‫پانزدهمين كنفرانس ساالنه (بين المللي) مهندسي مكانيك‪ISME2007‬‬
‫ايران‪ ،‬تهران‪ ،‬دانشگاه صنعتي اميركبير‪ 27-25 ،‬ارديبهشت‪1386‬‬
‫‪ISME2007-2820‬‬
‫شبيه‌سازي عددي افروزش جرقه الکتريکي در مخلوط متان‪-‬هوا‬
‫ناصر سراج مهدي‌زاده‬
‫استاديار‬
‫دانشگاه ص‪11‬نعتي اميركب‪11‬ير‪-‬دانش‪11‬كده‬
‫‪seraj@aut.ac.ir‬‬
‫چمپيون(‪[ 2])Champion‬براي اوّلين بار الگويي براي تش>>كيل ش>>عله‪ ،‬و بر‬
‫مبن>>اي ش>>عاع بح>>راني هس>>تة اوّليه ارائه نم>>ود‪ .‬ش>>عاع بح>>راني ت>>ابعي> از‬
‫پارامترهاي مختلف فيزيكي‪-‬شيميايي‪ ،‬زمان مشخصة ‪ tc‬و انرژي اوّليه ش>>روع‬
‫شعله(‪ )Ec‬مي‌باش>>د‪ .‬اين الگو از يك واكنش تك‌م>>رحله‌اي به>>ره مي‌ب>>رده و در‬
‫مقايسه با نتايج تجربي از دقت خوبي برخوردار بود‪ .‬كو (‪ )Ko‬و همكارانش]‪3‬‬
‫[ نيز مدلي مشابه براي اش>>تعال در مخل>وط س>اكن ارائه دادن>>د‪ .‬م>>دل به دو‬
‫بخش تقسيم مي‌گرديد‪ .‬ابتدا يك م>>وج انفج>>اري رشد اوّليه هس>>تة ش>>عله را‬
‫شروع مي‌كند و در بخش بعد نفوذ ح>>رارتي رشد هس>>ته را دنب>>ال مي‌كن>>د‪>.‬‬
‫تي‌الِ (‪ )Thiele‬و همکارانش ]‪[ 7-4‬مقاالتي در شبيه‌سازي افروزش جرقه‌اي‬
‫منتشر نمودن>>د‪ .‬م>>دل در ]‪[ 4‬ارائه گردي>>ده و در ديگر مقاالت‌ش>>ان م>>ورد‬
‫استفاده ق>رار گ>رفت‪ .‬آن‌ها ابت>دا مقايس>ه‌اي بين هندسه الکتروده>اي جرقه‬
‫مختلف انجام دادند‪ .‬م>>دل پس از ف>>از جرقه که متن>>اظر با بيش>>ترين دم>>اي‬
‫کانال پالسما است آغاز مي‌ش>>ود‪ ،‬دما و فش>>ار ‪ K35000‬و ‪ bar100‬انتخ>>اب‬
‫شد‪ .‬آنها از يک سازوکار واکنشي تفصيلي براي هوا و سازوکار ديگ>>ري ب>>راي‬
‫هيدروژن استفاده کردند‪ .‬ايشان هم‌چنين سازوكار هوا را با يك سازوكار ديگر‬
‫كوپل كردند‪ .‬نتايج نشان داد كه هندسه الکترود توس>>عه هس>>ته ش>>عله را تا‬
‫زمان برقراري تعادل شيميايي به‌صورت چشم‌گيري تحت تأثير قرار مي‌دهد‪.‬‬
‫موج فشاري هنگام استفاده از الكترود مربع ش>>كل با س>>رعت بيش>>تري رشد‬
‫پيدا مي‌كرد‪ .‬يک شکاف جرقه بزرگ‌تر شکل هسته را از استوانه اي به کروي‬
‫سوق مي‌دهد‪ >.‬مقايسه بين مدل‌شان و آزمايشات براي سازوکار متان‪-‬ه>>وا در‬
‫]‪[ 7‬بيان گرديد‪ .‬ياشار(‪[ 8])Yaşar‬از الگويي حاوي ميدان الكترومغناطيسي‬
‫به‌وجود‌آمده بر اثر جريان در حين تخليه به‌ج>>اي الگ>>وي س>>ادة موج>>ود در‬
‫نسخه سوم كيوا استفاده كرد‪ .‬وي الكترودها را به دليل تع>>داد نق>>اط ش>>بكة‬
‫مورد نياز در نظر ني>>اورد‪ .‬منح>>ني جري>>ان‪-‬زم>>ان س>>اده‌اي به عن>>وان ورودي‬
‫فرآيند اشتعال در نظر گرفت‪ .‬نتايج حاكي از پراهميّت‌تر ب>>ودن واكنش‌ه>>اي‬
‫شيميايي در آخرين قسمت اشتعال دارند‪ .‬اك>>رم(‪ )Akram‬و همك>>ارانش ]‪9‬‬
‫[مدلي ماكروسكوپي شامل دو نوع فرمول‌بندي يك بعدي معادالت ب>>راي حل‬
‫توسعة تدريجي تخليه ارائه دادند‪ .‬اولي فرم اويل>>ري به‌دست آوردن مع>>ادالت‬
‫است و پالسما را سيال لزج خطي فرض مي‌كند‪ .‬دومي ف>رم الگران>ژي ب>>وده‬
‫كه در آن پالسما سيال همگن غيرلزج لحاظ شده است‪.‬‬
‫كار حاضر در ادامة ]‪ [1‬كه در آن هسته ش>>عله با ف>>رض دم>>اي ث>>ابت و برابر‬
‫دماي آدياباتيك هسته شعله و استفاده از متوسط گيري در محاس>>به خ>>واص‬
‫ترموديناميکي مدل‌سازي ش>>ده ب>>ود‪ ،‬ارائه مي‌گ>>ردد‪ .‬در مقاله پيش‌رو نت>>ايج‬
‫مدل‌سازي رشد هس>>ته اش>>تعال با لح>>اظ تغي>>يرات دما ارائه گردي>>ده اس>>ت‪.‬‬
‫خ>>واص ترمودين>>اميکي هر گونه با تغي>>ير دما و پيش>>رفت در زم>>ان (لح>>اظ‬
‫سينتيک واکنش) بطور دقيق محاسبه گرديد‪.‬‬
‫پديده شناسي افروزش‬
‫حامد آقاجاني‬
‫دانشجوي كارشنلسي ارشد‬
‫دانشگاه صنعتي اميركبير‪-‬دانشكده هوافضا‬
‫هوافضا‬
‫‪hamed.aghajani@gmail.com‬‬
‫چكيده‬
‫فهم و توسعه هسته شعله ناشي از تخليه الکتريکي عالوه بر كاهش> در مقدار‬
‫آالينده‌ها و مصرف سوخت به يكي از موارد مورد عالقه در مبحث موتورهاي‬
‫احتراق داخلي اشتعال جرقه‌اي خصوصاً با گسترده‌تر شدن كاربرد موتورهاي‬
‫تزريق مستقيم شده است‪ .‬در اين مقاله پس از بررسي برخي از كارهاي مهم‬
‫صورت پذيرفته در راستاي مطالعه افروزش جرقه‌اي‪ ،‬مشخصات چهار مرحله‬
‫اساسي فيزيك افروزش مورد مطالعه قرار گرفت‪ .‬در ادامه با استفاده از ت>>وازن‬
‫جرم و انرژي هسته شعله در حين تشکيل و پيدايش هس>>ته ش>>عله و ق>>انون‬
‫اول ترموديناميک روابط مربوط به تغييرات شعاع هستة شعله‪ ،‬دم>>ا‪ >،‬ج>>رم و‬
‫غلظت گونه‌هاي شيميايي در حين تخلية انرژي الکتريکي‪ ،‬با زمان با استفاده‬
‫از مدلي صفر بعدي که به صورت تفصيلي در ]‪[ 1‬ارائه شده استخراج ش>>ده‬
‫است‪ .‬تخليه انرژي جرقه‪ ،‬ت>>ابعي خطي بر حسب زم>>ان‪ ،‬ان>>رژي ش>>يميايي و‬
‫انتقال حرارت از الکترود در نظر گرفته شدند‪ >.‬تغي>يرات ش>عاع هس>ته ش>عله‬
‫تطابق قابل قبولي با نتايج تجربي نش>>ان مي‌ده>>د‪ .‬س>>پس با اس>>تفاده از اين‬
‫مدل اثر تغيير انرژي الکتريکي و نسبت هم‌ارزي بر نح>>وه رشد هس>>ته م>>ورد‬
‫مطالعه قرار گرفت‪.‬‬
‫كلمات كليدي‪ :‬مطالعه ص فربعدي‪ ،‬مدلس ازي رشد هس ته ش عله‪،‬‬
‫موتورهاي افروزش جرقه اي‪ ،‬شبيه سازي عددي‬
‫مقدمـه‬
‫در سال‌هاي اخير عالقة زيادي به الگو‌سازي فرآيند اشتعال‪ ،‬با هدف ك>>اهش‬
‫مصرف سوخت و انتشار آلودگي خ>>روجي بوج>>ود آم>>ده اس>>ت‪ .‬اگرچه هن>>وز‬
‫بيشترين توجه به بهبود‌بخشي در روش‌هاي پاشش س>>وخت و جري>>ان داخل‬
‫سيلندر معطوف است ولي با درك صحيح‌تر از فرآيند اشتعال مي‌توان با ايجاد‬
‫اشتعالي پيشرفته‌تر راهي را براي بهبود آيندة موتور جستجو كرد‪ .‬تحقيق>>ات‬
‫منتشره در زمينة تشكيل هستة شعله در زمينه‌هاي زير قابل دسته‌بندي‌اند‪:‬‬
‫ال>>>ف) پديده‌شناسي (‪ :)Phenomenology‬كه مبت>>>ني بر ان>>>دازه‌گيري در‬
‫محفظه‌هاي احتراق و موتورهاي آزمايشي است‪.‬‬
‫ب) افروزش جرقة الكتريكي (‪ :)Electrical Spark Ignition‬تأثير جريان و‬
‫ولتاژ جرقه بر اندازه و خواص پالسماي جرقه و هم‌چ>>نين اف>>زايش مح>>دودة‬
‫شعله‌وري با تغيير در جريان‪ ،‬مدت تخليه و زمان افزايش جريان است‪.‬‬
‫ج) س>>ينتيك واكنش (‪ :)Reaction Kinetics‬ت>>أثير فش>>ار‪ ،‬دما و ت>>ركيب‬
‫مخلوط بر سرعت سوزش ‪ ،‬تأثير افت‌هاي محلي بر نرخ واكنش و آزادس>>ازي‬
‫گرما‪.‬‬
‫د) مدل‌سازي تشكيل هستة شعله‪ :‬بي>>ان س>>اده خصوص>>يات اص>>لي تش>>كيل‬
‫هستة شعله‪ ،‬كه احتياج به توجه هم‌زم>>ان به فيزيك جرق>>ه‪ ،‬ت>>داخل و ت>>أثير‬
‫واكنش‌هاي شيميايي‪ ،‬جريان و توربوالنس بر هم دارد‪.‬‬
‫‪1‬‬
 ‫الف) انتشارات ترميونيك(‪.)Thermionic‬‬ ‫تخلية اش>>>>تعال الك>>>>تريكي با چه>>>>ار ف>>>>از به نام‌ه>>>>اي پيش‌جرقه (‬
‫ب) بمباران يون‌هاي مثبت روي كاتد> (فاز برافروختگي)‪.‬‬ ‫‪ ،)Prebreakdown‬جرقه (‪ ،)Breakdown‬ق>>>وس الك>>>تريكي (‪ )Arc‬و‬
‫ف>>از براف>>روختگي‪ :‬آخ>>رين ف>>از جرقه اس>>ت‪ .‬در اين مرحله س>>ازوكار انتش>>ار‬ ‫برافروختگي (‪ )Glow‬تعريف مي‌ش>>ود‪ .‬كه در ادامه به اختص>>ار توض>>يح داده‬
‫الك>>ترون از س>>طح كاتد تغي>>ير مي‌كن>>د‪ .‬اين ف>>از با اتم>>ام غلبة انتش>>ارات‬ ‫مي‌شود‪.‬‬
‫ترمويونيك آغاز شده و سازوكار بمباران يون‌ه>>اي مثبت روي س>>طح الك>>ترود‬ ‫فاز پيش‌جرقه‪ :‬با اعمال ولتاژ به آند‪ ،‬ميدان الكتريكي مجاور آن‪ ،‬الكترون‌هاي‬
‫غالب مي‌شود‪ .‬مشخصة اين فاز جريان پايين و ولتاژ باالي آن است‪.‬‬ ‫موجود حول شكاف را جذب مي‌كند‪ .‬اين الكترون‌ها در داخل ميدان ش>>تاب‬
‫گرفته و انرژي جنبشي‌شان افزايش مي‌يابد و پس از برخورد با يك اتم‪ ،‬آن را‬
‫توصيف مدل و روش عددي‬ ‫يون>>يزه ك>>رده و يك ي>>ون و الك>>ترون توليد مي‌كن>>د‪ >.‬به ناحية گ>>از يون>>يزه و‬
‫در اين بخش مدلي ترموديناميكي (صفربعدي)‪ ،‬با قابليت پيش‌بيني ص>>حيح‬ ‫الكترون‌ها‪ ،‬استريمر (‪ )Streamer‬مي‌گويند‪ .‬هم‌زمان با پيش‌روي استريمر به‬
‫از نحوة رشد هسته شعله ارائه شده اس>>ت‪ .‬با توجه به س>>ادگي و دقت ك>>افي‬ ‫سمت كاتد‪ ،‬تعداد الكترون‌ها و يون‌ها به صورت نمايي رشد مي‌كند‪ .‬چگ>>الي‬
‫مدل‪ ،‬مي‌ت>وان از آن در مطالعة موتوره>>اي اش>تعال ج>رقه‌اي‪ ،‬از قبيل كي>وا‬ ‫الكترون‌ها در اين فاز تنها تابعي از مي>>دان الك>>تريكي‪ ،‬و قطر دقيق اس>>تريمر‬
‫استفاده نمود‪ .‬مدل با توازن جرم و ان>>رژي هس>>تة ش>>علة در حين تش>>كيل و‬ ‫تابعي از ولتاژ اعمالي و طول شكاف است‪ .‬تأثير فشار و دم>>اي محيط بر قطر‬
‫پيدايش هسته و قانون اوّل ترموديناميك آغاز مي‌شود‪ .‬سيستم ترموديناميكي‬ ‫اس>تريمر و غلظت الكترون‌ها معل>وم نيس>ت‪ .‬واكنش‌ه>اي ش>يميايي در ف>از‬
‫هس>ته در ش>كل‪ 1‬نش>ان داده ش>ده اس>ت‪ .‬در اس>تخراج مع>ادالت و انج>ام‬ ‫پيش‌جرقه غيرحرارتي بوده و انرژي فراهم شده در اين فاز به ص>>ورت ان>رژي‬
‫محاسبات فرضيات زير مد نظر قرار گرفته‌اند‪.‬‬ ‫الكترواس>>تاتيك جمع مي‌ش>>ود‪ .‬كوليكوفس>>كي(‪ ،[10] >)Kulikovshky‬ف>>از‬
‫الف) تعادل ترموديناميكي بر سيستم حاكم است‪.‬‬ ‫پيش‌جرقه را در شكافي به‌طول ‪ 1‬س>>انتي‌متر و فش>>ار اتمس>>فر شبيه‌س>>ازيِ‬
‫ب) فشار در نواحي گاز سوخته و نسوخته يكنواخت است‪.‬‬ ‫دوبعدي نمود‪ ،‬و سازوكار گسترش استريمر را به‌صورت رشد يونيزاس>>يون در‬
‫ج) قانون گاز ايده‌آل قابل اعمال است‪.‬‬ ‫منطقه‌اي نازك در پيشانيِ آن نشان داد‪ .‬مرتبة سرعت استريمر در شكاف يك‬
‫د) حجم هستة شعله بسيار كوچك‌تر از حجم محفظة احتراق است‪.‬‬ ‫‪ 10-2-10‬مي‌باشد‪.‬‬ ‫‪107-10‬و شعاع آن‬ ‫سانتي‌متري حدود ‪/ s‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪mc‬‬ ‫‪mc‬‬
‫ه) افزايش فشار ناشي از فرآيند احتراق در حين تش>>كيل هس>>تة ش>>عله قابل‬ ‫فاز جرقه‪ :‬فاز پيش‌جرقه با فاز جرقه دنبال مي‌ش>>ود كه ب>>راي آن سه تعريف‬
‫صرف‌نظر است‪.‬‬ ‫متفاوت ارائه شده است‪:‬‬
‫و) محاسبات ‪ μs1‬بعد از فاز جرقه آغاز مي‌شوند‪ .‬هس>>تة اش>>تعال ك>>روي و با‬ ‫ال>>ف‪ -‬فرآين>>دي آس>>تانه‌اي كه در آن م>>اده‌اي نارس>>انا بر اثر اعم>>ال مي>>دان‬
‫شعاع ‪ 5/0‬ميلي‌متر فرض مي‌شود]‪.[ 14‬‬ ‫الكتريكي به رسانا تبديل مي‌شود‪ .‬يعني جرقه درست زماني روي مي‌دهد كه‬
‫ز) انتقال حرارت بين هسته و گازهاي نسوخته وجود ندارد‪.‬‬ ‫استريمر شكاف بين دو الكترود را مسدود مي‌كند]‪.[ 11‬‬
‫ح) هستة شعله بسيار نازك است و گازهاي سوخته و نس>>وخته را از هم ج>>دا‬ ‫ب‪ -‬جرقه از لحظة بسته‌ش>>دن ش>>كاف تا نقطة ك>>اهش> ولت>>اژ به ‪ 100‬ولت‬
‫مي‌كند‪ .‬ساختمان هستة شعله مورد بحث قرار نگرفته است‪.‬‬ ‫تعريف مي‌ش>>ود‪ .‬با اين تعريف مس>>دود ش>>دن ش>>كاف و هم‌چ>>نين واكنش‬
‫نرخ سوزش جرمي هستة اشتعال به صورت زير نوشته مي‌شود‪:‬‬ ‫الكتريكي گذراي سيستم اشتعال تحت پوشش قرار مي‌گيرند]‪.[ 12‬‬
‫‪mdV‬‬ ‫‪d ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪1‬‬ ‫ج‪ -‬فاز جرقه با بسته شدن شكاف آغاز شده و به لحظة تع>>ادل ح>>رارتي بين‬
‫‪ m k ‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪‬‬ ‫)‬
‫‪td‬‬ ‫‪td‬‬ ‫دماي الكترون و دم>>اي گ>>از در كان>>ال پالس>>ما ختم مي‌ش>>ود‪ .‬با اين تعريف‬
‫‪s‬س>>رعت‬ ‫‪l‬‬
‫مساحت سطح هستة شعله‪ ،‬و‬
‫‪A‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪‬‬
‫چگالي گاز نسوخته‪،‬‬ ‫‪u‬‬ ‫بخش غير تعادلي ف>>از جرقه كه در آن دو ن>>وع ش>>يميِ تع>>ادل‪/‬ع>>دمِ تع>>ادل‬
‫شعلة آرام است كه استفاده از آن در زمان‌هاي قبل از ‪ ms1/0‬فرض مقبولي‬ ‫حرارتي حاكم است تحت پوشش قرار مي‌گيرد]‪.[ 12‬‬
‫است ]‪ .[14‬س>رعت ش>علة آرام از رابطة متق>الچي ]‪[ 15‬محاس>به گردي>د‪ .‬با‬ ‫تاكنون درك صحيحي از شيمي (ناشي از افروزش سوخت) جرقه ارائه نش>>ده‬
‫ديفرانسيل‌گيري از طرفين معادلة حالت‪ ،‬سرعت متوسط رشد هستة ش>>عله‪،‬‬ ‫و فقط فيزيك جرقة در هوا الگوسازي شده و از س>>ازوكار غ>>يرحرارتي ح>>اكم‬
‫از رابطة زير محاسبه مي‌شود‪:‬‬ ‫گزارشي مش>>اهده نش>>ده اس>>ت‪ .‬كِراوچيك (‪ )Kravchik‬و همك>>ارانش ]‪13‬‬
‫‪rd k 1Vd‬‬ ‫‪‬‬ ‫[ مقاله‌اي در مورد كانال جرقه منتشر نمودند‪ .‬گزارش‌ش>>ان تمركز خ>>اص بر‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sl‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪td A‬‬ ‫‪td‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪k‬‬ ‫فاز جرقه داخل كانال جرقه داشت‪ .‬در الگوي ارائه ش>>ده دم>>اي گ>>از ناشي از‬
‫توازن انرژي در سطح هستة شعله‪ ،‬حين فرآيند اش>>تعال‪ ،‬به‌ص>>ورت زير قابل‬ ‫ته‌نشيني انرژي در داخل كانال پالسما و سپس انبساط كانال> پالس>>ما و قطر‬
‫بيان است‪:‬‬ ‫جديد آن و دماي جديد پالسما پس از اين انبساط را محاسبه كردند‪ .‬دم>>اي‬
‫‪‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪Ed‬‬ ‫پالس>>ما ‪ K45000‬و دم>>اي پس از انبس>>اط آن ‪ K27000‬به‌دست آوردن>>د‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ u‬‬ ‫‪k‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪td‬‬ ‫‪VC‬‬ ‫آن‌گاه همين دما را به عنوان شرايط اوّليه در الگو اشتعال ج>>رقه‌اي خ>>ود در‬
‫‪Q ‬نرخ انتق>>ال ح>>رارت خ>>الص به هس>>ته‪ ،‬که مجم>>وع اتالف ح>رارت از‬ ‫نظر گرفتند‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪Q،‬و نرخ انتقال انرژي الکتريکي به‬ ‫‪Q،‬توليد از واکنش‌ها‬ ‫الکترود‬ ‫‪Am‬و چگ>>الي‬
‫‪100‬‬ ‫فاز قوس الكتريكي‪ :‬شروع اين فاز با جري>>ان بيش از‬
‫‪hc‬‬ ‫‪th‬‬
‫‪ 10mc‬مشخص شده است‪ .‬اساساً جريان الكتريكي باال‬
‫‪17‬‬
‫‪e.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫الكتروني‬
‫‪.‬‬
‫‪Q‬ي‌باشد‪ .‬تغييراتِ انرژيِ داخليِ هستة شعله‪ ،‬با اعمال فرض‬
‫م‬ ‫هسته‬ ‫(ولي افت كننده) و ولتاژ پايين از شاخصه‌هاي فاز قوس برشمرده مي‌ش>>وند‪.‬‬
‫‪kps‬‬
‫عدم تغييرات فشار برابر است با‪:‬‬ ‫اكثر خوردگي كاتد در اين فاز صورت مي‌پذيرد‪ >.‬در مقدار مشخصي از جريان‬
‫شكاف جرقه حركت از فاز ق>>وس به ف>>از براف>>روختگي رخ مي‌ده>>د‪ >.‬ح>>ركت‬
‫داخل ش>>كاف بر اثر انتش>>ار الك>>ترون از كاتد به‌وج>>ود مي‌آي>>د‪ .‬اين انتش>>ار‬
‫الكترون بر اثر دو سازوكار پايه به‌دست آمده است‪.‬‬

‫‪2‬‬
3
 ‫نرخ انبساط پالسما در مخلوط‌هاي محترقه‪ ،‬به‌دليل توان شيميايي‪ >،‬بيشتر از‬ ‫خواص ترموديناميكي گونه‌هاي گون>>اگون موج>>ود در س>>ازوكار ش>>يميايي به‬
‫مخلوط‌هاي نامحترقه (براي مثال هوا) اس>ت‪ .‬و اختالف در ش>عاع انبس>اط با‬ ‫دليل تاثيرشان بر حل‪ ،‬به‌طور مثال در محاسبة حرارت شيميايي آزاد ش>>ده‪،‬‬
‫پيشرفت در زمان افزايش مي‌يابد‪>.‬‬ ‫از اهميت وي>>ژه‌ايي برخوردارن>>د‪ .‬پايگ>>اه> داده‌ه>>اي ترمودين>>اميكي كمكين (‬
‫اثر نسبت‌هاي هم‌ارزي مخل>>وط بر رشد هس>>تة ش>>عله در مراحل اوليه ( ‪ s‬‬ ‫‪ )CHEMKIN‬جهت محاسبة خواص ترموديناميكي گونه‌ه>>اي ش>>يميايي تا‬
‫‪ )10‬قابل چشم‌پوشي اس>>ت‪ .‬پس از اين زم>>ان و با حس>>اس‌تر ش>>دن س>>هم‬ ‫بيشينة دماي ‪ 5000‬كلوين‪ ،‬استفاده از تعداد هفت ضريب را به همراه روابط‬
‫واكنش‌ه>>اي ش>>يميايي در انبس>>اط حجم پالس>>ما‪ ،‬س>>رعت پيش‌روي ش>>علة‬ ‫‪ 17-15‬پيشنهاد داده است]‪.[17‬‬
‫سريعتر‪ ،‬در مخلوط استوكيومتريك بدست آمد‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪kp‬‬ ‫(‪15‬‬
‫‪T ak 5k T ak 4k T ak 3k T a  a 14k‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫در مخلوط غني و همين طور مخلوط فق>>ير‪ ،‬واكنش‌ها به‌دليل دم>>اي ش>>عله‬ ‫‪k 2k‬‬
‫‪R‬‬
‫>وان ش‪>>a‬يميايي‪k‬كم‪>>a‬تر است با ت>>اخير ش>>روع‬
‫>‬ ‫ت‬ ‫آزادسازي‬
‫‪a k‬‬ ‫از‬ ‫ناشي‬
‫‪a‬‬ ‫كه‬ ‫‌تر‬
‫ن‬‫‪a‬‬‫پايي‬ ‫‪H 0‬‬ ‫(‪16‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪T  k 6 T kk 5 T k k 4 Tk k 3 a 14k‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪T k‬‬ ‫‌شوند‪.‬‬

‫‪ 4 TR k 3‬مي ‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‬
‫مخلوط‌هاي‪ak‬استوکيومتريک و فقير تقريب >اً پس‬‫شيميايي بين ‪a‬‬
‫تفاوت در توان ‪a‬‬ ‫‪S0‬‬ ‫(‪17‬‬
‫‪ a 7k T kk‬‬ ‫‪T kk‬‬ ‫‪Tk‬‬ ‫‪T ak 2k T k k a 15knl 4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫از ‪ 10 s‬قابل مشاهده است‪ .‬ولي در مخلوط‌ه>>اي غ>>ني آزادس>>ازي ان>>رژي‬ ‫‪R‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫)‬
‫شيميايي نسبت به مورد استوکيومتريک پس از ‪ 25 s‬شروع مي‌شود‪.‬‬ ‫تعداد ‪18‬معادله (مع>>ادالت ‪ 5،2،1‬و ‪ 11‬كه ‪ 15‬گونة س>>ازوكار را در بر دارد)‬
‫مزيت نسبي مخلوط غني به فقير در مراحل ابت>>دايي از س>>ينتيك ش>>يميايي‬ ‫موج>>ود با اس>>تفاده از كد ‪ DVODE‬حل ش>>دند‪ .‬نح>>وه ك>>ار با اين كد در ]‬
‫ناشي مي‌ش>>ود‪ .‬مق>>دار اض>>افي س>>وخت در مخل>>وط غ>>ني توليد اتم‌ه>>اي ‪H‬‬ ‫‪ [18‬توضيح داده شده است‪.‬‬
‫بيشتري را نتيجه مي‌دهد و اين منجر به افزايش نرخ واكنش زير مي‌شود‪.‬‬
‫نتيجه‌گيري‬
‫‪HO O H  2‬‬ ‫(‪15‬‬
‫)‬ ‫از مشاهدات تجربي فرآيند اشتعال در مخلوط مت>>ان‪-‬ه>>وا که توسط م>>الي ]‬
‫واكنش فوق تاثير مهمي در كنترل واكنش زير دارد‪.‬‬ ‫‪ [19‬گزارش شده است‪ ،‬براي تاييد نت>>ايج مدل‌س>>ازي اس>>تفاده ش>>ده اس>>ت‪.‬‬
‫‪HC 2O HC‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫(‪16‬‬ ‫ش>>کل‪ 2‬ش>>عاع هس>>ته پيش‌بي>>ني ش>>ده به‌وس>>يلة م>>دل در يک مخل>>وط‬
‫)‬ ‫استوکيومتريک متان‪-‬هوا را نشان مي‌دهد‪ >.‬شعاع محاسبه ش>>ده همچ>>نين با‬
‫واكنش فوق‪ ،‬به‌دليل ن>>رخ و گرم>>ازايي ب>>االيش‪ ،‬واكنش گرم>>ازاي اص>>لي در‬
‫نتايج ]‪[ 14‬در شكل‪ 3‬مقايسه شده است‪ .‬اين شكل نتايج تجربي ذکر ش>>ده‬
‫خالل مراحل ابت>>دايي فرآيند ش>>عله‌وري اس>>ت‪ .‬واكنش ‪H،  2‬م>>واد‬
‫‪O‬‬
‫را نيز نشان مي‌دهد‪ >.‬اختالف مدل با نتايج آزمايشگاهي> در انتهاي مدل‌سازي‬
‫واكنش‌دهن>>دة واكنش ‪( 16‬اتم‌ه>>اي اکس>>يژن تک اتمی) را مس>>تقيم و يا‬
‫به ‪ %4/4‬مي‌رسد‪ .‬تطابق با روند داده‌هاي تجربي رضايت‌بخش اس>>ت‪ .‬هر دو‬
‫‪HC‬طريق واكنش‌هاي ‪ 17‬و ‪ 18‬تامين مي‌كند‪>.‬‬‫غيرمستقيم (راديكال ‪ ) 3‬از‬
‫الگو شعاع هسته را با مقداري کمتر از واقعيت تخمين مي‌زنند که بخشي به‬
‫‪C‬‬ ‫‪‬‬
‫‪HO‬‬ ‫‪‬‬
‫‪HC 4‬‬ ‫(‪17‬‬
‫‪3‬‬ ‫دليل ناآگاهي> از وضعيت هسته در ابتداي جرقه است‪.‬‬
‫)‬
‫‪18‬‬ ‫(‬ ‫شکل‪ 4‬اثر مقدار انرژي تخليه‪ ،‬بر ن>>رخ رشد هس>>ته را نش>ان مي‌ده>>د‪ >.‬جهت‬
‫‪HC‬‬ ‫‪‬‬
‫‪O‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫‪HC‬‬
‫)‬ ‫مطالعة اثر انرژي الکتريکي فراهم شده بوسيلة جرقه‪ ،‬تعداد سه ان>>رژي جرقه‬
‫با افت غلظت اكسيژن در مخلوط غني به مقادير كم‪ ،‬در راستاي فراهم‌آوري‬ ‫مختلف روي مح>>دودة زم>>اني ‪ 100 s‬محاس>>به گردي>>د‪ .‬در الگو ف>>رض بر‬
‫ك>>افي اکس>>يژن تک اتمی و هيدروکس>>يد جهت پيش‌روي ش>>عله واكنش به‬ ‫تخليه خطي انرژي در زمان قرار گرفت‪ .‬ان>>رژي تخليه بيش>>تر ان>>دازة هس>>ته‬
‫دماي باال وابسته مي‌شود‪ .‬کاهش> دمای هسته اثر بسزايي در کاهش> ش>>تاب‬ ‫بزرگتري به دست مي‌ده>>د‪ >.‬با دقت در ش>>كل ش>>عاع هس>>ته جرقه بر حسب‬
‫اين واکنش دارد‪.‬‬ ‫تابعي از زمان‪ ،‬تفاوت‌ها پس از ‪ 1 s‬قابل مشاهده‌اند‪.‬‬
‫شعاع جرقه تدريجاً تا انتهاي تخلية الکتريکي رشد مي‌كند‪ >.‬پس از ‪،200 s‬‬
‫شكل‌ها و نمودارها‬
‫‪،8/2‬‬
‫‪Jm‬‬ ‫‪ 7/1‬به‬
‫‪Jm‬‬ ‫شعاع هس>>ته با اف>>زايش ‪ 60‬درص>>دي مق>>دار ان>>رژي از‬
‫‪0/5‬‬
‫‪Jm‬‬ ‫‪ 8/2‬به‬
‫‪Jm‬‬ ‫مقدار ‪ 7‬درصد و با افزايش ‪ 79‬درصدي ان>>رژي جرقه از‬
‫به ميزان ‪ 10‬درصد بزرگتر مي‌شود‪ .‬اثر افزايش انرژي بر شعاع هسته تدريجاً‬
‫در زمان كاهش مي‌يابد‪ >.‬اين امر در نتيجة رشد در اتالف ان>>رژي به الکترودها‬
‫مي‌باشد كه مقادير مختلف انرژي الکتريکي را خنثي مي‌كند‪.‬‬
‫نرخ‌ه>>اي انبس>>اطي ب>>االتر هس>>تة جرقة ناشي از تخلية ان>>رژي الکتريکي‪،‬‬
‫همچنين با رشد در ن>>رخ واكنش‌ه>>اي ش>>يميايي كه منتجة اف>>زايش دم>>اي‬
‫پالسما است افزوده مي‌شود‪ .‬با رشد انرژي الکتريکي توان شيميايي نيز رشد‬
‫مي‌كن>>>د‪ >.‬بخشي از ان>>>رژي الکتريکي در الكترودها تلف مي‌ش>>>ود و بقيه‬
‫مابه‌التفاوت كه به توان شيميايي تبديل مي‌شود ت>>اثير بس>>زايي در پيش‌روي‬
‫شكل‪ : 1‬سيستم ترموديناميكي هستة شعله]‪[ 1‬‬ ‫شعله هنگام آزاد شدن اين انرژي‪ ،‬در ناحية شعله‌وري دارد‪.‬‬
‫ت>>ركيب مخل>>وط در مج>>اورت الکتروده>>اي جرق>>ه‪ ،‬اثر قابل مالحض >ه‌اي بر‬
‫شعله‌وري و فرآيند احتراق دارد‪ .‬ش>>کل‪ 5‬ش>>عاع هس>>ته جرقه را در مخل>>وط‬
‫مت>>ان‪-‬ه>>وا با نس>>بت‌هاي هم‌ارزي ‪( 75/0‬مخل>>وط فق>>ير)‪( 00/1 ،‬مخل>>وط‬
‫استوکيومتريک) و ‪( 3/1‬مخلوط غني) نشان مي‌دهد‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪noitar ecnelaviuqe fo stceffE‬‬ ‫‪erutxiM cirtemoihciotS ni lenreK noitingI‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪8.1‬‬

‫‪6.1‬‬
‫‪5.1‬‬
‫‪57.0 = oita r.qE‬‬ ‫‪4.1‬‬
‫‪00.1 = oita r.qE‬‬
‫‪2.1‬‬
‫‪03.1 = oita r.qE‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪8.0‬‬

‫‪6.0‬‬
‫‪5.0‬‬
‫‪)mm( suidaR lenreK emalF‬‬

‫‪)mm( suidaR lenreK emalF‬‬

‫‪4.0‬‬

‫‪2.0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪6-‬‬ ‫‪5-‬‬ ‫‪4-‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪6-‬‬ ‫‪5-‬‬ ‫‪4-‬‬
‫‪01‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪01‬‬
‫‪)ces(emiT‬‬ ‫‪)ces( emiT‬‬

‫شکل‪ : 5‬توسعه شعله در مخلوط متان‪/‬هوا با تغيير در نسبت‌ هم‌ارزي در فشار ‪kPa3‬‬ ‫شكل‪ : 2‬هسته شعله در مخلوط استوكيومتريك متان‪/‬هوا در فشار ‪ .kPa3/101‬زمان‬
‫‪ ./101‬زمان جرقه ‪ ،100 s‬انرژي جرقه ‪mJ8/2‬‬ ‫جرقة ‪.100 s‬‬

‫فهرست عالئم‬
‫‪mc‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مساحت‬ ‫‪A‬‬
‫ظ>>رفيت گرم>>ايي وي>>ژه متوسط در فش>>ار‬
‫‪gre‬‬ ‫‪rg  K‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪p‬‬
‫متوسط‬
‫‪gre‬‬ ‫‪rg‬‬ ‫آنتالپی‬
‫‪h‬‬
‫‪W mc‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪K‬‬ ‫ضريب هدايت حرارتی‬
‫‪rg‬‬ ‫جرم‬ ‫‪m‬‬
‫‪aP‬‬ ‫فشار‬ ‫‪P‬‬
‫‪elom‬‬ ‫‪mc ces‬‬ ‫‪3‬‬
‫نرخ پيشرفت واکنش‬ ‫‪q‬‬
‫‪mc‬‬ ‫شعاع‬ ‫‪r‬‬
‫‪mc‬‬ ‫‪s‬‬ ‫سرعت‬ ‫‪S‬‬
‫‪K‬‬ ‫دما‬ ‫‪T‬‬ ‫شكل‪ : 3‬هسته شعله در مخلوط استوكيومتريك متان‪/‬هوا ]‪[ 14‬‬
‫‪ces‬‬ ‫زمان‬ ‫‪t‬‬ ‫شكاف بين الكترودها ‪mm1‬بود‬

‫‪mc‬‬ ‫‪3‬‬ ‫حجم‬ ‫‪V‬‬

‫‪ygrene egrahcsid lacirtcele kraps fo stceffE‬‬
‫‪2‬‬
‫‪rg‬‬
‫‪elom‬‬ ‫جرم مولکولی گونه‬ ‫‪W‬‬
‫‪8.1‬‬

‫‪elom‬‬ ‫‪mc‬‬ ‫‪3‬‬

‫غلظت گونه‬ ‫[‪]X‬‬ ‫‪6.1‬‬

‫فهرست عالئم يوناني‬ ‫‪4.1‬‬

‫‪Jm 00.5‬‬

‫‪‬‬
‫‪2.1‬‬
‫‪Jm 08.2‬‬
‫‪rg mc‬‬ ‫‪3‬‬
‫چگالي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Jm 57.1‬‬

‫‪elom‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪mc ces‬‬ ‫نرخ توليد شيميايی گونه‬ ‫‪‬‬ ‫‪8.0‬‬

‫زيرنويس‬ ‫‪6.0‬‬
‫‪)mm( suidaR lenreK emalF‬‬

‫‪4.0‬‬

‫‪-‬‬ ‫شيميايی‬ ‫‪ch‬‬ ‫‪2.0‬‬

‫‪-‬‬ ‫انتقال حرارت‬ ‫‪ht‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪01‬‬
‫‪6-‬‬
‫‪01‬‬
‫‪5-‬‬
‫‪01‬‬
‫‪4-‬‬

‫‪)ces( emiT‬‬
‫‪-‬‬ ‫شمارنده گونه‬ ‫‪i‬‬
‫شکل‪ : 4‬اثر انرژي الکتريکي جرقه بر رشد هسته شعله در مخلوط استوکيومتريک‬
‫‪-‬‬ ‫هسته شعله‬ ‫‪k‬‬ ‫متان‪/‬هوا در فشار ‪ .kPa3/101‬زمان جرقة ‪100 s‬‬
‫‪-‬‬ ‫المينار (آرام)‬ ‫‪l‬‬
‫‪-‬‬ ‫جرقه‬ ‫‪spk‬‬
‫‪-‬‬ ‫مواد سوخته نشده‬ ‫‪u‬‬
‫‪-‬‬ ‫ديواره‬ ‫‪w‬‬
‫باالنويس‬
‫‪-‬‬ ‫حالت استاندارد‬ ‫‪‬‬

‫‪5‬‬
 J. of Physics D: Applied Physics, Vol.30, pp.441-450,
1997.
11. Naidis, G.V.,“Simulation of Streamer-to-Spark
Transition in Short non-Uniform Air Gaps”, J. of
Physics D: Applied Physics, Vol.32, pp.2649-2654,
1999.
12. Seers, P., “Spark Ignition: An Experimental and
Numerical Investigation”, PHD Dissertation, the
University of Texas at Austin, December 2003.
13. Kravchik, T., Sher, E., Heywood, J.B., “From
Spark Ignition to Flame Initiation”, Combustion Science
and Technology, Vol.108, pp.1-30, 1995.
14. Fan L., and Reitz R.D., “Development of an
Ignition and Combustion Model for Spark-Ignition
Engines”, SAE Paper 2000-01-2809.
15. Metghalchi M., Keck J.C., “Laminar Burning
Velocity of Propane-Air Mixtures at High Temperature
and Pressure”, Combustion and Flame, Vol.38, pp.143-
154, 1980.
16. Miyamoto H., Ogawa H., Doi K., “Calculation of
Ignition Lags for Methane Air Mixtures by Chemical
Kinetics”, International Symposium COMODIA 90,
pp.99-104, 1990.
17. Kee, R. J., Rupley, F. M., Miller, J. A., Coltrin, M.
E., Grcar, J. F., Meeks, E., Moffat, H. K., Lutz, A. E.,
Dixon-Lewis, G., Smooke, M. D., Warnatz, J., Evans,
G. H., Larson, R. S., Mitchell, R. E., Petzold, L. R.,
Reynolds, W. C., Caracotsios, M., Stewart, W. E.,
Glarborg, P., Wang, C., Adigun, O., Houf, W. G., Chou,
C. P., Miller, S. F., Ho, P., Young, P. D., Young, D. J.,
Hodgson, D. W., Petrova, M. V., and Puduppakkam, K.
V., “Thermodynamic Data Core Utility Manual:
Thermodynamic Property Database and the FITDAT
Datafitting Utility”, Chemkin Collection Release 4.1,
Reaction Design, Inc., Sand Diego, CA, 2006.
‫اي‬11‫ان در موتوره‬11‫روزش مت‬11‫ددي اف‬11‫ازي ع‬11‫”شبيه‌س‬،‫اني‬11‫ حامد آقاج‬.18
‫ پایان نامه‬،“ ‫يميايي كامل‬11‫ينتيك ش‬11‫تفاده از س‬11‫رقه‌اي با اس‬11‫ج‬-‫روزش‬11‫اف‬
‫ بهمن‬،‫ا‬11‫كدة هوافض‬11‫ دانش‬،‫ير‬11‫نعتي اميركب‬11‫گاه ص‬11‫ دانش‬،‫د‬11‫کارشناسی ارش‬
.85
19. Maly R.,Vogel M., “Initiation and Propagation of
Flame Fronts in Lean CH4-air Mixtures by the Three
Modes of the Ignition Spark”, 17th Symposium on
Combustion, pp.821-831, 1978.
‫مراجع‬
1. Aghajani, H., Mehdizadeh N S., and Tabejamaat S.,
“Analytical Modeling of Flame Kernel Formation and
Development in SI Engines”,2nd International
Conference “From Scientific Computing to
Computational Engineering”, Athens, Greece, 5-8 July,
2006.
2. Champion M., Deshaies B., Joulin G., and
Kinoshita K., “Spherical Flame Initiation: Theory
Versus Experiments for Lean Propane-Air Mixtures”,
Combustion and Flame, Vol.65, pp.319-337, 1986.
3. Ko Y., Arpaci V.S., and Anderson R.W., “Spark
Ignition of Propane-Air Mixtures Near the Minimum
Ignition Energy: Part I. An Experimental Study”,
Combustion and flame, vol.83, pp. 75-87, 1991.
4. Thiele, M., Selle, S., Riedel, U., Warnatz, J., Maas,
U., “Numerical Simulation of Spark Ignition Including
Ionization”, Proceeding of the Combustion Institute,
Vol. 28, pp. 1177-1185, 2000.
5. Thiele, M., Warnatz, J., Maas, U., “Geometrical
Study of Spark Ignition in two Dimensions”,
Combustion Theory and Modeling, Vol.4, pp. 413-434,
2000.
6. Thiele, M., Selle, S., Riedel, U., Warnatz, J.,
Schielßl, R., Maas, U., “A detailed two-dimensional
numerical study of spark ignition including ionization”,
SAE paper 2002-01-1110, 2002.
7. Thiele, M., Warnatz, J., Dreizler, A., Lindenmaier,
S., Schielßl, R., Maas, U., Grant, A., Ewart, P., “Spark
Ignited Hydrogen/Air Mixtures: Two Dimensional
Detailed Modeling and Laser based Diagnostics”,
Combustion and Flame, Vol. 128, pp. 74-87, 2002.
8. Yaşar O., “A New Ignition Model for Spark-Ignited
Engine Simulations”, Parallel Computing, Vol.27,
pp.179-200, 2001.
9. Akram M., and Lundgren E., “The Evolution of
Spark Discharges in Gases: 1. Macroscopic Models”,
Journal of Physics D: Applied Physics, Vol.29, pp.
2129-2136, 1996.
10. Kulikovsky, A. A., “Positive Streamer between
Parallel Plate Electrodes in Atmospheric Pressure air”,
6
 ‫ضميمه‬
Forward Reaction Backward Reaction
Chemical Reaction
A  E a A  E a

1 HC 
4HC 3H 004
1. D 71 00
. 8.840D+4 2.840D+11 1.00 1.951D+4-

HC 2 4HO 
HC 3H O
2 000
3. D 31 00
. 6.000D+3 4.972D+12 0 .0 2.068D+4
HC
3 4H 
HC 3H 2 1.250D+14 0 0
. 1.190D+4 4.800D+12 0 .0 1.143D+4
HC
4 4 O 
HC 
3HO 2.000D+13 0 0
. 9.200D+3 3.340D+11 0 .0 6.640D+3
HC 5 3O 2 HC
 O 
2 HO 6.920D+11 0 0
. 4.530D+3 7.210D+11 0 .0 5.805D+4

HC 6 3HO 
HC 2 H
O 2 4.000D+12 0 0
. 0.0 1.200D+14 0 .0 7.172D+4
HC
7 3 O 
HC 2 H
O 1.300D+14 0 0
. 2.000D+3 1.700D+15 0 .0 7.163D+4
HC O  OHC
2 8 HO  H O
2 5.400D+14 0 0
. 6.300D+3 1.870D+14 0 .0 3.612D+4

2 O
HC 9 O 
OHC 
HO 5.000D+13 0 0
. 4.600D+3 1.750D+12 0 .0 1.717D+4

2  HOHC
HC10 O  H 2 1.350D+13 0 0
. 3.760D+3 1.070D+12 0 .0 1.843D+4

OHC 11 HO 
OC H O
2 1.000D+14 0 0
. 0.0 2.800D+15 0 .0 1.051D+5
OHC
12  H OC
 H 2 3.000D+10 1.00 0.0 1.970D+11 1.00 9.000D+4
OHC
13 O OC
 
HO 1.000D+14 0.0 0.0 2.880D+14 0.0 8.790D+4
14 OC O OC
 2 5.900D+15 0.0 4.100D+3 5.500D+21 1.00- 1.318D+5
OC
15 
HO 
OC 2 H 1.500D+07 1.30 7.650D+2- 1.680D+09 1.30 2.157D+4
16OC O 2 OC
 2 O 3.140D+11 0.0 3.760D+4 2.780D+12 0.0 4.383D+4
17 H O 2  O HO
 2.200D+14 0.0 1.679D+4 1.740D+13 0.0 6.770D+2
18 2  H HO
H O  7.420D+28 3.00- 1.226D+5 2.200D+22 2.00- 0.0
19 O  H HO
 1.000D+16 0.0 0.0 8.000D+16 1.00- 1.037D+5
20 H 2  H H 7.790D+23 2.00- 1.074D+5 1.000D+18 1.00- 0.0

2 O HO
21H O  
HO 6.800D+13 0.0 1.835D+4 6.300D+12 0.0 1.100D+3
22 O O  O 2 4.700D+15 0.28- 0.0 5.100D+15 0.0 1.150D+5
23 H 2 O  H HO
 1.800D+10 1.00 8.900D+3 8.300D+09 1.00 6.950D+3

24H 2HO H O
2 H 2.200D+13 0.0 5.150D+3 9.520D+13 0.0 2.030D+4
25 O N 2
ON N 7.600D+13 0.0 7.554D+4 1.600D+13 0.0 0.0
26 ON O  N O 2 2.097D+09 1.00 3.856D+4 9.810D+09 1.00 6.610D+3
27 
N HO 
ON H 9.620D+13 0.0 7.350D+2 2.600D+14 0.0 4.880D+4
28 N N  N 2 2.970D+17 0.99- 0.0 1.246D+24 1.99- 2.286D+5
29 ON  N O 4.000D+20 1.50- 1.510D+5 2.500D+19 1.33- 0.0
3
HC 30OHC 
HC 
4OC 3.000D+11 0.50 0.0 5.140D+13 0.5 9.047D+4
HC 
3HC
31 O 
2 HC 4
OHC 1.000D+10 0.50 6.000D+3 2.090D+10 0.5 2.11D+4