Sie sind auf Seite 1von 438

SPECIES

HEPmCARUM

SPECIES BiPATICARlIM
Eine Darstellung

ihrer Gattungen wie

graphien

unter

und Beschreibung

Morphologie

ihrer

aller

bekannten Arten

Beriicksichtigung

in

Mono-

ihrer gegenseitigen

Verwandtschaft und geographischen Verbreitung

VON

STEPHANI

Franz
*

ANACROGYN^E

Separ.-Abdr. aus

dem

Btilletin et

Memoires de VHerhier Boissier.

GENEVE ST BALE
GEORG & G^% LIBRAIRES-EDITEURS
MiME MAI80N
1900

LYON

Extrait du

BuUeUn

Tome

VI.

de 1'Herbier Boissier.

No

4.

AvrJl 1898.

LSBRARV

SPECIES HEPATICARUM

Franz STEPUAAI

die Aufgabe gestellt. die gesammten bisForm von einzehien Aufsatzen successive
Heften zu beschreiben; es ist ihm dazu die Hiiife seiner bota-

Der Unterzeichiiete

liat sicli

her bekannlen Hepaticce in der


in diesen

nischen Freiinde und vieler offentlichen Institute bereitwinigst gewahrt

worden und
in

sie

wird mit

dem

Forlschreiten der Arbeit auch noch ha^fig

Anspruch genommen werden miissen,

um

die gewiinschte Yollstandig-

keit zu erreichen.

Hinsichthch der Prioritat der Gattungsnamen bin ich der Ansicht


gefolgt. dass eine Diagnose, welche die Pflanze

gefordert werden muss;

ist

erkennen

Idsst,

zweifellos

die alteste Diagnose schlecht oder ist die

Gattung eine zusanmenr/esetzte, so muss diejenige jihigere Diagnose.

welche zuerst die Gattung geniigend und rein dargestellt

hat, benulzt

und deren Name gewahlt werden eine Yerbesserung der alten Beschrei;

bung
alle

ist

nicht zulassig. Damit fallen

manche Namen Dumortier's und

Gattungen Gray's, mit Ausnahme von Pallavicinius

die mannliche

Endung, da wir

viele

ja

fast

ich belasse hier

andere Gattungen mit einer

solchen besilzen.

Was

die

Synonyme angehl,

nicht wieder

so

werde

ich alte, langst

abgethane

Namen

aufnehmen; ebensowenig manche auf Grund neuer An-

schauungen entstandene Namen. Ich

will

dem dringenden

Bediirfniss

einer Beschreibung aller bekannten Lebermoose abhelfen und in iibersichllicher

und gedrangter Form das Wissenswerthe bieten

hierzu

brauche ich nur diejenigen Synonyme, welche volle Klarheit schaffen

den Namen der Pflanzen und das

Citat;
1

fiir

was manche neuere Nomen-

olU

BULI.KTIN

claloreii. die

1)K

i/hEUBIKU BOISSIKK.

dem

gar keine Kennlnisse auf

Pilanzen Lesitzen. noch

zii

Gebiele der hier behandelten

besitzen vorgeben und daher gar nicht

Stande sind. zu beurtlieilen, ob eine Diagnose

annehmbar

fiir

im

den Fachmann noch

oder nicht. was diese Herren uns an

isl

RicCUL

'

Namen aufdrangen

NvoUen. kann in vielen Fallen libergangen werden, denn es

ein nulz-

isl

loser Ballast. eine bibliographische Studie aber keine ))Olanische.

Leipzig.

den

6.

Februar 1898.
F.

Riccia Mich.

PlanliT ihallosse, parvw.

nov. gen.

tei'restres,

STEPHANI.

107.

p.

raro natantes, carnosce, repentes.

dichotome-ramosse, interdum ramulos adventivos e ventre proferentes.

Frons e

facie poslica radicans, antice lamellis suberectis chlorophylliferis

cedificata,

postice coslam e cellulis parenchymaticis

inler coslam et stratum anticum adesl fasciculum

formatam gerens

hyalinum cellularum

prosenchymaticarum. Epidermis antica stomatibus normahbus


vel rudimenlariis (Riccia) instructa

more

occullae,

squamse oriuntur, oblique

in Ricciellis fere

semper

(Ricciella)

ad latera frondis, sub margines pro


insertse.

integerrim

deficientes, e basi i-adiculas

velciliatce,

punctatim incrassatas

proferentes. Antheridia et Archegonia (monoice vel dioice distributa)

primum nuda,

dein strato chlorophyllifero nicrescente immersa. Jnvo-

hicra nulla. Ostiola

mascula epidermide insidentia, ssepe longe promi-

nentia; pistilla fere

semper purpurea, parum

in costa sessiles. pariele tenera

demum

exserta. Capsulse

immersa.

evanida; calyptra longe persislens

sporasque includens. Sporce magnse, tetraedrce, cuticulam validam lamellatam ssepeque papilliferam gerentes.
Die Frons der Riccien hat einen Yegetationspunkt. welcher bei den
fleischigen

Formen an der

tiefsten Stelle der Scheitelfurche liegt

die

Seiten dieser Furche sind fast senkrecht und die jungen Zellen schon

durch diese Lage geschiitzt; bei den flachen diinnen Formen


Scheitel

am Grunde

einer tiefen Einkerbung des Laubes

scheint daher an der Spitze zweilappig,

Arten, die ein

rundlich gestutztes

liegt

und dieses

der
er-

im Gegensatz zu den dickeren

Laubende besitzen;

die

Yentral-

schuppen verhiillen ausserdem die Spitze der Frons und haben, ahnlich
9

311

franz stephani. spegies hepatigarum.

Riccia.

wie die Ampliigastrien der hoheren Lebernioose, keinen anderen Zweck

den des Schulzes; die zapfenforinig verdickten Rhizoiden. welche aus

als

den Basalzellen der Schuppen entspringen, habe ich in einer friiheren


Arbeit schon dahin gedeutet, dass sie zur Wasserleitung besonders befahigt sind, insofern die capillare
ini

Lumen

Anziehung der vorspringenden Zapfen

der Zelle das Aufsteigen der Wassersaule beschleunigt.

Zweifellos haben die meisten Riccien eine von

an den grosseren Arten

Reiiie Ventralschuppen;

am

constatieren; sie sind

Anfang an doppelte
das sehr leicht zu

ist

Yegetationspunkte abwechselnd von rechtsund

links iibereinandergeLagert; eine Stelle, an welcher eine Zerreissung der

Schuppe in 2

einst terminalen

laterale Theile stattgefunden

haben

solUe.

nicht nachweisbar.

ist

Die Yerzweigung der Frons

ist

bei

ungehindertem Wachsthum

stets

eine Dichotomie unter rechtem Winkel; bei mechanischen Hindernissen

wo
wenn

oder bei reicherer Yerzweigung,


Jindert sich dieser

Winkel

erwahne, so geschieht

sichdie Aeste gegenseitig behindern,


ich trotzdem ihn in

den Diagnosen

weil er den Pflanzen schliesslich doch einen

es,

ausseren feststehenden Character verleiht und ihren Habitus wesentlich

Roseltenform wachst eine einzelne Frons niemals; eine

beeinflusst; in

einfache Ueberlegung besagt schon. dass das nicht moglich


eine

voUkommene Rosettenform vorhanden

sind es

die Rosette vervoUstandigten; aus

diesem Grunde

den Diagnosen, als eine Erscheinung, die bei jeder Art


nicht erwahnt; sie als diagnostisches

her geschah,

ist;

wo

also

mehrere Pflanzen,

zusammengelagerten Sporen gleichzeitig entwickelt haben

die sich aus

und

ist,

ist

nach

dem

liabe ich sie in

vorkommen kann,

Merkmal zu benutzen. wie das

bis-

Gesagten unmoglich.

Yiele Ricciellen haben 2 oder 4 Yegetationspunkte, das heisst sie besitzen Gabelaste, die langere Zeit

lange ehe

sie

ausserUch in

verbunden bleiben und vorhanden

sind,

die Erscheinung treten; das Laub hat dann

einen keilformigen Zuschnitt

wenn

ich

von

der Breite der Frons

spreche, bezieht sie sich natiiriich stels auf den einzelnen, selbstandig

entwickelten Gabelast; je nach

dem

Alter, in

welchem

die Pflanze ange-

troffen wird,

werden solche Arten einen ganz verschiedenen Habilus

zeigen und es

ist

sicheren

daher nicht unnothig darauf hinzuweisen, dass zu einer

Bestimmung

verticale Querschnitte des Astes auf keinen Fall

entbehrt werden konnen

ebenso sind die Sporen, wegen der grossen

Aehnhchkeit des Laubes mancher Arten, in den meisten Fallen unerlasshch.

Die chlorophyllfiihrende dorsale Laubschicht wird, wie bekannt, bei

312

BULLETIN DK l'hERBIER BOISSIER.

Ricciil.

der Galtung Riccia aus langen aufrechten, saulenformigen Lamellen


gebildet, die aus Zellreihen beslehen

und unter

Nvachsen sind; von ihnen schliessen


ein. Ricciella unlerscheidet sich

immer

sich der

Lange nach ver-

je vier einen

engen Kanal

hiervon durch flachenformige Lamellen.

die weite Luftraume begrenzen. Ricciella vesiculosa C. et P. steht in der

zwischen beiden GalUingen und

Mille

Die vier Lamellen

Inleresse.
bildet,

siiid

zwischen je 2 derselben

so dass

die dadurch

daher von hervorragendem

ist

hier auch saulenformig normal ausge-

ist

aber eine dritte Saule eingeschoben,

wesentlich erweiterten Luftkanale von 8 Zelle-

schniiren begrenzt werden (die Zahl variirt zwischen 7 bis

wir uns die eingeschobenen Zellreihen

Typus von

fort,

eine solche Uebergangsform, welche den

Riccia;

macht die Scheidung der Gruppe

anzeigl,

Ricciella, hinfallig; die

Riicksichfen in der

Trennung habe

9).

so haben wir den

Denken

normalen

Werdegang

in zwei Gattungen. Riccia

und

ich daher nur aus praklischen

Form von Unterabtheilungen

durchgefiihrt.

Die chlorophyllfiihrende Schicht des Laubeshaleinesehrverschiedene

Formen

Holie bei den verschiedenen Arten; bei breiten flachen


niedrig, bei den

sclimalen fleischigeren

bis zu Vs der Dicke des

Formen wesentlich

Laubes einnehmend; es

ist,

ist sie

lioher

und

danach zu urtheilen.

der Assimilalions-Apparat deni Bediirfniss der Pflanze genau angepasst;

wie schon

Lamellen

in

in

friiheren Arbeiten

ihrer

ofters

erwahnt, reprasentiren diese

Anordnung eine bedeutende. vor Austrocknung

geschiitzte. assimilirende Oberflache; ist das

Laub schmal,

Lamellen langer. bei den breiten Formen

kiirzer.

so

werden

die

deren in die Breile

angeordnete grosse Anzahl dasselbe Assimilations-Resultat erreichen.

welches die langen Lamellen im schmalen Laube

leisten.

Die chlorophyllfiihrende Schicht erfahrt mit der zunehmenden Aus-

bildung ein slarkes Wachsthum der dorsalen Oberhaut und zwar nichl

nur

in

der Richtung der Liings-Axe des Laubes, sondern auch in Irans-

^ersaler Richtung zu derselben;

demgemass

sind die Lamellen nichtnur

in der Richtung der Langs-Axe geneigt, sondern sie neigen auch nach

rechts

und

es

auch leicht an Schnitten zu bemerken, besonders an Pflanzen mit

ist

links und liegen in den verdiinnten

Randern

wenigen grossen Lufthohlen. dass diese nach der


sie

fast horizontal

costa zu enger

werden

divergiren von der kleineren Oberflache der costa zur grosseren

oberen Epidermis; auch bei Riccia findet dasselbe

zunehmende Erweiterung der Kanale


bar. weil die

Raume

ist

statt; die

dei'

nach oben

hier aber nur wenig bemerk-

Gesammtverbreiterung auf eine sehr grosse Anzahl kleiner

vertlieilt ist.

FRANZ STEPHANI. SPEGIES HEPATIGARUM.

RiCCia.

Zum
fiige

Yerstandniss einiger in der Diagnose gebrauchter Bezeichnungen

ich

an Hand der beigesetzten Abbildungen von Querschnitten

Folgendes hinzu
genannt(Fig.

empor

1. g),

bei Marchantia
steil

das parenchymatische Grundgewebe habe ich cosla

denn

sie enspricht funklionell

wie habituell der cosla

und laufen ohne jede Einbuchtung direct

Die dorsale Furche

Anderen, die

(c)

sie carina

(a),

ich

nenne

nenne das

ich sulcus

latera stricte excurrentia.

alse

costee sinuatim in alas excurrentia; ich

den einspringenden Bogen, arcuatus


sischen Latein wird sinus

bezeichnet, weil diese

curvatis. Alles

2;

von e sageich
fiir

den ausspringenden; im klas-

fiir

von i sage ich lateribus

Andere ergiebt

sich

Maasse der Frons beziehen sich

es die alten Autoren haufig

sulci alte

von

selbst.

stets auf

adscendentibus extrosum

Die von mir angegebenen

den vollstandig entwickelten

Theil des Laubes, je nach der Grosse der Art also


Spitze,

fig.

gebrauche sinus also

beides gebraucht. Canaliculatus nenne ich

fiir

und nicht sulcatus oder carinatus, wie

gethan haben

im Gegensatze zu Lindberg und

nennen. d habe ich mit

Theile die costa hauflg fliigelartig iiberragen, wie in

manchen Arten
dem Rande der

die Seitentheile derselben (h) steigen bei

dorsalen Epidermis zu

hitera

313

bis 3

mm.

hinter der

an Schnilten gemessen. Die Sporen variiren innerhalb einer

Kapsel ein wenig; es wird aber leicht sein, unter den vielen Sporen einer

Kapsel die normale miUlere &r6sse, wie ich


rnitteln.

sie

angegeben habe, zu

er-

Die convexe Seite der Sporen, welche in der Sporenmulterzelle

ihre aussere freie Oberflache darstellt, zeigt nicht selten eine ganz andere

Sculptur als die flachen Seiten derselben; in den Diagnosen


beriicksichtigt. Die

Wimpern

(ciliee),

ist

nur jene

welche bei einer Anzahl von Arten

gefunden werden, sind sehr variabel innerhalb des Formenkreises einer


Species und Anzahl und Lange derselben

beim Bestimmen einer


Zur Behandlung

alter Riccienpflanzen

handhaben) empfehle
reich zu entfernen

konnen daher nur mit Yorsicht

Riccia benutzt werden.

ich, sie in

(Ricciella ist

und nun die Schnitte auszufiihren;

Milchsaure und erwarmt

sie,

so

viel

leichter zu

heissem Wasser aufzuweichen, das Erd-

kehren
5

sie

legt

man

diese in

meist von selbst in ihre

natiir-

BULLETIN DE L^HERBIKU BOISSIKR.

314

Druck dahinzubringen; sind

liche Forni zuriick oder siiid durch leichten

Pflanzen

die

allerdings

RlCCid.

schon einnial angefeuclUet und dann wieder

getrocknel worden. so giebl es kein Mittel. sie wieder zur Turgescenz zu

bringen; sie werden vcilhg werlhlos.

RICCIA

A.
a.

I.

1.

GiliataB

Frons tenuis, multo latior quam crassa.

R. japonica

St. Bull.

Herb. Boiss. 1897,

p. 106.

mm.

Monoica minor, co^rulescens. Frons tennis usque ad 10

lunga, repe-

tito-furcata.furcis divergenlibus, brevibus. late linearibus^npke rotundatis.

breviter bilobis; antice plano-convexa, soluni


tata,

marginibus paruni attenuatis. obtusis,

Costa medio

parum convexa. utroque

postico

apice leniter canalicu-

siib

ciliatis.

cilise brei^es

latere levi sinu in

patula'.

margines

excurrens. SquamsB poslicee minutce, hyalinte, tenerrimte, facile evanida\


Sporai 7o

!x,

subatree, laxissime reticulatim lamellat. lamellis gracilibus.

angulis papilla erecta ornatis; ala latissima, exciso interrupta, foveol;e

Hab. Japonia, Tosa. Sakawa (Inoue).

Sequenti simillima. sporis laxe reliculalis distincta.

2.

R. subinermis

Monoica, mediocris,
apice quadriioba

i.

e.

crassa, sextuplo latior

Lindb. Rev. bryol. 188!2.

viridis.

p. 82.

Frons usque ad 4

mm.

longa, obcuneata.

bis dichotoma, furcis brevibus, latis, ubique aequi-

quam

alta,

antice plana, marginibus decurvis, acu-

minatis acutis; cosIr lala subplana, spin?e marg\m\es spa7'S3e, brevissimae

squamse

postica? minutissima^. liyalinae vel

purpureo maculatse. Capsula*

valde numerosie denseque aggregatse. Spone 68


lamellalse., papillatse,

Hab.

lale alat&e. reticulatim

jj,,

foveohs 10 ^.

Fennia (Lindbei'g)

Gallia,

Angers (abbe

Hy").

Germania Neu

Riippin (Warnstorf).

Diese Standorte

lassen vei-muthen. dass die

Pflanze

dazwischen hegenden Gebiete zu finden sein wird.


6

aiich

in

dem

franz stephaim. spegies hepaticaruim.

Riccia.

3.

R. californica

Monoica, minor,

Aiistin.

Frons

viridis.

breviter fiircala, furcis

leniiis.

Torrey Bull. YI,


5-7

parum

mm.

sectio transversa frondis itaque

postiCcG parva3, hyalina?. Sporee parva?. 51

latim-lamellatse, foveolis 4

[x

p. 46.

longa,

snbplana,

linearis,

ciivergentibus, apice distincte bre-

parum

viterque bilobis, marginibus attenmtis, costa

convexa

315

jj.,

incrassata,

plano-

anguste fusiformis. Squamte


anguste

alatae,

minute reticu-

tantum.

Hab. America septentr. California (Bolander).


Cilien besitzt die

von mir untersuchte Originalpflanze nicht; nach der

Originalbeschreibung sollen sie zuweilen fehlen

die Pflanze ist an

den

ausserordenUich klein gefelderten Sporen sehr leicht kenntlich; das

Exemplar war nicht gut erhalten und

die

Form der

Weise zum Aufquellen zu bringen war, lcann

in geniigender

frische Pilanze nicht verbiirgen. Die Sporen


sie

Frons, die nicht


ich

mehr

fiir

die

werden

es aber erQioglichen,

mm.

longa, longe furcata.

wiederzuerkennen.

4.

R. ligula

St. n. sp.

Monoica, exigua,

Frons usqiie ad 3

viridis.

furcis divergentibus, angustis, optime ligiilatis, crassis, 4 plo latioribus

quam

posticeque sequaliter plano-convexis, apice rotundatis.

allis antice

marginibus obtusis, sparsim


patulse).

Squamse

ciliatis;

posticae in apice

cilige

porrectae (haud recte

strictse,

frondis tantum

minutaj, integerrimai. SporcC fusco-brunnece 68

ji,

visibiles,

rima, reticulatim-lamellataj, breviter papillatae, foveolis 8

Hab.

Italia.

Lago Maggiore

II.

5.

Dioica,

[x.

(Al. Leviei").

Frons crassa, abrupte alata.

R. Bischoffii Hiiben. Ann. Pharm. 1833, YIL

Syn.

hyalinse,

late alatse, ala integer-

p. 68.

Riccia ciliifera Link in Ldbg. Syn. hep. europ., p. 119.

magna,

pallide viridis. Frons

usque ad 15

mm.

longa, obconico-

oblonga, furcata, furcis late divergentibus, apice obtusis, antice sparsim


ciliiferis,

sub apice sa^pe profunde sulcatis,

vel plus

minus

minus crebre

explanatis, marginibus

ciliatis; costa

alis

curvatim adscendentibus

semper longius

multo angustior valdeque producla,

cellosa; frondis adullse sectio transversa dein duplo


alta,

attenuatis, plus

solum

alte radi-

lalior

quam

antice convexula, leniter emarginata, postice rotundata, lateribus

adscendentibus et abrupte in angulos horizontales longeque acuminatos


exeuntibus. Squamse posticse magnse,
7

hyalinae,

dense imbricatee, plus

BULLETI.N DE l"hKIU!IEI\

"UG

RlCCia.

liOlSSIER.

miniis crebre irregulariterque ciliatx, siib niargine frondis desinente.^.


Osliola niascula longe prominenlia. Sporfn 100 a. alle reticulalim cristala'
papiilata\
Hal).

Europa,

Italia,

Sardinia. Gallia (Angers). Tyrol (Meran).

Germania

(Schriesheim, Wittekind). Africa, Algeria. Teneriffa.

forma montana.
Syn.
alis

Riccia pedenwntana Steph. Hedw. 1883. no

semper

4, niinor,

simplex.

profnnde canaliculata; costa maxime

erectis, anlice itaque

producta. aUs duplo alliore; antice crebre

ciliata.

frondis et squamariim

marginibus maxime armatis.


Hah. Hunffaria, Nadays. Piemont, Yal Lontay. Helvetia, Biel.

R. Gougetiana

6.

Dioica.

magna.

Mont. Ann.

in sicco Havicans.

sc. nal., ser. 3. vol.

Frons lo-20

mm.

XI. p. 3o,

longa, obcuneafci,

apice breviler emarginato bilobn, lobis late rotundatis. 3-plo latior


crassa. antice anguste canaliculata.

quam

canah parum profundo. plano,

alis

convexo-explanalis. tenuibus margine altenuato dense breiiterque spinosis; costa valde et abrupte producta,

quam

si

alas excipis planla

parum

latior

alta.poslice rotundata.lateribus i'otundatis. adscendentibus. a6/v/p?e

in alas attenuatas abeuntibus.

Squamte hyalina? maximte, imbricalse, mar-

gine lalide spinosae, spinis irregularibus. Ostiola mascula magna,robusta,

longe prominenlia. Sporte nigrse, maximx. 136

jj.

ala erosa, aspera; reliculatim lamellat. lamellis

in diametro, late alata'.

humilibus asperis. Iiaud

papilliferis ; foveolis 17 a.

Hab. Algeria (Gougel, Trabut).


Facile

cum

R. Bischoffii Hiib.

commutanda;'sporis giganteis sine uHo

dubio diversa.

III.

Frons crassa, marginibus acotis vel obtusis,

nusquam abrupte

R. asprella

7.

alata.

Carr. et P. Linn. Soc. N. S. Wales. 1887, p. 1039.

Dioica? minor, dilute nrens. Frons 4-3

mm.

longa, crassa, obcuneata,

breviter furcata. furcis divergentibus. late rotundato-truncatis breviter-

que emarginato-bilobis. sub apice

canaliculatis,

ceterum subplanis, margi-

nibus vatlatim angusteqae incrassatis, dense setosis. costa humilis, plana,


latissima, iateribus

sextuplo latior
Sporae
losce

quam

magnae,

secundum

abrupte adscendentibus; frondis sectio transversa


alta.

100

!j.

Squamae

posticee

magUce. hyalince. integerrima'.

in diametro, fusco-brunneae,

diagn. auctorum.

minute verrucu-

317

FRANZ STEPHANI. SPEGIES HEPATICARUM.

JtiCCia.

Hab. Australia, Sydney (Whitelegge).


Die Sporen habe ich nichl gesehen; sie sind von den Autoren bei nur

schwacher Yergrosserung gezeichnet und der Bau des Exosporiums ist


daher nicht erkennbar gewesen; aus dem Bilde ist aber zu vermuthen,
dass die Sporen, wie die fast aller Arlen, ein Leisten-Netz tragen, dessen

Ecken

papillar

marginalen

emporgezogen sind; eine mehrreihige Anordnung der


welche die Autoren hervorheben, habe

Cilien,

ich

nicht

finden konnen.

"^8. R. lusitanica Levier

n. sp.

Monoica, glauco-virens, major. Frons usque ad 12


crassa, plus triplo latior

quam

alta,

mm.

longa. furcata,

anguste linearis, sub apice profunde

sulcata, in fronde adulta plana, aUs crassis, attenuatis, obtusis,

remote valideque spinosis, spinis anguste


multo angustior (4

6) postice convexa, lateribus

rentibus. Squamae magnse, marginem

longa inslructa3. Ostiola

margine

Lriangulatis. Costa strato antico

siiperantes.

sensim in

alas excur-

interdum hic

illic

spina

mascula parum prominentia. Sporce magnce,

repando multilobulata, reticulatim lamellosse, foveolis

90

[JL,

late alalse. ala

12

[JL,

alte papillatis.

Hab. Portugal, Cintra (Welwitsch 1842).

9.

R. crinita

Taylor.

J.

of Bot. 1846, p. 415.

Dioica? minor. glauco-virens. Frons usque ad

.t

mm.

longa. furcata,

angusta, linearis, antice snbplana, marginibus rotu)idatis; costa crassa,


valde convexa

ciliEe

marginales creberrimse, longissimw, frondis diamelro

multo longiores; reliqua desunt; specimen originale pauperculum, haud

emolliturum!
Hab. Australia,
Ciliis

-.

Swan River (Drummond),

longissimis primo visu dislinguenda.

R. hirta Und.

10.

Bot. Gaz. XIX, p. 274.

Syn. R. arvensis var. hirta Austin. Ac. Phil. 1869, p. 232,

Monoica, minor, glauco-viridis; frons usque ad 10

mm.

longa. linearis,
aniple

siikata,

sulco obtuso, alis leniter adscendentibus, plano-convexis, crassis,

margine

bi-trifurcata, furcis

acutis,

divergentibus, apice obtusa,

dense breviterque

antice

ciliatis; cosla valde producta,

angusta, postice

rotundata, lateribus alte adscendentibus Ie\i sinu in margines excurrentibus; frondis sectio transversa vix duplo latior quani alta, subtriangularis

ob costam postice angustatam. Squamae

BULL. HERB. Boiss., avril 1898.

posticse hyahnae, facile eva-

22

318

BULLETiN DE l'herbier boissier.

nidse. Sporse ferrugineae


papillalae, foveolis

Hal).

11.

14

85 ^ angusle

alalse.

Riccia.

reticulatim lamellatae, vix

jjl.

America septentr.,Ne\\ Jersey (Austin). Louisiana

R. Breidleri

Monoica, parva,

(Langlois).

Juratzka. Steph. in Hedwigia 1885.

viridis.

Frons 3-4

mm.

longa, simplex vel divaricalim

furcala, furcis ex angusta basi ligulatis, apice acuminatis, obtusis brevi-

terque spinosis; antice convexa, dislincle sulcata. sulcus amplus, i)arum

quam
parum prominentibus. Squama-

profundus; costa valde producta; sectio frondis adullse parum latior


alta. postice semicircularis.

angulis acuLis.

posLicce parva?, remotiusculaj. liyaliua? et purpureo-maculala?. Osliola

cula pro planLa

maxima. Sporae maturae

mas-

ignotce.

Hab. Alpes Austriae, Schladming (Breidler). Grossglockner (Kern).


R. sorocarpa Bisch. toto coelo differt configuraLione frondis.

12.

R. Warnstorfii Limp.

Verh. Bot. Yer. Brdbg. 1885,

Monoica. parva, flavo-virens. Frons 3

quam

alta, bifurcala. furcis

mm.

p. 58.

longa, crassa, duplo latior

divergentibus. Unearibus, apice obtusis, antice

sulcata. sulco angusto, obtuso, sa[ profimdo, alse tumidse

margine

obtiisx,

hic ilUc spina brevissima armala^; costa valde producta, postice plano-

convexa, lateribus parum convexis alle adscendentibus, sinuatim in margines excurrens. Squamse purpurese, parvae, sub margines desinentes.
Sporse 60

tx,

ji,

fusco-brunneae anguste alatse reticulatim-lamellatse, foveolis

papillatse.

Hab. Germania, Neu Ruppin (Warnslorf).

13.

R. Beyrichiana Hampe.

Syn. Hep.

p.

601.

Monoica. mediocris, glauco-virens. Frons usque ad


angusta, crassa. furcis linearibus
distincte canaliculaiis,

10

parum divergentibus.

marginibus rotundatis hic

illic

mm.

longa.

antice ubique

breviter

ciliatis;

costa lata crassaque. laLeribus rotundatis, alLe adscendentibus; frondis


sectio transversa

purese,

120

II,

duplo laLior

quam

alta.

margine sparsim breviterque


Iseves

i.

e.

Squamae

ciliatse.

posticse parvse, pur-

Sporse

nigrse,

maximse,

humiliter reticulaLce. nusqufim papillaLse, foveolis 18

jj,.

Hab. America septentr., Jefferson (Beyrich).

Underwood
Nord-America

(Bot. Gaz.

hin. Die

rich bei Jefferson

XJX,

p.

276)

stellt

diese Pflanze als fraglich

mir zu GeboLe stehende Pflanze

gesammelt und zweifellos eine gute


10

ist

Art.

fiir

aber von Bey-

franz stepham. species hepaticarum.

Riccia.

R. ciliata Hoffm.

14.

Fl.

germ.

crypt.,

t.

II,

319

p. 95.

Monoica, mediocris, fusco-viridis, in vivo nitida. Frons 6-8 mni. longa,


repetito-fiircata, furcis

minus divergentibus, apice subtruncatis,

late plano-canaliculatis, ciWce

antice

ad latera descendentes, quasi pluriseriatim

dispositfe, hamatse; costa late convexa, crassa, lateribus rotundatis

cum

frondis margine obtuso confluentibus. Frondis adulta?. sectio transversalis


triplo latior
lela

quam

alta,

ubique aequicrassa, facie antica posticae subparal-

e. sequaliler curvata.

i.

Squamae

posticae parvse, evanidse,

purpureo maculatse, integerrimse. Ostiola mascula


sporse nigrse, anguste marginatse,

nentia;

creberrime

88

^.

Hab. Europa, Fennia, Germania, Britannia, Gallia.

R. spinosissima

15.

St.

promi-

reticulatim lamellata^

[x,

papillaLse, papillis subclavalis, foveolse

interdum

et fem. bre\dter

Italia (Firenze).

Hedwigia, 1885.

Dioicaf minor, flavo-virens. Frons 5

mm.

longa, apice furcata, furcis

latissime divergentibus, crassa, anguste linearis, apice angustata obtusa,


antice profnnde obtuseque canaliculata, alis

maxime

vallatim ampliatis.

erectis (costam liaud lateraliter superantibus) densissime spinosis. Costa

producta,

valde

postice

subcarinata,

lateribus

alte

adscendenlibus.

sinuatim in alas erectas excurrens; frondis adullse sectio transversalis


circumscriptione fere trigona, antice rima profundissima bipartita, fundo
rinise

concavo lateribusque arcuatim adscendent.ibus. Squamce niagna\

hyalinse,

margine longe valideque

spinosae. Reliqua desunt.

Hab. Algeria (Trabul).

16.

Syn.

R. Michelii
:

Raddi. Opusc. scient. Bologna,

R. ciliata Radd. 1818,

I.

p.

352.

c.

R. tumida Ldbg. 1829. Syn. Hepat. europ..

p.

120.

R. palmata Ldbg. 1836. Mon. Ricc, p. 457.

R. paradoxa Denot. 1839. Prim. Hep.

Ital., p.

69.

R. subalpina Limpricht. ms.


Dioica, mediocris, pallide-virens.

Frons usque ad 10

mm.

longa, pauci-

ramosa, furcis obcuneato-oblongis, apice parum angustatis, obtusis,

crassis,

sulco antico amplo in fundo convexo, marginibus vallatim ampliatis basi


et apice contiguis, in

medio magis remotis, breviter

spinosis, costa crassa.

convexa, laleribus sensim in margines obtusos excurrens. Sectio transversa frondis adultse plus duplo latior

quam

alta, postice

lunatim con-

vexa, antice duobus incisuris brevibns quasi tripartita, partibus tequalibus convexis; squama) poslicse hyalinffi,

11

margine

incisse et plus

minus

320

BULf/iiTi.N

longe

ciliatx.

Spoiu' 102

i)E

reticiilalim

ji,

lUccia.

1,'herbiek boissieb.

lamellala^

17

foveolis

jj.,

in

angulis alle papillala'.

Hab. Europa et Africa medilerranea, Gallia, Montpellier (Philibert,

Monlagne). Cantal (Gasilien). Cannes (Melzlei-) Alr/eria (Trabut).


Dieser Pllanze wieder

ihrem richligen Namen verholien zu haben

zii

das Verdienst Levier's. Siehe Bull. Herb. Boiss.

ist

R. Lindmanii

17.

minor,

Dioica,
furcala,

Frons 10-13

mm.

longa, 2

mm,

lata,

repetito

in medio subplana, marginibus crassis, vallatim intumescentibus,

Squamae magnae, hyalin,

longis

spinis

creberrime spinosis,

e\lus

1894.

Svensiva Yel.-Alcad. 1897. vol. 23.

St. in K.

viridis.

II.

patenlibus,

recte

granulatis.

marginibus spinosis. Costa

occultce,

latissiina,

postice lale convexa. in margines incrassalos excurrejis. Frondis sectio

transversa circumscriptione fere eUiptica, triplo latior

limbatae,

reticulatae,

papillatis.

areolis

quam

alla,

antice

[i,

rufo-brunnea^ auguste

15-18 in diamelro.

ex angulis humihter

sulco lato in fundo plano interrupla. Sporaj 8o

Androecia ignota.

R. Michelii Raddi differt fronde squamisque minus dense spinosis.


sporis minoribus. mullo arctius reticulatis.

Hab. Paraguay, Asuncion (Lindman).

R. canescens

i^l8.

St. n. sp.

Monoica, ininor. Frons 10-12

mm.

longa, longe furcata, furcis diver-

gentibus, hnearibus, crassis (vix duplo hUioribus

funde canaliculatis, canali

in

quam

allis)

antice ^iro-

fundo suo plano-convexo, marginibus val-

latim incrassatis erectis, rotundatis, spinisque

longissimis

validissimis

armatis; cosla valde producta convexa, lateribusrolundato-ereclisin mar-

gines sensim excurrrentibus. Squamai parvce, purpureffi, similiter spiiiosae.

lata

8d

Planta itaque hispidissima, in sicco spinis incui-vis


vix

et

{1,

pro Ricciam habenda.

Ostiola mascula

reliculatim-lamellalai, foveolis 8{i,

Hab. Africa, Oran

haud

omnino obve-

brevissima. Spora^

papillatis.

(Balansa).

R. Henriquesii et R. spinosissimae similis; setis numerosis et longissimis facile distinguenda.

19.

R. atromarginata

Levier

n. sp.

Dioica? parva, ramosa, fusco-viridis, margine atro-purpurea, valde carnosa.

Frons 3-4

mm.

longa, simplex vel furcata, furcis oblongis diver-

gentibus ovatis, apice acuminatis obtusis, antice leniter canaliculalis

12

321

franz stephani. species hepaticarum.

Riccia.

sparsimque

marginibus parum

ciliiferis,

breviter

elevalis,

aUenuatis,

creberrime breviterque ciliatis; costa stralo anlico sequilata, crassa, postice plano-convexa, lateribus
{jines breves
postica?.

Hab.

Palermo

Squamas

alta.

(Ross.).

R. Henriquesii

Syn.

quam

breves, atropurpurese. Sporae ignolse.


Sicilia,

20.

abrupte adscendentibus et abrupte in mar-

excurrentibus. Sectio frondis triplo latior

Levier. BuIJ. Soc. bot.

ilal,

1894,

R. bicarinata Lindb. Rev. bryol. 1877, p. 34.

Frons usque ad 12

Dioica, major, viridis.

late divergentibus, angustis,

margine oblusis

mm.

longa. furcata, furcis

ad basin

ciliatis; ciliis ssepe

vel ternatim coalitis; apice rotundata, antice ob margines val-

geminatim

latim incrassatos sulcata; sulcus sub apice angustus, profundus, in medio


amplificatus,

frondis

fundo

convexo

qiiasi

duplicatus

nomen

(unde

ceterum falsum Lindbergii) poslice rotundata, lateribus subrecte adscendentibus.

duplo

120

{1,

sa^pe

latior

purpureo maculalis; frondis adullEe seclio transversa

quam

Squamse hyalinse

alla,

reticulatim

vel purpurea.'. Sporae magnge.

humilibus. foveolis magnis 17

lamellatse. papillis

|x.

ala angusta aspera.

Hab. Portugal, Coimbra: Corsica,Gallia,^YQi?igm propeLorient(Herb.

Montagne).
Lindberg's
carina

und

Name

sulcus;

gebraucht, bald

beruht auf einer nicht seltenen Yerwechslung von


gleicher Weise

in

im Sinne

wird sinus haufig verschiedeii

einer einspringenden Landbucht bald als vor-

gewolble Form; da Lindberg's Bezeichnung gradezu falsch

Leviers

Namen

ist.

lasse

icii

bestehen.

Uebrigens tragt Lindberg's Original nicht die langen Cilien die er


beschreibt, sondern ganz die der

Art eigenthiimlichen Wimpern. die

aber nicht immer so kurz sind, wie

sie

21.

R. papillosa

Levier abgebildet hat.

Moris. 1828, Steph,

Hedw. 1883.

Syn. R. setosa Miiller ms. in Herb. Sard.


R.

minima Ldbg ex

parte. Ac. Leop. XYIII. p. 427.

Dioica, minor, pallide glauco-vii;ens.


cilis, bi-trifurcata,

furcis

parum

Frons usque ad 8

ciliis

longa, gra-

divergenlibus, pro planta longissimis.

anguste linearibus, apice obtusis, crassis; antice


oblique adscendentibus,

mm.

late

caitaliculata. alis

brevibus obtusis hirla, marginibus

acutis, suberectis, ciliis similibus

dense

ducta, postice plano-convexa, lateribus

13

crassi.s.

seriatis armatis. Costa valde pro-

parum

rotundatis. alte adscenden-

322

DK L^HKHBIICK BOISSIEH.

BULLETI.N

libiis.

Sectio Iransversa frondis

adulliL'.

parum

lalior

lUccid.
alla, si paginaiii

(iiiaiii

aiilicam excisam excipis, rolundato-quadrata. SquamJi' poslicne minuliiv


hyalinte. Sporoe ignota\

Hab. Italia, Sardinia (Miiller. Iter Unio). Napoli (Gasparini sub

H. tri-

chophylla ms.). Firenze (Levier).

22.

R. pseudopapillosa

Levier. n. sp.

Monoica, parva. Frons irregulariler bis dicholoma, furcis louge coaliiis

sxpe obcoiuco-oblongis, apice obtusis, crassis


aiilice

subplana, rima angusta percursa,

(vix latioribus

ciliis

brevibus

quam

si,epe

allis)

hamatini

incurvis hirta, marginibus oblusis aequahter hirtis; costa valde producla,


strato antico tequilata, postice rolundata, parietibus alte adscendentibus.

Sporse matursB ignotse.

Hab. Auslria, Stein prope Wien (Baumgartner).


Gonfiguratione frondis a R. papillosa Moris, cui similUma, facile

distiii-

guenda.

b.
IV. Frons

Inermes

minus crassa, subtenuis, antice plana vel late concava,


(in una tantum obtusatis.)

marginibus longe attenuatis


23.

R. plano-biconvexa

Sterilis,

20

mm.

St.in K.

major, late expansa,

Svensk

Yet. Ai^ad. 1897. Yol. 23.

viridis, robusta, tenax.

Frons usque ad

longa, repetito-furcata, furcis brevibus, pariim divergentibiis,

parum

sulcatis,

mar-

ginibus attenuatis acutis planis. Squamae hyalinse, parvse, occultee;

(josta

Apke emarginatis,

auiice plano-convexis, sub apice

postice plano-convexa, paginde anticx

compar; frondis

sectio transversa

itaque symmetrice plano-biconvexa vel fusiformis, angulis attenuatisacutis,

ceterum sextuplo
triplo humilius,

latior

quam

Stratum aeriferum humillimum, costce

alta.

canalibm angustis.

Hab. Brasilia (Lindman).


R. glauca L.

primo visu

differt statura

minore frondeque longe

sul-

cata.

24.

R. amboinensis

Dioica,

ad 25

magna,

mm.

Schiff. Forsch. Gazelle lY. 44.

pallide virens,

margine ssepe purpurea. Frons usque

longa, tenuis, furcala, ob furcas longe coalitas basi obconica,

furcis apice disLincte bilobis

angusteque sulcatis, ceterum planis, mar14

323

franz stephani. species hepatigarum.

Riccia.

ginibus longe atlenuatis costam late superantibus; cosia postice plano-

convexa, sensim in alas attenuata; frondis sectio itaque sextuplo latior


plana, postice plano-convexa; slratum anlicum humilli-

quam

alta, anlice

mum

(fere quadruplo

minor quam

costa in seclione).

Squamee

poslicee

breves, hyalinse, remotse. Sporse magnse, 119jj., late alals., ala tenuis varie

profundeque emarginata, sublobata, laxe reticulatim lamellatae, lamellis


altis,

acutis; foveolae 17ji vel majores, valde irregulares, papillis nullis.

Hab. Amboina (Exped. Gazelle).

R. Treubiana

25.

Monoica, major,

St. n. sp.

palUde

margine purpurea. Frons 20

virens,

mm.

longa, tenuis, profunde furcata, furcis 5

latis,

apice truncato rotun-

brevissime bilobis, antice suJiplana, sulco tenui percursa,

datis,

mm.

alis vix

adscendentibus, planis, marginibus longius atlenuatis, acutis. Costa aequilata,

parum convexa,

rufse vel

lateribus convexis oblique adscendentibus.

marginem haud

parvae hyalinse,

superantes. Sporae magnse

Squamae

93[j.

intense

subpurpurese, laxe reticulatim lamellatcc, lamellis crassis, in

anguhs haud

papillatis, foveolis

sub 20

^.;

ala

angusta erosa.

Hab. Java. Buitenzorg (Treub).

R.

26.

Dioica,

hortorum
major,

Bory Syn. Hep.

virens,

alis

furcis oblongis, crassis, 5-pIo

parum
alis

p.

607.

postice purpureis.

tamen

latioribus

Frons parum furcala,

quam

breviterque sulcatis, ceterum subplanis \q\

altis,

antice sub apice

parum

canaliculatis,

convexo-planis, leviter acuminatis margine acutis; costa duplo angus-

tiore

quam stratum

anticum, postice plano-convexa, sensim in alas atte-

nuata; frondis sectio transversa itaque fere symmetrice fusiformis, antice

tantum

leniter

magnee 102

[a,

emarginata. Squamse posticse parvse, purpurese. Sporse


late alatse, ala irregulariter

repando-vel inciso cristaeformi,

laxissime reticulatim-Iamellatte, lamellis angustis,


papillatis; foveolis

Hab.

27.

17

repandis, haud

Insula Bourbon (Bory S* Vincent).

R. angolensis

Dioica,

altis,

[jl.

ignota,

St. n. sp.

minor, glauco-virens. Frons 5-6

mm.

longa, e basi

angusta obcordata vel obconico-oblonga, breviter furcata, furcis divergentibus,

breviter

ligulatis, apice late rotundatis breviterque bilobis,

ubique

parum

incras-

fere plana, sub apice

solum brevi rima

sata; costa convexa in alas longe

instructa, postice

sensimque atlenuata, marginibus tenui15

324

BULLETi.N

Riccia.

boissier.

sectio ^?-fl/jsy^r50 sextuplo latior

Frondis

biis,

quam

crassa.antice plana,

Squamx

angulis longe acuminalis, acutis.

lunata,

poslice lale

DE l'herbier

poslics?

magnse, oblique ovalee, remotfL'. purpureo-maculala'. inlegerrimse, longe


productie.

Hab. Africa, Angola (Welwitscb,

28.

R. Lesquereuxii

iler angol. 255).

Austin. Acad. Pbila. 1869,

p.

232. false W.

Lescuriana Austin.
iMonoica.

mediocris, glauco-virens, expansa. Frons usque ad 7 mni.

longa. repetito-furcata, furcis brecibus, uUimis ovatis, acutiusculis, planis.

marginibus parum attenuatis, crassis, obtusls; costa convexa, sensim

margines attenuata

quam

seclio transversa frondis adullse

Squama?

alta.

postica? parvae, hyalince.

culatim-lamellata}, foveolis 10

ijl,

quadruplo fere

Spone 85

\i.

iii

lalioi"

ruf. alte reti-

lamellis crassis, vix papilliferis.

Hab. America septentr. haud rara, New-Jersey,

Illinois,

Florida (teste

Underwood).

29. 6. Elliottii St, n. sp.


IMonoica, inediocris, dilute viridis. Frons 8
trifurcata, furcis

profunde

parum divergenlibus,

bilobis,

mm.

longa, profunde bi- vel

obconico-oblongis, a[ikerotundatis,

anlice sulco amplo percursis, alis convexo-explanatis,

marginibus attenualis

acutis, costa humilis, lata,

rens; sectio transversa frondis 3 plo latior

sinnatim in alas excur-

quam

Squama?

alta.

postica)

hyalina\ basi pupureae, marginem parum superantes, integerrima?. Sporse


subnigra?, 85

maculis 14

[j,

]x,

ala

angusta circumdatse, grosse reticulatee, haud papillatai,

convexis.

Hab. Insula Dominica

30.

R. flavispora

Monoica, dilute

funde

bi- vel

(Elliott).

St. n. sp.

viridis, mediocris,

expansa. Frons 10

vissime bilobis, antice subplanis, sub apice solum


alis

mm.

longa, pro-

trifurcala, furcis obconico-linearibus, apice rotundatis, bre-

parum

lateque concavis.

plano-convexis, marginibus attenuatis; costa latissima,

parum

con-

vexa, sensim in alas excurrens; frondis seclio transversa sextuplo latior

quain

alta.

Squamse

posticse parvse, hyalinse,

marginem haud excedentes.

Sporse (maturse!) dilute flavescentes, alte reliculatim lamellatse, foveolis

{j.,

lamellis apice emarginatis

haud

Isevis.

Hab. Brasilia subtropica (Ule n 219).

16

papillatis.

ala

lata

integerrima,

R. grandis Nees

31.

325

franz stephani. spegies hepatigarum.

Riccia.

in Martius Fl. bras.

I,

p.

300,

Dioica? major, viridis. Frons usque ad 15 nim. longa, temds, late linearis,

apice breviter biloba, anlice late concava, alis leniter adscendentibus

longe attenuatis, marginibus tenerrimis; costa humilis latissima, convexa.

sensim in

alas excurrens;

marginem

frondis

Hab. Brasilia

squamae

poslicce rnagnse hyalince vel purpurese,

parum excedentes. Reliqua desunt.


Rio Janeiro (Martius).

(St. Hilaire).

R. Breutelii Hampe ms.

32.

Dioica,

minor, flavo-virens. Frons usque ad 10

mm.

longa, teniiis et

angusta, longe furcala, furcis late divergentibus, ligulatis, apice rotundatis. breviter bilobis, antice in

medio

leniter concava, a\\s plano-convexis.

marginibus attenuatis, acutis; costa latissima, parum convexa, in margines sensim attenuata; sectio transversa frondis dein lunatim subfusiformis.

Squamae

posticse

minirae hyalinae, evanidse et solum in apice

asservatae. Sporse pro planta

lamellatEe (foveolee 8

(i)

magna^ 93

lameilis

altis.

late alatce, arcte reticulatim

jx,

emarginatis, ad angulos papil-

latis.

Hab. India occid. Insulse S'Kilts et

R.

33.

grandisquama

S.

St. in K.

Juan.

Svenska, Yet. Als.ad.1897. Vol.23.

Dioicaf Major, in sicco flavo-virens. Frons usque ad 10

3 inm.

lala,

rotundatis, breviter bilobis, sub apice

ad margines attenuatos

cavis.

mm.

longa.

tenax, simplex vel furcata, furcis divergentibus, apice

usque ad marginem frondis

parum

/?///.

/ait?

sulcatis, ceteriim leviler con-

Squamae

ma^ft^e,

dense imbricatse,

accretse, apice angustatae obtusae, illum longe

superantes, hyalinse, integerrimee. Costa latissiina, postice late convexa,


levi sinu in alas late attenuata. Sectio frondis transversa quintuplo latior

quam

alta

angiiste

lunata,

angulis liorizontalibus

longe attenuatis.

Reliqua desunt.
jR.

squamata Nees.

minore. fronde multo crassiore squa-

differt statura

misque fusco purpureis

subviolaceis.

Hab. Brasilia. Rio Grande, Cachoeira (Lindmann).

34.

R. concava

Bisch. Syn. Hep. p. 604,

Major, glauca, bis dichotoma, tenuis, canaUculata, furcis ovatis, obtusis


vel emarginatis, in sicco concavis, concheeformibus,

marginibus adscen-

dentibus, squamis poslicis albidis magnis (ipse haud vidi).

Hab. Caput bonae spei

(D'"

Krauss).

17

BUIJ.KTLN

3:2{)

Ricciae albomarginatae

majori

j3

concavis ab utraqiie divei>a.

Ob

l/lIKRBIER BOISSIIiU.

l)K

et

R. lamellosae

Riccia.
siiiiilis:

lobis ovatis

Syn. Hep.

die Arl hieriier gehorl, istganz zweifelliaft; schon die Yergleichung

der Pflanze seilens des Aiitors mit R. albo^narr/inata, die einganzcfiinnes


hat. iind

l.aiib

mil R. lamellosa, die sehr fleischig

ist,

deulen darauf

hiii.

dass sie ungeniigend nnlersnchl und beschrieben wiirde.

V. Frons

minus crassa (pro more quintuplo

sulcata, marginibus

R.

3o.

Weinionis

31onoica,

magna.

plus

latior

quam

crassa) antice

minus attenuatis.

St. n. sp.

fusco-viridis.

Frons usque ad 25

mm.

longa, 3-4 mn).

lata,

simplex vel furcata, tenax, apice angustata, obtusa, antice sul-

cata,

ahs sub apice frondis adscendentibus. celerum horizontalibns, con-

Squama}

vexis.

nentes. Costa

margine

hyalina'. parvse, sub

Jata. in

occultse vei

parum promi-

medio postico magis prominente, concexa, sensim

alas allenuata. Sectio transversa quinluplo latior

longo attenuata. Spoiw 102

ij.,

quam

alta.

in

ad lalera

subnigrie, humiliter reliculalim-Iamellatce.

loveolis 12 ^.

Hab. Brasilia, Rio .laneiro (Weinio).

R. limbata

36.

Bisch. Syn. Hep. p. 60G.

Dioicaf major, obscure viridis. Frons usque ad i3mm.longa.bifurcata.


furcis

parum

anlica
alis

siib

divergentibus. Imearibus. apice rotundatis. crassis. in pagina

apice profunde sulcatis, in fiircis adultis late canaliculatis,

plano-convexis. haud incurvis. attenuatis, margine aculis. costa

lala.

convexa, lateribus oblique adscendentibus, sinuatim in margines attenuala; sectio frondis fere quadruplo latior

quam

alla,

postice late lunata.

angulis longe attenuatis, anlice (in planla adulta) late lunata. Squama?
poslicse

maximEe, dense imbricatse, purpure., frondis marginem supe-

rantes. Reliqua desunt.

Hab, Africa australis, Prom. bonse

37.

R. Billardieri

M. et N. Syn. Hep. 602.

Monoica? major. expansa,


taria

10-12

mm.

spei. (Krauss).

flavicans, purptireo marginata.Frou'^ soW-

longa, 2-3 nim. lala, inferne longe simplex, superne fur-

cala, siibplana vel

medio

leniter canaliculata, apice acute sulcata

profun-

deque biloba, temiis, versus basin sensim incrassata; marginibus attenuatis acutis, leniter decurvis. Squamae magnse, dense imbricatse, pur-

18

327

franz stephani. species hepaticarum.

Riccia.

marginem

pureae.

frondis longe superantes, integerrimse. Gosta adulta

postice late convexa,

margines sensim excurrens.

frondis quadruplo latior

quam

Sectio transversa

alta, postice late lunata, angulis late acu-

minatis, antice subplana vel sinu amplo emarginata. Sporge maximse,

102

rufo-brunnecC. reticulatim lamellata?, iamellis

{i,,

truncatis emarginatis. alveolos

magnos (10

apice

altis. foliaceis,

in faciei diarnetro) includen-

tibus.

Hab. Java (La Billardiere, Solms-Laubach). Tonkin (Bon).

38.

R. discolor

L. et L. PugilL lY.

Dioica? parva, glauco-viridis. subtus atropurpurea. Frons d

mm.

longa,

breviter furcata. linearis, angusta, antice subplana, rima angusta obtusa

percursa, costa subtriplo angustior, convexa, sensim in alas attenuatas

sinuatim excurrens, marginibus tenerrimis; sectio frondis sextuplo latior

quam

alla.

atropurpurese, imbricata?, parvse. Reliqua

Sqiiamte posticce

(Jesunt.

Hab. Nepal (Wallich). Himalaya, Dehra

39.

R. Ridleyi Gepp.

Dun

(Duthie).

Linn. Soc. 1890.

Dioica? pusilla, fusco-viridis. Frons usque ad o


cata, furcis oblongis, ultimis

fundo, acuto,
adulta

alis

mm.

longa,

parum

fur-

acuminatis acutis, sulco sub apice valde pro-

arcuatim adscendentibus, convexo patulis, in planta

minus profundo alisque subhorizontalibus; margines longius

atte-

nuati,acuti; costa postice plano-convexa, lateribus oblique adscendentibus,

in

margines sensim attenuatis;

druplo lalior

quam

alla,

sectio transversa frondis adultse fere qua-

postice late lunata, anlice plano convexa, reclo

angulo mediano interrupla, angulis lateralibusattenuatis


posticse parvse, purpurese,

marginem haud

acutis.

Squamai

superantes. Sporae 100

fi

(tesle

Gepp.).

Hab. insula Fernando Noronha CRidley).


Ricciae

40.

R.

Dioica,

Mauryanae

St.

Mauryana

mm.

alte

margine

longa, 2

mm.

lata, bis

terque furcala,

angulo divergentibus, brevibus, profunde acuteque

adscendentibus, convexis,

alis

ipso

sporse maturse desunt.

St. n. sp.

major. Frons 10-12

furcis reclo

acutis.

Squamse

sub frondis margine


gerrimse.

simillima

marginem

hyalinEe, tenerrimee, valde fugaceee.

occultse, in apice plantse

sulcatis,

versus sensim altenuatis,

magnee,

solum prominentes,

inte-

Costa valde incrassata, strato aerifero triplo altior, e pagina

19

BULLETIN

328

L^HKRBIER BOISSIER.

l)E

JHccia.

ventrali hemisphxrica derise longeque radicans; frondis sectio transversa

quam

dein subqiindntplo latior

acuta, anlice acute plus


Ostiola

cata.

minuteque

angulos attenuatos

ad

minus profunde (versus apicem maximej

ignota. Flores

cf

rolun-

alla, postice /'o^?;/<rfrt/a. lateribus

exlrorsum nutantibus,

dato-adscendeiilibus et

sparsi.

Sporae 80

{i,,

sul-

subnigrae, dense

papillatse.

Hab. Mexico, Cerro de Guadalupe (P. Maury).

41.

R. congoana

Dioica,

magna,

St. n. sp.

fusco-viridis,

mm.

expansa. Frons usque ad 15

tri-quadrifurcata, furcis late linearibus longe coalitis.

longa,

parum divergentibus,

frons itaque optime obcuneata, furcis crassis, 4 plo latioribus

quam

altis.

apice rotundalis, sub apice profunde acuteque sulcatis. lateribus sulci con-

vexis

oblique adscendenlibus.

marginibus longius attenuatis,

acutis. Costa postice rotundata, lateribus alte

Squamae maximae,

raargines attenuata.

haud excedentes. Sporae 7o

u,,

crassis.

adscendentibus sinuatim in

imbricatcL', purpurea,

rufo-brunne<e,

reticulalini

lamellis allis longe papillatis, papillis acuminatis, foveolis 7

marginera
lamellalae,

fji.

Hab. Africa. Territorium congoanum g?^\\m\\\ (Yoz).

4;2.

R. glauca

L. Spec. plant. p. I6O0.

Syn. R. Lindenbergii Sauter. ex parte. Syn. hep.

p.

611.

Monoica, minor, glauco-viridis, expansa. Frons 5 nim. longa, fere 4 pio


latior

quara crassa. breviler furcata, furcis ligulatis, apice acutis. antice

sulco amplo percursis, ahs sub apice oblique adscendentibus. ceterum ex-

plano convexis, raarginibus acutis. Costa

planatis,

latissiraa,

plano con-

vexa, sensira in inargines atteiiuala. Squarate hyahme. tenerrimae, facile


evanidie, integrae, marginera liaud excedentes. Sporte suljatrae,

68

jx,

late

marginatae, margine crebre denticulato, reticulalim-laraeUatac. papillatae,


foveolis 7 a.

Hab. Europa, Asia el America septentr. Norcegia et Sibiria usque ad

61

lat.

800

m.).

43.

sept.

Gallia,

Montpeliier.

R. macrospora

Monoica,
longa, 4

raagna,

mm.

lata,

Japonia. Alpes Austriae

(Semmering

St. n. sp.

expansa, fusco-virens. Frons solitaria 14-16 mra.


bis terque furcata, furcis breoibus et apicibus

tantum

solutis; frons itaque circumscriptione late obcuneata, apice quadri- vel

pluries

lobata,

ibideraque 8-iU mra.

20

lata,

interduni ramis brevioribus

329

Riccia.

franz stephani. species hepaticarum.

luixlis

valde irregularis, celerum subplana, margine acuta, sulco

profundo lateque aperto percursa,


leniler ascendentibus ibidenique

margine

parum

solum sub apice frondis

alis planis,

late incurvo. SquaniEe

magnse,

frondis marginera longe supe-

imbricatse, integerrimse, nigro-purpureae,

rantes. Costa latissima, sat crassa, postice plano-coiivexa, lateribus bre-

vibus sensim excurrens. Seclio plantse transversa itaque quadruplo latior

quam

alta,

angulis late acuminatis. postice late lunata, antice angulo late

Spora?

Flores masculi femineis approximali.

maximw,

aperto

incisa.

150

crebre et regulariter lamellatse; anguli lamellarum papilia alta

{j,,

truncata instructi, exosporium dein

maxime hirtwn.
Elder Explor. Exped.

Australia centralis. Arco eillinna well.

Hab.
(Helms),

R. albomarginata

44.

Monoica, minor,
ginata,

viridis,

Bisch. Syn. Hep. p. 604.

ob squamas hyalinas prominentes quasi mar-

unde nomen. Frons usque ad 10 mm. longa, 2-3

cata, furcis obovato-hgulatis, obtusis.

lala, fur-

sulco angusto, lateribus alte curvatimque adscendentibus, in parte

latis,

adulta frondis sensim sensimque explanatis atquead


bus,

mm.

sub apice solum profunde canalicu-

ceterum haud crassa, plus quadruplo

versa dein valde

postice plano-convexa

Squamse
rimee,

quam

alta; sectio trans-

sub apice pagina antica late profundeque

variabilis,

postica hemisphserica, in medio frondis

incisa,

nala,

latior

planum demittenti-

tamen

marginibus ubique

antice vix emargi-

acutis, liaud altenualis.

posticse magnse, conferlae, oblique ligulat, rotundatfe, integer-

marginem

dispositis, crebre

frondis longe superantes. Sporse 76

anostomosantibus dense

[i.;,

lamellis radiatim

obtectce.

Hab. Promont. bonae spei (Zeylier, Krauss). Plantam Krausseihaud

45.

R. inflexa

Taylor.

J.

of Bot. 1846, p. 417.

Dioica? minor, pallide-virens. Frons usque ad 5


vel breviter furcata,
gustis,

vidi.

crassa sub quadrupio latior

linearibus, apice acuto,

mm.

quam

longa, simplex
alla, furcis

an-

squamis atropurpureis obvelato, anlice

profunde canaliculata, canalis lateribus praerupte adscendentibus, in parte


adulta frondis magis apertis, marginibus breviter attenuatis acutissimis;
costa

crassa,

rotundalis,

strato

antico

sinuatira in

raagnse

plano-convexa, lateribus

margines excurrens. Squamse

purese, magnse, imbricatse,

rantes, Sporse

postice

sequilata,

posticse atropur-

durse fragilesque, marginera frondis supe-

teste Taylori

railii ignotse.

Hab. Australia, Swan River (Drummond).


21

330

BULLETiN

VI. Frons

crassa

l'hkbii<:i\

i)K

(pro

more

Riccia.

BoissiER.

quam

triplo latior

crassa)

abrupte alata.
R. Fruchartii

40.

St.

ii.

sp.

Monoica, magna, glauco-virens. Frons 20

mm.

lalis,

brevibiis,

mm.

longa, bifurcata, furcis

anle bifurcalionem longe

coalitis.

parum

clivari-

calis,

ullimis ligulatis, apice Iriincalis breviter bilobis, antice sujjplanis:

costa

multo inagis angusla (plus 2

postice plano-convexa,

plo) crassa,

lateribus brevibus, adscendentibus, abrupte in alas latissimas tenerrimas

abeunle. Sectio Iransversa frondis 6 plo latior qiiam alla, vel (alee tenues
neglectae) Iriplo latior solum. Stratum aeriferum

bumillimum; squama-

postice parvse, hyalinse vel purpureo maculat<B. Sporce magnae, 102

[x.

rufo-brunnese, angusle marginatee, reticulalim lamellatfe, lamellishumilibus, vix papillatis, foveolis 12

{x.

Hab. Montevideo (Fruchart).

R. runssorensis St. n. sp.


Frons 5-7 mm. longa,

47.

Dioica, minor.
cata,

mm.

lata,

simplex vel apice fur-

furcis recto angulo divergentibus, profunde acuteque sulcatis (magis

versus apicem, minus profunde versus basin planlaj) ob margines adscendentes valde concavis,

margine abrupte breviterque attenuatis

foliaceis

purpureis, apice marginibus ereclo-incurvis quasi acuminatis. Squamae


purpureEe, dense imbricatae, integerrima?., frondis

marginem haud

dentes. Costa valde incrassata, strato aerifero aequilata duplo

tamen

exceallior,

e pagina venlrali lata eiplana dense breviterque radicans. Frondis sectio


transversa dein duplo latior

quam

alta,

poslice plano-convexa, laleribus

rotundalo-adscendentibus, angulis superis in

acumen breviu.sculum sub-

erectum altenuatis, anlice plano-convexa, sulco acuto plus minus profunde interrupta. Ostiola cf ignota. Flores 9 numerosi, geminati vel
tarii.

Sporse fusco-brunneai, 93

[i,

soli-

papillis longiusculis ligulatis recteque

truncatis densissime hirtse.

Hab. Africa tropica; in monte Runssoro (Scott

Elliott.).

Die Sporen dieser Pflanze stehen hinsichtlich ihrer papillaren Beklei-

dung einzig unter den Yerwandten

48.

R.

Wichurae

da.

St. n. sp.

Monoica, mediocris, parum ramosa. Frons usque ad 7


cis

parum

divergentibus, crassis, triplo fere latioribus

22

mm.

quam

longa, furaltis.

antice

subprofundeque canaliculatis,

late

viter

331

franz stephani. species hepaticl^rum.

Riccia.

acuminatis, aculis, costam

ducta. slrato anlico

parum

alis

parum

plano convexis, marglnibus bresuperantibus. Costa valde pro-

anguslior, postice plano-convexa, lateribus

rotundatis abrupte in alas excurrentibus. Squamae posticse parvse, saepe

purpureo maculalse. Osliola mascula angusta, parum prominentia. Sporte

68

[X,

late alatse, ala aspera, in facie

convexa reticulatim lamellatje, lamellis

angustis, altis alteque papillatis, foveolse 12

[j.;

in faciebus planis

minute

creberrime lamellatse.

et

Hab. Japonia (Wichura).

Es

ist

ob die Pflanze nicht aus einem anderen Tlieile

zweifelhaft,

Asiens siammt

wenigstens wurden mir andere Hepaticce dieses

Samm-

lers in dieser Hinsicht als fragwiirdig bezeichnel; jedenfalls ist aber die

Pflanze neu.

R. tenuilimbata

49.

mm.

antice

longa,

Svensk. Yet. Akad. 1897. Yol. 23.

dense ramosa, dilute viridis, carnosa. Frons usque ad

Dioica, majoi%

15

St. in K.

repetito-furcata,

rima profunda percursis,

furcis

alis

brevibus

parum

divergentibris,

convexo-adscendentibus, marginibus

tenerrimis, hyalinis, in fronde juvenili incarvis.

horizoutalibus,

Squama?

imbricatae, purpureae, integerrima?, occuUae. Costa crassa, postice valde

convexa, lateribus rotundatis alte adscendentibits abrupte in margines,


atlenuatos excurrens; frondis sectio itaque vix duplo latior
semicircularis

postice

antice

sulco

plus

longius productis longeque

angulis

minus profundo

quam

alta,

attenuatis,

dimidiata, dimidiis convexis leniter

adscendentibus. Antheridia in medio frondis seriala, ubique geminata,


ostiolis longis hyalinis

longeque prominentibus. 9 ignota.

Hab. Paraguay. Colonia Pres. Gonzales (Lindman).

50.

R. lata

Dioica,

Taylor.

J.

of Bot. 1846, p. 416.

magna, valde robusta,

viridis.

Frons 12-14

furcis oblongis apice obtusis, late divergentibus,


latior

quam

crassa, siYiike

profundissimo

aciito,

mm.

maxime

longa, furcata,

crassa vix duplo

profunde canaliculata, canah sub apice frondis

in parte

magis adulta antice plano-convexa,


marginibus

abrupte adscendentibus subinde extrorsum

curvaliS;,

nuatis decurvis

maxime convexa,

costa valde producta, postice

rotundatis alte adscendentibus alteque radicellosis

(i.

e.

alis

atte-

lateribus

fronde substrato

suo profundissime immersa) abrupte sinuatim in margines excurrentibus.

Squamee

posticee magnaj, imbricatae, hyahnae vel purpureas,

frondis haud superantes.

marginem

332
Ostiola cT
vidi)

119

[jL.

fuscescentes lesle Taylori.

Riccia.

lamellatce; foveolis

reliculaliin

[inpillatis.

Swan River (Drummond).

Hab. Australia.

51.

boissier.

longe prominentia, magna. Spora} (perfecle inaturas haud

12 a. breviler

-,

DE l"heiibier

BULLETi.N

R. rubrispora

St. n. sp.

Dioica. inajor. Frons lO-lo mni. longa. 2 inm.

siinplex vel furcala,

lala.

furcis reclo angulo divergentibus, canalicnlatis, sulcus nuUu.<i, nisi

ipsain apicem

acutse atropurpure.

ginem

Ake versus marginem

plantce.

Squam

atteuuatse, ipso

remoliuscuUe. subatrfe, breves et mar-

frondis haud attingenles. integerrim. Costa

valde

incras.sata,

stralo aerifero triplo altior. in apice frondis in alas abrupte transiens,

medio

plantte

adscendentibus

postice

latior,

sensimque

plantae itaque triplo latior

in

late

plano-conve.cula

alas

excurrentibus.

quam

Sectio

oblique

lateribus

alla, postice leniter

transversa

concava, lateribus

acumen cuspidatum

oblique adscendentibus. angulis in


protractis. antice late lunata.

ad

margine

oblique patuluni

Androecia ignola. Flores Q numerosi. dis-

persi, pislilla longissime exserta. Sporse

70

j,.

purpurse. vel subviolacea?,

laxe reticulatim lameUatae, lamellis valde regularibus, aequiaUis, e basi


laliore attenuatis. alveolos concavos includentibus. papillis angularibus

subnuUis.

Hab. AustraUa centraUs. Askariaga. Elder Explor. Exped. (Helms.).

o2.

R.

Dioica,

marginata

usque ad 15
furcis

Carr. et P. Linn. Soc. N. S. \\a\es. 1887. p, 1056.

major. fusco-viridis, intra margines purpureo-maculala

mm.

longa, plus 2 plo latior

minus divergentibus.

vente-tectis.

late ligulatis.

quam

profunde

antice planis (in furcis junioribus

frons

crassa profunde furcata,


bilobis. lobis conni-

parum

concavis); costa

duplo angustiore, valde producta, poslice plano-convexa. lateribus alle

adscendentibus
posticai magnte,

abrupte in

margines attenuatos abeuntibus;

squaina^

hyalins vel purpureo-notatse. marginem frondis haud

superantes. SporEe

MO

).,

anguste alat, reticulatim lamellata^.

Hab. AustraUa. New-South Wales, Paramatta (^'hitelegge).

n/

53,

R. bulbifera

St. n. sp.

Monoica"? major. fiavo-Nirens. Frons usque ad 23

mm.

longa, angusta,

repelito furcala, furcis longis. ligulatis, versusapicemamplecanaliculalis,

celerum

planis.

marginibus teimibus: costa sat producta

transversa itaque 3 plo latior

quam

frondis sectio

alta, antice plana, postice late

24

lunata

franz stepham. species hepaticarum.

Riccia.

abrupte in angulos acuminatos excurrens. Squamse

333

posticffi

parva^ renio-

marginem parum excedentes. Sporae magnae. 102

liusculae, purpurese,

|j,.

grosse reticuialim-lamellatce (solum quinque foveolfe in diametro) lamellis


grosse angulatim repandis. subdenlatis.
In apice furcarum inveniuntur bulbi solitarii. pyriformes. frondis dia-

metro

sequilati.

baud

radicellis hyalinis

in terram descendentes sed horizontaliter protracti.

ubique

maticis valde oleiferis

vestiti.

haud squamuliferi. e

cellulis

pareuchy-

cedificati.

Hab. India orient. Bengal. (Sulp. Kurz. Sept. i868).

dem Yegetationspunkte

Die Knollen entspringen aus

formiger Basis und sind

dem

rait

kurzer. stiel-

lockeren Boden horizonlal eingelagert:

ruhender Yegetationspunkt mit kleinzelligem Gewebe

ist

formig verbreiterten Spize nicht bemerkbar; die Oberflache


dicht mit Rhizoiden bekleidet und eine

eiJi

an der birnist allseitig

Trennung von Ober- und Unter-

vorhanden. Der fnach 30 Jahren) noch erhaltene slarke Oel-

seite nicht

gehalt des gleichmassig parenchymalischen Gewebes deutet auf einen


Reservestoffbehalter. wie Anthoceros ihn zuweilen fast in gleicher

Weise

besitzt.

o4.

R. crispatula

Milten. Linn. Soc. Y. p. 127.

Dioica.maxima, in sicco obscure flavo-virens, subccespitans. Frons usque

ad 20

mm.

longa. angusta. linearis. longe furcata. furcis apice rolundatis.

anlice subplanis. marginibus explanatis. attenuatis, costam late superantibus;

costa

valde

producta.

postice

plano convexa lateribus abrupte

recteque adscendentibus, abruptem margines atlenuatos excurrens; frons

dein plus duplo latior


crassitudini subsequah.

apice

rotundala?.

quam

crassa vel-alas attenuatas exceplas-diamelro

Squamse

posticce intense

purpureaB. imbricatffi.

niarginem frondis parum superantes. haud plano

appressse sed concavse patulseque:

margo frondis dein quasi

crispatus. re

vera perfecto planus et integerrimus.


SporEe 85
lamellae

jx

rufescentes, laxissime reticulatce; foveolis paucis sub 23

altse, crassse,

<j.

ala lata tenui.

.Hab. Ccylon. Matale (Gardner).

35.

R. cartilaginosa

Monoica, minor, obscure

Steph. Hedwigia 1889. p. 44.


viridis.

Frons usque ad 8

mm.

longa. cras.sa.

tenax et cartilaginea. furcata. furcis bre\ibns lateque divergentibus. versus apicem profunde lateque canaliculatis, versus basin sensim planioribus, marginibus crassis, atlenuatis, acutis, costam superantibus; costa
BULL. HERB. Boiss.. avrll 1898.

23

23

BULLETiN nE l'herbier boissier.

;{34

angiistior valde prodiicla alle radicellosa

(liiplo

Iransversa triplo latior qiiam

frondis adiillic sectio

antice leniler convexa,

alta,

limato interrupta, postice piano-convexa, laleribiis


bus, angiilis acutis.

Squam;e

Ostiola mascula

l^itse.

Riccia.

sinu brevi
adscendenli-

o])liqiie

prominulis subden-

posticie hyaliilte, celUilis

magna. longe producta. Sporte maturaj

ignotte.

Hab. Australia, Queensland (Bailey).

R. papillispora

56.

Dioica,
furcis

major

parum

St. n. sp.

Frons usque ad

(in sicco flavicans).

mm.

longa, furcala,

divergentibus, ovatis, acuminatis, obtusis. breviter bilobis,

antice subplanis ubique sequicrassis, cosla ilaque latissima, crassa, sub-

plana, lateribus brevibus verticalibus, in margines abrupte attenuatos

desinentibus

margines celerum lenues, costam breviter superantes,

Squam

acuti.

magnse, purpureai, dense imbricatse, margines

postica)

longe superantes, versus apicem frondis hamatim incurvie, marginem

apicemque pianlse tegenles. SporEe 75


V)

jjL,

papillalse, papillis

magnis

{jl,

reliculatim lamellatse foveolis

validis acuminatis.

Hab. Abyssinia ad ripas flum. Insaba prope Keren (Beccari).

VII. Frons

crassa

(pro

more

R. nigrella DG.

57.

quam

triplo latior

marginibus crassis

crassa)

acutis vel obtusis.

Flore franc. V,

p.

193.

Syn. R. mininia Raddi. Opusc. scient. Bologna

II,

353.

R. minima L. ex parte. Spec. plant. p. 1605.

Monoica, exigua, tenax,


neolis.

Frons 3

mm.

marginibus purpureis in siccobrun-

viridis,

longa, subtriplo latior

quam

crassa furcata, furcis

divergentibus ultimis ovalis, acuminatis acutis, profunde acuteque sulcatis, alis

oblique adscendentibus,

parum

apertis, niarginibus crassis acutis,


late

convexa,

lateribus

posticae atropurpureae,

convexis, in planta adulta magis

in sicco

rotundatis,

haud mutatis

cosidL i)Osiice

oblique adscendentibus,

imbricatge, integerrimse.

Sporaj 59

anguste marginatse, minute reticulatim-lamellatae. alte

Hab. Gallia, Montpellier (De Candolle),

Ille

{x,

Squamiu
subnigra',

papillatai, foveolis

et Yilaine

(Dubuysson),

Gote du nord (Morin). Italia. Firenze (Levier).

Das Original De Candolles

ist

liinger

und starker verzweigt, im Bau

des Laubes aber sonst ganz wie die ilalienische Pflanze, von welcher ich
ab.er

auch langere und starker verzweigte Exemplare gesehen habe.

26

335

franz stephani. species hepatigarum.

Riccia.

dem

Sporen habe ich an

Original nicht gefunden,

ohwohl die Exemplare

Namen

gul ausgebildete sind! Ueber die englische unter dicsem

gebene Pflanze siehe

58.

jR.

Pearsoni

R. sorocarpa Bisch. Nova

Syn,

R.

minima

ausge-

St.

Acla Ac. Caes. Leop. 1835,XYII,p. 1053.

L. ex parte. Spec. plant. p. 1605.

R. epicarpa Wallroth. Syn. Hep.

p,

600.

R. Lindenbergii Sauter ex parte. Syn. p. 611.

mm.

Monoica, parva, glauco-virens. Frons usque ad 4


Iriplo latior

quam

acuminatis, sulco profnndo acutoque perciirsis,


in fronde

adscendentibus,

plano-convexis alte

alis

aduUa magis

apertis, cosla postice convexa,

lateribus alte adscendentibus, marginibus crassis,

superantibus. Squama^ parva3

longa, crassa,

furcis brevibus ultimis ovatis acutis vel

alta, furcata,

aculis,

hyahnse integerrimse

costam haud
dilute vio-

rarius

Capsulaj in medio frondis dense seriatae, sulco ilaque fere semper

laceee.

sporis maturis repleto. Sporse 76

[a,

subnigr, late marginatae, margine

aspero, rGticulatim-lamellatse, alte papillatae, foveolis sub 10

Hab. Europa. Germania, haud rara.

Italia.

[i,

Firenze (Levier). America

septentr. Closter. (Austin).

59.

R. insularis

Dioica,

Levier n.

calim furcata, 3 plo latior


distincte

sp.

mediocris, glauco-viridis. Frons usque ad 8

bilobis,

sulco

quam

mm.

acuto percursis,

alis

comexo-decurvis,

acutis, costa strato antico inulto aw^Ms^^or, humilis, postice

lateribus

parum adscendentibus, sinuatim

posticaj parvio,

longa, divari-

crassa furcis ligulatis, apice rotundatis,


crassis,

plano convexa,

in alas attenuatis. Squamffi

hyalinse, vel purpureffi integerrimee. Sporae

76

jj.,

reticu-

lalim lamellataj, lamellis humilibus, in angulis truncato papillatis, mar-

gine angusto aspero, foveolis 8


Hab.

60.

Sicilia,

Palermo

R. Pearsoni

(D''

}x.

Noss).

St. n. sp.

Syn. R. nigrella Pearson (non DC). Hep. exsicc. Brit,


Dioica,

longa,
<ipice

fusco viridis, marginibus purpureis, Frons usque ad 10

bi-trifurcata,

furcis longis angustis,

linearibus,

mm.

late divaricatis,

rotundatis, crassis, profunde acuteque sulcata, sulci parietibus alte

adscendentibus subinde extrorsum curvatis, marginibus acuminatis, acutis,

in sicco involutis; costa valde producta, postice plano-convexa, lateri-

bus abrupte alteque adscendentibus, sinuatim in margines excurrentibus.


27

BULLETI.N DE l'i1EHBIER BOISSIER.

33fi

Sectio transversa frondis duplo latior qiiam alta.

jj.

Squamaj

posticae

magna'.

marginem haud superanles.

inlegerrimcC, dense imbricata.\ alropurpureaj.

Sporje 75

RlCCid.

(tesle Pearson).

Mab. Britaiiiiia, Wales. Barmouth (Pearson).

/()!.

R.

Raddiana

.lack et

Levier n.

s[.

Monoica, major, glauco-virens. Frons iisque ad li


bifurcata,

divergenlibus,

furcis

brevibus,

ullimis

mm.

late

longa, crassa.

ligulatis,

apice

rotundatis, sulco sub apice profundo acuto percursis, in planta adulta


leniler canaliculatis, alis plano-convexis,

marginibus crassis acutis; cosla

valde producta, alte convexa, laleribus rolundalis alle adscendentibus;


sectio frondis adultee duplo latior

quam

alta;

squamee

poslicae parvse, hya-

]\me. Sporffi fusco-brunne. alte truncato papillal*, foveolata?. foveolis 8

Hab.

62.

jj..

Italia, Firenze.

R. acuminata

Taylor

J.

of Bot. 1840, p. 414.

Monoica, minor, expansa. pallide virens. Frons usque ad 2 cm. ionga,


furcis divergentibus. apice obtusis.

ob margines

in sicco inflexos qnasi

acuminatis (unde nomen) ceteruni crassa. antice leniter canaliculata, in


aitate

subplana marginibus crassis acutis; costa postice plano-convexa.

duplo angustior quain pagina antica: frondis sectio transversa sublriplo


latior

quam

alta,

(ate

triangularis,

lateribus oblique atque substricte

adscendentibus. antice convexa medioque parum emarginata, angulis late


acuminalis, acutis postice subtruncata. Squanise postica? parvie. occult:e
liyalinte.

Sporas haud

Hab. Australia,

63.

Swan River (Drummond).

R. Austini

Syn.

vidi.

St. n. sp.

R. lamellosa Austin (non Raddi).

Monoica. mediocris. diluie virens. Frons

10-12

mm.

longa. furcala.

furcis oblongis, apice angustalis, oblusis, in parte juniore profunde acuteque

sulcatis

parietibus

sulci

curvatim adscendentibus, marginibus

acutis; costa latissima, postice subplana: frondis sectio duplo soluralatior

quam

alla, antice

adscendentibus.
obtusa?,

hyalinse,

angulo subrecto excisa, poslice subplana. laleribus alte

Squamae

posticse

marginem

magme,

subimbricataj. oblique ovata3,

longe superantes. Sporae 82

reliculatim iamellatce. foveolis 14

>jl,

u,,

scaberulai.

papillataj.

Hab. America septentr. Closter (Austin).


R. lamellosa Raddi differt fronde crassiore (fere magis alta

quam

lata)

FRAXZ STEPHANI. SPEGIES HEPATICARUM.

BiCCia.

sulco obtiiso, totam

sporis majoribus (9o

tatis,

frondem percurrente, marginibus

squamarum marginibus

lariter clentatis,

ijl)

St. n. sp.

Monoica, major, fusco-viridis. Frons usque ad 15

quam

latior

curvatis,

profunde acuteque stdcata,

marginibus acutis; costa

Squamae

alte adscendentibus.

alis

longa, vix duplo


late oblongis,

adscendentibus extrorsum

sequilala, poslice rotundata, lateribus

posticse purpureae, magnse,

marginem haud

integerrimse, frondis

haud

mm.

profunde bifurcala, furcis brevibus,

crassa

acutis, antice

attenuatis, irregu-

papuloso-crenulatis vel subden-

laxius reticulatis.

R. corcovadensis

64.

337

dense imbricatse,

superantes. Sporse magnae, 110

jji,

reticulatim-lamellata?, subloeves.

Hab. Brasilia, Rio Janeiro in M. Corcovado (Guillerain, Ule).

/ 65.

R. australis

Dioica,

mm.

lata,

mm.

longa,

1-2 furcata, furcis linearibus, apice angmtatis, divergentibus;

crassa, triplo
acuto,

St. n. sp.

major, pallide virens, expansa. Frons usque ad 10

latior

quam

alta,

antice convexa, sulcata, sulco sub apice

haud profundo, versus basin frondis nullo; margines

costa leniter convexa

margines sensim attenuata;

in

crassi, obtnsi,

sectio transversa

frondis optime elliptica, medio sulco incisa. Squamae parvse, hyalinse vel

purpurascentes. Sporae magnse 102


latse,

foveolis 14

{i,

anguste

alatse,

reticulalim lamel-

papillis altis. subspiniformibus.

jj.,

Hab. Montevideo (Fruchart).

66.

R. porosa

Taylor.

.1.

Dioica? mediocris. Frons 8

of Bot. 1846, 416.

mm.

longa, repetito furcala, furcis

parum

divergenlibus, ssepe conliguis, inferne longe coalitis, apice solum liberis,


linearibus, apice obtusis, crassis, plus duplo latioribus

quam

altis,

antice

sulco tenui profundeque percursis, ceterum subplanis, marginibus obtusis;


costa

postice subplana, strato supero frondis aeqnilata, lateribus abrupte

erectis;
posticae,

sectio

frondis adultee itaque optime parallelogramma. Squamee

majusculee, hyalinaj vel purpurascenles,

gentes. Spor 72

|jl

reticulatse foveolis

Hab. Aust7^alia,

marginem

attin-

(haud perfecte maturee) anguste marginatae, minule

sub 8

\i,

ex angulis breviter papillatis.

Swan River (Drummond).

Die TayIor'schen Riccia-Namen, wie auch der obige, sollten

eingezogen werden, da
specifischen

vix

sie haufig in

Merkmale gewahlt worden


29

zum

Theil

Folge volliger Yerkennung der


sind; die Beschreibungen sind

338

BULLETIN DE l'hERB1ER BOISSIER.

meist unbrauchbar und niemand

RlCCUl.

im Slande die Pflanzen zu erken-

ist

nen,

Junghuhniana

R.

67.

Monoica, mediocris,
multifurcata, furcis

N. et Ldbg. Syn. Hep. p. 609.

late

mm.

expansa. Frons usque ad 10

viridis,

linearibiis,

longa,

ultimis acuminatis, obtusis; anlice

distincte acuteqiie sulcata, alis plano-convexis, attenuatis, crassis, obtusis;

costa
alis

in medio frondis

parum

producla, late convexa, utroque latere sub

sensim adscendens; sectio transversa frondis adultcC sub

quam

alta.

dilute

Squamae

rufcL',

foveolis

pro

solum o

magnae,

poslicce

planta

parvaj,

hyalinct',

68

jj,,

minute reticulatim

[j.,

parum

lamellis crassis

triplo latior

sub ahs occuUa^, Spone

elevatis.

lamellataj,

angulis truncato-

papillatis.

Hab. Jarn (Junghuhn).


In der Syn. Hep.,

und zu

p.

609,

ist

diese Art als

cavernosa

Ricciella gestellt; die Originalpflanze ini Herb.

beschrieben

Nees

ist

aber eine

Riccia.

68.

R. minutissima

St. n. sp.

Monoica, exigua, pallide glauco-virens, expansa. Frons 3-4

quam

subtriplo latior

mm.

crassa bifurcata, furcis divergenlibus,

longa,

angustis,

Imearibus (Riccite fluitanti in adspectu similibus), apice profunde bilobis.


sulco anlico ad

rimam brevem apicalem angustissimam reducto, in fronde


parum prominentes;

adulto nullo; margines crassi obtusi, idtra costam


costa in

medio

postico plano convexa, lateribus brevibus oblique adscen-

dentibus, sinualim in margines breves excurrente. Squamai posticEe hyalinaj,

magnaj, marginem attingentes. Sporai 76

reticulatim lameflatee, longe papiflataj, foveolis 8

Hab. Madeira

69,

(Fritze),

[x

late marginatce, alle

|j..

Coimbra (MoHer).

R. bifurca Hoffm.

germ.

Fl, crypt.

Syn.j R, glaucescens Garr. Hep. Exsicc.

p. 95.

brit.

R. marginata Lindberg.

Monoica, mediocris, expansa, glauco-virens. Frons usque ad 5


longa, ssepe bi-trifurcata, furcis phis
datis, antice
obtusis,

costa

late
lata

lenilerque canaliculatis

crassaque,

postice

mm.

minus divergentibus, apice rotun,

marginibus parum

elevatis,

plano-convexa, lateribus leniter

adscendentibus, rotuudatis; sectio frondis transversa ubique aequicrassa


fere triplo latior

quam

alta.

Squamas

posticse parvse, remotse, hyalinaj vei

30

339

franz stephani. species hrpaticarum.

Riccia.

violaceo-maculatse^, inlegerrimae. Sporaj

68

lamellatse, angulis alte papillatis, foveolis 8

^, late marginatse, reliculatim


pi.

Hab, Europa et America septentr. Sibiria Jenisei (Arnell).


R. glaucescens Carr. bietet gar keine Unterschiede; es scheint aber

mehr

als eine

Art unter diesem

Namen ausgegeben worden

zu sein,

z.

B.

R. glauca.
In Europa iibersteigt diese Art die Alpen nicht
scheint sie

auch den siidlichen Staaten zu fehlen.

t^O. R.

commutata

Monoica, minor/

und

in

Nord-Amerika

Jack n. sp.

glauco-viridis.

Frons usque ad 6

mm.

longa, crassa,

bi-trifurcata, furcis brevibus, late divergentibus, Unearibus, antice plano-

convexis. apice distincte emarginato-bilobis, profunde angusteque sulcatis;

sulcus

in

fundo subplanus, marginibus crassis obtusis; costa plano-

convexa; sectio transversa frondis adultae itaque aequaliter biconvexa, in


fronde juniore antice exciso canaliculata (sulco quasi immerso in superficie
subplano), ceterum
liyalinis.

triplo

latior

Sporee fusco-brunnese,

quam

alta;

68

reticulatim lamellatEe, lamellis

jx,

squamis

posticis minutis,

tenuibus, in angulis alte papillatis, foveolis 8 ^.

Hab. Italia, Firenze (Levier).

VIII. Frons
K.

crassa, pro more diametro parum humilior.

Frons aniice plana

R. Schweinfurthii

7i.

Dioica,
1

maxime

mm.

vel canaliculata

(haud sulcata).

St. n. sp.

minor, fuscoviridis. Frons linearis, usque ad 12

lata. repetito furcata, furcis longis late

mm.

longa,

divergentibus, antice plana,

sub apice solum anguste canaliculata, marginibus costam minime et


abrupte superantibus, acutis. SquamcB minutee, violaceo maculalse, sub

margine

occultse,

integerrimse.

Gosta

omnium maxima, profunde

in

terram descendens, frondis sectio transversalis itaque mimis lata quam


antice plana,

alta,

marginibus alarum minime produciis, postice saccu-

latim ampliata; stratum aeriferum sat altum, strato sohdo duplo humilius.

Androecia ignota. Spor^

nondum

evolutse, pistilla

maxime

exserta.

Hab. Africa centralis (Schweinfurth, no 1823).

-^

72.

R. arvensis

Austin. Acad. Phila. 1869, p. 232.

Monoico, parva, glauco-virens, marginibus purpureis. Frons 3-4


longa,

repetito

furcata,

mm.

furcis angustis late divergentibus, acuminatis,

31

340

BULLETIN

acutis,

l"hEUBIER BOISSIEK.

I)E

ob margiiies rallatim incrassatos

late

Ricckl.

humUcque

canaliculatis

ralde producta. slralo aiilico niiillo aiigiislior niargiiiibiis crassis

cosla
acutis.

Frondis sectio traiisrersa

convexa

ilaqiie vi\ duiilu lalior (iiiam alta. antice

medioque late lunatiin excisa,

angiilis late acuininalis acutis,

postice semiciroularis. lateribus alle adscendenlibus sinualim in angulos

Squainse posticie

excurrentibus.

maximte, 102
lalie.

foveolis

Spone pro planla

purpurea?.

parvce,

^. ala lata cristatim incisa circumdata', reticulalim-Iamel-

magnis ex angulis breviter

papillatis.

Hab. America septentr. Closter (Auslin).


Die Beschreibung

keine Cilien hat:

eigene Art darstellt (7^

73.

nach Austins Originalpflanze gefertigt, velclie

ist

.-Vustins var. /lirta hat

nichls damit zu thun. da sie eine

liirta Austin).

R. antarctica

Sl. n. sp.

Monoica. minor, glauco-virens. Frons usque ad

funde bifurcala. furcis obtusis, anlice


nalis,

postice

fere

sectio transversa

mm.

13

laie canaliculatis,

longa. pro-

obtuse margi-

duplo angustioribus valdeque incrassatis.

duplo

latior

quam

alta, postice late

Frondis

plano-convexa, late-

ribus adscendentibus. sub alis abrupte sinuatim al)euiilibus. antice coii-

parum profunde

vexa, late et

Squamae

excisa, angulis obtusis.

posticcc

valde evanidae, magna.\ occulta\ integerrimae, hyalina?. Sporx 90 a. arcle


reliculatim lamellatce, ala angusta aspera, foveolis 8

ix.

ex angulis papil-

lalis.

Hab. ChUe (Herb. Xees sub R. glauca var.

74.

R. Trabutiana

Dioica.

tenax,

Sl.

^.

major).

Revue bryolog. 1889,

p. 65.

mm.

longa.

furcis longis,

parum

minor, fusco-viridis margine purpurea. Frons 8

crassa,

parum

latior

quam

alta.

furcata.

divaricatis, oborato-oblougis. apice rotundatis. breviter bilobis. antice late

canaliculatis.

marginibus

acutis. Cosla valde producta. postice rotundata,

lateribus convexis verticaliter adscendentibus; sectio transversa frondis

circumscriplione semicirculari, antice exciso truncata, angulis suberectis


acutis.

Squam

7o

vix marginata}, minute reticulalim lameliatie. lamellis humilibus

{j.,

postiCcC magnae.

vix papillalis, foveolis 7

purpurea\ marginem attingentes. Sporte

[j,.

Hab. Algeria (Trabut).

75.

Syn.

R. lamellosa
;

Raddi. Opusc. scient. Bologna

R. Dufourii Nees. Hep. Eur. IV, 390.

32

II,

p.

351.

FRANZ STEPHAiM. SPECIES HEPATIGARUM.

RiCCia.

mm.

minor, pallide glauco-viridis, Frons 6

Dioica,

341

longa, simplex vel

furcala, furcis ssepe insequales, ovatis vel oblongis, apice angustato obtnsis,

antice profmide canaliculatis. marginibus abrupte attenuatis, acutis, Scepe


denticiilatis ;

liaud angustior, crassa, postice rotundata, laterihus

costa

quam

alte adscendentibus, sectio transversa frondis adulta3 vix latior

Squamce

maximae,

posticse

imbricalae, hyalinse,

fusco-rubase,

75

angulos breviter

^,

validae,

marginem

alla.

frondis excedentes, dense

margine papuloso-cmiw/ato

vel subdentatae. Sporee

laxe reticulatim lamellatse, lamellis gracilibus, ad

papillatis, foveolis 10

ii,

ala

angusta minute crenulata.

Hab. Eiiropa et Africa mediterranea ; Abyssinia, Anseba (Penzig),


Gallia Montpellier (Schimper).

'^^

R. chilensis

76.

St. n, sp.

Monoica, minor, fusco-viridis


lata,

funde angusteque

mm.

frons usque ad 10

furcata, furcis late divaricatis, o

mm.

longa, 1

marginibus

canaliculatis, alis horizontalibus, convexis,

breviter attenuatis, acutis, decurvuhs.

mm.

longis, acuminatis, antice pro-

Squamae

posticse hyalinae,

ephe-

merae minutseque, sub margine occultee. Costa valde incrassata, sub margines constricta, abrupte in alas attenuala, postice late plano-convexa
frondis sectio transversa vix duplo latior
natis

breviter protractis

subdecurvis,

quam

alta,

angulis late acumi-

postice subplana, lateribus alte

adscendentibus, superne sinu profundo abeuntibus, antice canali pro-

fundo angustoque dimidiata, dimidiis convexis;


minentia. Sporse 62

ostiola cf parva, vix pro-

fusco brunnese, papillis parvis humilibus obtu-

tj,

sisque asperee.

Hab. Chile, Yalparaiso (Dusen).

R.

77.

squamata

Nees. in Mart. Fl, bras,

I,

Monoica, mediocris, fusco-viridis, margine

Frons 8
cis

mm.

parum

p. 301.

atropurpurea

divergentibus, antice rima profundissima obtusa percursa, alis

erectis attenuatis, crassis,

margine

acutis. Costa postice

verticaliter adscendentibus; frondis sectio transversa


lata,

postice late rotundata,

laciniis

anguste conicis acutis,

tudine maximse,
parvse,

68

expansa.

longa, crassa, angusta, linearis, longe bi vel trifurcata, fur-

^,

convexa, lateribus

parum

lateribus strictis erectis, antice


ereclis.

atropurpurese,

Squamae

marginem

altior

ad

-/s

posticse pro plantse

quam
bifida,

magni-

frondis superantes. Sporce

subnigrse, vix marginatae, lamellis crassis vermicularibus

multoties irregulariterque anastomosantibus; papillis

omnino nuUis.

Hab. Chile (Gay) nuperius a Dusenio prope Yalparaiso reperla.

33

342

DULLETiN DE l'herbier boissier.

;3.

R. punctata

78.

Froiis aiitice sulcata.

Taylor.

of Bot. 184G, p. 416.

J.

Dioica? minor, glauco-viridis. Frons 4-5

duplo lalior quaui

Ricciii.

mm.

longa bifurcala, crassa,

alla, furcis late divergentibus, brevibus,

rotundalo-flf^/wmfl^is,

apice breviler

oMique adscen-

antice sidco acuto percursis, alis

denlibusvelsubhorizontalil3US,marginibus obtusiuscuUs ; cosla lata,crassa,


leniter convexa, lateribus prseruple slricteque adscendentibus.
posticas magn8e,imbricala3,alropurpure8e,margines

magnee, angulo-rotundalEe, salurate

Squamte

haud excedentes. Spono

fuscse, lceves

teste Taylor.

Hab. Australia, Swan River (Drummond).

R. aggregata Und.

79.

Dioica, minor, fusco-viridis,

mm.

Bot. Gaz. XIX, p. 275.

marginibus atropurpureis. Frons usque ad

longa, crassa, vix duplo lalior

quam

alta, repetito furcata, furcis

ultimis oblongis acuminatis, acutis, antice acute angusteque sulcatis, ahs

plano-convexis, marginibus acutis; costa valde producta, postice plano

convexa, lateribus alte stricteque adscendentibus. Squamae posticse parva\


purpureai. Sporse (75 ^, subnigrae, reticulatse teste Underwood).

Hab. America septentr. California (M Clatchie).

Quoad frondis configurationem R. punctatae Taylor similhma.

R. mamillata

80.

Dioica, minor,

parum

latior

linearibus,

trisLe

quam

St.

Rev. bryol. 1889,

viridis;

p. 65.

frons usque ad 10

alla, bi vel trifurcata, furcis late

mm.

longa, crassa,

divergentibus, longis.

ultimis acuminatis acutis, antice sulco acuto percursis. alis

subplanis oblique adscendentibus, marginibus acutis, costam haud superantibus; cellulse superficiales anticse globosae, vertice mamillatim angustatse,

mamilla valde incrnssata; costa

valde

producta,

convexa, lateribus alte-subverticahter-adscendentibus.

postice

plano-

Squamae

parvcT,

hyalintc, apice serratae vel crenulalce. Sporae desunt.

Hab. Algeria (Trabut).

81.

R. lanceolata

St. n. sp.

M^J^fr^
mm.

longa, profunde

lanceolatis,

acutis, crassis,

Doica, mediocris, flavo-virens. Frons usque ad 10


bifurcata,

furcis late divergentibus, anguste

antice sulcatis sulco acuto (sub apice magis profundo) ahs


planis,

marginibus

Si. 27:/f0,

tamen sub-

acutis, in apice frondis attenuatis. Costa crassa, postice

34

franz stephani. species hepaticarum.

Riccia.

343

convexa, laleribiis rotundatis alte adscendentibus. sectio transversa fronplus duplo latior

dis adultse

quam

alla,

antice subplano, parvo angulo

acuto in rnedio inlerrupta, postice subsemicircularis. Squamse posticEe


minulce, facile evanida?, hyalinffi. Reliqua desunt.

Hab. Africa, Dahomey. Canne, Ajuda (Francis Newton).

82.

R. numeensis

St. n. sp.

Dioicaf minor, pallide fiavo-virens. Frons usque ad

multifnrcata, furcis pro planla longissimis,


crassis,

acuto,

parum

10

mm.

longa,

divergentibus, Ugulatis,

ultimis apice late rotundatis, sulco antico subapicali profundo


alis

obUque adscendentibus,

in planta adulta

magis

canahculatis, denique horizontalibus (sulco nullo), margines

apertis, late

parum

atte-

nuati, acuti; costa valde producta, postice convexa, lateribus alte subverticaliter adscendentibus, stricle in
ticee parvse, hyalina^, faciie

Hab. Nova Caledonia,

margines excurrentibus. Squamse pos-

evanidse.

Numea

ReUqua desunt.

(Saves).

^^. J^e.S^ f^tJL

83.

R.

macrocarpa

Levier et Jaek-n. sp.

Dioica, inediocris, viridis.


latior

quam

alta,

oblongis, apice

parum

acuteque sulcata,

Frons usque ad 6

mm,

loiiga, crassa,

parum

furcata, furcis longis, divergentibus, e basi obcuneata

alis

angustatis, breviter emarginatis, antice profunde

e fundo arcuatim adscentibus subplane explanatis,

marginibus acutis ultra costam parum exstantibus. Costa valde producta


ventre alte convexa, lateribus alle adscendentibus sinuatim in marginem
excurrens.

SquamcB

posticaj magnte,

haud superantes. Sporae 93


12

{!.,

hyalinee, integerrimaB,

marginem

^, subnigr, reticulatim lamellataj, foveolis

alte papillatse.

Hab. Italia Firenze (Le^der), Sardinia (Fr.

Miiller),

Napoli (Gasparini),

Algeria (Trabul).

(A

35

suivre.)

Extrait du Bulletin de 1'Herbier Boissier.

Tome

VI.

No

o.

Mai 1898.

SPECIES HEPATICARUM
AUGTORE

Franz STEPHAIVl

(Suite.)

B.

RICCIELLA

IX. Frons tenerrima,

84.

Riccia memforanacea

R. tenuis Austin. Acad.

membranacea.

G. et L. Syn. Hep.. p. 608.

1869. p. 233.

Piiila.

R. lanigera Spruce. Bot. Soc. Edinb. 1883,


Dioica, major, viridissima. nitida, pro

ad 10

mm.

p.

more

570.
subcsespitosa; frons usque

longa, late obcuneata, apice bre\iter furcata. furcis late trun-

cato-rotundatis, tenerrima, in sicco chartacea, fragillima. lamellis anosio-

mosantibus optime reticulata; costa 2 cellulas crassa, stratum aeriferom

humillimum, poris magnis

sparsis, marginibus

Sporse dilute rufescentes 42

[x,

haud

reticulalse,

unam

cellulam crassis.

ubique dense breviterqne

setosae.

Hab. Brasilia (Spruce, Ule), Mexico (Liebmann), America

85.

R. Welwitschii

St. n. sp.

Dioica, major, flavo-virens,

mm.

expansa vel

substratificata.

Frons usque ad

longa, oblongo-obcuneata, apice bre\dter furcaia, furcis brevibus

divergentibus, profunde bilobis


reticulata; costa
alis

sept. (Austin).

minima, paucas

tenuis,

ob lamellas perlucentes anguste

cellulas alla, fronde subtriplo angustior,

itaque costam latissime superantibus, marginibus tenerrimis; stratum

BULL. HERB. Boiss., mai 1898.

36

25

BULLETiN DE l'iiebikr boissier.

362

cavernosum humilliraum. Sporae


brevibus creberrime

spiniif

42jjl.

RiccieUa.

haud reliculalim

lamellatte.

ubique

hirtse.

Hab. Africa Angola. Lifnne (Welwitsch).


Praecedenti simillima. fronde anguste reticulata sporisque longius spi-

nosis distmcla.

R. paraguayensis

86.

Syn.

R. macropora

Monoica. major.

Spruce. Bull. Soc. bot. franc. 1889,

Sl. in K.

viridis.

p.

19o.

Svensi^a Al<ad. 1897. XXIII.

expansa. Frons 10

mm.

longa

trifiircata. furcis

divergentibus, late linearibus, apice truncato rotundatis, tenerrima, plana,


antice poris
tres

maximis instructa; cavernee o-6 in diametro frondis;

cellulas alla,

sporae 60

ceis;

foveoUs 10

jx.

p..

costa

slrato antico aequilata, marginibus tenerrimis. charta-

aiigusle alalce, ala crenulata,

reliculatim lamellalse.

papillalce.

Hab. Paraguay, Asuncion (Balansa, Lindman).

R. ochrospora

87.

XAIIL

o04

p.

Monoica, parva. dilute


cata,

M.

X. in

et

Ldljg. iMon. Ricc. (Ac. Cses. Leop.

b.

furcis longe

viridis.

coalilis,

Frons 4

mm.

longa. late obcuneata, fur-

brevibus, apice divergentibus. late truncato

rotundatis. ubique cequicrassis.

haud

chartaceis. antice posticeque planis,

marginibus haud attenuatis rotundatis; costa latissima, tres cellulas alta,


stratum anticum multoties

altius,

laxe cavernosum.

Spor maturae non

adsunt.

Hab.

Cliile (Berlero).

Xame

Der

waren
p.

ist

unzutrelTend. da die gelben Sporen zweifellos nicht reif

Lindenberg nennt

504

c),

88.

R.

Dioica,
furcata,

sie

nebenbei auch ziegelroth (Monogr.

Ricc.

was auf einen reiferen Zustand hinweist.

amazonica

Spruce, Bot. Soc. Ed. 188o,

p.

571.

mediocris. in sicco fiavo-\irens. Frons usque ad 6

furcis lale divergentibus, bre\ibus,

late linearibus

mm. longa,
mm. latis,

tenerrimis, apice pjrofunde bilobis, antice posticeque subplana, ob lamellas

perhicentes laxe reticulata; costa humillima. SporEe parvae 34

|j.,

maturx

pallide pividse ubique creberrime papillatae, papillis huniilibus, hyalinis,


obtusis.

Hab. Brasilia ad flumen Ramos, Tarapoto (Spruce).


89.

R.

Spruceana

Monoica, major.

viridis,

St. n. sp.

expansa. Frons usque ad 10

37

mm.

longa, tenuis,

franz stephani. spegies hepaticarum.

Ricciella.

363

multiramosa, ssepe uno latere magis furcata, furcis longis simplicibus


mixta, ramificatio dein valde irregularis; ceterum anguste linearis, apice
breviter biloba,

antice

posticeque plana, marginibus longe attenuatis.

tenerrimis; costa humillima 2-3 cellulas alta, duplo

stratum anticum

e.

i.

marginibus ultra costam

angustiore

quam

late exstantibus; cavernce

amplas 8 in diametro frondis, lamellis subhorizontalibus. Sporae ol


rufo brunnese, late
lis
.

ex angulis

[JL,

alatse, ala

(i,

eroso-dentata, reticulatim lamellatEe., foveo-

papillatae.

Hab. Brasilia ad flum. Ramos (Spruce).

X. Frons magis costata, alis attenuatis costam late superantibus.

R. muscicola

90.

St.

Hedwigia 1885.

Dioica. mediocris, muscicola vel terricola,


latas

formans; frons 8

mm.

subc8espitosa,rosulas40mm.

longa, bi-trifurcata, furcis

siiblinearibns,

apice triincato-rotundatis, breviter bilobis. sub apice leniter canaliculatis,

ceterum subplanis,

alis

tenerrimis, ultra

costam

late

exstantibus, ob

lamellas perlucentes pulchre reticulatis. Costa angusta. postice plana.


lateribus brevibus abrupte adscendentibus. Spora?
lamellatEe,

lamellis regulariter ramosis, ad reteni,

60

[i.

late alatse,

dense

sxpe interruptum con-

fluentibus.

Hab. Australia, Trinity Bay (Karsten) Ord River (Nyasly),

91.

R. purpurascens

Dioica,

furcata, furcis seepe brevibus,


tibus,

L. et L. Pugill. pl. lY (1832), p. 23.

major, stolonifera, tenerrima, hyalina vel rosea, irregulariter


aliis

elongatis attenuatis in stolones abeun-

normaliter apice profunde biloba, antice plana, costa

abrupte producta postice plana

alis

stratum anticum humile, cavernis amplis formatum


lones longi, hyalini, e niedio postico costae
postice

tantum

radicelliferi,

angusta,

tenerrimis costam late superantibus


;

squamae

nullse. Sto-

orti, distincte bilaterali,

convexi, antice profunde canaliculati,

i.

e.

mar-

ginibus conniventibus, strato lamellifero nullo, ubique cellulis parenchymaticis,

haud

chlorophylliferis, aedificati. Spora3 juveniles

planta mascula

solum adsunt

ignota.

Hab. Caput Bonae Spei, in monte Tabulari (Ecklon).


Die Stolonen entwickeln hier also keine knollenformigen Reservestoli'hehalter, sondern stellen nur reducirte Laubsprosse dar, w^elche unter

der Mutterpflanze

am Boden wurzelnd hinkriechen und


zum Thallus auswachsen.

freie Erdoberflache gelangen,

38

sobald sie an die

064
92.

BULLETi.N

R. crassifrons

Di<:

l'ukhi}Ikr boissier.

Ricciella,

Spi-uce H. A, A., p. 571 in Bot. Soc. Ed.

Dioica, gracilis, iiiajor, pallide virens, expansa.

Frons

iisqiie

188.').

ad 12mni.

longa, repetito furcata, Jl fluitanti siniilliiua, magis tenuis tamen, mar-

ginibus

quam

attenuatis, anlice subplana, ventre convexa, sextuplo latior

latis

cavernis sub 10 in diamelro frondis; costa majuscula, 4-5

crassa.

nmllo angustior quain facies antica frondis, sensim in

cellulas crassa,

alas attenuata.

Spor ol

rufescentes haud alalae, reticulalim lamellatae,

ij.,

Iamella3 allee, ad angulos longe painllatae, papillis siepe recte truncalis;


foveolis sub 12 ^. Osliola mascula paruin promiiientia.

Hab. Brasilia, ad flumen Negro (Spruce).

93.

R. Donnellii

Dioica,

longa,
latis,

magna,

Austin. Torrey Bull. Yl. lo7.

gracilis, dilute viridis,

profunde 3-4 furcata,


(2 plo lalioribus

crassis

subplana,

expansa. Frons usque ad 25

furcis divergentibus,

quam

altis)

linearibus,

mm.
mm.

antice leniter canaliculata vel

tenuibus longissime attenuatis, coslam late superantibus;

alis

triplo angustior, valde

costa frondis superficie antica

producta, poslice

rotundata, lateribus verticaliter adscendentibus. Sporae maximae, 136

subnigrce

alte lamellatcB

lamellis subradiatim dispositis

|j,.

strictis vel

vermiculariter curvatis, irregulariter anostomosantibus, ceterum grossis


allisque; ala integra angusla.

Hab. America sept. Florida

94.

R. subtilis

mm.

Donnel Smith).

K. Svenska Akad. 1897, p. 31.

St.

Dioica? mediocris,

usque ad 12

(J.

in

sicco

Ilavo-viridis,

longa, bi-trifurcata, furcis

brevibus, apice distincte biloba,

Sccpe subcaespitosa.

2 mm.

latis,

Frons

divergentibus,

m\co acuto parum profundo percursa;

alai

valde convexx, marginibus decurvis, acuminatis, acutis, crassa, quadruplo


latior

quam

3-5 cellulas

omnino

alta,

medio postico valde prominente, cosla tamen angustissima,

alta,

plo angustiore

fere cavernosa;

quam stratum anlicum;

frons itaque

cavernae minimae sub 20 in diametro frondis,

valde obliquie, ad basin haud angustatae, stomata minima, ore 5

jj,

solum.

Reliqua desunt.

Hab. Paraguaij (Lindman).

Optime

distincta

avem volantem
95.

frondis conflguratione, in seclione transversa quasi

simulante.

R. abnormis

St.

Hedw. 1891,

p.

213.

Monoica, pallide virens, in sicco albicans, poslice hic

39

illic

purpureo

dense

maculata,

mgusta,

365

franz stephani. species hepaticarum.

Ricciella,

stralificala!

linearis,

Frons iisque ad 10

mm.

apice truncato-rotundata, prQfunde

longa, gracilis,

sub apice

biloba,

mox

sulcata, sulco brevi, acuto profundo, fronde tumescente

evanido,

ideoque subplana; costa crassa plano-convexa in margines attenuatos

sensim excurrente, in medio frondis sporogoniis tumescentibus valdc


producta. Stratum seriferum humile, cavernis angustis.

longissime prominentia. Sporse rufo-fuscae, parvas, 50


reticulatim lamellatse, foveolis 8

papillis

[jl,

omnino

Ostiola mascula
{j.,

late marginala^,

nullis.

Kamerun (Dusen, Jungner), Angola Welwitsch.

Hab.

Auch

bei dieser Pflanze sind die Luflhohlen vielfach so eng, dass sie

denen von

Riccia

ahnhch werden

im basalen Theile des chlorophyll-

fuhrenden Gewebes sind es nur 4-5 Zehreihen, die einen Luftkanal einschliessen;

nach der dorsalen Oberflache zu erweitern

betrachihch. Siehe die

Anmerkung

sichjedoch

sie

zu R. vesiculosa C. et P.

XI. Frons angusta, magis incrassata, antice plana.

96.

R. Brandegei Und.

Bot. Gaz. XIX, p. 275.

Monoica, majof;, palhde virens. Frons usque ad 10


furcis

parum

mm.

longa, hnearis,

divergentibus, crassis, duplo solum latioribus

quam

altis,

in

fronde adulta ob capsulas magnas numerosas multo crassioribus, antice


plana marginibus obtusis; costa lata, postice plano-convexa,

humihs

(4-5

cellulas alta), frondis lateribus alte adscendentibus, convexis, sectio trans-

versa frondis itaque fere parallelogramma; cavernai angustae, sub 16 in

diametro frondis. Sporee 85 ^ anguste

alataj, ala

aspera, in faciebus planis

lamellis brevibus vermicularibus notatee, in facie convexa lamellis radialibus, repetito

dichotomis obsitae,

i.

e.

furcis centralibus simplicibus, versus

marginem sensim ramosioribus brevioribusque.


Hab. Afnerica septentr. California (Brandegee).
B.

SuUivanti Austin similis, qute

diff^ert

fronde

minus

crassa spo-

risque niulto minoribus regulariter reticulatis.

.97.

R. multifida

St.

Hedwigia 1889,

p. 45.

Dioica? minor, viridis, expansa. Frons usque ad 10

mm.

longa,

tri-

quadrifurcata, furcis valde divaricatis, anguste linearibus, sub apice acute

humiliterque sulcata, ceterum plana,

crassa, duplo latior

postice valde convexa, angulis obtusis; costa duplo humilior

tum anticum,

quam
quam

alla,

stra-

laxe cavernosum; cavernis sub 8 in diametro frondis, ad

basin multo angustioribus

poris anticis magnis; reliqua desunt.

40

366

iJui.LKTiN

DE i/nKHiJiKR

RiccieUa.

BoissiiiK.

Hab. AHstrnliiL Bellentler Ker Range (Karston).

R. burneUicnsi, cui siinillima, dilTerL noslra IVoiide niuilo crassiore

el inflorescenlia dioica.

R. fluitans

98.

Syn.

f..

Spec. plant.

p.

1606.

R. canaliciilala HofTin. Fi. germ.

R. ceutrifitga Arnell. Rev. bryol. lY.


R. nodosa Boucli.

Fl.

p. 34.

dVVbbeville 88.

R. stenophylla Spruce. Hull. Soc. bot.

1889,

fr.

p. 195.

R. Oerstediana"'! Ldbg. et Hpe. Linnaea 1851. XXIV.


Dioica, niinor,

mm.

longa, angusle linearis,

alta, furcata, fnrcis lale

divergentibus, sub apice

Frons usque ad 4

viridis.

crassa, duplo latior

quam

leniier canaliculata, anlice


(ate

ceterum plana,

alis attenuatis, oljtusis,

costam

superantibus ; costa convexa, angusla. slralo antico a^quialta, duplo

tamen angustiore;

cavenict' valde

obliqua'.

angusla basi sensim ampliata. Spora^ 68

jjl,

in

diametro frondis, e\

late alata\ regulariter reticu-

latim lamellala?, foveolis in pagina convexa sub 12 in diamelro, magnis,

17

haud

[j..

Forma

papillalis.

fluilans

diifert

ramificalione maxima, fronde

minus

crassa et

absenlia radicellarum.

Hab. per orbem terrarum

Nova Zelandia,
Der

Name

Gebrauch

Natal.

Sibiria,

Amur. Japonia, Himalaya, Samoa,

Kamerun, Argenlinia,

R. fluitans hat die Priorilat

ist,

Brasilia,

ist;

etc. etc,

gehort wirklich ein Fanatismus dazu, ihn durch R. canali-

culata zu ersetzen, weil letztere die fruchtende

Pflanze

Chimborazo,

da er seit Linne"s Zeiten in

und normal gebaute

dann miisste auch JRicciocarpus natans der Landform wegen

einen anderen

Namen

erhalten,

wahrend

die

allenBenennungenfluitans

und nalans doch zutreffender gar nicht gewahlt werden konnten, da die

Landformen sehr

99.

sellen sind.

R. cancellata

Syn.

Taylor.

R. vesicata Taylor

J.

J.

of Bot. 1846, p. 414.

of Bot. 1846, p. 414.

Dioica? Gracilis spectabilis, pallide virens, expansa. Frons usque ad

15

mm.

longa, bis furcata, furcis anguste linearibus, crassis (plus duplo

latioribus
liter

quam

altis,

in sectione ellipsoideis,

i.

e.

antice posticeque a^qua-

plano convexis, marginibus late obtusis. Stralum eeriferum laxissinie

lamellatum, cavernis paucis (sub 6} in diametro frondis, magnis, valde


divergentibus basique valde angustalis. Costa humilhma, strato antico

subduplo anguslior. Reliqua desunt.


41

Hab. Australia,

Swan River (Drummond).

R. fluitans, cui simillima, differt fronde

mutto magis evoluta


*

et

R. Frostii

100.

Syn.

dimidium

c.

1.

Dioica, minor, fusco-viridis, ventre

mm.

Frons usque ad 5
linearibus, apice

quam

multo crassiore, cosla

ferlili

crassitudinis frondis tenente.

Austin. Torrey Bull. YI, p. 17.

R. Watsoni Austin

lalioribus

367

franz stephani. species hepatigarum.

Ricciella.

interdum purpureo

expansa.

tincta,

longa, profunde multifurcata, furcis angustis

truncato-rotundatis, breviter bilobis, crassis, quadruplo


antice leniter concavis, ventre convexis, faciebus

altis,

itaque subparallelis frondeque ubique 3equicrassa,


costa humiiis, latissima, stratum

cavernosum

margimhna rotundatis

triplo

altius

quam

costa,

lamellis subverticalibus, cavernis angustis, sub 20 in diametro frondis,

Sporae parvse, 42

|i.,

rufo-brunnese, creberrime lamellatae, lamellis radia-

vermicularibus, nmltoties furcatis, ala angusta.

liter dispositis,

Hab, America

sept.

Colorado, Nevada, Ohio,

Illinois.

Die Sporen von R. Frostii und R. Watsoni sind voliig gleich

ich folge

daher Underwoods Angaben, denen zufolge er beide Arten vereinigt,

obwohl die Ex. von R. Frostii eine


gestatteten

und mir den Eindruck

geniigende Untersuchung nicht

hinterliessen, dass diebeiden Pfianzen

nicht identisch seien.

R. subsimilis

101.

8
2

St.

K. Svenska Akad. 1897, p. 31.

Dioica, major, dilute viridis, expansa, vel subcaespitosa.

Frons usque ad

mm.
mm.

apice

longa, bi-trifurcata, furcis late divergenlibus, late linearibus, sub


latis,

subcrassis, 4 plo lalioribus

quam

rotundatis, antice posticeque planis, marginibus

paucas cellulas

alta,

altis,

truncato-

late rotundatis; costa

cavernse amplse 6 in diam. frondis. Ostiola mascula

longe prominentia. Sporse 60

[t

reticulatim

lamellatse, papillis

longis-

simis retem obvelantibus hirtse.

Hab. Paraguay (Lindman), Rrasilia, Serra

102,

R. Delavayi

Itatiaia (Ule).

St, n. sp.

Monoica, major, in sicco pallide flavicans, expansa. Frons usque ad

10

mm.

longa, multifurcata, furcis longe coalitis, apice tantum divisis,

oblongis obtusis, crassis (triplo fere latioribus

quam

altis)

antice sub-

planis; costa humillima, strato cavernoso sequilata, tres cellulas alta, stra-

lum cavernosum multo

altius, lateribus suberectis; frondis sectio trans-

versa fere paraiielograinma cavernis angustis

42

maxime

prseruptis et facile

368

BULLETiN DE i/iiEHBiEu BoissiEU.

cum

Ricciarum commutandis. Spora; 76

iis

(j.,

RiccieUa.

anguste

al;)ta. ala

niiimte

crenulala haud papillata'. irregulariter furcatim lamellatx, lainellis


tis,

mo-

crassis vermiculariter flexuosis.

Hab. Cliina, Yuennan. Tapintze (Delavay).

R. microspora

>/ 103.

St. n. sp.

Dioica, parva, glauco-virens.

ribus

expansa. Frons 4

mm.

longa. trifurcala,

paruin divergentibus, anguste linearibus, crassis, quadruplo

furcis

quam

altis.

crassis rotundatis

nuatis.

formatumr
minimx 34

obliquis

Sporce

haud

anlice posliceque plano-convexa^ marginibus


;

costa

[j,.

latio-

atte-

stratum cavernosum lamellis crassis valde


humilis,

anguste

strato

anlico

quadruplo humilior.

haud reticulatim

alatse,

creberrimis radialiter percurrentibus,

maxime

lamellatie, lamellis

fnrcatis, furcis vermi-

cularibus.

Hab. India orientalis, ad ripas flum. Ganges (Sulp. Kurz).

104.

R. plana

Taylor.

J.

of Bot. 1846. p. 414.

Dioica, minor. in sicco flavescens.

Frons usque ad 8

mm.

longa. furcis

longe coalitis obconica, apice inciso-biloba crassa, 4 plo latior


antice plana, margineni versus

CosUi

ipso obtuso.

humiUima

et

parum

quam

alta.

sed distincle attenuata, margine

parum angmtior quani

facies antica, plano-convexa,

paucas cellulas crassa. Stratum aeriferum lamellis vix

nutantibus subverticaUbus cedilicatum, cavernis sub 16 in diametro frondis.

Sporte 72

ijl,

mai-ginatEe,

margine angusto

denticulato, reticulatim lamellata^, foveolis 8

distincte irregulariterque
alte

angusteque

papillatis.

Hab. AustraUa, S^van River (Drummond).

Underwood

(Bull. Illinois State Labor.

II,

p.

27) stellt diese Pflanze zu

R. crystaUina, mit der sie allerdings grosse Aehnlichkeit hat; sie unterscheidel sich aber durch ihre Grosse, durch die steil aufgerichteten, enggestellten Lamellen

und ein
lOo.

viel

und durch

R. crystallina

Dioica.

die Sporen. die wesentlich gi-osser sind

weiteres Lamellennetz zeigen.

L. Spec. plant. p, 1605.

mediocris, giauco-viridis. Frons usque ad 6

more optime
lobata, vel

mm.

longa, pro

obcuneata, margine supero ramis parvis nascentibus 4-6'

magis

furcala. furcis late linearibus oblusis; anlice posticeque

subphma, marginibus oblusis; cavernce ampla?, humiles. Spora? 70

^.

reti-

culatim lamellatce, foveolis 8 a, alte papillata\ papilUs apice ssepe bifidis;


ala angusta,

margine crebre geminatim papiUata.


43

369

franz stephani. species hepatigarum.

Ricciella.

Hab. Germania,

Italia, Pisa, Napoli, Corfu. Portiigal.

Goimbra, nusquam

communis; plantse germanse in Herbario Neesii pro parte ad R. fluitantem


pertinent.

R. Montagnei

106.

Syn.

St. n. sp.

R. cnjstallina var. a. Syn. Hep. p. 608.

Dioica,

mm.

ma'or, fusco-virens. Frons usque ad 7

furcis profundius divisis,

param

longa, 2-3 furcata,

divergentibus, brembus, late linearibus,

antice posticeque planis, apice truncalo-rotundatis, ubique aequicrassis,

quadruplo

latior

quam

altis,

marginibus obtusis vel rotundatis; cosla

3-4 cellulas crassa, strato supero xquilata; stratum

nosum,
lata,

68

lamellis prseruptis. Sporse

[i,

superum laxe caver-

alatfe. ala

minute cremi-

laxe dispositis, irregularibus, varie

reticulatim lamellatse, lamellis

anostomosandbus,

angusLe

papillatis, papillis truncatis.

Hab. Chile.
Sporis baud regulariter reticulatis a R. crystallina optime diversa.

107.

R. Gurtisii Jameson,

ms.

Syn.? Tliallocarpns Curtisii Lhidh. Acta Soc.

sc.

fenn. X, 541.

Cryptocarpus Curtisii Austin. Proc. Phil. Ac. 1869,


Monoica,

231.

mm.

ubique sequicrassa, furcata. ob furcas longe coalitas obcuneata

longa,

apiceque quasi 2-4 lobata. lobis apice profunde

bilobis, antice leniter con-

postice planis, marginibus crassis obtnsis; cosla niinima, 16 cel-

vexis,
lulas

p.

minor, pallide flavo-virens, subcsespitans. Frons 5-6

lala,

incrassatis
pistilla

medio 4
nullis.

cellulas

alta;

squam

mascula

Ostiola

radicellis

nullse,

brevissime

punctatim

prominentia,

hyalina.

'purpurea, longius exserta, antheridiis in medio frondis, sporo-

goniis geminatim oppositis. Capsulse pro planta maximee; sporee 60

sub lente rufo-brunneee, reticuiatim lamellatee foveolis 4


papillis hyalinis obtusis, ala

Hab. Anierica

sept.

Die Beschreibung

^..

papillata?.

angusta minute serrulata.

South Garolina
ist

{j.,

(Ciirtis) Florida.

nach der Originalpflanze angefertigt, welche

Pastor Curtis in seinem Garten gesammelt hat; v/are die Pflanze nicht

monoecisch und die Sporen abweichend, so konnte


tallina nicht unterscheiden.

ist

sie

von R.

crijs-

Pearson besitzt das Original-Exemplar {ans

Austitis Herbarium), welches mit

Die Diagnose Austins

man

meiner Diagnose

vollig ^iibereinstimmt.

mir nicht zuganglich gewesen und ich kann

nicht beurtheilen, ob zwei verschiedene Pflanzen unter Cryptocarpus

aasgegeben worden sind oder ob diese Gattung iiberhaupt nicht


44

existirl.

370

BULLKTiN DK i/iiEuinEu BoissiER.

R. Balansae

108.

liicciella.

St. n. sp.

mm.

Dioica, parva. in sicco fiisco llava. Froiis 4

longa, fiircala vel bifur-

furcis late divergentibus. ovato-obloiiyis, apice acuniinatis oblusis,

cata,

crassis,

plus duplo lalioribus

crassis.

obtusis,

adscendeniibus,

quintuplo

quam

allis,

antice

coslam superanlibus, postice


costa

allius,

humillima, 4 cellulas

convexis, marginibus

siib{)lana, lateribus
alla.

slraluni

cavernosum

cavernis aniplis, antice facile ruptis. Sporse 60

ad

lamellis irregulariter furcalis, laxe dispositis, fere

neae,

fluentibus, ala angusla

abrupte

(i,

casta-

reteni con-

minute crenulala.

Hab. Tonkin (Balansa).

R. victoriensis

109.

Dioica ?

Magna,

St. n. sp.

robusta, glauco-virens. Frons usque ad 13

crassa, 8 plo latior

tamen quam

alta, furcata, furcis

mm.

antice planis, marginein versus leniter atlenuatis, ipso

latis,

obtusis, costa sirato anlico

cellulas crassa). Gave!'na?

Squaniae posticde

panw,

parum

longa,

divergentibus ligu-

margine

angustior, plano concexa, huniilis (4-o

numerosae (sub 26) in diametro frondis,


i)urpureo

maculalEe.

frondis

angusta,'.

marginem haud

excedentes. ReUqua desunt.

Hab. Australia, Yictoria, Melbourne (Herb. Kew, sub nomine


Taylor

leg. F.

x\l.

R. plana ?

A.18o4. N" 306).

Species spectabihs et distinctissima.

'^

110.

R. Catalinse Und.

Bot. Gaz. XIX, p. 275,

Monoica, major, pallide virens. Frons usque ad 12

mm.

longa, repetito

furcata, furcis divergentibus, linearibus, ullimis acuminatis, obtusis, anlice

sub apice
latioribus
alla,

parum sulcatis, ceterum planis, ubique aequicrassis, sextuplo


quam altis, margine obtusis. Costa humillima 3-4 cellulas
,

fronde duplo angustior

stratum anlicum laxe cavernosum, cavernis

sub 12 in diametro frondis. Ostiola mascula longe prominentia. Spor

8o

anguste alat,

ijL,

foveolis 12

jjL,

ala

minute acuteque aspera, reliculatim lamellat

lamellis crassis, itapilhlis, papillis crassis truncatis, ceterum,

ob exosporium crassum nigree et solum sub acido sulph. maceratae perlucentes.

Hab. America septentr. California (M^ Glatchie).

XII.

>|

111.

Frons magis incrassata, antice sulcata vel canaliculata.

R. burnettensis

St. n. sp.

Monoica, major. vindis, expansa; frons 4-d furcata, 8

45

mm.

longa, fur-

cis

371

franz stuphani. species hepaticarum.

Ricciella.

valde divergentibus, angustis, linearibus, antice sulco hiimili angustobilobis, cvassis,

que percursis apice breviter

quam alta,
parum

quintuplo latior

in sectione eUiptica, antice posliceque plano convexa marginibus


attenuatis obtusis. Gosta 6 cellulas crassa, duplo altior

in frondis diametro. Ostiola

cum, cavernis valde obliquis, sub 10

iongissime prominentia. Spora3 parvae, 51


latim lamellatce, foveolis 5

^.,

haud

quam slratum

|j.,

late alatee,

anti-

mascula

minute

reticu-

papillatis.

Hab. Australia, Burnett River (Keys) Herb. Melbourne.

R. fluitante differt nostra sporis multo minoribus, anguste alatis

atque exosporio minute reticulato.


112.

R. linearis

Schiff. Forsch. Gazelle lY, p. 43.

Monoica, gracilis, exigua, dilute

latioribus

Iriplo

valde

furcis

bi-trifurcata,

quam

viridis.

divergentibus,

Frons usque ad 5

mm.

longa,

linearibus, obtusatis, crassis,

antice acute sulcata, alis late divergentibus,

altis,

convexo-explanatis, marginibus obtusis; costa in medio postico carinatim

prominente, lateribus

oblique adscendentibus ; sectio frondis dein

strictis,

fere lale triangularis ; stratum anticum

10 in diametro. Sporce ol
FoveoIcC 7

jj.,

ample cavernosum, cavernis sub

anguste

rufa3,

tj.,

alatee,

reticulatim lamellatse.

papilUs nullis.

Hab. Insulae vitienses (Exped. Gazelle).


R. fluitanti simillima, sporis bene distincta.

113.

R. novohannoverana

Schiff. Forsch. Gazelle lY, p. 44.

Monoica, major, dilute-virens, tenera. Frons usque ad 15


repetito-furcata,

furcis longis,

linearibus, apice

mm.

longa,

distincte bilobis, antice

ample canaliculatis. ahs plano-convexis leniter adscendentibus, longe

margine acutis; stratum anticum lamellis dense

attenuatis,

dispositis

30 in frondis diametro. Gosta bene evoxquicrassa, muUo tamen angustior, lateribusalte rhizi-

anguste cavernosum. cavernis sub


luta, strato antico

feris

sensimque in

fere plana,

alas excurrentibus.

quintuplo latior

nentia. Sporaj 75

|x,

quam

Frons adulta minus canaliculata,

crassa. Ostiola

mascula parum promi-

late alatce, reticulatim lamellatEe, foveolis

jj.,

papillis

nullis.

Hab. Insula

114.

Neu Hanover

(Expedit. Gazelle).

R. laxisquamata

Dioica,

St.

Engler. Bot. Jahrb. 1895,

parva, pallide-virens. Frons usque ad 15

duplo lalior

quam

alta, furcata, furcis

parum

mm.

p.

299.

longa, crassa,

divergentibus, ovatis, acu-

minatis, breviter bilobis. antice plano-canaliculatis, marginibus longe atte-

46

372

BULLiiTiN DE l'herb[eu BoissiEK.

mialis,

tenerrimis,

palulis. ullra

costam

lUccieUa.

versus apicem arcte incurvis, vei-sus hasin planolate exstantibus; costa valde producla. poslice ;;/flo-

convexa, lateribus alle adscendenlibus, abrupte in i^hsattenuata; slralum

anticum lamellis densissime aggregatis formatum, vix frondis dimidium

ruplum

alliludinis occiipans, antice facile

prominenlia. Sporce 8b
7

ji.

ex angulis alte

marginem parum

anguste

|x.

alatEe,

Squamae

papillatte.

osliola

mascula parva, parum

reticulalim lamellatce, foveolis


posticae atropnrpureie,

magmc,

superantes. dense irnbricatae.

Hab. Abyssinia. Tigre (Scliimper).

i^

M5. R. perennis

St. n. sp.

Minor. pallide virens tuberifera. Frons usque ad 8

quam

crassa, triplo lalior

profunde

parum

sulcata

alta,

alisque

leniter

distincte producta.

longa. furcala,

adscendentibus) marginem versus

altenuata, ipso margine obtuso

angustior,

mm.

antice plano-convexa (sub apice solum

costa humiiis, strato antico triplo

abrupte in alas excurrens (prcecipue in

frondis parte juniore). Stratum anticum laxe cavernosum. cavernis sub

12 in frondis diametro. Reliqua desunl.


Hab. Algeria prope urbem Algers. (Trabut).
Die Pfianze

triigt

an der Basis eine Knolle von der halben Breite der

Frons; ihre flache Oberseite

ist

nicht bewurzelt. der Umriss eiformig, die

ventrale sehr gewolbte Seite dicht mit Wurzelhaaren besetzt; aus ihrem

Ende entspringt der

apicalen

Spross, der sofort die ciilorophyllfiihrenden

dorsalen Lamellen zeigt, welche der Oberseite der KnoIIe, die von der

Erde bedeckt

ist,

fehlt; sie ist

aus vollig homogenen parenchymatischen

Zellen aufgebaut und zeigt eine kleinzellige Epidermis verdickter Zellen;


alle

Zellen

waren

halten haben.

leer

und die Reservestoffe,

zum Aufbau

Pflanze verbraucht.

die sie voraussichllich ent-

der schon weit entwickelten und verzweigten

Yielleicht ist die

Erscheinung verbreiteter

annimmt und nur bisher wenig gefunden worden; denn

es

als
ist

man
nicht

unwahrscheinlich, dass diocische Pflanzen auf diese Weise die trockne


Jahreszeit iiberstehen und die Pflanze

fiir

die nachste Yegetationsperiode

erhalten.

116.

R.

Moenkemeyeri

Monoica, magna,
ficata.

gracilis,

Frons usque ad 20

linearibtis,

latioribus

St.

Engler. Bot. Jahrb. YIII, p. 93.

pallide-virens, expansa, Scepe

mm.

dense

strati-

longa, tri-quadrifurcata, furcis longis,

apice truncato-rotundatis, breviter bilobis, crassis, subtriplo

quam

altis.

antice late canaliculata, alis convexis, marginibus

47

373

frax\z stephani. spegies hepatigarum.

Ricdella.
decurvis, crassis,

tum anticum

attenuatis, obtusis, ultra costam late exstantibus; stra-

laxe cavernosum,

costffi

subEequialtum, lamellis valde obli-

cavernis basi haud angustioribus, antice facile ruptis. Gosla crassa,

quis,

medio postico prominente, plano-convexa, lateribus oblique adscendentibus sinualim in margines abeuntibus. Squamae ventrales magnde, roseae,
in

laxissime reticulatae, sub margine occultss. Ostiola cf longe prominentia.


Sporse fusco-brunnege 83 ^, late

reticulatim lamellatae, foveolis

alata3,

valde ingequalibus 7-12 ^, liaud papillatis.

Kamerun

Hab. Africa. Niger, Old Calabar (Monkemeyer)

R. multilamellata

117.

St.

Hedwigia 1889,

(Jungner).

p. 44.

Monoica, mediocris, viridis, expansa. Frons crassa, 3 plo laiior


alta,

usque ad 10

mm.

longa, trifurcata, usque ad margines radicellifera,

parum divergentibus

furcis

quam

fere contiguis, late linearibus, apice truncato

rotundatis, antice subplanis, cavernis, angustis; costa latissima, late con-

vexa, duplo humilior

quam stratum

margines obtusos excurrens. SporEe 60

anticum, lateribus substrictis, in


jx

anguste

ad reticulum confluentibus

riter ramosis, hic ilHc

alat^e, lamellis

irregula-

notatee.

Hab. Australia, Finke River (W. F. Schwarz).

'^IS. R. deserticola
Monoica, magna, diUite
furcis late linearibus
altis,

St. n. sp.

viridis.

parum

apice rotundato

Frons usque ad 14

mm.

longa. furcata,

divergentibus, crassis, 4-plo latioribus

truncatis,

ubique

late canaliculatis,

quam

aUs convexis

leniter adscendenlibus, marginibus crassis obtusis; costa postice subplana,

lateribus abrupte et oblique adscendentibus, strictis. Sporse parvae So

anguste

alatae,

reticulatim-lamellatce, foveolis 6

j.,

|x.

ex angulis spinoso-

papillatis.

Hab. Australia centralis. Arco Eillinna Well. (Helms, Elder Exploring


Exped.).
-

119.

R. albida

Sull.

ms. in Austin, Proc. Phil. Ac. 1869,

Dioica? mediocris, albicans, gregaria. Frons usque ad 4


crassa,

plus duplo latior

quam

fasciculatim furcata, furcis

alta,

p. 231.

mm.

longa,

multiramosa, ramis aggregatis, sub-

linearibus

ultimis late acmninatis,

canale angusto profundo planoque percursis,

alis

antice

valde convexis e fundo

arcuatim adscendentibus et convexo-explanatis, marginibus crassis subacutis;

costa postice plana,

convexa, lateribus rotundatis in margines

abeunte. ReUqua desunt.

Hab. America septentr. Texas (Wright).

48

374

BULLETiN

i>E

R. Hasskarliana

120.

Dioica.

miiior. gracilis.

[/hkrbier boissier.

Ricciella.

Sl. n. sp.

pallido virens.

Frons

ad o mni. longa,

iisqiie

multiramosa, ramis ullimis conliguis porreclis. Uneavibus. aiigustis, crassis

(3-plo latioribus quani allis) anlice sulco amplo acuto percursis (in

planta

adulla subplanis);

i\\c^.

plano-convexx, leniler adscendentes. mar-

gine acutie; stratum anticum laxe cavernosum. lamellis sub 12 in dia-

metro frondis, postice valde convexa,

parum angustior tamen quam

crassa,

parum prominentia. Spora^ 72


foveolis 8

latse,

Ilab.

ji.

humillima, paucas cellulas

late alatye, ala integra, reticulatim lamel-

humiliter papillatis.

[t,

Java (Hasskarl).

XIII. Frons valde incrassata, pro

R. Hiibeneriana Ldbg.

121.

costa

straliim anlicum. Osliola mascula

more duplo

quam

latior

in Monogr. Ricc. p.

304

rf

alta.

(Acad. Cses.

Leop. XYIII).

Monoica, exigua, expan.sa, purpurea, raro coerulescens, Frons usque ad

mm.

quani

longa. bi-trifurcala. furcis divergentibus, crassis. duplo latioribus


altis,

apice rotundatis, antice subplanis, versus apicem solum sulco

obtnso humili instructis; cavernae ampl3e,sub 8 in diametro frondis, costa

convexa, lateribus

alte

marginibus haud exstantibus,

adscendentibus,

obtusis; ostiola mascula bre\issima crassa; sporse parvse 51


alatse reticulatim lamellata?, foveolis

Hab. Germania, Gallia,

122.

quam

alta, antice

convexis, marginibus
laleribus rotundatis,

humilior
frondis,

ex angulis

jx,

anguste

papillatis.

Norvegia, Japonia.

Austin. Ac. Phila 1869, p. 233.

flavo-virens

subcffispitosa.

bi-trifurcata, furcis divergentibus,

duplo latior

[jl,

Italia, Portugal,

R. Sullivantii

Monoica, parva,

Frons 2-3 ram. longa,

linearibus, apice

angustatis, crassa,

anguste humiliterque canaliculata,

kaud exstantibus,

obtusis,

alis

plano

subtus valde convexa,

ad margines alte adscendentibus; costa quadruplo

quam stratum anticum;

caverna? angustce, sub 14 in diamelro

valde obliquse, Sporte 60

lamellata^, lamellis humilibus,

jjl,

haud

late alatee, regulariter reticulatim

papillatis, foveolis

10 ^.

Hab. America septentr. Closter (Austin), Ohio (Lesquereux)!


jR.

Hilbeneriana differt sporis valde diversis.

R. fluitans toto coelo diversa

123.

R. Beckeriana

est,

St. n. sp.

Dioica, minor, gracilis, viridis.

Frons usque ad 7

49

mm.

longa;,

multifur-

franz

Ricciella.

altis,

contiguis,

ultimis

cata, furcis

quam

aclscendentibus

{i.,

humilior

plano-

alis

quam

slra-

aequilatum, lateribus frondis subverticaliter alteque

frondis sectio transversa itaque fere parallelogramnML

medio antico breviter emarginato.

obtusatis,

Sporse 42

haud profundo,

rotundatis'^} Cosla liumilis (3-plo

tum anticum) eoque


anguUs

angmtissimis, crassis (duplo latioribus

antice anguste canaliculata, canale

convexis, margine

375

stephaini. species hepaticarum.

Ostiola cT ignota.

dilute rufo-brunneaj, anguste alatse, ala integerrima, irregu-

lariter lamellatse, lamellis raniosis vermicularibus.

Hab. Russia Sarepta (Becker).


Die WLirmformige Sculptur des Exosporiums bei dieser, wie bei anderen

Arten entsteht durch Abortiren einzehier Theile des Lamellen-Netzes,


die

in

oft

langen Ziigen fehlen, so dass eine geschlangelte, radial

gerichtete Lamelle entsteht

diese sind verzweigt

und

die Aeste

fach verbogen, oft isolirt dazwischen stehend, kurz je nach

einzelner Maschen

hegen
stellt

die

oft

ist

kleine Gruppen vollkommener Maschen. Heeg (Bot. Not. 1898,

diese Pflanze zu

R. Froslii,

der

sehr ahnlich

sie zweifellos

ist;

Sporen beider bieten keinen Unterschied; ich habe fruchtende

wesentlich in der

man

denn

R. Frostii ist

Hohe der Frons

mehr

als

doppelt

iiber die Yariabilitat tiinaus,

bei einer Riccia erwarten kann.

R. bahiensis

124.

Syn.

Breite differiren,

wie R. Beckeriana; das geht aber

so breit

^"

Ausfall

das Bild verschieden und wechselnd, dazwischen

Pflanzen beider Arten untersucht, die bei gleicher

die

mannig-

dem

St. n. sp.

R. crystallina var.

Monoica,

mediocris,

y-

dilute

linearibus,

gracilis.

viridis,

quam

longa, crassa (duplo latior

divergentibus,

Syn, Hep. p. 608.

mm.

alta)

Frons usque ad 6

mm.

profunde bifurcata, furcis parum


apice obtusis, antice profunde

latis,

canaliculata, canale amplo, in fundo plano, alis abrupte curvatini adscendentibus, convexo-explanatis ultra costam
obtusis;.

costa

lata planaque,

cavernosum lamelhs laxe


irregulariter

parum

exstantibus, marginibus

humillima, 3-4 cellulas crassa, stratum

dispositis

formatum. Sporse 68

jji,

late alatse,

subreticulatim lamellatae, lamelhs crassis, paucas papillas

gerentibus, foveolis 12

|i.

Hab. Rrasilia, Bahia (Martius).


Ramificatione aliisque notis plane diversa.

12o.
p.

R. vesiculosa

Carr. et P.

1058.

50

Linn.

Soc.

N. S. Wales.

1887.

376

m: i/hkmbiku

Bur,Li:TiN

Syn.

R. bullosa

boissikis.

Ricciella.

vesicnlosa Carr. et P.

vni'.

Monoica, major, pallide virens, subcasspilosa. Frons usque ad 10


longa. bi-trifurcata, ob furcas longe coalilas obcuneata, furcis e

supero emergenlibus. late

parum

lalior

quam

alla,

mm.

ligulatis, 1

latis,

mm.

margine

apice rotundatis, crassa,

antice ob cavernas inflalas papulosa. sulco aculo

profundoque percursa, laleribus

sulci

curvalim adscendentibus, in

tctate

magis explanatis valdeque convexis, margine obtusato; costa valde prostrato anlico xquialta, basi

ducla,

sua

convexa, duplo fere anr/ustiore,

lateribus costte oblique stricteque adscendenUbus. Cavermi' valdeangusla',

subverlicales,

lamellarum

diametro 3-pIo

lantum

ampliores.

Sporaj

ignolie.

Hab. Australia, Paramatta (Wiiilelegge) Burnelt River

Keys).

(J.

Diese Pflanze nahert sich in ihrem Bau der Gattung Riccia

irgend eine andere Ricciella


canale; auf

die

einem horizontalen Sclmitt sind es meist 8

als

Zellen. welche

den Ganal begrenzen; von diesen sind 4 grosser. quasi

denn an diese schliessen

mehr

Lamellen umsdiliessen enge Luft-

sich die

Wander der

Pfeilerzellen,

nJichsten Ganale an

zwischen diesen 4 grossen liegen 4 vvesenllich kleinere

denken wir

uns lelztere entfernt, so haben wir genau das Luftkammer-Gewebe von


Riccia;

es ist denkbar, dass, wie diese

Form

eine Anpassung an das

trockne Klima Australiens darstellt, sich die Ricciellen aus der Gattung
entwickelt haben

Riccia

Lamellen die

grosseren

und dass mit dem Flachenvvachsthum der


Luftraume, die Yerbreiterung der dorsalen

Deckhaut und damit eine Bloslegung des apicalen Porus entstand, den
ja jede Riccia hat.

Es

ist

kaum

berechtigt, die Galtung in 2 zu spalten,

wo, wie diese Pflanze zeigt, Uebergange vorhanden sind.

y
126.

R. crassa

St. n. sp.

Monoica, parva, in sicco flavescens. Frons 10


crassa, breviter furcata, duplo latior
viter acuteque sulcata, alis
tibus,

quam

alta,

mm.

longa, obcuneata,

apice acuta, antice bre-

convexim explanatis, costam parum superan-

marginibus crassis acutis; costa valde producta, postice convexa,

lateribus rotundatis adscendentibus profunde sinuatim

Stratum eeriferum altum (Vs frondis


Sporse 70
libus,

|j.,

haud

excurrentibus.

altitudinis) cavernis angustissimis.

angusle marginatse, reticulatim lameflatse, lamellis humi-

papillatis foveolis

[a.

Hab. Australia centralis. Ackariaga (Helms. Elder Exploring Exped.).

51

franz stephani. spegies hepatigarum.

Ricciella.

127.

R. papulosa

Dioica.

mm.

magna,

lata, late

St.

p. 45.

Frons simplex, usque ad 10

mm.

longa,

oblonga, apice rotundata, sub apice breviter sulcata sulco

profundisssimo, lateribus

anguste canaliculata ,
acutis, crassa,

Hedwigia 1889,

dilute viridis.

377

duplo

sulci

alis

latior

compresso-contiguis, ceterum in

convexo

quam

alta

explanatis,
;

aetate

marginibus attenuatis

costa valde producta valdeque con-

vexa, duplo fere angustiore duploque humiliore

quam stratum

anticum,

abrupte sub alis desinentibus ; stratum anticum

lateribus rotundatis,

anguste cavernosum, cavernis sub 30 in diametro frondis, basi vix angustalis;

squanwe parvae, sub

alis occultse,

hyalinae vel purpureo-maculat,

laxe reticulatee (cellulis 50 ^). Sporge ignotae.

Hab. Australia, Yictoria, Silverton (Bastow).

128.

R. bullosa

Dioica

maxima,

Link. in Ldbg. Syn. Hep., p. 119.

in sicco flavo-rubescens.

mm.

furcata, furcis 4

latis, late

Frons usque ad 20

mm.

longa,

divergentibus, apice breviter biloba, pro-

fimde sulcata, antice convexa, marginibus decurvis, cavernis bullatbn


prominentibus rugulosa; cavernye e basi angustissima sensim ampliatse,
antice multoties ampliores, in vertice porosae, poris a sex cellulis concentricis

anguste conicis formatis, in setate

conniventi-apertis. Costa

fissis et

crassa pro planta angusta, postice convexa

maximeque

radiculosa, late-

ribus rotundatis abrupte in alas exstantes abeunte. Sporee 76


facie

convexa minute reticulatim lamellatae foveolis vix 5

creberrimeque

papillatis

]x,

fi,

nigras,

brevissime

faciebus planis angustissime radiatim lameilatse.

Hab. Africa australis (Ecklon).

am

Die portugiesische Pflanze, welche Welwitsch 1847 bei Yendas

wiedergefunden hat und die der Cappflanze im Habitus tauschend


lich zieht, ist keine Riccia

der Lufthohlen eine

sondern eine Marchantiacee

dem Grundgewebe

sie hat

Tajo
iihn-

im Grunde

aufsitzende niedrige Lage chloro-

phyllfiihrenden Zellfaden, die dreizellig sind und deren Endzelle keulen-

formig verdickt

ist;

ausserdem

tragt die frons grosse, schief

halbmond-

formige, Yentralschuppen mit langem fadigen Spitzenanhangsel

aus der

Spitze treibt sie keulenformige, ringsum bewurzelte, schief nach unleniti

das Erdreich eindringende KnoIIen, welche fast so lang sind als die frons
selbst; sie

brechen sehr leicht ab und sind

vielleicht desshalb iibersehen

worden. Levier versichert mir, dass diese Pflanze die authentische portugiesische R. bullosa

offene Frage. Ich

sei.

Zu welchem Genus

sie

zu stellen

erwahne hier auch, dass Riccia

eine Marchantiacee

ist;

ist,

bleibt eine

lutescens w^ahrscheinlich

schon die grossen Schuppen mit abgesetztem

BULL. HERB. Boiss., mal 1898.

52

26

378

BULLETiN DK l'hkrbier BOissiER.

Spilzenanhangsel deiilen darauf hin; die Pfianze

lUccielln.

nur

ist

den

steril in

llerbarien zu linden.

m.

R. Rautanenii

Monoica, major,
furcis

parum

St. Bull.

Herb. Boiss. 1895.

expansa. Frons 15 nim. longa, bi-lrifurcala.

viridis,

mm.

divergenlibus, linearibus, 1

crassis,

lalis.

duplo

lalio-

quam aUis. antice plana, marginibus pannn attenuatis, ultra coslam


parum prominentibus ; stralum anticum altissimwn, laxe cavernosum, caverribus

nis sub 14 in diametro, lateribus concavis, in sectione Iransversa sub

gines itaque conslrictis; costa humilis 5-6 cellulas


ribus rotundatis.

Spone 85

lamellata^ lamellis

altis,

jj,.

angnsle

plano convexa,

alla,

alalcC, ala

marlale-

minute crenulata, laxe

vermicularibus, subreticulatim conflueiitibus.

Hab. Africa australis. Hereroland

(Rautanen.

D''

Fleck).

Angola ad

flum. Bero (Welwitsch).

R. concava

Bisch.

Frons usque ad 12

Dioica, major, glauco-virens.

mm.

longa.ad mediinn

divergenti-dichotonia, furcis late ovatis, oblusis breviter bilobis, antioe


concavis, inlra

marginem

vallatim incrassatis, ipso margine acutis, cete-

tamen latioribus quam


Squamae posticae magn,

ventre lale convexis.

riim crassis, plus triplo

altis,

ubique sequicrassis.

hyalinse,

excedentes, integerrima\

Hab. Caput bonse spei


liiccia

(D''

marginem longe

Reliqua desunt.

Pistilla hyalina.

Krauss).

albomarginata (planta capensis)

differt frondis configuratione

valde aberrante, nostrce celerum simillima.

Nachdem

es mir nachtraglich gelungen

ist,

das Original dieser Pflanze

am

Schlusse bei; dem Bau des


Laubes nach gehort diese Art in meine Abtheilung Vn, hinter Riccia
porosa; sie ist in Ablheiiung lY, vvohin ich sie friiher als zweifelhaft

zu erhalten,

deren Diagnose hier

fiige ich

gestellt hatte, zu streichen.

An Synonymen etc. habe ich folgende noch zu verzeichnen,


zu Riccia gehorend
:

Riccia cochleata H. et T.

fimbriata Nees

ist

natans L.

eine Aneura.

Exormotheca.

Ricciocarpus.

Anthoceros

paradoxa Wils. Hook.

Cronisia.

reticulata Swartz.

'<

nigrescens Mont.

spuria Dickson
tuberosa Taylor
velutina Wils.

Protonema.
Cyathodium

('f).

Anthoceros.
Ricciocarpus.

"

(sp.f).

53

als iiicht

Extrait du BulleUn de l'Herbier Boissier.

Tome

VI.

No

10. Octobre 1898.

S
AUCTORE

Franz STEPHAi\l

(Suite.)

RICCIOCARPUS
in Opiz. Beitrage, p.

Corda
651.

PlantaB thallosse, parvae, terricolce vel natantes, carnosee. antice rima

nuda

(strato lamellifero recedente) percursse,

nosae, cavernis pluristratis.

dichotome ramosse, caver-

Stomata composita, costa humillima, angustis-

sima, sciuamse posticse longissimae interdum nullse. Antheridia et Arche-

gonia medio antico costse immersa, involucrata, antheris in soris vallatis


longissimis bene definitis aggregatis, a vagina

Archegonia
tecta.

1.

seriata, singula

communi

circumdatis,

parvo involucro cupuliformi styloque pertuso

Capsula et Sporee ut in Ricciis.

R. natans

(L) Gorda,

I.

c.

Syn. Biccia natans L. Syst. veget.


Dioica, mediocris, Isete viridis,

natans, rarius terricdla.

Forma

trifurcata, furcis late Unearibus,

p.

956.

marginibus ssepe purpureis, pro more


terricola

mm.

usque ad 10

latis,

mm.

longa, bi-

apice truncato-rotundata^

breviter biloba, profunde sulcata, sulco acuto, ob latera compresso-conni-

ventia in adspectu

minus

distincta, alis convexis, prserupte

maximeque

ad margines attenuatis, in parte adulta plantse tenuis, antice subplana,


BULL. HERB. Boiss., octobre 1898.

54

51

BULLETiN DE l'herbier boissier.

738

Ricciocarpus.

marginibus attenuatis obtusis; stomata minima, composita

cellulis

e.

i.

0-8 conico conniventibus formata, epidermidi perforatse insidentibus el

parvum cavum includentibus; postice subplana, medio postico abrupte


incrassata ibidemque cdstam humillimam radicelliferam gerens. Cavernx
sub 30 in diametro frondis, angustse, valde obliqucC, basi majores, supercavernis perlucentibus minule reticulata. Squamae posticae

licies antica

vel nullce vel oblique insertse

longe
alatse,

ligulatee,

utroque latere costse

margine remote

triseriatae,

plus minus

Sporae parvae 51

dentata;.

ji,

anguste

reticulatim lamellatse, lamellis transversis evanidis interdum radia-

tim lamellatse.

Forma natans maxime differt fronde late

obconica, furcis longe coalitis,

sulco antico magis aperto, absentia radicellarum et squamis longissimis

pendulis.

Hab. Europa. Tonkin (Bon) Japonia (Diclvins, Donitz) Brasilia (Ule,

Lindman) Australia (Keys) Nova Zelandia (Kirk) Mexico (Schaffner)


China (Delavay); ex Africa adhuc non
"

2,

R. velutinus

relata.

(Wilson) Steph.

Syn. Riccia velutina Wilson in Hooker,

Ic. pl.

Y,

t.

249.

Dioica ? major, robusta, in sicco flavo-rubescens, expansa, terricola.

mm.

Frons usque ad 12

longa, bis dichotoma, furcis ligulatis, apice pro-

fundissime inciso-bilobis, lobis crassis, arcte connivenle-appressis, rima

profunda in sectione frondis tantum

visibili;

sulcus in frondis

parte

adulta acutus, alas convexo-explanalse, crassse, tumescentes, ob cavernas

numerosas bullatim

inflatas papuIos8e,versus

marginem sensim

attenuatse,

margine ipso obtuso. Costa humillima, frondis medium solum tenente


fronde ideoque subarhiza. Squamae omnino

Sporas haud

nullse.

vidi.

Hab, Texas (Drummond) Mobile (Mohr) Cuba.

Im Herbar
beigelegt

in

Kew

ist

dem Exemplar

eine

Abbildung

gedruckte

(wohl aus Hooker Icones plant.) welche den Habitus der

Pflanze recht gut darstellt; der abgebildete verticale Querschnitt des

Laubes zeigt die Kapseln in mehreren Elagen


bei keiner Riccia vor; dabei
steril; in

werden

ist

iiber einander; das

kommt

die dabei liegende originale Pflanze vollig

der Synopsis (deren Autoren schreiben

die Sporen aterrimi genannt;

dann sind

nobis non visa

sie jedenfalls

von einer

anderen Pflanze genommen; woher aber stammt die wunderbare Stellang


der Capseln

Im Uebrigen ist

die Pflanze zweifellos ein Ricciocarpus,

Landform der R. natans

sehr.

55

und

gleicht der

759

franz stephani. spegies hepatigardm.

Rupinia.

RUPINIA

Corda
1829,

in Opiz, Beitrage,

Syn. Ricda Raddi, Op. scient. Bologna,


Tessellina

Dum. Comment.

bot. p.

11,

p.

650.

p.
350.

78 (nomen nudum).

Oxymitra Bisch. in Ldbg. Synops. Hep. Eur. (Acad. Leop. 1829,


p. 124).

Plantae thallosse,

terricolae,

dichotome ramosse vel ramulis posticis

laterahbus innovatse, antice cavernosse, lamelhs unistratis, medio antico


strato

antico recedente

stomata simplicia, minima. Squamse

sulcatse;

poslicse magnse, utroque latere frondis seriatse, e basi radiculas incras-

satas proferentes. Androecia costse inserta, antheridiis in soro vallatim

ampUato

lineari et

bene

definito seriatis, vagina

communi squamuhsque

circumdata; cavernis monandris. Archegonia seriata, singula involucro


spongioso, conico-cyhndrico,

aperto circumvallata

apice

calyptra

basi

involucri coahta. Capsula sphaerica, parietibus bistratis, subinde evanidis.

Sporse tetraedrse, lamellatae. Elateres nuUi.

1.

R. pyramidata

Corda, L

c.

Syn. Riccia pyramidata Raddi, L


Tessellina

c.

pyramidata Dum. L

Oxymitra pyramidata

c.

Hiib. Hepaticologia

germ.

Dioica, minor, viridis, marginibus purpureis, tenax.

2 cm. longa, furcata vel ramulis

p. 24.

Frons usque ad

posticis innovata, furcis divergentibus,

late linearibus, apice rotundatis, antice subplanis,

adscendentibus, plus triplo latioribus

quam

marginibus attenuatis,

altis;

costa

valida

strato

lamellifero sequialta, duplo fere angustiore, postice plano convexa, dense


radicellifera,

lateribus

adscendentibus sensim in alas excurrentibus

antice rima nuda percusa; squamse posticse oblique triangulares, magnse,

basi purpureee denseque imbricatse, apice liberae, hyalinae, longe cuspidatae,

marginem

curvae;

stratum

frondis longe superantes, in apice frondis

hamatim

in-

anticum lamellis approximatis anguste cavernosum;

stomata 6 cellulis conicis superficialibus formata, parietibus radialibus

maxime

incrassatis. Bracteae

vagin masculse

lineares, purpureae, erectee.

Ostiola mascula longe producta. Involucra feminea cavernosa, porifera,

56

BULLETiN DE l'herbier boissier.

760
hic

bractea parva basali instructa. Sporae 120

illic

Corsinia,
{x,

brunnese, reticu-

latim lamellatce.

Hab.

Italia,

GaUia, Alpes Austriae, Germania, Portugal, Algeria, Corfu,

Brasilia, Paraguay.

CORSINIA Raddi
Op.
Plantee

thallosse,

sc.

Bologna,

terricolce,

II,

p.

354.

dichotome ramosa?, sulco antico nullo,

cavernosse, cavernis unislratis, basi fiUferis.

Stomata simplicia. Squamie

posticse parvee, irregulariter distributse, e basi radiculas incrassatas pro-

proximo

ferenles. Androecia linearia, utroque lalere strato lamellifero


cristatim involucrala. Anlheridia costae

immersa, aggregata, numerosa,

cavernis monandris. Archegonia singularia vel in soros aggregala, strato


anlico recedente coslce inserta, fihs septatis circumdata; involucrum e

loro pistillorum

ortum, erectum, squamiforme vel magis evolutum et

fructum semi-amplectens, pluristratum

umbelUforme diiatatum. Calyptra magna,

centro sori ortum apiceque


crassa,

medio supero papiUis elongatis hispidissima. Capsula

magno bulbo

1.

G.

Pseudo-

fusiformes, fibra spirali nulla. Sporee tetrsedrae in

convexa reticulatim

sulcatae.

marchantioides

Dioica,

sphserica,

inserta, parietibus unistratis sine fibris spiralibus.

eiateres oO[j. longi, late


facie

haud poriferum, interdum e

Raddi,

1.

interdum monoica, pallide

c.

viridis,

spongiosa, fragiUs, arcte

repens. Fro7is usque ad 2 cm. longa, furcata, furcis divergentibus, late


oblongis, apice breviter emarginatis et

squamarum

appendiculis protectis,

antice subplana, stomata parva, poro a 6 ceUulis concentricis circumdato;


costa strato antico duplo

humUiore duploque angustiore, postice plano-

convexa, sensim in alas attenuata, medio dense radiculosa.


ticae hyalinse, conicse,

anticum laxe cavernosum,


ortis. Ostiola

Squamx

pos-

appendiculo apicali longissimo, filiformi. Stratum


filis

chlorophyUiferis e fundo cavernarum

mascida parum prominentia. Involucrum pro more parvum,

irregulariter laceratum, fructum a tergo tegens. Sporae 120 ^, anguste


alalse, ala

aspera, cuticula e laminis

magnis hexagonis formata,

interlaminari angusta minusque crassa reliformi.

57

culicula

761

franz stephani. species hepatigarum.

Croiiisia.

Hab. Europa mediierranea, Tenerifa, Loiiisiana (Langlois), Japonia


(Makino).

nenne

Icli

die sterilen Zellen aucii tiier sction Pseudo-Elateren, da sie

Anlage und Bedeutung nacli diesen gleicliwerlig

ilirer

seiner vortrefflichen Abtiandlung iiber

Lebermoos Elateren
stotTbehalten
stotfe

ich

Flora

mochte

sie

sind. Goebel, in

Funklion und Anlegung der

1895) betont iliren Charakter als Reserve-

eher

als

Leitungsbahnen

die Reserve-

fiir

ansprechen, welche jedes Lebermoos im basalen Gewebe des

Fruchtstandes speichert;

andere haben die Calyptra zu Reservestotf-

behaltern ausgebildet oder wie bei den beuteltragenden Lebermoosen


stellt die

Beutelwand einen Behalter

Fallen fiihrt deren

Weg

fiir

gespeicherte Stoffe dar; in allen

durch den Fuss des Sporogons vermittelst der

Elateren in die Sporenmasse.

Wir
ein

Ireten mit dieser Gattung in die lange Reihe der Marchantiaceen

wenn

ich hier, wie in der Folge, inich lediglich darauf beschranke,

die Gattungen in ihrer natiirlichen Yerwandtschaft aneinander zu reihen

und mir vorbehalle,

am

Schluss der Arbeit eine Uebersicht der Famihen

zu geben, so geschieht das nur, weil ich manche der allen Originalexemplare nicht

kenne und

sie

Zeitverlust allmahlig zu

stecken aber

oft;,

meist nur mit grosser Miihe und grossem

beschatfen vermag; in diesen Originalpflanzen

wie ich aus Erfahrung weiss, sehr iiberraschende, ganz

abweichende Dinge, die eine vorzeitig gegebene Familien-Uebersicht


uiisicher, ja hinfallig

machen konnen;

ich bin daher

gezwungen, mich

zunachst auf das allmahlige Aufarbeiten der Galtungen zu beschranken,

um

spater das Fehlende naclizuholen.

Ich konnte und wollte aber den Beginn der Arbeit nicht langer hinaus-

schieben und nicht warten, bis Alles niedergeschrieben

Bewaltigung der Arbeit zuriickzulegende


ich hotfe, dass ich ihn zu

Weg

machen im Stande

CRONISIA
J.

von dem

sein werde.

434.

of Bot., 1844, p. 166.

Plantse thallosse, terricolse, cavernosse, sulco


unistratis, e latere lamellarum,

weil der zur


ist,

Berkeley

Intr. Grypt. Bot. p.

Syn. Riccia Wilson et Hook.

ist,

ein langer

antico

epidermide approximata,

nullo;
fila

cavernis

chlorophyl-

762

BULLETiN DE l'herbie[i BOissiER.

lifera horizontalia
alis insertae,

Funicularia.

gerenles; slomala simplicia; squamai poslicae frondis

e basi radiculas incrassalas proferentes. Androecia in soros

aggregata, involucro nullo. Antheridia lumescenli costie immersa; Arche-

gonia in alveoUs costae inserta. Involucrum tenue erectum, monophyl-

lum, cucuUatum,
unistrata,
stratis,

fructum

celluhs

lergo

Capsula magna,

lcevis.

semiannulatim

semi-amplectens.

magno hulbo

incrassatis.

Calyptra

tenuis,

inserta, parietibus uni-

Ehileres? Sporee lelrsedrBe,

magna?, grosse papulosse.

Nach dem Gesagten steht diese Gattung der Corsinia sehr nahe;

leider

verbot das sehr geringfiigige iiberreife und vielfach zersturte Malerial,


liefer in

fast

1.

den Bau und die Entwicklung dieser interessanten und bisher

unbekannten Gattung einzudringen.

C.

paradoxa

(Wils. et Hook), Berkeley,

Syn. Riccia paradoxa Wils. et Hook,

mm.

Monoica, frons o-6


viter biloba,

marginibus

rima
latis

1.

1.

c.

c.

longa, simplex, (semper?) viridis, apice bre-

apicali appendiculis

squamarum

repleta, antice plana,

tenerrimis plicatulis, oblique adscendentibus; stratum

lamelliferum humile, cavernis magnis formatum; stomata minima; costa


crassa, duplo altior

sensimque

quam stratum

anticum, postice carinatim angustata

in alas attenuata, Sqiiamde posticae seriatee, atropurpureae vel

^iolacece, oblique trianguIatEe,

appendiculo

sequilongo filiformi hyalino,

Antheridia numerosa, ostiohs hyalinis longissimis.

Involucra magna,

circumscriptione ovata, tergo valde convexa, altero latere (versus apicem


plantse spectante) conniventi-aperta, marginibus lobulatis vel repandis.

Capsula irregulariter dehiscens, Sporx 70

pi,

rufo brunnese sub lente,

in sicco nigrse,

Hab. Brasilia Prov, Piauhy prope Oeiras (Garduer),

FUNICULARIA
Mem.
Plantse

cavernis

squamse

R.

thallosce,

unistratis,

Istit,

Lomb. 1877,

terricolfe,

antice

Trevisan
vol, IV, p,

cavernosse,

fundo cavernarum

fihferis;

sulco

443.
antico

stomata

nullo,

simplicia;

posticce alis frondis insertae, basi radiculas incrassatas gerentes.

Androecia sohtaria. Antheridia remota, seriata, costae immersa, involucro

59

data.

costse inserta, paraphyllis circuin-

Archegonia ad 3 vel 4 alveolo

nullo.

763

franz stephani. species hepaticarum.

Targionia.

Involucrum tenue, erectum, monophyllum, cucullatum. Calyptra

tenuis, tevis; capsula

magna, globosa, parvo bulbo

parietibus

inserta,

unistratis, celluhs semiannulatim incrassatis. Elateres parvi, fusiformes,


spiraliter incrassati. Sporse tetrsedrEe

1.

F.

Weddellii

(Mont) Trev.

1.

Syn. Boschia Weddellii Mont. Ann.


Dioica; Frons usque ad 25

cuhs

villosa, arcte

appendiculis

mm.

repens, apice

squamarum repleta,

magnee, grosse papulosse.

c.

sc. nat.

1836.

longa, anguste hnearis, simplex, radi-

parum

angustata, breviter incisa, rima

antice plana, marginibus adscendentibus,

ipso margine acuta, integerrima, costa valde convexa, sensim in alas

excurrens, ad latera squamis obtecta, sqiiamae fusco-purpureee, imbricatse,


late iunatse,

margine irregulariter longeque

limbriatse.

Stomata simplicia,

poro magno, 5-6 celluhs angustis circumdato. Stratum lamelliferum duplo


humilius

quam

costa

chlorophylliferis,

cavernae amplee, sub 14 in diametro frondis, fihs

3-4 cellulas longis dense repletae. Antheridia ostiolis

longis angustis. Archegonia in fundo foveolse, strato lamellifero vallatim

ampliato circumdat8e;paraphynis filiformibus 3-4 cellulas longis. Involu-

cram juvenile squamseforme,

pistilla a

tergo tegens, post fecundationem

valde evolutum, fructum obvelantem, basi pluristratum, superne tenuis,

dorso cellulis poriformibus paryis oleiferis punctatum. Cahjptra basi 3-4


cellulas crassa,

superne tenuis. Sporse 60

u.

Hab. Brasilia (Weddel, Burchell.)

TARGIONIA

L.

Sp. pl. p. 1604.


Plantse thallosse, terricolee, repentes. Frons simplex, ex apice vel e
latere costas innovata, rare
limis, filiferis

dichotome ramosa, cavernosa, cavernishumil-

stomata magna, simplicia squamse posticse e basi laminaque

radiculas incrassatas

proferentes.

Inflorescentia

Androecia in ramuUs parvis, e iatere costse

monoica

vel

Archegonia in soro aggregata, e sulco

apicali orta, post

fronde antice increscente a dorso

postice marginibus

pliatis

tecta,

immersa denique involucro bivalvi


60

dioica.

ortis, ostiolis papilliformibus.

fecundationem
sulci

am-

occulta. Calyptra pluristrata.

764

BULLETiN

magno bulbo

Capsula

L^HERBiEEt BOissiER.

inserla, lireviler pedicellala, parietibus unislralis,

annularibus instruclis; Elateres

libris spiralibus vel

Targioiiia.

bispiri, saepe

ramosi.

Sporce lelraedrse, facie convexa reticulalim alalo-cristatae.

1.

hypophylla.

T.

L. Spec. plant. p. 1604.

Syn. r. Michelii Corda in Opilz, Beitr.

I,

T.

bifurca Mont. Ann.

T.

capensis Hiib. Hep. germ. p. 17.

sc. nat.

p.

649.

IX. p. 113.

T. convoluta L. et G. Syn. Hepat. p. 576.

mexicana

T.

Monoica

L. et L. PugilL lY, p. 27.

vel dioica.

Frons usque ad 15 mm. longa, antice plana

postice nigro-purpurea, linearis subtenuis, apice inciso-biloba

viridis,

costa duplo

crassiore

duploque angustiore quam stratum anticum, plano-convexa,

sensimin

alas attenuata;

stratum anticum humile, cavernae

lilis

ramosis

dense replet; celMae epidermidis Irigone incrassalaj; stomata magna,


tabulata

i.

e.

tres cellularum circulis superpositis formata.

purpurese, remotae, oblique

triangulares,

Squamse

postiCtC

longe cuspidatse, marginibus

integerrimis vel varie dentatis, sub involucro multo majores magisque

Ramuli masculi

armatse.
ampliati,

ostiolis

basi tereti in

numerosis aggregatis

laminam parvam discoideam

liirti,

postice dense

squamosi.

Involiicrum compresso ovatum, conchseforme, atropurpureum, ad maturi-

tatem capsulae rima semicirculari dehiscens. Archegonia pro more 3-4


in soro aggregata. Capsula sphievica. Elateres 220

"j,

longi, attenuati, fibris

laxe spiralibus vel muito breviores et ramosi. Sporde 76

minus

evolutis vel

omnino

deficientibus

jx

vel

alis

multo minores

Hah. Europa mediterranea, Tenerifa, Madeira, Insulae canarienses,


Belgium, Britannia, Germania, Helvetia, Austria, Madagascar,

Gallia,

Caput

h.

spei, Abyssinia,

Mexico, Peru, Ecuador, Chile, Nova Zelandia,

Australia, Tasmania.

2.

T. elongata.

Dioica, prcecedenti

30

mm.

gustior

Bisch. Syn. Hep. p. 576.

similUma, major tamen, tenuis. Frons usque ad

longa, profunde furcata, apice profondius incisa, costa Iriplo an-

quam stratum

Squamae

posticse

anticum, abrupte producta, poslice plano convexa.

magnae,

imbricatse,

purpurese,

appendiculo

magno

oblongo, obtuso, repando-dentato. Involucrum inflatum, compresso-glo-

bosum,

dorso haud

visibile.

Sporae malurse flavidce, 42

[j..

late alatae,

laxe reticulatim lamellalse, lamellis angulatis vel repando-dentatis. Elateres

220

jj.,

duplo angustiores

quam

in T. hypophylla; planta mascula ignota.

61

Cyathodiim.

765

franz stephani. species hepatigarum.

Hab. Abyssinia (Schimper).


Die kleinen porenartigen liyalinen Zellen

cler

Yentralschiippen be-

zeichnen diejenigen Stellen, aus welchen punktformig verdickte Wurzel-

haare entspringen

letztere reissen

hinterlassen in ihrer Basalzelle

durch seine hellere Farbe

(in

beim Reinigen der Pflanze ab und


der Yentralschuppe) ein Loch, das

auffallt; diese

punktierten Wurzelhaare ver-

einigen sich an der Basis der Schuppe zu einem Biindel und laufen den

Wurzelhaaren unter der Costa

iibrigen unwerdickten

zu. Ich

habe schon

vor vielen Jaliren darauf aufmerksam gemacht, dass die verdickten


Pihizoiden meist aus den

Schuppen stammen und nur vereinzelt aus den

Yentralzellen der frons dicht an der Basis der Schuppen. Trotzdem werden
selbst in

neuerem Arbeiten gegentheilige Ansichten ausgesprochen, weil

man nur

mit Herbar Material arbeitet; an culti\drten Marchantiaceen

kann nian den wahren Sachverhalt

einiger

bei

Yorsicht

sehr leicht

beobachten.

CYATHODIUM
in

Syn.

Lehm. Pug.

VI, p. 17.

Synhymeniim

Griff. Notulge, p. 344.

Monosolenimn

Griff. Notulae, p.

Ricda Dickson,

Kunze

341.

Pl. cr. lY, p. 20.

Plantse thallosse, parvse, tenerrimse,, terricolee vel rupicolse, radicelhs

normalibus vel punctatim incrassatis


furcatse, cavernosse,

cavernis unistratis,

cellulam crassa, cellulisin

magna,

simplicia, poro

instructae,

depresso

csespilosae,

humillimis; costa

lata,

unam

lumen cavernarum convexo-prominuhs. Stomata

magno, cellularum angustarum

circulis sexseriatis.

circumdato. Squamee posticse minutas vel omnino delicientes.

Inflores-

centia monoica, Androecia in ramulis posticis, sub apice frondis

ortis, flori

femineo ssepe approximatis. parvis subglobosis, basi paleaceis Antheridia


;

numerosa,
gata,

ostiolis verruciformibus.

Archegonia ad 3 vel 4 in soro aggre-

primo nuda, subinde, fronde furcatim increscente a dorso

postice involucrata. Involucrum pendulum, plus

minus saccatum,

tecta,

basi

postica paieaceum, apice valvatim. hiante. Capsula globosa, sessilis, parvo

bulbo inserta, parietibus unistratis, medio supero abrupte validioribus

annulatimque

incrassatis, operculo

bene
62

definito clausa subinde 8 laciniis

766

BULLETIN DE L^HEHBIER BOISSIER.

profunde

ajquimagnis
fusiformes,

dehiscens. Calyptra

Kunze.

tenuis,

minus

Spora? sphtericee, plus

cavernarum

C.

1.

trispiri.

Cyathodium.
Elateres

unistrala.

hirtae.

c.

1.

Dilute viridis, niinor. Frons usque ad

10

mm.

longa furcis brevibus,

apice inciso-bilobis, antice plana, epidermide tenera cellulisque haud in-

medio plantse solum 2

crassalis, postice plana, costa in

paucas squamas minutas, e 3

cellulis superpositis

cellulas crassa,

formatas gerens. Ramuli

masculi e cellulis unistratis cyhndricis erectis conflati, postice paucis

Involucrum breviter

paleis filiformibus obtecti.

inflato saccatum, bivalva-

tum, valvulse haud carinatim hiantes sed late emargina to-apertae et


frondis furcis floralibus brevissimis rotundatis

parum

occullse,

ceterum

tenue, versus apicem magis coloratum cellulisque magnis magis magisque


incrassatis

durum, ceterum integerrimum

et postice paucis paleis filifor-

mibus obtectum. Sporae fuscobrunnese 35-50

^, papillis longis echinatee.

Elateres 500 ^, longi, fibris confertim spiralibus.

Hab. Cuba.

aureo-nitens

G.

2.

Syn.

(Grifl".)

SchilTn.

Synhymenium aureo-nitens
Monosolenium tenerum?

Griff.

Griff.

Magis robusta, fusco-viridis,

I.

I.

c.

c.

preecedenti

ceterum simillima,

differt

frondis furcis involucralibus anguste ligulatis, involucro magis elongato

circumscriptione obovato-oblongo, tertio supero solum breviter bivalvi,


postice subcarinato valvulis itaque angulo acuto hiantibus
crales majores,

maxime

interdum

palese involu-

Ramuli masculi hypogyni,

laceratse.

approximatis. Sporae magnae, usque ad 68

[x

pistillis

in diametro, muri-

culatae.

Hab. Tonkin (Balansa), Africa, Kamerun (Staudt), Togo (Biittner), Fer-

nando-Po (Monkemeyer), Loango (Welwitsch), Kulongo,

Africee centr.

Bombay (SchiffDehra-Dun (Gamble), Assam (Sulp.

(Schweinfurth), India orientalis, Calcutta (Sulp. Kurz),


ner),

Maharadjapore (Sulp. Kurz),

Kurz),

Sikkim (Hooker), Birma

(Sulp.

Kurz),

Java (Solms,

Schifl"-

ner).

Diese Pflanze producirt neben normalen Inflorescenzen auch zahlreiche

anormale, deren Involucrum ganz fehlt

an seiner

Stelle ist ein kleiner

normaler Art entwickelt, der auf seiner vorderen breiteren


Capsel
ist

tragt, die

ganz nackt auf ihm

hiernach zu urtheilen

ist

inserirt, volfig

die Hiille

63

Hilfte die

nomial ausgebildet

von Cyathodium und Targionia

767

franz stephani. spegies hepatigarum.

Bauteria.

ein metaniorphosirter Ventralast, dessen

tiefeingeschnittenes

zweilap-

piges Ende die zweildappige Oeffnung des Involucrums darstellt.

3.

foetidissimum

G.

Schffn. Iter ind. Exsicc.

Robusta, ssepe usque ad 20

mm.

longa, 3

incrassatis valde numerosis. Involucra

haud videnda,
(haud

mm.

lata,

radicelUs punctatim

minima, omnino

postica, a dorso

furcis involucrahbus frondis longis, porrectis, contiguis

divergentibus,

lateque

rotundatis,

ceterum obovatum, breviter

valvatum, valvulis angulo acuto hiantibus. Squamae ventrales majores,


foliacese,

longe setacese. Ramuli masculi magni, pistiUis contigui, tempori

Sporse 34

[a,

margine papulosi.

magni oblongi,

fecundationis ilUs incumbentibus,

grosse papulosa3, fusco-purpureee ut elateres.

Hab. Tahiti (Nadeaud), Nukahiwa (Jardin), Java

(Scliiffner).

der Tahiti-Pflanze, da die javanischen

Ich gebe die Beschreibung nach

Exemplare, aus der Regenzone des Gebirges, vegetativ schwach entwickelt sind

die auffallende

Form

der Sporen lasst diese Art leicht er-

kennen.

Riccia spuria. Dickson in Schottland gesammelt gehort, nach Lindberg, vermuthch zu dieser Gattung; die Pflanze

bekannt. Ich habe

sie nicht

SAUTERIA
Nat.

ist

aber

fertil

nicht

gesehen.

eur.

Leb.

lY,

Nees
p.

139.

Plantse thallosse, minores, virides. Frons crassa, dichotome ramosa vel

e latere costse innovata, ramis ligulatis, fertilibus late obcordatis

subplaana

costa valde producta

antice

stratum anticum anguste cavernosum,

cavernis unistratis. Stomata parva, simplicia, poro parvo a cellulis 5-6

radiatim conniventibus formato, parietibus radialibus trigone incrassatis


stellatimque attenuatis.

Squamw

posticae bi-vel quadriseriatse, minores,

tenerae, vix imbricatae.

Inflorescentia monoica. Androecia in


cincta)

minus defmita,

antheridiis

riter approximatis, ostiolis

medio frondis nuda (haud paleis

haud pulvinatim aggregatis,

irregula-

angustis hyalinis. Carpocephala terminalia

64

7()8

in fronde sub flore

BULLETiN DE l'hep.bier BoissiER.

Scmteria.

haud innovanle, e fundo nudo

alveoli apicalis orta.

Pedunculus basi nudus, apice interdum paleaceus, leniter rimosus, sulco


profundo percursus. Receptaculi discus centralis parvus, parum prominens, stomalis nullis
contigui, obovati

liaud

lobi 3-5

profunde

discreti, saepe insequales, decurvi,

Involucra tubulosa, apice recte truncala, late aperla.

inciso-bilabiata-hiantia,

celerum monogyna. Calyptra lenerrima.

Capsulse pedicelliis brevis vel nullus, parvo bulbo insertus

capsiila glo-

bosa, vix exserta, irregulariler disrumpens, parietum incrassalio semi-

annulata bene evolula. Elateres fusiformes, curvati, 2 vel 3 spiri obtusi.


Sporse plus

1.

minus

papulosse.

S. alpina. Nees.

c.

1.

pag. 143.

Monoica. parva, tenerrima, glauco-virens


longa, in

medio sgepe

viridis,

quam

latior

crassa,postice subangulatim convexa,in seclione itaque late-trigona


strato antico

mm.

Frons usque ad 12

marginibus hyalinis; duplo

costa

multo angustior, duploque humiUor; alx sensim attenuatse

tenerrimse; epidermis antica cellulis haud incrassatis formata. Sqiiaraae


posticae imbricatse, quadriseriatse, hyahnse, e lata basi

magnis

cellulis

obhque

trigonse,

irregularibus formatse, apice sensim acuminatse,

medio

supero celluhs clavatis irregulariter grosseque dentata vel sublaciniata.

Carpocephala longe pedunculata, pedimculo usque ad 20 mm., hyalino,


sulco profundo labiisque obtusis conniventibus integerrimis. Paleae recep-

tacuh magnee, oblongse, obtusae, paucis celhiUs clavatis ornatse. Capsula


distincte pedunculata, pariete rufo-fusco. Elateres

vescentes, bispiri, spiris laxe tortis. Sporae 59

[x,

usque ad 200

p,,

fla-

fusco-brunneae, dense

papulosse.

Hab. Alpes Europae,

Tatra (Limprichl) Norvegia (Sahlberg) Sibiria

(Sahlberg) Kaschmir, Liddar Yalley 13000

2.

S.

Berteroana.

'

(Duthie.)

Mont.

Syn. Grimaldia debilis Bisch.

Monoica, parva, robusta tamen et lenax, crassa, antice


purpurea. F7'ons angusle linearis, usque ad 10

subtus

maxime incrassata

mm.

viridis, postice

longa, antice plana,

costa in planta juveniU semicylindrica, abrupte

in alas attenuatas excurrens, strato antico eequialla, in planta adulla humilior et

minus producta. Cavernse valde

incrassata; stomata numerosissima.

e basi oblique

2 cellulas

ovata

lato, apice

angustse, epidermide antica

Squamae

haud

posticse parvse, purpurese,

abrupte appendiculatse, appendiculo sequilongo,

longe

liliformi, papillis clavatis nubnullis.

65

franz stephani. spegies hepatigarum.

Clevea.

quam

Pedunculiis receptaculi longus, minus tamen

haud

769

in S. alpina, apice

profunde inciso labiisque

paleaceiis, acute angulatus, canali

acutis.

hyalinae simillima.

Capsula pedicello

carens, in ipso bulbo sessilis, pariete microcellulari

maximeque annu-

Receptacula quadriloba

iis

Saut.

latim incrassato. Elateres breves

60

flavo-brunnei, bi-vel

Sporse

trispiri.

papulosaa, marginibus cristato-alatis.

[x,

Hab. Chile (Bertero).

3.

S. crassipes. Aust. Ac. Phila.

Frons
viridis,

obcordata

vel

subcuneata

bifida

fuscescente-purpurea

antice subpapuioso-reticulata, minutissime porosa

trales purpureae,

marginem

frondis haud superantes nisi in apice frondis;

pedimculiis breviusculus, basi

parum

paleaceus, apice breviter barbatus.

Receptacula 4-7 loba. Capsula pedicellala. Elateres

Der Autor

fiigte in

einer

vel

squamae ven-

Anmerkung hinzu

trispiri.

it

very much, also Duvalia. Involucre rather large aud

resembles Preissia

flattish.

Hab. Japonia (Rodgers.)


Diese Pflanze hegt in keinem offentUchen Herbar Americas oder Eu-

ropas und scheint ganz verloren gegangen zu sein; nach der

sagenden Diagnose des Autors, die ich oben

kaum wieder

niclits-

iibersetzt habe, diirfte sie

zu erkennen sein.

CLEVEA

Lindb.

Not. Soc. F. Fl. fenn. IX, p. 291.


Plantss thallosse, minores, spongiosse et tenerse, virides vel purpurascentes.

Frons regulariter dichotoma vel ex apice innovata, interdum

ramulum posticum

e latere costce ortum proferens, apice inciso biloba,

antice plana vel marginibus adscendentibus leniter concava. Costa humilis.

Stratum lamelliferum altum, cavernis angustis

unislratis.

Stomata parva,

simplicia, poro minuto, a cellulis 5 vel 6 radiatim conniventibus atque in

lumen
formes,

pori convexo
parietibus

prominentibus formato; pori itaque quasi


radialibus

maxime

incrassatis.

Squamse

stellse-

posticse

magnse, longe appendiculatse, radicelhs incrassatis e basi tantum (haud

ex ipsa pagina postica squamarum)

ortis. Inflorescentia

monoica vel

dioica.

Androecia oblonga, pulvinata, bene deflnita, haud disciformia, nuda.

66

770

BULLETiN DE l'iierbier boissier.

Clevea.

Antheridia aggregala, irregulnriter hiseriata. Pedimculus receplaculi plus

stralo

hypo-

sulcatus, basi nudus, apice pro

more

palea-

minus longus, interdum brevissimus, e


poro recedente

ortus,

haud

costcC pagiiia antica

ceus vel non. Discus centralis carpocephali minimus, laxe cavernosus,


slomatis parvis haud incrassatis,

3 vel

loiii

4.

profunde

discreti,

monogyni,

leniter decurvi; invoUicra conico-cylindrica, antice leniter carinata, apice


bilabiata, labiis tenerrimis, verticalibus in a^tate late hiantibus.

Calyplra

Capsula sphrerica, matura haud exserta, irreguiariter valvatim

tenuis.

dehiscens, pariete unistrata, fibris annulalis vel semiannulalis instructa,


vertice celhilis majoribus suboperculata et utriculos breves annuliferos

in

lumen

spiri.

1.

capsulse pendulos gerens. Elateres breves, vix attenuati 3-4

Sporae dense grosseque papulosEe.

G.

hyalina (Somm.)

Lindb,

Somm.

Syn. Marchantia hyalina

1.

291.

c. p.

Magaz. Nat. 1833,

Plagiochasma erythrospermum

Fimbriaria nana Ldbg. Hep. Eur.

p.

1,

284.

Acad. Philad. 1869.

SuII.

p. 110.

Clevea suecica Lindb. Musci scand.

p. 1.

Dioica, parva, glauco-virens vel purpurascens el limbo hyalino circumdala.

Frons

ligulata vel oblonga, regulariter dichotoma,

innovata, usque ad 12

mm.

costa abrupte prominente.

rarius ex apice

longa, tenera, tenuis vel magis robusta et

Stomata valde prominentia, parietibus radia-

libus normaliter valde incrassatis, incrassatione stellatim attenuata (unde

Leitgebii

nomen

Astroporae

ginem longe superantes,

mum

).

Squamae

posticae magnse, frondis

obhque

hyalinae,

acumen

lunatse, in

mar-

longissi-

arcuatum, integerrimum apiceque filiforme attenuatse. Pedimculus

receptaculi quoad longitudinem variabilis,

usque ad

cm. longus, com-

pressus vel subteres, apice paleaceus, paleae pallidce, integerriniEe, lanceolatse

longeque cuspidatse, margine

pinnatse. Receptacula pro

more

basaU

paucis

laciniis

quadriloba, lobis antice ad V

lihformibus
fissis, labiis

itaque profunde discretis, apice rotundatis, integerrimis. Sporse ferruginese, 51

[jl.

Elateres concolores, 98

ji,

fibris laxe tortis.

Antheridia irre-

gulariter biseriata.

Hab. Alpes Europde, Italia Appenini Montes (Gasparini), Fennia (Brotherus), Groenlandia (Yahl), Germania, Harz (Wallroth, Yocke) Norvegia,

Spitzbergen (Berggren),

Caucasus (Brotherus),

Rocky Mountains (Macoun), ubique

Lapponia

in solo calcareo.

67

(Lindberg),

2.

771

franz stephani. spegies hepaticarum.

Clevea.

Rousseliana

G.

(Monl) Leitg. Unlers.

Syn. Plagiochasma Roiisselianum Mont. Ann.

iib.

Leb. 1881, Heft.

1838,voL X,

sc. nat.

YL

p. 334.

Sauteria Rousseliana G. in G. et R. Hep. exsic. 542.

Dumortiera

Spathijsii Nees. Nat. Leb. IV, p.

Monoica, parva, intense

mm.

tenera. Ff^ons usque ad S


biloba,

viridis,

longa,

ramis nascentibus ssepe


costa

spatulis;

postice

158 teste Solms.


valde carnosa et

purpurea,

Me oblonga,

apice profunde inciso

latior et pluries lobata,

marginibus

abeunte; lamellee minus anguste dispositse;

cellulae

epidermidis anticse

trigone incrassatse; stomata alte conica, pori majores. cellulis

Squamae postice valde

liter incrassatis.

varieque lobato

triangulata

cri-

crassa, postice valde convexa, abrupte in aLis attenuatas

spinosa

haud

radia-

purpurese, e parva basi

fugacese,

abrupte in acumen longissimum

anguste ligulalum apiceque filiforme attenuatse; cellulae disci irregula-

acumine elongatse angulatim prominulse. Pedunculus

riter hexagonse, in

mm.

usque ad 6

receptaculi

longus, subteres, apice paleaceus; paleae

hyalinse, longe attenuataj, basi paucis laciniis lateralibus armatce; recepta-

cula

centrali

disco

magna,

nullo,

horizontaliter

tri-quadriloba;

palula,

profunde soluta,

invokicra

ovato-rotundata,

inflata,

labiis

profunde

Capsula haud exserta, brevissime peduncuLita, parvo

solutis rotundatis.

bulbo inserta, pariete annulatim incrassato, irregulariter disrumpens.


distincte definitum, intus celluhs elateriformibus pen-

Operculum haud

duhs auctum. Elateres


brunnese, alte

flavescentes 180

\x.

51 ^, rufo

Sporae

peduncuU approximata. Antheridiis plus minus numerosis,

nata, basi

interdum

trispiri,

creberrimeque papulosas. Androecia irregulariter pulvi-

sohtariis.

Hab. Algeria (Roussel. Paris. Trabut.) Corfu (Spathys)

Sicilia teste

Massalongo.

3.

G.

andina

Spruce.

iWoHOica, viridis, marginibus purpureis.

ob ramulos nascentes
inciso-biloba

costa

lata,

lamehis perlucentibus
laxe cavernosum

ovatae,

Frons usque ad 12

mm.

longa,

obcordata, tenera, subplana, apice profunde

humihs, abrupte in alas excurrens;


striolatse et phcatulae;

alae

tenerrimse

stratum anticum humile,

stomata itaque minus conferta, ceterum parum convexa,

parietibus radiahbus
incrassatse.

late

Squamae

haud

incrassatis. Cellulae epidermidis trigonis parvis

posticse purpureae,

margines haud superantes, obhque

longe acuminatse, integerrimse, interdum profunde

pocepliala seriata, pedunculo usque ad 10

apice barbato, paleis brevibus,

hnearibus,

mm.

bifidse.

Car-

longo, hyahno, tereti,

hyahnis. Receptacula parva,

772

BULLETiN

i)E

l'hkrbier BoissiEn.

Clevea.

Cap-

biloba, lobis oppositis, recte patentibus, ore bilabiato integerrimo.


sula sphaerica, in pedicello longiore,

matura haud exserla.pariete annulis

confertissimis incrassata. Elateres flavescenles 2o0


fibris

Irispiri,

laxe

tortis.

Sporse 42 ^,

elongatis subechinati. Andra^cia parva,

jx.

anguste fusiformes,

rufescentes,

bene

papulis

confertis

definita. osliolis purpureis.

Hab. Andes quUenses (Spruce).

Wie wenigWerth
ist,

die

auf die radiale Yerdickung der Porenzellen zu geben

bekannlhch Leitgeb zum Merkmal einer Familie (der Astroporfc)

erhob, zeigt unsere Pflanze, die diese Yerdickungen gar nichl besitzl; aus-

serdem haben eine Anzahl achter Plagiochasma Arten genau die Poren
der Cleveiden, wie Graf Solms diese Gruppe lieber nennen mochte.

4.

G.

pulcherrima

Dioica, major,

St.

Engl. Bot. Jalirb.

XX,

p.

303.

tenax, robusta, dense [csespitosa. Frons

simplex, ex

apice innovata, oblonga, apice profunde obcordala, usque ad 12

medio

viridis,

attenuata.

ahs

late hyalinis.

Strahim lamelUferum

mm.

costae aequialtum, cavernis angustissimis.

Stomata itaque numerosissima, parva, minus convexa, parietibus

bus maxime 3equaliterque


quce

cellulee.

lata,

Costa valde producla, in alas abrupte

incrassatis,

i.

e.

haud

radiali-

stellalim attenuatis; reU-

epidermidis validae, Irigonis nuUis. Squamas posticae robustee,

dense imbricatee, maximse, frondis margines longe superantes, hyalinse,


oblongse, obtusse vel abrupte longeque acuminatee, celluUs

68

'i02

jjL

basi 35

170

jx)

magnis (apice

formatge. Carpocephala seriata; pedunculus

receptaculi crassus, subteres, hyaUnus, brevissimus apice

haud barbatus,

Receptaculi lobi bini oppositi, basi tantum coaUti, ore bilabiato labiis
crassis.

Capsula (haud matura) magna, calyptra crassa, hyalina,

pistillo

brevissimo coronata. Antheridia numerosa in medio frondis aggregata,


ostiolis

maximis hyaUnis.

Hab. Abyssinia (Schimper, Beccari).

v'

5.

G.

robusta

St. n. sp.

Dioica, robusta, viridis.

Frons usque ad 20

mm.

longa, regulariter

furcata vel bis dicliotoma ramis 4 mm.latis, crassis duplo latioribus


altis,

quam

marginibus haud attenualis, antice plana; costa strato antico duplo

angustior, postice suljplana, lateribus

obUque adscendentibus

in frondis margines obtusos abeuntibus. Stomata parva,

stricteque

parum convexa,

normaliter steUatim incrassata. Stratum anUcuni cavernis angustis

aedifi-

catum. Squamse posticse obUque rotundatse, integerrimse, plus minus

abrupte appendiculatse, appendiculo 4-plo breviore, cuspidato acuto. An-

69

franz stephani. species hepatigarum.

Clevea.

bene

droecia

linearia,

deflnila,

furcatim

in

773

ramis continuata,

ostiolis

atropurpureis, paleis nullis. Reliqua desunt.

Hab. Chile. Valparaiso in

Ob

Untersuchung

mannhche
6.

humo

(lez P,

Dusen).

kann

die Pflanze nicht etwa zu Sauteria gehort

C.

reifer Capseln nicht gesagl

natiirhch

ohne

werden; der scharf begrenzte

Bliithenstand bringt sie jedenfalls eher zu Clevea.

limbata

(Austin) Solms. ms.

Syn. Sauteria limbata Austin, Acad. Phila. 1869,

p.

229.

Frons obovato-oblonga, subdichotoma, concava, reticulato-papulosa,


isete viridis, latissime

marginata, subtus atropurpurea valdeque incrassata;

margine nigro-purpurea, membranacea

ampliatse

subplicata,

undulato-crenata et

Squanide arcte imbricatae, sanguineo-purpureae, basi

involuto-incurva.

apice

obliquse

nodoso- dentatae; Pedimculo

bicornutse,

sub-

Receptacula 1-3 carpa, subtus dense breviterque

unciali pallido nudo.

paleacea.

Pedicel sulcate, Receptacle very obtuse, one fruited in our

meagre

specimen.
Hab. California, under wet rocks.

Zu vorstehender Diagnose, die ein Excerpt Austins

ist,

schreibt mir

Graf Solms, dass das von ihm untersuchte Original-Exemplar aus 2 Arten
besteht, es enthalt
1)

Eine

sterile, tief

Sauteria gehort;

sie

purpurfarbene Gleveide, die eher zu Clevea als zu


hat ein rinnenartig vertiefles Laub, von einem

breiten, radial gefaltelten


fast

schwarz.

Rande gesaumt,

beiderseits tief purpurfarben,

Die Schuppen haben die gleiche Farbung, ihr breitge-

zogener basaler

Teil,

mit regellos buchtigem Rande lauft oben in

3,

meist zwei schmale Fortsatze aus, die an der Basis 2 Zellen breit sind

und

Der Bau des Assimilationsgewebes,

als einfacher Zellfaden endigen.

sowie die Spaltoffnungen schliesst sich in jeder Hinsicht an Clevea hyalina an.
2) Die andere Pflanze hat flachere, diinnere,

breitete Sprosse,

vorn herzformig ver-

von rein griiner Farbe; die Luflkammern sind ganz

wie bei Clevea hyalina, entbehren also ein fadiges Assimilationsgewebe.


Die Spaltoffnungen sind aber ganz die der Operculatse; sie haben eine
weite, rundlich ovale Oeffnung, von

einem hyalinen Membramvorsprung

gesaumt und von einem Kranz ganz unverdickter Zellen umgeben. Die
Ventralschuppen ahneln denen von Cl. hyalina, sind aber weniger plotziich verschmalert.

Der

Stiel

des Receptaculums

BULL. HERB. Boiss., octobre 1898.

70

ist

ziemlich lan^, wie


52

BULLETLN DE l'herbier boissier.

774

Peltolepis,

bei Sauteria alpiiia durchsichtig, voii kreisrundem Querschnitt,

ohne

Wurzelrinne und entspringt aus einer dorsalen Grube, ohne Schuppen.

Das fiinfstrahhge Garpocephalum hal


eine grossere Hiille

ist fertil;

gleichfalls Gleveiden-Charakter,

an der Basis des Kopfchens

ist

herabhangen;

Biischel lanzetlUcher, gespitzter Spreuschupppen, welche

der Bulbus der Kapsel


die

mehr

von
die

nicht erlialten, die Seta kurz, dick^ glashell;

ist

Wand der Theca gleicht vollkommen der


mehr gelbbraun. Die Sporen fehlen, ebenso

lappig eingerissene

hyalina, nur ist sie

Cl.

nur

ein dichtes

mannUche

Pflanze.

Das unvoUstandige Material gestattet nicht, diese ausgezeichnete Art

und wahrscheinUch neue Gattung zu benennen, deshalb soU hier

fiir

die wieder aufzusuchende Pflanze der Befund der sparUchen Reste

nur

niedergelegt werden.

Austin

liat

Beschreibung die fertilen

in seiner

Organe nach der zweiten Art, die vegetativen nach der ersten Art geschildert.

7.

C. pedicellata

(Griff) Lindb. Acta Soc. F. Fl. fenn.

Syn. Plagiochasma pedicellatum Griff. Notulse,


Dioica, csespitosa.
ticulata;

squamis

II,

Frons oblonga, proUfera, apice,

posticis

Frons mascula, femineae

dense imbricalis,

similis,

medio papiUis

p. 331.

dilatata,

margine den-

marginem superantibus.
elevatis instructa. Carpo-

cephala longe pedunculata, pedunculo striato, e frondis parte inferiori

haud ex apice sed

e.

in

medio frondis)

Involucra viridi-carnosa, antice sulcata

Hab.

Assam

Obwohl

orto, paleaceo,

(i.

e.

(i.

apice barbato.

bUabiata). Capsula exserta.

(Griffith).

die Pflanze, deren mangelhafte Originalbeschreibung ich in

ihren massgebenden Teilen hier reproduziert habe, nicht geniigend charakterisirt

ist,

wollte ich doch nicht unterlassen, sie aufzufiihren, da sie

wahrscheinlich zu den Cleveiden gehort und es doch moglich sein wird,


sie

unter den wenigen Arten dieser Gattung wiederzuerkennen.

PELTOLEPIS
Soc. F. F. fenn.

Lindb.
1876.

Plantae thallosse, majores, robustse, virides vel purpurascentes. Frons


late

linearis,

dichotome ramosa, apice profunde inciso bUoba, antice


71

Plagiochasma.

77S

franz steph.\m. species hepaticarum.

plana; stratum lamelliferum laxe cavernosum, cavernis unistratis costse


sequialtis.

Costa latissima, plano-convexa, haud abrupte producta, infron-

margines sensim attenuata. Stomata parum convexa, parva, ut in

dis

Glevea cellulis in lumen pori convexo-prominentibus substellata, parieti-

bus radialibus valde breviterque


vix incrassatis. Squamae

posticae

incrassatis, reliquis cellulis epidermidis

magnse, hyalinse vel basi purpurese, e

basi semilunata abrupte appendiculatse, appendiculo (rarius 2 vel 3) lanceolato, acuminato, apice

centia paroica vel

margineque celiuhs

culo e rima apicalis orto, ob

frondem uno

latere increscentem quasi e

mm.

longo, vahdo bisulcato, cari-

sinu laterah adscendente, usque ad 13


nis

clavatis armato. Tnflores-

monoica vel heteroica, Carpocephala terminaha, pedun-

humihbus longe decurrentibus

obtecto, basi

nudo, apice breviter

paleaceo. paleis roseis occuUis, ex angusta basi lanceolatis, cellulis clavatis

numerosis subpinnatse. Receptacula rufescentia, interdum purpurea vel


subnigra, disco centrali bene definito, convexo-prominulo, lobis normali-

profunde

ter 6,

discretis,

antice obtuse carinahs,

contiguis, decurvis,

crassis; involucra apice breviter bilabiata, labiis postice hiantibus

haud in dorsum involucri adscendente

fissura

receptaculi antica nulla. Involucra


sphserica,

irregulariter

unistrata, fibris

monogyna

(ut in Clevea).

Calyptra

i.

e.

Stomata

tenuis. Capsula

valvatim rumpens, matura vix exserta, pariete

annulatis instructa. Elateres sulphurei, trispiri 20S ^.

Sporae fusco brunnese, dense papulosse 50 |j.. Androecia bene definita, disciformia, rotunda vel oblonga vel semilunata, purpurea, paleis brevibus
cincta, ostiohs breviter conicis.

1.

grandis.

Lindb.

1. c.

1882.

II,

p. 4.

Syn. Preissia quadrata (Scop.) Nees Nat.


Peltolepis sibirica Lindb.

d,

Leb. lY,

p.

135 pro parte.

1. c.

Hab. Alpes Europae. Tatra (Limpricht), Norvegia, Fennia (Brotherus),


Sibiria (Arnell. Sahlberg),

Groenland (Yanhoffen).

PLAGIOCHASMA
in

Lehm. Pug.

L. et L.

Pl. IV, p.

13.

Plantse thallosse, fragiles, majusculae vel magnee, gregariae vel caespitosae,

ob ramificationem multifariam ssepe maxime

72

intricatee, terricolse

Plagiochasma.

BULLETiN DE L^HERBiER BOissiER.

776

vel rupiculse, arcle repenles, radiculis longissimis, anlice ssepe subplanse,


virides, sublus pro
ex.

haud

apice

more

purpurege. Frons normaliter furcala, saepe tamen

raro ileralim

innovala vel e lalere costEe ramosa,

crassa, alis saepe valde attenuatis, lamellis perlucentibus striolatis

medio

et plicatulo-crispatis,

convexa,

margine crenulalis

nusquam abrupte

producta. Stratum anticum humile, costee

ffiquialtum, cavernis phiristratis angustis.


lulis parvis conicis

Stomata Scepe minima, 4-5

cel-

formata, poro exiguo vel magna, poro multo ampUore,

a 6-9 celhilis conicis et pluriseriatis

tum interdum maxime


semper

cosla humilis, poslice plano-

circumdato; parietes radiales stoma-

incrassatae, stellceformes

epidermis antica fere

trigone incrassata.

SquamEe

posticae ssepe imbricatse, semilunatoe, rare

superantes, appendicuhs (forsan in omnibus

marginem
nunc

speciebus)

frondis

solitariis

nunc geminatis.
Inflorescentia monoica et dioica. Androecia sessiha, disciformia, paleis

minutis circumdata rotundata vel bifurcata,

Carpocephala parva, bi-tri-quadriloba

ostiolis

minus aUe

brevissimis convexo-decurvis vel plus

brevibus rubris.

discus cenlrahs

minimus

lobis

adscendentibus, vertice

mamillatim produclis vel in cornua attenuatis, sublus involucratis. Invo-

magna,

lucra

monogyna, e margine loborum

basi

longe coahta, pedunduli apicem obvelantia, extus bilabiata, labiis

primo

orta,

inflata,

conchseformia,

clausis subinde rima verticali dehiscentibus, valvuhs late hiantibus.

Pedunculus medio frondis impositus, haud sulcatus, ssepe brevissimus,


basi paleis parvis lanceolatis purpureis circumdalus, apice
tus,

semper barba-

paleis longis, lanceolatis, ssepe coloratis. Calyptra tenera.

sphserica,

cens,

magno bulbo

Capsula

inserta, operculo indistincto irregulariter dehis-

pariete lenera, valida, unistrata, apice (operculo) bistrata, cellulis

sequaliler (haud annulatim) incrassalis. Sporse


drse, in facie

convexa

magnse flavescentes,

telrse-

laxe alteque reticulatim lamellatae, lamellis asperis.

Elaleres subbreves, bi-vel

trispiri, flavescentes,

inlerdum

furcati.

Es gibt kaum eine zweite Gattung unter den Lebermoosen, welche ein
so gleichmassiges Geprage besitzt,
differieren die meisten

wie Plagiochasma; in der Grosse

nur wenig von einander, in der Farbe

fast

gar

nicht, wenigstens nicht an Herbar-Material, die Chlorophyll fiihrende

Schicht hat bei allen ungefahr dieselbe


bei einigen

kaum

Hohe und

die

Luftkammern sind

etwas weiter; die Starke der costa variirt schon inner-

halb einer Art bedeutend, je nach

bares diagnostisches Merkmal

dem

die Sporen

ordentlicher Uebereinstimmung

Standort und

ist

kein brauch-

und Elateren sind von ausser-

und da ihre Grosse innerhalb einer


73

frainz stepham. species hepaticarum.

Plagiochasma.

Kapsel bereits ziemlich variabel

so versagt hier auch dieses sonst so

ist,

werthvolle Unterscheidungsmittel

777

hierzu

kommt, dass

die Fruchlkopfe

haufig niclit normal ausgehildet sind, dass sie oft nur ein Jnvolucrum

tragen; sie sind dann sehr ahweichend ausgebildet; der Scheitel

ist

ganz

auf die Seite gedrangt und die charakteristische Ausbildung der Scheitel-

lappen entweder zu einer glattgewolbten Flache


artige Zuspitzung ist

unterblieben.

oder ihre horner-

Gattung

Auflfallend ist bei dieser

die geringe Fruchtbarkeit der zahlreichen

weibhchen

Bliiten,

auch bei

moncEcischen Arten.

Der mannliche Bliitenstand


er nicht rein dioecisch

ist;

tritt

ausserordentlich variabel auf, sobald

ich habe 1

Exemplar einer monoecischen

Art gesehen, das aus 5 in einer Reihe innovirten Gliedern besteht; die

zwei untersten waren mannlich, dann folgte ein weiblicher Spross, dann

abwechselnd

und $;

cT'

alle diese Glieder

hatten aber wieder ventrale

verzweigte Seitenprosse und zwar bald weibliche Glieder mit mannlichen

Zweigen, bald umgekehrt;

waren auch rein paroecische Sprosse

es

darunter und ein ventraler gegabelter Spross, dessen eine Lacinie


die andere

9 war. Diese Mannigfaltigkeit

vielen monoecischen Arten vorhanden, bei

ist

in ahnlicher

manchen wegen des

hchen Materials aber nicht zu konstatieren;

stirbt

cf',

Weise bei
spar-

von dergleichen

gemischten Sprosssytemen ein Teil ab, so kann sehr leicht der Eindruck eines rein dioecischen Bliitenstandes gewonnen werden; auch
diese

erhohen

Yerhaltnisse

wieder zu erkennen

Schwierigkeiten,

die

es bleiben als sicherste

eine

Art

sicher

Merkmale der Bau des

Carpocephalums, der Spaltotfnungen und die Form der Yentralschuppen,


so dass, entgegen

sicher bestimmt

a.

manchen anderen Gattungen, nur

P.

japonicum

Monoica vel
ligulata,

Exemplai'e

Garpocephala plus minus convexa.


.

1.

fertile

werden konnen.

dioica,

St.

Macropora.

BuU. Herb. Boiss. 1897,

p. 84.

minor, fusco-viridis, ventre purpurascens. Frons

dichotome ramosa, pro more ex apice vel e latere

costae innovata,

tenuis, antice plana, alis adscendentibus purpureis crispatulis.

magna, valde convexa, poro magno, parietibus radialibus valde


6-8 cellulis 3-4 seriatis circumdato

Stomata

incrassatis,

reliquee ceilulse epidermales angulis

74

778

BULLETLN DE l'herbier boissier.

parum

trigone incrassala?. Costa angusta,

fronde

occultae,

confertae et imbricatce,

interdum geminato, ovato oblongo vel

Plagiochasim.

producta. Squamae posticae sub

purpurea?,

elliptico

appendiculo parvo,

inlegerrimo. Pedunculiis

crassus, attenualus, apice dense breviterque barbalus. paleis linearibus

plano-convexa, 2-3 loba. lobis antice

Capitula vertice

vel lanceolatis.

convexis subspbsericis. Sporas 50

parum

flexusi, solidi

i.

e.

late alato-reticulata}. Elateres

jt,

lumen ob parietum incrassationem

ad riinam angustam reductum, fibra

spirali nulla.

187

(j.,

fere nullum,

Androecia parva, paleis

brevibus cincta vel in planta propria vel in ramulo postico frondis 9 vel
in planta cT apice femineo-innovata.

Hab. Japonia, Tosa (Inoue).

2.

p.

P.

fissisquamum

St.

Soc.

nat.

sc.

Cberbourg,

vol.

XXIX,

209.

Syn. Aitonia fissisquaina

St.

1.

c.

Monoica, pallide virens subtus purpurea. Frons usque ad 2 cm. longa,


subplana, crassa

i.

e.

magis evoluta sensim in

costa

alas attenuata,

ex

apice repetito innovata, innovationibus bre^iter lateque obcordatis, dense


consecutivis.

Stomatamagna,

cellulis 7-8 circumdata. Cellulas

validae, angulis (etiam in ipso ore

stomatum) trigone

epidermidis

incrassatis.

Sqnamas

ventrales parvEe, purpurese, imbricatae, oblique semilunatse, longe appendiculatae, appendiculis geminatis,

anguste lanceolatis, margine paucispi-

Peduncuhis brevissimus, apice dense barbatus, paleis purpureis

nosis.

iUque

linearibus acuminatis. Beceptacula

subsessilia, 3-4 lobata, vertice

plano-convexo sensimque in lobulos convexos abeunte, lobis profunde


solutis,

ex angusta basi inflato bivalvatis.

Androecia rotunda vel furcata,

flori

Sporae et Elateres desunt.

femineo approximata,

ostiolis

bre-

vibus purpureis.

Hab. China, Yuennan (Delavay).

Squamis grosse paucispinosis primo

/3.

3.

P.

dschallanum

visu distinguenda.

Micropora.

St. n. sp.

Monoica, minor, glauco-virens, margine et postice purpurea. Frons

usque ad 2 cm. longa, 3

mm.

lata,

angusle ligulala, antice plana,

adscendentibus, attenuatis plicatulo-crispalis; costa angusta,


ducta. Stomata parva, poro

dato; cellulse

minimo, 4

epidermidis trigone incrassalai.

75

parum

cellulis parvis obconicis

alis

pro-

circum-

Squamae purpureae

late

sensim in appendiculum anguslata, appendiculis hyalinis

lunalse,

e lata basi acuminatis brevmsculis, acutis,

tariis,

779

franz stepham. species hepaticarum.

Plagiochasma.

Carpocephala breviter

haud

soli-

constrictis.

pedunculata, pedunculo-fusco-brunneo,

atte-

nuato, apice breviter barbato; capitula vertice breviter umbonata, rugu-

76

losa. Sporae

[x.

Elateres breves 200

{jl,

bispiri, spiris

anguste

tortis.

Androecia furcata, in ramulis posticis obcordatis.

Hab. Africa orient. Kilimandscharo, ad lacum Dschalla (Holst).

>^

P. tenue

4.

St. n. sp.

Frons usque ad 2 cm. longa,

Dioica, major, viridis vel pallide virens.

mm.

3-4

lata,

ex apice innovata, antice subplana, postice purpurea, costa

angusta, vix producta, alis tenerrimis, crispatulis. Stomata minima, poro

rimam angustam

parvo, 4 solum cellulis conicis circumdato, ssepe ad


reducta. Cellulae epidermidis trigonis

magnis

magnae, marginem frondis superantes, e


73

bilidse, lobis

incrassatse.

Squamae

posticse

lata basi subtrigonse, apice

geminatim approximatis, arcte

ad

anguste trian-

parallelis

gulatis sensim acuminatis, acutis, nullibi constrictis. Peduncuhis brevis


(7

mm.

longus), apice longe barbatus. Beceptacula valde convexa, biloba,

60

lobi antice convexi; sporae reticulatim anguste alatae

Elateres concolores, 220

ji

trispiri, spiris

{a,

flavescentes.

laxe tortis. Androecia ignota.

Hab. Africa australis. Transvaal (Mac Lea, Wilms.), Usambara (Holst),

Angola (Welwitsch).

Squamis

5.

P.

triangulatis profunde bifidis facile distinguenda.

limbatum

(Taylbr) Nees. Syn. Hep. p. 516.

Syn. Fegatella limbata Taylor,

J.

of Bot, 1845, p, 95,

Dioica, minor, viridis, subtus purpurea.

mm.

lata,

Frons usque ad 18

dichotome ramosa, crassa, costa

poro minuto,

cellulis

lata,

mm.

longa,

convexa. Stomata parva,

5 obconicis circumdato, parietibus radialibus

maxime

sequaliterque incrassatis. Cellulae epidermidis trigonis magnis incrassatse,

Squamae
diculatse,

acutis,

(ipse

posticse parvse, oblique lunatse, longe (ssepe

geminatim) appen-

appendiculis haud constrictis, e lata basi longe acuminatis,

margine papulosis. Carpocephala plus minus longe pedunculata

haud

rugosus,

vidi)

pedunculo

barbato;

longe

involucra plerumque 2.

Sporae f

rotunda ssepe seriata.


Hab. Insula Ascension. (Hooker).

76

capituU

discus

centralis

Elateres breves. Androecia

780

BULLETiN DE l'herbier boissier.

P.

6.

crenulatum

Monoica. Minor,
longa, 8 mni. lala,

PlagiochasmcL

G. Hep. Mex. p. 266.

sublus purpurea.

viridis,

Frons usque ad 15 mni.

semper ex apice innovata, interdum ramulos masculos

e latere coslse proferens. Stomata magna, 8-9 cellulis conicis 6 seriatis


circumdata, parietibus radialibus
lula?

maxime

trabeculatim incrassatis; cel-

epidermidis Irigone incrassatae. Squamae poslicss lale semilunatfe,

appendiculis ssepe geminatis ovato-oblongis vel late linearibus, breviter


acuminatis.

Carpocephala

subsessilia,

barbata. Sporae et Elateres^. Androecia

verlice

plano-coiwexa

semper

in

longius

ramulo proprio, e

latere costae orto vel basi apiceque consecutivo.

Hab. Mexico

(F. Muiler,

P. algericum

7.

Dioica, pusiila,
sterilis

Liebmann).

St. n. sp.

lusco-viridis,

subtus subatra. Frons 5-6

mm.

longa,

obovato-oblonga, dichotome ramosa vel ex apice innovata, ramis

fertilibus late obcordatis, carnosa, alis

convexa. Stomata parva,

haud

cellulee epidermidis

attenuatis nullis, postice valde

ore amplo, celiulis 6

incrassatse.

lunatse, appendiculo acquilongo

Squamae

haud

obconicis circumdato;

posticse parvse,

late

constricto, lanceolato acuto.

semi-

Carpo-

cephala subsessilia, pedunculo brevissimo, apice longe barbato, trilobata,


vertice plano-convexa ; involucra a dorso visa ovato-trigona, longitudinaliter carinata, ad

quam

alta,

300

bispiri.

[1.

medium

connata, horizontaliter patula, duplo longiora

ore angustato bilabiata, subtruncata,

Sporae 85

ji.

Elateres

Androecia ignota.

Hab. Algeria (Trabut).

b.

Garpocephala vertice plus minus excavata.


.

8.

P.

cordatum

Monoica, major,
longa, 10

mm.

L. L.

viridis,

lata,

MacroporaB.

Pug. IV,

p. 13.

subtus haud colorata, Frons usque ad 20

anlice plana, postice

parum convexa,

mm.

costa lata, alis

adscendentibus attenuatis, plicatulo-crispatis, crenulatis. Stomata magna,


ore amplo, cellulis 6-7, obconicis, quadriseriatis circumdato,
posticee roseee, magnse, imbricatse oblique semilunatse,
diculatse,

appendicuUs longis, approximatis,

Squamae

geminatim appen-

parallelis, linearibus, acutis,

margine grosse eroso-dentatis. Carpocephala pedunculata, pedunculo


77

mmi

laevia,

capitula verlice concava,

longo, tenui, apice breviler barbato;

involucra

anguste

781

franz stephani. species hepaticarum.

Plagiochasma.

2.

Simrse 68

Elateres 290 ^, bi-vel trispiri, spiris

[j..

Anclrcecia in ramulis propriis ex apice vel e latere costae

tortis.

ortis.

Hab. Nepal (Wallich), Himalaya (Hooker, Duthie).

9.

microcephaium

P.

Monoica, parva, tenuis,

Engler. Bot. Jahrb, 189o, p. 301.

St. in

viridis,

marginc

et postice purpurascens.

Frons

2-3 cm. longa, furcata, subplana, marginibus attenuatis plicatulis; costa

angusta

parum prominente; stomata

nicis et parvis circumdato.

parva, poro amplo, cellulis 8 obco-

Squamae ventrales haud imbricatae, rosese vel

purpurese, late semilunatee, appendiculo

Carpocephala numerosa, pedunculo

magno

Capitula minuta, vix 1

longo, apice longe barbato.

truncata vel leniter emarginata, lobi pro


Anclroecia

mamillati.

ovato, breviter acuminato.

filiformi, nigro,

minuta,

more 2

usque ad 15

mm.

mm.

lata, vertice

oppositi, apice

haud

pedunculo approximata, ostiohs paucis,

purpureis mamillatis. Sporde 50

[x,

Elateres 220

[j.,

bispiri.

Hab. Africa orient. Usambara,

10.

P.

eximium

Aitonia eximia

(Schffn.) St. Engl. Bot, Jahrb. 1895.

Schiff.

I.

XX.

p,

300,

c.

Dioica, longe lateque Ccespitans, major, fusco-olivacea,

margine postice-

que purpurea. Frons 3-4 cm.Ionga, 6-7 mm.Iata, tenuis, ex apice repetito
innovata, rare dichotome ramosa. Costa angusta,

parum producta margi-

nibus tenuibus adscendentibus, crispato plicatuhs.

Sqiiamx ventrales

magnse, purpurese, oblique semilunalse vel subovatse, longe appendiculatse,

appendicuhs ad 2
longioribus

quam

vel 3, ligulatis vel


latis,

abrupte lanceolatis, acutis, quintuplo

seepe crispatis,

marginem superantibus. Stomata

convexa, magna, cellulis obconicis 6-7, et 4 vel 5 seriatis circumdata,

Pedunculus

cm. longus,

alte piuricarinatus,

apice

parum breviterque

barbatus. Capitula parva, vertice profunde lateque excisa;, 2-4 lobata,


lobis erecto-subcornutis. Sporae

Elateres 250

[j.,

68

[i

late reticulatim alatse, rufescentes.

bispiri, spiris laxe tortis flavescentes.

Androecia ignola.

Hab. Kamerun, Buea (Preuss) in caverna humida, 2500 m.

11.

P.

Beccarianum

St. n. sp.

Monoica, mediocris, pallide virens, sublus atropurpurea. Frons usque


ad 2 cm. longa, 4

mm.

lata,

ex apice innovata, raro furcata, antice plana,

postice plano-convexa, ahs attenuatis. Stomata

78

magna, poro amplo,

cel-

782

BULLETiN DE l'herbier BoissiER.

Plagiochasma.

8-9 obconicis, sexseriatis circumdato; cellulae epidermidis trigonis

lulis

magnis

incrassata?.

V2 acute bifKUe

Squamse

posticce rosecB. tenerrimce, oblique lunatse. ad

margine repando-angulata?

laciniis lanceolatis,

vel breviter

Carpo-

lobulatae, anguli cellulis clavatis, facile deciduis, hyalinis coronati.

cephala subsessilia, pedunculo brevissimo, apice dense breviterque barbato; paleae lanceolata? cellulis clavatis ornalaj; discus centraUs capituli

concavus, 3-4 lobatus, lobis divergentibus curvatim adscendentibus, in

acumen breve erectum

et

obtusum abeuntibus. Sporae

haud maturse.) Androecia rotunda,

sulae

flori

Hab. Abyssinia, Keren, in monte Deban.

12.

P.

appendiculatum

et Elateres? (cap-

fem. approximata.

(Beccai'i).

L. et L. Pug. lY. p. 14.

Mouoica, maxima, pallide virens, subtus purpurea. Frons 4 cm. longa,

mm.

12

dichotome ramosa. tenuis, antice plana,

lata, saepe

alis attenuatis

adscendenlibus, crispato-plicatulis, crenatis. Stomata magna, poro amplo,


cellulis

6 obconicis quinque seriatis circumdato.

maxime (trigone vel trabeculatim)


marginem frondis superantes, basi
culis (seepe geminatis) hyalinis,

incrassatse.

Celliilse

Squamae

epidermidis

posticse

magnse,

purpureae, lale semilunatse, appendi-

magnis, basi

maxime

constrictis, cordatis

vel late ovatis, obtusis, integerrimis. Carpocephala brevipedunculata vel


sessilia,

maxime

barbata, paleis hyalinis, anguste lanceolatis, hic

illic

denlatis,disco centrali capituli emarginato. bi- vel trilobato, lobis curvatim


erectis cornutis.

Sporae 51

Androecia rotunda,

flori

]x.

Elateres 250 ^. bispiri spiris laxe tortis,

femineo approximata.

Hab. Himalaya, Nepal (Wallich), Tisa (Duthie), Saharanpor (Gamble),


Sine loco (Stolitzka), Manila (WaUis).
Appendiculis giganteis rotundis primo visu distinguenda.

13.

P.

Dioica,

intermedium
dense

Ldbg

et G. Syn. Hep., p. 513.

caespitosa, antice pallide virens, postice purpurea.

usque ad 2 cm. longa, 5

mm.

lata, ligulala,

Frons

ex apice innovata, rare dicho-

toma. Costa angusta, humiUs. Stomata magna, convexa, poro 8 cellulis


obconicis triseriatis circumdato; epidermidis cellulce parietibus validis,

haud trigone

incrassatis.

Squamae

posticee

magnse, imbricatae, purpureae,

geminatim appendiculatae, appendiculis basi valde


gis,

constrictis, o^;afo-obIon-

acuminatis acutis integerrimis. Pedunculus brevis, alro-purpureus,

10-12

mm.

longus, apice barbatus, paleis linearibus, brevibus hyalinis.

Capitula parva,

quadriloba,

vertice

concava,

erecto-recurvis conniventibus. Sporae 60

79

{j.

lobis

cornutis cornubus

late alato-reticulatae. Elateres

220

flavescenles,

[1,

783

franz stephani. spegies hepatigarum.

Plagiochasma.

omnino

lumine nullo flbraque

solidi

spirali nulla.

Andrcecia rotunda vel bifurca, vel in planla propria vel in ejus ramis
brevibus posticis.

Hab. Mexico (Liebman, Maury, Fr.

'

14.

P. Wrightii

Sull.

Musc.

Miiller,

Am.

t.

\1.

Syn. Aitonia Wrightii Und. Hep. Am. in


Bioica, mediocris

glauco

viridis,

2 cm. longa, ex apice innovata, late


humilis, alis attenuatis.
cellulis

Berendt).

Ifl.

St.

Lab. U, p. 43.

postice purpurea.
ligulata, antice

Frons usque ad

subplana; costa

lata,

Stomata magna, parum convexa, poro amplo,

6 obconicis, 2-3 seriatis circumdata. Squamae poslicce purpureae

parvse, late semilunatse, appendiculo basi constricto, ovato, acuto, integer-

rimo.

Carpocephala breviter pedunculata, pedunculo 3-4

crasso, apice breviter patleaceo, capittila vertice

mm.

longo,

profunde biIoba,Iobis sinu

amplo acuto divergentibus, apice mamillatis. Sporae 72

{x.

Elateres 136

[a.

Androecia ignota.

Hab. Texas (Wright).

/3.

15.

P. rupestre

Micropora.

(Forster) St.

Syn. Aitonia rupestris Forster,

Comm.

Soc. Gott. IX, p. 73.

Plagiochasma Aitonia Nees, Naturg. Eur. Leb. lY,

p. 41.

Dioica, mediocris, viridis, subtus purpurea, valida. Frons usque ad

2 cm. longa, 6

mm.

lata,

rarissime dichotoma, pro

more ramulis

posticis

e latere costee ortis innovata, antice plana, postice plano convexa, costa
lata

haud prominente. Stomata parva, poro minimo,

cellulis 5,

parvis

obconicis circumdato. Gell. epidermidis valde incrassatse, trigonis magnis


ssepe trabeculatim confluentibus.
late semilunatse,

Squamae

posticse imbricatae, purpurete,

abrupte appendiculatse, appendiculo anguste lanceolato,

acuto, integerrimo.

Carpocephala subsessilia, longe barbata, paleis an-

guste lanceolatis apice longe flliformibus, normaliter quadriloba, vertice


lobis adscendentibus anguste foveolata. Sporae
piri,

spiris

anguste

tortis.

72

^i..

Elateres 200 ^, tris-

Andrcecia in ramulis posticis rotunda

vel

oblonga, ssepe 2 vel 3 dense consecutiva.

Hab. Europa mediterranea, prsecipue Grxcia (Heldreich), Madeira


(Holl et Exped. Novara), Tenerifa (Krause), Abyssinia (Beccari, Penzig.),

Cap

(Breutel).

80

784

BULLETLN

uii

P. nepalense (Ldbg

16.

L^HKRBiEU BOissiER.

Plagiochasmii.

et Bisch.) St.

Syn. Anthrocephalus nepalensis L. el B. Nova Acta XYIIl.


Plag.

Colsmannianum

L.

etG. Syn. Hep.

Dioica, mediocns, viridis, postice purpurascens.

longa, 6

mm.

lata,

082.

Frons usque ad 2 cm.

e latere costte innovata, plana, costa crassa, magis


venoso-strialis, plicalulo-crispalis, adscenden-

producta, alis atlenuatis


tihns.

p.

518.

p.

Stomata parva,poro minulo,cellulis o obconicis oircumdato;

epidennidis trigone incrassatee. Squamie parvse

cellulce

imbricatce, purpureae,

apice sensim attenuatce, in appendiculum hyalinum anguste Irigonum

subobtusum abeuntes, appendicula interdum geminata,


Carpocephala (ipse haud

constricla.

vidi)

basi

nunquam

pedunculata, pedunculo longiore

barbato, paleis numerosis. rubris. Involucra solitaria vel 2 opposita, capituli discus

emarginatus, bene evolutus, crassiludine ab involucris dis-

tinctus. Sporse? Elateresf

Androecia furcata.

Hab. Nepal (Wallich).

P. chlorocarpum. Mont

17.

in Orbigny. Yoy.

Am. mer.

Bot. p. 59.

Dioica, major, pallide viridis, postice purpurea. F?^ons usque ad 2 V^ cm.

longa, 8

mm.

angusta, alis

lata, costa

latis

adscendentibus, attenuatis,

phcatulo-crenulatis. Stomata parva, poro minimo,

cellulis

4,

obconicis

circumdato, parietibus radialibus valde incrassatis, stellatim attenuatis;


cellulse epidermidis trigone incrassata?.

ovatse, purpurecB, appendiculis

Squamse

posticce

duplo brevioribus,

magna?, oblique

ligulalis, breviter acu-

minatis, acutis, interdum geminatis vel ternis. Carpocephala longe pedun-

pedunculo usque ad 2 cm. longo, tenui, apice longe barbato,

culata,

vertice anguste breviterque emarginata, angulis

haud

cornutis. Sporae

68

^. Elateres

270

mamillatim productis,

trispiri saepe

[x,

ramosi. Capsula

tenerrima. Andrcecia ignota.

Hab. Chile (Bertero. Gay).

18.

P.

validum

Bisch.

Dioica, major, robusta.

Term.

II,

p. 56.

Frons usque ad 3 V^ cm. longa, 6 mm.

simplex vel furcata vel ex apice prolifera, plana,


postice purpurascens, costa angusta,
cellosa.

Stomata parva, poro minimo,

parietibus radialibus

culata,

alis latis

adscendentibus,

producta, longissime radi-

cellulis 4-5, obconicis circumdato,

valde incrassatis,

imJjricatai, late semilunataj,

appendicuhs anguste

parum

lata,

stellatim

attenuatis.

Squamse

abrupte (interdum geminatim) appendiculata?,

ligulatis apice acutis.

Carpocephala longius pedun-

pedunculo basi maxime crasso et longitudinaliter rimoso, superne


81

785

franz stepham. spegies hepaticaf.um.

Plagiochasma.

valde attenuato, ipso apice 6-plo angustiore longeque barbato. Capitula

mammoso

biloba, vertice leniter emarginata,


dis.

Reliqua desunt

ut in reliquis

verrucosa, involucris vali-

Syn. Hep., p. 521).

Hab. Chile (Bertero), Bolivia, Sorata (Mandon).

19.

P. australe

(Taylor), Nees. Syn. Hep., p. 515.

Syn. Fegatella australis Taylor,

J.

of Bot. 1844, p. 572.

Monoica, minor, viridis postice atropurpurea. Frons usque ad 2 cm.

mm.

longa, 3

angusta, alis
obconicis

convexa, costa humilis

lata, furcata, antice plana, postice

parum

Stomata parva, poro exiguo,

attenuatis.

circumdato.

epidermidis haud

Cellulae

posticse parvEe, late semilunatse,

cellulis

incrassatse.

Squam^

geminatim appendiculatse, appendicula

abrupte ligulala, breviter acuminata, acula, squamee eequilonga. Carpocephala pedunculata, pedunculo 8

Capitula

mm.

longo, tenui, apice longe barbato.

anguste lunalim excisa, anguhs mamillatim

vertice

biloba,

prominentibus. Sporae 60 ^, Elateres 250

Androecia rotunda,

[x.

flori

femineo approximata.
Hab. Nova Zelandia (Hooker), Australia (Ferd.
Die Beschreibung

ist

nach

dem

v. Miiller,

teste Gottsche).

australischen Exemplare gefertigt, da

das Hooker'sche Original (in Kew) fertile Sprosse nicht enthalt.

20.

P.

elongatum

Ldbg

Monoica, dense csespitosa,


ligulata,

usque ad 35

apice innovata,
tibus.

mm.

et G. Syn. Hep., p. 519.


viridis

longa, 4

subtus purpurea.

mm.

lata,

medio antico plana, marginibus

Stomata minima,

trigone incrassatse.

cellulis

Squamx

Frons anguste

dichotome ramosa vel ex


attenuatis, adscenden-

2 vel 3 circumdata;

cellulee epidermidis

magnee, imbricatse, purpureee, apice roseae,

semilunatse, abrupte in appendiculum

longum raro geminatum anguste

lanceolatum attenuatee. Carpocephala parva, brevi pedunculata vel sessilia,

paleis rubris, lanceolatis vel filiformibus barbata vertice breviter

emarginata, biloba. Sporse 86


droecia rotunda,

ji.

Elateres bispiri vel trispiri 300

ja.

An-

pedunculo approximato.

Hab. Mexico (Liebman, Deppe et Schiede, Stahl).

21.

P. coerulescens Nadeaud.

Bioica, mediocris, tenuis, glauco-virens, fere ccerulescens, postice


colorata.

Frons simplex vel ex apice innovata, anguste

3 cm. longa, 4

mm.

poro minimo 4-5

linearis,

lata costa angusta, alis tenerrimis.

cellulis obconicis

circumdato;

cell.

haud

usque ad

Stomata parva,

epidermidis trigone

786

BULLETiN DE l'herbier boissier.

Squanide magnee, oblique triangulares, longe cuspidaUc vel

incrassatse.

profunde
dalis,

Plagiochasma.

bifida?, laciniis

mncronaUs

anguste

ligulatis, apice

semper

obtusis vel rotun-

basi purpureis, apice hyalinis. Carpocephala breviter

pedunculata breviterque 3-4 cornuta subtus longe barbata, paleis anguste


lanceolatis hyalinis. Sporpe 76

Elateres 280 ^,

^.,

Androecia sub-

trispiri.

rotunda breviter paleacea.


(Nadaud, Yesco, Yieillard et Panchet, Lepine, Jardin), N. Cale-

2'ahiti

donia (Deplanche).

i^

22.

P. brasiliense

St. n. sp.

magna, ssepe longe

Dioica,

bifurcata, furcis subparallelis, antice glauco-

purpurascens. Frons usque ad 5 cm. longa, 7

viridis, postice

valida; costa lata, alx attenuatce anguslse,

Stomata parva, poro minimo.


cellulae

cellulis

margine

mm.

lala,

distincte crenulatse.

4 vel 5 parvis obconicis circumdato;

epidermidis trigonis parvis incrassatce. Squamae maximee, pursemilunatse, appendiculis geminatis vel solitariis, squamse

pureae, late

sequilongis, basi constrictis, lanceolatis, acutis,

hic

Carpocephala breviter pedunculata, subsessilia,

magna,

lata; involucra

longissimis
Sporeae Kl

vertice breviter cornula;

anguste

confertissimisque,
[i.

Elateres 300

[i,

illic

grosse spinosis.

trilobata, vertice alveo-

barba maxima, paleis

lanceolatis

longe

acuminatis.

bi vel trispiri. Androecia ignota.

Hab, Brasilia, Apiahy (Puiggari).

23.

peruvianum

P.

N. et M, Nat, Eur, Leb, lY, p. 40.

Monoica, minor. pallide virens, subtus atrosanguinea. Frons 2 cm.


longa, 6

mm.

lata,

ex apice innovata; costa

Stomata parva, poro minuto,

cellulis

radialibus valde aequaliterque


trigonis

magnis

integerrimo,

geminato.

lala,

valida,

alis

angustis,

^-^ obconicis circumdato, parietibus

incrassatis;

reliquae cellulse epiderniidis

incrassatse. Squanide posticae oblique ovatse, appendiculo

sequilongo,

acuto

lanceolato,

(haud attenuato) interdum

Carpocephala longius pedunculata, pedunculo tenui, apice

breviter sparsimque barbato. Involucra solitaria (perfecta


apice breviter cornuta, Sporae 72

\^.

non adsunt)

Elateres ignotae. Androecia bifurca,

pedunculo approximata.
Hab, Peru (d'Orbigny),

24.

P. Fischeri

St.

Engler. Bot. Jahrb, 1895,

Syn. Aitonia Fischeriana.,

1,

p.

301,

c.

Dioica, majuscula, glauco-virens.

Frons 3
83

cm. longa, 5

mm.

lata,

787

franz stepham. spegies hepatigarum.

Plagiochasma.

apice furcata vel ex apice innovala, antice plana, marginibus attenuatis


crenulatis plicatulis, ventre purpurea, costa

parum prominente. Squanias

ventrales magnse, purpureee, imbricatee, appendiculo siibcircidari, hyalino,


integerrimo. Stomata parva, poro 6 celluiis circumdato, reliquee cellulee

epidermales valde sequaiiterque incrassatse, trigonis magnis. Pedunculus


capituli brevissimus, apice longe barbatus, paleis ligulatis, hyalinis, acutis.

Capitula vertice profunde excavata, trilobata, lobis vertice cornutis, cor-

nua brevia obtusa

25.

P. italicum

(Sassi.)

(F. Fischer.)

De

Not. Ac. Tor. 1859,

Syn. Anthrocephalus italicus Sassi. Att.


Aitonia italica Lindb. F.

Fl.

cm. longa, 5

mm.

lata,

sc. it.

p.

1840,

476.

p. 160.

fenn. IX, p. 291.

Monoica, minor, gregarie crescens

usque ad

Androecia ignota.

erecta. Sporae et Elateres desunt.

Hab. Africa orient. Ligaijo

viridis,

subtus

purpurea. Frons

ex apice innovata vel et latere costse

ramosa, crassa, antice plana, postice plano-convexa, cosia parum producta.

Stomata parva, poro exiguo,


epidermidis

cellulis

trigone incrassatse.

4 obconicis circumdato;

Sqiiamae posticse sanguinese,

oblique ovatee apice sensim acuminatee, acutse


constricto, e lata basi anguste trigono,

i.

e.

cellulae

magnse,

appendiculo basi haud

ceterum hyalino, interdum gemi-

nato vel terno. Carpocephala subsessilia^ pedunculo brevissimo apice

longe paleaceo, vertice anguste lunatim exciso-subcornuta. Sporse 76


Elateres 200

oblonga vel furcata, in ramulis femineis


posticis

[i,,

^, bi-trispiri, spiris arctissime tortis. Androecia rotunda vel

omnino

flori

approximata vel in ramulis

masculis, e fronde feminea ortis.

Hab. Italia Voltri (Baglietto) Mentone (Moggridge).

26.

P.

mexicanum

Monoica, major, tenera,

Ldbg.

et G. Syn. Hep., p. 519.

viridis, postice

purpuracens. Frons usque ad

3 cm. longa, 7 mm.'Iata, ex apice innovata. Stomata

parva, 5

cellulis

obconicis circumdata, parietibus radialibus valde incrassatis, incrassatione


stellatim attenuata
ticse

late

cellulse epidermidis trigone incrassatse.

semilunatse,

abrupte

appendiculatse,

Squamde pos-

appendiculo simplici,

anguste lanceolato, longe attenuato, duplo fere longiore

quam squama.

Carpocephala subsessilia, pedunculo apice longissime barbato, bi-vel


trilobata,

vertice

profunde exciso-cornula, cornubus obtusis recurvo-

coniventibus. Elateres trispiri, maximi, 450

in ramulis parvis posticis, lateralibus.

Hab. Mexico (Liebmann).

84

]x.

Sporx 85

^.

Androecia

788

BULLETiN DE L^HERBiER BOissiER.

P.

27,

lanigerum

Plagiochasma.

(Spruce) St.

Syn. Ailonia lanigera Spruce. Bol. Soc. Edimb. XY,

Monoica
viridis.

mm.

vel dioica, minor, in latas plagas

margine
lata

el postice purpurascens.

p.

568.

expansa,

lenuis, pallide

Frons usque ad 15

mm.

longa,

subplana. alis attenuatis plic.itulo-crispatis. crenulatis. costa

angusta. Stomata parva, poro minimo, cellulis 5 obconicis circumdato;


cellulee

ovatse,

squamx

epidermidis trigone incrassatse;

posticse rosese oblique

longe appendiculatae. appendicula basi haud constricta. squanicG

aequilonga, lanceolata. acuta. Carpocephala pedunculata, pedunculo tenui,

mm.

longo, apice barbato, paleis filiformibus. Capitula biloba, verlice ad

J/3 exciso-bicornuta, cornubus recurvo-conniventibus. Sjoora? 68 ^, Ela-

205

teres

{x

bi-quadrispiri. Andrcecia bifurcata. flori

femineo approximata

vel in fronde propria.

Hab. Andes quitenses (Spruce).

c.

IncertaB sedis.
a.

'

P.

28.

Dioica,

Schimperi

late

St. n. sp.

magna, pallide-wens,

obcordata, 15

mm.

lata,

tenuis.

Frons iisque ad 2 cm. longa,

late

ex apice innovata vel dichotome ramosa, ramis

obconicis, plana, costa lata, marginibus

magna parum convexa, poro


dato.

Macropora.

minus

atlenuatis.

Stomata

celluhs 5-6 obconicis, 3-4 seriatis circum-

Squamae magnEe, sanguineae,

late semilunatae.

longe appendiculatee,

appendiculis angusle ligulatis, basi conslrictis, apice breviter acuminatis,


acutis.

Andrcecia in disco magno, paleis brevibus lanceolatis purpureis

cincta. Reliqua desunt.

Hab. Abyssinia, in monte

Semen

(Scliimper).

Facile distinguenda fronde latissima.

/3.

^29. P.
D/oicflf;,

extensum

Micropora.

St. nsp.

glauco-virens, subtus purpurea, vaUda, carnosa, in latas plagas

mm.

expansa. Frons 3-4 cm. longa, 5


linearis, costa crassa

bene producta,

lata,

simplex vel furcata, late

a/is attenuatis, antice plana.

Stomata

parva, poro minimo, cellulis 4-5 obconicis circumdato; cellulae epider-

85

789

franz stephani. spegies hepaticarum.

Plagiochasma.

midis Irigone incrassatae. Squamae posticse maximse, atro-purpurese,

sime semilunatce,ad 3/4

trifidge. laciniis

numerosis parvis lanceolalis purpureis circumdati;

paleis

latis-

magnis,attenuatis. Flores feminei


pistilla

magna

e disco sessili longe producta.

Hab. Australia occident. (Elder Exploring Exp. Camp. 10 (Helms).


Crassitudine frondis et squamis giganleis longeque

trifidis

bene

dis-

tincta.

P.

30.

subplanum

(Spruce)

St.

Syn. Aitonia subplana Spruce, Bot. Soc. Edimb. XV,


Dioica,

major glauco-viridis, postice

Frons usque ad 3 cm. longa, 10 mm.

p.

marginibusque

lata,

567.

purpurascens.

ex apice innovata vel e latere

ramosa, antice plana, costa angusta, parum producta,

costse

dentibus tenerrimis, venoso-striatis, plicatulo-crispatis.

poro minimo
incrassatis.

parvae, roseae, imbricatae, late semilunatse,

appendiculatse, appendiculis anguste ligulatis, 4 cellulas

acuminatis.

viter

Carpocephala

adscen-

circumdato; cellulae epidermidis haud

cellulis 4-5 obconicis

Squamx

alis

Stomata parva,

(ipse

haud

latis,

abrupte

apice bre-

vidi) breviter pedunculata,

pedunculo apice longe barbato, paleis palhdis, angustis longe subulatis.


Involucra 1 vel 2; sporse 50

Elateres 300 ^ tetraspiri, obtusi. Androecia

[x.

magna. raro rotunda, pro more insequaliter lobatim-furcata.


Hab. Andes quitenses, Ganelos (Spruce).

Zu

diesej-

Gattung gehoren ferner die folgenden Arten, welche in

keinem europaischen Herbar


loren gegangen sind
rische

existieren

und wahrscheinlich ganz

ver-

da ihre Beschreibungen sich ledigUch auf gene-

Merkmale beziehen,

ist

es nicht mogUch, die Diagnosen wieder-

zugeben; nach den Abbildungen wird vielleicht Plagiochasma polycarum


Griff.

und Plagiochasma pingue (sub Athalamia Falconer wiederzuer-

kennen

sein.

Es sind:
P.

megacarpum

P.

paradoxum

Griff.

ibidem,

P.

polycarpum

Griff.

ibidem,

Griff. Notulse, p.
p.
p.

337.

330.

337.

P. pingue (Falc.) Steph. Linn. Soc. XX., p. 397.

31.

P.

pterospermum

Mass. Acad. Yerona;, Yol. 73,

p. 46.

Frons frucata vel ex apice innovans, oblonga, margine crenulata, antice


sordide viridis, postice atrosanguinea; squamae ventrales subovatse, bi-vel
trifidae,

lacinus ssepe sparsim ciliato-dentatis. Carpocephala 1-3 carpa,

BULL. HERB. Boiss., octobre 1898.

86

33

790

BULLimiN DE

pedanculo 2-3

subliis barbala.

Sporte 60-80

(x.

Reboulia.

BoissiER.

l'hkrbii':i\

miii. longo. fusco. slrialo, basi

paleaceo.

liemisphaM'ico-subpyramidales, reliculalo-rugosai etalato-

cristaUe, cristis sinuosis 9-12

medio 12

elongati, bispiri,

ji

W^ Lunsanhuo

Hab. China in

Aus der Abbildung

masculi subcordato-lunulali.

(Giraldi).

an wichtigen Merkmalen noch zu ersehen, dass

ist

die Pflanze monoecisch

episporio punclato-scabro. Elaleres

[x latis,

crassi. Disci

ist,

dass die Stoniata gross sind und aus 8 Zellen

bestehen, die in 5 concentrischen Reihen den grossen Porus umranden.

Die Zelhvande der Epidermis und des Porus sind ohne alle Eckenver-

dicknngen gezeichnet
Fruchtkopfes

ist

aus

(f).

dem

Das

^vichtigste

Art-Merkmal, die Bildung des

Bilde nicht zu erkennen, da er in Fig. 1 einen

abgerundeten, in Fig, 2 einen kegelformig emporragenden Scheitel tragl;


wahrscheinlich

ist

die Pflanze identisch mit

meinem

P.

fissisquaniuni

aus der gleichen Gegend.

REBOULIA
Opusc.

Raddi.

sc. Bol. II, p.

357.

Plantse frondosee, majuscukie, terrestres, rupicolce vel muscicolse, in


latas plagas expansce,

minus

lala, furcata,

vel

radicuhs brevibus arcle repentes, virides vel plus

flavescentes, postice purpurea3.

Frons usque ad 4 cm. longa, 15

mm.

sub apice vel e latere costa? innovata, linearis vel oblonga

obcordata,

subplana,

margine crenulata, apice

biloba. Costa crassa, postice Sccpe subcarinata,

florifero

sensim in

profunde

alas attenuata;

stratum anticuni costse sequialtum, cavernosum, cavernae amplse, inaequales,

pro parte poriferce, lamellis accessoriis numerosis, apice ssepe

liberis,

erectis vel pendulis auctcC. Cellulse epidermidis valde incrassataB; stomata

simplicia,

magna, valde convexa, poro parvo 6

circum-

cellulis sexseriatis

dato.

Squamse
lis

poslicce purpurese, oblique Iunata;,appendiculis parvis

anguste linearibus, basi constrictis, apice

vel dioica.

acutis. Inflorescentia

geminamonoica-

Androecia in pagina antica frondis, parva disciformia, paleis

parvis circumdata; antheridia numerosa, ostiolis verruciformibus.

Carpoceijhala longe vel longissime pedunculata; pedunculus, e fundo

nudo

alveoli

terminahs ortus, basi apiceque longe paleaceus, paleis api-

calibus filiformibus, hyalinis, basalibus

87

brevioribus anguste lanceolatis

791

franz stephani. species hepaticarum.

Reboulia.

purpureis, unisulcatus, superficie varie profundeque carinalus. Capitula

4-6 lobala, lobis ad

medium

solulis obtusis, junioribus decurvis, in

selate

valvatim involucratis. Stomata composita, poro interno

patulis, subtus

parvo, cellulis conico-oblongis, radialiter et convexo-conniventibus cir-

cumdato; involucra e margine loborum

orta,

sub lobis evoluta (haud

interlobuIares)nionogyna^ inllata^marginibus conniventibus,primo clausa,


late apertis. Perianthia nulla.

subinde rima dehiscentia, valvulis

magna

brevipedicellata,

magno bulbo

inserta, apice opercuio

nito dehiscens, dein irregulariter fissa, pariete unistrata

apicalibus (opercuh') brevioribus


lato.

jjl

late

alatse, ala

defl-

viridi, cellulis

magisque robustis, aniiulo 2-3

Sporae flavescentes, magnse, 35

Capsula

bene

cellulas

aspera, in facie

convexa reticulatim lamellatEe, lamellis angulatim repandis. Elateres lon-

usque ad 260

giusculi,

'-

1.

tj,,

fusiformes, flavescentes, bi-vel trispiri.

R. hemisphserica

(L.) Raddi.

Syn. Marchantia hemisphaerica L. Sp.

R. javanica Nees. Syn. Hep.,

p.

Pl., p.

1604.

349.

R. Imigipes Sande in Miquel FI. japon., p. 373.

R. microcephala (Taylor) Nees'. Syn., p. 790.


R. StiUivauti

Lehm. Pag. X,

p. 28.

Diese sehr polymorphe, auf der ganzen Erde verbreitete

Art variirt

sehr in der Grosse des Laubes; in allen wesentlichen Theilen stimmen

aber die Pflanzen aller Lander iiberein, so auch die sehr abweichende,
beschriebens Pflanze, welche eine schlecht entwickelte,

als R. longipes

iiber

Moosen wachsende Form

und kleinen Fruchtkopfchen

isl,

mit sehr langen, diinnen peduncuhs

sie

zeichnet sich auch durch eine sehr

reiche ventrale Astbildung aus.

Hab. Europa, haud rara, prsecipue in terris mediterraneis, Asia minor,

Himalaya (Gamh\e), Japonia(M\Y oshi, Faurie, Tokubuschi. Makino, Inoue),


Java (Junghuhn,
septentr.

haud

Schiffner),

rara.

Mexico

Caucasus (Karnbach, Radde, Levier), Amer.


(Stahl), Brasilia

(Lindman), Africa Transvaal

(Mac Lea), Abyssinia (Schweinfurth), Aiistralia Queensland

Zealand (Kirk).

(Bailey),

New

792

BULLETLN DE l'herbier BOissiER.

GRIMALDIA
Opusc.

Grimaldia.

Raddi.

sc. Bol. II, p.

3o6.

Planlse frondosce, minores, gregarie crescentes. terreslres vel rupicola^,

brevibus arcte repentes, virides, subtus inlerduni purpurea3.

radiciiiis

Frons

furcata, ssepe e latere cost^einnovata vel

semper acute

antice canaliculata; costa crassa, fere

anticum

mide

alte

Stratum

carinata.

cavernosum, cavernas pro parle solum porifercC sub epider-

Stomata simplicia, valde convexa.

erectis liberis dense repletae.

filis

ex apice innovata, linearis,

quam

Cellulee epidermidis

magis

maximse,

pro more appendiculis geminatis magnis, lanceolatis

biseriatse,

inslructse. Inflorescentia

alta^

monoica

Squamde

lataj.

vel dioica.

postictc

magna}

vel

Androscia in dorso frondis.

Antlieridia vel dispersa vel in soros aggregata nuda, ostiolis verrucifor-

mibus, purpureis. Carpocephala longe vel longissime pedunculata, pedunculo

liypoporo recedente, ex apice costae orto, postice sulco

strato

singulo profundo instructo, basi paleaceo. Capitula parva, verlice convexa


alteque papulosa, stomatis compositis ut in Reboulia, breviter quadiiloba.

Involucra (sub lobis evoluta, haud interlobulares) normaliter


gine loborum orta, oblique descendentia, monogyna,

4,

inflata,

mar-

tempore

maturitatis lale hiantibus. Perianthia nulla. Capsula spha^rica, brevipedicellata,

magno

bulbo

distincto. Calyptra

magnae, laxe

1.

inserla, operculo

bene

definito dehiscens,

tenera. Elateres breves, fusiformes 3

reticulatae,

spiri.

annulo
Sporde

areohs convexo-prominulis vel bullosis.

Grimaldia dichotoma

Raddi

I.

c.

Syn. G. angustifolia (Necker) Lindb.

Monoica

et dioica, fusco-viridis,

dense gregaria. Frons usque ad 3 cm.

longa, anguste hgulata, interdum furcata (pra^cipue in fronde cT) pro

more simplex,
lata,

postice

apice (rarissime postice) innovata, crassa, antice canalicu-

convexa;

costa humihs,

stratum anticum altum,

midem

protraclis.

lulis conicis, 4-5


satse.

Squamae

filis

postica

minus

distincla;

Stomata anguste alteque papulosa, poro parvo sex


seriatis

cel-

circumdato. Cellulee epidermidis haud incras-

posticaj magnas, purpurece, appendiculis geminatis remotis

e lata basi anguste lanceolatis; tertia

dum

carina

chlorophylliferis longis, usque ^ad epider-

costae insidens.

89

squamarum

series

mediana inler-

793

franz stephani. species hepaticarum.

Grimaldia.

Carpocephala plus minus longe pedunculata, pedimculus e fundo nudo

more nudus, compressus,

orlus, basi paucis paleis armatus, apice pro

varie humiliterque costatus, canali parvo subcylindrico percursus; capitula

parva vertice rotundata, stomatis humilibus, normahter quadriloba. Invo-

parum

lucra

tenerce 17

60

ore

divergentia,

X 68

[x,

X 23

annuh 25

Capsulx

integerrimo.
[i

opercuh

valida^

basales

cellula?

S5

68

brunnecB alte papulosse. Elateres concolores, tenues 170

[1,

Sporae

(i.

[jl

longi.

Andrcecia in fronde repetita, saBpe regulariter seriata vel in soros pius

minus regulares aggregala.


Hab. Germania, Tirol. Gallia austr. (Montagne). Grxcia (Heldreich),

Portugal (Moller), Algeria (Trabut), Abyssinia (Schimper, Schweinfurth),


Tenerifa (Aurel Krause), Madeira (Fritze), Insulse Canarienses (De

la

Perrandiere), Himalaya, Chitral (Harris) et Ralan Valley (DuLliie), Caii-

casus (Brotherus).

capensis

/^2, G.

St. n. sp.

Monoica, minor, fusco-viridis, postice subatra. Frons usque ad 15

mm.

longa, 2

parum ramosa,

lata, linearis,

valde convexa,

longe rhizifera, antice

crassa, fragilisque, postice

marginibus attenuatis

plana,

adscendentibus. Stratum anticum anguste cavernosum, stomata

minima, 6

elevata,

midis

maxime

parvis

cellulis

biseriatis

formata.

parum
epider-

Cellulee

Squamde

incrassatse, trigonis magnis, ssepe confluentibus.

posticse magnse,

mm.

imbricatse, oblique semilunatse, apice breviter bifidee,

anguste lanceolatis, sinu lato acuto discretis, flexuosis, parvicellu-

laciniis

laribus,

interdum

feminea

repetita,

cellula

prominente paucidentatis. Androecia in fronde

antheridiis

biseriatis,

alternantibus,

Carpocephala breviter pedunculata, pedunculo

nudis,

costse orto,

margine

ostiolis

parvis,

fundo

apicali

paleaceo, paleis purpureis lanceolatis apice filifor-

mibus. Capitula parva, ceterum ns G. dichotomae simillima, basi paucipaleacea,

paleis

linearibus

basales tenerse, hyahnse 17

magnum brunneum, bene

purpureis,

34

[i,

parum

50

\x

[i

similes;

definitum. cellulis magnis 35

formatum. Elateres breves usque ad 140


centes. Sporae

Capsulae

brevissimis.

annuh 17

rufee, in facie

convexis, ala angusla

jx,

trispiri,

cellulse

operculum

X 35

[ji

convexa reticulatimpapulosae, papulis

laevi.

Hab. Transvaal, Blcemfontein (Rehmann).

Bene

validis

fusiformes, flaves-

distincta stomatis minutis et sporis rufis

90

parum

papulosis.

BULLETiN DE l'herbier boissier.

794

'

G. californica

3.

longa, 4

mm.

femineis

St. n. sp.

pallide-virens, gregarie

Dioica,

lata,

interdum

more ex

furcala, pro

mm.

Frons usque ad 25

crescens.

a latere coslae ortis, crassa,

erectis, costa valida (duplo


tice

Grimaldia.

apice innovata. ramulis

antice subplana, marginibus acutis

tamen humilior quam stratum anticum) pos-

convexa mediaque carinatim angustata, in carina ipsa solum radicel-

lifera.

Stratum anticiim altum, lamellis

confertis,

fila

chlorophyllifera longis-

sima gerentibus. Stomata parva, minus convexa, 6-8 celluhs

lumen

conicis, in

pori obtuse prominulis circumdata, circulo proximo cellularum

late insidentibus; cellulae epidermidis trigonis validis seepe confluentibus

Squamde ventrales magnse, purpurese, appendiculis geminatis

incrassatse,

(interdum

acuminatis, varie curvatis, irre-

solitariis) armatse, e lata basi

semper

gulariter dentatis vel spinosis. Carpocephala

nudo

obcordato, e latere costae orto, apicalia, e fundo

in ramiilo postico
costse

culata; peduncuhis basi purpureus, superne decoloratus,

sulcatus, canali parvo angusto percursus, in seclione transversa

elUpticus.

Capitula parva, stomatis papulosa,

umbonata, vertice

alte

rotundata, breviter 3-4 loba; involucra valde attenuata,


gentia, ore

ridia

amplo integerrimo, Capsula fusco-rubra,

operculum haud

validis;

minus

mm.

ceterum omnino nudus,

longus, 'basi paleis parvis lanceolatis hirtus,

parum

longe pedun-

usque ad 25

vidi.

Sporae 60

{x,

parum

diver-

cellulis basalibus

fusco-rufse, papulis

numerosis

alte convexis. Elateres concolores, 3 spiri, spiris laxe tortis. Antlie-

haud

seriata sed in parvos soros aggregata.

Hab. California Yosemite Yalley (Bolander). Primo visu distinguenda

squamis grosse armatis.

4.

G. pilosa (Horn.) Lindb.

Syn.

Musci. scand., 1879, p.

Duvalia pilosa Lindb. in Hartm.

Marchantia pilosa Hornem.

FI.

Grimaldia carnica Mass. Ann,


Monoica, minor, pallide

viridis,

Scand. X,

FI.

Dan.

1,

p. 154.

YIII, p. 24.

Inst. bot.

Rom.

Frons usque ad 2

II,

mm.

p. 54.

longa, repetito

irregulariterque ramosa, ramis masculis postico-lateralihus, antice canaliculata, postice convexa, costa angusta, abrupte producta, carinatim
tata,

subacuta

chlorophyllifera breviora

epidermidem haud

papulosis formata. Stomata magna,

bullosa, in

setate

sexserialis circumdato.

magnse, purpurese, margine repando-angulatse et


91

flla

altingentia, ecellulis inflato-

maxime

rupta, poro parvo, a 6 cellulis conicis


posticse

angus-

stratum anticum altum, lamellis minus confertis,

ubique

Squamse

cellulis clavatis

793

franz stephani. species hepatigarum.

Grimaldia.

deiise ornatae, appendiculo solitario, hyalino, anguste lanceolato, basi cellulis proniinulis dentato,

nudo

apicali

superne longe

peduncnlo ubique, prsesertim basi apiceque longe

orta,

magna

ribiis et

minus

rimo valde attenuato. Capsuloe


annuli 35

X 35
ja

torta,

cellulse

parum

divergentia, ore integer-

35

tenerse

hyalinse,

operculi brunneae, validse 35

^,

multo mino-

vertice rotundata, papulosa, stomatis

elevatis, involucra brevia,

centes 68

amplo profundo per-

subcylindrico, sulco

paleaceo, paleis subdentatis,


curso. Capitula

Carpocephala e fundo

filiformi.

85

ji,

85 ^. Spor^e flaves-

alte papulosae. Elateres concolores, trispiri, fibra crassa, laxe

240 ^

longi,

ubique fere

sequilati.

Andrcecia in ramulo parvo postico e latere costee orto (semper?).

Hab. Norvegia, Suecia (Arnell) Lapponia, Fennia,

Amur

Sibiria,

(Maxi-

mowicz), Jenisei (Arnell), Italia Belluno.

Bene

dislincta

tralibus et

5.

magnis capituhs longe

squamarum appendiculo

G. fragrans

barbatis, Andrceciis parvis ven-

dentato.

(Balbis) Corda.

^ Syn. Marchantia fragrans Balbis. Act. Taur.


Grimaldia inodora Wallr. Linnaea XVI,
Grimaldia

sessilis SuII.

Hep.

Am.

et XII.

686.

p.

sept.,

t.

YII.

Grimaldia barbifrons Bisch. Nova Acta XVIII,


Dioica, parva, gregarie crescens.

oblonga, pro

more

1028.

mm.

costa alta (dimidium

frondis), postice valde angustata, dein alte obconica,

medio infimo

obluso radicellifero. Stratum anticum conferte lamellatum,


phyllifera longa,

longa, lale

simplex, interdum furcata vel postice innovata, crassa,

antice profunde canaliculata, marginibus erectis;


altit.

p.

Frons usque ad 20

usque ad epidermidem fere protrMCta, e

chloro-

fila

cellulis longis

cylindricis formata.

Stomata parva, minus papulosa, poro

obconicis 3

circumdato. Cellulse epidermales valde incrassatse,

seriatis

trigonis ssepe confluentibus,

minus

distinctis.

in frondis apice, maximae, imbricatse,


rese,

Squamae

cellulis

posticse, prsesertim

frondem longe superantes, purpu-

appendiculis geminatis longissimis, hyalinis, lanceolatis, integerrimis.

Carpocephala breviter