Nik P 15 027 Komercjalizacja Badan Naukowych

KNO.410.006.00.
2015
Nrewid. 227/2015/P/15/027/KNO
Informacja o wynikach kontroli
KOMERCJALIZACJA WYNIKW BADA NAUKOWYCH
DEPARTAMENT NAUKI, OWIATY

IDZIEDZICTWA NARODOWEGO
MARZEC
01
MISJ
Najwyszej Izby Kontroli jest dbao o gospodarno i skuteczno w subie

publicznej dla Rzeczypospolitej Polskiej
WIZJ
Najwyszej Izby Kontroli jest cieszcy si powszechnym autorytetem

najwyszy organ kontroli pastwowej, ktrego raporty bd oczekiwanym
i poszukiwanym rdem informacji dla organw wadzy i spoeczestwa
Dyrektor Departamentu Nauki, Owiaty

iDziedzictwa Narodowego:
Piotr Prokopczyk
Akceptuj:
Wojciech Kutya
Wiceprezes Najwyszej Izby Kontroli
Zatwierdzam:
Krzysztof Kwiatkowski
Prezes Najwyszej Izby Kontroli

Warszawa, dnia
Najwysza Izba Kontroli

ul. Filtrowa 57
02-056 Warszawa
T/F +48 22 444 50 00
www.nik.gov.pl
Spis treci
1. ZAOENIA KONTROLI6
2. PODSUMOWANIE WYNIKW KONTROLI8
2.1. Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci 8

2.2. Uwagi kocowe i wnioski 9
3. WANIEJSZE WYNIKI KONTROLI 14
3.1. Programy wspierajce komercjalizacj wynikw bada naukowych14

3.1.1. Zaoenia komercjalizacji wynikw bada naukowych
oraz zakres ichfinansowania14
3.1.2. Ustanawianie przezMinisterstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego i Narodowe
Centrum Bada i Rozwoju wybranych programw i przedsiwzi20
3.1.3. Nadzr Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego nadrealizacj zada
przezNarodowe Centrum Bada i Rozwoju w obszarze wsparcia
komercjalizacji wynikw bada naukowych27
3.2. Realizacja programw i przedsiwzi wspierajcych komercjalizacj
wynikw B+R28
3.2.1. Prawidowo zawierania i realizacji umw przezNarodowe Centrum
Bada i Rozwoju i Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego28
3.2.2. Realizacja umw przezobjtych kontrol beneficjentw33
3.3. Przygotowanie uczelni do komercjalizacji wynikw bada naukowych37
3.3.1. Strategie i procedury ochrony wasnoci intelektualnej
w szkoach wyszych37
3.3.2. Uwarunkowania organizacyjno-administracyjne w obszarze ochrony
wasnoci intelektualnej w szkoach wyszych41
3.3.3. Dziaania narzecz komercjalizacji wynikw bada podejmowane
przezkontrolowane uczelnie44
3.4. Weryfikacja i ewaluacja wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych48
3.4.1. Weryfikacja i ewaluacja wsparcia komercjalizacji wynikw
bada naukowych przezNarodowe Centrum Bada i Rozwoju48
3.4.2. Weryfikacja i ewaluacja wsparcia komercjalizacji wynikw
bada naukowych przezMinisterstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego51
4. INFORMACJE DODATKOWE 53
4.1. Przygotowanie kontroli53

4.2. Postpowanie kontrolne i dziaania podjte po zakoczeniu kontroli53
5. ZACZNIKI 55
Zdjcie naokadce:
Microbiology concept: Sergey Nivens Fotolia.com
Wyk az stosowanych sk rtw, sk rtowcw i poj

1234
Akademicki
inkubator
przedsibiorczoci
Podmiot, ktry moe by tworzony (w formie jednostki oglnouczelnianej,

spki lubfundacji) wcelu wsparcia dziaalnoci rodowiska akademickiego
lubpracownikw uczelni istudentw bdcych przedsibiorcami1. Akademickie
inkubatory przedsibiorczoci mogy by tworzone wformie fundacji dodnia
1padziernika 2014r.
B+R, dziaalno
badawczo-rozwojowa
Dziaalno twrcza obejmujca badania naukowe lubprace rozwojowe,

podejmowana wsposb systematyczny wcelu zwikszenia zasobw wiedzy
orazwykorzystania zasobw wiedzy dotworzenia nowych zastosowa (art.2 pkt6
ustawy zdnia 30kwietnia 2010r. ozasadach finansowania nauki2).
Badania naukowe
Obejmuj: a) badania podstawowe oryginalne prace badawcze eksperymentalne

lubteoretyczne, podejmowane przede wszystkim wcelu zdobywania nowej
wiedzy opodstawach zjawisk iobserwowalnych faktw bez nastawienia
nabezporednie praktyczne zastosowanie lubuytkowanie, b) badania stosowane
prace badawcze podejmowane wcelu zdobycia nowej wiedzy, zorientowane
przede wszystkim nazastosowanie wpraktyce, c) badania przemysowe badania
majce nacelu zdobycie nowej wiedzy orazumiejtnoci wcelu opracowywania
nowych produktw, procesw iusug lubwprowadzania znaczcych ulepsze
doistniejcych produktw, procesw iusug; badania teobejmuj tworzenie
elementw skadowych systemwzoonych, szczeglnie dooceny przydatnoci
technologii rodzajowych, zwyjtkiem prototypw objtych zakresem prac
rozwojowych (art.2 pkt3 ustawy ozasadach finansowania nauki).
CTT
Centrum Transferu Technologii. Celem dziaalnoci CTT jest stymulowanie

innowacyjnoci uczelni orazumoliwienie wykorzystania wpeni potencjau
intelektualnego pracownikw naukowych. Dozada CTT naley transfer
wynikw prac naukowych dogospodarki, prowadzenie dziaalnoci wzakresie
ochrony wasnoci intelektualnej, budowa sieci wsppracy midzy sfer nauki
agospodark dlauatwiania izintensyfikowania przepywu innowacyjnych
technologii iwiedzy.
Innowacyjno
Pojcie innowacji jest rozumiane przede wszystkim jako wprowadzenie douytku

nowych rzeczy, pomysw lubsposobw postpowania. Innowacja utosamiana
jest najczciej zezmianami technicznymi ipojmowana jako prowadzenie
dziaalnoci badawczo-rozwojowej, ktrej wynikiem swdraane dogospodarki
wynalazki, prawa ochronne. Wedug wydanego przezOECD3 podrcznika Oslo
Manual (wydanie polskie: Podrcznik Oslo. Zasady gromadzenia iinterpretacji danych
dotyczcych innowacji), dziaalno innowacyjna (innovation activities) obejmuje
wszystkie dziaania ocharakterze naukowym, technicznym, organizacyjnym,
finansowym ikomercyjnym, ktrerzeczywicie powadz lubmaj wzamierzeniu
prowadzi do wdraania innowacji. Innowacje obejmuj szereg dziaa,
ktreniewchodz wzakres dziaalnoci B+R, takich jak pne etapy dziaalnoci
rozwojowej napotrzeby fazy przedprodukcyjnej, produkcji idystrybucji, atake
prace rozwojowe omniejszym stopniu nowoci, prace wspomagajce takie
jak szkolenia iprzygotowanie rynku, dziaania rozwojowo-wdroeniowe, takie
jak nowe metody marketingowe czy nowe metody organizacyjne. Dziaalno
innowacyjna moe rwnie obejmowa nabycie wiedzy zewntrznej lubdbr
inwestycyjnych poza dziaalnoci B+R4.
1 Art.86 ust.1 i 2 ustawy z dnia 27lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyszym (Dz. U. z 2012r. poz.572, zezm.) zwanej dalej:
ustaw Prawo o szkolnictwie wyszym.

2 Dz.U. z 2014r. poz.1620, zezm., zwana dalej: ustaw o zasadach finansowania nauki lubu.z.f.n.
3 Organisation for Economic Cooperation and Development.
4 Podrcznik Oslo. Zasady gromadzenia I interpretacji danych dotyczcych innowacji, wydanie trzecie (dostpny m.in.: http://www.
uwm.edu.pl/ciitt/wp-content/uploads/2013/10/Podrecznik-OSLO-MANUAL1.pdf).
Komercjalizacja
B+R
W prawie polskim nie ma zdefiniowanego pojcia komercjalizacji B+R

(badania irozwj). Wliteraturze przedmiotu przyjmuje si, ekomercjalizacja
wiedzy tocaoksztat dziaa zwizanych zprzeksztaceniem wiedzy wnowe
produkty, technologie irozwizania organizacyjne 5. Wwszym znaczeniu
przyjmuje sikomercjalizacj jako udostpnienie innym podmiotom, gwnie
przedsibiorcom, nowego produktu, metody czy rozwizania, wcelu uzyskania
korzyci majtkowych nazasadach rynkowych. Wjednostkach naukowych
iinstytucjach finansujcych komercjalizacj okrela siudostpnienie praw
dokonkretnych wynikw bada naukowych lubprac rozwojowych innym
podmiotom, przede wszystkim przedsibiorcom wcelu osignicia korzyci
majtkowych 6. Pojcie komercjalizacji niezawsze jest tosame zpojciem
wdroenia.
Komercjalizacja
bezporednia
Sprzeda wynikw bada naukowych, prac rozwojowych lub know-how

zwizanego ztymi wynikami luboddawanie douytkowania tych wynikw
lub know-how, w szczeglnoci na podstawie umowy licencyjnej, najmu
orazdzierawy7.
Komercjalizacja
porednia
Obejmowanie lubnabywanie udziaw lubakcji wspkach wcelu wdroenia

lubprzygotowania dowdroenia wynikw bada naukowych, prac rozwojowych
lubknow-how zwizanego ztymi wynikami8.
KEJN
Minister
MNiSW,
Ministerstwo
MP
NCBiR
NCN
Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych.

Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego.
Ministerstwo Nauki iSzkolnictwa Wyszego.
Mae irednie przedsibiorstwa.
Narodowe Centrum Bada iRozwoju. Agencja wykonawcza Ministra Nauki
iSzkolnictwa Wyszego, realizujca zadania zzakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej iinnowacyjnej pastwa.
Narodowe Centrum Nauki.
Prawa wasnoci
intelektualnej
Prawa wasnoci dowynikw bada naukowych lubprac rozwojowych bdcych

wynalazkiem, wzorem uytkowym, wzorem przemysowym lubtopografi
ukadu scalonego, wyhodowan albo odkryt iwyprowadzon odmian roliny
orazutworem lubinformacj zwizan ztymi wynikami, wszczeglnoci
know-how9.
Wdroenie
Udokumentowane, praktyczne wykorzystanie wyniku bada naukowych lubprac

rozwojowych przezpodmiot inny ni jednostka naukowa, ktra wykonaa dane
badanie naukowe lubprac rozwojow. Efekty wdroenia mog mie wymiar
finansowy, gospodarczy lubspoeczny.
56789
5 Ewaluacja procesu komercjalizacji wynikw prac B+R orazwsppracy jednostek naukowych z przedsibiorcami w ramach I osi
6
7
8
9
priorytetowej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (Poddziaanie 1.1.2 orazPoddziaanie 1.3.1), grudzie 2013.
Wtym opracowaniu zostaa rwnie omwiona literatura przedmiotu.
Definicja zostaa opracowana napodstawie publikacji NCBiR Komercjalizacja B+R dlapraktykw 2013, Warszawa 2013 (dostpny
m.in.: http://patenty.bg.agh.edu.pl/graf/komercjalizacja2.pdf).
Art.2 ust.1 pkt35 Prawa o szkolnictwie wyszym.
Art.2 ust.1 pkt36 Prawa o szkolnictwie wyszym.
Uzasadnienie do projektu ustawy z dnia 11lipca 2014r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyszym orazniektrych
innych ustaw (Dz.U. z 2014r. poz.1198).
ZAOENIA KONTROLI
Temat kontroli
Kontrola planowa Komercjalizacja wynikw bada naukowych (P/15/027) zostaa podjta
zinicjatywy Najwyszej Izby Kontroli.
Cel izakres kontroli
Celem gwnym kontroli bya ocena skutecznoci wsparcia komercjalizacji wynikw bada
naukowych wzakresie zwikszania innowacyjnoci gospodarki. Ocena dotyczya wszczeglnoci:
1) zgodnoci dziaa wspierajcych komercjalizacj wynikw bada naukowych zdokumentami
strategicznymi iinnymi zaoeniami odnoszcymi sidoPolski, gwnie wobszarze
innowacyjnoci;
2) zgodnoci dziaa wspierajcych komercjalizacj wynikw bada naukowych zprzyjtymi
zaoeniami;
3) stopnia osignicia zaoonych celw wrealizowanych programach, wtym zwikszenia
innowacyjnoci gospodarki;
4) prawidowoci okrelenia, osigania iraportowania wskanikw orazdotyczcych komercjalizacji
wynikw bada naukowych;
5) sposobu weryfikacji osiganych wskanikw rezultatw przezwykonawcw projektw
wprogramach wspierajcych komercjalizacj wynikw bada naukowych.
Kontrol przeprowadzono wNarodowym Centrum Bada iRozwoju, Ministerstwie Nauki
iSzkolnictwa Wyszego orazwszeciu podmiotach, ktreotrzymay dofinansowanie odNCBiR
(dwie publiczne szkoy wysze, dwa instytuty badawcze orazdwa podmioty komercyjne). Kontrola
wMNiSW, NCBiR orazwjednostkach publicznych zostaa przeprowadzona napostawie art.2
ust.1 ustawy zdnia 23grudnia 1994r. oNajwyszej Izbie Kontroli10, zuwzgldnieniem kryteriw
okrelonych wart.5 ust.1 tej ustawy (legalno, gospodarno, celowo irzetelno). Czynnoci
kontrolne wpozostaych jednostkach byy prowadzone napodstawie art.2 ust.3 ustawy oNIK,
zuwzgldnieniem kryteriw okrelonych wart.5 ust.3 tej ustawy (legalnoci, gospodarnoci).
Okres objty kontrol obejmowa lata 20112015 (do czasu zakoczenia czynnoci kontrolnych).
Kontrol przeprowadzono wokresie od3sierpnia do30padziernika 2015r.
W informacji wykorzystano rwnie wyniki kontroli Zarzdzanie wasnoci intelektualn
wszkoach wyszych (P/14/084), ktrej gwnym celem byo dokonanie oceny ochrony
i wykorzystania wasnoci intelektualnej przez kontrolowane szkoy wysze. W kontroli
tejskoncentrowano siprzede wszystkim nazagadnieniach dotyczcych przygotowania
naukowcw iuczelni doidentyfikacji wiedzy wymagajcej ochrony, ichaktywnoci wposzukiwaniu
potencjau komercyjnego projektw orazadekwatnoci iskutecznoci dziaa podejmowanych
przezuczelnie wcelu ochrony swojej wasnoci intelektualnej. Kontrol przeprowadzono womiu
publicznych szkoach wyszych napodstawie art.2 ust.1 ustawy oNIK, zuwzgldnieniem kryteriw
okrelonych wart.5 ust.1 tej ustawy (legalno, gospodarno, celowo irzetelno). Kontrol
objto okres od1padziernika 2011 do30wrzenia 2014r. Czynnoci kontrolne prowadzono
od17grudnia 2014r. do16kwietnia 2015r.
10 Dz. U. z2015r. poz.1096, dalej: ustawa oNIK.
ZAOENIA KONTROLI
Uzasadnienie podjcia kontroli

W obecnym stadium rozwoju Polski zwraca siuwag naryzyko puapki redniego dochodu jako
konsekwencji niewystarczajcego wsparcia innowacyjnoci. Oznacza tosytuacj, wktrej szybko
rosnca gospodarka poosigniciu okrelonego poziomu rozwoju zaczyna traci dynamik
iwchodzi wokres spowolnionego wzrostu PKB11. Przyczynami takiego stanu mog by trudnoci
zprzestawieniem gospodarki zewzrostu opartego naimporcie nowoczesnych technologii narozwj
oparty nawasnym potencjale badawczym orazzanikanie przewagi konkurencyjnej bazujcej
narelatywnie niskich kosztach pracy. Wspomagajce rozwj gospodarczy dziaania zaradcze
mog polega nazastpieniu imitacyjnego modelu gospodarczego (powielajcego wznacznej
mierze produkcj krajw bardziej zawansowanych technologicznie) modelem nastawionym
nawykorzystywanie wiedzy iinnowacji orazwspierajcym stay postp technologiczny przemysu
isektora usug12. Innowacje zarwno technologiczne jak iorganizacyjne pozwalaj zwikszy
wydajno pracy, cowspiera zarwno wzrost PKB jak iwynagrodze pracujcych.
Kwestie teznajduj swoje odzwierciedlenie wrankingach innowacyjnoci sporzdzanych przezUni
Europejsk. W2012r. Polska zaja 24 miejsce na27 krajw objtych rankingiem opublikowanym
w2013r. Sabsz pozycj zajy tylko otwa, Rumunia iBugaria. Dosaboci Polski wtym zakresie
zaliczono midzy innymi: niskie wydatki sektora prywatnego nabadania irozwj, sabo
wsppracy nauki ibiznesu, spadek liczby maych irednich przedsibiorstw wprowadzajcych
innowacje produktowe lubprocesowe (Innovation Union Scoreboard 2013). Wlatach 2013 i2014
innowacyjno mierzona wtym rankingu nieznacznie wzrosa, aczkolwiek jej poziom jest zbliony
doodnotowanego w2007r. Polska znajduje siponiej redniej UE wzakresie: ubiegania
siopatenty midzynarodowe, zagraniczn komercjalizacj patentw, nisk liczb uczestnikw
studiw doktoranckich spoza Unii Europejskiej (Innovation Union Scoreboard 2015)13.
11 P. Wieczorek, Gospodarcze dylematy Polski szansa naprzyspieszenie wzrostu aryzyko dryfu rozwojowego, Kontrola
Pastwowa nr5, wrzesiepadziernik 2015, s. 133.
12 Ibidem, s. 133135.
13 Innovation Union Scoreboard 2015, European Union 2015.
(http://ec.europa.eu/growth/industry/ innovation/facts-figures/scoreboards/files/ius-2015_en.pdf).
PODSUMOWANIE W YNIKW KON TROLI

2.1 Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci
W latach 20112015 Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego orazNarodowe Centrum
Bada iRozwoju zaangaowali prawie 3,4mldz14 wewsparcie komercjalizacji wynikw
bada naukowych. Pomimo zgodnoci zestrategicznymi kierunkami bada naukowych,
poszczeglne inicjatywy (programy iprzedsiwzicia) charakteryzoway siopnieniami,
brakiem stabilnoci finansowania, niepenym okreleniem wskanikw orazsaboci
nadzoru Ministra. Wocenie Najwyszej Izby Kontroli stwierdzone wady wsystemie wsparcia
komercjalizacji wynikw bada naukowych skutkuj sabszym odzakadanego wzrostem
innowacyjnoci polskiej gospodarki wprzyjtej perspektywie czasowej.
Minister realizowa trzy inicjatywy ocznej wartoci 82,8mlnz TOP 500 Innovators, Brokerzy
Innowacji orazInkubator Innowacyjnoci. Ich celem byo podniesienie kwalifikacji kadr sektora
B+R wzakresie wsppracy zpodmiotami gospodarczymi orazupowszechnianie wynikw bada
naukowych wrodowisku przedsibiorcw. Natomiast NCBiR prowadzio 14 inicjatyw owartoci
3,3mldz15. Najwicej rodkw publicznych (71%) zakontraktowano wramach trzech inicjatyw
Centrum: Programu Bada Stosowanych (1,3mldz), Innotech (0,7mldz) orazDemonstrator+.
Wsparcie Bada Naukowych iPrac Rozwojowych wSkali Demonstracyjnej (0,4mldz). Obejmoway
one dofinansowanie bada naukowych, prac wdroeniowych oraztestowanie innowacyjnych
technologii, produktw iusug wobszarach uznanych zastrategiczne dlarozwoju spoeczno-gospodarczego pastwa.
[str. 1719]
W ocenie NIK, opnienia wrealizacji trzech programw NCBiR orazbrak stabilnoci finansowania
mog ograniczy skuteczno wsparcia komercjalizacji. Niezgodnie zharmonogramem iplanem
finansowym realizowano programy Innolot, Innomed orazSpin-Tech (o wartoci 0,6mldz),
ktrych celem jest m.in. zwikszenie konkurencyjnoci polskiej gospodarki wsektorze lotniczym,
wzrost dostpnoci zaawansowanych produktw medycznych dlaosb chorych. Podczas kontroli
stwierdzono rwnie wady projektowe programw (np.niewaciwe okrelenie wskanikw
iwartoci docelowych), ktremog utrudni Ministrowi iNCBiR prawidow weryfikacj osiganych
rezultatw. NIK pozytywnie ocenia natomiast zgodn zprzyjtymi zaoeniami finansowymi
realizacj najwikszych programw wspierajcych komercjalizacj (Innotech, Program Bada
Stosowanych). Pozytywna ocena dotyczy rwnie wymienionych wyej trzech inicjatyw Ministra.

[str. 28, 32]
Minister przeprowadza systematycznie kontrole wNCBiR dotyczce jego gospodarki finansowej
orazwykonywania zada. Monitorowa rwnie realizacj wnioskw pokontrolnych. Podczas
kontroli NIK stwierdzono jednak nieprawidowoci, ktrewskazuj nasabo nadzoru Ministra
nadNCBiR. Przygotowane przezCentrum plany ewaluacji strategicznych programw bada
naukowych niezawieray wszystkich elementw wnioskowanych przezMinistra. Zakres
planowanych ewaluacji by okrelany zbyt oglnie bez wskazania wartoci miernikw,
ktrenaley zbada przed wydaniem oceny natemat stopnia osignicia celw programw.
Pomimo zgaszanych uwag, Ministrowi nieudao siwyegzekwowa odDyrektora NCBiR okrelenia
takich wartoci. Minister niepodj rwnie wewaciwym czasie dziaa nadzorczych wobec
14 Dane finansowe obejmuj w2015r. okres dodnia 31lipca 2015r.
15 Byy tonastpujce programy iprzedsiwzicia: Blue Gas Polski Gaz upkowy, Bridge Alfa, Bridge Mentor, CuBr,
Wsparcie bada naukowych iprac rozwojowych wskali demonstracyjnej. Demonstrator+ zwanym dalej: Demonstrator+,
Gekon, Graf-Tech, Innotech, Innolot, Innomed, Patent Plus, Program Bada Stosowanych, Spin-Tech, Tango.
P O D S U M O WA N I E W Y N I K W KO N T R O L I
NCBiR, wkonsekwencji Centrum dokonao wyboru projektw wprzedsiwziciu Bridge Alfa

znaruszeniem obowizujcej procedury. NIK zauwaya rwnie luki wnadzorze Ministra nadNCBiR
wzakresie przedsiwzi finansowanych zerodkw unijnych spowodowane bdn interpretacj
przepisw ustawy oNCBiR.
[str. 27 28]
Objte badaniem kontrolnym wNCBiR iu beneficjentw16 umowy odofinansowanie projektw
wspierajcych komercjalizacj wynikw bada naukowych byy realizowane zgodnie zprzyjtymi
zaoeniami. Tylko wtrzech przypadkach stwierdzono nieprawidowoci, np.nierzetelne
wykazywanie wsprawozdaniu dlaGUS wysokoci dofinansowania zerodkw publicznych.
Wwyniku realizacji projektw beneficjenci podejmowali pierwsze prby komercjalizacji
ich wynikw, prowadzili dziaania promocyjne oraz dokonywali zgosze patentowych.
Weryfikowanie przezNCBiR rezultatw inicjatyw wspierajcych komercjalizacj B+R odbywao
sizgodnie zobowizujcymi procedurami orazwarunkami umw zawartych zbeneficjentami.
[str. 3435]
Aby zapewni odpowiedni poziom ochrony prawnej wynikw bada naukowych izwikszy
szanse naich komercjalizacj, wskontrolowanych szkoach wyszych przyjto strategie
zarzdzania wasnoci intelektualn istworzono wtym celu adekwatne warunki organizacyjno-administracyjne. Dodatkowo uczelnie wspomagay pracownikw wrozwijaniu wiedzy przydatnej
zpunktu widzenia komercjalizacji, ustanawiajc system zacht finansowych orazrozwiza
promujcych rozwj zawodowy. Szkoy wysze stosoway rne modele zarzdzania wasnoci
intelektualn najczciej przy udziale akademickich centrw transferu technologii lubspek
celowych. Przypadki nieprzestrzegania/niedostosowania wewntrznych procedur wochronie
[str. 3739]
wynikw bada naukowych stwierdzono wtrzech skontrolowanych uczelniach17.
Uczelnie podejmoway dziaania ochrony prawnej swojej wasnoci intelektualnej, powstaej
wwyniku prowadzonych bada naukowych iprac rozwojowych. Dziaania teskutkoway znaczn
liczb zgosze wynalazkw doUrzdu Patentowego RP, natomiast istotna cz patentw
wygasaa poupywie pierwszego, trzyletniego okresu ochrony, cowskazuje naniski potencja
komercjalizacyjny chronionych dbr. Skontrolowane uczelnie podejmoway szereg dziaa wcelu
transferu technologii znauki dobiznesu, przy czym ichefekty niebyy wwikszoci uczelni
satysfakcjonujce.
[str. 4041, 4647]
2.2 Uwagi kocowe iwnioski

1. Jedn zgwnych barier komercjalizacji wynikw bada naukowych wPolsce jest niskie
zainteresowanie przedsibiorcw dziaaniami innowacyjnymi. Przepywy rodkw nabadania
zsektora gospodarki dowyszych uczelni iinstytutw badawczych wynosiy zaledwie 0,03% PKB,
cozdaniem ekspertw oznacza, erynek bada naukowych wPolsce bardzo sabo funkcjonuje.
Faktyczn skal rynku bada naukowych okrelaj przepywy rodkw zprzedsibiorstw
dowyszych uczelni iinstytutw. Przepywy testanowiy w2011r. ok. 3% wszystkich nakadw
nabadania wPolsce, cowynioso 0,4mldz iodpowiadao 0,03% PKB. Okoo 70% tych przepyww
trafio doinstytutw badawczych. Powysze uwarunkowanie powoduje, etzw. wskanik BERD
16 Badaniem kontrolnym wNCBiR objto 22 umowy odofinansowanie projektw ocznej wartoci 306,6mlnz. Dodatkowo
przeprowadzono kontrol uszeciu beneficjentw, ktrzy realizowali 12 projektw ocznej wartoci 42.851,6tys.z.
17 Nieprzestrzeganie/niedostosowania wewntrznych procedur stwierdzono wPolitechnice witokrzyskiej wKielcach,
Akademii Grniczo--Hutniczej im. Stanisawa Staszica wKrakowie orazwWarszawskim Uniwersytecie Medycznym.
(wydatki biznesu naB+R) sytuuje nasz kraj najednym zostatnich wkrajach OECD (lepsze wskaniki
wtym zakresie odnotoway m.in. Wgry iTurcja). Wwysoko innowacyjnych gospodarkach wskanik
ten jest kilkunastokrotnie wyszy ni wPolsce18.
Wpywa na to niski rozwj kultury innowacyjnoci, dominacja zagranicznych centrw
podejmowania decyzji wwikszoci duych firm, imitacyjny charakter inwestycji winnowacje
(oparty nanabyciu maszyn iurzdze) orazniewielkie zainteresowanie materialne wynalazcw
komercjalizacj wynikw bada naukowych ibrak umiejtnoci wsppracy sektora nauki
zbiznesem.
W strukturze przedsibiorstw w Polsce dominuj podmioty najmniejsze zatrudniajce
do9pracownikw (mikroprzedsibiorstwa), ktrestanowi 95% oglnej populacji przedsibiorstw.
Pozostae podmioty tomae firmy (3%), rednie 0,9% idue 0,2%19. Badania nadinnowacyjnoci
mikroprzedsibiorstw wykazuj, eim mniejsza firma, tym rzadziej prowadzi dziaalno
innowacyjn 20. Aktywno innowacyjn wykazuj gwnie due podmioty gospodarcze
zatrudniajce powyej 250 pracownikw. Wlatach 20122014 dziaalno tak prowadzio 18,6%
przedsibiorstw przemysowych i12,3% przedsibiorstw usugowych21. Podmioty tewprowadziy
nowe lubistotnie ulepszone innowacje produktowe (wyroby lubusugi), procesowe (metody
wytwarzania wyrobw lubwspierania procesw zzakresu logistyki idystrybucji), organizacyjne
(metody dziaania, podziau zada iuprawnie decyzyjnych) lubmarketingowe (techniki promocji
produktw, metody ksztatowania cen wyrobw iusug). Innowacje produktowe lubprocesowe
wprowadzono przede wszystkim wdwch dziaach przemysu: Produkcja podstawowych substancji
farmaceutycznych orazlekw ipozostaych wyrobw farmaceutycznych (45,6%) orazProdukcja
chemikaliw iwyrobw chemicznych (38,9%). W2014r. nakady nadziaalno innowacyjn
wsektorze przemysowym wyniosy 24,6mldz, awsektorze usug 13mldz (w 2013r. wyniosy
odpowiednio 21mldz i12mldz).
Polityka pastwa wobszarze nauki iinnowacyjnoci zmierza dostworzenia mechanizmw
stymulujcych sektor gospodarki doinwestowania wdziaalno B+R. Zewzgldu nafakt,
edziaalno innowacyjna wie sizryzykiem ekonomicznym, znaczna cz instrumentw
wsparcia ma charakter finansowy wformie bezzwrotnych dotacji bd instrumentw dunych
ikapitaowych. Wlatach 20112013 publiczne wsparcie finansowe nadziaalno innowacyjn
otrzymao 25,1% aktywnych innowacyjnie przedsibiorstw przemysowych (wobec 25,9% wlatach
20102012)22. Wnowej perspektywie finansowej zaplanowano transformacj systemu wsparcia
przedsibiorcw opartego nadotacjach wkierunku instrumentw zwrotnych, zwikszajcych
efekt dwigni finansowej. Wramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwj 20142020
przewidziano wiele instrumentw tego typu wsparcia: kredyty nainnowacje technologiczne (jako
kontynuacja POIG), fundusze gwarancyjne, fundusze typu venture capital orazfundusze kapitau
zalkowego. Zwikszono rwnie nacisk nafinansowanie bada naukowych iprzemysowych
realizowanych wsplnie przezpodmioty gospodarcze ipubliczne jednostki naukowe.
18 W. Orowski, Komercjalizacja bada naukowych wPolsce. Bariery imoliwoci ichprzeamania, Warszawa lipiec 2013, str. 3, 2526.
19 Diagnoza Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwj 20142020, Analiza wyzwa, potrzeb ipotencjaw podejcie
20
21
10
22
tematyczne iterytorialne, Warszawa, grudzie 2013r., str. 15. rdo: http://www.mg.gov.pl/Fundusze+UE/POIR+2014-2020/

Dokumenty/Diagnoza.
Tame, str. 19.
Dziaalno innowacyjna przedsibiorstw w Polsce w latach 20122014, Opracowanie sygnalne Gwnego Urzdu
Statystycznego z30wrzenia 2015r., Warszawa.
Dziaalno innowacyjna przedsibiorstw wPolsce wlatach 20112013, Gwny Urzd Statystyczny, Warszawa 2014, str. 83.
Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli, skuteczno takiej interwencji wymaga odpowiedniego

skoordynowania dziaa wadz publicznych odpowiedzialnych zasprawy pastwa wobszarze
gospodarki oraznauki iszkolnictwa wyszego. Dziaania tepowinny by ukierunkowane napopraw
warunkw prowadzenia dziaalnoci innowacyjnej przezprzedsibiorcw, awszczeglnoci
sektor MSP, orazstworzenie odpowiedniej oferty badawczo-rozwojowej przezpubliczne jednostki
naukowe.
2. Dokumenty strategiczne nieokrelaj polskiej specjalizacji wzakresie okrelonych dziedzin
nauki. WKrajowym Programie Bada okrelono szerokie spektrum bada traktowanych jako
strategiczne23. Brak specjalizacji naukowej dotyczy rwnie inicjatyw wspierajcych komercjalizacj
wynikw bada naukowych wPolsce, wtym bada stosowanych. Najwiksza zeskontrolowanych
inicjatyw Program Bada Stosowanych jest adresowany dopodmiotw prowadzcy badania
wdziewiciu rnorodnych obszarach24. Dlatego Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia
programy sektorowe realizowane przezNCBiR reagujce napotrzeby iwnioski bezporednio
zgaszane przezprzedstawicieli gospodarki 25. Zdaniem NIK rozwj iprawidowa realizacja
programw sektorowych moe przyczyni sirwnie dowikszego zaangaowania sipodmiotw
gospodarczych wfinansowanie dziaalnoci B+R26.
Wyniki kontroli NIK Zarzdzanie wasnoci intelektualn wszkoach wyszych (P/14/084) potwierdzaj
m.in. ustalenia kontroli Efekty dziaalnoci instytutw badawczych (P/14/070), enadmiernie
promowano osignicia ilociowe wzakresie dziaa wspierajcych komercjalizacj wynikw bada
naukowy, np.liczb patentw lubzgosze patentowych bez zrnicowania ichrangi. Dlatego NIK
pozytywnie ocenia zmiany dokonane wkryteriach oceny parametrycznej zawarte wpodpisanym
wdniu 27padziernika 2015r. rozporzdzeniu27, wktrym m.in. zwikszona zostaa liczba punktw
przyznawana zapatent udzielony wPolsce do30 pktiwprowadzona zostaa podwyszona
punktacja zapatent udzielony zagranic (40 pkt). Jednoczenie wzmienionych kryteriach oceny
parametrycznej bd rwnie uwzgldniane przychody jakie osigna jednostka zesprzeday
produktw powstaych wwyniku wdroenia wjednostce wynikw jej wasnych bada.
23 Krajowy Program Bada obejmowa siedem kierunkw strategicznych wyszczeglnionych powyej takich m.in. jak: nowe
24
25
26
27
technologie wzakresie energetyki; rodowisko naturalne, rolnictwo ilenictwo; spoeczny igospodarczy rozwj Polski
wwarunkach globalizujcych sirynkw orazbezpieczestwo iobronno pastwa.
Zdefiniowane w ramach PBS dziewi obszarw to: nauki chemiczne; geologia, grnictwo i budownictwo;
technologie informacyjne, elektronika, automatyka irobotyka; energetyka ielektrotechnika; materiay itechnologie
materiaowe; mechanika i transport; nauki medyczne i farmaceutyczne; nauki biologiczne, rolnicze, lene
iweterynaryjne; interdyscyplinarny. Opis programu PBS dostpny:
http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/pl/defaultopisy/525/1/1/program_badan_stosowanych_opis.pdf.
W okresie objtym kontrol NCBiR realizowa dwa programy sektorowe: Innolot iInnomed. Wdniu 18grudnia 2015r.
ogoszony zosta konkurs nadofinansowanie projektw dlaProgramu sektorowego Innochem finansowanego zerodkw
wramach Dziaania 1.2 Sektorowe programy B+R Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwj. Program Innochem.
Program zosta zainicjowany przezPolsk Izb Przemysu Chemicznego wodpowiedzi naskierowane przezNCBiR
dopodmiotw zrzeszajcych przedstawicieli poszczeglnych sektorw gospodarki zaproszenie doskadania ofert
naprzygotowanie studium wykonalnoci programu sektorowego. Polska Izba Przemysu Chemicznegozoya w2014 roku
studium wykonalnoci programu sektorowego, bdce jednoczenie wnioskiem oustanowienie programu sektorowego
Innochem. (Dane za: http://ncbr.gov.pl/fundusze-europejskie/poir/konkursy/konkurs3122015innochem/aktualnosci).
Jednym zdiagnozowanych zjawisk wsferze B+R jest moliwy spadek dynamiki wzrostu nakadw naB+R zestrony
przedsibiorcw, dlatego szczeglne znaczenie maj programy wspierajce ichzaangaowanie. Zbada przeprowadzonych
przezfirm doradcz Deloitte Badania irozwj wPolsce. Raport 2014 wynikao, eprzedsibiorcy planuj stabilizacj
lub ograniczenie wydatkw na B+R. w latach 20132014 (zob. Innowacje 2015, Instytut Innowacyjna Gospodarka,
marzec2015, s. 21, dostpne: http://ingos.pl/pl/wszystkie-publikacje).
Rozporzdzenie Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego zdnia 27padziernika 2015r. wsprawie kryteriw itrybu
przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym (Dz. U. z2015r. poz.2015).
11
Zmiany wdotychczasowym modelu promowania osigni zzakresu B+R wydaj siwskazane

zewzgldu nanisk efektywno innowacji wPolsce28.
3. Najwysza Izba Kontroli zauwaa, eMinister Nauki iSzkolnictwa Wyszego ograniczy nadzr
nadrealizacj przedsiwzi dofinansowanych wramach rodkw europejskich przezNarodowe
Centrum Bada iRozwoju, przyjmujc enadzr ten sprawuje Instytucja Zarzdzajca, ktrej funkcj
peni minister waciwy dospraw rozwoju regionalnego. Podobne podejcie zaobserwowano
podczas kontroli wMNiSW orazNCBiR Ksztacenie nakierunkach zamawianych (P/14/028).
Poprzejciu przezCentrum od1wrzenia 2011r. funkcji Instytucji Poredniczcej dlaPriorytetu
IVSzkolnictwo wysze inauka POKL nadzr Ministra nadrealizacj koncepcji ksztacenia nakierunkach
zamawianych zosta wznacznym stopniu ograniczony, poniewa NCBRjako Instytucja Poredniczca
dlarealizacji m.in. Poddziaania 4.1.2 POKL podlega Ministrowi Rozwoju Regionalnego bdcego
Instytucj Zarzdzajc dlaPOKL. Minister ten peni wiodc rol wsystemie nadzoru ikontroli
nadrealizacj Programu Operacyjnego Kapita Ludzki 20072013. Wkonsekwencji, Minister Nauki
iSzkolnictwa Wyszego mia ograniczony wpyw namoliwo zmiany elementw koncepcji
ksztacenia nakierunkach zamawianych. Zmiany tebyy dokonywane przezMinisterstwo Rozwoju
Regionalnego wporozumieniu zNCBiR napodstawie decyzji Komisji Europejskiej29.
Faktycznie, stosownie doart.25 pkt1 ustawy zdnia 6grudnia 2006r. ozasadach prowadzenia
polityki rozwoju30, zaprawidow realizacj programu operacyjnego, oktrym mowa wart.2
pkt1 rozporzdzenia Rady (WE) nr1083/2006 zdnia 11lipca 2006r. ustanawiajcego przepisy
oglne dotyczce Europejskiego Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego
orazFundusz Spjnoci iuchylajce rozporzdzenie (WE) nr1260/199931, odpowiada instytucja
zarzdzajca, ktr jest minister waciwy dospraw rozwoju regionalnego. Dojego zada naley
monitorowanie postpw wrealizacji, ewaluacja programu operacyjnego orazstopnia osigania
jego celw, jak rwnie prowadzenie kontroli realizacji programu operacyjnego, wtym kontroli
poszczeglnych dofinansowanych projektw (art.26 ust.1 pkt12 i14 ustawy ozasadach
prowadzenia polityki rozwoju).
Powyszy przepis niewyklucza jednak obowizku nadzoru Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego
nadNCBiR, wynikajcego zart.34 ust.1 ustawy oNCBiR. Stosownie dopowoanego przepisu,
Minister sprawuje nadzr nadNCBiR zpunktu widzenia legalnoci, gospodarnoci orazrzetelnoci.
Na tej podstawie, w ramach nadzoru, zatwierdza i przyjmuje dokumenty o charakterze
planistycznym isprawozdawczym, przedkadane przezDyrektora NCBiR. Minister sprawuje wic
nadzr nadNCBiR jako podmiotem, anie nadposzczeglnymi realizowanymi przeze programami.
4. Wlatach 20112015 wysoko rodkw publicznych zaangaowanych przezMinistra
Nauki iSzkolnictwa Wyszego iNarodowe Centrum Bada iRozwoju wrealizacj programw
28 Wedug Global Innovation Index 2015. Effective Innovation Policies for Development Polska zaja 93 miejsce na141
12
uwzgldnionych wraporcie pastw pod wzgldem efektywnoci innowacji. Jako kryterium efektywnoci innowacji
przyjto relacj osigni (naukowe itechnologiczne) donakadw/zasobw (instytucje, kapita ludzki, infrastruktury,
wyrafinowanie rynku, wyrafinowanie rynku, wyrafinowanie biznesu). Raport dostpny: https://www.globalinnovationindex.
org/userfiles/file/reportpdf/gii-full-report-2015-v6.pdf#page=3&zoom=auto,-169,124.
29 Zob. Informacja o wynikach kontroli Ksztacenie na kierunkach zamawianych, Najwysza Izba Kontroli
(nrew. 56/2015/P/14/028/KNO).
30 Dz.U. z2014r. poz.1649, zezm.
31 Dz.Urz. UE L Nr210, str. 25. Zgodnie zpowoanym wyej przepisem rozporzdzenia Rady, program operacyjny todokument
przedoony przezpastwo czonkowskie iprzyjty przezKomisj, okrelajcy strategi rozwoju wrazzespjnym zestawem priorytetw,
ktremaj by osignite zpomoc funduszu lub, wprzypadku celu Konwergencja, zpomoc Funduszu Spjnoci iEFRR.
iprzedsiwzi wobszarze wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych bya znaczna

iwynosia ok. 3.357,1mlnz32. Tymczasem stopie ichoddziaywania narozwj gospodarki
mona bdzie zweryfikowa dopiero wlatach 20192025. Zidentyfikowane podczas kontroli
opnienia wrealizacji takich programw jak Spin-Tech, Innomed orazInnolot mog
spowodowa, ezakadane efekty pojawi sijeszcze pniej. Zdaniem NIK tak odlega
perspektywa czasowa wzmacnia znaczenie instrumentw monitorowania postpu rzeczowego
programw iprzedsiwzi, awszczeglnoci ichzgodnoci zzaoonymi celami. Zwiksza rwnie
odpowiedzialno Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego zanadzr nadprawidow, skuteczn
iefektywn realizacj zada przezNarodowe Centrum Bada iRozwoju.
5. Wlatach 20112014 liczba realizowanych projektw wspierajcych porednio ibezporednio
komercjalizacj wynikw bada naukowych, dofinansowanych zerodkw NCBiR, wykazywaa
tendencj rosnc : z1.226 w2011r., poprzez 1.901 w2013r. do1.506 w2014r. Najwysza Izba
Kontroli zwraca uwag nabrak zintegrowanej bazy danych, zawierajcej kompletn informacj
natemat projektw badawczych iwdroeniowych dofinansowanych zerodkw publicznych
przezMinistra Nauki iSzkolnictwa Wyszego, Narodowe Centrum Bada iRozwoju orazNarodowe
Centrum Nauki. Utworzenie takiej bazy przezMinistra Nauki iSzkolnictwa Wyszego umoliwioby
identyfikacj podobnych inicjatyw badawczych iwdroeniowych orazzmniejszyoby ryzyko
podwjnego finansowania bada. Jednym zcelw bazy mogoby by rwnie upowszechnianie
wynikw bada realizowanych przezpubliczne jednostki badawcze.
W celu zwikszenia skutecznoci wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych
orazzminimalizowania wystpujcych ryzyk, Najwysza Izba Kontroli wnosi do:
1. Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego o:
wzmocnienie nadzoru nadNarodowym Centrum Bada iRozwoju wzakresie
realizowanych przezCentrum programw iprzedsiwzi wobszarze wsparcia
komercjalizacji wynikw bada naukowych;
podjcie dziaa wcelu utworzenia zintegrowanej bazy projektw badawczych
iwdroeniowych dofinansowanych zerodkw publicznych, dlazminimalizowania
ryzyka podwjnego finansowania.
2. Dyrektora Narodowego Centrum Bada iRozwoju o:
realizowanie programw iprzedsiwzi zgodnie zobowizujcymi harmonogramami
lubdokonywanie ichaktualizacji wzwizku zezdiagnozowanymi potrzebami;
przestrzeganie uprawnie Rady NCBiR wzakresie opiniowania zaoe projektowanych
przedsiwzi.
3. Rektorw szk wyszych o:
zintensyfikowanie dziaa majcych nacelu tworzenie wasnoci intelektualnej
owysokim potencjale komercjalizacyjnym;
zapewnienie przestrzegania procedur wewntrznych dotyczcych zarzdzania
wasnoci intelektualn.
32 Dane finansowe (warto dofinansowania wzawartych umowach) obejmuj okres do31lipca 2015r. idotycz 14 programw
iprzedsiwzi realizowanych przezNCBiR: Blue Gas Polski Gaz upkowy, Bridge Alfa, Bridge Mentor, CuBr, Wsparcie
bada naukowych iprac rozwojowych wskali demonstracyjnej. Demonstrator+ zwanym dalej: Demonstrator+, Gekon,
Graf-Tech, Innotech, Innolot, Innomed, Patent Plus, Program Bada Stosowanych, Spin-Tech, Tango oraztrzech
programw Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego.
13
WA NIE JSZE W YNIK I KON TROLI

3.1 Programy wspierajce komercjalizacj wynikw bada naukowych
W latach 20112015 Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego orazNarodowe Centrum Bada
iRozwoju zaangaowali prawie 3,4mldz 33 wewsparcie komercjalizacji wynikw bada
naukowych, ktrego skutkiem powinno by zwikszenie innowacyjnoci polskiej gospodarki.
Przyjto, ewpyw tej interwencji bdzie zauwaalny wlatach 20192025. Minister realizowa trzy
inicjatywy ocznej wartoci 82,8mlnz (TOP 500 Innovators, Brokerzy Innowacji, Inkubator
Innowacyjnoci). Ich celem byo podniesienie kwalifikacji kadr sektora B+R wzakresie wsppracy
zpodmiotami gospodarczymi orazupowszechnianie wynikw bada naukowych wrodowisku
przedsibiorcw. Natomiast NCBiR prowadzio 14 inicjatyw owartoci 3,3mldz 34. Najwicej
rodkw publicznych zakontraktowano wramach trzech programw Centrum: Programu Bada
Stosowanych (1,3mldz), Innotech (0,7mldz) orazDemonstrator+. Wsparcie Bada Naukowych
iPrac Rozwojowych wSkali Demonstracyjnej (0,4mldz). Obejmoway one dofinansowanie bada
naukowych, prac wdroeniowych oraztestowanie innowacyjnych technologii, produktw lubusug
wobszarach uznanych zastrategiczne dlarozwoju spoeczno-gospodarczego pastwa.
3.1.1. Zaoenia komercjalizacji wynikw bada naukowych orazzakres ichfinansowania
W Strategii Innowacyjnoci iEfektywnoci Gospodarki Dynamiczna Polska 2020 wskazano napotrzeb
tworzenia gospodarki opartej nawiedzy poprzez zwikszanie potencjau naukowego, tworzenie
zintegrowanej infrastruktury badawczej, wspieranie MP (maych irednich przedsibiorstw)
oduym potencjale rozwoju orazkomercjalizowanie wynalazkw iinnowacji. Wramach wspierania
wsppracy wtworzeniu iwdraaniu innowacji zalecono kooperacj zotoczeniem zewntrznym35.
W 2013r. czne nakady nabadania naukowe iprace rozwojowe wyniosy 14,4mldz ibyy oponad
1/3 wysze odnakadw w2009r. Nadal jednak wPolsce warto nakadw naB+R jest nisza
od1% PKB (w 2013r. wyniosy one 0,87% PKB), podczas gdy rednia dlakrajw UE wyniosa 2,01%.
WStrategii Rozwoju Kraju 2020 zaoono, eudzia wydatkw naB+R powinien wynie do2020r.
1,7% PKB36.
Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego okrela ramy dziaalnoci naukowej ifinansuje j zgodnie
zdiagnoz icelami Strategii Rozwoju Kraju 20072015. Wdokumencie tym wskazano, eSektor nauki
wPolsce wymaga konsekwentnego zwikszania nakadw majcych nacelu wzmocnienie jego
konkurencyjnoci. Zjednej strony konieczny jest rozwj bazy badawczej orazkadry naukowej, azdrugiej
ukierunkowanie ju istniejcych zasobw naprowadzenie bada wdziedzinach priorytetowych
dlarozwoju kraju. Niezbdne jest zwikszenie roli bada naukowych wrozwoju gospodarczym,
m.in.poprzez promocj wsppracy przedsibiorcw, instytucji otoczenia biznesu orazjednostek
naukowych, atake poprzez uczestnictwo winicjatywach Europejskiej Przestrzeni Badawczej37.
33 Dane finansowe obejmuj w2015r. okres dodnia 31lipca 2015r.
34 Byy tonastpujce programy iprzedsiwzicia: Blue Gas Polski Gaz upkowy, Bridge Alfa, Bridge Mentor, CuBr,
35
36
37
14
Wsparcie bada naukowych iprac rozwojowych wskali demonstracyjnej. Demonstrator+ zwanym dalej: Demonstrator+,
Gekon, Graf-Tech, Innotech, Innolot, Inoomed, Patent Plus, Program Bada Stosowanych, Spin-Tech, Tango.
http://www.mg.gov.pl/files/upload/17492/Strategia.pdf
Ibidem, s. 138. Strategia zakada, ena czn warto nakadw wwysokoci 1,7% PKB 0,8% PKB bd stanowi nakady
sektora przedsibiorstw. Wedug opublikowanych prognoz firmy KPMG czne nakady naB+R wPolsce wynios 1,6% PKB
(Dziaalno badawczo-rozwojowa przedsibiorstw wPolsce. Perspektywa 2020, KPMG, 2013. http://www.kpmg.com/PL/pl/
IssuesAndInsights/ArticlesPublications/Documents/2013/ Dziaalnosc-BR-przedsibiorstw-w-Polsce.pdf).
Strategia Rozwoju Kraju 20072015, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, listopad 2006r., s. 28 (http://www.silesia.org.pl/
upload/19_ SRKRM_ 29list06.pdf).
WA N I E J S Z E W Y N I K I KO N T R O L I
Natomiast wKrajowym Programie Bada (KPB), przyjtym wsierpniu 2011r., okrelono strategiczne
kierunki bada naukowych iprac rozwojowych. Zastrategiczny cel rozwoju polskiej nauki
uznano wykorzystanie nauki dlapodniesienia poziomu cywilizacyjnego Polski poprzez peniejsze
wdroenie jej wynikw wedukacji, gospodarce ikulturze38. Dziaania podejmowane wramach
KPB powinny by spjne zzaoeniami Strategii Europa 2020, ktra szczeglny nacisk kadzie
napromowanie zdolnoci innowacyjnych, wsparcie inwestycji iwzmocnienie powiza pomidzy
szkolnictwem, sektorem bada isystemem innowacji. Zaoenia KPB maj by realizowane
poprzez ukierunkowanie finansowania bada naukowych iprac rozwojowych nate dziedziny
idyscypliny naukowe, ktremaj najwikszy wpyw narozwj spoeczny igospodarczy kraju. Wtym
dokumencie wskazano rwnie, e: zacienienie wsppracy pomidzy sfer nauki igospodarki
wymaga cigego dialogu, aprzede wszystkim stworzenia systemu zacht dlaprzedsibiorcw
doinwestowania wsfer nauki. Wspuczestnikami procesu decyzyjnego musz by zatem
rzd, jako twrca polityki naukowej, naukowo-technicznej iinnowacyjnej pastwa, badacze,
przedsibiorcy iinwestorzy39.
Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego by wspkoordynatorem, wrazzMinistrem Gospodarki,
dziaa wramach Strategii Innowacyjnoci iEfektywnoci Gospodarki. Dynamiczna Polska2020.
Dziaania z zakresu komercjalizacji wynikw bada naukowych nie byy przedmiotem
udokumentowanych ustale irozmw midzy tymi Ministrami.
W prawie polskim niezdefiniowano pojcia komercjalizacji B+R (badania irozwj).
Wliteraturze przedmiotu przyjmuje si, ekomercjalizacja wiedzy tocaoksztat dziaa
zwizanych zprzeksztaceniem wiedzy wnowe produkty, technologie irozwizania
organizacyjne40.
Jednoczenie wustawie Prawo oszkolnictwie wyszym zostay rozrnione izdefiniowane
takie pojcia jak: komercjalizacja bezporednia lubporednia. Komercjalizacja bezporednia
zostaa zdefiniowana jako sprzeda wynikw bada naukowych, prac rozwojowych
lubknow-how zwizanego ztymi wynikami albo oddawanie douywania tych wynikw
lubknow-how, wszczeglnoci napodstawie umowy licencyjnej, najmu orazdzierawy 41,
akomercjalizacja porednia jako obejmowanie lubnabywanie udziaw lubakcji wspkach
wcelu wdroenia lubprzygotowania dowdroenia wynikw bada naukowych, prac rozwojowych
lubknow-how zwizanego ztymi wynikami42
Wrd barier iryzyk wewsppracy sektora gospodarki zjednostkami naukowymi
wStrategii Dynamiczna Polska 2020 wymieniono: sabe zainteresowanie przedsibiorcw
komercjalizacj B+R, funkcjonowanie nieefektywnych preferencji podatkowych, nisk
przeywalno przedsibiorstw, znaczny udzia bada podstawowych przy malejcym
udziale bada stosowanych oraznapyw bezporednich inwestycji zagranicznych (BIZ)
dosektorw charakteryzujcych siniewielkim udziaem wysokich technologii.
38 Krajowy Program Bada. Zaoenia polityki naukowo-technicznej iinnowacyjnej pastwa (Zacznik douchway nr164/2011
Rady Ministrw zdnia 16sierpnia 2011r.), s. 1, 6.

Ibidem,
s. 23.
39
40 Ewaluacja procesu komercjalizacji wynikw prac B+R orazwsppracy jednostek naukowych zprzedsibiorcami wramach Iosi
priorytetowej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (Poddziaanie 1.1.2 orazPoddziaanie 1.3.1), grudzie 2013.
Wtym opracowaniu zostaa rwnie omwiona literatura przedmiotu.
41 Zgodnie zart 35 ust.2 pkt35 Prawa oszkolnictwie wyszym.
42 Zgodnie zart.35 ust.2 pkt36 Prawa oszkolnictwie wyszym.
15
Kierownicy jednostek kontrolowanych przezNIK zwracali uwag nanastpujce utrudnienia

wkomercjalizacji wynikw bada naukowych:
ograniczone fundusze nabudow prototypw, coobnia zainteresowanie przedsibiorcw;
brak analiz ekonomicznych dotyczcych wyceny wynalazku (kosztw wdroenia) imoliwych
przychodw;
oboenie czasowe naukowcw dydaktyk/prac naukow;
niezadowalajca liczba projektw/przedsiwzi zwizanych zopracowaniem rozwiza/
technologii napotrzeby przedsibiorstw, zakoczonych wnioskiem oudzielenie patentu/
prawa ochronnego;
niewystarczajce zaangaowanie twrcw wposzukiwania kontrahentw iaktywn pomoc
przy podejmowanych prbach wprowadzenia technologii/rozwizania narynek.
czste zmiany przepisw prawa: (a) wymuszajcych nauczelniach modyfikowanie
idostosowywanie systemw transferu technologii iwiedzy donowych uwarunkowa,
(b) nieuwzgldniajcych ju istniejcych realiw organizacyjnych i prawnych,
(c)usztywniajcych ibiurokratyzujcych proces komercjalizacji;
brak uregulowa dotyczcych: (a) korzyci wynalazcy zkomercjalizacji, (b) wystarczajcych
rozwiza, codo spraw wasnoci (niejednoznaczne przypisanie praw majtkowych
dowynalazku, szczeglnie wprzypadku studentw idoktorantw);
zwikszone ryzyko negatywnej dlauczelni oceny zasadnoci wydatkowania rodkw
publicznych;
brak systemowych rozwiza zwizanych zcigym (wieloletnim) wspfinansowaniem
przezpastwo systemw transferu technologii uczelni wyszych;
brak zainteresowania iwiedzy pracownikw uczelni wzakresie moliwoci opatentowania
odkry, wtym wiedzy oprocedurach obowizujcych nauczelniach umoliwiajcych transfer
wynalazkw doprzemysu;
obawa pracownikw zwizana zryzykiem tworzenia spek typu spin-off;
zbyt pne zainteresowanie badacza komercyjnym wykorzystaniem wynalazku lubzbyt
pne zaangaowanie sipodmiotu gospodarczego wcyklu badawczo-rozwojowym.
W przedstawionych opiniach wskazano nastpujce propozycje dziaa sprzyjajcych
komercjalizacji wynikw bada naukowych:
wprowadzenie systemu zacht i preferencji podatkowych dla przedsibiorcw
wsppracujcych zsektorem nauki (odpowiedzi zpiciu jednostek),
skuteczniejsze promowanie najlepszych rozwiza zzakresu komercjalizacji wynikw bada
naukowych (odpowiedzi zczterech jednostek),
uwzgldnianie wocenach parametrycznych jednostek naukowych orazwawansach
naukowych roli wsppracy nauki zgospodark (odpowiedzi ztrzech jednostek).
16
Respondenci przedstawili take kilka innych jednostkowych propozycji usprawnienia dziaa

wobszarze komercjalizacji wynikw bada naukowych lubuwag dotyczcych obowizujcych
uregulowa prawnych, np.:
podjcie dziaa, aby wduych przedsibiorstwach wprowadzony zosta obowizek tworzenia
odpisw, np.zzysku lubobrotu, nafundusz prowadzenia prac badawczych irozwojowych
istotnych zewzgldu napotrzeby tychprzedsibiorstw.
wdraanie prawdziwej innowacji niejednokrotnie jest ryzykowne programy najczciej
nieuwzgldniaj elementw ryzyka. Wykazywanie wewniosku ryzyka moe osabi wniosek
iszanse najego finansowanie.
istotna trudno zwizana jest zformaln wycen komercjalizowanych technologii. Przepisy
wtym zakresie niesjednoznaczne, awaciwa wycena przed jej zaistnieniem narynku jest
niezwykle subiektywna, aczsto praktycznie niemoliwa. Celowe byoby wprowadzenie
jednoznacznych zapisw, pozwalajcych uczelni zrezygnowa zformalnej wyceny, austala
warto technologii wprocesie negocjacji zpotencjalnym inwestorem lublicencjobiorc.
W latach 2012201543 NCBiR realizowa cznie odpowiednio nastpujc liczb projektw:
3.718(2011r.), 4.359 (2012r.), 5.557 (2013r.), 4.622 (2014r.), 3.775 (2015r.). Www. okresie
zaangaowanie NCBiR wrealizowane projekty wedug zawartych umw wynosio odpowiednie:
19.673mlnz (2011r.), 22.980mlnz (2012r.), 29.284mlnz (2013r.), 26.421mlnz (2014r.)
oraz23.512mlnz (2015r.). Najwicej projektw realizowanych byo wramach Programu
Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG): 1.144 (2011r.), 1.342 (2012r.), 1.447 (2013r.),
1.218 (2014r.) oraz990(2015r.). Zaangaowanie NCBiR wramach POIG wynioso odpowiednio:
10.349mlnz (2011r.), 11.649mlnz (2012r.), 13.041mlnz (2013r.), 11.990mlnz (2014r.)
oraz10.593mlnz (2015r.). Drug podwzgldem liczebnoci grup realizowanych projektw
dotyczyo inicjatyw krajowych: 1.930(2011r.), 2.221 (2012r.), 3.128 (2013r.), 2.546 (2014r.)
oraz2.068 (2015r.). Zaangaowanie zestrony NCBiR wramach inicjatyw krajowych wynioso
odpowiednio: 3.825mlnz (2011r.), 4.979mlnz (2012r.), 9.147mlnz (2013r.), 8.147mlnz (2014r.)
oraz7.366mlnz (2015r.).
Warto przyznanego dofinansowania na realizacj projektw w ramach 17 44 inicjatyw
realizowanych przezNCBiR iMNiSW wspierajcych komercjalizacj, wedug stanu na31lipca 2015r.
wynosia 3.357,1mlnz, wtym napodstawie umw zawartych przezNCBiR wramach 14 programw
3.274,1mlnz (97,5%)45. Warto rozliczonego dofinansowania wynosia 1.214,4mlnz, tj.36,2%
ogu (w tym NCBiR 1.171,9mlnz, tj.35,8 %) rodkw zagwarantowanych wpodpisanych
umowach.
43 Dane dotyczce 2015r. wedug stanu na31lipca 2015r.

44 W tym 14 programw iprzedsiwzi realizowanych przezNCBiR takich jak: Blue Gas Polski Gaz upkowy, Bridge Alfa,
Bridge Mentor, CuBr, Wsparcie bada naukowych iprac rozwojowych wskali demonstracyjnej. Demonstrator+ zwanym
dalej: Demonstrator+, Gekon, Graf-Tech, Innotech, Innolot, Inoomed, Patent Plus, Program Bada Stosowanych,
Spin-Tech, Tango oraztrzy inicjatywy realizowane przezMNiSW: TOP 500 Innovators, Brokerzy Innowacji, Inkubator
Innowacyjnoci.

45 Warto dofinansowania zerodkw publicznych wzawartych umowach wdanym roku przezNCBiR iMNiSW ksztatowaa
siwokresie objtym kontrol nastpujco: w2011 r 206mlnz, w2012r. 928,8mlnz, 2013r. 1.185,9mlnz, 2014r.
765mlnz, a2015r. (do 31lipca) 461,6mlnz, wtym dlaumw zawieranych przezNCBiR odpowiednio: w2011r.
202,7mlnz, w2012r. 917,2mlnz, w2013r. 1.163,4mlnz, w2014r. 744,7mlnz, w2015r. (do 31lipca) 436,2mlnz.
17
W latach 20112015 (do 31lipca) MNiSW iNCBiR przyznay, napodstawie podpisanych umw
narealizacj projektw wramach 17 inicjatyw wspierajcych komercjalizacj, dofinansowanie
nadany rok wcznej wysokoci: w2011r. 3,3mlnz46, w2012r. 188,6mlnz, w2013r.
566,1mlnz, w2014r. 887,4mlnz, w2015r. 1.036,6mlnz47. Orozdysponowaniu rodkw
naposzczeglne projekty wlatach 20122015 (31lipca) wgwnej mierze decydowao NCBiR,
ktrezawaro umowy odofinansowaniu projektw wdanym roku owartoci odpowiednio:
177,1mlnz (93,9%), 543,6mlnz (96,0%), 867,1mlnz (97,7%), 1.011,3mlnz (97,6%).
Wkontrolowanym okresie (201131lipca 2015r.) rozliczono wkolejnych latach odpowiednio:
3,3mlnz, 9,6mlnz, 195,4mlnz, 712,9mlnz, 293,9mlnz (w tym NCBiR: 0,0mlnz, 0,6mlnz,
176,3mlnz, 707,1mlnz, 288,7mlnz).
Wykres nr1
Dofinansowanie zerodkw publicznych przyznane naprojekty wspierajce komercjalizacj wynikw bada
naukowych wlatach 20112015
1200
1000
800
867,1
600
543,6
400
200
0
887,4
1011,3
1036,6
NCBiR
CZNIE
566,1
177,1 188,6
mln z
2012
2013
2014
2015 do 31 lipca
rdo: Opracowanie wasne NIK napodstawie wynikw kontroli.
Spord 17 programw iprzedsiwzi, dziewi48 wcaoci byo dofinansowywanych zerodkw

49 realizowane byy zudziaem rodkw unijnych (w 85%) wramach
krajowych, pozostae osiem
Inne programy
Program Bada
28,4%
Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
iProgramu Operacyjnego Kapita Ludzki. Wedug
Stosowanych
39,5%
stanu na31lipca 2015r. wynikajca zzawartych umw wysoko przyznanego dofinansowania
Demonstrator +realizowanych wycznie woparciu orodki krajowe 50 wynosia
dladziewiciu programw
12,6%
1.780.7mlnz, tj.53% wartoci zawartych
umw narealizacj projektw wramach 17inicjatyw
Innotech
wspierajcych komercjalizacj wlatach19,4%
20112015. Odpowiednio umowna wysoko przyznanego
dofinansowania przezMNiSW iNCBiR dlaomiu programw realizowanych zudziaem rodkw
unijnych wynosia 1.576,4mlnz (47,0%).
46 W 2011r. Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego dysponowa rodkami wkwocie 3,3mlnz nadofinansowanie jednego
47
48
49
50
18
projektu Programy staowo-szkoleniowe dlanaukowcw wnajlepszych orodkach akademickich nawiecie wzakresie

1000
zarzdzania
badaniami ikomercjalizacji ichwynikw.
Przy uwzgldnieniu wszystkich programw iprzedsiwzi kwalifikowanych przezNCBiR jako wspierajce komercjalizacj
895 ichMNiSW). MNiSW iNCBiR Wlatach
wynikw
bada naukowych (w tym projekty dofinansowane/rozliczane poprzejciu
800
20112015 (do 31lipca) przyznay wramach podpisanych umw narealizacj projektw wramach inicjatyw wspierajcych
772
komercjalizacj dofinansowanie nadany rok wcznej wysokoci:
w2011r. 375,1mlnz, w2012r. 203,1mlnz, w2013r.
575,8mlnz,
w2014r. 889,8mlnz, w2015r. 1.036,6mlnz.
600
614Mentor, CuBR, Gekon, Graf-Tech, Patent Plus, Program Bada Stosowanych,
Blue Gas-Polski Gaz upkowy, Bridge
Spin-Tech, Tango.
400
Bridge Alfa, Demonstrator+. Wsparcie Bada Naukowych iPrac Rozwojowych wSkali Demonstracyjnej, Innolot,
Innomed, Innotech,
TOP 500 Innovators, Brokerzy Innowacji, Inkubator Innowacyjnoci.
334
Z200
grupy tej wyczony zosta program Innotech zuwagi nafakt, eprojekty zakwalifikowane dorealizacji wwyniku
konkursu zorganizowanego w2013r. byy dofinansowywane w85% zerodkw unijnych.
0
2012
2013
2014
2015 do 31 lipca
1000
800
867,1
600
543,6
400
200
566,1
887,4
1011,3
1036,6
NCBiR
W A N I E J S Z E W Y N I K I K CZNIE
ONTROLI
177,1 188,6
0
Wykres nr2
mln z rodkw
2012 publicznych naposzczeglne
2013
2014
2015 do 31 lipca
Warto zaangaowania
inicjatywy wspierajce
komercjalizacj wynikw
bada naukowych wlatach 20112015
Inne programy
28,4%
Program Bada
Stosowanych
39,5%
Demonstrator +
12,6%
Innotech
19,4%
Wysoko1000
rozliczonych rodkw wokresie 20112015 (31lipca) nieprzekroczya 40% okrelonej
wzawartych umowach wysokoci dofinansowania (3.357,1mlnz) iwyniosa 1.214,4mlnz.
895
Ponad dwie
dofinansowania
800 trzecie (71,5%) przyznanego wlatach 20112015 (do 31lipca)
772
ogem (3.357,1mlnz) przewidziano wumowach narealizacj
projektw wramach trzech
600programw: Programu Bada Stosowanych (1.327,0mlnz, tj.39,5%), Innotech
spord 17
614
(651,9mlnz, tj.19,4%), Demonstrator+. Wsparcie Bada Naukowych iPrac Rozwojowych wSkali
400
Demonstracyjnej
(423,3mlnz, tj.12,6%). Natomiast warto umw narealizacj projektw
wramach dziewiciu 334
programw51 uksztatowaa siwprzedziale od1,1% do5,2% ogu wartoci
200
umw zawartych
narealizacj projektw wspierajcych komercjalizacj, za pi programw
nieosigno 1% dofinansowania52.
0
Wielko przecitnego
przypadajca
wramach
2012 dofinansowania
2013
2014 narealizacj
2015 do 31projektw
lipca
poszczeglnych programw znaczco sirnia zuwagi naliczb realizowanych projektw.
Itak, przykadowo, liczba a476 projektw dofinansowywanych wramach Programu Bada
Stosowanych ocznej wartoci umownej 1.327mlnz spowodowaa, eprzecitne dofinansowanie
projektu wynosio 2,8mlnz. Najwiksze przecitne dofinansowanie wystpio wprogramach
Bridge Alfa (14,8mlnz) iInnolot (14,5mln), wramach ktrych realizowanych byo odpowiednio
10 i11projektw naczn umown kwot odpowiednio 148,0mlnz i160,0mlnz.
W okresie objtym kontrol rosa, wujciu rok doroku, jednostkowa warto dofinansowania
NCBiR dlaprojektu, realizowanego wramach inicjatyw (programw iprzedsiwzi) wspierajcych
komercjalizacj wynikw bada naukowych iprac rozwojowych. W2011r. warto jednostkowego
dofinansowania zawartego wumowie wyniosa 1,61mlnz, w2012r. 1,69mlnz, 2013r.
2,40mlnz, 2014r. 2,68mlnz, aw2015r. 3,02mlnz.
51 Blue Gas-Polski Gaz upkowy, Innolot, Bridge Alfa, Innomed, Gekon, Grad-Tech, TOP 500 Innovators,
CuBR, Tango.
52 Ostatnie miejsca odkoca pod wzgldem wartoci dofinansowania zajy: Brokerzy Innowacji, Patent Plus, Spin-Tech,
Inkubator Innowacyjnoci, Bridge Mentor.
19
3.1.2. Ustanawianie przezMNiSW iNCBiR wybranych programw iprzedsiwzi

Podczas ustanawiania programw iprzedsiwzi wspierajcych komercjalizacj wynikw
bada naukowych NCBiR iMNiSW uwzgldniay wyniki analiz sytuacji spoeczno-gospodarczej
pastwa ikierunki dziaania okrelone wdokumentach strategicznych: Strategia Rozwoju Kraju
20072015, Strategia Europa 2020, Krajowy Program Bada zaoenia polityki naukowo-technicznej
iinnowacyjnej pastwa orazStrategia Innowacyjnoci iEfektywnoci Gospodarki Dynamiczna
Polska2020. Jednoczenie zarwno NCBiR, jak iMNiSW analizoway iwykorzystay rwnie
dowiadczenia zrealizacji wlatach 20082010 inicjatyw wspierajcych komercjalizacj wynikw
bada naukowych. Naprzykad:
yy Opracowujc program Innotech wykorzystano dowiadczenia przedsiwzicia IniTech53. cieka programowa
InTech (w ramach programu Innotech) jest kontynuacj tego przedsiwzicia zuwzgldnieniem szerszej
wsppracy midzy rodowiskiem naukowym iprzedsibiorcami.
yy W okresie listopad 2012r. marzec 2013r. NCBiR przeprowadzio ewaluacj inicjatywy Programy Badawcze
Zamawiane (PBZ)54. Wjej wyniku stwierdzono, eprzyjty sposb monitorowania PBZ niepozwoli nazbieranie
wystarczajcych informacji orealizowanych zadaniach iosiganiu celw poszczeglnych projektw icaego
programu.
W wyniku analizy efektw dotychczasowych inicjatyw orazsposobu ichmonitorowania

wlatach 20082010, wprogramach ustanawianych przezMinistra Nauki iSzkolnictwa
Wyszego orazNCBiR wlatach 20112015 okrelono cele realizacyjne orazodpowiadajce
imwskaniki ikamienie milowe. Rozszerzono rwnie zakres danych wymaganych
wraportach zrealizacji projektw.
Szczegowym badaniem kontrolnym objto przygotowanie przezNCBiR dziewiciu inicjatyw
(dwch przedsiwzi isiedmiu programw) dobranych metod celow55. Niej przedstawiono
ichcharakterystyk.
Program Bada Stosowanych jest horyzontalnym programem wsparcia sektora nauki isektora
przedsibiorstw wzakresie bada stosowanych zrnych dziedzin nauki (cieka programowa A)
orazbran przemysu (cieka programowa B). Wramach PBS mog by finansowane dwa podejcia
dobada stosowanych, tj.prowadzenie prac badawczych wcelu zdobycia wiedzy wokrelonej
dziedzinie nauki, majcej zastosowanie praktyczne, jak ipodejmowanie bada pozwalajcych
naosignicie zgry zaoonych celw praktycznych poprzez zastosowanie nowych rozwiza
wokrelonych branach. Zakadany budet nadofinansowanie projektw wprogramie PBS wynosi
1.200mlnz (uchwa Rady Centrum zdnia 30lipca 2014r. budet programu zosta zwikszony
o220mlnz). Dofinansowanie miao zosta przyznane dokoca 2014r., wybrane projekty miay
by finansowane dokoca 2017r., amonitoring projektw iich efektw mia by prowadzony
dokoca 2022r.56 WPBS przewidziano maksymalny poziom dofinansowania bada przemysowych
iprac rozwojowych do100% dlajednostek naukowych, adla maych przedsibiorcw, rednich
przedsibiorcw oraz duych przedsibiorcw na badania przemysowe odpowiednio:
53 Przedsiwzicie IniTech miao nacelu nawizanie ipogbienie wsppracy naukowo-technicznej pomidzy polskimi
54
55
20
56
jednostkami naukowymi, aprzedsibiorstwami, prowadzcej doopracowania nowych produktw itechnologii owysokim

potencjale innowacyjnym iwdroeniowym. Nabr wnioskw zosta zakoczony wlipcu 2009r. (http://www.ncbir.pl/
programy-krajowe/initech/).
Badanie ewaluacyjne ex post pt: Ocena skutecznoci iuytecznoci projektw badawczych zamawianych. (http://www.ncbir.
pl/gfx/ncbir/pl/defaultopisy/ 840/2/1/ewaluacja_ex_post_ocena_skutecznosci_i_uzytecznosci_pbz.pdf).
Do badania wybrano programy onajwyszej zakadanej wartoci dofinansowania, majce charakter zrnicowanych form
interwencji publicznej.
Opis programu PBS dostpny: (http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/pl/defaultopisy/525/1/1/program_badan_stosowanych_opis.pdf).
do80%, 75%, 65%. Odwielkoci podmiotu bya rwnie zrnicowana wysoko dofinansowania
naprace rozwojowe: mali przedsibiorcy do60%, redni przedsibiorcy do50%, aduzi
przedsibiorcy do40%.
Graf-Tech jest programem zakadajcym dofinansowanie bada naukowych, prac rozwojowych
orazprac przygotowujcych dowdroenia wcelu opracowania iwdroenia produktw opartych
nawykorzystaniu unikalnych waciwoci grafenu. Zakadany budet nadofinansowanie
wprogramie Graf-Tech wynosi 60mlnz. Dofinansowanie miao zosta przyznane do2012r.,
projekty wramach programu miay by finansowane do2015r., amonitoring wykorzystania
wynikw projektw mia by prowadzony do2020r.57
Innotech jest programem horyzontalnym wsparcia sektora nauki isektora przedsibiorstw
wzakresie realizacji innowacyjnych przedsiwzi zrnych dziedzin nauki ibran przemysu
(cieka programowa InTech), zeszczeglnym wskazaniem naobszar zaawansowanych technologii
(cieka programowa Hi-Tech). Program jest skierowany dopodmiotw, podejmujcych
dziaania badawcze iprace przygotowawcze dowdroenia wynikw bada, ukierunkowanych
naopracowanie iwdroenie innowacyjnych produktw lubusug. Wlatach 20112013 przewidziano
organizacj konkursw, awlatach 20112016 przewidziano finansowanie projektw, natomiast
do2018r. monitoring wdraania wynikw projektw Maksymaln wysoko dofinansowania
NCBiR okrelono wwysokoci 650mlnz58. Wprogramie Innotech przyjto, eniewywizanie
sibeneficjenta zwarunku wdroenia inegatywna ocena ekspercka codo starannoci dziaa
beneficjenta, bdzie skutkowaa koniecznoci zwrotu do30% uzyskanego dofinansowania.
Innolot jest programem sektorowym, powstaym wwyniku porozumienia podpisanego wdniu
19stycznia 2012r. pomidzy NCBiR aPolsk Platform Technologiczn Lotnictwa, zrzeszajc
najwiksze przedsibiorstwa dziaajce wobszarze przemysu lotniczego wPolsce. Porozumienie
zakada duy udzia przedsibiorcw wksztatowaniu programu orazwymg wspfinansowania
wwysokoci 40% wkadu wasnego. Zakadany budet programu to500mlnz, zczego 300mlnz
ma pochodzi zbudetu NCBiR, aco najmniej 200mlnz, towkad wasny wykonawcw projektw.
Zaoony harmonogram: lata 20132014 organizacja konkursw naprojekty B+R, lata 20132020
finansowanie projektw, ado koca 2025r. ewaluacja programu59.
Innomed jest sektorowym programem wsparcia bada naukowych iprac rozwojowych
orazdziaa przygotowujcych ichwyniki dowdroenia wobszarze innowacyjnej medycyny.
Wzwizku zespecyfik idugim czasem trwania procedur wdroeniowych wmedycynie
realizacj projektw Innomed zaplanowano na5 lat, anastpnie zakada si5letni okres
monitorowania programu. Warto caoci programu okrelono wwysokoci 300mlnz, wtym
warto dofinansowania NCBiR wwysokoci 195mlnz. Przyjty harmonogram zakada: w2012r.
organizacj konkursu naprojekty B+R, lata 20132018 finansowanie projektw, ado koca 2022r.
monitorowanie wdroenia wynikw projektw orazewaluacj Programu60.
57 Opis programu Graf-Tech dostpny: http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/pl/ defaultopisy/524/1/1/program_graf_tech_rc.pdf).

58 Opis programu Innotech dostpny: (http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/pl/defaultopisy/638/1/1/opis_programu_innotech.pdf).
59 Opis programu Innolot dostpny: (http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/userfiles/_public/programy_krajowe/
innolot/2013-03-26__opis_programu_innolot-2.pdf).
60 Opis programu Innomed na: http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/userfiles/_public/programy_krajowe/innomed/zalozenia_
programu_innomed.pdf.
21
Spin-Tech jest programem wsparcia dziaalnoci spek celowych tworzonych przezpastwowe

jednostki badawcze, wszczeglnoci zakadanych przezuczelnie wysze wcelu komercjalizacji
wynikw bada iprac rozwojowych. Dozada spki celowej naley wszczeglnoci obejmowanie
udziaw wspkach kapitaowych lubtworzenie spek kapitaowych typu spin-off wcelu
wdroenia wynikw bada naukowych lubprac rozwojowych prowadzonych wpastwowych
jednostkach badawczych. Warto dofinansowania zestrony NCBiR okrelono wprogramie
wwysokoci 113mlnz. Harmonogram zakada, ekonkursy wprogramie bd ogaszane
wlatach20122014, projekty bd realizowane do2016r., aewaluacja programu bdzie
prowadzona wokresie do5 lat pozakoczeniu projektw61.
Patent-Plus jest programem majcym nacelu wsparcie finansowe naukowcw, jednostek
naukowych orazprzedsibiorcw wprocesie ubiegania sioeuropejsk orazmidzynarodow
ochron patentow dlauzyskanych przeznich wynikw bada naukowych lubprac rozwojowych.
Zakadany budet programu mia wynosi 40mlnz (planowano dofinansowanie 140 projektw).
Czas realizacji projektu okrelono namaksymalnie 36 miesicy. Wharmonogramie projektu
przyjto, ewlatach 20122013 bd organizowane konkursy, wlatach 20122017 bdzie miao
miejsce finansowanie imonitorowanie realizacji projektw, ado 2019r. monitoring wykorzystania
wynikw projektw1.
Bridge Alfa jest przedsiwziciem majcym nacelu wspfinansowanie projektw badawczo-rozwojowych wewczesnych fazach rozwoju projekty wfazie proof of principle (wczesna
weryfikacja pomysu) lubproof of concept (weryfikacja pomysu). Przedsiwzicie finansowane
jestzerodkw Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Warto dofinansowania
wramach przedsiwzicia okrelono wumowie zMinisterstwem Infrastruktury iRozwoju
wwysokoci 51.135tys.z62.
Demonstrator+ jest toprzedsiwzicie finansowane zerodkw Programu Operacyjnego
Innowacyjna Gospodarka napodstawie umw zawartych przezNCBiR zMinistrem Infrastruktury
iRozwoju wdniu 16grudnia 2013r. Warto dofinansowania okrelono wwysokoci 423mlnz.
Celem przedsiwzicia Demonstrator+ jest wzmocnienie transferu wynikw bada dogospodarki
poprzez wsparcie przedsiwzi badawczo-rozwojowych wzakresie opracowania nowej technologii
lubproduktu obejmujcego przetestowanie opracowanego rozwizania wskali demonstracyjnej.
Przedsiwzicie ukierunkowane jest nawsparcie: duych zintegrowanych przedsiwzi badawczo-rozwojowych nakierowanych nakomercjalizacj wynikw bada, obejmujcych wszystkie etapy
odbada naukowych doprzygotowania innowacyjnego produktu (technologii) przetestowanej
nainstalacji pilotaowej/demonstracyjnej.
Program Bada Stosowanych 63 orazprogram Innotech zostay zaprojektowane wzgldem
siebie komplementarnie. Wramach PBS przewidziano dofinansowanie bada stosowanych
zrnych dziedzin nauki orazbran przemysu, natomiast program Innotech skierowano
dopodmiotw podejmujcych dziaania badawcze iprace przygotowawcze dowdroenia
wynikw bada, ukierunkowane naopracowanie iwdroenie innowacyjnych technologii,
61 Opis programu Spin-Tech dostpny: (http://www.ncbir.pl/gfx/ ncbir/userfiles/_public/programy_krajowe/spintech/
22
opis_programu_spin-tech.pdf).

Opis
przedsiwzicia dostpny: (http://www.ncbir.pl/programy-krajowe/bridge/bridge-alfa/).
62
63 Jednym zzaoe powstania tego programu jest wykorzystanie wiedzy wynikajcej zwczeniej prowadzonych bada,
np.dofinansowanych przezNarodowe Centrum Nauki.
produktw lubusug. Dopenieniem obu tych programw byo przedsiwzicie Demonstrator+,

ktrego celem byo wzmocnienie transferu wynikw bada dogospodarki poprzez wsparcie
przedsiwzi badawczo-rozwojowych wzakresie opracowania nowej technologii lubproduktu
obejmujcego przetestowanie opracowanego rozwizania wskali demonstracyjnej. Wzalenoci
odstatusu podmiotw orazich wielkoci inicjatywy NCBiR przewidyway zrnicowany zakres
dofinansowania64. Wprogramach ukierunkowanych nadofinansowywanie projektw zakoczonych
wdroeniem przewidziano zwrot czci rodkw wprzypadku braku wdroenia, np.wprogramie
Innotech65.
Minister Nauki iSzkolnictwa wlatach 20112015 ustanowi trzy inicjatywy wspierajce
komercjalizacj wynikw bada naukowych: programy TOP 500 Innovators iBrokerzy
Innowacji orazprzedsiwzicie Inkubator Innowacyjnoci.
Istot programu TOP 500 Innovators byo podniesienie kwalifikacji pracownikw sektora
bada irozwoju poprzez zorganizowanie wyjazdw szkoleniowych donajlepszych orodkw
akademickich nawiecie. Zaoono objcie szkoleniami 500 pracownikw uczelni iinstytutw
naukowych. Program TOP 500 Innovators zosta zrealizowany wramach Programu Operacyjnego
Kapita Ludzki (POKL). Wysoko dofinansowania realizacji projektu okrelona zostaa wkwocie
30mlnz, wtym 25,5mlnz zerodkw europejskich oraz4,5mlnz zbudetu pastwa.
Program TOP 500 Innovators realizowano wramach dwch66 projektw systemowych, zktrych
pierwszy nosi nazw: Programy staowo-szkoleniowe dlanaukowcw wnajlepszych orodkach
akademickich nawiecie wzakresie zarzdzania badaniami ikomercjalizacji ichwynikw67.
Wpierwszym projekcie naszkolenia doStanford University wStanach Zjednoczonych wyjechao
200 osb, adoUniversity of California, Berkeley 120 osb, cznie 320 osb.
Drugi projekt systemowy nosi nazw TOP 500 Innovators 20142015. Programy staowo-szkoleniowe dlanaukowcw wzakresie zarzdzania badaniami naukowymi ikomercjalizacji
ichwynikw68. Obj on 180 uczestnikw, zktrych 75 wyjechao naszkolenia doUniversity
ofCambridge wWielkiej Brytanii, 70 uczestnikw doStanford University, a35 osb doUniversity
ofCalifornia, Berkeley wStanach Zjednoczonych.
Celem programu wpierwszym projekcie systemowym byo podniesienie kwalifikacji sektora
bada irozwoju (B+R) wzakresie wsppracy zgospodark orazmarketingu ikomercjalizacji
wynikw bada naukowych, natomiast wdrugim zwikszenie zdolnoci uczelni icentrw
transferu technologii dowsppracy zgospodark przy wykorzystaniu wysokokwalifikowanych
64 M.in. wProgramie Bada Stosowanych przewidziano maksymalny poziom dofinansowania bada przemysowych iprac
65
66
67
68
rozwojowych do100% dlajednostek naukowych, adla maych przedsibiorcw, rednich przedsibiorcw orazduych
przedsibiorcw nabadania przemysowe odpowiednio: do80%, 75%, 65%. Odwielkoci podmiotu bya rwnie
zrnicowana wysoko dofinansowania naprace rozwojowe: mali przedsibiorcy do60%, redni przedsibiorcy
do50%, aduzi przedsibiorcy do40%.
Przykadowo wprogramie Innotech przyjto, eniewywizanie sibeneficjenta zwarunku wdroenia inegatywna
ocena ekspercka codo starannoci dziaa beneficjenta, bdzie skutkowaa koniecznoci zwrotu do30% uzyskanego
dofinansowania.
Kryzys gospodarczy orazwyonienie uczelni pochodzcych zeStanw Zjednoczonych, cowizao sim.in. zwysokimi
kosztami orazobowizkiem wizowym, uniemoliwiy osignicie zaoonych efektw. Dlatego realizacj programu
rozdzielono nadwa projekty systemowe, naktre zawarto odrbne umowy odofinansowanie.
Umowa z5wrzenia 2011r. zawarta midzy instytucj poredniczc NCBiR abeneficjentem Ministrem Nauki
iSzkolnictwa Wyszego.
Umowa z3wrzenia 2014r. zawarta midzy instytucj poredniczc NCBiR abeneficjentem Ministrem Nauki
iSzkolnictwa Wyszego.
23
kadr naukowych. Jako wskanik realizacji celu zaplanowano ukoczenie przez500 osb szkole
zzakresu programw staowo-szkoleniowych wzakresie bada naukowych oduym potencjale
gospodarczym iich komercjalizacji69..
W caej inicjatywie przyznano rodki finansowe wwysokoci 57.682tys.z, zktrych do31lipca
2015r. rozliczono 32.460tys.z. Naskutek realizacji programu TOP 500 Innovators, zorganizowano
13wyjazdw dotrzech uczelni mieszczcych siwgronie piciu najlepszych nawiecie70. Dodnia
31lipca 2015r. stae iszkolenia odbyo 320 osb. Uczestnicy programy stworzyli spoeczno, ktra
regularnie spotyka siwcelu wymiany dowiadcze.
Program Brokerzy Innowacji polega nawsparciu wydziaw uczelni wsppracujcych
zuczelnianymi centrami transferu technologii poprzez powoanie brokerw innowacji osb,
zajmujcych sinawizywaniem wsppracy midzy rodowiskiem naukowym aotoczeniem
gospodarczym, wcelu zastosowania wynikw bada naukowych wprzedsibiorstwach. Program
Brokerzy Innowacji, zosta zainicjowany wramach projektu systemowego pn.Wsparcie systemu
zarzdzania badaniami naukowymi orazich wynikami realizowanego wProgramie Operacyjnym
Innowacyjna Gospodarka (POIG). Celem programu Brokerzy Innowacji bya poprawa efektywnoci
procesu komercjalizacji wynikw badan naukowych, stworzenie infrastruktury spoecznej
wspierajcej proces komercjalizacji wiedzy iintegracji rodowiska naukowego zotoczeniem
gospodarczym orazupowszechnianie wynikw bada naukowych wrodowisku przedsibiorcw.
Program ustanowiono 15marca 2013r., ajego zakoczenie zaplanowano do30wrzenia 2015r.
Wjego wyniku powoano 29 brokerw71 na29 wydziaach 18 uczelni wcaym kraju. Wprogramie
realizowano umowy ocznej wartoci 5.649,6tys.z, zczego 3.301,2tys.z zostao rozliczonych
wedug stanu na31lipca 2015r.
Przedsiwzicie Inkubator Innowacji byo ukierunkowane na wsparcie podmiotw
prowadzcych aktywn dziaalno wzakresie komercjalizacji wynikw bada naukowych
iprac rozwojowych. Przedsiwzicie to, podobnie jak program Brokerzy Innowacji, byo czci
projektu systemowego pn.Wsparcie systemu zarzdzania badaniami naukowych iich wynikami
realizowanego wramach POIG. Zostao ono ustanowione wdniu 26lipca 2013r. atermin
jego zakoczenia przewidziano na30wrzenia 2015r. Wramach przedsiwzicia stworzono
14 inkubatorw innowacyjnoci (13 wuczelniach orazjeden wfundacji dziaajcej narzecz
uniwersytetu), ktrym przyznano cznie 19.514,1tys.z. Do31lipca 2015r. zkwoty tej rozliczono
6.759,6tys.z. Dla projektu systemowego zaoono doosignicia tesame wskaniki rezultatu
wpostaci nawizania 20 form wsppracy pomidzy uczelniami/instytutami aprzedsibiorcami.
Wobu ww. inicjatywach Ministra nawizano 86 form wsppracy, zczego 27 stanowiy umowy
licencyjne nakomercjalizacj wynikw bada naukowych.
69 W pierwszym projekcie systemowym, przyjtym doosignicia wskanikiem bya liczba dokumentw powiadczajcych
24
odbycie szkole zzakresw: metodyki zarzdzania projektem, zarzdzania zespoem naukowym, zarzdzania prawami
wasnoci przemysowej.
70 Uczelnie, naktrych szkolenia odbywali uczestnicy programu zajmuj drugie, czwarte orazpite miejsce wtzw. rankingu
szanghajskim opracowanym iprowadzonym przezInstitute of Higher Education przy Uniwersytecie Jiao Tong wSzanghaju,
uwzgldniajcym osignicia naukowe ibadawcze uczelni wyszych.
71 Do zada brokera innowacji naleao m.in. identyfikowanie nawydziaach uczelni, wktrych zostali powoani, wynikw
bada naukowych owysokim potencjale komercjalizacji, nawizywanie kontaktw iorganizowanie spotka przedstawicieli
rodowiska naukowego igospodarczego orazwkonsekwencji zawieranie umw licencyjnych nakomercjalizacj wynikw
bada naukowych.
Stosowanych
39,5%
Demonstrator +
12,6%
Innotech
19,4%
Wykres nr3
Liczba projektw dofinansowanych przezNCBiR wlatach 20122015 wramach 14 inicjatyw wspierajcych
komercjalizacj wynikw bada naukowych
1000
895
800
772
600
614
400
200
0
334
2012
2013
2014
2015 do 31 lipca
Ustanowienie przezMinistra Nauki iSzkolnictwa Wyszego programw: TOP 500 Innovators iBrokerzy
Innowacji orazprzedsiwzicia Inkubator Innowacyjnoci zostao poprzedzone analiz, dotyczc
barier wkomercjalizacji wynikw bada wPolsce. W2012r. podczas konferencji zorganizowanej
przezStowarzyszenie Organizatorw Orodkw Innowacji iPrzedsibiorczoci przeprowadzono
badanie ankietowe, ktrym objto przedstawicieli trzech parkw technologicznych, dwch
centrw transferu technologii orazdwch inkubatorw przedsibiorczoci. Napodstawie ankiet
opracowano badanie kwestionariuszowe, ktrego wyniki zostay przedstawione wdokumencie
Analiza funkcjonowania CTT ispek celowych wPolsce. Wlistopadzie 2012r. odbyy sispotkania
przedstawicieli MNiSW orazCTT, podczas ktrych zaprezentowano zaoenia programw
wspierajcych komercjalizacj bada naukowych: Brokerzy Innowacji orazInkubator Innowacyjnoci.
W przypadku wszystkich siedmiu programw NCBiR objtych szczegow kontrol: Innotech, PBS,
Graf-Tech, Spin-Tech, Innolot, Innomed. Patent Plus, Dyrektor NCBiR przedstawi Radzie NCBiR
dozatwierdzenia zakresy tematyczne, terminy iwarunki realizacji programw zgodnie zart.35
ust.2 ustawy oNCBiR stanowicym, eDyrektor NCBiR okrela iprzedstawia dozatwierdzenia
Radzie zakresy tematyczne, terminy iwarunki realizacji programw72.
Natomiast pomimo braku opinii Rady w2013r. rozpoczto realizacj przedsiwzicia Bridge Alfa.
Byo toniezgodne zart.15 ust.2 pkt6 ustawy oNCBiR, ktry stanowi, iRada NCBiR wyraa opini
wsprawach realizacji innych zada NCBiR. Zdaniem Dyrektora NCBiR przedsiwzicie Bridge
Alfa byo finansowane zerodkw zProgramu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka idlatego
niebyo opiniowane przezRad Centrum.
Najwysza Izba Kontroli wskazuje, ezarwno wustawie oNCBiR, jak iw innych ustawach
niezostay wyczone uprawnienia Rady NCBiR dowyraania opinii wsprawie innych zada
NCBiR, wtym finansowanych zerodkw UE. Ponadto, zdaniem NIK, opinia Rady jest istotnym
mechanizmem kontrolnym wprocesie podejmowania decyzji oprzyznaniu dofinansowania
zerodkw publicznych.
72 Zgodnie zart.17 ust.1 ustawy oNCBiR odrbny tryb zosta przewidziany dlaprojektw strategicznych programw bada
naukowych iprac rozwojowych, wramach ktrych srealizowane badania naukowego lubprace rozwojowe narzecz
obronnoci ibezpieczestwa pastwa.
25
NIK pozytywnie ocenia zaopiniowanie w2013r., przed rozpoczciem realizacji, przedsiwzicia

Demonstrator+ przezRad NCBiR.
Porwnujc sposb ustanowienia dwch objtych kontrol przedsiwzi Bridge Alfa
iDemonstrator+ Najwysza Izba Kontroli zauwaa, enie okrelono procedury ichustanawiania.
Nie istnia obowizek prawny ich okrelenia. Jednak zdaniem NIK stworzenie procedur
dlaustanawiania przedsiwzi byoby rwnie uzasadnione ichznaczn wartoci finansow.
Wokresie objtym kontrol procedury takie obowizyway NCBiR wzakresie ustanawiania
programw i, jak wynika zbada kontrolnych, byy przestrzegane.
W przypadku siedmiu badanych programw NCBiR i jednego przedsiwzicia zostay
zachowane procedury okrelone wart.3540 ustawy oNCBiR dotyczce m.in. zasad isposobu
dofinansowywanych projektw. W przedsiwziciu Bridge Alfa doszo w tym zakresie
donieprawidowoci:
yy Dyrektor NCBiR nieustali inie ogosi regulaminu konkursu nawykonawcw projektw wprzedsiwziciu Bridge
Alfa, cobyo niezgodne zart.36 ust.1 wzwizku zart.2 pkt173 ustawy oNCBiR. Zwyjanieniazoonego wtoku
kontroli wynikao, e, zdaniem skadajcego wyjanienia, przepisy dotyczce obowizku ustalania iogaszania
regulaminu konkursu orazprocedury odwoawczej niedotycz przedsiwzi realizowanych wNCBiR, atylko
programw. Najwysza Izba Kontroli niepodzielia powyszego stanowiska, albowiem przepisy rozdziau 4 ustawy
oNCBiR dotycz wszystkich zada realizowanych przezNCBiR, tj.nie wprowadzaj rozrnienia zasad isposobu
wyboru projektw wzalenoci odtego, wjakiej formie realizowane jest dane zadanie. Wkonsekwencji, dorealizacji
przedsiwzicia Bridge Alfa maj zastosowanie zasady okrelone wart.3640 ustawy oNCBiR regulujce tryb
realizacji zada, wtym rwnie art.40 ust.2 ww. ustawy, dotyczcy procedury odwoawczej.
yy Po dokonaniu oceny ofert przezZesp oferenci otrzymywali odNCBiR informacj odprzewodniczcego (zastpcy
Dyrektora NCBiR) Zespou ekspertw ds. selekcji przedsiwzicia pilotaowego pn.Bridge Alfa opozytywnej
lubnegatywnej ocenie oferty. Pozytywna ocena bya tosama zzaproszeniem dorozpoczcia negocjacji umw
odofinansowanie. Wkonsekwencji wybr dziesiciu projektw naczn kwot dofinansowania 148mlnz
(warto dofinansowania NCBiR wzawartych umowach) nastpi bez okrelenia regulaminu orazmoliwoci
skadania odwoa.
Sze zsiedmiu programw objtych badaniem kontrolnym zostao poddanych ewaluacji ex ante,
zgodnie z4 ust.2 rozporzdzenia wsprawie realizacji zada przezNCBiR. Wprzypadku tych
szeciu programw dokonano rwnie diagnozy sytuacji wobszarze nauki igospodarki objtych
programem zgodnie z3 ust.1 pkt1 rozporzdzenia wsprawie realizacji zada NCBiR.
NCBiR nieprzeprowadzi ewaluacji ex ante programu Innotech przed rozpoczciem jego realizacji
w2012r., costanowio naruszenie 4 ust.2 rozporzdzenia wsprawie realizacji zada przezNCBiR.
Wramach przygotowania programu Innotech dokonano natomiast diagnozy sytuacji wobszarze
nauki igospodarki objtych programem.
Ponadto NCBiR dokonao zopnieniem ewaluacji ex ante Programu Bada Stosowanych.
Ewaluacja ex ante PBS zostaa dokonana popozytywnym zaopiniowaniu programu PBS przezRad
Centrum wdniu 24listopada 2011r., tj.dopiero wlutym 2012r. Wkonsekwencji Rada Centrum
opiniowaa PBS, niemajc danych wynikajcych zewaluacji ex ante programu. Zdaniem Najwyszej
Izby Kontroli przedkadanie dokumentacji programw Radzie Centrum bez wynikw ewaluacji ex
ante ogranicza jej moliwo zapoznania sizewszystkimi danymi istotnymi dlawydania opinii
oprzedoonych zaoeniach programu.
73 W art.2 pkt1 zdefiniowano pojcie projektu uywane wustawie oNCBiR. Projekt oznacza przedsiwzicie realizowane
26
wramach strategicznego programu bada naukowych iprac rozwojowych albo innych zada NCBiR, oktrych mowa
wart.29 iart.30 ust.1 i2, ookrelonej wartoci finansowej, prowadzonej wustalonych ramach czasowych, napodstawie
umowy o wykonanie i finansowanie w caoci lub w czci dziaa nim objtych, zawieranej midzy wykonawc
projektu aNCBiR.
3.1.3. Nadzr Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego nadrealizacj zada przezNCBiR wobszarze
wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych
Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego nadzoruje NCBiR orazzgodnie zart.1 ust.5 ustawy oNCBiR
nadaje mu statut. Realizacja dziaa nadzorczych Ministra polega naprzyjmowaniu izatwierdzaniu
dokumentw ocharakterze planistycznym isprawozdawczym, ktreDyrektor NCBiR ma obowizek
przedkada wterminach wynikajcych zart.11 ustawy oNCBiR. Wramach czynnoci nadzorczych
Minister, zgodnie zart.34 ust.2 pkt6 ustawy oNCBiR, zatwierdza corocznie (od 2011r.) roczny
plan dziaalnoci NCBiR. Przyjmowa rwnie sprawozdanie zdziaalnoci NCBiR wrazzinformacj
owynikach ewaluacji orazokresowe ikocowe sprawozdania zrealizacji strategicznych programw
naukowych iprac rozwojowych orazinnych zada Centrum.
W ramach dziaa nadzorczych Minister wyegzekwowa odDyrektora NCBiR przekazanie
informacji uzupeniajcej dosprawozdania zdziaalnoci dotyczcej dwch przedsiwzi, wtym
przedsiwzicia Bridge Alfa. Ponadto w2014r. wystpi osporzdzanie przezCentrum sprawozda
zdziaalnoci wformie zaczonego schematu, odpowiadajcego planom dziaalnoci (poczwszy
od2015r.). Nadzr Ministra nadNCBiR zosta oceniony jako niewpeni skuteczny zpowodu
wykrytych nieprawidowoci, np.:
yy Minister niepodj dziaa nadzorczych wstosunku doNCBiR, wsytuacji gdy podczas konkursu nadofinansowanie
projektw wramach przedsiwzicia Bridge Alfa Dyrektor NCBiR nieogosi regulaminu konkursu, stosownie
doart.36 ust.1 ustawy oNCBiR orazprzyznano dofinansowanie wybranym projektom bez moliwoci skadania
odwoa74 odrozstrzygni odmawiajcych przyznania dofinansowania, mimo e, zgodnie zart.34 ust.1
ww. ustawy, Minister sprawuje nadzr naddziaalnoci NCBiR zpunktu widzenia legalnoci, gospodarnoci
orazrzetelnoci. Naley rwnie zauway, ewadnym przepisie ustawy oNCBiR Minister niezosta zwolniony
znadzoru naddziaaniami NCBiR, ktredokonywane swramach programw operacyjnych.
yy Minister niepodj te dziaa wzwizku znieprzeprowadzeniem przezNCBiR ewaluacji ex ante programu
Innotech, mimo eobowizek przeprowadzenia tej ewaluacji zosta okrelony w4 ust.2 rozporzdzenia
wsprawie realizacji zada NCBiR.
Minister otrzymywa odDyrektora NCBiR, stosownie doart.31 ust.1 i2 ustawy oNCBiR, plany
ewaluacji strategicznych programw bada naukowych iprac rozwojowych nalata 20112015.
Zgosi uwagi doplanu ewaluacji NCBiR na2011, 2012, 2013 oraz2014r. Wramach nadzoru poprosi
NCBiR oinformacj odziaaniach podjtych wzakresie wdroenia rekomendacji, sformuowanych
wwyniku ewaluacji zakoczonych w2013r. W2012r. Minister przyj sprawozdanie zdziaalnoci
NCBiR za2011r. bez informacji owynikach ewaluacji. Powodem braku informacji owynikach
ewaluacji byo zbyt pne rozpoczcie procedur wyaniania realizatorw bada ewaluacyjnych.
Poczwszy od2013r. Minister kadorazowo przyjmowa odDyrektora NCBiR zbiorcze
informacje oewaluacjach przeprowadzonych przezNCBiR wroku poprzednim. Plany
ewaluacji przedkadane Ministrowi przezDyrektora NCBiR niezawieray wszystkich
elementw, niezbdnych zdaniem Ministra dlatego rodzaju dokumentw.
yy Minister niewyegzekwowa odDyrektora NCBiR okrelenia wplanach ewaluacji programw, realizowanych
przezCentrum, wartoci docelowych wskanikw dlatych programw, oco wnosi formuujc uwagi doplanu
ewaluacji na2011r. i2012r. Przekazywane Ministrowi przezDyrektora NCBiR plany ewaluacji nieodnosiy
sidowartoci docelowych wskanikw dlaprogramu, lecz wskazyway oglnie zakres badania ewaluacyjnego.
Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia prowadzenie przezMNiSW systematycznych

kontroli wNarodowym Centrum Bada iRozwoju. Wlatach 20112015 Minister przeprowadzi
trzy kontrole wNCBiR. Pierwsza kontrola (wrzesie 2010r.) dotyczya: oceny prawidowoci
74 Przyjta irealizowana procedura wewntrzn nieprzewidywaa moliwoci wnoszenia odwoa wjakiejkolwiek zfaz
wyboru projektw.
27
prowadzenia gospodarki finansowej zaokres od1stycznia 2009r. do31grudnia 2010r.,

prawidowoci prowadzenia dziaalnoci irealizacji zada wlatach 20092010, realizacji zalece
kontroli przeprowadzanej napodstawie postanowienia Ministra nr41/KN/2009 zdnia 24wrzenia
2009r. Wzwizku zprzeprowadzon kontrol, wpimie z27maja 2011r., Minister poinformowa
Dyrektora NCBiR okoniecznoci podjcia dziaa wewskazanych obszarach. Zniniejszej kontroli
zosta take sporzdzony przezDepartament Kontroli iNadzoru raport, ktrego tre zostaa
podana dowiadomoci Departamentw Budetu iFinansw orazWdroe iInnowacji. Wpimie
z29lipca 2011r. Dyrektor NCBiR poinformowa Ministra osposobie realizacji wnioskw izalece
pokontrolnych, odnoszc sidokadego znich.
Druga kontrola (grudzie 2012r. kwiecie 2013r.) dotyczya: prawidowoci prowadzenia
gospodarki finansowej Centrum zaokres od1stycznia 2011r. do31grudnia 2012r., prawidowoci
realizacji zada wlatach 20112012 orazrealizacji zalece zpoprzedniej kontroli. Ponadto w2015r.
wtrakcie kontroli NIK (do dnia 16padziernika) Minister prowadzi wNCBiR kontrol, obejmujc
ocen prawidowoci realizacji programu pn.Bridge Alfa, programu Lider iProgramu Bada
Stosowanych orazocen prawidowoci realizacji zamwie publicznych, dotyczcych ewaluacji
wlatach 20132014.
3.2 Realizacja programw iprzedsiwzi wspierajcych komercjalizacj wynikw B+R

Dziaania Narodowego Centrum Bada iRozwoju sprzyjaj osigniciu zaoonych celw imog
przyczyni siwdugoletniej perspektywie pousuniciu wad wprocesie projektowania
programw orazich opnie dozwikszenia innowacyjnoci gospodarki. Wocenie NIK
opnienia niektrych dziaa NCBiR orazbrak stabilnoci finansowania mog ograniczy
skuteczno wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych. Niezgodnie zharmonogramem
iplanem finansowym realizowano programy Innolot, Innomed orazSpin-Tech (o wartoci
0,6mldz), ktrych celem jest zwikszenie konkurencyjnoci polskiej gospodarki wsektorze
lotniczym, wzrost dostpnoci zaawansowanych produktw medycznych dlaosb chorych.
NIKpozytywnie ocenia natomiast zgodn zprzyjtymi zaoeniami finansowymi realizacj
najwikszych programw wspierajcych komercjalizacj (Innotech, Program Bada
Stosowanych). Pozytywna ocena dotyczy rwnie trzech inicjatyw Ministra (TOP 500 Innovators,
Brokerzy Innowacji, Inkubator Innowacyjnoci), ktrych celem byo podniesienie kwalifikacji kadr
sektora B+R wzakresie wsppracy zpodmiotami gospodarczymi orazupowszechnianie wynikw
bada naukowych wrodowisku przedsibiorcw.
Objte badaniem kontrolnym wNCBiR iu beneficjentw umowy odofinansowanie projektw
wspierajcych komercjalizacj wynikw bada naukowych byy realizowane zgodnie zprzyjtymi
zaoeniami. Tylko wtrzech przypadkach stwierdzono nieprawidowoci, np.nierzetelne
wykazywanie wsprawozdaniu dlaGwnego Urzdu Statystycznego wysokoci dofinansowania
zerodkw publicznych. Wefekcie realizacji projektw beneficjenci podejmowali pierwsze prby
komercjalizacji ichwynikw, wtym prowadzili dziaania promocyjne orazdokonywali zgosze
patentowych.
3.2.1. Prawidowo zawierania irealizacji umw przezNCBiR iMNiSW
28
Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego prawidowo dokona wyboru beneficjentw wramach

trzech inicjatyw: TOP 500 Innovators (warto podpisanych umw: 57,7mlnz), Brokerzy Innowacji
(warto podpisanych umw: 5,6mlnz) orazInkubator Innowacyjnoci (warto podpisanych
umw: 19,5mlnz).
Do udziau wprogramie TOP 500 Innovators aplikoway 1452 osoby, faktycznie uczestniczyo
wstaach/szkoleniach 500 osb. Ogem zorganizowano 13 wyjazdw donastpujcych uczelni:
Stanford University (USA)75, University of California, Berkeley (USA)76, University of Cambridge
(Wielka Brytania) 77. Wramach programu TOP 500 Innovators zorganizowano sze rekrutacji.
Oceny merytorycznej aplikujcych dokonyway zespoy, wskadzie ktrych uczestniczyo ogem
11pracownikw MNiSW i48 ekspertw spoza Ministerstwa.zoono 22 odwoania odocen,
zktrych negatywnie rozpatrzonych zostao pi.
Ogoszenie konkursu narealizacj zada wramach programu Brokerzy Innowacji zawierao
okrelenie przedmiotu konkursu (cel, zadania idziaania podejmowane dlarealizacji zada),
warunki udziau wkonkursie (w tym warunki, jakie musiaa spenia podstawowa jednostka
organizacyjna uczelni ikandydat nabrokera innowacji, atake zawarto wniosku oprzyznanie
rodkw finansowych wramach programu), tryb przeprowadzenia konkursu, zasady finansowania
irozliczania rodkw przyznanych wramach programu, termin isposb skadania wnioskw
orazsposb oceny wnioskw.
W ramach programu Brokerzy Innowacji zorganizowano jeden konkurs w2013r. Nalicie
rankingowej zatwierdzonej 7sierpnia 2014r. znaleli siwnioskodawcy, ktrzy uzyskali punktacj
wprzedziale od45,67 do36,5 punktw.zoone zostao jedno odwoanie, zaopiniowane
negatywnie przeztrzyosobowy zesp, wskad ktrego weszo dwch pracownikw MNiSW.
Ministerstwo przeprowadzio cznie 11 szkole dlabrokerw innowacji, wktrych uczestniczyo
od18 do27 osb.
Ogoszenie konkursu narealizacj zada wramach przedsiwzicia Inkubator Innowacyjnoci
zawierao okrelenie przedmiotu konkursu (cel izadania, jakie miay by realizowane), warunki
udziau wkonkursie, tryb przeprowadzenia konkursu, zasady finansowania irozliczania
rodkw przyznanych wramach programu, termin isposb skadania wnioskw orazkryteria
oceny wnioskw. Oprzyznanie rodkw finansowych wramach przedsiwzicia mg ubiega
sipodmiot, prowadzcy aktywn dziaalno wzakresie komercjalizacji wynikw bada
naukowych iprac rozwojowych, ktry wokresie oddnia 1stycznia 2009r. dodniazoenia wniosku
wramach przedsiwzicia spenia cznie dwa warunki: zgosi conajmniej 15 wynalazkw
iwzorw uytkowych (krajowych lubzagranicznych) orazskomercjalizowa conajmniej cztery
technologie (tzn. sprzeda jelub udzieli nanie licencji). Wmarcu ikwietniu 2014r. zawartych
zostao 12 umw naczn kwot dofinansowania 17.377.256z, za dwie ostatnie umowy naczn
kwot dofinansowania 2.136.870z zawarto wewrzeniu 2014r.
Na podstawie badania dokumentacji konkursowej dlawszystkich dofinansowanych przezMinistra
ww. inicjatyw stwierdzono, eokrelone dlanich procedury wyboru projektw byy przestrzegane.
Wprzypadku realizowanych przezNCBiR programu Innotech iprzedsiwzicia Bridge Mentor
stwierdzono nieprawidowoci dotyczce ograniczenia lubwyczenia moliwoci skadania
odwoa przezpodmioty wnioskujce oprzyznanie dofinansowania narealizacj projektw.
yy W regulaminie Ikonkursu programu Innotech z2011r. przyjto, eodwoanie oddecyzji dyrektora NCBiR dokomisji
odwoawczej Rady przysuguje wnioskodawcy wycznie wprzypadku naruszenia przezCentrum procedury
konkursowej lubinnych narusze formalnoprawnych. Byo toniezgodne zart.40 ust.2 ustawy oNCBiR (w brzmieniu
75 W dniach: 15.10.2011 15.12.2011r., 28.04.2012 30.06.2012r., 15.10.2012 14.12.2012r.,15.04.2013 14.06.2013r., 21.10.2013
20.12.2013r., 06.07.2015 4.09.2015r., 21.09.2015 20.11.2015r.

76 W dniach: 15.10.2012 14.12.2012r., 27.05.2013 26/07.2013r., 7.10.2013 06.12.2013r., 28.09.2015 27.11.2015r.
77 W dniach: 13.07.2015 11.09.2015r., 27.07.2015 25.09.2015r.
29
wczenie obowizujcym), wktrym wskazano, eod decyzji dyrektora Centrum wsprawie przyznania rodkw
nawykonanie projektw przysuguje odwoanie dokomisji odwoawczej Rady. Uregulowanie przyjte wregulaminie
zaway moliwo skadania odwoa. Wprawdzie naetapie rozstrzygania Ikonkursu poinformowano
wnioskodawcw poprzez komunikat zamieszczony nastronie internetowej Centrum omoliwoci skadania
odwoa zgodnie zart.40 ust.2 ustawy oNCBiR, tojednak niedokonano zmiany regulaminu oraznieodniesiono
sidorozbienoci pomidzy nim austaw oNCBiR.
Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli brak jednoznacznego skorygowania regulaminu Ikonkursu

programu Innotech ogranicza moliwo wnoszenia odwoa przezwnioskodawcw.
yy W 2013r. dwm projektom realizowanym wramach przedsiwzicia Bridge Mentor przyznano dofinansowanie
wcznej wysokoci 20.000tys.z wramach procedury wyczajcej moliwo skadania odwoa oddecyzji
dyrektora NCBiR wsprawie dofinansowania projektu, costanowio naruszenie postanowie art.40 ust.2 ustawy
oNCBiR iograniczao moliwo penej, okrelonej wustawie weryfikacji skadanych ofert m.in. poprzez procedur
odwoawcz.
Zdaniem NCBiR zewzgldu nastatus prawny przedsiwzicia Bridge Mentor NCBiR nieby zobligowany
dostosowania wszystkich zasad okrelonych wart.3540 ustawy oNCBiR.
W opinii NIK wzwizku zzawart wart.2 pkt1 ustawy oNCBiR definicj projektu przepisy dotyczce
zasad przyznawania dofinansowania projektom miay rwnie zastosowanie wprzypadku
przedsiwzicia Bridge Mentor.
Pozostae objte badaniem kontrolnym w NCBiR regulaminy konkursowe byy zgodne
zobowizujcymi przepisami iwewntrznymi procedurami78.
Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag nanieprecyzyjne zapisy regulaminw konkursw ibrak
moliwoci dokonywania poprawek iuzupenie wnioskw, coskutkowao du liczb protestw
istwarzao ryzyko odstpienia zprzyczyn formalnych odrealizacji projektw. Przykadowo:
yy W przypadku programu Graf-Tech protesty odoceny formalnejzoyo dziesiciu spord ogem
33wnioskodawcw, zczego pozytywnie rozpatrzono cztery. Przyczyn ichuznania byo niezamieszczenie
wregulaminie konkursu wystarczajcego opisu, dotyczcego kwestii rozdziau kosztw wkosztorysie
iharmonogramie naposzczeglnych partnerw. Zesp dospraw rozpatrywania protestw uzna, ewnioskodawca
niepowinien ponosi negatywnych konsekwencji niecisoci zawartych wregulaminie konkursu.
yy W przypadku II konkursu PBS protesty odoceny formalnejzoyo 101 spord 1.483 wnioskodawcw, zczego
pozytywnie rozpatrzono 61. Gwn przyczyn ichuznania (dotyczyo to47 protestw) by nieokrelenie
wregulaminie konkursu obowizku doczania dokumentu potwierdzajcego posiadanie upowanienia
dopodpisania owiadcze obraku podwjnego finansowania orazniezaleganiu zeskadkami spoecznymi.
Zesp uzna, eodrzucenie wnioskw poprzeprowadzeniu oceny formalnej jest bezzasadne, poniewa
speniaj onewymagania formalne regulaminu konkursu. Regulamin ten niezobowizywa wnioskodawcw
doprzedstawienia takiego upowanienia. Uwzgldniono rwnie pi protestw wzwizku zodrzuceniem
wniosku ztytuu doczenia odpisu zrejestru instytutw Polskiej Akademii Nauk bez daty. Wtym przypadku zesp
zdecydowa, ewprzypadku zaistnienia wtpliwoci, naley jerozstrzyga nakorzy strony.
yy W 10 przypadkach przyczyn negatywnej oceny formalnej irekomendacji Zespou onieuwzgldnienie protestu
byo doczenie downiosku odpisu zrejestru instytutw naukowych PAN starszego ni sprzed trzech miesicy,
cobyo niezgodne zregulaminem.
Zdaniem NIK, zastosowanie oceny formalnej 01, bez moliwoci uaktualnienia odpisu zrejestru
instytutw naukowych PAN oznaczao ryzyko odrzucenia wnioskw,zoonych instytuty naukowe
Polskiej Akademii Nauk, posiadajce najwysze oceny parametryczne (A lubA+)79. Dyrektor
NCBiR uzna wcaoci rekomendacje Zespou odnonie uwzgldnienia bd nieuwzgldnienia
78 Analizie kontrolnej poddano wszystkie obowizujce 29 regulaminw konkursw organizowanych wlatach 20112015
30
(do 31lipca) wramach wszystkich 14 programw przedsiwzi dotyczcych komercjalizacji wynikw bada naukowych
iprac rozwojowych.
79 Instytut Genetyki Czowieka PAN (trzy projekty), Instytut Chemii Organicznej PAN (trzy projekty), Instytut Oceanologii
PAN (dwa projekty), Instytut Biologii Dowiadczalnej PAN, Centrum Bada Kosmicznych PAN.
omawianych ww. protestw. Wzoonym wyjanieniu dyrektor NCBiR zaznaczy, erekomendacje

wydawane sprzez zesp bezstronnych iniezalenych ekspertw, ktrzy niespracownikami
NCBiR.
Regulaminy konkursw przewidyway rn liczb recenzentw, dokonujcych ocen
merytorycznych wnioskw, speniajcych wymogi formalne. Przykadowo wprzypadku Blue
Gas Polski Gaz upkowy przewidziano, eocen merytoryczn bdzie przeprowadzao piciu
recenzentw, wtym przynajmniej dwch recenzentw zzagranicy; wprzypadku Innomed piciu
ekspertw, ztego preferowany bdzie udzia dwch ekspertw zagranicznych orazjednego
eksperta zwizanego zprzemysem; wprzypadku Programu Bada Stosowanych piciu
recenzentw, Spin-Tech trzech recenzentw. Rnica wliczbie recenzentw wynikaa zzaoe
przyjtych wposzczeglnych programach. Wprzypadku takich programw, jak Spin-Tech,
czyte Patent Plus, ktrenieobejmuj finansowania B+R, awsparcie powstawania spek
celowych orazwparcie ochrony wasnoci przemysowej, dooceny wnioskw powoywano
zespoy ekspertw posiadajcych wiedz idowiadczenie wewaciwych dlaprogramu obszarach
ocharakterze horyzontalnym. Wprzypadku programw, wktrych ostateczna ocena bazuje
wycznie narecenzjach, przyjto, ewniosek bdzie ocenia wiksza liczba recenzentw (PBS,
Blue Gas Polski Gaz upkowy, Innomed). Wprzypadku ww. programw udzia recenzentw
zagranicznych uzasadniono nieliczn liczb krajowych specjalistw.
System wyboru projektw obowizujcy wNCBiR by wspomagany przezaudyt ikontrol
wewntrzn, arekomendacje audytu wewntrznego byy realizowane.
W sprawozdaniach zaudytu wewntrznego prowadzonego wNCBiR zalata 20112014,
dotyczcych zada wspierajcych komercjalizacj wynikw bada naukowych, sformuowano
m.in.nastpujce rekomendacje:
umoliwienie uczestniczenia wkonkursach programu Innomed nietylko podmiotom
skupionym wPolskiej Platformie Technologicznej Medycyny orazzwikszenie czstotliwoci
cyklu zarzdzania ryzykiem wprogramie;
w ramach przedsiwzicia Demonstrator+ zarekomendowano m.in.: opracowanie spjnych
ijednoznacznych zapisw regulaminu konkursowego wzakresie zasad obliczania kocowej
oceny merytorycznej Istopnia orazrozrniania kryteriw stosowanych przy ocenie Ii II stopnia.
Wszystkie aktualne rekomendacje zzada audytowych dotyczcych programw iprzedsiwzi
wspierajcych komercjalizacj wynikw bada naukowych zostay zrealizowane.
Badaniem kontrolnym objto umowy odofinansowanie 22 projektw80 onajwyszej kwocie
dofinansowania (cznie 306.648,7tys.z). Zgodnie zpostanowieniami tych umw NCBiR
dokonywao patnoci orazich rozlicze. Pierwsza zaliczka narealizacj projektw wypacana
bya wykonawcom wterminie 30 dni oddnia zawarcia umowy, akolejne byy wypacane
napodstawiezoonego przezwykonawc wniosku opatno. Warunkiem ichwypacenia byo
rozliczenie conajmniej 70% otrzymanych dotychczas rodkw. Wykonawca zobowizany by
dopoinformowania NCBiR odokonaniu zmian warunkw realizacji projektu wcile okrelonych
80 Umowy: BG1/MWSSSG/13, BG1/GASLUPSEJM/13, BG1/MWSSSG/13, BRIDGE ALFA 7/2014, BG2/EMPROP/14, BRIDGE ALFA
9/2014, UOD-DEM-1-351/001, UOD-DEM-1-217/00, GEKON 1/02/214108/19/2014, GEKON 1/02/213082/4/2014, GRAF-TECH/

NCBR/01/32/2012, GRAF-TECH/NCBR/08/06/2013, INNOTECH-K1/IN1/48/152754/NCBR/12, PP2/W-14/D-619/2014, PP3/W16D-800/2014, PBS1/B9/18/2013, PBS2/A4/9/ 2013, SPIN-TECH-K1/SC1/13/16/NCBR/13, SPIN-TECH-K1/SC1/29/23/NCBR/13,
INNOLOT/I/10/ NCBR/ 2014 INNOLOT/I/11/NCBR/2014, INNOMED/I/5/NCBR/2014, INNOMED/I/15/NCBR/2014.
31
przypadkach bez koniecznoci aneksowania umowy odofinansowanie projektu. Zgodnie

zprzyjtymi postanowieniami umownymi weryfikacja wniosku opatno nastpowaa wterminie
60 dni oddnia otrzymania poprawnego ikompletnego wniosku opatno.
W zawieranych zwykonawcami umowach np.wprogramie PBS okrelano, erezultaty bdce
przedmiotem praw wasnoci przemysowej orazrezultaty niepodlegajce takiej ochronie, powstae
wramach projektu stanowi wasno wykonawcy lubwspwykonawcw.
Najwysza Izba Kontroli zwraca rwnie uwag, ezarwno wNCBiR, jak iMNiSW,
nie opracowano procedury umoliwiajcej zminimalizowanie ryzyka podwjnego
finansowania projektw badawczych poprzez weryfikacj projektu wdostpnych bazach
danych. Procedura taka mogaby, zdaniem NIK, wykorzystywa wtym celu dane dostpne
wramach posiadanych lubuytkowanych przezNCBiR baz.
Najwysza Izba Kontroli zauwaa rwnoczenie, estworzenie takiej bazy przezNCBiR, przezbyo
przedmiotem zalece pokontrolnych Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego z2011r.81. Ustalenia
kontroli wNCBiR wskazuj naprowadzenie prac nadtak baz.
Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag nabrak zintegrowanej bazy danych, zawierajcej kompletn
informacj natemat projektw badawczych iwdroeniowych dofinansowanych zerodkw
publicznych przezMinistra, NCBiR orazNCN. Utworzenie takiej bazy przezMinistra umoliwioby
identyfikacj podobnych inicjatyw badawczych iwdroeniowych orazzmniejszyoby ryzyko
podwjnego finansowania bada. Jednym zcelw bazy mogoby by rwnie upowszechnianie
wynikw bada zrealizowanych przezpubliczne jednostki badawcze.
Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli, prowadzenie takiej bazy powinno jednak nalee dokompetencji
Ministra, ktry napodstawie art.31 ust.1 ustawy zdnia 30kwietnia 2010r. ozasadach finansowania
nauki82 sprawuje kontrol merytoryczn ifinansow nadprawidowoci wydatkowania rodkw
finansowych nabadania naukowe, przekazywanych jednostkom naukowym orazinnym
uprawnionym podmiotom.
W latach 20122015 Narodowe Centrum Bada iRozwoju niezgodnie zustalonym harmonogramem
oraz planem finansowym realizowao cztery programy Spin-Tech, Innolot, Innomed
orazPatentPlus, costanowio naruszenie 4 ust.1 rozporzdzenia wsprawie realizacji zada
NCBiR. Stwierdzono, emimo przekroczenia czasu przeznaczonego nawybr projektw izawarcie
umw dodnia 31lipca 2015r. relacja wartoci faktycznie podpisanych umw dozaoe programu
wynosia odpowiednio: dlaprogramu Innomed 56%, Innolot 53%, Spin-Tech 12,5%
orazPatent Plus 32%. Przykadowo:
yy W programie Spin-Tech zaplanowano zawarcie 135 umw zwykonawcami wlatach 20122014, ktrych czna
warto miaa wynie 113,5mlnz. Pomimo tych zaoe do31lipca 2015r. przyznano dofinansowanie w35zawartych
umowach wwysokoci 14,7mlnz (tj.ok. 12,5% planowanej wartoci). Celem programu Spin-Tech byo zwikszenie
zaangaowania Pastwowych Jednostek Badawczych wproces komercjalizacji wynikw bada zaporednictwem
spek celowych. Spin-Tech mia by finansowany do2016, amonitorowany dopiciu lat pozakoczeniu realizacji
projektw. Obecny stan zaawansowania programu Spin-Tech wskazuje nadue ryzyko nieosignicia celu gwnego
programu wzaoonym czasie.
yy Niezgodnie zprzyjtymi zaoeniami realizowane byy rwnie programy sektorowe: Innolot orazInnomed.
Wprogramie Innomed zaoono, ewlatach 20122013 NCBiR przyzna wybranym wdrodze konkursowej beneficjentom
dofinansowanie wwysokoci 195mlnz. Dodnia 31lipca 2015r. warto zawartych umw wyniosa 110,2mlnz (tj.56%).
Natomiast wprogramie Innolot przewidziano podpisanie wlatach 20132014 umw zbeneficjentami naczn kwot
300mlnz. Dodnia 31lipca 2015r. warto przyznanego dofinansowania wyniosa 160mlnz (tj.53%).
32
81 Pismo Ministra z27maja 2011r. MNiSW-DKN-WKR-1943-2725-5/MK/11.

82 Dz. U. z2014r. poz.1620, zezm.
W opinii Najwyszej Izby Kontroli realizacj przezNCBiR programw zgodnie zharmonogramem

uzasadnia przede wszystkim fakt, eprogram jest pomylany jako forma interwencji publicznej.
Oznacza to, ewokrelonym czasie zaplanowano zaangaowanie/wydatkowanie okrelonych
rodkw, by osign okrelony cel wyraony zaplanowan wartoci wskanika. Zmiana wartoci
finansowania wynikajca np.zbdnego zaplanowania potrzeb czy moliwoci potencjalnych
beneficjentw lubbraku odpowiednich rodkw (jak wprzypadku czerech wskazanych wyej
programw) nietylko nieprowadzi dorealizacji zakadanych celw, ale te stawia pod znakiem
zapytania celowo danej interwencji. Wtakiej sytuacji rzetelnym icelowym dziaaniem
byoby rozwaenie racjonalnoci dalszej realizacji programu lubprzynajmniej dostosowania
harmonogramu iplanu finansowego dozaistniaych okolicznoci. adnego ztych dziaa NCBiR
dozakoczenia czynnoci kontrolnych (9padziernika 2015r.) niepodjo.
Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia natomiast zgodn zprzyjtymi zaoeniami
finansowymi realizacj najwikszych programw wspierajcych komercjalizacj Innotech iPBS
ozaoonej wartoci dofinansowania 1,85mldz.
3.2.2. Realizacja umw przezobjtych kontrol beneficjentw
Najwysza Izba Kontroli przeprowadzia kontrol uszeciu beneficjentw inicjatyw wspierajcych
komercjalizacj, dofinansowanych przezNCBiR. Byy tonastpujce podmioty: Polskie Grnictwo
Naftowe S.A., Politechnika Warszawska, Instytut Spawalnictwa, Politechnika Poznaska,
TELE-FONIKA Kable S.A., Instytut Odlewnictwa.
Kontrol objto nastpujce projekty:
projekt pn.Innowacyjna technologia produkcji wlewkw kuziennych ozrnicowanej masie poprzez
zastosowanie uniwersalnych zestaww odlewniczych nrInnotechK2/IN2/83/182219/NCBiR/13
(dalej:projekt Innotech_Instytut _Odlewnictwa) owartoci dofinansowania NCBiR 1.900tys.z.
Projekt by realizowany przezInstytut Odlewnictwa wramach programu wsparcia nauki
iprzedsibiorstw wzakresie realizacji innowacyjnych przedsiwzi zrnych dziedzin nauki
ibran przemysu, zeszczeglnym wskazaniem naobszar zaawansowanych technologii;
projekt pn.Opracowanie innowacyjnych technologii wytwarzaniazoonych konstrukcyjnie,
wysokojakociowych odleww precyzyjnych zestopw metali lekkich nrPBS1/B3/6/2012
(dalej: PBS_Instytut_Odlewnictwa) owartoci dofinansowania 3.745tys.z. Projekt by realizowany
przezInstytut Odlewnictwa wramach programu wsparcia sektora nauki isektora przedsibiorstw
wzakresie bada stosowanych zrnych dziedzin nauki wcelu zdobycia wiedzy majcej
zastosowanie praktyczne;
projekt pn.Opracowanie technologii wytwarzania iuruchomienie produkcji nowej generacji przewodw
HTLS zbimetalowymi rdzeniami nonoprzewodzcymi nrInnotechK2/IN2/29/182190/NCBR/13
(dalej: Innotech_Telefonika) owartoci dofinansowania 3.357,5tys.z NCBiR by realizowany
przezTELE-FONIKA Kable S.A. Pozakoczeniu projektu zaplanowano efekt ekonomiczny polegajcy
nauzyskaniu 400 ton gotowych przewodw HTLS (przewody napowietrzne owyszym zakresie
temperatur imniejszej rozszerzalnoci cieplnej);
projekt pn.Opracowanie nowej recyklingowej technologii cigego odlewania drutw miedzianych
nacele elektryczne nabazie granulatu Cu powstaego zodpadw kablowych nrUODDEM1
091/001 (dalej: Demonstrator_Telefonika) owartoci dofinansowania 4.520tys.z. Dla projektu
Demonstrator_Telefonika zaplanowano (i zaakceptowano przezNCBiR) nastpujce wskaniki
33
realizacji celw: liczba instalacji demonstracyjnych jedna, warto wkadu finansowego

irzeczowego downiesienia przezTELE-FONIKA Kable S.A. 3.580tys.z, warto przychodw
zkomercjalizacji wynikw 14.585tys.z, wcigu piciu lat odzakoczenia projektu; cztery
zgoszenia patentowe dorealizacji pozakoczeniu projektu orazsze publikacji pozakoczeniu
projektu;
projekt pn.Sposb wyznaczania elektronowych czasw relaksacji T1 wtomografii EPR nr5/
PMPP/W/1103.11/2011 (dalej: PolitechnikaPoznanska_PP) owartoci dofinansowania NCBiR 88tys.z
by realizowany przezPolitechnik Poznask. Projekt skada sizdwch zada dotyczcych
zgoszenia patentowego orazkomercjalizacji wynalazku iposzukiwania partnerw;
projekt pn.Opracowanie innowacyjnego ukadu odzysku energii zgazw wylotowych pojazdw
napdzanych silnikami iukadami hybrydowymi nrPBS1/A6/7/2012 (dalej: PolitechnikaPoznanska_PBS)
owartoci dofinansowania NCBiR 3.998,8tys.z, by realizowany przezPolitechnik Poznask.
Projekt skada siz10 zada;
projekt pn.Wytwarzanie bimetalicznych komponentw zzastosowaniem zaawansowanej techniki
zgrzewania tarciowego nrInnotech_K1/IN1/28/150092/NCBR/12 (dalej: Innotech_Instytut_
Spawalnictwa1) owartoci dofinansowania NCBiR dla Instytutu 700,7tys.z by realizowany
przezInstytut Spawalnictwa wramach konsorcjum. Celem projektu byo opracowanie nowych
technologii zgrzewania metod FSW (Friction Stir Welding) przydatnych dozastosowania
wwarunkach produkcyjnych gwnie wodlewni jednego zczonkw konsorcjum oraznowych
konstrukcji oprzyrzdowania iurzdze dozgrzewania, budowanych ioferowanych przezpodmiot
uczestniczcy wkonsorcjum;
projekt pn.Badanie iopracowanie systemu pomiarowoanalitycznego dlaoceny poziomu dwiku
emitowanego przezwytwarzaniu konstrukcji spawanych nrInnotechK2/IN2/40/182367/NCBR/13
(dalej: Innotech_Instytut_Spawalnictwa2) owartoci dofinansowania NCBiR 1.056,6tys.z
byrealizowany przezInstytut Spawalnictwa. Celem gwnym projektu nr2 byo opracowanie
systemu pomiarowoanalitycznego dlaoceny poziomu dwiku emitowanego przy wytwarzaniu
korpusu koowego transportera opancerzonego Rosomak;
projekt pn.Optymalizacja parametrw wierce, wtym dobr technologii wiercenia, narzdzi,
pynw wiertniczych icementowania otworw pionowych ihoryzontalnych dlaeksploatacjiz
gazu upkowego nrBG1/OPTIDRILTEC/13 (dalej: PGNIG_BlueGas1) owartoci dofinansowania
NCBiR 8.000tys.z by realizowanych przezPolskie Grnictwo Naftowe iGazownictwo S.A. (dalej:
PGNiG S.A.) Celem projektu jest opracowanie innowacyjnej technologii rozwiercaniaz gazu
zupkw. Projekt skada sizfazy badawczo-rozwojowej realizowanej przezjednostki naukowe
orazfazy technologii realizowanej przezPGNiG;
projekt pn.Wybr optymalnej technologii monitoringu mikrosejsmicznego wprocesach szczelinowania
hydraulicznego. Optymalizacja przetwarzania iinterpretacji danych pomiarowych nrBG1/
GASUPMIKROS/13 (dalej: PGNIG_BlueGaS2) owartoci dofinansowania NCBiR 7.000tys.z by
realizowany przezPGNiG S.A. Celem projektu jest opracowanie przezjednostki naukowe nowej
technologii monitoringu mikrosejsmicznego orazjej wdroenie wPGNiG S.A. wwarunkach
przemysowych;
projekt pn.Ceramiczne kompozyty zudziaem grafenu jako narzdzia skrawajcego iczci
maszyn ounikatowych waciwociach Graf-Tech/NCBiR/03/05/2012 (dalej: CERGRAF) owartoci
dofinansowania NCBiR 4.502,5tys.z by realizowany wramach konsorcjum przezPolitechnik
34
Warszawsk. Celem projektu opracowanie prostej iekonomicznie opacalnej metody wytwarzania

kompozytw naosnowie ceramiki zudziaem grafenu, ktreznajduj zastosowanie jako czci
maszyn. Projekt obejmuje realizacj fazy badawczej (faza A), naktr skaday sibadania
przemysowe orazprace rozwojowe wcelu zastosowania wdziaalnoci gospodarczej;
projekt pn.Ksztatowanie proekologicznego systemu transportowego nrPBS1/A6/2/2012 (dalej:
EMITRANSYS) owartoci dofinansowania NCBiR 3.983tys.z, realizowany wramach konsorcjum
przezPolitechnik Warszawsk. Celem projektu byo opracowanie modelu ksztatowania
proekologicznego systemu transportowego, uwzgldniajcego zalenoci midzy struktur sieci
transportowej ijej parametrami, apoziomem emisji zwizkw szkodliwych spalin przezrodki
transportu drogowego.
W wyniku przeprowadzonych kontroli NIK uszeciu beneficjentw stwierdzono, eprojekty
byy realizowane irozliczane zgodnie zcelami iterminami okrelonymi wzawartych
umowach, awnioski odofinansowanie projektw zostay przygotowane wsposb rzetelny
izawieray dane zgodne zestanem faktycznym.
yy Wyniki kontroli realizowanych przezPolitechnik Warszawsk projektw CERGRAF iEMITRANSYS wykazay,
eUczelnia wsposb rzetelny realizowaa postanowienia zawartych umw iinnych zobowiza dotyczcych
wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych iprac rozwojowych. rodki finansowe byy wydatkowane
prawidowo zgodnie zpostanowieniami zawartych umw iobowizujcych regulaminw.
yy Zamieszczone przezInstytut Spawalnictwa wewnioskach odofinansowanie projektw dane, dotyczce
posiadanego przezInstytut zaplecza badawczego, potencjau naukowego orazdowiadczenia wzakresie
realizacji bada naukowych, prac rozwojowych iwdroe innowacyjnych technologii, byy zgodne zestanem
faktycznym orazzeskadanymi wGUS statystycznymi, tj.m.in. PNT01 (sprawozdanie odziaalnoci badawczej
irozwojowej B+R)
Stwierdzono, e ewidencja ksigowa bya prowadzona zgodnie z zawartymi umowami

odofinansowanie ipozwalaa naidentyfikacj rodkw wydatkowanych narealizacj zadania.
Przykadowo:
yy Politechnika Warszawska prowadzia dlaprojektu EMITRANSYS odrbn ewidencj ksigow rodkw finansowych
wukadzie rodzajowym zpodziaem analitycznym kosztw, umoliwiajcym identyfikacj rodkw wydatkowanych
narealizacj zadania. Dokumenty ksigowe byy prawidowo opisane codo rodzaju, wsposb umoliwiajcy
ichjednoznaczne przypisanie dokosztw konkretnego zadania EMITRANSYS.
yy Analizujc koszty poniesione przezInstytut Odlewnictwa podczas realizacji zada wramach zada objtych
kontrol, wbadanej prbie dokumentw ksigowych stwierdzono, ewszystkie poniesione koszty byy zaplanowane
wkosztorysach iharmonogramach projektw. Analizie poddano wramach projektu PBS 76 dowodw ksigowych
naczn kwot 906, 4tys.z orazwramach projektu Innotech 34 dowody ksigowe naczn kwot
920,8tys.z. Poddane analizie dowody ksigowe byy opisane zgodnie zpostanowieniami zawartymi wumowach
odofinansowanie. Analizie poddano rwnie raporty godzinowe, porwnujc jezdanymi zawartymi wkartach
rozliczenia czasu pracy pracownika. Nie stwierdzono rozliczania godzin pracy wdanym dniu, wwicej ni jednym
zadaniu orazwicej ni omiu godzin.
yy TELE-FONIKA Kable S.A., zgodnie zzawartymi umowami dotyczcymi kontrolowanych projektw, prowadzia
wyodrbnion ewidencj ksigow rodkw finansowych wukadzie rodzajowym zpodziaem analitycznym,
umoliwiajcym identyfikacj rodkw finansowych wydatkowanych narealizacj projektw: Demonstrator_
Telefonika orazInnotech_Telefonika.
Stwierdzono, ejednostki realizujce objte kontrol projekty przestrzegay postanowie umw

dotyczcych gromadzenia iarchiwizowania dokumentacji napotrzeby bada ewaluacyjnych.
Przykadowo:
yy Dokumentacja potrzebna doewaluacji obydwu kontrolowanych projektw bya przechowywana wPGNiG S.A.
stosownie dowymaga orazumw odofinansowanie zarwno wformie papierowej, jak ielektronicznej.
35
yy Politechnika Warszawska wsposb prawidowy gromadzia iarchiwizowaa dokumentacj dotyczc realizacji

obydwu poddanych kontroli projektw. Oryginay wnioskw odofinansowanie, umowy wrazzaneksami, wnioski
opatno, raporty, sprawozdania zaudytu orazkopie dokumentw ksigowych byy przechowywane wdziaach
finansowych poszczeglnych wydziaw, natomiast dokumentacja merytoryczna ukierownikw projektw.
W trakcie kontroli odnotowano, eobjte kontrol projekty przynosiy pierwsze efekty bada
naukowych, majce potencja komercjalizacyjny. Przykadowo:
yy Politechnika Poznaska podejmowaa dziaania wcelu komercjalizacji efektw prac badawczych osignitych m.in.
wobjtych kontrol projektach, polegajce m.in. nauczestniczeniu wtargach wynalazczoci wParyu iBrukseli,
promocji wynikw bada wserwisie Politechniki pn.Wielkopolska Platforma Innowacyjna orazpromocji podczas
Forum Gospodarczego Politechniki Poznaskiej w2013r. i2014r. Dowrzenia 2015r. nieudao siskomercjalizowa
wynikw przeprowadzonych bada.
yy W toku realizacji przezPGNiG S.A. projektw (PGNIG_BlueGas1 orazPGNIG_BlueGas2) pojawiy sipierwsze efekty
naukowe, ktreniezostay jeszcze skomercjalizowane inie przyniosy rezultatw finansowych. Efekty naukowe
polegay m.in. naopracowaniu receptury puczek wiertniczych orazzaczynw uszczelniajcych, przebadaniu
waciwoci polimerw waspekcie moliwoci ichzastosowania wpuczkach wiertniczych, skomponowaniu
skadu receptury cementw olepszych waciwociach, zakupie aparatury umoliwiajcej przeprowadzenie bada
wwarunkach wysokiej temperatury iwysokiego cinienia orazopracowaniu modelu sejsmologicznego, wdroenia
iprzeprowadzenia testw aparatury sejsmometrycznej, opracowaniu autorskiego programu domodelowaniu pola
sejsmicznego, wdroeniu systemu komputerowego doakwizycji danych, wykonaniu symulacji propagacji sygnaw.
yy Efektem realizowanych przezTELE-FONIKA Kable S.A. projektw dofinansowanych przezNCBiR byy m.in. trzy
zgoszenia patentowe wUrzdzie Patentowym RP (zgoszono ju trzy patenty, akolejne trzy swprzygotowaniu.
Stwierdzone naruszenia miay charakter formalny idotyczyy: nierzetelnego wykazywania

wsprawozdaniu dlaGwnego Urzdu Statystycznego dofinansowania wykazanego zerodkw
publicznych, nieterminowego przekazywania czonkom konsorcjum rodkw nadofinansowanie
projektw orazzamieszczania wewnioskach opatno orazdanych niezgodnych zestanem
faktycznym. Przykadowo:
yy W sprawozdaniu GUS nrPNT02 zalata 2011 do2013 podano niepen warto dofinansowania otrzymanego
w2013r. przezTELE-FONIKA Kable S.A. zbudetu pastwa wykazujc 976tys.z zamiast 1.402tys.z, tj.faktycznie
otrzymanego dofinansowania wramach realizowanych wtym czasie projektw dofinansowanych przezNCBiR:
Demonstrator+ orazInnotech
yy Instytut Spawalnictwa wdniu 17listopada 2014 r, otrzyma zNCBiR wzwizku zrealizacj projektu (Innotech_
Instytut_Spawalnictwa1) zaliczk 40,9tys.z wynikajc zwniosku opatno nr2/2014 zaokres od1kwietnia
2014r. do30wrzenia 2014r. Nalena cz dofinansowania dlajednego zczonkw konsorcjum zostaa
przekazana przezInstytut Spawalnictwa wdwch transzach, wtym jedna wwysokoci 6,9tys.z wdniu 12stycznia
2015r., tj.46dni oddaty ichotrzymania zNCBiR. Stanowio tonaruszenie postanowie zawartej umowy, ktra
przewidywaa niezwoczne przekazywanie nalenych rodkw pozostaym czonkom konsorcjum. Przyczyn
przekazania zopnieniem przezInstytut Spawalnictwa rodkw konsorcjantowi byy jego zalegoci patnicze
wobec Instytutu.
W ocenie Najwyszej Izby Kontroli wsparcie finansowe wykonawcw projektw zerodkw

publicznych niemoe by elementem egzekwowania nalenoci wynikajcych zinnych
rozlicze finansowych pomidzy przedsibiorcami.
Ponadto zgodnie zpostanowieniami zawartej umowy narealizacj projektu (Innotech_Instytut_
Spawalnictwa1) wprzypadku nieterminowego przekazywania przezInstytut Spawalnictwa
rodkw pozostaym wykonawcom NCBiR miao prawo naliczenia kary umownej wwysokoci 10%
przekazanego dofinansowania lubdorozwizania umowy zeskutkiem natychmiastowym.
Badanie kontrolne wykazao rwnie, ePolitechnika Warszawska podaa wewniosku opatno
nr2/2014 dotyczcym projektu CERGRAF dlazadania nr5 bdn kwot kosztw oglnych
podajc, ekoszty tewyniosy 11,8tys.z, anie jak wynika zewidencji ksigowej 12,7tys.z.
Wzestawieniu kosztw poniesionych narastajco odpocztku realizacji projektu CERGRAF koszty
36
wykazane zostay prawidowe zgodnie zdanymi wykazanymi wewidencji ksigowej projektu.

Przyczyn tego stanu rzeczy by bd pisarski. Jednoczenie Politechnika Warszawska wraporcie
kocowym zrealizacji projektu EMITRANSYSzoonym doNCBiR wdniu 2marca 2015r. zawyya
z47 do50 liczb recenzowanych publikacji prezentujcych wyniki bada projektu wrenomowanych
czasopismach ozasigu midzynarodowym, z35 do39 liczb publikacji wczasopismach ozasigu
krajowym orazz22 do23 liczb prac magisterskich, doktorskich lubhabilitacyjnych opartych
nawynikach bada prowadzonych wramach projektu. Przyczyny zaistniaej nieprawidowoci
zostay wyjanione bdem edytorskim.
3.3 Przygotowanie uczelni dokomercjalizacji wynikw bada naukowych

Aby zapewni odpowiedni poziom ochrony prawnej wynikw bada naukowych izwikszy
szanse naich komercjalizacj, wskontrolowanych szkoach wyszych tworzono systemy wsparcia
dlanaukowcw iformy zacht dlapodmiotw zainteresowanych wspprac naukow zuczelnianymi
jednostkami naukowymi. Szkoy wysze stosoway rne modele zarzdzania wasnoci
intelektualn najczciej przy udziale akademickich centrw transferu technologii. Wszeciu
zomiu kontrolowanych uczelni powoano wtym celu spki celowe. Model, wktrym cay proces
komercjalizacji wynikw bada naukowych iprac rozwojowych by koordynowany przezjedn komrk
organizacyjn uczelni, zastosowano wPolitechnice Wrocawskiej iPolitechnice witokrzyskiej.
3.3.1. Strategie iprocedury ochrony wasnoci intelektualnej wszkoach wyszych
Postulat opracowania wewntrznej strategii zarzdzania wasnoci intelektualn zosta zawarty
wzaleceniach Komisji Europejskiej zdnia 10kwietnia 2008r. wsprawie zarzdzania wasnoci
intelektualn wramach dziaa zwizanych ztransferem wiedzy83. Wskazano wnich, epastwa
czonkowskie powinny podj dziaania, majce zachci publiczne organizacje badawcze (wtym
uczelnie) doustanowienia iupowszechniania strategii zarzdzania wasnoci intelektualn
zgodnych zKodeksem praktyk, stanowicym zacznik nrIdo Zalece. Powinna ona wynika
zwyznaczonej misji, by jawna wwymiarze wewntrznym orazzewntrznym. Jej celem jest
wyznaczanie personelowi istudentom jasnych zasad dotyczcych m.in. ujawniania pomysw
opotencjalnej wartoci handlowej, okrelania praw wasnoci wynikw bada, prowadzenia
dokumentacji, zarzdzania konfliktami interesw, jak rwnie przedstawienie podmiotom spoza
uczelni istniejcych moliwoci zaangaowania siwproces transferu wiedzy.
Tosame zalecenia formuowaa wiatowa Organizacja Wasnoci Intelektualnej (ang. World
Intellectual Property Organization). WIPO przyja, eposiadanie przezuczelnie wewntrznej
regulacji dotyczcej wasnoci intelektualnej powinno zapewni efektywniejsze ni zarzdzanie,
wtym: uatwi identyfikowanie inabywane praw wasnoci intelektualnej, okreli sposoby
ichochrony orazkomercjalizacji, ustanowi zasady wsppracy zpodmiotami zotoczenia
spoeczno-gospodarczego. Podkrelaa, eregulamin zarzdzania wynikami bada iprac
rozwojowych pozytywnie wpywa nawizerunek uczelni jako podmiotu wiadomie kreujcego
wiedz iprzenoszcego wyniki prowadzonych bada dogospodarki84.
83 Zalecenie Komisji zdnia 10kwietnia 2008r. wsprawie zarzdzania wasnoci intelektualn wramach dziaa zwizanych
ztransferem wiedzy orazKodeks postpowania dlauczelni wyszych iinnych publicznych instytucji badawczych (notyfikowana
jako dokument nrC(2008) 1329), Tekst majcy znaczenie dlaEOG (2008/416/WE), Dz. Urz. UE L 146/19 zdnia 5.6.2008.
84 WIPO, Model intellectual property policy for universities and research institutions, Version One, http://www.wipo.int/export/
sites/www/dcea/en/pdf/Tool_Cover_Model_Policy-Eng.pdf, s. 2.
37
Obowizek opracowania regulaminw zarzdzania wasnoci intelektualn zosta wprowadzony

wdrodze nowelizacji ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym zdnia 18marca 2011r.85, przy czym
nawielu uczelniach86 funkcjonoway one ju wczeniej. Nowelizacja ustawy z2014r. wpyna
naposzerzenie zakresu przedmiotowego tego obowizku87.
W dokumentach strategicznych opracowanych w badanych uczelniach jako jeden
zpriorytetw wskazano transfer innowacyjnych technologii iproduktw zuczelni
dogospodarki orazkomercjalizacj bada naukowych iich wynikw. Wszystkie badane
uczelnie opracoway iprzyjy regulaminy zarzdzania wasnoci intelektualn, realizujc
obowizek okrelony wart.86c ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym.
Regulamin obowizujcy naPolitechnice Krakowskiej zosta wprowadzony zpiciomiesicznym
opnieniem wstosunku dowymogw ustawowych.
Regulaminy zarzdzania wasnoci intelektualna obowizujce wczterech skontrolowanych
uczelniach byy zgodne zwymogami ustawowymi iokrelay: prawa iobowizki uczelni,
pracownikw orazstudentw idoktorantw wzakresie ochrony ikorzystania zpraw autorskich
ipraw pokrewnych orazpraw wasnoci przemysowej orazzasady wynagradzania twrcw,
zasady iprocedury komercjalizacji wynikw bada naukowych iprac rozwojowych, atake zasady
korzystania zmajtku uczelni wykorzystywanego dokomercjalizacji wynikw bada naukowych
iprac rozwojowych orazwiadczenia usug naukowo-badawczych.
Regulaminy przyjte wczterech uczelniach88 niespeniay wszystkich wymogw ww. ustawy
pomijajc okrelenie zasad korzystania zmajtku uczelni, awdwch uczelniach nieokrelono
zasad iprocedur komercjalizacji 89. Przyczyn powstania tych nieprawidowoci, wedug
wyjaniezoonych przezrektorw tych uczelni, by m.in. zbyt krtki czas pozostawiony
naopracowanie ikonsultacje regulaminw orazoczekiwanie nazapowiadane zmiany wustawie
Prawo oszkolnictwie wyszym, dotyczce komercjalizacji.
yy Rektor Akademii Grniczo-Hutniczej wKrakowie, wyjaniajc przyczyny nieokrelenia zasad korzystania zmajtku
uczelni poda, ewzwizku zdu rnorodnoci (rwnie kosztow) laboratoriw niejest moliwe okrelenie
jednolitych kryteriw ipowiza dozastosowania wcaej uczelni. Wskaza on ponadto: Korzystajc zpewnej
autonomii jednostek uczelni wadze rektorskie uzgodniy, eopracowany zostanie jedynie Regulamin ochrony,
korzystania orazkomercjalizacji wasnoci intelektualnej..., adecyzje wsprawie wykorzystania majtku uczelni
wykorzystywanego dokomercjalizacji wynikw bada naukowych iprac rozwojowych bd podejmowane
indywidualnie wkadym przypadku.
Wszystkie kontrolowane uczelnie korzystay zprogramw iprzedsiwzi wspierajcych rne procesy

zwizane zzarzdzaniem wasnoci intelektualn. Cztery objte kontrol uczelnie 90 realizoway
finansowane zNCBiR projekty, ktrych celem byo wdroenie lubdoskonalenie systemu zarzdzania
wasnoci intelektualn. czna kwota uzyskanego przezniedofinansowania wynosia 11,6mlnz.
85 Ustawa zdnia 18marca 2011r. ozmianie ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym, ustawy ostopniach naukowych itytule
38
naukowym orazostopniach itytule wzakresie sztuki orazozmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr84, poz.455).

86 M.in. naUniwersytecie Jagielloskim, Uniwersytecie wBiaymstoku czy Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.
87 Zgodnie zart.86c ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym regulamin powinien okrela: 1. prawa iobowizki uczelni,
pracownikw orazstudentw idoktorantw wzakresie ochrony ikorzystania zpraw autorskich ipraw pokrewnych orazpraw
wasnoci przemysowej, 2. zasady wynagradzania twrcw, 3. zasady iprocedury komercjalizacji, 4. zasady korzystania
zmajtku uczelni wykorzystywanego dokomercjalizacji orazwiadczenia usug naukowo-badawczych. Zgodnie zart.46
pkt1 ustawy zdnia 11lipca 2014r. uczelnie zostay zobowizane dostosowa tre regulaminw donowych wymogw
wterminie 6 miesicy oddnia jej wejcia wycie, azatem dodnia 31marca 2015r.

88 W Akademii Grniczo-Hutniczej wKrakowie, Politechnice witokrzyskiej, Uniwersytecie Medycznym im. Piastw lskich
weWrocawiu, Politechnice Wrocawskiej.

W
Politechnice witokrzyskiej iUniwersytecie Medycznym im. Piastw lskich weWrocawiu.
89

Politechnika
Krakowska, Politechnika witokrzyska, Politechnika Wrocawska, Warszawski Uniwersytet Medyczny.
90
W trakcie kontroli pozyskano wyjanienia od70 najbardziej aktywnych pod wzgldem liczby
zgosze wynalazkw iwzorw uytkowych pracownikw naukowych inaukowo-dydaktycznych
kontrolowanych szk wyszych. Ocenili oni, iobowizujce wich uczelniach procedury
korzystania zwasnoci intelektualnej byy dlanich zrozumiae, jasne iczytelne, niewystpoway
problemy zwizane zezgaszaniem wasnoci intelektualnej idalszych procedur, ajeli pojawiay
sijakiekolwiek wtpliwoci, pracownicy uzyskali niezbdn pomoc.
yy Najbardziej aktywni wzakresie zgaszanych patentw pracownicy Politechniki Krakowskiej stwierdzili, eregulamin
usystematyzowa proces zarzdzania wasnoci intelektualn orazuwzgldnia wymagania ispecyficzne warunki
Uczelni. Wrozwiniciu jednej odpowiedzi wyraono jednak zdanie, ekomercjalizacja wynikw wdalszym cigu
zaley odaktywnoci pracownikw naukowych, samodzielnie wyszukujcych ewentualnych partnerw.
W dwch uczelniach objtych kontrol Politechnice Warszawskiej orazWarszawskim

Uniwersytecie Medycznym stwierdzono niespjno przepisw wewntrznych, regulujcych
zarzdzanie wasnoci intelektualn.
W Politechnice Warszawskiej wokresie objtym kontrol niestworzono spjnego ikompletnego
systemu zarzdzania wasnoci intelektualn, atake nieopracowano dokumentw niezbdnych
dowaciwego wprowadzenia wycie regulaminu zarzdzania wasnoci intelektualn tej uczelni.
yy W objtym kontrol okresie naPolitechnice Warszawskiej niefunkcjonowa spjny system identyfikacji wiedzy
wymagajcej ochrony ipotencjau komercyjnego waspekcie transferu technologii ipotrzeb, jakie wzakresie
innowacyjnoci wystpuj wprzemyle. Od2012r. podejmowano jednak sukcesywnie dziaania zmierzajce
dowprowadzenia nowych rozwiza izmian organizacyjnych ww. zakresie. Politechnika Warszawska wypracowaa
strategi zarzdzania wasnoci intelektualn, ktrej gwnym zaoeniem jest konsolidacja caego systemu
transferu technologii, dotychczas rozproszonego pomidzy Wydziay Uczelni ijednostki pozawydziaowe.
yy Rektor Politechniki Warszawskiej niewyda zarzdze, wskazanych przezSenat Uczelni wRegulaminie zarzdzania
prawami wasnoci przemysowej, okrelajcych m.in. tryb wypacania wynagrodzenia twrcy, tryb postpowania
zgoszeniowego, wtym zasady prowadzenia wymaganej dokumentacji iprocedur postpowania wprzypadkach
spornych oraztryb komercjalizacji dbr intelektualnych Politechniki. Rektor wyjani, iwtrakcie praktycznego
stosowania regulaminu okazao si, enie ma pilnej potrzeby wydawania zarzdze wskazanych wjego treci,
skoro zapisy regulaminu swtym wzgldzie wystarczajco precyzyjne inie generoway adnych sytuacji spornych.
W Warszawskim Uniwersytecie Medycznym (WUM) wprowadzone zmiany organizacyjne (powoanie

jednostki, ktra przeja zarzdzanie wasnoci intelektualn) nieznalazy odzwierciedlenia
wregulaminie zarzdzania wasnoci intelektualn inie zostay faktycznie wprowadzone wycie.
Ponadto rozproszenie kompetencji wzakresie zarzdzania wasnoci intelektualn pomidzy
rne komrki Uczelni ijednostki pozawydziaowe orazbrak wystarczajcej informacji natemat
ichzakresu dziaania (jak ocenili twrcy), niesprzyjao zapewnieniu waciwej ochrony wasnoci
intelektualnej WUM.
yy Rektor WUM powoa czonkw Uniwersyteckiej Podkomisji ds. Wasnoci Intelektualnej nakadencj 20082012,
ktra zakoczya sizdniem 31sierpnia 2012r. Wramach realizacji projektu dofinansowanego zNCBR, powstaa
jednostka projektowa Akademickie Centrum Innowacji, ktra, jak wyjania p.o. Kanclerza WUM, przeja
zarzdzanie wasnoci intelektualn wWUM wpenym zakresie, realizowanym wczeniej przezUniwersyteck
Podkomisj ds. Wasnoci Intelektualnej. Ww. zmiany nieznalazy jednak odzwierciedlenia wtreci obowizujcego
Regulaminu ochrony prawnej dbr intelektualnych wWUM. P.o. Kanclerza WUM wyjania m.in., ewlatach
20122013 podejmowane byy dziaania wkierunku rozwijania nowych kompetencji wzakresie zarzdzania
wasnoci intelektualn (Akademickiego Centrum Innowacji, spki celowej Synergia-WUM Sp. zo.o.).
W praktyce natomiast, pozakoczeniu kadencji czonkw ww. Podkomisji, proces zwizany zzarzdzaniem
wasnoci intelektualn odbywa sinadotychczasowych zasadach (dwch byych czonkw Podkomisji
zajmowao siprzyjciem formularza zgoszenia dobra intelektualnego orazweryfikacj zgoszenia doochrony
prawnopatentowej).
39
Wszystkie badane uczelnie wspieray inicjatywy zwikszajce zainteresowanie naukowcw

prowadzeniem bada nakierowanych nawdroenie ichwynikw dogospodarki, poprzez
m.in.motywowanie pracownikw doubiegania sioochron wasnoci intelektualnej (uzyskanie
patentu) orazsystem zacht materialnych dlanajaktywniejszych wtym wzgldzie. Aktywno
wzakresie dokonywania zgosze patentowych iwdroe bya brana pod uwag przy okresowej
ocenie pracownikw naukowych inaukowo-dydaktycznych.
yy Dziesiciu pracownikw naukowo-dydaktycznych Politechniki dzkiej wzoonych wyjanieniach potwierdzio,
euwzgldnianie patentw wankiecie oceny pracownika stanowi dlanich motywacj doaktywnoci patentowej.
Wopinii trzech pracownikw podjcie dziaa zwizanych ztworzeniem wynalazkw iich patentowaniem
niesprzyjao rozwojowi kariery naukowej. Zdaniem prof. dr hab. Tadeusza Antczaka, oile patenty mog sprzyja
karierze zawodowej, toraczej nieswystarczajco doceniane wbudowaniu kariery naukowej, zmierzajcej
dohabilitacji, awdroenie niestanowi wysoko ocenianego osignicia naukowego, gdy dodalszego awansu
niezbdne spublikacje.
Elementem systemu zacht bya take moliwo udziau twrcy/wsptwrcw wkorzyciach

uzyskanych przezuczelni. Zasady podziau zyskw zkomercjalizacji, ktreswymaganym
elementem regulaminw zarzdzania wasnoci intelektualn. Wokresie objtym kontrol
uczelnie mogy swobodnie regulowa t kwesti (obecnie jest ona uregulowana wart.86f
Prawa oszkolnictwie wyszym), najczciej przyjmujc zasad rwnego podziau rodkw
zkomercjalizacji pomidzy uczelni orazpracownika-twrc91, przy czym rnie definiujc warto
bazow, stanowic podstaw dlapodziau.
yy W badanym okresie naPolitechnice Wrocawskiej ztytuu udziau wkorzyciach ztytuu komercjalizacji praw
wasnoci intelektualnej przekazano twrcom 563,6tys.z z1.179,6tys.z wpyww, jakie uzyskaa ztego tytuu
Politechnika.
Wszystkie uczelnie podejmoway dziaania wcelu podniesienia wiadomoci rodowiska

akademickiego, zwizanej zochron wasnoci intelektualnej orazrealizoway obowizek
ksztacenia wzakresie ochrony wasnoci intelektualnej, wynikajcy zrozporzdzenia
Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego zdnia 2listopada 2011r. wsprawie Krajowych Ram
Kwalifikacji dlaSzkolnictwa Wyszego92.
W uczelniach realizowano strategie nakierowane nawprowadzanie wynikw bada naukowych
dopraktyki gospodarczej take poprzez denie dorealizacji prac dyplomowych idoktorskich
nazlecenie/we wsppracy zsektorem przedsibiorstw lubpublicznym. Udzia takich prac wliczbie
prac ogem powstaych wlatach akademickich 2011/20122013/2014 by istotnie zrnicowany
odniemal zera naPolitechnice witokrzyskiej doponad 10% naAkademii Grniczo-Hutniczej
wKrakowie (prace doktorskie).
yy Udzia rozpraw doktorskich zrealizowanych naAkademii Grniczo-Hutniczej nazlecenie/we wsppracy
zsektorem przedsibiorstw publicznych wcakowitej liczbie prac doktorskich wynis wlatach akademickich
2011/20122013/2014 11,9%, 10,5%, 10,2%.
yy W poszczeglnych latach akademickich objtych kontrol, nazlecenie lubwewsppracy zsektorem przedsibiorstw
lubpublicznym wPolitechnice dzkiej powstao 15 prac doktorskich, 414 prac magisterskich i376 prac licencjackich
iinynierskich. Prace takie stanowiy odpowiednio 7%, 9% i6% wszystkich prac powstaych wbadanym okresie.
yy Na Politechnice Wrocawskiej wbadanym okresie 7,4% prac dyplomowych idoktorskich realizowane byo nazlecenie
i/lub przy wsppracy zsektorem przedsibiorstw lubpublicznym.
91 Twrcy zPolitechniki dzkiej iAkademii Grniczo-Hutniczej wKrakowie mogli uzyska 60% korzyci.
92 Dz.U. Nr253, poz.1520. Ponadto wodrbnych rozporzdzeniach zostay okrelone standardy ksztacenia przygotowujcego
40
dozawodu nauczyciela orazdlakierunkw studiw: weterynaria, architektura, kierunek lekarski, lekarsko-dentystycznego,

farmacja, pielgniarstwo ipoonictwo.
yy W Warszawskim Uniwersytecie Medycznym prace magisterskie zrealizowane nazlecenie lubwewsppracy

zsektorem przedsibiorstw stanowiy 3,96% ogu prac. Udzia rozpraw doktorskich zrealizowanych nazlecenie
lubwewsppracy zsektorem przedsibiorstw wynosi 1,97%.
yy W latach akademickich 2011/20122012/2013 naPolitechnice witokrzyskiej adna zprac dyplomowych ani
doktorskich niebya realizowana nazlecenie, bd wewsppracy zsektorem prywatnym lubpublicznym.
Wroku akademickim 2013/2014, wramach wsprealizowanego zUrzdem Marszakowskim Wojewdztwa
witokrzyskiego projektu pn.Perspektywy RSI witokrzyskie IV etap, naPK powstao nazlecenie sektora
prywatnego 10 prac dyplomowych, costanowio 0,4% ogu prac dyplomowych powstaych wtym roku.
3.3.2. Uwarunkowania organizacyjno-administracyjne wobszarze ochrony wasnoci

intelektualnej wszkoach wyszych
W szkoach wyszych stosowane byy rne modele organizacyjne, zwizane zkomercjalizacj
wynikw bada, cowynikao m.in. zeskali realizowanych bada ocharakterze wdroeniowym.
Kluczowymi elementami tych modeli byy uczelniane centra transferu technologii oraz wszeciu
zomiu kontrolowanych uczelni spki celowe93.
Przepisy Prawa oszkolnictwie wyszym przed nowelizacj z2014r. pozostawiay uczelniom bardzo
du autonomi worganizacji procesw komercjalizacji wynikw bada94. Wznowelizowanej
ustawie zostaa dookrelona rola centrw transferu technologii funkcjonujcych jako jednostki
uczelniane tworzy sijewcelu komercjalizacji bezporedniej (art.86 ust.4). Moliwo
tworzenia przezuczelnie spek jest przewidziana przede wszystkim wprzypadku komercjalizacji
poredniej. Art.86a ust.2 Prawa oszkolnictwie wyszym dopuszcza moliwo powierzenia
spce celowej zarzdzania prawami dowynikw lubdoknow-how wzakresie komercjalizacji
bezporedniej95, cooznacza, espka celowa moe sta siswoistym centrum transferu technologii
odpowiedzialnym zazarzdzanie prawami, ktrymi dysponuje uczelnia. Wtrzech skontrolowanych
uczelniach96 spkom celowym powierzono zarzdzanie prawami wasnoci intelektualnej uczelni.
Zakres dziaalnoci niektrych centrw transferu technologii koncentrowa sinawiadczeniu
usug informacyjnych, szkoleniowych ipromocyjnych, dotyczcych procesu komercjalizacji
(takie rozwizanie przyjto naPolitechnice Krakowskiej97). Wniektrych uczelniach (Uniwersytet
Medyczny im. Piastw lskich weWrocawiu, Akademia Grniczo-Hutnicza wKrakowie) centra
realizoway szerszy zakres dziaa.
93 Spek celowych niepowoano naPolitechnice witokrzyskiej oraznaUniwersytecie Medycznym im. Piastw lskich
94
95
96
97
weWrocawiu.
Zgodnie zart.86 ust.5 centra transferu technologii mogy by utworzone wformach: jednostki oglnouczelnianej, spki
handlowej lubfundacji. Aktualne brzmienie art.86 ust.5 dopuszcza wycznie centrum transferu technologii wformie
jednostki oglnouczelnianej, dziaajcej napodstawie regulaminu zatwierdzonego przezodpowiednie organy uczelni.
Powierzenie spce celowej zarzdzania prawami wasnoci przemysowej odbywa sipoprzez wniesienie ichaportem
dospki. Spka celowa ma swobod wzakresie zarzdzania ikomercjalizacji powierzonych jej praw. Moe ulokowa
jewtworzonej spce spin-off wformie aportu, sprzeda lubudzieli licencji naich wykorzystanie. Przekazanie praw dospki
przezuczelni moe odby siwdrodze odpatnej lubnieodpatnej umowy. Spka celowa, ktrej zostanie powierzone
przezuczelni zarzdzanie prawami wasnoci przemysowej, staje sizarzdc praw wycznych ipowinna podejmowa
wszystkie czynnoci, ktremog doprowadzi dokomercjalizacji wynikw, wtym obejmowa udziay wkolejnych spkach
dedykowanych komercjalizacji danej technologii tzw. spkach spin-off (komercjalizacja porednia) orazsprzedawa wyniki
bada naukowych, prac rozwojowych iknow-how zwizane ztymi wynikami (komercjalizacja bezporednia).
Politechnika Warszawska, Politechnika dzka, Politechnika Krakowska.
Do zada Centrum Transferu Technologii naPolitechnice Krakowskiej naleay m.in.: wsppraca zotoczeniem gospodarczym
poprzez komercjalizacj wynikw bada iprac rozwojowych; promocja iupowszechnienie osigni nauki itechniki
wzakresie nowych technologii orazprojektw badawczo-rozwojowych; inspirowanie tworzenia sieciowych powiza
uczelni zprzedsibiorstwami; promowanie znaczenia wasnoci intelektualnej; inicjowanie, inspirowanie orazudzia
wopracowywaniu irealizacji krajowych orazmidzynarodowych programw badawczych; wsppraca zorganami
samorzdowymi irzdowymi, publicznymi orazprywatnymi jednostkami naukowymi, stowarzyszeniami ifundacjami
wkraju iza granic wdziedzinach majcych zwizek zupowszechnianiem irozwijaniem dziaa proinnowacyjnych,
transferu technologii orazprzedsibiorczoci.
41
yy Na Uniwersytecie Medycznym im. Piastw lskich weWrocawiu Centrum Innowacji iTransferu Technologii
funkcjonujce wstrukturze Dziau Nauki iWsppracy zZagranic, podlege Prorektorowi ds. Nauki Uniwersytetu.
Wykonywao ono zadania dotyczce:
ochrony wasnoci intelektualnej: wzakresie strategii ochrony tej wasnoci, poprzez identyfikowanie dbr
niematerialnych podlegajcych ochronie patentowej iocen celowoci tej ochrony, doradztwo zwizane
zprowadzeniem bada naukowych wcelu zwikszenia szans uzyskania ochrony prawnej orazwspieranie
twrcw rozwiza wynalazczych wdoborze optymalnej strategii ochrony wasnoci intelektualnej; wsparcia
zwizanego zbadaniami stanu techniki wbazach patentowych orazbazach publikacji naukowych; prowadzenia
ewidencji projektw wynalazczych, zgosze patentowych dokonanych przezUczelni iuzyskanych patentw,
uzyskiwania ochrony, poprzez m.in. przygotowywanie ztwrc projektu wynalazczego wstpnego opisu stanu
techniki iopisu rozwizania, wspprac wporozumieniu ztwrc zrzecznikiem patentowym opracowujcym
dokumentacj zgoszeniow, udzielanie pomocy podczas przygotowywanych odpowiedzi nauwagi Urzdu
Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej wprzypadkach niespenienia wymogw stawianych przedmiotom
ochrony, atake nadzorowanie idokonywanie opat zazgoszenia;
innowacyjnoci itransferu technologii, poprzez m.in. poszukiwanie funduszy krajowych ieuropejskich, wcelu
wykorzystania ichdopokrywania kosztw zwizanych zuzyskaniem ochrony prawnej projektw wynalazczych,
tworzonych wUniwersytecie orazkomercjalizacj tych rozwiza, promocj rozwiza wynalazczych wcelu
poszukiwania moliwoci ichkomercjalizacji, wtym nawtargach, wystawach, konferencjach, organizowanie
szkole ispotka informacyjnych dlanaukowcw dlapodniesienia wiedzy zzakresu komercjalizacji, poszukiwania
funduszy nabadania, jak te nawizania wsppracy zprzedsibiorcami;
obsugi Rektorskiej Komisji Wynalazczoci;
wsppracy zinnymi jednostkami opodobnym profilu dziaalnoci.
Innymi podmiotami biorcymi udzia wprocesie komercjalizacji sspki spin-off orazinkubatory

przedsibiorczoci. Inkubatory maj za zadanie zapewnia wsparcie pocztkujcym
przedsibiorcom wywodzcym sizuczelni wpraktyce najczciej studentom idoktorantom.
Wniemal wszystkich skontrolowanych uczelniach funkcjonoway preinkubatory, zrzeszone wsieci
Akademickich Inkubatorw Przedsibiorczoci98.
W latach 20112014 pracownicy szeciu spord omiu objtych kontrol uczelni utworzyli
spki spin-off, najwicej (9) Akademii Grniczo-Hutniczej wKrakowie (pracownicy Politechniki
dzkiej utworzyli trzy takie spki, apozostaych uczelni Politechniki witokrzyskiej,
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Uniwersytetu Medycznego im. Piastw lskich
weWrocawiu, Politechniki Krakowskiej utworzyli pojednej spce spin-off ). Spka utworzona
przezpracownikw Politechniki witokrzyskiej dozakoczenia kontroli nierozpocza faktycznie
dziaalnoci, zuwagi nabrak zainteresowania odbiorcw.
yy W 2011r. zaoona zostaa spka spin-off SPIN-NET witokrzyska Sie Komputerowa Sp. zo.o., wktrej Politechnika
miaa 85% udziaw, a15% troje pracownikw Uczelni. Dozakoczenia kontroli spka nierozpocza dziaalnoci.
Upowaniona przezRektora Politechniki Prorektor ds. Studenckich iDydaktyki dr. hab. in. Zdzisawa Owsiak
wyjania: (...) Spka tamiaa przej zadania dziaajcej wPolitechnice witokrzyskiej, rentownej jednostki
Komputerowe Sieci Regionalne. Celem jednostki Komputerowe Sieci Regionalne jest prowadzenie dziaalnoci
polegajcej nawiadczeniu usug telekomunikacyjnych, wtym usug dzierawy czy oraztransmisji danych (...).
Naetapie tworzenia spki SPIN-NET Sp. zo.o. byy plany przejcia klientw Komputerowych Sieci Regionalnych.
Niestety zaoenia tenie zostay zaakceptowane przezwikszo najpowaniejszych partnerw, traktujcych
Politechnik witokrzysk jako bardziej wiarygodnego partnera. Wobec takiej sytuacji dziaalno Spki
niezostaa podjta. Jest wstpna koncepcja dziaalnoci badawczej wramach Spki woparciu oLaboratorium
oysk Tocznych, ktrewubiegym roku uruchomiono wPolitechnice witokrzyskiej (...). Wocenie gwnego
udziaowca utrzymanie Spki nawet bierne jest korzystniejsze ekonomicznie ni jej likwidacja. Tak spk mona
wprzyszoci przeksztaci idostosowa doaktualnych potrzeb inie wymaga totakich nakadw finansowych,
jak zakadanie nowego podmiotu gospodarczego.
98 Nie sone inkubatorami wrozumieniu Prawa oszkolnictwie wyszym, speniaj jednak wan rol wprzygotowaniu
42
zwizanych zuczelniami modych ludzi dorozpoczcia dziaalnoci gospodarczej.
W Politechnice witokrzyskiej zastosowano model, wktrym jedna jednostka organizacyjna

odpowiadaa zacaoksztat spraw zwizanych zochron wasnoci intelektualnej. WPolitechnice
Warszawskiej wokresie objtym kontrol trwa proces centralizacji tych zada, dotychczas
rozproszonych, wCentrum Zarzdzania Innowacjami iTransferem Technologii.
W Politechnice Wrocawskiej, uczelni orozbudowanej strukturze organizacyjnej wzakresie ochrony
iwykorzystania wasnoci intelektualnej, utworzony zosta Punkt Kontaktowy ds. Transferu
Technologii, ktry ma zazadanie koordynowanie dziaa jednostek/komrek organizacyjnych
uczelni99. Zadania tej jednostki dotyczyy m.in.: identyfikowania imonitorowania projektw
naukowo-badawczych owysokim potencjale komercjalizacyjnym produktw kocowych;
wspierania innowacyjnych pomysw irozwiza techniczno-technologicznych wprocesie
pozyskiwania partnerw biznesowych doich rozwoju iaplikowania odofinansowanie prac
wdroeniowych.
W celu uzyskania ochrony prawnej uczelnie wsppracoway zrzecznikami patentowymi. Pi
uczelni100 zatrudniao rzecznikw patentowych napodstawie umowy oprac, atrzy101 korzystay
wycznie zzewntrznych kancelarii patentowych.
yy W badanym okresie wDziale Ochrony Wasnoci Intelektualnej Akademii Grniczo-Hutniczej zatrudnionych byo
trzech rzecznikw patentowych. Ponadto Centrum Transferu Technologii zlecao (na mocy umw cywilnoprawnych)
15 razy wykonanie czynnoci zwizanych zezgoszeniem wynalazku doURPR rzecznikom patentowym spoza
uczelni, podobnie wydziay AGH zlecay (55 razy) wykonanie ww. czynnoci rzecznikom spoza uczelni. Wyjaniajc
przyczyny zlecania podmiotom zewntrznym usug obejmujcych czynnoci zwizane zezgoszeniem wynalazku/
wzoru uytkowego doUPRP lubzagranicznego urzdu patentowego, Prorektor ds. nauki AGH poda, eprzyczyn
takiego stanu rzeczy by wyrany wzrost aktywnoci patentowej pracownikw AGH orazwielodziedzinowo
rozwiza powstajcych nauczelni. Ponadto przewaajca ilo zgosze dozagranicznych urzdw patentowych
bya finansowana zgrantw, obejmujce m.in. obsug zewntrznych kancelarii patentowych. Wpozostaych
przypadkach zlecanie zewntrznym kancelariom usug obejmujcych czynnoci zwizanych zezgoszeniem
wynalazkw dozagranicznych urzdw patentowych byo spowodowane brakiem osoby posiadajcej uprawnienia
europejskiego rzecznika patentowego.
Z opinii biegego102 wynika postulat, by cay proces komercjalizacji wynikw bada naukowych iprac
rozwojowych by koordynowany przezjedn komrk organizacyjn uczelni, ewidencjonujc
zgoszenia, posiadajc pen dokumentacj spraw, okrelajc plan komercjalizacji, majc oczywicie
moliwo skorzystania zewsparcia ekspertw zewntrznych. Wtrakcie kontroli rozwizanie takie
funkcjonowao wPolitechnice Wrocawskiej orazPolitechnice witokrzyskiej103, gdzie wjednej
jednostce organizacyjnej zadania zwizane zochron ikomercjalizacj wasnoci intelektualnej
poczono ponadto zdziaalnoci dydaktyczn wzakresie przedmiotw prawniczych (w szczeglnoci
zzakresu prawa wasnoci intelektualnej), cozdaniem NIK stanowi moe dobr praktyk.
99 W tym Wrocawskiego Centrum Transferu Technologii, Akademickiego Inkubatora Przedsibiorczoci, brokerw,
wydziaowych koordynatorw ispek celowych Uczelni wprocesie transferu technologii.

100 W Akademii Grniczo-Hutniczej wKrakowie, Politechnice dzkiej, Politechnice Krakowskiej, Politechnice witokrzyskiej,
Politechnice Wrocawskiej. Wtrzech pierwszych uczelniach korzystano take zewsparcia kancelarii zewntrznych.

101 Politechnika Warszawska, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastw lskich weWrocawiu.
102 Ekspertyz sporzdzia dr Magdalena Rutkowska-Sowa napodstawie 13 regulaminw znieobjtych kontrol uczelni,
pozyskanych podstawie art.29 ust.1 pkt2 lit. f ustawy oNIK. Wydana przezni ekspertyza zawieraa opini dotyczc
systemu zarzdzania wasnoci intelektualn wpolskich uczelniach publicznych, zawierajc analiz przepisw ustawy
zdnia 27lipca 2005r. Prawo oszkolnictwie wyszym (Dz.U. z2012r. poz.572, zezm.) wbrzmieniu przed ipo ostatniej
nowelizacji, ktra wesza wycie zdniem 1padziernika 2014r. orazwykadni treci nowo przyjtych regulaminw
zarzdzania wasnoci intelektualn, copozwolio nadokonanie oceny ksztatujcego siwPolsce modelu transferu
wynikw bada iprac rozwojowych zuczelni dogospodarki. Wycig zopinii zosta zamieszczony wzaczniku nr5.3
doniniejszej informacji.
103 W okresie objtym kontrol nie by widoczny wpyw tego rozwizania na popraw efektywnoci procesw
komercjalizacyjnych wPolitechnice witokrzyskiej.
43
3.3.3. Dziaania narzecz komercjalizacji wynikw bada podejmowane przezkontrolowane uczelnie

Uczelnie podejmoway dziaania prowadzce doidentyfikacji technologii, ktremogy sta
siprzedmiotem komercjalizacji. Wtym celu dokonywano wycen wybranych technologii.
Nawszystkich uczelniach stworzono take ofert komercjalizacyjn. Jednak przychody ztransferu
technologii wwikszoci uczelni nieprzewyszay kosztw poniesionych wzwizku zich ochron
ikomercjalizacj.
W latach 20112014 wszystkie uczelnie wPolsce zgosiy doUrzdu Patentowego RP (w trybie
krajowym imidzynarodowym) 5.694 wynalazki iwzory uytkowe. Urzd Patentowy RP wtym
okresie udzieli szkoom wyszym 3.706 patentw ipraw ochronnych nawzory uytkowe. Liczba
zgosze dokonanych wEuropejskim Urzdzie Patentowym (EPO) przezszkoy wysze orazliczba
patentw europejskich udzielonych przezEPO szkoom wyszym wlatach 20112014 wyniosy
odpowiednio 109 i42.
Wykres nr4
Zgoszenia wynalazkw iwzorw uytkowych dokonane wUPRP przezszkoy wysze wlatach 20112014
wtrybie krajowym imidzynarodowym wgdziaw Midzynarodowej Klasyfikacji Patentowej
599
653
326
803
921
392
18745
1768
DZIA A PODSTAWOWE POTRZEBY LUDZKIE

DZIA BRNE PROCESY PRZEMYSOWE; TRANSPORT
DZIA C CHEMIA; METALURGIA
DZIA D WKIENNICTWO; PAPIERNICTWO
DZIA E BUDOWNICTWO; GRNICTWO
DZIA F BUDOWA MASZYN; OWIETLENIE; OGRZEWANIE; UZBROJENIE; TECHNIKA MINERSKA
DZIA GFIZYKA
DZIA H ELEKTROTECHNIKA
NIESKLASYFIKOWANE
rdo: Dane zUPRP pozyskane nawtrakcie kontroli.
44
Wybrane dane dotyczce dziaalnoci zwizanej zochron wasnoci intelektualnej wobjtych

kontrol uczelniach orazijej wykorzystanie zostay przedstawione wponiszej tabeli.
Tabela nr1
Wybrane dane odziaalnoci badawczo-rozwojowej kontrolowanych uczelni wlatach 20112014
WUM
Nakady wewntrzne
nadziaalno
B+R faktycznie
poniesione wtys.z
wtym nakady
naprace rozwojowe
Liczba zgoszonych
przezjednostk
wynalazkw
213 153,5
PW
PK
PWr
998 697,5 433 357,9 119 940,3 560 019,8
9 414,6 176 095,3 103 157,0
23 721,9 189 438,4
P w
AGH
73 428,5 1 074 835,3
7 026,2
188 207,6
UM W-w
96 695,3
4 817,7
23
201
289
86
651
102
388
46
Ile spord
wykazanych
zgosze
wynalazkw
jednostka
planuje dokona
wzagranicznych
urzdach
patentowych
44
liczba patentw
uzyskanych wUP
16
162
257
23
515
52
241
51
liczba zgoszen
wynalazkw
dokonanych
wzagranicznych
urzdach
patentowych
19
18
136
16
252
liczba patentw
uzyskanych
wzagranicznych
urzdach
patentowych
18
przychody jednostki
zesprzeday
licencji (bez licencji
nastandardowe
oprogramowanie
komputerowe)
189,5
1 302,5
75,0
997,0
3 738,4
98,4
nakady
przedsibiorstwa
nazakup licencji
(bez licencji
naoprogramowanie
komputerowe
1 862,5
7 949,9
766,3
2 941,9
11 235,3
185,0
WUM Warszawski Uniwersytet Medyczny, PW Politechnika Warszawska, PK Politechnika Krakowska, P Politechnika dzka,
PwPolitechnika witokrzyska, AGH Akademia Grniczo-Hutnicza, UM W-w Uniwersytet Medyczny im. Piastw lskich weWrocawiu
rdo: Sprawozdania PNT-01s odziaalnoci badawczej irozwojowej (B+R) wszkoach wyszych zalata 20112014.
45
Objte kontrol szkoy wysze wykazyway du aktywno wzakresie zgaszania

wynalazkw doochrony, dc doposiadania duej liczby patentw izgosze patentowych,
natomiast dziaania komercjalizacyjne iwycena chronionych technologii dotyczyy najwyej
kilku procent posiadanej wasnoci intelektualnej.
Ochrona wynalazku (patent) trwa oddaty zgoszenia, maksymalnie przez20 lat, przy czym
warunkiem utrzymania ochrony jest wnoszenie opat zakolejne, roczne okresy ochrony. Opaty
zaochron wnoszone spo dorczeniu zgaszajcemu decyzji warunkowej oudzieleniu prawa,
apierwszy okres ochrony obejmuje trzy lata oddaty zgoszenia. Zuwagi naczas trwania
postpowania wUrzdzie Patentowym RP decyzja oudzieleniu patentu moe by wydana
np.wtrzecim, czwartym czy pitym roku ochrony. Opaty zadalsze okresy ochrony powinny by
uiszczane zgry wcigu jednego roku przed upywem poprzedniego okresu ochrony, niepniej
ni wostatnim jego dniu. Wyganicie patentu nastpuje wdniu, wktrym upyn poprzedni
(opacony) okres ochrony.
Cz dbr niematerialnych objtych ochron miaa niski potencja komercjalizacyjny,
nacowskazuj m.in. wyjanienia skadane wtrakcie kontroli przezprzedstawicieli jednostek
kontrolowanych, atake fakt, itylko niewielka cz zgaszanych wynalazkw poddawana
bya dalszym procedurom zwizanym zprocesem komercjalizacji.
Na Akademii Grniczo-Hutniczej im. Stanisawa Staszica wKrakowie ustalono, ewkontrolowanym
okresie wygaso 115 patentw ipraw ochronnych, uzyskanych przezuczelni, przy czym 47%
znich nieprzeduono ochrony potrzech latach odzgoszenia. Gwn przyczyn podjcia decyzji
orezygnacji zochrony prawnej, jak wynika zwyjanie dziekanw, by brak perspektywy wdroenia
wynalazkw lubwzorw uytkowych (aden zdziekanw niewskaza braku rodkw finansowych
jako przyczyny ww. decyzji). Podobna sytuacja miaa miejsce naPolitechnice dzkiej.
Ustalenie obraku potencjau komercyjnego czci dbr potwierdzaj dane, dotyczce wszystkich
szk wyszych, pozyskane wtrakcie kontroli zUrzdu Patentowego RP.
Tabela nr2
Okres poudzieleniu prawa, zajaki utrzymywana bya ochrona patentw (wnoszone byy opaty) przezszkoy
wysze104 (w podziale nalata)
Okres utrzymywania ochrony patentw
2011
2012
2013
2014
0 prawo wygaso wroku udzielenia ochrony
367
353
380
72
1 prawo wygaso rok poudzieleniu ochrony
119
153
20
63
19
214
273
2 prawo wygaso 2 lata poudzieleniu ochrony

Prawa pozostajce wmocy
605
896
rdo: Dane zUPRP pozyskane wtrakcie kontroli.
W latach 20112013 rednio 43% patentw przyznanych wdanym roku wygasao przed jego
kocem. Podwch latach poudzieleniu patentu wmocy pozostawao (czyli byo moliwe
dowykorzystania) odpowiednio 28% i34% patentw przyznanych wlatach 20112012. Dane
tewskazuj, iuczelnie rezygnuj zutrzymywania ochrony znacznej czci patentw wmoliwie
104 Zestawienie obejmuje patenty udzielone wlatach 20111014 narozwizania, wprzypadku ktrych przynajmniej jednym
46
zuprawnionych jest szkoa wysza.
najkrtszym czasie, czego przyczyn jest wiadomo braku potencjau wdroeniowego

zgaszanych doochrony wynalazkw. Powodem zgaszania tych rozwiza doochrony jest ch
uzyskania punktw dooceny parametrycznej105, ktra przekada sinawysoko finansowania
jednostek naukowych106.
yy Rektor Politechniki Warszawskiej wyjani, igwnym uzasadnieniem dlastara Uczelni ouzyskanie ochrony
patentowej wkontrolowanym okresie oprcz ochrony praw nalenych PW, bya moliwo uzyskania punktw
dooceny parametrycznej wydziaw uczelni iz tego powodu nieanalizowano innych aspektw tych zgosze.
Wskazane uwarunkowania znajduj potwierdzenie wtake winnych danych statystycznych.

Wprzypadku patentw krajowych najwiksz grup podmiotw zgaszajcych wnioski naochron
wynalazkw iwzorw uytkowych stanowiy jednostki naukowe107. Jednoczenie zanalizy danych
przeprowadzonej przezIndex Copernicus, zgromadzonych wzwizku zocen parametryczn
jednostek naukowych zaokres 20092012 wynika, e20% patentw uzyskanych przezinstytuty
badawcze zostao wykorzystanych. Dla porwnania praktyczne zastosowanie znalazo
14%patentw uzyskanych przezinstytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz4% przezszkoy
wysze108. Wkrajach owysokim stopniu rozwoju mniejsze ni 50% wykorzystanie uzyskanych
patentw uwaa sizanieefektywne109.
Badania naukowe iprace rozwojowe wuczelni publicznej mog by prowadzone wramach
dziaalnoci statutowej, projektw finansowanych przezNarodowe Centrum Bada iRozwoju;
projektw finansowanych przezNarodowe Centrum Nauki; projektw wramach wsppracy
naukowej zzagranic; projektw finansowanych zerde zagranicznych, wtym funduszy
strukturalnych; programw lubprzedsiwzi okrelanych przezministra waciwego dospraw
nauki; odpatnej dziaalnoci badawczej narzecz podmiotw trzecich. Wtrakcie kontroli zbadano
80 umw orealizacj prac badawczo-rozwojowych, zawartych przezkontrolowane uczelnie
zpodmiotami zewntrznymi. Wwyniku analizy umw wzakresie zabezpieczenia wasnoci
intelektualnej uczelni orazpoufnoci danych niestwierdzono nieprawidowoci.
W kontrolowanym okresie objte kontrol uczelnie nieprzeprowadzay zada audytowych
wobszarze zarzdzania wasnoci intelektualn, wtym niedokonywano ewaluacji
skutecznoci stosowanych procedur.
Prorektor ds. Rozwoju Politechniki Warszawskiej wyjani, ewprzedmiotowym zakresie
wykorzystywane s dowiadczenia z realizacji projektu Spin-Tech, w ramach ktrego
przeprowadzono wrd pracownikw Politechniki Warszawskiej ankiet dotyczc zagadnie
zwizanych ztransferem technologii orazzada icelw powoanej spki celowej.
105 Jednostki naukowe, wrozumieniu ustawy ozasadach finansowania nauki, podlegaj ocenie parametryzujcej, zgodnie
zprzepisami rozporzdzenia Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego zdnia 13lipca 2012r. wsprawie kryteriw itrybu
przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym (Dz.U. z2014 r. poz.1126).
106 W 2013r. i2014r. ponad 960 jednostkom naukowym przyznano oceny punktowe zaosignicia wramach kadego zczterech
kryteriw: osignicia naukowe itwrcze, potencja naukowy, materialne efekty dziaalnoci naukowej orazpozostae
efekty dziaalnoci naukowej, aMinister Nauki iSzkolnictwa Wyszego wdrodze decyzji przyznaje jednostkom naukowym
nastpujce kategorie naukowe: A+ poziom wiodcy; A poziom bardzo dobry; B poziom zadowalajcy zrekomendacj
wzmocnienia dziaalnoci naukowej, badawczo-rozwojowej lubstymulujcej innowacyjno gospodarki; C poziom
niezadowalajcy. Przyznana przezKEJN kategoria ma wpyw nawysoko finansowania jednostek naukowych.

W
107 2011r. najwikszej iloci zgosze wynalazkw iwzorw uytkowych dokonaa Politechnika Wrocawska M. Badurska,
L. Szczsna, Dobre praktyki wzakresie zarzdzania prawami wasnoci intelektualnej wjednostkach naukowych, (http://www.
bsskancelaria.pl/pl/uslugi/jednostki-naukowe/wlasnosc-intelektualna-i-przemyslowa/artykuly/190.html).
108 Wkad instytutw badawczych wosigniciu polskiej nauki, areprezentacja przedstawicieli instytutw worganach doradczych
ministra nauki iszkolnictwa wyszego (raport dlaRady Gwnej Instytutw Badawczych), IC Raport, s. 20.
109 Informacja owynikach kontroli pn.Efekty dziaalnoci instytutw badawczych (P/14/070), s. 9 (https://www.nik.gov.pl/plik/
id,9522,vp,11765.pdf).
47
yy Wnioski zankiet wskazay, idotychczasowe procesy komercjalizacyjne naWydziaach byy mao efektywne.
Wwyniku ankiety: 92% pracownikw pozytywnie ocenio potencja aplikacyjny projektw prowadzonych
wichInstytucie/Wydziale, 73% ocenio aktualny stan transferu wynikw bada dogospodarki, wswojej jednostce
macierzystej, jako niewystarczajcy lubwskazao najego brak, a84% ankietowanych uznao jako rdo
pozyskiwania partnerw przemysowych kontakty osobiste. Jako najczstsze przyczynyzego stanu transferu
technologii podawane byy: biurokracja, brak wsparcia zestrony Uczelni, prowadzone badania skupione
byytylko nacelach naukowych. 92% ankietowanych uznao, ekomercjalizacja wynikw bada moe przeoy
sinapolepszenie sytuacji finansowej jednostki macierzystej ipracownikw. Ponadto 85% pracownikw ocenio
pozytywnie rol spki celowej jako jednostki udzielajcej wsparcia wrozwoju, ajako najczciej wymieniane
oczekiwania wobec ww. jednostki wymieniane byy: wyszukiwanie partnerw przemysowych, promocja technologii
orazpropagowanie przykadw wsppracy zprzemysem.
yy W trzech objtych kontrol jednostkach stwierdzono nieprzestrzeganie procedur wewntrznych dotyczcych
procesu zarzdzania wasnoci intelektualn. WAkademii Grniczo-Hutniczej im. Stanisawa Staszica wKrakowie
nieprowadzono wymaganych rejestrw utworw (w rozumieniu przepisw oprawie autorskim) orazbaz danych
sui generis, ana Politechnice witokrzyskiej nieprowadzono centralnego rejestru zgoszonych dooceny dbr
intelektualnych (prowadzono dwa odrbne rejestry, jednak niespeniay one wymogu aktualnoci ikompletnoci).
Zkolei naWarszawskim Uniwersytecie Medycznym twrcy dwch wynalazkw zgosili jedo rzecznika patentowego
przed dokonaniem zgoszenia nauczelni.
3.4 Weryfikacja iewaluacja wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych

Weryfikowanie przezNCBiR rezultatw programw iprzedsiwzi wspierajcych komercjalizacj
B+R odbywao sizgodnie zobowizujcymi procedurami orazwarunkami umw zawartych
przezNCBiR zbeneficjentami. Najwysza Izba Kontroli zwraca jednak uwag, ewwewntrznych
procedurach NCBiR nie okrelono maksymalnego czasu przewidzianego na dokonanie
przezekspertw oceny merytorycznej rocznych raportw skadanych przezrealizatorw projektw.
Zwikszao toryzyko dalszego finansowania projektw bez uprzedniego uzyskania merytorycznej
oceny zasadnoci ichkontynuowania. Przeprowadzone przezNCBiR kontrole realizacji projektw
ubeneficjentw doprowadzay doustalenia istotnych uchybie. Wbadanym okresie NCBiR
prowadzio systematyczn ewaluacj realizowanych programw iprzedsiwzi wspierajcych
komercjalizacj wynikw bada naukowych. WNCBiR zosta utworzony system monitorowania
igromadzenia efektw realizowanych programw iprzedsiwzi.
3.4.1. Weryfikacja iewaluacja wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych przezNCBiR
Na podstawie badanej prby dokumentacji 22 umw stwierdzono, e sprawozdania
merytoryczne ifinansowe zrealizacji projektw byy weryfikowane przezpracownikw Centrum
orazwybranych ekspertw zewntrznych dokonujcych ocen merytorycznych zgodnie zprocedur
ipostanowieniami umw. Wprzypadkach, gdy ekspert mia zastrzeenia codo zakresu wykonanej
pracy, wykonawca wzywany by przezCentrum douzupenienia raportu lubzoenia wyjanie.
Ewentualnie NCBiR dokonywa kontroli doranej wykonawcy.
Najwysza Izba Kontroli zauwaa, ewwewntrznych procedurach NCBiR nieokrelono
maksymalnego czasu przewidzianego nadokonanie przezekspertw oceny merytorycznej
rocznych raportw skadanych przezrealizatorw projektw iw konsekwencji dokonanie
48
ichcaociowej oceny. Zwikszao toryzyko dalszego finansowania projektw (w formie

zaliczek) bez uprzedniego uzyskania merytorycznej oceny zasadnoci ichkontynuowania110.
Innym, zidentyfikowanym w trakcie kontroli NIK, utrudnieniem dla prawidowego
monitorowania badanych programw iw konsekwencji weryfikacji ichefektywnoci byo
nieadekwatne lubniezgodne zzaoeniami okrelenie wskanikw wczterech programach.
W latach 20132014 przeprowadzono cznie 224 kontrole uwykonawcw projektw krajowych
wzakresie realizacji projektw obejmujcych wsparcie komercjalizacji wynikw bada naukowych
(w tym w2013r. 117 kontroli, w2014r. 107). W2015r. zaplanowano przeprowadzenie
120kontroli uwykonawcw tego rodzaju projektw.
Podczas analizy ryzyka NCBiR uwzgldniao takie czynniki jak: warto projektu, liczb
realizowanych projektw, ustalenia poprzednich kontroli, ocen merytoryczn projektu, ocen
finansow projektu, wyniki audytw zewntrznych przeprowadzonych zgodnie zart.44 ustawy
oNCBiR. Analiza ryzyka bya przeprowadzana przezopiekunw merytorycznych projektw.
W kontrolowanych przezCentrum projektach najczciej stwierdzano: nieprawidowoci wzakresie
dokumentacji ksigowej (np.bdne opisy faktur, rachunkw), niewaciwe funkcjonowanie
systemu kontroli wewntrznej oraznieprawidowoci lubuchybienia merytoryczne zidentyfikowane
wtrakcie kontroli (niezgodno prowadzonych dziaa promocyjnych zwarunkami umowy
lubbrak promocji wynikw projektu; przekroczenie terminw umownych podczas realizacji zada,
ponoszenie kosztw znaruszeniem zasad celowoci igospodarnoci).
Zgodnie zm.in. procedur Kontrola wsiedzibie wykonawcy informacje owynikach kontroli byy
przekazywane dokoordynatorw programw orazopiekunw projektw, ktrzy wykorzystywali
jewbiecym nadzorze imonitoringu. Ponadto napodstawie informacji otrzymanych zDziau
Kontroli Projektw dyrektor Centrum podejmowa decyzj owstrzymaniu finansowania projektu
zgodnie zobowizujcymi procedurami.
W art.31 ust.1 ustawy oNCBiR wskazano, eCentrum prowadzi systematyczn ewaluacj
realizowanych zada, wtym ocen ichwpywu narozwj nauki igospodarki. Wokresie objtym
kontrol przeprowadzono rwnie ewaluacj mid-term ion-going: PBS111, Innotech112, Graf-Tech113.
W latach 20112015 dyrektor NCBiR, zgodnie zart.31 ust.2 ustawy oNCBiR, przedstawia
Ministrowi Nauki iSzkolnictwa Wyszego plan ewaluacji orazod2012r. informacj ojejwynikach.
Wyniki ewaluacji midterm swykorzystywane przezNCBiR m.in. przy doskonaleniu systemu
monitorowania programw (potwierdzaj jego zasadno np.wprogramie Graf-Tech)
lubprzyustanawianiu nowych inicjatyw (program PBS). Centrum dokonywao rwnie ewaluacji
objtych kontrol przedsiwzi:
110 W dokumentach okrelajcych sposb realizacji zada przezSekcj Wsppracy zEkspertami (SWE) nieokrelono terminu
wykonania oceny raportu rocznego przezeksperta. Zgodnie zprocedur PG2-1 Dostarczanie ocen merytorycznych
(aktualnie obowizuje procedura zatwierdzona w dniu 15 czerwca 2015 r.) Zamawiajcy dokonuje odbioru oceny
merytorycznej ikontaktuje sizrecenzentem tylko zaporednictwem SWE. Zgasza doSWE zapotrzebowanie nawykonanie
oceny merytorycznej zawierajce m.in.: sowa kluczowe charakteryzujce projekt lubwniosek, liczb dni narealizacj oceny
przezrecenzenta, wymagania dotyczce recenzenta. Komrka organizacyjna zamawiajca wSWE zlecenie ekspertowi
oceny raportu podaje czas, wjakim ekspert powinien wykona ocen raportu. Zazwyczaj jest to14 dni kalendarzowych
jednak wprzypadku, gdy ekspert wzywa wykonawc douzupenie, czas ten ulega wydueniu.

Mid-Terrm
Review, Applied Research Program, (sprawozdanie 16czerwca 2014r.).
111

Mid-Term
Review:
Innotech, The World Bank, (sprawozdanie 16czerwca 2014r.).
112

Mid
Term:
Graf-Tech
Program, (Sprawozdanie 23grudnia 2014r.).,
113
49
yy Realizowane od30stycznia 2013r. przedsiwzicie Demonstrator+ zostao poddane badaniu ewaluacyjnemu

wramach Dziaania 1.5 Wsparcie bada naukowych iprac rozwojowych wskali demonstracyjnej Demonstrator+
wobszarze INFO, BIO orazwobszarze TECH Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (raport zdnia
30listopada 2014r.) orazewaluacji on-going dotyczcej pomiaru efektywnoci (raport zdnia 16lutego 2015r.).
W opisach programw iniektrych przedsiwzi uwzgldniono rwnie kwestie monitoringu

wskanikw. Naprzykad:
yy W programie Innotech wskazano, emonitorowanie osigania celw bdzie prowadzone napodstawie analizy
wskanikw ekonomicznych przedsibiorstw objtych wsparciem wramach Programu. Przedmiotem analizy
miay by m.in.: wydatki naB+R wprzedsibiorstwach, wtrakcie ipo realizacji projektu, liczba innowacyjnych
produktw przygotowanych dowdroenia wwyniku realizacji projektu.
Wskaniki realizacji projektw (ze wzgldu nazaoon wharmonogramie lubfaktycznie

realizowan faz przede wszystkim ocharakterze produktowym) byy wokresie objtym kontrol
monitorowane iagregowane. Naprzykad:
yy W ramach programu Innomed dokoca 2014r. osignito warto wskanika liczba nowych innowacyjnych
technologii opracowanych wramach programu (wskanik produktu) 5,3; wramach programu Innotech
(dane zesprawozdania zrealizacji projektu zarok 2014r. cznie dlakonkursu I, II orazIII): liczba zawizanych
form wsppracy zprzedsibiorcami 413; liczba innowacyjnych rozwiza technologicznych przygotowanych
dowdroenia 160114.
yy Dla programu Patent Plus osignito (wedug danych zdotychczasowych raportw rocznych) nastpujce
wartoci wskanikw: liczba zgosze patentowych wEPO115 itrybie PCT116 nawynalazki wytworzone wpolskich
jednostkach naukowych; liczba zgosze patentowych wEPO iw trybie PCT nawynalazki wsplne zpodmiotami
zagranicznymi: 1; liczba zgosze patentowych wEPO itrybie PCT nawynalazki wsplne zMP: 9.
W przypadku czterech programw: Innomed, Spin-Tech, Innotech, PBS realizowanych

przezNCBiR wlatach 20112015 wskaniki realizacji celw programu zostay okrelone wsposb
nieadekwatny lubwsposb niezgodny zzobowizujcymi zasadami. Naprzykad:
yy W programie Innotech117 nieokrelono wartoci docelowych dlawskanikw rezultatu iwpywu. Nie wskazano
rwnie terminu (roku) osignicia zakadanych wartoci wskanikw produktu.
Zdaniem NIK nieokrelenie takich wskanikw moe znaczco utrudni monitorowanie

rezultatw i efektw Programu, a w konsekwencji efektywnoci wydatkowania
przeznaczonych najego realizacj rodkw finansowych (planowana warto dofinansowania
zestrony NCBiR 650mlnz).
yy W Programie Bada Stosowanych podano wskaniki osignicia celw bez ichrozrnienia nawskaniki
produktu, rezultatu orazwpywu. Nie wskazano rwnie terminu (roku) osignicia wartoci docelowych
ireferencyjnych dlaprzyjtych wskanikw. Brak rozrnienia przyjtych wskanikw nawskaniki produktu,
rezultatu orazoddziaywania stwierdzono take wprzypadku programu Graf-Tech118. Kwestie tebyy przedmiotem
rekomendacji zawartych wsprawozdaniu zewaluacji ex ante dotego Programu.
Narodowe Centrum Bada iRozwoju finansuje Program Bada Stosowanych od2012r.

yy W programie Innomed jako wskanik oddziaywania dlacelu gwnego Podniesienie konkurencyjnoci polskiej
gospodarki izwikszenie dostpnoci produktw medycznych zaawansowanych technologii dlachorych wPolsce
przyjto: Zwikszenie udziau przychodw zesprzeday innowacyjnych produktw wstrukturze przychodw
producentw, ktrzy brali udzia wprogramie (warto zwikszenia 10%).
Zwikszenie udziau sprzeday produktw innowacyjnych wcaoci sprzeday moe by

zdeterminowane czynnikami niezalenymi odprogramu, np.zmian struktury sprzeday
spowodowan zmian sytuacji gospodarczej lubdemograficznej kraju luboddziaywaniem innych
114 Dane dotyczce wskanikw pochodz zraportw wykonawcw za2013r.
115 European Patent Office (Europejski Urzd Patentowy).
116 Patent Cooperation Treaty (z ang. Ukad oWsppracy Patentowej). Procedura taobejmuje midzynarodowe zgoszenie
50
patentowe, ktreumoliwia uzyskanie ochrony patentowej w180 krajach, wtym wPolsce.

117 Program Innotech zosta pozytywnie zaopiniowany przezRad Centrum wdniu 25marca 2011r.
118 http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/pl/defaultopisy/524/1/1/program_graf_tech_rc.pdf
programw np.Strategmed. Naley rwnie podkreli, ewskanik ten nieodwouje siwprost

doskutkw Programu. Produkty innowacyjne mog by rwnie przede wszystkim eksportowane.
W opinii Najwyszej Izby Kontroli niepene lubnieadekwatne okrelenie wskanikw
programw moe stanowi znaczne utrudnienie dlaich rzetelnego monitorowania
iweryfikacji faktycznie osiganych efektw.
3.4.2. Weryfikacja iewaluacja wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych przezMNiSW
Wskaniki realizacji celw dlaprogramu Brokerzy Innowacji orazdlaprzedsiwzicia Inkubator
Innowacyjnoci byy wsplne izostay okrelone wStudium wykonalnoci projektu systemowego
Wsparcie systemu zarzdzania badaniami naukowymi orazich wynikami. Wskaniki produktu byy
nastpujce: liczba brokerw innowacji (29), liczba spek spin-off119 bdcych wtworzeniu (26),
liczba podmiotw, ktreotrzymaj wsparcie wramach przedsiwzicia Inkubator Innowacyjnoci
(13). Jako wskanik rezultatu dlaprogramu Brokerzy Innowacji orazprzedsiwzicia Inkubator
Innowacyjnoci przyjto liczb nawizanych form wsppracy midzy uczelniami/instytutami
badawczymi aprzedsibiorstwami (20).
W programie TOP 500 Innovators zaoono nastpujce wskaniki: liczba zawiadcze/
certyfikatw powiadczajcych odbycie stau/szkole zmetodyki zarzdzania projektem,
zespoem naukowym iprawami wasnoci przemysowej. Warto docelowa wszystkich wskanikw
dlaprogramu TOP500 Innovators bya rwna liczbie uczestnikw iwynosia 500. Wstaach
iszkoleniach wramach programu TOP 500 Innovators faktycznie uczestniczyo 500 osb. Ogem
zorganizowano 13wyjazdw donastpujcych uczelni: Stanford University (USA)120, University
ofCalifornia, Berkeley (USA)121, University of Cambridge (Wielka Brytania)122.
W opinii Najwyszej Izby Kontroli ustalenie cznych wskanikw dla dwch form
interwencji publicznej (program Brokerzy Innowacji, jak iprzedsiwzicie Inkubator
Innowacji) byo niewaciwe. Ztej przyczyny byoby wskazane, aby zarwno program,
jak iprzedsiwzicie posiaday dedykowane wskaniki realizacji celw orazich wartoci
docelowe dlaprawidowego iefektywnego monitorowania ichwynikw. Stanowi one
bowiem informacj otym, cochciano osign ustanawiajc dan inicjatyw ijak osigane
przezbeneficjentw wartoci wskanikw przekadaj sinarealizacj wskanikw icelw
caego projektu systemowego.
W wyniku realizacji programu pn.Brokerzy Innowacji orazprzedsiwzicie Inkubator Innowacji
nawizano wsplnie dlaobydwu inicjatyw 86 form wsppracy midzy uczelniami/instytutami
badawczymi aprzedsibiorcami, zczego 27 stanowiy umowy licencyjne nakomercjalizacj
wynikw bada naukowych, a59 inne formy wsppracy. Doczasu zakoczenia kontroli,
tj.do16padziernika, stae wnajlepszych uczelniach wiata wramach programu TOP 500
Innovators odbyo 430 osb, a70 byo jeszcze wtrakcie wyjazdowego szkolenia.
Minister monitorowa osiganie rezultatw wprogramach Brokerzy Innowacji, TOP 500 Innovators
orazwprzedsiwziciu Inkubator Innowacyjnoci, przeprowadzajc analiz okresowych
119 Jest torodzaj spki powstay poprzez wydzielenie zjednostki macierzystej (np.uczelni albo instytutu naukowego).
Jej celem jest komercjalizacja wiedzy naukowej itechnologii.

W
120 dniach: 15.10.201115.12.2011 r., 28.04.201230.06.2012r., 15.10.201214.12.2012r.,15.04.201314.06.2013r., 21.10.2013
20.12.2013r., 6.07.20154.09.2015r., 21.09.201520.11.2015r.

121 W dniach: 15.10.201214.12.2012r., 27.05.201326/07.2013r., 7.10.20136.12.2013r., 28.09.201527.11.2015r.
122 W dniach:13.07.201511.09.2015r., 27.07.201525.09.2015r.
51
sprawozda merytorycznych nadsyanych przezbeneficjentw. Wramach monitorowania

wartoci wskanikw wprogramie TOP 500 Innovators MNiSW analizowao rwnie przesyane
przezbeneficjentw zaoenia planw komercjalizacji wynikw bada naukowych orazplanw
poprawy efektywnoci dziaa centrw transferu technologii.
W ramach zadania zaplanowanego wprojekcie systemowym Wsparcie systemu zarzdzania
badaniami naukowymi iich wynikami rozpoczto ewaluacj szeciu instrumentw polityki
naukowej i innowacyjnej, w tym rwnie przedsiwzicia Inkubator Innowacyjnoci.
Wykonawca badania ewaluacyjnego opracowa robocz wersj raportu metodologicznego
pn.Przeprowadzenie kompleksowej ewaluacji szeciu wybranych instrumentw polityki naukowej
iinnowacyjnej realizowanych przezMinisterstwo Nauki iSzkolnictwa Wyszego. Zraportu wynika,
eewaluacja zostanie przeprowadzona poprzez analiz desk research123.
Ewaluacji programu Brokerzy Innowacji dokonano, przeprowadzajc indywidualne rozmowy
z22 brokerami obecnymi podczas spotkania zorganizowanego wdniach 12czerwca 2015r.
wKatowicach. Natomiast program TOP 500 Innovators zosta poddany ewaluacji, przeprowadzonej
przezpracownikw Departamentu Innowacji iRozwoju wMNiSW zwykorzystaniem badania
ankietowego. Ankietami objto 272 (85%) spord 320 uczestnikw programu, ktrzy odbyli stae.
W opinii NIK ewaluacja programu Brokerzy Innowacji zostaa przeprowadzona nierzetelnie,
poniewa zastosowane narzdzie badawcze niepozwolio nadokonanie oceny efektw tego
programu. Raport zewaluacji programu Brokerzy Innowacji niezawiera informacji natemat
efektw dziaania brokerw. Przedstawiono wnim oglne opinie, pochodzce zwywiadw
przeprowadzonych z22 uczestnikami programu bez podania liczby osb, ktreudzieliy
okrelonych odpowiedzi. W ewaluacji nie wykorzystano rwnie danych znajdujcych
siwposiadaniu Ministerstwa Nauki iSzkolnictwa Wyszego dotyczcych efektw programu,
pozyskanych dziki prowadzonemu przezMinisterstwo monitoringowi.
Najwysza Izba Kontroli zauwaa, ewaciwie przeprowadzona ewaluacja powinna pozwoli
nauzyskanie nauzyskanie informacji natemat dotychczasowych efektw programu
ioszacowanie efektywnoci interwencji publicznych podejmowanych przezMinistra Nauki
iSzkolnictwa Wyszego wobec zaoonych celw.
123 Jest toanaliza informacji dostpnych wmomencie realizacji badania (np.dokumentacja ustanawiajca projekt, sprawozdania
czstkowe itp.), bez potrzeby ichgenerowania zwykorzystaniem kwestionariuszy czy ankiet.
52
I N F O R M A C J E D O D AT K O W E
4.1 Przygotowanie kontroli

W kontroli Komercjalizacja wynikw bada naukowych (P/15/027) badaniami objto Narodowe
Centrum Bada iRozwoju, dofinansowujce projekty wramach programw iprzedsiwzi
orazMinisterstwo Nauki iSzkolnictwa Wyszego, sprawujce nadzr nadswoj agencj
wykonawcz, ktr jest NCBiR. Ponadto Minister Nauki i Szkolnictwa realizuje odrbne
odNCBiR inicjatywy wspierajce komercjalizacj wynikw bada naukowych. Wwyniku
analizy przedkontrolnej (art.29 ust.1 pkt2 lit. f ustawy oNIK) uzyskano zNCBiR iMNiSW dane,
ktrepozwoliy wybra zarwno kontrolowane inicjatywy, kierujc siwartoci zaangaowania,
jak iwybra szeciu beneficjentw realizowanych programw dokontroli namiejscu.
W kontroli Zarzdzenie wasnoci intelektualn (P/14/084) kontrol objto osiem szk wyszych
dwie oprofilu medycznych isze uczelni technicznych, wtym najbardziej aktywn polsk
uczelni wzakresie komercjalizacji AGH.
W trakcie kontroli pozyskano ekspertyz biegego, dotyczc m.in. analizy przepisw ustawy zdnia
27lipca 2005r. Prawo oszkolnictwie wyszym124 wbrzmieniu przed ipo ostatniej nowelizacji,
ktra wesza wycie zdniem 1padziernika 2014r. wzakresie dotyczcym systemu zarzdzania
wasnoci intelektualn wpolskich uczelniach publicznych orazinterpretacji treci nowo
przyjtych regulaminw zarzdzania wasnoci intelektualn wuczelniach publicznych, wktrych
NIK przeprowadzia kontrol Zarzdzanie wasnoci intelektualn wszkoach wyszych (P/14/084)
4.2 Postpowanie kontrolne idziaania podjte pozakoczeniu kontroli

Na podstawie art.53 ust.6 ustawy oNIK skierowano wystpienia pokontrolne dokierownikw
wszystkich jednostek kontrolowanych.
W wyniku kontroli Komercjalizacja wynikw bada naukowych (P/15/027) skierowano doomiu
jednostek cznie 8 wnioskw pokontrolnych.
Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszegozoy cztery zastrzeenia dowystpienia pokontrolnego
zdnia 30padziernika 2015r. Wtreci zastrzee zakwestionowa nieprawidowo, polegajc
nanie wpeni skutecznym nadzorze Ministra nadNCBiR. Nie zgodzi sitake zocen ogln
wzakresie niewpeni prawidowego okrelenia przezMinistra wskanikw pomiaru efektw
dlainicjatyw wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych orazznieprawidowoci
stwierdzajc ten stan rzeczy. Minister wnis take owykrelenie nieprawidowoci dotyczcej
nierzetelnego przeprowadzenia ewaluacji programu Brokerzy Innowacji. Domaga site zmiany
uzasadnienia oceny oglnej dotyczcego niepenego weryfikowania rezultatw programw
wspierajcych. Kolegium NIK oddalio wszystkie zastrzeenia.
W dniu 25listopada dyrektor NCBiRzoy 19 zastrzee dowystpienia pokontrolnego.
Waciwy zesp orzekajcy komisji rozstrzygajcej wNIK uwzgldni trzy zastrzeenia wczci,
awpozostaym zakresie oddali.
W omiu wystpieniach pokontrolnych skierowanych dokierownikw kontrolowanych wramach
kontroli Zarzdzanie wasnoci intelektualn wszkoach wyszych (P/14/084) jednostek zawarto
opisowe oceny kontrolowanej dziaalnoci. Wykaz skontrolowanych jednostek orazosb
124 Dz.U. z2012r. poz.562, zezm.
53
I N F O R M A C J E D O D AT K O W E
kierujcych tymi jednostkami, stanowi zacznik nr5.4 doniniejszej Informacji. aden zkierownikw
kontrolowanych jednostek niezoy zastrzee dowystpienia pokontrolnego. Ustalenia kontroli
stanowiy podstaw dosformuowania 11 wnioskw pokontrolnych, dotyczcych midzy innymi:
zintensyfikowania dziaa zmierzajcych dostworzenia systemu zarzdzania wasnoci
intelektualn, zapewniajcego ochron iskuteczne wykorzystanie dbr intelektualnych;
okrelenia wregulaminie, uchwalonym napodstawie art 86c Prawa oszkolnictwie wyszym,
zasad korzystania zmajtku uczelni wykorzystywanego dokomercjalizacji orazwiadczenia
usug naukowo-badawczych;
zintensyfikowania dziaa prowadzonych wzakresie transferu technologii uczelni donauki
ibiznesu.
Realizacja wnioskw pokontrolnych
Kierownicy wszystkich skontrolowanych jednostek poinformowali NIK opodjtych dziaaniach
wcelu realizacji wnioskw pokontrolnych sformuowanych wkontroli Zarzdzanie wasnoci
intelektualn wszkoach wyszych (P/14/084).
W wyniku kontroli Komercjalizacja wynikw bada naukowych (P/15/027) podjto realizacj
wszystkich omiu wnioskw pokontrolnych. Wodpowiedzi nawystpienie pokontrolne Minister
Nauki iSzkolnictwa Wyszego poinformowa m.in. ozintensyfikowaniu dziaa majcych
nacelu weryfikacj zasad ogaszanych przezNCBiR konkursw. Minister Nauki iSzkolnictwa
Wyszego zadeklarowa rwnie podjcie prac nadzmian rozporzdzenia okrelajcego
szczegowy tryb realizacji zada Narodowego Centrum Bada iRozwoju. Celem tym prac
jestdokonanie przegldu zakresu przedmiotowego realizowanych przedsiwzi idookrelenie
trybu ichrealizacji. Jednoczenie Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego poinformowa, eprzy
projektowaniu kolejnych inicjatyw wspierajcych komercjalizacj wynikw bada wskaniki
zostan zaprojektowane naetapie uruchomienia naboru wnioskw orazoprowadzonych wMNiSW
analizach rozwiza prawnych regulujcych procesy komercjalizacji wynikw bada naukowych,
wszczeglnoci wzakresie ichefektywnoci itransparentnoci. Poich zakoczeniu Minister Nauki
iSzkolnictwa Wyszego oceni czy wystpia potrzeba ewentualnej korekty legislacyjnej obecnie
obowizujcych przepisw.
Narodowe Centrum Bada iRozwoju wramach realizacji wnioskw pokontrolnych zadeklarowao,
eNCBiR realizujc nowe przedsiwzicia ustanowi iogosi regulamin konkursu nawykonawcw
projektw wprzedsiwziciach orazstworzy moliwo wniesienia odwoa odrozstrzygni
odmawiajcych przyznania dofinansowania projektw wramach przyszych przedsiwzi.
Jednoczenie NCBiR wskazao, iwnajbliszych latach jedynym moliwym rdem finansowania
bdzie Program Operacyjny Inteligentny Rozwj iNCBiR bdzie stosowa przepisy prawa
iwynikajce znich reguy odnoszce sidoEuropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
iprogramw operacyjnych.
Ponadto NCBiR zadeklarowa, edo koca 2016r. stworzy funkcjonalne narzdzie informatyczne
minimalizujce ryzyko podwjnego dofinansowania (wykorzystujce dane dostpne NCBiR).
54
ZACZNIKI
5.1.Charakterystyka uwarunkowa prawnych orazorganizacyjno-ekonomicznych

Podstawowym aktem prawnym okrelajcym zasady finansowania nauki jest ustawa
zdnia 30kwietnia 2010r. ozasadach finansowania nauki 125, ktra wart.1 pkt1 wskazuje,
erodki finansowe nanauk, jako rodki finansowe ustalane naten cel wbudecie pastwa,
ujmowane swwyodrbnionej czci budetu pastwa Nauka126. Przeznaczenie rodkw
finansowych nanauk okrela art.5 ustawy ozasadach finansowania nauki, tj.przeznacza
sijem.in. nastrategiczne programy bada naukowych iprac rozwojowych orazinne zadania
finansowane przez NCBiR, badania naukowe lub prace rozwojowe na rzecz obronnoci
ibezpieczestwa pastwa prowadzone wramach strategicznych programw bada naukowych
iprac rozwojowych orazinnych zada. Stosownie doart.5 pkt10 ustawy ozasadach finansowania
nauki rodki finansowe przeznacza sinaprogramy iprzedsiwzicia ustanawiane przezministra
waciwego dospraw nauki.
Zgodnie zart.1 ust.2 ustawy zdnia 30kwietnia 2010r. oNarodowym Centrum Bada iRozwoju127,
Centrum jest agencj wykonawcz wrozumieniu ustawy zdnia 27sierpnia 2009r. ofinansach
publicznych128, powoan dorealizacji zada zzakresu polityki naukowej, naukowo-technicznej
iinnowacyjnej pastwa. Aktem wykonawczym doww. ustawy majcym istotne znaczenie
dlakontrolowanej dziaalnoci jest przede wszystkim rozporzdzenie Ministra Nauki iSzkolnictwa
Wyszego zdnia 17wrzenia 2010r. wsprawie szczegowego trybu realizacji zada Narodowego
Centrum Bada iRozwoju129.
Do zada ministra waciwego dospraw nauki naley rwnie nadzr nadNarodowym Centrum
Bada iRozwoju. Stosownie doart.34 ust.1 ustawy oNCBiR, minister waciwy dospraw nauki
sprawuje nadzr naddziaalnoci Centrum zpunktu widzenia legalnoci, gospodarnoci
irzetelnoci. Stosownie doart.34 ust.2 ustawy oNCBiR minister waciwy dospraw nauki, wramach
nadzoru, sprawuje kontrol nadCentrum nazasadach iw trybie okrelonych wprzepisach
okontroli wadministracji rzdowej (pkt1)130, zatwierdza roczny plan dziaalnoci Centrum ijego
zmiany, zatwierdza roczny plan finansowy idziaalnoci Centrum ijego zmiany, zatwierdza roczne
sprawozdanie finansowe Centrum, przyjmuje kwartalne sprawozdania finansowe Centrum,
przyjmuje roczne sprawozdanie zdziaalnoci Centrum wrazzinformacj owynikach ewaluacji,
oktrej mowa wart.31 ust.2, przyjmuje okresowe sprawozdania ikocowe sprawozdanie
zrealizacji strategicznych programw bada naukowych iprac rozwojowych orazzrealizacji
innych zada Centrum. Jednoczenie, zgodnie zart.34 ust.1 pkt3 ustawy ozasadach finansowania
nauki, NCBiR podlega obowizkowemu audytowi przeprowadzanemu nierzadziej ni cocztery
lata. Stosownie doart.34 ust.4 ustawy ozasadach finansowania nauki 131 nieprzeprowadzenie
125 Dz. U. z2014r. poz.1620, zezm.
126 Po zmianie ustawy zdniem 25maja 2015r. (ustawa zdnia 15stycznia 2015r. ozmianie ustawy ozasadach finansowania
nauki orazniektrych innych ustaw, Dz. U. z2015r. poz.249) obowizuje zapis, eustawa okrela zasady finansowania
nauki zerodkw ustalanych naten cel wwyodrbnionej czci budetu pastwa Nauka orazzerodkw finansowych
Funduszu Nauki iTechnologii Polskiej.
127 Dz. U. z2014r. poz.1788, zezm.
128 Dz.U. z2013r. poz.885, zezm.
129 Dz. U. Nr178, poz.1200.
130 Przepis obowizuje od1stycznia 2012r.
131 Przepis obowizuje od25maja 2015r.
55
ZACZNIKI
wterminie zewntrznego audytu, oktrym mowa wust.1 pkt3 przezNCBiR moe stanowi
podstaw dozmniejszenia wysokoci rodkw przekazywanych NCBiR napokrycie biecych
kosztw zarzdzania.
W uzasadnieniu doustawy zdnia 30kwietnia 2010 r oNarodowym Centrum Bada iRozwoju
stwierdzono m.in.: Narodowe Centrum Bada iRozwoju powstao namocy ustawy zdnia 15czerwca
2007r. oNarodowym Centrum Bada iRozwoju (Dz. U. Nr115, poz. 789) jako pastwowa osoba prawna
powoana wcelu realizacji zada zzakresu polityki naukowej iinnowacyjnej pastwa irozpoczo sw
dziaalno wdniu 1lipca 2007r. Ide lec upodstaw powoania Centrum byo utworzenie rzdowej
agencji, ktra realizowaaby strategiczne dlapastwa programy bada naukowych iprac rozwojowych.
[] Centrum miao rwnie zazadanie wspieranie komercjalizacji iinnych form transferu wynikw
bada naukowych iprac rozwojowych dlagospodarki.
Projekt ustawy oNarodowym Centrum Bada iRozwoju ma nacelu stworzenie warunkw dopenego
wykorzystania potencjau Centrum wzakresie wdraania polityki innowacyjnej pastwa, opartej
nazasadach otwartoci, konkurencyjnoci iprzejrzystoci. Bdzie sitoodbywa wramach przesunicia
doCentrum caoci zada zzakresu bada stosowanych, bdcych dotychczas wkompetencji ministra
waciwego dospraw nauki, oraznadania Centrum funkcji instytucji odpowiedzialnej zadystrybucj
rodkw finansowych zarwno wzakresie bada stosowanych, jak istrategicznych programw bada
naukowych iprac rozwojowych. Dziaalno Centrum powinna efektywnie wpywa nakonkurencyjno
bada naukowych iprac rozwojowych owymiarze strategicznym, atake nawzrost ichskutecznoci
wdroeniowej132.
Stosownie doart.30 ust.1 pkt1 i2 ustawy oNCBiR dozada Centrum naley wspieranie
komercjalizacji wynikw bada naukowych lubprac rozwojowych orazinnych form ichtransferu
dogospodarki, jak rwnie inicjowanie irealizacja programw obejmujcych finansowanie bada
naukowych lubprac rozwojowych orazdziaa przygotowujcych dowdroenia wyniki bada
naukowych lubprac rozwojowych. Zgodnie zart.29 pkt1 ustawy oNCBiR dozada Centrum
naley pobudzanie inwestowania przezprzedsibiorcw wdziaalno badawczo-rozwojow,
wszczeglnoci przezwspfinansowanie przedsiwzi prowadzonych przezpodmiot
posiadajcy zdolno dozastosowania wynikw projektu wpraktyce. Wydane napodstawie
art.45 ustawy oNCBiR rozporzdzenie wsprawie realizacji zada przezNCBiR okrela w3
ust.1 zadania NCBiR wzwizku zprzygotowaniem przezniego programu. Nato przygotowanie
skada sim.in.: przeprowadzenie diagnozy sytuacji wobszarach nauki igospodarki, ktremaj
by objte programem; okrelenie celu gwnego icelw szczegowych realizacji programu;
okrelenie sposobu interwencji, wtym zwaszcza szczegowych warunkw realizacji projektw
wramach programu, adekwatnych docelu gwnego icelw szczegowych; ustalenie sposobu
monitorowania ioceny stopnia osigania celu gwnego icelw szczegowych programu, wtym
ilociowych ijakociowych wskanikw produktu, rezultatu iwpywu. Zasady dotyczce realizacji
programw nieobowizuj przy realizacji przedsiwzi. Podstaw realizacji przedsiwzi
jestcytowany powyej art.29 pkt1 ustawy oNCBiR. Wart.27 ust.3 ustawy oNCBiR przewidziano
moliwo realizowania przezCentrum programw bada naukowych lubprac rozwojowych,
ktreniezostay ustanowione wKrajowym Programie Bada, oktrym mowa wart.4 ustawy
o zasadach finansowania nauki oraz innych zada Centrum finansowanych ze rodkw
132 Uzasadnienie projektu ustawy zdnia 30kwietnia 2010r. oNarodowym Centrum Bada iRozwoju, nrdruku 1636,
56
Sejm RP VI kadencji.
ZACZNIKI
pochodzcych zinnych rde ni budet pastwa. Rozdzia 4 ustawy oNCBiR, okrelajcy tryb
realizacji zada NCBiR, obejmuje m.in. zasady wyboru projektw wramach programw orazzasady
zawierania umw.
W ustawie o NCBiR oraz w rozporzdzeniu w sprawie realizacji zada NCBiR zawarto
rozrnienie dotyczce form organizowania dziaa przezNarodowe Centrum Bada iRozwoju,
wpostaci programw iprzedsiwzi. Wart.2 ustawy oNCBiR zdefiniowano pojcia: projektu,
programu orazstrategicznego programu bada naukowych iprac rozwojowych, za w2
pkt2 ww.rozporzdzenia wyszczeglniono sytuacje, wktrych Centrum wdraa irealizuje
przedsiwzicia133.
Zgodnie z6 ust.1 rozporzdzenia wsprawie realizacji zada NCBiR informacj orozpoczciu
realizacji programu lubprzedsiwzicia orazoistotnych warunkach ikryteriach udziau wprogramie
lubprzedsiwziciu Centrum upowszechnia wsposb umoliwiajcy zapoznanie siznimi
wszystkim zainteresowanym. Informacje tes upowszechniane wterminie umoliwiajcym
przygotowanie sizainteresowanych podmiotw doudziau wprogramie lubprzedsiwziciu
(6 ust.2 ww. rozporzdzenia). Zgodnie z7 ust.1 powoanego rozporzdzenia, informacja
odecyzji Dyrektora Centrum oprzyznaniu rodkw finansowych nawykonanie projektu, oktrym
mowa wart.2 pkt1 ustawy, jest przekazywana niezwocznie wykonawcy projektu.
Stosownie doart.36 ust.1 ustawy oNCBiR wybr wykonawcw projektw nastpuje wdrodze
konkursu ogaszanego przezDyrektora NCBiR. Regulamin konkursu ustala iogasza Dyrektor
NCBiR. Jednoczenie zgodnie zart.38 ust.1 Dyrektor NCBiR wyznacza ekspertw lubpowouje
zespoy ekspertw spord wybitnych przedstawicieli rodowisk naukowych, gospodarczych
ifinansowych, wtym ekspertw zagranicznych. Dozada ekspertw lubzespow ekspertw
naley ocena wnioskwzoonych wkonkursie ina tej podstawie przygotowanie iprzekazanie
Dyrektorowi list rankingowych pozytywnie zaopiniowanych wnioskw (art.38 ust.2 ustawy
oNCBiR). Zgodnie zart.39 ust.1 ustawy oNCBiR przy opiniowaniu wnioskwzoonych
wkonkursie eksperci lubzespoy ekspertw bior pod uwag wszczeglnoci: moliwo
zastosowania wynikw projektu wgospodarce lubich innego praktycznego wykorzystania
orazstopie, wjakim wykonanie projektu przyczynia sidoosignicia celw strategicznych
programw bada naukowych iprac rozwojowych lubrealizacji innych zada Centrum. Stosownie
doart.39 ust.2 ww. ustawy kryteria oceny wnioskwzoonych wkonkursach obejmuj rwnie:
warto naukow projektu; innowacyjno rozwizania bdcego rezultatem projektu; dorobek
wykonawcw; zasadno planowanych kosztw wstosunku dozakresu zada objtych projektem
orazwstosunku dooczekiwanych wynikw; planowan wspprac przy wykonywaniu projektu
midzy jednostkami naukowymi iprzedsibiorcami; posiadanie odpowiednich zasobw
materialnych iludzkich niezbdnych dowykonania projektu; przewidywane efekty ekonomiczne.
Zgodnie zart.39 ust.3 ustawy oNCBiR wprzypadku wnioskwzoonych wkonkursach
133 W szczeglnoci wdraa ifinansuje przedsiwzicia wcelu wykonywania zada polegajcych napobudzaniu inwestowania
przezprzedsibiorcw wdziaalno badawczo-rozwojow przezwspieranie pozyskiwania przezjednostki naukowe

rodkw nadziaalno badawczo-rozwojow pochodzcych zinnych rde ni budet pastwa (art.29 pkt2 ustawy
oNCBiR) orazzada polegajcych na(art.30 ust.1 pkt1, 4 i5): wspieraniu komercjalizacji wynikw bada naukowych lubprac
rozwojowych orazinnych form ichtransferu dogospodarki, udziale wrealizacji midzynarodowych programw bada
naukowych lubprac rozwojowych, wtym programw wspfinansowanych zerodkw zagranicznych, upowszechnianiu
wrodowisku naukowym igospodarczym informacji oplanowanych iogaszanych konkursach nawykonanie projektw
finansowanych przezCentrum.
57
ZACZNIKI
nawykonanie projektw wzakresie bada naukowych lubprac rozwojowych narzecz obronnoci
ibezpieczestwa pastwa, przy ocenie projektw bierze sirwnie pod uwag moliwo
zastosowania wynikw projektu wobszarze obronnoci ibezpieczestwa pastwa.
Zgodnie zart.41 ust.1 ustawy oNCBiR, Dyrektor NCBiR zawiera zwykonawc projektu, wybranym
wdrodze konkursu, umow owykonanie ifinansowanie projektu. Zgodnie zart.41 ust.2 powoanej
ustawy wzawieranej umowie okrela si: zakres tematyczny projektu, termin iwarunki jego
wykonania; wysoko rodkw finansowych itryb ichprzekazywania przezCentrum; sposb itryb
sprawowania przezCentrum nadzoru nadwykonaniem projektu; sposb finansowego rozliczenia
projektu; sposb izakres kocowej oceny merytorycznej projektu, atake zgodnie zart.41 ust.2
pkt. 6, sposb iwarunki udostpniania irozpowszechniania efektw wykonanych projektw,
zuwzgldnieniem przepisw ozwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Zgodnie zart.44 ww. ustawy dlaprojektw ocakowitej wartoci dofinansowania przekraczajcej
2.000tys.z Dyrektor NCBiR zleca przeprowadzenie zewntrznego audytu ichwykonania.
Wdniu 25maja 2015r. wesza wycie zmiana brzmienia art.44134, ktry obecnie brzmi: Projekty,
ktrych cakowita warto przyznanego dofinansowania przekracza 3 000 000z, podlegaj
obowizkowemu zewntrznemu audytowi.
Zgodnie zart.31 ust.1 ustawy oNCBiR, Centrum prowadzi systematyczn ewaluacj realizowanych
strategicznych programw bada naukowych iprac rozwojowych orazinnych zada Centrum135,
wtym ocen ichwpywu narozwj nauki igospodarki. Stosownie doart.31 ust.2 ww. ustawy
Dyrektor przedstawia Ministrowi Nauki iSzkolnictwa Wyszego plan ewaluacji, oktrej mowa
wust.1, orazinformacj ojej wynikach. Szczegowe zadania NCBiR wtym zakresie okrelono
wrozporzdzeniu wsprawie realizacji zada NCBiR. Przed rozpoczciem realizacji programu
Centrum przeprowadza ewaluacj zaoe programu, wtym moliwoci osignicia zakadanych
celw programu (4 ust.2 ww. rozporzdzenia). Jednoczenie Centrum prowadzi ewaluacj
programu wtrakcie jego trwania, wszczeglnoci wcelu rozstrzygnicia, czy kontynuacja programu
prowadzi doosignicia celw programu orazczy jest zgodna zcelami polityki naukowej pastwa
ipolityki wspierania innowacyjnoci (4 ust.3 ww. rozporzdzenia), natomiast pozakoczeniu
realizacji programu jest przeprowadzana jego ewaluacja, majca nacelu wszczeglnoci ocen
stopnia osignicia celw programu, awprzypadku nieosignicia jego celw okrelenie
przyczyn niepowodzenia (4 ust.4 ww. rozporzdzenia).
Zgodnie zart.40 ust.1 ustawy oNCBiR przyznawanie przezCentrum rodkw finansowych
nawykonanie projektw nastpuje wdrodze decyzji Dyrektora wydawanej napodstawie listy
rankingowej pozytywnie zaopiniowanych wnioskw. Zgodnie za zart.2 pkt1 tejustawy,
przez projekt naley rozumie przedsiwzicie realizowane w ramach strategicznego
programu bada naukowych iprac rozwojowych albo innych zada Centrum, oktrych mowa
wart.29 iart.30 ust.1 i2, zwanych dalej innymi zadaniami Centrum, ookrelonej wartoci
finansowej, prowadzone wustalonych ramach czasowych, napodstawie umowy owykonanie
ifinansowanie wcaoci lubwczci dziaa nim objtych, zawieranej midzy wykonawc projektu
aCentrum. Decyzja Dyrektora Centrum jest wydawana zawsze, gdy przyznanie rodkw finansowych
dotyczy projektu wrozumieniu art.2 pkt1 ustawy oNCBiR, bez wzgldu nardo finansowania.
134 Brzmienie art.44 zostao zmienione napodstawie art.3 pkt6 ustawy zdnia 15stycznia 2015r. ozmianie ustawy ozasadach
58
finansowania nauki orazniektrych innych ustaw (Dz.U. z2015r. poz.249).

135 Literalne brzmienie powyszego przepisu wskazuje, eewaluacj powinny zosta objte rwnie realizowane przezCentrum
przedsiwzicia, zwaszcza ezgodnie m.in. zart.2 pkt1 ustawy oNCBiR przedsiwzicia szadaniami Centrum.
ZACZNIKI
Procedura odwoawcza w ustawie o NCBiR zostaa zagwarantowana na etapie wydania
przezDyrektora NCBiR decyzji oprzyznaniu rodkw finansowych nadany projekt. Ustawodawca
uzna, ena tym etapie indywidulanego rozstrzygnicia, posiadajcego cechy wycznoci skutkw
prawnych wpostaci zawarcia umowy jedynie zpodmiotem, ktrego wniosek znalaz sinalicie
rankingowej, istnieje potrzeba ochrony interesw adresata decyzji. Naczelny Sd Administracyjny
wuzasadnieniu wyroku z27sierpnia 2014r. zauway, eanaliza unormowa prawnych ustawy
oNCBiR wskazuje, euprawnienie douzyskania dofinansowania niewynika wprost zprzepisu
prawa, lecz podlega ocenie powoanych przezDyrektora NCBiR ekspertw art.38 ust.1 ustawy
oNCBiR za art.40 ust.1 tej ustawy stanowi, eDyrektor NCBiR przyznaje rodki finansowe,
zczego wynika, enie wystpuje tuuprawnienie strony ex lege 136. Decyzja Dyrektora NCBiR
wsprawie przyznania rodkw jest decyzj administracyjn wrozumieniu przepisw Kodeksu
postpowania administracyjnego ijest niezbdn przesank zawarcia umowy.
Zmiana ustawy oNCBiR, ktra wesza wycie zdniem 25maja 2015r.137, ograniczya zakres
odwoania oddecyzji Dyrektora NCBiR dokwestii naruszenia procedury konkursowej lubinnych
narusze formalnych, wsytuacji gdy przed t zmian decyzje Dyrektora byy zaskaralne wpenym
zakresie. Ponadto doprecyzowano, iodwoanie przysuguje oddecyzji Dyrektora wsprawie
przyznania rodkw finansowych nawykonanie projektu, lubpromesy finansowania, oktrej mowa
wart.37 ust.2 ustawy.
Jak stanowi art.13 ust.1 pkt3 ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym, jednym zpodstawowych
zada138 uczelni jest prowadzenie bada naukowych iprac rozwojowych orazwiadczenie usug
badawczych, atake wbrzmieniu obowizujcym od1padziernika 2014r. transfer technologii
dogospodarki.
Zgodnie zart.7 przedmiotowej ustawy, uczelnia moe prowadzi dziaalno gospodarcz
wyodrbnion organizacyjnie ifinansowo oddziaalnoci, oktrej mowa wart.13 iart.14,
wzakresie iformach okrelonych wstatucie, wszczeglnoci wformie spek kapitaowych139.
Art.86 ust.1 i2 ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym stanowi, iwcelu lepszego wykorzystania
potencjau intelektualnego itechnicznego uczelni oraztransferu wynikw prac naukowych
dogospodarki, uczelnie mog prowadzi akademickie inkubatory przedsibiorczoci orazcentra
transferu technologii. Akademicki inkubator przedsibiorczoci tworzy siwcelu wsparcia
dziaalnoci gospodarczej rodowiska akademickiego lubpracownikw uczelni istudentw
bdcych przedsibiorcami.
Na podstawie art.92 ust.1 ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym dziaalno uczelni publicznej
jest finansowana zdotacji zbudetu pastwa nazadania ustawowo okrelone orazmoe by
finansowana zprzychodw wasnych. Zgodnie zart.94 ust.1 ww. ustawy, zbudetu pastwa
uczelnia publiczna otrzymuje dotacje m.in. nazadania zwizane zksztaceniem studentw studiw
136 II GSK 1075/13, Lex nr1572578.

137 Ustaw z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o zasadach finansowania nauki oraz niektrych innych ustaw.
(Dz.U. z2015r. poz.249).
138 Z zadania tego zwolnione sprowadzce wycznie studia pierwszego stopnia uczelnie zawodowe (art.13 ust.2 ustawy
Prawo oszkolnictwie wyszym).

139 Ostatni cz zdania w szczeglnoci w formie spek kapitaowych dodano w nowelizacji obowizujcej
od1padziernika 2014r.
59
ZACZNIKI
stacjonarnych140, ksztaceniem uczestnikw stacjonarnych studiw doktoranckich ikadr naukowych
orazutrzymaniem uczelni, wtym naremonty; zadania zwizane zbezzwrotn pomoc
materialn dlastudentw dladoktorantw; dofinansowanie lubfinansowanie kosztw realizacji
inwestycji. Uczelnia moe otrzymywa inne rodki finansowe zbudetu pastwa orazzbudetw
jednostek samorzdu terytorialnego lubich zwizkw, przy czym zbudetw tych jednostek
iichzwizkw moe otrzymywa take dotacje celowe nazadania, oktrych mowa wust.1,
jeeli dotowane zadanie jest zwizane zzadaniami wasnymi jednostek samorzdu terytorialnego
(art.94 ust.6 ustawy).
140 W tym studentw, oktrych mowa wart.99 ust.1a, zwyczeniem ksztacenia, oktrym mowa wart.99 ust.1 pkt1a
60
przedmiotowej ustawy.
ZACZNIKI
5.2.Przykady organizacji transferu wiedzy ipolityki innowacyjnoci
wwybranych krajach Europy
Wielka Brytania141
W Wielkiej Brytanii budet nanauk jest administrowany przezresort Przedsibiorczoci,
Innowacji iUmiejtnoci (Departament for Business, Innovation and Skills). Finansowaniem bada
naukowych wWielkiej Brytanii zajmuje sisiedem agencji, specjalizujcych siwudzielaniu
wsparcia finansowego projektw badawczych, nalecych doposzczeglnych grup dziedzin.
Storady bada zzakresu: sztuki inauk humanistycznych142, nauk biologicznych ibiotechnologii143,
inynierii inauk cisych144, nauk spoecznych iekonomicznych145, nauk medycznych146, rodowiska
naturalnego147 oraznauki itechnologicznych innowacji148. Ich szefowie wchodz wskad Research
Council Rady Bada, odpowiedzialnej zawizj istrategie inwestowania publicznych pienidzy
wnauk iinnowacje. Poszczeglne, tematyczne rady naukowe, oprcz wspierania bada
podstawowych zajmuj sitake realizacj zada zzakresu wsppracy midzysektorowej
oraztransferu technologii. Oprcz Rady Bada drugim podmiotem publicznym dziaajcym
wobszarze komercjalizacji wynikw bada naukowych wWielkiej Brytanii jest Technology Strategy
Board149. Jest toagencja rzdowa wspierajca procesy komercjalizacji iproinnowacyjne. Dziaania
prowadzone przezTechnology Strategy Board sadresowane gwnie doprzedsibiorcw. Najlepsze
rozwizania zzakresu komercjalizacji wynikw bada naukowych swWielkiej Brytanii corocznie
nagradzane przezResearch Council orazorganizacj pozarzdow PraxisUnico150.
Szwecja151
W Szwecji od2001r. istnieje agencja rzdowa, zajmujca sirozwojem systemw innowacji
INNOVA. Zarzdza programami poszerzajcymi szwedzk innowacyjno, poprzez rozdzielanie
rodkw finansowych naprojekty wane dlaodnawiania tradycyjnych gazi szwedzkiego
przemysu oraztezwizane znowymi technologiami iodkryciami. Programy szwedzkiej
agencji lokuj siwtrzech obszarach wsparcia: wanych strategicznie obszarw wiedzy,
innowacyjnoci poszczeglnych grup docelowych, wsppracy ponad granicami. Pierwszy
zwymienionych obszarw skupia sinaprojektach sucych odkrywaniu nowych technologii.
Wdrugim chodzi orozszerzenie zdolnoci innowacyjnych maych irednich przedsibiorstw
orazuczestnikw zsektora publicznego. Trzeci strategiczny obszar dziaania szwedzkiej agencji
skupia sinapomnaaniu zasobw, poprzez wspprac partnerw pochodzcych zrnych
141 Opracowano napodstawie stron internetowych: www.gov.uk orazwww.rcuk.ac.uk.
142 Arts and Humanities Research Council (AHRC).
143 Biotechnology and Biological Sciences Research Council (BBSRC).
144 Engireeng and Physical Sciences Research Council (EPSRC).
145 Economic and Social Research Council (ESRC).
146 Medical Research Council (MRC).
147 Natural Enviromental Research Council (NERC).
148 Science and Technology Facilities Council (STFC).
149 Technology Strategy Board wystpuje pod operacyjn nazw Innovate UK, cowtumaczeniu zjzyka angielskiego oznacza
Innowacyjne Zjednoczone Krlestwo.

150 PraxisUnico jest organizacj non for profit powsta w 2002 r. z poczenia ufundowanej w 1994 r. organizacji
Unico orazPraxis.

Opracowano
napodstawie: www.vinnova.se/en.
151
61
ZACZNIKI
dziedzin wiedzy, skoncentrowanych narozwizywaniu problemw stanowicych wyzwania
spoeczne. Bardzo interesujc propozycj jest szwedzki program VINN-Excelence Centres. Polega
on nadocelowym wyonieniu 25 centrw bdcych platform wsppracy midzy uczelniami
iinstytutami naukowymi asektorem prywatnym, wodkrywaniu itransferze wiedzy. Centra
wspieraj prowadzenie bada podstawowych orazaplikacyjnych wwykorzystaniu wiedzy
dotworzenia nowych produktw iusug. Szwedzka agencja VINNOVA od2001r. prowadzi rwnie
interesujcy program skupiony narozwoju regionalnym pn.VINVAXT. Jego misj jest promowanie
zrwnowaonego rozwoju regionalnego poprzez odkrywanie potencjau konkurencyjnego
danego rodowiska wwyspecyfikowanych formach dziaalnoci. Wprogramie wymagane jest
zaangaowanie nietylko publicznego sektora badawczego orazprzedsibiorcw, ale take
wadz lokalnych. Obydwa omwione programy zapewniaj finansowanie podjtych dziaa
wperspektywie 10 lat, cozwiksza szanse nasukces izapewnia stabilno.
Finlandia152
W Finlandii gwn instytucj publiczn finansujc badania irozwj jest agencja operacyjna
TEKES, podlegajca Ministerstwu Gospodarki iZatrudnienia. Oferuje ona wsparcie procesw
transferu wiedzy itechnologii. Swoje dziaania adresuje dotrzech grup odbiorcw: przedsibiorcw,
jednostek naukowych orazinstytucji publicznych. Wramach wsplnego projektu zAkademi
Finlandii finansuje dziaalno powstaych w2007r. strategicznych centrw nauki itechnologii.
Fiska agencja TEKES, poza swoj siedzib wHelsinkach posiada sze biur umiejscowionych
wPekinie, Tokio, Waszyngtonie orazDolinie Krzemowej. Bardzo wanym przedsiwziciem agencji
TEKES sStrategiczne Centra Nauki iTechnologii SHOK. Sone form partnerstwa publiczno-prywatnego. Zaoeniem tej formy dziaa jest doprowadzenie dowsppracy rnych rodowisk,
wtym uniwersytetw, orodkw badawczych orazprzedsibiorcw, awkonsekwencji odbudowa
fiskich klastrw przemysowych. Okoo 40% rodkw nabadania worodkach SHOK ponosz
przedsibiorcy. Oprcz agencji zajmujcej sifinansowaniem transferu wiedzy itechnologii
wFinlandii istnieje rwnie fundusz inwestycyjny SITRA, ktry finansuje wybrane projekty. Jest
topodmiot podlegajcy bezporednio parlamentowi Finlandii. Obecnie dziaalno tej organizacji
jest skupiona naobszarze wysokich technologii wsektorze ochrony rodowiska.
Dobre praktyki
Dobre praktyki
Dobre praktyki oraz szczeglnie interesujce rozwizania w zakresie finansowania bada
irozwoju mona spotka wkrajach, ktrewrankingach innowacyjnoci ikonkurencyjnoci plasuj
sinawysokich pozycjach. Niemcy, Szwecja iFinlandia znajduj siwrd krajw, zakwalifikowanych
wrankingu innowacyjnoci153 pastw nalecych doUnii Europejskiej, jako liderzy. Natomiast Wielka
Brytania ma wysok pozycj wrd krajw podajcych zaliderami. Cech czc systemy wspierania
transferu wiedzy itechnologii wkrajach owysokich wskanikach innowacyjnoci jest relatywnie
wysoki udzia rodkw pochodzcych odprzedsibiorcw wwydatkach nabadania irozwj.
152 Opracowano napodstawie: stron internetowych: www.tekes.fi/en orazpublikacji System wspierania innowacyjnoci
62
wFinlandii wrazzprzykadami dobrych praktyk. www./finland.trade.gov.pl/pl/f/download/fobject_id:189397 udostpnionej

naportalu promocji eksportu www.trade.gov.pl.

Ranking:
European Union Scoreboard 2015, dostpny nastronie: www.ec.europa.eu/research/innovation-union/index_en.cfm.
153
ZACZNIKI
Do najciekawszych przykadw rozwiza wspierania procesw komercjalizacji wynikw bada

naukowych nale154:
prowadzenie programw woparciu owieloletnie finansowanie (Szwecja, Finlandia, Niemcy)155;
oparcie systemu finansowania transferu wiedzy i technologii w gwnej mierze
nafinansowaniu niepublicznym, rodkach pochodzcych zsektora prywatnego (Niemcy);
pooenie duego nacisku nawspprac midzysektorow budowan poprzez tworzenie
struktur klastrowych (Niemcy);
promowanie zrwnowaonego rozwoju regionalnego poprzez odkrywanie potencjau
konkurencyjnego danego rodowiska wwyspecyfikowanych formach dziaalnoci programy,
wktre zaangaowane stake wadze lokalne, skierowane dlakonkretnych regionw
(Szwecja);
finansowanie programw iprojektw sucych komercjalizacji wynikw bada naukowych
przezwiele podmiotw publicznych (m.in. Finlandia, Wielka Brytania);
rozwijanie kontaktw poprzez umiejscowienie biur agencji finansujcej badania irozwj
wkilku miastach pooonych wsyncych zinnowacji izaawansowanych technologii miejscach
nawiecie (Finlandia)156;
stosowanie systemw informatycznych dlapomiotw aplikujcych orodki publiczne,
ktrepoprzez stawianie pyta kieruj osobami zainteresowanymi wdoborze najbardziej
odpowiedniego programu (Wielka Brytania, Finlandia);
tworzenie wspieranych zerodkw publicznych centrw badawczych integrujcych dziaania
instytucji nauki, przedsibiorcw orazinnych instytucji publicznych (Szwecja)157;
promowanie najlepszych dziaa z zakresu transferu wiedzy i technologii poprzez
przyznawanie nagrd (Wielka Brytania)158;
wspieranie transferu wiedzy itechnologii wformie interdyscyplinarnej (Niemcy);
funkcjonowanie funduszu inwestycyjnego wspierajcego wybrane projekty, ktry podlega
bezporednio parlamentowi (Finlandia)159.
154 Opracowano napodstawie raportu: Ewaluacja procesu komercjalizacji wynikw prac B+R orazwsppracy jednostek naukowych
zprzedsibiorcami wramach IOSI PRIORYTETOWEJ PROGRAMU OPERACYJNEGO INNOWACYJNA GOSPODARKA (PODDZIAANIE
1.1.2 ORAZ PODDZIAANIE 1.3.1), orazpublikacji System wspierania innowacyjnoci wFinlandii wrazzprzykadami dobrych
praktyk. www./finland.trade.gov.pl/pl/f/download/fobject_id:189397 udostpnionej na portalu promocji eksportu
www.trade.gov.pl orazstron internetowych: www.gov.uk, www.rcuk.ac.uk, www.tekes.fi/en, www.vinnova.se/en.
155 Np.wSzwecji program VINVAXT jest finansowany wperspektywie 10 lat.
156 Fiska agencja finansujca badania TEKES, prowadzi swoje biura wPekinie, Tokio, Waszyngtonie iw Dolinie Krzemowej.
157 W Szwecji prowadzony jest interesujcy program VINN Excelence Center, polegajcy nawyonieniu 25 centrw bdcych
platform wsppracy instytucji nauki iprzedsibiorcw.

Najlepsze
rozwizania zzakresu komercjalizacji wynikw bada naukowych swWielkiej Brytanii corocznie nagradzane
158
przezResearch Council orazorganizacj pozarzdow PraxisUnico, promujc innowacyjne dziaania.
159 Fiski fundusz inwestycyjny SITRA, finansujcy badania podlega parlamentowi.
63
ZACZNIKI
5.3.System zarzdzania wasnoci intelektualn wpolskich uczelniach
(wycig zekspertyzy biegego160)
Z ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym niewynika peen model komercjalizacji wynikw
bada naukowych iprac rozwojowych. Prawodawca odnis sijedynie doetapu wstpnego
modelu komercjalizacji wykazania przezuczelni publiczn zainteresowania komercjalizacj
pracowniczych wynikw bada iprac rozwojowych, wyraonego wdecyzji okomercjalizacji
orazdoetapu kocowego, jakim jest podzia osignitych korzyci. Dziaania, ktremog
zachodzi pomidzy nimi, warunkowane snormami m.in. ustawy: zdnia 4lutego 1994r. oprawie
autorskim iprawach pokrewnych161, zdnia 30czerwca 2000r. Prawo wasnoci przemysowej,
zdnia 23kwietnia 1964r. Kodeks cywilny162 orazzdnia 15wrzenia 2000r. Kodeks spek
handlowych163.
Jednym zrezultatw ostatniej nowelizacji ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym stao
sirozdrobnienie uczelnianych struktur odpowiedzialnych zakomercjalizacj wynikw bada
naukowych iprac rozwojowych, aco zatym idzie odchodzenie odwzorcw dotychczas
propagowanych wtym obszarze przezMNiSW. Zgodnie zart.86-86a Prawa oszkolnictwie wyszym
wuczelniach funkcjonowa mog dwa rodzaje jednostek poredniczcych wkomercjalizacji
wiedzy CTT orazspka celowa. Wliteraturze przedmiotu powszechnie ocenia si, epowinny
one stanowi profesjonalne podmioty wspierajce transfer wasnoci intelektualnej zuczelni
dogospodarki. Podkrela si, edo zada orodkw transferu technologii naley koordynacja
procesu urynkowienia wiedzy, wtym odpowiedzialno za: zabezpieczenie prawne ifaktyczne dbr
wasnoci intelektualnej, rozpatrywanie zgosze wynikw bada, negocjowanie umw, marketing,
czy podzia dochodu zkomercjalizacji164. Brzmienie przepisw ustawy Prawo oszkolnictwie
wyszym niewyklucza jednak przeprowadzenia procesu komercjalizacji przy wsparciu podmiotw
zewntrznych lubniezalenie przezpracownika uczelni. Wypada zauway, ewprzypadku,
gdy szkoa wysza nieposiada dowiadczenia, kompetencji iugruntowanych struktur zdolnych
dodokonania transferu wiedzy, przeniesienie odpowiedzialnoci zakomercjalizacj wynikw bada
iprac rozwojowych napracownika moe by postrzegane jako korzystne dlaniej rozwizanie.
Uczelnia niemusi bowiem podejmowa wysikw zwizanych m.in.: zanaliz rynku, poszukiwaniem
podmiotw zainteresowanych wdroeniem wynikw bada iprac rozwojowych, nieponosi kosztw
zwizanych zfinansowaniem procedur ochronnych, ajednoczenie przezokres 5 lat zachowuje
prawo doudziau wzyskach (art.86f ust.2 Prawa oszkolnictwie wyszym).
Ostatecznie doustawy niewprowadzono zapisw, eCTT lubspka celowa uczelni publicznej
sobowizane doudzielania pracownikowi, doktorantowi lubstudentowi najego wniosek
pomocy wkomercjalizowaniu przeztych twrcw wynikw bada naukowych lubprac
160 Ekspertyz sporzdzia dr Magdalena Rutkowska-Sowa napodstawie 13 regulaminw znieobjtych kontrol uczelni,
64
pozyskanych napodstawie art.29 ust.1 pkt2 lit. f ustawy oNIK. Ekspertyza zostaa sporzdzona 13maja 2015r. wedug
aktualnego naten dzie stanu prawnego.

161 Dz.U. z2006r. Nr90, poz.631 zezm.
162 Dz.U. z2014r. poz.121.
163 Dz.U. z2013r. poz.1030.
164 WIPO, Methodology for the Development of National Intellectual Property Strategies, http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/
en/intproperty/958/ wipo_pub_958_3.pdf, s. 38.
ZACZNIKI
rozwojowych165. Powysze prowadzi downiosku, ealbo bd oni samodzielnie podejmowa
prby komercjalizacji, albo te nazasadach wolnorynkowych bd wybiera podmiot, zktrym
chc wsppracowa. Obecnie zaplecze instytucjonalne womawianym zakresie jest niezmiernie
rozbudowane. Stanowi jebrokerzy innowacji, jak rwnie zrnicowane orodki innowacji, takie
jak m.in.: inkubatory technologiczne, parki technologiczne, sieci aniow biznesu, fundusze kapitau
zalkowego.
W wikszoci analizowanych regulaminw niedoprecyzowano zada powierzonych dotychczas
CTT ispkom celowym. Wtym zakresie ograniczono sidoprzepisania regulacji ustawowej
zart.86-86b Prawa oszkolnictwie wyszym. Wprowadzajc obowizkow procedur rozpatrywania
pracowniczych zgosze wynikw bada iprac rozwojowych przewidziano powoanie kolejnych
komrek, np.: Komisji ds. transferu technologii, Komisji ds. wasnoci intelektualnej, Komisji
rektorskiej ds. wasnoci intelektualnej. Tym samym dokonano rozdzielenia procesu komercjalizacji
wiedzy naetap przygotowawczy realizowany przezkomisje, uwieczony decyzj okomercjalizacji
albo oniekomercjalizacji oraznaetap komercjalizacji sensu stricto, wktrym najczciej
uczestnicz CTT, czy spka celowa. Pierwszy jest tymczasem warunkiem sine qua non kolejnego.
Ju wstpna ocena potencjau komercjalizacyjnego powinna by dokonywana przezspecjalistw,
tak by moga stanowi punkt odniesienia dladalszych dziaa zwizanych ztransferem wiedzy.
Wskad komisji powoywanych wkontrolowanych uczelniach wchodz np.: dyrektor Dziau
Wsppracy iRozwoju, rzecznik patentowy, pracownicy wskazani przezkierownika podstawowej
jednostki organizacyjnej, czy prorektor ds. wsppracy zzagranic, dyrektor CTT, osoby powoywane
przezrektora posiadajce wiedz idowiadczenie wewsppracy zgospodark. Oile niestosowna
jest wtpliwo, czy stanowi oni grup ekspertw wokrelonych obszarach nauki, otyle zasadnym
pytaniem pozostaje, czy posiadaj wiedz zzakresu komercjalizacji wiedzy, wtym zarzdzania
wynikami bada iprac rozwojowych, kompetencje niezbdne dopodjcia decyzji orynkowym
potencjale wynikw bada iprac rozwojowych. Wprzypadku odpowiedzi negatywnej mona
przypuszcza, edziaania komisji bd stanowi jedynie kolejny etap formalny, niewpyn
za bezporednio nazwikszenie efektywnoci procesu komercjalizacji wynikw bada iprac
rozwojowych.
Znowelizowane przepisy ustawy zdnia 27lipca 2005r. Prawo oszkolnictwie wyszym mona oceni
jako przyznajce uczelniom szeroki zakres samostanowienia. Regulacje art.86-86b, 86h ww.ustawy
maj charakter ius dispositivum, copozwala uczelniom orazpodmiotom zainteresowanym
komercjalizacj wynikw bada naukowych iprac rozwojowych okrela optymalne reguy
wsppracy. Jednoczenie jednak regulacja art.8686h Prawa oszkolnictwie wyszym posiada
wysoki poziom oglnoci, aobowizek jej doprecyzowania spoczywa nauczelniach. Wpraktyce
powoduje toprzeniesienie odpowiedzialnoci zapowodzenie procesu komercjalizacji napoziom
szk wyszych iposzczeglnych pracownikw. Jak wykazano wpkt6 ekspertyzy szkoy wysze
niezostay odpowiednio przygotowane doposzerzonego zakresu kompetencji.
W wikszoci analizowanych przypadkw objto regulaminw nieprzekracza 30 paragrafw. Ich
wspln cech srozbudowane sowniczki. Ujte wnich definicje najczciej zostay przepisane
zaktw prawa powszechnie obowizujcego (przede wszystkim zustawy zdnia 4lutego 1994r.
oprawie autorskim iprawach pokrewnych, ustawy zdnia 30czerwca 2000r. Prawo wasnoci
165 Uzasadnienie rzdowego projektu ustawy ozmianie ustawy Prawo oszkolnictwie wyszym orazniektrych innych
ustaw, http://search.sejm.gov.pl/SejmSearch/ADDL.aspx?DoSearchNewByIndex, s. 25.
65
ZACZNIKI
przemysowej), rzadziej maj charakter autorski. Swice wramach okrelonego regulaminu,
zzaoenia powinny wic uatwia posugiwanie sinim. Tylko nielicznym regulacjom towarzyszyo
opracowanie zacznikw, zawierajcych narzdzia ewaluacji zgosze wynikw bada iprac
rozwojowych orazwspierajce podjcie decyzji okomercjalizacji orazdalszych etapw transferu
wynikw bada iprac rozwojowych dogospodarki. Winnych, wzakresie realizacji postanowie
regulaminu, przewidziano moliwo ustalenia szczegowych procedur, wzorw umw
iformularzy. Uchwalono take regulaminy, ktrezzaoenia wnajbliszych miesicach miay
byzmienione
Jak podano wekspertyzie, przebieg prac legislacyjnych nadnowelizacj ustawy Prawo
oszkolnictwie wyszym, jak rwnie dalsze dziaania MNiSW zwizane zwdraaniem reformy,
potwierdzaj potrzeb przyjcia strategii dotyczcej zarzdzania systemem nauki iszkolnictwa
wyszego. Potrzeba uchwalenia strategii wzakresie komercjalizacji wynikw bada iprac
rozwojowych jest tym istotniejsza, ejest toproces wieloaspektowy, wktrym pod uwag powinny
by brane zagadnienia interdyscyplinarne. Wymaga wiadomoci prawnej, ale take wiedzy
zzakresu zarzdzania, ekonomii, finansw czy socjologii. Prawo bowiem jest czynnikiem istotnym,
aczkolwiek nienajwaniejszym, niestanowi remedium napolepszenie stanu innowacyjnoci polskiej
nauki igospodarki166. Kluczowym wyzwaniem polityki pastwa wci wydaje sidofinansowanie
dziaalnoci badawczej polskich uczelni zarwno zerodkw publicznych, jak ipoprzez kapita
prywatny. Konieczne jest dokonanie zmian modelu kariery naukowej, wktrym przy awansie
wwikszym stopniu uwzgldniane bd wdroenia kreowanej wiedzy. Wci niezbdne wydaje
sizwikszanie wiadomoci okorzyciach spoeczno-gospodarczych pyncych zewsppracy
uczelni zbiznesem orazniwelowanie barier komunikacyjnych pomidzy przedstawicielami nauki
igospodarki.
166 A. Szewc, Rola iznaczenie prawa wasnoci przemysowej wtransferze ikomercjalizacji technologii, ZNUJ PPWI 2014, z. 126,
66
s. 197198.
ZACZNIKI
5.4Wykaz waniejszych aktw normatywnych dotyczcych skontrolowanej
dziaalnoci
1. Ustawa zdnia 30kwietnia 2010r. oNarodowym Centrum Bada iRozwoju (Dz.U. z2014r.
poz.1788, zezm.).
2. Ustawa zdnia 30kwietnia 2010r. ozasadach finansowania nauki (Dz.U. z2014r. poz.1620).
3. Ustawa zdnia 27lipca 2005r. Prawo oszkolnictwie wyszym (Dz.U. z2012r. poz.572, zezm.).
4. Ustawa zdnia 27sierpnia 2009r. ofinansach publicznych (Dz.U. z2013r. poz.885, zezm.).
5. Ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o niektrych formach wspierania dziaalnoci innowacyjnej
(Dz.U. z2015r. poz.1710).
6. Ustawa z4lutego 1994r. oprawie autorskim iprawach pokrewnych (Dz.U. z2006r. Nr90,
poz.631 zezm.).
7. Ustawa zdnia 30czerwca 2000r. Prawo wasnoci przemysowej (Dz.U. z2013r. poz.1410).
8. Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw zdnia 17wrzenia 2001r. wsprawie dokonywania
irozpatrywania zgosze wynalazkw iwzorw uytkowych (Dz.U. Nr102, poz.1119. zezm.).
9. Rozporzdzenie Ministra Nauki iSzkolnictwa Wyszego zdnia 17wrzenia 2010r. wsprawie
szczegowego trybu realizacji zada Narodowego Centrum Bada iRozwoju (Dz.U. Nr178,
poz.1200).
67
ZACZNIKI
5.5. Wykaz kontrolowanych jednostek iocen kontrolowanej dziaalnoci
Lp.
Jednostka kontrolowana
Imi i nazwisko
kierownika
jednostki
kontrolowanej
Ocena
skontrolowanej
dziaalnoci*
Jednostka
organizacyjna
NIK, realizujca
kontrol
Komercjalizacja wynikw bada naukowych (P/15/027)

Ministerstwo Nauki
1. i Szkolnictwa Wyszego
ul. Wsplna 1/3, 00-529 Warszawa
Narodowe Centrum Bada i Rozwoju
2. ul. Nowogrodzka 47,
00-695Warszawa
Polskie Grnictwo Naftowe
3. iGazownictwo
ul. M. Kasprzaka 25, 01-224 Warszawa
Politechnika Warszawska
4.
pl. Politechniki 1, 00-661 Warszawa
Instytut Odlewnictwa
5.
ul. Zakopiaska 73, 30-418 Krakw
TELE-FONIKA S.A.
6.
ul. Wielicka 114, 30-663 Krakw
Instytut Spawalnictwa
7. ul. Bogosawionego Czesawa,
44-100 Gliwice 16
Politechnika Poznaska
8. pl. Marii Skodowskiej-Curie 5,
61-542 Pozna
Prof. dr hab. Lena

Kolarska-Bobiska
opisowa
Prof. dr hab. in.

Krzysztof Jan
Kurzydowski
opisowa
Mariusz Zawisza
opisowa
Prof. dr hab. in.

JanSzmidt
Prof. dr hab. in.
Jerzy JzefSobczak
Departament
Nauki, Owiaty
iDziedzictwa
Narodowego
Delegatura NIK
wWarszawie
opisowa
opisowa
Delegatura NIK
w Krakowie
Ryszard Pilch
opisowa
Dr in. Adam Pietras
pozytywna mimo
stwierdzonej
nieprawidowoci
Delegatura NIK
w Katowicach
Prof. dr hab. in.

Tomasz odygowski
pozytywna
Delegatura NIK
w Poznaniu
Zarzdzanie wasnoci intelektualn w szkoach wyszych (P/14/084)

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Politechnika dzka
ul. S. eromskiego 116, 90-924 d
Politechnika witokrzyska
al. Tysiclecia Pastwa Polskiego 7,
25-314 Kielce
Akademia Grniczo-Hutnicza
im. S.Staszica w Krakowie
al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakw
Politechnika Krakowska im. T. Kociuszki
ul. Warszawska 24, 31-155 Krakw
Politechnika Warszawska
pl. Politechniki 1, 00-661 Warszawa
Warszawski Uniwersytet Medyczny
ul. wirki i Wigury 61, 02-091 Warszawa
Politechnika Wrocawska
ul. Wybrzee Wyspiaskiego 27,
50-370 Wrocaw
Uniwersytet Medyczny
im. Piastw lskich we Wrocawiu
ul. Wybrzee L. Pasteura 1,
50-367 Wrocaw
Prof. dr hab. in.

Stanisaw Bielecki
opisowa
Prof. dr hab. in.

Stanisaw Adamczak
opisowa
Prof. dr hab. in.

Tadeusz Somka
opisowa
Prof. dr hab. in.

Kazimierz Furtak
Prof. dr hab. in.
Jan Szmidt
Prof. dr hab. n. med.
Marek Krawczyk
Prof. dr hab. in.
TadeuszWickowski
Prof. dr hab. n. med.
MarekZitek
Delegatura NIK
w Kielcach
Delegatura NIK
w Krakowie
opisowa
opisowa
opisowa
Delegatura NIK
w Warszawie
opisowa
Delegatura NIK
we Wrocawiu
opisowa
* Najwysza Izba Kontroli stosuje 3-stopniow skal ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidowoci, negatywna. Jeeli
sformuowanie oceny oglnej wedug proponowanej skali byoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena niedawaaby prawdziwego obrazu
funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objty kontrol, stosuje si ocen opisow, bd uzupenia ocen ogln o dodatkowe
objanienia.
68
ZACZNIKI
5.6. Wykaz podmiotw, ktrym przekazano informacj owynikach kontroli
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
2. Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
3. Marszaek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
4. Prezes Rady Ministrw
5. Rzecznik Praw Obywatelskich
6. Prezes Trybunau Konstytucyjnego
7. Przewodniczcy Komisji doSpraw Kontroli Pastwowej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
8. Przewodniczcy Komisji Edukacji, Nauki iModziey Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
9. Przewodniczcy Komisji Samorzdu Terytorialnego iPolityki Regionalnej Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
10. Przewodniczcy Komisji Odpowiedzialnoci Konstytucyjnej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
11. Przewodniczcy Komisji Cyfryzacji, Innowacyjnoci iNowoczesnych Technologii Sejmu
12. Przewodniczcy Komisji Nauki, Edukacji iSportu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
13. Przewodniczcy Komisji Samorzdu Terytorialnego iAdministracji Pastwowej Senatu
14. Wiceprezes Rady Ministrw Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego
15. Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego
69

Nik P 15 027 Komercjalizacja Badan Naukowych

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Nik P 15 027 Komercjalizacja Badan Naukowych

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

KNO.410.006.00.

Informacja o wynikach kontroli

KOMERCJALIZACJA WYNIKW BADA NAUKOWYCH

DEPARTAMENT NAUKI, OWIATY

Najwyszej Izby Kontroli jest dbao o gospodarno i skuteczno w subie

Najwyszej Izby Kontroli jest cieszcy si powszechnym autorytetem

Dyrektor Departamentu Nauki, Owiaty

Wiceprezes Najwyszej Izby Kontroli

Prezes Najwyszej Izby Kontroli

Najwysza Izba Kontroli

2.1. Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci 8

3. WANIEJSZE WYNIKI KONTROLI 14

3.1. Programy wspierajce komercjalizacj wynikw bada naukowych14

4.1. Przygotowanie kontroli53

Wyk az stosowanych sk rtw, sk rtowcw i poj

Podmiot, ktry moe by tworzony (w formie jednostki oglnouczelnianej,

Dziaalno twrcza obejmujca badania naukowe lubprace rozwojowe,

Obejmuj: a) badania podstawowe oryginalne prace badawcze eksperymentalne

Centrum Transferu Technologii. Celem dziaalnoci CTT jest stymulowanie

Pojcie innowacji jest rozumiane przede wszystkim jako wprowadzenie douytku

ustaw Prawo o szkolnictwie wyszym.

W prawie polskim nie ma zdefiniowanego pojcia komercjalizacji B+R

Sprzeda wynikw bada naukowych, prac rozwojowych lub know-how

Obejmowanie lubnabywanie udziaw lubakcji wspkach wcelu wdroenia

Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych.

Prawa wasnoci dowynikw bada naukowych lubprac rozwojowych bdcych

Udokumentowane, praktyczne wykorzystanie wyniku bada naukowych lubprac

10 Dz. U. z2015r. poz.1096, dalej: ustawa oNIK.

Uzasadnienie podjcia kontroli

PODSUMOWANIE W YNIKW KON TROLI

NCBiR, wkonsekwencji Centrum dokonao wyboru projektw wprzedsiwziciu Bridge Alfa

2.2 Uwagi kocowe iwnioski

tematyczne iterytorialne, Warszawa, grudzie 2013r., str. 15. rdo: http://www.mg.gov.pl/Fundusze+UE/POIR+2014-2020/

Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli, skuteczno takiej interwencji wymaga odpowiedniego

Zmiany wdotychczasowym modelu promowania osigni zzakresu B+R wydaj siwskazane

iprzedsiwzi wobszarze wsparcia komercjalizacji wynikw bada naukowych bya znaczna

WA NIE JSZE W YNIK I KON TROLI

Rady Ministrw zdnia 16sierpnia 2011r.), s. 1, 6.

Kierownicy jednostek kontrolowanych przezNIK zwracali uwag nanastpujce utrudnienia

Respondenci przedstawili take kilka innych jednostkowych propozycji usprawnienia dziaa

43 Dane dotyczce 2015r. wedug stanu na31lipca 2015r.

rdo: Opracowanie wasne NIK napodstawie wynikw kontroli.

Spord 17 programw iprzedsiwzi, dziewi48 wcaoci byo dofinansowywanych zerodkw

projektu Programy staowo-szkoleniowe dlanaukowcw wnajlepszych orodkach akademickich nawiecie wzakresie

rdo: Opracowanie wasne NIK napodstawie wynikw kontroli.

3.1.2. Ustanawianie przezMNiSW iNCBiR wybranych programw iprzedsiwzi

W wyniku analizy efektw dotychczasowych inicjatyw orazsposobu ichmonitorowania

jednostkami naukowymi, aprzedsibiorstwami, prowadzcej doopracowania nowych produktw itechnologii owysokim

57 Opis programu Graf-Tech dostpny: http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/pl/ defaultopisy/524/1/1/program_graf_tech_rc.pdf).

Spin-Tech jest programem wsparcia dziaalnoci spek celowych tworzonych przezpastwowe

61 Opis programu Spin-Tech dostpny: (http://www.ncbir.pl/gfx/ ncbir/userfiles/_public/programy_krajowe/spintech/

produktw lubusug. Dopenieniem obu tych programw byo przedsiwzicie Demonstrator+,

rdo: Opracowanie wasne NIK napodstawie wynikw kontroli.

NIK pozytywnie ocenia zaopiniowanie w2013r., przed rozpoczciem realizacji, przedsiwzicia

Najwysza Izba Kontroli pozytywnie ocenia prowadzenie przezMNiSW systematycznych

prowadzenia gospodarki finansowej zaokres od1stycznia 2009r. do31grudnia 2010r.,

3.2 Realizacja programw iprzedsiwzi wspierajcych komercjalizacj wynikw B+R

Minister Nauki iSzkolnictwa Wyszego prawidowo dokona wyboru beneficjentw wramach

Zdaniem Najwyszej Izby Kontroli brak jednoznacznego skorygowania regulaminu Ikonkursu

omawianych ww. protestw. Wzoonym wyjanieniu dyrektor NCBiR zaznaczy, erekomendacje

9/2014, UOD-DEM-1-351/001, UOD-DEM-1-217/00, GEKON 1/02/214108/19/2014, GEKON 1/02/213082/4/2014, GRAF-TECH/

przypadkach bez koniecznoci aneksowania umowy odofinansowanie projektu. Zgodnie

81 Pismo Ministra z27maja 2011r. MNiSW-DKN-WKR-1943-2725-5/MK/11.

2.1. Oglna ocena kontrolowanej dziaalnoci 8

3. WANIEJSZE WYNIKI KONTROLI 14

3.1. Programy wspierajce komercjalizacj wynikw bada naukowych14

4.1. Przygotowanie kontroli53

5.1.Charakterystyka uwarunkowa prawnych orazorganizacyjno-ekonomicznych