Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
ARTIGOS
TEXTOSELECIONADOPELOSEDITORES
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007
GlaucoP ereiraA lmeida
Publicadoem07/2009.
Elaboradoem05/2009.
DIREITOCONSTITUCIONAL NACIONALIDADE(DIREITOCONSTITUCIONAL)
GOSTOU?
CadaEstadoindependenteparadefinirquemsoseusnacionaiseosdemaisqueseroos
estrangeiros.
NacionalidadepodeserentendidacomoovnculojurdicopolticodeDireitoPblicointerno
quetornaapessoaumdoselementoscomponentesdadimensodoEstado.
Anacionalidadepodeserprimria(deorigemouoriginria)ousecundria(adquirida).No
Brasiltemosumsistemahbridodeaquisiodenacionalidadeoriginria,combasenoscritrios
dojussanguinisedojussolis,respectivamentepeloslaosdesangueepelovnculoterritorial.
DeacordocomaConstituioFederal,sobrasileirosnatos:
a)CritriodoiussolisosnascidosnaRepblicaFederativadoBrasil,aindaquedepais
estrangeiros,desdequeestesnoestejamaserviodeseupas.
b)Critriodoiussanguiniscombinadocomcritriofuncionalosnascidosnoestrangeiro,depaibrasileirooumebrasileira(noimportase
natoounaturalizado),desdequequalquerdelesestejaaserviodaRepblicaFederativadoBrasil.
c)Critriodoiussanguinisosnascidosnoestrangeirodepaibrasileirooudemebrasileira,desdequesejamregistradosemrepartio
brasileiracompetenteouvenhamaresidirnaRepblicaFederativadoBrasileoptem,emqualquertempo,depoisdeatingidaamaioridade,pela
nacionalidadebrasileira.
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
1/8
02/05/2016
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
Observasequehduasalternativasparaaquisiodanacionalidadecombasenaltimahiptese,constantedoart.12,I"c",daCF/88:
registroemrepartiobrasileiracompetenteouvironascidonoestrangeiroresidirnoBrasileoptar,depoisdeatingidaamaioridade,pela
nacionalidadebrasileira.
Combasenoquefoiditoacima,quandolavradoonascimentopelaautoridadebrasileiranoexterior,possuirtalatoamesmaeficciajurdica
comoseocorressenoBrasil,asseguradaaaquisiooriginriadanacionalidadebrasileira.
EVOLUOCONSTITUCIONALESITUAOVIGENTE:
NaConstituiode1.946:
"Art.129.Sobrasileiros:
I............................................
IIOsfilhosdebrasileirooubrasileira,nascidosnoestrangeiro,seospaisestiveramaserviodoBrasil,ou,noestando,sevieremaresidir
nopas.Nestecaso,atingidaamaioridade,devero,paraconservaranacionalidadebrasileira,optarporela,dentrodequatroanos"
Assim,atotermofinaldoprazodeopoquatroanos,contadosdamaioridade,osujeitoeraconsiderado,paratodososefeitos,brasileiro
natosobacondioresolutiva.
AConstituiode1.967,comaEC1/69,dispunhadaseguinteforma:
"Art.145.Sobrasileiros:
Inatos:
...............................................
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
2/8
02/05/2016
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
c)osnascidosnoestrangeiro,depaibrasileirooumebrasileira,emboranoestejamestesaserviodoBrasil,desdequeregistradosem
repartiobrasileiracompetentenoexteriorou,noregistrados,venhamaresidirnoterritrionacionalantesdeatingiramaioridadenestecaso,
alcanadaesta,devero,dentrodequatroanos,optarpelanacionalidadebrasileira"
AConstituiode1.967estabeleciaduashiptesesparaaquisiodanacionalidade:ofilhodepaibrasileirooumebrasileira,nascidono
estrangeiro,desdequeregistradonarepartiobrasileiracompetentenoexterior,seriabrasileironatoe,casonoregistrado,masvindoaresidirno
Brasilantesdeatingidaamaioridade,deveria,dentrodoprazodequatroanos,contadosdequandocompletadaamaioridade,optarpela
nacionalidadebrasileira.
Importanteressalvarqueamaioridade,emanlise,seriaadedireitoprivado,21(vinteeum)anos,previstanoentoCdigoCivilbrasileirode
1.916.
Aredaooriginaldoartigo12,I,"c",daConstituioFederalde1.988eraaseguinte:
"Art.12.Sobrasileiros:
Inatos:
...............................................
c)osnascidosnoestrangeiro,depaibrasileirooudemebrasileira,desdequesejamregistradosemrepartiobrasileiracompetente,ou
venhamaresidirnaRepblicaFederativadoBrasilantesdamaioridade(restriotemporal)e,alcanadaesta,optem,emqualquertempopela
nacionalidadebrasileira"(acrscimoslanadospeloautor)
OtextooriginaldaConstituiode1.988consideravacomobrasileironatoosfilhosdepaibrasileirooudemebrasileira,nascidosno
estrangeiro,registradosemrepartiobrasileiracompetente.
Josfilhosdebrasileiro,nascidosnoestrangeiroequenotivessemsidoregistradosemrepartiobrasileiracompetente,deveriam,para
adquiriranacionalidadebrasileira,viraresidirnoBrasilantesdecompletaramaioridadee,quandoatingidaesta,requerersuaconcessoato
personalssimo.
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
3/8
02/05/2016
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
OtextooriginaldaCF/88correspondeaosditamesdaLeideRegistrosPblicos,queno2doart.32,2determinaque:"ofilhodebrasileiro
oubrasileira,nascidonoestrangeiro,ecujospaisnoestejamaliaserviodoBrasil,desdequeregistradoemconsuladobrasileiroounoregistrado,
venhaaresidirnoterritrionacionalantesdeatingiramaioridade,poderrequerer,nojuzodeseudomiclio,seregistre,nolivro"E"do1Ofciodo
RegistroCivil,otermodenascimento".
ALeideRegistrosPblicosemseuart.34,3e4permitiaaosinteressadossolicitaroregistrodenacionalidadebrasileiraprovisrio,que
valeriaporapenasquatroanos,contadosdamaioridade,constandotalsituaodotermoedascertidesexpedidaspelooficialdeRegistroCivildas
PessoasNaturais.
Dessemodo,quandocompletadaamaioridadeedentrodoprazode04(quatro)anos,deveriaointeressadomanifestar,mediante
procedimentodejurisdiovoluntria,peranteojuizfederalcompetente,suavontadedesetornarbrasileironato.
Casoointeressadopermanecesseinerte,dentrodolapsotemporaldequatroanos,perdiaoregistroprovisrioefetuadonostermosdoart.32,
2daLein.6.015/73eachancedeserconsideradobrasileironato,restandoaeleacondiodeestrangeiroou,sepreenchidososrequisitoslegais,
postularacondiodebrasileironaturalizado.
ComaEmendaConstitucionaldeRevison.03/94:
"Art.12.Sobrasileiros:
Inatos:
...............................................
c)osnascidosnoestrangeiro,depaibrasileirooumebrasileira,desdequevenhamaresidirnaRepblicaFederativadoBrasileoptem,
emqualquertempo,pelanacionalidadebrasileira"
AECRn.03/94eliminouadeterminaodequearesidnciasedesseantesdamaioridadeeretiroudotextoconstitucionalapossibilidadede
ofilhodebrasileiros,nascidonoestrangeiro,serregistradoemrepartiobrasileiracompetente,parafinsdeaquisiodenacionalidade.Portanto,
paraquevenhaadquiriranacionalidadebrasileira,osnascidosnoestrangeiro,depaibrasileirooumebrasileira,deverofixarresidnciana
RepblicaFederativadoBrasilerealizaradevidaopo(nacionalidadepotestativa).
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
4/8
02/05/2016
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
ConsiderandootextooriginaldaConstituioearedaodadaECRn.03/94,aopopelanacionalidadebrasileirapoderiaserfeita"em
qualquertempo",deixandodeteraeficciaresolutivaque,antes,selheemprestava,paraganhar,comoimplementodamaioridade,aeficciade
condiosuspensivadanacionalidadebrasileira,semprejuzodegerarefeitosextunc,umavezrealizada
NelsonJobimacargodaRelatoriadaRevisoConstitucional,assimsemanifestou:(cf.,AlexandredeMoraes,ob.cit.,p.518)
"Aopopodeagoraserfeitaaqualquertempo.Talcomonosregimesanteriores,atamaioridade,sobrasileirosessesindivduos.
Entretanto,comoanormanoestabelecemaisprazo,podendoaoposerefetuadaaqualquertempo,alcanadaamaioridadeessaspessoas
passamaserbrasileirassobcondiosuspensiva,isto,depoisdealcanadaamaioridade,atqueoptempelanacionalidadebrasileira,sua
condiodebrasileironatoficasuspensa.NesseperodooBrasilosreconhececomonacionais,masamanifestaovolitivadoEstadotornase
inoperanteatarealizaodoacontecimentoprevisto,aopo.lcitoconsiderlosnacionaisnoespaodetempoentreamaioridadeea
opo,masnopodeminvocartalatributoporquependentedaverificaodacondio."
Aaquisio,apesardeprovisria,dsecomaresidncianoBrasil,sendoaopoumacondioconfirmativaenoformativade
nacionalidade.Ouseja,nomomentoemqueofilhodepaibrasileirooumebrasileira,quenoestivessemaserviodoBrasil,nascidonoestrangeiro,
fixasseresidncianoBrasiladquiririaanacionalidadeprovisria,queseriaconfirmadacomaopofeitaperanteaJustiaFederal.
Percebesequeopopelanacionalidade,emborapotestativa(dependenteunicamentedavontadedooptante)nodeformalivre,pois
exigeumprocessodejurisdiovoluntria,emque,verificadosrequisitosobjetivosesubjetivos,homologadaaopo.
AEmendaConstitucionaldeRevison.03/94revogouoart.32,3(emparte)eos4e5(intotum),daLeideRegistrosPblicos,pois
nomaispermitiaarestriotemporaltantopararesidncianoPas,quantoparaopedidodeopopelanacionalidade.
AEmendaConstitucionaln.54/07deuaoartigo12,I,c,daConstituioFederalaseguinteredao:
"Art.12.Sobrasileiros:
Inatos:
...............................................
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
5/8
02/05/2016
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
c)osnascidosnoestrangeirodepaibrasileirooudemebrasileira,desdequesejamregistradosemrepartiobrasileiracompetenteou
venhamaresidirnaRepblicaFederativadoBrasileoptem,emqualquertempo,depoisdeatingidaamaioridade,pelanacionalidadebrasileira"
Areferidaemendatambminseriuoart.95noAtodasDisposiesConstitucionaisTransitrias:
"Art.95.Osnascidosnoestrangeiroentre07dejunhode1994eadatadapromulgaodestaEmendaConstitucional,filhosdepai
brasileirooumebrasileira,poderoserregistradosemrepartiodiplomticaouconsularbrasileiracompetenteouemofcioderegistro,se
vieremaresidirnaRepblicaFederativadoBrasil."
Anovaredaodaalnea"c",incisoI,art.12daCF/88,permiteduplainterpretao,poisemumaprimeiraleituranopossvelidentificarse
osrequisitosderesidncianoBrasiledorequerimentodanacionalidadereferemseapenasaosquevenhamaresidirnoBrasilouseaplicamtambm
aosregistradosnorgocompetente.
Noentanto,comaleituradoart.95doADCTpercebesequealocuo"osnascidosnoestrangeirodepaibrasileirooudemebrasileira,
desdequesejamregistradosemrepartiobrasileiracompetente"indicaque,parafinsdeaquisiodanacionalidadebrasileira,oregistroem
repartiobrasileiracompetentesuficienteparadeclararosujeitocomobrasileironatosemqueprecisefixarresidncianoBrasil.
Dessaforma,aECn.57/07,retomandootextooriginaldaCF/88,positivouanecessidadedamaioridadeparaarealizaodaopoea
possibilidadederegistroemrepartiobrasileiranoexterior.[01]LembrandoqueoConsuladoBrasileiroextensoadministrativadoterritrionacional
e,pois,competenteparaalavraturadosatosderegistro(artigos18e19doDecretoLei4.657/42).
Comefeito,otextoconstitucionalcontinuaincompatvelcomarestriotemporalprevistanos3(emparte),4e5,doart.32,daLein.
6.015/73,maspossvel,ainda,fazeroregistroprevistono2docitadoartigo(registroprovisrio),quenoconfereaqualidadedebrasileironatoao
indivduo,oquesomentesedarcomaconclusodoprocessodeopo.
Competeaojuizfederalhomologaraopopelanacionalidadebrasileira(art.109,X,daCF/88).ALein.818,de18desetembrode1.949,
estabeleceoseguinteprocedimento:
a)Autuadaapetioinicialinstrudacomadocumentaonecessria,orgodoMinistrioPblicoFederalserouvidonoprazodecinco
dias.Nohnecessidadedeaudincia.
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
6/8
02/05/2016
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
b)Ojuizhomologaaopo,sepreenchidososrequisitosconstitucionais
Comosetratadeprocedimentodejurisdiovoluntria,aplicaseporanalogiaodispostonoart.866doCPC:entregamseosautosao
requerenteparaqueoOficialdoRegistroCivildasPessoasNaturais,independentementedemandado,registrea"opo"pelanacionalidadebrasileira,
comodeterminaoart.29,VII,daLei6.015/73.Todasasobservaesconstantesnostermosdenascimentoanterioresaeladevemsercanceladaspor
averbao,arequerimentodointeressado,nostermosdoartigo97daLeideRegistroPblicos.
Lembraseque,conformeo2doart.29daLeideRegistrosPblicos,"competenteparaainscriodaopodenacionalidadeocartrio
daresidnciadooptante,oudeseuspais.Seforemresidentesnoestrangeiro,farseoregistronoDistritoFederal".
Emresumo,aECn.54/07uniformizouasituaojurdicadosnascidosnoestrangeirodepaibrasileirooudemebrasileira,quenoestejam
aserviodaRepblicaFederativadoBrasil,equenecessitamdaconcessodanacionalidadebrasileiraparaquepossamexercitartodososdireitos
fundamentaisinerentespessoahumana.Valesalientarqueoregistroprovisrio,adespeitodeamenizarosbicescausadospelalegislaonacional
aosestrangeirosresidentesnoBrasil,noasseguraacrianaseadolescentestodasasoportunidadesefacilidadesconferidasaosnacionais.
FONTES:
2ed.,Atlas,2003.
SILVA,JosAfonsoda.DireitoConstitucionalPositivo.22ed.,Malheiros,2003.
SupremoTribunalFederalAC70QO/RSRelator:Min.SeplvedaPertence
SupremoTribunalFederalRE418096/RSRelator:Min.CarlosVelloso
NOTA
Aexignciaderegistronosrgoscompetentesrepresenta,paraalgunsautores,umaformarepristinaoparcialetcitadotextoconstitucional
anteriorECRn.03/94.
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
7/8
02/05/2016
AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007JusNavigandi
AssuntosrelacionadosNacionalidade(DireitoConstitucional)DireitoConstitucional
Autor
Glauco Pereira Almeida
Tabeliodo2OfciodeNotasdeCongonhas/MG
Textospublicadospeloautor
Informaessobreotexto
Falecomoautor
Comocitarestetexto(NBR6023:2002
ABNT)
ALMEIDA,GlaucoPereira.AquisiodanacionalidadeoriginriaeaECn54/2007.RevistaJusNavigandi,Teresina,ano14,n.2205,15jul.2009.Disponvel
em:<https://jus.com.br/artigos/13153>.Acessoem:2maio2016.
https://jus.com.br/artigos/13153/aquisicaodanacionalidadeoriginariaeaecn542007
8/8