Sie sind auf Seite 1von 5

22/06/2016

::LeMondeDiplomatiqueBrasil::

Imprimirpgina
Voltar

ELEITORADOEVANGLICO

CandidatosemnomedeDeus
Osevanglicoseram15,4%dos170milhesdebrasileirosnoltimocensoeaprojeoquecheguema50%em2020.
Aindaquenohajaevidnciasdeumvotoespecificamenteevanglico,visvelodestaquequeessesatoresreligiosostm
assumidonacenaeleitoral
porAriovaldoRamos

Bastoucomearapropagandaeleitoralgratuitanordioenatelevisoparaquealgunscandidatosalegisladorese
governadores,peloBrasilafora,seapresentememnomedeDeus 1 paraaquelesquenodesligamaTV.
OcensodoIBGErealizadoem2000revelouque,dos170milhesdebrasileiros,15,4%sedeclararamevanglicos.
Nocensoanterior,de1991,apopulaoevanglicaerade9%.Apesquisade2010dirseataxadecrescimentose
manteve.Estudosfeitospordiversosgrupos 2 ,algunsvinculadosigreja,outrosno,projetamqueonmerode
evanglicosestatualmenteem55milhes,echegara50%dapopulaobrasileiraem2020.Oque
incontestvelsejaemqueproporoforofatodequeosevanglicoscresceramesemultiplicaram.Asua
presenanasociedadeenaculturabrasileiranotemmaiscomoserignorada,principalmentenaseleies.
Umpoucodehistria
naRepblicaVelhaqueumdiminutogrupodeprotestantesiniciaageraodeagentespolticosemcidades
brasileiras.Em1902,opresbiterianoFranciscoAugustoPereirafoiprefeitodeLenisPaulista.ObatistaLuiz
AlexandredeOliveirafoideputadofederalporMatoGrossoopastorpresbiterianoAntonioTeixeiraGueirosfoivice
governadordoPar.Nosanos1930,ospolticosevanglicoscomearamasurgircommaiordesenvoltura,quando
transformaeseconmicasesociaispossibilitaramoaparecimentodohomemurbanopreocupadocomumaao
polticamenostuteladapelaselitesemaispropensaprticademocrtica.
Em1934,surgeaConfederaoEvanglicaBrasileira(CEB),rgorepresentativodosprotestantes,comoobjetivo
deconstruirumaidentidadeevanglicanacional.DocumentoselaboradospelaCEBinfluenciaram,inclusive,a
Constituiode1946.DessaConstituinteparticipouopastormetodistaGuaracySilveira,onicoprotestanteeleito
paraaCmaraFederal.Defendereioprogramademeupartido(PTB)e,deacordocomele,combatereitudoquanto
sejapreconceitodereligio(...)ningumespere,entretanto,demim,umafobiaanticatlicanaspugnas
parlamentares(...)asforasconstituintesdocristianismodevemunirse,respeitandoumassoutras,escreveuo
deputadoem1945.
AConfederaoatuouentre1934e19643.Nadcadade1950,aCEBcriouaComissodeIgrejaeSociedade,
depoischamadadeSetordeResponsabilidadeSocialdaIgreja.Tambmpromoveuconferncias,sendoamais
https://www.diplomatique.org.br/print.php?tipo=ar&id=764

1/5

22/06/2016

::LeMondeDiplomatiqueBrasil::

famosadelas,adoNordesteCristoeoProcessoRevolucionrioBrasileiro,em1962.
ACEBeosevanglicosqueacompunhamdemonstravamoquantoacompanhavamosprocessosdetransformao
dasociedadebrasileira.DaConfernciadoNordeste,participaramGilbertoFreyre,PaulSingereCelsoFurtado,junto
compastores,comoometodistaAlmirdosSantoseospresbiterianosJoaquimBeatoeJooDiasdeArajo.Eram
osevanglicosconclamandoanaoparaumareconstruo.
NotoaqueaposturaprogressistadaCEBcomeouapassarpordificuldadescomoinciodoregimemilitar,
em1964.Dificuldadescomogovernoecomossetoresmaisconservadoresdoprotestantismo.Omovimento
iniciadopelaCEBfoiumdosprimeirosaserderrotadopelosmilitares,ealgunsdeseuslderesepastores
inauguraramosporesdaditadura.Aomesmotempo,internamente,asvriasdenominaeshistricase
pentecostaiseramassaltadaspelosultraconservadores,demodoque,osoriundosdaantigaCEBforamentregues
aosmilitaresporseusprpriosirmos.oocasodaConfederaoqueestavanavanguarda,promovendomaior
engajamentosocialepolticodosevanglicosnocenriodopas.umamudanaparaosevanglicosquequeriam
umaigrejaeumafalinhadascomarealidade.
Juntocomopoder
Oqueseviuapartirdogolpemilitarforampastoreselderesdenominacionaisalinhadoscomopodervigente.
Nametadedosanos1960,soeleitososprimeirosdeputadospentecostais,ospastorespaulistasGeraldinodos
Santos(deputadoestadual)eLevyTavares(deputadofederal),ambosdaIgrejaOBrasilparaCristo,fundadaem
1956porManoeldeMello.Estaaprimeiraigrejatotalmentenacional,desvinculadadosmissionriosamericanose
europeus.
Todosso,notadamente,anticatlicoseanticomunistas.Quantomaisanticomunista,maischancesdesucesso
juntoaosmilitaresedeassumirposiesnoquadrodedirigentesdopas.Comessamesmamotivao,pastorese
lderesdasprincipaisigrejasforamalunosdaEscolaSuperiordeGuerranosanos1970,graduandoseemPoltica,
EstratgiaeSegurana,consolidandosuasposiesideolgicas.
Novosmovimentos
Jovenscrentes,contrariandoasdeterminaesdeseuspastores,comearamaexpressarsuafempraas
pblicas.Nohaviacontedoideolgico,mashaviacontestao.Epelacontestaoveioaideologia,fomentadano
ambientedecensura.Danascemorganizaesparaeclesisticas,fazendoaponteentreaculturaeaigreja4 .So
essesgruposqueassumemosfragmentosdasteologiaslibertadorasqueosevanglicosdiscutiamantesdogolpe
militar,equeforamtransferidasparaoarraialcatlico.DessadiscussosurgeabaseparaaTeologiadaMisso
Integral5,umavarianteprotestantedaTeologiadaLibertao6 .
Outromovimento,ouonda,foiosurgimentodecomunidadesevanglicaslivres,querompiamcomasestruturas
denominacionaisusandonovaslinguagensparaaexpressodaf.Essascomunidadesforamaportadeentradada
chamadaTeologiadaProsperidade,quereverenciaocapitalismo,alegandoqueariquezaprovadabenodivina.
Aconsolidaodessascomunidadessednosanos1980comosurgimentodasigrejasneopentecostais 7 ,que
assumiramaTeologiadaProsperidade8comodoutrina.
Redemocratizao
Seanteseramaisfcildefinirosevanglicos,apartirdosanos1980desenhaseomosaicoquevemoshojeaofalar
deprotestantismonoBrasil.Osneopentecostaischegaramcomprofundasmudanasdecomportamentoe
marcandopresenadiferenciadanasociedade.Essesnovoscrentesabandonaramvriostraossectriosehbitos
ascticosredefinindooesteretipopeloqualoscrenteseramidentificados.Propuseramnovosritos,crenase
prticas,estabelecendoformasinusitadasdeserelacionarcomasociedade.Essegrupotemvastaprogramaode
rdioeTVcommensagensdecurafsicaeemocional,prosperidadematerial,libertaodedemniosesolues
pararelacionamentosinterpessoais.
Enquantoosnovosevanglicosrealizavamcampanhasdecuradivina,outrosgruposprotestantes,mais
preocupadoscomarealidade,searticulavamelanavamcampanhascomoEvanglicosPrDiretasJ(1984)e
EvanglicospelaConstituinte(1986).Eraaretomadadareflexoedaaonosespaosestudantisenasagncias
deserviosnodenominacionaisporgruposqueviamnaTeologiadaMissoIntegralumalufadadearfrescoem
umcontextoestrilmarcadopelanicapreocupaodesalvaralmas.Desseespaosaramoscriadoresde
movimentosapontandoparaaresponsabilidadesocialepolticadoscristos.
Aaberturademocrtica,noentanto,trouxeumanovageraodepolticosevanglicosparaocenrionacional.
IgrejascomoaAssembleiadeDeuslanaramseusprprioscandidatos,usandosloganscorporativistascomo
https://www.diplomatique.org.br/print.php?tipo=ar&id=764

2/5

22/06/2016

::LeMondeDiplomatiqueBrasil::

IrmovotaemIrmo.NaConstituinte(19871988),afamosabancadaevanglicaeracompostapor32deputados
federais,sendo18pentecostaise13daAssembleiadeDeus.umcrescimentode900%emrelaopresena
pentecostalnalegislaturaanterior,quetinhaapenasdoisrepresentantes.Entreosevanglicosconstituinteshavia
tambmparlamentaresevanglicosdeesquerda.DoisdeleseramLysneasMacieleBeneditadaSilva,cujos
eleitorestranscendiamoeleitoradooriundodasigrejaseseencontravamnasbasesdesuasmilitncias.
VotenoPai,noFilhoenoEspritoSanto
Naseleiespresidenciaisde1989,oentocandidatopeloPT,LuisIncioLuladaSilva,assustouaslideranas
pentecostaiseneopentecostaisqueanunciavamavitriapetistacomoofimdaliberdadereligiosaeinciode
perseguioaoscrentes.MaisqueajudarnaeleiodeFernandoCollor,ospentecostaiseneopentecostais,de
acordocomLeonildoSilveira,ajudaramaderrotarLulaeoprojetopolticoqueelerepresentava.
Essegruporeconheceasuaforapolticaepassaaatuardeformaestratgicacomoobjetivodefazerum
presidenteevanglicoparaasalvaodanao.Aomesmotempo,comeamapipocarescndalosenvolvendoa
bancadaevanglica,comoanegociaopeloscincoanosdogovernoSarneyeaprovao,ouno,deprojetosem
trocadeconcesses.
nessaconjunturaquesurgeaAssociaoEvanglicaBrasileira(AEVB),em1991,sobabandeiradaTeologiada
MissoIntegralelideradapelopastorpresbiterianoCaioFbio.AAEVBcomeaumacampanhadedennciasda
TeologiadaProsperidadequeculminacomummanifestocontraasigrejasneopentecostais,principalmentea
UniversaldoReinodeDeus(Iurd),em1996.Poucoantes,em1994,aAEVBlanouoDeclogodoVototico.
Essasreaesinauguraramumclamorporticaecompromissoporpartedepolticosevanglicos,criandouma
cunhanoquepareciaserumahegemonianeopentecostal.Omovimentopentecostalreagiueemseusprogramasde
TVatacoualideranadaAEVB.ODeclogodoVotofoirebatidonaFolhaUniversal,principalpublicaodaIurd,
sendochamadodeDeclogodaRebelio.
Abatalhacontinua
ApesardofimdaAEVB,ficouaheranadomovimentoevangelical9,anunciandoaredenointegraldohomeme
suarealidadesocial,poltica,culturaleespiritualrespeitandoapluralidadeeentendendoquealeiturabblica
necessitadecontextualizaoparacadagerao.
Essaheranafoiassumidaporigrejas,pessoaseorganizaesparaeclesisticasocupadasemsinalizar
historicamentearealidadedoReinodeDeus.Jovensevanglicosbuscammilitncia,inclusivepolticopartidria,
contraafrouxidoticadaTeologiadaProsperidadeeospolticosquearepresentam.Emborapareaserumaluta
deDavicontraGolias,humareaocrescente.
Almdadefiniodequantosequemsoosevanglicosbrasileiros,peloIBGEem2010,tambmsaberemoscomo
seraformaodoCongresso.Aeleiode2006foiopiorrevsparaabancadaevanglicadesdeadcadade
1980.Somente30eleitos,umareduode50%emrelaoa2002,quandoseelegeram61deputadosfederais
ligadosaigrejasevanglicas.Afreadanesseavanosedevecompetioentreasigrejaspelovotocom
identidadereligiosaeaosescndalos.
MarinaSilva
Umapesquisa,divulgadaem2002,sobreainflunciadoslderesreligiosos,apontaqueumemcadaquatroeleitores
escolheriaseucandidatopelaindicaodeumpastor,padre,paidesantoouequivalente.Masnohprovasda
existnciadovotoevanglico,apesardopapelqueatoresreligiosostmassumidonacenaeleitoraldopas.
Destavez,disputaaseleiespresidenciaisumaevanglicaepentecostal,acandidataMarinaSilva.Elafoi
alfabetizadaaos16anos,descobriuomarxismoquandoentrouparaauniversidade,jfoivereadoraedeputadano
estadodoAcre.DirigiuoMinistriodoMeioAmbienteentre2003e2008,quandoreassumiusuaatualfunode
senadora.Afprotestantefoidescobertah13anos,quandojestavanoSenado.
Naretomada,porpartedeumgrupodeevanglicosdeumaigrejarelevante,onomedeMarinaaparececomocone
dessareaoemfavordaticaedocompromissocomumaposturalibertadora.Suacandidatura,invadindoabase,
temrelativizadoaforadaslideranasdenominacionaisedeoutrosqueaindatrabalhamcomaperspectivadovoto
decabresto.
Paraosseuscrticos,aposioreligiosadeMarinafatordeterminantepararotullacomoconservadora.Jpara
osreligiososque,comoela,acreditamqueafimpulsionaaesequeseguiraJesuspromoveratransformao
humana,Marinarepresentaosonhodecontribuiocomanao,dedever,dejustia,depolticaspblicase
acessoaodireito.Omesmosonhocompartilhadoporquemestalmdasfronteirasdoprotestantismo,esonha
https://www.diplomatique.org.br/print.php?tipo=ar&id=764

3/5

22/06/2016

::LeMondeDiplomatiqueBrasil::

junto,declarandointenodevotonacandidata(10%,segundooIbope,em13deagostode2010).
AriovaldoRamospastorbatistaefilsofo

1Nemtodososcandidatosevanglicosveiculadosnapropagandaeleitoralgratuitafazemusodesuasconvicesreligiosasemoraisparaapresentarsuas
propostas.
2UmdessesgruposaSepal(ServiodeEvangelizaoparaaAmricaLatina),queestudaocrescimentopelosestadosdaFederaoemunicpios,
identificandoemquaishmaioresoumenorespossibilidadesdenovosprotestantes.DadosdoDatafolhaapostamnosmesmosndiceseatestamqueos
evanglicossomam25%dosbrasileiros.
3AntesdaConfederaoEvanglicaBrasileirahaviaaFederaodeIgrejasEvanglicasdoBrasil,queem1932promoveuummanifestoemfavordaelaboraoe
promulgaodaConstituiobrasileira,pedindoqueosevanglicoscandidatostivessemprogramasliberais,advogandoacausadaseparaoIgrejaeEstado,da
igualdadeedoensinoleigonasescolaspblicas.
4Algumasdessasorganizaesso:JovensLivres,UnidosemCristo,SaldaTerra,JovensdaVerdade,JovensemCristo,VencedoresporCristo.Algumasatuam
comarte:msicaeteatrooutrascommtodosalternativosdeevangelizao.
5ATeologiadaMissoIntegralumateologialatinoamericanaquetemcomolemaOEvangelhotodo,paraohomemtodo,paratodososhomens,definidono
CongressoInternacionaldeEvangelizao,realizadoem1974,emLausanne,Sua.ATMIofereceumalenteatravsdaqualaleiturabblicabuscareferenciais
paraapresenadocristoedacomunidadecristnocotidiano.
6ATeologiadaLibertaobaseadanaopo(preferencial)pelospobres.AsituaodepobrezadenunciadacomopecadoestruturaleaTLpropeo
engajamentopolticodoscristosnaconstruodeumasociedademaisjustaesolidria.UmacaractersticadaTLconsideraropobrenoobjetodefavor,mas
sujeitodesualibertao.
7Asigrejasneopentecostaissoaterceiraondadomovimentopentecostal.AsigrejasmaisrepresentativasdessacorrentesoaUniversaldoReinodeDeus,a
InternacionaldaGraadeDeus,RenasceremCristo,MundialdoPoderdeDeuseMinistrioInternacionaldaRestaurao.Sobaseadasnalgicademercadoe
doconsumo.
8ATeologiadaProsperidadeouConfissoPositivaabasedasigrejasneopentecostais,sendoummovimento,apartirdaleituraisoladadetextosbblicos,que
afirmaqueosverdadeirosfiiscristosdevemserbemsucedidosnareafinanceiraeemoutrosaspectosdavidapessoal.
9Evangelicalumdosnomesdomovimentoqueidentificagruposquesustentamatesedamissointegraldaigreja,diferenciandoosdosantigosevanglicos.

Palavraschave:EleitoradoEvanglico
https://www.diplomatique.org.br/print.php?tipo=ar&id=764

4/5

22/06/2016

::LeMondeDiplomatiqueBrasil::

https://www.diplomatique.org.br/print.php?tipo=ar&id=764

5/5

Das könnte Ihnen auch gefallen