Sie sind auf Seite 1von 11

Cinciamedieval

Origem:Wikipdia,aenciclopdialivre.

Cinciamedievalaexpressousadaparadesignarasdescobertasno
campodafilosofianaturalocorridasduranteaIdadeMdia.
AEuropaOcidentalentrounaIdadeMdiaemgrandesdificuldadesque
minaramaproduointelectualdocontinente.Ostemposeram
confusosehaviaseperdidooacessoaostratadoscientficosda
antiguidadeclssica(emgrego),ficandoapenasascompilaes
resumidaseatdeturpadasqueosromanostinhamtraduzidoparao
latim.Entretanto,comoinciodochamadoRenascimentodoSculo
XII,renovouseointeressepelainvestigaodanatureza.Acinciaque
sedesenvolveunesseperodoureodafilosofiaescolsticadavanfase
lgicaeadvogavaoempirismo,entendendoanaturezacomoum
sistemacoerentedeleisquepoderiamserexplicadaspelarazo.[1]
Foicomessavisoquesbiosmedievaisselanaramembuscade
explicaesparaosfenmenosdouniversoeconseguiramavanos
importantesemreascomoametodologiacientficaeafsica.Esses
avanosforamrepentinamenteinterrompidospelaPestenegraeso
virtualmentedesconhecidospelopblicocontemporneo,quemuitas
vezesaindaestpresoaortulodoperodomedievalcomoumasuposta
"IdadedasTrevas".

Deuscriandoouniversoatravsde
princpiosgeomtricos.Capada
BbliaMoralise,1215.

ndice
1 HistriadaCincianaEuropa
1.1 IdadeMdiaAntiga
1.2 IdadeMdiaClssica
1.3 IdadeMdiaTardia
1.4 Renascimento
2 Cristianismoeoestudodanatureza
3 Grandesnomesdacinciamedieval
4 IdadedasTrevas?
5 Olegadocientficomedieval
6 Vertambm
7 Referncias
8 Bibliografia
9 Ligaesexternas

HistriadaCincianaEuropa
Costumasedizerqueosromanoseramumpovodeorientaoprtica.Apesardemaravilhadoscomas
descobertasdopassadogrego,nochegaramaformarnovasinstituiesquebuscassemespecificamente
entenderouniversoouomundonatural.OsverdadeiroscentrosdeproduodeconhecimentodoImprio
Romanolocalizavamsenoseuladooriental,deculturagrega.Elestinhamsidofundadosantesdodomnio
romanoejnomantinhamamesmaforacriativadeperodosanteriores.[2]

Devidoaofatodaclassericadoimprioserbilngue,emlatimeemgrego,nose
sentiaanecessidadedetraduzirostratadoscientficofilosficosproduzidospela
civilizaogrega.Entretanto,eracomumencontrarcompilaesresumidasdas
principaiscorrentesdopensamentogregonalngualatina.[3]
AdivisodoImprioRomanofezcomqueoImprioRomanodoOcidenteaos
poucosperdessecontatoculturalcomoorienteealnguagregaacabouporser
esquecida.Dessemodo,aEuropaOcidentalperdeuoacessoaostratadosoriginais
dosfilsofosclssicosgregos,ficandoapenascomasversesresumidasdesse
conhecimentoquehaviamsidoanteriormentetraduzidasparaolatim.[3]

IdadeMdiaAntiga
NoinciodaIdade
Mdia,avidacultural
concentrousenos
mosteiros.

OImprioRomanodoOcidente,emboraunidopelalngualatina,aindaenglobava
umgrandenmerodeculturasdiferentesquehaviamsidoassimiladasdeuma
maneiraincompletapelaculturaromana.Debilitadopelasmigraeseinvasesde
tribosbrbaras,peladesintegraopolticadeRomanosculoVeisoladodoresto
domundopelaexpansodoIslonosculoVII,oOcidenteEuropeuchegouaser
poucomaisqueumacolchaderetalhosdepopulaesruraisepovosseminmades.Ainstabilidadepolticaeo
definhardavidaurbanagolpearamduramenteavidaculturaldocontinente.AIgrejaCatlica,comonica
instituioquenosedesintegrounesseprocesso,manteveoquerestoudeforaintelectual,especialmente
atravsdavidamonstica.[3]
Ohomemdasletrasdessesprimeirossculoseraquasesempreumclrigoparaquemoestudodos
conhecimentosnaturaiseraumapequenapartedaescolaridade.Essesestudiososviviamnumaatmosferaque
davaprioridadefegeralmentetinhamamentemaisvoltadaparaasalvaodasalmasdoqueparao
questionamentodedetalhesdanatureza.Aquelesquedesejavaminvestigaromundonaturaltinhamsuasopes
limitadaspeloesquecimentodoidiomagrego.Muitosdosestudostinhamqueserfeitoscominformaes
obtidasdefontesnocientficas,eramfrequentementetextoscominformaesincompletasequetraziam
sriosproblemasdeinterpretao.Dessemodo,porexemplo,manuaisromanosdeinspeodosoloeramlidos
porquenelesestavamincludoselementosdageometria.[3]
Avidaquasesempreinseguraeeconomicamentedifcildessaprimeirapartedoperodomedievalmantinhao
homemvoltadoparaasdificuldadesdodiaadia.Oestudodanaturezaerabuscadomaispormotivosprticos
doquecomoumainvestigaoabstrata:anecessidadedecuidardosdoenteslevouaoestudodamedicinaede
textosantigossobreremdios,[4]odesejodedeterminarahoracorretapararezarlevouosmongesaestudaro
movimentodasestrelas,anecessidadedecomputaradatadapscoaoslevouaestudareensinaros
movimentosdoSoledaLuaerudimentosdamatemtica.[5]Noeraincomumomesmotextodiscutirtantoos
detalhestcnicosquantoosentidosimblicodosfenmenosnaturais.[6]
NofinaldosculoVIII,houveumaprimeiratentativadereerguimentodaculturaocidental.CarlosMagno
conseguirareunirgrandepartedaEuropasobseudomnio.Paraunificarefortaleceroseuimprio,decidiu
executarumareformanaeducao.OmongeinglsAlcunoelaborouumprojetodedesenvolvimentoescolar
quebuscoureviverosaberclssicoestabelecendoosprogramasdeestudo[7]apartirdasseteartesliberais:o
trivium,ouensinoliterrio(gramtica,retricaedialtica)eoquadrivium,ouensinocientfico(aritmtica,
geometria,astronomiaemsica).Apartirdoano787d.C.,foramemanadosdecretosquerecomendavam,em
todooimprio,arestauraodeantigasescolaseafundaodenovas.Institucionalmente,essasnovasescolas
podiamsermonacais,sobaresponsabilidadedosmosteiroscatedrais,juntosededosbispadosepalatinas,
juntoscortes.[8][9]
Essasmedidasteriamseusefeitosmaissignificativosapenassculosmaistarde.Oensinodadialtica(ou
lgica)foifazendorenascerointeressepelaindagaoespeculativadessasementesurgiriaafilosofiacristda
Escolstica.Almdisso,nossculossculoXIIeXIII,muitasdasescolasquehaviamsidoestruturadaspor

CarlosMagno,especialmenteasescolascatedrais,doorigemauniversidades.[10]

IdadeMdiaClssica
Depoisdacontenodasltimasondasdeinvasesestrangeirasno
sculoX,seguiuseumafasederelativatranquilidadeemrelaos
ameaasexternas,quetambmcoincidiucomumperododecondies
climticasmaisamenas.AEuropaOcidentalpassaentopormudanas
sociais,polticaseeconmicas,quevogerarochamadoRenascimento
doSculoXII.Evoluestcnicaspossibilitamocultivodenovasterras
eoaumentodadiversidadedosprodutosagrcolas,quesustentamuma
populaoquepassaacrescerrapidamente.Ocomrcioestemfranca
expanso,ocorreodesenvolvimentoderotasentreosdiversospovos
quereduzemasdistncias,facilitandonosocomrciodebens
fsicos,mastambmatrocadeideiasentreospases.Ascidades
tambmvoabandonandoasuadependnciaagrria,crescendoem
tornodoscastelosemosteiros.Nesseambientereceptivo,comeama
serabertasnovasescolasaolongodetodoocontinente,inclusiveem
cidadesevilasmenores.[11]

Omovimentodetraduodostextos
gregosmarcaofortalecimentoda
intelectualidadeeuropeia.

Nocampointelectual,asmudanassotambmfrutodocontatocomomundoorientalerabeatravsdas
CruzadasedomovimentodeReconquistadapennsulaIbrica.Naaltura,omundoislmicoencontravase
bastanteavanadoemtermosintelectuaisecientficos.Osautoresrabestinhammantidodurantemuitotempo
umcontactoregularcomasobrasclssicasgregas(Aristteles,porexemplo),tendofeitoumtrabalhode
traduoquesetornariavaliosoparaospovosocidentais,jqueporestemeiovoltaramaentraremcontacto
comassuasrazeseruditasentretanto"esquecidas".Defacto,sejaemEspanha(Toledo),sejanosuldeItlia,os
tradutoreseuropeusvoproduzirumesplioconsiderveldetraduesquepermitiramavanosimportantesem
conhecimentoscomoaastronomia,amatemtica,abiologiaeamedicina,equesetornariamogrmenda
evoluointelectualeuropeiadossculosseguintes.[11]
Porvoltade1150sofundadasasprimeirasuniversidadesmedievais
Bolonha(1088),Paris(1150)eOxford(1167)em1500jseriam
maisdesetenta.Essefoiefetivamenteopontodepartidaparaomodelo
actualdeuniversidade.AlgumasdessasinstituiesrecebiamdaIgreja
oudeReisottulodeStudiumGeneraleeeramconsideradasoslocais
deensinomaisprestigiadosdaEuropa,seusacadmicoseram
encorajadosapartilhardocumentosedarcursosemoutrosinstitutospor
todoocontinente.[1][12]
Tratandosenoapenasdeinstituiesdeensino,asuniversidades
medievaiseramtambmlocaisdepesquisaeproduodosaber,alm
defocosdevigorososdebatesemuitaspolmicas.Issotambmficou
Mapadasuniversidadesmedievais.
claronascrisesemqueestasinstituiesestiveramenvolvidasepelas
Asuniversidadeseasnovasordens
religiosasforneceraminfraestrutura
intervenesquesofreramdopoderrealeeclesistico.[12]Afilosofia
paraaformaodecomunidades
naturalestudadanasfaculdadesdeArtedessasinstituiestratavado
cientficas.
estudoobjetivodanaturezaedouniversofsico.ParaTomsdeAquino,
eraumcampoindependenteeseparadodateologiaentendidocomo
umareadeestudoessencialemsimesma,bemcomoumfundamentoparaaobtenodeoutrossaberes.[13]
Outrofatorimportanteparaoflorescimentointelectualdoperodofoiaatividadeculturaldasnovasordens
mendicantes:especialmenteosDominicanoseosFranciscanos.[14]Aocontrriodeordensmonsticas,voltadas
paraavidacontemplativanosmosteiros,essasnovasordenseramdedicadasconvivncianomundoleigoe
procuravamdefenderafcristpelapregaoepelousodarazo.Aintegraodessasordensnas

universidadesmedievaisproporcionavaainfraestruturanecessriaparaaexistnciadecomunidadescientficas
eiriagerarmuitosfrutosparaoestudodanatureza,especialmentecomarenomadaescolaFranciscanade
Oxford.[15]
Oinfluxodetextosgregos,asordensmendicanteseamultiplicaodasuniversidadesiriamagirconjuntamente
nessenovomundoquesealimentavadoturbilhodascidadesemcrescimento.Em1200jhaviatradues
latinasrazoavelmenteprecisasdosprincipaistrabalhosdosautoresantigosmaiscruciaisparaafilosofia:
Aristteles,Plato,Euclides,Ptolomeu,ArquimedeseGaleno.[16]Nessaalturaafilosofianatural(e.g.cincia)
contidanessestextoscomeouasertrabalhadaedesenvolvidaporescolsticosnotveiscomo:Robert
Grosseteste,RogerBacon,AlbertoMagnoeDunsScot,quetrariamnovastendnciasparaumaabordagem
maisconcretaeemprica,representandoumpreldiodopensamentomoderno.[1]
Grosseteste,ofundadordaescolaFranciscanadeOxford,foioprimeiro
escolsticoaentenderplenamenteavisoaristotlicadocaminhoduplo
paraopensamentocientfico:generalizardeobservaesparticulares
paraumaleiuniversaledepoisfazerocaminhoinverso:deduzirde
leisuniversaisparaaprevisodesituaesparticulares.Almdisso,
afirmouqueessesdoiscaminhosdeveriamserverificadosou
invalidadosatravsdeexperimentosquetestassemseusprincpios.
Grossetestedavagrandenfasematemticacomoummeiode
entenderanaturezaeseumtododepesquisacontinhaabaseessencial
dacinciaexperimental.[17]

Estudodarefraodaluzporuma
lenteesfrica,porRobertGrosseteste,
c.1250.

RogerBacon,alunodeGrosseteste,datenoespecialimportnciadaexperimentaoparaaumentaro
nmerodefatosconhecidosarespeitodomundo.Eledescreveomtodocientficocomoumciclorepetidode
observao,hiptese,experimentaoenecessidadedeverificaoindependente.Baconregistravaaformaem
queconduziaseusexperimentosemdetalhesprecisos,afimdequeoutrospudessemreproduzirseus
experimentosetestarosresultadosessapossibilidadedeverificaoindependentepartefundamentaldo
mtodocientficocontemporneo.[17]

IdadeMdiaTardia
AprimeirametadedosculoXIVviuotrabalhocientficodegrandespensadores.InspiradoemDunsScot,
WilliamdeOccamentendiaqueafilosofiasdeveriatratardetemassobreosquaiselapudesseobterum
conhecimentoreal.SeusestudosemlgicalevaramnoadefenderoprincpiohojechamadodeNavalhade
Occam:sehvriasexplicaesigualmentevlidasparaumfato,entodevemosescolheramaissimples.Isso
deverialevaraumdeclnioemdebatesinfrutferosemoverafilosofianaturalemdireoaoquehoje
consideradoCincia.
Nessaaltura,acadmicoscomoJeanBuridaneNicoled'Oresmecomearamaquestionaraspectosdamecnica
aristotlica.Emparticular,Buridandesenvolveuateoriadompeto,[18]queexplicavaomovimentodeprojteis
efoioprimeiropassoemdireoaomodernoconceitodeinrcia.BuridanantecipouIsaacNewtonquando
escreveu:
depoisdedeixarobraodoarremessador,oprojtilseriamovidoporummpetodadoaelepelo
arremessadorecontinuariaasermovidoenquantoessempetopermanecessemaisfortequea
resistncia.Essemovimentoseriadeduraoinfinitacasonofossediminudoecorrompidoporuma
foracontrriaresistindoaele,ouporalgoinclinandooobjetoparaummovimentocontrrio.[19]
Nessamesmapoca,osdenominadosCalculatoresdeMertonCollege,deOxford,elaboraramoTeoremada
velocidademdia.Usandoumalinguagemsimplificada,esteteoremaestabelecequeumcorpoemmovimento
uniformementeaceleradopercorre,numdeterminadointervalodetempo,omesmoespaoqueseriapercorrido
porumcorpoquesedeslocassecomvelocidadeconstanteeigualvelocidademdiadoprimeiro.Maistarde,
esseteoremaseriaabaseda"Leidaquedadecorpos",deGalileu.Hojesabemosqueasprincipaispropriedades

cinemticasdomovimentoretilneouniformementevariado(MRUV),
queaindasoatribudasaGalileupelostextosdefsica,foram
descobertaseprovadasporessesacadmicos.[20]
Nicoled'Oresme,porsuavez,demonstrouqueasrazespropostaspela
fsicaAristotlicacontraomovimentodoplanetaTerranoeram
vlidaseinvocouoargumentodasimplicidade(danavalhadeOccam)
emfavordateoriadequeaTerraquesemove,enooscorpos
celestiais.Nogeral,oargumentodeOresmeafavordomovimento
terrestremaisexplcito,tendosidousadosculosdepoispor
Coprnico.[3]Entreoutrasproezas,Oresmefoioprimeiroadescrever
comexatidoamudanadedireodaluzatravsdarefrao
atmosfricaemboraocrditoporessefeitosejahojedadoRobert
Hooke(portersidooprimeiroademonstrartalfato).[21]
Em1348,aPesteNegralevouesteperododeintensodesenvolvimento
cientficoaumfimrepentino.[22]Apragamatouumterodapopulao
europeia.Porquaseumsculo,novosfocosdapragaeoutrosdesastres
causaramcontnuodecrscimopopulacional.Asreasurbanas,
geralmenteomotordasinovaesintelectuais,foramespecialmente
afetadas.[23]
Linhadotempo:DadosdemogrficosdaEuropaeapresenade
inovadoresnoscamposdafsicaedametodologiacientfica.

DemontraodeGalileusobreo
movimentoacelerado.Abaseda
famosa"Leidaquedadecorpos"foi
oteoremadavelocidademdia.

Renascimento
Almdeestancaroprocessodeinovao,apestenegrafoiumdosfatoresquecolocaramemxequetodoo
modelodesociedadequehaviaencontradoseuapogeunossculosanteriores.OsculoXVpresenciouoincio
doflorescimentoartsticoeculturaldoRenascimento.[24]
AredescobertadetextosantigosfoiaprimoradadepoisdaQuedadeConstantinopla,emmeadosdosculoXV,
quandomuitoseruditosbizantinostiveramquebuscarrefgionoocidente,especialmentenaItlia.Essenovo
influxoalimentouointeressecrescentedosacadmicoseuropeuspelostextosclssicosdeperodosanteriores
aotriunfodoCristianismonaculturaeuropia.[24]NosculoXVI,jexistia,paralelamenteaointeressepela
civilizaoclssica,ummenosprezopelaIdadeMdia,quepassouasercadavezmaisassociadaao
obscurantismo.[25]
Ohumanismorenascentistarompeucomavisoteocntricaecomaconcepofilosficoteolgicamedieval.
Agoraconceitoscomoadignidadedoserhumanopassamaestaremprimeiroplano.Poroutrolado,esse
humanismorepresentatambmumarupturacomaimportnciaquevinhasendodadascinciasnaturaisdesde

a(re)descobertadeAristteles,nosculoXII.[26]
Apesardoflorescimentoartstico,operodoinicialdaRenascenageralmentevistocomoummomentode
estagnaodacinciaedafilosofia.Hpoucodesenvolvimentodedisciplinascomoafsicaeastronomia.O
apegoaosescritosantigostornamasvisesPtolomaicaeAristotlicadouniversoaindamaisenraizadas.Em
contrastecomaescolstica,quesupunhaumaordemracionaldanaturezanaqualintelectopoderiapenetrar,o
chamadonaturalismorenascentistapassavaaverouniversocomoumacriaoespiritualopacaracionalidade
equespoderiasercompreendidapelaexperinciadireta.[27]
Poroutrolado,ainvenodaimprensa,queocorrerasimultaneamenteQuedadeConstantinopla,teriagrande
efeitonasociedadeeuropeia.Adisseminaomaisfcildapalavraescritademocratizouoaprendizadoe
permitiuapropagaomaisrpidadenovasidias.[28]
Essastransformaesfacilitaramocaminhoparaarevoluocientfica,masissosocorreriadepoisdo
movimentorenascentistaterchegadoaonortedaEuropa,comfigurascomoCoprnico,FrancisBacon,Galileu
eDescartes.ForamessasfigurasquelevaramadianteosavanosensaiadospelossbiosdaIdadeMdia,mas
estespersonagensjsomuitasvezesdescritoscomopensadorespriluministas,emvezdeseremvistoscomo
partedorenascimentotardio.[carecedefontes?]

Cristianismoeoestudodanatureza
OpensamentodeSantoAgostinhofoibasilaraoorientaravisodo
homemmedievalsobrearelaoentreafcristeoestudodanatureza.
Elereconheciaaimportnciadoconhecimento,masentendiaqueaf
emCristovinharestauraracondiodecadadarazohumana,sendo,
portanto,maisimportante.Agostinhoafirmavaqueainterpretaodas
escriturasdeveriaserfeitadeacordocomosconhecimentosdisponveis,
emcadapoca,sobreomundonatural.Escritoscomosuainterpretao
"alegrica"dolivrobblicodognesisvoinfluenciarfortementea
Igrejamedieval,queterumavisomaisinterpretativaemenosliteral
dostextossagrados.[29]
AIgrejatambmesteveacargodaestruturaeducacional,ou,pelo
menos,supervisionandoamesma.QuandoCarlosMagnochamouo
mongeAlcunoparaelaborarumareformanaeducaoeuropia,a
Igrejaficouresponsveltantopelasescolasmonacaisquantopelas
escolascatedrais.AmaioriadasuniversidadesnossculosXIIeXIII
surgiramprecisamentedeescolasligadasscatedraisefuncionavam
sobaproteodejurisdioeclesistica.[11]

AfilosofiaentreasseteArtesLiberais
(c.1180).

Comrelaoinvestigaodanatureza,querenasceunaIdadeMdiaClssica,jfoimencionadaa
importnciadasordensreligiosasmendicantes.EmboraSoBernardoealgunsoutrosreligiosostenham
chegadoadesencorajaroestudodascinciasporentenderemquemuitosbuscavamessesconhecimentospor
vaidade,seuspontosdevistajamaisforamadotados.AInquisioestavapresente,masaIgrejaconcediaaos
professoresmuitaelasticidadeemsuasdoutrinase,emmuitoscasos,estimulouasinvestigaescientficas:
"GuilhermedeAuvergne,bispodeParis(falecidoem1249),promoveutaisinvestigaes[cientficas]e
ridicularizouosqueacreditavamverumatodeDeusemqualqueracontecimentoextraordinrio.O
bispoGrosseteste,deLincoln,estavatoadiantadonoestudodematemticas,pticaecincia
experimental,queRogerBaconocolocounomesmoplanodeAristteles.Asordensdominicanase
franciscanasnofizeramobjeoalgumaaosestudoscientficosdeAlbertoMagnooudeRoger
Bacon."[30]

Nasuniversidades,ocampodafilosofianaturaldispunhadegrandeliberdadeintelectual,desdequerestringisse
suasespeculaesaomundonatural.Emboraseesperassemretaliaesecastigoscasoosfilsofosnaturais
passassemdesselimite,osprocedimentosdisciplinaresdaIgrejaeramvoltadosprincipalmenteaostelogos,
quetrabalhavamnumareabemmaisperigosa.Emgeral,haviasuportereligiosoparaacincianaturaleo
reconhecimentodequeestaeraumimportantefatornoaprendizado.Aindaexistiaumasubordinaodo
desenvolvimentodacinciaaosensinamentosdaIgreja,masnossculosfinaisdaIdadeMdiajseviaum
certograudeindependnciaentreambos.[13]

Grandesnomesdacinciamedieval
AlbertoMagno(11931280),oDoutorUniversal,foioprincipalrepresentanteda
tradiofilosficadosdominicanos.Almdisso,umdostrintaetrsSantosdaIgreja
CatlicacomottulodeDoutordaIgreja.Tornousefamosoporseuvastoconhecimento
eporsuadefesadacoexistnciapacficadacinciacomareligio.Albertofoiessencial
emintroduziracinciagregaerabenasuniversidadesmedievais,masnuncahesitouem
duvidardeAristteles.Emumadesuasfrasesfamosas,afirmou:acincianoconsiste
emratificaroqueoutrosdisseram,masembuscarascausasdosfenmenos.Tomsde
Aquinofoiseualuno.[2]

AlbertoMagno

RobertGrosseteste(11681253),bispodeLincoln,foiafiguracentraldomovimento
intelectualinglsnaprimeirametadedosculoXIIIeconsideradoofundadordo
pensamentocientficoemOxford.Tinhagrandeinteressenomundonaturaleescreveu
textossobretemascomosom,astronomia,geometriaeptica.Afirmavaque
experimentosdeveriamserusadosparaverificarumateoria,testandosuasconsequncias
tambmfoirelevanteoseutrabalhoexperimentalnareadaptica.RogerBaconfoium
deseusalunosmaisrenomados.[2]
RogerBacon(12141294),oDoutorAdmirvel,ingressouparaaOrdemdos
Franciscanosporvoltade1240,onde,influenciadoporGrosseteste,dedicouseaestudos
nosquaisintroduziuaobservaodanaturezaeaexperimentaocomofundamentosdo
conhecimentonatural.Baconpropagouoconceitode"leisdanatureza"econtribuiucom
estudosemreascomoamecnica,ageografiaeprincipalmenteatica.[2]
AspesquisasemticadeGrossetesteeBaconestabeleceramadisciplinacomoum
campodeestudonauniversidademedievaleformaramabaseparaumaduradoura
tradiodepesquisanarea.TradioquechegouatoinciodosculoXVII,quando
Keplerfundouaticamoderna.[31]

Grosseteste

RogerBacon

TomsdeAquino(12271274),tambmconhecidocomooDoutorAnglico,foium
fradedominicanoetelogoitaliano.TalqualseuprofessorAlbertoMagno,santo
CatlicoedoutordestamesmaIgreja.Seusinteressesnoserestringiamfilosofia
tambminteressousepeloestudodealquimia,tendopublicadoumaimportanteobra
alqumicachamada"AuroraConsurgens".Entretanto,averdadeiracontribuiodeSo
Tomsparaacinciadoperodofoitersidoomaiorresponsvelpelaintegrao
definitivadoaristotelismocomatradioescolsticaanterior.[2]
DunsScot(12661308),oDoutorSutil,foimembrodaOrdemFranciscana,filsofoe
telogo.FormadonoambienteacadmicodaUniversidadedeOxford,ondeaindapairava
Aquino
aauradeRobertGrossetesteeRogerBacon,teveumaposioalternativadeSo
TomsdeAquinonoenfoquedarelaoentreaRazoeaF.ParaScot,asverdadesda
fnopoderiamsercompreendidaspelarazo.Afilosofia,assim,deveriadeixardeserumaservadateologiae
adquirirautonomia.DunsScotfoimentordeoutrograndenomedafilosofiamedieval:WilliamdeOckham.[2]

JeanBuridan(13001358)foiumfilsofoepadrefrancs.Emboratenhasidoumdos
maisfamososeinfluentesfilsofosdaIdadeMdiatardia,elehojeumdosnomes
menosconhecidospelopbliconoespecialista.Umadesuascontribuiesmais
significativasfoidesenvolverepopularizardateoriadompeto,queexplicavao
movimentodeprojteiseobjetosemquedalivre.Essateoriapavimentouocaminhopara
adinmicadeGalileueparaofamosoprincpiodaInrcia,deIsaacNewton.[2]
WilliamdeOccam(12851350),oDoutorInvencvel,foiumfradefranciscano,terico
dalgicaetelogoingls.Occamdefendiaoprincpiodaparcimnia(anaturezaporsi
mesmaeconmica),quejpodiaservistonotrabalhodeDunsScott,seuprofessor.
WilliamfoiocriadordaNavalhadeOccam:sehvriasexplicaesigualmentevlidas
paraumfato,entodevemosescolheramaissimples.Issotornousepartebsicadoque
viriaaserconhecidocomomtodocientficoeumdospilaresdoreducionismoem
cincia.Occammorreuvtimadapestenegra.JeanBuridaneNicoleOresmeforamseus
seguidores.[2]
Nicoled'Oresme(c.13231382)foiumgniointelectualetalvezopensadormais
originaldosculoXIV.TelogodedicadoeBispodeLisieux,foiumdosprincipais
propagadoresdascinciasmodernas.Almdesuascontribuiesestritamentecientficas,
Oresmecombateufortementeaastrologiaeespeculousobreapossibilidadedehaver
outrosmundoshabitadosnoespao.Elefoioltimograndeintelectualeuropeuater
crescidoantesdosurgimentodapestenegra,eventoqueteveimpactobastantenegativo
nainovaointelectualnoperodofinaldaIdadeMdia.[2]

DunsScot

EscritodeBuridan

Alistanoexaustiva.Outrosnomesrelevantesdacinciaeuropianoperodomedieval
incluem:Beda,oVenervel(672735),HermanodeReichenau(10131054),Jordanode
Nemore(ca.1200),TeodoricodeFreiberg(12501310),ThomasBradwardine(1290
1349)eNicolaudeCusa(14011464).

IdadedasTrevas?
NoespreconceituosassobreaIdadeMdiajforamamplamentepropagadas,desdeo
Renascimentoeganhandoforacomoiluminismo,eainda
hojepermanecemmitosnoimaginriopopular.Issotambm
verdadeiroquandosetratadasnoesdacinciano
perodo:elemuitasvezesreferidopejorativamentecomo
idadedastrevas,sugerindoquenelenoteriahavido
nenhumacriaofilosficaoucientficaautnoma.[25]
Emboranenhumhistoriadorsrioutilizemaisaexpresso
"IdadedasTrevas"parasugeriratrasocultural,aindahoje,
Diferentedacrena
mesmonasescolas,soensinadasnoesequivocadascomo
popularatual,aspessoas
aidiafalsadequeosestudiososmedievaisacreditavamque
educadasnaIdadeMdia
noacreditavamnuma
aterrafosseplana.[33]
Terraplana. [32]

Occam

Oresme

OhistoriadorRonaldNumbers,quereferncianocampodahistriadacincia,
apontaalgunsdosequvocosmaiscomunsdoleigoemrelaoaoperodo.Em
primeirolugar,comojmencionado,erradoimaginarquenaidademdiaaspessoaseducadasacreditavam
queaTerraeraplana:elassabiammuitobemqueaTerraredondacomoumabola.Emsegundolugar
tambmcomumomitodequeaigrejateriaproibidoautpsiasedissecaesnoperodo.Demaneiramais
geral,asafirmaesmuitocomunsdequeocrescimentodocristianismoteria"acabadocomacinciada
antiguidade"ouqueaigrejamedievalteria"suprimidoocrescimentodascinciasnaturais"notmsuporte
nosestudoshistricoscontemporneos,aindaquesejamrepetidaspormuitoscomosefossemverdades
histricas.[34]

Olegadocientficomedieval
DepoisdesuperadooabalodedesastrescomoaPesteNegra,napartefinalda
IdadeMdia,oOcidentepdedemonstrarumcrescimentocientficoaindamais
exuberantenoperodosubseqente.Osavanosnaptica,obtidosduranteaIdade
Mdia,logoiriamgeraraparelhoscomoomicroscpioeotelescpio.Essesdois
instrumentosjuntamentecomaprensamvel,(frutomedieval),sovistospor
muitoscomoosequipamentosmaisimportantesjcriadosparaoavanodo
conhecimentohumano.precisotambmressaltarosavanosnafsica:

Ilustraodoensinoda
geometrianumatraduo
medievaldeOselementos
deEuclides.

Otardiomovimentocientficomedievalconcentrousenacinciafsica().Foi
umtrabalhoquedeveriatercontinuidadenossculosseguintes,napocaqueveio
asechamardeRenascenaenoperodoquemuitasvezesdenominadode
Revoluocientfica.Enascinciasfsicasquevemosmaisclaramentea
emergnciadacinciamoderna,baseada,emgrandeparte,nasatitudes
inquiridorasdossbiosdofimdaIdadeMdia.[2]

Mas,foramprovavelmenteonascimentoedesenvolvimentodasuniversidades,
juntamentecomasprimeirassementesdoquesetornariaametodologiacientficacontempornea,asheranas
maisimportantesdoperodo.[1]

Vertambm
Artesmecnicas
Cinciaislmica
Escolasticismo
Histriadacincia
Renascenacarolngia
RenascimentodoSculoXII
Tecnologiamedieval

Referncias
1.OLIVEIRA,Terezinha.(junho2007)."Origeme
memriadasuniversidadesmedievaisapreservao
deumainstituioeducacional(http://www.scielo.br/s
cielo.php?script=sci_arttext&pid=S010487752007000
100007&lng=pt&nrm=iso)"(HTML)(emPortugus).
Variahistria26(37):pp.113129.BeloHorizonte:
SciELO.DOI:10.1590/S010487752007000100007(h
ttp://dx.doi.org/10.1590/S010487752007000100007).
ISSN01048775(http://worldcat.org/issn/01048775).
Visitadoem31/03/2009.
2.Ronan,ColinA.6.CinciaRomanaeMedieval.
In:JorgeZaharEditor/CrculodoLivroS.A.
HistriaIlustradadaCinciadaUniversidadede
Cambridge,VolumeII(http://www.zahar.com.br/catal
ogo_detalhe.asp?id=0066&ORDEM=1).1987(So
Paulo,Brasil[s.n.]).pp.130a158.
3.EdwardGrant(1996).Thefoundationsofmodern
scienceintheMiddleAges:theirreligious,
institutional,andintellectualcontextsCambridge
UniversityPress[S.l.]ISBN9780521567626.
4.LindaE.Voigts(2000).M.H.Shank,:.The
ScientificEnterpriseinAntiquityandtheMiddleAges

(Chicago:UniversityofChicagoPress).
5.StephenC.McCluskey,AstronomiesandCulturesin
EarlyMedievalEurope(Cambridge:CambridgeUniv.
Pr.,1998),pp.14957.
6.FaithWallis(2005).T.KoetsierL.Bergmans,:.
MathematicsandtheDivine:AHistoricalStudy
(Amsterdam:Elsevier).
7.PhilippeWolff(1968).OdespertardaEuropa1ed.
(Lisboa:Ulisseia).
8.LonAugusteMatre(1866).Lescolespiscopales
etmonastiquesdel'OccidentdepuisCharlemagne
jusqu'PhilippeAuguste(7681180)Dumoulin[S.l.]
9.JohannLorenzMosheimCharlesCooteGeorge
Gleig(1832).Anecclesiasticalhistory,ancientand
modern:inwhichtherise,progress,andvariationsof
churchpower,areconsideredintheirconnexionwith
thestateoflearningandphilosophy,andthepolitical
historyofEuropeduringthatperiodHarrod[S.l.]
10.AlanB.Cobban(1975).Themedievaluniversities:
theirdevelopmentandorganizationTaylor&Francis
[S.l.]ISBN9780416812503.
11.CharlesHomerHaskins(1927).Therenaissanceof
thetwelfthcenturyHarvardUniversityPress[S.l.]

encyclopedia(2005:Routledge).ISBN
ISBN9780674760752.
12.OLIVEIRA,Terezinha.(dezembro2006)."A
9780415969307.
universidademedieval:umamemria(http://www.revi
22.WilliamCecilDampier(1948).Ahistoryofscience
stamirabilia.com/Numeros/Num6/art5.html)"(HTML)
anditsrelationswithphilosophy&religion4ed.
(emportugus).RevistaEletrnicadeHistriaAntiga
CUPArchive[S.l.]ISBN9780521093668.
eMedieval6.ISSN16765818(http://worldcat.org/iss
23.J.N.Hays.Epidemicsandpandemics:theirimpacts
n/16765818).Visitadoem27demarode2009.
onhumanhistory(2005:ABCCLIO).ISBN
13.LynnThorndike.(setembrode1915)."".Popular
9781851096589.
Science87.Bonnier.ISSN01617370(http://worldca
24.WilliamJ.DuikerJacksonJ.Spielvogel(2010).The
t.org/issn/01617370).
EssentialWorldHistory,Volume1:To1800Cengage
14.Citao:"Fortheintellectuallifeoftheage,the
Learning[S.l.]ISBN9780495902911.
foundationofthereligiousordersofmendicantfriars,
25.MariaGuadalupePedreroSanchez(2000).Histria
theFranciscansandtheDominicans,wasnoless
daidademdiaUNESP[S.l.]ISBN9788571392960.
importantthanthecreationoftheuniversities."em
26.MargaretL.King(2003).TheRenaissanceinEurope
AnthonyKenny.TheSchoolmen:FromtheTwelfth
LaurenceKingPublishing[S.l.]ISBN
CenturytotheRenaissance.In:OxfordUniversity
9781856693745.
Press.ANewHistoryofWesternPhilosophy
27.WillDurant(2002).ARenascenaRecord[S.l.]
Volume2:MedievalPhilosophy.2005(NewYork
ISBN9788501288257.
[s.n.]).pp.pgina56.ISBN019875275X.
28.LucienPaulVictorFebvreHenriJeanMartin(1976).
15.MichaelRobsonMichaelRobson(2006).The
Thecomingofthebook:theimpactofprinting1450
FranciscansintheMiddleAgesBoydellPress[S.l.]
1800Verso[S.l.]ISBN9781859841082.
ISBN9781843832218.
29.A.Young,Davis(1988).TheContemporary
16.JamesFranklin.(1982)."TheRenaissanceMyth(htt
RelevanceofAugustine'sViewofCreation(http://w
p://web.maths.unsw.edu.au/~jim/renaissance.html)"
ww.asa3.org/aSA/PSCF/1988/PSCF388Young.html)
(emingls).Quadrant26(11):5160.Visitadoem2
(HTML).PerspectivesonScienceandChristianFaith
deabrilde2009.
(emIngls).Consultadoem30deMarode2009.
17.A.CCrombie(1953).RobertGrossetesteandthe
30.WillDurant(1950).CinciaCrist:10951300.
originsofexperimentalscience,11001700Clarendon
Histriadacivilizaoocidental:volumeIV
Press[S.l.]
(Petrpolis[s.n.]).pp.p.882.
18.Zupko,Jack,"JohnBuridan",TheStanford
31.Lindberg,DavidC."TheoriesofVisionfromAl
EncyclopediaofPhilosophy(Fall2008Edition),
KinditoKepler"UniversityofChicagoPress1976
EdwardN.Zalta(ed.),URL=
pp.94187
<http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/buridan/%3E
32.Agravurarepresentaoqueerradamentejsepensou
19.Traduzidodoingls:"afterleavingthearmofthe
davisomedievaldocosmo(sculoXIV).Omitode
thrower,theprojectilewouldbemovedbyanimpetus
queoshomensmedievaisacreditariamnumaTerra
giventoitbythethrower,"hesays,"andwould
planapartedopreconceitocontemporneocontrao
continuetobemovedaslongastheimpetusremained
perodo.
strongerthantheresistance,andwouldbeofinfinite
33.JeffreyBurtonRussell(1997).Inventingtheflat
durationwereitnotdiminishedandcorruptedbya
earth:ColumbusandmodernhistoriansPraeger[S.l.]
contraryforceresistingitorbysomethingincliningit
ISBN9780275959043.
toacontrarymotion"(QMXII.9:73ra)citadona
34."MythsandTruthsinScienceandReligion:A
obra:Zupko,Jack,"JohnBuridan",TheStanford
historicalperspective".PalestraemvdeodeRonald
EncyclopediaofPhilosophy(Fall2008Edition),
Numbers,disponvelnapginahttp://www.st
EdwardN.Zalta(ed.),URL=
edmunds.cam.ac.uk/faraday/Lectures.phpeacessada
<http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/buridan/#6%3E
em10demarode2009.Local:Universidadede
20.C.Truesdell(1968).Essaysinthehistoryof
Cambridge(HowardBuilding,DowningCollege).
mechanicsSpringerVerlag[S.l.]
Publicadopor"TheFaradayInstituteforScienceand
21.ThomasF.GlickStevenJohnLiveseyFaithWallis.
Religion"
Medievalscience,technology,andmedicine:an

Bibliografia
COSTA,Ricardoda.Reordenandooconhecimento:a
EducaonaIdadeMdiaeoconceitodeCincia
expressonaobraDoutrinaparaCrianas(c.1274
1276)deRamonLlull.In:OLIVEIRA,Terezinha
(coord.).AnaisCompletosdaIIJornadadeEstudos
AntigoseMedievais:TransformaoSociale
Educao.UniversidadeEstadualdeMaring,2002,

p.1728(ISSN16766733).[1](http://www.ricardoc
osta.com/pub/reordenando.htm)
COSTA,Ricardoda.AEducaonaIdadeMdia.A
buscadaSabedoriacomocaminhoparaaFelicidade:
AlFarabieRamonLlull.In:Artigopublicadoem
DimensesRevistadeHistriadaUFES15.Dossi
Histria,EducaoeCidadania.Vitria:Ufes,Centro
deCinciasHumanaseNaturais,EDUFES,2003,

p.99115(ISSN15172120).[2](http://www.ricardoc
osta.com/univ/felicidade.htm)
COSTA,Ricardoda.Lasdefinicionesdelassiete
artesliberalesymecnicasenlaobradeRamon
Llull.In:RevistaAnalesdelSeminariodeHistoriade
laFilosofa.Madrid:PublicacionesUniversidad
ComplutensedeMadrid(UCM),vol.23(2006),
p.131164(ISSN02112337).[3](http://www.ricard
ocosta.com/pub/arteslib.htm)
FRUGONI,Chiara.InvenesdaIdadeMdia:
culos,livros,bancos,boteseoutrasinvenes
geniais.RiodeJaneiro:JorgeZahar,2007.

MARCONDES,Danilo.Iniciaohistriada
filosofia:dosprsocrticosaWittgenstein.2.ed.Ed.
RiodeJaneiro:JorgeZahar,1998.ISBN857110
4050.
PRINCIPE,LawrenceM.HistoryofScience:
Antiquityto1700(http://www.teach12.com/ttc/assets/
coursedescriptions/1200.asp?pc=Science+and+Mathe
matics).TeachingCompany,cursoemudioNo.
1200.
RONAN,ColinA..Histriailustradadacincia(htt
p://www.editoras.com/jze/025038.htm).VolumeII,
1987.

Ligaesexternas
Omitodaterraplana(http://www.projetoockham.org/historia_terraplana_1.html)Umacorrecoaos
livrosdehistria
Obtidade"https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Cincia_medieval&oldid=45036168"
Categorias: Cinciamedieval Filosofiamedieval
Estapginafoimodificadapelaltimavez(s)06h12minde10demarode2016.
EstetextodisponibilizadonostermosdalicenaCreativeCommonsAtribuioCompartilhaIgual
3.0NoAdaptada(CCBYSA3.0)podeestarsujeitoacondiesadicionais.Paramaisdetalhes,
consulteasCondiesdeUso.

Das könnte Ihnen auch gefallen