Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
GuaclnicadeAnisakiasis
Anisakiasis
Fechadelaltimarevisin:15/07/2014
ndicedecontenidos
1. Dequhablamos?
2. Distintasformasclnicasproducidas
porAnisakis
3. Cmodiagnosticarla?
4. Cmotratarla?
5. Bibliografa
6. Msenlared
7. Autora
Dequhablamos?
ElAnisakisesunparsitonematododelafamiliaAscaridoidea/Ascaroideadedistribucin
geogrficauniversal.DentrodelafamiliaAnisakidaehaytresgnerosquepuedeninfestaral
humano:elgneroAnisakis(queconstaasuvezdedosespecies,simplexyphyseteris),el
gneroPseudoterranovayelgneroContracaecum.
LamorfologadelAnisakisconstadeuncuerpocilndricoyblanquecinodeaproximadamente
30mmdelongitudsinembargo,cuandoseencuentraenlospecesparasitadosaparece
enrolladoenespiralplanoyconuncolorparduzco.Sealojahabitualmenteeneltubodigestivo
delospecesvivosycuandoestosmuerenmigranhacialasvscerasylamusculatura.
Anisakissimplex
ElciclovitaldelAnisakisconstade4estadioslarvariosyelestadioadulto.Laformaadultadel
Anisakisparasitamamferosmarinoscuyoshuevossonexpulsadosconlashecesdelanimal
desarrollndoseenelagualaprimerafaselarvaria.Estaslarvassoningeridasporpequeos
crustceostipoplancton,dondesedesarrollalasegundaytercerafaselarvaria,delosquese
alimentanpecesycefalpodos.Enelloslalarvaatraviesalabarreradigestivaymigraalos
tejidos(msculoyvsceras).Elciclosecierracuandolosmamferosmarinosingierenestos
pecesycefalpodoscontaminados,yactancomohospedadoresdefinitivos,progresandola
larvaalcuartoestadioyposteriormentealestadioadulto.
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
1/8
1/4/2016
GuaclnicadeAnisakiasis
Detodosestosestadioslarvarioseselestadiotreselnicoquepuedeinfestaralhumano.El
hombrepuedeactuarcomohospedadoraccidentalenelcasodeingerircrudosopoco
cocinadosdichospecesocefalpodosparasitados.Normalmenteserexpulsadodeforma
espontneaatravsdeltractodigestivoenunassemanas.
CiclovitaldeAnisakissimplex
Elndicedeparasitacindependededistintosfactorescomolaespecie,lazonadecaptura,el
tamaodelospeces,etc.
EnEspaasehanrealizadomltiplesestudiosdefrecuenciadeparasitacindelospecesde
consumoconresultadosquevaranentrelasdistintasespecies,alcanzandoalgunadeellas
resultadoscercanosal100%.
LospecespredominantescomocausadeAnisakiasisvarandeunareginaotra
dependiendodeloshbitosculinariosdecadaunadeellasmsquedelmayoromenor
consumodepescado,variandotambinlaprevalenciadesensibilizacinfrenteAnisakis
(PuenteP,2008).
ElAnisakisescapazdeproducirunarepuestainmunolgicayescapazdesintetizar3grupos
distintosdeantgenos:
Antgenodesecrecinexcrecin:sintetizadosenlaglndulaesofgicadorsaloen
lasclulassecretorasdeltubodigestivo,sonproducidosyliberadosporlaslarvasvivas.
Antgenosomtico:sonliberadostraslamuertedelparsito.Presentanreactividad
cruzadaconotrosmiembrosdelafamiliaAscaroideaporloquepodranser
responsablesdefalsospositivoseneldiagnstico.
Antgenodesuperficie:seexpresanenlacutculadelparsitocuandolalarva
evolucionadelterceralcuartoestadio.Parecenserlosprotagonistasenlaformacinde
granulomas.
DetodoslosantgenosmencionadossehandescritovariosalrgenosdeAnisakissimplex.
DistintasformasclnicasproducidasporAnisakis
Anisakiosis/Anisakiasis/Anisakidosis
Estaentidadrecogeaquelloscuadrosproducidosporlainfestacindeltubodigestivoporel
parsitodependiendodellugardondeselocalicelalarvahablaremosdeAnisakiasisgstrica
ointestinal.
Adiferenciadeotrasparasitacionessueleserunanicalarvalaqueproducelaenfermedad
perosehandescritocasosdeparasitacinmltiple(JuradoPalomoJ,2010Fernndez
SalazarLI,2010).
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
2/8
1/4/2016
GuaclnicadeAnisakiasis
Anisakiasisgstrica:eslamsfrecuente.Secaracterizaporlaaparicindedolor
abdominalepigstricodetipoclicohasta612horastraslaingestadelparsito.Puede
iracompaadodenuseasyvmitos.
Anisakiasisintestinal:seproducedeformamstardaquelaanisakiasisgstrica,
pudiendodesarrollarsehasta48y72horastraslaingestadelparsitoy,ensuforma
aguda,suelecursarcondolorabdominal,nuseas,vmitosyalteracionesdelritmo
intestinal.Sehadescritolaaparicindegranulomas,ensuformacrnica,quepueden
simularcuadrosdeenfermedadinflamatoriaintestinal,pseudoobstruccinintestinalo
apendicitisagudaoserhallazgosaccidentales(HerranzBachillerMT,2012ValleJ,
2012).
Anisakiasisgastroalrgica(AGA)
Estaentidadeselresultadodelarespuestainmunitariasecundariadelhospedadorala
parasitacinagudaporAnisakis.
Sehadescritocomounareaccininmunolgicasecundariaysimultneamenteprimaria,al
detectarselaproduccindeIgM,unaumentodetodoslosotrosistoposdeinmunoglobulinas
almesdelaparasitacinagudaylaaparicindeIgEespecficanueva,visibleenestudiosde
inmunotrasferenciaseriados(DaschnerA,1999).
Losantgenosexcretoressecretoressonliberadosporlalarvavivayesposiblequeseanlas
enzimaspropiasdelparsitosecretadasenelmomentodelapenetracinlasqueproduzcan
lacascadamediadaporIgEenlospacientessensibilizados.
Secaracterizaporlaaparicin,hastavariashorasdespusdelaingestadelpescadoo
cefalpodoparasitado,deunareaccinsistmicaquesueleconsistirenuncuadrourticarial
asociadoonoaangioedemaquepuedeirasociadoasntomasdigestivos(dolorepigstrico,
nuseas,vmitos,etc.)consecuenciadelareaccinlocalenlazonadepenetracindela
larva.Lossntomasdigestivospuedenserleveshastaelpuntodepasarinadvertidos
(DaschnerA,2000).
TambinsehadescritoconotrostiposdeAnisakiscomoelAnisakispegreffi(MattiucciS,
2013).
UrticariacrnicaderecientecomienzoasociadaasensibilizacinaAnisakis
Elanisakisparecetenerunpapelimportanteenalgunoscuadrosdeurticariacrnica,dondeel
contactoconlalarvapuedeproducireliniciodelcuadro.Estefenotipodeurticariasuelen
tenerunamenorduracinyunmejorpronstico(VenturaMT,2013DaschnerA,2005).
AlergiaaAnisakis
LosalrgenosdelanisakispuedendesarrollarunarespuestainmunolgicamediadaporIgE
quedalugarauncuadroagudocondistintasmanifestacionesquevandesdelaurticariahasta
laanafilaxia(AudicanaMT,1995AudicanaMT,2008).
Cmodiagnosticarla?
Anamnesis
Laexistenciadeuncuadrocompatibleylaingestapreviadepescadosonimprescindibles
paraeldiagnstico.Conocersielpescadoingeridohasidopreviamentecongeladoono,as
comosiestabacrudoopocococinado,nosayudaradistinguirentrelasdistintasformas
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
3/8
1/4/2016
GuaclnicadeAnisakiasis
clnicas.
Esimportanteconocersisehatoleradoelmismoalimentoconposterioridadalareaccin.El
problemanoestenelpescadoocefalpodoingeridosinoenlapresenciadelparsito
Anisakisenl.Lanoinmediatezdelcuadro,quepodraaparecerhasta36horastrasla
ingesta,puededificultarsudiagnstico.
Estudioalergolgico
Laexistenciadepruebascutneasy/oIgEespecficapositivasfrentealAnisakisnicamente
indicanlaexistenciadeuncontactoprevioentreelparsitoyelsistemainmunitariodel
husped.
LaprevalenciadesensibilizacinaAnisakisenpoblacinsanaesalta,entreel16yel22%
segndistintosestudios(DelReyMorenoA,2006DelPozoMD,1996).
Laspruebascutneasenpricktienenunasensibilidadmuyaltaperobajaespecificidad.Esta
bajaespecificidaddelaspruebasesdebidaalaaltareactividadcruzadaquetieneelparsito
Anisakisconotrosantgenoscomocarosdelpolvo,cucaracha,crustceos,himenpterosy
otrosparsitos(VallsA,2003).
EnelcasodelaAGA,larealizacindepruebascutneasconAnisakissimplexconresultado
positivoyconlospescadosimplicadosconresultadonegativoapoyaranlasospechayla
determinacinseriadadeIgEtotaleIgEespecficafrenteaAnisakis,conelevacindeambas
almesdelareaccinyposteriordescensodelasdosdeformapaulatinaenlosmeses
siguientes,ayudanaconfirmareldiagnstico(DaschnerA,1999LpezSerranoMC,2000).
Enlosltimosaossehanidentificadodistintosrecombinantesquenospermitenafinarel
diagnstico.LadeterminacindeIgEespecficafrenteaestosrecombinantestieneunamayor
especificidad(tabla1).
Tabla1.AlrgenosdelAnisakissimplex(ModificadodeDaschnerA,2012).
PM
(KDa)
Antgeno
Funcin
Positividad
Ani
s1
24
Excretor
secretor
Inhibidorde
serinproteasas
85%
Ani
s2
97
Somtico
Paramiosina
88%
Ani
s3
41
Somtico
Tropomiosina
4%
Ani
s4
Excretor
secretor
Cistatina
27%
Ani
s5
15
Excretor
secretor
SXP/RAL
2549%
Ani
s6
Excretor
secretor
Serpina
18%
Ani
s7
139
Excretor
secretor
Glicoprotena
83100%
Ani
s8
15
Excretor
secretor
SXP/RAL
25%
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
Alrgeno
Panalrgeno
mayor
4/8
1/4/2016
GuaclnicadeAnisakiasis
Ani
s9
14
Excretor
secretor
SXP/RAL
13%
Ani
s10
22
Somtico?
39%
Ani
s11
55
Somtico?
Ani
s12
57%
PM:pesomolecular.
Alrgenomayor:aquelalrgenofrentealquepresentaIgEespecficaalmenosel
50%delospacientesalrgicos.
Lamayoradelosmtodosdedeteccindedichosanticuerposestnenfaseexperimentaly
nosepuedenutilizarenlaprcticaclnicaperoparecequepodrnserutilizadospara
distinguirlasdistintasformasclnicasquepuedepresentarelAnisakissimplexenelser
humanoy,porlotanto,individualizarsutratamiento.
ActualmentepodemosutilizarAnis1,Anis3yAnis7.
Anis1hapresentadoresultadosmuyaltosensensibilidadyespecificidad,considerndosea
dadehoycomounalrgenomayordeAnisakis(GamboaPM,2012).
Anis7parecediferenciaraquellospacientesenlosquerealmenteexisteohaexistidouna
infeccinagudaporelparsitoyaquesloestpresentesielparsitoestvivo,alcanzando
unasensibilidadcercanaal100%(CullarC,2012AnadnAM,2009).
Anis3esunatropomiosina.Esconsideradounpanalrgenoporserunaprotenaaltamente
conservadaenlaevolucin.Loscarosdelpolvo,otrosnematodosyartrpodos,crustceos,
chironomidos,etc.,tambincontienentropomiosinasquesonparecidasalasdelAnisakis
(PascualCY,1997).
OtrosestudiosindicanlaposibilidaddequeladeterminacindeIgG4frenteAnis1yAnis7
podraresultartilalahoradediferenciarentreAGAyurticariascrnicasconsensibilizacin
aAnisakis(DaschnerA,2014).
Endoscopia
Eslanicaformadeobtenerundiagnsticodecerteza.Enlaprcticaclnicasoloserealiza
cuandoexisteunasospechaaltadeanisakiasisenpacienteconunaepigastralgiaaguda
intensaquenocedecontratamientoconservadoroparadescartarotraspatologas.
Cmotratarla?
Enlamayoradelasparasitacioneslalarvasueleexpulsarseespontneamentellevando
implcitalaresolucindelaclnica.
Loscuadrosconclarossntomasdigestivosquenocedenconeltratamientosintomtico
podranbeneficiarsedelaextraccindelparsito,durantelafaseaguda,mediante
endoscopia.
TantoenelcasodelasparasitacionescomodelaAnisakiasisgastroalrgicalaprevencin
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
5/8
1/4/2016
GuaclnicadeAnisakiasis
pasapornoingerirlalarvaviva(LpezSerranoMC,2000)porloqueserecomiendaeluso
detratamientostrmicos:lacongelacindepescadosycefalpodosdurante48horasoel
cocinadoatemperaturassuperioresa60Cduranteuntiemposuficiente(EFSA,2010).
EnEspaa,elRD1420/2006delMinisteriodeSanidadyConsumoobligaalos
establecimientosquesirvencomidaagarantizarquelosproductosdelapescaparaconsumir
encrudo,oprcticamenteencrudo,hayansidopreviamentecongeladosamenosde20C
durante24horas.Estaobligacinesaplicabletambinparaproductosdelapescaahumados
oquenohayansobrepasadolos60Cparaarenque,caballa,espadnysalmn.
Sinembargo,larvasvivaspuedenllegaralserhumanoenelcasodeconsumirpescadoo
cefalpodosfrescosquenohayansidoconvenientementecocinados.
Elcocinadoenmicroondasytcnicascomoplanchaobrasanoaseguranlamuertedel
parsito.Delmismomodo,otrastcnicasculinarias,comoelmarinado,ahumado,envinagre
oescabeche,tampocoaseguranlamuertedelparsito.Porlotanto,serecomiendala
congelacindurante48horasa20C.Estamedidadebemantenersedeporvida.
LoscasosdeurticariacrnicaderecientecomienzoconsensibilizacinaAnisakis,sobretodo
conIgG4detectablefrenteAnisakis,sepuedenbeneficiardeunadietaexentaentodotipode
pescadodeformatemporal(DaschnerA,2005).Estamedidanoesnecesariaenlamayora
delospacientessensibilizadosaAnisakissimplex.Esms,otrosestudioshandemostrado
quelaingestadepescado,enespecialpescadoazul,estasociadaaunmejorpronsticode
laurticaria(DaschnerA,2013).
EnlaalergiaaAnisakislaevitacindelparsitoeslanicaopcin.Deberevitarselaingesta
depescadoycefalpodosyaquenoexisteningunatcnicaquenospermitaasegurarlano
existenciadelarvasenlosproductosaconsumir.Siyasehaproducidolareaccin,setratar
comocualquierreaccinalrgicasegnlossntomasquepresenteelpaciente,pudiendo
utilizarparaelloantihistamnicos,corticoidesyadrenalina,entreotros.
Bibliografa
AnadnAM,RomarsF,EscalanteM,RodrguezE,GrateT,CullarC,etal.The
AnisakissimplexAnis7majorallergenasanindicatoroftrueAnisakisinfections.Clin
ExpImmunol.2009156(3):4718.PubMedPMID:19438600.Textocompleto
AudicanaMT,FernndezdeCorresL,MuozD,FernndezE,NavarroJA,delPozo
MD.RecurrentanaphylaxiscausedbyAnisakissimplexparasitizingfish.JAllergyClin
Immunol.199596(4):55860.PubMedPMID:7560669
AudicanaMT,KennedyMW.Anisakissimplex:fromobscureinfectiouswormtoinducer
ofimmunehypersensitivity.ClinMicrobiolRev.200821(2):36079.PubMedPMID:
18400801.Textocompleto
CullarC,DaschnerA,VallsA,DeFrutosC,FernndezFgaresV,AnadnAM,etal.
Anis1andAnis7recombinantallergensareabletodifferentiatedistinctAnisakis
simplexassociatedallergicclinicaldisorders.ArchDermatolRes.2012304(4):2838.
PubMedPMID:22249742
DaschnerA,AlonsoGmezA,CaballeroT,SuarezDePargaJM,LpezSerranoMC.
UsefulnessofearlyserialmeasurementofspecificandtotalimmunoglobulinEinthe
diagnosisofgastroallergicanisakiasis.ClinExpAllergy.199929(9):12604.PubMed
PMID:10469036
DaschnerA,AlonsoGmezA,CabaasR,SuarezdePargaJM,LpezSerranoMC.
Gastroallergicanisakiasis:borderlinebetweenfoodallergyandparasiticdiseaseclinical
andallergologicevaluationof20patientswithconfirmedacuteparasitismbyAnisakis
simplex.JAllergyClinImmunol.2000105(1Pt1):17681.PubMedPMID:10629469
DaschnerA,CullarC,RoderoM.TheAnisakisallergydebate:doesanevolutionary
approachhelp?TrendsParasitol.201228(1):915.PubMedPMID:22079162
DaschnerA,FernndezFgaresV,RoderoM,VallsA,DeFrutosC,UbeiraFM,etal.
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
6/8
1/4/2016
GuaclnicadeAnisakiasis
SpecificIgG4:possibleroleinthepathogenesisandanewmarkerinthediagnosisof
Anisakisassociatedallergicdisease.ScandJImmunol.201479(2):1206.PubMed
PMID:24219647
DaschnerA,FernndezFgaresV,VallsA,deFrutosC,RoderoM,UbeiraFM,etal.
Differentfisheatinghabitsandcytokineproductioninchronicurticariawithandwithout
sensitizationagainstthefishparasiteAnisakissimplex.AllergolInt.201362(2):191201.
PubMedPMID:23435560.Textocompleto
DaschnerA,VegadelaOsadaF,PascualCY.Allergyandparasitesreevaluated:wide
scaleinductionofchronicurticariabytheubiquitousfishnematodeAnisakissimplexin
anendemicregion.AllergolImmunopathol(Madr).200533(1):317.PubMedPMID:
15777521
delPozoMD,MoneoI,deCorresLF,AudicanaMT,MuozD,FernandezE,etal.
LaboratorydeterminationsinAnisakissimplexallergy.JAllergyClinImmunol.
199697(4):97784.PubMedPMID:8655894
DelReyMorenoA,ValeroA,MayorgaC,GmezB,TorresMJ,HernndezJ,etal.
SensitizationtoAnisakissimplexs.l.inahealthypopulation.ActaTrop.200697(3):265
9.PubMedPMID:16438926
EuropeanFoodSafetyAuthority(EFSA).ScientificOpiniononriskassessmentof
parasitesinfisheryproducts.EFSAJournal.20108(4):1543.Textocompleto
FernndezSalazarLI,GuantesdeVigoB,HerrerosRodrguezJ,AbrilVegaC,Calabia
delCampoJ,delaCalleValverdeF,etal.Otrocasodeanisakiasisgstricamltiple.
RevEspEnfermDig.2010102(1):601.PubMedPMID:20187689
GamboaPM,AsturiasJ,MartnezR,AntparaI,JureguiI,UrrutiaI,etal.Diagnostic
utilityofcomponentsinallergytoAnisakissimplex.JInvestigAllergolClinImmunol.
201222(1):139.PubMedPMID:22448449.Textocompleto
HerranzBachillerMT,AtienzaSnchezR,BarrioAndrsJ,AlcaideSurezN,Ruiz
ZorrillaR,SanchoDelValL,etal.ColonicpolypsecondarytoAnisakissimplex.Rev
EspEnfermDig.2012104(10):5545.PubMedPMID:23268638.Textocompleto
JuradoPalomoJ,LpezSerranoMC,MoneoI.MultipleacuteparasitizationbyAnisakis
simplex.JInvestigAllergolClinImmunol.201020(5):43741.PubMedPMID:20945613.
Textocompleto
LpezSerranoMC,AlonsoGmezA,MorenoAncilloA,DaschnerA,SurezdeParga
J.Anisakiasisgastroalrgica:Hipersensibilidadinmediatadebidaaparasitacinpor
Anisakissimplex.AlergolInmunolClin200015:2306.Textocompleto
MattiucciS,FaziiP,DeRosaA,PaolettiM,MegnaAS,GlielmoA,etal.Anisakiasisand
gastroallergicreactionsassociatedwithAnisakispegreffiiinfection,Italy.EmergInfect
Dis.201319(3):4969.PubMedPMID:23621984.Textocompleto
PascualCY,CrespoJF,SanMartinS,OrniaN,OrtegaN,CaballeroT,etal.Cross
reactivitybetweenIgEbindingproteinsfromAnisakis,Germancockroach,and
chironomids.Allergy.199752(5):51420.PubMedPMID:9201362
PuenteP,AnadnAM,RoderoM,RomarsF,UbeiraFM,CullarC.Anisakissimplex:
thehighprevalenceinMadrid(Spain)anditsrelationwithfishconsumption.Exp
Parasitol.2008118(2):2714.PubMedPMID:17825294
ValleJ,LoperaE,SnchezME,LermaR,RuizJL.Spontaneoussplenicruptureand
Anisakisappendicitispresentingasabdominalpain:acasereport.JMedCaseRep.
20126:114.PubMedPMID:22524971.Textocompleto
VallsA,PascualCY,MartnEstebanM.Anisakisandanisakiosis.Allergol
Immunopathol(Madr).200331(6):34855.PubMedPMID:14670292.PubMedPMID:
14670292
VenturaMT,NapolitanoS,MengaR,CecereR,AseroR.Anisakissimplex
hypersensitivityisassociatedwithchronicurticariainendemicareas.IntArchAllergy
Immunol.2013160(3):297300.PubMedPMID:23095317
Msenlared
AudicanaMT,FernndezdeCorresL,MuozD,FernndezE,NavarroJA,delPozo
MD.RecurrentanaphylaxiscausedbyAnisakissimplexparasitizingfish.JAllergyClin
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
7/8
1/4/2016
GuaclnicadeAnisakiasis
Immunol.199596(4):55860.PubMedPMID:7560669
AudicanaMT,KennedyMW.Anisakissimplex:fromobscureinfectiouswormtoinducer
ofimmunehypersensitivity.ClinMicrobiolRev.200821(2):36079.PubMedPMID:
18400801.Textocompleto
WeirE.Sushi,nemotodesandallergies.CMAJ.2005Feb1172(3):329.PubMedPMID:
15684113
Autora
AnaVallsSnchez
MdicoEspecialistaenAlergologa
ServiciodeAlergologa.HospitalUniversitariodeLaPrincesa.
Elsevier2016
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/anisakiasis/
8/8