Erabakitzeko Eskubidea

Ekonomiaren Ikuspegitik
 Ez ahazteko:…

“EKONOMIA”
EZ DA
EKONOMIARENTZAT
GARRANTZITSUENA

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Ekonomiaren
epe luzeko oinarriak
• Gizakiak

• Baloreak / Kultura

• Komunitate-zentzua

• Elkartasuna

• Konpromisoa
INNOVATING PUBLIC POLICY
 Epe luzera ..

ESTATU-MARKOARI BURUZKO
KONTSENTSUA,
FUNTSEZKO ERAGILE EKONOMIKOA

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Espainiarekiko
egoera erlatiboa
EUSKAL HERRIA: ERLATIBOKI, ESPAINIAKO ERREGIO
“ABERATSA”.

123,20% 130,80%
Ik. 100,0%
BIZTANLEKO
PRODUKZIOA,
2015EAN:
(Iturria: INE)

NAFARROA EUSKADI AE ESPAINIA

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Baina ...

• Katalunia eta Euskal Herriaren egoerak, zeharo

ezberdinak.

• Funtsezko arrazoia:

KONTZERTU EKONOMIKOA
–
EKONOMI ITUNA

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Katalunia
eta Euskal Herria
• Kataluniarentzat, KONTU PUBLIKOAK dira
abantailarik handiena

• Hau da: Espainiaren aldeko transferentziak

desagertzea

• Euskal Herrian, itun ekonomikoari esker, abantaila

hori lortuta daukagu, neurri handi batean.

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Kontu publikoak
eta pentsioak
• Laster ikusiko dugunez, pentsioei buruzko
eztabaida, guztiz desbideratuta egon da hainbat
urtetan.

• Gizarte Segurantzaren sarrerak eta irteerak ez dira

zergatik bat etorri behar.

• Pentsioen gastua, Gizarte Segurantzaren sarrerak

edo kontu publikoen beste iturriekin finantza
daiteke, inolako arazorik gabe.

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Kontu publikoak
eta pentsioak
• Beraz, pentsioen “eutsigarritasuna” eztabaida
faltsua da. Pentsioen “eutsigarritasuna” egon
daiteke zalantzetan edozein gastu publikoarena
egon daiteken moduan (hezkuntza, osasungintza,
defentsa, …)

• Benetako kontua hauxe da: Oro har gastu publikoa

mantentzeko herrialde bakoitzak duen gaitasuna.

• Eta, horretarako, herrialde bakoitzaren gaitasun

produktiboa da funtsezko gakoa.

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Euskal Herriaren kasua

• Beraz, Euskal Herrian, Aurrekontu Politiketatik

kanpo dago gakoa:

.. Banku Politika

.. Moneta Politika

.. Politika Ekonomikoaren norabidea

.. Garapen Eredua

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Egoera zeharo ezberdina

• Egitura produktiboa

• Zorpetze publikoa

• Zorpetze pribatua

• Finantza sistema

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Batez ere, Zor Pribatua
SEKTORE PRIBATUAREKIKO KREDITUA / BPG

INNOVATING PUBLIC POLICY

Bankugintzan ere …
ondo kokatuta

INNOVATING PUBLIC POLICY

 SEKTORE PRIBATURAKO KREDITUA (BSE) / BPG

2007
%161
%160
2011

2012
%147
2013

2014
%135 %135

2015
%127 %127 %128
%126 %126
%124 %124
%121
%117 %118 %118
%115

%109
%107 %106

%100
%96 %95

%86

EUSKADI AE NAFARROA EUROGUNEA ESPAÑA

Iturria: INE / Banco de España / BCE / EUROSTAT / EKAI Center INNOVATING PUBLIC POLICY
Zor pribatua beherantza

INNOVATING PUBLIC POLICY

 :…

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Banku Politika

• Aurrezki Kutxen desagerpena

• Bankarizazioa

• Bankugintza pribatu ala publikoa

• Finantza sistemaren zaintza

• Urte hauetako etengabeko leloa: “Espainiako

Bankuak derrigortu gaitu”

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Banku Politika

Aurrezki Kreditu
GUZTIRA
Kutxak Kooperatibak
Frantzia %17 %38 %55
Alemania %40 %20 %60
Europar Batasuna %25 %17 %42

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Moneta politika

• Eurotik kanpo?

• Mehatxu politikoa

• Arrisku “politikoa”

• Baina: Horren arriskutsua al da?

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Eurotik kanpo?
• Arazorik gabe, Eurotik kanpoko estatu aurreratuak:
Suitza, UK, Suedia, Danimarka, Norvegia, Islandia …

• 2000-08: Euroak ere sortutako hondamendia. Finantza

ekonomia puztu ekonomia errealaren gainetik.

• 2008-13: Euroaren bigarren hondamendia. Euskal Herria

ez dago erreskatatuen artean, erreskatatzaileen artean
baizik.

• Orduan, testuinguruaren arabera, arrisku edo aukera izan

daiteke

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Eurotik kanpo?
• 2000tik 2013ra Eurogunetik kanpo egon ezkero Euskal Herria
askoz hobeto egongo zen orain.

• Euskal Herriarentzat, garrantzitsuena ez da moneta- eremu zabal

baten barne egotea, baizik eta moneta-eremu sendo, indartsu
baten.

• Arrazoiak:

a) EHren egitura produktiboa

b) Kontu publikoak kontrolpean mantentzeko gaitasuna

• Bestaldetik, politika monetarioaren garrantzitsuena da ekonomia

produktiboa sustatzeko tresna moduan erabiltzeko gai izatea.
INNOVATING PUBLIC POLICY
 Politika Ekonomikoa

• Helburu propioak izateko beharra:

- Finantza sistema

- Hezkuntza

- Ekipamendu teknologikoa

- Ingurune instituzionala

POLITIKA EKONOMIKO PROPIOA BEHAR DUGU

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Gure Berezitasunak

.. BITARTEKO EGOERA BATEAN:

ü Ezaugarri batzuk Europako

herrialde zentraletatik hurbil
kokatzen gaituzte

ü Beste batzuk, herrialde periferiko-

etatik hurbil

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Alde batetik …

• Finantza sektoreak ez du pisu handirik gure

balio erantsian

• Industria sektoreak mantendu egin du bere

pisua

• Zorpetze -publiko eta pribatua- moderatua

• Gure finantza sistema sendoa da, oro har.

• Eraikuntzaren burbuila moderatua

INNOVATING PUBLIC POLICY
 Baina bestaldetik …

• Eraikuntzaren krisialdia (moderatua)

• Gure esportazioen erdia, Espainiara

• Gure liderrak eta gure estrategiak,

desbideratuta egon dira. Gure
erronkak eta Espainiarenak nahastu
egin dira, etengabe.

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Nahastearen ondorioak
Nahaste honen ondoriozko estrategia kaltegarriak:

.. Finantza sistemaren berregituraketan Estatuak dituen

arazoak Euskal Herriratu

.. Aurrezki Kutxen eredua zalantzetan jarri

.. Lan Erreformaren dinamikarekin zorabiatu

.. Kontu publikoen orekatzearekin obsesionatu.

.. Gure benetako erronkak bigarren mailan utzi

INNOVATING PUBLIC POLICY
 Epe luzera: Teknologia

Ø Epe luzera, gure industriaren ekipamendu

teknologikoa da gakoa.

Ø Arlo honetan ditugun gabeziak

gainditu behar ditugu kosta ala kosta.

Ø Bestela, lan kosteen araberako lehian

murgildu beharko gara.

INNOVATING PUBLIC POLICY

Europa banatzen ari da

INNOVATING PUBLIC POLICY

Europa banatzen ari da

INNOVATING PUBLIC POLICY

Europa banatzen ari da

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Txinaren erronka
ez dira lan kostuak
I+G GASTUA (BPGren %)
TXINA EB-28
%2,1 %2,1
%2,0
%2,0 %2,0 %2,0
%2,0
%1,9 %1,9
%1,8
%1,9
%1,8
%1,7

%1,5

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Iturria: EUROSTAT / EKAI Center INNOVATING PUBLIC POLICY
 Txinaren erronka
teknologian datza

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Behar dugun jauzi teknologikoa

.. Herrialde emerjenteen lehiaren aurrean …

gero eta zailagoa izango zaigu industri egitura
mantentzea … ez badugu lortzen BENETAKO
JAUZI TEKNOLOGIKOA.

.. Zer dugu jokoan? Ba lehenengo mailako

Europara hurbildu … ala bigarren mailako
Europaren mailara jaitsi, bai arlo
ekonomikoan zein sozialean, kohesioan,
ekipamendu sozialetan, etab.
INNOVATING PUBLIC POLICY
 Industriak atzera jo du
INDUSTRI PRODUKZIO-INDIZEA
2007ko Apirila – 2015eko Apirila

-%9

-%24
EAE NAFARROA
Iturria: INE / EKAI Center INNOVATING PUBLIC POLICY
Europa
mailan izan
dugun
bilakaera …
oso
negatiboa

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Gure erronkak zeharo
ezberdinak dira
Funtsezko Oinarrizko
Bigarren Mailako Estrategia
Erronka Estrategia

Kudeaketa Publikoa hobetu

Zor Publikoa
Grezia Zor Publikoa Zor Pribatua kontrolpean jarri
berregituratu
Enplegu Politika

Lehiakortasuna
Zor Pribatua
Espainia ZorPribatua Zor Publikoa berregituratu
berregituratu
Enplegu Politika

Inbertsio produktiboa
Maila
Euskal Inbertsio Egiturazko erreformak hezkuntza,
teknologiko
Herria teknologikoa prestakuntza eta ikerkuntzan.
baxua
Enplegu Politika

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Gure lehentasunak
I+G GASTUA EUSKO JAURLARITZA
ZTBP 2015 ETA ZTBP 2020
(milioi eurotan)

600

550

500

450

400

350

300
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
PCTI 2015 364 401 441 491 542
PCTI 2020 354 361 368 383 398 414 431

Iturria: Eusko Jaurlaritza

INNOVATING PUBLIC POLICY
 Krisia leku guztietan
baina …
I+G GASTUAREN HANDIAGOTZEA
2010-2014

% 79,90

% 18,15
-% 4,09
ALEMANIA TXINA EUSKADI AE
Δ % 18,15 % 79,90 -% 4,09

Iturria: EUROSTAT / EUSTAT / National Bureau of Statistics INNOVATING PUBLIC POLICY

 Noruntza goaz
I+G GASTUA (BPGren %)
TXINA EAE

% 2,1 % 2,1 % 2,1

% 2,0 % 2,0 % 2,0
% 2,0
% 1,9 % 1,9
% 1,8
% 1,8
% 1,8
% 1,7

% 1,5

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Iturria: OCDE / EUSTAT / EKAI Center INNOVATING PUBLIC POLICY
Noiz arte?

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Noiz arte?
GOIKO ETA GOI-ERTAINEKO MAILA TEKNOLOGIKOA
DUTEN SEKTOREAK
Euskadiko AEko industrian duten pisua
(Salmenten % 2011-2014)
%26,4 %25,2

2011 2014
Fuente: EUSTAT INNOVATING PUBLIC POLICY
Gure lansariak ez dira
altuegiak

INNOVATING PUBLIC POLICY

Gure lansariak ez dira
“altuegiak”

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Gure soldatak ez dira
“altuegiak”
LAN KOSTUA ETA PRODUKTIBITATEA 2014

%122 %130%123
%109
%100 %100

LAN KOSTUA (Orduko) PRODUKZIOA (Per capita)

EAE NAFARROA ESPAINIA

Iturria: EUSTAT / INE / EKAI Center INNOVATING PUBLIC POLICY
Zentzugabekeria hutsa

INNOVATING PUBLIC POLICY

… Espainiako ekonomia baino gehiago
hazten ari garen bitartean…

INCREMENTO DEL PIB 2013-2015

5,77%

4,68%

3,47%

CA EUSKADI NAVARRA ESPAÑA

INNOVATING PUBLIC POLICY

Fuente: INE / EKAI Center
Politika Ekonomikoa
hankaz gora

INNOVATING PUBLIC POLICY

Erabakitzeko Eskubidearen Ondorioak
Ekonomian

LABURBILDUZ

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Laburbilduz

• AUKERAK: Behar dugun eredu propioa lantzeko:

- Politika Ekonomikoa
- Banku Politika
- Lan Harremanak / Lan Araupena
- Garapen Eredua

• MEHATXU HANDIRIK EZ:

(Edo aukera bat, ingurunearen bilakaeraren
arabera):

- Moneta Politika
INNOVATING PUBLIC POLICY
 Laburbilduz
• Gure kokapen instituzionala ez dator bat gure
ekonomiaren beharrekin. Gurea ez den ekonomia
baten erronka eta beharren arabera bizi gara:

- Legeri / arauen aldetik

- Politika publikoen aldetik

- Komunikabideen aldetik

- Klase politikoaren kokapenaren aldetik

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Laburbilduz

• Inoiz ez da egon horren argi gure eredu propioa

garatzeko autogobernu edo berezko estatuaren
beharra

• Baina: Horretarako eredu horren beharra barneratu

eta kudeatzeko gai den klase politikoa nahitaezko
kontua da.

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Laburbilduz

• Ba al dugu horrelako klase politikorik? Krisialdian

zehar izandako bilakaera eta jarrerak
ikusita, zalantzetan jar daiteke.

• Bestaldetik, inoiz ez da horren argi egon

enpresarien interesak –edo, hobeto esanda, epe
laburreko interesak- autogobernu eta estatu
propioaren aurkakoak izan daitezkeela.

INNOVATING PUBLIC POLICY

 Erabakitzeko Eskubidea
Ekonomiaren Ikuspegitik