Avangarda

Iz Wikipedije, slobodne enciklopedije

Avangarda (dolazi od francuske sintagme - avantgarde, avant = ispred, garde[1] = straa, znai
predstraa, prethodnica [2]) je uobiajeni izraz iz
umjetnosti i politike, za sve inovativne, eksperimentalne
pokrete koji idu ispred svog vremena. Ona je nastavak
modernistikih pokreta sa poetka 20. vijeka (Dada) i
traje do danas.[3]

Sadraj/
1
2
3
4
5
6
7
8

Opis i porijeklo termina

Teoretiari avangarde
Avangarda i drutvena matica
Avangarda i marksizam
Karakteristike avangarde
Avangardni umjetniki pokreti
Bibliografija
Izvori

Fontana (skulptura) Marcela Duchampa, iz 1917.

fotografija Alfreda Stieglitza

Opis i porijeklo termina

Ovaj termin se u poetku upotrebljavao za bilo koju vojnu jedinicu koja se nalazila ispred glavnine vlastitih
redova ( izvidnica, prethodnica), a danas se najvie upotrebljava u svijetu umjetnosti, za oznaku grupa ili
pojedinih umjetnika, koji su nosioci neeg novog i idu ispred glavnine i ispred svog vremena. O samom
poetku upotrebe termina avangarda, postoje velike dileme koje nisu rijeene do danas. Po jednima to ime
se poelo upotrebljavati za one slikare koji su organizirali Salon odbaenih (17. maja 1863.), u Parizu, kao
protuizlobu slubenom Parikom Salonu ( izloba akademskog slikarstva ). Po drugima to je prva
upotrijebila Olinda Rodrigues ( socijalist utopist) u svom eseju Umjetnik, naunik i industrijalac (L'artiste,
le savant et l'industriel, 1825.). U svom eseju Rodrigues poziva umjetnike da budu avangarda naroda, jer je
snaga umjetnosti najbri nain za drutvene, politike i ekonomske reforme.[4] Tokom vremena pojam
avangarda vezao se vie na larpurlartistike umjetnike pokrete, koji su se fokusirali na estetike probleme,
pomiui granice umjetnikog iskustva, a ne na drutvene reforme.

Teoretiari avangarde
Nekoliko autora pokualo je objasniti pojam avangarde sa vrlo ogranienim uspjehom. Jednu od
najkorisnijih i najcjenjenijih analiza avangarde kao kulturnog fenomena dao je talijanski esejist Renato
Poggioli 1962. u svojoj knjizi Teoria dell'arte d'avanguardia (Teorija avangardne umjetnosti).

Istraujui historijske, drutvene, psiholoke i filozofske aspekte avangarde, Poggioli trai iza pojedinih
pojava u umjetnosti, poeziji i muzici i istie da avangardisti dijele neke zajednike ideale i vrijednosti koje
se manifestiraju u nekonformistikom ivotu koji oni prihvaaju i po emu bi oni bili samo potkategorija
boemtine.[5]
Drugi autori pokuali su pojasniti i proiriti Poggiolijevu studiju, poput njemakog knjievnog kritiara
Petera Brgera u svom djelu Teorija avangarde (1974.) [6]

Avangarda i drutvena matica

Koncept avangarde se odnosi iskljuivo na marginalne umjetnike, pisce, skladatelje i mislioce ija djela nisu
samo u opreci prema komercijalnim vrijednostima drutvene matice ( mainstream), nego se esto nalaze na
prevratnikom, drutvenom i politikom rubu drutva. Mnogi pisci, kritiari i teoretiari iznosili su tvrdnje o
avangardi za njenih prijelomnih godina kod formiranja modernizma. Najupeatljiviji iskaz o avangardi dao
je njujorki kritiar umjetnosti Clement Greenberg u svom eseju Avangarda i ki (Avant-Garde and Kitsch)
koji je publicirao u urnalu Partisan Review, 1939. [7]
Kao to i sam naslov eseja sugerira, Clement Greenberg jasno pokazuje da avangardna kultura nije samo u
opreci prema visokoj ili kulturi matice drutva ve je i u opreci prema umjetno stvorenoj masovnoj kulturi
koja je nastala kao posljedica industrijalizacije. Svaki proizvod masovne kulture (medija) je direktni produkt
kapitalizma, mediji su njegove bitne industrije, a oni su pokretani fiksacijom ideje profita, poput drugih
dijelova ekonomije, za kojeg rade, a ne idealima prave umjetnosti. Zbog toga su za Greenberga takve forme
i djela -ki, folirantska, lana i mehanika kultura, koja esto pretendira biti vea nego to jest,
upotrebljavajui forme i strukturu ukradenu iz avangardne kulture. Na primjer, tokom 1930-ih industrija
oglaavanja brzo je usvojila vizualni efekte i manire nadrealista, ali to nije znailo da su oglaivaki
fotografi uistinu postali nadrealisti. Tako se pojavio stil bez svoje substance. U tom smislu Greenberg je
naglaavao bolnu razliku izmeu prave avangardne kreativnosti i trino orijentiranih pomodnih promjena i
umjetnih stilistikih inovacija koje se esto koriste za povlaten status tako proizvedenih novih oblika
potroake kulture.
Najotriju kritiku avangarde nasuprot kulturi matice drutva dao je njujorki kritiar Harold Rosenberg,
kasnih 1960-ih, u knjizi The Definition of Art: Action Art to Pop to Earthworks ( New York: Horizon Press,
1972.) Nastojei zadrati balans izmeu istraivanja Renata Poggiolia i tvrdnji Clementa Greenberga,
Rosenberg sugerira da je od sredine 1960-ih nadalje progresivna kultura prestala biti samo oglaivaka i
reklamerska. Od tog vremena ona je zainjena duhom avangarde, sa jedne strane, i eljom za promjenom
masovne kulture na drugoj strani. Ove dvije silnice djeluju interaktivno jedna na drugu pod razliitim
kutevima. Tako je kultura profesija iji je jedan od aspekata glumiti kako je to ve zastarjelo.

Avangarda i marksizam
Avangarda u marksistikoj teoriji ima znaajno mjesto. Po marksistikom - politikom shvaanju,
avangarda (komunistika partija) je onaj dio radnike klase, koji ima najveu svijest o potrebi izgradnje
novog socijalistikog drutva kao prijalazne meufaze do potpunog besklasnog komunistikog drutva. To
pak znai da avangarda ne bi smjela imati nikakvih vlastitih interesa. Teoretski to znai, da se avangarda
mora othrvati dogmatizmu, jer jedini kriterij uspjenosti njezina rada je drutvena praksa.
U jugoslavenskom samoupravnom sistemu je uloga avangarde bila upravljanje dravom i cjelokupnom
privredom tako, da se radnika klasa sama konstituira kao drava, to jest kao drutvo neposrednih
proizvoaa. Na taj nain je avangarda bila teorijski idejno-politika delegacija radnike klase a ne njezino
predstavnitvo (reprezentacija).

Karakteristike avangarde
Poetkom Prvoga svjetskog rata javljaju se i nove teme kod umjetnika koje izazivaju osjeaje straha,
izgubljenosti, razoaranosti i to se jako dobro oituje u djelima avangarde. Karakteristino je negiranje
tradicije, tenja za eksperimentom, ispituju se novi principi pisanja, zamiljaju se nove tehnike,
depersonalizacija (knjievnici ne piu o sebi), defabularizacija ili destrukcija romana(nema klasine fabule, a
ni romana), odbacuju se sva pravila spajanjem razliitih vrsta u jednu. Cilj avangardnih knjievnika bio je
izazivanje oka,tonije okiranje publike.

Avangardni umjetniki pokreti

Apstraktni ekspresionizam
Angry Penguins
Ars subtilior
Art nouveau
Asemic writing
Bauhaus
Cinema pur
CO.BR.A.
Konceptualna umjetnost
Konstruktivizam
Kubizam
Cyberpunk
Dada
De Stijl
Dogma 95
Drop Art
Elektronika glazba
Epski Teatar
Ekspresionizam
Fovizam
Flarf
Fluxus
Free jazz
Futurizam
Impresionizam
Grupa Zemlja
EXAT 51

Les Arts Incohrents

Industrijska glazba
L=A=N=G=U=A=G=E
Lettrisme
Lirska apstrakcija
Mail art
Minimalizam
Konkretna glazba
Neo-Dada
Neoizam
Neoterici
Neue Slowenische Kunst
Noise Music
No Wave
Pop art
Post-Rock
Postminimalizam
Primitivizam
Progresivni rock
Situacionistika internacionala
Socijalni realizam
Space music
Suprematizam
Nadrealizam
Simbolizam
Teatar brutalnosti
Zenitizam

Bibliografija
Bazin, Germain. 1969. The Avant-garde in Painting New York: Simon and Schuster. ISBN 0-67120422-X
Avantgarda u marksistikom znaenju: Tubi, Risto (1974.): Enciklopedijski rjenik marksistikih
pojmova, Veselin Maslea, Sarajevo.

Izvori
1. "Avant-garde definitions" (http://dictionary.reference.com/search?q=avant-garde). Dictionary.com. Lexico

Publishing Group, LLC. http://dictionary.reference.com/search?q=avant-garde. pristupljeno 14. 03. 2007..

2. Encyclopedia.com (http://www.encyclopedia.com/doc/1O5-avantgarde.html)
3. UBU Web (http://www.ubu.com/) List of artists from Dada to the present day aligning themselves with the avantgarde
4. Calinescu, Matei (1987). The Five Faces of Modernity: Modernism, Avant-Garde, Decadence, Kitsch,
Postmodernism. Duke University Press.
5. Poggioli, Renato (1981). The Theory of the Avant-Garde. Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 0-67488216-4., translated from the Italian by Gerald Fitzgerald, 2nd ed.
6. Brger, Peter (1974). Theorie der Avantgarde. Suhrkamp Verlag. English translation (University of Minnesota Press)
1984: 90.
7. Avant-Garde and Kitsch (http://www.sharecom.ca/greenberg/kitsch.html)

Dobavljeno iz "https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Avangarda&oldid=20278126"
Kategorije: Sociologija Umjetniki pravci
Pratite srpskohrvatsku Wikipediju putem aplikacija za Android i iOS te
drutvenih mrea Facebook i Twitter.

[zatvori]

Ova stranica je zadnji put izmijenjena 07:26, 8 januar 2016.

Tekst je dostupan pod Creative Commons Attribution/Share-Alike licencom; dodatni uslovi se mogu
primijeniti. Za detalje pogledajte uslove koritenja.