ODT GV ZEL LSES

TARH ZMRES
Ders: TC nklap Tarihi ve Atatrklk

alma Yapra No: 17

Konu: Atatrk Dneminde Trkiye Cumhuriyetinin D Siyaseti

Ad Soyad:

ATATRK DNEMNDE
TRKYENN DI SYASET
Atatrk Dneminde d siyasette u amalar gdlmtr;
1- Lozanda zmlenemeyen ve ulusal bamszlmz
zedeleyen sorunlar ortadan kaldrmak.
2- D siyasette bar ve yapc bir yol izlemek.
3- Snrlarmz gvenceye almak.

Snf: 11/

No:

sorun varken ngiltere gibi ok gl bir devletle savamak

akllca deildi. Devrimleri gerekletirmek iin bar ortamna
ihtiya vard.

Trk ordusunun Musula yrmemesinin baka nedenleri

olabilir mi? Aklaynz

YABANCI OKULLAR SORUNU

Lozanda baz koullar altnda almasna izin verilen yabanc
okullar 3 Mart 1924de Tevhit-i Tedrisat Kanununun kabulyle
bir sorun haline dnm ve yeniden dzenlenmesi gerekmitir.
Bu amala 1925de karlan bir yasa ile;
1- Trk Dili, Tarih, Corafya, Yurttalk Bilgisi ve Sosyoloji
derslerinin Trk retmenler tarafndan Trke
okutulmasna,
2- Bu okullarn MEBe balanp Trk mfettilerince
denetlenmesine,
3- Din derslerine ve dini trenlere yalnzca Hristiyan
rencilerin katlmasna,
4- Okutulan kitaplarda Trklk aleyhinde konular
bulunamayacana karar verildi.

Yukardaki dzenleme nedeniyle yabanc devletlerin elileri

nasl tepki gstermilerdir? Aklaynz.

NFUS MBADELES
Nfus Mbadelesi konusunda Lozanda nasl
bir karara varlmtr. Nfus Mbadelesi neden 1930 ylna
kadar tamamlanamamtr?

MUSUL SORUNU VE IRAK SINIRI

Sorun Lozanda zlememitir. Taraflar Lozandan sonra 9 ay
ierisinde sorunu zemeyince, Milletleraras Adalet Divanna
gidilmi, ancak bu divanda sorunu zememiti. Sorunu zmek
amacyla iki taraf grmeler yeniden baladysa da bir sonu
alnamad. Bu arada eyh Sait syan knca Trkiye snrda
gereken harekat yapamad. Trkiyede zm bekleyen pek ok

ngiltere ve Trkiye arasnda 5 Haziran 1926da imza edilen

Ankara Antlamasyla Musul ngiltere denetimindeki Iraka
braklmtr. Buna karlk Musul petrolnden alnan vergi
gelirinin Irak Hkmetine den paynn % 10u 25 yl sreyle
Trkiyeye braklmtr. Ekonomik skntlar olan Trkiye bu
payn 500.000 sterlin karlnda ngiltereye brakmtr. Bu
sorun zmlenince;
1- Trkiye-ngiltere ilikileri yeniden balam,
2- Ortadouya bar ve huzur gelmi,
3- Trkiyenin Milletler Cemiyetine girmesinin zemini
hazrlanmtr.

OSMANLI BORLARI
Fransa ile uzun grmeler yaplarak 1928de bor miktar ve
deme ekli belirlendi. Bylece Duyun-u Umumiyeye son
verildi. 1929da patlak veren ve btn dnyay etkileyen
ekonomik kriz nedeniyle bozulan ilikiler 1933de Trkiye lehine
zld.

Osmanl Devletinden Trkiye

Cumhuriyetine ne kadar bor kaldn, bu borlarn nasl
dendiini aratrnz.

DKKAT; Aratrmanz bir A4 kadna yaparak retmeninize teslim

ediniz.

MLLETLER CEMYETNE GRMZ

(18 Temmuz 1932)

Yeni Trk devletinin i ve d politikas Mustafa Kemal in

Yurtta bar, dnyada bar szleriyle ifadesini
bulmaktayd. I. Dnya Savann hemen sonrasnda kurulan
Milletler Cemiyetinin, ngiltere ve Fransann denetimi ve
ynlendirmesinde olduunu gren Trk devlet adamlar, bu

cemiyete ye olmay doru bulmamlard. Ufukta yeni bir

dnya savann bar tehdit edecei anlalnca, bu olasl
bertaraf etmek, dnya barna katkda bulunmak isteyen
Trkiye zel davet zerine bu cemiyete ye olmutur.

Milletler Cemiyetinin akbeti ne olmutur?

Birlemi Milletler ile Milletler Cemiyeti arasnda ne gibi
farklar vardr?

BALKAN ANTANTI (9 ubat 1934)

Faist talya ile Nazi Almanyasnn glenmeye balamas
Trkiyenin bat snrlarn gvence altna almak iin harekete
gemesine neden oldu. Bu nedenle Trkiye, Yugoslavya,
Yunanistan ve Romanyann katlmyla, Yunanistann bakenti
Atinada, bu devletlere ait Balkan snrlarn karlkl olarak
gvence altna alan Balkan Antant imzaland.

Trkiyenin dou snrlarn gvence altna almasn salamay

amalamtr.

Suriyenin Sadabat Paktna ye

olmamasnn nedenleri nelerdir? Bu pakt nasl sona ermitir.

HATAY SORUNU VE SONUCU

(1938-1939)

Atatrk Hatay benim ahsi meselemdir

derken ne demek istemitir?

Bulgaristan bu antanta neden

katlmamtr? Antant daha sonra neden ilevsiz kalmtr.

MONTR (MONTREUX) SZLEMES

(20 Temmuz1936)
Lozan Antlamasna gre Trkiye, Boazlarda asker
bulunduramyordu. Boazlardan gei zerinde de denetimi
yoktu. Avrupada silahszlanma konferansndan sonu
alnamamas, talyann Habeistan igali ve Almanyann Ren
Blgesine asker sokmas gibi gelimeler Trkiyeyi harekete
geirdi ve ilgili devletlere verilen notalar sonucunda toplanan
Boazlar Konferansnda, Trkiyenin boazlar zerindeki
egemenlik hakk kabul edildi.

Trkiye gnmzde boazlar zerinde

mutlak egemen midir?

SADABAT PAKTI (8 Temmuz 1937)

Trkiye ile ran arasndaki ilikiler, 1934de ran ah Rza
Pehlevinin Trkiyeyi ziyaretiyle daha da gelimiti. Bu gelime
Sadabat Paktnn yaplmasna yol amt. Trkiye, ran, Irak
ve Afganistann katlmyla oluturulan bu pakt hem Yakn
Douda bar ve gvenlii tesis etmeye ynelik iken, hem de

TBMM Hkmeti ile Fransa Hkmeti arasnda, 1921 ylnda

imzalanan Ankara Antlamasnda skenderun ve Antakyann
zel bir ynetime sahip olmas kabul edilmiti. Fransa 1936da
Suriye zerindeki manda ynetimini kaldrnca, skenderun ve
Antakya sanki Suriye mandasn girmi gibi oldu. Trkiye
Milletler Cemiyetine bavurarak durumun dzeltilmesini istedi.
Bylece Hatay Bamsz Devleti kuruldu (1938). Daha sonra,
Hatay Meclisi, anavatana katlma karar ald.

1- Birlemi Milletler 1945te kurulmutur ve

Trkiye 51 kurucu ye arasnda yer almtr.
2- NATO 1949 ylnda kurulmutur ve Trkiye
1952de ye olmutur.
3- Varova Pakt 1955te kurulmutur.

Trkiye Cumhuriyeti hkmetleri, 1925-1937 yllar

arasnda Balkan Antantna ve Sadabat Paktna nclk
etmilerdir.
Aadakilerden hangisi, bu giriimlerin amac deildir?
A) Snrlarn gvenliini salamak.
B) Yurtta bar, dnyada bar ilkesine uymak.
C) Komu devletlerin dostluunu kazanmak.
D) Devletler aras g birlii kurmak.
E) Komu devletler arasndaki anlamazlklara zm bulmak.

(1988)