Sie sind auf Seite 1von 127

I fldgi

ieug m%;s,dN ysjk f.j;a jOkhla lrd


fmrjok
1.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf 20 fjks uqo,a wud;Hjrhd jYfhka 71 fjks


whjeh fhdackdj,sh 2017 jIh fjkqfjka bm;a lsug ,eu ud ,o Nd.Hhla
f,i i,lkjd'

rf hym; fjkqfjka kj wdl iy iudc mirhla we;s

lr,Su i|yd muKla fkdj" ;sridr ixjOkh Wfoid o meye,s m%fYhla we;s
lr .ekSu flfrys hymd,k cd;sl rcfha fojeks whjeh fhduqj ;sfnkjd'
w;s.re ckdm;s ffu;%Smd, isfiak ue;s;=ud iy .re w.%dud;H rks,a l%uisxy
ue;s;=udf.a ksmqk kdhl;ajh hgf;a ishu Y%S ,dxlslhska i|yd jvd;a hym;a
fyg khla we;s lr,Su fjkqfjka wm rch fkdief,k lem lsulska hqla;j
;jrg;a lghq;= lsug ne|S iskjd' wmf.a ck;djg iqfYaIS wdl m%;s,dN
,ndu fjkqfjka wm hk wNsfhda.d;aul .uka u`. woa;Sh foaYmd,k miqula
;=< iliaj we;s w;r th b,lal.; iuDoah lrd msh ke.Sug fnfyka Wmld
f'
2.

m%cd;ka;%jdoh" uQ,sl ksia whs;sjdisl iy ;sridr iduhla mj;ajdf.k hdu


i|yd wjYH ixjOkh" ksoyi fukau cd;Ska w;r ixys|shdj ;jrg;a mj;ajd
.ekSu i|yd

wm lghq;= lrka iskjd'

wfkHdkH f.!rjh yd iuq;sjdoh

mdol fldg" kj laula ;=< ;sridr iduhla ia:dmkh lr ,Su Wfoid wm rg


fufyhjkq ,nkjd'

fuu ;;a;ajh ;jrg;a mj;ajdf.k hdu i|yd iudcSh"

foaYmd,ksl" wdl iy cd;Hka;r in|;d jeks jeo.;a lafIa;% ish,a, we;=<;a


jk m w;HjYH m%;sixialrK rdYshla wm iska ilia lr ;sfnkjd' cd;Ska w;r
fmd tl`.;djh fukau wdKavql%u jHjia:djg wjYH m%;sixialrK" rg ;=< kS;sh
Yla;su;a lsu iy wlrKfha iajdk;ajh ;yjqre lr,Su i|yd wmf.a rch
flaka.; jkjd'
3.

wmf.a m%uqL mrud:h jk rg ixjOkh lsu fjkqfjka cd;sl jYfhka b;d


jeo.;a jk

mq,a m%;sm;a;s rdYshla we;=,;a jk m w;s.re ckdm;s;=ud iy

.re w.%dud;H;=ud iska

,ndfok ksjer kdhl;ajh"

Y%S ,xldj

wdishdkq

l,dmh ;=< by< wdodh ,nk wdlhla njg m;a lsu i|yd Wmld jkjd'
rcfha uOHld,Sk Wmdh ud.sl ie,eiaf wruqKq

jkaafka /lshd wjia:d oi

,laIhla we;s lsu" wdodh ug by< u" .%dh wdlh jOkh lsu"
jevlrk j;= ck;dj iy .%dh ck;dj fukau uOHu mdka;slhka iy rdcH
fiajlhska fj; bv whs;sh ,efnk njg iy;sl u iy tu.ska jvd Yla;su;a
uOHu mdka;slhka msila yslruhs' tfukau" <slu r,Su i|yd wjYH jk
m%;sm;a;s iy jev igyka flfrys iqfYaIS wjOdkhla 2017 jIh wdrNfha isgu
fhduq lrkq ,nkjd'

4.

.re w.%dud;H;=ud fuu .re iNdf iia;rd;aulj yd ukd f,i .%y l< m
rch iska jdIsl wdl jOk f.h ishhg 7 lg jvd je w.hla w;am;a lr
.ekSu msKsi Y%S ,xldj f.da,Sh iemhq yd jdKsc flakaia:dkhla njg mj;kh
lsfuka

f,dal

jdKsc

fufyhqj,

wmf.a

Wmdhud.sl jeo.;alu i,ld wjYH jevigyka

l%shdld;ajh

;yjqre

lsf

h;a lrkq we;' f hgf;a

wfmalaI;
s wfkl=;a lreKq .ekaug wu;rj kh" bkahdj" isx.mamQrej jeks
l,dmSh rgj,a iu`. wdl taldnoaO;d .siqj,g t<fUkq we;' jHjidhlhskag
yd jD;a;slhskg
a Psg,a wdlh" ixpdrl ludka;h" jdKsc lDIsludka;h
fukau ldlrK l%shdj,sh f.j;a lsug yelsjk m w;sfl wjia:djka yd
m%fY ,ndug fm!oa.,sl wxYhg we;s yelshdj fYaIfhka i,ld n,d rdcH yd
fm!oa.,sl wxYhkays wdfhdack i|yd ixjOk l,dm msysgqjkq ,nkjd'
5.

fuu m%h;akhka ;=<ska iudcfha ishfokd we;=,;a jk m ;sridr wdl


ixjOkhla we;s lsu flfrys b;d Yla;su;a n,mEula we;s lrk w;r 2030
w;am;a lr .ekSug lemjqk tlai;a cd;Skaf.a ;sridr ixjOk b,lal jk ksjdi"
wdrlaI;
s mdkSh c,h" iy ieug jvd;a by< cSjk ;;ajhla ,ndu tu.ska iy;sl
lrkq ,nkjd'

6.

iEu wxYhlu wdl lghq;= jvd fyd|ska bgqlsu i|yd zjDoa hka;%hz (Engine
of growth) f,i i,lkq ,nk fm!oa.,sl wxYh iska bgqlrkq ,nk N+ldf
jeo.;alu iy;sl lrka yd wjOdrKh lrka fm!oa.,sl wxYhg myiql
ie,iSu yd .ekau i|yd ukdj ie,iq l< l%shdud. .kq ,nkjd' mej;sh
yels O ndOl bj;a lsu u.ska jHdmdr lsu i|yd jvd ys;lr yd myiq
mirhla we;slsu msKsi ffk;sl yd wdh;ksl iyfhda.h ie,iSu i|yd rch
iska blaukska m%;spdr olajka ;jrg;a myiql i,ikq we;' wdl ixjOk
jHdmD;sj, rch m%uqL f,i uey;ajkjd fjkqjg rdcH fm!oa.,sl yjq,ald;ajh
;=<ska tajd islsug lghq;= lrkq ,ef'

7.

ishu Y%S ,dxlslhka i|yd jvd hym;a fyg khla ,ndoSu ;yjqre lsu i|yd
iudc" wdl yd mird;aul mj;khla we;s lsu f jkg mj;sk m%Odk
wjYH;djh ;sfnkjd'

rf <ud mrmqrg" fYaIfhkau W.;a ;reK mrmqrg"

iqNjd wkd.;hla iy;sl lsu i|yd ksrka;rfhka isflfrk m%;sixialrK


;=<ska zzy; yd kfjda;amdok mok lr.;a wdlhlazz f.dvke.Sug wjYH
cd;sl ixjOk Wmdh ud.hla ilia lrkjd'
8.

.re l:dkdhl;=uks" f,dal wdl jOkfhka ;=fkka tllg jvd odhl;ajh


imhk bkahdj" kh" cmdkh" fldhdj jeks fj<|fmd,j,a iu`. uOHld,Skj
inkaOf by< yelshdjla iys;j wm wdishdkq ixjOk l%shdj,sfha flaka.;j
iskjd' fujeks fj<|fmd,j,a j,g il%Shj m%fYug

W;aidy lrk w;ru

wdishdkq wdl l,dmfha iy wka; meis*sla iyfhda.s;d yjqf,a (Trans Pacific


Partneship - TPP) yd kfha ztla l,dmhla - tla u`.laz ^One belt - one road& yd

iu`. inkaO ;jrg;a mq,a fj<|fmd, wjia:d ,nd .ekSug il%Shj


l%shdlrka iskjd'
9.

Y%S ,xldf iEu flfklau we;=,;ajk iudc ixjOkhla we;slsug myiql


ie,iSu i|yd mq,a m%;sm;a;shla ilia lrkq ,nkjd' ixjOk l%shdj,shg rf
ieufokdu we;=,;au uQ,slj ie,ls,a,g .; hq;= wjYH;djhla' ixjOkh i|yd
jk .ufka iuia; ck iudcfha iyNd.s;ajh ,nd .kska zzieug iudchlaz hk
ixl,amhzz wkqj lghq;= lsu fY%aIaG wruqKls' f wkqj zzieug m%;s,dN ysjk
f.j;a jOkhla lrdzz hkak 2017 jIfha fuu cd;sl whjefhys mq,a
f;audjhs'

10.

zzieug m%;s,dN ysjk f.j;a jOkhla lrdzz hk f;audj wkqj l%shd;aul f


kg rf h h ia:dkj, fldgia jYfhka b;s we;s <snj

uq,skqmqgd

ug wjYH mshjr .kq ,nkjd' fuu l%shdj,shg wjOdkh fhduq lsu i|yd
w;s.re ckdm;s;=ud iska 2017 jir <snj msgqlSf jIh f,i klr
;sfnkjd' wm iska fuu m%h;akh id:l lr .ekSu ;yjqre lr .ekSu i|yd
w.h l< yels ugul wdl jOkhla ,`.d lr .kska <slu r,Sug wjYH
m%;sm;a;s imdokh l< hq;=j ;sfnkjd'

tuksid fuu b,lal iy wruqKq

idlaId;a lr.ekSu i|yd Yla;su;a wdl mokula we;slr .ekSug wm iska


m%h;ak orkq ,nkjd' f i|yd f;dardf.k we;s

ud.h yryd .uka lsu Ialr

jk kuq;a jvd ys;lr wkd.;hla ys lsu i|yd wjYH w;d,u u 2017


jIfha fuu whjehg moku ;sfnkjd'
2017 whjeh i|yd miqu
11.

.re l:dkdhl;=uks" iuq;sjd rcfha l=,a whjeh 2015 jIfha bm;a


lsf jrm%idoh ud ,enqjd'

tys wdlh Yla;su;a lsu flfrys fmdf

wjOdkh fhduqlrka o rdcH uQ,H wxYh jOkh lsu flfrys fYaI


wjOdkhla fhduq lrka o wm iska fhdackd ud,djla brsm;a lrkq ,enqjd' rf
Yd, ixjOk jHdmD;Ska i|yd bv lv i,id,ka" foaYSh yd foaYSh wdfhdack
jelsu i|yd 2016 jIfha rch iska m%uqL;djh,nd fokq ,enqjd'
12.

w;HjYH wdydr jHj, , wvqlsu fukau Lkscf;,a iy .Dyia: .Eia ,


.Kka f,dal fj,|fmdf,a , wvqu;a iu`. wvq lrka wm iska ck;djg fokq
,enQ iyk ksid uyckhdg ie,lsh hq;= b;shla we;sjQ njg lsis ielhla keye'
tu b;=re u.ska ck;djf.a fjk;a wjYH;d imqrd .ekSug bvlv ie,iqk njo
meye,shs'

13.

wm iska ,nd we;s ch.%yK mok lrf.k ixjOk l%shdj,sh Yla;su;a lrka
;sridr wkaoka bhg .uka l< hq;= jkjd' iudc idOdrK;ajfha uQ,Ou u;
msysgd kqu mok lr.;a iudc fj<|fmd, wdlhla we;slsu i|yd wm iska
W;aidy

orkq

,nkjd'

Y%S

,xldj

ikaia:dkhlg wj;SK ;sfnkjd'

j;udkfha

ixjOkfha

wo k bm;a lrk 2017 whjeh rf

wkd.;h inkaOj b;d jeo.;a fjkiaulg u`. fy<s lrkq ,nkjd'

jeo.;a
by<

/lshd wjia:d i|yd ck;djf.a we;s wfmalaId fukau l,am jHjidhl wjia:d
ms<sn| wfmalaId mq,a fjka mj;skjd' fuu.ska we;sjk b,au imqrd,Su i|yd
ishu wdl lafIa;%hkays wjYH fjkial iy m%;sixialrKhka islsu
wjYHjkjd'
14.

miq.sh rdcH md,kh iska wmg odhdo l< wys;lr Wreuhkaf.ka ksoyia u
i|yd wdlfha O wxYj, m%;sixialrKhka ykajd h hq;=j ;sfnkjd'
miq.sh rdcH md,kh iska jHdmdl mirhg wys;lr n,mEula we;s lrka
fndfyda wdh;kj, jdKscuh l%shdld;ajhkag ydks l< neka fYaIfhkau
wlukH we;s rdcH jHdmdr kej; k`.d isgqug iy cd;Hka;r fj<|du
inkaO m%;sixialrK ykajd ug mshjr .ekSu b;d jeo.;a jkjd'

fun

m%h;akhka" Yla;su;a m%;sm;a;s rduqjla ;=< l%shd;aul lsu hqKq wdl


l<ukdlrKhlg Wmld jk w;r th miq.sh rch iska islrk ,o
wl%l;dj,g yd;amiska fjkia ;;a;ajhla jkjd'
15.

.re l:dkdhl;=uks" j;udkfha rdcH jHdmdrhkays mj;sk lK.dgqodhl


;;a;ajh .ek u iska iia;rd;aulj lsjhq;= keye' oYl .Kkdjla ;=< tl;=
we;s mdvq iy W!K fufyhq l%shdld;ajhg" tajdfha whq;= l<ukdlrKh o fya;=
we;s nj meye,sju ms<sUq jk w;r th NdKavd.drfha im;a wmf;a hdug o
fya;=jla ;sfnkjd' tuksid fun jHdmdr Yla;su;a fldg jvd M,odhS jHdmdr
njg mj;kh lsu i|yd mmQK m%;sixialrK jevigykla ykajdu
wjYHhs'

16.

wmkhk ixjOkh wmf.a b;d by< m%uqL;djhla jk w;r" wmkhk ixjOkh


i|yd jvd ys;lr jd;djrKhla ksudKh lsug n,dfmdfrd;a;= jkjd'

o<

foaYSh ksIamd;hg idfmalaIj wmkhk fkdlvjdu my; je ;sfnkjd' 1990


jIhkays ueo Nd.fha o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 30 lg jvd je m%;sY;hl
isg j;udkh jk g ishhg 15 muK olajd wmkhk my; jeu wdlhg
hym;a ;;a;ajhla we;s lrkafka keye' fujeks ;;a;ajhla hgf;a M,odhs;djh
jOkh lsu" fj<|fmd, myiql je lsu" oamdYh wdl iyfhda.s;d
.siq we;slr .ekSu" wdfhdack uKav,h m%;sixOdkh lsu" b;d w;HjYH
wdh;k msysgqu iy foaY

ksuh md,k bj;alsu hkdh b,lal lr.;a

fj<|du yd wdfhdack mok jQ m%;sixialrKhka ienE jYfhkau jvd fyd|


cd;Hka;r fj<| iy wdfhdack jd;djrKhlg
jYfhkau"

fya;= idOl jkjd'

we;a;

wm iska ksoyia fj<|dula fkdj idOdrK fj<|dula wruqKq lr

.kakd w;r tu.ska Kh we;s fkdlrk foaYSh wruqo,a rgg .,d tau;a u;a
lrkjd'
17.

flfia fj;;a" wmf.a l%ufohka" l=i,;djhka" l%shdj,Ska iy M,odhs;djh


jOkh lsu Tiafia wm wdlfha ;r`.ld ;;a;ajhka ;jrg;a jehqKq
lr.; hq;=j ;sfnkjd' M,odhs;dj je lsfuka wdl jOkh f.j;a lsu
b;d w;HjYH ;sfnkjd'

wm iska wfmalaIs; wdl jOkhg b;d wjYH

wx.hka f,i M,odhs;d jOkh" f;dr;=re yd ixksfok ;dlaIKh iy h;,

myiqlj, ixjOkh o ykdf.k ;sfnkjd' hdka;%SlrKh" frdfnda ;dlaIKh


yd f;dr;=re iy ixksfok ;dlaIKh ms,sn| f.da,Sh jYfhka isjk hqKqjg
wod,j wmf.a ksmqK;d hdj;ald,Sk h hq;=hs'

wOHdmk lafIa;%h" mfhaIK yd

ixjOk lghq;=j, fukau csg,alrK h;, myiqlj, flfrk wdfhdack


u.ska kj wjia:djka .%yKh lr .ekSug wmg yelsjkjd'
18.

Y%S ,xldj m;a rdcHhla u ksidfjka" id.rh u`.ska Wmojkq ,nk wdl im;a
iNdrh Wmu f,i m%fhdackhg .; hq;= jkjd'

id.r mfhaIK" ixpdrl

jHdmdrh" jr im;a iy id.r im;a u.ska wdl yelshdjka by< kexu


flfrys wmf.a fYaI wjOdkh fhduq fjkjd'
19.

fiajd hqla;s oYlh f jkg wvqfjka mj;skjd' tla milska O wdl


Wm wxYhkays fiajl wjYH;d by< hka mj;sk w;r wfkla miska b;d iS;
ixLHdjla tjeks /lS rlaId i|yd b,a lrkjd'

wm jhia.; fjka mj;sk

iudchla u fya;=fjka Bg wod, ixlSK;d ;j;a je ;sfnkjd' fun


Wmk;Ska wmf.a jHdmdrhka u; m%n, wNsfhda.hla t,a, lr ;sfnkjd'

kj

wjia:djka we;s ;snqK o mj;sk llre kS;s moaO;sj, mj;sk jHdl+,;d u.ska
fujeks wjia:djka j,ska Wmu m%fhdack .ekSu iSud we;s w;r llre kS;s
m%;sixialrKh lsf wjYH;djh tu.ska ;yjqre lrkjd'
20.

b;d by< wdl jOkhla w;am;a lr .ekSu i|yd idj wdl ia:djr;ajhla
mj;ajd .ekSu b;d w;HjYH idOlhla jkjd' kg wm rg uqyqKmd ;sfnk idj
wdl wiu;=,s;;djh b;d ie,ls,af,ka hq;=j ksudKh lrkq ,nk m%;sm;a;s
;=<ska i|sh hq;=j ;sfnkjd' f yd inkaO m%;sm;a;s w;r" whjeh ys`.h h
yels idOdrK ugulg wvqlsu m%uqL wjYH;djhls' idj wdl ia:djr;ajh
<`.dlr .ekSu ;=<ska WoaOukh yd fmd,S wkqmd; jeu iy ksuh wkqmd;h
wjm%udKh u u.ska we;sh yels wkjYH mSvkh wvqlsug yd md,kh lsu
i|yd wjYH ish m%h;akhka h hq;=hs' WoaOukh jejSu ksid ck;djg |Sug
isj ;snQ Ialr;d wm l ;sfnkjd' wm iska f jk g WoaOukh md,kh
lsug iu;a we;s w;r th wmf.a wdl l<ukdlrKh ms<sn|j wdvnr h
yels ldrKhla' ck;dj mSvdjg m;a fkdlr fuu l%shdoduh iqNjdj bhg
f.khEug wjYH mshjr wLKavj .kq ,nkjd'

21.

f.da,Sh jYfhka isjk fjkial fya;=fjka ie,lsh hq;= ugulska m%d.aOk


wdfhdack uE; jirj, msg;g .,d f.dia we;s neka idj wdl l<ukdlrKh
Ialr we;'

fuu wNsfhda.h ch .ekSug w;sfl wdrlaIs; foaY ksuh

m%udKhla mj;ajd .ekSu i|yd wjYH iqiq m%;sm;a;s ykajd u u.ska wmf.a
wdlfha ndysr wxYh Yla;su;a l< hq;=f'
22.

wmf.a b;sls je lsug;a tajd jvd M,odhS wdl l,am fj; fhduq lsug;a
tu.ska wdl jOk yelshdj m%idrKh lsf wjYH;djhla

;sfnkjd'

wdfhdackh i|yd jk mirh jehqKq lsu b;d jeo.;a jk w;r wmf.a


wdfhdack b,lal ksis m mj;ajdf.k hdu i|yd fYaI wjOdkhla fhduq lsug
wjYHhs'

jHdmdr mj;ajdf.k hdu ;yjqre lsu i|yd by< wfmalaIdjka iys;

m%;sixialrK jevms<sfj,la ykajd u ;=<ska w;ska ysjk jHjidhlhskag


wdfhdackh lsug ys;lr jHdmdl jd;djrKhla we;s lsu fukau kj
fj<|m,j,g msiSu myiq lr ,Su yd /lS rlaId wjia:d W;amdokh lsu wmf.a
wfmalaIdjhs'
23.

uQ,sl jYfhka ludka; fj; je keUqrejla we;s l=vd yd uOH mudK jHdmdr
wxYh wmf.a wdlhg b;d Yla;su;a odhl;ajhla ,nd fokjd' fujeks jHdmdr
we;s lsug" wdrlaId lsug fukau ixjOkh lsug wjYH uQ,H" wf, iy
wfkl=;a wod< myiql i,id,ka tu wxYh hqKq lsu flfrys wmf.a wjOdkh
fhduq ;sfnkjd'

l=vd yd uOH mudK jHdmdrj,g foaYSh yd foaYSh

inkaO;d f.dvk`.d .ekSu i|yd wjYH jk fmd myiql hqKq lsug;a"


cd;Hka;r fj<|m,g msiSug;a wjYH myiql i,ikjd' uQ,H myiql ,nd
.ekSu i|yd kg we;s ndOdj,g ms<shula f,i uQ,H myiql fj; m%fYu
myiq lsu i|yd wjYH m%;sm;a;s imdokh lrkq ,nkjd'
24.

f;dr;=re hq.h i|yd m%fYf ia:dkh jk csg,alrKh ;=<ska ,nd.; yels


m%;s,dN Y%S ,xldj iska Wmu jYfhka ,nd.; hq;= njg ud ;rfha Yajdi
lrkjd' wekf,d.a ^Analogue) bf,lafg%dksl iy hdka;%sl Wmdx.j, isg csg,a
;dlaIKh olajd is we;s ;dlaIK lafIa;%fha kj m%jK;d ;=<ska isjk Yauh
ckl ixjOkh is;d .ekSug j;a fkdyels ;r fjkjd'

wm iska furg

csg,alrKh i|yd jQ l%shdj,sh f jk g wdrN lr we;;a tys Wmu ;,hg


,`.dug .= .ukla hd hq;=hs'
25.

.re l:dkdhl;=uks" ixjOkfha ;sridr nj ;yjqre lr .ekSu msKsi wm iska


,nd .kakd wdl jOkfha f.h muKla fkdj" tys iajNdjh yd rgdj ms<sn|j
o ie,ls,su;a jkjd' fun m%h;akhla u.ska ixjOkfha m%;s,dN iudcfha iEu
;,hla fj;u iudkj ys hkq we;s njg iy;sl flfrkjd'

26.

bv" ksjdi" wOHdmkh yd fi!LH jeks uQ,sl wjYH;d imQK lsu i|yd jk
wjYH;djh flfrys wmf.a fYaI wjOdkh fhduq ;sfnkjd'

tuksid" fuu

l%shdj,sh .gu mj;ajdf.k hdu ;yjqre lsu i|yd wjYH jeoshqKq ls


wLKavj is lrkq ,nkjd'
27.

f.d ck;djf.a meje;au je hqKq lsu i|yd jk wfma wNs,dYh ;=< hqKq
;dlaIKh mok lr.;a mshjr ykajd fokq ,nkjd'

28.

Y%S ,xldf rdcH wxYh uyck ys;ld" ck;djf.a wjYH;d iy jqjukd inkaO
j.h hq;= jkjd fukau" m%;spdr o lah hq;= jkjd' jvd ldhlaIu yd M,odhS
l%shdj,shla ;=<ska ks,Odjdoh wvq lsfuka jvd uyck ys;ld rdcH fiajhla
iy;sl lsu wmf.a n,dfmdfrd;a;=jhs'

29.

wm okakd m l<ukdlrKfha Nd; jk m%Odk ldh idOk oYl (Key


Performance Indicators - KPIs) fndfyda rgj,a iska iqNjdj ;u wdh;k yd
fiajlhkaf.a ldhidOkh we.hSu i|yd fhdod .kakjd' ta wkqj wju jYfhka

rdcH wxYfha m%uqL wdh;k lsysmhlgj;a m%Odk ldh idOk oYl ykajdug
we;s yelshdj wm iska fidhd n,kq ,nkjd'
30.

kEu ixjOk l%shdj,shl mirfha ;sridr meje;au b;d w;HjYH wx.hla


jkjd'

tneka Y%S ,xldj f,dalfha wfkla rgj,a o we;=j f.da,Sh WIaK;ajh

ms<sn|j meia .siqfuys w;aika lrejl= fuka f i|yd we;s wmf.a lemu
fmkakq lr ;sfnkjd'
31.

Y%S ,xld ck;djf.a cSjk ;;a;ajh Wiia lsf l%shdj,sfha 2030 jif tlai;a
cd;Skaf.a ;sridr ixjOk kHdh m;%fha we;s jeo.;alu wm rch iska f;are
f.k ;sfnkjd' iefjdu we;=,;a jk mq,a m%;sm;a;s rduqjla u.ska rf wdl"
iudcSh yd mird;aul m%uqL;d" uOHld,Sk yd .=ld,Sk ixjOk ie,iq ;=<
we;=,;a lrka fuu kHdh m;%h l%shd;aul lsu iy;sl lrkq we;s'

32.

.re l:dkdhl;=uks" w;S;fha W;=re iy kef.kysr m%foaYj, ;snQ m%Yak i|yd


fjka fjka jYfhka ms<sh ,nd ug lghq;= lr ;sfnkjd' W;=re yd kef.kysr
m<d;aj, iy rf wfkl=;a m%foaY w;r mj;sk iudcuh yd wdluh
wiu;=,s;;djka 2020 jk g bj;a lsug lghq;= lsu wmf.a wfmalaIdjhs'

33.

.re l:dkdhl;=uks" rcfha Kh nr ms<sn|j fuu rch fYaI wjOdkhla fhduq


lr ;sfnkjd' wmf.a orejka u; Kh nr ksid we;s ;sfnk mSvdld nj bj;a
lsu i|yd wm rch lem iskjd' f inkaOfhka rf ixjOkhg
iDKd;aul n,mEula we;s fkdjk wdldrhg ilia lrk ,o m%;sm;a;s iy
jevigyka l%shd;aul l< hq;=hs' rch iska jir 13 la olajd wksjdh jk mdi,a
wOHdmkh" jD;a;Sh" ldl iy YajoHd, wOHdmkh i|yd we;s bvlv mq,a
lsu i|yd .kq ,nk l%shdud. o f i|yd Wmld jkq we;'

34.

2017 jIfha whjeh fhdackd ilia lrk ,oafoa O ugka woyia uiSf
l%ufohla ;=<sks' fuys fYaIfhkau whjeh inkaOfhka uyck woyia uid
isk ,o nj ud i|yka lsug leu;shs'

whjeh ilia lsf ldhfha

b;sydifha m<uq j;djg udf.a u`.fmkau hgf;a uqo,a wud;HdxYh iska zz2017
jIh i|yd whjeh ilia lsf uyck iyNd.s;ajh ,nd.ekSuzz hk f;audj
hgf;a kejq uqyqKqjrlska lghq;= l<d'' tfiau f i|yd YajoHd, 12 l isk
Ydia;%{hskaf.a o iyfhda.h ,nd .;a;d'

Bg wu;rj" O uyck lKavdh

rdYshla iy ;j;a Yd, msila f i|yd O whqka odhl;ajh ,nd ka w;r f


wjia:df Tjqka ishfokd fj; udf.a lD;{;djh mskeug leu;shs' fuu
l%ufoh ;=<ska wm whjeh ilia lsfoS . ugf isk uyck;djf.a woyia
fuu l%shdj,sh ;=<g ,nd .ekSf wruqfKka lghq;= lrk ,o nj o i|yka lsug
leu;shs'

tajdhska ie,lsh hq;= fhdackd m%udKhla iqiq m fuu whjeh ;=<g

we;=,;a lr ;sfnkjd'
35.

;ud wdorh lrk wh fj; i;aldr lsu Y%S ,dxlslhska w;S;fha isgu mj;ajdf.k
tk hym;a im%odhla'

f inkaOfhka wm ljr ugul iskjdo hkak

zzm;Hd.h ms<sn| f,dal oYlhzz

^World Charity Index) u.ska ikd: lr

;sfnkjd' wmf.a iudcSh hymeje;au ms,sn|j f,dal m%cdj iska ukskq ,nk fuu
Yaj ;;a;ajh ;jrg;a Yla;su;a lsug wm ne|S iskjd' tneka O wruqKq
bgqlr .ekSu fjkqfjka lrkq ,nk iudc fiajd lghq;= kj uqyqKj
q rlska
ls%hd;aul lsug lghq;= lrkq we;s' iudcfha jvd;a myiqfjka mSvdjg m;ah yels
fldgiaj, la.ek<s i|Su i|yd Yla;su;a iqnidOk jevms<sfj,la w;HjYH nj
wm ms<s.kakjd'
36.

ishu Y%S ,dxlslhska fj; jvd fyd| fyg ojila Wodlr,Su fjkqfjka wm hk
.ufka kj wNsfhda. rdYshlg uqyqK ug wmg is ;sfnkjd'

fYaIfhkau

jhia .;jk jeys mrmrdj idfmalaIj jeu ;=<ska wdlh iy iudch u;


mekfjk uy;ajQ n,mEu wmf.a fYaI wjOdkhg fhduqjQ lreKla'
37.

odhl;ajhla fkdue;s rcfha Y%du jegqma l%uh b mrmrd .Kkdjlg mSvkhla


we;s h yels M, mdl ,efnk ixlSK ;;a;ajhl mj;sk nj i|yka l< hq;=hs'
rcfha whjeh ;=< fuu Y%du jegqma l%uh fjkqfjka ug isj we;s jeh nr
m%Odk ia:dkhla .kakjd'

ta ;=<ska wkd.;fha Y%dlhska fjkqfjka jvd;a

fyd|ska fiajhla ,nd h yels iqiq l,am fhdackd ykajdf wjYH;djh j


u;= lrkjd'
38.

rch iska fhdackd lrk ,o O lafIa;% hgf;a ykajd fok ,o m%;sixialrK


l%shdjg kexf fkdfhla wjia:dj, w;sfYdala;sfhka

lrkq ,enQ fpk

ksid iSudjka mek ke.S ;sfnkjd' cd;sl hym; fkd;ld yqfolau foaYmd,k
fjkial u; reoaO u; we;s lsug W;aidy orK mqoa.,hska ksid rg ;=<
wksYa; Ndjhka f.dv kef.kjd'

mj;sk .egj,g i fidhd .ekSug

laula fkdue;sj foaYmd,k wfmalaId Nx.;ajfhka fkdu`. .sh mqoa.,hska iska


ck;dj uq,dlrka frdaO;d jevigykaj,g iyNd.s u cd;sfha wjdikdjls' Y%S
,dxlslhska fj; jvd hym;a fyg khla Wodlr,Su i|yd wjYH m%;sixialrK
l%shd;aul lsu msKsi ish Y%S ,dxlslhska fm< .efikq we;ehs wm wfmalaId
lrkjd'
39.

rg ixjOkh lsu i|yd b laula iys; fyd|ska ie,iq lrk ,o m%;sm;a;suh


rduqjla wm bm;a lrkjd' kg mj;akd iy bfha u;=h yels wNsfhda.j,g
uqyqK ug iy tajd id:l f,i l<ukdlrKh lr .ekSug yelshdj we;slr
.ekSu i|yd wm fj; we;s hym;a lau l%shdjg mj;kh lr .; hq;= jkjd'
wmg bfha .uka l< hq;=j we;s ud.h myiq tlla fkdjk nj wms okakjd'
tkuq;a" tfia lsug wjYH yelshdj we;s njg wmg Yajdihla ;sfnkjd' wm
bfha mj;sk .eg msgqlSug fhda.H kjH l%fudamdhka o we;=,;a lr .kska
lemulska hq;=j ish wNsfhda.hkag uqyqK fokjd'

40.

wmf.a rch fj; fhduq lrk ,o ck;d wfmalaIdjka iy mejreKq ldhhka bgq
lsug w;s.re ckdm;s ffu;%Smd, isfiak ue;s;=ud;a .re w.%dud;H rks,a
l%uisxy ue;s;=ud;a wjOdkhlska yd lemulska hq;=j lghq;= lrkq ,nkjd'
fuu ldhNdrh jir 2020 tydg o l%shd;aul fjkjd' f wkqj 2015 ckjd 08
k ck;dj fjkqfjka jQ fmdfrdka wms ta whqkau h:d m bgq lrkq ,nkjd'

II fldgi
lDIsludka;h
41.

.re l:dkdhl;=uks" lDIsludka;hg wfma wdlfha" wfma iudcfha iy wfma


ck;fha Yd, jeo.;alula ysfjkjd' tu ksid lDIsldl wxYhg uq,a ;ek
foka whjeh fhdackd bm;a lsu wdrN lsug ud leu;shs' wdydr ksIamdok
iy lDIsluh wdY%s; ksIamdok wdkhkh i`oyd jdIslj remsh,a ,shk 200 la
muK wm iska jeh lrkjd' bv l=vd len,s jYfhka mej;Su" kk ;dlaIKh
yd lDIsldl l%ufo Nd;hg fkd.ekSu iy ia:djr lDIsldl m%;sm;a;s
l%shd;aul fkdu" lDIsldl wxYh ;ju;a hemq ugf mej;Sug fya;=
;sfnkjd'

42.

lDIsldl wxYfha ksr; ,shk 2'5 la muK jk ck;djf.ka je fldgilf.a


udisl wdodhu o< jYfhka remsh,a 25"000 la muK jk w;r th rf idudkH
udisl wdodhu jk remsh,a 41"000 g jvd wvqh'

43.

.re l:dkdhl;=uks" tla hq.hl fmr. OdkHd.drh jQ rgla fujka ;;a;ajhlg


m;a ;su wmg ms<s.; yels ;;a;ajhla fkdf' wvq M,odhS;djla iy wvq wdodh
iys; iS; fNda. m%udKhla u; r`od mj;sk hemq lDIsludka;h" jdKsc
lDIsludka;hla njg mj;kh lr f.dkaf.a wdodh by< kexug;a iq
mudK ksIamdolhska uyd mudK ugf lDIs wmkhklrejka olajd hqKq
lsug;a

iyfhda.h

,nd

ug

wmf.a

rch

n,dfmdfrd;a;=

fjkjd'

.re

l:dkdhl;=uks" j.d len,s f ;;a;ajh ;=< wmf.a f.dkag ksIamdokfha


Wmu m%;sM, ,nd .ekSug wiSre we;s w;ru ksIamdok i`oyd m%Yia: ,la ,nd
.ekSug fkdyels Tjqka w;ruehkaf.a f.dre njg m;a lr ;sfnkjd' wmf.a
f.dkag Kh ,nd .ekSu fukau Tjqkaf.a ksIamdok yd fiajd i`oyd fyd`o ,la
,nd foka Tjqkaj in,.ekau f.d iuQmdldr u.ska is l< yels nj ud
Yajdi lrk w;r ta i`oyd f.d iuQmdldr we;s lsu wm iska .kajkq
,nkjd'
44.

lDIs ksIamdok i`oyd jk w.h odufha (Value Chain) jvd;a ys;lr yd wLKav
meje;aula we;s lsu i`oyd l=vd mudK f.d ksIamdolhska yd uyd mudKfha
, .kakka iys; ndysr f.dka ,jd ksIamdokh lsf l%ufoh (out-grower
model) Nd;d lsu ud .kajkjd' .re l:dkdhl;=uks" f i`oyd ;j rg;a

iydh ug" Nd;hg fkdf.k we;s iy wdluh jYfhka M,odhS;djhla


fkdue;sj fhdodf.k we;s bv ldIsludka;h i`oyd ksoyia lsug;a" kj
;dlaIKh iy kj lDIsldl l%ufo Nd;hg myiql ie,iSug;a" jvd M,odhS
f,i bv Wmfhda.S lr.kska by< M,odjla ,nd fok Y% fnda. j.djka is
lsug;a myiql ie,isug;a rch n,dfmdfrd;a;= fjkjd' fuu.ska hym;a uQ,H
myiql i`oyd yd fj<ofmd< i`oyd f.dkag m%fYhka we;s lsug o myiql
i,ikq ,nkjd' tfiau" fuu myiql ie,iSu ;=<ska wdydr iqrlaIs;;djh ;yjqre

lsug;aa" ixpdrl lafIa;%fha wfmalaIs; jOkh;a iu`. f.d ksIamdok i`oyd je


h yels b,au imqrd,Sug;a" fYaIfhka ueofmr. fj<ofmd< ;=< we;s ie,lsh
hq;= wjia:djka m%fhdackhg .kska

f.da,Sh wdydr ksIamdok l%shdodufha

fldgialrejka ug;a yels fjkjd'


45.

m%Odk wdydr fnda. myla jk w," f,dl= EKq" ia" nvb`.= iy fidahdj,ska Y%S
,xldj iajhxfmdaIs; lsf wruqKska 2016 -2018 cd;sl wdydr ksIamdok jevigyk
wm iska kgu;a wdrN lr ;sfnkjd'

46.

jdKsc lDIsludka;hg mj;kh u i`oyd fYaIfhka hdka;%SlrKh ;=<ska


M,odhS;dj by< kxjk kk lDIsldl l%ufo m%jOkh lsu" `;s c, yd
is c, ;dlaIKh jeks by< jd ;dlaIKsl l%u Nd;d lsu fukau mqfrdal:k
Yaf,aIK ;=<ska ksjer ;SrK .ekSug bjy,ajk kk lDIsldl l%ufo
fhdod .ekSu jeo.;a jkjd' ta wkqj" " m,;=re" t<j" OdkH j." u,a iy f.j;=
j.djka i`oyd tjeks M,odhS;djh by< kxjk ;dlaIKsl l%ufo iy Nd;djka
fhdod .ekSug f.dka iy f.d ixOdk u;a lrkjd' tfiau" w,s.egfmar"
wkakdis" rUqgka" fn,a fmm" l=vd ;lald,s (Cherry Tomatoes), .,a ishU,d" fudr
jeks m<;=re yd t<j i`oyd tajdfhys w.h tl;= ls by< kexh yels lDIs
ieliq ludka; i`oyd jHjidhlhska u;a lrkjd' ta i`oyd f.dka" f.d
ixOdk yd lDIs ieliq wdh;k i`oyd fukau M,odhS;djh by< kexu i`oyd
fhdod .kakd ;dlaIKh yd Nd; l%u i`oyd jk Kh fjkqfjka ishhg 50 l
fmd,S iykdOdrhla ,nd ug ud fhdackd lrkjd'

47.

rg ;=< m%udKj;a .nvd myiql fkdue;s f .egjg i`ula f,i w;sla;


ksIamdokhla iys; f;dard.;a ia;%slalj," M,odhS;dj by< kexh yels
;dlaIKsl l%u yd Nd;djka fhdod .kska wju jYfhka fu%la fgdka 5"000 l
Od;djhlska hq;= ihsf,da (Silo) .nvd myiql we;s lsug wdfhdackh lrk uOH
mudK iy,a fuda,a yshka i`oyd o klg wju jYfhka fu%la fgdka 50 l
Od;djhlska hq;a fuda,a we;=,;a jk m by; iykodhS Kh fhdackd l%uh
j.d wxYh fj; o mq,a lsug ud fhdackd lrkjd'

48.

.re l:dkdhl;=uks" fuu fmd,S iykdOdr jevigyk i`oyd remsh,a ,shk 400

re' ' 400

la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


49.

me<E noaO lsu" j,a me< fk,Su jeks ldhhka i`oyd hka;% iQ;% Nd;d lsu
;=<ska tu ldhhka hdka;%SlrKh lsug f.dka iy f.d iuQmdldr u;a
lrkjd' ta i`oyd wdkhkh u; mkjd we;s tl;= l< w.h u; noao iy f.= noao
iy jrdh yd .=jkaf;dgqm, ixjOk noao wfydais lsug ud fhdackd lrkjd'
;jo" f.d iuQmldr i`oyd myiql ie,iSu msKsi ishhg 75 l fmd<S
iykdOdrhla o we;s kj Kh fhdackd l%uhla l%shd;aul lsu i`oyd remsh,a
,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

50.

.re l:dkdhl;=uks" wmkhk fj<ofmd, wruqKq lr.ksska hqKq ;dlaIKsl yd


lDIsldl l%ufo fhdod .kska jdKsc ugf t<j" m<;=re yd m%Odk wdydr
fnda. j. my j.d lsu i`oyd udre Th ol=Kq bjqr iy wfkl=;a m%foaYj,s ka

10

re' ' 50

rcfha bv wlalr 20"000 la ,nd fokjd' fuu jevigyk hgf;a" jdKsc ugf
f.dfhl= i`oyd >ld,Sk n l%uh hgf;a wju jYfhka wlalr 1"000 l N+
Nd.hla ,nd ug ud fhdackd lrkjd'
51.

.f,ka`Kqjej yd nq;a;, kj OdkH .nvdjkays kgu;a l%shd;aul lrkq ,nk


.=o l=;dkais uQ,HlrK l%uh ls,sfkdh" ukakdru yd we,smsfhys o
.vndjka blr l%shd;aul lsug lghq;= lrk w;r ta i`oyd kgu;a remsh,a
,shk 600 la fjka lr ;sfnkjd'

52.

fuu lafIa;%hg ;j rg;a iydhu i`oyd jhU YajoHd,h ;=< wdydr ;dlaIKsl
mfhaIK tallhla ia:dmkh lsug ud fhdackd lrkjd'

je,s wdlh
53.

.re l:dkdhl;=uks" 1992 jIfha rcfha j;=" m%dfoaYSh j;= iud. njg
mj;kh lsf wruqK jQfha j;= iud.j, l<ukdlrKh u;a lr tu j;=
,dN Wmhk wdh;k njg m;a lsuhs' flfia jqjo" kk lDIsldl WmlrK yd
Nd;hka i`oyd m%udKj;a wdfhdackhla is fkdu iy j;al wjNd;h ksid
M,odhS;djh ia:djr ugul fkdue;sj m%dfoaYSh je,s iud.j, ldhidOkh
b;d lK.dgqodhl ;;a;ajhl mj;sk nj jir 25 lg miq wo wmg fmfkkakg
;sfnkjd' ta wkqj" jvd;a ldhlaIu l<ukdlrKhla i`oyd tla iud.ulg ;nd
.; yels Wmu bv m%udKh wlalr 5"000 lg iSud lrk w;r tu iud.
taldnoaO lsug bvfokq fkd,ef' flfia jqj;a" tu.ska /lshd wysula is
fkdjk nj wm ;yjqre lrk w;r bv fjka lsf m%;slafIam lsf m<uq
whs;sh m%dfoaYSh je,s iud. i;= fjkjd'

f;a ludka;h
54.

wmf.a f;a wmkhkfhka je m%udKhla w.h tl;= fkdlrk ,o f;a

fya;=fjka Y%S ,xldf f;a i`oyd ,efnk , my< ugul mj;skjd' flfia jqjo"
2020 jk g f;a wmkhkh wefuldkq fvd, ,shk 5 olajd je lsug rch
n,dfmdfrd;a;= jk w;r ta i`oyd w.h tl;= l< f;a wmkhkh je lsu wjYH
jkjd' tneka" w.h tl;= l< f;a m%jOkh lsf m%;sm;a;s wkqj ikakdu
m%jOkh (brand promotion) i`oyd foaYSh f;a wmkhklrejkag wefuldkq
fvd,j,ska Kh ,nd .ekSug yels jk m Y%S ,xld f;a uKav,h u.ska wemlr
,nd ug ud fhdackd lrkjd'
55.

f;a ludka;lrejkaf.a woyia w;r uq,ska ;shqKq fnula mej;sh;a f;a wmkhk
wxYh ,sys,a lsf .eg inkaOfhka f jk g ie,lsh hq;= l;sldjla
f.dvke.S ;sfnkjd' f inkaO .eg mq,aj wOHhkh lsu ioyd .re
w.%dud;H;=ud iska lgqjla m;a lrkq ,enqjd' wod< ish mdYjhka iu.
m%udKj;a l;sldjlska f;drj wm f inkaOfhka wmlaIdld f,i lsis
;SrKhla fkd.kakd njg fuu .re iNdjg ud iy;sl fjkjd'

11

56.

.re l:dkdhl;=uks" jvd;a ir, jQ n yd ;Sre n jHqyhka ;=<ska f;a ludka;hg


myiql ie,iSu i`oyd f;a j, 'r'.e (CIF) < u; wh lrk ishhg tll
wdkhk wmkhk md,k .dia;=j wfydais lsug;a" f;a weiqre u; wh lrk .dia;=
bj;a lsug yd ixfla; (Logo) ,shdmxh u; wh lrk .dia;= bj;a lsug;a ud
fhdackd lrkjd' Y%S ,xld f;a uKav,fha fuf;la

ldKav 6 la hgf;a mej;s

jdIsl n,m;% w;a lsu" Yd, iud. i`oyd remsh,a 500"000 l yd l=vd iud.
i`oyd remsh,a 50"000 l .dia;=jlg hg;a jk f,i ldKav 2 la hgf;a wh lrk
m ir, lsug;a ud fhdackd lrkjd'
57.

ie,lsh hq;= Yd, f.da,Sh fj<`om,la we;s CTC f;a m%jOkh .kajkjd' w.h
tl;= lr kej; wmkhkh i`oyd CTC f;a wdkhkhg myiql ie,iSu i`oyd f;a
wdkhkh lrk wjia:df Tjqka uqyqK fok ndOl ,sys,a lsug ud fhdackd
lrkjd'

58.

j;udkfha li, f;a wmkhkh lrk nj ud okakjd' th zisf,daka Z kduhg


Yd, wys;lr n,mEula we;s lrk neka li, f;a wmkhkh i`oyd jk ;yku
b;d j l%shd;aul lrk f,i wod< n,Odkaf.ka ud b,a,d iskjd' tu
fr.=,dis lvlrkakka u; f;a lsf,dajla i`oyd remsh,a 300 l ov uqo,la mkjk
w;r tu l%shdj,sfhys kshq;= ish fokd ta inkaOj j.lSu h hq;= fjkjd'

rn ludka;h
59.

rn kej; j.dj" je M,odjla iys; me, y`kajd u" jeys wdjrK ;dlaIKh
jeks f;dr;=re we;=<;a zrn i`oyd jk uyd ie,eiauZ jydu l%shd;aul lsug;a Y%S
,xld ma,diala yd rn wdh;kfhys b;d by< ;dlaIKfhka hq;= Finite Element
Analysis Stimulation uOHia:dkhla msysgqu i`oyd remsh,a ,shk 50 la fjka

re' ' 50

lsug;a ud fhdackd lrkjd' rn kej; j.dj i`oyd remsh,a ,shk 900 la fjka
lrka rn j.d wxYh i`oyd wdfhdackh wLKavj lrf.k hkjd'

fmd,a ludka;h
60.

fmd,a j.dlrejkaf.a by, b,aug i,k fia cdkuh jYfhka m%Yia; by<
M,odjla iys; frdamK jH ksmoug ud fmd,a mfhaIK wdh;kh u;a
lrkjd' fmd,a mfhaIK wdh;kfha fmd,a ieliq mfhaIK wxYh klrKh
lsug;a fmd,a j.df lD ydks me;sreKq uQ,l
s m%foaYhka iia;rd;aulj is;sh
.; lsug;a fmd,a mfhaIK wdh;kh yd fmd,a j.d lsf uKav,h fj;
remsh,a ,shk 75 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

61.

rch foaYSh fmd,a ludka;h i`oyd m%udKj;a /ljrKhla ,nd ;snqK o tys
imQK M, fk,d .ekSug wiu;a ;sfnkjd' .re l:dkdhl;=uks" w.h tl;=
lsu u.ska rfgys fmd,a ieliq ludka;h hqKq lsf Yd, bvlvla
mj;skjd' ta i`oyd w.h tl;= lr wmkhkh lsug wuqjH f,i fhdod.; yels
fmd,af;,a ksIamdok wdkhkhg wjir ug ud fhdackd lrkjd' tu jHdmdrhka"

12

re' ' 75

;u ksIamdok wmkhkh lrk g Tjqka iska wod< wuqjH wdkhkfha f.jkq


,nk n m%;smQKh lsug iqiql ,nkjd'
62.

ck;d j;= ixjOk uKav,h iy Y%S ,xld rdcH je,s ixia:df l<ukdlrKh
hgf;a wlalr 23"400 la muK mj;sk w;r tajd W!k Wmfhdack ;;a;ajfha
mj;skjd' tajdfha idudkH M,odj cd;sl idudkH M,od ugug jvd my< ugul
mej;Su iy tu.ska

.ska .gu is we;s w,dNhkaf.a Yd,;ajh fya;=fjka

rch u; wl houla meg ;sfnkjd' tfyhska" tu bv iy wfkl=;a j;al


f.d iuQmdldr iy ;reK ixOdk yryd m%Yia; ugka Wmfhdackh lsug
rch n,dfmdfrd;a;= jk w;r ta i`oyd myiql ie,iSug ck;d j;= ixjOk
uKav,fha iy Y%S ,xld rdcH je,s ixia:df lghq;= 2017 isg m%;sjHqy.;
lrkjd' fuu ;SrKh fya;=fjka lsis /lshd wysula is fkdjk njg kej;;a
ud ;yjqre lrk w;r fuu.ska n wdodhka remsh,a ,shk 29 l b;shla
wfmalaId lrkjd'
63.

j;udkfha m%Odk fj<o jH jk f;a" rn iy fmd,a idudkH fjkafoais u.ska


wf, lrkq ,nk w;r ta i`oyd Yd, ld,hla .;jk w;ru fufyhf
m%dfhda.l
s

.eg

mj;skjd'

tneka

iajhxl%Sh

fj<`o

NdKav

yqjudre

uOHia:dkhla (Commodity Exchange) hqKq lsu i`oyd remsh,a ,shk 75 la fjka


lsug ud fhdackd lrkjd' thg wu;rj Y%S ,xld f;a uKav,h" fmd,a ixjOk
uKav,h iy wmkhk ixjOk uKav,h iskao Tjqkaf.a fiia wruqo,a fhou
u.ska f i`oyd odhl jkjd we;'

iSks ludka;h
64.

.re l:dkdhl;=uks" iSks wdkhkh i`oyd jdIslj wefuldkq fvd,

,shk

250 - 400 la muK jeh lrkq ,nkjd' flfia fj;;a" rg ;=< iSks ksIm
a dokh
lsf by< yelshdjla mj;sk nj;a tu.ska foaY ksuh msg;g .,dhdu
kej;au muKla fkdj rg;=< /lshd W;amdokhla is lsug o yelsjk nj;aa
lshkak ud leu;shs' tneka foaYSh f.dka Wla j.dj i`oyd u;a lsu i`oyd
ludka;Yd,df ksIamdok msjeh u; mok jQ , iQ;%hla u;" Wla o`vq fu%la
fgdka 1 la i`oyd remsh,a 5"000 l wju ,la 2017 ckjd 1 k isg y`kajd ug
ud fhdackd lrkjd' fudKrd.," uvl,mqj" ls,sfkdh iy wmdr hk
ia;%slalhkays klg Wla o`vq fu%la fgdka 2"000 la weUh yels iSks
ludka;Yd,d msysgqu i`oyd wdfhdackh lrk f,i foaYSh fukau foaYSh
wfhdaclhkag wm wdrdOkd lrkjd' ta i`oyd ndysr f.dka hgf;a Wla j.d lsug
wm rcfha bv wod< ludka;Yd,d fj; ,nd fokjd' tfiau" tu wdfhdack i`oyd
ishhg 100 l m%d.aOk ukdjla (Capital Allowance)

,nd fokq we;s' tfukau"

jkdlu tl;= lsu msKsi wuq iSks leg (Sugar Crystal) wdkhkh u;a lrkq we;'
65.

lD Wjre yd jk w,s fya;=fjka isjk j.d ydks iy , WPdjpkhkaf.ka is


jk wys;lr n,mEj,ska Wla f.dka wdrlaId lr .ekSu i`oyd wdkhksl iSks

13

re' ' 75

u; ishhg 2 l yd wdkhksl t;fkda,a u; ishhg 5 l fiia noaola mekfuka


,efnk wdodhu u.ska iSks i`oyd ia:dhslrK wruqo,la (Sugar Stabilization Fund)
msysgqug;a ud fhdackd lrkjd'

ls ludka;h
66.

.re l:dkdhl;==uks" foaYSh ls ksIamdokh ;ju;a uqukskau foaYSh b,au


iemsug ;r m%udKj;a keye' 2015 jIfha lsrs ksIamdokh ,Sg ,shk 375 la
olajd jOkh jqjo wm ;ju;a o< jYfhka jIhlg lsms fu%la fgdka 81"000
la muK wdkhkh lrkjd' ta wkqj rfgys hr ls ksIamdokh je lsu i`oyd
by, ls ksIamdokhla iys; Wiia ;;a;ajfha ls .jhska 15"000 la wdkhkh lsug
wm foaY rgj,a iu`. idlPd lr tl`. ;sfnkjd' thska wju jYfhka ls
.jhska 10 la ne.ska ls f.dka fj; ,nd fok w;r tu tla f.dfhl= wju
jYfhka iuDoa,dNSka fofofkl=g ;u f.dfmdf,ys /lshdjka ,nd h hq;=
jkjd' ls .jhska , .ekSu i`oyd f.dkag h yels uqo, yd wdkhksl ,
w;r mr;rh rch iska uQ,Hkh lrkq ,nk w;r ta i`oyd remsh,a ,shk 400 la

re' ' 400

fjka lsug ud fhdackd lrkjd' fYaIfhka cd;sl mY= im;a ixjOk


uKav,fha f;dard.;a ia;%slalhkays W!k Wmfhda.S yd Nd;hg fkd.;a bvj,
rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajfhka foaYSh ls f.d l,dm msysgqu u;a
lrkjd' tu.ska tu m%foaYhkays wod< lafIa;%fha ludka;h we;s jkjd'
67.

miq.sh jIfha .%E 400 l foaYSh ls melegqjla remsh,a 295 lg wf, lsf
l%ufohla wm iska y`kajd fokq ,enqjd' fuh ls ms i`oyd cd;Hka;r ,
by< .sh o foaYSh ls ksIamdolhska yd mdfNda.slhskag iydh u i`oyd wLKavj
mj;ajdf.k hdug ud fhdackd lrkjd' f i`oyd remsh,a ,shk 200 la fjka

re' ' 200

lsug fhdackd lrkjd'

jr ludka;h
68.

.re l:dkdhl;=uks" 2015 wmf.a jr yd jr wdY%s; wmkhkhka o< jYfhka


wefuldkq fvd, ,shk 163 l muK ugul mej;=Kd' b jir ;=fka isg
myl ld,h ;=< wju jYfhka mia .=Khlska wmkhk wdodh by< kexf
ie,lsh hq;= yelshdjla mj;sk w;r th ll=jka" fmdlsiaika" fn,a,ka iy
biaika w.h tl;= lsfuka f;drj wmkhkfhka muKla fkdj u;aiH ieliq
iy ka lsu jeks w.h tl;= l< ksIamdok f,i wmkhkh lsu u.ska is l<
yels fjkjd' ta i`oyd ynkaf;dg" ukakdru iy uvl,mqj hk ia;%slalj,
c, j.d ludka; l,dm msysgqug remsh,a ,shk 500 la fjka lsug ud
fhdackd lrkjd' nyqk jr hd;%dj, fufyhq ldhlaIu;djh je lsf
wruqKska yd miq wiajkq ydksh wju lsu i`oyd kj ;dlaIKh y`kajd u u;a
lrkjd' ;j rg;a jr ludka;hg myiql ie,iSu i`oyd fu%la fgdka 1"000
l Od;djfhka hq;a .nvd myiql fm!oa.,sl yd rdcH wxYfha iyNd.S;ajfhka
lag jr jrdfha msysgqu i`oyd u;a lrkjd' ta w;ru" jr jrdhkays h;,

14

re' ' 500

myiql fukau kex.=r myiql je hqKq lsu i`oyd remsh,a ,shk 1"350 la
kgu;a fjka fldg ;sfnkjd'

tfiau .kaor jr jrdh ixjOk jHdmD;sh

i`oyd remsh,a ,shk 100 la fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'


69.

ynkaf;dg" uvl,mqj iy hdmkh we;=<;a rfgys fjr<dikak ia;%slal oyhl


l,mq yd fjr<dikak jr ksjdi iy jfkdamdh je hqKq lsu i`oyd remsh,a
,shk 1"200 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

70.

re' ' 100

re' ' 1200

h jr ludka;fha ixjOkh u.ska" fmdaIK W!k;d wju lsu" /lshd


wjia:d we;s lsu" ludka; je hqKq lsu jeks nyqO m%fhdack ,nd fokq
,nkjd' tneka zjejla iys; .ulaZ jevigyk hgf;a taldnoaO h .udk 100
la we;s lsu i`oyd remsh,a ,shk 300 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

71.

re' ' 300

.re l:dkdhl;=uks" je jYfhka O j.fha u;aiH megjqka iemhSu ;=<ska


ludka;h hqKq lsug myiql iemhsh yels wdldrhg cd;sl c, ixjOk
wldfha l%shdldrl mq,a lsug Tjqka u;a lrkjd' ta fjkqfjka remsh,a
,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' tfiau" jr ludka;h by<

re' ' 50

ugka jdKsclrKhg ,la lsug inkaO mfhaIK lghq;= je lsu i`oyd


cd;sl c, mfhaIK wdh;kh (NARA) u;a lrjkjd'

l=l= ludka;h
72.

.re l:dkdhl;=uks" nv b`.= l=l= wdydr ksIamdokh i`oyd wjYH m%Odk


wuqjHhs' wmf.a uq jdIsl nv b`.= ksIamdokh fu%la fgdka 225"000" la jk
w;r th foaYSh jdIsl nvb`.= wjYH;djh jk fu%la fgdka 400"000 imqrd,Sug
m%udKj;a fkdjk nj ud ms<s.kakjd' ta ksid i;aj wdydr ksIamdok ludka;h
i`oyd foaYSh nv b`.=" fj<`om, ;=< ys`.jk wjia:dj, tfia wjYH nvb`.=
m%udKh i;aj wdydr ksIm
a dolhskag fiia noaola u; wdkhkh lsug wjia:djla
,nd fokjd' fuu fiia n l=l=,a uia wmkhkh lrkq ,nk wjia:df
wmkhkh lrkq ,nk l=l=,a uia m%udKhg idfmalaIj wmkhk n m%;sodkhla
(Export Rebate) f,i ,nd fokjd'

73.

fl ld,Sk jYfhka fj<`om, ys`.h mshjd .ekSu i`oyd wdkhk fhdod .;a;o th
> ld,Sk ms<shula jkafka keye' ta wkqj" wju jYfhka ndysr f.dka 10"000 la
we;=,;a jk m (Out-Grower System) wlalr 20"000 la j.d lsf jevigyfkys
wdfhdackh lsug fm!oa.,sl wxYh u;a lrkjd' fuys wdfhdaclhska iska
M,odhS;djh by< kexug jHdma;s fiajd ,nd u wjYH jk w;r rch iska
Tjqkaf.a Kh i`oyd jk fmd,S hofuka ishhg 50 la orkq ,nkjd' ta i`oyd
remsh,a ,shk 350 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

74.

re' ' 350

.=Kd;aul ;;a;ajfhka hq;= l=l= ksIamdok mdfNda.slhskag myiqfjka ,nd


.ekSug yels jk m udi 48 lska mshfjk Kh l%uhlg kj iajhx /lshd,dNS
fjf<`ka 15"000 la i`oyd wYS;lrK ,nd fok f,i ud l=l= ksIamdolhskaf.ka
b,a,d iskjd' f i`oyd jk Kh fmd<S hou uqukskau rch iska orkq ,nk

15

re' ' 75

w;r ta i`oyd remsh,a ,shk 75 la 2017 jir i`oyd fjka lsug ud fhdackd
lrkjd'
75.

l=l= md,k ludka;fha ksr;jkakka iu. lrk ,o idlPdj, fy<s jQfha


l=l= uia u; mkjd we;s Wmu is,a,r , fuu ludka;h fjkqfjka ;j rg;a
wdfhdackh lsug m%Odk ndOlh we;s njhs' ta wkqj" kg mj;sk Wmu is,a,r
, ,sys,a lrk w;r ksIm
a dolhskaf.ka ud b,a,d iskafka imQK l=l=f,l=f.a
(whole chicken) , lsf,da 1 la i`oyd remsh,a 420 lg wvq ugul mj;ajdf.k

hk f,ighs' tfukau uq fj<om, l=l= uia iemhqfuka ishhg 40 la imqK


l=l=,ka (whole chicken) f,i fj<`om,g iemhsh hq;= fjkjd' flfia jqjo"
wdidOdrK f,i fj<`ka , by< kxjkafka k fj<`om, , md,kh lsu
i`oyd l=l= uia wdkhkh lsug rch lsisfia;a miqng jkafka keye'
76.

;jo" kj ims .%dh Kh fhdackd l%uh hgf;a l=l= megjqka ckk uOHia:dk
we;s lsug wmf.a rch iska fm!oa.,sl wxYh .kajkjd' ta i`oyd remsh,a
,shk 100 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

re' ' 100

u,a j.dj yd is;=re u;aiH ludka;h


77.

.re l:dkdhl;=uks" jOkh jk u,a j.dj .ekau i`oyd me, ;jdka 2"000 la
we;s lsu fjkqfjka rch iska ishhg 50 l Kh fmd,S iykhla ,nd ug
n,dfmdfrd;a;= fjkjd' f i`oyd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd

re' ' 50

lrkjd' Bg wu;rj" ishhg 50 l fmd,S iykhla ,efnk kj ims .%dh Kh


fhdackd l%uh hgf;a Wmuh remsh,a ,laI 5 la olajd jQ Kh ,nd u ;=<ska o
thg iyfhda.h ,nd fokq we;' fuu Kh fhdackd l%uh is;=re u;aiH
ludka;hg o jHdma; lrkjd' tu.ska is;=re u;aiH j.dlrejka iu`. ndysr
j.dlrejkao inkaO u u.ska (out grower system) jvd je Nj;djhlska fuu
ludka;h jHdma; lsug yels fjkjd' f i`oyd remsh,a ,shk 25 la fjka
lsug ud fhdackd lrkjd'

w;=re fnda. j.dj u;a lsu


78.

rn" fmd,a j.djka iu`. fldfldajd" fldams" mqjla iy .ia jeks fnda. w;=re
fnda. f,i j.d lsu .kajk w;r fuh l=vd j;= yshkaf.a bv Wmu
M,odhS f,i fhdod .kska wdodhu je lsug fya;=jkq we;'

jdud. iy uyje,s ixjOkh


79.

.re l:dkdhl;=uks" fudr.ylkao" Wud Th yd hdka Th jeks W;=re" kef.kysr"


jhU" W!j iy ol=Kq m<d;aj, f.d mjq,aj,g m%;s,dN ,efnk nyq ldh
jdud. jHdmD;s lkka wjika lsug wmf.a rch lghq;= lrkjd' fuu
jHdmD;s u.ska f.d;ekaj,g wjYH;djhla jk c, iemhqug wu;rj ,sn,
ksIamdokh fukau mdkSh c, iemhqu o is lrkq ,nkjd' fuu jHdmD;s l%shd;aul

16

re' ' 25

lsu i`oyd wm iska 2017 jIh i`oyd kgu;a remsh,a ,shk 60"045 la fjka
lr ;sfnkjd'
80.

tfiau" fuu m%;smdokh ;=< Wud Th jHdmD;sh i`oyd fjka l< remsh,a ,shk
13"000 la we;=<;a fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" ;,ams., c,dYh blsu we;=
Wud Th my< fldgfia ixjOk lghq;= i`oyd kgu;a remsh,a ,shk 2"900 la
fjka lr ;sfnkjd'

81.

hdka Th jHdmD;sh i`oyd kgu;a remsh,a ,shk 2"400 la wm iska fjka lr


;sfnkjd' flfia jqjo" fuu jHdmD;sh u.ska ,efnk m%;s,dN ie,ls,a,g f.k

re' ' 1000

;j;a remsh,a ,shk 1"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' tfiau" my<
u,aj;= Th jd jHdmD;sh i`oyd ;j;a remsh,a ,shk 300 la fjka lsug o ud

re' ' 300

fhdackd lrkjd'
82.

f<s wdrlaIK yd c, im;a ie,iqlrK jHdmD;sh i`oyd remsh,a ,shk 2"020


la fjka lr ;sfnkjd' Yd, f<s 33 la m%;sixialrKh lsu fukau ;j;a Yd,
f<s 80 lg uQ,l
s myiql iemfhkjd' c, udml (Hydro Metric) iy lDIs
ld,.=Ksl uOHia:dk (Agro-meteorological Stations) 50 la we;s lsu iy
ixjOkh lsu o fuu jHdmD;sh hgf;a l%shd;aul fjkjd'

83.

miq.sh jif jdud. fomd;fka;=j iska M,odhS;d ixjOk iy jd


moaO;s ldhlaIu;d l<ukdlrK jHdmD;sh kshuq jHdmD;shla f,i wdrN l<d'
tu jHdmD;sfha id:l;ajh ie,ls,a,g f.k th ;j rg;a mq,a lsug 2017
jIh i`oyd remsh,a ,shk 300 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

84.

re' ' 300

ksfma j bjqre mqkre;a:dmkh i`oyd o wm iyfhda.h ,nd fokjd' uvl,mq


ia;%slalfha jdud. iy .xj;=r md,kh i`oyd ls;=,ajej iy rE.jej taldnoaO
lr Yd, ;ks c,dYhla ksudKh lsug lghq;= lrkjd' nyqldh fhdackd
l%uhla jk l=UqlalkaTh jHdmD;sh fudkrd., ia;%slalfha l%shd;aul lrk w;r
ukakdru ia;%slalfha msys ;drdmqr jej o m%;sixialrKh lrkjd' fuu jHdmD;s

re' ' 600

i`oyd remsh,a ,shk 600 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


85.

tfiau" w;ska j.d l< yels bv wlalr 1"675 la i`oyd jd c,h iemhSug iy
kgu;a j.d lrk bv wlalr 11"440 la i`oyd wLKavj c, iemhqu ;yjqre
lsug yev Th c,dYh iy c,imdok jHdmD;sh l%shd;aul lsug ud fhdackd
lrkjd' fuu jHdmD;sh u.ska ,dyq.," fmd;=,a" mdku iy ishU,dKavqj m%foaYj,
ck;djg mdkSh k, c,h fnod yeug n,dfmdfrd;a;= fjkjd' fuu jHdmD;sh
i`oyd weia;fka;=.; msjeh remsh,a ,shk 20 la jk w;r th foaY wruqo,a
u.ska uQ,Hkh lrkq ,nkjd'

86.

.re l:dkdhl;=uks" jOkh jk ksia l%shdldrl fya;=fjka N+.; c,h wm;%


h yels ;;a;ajhg m;a ;sfnkjd' ta wkqj" f;dard.;a ia;%slalj, N+.; c,fha
;;a;ajh mlaId lsug kshduk jHdmD;shla l%shd;aul lsu ms<snoj jdud.
fomd;fka;=jg m%Yxid lrk w;r th fmdf<dkakrej yd ynkaf;dg we;=j
ia;%slal 8 la wdjrKh jk f,i jHdma; lsug ud fhdackd lrkjd' ta i`oyd
remsh,a ,shk 200 la fjka lsug fhdackd lrkjd'

17

re' ' 200

wOHdmk wxYh
87.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a ixjOk l%shdodufha flakah jkafka

wOHdmkhhs'

wm rch n,hg m;ajQ od isg wOHdmkh i`oyd m%udKj;a wruqo,a iemhSu ;yjqre
lrka wmf.a fmdfrdka bgq lr ;sfnkjd' we;a; jYfhkau" miq.sh rcfha
wu;a rdcH uQ,H l<ukdlrKh fya;=fjka miq.sh jif W.% rdcH uQ,H
wnqohkag ,lajqjo 2014 jif fuka ;=ka .=Khl m%;smdok wm 2016 jIfha
fjka lrkq ,enqjd' tfy;a" 2016 jIfha ;=kajk ld;=j wjika jk g wOHdmk
wud;HdxYhg Nd;d lsug yels we;af;a remsh,a ,shk 38"850 la muKhs' tu
ksid fuu ;;a;ajh ie,ls,a,g .kska 2017 jir i`oyd remsh,a ,shk 90"000 l
muK m%;smdok fjka lr ;sfnkjd' 2017 jir i`oyd fjka lrkq ,nk m%;smdok
2016 jirg jvd wvq nj ud ms<s.kakd kuq;a" th 2014 jirg jvd ishhg 70 lska
je ula' ;j rg;a wOHdmk lafIa;%h Yla;su;a lsu i`oyd remsh,a ,shk
17"480 l w;sfl m%;smdokhla ,nd ug;a ud fhdackd lrkjd'
88.

wOHdmkh i`oyd fhda; wdfhdack u.ska j, h;, myiql .egj" .=re


mqyqKqj" Ih ud,d ixjOkh iy fYaIfhka mdi,a yerhdu uquksku
a ke;s
lsu wruqKq lr.;a m%;sixialrK" jir 13 l wksjdh wOHdmkh" oHdj yd
;dlaIKh mok lr.;a Wiia wOHdmkh fkdlvjd lrf.k hdug l,amhka
jHdma; lsug wjOdkh fhduq lrkjd' wOHdmk lafIa;%h ;=< mQj <ud h
wOHdmkfha isg m%d:l iy oa;shsl mdi,a wOHdmkh fukau ;D;Shsl wOHdmkh
olajd jk ish wxY fj; wm wjOdkh fhduq lr ;sfnkjd' fuu.ska wmf.a
wOHdmk moaO;sh mQK iy l=i,;djhkaf.ka fy mqoa.,hka ksudKh lsug
fm<.iajkq ,nkjd'

89.

ckm%sh mdi,a hehs lshd.kakd mdi,aj,g we;s b,au Bg wod< ishu


mdYjlrejkag .eg ksudKh lr ;sfnkjd' ish fokdgu iudk wjia:djka
we;s lsu i`oyd iEu orefjl=gu .=Kd;aul wOHdmkhla ,eug we;s whs;sh wm
ms<s.kakjd fukau wdrlaId lrkjd' m%d:l iy oa;shsl mdi,aj, uQ,l
s myiql
iys; mka;s ldur" oHd.dr iy mqia;ld, blsug ka fmr fkdjQ m remsh,a
,shk 21"000 la fjka lsfukau ta i`oyd jk wmf.a lemu meye<s fjkjd'

90.

jir 13 l wksjdh mdi,a wOHdmk m%;sm;a;sh Yla;su;a lsu i`oyd oHd.dr


WmlrK yd ,S nvq we;=,;aj mdi,aj, h;, myiql je hqKq lsu i`oyd
;j;a remsh,a ,shk 5"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

91.

re' ' 5000

2017 jir wjidkh jk g jhsfka mdi,a 1"000 la i`oyd uQ,l


s myiql jk
c,h" ,sh iy ikSmdrlaIl myiqlj,ska iuka; jk nj ;yjqre lsf
wruqKska kgu;a remsh,a ,shk 3"000 la fjka lr we;s w;r 2016 jIh ;=<
mdi,a 450 l fuu jevigyk wjika lr ;sfnkjd' ;jrg;a fuu jevigyk
lk lsu i`oyd 2017 jir i`oyd remsh,a ,shk 2"000 l w;sfl uqo,la fjka
lsug ud fhdackd lrkjd'

18

re' ' 2000

92.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a YsIH m%cdj i`oyd myiqfjka kqu ,nd .; yels
mirhla wm iska ksudKh l< hq;= fjkjd' Tjqkag Wiia ;;a;ajfha mka;s
ldur (Smart Classrooms) ,nd h hq;= jk w;r ta fjkqfjka remsh,a ,shk
6"500 la kgu;a fjka lr ;sfnkjd' fuu jevigyk ;j rg;a id:l lr
.ekSu i`oyd 2017 jIfha Wiia fm< mka;sj,g we;=,;a jk isiqka 175"000 lg iy
Wiia fm< .=rejreka 28"000 lg fkd,fha Tab m.Kl ,nd ug wm iska
lghq;= lrkjd' fuu jHdmD;sh i`oyd remsh,a ,shk 5"000 la fjka lsug ud

re' ' 5000

fhdackd lrkjd' f i`oyd Wi-Fi in`o;d ,ndfoka iyfhda.h olajk f,i


rl;k fiajd imhkakkag ud wdrOkd lr iskjd'
93.

mdi,a 3"500 l f;dr;=re ;dlaIK myiql ;jrg;a Yla;su;a lsu i`oyd tla
mdi,lg Wmu jYfhka m.Kl 50 la ne.ska l=,S mokug ,nd .ekSug fhdackd
lrk w;r ta i`oyd remsh,a ,shk 5"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

94.

re' ' 5000

.re l:dkdhl;=uks" wOHdmk fmd iy;sl m;% idudkH fm< iy Wiia fm<
Ih Odrdjkag mj;akd Ihhkag wu;rj i;aldr fiajd l<ukdlrKh" fudaia;r
ksudKh" g,a ;dlaIKh" iemhS fiajd l<ukdlrKh iy uQ,H idlaIr;dj
jeks Ihhkao y`kajd fokq ,nkjd'

95.

.re l:dkdhl;=uks" .=rejreka i`oyd wLKavj .=re mqyqKqj ,nd f ixl,amh


miq.sh jif wm iska y`kajd fokq ,enqjd' cd;sl wOHdmk wdh;kh iska
wLKav .=re mqqyqKq jevigykla ilia lrka ;sfnk nj ud i;=ka i`oyka lrk
w;r uOHu rcfha iy m<d;ano mdi,aj, y,am;sjrekaf.a fukau wOHdmk
mmd,lhskaf.a l<ukdlrK yelshdjka by< kexug o b,lal lrkjd' fuu
ldhhka i`oyd kgu;a remsh,a ,shk 700 la fjka lr ;sfnkjd'

96.

wmf.a rcfha ish wxY we;=,;a ixjOk l%fudamdhkag wkqj kgu;a Wiia
;;a;ajhg m;a lr we;s fYaIfhkau lE.,a, iy n,a, ia;%slalj, j;= mdi,a 25
g wu;rj ;j;a j;= mdi,a 25 l ;;a;ajh Wiia lsu i`oyd remsh,a ,shk 250 la

re' ' 250

fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


97.

.re l:dkdhl;=uks" l%Svd" l,d iy kj ksudK jeks fYaI yelshdjkaf.a isg


O iqfYaIS yelshdjka odhdo lr.;a isiq ore hka Yd, m%udKhla wm rf
iskjd' Tjqkaf.a olaI;d y`kdf.k Wmldr l< hq;= fjkjd' fujeks yelshdjka
odhdo lr.;a isiqka 1"000 lg iydh lau i`oyd wOHdmk wud;HdxYh iska
ziqN.Z YsIH;aj jevigyk h;a lrkq ,nkjd' fujeks yelshdjka iys;" yh jk
jika by< YsIHhka i`oyd tla YsIHfhl=g uilg re' 2"500 ne.ska YsIH;aj
m%odkh lrkq ,nk w;r f i`oyd remsh,a ,shk 30 la fjka lsug ud fhdackd
lrkjd'

98.

isiqka 150"000 lg muK m%d:l iy oa;shsl wOHdmkh i,ik cd;Hka;r mdi,a


iy tajdfha YdLd we;+j fm!oa.,sl mdi,a 100 la muK rg ;=< l%shd;aul fjkjd'
fuu mdi,a ixLHdj jefjka mj;sk w;r fuu mdi,a n f.ulska f;drj
l%shd;aul fjkjd' tu.ska rchg remsh,a ,shk 10 lg jvd uQ,H n,mEula we;s

19

re' ' 30

fjkjd' fuu mdi,aj, .=rejrekaf.a .=Kd;aulNdjh" fN!;sl h;, myiql iy


Ih ud,dj, Yd, fjkial mj;skjd' rchg fuu mdi,aj, l%shdld;ajhg w;
fmug wjYH ke;s jqjo ishu isiqkag .=Kd;aul wOHdmkhla ,eug we;s
yslu ;yjqre lsug wmg j.lSula ;sfnkjd' ta wkqj" tjeks fm!oa.,sl wOHdmk
wdh;kj, .=Kd;aulNdjh iqrlaI;
s lsu i`oyd iajdk m%;S;klrK" kshduk"
wlaIK iy ;;a;aj iy;sl lsf wldhla (Accreditation, Regulation,
Monitoring and Quality Assurance Authority), cd;sl m%;sm;a;s yd wdl lghq;=

wud;HdxYh hgf;a msysgqug wjYH kj kS;s y`kajd ug ud fhdackd lrkjd'


99.

rcfhka jegqma ,nk wO rdcH .Khg .efkk mdi,aj, .=re Nj;=ka i`oyd
w.%ydr rlaIK l%uh" foam< Kh yd wdmod Kh myiqlu ,nd ug ud fhdackd
lrkjd' ta i`oyd remsh,a ,shk 25 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

100.

.re l:dkdhl;=uks" YsIH m%cdj ;=< fYaI wjOdkhg fhduq h hq;=

re' ' 25

YsIH

fldGdYhla jkafka" l:k wdnd; (Dyslexia), jOkfha j,;d (Autism) iys;


iy fjkia yelshdjkaf.ka hq;a fYaI bf.kq wjYH;d iys; orejkah' fujeks
fYaI bf.kq wjYH;d we;s ore hka fjkqfjka fjka lrkq ,nk m%;smdok
je fjka mej;=Kd' tfia jqjo" Y%jK iy oDYH wdnd; orejkag Wmldr lsu
i`oyd kj ;dlaIKfhka l%shd;aul jk Y%jK iy oDYH wdOdrl iemhSu fukau
fYaI wOHdmk jevigyka iy wu;a wOHdmk jevigyka ixjOkh lsu b;d
jeo.;a fjkjd' tfiau fYaI wjYH;djka iys; orejka i`oyd f.jkq ,nk
ffoksl ukdj remsh,a 50 isg remsh,a 150 olajd je lsug o ud fhdackd
lrkjd' ta wkqj fYaI wOHdmkh je hqKq lsug iy fYaI wjYH;djka iys;
orejkaf.a ffoksl ukdj je lsu i`oyd remsh,a ,shk 175 la o fjka lsug

re' ' 175

ud fhdackd lrkjd'
101.

YsIH m%cdj ;=< b;s lsf mqreoao .ekau i`oyd 2017 ckjd 08 jk k iEu
orefjl= i`oydu b;s lsf .sKqula wdh;ksl yd iudh j.lSula (CSR) f,i
i,ld jD; lr fok f,i ish b;s lsf iy jdKsc nexl= fj;ska ud b,a,d
iskjd'

102.

.re l:dkdhl;=uks" wm rch" wmf.a orejkag Wiia jk ;;a;ajhla iy;sl


lsug lem jQ rchla' ta wkqj" wjqre 5 isg 19 olajd jhia ldKavfha miqjk
,shk 4'5 la jQ mdi,a orejka i`oyd iEu orefjl=gu remsh,a ,laI folla jkd
rlaIK wdjrKhla ,efnk rlaIK l%uhla y`kajd ug wm lghq;= lrkjd' fuh
ma,h wdrNhla f,i i,lkjd' fuu rlaIK wdjrKh u.ska ndysr yd
fkajdisl m%;sldr wdjrKh lrk w;r ndysr m%;sldr i`oyd remsh,a 10"000 la yd
frday,a.;ul remsh,a 100"000 lg hg;aj wdjrKh i,ikq we;' rlaIK
jdlh rch iska orkq we;s w;r f i`oyd remsh,a ,shk 2"700 la fjka lsug
ud fhdackd lrkjd'

103.

.re l:dkdhl;=uks" 2016 yd ii`ok g 2017 jIfha wOHdmkh i`oyd fjka


l< uqo, wvq njg fndfyda ixjdo yd fpk ;sfnk nj ud okakjd' wOHdmk

20

re' ' 2700

lafIa;%h i`oyd ;j rg;a wdfhdack wjYH jqjfyd;a tu wjYH;d tu jIh ;=<


fjka lsug ud fuu .re iNdjg ksfoaY lrkjd'

Wiia wOHdmkh
104.

.re l:dkdhl;=uks" jI 1995 9"245 la jQ YajoHd,j,g we;=,;a lr.;a YsIH


ixLHdj 2015 jIh jk g 26"000 la olajd je ;sfnkjd' tfy;a" Y%S ,xldf
YajoHd,j,g isiqka we;=,;a lsf o< wkqmd;h wfkl=;a iudk rgj,a yd
ieif ishhg 17 lg jvd wvq w.hla .kakjd' .re l:dkdhl;=uks" .re
w.%dud;H;=ud uE;l fuu iNdj fj; bm;a lrk ,o wmf.a wdlh ms<sno
b laf i`oyka wdldrhg wmf.a tla b,lalhla jkafka wOHdmkh iy l=i,;d
ixjOk wjia:d je lr,Suhs' 2015 jIfha 26"000 la jQ YajoHd, we;=
wfkl=;a Wiia wOHdmk wdh;k i`oyd we;=,;a lr.kq ,nk isiqka ixLHdj
fo.=Khla lrka 2020 isiqka 50"000 olajd je lsug wm n,dfmdfrd;a;=
fjkjd'

105.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a wOHdmk l%uh iy Y%u fj<`ofmd, w;r ksis


inkaO;djhla fkdue;s nj miq.sh kj, wm iska Y%u fj<`ofmd, iu`. lrk
,o idlPdj, fy,s jqKd' Y%u fj<`ofmd, ;=< fYaIfhka uQ,H" f;dr;=re
;dlaIKh" nexl=" ixpdrl lafIa;%h jeks O wxYj,g jD;a;slhska i`oyd je
b,aula ;sfnkjd'

106.

wmf.a m%;sixialrKj, b,lalh jkafka uQ,slj rf wkd.; mrmqr jk ;reK


;reKshkag /lshd fj<`ofmd,g we;=u i`oyd wjYH l=i,;djhka by< kexu
yd /lshd fj,`ofmd, ;=< kgu;a mj;sk l=i,;d kj u`.lg fhduq lrka by<
kexuhs' nexl=lrKh" wjodk l<ukdlrKh" jHjydl ixLHdkh" iu fi!LH
oHdj" frdfnda oHdj iy hka;% yd kaf.a ikaksfok yd iajhxl%Sh md,k l%u
ms<sno oHdj (Cybernetic) i;aldr l<ukdlrKh jeks Ihhka we;=,;a fldg
Wmd Ih Odrdjka Odx.SlrKh lsu iy kg ;sfnk l,d Wmd Ih
Odrdjg .Ks;h" ixLHdkh yd f;dr;=re ;dlaIKh jeks Ihhka y`kajd ug
lghq;= lrkjd' f fjkqfjka foaYkYd,d" oHd.dr" fydag,a iy wfkl=;a wdY%s;
h;, myiql jOkh lsu i`oyd remsh,a ,shk 13"318 l uqo,la kgu;a fjka
lr ;sfnkjd'

107.

.re l:dkdhl;=uks" reyqKq Yaj oHd,fha ffjoH mSGhg n`ojd .; yels isiqka
ixLHdj 160 isg 300 olajd jelr,Sug yelsjk m uy,a 10 lska hq;=
f.dvke.s,a,la lrdmsfha ffjoH mSGh ;=< blsug lghq;= lrkjd'2017 jIfha
f i`oyd remsh,a ,shk 500 l uqo,la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

108.

tfukau" Y%S chjOkmqr" le<Ksh" reyqK" hdmkh yd fmardfoKsh hk Yaj


oHd,j, wOHdmkfoS Wmd mdGud,d wdrN lsug lghq;= lrkjd'

109.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a Wmd wfmalaIlhskag f,dalfha w;s olaIhska iu`.


;r`. lsf yelshdjla mj;skjd' f inkaOj tlai;a rdcOdksfha mj;ajk ,o
2016 f*dahq,d YsIH ;r`.hg (Formula Student UK 2016) iyNd.S zm<uq mka;sfha

21

re' ' 500

fyd`ou kjlhdZ" zf*dahq,d YsIH m%odkhg lemuZ iy zfyd`ou ;ks hreZ f,i
reodj,s,;a fudrgqj YajoHd,fha Idla fisx lKavdhug wmf.a m%Yxidj ys
fjkjd' tu lKavhug wo k fuu iNdjg mefKk f,i o wdrdOkd lr
;sfnkjd' tjeks O jevigyka i`oyd wmf.a YajoHd, isiqka iyNd.S olaI;d
fmkajk nj ud okakjd' isiqkag olaI;d hqKq lr .ekSug fm!oa.,sl wxYh o
tjeks ;r`. i`oyd lrkq ,nk odhl;ajh ud w.h lrkjd'
110.

.re l:dkdhl;=uks" ta wdldrhg wmf.a olaI;u yd ma;su;au YsIHhskaf.a l=i,;d


jOkh fjkqfjka" YajoHd, 17 bxfkare" ffjoH" j oHd" fN!;sl oHd"
.KldlrKh" uQ,H iy kS;sh hk mSGj,ska ysjk fyd`ou YsIHhska ;sfofkl=g
zydjZ" MIT, Tlaia*" fla% iy isx.mamQre cd;sl YajoHd,h ^NUS) jeks
f,dj Wiiau YajoHd,j, wdpdh Wmdh olajd mdGud,d yeoEug yelsjk fia
YsIH;aj l%uhla ia:dms; lsug ud fhdackd lrkjd' YsIHhska b,a lrkafka k
fuu YsIH;aj fhdackd l%uh foaYSh YajoHd,j, mYapd;a Wmd mdGud,d yeoEu
olajd o fhdod .; yels fjkjd' f i`oyd remsh,a ,shk 500 la fjka lsug ud

re' ' 500

fhdackd lrkjd'
111.

.re l:dkdhl;=uks" le<Ksh YajoHd,h ;=< rdcH wxYfha mfhaIK yd


wOHhk myiql ie,iSug ixjOk wOHhk tallhla msysgqug ud fhdackd
lrkjd'

112.

YajoHd, YsIHhkag l%Svd" l,d lghq;= jeks Ih ndysr l%shdldrlj, kshe,Su


Wkka lru i`oyd remsh,a ,shk 100 l uqo,la fjka lsug ud fhdackd
lrkjd'

113.

cd;sl jD;a;Sh i;s fmruqK iu. ud lrk ,o idlPdj, fhdackd jQfha


YajoHd,j, foaYk meje;af ld,h rd;%S 8 olajd > lrk f,ighs' fuu.ska
YajoHd,j,g we;=,;a lr.; yels YsIHhska ixLHdj je lsug fukau im;a
Wmu f,i Nd;d lsug o fya;=jk nj ud Yajdi lrkjd'

114.

YajoHd,j, wOHhk yd mmd,k wxY i`oyd YslaIK Ydia;%h (Pedagogical)


we;=,;a ldh uKav, ixjOk jevigyka wdrN lsug ud fhdackd lrk w;r
ta i`oyd foaY YajoHd, iu`. taldnoaOj iyNd.S;aj inkaO;d jOkh lr
.ekSu o ffOhu;a lrkjd'

115.

.re l:dkdhl;=uks" ud by;ska i`oyka l< m" 2015 jIh yd ii`ok g 2020
jIh jk g rcfha YajoHd, yd wfkl=;a Wiia wOHdmk wdh;k i`oyd n`ojd
.kq ,nk YsIH ixLHdj ishhg ishhlska je lr fo.=Khla lsug wm lghq;=
lrkjd' ta wkqj" YajoHd,j,g we;=,;a lr .kakd isiqka ixLHdj 50"000 olajd
muKla je jkq we;' ixLHd o;a; wkqj fy<sjkafka 150"000-200"000 w;r jk
YsIH m%cdjf.ka 35"000 lg wdikak isiqka m%udKhla jD; YajoHd,h" foaY
YajoHd, fyda rcfha fkdjk fm!oa.,sl Wiia wOHdmk wdh;kj, Wiia
wOHdmk myiql ,nk njhs' flfia kuq;a wm kqf flakaia:dkhla f Wmdh
ud.hka l%shd;aul lsu flfrys Wkkajla olajk rchla f,i ;reK

22

re' ' 100

;reKshkag Wiia wOHdmk myiql ,nd .ekSug ;sfnk wjia:d je l< hq;=hs'
f i`oyd lk l%shdud. .; hq;= fjkjd' wm n,hg meKs miq wOHdmkh
i`oyd ie,lsh hq;= whqka wruqo,a je lr ;sfnkjd' kuq;a" YajoHd,j, Wiia
wOHdmk myiql we;s lr,Sug k wm m%dfhda.sl h hq;=hs' rchg muKla fuu
wNsfhda.h ch.; fkdyelshs' fm!oa.,sl wxYh o ta i`oyd odhl h hq;=hs' tneka
rdcH fkdjk Wmd mskuk wdh;k rg;=< we;s lsug wjYH myiql ie,ish
hq;= fjkjd'
116.

j.lsj hq;= rchla jYfhka" wjia:djdj foaYmd,k u;jdo uq,a lrf.k fmdaiag
/f.k yeisfrk lKavdhj,g rf ixjOkh keje;aug bv ,nd h
fkdyelshs' ta iu.u wOHdmkfha .=Kd;aulNdjh Wmu ugka mj;ajd .ekSuo
b;d jeo.;a' ta i`oyd cd;sl ugf iajdk ;;a;aj iy;sl lsf iy m%;slrK
uKav,hla we;s lsug wjYH kS;s imdokh lsug ud fhdackd lrkjd'

117.

.re l:dkdhl;=uks" b;d iq ,l=Kq m%udKhla wys u fya;=fjka YajoHd,


wOHdmkh u. yereKq YsIH YsIHdjka .Kkdjla isk njg Tn;=udo tl`. jkq
we;' Tjqkaj fkdi,ld yeug wmg yelshdjla keye' tuksid Tjqka fjkqfjka
Kh fhdackd l%uhla wdrN lrkjd' f hgf;a YajoHd, m%;smdok fldiu
iska wkqu; lrk ,o rdcH fkdjk Wmd mskuk wdh;kj,ska fj<`om,
b,au imqrd,Sug byj,ajk Ihka yeoEu i`oyd bfi (Z) ,l=Kq u; mokj"
isiqka 15"000 la i`oyd tla

isiqfjl=g mdGud,d .dia;=j,ska remsh,a wg ,laIh

^800"000& olajd jQ Kh uqo,la ,nd oSug fhdackd lrk w;r


l%shd;aul lsug yelsjk fia 2017 jIh i`oyd remsh,a

fuu jevigyk

,shk 300 l uqo,la

re' ' 300

fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'


118.

.re l:dkdlh;=uks" fYaIfhkau .%dh mdi,aj, oHdj" .Ks;h" ;dlaIKh iy


bx.%Sis jeks Ihkaj,g by< olaI;d we;s .=rejrekaf.a ys`.h msrug lghq;= l<
hq;=j ;sfnkjd' ta i`oyd YajoHd, m%;smdok fldIu u.ska wkqu; lrk ,o
rdcH fkdjk oHdh;kj, .Ks;h" oHdj" ;dlaIKh" iy bx.%Sis hk Ihkag
wod<j wOHdmkf Wmd mdGud,d yeoEug isiqka i`oyd remsh,a 500"000 l
ishhg 100 l fmd,S iyk Kh fhdackd l%uhla we;s lsug uu fhdackd lrkjd'
ta i`oyd iyNd.S jk isik
q a .%dh mdi,aj, wju jYfhka jir 3 la fiajh l<
hq;=hs' Tjqka jir 3 imQKug fmr tu mdie,aj,ska bj;a jkafka k tfia
bj;ajk wjia:dfu wod, Kh uqo, imQKfhkau wdmiq f.ug Tjqkag isjkq
we;' fuu Kh fhdackd l%uh u.ska YsIHhska 5"000 lg Kh uqo,a ,nd u wmf.a
uQ,sl b,lalh jk w;r ta i`oyd remsh,a ,shk 100 l uqo,la fjka lsug ud
fhdackd lrkjd'

119.

rdcH Yaj oHd, fj;ska iy;sl lrkq ,nk mdGud,d rdcH fkdjk Wiia
wOHdmk wdh;k yryd mskeug we;s yelshdj ms<sn`oj wm iska fidhd ne,sh
hq;= fjkjd' tu.ska rdcH fkdjk Wiia wOHdmk wdh;k fj;ska mskukq ,nk
Wmd mdGud,d jvd;a Wiia ugf mdGud,d nj iy;sl flfrkq we;'

23

re' ' 100

120.

2017 jIfha isg l%shd;aul jk m Y%Su;a fcdaka fld;,dj, wdrlaIl


YajoHd,h ;=< msjeh ms<sUq lrk .dia;= l%ufohla y`kajd ug ud fhdackd
lrkjd'

121.

Y%S ,xldf wOHdmk lafIa;%h ;=< m%cd oHd, (Community College) we;s lsug we;s
yelshdj"

wOHdmk" Wiia wOHdmk" jD;a;Sh wOHdmk n,Odkag fidhd n,k

f,i ud wdrdOkd lrkjd'


122.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a rg wOHdmk flaka ia:dkhla njg m;alr,Sug we;s


Wkkaj iy;sl lrkq jia 2017 jIfha isg Y%S ,xldj ;=< wOHdmkh ,eug
leue;s foaY isiqka i`oyd jir 5 l nyqjdr msiq id (Multiple Entry Visa) ,nd
ug ud fhdackd lrkjd' fuh wOHdmk ixpdrl ludka;h m%jOkh lsug o
rel=,la jkq we;'

123.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a YajoHd, ;=< kjl joh yd isiq wr., inkaO
.eg we;s nj Tn;=ud o ielhlska f;drj ms<s.kq we;' tfyhska ia;%S mqreI
iudcNdjh iy idOdrK;ajh" ,sx.sl yd ,sx.sl;ajh mok jQ ysxik yd kjl joh
msgqlSu i`oyd uOHia:dkhla msysgqu i`oyd remsh,a ,shk 10 la fjka lsug ud

re' ' 10

fhdackd lrkjd'
124.

.re l:dkdhl;=uks" Tn;=ud fukau fuu iNdj;a kqj;a we;s m rcfha


YajoHd, wOHdmkh i`oyd b;d wl uqo,la wm iska ho lrk nj fukau
idudkH ck;djf.ka tl;= lrkq ,nk n uqo,ska fuu isiqkaf.a wOHdmkh i`oyd
fl;r uqo,la jeh lrkafka o hkak ms<sn`o wjfndaOhla ,nd ug yelsjk fia
YajoHd,hg msfik wjia:df ;ud fjkqfjka ork hou we;=,;a ho
ia;rhla iEu isif
q jl=gu ,nd ug ud fhdackd lrkjd'

l=i,;d ixjOkh
125.

.re l:dkdhl;=uks" O ludka;lrejka iu`. lrk ,o idlPdj, ixpdrl


ludka;h i`oyd mqyqKq Y%lhska 100"000 la" we. ludka;h i`oyd 60"000 la"
bls ludka;h i`oyd 400"000 la muK wjYH jk nj ud fj; okajd ishd'
l=re` ludka;h i`oyd o tjeks ;;a;ajhla we;s nj wkdjrKh jqkd' miq.sh
whjefhka ta i`oyd fjku mqyqKq wdh;khla msysgqug fhdackd lrk ,oafoa ta
fya;=fjks' fhda; ksoyia fj<`o l,dmhka iu`. mqyqKq Y%lhska i`oyd b,au
je fjka mj;skjd' meye<sju l=i,;d mr;rh (Skills Gap) ms<sn`o ;on,
.egjla u;=jk w;r thg lkka i` fih hq;=j ;sfnkjd' tu ksid .re
l:dkdhl;=uks" jD;a;Sh mqyqKq m%;sm;a;s rduqjg ie,lsh hq;= m%;sixialrK is
lsug ud fhdackd lrkjd' rch hgf;a l%shd;aul jk jD;a;Sh mqyqKq
uOHia:dkj, mdGud,d yeoEug n,dfmdfrd;a;= jk iEu wfhl= fj;u
YsIH;ajhla ,nd ug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska Y%S ,xldf ish fokd fj;
lsisu houlska f;drj jD;a;Sh mqyqKq yelshdjka ,nd .ekSug bvlv ,efnkjd'
.re l:dkdhl;=uks" fuu jevigyk hgf;a YsIH;aj ,nd u i`oyd remsh,a
,shk 300 l uqo,la fjka lr ug ud fhdackd lrkjd'

24

re' ' 300

126.

fj<`om, yd ludka; lafIa;%h ;=< /lshd wjYH;d bgql< yels jkfia ueKsla
ludka;h" ueKsla lemSu" wdNrK fudaia;r ksudKh" jkd .,a j. lemSu yd
Tm u" n;sla" WKnnq wdY%s; yia; ludka; wd Ihhka cd;sl jD;a;Sh
iqiql NVQ ugf mdGud,dj,g we;=,;a jk f,i ;u Ih Odrdjka mq,a
lrk f,i jD;a;Sh yd ;dlaIKsl wdh;k u;a lsug ud leu;shs'

127.

ta iu`.u" we." fi!LH myiql ,nd u" wd.ka;=l i;aldr fiajd iy bls
lafIa;%fha mj;sk mqyqKq Y%lhskaf.a oe wjYH;djh ie,ls,a,g f.k mqyqKq
ld,fhka miq ludka; lafIa;%h fj; n`ojd .ekSu i`oyd ;reK ;reKshka 10"000
la mqyqKq lsu i`oyd ud fm!oa.,sl wxYhg wdrdOkd lrkjd' fm!oa.,sl wxYhg
iydh u i`oyd rch iska iEu mqyqKqlrefjl=g udi 3 l ld,hla i`oyd remsh,a
10"000 la ne.ska jk udisl ukdjla ,nd foka f i`oyd fm!oa.,sl wxYhg
iydh jkq we;' fuu jevigyk i`oyd remsh,a ,shk 300 l m%;smdok ,nd ug

re' ' 300

ud fhdackd lrkjd'
128.

ud;r cudkq ;dlaIKsl mqyqKq mdi, iy fydag,a mqyqKq mdi, jehqKq lsu
i`oyd remsh,a ,shk 200 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

129.

re' ' 200

.re l:dkdhl;=uks" rf iEu ksjdi y;rlgu tla ksjil m.Klhla we;s


neka ksjfia isgu mqyqKq mdGud,djka yeoEug f;dr;=re ;dlaIKh fhdod .;
yelshs'

tneka

zbZ

wOHdmk

(e-learning)

im;a

uOHia:dkhla

le,Ksh

YajoHd,hg wkqnoa;j msysgqug ud fhdackd lrkjd' f i`oyd jir foll


ld,hla ;=< remsh,a ,shk 250 la jeh lrkjd' remsh,a ,shk 125 la 2017
fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
iyNd.S;ajh we;sj zbZ

mqyqKq

fuu uOHia:dkh fm!oa.,sl wxYfha

IhOdrdj ksudKh lrkq we;' fuu mqyqKq

jevigyka ms<s.; yels m%; iy;slhla ,efnk m l%shd;aul lrkq we;s w;r
mdGud,dj wjika l< miq ta yd iudk ugf kEu mqyqKq wdh;khla ,nd fok
;r by< ugf iy;slhla ,nd fokq we;'

fi!LHh
130.

.re l:dkdhl;=uks" im;a ys`. ;;a;ajhla hgf;a jqjo" wmf.a rgg fyd`ka
l%shd;aul ug yels jk ugf by< fi!LH fiajdjla" fndfyda g by< wdodh
ugula mj;sk wfkl=;a rgj, m%Odk fi!LH oYlj, ugug jvd by<
;;a;ajhl" mj;ajd .ekSu ms<snoj fi!LH fiajdf kshq;= mqoa.,hskaf.a fiajh ud
w.h lsug leue;shs' Tjqkaf.a lemf m%;sM,hla f,i uef,ahd iy nrjd
frda.h iyuq,skau msgqlSu ms<sno f,dal fi!LH ixOdk iy;slh ,nd .ekSug
wmg yels ;sfnkjd' fuh miq.sh jI .Kkdjla ;=< fi!LH fiajdf ksr;
mqoa.,hska iska fmkakq lrk ,o by, jD;a;ShuhNdjh iy lemu ms<sUq jk
fyd`ou idlaIshla'

131.

miq.sh uy ue;sjrKfha ys`.hlska f;drj idOdrK ,lg T!IO iy ffjoH


WmlrK ,nd ug jQ fmdfrdkaj bgq lrka cd;sl T!IO kshduk wld mk;
y`kajd ug yelsjQ nj fuys i`oyka lsug leu;shs' fuu.ska f jk g T!IO

25

re' ' 125

j. 48 l , .Kka ishhg 40 lska wvq lsug wmg yelshdj ,e ;sfnkjd' ta


w;ru fi!LH lafIa;%fha l%shdldrl lsysmhlg je n iSud lsu ksid wmg wys
jk wdodhu remsh,a ,shk 17"000 la muK fjkjd' .re l:dkdhl;=uks" f
;uhs j.lsj hq;= rchla lghq;= lrk wdldrh" wm wkjYH f,i uyck;dj u;
nr mgjk rchla fkdf' bka wmf.a rch zlshk foa lrk" lrk foa lshkZ
rchla nj ;yjqre fjkjd'
132.

.re l:dkdhl;=uks" rf uq urK ixLHdfjka je m%udKhlg fya;=jk wfma


m%cd oHd;aul jix.; frda.j, ixl%ukSh ;;a;ajhka fukau fnda fkdjk frda.
by< hdu wmg kj wNsfhda. /ila we;s lrkjd' fuu kj wNsfhda.j,g .e,fmk
m" wksjdfhkau wmf.a fi!LH fiajd iemhSf l%ufohka kj;djhlska
hqla;j Yla;su;a l< hq;= fjkjd' tneka fi!LH lafIa;%h ;=< l< hqq;=
m%;sixialrK ms<sn`oj rchg Wmfoia ,nd u i`oyd by< ugf lgqjla m;a
lsug ud fhdackd lrkjd'

133.

ud i`oyka l< wdldrhg wmf.a rf iEfyk msila y`kd fkd.;a ksoka.;


jl=.vq frda.fhka mSvd kjd' fuh fi!LH .egjla muKlau fkdj f jk g
iudc .egjla njg o m;aj ;sfnkjd'

.re l:dkdhl;=uks" kgu;a y`kd

fkd.;a ksoka.; jl=.vq frda. yd inkaO .eg i`u i`oyd fi!LH


wud;HdxYhg remsh,a ,shk 2"225 l m%;smdok fjka lr we;s w;r ;j;a remsh,a

re' ' 750

,shk 750 l m%;smdok 2017 jIh ;=< fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
134.

.re l:dkdhl;=uks" 2016 jIh ;=< ndysr frda.S jdgq" yis wk;=re jdgq"
Y,Hd.dr" oHd.dr ixlSK iy ffjoH WmlrK jeks h;, myiql je hqKq
lsu Wfoid remsh,a ,shk 23"147 l m%;smdok ,nd ;sfnkjd' 2017 jIfha o
fi!LH lafIa;%fha h;, myiql jehqKq lsu i`oyd wm lghq;= lrkjd' ta
fjkqfjka kgu;a remsh,a ,shk 25"200 la fjka lr ;sfnkjd' f;dard .;a
m<d;ano frday,aj, idhksl wmjH l<ukdlrK l%ufohla we;s lsu iy
frda.Skag i;aldr lsf jevigyka Yla;su;a lsu i`oyd ;j;a remsh,a ,shk
1"000 la oekgu;a ,nd ;sfnkjd'

135.

fyo wNHdi oHd, je hqKq lsu i`oyd remsh,a ,shk 200 la fjka lsug ud

re' ' 200

fhdackd lrkjd'
136.

.re l:dkdh;=uks" wm ksfrda.S iy cjimkak ;reK mrmrdjla we;s lr.;


hq;= fjkjd' ud f;are f.k we;s wdldrhg hjehdj" ms<sld" weu jeks m%Odk
.Kfha ,d .efkk fnda fkdjk frda. jeyshka w;r muKla fkdj <uqka w;r
o by< hk m%jK;djla

mj;skjd' kshu f,djg y`kd.;fyd;a fnda fkdjk

frda. je m%udKhlska wdrlaId ug" j<lajd .ekSug fyda imQKfhkau md,kh


lsug lghq;= l< yelshs' f inkaOj lghq;= lsug iEu mdi,a jdrhla ;=<u
jhsfka iEu m%d:l mdi,lgu fi!LH n,Odka meK mlaId lrk l%ufohla
ia:dms; lrk f,ig fi!LH n,Odkaf.ka ud b,a,d iskjd' f i`oyd remsh,a
,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

26

re' ' 50

137.

tfiau" jhsk ;=< mj;sk jl=.vq frda. iy fnda fkdjk frda.j,g wod<
mfhaIKj,g wjYH myiql ie,iSu i`oyd cd;sl oHd moku (National Science
Foundation) (NSF) fj; remsh,a ,shk 100 l m%;smdok fjka lsug ud fhdackd

re' ' 100

lrkjd'
138.

Y%S ,xldj ;=< <uqka i`oyd fYaIs; jQ frday,a jkafka fld<U f wdhd <ud
frday, iy uykqjr isudf nKavdrkdhl <ud frday, hk frday,a muKhs' iEu
jirlu <uqka 1"000 lg <uqka 9'9 la miafjks jir Wmkakh ieuug fmr h
hk nj uf.a wjOdkhg ,lajqKd' iyY% ixjOk b,lal wkqj jir 5 lg wvq
<ud urK wkqmd;h <uqka 1"000 lg <uqka 4 ls' ;sridr ixjOk b,lalj,
wruqK

jkafka

<ud

urK

wkqmd;h

Y=kH

ugug

f.k

tauhs'

.re

l:dkdhl;=uks" ;sridr ixjOk b,lal bgq lr .ekSu i`oyd wmf.a lemu


iy;sl lrka <ud frda. j<lajd .ekSu i`oyd lrdmsh" wmdr iy hdmkh hk
frday,aj, <ud ls;ail ixlSK we;s lsu i`oyd remsh,a ,shk 1"000 la fjka

re' ' 1000

lsug ud fhdackd lrkjd' kskaojQ k.rfha uQ,l


s frday,la ia:dms; lsug ud

re' ' 200

fhdackd lrkjd' ta fjkqfjka remsh,a ,shk 200 l uqo,la fjka lsug;a


lrdmsh YslaIK frday, ;=< uqL fi!LH uOHia:dkhla ia:dms; lsug;a ta i`oyd

re' ' 50

remsh,a ,shk 50 la fjka lsug;a ud fhdackd lrkjd'


139.

;jrg;a ksoyia fi!LH fiajdj rg;=< Yla;su;a lsu i`oyd rdcH fm!oa.,sl
iyfhda.;
S djh u; 2017 jIfha kk ;dlaIKhg wkql+,j ldi,a h ud;D
frday, remsh,a ,shk 3"000 l houla ord jehqKq lrkq ,nkjd'

140.

.re l:dkdhl;=uks" ;e,iShd" jid.e;s" ,shqflahd iy ;j;a tjeks frda.j,g


m%;sldr lsu i`oyd uykqjr frday,g wkqnoaOj weg noaO lsf tallhla
msysgqug remsh,a ,shk 500 l uqo,la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

141.

re' ' 500

fi!LH wdrlaIdj i`oyd f;dr;=re ;dlaIK Nd;hg myiql ie,ish hq;=hs' tu


ksid f;dr;=re ;dlaIK ludka;h iydh we;sj wvq ;rka f;dar d.;a uQ,sl
frday,a mylj;a fg,s fuiska jevigyk (Telemedicine Programme) jehqKq
lsug u;a lrkjd'

142.

.%dh m%foaYj, fi!LH ;;a;ajh Yla;su;a lsu i`oyd uyck fi!LH fyo fiajdj
kej; l%shd;aul lrkjd'

143.

kg wfma rf fmdaIKfka iy fi!LH fiajlhska m%udKj;a msila fkdue;s


nj whjeh ilia lsf idlPdf ud yg k .ekSug yels jqKd' .re
l:dkdhl;=uks" b jir 3 l ld,h ;=< fi!LH yd fmdaIK l%shdldka 300
fofkl= olajd je lsug ud fhdackd lrkjd' ta i`oyd 2017 jIfha remsh,a
,shk 50 l uqo,la fjka lsug fhdackd lrkjd'

144.

fm!oa.,sl wxYh iu. tl;= rch u.ska md,kh flfrk frday,aj, f.jk
jdgq msysgqug ud fhdackd lrk w;r rcfha frday,aj, frda. ksYaph lr .ekSf
ridhkd.dr msysgqug o fm!oa.,sl wxYhg wdrdOkd lrkjd'

27

re' ' 50

145.

wm rf ,shdmx fkdjQ Tiqi,a Yd, m%udKhla ;sfnk w;r iqiql fkd,enQ


T!IOfka o ie,lsh hq;= m%udKhla iskjd' fuu m%jK;djh b;d lkka
wjOdkhg fhduq l< hq;= lreKla' tu ksid ishu Tiqi,a cd;sl T!IO kshduk
wldfha lkka ,shdmx h hq;= njg ud fhdackd lrk w;r tfia ,shdmx
ug wfmdfydi;a jk Tiqi,a i`oyd remsh,a 100"000 l ovhla mekug lghq;=
lrkq ,nkjd'

146.

.re l:dkdhl;=uks" fYaIfhka wdhqfo T!IO inkaOj is lrk mlaIK yd


ixjOkh fjkqfjka wdhqfo mYapd;a Wmd wdh;kh Yla;su;a lsu i`oyd
re' ' 250

remsh,a ,shk 250 l uqo,la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


147.

.re l:dkdhl;=uks" wm rg ;=<" ksoyia fi!LH myiql ,nd ug

wm ne`

iskjd' f i`oyd wm ksrka;rfhkau fhdojk wruqo,a m%udKh ms<sn`oj idudkH


ck;dj okafkahs ud ;=< ielhla mj;skjd' tu ksid ishu rcfha frday,a iska
frda.Ska m%;sldr ,ndf.k msgjk wjia:df Tyq fyda wehf.a m%;sldr i`oyd rch
iska ork ,o uqo, we;=,;a lr msjeh m;%hla (cost sheet) ksl=;a lsug ud
fhdackd lrkjd'

Y%S ,xldj ;=< jHdmdr lghq;= myiq lsu


148.

.re l:dkdhl;=uks" jHdmdr wdrN lsu yd mj;ajdf.k hdu i`oyd wjYH


mirhla we;s lsug wm rch iy;sl ;sfnkjd' ta i`oyd ndOd wju lsug
lghq;= lrkjd' f inkaOj we;s oYl meye<s lsug ud leu;shs' kg wm rg
jHdmdr wdrN lsug myiq lsf 2015 oYlfha 110 jk ia:dkfha iskjd' wm
rf jHdmdrhla ,shdmx lsu i`oyd wju jYfhka l%shdj,Ska 8 la imQK l<
hq;=hs' fuh iudk rgj, mj;akd ;;a;ajhkag jvd je w.hls' 2020 jk g fuu
l%shdj,s .Kk 05 olajd wvq lr .ekSu wfma wruqKhs' 2018 jk g fuu oYlfha
by<u rgj,a 70 w;rg meKSug fuu l%shdud. iy fjk;a l%fudamdhka wm
iska .kq ,nkjd'

149.

tu ksid iud. ,shdmx lsf ldhd,h fmdah k we;= i;sfha k 7 ;=,u


jD; lr ;eug;a foaYSh wdodh fomd;fka;=j Yla;su;a lsug;a" llre
fomd;fka;=j inkaO lghq;= myiq lsug;a ud fhdackd lrkjd' tu.ska
jHdmdrhla wdrN lsug .;jk k 10 l ld,h k 04 olajd wvq lsug yelshdj
,efnkjd'

150.

ish jHdmdrhka ,shdmx lsug wjYH jk neka cd;sl jHdmdr ,shdmx


lsf ldhd,hla ia:dms; lsu ioyd wjYH kS;s y`kajd ug ud fhdackd
lrkjd' tfiau" rch iska t<fUk fj<`o .siq ksishdldrj kS;s.; lsu
;yjqre lsu i`oyd cd;sl fj<o meKs,s fufyhjkafkl= m;a lsug wm mshjr
.kakjd' ta wkqj" cd;sl fj<o meKs,s fufyhf ldhd,hla iy cd;sl
jHdmdr ,shdmx lsf ldhd,hla ia:dms; lsu i`oyd remsh,a ,shk 50 la
fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

28

re' ' 50

151.

l=vd iy uOH mudK jHdmdrj,g Kh .ekS i`oyd we;s bv m%ia:djka je lsu


i`oyd iqrlaI;
s .kqfokq mk;g wod< ixfYdaOkh y`kajd ug wm lghq;= lrkjd'

152.

.re l:dkdhl;=uks" wdfhdackhka wdlYkh lr .ekSu i`oyd meye<s bv


m%;sm;a;shla ;su jeo.;a fjkjd' tu ksid iSudiys; fmd idu.j,g bvj,
iskaklalr whs;sh ,nd u i`oyd kS;s y`kajd ug ud fhdackd lrkjd' tfiau
je fldgia whs;sh foaYslhka i;= fm!oa.,sl iud. i`oyd > ld,Sk n
moku u; bv ,nd ug ud fhdackd lrkjd' ta i`oyd tu iud. bv
jkdlu yer wju jYfhka remsh,a ,shk 250 la wdfhdackh l, hq;= w;r wju
jYfhka fiajlhska 250 lg /lshd wjia:d ie,ish hq;= fjkjd' fuu ;;a;ajh
wju jYfhka jir 03 l ld,hla olajd mj;ajdf.k hd hq;= fjkjd' tfia
fkdjkafka k jir 03 l ld,h ;=< .siqf i`oyka fldkafoais imQK
fkdlsu u; ishhg 100 l n uqo,a tljr f.ug is fjkjd' wod< n l=,sh
bvf jdKsc jkdlu u; rcfha ;lafiarelre iska ;SrKh lrkq ,nkjd'

153.

kg l%shd;aul jk 2007 wxl 07 ork iud. mk; wkqj iNdm;s iy iud.f


wOHlaI uKav, idudlhkaf.a jhi wjqqre 70 imQK fuka miqj wOHlaI
uKav,fha fiajh lsug fkdyelshs' flfia jqjo" iud.j, whs;sh ys iNdm;s
iy wOHlaI uKav, idudlhskaf.a whs;sh ;j rg;a mj;ajdf.k hdu i`oyd
kg mj;sk wjqre 70 jhia iSudj bj;a lsug ud fhdackd lrkjd'

154.

.re l:dkdhl;=uks" uQ,H wxYh i`oyd Yla;su;a kshduk hdka;%Khla fjkqfjka


lemjqjo" wdl l%shdldrlj, fhu widOdrK f,i md,kh fkdl, hq;= njg
ud Yajdi lrkjd' tu ksid uQ,sl Kh iSudj ,laI 05 olajd jQ Khlrejkaf.a
Kh b;sydi f;dr;=re ,nd fkdfok f,i Kh f;dr;=re ldhdxYhg uu ksfoaY
lrkjd'

155.

j;udkfha

mj;sk

kk

jHdmdrhkag

wkq.;

ugk

nqkaj;anj

yd

nxfldf,d;anjg wod< mj;sk kS;s ixfYdaOkh lsu wjYHhs' ta wkqj ta i`oyd


W; yd M,odhS kS;s f.k taug wm lghq;= lrkjd'
156.

whjeh ilia lsu i`oyd mej;s idlPdj, fndfyda fj<ka rd;%S 11 olajd j;a
fj<`oie,a jD; lr ;eu wjYH nj okajk ,' f i`oyd rd;%S 11 ka miqj nia
Odjkh lsug fm!oa.,sl nia yshkaf.a ix. iydh olajkafka k fuh u;a
lsug ud leu;shs'

157.

foaY ksuh md,k mk; fjkqjg foaY ksuh yqjudre mk; y`kajd fok w;r
wu;a .kqfokq je<elafuka foaY ix; wdrlaId lsu tu.ska ;yjqre lrkq
,nkjd'

i n,.kakjk ,o iy by< jegqma ,nk Y%u n,ldhla


158.

.re

l:dkdhl;=uks"

Y%un,ldfhka

;=fkka

tlla

muK

u;a

wxYfha

/lshdjkays fh iskakka jk w;r b;s ;=fkka folla muK jk m%udKh


wu;a wxYfha /lshdjkays fh iskjd' u;a wxYhg kuHYS,S jev meh
.Kkla fkdue;' wO ld,Sk jev" meh 45 fyda i;shg ojia my yudrl fiajh

29

l< hq;= ld,fha fjkila fkdl< yels f,i llre kS;sj,ska by< wdrlaIKhla
,nd fokjd' wks;a w;g Y%u n,ldfhka je m%udKhla wu;a wxYfha
/lshdjkays fh isk w;r Tjqkag llre kS;s u.ska wdrlaIdjla ,efnkafka
keye' tu ksid Y%u n,ldfhka je m%udKhlg wm rfgys mj;akd h,a mek .sh
llre kS;sj, m%;s,dN ,efnkafka keye'
159.

o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 60 la muK jk b jir 5 ;=< ixpdrl iy


f;dr;=re ;dlaIK jeks f.fhka hqKq jk wxYj, odhl;ajfhka by<u
jOkhla <`.d lr .kq we;ehs wfmalaI;
s fiajd wxYfhys l%shdld;ajhg wmf.a
llre kS;s ;=<ska Yd, jYfhka wNsfhda. t,a, lrkq ,nkjd' kQ;k fiajd
ludka; lafIa;%fha wmg we;s jdisodhl ;r`.ld ;;a;ajh ;=< ndysr mdYjhka
fj;ska jHdmdr l%shdldrl lr.ekSf jHdmdr (BPO), iy ndysr mdYjhka
fj;ska kqu ,nd .kakd jQ jHdmdr (KPO) yd kS;s l%shdj,sh ndysr mdYjhkaf.ka
bgq lr.kakd jQ jHdmdr (LPO) i`oyd wm rg ;=< b;d iqiq jd;djrKhla
;sfnkjd' flfia jqj;a" fuu wxY i`oyd kuHYS,s fiajd meh .Kka" rd;%S ld,fha
fiajh lsu" wOld,Sk fiajd iy ksjfia isg fiajh lsug we;s yelshdj o wjYH
fjkjd' kgu;a f;dr;=re ;dlaIKh iy ixpdrl wxY idfmalaI jYfhka by<
jegqma ,nk w;r" by< jOk yelshdj fya;=fjka bfha fuu wxYhka ys jegqma
;,j, wLKav by< hdula isjkq we;'

;dlaIKfha jOkh;a iu`. fiajd

kshqla;s wjia:d Yd, f,i fjkia we;s nj

wmsg ms<s.ekSug is fjkjd'

flfia jqjo" ;dlaIKh ksid fYaIfhka fiajd ludka;fha we;s iqfYaIS

jQ

wjia:djka wkqj llre ks;Sj,g ixfYdaOkhka tl;= lsug wjYH fjkjd' fuu
ixfYdaOk u.ska fYaIfhka /lshd iqrlaIs;Ndjhg .egjla fkdjk wdldrhg
wfma ;reK ;reKshkag by< jegqmla iys; /lshdjla ,nd fok nj ug ;yjqre
lsug yels jkjd' fiajd fhdaclhska yd fiajdodhlhska hk fomdYjhgu
tl`.h yels llre kS;sj, lk ixjOkh i`oyd is l< hq;= fjkial
fhdackd lsf cd;sl jD;a;Sh i;s fmruqK olajk ,o m%;spdrh

ud

ffOHu;a l<d'
^w&'

fm!oa.,sl wxYh i`oyd meh 45 la yd i;shg ojia 05 la jQ iy


rcfha fiajlhska ioyd i;shlg meh 40 la jQ kuHYS,S fiajd meh
.Kkla y`kajd u

^wd&'

fldka;%d;a fiajlhskf.a fiajd ld,h udi 6 isg wjqre 1 la olajd


> lsu

^we&'
160.

ldh idOkh u; mokj jegqma f.u'

tfiau" ksia n, fiajd (Manpower) iemhSu fm!oa.,sl wdrlaIl" msis ls"


wdmkYd,d iy m%jdyk l%shdldrlj,g muKla iSud lsug ud fhdackd lrkjd'

161.

.re l:dkdhl;=uks" fiajdkshqla;s Ndr wruqo, (ETF) " fiajl w:idOl wruqo,
(EPF), iy llre fomd;fka;=j iska mj;ajdf.k hkq ,nk O o;a;

moaO;s ;=< Iu;d mj;sk w;r tajd ie,ls,a,g f.k tu o;a; moaO;s tla lr

30

ir," ldhlaIu tla o;a; moaO;shla ia:dms; lsug;a th fhda; uOHu Y%du
wruqo, msysgqu iu`. is lsug lghq;= lrkq we;'

iq yd uOH mudK jHjidhlhka


162.

wdlfha ishhg 50 la muK odhl;ajhla ork iq yd uOH mudKfha


jHjidhlhska wdl jOkfha m%Odk idOlhla fjkjd' im%odhsl ixl,am u;
iq/l= u; muKla Kh ,nd ug nexl= iska ;ju;a lghq;= lsu iy jHdmdr
ie,iq u; uQ,H imdokh lsug bm;a fkdu fya;=fjka uQ,H myiql fj;
m%fYu iSudiys; u fya;=fjka iq yd uOH mudk jHdmdr mq,a lsu yd
jOkh f,i iSud ;sfnkjd' tu ksid iq/l= fkdue;sf .egjg
i`ula f,i iy iq yd uOH mudK jHjidhj,g uQ,H myiql i`oyd we;s
m%fYhka myiq lsu i`oyd wm iska kgu;a iq yd uOH mudK jHdmdr Kh
iq/l= l%uhla wdrN lr we;s w;r tys uQ,H m%d.aOkh f,i remsh,a ,shk 500

re' ' 500

la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' fuu fhdackd l%ufha id:l;ajh u;


wdishdkq ixjOk nexl=j wefuldkq fvd, ,shk 100 la imhka rcfha
lemug iydh fjkjd' fuhg wu;rj" nexl=j,g Tjqkaf.a Kh l<ka ishhg 10
la iq yd uOH mudKfha jHdmdr lafIa;%h i`oyd fjka lsug nexl= fhduq
lrjkjd'
163.

fYaIfhkau lDIsluh" jr ludka;h" mY= im;a" u,aj.dj" f.j;= j.dj" yq


bxfkare" uqK" ixpdrl jHdmdrh" w;al yd we. jeks lafIa;%j, kshq;= iq
yd uOH mudK jHjidhlhska fjkqfjka ta ta jHdmdrfha fj<`o msjegq iy
ksIamdokh lrkq ,nk /lshd m%udKh u; mokj iykodhS Kh fhdackd l%u
,nd u u.ska myiql ie,iSug wm lghq;= lrkjd' fj<`o msjegq remsh,a
,shk 25 isg remsh,a ,shk 250 w;r iy fiajl ixLHdj 10 ;a 50 ;a w;r jk
jHjidhlhska fjkqfjka ishhg 50 l iykodhS fmd<S wkqmd;hla u; Kh ,nd
fokq we;' fj<`o msjegqu ,shk 250 isg remsh,a ,shk 750 w;r jk iy wju
jYfhka /lshd wjia:d 50 ;a

300 ;a w;r m%udKhla W;amdokh lrkq ,nk

jHjidhlhska fjkqfjka ishhg 25 l fmd,S iykhla u; Kh ,nd u i`oyd


lghq;= lrkjd' f fjkqfjka remsh,a ,shk 750 la fjka lsug ud fhdackd

re' ' 750

lrkjd'
164.

l,lg by; b;du;a iuDoau;aj meje;s fr ms<s iy w;ahka;% ludka;hg


kej; jh ,nd ug wjYH;djhla wmg ;sfnkjd' fuu ksIamdok i`oyd
ie,lsh hq;= ugf foaYSh fj<`ofmd<la mj;sk w;r fuu.ska ie,lsh hq;= /lshd
wjia:d .Kkla o we;s lrkq we;' ta wkqj" f i`oyd ludka; ixjOk uKav,h
yryd wjYH h;, myiql iemhSug iy mqyqKqj ,nd ug ud ksfoaY lrkjd'
tfiau" iq mudK ludka; m%jOkh i`oyd ;u kqu jOkh lr .ekSug
wjYH ludka;lrejka fj; tu iyfhda.h ,nd ug lghq;= lrk fuka ldl
ixjOk uKav,fhka ud b,a,d iskjd' fuu ldhh i`oyd remsh,a ,shk 500
l uqo,la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

31

re' ' 500

165.

;U" ms;a;, iy merKs hlv ludka;fha ;=ka ,laIhlg jvd je msila fh


iskjd' Tjqkaf.ka je fofkl= l=vd mudKfha jHjidhlfhda fjkjd' foaY
, .Kkaj, WPdjpkhka fya;=fjka

tl;= lrkq ,nk bj; ouk ,o jH

l=Kd .ekSf Tjqkag .egjlg uqyqK mEug is ;sfnkjd' tksid" Tjqka


fj; cd;Hka;r , .Kkaj,g i,k idOdrK ,la ,nd fok f,ig foaYSh
hlv ksIamdolhska u;a lrkjd' fuu ludka;h yd inkaO w.h tl;= lsu
.kajkq ,nk w;r tl;= l< hlv wuqjH f,i wmkhkh lsu wffOHu;a
l< hq;= fjkjd'
166.

foaYSh l,dlrejkaf.a ksIamdok m%oYkh lsf ,lai, iska b;d jeo.;a


ldhNdrhla bgq lsug m%uqLia:dkhla .; hq;= hehs i`oyka lrkjd' j;udkfha
fuu foaYSh l,dlrejka uQ,H .egj,g uqyqK md iskjd' fuu
ludka;fha ie,lsh hq;= msila fiajd kshqla;sj isk neka ,lai, iska Tjqka
fj; f.h hq;= ys`. uqo,a uil ld,hla ;=< f.jd ksoyia lrk f,i ud Wolau
b,a,d iskjd'

167.

fld<U k.rfha fYaI;


s w;al wf, uOHia:dkhla rdcH" fm!oa.,sl fo wxYfha
iyfhda.;
S aj (PPP) mokka ia:dms; lsug fhdackd lrk w;r tu.ska

iq yd

uOH mudKfha jHjidhlhkag f;d. fj<`odf" fYaIfhkau w;al" frms<s yd


mdjyka ludka;j, kshe,Sug bv m%ia:d i,id fokjd' 2017 jif f i`oyd
remsh,a ,shk 100 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
168.

iDcq iy jl% /lshd wjia:d 375"000 la muK imhkq ,nk W yd ms`.ka .fvd,a
ludka;h i`oyd wjYH m%Odk foaYSh wuqjH jk ue ,nd .ekSu ms<sn`o m%n,
.egjla mj;skjd' tlsfklg mriamr fr.=,dis mej;Su fuhg uQ,l
s fya;=jhs'
fuu .egj i`u i`oyd w;s.re ckdm;s;=ud iska fhdackd lrk ,o m fuu
ldrKh inkaOfhka Wkkajla olajk ishu mdYjhka ksfhdackh jk m
mQK n,;, iys; by< ugf lgqjla m;alsug ud fhdackd lrkjd' tfiau
Tm fkdouk ,o ms`.ka .fvd,a i`oyd w.h tl;= lsug yd /lS rlaId W;amdokh
i`oyd noaO jHdmdr lghq;= (Joint Venture) we;s lsug we;s yelshdj ms<sn`oj fidhd
ne,Su u;a lrkjd'

169.

furg m;la jqj;a wmg wjYH kq wdkhkh lsug isu ydiHhg lreKla'
tjekss jgmsgdjla hgf;a je wdfhdackhla ,nd .; yelsjk m fuu ludka;h
rdcH iy mqoa.,sl iyfhda.S;aj jHdmdr (PPP) i|yd jD;

lsug ud fhdackd

lrkjd'
170.

fi!Nd.Hd iy iauhs,a (SMILE) jeks Y%S ,xld uy nexl=j iska l%shd;aul lrkq ,nk
ishu iykodhS Kh iy iq/l= fhdackd l%u fjk;a Kh fhdackd l%u iu`.
taldnoaO lsu i`oyd 2017 ud;= 31 kg fmr uyd NdKavd.drh fj; udre lrkq
,nkjd' l=vd yd uOH mudKfha jHdmdr b,lal lr .;a Kh fhdackd l%u
y`kajd ug wm n,dfmdfrd;a;= fjkjd'

32

re' ' 100

wdfhdack
171.

.re l:dkdhl;=uks" wdl jOk f.h hym;aj mj;ajdf.k hdu fjkqfjka


wdfhdack b;d jeo.;a fjkjd' miq.sh oYlh ;=< o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg
30'1 la f,i wfhdack mj;ajdf.k .sh o thg je odhl;ajhla ,enqfKa rdcH
wxYfhks' tys m%;sM,h jQfha o< foaYSh ksIamd;fhka ishhg 76 lg wdikak
m%udKhl Kh nrla mj;ajdf.k hduhs' fuu m%udKh wmf.a wi,ajeis rgj,g
jvd by<hs' ta iu`.u fm!oa.,sl wxYfha wdfhdack tlu ugul mejf;kjd'
flfia kuq;a" rdcH uQ,H iSudjka ;=< wm fj; Yd, Kh nrla meg we;' fuu
;;a;ajh

;j rg;a tf,iskau mj;ajdf.k hdfuka Kh nr ;j;a jelr,Su

iqiq hehs ud is;kafka keye' f i`oyd l,amh jkafka fm!oa.,sl wxYfha


wdfhdack m%jOkh lsu iy rdcH iy fm!oa.,sl wxY w;r yjq,ald;ajhka we;s
u i`oyd myiql ie,iSuhs' ksIamdok iy w.h tl;= l< /lshd wjia:d we;s
lsu ;=<ska wdl jOkh by< kexh yels lafI;%j, wdfhdackh u;a lsu
l< hq;= fjkjd' tfiau" lDIslu" ksIamdok" jr ludka;h" is;=re u;aiH
j.dj" iQhn,Yla;s Wmdx. ksIamdokh" h ue ksIamdokh" i;a;aj ksIamdokh"
l=l= md,kh" ixpdrl ludka;h jeks lafIa;%j, wdfhdackh lrk foaYSh
jHjidhlhska i`oyd wm Wmldr l< hq;=hs'
172.

f i`oyd Y%S ,xldf wdfhdack i`oyd je hqKq lrk ,o myiql we;s lsu
msKsi ixjOkh i`oyd jQ wdh;khla msysgqjkq ,nkjd' flfia jqjo" wdh;k
inkaOfhka ;SrK .ekSug k 50 lg jvd je ld,hla .;jkafka k tu
wdfhdack jHdmD;s inkaOj b lghq;= lsu i`oyd cd;sl m%;sm;a;s yd wdl
lghq;= wud;HdxYh fj; fhduq l< yelshs'

173.

f w;ru rg ;=< isjk m%Odk wdfhdack i`oyd h lsis ukdjla ,nd


fokafka k ixjOk Wmdh ud. iy cd;Hka;r fj<`o lghq;= wud;HdxYh
iska th uyd NdKavd.dr wkque;sh ,nd .ekSu i`oyd ksfoaY l< hq;= fjkjd'

174.

wmf.a rch rf j;al jOkh lsu iy wdodh fn hdf iudkd;au;djh


we;s lsu ;yjqre lrk wdl m%;sm;a;s l%shdf fhou i`oyd lem iskjd'
W;=re" kef.kysr" W!j m%foaYj,ska rf o< foaYSh ksIamdokhg wvq odhl;ajhla
,efnk w;r fuu ;;a;ajh ksjer lsug ia:dhS l%shdud. .ekSug wksjdfhkau
wmg is fjkjd' ta wkqj" we' fvd, ,shk 3 g jvd je uqo,la ^bv yer&
wdfhdackh lrka kj /lshd wjia:d 250 lg jvd je m%udKhla W;amdokh
lrkq ,nk W;=re m<df;a jHdmdrj, lrkq ,nk wdfhdack i`oyd ishhg 200 l
m%d.aOk ukdjla iy W!j iy kef.kysr m<d;aj, lrkq ,nk wdfhdack i`oyd
ishhg 100 l m%d.aOk ukdjla ,nd ug fyda /lshd wjia:d 500 isg 800 olajd
m%udKhla ckkh lrk jHdmdr i`oyd wjqre 3 isg 5 olajd wO jdIsl n rdu
,nd ug o ud fhdackd lrkjd'

175.

.re l:dkdhl;=uks" by< m%;s,dN iys; wdfhdackhka fidhd hdf wm


ixjOkd;aul ka;khla we;sj ie,iqiy.; wjodkula ug

33

miqng fkdjk

rchla' ta wkqj" wefuldkq fvd, ,shk 5 ;a 100 ;a w;r ^bv jkdlu yer&
500 lg jvd je /lshd wjia:d we;s lrkq ,nk yd ishhg 40 lg jvd tl;= l<
jkdlu je lrk foaYSh fukau foaYSh jHdmdrj, lrkq ,nk wfhdack
fjkqfjka tu wdfhdack jkdlka ishhg 5 l m%udKhla tjeks jHdmdrhl
fufyhq wdrN lr jir 2 la wjidkfha ,nd fokq we;' fuu ;;a;ajh jir 5
la

mqrd mj;ajdf.k .shfyd;a tu jHdmD;sfha uQ,sl wdfhdackfhka ishhg 5 l

m%udKhla rch iska ;jrg;a ,nd fokq we;' tjeks jHdmdr fjkqfjka ;j rg;a
ishhg 100 l m%d.aOk ukdjla ,nd ug wm lghq;= lrkjd'
176.

wm rfgys mj;sk ;;a;ajh by< kexh yels wefuldkq fvd, ,shk 100 yd
500 w;r jk wfhdack i`oyd iy wefuldkq fvd, ,shk 500 blaujkq ,nk
wdfhdack i`oyd n rdu iys; fYaI meflachla wm iska ie,iq lrkq ,nkjd'

177.

tjeks wdfhdaclhska iy Tjqkaf.a fYaI{ Y%lhska i`oyd wjqre 5 lg nyq msiq


id ksl=;a lsug ud fhdackd lrkjd'

178.

iS.% jOk m%jk;djla fmkakq lrk bls ludka;h m%jOkh lsug" fmr
i wdlD;s

i`oyd mkjd ;snQ ishhg 25 fiia noao wfydais lsug ud fhdackd

lrkjd'
179.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a jHdmdrj, M,odhS;djh by< kxjk hka;%iQ;% yd


WmlrKj, wdfhdackh lsu wvq u fya;=fjka tys M,odhS;djh wvq u fyda >
ld,hla tlu ugf mej;Sug fya;= fjkjd' tu jHdmdrj, Od;djh jOkh
lsu i`oyd w ;dlaIKsl iajxl%Sh hka;% iQ;% yd WmlrK wdkhkhka ludka;
yd jdKsc wud;HdxYfha wkque;shg hg;aj jrdh yd .=jkaf;dgqm< .dia;=j,ska
ishhg 75 lau ksoyia lsug ud fhdackd lrkjd'

180.

wdfhdack uKav,h i;= kg mj;sk ksoyia fj<`o l,dmfha ;r`.ld;ajh je


lrka ta i`oyd jkdlula tl;= lrka tys l<ukdlrKfhys iy imhk
fiajdjka ys ;;a;ajh Wiia lsu i`oyd tu ksoyia fj<`o l,dm l<ukdlrKh
i`oyd wm fm!oa.,sl wxYhg wdrdOkd lrkjd'

181.

bkahdf yd bkakSishdf w;alS wOHhkh lsfuka miq wju iSudjka iys;j


rg ;=,g fm%aIK .,d taug myiql ie,iSu i`oyd bfha wdfhdack .,d taf
l<ukdlrK mk; (Investment Inflow Management Act)

y`kajd ug wm

n,dfmdfrd;a;= fjkjd' Y%S ,xldj yd wfkl=;a rgj,a w;r mj;sk fmd<S


fjkialj, jdish ,nd .kakd fuka foaYSh iud.j,g wm wdrdOkd lrkjd'
tjeks fj<`o lghq;= i`oyd myiql ie,iSu i`oyd cd;Hka;r fjf<`o jHqyhla Y%S
,xldj ;=< ia:dms; lsu ;yjqre lrkjd'
182.

.re l:dkdhl;=uks" bkahdkq id.rh ;=< wm fj; ys we;s Wmdh ud.sl


;;a;ajh wm fyd`ka m%fhdackhg .; hq;=hs' mj;sk foaYmd,k ia:djr;ajh iy
rf ksS;sh yd iduh ia:dms; u ;=<ska wka;cd;sl wdh;kj, iy jHdmdrj,
m%Odk ldhd, wm rg ;=< msysgqu wdlYkh lsu i`oyd Yd, bvlvla
;sfnkjd' f jk g;a wdishdkq l%sl ljqkais,fha uQ,ia:dkh fld<U msysgqjk
,o nj ud b;d i;=ka fuu iNdjg okajd iskjd' cd;Hka;r ixOdk iy

34

jHdmdr Y%S ,xldj fj; wdlYkh lr .ekSu ffOHu;a lsu i`oyd Tjqka
wdh;ksl nj,ska ksoyia lsug ud fhdackd lrkjd'
183.

Y%S ,xldf ia:dms; lr we;s we. iud.j,g Tjqkaf.a miq.sh jI ;=kl o<
wmkhk wdodhka ishhg 5 la olajd uqo,la fudaia;r ksudKh lsu iy
ksIamdokfha ksr; foaY wdh;kj, wfhdackh lsu i`oyd wm bvlv ,nd
fokjd' foaYhkays

msysgq jkq ,enQ tjeks jHjidhhkaf.ka ,efnk ,dN iy

wdodh wdfhdackh lrkq ,enQ Y%S ,xld iud. fj; ,eh hq;=h'
184.

Y%S ,xldf mqrjeisfhl= iska ndysr wdfhdack .sKqu (Outward Investment Account)
yryd Y%S ,xldfjka msg; lrk ,o wdfhdack i`oyd ,enQ m%d.aOk bmehSj,ska
ishhg 50 la foaYhl wdfhdackh l< yels iSudjkag hg;a fkd tu ndysr
wfhdack .sKqu yrydu kej; wdfhdackh lsug wjir ,nd fokjd' j;udkfha
Y%S ,xldjg mefKk foaYslhska /f.k tk wefuldkq fvd, 15"000 je
m%udKh m%ldYhg m;a l< hq;= w;r tu iSudj wefuldkq fvd, 40"000 olajd
je lsug ud fhdackd lrkjd' ksuh yqjudref mj;akd wjOdku ord
.ekSug hg;a kEu iud.ulg ;u fYaI m;%fha Yla;su;aNdjh u; wka;cd;sl
jYfhka Kh ,nd .ekSug bv fokq ,nkjd' fuu kS;s lv lsula lrkq
,enqjfyd;a th remsh,a ,shk 50 l ovhlg hg;a jkq we;' nexl= fkdjk uQ,H
wdh;kj,g ;u fYaI m;%fha uq j;alj,ska ishhg 35 lg jefhka jqjo
Tjkaf.a fYaI j.lS m%udKh je lr .ekSug fuu wdh;k u; mkjd ;snQ
ndOl bj;a lsug ud fhdackd lrkjd'

185.

fld<U k.rfha wyia ;,h fjkia lrk fYaIs; jQ ixia:dk f.dvke`.s,s


blsu i`oyd Y%S ,xld fg,sfld wdh;kh" Y%S ,xld jrdh wldh" foaYSh
wdodh fomd;fka;=j" kd.l ixjOk wldh hk wdh;k iska remsh,a
,shk 10 la wdfhdackh lrkq ,nkjd' fuu f.dvke`.s,s wdfhdack iy wdl
lghq;= i`oyd flakaia:dk jkq we;' f i`oyd foaYSh wdodh fomd;fka;=jg
iy kd.l ixjOk wldhg 2017 jIfha remsh,a ,shk 500 la fjka
lsug ud fhdackd lrkjd'

wmkhk
186.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a wmkhk bmhS uQ,sl jYfhka f,dal fj<|m,


wNsfhda.hka iu`. ne|S ;sfnkjd' meye,sju" ;r`.ld iSudj ;=< /|S isug k
wmf.a ludka; iy wmkhk Odx.SlrKh lsu wjYHu fjkjd' wms f.da,Sh
w.h tl;= lsf oduh ;=<g wj;SK h hq;=h' jkdl tl;=j" fj<|m,
m%fYh mq,a lsu iy kjHlrKh f i|yd we;s b ud.h fjkjd'
isx.mamQrej" kh" cmdkh" fldhdj" nx.,sfoaYh iy hqKq fjka mj;sk
wm%sldkq fj<|m, we;= jeo.;a fj<|m,j,a iu`. fj<| .siqj,g fhduq lrkq
,nk fj<| myiql ie,iSu flfrys o wmf.a rch uey;a l%shd lrkjd'
hqfrdamd ix.uh mkjd ;snQ u;aiH wmkhk ;yku bj;alr .ekSug yelsu
fuhg iudk ch.%yKhls'

wm iska

35

GSP + iykh kej; ,nd .ekSu

re' ' 500

inkaOfhka hqfrdamd ix.uh iu`. lrkq ,nk idlPd ;jrg;a hqfrdamhg


lrkq ,nk wmkhkhkaf.a wNsjDoahg fya;=jk nj ug Yajdihs' cd;Hka;r
fj<| ksfhdacs;dh;kh ^Agancy for International Trade) msysgqu ;=<ska ksoyia fj<|
.siq we;slr .ekSu lk lr .ekSu iy cd;Hka;r fj<`odu i`oyd m%fYhla
we;s lsug myiql ie,fikjd'
187.

Yla;su;a wmkhk ldh idOkhla mj;ajd f.k hdug k idj wdl


uQ,Ouhka Yla;su;a lrka" fYaIfhkau ia:djr ksuh wkqmd;hla mj;ajdf.k
hdu iy Yla;su;a ix; m%udKhla mj;ajdf.k hdu w;HjYH fjkjd' flfia
fj;;a" fj<`o lghq;= i`oyd jk f.da,Sh ;;a;ajh ;rula WodiSkj mej;Su
wmkhkhlrejka wNsfhda.ld mirhlg uqyqK mEug fya;= ;sfnkjd' ta
wdldrhg

fujeks

wia:djr

;;a;ajhkays

fyd|ska

lghq;=

lrkq

,nk

wmkhklrejka fj; n myiql ,ndfoka u;a lsug lghq;= lrkjd' ta


wkqj 2016 jIhg idfmalaIj 2017 jIh jk g Tjqkaf.a wmkhk wdodh
ishhg 15 lska j;a jelr f.k ;sfnkafka k Tjqka fj; ishhg 25 l n
rduhla ,efnkjd' tu iykh ,efnkqfha 2016 g idfmalaIj 2017 iajlSh
wmkhk wdodh ishhg 15 lska j;a jelrf.k we;ak muKs' ishhg 7'5 la
wmkhk wdodhu je jqjfyd;a ishhg 5 l n rduhla ,efnkjd'
188.

fjkodg jvd wmg wo wdkhk wmkhk nexl=jl ^EXIM Bank) wjYH;djh


fyd|skau fkkjd' tneka tys fufyhq lghq;= 2017 jIh ;=< wdrN lsug
lghq;= lrkjd' wdkhk wmkhk nexl=f uQ,sl m%d.aOkh f,i remsh,a ,shk
25"000 la jk w;r fuu nexl=j rch iy ludka;lrejkaf.a iyNd.s;ajfhka
msysgqjkq ,nkjd' tys rcfha uQ,l
s m%d.aOk odhl;ajh f,i remsh,a ,shk 10"000

re' ' 10000

la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


189.

rgg ,efnk iDcq foaY wdfhdack" ixpdrl iy wmkhk jOkh lsu iy Y%S
,xld ikakduh m%p,s; lsu i`oyd wm jHqyd;aul jQ;a" Yla;su;a jQ;a f,dal
fj<|m, flaka lr.;a w, m%jOk jevigyka lsu jeo.;a fjkjd' fuu
jevigyka l%shd;aul lsu i|yd remsh,a ,shk 1"000 la cd;sl m%;sm;a;s iy

re' ' 1000

wdl lghq;= wud;HdxYh fj; fjkalsug ud fhdackd lrkjd'


190.

ta iu`.u lekagka" bkahka" cuka jeks m%Odk fjf<`o m%oYkj,g

jdIslj

iyNd.S u iy;sl lrk w;r tu.ska jHdmdr inkaO;d yd fj<`om, .siq


i`oyd myiql imhkq ,nkjd'
191.

wmkhk ixjOk uKav,hg" Y%S ,xld ixpdrl m%jOk wldhg iy Y%S ,xld
f;a uKav,hg wfkl=;a m%jOkd;aul wdh;k iy fm!oa.,sl wxYh iu`. tlaj Y%S
,xldf ishu ksIamdok yd fiajd m%jOkh lsu Wfoid fld<U m%oYk
(Colombo Fair) kka jdIslj m%oYk ixOdkh lsug ud ksfoaY lrkjd'

i|yd re',shk 50 l uqo,la fjka lr ug ud fhdackd lrkjd'


192.

.re l:dkdhl;=uks" wms f rf we;s wf.S ud.j,ska ,efnk m%;s,dN


imQKfhkau m%fhdackhg .kakjd lshd ud ys;kafk keye'

wdl lghq;=

ffOHu;a jk wdldrhg wm tu wf.S ud.j,ska ,efnk m%;s,dN m%d.aOks;

36

re' ' 50

l< hq;=hs' tneka" wf.S ud.j, fomi we;s bvlv m%fhdackhg f.k rch
yjq,alrejl= f,i uey;a fjka ksoyia fj<| l,dm we;s lsug mqoa.,sl wxYh
.ekah hq;= nj ud fhdackd lrkjd' fuu ldrKh i|yd wjYH bv rch
imhk w;r wjYH ,sh yd c,h fj<`o l,dmh olajd ,ndu i`oyd remsh,a

re' ' 1000

,shk 1"000 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'


193.

ta iu`.u" T!IO" rn wdY%s; ksIamdok" frms<s ksIamdok" LKsc im;a" ridhksl


jH iy fudag r: ludka; wruqKq lr.;a ksoyia fj<|l,dm 4 la l;r
^nKavdr.u&" r;akmqr ^we,smsh&" jjqkshdj iy mq;a;,u hk ia;%slalj,
msysgqug u;a lrkjd'

194.

fYaISlrKh

;=<ska

m%;s,dN

fk,d

.ekSug"

rcfha

yd

mqoa.,sl

wxYfha

iyNd.s;ajfhka wmkhk .udk 15 la msysgqug wm n,dfmdfrd;a;= fjkjd'


fuys wm uQ,l
s jYfhka m.Kl (IT), frdfnda oHdj (Robotics)" ,dis;d ksudK
(Fashion Design) by, w.hla .;a we`. (High End Apparel) iy fndagq ksIamdokh
(Boat Manufacturing) jeks fYaIs; ludka;

(Thurst Industries) flfrys je

wjOdkhla fhduq lrkq we;'


195.

f,dj Wiiau ;;a;ajfha l=re wm ksmojQj;a" ishhg 85 l ;r m%udKhla


wmkhkh lrkqfha wuqjH jYfhka jk w;r Lksc ludka;fha fukau l=re`
ksIamdokfha o w.h tl;= lsula ^Value addition) isjkafka keye' tu ksid" w.h
tl;= l, wmkhk m%jOkh i`oyd ud foaYSh ksIamdolhska yd jHjidhlhska
.kajkjd'

196.

we`. iy fmaIlu ludka; m%Odk foaY ksuh Wmojk ludka; f,i 2015
jIfha wefuldkq fvd, ,shk 4"800 lg wdikak uqo,la bmhQj;a ta i|yd wm
2015 jIh ;=< wefuldkq fvd, ,shk 2"296 l muK fr wdkhkh lr
;sfnkjd' tuksid wuqjH jYfhka fhdod .kakd fr rg ;=<u ksIamdokh lsu
b;d jeo.;a fjkjd' fmaIludka; wxYh kexu i|yd mqoa.,sl wxYh iska
m%udK lsu ^Sizing), jK .ekau (dyeing), iy ksuejq tall (finishing unit)
we;=,;a jk m frms<s ludka; wxYhka ia:dms; l< hq;=j ;sfnkjd' fuu
jHdmdrj, wdfhdackh lsu i|yd wdfhdack iyk yd m%udKj;a bvlv ,nd
foka fuu ludka;h i|yd rch iyfhda.h olajkjd' fuu ludka;fhka
jIhlg wju jYfhka we' fvd, ,shk 2"000 l foaY ksuh b;=rejla
weia;fka;= lrkjd'

197.

we`. wmkhk wdodh i`oyd w;sfl uQ,dY%hka ilia lsu wruqKq lr .kska
ikak kdu iys; NdKav wdkhkh lsug jHdmdrj,g wjir ,nd fokq we;'
jdKsc flaka fr.=,disj,g wkqj tajd ieliSu is flf' jrKd;aul Nd;hka
fkdue;s rgj,a fj; tjeks we. wmkhkh lrkjd'

198.

fYaIfhkau" l=vd yd uOH mudk ksIamdok ms<sn`oj cd;Hka;r fj<`o yd


m%jOk jevuqj, flfrk fj<`o m%jOk lghq;= i`oyd jdKsc fomd;fka;=j
fj; remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud ksfoaY lrkjd'

37

re' ' 50

rdcH jHdmdr (SOE)


199.

.re l:dkdhl;=uks" wm rch n,hg meKSfuka miq rch i;= jHdmdrj,


ldhidOkh jeoshqKq lsug lemfuka lghq;= lr we;s w;r NdKavd.drhg
nrla fkdfjka rch i;= jHdmdr n yd ,dNdxY jYfhka remsh,a ,shk 65 lska
odhl we;s w;r th 2014 jIhg jvd ishhg 50 jeuls'

200.

.re w.ue;s;=ud i`oyka lr we;s wldrhg rch i;= jHdmdr Wiia ldhidOkhla
we;s jHdmdr njg m;a lrkjd' fuu jHdmdr i`oyd msjeh ms<sUq jk , jHqyhla
iy fufyhq iajdk;ajhla we;s jHdmdr nj ;yjqre lsug lghq;= lrkjd'
fuu miqu ;=< f;dard .;a rch i;= jHdmdrj, m%Odk ldhidOl oYl
inkaOfhka rch iska ldhidOk .siqj,g t<fUkq we;'

201.

w;sYd, mdvqjla isl, Y%S ,xlka .=jka iud.u iy yska ,xld wdh;kh mqoa.,sl
wxYh;a iu`. inkaO kej; m%;sixialrKh lsug lghq;= lrka mj;sk nj
fuu .re iNdjg kq ug leu;shs' yska ,xld iud.f fufyhq lghq;=
kj;ajd Y%S ,xlka .=jka iud.u iu`. taldnoaO lrkq ,enqjd'

202.

rch i;= jHdmdr m%;sjHqy.; lsf jevigyfka fldgila f,i;a mj;sk


fj<`om, Wmk;Ska wkqj;a i,ld rdcH jdKsc kS;s.; ixia:dj iska fj<`om,
b,au imqrd,Sug yelsjk fia ishu .Dy WmlrK yd fuj,kaj,ska iuka;
jka; m%oYkd.drhla msysgqjkq ,nkjd' ta i`oyd remsh,a ,shk 100 la fjka
lsug ud fhdackd lrkjd'

203.

wm 2017 jIh ;=< Hyatt, Grand Oriental Hotel, Waters Edge West Coast, Hilton,
Manthai Salt iy Hambanthota Salt jeks Wmdhud.sl fkdjk jdKsc jHdmdr"

,ehsia;=.; lsug (listing) n,dfmdfrd;a;= fjkjd' tfia ,ehsia;=.; lsfuka wju


jYfhka wefursldkq fvd, ,shk 1"000 la rchg ,nd .ekSug bvlv ie,fikq
we;ehs wfmalaId lrkjd' fuu`.ska miq.sh rcfhka wmg Wreu we;s wkdl"
m%Yak iy.; by< fmd<S iys; Kh f.ug fhdod .kakjd' 2017 jIh ;=< isjk
wfkl=;a ,ehsi;
a =.; ls inkaOj md,sfka;=j kqj;a lrkq we;'

iuqSh wdlh
204.

.re l:dkdhl;=uks" wm rg fiao udjf;a uOHfha msysh;a" iuqSh wdl wxYh


u.ska o< foaYSh ksIamd;hg odhl jk m%udKh ishhg 2'5 la muK fuka
meye,s jkafka wm bka ,ndf.k we;s jdis ms,n
s | iEySulg m;a h fkdyels
njhs'

wmf.a b,lalh jkafka wdishdf m%Odk;u iuqSh uOHia:dkh njg Y%S

,xldj m;alsuhs' fuu miqu hgf;a" rf cd;sl wdl jOkhg ie,lsh hq;=
odhl;ajhla ,efnk m iuqSh wdlhla i|yd wjYH ys;lr jgmsgdjla we;s
lsug rch ;SrKh lr ;sfnkjd' f i|yd ie,lsh hq;= m%;sixialrK we;s l<
hq;= fjkjd'
205.

mqoa.,sl iy rdcH iyNd.s;ajh we;s iuqSh wldhla msysgqu u.ska ieug


tlf,i lghq;= l< yels mirhla iy YajdikSh kshduk
lsug Wkka lrkjd'

38

l%ufohla

we;s

re' ' 100

206.

Y%S ,xld Och iy ke f,aLkhla ^Sri Lanka Flag Ship Registry)" iuqSh rlaIKh"
ke l<ukdlrKh iy fiajd tk wdrjq,a fre lsu ^Arbitration), woard,a
Wid ^Admiralty Court) iy kdl kS;s ^Maritime Law) jeks wdkqYdx.sl fiajd hqKq
lsug lghq;= l< hq;=h'

207.

fld<U iy ta wdY%s; jdyk ;onoh ,sys,a lsug Wmld jk mos Yd, ke nvq
(Break Bulk Cargo) fld<U jrdfhka msg;g /f.khdug mshjr .;hq;= hehs uu
kElka ksfoaY lrkjd' fuh fld<ka msg; /lSrlaId we;s lsug Wmld f'
f.=f imQK mlaIdj hgf;a LCL (Less than Container Load) wdkhk
ykd.kakd nvq m%jdyk ia:dk (Freight Stations) Y%S ,xld jrdh wldh" ol=Kq
wdishdkq fodrgq mhka;h (SAGT) fld<U cd;Hka;r nyd mhka;h (CICT)
we;=j fld<U jrdfhka we;=,; iy msg; u;a m msysgqug;a tu.ska fld<U
k.rfha jdyk ;onoh wvqlr .ekSug;a" fufyhq l%shdj,sh ir, lsug;a tu.ska
fufyhq lghq;= jvd ;r`.ld;ajhla hgf;a is lsug;a ud fhdackd lrkjd'

208.

tfiau" <`.d jk ke m%udKh je lsf wruqKk


s a kej,g lrkq ,nk iemhq
fiajd" nxl myiql ^bunkers), ke ldh uKav, udre (Crew Changes) jeks
wdkqYx.sl fiajd ,nd .ekSug Wkka lru msKsi f i|yd msg; kex.=r .dia;=
meh 12 la i|yd ksoyia lsug;a ud fhdackd lrkjd'

209.

tfiau Yd, ke l=,shg .ekSf .dia;= ^Bulk Chartered Cargo Charges) .dia;= kej
f;la fkdf,a ^FOB) w.fhka ishhg 15 la fyda idudkH ke l=,S .dia;= hk
foflka wvq w.hg jydu l%shd;aul jk mos n,meje;ah hq;= hehs ud fhdackd
lrkjd

210.

wm rg ixpdrlhska f.a .ukdka;hla njg m;au;a iu`. u.S fk!ld ^Cruise


Vessel) je jefhka mefKkjd' tneka tjeks u.S fk!ld fufyhu i|yd

fYaIs; kej;=fmd,la f,i nKavdkdhl ceh fjkalr jeoshqKq lsug mshjr


.kakjd'

iemhq fiajd flakaia:dkh


211.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldj jdksc flaka ia:dkhla lsu i|yd fkdfhla
idlPd lr ;snqk o tu wxYfha l%shdldrlj, meye,s m%.;shla l.; fkdyels
we;af;a fndfyda foaYSh yd foaYSh wdfhdack u.ska b;d by< ugf m%;sM,
ckkh lrk l%shdldrl wdrN lsug wfmdfydi;a we;s neks'

wm iska

flakaia:dk fufyhqlrejka ^Hub Operators) jeks mdYjlrejka iu`. idlPd


.Kkdjla mj;ajd we;s w;r" wmf.a wjOdkhg ,lalr we;s lreKla jkafka kg
mj;sk .eg m%dfhda.slj i,ld n,d iokafka k wmkhk ldhidOkh b;d
iS>% f,i jOkh lsug we;s bvlv je njhs' wjOdkhg fhduqjQ m%Odk .eg
jkafka w;a jHdmdr msysgqug yd mj;sk jHdmdr mq,a lsug fuu wruqK i|yd
ykd.;a m%foaYj, wjYH ;r bvlv fkdue;s u;a" wdfhdack lafIa;%fha
mj;sk ndOdjka yd wjYH ;r l%shdld udf.damfoaYk fkdue;s u wdh;ah'

39

212.

fuu .eg iu i|yd wjYH;djh wkqj kg mj;sk wod, kS;s ;s ixfYdaOkh


lsug ud fhdackd lrkjd' fuu ixfYdaOk ;=<ska cd;Hka;r .=jka f;dgqfmd,
yd jrdhkays isg lsf,da g 5 l ka wjir,;a fufyhqlrejkag flakaSh
lghq;= i|yd iqiq m%foaY ykd.ekSug bv ie,fikjd'

jirl ld,hla ;=<

wdfhdackh l, hq;= ldrl m%d.aOkh yd ia:djr uQ,Okh o wdjrKh jk m


fuu kS;s ;sj, we;s wdfhdack wjYH;d ,sys,a lrkjd' ,nd.kq ,nk w;alS
mok lrf.k fuu lghq;= mq,a lrkq ,nk w;r f inkaOj ishu wxY
wdjrKh jk m fYaI;
s fufyhq udf.damfoaY jyd ksl=;a lrkq ,nkjd'
213.

foaYSh jYfhka NdKav tl;= lsula rys; nyqO rgj,a taldnoaOj ^Multi Country
Consolidated& l%shd;aul lrk ny" m%;s ke.; ny f,i ie,flk w;r

mhka; fufyhq .dia;= fujeks ny i|yd wod, fkdf' nyqO rgj,a


taldnoaOj fufyhjk nydj, /f.k tk NdKav f.dvnEu by; .dia;=j,ska
ksoyia lsug ud fhdackd lrkjd' f inkaOfhka kEu mhka; l%shdldrejl=
iemhS yd fiajd flakaSh fr.=,dis u.ska md,kh jk m iEu mhka;hlu
by; i`oyka nydj,ska NdKav f.dvnEu myiqlrug o ud fhdackd lrkjd'

wka;rd, fjf<`odu
214.

iemhq yd fiajd myrK i|yd jQ .dia;= f.jkq ,en we;ak zzfoaY ksuh
wka;.; fkdjQ zzwka;rd, fj,|du (Entreport Trading) wdY%s; wdkhk yd wmkhk
i|yd l%shd;aul ug bv ,nd fokq we;'

ixjOkh msKsi oHdj" ;dlaIKh iy kfjda;amdokh


215.

.re l:dkdhl;=uks" iajhxfmdaIs; wdydr fnda. j.djka$fnda. wdrlaIKh" fi!LH


imkak ck ixhq;shla we;slr,Su" f.da,Sh jkdl oduh (Global Value Chain)
;=< lghq;= lsu ;srir ixjOk b,lal ,`.d lr .ekSu iy jvd;a fyd| rdcH
fiajhla ,ndf l%uhla we;= wmg iEySulg m;ah yels wfmau ixjOkhla
iy m%;sm;a;s b,lal .ek wmg wjfndaOhla we;s lr .ekSug k oHdj"
;dlaIKh iy kfjda;amdok i|yd wm m%udKj;a uqo,la iy iydh;a ,ndu
jeo.;a hehs ud Yajdi lrkjd'

oHdj ;dlaIKh yd kfjda;amdokh ^STI

spectrum) jehqKq lsu i|yd miq.sh jIh fjkqfjka remsh,a ,shk 826 la

fjkalrk ,o w;r f jIh i|yd remsh,a ,shk 1"306 la kgu;a fjkalr


we;' rch f fjkqfjka idudkHfhka ,ndfok uqo,a ms<sn| mj;sk iel ixld
fuu.ska rejk nj ug Yajdihs' wmf.a rch wjodk iys; mfhaIK iy
ixjOk l%shdj,g yjq,l
a refjl= ug leue;af;ka isk njg ug iy;slhla h
yelshs' wms oHdj ;dlaIKh yd kfjda;ajdokh i|yd ux i,ik mirhlska hq;a
rgla we;s lsug lemfjkjd'
216.

miq.sh jIfha kjHlrK f.j;a lsf wruqo, Innovation Accelerator Fund


ykajd f wruqK jQfha kjHlrKfha wjika whrg wjYH uQ,H imdokh

40

yd tajd jdKsclrKhhs' fuu kj W;amdok wxYh i`oyd wruqo,a iemhSu wvqu


fya;=fjka tajdg wdl m%;s,dN ,nd .ekSu wjysr we;s nj wm f;aref.k
we;s w;r kjHlrK jdKsclrKh l< hq;=hs' fuh ir,j lsjfyd;a mfhaIK
uqo,a njg mj;kh lsuh' tneka kjHlrK lghq;= ;jrg;a lrf.k hdu
i`oyd remsh,a ,shk 100 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
217.

re' ' 100

fYaIfhka T!IO ksIamdokh cdk ;dlaIK wd ludka;j, ksr; iud.j,g


myiql ie,iSu i`oyd j ;dlaIK kjHlrK WoHdkhla wdrN lrkq ,nkjd'
oHd" ;dlaIK iy kj ksmehq i`oyd jk inkalrK f,al ldhd,h
(COSTI) rdcH iy fm!oa.,sl wxY yjq,ald;ajfhka hq;=j fuu j ;dlaIK

WoHdkh we;s lsu i`oyd fmruqK .kakd f,i u;a lrkjd' ta i`oyd rch iska
bv" ,sh iy c, myiql jeks Wmfhdack fiajd ,nd fokjd' f i`oyd
remsh,a ,shk 100 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
218.

bf,lafg%dksl wxYfha fYaIs; lafIa;% i|yd iud. we;s lsug iydh u i`oyd
fudrgqj Yaj oHd,fha Wiia bf,lafg%dksl ksudK uOHia:dkhg remsh,a
,shk 100 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' tfukau SLINTEC wdh;kh
i`oyd ;j;a remsh,a ,shk 250 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

219.

re' ' 100

re' ' 100


re' ' 250

frdfnda ;dlaIKh Nd;h ms<sno YsIaG;d uOHia:dkhla (Center for Excellence in


Robotics Applications (CERA) we;s lsrSug wm oekgu;a lghq;= wdrN lr we;s w;r

tys ldhhka ;j rg;a Yla;su;a lsug ;j;a remsh,a ,shk 50 la fjka lsug
ud fhdackd lrkjd' cdk oHdj ms<sn`o YsIaG;d uOHia:dkh fjkqfjka ;j;a

re' ' 50
re' ' 50

remsh,a ,shk 50 la fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'


220.

ldl ;dlaIK wdh;kh ;=< T!IO oHd.dr myiql je hqqKq lsu i`oyd
remsh,a ,shk 150 la fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'

221.

ffcj oHd;aul Wmfhdack jH" WmlrK iy kshe wdkhkh lrk g f.=f


Yd, .egj,g uqyqK mEug isjk nj ud f;aref.k ;sfnkjd' uqo,a
wud;HdxYh" f.= fomd;fka;=j iy ,s ixfoaY kshduk fldIka iNdj
fukau wfkl=;a wod< mdYjhkays iyNd.S;ajfhka fuu .egj,g i` fiu
i`oyd w;a l%ufohla l%shd;aul lrkjd' tfiau" uQ,dlD;s ^prototypes) ksudKh
lsu i`oyd wod< jk f.= .dia;= bj;a lrkjd'

222.

wm frdfnda ;dlaIKh" i;Hdka;%sl oHdj (Cybernetics), bf,lafg%dksl wdh


inkaOfhka ke`.S tk ludka;j,g iydh ,ndu msKsi tjeks ludka; i`oyd
n iyk ,nd ug ud fhdackd lrkjd'

223.

je jYfhka mfhaIK iy ixjOk ffOHu;a lsu i`oyd M,odhS f,i wOHhk


ldh uKav, Wkka lrug;a" YajoHd, moaO;sh ;=< Tjqka r`ojd ;nd .ekSug
yels jkfia yafI oYlhg ^Hirsche Index) wkql+, ksoNdjhlska hq;=
mfhaIK u; mok jQ ldh idOk l%ufohla y`kajd h hq;= hehs YajoHd,
m%;smdok fldiug ud fhdackd lrkjd' fuh kgu;a f.jk mfhaIK
ukdj,g wu;rj l%shd;aul f'

41

re' ' 150

224.

.re l:dkdhl;=uks" ksIamdok ie,iq bxcsfkare oHdj" Product Design Engineering


(PDE) hkq" kg mj;sk ;dlaIKh" tajdfha Wmdx. iy fudhq,hka taldnoaO

fldg NdKav ie,iq lrk oHdjhs'

fuh mfhaIK yd ixjOkh fkdf'

ksIamdok ie,iq bxcsfkare oHdj b,au wkqj ksIamdokh lsug bvlv i,ik
w;r" ud Yajdi lrk m fv%dak ^Drones) jeks hka;% bf,lafg%dksl ksIamdok
kgu;a we;s ;dlaIKh Nd;d lrka ksIamdokh l< yelshs' ta wkqj fuu
ludka;hg myiql ie,iSug uQ,sl m%d.aOkh remsh,a ,shk 5 lska hq;a
wruqo,la we;s lsug ud fhdackd lrkjd' fuu ludka;fha ksr; jHjidhlhskag
Kh iy wemlr ,nd foka wkq.%yh lau fuu wruqo, u.ska is lrkq we;' f
i`oyd 2017 jIfha remsh,a ,shk 500 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
225.

re' ' 500

wfma rg ;=< hym;a f,i kj wdh;k ysf jd;djrKhla ys ;sfnkjd'


fuejks w;ska ysjk wdh;kj,g iydh u i`oyd keKi, iu`. iyfhda.;
S djh
we;sj ia;%slal 5 l bkalshqfgia (incubators) we;s lsug ud fhdackd lrkjd'
;jo" jI 2020 jk g ia;%slal 25 u wdjrKh jk m fm!oa.,sl yd rdcH wxY
yjq,ald;ajfhka tajd jHdma; lsug woyia lrkjd' f i`oyd remsh,a ,shk 100
l uqo,la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

ixpdrl ludka;h
226.

.re l:dkdhl;=uks" 2015 yd ii`ok g 2016 uq,a ld;= ;=k ;=< furgg
ixpdrlhskf
a .a meKSu ishhg 15 lska je ;sfnkjd' ixpdrlhskaf.ka ,efnk
Y=oaO bmehSu je lr .ekSf wNsfhda.hlg wmg uqyqK ug is we;' fuu
jd;djrKh ;=< rch iska m%Odk ixpdrl m%foaY jYfhka ;%sl=Kdu,fha isg
mdisl=vd olajd;a" uvl,mqj isg wdre.f olajd;a" fudKrd., we,a, ;Srh;a"
y,dj; isg l,amsh olajd jQ

l,dmh;a iy foaoaj jef isg wl=r, olajd jQ

m%foaYh;a y`kdf.k ;sfnkjd' tfiau we,a," nKavdrfj, iy ymq;f,a hk m%foaY


mir ys;ld ixpdrl ;%sfldaK f,i o y`kdf.k ;sfnkjd'

ta i|yd wjYH

h;, myiql iemhSu iy kshduk rduqjla we;slsu ;=<ska f i|yd jvd fyd|
mirhla f.dvke.Sug wm lghq;= lrkafkuq' we;a; jYfhkau" f jk g;a wm
n,a, ia;%slalh ;=< mir ys;ld ixpdrl ludka;h hqKq lsu i`oyd
wNHka;r .=jkaf;dgqm,la msysgqug we;s yelshdj ms<sn`oj YlH;d wOHhkhla
wdrN lr ;sfnkjd' thg iu.dj n ia;%slalh

ol=Kq wf.S ud.hg

inkaO lsug wjYH l%shdud. .kq ,nkjd'


227.

.re l:dkdhl;=uks" 2015 jIfha wefuldkq fvd, ,shk 2"900 la blaujd


.sh wdodh Wmojka ixpdrl ludka;h jOkh fjka mj;S' fuu ludka;h
uOH ld,Skj m%Odk jOk wxYhla jk w;r rf wdodh ;;a;ajh by< kexu
iy /lshd W;amdokh i`oyd f ;=< Yd, bvlvla ;sfnk nj ud Yajdi lrkjd'

42

re' ' 100

wjYH h;, myiql iemhSu iy iqiq kshduk ;;a;ajhla we;s lsu ;=<ska fuu
wxYhg iyfhda.h ,nd u wmf.a ie,iqu fjkjd'
228.

jir 10 lg je ld,hla fufyhq lghq;=j, fh isk fydag,a j;udkfha


kk wjYH;djhkag .e,fmk m klrKh lrka Wiia lsu i`oyd wm iska
iyfhda.h ,nd fokjd' f i`oyd remsh,a ,shk 25 lg wdikak uqo,la jeh jkq
we;' f fjkqfjka ork ,o ho i`oyd fmd,S iyk rch iska ,nd ug remsh,a
,shk 500 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

229.

fndfyda fofkl= okakd wdldrhg fydag,a ldur" m%jdyk myiql wdh agoda,
airbnb, bookings.com wdoS wka;cd, fj wv yryd fjka l< yelshs' f.ug
ksh; wod< n m%udKhka iy fiia noao f.u u`. yka ud..; m%jdyk
tacka;jreka (online travel agents) ;u fufyhq rg ;=< jHdma; lr ;sfnkjd' ud
iska miq.sh kj, fydag,a lafIa;%fha wod, mdYjhka iu`. lrk ,o idlPdj,
m%;sM,hla jYfhka rg;=< kjd;eka iemhSf jHdmdrhg fmd ;dlaIKsl
l%ufohla y`kajd ug lghq;= lrkjd' fuhgu wd.ka;=l i;aldrhg wod< n
m%;sm;a;shla o we;=,;a lrkq we;' fuu fmd ;dlaIKsl l%ufoh y`kajd u;a
iu`. u;a lafIa;%hg wod<jk n meku i`oyd ud fhdackd lrkjd' f hgf;a
remsh,a ,shk 25 l muK wdodhula wfmalaId l< yelsh'

230.

ixpdrl ludka;hg wod< kshduk rduqj

;jrg;a Yla;su;a lsu i|yd iy

ixpdrl ludka;h ;jrg;a by< kexu msKsi jirlg remsh,a ,shk 12 lg


jvd wvq wdodhula iys; jHdmdr fjkqfjka ishhg 0'5 l ixpdrl ixjOk noaola
mekug ud fhdackd lrkjd'
231.

.re l:dkdhl;=uks" ixpdrl ludka;h hqKq lsu fjkqfjka

wd.l ksjdvq

kj, yer b;s iEu klu ixpdrl m%jOk wruqo, Wmfhda.S lr .kska O
j.fha ixialD;sl ixoYk meje;aug lghq;= ixOdkh lrk f,ig ud
ixpdrl m%jOk wldfhka b,a,d iskjd'
232.

Y%S ,xldjg mefKk ixpdrlhskag myiql ie,iSu fjkqfjka f jk g


bf,lafg%dksl id l%uh y`kajd ;sfnkjd' ixpdrlhska jhskg f.dvnisk
wjia:df u id ,nd ug (on arrival) ;jrg;a ud fhdackd lrkjd' tfia jqjo"
id ld,h bl=;a kej;S iskakka yg remsh,a ,laI 5 l ovhla kshu lrkq
,nkjd'

233.

ixpdrl ludka;fha m%.;sh ;=<ska ta yd nekq ludka; we;s lsug o


n,dfmdfrd;a;= fjkjd' foaYSh ksIamdok fjkqfjka by< jkdl ksudKh jk
wdldrhg ixpdrl jHdmdrh ;=< tu ksIamdok Nd;d lsu u;a lrkjd'
fuu.ska wdlfha foaYSh tl;= l< jkdl oduh Yla;su;a jkq we;' fuh Y%S
,xldj ms<sn| wkkH;djh jOkh lsug o Wmld jkq we;'

234.

ixpdrl wdlYkh kd .;a mskakj," fmardfoKsh WoaNso WoHdkh" fld<U


fl!;=ld.drh jeks ia:dk inkaOfhka bf,lafg%dksl yd uqs; jYfhka we;s u.
fmka" ia;r m;%sld wdh bx.%Sis NdIdfjka muKla mej;Su;a iy tajd h,amek

43

re' ' 500

.sh tajd u;a hkak mj;akd fmd fpdaokdjla' tu ksid fuu ;;a;ajh ksjer
lsug jydu ksis mshjr .kakd f,i ud wod< wdh;kj,ska b,a,d iskjd' f
i`oyd remsh,a ,shk 10 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
235.

re' ' 10

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh jir lsysmh ;=< MICE Industry- if,k ia:dk
ludka;h i`oyd by< ms<s.ekSula we;s ;sfnkjd' Y%S ,xldj ;=< tjeks myiql
i`oyd we;s b,au imqrd,Su i`oyd wdik 5"000 lska hq;a MICE if,k
uOHia:dkhla 2019 jIh jk g fld<U k.rfha blr wjika lsug wfmalaIs;
w;r ta i`oyd remsh,a ,shk 1"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' ;ckhg

re' ' 1000

,la jQ jk i;aj yd jDlaI,;d i`oyd jk wka;cd;sl fj<`od ms<sn`o iuq;sh


(CITES Convention) mdYjlrejkaf.a /iau 2019 jIfha fld<U meje;afjk

nj ud i`oyka lsug leu;shs'

ta iu`.u tjeks MICE uOHia:dk uykqjr"

wkqrdOmqrh" .d,a," uvl,mqj" n,a, hk ia;%slalj, fm!oa.,sl iy rdcH


wxYfhys yjq,ald;ajfhka (PPP) ia:dms; lsug fm!oa.,sl wxYh u;a lrkjd'
236.

ixpdrl ludka;h hqKq lsu i`oyd Yd, bv m%ia:d we;s kef.kysr fjr<
;srfha foaYSh w;al m%oYk iy wf, myiql we;s O taldnoaO f;dr;=re
,nd .ekSf myiql iys; mqyqKq uOHia:dkhla we;s lsug ud fhdackd lrkjd'
ta i`oyd remsh,a ,shk 100 la fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'

237.

c, l%Svd i`oyd rg ;=< mj;sk Yd, bvlv ie,ls,a,g f.k uqyq r< u; ,sia id
hk fndagq ^Surf Boards)" c,u; l%Svd lsf nhsil
s ,a ^Quad Bikes)" flh .;
lsu i|yd fndagq ^Leisure Boats), iy fc fndagq ^Jet Skis) fjkqfjka f.= n
iyk ,nd ug ud fhdackd lrkjd'

238.

l=vd rej,a ke Y%S ,xldj ;=< ndOdjlska f;drj m%p,s; lsu i`oyd wjYH kS;s
iy fr.=,dis fj<`o kdl wOHlaI iska ksl=;a lrkq ,nkjd'

239.

Y%S ,xldj ;=< iqj fiajd ixpdrl ludka;h i`oyd b;d by< bvlvla mj;S' tfia
jqj;a" by< ;;a;aj md,khka mj;ajd .ekSu i`oyd Yla;su;a kS;s rduqjla yd
iqmlaId ls i`oyd hdka;%Khla ;=<ska fuu wxYh m%fYka l<ukdlrKh l<
hq;=hs' f inkaOfhka we;s tla .egjla jkafka wdhqfo ffjoH l%uh wmf.a
rlaIK l%ufoh ;=< wdjrKh fkdlsuhs' tuksid foaYSh rlaIK iud. o ;u
rlaIK wdjrK ,nd f wdjrKh l< yelsj ;sfnk fuu lafIa;%h wdjrKh
fkdlsug fya;=jla lr .kS' tneka ud foaYSh rlaIK iud.j,ska b,a,d
iskafka fuu lafIa;%h wdjrKh lsug o lghq;= fhdok f,ihs'

240.

kd.l fydag,aj,g wod<jk wju ldur l=,sfhka ish yels n,mEu ms<sn`oj
rch b;d imj wlaIKh lrkq ,nkjd' wju .dia;= l%uh 2018 ksu lrkjd'
wju .dia;= ;SrKh lsu ;=<ska n,dfmdfrd;a;= jQ m%;sM, <`.d lrf.k ;sf k
.= ld,Sk ;r`.ld , m%;sm;a;shla ilia lsu i`oyd tu m%;sm;a;s ;SrKh kej;
i,ld n,kjd'

44

re' ' 100

241.

w;s.re ckdm;s;=ud yd .re w.%dud;H;=ud iska fok ,o Wmfoia m uqgdia


uy,a iy wela,ka yjqia rdcH wuq;a;ka fj; kjd;eka imhd h yels ;;a;ajfha
w,xldr;ajfhka hq;a mQK l=vd fydag,a njg m;a lsug fhdackd lrkjd'

242.

jhsfka ishu ia;%slal wdjrKh jk m ixpdrl nx.,d cd,hla wm i;=j


mj;skjd' fuu ixpdrl nx.,d w;=ka iuyrla b;d fyd`ka kv;a;= lrk w;r
bka fldgila f,i fkdi,ld yer we;' tneka fuu ishu ixpdrl nx.,d
tla wldhla hg;g m;a lsug ud fhdackd lrkjd' ta ;=<ska fjdfha ;;a;ajh
by< ugulska mj;ajdf.k hdug yelshdj ,efnkq we;'

243.

ixpdrl ludka;fha jOkh msKsi ksis wdrlaIdjla imhd u b;d jeo.;a' .re
l:dkdhl;=uks" tuksid m%Odk ixpdrl ia:dkj," wdrlaIdj ;r lsu Wfoid
ixpdrl lghq;= nyq, m%foaYj, ixpdrl fmd,Sis ia:dms; lsug ud remsh,a ,shk
50 la fjka lsug fhdackd lrkjd' fuu mshjr wkqj wod< m%foaYj,
ixpdrlhskf
a .a wdrlaIdj ;yjqre jk w;r tu.ska Tjqkaf.a ixpdrh idudld jkq
we;'

by< in`o;djhla iy ukd ixp,;djla we;=,;a hqKq m%jdyk moaO;shla


244.

.re l:dkdhl;=uks" ;sridr jQ taldnoaO m%jdyk Wmdh ud.hl wjYH;djhla


ld,hl isg mj;S' m%jdyk h;, myiql hkq ixjOkfha m%n, oYlhla jk
w;r th wdfhdack m%jOkh i`oyd bjy,a jk m%n, idOlhls' m%jdyk myiql
ms<sn`oj nyqO me;s udkhka we;=,;a m%fYhla wm i;=j we;s w;r uydk.r
ie,eiau hgf;a niakdysr m<d; ;=< mj;sk m%jdyk .eg rdYshla if`okq we;'
fuhg iu.dj klrKh lrk ,o h ud. moaO;shla" u;a m%jdyk
l%ufohla iy rf ishu m%foaY wdjrKh lrk m wf.S ud. moaO;shla
wmf.a Wmdhud.j, we;=,;a we;'

245.

wm rch n,hg m;a jQ od isg wf.S ud.j, hou wvq lsug Yd, W;aidyhla
rE nj ud i`oyka lsug leu;shs' wmf.a W;aidyhg m%;sM, ,enqKq nj ka ud
m%ldY lrkafka wdvnrfhka' tu`.ska ishhg 22 la muK hou wvq lrkak iu;a
jqKq ne i`oyka lrk w;r tfia fkdjqkdk tu uqo, kdia;s fjkak ;snK
q d' .re
l:dkdhl;=uks" ka fmfkkafka hy md,kh l%shd;aul fjka mj;sk nj c,
jHdmD;s" ,s n, iy ksjdi jHdmD;s i`oyd tu l%ufo wkq.ukh lrka ho
wvq lrk f,i wod< IhNdr wud;HdxYj,ska iy uyd NdKavd.drfhka ud b,a,d
iskjd'

246.

fuu iNdjg ud lshkak leu;shs uOHu wf.S ud.h iy rejkamqr wf.S


ud.h we' fvd, ,shk 6 la jehfldg 2019 jk g imQK lsug wfmalaIs;
nj' fuh ie,lsh hq;= wdl yd iudh m%;sM, ,nd fok N+ oYk fjkia lrk
wdfhdackhls' ;jo" bfha lgqkdhl wf.S ud.h mq;a;,u olajd > lrkq
,ef' Bg wu;rj ol=Kq wf.S ud.h 2018 cQ,s muK jk g f.dv.u isg
ynkaf;dg olajd jHdma; lsug n,dfmdfrd;a;= jkjd' lvj; isg flrj,msh
olajd jk msg; jgrjq ud.h 2019 cQ,s jk g wjika lsug wfmalaI;
s h'

45

re' ' 50

247.

kj le<Ks md,u yd w;=re.sh hd lrka Wkak; ud.fha ^Elevated) jev lghq;=


o le,Ks md,u isg jrdh olajd fjk ud.h o wm iska 2017 jif wdrN lr
we;' fld<U k.rfha jdyk ;onoh ,sys,a lsu i|yd my; i|yka k.r we;=,;aj
niakdysr m<d; ;=< ykd.;a m%fY fodrgq 7 la Tiafia l%shd;aul jk ieye,a
h m%jdyk l%uhla o (LRT) wm iska ykajd fokq ,nkjd'
w' fnd/,a, - n;a;ruq,,
a - ud,f
wd' fldgdj - ud,f
we' ud,f - lvqfj,
wE' mE,shf.dv - lvj;
b' fldgqj - urodk - uglal=,sh - mE,shf.dv
B' fougf.dv - lsre,mk - nn,msh
t' fldgqj - nn,msh - fnd/,a, - urodk

248.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xld h fiajh iy Y%S ,xld .ukd.uk uKav,h


mj;ajdf.k hdu i`oyd wm rch jIhlg remsh,a ,shk 25 la uQ,Hkh lrkq
,nkjd' m%jdyk fiajd b;d whym;a ugulska l%shd;aul jk ksid rgg Yd,
wdl msjehla ug is ;sfnkjd' tfia jqj;a" fuu wdh;k folu jdKscuh
jYfhka jdisodhl jHdmdr ie,eiaula u; kg m%fhdackhg fkdf.k we;s j;al
fhdodf.k iajhx uQ,HlrK jHdmdr f,i l%shd;aul ug 2018 jIfhka miqj
yels jkq we;ehs wfmalaId lrkjd'

249.

tfiau" Y%S ,xld h fiajh iy Y%S ,xld .ukd.uk uKav,h Tjqka i;= niar:
yd h m%pdrkh i`oyd ,nd wu;r wdodh ud. we;s lr .ekSug u;a
lrkjd'

250.

fld<U k.r iNdj iy ud. ixjOk wldh tlaj fmd m%jdyk fiajh
klrK jevigyk hgf;a fld<U k.rh iy hdno k.rj, niar: i|ydu
fjkajQ ux;Sre ykajd fokq ,nkjd'

251.

ta iu`.u fhkaf.dv isg mdkr olajd fld<U iy ;odikak m%foaYj, h


Odjkh ,sn,fhka l%shd;aul lsu i|yd wjYH YlH;d wOHhkh kgu;a is
flfrka mj;S'

252.

fmd,a.yfj, isg l=reKE., olajd fldgfia iy w;a.u isg .d,a, olajd


fldgfia;a h ud. oa;aj ud. lsu i|yd wjYH jevlghq;= 2017 jIfha
wdrN lrkq we;' f i|yd remsh,a ,shk 1"000 la fjkalrkq ,nkjd' tfukau"

re' ' 1000

W;=re h ud.h lkalika;=f isg fmdkakf,a olajd > lsug fhdackd


lrkjd' th fv,a*a" lhsia" f,fkhs" lfrhsk. iy pxldfka hk m%foaYj,
uyckhd fj; .ukd.ukh myiq lrk w;r ta i`oyd remsh,a ,shk 50 la fjka
lsug fhdackd lrkjd'
253.

le,Ksje,s h ud.h r;akmqrh olajd > lsug remsh,a ,shk 3"000 la


muK wjYH jk w;r th rdcH fm!oa.,sl yjq,l
a d;ajh u; is lsug wfmalaId
lrkjd'

46

re' ' 50

254.

mq;a;,u isg fld<U olajd iy fld<U isg .d,a, olajd c,dY%s; m%jdyk lghq;=
u;a lrk w;r ta i|yd rch iska f;dgqfmd,j,a i|yd wdfhdackh lrkq we;'
ta i|yd remsh,a ,shk 100 la fjka lsug fhdackd lrkjd' uqyq ud. Tiafia

re' ' 100

m%jdyk lghq;= jOkh lsug wf.S fndagq iy hdka;%sl fndagq i`oyd


wdfhdackh lsug fm!oa.,sl wxYh u;a lrk w;r Tjqka i`oyd n iyk ,nd
ug fhdackd lrkjd'
255.

wmf.a ud.j, wo jk g ,shk 1'3 la muK ;%sfrdao r: Odjkh fjkjd'


jefhkau wk;=rej,g ,lajkafka tajdhs' tuksid hrkaf.a iy u.Skaf.a
wdrlaIdj jelsu i|yd ;%Sfrdao r: fjkqjg frdao y;f oHq;a ld r: ykajd
u u;a lrkjd'

fld<U ia;%slalh ;=< kshuq jHdmD;shla f,i rch iska

nexl= u.ska l%shd;aul lrk Kh fhdackd l%uhla ykajd u Tiafia oHq;a ld


r: 1"000 la , .ekSug Wmldr lrkq we;' fuys rch iska Tjqkg jehjk
fmd,S uqo,ska ishhg 50 la orkq ,nk w;r 2017 jir i`oyd remsh,a ,shk 200 la

re' ' 200

ta fjkqfjka fjka lsug fhdackd lrkjd'


256.

mdie,a <uqka m%jdykh lrkq ,nk jEka r: yshkag wdik 32 nia r:j,g
udreug .kajkjd' f i|yd ishhg 75 l fmd<S iykdOdrhla ,nd u i`oyd
remsh,a ,shk 150 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

257.

.re l:dkdhl;=uks" ;%Sfrdao r: .%dh iy kd.l hk fowxYh ;=<u b;d jeo.;a


m%jdyk udOHhla njg m;aj ;sfnkjd' kshduk l%ufofha kg ;sfnk wvqmdvq
ksid fuu ludka;fha jOkh wl%uj;a f,i isf' fuu ;;a;ajh mdie,a jEka
r: wxYhg o fmdh' meye<sju ;%Sfrdao r: l%shdlrejka yd mdi,a jEka r:
l%shdlrejka fuu lafIa;%h i`oyd kshduk hdka;%Khla tu ludka;fha hqKqj
iy YajikSh;ajh ;yjqre lsu msKsi kshdukhla lsug ;%Sfrdao r:lrejka iy
mdi,a jEka r: l%shdlrejka tl`. jkq we;' ta wkqj ;%Sfrdao r: iy mdi,a jEka r:
kshdukh lsug wjYH l%ufohla y`kajd ug ud fhdackd lrkjd' fuu
kshduk hdka;%Kh ;=< ishu ;%Sfrdao r: iy jEka r: ;u fiajd ,nd ug k
,shdmx h hq;=h' ta iu`. fuu kshduk wldh iska fuu ludka;h hqKq
lsug wjYH mqyqKq jevigyka ld,dkQrEmSj ilia lsug yd ludka;hg wod<
fhda.H;d mlaIK o is l< hq;=hs'

258.

u.Ska i`oyd by< fiajdjla ,nd u iy im;a ldhlaIu f,i Nd;d lsf
wruqKska Y%S ,xld .ukd.uk uKav,h iy fm!oa.,sl nia r: ix.uh iska
taldnoaO ld,igyka hgf;a m%jdyk lghq;= isl< hq;=h' im;aj, by<
Wmfhdackh ;yjqre lrka fm!oa.,sl iy rdcH wxYfha yjq,ald;ajh we;sj
zkd.l m%jdyk ixia:djZ kka kj wdh;khla msysgqjkq ,nkjd'

259.

ud. iy h m%jdykfhka by< fiajhla ,nd u i`oyd fmr f.jq ldm;a


l%uh y`kajd ug fhdackd lrkjd' wdodhys jOkh;a iu`. nia hrka"
fldkafodia;rjreka iy msis lrkakka fjkqfjka Y%du jegqma l%uhla we;s lrk
f,i m%jdyk fiajd yslrejkaf.ka b,a,d iskjd'

47

re' ' 150

.=jka fiajd ludka;h


260.

tfiau 2017 ud;= 31 kg m%:u kj wNHka;r .=jka fiajhla wdrN lsug


ksh;hs' .=jka yuqodj" fydag,a ludka;h" ixpdrl ksfhda;hka yd wfkl=;a
fm!oa.,sl wxYfha mdYjlrejka yd tlaj rdcH fm!oa.,sl iyNd.S;aj jHdmD;shla
f,i fuu .=jka fiajh l%shd;aul lsug wfmalaId lrkjd' fuys wdrNl lghq;=
i`oyd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

261.

re' ' 50

.re l:dkdhl;=uks" wfma rgg .=jkafiajd flaka ia:dkhla f,i lghq;= lsf
yelshdjla mj;skjd' fuu ;;a;ajh ;=< .=jka kshuq mqqyqKq lsu ludka;hla f,i
jOkh fjk ;;a;ajhg m;a
.=jka hdkd bkaOk

;sfnkjd' ta wkqj" f i`oyd myiql ie,iSug

;r`.ld ,lg ,nd fok f,i LKsc f;,a ixia:dfjka

b,a,d isskjd' is,a .=jka fiajd wldfha wkque;shg hg;aj .=jka hdkd wu;r
fldgia ishu nj,ska ksoyia lrkjd'

fmd myiql ksis l<ukdlrKh


c,h
262.

.re l:dkdhl;=uks" j;udkfha ck.ykfhka ,shk 9'6 la fyda ishhg 46 la


fjkqfjka mj;sk wdrlaIs; mdkSh c, imdokh 2020 jk g ck.ykfhka
ishhg 60 la fyda ,shk 12'6 la wdjrKh jk m je lrkq we;' f i`oyd
wu;r jYfhka lshqla ,Sg 600"000 la klg wjYH f' wl%uj;a jeis rgd" N+.;
c,h ys`.lu" N+.; c,h wm;%u hk mdil .eg c,imdok myiql
iemhSf

wNsfhda.hla we;' tfukau" b jir ;=k i`oyd wju jYfhka

remsh,a ,shk 300 l j;a wdfhdackh l< hq;=h' flfia fj;;a" ck;dj i`oyd
msis c,h ,nd u fjkqfjka wmf.a rch lem iskjd' fuhska ;sridr
ixjOk b,lal ,nd lr .ekSu i`oyd ish ukqIHhskaf.a udkqIl
s wjYH;d ,nd
u flfrys wmf.a we;s lemu fuhska ms<sUq fjkjd' ta wkqj f jk g wm
wdikak jYfhka remsh,a ,shk 428 la wjYH jk jHdmD;s 35 la muK wdrN
fldg ;sfnkjd' fuu jHdmD;sj,g wdKuvqj c, jHdmD;sh" le,Ks ol=Kq bjqre
jHdmD;sh" l=Kavid,-ydr.u c, imdok jHdmD;sh" wkqrdOmqr W;=r iy hdmkh
ls,sfkd c, imdok jHdmD;sh we;=,;a fjkjd'
263.

fuhg wu;rj" je rg;a wdrlaI;


s mdkSh c, myiql ,nd u mq,a lsu yd
lk lsu msKsi bls whs;sh iy l%shd;aul lsu ^Build, Own and Operate)
hk l%ufo hgf;a c,h jHdmD;s lsug fm!oa.,sl wxYhg bv ,nd ug fhdackd
lrkjd' 2017 jIh ;=< f i`oyd wju jYfhka remsh,a ,shk 150 la j;a
wdfhdack we;s lsug wfmalaId lrkjd'

264.

;%sl=Kdu, ia;%slalh ;=< mj;akd ludka; ixjOkh i`oyd fYaI jQ

YlH;d

i,ld wmf.a rch c,h" ,sh jeks fmd myiql lkka ixjOkh lsug
lghq;= lrkq we;' ta i`oyd remsh,a ,shk 600 la ;%sl=Kdu, c, iemhq jHdmD;sh
jehqKq lsu fjkqfjka fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

48

re' ' 600

265.

hdmkh iy mq;a;,u uqyq c,fhka ,jk bj;a lsf tall msysgqf YlH;djh
cd;sl c, imdok yd c,dmjdyk uKav,h;a fm!oa.,sl wxYh;a tlaj rdcH
fm!oa.,sl iyNd.S;aj jHdmD;shla f,i lghq;= islsug u;a lrk w;r ta
i`oyd remsh,a ,shk 250 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

n,Yla;s
266.

.re l:dkdhl;=uks" ;sridr ixjOk rduqj ;=< n,Yla;sh iqrlaI;


s lsu rcfha
m%;sm;a;sh fjkjd'

tfia jqj;a jejk foaYSh b,aug tfrysj bkaOk ,

by,hdu iy mdil ;;a;ajhka u; mek kef.k wNsfhda.hka meye,sju


l,am Wmdh ud.j, wjYH;djh u;= lrkjd' kj ;dlaIKsl l%ufohka iy
l,am n,Yla;s m%Njhka Nd;d lsu o kj uQ,H l%ufohka o fuu Wmdh
ud.j,g we;=,;a fjkjd'
267.

j;udkfha rf ,sn, W;amdokh fu.d fjd 4"000 l ugul mj;S' jOkh


jk jdKsc lDIsludka;h" ixpdrl ludka;h" ksIamdok ludka; i|yd 2020
jk g ,sn, W;amdokh fu.d fjd 5"300 olajd o 2025 fu.d fjd 7"500
olajd o je l< hq;= fjkjd' ;jo mir ys;ld ;sridr rduqjla ;=< ndOdjlska
f;drj wju msjehg ,s n,h ,ndug o wm ne|S bkakjd'

268.

fuu miqu ;=< rch ish n,Yla;s m%Njhka Odx.SlrKh lsu i|yd lD;
iajNdl jdhqj ^LNG) iy y; Yla;s m%Njhka we;=,;a lsug l%ufo fidhka
iskjd'

miq.sh ld,h ;=< oq,sn, lafIa;%fha wdfhdack fndfyda rg n,Yla;s

ckkh uq,afldg f.k mej;=ks'

tuksid n,Yla;s ifm%aIKh yd fnodyeu

i|yd o m%udKj;a wdfhdackhla isjk njg iy;sl h hq;=h'

f i|yd iEu

m<d;la ;=<u ifm%aIK myiql we;s lsug fm!oa.,sl wxYfha iyNd.s;ajh o


.kajkq ,nkjd'
269.

g iudka;rj wm iska fhdacs; h;, myiql ixjOkh lsu o tk LKsc


f;,a k, moaO;sh iy ,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:df .nvd myiql
ixjOkh lsu o lk lrkjd' W;=re m<df;a bkaOk wLKavj iemhSu ;yjqre
lsug ,xld Lksc f;,a ixia:dj iy ,xld LKsc f;,a .nvd mhka; iud.u
(CPSTL) wdh;kh tlaj lkalika;=f msys f;d. f;,a .nvdj w;am;a lrf.k
ixjOkh lrkq we;' tfiau Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj iy bkahka Ths,a
iud.u tlaj ;%sl=Kdu,fha by< fldgfia we;s f;,a gexls moaO;sh mqkre;a:dmkh
fldg ixjOkh lrkq ,nkjd'

270.

.re l:dkdhl;=uks" rg mqrd ,s ixfoaY l=Kq 5"200 la muK msysgqjd ;sfnkjd'


iEu f;dr;=re ixksfok myiql imhkafkl=gu fuu ifm%aIK l=Kq
blsug houla ug is ;sfnkjd' tuksid rdcH fm!oa.,sl iyfhda.S;ajh
hgf;a fuu ,s ixfoaY l=Kqj, whs;sh ys iud.ula msysgqug ud fhdackd
lrkjd' j;al yjqf,a Nd;d lsu u.ska we;sjk ys;lr jd;djrKh ;=<ska

49

re' ' 250

f;dr;=re ixksfok ludka;fha fufyhq ho wvqlr .ekSug yelshdjla iy


fYaI{;djh;a f.dvkef.kjd'

uQ,H wxYh
271.

.re l:dkdhl;=uks" wm rg uQ,H flakahla njg m;aug we;s yelshdj i,ld


f jk g;a rch zzfld<U wka; cd;sl uQ,H flakahzz msysgqug wjYH jk
uQ,sl jev lghq;= wdrN lr ;sfnkjd' fuu fld<U wka; cd;sl uQ,H flakah
msysgqug wjYHjk kS;s blauKska fuu iNdjg bm;a lsug lghq;= lrkjd'
g wu;r jYfhka uQ,H wxYfha jOkh iy ia:dhs;ajh iy;sl lsu i|yd
wjYHjk kshduk hdka;%Kh Yla;su;a lsu ms<sn|j o wjOdkh fhduqlr
;sfnkjd' f miqu ;=< my; i|yka fhdackd bm;a lrkjd'

272.

kg wm rg ;=< mdfNda.sl uQ,H myiql yd fiajd i|yd ksoNdjh iy


idOdrK;ajh jehqKq lrk fukau uQ,H .kqfokqlrejka f.a wNs,dYhka wdrlaId
lsu i|yd lemjQ wld wdh;khla fkdue;' f fya;=j ksid mdfNda.sl uQ,H
wdrlaIK

wldhla

msysgqug

fhdackd

lrkjd'

fuu

wdh;khg

uQ,H

.kqfokqlrejkaf.a whs;Ska iqrlaIs; lsu" uQ,H idlaIr;djh jOkh lsu iy


uQ,H fj,|m, yd wdh;kj, ;r.ld;ajh we;s lsu ;=<ska mdfNda.sl whs;Ska
wdrlaId lsug yelshdj ;sfnkjd' tu.ska uq rfu uQ,H moaO;sh ms<sn|
YajdikSh;ajh jOkh jkq we;'
273.

kS;Hdkql+, fkdjk ;ekam;= fhdackdl%u i|yd kg mj;akd kS;suh m%;smdok


mj;skafka 1988 wxl 30 ork nexl= mk; ;=<h' msrv l%uh jeks kS;Hdkql+,
fkdjk fhdackd l%u uev,Su i|yd mshjr .ekSug fuu mk; u.ska Y%S ,xld uy
nexl=jg wjYH m%udKj;a wld n,h ,e ke;'

fuu miqu ;=< uQ,H

lafIa;%fha ia:dhS;djhg fujeks kS;Hdkql+, fkdjk ;ekam;= fhdackd l%u u.ska


we;s lrk wys;lr n,mEu ie,ls,a,g f.k Y%S ,xld uy nexl=jg Yla;su;a kS;s
n,d;aul lsf m%;smdok iys; kj mk;la f.k taug ud fhdackd lrkjd'
tu.ska Y%S ,xld uy nexl=j jvd fyd| uQ,H kshdulhl= jkq we;'
274.

.re l:dkdhl;=uks" kg 1990 wxl 02 ork Kh wdmiq whlr .ekSf ^fYaI


Odk& mk; wod, jkqfha n,m;%,dNS jdKsc nexl=j,g iy n,m;%,dNS fYaIs;
nexl= lSmhlg muKhs'

tuksid nexl= iy uQ,H wdh;kj, Kh wdmiq whlr

.ekSf l%shdj,sh jehqKq lsu i|yd 1990 wxl 02 ork Kh wdmiq whlr
.ekSf ^fYaI Odk& mk; i|yd ish n,m;%,dNS fYaI;
s nexl= iy
n,m;%,dNS uQ,H iud.j,g wod, jk m ixfYdaOk ykajdug ud fhdackd
lrkjd'
275.

.re l:dkdhl;=uks" wm rch Ndr.kakd wjia:dfoS f.da,avka lS ;ekam;a


lrejkaf.ka iuyre ish kid .kakd ;;a;ajhg m;aj ;snQ w;r ;j;a iuyre
jpkfhka mejish fkdyels ;r wjdikdjka; ;;a;ajhlg uqyqK md ;snqKd'
j.lsj hq;= rchla f,i wm kgu;a l=vd mudK ;ekam;a lrejkaf.a ;ekam;=
ksrjq,a lr ;sfnkjd' bfha b;s f. o ksrjq,a lsug lghq;= lrkjd' f

50

re' ' 3000

i`oyd remsh,a ,shk 3"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' f.da,avka lS


iud.f ish j;al rchg mjrd .ekSug lghq;= lrkjd'
276.

.re l:dkdhl;=uks" fndfyda uQ,H iud.j, wh fkdjk Kh fYaI wkqmd; by,


ugul mj;sk ksid tu iud. iuia: uQ,H lafIa;%hg we;s lrkq ,eh yels
wksYa; ydkslr ;;ajhka ykdf.k tf,i wid:ljk uQ,H iud.j,g
iydhu i|yd miq.sh jif ud uQ,H j;al l<ukdlrK tackaishla msysgqug
fhdackd l<d'

ta wkqj w.;shg m;a uQ,H iud. m%;sjHqy.; lsu i|yd fuu

ialkaO
m%d.aOkh
- re' '
10
NdKavd.dr
ne`lr re' ' 10

wdh;kh msysgqug wdrNl ialkaO m%d.aOkh f,i remsh,a ,shk 10 la


fjkalsug o jir 7 lska l,a msfrk remsh,a ,shk 10 la jkd NdKavd.dr
nelrhla ksl=;a lsugo ud fhdackd lrkjd'
277.

uQ,H lafIa;%fha lghq;= jHdma;s

lsu i|yd foaYSh uqo,a yqjudrelrejka i|yd

n,m;% 200 la ksl=;a lsug ud fhdackd lrkjd'

nexl=lrKh
278.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf nexl= lafIa;%h ;=< we;s uQ,H j;al mokka
ishhg 65 la muK jk remsh,a ,shk 5"600 l m%udKh" 34 la jk uq nexl=
ixLHdfjka nexl= 6 la jgd flaka .; ;sfnkjd' b;s nexl= 28 u i;= jkafka
uq j;al m%udKfhka b;s ishhg 35 muKs'

2019 jIh jk g nexl= iska

zzBasel IIIzz wjYH;djhka imqrd,sh hq;= fyhska uQ,H wdh;k taldnoaO u os.l
= d,Sk

jYfhka m%;sM,odhS jk nj rcfha Yajdihhs' tuksid fYaIfhka fm!oa.,sl


wxYfha nexl= iajleue;af;ka taldnoaO u ffOhu;a lrkjd' tjeks nexl=
taldnoaO u.ska nexl=f mudj Yd, u" O uQ,H m%Njhkaf.ka wruqo,a
/ia lr .; yelsu" iy wjodk f yelshdjka jOkh uo isfjkjd'
tfukau tu.ska kg jvd je m%udKhlska rdcH yd fm!oa.,sl wxYfha
jHdmD;sj,g odhl ug bv lv ,efnk w;r fufyhq ho wju u ;=,ska
je jdis w;alr .ekSug o yelshdj ,efnkjd'

f i|yd wmf.a nexl= by<

ugulska m%d.aOkSlrKh l< hq;= w;r n,m;%,dNS jdKsc nexl= i|yd wju
m%d.aOkh remsh,a ,shk 20"000 la o n,m;%,dNS fYaIs; nexl= i|yd remsh,a
,shk 7"500 la o m%d:l ;e/ldr iud. i|yd ^Primary Dealers& remsh,a ,shk
1"500 la o olajd jelsug ud fhdackd lrkjd'
279.

ksjdi ixjOk uQ,H ixia:d nexl=j ^HDFC nexl=j& yd rdcH Wlia yd wdfhdack
nexl=j taldnoaO fldg tla ksjdi nexl=jla ia:dms; lsug lghq;= wdrN lrkq
we;' f i|yd m%d.aOkh jYfhka remsh,a ,shk 7"500 la fjka lsug o ud
fhdackd lrkjd'

280.

;jo" .%dh wxYfhys laI Kh u wruqKq lr.;a Yla;su;a nexl=jla we;slsu


i|yd iuQmldr .%dh nexl= iy ke.=u nexl=j taldnoaO lrkq we;'

281.

.re l:dkdhl;=uks" kg nexl= i|yd ;ks fldgialrejl=f.a whs;sh ishhg 10


lg iSud we;' Wmu jYfhka wOHlaI uKav,fha fiajd l< yelafla wjqre 9 la

51

re' ' 7500

muKs' fuu lreKq nexl= taldnoaO;djh ms<sn`o w;a m%;sm;a;s hgf;a h<s i,ld
ne,sh hq;= fjkjd'
282.

nexl=f Kh l<U ^Lending Portfolio& ;=< ishhg 10 la lDIsluh i|yd o ishhg


10 la iq yd uOH mudK wxYh i|yd o" ishhg 10 wmkh i`oyd o" ishhg 10
ixpdrl ludka;h i`oyd o" ishhg 5 la ;reK ;reKshka i|yd o ishhg 5 la
ldka;djka i|yd o fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

tfiau nexl= iska ish

;ekam;= j,ska ishhg 15 l m%udKhla tu ;ekam;= tl;= lrk ,o m%foaYfha


jHdmdr ixjOkh i|yd Kh jYfhka ,ndh hq;= hehs ud fhdackd lrkjd'
283.

ta w;ru nexl= lafIa;%h inkaOfhka mj;akd fmd meKs,a,la jkafka remsh,a


,shk 05 l Khla mjd ,ndug udihlg je ld,hla .;jk njhs'

remsh,a

,shk 05 lg jvd wvq Khla udihlg wvq ld,hl ,nd foka Kh f


l%shdj,sh u;a lsug fukau rdcH nexl= yryd fuh 2017 ckjd ui 01 k isg
l%shd;aul lrk f,i nexl= fj;ska b,a,d isug fuu iNdj ud yd tlajk nj
udf.a Yajdihhs'
284.

tfukau kQ;k wjYH;djhkag .e,fmk m nexl= mk;g wjYH ixfYdaOk f.k


taug fhdackd lrkjd'

285.

uqo,ska flfrk .kqfokqj, wffOhu;a lsu msKsi remsh,a ,shk 5 g jefhka


lrk .kqfokq i`oyd ishhg 2 l .dia;=jla mekug ud fhdackd lrkjd' fuhg
fplam;a" fg,s.%e*sla .Kqfokq" nexl= uqo,a weKjq wdh wod< fkdjk njg ud
iy;sl lrkjd'

286.

jdyk ldKav i|yd ,nd fok Kh iy ;lafiare jkdl w;r wkqmd;h ^Loan to
Value Ratio) ;%sfrdao r: i`oyd ishhg 25 la" fudag r: iy jEka i`oyd ishhg 50 la

jdKsc jdyk ^f,d yd nrjdyk& i`oyd ishhg 90 la jk mos iSud lsug ud


fhdackd lrkjd'

rlaIKh
287.

.re l:dkdhl;=uks" kg lDIslu yd f.dck rlaIK uKav,fha j.d rlaIK


fhdackd l%uh u.ska wdjrKh jkafka j.dj muKs'

tneka

cd;sl wdydr

ksIamdok jevigykg myiql ie,iSu i|yd j.d rlaIK fhdackd l%uh w,"
f,dl= Kq" ia" b`.= iy fidahd i|yd o mq,a lsug ud fhdackd lrkjd' ;jo"
fuu l%uh wod, jkafka fmdfydr uQ,H iykdOdrh ys f.duy;=ka i|yd jk
w;r tla whl=g Wmu jYfhka tl fylaghdrhla i|yd muKs'
288.

iuDoa yd iuQmldr rlaIK iud. 2017 ckjd 01 kg fmr taldnoaO lsug o


ud

fhdackd

lrkjd'

fuu

iud.u

kg mj;sk

rlaIK

iud.

iu`.

iyfhda.fhka lghq;= lrkq we;'

Wlia jHdmdrh
289.

Wlia lghq;= wmf.a .%dh iudch fYaIfhkau uQ,H wmyiq;dj, Wlia .kqfokq
u; hefma'

fndfyda rg md,khla rys; Wlia lrejka fuu ksiqka iQrdlEug

52

,la lrkq ,nhs' fuu tla Wlia tallhla i|yd jdIsl ,shdmx .dia;=j remsh,a
100"000 la olajd je lsug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska weia;fka;=.; wdodhu
remsh,a ,shk 1"000 ls'

m%d.aOk fj<|m,
290.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh oYlfha m%d.aOk fj<|mf,a ia:djr m%.;shla we;s


ug ndOdjlaj mej;s uQ,H fj<|mf,a | je ;snqKq YajdikSh;ajh h,s;a
;yjqre lrka fuu jIh ;=< wm iska tys md,k rduqj yd fufyhq ldhlaIu
;djh jehqKq lsug lghq;= lr we;' ta i|yd wm iska m%d.aOk fj<|m,
lghq;=j, jOkh f.j;a lsug iy wod, l%fudamdh l%shd;aul lsug
u.fmkah yels m%Odk mdYjlrejkaf.ka ie`,;a WmfoaYl uKav,hlskao
iuka; m%d.aOk fj,|fmd, l%fudamdhhla ie,iq lr we;'

291.

wmf.a tu l%fudamdfha fldgila f,i iq/l=m;a yd ksuh fldif kS;s


n,d;aul lsf yelshdj jOkh lrkq ,nk iy tys fufyhq lghq;= kuHYS,S
lrkakd jQ kj iq/l=m;a yd ksuh mk;la 2017 uq,a ld;=j ;=, ykajd ug
lghq;= lrkq we;'

292.

.=ld,Sk wjYH;djhlaj mej;s fldgia fj<`om, widuQysl lsu je<elaf mk;


Demutualization Bill 2017 m,uq ld;=j ;=< ykajdug lghq;= lrkjd we;'

tu.ska fld<U fldgia fj<|m, fldgia yslrejka iys; iud.ula njg


mj;kh jk w;r fuh fuu lafIa;%fha jeo.;a fjkila o jkq we;'
293.

tfukau nyqO wdfhdack wjia:d myiq lrjk iq/l=lrK mk; ^Securitization


Act) o 2017 jIh ;=< l%shd;aul lrkq we;'

294.

wm rf NdKavd.dr ne`lr fj<`om, foaY wdfhdaclhska fj; jvd;a im


lrjka fYaIfhka jvd ia:djr foaY wdfhdack wdlIKh lr .ekSu yd tajd
ksrjq,a lsf l%ufoh l%uj;a lsu msKsi 2017 cQks ui 30 k jk g ZEuroclear '
l%uh m%fhdackhg .ekSug ud fhdackd lrkjd' fuu`.ska fj<`om, ksoNdjh
je lrkq we;'

295.

rcfha nelr fj<`om, ksl=;a lsj, jYS,;djh je lsu i`oyd jir 2" jir
5 iy jir 10 jQ kshu lrk ,o NdKavd.dr ne`lr y`kajd fokjd'

296.

rdcH wdh;kj, wdodh Wmu lsu i`oyd m<mqre wruqo,a l<ukdlrejkaf.a


iy wjodk rlaIK l<ukdlrejkaf.a Wmfoia ,nd .eksug ud ksfoaY lrkjd'

297.

foam, fj<|d wdfhdack Ndrhkays (Real Estate Investment Trusts) mj;akd jeo.;a
Njh

i,ld tall Ndr fla;hkag ^Unit Trust Code& ixfYdaOk y`kajd ug

iq/l= m;a yd ksuh fldif lghq;= jvd myiq lrkq ,nkjd'


298.

iq yd uOH mudK jHjidhkag ,sys,a kS;s ;s iys;j wvq msjeh hgf;a


m%d.aOkh ,nd .ekSu i`oyd tu jHdmdr ,ehsia;=.; lsug fjkuu uKav,hla
y`kajd fokjd'

53

299.

wju jYfhka iud. 25 la j;a ,ehsia;=.; lrk f,i fld<U fldgia


yqjudrefjka (CSC) ud b,a,d isskjd' tfiau" fld<U fldgia fj<|mf,ys ,ehsia;=
.; jk f,i foaY iud.j,g o ud wdrdOkd lrkjd'

ksjila ys iudchla we;s lsu


300.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a rch iEu wfhl=u ksjil whs;slrejl= njg


m;alsug lemfjka wvq yd uOH wdodh mjq,a i|yd ksjdi 500"000 la ,ndf
jevigyk l%shd;aul lsug lghq;= lrkjd'

301.

fuu jevigyk hgf;a b wjqre ;=k ;=< ue wdodh ldKavh i|yd tallhla
remsh,a ,shk 5 ne.ska jk ksjdi tall 100"000 la o wvq wdodh ldKavh i`oyd
remsh,a ,shkhla ne.ska ksjdi tall 250"000 la o 2017 - 2019 jI ;=k ;=< we;s
lsug fm!oa.,sl wxYhg ud wdrdOkd lrkjd'

302.

je,s lafIa;%fha o ksjdi wjYH;djh b;d m%n, jk w;r ;ju;a uQ,sl myiql
mjd rys;j ,hska ldurj, la; f,i cSj;ajk wh f w;r iskjd' tu ksid"
je,s lafIa;% i`oyd ksjdi 25"000 la blsug lghq;= lrkjd'

303.

fuu ksjdi jHdmD;sj,g wod<j wjYH bv iy wfkl=;a myiql rch iska


fkd,fha ,nd fokq we;'

304.

cd;sl b;s lsf nexl=j kj ksjdi nexl=j iu`. tlaj iqiql ,;a mqoa.,hska
i`oyd ishhg 7 fmd<shla hgf;a jir 25 la olajd ,nd ug lghq;= lrkq we;'
fuu Kh myiql ,nd u i`oyd remsh,a ,shk 370 l muK uqo,la cd;sl b;s
lsf nexl=j /ia lr.kq we;'

305.

W;=re yd kef.kysr m%foaYj, ksjdi ys`.hla mj;sk w;r f inkaOj


blaukskau wjOdkh fhduq l< hq;=j we;' ksjdi 50"000 la blsf ldhh
lk lrkq ,nk w;r ta i`oyd remsh,a ,shk 5"000 la fjka lsug ud fhdackd

re' ' 5000

lrkjd'
306.

;u ksjdi mqM,a lsug wjYHj isk tfy;a uQ,H Ialr;d ksid tfia lsug
fkdyels whf.a .eg o wm iska i,ld ne,sh hq;= f' ta wkqj j.M,h
j. w 750 wvq jk ksjdi mq,a lsu fyda imQK lr .ekSug wjYHjk whg
jdKsc nexl= u.ska remsh,a 200"000$- ne.ska ksjdi 100"000 la i|yd Kh myiql
imhkq ,nk w;r rch u.ska fmd,S uqo, u; ishhg 50 l iykdOdrhla ,nd fokq
we;' f i|yd remsh,a ,shk 1"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

307.

wjqre 15 lg jvd rcfha ksjdij, mxlrejkag tu yslu ;jrg;a ;yjqre


lsu msKsi rcfha ksjdi fhdackdl%uj, ksjdi whs;sh ,ndu i|yd wjYH mshjr
.kq we;' f jev ms<sfj, 2017 ckjd ui 01 k isg wdrN lrkq we;'

308.

wdlh Yla;su;a lsu i`oyd j;=j, jevlrk ck;dj b;d jeo.;a ldhNdrhla
bgq lrkq ,nkjd' fudjqkaf.a jk ;;a;ajh ,hska ldurj,ska Wiia lsf
wruqKska msis Tmamq iys; mpia 7 l bvula ,hska ldurj, j;a jk ck;djg
,nd ug fhdackd lrkjd'

54

re' ' 1000

309.

.re l:dkdhl;=uks" fndfyda rcfha ksjdi fhdackdl%u rcfha bvj, msysgd we;'
tuksid tajdfha mxj isk whg fuu ksjfia whs;sh ,nd .ekSug yelshdjla
fkdue;' rcfha m%;sm;a;sh fuu ksjdij, whs;sh tys yslrejka meju neka
rcfha bv mejuo u;a l< hq;=j we;' f moku u; ish rcfha bvj,
whs;sh i;= bv nexl=jla kd.l ixjOk wldfha " cd;sl m%;sm;a;s iy
wdl lghq;= wud;HdxYfha yd uyd NdKavd.drfha iyfhda.;
S ajfhka hq;=j
ia:dms; lsug ud fhdackd lrkjd'

310.

Y%S ,xld jrdh wldh i;=j b;d jeo.;a ia:dkj, mj;sk jkd foam, jdKsc
mrud: i|yd fhdod .kq we;'

311.

b;d wk:ld mk;la jQ f.j,a l=,S mk; fya;=fjka ksjdi l=,shg ,nd f
ludka;h hqKq ke;' tu ksid fuu mk; wj,x.= lsug lghq;= lrkq
,nkjd' ta ;=<ska fuu ksjdij, isk l=,S ksjeishkaf.a whs;sjdisl ;yjqre jkq
we;s w;r ta ;=<ska Tjqkaf.a jk ;;a;ajh Wiia jkq we;' tf,iskau fuu mk;
wj,x.= lsug ksjdi ludka;fha hqKqjg bjy,a jk njg ud Yajdi lrkjd'

312.

.re l:dkdhl;=uks" rf iydm;H ^Condominium& lafIa;%h foaY wdfhdack


i|yd Yla;s imkakj jOkh jk wxYhls' tjeks wdfhdack ;jrg;a .ekau
i|yd uy, i|yd jk ysld;aj whs;sfha we;s iSudjka bj;a lsug lghq;=
lrkq we;' uy,a ksjdi , .kakd foaYslhkayg jkdlka ishhg 40 la foaYSh
nexl=jlska ,nd .ekSug bv fokq we;'

tfia jqjo tys Kh fiajdlrKh foaY

uqo,aj,ska h hq;=h'
313.

.re l:dkdhl;=uks" bls ludka;h i|yd b;d fyd| wjia:d mj;sk

w;r

tys b jI 05 i|yd weia;fka;= .; wdfhdack jkdlu remsh,a ,shk 6"500


la jkq we;' f i|yd wju jYfhka je,s >k g ,shk 10 la j;a wjYH f'
flfia jqjo mirhg isjk ydksh ksid .x`.dj, je,s lekS iSud we;'

fya;=j ksid je,s ys`.hg uqyqKu i|yd fm!oa.,sl wxYfha iud.j,g hdka;%sl
uqyqje,s lekS yd f;dard.;a ia:dkj, tu je,s fiau .kajkjd'
314.

bls ludka;hg je,s" mia yd l.,a i`oyd jk b,au i,ld" je,s yeu" mia
lemSu iy .,a leu i`oyd n,m;% wod< mir kS;s;sj,g wkql+,j lkka
,nd fok fuka N+ oHd yd m;,a lekS ldhdxYfhka b,a,d iskjd'

315.

miq.sh jIfha bls ludka;h i`oyd wjYH wuq jH fjkqfjka l,am


f.dvke.s,s jH fidhd .kakd f,ig ffOHu;a lrk ,' b;d Wiia bls
wuqjHhla jk *hsn.a,dia fhdod wdlD;s ksIamdokh lsu Y%S ,xldj ;=< wdrN
lrkq ,nk nj i;=ka okajd iskjd' fuu.ska bls i`oyd hk ho wvq lr
.ekSug yelsfjkjd'

316.

fldka;%d;a;rejka i`oyd ksh; ld,hg f. lrkq ,nk njg iy;sl lrkq


msKsi wdrjq,a if u;a l%ufohla we;s lsug fhdackd lrkjd'

317.

.re l:dkdhl;=uks" ksh; f,djg wod< f. ,nd .ekSu ms<sn`o .egj,g


bls ludka;h uqyqK md ;sfnkjd' Tjqkaf.a meje;au wvd, lsug fuu

55

;;a;ajh n,md ;sfnkjd' ta ksid Tjqkag ksis f. ,nd .ekSug m%udKj;a m


wdjrKh lsu i`oyd f. iqrlaIK wdrlaId mk; y`kajd ug ud fhdackd
lrkjd'

,s njg tfrys wr.,h iy Yla;su;a iudc iqnidOk cd,h


318.

.re l:dkdhl;=uks"

ksoyiska miq mej;s rchka iska mam;alu ;=rka lsu

i|yd O jevigyka wdrN lr we;' wo jk g ck.ykfhka ishhg 7 l


m%udKhla klg wefuldkq fvd, 1'25 lg wvq wdodhula ,nk nj ud
ms,s.kakjd' flfia jqjo ck.ykfhka ishhg 20 la

muK klg wefuldkq

fvd, 2 lg wvq wdodhula Wmhhs' tfia wvq wdodh ,nk whg iyk ie,iSu
i|yd jIhlg remsh,a ,shk 221 la muK jkd .Dyia: fm%aIK fhdackd l%u
lSmhla rch iska l%shd;aul lrkq ,nk w;r mjq,a ,shk 1'5 lg muK fi;
ie,fik ziuDoa jHdmdrhZ fuys Yd,;u fhdackd l%uh fjkjd' flfia jqjo"
fuu iqNidOk fhdackd l%uj, mmd,kuh j,;d ksid im;a wmf;a hd iy
oa.Kkh is we;s nj wOHhkhka u.ska fmkajd ;sfnkjd' fuys m%;sM,hla
f,i <s` ck;dj .ska .gu .S Ndjfha woDYHudk yia;hg yiq cSj;a fjkjd'
319.

klg wefuldkq fvd, 2 lg jvd wvq wdodh ,nk ck.ykfhka ishhg 50


la fyda ,shk 2'1 la muK ck;dj jI 2020 jk g by, wdodh ;,hlg f.k
tau wmf.a b,lalhhs' /lshd fj<`om, wjia:d je m%udKhla we;s lr
iuDoa,dNSkaf.a wdodhu je lsu wm iska ;yjqre lrkjd' wmf.a b,lal lrd
hdug iqiq Wmdh ud.sl l%ufohla we;s lsu ;yjqre lrk w;r f ms<sn`oj
fidhd ne,Sug

ldhidOl n,ldhlao m;a lrkjd' ta wkqj" iuDoa jHdmdrh

zck biqrZ f,i k lsug ud fhdackd lrkjd'


320.

ta iu`.u jvd M,odhS b,lal.; yd ia;SrK iudc iqNidOk fhdackd l%uhla


idlaId;a lsu msKsi wm iska kgu;a iqNidOk m%;s,dN uKav,h wdrN lr
we;' tu.ska kk ;dlaIKh ykajdu ;=<ska O jQ fhdackd l%u taldrdYS
lsug lghq;= lrkjd' kj ;dlaIKh

ykajdu ;=<ska iudc wdrlaIK cd,

fhdackd l%uhkays ish yels b;=re mSvdjg m;ajQ ish,a,kau wdjrKh jk mos
.S nj ;=rka lsug Nd;d lrkjd'
321.

.re l:dkdhl;=uks" wm wmf.a rKrejka wdrlaId lsug

;j rg;a lem

iskjd' w;s.re ckdm;s;=ud iy .re w.%dud;H;=udf.a Wmfoia m mj;sk


Iu;d bj;a lsug mshjr .kajd' ta wkqj" Tjqkaf.a wu;r ukd f.ug zrKre
iq/l= ukdjZ f.u i`oyd remsh,a ,shk 3500 la fjka lsug ud fhdackd
lrkjd'
322.

2016 ckjd udifha isg rdcH wxYfha Y%du jegqma ys ;k;=re orkakkayg
w.%ydr fhdackd l%uh jhi wjqre 70 olajd > l<d'
uq cS; ld,h i|yd > lsug ud fhdackd lrkjd'

fuu rlaIK wdjrKh


Y%dlhd iska jhi

wjqre 70 jQ miq udihlg re'600 l odhl uqo,la f.h hq;=h' ;jrg;a wmf.a
fcHIaG mqrjeishka yg iydh u i`oyd fcHIaG mqqrjeis b;ss ls l%uh 2017

56

re' ' 3500

jIhg o > lrkjd' fuu fhdackd l%uh u.ska remsh,a ,shk 1'5 olajd ishhg
15 l fmd<S wkqmd;hla f.ug lghq;= lrkjd'
323.

ck ixhq;sfha isjk fjkial wkqj Y%du jegqma fhdackd l%u foi


ie,ls,a,lska ne,sh hq;=h' .re l:dkdhl;=uks" uiska ka fmro m%ldY lr we;s
m wruqo,a imhd fkdue;s rcfha Y%du jegqma fhdackdl%uh msmsug wdikak
ld,fndanhls' meye,sju wm ;j;a l,a fkdoud odhl;aj Y%du jegqma fhdackd
l%uhlg udre h hq;= fjkjd' 2016 whjeh l:df mejiQ m odhl Y%du
jegqma l%uhla wdrN lsug meye<s mshjr f.k we;s w;r ta i`oyd remsh,a
,shk 1"000 la fjka lsrSug ud fhdackd lrkjd' th rchla ckm%sh Yajdihkag
m%;sreoaOj j.lS j,ska bj;aug lghq;= lsula

fkdj j.lsjhq;= rchl

ldhNdrh uekka bgq lsug mshjr .ekSula fjkjd'


324.

rdcH fkdjk wxY u.ska l%shd;aul lrk Y%du jegqma wruqo,a o fndfyduhla we;'
fiajd kshqla;slhkaf.a Ndr wruqo, yd fiajl w:idOl wruqo, we;=j
fm!oa.,sl Y%du wruqo,a kshdukh lsu i|yd uOHu Y%du jegqma wruqo,la
wdrN lsug wjYH kS;s ;s ykajdug fhdackd lrkjd'

325.

j;udkfha fiajl w:idOl wruqof,a idudlhskag ;u odhl;ajhg tfrysj


ksjdi Khla ,nd .ekSug wjia:d i,id ;sfnkjd' th tu wruqo, msysgqf
wruqKg fkd.e,fmk l%shdjls' tys m%;sM,h idudlhskaf.a Y%du hg
wjdisodhl n,mEula we;s lrkjd' tu ksid tu m%;smdok bj;a lsug ud fhdackd
lrkjd' flfia jqj;a" Tjqkg Kh ,nd .ekSu i`oyd O jQ Kh fhdackd l%u
y`kajd ;sfnkjd'

;reK ;reKshka yd ldka;djka in, .ekau


326.

rf

iuia;

wdl

jOkhla

,`.dlr

;reKshkaf.a odhl;ajh b;d jeo.;af'

.ekSf

ldka;djka

yd

;reK

ck.ykfhka ishhg 52 la ldka;djka

jk w;r thska jhi 19 yd 34 w;r jhia ldKavhg wh;a ldka;djka ixLHdj


ck.ykfhka

ishhg

25

la

f'

ixLHdf,aLk

wkqj

2041

ck.ykfhka ishhg 25 la jhi wjqre 60 je msia f'

jkg

wfma

tuksid wmf.a

m%;sm;a;Ska ck.yk ixhq;sfha m%;sM, fk,d .ekSug fhdod .ekSug f iqiqu


ld,hhs'
327.

fuu ;;ajh ;=< .re l:dkdhl;=uks" .re ckdm;s;=ud iy .re w.ue;s;=ud


iska meye,sj m%ldY lr we;s m wm iska wOHdmkh" Wiia wOHdmkh iy
wdfhdack wxYh o iys;j ksmqK;d ixjOkh i|yd mmQK yd m%dfhda.sl
ie,eiaula ilia lr ;sfnkjd' wmf.a wruqK wfma ;reK ;reKshka iy
ldka;djka i|yd wjYH kqu iy ksmqK;djhka ,nd tu.ska Tjqka rf ixjOk
l%shdj,shg odhl lr .ekSuhs'

fuu wruqK u; wm iska ksoyia ;dlaIK

wOHdmkh ,ndu i|yd jk m%;sm;a;s o ykajd ;sfnkjd'


328.

ta iu`.u wm iska miq.sh jif wdrN l< tla m%dfhda.l


s jHdmD;shla bm;a
lrk YajoHd, WmdOdka i|yd kj iud.ula wdrN lsug remsh,a ,shk

57

re' ' 1000

1'5 l Kh uqo,la ,ndf fhdackd l%uh ;jrg;a bhg f.k hkq we;' fuu
myiql rdcH YajoHd,j, wju jYfhka WmdOdka 1"000 la i|yd ,nd fokq
we;' Kh uqo, wjqre 10 l ld,hl f.h hq;=h' f i|yd ishhg 100 l fmd,S
iykdOdrhla ,ndug 2017 jIfha remsh,a ,shk 150 la fjka lsug ud fhdackd

re' ' 150

lrkjd'
329.

.re l:dkdhl;=uks" jD;a;Sh mqyqKq mdGud,d yeoEug wfmalaIdfjka isk ;reK


;reKshkag wjYH uQ,l
s mqyqKqj ,nd .ekSu i`oyd cd;sl ;reK fiajd iNdj iy
fhdjqka fiakdxlhg remsh,a ,shk 4"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

330.

re' ' 4000

.re l:dkdhl;=uks" fuu .re iNdj ud iu`. tl`. jkjd we;s wmf.a ;reK
mrmqr u;a Wjka wdrlaId lr .ekSug wm iska laIKsl iy m%f.ld mshjr
.;hq;= fjkjd' f inkaO l%shdud. fkdf.k isu b mrmrd .Kkdjlgu
b;du;a wk:ld m%;sM, f.kfokq we;' ta wkqj" u;a jH ksjdrK lghq;= i`oyd
fukau u;a jHj,g weneysjQjka mqkre;a:dmkh lsu i`oyd Y%S ,xld fmd,sSishg
remsh,a ,shk 150 la o" cd;sl ;reK fiajd iNdjg remsh,a ,shk 50 la o fjka

re' ' 200

lsug ud fhdackd lrkjd' mdkh wffOHhu;a lsu i`oyd jk m%pdrk


jHdmdrh bhg f.k hdu i`oyd fld< Nd;h wvq lr .ekSu i`oyd jQ f,dal
fi!LH ixOdkfha m%;sm;a;s yd Y%S ,xldj tl`. we;'
331.

f wkqj" je frda ckdm;s ldhidOk n,ldfha m%fhdackh i`oyd remsh,a


,shk 500 la ckdm;s wruqo, fj; m;Hd. lrk f,i Y%S ,xld fld<
iud.fuka ud b,a,d iskjd'

332.

iajhx /lshdj, kshq;= ;reK ;reKshka wju jYfhka mkylskaj;a hq;=


lKavdhula iska wdrN lrk iq mudKfha jHdmdrj,g uQ,H myiql iemhSu
i`oyd ia;%sla ixjOk lgq yryd fmd,S rys; Kh fhdackd l%uhla l%shd;aul
lsu i`oyd tla .%duks,Od fldGdYhlg remsh,a ,shkhla ne.ska fjka lsug
ud fhdackd lrkjd' fuu lKavdh ia;%sla ixjOk lgqj, ,shdmx ish
hq;=h' tjeks jHdmD;sj,g lDIsludka;h" w;al" u,a j.dj" fj<`odu" is;=re
u;aiH j.dj" u,a j.dj iy WoHdk w,xlrKh jeks jHdmD;s we;=,;a f' fuu
jev ms<sfjf,ys fjkqfjka

uQ,sl whr i`oyd remsh,a ,shk 7"000 la fjka

lsug ud fhdackd lrkjd' fuu.ska fYaIfhka ;reK ;reKshka i`oyd


iajhx/lshd wjia:d 350"000 la ksudKh fjkjd' rcfha /lshd ,shkhla we;s
lsf jevigykg fuu.ska ie,lsh hq;= odhl;ajhla ,efnkq we;'
333.

Y%u n,ldfha ldka;d iyNd.s;ajh f jk g ishhg 36 la muKs' fufia


we;af;a YajoHd, WmdOdkaf.ka ishhg 50 ldka;djka ;shh'

rcfha

m%;sm;a;sh jkafka 2020 jIh jk g ldka;d Y%u iyNd.s;ajh wju jYfhka


ishhg 40 olajd jelsuh'

wOHhkhla u.ska fmkajd we;af;a Y%u n,ldfha

ldka;d iyNd.s;ajh wvqug tla m%Odk fya;=jla jkafka .=Kd;aul nka by,
<ud iq/l= yd jeys iq/l= uOHia:dk fkdue;s uhs' ta wkqj fiajlhska 500
g je ish iud. wjYH myiql iys; <ud iq/l= uOHia:dk we;sl, hq;=
njg ud fhdackd lrkjd'

;j;a iud. yd tl;=j o tjeks uOHia:dk wdrN

58

re' ' 7000

l< yelsh'

fuu jHdmD;sh i|yd ldl oHd, yd wfkl=;a jD;a;Sh mqyqKq

wdh;k yd tlaj <ud iq/l= yd jeys iq/l= mqyqKq jevigyka wdrN lsug
lghq;= lrk f,i ldka;d yd <ud lghq;= wud;HdxYfhka ud b,a,d iskjd'
tu.ska iudc m%Yakhla njg m;aj we;s kqmqyqKq Y%l ldka;djka /lshd fidhd
ueo fmr. hdu je,elau b,lal fldg f.k fuu jevigyk l%shd;aul l<
yel'

wd.u" ixialD;sh yd l,dj


334.

.re l:dkdhl;=uks"

Y%S ,xldj 2017 jIfha uehs ui tlai;a cd;Skaf.a ks,

fjila W;aijh i|yd i;aldr imhkakd f,i lghq;= lrkq we;'

w;s.re

ckdm;s;=ud fuu jevigyk ixOdkh lsf ldhhka i|yd kdhl;ajh f.k


lghq;= lrhs' fuu W;aijh i|yd ol=Kq wdishdkq iy Bidk . wdishdkq
l,dmfhka fjk fjku foaYSh wuq;a;ka rdYshla iyNd.s ug wfmalaI;
s h' fuu
ldh i|yd iydh laula jYfhka remsh,a ,shk 250 la fjka lsug ud

re' ' 250

fhdackd lrkjd'
335.

tfukau ckdm;s f,al ldhd,h u.ska wd.l lghq;= ixjOkh i|yd


remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

336.

Bg wu;r jYfhka wd.l ia:dk mqkre;a:dmkh i|yd remsh,a ,shk 25 la fjka

re' ' 50
re' ' 25

lsug ud fhdackd lrkjd'


337.

u,aj;= yd wia.s uyd ksldhkaj, w;s mQcH uyd kdhl ysjreka iu`. mj;ajk
,o idlPdj,g jeuk;a jYfhka furg msfjkaj, fmd myiql je lsug;a
msfjka .=rejrekaf.a l=i,;d jOkh lsug;a remsh,a ,shk 150 la fjka lsug
ud

fhdackd

lrkjd'

iu`.u

msfjka

wOHdmkh

,nk

re' ' 150

ishu

NslaIQkajykafia,d i`oyd uilg remsh,a 2"500 l YsIHdOdrhla ,nd ug remsh,a

re' ' 50

,hk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


338.

.re l:dkdhl;=uks" Y%S ,xldf ;sr.; jQ wdpdh f,iag fcaia mSia ue;s;=ud
iska wOHlaIKh lrk ,o zzfLdjzz yd zzksOdkhzz jeks b;d jeo.;a ;%mg
;jrg;a kerh fkdyels ugug kdY we;s njg Tn;=ud kqj;a we;ehs
lshd ud Yajdi lrkjd'

fuu miqu u; ;%mg ixrlaIK yd m%;sIaGdmkh

lsf tallhla cd;sl ;%mg ixia:df jydu wdrN lsug ud fhdackd lrkjd'

re' ' 50

ta i|yd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug o ud fhdackd lrkjd'


339.

.re l:dkdhl;=uks" i;shlg muK fmr wdpdh mKa;a v,s wurfoaj Y+ka
wm cd;sfhka iuq.;a;d' wmg mqrdjD;a;hla fukau cd;sl jia;=jla wys jqkd' .re
ckdm;s;=ud iska Wmfoia we;s m wurfoaj Y+ka iska cd;shg isl<
w;sYsIaG fiajhg .re lsula jYfhka ke`.S tk ix.S;{hkag Yd, wkqn,hla
h yels zmKa;a wurfoaj ix.S; wdY%uhZ msysgqu i`oyd remsh,a ,shk 25 la
fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

340.

;%mg ludka;fha fhfok l,dlrejka iy ldl Ys,amSkaf.a yelshd jOkh


is lsu fndfyda l,l isg wjYHj meje;s njg ud Yajdi lrk neka cd;sl

59

re' ' 25

;%mg wOHhk wdh;khla we;s lsug remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud

re' ' 50

fhdackd lrkjd'
341.

Y%S ,xld /.= md,l uKav,fha lghq;= myiq lsu msKsi kk ;dlaIKh iys;
kj f.dvke.s,a,la blsug remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd

re' ' 50

lrkjd'
342.

foaYSh ludka;lrejka iska flan,a iy ieg,hs rEmjdyskS u.ska foaYSh


ksIamdok ms<sn| fj<| ka .dia;= f.ulska f;drj m%pdrh lsu ms<sn|j
f;dr;=re bm;a lr ;sfnkjd' ta wkqj iudk ;r`.ld;ajhla we;s lsu msKsi
flan,a iy ieg,hs rEmjdyskS fiajd u.ska m%pdrh lrkq ,nk foaYSh ksIamdok
ms,sn| fj<| ka i|yd jk ;;amr 30 l kaulg remsh,a 50"000 l noaola
mekug ud fhdackd lrkjd'

343.

;%mg ksIamdolhka yd foaYSh l,dlrejka iska isxy, yd fou< yv ljk ,o


foaYSh ;%mg yd fg,skdgH ldYkh lsu ms<sn|jo f;dr;=re o bm;a lr
we;' ta wkqj kd 30 l fldgila i|yd kg mj;sk remsh,a 90"000 l n uqo,
remsh,a 300"000 olajd je lsug fhdackd lrkjd' tfia tl;= lrkq ,nk uqo,
foaYSh ;%mg ludka;h hqKq lsug fhdod .ekSug wfmalaId lrkjd'

344.

kjka" .dhlhka" ix.S;{hka o we;=j l,dlrejka i|yd kg mj;sk rlaIK


fhdackd l%uh mq,a lsu yd Yla;su;a lsug remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud

re' ' 50

fhdackd lrkjd'
345.

md,sfka;= m%;sixialrK yd ckudOH wud;HdxYfha ,shdmx we;s b;d Ialr


;;a;ajhka hgf;a m%jD;a;s ,nd fok jd;dlrejkag wjYH udOH WmlrK ,nd
.ekSu i`oyd remsh,a 300"000 l Wmuhlg hg;aj

ishhg 100 la fmd<S

iykdOdrhla rch u.ska ,nd fok nexl= Kh ,nd .ekSf l%ufohla y`kajd
ug lghq;= lrkjd' ckudOH wud;HdxYfha ,shdmx we;s wfkl=;a
udOHlrejkaf.a jD;a;Sh i`oyd wjYH jk WmlrK je hqKq lr .ekSug wjYH
remsh,a 150"000 l Wmuhlg hg;aj Kh myiql ,nd .ekSf ishhg 50 l
fmd<S iykdOdrhla rch iska ,nd foka Tjqkag iyfhda.h olajkq we;'
fYaIfhka W;=re kef.kysr m%foaY o we;=,;a jk m f i`oyd remsh,a ,shk

re' ' 25

25 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


346.

fYaIfhka W;=re kef.kysr we;= O ckfldgia w;r iyfhda.h" iduh yd


ixys`hdj je lsu b,lal lr .kska h;a lrk jevigyka .ekau
fjkqfjka remsh,a ,shk 180 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

l%Svd
347.

.re l:dkdhl;=uks" fuu jIh Y%S ,dxlSh l%Svd lafIa;%fha ch mrdch Y%


jIhls' wmf.a l%sl lKavdhu iaf%,shdjg tfrysj ;=kg kajla jYfhka
fgia ;r`.dj,sh ch.;a w;r th fM;sydisl ikaia:dkhls' fcHIaGhka
Y%duhEu iu`. we;sjQ ysi msrug kjlhka fmruqK .kakd nj wm gqjd'
wmf.a u,, l%Svlhka id*a l%Svd Wf<f,a fyd`ka l%Svd l<d' fhda ys mej;s merd
T,smsla l%Svd Wf<f,a ms fy,a, is lsf l%Svdf f,dalv molalu kd

60

re' ' 180

.;a;d' tfy;a mqre m fuu jIfha o T,smsla l%Svd Wf<f,a tl molalula


fyda ,nd.; fkdyels jqKd' f jk g meye,sju l%Svd lafIa;%h i|yd wmg
fjkia m%fYhla .ekSug is ;sfnkjd' ksielju olaI;uhska iu`. ;r`. l<
yels fndfyda wh .j, isk w;r wm iska Tjqka fidhd .; hq;= fjkjd'
348.

.re l:dkdhl;=uks" fuu moku u; orejka yd ;reK ;reKshka w;r olaI;d


ykd .ekSf jevigyka wdrN lr ;sfnkjd' wm iska Tjqka ykd .ekSfuka
miq Tjqkaf.a olaI;d hqKq lsu i|yd l%Svd mdie,a fj; fhduq lsug lghq;=
lrkjd' fuu.ska wo fyda fyg m%;sM, fkd,enqk;a b wjqre 5 - 10 ld,h ;=<
m%;sM, ,efnk nj wmg Yajdihla ;sfnkjd' f i`oyd iydh lau msKsi 2017
jIfha remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

349.

re' ' 50

.re l:dkdhl;=uks" rcfha .= ld,Sk ie,eiaug ;jrg;a iydh lau msKsi


h.u l%Svdx.khg wkqnoaOj cd;sl l%Svd wOHdmk wdh;khla wdrN lsug ud
fhdackd lrkjd' f i`oyd remsh,a ,shk 100 la fjka lsug ud fhdackd

re' ' 100

lrkjd' fuh w;s kk WmlrKj,ska iy by<u ugf l%Svd mqyqKqlrejkaf.ka


iuka; jkq we;' tfukau wmf.a cd;sl ;,fha l%Svlhkag foaYSh ;r`. j,g
iyNd.sug myiql ie,iSu msKsi remsh,a ,shk 100 la fjka lsug ud

re' ' 100

fhdackd lrkjd'
350.

iq.;odi .Dyia: yd t<suyka l%Svdx.k b;d msyqK ;;ajhl mej;sks'

2016

jIfha remsh,a ,shk 175 la ta i`oyd fjka lrk ,o w;r fuu jHdmD;sh ksu
lsu i|yd remsh,a ,shk 250 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
351.

re' ' 250

wm rg i;= l%Svd mdi,a .Kk 24 ls' tu mdi,a ;jrg;a hqKq yd Yla;su;a lrkq
we;s w;r fuu l%Svd mdie,a fpia" iafldIa" b,lalhg fj;eu" Kq u wd
l%Svd i|yd fhduq lsug woyia flf' fuu l%Svd i|yd remsh,a ,shk 100 fjka

re' ' 100

lsug fhdackd lrkjd' tfukau" l%Svd mqyqKl


q rejka ksYaphlrejkaf.a Od;d

re' ' 50

jOkh i`oyd remsh,a ,shk 50 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd' ta iu`.u


m<d;ano l%Svd ixlSK 3 la i|yd lD;su Odjk m: tl ne.ska ,ndug yelsjk

re' ' 250

m remsh,a ,shk 250 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


352.

.re

l:dkdhl;=uks"

l%Svd

ffjoH

wdh;kfha

udkj

ldhidOk

mlaIKd.drhla we;s lsu i|yd remsh,a ,shk 100 la fjkalsug o ud fhdackd

re' ' 100

lrkjd'
353.

wka;cd;sl l%Svlhka iska Tjqkaf.a ldhlaIu;djh jOkh msKsi uqyq


ugfuka by< m%foaYj, ,ndfok mqyqKqj iudfhdackh lrkq we;' flfia jqjo
wm rfgys ish WmlrK iys; tjka mqyqKq wdh;khla fkdue;'

tu ksid

kqjrt,sfha fujeks mqyqKq wdh;khla we;s lsug remsh,a ,shk 500 la fjka

re' ' 500

lsug ud fhdackd lrkjd'


354.

.re l:dkdhl;=uks" wmf.a cd;sl l%sl lKavdhf by, olaI;d fmkajk l%Svd
;re fndfyduhla msg m<d;a mdie,a j,ska ys jQ wh f' ta wkqj tjka olaI;d
iys; ;reKhka cd;sl lKavdhug tlau m%jOkh lsug msg m<d;a mdie,a 1"000

61

re' ' 250

l l%sl l%Svdj kexug wOHdmk wud;HdxYh yd tlaj lghq;= lsu i`oyd remsh,a
,shk 250 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
355.

.re l:dkdhl;=uks" je,aje;=f l=ud wdkkaoka msyskq ;gdlh blsu i`oyd


remsh,a ,shk 25 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

foaY /lshd
356.

.re l:dkdhl;=uks" ueo fmr. fjkiajk ;;a;ajhka ueo jqjo foaY /lshdj,
kshqla;slhkaf.ka wefuldkq fvd, ,shk 7 l muK fm%aIK ,e ;sfnkjd'

357.

fuu foaY /lshdj, kshqla; fiajlhkag idOdrKhla lsu i`oyd kqmqyqKq


Y%lhkaf.a wju jegqm uilg wefuldkq fvd, 350 o mqyqKq Y%lhkaf.a jegqm
uilg wefuldkq fvd, 450 o h hq;= njg fhdackd lrkjd' foaY /lshd
i`oyd msgj hk ishu fiajlhka i`oyd by; jegqm ,efnk njg foaY fiajd
kshqla;s ldhdxYh ;yjqre l< hq;= fjkjd'

358.

.re l:dkdhl;=uks" tfiau foaY /lshdj, kshl


q a;slhkag iu.dj odhl;aj
Y%du jegqma l%uhla o fhdackd lrkjd'

thg l=f wruqo, yryd fiajlhka

iska lrk odhl;ajh yd iudk odhl;ajhla rch iska ,ndfoa' jhi wjqre 60
Y%du m%;s,dN ysf'

jvd hym;a rdcH fiajhla ie,iSu


359.

.re l:dkdhl;=uks" rdcH wxYfha fiajd iemhSu wjOdkhg ,lah hq;= lreKla
we;' by< uyck wfmalaIdjka iy mj;sk im;aj, ys`.;djh uOHfha Tjqka
iska b;d Ialr ;;a;ajhka hgf;a ish fiajd bgq lrkq ,nk nj uu ms,s.kakjd'
rdcH wxYfha m%;sixOdkhl yis wjYH;djhla mj;sk nj m%:ufhkau rdcH
wxYfha idudcslhska ud iu`. tl`. jk nj ug Yajdihs'

fYaIfhkau rdcH

wxYfha M,odj jelr.ekSu wruqKq lr.kska" ldh idOkh mok lr.;a


we`.hS l%uhla" fukau jD;a;slhlaf.a olaI;d jOkh lsf yd fYaIfhkau
Yaj oHd,j,ska ysjk YsIaGhska w;ka YsIG
a hska wdlIKh lr .; yels
m fuu m%;sixOdkh ilia h hq;= f'
360.

rdcH fiajh ldhlaIu lsu - f i`oyd b;d mmQK m%;sixOdk fhdackd


l%uhla ksfoaY lsu i|yd by< ugf lgqjla m;a lsug ud fhdackd lrkjd'
fuu lgqj ld,Sk wjYH;djhlaj mj;sk ks,Odjdoh wfydais lsu ms<sn`o
fidhd n,kjd we;'

361.

rdcH wxYfha ldhlaIu;djh jOkh lsu yeu fokdf.au wfmalaIdjhs' fyd`o


rdcH fiajlhska b;du;a fyd`o rdcH fiajlhska njg m;aug .eka u i`oyd
h lsis mqoa.,fhl= rcfha wdh;khlska b,a lrk wjirm;a" n,m;% wdh
i`oyd jk b,a,Sj,g wu;r f;dr;=re wjYH;djh u; yereKq g i;s folla
we;=,; tajd ksl=;a fkdl<fyd;a th ksl=;a l<d fia i,ld lghq;= l< hq;= njg

62

re' ' 25

ud fhdackd lrkjd' fuu.ska ho wvq lsu" ldhlaI;djh by< kexu iy


jHdmdr lghq;= myiq lsu is f hehs ud Yajdi lrkjd'
362.

rchg ixjOk jevigyka f.j;a lsug w;alS iys; jD;a;slhka wjYHhs'


by<u ;,hkays tjeks yelshdj we;s whf.a ys`.hla olakg ,efnkjd' ta wkqj"
wlrK lafIa;%h iy YajoHd, m%cdj we;= tjeks jeo.;a ks,Odka Y%du
hdf jhiska miqj kej; fiajfha fhdojd .ekSug yelsjk m hdka;%Khla
ilia lsug ud fhdackd lrkjd' Tjqkaf.a Y%du .ekau wjqrd ;nkq we;' tfiau
Tjqkaf.a jegqma" fiajd ld,h ;=< wLKavj ,efnkq we;' g wjYH lrk kS;suh
ixfYdaOk fuu .re iNdjg blaukska bm;a lsug lghq;= lrkjd'

363.

kg cd;sl jegqma fldif OQr ld,h jir 3 lg iSud fjhs' tfy;a wLKavj
rdcH fiajfha mj;sk Odldr ldh uKav, yd jegqma inkaO .eg ms<sn`oj
i,ld n,d w;s.re ckdm;s;=ud iska lrkq ,enQ ksfoaY u; tu fldiu iar
yd ia:djr fldiula f,i 2017 ckjd 1 k n,d;aul jk m isg m;a lrkq
we;'

364.

wmf.a Kh m%udKh remsh,a %,shk 9 lg u`ola je m%udKhla .kakd w;r" thska


foaY KhjrKh uq Kh m%udKfhka ishhg 43 la jk ksid ta inkaOj lk
mshjr .; hq;=j we;' plaIK Kh l<ukdlrK l%uhla i|yd jQ wmf.a lemu
wkqj m%;s , .ekSu yd mj;sk Kh m%udK kej; ksl=;a lsu jeks O l,am
iys; j.lS l,ukdlrK hdka;%Khla ykajdu i|yd lghq;= lrkjd' ud f
.re iNdjg kq fokak leu;shs" wud;H uKav,h iska kgu;a iajdk Kh
l<ukdlrK ldhd,hla uqo,a wud;HdxYfha msysgqug ;SrKh lr we;s nj' fuu
ldhd,h iska foaYSh yd foaYSh Kh ksl=;a lsu yd Kh l<ukdlrKh ms<sn|j
j.lSu orkq we;' f l%shdj,sh myiq lsu i|yd wjYH kS;s;s ykajdug lghq;=
lrkq we;'

365.

.re l:dkdhl;=uks" w;s.re ckdm;s;=ud iy .re w.%dud;H;=udf.a lemu u;


ck;djf.a jk ;;a;ajh Wiia lsug lghq;= lrkq we;' flfia jqjo" wmg Wreu
we;s wl Kh m%udKh uQ,H lghq;= flfrys Yd, n,mEula we;s lrkjd' Kh
fiajdlsu i`oyd 2017 jIhg remsh,a ,shk 1"480 la muK wjYH f hehs
weia;fka;= lr we;' wfma wruqK jkqfha tu Khj,g wod< fmd<S msjeh
remsh,a ,shk 90 lska wvq lr .ekSuhs' f i`oyd foaYSh fmd<S wkqmd;h wju
jYfhka ishhg 1'5 lska j;a wvq lsu wjYH fjkjd' wfma Kh nr u; jk msjeh
wju lsu i`oyd kj hdka;%Khla fhdodf.k tys m%;s,dN ck;dj fj; ,nd ug
wm iska lghq;= lrkjd'

366.

kg O fomd;fka;= iy jHjia:dms; wdh;k hgf;a wruqo,a .Kkdjla


l%shd;aulj mj;S'

jydu l%shd;aul jk m Y%du wruqo,a yer ish wruqo,a

taldnoaO wruqo,g udre lsug ud fhdackd lrkjd' NdKavd.drh iska wjYH;djh


wkqj b,a lrk g fuu wruqo,a uqod ykq we;'
367.

.re l:dkdhl;=uks" rcfha ixjOk jevigyka m%udo ug n,mdk tla m%Odk


fya;=jla jkafka bv iy foam,j, uQ,sl we.hSu i|yd wjYH rcfha

63

;lafiarelrejka m%udKj;a ixLHdjla fkdue;s uhs' m<d;a md,k wdh;k i|yd


ksis ;lafiare jkdl ,nd.; fkdyels fuka ish wdodh wys ugo fuh
fya;=jla

we;'

fksid

kj

Wiia

l%uhla

ykajdfuka

yd

kj

;lafiarelrejka 400 la 2017 jir ;=< n|jd .ekSu u.ska ;lafiare


fomd;fka;=j Yla;su;a lsug ud fhdackd lrkjd'
368.

m%Odk jYfhkau rcfha j;al yd msjeh l<ukdlrKh wlaIKh lsf


j.lSu mjrka uqo,a wud;HdxYh hgf;a fldmafg%d, ckrd,a ldhd,hla
ia:dms; lsug fhdackd lrkjd'

ishu rcfha j;al we;=jk mos j;al

f,aLkhla we;slsug o fhdackd lrkjd'


369.

rdcH uQ,H l<ukdlrKh uqyqKfok ixlSK wNsfhda. yuqf rdcH fiajfha


olaI;d jOkh lsu i|yd rdcH uQ,H lafIa;%fha mfhaIK yd mqyqKqj flfrys
im wjOdkhla fhduqh hq;=j we;'

tuksid NdKavd.drh iy uQ,H wOHhkh

i|yd jQ f,daod wdh;kh im inkaO;djhla we;sh hq;= njg fhdackd


lrkjd'
370.

.re l:dkdhl;=uks" kg ,shk 1'4 muK jk rdcH fiajlhska ixLHdjla rdcH


fiajh ;=< is' fuh idudkHfhka mqrjeishka 15 fofkl=g tla rdcH ks,Odfhl=
f.a ;;a;ajhg meK we;' fujeks Yd, ixLHdjla jQ rdcH fiajlhka ish;a
mdie,aj," wdfrda.HYd,dj, fYaIfhkau .%dh m%foaYj, rdcH fomd;fka;=j,
ldh uKav, ys`.hlg wm uqyqK iskjd'

tuksid NdKavd.drh iska rdcH

fiajd iemhqu m%iia: lsu i|yd ldh uKav, uIKhla l<hq;= njg fhdackd
lrkjd'
371.

rdcH fiajh ;=< Odhl fkdjk ks,Odka ishhg 94 muK iskjd'

u;a

olaI;d jOkh lsf l%uhla fkdue;s neka Odhl fkdjk ks,Odkag mqyqKq
wjia:d wys we;'

tuksid wju jYfhka wjqre 3 lg jrlaj;a mqyqKqf

wjYH;djh wksjdh lrka rdcH mmd,k wud;HdxYh u.ska Odhl fkdjk


ks,Odka i|yd mqyqKq jevigykla ykajd fok f,i b,a,d iskjd'
372.

bv" f.dvke.s,s" iuka;%KYd,d iy wdmkYd,d jeks rdcH wxYfha j;al


Wmu jYfhka m%fhdackhg fkdf.k we;s nj kslaIKh lrkjd' tuksid tjeks
j;al fm!oa.,sl iud.j,g iy uyck;djg l=,shg u u.ska jvd Wiia
m%fhdackhla ,nd .ekSug fhdackd lrkjd' m%fhdackhg fkdf.k we;s yd W!K
Wmfhdacs; jdyk wmyrKh lsu i|yd lk mshjr .; hq;= njg fhdackd
lrkjd'

373.

ishu rdcH wdh;kj, ldhh uKav,h meKSu igyka lsu i|yd we`.s,s
i,l=Kq hka;% Nd;d l<hq;= njg ud fhdackd lrkjd'

374.

.re l:dkdhl;=uks" fydag,a mj;ajdf.k hdu bls lghq;= jeks jdKsc


lghq;=j, ;%sO yuqodj kshe,S is' fuu ish jdKsc lghq;= taldnoaO lrka kj
iud.ula msysgqug fhdackd lrk w;r fuu lghq;= hd;%d bls yd .=jka hdkd
kv;a;=j olajd jHdma; lsug ud fhdackd lrkjd'

64

375.

.re l:dkdhl;=uks" .%dh m%foaYj, cSj;ajk ck;djg rdcH fiajh ,nd.ekSu


i|yd ;ekska ;ekg hdug isfuka rdcH fiajd iemhSu wm%idohg m;a we;'
tuksid .%duks,Od" iuDoa ks,Od" mjq,a fi!LH fiald iy lDIslu mfhaIK
yd ixjOk ks,Odka tla mshilg f.k zzfiajd mshizz tall 1"000 msysgqug
fhdackd lr' f i|yd remsh,a ,shk 1"500 fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

376.

O mdYjhka ud iu`. mej;s idlPdjkays u;= lrk ,o tla lreKla jkafka


zzfudag r: i|yd wdodh n,m;% ,nd .ekSu" .uka n,m;%hla ,nd .ekSu jeks
fiajd ,nd .ekSf wkq.ukh l,hq;= l%shdud.h ms<sn|

kqu wju uhs'

zztuksid ck;djf.a ck cS;h myiq lsu i|yd ishu rdcH wdh;k fujeks
fiajd ,nd.ekSf wkq.ukh l< hq;= l%ufohla NdId ;=fkkau b;d meye,sj
;u fj wvj, wka;.; l<hq;= nj ud fhdackd lrkjd'
377.

kg mj;sk m%imdok l%ufoh bf,lafg%dksla m%imdok ^E Procument) y;


m%imdok ^Green Procument)"iaia pef,akaca ^Swiss Challenge& jeks kk l%u u.ska
hqKq l< hq;= nj kslaIKh lrkjd' ta i|yd 2017 m,uqjk ld;=j ;=< fuu
kk l%ufohka ykajdh hq;= njg iajdk m%imdok fldiu fj; okajd
iskjd'

378.

fuu l%ufohka y`kajd u;a iu`. m%imdokh i`oyd .;jk ld,h i;s 54 isg
i;s 17 olajd wvq lsug wfmalaId lrk w;r fuu.ska jHdmD;s l%shd;aul lsu
lk lsug;a rfgys ixjOk lghq;= by< kexug;a yelsjkq we;'

379.

fndfyda wud;HdxY hgf;a l%shd;aul jk jHdmD;sj, msjeh ie,lsh hq;=


m%udKhlska weia;fka;= uqo, blaujd hk wjia:d ms<sn`oj wmg jd;d fjkjd'
ishhg 10 lg jvd weia;fka;= msjeh blaujk jHdmD;s i`oyd fidhd ne,Sug
uyd NdKavd.dr fcHIaG ks,Odfhl=f.a iNdm;s;ajfhka hq;a ia:djr lgqjla m;a
lsug ud fhdackd lrkjd'

380.

uOHu m%imdok tallhla ia:dms; lsug fhdackd lrk w;r tu.ska rdcH wxYh
i`oyd wjYH ishu ,sms jH" ldhd, WmlrK wdh m%imdokh lrkq we;' fuu
l%ufoh ;=<ska jIhlg remsh,a ,shk 4"000 la muK uq,a wjia:dfu b;s f
hehs wfmalaId lrkjd'

381.

ishhg 35 lg jvd w.h tl;= lrka foaYSh iud. iska lrkq ,nk ksIamdok
i`oyd rcfha m%imdok l%shdj,sfha ishhg 5 l jdishla ysjkq we;'

382.

wud;HdxY iska l%shd;aul lrkq ,nk ishu uQ,Ok jHdmD;s iy tu wud;HdxY


iska t,U we;s .siqj, ia;r 2017 ckjd ui 01 od isg wod, wud;HdxYhkays
fj wvj, m%oYkh lrkq we;'

383.

.re l:dkdhl;=uks" wm iska ck;djf.a cS; myiq l, hq;=j we;' f i|yd


rcfha frday,aj, ndysr frda.S wxY fiajdj rd;%S 10'00 olajd oS> lsrSug fhdackd
lrkjd' tfiau fudag r: m%jdyk fomd;fka;=j" mqoa.,hka ,shdmx lsf
fomd;fka;=j" wd.uk yd .uk fomd;fka;=j wd.l ksjdvq kj, yer
i;sfha k 7 u jD; lr ;eug fhdackd lrkjd' tfiau nexl= iska wju

65

re' ' 1500

jYfhka ia;%slalhlg tla YdLdjla j;a wd.l ksjdvq k yer i;sfha k 7 u


jD; lr ;eug Wkka lrkjd'
384.

wd.uk kS;s l%shd;aul lsu i`oyd wd.uk fmd,sishla ia:dms; lsug remsh,a
,shk 25 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

385.

Y%S ,dxlsl mqoa.,hskaf.a foaYSh l,;%hka i`oyd jir 5 la i`oyd id ,nd ug o


ud ksfoaY lrkjd'

wdlh csg,alrKh lsu


386.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh jif csg,a wdlhla lrd jQ wmf.a .uk wdrN
lf<uq'

fj,|m,j,g yd ;dlaIKhg lk m%fYhla ie,iSu myiq lrka

ksia wldhlaIu;djh yd whq;= wdl m%;s,dN ,nd.ekSf mqre u`.yrjd ,ka"


rdcH md,kh ksoNdjh yd rdcH fiajd iemhSu hqKq lsu i|yd Y%S ,xldj jeks
ue wdodh rgla i|yd csg,alrKh hym;a mokula imhhs'

csg,alrKh

;=<ska kj woyia bm;af f.h jeu" kj fidhd.ekS yd M,odhs;d


jOkho tu.ska ;r`.ld miqula ilia uo isf' fun miqula hgf;a wm
iska 2017 yd bka Tng wjYH h;, myiql iemhSu i|yd wjYH lghq; =
ie,iq lr ;sfnkjd'
387.

fuu 2017 i|yd jQ whjeh taldnoaO NdKavd.dr l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh


yd wdodh mmd,k yd l<ukdlrK f;dr;=re moaO;sh ;=<ska l%shd;aul lsug
,eu inkaOfhka ud i;=gg m;afjkjd' wdodh mmd,k l<ukdlrK moaO;sh
rcfha wdh;k 23 iu`. icSj inkaO we;'

iEu jHdmdrhlgu tl yd

iudkj jHdmdr lghq;= lrf.k hdug wjYH miqula ilia lsug;a fj<|m,
;=< mj;akd fjkial ke;slsug;a yelsjk mos n mmd,kh iy n moku
jHdma; lsu i|yd fuu f;dr;=re l%uh u.ska foaYSh wdodh fomd;fka;=jg
yelshdj ,efnkq we;' fuu moaO;sh n f.jkakka i|yd B ,smsf.dkq yd B f.
wka;.; w;;ah ldhd,hla ksudKh ^Virtual office)

lsug myiql imhkq

we;'
388.

.re l:dkdhl;=uks" f;dr;=re ikaksfok ;dlaIK tackaish ^ICTA) iska kg


l%shd;aul lrf.k hkq ,nk cd;sl csg,a yekqm; u.ska ishu mqoa.,hkag
jHdmdl ia:dkj,g yd rchg wdrlaIdld f,i csg,a mirfha .kqfokq l<
yel'

mqoa.,hka yd jHdmdr ksYa;j ykd.; yels mos ish rcfha wdh;k

iska fuu cd;sl csg,a yekqm; Nd;d lrkq we;'

iudcfha wjOdkh

fhduqh hq;= lKavdh i|yd iudc /ljrK yd jvd M,odhS yd ldhlaIu iudc
wdrlaIK l%uhla i,idu i|yd o fuh m%fhdackhg .; yel'
389.

iEu mqrjeisfhl=gu f,aLk w;aika lsu i|yd csg,a w;aikla ,ndfokq we;'
th rf fj<| lghq;= m%jOkh i|yd o Wmld jkq we;'

390.

f;dr;=re ;dlaIK ikaksfok tackaish u.ska cd;sl f. fldjlao ^National


Payment Platform) l%shd;aul lrkq we;' ta u.ska mqoa.,hkag jHdmdlhkag yd

66

re' ' 25

rchg wka; f." NdKav yd fiajd i|yd jQ f." m.Kl yd cx.u rl:k
Nd;h ;=<ska ud..; (on line) f.f myiql i,ikq we;' 2017 jIfha wm
iska cd;sl f;dr;=re uOHia:dkh wdrN lsug lghq;= lrkjd'
391.

f;dr;=re ;dlaIK ikaksfok tackaish iska cd;Hka;rj l%shd;aul jk


r:jdyk md,kh lsu i|yd ud. .dia;= whlsf l%uhla o l%shd;aul lrkq
we;'

392.

.re l:dkdhl;=uks" csg,a wdlh i|yd myiql ie,iSug lk mshjr


.kakd w;r;=r ihsn wdrlaIdj o Yla;su;a lrkq we;' ta wkqj f;dr;=re ;dlaIK
ikaksfok tackaish f;dr;=rej, foaYSh tald.%;djh f,dlafka ;dlaIKh
Nd;d lrka o fYaIs; f,aLk wdrlaIs; h;=rla Nd;fhka o o;a;j, wdrlaIdj
jerg;a ;yjqrelr .kqfokq i|yd ck;djg Wmu wdrlaIdj yd myiql imhkq
we;' ihsn wmrdO je,elau yd f;dr;=re yd o;a; j, wdrlaIdj ;yjqre lr
.ekSu i|yd wmf.a cd;Hka;r yjq,a lrejka f.a iyfhda.fhka o lghq;= lrkq
we;'

393.

ishu rcfha wud;HdxY fomd;fka;= yd wdh;k fhda iuka;%K l%uhla


u.ska inkaOlr jvd hym;a wka; inkaO;djhla rdcH wdh;k w;r we;slsu
i|yd wjYH ldhlaIu;djh iy myiqj jehqKq lrkq we;' rdcH fiajh
ie,iSf jvd by, ks|Ndjhla yd ldhlaIu;djhla we;s lru i|yd wjYH
wka; rdcH csg,a f,aLko l%shd;aul lrkq we;' fuu`.ska mirh /l.ekSuo
wfmalaId flf'

394.

by; fhdackd myiqfjka l%shd;aul lsu ;yjqre lsu i|yd remsh,a ,shk 15"000
la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

iqrlaIs; mirhla ksudKh lsu


395.

.re l:dkdhl;=uks" wm iska Ndr.kq ,enQf iq jEka ixialD;sh rf kS;sh jQ


kS;sfha wdm;Hh fkdmej;=kq rgls' flfia fj;;a idudkH mqrjeishkayg lsis
hla ke;sj cSj;aug yelsjk m kS;sh yd idufha ie,lsh hq;= fjkila
m%ia:dms; jQ rgla wo lsh yel'

396.

> ld,Skj meje;s .egjla jQ ;%sO yuqodf iy fmd,Sisfha jegqma Iu;d bj;a
lsug lghq;= lrk nj i`oyka lsug leu;shs'

397.

jI

2016

fmd,sia

fomd;fka;=j

iy

fjk;a

wod,

rdcH

wdh;k

im%odhdkql+, wmrdO uev,Sfuka Tng f.dia ihsn yd uQ,H wmrdO uev,Su


i|yd Yla;su;a lsug lghq;= wdrN lr we;'
398.

.re l:dkdhl;=uks" f .re iNdf isk ish fokdu;a wfma ud.j, kh


nrm;, f,i msyS we;s njg ud iu`. tl`. jk nj ug Yajdihs' 2015 jir ;=<
muKla 40"000 muK wk;=re is we;s w;r urK 2"800 la jd;d we;'

ta

iu`.u ck;dj ud. kS;s j,g .re lsu m%udKj;a fkdu ksid ud. ;onoh
je we;s w;r tu.ska ie,lsh hq;= wdl mdvqjla we;' tuksid wju ud.

67

re' ' 15000

kS;s lvls i|yd jQ ovh remsh,a 2"500$- olajd jelsug fhdackd lrk w;r
wfkl=;a ov o ta wkqj ixfYdaOkh lsug fhdackd lrkjd'
399.

r:jdyk inkaO .eg ksid rchg ug isjk msjeh b;d by, ugula .kS'
f

miqu

hgf;a

wk;=rej,g

Ndckh

rcfha

frday,aj,g

we;=Mjk

;=jd,lrejka fjkqfjka jeh jk fi!LH hofuka remsh,a 25"000 l uqo,la


wk;=r is lrk ,o jdykfha rlaIK wdjrKfhka wh lr .ekSug ud fhdackd
lrkjd' tfia tl;= lrk ,o uqo,a rcfha frday,aj, myiql je hqKq lsu
i`oyd fhdojkq we;' fuh uyck;dj u; mkjk .dia;=jla fkdjk nj
ldreKslj i,lk f,i kq ug leu;shs'
400.

jvd fhda.H kS;sh l%shd;aul lsula i|yd fmd,sia fomd;fka;=j kk WmlrK


j,ska ikakoaO lr Od;djh jelsu wfmalaId lrhs' ta i|yd 2017 whjeh ;=< ska

re' ' 5000

remsh,a ,shk 5"000 la fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

kS;s rduqj je hqKq lsu


401.

.re l:dkdhl;=uks" foaYmd,k w;fmj,ska f;dr iajdk wlrK moaO;shla


iy;sl lsu ksid ck;dj iska wm fj; ;nk ,o Yajdihg f.!rj lrk nj
wdvnrfhka i|yka lrkjd' f inkaOj" wm iska wlrKh iy wfkl=;a
wod< wdh;k Yla;su;a lsug wjYH ish l%shdud. .kq we;' Wiia jk
;;a;ajhla mj;ajd .; yels iy wdfhdack wdlYkh lr .; yels rgla njg wm
rg m;a lsu i`oyd kS;s iy wlrK moaO;sfha l< yels m%;sixialrK ms<sn`o
ksfoaY bm;a lrk f,i w.% ksYaphldr;=ud we;= wlrK moaO;shg wm
wdrdOkd lrkjd'

402.

fndfyda

l,l

isg

mej;s

w.ksiqre;=udo

we;=j

fYaIaGdlrKh"

wNshdpkdlrKh iy uydlrK iy wfkl=;a wlrK idudlhkaf.a jegqma


Iu;djhka o 2016 jIfha ksjer lsug lghq;= lrk ,'
403.

wlrK fiajd fldIka iNdj iska lrkq ,enQ b,a,Sug m%;spdr jYfhka rch
iska

fYaIaGdlrK

ksiqrejrfhl=g

mfhaIK

ks,Odka

fofofkl=

wNshdpkdlrK ksiqre jrfhl=g mfhaIK ks,Odka tla wfhl= m;alsu


wkqu; lr we;' f i`oyd remsh,a ,shk 10 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'
404.

kg rdcH fiajfha kS;s ks,Odkag wod, jD;a;Sh ukdj ;%sO yuqodj, kS;s
ks,Odka olajd > lsug fhdackd lrk w;r ta i|yd remsh,a ,shk 20 fjka
lrkq ,ef'

405.

re' ' 10

wlrKj, fmd myiql hqKq lsf wjYH;djh iy ksYaphlrejkag


fjkalr we;s myiql ykd .kska wm iska .d,a," fydaud.u" j;a;," .,f.or"
ud;r" rejkaje,a," .fmd," miair" uq,;s iy udkal=, ys wlrK ixlSK
bls imQK lsu" ksiqrejrekaf.a fkajdisl myiql iemhSu i|yd fukau
kS;sm;s fomd;fka;=f m%Odk ldhd, bls i|yd kgu;a re' ,shk 1"757
la fjkalr ;sfnkjd'

68

re' ' 20

406.

tfiau wm iska jdKsc wdrjq,a i|Su lk lsu i|yd jdKsc wlrK 4 la


ia:dms; lsug remsh,a ,shk 100 la fjkalrkq we;'

;jrg;a wjYH h;,

re' ' 100

myiql iemhSu wruqKq lrf.k wkqqrdOmqr" ud;f,a" hdmkh" fmdf,dkakrej


wlrK ixlSK blsu iy ksiqrejka i|yd fkajdisl myiql iemhSu fukau
wlrK iajhxl%ShlrKh lsu i|yd remsh,a ,shk 600 fjka lsug ud fhdackd

re' ' 600

lrkjd'

mirh
407.

.re l:dkdhl;=uks" w;s.re ckdm;s;=ud iska fokq ,nk kdhl;ajh wkqj Y%S
,xldj foaY.=K mhdi i|yd jQ meia iuq;shg fuu jif tl`.;djh m,lr
we;' wmf.a rch ixjOkh idlaId;a lr .ekSfoS mirh iy mir ixjOkh
mrjg fkd;nk nj fuu iNdjg iy;sl lsug leu;shs' f inkaOj fl
ld,hl ;sridr ixjOk iNd mk;a flgqm; md,sfka;=jg wm iska ykajd
fokq we;' tu.ska ;sridr ixjOkh inkaO cd;sl m%;sm;a;sh yd Wmdhud.h
iska rcfha ;SrK .ekSf mdil wdl yd iudcSh lrekq inkaO taldnoaO
m%fYhla ;yjqre lrkq we;'

408.

>k wmjH .eg ;=<ska we;sjk wm iska uqyqK fok m%YaK ms,sn|j ud iska
> jYfhka l:dl, hq;=o hkak ieliys;h' f i|yd >ld,Sk iul
wjYH;djh

iu`.

tl`.

fjkjd'

tuksid

fm!oa.,sl

wxYh

>k wmjH

l<ukdlrKh i|yd iyNd.su ffOhu;a lsug ishhg 50 muKla jQ wod,


wdh;ksl n wkqmd;slh fuu jHdmdrfha kshef,k wdh;kj,g ,ndug fhdackd
lrkjd' tfiau fuu m%;s,dNh rcfha zzjii ke;s rgla zzhk m%;sm;a;shg yd
msis mirhla ksudKh lsug lemjk" ldnksl fmdfydr ksIamdokh
lrkakkag o myiqfjka rdhk fmd,s;Ska ksIamdokh lrkakkag o ishhg 75 l
fmd<S iykdOdrhla ,nd u u.ska jHdma; lsug fhdackd lrkjd' f i`oyd

re' ' 100

remsh,a ,shk 100 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


409.

.re l:dkdhl;=uks" y; n,Yla;s inkaO wmf.a rcfha m%;sm;a;sh meye,sh'


f,dalfha b;d f.fhka hqKqjk Carbon fj<|fmd,g Y%S ,xldj iska m%udKj;a
f,i msi ke;' tuksid jHdmdl fufyhqj,g y; n,Yla;s m%Njhla Nd;h
;=<ska fj<|fmd,g msiSug Wkka lrkjd'

410.

ta iu.u jI 2 la ;=< ishu rcfha f.dvke.s,s iQh n,Yla;s jeks y;


n,Yla;s uQ,dY%hkag mj;khla lsug fhdackd flf' ta wkqj fuu jHdmD;sh
id:lj l%shd;aul lsu i|yd jQ uQ,sl odhl;ajh f,i remsh,a ,shk 350 ud

re' ' 350

fhdackd lrkjd'
411.

udisl ,s ,am; re' 2"000$- g je ksjdi i|yd n,Yla;s wjYH;djh iQh


n,Yla;shg mj;kh lsu ffOhj;a lsu i|yd Kh fhdackd l%uhla
ykajdug nexl= u;a lrkq we;' f i|yd Kh ,nd.ekSf re' 150"000 olajd
f.h hq;= nexl= fmd<sfhka ishhg 50 la rch iska orkq we;' fuu wruqK i|yd
remsh,a ,shk 1"500 fjkalsug ud fhdackd lrkjd'

69

re' ' 1500

wdmod l<ukdlrKh yd iajNdl wdmod


412.

.re l:dkdhl;=uks" 2016 m%:u Nd.h ;=< wmf.a rg ;o jeis ksid we;sjQ .xj;=r
yd kdhhE j,ska kdYhg m;ajQ nj wm gqjd' uu leu;shs udf.a id;sYh
ixf.h ksjdi cS; yd ckcS;h wys jQ whg m%ldY lsug' bfha fujeks
fockl ;;ajhka kej; is fkdu ;yjqre lsu i|yd wjYH je,elaf mQj
l%shdud. .; hq;=h'

413.

.re l:dkdhl;=uks" fuu miqu ;=< remsh,a ,shk 31 fld<U kd.l ixjOk
jHdmD;shg fjka lr we;' tu.ska fld<U ia;%slalfha .xj;=rg f.dre h yels
fndfyda m%foaYj, .xj;=r md,kh lsu is lrkq we;' tfiau foaY.=K mhdi
msgqlaf jHdmD;sh i|yd remsh,a ,shk 22 fjkalr we;' fuu jHdmD;sh u.ska
uykqjr yd ud;f,a ia;%slalj, kdhhE wju lsu i|yd jQ jevms,sj, b;d
id:lj l%shd;aul lrka mj;S'

414.

wdmod l<ukdlrK uOHia:dkh i|yd me;,s m;=, iys; fndagq (Flatbed boats)
25 la , .ekSug wjYH myiql i,ik w;r m<d;a md,k wdh;k i|yd
.sksksjk tall , .ekSu i|yd remsh,a ,shk 250 la fjkalsug ud fhdackd

re' ' 250

lrkjd'
415.

m;a wju lr .ekSu yd j,lajd .ekSu i|yd iy tjeks wjia:dj, wjYH mshjr
.ekSu i|yd rcfha wdh;k yuqod" mdie,a yd YajoHd, jeks mdYjlrejka
mqyqKqlsug me,auvq,a, k.rfha wdmod l<ukdlrK mqyqKq uOHia:dkhla blrkq
we;' fuu mqyqKq uOHia:dkh blsu i|yd remsh,a ,shk 50 fjkalsug ud

re' ' 50

fhdackd lrkjd'
416.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh jif wm iska iajNdl wdmod iy yis iyk


fhdackd l%uhla cd;sl rlaIK Ndr wruqo, iu`. remsh,a ,shk 10 la fhdod
wdrN lrk ,'

fuys m%;sM,hla f,i uE; .xj;=r iy kdhhE j, cd;sl

rlaIK Ndrldr uKav,h iska remsh,a ,shk 3"000 rchg f.jk ,o w;r tlS
uqo,ska ,laI 4 muK wdmodjkag yiqjQ ck;djg iyk ie,iSug yels h'

wu;rj wdmodjg m;a ksjdi kej; blsu yd m%;sIaGdmkh lsug fuu rlaIK
fhdackd l%uh hgf;a wruqo,a ksoyia lrkq ,enqjd' fuu.ska uE; we;sjQ .xj;=r
yd kdhhE ksid jQ yis iyk msjeh rdcH uQ,H fufyhq u; wkjYH n,mEula
we;s fkdjk m ord .ekSug yelsh' fuu lgq fhdackdf id:l;ajh i,ld
rlaIK wdjrKh remsh,a ,shk 15 olajd jelsug fhdackd lrk w;r tys
Od;d msjeh u i|yd remsh,a ,shk 200 fjka lsug o fhdackd lr' fuu
l%ufoh kjH hdka;%Khla f,i f,dal nexl=j iska iqmlaIKh lrk nj ud
okakjd'

ixjOkh uOH.; lsu - .fuka rg youq'


417.

.re l:dkdhl;=uks" ixjOkfha m%;s,dN niakdysr m<df;a ke;fyd;a kd.l


l,dmj, j;ajk ck;dj muKla N=la;s h hq;= ke;' th ixjOkh ksid
u;=jk wjia:djka fj; m%fY ug bvlv iys; iEu mqrjeisfhl= iskau odhl

70

re' ' 200

h hq;= lreKls' tjka wjia:dj, meje;au niakdysr m<d;g flaka .; we;'


wmf.a l%ufoh jkafka uyk.r ixjOkh u.ska niakdysr m<d; hqKq lrk
w;ru Bg iudka;rj ynkaf;dg yd ;%sl=Kdu, ia;%slalj, mj;akd myiql
je hqKq lsuhs' flfhka lsjfyd;a fld<U mdol lr.;a talflaka ixjOkh
nyqflaka ixjOkhla njg mj;kh lsuhs' tfukau" uykqjr yd hdmkh
ia;%slal ixjOkh i`oyd im;a ,nd fokq we;'
418.

fndfyda m<d;a md,k wdh;k uQ,l


s fiajdjka tk" li< tl;= lsu iy neyer
lsu" l%Svdx.k" i;sfmd<" mqia;ld, iy fmd jeisls<s we;= fmd ia:dk kv;a;=
lsu jeks lghq;=j, wid:l njla fmkakq lrk w;r wfmalaIs; ugul
fkdmj;S' fuu m<d;a md,k wdh;kj, jevlghq;= mq,a lsug wruqo,a fidhd
.ekSu m%Odk ndOlhlaj mj;sk w;r tu wdh;k Yd, jYfhka uOHu rcfha
wruqo,a u; hefmkjd'

419.

fuu ;;ajh hgf;a m<d;a md,k wdh;k iska Tjqkaf.a jmk iEu jI 3 lgu
jrla WoaOukhg wkqrEmSj ixfYdaOkh lsug Wkka lrj' wm iska ;lafia re
fomd;fka;=f Od;djh jOkh lsug mshjr .kakd neka fuu ldh jvd
myiq f hhs ud kslaIKh lrkjd'

420.

le<sli, tl;= lsu yd neyer lsu fi!LH m%YaKh fukau iudc m%YaKhla njg
m;a we;s neka lk l%shdud. w;HdjYH we;' fksid jdKscuh jYfhka
fhda.H le,sli, tl;= lsf yd neyer lsf l%ufohka wfkl=;a m<d;a md,k
wldka iu`. tlaj fyda ;ks ;ksj l%shd;aul l< hq;= njg uiska m<d;a md,k
wdh;kj,g fhdackd lrkq ,ef' fuh rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajh ;=,ska
jqjo l%shd;aul lsf yelshdj we;' rch iska jdKscuh jYfhka fhda.H
jHdmdrhlg remsh,a ,shk 20 l Wmuhlg hg;aj Wmldr lrkq we;'

re' ' 500

i|yd remsh,a ,shk 500 fjka lrkq we;'


421.

.%dh ugf h;, myiqlj, mj;sk W!K;djhka ke;slsu tys


f.jkakkaf.a iudc hymeje;au jOkh lsu .%dh wxYfha wdl l%shdj,Ska
Yla;su;a ug fya;=jkq we;' f inkaOfhka remsh,a ,shk 4"500 l hoka

re' ' 4500

lsf,da g 1000 .= .%dh ud. ixjOkh lsug fhdackd lrkjd' .%dh


ck;djg fuu W;aidyhg odhl tys fldgia lrejka jk f,ig fhdackd
lrkjd'
422.

l=vd je 1"500 m%;sIaGdmkh lsu" m%;sixialrKh yd frdkauv bj;alsu i|yd

re' ' 3000

remsh,a ,shk 3"000 fjkalrkq ,nkjd'


423.

rf myiql wvq m%foaYj, mj;sk k.r yd l=vd k.r ixjOkh lsf wjYH;d
wjOdrKh lrkjd' k.r ie,iq yd c,imdokh ms,sn| wud;HdxYh iska iEu
k.rhlu kk myiql iudkj ixjOkh lsug wjYH l%shd;aul ie,iqula
ieliSug lghq;= l,hq;= nj fhdackd lrkjd' f i|yd remsh,a ,shk 3"000 la
fjka lsug fhdackd lrkjd' w;s.re ckdm;s;=udf.a u`. fmkau u; fld<U
cd;sl mqia;ld,h i`oyd kj f.dvke`.s,a,la blsug remsh,a ,shk 500 la fjka
lsug ud fhdackd lrkjd'

71

re' ' 3000


re' ' 500

424.

cd;sl iyjkh yd ixjd`o je hqKq lsu" NdIdj m%p,s; lsu u.ska is lsu
i`oyd remsh,a ,shk 300 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

425.

re' ' 300

ol=Kq m<df;a .%dh ikSmdrlaIl myiql" lDIsldl ludka;" lDIsluh


wdY%s; fiajd" je hqKq lsu i`oyd remsh,a ,shk 1"000 la fjka lsug ud

re' ' 1000

fhdackd lrkjd'
426.

.re l:dkdhl;=uks" fm!oa.,sl jHdmdrj,g Tjqkf


a .a l%shdldrl W;=re m%foaYhg
jHdma; lsu i|yd Y% ixjOkh i|yd jQ isria f.dvke.s,a,l ldhd, myiql"
fkdaof myiql yd fjkia wjYH myiql iys;j blsug fhdackd lrk

re' ' 1000

w;r ta i|yd remsh,a ,shk 1"000 la fjkalsug fhdackd lrkjd'


427.

kef.kysr m<df;a iuka;=f iy l,auqfka taldnoaO k.r ixjOkh i|yd m%Odk


ie,eiau ilia lsug remsh,a ,shk 200 la fjkalsug fhdackd lrkjd' c,h

re' ' 200

neihdf myiqlj, W!K;djh ksid fndfyda k.r yd . jeis ld,fha Ialr


;djhkag uqyqK fokq we;' tuksid kef.kysr m<df;a ukd c,h neihdf
l%uhla ixjOkh lsu i|yd re',shk 100 fjka lsug fhdackd flf'
428.

re' ' 100

kef.kysr m<df;a f.dka iy l=vd yd uOHu mudKfha jhdmdlhkag Tjqkaf.a


ksIamdokj,g m%pdrkh;a iu`. fj,|fmd, wjia:djka ,ndug yd wju jYfhka
mqoa.,hka 1"000 /lshd wjia:d we;slr.ekSug yelsjk m uOHu m<df;a fYaIs;
wdl uOHia:dkhla we;s lsug fhdackd lrkjd' remsh,a ,shk 300 fjka

re' ' 300

lsug o fhdackd lrkjd'


429.

iq yd uOH mudkfha u;aiH iy lDIs ksIamdolhkag ;u ksIamdok wf, lsug


myiql iemhSu i`oyd rgmqrd i;sfmd,j,a yd u;aiH fj<`om,j,a 250 la ia:dms;
lsug lghq;= lrkjd'

430.

ud;r .`.n`v ixjOk lghq;= wdrN lsug remsh,a ,shk 200 la fjka lsug

re' ' 200

ud fhdackd lrkjd'
431.

w;s.re ckdm;s;=ud iska wdrN lrk ,o ;%sl=Kdu, ia;%sla ixjOk


jevigyk jk zisir msiquZ ;%sO yuqodj" is,a wdrlaIl n,ldh iy wfkl=;a
mdYjlrejkaf.a iyNd.S;ajfhka h;, myiql ixjOk lghq;= l%shd;aul
jkjd' f i`oyd remsh,a ,shk 1"000 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

432.

hdmkh ia;%slalh ;=< ;eme,a cd,h je hqKq lsu i`oyd remsh,a ,shk 10 la

re' ' 1000


re' ' 10

fjka lsug ud fhdackd lrkjd'


433.

.%dh kdhlhka Yla;su;a lsug remsh,a ,shk 300 la fhdod cd;sl m%;sm;a;s yd

re' ' 300

wdl lghq;= wud;HdxYh hgf;a fmd wruqo,la we;s lsug ud fhdackd lrkjd'
fuu wruqo, u.ska .%dh ixjOk lghq;= i`oyd remsh,a ,laI 5 Wmuhlg
hg;aj Kh ,nd f l%ufohla we;s lrkjd'
434.

ta iu`.u idudkH ck;dj ckdm;s ldhd,h yd w.ue;s ldhd,fha wjOdkhg


fhduq lrk .eg ksrdlrKh lsu i`oyd remsh,a ,shk 100 ne.ska fjka lrkjd

72

re' ' 200

cSjk ho iydh
435.

.re l:dkdhl;=uks" wm rch n,hg m;a jQ ld,fha ish wm iska ieu gu


uyck;dj` uqyqK fok jk nr ieye,a lsug W;aidy .;a;d' .;dkq.;sl
m%;sm;a;sh jQ < wvq lsf ms<sfj;ska fjkia wdlfha jHqyd;aul fjkial
lrkq ,enqjd' tu.ska ,efnk m%;s,dNh fl ld,fha muKla fkdj .=ld,Sk
jYfhka o m%;sM, ,efnkjd' fuu miqu hgf;a my; i`oyka fhdackd bm;a
lrkjd'

436.

w;HdjYH mdfNda.sl NdKav i|yd , ia:dhS;djh we;s lsug ,laif;di iska


b;d jeo.;a ldhhka bgqlrkq we;'

tuksid Tjqkaf.a is,a,r fj,|ie,a cd,h

kj fj,|ie,a 100 rgmqrd blsu u.ska jHdma; lsug fhdackd lrkjd' f


i|yd tla is,a,r fj,|ie,lg remsh,a ,shk 5 ne.ska ,shk 500 fjkalsug

re' ' 500

fhdackd lrkjd' ,laif;di lghq;= ;jrg;a jHdma; lsug iy iudcfha


wjOdkh fhduqh hq;= fldgia i|yd tlS fiajdj mqM,a lsug ,laif;di
ksfhdacs; fj,|ie,a 8000 w;HjYH NdKav 25 iu`. ,laif;di iska imhd ,
kshu lsu moku u; l%shd;aul lsug fhdackd lrkjd' fuu ldhhg msgqjy,la
f,i tl fj,|ie,lg tla uilg re'10"000$- ne.ska fjkalsug iy ta iudkju
Tiqi, ksfhdacs; wdh;k fj,|ie,a 1000 i`oyd uilg remsh,a 2"500 ne.ska f.u
i`oyd 2017 jIh i|yd remsh,a ,shk 1"000 fjkalsug fhdackd lrkjd'
437.

wf.S ud.j, .dia;= rd;%S 9 isg WoEik 5 olajd ld,hg remsh,a 50 lska wvq
lrkjd'

438.

tla iuDoa,dNsfhl=g uilg iy,a lsf,da 5 ne.ska ,nd iuDoa,dNSka fj; iydh
olajkq we;' fuu mssjeh iuDoa ukdfjka wvq lrkjd we;'

439.

Wmu is,a,r ,
uqxweg lsf,da .%E 1 l , remsh,a 15 lska o
mmamq lsf,da .%E 1 l , remsh,a 10 lska o
w;dm,a lsf,da.%E 1 l , remsh,a 5 lska o
yd,aueiaika lsf,da .%E 1 l , remsh,a 5 lska o
iq iSks lsf,da .%E 1 l , remsh,a 2 lska o
N+f;,a ,Sgrhl , remsh,a 5 lska o
.Dyia; .Eia is,skavrhl , remsh,a 25 lska o

wvq lsug ud fhdackd lrkjd' fuu NdKav i`oyd tl;= l< w.h u; n wod<
fkdjk nj i`oyka lrkak leu;shs'
440.

g wu;rj foaYShj ksIamdokh lrk ls ms .%E 400 l , remsh,a 295 la iy


foaYShj ksIamdokh lrk ka ud .%E 425 l , remsh,a 125 la f,i ;jrg;a
mj;ajdf.k hdug ud fhdackd lrkjd'

441.

2015 ckjd 08 jk k iy 2016 fkdjen 10 k w;r , .Kkaj,


ikaikaokd;au; jd;djla uu f .re iNdjg bm;a lrkak leu;shs'

73

re' ' 1000

weuqKqu - 7

fj<|fmdf,a is,a,r , ikaikaokh-2015 ckjd 08 yd 2016 fkdjen 10

mdfNda.sl NdKav whs;uh

2015 ckjd
08 , re'

j;udk
fj<|fmd, ,
2010'11'10 kg
re'

fj<|fmdf,a
, fjki
^wvqu$jeu&
re'

, fjki
m%;sY;hla f,i
^%)

w;HjYH wdydr jH
1
2

w;dm,a - wdkhksl ^ls'.%E'1&


f,dl= Kq - wdkhksl ^ls'.%E'1&

116.80
122.40

115.00
78.00

(1.80)
(44.40)

(1.5)
(36.3)

3
4

iq iSks - ^ls'.%E'1&
iy,a - ind ^ls'.%E'1&
iy,a - r;= lel= - ^ls'.%E'1&
h<s ia - l=vq fkdl< - fkdweUrE
^ls'.%E'1&
uhsiQ mmamq - ^ls'.%E'1&
h<s yd,aueiaika - wdkhksl ^ls'.%E' 1&

102.50
92.77
91.90
271.50

93.00
90.00
75.00
385.00

(9.50)
(2.77)
(16.90)
113.50

(9.3)
(3.0)
(18.4)
41.8

171.20
698.50

159.00
480.00

(12.20)
(218.50)

(7.1)
(31.3)

lrj, - lgd ^ls'.%E'1&


lrj, - id,hd ^ls'.%E' 1&
;s.= ms - ^ls'.%E'1&
imQK fhdoh iys; ls ms - .%E 400 wdkhksl
imQK fhdoh iys; ls ms ^ls'.%E' 1&
wdkhksl
imQK fhdoh iys; ls ms .%E 400 foaYSh
imQK fhdoh iys; lsms - ls'.%E' 1 foaYSh
ka ud wdkhksl - .%E 425
ka ud foaYSh
- .%E 425

997.50
503.80
97.50
386.00

1,000.00
425.00
87.00
325.00

2.50
(78.80)
(10.50)
(61.00)

0.2
(15.6)
(10.8)
(15.8)

962.00

810.00

(152.00)

(15.8)

325.00

295.00

(30.00)

(9.2)

775.00

735.00

(40.00)

(5.2)

230.00
230.00

140.00
125.00

(90.00)
(105.00)

(39.1)
(45.6)

457.00

410.00

(47.00)

(10.3)

14

wYs YS; l< fyda YS; l< l=l=,a uia


^imQK l=l=,d& iu iys; ^ls'.%E'1&
;a;r

12.78

11.00

(1.78)

(13.9)

15

fld;a;u,a,s ^ls'.%E' 1&

423.61

363.42

(60.19)

(14.2)

292.75
210.75
1,812.90

205.00
199.14
1,500.00

(87.75)
(11.61)
(312.90)

(29.9)
(5.5)
(17.2)

1,896.00
940.00
150.00
158.00
111.00
133.00
81.00

1,320.00
930.00
117.00
128.00
95.00
110.00
44.00

(576.00)
(10.00)
(33.00)
(30.00)
(16.00)
(23.00)
(37.00)

(30.3)
(1.0)
(22.0)
(18.9)
(14.4)
(17.3)
(45.6)

5
6
7
8
9
10
11

12
13

16 uqx weg ^ls'.%E' 1&


17 fmd,a f;,a ^,s ,Sg 750&
18 Wn,lv ^ls'.%E'1&
wfkl=;a w;HjYH NdKav
19
20
21
22
23
24
25

.Eia ls'.%E' 12'5 is,skavrh


isfuka;s ^ls'.%E' 50& wiqrKh
fmg%,a 92 Tmafka ,Sg 1&
fmg%,a 95 Tmafgka ,Sg 1&)
,xld Tfgda i,a ,Sg 1
,xld iqm i,a ,Sg 1
N+f;,a - ,Sg 1

uQ,dY%h : mdfNda.sl fiajd wldh" ck yd ixLHd f,aLk fomd;fka;=j" fylag fldnElvqj lDIsldl mfhaIK
yd mqyqKq wdh;kh" ,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj

74

wdodh
442.

.re l:dkdhl;=uks"

miq.sh jI .Kkdj ;=< n wdodhu o< foaYSh ksIamd;fha

m%;sY;hla f,i wvq ;sfnkjd'

Y%S ,xldj yd iudk rgj,a iu`. ii|k g n

l%ufhys ldhlaIu;djh wvq ugul mj;S' ixlSK n jHqyh n mmd,kh flfrys


wys;lr f,i n,md we;s w;r" Yd, jYfhka mj;sk n w;aye iy n rdu
fya;=fjka n mokula mgq ;sf'
443.

.re w.%dud;H;=ud iska i|yka lr we;s m n ms<sn| wmf.a m%;sm;a;sh jkafka iDcq
n m%;sY;h j;udkfha mj;sk ishhg 20 isg ishhg 40 olajd je lsug;a jl% n
m%;sY;h ishhg 80 l muK isg ishhg 40 olajd wvqlr .ekSuhs'

444.

Y%S ,xldf wdfhdack islsu i|yd hym;a jd;djrKhla we;s lsu msKsi nlrKfha
mj;akd f.= n yer mkjd we;s wfkl=;a n ^Para Tariff) l%ufhka wvqlsug lghq;=
lrkq we;' foaYSh iud. i|yd iudk ;r`.ld jd;djrKhla we;s lsug m%;dmk n
frda ^Anti Dumping) yd m%;sf;da,k n ^Countervelling) ykajd ug rch lghq;= lr
;sfnkjd'

445.

fuu miqu ;=< rdcH wdodhu by< kexu i|yd ud iska my; i|yka l%shdud.
fhdackd lrkjd'

wdodh noao
446.

rf wdodh n l%uh wju n ksoyia ls iy mq,a n mokula iys;j jvd;a


ir, wdodh n jHqyhla ksudKh lsf wruqK we;sj h<s i,ld nef,a' rf
wdodh n l%uh /lshd W;amdokh" ksYa; m%foaY ;=< ia:djr j;al u; flfrk
wdfhdack" mrsir ys;lr n,Yla;s iy kjHlrKh hk lreKq muKla n iyk
,ndoSu i|yd i,ld n,d we;'

ixia:dms; wdodh noao


447.

ixia:dms; wdodh n wkqmd; ishhg 14" ishhg 28 yd ishhg 40 f,i ldKav 3la
hgf;a m%;sjHqy.; lsug fhdackd lrkjd' uOHidr" fld<" Tgq yd iQ i|yd
whlrkq ,nk ishhg 40 l wdodh n m%;sY;h ;jrg;a wLKavj mj;ajdf.k
hkq ,ef' iq`M iy uOH mudK ludka;" NdKav yd fiajd wmkhkh"
lDIsldl wxYh" wOHdmk wxYh ishhg 14 l my< wkqmd;hg hg;a jkq we;'
nexl=" uQ,H fiajd" ksIamdok yd fj<odu we;=`M wfkl=;a ish flaIa;% ishhg 28 l
wkqmd;hg hg;a jkq we;' wruqo,a" ,dNdxY" NdKavd.dr ,am;a yd nelr u;
kg whlrkq ,nk ishhg 10 l wdodh n m%;sY;h ishhg 14 olajd by< kxjkq
,ef' l=vd yd uOHu mudK jHdmdr ;dlsl mokula u; h,s ksjpkh flf'

448.

wdfhdack wdodh i|yd jk n ksoyia ls fya;=fjka" rfgys iuia; wdl


lghq;= jOkh

ixia:dms; wdodh noaog hg;a fkdjk w;r fuh ixia:dms;

wdodh n moku mgqu i|yd fya;= we;' tneka" ,ehsia;=.; iq/l==" ,dNdxY"
tall Ndr iy fjk;a wdfhdack u.ska ,efnk wdodh i|yd jq n ksoyia lss

75

bj;a lsug fhdackd lr' oa;sl fj<ofmdf,ys iq/l=m;a .kqfokq i|yd mkjd
;snq u;sud;% n nero (Notional Tax Credit) bj;a lrkq ,ef'
449.

hkaf;%damlrK iy f.dvke.s,s i|yd m%d.aOk j;al laIhf ld,iSudj


ixfYdaOkh lrkq ,ef'

450.

wmkhklrejka i|yd" 2015$16 jIhg idfmalaIj 2016$17 jIfha 15] lg


fkdwvq foaY ksuh bmehq jOkhla we;s g tu w;sla; wdodhug wod, jk
n m%udKfhka ishhg 75 lg iudk m%odkhla ,ndfokq we;'

451.

.re l:dkdhl;=uks" fldgia yqjudre fj<|m< ;=< iud. ,hsia;=.; u wm


iska ffOHhu;a lrkq ,ef' ta fjkqfjka fuf;la ,ndoS we;s n iykhka
boshg;a wLKavj l%shd;aul lrkq ,nk w;r 2017$18 jIh ;=< fld<T fldgia
yqjudrej ;=< wf;ka ,hsia;=.; lrk iud. i|yd 2017 ,ehsi;
a =.; lsug
fmrd;=j jI ;=kl f.jQ uq wdodh noafoka ishhg iudk m%odkhla ys f'

mqoa., wdodh n
452.

Wmhk g f.f noao we;=`M mqoa., wdodh n wkqmd; ixfYdaOkh lsug


fhdackd lrk w;r" ta wkqj Wmu wkqmd;h ishhg 24 la jkq we;' n ksoyia
iSudj blaujq bmehS i|yd iEu uguulg re' 600"000 ne.ska jk iudk ldKav
iys;j ishhg 4 isg ishhg 24 olajd jejk wkqmd; hgf;a n whlrkq we;'

453.

fmd,S wdodhu u; jk rojd .ekSf n wkqmd;h ishhg 5 olajd je lrk w;r"


jirlg fmd,S wdodhu re' 60"000 lg wvq b;=re .sKq i|yd ,nd ;snq n
ksoyi bj;a lrkq ,ef' udihlg re' 50"000 blaujk ksYa; f. i|yd jQ
r`ojd .ekSf noao kej; ykajd fokq ,ef' fcHIaG mqrjeishka i|yd jirlg
re' ,shk 1'5 la tk udihlg re' 125"000 la olajd jq fmd,S wdodhu" wdodh
noafoka ksoyia lrkq ,ef'

Wmhk g f.f noao ^PAYE)


454.

mqoa., wdodh n wkqmd; yd iu`.dj Wmhk

f.f n wkqmd;hka o

ixfYdaOkh lrk w;r O ldKav i|yd ,nd ;snq ishu n ksoyia ls


bj;a lrkq ,ef' ta fjkqjg" iEu fiajd kshqla;slfhla i|ydu fiajd wdodhu u;
uilg re' 100"000 la jq n ksoyia iSudjla mkjkq ,ef' fojk fiajd wdodhu
i|yd" uilg re' 50"000 olajd ishhg 10 la o" re' 50"000 blaujkafka k ishhg
20 l o" Wmhk g f.f n ^PAYE) wkqmd;hla mkjkq ,ef'
455.

rch i;= jHdmdr iy fjk;a rdcH wdh;k j, fiajlhkaf.a Wmhk g f.f


n tu fiajlhdf.a mk j,ska wvq l,hq;= w;r" th tu wdh;kh iska f.u
fkdl, hq;=h'

wdl fiajd .dia;= (ESC)


456.

wdl fiajd .dia;= i|yd hg;a iSudj ld;=jlg re' ,shk 12'5 olajd wvq lrk
w;r" fudag r: wdkhkh u; wdl fiajd .dia;=j f.=f wh lrkq ,ef'

76

tl;= l< w.h u; noao ^VAT&


457.

mir ys;ld n,Yla;s Nd;h u;a lsu i|yd rch f.k we;s m%;sm;a;suh
;SrKh wkqj hka mqkckkSh n,Yla;sh i|yd f.kajkq ,nk hkaf;%damlrK
VAT noafoka ksoyia lrkq ,ef' ,sn, W;amdokh" ifm%aIKh yd fnodyeu
i|yd Y%S ,xld ,sn, uKav,h iska wdkhkh lrkq ,nk hkaf;%damlrK o
noafoka ksoyia flf'

458.

jeys /ljrK

fiajd" we;e ,s iy bf,lafg%dksl NdKav" lsms yer

foaYshj ksIamdokh lrk wfkl=;a ls wdydr VAT noafoka ksoyia lsug o ud


fhdackd lrkjd'
459.

r;%ka iy wdNrK wdkhkh we;=`Mj" jkd f,day wdkhkh lsu VAT n i|yd
hg;a lrkq ,ef'

460.

SVAT l%uh ir, n l%uhla f,i yekau wiSreh' foaYsh wdodh fomd;fka;=j
;=< iajhxl%Sh moaO;shla ia:dms; lsu;a iu`." VAT n mmd,k lghq;= tu
;dlaIKsl l%ufoh u`.ska ldHlaIuj iy iqugj isjk neka" SVAT l%uh
;jrg;a mj;ajdf.k hf wjYH;djhla u;= fkdf' ta ksid th bj;a lsug uu
fhdackd lrkjd'

461.

k 30 lg fkdje ld,hla Y%S ,xldj ;=< / isk foaYslhka i|yd" Tjqka Y%S
,xldf , .;a NdKav fjkqfjka f.jq VAT, jrdfha iy .=jkaf;dgqmf,a
wdmiq f.f l%ufohla ykajd fokq ,ef'

cd;sh f.dvke.Sf noao (NBT)


462.

.re l:dkdhl;=uks" wm n moku mq`M,a lsug lghq;= lrka iskjd' ta wkqj"


we;e whs;u iy fiajd i|yd ,nd ;snq

NBT n ksoyia ls ;dlSlrKh

lsug ud fhdackd lrkjd'


uQq,H .kqfokq noao ^FTL)
463.

.re l:dkdhl;=uks" nexl= iy wfkl=;a uQ,H iud. u`.ska isflfrk BIS


leIA(Easy cash) o we;= uqo,a .kqfokq i|yd uQ,H .kqfokq .dia;=j kka re'
10"000 lg re' 5$- l kj noaola ykajdug fhadckd lrkjd' fuu noao iudc
ixjOkh i|yd odhl;ajhla ,ndoSu i|yd whlrkq ,nhs' wdodh n .Kkh
lsfoS tu w.h houla f,i wvqlsug bv fokq ,nkjd'

,s ixfoaY fiajd .dia;=


464.

wfkl=;a ,s ixfoaY fiajd j,g iu.dj" wka;cd, fiajd i|yd jk ,s


ixfoaY fiajd .dia;=j ishhg 25 olajd je lrkq ,ef'

77

465.

rf csg,alrK l%shdj,shg odhl u i|yd" ish cx.u rl:k l%shdlrejka yg


wju jYfhk 3G

wdjrKh iemhSug yelsjk m Tjqkaf.a h;, myiql

jehqKq lr.ekSug udi 6l ld,iSudjla ,nd fokq ,ef' fuu ld,iSudj ;=<
fuh l%%shd;aul lsug wfmdfydi;a jk l%shdlrejka yg ia;%slalhlg re',shk
100 la ne.ska jq ov uqo,la wh lrkq ,ef' 2018 cqks ui 30 jk g ish kd.l
l,dm 4G i|yd mj:kh lsu wjYH f'
466.

udislj is ld 150"000 lg je ixLHdjla ksl=;a lrk nj fmkS hhs' jxpd iy


idmrd l%shd i|yd ;djld,slj cx.u rl:k inkaO;d Nd;d lssu wffOh
lsrSug is ldm;la l%shd;aul lsf .dia;=j f,i re' 200 la wh lsug fhdackd
lrkjd'

467.

jdIsl jKdj,s n,m;% .dia;= ie,lsh hq;= ld,hlska ixfYdaOkh lr fkdue;' ta


wkqj" 2017 ckjd 01 osk isg jdIsl jKdj,s n,m;% .dia;=j ishhg 25 lska je
lsug ud fhdackd lrkjd'

468.

ndysr msiq l%shdlrejka iska foaYSh l%shdlrejka fj; imhkq ,nk fiajd VAT
iy NBT n j,ska ksoyia lrkq ,ef'

u;ameka u; n
469.

.re l:dkdhl;=uks" rg ;=< kS;s frda iy wkjir u;ameka ixirKh wju


lsug rch iska O l%shdud. f.k we;' miq.sh whjeh u`.ska m%ldY l< m
rg ;=< wkjir u;ameka ixirKh md,kh lsf iy n wys md,kh
lsf wruqKska wdrlaI;
s ial l%ufoh ykajd ;sf' f i|yd ,xiq le|
l%shdj,sh kgu;a wjika lr we;s w;r" wdrlaIs; ial l%ufoh 2017
l%shd;aul lsug ksh;h'

470.

t;fkda,a ksIamdokfha tajd jdIamfuka isjk ydks i|yd ,nd ;snq ishhg 1.5
l ukdj ishhg 0'5 olajd wvq lsug ud fhdackd lrkjd' ;dlaIKh hqKq u;a
iu." .nvd lsf iy m%jdykfha" jdIamSlrKfhka isjk ydks wvq ;snqko"
fuu m%;sY;h jir 10 lska muK ixfYdaOkh lr ke;'

471.

t;fkda,a ksIamdokh i|yd Nd; lrk wuqjH m%udKh u; ksIamdok n ykajd


ug ud fhdackd lrkjd' i;H jYfhkau ksIamdokh lrk t;fkda,a m%udKh
fidhd .ekSug fuh Wmldr jkq we;'

472.

foaYShj ksIamdokh lrk iam%S;= i|yd jvd fyd| ,la ,nd u i|yd wdkhksl
t;fkda,a i|yd mkjd ;snq n je lrkq ,ef' foaYSh ksIamdolhka i|yd iyh
,ndug" wdkhksl mdkSh fkdjk uOHidr (non potable) i|yd ,Sgrhlg re' 25
l ksIamdok noaola ykajd ugo ud fhdackd lrkjd'

473.

wdkhksl h lEka i|yd ksIamdok ^fYaI Odk& n ykajd fok w;r" ,s


,Sg 325 g wvq lEka tlla i|yd re'10 la o" ,s ,Sg 325 g je lEka tlla i|yd
re'15 la whflfrkq we;'

78

ldnka n
474.

.re l:dkdhl;=uks" bkaOk u`.ska Odjkh jk ish jdyk i|yd ldnka noaola
ykajd ug ud fhdackd lrkjd' jdhq fudapk mlaIK .dia;= o ldnka noaog
we;=,;a jkq we;' fudag r: m%jdyk fomd;fka;=j u`.ska ldnka noao tl;=
lsu is lrkq we;' jdykfha jdhq fudapk mlaIK .dia;=j fomd;fka;=j
iska fiajd imhkakd fj; f.jkq we;' tneka jdyk yslre jdhq fudapk
mlaIK .dia;= f,i wu;r .dia;=jla f.h hq;= fkdf'

fudag jdyk
475.

.re l:dkdhl;=uks" miq.sh whjefha fudag r: i|yd tkacska Od;dj u;


mok jq tall wkqmd; l%uhla hgf;a ksIamdok n .Kkh lsf l%uhla
ykajdfokq ,enqjd' ta ksid" tkacska Od;dj u; mokj ksIamdok n wh lsf
l%uh h;=re me i|ydo fhdod .ekSug ud fhdackd lrkjd' .re l:dkdhl;=uks"
mir ys;ld n,Yla;s Nd;h u;a lsug rch lem iskjd' fudag n,
Od;dj 100 KW hg wvq bf,la%la ld i|yd ksIamdok noao wvq lsug ud
fhdackd lrkjd'

476.

foaYSh ludka; u;a lsu i|yd md lrk ,o f,d iy Od;dj fgdka 5 g


je YS;lrK iys; g%la r: wdkhkfhaos mkjd ;snq ld, iSudj wjqre 10 olajd
> lsug ud fhdackd lrkjd' tfukau" n jHqyfha mej;s Iu;d ksjer lsug
o ixfYdaOk lsysmhla isflfrkq we;' fuu ixfYdaOk wo k uOHu rd;%sfha isg
l%shd;aul jkq we;'

477.

.re l:dkdhl;=uks" fudg r: inkaOj ie,lSf u.S wdrlaIdj w;sYh


jeo.;a f' wdrlaIl l%ufo u;a lsf uq,a mshjr jYfhka fudg r: i|yd
SRS, air bags" ABS iy wdik m wksjdh lrkq ,ef'

478.

jdyk ysl .dia;=j" kg Khjr ,sms wdrN lrk wjia:df nexl=j fj;
f.u is lrhs' fuu l%uh fjkia lsug ud fhdackd lrkjd' fuu .dia;=j
jdykh ksoyia lrk wjia:df f.=f wh lsug lghq;= flfrkq we;' .dia;=
f.jk wjia:df wdkhkh l< jdykfha ia;r iys; iy;sl m;la ksl=;a
flfrkq we;'

479.

,shk 6lg je jdyk ixLHdjla rg ;=< mj;sk w;r fuhska ie,lsh hq;=
m%udKhla b;d merKs jdyk jk w;r tu.ska mdil .eg`M rdYsshla we;s ;sf'
f ksid" wjqre 5 lg je jdyk wmkhkh lsf n iykhla ,ndug ud
fhdckd lrkjd' .re l:dkdhl;=uks" ta wkqj uq`M jkdlu we'fvd' 200"000 g
wvq fkdjk m" wju jYfhka jdyk 20 la wmkhkh lrkafka k" we'fvd'
50"000 g fkdje CIF jkdlula iys; jdykhla wdkhkh lsf f.h hq;=
ksIamdok noafoka ishhg 50 l n iykhla ,ndfokq ,ef'

ke ke.Sf$.=jka.; f .dia;=
480.

u.sfhla i|yd whlrk ke ke.Sf$.=jka.; f .dia;=j we'fvd' 50 olajd je


lsug ud fhdackd lrkjd' fuhska we'fvd' 35 la taldnoaO wruqo,g nerfjkq we;'

79

m%d.aOk n
481.

ksYap, j;al neyer lsf ,efnk ,dN i|yd ishhg 10 l m%;sY;hla hgf;a
m%d.aOk noao 2017 wfm%a,a ui 1 osk isg mkjkq ,ef' fuh rg ;=< wdodh
mr;rh iukh lsug bjy,a jk w;r o;djh re lsf rcfha jevms<sfj,g
o iyh ,nd fokq we;ehs wfmalaI;
s hs'

wdkhk n
482.

lsms wdkhkfha whlrkq ,nk wdkhk noao lsf,da.%Euhlg re' 100 olajd wvq
lrk w;r mdkSh uOHidr (Potable) wdkhkfha whlrk wdkhk noao ,Sgrhlg
re' 500 isg ,Sgrhlg re' 800 olajd je lrkq ,ef'

fiia
483.

.re l:dkdhl;=uks" foaY fj<|du i|yd jk wmf.a n jHqyh PAL" fiia" iy


;Sre n jeks foaYisud n j. j,ska iuka; f' fuu nyqO foaYisud n jHqyh
cd;Hka;r fj<| n uQ,Ou j,g mgyeksh' ta wkqj" cd;Hka;r fj<|fmd<
;r`.ld;ajh mj;ajd .ekSug k" fj<| lghq;= u; jk tjeks n ir, l,
hq;=h' ta ksid" wdkhk fiia n j,ska l%lj bj;aug ud fhdackd lrkjd' tys
m%:u mshjr jYfhka whs;u 100 l fiia n bj;a lsug ud fhdackd lrkjd'

484.

foAYShj w.h tl;= l< ksIamdok wmkhkhka u;a lsu i|yd rn wmkhkh
lsf whlrk fiia noao lsf,da.%Euhg re' 15 olajd je lrkq ,ef'

fjk;a .dia;= iy n
485.

Wid .dia;=$kvq f.dkq lsf .dia;= -kvq Yd, ixLHdjla Nd.hg .ekSu i|yd
tAlrdYs ;su iuia; wlrK moaO;shu uqyqKmdK Yd, .egjls' kvq Yd,
m%udKhla mej;Su wlrK l%shdj,sh m%udo ugo" hqla;sh mis|,Sug m%udo ugo
fya;= f' tfukau" th rchgo Yd, .eg`Mjla we;' ta ksid" kEu mqoa.,fhla
Widfha kvqjla f.dkq lsf ta i|yd kvq mejf .dia;=jla whlsug ud
fhdackd lrkjd'

486.

ud. kS;s W,a,x>kh i|yd whlrk ov uqo,a je lsu' ud. wk;=re fya;=fjka
km;d cS; .Kkdjla wys f' fndfyduhla wk;=re j,g fya;=j ud. kS;s
W,a,x>kh lsuhs' ud. kS;s W,a,x>kh i|yd jk wju ov uqo, re' 2"500 olajd
je lsug ud fhdackd lrkjd'

487.

ufyai;
a %d;a Wid j, kvq talrdYS ug ms<shula jYfhka" kg Widfha muKla
ov whlrkq ,nk jer ia:dkSh ovj,g hg;a l, yels jk m fudag r: jdyk
kS;sh fjkia lsug ud fhdackd lrkjd' fudag r: hrka yg ov uqo,a cx.u
rl:k u`.ska f.h yels jk l%ufohla ykajd fokq ,ef'

488.

id .dia;= o ixfYdaOkh flfrkq we;'

80

489.

fg,s kdgH .dia;=

wdkhkh lrkq ,nk y`vlejq fg,skdgH u`.ska foaYSh

fg,skdgH ludka;hg jk n,mEu ie,ls,a,g .kska" isxyf,ka" fouf<ka fyda


fjk;a NdIdjlska y`vlejq foaYSh fg,skdgH i|yd whlrkq ,enq fg,skdgH
.dia;=j je lrkq ,ef'
490.

fld, wdkhkh lsf n,m;%h fld, wdkhkh lsu i|yd n,m;% ksl=;a
lsug ud fhdackd lrk w;r ta i|yd jIhlg re' ,shk 5 l n,m;% .dia;=jla
whlr lrkq we;'

491.

wdkhk n,m;% .dia;= ,sysis f;,a" sgquka iy r;%ka wdkhkh i|yd .dia;=jla u;
wdkhk n,m;% ksl=;a lrkq ,ef'

492.

.sks w n,m;% i|yd jdIsl .dia;= .sks w i|yd re' 20"000 l jdIsl n,m;%
.dia;=jla wh flfrkq we;' lDIsldl lghq;= j, Nd;d lrk .sks w fuu
.dia;=jg hg;a fkdf' fuu n,m;% w`M;a lsulska f;drj .sks w Nd;d lrk
kEu mqoa.,fhla re' ,shk 5 l ovhlg hg;a jkq we;'

493.

fmd;a wdkhk i|yd n wNHdi fmd;a yer wfkl=;a fmd;a" i`.rd" iy ck,a
PAL, NBT iy VAT n j,ska ksoyia lrkq ,ef'

494.

2017.01.01 osk isg ,sysis f;,a fj<odfoS ,sysis f;,a .siq u; f.h hq;= oa
jdIsl ,shdmosx .dia;=j re' ,shk 2'5 la fyda uq ,a m;a jkdlfuka ishhg
0'75 hk foflka by< w.h f,i ixfYdaOkh lrkq ,nhs'.re l:dkdhl;=uks"
f i|yd j;udkfha Nd; jk by< iSudj bj;a lsugo ud fhdackd lrkjd'

n mmd,kh inkaO m%;sixialrK


foAYSh wdodh fomd;fka;=j
495.

foaYSh wdodh mk; kej; flgqm;a lsf lghq;= imQK lrkq ,nk w;r
wkql+,;djh iy n moku mq`M,a lsu yd inkaO m%;sm;a;s thg we;=,;a
flfrkq we;' n meyerykakka iy n kS;sh W,a,x>kh lrkakka inkaOj
ls%hdud. .kq ,ef' tfiau n ldh ix.%yh o m%ldYhg m;a flfrkq we;'

496.

foaYiSud yryd is flfrk .kqfokq fya;=fjka bf,lafg% dksla jdksc lghq;= n


mmd,kh flfrys wNsfhda.hla we;' fuu .kqfokq i|yd n whlsug
l%ufohla ilia flfrkq we;'

497.

n n,Odka n f.jkakkag imj lghq;= l< yelsjk m foAYSh wdodh


fomd;fka;= mmd,kh uOH.; flfrkq we;' foaYSh wdodh fomd;fk=
ks,Odka ckao fldGdY

ugfuka

fhou

u.ska

n yd .dia;=

ksif
s ,i

tl;= lsu ;yjqre lrkq ,ef' uyd NdKavd.drh ;=< wodh wlaIK tallhla ta
i|yd ia:dms; flfrkq we;'
498.

.re l:dkdhl;=uks" m%dfoAYSh ugfuka ksis m tl;= lsu isfkdjk .dia;= yd


n Yd, ixLHdjla mj;S' ta ksid oekgu;a m%dfoaYSh f,al ldhd, j,g
wkqhqla; lr we;s ks,Odka u.ska fuu wdodhu /ia lsug ud fhdackd lrkjd'

81

499.

RAMIS moaO;sh imqKfhka ls%hd;aul lrkq ,nk w;r n f.jkakka iy


foaYSh wdodh ks,Odka w;r uqK.eiS wju lrkqjia kj ldhd, ixl,amhka
wkqj foaYSh wdodh fomd;fka;=f lghq;= isflfrkq we;'

500.

;lafiare ka" wNshdpkd" iy Wid l%shdud. i|yd jk ld,iSudj wvq flfrk


w;r idudcsl ixLHdj jelsu yd mqrmamdvq msru u`.ska n wNshdpkd fldiu
Yla;su;a lsug lghq;= flfrkq we;'

501.

2002 jIfha l%shd;aul lrkq ,enq je ^VAT) mk; miq.sh uq`M ld,h mqrd
taldnoaO fldg fkdue;s neka Nd;d lrkakkag th f;are .ekSug wmyiq
;;ajhla mj;S' ta ksid" f olajd lrkq ,enq ixfYdaOk we;=,;a lr je ^VAT)
n mk; taldnoaO lsug lghq;= lrkq ,ef'

502.

je ^VAT) wdmiq f. inkaOj nexl= wemlr ;nd.ekSu yd miq .Kkhka


is lsu u.ska je ^VAT) wdmiq f. l%shdj,sfha m%udo wju lsug lghq;=
flf'

503.

je ^VAT) i|yd ,shdmx mqoa.,hkayg lsKq wjia:df Nd;d l< yels jk


m iaud B-bkafjdhsia (Smart e- Invoice) WmlrK ykajd fokq ,ef' fuu.ska
je ^VAT) tl;= lsf l%shdj,sh ir, yd ldhlaIu jkq we;' fuu l%ufoh
iqrdn fomd;fka;=jg o wod< flfrkq we;'

504.

cd;sl n ljqkais,h msysgqjk w;r md,sfka;= mk;la u.ska n Tnqiauka


;k;=r we;s lrkq we;' f ;=<ska n f.jkakkaf.a la .ek,s ioSug lghq;=
flfrk w;r n f.jkakd ;=< n l%uh ms<sn| YajikSh;ajh by< kexug iy
kvq lghq;= j,lajd .ekSug lghq;= flfrkq we;'

505.

miq.sh whjefhka fhdackd l< m jrm%ido,;a n f.jkakka ykd.ekSug yd


Tjqkag fYaI jrm%ido ,ndug wjYH lghq;= islrk w;r Tjqka i|yd ma,ek"
f.da,a" iy is,aj hkqfjka jrm%ido ldm;a j. 3 la ksl=;a lrkq ,ef'

Y%S ,xld f.=j


506.

.re l:dkdhl;=uks" wm f,dal fjf<o ixOdkfha (WTO) fj<| lghq;= i|yd


myiql iemhSf .siqug ne iskjd' fuu.ska cd;Hka;r fj<o lghq;=
blaukska iy ldhlaIuj islsug wjia:djla Wod we;s w;r th fjf<o ho
wvq lr.ekSug;a j;udk cHd;Hka;r fj<odf ,laIKhla jk f.da,Sh
w.hoduhg iyNd.sug we;s yelshdj jOkh lrhs' myiql ie,iSsf l%shdj,sh
iudf,dapkh lsug cd;sl fj<| myiql iemhSf lgqj m;a lr we;'

wu;rj" f.= ldh mmdh l%uj;a lsu i|yd wjYHjk kS;suh ixfYdaOk
ykajd oSug my; l%ufohka ykajd fokq we;'
507.

ishu wdkhklrejka f.= fomd;fka;=j hgf;a ,shdmx lsu u.ska NdKav


ksoyia lsf l%shdj,sfha Tjqkag ksis myiql i,ikq ,ef' fuh 2017 ckjd
01 isg n,meje;afjkq we;'

82

508.

wjodk iys; wdkhk lrejka ykd.ekSu u.ska wvq wjodkula iys; wdkhk
lrejka yg NdKav ksoyia lr.ekSu blaukska islr .ekSug wjia:dj ,nd fokq
,ef'

509.

NdKav ,`.dug fmr ieliq l%shdj,sh we;=j wdkhk ,sms f,aLk iy f;dr;=re
bosm;a lsu u.ska jrdhg ,.d jQ NdKav blauKska ksoyia lsu iy;sl lrkq
we;' fuh wkql+,;djh olajk wdkhk lrejkayg NdKav ksis f,djg ,ndoSug
wjYH mirh ilikq we;'

510.

NdKav ksYaldYKh lr.ekSug yd ksoyia lr.ekSug .;jk idudkH ld,h


wfmalaI;
s mos lghq;= islsu iy;sl lrkq jia" wdkhk yd wmkhk f,aLk
ieliq i|yd .;jk idudkH ld,h iy NdKav ksoyia lr .ekSug .;jk
idudkH ld,h m%ldYhg m;a lsu i|yd f.= fomd;fka;=j Wmu W;aidyh
.kq we;' wmkhk myiql iemhSf uOHia:dkhg bosm;a lr meh folla ;=<oS
ke .; lsu i|yd wmkhk f,aLk iy nyd f.=j iska ilia lrk njg
iy;sl f' wdkhk f,aLk meh ;=kla ;=< ilia lrk njg o nyd meh 48 la
;=< ksIl
a dYkh lrk njg o wm iy;sl f'

511.

f.dv jrdh ksIaldYk lghq;= mqoa.,sl rdcH yjq,aldr;aj moku u; f.dv


jrdhka we;s lsug we;s bvlv wm fidhd n,kjd

512.

;lafiare o;a; moaO;sh - f,dal fjf<| ixOdkfha ;lafiare .siqu wkqj


wdkhkh l< NdKavhkays f.= n ldhh i|yd .Kkfha mok lr.kq
,nkafka NdKav yqjudre jkdluhs' ta wkqj wdkhkh lrkq ,enq NdKavhkaf.a
kshu yqjudre jkdlu ,nd.ekSu i|yd taldldr l%ufohla wkq.ukh lrkq
,ef' f.= fomd;fka;=j iska wdkhksl NdKav ksIaldYkh i|yd fhdod.;
yels f,i 2017 ckjd 01 jkod isg l%shd;aul jk m wod< wju jkdl iys;
wdkhk NdKav j. 700 lg wod,j Nd; l< yels wju w.hka iys; o;a;
moaO;shla ia:dms; flfrkq we;'

513.

mQj ksfhda. NdKv wdkhkfha f.jkq ,nk n mqfrdal:kh lsu iy;sl lsu
i|yd f.=j iska" NdKav uQ,dY%h wdjrKh jk m mqj kshuhka ksl=;a lrkq
we;'

514.

wkql+,;djh olajk fjf<kaoka i|yd jrm%ido ,ndoSu - wkql+,;djh olajk


fjf<kakaf.a NdKav mlaId lsf iy f,aLk mlaId lsf f.=j iska
jrm%ido msiqula ,ndfokq we;'

515.

m%ldYk iy f;dr;=re ,nd.ekSf myiqlu - f.= l%shdj,sfha iy th wkq.ukh


lrkq ,nk kS;sj, kso Ndjh ;yjqre lsu i|yd f.= fomd;fka;=j iska
cd;sl fjf<o f;dr;=re fhduqjla l%shd;aul flf'

516.

nyqO ldhhka i|yd jQ ;ks ljq`Mj -fjf<kakag wdkhkfha iy wmkhkfhaos


fyda NdKav oHq;a udOHfhka yqjudre lsu i|yd wjYH jk f,aLk fyda o;a;
bm;a lsug yels nyqO ldhhka i|yd jQ ;ks ljq`Mjla ieliSf uQ,sl mshjr
kgu;a f.k we;'

83

517.

rdcH wdodhu tl;= lr .eksu jehqkq lsu iy m%udoh wju lr .ekSu i|yd"
jrdfha iy .=jka f;dgqmf,a" lkafk iy nvq ndysrdh ksoyia lr.ekSf
l%shdj,sh ldhlaIuj yd M,odhsj islsug" lkafk ialEka moaO;shla ia:dmkh
lrkq ,ef'

518.

id.rh yryd isjk kS;s frda wdkhkhka uev,Su i`oyd f.=f id.r wxYh
kej; l%shd;aul lsug mshjr .kakjd' tneka f.= fomd;fka;=j Yla;su;a
lsu i`oyd uqr ixpdr fndagq 6 la < .ekSu i`oyd remsh,a ,shk 250 la fjka
lrkjd'

519.

wka;cd, u.ska islrk .kqfokq


;dlaIKfha hqKqj;a iu`. wka;cd,h yryd isjk .kqfokq kg b;d ckm%sh
;sfnkjd' th fj<| yd uQ,H .kqfokqj, idudkHfhka wod< jk n iy .dia;=
u. yeh yels l%uhla njg m;aj ;sfnkjd' jrdfha" .=jka f;dgqmf,a ;eme,a
ldhd,j, fukau l=hfiajd u.ska NdKav furgg we;=,ajk wjia:dj, wod<
n ksis m wh fkdjk neka fuu.ska rchg ie,lsh hq;= wdodhula wys jkjd'
tuksid ICTA wdh;kh iska weuika" Bf jeks fmd wka;cd, fldjka yryd
Y%S ,xldj ;=< is flfrk .kqfokq j,ska rchg whh hq;= n whlsug yelsjk
l%ufohla ilia lrkjd' fuu fmd fldj uyd NdKavd.drh u.ska wlaIKh
lrkq ,nkjd'
rcfha jD; iyfhda.;
s djh

520.

2016 jIfha fuu .re iNdj iska wkqu; l< f;dr;=re k .ekSf mK; 2017
fmnrjd udifha isg n,d;aul jkjd' ta wkqj tu n,d;aul lsu id:l lr
.ekSug remsh,a ,shk 25 la fjka lsug ud fhdackd lrkjd'

521.

.re l:dkdhl;=uks" hymd,kh iy ;sridr ixjOkh i|yd jQ Y%S ,xld rcfha


lemu h,s ;yjqre lrka fuu jif rcfha jD; yjq,s ld,Skj m%fYh wdrN
lrk ,' tuksid .re l:dkdhl;=uks" fuu whjeh fi!LH" wOHdmk" f;dr;=re
iy ikaksfok ;dlaIKh" m<d;a md,kh" ldka;djka" foaYmd,k ldka;d
iyNd.s;ajh" w,a,ia yd IK iy f;dr;=re k .ekSug we;s whs;sh ms<sn| wmf.a
lemf m%udKh ;=< nj mjikafka i;=ks' wfma rdcH md,k rduqj ;jrg;a
Yla;su;a lsug lghq;= lrk w;r tu.ska ienE jD; rchla ysjkq we;'

522.

.re l:dkdhl;=uks" rdcH uQ,H j.lS mkf;a Odk wkqj wdodh iy ho


iu`. ia;rd;aul fhdackd ud iNd.; lrkjd'

whjeh l%shd;aul lsu


523.

.re l:dkdhl;=uks" wm wdodh yd ho hk fowxYfhau mqfrdal:khkays b;d


iqmlaIdld jQjd' wmf.a wdodh weia;fka;=j,g iDKd;aulj n,mdkq ,nk
ndysr wxYfha isjk wksYa;;djhka ms,sn| wm wjfndaOfhka iskjd' rdcH
uQ,H ms<sn| md,sfka;=j i;= md,kh ;yjqre lsu i|yd iEu ld;=jla
wjidkfhau uila we;=<; wdodh iy ho ms<sn| jd;d lsug lghq;= lrkq
we;' flfia jqjo wmf.a rdcH uQ,H taldnoaO lsf udj;lg fhduq we;' ta

84

wkqj wdodhf hyels wvqula fuu iNdf wkque;sh iys;j hou iu`. kej;
.e,mSug lghq;= lrkq ,nkjd'
524.

.re l:dkdhl;=uks" whjeh M,odhS f,i l%shd;aul lsu wm iska m%ldY lr


we;s m%Odk wdl jOk b,lal lrd ,`.du iy;sl lsug ;=vq fok m%Odk
idOlhls'

f wkqj whjeh l%shd;aul lsu fidhdne,Sug rdcH yd fm!oa.,sl

wxYfha idudcslhkaf.ka iuka; lgqjla m;alsug ud fhdackd lrkjd'


525.

wm iska wrUd we;s .uk ;ksj hd fkdyel' fuu W;aidyfha fm!oa.,sl wxYh
wm yd iyfhda.Sj lghq;= l< hq;=h'

ta wkqj ud b,a,d iskjd iuyr fYaIs;

jHdmD;s l%shd;aul lsu i|yd Y%S ,xldf isk Yd,;u iud. 100 g f i|yd
odhl jk f,i' fuu jHdmD;sj, fmd,S hou rch u`.ska orkq we;'
526.

fuu whjeh iqNidOk lghq;= i|yd muKla wruqKq lr.;a im%odhl whjeh
j,ska neyer jQjls' fuu whjeh jvd fyd| jegqma iys; /lshd wjia:d Wodlrk
jvd fhda.H h;, myiql imhk Y%S ,dxlslhskf
a .a whs;sjdisl wdrlaId lrk
ys;ld mirhla f.dvke.Sf wruqKq lrf.k we;' f ish,a,gu jvd ishu
Y%S ,dxlslhska n,d;aul lsu wruqKq fldg we;'

527.

uyckhd fj; n mkjd mSvdjg m;a lsug lsis uqo,a wud;Hjrfhl=g wjYH
jkafka kE'

iEu uqo,a wud;Hjrfhl=gu wjYH jkafka uyckhdg iyk ,nd

Tjqkaf.a cSjk ;;a;ajh k.d isgqughs' flfia jqjo wm je isk Kh W.=f,ka


.e,ug wmg ksrka;r igkla lsug is ;sfnkjd'

fuys w;s.re

ckdm;s;=udf.ka iy .re w.ue;s;=udf.ka ,efnk u`.fmkau ueksh fkdyels


;r' flfia jqjo *S,audI,a ir;a f*dkafiald uy;d iska m%ldY lr we;s zzuu
f hqoaOh ,`. yuqodm;sjrhdg Ndrug bv fkd;n'zz hkak isysm;a lrkjd' ta
wkqj" fuu iNdjg iy wfma mqrjeishkag ud m%ldY lrkakg leu;shs zzwmf.a rch
fuu wdl hqoaOh wkd.; mrmrdj,g Wreu fkdlsugzz lghq;= lrk nj'
528.

ish,a,kagu fi!Nd.Hu;a hq.hla Wodlr ug jrula ,enQ miq.sh jif ckjd 08


k isg wm iska fndfyda r .uka lr we;' f i|yd ish,a,kaf.au iyfhda.h
wjYH we;' ug fuh mjikak bv fokak' wm ,`. O u;jdo we;' tajd
bm;a lsug o wmsg whs;shla we;' th m%cd;ka;%jdofha wmQj ,laIKhla f'
kuq;a wmf.a wjidk j.lSu jkafka wm fjkqfjka Pkaoh m%ldY l< wmf.a
ck;dj fj;hs' wmg wkd.;h ms<sn| is;d n,d lghq;= lsu fyda w;S;h iaurKh
lrka ish yel' kaika p,a m%ldY l< m w;S;h iaurKh lsf wk;=r
jkafka zzwm iska w;S;h yd j;udkh w;r wdrjq,la we;s lr .; fyd;a wfma
wkd.;h wm iskau wys lr .;a nj mila lr .ekSug is uhs' ug Yajdihs"
wm lsisfjl=;a wkd.;h wys lr .ekSug wlue;s nj' wm wmf.a ck;dj i|yd
iy b mrmrdjg iqrlaIs; wkd.;hla ksudKh lr u i|yd lghq;= lrkjd'

529.

fuu whjeh ilia lsu i|yd odhl jQ w;s.re ckdm;s;=udg" .re w.ue;s;=udg"
wud;H

uKav,fha

udf.a

ys;

;=rkag"

NdKavd.dr

f,al;=udg"

uyd

NdKavd.drfha ishu ks,Odkag udf.a lD;{;djh m, lsug fuh wjia:djla

85

lr .kakjd'

tfukau whjeh fhdackd bm;a l< ieug fYaIfhka ia;=;s

lsug ud fuh wjia:djla lr .kakjd'


wmf.a uug ;=Kr
q ejkaf.a wdYsjdoh ksr;=reju ,efjd!
fohka jykafia ish by<u wdYsjdoh wm uug ,ndfoajd!

86

weuqKqu I

wdodh fhdackd -2017 whjeh

fhdackd

re' ,shk

ixia:dms; n ixfYdaOkh lsu

32,000

r`ojd .ekSf n ixfYdaOkh lsu

26,000

Wmhk g f.f n ixfYdaOkh lsu

2,500

,s ixfoaY .dia;= ixfYdaOkh ;su

5,000

ism;a il%Sh lsf .dia;= l%uh;a y`kajd u

fudag jdyk i`oyd ksIamdok n ixfYdaOkh lsu

wdkhkh lrk ,o fudag jdyk i`oyd wdl fiajd .dia;= l%uh;a y`kajd u

.=jka ixprK .dia;= ixfYdaOkh lsu

4,500

uqo,a .Kqfokq u; uQ,H .Kqfokq noao y`kajd u

8,000

10

iam%S;= jdIamu fjkqfjka bvfokq ,nk wvqls ixfYdaOkh lsu

11

t;fkda,a u; iqrd n ^wd{d mk;& ixfYdaOkh lsu

5,000

12

fudag jdyk u; ldnka noaola y`kajd u

4,000

13

kvqj;a f.dkqlsu i`oyd Wid .dia;= l%uh;a y`kajd u'

7,500

14

cd;sh f.dvke.Sf n ixfYdaOkh lsu

1,700

15

mdkSh fkdjk uOHidr u; iqrd n meku ixfYdaOkh lsu

3,500

16

m%d.aOk ,dN u; n

5,000

17

rdcH wdh;k j, Wm, fkdjQ iuq; wruqo,a udre;su

200

tl;=j

14,000
500

600

20,000
140,000

rdcH uQ,H m%;sm;a;s fomd;fka;=j iska ilik ,'

87

weuqKqu II

ho fhdackd - 2017

whjeh fhdackd
f.dka" f.d ixOdk iy lDIs ieliq
wdh;k fj; 50] l fmd,S iykdOdrhla
hgf;a Kh iemhSu'
lDIsludka;h hdka;%SlrKh jehqKq lsu
i`oyd fmd,S iykdOdr Kh fhdackd l%uhla
ieliSu
cd;sl wxY= ud;% m; fiajdlrK
uOHia:dkhla ( National Finite Element
Simulation Center) Y%S ,xld ma,diala yd rn
wdh;kfha msysg
q u
cdkuh jYfhka Wiia ;;a;ajfhka hq;a je
M,odjla ,ndfok fmd,a j.d frdamK jH
ksIamdokh lsu
iajhxl%ShlrK lrk ,o fjf<`o NdKav
yqjudre moaO;shla ksudKh lsu
by< ls ksIamdokhla ,ndfok Wiia
;;a;ajfhka hq;a ls t<fokqka f.dkag
,ndu
foaYSh lsms ksIamdok wvq ,g iemhSu
ynkaf;dg" ukakdru yd uvl,mqj
ia;%slalhka ys c,cS j.d ludka; l,dm
msysgqu
.kaor jr jrdh ixjOk jHdmD;sh
ynkaf;dg" hdmkh iy uvl,mqj we;=`Mj
fjr< wdY%s; ia;%slal 10 l jr .udk
jehqKq lsu
taldnoaO h jr .udk msysgqu jejla iys; .ula jevigyk
cd;sl c,c im;a ixjOk wldfha
fufyhq moaO;sh mq`M,a lsu

j.lSu ork rdcH wdh;kh

wod< NdKavd.dr
fomd;fka;=j

m%;smdok
^re' ,shk&

lDIsludka;h
lDIslu wud;HdxYh$uqo,a
wud;HdxYh

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

400

lDIslu wud;HdxYh$uqo,a
wud;HdxYh

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

50

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

50

je,s ludka; wud;HdxYh$


fmd,a mfhaIK wdh;kh iy
fmd,a j.d lsf uKav,h
Y%S ,xld f;a uKav,h" fmd,a
ixjOk wldh" wmkhk
ixjOk uKav,h
mY= im;a ixjOk
lDIslu wud;HdxYh

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

75

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

75

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

400

.%dh wdl lghq;= wud;HdxYh

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

200

jr ludka;h
jr iy c,c im;a
wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

500

jr iy c,c im;a
wud;HdxYh
jr iy c,c im;a
wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

100

jr iy c,c im;a
wud;HdxYh
jr iy c,c im;a
wud;HdxYh
l=l=`M md,kh
.%dh wdl lghq;= wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

300

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

350

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j
ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

75

je,s ludka;h
je,s ludka; wud;HdxYh

fm!oa.,sl wxYfha wdfhdaclhkag ndysr l=l=`M


f.dka osrs.ekaug ishhg 50 l fmd,S
iykdOdrhla iemhSu'
iqq`M mrsudK l=l=`M md,kfha fhfok
.%dh wdl lghq;= wud;HdxYh
jHdmdrslhkag YS;lrK ,ndu'
kj ims .%dh Kh fhdackd l%uh hgf;a
.%dh wdl lghq;= wud;HdxYh
wNsckk uOHia:dk msysgqu
u,a j.dj iy is;=re uiqka ludka;h
u,ame< ;jdka 2"000 lg ishhg 50 l fmd,S
lDIslu wud;HdxYh$uqo,a
iykdOdrhla hgf;a Kh myiql iemhSu
wud;HdxYh
is;=re u;aiH ludka;h i`oyd ishhg 50
lDIslu wud;HdxYh$uqo,a
fmd,S iykdOdr hgf;a Kh myiql iemhSu wud;HdxYh
jdud. iy uyje,s ixjOk
hdka Th jHdmD;sh
jdud. yd c, im;a
l<ukdlrK wud;HdxYh
my< u,aj;= Th ixjOk jdud. jHdmD;sh
jdud. yd c, im;a
l<ukdlrK wud;HdxYh
M,odhs;dj by< kexu yd jdud. moaO;s
jdud. yd c, im;a
ldHlaIu;d l<ukdlrK jHdmD;sh
l<ukdlrK wud;HdxYh
Ksfma j bjqr iy ls;=,a iy wdre."
jdud. yd c, im;a
uqkafoks wdre iy ;rdmqr je
l<ukdlrK wud;HdxYh
m%;sixialrKh lsu
fmdf<dkakrej" ukakdru" jjqkshdj"
jdud. yd c, im;a
fudKrd.," wmdr" ynkaf;dg" wkqrdOmqrh l<ukdlrK wud;HdxYh
iy uvl,mqj hkd m%foaYhkays N+.; c,h
wlaIKh lsu i`oyd kshuq jHdmD;s
l%shd;aul lsu
wOHdmk wxYh
oHd.dr WmlrK iy .Dy NdKav iemhSu
wOHdmk wud;HdxYh
we;`=Mj h;, myiql ixjOkh

88

1"200

50

100

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j
ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

50

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

1"000

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

200

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

5"000

25

300
300
600

ish`Mu mdie,a i`oyd ,sh" c,h iy


ikSmdrlaIl myiql jeks uQ,sl myiql
,ndu
w'fmd'i' ^W'fm'& .=rejreka iy mdie,a isiqka
i`oyd fkdf,a ge ^tabs&,ndu
tla mdie,lg Wmu f,i m.Kl 50 la l=,S
moku u; ,ndu
j;=lrfha mdie,a 25 k.d isgqu

wOHdmk wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

2"000

wOHdmk wud;HdxYh

5"000

iqNd. YsIH;aj fhdackd l%uh hgf;a mdie,a


isiqka 1"000 lg ;Hd. ,ndu'
w.%ydr rlaIK m%;s,dN" foam< Kh iy
wdmod Kh myiqlu wO rdcH mdie,a j,g
jHdma; lsu
fYaI wOHdmkh jehqKq lsu iy wdnd;
mdie,a isiqka yg ,ndfok ffoksl ukdj
by< kexu
isiqka i`oyd re' 200"000 l fi!LH
rlaIKdjrKhla

wOHdmk wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

wOHdmk wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

175

wOHdmk wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

2"700

Wiia wOHdmkh
Wiia wOHdmk yd uydud.
wud;HdxYh
Wiia wOHdmk yd uydud.
wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

500

Wiia wOHdmk yd uydud.


wud;HdxYh
Wiia wOHdmk yd uydud.
wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

100

Wiia wOHdmk yd uydud.


wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

100

Wiia wOHdmk yd uydud.


wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

10

ksmqK;d ixjOk
ksmqK;d ixjOk yd jD;a;Sh
mqyqKq wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

300

ksmqK;d ixjOk yd jD;a;Sh


mqyqKq wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

300

ksmqK;d ixjOk yd jD;a;Sh


mqyqKq wud;HdxYh
ksmqK;d ixjOk yd jD;a;Sh
mqyqKq wud;HdxYh
fi!LH
fi!LH fmdaIK iy foaYSh
ffjoH wud;HdxYh
fi!LH fmdaIK iy foaYSh
ffjoH wud;HdxYh
fi!LH fmdaIK iy foaYSh
ffjoH wud;HdxYh
cd;sl oHd moku

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

200

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

750

reyqKq Yaj oHd,fha ffjoH mSGfha ;gq 10


lska hq;a f.dvke.s,a,la blsu
rcfha YajoHd,hka ys by< ldh idOkhla
fmkajk wfmalaIlhkayg f,dalfha by<
uf mj;sk YajoHd, i`oyd we;=`Mug
YsIH;aj l%uhla ilia lsu
Yaj oHd, isiqka Ih ndysr l%shdldrl
i`oyd .ekau
rcfha Yaj oHd, m%fYh i`oyd iqiql
fkd,nk isiqkag Kh fhdackd l%uhla
msysgqu
Yaj oHd, m%;smdok fldIka iNdj iska
wkqu; rdcH fkdjk wdh;k j,
wOHdmkf Wmd mdGud,d yeug isiqka
5"000 lg Kh fhdackd l%uhla l%shd;aul
lsu
kjl joh iy ia;%S mqreI wiudk;djh u;
we;s jk joysxid iy ,sx.sl wvf;ag
je,elau iy iudkd;au;djh iy ia;%S mqreI
iudkd;au;djh we;s ls uOHia:dkhla
msysgqu
rcfha jD;a;Sh mqyqKq wdh;k j, mqyqKq
mdGud,d yeug isiqka fj; YsIH;aj
mskeu
we.`M" fi!LH" wd.ka;=l i;aldrh iy
bls hkdh lafIa;%hkays fm!oa.,sl wxYh
u.ska mqyqKq lrkq ,nk ;reK whjka
10"000 lg hemq ukdjla ,ndu
ud;r cudkq ;dlaIKsl mqyqKq mdie, iy
fydag,a mqyqKq mdie, k.d isgqu
bf,lafg%dksl b.ekq im;a uOHia:dkhla
le<Ksh Yaj oHd,fha msysgqu
jl=.vq frda. je<elau
fyo mqyqKq mdie,a k.d isgqu
ish`Mu m%d:l mdie,a fi!LH n,Odka iska
wlaIKh lsu
jl=.vq frda. iy wfkl=;a fnda fkdjk frda.
u; lrk mfhaIK i`oyd
lrdmsh" wmdr iy hdmkh frday,a j,
fYaIs; <ud frda. m%;sldr tallhka msysg
q u
kskaojQ ys uq,sl frday,la ia:dms; lsu
lrdmsh YslaIK frdayf,a uqL fi!LH
uOHia:dkhla ia:dms; lsu
uykqjr uyfrdayf,a weg`M noao lsf
tallhla ia:dms; lsu
wjqre 03 la we;=,; fmdaIKfka 300 la
olajd je lsu

wOHdmk wud;HdxYh
wOHdmk wud;HdxYh

wOHdmk wud;HdxYh

fi!LH fmdaIK iy
ffjoH wud;HdxYh
fi!LH fmdaIK iy
ffjoH wud;HdxYh
fi!LH fmdaIK iy
ffjoH wud;HdxYh
fi!LH fmdaIK iy
ffjoH wud;HdxYh
fi!LH fmdaIK iy
ffjoH wud;HdxYh

89

foaYSh
foaYSh
foaYSh
foaYSh
foaYSh

5"000
250
30
25

500

300

125

200
50
100
1"000
200
50
500
50

wdhqfo ffjoH mYapd;a Wmd wdh;kh


Yla;su;a lsu
Y%S ,xldj ;=<
cd;sl jHdmdr we;=,;a jk kdudj,shla yd
fjf<`o .eg`M if ldhd,hla msysg
q u

fi!LH fmdaIK iy foaYSh


cd;sl whjeh
ffjoH wud;HdxYh
fomd;fka;=j
jHdmdr lsf myiql jehqKq lsu
ludka; yd jdKsc lghq;=
fjf<`o yd wdfhdack
wud;HdxYh
m%;sm;a;s
fomd;fka;=j
l=vd yd uOH mudK jHjidhlhka
l=vd yd uOH mudK jHdmdlhkag Kh
uqo,a wud;HdxYh
ixjOk uQ,H
wemlr fhdackd l%uhla l%shd;aul lsu
fomd;fka;=j
l=vd yd uOH mudK jHdmdlhkag iykodhS uqo,a wud;HdxYh
ixjOk uQ,H
Kh fhdackd l%uhla
fomd;fka;=j
ldl ixjOk uKav,h ;=<ska fmaI
ludka;fha fhfok jHjidhlhka mqyqKq
lsu iy w;HdjYH h;, myiql ,ndu
iy ldl ckmo k.d isgqu
rdcH fm!oa.,sl yjq,ald;aj jevigyk
;=<ska fld<U ia;%lalfha wdfKsl l,d
ksudK l=K
q uOHia:dkhla msysgqu
kd.l ixjOk wldh iy foaYSh wdodh
n fomd;fka;=j iska wdfKsl jQ
iqjfYaIs f.dvke.s,s blsu
Y%S ,xldf wdkhk wmkhk nexl=jla
msysgqu
wmkhk iy iDcq foaY wdfhdack by<
kexug f.da,Sh m%jOk jevigykla
l%shd;aul lsu
fld<U fjf<`o m%oYkh
wf.S ud. msiq j, msys fm!oa.,sl
ksoyia fjf<`o l,dm j,g bv" ,sh yd
c, myiql imdokh
fjf<`o m%jOk l%shdldrl

250
50

500
750

ludka; yd jdKsc lghq;=


wud;HdxYh$ ludka; ixjOk
uKav,h

rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j

500

ludka; yd jdKsc lghq;=


wud;HdxYh$ ludka; ixjOk
uKav,h
wdfhdack
uyd k.r iy niakdysr ixjOk
wud;HdxYh$ uqo,a wud;HdxYh

ixjOk uQ,H
fomd;fka;=j

100

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

500

wmkhk
cd;sl m%;sm;a;s yd wdl lghq;=
wud;HdxYh
cd;sl m%;sm;a;s yd wdl lghq;=
wud;HdxYh
wmkhk ixjOk uKav,h$Y%S
,xld ixpdrl m%jOk
ldhdxYh$Y%S ,xld f;a uKav,h
ixjOk Wmdhud. yd
cd;Hka;r fj<`o wud;HdxYh
ludka; yd jdKsc lghq;=
wud;HdxYh

rch i;= jHdmdr ^SOE&


ludka; yd jdKsc lghq;=
wud;HdxYh
oHd" ;dlaIK yd mfhaIK
kfjda;amdok f.j;a lsf wruqo,la
oHd" ;dlaIK yd mfhaIK
msysgqu
wud;HdxYh
rdcH fm!oa.,sl yjq,ald;aj jevigyka
oHd ;dlaIKsl iy kjHlrKh
mok lr .kska ffcj ;dlaIKsl
i`oyd jQ inkalrK f,al
kfjda;amdok WoHdkhla msysgqu
ldhd,h ^COSTI&
fudrgqj YajoHd,fha Wiia bf,lafg%dksl
uyd ud. yd Wiia wOHdmk
ie,iq uOHia:dkhla blsu
wud;HdxYh
Y%S ,xld kefkda ;dlaIKsl wdh;kh
oHd" ;dlaIK yd mfhaIK
wud;HdxYh
frdfnda ;dlaIKfha fh i`oyd jQ
oHd" ;dlaIK yd mfhaIK
uOHia:dkhla msysgqu
wud;HdxYh
cdk oHd;aul uOHia:dkhla msysgqu
oHd" ;dlaIK yd mfhaIK
wud;HdxYh
ksIamdok ie,iq bxcsfkare fiajd wruqo,
oHd yd ;dlaIK wud;HdxYh
$oHd ;dlaIKsl iy kjHlrKh
i`oyd jQ inkalrK f,al
ldhd,h ^COSTI&
keKi< uOHia:dk iu. ia;%slal 05 l
oHd" ;dlaIK yd mfhaIK
bkalsHqfgr ia:dms; lsu
wud;HdxYh
ldl ;dlaIKsl wdh;kfha T!IO ksIamdok oHd" ;dlaIK yd mfhaIK
oHd.drh mq`M,a lsu
wud;HdxYh
ixpdrl
ixpdrl fydag,a i`oyd iyk fmd,S moku u; ixpdrl yd l%sia;shdks wd.l
Kh fhdackd l%uhla msysgqu
lghq;= wud;HdxYh
uqs; yd bf,lafg%dksl ixpdrl fmd;am;a
ixpdrl yd l%sia;shdks wd.l
hdj;ald,Sk lsu iy ixpdrlhska wdlYkh
lghq;= wud;HdxYh
lr.ekSu i`oyd udf.damfoaYlhka fhou
ixpdrl yd l%sia;shdks wd.l
wdik 5000 lska hq;a MICE iuka;%K
lghq;= wud;HdxYh
Yd,djla fld<U ia;%slalfha blsu
kef.kysr m<df;a mqyqKq uOHia:dkhla yd
k.r ie,iq yd c, imdok
rdcH jdKsc kS;s.; ixia:dj u.ska Yd,
mudKfha m%oYkd.drhla ia:dms; lsu

90

PEMS tallh" uqo,a


wud;HdxYh fjf<`o yd wfhdack
m%;sm;a;s
fomd;fka;=j
fjf<`o yd wfhdack
m%;sm;a;s
fomd;fka;=j
fjf<`o yd wfhdack
m%;sm;a;s
fomd;fka;=j
fjf<`o yd wfhdack
m%;sm;a;s
fomd;fka;=j

10"000
1"000
50
1"000
50

rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j

100

cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j
cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j

100

cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j
cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j
cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j
cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j
cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j

100

100

250
50
50
500

cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j
cd;sl l%uimdok
fomd;fka;=j

100

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

500

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh

1"000

150

10

100

taldnoaO f;dr;=re uOHia:dkhla msysgqu


ixpdrl l,dmj, ixpdrl fmd,sia tall
jHdma; lsu

wud;HdxYh
ixpdrl ixjOk iy l%sia;shdks
wd.l lghq;= wud;HdxYh

fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

ukd inkaO;djh iy .ukd.ukh je hqKq lsu


fmd,a.yfj, - l=reKE., iy w`M;a.u m%jdyk yd is,a .=jka fiajd
cd;sl whjeh
.d,a, oa;aj h ud. olajd mq`M,a lsu
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
lkalika;=f isg fmdkak,dhs yxh olajd
m%jdyk yd is,a .=jka fiajd
cd;sl whjeh
h ud.h jHdma; lsu
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
c, ud. m%jdykh i`oyd jk ce i`oyd
ixpdrl ixjOk yd l%sia;shdks
rdcH jHdmdr
wdfhdackh
wd.l lghq;= wud;HdxYh
fomd;fka;=j
bf,lafg%dksl ld l=,S r: f,i m%jOkh
m%jdyk yd is,a .=jka fiajd
rdcH jHdmdr
lsu i`oyd 50] fmd<S iykdOdr hgf;a Kh
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
myiql iemhSu'
mdie,a <uqka m%jdykh lrk jEka r:
m%jdyk yd is,a .=jka fiajd
rdcH jHdmdr
klrKh lsu i`oyd 50] fmd<S iykdOdr
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
hgf;a Kh myiql iemhSu
.=jkafiajd
rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajfhka kj
m%jdyk yd is,a .=jka fiajd
rdcH jHdmdr
foaYSh .=jka fiajhla y`kajd u
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
c,h
;%sl=Kdu, c, iemhq fhdackd l%uh jOkh k.r ie,iq iy c, imdok
cd;sl whjeh
lsu
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
rdcH yd fm!oa.,sl iyNd.S;ajh hgf;a
k.r ie,iq iy c, imdok
cd;sl whjeh
hdmkh iy mq;a;,u hk m%foaY j, c,fha
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
,jK;djh bj;alsf uOHia:dk ia:dms;
lsu
uQ,H wxYh
f.da,avka lS ;ekam;alrejka i`oyd f.u
cd;sl m%;sm;a;s yd wdl lghq;= NdKavd.dr fufyhq
fomd;fka;=j
ms<sn`o wud;HdxYh/ Y%S ,xld uy
nexl=j
wid:l nexl= fkdjk uQ,H wdh;k k.d
uQ,H j;al l<ukdlrK
uQ,H j;al
isgqu i`oyd uQ,H j;al l<ukdlrK
wdh;kh-uqo,a wud;HdxYh
l<ukdlrK
ksfhdacs;dh;khla msysgqu
ksfhdacs;dh;kh uqo,a wud;HdxYh
nexl=lrKh
ksjdi nexl=jg wjYH m%d.aOkh fhou
rdcH jHdmdr ixjOk
rdcH jHdmdr
wud;HdxYh
fomd;fka;=j
ieug ksjila
W;=re yd kef.kysr m<d;a j, ksjdi 50"000
ksjdi yd bls wud;HdxYh
cd;sl whjeh
blsu lk lsu
fomd;fka;=j
re' 100"000 isg re' 200"000 la olajd 50] l
uqo,a wud;HdxYh
cd;sl whjeh
fmd<S iykdOdrhla iys; Kh fhdackd l%u
fomd;fka;=j
iemhSu
<s`lu msgqlSu iy Yla;su;a iudc iqn idOk cd,h
wdnd; rKrejka i`oyd Y%du jegqma
wdrlaIl wud;HdxYh
cd;sl whjeh
m%odkh lsu
fomd;fka;=j
odhl;aj Y%du jegqma wruqo,

rdcH mmd,k wud;HdxYh

;reKhska yd ldka;djka in, .ekau


rcfha Yaj oHd, j, wju jYfhka Wmd
Wiia wOHdmk yd uyd ud.
wfmalaIlhka 1"000 la fjkqfjka jHdmdr
wud;HdxYh
wdrN lsu i`oyd fmd,S iykdOdr hgf;a
tla wfhl=g re' ,shk 1'5 la iemhSu
cd;sl ;reK fiajd iNdj iy fhdjqka
cd;sl m%;sm;a;s iy wdl
n,ldh hgf;a jD;a;Sh mqyqKq jevigyka
lghq;= wud;HdxYh
u;ajH je,elau yd u;ajH i`oyd weneys
Y%S ,xld fmd,Sish/ cd;sl ;reK
jQjka mqkre;a:dmkh
fiajd iNdj
iEu md,sfka;= uka;%Sjrfhla i`oydu"
cd;sl m%;sm;a;s iy wdl
f;dard.;a ;reKhska fj; fmd,S rys; Kh
lghq;= wud;HdxYh
,ndu i`oyd .%du ks<Od fldGdihlg
,shk 1 l ne.ska iemhSu'
wd.u" ixialD;sh iy l,dj
cd;Hka;r fjila osk ieureu
nqoaOYdik wud;HdxYh
ckdm;s f,al ldhd,h u.ska wd.l
ia:dk ixjOkh
wd.l ia:dk mqkre;a:dmkh i`oyd myiql
ie,iSu

ckdm;s f,al ldhd,h


ixpdrl yd l%sia;shdks wd.l
lghq;= wud;HdxYh

91

50

1"000
50
100
200
150

50
600
250

3"000
10"010

7"500

5"000
1"000

3"500

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

1"000

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

150

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

4"000

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

250

200
7"000

50
25

msfjka h;, myiql ixjOkh lsu iy


msfjka .=rejrekaf.a yelshdjka ixjOkh
lsu
msrsfjkays wOHdmkh ,nk ish,qu NslaIQka
jykafia,d i`oyd uilg re' 2500 l
YsIHdOdrhla y`oqkajd oSu'
Y%S ,xld cd;sl ;%mg ixia:df ;%mg
ixrlaIKd.drh yd m%;sixia:dmk tallh
msysgqu'
mKa;a wurfoaj ix.S; wdY%uh msysgqu
cd;sl ;%mg oHdh;kh msysgqu
ilaIK uKav,fha l%shdldrl i`oyd
myiql ie,iSu
l,dlrejka i`oyd mj;akd rlaIK l%uh
m%idrKh yd Yla;su;a lsu
udOH fiajl uvq,a,g Tjqkaf.a WmlrK
klrKh lr.ekSu i`oyd Kh myiql ,nd
.ekSug fmd,S iykdOdrhla ,ndu
rf O ckj. w;r iduh yd iu.sh
wruqKq lr jevigyka i`oyd myiql
iemhSu
orejka yd ;reK msrsi w;r olaI;d y`kd
.ekSf jevigyka
h.u uyskao rdcmlaI l%Svdx.khg wkqnoaOj
cd;sl l%Svd oHdmSGhla msysgqu

nqoaOYdik wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

50

nqoaOYdik wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

150

md,sfka;= m%;sixialrK yd
ckudOH wud;HdxYh

rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j

50

md,sfka;= m%;sixialrK yd
ckudOH wud;HdxYh
wNHka;r lghq;=" jhU ixjOk
yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
wNHka;r lghq;=" jhU ixjOk
yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
wNHka;r lghq;=" jhU ixjOk
yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
md,sfka;= m%;sixialrK yd
ckudOH wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j
rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j
rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

25

wNHka;r lghq;=" jhU ixjOk


yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

180

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

50

l%Svd
l%Svd wud;HdxYh
l%Svd wud;HdxYh

50
50
50
25

100

cd;Hka;r ;r`.j, Y%S ,xldj ksfhdackh


lsug cd;sl ugf u,, l%Svlhskag iydh
u
iq.;odi .Dyia; yd t<suyka l%Svdx.kh
klrKh lsu
l%Svd mdie,a j, myiql jOkh lsu

l%Svd wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

100

l%Svd wud;HdxYh

250

lD;Su Odjk m:hla iys; m<d;a l%Svd


ixlSK msysgqu'
l%Svd mqyqKq lrejkaf.a yd WmfoaYlhskaf.a
yelshd ixjOkh lsu
udkj ldhidOk oHd.drh msysgqu

l%Svd wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

1"500

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

15"000

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

5"000

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh

10

l%Svd wud;HdxYh

l%Svd wud;HdxYh
l%Svd wud;HdxYh

kqjrt<sfha ish`M myiql iys; Wkak;dxY


l%Svd wud;HdxYh
mqyqKq uOHia:dkhla msysgqu
msgm<d;a mdie,a 1"000 l l%Sl l%Svdj
l%Svd wud;HdxYh
m%jOkh lsu
fj,afj;=frhs l=ud wdkkaoka msysKq
l%Svd wud;HdxYh
;gdlh blsu
jvd;a Wiia rdcH wxYfha fiajdjka ,ndu
fiajd mshi uOHia:dk 1"000 la msysgqu'
rdcH mmd,k yd l<ukdlrK
wud;HdxYh
wd.uk fmd,Sish msysgqu
wNHka;r lghq;=" jhU ixjOk
yd ixialD;sl lghq;= wud;HdxYh
wdlh csg,alrKh lsu
cd;sl csg,a ye`kqm;
,s ixfoaY yd csg,a h;,
cd;sl f. ;,h
myiql wud;HdxYh/ f;dr;=re
ikaksfok ;dlaIK
cd;sl o;a; uOHia:dkhla msysgqu
ksfhdacs;dh;kh
jdyk ;onoh wju lsu i`oyd .dia;=
whlsf l%uhla y`kajd u
f,dlafka ;dlaIKh y`kajd u
wud;HdxY i`oyd fhda iuka;%K myiql
iemhSu
iqrlaIs; jgmsgdjla ilia lsu
jvd;a n,d;aul lsu i`oyd fmd,sia
kS;sh yd iduh ms<sn`o
fomd;fka;=jg kk WmlrK ,ndu
wud;HdxYh
kS;s rduqj jehqKq lsu
fYaIaGdlrK yd wNshdpkd wlrK i`oyd
wlrK wud;HdxYh
mfhaIK ks<Odka n`ojd .ekSu
;%sO yuqod j, kS;s ks<Odka i`oyd jD;a;Suh wlrK wud;HdxYh
ukd
wkqrdOmqr" ud;f,a" hdmkh iy
wlrK wud;HdxYh

92

100
250
50
100
500
250
25

25

20
600

fmdf,dkakrej hk m%foaY j, wlrK


ixlSK msysgqu iy ksYaphldrjreka i`oyd
ks, ksjdi myiql iemhSu
jdKsc wlrK 4 la msysgqu
ji i ke;s rgla

fomd;fka;=j
wlrK wud;HdxYh
mirh
uyje,s ixjOk iy mir
wud;HdxYh
,sn, yd mqkckkSh n,Yla;s
wud;HdxYh
,sn, yd mqkckkSh n,Yla;s
wud;HdxYh

rdcH wxY f.dvke.s,s y; n,Yla;shg


mj;kh lsu
udisl ,s mdfNdackh re' 2"000 g je
.Dyhka i`oyd iQh n,Yla;shg udreu
fjkqfjka fmd<S iykdOdrhla ,ndu
wdmod l<ukdlrKh yd iajdNdl jHjik
wdmod l<ukdlrKh i`oyd m<d;a md,k
wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh
wdh;khkays .sks ksjk yuqod tall i`oyd
*e,efn fndagq 25 la , .ekSu
me,auvq,a," wdmod l<ukdlrK mqyqKq
uOHia:dkhla msysgqu
re' ,shk 15 olajd iajNdl m;a wdjrKh
yd yis iykodhS fhdackd l%uh je lsu

m,d;a md,k wdh;khkays wmo%jH


l<ukdlrKh
.%dh ud. ls'' 1000 olajd ixjOkh lsu
l=vd je 1500 la m%;sIGdmkh"
mqkre;a:dmkh yd ,jK bj;a lsu
k.r ixjOkh i`oyd mq`M,a ie,eiau

wdmod l<ukdlrK wud;HdxYh


cd;sl m%;sm;a;s yd wdl
inkaO;d wud;HdxYh$ cd;sl
rlaIKNdr wruqo,
ixjOkh uOH.; lsu
m<d;a iNd iy m<d;a md,k
wud;HdxYh
m<d;a iNd iy m<d;a md,k
wud;HdxYh
lDIslu wud;HdxYh
cd;sl whjeh fomd;fka;=j

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

100

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j

100
350
1"500

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

250

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

50
200

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

500
4"500
3"000
3"000

fm!oa.,sl jHdmdr i`oyd myiql ie,iSug


yd Tjqkaf.a ls%hdldrl W;=re m<d; olajd
mq`M,a lsug ldhd, wjldYh" l%Svd myiql"
yd fkdao myiql jehqKq lsu
iuka;=f iy l,auqfKa k.r ifudaOdks;
lsu
kef.kysr m<df;a c,dmjyk moaO;sh
jehqKq lsu

m<d;a iNd iy m<d;a md,k


wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

1"000

k.r ie,iq yd c, imdok


wud;HdxYh
m<d;a iNd iy m<d;a md,k
wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

200

kef.kysr m<df;a wdl uOHia:dkhla


msysgqu

m<d;a iNd iy m<d;a md,k


wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

300

ud;r .xbjqre ixjOkh

uyd k.r iy niakdysr ixjOk


wud;HdxYh
;eme,a fiajd wud;HdxYh

200

cd;sl m%;sm;a;s iy wdl


lghq;= wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

olaISK ixjOkh

kS;sh yd iduh iy olaIsK


ixjOk wud;HdxYh

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

1"000

m%dfoaYSh ugf m%Yak i`u

ckdm;s f,al ldhd,h

200

isir msiqu jevigyk ;%sl=Kdu,h


ia;%slalfha l%shd;aul lsu

ckdm;s f,al ldhd,h

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

fld<U uyck mqia;ld,h ixjOkh lsu

ckdm;s f,al ldhd,h

500

cd;sl iycSjkh yd rdcH NdId m%jOkh


lsu

cd;sl iycSjk ixjdo yd rdcH


NdId wud;HdxYh
cSjk ho wvqlsu

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j
cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

,laif;di is,a,r cd,h m%idrKh lsrSu

ludka; yd jdKsc lghq;=


wud;HdxYh

hdmkh ia;%slalfha ;eme,a cd,h jehqKq


lsu
m%dfoaYSh kdhlhka n, .ekau i`oyd fYaI
wruqo,a l%uhla ia:dms; lsu

93

rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j

100

10
300

1"000

300

500

,la if;di iy Tiqi, n,h,;a fj<`oie,a


mq`M,a lsu
f;dr;=re k.ekSf flgqm;

kdl uqr ixpdr i`oyd fndagq , .ekSu

ludka; yd jdKsc lghq;=


wud;HdxYh
jD; rdcH yjq,a jHdmdr
md,sfka;= m%;sixialrK yd
ckudOH wud;HdxYh
f.= mmd,kh
uqo,a wud;HdxYh
tl;=j

rdcH jHdmdr
fomd;fka;=j

1"000

cd;sl whjeh
fomd;fka;=j

25

Y%S ,xld f.=


fomd;fka;=j

250
139"905

94

weuqKqu III

o< Kh .ekSf wjYH;d -2017


^.sKqlrK lghq;= i`oyd m%;smdok&
whs;uh

re' ,shk

uq`M wdodh ,e iy m%odk

2,049

Kh wdmiq f. o we;=<;aj uq`M f.

3,469

w;a;sldr .sKq lghq;= i`oyd m%;smdok

wjodk i`oyd fjkals

50

wkfmalaIs; j.lS i`oyd fjka ls

34

foaYSh Kh iq/l=m;aj, fmd;a w.h i`oyd .e,mq

70
1,579

rdcH .sK
q i`oyd uq`M Kh .ekSf wjYH;djh

800

thska iuia; Kh wdmiq f.


cd;sl whjeh fomd;fka;=j iy NdKavd.dr fufyhq fomd;fka;j
= iska ilik ,'

95

whjeh idrdxYh1

weuqKqu IV
re' ,shk
2013

whs;uh

2014

2015

2016

2017
whjeh

uq`M wdodh iy m%odk


uq`M wdodhu

1,264
1,254

1,515
1,509

1,658
1,648

2,098
2,088
1,821

1,006

1,050

1,356

1,432

wdodh n

206

198

263

236

335

NdKav yd fiajd u; n

572

616

804

854

1,086

foaY fj<`odu u; n

228
132

236
145

289
99

342
144

400
189

51

59

54

72

78

16

10

10

1,720
1,256

1,855
1,382

2,345
1,756

2,328
1,842

2,723
2,024

jegqma yd f;k ^m<d;a iNd o we;=<;aj&

432

486

604

645

675

fjk;a NdKav yd fiajd ^m<d;a iNd o we;=<;aj&

104

141

197

170

202

fmd<S f.

444

436

527

603

680

iykdOdr iy mejre

276
481

318
487

428
603

424
500

467
708

56

78

90

115

141

425

408

513

385

567

n wdodhu

n fkdjk wdodhu
m<d;a iNd n wdodhu ^rcfha wdodh mejre o we;=<;ah&
m%odk
uq`M hou
j;k hou

rdcH wdfhdack
wOHdmk iy fi!LH
h;, myiql
wfkl=;a

-17

-14

-14

-14

-9

wdodh w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&


m%d:l w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&

-68
-72

-128
-155

-247
-302

-194
-67

64
55

whjeh w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&

-516

-591

-830

-670

-625

516
88

591
316

830
369

670
395

625
272

183

423

556

540

450

187

225

263

220

230

-4

198

293

320

220

Kh wdmiq f.

-95

-107

-178

uq`M foaYSh uQ,Hkh

-145
275

uq`M uQ,Hkh
uq`M foaY uQ,Hkh
o< foaY Kh .ekS
jHdmD;s iy jevigyka Kh
foaY jdKsc Kh

428

276

-187
460

nexl= fkdjk uQ,Hkh

257

193

197

341

261

NdKavd.dr ,am;a iy ne`lr u; foaY wdfhdackh

140

21

223

-100

60

31

62

41

34

32

wdodh iy m%odk $o'foa'ks' ^]&


uq`M wdodhu $o'foa'ks' ^]&

12.6
12.4

12.1
12.0

13.5
13.5

13.5
13.4

15.5
15.5

n wdodhu$o'foa'ks' ^]&

nexl= Kh .eks

353

10.5

10.1

12.1

11.6

13.5

n fkdjk wdodhu$o'foa'ks' ^]&

1.4

1.4

0.9

1.2

1.4

m<d;a iNd n wdodhu ^rcfha wdodh mejre o we;=<;aj& o'foa'ks' ^]&

0.5
0.2

0.6
0.1

0.5
0.1

0.6
0.1

0.6
0.1

17.9
13.1

17.8
13.2

21.0
15.7

18.9
15.0

20.2
15.0

fmd<S fkdjk$o'foa'ks' ^]&

8.5

9.1

11.0

10.1

10.0

fmd<S$o'foa'ks' ^]&

4.6

4.2

4.7

4.9

5.0

rdcH wdfhdack$o'foa'ks' ^]&

5.0

4.7

5.4

4.1

5.2

wdodh w;sla;h ^&$ys`.h ^-&$o'foa'ks'^]&


m%d:l w;sla;h ^&$ys`.h ^-&$o'foa'ks'^]&

-0.7
-0.8
-5.4

-1.2
-1.5
-5.7

-2.2
-2.7
-7.4

-1.6
-0.5
-5.4

0.5
0.4
-4.6

m%odk $o'foa'ks' ^]&


uq`M hou $o'foa'ks' ^]&
j;k ho$o'foa'ks ^]&

whjeh w;sla;h ^&$ ys`.h ^-&$ o'foa'ks'^]&

rdcH uQ,H m%;sm;a;s fomd;fka;=j iska ilik ,'


1 1

1,204
1,188

m<d;a iNdj,g mejrE wdodh iy ho o we;=<;aj

96

weuqKqu V

n ho m%ldYh
rdcH n hou hkq fYAI n ner ,ndoS" jdis iy.; n wkqmd; ,ndoS fyda n neoshdj w;aysgqu i|yd
n moku bj;a lsu" ksoyia lsu fyda wvq lsu f,iska mq`:,a f,i w: oelah yelsh'
fuu m%ldYh u.ska by; mos ,nd we;s ksoyia ls iy bj;a ls ms<sn`oj ixlaIsma; woyila imhkq
,nhs' hymd,kh" j.u iy ksoNdjh hk uQ,Ou mok lr.kska fujeks m%ldYhla Y%S ,xldf
whjeh jd;djlg we;=,;a lrkq ,nk m%:u j;dj f' tfiau fujeks m%ldYhla whjeh jd;djkays we;=,;a
lsu cd;Hka;rj ms<s.;a l%ufohla jk w;r ta wkqj hka cd;Hka;rj wruqo,a imhk wdh;k fj;
j.lS iy;slhla ,nd foka fuu m%ldYh bosm;a lrkq ,nhs'
Wml,amk
fuu n ho jd;dj my; i`oyka Wml,amk u; ilid we;'
w'

wdodh n jd;d wkql+,;djh 100% f,i i,ld fuu .Kkh ls is lr we;'

wd'

;lafiare lsf .eg" ldhmmd.; fodaI" mejre , iy n wkkql+,;dj fya;=fjka we;s jk


wdodhu wvq u fkdi,ld we;'

we'

n wkqmd; fjkia" n ksoyia ls" bj;a ls iy 2017 jIfha whjefhys i,ld n,k ,o
wfkl=;a wNsu;dkqid fhdackd i|yd .e,mS is lr we;'

wE'

n ksoyia iSudfjka my< fldgi n houla f,i i,lkq fkd,nhs' ^WodyrK jYfhka udisl m
k i`oyd re' 100"000 la jk Wmhk g f. n iSudj" ld;=jla i`oyd re' ' 12'50 la jk f;d.
iy is,a,r fjf<`odf n ksoyia iSudj n houla f,i i,lkq fkd,nhs&'

b'

foaY fjf<`odu inkaO n hou O fjf<`o .siq iu. inkaO jk neka jrdh iy .=jka
f;dgqm< ixjOkh i`oyd jk n" fiia n" wdkhk n hkdh n hou .Kkh lsf i,lkq
fkd,nhs'

B'

m<d;a iNdj,g mjrd we;s msjegq n fjkqfjka y`kajd ka cd;sh f.dv ke.Sf noao m<d;a iNd
iu. yqjudre lr.kakd neka th n hou .Kkh lsu i`oyd fhdod fkd.kakd ,'

W'

wd:sl fiajd .dia;=j wdodh n i|yd ys,jq flfrk neka wd:sl fiajd .dia;=j n hou .Kkh
lsfoS fkdi,ld yer we;'

W!' rch u.ska fkd,fha imhk fiajd i|yd jk n hou .Kkhka i|yd we;=,;a lr fkdue;'
t'

2015 jIfha n jd;d u; bosm;a l< o;a; Nd;d lrka 2017 jir i`oyd wdl mqfrdal:khka
.Kkh lr we;'

t' my; n j. i<ld n hou .Kkh lr we;'


i. ixia:dms; n
ii. mqoa., wdodh n
iii. tl;= l< w.h u; n

ixia:dms; n
2006 wxl 10 ork foaYSh wdodh mk; hgf;a n mkjd we;s ixia:dms; n" ishhg 40" ishhg 28 yd ishhg
14 f,i wkqmd; ;=kla f,i mj;S' fuys iu; wkqmd;h ishhg 28 ls' iu; wkqmd;hg jvd wvq n
wkqmd;hka n hou f,i i,lkq ,ef' flfia fj;;a" iu; wkqmd;hg jvd je wkqmd;hka je"
uOHidr jeks iS; whs;u lsysmhlg mkjd we;' tneka th fuu .Kkh lsu i`oyd wod,lrf.k ke;'

97

ixia:dms; n u; jk n hou inkaO jk f;dr;=re my; mos f'

m%;sY;hka
n hofuys m%;sY;hla f,i
40]
n houla fyda ,dNhla fkdue;
28]
iu; wkqmd;h neka n wm.ukhla fkdue;
14]
n hou 14] ^28]-14]&
ksoyia
n hou 28]
ixia:dms; n hou ms<sn| ia;r j.=j 1 ys oelaf'
mqoa., wdodh n
mqoa., wdodh n u; jk n hou .Kkh lsu ixia:dms; n .Kkh lsu yd iudk f'
2006 wxl 10 ork foaYSh wdodh n mk; hgf;a fuu n mkjd we;' wkql%l n wkqmd;hkays isjk
kEu wm.ukhla n houla f,i ie,fla' WodyrKhla jYfhka lDIsldl wxYfha wdodhug hg;a jk
mqoa., wdodh n wdodhu jdIslj re' ,shk 5 la jk g lDIsldl wxYfha n wkqmd;h ishhg 14 la jk
w;r" tys fjki ^24%-14%& jk ishhg 10 n hou f,i ie,lkq ,ef' fuys .Kkh my; mos f'

wkql%l n wkqmd;h
14]
12]

wdodh mrdih
jdIsl re' 2,300,000 - re'5,000,000w;r
jdIsl re' 1,700,000 - re'2,300,000w;r

8]

jdIsl re' 1,100,000 - re'1,700,000w;r

4]

jdIsl re' 500,000 - re'1,100,000w;r

ksoyia

re' 500,000- jdIsl ^n ksoyia iSudj&

n hofuys m%;sY;hla f,i


n hou 10] ^24]-14]&
14] wkqmd;hg wvq neka n
houla fkdue;'
14] wkqmd;hg wvq neka n
houla fkdue;'
14] wkqmd;hg wvq neka n
houla fkdue;'
Wml,amkh l< m n hou
i<lkq fkd,ef'

mqoa., wdodh n hou ms<sn| ia;r j.=j 2 ys oelaf'


tl;= l< w.h u; n
2002 wxl 14 ork tl;= l< w.h u; n mk; hgf;a tl;= l< w.h u; n mkjkq ,nhs' ishhg 15 l ;ks
n wkqmd;hla wh lrkq ,nhs' tl;= l< w.h u; n j,ska ksoyia " fYaI fj<| NdKav noaog hg;a whs;u
iy ksIamdok ^fYAI Odk& noaog hg;a whs;u n hou .Kkh lsu i`oyd wod, lr fkd.kakd ,o
w;r" thg fya;= jkafka fuu n tl;= l< w.h u; n fjkqjg mkjd we;s fyhsks' nexl= iy uQ,H fiajd
wxYhka uQ,H fiajd u; tl;= l< w.h u; n wh lrk neka" n hou .Kkh lsfoS th fhdod
fkd.kS'
tl;= l< w.h u; n hou ms<sn| ia;r j.=j 3 ys oelaf'

n hou
j.=j I
ixia:dms; n hou
wxYh

lDIsldl

ludka;

fiajd

tl;=j

ixia:dms; wdodh n
ksoyia wdodhu
iqiql ,ef oSukd u;

550
20
110

26,150
13,700
1,800

50,550
32,000
4,200

77,050
45,720
6,110

iykodhS wkqmd;

420

14,150

25,220

o'foa'ks' m%;sY;hla f,i

0.4%

98

10,650
0.2%

0.4%

0.6%

j.=j II

re' ,shk
mqoa., wdodh n hou
wxYh

lDIsldl

ludka;

fiajd

tl;=j

mqoa., wdodh n
ksoyia wdodhu
iqiql ,ef oSukd u;

3
2.5
-

7
3.5
-

10
6.0
-

iykodhS wkqmd;

0.5

3.5

4.0

o'foa'ks' m%;sY;hla f,i

0%

0%

0%

j.=j III

tl;= l< w.h u; n hou

wxYh

re' ,shk

foaYSh
lDIsluh
,sh
m%jdykh
wOHdmkh
wdydr yd fjk;a
rlaIKh
bls
fydag,a iy wdmkYd,d
.Dyia: .Eia
wfkl=;a ksIamdokhka
wfkl=;a fiajd
wdkhk
tl;=j

92,700
2,900
4,700
1,800
1,260
14,400
3,750
9,460
950
5,050
16,300
32,130
42,600
135,300

o'foa'ks'
m%;sY;hla
f,i
0.7%

0.3%
1.0%

by; n hoys tl;=j re',shk 212,360 ls ^tk o' fo'ks' 1.6% f&'

99

weuqKqu - VI

,xld if;di fjf<|ie,a yryd iyk ,g lsKSug fhdacs; wdydr jH ,ehsia;=j

1'

iSks

2'

uhsiQ mmamq

3'

;s`.= ms

4'

yd,aueiaika

5'

ka ud

6'

Wn,lv

7'

w;dm,a

8'

f,dl= EKq

9'

h<s ia

10'

uqx weg

11'

yd,a

12'

lrj,

13'

iq EKq

14'

lv,

15'

jgdkd mmamq

16'

ms

17'

<ore ls ms

18'

iq lms

19'

r;= lms

20'

l=l= uia

21'

;a;r

22'

fmd,a f;,a

23'

Kq

24'

fld;a;u,a,s

25'

yd,ams

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

whjeh fhdackd - 2017 nlrKh


1
wdodh noao ^2006 wxl 10 ork foaYSh wdodh mk;g ixfYdaOk&
1'1
wdfhdack n iyk
kEu fjf<`odul fyda jHdmdrhl (
1'1'1
we' fvd, ,shk 3 lg fkdwvq ia:djr j;al u; lrkq ,nk wdfhdackhlska
wju jYfhka fiajd kshqla;slhka 250 lg /lshd wjia:d Wmoaojk jHdmdrhl tu
wdfhdack u; ishhg 100 l m%d.aOk ukdjla ,nd foa'
1'1'2
by; i`oyka jk fldkafoais hgf;a W;=re m<df;a lrkq ,nk wdfhdackhka u;
ishhg 200 l m%d.aOk ukdjla ,nd foa'
1'1'3
we' fvd, ,shk 5 lg fkdwvq ia:djr j;al u; lrkq ,nk wdfhdackhlska
wju jYfhka fiajd kshqla;slhka 300 lg /lshd wjia:d Wmoaojkafka k tu
wdfhdack jkdlka ishhg 100 l m%d.aOk ukdjla iy jHdmdr lghq;= wdrN
lr fojk jIfha wdfhdack jkdlka ishhg 5 l n nerla,nd foa'
1'1'4
fYaIs; n iyk
kEu jHdmdrhl fyda fjf<`odul (
- we' fvd, ,shk 100 lg fkdwvq wdfhdackhla iu`. wju jYfhka fiajd
kshqla;slhka 500 lg /lshd wjia:d Wmoaojk wjia:djl fyda
- we' fvd, ,shk 500 lg fkdwvq wdfhdackhla lrkq ,nk wjia:djl"
fYaIs; n iyk ,nd foa'
1'1'5
wmkhk i`oyd n iyk
foaY uqo,ska ,nk wmkhk u; jk ,dN 2015$2016 ;lafiare jIhg idfmalaIj
2016$2017 ;lafiare jIh ;=, ishhg 15 lska fyda Bg je m%;sY;hlska je jk
wjia:djl" tu je jk ,dNh u; f.jk wdodh noafoka ishhg 75 la m%;sodkhla
f,i ,nd foa'
1'2
m%d.aOk ukd m%;sY;hka ixfYdaOkh
m%d.aOk ukd m%;sY;hka my; m ixfYdaOkh flf'
- hkaf;%damlrK fyda WmlrK
kg mj;akd ishhg 33 1$3" ishhg 50" ishhg 100 jk m%d.aOk ukd m%;sY;hka
ishhg 20 la f,i ixfYdaOkh flf' ^iudk jdlhka 5 la&
- f.dvke.s,s
kg mj;akd ishhg 10 la jk m%d.aOk ukd m%;sY;h ishhg 5 la f,i ixfYdaOkh
flf' ^iudk jdlhka 20 la&
1'3
ld, lvbu inkaO Odk ixfYdaOkh
1'3'1
;lafiarejla ksl=;a lsu'
;lafiarejla ksl=;a lsug kg mj;akd ld,iSudj udi 18 la jk w;r th udi 9 la
olajd wvq flf'
1'3'2
wNshdpkd
- flduidia ckrd,ajrhd fj; lrkq ,nk wNshdpkhla i`ugkg
mj;akdudi 24 l ld,iSudj udi 6 la olajd wvq flf'
- n wNshdpkd fldiu fj; lrkq ,nk wNshdpkhla i`ug kg
mj;akd udi 24 l ld,iSudj udi 6 la olajd wvq flf'
1'4
wdodh nlrKh ir, lsu
wju n ksoyia ls m%udKhlaiy n moku mq`:,a lsu u.ska wdodh n ;ka;%h ir, lsu
i`oyd my; lafjk mshjrhka .kq ,ef'
iud. n" ishhg 14 l wvq n wkqm%udKh"ishhg 28 l iu; n wkqm%udKh
(i)
iy ishhg 40 l by< n wkqm%udKh f,i n wkqm%udK 3 lg my; m
ixfYdaOkh flf'
^w&ishhg 14 l wvq n wkqm%udKh my; i`oyka jk ,dN iy wdodh u;
wod, flf'
- iq`: yd uOH mudK jHdmdr
- NdKav yd fiajd wmkhk
- lDIsldl jHjidh
122

1'5

1'6

1'7

- wOHdmk fiajd
fuu ldhh i`oyd iq`: yd uOH mudK jHdmdr" jirlg Wmu
msjegq iSudj re' ,shk 500 la f,ifYaIs; ksKdhlhla hgf;a
ksjpkh flf'
^wd&by< n wkqm%udKh jk ishhg 40" my; i`oyka ,dN iy wdodh i`oyd
wod, f'
Tgq yd iQ
u;ameka
fld<
^we&iu; n wkqm%udKh jk ishhg 28" nexl= yd uQ,H jHdmdr" rlaIK" l,an
iy wdY%s; l%shdldrl we;=`:j wfkl=;a ish`:u wxYj, ,dN iy
wdodh u; wh flf'
wruqo,a ^fiajl w: idOl" fiajl Ndrldr jeks&" mqKHdh;k" ,dNdxY" NdKavd.dr
(ii)
ne`lr" NdKavd.dr ,am;a iy wfkl=;a ish`:u wxYhkays ,dN iy wdodh u;
whlrkq ,nk ishhg 10 l n wkqm%udKh ishhg 14 olajd je flf'
mqoa., wdodh n wkqm%udK jHQyh my; m ixfYdaOkh flf'
(iii)
^w& fiajd kshqla;sfhka ,nk ,dN iy wdodh
- fiajd kshqla;slhka i`oyd kg mj;akd jdIsl n ksoyia ukdj
re'750"000$-isg re' ,shk 1'2 la olajd je flf' ta wkqj" fiajd
kshqla;slhka i`oyd ys jk iqiql ,nk f.u wvq lsu ixfYdaOkh
flf'
- fojk fiajd kshqla;sfhys fhfok wjia:djl wod, jk n wkqm%udK my;
m ixfYdaOkh flf'
- f.u uilg re'50"000$- la fkdblaujkafka k ishhg 10'
- f.u uilg re'50"000$-blaujkafka k ishhg 20'
^wd& wkql%l n wkqm%udK ishhg 4 isg ishhg 24 olajd tla tla LKavhla i`oyd
re'600"000$- l iudk n LKav f,i ixfYdaOkh flf'
fia
j
d
ks
h
qla;sfhka ,nk ,dN iy wdodh u; jk n ksoyia ls bj;a lsu'
(iv)
my; i`oyka fiajd kshqla;sfhka ,nk ,dN iy wdodh u; jk ksoyia ls bj;a
flf'
- kg mj;akd m%jdyk myiql ksoyia lsu'
- fYaI ldKav hg;g .efkk rdcH fiajd kshqla;slhkag ,ndfok we;e
fYaIs; ukd'
wksl=;a n ksoyia lsrS bj;a lsu
we;e ,dNdxY iy ,ehsia;=.; iq/l=m;a ^idx>l Kh iq/l=m;a jeks& iy
(i)
fjk;a idOk m;% u; wdfhdackhkaf.ka ,nk fmd,S fyda ,dN i`oyd oekg
mj;akd ksoyi bj;a flf'
tall Ndrhl fyda wfkHdkHwruqo,l wdfhdackh lrkq ,nk tall orkafkl=g
(ii)
kg mj;akd ksoyi" ixia:dms; wxYh i`oyd bj;a flf'
b;sls .sKq u; ,nk fmd,sh i`oyd uilg re'5"000$- la olajd jk n ksoyi
(iii)
bj;a flf'
fcHIaG mqrjeishkaf.a nexl= ;ekam;= u; ,nk fmd,sh i`oyd kg mj;sk n
(iv)
ksoyi" jirlg re' ,shk 1'5 l iSudjlg hg;af'
r`ojd .ekSf noao ^r'.e'n'&
fmd,sh u; r`ojd .ekSf noao ishhg 5 la olajd je flf'
(i)
uilg re'50"000$-la blaujk ksYa; .dia;= i`oyd ishhg 5 l r`ojd .ekSf
(ii)
noaola y`kajd fokq ,ef'
u;sud;% n ner
u;s ud;% n ner bj;a lrkq ,nk w;r ksl=;a lrk wjia:df r`ojd .ekSf noaog hg;a
jk NdKavd.dr ,am;a" ne`lr" fyda idx>l Kh iq/l=m;a u; ,ndfok Y=oaO fmd,sh
wdodh noaog hg;a lrkq ,ef'

123

1'8

2016 whjeh i`oyd fhdacs; fjkial ^miqj lrk ,o k fjkials j,g hg;aj& by;
,ehsia;=.; fhdackd iu`. l%shd;aul lrkq ,ef ^by; i`oyka lrk ,o n wkqm%udK
fjkials yer&'

tl;= l< w.h u; noao ^2002 wxl 14 ork tl;= l< w.h u; n mk;g ixfYdaOk&
2'1
ir, lrk ,o tl;= l, w.h u; n l%uh wjika lrkq ,ef'
2'2
k 30 lg fkdje ld,hla ,xldf /` isk foaYslhka iska , .kq ,nk NdKav u;
jk tl;= l, w.h u; noao" Tjqka ,xldfjka msgjk wjia:df wdmiq f.u i`oyd
l%ufohla y`kajd fokq ,ef'
2'3
my; lafjk iemhq" tl;= l, w.h u; noafoka ksoyia lrkq ,ef'
- my; i`oyka ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl hgf;a y`kd.;a mqkckkSh
n,Yla;s W;amdokh i`oyd jk msh;" hkaf;%damlrK iy Wmdx.'
ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl 8454.10, 8501.31.10, 8503.00.10, 8503.00.20,
8503.00.90, 8504.10.10, 8504.10.90, 8504.21.10,
8504.21.90, 8504.22.10,
8504.22.20, 8504.22.30, 8504.22.90, 8504.23.90, 8504.31.10, 8504.31.90,
8504.32.10, 8504.32.90, 8504.33.10, 8504.33.90, 8504.34.90, 8504.40.10,
8504.40.20,
8504.40.30,
8504.40.90,
8504.50.10
,
8504.50.90,
8504.90.10,8504.90.90,8513.10.10, 8539.31.20, 8541.40, 9032.89.10, 9405.10.10,
9405.10.20, 9405.20.10, 9405.20.20, 9405.40.30, 9405.40.40
- ndysr msiq l%shdlrejka iskafoaYSh l%shdlrejka fj; imhkq ,nk cd;Hka;r ,s
ixfoaY fiajdjka'
- jeyshka fyda l=vd <uhskaf.a /ljrKh i`oyd wod, fiajd iemhSu'
- my; i`oyka ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl hgf;a y`kd.kq ,nk NdKav'
ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl 8516.40, 8516.72, 8527.21, 8527.29, 8527.91,
8527.92, 8528.72.41, 8528.72.91, 9101.11, 9101.19, 9101.19.10, 9101.19.90, 9101.21,
9101.29, 9101.91, 9101.99, 9102.11, 9102.12, 9102.19, 9102.21, 9102.29, 9102.91,
9102.99, 9105.11, 9105.19, 9105.21, 9105.29, 9105.91, 9105.99
- mqj;am;a yer ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl 4901.10, 4901.91,
4901.99,
4901.99.10, 4902.10.10, 4902.90.10hgf;a y`kd.;a i`.rd" ck,a" jdr i`.rd wdh'
- ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl 8421.29.10 hgf;a y`kd.;a ffjoH WmlrK
2'4
my; lafjk ksoyia ls bj;a lrkq ,ef'
- my; i`oyka ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl hgf;a y`kd.;a rka ldis" w.kd
f,day iy w.kd .,a j.'
7101, 7102, 7103, 7104, 7105, 7106, 7107, 7108, 7109, 7110, 7111,
7113, 7114, 7116, 7118.90.10.
- wdNrK wdkhkh fyda iemhSu'
- foaYShj ksm
dokh lrkq ,nk lsms'
cd;sh f.dvke.Sf noao ^2009 wxl 9 ork cd;sh f.dvke.Sf n mk; i`oyd ixfYdaOk&
3'1
my; i`oyka ksoyia ls bj;a lrkq ,ef'
- Y%S ,xlka thd,hska ,sg" yska ,xld ^m%hsfj& ,sg fyda thd ,xld flagka
iia ,sg hk iud. i`oyd cd;Hka;r m%jdyk ldhhka i`oyd wjYH jkakd jQ
h NdKav'
-

1972 wxl 5 orK iuQmldr i;s mk; fyda m<d;a iNd j, tjeks iudk m%{ma;shla
hgf;a ,shdmx jQ iuQmldr i;shla fyda 2007 wxl 7 orK iud. mk; hgf;a
,shdmx fldg we;s ,la if;di iud.u wdkhkh fyda lsKSu lrkq ,nk NdKav'
h .uka ksfhdacs;hl= Y%S ,xld ixpdrl ixjOk wldh fj; ,shdmx we;ak"

124

rg we;=<; ixpdr inkaOfhka tu ;eke;a;d iska i,ikq ,nk fiajd'


Wm fldka;%d;alre iska imhk fiajd we;=`:j" bls fiajd iemhSu'
mxh i`oyd ksjdi ixlSK lsKSu'
1972 wxl 5 orK iuqmldr iud. mk; fyda m<d;a iNd j, tjeks iudk m%{ma;shla
hgf;a ,shdmx jQ iuQmldr i;shla fyda 2007 wxl 7 ork iud. mk; hgf;a
,shdmx fldg we;s ,la if;di iud.u iska i,ikq ,nk fiajd'
my; i`oyka oE ksoyia lrkq ,ef'
- ndysr msiq l%shdlrejka iska foaYSh l%shdlrejka fj; imhkq ,nk cd;Hka;r ,s
ixfoaY fiajd'
- mqj;am;a yer ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl 4901.10, 4901.91,
4901.99,
4901.99.10, 4902.10.10, 4902.90.10hgf;a y`kd.;a uqs; fmd;a" i`.rd" ck,a" jdr
i`.rd wdh'
- my; i`oyka ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl hgf;a jk iQh fldaI mek, iy
Wmdx.'
ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl - 8454.10, 8501.31.10, 8513.10.10, 8539.31.20,
8541.40, 9032.89.10, 9405.10.10, 9405.10.20, 9405.20.10, 9405.20.20, 9405.40.30,
9405.40.40
-

3'2

Tgq yd iQ noao^1988 wxl 40 ork Tgq yd iQ n mk; i`oyd jk ixfYdaOk&'


4'1
iQ jHdmdrh mj;ajdf.k hdu fjkqfjka kg jIhlg wh lrkq ,nk .dia;=j re' ,shk
250 olajd je flf'
4'2
by; i`oyka jdIsl .dia;=j ixfYdaOkh lsu iu`.u 2016 whjeh u.ska fhdacs; fjkial o
l%shd;aul lrkq ,ef'
wdl fiajd .dia;=j ^2006 wxl 13 ork wdl fiajd .dia;= mk;g lrkq ,nk ixfYdaOk&'
5'1
kg mj;sk wdl fiajd .dia;=jg hg;ajk msjegqf iSudj jk ld;=jlg re' ,shk 50"
ld;=jlg re' ,shk 12'5 olajd wvq flf'
5'2
wdkhksl jdyk i`oyd jk wdl fiajd .dia;=j i`oyd w;a;sldr r`ojd .ekSf noaola
y`kajd fokq ,ef'
5'3
by; i`oyka fhdackd iu`." 2016 whjeh u`.ska fhdacs; fjkial ^miqj lrk ,o fjkial
j,g hg;aj& l%shd;aul flf'
f.= ;Sre n
(i) ls ms u; ;Sre= n lsf,da.%Euhg re'35$- lska wvq flf'
(ii) mdkSh uOHidr u; ;Sre= n ,Sgrhlg re'800$- olajd je flf'
(iii) foaYSh ludka; yd fj<`odu i`oyd myiql ie,iSf wruqKska ldl wuqjH i`oyd jQ ;Sre
n wvqlr we;'
(iv) f,dal fj<`o ixOdkh yd tl`. we;s m ;Sre n whs;u 96 l ;Sre n ixfYdaOkh lr
we;'

fYaI fj<`o NdKav n

iq iSks i`oyd wod, jk fYaI fj<`o NdKav noao lsf,da .%Euhg re'2$- isg re'7$- olajd ixfYdaOkh
lr we;'
jrdh iy .=jka f;dgqm, ixjOk noao ^2011 wxl 18 orK jrdh iy .=jka f;dgqm, ixjOk n
mk;g ixfYdaOk&
8'1
uqs; fmd;a" i`.rd" ck,a iy jdr i`.rd u; jrdh iy .=jka f;dgqm, noao bj;a flf'
8'2
3926'90'80" 9602'00'10 ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl hgf;a jk T!IO ksIamdok u; jrdh
iy .=jka f;dgqm, noao 2'5] olajd wvq flf'
iqrd n wd{d mk; hgf;a iqrd n
9'1
uOHidr ksmof kg mj;sk" wmf;a hd iy jdIamSlrK ukdj my; m ixfYdaOkh
flf'

125

10

11

12

- wmf;a hd 0'10]
- jdIamSlrKh 0'05]
9'2
fld, wdkhklrejka u; re' ,shk 5 l jdIsl n,m;% .dia;=jla mkjkq ,ef'
9'3
wdkhkh lrk ,o mdkSh fkdjk uOHidr u; ,Sgrhlg re'25$- l iqrd noaola y`kajd fokq
,ef'
9'4
t;fkda,a ksIamdokh i`oyd Nd;d lrkq ,nk wuqjH u; my; m iqrd noaola mkjkq
,ef'
wuqjH j.h
fhdacs; noao re'
blaIqmdl
,Sgrhg re'20$fmd,a rd
,Sgrhg re'10$b`.=
lsf,da.%Euhg re'20$iy,a
lsf,da.%Euhg re'20$wfkl=;a
lsf,da.%Euhg re'20$9'5
iqrd n i`oyd wod, fjkial .ei lrkq ,ef'
ksIamdok ^fYaI Odk& noao
10'1 my; oE u; ksIamdok ^fYaI Odk& noao mkjkq ,ef'
- h lEka u;"
- ,s ,Sgr 350 g fkdje lEka tlla i`oyd re'10$-"
- ,s ,Sgr 350 g je lEka tlla i`oyd re'15$- iy
- f,d;/hs l m;a i`oyd l m;lg re'5$10'2 (i)
uq`: jkdlu we'fvd' 200"000 lg fkdwvq" wju jYfhka jdyk 20 la wmkhkh lrkq
,nk ;eke;af;l= fj; msjeh" rlaIKh iy .e,a l=,sh (CIF w.h) we'fvd' 50"000 lg
fkdje fudag ld r:hla wdkhkh lsf f.h hq;= ksIamdok noao i`oyd 50] l
wvq lsula ,nd foa'
(ii) fudag jdyk u; ksIamdok n ixfYdaOkh flf'
10'3 ksIamdok ^fYaI Odk& noao i`oyd wod, fjkial .ei lrkq ,ef'
fiia
(i)
fiia noao"
- rn u; lsf,da.%Euhlg re'15$- olajd o"
- ixfhdacs; j.SlrK ixfla; wxl 3215'11 iy 3215'19 hgf;a y`kd.;a uqK ;Ska;
i`oyd lsf,da.%Euhg re'30$- olajd o"
je flf'
(ii)
whs;u 100 la i`oyd fiia noao bj;a lrkq ,ef'
uqo,a mk;a j,g ixfYdaOk
12'1
2015 wxl 10 ork uqo,a mk;ska y`kajd fok ,o tla jrla muKla f.h hq;= n h:dj;a
lsu i`oyd tu mk; ixfYdaOkh flf'
12'2 iqfLdamfNda.S yd wO iqfLdamfNda.S fudag jdyk noao ^1995 wxl 16 ork mkf;a ii jk
fldgig ixfYdaOkh& ixfYdaOkh flf'
12'3 nexl= iy uQ,H wdh;k u.ska is lrk .kqfokq i`oyd tu .kqfokq j,uq`: w.h u; ishhg
0'05 l uQ,H .kqfokq noaola y`kajd fokq ,ef'
12'4 iud. u; jdIsl n,m;% .dia;=jla iy iafjPdfjka wEjr lsf .dia;=jla mkjkq ,ef'
12'5 2016'01'01 k isg wod, jk foaYSh wdodh flduidia ckrd,a iska kg wh lrkq,nk
jdyk ysl .dia;=j 2017'01'01 k isg f.= wOHlaI ckrd,a iska whlrkq ,ef'
12'6 rg ;=<g f.kajkq ,nk iy isxy," fou< fyda fjk;a NdIdjlska y`v ljkq ,nkfoaYh
S
fg,skdgH u; wod, jk fg,skdgH noao je lrkq ,ef'
12'7 .=jka f;dgqm,ska msgf noao weursldkq fvd, 50 olajd je lrkq ,ef'
12'8
Widfha kvq i`oyd .dia;= $ kvq mejf .dia;= ( h ;eke;af;l= iska Widfha kvqjla
mejf " mejre .dia;=jla mkjkq ,ef'
12'9 .sks w u; jdIsl n,m;% .dia;=j (
lDIsldl lghq;= i`oyd Nd;d lrkq ,nk .sks w yer wfkl=;a .sks w u; re'20"000$- l

126

13

14
15

jdIsl n,m;% .dia;=jla mkjkq ,ef'


n,m;% .dia;=j fkdf.jd Nd;d lrkq ,nk .sks w u; re' ,shk 5 l ovhla wh lrkq
,ef'
12'10 wdkhk n,m;% .dia;=j (
,sysis f;,a" ;dr iy r;a;rka wdkhkh u; n,m;% .dia;=jla wh flf'
,s ixfoaY .dia;=
13'1
wka;cd, fiajd u; ,s ixfoaY .dia;=j 25] la olajd je flf'
13'2
is ld u; re'200$- l il%Sh lsf .dia;=jla mkjkq ,ef'
13'3
csg,alrKh lsu'
- ish`:u cx.u rl:k l%shdlrejka fj; Tjqkaf.a h;, myiql" 3G myiql
iemhSu i`oyd mj;kh lsug udi 6 l ld,hla ,ndfok w;r tu udi 6 l
ld,h we;=,; 3G myiql iemhSug wfmdfydi;a jk fiajd imhkakka u;
ia;%slalhlg re' ,shk 100 l wNdrhla mkjkq ,ef'
- ish`:u k.r iSud ;=, fiajdjka 2018 cqks 30 jk g 4G ;;a;ajhg mj;kh
flf'
13'4
kg mj;sk jdIsl jKdj,s .dia;=j" 25] lska je flf'
m%d.aOk ,dN noao
ksYap, foam, neyer lsf Wm, jk ,dN u; 10] l m%d.aOk ,dN noaola mkjkq ,ef'
wfkl=;a .dia;= iy n
14'1
r: jdyk jer i`oyd wh lrkq ,nk ov ixfYdaOkh lsu'
r: jdyk jer" ia:dksl ov f,i l%shd;aul lsu i`oyd kej; j.SlrKh lrkq ,nk
w;r wju ovh re'2"000$- la olajd je lrkq ,ef'
14'2
oHq;a fudag r: yd g%elag yer wfkl=;a jdyk u; ldnka noaola mkjkq ,ef' f
olajd whlrkq ,enQ jdhq fudapk mlaIK .dia;=j ofuys we;=,;a f'

16
fjk;a ixfYdaOk
wdkhklrefjl= iska Tyqg wod, NdKav Tyqg wh;a fk!ldjla u.ska wdkhkh lrkq ,nk g fyda
wdkhklrefjl= iska ;ks NdKavhla l=,S moku u; ,nd.;a fk!ldjla u.ska f;d.hla f,i
wdkhkh lrkq ,nk g tlS NdKavh i`oyd jQ fk!Ndr .dia;=j" kej f;la jkdlka (FOB) 15]
la f,i .Kkh lsu i`oyd jQ .ei m;%h ksl=;a lrkq we;'
17

18

;dlaIKsl fodaI iy mmd,k m%;smdok ksrdlrKh


n mmd,kh h:dj;a lsu i`oyd 2006 wxl 10 ork foaYh
S wdodh mk;" 2002 wxl 14 ork tl;=
l< w.h u; n mk;" 2009 wxl 9 o rk cd;sh f.dvke.Sf n mk;" 2006 wxl 13 ork wdl
fiajd .dia;= mk;" uqo,a mk;a iy uqo,a ^ixfYdaOk& mk;a" 1988 wxl 40 ork Tgq yd iQn mk;"
2010 wxl 16 ork meyer yers n wh lr .ekSf ^fYaI Odk& mk;" 2011 wxl 21 ork ,s
ixfoaY n mk;" 2011 wxl 18 ork jrdh iy .=jkaf;dgqm, ixjOk n mk; " 2011 wxl 23 ork
n wNshdpkd fldika iNd mk; " 1969 wxl 1 ork wdkhk iy wmkhk ^md,k& mk; " 2006
wxl 12 ork uqoaor n ^fYaI Odk& mk; iy 2014 wxl 38 ork bv ^iy;slh meju iSud
lsf& mk; hk mk;aj, we;e Odkhkays Iu;djhka iy wkfmalaIs; m%;sM,hla
^mj;k fjkial o we;=j&ksfodia lsu i`oyd wjYH ixfYdaOkhka lrkq we;'
fhdackd l%shd;aul jk khka
fjk;a wdldrhlg i`oyka lr fkdue;af;a k fhdackd l%shd;aul jk khka my; i`oyka m f
wdodh n iy wdl fiajd .dia;= inkaOfhka jk fhdackd 2017 wfma%,a 1 jk k isg f'
(i)
(ii) tl;= l< w.h u; noao iy cd;sh f.dvke.Sf noao" Tgq yd iQ noao ^2016'01'01 k isg
n,meje;afjk iuyr ixfYdaOk yer& inkaOfhka jk fhdackd 2017 ckjd 01 k isg f'
(iii) fiia" jrdh yd .=jkaf;dgqm, ixjOk noao" f.= n" ksIamdok ^fYaI Odk& n" iqrd n
iy iuyr wdkhksl whs;u u; tl;= l< w.h u; n yd cd;sh f.dvke.Sf n jydu
n,meje;afjk m l%shdjg kxjkq ,ef'

127

Das könnte Ihnen auch gefallen