actua column

MARC DE VOS

Pensioenbochten
Ophef in pensioenland: de academische raad die de hervorAls het algemene economische en monetaire klimaat dan lang
ming van het Belgische pensioenlandschap door de regeringtegenzit en een vast rendement tot ctie maakt, zoals nu het
Michel met wetenschappelijke rapporten moet ondersteunen,
geval is, dan wordt de uitbouw van een aanvullend pensioen in
lanceert zich als een oppositiekracht. Het voorstel van minisBelgi dode letter.
ter van Pensioenen Daniel Bacquelaine om werknemers de
Belgi is dus een kerkhof voor aanvullende pensioenen: de
mogelijkheid te bieden een deel van hun loon
sociale partners willen het inherente risico
op te sparen als bijkomend pensioen, is door
van de pensioenkapitalisatie niet nemen, de
Belgi is een kerkhof voor werkgevers willen niet langer het kind van
de raad unisono afgebrand in de media.
De demarche van de raad suggereert een aanvullende pensioenen.
de rekening zijn en de pensioenfondsen of
moeizame samenwerking tussen regering
de groepsverzekeraars innoveren niet bij
en adviseurs, met een voorspelbare ergernis
gebrek aan klanten. Dat is voor mij de conbij de minister van Pensioenen als gevolg. Ofwel toont de ministext waarin we het voorstel van Bacquelaine moeten beoordeter te weinig politiek leiderschap, ofwel claimen de academici
len.
politiek leiderschap. Geen van beide is goed nieuws voor het
We weten donders goed dat de wettelijke pensioenen niet
welslagen van een pensioenhervorming die al decennia in de
zullen volstaan om de levensstandaard van toekomstige gepensteigers staat.
sioneerden op peil te houden. Onze wettelijke pensioenen zijn
Inhoudelijk is de kritiek van de verenigde pensioenexperts
uiteraard met de bekende grote verschillen gemiddeld basisbegrijpelijk. De losoe van de zogenoemde tweede pijler, die
pensioenen. Er is geen geld om daarin een forse verbetering te
de eerste pijler van het wettelijke pensioen moet aanvullen, is
brengen: elke extra euro moet bijeen worden geharkt om de
er een van collectief sparen. Collectief sparen staat gelijk met
pensioenkosten van de babyboomers te kunnen betalen. Meer
collectief overleg op sector- of ondernemingsniveau, met cogeld kan alleen via het aanvullend pensioen. Als het collectieve
nanciering door de werkgever, met solidariteit tussen werkaanvullend pensioen platligt, dan rest enkel individueel sparen,
nemers en met risicodeling tussen alle betrokkenen. Dat alles
precies de doelstelling van Bacquelaine.
vervalt wanneer de werknemer alleen spaart: de tweede pijler
Zo zien we alweer hoe het onvermogen van Belgi om strawordt dan eigenlijk de derde pijler van individuele pensioentegisch te handelen in een strategisch dossier als pensioenen,
kapitalisatie.
ons steeds weer in nieuwe bochten wringt. Hadden we in 1995,
Tot zover de theorie. Maar die moet ook aan de Belgische
toen de wet-Colla het licht zag, samen gekozen voor een volpraktijk worden getoetst. Belgi is een zeer weerbarstige leerwaardige tweede pijler, dan hadden we intussen twintig jaar
ling in aanvullende pensioenopbouw, vooral omdat de vakbonlang kunnen sparen en beleggen. Dan waren de cultuur en de
den en hun politieke geallieerden zich lang dogmatisch tegen
praktijk om in pensioenen daadwerkelijk de risicos te spreiden
elke tweede pijler hebben verzet. Toen Belgi eindelijk een wettussen wettelijke uitkeringen en collectieve kapitalisatie, al lang
telijk kader voor het aanvullend pensioen kreeg, onder de soverworven. We hebben dat niet gedaan. We hebben nog altijd
cialistische ministers Marcel Colla en Frank Vandenbroucke,
niet de cultuur en de praktijk is verlamd. Als de regering niet
moest daarvoor een prijs worden betaald. De vakbonden gaven
bereid is een collectieve aanvullende pijler zonder meer te verhun verzet op in ruil voor een gegarandeerd spaarrendement
plichten, en dus werkgevers en werknemers te dwingen een
en een zeer strikte beleggingsregulering.
deel van de loonmassa voor pensioen opzij te zetten, rest ons
Wat in Belgi doorgaat voor een tweede pijler, lijkt zo op het
alleen de individuele optie. Of hoe historisch vakbondsverzet
wettelijke pensioen van de eerste pijler: geen collectieve beleguiteindelijk eindigt in ieder voor zich. z
ging met risico voor de pensioenspaarders, maar een vaste penDe auteur is directeur van denktank Itinera en doceert aan de UGent.
sioenbelofte met risico voor de verzekeraars en de werkgevers.
42 17 NOVEMBER 2016 WWW.TRENDS.BE