Sobieszczański - Manewrowanie Statkiem Morskim - Hamowanie

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.
pl
MANEWROWANIE STATKIEM MORSKIM
Kpt..W. Tomasz Sobieszczaski *kptlobo@wp.pl
KONSPEKT
1/16
Hamowanie swobodne i wymuszone.

Zatrzymanie statku jest jednym z najwaniejszych i
jednoczenie najtrudniejszym elementem manewrowania, czsto
decydujcym o bezpieczestwie ludzi, statku i innych obiektw, w
ktre statek moe uderza. Dlatego naukowcy powicaj temu
zagadnieniu bardzo wiele bada. Zatrzymanie statku w
odpowiednim momencie jest wynikiem podjcia waciwej decyzji
we waciwym czasie w funkcji moliwoci manewrowych danego
statku. Dlatego te kady kapitan (czy inny manewrujcy
statkiem) winien zna bardzo dobrze waciwoci swojego statku
pod tym wzgldem.
Wyrniamy w zasadzie dwa podstawowe typy zatrzyma
statku: zatrzymanie swobodne i wymuszone. Jak kady
poruszajcy si obiekt tak i statek cechuje bezwadno
odpowiadajca jego energii kinetycznej, ktra moemy wyrazi
wzorem:
Ek = mv/2
- E energia kinetyczna [kgm/s], [Nm]
- m masa statku [kg]
- v prdko statku [m/s]
Mas statku okreli moemy wg wzoru:
ms = LBT
- ms masa statku [kg]
- gestoc wody [kg.m]
- wspczynnik penotliwoci kaduba
- L,B,T wymiary gwne statku
[m]
Podczas przyspieszania czy hamowania nastpuje pozorny

wzrost masy statku spowodowany lepkoci wody wzrost ten
nazywamy mas wody towarzyszcej.
- dla akwenu gbokiego - mx = 0,08 ms
- dla pytkowodzia mx = /4LT
LOBO
Strona 1
2009-11-20
MSM 015 - HAMOWANIE SWOBODNE I WYMUSZONE
Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

KONSPEKT
2/16
W praktyce wielkoci przyrostu masy s nieznaczne i nie

uwzgldniajc ich w kalkulacji nie popeniamy duego bdu.
Zatrzymanie statku to proces likwidacji jego energii kinetycznej.
Poniewa wielko energii kinetycznej jest wprost proporcjonalna
do jego wielkoci i kwadratu jego szybkoci ta najdusze czasy a
zatem i odlegoci zatrzymania bd wiksze dla statkw duych i
szybkich. Likwidacja energii kinetycznej statku odbywa si zawsze
pod wpywem dziaania hydrodynamicznych si oporu kaduba.
Miar zdolnoci do zatrzymywania si tak swobodnego jak i
wymuszonego jest czas i przebyta odlego do momentu
cakowitego zatrzymania. Dla celw porwnawczych drog
zatrzymania wyraamy w bezwymiarowych jednostkach w
stosunku do dugoci statku.
Czynniki, ktre determinuj drog i czas zatrzymania statku

o tej samej wypornoci niezalenie od rodzaju manewru
(swobodny wymuszony) to:
- Wspczynnik penotliwoci kaduba
- Gadko powierzchni podwodzia
- Zanurzenie
- Przegbienie
- Stay przechy poprzeczny
- Rodzaj napdu (w szczeglnoci przy hamowaniu
wymuszonym)
- Rodzaj ruby
- Sterowno
- Sprawno wykonywania manewru przez maszyn
(szybko i czas reakcji)
- Masa statku
- Szybko pocztkowa
Biorc powysze pod uwag naley przede wszystkim
pamita, e:
- Masa statku, wprost proporcjonalna do wielkoci energii
kinetycznej, wzrasta wraz z szecianem dugoci statku
- Natomiast opr zanurzonej czci kaduba ronie tylko
proporcjonalnie z kwadratem dugoci statku.
LOBO
Strona 2
2009-11-20

KONSPEKT
3/16
Zatrzymanie swobodne zatrzymanie statku w wyniku

zatrzymania napdu gwnego Stop ME. Siami powodujacymi
zatrzymanie si statku s tutaj:
- Sia oporu kaduba.
- Sia oporu zatrzymanej ruby.
Dla zwikszenia efektu hamujcego mona tu wykorzysta
hamujce dziaanie wychylanego steru na obie burty.
Prby
zatrzymania
swobodnego
wykonuje
si
dla
nastpujcych manewrw:
- CN Stop
- PN Stop
- WN Stop
- BWN Stop
Przy powyszych manewrach notuje si cakowity czas i
przebyt drog do momentu cakowitego zatrzymania.
Dodatkowo notuje si szybko w okrelonych odstpach
czasu (np. co minut). Drog okrelamy w Mm, kablach,
metrach lub stopach, prdko w wzach, a czas w
minutach. Wyniki prb przedstawiane s najczciej w
postaci wykresu liniowego prdkoci i drogi w funkcji czasu.
Graficzna forma umoliwia w do klarowny sposb
przedstawienia wszystkich manewrw na jednym wykresie
LOBO
Strona 3
2009-11-20

KONSPEKT
4/16
Oczywistym jest, e wyniki prb s jedynie prawdziwe

dla warunkw, w jakich prb wykonano. Kada zmiana
warunkw: kierunku i siy wiatru, lokalnego prdu,
falowania, czasem zmieniaj te prbne wyniki do znacznie.
Np. wykonanie prby z wiatrem spowoduje wyduenie drogi
i czasu zatrzymania i odwrotnie.
Im wicej prb wykonano dla rnych warunkw tym
urednione wyniki s blisze rzeczywistym moliwociom
statku do zatrzymania.
Pocztkowo podczas manewru zatrzymania swobodnego
szybko maleje znacznie a nastpnie szybko spadku
prdkoci maleje a do momentu zatrzymania. Jest to
wynikiem tego, e opr kaduba maleje z kwadratem
prdkoci. Podobny wniosek dotyczy i drogi statku.
Na bazie bardzo wielu prb wycignito okrelone,
generalne wnioski, ktre pozwalaj w przyblieniu
skalkulowa zachowanie swojego statku przy takim
manewrze, jeeli pod argumenty stosownych tabel
podczymy znane dane naszego statku i sytuacji.
LOBO
Strona 4
2009-11-20

KONSPEKT
5/16
- Po
upywie
jeden
czwartej
cakowitego
czasu
zatrzymywania: prdko maleje do poowy szybkoci
pocztkowej a droga jest poow drogi cakowitej.
- Po upywie poowy czasu zatrzymania, prdko maleje do
jednej czwartej szybkoci pocztkowej a statek przebdzie
trzy czwarte cakowitej drogi.
- Po upywie trzech czwartych czasu zatrzymania prdko
maleje do jednej smej szybkoci pocztkowej a droga
osiga siedem smych drogi cakowitej.
LOBO
Strona 5
2009-11-20

KONSPEKT
6/16
LOBO
Strona 6
2009-11-20

KONSPEKT
7/16
LOBO
Strona 7
2009-11-20

KONSPEKT
8/16
LOBO
Strona 8
2009-11-20

KONSPEKT
9/16
LOBO
Strona 9
2009-11-20

KONSPEKT
10/16
Zatrzymanie wymuszone zatrzymanie statku w wyniku

dziaania napdu gwnego wstecz FA ME [full astern] Siami
likwidujcymi energie kinetyczna w tym wypadku s:
- Sia oporu kaduba
- Sia naporu wytwarzanego na pracujcej wstecz rubie
napdowej.
- Ewentualne wykorzystanie innych, dodatkowych urzdze
ni napd gwny przystosowanych do takiej operacji jeeli
statek takie posiada.
o specjalne paty hamujce
o dziobowy ster aktywny pracujcy na wstecz
Podczas prb wymuszonego zatrzymania wykonuje

najczciej manewry:
- CN CW
- PN CW
- WN CW
- BWN CW
si
Dla penego obrazu, jeli jest takie zapotrzebowanie,

wykonuje si prby dla wszystkich moliwych manewrw
zatrzymania wymuszonego przy udziale maszyny pracujcej
wstecz, czyli 16 manewrw.
Pomiarami objte s parametry prdkoci i przyrostu drogi w
funkcji czasu. Tak jak przy zatrzymywaniu swobodnym
opracowywane s tabele i wykresy ilustrujce wyniki prb i cechy
manewrowe okrelonego statku. Wyniki takich prb zawsze
powinny znajdowa si w dokumentacji statku i winny by znane
kapitanowi i oficerom.
LOBO
Strona 10
2009-11-20

KONSPEKT
11/16
Dokadno tabel i wykresw przyjmuje si na ok. +/- 5%.

Przy czym, jak zwykle w nawigacji, przyjmujemy do kalkulacji
okrelonej
sytuacji,
bardziej
niekorzystny
ze
wzgldw
bezpieczestwa wynik.
Efektywno
rnych
napdw
przy
manewrze
zatrzymywania wymuszonego przedstawia si nastpujco:
- ruby w dyszy Korta zwikszaj zdolno zatrzymywania
si o okoo 20%
- Dwurubowy napd nazewntrzskrtny zwiksza rwnie
efektywno zatrzymywania wymuszonego o 20%
- Najlepsze efekty zatrzymania wymuszonego uzyskuje si
przy rubach nastawnych (o zmiennym skoku). Wyniki
bada i analiz wykazay, e moliwe w takich wypadkach
jest uzyskanie nawet 40% skrcenia drogi i czasu.
- Najgorsze efekty zatrzymania swobodnego daj klasyczne
ruby o duych wymiarach przy wzgldnie maych mocach
napdu.
Czynnikami, ktre wspomagaj zatrzymanie tak wymuszone

jak i swobodne s czynniki zwikszajce opr kaduba:
- Stay przechy poprzeczny
- Obniona na skutek korozji lub porastania gadko
kaduba
- Zejcie z kursu
- Zwrot wywoany dziaaniem bocznym ruby pracujcej
wstecz
- Skrcenie drogi zatrzymania jest proporcjonalne do
wielkoci zmiany kursu
LOBO
Strona 11
2009-11-20

KONSPEKT
12/16
- Wiatr przeciwny do ruchu statku

- Falowanie przeciwne do ruchu statku
- Prd przeciwny do ruchu statku
LOBO
Strona 12
2009-11-20

KONSPEKT
13/16
LOBO
Strona 13
2009-11-20

KONSPEKT
14/16
LOBO
Strona 14
2009-11-20

KONSPEKT
15/16
LOBO
Strona 15
2009-11-20

KONSPEKT
16/16
Poniewa zatrzymanie swobodne i wymuszone w efekcie

powoduj w pewnym momencie utrat sterownoci to stosowanie
tych manewrw w rejonach ograniczonych (kanay, przesmyki,
mae akweny) jest niebezpieczne i wymaga duej ostronoci. I
midzy innymi z tego powodu w takich miejscach dobra praktyka
morska nakazuje ograniczenie szybkoci, do co najmniej
rozsdnej lub niezbdnie koniecznej.
LOBO
Strona 16
2009-11-20

Sobieszczański - Manewrowanie Statkiem Morskim - Hamowanie

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Sobieszczański - Manewrowanie Statkiem Morskim - Hamowanie

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.

Hamowanie swobodne i wymuszone.

Podczas przyspieszania czy hamowania nastpuje pozorny

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

W praktyce wielkoci przyrostu masy s nieznaczne i nie

Czynniki, ktre determinuj drog i czas zatrzymania statku

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Zatrzymanie swobodne zatrzymanie statku w wyniku

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Oczywistym jest, e wyniki prb s jedynie prawdziwe

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Zatrzymanie wymuszone zatrzymanie statku w wyniku

Podczas prb wymuszonego zatrzymania wykonuje

Dla penego obrazu, jeli jest takie zapotrzebowanie,

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Dokadno tabel i wykresw przyjmuje si na ok. +/- 5%.

Czynnikami, ktre wspomagaj zatrzymanie tak wymuszone

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

- Wiatr przeciwny do ruchu statku

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Szkoa Morska 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoa@morska.edu.pl

Poniewa zatrzymanie swobodne i wymuszone w efekcie

Das könnte Ihnen auch gefallen