13 Genetik Sifre Ve Transkr

Prof. Dr.
Bekta TEPE
DNA REPLKASYONU VE
REKOMBNASYONU
Prof. Dr. Bekta TEPE
Giri
karyotlardaki transkripsiyon, prokaryot ve
bakteriyofajlara benzer ancak daha karmaktr.
Transkripsiyon, bir ana polimeraz enzimine ve destekleyici
proteinlere gereksinim duyan karmak bir ilemdir.
Genetik bilgi
Genetik bilgi, yeryzndeki tm canllar iin hemen
hemen evrensel olan l ifreler halinde DNAda
depolanr.
Genetik bilgi, transkripsiyon ilemi sresince DNAdan
RNAya aktarlr.
Genetik bilgi
RNAda, drt ribonkleotid harften oluan l kodonlar
bulunur.
20 amino asit, 4 farkl ribonkleotidin kodonlar eklinde
yaplanmas ile 64 farkl kodondan oluur.
Genetik bilgi
DNAnn iki zincirinden
birindeki bilgi
transkripsiyonla RNAya
aktarlr (mRNA).
Bu RNAlar ribozomla iliki
kurar ve burada mRNAnn
ifresi, protein oluturmak
iin zlr.
Karakteristik zellikler
Genetik ifre baz karakteristik zelliklere sahiptir:
Harfler olarak betimlenen bazlar kullanlr.
Kodon denilen 3l ribonkleotid grubu bir amino asidi
belirler.
zgndr: Her l yalnz bir amino asidi belirtir.
Dejeneredir. Ayn aminoasit, birden fazla kodon tarafndan
ifrelenebilir.
Karakteristik zellikler
ifrede bala ve dur sinyalleri bulunur.
ifre hemen hemen evrenseldir.
Duraksamazdr. Translasyon baladnda kodonlar
arasnda boluk ve duraksama olmaz.
st ste akmaz.
ifrenin l (triplet) doas

Genetik ifre erli gruplar halinde
okunur.
Drt baz erli gruplar halinde 64
farkl l grup oluturabilir.
l yapya ait ilk deneyler

Francis Crick, Leslie Barnet,
Branner ve R. J. Wattstobinin
deneyleri, ifrenin l yapda
olduuna dair ilk kantlar
sunmutur.
Deneylerinde E. coli
bakterisinde ereve kaymas
mutasyonu uygulamlardr.
ifrenin st ste akmayan doas

ifrenin akmadn gsteren 3 bulgu vardr:
lk bulgu: ifre st ste akyor olsayd proteinlerdeki l
peptid dizileri bir bakma snrlanm olurdu.
kinci bulgu: akan bir ifrede nokta mutasyonu, pe pee
bulunan iki amino asidi de etkilemeliydi.
10
ifrenin st ste akmayan doas

nc bulgu:
Francis Crick tarafndan ne srlmtr.
Crick, translasyon srasnda adaptr molekllerin

olabileceini ve st ste akmann bu ilemi ok
karmak hale getireceini, translasyonun etkinliini
drebileceini ne srmtr.
11
ifrenin duraksamaz ve dejenere

doas
Crick, genetik kantlara dayanarak, okuma erevesinde
duraksama (noktalama) olamayacan ileri srmtr.
Crickin ereve kaymas almalar, ilk nerisinin aksine
ifrenin dejenere olduuna iaret etmitir.
12
DNAnn ifresi zlyor !

1961de Marshall Nirenberg ve J. Heinrich Matthaei ilk
zgl ifre dizilerini belirlemilerdir.
Bu baar iki deneysel sistemin kullanlmasndan
kaynaklanmaktadr:
In vitro (hcreden-ar) protein sentez sistemi
Sentetik mRNA sentezinde kullanlan polinkleotid fosforilaz
enzimi.
13
In vitro polipeptid sentezi

In vitro sistemde, amino asitler polipeptid zincirlerinin
yapsna girebilmektedir.
Protein sentezini izleyebilmek iin, amino asitlerin birinin
yada birkann radyoaktif olarak iaretli olmas
gerekmektedir.
14
Homopolimer ifreler
Nirenberg ve Mattaei, ilk deneylerinde tek tip
ribonkleotid ieren RNA homopolimerlerini
sentezlemitir(AAA, CCC, UUU, GGG).
Her farkl mRNAnn denenmesiyle, yeni sentezlenen
proteinlere hangi amino asidin girdiini
saptayabilmilerdir.
15
Kark kopolimerler
Nirenberg-Mattaei ve Ochoa, bir sonraki aamada RNA
heteropolimerlerini kullanmaya ynelmilerdir.
Bu yaklamda, yapay mesaj oluturmak iin ortama iki
ya da daha fazla ribonkleozid difosfat birlikte ilave edilir.
16
Kark kopolimerler
Her tip ribonkleozid difosfatn dierlerine gre oran
balangta bilinmektedir.
Dolaysyla, oluacak olan sentetik mRNA'daki herhangi
bir l kodonun frekans tahmin edilebilmektedir.
Bu mRNA, in vitro protein sentez sistemine ilave edilerek
sentezlenen proteindeki amino asidin yzdesi hesaplanr.
Bu yolla amino asitleri sentezleyen kodonlar tahmin
edilebilir.
17
Kark kopolimerler
18
Kark kopolimerler
Aratrmaclar, 4 farkl ribonkleotidi kullanarak yapay
mRNAlar oluturmaya devam etmilerdir.
Ancak kodonlarn zgl dizileri bu aamada
saptanamamtr.
19
l balama deneyleri
1964te Nirenberg ve Leder kodonlarn zgl dizisini
ortaya karan triplet balama deneyini gelitirmitir.
Teknik, ribozomlarn, ribonkleotidlik ksa RNA dizilerine
balanarak kompleks oluturmas temeline dayanr.
20
l balama deneyleri
l ribonkleotid, tRNAdaki komplementer diziyi
kendine ekerek mRNA gibi davranmaktadr.
Bu olay, kodon-antikodon elemesi olarak bilinmektedir.
21
l balama deneyleri
22
Tekrarlayan kopolimerler
1960larn banda Gobin Khorana, iinde ksa dizilerin
birok kez tekrarland uzun RNA molekllerinin sentezini
gerekletirmitir.
Bu RNA, in vitro sisteme ilave edilerek elde edilen amino
asitler incelenmi ve hangi tripletin hangi amino asidi
ifreledii belirlenmitir.
23
Tekrarlayan kopolimerler
rn; UUC UUC UUC l
tekrarlarn oluturduu dizi,
balang noktasna bal
olarak UUC (fenilalanin),
UCU (serin), CUU (lsin)
eklinde oluabilir.
24
25
Dejenere ifre
Amino asitlerin hemen hepsi iki, yada drt farkl kodon
tarafndan belirlenmektedir.
Ayn amino asidi belirleyen kodonlarn ilk iki harfi ayn
yalnz nc harf farkldr.
Crick, nc pozisyondaki bu dejenerasyonu
gzlemlemi ve bunu aklamak iin 1966da Wobble
hipotezini ne srmtr.
26
27
Wobble hipotezi
Crickin hipotezine gre, tRNA seiminde ilk iki
ribonkleotid ncye gre daha kritiktir.
Cricke gre, kodon-antikodon etkileiminde nc
pozisyondaki hidrojen bann kurulmasnda esneklik vardr
ve baz eleme kuralna skca uyma zorunluluu yoktur.
28
Dzenli genetik ifre

Yine bu ablonla ilgili
baka bir gzlem, kodon
dizileri ve onlara karlk
gelen amino asitler iin
dzenli genetik ifre
tanmnn ortaya
kmasna yol amtr.
Buna gre ortak amino
asitleri kodlayan genlerde
bir ya da iki ortak baz
bulunmaktadr.
29
Balama ve sonlanma
AUG methionini sentezler ve buna bazen balatc kodon
denmektedir.
Nadiren balang noktasnda bulun GUG de methionini
sentezleyebilmektedir.
UAA, UGA ve UAG sonlanma kodonlar olarak ilev grr
ve amino asit ifrelemez.
30
Genetik ifrenin dorulan

Genetik ifre, Walter Fiers ve arkadalarnn RNA ieren
bakteriyofaj MS2 ile yaptklar analizlerle dorulanmtr.
Genomunun basit bir sistem oluu Fiers ve arkadalarnn
MS2 bakteriyofajn semelerindeki en byk etkendir.
31
Evrensel ifre
1960-1978 yllar arasnda virsler, bakteriler, arkebakteriler
ve karyotlarda genetik ifrenin evrensel olduu kabul
edilmitir.
Maya ve insan mitokondrilerinde baz istisnalar
bulunmaktadr.
32
akan genler
mRNAda balang noktalar yer deitirdiinde farkl
okumalar ortaya kabilir.
Bu da akan genler kavramn ortaya karr.
33
Protein sentezinde mRNAnn varl

Elliot Volkin ve arkadaslar 1956 ve 1958de E. colide
bakteriyofaj enfeksiyonunun hemen ardndan oluan
RNAnn analizi ile ilgili bir makale yaynlamlardr.
Yeni sentezlenen RNAy izlemek iin 32P izotopu
kullanmlardr.
Sentezlenen RNAnn baz kompozisyonunun faj DNAsna
ok benzediini fakat bakteriyel RNAdan farkl olduunu
bulmulardr.
34
35

Bu yeni sentezlenen RNA kararsz ya da ksa mrl olsa
da, yeni faj proteinlerinin sentezini balatabilmektedir.
Dolaysyla Volkin ve arkadalar, protein sentezi
ilemindeki balang basamann RNA sentezi
olabileceini dnmlerdir.
36

Ribozomlarn protein sentezinde rol aldnn bilinmesine
ramen, buradaki rollerinin ne olduu ak deildi.
Bir olaslk da her bir ribozomun kendisine bal protein
sentezi iin zgl olabilecei idi.
37

Belki de, DNAdaki genetik bilgi, ribozomun sentezi
srasnda onun RNAsna aktarlyordu.
Bylece farkl ribozom gruplar belirli proteinlerin
translasyonu ile kstlanyordu.
38

Alternatif bir hipoteze gre ise;
Ribozomlarn protein sentezi iin zgl olmayan alma
masalar olduu ve
zgl genetik bilginin bir haberci RNA ile tand
dnlmekte idi.
39
Ribozomlarn protein sentezinde

grevi
Bu sorun, 1961de yaynlanan ve E. coli-faj sistemi ile
yaplan harika bir deneyle akla kavuturulmutur.
Deneyde, enfekte olmam E. coli ribozomlar ar
izotoplarla iaretlenmi ve sonrasnda radyoaktif RNA
nkleotidlerinin varlnda faj enfeksiyonu
gerekletirilmitir.
Aratrmaclar, translasyon srasnda bu bileenleri
izleyerek faj proteinlerinin sentezinin, enfeksiyondan nce
var olan bakteriyel ribozomlarda gerekletiini
gstermilerdir.
40
Ribozomlarn protein sentezinde

grevi
Ribozomlar, sentezlenen proteine zgl gibi
grnmyordu.
Bu durum, protein sentez ileminde baka bir tip RNAnn
arac molekl olarak davrand fikrini glendiriyordu.
41
RNA polimeraz, RNA sentezini

ynlendirir
RNAnn DNA kalb zerinden sentezlendiini kantlamak
iin, bu sentezi ynlendirebilen bir enzimin varlnn
gsterilmesi gerekiyordu.
1959da baz aratrclar, birbirlerinden bamsz olarak,
san karacierinde byle bir molekln bulunduunu
saptadlar.
RNA polimeraz olarak adlandrlan enzim, DNA
polimerazla ayn genel substratlara gereksinim
duymaktadr.
42
RNA polimeraz, RNA sentezini

ynlendirir
En nemli fark, substrat nkleotitlerde deoksiriboz yerine
riboz ekerinin bulunmasdr.
DNA polimerazn aksine, sentezin balatlmas iin primer
gerekli deildir.
43
Promotorlar, kalba balanma ve

sigma alt birim
Transkripsiyon sonucu, DNA ikili sarmalnn zincirlerinden
biri zerindeki bir blgeye komplementer olan tek zincirli
RNA molekl sentezlenir.
Birinci basamak, kalba balanma basama olarak
tanmlanr.
Bakteride bu ilk balanma, RNA polimerazn sigma alt
biriminin promotor denilen zgl DNA dizilerini tanmasyla
gerekleir.
44

sigma alt birim
Promotor blge, genin transkripsiyonunun balang
noktasna gre daha yukarda yani 5- ksmda yer
almaktadr.
Enzim, promotor blgeyi tanyana kadar belli bir
uzunluktaki DNA boyunca keif yapmaktadr.
Sonuta enzim, 40 nkleotidi transkripsiyonun balang
noktasndan yukarda yer alan 60 nkleotidlik bir blgeye
balanmaktadr.
45

sigma alt birim
Enzim balanmas gerekletikten sonra, sarmal bu
blgede denatre olur.
Bylece DNA kalb enzimin almasna msait duruma
gelir.
Transkripsiyonun balad bu noktaya transkripsiyon
balang blgesi denir.
46
Promotor diziler
Bu diziler, transkripsiyonun balama etkinliini idare
ederler.
Bakterilerde transkripsiyonun hzn yneten hem gl
hem de zayf promotorlar tespit edilmitir.
47
Promotor diziler
Promotor dizisindeki mutasyonlar, gen ifadesinin
balamasna, etkinliinin azalmasna ya da artmasna
neden olabilir.
Promotor ve RNA polimeraz arasndaki iliki transkripsiyonu
ynetmektedir.
48
Promotor-enzim etkileimi:
konsensus diziler
Bunlar ayn organizmann farkl genlerinde ya da birbirine
yakn organizmalarn bir ya da daha fazla geninde
bulunan, benzer (homolog) dizilerdir.
49
konsensus diziler
Bakteriyel promotorlarda bu tip iki dizi bulunmutur.
Birincisi, transkripsiyonun balang noktasnn 10 nkleotit
yukarsnda yer alan TATAAT dizisidir.
Dieri, transkripsiyon balang noktasnn 35 nkleotit
yukarsnda bulunan TTGACA dizisidir.
50
konsensus diziler
Bu dizilere cis-etkili elementler denir.
Buradaki cis terimi organik kimyadaki isimlendirmeden
alnmtr ve dier fonksiyonel gruplara gre yannda ya
da ayn tarafta anlamna gelmektedir.
51
konsensus diziler
Bu terimin tersi transtr ve dier fonksiyonel gruplara gre
apraz konumda (karsnda) anlamndadr.
Bu durumda molekler genetikte, cis-elementler genin
iinde ayn DNA moleklndeki bitiik ksmlardr.
Aksine trans-akting faktrler ise DNA elementlerine
balanan molekllerdir.
52
konsensus diziler
karyotik genlerin ounda -10 blgesindekine benzer bir
konsensus dizi tanmlanmtr.
Bu dizi adenin ve timince zengin olduu iin TATA kutusu
olarak adlandrlr.
53
Deiken gen ifadesi

RNA polimerazn farkl promotorlara balanma derecesi
olduka deiiklik gstermektedir.
Bu durum deiken gen ifadesine yol aar.
Bunun, promotor dizilerindeki farkllklardan kaynakland
dnlmektedir.
54
Sigma alt birimi

Bakteriyel genlerin ounun promotorlar sigma alt birimini
tanmaktadr.
Ancak, E. colide RNA polimerazn zgn sigma alt
birimlerini ieren eitli formlar vardr.
Bu formlar deiik promotor dizilerini tanr ve
transkripsiyona balama zgll salar.
55
RNA sentezinin balamas, uzamas ve

sonlanmas
RNA polimeraz, promotoru tanyp balandktan sonra
DNA kalp zincirinin balang noktasndaki ilk nkleotide
komplementer olan ilk 5-ribonkleozit trifosfatn
taklmasn gerekletirerek, sentezin balama basaman
katalizler.
56
57

sonlanmas
Enzimin primer gereksinimi yoktur.
RNA polimerizasyonu, bir sonraki komplementer
ribonkleotidin girmesi ve bir ncekine fosfodiester ba
ile balanmas eklinde meydana gelir.
Bu ilem 5-3 ynne doru devam eder.
Bylece zincirleri birbirine antiparalel, 8 blik geici bir
DNA/RNA dubleksi yaratlm olur.
58

sonlanmas
Traskripsiyon sonucunda sentezlenen RNA molekl,
genin kalp zincirini temsil eden DNA dizisine tamamen
komplementerdir.
Kalp zincirde nerede A, T, C ya da G varsa, RNA
moleklne srasyla bunlarn komplementeri olan U, A, G
ya da C nkleotidleri yer alr.
59

sonlanmas
Sonuta hcredeki btn proteinlerin sentezi iin gerekli
bilgi bu tr RNA moleklleri tarafndan salanr.
Bakterilerde, protein rnleri ayn metabolik yolda yer
alan gen gruplarnn, kromozom zerinde ounlukla
birlikte kmeler oluturduunu da belirtmek gerekir.
Bylesi durumlarn ounda, genler art arda sralanr ve
son gen dnda dierleri, transkripsiyonu sonlandran
sinyalleri iermez.
60

sonlanmas
Bu durumda, transkripsiyon sonucunda birden fazla
proteini ifreleyen byk bir mRNA molekl ortaya kar.
Bakteri ve faj genleri gemiten bu yana sistron olarak
adlandrld iin bu RNAya polisistronik mRNA denir.
61

sonlanmas
Bu ekilde kopyalanan gen rnlerinin hepsi ayn anda
gerekli olduu iin bu durum, genetik bilginin
transkripsiyonu ve translasyonu iin etkin bir yoldur.
Kural olarak karyotlarda monosistronik mRNAlar bulunur.
62
karyotlarda transkripsiyon farkldr

karyotik transkripsiyon ekirdekte meydana gelir ve
(3) ayr RNA polimeraz tarafndan ynlendirilir.
Prokaryotlarn aksine karyotlarda RNA kopyas
transkripsiyon tamamlanmadan ribozomla iliki kurmaz.
mRNAnn, translasyon iin ekirdekten stoplazmaya
tanmas gerekir.
63

karyotik genlerin transkripsiyonunun balamas iin
nkleozomun gevemesi (kromatin iplik-protein birliktelii)
ve kromatin ipliklerinin ayrlmas gerekir.
Bylelikle DNA, RNA polimeraz ve dier dzenleyici
proteinler tarafndan ulalabilir hale gelir.
64

Transkripsiyonun balamas ve dzenlenmesi iin,
DNAnn yukar blgesindeki cis-akting DNA dizileri ile
Transkripsiyonun balamas ve uyarlmasnda grev alan
trans-akting protein faktrleri arasnda
youn ve karmak ilikilerin kurulmas gerekir.
65

Bu molekllerin sadece %25 kadar mRNAya evrilir.
mRNAya evrilenlerde, ribonkleotid dizilerinin olduka
nemli bir miktar kesilip kartlr.
Geri kalan paralar ekirdekten tanmadan ve
translasyondan nce birletirilir.
Bu olaya splicing(kesip karma ve tekrar birletirme) ad
verilir.
66
karyotlarda transkripsiyonun
balamas
karyotlarda deiik tip genlerin transkripsiyonunu
gerekletiren tip zel RNA polimeraz bulunur.
Bunlarn her biri prokaryotik RNA polimerazdan daha
byk ve daha karmak yapdadr.
67
balamas
RNA polimeraz II aktivitesi, hem genin iindeki cis-akting
elementler hem de bu DNA elementlerine balanan
trans-akting faktrler tarafndan kontrol edilir.
Enzimin etkin bir biimde transkripsiyonu balatmasna
yardmc olan en az tane cis-akting DNA elementi
bulunur.
Bunlar; promotor, ko-promotor ve enhansr elementlerdir
(etki arttrc).
68
balamas
Btn karyotik genlerde bulunan Goldberg-Hogness ya
da TATA kutusu cis-akting ko-promotor elementlere bir
rnektir.
TATA kutusunun konumu, transkripsiyonun balad
nkleotidin pozisyonunu tayin eder.
69
balamas
karyotik promotorun bir parasn oluturan dier bir cisakting DNA dizisi CAAT kutusudur.
CAAT kutusu ile beraber dzenleyici elementler
promotorun verimli almasn etkiler.
70
RNA polimerazn ilevi ile ilgili yeni

bulgular
Roger Kornberg ve arkadalar, mayadan elde ettikleri
RNA polimeraz zerinde ayrntl almalar yapmlardr.
Bu almalar transkripsiyon hakknda ok ayrntl bilgiler
vermitir.
Maya RNA polimeraz IIsi muazzam bir boyutlu
kompleks oluturmaktadr.
71

bulgular
Kopyalanacak olan DNA sarmalnn promotor blgesi,
enzimin iki byk alt birimi arasnda oluan art ykl
yara yerleir.
Alt birimler, bir ift eneyi andran bir yap oluturur.
72

bulgular
DNA ile iliki kurmadan nce ene aktr.
DNA ile iliki kurduunda ise, ksmen kapanarak
transkripsiyonun balangcnda sarmal emniyet altna alr.
Enzimin bu balantda rol alan kritik blgesi kska olarak
adlandrlr.
73
Baasrz transkripsiyon
Kska tarafndan emniyete alnan DNA kalp zinciri,
enzimin aktif merkezine yakn bir blgeden itibaren
almaya balar.
Ancak kompleksin tm dayankszdr.
Yalnz birka ribonkleotid ilavesinden sonra transkripsiyon
ounlukla son bulur.
Bu srece baarsz transkripsiyon ad verilir.
74
Baasrz transkripsiyon
Bu ilem, 11 ribonkleotidlik dayankl bir DNARNA hibridi
oluana kadar birka kez tekrarlanr.
Bu yap olutuktan sonra kompleks dayankllk kazanr ve
RNA transkripti kararl bir biimde uzamaya devam eder.
75
Transkripsiyonun devam
Transkripsiyonun devam srasnda enzim, DNA zerinde
hareket eder.
lk sentezlenen DNA enzimin iindeki bir oluktan geerek
stte ve arkada kapak olarak adlandrlan bir yapdan
dar kar.
Enzimin altnda, gzenek (por) denilen baka bir alan
daha tanmlanmtr.
76
Transkripsiyonun sonlanmas
Bu alan RNA bazlarnn komplekse giri yapmasn salar.
Transkripsiyon sonunda DNAda sonlanma sinyalini
tayan ksma gelinir.
Kompleks bir kez daha dayanksz hale geer.
Kska alr, transkripsiyon sona ererken DNA ve RNA
enzimden ayrlr.
Bu ekilde, transkripsiyon modelini oluturan dng
tamamlanm olur.
77
Heterojen ekirdek RNAsnn

ilenmesi
DNAdaki baz dizisi nce bir mRNA dizisi eklinde
kopyalanr.
Prokaryotlarda daha sonra bu mRNA dizisinin, genetik
ifreye gre, amino asit dizileri eklinde dorudan
translasyonu salanr.
Bunun aksine karyotlardaki mRNA, translasyona katlmak
iin stoplazmaya gemeden nce karmak bir ilemden
geer.
78
79
Heterojen ekirdek RNAsnn

ilenmesi
karyotik RNA transkriptlerinin mRNA olmalar yolundaki
ilk transkripsiyon sonras deiiklik (post-transkripsiyonel
modifikasyon), bu molekllerin 5 ucuna 7 metil guanozin
apka yapsnn taklmasdr.
Transkript henz tamamlanmadan taklan bu apka
yaps, muhtemelen molekln 5ucunu nkleazlara kar
korumaktadr.
80
karyotik genler kesintilidir

Aratrmaclar, karyotik genlerde amino asitlere
dntrlmeyen dahili (internal) baz nkleotid dizilerinin
varln kantlamlardr.
Bu diziler, ilkin RNA transkriptinde bulunmakta, ancak,
mRNAnn translasyonundan nce yapdan
uzaklatrlmaktadr.
Bu tip nkleotit paralarna araya giren diziler denir ve
yapsnda bu dizileri ieren genler de paral (split) genler
olarak bilinir.
81
karyotik genler kesintilidir

Son halini alm olgun mRNA rnnde bulunmayan bu
diziler intronlar olarak adlandrlr.
mRNAda kalan ve ifade edilen DNA dizilerine ise ekzon
denir.
82
Splicing (kes-kar)
Splicing terimi, kesip karma ilemiyle intronlardaki
ribonkleotid dizilerinin uzaklatrlmas ve ekzonlarn
birletirilmesi anlamna gelmektedir.
Bu gne kadar karyotik genlerin ounun intron ierdii
gsterilmitir.
lk intronlar, fare ve tavan beta-globin genlerinde
tanmlanmtr.
83
84
Splicing (kes-kar)
Tm memelilerin incelenen beta-globin genlerinde
benzer intronlar bulunmutur.
ntron iermeyen ok az karyatik gen vardr.
85
Splicing (kes-kar)
86
Splicing (kes-kar)
Olgun mRNA'da hata olmamas iin, kesip-karma ve
birletirmenin olaanst dorulukta gereklemesi
gerekir.
Bilinen en uzun insan geni olan distrofin geninin %1'den
daha az bir ksm mRNA'da kalr.
87
stisnalar !!!
Histon ve interferon genlerinde intron bulunmaz.
88
Splicing mekanizmalar:
Otokatalitik RNAlar
Baz RNAlarn intronlarnn karlmalar iin ayr bir bileen
gerekmemektedir.
Bu artc bulu Thomas Cech ve arkadalar tarafndan
silli protozoa Tetrahymena ile yaplan almalarda
ortaya kmtr.
89
Splicing mekanizmalar:
Otokatalitik RNAlar
Kendi kes-kar ilemlerini
yapabilen bu RNA'lar
otokatalitik zellie
sahiptirler ve ribozimler
olarak adlandrlrlar.
90
Splicosome
ntronlarda bulunan konsensus
diziler, kes-kar ilemi iin gerekli
olan moleklleri bu blgelere
ekerler.
Splicosome olarak adlandrlan bu
kompleks maya ve memeli hcre
ztlerinde tanmlanmtr.
91
RNAnn dzeltilmesi (RNA editing)

1980lerin sonralarna doru, RNAnn transikripsiyon
sonras ilenmesinin ilgin ve beklenmedik ekli
bulunmutur.
RNA editing olarak adlandrlan bu srete, ncl
mRNAnn nkleotit dizisi, translasyondan nce deisiklie
uramaktadr.
92

almalar, balca iki tip RNA editing zerinde
younlamtr:
Substitsyon: Mevcut RNA bazlar ile baka RNA bazlarnn
yer deitirmesi.
nsersiyon/Delesyon: Nkleotid ekleme karma.
Substitsyon eklinde RNA editing, mitokondri ve

kloroplast RNAlarnda ok yaygndr.
93

Physarum polycephalum, mitokondri mRNAlarnda hem
substitsyon hem de insersiyon/delesyon dzeltme
ilemleri uygulanr.
Afrika uyku hastalna neden olan Trypanosoma paraziti
ve yakn trler, mitokondriyel RNAlarnda insersiyon/
delesyon mekanizmasn yaygn olarak kullanrlar.
94
RNAnn dzeltilmesi (APO B)

Substitsyon eklinde dzeltmenin en iyi alld rnekler,
memelilerde ekirdekte sentezlenen mRNA
transkriptleridir.
Apolipoprotein Bnin ( APO B ) tek bir gen tarafndan
ifrelenen uzun ve ksa formlar bulunur.
95
RNAnn dzeltilmesi (APO B)

nsan barsak hcrelerindeki APO B mRNAsnn dzeltme
ileminde, tek bir C-U deiiklii glutamini kodlayan CAA
kodonunu UAA (dur) kodonuna dntrr.
Polipetidin, genomik olarak ifrelenen uzunluunun
yaklak yarsnda sonlanmasnda neden olur.
96
RNAnn dzeltilmesi (glutamat

reseptr kanallar)
Memeli beyin dokusundaki glutamat reseptr kanallarn
oluturan alt birimlerinin sentezi de, RNA dzeltme
ileminden etkilenmektedir.
ncl mRNAlardaki adenozim (A), translasyondan nce
inozin eklinde dzeltilir.
97
Transkripsiyon elektron mikroskobu ile

grntlenmitir
Sonraki slayta baknz !
98
99

13 Genetik Sifre Ve Transkr

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

13 Genetik Sifre Ve Transkr

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Prof. Dr.

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

ifrenin l (triplet) doas

Prof. Dr. Bekta TEPE

l yapya ait ilk deneyler

Prof. Dr. Bekta TEPE

ifrenin st ste akmayan doas

Prof. Dr. Bekta TEPE

ifrenin st ste akmayan doas

Crick, translasyon srasnda adaptr molekllerin

Prof. Dr. Bekta TEPE

ifrenin duraksamaz ve dejenere

Prof. Dr. Bekta TEPE

DNAnn ifresi zlyor !

Prof. Dr. Bekta TEPE

In vitro polipeptid sentezi

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Dzenli genetik ifre

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Genetik ifrenin dorulan

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Prof. Dr. Bekta TEPE

Protein sentezinde mRNAnn varl

Prof. Dr. Bekta TEPE

Protein sentezinde mRNAnn varl

Prof. Dr. Bekta TEPE

Protein sentezinde mRNAnn varl

Prof. Dr. Bekta TEPE

Protein sentezinde mRNAnn varl

Prof. Dr. Bekta TEPE

Protein sentezinde mRNAnn varl

Prof. Dr. Bekta TEPE

Protein sentezinde mRNAnn varl

Prof. Dr. Bekta TEPE

Ribozomlarn protein sentezinde

Prof. Dr. Bekta TEPE

Ribozomlarn protein sentezinde

Prof. Dr. Bekta TEPE

RNA polimeraz, RNA sentezini

Prof. Dr. Bekta TEPE

RNA polimeraz, RNA sentezini

Prof. Dr. Bekta TEPE