12/11/2014

Pengesanan/Siasatan Geofizik Untuk

Subpermukaan Cetek (shallow subsurface)

Terdapat pelbagai kaedah pengesanan/siasatan geofizik untuk

subpermukaan cetek.

Kelebihannya - Kaedah-kaedah tersebut bersifat non-intrusive atau

non-destructive

Pengesanan tidak mengganggu objek/struktur yang dikesan.

Selamat serta menjimatkan.

Pemilihan kaedah bergantung kepada pelbagai aspek (antaranya

kedalaman, saiz/struktur, keadaan tanah, logam/bukan logam).

Berkemungkinan lebih dari satu kaedah diperlukan untuk satu tujuan.

Kedalaman < 50 meter, dua kaedah sering dan sesuai digunakan:

1) Ground Penetrating Radar (GPR).
2) Electromagnetic Detection.

12/11/2014

Pengesanan/Siasatan Geofizik Untuk

Subpermukaan Cetek (shallow subsurface)

Electromagnetic Detection - Mengesan objek yang berkeupayaan

mengalirkan elektrik melalui induksi elektromagnetik.

Ground Penetrating Radar (GPR) Mengesan semua objek melalui

pantulan gelombang elektromagnetik.

Geophysical methods and their main application (Reynolds, 2000)

Geophysical Method

Dependent physical
property

Gravity

Density

Magnetic

Susceptibility

Seismic refraction

Elastic moduli, density

Seismic reflection

Elastic moduli, density

Resistivity

Resistivity

Spontaneous potential

Potential differences

Induced polarization

Resistivity,
capacitance

Electromagnetic (EM)

Conductance,
inductance

EM - VLF

Conductance,
inductance

EM - Ground
penetrating radar

Permittivity,
conductivity

Magneto-telluric

Resistivity

m
m

10

P : primary methods, s : secondary methods, m : may be used but not the best, : unsuitable
1. Hydrocarbon exploration (coal, oil, gas)
2. Regional geologic study (>100s km2)
3. Exploration/development of mineral deposits
4. Engineering site investigations
5. Hydrogeological investigations

6. Detection of subsurface cavities

7. Mapping leachate and contamination plumes
8. Location of buried metallic objects
9. Archaeogeophysics
10. Forensic geophysics
(dari Bengkel Shallow Subsurface Investigation, ISM-USM Nov. 2006)

12/11/2014

Electromagnetic Detection

Subsite Electronic Locator 950 yang diguna di SPU, JUPEM

Ground Penetrating Radar

Latihan GPR untuk kakitangan SPU oleh MAL GeoScience menggunakan MAL RAMAC GPR

12/11/2014

Apakah Dia Ground Penetrating Radar (GPR)?

Salah satu teknik/peralatan pengesanan menggunakan RADAR

(RAdio Detection And Ranging).

Dikenali juga antaranya sebagai Georadar, Ground Probing radar,

Subsurface Radar, Impulse Radar, Earth Sounding Radar.

Menggunakan gelombang elektromagnetik (radio) berfrekuensi tinggi

(biasanya 1 ke 1500 MHz) yang akan bersifat seismos (seismic) atau
akustik di dalam bumi.

Memancarkan letusan pendek gelombang radio ke dalam medium

/bumi dan merekodkan tempoh waktu gelombang terpantul (dari
berbagai objek/struktur) diterima.

Hanya sebahagian dipantulkan. Yang lain akan terpesong /terselerak

atau menusuk terus di dalam bumi.

Konsep seperti Fish Finder. Fish Finder menggunakan bunyi

manakala GPR menggunakan radio.

Sejarah GPR

Konsep GPR telah bermula seawal tahun 1929 di Austria dalam

menentukan kedalaman glasier tetapi tiada perkembangan
selanjutnya.

Penggunaan meluas hanya dalam 3 dekad yang lepas tetapi khusus

untuk kajian saintifik.

Mula dikomersilkan oleh Geophysical Survey Systems Inc. (GSSI)

dalam tahun 1972. GPR komersil pada mulanya bulky, mahal dan
sukar untuk diguna.

Era 80an adalah di mana GPR mula dikeluarkan berbentuk digital dan
peralatannya menjadi semakin kecil dan efisien.

90an, iaitu dekad electronik miniatur & komputer peribadi telah

mengubah produk GPR sehingga menjadi mudah diguna & ke oneman systems.

12/11/2014

Sejarah GPR

Perkembangan pesat GPR di tahun-tahun kebelakangan disebabkan

GPR telah menjadi multi purpose technique dan mula diguna olah lainlain profesion.

Archeology

Asphalt
Thickness

Borehole

Bridge Deck

Building
Assessment

Concrete

Contaminated
Soil

Earth Dam

Environmental

Forensic

Geophysical

Moisture
Assessment

Rail Track

Remote Sensing

Road

Snow Thickness

Soil
Classification

Trunk Condition Tunnel Detection

Utility

Apakah Yang Dikesan oleh GPR?

GPR tidak menunjukkan imej objek yang dikesan.

GPR menunjukkan amplitud gelombang terpantul apabila gelombang

dipancar melalui dua permukaan/objek yang berbeza sifat pengaliran
elektriknya (ketelusan dielektrik).

Dua objek yang kontras ketelusan dielektriknya akan memberi isyarat

yang jelas (air/konkrit, keluli/pasir) manakala jika ketelusan dielektrik
lebih kurang sama, isyarat yang lemah didapati (batu/konkrit).

Pancaran GPR berbentuk kon. Objek mula dikesan sebelum GPR

berada di atasnya. Pengesanan awal menunjukkan objek lebih dalam
& kedalamannya akan berkurangan semakin GPR menghampiri
kedudukan tepat di atasnya.

Objek silinder (paip, konduit) berkedudukan melintang ke arah laluan

GPR akan menunjukkan imej berbentuk hiperbola.

12/11/2014

Apakah Yang Dikesan oleh GPR?

Disebabkan GPR tidak menunjukkan imej sebenar objek, tafsiran ke

atas hasil pengesanan memerlukan kakitangan yang berpengalaman
serta maklumat tambahan lain.

Antena
Permukaan Bumi

Nota Kaki
(footprint)

Nota Kaki dan Kon Tenaga Pancaran Radar

Pemancar

Penerima

Pemproses

Paparan

Antena GPR

Objek dikesan

Prinsip asas GPR

(dari No Dig 2002)

12/11/2014

Perolehan

Pemprosesan

Arah pengesanan

X-N

X-N . X-1 X0 X1 . XN

X0

XN
d0

Antena

d-1
.

d-N

d0

d1

dN
d-N

dN

Objek tertimbus

Bagaimana sasaran dikesan oleh GPR

(dari No Dig 2002)

Pemprosesan

Peta Radar

X-N . X-1 X0 X1 . XN
d0
.

d-N

d-1

d1

dN

Bagaimana sasaran dikesan oleh GPR

(dari No Dig 2002)

12/11/2014

Contoh output dari GPR

GPR Tipikal

MAL RAMAC GPR

12/11/2014

Berapakah Kedalaman Pengesanan

Menggunakan GPR?

Kedalaman pengesanan GPR bergantung kepada frekuensi antena

yang diguna serta jenis tanah di persekitaran.

Tujuan kerja pengesanan akan menentukan pemilihan antena.

Frekuensi semakin rendah membolehkan pengesanan yang lebih

dalam disebabkan jarak gelombang yang semakin panjang.

Frekuensi rendah, resolusi pengesanan juga rendah kerana

gelombang akan melepasi objek kecil tanpa mengesannya.

Frekuensi Rendah = Resolusi Rendah = Pengesanan Lebih Dalam

Berapakah Kedalaman Pengesanan

Menggunakan GPR?
Frekuensi Tengah
Antena (MHz)
25
50
100
200
250
500
800
1000
1200
1600
2000

Resolusi
Jejari (cm)
100
50
25
12.5
10
5
3
2.5
2.1
1.6
1.3

Penembusan
Kedalaman Maksimum (m)
50
40
25
12
8
6
2.5
1.5
1
0.5
0.4

Nilai ini berubah mengikut keadaan tanah dan perlu diguna dengan teliti.
(dari nota latihan RAMAC GPR oleh MAL GeoScience di SPU, JUPEM)

12/11/2014

Berapakah Kedalaman Pengesanan

Menggunakan GPR?
Antara penggunaan antena serta jenis aplikasi pengesanan yang disaran
oleh Geophysical Survey Systems Inc. (GSSI)

Julat
Kedalaman
(anggaran)

Antena
Pilihan
Utama

Antena
Pilihan
Kedua

Aplikasi Berkaitan

0 - 0.5 m

1600 MHz

900 MHz

Structural Concrete,
Roadways, Bridge Decks,

0-1m

900 MHz

400 MHz

Concrete, Shallow Soils,

Archaeology

0-4m

400 MHz

200 MHz

Shallow Geology, Utilities,

UST's, Archaeology

0-9m

200 MHz

100 MHz

Geology, Environmental,
Utility, Archaeology

0 - 30 m

100 MHz

40 MHz

Geologic Profiling
(dari webpage GSSI - What is GPR: A Short Description)

Berapakah Kedalaman Pengesanan

Menggunakan GPR?
Bagi pengukuran pepasangan utiliti bawah tanah, beberapa pengeluar
peralatan GPR yang lain menawarkan antena seperti berikut:

MAL GeoScience, Sweden

: 500 Mhz & 250 Mhz

Ingegneria dei Sistemi S.p.A (IDS), Itali

: 600 Mhz & 200 Mhz

: 700 Mhz & 250 Mhz

Sensors & Software Inc., Canada

: 500 MHz & 250 MHz

10

12/11/2014

Apakah Yang Menghadkan /Mengganggu

Pengesanan GPR?
GPR tidak seperti radar biasa yang diguna di atas bumi. Medium radar
biasa ialah udara dan perubahan kandungannya tidak memberi kesan
ketara. Medium bagi isyarat GPR sentiasa berubah.

Kekonduksian elektrik tanah/medium di tempat pengesanan memberi

kesan kepada prestasi GPR.

Kelembapan tanah/medium yang mengandungi berbagai jenis garam

mineral akan meningkat kekonduksian.

Jika kekonduksian tinggi, atenuasi (pelemahan) kepada isyarat radar

akan menghadkan kedalaman pengesanan.

Tanah liat akan menyerap radar dengan banyak disebabkan sifat asal
struktur molekul ioniknya. Bagi kawasan tanah liat yang basah,
pengesanan kadangkala hanya setakat 1-2 meter walaupun tenaga
pancaran ditingkatkan.

Apakah Yang Menghadkan /Mengganggu

Pengesanan GPR?
Beamwidth antena tidak dapat dibuat tirus. Bentuknya yang lebar tidak
berkebolehan untuk membezakan objek yang berkedudukan rapat.

Kehadiran objek-objek asing lain yang amat berdekatan akan

menyelerakkan gelombang dan menyebabkan pentafsiran sukar
dibuat.

Penggunaan peparit konkrit (concrete trench) akan membuat GPR

lebih mengesan dinding peparit dari kabel/paip di dalamnya.

11

12/11/2014

Apakah Keperluan Utama Bagi Sesuatu Kerja

Pengesanan berhasil?

Jenis objek/struktur yang akan dikesan perlu ditetapkan dahulu.

Bagi pengukuran pepasangan utiliti, maklumat standard paip

/konduit /voltan yang digunakan akan memudahkan tugas
mengenalpasti di lapangan serta pentafsiran pengesanan.

Membuat anggaran yang baik terhadap jenis tanah di kawasan

pengesanan bagi menentukan halaju gelombang.

Cerapan visual kepada kesinambungan objek di atas bumi, di lurang

(manhole) bagi mendapat bukti nyata.

Lukisan rekabentuk /susunatur asal pepasangan dari pelbagai agensi

untuk membantu menentukan jajaran, saiz serta kepadatan
pepasangan di kawasan pengesanan.

Operator yang berpengalaman bagi pengesanan di lapangan serta

tugas pentafsiran.

Konfigurasi Penggunaan GPR

Point-to-point

menggunakan GPR mudah alih.

Cart-mounted

untuk mengesan kawasan rata serta luas.

Borehole radar

digunakan di lubang gerek (borehole)

Mod (Mode) Pengesanan

Monostatic

Pemancar dan penerima dikedudukan yang sama.

Bistatic

Pemancar dan penerima dikedudukan berjauhan.

12

12/11/2014

Tx - Pemancar Rx - Penerima

Teknik GPR Untuk Borehole

Tx

Rx

Tomographic Analysis

Reflection Profiling

Sasaran

Tx
Rx
Sasaran

Rx
Tx

Vertical Radar Profiling

Sasaran

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

3d-Radar AS Ultra-Wideband Antenna Array

Untuk pemetaan utiliti 3D bagi kawasan luas, pemeriksaan runaway/taxiway lapangan terbang serta
jalanraya.

13

12/11/2014

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

GSSI RoadScan System

Untuk pemeriksaan turapan jalanraya.

GSSI TerraVision
Untuk pemetaan utiliti 3D pantas,
Arkeologi, high-speed airport runaway
/taxiway inspection.

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

IDS Detector Duo

Untuk utiliti, arkeologi
dan geologi.

PipeHawk II
Untuk utiliti, arkeologi dan
geologi.

IDS RIS MF
Untuk utiliti, arkeologi dan
geologi.

14

12/11/2014

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

GSSI UtilityScan
Untuk utiliti, arkeologi dan geologi.

Sensors & Software Inc. Noggin SmartCart

Untuk utiliti, arkeologi dan geologi.

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

Sensors & Software Inc. Noggin

SmartHandle
Untuk forensik, binaan dan
utiliti.

Sensors & Software Inc. Noggin

pulseEKKO PRO - Bistatic Hand Tow
Configuration
Untuk utiliti, geology, arkeologi dan
utiliti.

15

12/11/2014

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

MAL RAMAC 1.6 GHz

Untuk konkrit, forensic & lain-lain
pengesanan beresolusi tinggi.

Sensors & Software Inc. Noggin Rock

Untuk konkrit, batu-batuan, kawasan kedudukan
sukar.

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

MAL RAMAC 1.0 GHz

Untuk konkrit, forensic & lain-lain
pengesanan beresolusi tinggi.

16

12/11/2014

Pelbagai Produk GPR & Kegunaannya

MAL RAMAC Unshielded Antenna

Untuk utiliti dalam, penentuan batuan
dasar & rongga.
Sensors & Software Inc. Noggin pulseEKKO PRO
Untuk pemeriksaan kontaminasi.

Silap GPR ni !!

17