Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
DOCTYPE html>
<html lang="en">
<!-- __ _ _ _ __| |_ (_)__ _____
/ _` | '_/ _| ' \| |\ V / -_)
\__,_|_| \__|_||_|_| \_/\___| -->
<head>
<title>Full text of "Kraljevina Srbija"</title>
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0"/
>
<script>window.archive_setup=[]</script>
<script src="//archive.org/includes/jquery-1.10.2.min.js?v1.10.2" type="
text/javascript"></script>
<script src="//archive.org/includes/analytics.js?v=222bd1c" type="text/javas
cript"></script>
<script src="//archive.org/includes/bootstrap.min.js?v3.0.0" type="text/java
script"></script>
<script src="https://archive.org/includes/node_modules/react/dist/react.js?v
15.1.0" type="text/javascript"></script>
<script src="https://archive.org/includes/node_modules/react-dom/dist/reactdom.js?v15.1.0" type="text/javascript"></script>
<script src="https://archive.org/includes/archive.min.js?v=222bd1c" type="te
xt/javascript"></script>
<link href="//archive.org/includes/archive.min.css?v=222bd1c" rel="styleshee
t" type="text/css"/>
<link rel="SHORTCUT ICON" href="https://archive.org/images/glogo.jpg"/>
</head>
<body class="navia ">
<a href="#maincontent" class="hidden-for-screen-readers">Skip to main conten
t</a>
<!-- Wraps all page content -->
<div id="wrap">
<div id="navwrap1">
<div id="navwrap2">
<div id="nav-tophat" class="collapse">
<div class="row toprow web" style="max-width:1000px;margin:aut
o;">
<div class="col-xs-12">
<div class="wayback-txt">
Search the history of over 279 billion
<a style="display:inline" href="https://blog.archive.org/2016/10/23/defini
ng-web-pages-web-sites-and-web-captures/">web pages</a> on the Internet.
</div>
<div class="roundbox7 wayback-main">
<div class="row">
<div class="col-sm-6" style="padding-left:0; padding-r
ight:0;">
<a style="padding-bottom:0" href="https://archive.or
g/web/"><img src="https://archive.org/images/WaybackLogoSmall.png" alt="Wayback
Machine"/></a>
</div>
<div class="col-sm-6" style="padding-top:13px;">
<form style="position:relative;">
<span class="iconochive-search" aria-hidden="true
"></span><span class="sr-only">search</span>
<label
for="nav-wb-url" class="sr-only">Search the Wayback Machine</label>
<input id="nav-wb-url" class="form-control input-s
m roundbox20" type="text" placeholder="enter URL or keywords" name="url" onclick
="$(this).css('padding-left','').parent().find('.iconochive-search').hide()" aut
ocomplete="off"/>
</form>
</div>
</div><!--/.row-->
</div><!--/.wayback-main-->
</div>
</div><!--./row-->
<div class="row toprow fivecolumns texts">
<div class="col-sm-2 col-xs-7 col-sm-p
ush-4">
<div class="linx">
<h5>Featured</h5>
<a href="https://archive.org/details/texts"><span cl
ass="iconochive-texts" aria-hidden="true"></span><span class="sr-only">texts</s
pan> All Texts</a>
<a href="https://archive.org/search.php?query=mediat
ype:texts&sort=-publicdate"><span class="iconochive-latest" aria-hidden="true">
</span><span class="sr-only">latest</span> This Just In</a>
<a href="https://archi
ve.org/details/smithsonian" title="Smithsonian Libraries">Smithsonian Libraries<
/a>
<a href="https://ar
chive.org/details/fedlink" title="FEDLINK (US)">FEDLINK (US)</a>
<a href="https://archive.org/details/g
enealogy" title="Genealogy">Genealogy</a>
<a href="https://archive.org/details/lincolncollection" title
="Lincoln Collection">Lincoln Collection</a>
<a href="https://archive.org/details/additional_collection
s" title="Additional Collections">Additional Collections</a>
</div>
</div><!--/.col-sm-2-->
<div class="col-sm-2 col-xs-5 col-sm-p
ull-2">
<div class="widgets">
<center class="items_list"><div class="items_list_im
g"><a href="https://archive.org/details/texts"><img class=" clipW clipH" src="ht
tps://archive.org/services/img/texts" style="height:180px"></a></div><a class="s
tealth boxy-label" href="https://archive.org/details/texts">eBooks & Texts</
a></center>
</div><!--/.widgets-->
</div><!--/.col-sm-2-->
<div class="col-sm-2 col-xs-7 col-sm-p
ush-2">
<div class="linx">
<h5>Top</h5>
<a href="https://archi
</div><!--/.col-sm-2-->
<div class="col-sm-2 col-xs-5 col-sm-p
ull-2">
<div class="widgets">
<center class="items_list"><div class="items_list_im
g"><a href="https://archive.org/details/internetarcade"><img class=" clipW" src=
"https://archive.org/services/img/internetarcade" style="height:64px;position:re
lative;left:-50px"></a></div><a class="stealth boxy-label" href="https://archive
.org/details/internetarcade">Internet Arcade</a></center>
</div><!--/.widgets-->
</div><!--/.col-sm-2-->
<div class="col-sm-2 col-xs-7 col-sm-p
ush-2">
<div class="linx">
<h5>Top</h5>
<a href="https://archi
ve.org/details/open_source_software" title="Community Software">Community Softwa
re</a>
<a href="https:/
/archive.org/details/softwarelibrary_msdos" title="MS-DOS">MS-DOS</a>
<a href="https://archive.org/deta
ils/apkarchive" title="APK">APK</a>
<a href="https://archive.org/details/softwaresites" title="Software
Sites">Software Sites</a>
<a href="https://archive.org/details/tucows" title="Tucows Software Library"
>Tucows Software Library</a>
<a href="https://archive.org/details/vintagesoftware" title="Vintage Softw
are">Vintage Software</a>
<a href="https://archive.org/details/vectrex" title="Vectrex">Vectrex</a>
</div>
</div><!--/.col-sm-2-->
<div class="col-sm-2 col-xs-5 col-sm-p
ull-4">
<div class="widgets">
<center class="items_list"><div class="items_list_im
g"><a href="https://archive.org/details/consolelivingroom"><img class=" clipW" s
rc="https://archive.org/services/img/consolelivingroom" style="height:127px"></a
></div><a class="stealth boxy-label" href="https://archive.org/details/consoleli
vingroom">Console Living Room</a></center>
</div><!--/.
widgets-->
</div><!--/.col-sm-2-->
<div class="col-sm-2 col-xs-7">
<div class="linx">
<h5 class="hidden-xs"> </h5>
<a href="https://archi
ve.org/details/atari_2600_library" title="Atari 2600">Atari 2600</a>
<a href="https://archive.org/detai
ls/library_magnavox_odyssey2" title="Magnavox Odyssey 2">Magnavox Odyssey 2</a>
<a href="https://archiv
e.org/details/bally_astrocade_library" title="Bally Astrocade">Bally Astrocade</
a>
<a href="https://arc
hive.org/details/softwarelibrary_zx_spectrum" title="ZX Spectrum">ZX Spectrum</a
>
<a href="https://arch
ive.org/details/sega_genesis_library" title="Sega Genesis">Sega Genesis</a>
<a href="https://archive.or
ull-4">
<div class="widgets">
<center class="items_list"><div class="items_list_im
g"><a href="https://archive.org/details/brooklynmuseum"><img class=" clipW clipH
" src="https://archive.org/services/img/brooklynmuseum" style="height:180px"></a
></div><a class="stealth boxy-label" href="https://archive.org/details/brooklynm
useum">Brooklyn Museum</a></center>
</div><!--/.widgets
-->
</div><!--/.col-sm-2-->
<div class="col-sm-2 col-xs-7">
<div class="linx">
<h5 class="hidden-xs"> </h5>
</div>
</div><!--/.col-sm-2-->
</div><!--/.row-->
</div><!--/#nav-tophat-->
org/searchresults.php" target="_top">
<label for="search-bar-2" class="sr-only">Search the Arc
hive</label>
<input id="search-bar-2" placeholder="Search" type="text
" name="search" value=""/>
<input type="submit" value="Search"/>
</form>
</div>
</li>
<li class="dropdown dropdown-ia pull-right">
<a id="glyphme" href="https://archive.org/donate" _target="top
" data-toggle="tooltip" data-placement="bottom" title="Donate"><img src="https:/
/archive.org/images/gift.png"></a>
<!-<a href="https://archive.org/donate" _target="top" data-toggle
="tooltip" data-placement="bottom" title="Donate" style="color:#fd8281 !importan
t"><span class="iconochive-heart" aria-hidden="true"></span><span class="sr-onl
y">heart</span></a>
-->
</li>
<li class="dropdown dropdown-ia pull-right">
<a href="https://archive.org/create" _target="top" data-toggle
="tooltip" data-placement="bottom" title="Upload"><span class="iconochive-upload
" aria-hidden="true"></span><span class="sr-only">upload</span></a>
</li>
<li class="dropdown dropdown-ia pull-right leftmost">
<a href="https://archive.org/account/login
.php" style="padding-right:0" _target="top"><span class="iconochive-person" ari
a-hidden="true"></span><span class="sr-only">person</span><span class="hidden-xs
-span">SIGN IN</span></a>
</li>
</ul>
</div><!--/.navbar-->
</div><!--#navwrap1-->
</div><!--#navwrap2-->
<!-- Begin page content -->
<div class="container container-ia">
<a name="maincontent" id="maincontent"></a>
<h1>
Full text of "<a href="/details/KraljevinaSrbija">Kraljevina Srbija</a>"
</h1>
<h2 class="pull-right">
<small><a href="/details/KraljevinaSrbija">See other formats</a></small>
</h2>
<br class="clearfix" clear="right"/>
<pre>
Uber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regal
en der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Biicher dieser Welt online verfiigbar gemacht
werden sollen, sorgfaltig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht uberdauert und kann nun offentlich zuganglich gema
cht werden. Ein offentlich zugangliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrech
ts abgelaufen ist. Ob ein Buch offentlich zuganglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Offentlich zugangliche Biicher sind unser
Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermogen dar, das haufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband ent
halten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erinnerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und wei
ter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nutzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in partner schaftlicher Zusammenarbeit offent
lich zugangliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zuganglich zu machen. Offentlich zugangliche Biicher gehoren der Offentlichkeit,
und wir sind nur ihre Hitter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfiigung stellen zu konne
n, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehoren technische Einschrankungen fii
r automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche f
iir Endanwender konzipiert und mochten, dass Sie diese
Dateien nur fiir personliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgen
dwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
liber maschinelle Ubersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche du
rchfiihren, in denen der Zugang zu Text in groBen Mengen
niitzlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fordern die Nutzung des offentl
ich zuganglichen Materials fiir diese Zwecke und konnen Ihnen
unter Umstanden helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Si
e in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information iiber
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material iiber Google Buchsuche
zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalitdt Unabhangig von Ihrem Verwendungszweck
mussen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ei
n Buch, das nach unserem Dafiirhalten fiir Nutzer in den USA
offentlich zuganglich ist, auch fiir Nutzer in anderen Landern offentlich zugang
lich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir konnen keine Beratung leisten, ob eine bestimm
te Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulassig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsu
che bedeutet, dass es in jeder Form und uberall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Fol
gen haben.
Uber Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren
und allgemein nutzbar und zuganglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Biicher dieser Welt zu entdecken, und unterstu
tzt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext konnen Sie im Internet unter http : //books . google . com
durchsuchen.
This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library s
helves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter th
e public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the
public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and know
ledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear
in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials an
d make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive,
so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on
automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by
individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to G
oogle's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a larg
e amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential
for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensurin
g that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States
, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country,
and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in G
oogle Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universal
ly accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audien
ces. You can search through the full text of this book on the web
at http : //books . google . com/|
HARVARD UNIVERSITY
LIBRARY
OF THE
PEABODY MUSEUM OF AMERICAN
ARCHAEOLOGY AND ETHNOLOGY
BOUGHT FROM
LEWIS SEAVER DIXON FUND
Fewkes Collection
Received
February 23 , 1946
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
KPAi)EBHHA CPBHJA
HOBM KPAJEBM
H. *&. MHJIH'B.EBH'E
y BEorPAAY
U1TAMIIA II H3AAH>E KP.-CPn. APJKABHE IUTAMIIAPHJE
1884:
Digitized by LjOCK?IC
s\uj ^As>.')i^-,
/\
?
*\-\
Digitized by LjOOQIC
-&*: ; .
Digitized by LjOCK?IC
VIII
BaMa, kojh uoKajacre r JR,e.ae-Ky./iy, h cTa^ocTe nanopeAO c ApyroBHMa CHHt>e.AHlieBHM ;
BaMa, ocBeTHHiiH Bn^OBa /^ana, kojh join He anpecTe po rpoda 06H.aHKeBa, a^n KOCTHMa cbojhm npoKpqacTe Hajnoy3,a,aHHJe ripe Ha Kocobo;
BaMa, jyHaqKH xpraauH cpncKora BacKpca, qnja
rpo(M>a 6eAeme AVy m o^Mopan cpncKe /i,p2KaBHe o()HOBe;
BaMa, He3HaHHMa, kojh Mpreu no^cehaTe wcme ^a y
Tpn nyTa Bor noMaate;
BaMa, kojh y3ecTe Ha ce CMpT, pp, ApyrHMa ocraHe
jkhbot ;
BaMa, kojh yMpecTe He3HaHH, A a K P 03 BeKOBe a&HBe
3HaHH h cpetiHH chhobh h yHyun Banra;
BaMa, jaw comaoBa, kojh ce He 3HaTe CBaKH no
cbom Ma^iOM ^hhhom HMeHy, a^H kojh keTe ce a B ^ Ka
3axeaAHu
M. T>. Mn/iMteBMti
Digitized by LjOOQIC
nPE^roBOP
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
XI
KPATKH
nPErjiEA cbhx bojeba y APyro m PATy
|
BpeMe 6oja j
7 4eKey6ap 1877
5 4eKeif6ap 1877
12 4 e eM6apl877
!i g i 1
MecTO tioja '- g ' 2 l a
u o ^
il 3 cu
li B , a j
CBeTH HaKoaa 4: 1 12
Ba6nHa I\iaBa 1 I
Eeaa Ila.iaHKa | 8 1 42
S 1
<
3
O (Q
p 1
KoMaHAaHTN
1 6 ' Ao6ap
1j Ao6ap
50.1 Ao6ap
6g 9 j Ao6ap
21 ! Ao6ap
rAHiua 4>paH>ah
r B. XpBaTOBuh j
Job. MapnoBiih b J
f B. XpBaTOBHh j
J. BOAUMapKOBBh j
B 'B. XpBaTOBHh 1
, Job. IIonoBuh |
12 13, 14 h 15
4eKe6ap 1877
Hnuiop, CyBOAo^
| 580
24 4 e K6M6ap 1877
25 4KeM6ap 1877
B
1 Janyap 1878
BwiaCOTHHUB 12 j
9
~6
33
5
791
3
242
CoKoaoBHua, KOA
Hobot IIa3apa .] ,
Il 11-iaHUHnua | .
(Be4orpaA<iHK) ji
Hflin H OKOAHHa 110
TeKiija (Ilyc. Pena) -
31
2
'i
98
8'
901;
3
296
Ao6ap
Ao6ap
Ao6ap
Ao6ap
Ao6ap
Ao6ap
1 Miuoin Mhaoj( Bah npo*ecop.
1 ^
Ct. 3ApaBKOBHh
26 4eKei6ap 1877
3 ao 28 4sk. 1877
8 Janyap 1878
8 h 9 JaHyap 1878
BeAHMapKOBBh, By- j
qoBiih, A>.HBaHOBHh'
Jby6a, HBaHOBHh
KonauiTHua u
rpAHABiia ]
Bpan>a n 0K04tiHa
LIIaJKOBau (y da6y)|
54
Hnh*op JoBaHoBah
Job. Be^HMapKOBnh
^la3ap JoBaHOBuh
la3ip JoBaHOBah
BCTH
18 n 19 Jan. 1878
19 JaHyap 1878
122
4!
228 350 Ao6ap
3 7 Ao6ap
20 JaHyap 1878
21 JaHyap 1878
IlIaJKOBau (y jla6y)
| MahHAOMHB \>
19
5
484
-| 39; 58
~"l ^32' 37||
Ao6ap
Ao6ap
~~ "1
CBera |
33|2025|2542||
12 4 eK ow6ap 1877
] a
1
25 h 26 Aett. 1877
&i 4 e KeM6ap 1877
, CaMOKOB
, CaMOKOB B COKO
% (naaHHHa)
> >
> *
14 111 41
12] 2| 19
"5 1 , 1; 39
IS' 49 57
11 JaHyap 1878
16 JaHyap 1878
17 JaHyap 1878
BCTB
BCTH
C/TCBaH Bhhuhkb
Mbaojko jleuijaHBH
18 JaHyap 1878
, h C640 MexaHa
j 10 17 19 JaHyap 1878
y CaMOKOB
49 25 311
22 Janyap 1878
42
I U
1] 345
HCTB
C b e r a
_
<Kt,i{\"
Be3 paaeHHKa nan
U,e/ioKynaH je r
l" ,u
2511
Digitized by LjOOQIC
Xll
H mejba, ue je ByKjia, 11 4y;KH0CT mh je 6n./ia, 4a HOBe
KpajeBe pa3M0TpHM h npoy^HM, Kauo 6hx Morao h k>hx onncaTH,
6ap OHano Kauo cy onncaHH OKpy3H y Kueoiceeunu CpSuju.
3a to caM ce kophctho CBauoM CA}m6euoM npHjiHKOM,
Koja 6h Me 04Be.aa y HOBe oupyre, Te caM oho (Vto6p4Hor BpeMeHa, uito 6m mh npeTHi^a^o npeKO CAym6eimx noaaoBa, Tpouiho Ha 36npaH>e rpa^e, Ha 3anHCHBaH>e CBera hito MOHce 6hth
04 KopncTH npn oiiHcy je4Hora npe4e^a.
OceM oiyntfJeHHx npn^Hua, ja caM h c3m, 04 CBoje Bo.*>e,
irponyTOBao y3 4ym h no npeKO HOBe KpajeBe Hauie.
Ha Taj Ha^HH, HMao caM pa40c neTH ce Ha Mnijyp, Bparay
T^By, KonpeH, Cto, ^eMepHHK, B^iacHHy, CTpemep, IJpHC BpxoBe, IlaTapHi^y, h TaKO pa3r^e4aTH y ijciom h Ha no ce HOBy
TeKOBHHy Hauie OTaij6HHe.
Ha cBaKOM cbom nyTy, a h HHa^e , 36npao caM rpa^y 3a
cnnc kojh noniTOBaHH ^HTajiai; Ga4 Beh HMa y pynaMa.
H3BeniTaje HCTopficKe nau 40ral>aJHMa y onpy3HMa hhihkom h nnpoTCKOM iipnao caM H3 H3Bopa ca cbhm noy34aHHx.
OcehaM Bp^o MH^iy 4yn^H0CT 4a ce toiuom 3axBa^HOinhy
04y>KHM cbhm npHJaTejbHMa h no3HammHMa kojh cy mh noMara^H y 36npaH>y rpafye 3a OBaj cnnc. Be3 H>nxoBor Ton^ior 043HBa ? ja He 6hx Morao HeKe 4e^ioBe obc KH>nre npe4CTaBHTH
OBaKe KaKH cy ca4a.
XBa^ia hm CBHMa h CBaKOMe!
Oco6nTy 3axBa^HOCT 4yryjeM CBOMe npajaTe^ty Benepa^y
Koctu C. IIporuRy, kojh ce je Ha CBaKO Moje nHTan>e 043HBao
CBaKa4 m pa40 h 6p30: OHaKO KaKO 40.AHKyje h nnnmeBy
jlhhhom npnjaTewi>y, h npocBeheHOMe nouiTOBaoijy KH>nre h HayKe.
H>eroBa ^>y6a3HOCT HHJe ce hh Ty ycTaBHJia. Oh je, Ha Mojy
M0^6y, H3pa4HO KapTy Koja je y3 OBy KH>Hry ; h ^aK mh je y
KopeKTypn npwjaTe^bCKH noMarao, caMO 4a 6h mchh CMaft>Ho
ipy4 ? h 4a 6h kh>h3h y6p3ao 40BpineTaK.
XBa^ia My Be^HKa sa to !
Digitized by LjOCK?IC
XIII
Xfia,ia r~F)U Ksltu EadeMAuRnu } r-fju JJepcudu AevumuHckoj, r-f)uUfU Jej,KU JeAeuufieeoj, u r-fjuvpi Muj,eeu Mujiyrunoeufieeoj. noje cy mm noMarajie y 36wpaH>y Hapo^HHX necaMa.
Be3 h>hxob6 npwjaTej>CKe h pa36opnTe noMohw, Be^HKH 4eo tmx
HapoAHMx yMOTBopHHa He 6h Morao yhn y Kpajbeeuny CpSujy.
Be.*HKa XBa^ia h z. EozoA>y6y JoeanoeuRy y Bpe^HOMe HaineM CTaTHCTH^apy, kojh mm je ^>y6a3HO noMorao y cpel)HBaH>y
CTaracTHHKor 4ejia.
Horn Kpajeeu cy eo Hanie OTai^HHe ; no TOMe h onnc
HOBa qerapH OKpyra 4a./bH je 4eo KBbHre Kneotceeune Cp6uje.
A KaKO je, Mel>y thm, Hania OTay6HHa nocTa^a KpaJteeuna,: to
caM ja, npeMa hobom HMeHy, m OBaj cboj cnnc Ha3Bao OBano :
KPAAEBHHA CPBHJA
HOBH I^PAJfiBH
Kh>H3 Ha Kpajy perwcTap je 04 HMeHa mcctS, pena, 6p4a, h
mliuS, Koja ce y cnncy noMHH>y.
Hajnoaie je napTa Hoeux Kpajeea, noja he qnTaoijy Ha
MHoro MecTa o6^iaKuiaTH oho uito HHTa y kh>H3h.
Ka4 je H3nui.*a Kneotceeuna CpSuja, MHorn cy mh qirraoiiii
roBopioH 4a 6h hm 6kao Hapy^nnje oiyrKHTii ce KH>nroM, Ka4
6n ce xMorao 04BOJHTH onpyr 04 oupyra, h cBauu 3a ce Be3aTH.
3a to ca\i ca4a OBa qeTMpw onpyra urraMnao c tojlhkom
pa3Ma^nqoM H3Met>y je4Hor h 4pyror, 4a ce cBaKH onpyr MOwe
B63aTM 3a ce.
IIpeMa TOMe h perwcTpn cy y4euieHH 3a cBaKH onpyr Ha no ce.
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
I?PA^EBHHA CPBHJA
HOBM KPAJEBM
Digitized by LjOCK?IC
XVI
KPA-fcEBHHA. CPRHJA
HOBHX KPAJEB4.
<4
CO.
B p o j
HACR&. MKCTA
Bpo j
i
CTAHOBHHKA |
B
w
Ospysn
CO
W
8
3
u.
CQ
B
5
o
B
5
o
CO
B
-
S
<
Urn
w
MFIDKHX
SKHCKHX
CBBrA
1
HHIDKH '
4
1
2
270
273
59.0867
56.854
115.890
2
UHpOTCKH * * ' * 1
4
1
1
169
171
39.151
37.741
76.892
3
BpaftCKH ....
3
1.
179
180
33.238
31.606
64.844
4
TOIIAH1KH * . .
4
1
1
486
488
22.021
19.993
42.014
CBera |
15|4
4 | 1104 | 1112
153.446
| 146.194
299.640
Digitized by LjOOQIC
XVII
^a^HMO,
Aa y cpeARy
y OKPyry:
HMfflKOM
nnpoTCKOM
BpaacKOM
TOMHIROM
y onnrre
425 CTaHOBHHsa
450 ,
360
86
269
EfaTepecHH cy noAaHH o 6pojy BapomaHa h ce&aBa y Hobhm KpajeBHMa. Ho nonncy oa 1879. roAHHe, 6eao je
y OKpyry:
HnmsoM
nnpoTCKOM
BpaacKOM
TOMHTOOM
CBETA
BAPOmAHA
25.215
9.120
8.291
2.780
45.406
CK1HMA
90.675
67.772
56.553
39.234
254.234
nciHoj pasMepn
nPOBEHAT
BAPOHTAHA
21.8
11.9
12.8
6.6
15.2
y BaporaaHa a
y OKpyry: no
BAPOfflHMA
no
CR1HMA
y onmTE
HHmKOM
95
97
96
napoTCKOM .
93
97
96
BpaftCKOM
91
96
95
TOIMHqEOM . .
81
92
91
y onniTe
93
96
95
y Hobhm KpajeBima
HMa AOCTa Typasa h HeniTO
JeBpeja. Taico
il>eHo je nonncoM oa 1879. roAirae
y ompyry:
TyPAKA
Jebpeja
CBErA
HHDIKOM
2.445
1.076
3.521
IIHpOTCKOJl
824
360
1.184
BpaftCKOM
2.251
2.251
TOIUHIEOH
1.047
7
1.054
CBErA
6.567
1.443
8.010
Digitized by VjOCK?IC
XVIII
KPAvfcEBHHA CPEMJA
E A
Jebpeja
CEAAKA
BAPOfflAHA
426
1.076
132
360
1.814
934
7
3.306
1.443
y OKpyry : no BAPomflMA
hhihkom 12.27
nnpoTCKOM .... 11.53
BpaBCKOM .... 5.27
TOnMHIKOM .... 4.32
y onniTe . . . '. 10.36
IIo ce6n ce pasyaie, A& y hobhm KpajeBHMa HHje Be.iHKH tfpoj
xpaMOBa rAe ce HapoA cra^e Ha 6oroMO&y, jep cy TypijH tipamwH HapoAy A& T^Ke 3rpaAe noAHate.
y 1883. toahhh 6vlao je
D^KBHfflTA CBEfA
HO CMHMA
0.47
0.19
3.21
2.38
1.30
y OKpyry:
MAHACTHPA
IffKABA
KAHEjIA
HHBIKOM * *
5
40
nnpoTCKOM
4
39
5
BpaftCKOM .
3
32
46
48
35
Digitized by VjOOQIC
XIX
TODJeHKOI 6
OBEn . 12 117
IIlROjia je 6eao 1883. toahhe
y oKpyry: cpea&hx
HH1HKOM
3
nHpOTCKOM
1
Bpa&CKOM
1
TOOdUmKOM
CBErA
6
4
10
5
5
139
OCHOBHHX
CBErA
27
30
23
24
11
12
11
11
72
77
y OKpyry
BOrOMO&A fflKCftA
HA BBAAPaTHHX KH.AOMETAPA
58 89
56 112
55 160
368 334
79 142
HHBJKOM
nHpOTCKOM
BpaifcCKOM
TOUAH^KOM
y oanrre
KaA 6oroMOji>p h maoae nopeAHMo c 6pojei CTaHOBHHKa, OHAa
HaaasHMO Aa je fl,0A&3HA& jeAHa
y OKpyry:
BOrOMOAA
IUKOAA
C T A H
B H H
2.519
.{.863
1.602
3.204
1.853
5.404
4.200
3.819
2.156
3.895
K A
HHfflKOM .
DHpOTCKOM
BpaibCKOH
TOHAHqKOM
y onnrce
(tepyr nepoTCKH HMa peaaTHBHo HaJBHine 6oroMO&a h niKO^a.
HaJMaae tioroMOAa HacnpaM APyr^x HMa y OKpyry TOiuaqKOM; HajMaae niKo^a y OKpyry BpaacKoi.
KaA noAe^HMo ocHOBHe mso^ie Ha Baponrce h ceocKe, h Ha HyniKe
h JKeHCue, OHAa HMaHo OBaj nperaeA.
Digitized by LjOCK?IC
XX
KPAAEBHHA CPBHJA
y OKPyry :
HHBIKOM
nnpoTCKOM
BpaH>CROH
TOn^KKOM
CBErA
6
21
24
3
4
19
21
2
2
9
10
1
3
8
10
1
15
57
65
7
y OKpyry:
4.203
4.318
4.292
2.280
3.567
3.343
4.146
6.284
5.895
927
4.904
3.819
3.027
4.460
4.162
HHUIKOM
DHpOTCKOM
BpaftCKOM
TOHJUWKOM
CBErA
HHTepecHa je paBMepa Kojy AofajaMo oa OBe tipojeBe Met^y co6om nopeAHMO. KaA (Shcmo jmae a& no BapomiiMa HMa jeAHa ochobHa niKOAa Ha 1000 cxaHOBHHaa, to 6h npeMa ropaHM 6poj6BHMa
AOAa^Hjii no ceAHMa jeAHa nntOAa, h to y ospyry:
HH1HKOM Ha 1.028 CT^HOBHHKa
BpaacKOM 1.516
nnpoTCKOM 1.565
TOUAH^KOM 5.290
y onnrre 1.473
HanpeA cmo noKasa^H 6poj tforoMo&a y hobhm KpajeBHMa, a caa
AOAajeMO a je oncayjraBajio tforoMO&e
y
OKpyry :
CBEDITEHHKA
KAAV6EPA
CBErA
HHfflKOH .
. . 92
3
95
HHpOTCKOM . .
. . 63
5
68
BpaftCKOM .
. . 81
81
TOnAHqKOM
39
39
CBErA .
275
8
283
Digitized by LjOCK?IC
XXI
OKpyrA :
yqHTKAA
yHHTRAHIJA
HACTABHHKA
HHIDEOr
41
19
60
DBpOTCBOr
28
8
36
BpaacKor
14
7
21
ToiMnKor
12
4
16
CBErA
95
38
133
KaA 6poj CBemTeHEKa h ywre&a nopeArao c 6pojeM CTaHOBHHKa, oHAa bhahmo a J e AO^&3HO
J E A A H
y OKpyry:
CBEIHTEHHK
HACTABHHB
HA C T A H
B H H K A
HHIOKOM
1.220
1.932
nnpoTCKOM
1.131
2.136
Bpa&CKOM
801
3.088
TOOimKOM
1.077
2.626
y onniTe
1.059
2.253
KaA 6poj HacTaBHEsa
H0A6AHM0 Ha mBOAO
BapomKe h ceocse
OHAa bhahmo, a* je paAHAO
y niKOAaMa
OKpyrA
BAPOHIEHM
CBOCKHM
H A C T A B
H h k a
HHfflKOr
39
21
nnpoTCKor
17
19
Bpaacftor *
12
9
TOHAH^KOr ....
8
8
CBErA ....
76
57
KaA 0B6 6pOJ6B6 UOpeAHMO C AOTHqHHM CTaHOBHHfflTBOM OHAa ao-
y OKpyry :
BAPOIHRHX
CEOCKHX
AO.ia3HO je
Ha CTaHOBHHKil
HWTTTTfnM
. . A47
4.318
3.574
njaiunUJu.
napoTCKOM
536
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
XXIII
KaKBa je dwa pasMepa faica, bojh cy niKo^y HanycraM y tqajy roAiHe, biah ce m OBor npeweAa:
OKpyp
A C T
y n
B H H
H C
A H H
X
y^iiHHKA !l y *
M 1
B A K A
WAHTOTHJiO JH
m K A B 1
to
M
a
2
M
M
8
pa
P 22
H | *
a b
a I o
O |; J,
* i m
as a
8 I i
H O
1
M
M
B
2
K
Id
O
o
M
*
o
| BHIDKH
nnpoTCBB .
] BpaCKH ....
J TOQj&H^KH
7.6
17
12.4
7.2
14.1
8.3
15.5
27.3
1!
10.8 ! 7.6
12.2 15.5
13.5 5.8
18.4 ' 11.4
28.6
7.9
15.3
5.3
11.4
7.6
16.7
11.5
8.0
14.2
8.8
15.1
27.3
9.8
12.6 1
12.8
1 17.7
Csera
| 10.6
14.4
12.3 || 9.4
11.8
9.5
fT0.3
14.3 | 11.9
KaA (Jpoj \
asa i
iopeAH
mo c (Jpojei
I mBO
traa n
Aa H
HacTaBHHKa
, OHAa
y OKpyry
ha 1 mKOJiy
HA 1
HACTA
BflflKA
5
2
CQ ^
W
H
s
E3
O
>
O
t4
S
CQ
o
o
a
W
H
a
C3
O
*
309 40
103
48
43
46
203 41
69
48
41
45
tf27 39
91
54
39
48
116 44
64
44
44
44
.
244 42
84
48
42
46
HHfflKOM
HHpOTCKOM
BpaBCKOM
TOtfJHTOOH
y onnrre
HaJBHme ^asa 6eao je y jeAHOj hikojih oKpyra ramicor, a Hajvaibe y toujotkom OKpyry. JeAaH HacTaBHHK raao je y cpeAfty pyy
HaJBHrae Wa y OKpyry BpaRCKOM, a HaJMaae oneT y tomwrom OKpyry.
y oRpysraa : hhdikom, dhpotckom h BpaBCKox, HacTaBHHi\H mBOAa
ceocKHX raaaH cy Maite^aKa oa HacTaBHHKa mKOJia Bapomimx. J Ton.annoi caMo OKpyry pasiepa faKa fajia je noAJeAHaKa h y jeAHHM h
Apyrn msaaaia.
Digitized by LjOCK?IC
XXIV
KPAJbEBHHA CPBHJA
OKpy r
A X H A A A B T A H I
t e h e a
m y
m K H X
ffi E H E H X
y o n in t e
IIOXOAHJO JE 0CH0BH6
BIEOAE
o
<
w
M
o
pa
H
B
a
o
w
H
a
o
Si
8
w
o
H
H
a
H
O
*
S
I
w
fid
O
Ed
H
a
o
y h
E H H E A
' y * e h n d; a
B A E
A
HHD1EH
104
20
38
42
0-2
9
74
10
24
IIHpOTCfiH ....
134
23
36
41
0-1
5
89
12
21
] BpaftCKM
ISO
12
27
22
03
3
79
6
15
TOD^HIKH ....
182
17
29
56
126
9
17
CBera
120
18
34
39
0-1
6
81
9
20
OKPyrA :
1.
24.
1.
14.
3.
11.
0.
14.
0.6
18.
HHniKor 40
nupoTCKor 31
BpaiBCKor 17
TOMHgKor 31
y onmTe 33
Ctee paaMepe, oAHCTa aiaae, tfaae 6n join Apyrwge h nenoBOAHHJe,
Aa cho sa nopefyoaae l>aKa c 6poj6M CTaHOBHHniTBa HMaAH o OBOMe
HOBHje noAaTKe a He oho oa 1879. roAHHe.
He te 6hth ties HHTepeca aKo oboj caki^ npocBeTHora mita Ha
cynpoT CTaBHMo canity Mopa^HOCTH y hobhm KpajeBima. HciHHa noAaiya:
Digitized by LjOCK?IC
HHfflKOM 4 4 2
nnpoTCKOM 2 5
BpaifcCKOM ] 2 4 1 2
Ton.airaKOM 2 2 3 2 2.2
CBEn 3 6 11 7 g 7
KaA OBe <5pojeBe nopeAHMo c <5pojeM craHOBHHKa, OHAa HaJia3HMo, Aa je AOAa.3H.io jeAHO pa3(5oJHHniTBo y toahhh
18 79 Ha 99.880 CTaHOBHHKa
1880 9 49.940
1881 n 27.240
1882 9 42.806
OA1879- 1882 9 44.722
Ha cto paatfoJHHniTBa y toakhh 1879. 6eao hx je y
1880. toahhh 200
1881. , 367
18 82. , 233
itPAtA noqniBEHo je
y OEPm: 1879. 1880. 1881. 1882. CBErA roAHinH>E
hhbikom ... 10 20 21 50 101 25.2
rapoTCKOM ... 6 11 3 8 28 7.0
Bpa&CKOM . 11 11 11 9 42 10.5
toohikom ...14 11 8 10 43 10.8
CBErA. ... 41 fstf 43 77 214 53.5
nocetfime Kpatyi :
CTBapa .... 11 14 15 28 68 17.0
cTOKe 17 13 13 14 57 14.2
Digitized by VjOOQIC
y oftpyry:
1879.
1880.
1881.
188S
I. CBErA
rOAHDIftE.
EBIDROH
14
12
17
26
69
17.2
HHpOTCKOM
3
7
7
22
39
9.8
BpaftCKOM
9
19
11
47
86
21.5
TOIUHqKOM
15
22
21
20
78
19.5
CBErA
41
60
56
115
272
68.0
Oa 1879. ao 1882
roAHHe (Spoj
najbeBtraa h
noscapa
yBeiaBao
ce ro ah nra>e
Digitized by LjOOQIC
nAAEBHHA HOSAPA
y OKpyry: CBErA roAHmitE CBErA roAHinftE
hhihkom 41 10.2 28 7.0
nHpoTCKOM 31 7.8 8 2.0
Bpa&CKOM 62 15.5 24 6.0
TOMHqKOM 29 7.2 49 12.2
CBErA 163 40.7 109 27.2
Fa3Mepa H3Het)y na&eBHHa h noatapa (fojia je
y OKpyry:
nnpoTCKOM ... Kao 100 : 26
BpaacKOM 100 : 39
hhihkom 100 : 68
TonanqKOM 100 :160
y onmTe 100 : 67
HHTepecHo je nope^eae najieBHHa h noasapa c noBpmHHOM h
cTaHOBHHniTBOM nojeAHHHX OKpyra.
Tano Aojaaua je roAHmae no jeAHa na&eBHHa h no jeAaH noasap
y oKpyry: ha D km. ha ctahobhhka
hhhikom 156 6.738
mipoTCKOM. 275 7.867
Bpa&CKOM 89 3.016
TOiMHqKOM 171 2.155
y onnrre 161 4.407
Digitized by LjOOQIC
OKp y r
HHEIKH
MipOTCKII
BpaftCKM
TOIIAH1KM
CBErA
CAMOyBHCTBA
14
8
10
2
84
FBUCTBA
OAV^AJHO
norHHyAHX
CBEfA
roAHinaE
~r
OA HEBPHPOAHE
OMPTH BFEMHHyAO
18
42
74
18.5
16
23
47
11.8
26
26
62
15.5
26
16
44
11.0
86
107
227
56.8
Digitized by LjOCK?IC
XXIX
OKpyp
cuioyBHCTBO
yBHCTBO
0A7*AJH0
uomuvAH
OA HKHPHPOAHe CMPTH
aPBMHHya hx
Himsff
OHpOTCKH
BpaB>CKH
TOBJHHKH
CBErA
33.110
38.446
25.938
78.468
35.252
25.758
19.223
9.822
6.464
13.987
10.037
1 3.257
9.822
10.500
11.222
6.264
6.516
4.188
3.819
5.275
. 29.41
. 5.88
. 2.94
Digitized by LjOOQIC
BaTpoM Ti 6 5.61
naAOM c APBeTa 6 5.61
apaaoM 5 4.67
rMy 1 0.93
nateM 1 0.93
Heno3HaTMM HaqraoM. . . . 25 23.37
Ha oBor nopefyefca bmah ce, a& je oa 227 yMpjiMX HenpupoAHOM
*ciipliy, 85 yKpateH jrhbot nynrcoM, A^oe BHrae oa 37 npoiteHTa.
BeoMa 6n 6mo HHTepecHO a& 3flaMO h y3poKe yfacTBHMa h
caMoy^HCTBMMa, ho noAaiiH cy BaM o tomo hocbo HenoTnyHH. IIpH
CBeM tom bhah ce h H3 OBaBo HenoTnymre noAaTaBa, A& je HaJBime
y6ncTBa yqHH>eHo 36or CBai>e (23) h 0Mpa3e (12); boa *jI [cayqaja
y3poip y6ncTBa ocTaaH cy Heno3flaTH.
H koa BetiHHe (19) caMoyfacTBa y3poK je Heno3HaT, a ocTaaa
H3BpraeHH cy 36or 6oa6cth, h to : 14 3(Jor AymeBHe a jeAHO 3(5or
Te^ecHe tfoaecTH.
HMaMo npn pyijH noAaTBe o npnpoAHOM KpeTaity CTaHOBHHKa y
iHOBHH KpajeBHMa h, to 3a 1882. roAHHy.
IIoMeByTe roAHHe 6vlao je eenmma
y OKpyry : cBera Ha 1000 craHOBHHKa
hhihkom 1.387 12
DHpOTCKOM 789 10
BpaacKOM 647 10
TOILMRBOM 735 17
CBEn 3.558 12
tipojy pofeuux h yMpjiux HMaMO OBaj nper^eA*.
Digitized by LjOCK?IC
XXXI
OKpyr
y t E
H A J 7 ]
1882. r o
A a n e
y M P A
P
A H A
O B
MymtHx 1
1
XBHCEBX
J CBerA.
MyfflEHX
XBHCEHX
OBBrA
BHIOKH
i
3.055 ;
2.797
5.852
1.655
1.556
3.211
DHpOTCBM ....
1.835 !
1.631
3.466
1.116
1.078
2.194
BpaeCKM ....
1.520
1.480
2.950
t
960
901
1.861
TOHAHlKlt
1.324 '
1.209
2.533
575
527
1.102
OBera
1 7.734
7.067
L U.801
4.306
4.062
8.368
y oKPyry :
POtEHHX
yMPJHX
POtEHHX
HHHIKOM
50
28
-f 22
napoTCKOM
45
29
+ 16
BpaUCKOM
45
29
+ 16
TOnJHIKOM
60
26
+ 34
CBErA
49
28
+ 21
y OKpyry :
HyfilKHX
JBEHCRHX
y onnrrE
HHUIKOM
54
56
55
napoTCKOM
61
66
63
BpaftCKOM .
. 63
63
63
TOIUHTOOM
43
44
43
CBErA
56
57
57.
Digitized by LjOCK?IC
y OKpyry:
HHfflKOM 115.890
nupoTCKOM 79.960
BpaftCKOM 64.844
tohjMMkom 61.078
OBBrA 321.772
Hobh nonnc CTaHOBHHKa noKasate. Haj6o./&e koahko je nopacTao
tfpoj CTaHOBHHKa y hobhm KpajeBHMa y onnrre, a y Toiumm Ha no ce.
IIoAaiui o eKOHOMHOM cTaay hobhx KpajeBa Koje OBAe hshochmo,
HHcy HCTHHa pa3y^TaT peAOBHora nonnca, Hy ohh cy oneT tojihko
HHTepecHH, a& te 6ap H3a3BaTH noTpetiy hito CKopnjera peAOBHora
nonnca.
Digitized by LjOCK?IC
XXXIII
r A H H B 1883 BHAO J B [
i
i y oKpyry: B H B A
J * -* # A AHA P A H> A
A H B A A A
BOCA
BHHOTPAAA
MOTHKA
HHIDKOM
nHpOTCKOM
Bpa&CKOM
; TODAHHKOM
CBera ...
165.487
91.199
64.899
61.623
883.108
42.519
38.291
30.282
17.450
123.542
78.1 4 i
50.317
16.385
5.960
150.796
BHHOrpAAA
OBpABEHE
8EBA.E
HHDIKOM
DHpOTCKOM
BpaBCKOM .
TODJHHKOM ....
CBera <
22.6
12.3
12.3
6.1
12.8
3.5 | 1.7
2.7 1.1
3.4 ' 0,5
1.0 0.1
2.5 1 0.7
27.8
16.1
16.2
7.2
16.0
TOHJOTKOM
y onniTe
JHBAAA
BHHOmAA
15
8
22
9
28
4
16
2
20
5
Digitized by LjOCK?IC
XXXIV
KPAwbEBUHA CPEHJA
OKpyr :
BpaftCRH
nnpoTCKH
TOn^LHqRM
XERTAPA
58
58
26
!
HA 1000 CTAHOBHHKA A i A 8 R J J E
y oKpypy:
ft M B A
A H BAA A j BHHOIPAIA j ^^T
XEKTAPA
HHUIKOM
TOnAHHKOM
MipOTCROM
BpaecioM . . . . .
CBera
522
535
433
862
467
80
91
94
102
90
39
8
38
15
29
641
684
565
479
586
BHHorpaAa
y oDnrre
y OKPyry :
HHfflKOM
nnpoTCKOM
BpaiLCROM
TOMOTROM
,100 :
100 :
BoAeraita 6mo je
CBErA
. . . 433
. 374
. . 474
. . . 357
79
145
140
CBErA 1.308
BHTJLOBA
804
792
547
421
2.564
Digitized by LjOCK?IC
XXXV
y cpeAfty
py*y
HJIA
AOAA3U
J E
A
H A B
o A
H
H H A
yry:
BHTJOBA
HA D
KM.
HA
CTAHOBHHKA
HHHIBOM
1.9
268
HHpOTCKOM
2.1
206
BpafcCKOM
1.2
137
Tonamsoii
1.2
10
118
CBBrA
1.6
183
P04 CTOKE
KOttH ....
MarapitH *
Boaobh h spaBe
CBHH>e ....
OBn;e ..'.-.
K086 ...
CBera
Epoj k o m a a a
r o k p y r y
4.139
809
38.509
23.585
90.618
38.415
195.575
IIHPOTCKOM
5.916
63
24.419
11.053
118.075
40.409
199.935
BPAftCKOM TOIIJH1KOM
4.158
353
23.557
9.593
62.854
18.170
118.685
6.397
20
25.624
17.355
81.367
22.274
20.610
745
112.109
61.586
352.914
119.268
153.037 I 667.232
Digitized by LjOCK?IC
XXXVI
KPA.AEBHHA CPBHJE
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
XXXVIII
KPAJbEBMHA CPBHJA
y oKpyry:
CBera Ha 1
KM Ha
1000 ct
TOnJOTKOll
3.566
1
85
nnpoTCEOM
5.362
2
70
BpaibCKOM
2.389
1
37
HMJKOM ....
. 4.134
2
36
CBErA ....
15.451
1.4
52
y Cp<fojn 1866 r.
106.452
2.8
87
Digitized by LjOOQIC
o k p y 3 H
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Hhwkh oKpyr
1 rpaHMi^e
rpauutte cy raniKOMe OKpyry: ca ceBepa h ca ceBeponcTOKa hbhnfi onpyza aMKCUHOHKOz, h onpyza Kueo/ceeauKOz; c HcroKa ranua
onpyza uupoTCKOza; c jyra onpyz epancfcu, a ca 3anaAa onpyz
TOUAUHKU.
TpaHHi^a ceBepHa h ceBepoHcroqHa totobo CByA 1 HAe ohom npyroM
Koja 6eme Mefya KHeateBHHH CpfajH oa 1834 ao 1876.
TpaHima HCTO^fla Me^y obhm h onpyroM hhpotckhm, oabojhbihh ce
oa rpaHHije KHeateBaqKe, oa tfitaa TyAaHCKor, yAapa Ha jyr, H3Met>y
cejia TpaAHinTa h OcTpoBHije, na has H3HaA PaBHora J^oak h Boto, h3ha
MoKpe, BeHBiTa, HpoBaAeHHKa ao Ay6epaaAe. OAawe ce rpaHHu,a
noBpte Ha cesep, ocTaB^ajytH nnpoTCKOM OKpyry ceaa: OcTaTOBHijy,
HlTptfai^, h 4,0, na OHAa hao Ha IIpHCJaH, IJpHy Bapy, Ha CBot>e,
Opaxe, AecKOBHijy, h H3HaA HjpBeHe Jatfyse H3H^e Ha HjpHH Bpx, Tfl,e
yAapa y rpaHHijy H3Mefyy Cp6nje h ByrapcKe. OaA obom rpaHHijoM
HAe Ha ^emqara K.aaAeHaij, Ha Ilpecaan ao 6^H3y Bjiacrae. Ty ocTaB&a 6yrapcsy rpammy, na ce ynyLyje, H3HaA HjpHe Tpase, npeKo pene
BAacrae Ha 3anaA k MopaBH. Kojy KaA npe^e HAe Ha ^yK&eHHK, KyicyaoBije, h HaBapje.
Ty ce cyqejbaBa c rpammoM oKpyra TonAHHKora, Kojy Ba&a bhA6th hoa thm OKpyron, Aa ce He 6h nnca.aa Ha A^a MecTa.
1. CTapa rpaHHua, Roja je Hnua upeico ceaa KaTyHa, Ovlasl je oa HHDia A&Aeko 21.380 MeTapa; a no idto je oicpyr aaeKCHHaqKH noBehaH, to je h rpaHun* H8ne^y H>era h HHmRora npHMaKHyia (unae Hnmy. CaA oa rpamme ao Huma HeMa BHuie
Hero 12,750 MeTapa.
KPAJSERHHA CPBHJA 1
Digitized by LjOCK?IC
2 HHU1KH OKpyr
Kao fflTo ce bhah H3 oBora onnca, hhhikh je onpyr MHoro nrnpn
Ha CBOjoj jyatHOj CTpaHH, Hero Ha crpaHH ceBepHoj.
Itoivio 6m ee join OB#e KasaTH a& OBa rpamma HHje CBVAa o6ejLemena, Taqno, Hero caMo no xa'rapHMa ceaa, a Mefye xaTapHMa Bp^io
cy BHJyraBe, h HeKaA hx qaK hh caMH MeniTaHH He Kasyjy jeAHaKO.
2 n^aHHHe
Iljiamme Be-inse yAapajy y hhihkh OKpyr, h HeKe oa h>hx npysajy y aera cBoje HHate Koce, ajin hh jeAHa Be^iHKa naaHHHa HHje i*e.aa
ne^maTa CBOjHHa hhihkom oKpyry.
Cyea Iljianuua, Ha jyroncTOK oa Hnina, Koja ce TaKO Aeno
H3 Aa^eKa bhah, h Koja ce, peKao 6h WBeK KaA H3 Aa&e MeAa, HaaHejia HaA Hnm, caMO jeAHOM cbojom CTpaHOM npnnaAa hhihkom
OKpyry. CBa ocTajia OHa je CBOJraa OKpyry nnpoTCKOM. ISb Hmna
ce yseK BHAe (MaH> KaA je BpeMe MarjiOBHTo), h aenoTy HHiHKe okojume MHoro yBetaBajy, obh bpxobh CyBe ILiaHHHe : KocMoeatt (KocMOBa^KH KaMeH) oHaj HaJAa^H, H3 Hnina ivieAajytiH ra, h HaJBHnra bhc;
JazMiKomv, (JaiviHKOBaqKH KaMeH), OHaj 6av3Rk k HHmy, h Kapjiunku Ka,Meu (ea% CTyAeHCKH EaMeH). Obo je npecian H3Mei>y OHa Aa,
KyAa je nraao jom phmckh nyT npeKO CyBe ILiaHHHe.
Biua h bpxobh CyBe ILiaHHHe ca cbhm cy roan. Y naAHHaaia
aeHHM, Hapowro y ocojy, HMa rope 6yKOBe, MecraMHije h jeaoBe, a
HerAe AOCTa CTape Meuuje Jiecne 1 .
dapKoemtca h ^pajunauna uAauuua 110.1a npnnaAa dnenojbj a
nojia hhihkom OKpyry. Otfe OBe njiaHrae BetiHHOM cy roAe ; Ha AyrHM
npocTopHJaMa HeMajy hh APBijeTa, ajin cy h TyAa, rAe APB^Ta Heaa,
o6pac^e rycTOM Kao Mope TpaBOM.
Kymemia, iuiaHHHa y EoAaHMiH (dapoM HHoronny), TeK ocojeM cbojhm npHnaAa hhihkom OKpyry. JyatHa H>eHa no-iia npnnaAa
OKpyry BpaacKOM.
Digitized by LjOOQIC
IUAHHHE
CeAuveeuya, npyaa ce Ha cbojhx 20 KHjionerapa, oa peKe KylHHe ao MopaBe. Totobo je CBa otfpacaa chthom, BaJBHnie xpacroBOM
ropoM. Ha nocaeAfteM 3anaAHOM wry Ce.aHqeBMqKOM ctojh CTapa TBpfyaBa KypeuMpaj.
Ba6uuKo-JaiuyH>CKa n^iaHHHa npyatu ce H3sie^y MopaBe h peKe
KyTHHe oa ceBepo3anaAa k jyroncTOKy.
Kpyuieeuua, nJiaHMHa, Kojadir ee mowu y3eiH Kao npoAyaeite
Ba^OTKo-JamyftCKe u.aaHHHe.
EfeMefyy CyBe IUaHHHe, KpyraeBHije, Bafapreo-JarayftCKe njiaHHHe m CejiaqeBHi^e oHa je RopyraHa Koja ce 30Be 3anA(me. Eo tom
HMeHy A^Hac ce caB Taj cpe3 30Be 3aujian>CKu Gpe3.
Ha jyr oa jlecKOBita, AHaty ce nAaHHHe: ^iyKJbeHUHKa, HaKpuecmcKa, ByuancKa, CTpojicoeauKa, h 36eotcunina (cBe no HMeHHMa
cejia Koja cy m 6^H3y). Te ce luaHHHe BekHHOM npyatajy oa MopaBe
Ha 3anaA- H>hxobh bpxobm HMajy pasHa HMeHa. Mory ce OBAe npn6sAmnm tok Hem/niKa, Kao: Bjiaxuwa, CeuwapuuK, BpTeuttca,
Rum, 3eMuu rpaA % Uucanu KaMeu, CAauumTe, hta.
y ByKOBHKy, H3ie^y MopaBe h BaacHHe, HMajy nJiaHHHe: OcTpo3y6, ^e6eAu A eo > H JacrpeGati.
y tom npeAeay Oniu,Ta napra aycTpucnoz eojaoz 3aeoAa u , h
HamaKapTa: Cjiue Jyofcne Mopaee" tfe-ieate HeKy HAaHHHy Ulupeuy.
y tom Kpajy, oa MopaBe ao peKe BaacHHe, h oa BaacoTHHaija ao
ce^ia B^acHHe, hhcmo MorAH HatH HAaHHHe Koja 6vl ce 3Ba.aa HlHpeHa a \
Join ce Mory noMOHyTH bhcobh kojh cy Ha ohom orpaHKy Cyee
1*
Digitized by LjOCK?IC
HHtUKll oKpyr
3 Bo4e
Ujianunt h eoje y3poK cy hito je Hhih nocTao obo ihto je.
/l,a HninaBa He paceija Hhih Ha ABe noae; a& MopaBa He Te^e TaK.o
6jimy Hnma; Aa ce y MopaBy He CTaqy : Tohahiui, JafaaHHija, BeTepHHija, h BaacHHa, Te tokom cbojhm OTBapajy TO-wree nyTOBe k Hnniy,
Digitized by LjOOQIC
B04E
HiiiiiKii oKpyr
BCWE 7
ro4euKa Petea nan, npomaBnra IJapHtfpoA, npinia, Maao hchoa Tora
MecTa. peny AyfcaeuHtcy soja Aoaasn oa ceaa HeeJba, H3 OKO^rae IJ^peaBet oa IJapiripoAa Ha Mate ro^enm ' Pena 30Be ce Ifapu6po4CKa Pem.
Hchoa GynoecKOz MocTa 0Ba itapntfpoACKa PeKa npHMa c aeBa
Jepny (rojieMy Peny) Koja H3BHpe Ha Bymeoj r^aeu, noBpx ceaa
B-aacme, h Koja Teqe Eposa 3neuoJbe h Tpn.
TeK oa obhx CTaBa, hchoa CyKOBCKor MocTa, BOAa ce OBa 30Be
Digitized by LjOCK?IC
hmiiikm oKpyr
tok (oa CBeTor ApaH^aaa), h KouaJKouiapcKy peny : 3a thm npoTH^e Kpo3 caio Kpaejbe, na yAapa Ha ceao Toaonuuy. Tea oa OBOra
ceaa, ao CBora yTOKa y MopaBy, OBa ce peKa 30Be Touonuw. OHa
naAa y MopaBy npeiia- Cyuoeuy.
Touonuua ce qecTO noMHae y Hamuli paTOBHMa c TypipMa oa
1806 1813, hoa 1876 1878.
GTy^eucna Pena Hajnpe, na nocae,
JejiavmuHKa Pern. Y MecTy Koje ce 30B6 UoJbancKu Ejia^euau
n3BHpe BOAa Koja Te^e Kpo3 ce^ia : Topay CTyAeHy h /l,0H>y CTyAeHy.
OBa BOAa, Aoiue Te^e Kpo3 xaTap ceaa OryAeHe, 30Be ce CTyAeuma Pena.
3a thm, Ta BOAa Teie Kpos ce.ao ^yK&eHHK, h, Kpo3a CTeHe
Koje ce 30By Macypoe KaMen", npofaja ce y Jejiawnuwy Peny
Koja ce, nocae no ^aca TOEa, c^HBa y HmnaBy.
Digitized by LjOCK?IC
BOAE 9
OHa Teqe nopeA ceaa PeTBor IJepja, DLeTpi^a, Bpanqe, Hecyraie, KonpeHa, MeABefye, TpadoBHme, A a Aflka, MaiiHAOMaiyi (MateAOHaija), ByqyMOTa, KpHBaqe, h AetfaHa.
y jle6aHHMa npraa y ce peny IIIyiaHCKy, na ce OAaTVie sobg
Ja6jumuua. IIpoAa3H nopeA ceaa IIopTaTe, HeAaaeKO oa Baponm
jlecKOBua, na, BHine ^eqimcKor MocTa, naAa y MopaBy.
Oa H3Bopa ao Ae(5aHa Ayra^Ka je 50 km., a oAaMe ao yTOKa
oko 30 KM.
UlyMancna pena H3BHpe BHrae ceaa AP B OAO*e, h, npoTHqykH
Kpos ByBiie, KoBpijy, Kaajniie, IIonoBait, BpaHHBue, h, BlyMaHe, yrirae
y MeABe^y koa jletfaHa. Tob obo pese Moase Mara ao 35 km.
C AecHe dpaHe, BHrae c&ia AaAHta, yrinie y MeABei)y h peKa
BaacKa (PaBHotfaiLCKa), Koja H3Bnpe H3 CBHpaqKHX naaHHHa, h, npoTH^yta Kpo3 Obhpw, Tynajie, PaBHy Baay, yTH^e y MeABety.
AeBe CTpaHe npHMa MeABefya y ce Ta3AapcKy PeKy, Koja ce
30Be h rpatioBmua, jep npoTH*ie h Kpo3 ceao PpatfoBHimy. OBa peKa
mia BHme H3Bopa, bae joj je HajraaBHHJH oHaj y ceay PaeuumTy
hceoa Majana, a Hia H3Bopa h y njiaHHHH TajTaHy. /Jjauma joj
Digitized by LjOCK?IC
10 HHLIIKH OKPVr
BeTepnuw. 3a thm Teqe Kpo3 (tomy aecKOBaqKy paBaH, npeceua
JlecKOBait, h koa ce-ia BorojeBua naAa y MopaBy.
Tok Tojieiie h TpcTeHcse pene ao MnpomeBua Mose h3H6th
45 em; a BexepHime ao yTOKa oko 40 km.
Obom peKOM Hfflao je y dapo BpeMe nyT oa AecKOBi^a Ha
Bpaay.
Taj je nyr, no yBepaBaay TaMonraax Jbjw, HeKoaHKo qacosa
KpatH oa OHora kojm A^Hac HAe MopaBCKOM ao^hhom y Bpauy.
TyjwecKa Petca, H3Bnpe H3 njiaHHHe ceaa Tyjioea\ Teqe Kpo3
Tyjweo, 3oJbeeo, Many rpa6oenuuy, Bynu6po4, MpuiTane; h,
ncnoA cejia Haeajiuna, naAa y MopaBy c AeBe CTpaHe.
CjiaTUHCKa Pena, H3Bnpe H3 njiaHHHe 3acTemce h OzopeAuue
(y cpe3y noibaHHqKOM), y onnrrHHH mptbotkoj. HpoTHqe Kpo3 ceao
CjuiTUHy, oa Rora h hmg Ao6nja, Kpo3 o6e Koaawnuw, h, npeMa
ceay Ao^poTBHy, na^a y MopaBy.
J T BOAaMa HHinKora onpyra HMa pn6a oa pa3HHx BpcTa a Hajno3HaTHJe cy: inapaH, com, oeH, MpeH, KpKyma, BpeTenap, cKoffajt,
nnyKa, 3MHJor.aaBait, CTpBKa (nacTpMKa) h (taanija.
A HMa h paKOBa.
Je3epa h Bape
Digitized by LjOOQIC
MMHepa*4He B04e
Bawi HumeeauKa. 1 qac h 52 l | 2 MHHyTa oa Hnma, nopeAnyTa
kojh boah oa Hnnia k HnpoTy, hoa (>paom KopuTnaKOM, H3BHpe
Bpyta BOAa, Koja ce 30B6 Bumeemna Eawa.
y toj BaRH HMajy join oa CTapora ao&i ABa Kynara/ia 3a MymKapi#, h qeTMpa 3a seHCKe.
BoAa je TonAa oko 30 R. . .
y 0By Baay A<>Aa3H MaAO cBeia A& ce Aeqn ; oBAe HaJBHiue H3Aa3e mraiAHje h mwiAHKe a& ce 6aH>ajy% u A& Te*epHqe".
fto ocAo(5ofy3H>a Hinna, obo je 6slao HajotfHtjHHJe MecTO 3a H3Aa3aK
h Bece^e TypaKa h TypKHita H3 Etaina.
4 PaBHH
Digitized by LjOOQIC
12 HHIIIKH oKpyr
Eumny paean Koja HacTaje c o6e CTpaHe EtanaBe mm ce mn^e
H3 K^Hcype Cutieecne, h oa nocaeAfrHX tfpeatyjbaKa 6pAa Kynoeuw,
na ce npoTeae ao yTOKa HnmaBe y MopaBy. Ta paBaH ha h mime
oa HHmaBHHa yTOKa, fljss, agcho MopaBCKe o6a.ae, ao hcdoa TonoHme.
Ha toj paBHH, H3Me^y BflHHKa h ropnije, pamnpHo ce rpaA
Hnm Ha achoj, a Bapora Ha jieBoj otfaan HHinaBHHOJ.
y toj paBHH pafya CBaKO Ky^iTypHO (fo&e, na h HayT, kojh mh y
BeorpaAy, nonpmeH, synyjeMo Kao Jte6jie6uje.
CTapiiH npn^ajy a& je y toj paBHH HeicaA cejaH h HHpHHaq;
AaHac o tom hhko HHinTa He 3Ha.
AecKoeauna paean je joni Beta. OHa ce npyata oa TpAH.aime
jIObom cTpanoM MopaBe ^aK ao Tonanite.
Ha a^choj CTpaHM MopaBCKOJ paBHHija je oa ynita BaacHHe ao
BaacoTHHaija, h oa KypBHHrpaAa ao yTOKa HnniaBe y MopaBy.
AecKOBaqBy paBaH KBace, oceM MopaBe, Be'repHHija, JafaaHima
h HycTa PeKa.
Ay^MHa OBe paBHH (y kojIhko npnnaAa OKpyry hhihkom) Moae
H3HeTH oko 8 qacoBa, a nrapHHa aeHa H3HOCH rAe BHine, rAe Ma.H>e,
TeK HarAe He caa3H HHate oa 2 *iaca.
Ta paBaH, oco<5hto oa jlecKOBita Ha HHe k MopaBH, npaBa je
HH3HHa, nyHa tfapa Ka&&, Koje ce caio y hoaboahhm paBHHijaMa Ha^a3e.
Me^y thm je 3eM&a poAHa. CaMO HeMa BotaKa h AP^eta y
onnrre. CptfHHy HHJe 6am hoboaho KaA bhah aeTH KaKO cejbaiyf, kojh
paAe y toj npocTpaHOJ paBHH, HeMajyiiH HHrAe XAaAa y cbojhm hhBaMa, npn.aa3e k HacHny, h oAMapajy ce y xaaAy hoa ohhm Bptfaiia
Koje je MHTaA-nama caAHO c jeAHe h APyre CTpaHe HacHna.
3ap cmo Mopa^H MeKaTH a& HaM h Taj OAMopaK ofaaKma ^emja^HH Typ^HH? 3ap ce y toj ocKyAHitH hhcmo camn MorjiH homoIih?
nopeA EyTHHCKe peKe HMa hoihto paBmme oko ApaniKOBe h
npoKonoBe KyTHHe y 3anaaH>y.
Kao BejiHKe paBHH, oh He Kao 3eMjbe yceBHe, Hero Kao npoCTpaHH namaaijH, Mory ce nouieHyTH h OHe ro^e nrapHHe H3HaA ceaa
IJpHe TpaBe, 4paJHHana h AapsoBaiia, rAe ce A&m tobh MHora cTOKa
<5HTHa h KpynHa.
Digitized by LjOCK?IC
UjyME
13
5 niyiie
Ulym cy BMHKa noTpetfa, h Be^HKa pbtkoct y hhhikom ospyry ;
a totobo 6k ce to hcto homo petn u 3a APyra tph OKpyra, oceM jeAHe
noae OKpyra TOMHqKora.
y KHeateBHHH CptfHJH caMO y oKpysma KpajmcKOM h iiphope^KOM 6exy HeRoaHKa <5pAa ca cbhm oroaeaa tuko a& cy hm KaMeHHTH KOCTypH H3(fojlH Ha HOBpiIIHHy, T6 HeKaKO CaMpTHHIKH nrrpqe Ha
cBe dpaHe. A y hobhm npeAe^HMa Tasax 6pAa HMa Bpjio MHoro.
y Haj&lHJKOJ HHIHKOJ OKOJ1HHH, C MOCTa Ha HflHiaBH, M06 lOBeK
CBara a*h MOAaTH He caMo cype CTeHe oa Oyse ILaaHHHe, Hero join
HeyTenrae KaMemrre roaeTH H3HaA ceaa KaMeuuue, H3HaA MaTeetta,
Knes-Cejia, CuKeea, h Kynoemte.
To cy cTpaHe, boIihhom npHcoJHe, Koje 6h MOMe APaTfl o6HwiaH
(Sh&hh HattHT cetffl Ha jieaoTy a &yAMa kojh oko h>hx HBe Ha Beaekj KopncT. Ha Ka^ocT, Typitfi, aok cy B-iaAaan obom 3eM&0M, He
caMo ihto HHcy HHnrra *ihhhj1h a& ce myMe ^yBajy h MHoae, Hero cy
^ecTO AH3a^H HapoAHy CHary Te ropy HaBajiime cboh h 3aTHpa.AH.
Aa 6h TaKO y ro^teiH .aaKine oapkjuh CBojy 3aTHpaqKy B^acT.
OaAa je, KaKO yBepaBa r. Byae ByftorHt, HaqeAHHK cpe3a hhihKor, Hapet>eHo Te cy roaeTH H3HaA KauieHHiie, MaTeBija, h KHe3-0ejia
aacejaHe atnpoM ; Taj ce yceB, Bean, npHMHO, h Bet -leno HanpeAyje.
Digitized by LjOCK?IC
14
HHLLIKU OKPJT
6 Py4HO Gvdaro
KaKBa pyAHa (JoracTBa y HeApHMa cbojhm qyBa 3a noTOMKe Hame
3eM^a HHinKora OKpyra, naMa je A^Hac TemKO noroAHTH. Map&HBHJe
h Ayate 3HaaaiK0 npoyiaBaae npo^Hte BHnie CBeMocTH h y 3eM&HHe
Ay^HHe, npeMAa te, h nopeA Tora, ocxaTH AOCTa Ha ago caMHM npocTHM
wqaJHMa.
3a OBaj Max noMeHyteMo HeKOjurea MecTa y KOJHMa ce Bet 3Ha
3a HeKa h HeKa pyAHa 6aara. Ta cy MecTa:
Digitized by LjOCK? IC
py^Ho B.iAro 15
1. JeAawnuw, Bpao auiBonHCHO caao, agcho oa nyTa Hhhi IIhpoT. y tom ce-iy HaxoAH ce RaH6H Ma/pzAa oa Rora ce Home atetn
Ao6ap XHApayACKH iteMOHaT. Obo je 6^aro y toahro Bete ihto te Bp^o
6^H3y JaaamHime npoin medieaHireRa npyra Ham Cowija.
y jeJiamHH^ttoj pei*H Ha^efl je H3AaHaR yrjta rojh ce npyma oa
HCTOKa Ha 3anaA, a naAa Ha jyr noA yraoM 20 25. CBa je npnJHKa a* Tora yr&a HMa Ha v&awl npocTopy oa KaMeHime pp JaiamHBufi, fatfpoBija, ceaa B^axa (Baace) na CBe ao KypBHHrpaAa.
Ytm> OBaj npmiaAa Hajoatyy (TepiyijaaHoj) ^opMaaajn. TypijH
cy ra BaAHAH y ceay Ta(5poBuy, Ha rpaHHip OBora (SaceHa 1 , na hm
je, sano ce&aijH Mncae, BOAa noMeaa Taj nocao.
Hams cy oraeAaAH bsahth ra y ceay JeaamHHiyi ; na je h to
ocTaao caMo Rao oraeA*
Aah sano cy oroahho HHmRe oroaeae, a ropHBa Tpetfa CBa&i
Aan CBe BHffle, to ce obhm pyAHHUHMa join nanpeA bhah Beanna BaatHOCT.
2. Pyuje, cqao y cpesy BJiacoTHHaqROM, Ha ascho oa MopaBe,
qyBeHo je c pyAHora taara. y aeiiy HMa RaMeHa MHRamncTa, Rpo3
ROJH je npO^HO MOkHH TpaXHT.
y Pynjy je (towa BejiHRa pyAapcRa paAH>a : BaAH^o ce oaobo y
rom je 6hao h cpetfpa. Ha 3 rm. hcuoa pyiutaHCRe iipRse HMa caMorob 3a noeane pyfie.
y MecTy Eazpeua Bo^a HaxoAH ce pacTBop ra^iHite oa nnpffra
h rBO^a. Ty ce HaxoAH h TpaxHTa. Oa 3JiaTa Maao HMa Tpara. Bap
cy ao caA CBa HCTpaHBaH>a ocTaaa jaaoBa.
3. y ceay Jjpnoj Tpaeu, y MecTy IletHHH, Ba^eHe cy pyAe 3a
TypaRa. CaB Taj Rpaj oro BaacnHe 3acjiyayje a& ce pyAapcRH 6o&e
npoy^H h ocBeTjin.
4 y ceay MaTeBijy BaAH ce nao^acTO RaMeae 3a noRpnBaae Ryfea
h 3rpaAa, h 3a rpctobo h n^o^ie Ha rpotfoBe mptbhx.
7 OcTai^M 04 CTapHHa
TpaA Bum, Ha a^choj otfaan pene HnraaBe, mmty Bununa
ca ceBepa, h Toputte c jyra, He tojIHro no CTapHHH CBora nocTaaa,
1 y Aghckom IIOTOKy.
Digitized by LjOCK?IC
16 t HiiuiKH oKpyr
koahko no Ba^HOCTH CBojera CTaHKa, 3aaayauiBao 6h Aa ce noMeHe
Me^y ocTaiyma oa CTapraa. Kae noniTO te o H>eny, Kao o Meciy Hace&eHOM, 6hth Hapo^HTH roBop, to mh aa OBaj max npe4a3HMo Ha APyre
CTapnHe 3a Koje cmo vlotajs niToroA ca3HaTH.
tiypmmpaA, Ha 12.042 MeTpa Ha jyr oa HHma, Ha agchoj
dpaHH MopaBe, Ha noc^eAftOM *ioTy oa uaaHHHe Cejimeeuy,e, Koja ce
oa KyTHHe npyaa Ha 3anaA ao MopaBe. TpaA ce Taj A^CTa Aotfpo
OApaao.
Upeaia KypBHHrpaAy, Ha jieBOM MopaBCKOM tfpery, HMajy pa3BajiHHe oa HOKaKBe CTape i^JKBe, Kojy ce&aip 30By Komuzo,.
UpHqa ce a*< je Ta KoMHra (kaa (JoroMOAa HeKaooj itapnip oa
Kypewuzpa^a. Y KoMHrn je Cjiyano Ka.ayt>epj Bpao yroAaH ppni^
c KypBHHrpaAa. Aa (fa Moraa iemke h aamae npe.aa3HTH H3 CBora
rpaAa Ha Koauary, Ha (toroMOJby, h Ha npnjaTejbCKe pasroBope, ijapHU,a
je pa3anHH>a^ia njiaTHO c jeAHora 6pAa Ha Apyro, h thm je naaTHOM
npe^a3Hjia.
TaKO Kaate npHqa.
A nocjOBHita jeAHa bo^d :
IJap ijapyje y IJapHrpaAy, a qeBp&yra y KypBHHrpaAy.
CMHcao joj je : CBaK je roca Ha cbomo onbHnrry.
KaA je naK, h paniTa nomaa Ta nocaoBHija, HHJe ce moivlo ca3HaTH.
IIo HaJHOBHJeM ocBeTAefty r. PyBapija, cTapH rpaA Koupujau
HHJe HHinTa Apyro, Hero OBaj AaHaniHiH KypeunzpaA.
H aso je OAHCTa to CTapn Koupujau (a mh LeMo ce Ha to Bpathth, KaA tfyAe peq o FpaAuwTy, y TonjiHqKOM ospyry), OHAa npn
H>eroBy HMeny Baa>a Aa ce ceraMo join h OBora:
BecHH cyATaH Myca, y npoaete 1413, onceAe Koupujau, h,
nocae KpBaBe tfoptfe, 0Te ra, na Bojcny aeroBy h cTaHOBHHKe HeniTo
ace^e a neniTo pace-in 1 .
Te Here roAHHe, no cMpra MycnHoj, Koja 6h 10 JyHa 1413,
Koupujau, 3ajeAHO ca 3ueuoJbeM, BpateH 6h, Kao 3euLa>a cpncKa,
^ecnoTy OTeBaHy AasapeBHky.
OCTAUH 04 CTAPHHA 17
ToAHHe 1441 Typiyi (Sexy npHTHcan CBy CptfHjy. TJypaij BpaHKOBHt, y caBeay c MaijapHMa, 1443 noracHy hx, h y3(fo qaK H3a
CoMje!
CereAHHCKHM mhpom, kojh 6b yraaB&eH Meceita JyHa 1444, Tiyptjy
cy BpateHH cbh cpncKH rpaAOBH, Mefyy Kojmia cy : Eoupujau, AecKOeait, 3eA6Hu TpaA, k Hoeo Ep4o l .
BuwezpaA. Ha hctok oa ceaa CtekeBa, Ha 6pAy Koje ce 30Be
Gjia6nv,a y raa dapa jaKO nopymeHa rpaAHHa Kojy cej>aijH m okoj!hhx ceaa 30By Buwezpaj,.
HnKaKBa ce npina hhjb o tom ca3Haaa ao caA.
rpadatt. Ha 3anaa oa ceaa CnteBa, Ha tfpAy Koje ce h csmo
30Be Tpaajw, CTOJe omitH oa HeKor CTapor rpaAnta, Koae ce hh
HMe HHJe 3anaMTHJLO.
AaniHCKU zpaj, Ha
xaTapy cejia fane
AOBH. Taj je rpaA
Me, Hmao oa Hnraa
Bao CyBy HjiaHHHy
Digitized by LjOCK?IC
18 HHI1IKM OKpyr
2KeM3HUK, Kjjia, h oko h>6 ca^a Bet HopymeHM rpaA, Ha a^choj
cTpaHH peKe Touonutte, y xaTapy ceaa Mujwoew* Ha aeBOJ CTpaHH
TouoHwye 6m je APyrn jeAaH rpaAHk, kojh je caAa nopymeH, h
30Be ce rpajuwTe.
OBa flfla, rpa^a APajia cy npoaasaK H3 MopaBe y Cbp&ht.
Ty 6jmy HMa h ciapa itpRBa Koja ce 30Be Ceeru Hmom.
H o oboj CTapraH Bajba KaaaiH Kojy peq. OaTap je oKpyrao,
a aj6ok je 2'40 Meipa; upKBa je Ayra^a 4-30 a ninpoRa 3*75,
npnnpaTa naK Ayra^Ra je 3*50, a mnpoKa 3-90. ./Ihrobh cBOTana
Ac6po cy oqyBaHH.
y okojUihh OBe ijpRBe h rpaAa Ha^e ce no kojh cTapHHCKH HOBai^
TaKo A^Hac HMa jeAaH y Gvfiuna ApanfjejWM&a H3 MnAROBija, Ha
KOMe DHine: ^tXllO; oho APyro ce HeMome a& npowra.
OcraTomua, ciapH rpaAnt y npncojy Cyee Hmwme. Taj je
rpaAHt, no cboj npoHip, qyBao npo.aa3aR H3Mefyy 3an.aaH>a h JlyjRHHite.
Mofipu MaMen, cyTecKa H3Met>y Jby6epaow4e h JLunoeviTui^e.
IIo Moapom KaMeHy HMa MHoro Ryanua Koje cy caAa totobo CBe
nopyineHe. H xy ce (Me^y pymeBHHaMa thx Kyjia) qecTo HaxoAe CTapH
PHMCRH HOBUH.
Xueap. Ha 3anaAHOJ CTpaHH Baporan jlecROBija, Ha 6pAy Koje
ce HaAHe^o HaA caMy Bapora, no3Hajy ce ocraijH oa HeRaRBHX CTapirx
3HAHHa. AecKOBqaHH to (>pao 30By Xmcvp, n Bejie a& cy *ry 6hah
ABopn Jyz-FozAauoeu.
OaA je caB Xncap 3acat>eH BHHorpaAHMa.
Ha jyro3anaA oa ./lecKOBija, Ha joahom orpaHKy oa Koce Xncapa,
pa3Ba^nHe cy oa upRBe Koja ce 30Be Ceeru Hjtuja. Ty caA HMa caMo
jeAHa Rane.anija. Toj CTapoj ijprbh, iwe CBeT0M Hjihjh", Aoaa3e
6ohh h HeBo&HH H3 oKpyra BpaBCKora, TonAH^Rora, h nnpoTCKora. CBaKora neTRa h cBaKe HeAe&e Moaae ce Ty BHAera horojihro CTOTHHa Aynia.
AecKOBqaHH Mac^e Ha tom MecTy a^ Ha^HHe HOBy ijpRBy.
TyxiAav,. Hchoa HiacoTHHaija, Ha abchom 6pery peKe Bwiacme,
roa ROHonHHqRe ijpRBe, HMa 6per, Rao RaRBa AHBOBCRa xyMRa. Taj ce
tfper 30Be rpa^au. Ha Bpxy Tora Tpaija BaAe ce MHore CTape oneRe (Tyrjie) h Rpe 1 ?.
Digitized by LjOCK?IC
OCTAUM 04 CTAPHHA 19
IlaaapmuTe. Y ceay ^e^uoj Eapu, Ha a^choj CTpaHH Mo-
paBe, BHffle TpAHAHite, ao Ko3apcEe PeRe, oa MecTO Koje ce 30Be ITajapuwT '. Ty ce Aanac H3opaBajy oneRe, MajiTep, h 3HAHHe oa Kyta.
A npiraa ce Aa je Ty HenaA (taia Be^HKa Bapom.
VpAUJim^a. Ha H3a3y as rpAH^iniKe cyrecRe y jiecROBaqRy
nmpHBy, Ha a^choj otiaAH MopaBraoj, Ha BHcy CTapn je rpaA kojh
neniTaHH 30By AaTHHCRH a . C jyHe CTpaHe BHca, Ha rom je rpaA,
Teqe Pyuaca Pena. EpeRO peRe, y xaTapy ceaa r 4 e 4 UHe Sape, HMa
jiecTO ITa3apuiuTe, Koje noMeHycMo caA npeA Tpahahiioii.
H3 rpaAa, c 6pAa, ao MopaBe 6m je npoKonaH TaMHHR rojhm ce
va&shaq 3a BOAy. Typiyma, KaA cy OTima.iH Taj rpaA, npoRaa&e HeKaKBa 6a6a rAe Taj TaMHHK caa3H y MopaBy, h ohh ra 3anTe. jlaTHHH,
Ee MorykH auiBeTH 6e3 boao, noTRyjy R0H>e HaonaKO, h notferHy H3 rpaAa
npeno noAa opaxoBa^Rora. TypijH, bha^ Taj Tpar, peKHy:
MHora BOJCKa Aonua y rpaA!
Hnje MHora Aonua, OAroBopn hm 6a6a : Hero h OBa no6eMa, ajin ROBaaa ROH>e HaonaKO. Tpwre 3a h>om!
Typip noi'pqe ; CTHrHy AaTHHe Ha MecTy PoGuhom Aejiy, h iy
ax noTyKy, h uopo6e. 3a to ce, Beae, to mccto nposoBe Po6uu faji.
II caA Ty HMa Be^HKO rpotae 1 .
CTapa itpfcea, Ha Maaoj ropHijH, cnpoty ceaa TLypjiune 1 .
HeKH Ejiazoje MacAap, hs cejia MaaoniHinTa, qoBeR oa cbojhx
45 roAHHa, noqeo je npBH a* OTKonaBa, h a& Tpaa&H ijpRBy Ha Meciy
Ba KOMe ce AOijHHJe h HanLia OBa HeRaA AHBHa rpal>eBHHa.
BHAekff Aa ce BaarojeBa no6oHa peBHocT Harpai^yje TaKo HeHaAbhm ompaLeM, h APyrn ce^aitH HaBajie uosiaraTH Bjiarojy, h ao caAa
je OTKonaHO CByAa yHaoRO-ao 3HAa Ha 1 T20 Me'rap.
D^pKBa je Ta 3HAaHa oa ne^eHHX onena (ijErajba) Ha.iHK Ha onene
pHMCKe. OjiTap je ORpeHyr npaBO r HCTOKy. /IjajHHa je itpKBe, pa<qyHajykH h 3HA0Be, 26*19 MeTapa oa kojhx A0.aa3H Ha oaTap 6*80,
aa npaBy ijpRBy 1246, h Ha npnnpaTy 3*75.
1 y jeAHOM npoaacKy cajwslx Aa ce y tpahahhkom rpaAy iiowHH>e h Uap Eon-ctuhtuh, ujh oifAa to He 3aiincax, a Aouimje ho Hai>ox naMeiapa, kojh Oh Ty
npuqy
3HJ10. TaKo octu. . .
2 Bam oiio MecTO rae je Ta CTapa i;pKta, 30Be ce rpo6jbe, a 3one ce h: Typcna nu
ea
2*
Digitized by LjOCK?IC
HHU1KU OKpyr
Digitized by LjOOQIC
OCTAUH 04 CTAPHHA 21
npM pacKouaBaay ijpKBe HHJe flai^eHO HHiura oa ijpKBeHHX yTBapn.
ELlhtko y 3eM&H, HaA caMHM TeiieAHMa ApBBeHHM, HafyeHe cy HeKe jtyACKe
-Koora ; a^H te to 6hth H3 HOBHjera aotfa. To ce noTBpfyyje jom h
tmm ihto je (Jam Ha tom MecTy h A^Hac rpo(tae ceaa T&ypjiune.
Hhbo MinTa He iipnqa o oboj iipkbh. ToBopii ce jeAHHo a& je A^hhom peqffije ropmte, cupaM OBe iipKBe, 6ha:i HeRaKBa BeAH&a Bapom,
jep, HAyiiH OAaBAe vL&MapaoeoM Ropery, HMa upocrpaHa Ka^AP^aoA OHabhx hcthx oneKa, oa RaBBHX je h itpKBa BHAaHa, h ca&aipi, KaA opy,
HaHJia3e Ha Kyme TeMe^e oa 'raKHX hcthx oiieRa.
OBH cy APBB6HH 3HAOBH 3a qyAO cyBH, Kao Aa HHcy hh 6h.ih
DOA 3eMj!bOM.
Qn-flfi ce Ha thm 3HAHHaMa, hoabaom h upa3HHK0M, ap&h 6oroM<>ah; MHorn oohhi^i Aoaa3e Tpaatekn Aena, h mhom ce no noBpaTKy
XBa^e Aa cy ce chomomh 1 .
Ryjia EpajbeeuKa Mapxa. Bnine ce.ia Mupouieew, na 6pAy Koje
ce 30Be XyMcitt, HMa jeAHa CTapa rpaAHHa Koja ce 30Be ^Kyjia KpajbeeuKa MapKa". Kyjia je 03HAiHa y caMOM KaMeHy, h BpaTa joj ce,
Beae, hh A^Hac He Mory a OTBope.
H3HaA ce^ia Bum HMa CTapa t^pneuna u zpo6jbe. Dp&qa ce a^
je to 6iiah ApKBa CeeToza IIpoKoauja, h a& je H>y 3HAao KpaJbemtl
Mapno. Ohh 17 noKaayjy CToae h MaMyse Mapnoee, h ujione h
KAuntte MapsoBora mapij,a.
MapKo je, npnqajy ceAaipi, ca cBoje Ky^e, ceAeka Ha KOH>y,
cKaKao Ha oho MecTO rAe je OHa BHHCKa u^pKBa.
Tora My ce TaMo h no3Hajy y KaMBHy crone, h mapqeBe haow
H BAHHjp.
Tpaft HuKOJie GKo6ajbeeuKa. Binie ceaa Bynja, H3e|y oBora
ceaa h 36eotcuuiTa (y cpe3y AecKOBaqKOM), Ha jeAHOM BHcy, HMa rpaAHt
OA KaMeHa. 3a Taj rpaAHti HapoA Kaate : 3u4ao \za nenanm Kunojia
CKo6ajbeeuK u .
Hciioa rpaAa HMa H3Bop .aene nnjate boa*. Taj H3Bop 30By ce;iaiiH :
GnoCajbeeuKee KAadeuau u .
Mhcahm Aa OBAe He Tpetfa AoyMHTH : h rpaA h oaAeHaij ja-
22
HHmKH oKpyr
Digitized by LjOOQIC
OCTAUH OA CTAPMHA 23
MaqHO ce Besyjy 3a hmo onora caaBHora jyHaKa Hukom CKo6aJbutia
kojh roAHHe 1454r,OenTen6pa 24, roa Mecia Bam, noTyqe Typne oHaso
Raso hx hhoa hhko aotao HHJ6 noTyKao, aAH KOJH 16 HOB6M(5pa T8
HCT6 roAHHe, nocae nopa3a Ha TpenaitK, H3Aaxny Ha KOijy 3ajeAH0
ca cbojhm jyHaqKHM ctphi^m.
CeeTa IleTKa Tpnoectca. Oa CnteBCKor MaHacTHpa 1 qac Ha
BHine, Ha a^choj dpaHH HnniaBe, hoa tfpAOM BuwezpaAOM, pa3Ba^e cy
oa dapora ManacTHpa kojh ce 30B6 Tpnoea IleTKa. HeKH Taj MaHacmp
30By HeepuwEpnqa ce a& ja Taj MaHacTHp nopo&beH 6am RaA je Ty 6m bcahkh
catiop. HacHJiHHi(H, kojh cy potfaaH, 3aKouaAH cy, Bean ce, npeA ijpKBeHHM BparaMa, (Jam Ha ohom MecTy soje npBo orpeje cyHi^ KaA y jyrpy Harpeje, ABaHaecT M.iaAa HOBOCTa j&hbhx, ca cbhm h^khtom Ha H>HMa.
HeKH ceAai(H,ateAeLHHakH Taj HaRHT, KonaAH cy Ha tom MecTy h Tpahah ; aaH HHcy Hainan HaKHTa, Hero cy HCKona^H HeKaKaB BejiHKH boahotHH KaM8H.
Oa itpKBe ctojh join Henrro o-mpa ; APyro ce cbo cpynwuo. Ty
HHa HeKOAHKO HKOHa h ABa KaHAHAa. HeBOAHHitH AOAa3e Ty, a& 6h aeo
HanuH. Ohh h np&aaay kojIHRO ko moso. Thm npHd03HHa pyKyjy
TyTopn H3 ceaa CiiteBa.
4o6pa Fjima. Y xaTapy ceaa Ueneneew, na MecTy A6p}
rmeu, HMa cTapn nopymeHH rpaAHt, kojh ce 30Be Ao6pa fAoea.
y xaTapy Tora HCTor ceaa HMa join
jeAHO CTapo upneutuTe, h
jeAHO crapo MauacTupuuiTe.
Hh o jeAHOM ce 3a caA HHJe homo HHfflTa caaHaTH.
y ceay rfonoj Koaamuuitu, Ha jyr oa AecKOBita, HaxoAe ce y
3eMAH oneKe h TeiieAH oa Kyka h APyrnx 3rpaAa. Ce.i>aijK npnqajy
Aa je Ty HeKaA 6n^a Bapom, na cy ce BaporaaHH, He 3HaM oa qera
h paniTa, pace^H^H, h HaceaHAH Ataman AecKoeatj.
Bnine ceaa CjiaTune, oneT y cpe3y aecKOBaqKOM, y MecTy Koje
ce 30Be HaeAoeo EpanuwTe, HHa CTapn rpaAnt, Bet uopyineH ao 3eM&e.
y rpo&foy caia GaaTHHe HMa CTapa v/pmuna, h Apyra y caMOM
ceay, ao Kyke Hone CTojuoeufia.
Digitized by LjOCK?IC
24 HHiuKH OKpyr
Digitized by LjOCK?IC
OCTAIJH 04 CTAPHHA 2D
saMyqe, a** y UpRBy yhy! OHAa, boah npHqa, i(pRBa Oboth IleTap
oa Tora 6eca in'ryKHe y 3eMAy!
Ceera Tpojuua Ha Bp^y Meroxy. Ca 3anaAne CTpaHe ceaa
Digitized by LjOOQIC
26 hhuikh oKpyr
Ha tom KaMeHy oAHcra HMajy Heae mape, aan hx ja HHcaM Norao
npoTOTaTH.
Ycuenuje, crapa, nopymeHH MaHacnip, hcuoa 6pAa rpaw, HHe
ceaa CriieBa, Ha a^choj CTpaHH peKe HffmaBe. Oa Tora MaHacTHpa
ctojh join qeTBpTacTa Kyaa, h hokh iipKBeM 3Haobh Ha KOJHMa cy ce
Digitized by LjOCK?IC
OCTAUH 04 CTAPHHA 27
aso je OBa roAraa A<X5po npo^HTaHa, Meceu,a Anpnaa 15 a&h, npa
cnaxHJH Ajiaj6ezy.
IIpBH KTHTop je Pojmn h npe3BHTep Muoko.
KaA ce yfye y iipKBy, OHAa ce c A^CHe CTpaHe Ha Aysapy wra :
H^BOilftNHtitlk 0>l|A, flOCMUIieNHICUk CUNA, H 0B6IUT6NHIMk
CBCTArO AX* CkA* C6 CIH CK6TH H S02K6CTB6NUH XpAMk B6TArO
CilAKHArO np6ATY H llpOnOB6ANNKA Kf>CTHTAA ItilANA TpYAOU* H flOABHrOMk pABA BOffiHA KANTAKWgeNA H &NApONHKA H RpATH6 6rO, npH HTVMCHKTeOAOpKH SpATIH 6rO Bk ANH l|ApA C6AHLU Bk AMO 7025 = 1517.
C A6Be naK CTpaHe HMa 3annc kojh Kaayje a* je Taj xpaM hBonncaH 3a B^aAe itapa CyjieJMaHa 1 7035 = 1527.
y ijpkbh HMa joAHa cpetfpHa Kyraja c MomTHMa Heitora cbothTe^ba. Oko KyTHJe HMa oBaj 3annc: OKpyawe ACkobayko NAnpABHiue
ZJk CB6TH6 MOIjlH MONACTHp CB. ItilANA Bk A6T0 7032=1524 AK6MBpHA 15 ANk.
y nopTH, BHine ijpKBe, c jieBe CTpaHe, h3(5ho je H3 seMjbe jeAaH
KaHeH Rao sasaB HaBHAaK ceHa.
JeAHOM AO^y ApHayiH a&
y3 Taj KaMeH, pa3oeAa Hese
3HAy, na, pa3a6paBiHH Koje
Taj KaMeH, h peKHe CptfHMa
Digitized by LjOCK?IC
28 HHUiKii oKPyr
AOMh n no^KHroub pase sosRHie Monaxhh* Kcemiie h cecrpe mohaXHNKAAHr6|IHl|6TeO(|>HNe, Md^OlO H MdpHKK) Kb AUTO ^ H (7050 =
1542) M*C6l|A G)KTOMKf>HA 11 ANb\
CBe npa^e y okojlhhh uoTBpt>yjy Aa je obo 6ho 3K6hckh MaHacTHp,
Kao niTO ce e m oBora 3auHca bhah.
KaA je y tom MaHacrnpy HecTaao^KajiytjepHiia, hhchm Morao ao3HaTH.
FpajumTe. Ha jeAHOM Bucy, y myMH, He a^oko oa MaHacrapa
H^pROBHMiie, HMa jeAaH crapn rpaAHk, aocth nopynieH, kojh ce-fcaip 3oay
npocro TpaAuiuTe. Hhorbbx npirca 3a OBaj Max HHcaM Morao ca3HaTH o TOMe rpaAHfcy.
ManacTup Fafypoea^ Ha 1 qac h 34 MHHyTa jyatHO oa Hnrna.
3oBe ce h: CeeTd Bozopo^ui^a raCpoemita.
Bho je CTapM MaHacTHp, 3a kojh ce npOTa a& cy ra rpaAH^iw
HeiafcHiiH, h a* je y HeMy Ay fflaH > j^AHOM npn^HKOM, KAykn Ha tfoj,
npaqecTHo CBojy BojcKy.
Taj crapn MaHacTHp je nopymeH, a OBaj kojh caAa caymn, sha^h
jo h a&HBOiiHcaH y HOBHje Bpesie.
y o^Tapy HMa Ha 3HAy atHBonncaH auk Ifapa Aasapa, h ao H>era
Mujiqw 06ujvuK. Mh^oih HMa oko raaBe oHaj o(foqHH CBeTHTe^>cKH
cjaj, h HaTHHc: cratmh MHiiouih OkhahU!
Koa OBora MaHacrnpa, Ciain cupoty oji'rapa, yKonaHH cy ohh qecthth chhobh Cptfnje kojh, ^eKeMtipa Meceija, roAHHe 1877, naAome Ha
TopauH h Ha APyrHM okoahhm BHcoBHMa OTHMajytn Hhih oa TypaKa.
CAciBii HM !
HnmeBAaHH qecro H3.aa3e c nopoAHitaMa cbojhm y Ta6poBan,
Kao y Bpao iipHjaTHo h jkhbohhcho Mecro. Ohh ce Ty oAMapajy, Beceiie, h qacTe no HemaHKe AaHe.
HeKa (fa, y TpeHyTKy cBOJera oAMopa h Bece^a, TTor.aeAa.iff h hh
6ypyMaK kojh noKpHBa jyHaqKe kocth OBe, h HeKa <5h notfoarao H3roBopnjiH peqn nojeTHHe:
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 20
IIpocTa 3eMAO, Koja HX noKpHBaui ,
Chojom cy Te oTKynHdH KpBj>y! g
y rpaAy hhuirom, Ha pa3HHM HecTHMa, HatjeHO je BHrae KasieHOBa
ea CTapwM phmckmm HaTnncHMa, BHme haul Maae onrrekeHiraa. Obh th
RaMeHOBfl CMeniTeHH cy 3a ca^a y 3rpaAH rae je KaBitaaapHja KopnycHora nrratfa. Ty ce lyBajy Kao 3aMeraK 3a bojhh My3ej l .
Ako ce He 6h citopo bojhh My3ej ocHOBao, Ao6po 6h 6hao a&
MHHHCTap npocBeTe Hape^H, Aa ce to KaMen>e npeHece y BeorpaA y
HapoAHH My3ej.
Join HMa y aecKOBaqKoj yAHiyi, y hbjihjh r. AaeKce OJBeTKoBHta, jeAaH KaMeH c HaTnncoM 1 kojh ce HaxoAH Ha dpaHH 30.
8 CTaHOBHHl^M
a. H>HXOBE HCTOPHCRE CYABHHE
Hhih je, ao caMOM Mecxy rAe je, crpyra oa HemaHKO Be^iHKHX
nyTOBa. Ty CTpyry acypno ce Aa ocbojh cBaKH kojh je ateaeo HMaTH
B^acT naA 3eMjtaMa 6;UKaHCKHM.
Hmao c Mopa Ha /IjHaBO, hah c /IjHaBa Ha Mope, ocBajaq je
Mopao yAapaTH Ha Hhih h, MaqeM hjlsl xjietfoM, Hajnpe ao(5hth Hera,
na ce Ten OHAa KpeTaTH Aa.J>e.
Bet caMo to Ka3yje KaKBa je Mopaaa 6hth HcropncKa cyA^HHa
CTaHOBHHRa HHHIKHX H HflfflKOra OKpjTa.
OcTaBAajyta Aa^e&y CTapnHy, mh teaio y obom oA&bKy noMeHym caMo oho hito ce Tirae nponLiocTfl Hamera HapoAa.
ToAHHe 1385 Typipi cy Bet yAapnan Ha cpncKy AP^asy, h
npoApjiH ao Hnma. OpacKa ce BOJCKa ynopHO tfpaHHJia 25 AaHa. kjm
KaA coa TypcKa oaoah, Hhih ce MopaAe npeAaTH Typiyraa.
Eocae Te HecpetHe (fame, HJap Aa3ap ce npBH nyT o()Be3ao
TypijHMa :
Digitized by LjOCK?IC
30 hhidkh oKpyr
D
^ COCCEJVS SBXTibLiANVS*
DECvMVMiC'lPi *
MR.DUviX*ANN*
XXVI >IVES*V A
NALEaiALiCiNiAv
COiVX^MARJTO*
DESETvCOCGEiEv
COLENDfcFilrDY.fr
ET-SlBhSEQVlTV^
R&VlV\'PACNCV*
HAVJT * M Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHiUJH 3 1
1 iLaataTH Ha roAHHy no XH*aAy AHTapa cpetfpa y hmo asho ;
2 AaBaTH xH.i>aAy'KOH>HKa BojcKe cy^TaHy y iiomoL
H TaKO je Eton, qerapn roAHHe npe KocoBcse 6htkb (1389),
6bo nao doa Typne.
jlecKOBau; nas h jiecEOBaqsa ospyr, y kom ce poaho CAaBHH J?oj<?o^a Hukoao, CtcofiaJbufi, nao je hoa Typse tgk toahho 1455, paBHHX
70 roAHHa AOUHflje oa Hmna.
CaA A& (SaijHMO Ma h Haj6pH homoa Ha uuvMty jeaapocujy, h Aa,
K0.1HKO tojihko, noMeHeMo Ty cpeAHHy AyxoBHora KHBOTa HHniKOMe OKpyry.
Jom E3 npBMX BBKOBa xpimkaHCKe iipKBe, Hnm je 6m croAHija
BjiaAHqancKa. BaaAHKe Koje cy ceA^e y Hnmy, h oAaMe ynpaB&ajie
jeuapxHJOM HHinBOM, 3Ba^e] cy ce HesaA jeaucicoau, HeuaA apxujewuckouu, a HeKaA MurpoaoAUTu.
H BejinqMBa BHniKe jenapxflje HHje 6n.aa y CBa BpeMeHa jeAHa HCTa.
TaKO, roAHHe 1203, KaA ce Kaate Aa je jenHCRoncsa KaTeApa y Hmny
6HAa npn iipkbh OBeTora IIpoKOfiHJa,yjeiiapxHJH ce hhhikoj uoMnay OBa
waBHa MecTa : Hum, Monpo (jaMaqHo AaHamH>a Eejia HaAautcaj irapoTckom OKpyry), KofiTcXog (caAa ce He 3Ha rAe je), TouAutia, is. Cepjmz.
AoijHHJe, HapoqHTO y oho BpeMe KaA je HHmKa janapxaja (fajia
noA naTpHJapranjoM netcKOM, rpaHHije cy ce HeHe npyata-ae y3 HmnaBy
A0 H3Bopa obo peKe, hh3 MopaBy CBe hciioa EapaiiHHa, h otfyxBaTaae
cy CBp^Hr, Bejie IJpKBe (KypmyMjiHJy), h AecKOBau.
ToAHHe 1736 y Haray (Seme mhtpohojIht "Eop^e Ilouoeuti.
ToMe apxHj'epejy neBa^o ce OBaKO MHoroaeeTBO :
Hpeoc6eKiTenejtueMy u CAoeecnejmeMy ou,y u zocuo^uuy name*
My, MUTpoaojiury owe tiozocaacaj eMuje jeuapxuje numne ca onpcThumu CTpauaMU, zocuo^aM zocuoduny, zocnofitmy ouy u yuure^y nauieMy Kupjy Eupjy Eup reopzujy, Muoza jetty Aera! 1
Te roAHHe (1736) AycTpaja, Rao caBe3HHE[a Pycaje, otfjaBH
TypitHMa paT, h c bojckom cbojom yi>e y Cptfnjy, Ma Aa jom HHje
6h./lo npoieoo BpeMe noasapeBaqKOMy MHpy.
TUaBHH bojboah iiyc/rpficKe BojcKe, rpo$ BaAuc n "BeuepaA
Digitized by LjOCK?IC
32 hmuikh OKpyr
Pajmepz, 3HajyiiH tt(UHKa noMok Mory 6hth Cp6n, no30By hx nacMeflo Ha
ycTaHaK npoTHB TypaKa, otfpnqyiiH hm Bacspc CTape He3aBHCH0CTH.
Ha TanaB no3HB, Cp6n ce AHray ahctom. CaM nekcKH uaTpnjap,
Apceuuje IV; hhihkh mhtpouoaht (kojh je y joaho 6m h <5e.aoupKBaHckh), Ma^ao npe noMeHyrn TSopfe UouoeuK; caMOROBCKH barahrr Je$TUMuje; yatHTOoaxHACKH Ajienca Aujpujeeufi; n pamKO-HOBona3apcKH JetftruMuje AaMnanoeufi, KpeTajiH cy h ynpaBAaAH Taj
HapoAHH noKpeT.
Ho cpefea H3HeBepH feecapoBe aamBe. TypijH ch./lho noTHCHy
aycTpucny eojcny o^Max zo^une 1737. *3a tecapoBOM bojckom, Roja ce noB^aqifjia k OaBH h /IjHaBy,
HarHe h uaTpnjap ApceHHje IV, hhihkh mhtpohojiht Tlopfye, h bjirAHK6 : yJKlFIKOaXHL/bCKH H HOBOIia3apCKH C HeKO-AHKHM CB6T0BHHM BOljHMa
h He6pojeHOM mhokhhom HapoAa.
Typipr coMOKOBCKora B.aaAHKy JeoTHMHJa OAMax o6ece; naTpnjapa ApceHHja npmBope ; a^H ce oh, (taaroAapeiiH naranHHip, H3MaKHe,
h c nojieHyTOM abojhijom BAaAHKa Aotferae y cran iecapoBijHMa.
Hocae Tora Typip, khbhh a chahh, MaqeM h or&eM cxaHy ce
cbcthth 0p6raa 3a CBe oho ihto cy HMaAH npoTHB aycTpHjanaiia. TaAa
je, no pa^yHy kojh wraiio y Pajnta, nponaAO oko 80 XH&aAa Aynia
cpncKora HapoAa*.
Tp^KH ijapnrpaACKH naTpnjap CaMyujio yiioTpetfH Ty 3roAHy 3a
ce npHMKy, h cpcnsy nefecKy naTpHJapniHJy 3aKynH oa TypaKa 3a
40 Keca napazpomeea 3 . To je 6hao 1765.
HocjieAftH B^iaAHKa hhhikh, kojh je y Hhih nocaaH H3 netcKe naTpnjapniHJe, 6m je FaepiM).
1 PaT je noneT 1736. 4 ABrycra (n. h.) 1737 noTy*ieH je npHHn. XjuAoyprxayBeH koa EaH>e .dyne; 27 cenTeMopa (u. h.) 1737 noTyneH je Ha TaiioKy Tpo* KeB
eHxiuep; 22 h 23 Jyjia (n. h.) 1739 6nTKa Ha rponieoj. Tpo* Ba^HC h ljeHepa.1 Paju
epr
HBrydHme xy 6HTRy, na sa hom h BeorpaA.
2 Pajufi IV, 200 h 201
3 Hcth IV, 203. TOMe raeAaj h Fjiacnun XX, 13. MHoro caM pacnHTHBao
KaKBa cy to napaipouieeu, na mh hhko He yMeAe Rasam HesH Bejie Aa cy to moi'4H 6hth 6euiAymi [no 5 rpoma jeAaH); a APyrn oneT noMHiaAaxy, Aa *h to HHJe:
40 Keca Kapap-zpoweea, to jecT, 40 Keca OApeljenux iiapa (prix fixe) 3a jeAHO na
TpHJapmHJy ?
Digitized by LjOOQIC
OTAHOBHHUH 33
H TaKO Hhhi HMa fl,eo cBora cTpaAaaa, Kao h ago CBOJe OAroBOpHOCTH, mTO J6 yTyAGHO CpUCKO AyXOBHO CBeTHAO y IletH.
UpBH Bjia^HKa kojh je H3 I^apHrpaAa nocaaH y Hnm 3Bao ce
Mafcapuje I. CaMO ce to^hko vloyjlo pa3a6paiH y Hmny.
OBaj BAaAHKa 6eme xpoM y jeAHy flory. 3a to cy ra cbh 3Baifl
Touaji'Manapuje. IIpHqa ce a^ cy ra y ijpKBy B03ajiH y aoAHi^naa
a y B^iaAHqaflCKH cto inm&AYL cy ra Ha pyicaMa.
3a hhm je Aomao
Mampuje II, 3a Kora ce 3Ha A& je ceAeo y Kytn Koja npanaAa pHAOKOMe MeToxy. /^aHac je Ta Kyta CBOJHna HHniaor npoTe MaaAeHa.
IIocAe Mattapnja II, y Hhdi je Aomao MejienTuje Myneuun, kojh,
roAHHe 1821, ca jom neiopHuoM APyroBi, 6n oKpHBJbeH Kao cayqecHHK y
xpninLaHCKOM ycraHKy, h 6h otfemeH fla hhhikom MOCTy, Apyrn A&h AyxoBa.
Hocae Tora Aorafyaja, y I^aparpaAy ce Hal>e 3a noTpefao a& ce
h y IlnpoTy nociaBH jeAaH BAaAHKa. Tora paAH 0Ay3My ce oa HHimce
jenapxHJe EnpoT, BB^ia na^iaHKa, h join MHora ceaa, a Tano hcto OAy3iy ce HeKH a&iobh h oa co$HCKe jenapxnje, Te ce HaraHH jeaapxuja rtuwaecKa, ca ctoahijom y HnpoTy. 1
Iloc^e Me^ieHTHJa Aolje 3a HHmKora BaaAHKy
Bene^UKT I, a 3a obhh
Aanujio, Kora napoA nasriH caMO no TOMe bito je caM cotfoM nmao
no cejiHMa, h 36npao AHMHHuy (no 100 napa oa AOMa). KaA je TaKo
HaKynno Aocia napa, octabho je jenapxnjy, h nouerao HeKyA y AycTpnjy.
03a Aamua, Aomao je
Jocujfi, kojh je atHBeo Bp^o KpaTKO npeMe.
Ilocjie JocMa A<>niao je
Fpiaopuje kojh 6ejame poaom H3 ceaa KojRHHije, y OKpyry tphckom.
Hoa obhm b-mahkom HHfflKa ce jenapxwja Ha hobo CMaftoa, jep cy oa n>e
0Ay3eTH: AjieKCHHai^ Paataft, KpymeBan h IlapakHH, Koja cyMecTa, ca
cbojhm ce^HMa, npnnjua KHeaieBHHH Cp6nJH 1833. Epnqa ce Aa je KHe3
Mfl.ioni 3Bao BjiaAHKy rpnropMJa a* npet>e a& ceAH y AaeKCHHijy, na
! . Tano npHHajy JbyAn kojh cy 6h,ih G.ihckh hmdikoj mhtpouo^hjh, a r. roMj6uncku Kae Aa je Ta jeuapxnja otfpaaoBaea join 1761. I\aeA- aeroBy Hcropujy npnee
dp. 148.
KPA-fcKRHHA CFBHJA
Digitized by LjOOQIC
34 HHinKH oKpyr
Aa My a& jenapxnjy Beky oa HHniKe, a.AH oh Hnje XTeo, saAOBOAHBinH
ce xmfcaAOM AyRaTa, Kojy My je Kh63 Mhaoih nocjiao.
3a B^iaABfKOBaFba OBora rpnropnja, 3anncaHa cy no itpRBeHHM
KftHraMa, OBAe ohao, OBa qerapn *iyAa:
1 ToAHHe 1838 6eme CTpaniHa qyMa (Ryra) to 6paT 6paTa He
Moraine ^yBara, hh capaHHTH. MpTBe cy capaaHBaAH ohh rojh cy 6hah
qyMy npe6ojiejiH, na je ce Hncy 6ojaAH no Apyrn nyT. XnaaHAapcKH
jepoMOHax BuKTop (hotohh fieAa-BuKTop), rojh je y IJapnrpaAy 6ho
npe^eatao Ty 6oJiecT, oneBao je MpTBe, h TaAa je CTeRao chaho nape.
2 K3MeT-Hattia HapeAH, h BAaAHRa rpnropnje (UarocAOBH Te
nonoBH MeTHynie Ha oaey Kane Ka^raaBKe, a RaAyfyepn Aa Hoce OHe
Kane TemjepAHJe (Kao niToje Rana y OBeTor OnapHAOHa);
3 36or HapoAHor ycTaHKa 1841, Typip nomuHme h nopotfnnie
CBy HHmKy Hanjy, h
4 J[o\)e H3 DjaparpaAa anaTeMa Ha CBe kojh na3ape y HeAe&y;
h OApeAH ce noHeAejbaK Aa 6yAe na3apHH AaH.
TparopHJe je yMpi>o 18 ORTOMtfpa 1842, h yKonaH je boa CTape
HHmKe iipKBe, ceBepHo oa OATapa.
IIocAe rpnropnja, Aoniao je
Hup-BenedutcT II. Obo je 6m npnjaTeA HapoAy. Oh je H3paAHO cAo6oAy Aa ce koa iipRBe o6ecn RAenaAO, y Koje ce yAapaAo
KaA Ba&a HtH y iipRBy. H Ha to ce y3(5yHe ApHayTH h yAape Ha
XpHintaHe. HapoA je oa CTpaxa CKaKao y BOAy, a BAaAHRa RAenaaa
He CKHAe. MHoro MyKe HMao je OMep-nama (1844) aokao je CTBap
CTHinao; aAH nna.R APF e roA^He BAaAHRy Tora AHrome H3 Hnma ,3a to
ihto je 6paHH0 HapoA"!
jRup-Hufiutfhp Ao^e Ha mocto nporaaHora BeHOAHRTa. Obo je
(too CTap, Aotfap ^obor. ToAHHe 1848 nol^e y IJapnrpaA, na ce y
nyTy pastfoAH, h yMpe, Ha bcahrh neTaR, y ILsoBAHBy.
- 3a h>hm Aoi^e
Jamifiuje, rojh je, roAHHe 1856, ocbctho TOMe^e hoboj iipkbh
hhhiroj. Bbera, roAHHe 1858, OTepame TypitH cnaxnje 3aTO ihto je
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHIJH 35
KaauHUK, kojh ce, nocjie nocTaBAeaa, WTaBy toahhj 3aApffiaBao y IJapnrpaAy, a HMe My ce noMHaaao y Hnmy.
KaA oho 6jkrj iipKBeHa pacnpa H3Mel>y Tpna h Byrapa, Ka^Hhhk yHaRHO H3 Hnina.
Hocae KaAHHHKa, fl,o\)Q Aejia-BuKTop. Oh je, HBetiH Ayro y
Hmny, Kao XHAaHAapcKH AyxoBHHK, 6ho Bpao no3HaT qoBOK. ^paao
ce Byrapa, h 3a to ra je 6yrapcKa crpaHKa nodaBHAa Hajnpe 3a aAMHHHCTpaTopa a nocae 3a B^aAHKy. AeAa Bhktop je pol>eH y MecTy
Ka,AO</5epy.
KaA je Bhktop, 36or HenoKopaBaaa nosHaTHM itpKBeHM 3aK0HHM.i
1883, fljsvnjT c jenapxaje, 3a Hnnraora B^aAHKy nocBeLeH je
HecTop, po^eHH y ceay IEyMama, y KparyjeBa^KOM OKpyry, tfonra
Ao nocBeteaa peKTop 6eorpaACKe 6orocjioBHJe.
CaA Aa ce BpaTHMO AoraljaJHMa oa APyre BpcTe kojh cy ce 3()tfBajiH Ha 3euAH HHmKora OKpyra.
ToAHHe 1796 1797 bhahhckh nama Ila3eanozjiy y oAMeTHyBbih ce oa CBora i^pa, pa36n CBe bojcko Koje cy^TaH caa Ha aera.
Taj OAMeTHHK panropn CBojy BjiacT Ha HHKonoA, Obhihtob, PynrayK,
Co$HJy, K^iaAOBO, na ce npyara h ao Hnnia.
IIa3BaHijHHe Kpy,ajiuje, He HMajytn TonoBa, He Morome HnniTa
rpaAy Hnmy h aeroBoj nocaAH; aAH 3a to paataaxy no ce-iHMa hhhikhm,
Te ibhx najbaxy h AyAe pofoaxy.
Oa MHornx 3a^a h>hxobhx a& nouieHeMo caao oho ihto ce npHqa
o jeAHOM h>hxobom npo.aa3y Kpo3 ceao Majme:
AyTH, ihto HHcy HHnrra momh Hainy, Kpijaanje cy ce Bpata^ie
Ka TpaMaAH. Y tom noBpaTKy yAape Ha ceao Maaqe. C&baip, ona3HBfflH hhx, a 3Hajytn KaKO cy 3ah, notferay h saTBope ce y i^KBy
ceocay Koja je (tajia 03HA^Ha Ha cboa. Kpijaanje onKOAe ApKBy, npoBaAe joj cboa na KpoBy, h yHyTpa y(>ai# TpMKe, a& 6h qeae neijaae AyAe.
Eocae Tora 3ana.ae pyraije oa cyBe KOHon^e, h ytfaAe hx y ijpKBy.
Bet cy HeKH noqeaa rpAHo hpahth ce h ropera, a Ha no^e Hncy
cwe^iH h3h!ih. TaAa ce Kpijaanje nonHy Ha KpoB oa apkbo h CTaHy ny3*
Digitized by LjOCK?IC
36 hhiiikh oKpyr
l^ara AOjie y .kyAe, y ateHe, h Aeijy Kao y KaKBy 3BepaA. MHoro JbyAH,
ateHa h a^s Ty H3ra(5e, h ijpKBa ce HarpAH h ynpouacra.
ToAHHe 1809, KaA ce oho, c nponacn^Ha KaMeHflijH, cpncsa
MHcao ycraBH, To^iHKa HHniKa ceaa npHHeme A^naK y iviaBaMa A a ce
03HAa OHaj HeoltaqHH cnoMeHHK Hanmx HapoAHHx uyKa, Aa ce 03HAa
TLejie-Kyjia, Koja, XBajia Bory h Kpa&y Mn.aaHy, He ocxa HenoKajaHa.
ToAHHe 1834 noByqeHa 6n rpamija H3Mei>y hobc cpncKe KHe^eBHHe h TypcKe ijapeBHHe. Hum, c neAim oitpyroM, ocTa 3a tom rpahhijom, y TypcKOj.
HnraeB^aHe to 3a6o.ae ao caMora cpija.
MHoro nyTa, Ha pa3He HaraHe, Mo^nme ohh KRe3a MHAoma, Aa
hx H36aBH H3 TypcKHX pyKy. KHe3, npn cboj Ao6poj boah cbojoj, Hnje
MOraO H36aBHTH HX.
y no^eTKy roAHHe 1835, y Haray <5enie Myxecapno HeKH CaAux-IIama, qoBeK r ryn, h HeoKo CBe3aH. IIopeA H>era 6enie aoctu
TypaKa kojh cy mmuAK bqaekh 3^a, a kojh 6h Tpetfajio Aa Apyr^a
He AaAy ^hhhtii 3a^ia.
CeAaAH H3 16 HHniaBCKHX ,ce.aa, He3aA0B0jtHH p^aBHM nocTynaaeM
Typapa, yciaHy Ha opyaye, Hnmny EHe3y Mjuoniy:
HpeiecHejiiiH mhjiocthbh rocno^ape Mhaoiuo OGpeHOBHky !
Mo.ahmo Bora 3a TBOJe 3ApaB^,e. Th h Bor Aanac! CnpoTH&a KyKa
u HAaqe ao Bora ce nyje! ^aHac hito ce 3y.ayM no^HHOJa Kano ce je chpoTHH>a npeAawia! CepAap HCRoqnja 5u qoBeKa TypqHHa. H OAyBjA Tohohhiij Taja ce^ia CBa je capoTHBa y n^auHHy yxeoa : nrro 6eiue 3a pa6oTy qoBeK, oh je Kyhy ocTaBoo; &ae Typn,a no Kykax naAome: AeBOJKe npn h>hx AOKapame oa ceAaM roAHHa, h h>hx to. nocMenrame. CnpoTHHa Te6e ce je noK.aoHH.aa hoa tbom KpH.ay rocnoAape!
IIpBo ce.ao BpeAo Te6e cenotc.aoHH.ao (2 qoBeKa OraHKo h HBan),
Apyro ce.ao Kpaejbe Te6H ce mo.ih (2 qoBeica Ilepa h Mn.aHk), Tpetec&ao
Ifepje Te6n ce aooaaa (2 MapaHKO a IIaBa.a) ce.ao MH^KOBan, Te6e ce
noKJiaBa (2 qoBeKa JoBa h Cnaca) 16 ce.aa Te6e ce nooaBaB, aaaBHH
TocnoAape! ^aHac xoke cwpoTHBa Aa nsrnne. MHoro ay.ayM noqaaeH !
CnpoTHBa AaHac TypqaHV ce noKopiiTH He tie!
3ainTo ? Oa 3y.a\Ma !
GiaBHH BeJiBKH TocnoAape ! Hama AecHa KpyHa (?) JaHyapa 1835*.
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOfcHHIJH 6 I
KHe3 MHjioni nonu>e OAMax CBora npeAcraBHHKa ABpaMa HeTporajeBHta y Hhih c obhm hhcmom Ha CaAHX-IIaniy, HHmKora Myie-
capn^a :
*!. Beaapy CajiHx-nauiH hhihkom Myxa^Hsy
l7or JaHyapa 1835. H 222.
aHyo caM Aa cy ce xpncTHjaHH HnmeBaHEe Haxnje Henrro \3HeMBPhah npoTQBy 3yiiyMa hceh TypaKa TaMoniiBii, h Aa ce Hacy cmcih ycyAhth Ha no3HBaH>e Barae Aa ce cunpe, h cbojhm KyfcaMa hav, h ^a CTe
bh 6vlae npHHyatAGHH opyataHOM pyEO* pa3arHaTH jh u Ea3HHTH. A 6yAyku
Aa caM ce Hamao OB^e Ha KOMme^yEy c BaMa h c anwa, to HHcaM paA
hh HaJMaae Aa ce BaMa, Kao n,apcEOM Behaiy, KaKBa HenoEopHOCT hhhu
oa xpHCTHJaHa, a y bcto BpeMe paA caM, Aa h xpncTHjaHH He HOCTpa^ajv
jep6o n,apy CBar^a paja noTpe6yje. 3a to ateaehB Aa ce oneT to CBe
yMflpa h Aa bh onpocTHTe ohoj pajn &hho 6e3yMuje nrro cy ce ynycTHAH
y TaKa noaaa, eTO mHAeM k BaMa Mor tajy AepaMa IleTpoHUJeeufia,
Aa bmm OBy Mojy ate^y Eaate, h, aso bh oteTe, Aa OTHAe c BaniHM JtyAHMa ao OHe no6yH>eHe paje, h Aa jh uocoBJeTyje oa Moje erpaHe Aa ce
CMHpe, Koje HaAaM ce Aafee OAMa h yqHHHTH. A npocTpa'Hiije Ka3ate
BaM h moj taja H3 ycTa. Aeo ah h&k BaMa He 6yAe yroAHO obo Moje
npeA^oateHflje, a oho moj haja HMa 3auoBecT Aa ce OAMa BpaTH HaTpar,
a Aa He HAe Mel) OHy CHpoTH&y.
MeHe ce hhhh, a& mh je Ay^nocT *ikhhth MHp Ha EOMmiiAyEy,
jep6o caM ce uapy 3aE^eo Aa ty My BjepaH 6hth, h 3aTo BaM to n
npeA-aaateM, a y npoqeM bh EaEO pa3cyAHTe ouaso h qaHHTe, a ja y tom
oiyqajy npH3uajeM Aa HeMaM HHEaEBO npaBo MemaTa ce y Baray Haxnjy.
Mh.ioui 06peHOBHh
Ritas CpiicsH*.
ABpaM ce KpeHe y Hhih, na c nyTa name obo iihcmo:
Bama Cbct.ioct
MH^ocTHBJejajH TocnoAapy!
Jom Ha uyxy eoa Paataa 6.dH3y, pa3yMeo caM oa hceh TproBaija
hhhieh Aa je 6yHa HBUieBa^KH ce.aa \THiua.aa ce, h Aa cy Bet eeKHEMetobh aoiuah 6hau e Be3npy joHi OHOMaA Ha npeAajy. ^omaBiuH uau OBAe
H3BecTHM ce Easo oa r. (>re<j>t?e h EaneTaH* MaHOJ^a, TaEO h oa APyrn
HHmeB^BaHa, Aa je CBe OHaMO .aenHM HaqnHOM CMapeHO h noMHpeHO, Aa
je r. CepAap CTe* : OrojaHOBHt 6hbuih OHOMaA Ha TpaMaAH yuacTBOBao tom noMnpeay, h Aa je cse caAa mhpho, yBepeHHJeM Ca^Hx-nauiH-
Digitized by LjOOQIC
k ycTHiuauejy peieHe 6yHe, 6yAykn Aa Bama Cbct^loct npaMa Kao kommHJa h Kao nptiBpaceHH ijapy, peBHOCTHO yqacTflje k ycMapeHHjy CBaKe
6yne, Koja 6n ce na KOMOjajiyKy nojauiua, h 4a caM Ha Taj KOHan, oa
Bame Cbctjocth OBaMO Ha 6p3y pyKy nocaaH, to ty MopaTH o^eKHBaTa
Aanac Ha WBeKa BeroBor OBAe, ajyTpoc h nncao caM My Maio, icao idto
teTe bhabtb H3 OBAe npH^oaceHe Konflje. IlaK aKO mh b.ih oAnnnie b-ih
noui-fce qoBena c H3BecTBJeM Aa je CBe koh^cho, ja ty ce cvTpa BpaTBT
HaTpar; aKO ah naK nopy*iH Aa k iteMy othacm, jaMory othKh *iacKOM
n Aa^be Hunrra Heby roBopnTH, KpoMje Ma.ao h^bccth My coBjeTe Bauie
iipoTHB aeroBH 3yji}Ma, Aa hx ce OKaHe, h toiho OHaKO Kao hito CTe
mh ycTMeHO 3anoBeAHJiH.
, Ako OTHAeM ao Hnina, oeAafey Aa OKOH^aM h 3a BOAeHHiiy Mo.ia-Ca .ibhoj MaH>oj aciih, aKO au He, HBcaLy OAaBAeKHpKocTH, HeKa to CBpnra
H,e-ayjytH CKyT h AecHHijy jecaM
Bame ^ bct^iocth
IloKopitejniH c*yra
y AjieKCHHuy ABpaM IleTpoHHjeBHk"
19 JaHyapa 1835
II. n. IlaniB caM nociao oho cpncKO ijhcmo TeK Aa bhah koabko
Bama Cbct-ioct y^ecTByje k ycMapeHHJy 6\He HnmeBa^Ke; a oho TypcKO
3aAPao caM npn ce6e.
TopftB".
OA^cTa je OBa (5yHa (kaa CTmnaHa, caMo He 3a ajto BpeMe. Jep
ataji6e oneT y^ecTajy KHe3y MHAomy. Hsmo^j MHornx, eBO jeAHe :
Chc hhcho AaTB ce y KparyjeBan, TocnoAapy y pyiye jeMy.
^CBeoH TocnoAape, yMH.aocTHBH ce Ha Hamy CBpoTBH>y ! CflpoTHHa
MHoro je H3rHHyjia : 300 ^OBeKa 6eMo; ocTaAe 100 qoBeKa; y TBOjy 3eM^by npe6eroMo; tboj CepAap 6fle, na He (Hac) Tepa y Typn,H Aa bacmo.
IQto OTorae h ohb norBHyme. CBa ceaa nycTa ocTaHyaa ; HaniTa Heje
IIoTpe6a, HeBOJta
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUH 39
ocraHaAo : OBije OTKapame, roBeAy OTKaparae, bbho acTOMflme, jkbto oTHeconie, wny noceKome, pyice Ha Aeijy oijeKome, yniu oijeKome. Hanrra
He ocTaAe. CnpoTHfta ijbhjih h nanna ao Bora ce nyje. Cbct.ih rocnoAape, th oTaij HaA Hac! IIpyatH TBOjy CBeT^y pyEy HaA flac! Mh capoTHHa TBOJa noKopHTa. Ha Typnana Biime MHpajaHe MoateMOAa 6yAeMo!*
Khg3 Ha hobo nnine IleTpoHHJeBHty :
B.aaropOAHOMy rocnoAMy, xaBajiepy ABpany IleTpoHHJeBHby
HoneqHTe.i>y HHOCTpaHn Aje^a, J Kparyjeenj,
Digitized by LjOOQIC
40 hhoikh oKpyr
OBajqoneK Be3npcKH, koj'h he Tano ceAHTB ao npHmeeTBHJa weMypa as U,apHrpaAa npBMafee AaijBJe oa no6yftenor Hapo ia n BOo6nne
HMahe CBa CHomeHaja c thm HapoAou #i ce Caanx-iiaiua a Typijn TaMoinftH HHniTa He Mjeraajy y HapoA no6yHHBiiia ce. Ca.*HX-naiuaje nacaho Aa Bojcsy cbojv B3 BaaajeTa y Baponi npa6epe, a Aa joj aa houito
He Aa 03 Baporaa Ha uojbe y Bxa geT ata.
U1to ce naKHapoAa TaMom&erTaqe, Heiiy npoyqare npaRJbyqeno
hhcmo Moje, npoTOjiKyJTe My ra h npacoBJeTyjre, Aa nocTyna no i\aa-
cy ncTora nacMa.
,Ako j1 naiua He dyAe xoTeo BojcKy cbojv H3 BaaajeTa y Bapora
yByfea, a oho Heke hh 6hth acne HaTepHBaT HapoA, Aa HAe KykaMa
cbojhm. 3a to Aaicie c Cajiax-namoM Aa ce Hajnpe yTBpAB h oh Aa bojCKy CBOJy y Bapom \Byie, na oHAa upucoBJeTyje Hapo Ay Hena ce Kytana CBOJDMa Bpam
Ba naK npeoyAHTe y Hamy ao Aa-fcer Mor HacTaB>ieHaja. a
Mhaoih OOpeHOBiik
Kh>H3 CpiICRH<
Y3 obo HAe h nacMO Koje je KHe3 HHcao HapoAy OKpyra HaniKor :
HapoAy HaxHJe HHiuKe Moje aj6 esno nosApaBJbe !
.Kano caM pasyMeo bh CTe ce h oneT noCyHn^H Tvaceta ce na 3yayMe
B^acTH, a xoTefca HeKa OAAaKmaH>a. Ba CTe acene, AJeijy a cTOKy Baniy
Ha Hanie rpaHHije AOTepaBa.a.n a AxBabtq npelia Ha oby CTpany. Ho to
HaniTa hhi aso 6htb He mojkc Ba MopaTe ocTaTa paja, a MopaTe aaymatb Rarae 3anoBeAHHKe, a B36aijBTe ca cbbm B3 r.iaBe, Aa bb OBOMKpajy
npacajeABnaTH ce MoaceTe Oho hito je c rpannijoM mojom yqameHO,
CBpmeHO je Bet ca cbhm, a Banie ce nonpaB^baTB ne morae. Bawa caM ja
toabko nyTB nopy^BBao, Aa ce bb CMBpaTe a Aa He raHeie 3a 6aH6aAaBa, ho bh HenaKO jorn He MomeTe Aa ce ycoBJeTyjoTe. 3aTO Bac eBo
oneT no OBOMe MOJeMy BJepnoMe qoBeicy no3ApaBJhnM h npenopyqyjen
BaM, Aa ce bb cbh sajeAHO c aeeHaMa, AJeiiOM a HMan>eM BaraaM Kyhaiia
BaniBMa BpaTHTe a Aa ce cMapaTe. Oho hito Tpe6a paia Aa asAaje oho
MopaTe H3AaBaTH a oa Tora Bac hhko ocaoCoahtr He mo*\ T I. Be3np
6eorpaACKa raa^e y Ham CBor BjepHor qoBeica, kojh fee 6htb TaMO B3Me^y Banin 3anoBJeAHHKa a B3Mel)y Bac Barae Aaijaje B3AaBafeeTe hctoMe qoBeKy q. nesepa 6eorpaACKor, AOHAJe aok H3 IJaparpaAa MeMyp
He Ao^e, kojb iiP ce cMapeHaja Bainer paAw nooaaTa. Ha kha Taj MeMyp a3 IfaparpaAa Ao^e OHAa CBe Barae Tero6e aeMy npeACTanaTe, w
OHAa fee BaM ce y koahko npaBO a Moryte 6yAe yqaHHTa. 3a caA Aawe
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUH 41
h bh cbh, kojh CTe oBAJe, h APyrn koju HHcy OBAJe, Bet cy ce pa36ei\ia
KOJeicyA, BpaTHTe ce KyhaMa BamnMa cbh, oa npBor 4,0 nooieAH>er, h He
CKHrajTe ce BHineuHKyA. *! Be3HpcBy he BOJCKy CBOJy y Baponi CKynnTH,
a bh no BHdajeiy paAHTe Barae nooiOBe, h H3AaJHTe A^saK cmaj kojh je
BaHa nponucaa, jep HHaqe ao obo He nocuymaTe, nponainteTe ca cbhm, h
hhko Ban noMohu He Moace. A ja BaM ctojhm Ao6ap, Aa BaM hh je^aH Typhhk y BHAajeT h3hLh Hehe. CMHpHTece Aa&ae h uooayujaJTeoBe Moje pjem
y BeorpaAy 10 Mapm 1835 MHjiom OtipeHOBHb
H. 731 Kaa3 cpncice*.
ABpaM ce KpeHe no Apyrn nyT y Hnm. Aah oh join He crame Ha
Medo, a nama H3amjbe BojcKy y no6yH>eHa ce^ia. BojcKa ce cyKotfn c
Digitized by LjOCK?IC
42 hhoikh oKpyr
11 Mu^OBaH Hcno.ajjHJa m hejhe Uojbe 1
12 JoBaH Hon ob H3 MnjBKOBua
13 Bor^aH Mh^cheobhIl H3 Bejbe Rojbe 1
14 MapHHKO CTaMfiojHJa ,
CyMa 11 7
npHMJeiaHHJe. Kojhko je nan TypaKa y OBOwe 6ojy norHHy^o, HHcaM A03Hath Moro, ho roen. AopaM pasa6pate o tom caA y Humy.
C. CTOJEHOBHt"
IleTpoHHJeBrfi nHine H3 Hmna KHeay M&aomy:
Baine BncoiecTBO,
MRAocTHBjejinH TocnoAapy !
IIo TaTapnoy q. Beijnxn name jaBHO caM BanieM BncoMecTBy
KaRO cmo ca q. CaAex-nainoM y npH3pjeHHJy no6yaeHe paje, roBopMH,
a caAa jaB-i>aM, Aa ce oh jeABa TpetH AaH pjemao AarHyTH Bojcee CBO.je
H3 ceJia, h thko no yroBopy c h>hmc Aa npamka CBHMa, Aa te em noBpaTHTH norpa6^euu MaJL, Aa te um ho3boahth A a H3Mei>y ce HiCepy
jeAHora KHe3a, a KaA oBora H36epy, HeKa My npeACTaBe npeKO aera
xero6e cbojc h no npeoaymaHujy, Aa te am ce o.aaKinaH>e yqnHHTH y
eojhko My oCcwjaTcacTBa no3BO.iH.ia 6yAy, othacmo ca Xaija MycaroM,
ca Pfl3a-BeroM KaOTaHijHJOM h. Ca^nx-name, h ca jcahhm jep.iHOM OAaBA
HMeHeM XaijEB CaAHOM, y DonHHU,y, tab, no npeABapHTCiHOM nsBJecTnjy,
Ha^eMO h r. no^KOBHHKa GreBy CTOJaHOBHta. OnAa caKynn ce h OHa
cnpoTHBa, Koja je aotfy&eHa pa36ei\ia ce Cn^a no niyMaMa, n noniTO
joj noKaateM onponrraj qecT. CaAHx-name, kojh hm ce hhhh Ha nocpeACTBOBaHHJe Bame h q. Be3npa 6eorpaACKora, npoqwraM hm h nncaio
Bamer Bnco^ecTBa qpe3 MeHe ynpaB^eHO, n no tom H36epeMo jeAHO
ABaecTHHy r.aaBHH .fcyAH, Te CBHob aobcacmo co6om OBAe, a npoqa chpoToaa OTAAHe cbojhm KykaMa. Obo ABaecTHHy H3BeAeMO jyTpoc q.
Be3Hpy Te My peAOM H3^y6e cnijaAy a pyKj, anocie Tora nooAnyniTajy
ce H3 anca h cbh ohh kojh cy 3a obo BpeMe no3aTBapaHH 6h.ih. CaA
cy H3a6pa^H ce6n h KHe3a HeKora Mn^ioja H3 KaweHHije, cjyTpa ty
ra OABecrH h. Beanpy Ha noTBp^en>e, h y npn.iHijH toj HCKa3aTH My CBe
Tero6e, Koje je cnpoTH&a Aa caA Tpniua, h BHAHkeMO y kojhko he
hm ce OHe 0A06pHTH Aa ce y HanpeAaK ojiaKmajy. DonjseH>eHy cTOKy h
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUU 43
KyieBHe cTBapa kojc je Morao m. Be3ap yxBaTHTH oa rpa6HTe-foa, Aao
je Mad caj6oja.Ma Te cy yie-ia CBaKa cBoje uito je noaHao, ho cnpoTH&a
tjh ce, Aa joj join Mdoro Ma^a <j>a.iB, 3a kojh q. Besap Kaae, HeKa
a capoTHBa caMa nocTapa ce TpaiKBTU, a a oa te ce nocTapaT Aa sa
Ty *aAeHy ciOKy npopaenaTa, h aKo ce y Kora mv roA Aparo Ha^e
Digitized by LjOCK?IC
44 hhuiku OKpyr
Ha oBaj HaraM, OBa je tfyHa yrymeHa, a AyAB cy p,omjua. cbojum
KytaMa, Ma a& cy cpija odawia y Cptfaja.
Ebo jeAHora nacina Koje je ABpaM naoao KHe3y MMomy H3 JaroAHHe, noniTO ce Bpa'rao B3 Hama :
H>eroeoj Cbctviocth
1 IlpTAar, CTBapa.
2 CUyroM, 6jiaroAejaHue*i.
3 Kiucr.
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHU 45
nperAeAajy h nope3 paspeaty, nan aKo hm 6yAe no bojbh OBaj R0jja6aniLi,
oh oneT a HeK ocTaHe; ano ah HHJe, a obh HeK HaMecTe Apyrora. Ce-i>aK
KanaB ano Hiiao 6yAe Tepfiy c hckhm, jaBnhe ce kmctv, obmj aKO y3M0;Ke,
noMHpHT, A<>6po ; ano ah ue, nocAahe hx o6e CTpaHe KOijaCaniH, HKOija6ania
caMOM name Ha npecyt>en>e. Cbh ancoBW kojh cy AOcaA 6hah: koa bojBO^e, Ty<peKHu6atue, KaAHje, h t. n. yKHHyTH cy, h caMO he je#aH 6hth
koa name. IJcpuMe 1 HeHMa BHuie, ho 3a KpHBija 6ete 6aTOue; h to caMO
y npHcycTBHjy naniHHOM: Apyrn HHKaKaB BAacranK, hh cep^ap Ha nojsy
Kojfl he no Bii^ajeiy caMO ca jeAHO 7 8 MOMaica Hhn, HeHMa BAacT
Digitized by LjOOQIC
hhiiikh cwpyr
je HCKAyqao h uMe: Kne3: h MecTO Tora Koy,a6aw,a, a KMeT nop6aykuja
HA* h KMeT. Be.iH W6 ^emen oAcyn 1 cBasa p^a Aa hoch HMe KHe3 a ?
Kee3 je Bean, BciHKa cTBap! IIo.&aijH Typijn HCK-foyqeHH cy, npeMAa
cy nocie oneT hckh cc&ariH AO-aasuAH Te hx HCRajH, sa Koje caM ja
Kasao flaran, Aa to HHcy kmctobh Bet aoaq, kojh cy ca cy6amaMa ao caA
qyType Hcnnja.an. Ce-fcaijH c cme CTpaHe HnmaBe, jeAHH cy 6hah c MeAOJeM h H>era ciymaaH, jeAHH naK k ^paateBi^y &OAe npaBHJH ce6n
Apyrora noraaBapa, ije6aHy KynoBa^iH, c jeCKOBaqKOM CTpaHOM yroBapa^H, h t. n. h khcahah cy Aa noAnrHy b HHraeBaHKy n -leCKOBaiKy Kao
mTO caM A03Hao, Te nocie npH30BHeM raaBHe KMeTOBe s ce6e, h KaateM
hm Aa ce IjaBCMa onaHy, Aa te y hpothbhom aayqajy h ce6e h csoje
AOMOBe H3ry6HTB, h Aa te hx h Bama Cbjctaoct tohhtb OHAas Banie
Hero TypijH. Ka3ao caM hm HyAy Tora, h Tano ca cy ce cuh CAerAu,
EpoMJe join jcaho nonie hs Hmna, aa Kora caM Ka3ao ce.&aijHMa, Aa
ra H3Me^y ce ncrepajy, a h Koija6aniH Ka3ao, KaA AO^e, HeKa ra npeAa
B^aAHn,H, Aa ra OBaj yAaJBH KyAa, Aa He MyTD no Hapoay. A Ba hyt Kano
CTAHOBHHUH 47
Aa ao Jaro^HHe Aa CBoja, a iac npe Aa jaBH Bamoj CBjeT^ocTH 3a
ftera. y Hnmy Hoje ce 6aBeo Bame oa caTa ; caA nyjeM Aa je OTHinao
npaBo y BeorpaA; ho aKO te, oh HAe c xaijHAyKa, h naTa Me: jecMO ^h
h mh npaBoc^iaBHH Kao PycH, h jean Baina CujeTAOCT OHaj Ka>a3 MhAom eojh CTe H3 Mopeje 1827* e roAHHe y IIapfl3 A0.ia3H.aH ?
,y ocTa^OM Bpy^aBajyta ce6e OTe^ecKOJ mhaocth Bamoj, KynHO c
AJeu,aMa iye^yjeM cnyT h acchhuj Bamy, n jecaM
.Barae Cbjctaocth
y JaroAHHu CBenoKopH>ejmH c^yra,
21. JyHnja 1835. Aspaai ITeTpoaHJeBHt (c. p.;
TaKo name HeTpoHHJeBHk H3 JaroAHHe 21 JyHa 1835, nonoBpaTKy cBOMe H3 Hnina.
ToAHHa 1840 Ta 3aTe?e y Cptfnjn hob pea CTBapn. KHe3 Mhaoih
6ejame ocTaBHo Cptfojy. Ha aeroBo mgcto tfejame Aomao chh aeroB
Kho3 MuxaHAO, kojh 6eme join MAaA. 3ejM>oM ynpaBJbame HaMecHHinTBO.
Apyrn AyAH Ha yupaBH ; APyroja^HJH h noMeAH Ha hocaobg ; APyrn
h npaBait y ho^hthiih.
Digitized by LjOOQIC
48 hhiiikh OKpyr
r^e je cacTaBjteHo ; ajin RaA ce vfiAO npo^HTa, bhah ce cne hito ce
meAU 3HaTH.
To hhcmo iviacH :
!IpecBeTjieJuieMy n lecHejineMy BoroHsatipaHOMy TocyAapy cseTO
cpncKOHy
w CHerjiejraeMy npeH3a6paHOMy qeeruTOMy BejiuKOMy rocyAapy nameMy
CBeTO cpncKOMy noKpoBHTCfcy, Aa Bor AaAe. h MaTB 6oaja noMorHyjia,
Bama pyna CBeTwia Ayra^ica Aa 6ha6, Bauia Kpeaa h Hac Aa noKpejy :
auo 3HaTe Bora e CBeTora, TypcKe MyKe HaMa oAoaeine, Befee Bnoie He Morcemo TpneTH TypcKH syjyM ! po6je AOCTa 6ecMO, TypcKH syjyM HeMoateMO
Berne TpneTH; moahmo Te6e, CBeT-an rocyAapy: moahmo h Hory th Jby6hmo n Ayi'aHKy CBeT^y pyKy, 6or Aa hoiulohh h Hac Ha TBOJy CBeT^y
pyny, h th na Hac mhaocthb Aa 6nAein, u Ha CBeTora ijapa au noicaaceiu, KaKo uaAia Typn,e Aoca^yjy: KaKo Typija na 6ora He raeAajy, Hainy
Bepy h 3aKon pacTypnine, He \m AaBajy y m>KBy Aa HAewo, 6ora Aa
moahmo: He H Aajy npa3HHK Aa ;ipoupa3HyjeMO, hh na Aa ce Bece.idmo; ao AO^e bcibk npa3HHK, Typun nac cac nyuiKe Ha upKBeHa
BpaTa neicajy, h i\aeAajy Koja je AGBOJKa no.aena; ohh ry y3Hejy cb-iom
Te ry noTypqejy, h mh mro Aa hhhhmo? 3eMJBa TBpAa a He6o bhcoko :
Cbct^ih ijap He 3Hae TypijH hito iRHnjy, e Heaia koj Aa Kae; Hajy6aBn
MyiKH npofinpajy kojh cy Ma.ao Ha ecan TypcKH He rn ocTaB^ajy ;khbh.
ho ra yTenajy npeKonoL KpBinekoM: Aa He ce Hat)e KaBypDH jyHaK h y6aB e pe^oBHT. Koja je acena y6aBa onn TypuH boj 1 Myata yaeuajy, na
ry y^Hejy Te ry noTyp'mjy; rypije na uac uncarf) 2 ne yqiinnwe; Hame
jKCHe H3cniiyBanie; Hamececrpe uoa cene Tvpume; Hame tepKe H3cn.ayBaine
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUH 4 9
uHniTa He ocTa^e ; Bete cy He cac jljikj onacaan ; CBanu ^aH no ce^a
H^ejy h 6a^HJaBa jeAejy; HwniTa nana HeocraAe; aHrapnja 1 je Mioro
orBHine: no cto praraHa 3a roAHHy Ha jeAHy syhy, Bame h iviotfy MHoro
y3HMajy: sa HeKH MaAKO sa6aaT ysHejy ihto Ha^ejy CBe lOBesy caMO
Aymy ocraBHJy; TeniKO OTBiiwe; TypcKH cy syayiia oTBHine caMO cmo
mica^a ot xHAa^o KaTa e^aH KaT, mo^hmo ot 3eM.&y no He6o !
,JKaa6a ot rpa* .lecsoBaij h ot CBa ceia aecKOBaqKa Haaja. tf
ToAMe 1841, y npBOJ hoah AnpiLia*, 6jkej npaBH ydaHaK Ha
Typne y CBeM AaHamaeM OKpyry hhihkom.
YcTaHHKe y 3anAa&y npeABOAHo je HeKH Hukojio, Cpn4aKoeufi }
H3 I'opaer AyniHHKa ; HaniaBy je A^rao Mmioje JoeanoeuK, H3 EaMeHHije ; BAacoTiraije Cranno AutohosuK Bojayuja h llfina ByuKOeui H3 BAacoTraaita, a AecKOBiaHe Kow MyMyuja H3 jlecKOBija,
h IIou Eopfc H3 IIoAaHHite 8 .
ycTaHas je (too toahko 03(5njbaH, h y OpfaJH je H3a3HBao TOAHKy
CHMnarajy, a& js Kho3 MuxanAO, kojh je HnaK iieHHO a& jom HHJe
Kypyo qac ocAo6oi>e&y, Mopao y3ApsaTH Cpdnjy oa nyTa kojhm (Sn
je MorAO noBecTH naTpnoTCKO oceLaae. 3a to je Hamao 3a noTpefao
CBeqaHOM npoKAaMai(HJoM noBBaTH CBe SHie^e KHeaieBHHe, w caBAaAajy CBOJa poAOAy(5HBa oceLaita, h a& ce y3APe oa CBanora yqemta
y TOMe toahko nyTa noHaBA>aHOM ycTaHKy.
IIpoKAaMaitHJa je A^Ha y BeorpaAy, 10 AnpnAa, h mrch oa
pe^ra ao pemi oBaKo:
IIpoKJiaMaii,HJa
XpHCTHJaHH atHBetn ynaxnjaMa HHmeBaiKoj, nnpoTCKOj, .lecKOBaikoj h npoKynaiKoj, npeAe^HMa Cep6nja cocjeAHHM, 6or oBor Mecen,a npoTABy
OH^eniftH Typaha, no &bxobom B3JacneHBJy 3yjyMlapa, noAHi\AH cy ce.
4BHateHflje obo, 6hao oho KaKBor My Aparo poAa, hh HaJMaae ce He
othoch Ha npeACie KftaacecTBa OBor. HapoA je Cep6cKH npaBHMa cbojhm,
AapoBaHHMMy BHCO^ajraHMCyjiTaHCKHM ^epMaHHMa h XaTHQiepa^HMa, ocarypaH y cuoKOJCTBHJy h 6e36jeAHJy cbomc Hacia AaBajytiH ce cnoKojcTBOM
Digitized by LjOOQlC
50 HHLI1KH oKpyr
h MHpoM, cbh atHTCfcH Cep6Hje Tpefia Aa cy CTpaHH OBOMy ABHateHHJy oaoCTpaHCKH noAaHHKa H>eroBor CyiTaHCKor BcaaqecTBa, b a& H36eraBajy h
KAone ce CBera OHor ihm 6h h ohh y3e^H ynacTMJe y B03ABHateHHJy ohomc
B 06jaBAyjytH obo HacTojetoM DpoKAaMaijHJoM Hapo^y Cep6cKOMy,
HBJejine npenopy^yjeM CBHMa BootfmTe h CBaKOMy boocoC: a& CBaKH
caMo CBOje nociOBe i\aeAa, h Hai03HMa cbojb npeAnocTaBJbeHH BjaerH
noBBHyje ce, &e hhko He y3HMa yqacinje y noMeHyroMy ABHaceHHJy, h
Aa ce hhko hh Hajnan>e y hcto He Mjema.
Ja ce HaA^M, a& fee cbh HTe^>H Cep6nje AyaocTB cbojoj uobhHOBaTH ce, h oBOMe MOMe Ha^ory ofceAOBaTH, ihm te noKasaTH, h obom
npHJiBKOM, Ay^ny cBojy nociynmocT h npHBpaceHOCT k npaB.aeBHJy CBOMe;
ho aKO 6h kojh toahko AepsHOBeH 6bo a& ce noKycH yMJeniaTH ce y
AJe.do obo, h THMe npecTynHTH oBy Mojy BHcoiajmy npenopyKy, 6ht te
npaBeAHO CMaTpaH Kao MHpoHapyniHTCfc h hpotbbbhk npaBBTCfcCTBa,
h Kao TaKOBH 6ht te HOABeprHyT dpoatajmeMy HaKasaHejy.
BH 403.
10. Anpnaa 1841. MiixaHJi M. OGpeHOBHk
y Beorpaay Rftas cpncRH*. c. p.
y Hamy je TaAa (too MyTecapno neKH MycTa$a-IIatu,a.
Oh ce noaypH a& 6yHy yTHma.
y tom nocay TypijH cy ce, Kao CBaKaA, cajm^ah cbojom o6nqH0M TaKTHKOM.
H. hs MaTeBua, Crojau VaeAap hs Kp*MHpa; UeeTKO Upocen HsDpoceKa; Ctojau u Kutku 6paha H3 KpaBAa; Caea Poo/cunau, U,eKa ManoJAoeuK m Muiua EpKanjiuja hs Bpaee.
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUH 5 1
YcTaHHijH, kojh cy jrhbh ocTajiH H3a tfojeBa, pastier*]! cy ce kya
kojh. HaJBHme hx je npetfeMo y Optinjy, KyAa cy, h npe Tora, MHoro6pojflH 6eryHiyr 6hah yMaon, tfojetn ce ocBeie TypcKe 1 .
10 Jyfla 1841 y Hnm npHcne Jmyu-Ilawa c PucpaT-EezoM
h ijapcKHM KOMMcapoM Tecfiun-EezoM HypyK-TecKepeymjoM.
Ta^a ce y Hum 6hao caeMO oko 9 10 XHAa^a BOJHHKa, Me^y
KojHMa je 6hlao je^Ho xa&aAy caauix Apana.
YcTaHaK je Bet 6ho yryraeH ca&bOM h yrapKOM, caMO ce HapoA
6ho paatferao. KoMHcap nopTHH noaoBe HapoA'. A& ce CBaKH BpaTit
cbojoj Kytn. KoMHcap je otfpmjao BparHTH ce&aijHMa o r repaHy cxoKy,
h o ijapcKOM TpomKy HaqHHHTH Kyte Koje cy noropeae. H OAHCTa y
noropeaa ceaa H3Ht>y nncapn Te 3annray 4a ce y CBaKOM ceay 3 4
Kyle HaqaHe ijapcKOM TpomKy ; a H3 ApHayTayKa AOTepajy Typijn
MHory CTOKy, h no30By ce^aKe a^ CBaK CBora 6paBa no3Haje h tohh.
CeAaip He nprae Ha wo noropeao ceao no 3 4 Kyte;
hhth XTeAHy Ty^y croKy y3HMaTH MecTO cBOJe. Te tuko He 6yAe noMotH hh c jeAHe dpaHe hh c APyre.
JaKyn-IIania H3 Hnma nom&e CBora MyxypAapa a llaiuu- llama
H3 BeorpaAa CBora Aaaj-Eera y AaeKCHHaij, rAe ce HaxoAHO noMothhk nonewTeACTBa yHyTpam&HX nocaoBa, r. Mumw Eozu&eeuK.
Obh jbjflfl ca30By (30 JyHa) CBe tferyHije H3 HHmKor OKpyra, n
noHyAe hx a& ce BpaTe. EeryHijH, tfojekn ce ocBeie, HHcy momh npnCTaTH caMO Ha pe^ TypcKHX H3ac.AaHHKa, Hero ce Ty yraaBH h HapeAH
obo : Aa Hajnpe OAy cbojhm Kytaaia oko 200 &yAH tferyHaija, kojh cy pn36opHTHJH, H KOJH ke BHAeTH Ha IHTO A& C6 BpaTe H 0CTa.2LH, na T6K aKO OBH
1 HuKOJia CpHAdKoeuti, no idto je pa36HJeH y 3aiuaH>y, npeAa ce hckom IIupu-Eczy, Typ^nuy. C bmm je 6ho ABa Tpn AaHa, na ce HBMaKHe oa H>era h, c aboj
hUom Apyra, 28 Maja Aoi>e Ha TpajiaAy, a OTyAa y AaeKCHHaij.
2 HHTepecHO je npoiHTaTH y apxHBH HeKaAamae Kueo/eeecice Kaimejiapuje ABa
nacMa uoa BH 813 h BH 824 o obom Aora^ajy.
4*
Digitized by LjOOQIC
52 HHiiiKH OKpyr
MexMeA-Hania Aolje y Hhih, (Joaten Aa H3bhah a&ajitfe, h Aa 3aAOBOj!bH
npaBeAHe 3axT6Be. H oh ah6 y Haray ocMopa Bema^a, Ha KOJHMa
H3AaxHynie: qecTHTH non OTaHoje H3 B.aacoTHHaija h jom ceAMopnija
HajoAa(5paHHjHX &yAH H3 raniKor onpyra. 1
H TaKO h Te asejbe, Hanopa, apTBe, (terne jz&jlja. A aH ocao6o^eH>a jom hg tfejame 6.aH3y.
TeK KaA Kpajb MnaaH KpeTe Cpi)Hjy, cTaBHBinH ce caM Ha cayatfy hctopHCKOMesaAaTKycBojeoTaij^HHe, Hhih h hhihkh onpyr orpejacymjecAotfoAe.
TaAa je uoMarao cBaKH, koahko je ko Morao, Aa ycnex 6y&e hotnyH. HajBetH 6poj cpncKe oc./io6oAHTe./bCKe boj'ckg 6eme TaAa ynyten Ha
Hhih. Thmo je CTaHOBHHijHMa oko Hania 6ho naTpnoTCKH paA o&iaKinaH.
Mh teMO 3a to ocTaBHTH Haj6.iHjRy Hmmty oKOMHy Aa 6hcmo
momh npn6e^eHTH ihto je 6hbrj10 Aa^e, KyAa BojcKa ocao()OAHTe.kCKa
HHJe Moraa y rycTHM MacaMa AocneBaTH.
y thm Aa^BHM KpajeBHMa nan 6HBa^o je Hanpe3aH>a Koja Bajba
npH3HaTH, (5nBa^io je jyHaniTBa Koja Tpe6a npocaaBHTH, 6flBa,io je h
ycnexa Koje Tpe6a 3axBaAHO hphmhth.
EaKo je o6jaBjeH APyra paT 1877, OAMax cy Typip aecKOBqaHH, kojhx je Morao 6hth oko 5000 Ayma, no^e^H KpeTaTH CBoje
nopoAime y Bpa&y, y THAaHe, IIpHinTHHy, MaTpoBHijy, IIpH3peH,
KyMaHOBo, Be^e3, GKonjbe, Cepe3, Co.ayH, h y Apyra MecTa. Borara
cy HnMH CBe Ay^e y TypcKy, a CHpoMamHH cy ncnpaka.jiH CBoje nopoAHije Kpo3 TpAHjiHqKy Kancypy 3a BpaH>y, na cy ce BpaWn, ca(topadH ce y ^eTe, 3ay3HMa.iH 3roAHa MecTa y KancypH, Aa npeceny
nyT cpncKoj bojcijh, Aa ho npo^e y3 MopaBy, aKo 6h TyAa nonuia.
C TypijHMa jiecKOB^aHHMa H36erao je h decKOBaqKH KaJMaKaM,
^yBeHH 6oraTam A$HC-IIain-ArHti, h Apyrn 6eroBH kojh cy, H3a
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 53
3a CBOje ce&eae y Typcny, AecKOBqaHH Typiyi cy HCTepHBaAH
ceAaKe H3 ceAa oko AecROBija c KOAHMa h BOAOBHMa. Ko je 6ho
cnaxnja, KpeTao je CBOje ceAO Ha Taj paA; a 3a ohokojh BHcy HMaAH
cnaxHAyKa, KaJMaKaM je CAao sanTHje, Te cy H3roHHAH KOAa H3 nojeAHhhx ceAa 3a ceo(5y thx CHpoManranx Typaica. Ha TaKaB Haqra, KpeHyro
je npeso 1000 japMOBa ctoko (BOAOBa h (foiBOAa) H3 AecKOBaqite Hanje.
IIopeA CBera Tora 6hao je MHoro TypaKa h TypcKHX nopoAHita
Koje cy, roAe, 6oce, no HaJBetoj 3hmh, nemice (SeraAe, ocTaB&ajytH y
AecKOBijy nyfle CBOje Kyle.
Ce&aijH, kojh cy Ha cbojhm KOAHMa bo3hah TypKe y Bpaay, hah
qan y KyMaHOBO, qecTo cy 0CTaBA>aAH h KOAa h boaobg (hah <$HBOJie),
na 6eraAH, caMo rjiaBe Aa H3Hecy. A HeKe oa h>hx h caMH cy TypijH
OAroHHAH, 3aApaB0iH hm KOAa h boaobo 3a Aa^y CBOJy noTpetfy.
Ha Taj HaqHH y AecKOBijy je (5hao omAO Majio TypaKa. A ohh
kojh cy ce npndHpaAH y KAHcypn, noMnnutaAH cy, h qaK npeTHAH,
Aa ke, aKO ce HaJMaita notfyHa oceTH, rpyHyTH Ha AecKOBaii, h noPo6hth ra !
/l,aA>e, Bofyi thx KAHcypcKHX 6aniH6o3yKa TypaKa nopyqe ApHayTHMa H3 ceAa noAaHH^KHx h nycrope^KHX, Aa ce h ohh AHrHy. H
ApHayTH, yBeK totobh Ha bach, OAHCTa ycTaHy, h y jaKHM ne'raia
craHy ce npHMHijaTH k jlecKOBijy. H obh ApHayTH, h ohh TypijH y
KAHcypn, (JojaAH cy ce caMo oa BOJcKe H3 Cptfnje, a c AecKOBqaHHMa
h ce^aitHjiia mhcahah cy Aa te hm (5hth AaKO.
Aa 6h A03Ha^H HMa ah y ./lecKOBijy cpncKe BojcKe, TypijH H3
KAHcype, h hhxobh caBe3HHi\H ApHayTH, noTnynrraAH cy cejtaKe hoa
CBaKojaKHM H3roBopoM, Aa HAy y jlecKOBaii; HeKaA cy, Tora paAH,
CAaAH cpncKe aseHe, h yqHAH hx Aa Kaasy KaKO A0^a3e Aa Kyne
coah, hah APyro ihto, na Aa hm, no nospaTKy, Kaaty : ko HMa y AecKOBijy ? Aah cy AecKOBqaHH (5hah nocTaBHAH CTpaay oko Bapomn,
h HHKora HHcy nyniTaAH Aa H3rf>e ko jeAHOM y JlecKOBa^ y^e.
HaJHOCAe ApHayTH ce cKyne y bpao jaKe wre, h HaApy Aa ce
cajy3e c TypijHMa y EAHcypn.
Digitized by LjOCK?IC
54 mmiKH OKpyr
uamuu 1 , EtipauM Vayiu, 6hbhih 6yAy6ama B^acoTHHaTOH, h AxmctEez, 6y^y6ania rpAHM^Kz. Oa ApHayra (5blih cy rAaBHHJa 3yM6ep H3
/lanoBHite, h Cyjb-Aza H3 raanHija.
y ceay Byujy, 3 ^aca oa AecKOBita, (ma je Kyaa fiujiaeep-6ezoea, HcMauji-uaviwnoza cum. Taj ce fiuAaeep-Eez dm oatehho H3 BpaH>e, h, y nocaeAfce BpeMe TypcKe B^aAe, TaMo je a&HBeo.
/^HAaBep-Ber je aeno noaynao c HapoAOM; nyTOBao je MHoro no
CBexy, na ce h cpaMHO tohhth ihto He Bajba. Oh je y cBOJe ceao
Byqje ao^9,3ho cBera Tpa qe/rnpH nyTa npeKo roAHHe. Mowio My je
TaAa, y BpeMe 6op6e, 6hth oko 38 roAHHa.
/U.iiaBep6eroBa Ky;ia 6n^a je ABOKaTHa. Oko H>e je 6n.aa BueoKa,
3HAaHa, KaMeHHTa orpaAa. Ha 3HAy oa orpaAe ocraBiseHe cy 6eaq nyinKapHHije (Ma3raAe).
Ty je Kyay 3ay3e^io 212 Cp6a ycTaHHKa H3 okoahhx ce^a (^yKAeHHKa, BeaHKHX TpaaHa, CrpoJKOBaija, Beaor IIoTOKa, PaAO&Hite h
ByHyme). Opyaya h (JapyTa HHcy HMa^iH kojIhko 6h Tpe6a.ao; 3a to
cy Ayro ABoyMHjiH : Aa .ah jaBHO a& ce OAyapy, hjih w ce He OAynpy ?
Cia^H cy AyAe y jlecKOBait 3ar opyaye h caBeT. Y jlecKOBijy ce, Mety thm, no OA^acKy TypcKora KaJMaKaMa, 6eme yqHHHjia HeRa npHBpeMeHa BAacr oa HeKO^HKO rpa^aHa ^ecKOBa^KHX. C OBHMa cy ce th Jbjflp
y /^HJiaBepderoBoj Ky^H AOiiHTHBajiH : mxa a^ pa-Ae ?
H3 AecKOBita hm ce gaeab, no Koja KpeMeaaqa, no Ma,ao 6apyTa,
h nopyKa: 4a ce jpo/ce, a cpncKa te BojcKa CKopo Aoi>H.
y to AO^e y jlecKOBaii Ko.ae Pamak 03 Hnma, c HeKOJiHKo
ycraHHKa, koh cy OAMeTa.AH ce^a oa TypaKa. H^oh AOHece Mac a^
te cpncKa BojcKa ao kojh a^h Aotn y jlecKOBait.
Oa thx HeKo^HKHx ycTaHHKa, kojh cy c KoaoM PamnteM aohlih
y AecKOBaij, oabojh ce HeKH Bjiajno (B.aaAHMHp) GTOJanoeuK, poaom
H3 ceaa Po^ernHHue 2 , y ajieRCHHaqKoj MopaBH, a HapeAHHK y CTaja-
1 JEcardeza je poAH-ia noTypieHa cpnKHaa H3 ceaa Konounme, Eojy je IliaaiHH-nama yaeo y xapeM. H TaKO oh no najmi HHJe 6ho poljeHH CpaT HcMauji-uawuu,
no idto je HcMaH^-uamy poAHJia TypKHBa.
2 MeHH cy 6hah Kaaa-an ^a je BjiaJKo poaom hs IIphHdOBHue, ajiH can ce caae
ysepHO Aa hhjc
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHIJH 55
iioj Hainoj bojcijh, h oao y Bynje, Mei>y ohb ycTaHHKe y AiLiaBep6eTOBOJ KyAH.
Kaso AO^e, OAMax Apy^nny ypean KaRo Tpetfa 3a <5oj, h Kyay
yTBpAH 3a 0A(5paHy nrro ce 6oJbe momo.
Ten ihto je BjiajKO CBOjy Apy^HHy ypwo 3a tfoj, h Kyay yTBpAHO 3a oA^paHy, ApHayTH, A03HaBiHH Aa Mel>y ycTaHHiuoia"' fleMa peAOBHe cpncae bojcko, npmiaKHy ce kjavl Aa ycTaraKe pacTepajy, na
A* jypny Ha ./leoKOBaij, a& ra nopo(5e h nonage.
Berne 22 /LeKeM(!ap 1877. Xn^aAa h abo CTa ApHayTa, ca neT
CTOTHHa KOftHKa, rpyHy Ha /^H^aBepCJeroBy Ky^iy Tano caotfoAHO, TaKo
(Se3tfpHJKHo, Kao Aa hx H3 Ky^e hh 3Bp^Ka 3BpqnTH ffe te.
H3 KyAe ce, no KOMaHAH BaajKOBoj, ocne peAOBHa caMpTHa Baxpa.
Boj ce 3aMeTHe oqaJHHqKH. ApHaTH, AP^eta A a Me^y ycTaHHijHMa
HeMa cpncKe peAOBHe Bojcne, HanaAaxy Kao Aa xote pyKaMa atHBe
npoTHBHHKe Aa XBaTajy. YcTaHHijH cy t^bjuts. caMo y ueco!
KaA HanaAa^H H3ry(5e npeKo cto yAH, OHAa tor no^Hy 3BaTH
pajy Ha npeAajy. KaA hm ce Ha to OAroBopn BaTpoM H3 nymaKa,
OHAa ohh CTaHy na^HTH OKO^He Kyte, h npHBjiaqHTH ciaMy h ceHo
Te HOTnaAHBaTH Kannjy oa kjaq. YcTaHHim cy CHeroM raczaH BaTpy
h oneT Ofl,6ii]?iAK HanaAaqe.
Jl3ry6HBinH y tom y3a.ayAHOM HanaAaay 140 mptbhx Jby&v. h 12
KOHa, ApHayTH ce noByicy Ha Tpar.
H Tano jlecKOBait c Te CTpaHe (ta 3amTHiieH; aan y tom tfojy
coko BjiajKO naAe oa AynmaHCKe nyniKe.
OBaj je 6oj join cnpe<rao ApHayTHMa Te ce HHcy mooh Ha BpeMe cacTaTH c ohhm TypijHMa kojh cy ce 6hj1H yTBpAH^H y TpAH^nqKoj KAHcypn.
CaAa Aa (JaitHMO jeAaH (Sp3 noMOA Ha mKOjie h mKaaoBaae y hhdikom
OKpyry:
y hhihkom OKpyry 6hao je Ha Kpajy mKoacKe roAHHe 188 2 | 3 CBera
27 ochobhhx mmaa, h to 3 ateHCKe, a 24 Mynrce. O4 thx 27 mKo.aa
6 cy (3 MyniKe a 3 ateHCKe) y BaponraMa, a 21 y ce^HMa.
lIpeMa 6pojy CTaHOBHHKa A0Aa3H jeAHa mKoaa
BapomKa Ha 4203 CTaHOBHHKa
Digitized by LjOOQIC
56
hhiukh oKpyr
Oa XH^aAe CTaHOBHHKa
MymKHx, ateHcrax, y onniTe
hoxoahao je ocHOBHy niKo^y
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHIJH 57 '
yqEHHKA yqEHHIJA EAKA
no BaporaHMa 164 42 74
no ce.iHMa 20 0.2 10
y onnrre 38 9 24
Ako y3MeMO a& j OA H3BecHor (Jpoja MyniKHx CTaHOBHHKa 6oo y
ochobhoj mKOAH cto yieHHRa, OHAa miaiio oa paBHor <5poja jkohckhx eraHOBHHKa :
no BapomHMa 40 yqeHHija
no ceama 1 y^emmy
y onnne 24 yqeHnue
D,pKaBa y hmhikom OKpyry
raa 40
ManacTupa 5
UpKBHnrre 1
CBera 46 Mem
rAe ce HapoA crane Ha tforoMOAy.
HajnocAe, w canita mrniKora onpyra 6yAe noTnyHnja, npiuajRe
ce oba6 CTaracTHKa Mopa^HocTH 3a nocaeA&e wapa roAHHe, h to 3a
1879, 1880, 1881, h 1882:
CAYHAJEBH 1879
1880
I (
1881 1882
_ - - -
CBErA j
Pa8601 H HfflTBa
^ !
4
4
8
Kpa^a
Doaapa
Da*eBHHa
CTBapM !
CTOKe
nu^asjecTHBa
Hosaua
4
2
4
5
5
3
7
8
5
2
! 6
19
s
8
18
36 ,
17
13
35 ;
BpeAHOCT y AHHap. j
10
2.500
5
66.200
8
9.320
10
2.348
28 i
80.363 |
Bpeaaocr y AKHap.
4
880
7
1.040
14
8.275
16
4.818
41
15.013 !
1
Digitized by LjOCK?IC
hhoikh oicpyr
; CA7UJEBE
i
1879
|l
1880 i
i
1881
1882
CBErA
y6HCTB0
nyniKOM
HoaseM
Apynm opyljeM
BaH6pa^HeAei^e
1
1
3
1
3
1
"l
2
2
2
1
9
4
2
3
YBpoi^H yOacTBa
CBa^a
HenosHaTH
1
1
__ i
4
2 2
3 1 5
5
13
CaMoy6MCTBa
nyinKOM
Bema&eM
yTonAeaeM
2
2
4
1
1
4
2
11
1
YBpoijH caMoy6ncTBa
i
tfoaecT AynieBH.
TejecHa
HenosHaTH
2
2
2
~ 3
1
2
1
1
7
1
6
i
CayqaJHe
CMpTH
oa nyniKe
oa BaTpe
yTon^eHO
oa rpoMa
naao cAPBeTa
nperajseHO KoaiiMa
Apyrw ciyqaJH
2
2
1
' 5
4
1
5
1
2
1
' 2
2
2
2
2
1
2
5
i
14
4 !
8 1
1
i
1
|
Digitized by LjOCK?IC
AITCHOCTH
CBBFA
y nPOiiEHTy
yfincTBa
18
24.32
CaMoy(!njaita
14
18.92
Ciyiajao norany^HX
42
56.76
CBera
74
100.00
59
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
1HHH0CTH 61
ToAHHe 323 OTe My h ociaTaK 3eMaa>a, no mTO ra je noTyKao y 6ojy
koa Je4peneTa h koa Xpu3oaoJba (OsyTapa).
OcTaBinH caM rocnoAap y CBeiy phmckomo iiapcTBy, KoflcraHTra
je oc.iotfoAHo xpHintaH^Ke ijpRBe oa A^HKa, HapeAHo je a& ce cbot"
Kyje HeAe^a, yKHHyo je Kanrrary KpcHy, yapaTHO raaAHJaTopcKe
6op6e, y KOJHua cy ce AyAH npeA HapoAOM noKa3HBa.aff KaKo yMejy
jeaaH Apyrora ytfajaTH, 3anpeiH0 je y6njaH>e capoTHe HOBopo^efle a^,
mTO cy AOT^e poAHTeAH caofioAHO tohoh.
A KaKO ce Phm y to Aotfa oaibao HAOAHMa, KoHCTaHTHH, roAMe
330, npeHece cTo.iHijy ijapcTBa Ha Boc$op y Bapom^y Bu3auTujy,
Kojy Ha30Be Eoeu Pum. Ilocjie H>eroBe cmpth Ta ce Bapom npo30Be
KoHCraHTUHOUoJiuc (KoncTanTUHoeait).
Kaate ce a* je K)HCTaHTHH yKpacao Hhoi, Kao CBOje poljeHO
MecTO, ahbhhm 3rpaAiMa. Tax 3rpaAa A&nac HeMa, h He 3Hajy ce hh
necia rAe cy (kae, aaa te Bpeaie otkphth 6ap TeMeAe &nxoBe.
KoHCTaHTHH je ysipBO 337, ocTaBHBnra npocTpaHy CBojy ijapeBHHy
TpOJHIlH CBOJHX CMHOBa.
HpaBOC^aBHa ijpRBa y3eaa je KoHCTaHTHHa 3a CBeija, a 3anaAHa
Hflje. He Moate hhoko a& My onpocTH nrro je cTOjmy iiapcTBa,
npeHeo H3 PnMa y BiraaHTHJy!
Hheo.ia CboGh.^hK
(H3aaxhfo ha Kour ha TpEiiAftw, 16 HobemOpa, 1454 toahhe)
IlpeA naA CTape cpncKe AP^aBe, koa ce oho OHaj MyApa h poaoj.y6HBH, uah 3jiocpekHH CTapa ^ecnoT, oa CBaKe pyKe AOBHjame, a&
6h ycxaBHo h cy3()Ho HaBa^iy, Koja c jyrozcTOKa yAapame Ha 3eMAe
cpncKe, tfejame 3a poAOAytfAe cpncKO ocTaaa jom Ta jeAHa yrexa, ihto
ce y CpCtaJH OAHcra Haxo^ame CHHOBa kojh ho aaaae cBora atHBOTa,
caMo aKO oTajjtfray CBOjy Mory 3aK.iOHHTH oa crpaniHe Haje3Ae.
Cy-iTaH MexMeA, AyT Ha ^ecnoTa TJypfya hito TpaatH caBe3a h
noMotiH y xpnintaHCKHX HapoAa, rpyHy c bojckom Ha Cptfajy, h npoApe
AO caMora CtoeAepeBa. Bam chaho seAame a^ Kanmiryje CTapora ynopHHiia !
Digitized by LjOCK?IC
62 hhhikh oKpyr
Ajlh je TJypal), npeABH^ajyliM Ty Hecpety, h He xoTetn Tponnth CBOJe CHare y MaanM cyKO()HMa, (too Aao 3anoBecr: Aa ce BojcKa
cpncKa 3aTBopa y rpaAOBe, a HapoA Aa ce Tprae y n^aHHHe h 3ace^e
y 36eroBe.
CH(5HH>aBHH JaHKO, Kao A^cnoTOB caBe3HHK, fl,o\)e CMeAepeBy y
noMot, h HOTHCHy TypKe y3 MopaBy. Tohho hx je ao KpymeBija, h
Ty, no CBeAO^aHCTBy .leTonHcaita, nocaeAM nyr, pa3(fao hx je Ha
ceay Bp6uuttu.
Hocae nopa3a Ha BptfHHip, Typip ce noByKy npeKo Hnnia h
CooHJe k JeApeHeTy, a JaHKO ce Bpara y YrapcKy.
3a to BpeMe jeAaH caaBHH aecKOB^aHHH He caMo Aa ce HHJe
saTBapao y cboj rpaA, Hero je jomTe, c npntipaHOM jyHaqKOM bojckom,
6m npecenao cBe nyTOBe, aso 6n Typijn noyMHAH hoLh Ha Hoeo Epdo,
Koje y oho Bpesie tfejame Heo6nwo BaaEHo pyAapcKo MecTo y CptfffJH.
Taj CAaBHH AecKOBqaHHH jecre oaBOM Bojeoja Hunojia Ctco6aJbuKj o KOMe aeroBa noc.TOJ()HHa qyBa AaHac TaKBO naMteae, Kao
Aa je jyHamTBO HeroBO 3acHJa.ao jy^e, a He npe 429 roAma!
Ebo mTa npnqa o Bojboah CKotiajbHty A e Aa CTOjau CTeeauoeuK y CTapaij oa 110 roAHHa (no aeroBy paqyHy), kojh caA jkhbh y
ceay Byuymu, a poaho ce y cejiy Bunu.
^BoJBOAa HHKOAa CKo6ajbJak, Be^H oh: poaho ce y ceay Bhhh.
E>era je poAMa h o^yBaaa agbojo.
^OBeK je OBaj TaKo Be^HKH y o^HMa HapoAa, TaKO mho HapoAHOMe cpny, Aa HapoAHa yo6pa3Hji>a hhjo home 3aMHc;iHTH, Aa ce jeAaH
TasaB jyHaK poaho Kao APyrn &yAH. HpeMa HeotfnqHOM iteroBOM jyHaniTBy, oHa je h po^eite aeroBO otfyoa y HeotfHqny npniy.
Majita HnKOjiHHa, npnqa Aa^e /^eAa OojaH: XBaTa^ia pH(5y y
peijn ceocKoj. 3aAPaBnra ce Ayro y tom nocay, oraaAHH h nojeae
HBy pn6y CKo6a,Jba. Ha jeAaH Max, nocie Tora, oceTH OHa Aa hoch:
qeAO hoa nojacoM. To Heofawo qeAO poah ce. Ha Kpnnmy My HaAeHy HMe Hunojia, a no Heotfn^HOM 3aqety iteroBy npo30By ra Gno6aJbuK
HjIH CKo6aJbeeuR.
KaA je OApacTao, HHKOAa je 6nojyHaKHaAa CBe jyHaKe OHora
A0(!>a. Kao TaKaB jyHaK, nocTao je BoJBOAa ^ecnoTy TJypljy BpaHKOBniiy.
Digitized by LjOCK?IC
Avmiiocrrn 63
03HAao je rpaA Ha joahom BHcy H3HaA ceAa Byn}a, hchoa ceAa 36eoicuviTa. rpaA je Taj AaHac nopymeH, hah bhc Ha kom je 6no 30Be
64 HHQIKH OKPyr
Eto keko cpue y HapoAa xoke caio cetfe a& <5aaH, He xoTetn
upH3HaTH a& je jynaK aeroB yaipbo, Kao ioto yMHpy APyrn JbjAH !
TaKO roBopn yciiefla, HBa HCTopnja. HncaHa naK HCTopnja 3Ha
4a je CKo6aj>Hfe 24 Oeirreifltfpa 1454, koa Ba&e, AO^eKao TypcKy BojcKy,
Koja je HniAa Ha Hobo Bpao, h TaKO je noiyicao Kano aotao HHKaA
hhko HHJe Typ^HHa noTynao.
Cy^TaH MexMeA, qyBmH nrra je 0K0(5aj>Ht yraHHO oa TypaKa
koa Baae, naaHe Kao jkhbh oraa h, He raeAajytH Ha 3HMHe Aotfa,
bh Ha Terotfy nyTa, hh Ha Aa&HHy Mem, nojypH caM M HMe Typ-
CKO OCBdH.
GsotfaAHh ce HHje yMaaao HcnpeA HOBora HanaAa^a; caMO je
^ay3eo APyro MecTO, Koje My ce BHAe.ao sroAHHJe.
To je MecTO y Bpa&CKOM noMopaB^y Ha boah Tpeaanu.
TypcKa je Bojcna (foaa Be.oKa; cpncKa MaaotfpoJHa. Bojcse ce
cyAapmne 16 HoBeM(5pa 1454. Boj <5h CTpamaH, 6oj 6n KpBaB; <5oj
45h Ayr. OaMH Typip[ iramy a& ce He naMTH a& je ce HKaA OBaao
m&jlo jbjflfi OBaKO Ayro, h c OBaraM jyHaniTBOM, oAynHpaao oboahkoj chah!
Ciua HnaK HaABagis.
Typnp pastfnnie BojcKy CKotfaAHka h, no HecpeLn, yxBarame a&HBa
H>era h H>eroBa CTpima.
Aa 6vl KauiTHroBao jyHaKe kojh (JpaHe CBOJy o r raij6HHy, n a& 6h
3acTpaniH0 noTOMKe, a& HHKaA He no^y nyTeM CKotfa^HLa, Cy^iTaH
MexMeA He XTe hx norytfHTH jyHa^KH, Hero hx 06a Hatfn atHBe Ha Ko&e!
TaK 4 o Ha Ko^y H3AaxHyme OBa ABa .aecKOBqaHHHa, OBa ABa jyHaita, OBa ABa MyqeHHKa 3a cpncKy OTaijtfnHy, 16 HoBeM(5pa 1454, Ha
boah Tpena&H.
Y3ajiyA ! Hh KoqeBH cjiaBHHX CKotfaAnka, hh He.ae-Ky.aa BHine
Hnma, hh Bemajia Ha hhihkom MocTy, He yTy^Hine y Cptfa mhcjih
HapoAHOM BacKpcy!
H3AHrayiiH Ha Ko&y Ha Tpenaan, CKotfa&HiiH yAaxHyme y cpncKH
BasAyx HeKH tfoa&aHCKH a^x; a^x kojh caatfe CHaH, kojh ooHyjie
coko^h! H, Ma fl,B, ce BeROBHMa qe.Ka.ao, oneT ce, oto, AO^eKaao #a
Taj CBeTH AX OJKHBH OCBeTHHKO. fl OCBeTHHIJH, BO^eHH yHyKOM BeAHitora TaKOBCKor JyHaKa, AO^ome nocjie 425 roAHHa!
Digitized by LjOCK?IC
.1HMII0CTII 65
Tgk no nrro Hem AecKOBqdHft 0Ko6ajiHka, tbk no ihto ohm H3A<ixHyme Ha KO&y, CyjuaH MexMeA Moraine mhcjlhth w te OAHda ocbojith Hoeo Bp4o, cpncra pyAapcKH rpaA, kojh HCTopnip toahro XBaae ,
Aa HHJe qyAO nrro ra Hamn .leTonHCH 30By : Tpa^ Cpe6puu h, Ba hcTHey, 3ao,thu !..
BjiaAHsa MejieHTHje
(Po*. oko 1771 -f 1821)
Hhihkh MaAHKa MejieuTuje, cbojom MyqeHHqKOM CMpty 3a HAejy
Koja je MH^a h AP^ra cbhm HHnieBAaHHMa, ciesao je npaBO a& ce
daBH y peA HaJ3ac4yHHJHX Jbyw. OBora onpyra.
MejieuTuje tfejame cpeAaera pacTa, cMe^e Koce a (SpaAe Koja
je Bet (ifcaa npoceAa. Momo My je 6hth oko 50 roAHHa. HapaBHje
(too daare, atHBOTa ypeAHa, qacia, pyne H3Aanme, cpija no6ojEHa, Ha-
Digitized by LjOOQIC
66 hhlukh oKpyr
y Anpn;iy 1821, Ha APyroj CTpaHH 'rypcne uapeBHHe, 6yKHy ycTaHaK KOMe He Moraxy He cHMnaTHcaTH cBa xpHmtaHCKa cpija.
y Hainy h okojlhhh poAO./by()H ce CBaKH qac HaAaxy BeaHKHM
Aorai^aJHMa.
IIopTa, y rpaHHiiaMa CBOje Apa&aBe, npHtfnpaine Bojcsy Aa CBaKH
ycTaHas y kpbh yrynra, a BaH rpaHHiia pa3amH&ame HOTe jeBponcKHM
cn^iaMa, a^ 6h pa3(fojia cBaKy CHMnaTHjy npeiaa oiaJHHijHMa kojh cy
c^odoAe atyAHH.
/l,a uaK BaTpa He 6h njjaHyjia Ha obom Kpajy ijapeBHHe, rAe je
BeniTa pyKa Kojja-MftaojmeBa Bet 6viAa roTOBa Aa je ynpaBAa h hoactm^g, TypijH noxHTarae y Hmih c BeanKOM boj'ckom.
XyceJHH-IIaffla, y(5p3aHHM MapmeM npeno Co.ayHa, KyMaHOBa, h
Bpaae, c 8000 &yAH CTHate y Hhhi o TpojnijaMa 1821.
KaKo AO^e a CMecTH ce y rpaAy, OAMax 3auoBeAH r re ce norytfn
Ajiu-IIauia, AOTaAam&H hhihkh 3anoBeAHHK. KpHBHua My je (fajia niro
je 6ho jiadaB npeMa BjiaAflip MejieHTHJy h APyrM poAoyty^HMa hhaikhm.
H.3a Tora A03Ba oh y rpaA B^aAHKy MeaeHTHJa, npoiy OTOJaHa, nona TJop^a, MaaAeHa, Tojiy6a, PaAHcaBa h oko 200 APyrnx
HHmeBJbaHa. HaMepa ce HHJe Kpnaa: Ba^a^io je HapoA 3acTpaniHTH
Aa OTypn MHcao o ycTaHKy; a Aa 6n ce to ypaAHao, Ba.fca.ao je Aa
H6K0^HK0 UpBHX Jbjflfl MaTe IViaBOM.
y tom cTparaHOM qacy Hal>e ce npHjaTe^a kojh BaaAHijH MeaeHTHgy h npoTH OTOJaHy noHyAnme npMHKy Aa yTeKy. Ha Ty noHyAy
BAaAHKa OAroBopn:
He teMo! Eojbe je a* cTpaaaMO Hac ABOJmja, Hero to.ahkh
HapoA 36or Hac ABoJHite. JeAHOM ce Mopa yMpeTH!
KaA r rpe6a OAcetH xpHmLaHCKy r.aaBy, Typcsn cyA cyAH npao 6p30.
Apyror AaHa Tpojaiia th cy JbyAH 3aTBopeHH, a Tpeter AaHa
Typip H3BeAy BjiaAHKy MeaeHTHJa, npoTy OTOJaHa, nona Uopfyi, BLaaAeHa, To^y6a h PaAHcaBa Ha HHniRH moct, rAe cy Bet (ma A^rHyTa raecTopa Benia^a h kohohuh cnyniTeHH.
BjiaAHKa je Hniao HanpeA ; 3a h>hm npoTa OTOJaH, na 3a upoTOM
OHa qeTBopnita. Cbh 6exy bpaph, mhphh, 03(5hahh, Kao Aa HAy Ha
Digitized by LjOCK?IC
^IIHHOCTH 67
KaKBy peAHTH03Hy cBeqaHoci. Cbh tfaijaxy nocaeAfte noraeAe CBOje Ha
JacTpe(iaij, Ha Cptfffjy....
B^aAHKa yae cboj KOHonaii, npeKpcrH ce, tph uyT ra 6myouow
na, HaAeHyBniH caM ce6n saMKy Ha BpaT, pe^e
CaA, chhijh, ByijHTe!
3a TpeHyT oKa, B^aAHKa My^eHHK (Seme bhcoko y Ba3Ayxy!
IIpoTa Ctojhh hoa Bema^HMa peqe:
He Moae ce caB h&poa noBemam CaMo a& He qyje Jeaa
{cedpa My) Aooe He H3AaxHeM! . .
EL OH OAe 3a CBOJHM BAaAHKOM.
HocTajia qeTBopnija yMperae Tano chokojho, TaKO jyHanKH a& H3Bpmbhk Te KpBaBe upecyAe pe^e
JasyK niTO racy MycjioMaHH !
Ka obhx mecT npBaKa noryfame 1 , Typp[ ociaae HnmeB^aHe
nycTHrae, a^H cTpax tfeme o6jzeo cBaKy Ayniy xpamtaHCKy.
TypijH ce paAOBaxy; aan ce Bapaxy. Ohh cy MHoro kpbh npojmah, a join HHcy HaywaH KaKBa je atHBOTBopHa cajia OHa AyACKa KpB,
KaA je npo^HBeHa 3a BeaHKy Macao! HapoAHa aao(SoAa, Kao toa n
XpncTOBa iipKBa, yTeirejbaBa ce Ha KOCTHMa MyiieHftK&.
Digitized by LjOCK?IC
68 hhujkii oKpyr
h HeKor HAujy H3 Ee^eaeBija , o^e qaK y IJapHrpaA &n Tpaaw 3aniTHTe oa coe.
Th Jbj^m Hafyy nyTa ie H3H^y npeA caMora i^pa, h 3aM0.ae ce
3a tfpaiy cbojv.
TypcKe cee raje HecTaao, aan HnaK 6hjio je je MaH>e nocaeTora,
ApyroM npiuHKOM OMa3MH cy th hcth &yAH y KparyjeBaii Kfle3y
Hooray; Ka3HBa.AH My nrra HapoA Tpna, h oa H>era npraa^H ynyie :
KaKO a^ ce B^aAajy, h niTa a& <nrae, A& 6n cyAtfray HapoAy o6jLmumjw
XBa^a hm h no cmpth!
Hona
Ha ToPBEr Matebiu
Howa U3 ropmez MaTeeya 6m je qyBeH h BH^eH AOMataa
y CBOMe cejiy. ^OBeK oTBopeH, xpatfap, a HMyLaH, oh je roBopno Typipraa y o*ra MHory ropfty 3a h>hx HCTHHy. Thm je iraamao 6m Ha r^ac
Kao qoBen kojh ce cn^e He n^ianiH, h kojh Hejaq 3aKiaH>a.
JeAHora A^Ha, roAHHe 1809, Tlona je ca cbojhm CHHOBHMa paAHO
Digitized by LjOOQIC
.IHHIIOCTU 69
1ypi)aH JobhL
(+ 1876)
KaA je IIopTa, cpccKHM ycTaHKOM Ha Kpajy 1832 1833
roAHHe, kojh 6yKHy y Haaja a^eKCHHaqKOJ, paaa&CKOJ, napaferacKoj ' h
KpyraeBa^Koj, 6ea& npaiiopaHa ycTynaTa Cptfaja B3BecHe OKpyre, OH^a
cy cejia : Me3rpaja, ^OH>a TonoHBija, Topiba TonoHaija, ^oaa TpHaBa,
Topifca TpHaBa, /J,oh>h Kpynaij, ropaa Kpynaii, ApaateBaij, Be^e
llojbe, Be-aa Bper, EajLarpaA, Bpaio, KpaBJbe, IJepje, MajbKOBau,
Bep^HHait, h IlajbHHa, Ha^ajia ce yTBpAO a* fee ce rpaHaija Cptfaje
noByliH oa CyriOBija npeKo MopaBe npaBO na ce.ao KaneHHijy, xe Tano
fee h ona cBa npanacTB Cptiaja.
TaKo cy Ta ce^a ate^ejia, a TaKBy ea>y OHa cy AO'ivie Bet 6oa
a KpB^y cbojom sanncajia; a.aa Ha Ty ate&y HHJe hhko he raaBe xxeo
OKpeHyTH.
TpaHH^Ha pycKO-TypcKa KOMacaja. He xoTeta rpammy cyBHme
jipaMata rpaAy Haiuy, cnycra je oa CynoBija CBe MopaBOM ao cejia
EaiyHa. Ha Taj HawH CBa HMeHOBaHa ceaa ocTaHy h Aa&e hoa Typkom. CeAaiyi H3 thx c&ia CTaHy ce AOManL&aTB nua a* paAe?
-5K&&a je H>HXOBa 6ajia Tano jaica, Aa cy jaBHO cko^h^h Ha opysje
4a ce (fojy c TypAHMa.
y tom nocay itax je boaho Hera "Eyp^au Joeufi, as ce.aa Ila^Hrpaiyi, qoBeK naiieTaH, h Bpao xpatfap, h Hetta Iloa Mura m Hama
Digitized by LjOOQIC
70
miiLiKii oKPvr
Mel>y Jbjxaa kojh cy ce 3aAaxH>HBa.AH naeiieHHTOM MHin/by : w yBetajy 6oHTaK y HapoAHOM atHBOTy, h kojh cy ee TpyAHAH 3a Aotfpo
CBora HapoAa, noateHyteMo join HeKOAHKO aax, aan, Ha aajiocT, caMo
no HMeHHMa: TaKo cy HaM H3BenrraJH o h>hm:i ocKyAHH.
TaKO HeKa je XBa^oM noieHyT
IfeerKo /leKufi, H3 ceaa BeptfaTOBa, Bot) 3anAan>CKHX ycTaHHKa
1809 roAHHe. HeKaicaB CTojau H. no30Be TajHo Typue y Emuhoo^
Ei/Tuny Te fl,o\)j n onKoae aorop y kom je IjBeTKO 3anoBeAao. 3anoAeHe ce KpBaB 6oj y komc IjBeTKo Aeub naAfle jyHaqKH.
TypijH, no TOM,HOHoraCTOJaHa,KOJnn!tfjeyqHHHoycjiyry, HCTy&y Ha
MpTBO HMe.
y to BpeMe, Kao ycTaHHK, paAHOjenaTpaoTCKHH jyHaqKH h ebkk
Hema Ilotzoe Cun, m ceaa BepdaTOBa. Bame HHnrra HHcaM o
HeMy ca3Hao.
Mueno Pamuti, H3 ceaa GnteBa, cnpeiao je 1876 y cbomo
ceay n oko^hhh ycTaHaK; npifMao je opyaye oa cpncttora KOMaHAaHTa, AH3ao cejtaKe, h noMarao koahko je BHme Horao a& ce ycTaHaK urapn.
KaA TypitH, AOitHHJe, cy3(SnBinH cpncKy BojcKy, oTMy rpasLaAy r
Hetto AORase Typi^HMa a& je JKhbko npnjaTe&OBao Opdraa. 3a to ra
naraa o6ecn 6am Ha TpaMaAH.
Bor a^ npocTn!
HeKa je CBeTao cnoaieH h obao cbhm jyHaijHMa kojii y HameM paTy
3a ocaofofyeae h He3aBHCH0CT (oa 1876 1878) KpBjty cbojom 3aTonHme 3eM^y HHmKora oKpyra, h Tame Kynnine Hamy caotfoAy, nocie
neT CTOTHMa roAHHa potfoBa&a, a cetfn npaBO Ha Bewry 3axBa^HOCT
HapoAHy.
CaBa JORCHMOBHb
Apthjefhgrb Kauetah
Caea ce poaho y ceay Opamuy, y onpyry KparyjeBaqKOM, y Kytn
JoKCHMOBHta, 13 JaHyapa 1852. Juno jeooHOBHy mKO^y, h nnma3HJy ao 5 pa3peAa. ToAHHe 1871 cTynao je y Bojny AEaAeMHJy, h
nocTao je OMipp 10 ABrycTa 1875. OA^HKOBao ce cByAa y (Jop6n,
h Ha caMH BoatHk 1877, npn oucaAH Hama, norimyo je.
CUaBa H>eroBy HMeHy !
Digitized by LjOOQIC
4HMH0CTH 7 1
BjiaAHcaB KapaHOBHb
Aptmakphceh UOPyHHK
Poaho ce roArae 1851, CeirreMtfpa 20. Y^HOJe ocHOBHy imco-iy,
h 4 pa3peAa PeaAKe. Y BojcKy je CTyuno Meceija OKTOMtfpa, roAHHe
1868. Omupv je nodao 10 Maja 1876. IIorHHyo je Ha Hamy,
noMeAftH fl,m 6op6e, 28 ^eKeiitfpa 1877.
Mnp npaxy aeroBOMe!
BjiajRO CTOJaHOBHK
(Po'brh 1847 y rojEmHHmi, a + 22 A ERKMBP * 1S77 y Byijy)
Bjiajtcy CTojauoeufiy tfeme nine BjiaflUMu/p, ajin ey ra cbh 3BajiH
3a atHBOTa, h cbh ra noMHity no cmpth hmchom oa MH-aourre ; 3a to
ra n mh 3anncyjeM0 TaKo.
kHBOiy B^aJKOBOM mh He 3HaM0 totobo mrnrra; 3HaMo Aa ce
Poaho oko 1847, roAHHe, y ce^y roaenramyi, y ajieKcnnaqKOJ MopaBH, a^ je cJiyHO y poaobhoj bojciih, h A a je, k^o HapeAHHK, aomao y jlecaoBait y APyroj hoah /J,eKeM6pa 1877, h OAMax oTHmao
Met>y ByqaHCKe ycxaHHKe, h ypeAo hx 3a (Soj, h 6ho ce c H>HMa aok
HHJe 22 AeKeM(5pa norHHyo.
Aah oho ihto ce npnqa o HeroBy paAy h AP^aay y 6ojy ; mro
ce Ka3yje o aeroBOJ jyHamcoj cmpth, A^je My npaBa #i ra yBpcrHMO
Mefyy 3acayatHe ^yAe HnniKora onpyra.
Kao hito je Bek noMOHyTO, B.aaJKo je Hajnpe Aoniao y AecKOBaij.
Pa3a6paBraH a& AecKOBity HaJBeta onacHocr npetn oa ApHayTa kojh
Haimy a& npoApy npeKO ceaa Byqja, OAe OAMax tamo Met>y ycTaHHKe,
h oa qaca 3ay3Me h yTBpAH /^.laBeptferoBy Ky.ay.
22 /^eKeMdpa 1877 HaBajie ApHayrn ca cbom ateCTHHOM cbojom
Ha ycTaHHKe. flymKa je rpyBajia c o(Se CTpane; caMo ey HanaAaqn,
He HMajytM HHKaKBa 3aooHa, MHoro BHine na^iUH Hero onca^eHHijH.
B^iaJKO je 6ho Aynia cbhx ycTaHHKa; no aeroBV raacy ttpeTagia
ce CBa jyHaqo APyaraHa y KyjiH. Oh je AeTeo CByAa, MpTBe je ataaho, paaeHe Tenrao, HBe cokoaho. H cBaKaA je 6ho nyH HaAe, Beceo, HacMejaH!
IIpeA no ffie BaTpa MaAKo nonpecTaHe.
Digitized by LjOOQIC
72 HiiuiKH OKpyr
BjiaJKO peKHe ApyroBHMa:
Bpato ! eBO je BaTpa mAKO npecrajia ; ^a ceAHefleMO, fl,a
Maputo nopyqaMo ! KaA Ha hobo 3an./iaMTH, HeMaMo ce oa hh cgthtb
laetia.
HpnceAHy pyqaTH.
BjiaJKO jeAe opHo h Bece^H APyrose; a mh, npirea jeAaH oa
H,eroBHX APyroBa: H3HeMoiviH h 3a(5pHHyTH : hbrh atBate a He Moase
Aa ryTa, a HeKOMe ce h BHjiniie CMp3^e.
IHto ere TaKo HeBece^iH, ano Bora 3Ha r re ! nHTa 'BaajKo :
3ap mh He 6h noMp^iH koa cbojhx Kyta ? Ta ABa nyTa He yMHpe hhko,
a jeAaH nyx Mopa cBaKO. IHto a& o tom mhcihmo? JH,^ y caasy
jlecKOBija, kojh 6h, a& HHje Hac OBAe, ao seqepa tfyKHyo y MaMeH ! Haase
qyiypy, Hana ce BHHa ; npeRpcrH ce ; ycTa ; y3e nyniKy ho .cpeAH h
0Ae oa Ma3ra^e ao Masraae.
Ha hobo 3arpoKTame nymKe; Ha hobo ce o'rnoqe KpBaBa (Soptm.
BjiaJKO Tp^H CByAa, cokojlh CByAa. Aah . . . bho h H>era 3roAH caMpTHo 3pH0. Oh naAe a^ BHrne ne ycraHe! ^pyroBH ra cHecome y
jeAHy co6y y kjail.
OaaipTHO pan>eH, BaajKo ce tohiko uoAyuape pyKOM a^ bhah KaKo
ce 6oj 6nje, h APyroBHMa BH^e :
He MajHTe ce oko MeHe ; oeAaJTe (Joj ; mhcahto sa AecKOBau !
Ocbojh hoL Boj ce npeTpate.
OcBaHy Apyrn AaH. ApHayra 6exy OACTynHJLH, ocTaBHBmH Ha 6ojhom nojby 140 MpTBHX paTHHKa, H 12 KOHa.
kjm Taj APyrn a&h saieqe jyHaKa B^aJKa AOAena Kao chh>h
KaMOH. Oh Bet (feme 3acnao Be^HH caHaK.
BaajKa APyroBH ynonajy Kpaj ijpKBe HaKpHBaacKe.
Digitized by LjOOQIC
nilATHA MECTA 73
fijia-ro h>oj3m h c mptbhm TaKHM chhom ! HeKa He ata^H Ma'repHHCKHX
Hm6 H>eHora cHHa nsasBate cy3y h y Ty^eM ony Ha koh mhorora BpeMeHa nocjie Hac !
Ha rpotfy BjiaJKOBOM ctoj'h KaiieHHTH KpcT c OBaKHM 3anHCOM:
1877 , AeneMepuja 22 jen, BjiaAUMup CTOJauomfi, 04
roMiuHUiie, 6yzapMopaecKU cpe3."
Ctea 6op6a, Koja OAHece jyHaTOy iviaBy BaaJKOBy, HHJe A^a ApHayTHMa cajy3HTH ce c TypcKHM qeiaMa y Kancypn, h 3aniTHTHjia je
AecKOBafl oa naeHa h Baipe. A 3a to:
Bor Aa npocTM BaaJKa h H>eroBe jyHaiKe APyroBe!
B. MECTA HHM BUJ10 3HATHA.
Kyuoeuw, Kpajan HSAaHaK OyBe EaaHHHe, kojh ce ynytyje k
ceBepo3anaAy, h kojh je, no npjumui, (>ho cnojeH c IlAeiueM AOK^e
ra HHje npecipyrajia HnmaBa, Te H3Mel>y aeran Eaenia npoKp^Haa cbojoj
boah nyT. Pa3HH a^obh Te naaHMHCKe KaMape HMajy Aanac pa3Ha HMeHa,
a to je CBe OHa, y CTapo Aotfa ^ecTO noMH&aHa, naaHHHa Kynoeuua.
Haeta KyHOBHije, npeKO kojhx Aanac npe.aa3H nyT H3 Hnma k
Baaoj Ea.aaHijH, 30By ce Hjima. Ha ceBepo3ana-AHOM OKOMKy oBe KaMape
ceao je Kyuoeuw* a Ha jyatHOM, KyA npo^a3H nyT kojh ce oa Hnma
neae Ha H/io^y, HMajy y cTpaHH BHrae nyTa ABe qeniMe KpacHe nnjate BOAe. Ty HMa h jeAHa Mexamnja, Koa Mexannne (kaa je CTapa
Kapayjia EenjieMe (hito 3Ha^H qeKaoHHija hah 3aceAa), na je y BpeMe
EaMeHHiKe (5yHe H3rope^a. Hocae je Aomao Ha to MecTO 3a 6y&y(ianiy
H6KH MexMeA-Mopajiuja (Mopejau, poaom H3 Mopeje) Oh je Hawhho HOBy Kapay^y, cayHO Ayro 17, h yupBO y Hamy. Eo aeroBy HMeHy, to ce mccto npo30Be Mopajiuja. A ce&anH, kojh Hajdojte
3Hajy HMeHa MecTHMa y cbojoj okoahhh, Kaaty a& je to Kynomw, Koja
ce npo3Bajia TaKO oa APseTa nyna (oeHa) Kojera MHoro HMa y toj
CTpaHH.
Rymeuw ce JiaTHHCKH 3Bajia Catenomundi (Bepnra cBHJeTa) 1 .
ToAJme 1389 Cy^TaH MypaT, xoretn HaiiacrH Ha Cptfnjy, KpeHe
ce y ABe KO-ioHe : jeAna My je KoaoHa nnua Ha TtocTeHAH.* h Bpaay
Osman, Bjecnik, 34
Digitized by LjOCK?IC
74 HutiiKH OKpyr
Ba KocoBy. IIpeA objt ce cnpeMao Ujap Aa3ap. Apy ra J e HIMa npeKo
Cofciye fla KapoT. Aa3ap ionise BojcKy a& OBy npeieqe, h 6ap a&
Kyuoeutty 3ay3Me upe TypaKa! EaMefl! Typua cy humb TaKO 6pso,
Aa cy fle caMo y3e.aH IIhpot npe cpncKe 0A(>paHe, Hero cy noce-ia h
caMy KyHOBimy, a ca OptfaMa ce cpeaa tok y paBHH BamaBCKOJ no
BsaacKy H3 lUacype. 1
Ha KyHOBHip je, no Brariy 1443, /^ecnor TJypatj BpaHKOBHk
camao b noryKao TypKe. Y tom je tfojy caii EasuM-Hawa, rAaBHH
3anoBeAHHK TypcKe BojcKe, nao Optfaaia y pyse ; Ty cy H3raBy.AH mhoiti
3HaMeHHTH Typiyi. Oa Cp6a ce y tom tfojy jaKO o^HKOBao "Eypa^
MpnameeuR, qaja cy KoaaHBija a 3apo(ro.iB Ka3UM-lIauiy. 2
KyHOBHip[ neBa caaBHH TyHAyJiak OBaKo:
KyHOBHi*a, rp.ao
Ka BepnroM AyroM
,H ILiaHnna CTapa
UpocTHpe wy ce b
oa CBBJexa,
nease,
oneTa
noTeate 3tf .
Digitized by LjOOQIC
76 hhuikh OKpyr
ropwM Mareeity, r^e cy 3anoBeAaAH JleTap /^o&ptbau, m Xaj-
3HATHA MECTA 7 7
Vezp, oa ceaa KaMeHime HAykH Hajyr, ma jeAHa tfjiara Koca,
jeAaH H3(5peataK kojh ce 30Be Vczp 1 (a He *Iazap).
Taj H3(ipeaK, Taj 9isep, caAa je caB noKpHBeH BHHorpaAHMa.
Oh je Ha hctok oa Bunum, h H3Met>y h>hx ABa npoTHqe noTOK EpetoUHKU.
Ha ^erpy je 1809 (5m HaqHHHo niaHait, h yTBpAHO ce ca cbojom
bojckom, pecaBCKH BOJBCAa, CTeeau Cunfjejiufi. Typp: cy ra y tom
niaHijy HanajiH 19 Maja 1809. Chh^hIi ce APw jyHaqKH, a^H
cy h Typi^ jypHraa^H jyHaqKH. IHaHaii cy ohkoahlms. ca cBHXCTpaHa.
HoMok CHH^Hty He Aot>e hh oTKyA. Bet My y maHijy Maao ocTaHe
MBHX H 3ApaBHX BOJHHKa.
Digitized by LjOCK?IC
78 hhuikh oKpyr
Bojboah CTesaHy CHH^ejmky
II HErOBIlM HEVMpjlHM jyHAUnafA CVIABDO TU.1IIM
obae 19 Maja 1809 BAiiAAAjyhn Hum."
Apyre CTpaHe:
Kn,a3
Hn-iaH M OGpeHOBHlk IT
n
H>ErOBA XpA6pA BOJCKA HOKAJAUIE nX 28
AEKE>l6pA 1877 OCBOJTIBIIIH Hum*.
Txejie-Kyjia. Ha lS 1 ^ MHHyTa oa Hnma, HAykn nyieM
Ka EnpoTy, 6am OH^e vffi ratfpoBaqKH uotok npeceija nnpoTCKM HacBn, HeKo^iiKO XBaTa flajse oa BOjHe (JoAHime, ctojh CTpanraa no no-
CTaity Hejie-Kyjia.
Ilocjie Cra^ejiHteBe jyHaqice cmpth Ha ^lerpy, 19 Maja 1809,
h nocie BeJiHKe cpncne nponacTH Ha cbhm maHqeBHMa oko KaMeHmje,
HHHiKflf nama o6pe^e no 25 rpoma 3a CBaKy iviaBy cpncKy. TtypqajaMa
hhdikhm aanoBeAH A& iviaBe A^py. Koate c iviaBa nyHno je, Baae,
naMyKOM h cjiao hx y IJapurpaA, a oa jio6an>a je 03HAao OBy UeaeEyjiy (Ky^y oa raaBa). Obhm je XTeo 3an.aanfflTH Cp(fe a& ce He ycyAe HHKaA Bnme noyMHTH Aa cboj mpH Hnm noTpaate.
Ey^a je Ta qeTBepoyraoHa ; caA je BHCOKa oko 15 crona, a
ho&a& je 6n^ia h Bnraa. HMa y HaoKOjio 56 peAOBa iviaBa, a y CBaBOM
peAy no 17 Jio(>aH>a, AaMe CBera je OBAe CMemTeHO 952 rjiaBe!
TjiaBe cy Met>y ipnvBaiia yiBp^ene Kpe^eM, h cse cy Anufim oicpeHyTe
Ha no^e. TaKo nope^aHe doja^e cy 0He Ayro; a^H poAO&y(>HBH
HHffleBj>aHH, h cejsaiiH H3 OKO^HHe, BaAHjin cy, KaA cy toa momh,
no Kojy Ao6aay, n caxpaH.HBa.aH y rpo6*e.
MnTaA-IIania xTeAe Aa cpyma Tleae-Ky^y ; a TypijH HHineBA>aHH nomjby Ha &era Tya&tfy gait y JJapnrpaA; h TaKo ocTa Taj
cnoMeHHK TypcKora BapBapcTBa h cpncKora 0TaqacTB0.&y(ta>a.
IIoinTOHainH 28 4,^ K ^P a 1877 OTerae Hnm, Kpa^> MuaH,
npBHX A&na no AO^acKy CBOMe y Ham, noxHTa Ha He^e-Ey-ay A a
jqHHH noniTy cbcthm ocTaipiMa MyqeHHKa 3a caotfoAy OTafltfrae. TaAa
je join (mAO y Ry.AH HeKO^HKO .aotfaaa. E>hx ce noatypHme noBaAHTH
Digitized by LjOCK?IC
3HATHA MECTA 79
KpaT&OBHAH pOAOAy^H, KOJH THM CBeTHTOACKHM KOCTHMa KeARXy yRpachth cBOje nneate CTo^iOBe, eae cBoje <te6jiHOTeRe!
Met>y thm TLeae-Kyjia ctojh A^Hac je^Ba noKpHBeHa kpobom
Ha qerHpH coxe. Mecio 4a ce flaA bom SH^a BaanqaHCTaBHH xpaM
Bohjh 3a kojh ce y cb6tom DHCMy Bean: Ilj)RBy iy Mojy 03HAaTH
Ha KOCTHMa MyqeHHtca," mh join h He mhcjhmo ko^hko cmo aY*m
Heae-KyjiH! (UotfoAa Hapo^a, Kao h ijpRBa XpHCTOBa, yTOMe^aBa
ce caMO Ha KOCTHMa MyqeHHRa.
A r^e 6h 6uao AocToJHnje flflhn xpaM cao6oah Hero OB^e, y caaBHOMe
HHniy, HaA KOCTHMa Roje je HenpHJaTe* npntfpao a& Hac H>HMa nAanra ?
OHaj naraa rojh je npHtfnpao cpncRe iviaBe 3a OBaj RpBaBH
cnoMeHHR, 3an0BeAH0 je Hajnpe a& ce cBa cpucKa Teaeca 3arpHy y
jeAaH jiuaK; cyTpa fl,m ce npeceTHo, HjIH Myje horo HeniTO raaHyo,
na je HapeAHo Te cy Te^cca oTRoiuiHa, h ocTaB&eHa a& hx nojeAy
hch h pa3Hecy THije . . .
J[&uft cpncKa ! He cMetiFre hhrka c yMa niTa craje caotfoAa OTaij6me. Ma ko^hro a^ je H>y Tenmo oqyBaTH, AOceT nyTa je Teate
HsrydAeny noBpaTHTH!
rfeAodapctcu xan, y xaTapy ceaa fawne Bape, Ha a^choj CTpaHH
Digitized by LjOCK?IC
80 HwuiKii oKpyr
BuuuKy Kao iuaHifHCKH orpaHaK, noMeHyT je Met>y naaMHaMa
HHniKora OKpyra. Obao ce noMHite Kao mgcto oa ocotere BajKHOcrn 3a
0A#paHy Hnraa.
Bhhhk je Hnmy ca CTpaHe ceBepo-HCTO^He. MAykn neranue Moa&e
ce oa JazoAuncKe Maxajie (a to je Kao h oa HHmRora rpaAa) ao
Haj&iHaeer Kpaja BnHHKOBa CTHkH 3a uoAa qaca.
Mepa naK Bean a^ je Bhhhk 200 Mexapa bhihh oa HHinaB?Ha
ovAQfifl-A^, a AaaeKO je oa rpaAa Hnma 1800 Mexapa. EberoBa je
Ayatraa 1300 Mexapa.
Koca HoaaAutca Besyje Bhhhk c KypvuioeoM h ocTajtHM ri^ar
HHHCKHM IIOBHJapiJHMa.
Ha BnHHKy cy TypijH hmsah OBa yTBptjeita:
1 "KoMaHAHp-Tatinja ;
2 3yaB-Ta6nja;
3 AHaA0ji-HH3aMH-Ta()HJa ; h
4 MHT*iA-IIaina-Ta()HJa.
Ma a^ j^ h iipe Ha BnHHKy (kao KojeKaKBHX yTBptjeita, oneT
je obo, OBaKo yTBpi>eHo, 6wo cse aoao yaiHora h BpeAHora MHTaA-IIanie.
HamH cy, no ocBoje&y, thm yTBpt>eH>HMa HaAeHyAH cpriCKa HMe-
Digitized by LjOCK?IC
3HATHA MECTA. St
Topaita je orpaHait oa Cejimeeutie, h nocjieAH>H nocpeAHH H3AaHaK
oa Cyee HjianuHe; Taj orpaHait Aonnpe ao caMor Hmna. Topniia je
BHCOKa HaA HumaBOM 160 MeTapa (To cy Hamn o<MmnpH H3MepuAH Ha
(Jpsy pyRyJ.
Kao 6ojho MecTO, TopHita je HeothmHo tforaTa BpxoBHMa, yBa^aMa,
noToiflHMa, rpe6eHHMa ynpaBO ohhm nrro Tpetfa 3a parae noc^oBe.
TopHna je CBa o6pa^eHa ; BHme oa noAOBime TopHi^e hphthcih cy
caMH BHHorpaAH.
C ropnije je, 28 /l,eKeM(}pa 1877, Ham Tano noTyqeH a<i My
HHje odaAO A'dJbe hh Maxa he A^xa.
Be3 Topaue h 6e3 BHHHKa, rpaA Hhih HHje HHnrra Apyro Hero
jeAHa npocTpaHa, jana, KaMeHHTa orpaAa oko ohhx MHorax caatfo rpai^eHHX MaraipHS, kojh cy npenymi 6apyTa, h kojh 6h, a^ ce, He A^j
Boate, 3ana^e, vlotml CiaijHTH y Ba3Ayx h rpaA h Bapom Hhih.
TopHijy Typua, He HaAajykH ce 3ap HanaAy c Te cipaHe, HHcy
6h.ah hh yTBpAH^H, Kao ihto 6h TpetfaAO.
3acayra je Kpaa>a MnAaHa ihto je oHAa, KaA je onniTa MHcao
6hlar Aa ce Hhih caMO ohkoah na omBH, a BOJCKa a& we &&&&,
noKa3ao npcTOM Ha TopHijy. peKaBmn: Oe^e cy Euviy epara\
5 JaHyapa 1878, Kpaa> MnaaH je H3Jaxao Ha Topauy a& pa3rAeAa MecTa Ha KOJHMa ce BOJCKa 6opH.aa. y iviaBHOM mamjy Ha ropmjH,
kojh cy HaniH otoah Ha jypHm 28 AeROMtfpa 1877, join je AesaAo
Digitized by LjOCK?IC
82 hhhikh OKpyr
Mapnje (a Taj je MaHacTHp 6ho 6am y cpeAHHH Aanam&er ceaa HeqeaeBaiia) Ha tfpery kojh ce 30Be Eejioea Tjiaea.
Tea mTo je BaH, no pastfojy, crarao ^a pyqa neqeaa, cycTHrae
ra H3 BoJHHKa HenpHJaTe.fr, h Ha hobo HanaAHe. BaH ocTaBH neqe&e,
uoByqe ce y AOAHHy no caxaTa Ha ceBep oa He^eBeBaiia, r^e Haqnhh maH^eBe, h Ha hobo ce CTaHe tfpaHHTH.
Ha aycTpajcKoj Kapra HMa 3a6e^eaeH0 ceao ^encna Her^e hchoa Eep6aToea. Tora caaa^HHTH je (kao, hhth ra raa. Hero ce caaio
jeAaH Bpx oa n.aaHHHe Cejtuueeutte sose Aencna.
Me^eno Fyeno. J onmraHH ceaa EeqeaeBaija, H3HaA ApKBe CbgTora EUnje, koa Ayn^aHCKHx BHHorpaAa, raa jeAHO 6pA0 Koje ce
30Be Banoc. Ha tom 6pAy, npaqa ce, (kao je y CTapo BpeMe : Mejeno TyeHO.
Aozop, 6pAO y xaTapy ceaa Emhhobo EyraHe. Ha tom je MeCTy EuKOJia Cpu^aKy H3 Topaer /^yniHHKa, ymBmH 1841 ca cbojhm
3anAaH>i^HMa npoTHB Typcne cn.ae, HaqHHHO maHaii, h ca 1000 bojHHKa, APyroBa cbojhx, AOieKao TypcKy BOJCKy, h nofao ce c h>om.
ApHayTH npe^y naaHHHy CejLHiieBHijy, yAape Ha CpHAana c
.aetja, pa36ajy ra, h nonage CBa ceaa y 3anAaH>y.
Cejio Hajiunyfta. Hpn^a ce y okoahhh .lecKOBitfi oko je,
npe cto roAHHa, HeKH Hewa Uprnfi, H3 HaKpHBan>cKor TOB^iaKa, 6ho
Anrao HapoA Ha TypKe. Typiyr AOBeAy BojcKy Ha Tora tfyHTOBHHRa.
Ha ceay Ha^HKytiH cperae ce Hema c tom TypcKOM bojckom. Ty cy
ce 6vlavl ^erapH Aana. Hajnocae Typip Heray pa3()HJy, BojcKy aerosy
pacTepajy, a ceao nonage.
Pyjapu, ceao y cpe3y .aecKOBaqKOM, HeKaA je Kaa&y (foao Be.aHKa
Bapom.
3HATHA MECTA 83
Obab je KOMaHAOBao apraaepHJOM Majop MuMean TlaeMeuK
OA^HBOBao ce oh h nyROBHHR Hufiutfhp Joeanoeufr.
rp4ujiuw, Ha yaacKj y MopaBCKH TecHaij HAytn oa JlecROBija.
23 /l,eKeM(Jpa 1877 (feme Ty Ma&na 24 /^Reiripa BeLn cyRotf H3Me^y
name bojcks h Typasa.
HamoM bojckom KOMaHAOBao je noTnyKOBHHK Joean UouoeuK.
9 Janyapa 1878, 6eme 6oj Ha aeBOJ CTpaHH RonanraHqRe peae ; Ha
AecHOj dpaHH MopaBe, h roa BaacoraHaiia (cbg oko TpAH^Hite). Ha
CBHM THM MGCTHMa Typi(H Cy, pa3<tejeHH, OCTaBHAH MopaBcra TecHaii,
h y3MaKjiH r BpaftH. Cp6n 3ay3HM^y TecHaij h a&ype ce 3a H>HMa.
KoMaHAyjy : ^eHepaa J. Eejiu-MapnoeuK, nyROBHHR Hu&ucfiop
JoeanoeuKj h 'Bona BjiaJKoeufi, noTnyKOBHHK /?. Izypufi,, Majopn
M. Cpe&Koeuti h MuAoeau Haejweufi.
Ty cy paaeHH : nemaqRH nopyqHR Greean Joeanoeufi, h hothopyqHR Joean BeJbnoeuK.
HypAUHacu eunozpa^u. Y typaHHCRHM BHHorpaAHMa, Ha
Topnipr, iieo ah 22 ^eReMtfpa 1877, (kaa je atecroRa (foTRa H3Met>y
cpncRe h TypcRe BojcRe. Typip cy Hajnocae noTHCHyra.
Byuju fax, OcTpa Vym, fiona Ila^uua. Ha cbhm obhm
MecTHMa tjkasl cy ce ycraHHUH c Typipua roAHHe 1877, aor cpacRa
BOJCRa raje CTHTjia oa AR-HaAaHRe HAyfcfl r Hmny, Te Ta MecTa 3ay3eaa, h 6op6y npoAysftia.
23 /l,eReM6pa cpncRa ce BojcRa nojaBJbyje na cyBOAOACRHM bhcoBHiia h 3ay3HMa Byuju ji,eji.
25 AeReM(5pa TypiiH chaobhto HanaAome Ha Byuju fieji, a^a
(tome OA^njeHH.
Ty nornde romiirh nopy^HR Gaea JoKCUMoeuft, a paHH ce Rjiuja Joeauoeufi.
26 /LeReM^pa oneT cy TypiiH HanaAa^H Ha Byuju flea, h oneT
cy OA^HJeHH.
VaaJbuwH. 20 /I^ReMtipa 1877, pacTepamr cy Typua rojh cy
H3 Bjuna hihah y npoMaTpaae
6*
Digitized by LjOCK?IC
84 hhiukh OKpyr
Mapnoeo Earn, Kao HaJBHine mocto Ha TopniiH, ocBojaine Cp6a
26 ^eKeM^pa 1877. 27 AeKeMtfpa, oa MapKOBa KaaeTa no Hyp^MHckhx BHcoBa rpyBaaa cy 32 Tona Ha TypKe. Obh cy tm toeobh (kaa
Be^HKora Kajitipa 1 .
Join Tpe6a noneHyTH
Bejiuny EciMapy h
Many EaMapy (llyBHK) Koje cy TypijH 6jiah Ao6po yrBpAHan,,
're cy ax Hanm pyAmreaHH h noapeB^aHH Mopa^iH cbojom KpB&y
OTKyUHTH.
OAawe je nocie rpMMO Ha Hnm to^ihko TonoBa kojIhko oh rage
^yo y jeAaH Max OTKaA je norno.
fflupotca HaAuna TaKot>e je je^HO MecTo c Kora ce CHnaAa BaTpa
Ha Hhhi. H HMa bojhhx jkyAH kojh TBpAe Aa je Hnm yfcyTKaH 6am
ca Ulupone naflune.
Ep3u Epoj, ceao Kpaj HnmaBe BHme Hnma. Ha Bp30M BpoAy
6hao je AyjRe nymKapaae H3Met>y BojcKe Hame h TypcKe 19 ^eiceMtfpa
1877. Typmr cy pacTepaHH.
JleuuHa, ce.io Ha MopaBH, oHAe rAe nyT oa Hnnia Ka jlecKOBny
npe.ia3H c A^CHe Ha AeBy otfa^iy MopaBCKy. Ty je npeKO MopaBe Be^iHKH
MOCT.
CpncKa BOJCKa, nocie asecTOKe tfoptfe,- oTeaa je Taj ^euuncnu
Moct oa TypaKa 8 ^eKeaitfpa 1877.
KoMaHAOBao je Ma jop Joeau TIeTpoeuK h nopyqHK Hjiuja TxupuK
XyM, bhc ceBeposanaAHO oa Hmna. 13 $e6pyapa 1878, Kpa^b
1 Hmh Asa uecxa Koja ce aoay Maptcoeo Kouie. Ba.&a mx 06a npHCeAeatHTH:
1 y xaTapy ce/ia EepCaroea fa He EapGnTOBa), y HAaHHHH, Hiiajy ocTaijH oa
HeKaKBor CTapor rpa^a Kojn HapoA soae: Kajie, rpa^umre, AaruncKu Tpa^ aAH h
MapKoeo Kajie" To jejeAHO aiecTO Koje ce 30Be ,,MapKoeo Kcuie."
2 IIpeMa ceay Ta6poBuy HMa Apyro MecTO c Kora je Bp^o sroAHO Tyfcn Topauy
H to ce MecTo 30Be MapKoeo Kajie."
JVIhoih ce^aiiH Be^e Aa je oho npBO npaso Mapnoeo Kajie, a obo 4pyro aa
cy HeKaKBH maHneBH H3 Hoawjera AoOa (siiAaHo Ty Hewa HHiDTa). HeKH AOAajy Aa cy
to maH^eBH c kojhx cy Heamw, y cbojhm paTOBHAia, TyoH Hhid.
OBora APyror Mapnoeot Kajiera ocBOJeH je H*jm 28 ^,eKeM6pa, 1877.
Digitized by LjOCK?IC
3HATHA MECTA 85
MHAaH je H3Aa3Ho Ha bhc Xjtm, a& pasMeAa okoahrj Hnina h jtBpfye&a Ha oboj CTpaHH rpa^a.
EoMpen. 13 ^eseMtfpa 1877, Typi^[ HcnaAajy H3 Hmna h ycnAaBajy ce Aa OTMy oa Harae BOJCKe KowpeHCKe bhcobg/ aan ysaayA.
Bpatajy ce cy3(fajeHH.
VaMypjiuja 1 , ce.ao Ha ceBepo3anaAHOJ crpaHH oa Hania.
VaMypjiujy cy 3ayie^H Cp6n 5 ^eKeMtipa 1877. TypijH cy ce,
y npBH Max, noByoH, a noaae cy noKyraa^H a^ je oneT 3ay3My, aAH
<Se3 ycnexa.
8 /I^KeMtfpa 1877, Kpaa> MiuaH, npeweAajyiiH BOJCKy Koja je
(kaa ynpaB^eHa Ha Hnm, h coKOjietn BOJHHKe a& CBaKH qHHH CBOJy
AyH0CT, Aomao je 6ho Ha ^aMypAHJH y npaBy TonoBcsy BaTpy:
TypcKe 6oM(Je yqecTa^e cy oko H>era, ho oh je ocTao Ha MecTy AORje
roA je APao aa Tpetfa a^ je Ty.
11 AeKeM^pa 1877, Kp!U je onex 6m Ha ^aMyp^HJH. TaA je
Bei ona3Ho a& ce Hhih He MOe Ayro ApaaTH. 3a to je 3anoBeAHO
nyKOBHHBy AemjaHray a& HHiHKora namy, h KOMaHAaHTa BojcKe, no30Be
Ha npeAajy, KaKo ce He (5h &yACKa KpB y3a^yA npoAHBa^a.
Kpaa> je TaAa jaxao Ha KOHy; CTyAeH je 6xa& 12 R. hchoaO.
Obom npmiHKOM peKao je Kpa^ : Atco ce Hum ne upe^d, yfiu
fieMO y Tbeza npo3 ropuuy!
Uouoeatt, ceAo Ha HnmaBH. 25 /^eKeMfipa 1877, cpacKa je bojCKa npeMecTHAa moct Ha HmnaBH c Tpynaaa Ha coao IIonoBaij.
Eajup, koa HoBor Oe^ia, Ha nyry H3 Haina k MpaMopy. Ty je
29 /^eKeM^pa 1877, y CBaHyKe, Myjypdap-MycTatfa JEtfienduja
npeAao uynoenuKy Aewjanuny HOTHHcaH yroBop o npeAaJH Hmna,
nonrro je 28 AeKeM(>pa Tano ytyTKaH a& ce Aa&e raje Morao hh mmo
ApataTH.
CTyAencnu Bpx, Ha Cyeoj IIjiauuHU. 23 MapTa 1878,, Epa^>
MnjiaH je H3^a3HO Ha CTyAeHCKH Bpx, jeAHo a& yauiBa .aenoTy noraeAa
Ha cBe cTpaHe c Te BHCMe ; a APyro a& bhah pasAHKy BereTaijHJe Ha
oboahkoj bhchhh npeMa ((H^y AO^e y paBHH.
Digitized by LjOCK?IC
86 hhiiikh OKpyr
Tom npiLOKOM Ha^eHe cy MHore perae 6hjk6 Koje cy HCKonaHe,
AOHecefle y Hum, h npeca^eHe y tfaniTy Kpa&eBora ABopa. JfarpeA 6jflfL
noMGHyTo, Kpa& Mn^iaH je Bp.ao jaK y BoTaraip.
Cu&eecKh CeeTa EozopoAui(,a 9 Maaa ijpKBa, y kojoj He Moa&e
hh neT Jbjflji CTaTH .aeno, Ha .aeBOJ crpaHH HHmaBHHOj, Maao mate
ceaa OniieBa.
HHffleBAaHH .aeTH Bp^o qecTO H3jia3e y CnteBo (ijpkbh), Man>e
Aa ce Eory Mo.ae, a Bnrae Aa ce oAMOpo h npoBeceae.
Boa ijpftBe je bpao Ao6pa nnjata BOAa. 3a &y Easy:
,EaA ce WBeK caMO jeAHOM Hanige BOAe y CnkeBy, 'rpn Aafla
nocae Tora He mojro cht a& ce HajeAe."
Apyrn npiraajy:
KaA ce qoBeK HeKOAHKo nyTa osyna y toj boah, OAMax My ce
no kojrh H3acne Hesa ocna Kao Maae tfoime."
Aotfpo (to 6jhao Aa HayKa pe^e CBOJy peq o tom MecTy h o toj boah.
A aok a&e.ae3HHija npoxyjn aoahhom munaBCKOM, KaKo je to
MecTO HeofaqHo aeno, (Jake AOCTa rocrajy qaK H3 BeorpaAa, kojh he
ca 3aAOBOACTBOM npoBecTH hokoahko A^Ha boa CMepHe cnteBCKe iipKBe.
r. Bapoiiiii, ce^a, kytle
Hum, rpaA h Baponi ; rpaA Ha a^choj a Bapom Ha AeBoj otfaaH
peite HHniaBe, H3Met>y BranKa h Topni^e.
y peAy je A^ Hajnpe H3AOMMO hito npuqa HapoA o nocTaity
Hnnia, na OHAa oho ihto HCTopaja o H>eMy Ka3yje. To teMO yqaflHTH
y toahko samite, y kOjIHKo cmo A03HaAH caMO 3a jeAHy HapoAHy
npiray o nocTaay Hnma. Ta npnqa Bean:
Bhah cy 6paT h cecTpa; 6pa r ry je 6hao HMe Huwa, a cecTp Bu^a. ftnxoBa je o^eBHHa (kaa CBa 3eM&a oa MopaBe ao
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
88 HMiiKH oKpyr
3a B^iaAe JyanjaHa AaocTaTa (331 364), Hninje 6ho TaKO
yTBpl)eH a^ ce mhcahao e ce He Moa&e hh OTera. A AOHCTa ce fl,o
Tora AO(5a epeLHo OAynpLo cbhm HanaAa^HMa.
ToAHHe 433 474 Hhih cy oncatjHBaJiH XyHH c bo^gm cbojhm
Atumm. Ty je Ta^a 6ila& CTpaniHa oaraija HSMe^y XyHa kojh HanoAaxy, h HmneBAaHa kojh rpaA tfpaitaxy.
Digitized by LjOCK?IC
Taj TeniKH yroBop Tpajao je MaAo. Iljap jla3ap h KpaA 6ocaHckh TepTfco, roAHHe 1387, cKyne oko 30.000 bojhho, h nofyy Ha
Typne. MypaT, ocTaBnra y JeBponn c MaAo BOJCKe, nom.&e npeA h>hx
20.000 BOJHHKa.
BojcKe ce cyAape Ha HjionnuKy, 6AHdj Aanamae KyptuyMJiuje, n
Ty Cp6H Typne noTyny TaKo Aa je jeABa neTH H3Heo waBy.
H3 obhx (JojeBa 3a Hhhi, h oko Hmna, H3.aer.aa ce h KpBaBa
(faroa KocoBCKa, 15 Jyna 1389, Koje Be^H^HHy h noc^eAHiie CBH3HaMo.
ToAHHe 1443, KaA ce oho Cptfn h Maijapa 3ajeAHH*iKH yuHH>axy
Aa Typse ca cbhm npoTepajy H3 JeBpone, h KaAa hx Bet (5ejaxy
npe6aiyiAH npeKo Ba^RaHa Ka MapmjH, Ham je (too y cpncKHM pyaana.
ToAHfle 1444, no CereAMCKOM opy, Ha kom cy TJypljy BpaHKOBnfey BpateHe CBe aeroBe 3eM^e, Hhdi je yciyn^eH, Kao AaBHamiba
6annnHa bojboah "Byp^y Mpn>aBqeBniiy, yHyny BeanKora BoJBOAe ToJKa
MpBaBqeBnta, 6paTa ByKaniHHOBa, no nrro je OBaj noKa3ao AHCTHne h
noBe^e oa BAaAaaaija, Hajnpe rpqMX na oHAa cpncrax, Aa je Hnm
6ho 6aniTHHa n>eroBHX npeAaKa\
AoijHnje cy Typijn 3ay3e.AH Hnm, h AP^a^n cy ra ao roAHHe 1689.
1 .leromicaij pel)a \i apyre, Kao: CpeAcm (Co*HJy), IlepHUK, BejifijiyoiCA (HoCTeHAJu) Cto6, 3eMyn, SKutomutcicKj Cnoujb, h JbeviacK, Koje mh npeAa3KMO, jep
HHcy y okojihhh Hnraa.
2 rjiacHUK XI, 119 124. 06hiho ce 3a OBaj 6oj y3Hiia roAHHa 1386, aAH fee
6hth BepHHje y3eTH roAHey 1385.
3 UeA. Mujaroeufi, Tlypalj Bpannoeufi CTp. 385 387.
Digitized by LjOCK?IC
90 HHUIKH OKpyr
Te roAHHe (1689) AycipnjaHiy[, paTyjyiH c Typiyma, H^axy cBy^a
c MacaMa Cp6a AotipoBo&aija. OBaMM noMaraqraa noTyKy ohh Typse
koa Hama, oeBoje Hhid, h Hornby ijapy cbomo 15 TypcMX tfapjasa.
Ho ihto cy ce yaoropHjiH y Hmny, fyeHepaA IlHKO.aoMHHHJa y3Me
HeniTo cBoje Bojc.Ke, a BHine Cptfa AO<5poBO^aiia, h 3ay3Me Bejiy IlaAaHKy, npel>e npeKo Upnoz Tecnat^a (Ba^Aa ^eHreHe /^epBeH), 3ay3Me
HipoT, na oHAa OAe Ha .lecKOBaij h HpoKynAe.
Ho AycTpMJaHim cy ce Bpao Maao hlotavl OAPara y obhm KpajeBHMa. Bet roAHHe 1690 Mopaaa cy Ham ocTaBaxa Typitraa 1 .
Iloc-ae cy ra Typiia Ha hobo apmh ao roAHHe 1737, KaAa
ra oa h>hx OTerae Heima.
ToAHHe 1737 HeMiyr 3a KpaTKO BpeMe "ocBOJame Ham, aaa ra
1 Hainn AeTouHCH Beae: BacTb oy Hnm HeMan.6 3 Meceija a noHAe Be-inrpaAy, Ha cbok) rpaHMm;, rjiacnun XX, 13.
2 Die freiwillige Theilnahme der Serben und. hta.
OBAe HMa jeAHa Gejiemaa aycTpejcKora KOMaHAaeTa Hoina, Koja Jje Bpao aapaKTepacTHHHa. OHa raacn : >Maao.npe Aao can noKOCHTM h ah^m nciipeA aoropa,
kojh
caM uoAHrao y Hhiny ca dpaee oTKyAa he HenpHJaTe.& Aohn, CBe iato Moate nocj
iyhth 3a xpaHy h *ypaat, a roTosy xpaHy pasHeTH y naaHHHe. 3a thm chm HcaynHo
CBe oA^HHHHJe MeoixaHe h aasao mm (a a 6hx hx OAPao y Aotipou paCHOAoaeay h
ysAaH>y) Aa ce ja caMo ao JaroAHHe BpahaM, Aa ce Ty c octhjom earaoM bojckom
cacTaeeM, na ty oxyAa OAMax 3a thm ao^h Hamy y noMofc. 3a to Heaa ohh, Me^ythm, noceAHy Crpejiav, (Aa ah HHJe CTp&aan cejio, h nyT oa Sneno&fi) Aec
noeau, IIupor h IIjpoKyujbe, h Heaa hx saceAaiia 0<te36eAe* !
H HapaBHo je, h npaBeAno je Aa uocae OBaae noAHTHae cpncan jeTonucH ^ecTO
ysBHayjy : ,Bpaho, Cp6H, He BepyjTe Hemy !
Digitized by LjOCK?IC
92 hhuikh oKpyr
or&eHHX rp.aa, Met>y Kojana je 6hao 26 KpynoBHX TonoBa pa3Hora
Ka^iM6pa.
Cbh TypcKM bojhhijh, no ioTo cy o6e3opyaHH, ncnpateHH cy,
sajeAHO ca cbojhm o^HunpHMa, jcahh npeKo ILrpoTa nyT Pa^oMupa; APyrn nyr Bpawe, axpeta nyv KypiuyMJiuje 3a UpaniTHHy.
y tfojiHinjaiia hhihkhm 3aieqeHO je Koje paaeHHX, Koje 6o.aecHHX
384 qoBGKa.
Cbh cy th OBaKyJHcaHH, ^hm je cxaae 3ApaB./ba H>HXOBora to
OcBOJeiteM Hnma cpncKa je Bojcica Aofajia
267 TonoBa pa3Hor Ka.iH(5pa,
13047 nyniaKa
780 peBOABepa
OceM Tora, tfapyTa, h APyrnx (Jojhhx CTBapn, orpoMHy KOAMHHy.
1 TypuM sa Hhui Bejie: Hwuje cpMa fiyMwu, TojecT: Hum je uucto cpe6po !
Digitized by LjOCK?IC
A0Aa3H y Ham, H3Met>y tfeorpaACKHX rpaACKHX BpaTa h BpaTa itapnrpaACKHX, o&iora je rpaACKe ecnapne 3HAaHa oa TecaHor 3e^ieHor KaMeHa y o6.AHKy jeAHor BeanKor jatfjiaHa hah KHnapnca. Ha Bpxy Tora
ApBeTa CToje ABa maytfa. Apbo to noqaae oa Ana poBa, n HAe ao Ha
Bpx ecnapne.
H to je jeAaH AOKa3 Aa cy rpaA OBaj rpaAHJLH TypijH kojh MHayjy
Tane yKpace, a He AycTpnjaHUH.
Hhhikh je rpaA AocTa MaAeH; oh A0.aa3H Me^y rpaAOBe MaH>e.
Oh je HenpaBH^aH no-anroH ca ceAaM CTpaHa, Koje cy cbo pa3He AyffiHHe. TAe ce CTpaHe cnajajy, Ty HMa neT pa3AHqHTHX tfacrnoHa, a
Ha jeAHoj CTpaHH h hoko KpyHacTO yTBpfyeae. Ho tom 6h ce Morjio
UyTonuc Bhpmohtob.
Digitized by LjOCK?IC
3A6He Kannje, h no3aBHAenie obom rpaAy h Poaoc h KaHAHJa. Ha 3HAOBHMa rpaACKHM carpaAH Kyie, h 6eAeMe My noAnate ao CBOAa HetfecKora
Ha kom ce cHJa 3Be3Aa 3yije-ceAHM. Oh je to Bet CBe ypeAHO. Actpohomh
Mory y3eTH a& je to cboa HedecKH. BncHHa Ky^a obhx He Moate ce
Aor^eAaTH, h y poBOBraa rpaACKHM Ha^HHHO je KAaAeHait Ha kom ce
cBeT orjieAa. Kannje, 3HAHHe, h Tafaje yTBpAHO je. CBara 3ha n
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
96 HHiiiKH oKpyr
Boaja je mhaoct HeHCiipn&HBa, na Tano h Bpeao obg BOAe.
HeKa CBeBHmM TBopaii asAHje CBojy mmoct Ha aera. HeKa My 6yp,e
HarpaAa Aa ra y paj yBeae.*
Obo HanHca Xate$ KyACHJa. HeKa ra iiotomctbo saApan y
cnoMeHy. ToAHHe 1000" xpHmkaHCKe 1592.
KaA ce y^e y rpaA Ha craMtfo-icKa BpaTa, OAMax Ha AecHy
CTpaHy A^Hac jo Ham apceHaa. H Ha toj 3rpaAH HMa HaA BpaTHMa
TypcKH 3annc kojh cpncra raacH OBaKo:
Djap, 3aBOJeBaieA CBe r ra, paBaH /^apiijy, yTBpAHO je CTytfoBe
CBeTa. H>eroBa je HenpeTpaHa ae&a h MHcao Aa CBojy ApaaBy yKpacn.
H no TOMe oh A^ae y Hmny hob A^no. CBy CBojy naaity hokaohho
je qyBaay paTHe cnpeMe, h CBy 6oaaHCKy CHary noKa3ao je. Haitetobom je bhcokom npary 6e3MepHa mhaoct sa iteo CBeT. E>eroBe cy
Kpajae rpaHHiie (cepxai 1 ) jyHaqRH h HeotfopHBH 6eAeM npoTHB ajwMaHa. /J,ok je toa CTBopHTe^a CBeTa, HeKa h aeroBe BOJCKe 6jag to^hko kojIhko je 3Be3Aa Ha Hetfy, h aHBOT H>eroB HeKa 6yAe AyroBe^aH!
Obo CTHXoBe, kojh nona3yjy AOBpme&e A^noa, Hannca SjiaTHHM KaaeMOM
Empe$, h CTaBH hx Ha BpaTa TBpAora Aenoa hito ra A^Aya-MeijBA
carpaAH 1273" xpHmtaHCKe 1857.
B.flH3y rpaACKHX (JeorpaACKHx BpaTa aitajy HeKa ABa TypcKa rpo6a
(ABe Tyatie), Koje Typun nomTyjy Kao rpotfoBe cbojhx ctibTHTa&a. BpeAH
h bhx noMeHyTH OBAe Kao jeAHy AonyHy y onncy rpaAa. JeAaH je
rpo6 y poBy, a Apyrn npeA caMHM BpaTjma Ha raacHJH.
IIpBH je rpo6 HeKe TypKHae A^BoJKe, Koja ce nonrryje Kao
CBeraja, a APyrn je rpo6 HeKora r J 1 apyHU-6a6e, TaKot>e yroAHHKa 6oanjer, no MyxaMeAOBy 3aK0Hy.
CBeTjnp AGBOJitH npnqajy y HHmy TypitH obo:
HeKH TypiHH y Hnmy, 6oraT qoBeK a 6e3 nopoAa, ycBOJH HeKO
cnpoqe A^sojie, Koje ce, nopeA Apyrax Aotfpnx CBOJCTaBa, oA^HKOBaAO
BejiHKOM notfoaHomiiy.
Hocae HeKor BpeMeHa, Typ^HH hootoh OAe Ha ta6y, Aa ce no-
1 Cepxa/i, 3h:i*ih,: Kpajae rpaHime ijapeBHHH. OiyA ce Boiuaauu 30By CepxarMije : a to he petH tcpajuiwHuuu.
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
98 hhiiikh oKpyr
nanyqe, h noKpnje je bhcokom tja6ovl. Ty cy OAMax npaBOBepra no-
y EeorpaA-Maxaan.
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOOQIC
Mjjia, hta.
EtaniKa je Bapom (faAa CByA oroao orpaijeHa c Aa ndaTHa seaijtaHor yTBp^efta ; jeAHO je yTBp^efte xBaTaao MaH>e Baponra, h noRanyje Aa je oho rpat>eH0 OHAa KaA je Bapom CBa (ma TOAHRa. Apyro
je yTBp^eH>e onacaBajio totobo itejiy AaHaraH>y Bapom.
CaA cy HanymTena 06a Ta nojaca 3a yTBpfyeite, h totobo cy ca
cbhm 3acyTa.
Oa jaBHHX rpa^eBHHa Ba&a y Hnmy a& ce noaieHe:
1 Hoea Ifpma, ko)& je ocBefeena TeK 13 $e6pyapa 1878. To
je rpatjeBBHa Beta oa cbhx 6oroMo^a Koje AaHac HMa RpajbeBHH^
Cp(faja.
Ty je iipKBy rpaAHo Majdop An^puja ^ambanoeuK, H3 Beaesa ;
OHaj hcth kojh je rpaAHo HOBy CMeAepeBCKy ijpRBy.
y CpucKUM HoeunaMa (oa 23 $e6pyapa 1878, 6p. 42), y
npA^HCTKy, Moate ce qHTaTH KaKO je CBpmeHa CBeqanocT ocBeteaa OBe
HOBe HHmKe upKBe.
Ha Kopy OBe ijpRBe, c AOCHe crpaHe, HMa Ma.aa ijpRBHua, noCBefceHa CBeTOMe CtaMeyHy HeMaH>H, kojh ce h cBeTKyje 13 $e(5pyapa.
I],pKBHi^y Ty HaiHHHO je Kpa^ Mn^aH oAMax no ocBojeay Hnnia. J
H>oj ce oh o6mRO h npnqemliHBao, aok je 6opaBHo y Hnmy.
2 Hoea viKOAa, OAMax ao HOBe ijpRBe. OBy je rpaljeBHHy He
caMO AonycTHo rpaAHTH, Hero jom h cbojhm npn^oroM noMorao HeRaAamibH ynpaBHHK rnimm MuTaj- llama.
Digitized by LjOCK?IC
1 Ha aeBoj dpaHH oa oaTapa, Ha no*y, rpo6 je MHTpono^HTa HMDKor Fpmopuja kojV ce poAno y cejiy Ko2khhb;h yonpyry tphckom, h yupbo 18 OBTOMOpa 1842.
* ToAHHe 1834, 'Maja 29, Ty-ropa HHmKe n,pitBe : OraHKO MHAOcaB&eBHh ,
CiojaHna KpdOBMfc, h .ttasap HiiKoaajeBHh, Moae KHesa Miuoina Aa h yHanpeA
Aaje no 2 nape oa TOBapa jecnana kojm npo^e npeso ^yMpysa iiHmKor. Kaaty:
J[,ocaft,SL je to tboj KOHsya oba6 y Hnmy HanaahHBao, n CBase BOBe roAnae npeAaBao npKBH, a caAa ijywpyR HAe Ha AaeKCHHne;" na Moae Aa to b A^e ocTaHe.
(H 2076 y apsHBH KHeseBe KaHueaapiije oa 1834J.
Digitized by LjOOQIC
ataja.
CaAamaa 3rpaAa to 6oroMOA>e nocTaAa je 186*3 1864. TypiiH
cy npet>amH>y itpKBeny 3rpaAy otfopHAH ao tomcat, caMo a& HecTaHe
u,pKBeHor o6AHKa; He <fo ah TaKo 6oroMOA>a satfopaBHAa CBojy CTapy
Bepy. HoBy 3rpaAy otfpHyAH cy k jyry a He rca Hcimy. H CBe to
HapaBHo raje hm HHrnia noMorAo!
/I,ok je jora CTajaAa CTapa 3rpaAa, a <5oroMOA>a 6HAa ijaMHJa, oa<5nje ce HeKaKO MaATep c jeAHe AynRe yHyTpa, h Ty ce Hat>e jeAHa
HKOHa h jeAaH Aen ApseHH nyrap. Typipr h HKOHy h nyi'Hp OAHecy
nannr, a naraa otfoje noniAe BAaflHijH.
Te ce yTBapn ^yBajy h A^Hac y hhihkoj iiprbh.
Ha Cb. Hhkoah, aok je 6ho iipRBa, crajao je jeAaH 3annc
kojh cy TypiiH, nonno cy iipRBy noTypqHAH, CKHHyAH h oahcah y
rpaA- Taj je KaMeH Hat>eH, h 3annc na aeMy rAacn OBaKo:
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
JfieHCKHX.
Oa Tora yKynHor (Jpoja 6rao je TypcKHX jiHua 401, JeBpeja
900, IjHraHa 797 = CBera 2098. Cp6a, Aaoe, to je 10,719,
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
Oa Hnma ao KypBHHrpaAa
^e^HHe
4- i'L
28.220
5.39
39.810
Th7\
44.910
8-59
HoBor XaHa
EeqeiteBija
AecKOBn;a
TpAM^ume
ILiacoTHHaija (Ma.ao y cTpany) 55,470 1 1*5
IJene 73.810 14-45 1
Bpaae 118.810 23.45 1
rpaHHije 128.970 25.47
Digitized by LjOCK?IC
12
Oa Haraa
AO MpaMopa (Mom)
9-060 148
n y>
MeponiMfle
15-590 3- 7
v r>
ByrapiiHOBija
21-790 4*22
v
BatiHHa HoTOKa
24-580 4-55
v n
Hojaie
26-250 515
IIpoKynAa
27-830 5-33
Bangor XaHa
41-831 8-22
v
ILLOqHHRa
44-430 8-53
V
Kypmyauiije
55-930 11-10
Baae
65-230 13- 2
Ilpenojma (rpaHHn;e)
III Oa Hmna ao CynoBn,a
72-330 14-28
Oa Etaffla
AO Mpaiiopa (Mocia)
9-060 1-48
MpaMopa (ceaa)
10-390 2- 4
CynoBija
16940 2-22
1 11
IT Oa Hmna ao AaeRCHHi^a
Oa Hmna ao Tonomme 12-090 2-25
OKpyafcHe rpamme 12.750 2.33
Oa Hnrna ao KaTyHa (cxape rpamme) 21.380 4-17
T Oa Hniua Ha He^e-Ky^y ao MaHacTHpa Cb. BoropoAHije
(ra6poBn,a) 7*842 1-34
YI Oa Hnraa ao rpaauiAe 22037 425
YII Oa Huina ao JeaamHHn;e
Oa Hnma ao pacKpmta Ha Baay 8'039 l^ 1 ],
Hania Jejiammme (MajAaHa) 14*283 2*52
VIII Oa HnmaAO CnkeBCKe Cb. BoropoAHije 16*934 3*23
IX Oa Hmna Ha EaaaHKy y HnpoT
Oa Hmna ao fteAe-Eyae 1*560 0-lS 1 ^
KyTHHCKe Peise (MocTa) 6*520 1*06
Ea&e (Kynamwi) 9.366 l-32'l,
Je^araHHiie (pacKp. nyTa) 11*759 2*21
v EyHOBHi^e (mgx. h qemMe) 15*239 3*03
Digitized by LjOCK?IC
20425
4-06
30-925
6- 6
37-925
7-36
46-725
9-21
56-675
11-21
66-675
13-21
71-675
14-21.
1 y CTapo upeaie HHje ce hb Hmna y Eeay HaaaHKy mhijio RyA ce HAe caAa
Hero ^daruucKUM ILyTZM." , y3 peKy KyTHHy ao MecTa ManacTupuviTa, Ha jeuo hcdoa
ropne CryAene Ha ICapAUHKu KaMen, r^e je oho h CTapn rpaAHh, na Ha ceaa Berg,
Tououuny, Illuaj, h Monpy y Hajianny. Ha KapjimKOM KaMeny npejia3HAa ce Cyea
IIjiaHuna. H 6nhe Aa ce 6ara obom npeBojy TaKO mhoio ABe crapa nyTBHHH. IIpeA
MoKpOM ce nyT pa3ABajao : jeAaH je KpaK Hmao HaA ceao, a APyrn hoa ce-10; Tao6a
iiyia cacTajaaa cy ce oneT Ha EejiOM Ilojby (yTpHHa) HAykn k JlyatHHn,H. Ay 21 T
Ora
nyTa aiia MHoro pynieBHHa hb kojhx ce BaAe neTBopoyraoHe ptiMCKe oneKe (n,Hrae).
Digitized by LjOCK?IC
XHcap, kojh je nocjieAftH ^ot oa oHora 6iUa Koje a&ih BOAe Beiephhd;h h Ja&iaHHijH. Ha tom 6pery, Kao ihto My TyfyiHCKO hmr nosa3yje, HeKaA je 6ho rpaA; A^nac rpaAa HeMa. CaMOMy ce Mory HatH
TesieAH, a 6pAO je v&ao noKpHBeHO rpo3HHM BHHorpaAHMa.
AecKOBaqKa CBa paBaH TaKO je poAHa a& AecKOBqaHH c HeKHM
hohocom noHaB&ajy CTapy H3peKy: KaApodue JlecmeauKO, 4eeeT
zpa^a 3axpanue; a Ka^nepo^ue AecKoeawo, 4eeeT zpa^a ue Mozy
A& za 3axpauue u !
AecKOBaii HMa TproBa^KHX paAHa c HnmeM, AaeKCHHiieM, BeorpaAOM; A^Ae, ca Comjom, Tphobom, PynreyKOM, Obhihtobom, Bhahhom, Aomom, ChjIHctphjom, DjieBHOM, Ea3apijHK0M, $flAHnonoAeM, EcKH3apoM, KasaHjiyKOM, Cjihbhom, JaMtfoAHJOM, KapHetfaTOM, h XackojeM.
BIhoit aecKOBiaHH HMajy cBOJe Marase y JeApeHexy ; &&&>&, ohh
CBoje npoH3BOAe npoAajy y HeinaH, r ]JyiipyijHHy, TeRHJaAy, h Tle-an6oa y IIpHMopjy, a 0TyA AOHoce rajiaH, KOHiie, tHTatfnje, h Apyry
CBH^eHy po6y. Henapa^eHy KyAeay AecKOBap, Aaje y IErHiLke, Cepe3,
CKon^e, Bejie3, IIpHAHn (ohh Beae EHpjurn), Bhtoa, CoayH, a Hemro
h y JaBHHy, y Eirapy.
1 Bhah Feldzug der Oestreicher gegen die Turken im Jahre 1689. von Desir Vallon. Oestr. mill Zeitschrif 1840.
KPAJ6BBHHA CPBHJA
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
BjiacoTuuitu, APFa Baponraiia y hhihkom OKpyry, Hapeqm^i Baacnhh, OHAe tao OBa BOAa H3 cbhx cbojhx TecKotfa nsfaja y MopaBCKy paBaH.
HMa TaMHa npnqa Aa cy ce y CTapo BpeMe oa HOKyA Aoce.o.ae
npBO HeKHx ceAaM Kyta, h CTaHH^e Ty rAe cy AaHac BjiacoTimijH.
J\ovflK)e, Koje MHoaefteM, aKojeHOBHMAOceaBa&eM,BjiacoTHHiiH HapacTy
OBOAHKH KOjIHKH Cy.
y BjiacoTHHitJiMa hhiwa HHcy ceAeAH Typipi rpa^aHH, oceM ohhx
kojh cy Ty CTojajiH no cayatfte. Hera JLaTwfi-Bez H3 ./lecKOBija XTeo
je Aa ce HaMeTHe 3a rocnoAapa* BaacoTHHipMa, bjlsl My to HHJe
mmuio 3a pyKOM. BaacoTraqaHH cy ce npoTHB Tora tjwlak qaK y
IJapiirpaA, h AaAH cy My oko 130000 rpoma, aAH My HHcy Aonycraan
Aa ce Ha30Be bhxob rocnoAap.
8*
Digitized by LjOCK?IC
1 1 6 HHIIIKH oKpyr
^o roAMe 1877 y BaacoTHHiyiMa je CTaHOBao 1 i(apHHap, 1
iracap, 1 tfy^ytfama ca 7 naHAypa. To cy cbh Typip kojh cy tfopaBHjiH
y tom MecTy. Y BaacoTHHipiMa mrje 6hao hh jeAHe TypeKe ijaMHJe.
B^iacoTHHqaHH cy CBaKaA 6nuw OAymeBJbeHH 3a HapoAHO ocao()oi>eH>e. Oa noqeTKa OBora B6Ka ohh cy ce y i;pH Maxa wlmau npoTHB
TypaKa, Aa 6a ce cnojon . ca CptfnjoM, h Tpn nyTa je ocBeTHHTOH
njiaMOH npoatAHpao Bapom BaacoTHHiie.
IIpBH nyT cy B^acoTHH^aHH noropeAH roAHHe 1809. Ebo y A^e
Tpn pera Tora anxoBora CTpaAaaa.
Hjiuja CTpejba, kojh je 6m poaom H3 rpa/uinrra 1 , paHHJe je
yTeKao oa TypaKa y Cpfajy, BojeBao npoTHB h>hx, H3amao Ha Mac,
h Bet ce npoqyo Kao .aecKOBaqKH BOJBOAa". KaA ce cpncaa Bojcna
1809 npHMaMa k Haray, Cipeji>a npefye HnmaBy h 3an.aaH>e, h AO^e
y BaacoTHHije. OAMax y3 aera npncTaHy cBa 0K0.aHa ceaa, h TaKO
ce cKyna oko 450 &yAH ycTaHHKa h cpncrax xpTuuna. CTpeJBa nom&e Caey rfeffltiaptia Aa 3aTBopn nyT y KdHcypn Ha npoceneuui^u.
CaBa nyT saTBopn, na CBOJy Apy^HHy, ca cbom ijetfaHOM, cMecra y jeAaH
xaH Kpaj MopaBe. Typi^r Aoljy c TonoBHMa, yAape Ha xaH, h noTnaae
6apyT. IIpacaK (SapyTCKH cpymn xaH, h noTyqe BHme oa no^OBHHe
CaBHHHX APF 0Ba - OcTa^H ce pa36eray.
CTpe&a je 6ho ocTao y BaacoTHHipMa. ^yBnra mTa ce AoroAHAO, oh BHKHe:
XaTKHity !
KaA yceAHe Ha 6eAeBHJy, oh perae:
BjiacoTHHqaHH ! Ja IIpoceqeHHiie He 3aiiTHX, APyy rarytfux,
Bame Kyte caropex, h Bac nopofax; caA HAeM Aa n^aTHM MaBOM
3a to. Ajih, BAacoTHHqaHM, Ham Le Tpar ocTaTH: aera HHKaKBH KepoBH
He Mory o.aH3aTH. IIo Tpary HanieM Aofcn te Apyrn, Aofcn te Tpeln,
AoiiH te qeTBpTH .... /l r o6ap je Bor! Hfro He MorocMO mh, moIh
Digitized by LjOOQIC
118
HHOIKH OKpyr
O
s
<
i
i
HMesa i
*2 3
S w o
53 *" O
5
a
cd
is
2
-
o
Pi
i i *
^ k *
5 8 *
2 + *
W rf H S
s 5- o
5 - a o
npHHeA^a
I
Bapom Hhid
1832
2662
'
1 II B.iacoTiiiia^KH cpes
1
BaTy-ioBao;
55
10'/,
2
BojHmPHa
62
11V,
3
Bojbapn
62
iiV*
4
Bpe30BHua
38
12
5
BpoA
180
18
6
BwiacoTHHUH (Bapomnua)
, 1878
646
ii :
7
Bpe-io
61
15
1
8
Tape
i
288
15
9
TjioataHH
38
9V, 'j
10
TpaAHiflTe
53
12 1 /,
11
TpaACKa
67
18 J
12
TpAHjiHua
1878
82
11
13
ryaeTHHa
10
t
n 1 /, !
14
AaAHHUH
I 68
liV,
15
AapKOBan;
151
17V,
16
AeAHHa Bapa
82 j
11
17
AejaH
298
13
18
Ao6poBnm
104
15
19
Ao6po IIoAe
1 160
17
20
/I,o6pothh
J 32
10
21
JatfyKOBau
79
16
22
Jacfpetfan;
69
nv,
23
Ka^Ha
209
19
24
KosaieBa Bapa
34
HV,
25
Ko3apn
25
11
26
KOHODHHUa
1866
70
11
27
EpiiejijH
22
14
28
1 KpymeBHua
j 1873
220
1 12V,
29
KyttaBHua
1
51
ioV,
Digitized by LjOCK?IC
119
-a
O
0*
B3
B3
<
W
H H6Ha ;
i
i !
o w
td a
a m
-4 o *
2 M H
a &q o
o o
4M
a
s
! 2
-
o
1 w
m O H
55 a
M $ 23 n
^
a o ^
1
i
1
IIpHMeA6&
30
1 ,/laAOBHO.a
103
, ioV 2
31 jj ^lecKOBHaa
50
17
32
^lHnoBHua
70
12
33
./iBHHn ^0
28
14
34
^OMHHUa
47
HV 2
35
Aonym&a
117
14
36
Hobo Cqao
!
87
13
37
Opax
232 ;
15
38
Opamje
107 J
i
10V 4
39
IlaJioJHua
,
32
13 1 /,
40
IlncKynoBo
26
12
41
Hpec^on
57
19 1 /,
42
Ilpn^euau
43
10
43
PaAOCHH
77
17
:
44
PajuHo Ilojbe
43
12
45
PasoB A
87
17
46
PyriAe
228
15
47
CBo^e
114
13
48
CejaHHua
114
HVt
49
CKpaues 1
25
11
50
CpeAop
40 '
12V, !
51
CiajKOBaa
103
10
52
TynaviOBan;
26 j
11
53
H,pBeHa Ja6ysa
1868
229 \
20
54
Ujma Bapa
104
13
55
I^pHaTOBO
78
12
56
IJpea TpaBa
1879
368
18
57
IUemaBa
97
11
1
1
C
/Bera
6048
Digitized by LjOCK?IC
1 20
HHniKH OKpyr
o
W
S
B
<
Ph
n Me ha
3
3 5 -4
a
* s
g * g
~ W H
O o a
3*
X
a
o
5
-9
o
4 * -a *
* H g
8 < a pq
B O g
; ^ o
w -< 6- <
a H o "*
P3 5
HpHMeA^a
!
Ill 3aiuiaH>cKH cpea !
1
BatfmiKO
151 5
2
Bn^aBHua
52 j' 10-
3
| Be^LBEH BpTOU |
112 || 8
4
I Be^HEH Kp^MHp j
1 BujiaHAPHBta ;
186 10
22
i 4
6
i Tape
37
6
7
| Top. Eaptfem
93
5
8
Top. Baace
108
4 1 /*
9
Top. AparoB^e
97
7
10
! Top. Ay fflHHK
1882
75 6
11
i Top. JloKomHHD,a .
23
6 / 2
12 Top. HpncjaH
73
10
13
rpaAamHHua
| 58
7V,
14
; TpajeBan
1
i 51
10 1 /,
15
| TpAaenua
1
j 107
5 3 / 4
16
TpEHH>a
i
119
4V 4
17
i /l,OH>a ^LOKOIDHHBta
142
i 6V,
18
I /l,OH>e AparoBAe
82
j 6V,
19
Aoh>h Baptfem
60
! t l u
20
A0HH AyniHHK
i 53 ! 6
21
j /l,OH>H IIpHCJaH
88 10
22
ApauiKOBa KyTOHa
90 ! 3/\ |
: 34 1 6Vi i
23
ApkeBan,
24
Ayra noAaaa
46 i 5V 2
25
Ay R aT
43 i| 4
26
S^ioKytaHH
12 | 10 1 /,
27
JarjiH^e
84 '1 5
28
JapceBOBO
i
56
\ ii
29
Jarayaa
!
1
1 57
6
30
Je^amHiiua
ii
!i 25
ioV,
Digitized by LjOOQIC
121
BPOJ
2 w .* i \ m
1 < 8
i 1
< W > 1
^ _i -^ l
3 o *" s 1
BJ O BS , 1
5 |S HHeHa ij 2 | |
? \ i s s i
Ph II 3 3 S 1
g 3 !
2 1
a gag HpiiMeAtfa 1
1 S ? Il
S a
i! ^ * 1
W Ij ^ || |
31 1
Ka^exBBaa
51
6 l /_
32
KoMapima
34
10
33
KoupHBBBua
106
4 :!
34 |
KpaciaBHe |
67 |
V 4
1 /v 1 1
35
KynuBOBHua
25 j
10 ' 1
36
Aaqje
136
8 \
1
37 | Mana BpTon |
55
8 ;l
38
i MaJIH KpHMBp
34 !
10
39
1 MapBBa KyTBBa |
78 i
4V,
40
MBAKOBaU
23 |
5'/,
41
Hobo Ce.no
19
5 1 /*
1 42
i OBCUBBua , 60
6 1 /,
43
j Opauiau
24
10
44
IlpoKonoBa KyTUHa ||
71
4
45
PaBBa Ay^pa Ba il
1 86
10
46 1. Pasrojaa \ 1880
1 122
6
47 jj PycHa
70
4
i
48 1; CeMHe \\
97
i 8 ii 1
49 | C^aTUBa 1! 25 jj 11 j
50 CMpAaH ||
25 l| 5 s / 4 1
51
ConoTBHua ;
96 |i 6 !
52
OrynBBua !|
77 ji 9 |
53
TonoBBua ij
61
5 i
1!
54
HejiBJe
bo
6\ "
55
; 1
] IJpROFBHUa 1
122
6'/, ji
56 ^arpoBau
72
B '/ :;
57 1 ^HBJIHR AP^ eBa ^ KH
12 67 2 ,
58 UletfeT
1
45
ii 8 !l
'i
'1
Digitized by LjOOQIC
IZZ
hhidkh OKpyr
1'
P-.
M
<
P4
fl
! !
1 H m e h a
1
s <
Sao
a 8 ^
-i
Cd o *
S3
U
5
O
1 5 I
[ B5 -< e 3
!s J o '
h g n
IlpHMeA(5a
!
I IV wiecKOBanKu cpe3
1
!i
1
BaAnHne
II 35
8 s / 4
2
Bapje
1 45
11
3
Be.iaeoBue
17
9
4
Bean IIotok
1 45
9V 4
5
BncTpaija
8
10
6
Bo6nuiTe
15
8 1 /.
7
BorojeBau
1879
853
9
8
BpaTMH^OBue
44
8V,
9
Bpaa
92
10
10
BpejaHOBue
i
36
I 6'/ 4
11
BpecTOBau
148 1
5
12
ByKOBa T^aBa
21
10 1 /*
13.
ByHyma
1883
107
10
14
BcinKa rpa6oBHHi^a
147
V,
15
BeyiiiKa KonaniHima
M
90 |
io V 4
16
BeaHKo TpaaHe
89 !
9
17
Bmia !
I
37
io s / 4
18
Bneapue t
1879 j
155
8
19 (
Bjiace
|
41
8 s / 4
20
Bynje j
I
i
130
10 j
21
FopHHa
1
j
63 '
W 1 /, |
22
Topaa JajuHa
i
33
8 1 /, 1
23
Topaa CTonaaa
33
8V
24
TopEbe KpajHHae
54
9 !
25
TopH>e CnHKOBue
30
8'/,
26
TopBe TpaaHe
23
s*l t
27
TopEbii ByHH BpoA
88
8 'A
28
TpaoBo
96
12 !
29
30
Ty6epeBau
AoH>a JajHHa |
1882
180
38
8 s / 4 !
8V 4
Digitized by LjOOQIC
123
S3
HH6IB
31 A 0H a Cxonaaa
32 Aofte BpHJaae
33 ! AoH>e KpaJHHue
M
CO M
H 2
o >
td
X
a
s
3
a
a
ca
fn
o a
w n
s o
O ar
a
ITpHMeA^a
oa ciap.
45
8
71
6
58
9
13
| 87,
25
8 s / 4
63
I 8 1 /,
16
10 Vt
8
8V,
78
6 l / 2
46
10
18
**L
61
10
49
7V 2
9
10
21
9
32
10
22
io7 2
4
11
16
6 s / 4
32
10
12
8 1 /,
42
9
58
6V4
987
8
106
5V 2
32
10
21
9V 2
72
9
24
8
111
107,
123
9
79
87*
Digitized by LjOCK?IC
124
hhiiikh OKpyr
1
o
a.
w
a
m
Hm bh a
m a m
a S
a o j
^ H O
2 h cd
a >
^ s 15
O t-i
S4 *
<1 *
X
a
M
Hi
o
W
i
3 ^ B a
< w pq
a o s o
*S
cq ^ b ^
a a o fr*
1
IIpHMeA^a
63
HaKpuBaa
110
9*4
64
HecBpia
43
11
65 !
HeMaHHua
13
9
66
OpaoBHua
1889
204
10
67
Ila^HKyiia
28
8 s /
68
neneBeBi^e
1879
171
6
69
HoApnime
9
7 1 /,
70
EpecequHa
24
9V 4
71
IIpiiGoj
60
7 V,
72
PaAOBima
69
10
73
PamHH jla3
12
10
74
Penaaa BaE>&
5
11
75 1; PyAape
32
87,
76
Cfinpue
32
8 s /*
77
GaaByjeBije
36
10 1 /,
78
C^aTHHa
61
10 1 /,
79
CTpOJBOBUe
107
9
80
ToAopoBue
44
ioV,
81
TyaoBO
65
ioV
82
TypeKOBue
1878
124
8V,
83
JJ,puaBau
15
11
84
^eKMUH
91
5%
85
^HBAIlfi HaKpHBaftCKH
12
9 V,
86 ^HBAHK PaarojHHCEH
46
6 1 /,
87 | ^JKAeBBK
45
10
88 |
UlapHHOBau
17
9
89
inap^HHae
48
6 1 /.
90 j fflnniHHije
'1
42
9
CBera
7012
Digitized by LjOCK?IC
125
3 i!
a ^
1
b '
1 k
=3 . 1
a J
S |
=C 1
H m e h a
t
s g
< s
a 2
K - w
B ^
H C>
Id o >
cm pq
o <1
B -3
i
O
0< 8 2 *
W < g
bo o a g
*- 3 1
HBO
oi a b
EpHHe^tfa
i
1
o
PQ
H 4
i
I
T HmnBH cpea
i
BaHuapeBo
56
3 s / 4
2 J
Ban>a
56
2
i
3
Be^ioxHHau
55
l 8 /4
1
Bep6aroBO
84
2 | '
. i
5
Bep^HHau
25
*V 4
6 t Bp3H BpoA
34
1
7 BpeBHua
92
iV,
8 I By(5aH>
22
1
9 Baace
47
i 1 /,
10 Bpeao
i
1
54
8V4
11
BpTiinrre
1
70
3
12
BysMasoBo
I
62
2
13
ra6poBaa
1878
58
1V 4
. 14
< Top. BpeatHBa
143
l'/ 4
15
Top. KoMpea
49
1
16
Top. MaTeBau
1878
450
i 1 /,
17
Top. Me^ypoBO
56
iV*
18
Top. CTyAeaa
56
4
19
Top. Toiiohhdjx
26
3V,
20
AoBa BpesHaa
65
1
21
AoftH Koupea
47
1
22
Aobh MaieBau
1880
74
iV.
23
Aoae Me^ypoBo
118
2
24
AoBa CTyAeHa
1883
110
3 s /.
25
EMHHOBa KyTHHa
1
i
80
iV,
26
JaceHOBHK
!
65
3
27
JejianiBima
1880
218
2V,
28
KaueHHaa
j 1878
256
1'/,
29
Kancypa
15
3
!
30
KHe3-Ce^o
172
1 2/,
31
Keeaiuaa
41
1 iv,
Digitized by LjOCK?IC
126
hhihkh oKpyr
o
&
w
s
ffl
<
iMCHa
i 5
1 B ss
M O t
j <
H
2 ^
H 2
-
o
<* 55 ** S
w g 5
? * s
"< a 5
? B s
Pk s n
IIpHHeAOa
32
KopHT&aK
6
2
33
KpaBJbe
109
5
34
KyHOBHua
62
3 V,
35
^La3apeBO Ceao
17
2/,
36
AajLHaao.
129
V t
37
jleCKOBHK
24
2 1 /*
38
Ma^oDianiTe
1879
194
2
39
Ma^na
1879
182
2
40
MeAomeBan,
45
1
41
Me3rpaja
50
8 V,
42
MH^omeBau
40
2 !,
43
MHAKOBaU
I
52
*V,
44
Hobo Cejio
1
22
1
45
OpeoBan,
i
101
*v,
46
OcTpoBHB;a
f
196
4
47
IlajibHHa
47
4
48
Ilacjaia
80
4V 2
49
HacH-IIoAaHa
68
/
50
IlepyTHHa i
34
IV,
51
nonoBau
57
2
52
IlpoceK j
69
3 s / 4
53
PaAHKiiHa Eapa
46
2
54
PayTOBO
48
3
55
PyJHHK
57
2V 4
56
CHheBO j
1879
187
A 1 /, |
57
CyBH fl,o
22
1
58
Tpynaae
125
- 2
59
"Ryp^HHa '
17
i 1 /,
60
XyM
S6
i 1 /,
61
Diepje
75
4
62
^aMypjiHJa
30
2
63
HanAHHaD,
52
2V.
Digitized by LjOOQIC
127
t
o
P*
Hn6Ha
1
q J H
Id S B
c?
^
w o
B ^
_ H H
q - c>
h q >
B
! o
p* 3
1 2
ii
O
1 ^
i
+ i! a
B H O W
*
s 5 ^ S
a B o ^
* 4 B
p
i
IIpMHeA^a
i
I
64
65
66
97
^equHa
^HBJiaR
Horot 1
HyR.ieHHR
72
13
62
72
4
3
2
37.
CB6
ra
5304
CTATHCTOTKff HPEIMEA
ORpyrA HnniKor
H
B
CpesoBH
Bpoj Ochobhhx jj CTAHOBHHKA
a
S
o
4
a
B
o
P*
-<
n
CO
w
o
HACEAEHHX
MECTA
X
a
sd
S
X
a
a:
o
B
W
N
w
B
MymKHx
xehg.
CBErA
1
2
3
4
5
Hhid
BjiaCOTHHaHKH
3anjaiBCKH
./leCROBaiKH
Hhiukh ....
1
1
1
56
58
89
67
1
57
58
90
67
2
6
2
8
9
1
1
1
3
7
2
9
9
6696
14.134
9.698
16386
12122
6105
13854
9525
15572
11798
12.801
27.988
19.223
31,958
23.920
Csera
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
ToAHHe 1
883
1 Aykaa 3a roAHHj
' 40 ao 60 AHHapa
240 ao
480 ahh.
2 KyU ,
24 36
n
288
864 ,
3 MexaHa
240 360
n
360
864 ,
4 CUyra ,
60 12J
288
360
5 HaAHHita
0-60 - 0-80
1-40
1-60 ,
6 Ilap BOJOBa
144 264
240
360 ,
7 Je^aH koh>
144 - 180
300
480
8 Ilap oBaua
16 IS
24
28 ,
9 Ko3a
10 12
16 18 ,
10 0BHB>a
17 20
48 60
11 K<ua ApBa (3a
orpeB) 3 4
4 6 ,
12 Osa nmeHHn,e
0-8 0-10
V
0-15
0-16
13 jeiita
05 0-6
0-8 o-io ,
14 B oBca
0-5 - 0-6
0-8 o-io
15 syitypyaa
0-4 0-5
05
0-7 ,
16 nacyjba
015 0-18
0-20
0-30
17 BHHa
0-5 0-10
015
0-20 ,
18 paMJe
0-40 0-50
0-60
0-80
19 pasta
0-8 0-10
010 0-12
20 KOHonAe
0-30 0-35
060
0-70
21 ceHa
0-2 0-3
0-8
o-io
22 caaMe
0-1 0-2
n
0-3 04 1
Digitized by LjOCK?IC
1 34 HHuiKH OKpyr
Hocae OHora nrro je Ka3aHO o 3aHHMaifcyH CTaity craHOBHHBa y
hhidroh ospyry, Mje Ha oamot aso ce satfeAeara mxa cy th JbjAE
njiahaAH TypijHMa y rae nope3a h Apyrnx Aa6raa.
A AaBa^ifl cy:
I y ceAUMa
1 Ee^eji (mro 3Haqa 3aM6Ha), nope3 kojk ce y3raao oa XpnmLaHa 3a to nrro He cayase y Bojcitn. Tajje nope3 H3HOCHO 28 rpoma qapmacKHX.
2 Bepzuja (3Haqa nopes) HaiLiatHBaAa ce oa CBase Mymaa
MaBe oa 16 ao 60 roAHHa cTapocTH. Taj ce Aanaa Tpaarao oa ce^a
OAceaoM, a y ceay ce nocie pa3pe3HBao no HMytHocTH oa 20 ao
200 rpoma qapmficBHX 1 .
3 e EezjiuK, Aa-HaB Ha OBiiy, h R03y no 100 napa qapmncBHXHa cBHH^e ce paHHje y3HMa.ao no 7 rpoma h 20 napa, a y nocAeA&a
BpeMe no 100 napa qapnmcKHX.
Ha BOHe, 6HBO^ie, roBeAa 2 , narapi^, jar&aA, japaA, naaea, Ma*iBe h nee, Huje ce HaiLaatHBaao HHnrra.
4 4 eceTaK > A^HaR y HaTypn, y3HMao ce oa CBaBor yceBa h
se^eHH.
5 Ha Bote y onnrre Han.aatflBa.ao ce oa APBera no 1 rpom;
n to Ha Bote Boje je BaH BHHorpaAa, a Ha oho nrro je y BHHorpaAy
nAataao ce no Ta?tyi 6i mise. CaMO Ha opaxe Han.aatHBa,ao ce
npeMa poAy oa 1 rpoma ao 5 rpoma Ha apbo.
6 Ha BHHorpaAe, c BoteM Kojeje y H>HMa, y3HMa.ao ce no 10O
napa qapmacEHX oa Ay^y^a. 3
7 Ha 6ocTaH ce y3HMaAo no 10 rpoma qapmficBHX oa Ay^y^a.
Digitized by LjOOQIC
oae^o 135
8 Ha TpMKy nqeaa nAataAo ce no 100 napa qapmficKHX.
9 Ha KOAa ceHa oa 300 osa no 7 rpoma h 20 napa.
10 Ha BOABHflqKH saHBH no 100 napa qapmficMX.
11 Ha BpeAHOCT Kyte naataH je ^Jvc/aaK 1 " Ha 1000 rpoma
5 rpoma qapmftcRHX.
12 Ha bhho ce, y BpeMe 6ep6e, y3HMaao 8 rpoma oa 100 oita
itapnHe (^yMpyqrae). OcTaBAaao ce npoH3Bo^aqy 200 osa 3a Kyty. &
nocae, npn npoAajn, HHJe ce naaWo HHnrra y me ^yHpyqRne.
II y eapomu
EeAeji, eepiuja, h eMJban Kao h y ceAHMa (r^eAaj TaqKy 1
2 fl 11); aan eMAaK je n-iatao caMo oHaj kojh je HMao cbojhx
3rpaAa.
Ha yceBe, Bote, BimorpaAe, bhho, (SocTaH, nqeae, ceHO, BOAeHHqho KaMeae, h Ha CTOKy njiatao je OHaj kojh je to HMao, OHaKo Kao
h y ce^HMa.
Ceaa cBa, h caotfoAHa h OHa Koja cy 6n^a hoa rocnoAapraa
(cuaxHJaMa), A^Ba^a cy onncaHe A^K^HHe.
Ce^a naK Koja cy (ma noA rocnoAapHMa naaLua cy, nopeA
CBera Tora, h AeeeTan zocuo4apuMa Ha xpaHy Kojy cejy Ha aHBaMa,
h paAHAa cy hm o cbom TpomKy uapacuypne rntee 2 . A HerAe cy ce
yra^ajifl rocnoAap h qHBqaje (opaqn) Te cy My njiata^H y HOBijy MecTO
paAa Ha napacnypHHH BHBaMa.
ObcIKhm yra^aaeM Ao^a3H^o ce h &o HanaakHBaita oHe xpetiHHe
Kojy cy HerAe rocnoAapa oa ceaa TpaauuH oa cbojhx opaqa qHBqnja 3 .
e. Oaejio
Ojejio MymKO h aeHCKO y Hmny, jlecKOBijy, h BaacoTHHijHMa,
1 YnpaBo EMjiafi; 08Ha*aiao je no pes kojh ce, no aaiacTpy, naaha Ha HenoKpeTHo HMaae.
2 napaeaypna thuea je OHa aeMAa Kojy cnaxnja saApsn 3a cef>e, na My je
ceAami, aeroBe HHBquje, *iopajy o6paljhBaTH h poA c n>e cbo3htm y aoineBe h a
MfiapoBe. TocnOAap je 6ho ajsrsle AaBaTH no 20 osaceMeHa Ha CBaity Kyhy cbojhm hhbqHjawa; octuao je 6M40 h>hxobo.
3 Ty join a.oa&3vi cxapa o6Be3i aohochth rocnoAapy HeniTO Macaa, MeAa, jaja
h ;KHnHoe.
Digitized by LjOCK?IC
tobop 137
h TaKo yKycHo npHTeay yaa ce, Aa ce to noa&e y3eTH Kao Haj^enme
&6HCK0 hoihhbo y HamsM KpajeBHMa.
EojeAHHHX napqeTa oa OAeaa Hakn te ce jiennrax no Kpojy hah
no Be3y, aan cbo cnyna KaA ce y3Me, h KaA ce Ha khbo w&s,flfl otfy^e,
jaaamHOTKO oaoao Ao^nte, othh mh ce, npBo mocto.
H jbohcko oaojio boIihhom je pyKOTBop camnx atena h A^BOjaKa.
y 3an.aaH>y, y ce^HMa Tpkhh>h h Baptfemy, j&yAH Hoce nopeA
naeTeHHX Kana h neniKHpe oko MaBe Kao y TonjiHijH.
y EyKoeuny, 6;iHe Ba 3HenoAy h B^acHHH, a&eHe h A^BOJKe
Hoce HeKe itpHe TyHHKe, Koje cy caMo Ha HOAPHMa npope3aHe. Te ce TyHHKe o(Uaqe Kao 3aTBopeHe nonoBCKe xa&HHe. IIo thm TyHHKaMa onacyjy
ce nojacHMa. KaA obh nojacn HHcy Ae6e^H, oBAa qe&aAe, y toj aphoj
xaAHHH, c ijpBeHHM nojacoM no cpeAHHH, HsraeAa .aeno; a^iH KaA ce
nojac yTOHTa Kao KaBBa ryBa, oHAa ^e^aAe MHoro H3ry(fa oa JienoTe
CBora CTaca.
TyHHKe cy qecTo 03ao ohbh^oho syTHM ihhphtom oa niHKa.
OnaHijH cy o(>hijho cnyteHH, a HHcy npenaexeHH Kao y IIIyMaAHjh ; qapane cy mapeHe, .aene ; onaHKe o6yBajy BpBijaMa oa T&KHHe
hah oa koctpoth; Kanma HeMajy hh jbyAH hh aseHe.
Ho ce^HMa oko AecKOBija aseHCRo HomHBO y MHoroM juam Ha
hohihbo y a^eKCHHaqKOJ MopaBH h Ha oho oko KpymeBija.
jr. ToBop
roeop ce y Hniny pa3AHKyje y HeqeM oa roBopa y IHyMaAHJH
h rpajnaTHKOM h peqHHKOM.
TpaMaTH^Ka je pa&aHKa HaJBeta HeMa&e obex coa^h naAeata, a
pe^HH^Ka niTO HMa y atHBy roBopy Mnoro cTapracKHX peqn Koje
cy ce 3a(5opaBiwe y IHyMaAHJH.
HMa ce jom Ka3aTH a& je J^3hk HHmeBAaHa BapomaHa npnMHO
EHoro BHnie TypcKHX pe^H, Hero nno hx HMa y je3HKy ce^baKa. To
jaKO naAa y om cBaKOM ko ce no^e HHTepecyje 3a r re CTBapH.
IlecMe Koje te ce qHTaTH Majio aoijhhjo HajtfoAe noKa3yjy KaKaB
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
140
HiiruKii OKpyr
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
HimiKii oKpyr
Oa xaTa 6u Me cRHHyaa,
y pyKe 6h Me yscaa,
Ha Hap^aK 6h Me OAHcaa,
Ha MHH^ep 6h Me TypHJia,
ffletep mh KaBy Aoeeaa;
Ga metep 6b Me xpaHHda !
4para cse Moase
3e.aeH aeKHp 1 , Aparo Moje!
IIIto mh, Aparo, He Ao^asHm?
C/HHOi caM th ^o^asHO,
Ho ac6anree 2 uomeTao,
Aaob jsltajk Hsryfino.
Ako mh ra, #para, Ha^ein,
OnepH ra, npaTH mh ra
Ho ^HpaKa CnHpnAOHa.
Onpa^a 6h, aparo Moje,
PaiLiH-cauyH HecTaftyje,
BncTpa Bo^a npecaxayje,
JacHo cayHije Ha 3ana^y.
Onepn ra, aparo Moje:
TBOJe pyKe paou-canyH,
TBOje o^h ^Ba K.aa,a,eHija,
TBOje .iBije jacHO oayHije!
GBespsa cMeTHa
^,Ba ce M^a^a TaJHo AoroBapa.aa :
ElHKep-JoBa ajaj Aena Maija:
,IIlHKep-JoBO, 6.aara ycTa TBoja!
Je a' Me npocH, je a' by caiua aocth.
HlHKep-JoBa Man,e o^roBapa:
,HeMoj, Maijo, caMa 4a A(ua3Hin,
,HMaM Majny, .zbyTy atepaBHijy,
,1le Te,Mauo, M-aa^y npeKopera :
^a ch Ao6pa, He 6h caMa Tionua".
Maija JoBe 'Baieo o^roBapa:
,IIlHKep-JoBO, mHKep-ycTa TBoja!
Ha cpjie mh tbojh paaroBopH.
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
OAyo6a Aapy.
CaM ce ijap 3aiyAH KaA bhah oi^a CHaxe CBOje, KaA bhah cbora npHJaTe^a.
EpHJaTOAy, hito Me 30Bem? ynHTa MaaeitKO iiapa.
PaA caM Aa bham CBOje Aotfpe npnjaTejte, oAroBopn ijap^
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
1 KaA je AecKOBan,, no 8aKOHy oa 14. Maja 1878 roAHHe (36. XXXII, 308), 6ho
oKpyr 8a ce6e, HMao je aoa co6om OBe cpesoBe : eerepnumcu, ca CTO.iimoM y JLecKoewy; e/iacuncKu, ca croaimoM y BjiacoTunwMa, h nycropemcu, ca ctoahiiom y
EojuuKy.
KPAAEBHHA CPBHJA 11
Digitized by LjOCK?IC
li*
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
II
nnpoTCKM oKpyr
1 TpaMMi^e
EflpoTCBH je OKpyr Mefyy 0Kpy3Hia: hhihrhm h KHeaeBaqKMM, h Me^y
KHeaeBHHOM ByrapcKOM.
rpanuua mmty OKpyra HMmKora h OKpyra napoxcKora o6eaeaieHa je, HCTMHa He 6am oa TaqKe ao Taqse Hero tok npntfaHKHo,
y onncy OKpyra HHmKor. rpanuw H3Met>y OKpyra nnpoTCKor h oKpyra KHeateBaqKor oHa je npyra Koja je, ao roAHHe 1878, 6ear rpaHBma Me^y CpfajoM h TypcKon 1 . A zpauuua H3Me^y oapyra irapoTcttora h KHeeBHHe ByrapcKe upoBeAeHa je npeKo obhx Mem:
Oa Heauoee Awa^e, rAe ce OABaja oa ciape rpaHHije, HOBa
rpaHHqHa npyra y3HMa raaBHO 6MO Crape UjumuHe (Koija-Ba.aKaHa)
h yAapa Ha 6per /Warn, Ha Ce. HukOAy, Ha e6ejiu P T > Hv nu
Bpx, Muputty, Eo3Jy Fp6uny, Muybyp, MapTunuyy, OpAomiK
Bpao/cy r^aey, Tpu BAd^eum, Tpu Vyne, Koupeu, Bprou, Cupoeuunutiy, Cjiaa, o6po Jyrpo ,Ma,Ay UoJbany, Mynu6a6y, Upejiecje, h Cpe6puy.
Obo iuaHHHCKo 6rao, Koje Ae-flH boao AoMy h HHraaBH, rpaHHm je ho caMo H3Me^y AaHam&e AP^taBe cpncKe h ap-k^bc tfyrapcKe,
Hero h H3iei>y ABa CTapa npeAeaa, H3Me^y 3azopja h Topjiana.
3azopje je ocojhh npeAeo oa dape ILaaHHHe Ka /IjHaBy, a TopjiaK je npacoje oa dape IUaHHHe k HnmaBH, h a^ab ao rpaHHija
Koje te ce AoijHHJe Ka3am
Obo TeK y3 rpeA; a caA xaJAOMo fl,&A>e rpamnjOM napoTCKora
OKpyra.
do, na Ha ce^o IJjianunmty, OAaoe ce noBHja k 3anaAy Ha Jauuuapctcy Bauujy, Ha peny JepMy (HHaqe GynoecKy). UpenraBran JepMy,
rpaHHita HAe y3 6pA0 Ce. HjM(jy, na Ha VyjueTAa, h Aa*e k ceajr
Ifepeey 4eay.
Oa ce.ia Ufipeea Aejia rpanoia ce ynytyje Ha 3aaaA k Rncy
Cwjiy na, AomaBnra My Bpjio (Luray, He yA^pa y H>era 3a to ihto Cto
HHj'e Ha BOAOMe^H, Bet y BOAonafyi BjiacnHCKOJ, Hero ce noBHja y .aeBO Ha
MeuKuu Bpecjiau, nocie Kora yAapa Ha bhcobo : MaJiu Pnoc, 2?ejluku Pmc, Byujy Ua^uny, Ilejuoe KaMUtc, PojieMy pAciey, Bynsuny HaAuny, 3aje4nuuy, KyKJiy, Ha ce^o Uptceny^ Ha rapeau,
Aueaduity, h Ha Upuu Bpx.
Oa Hpnoz Bpxa ApaaBHa rpaHHiia Cp6nje HAe fcdJbe Ha jyr, a
rpaHHua OKpyra nnpoTCKor cyTysaBa ce Ty c oKpyroM hhihkhm.
2 EL^iaHHHe
Rjianuna Hiia y 0p6aJB a Majinx h Be^HKHx; aan OHano Beahkhx h OHaKO BeAH^aHCTaBHHX, KaKBe cy njiaHHHe nnpoTCKor onpyra >
Hesia HHjeAaH onpyr y CpforJH.
Oa thx nJiaHHHa, Ha npBOM ce MecTy Mopa uoMeHyTH:
Grapa Iljianuna (Typcra: Eoya-EaAfcan). OBa n-iamraa cbojhm waBHHM 6haom, cbojhm KocaMii h pTOBHMa, 3ay3HMa caB Bhcok, a
to je totobo ufio Ataman Bucohku cpes.
TjiaBHo 6hao CTape IL/LaHHHe, oho Koje ce oa HBaHOBe AHBaAe
Bpjio npHMerao AHe, hao oa ceBepo3anaAa k jyroncTOKy. Bap ce Tano
qHHH tojIhm o^HMa. To 6$lao hgjlb. BOAe jloMy h HnmaBH. Oho je,
Digitized by LjOCK?IC
IMAHIIHE 167
y jeAHo hcto BpeMe, h rpaHHija H3Mei>y 3azopja h Topaana. h mMeijy ByrapcKe h Cptfnje.
Ha tom (5iLiy obo cy HajnpHMeTHHJH bpxobh, kojh cy HeKH Maae a
HeKH BpAO bbjihkh: Muy,yp (HeKH H3roBapajy Muny,yp has. itnijop)
2168 MeTapa; Kowpeu 1920 MeTapa (HaJBHme MecTO na KonpeHy
30Be ce AsfhirnvM Bpx) ; Tpu Vyne, 1800 MeTapa.
CeBepHa cTpaHa Crape HAauuue BetraoM je caM cyHOBpaTHH
OAceK, a jyatHa je no.aoHTHJa, h Eeo6mKO je <5oraTa KOcaMa, ptoBraa, h BpxoBHMa. Obo Koce Aonapy ao peKe BHcoqraije, a HeKe ce
Bepyrajy h cjase 6Amy ao caMe HmnaBe.
Koce, Koje ce OABajajy oa 6fljia CTape HjiaHHHe, h Koje ce ynylyjy k Bhco^hhuh h HnmaBH, MaxoM Hoce HMeHa ohhx ce^ia Koja cy
Hacej&eHa y A<MHHaMa ohhx peaa Koje H3BHpy y npHcojy OTape ILiaHHHe, na Teny k Bhco*ihhiih h HmnaBH 1 .
TaKO ce 30Be ToaAO^OACKa Hjianuna 0Ha Koca Koja ce OABaja oa Mnijypa Ha jyroaanaA, h CBpinaBa ce H3Mei>y ceaa 3acKoev,a h
3aeoja. Ha oboj koch HaJBHmn je (JpAopaBaa Eatiun 3y6, kojh Moae
HMaTH oko TpH maoijeTpa y Ay*HHy, h jeAaH KHaoMeTap y mnpHHy.
3a thm Tpe6a noMeHyrn Meucnu Bpx h TypAy. Cbo je obo Ha a^chom tfpery TOMOAoacKe pese.
Ayzo Bum, BHcopaBaa je H3Mel>y peK& : TouAo^oAcne h 3aTpaun>e. Moase HMaTH neT KHAOMeTapa yAyMHy h jeAaH KHJiOMOTap y nrapHHy.
Ka HCTOKy, H3Haa cejia ToTu^r /l^aa, CToje: Bejiau, BHCopaBaa
oa ABa KHAOMeTpa y qeTBpT, 6anoza, KH^OMeTap h no y wtbpt; h
Mpajuop, kojh ce npyata oa sana^a k HCTOKy.
y xaTapy ceaa /l^JKHHaija 3HaTaH je naaHHHCKH wop, kojh
oniTpo H36nja y BHCHHy Ha 1570 MeTapa, h kojh ce 30Be EpaTKoea
Crpana. Ha BpamoBoj OTpaHH naAajy y omn MHore y3aHe a bhcoko
paBHme Koje cy (tome uhthom namoM 3a CTOKy. Ty cy ^yBeHH cyBara: EucAaea, Paeuo Byuje, Uouop, h roeeviKO Auv,e.
J xaTapy ceaa JeAoeut^e 3HaTHe cy BHCHHe : JJ,o6po Jyrpo,
Mym6a6a, is. PocoMauna EynAa.
1 Ha aycTpacKoj KapTH HMa iuaHHHC&H bhc PaAOuuua. Tora BMca Hena enrAe ; Mopa aa je norperaHO HyBeHO a saaacaHo TaKO HMe.
Digitized by LjOCK?IC
IUAHHHE 169
Ohu ce hhxoab Mol>y 3an.aaH>eM, .lyatHHijoM, h HnraaBOM. r^.aBHH
joj je npaBaij oa jyroncTOBa Ha ceBepo3anaA. Ha cbom jyroncTO^HOM
K P a JJ> fla Pcwoviy, Kao HajBMHieM BHcy, OHa HMa 1983 Merpa, a Ha
ceBep03anaAHOM Kpajy HMa 1724 MeTpa. 06aek joj je Bao Kaoa ijhHOBCBa noTKOBima c noAyatHM K&yHOM. Ha cbom ceBep03anaAHOM Kpajy,
OHa ce pacoana y ABa spasa kojh h qHHe Taj hotkobh^kh o6jlhk.
JeAaH KpaB ce noBHJa BHine Ha 3anaA, a Apyrn ce OABaja k ceBepo3anaAy. HaJBHme Taqse Ha thm KpaijHMa jecy : roAew-Ujianuna, JHojieMu KaMeu 1900 m., Cokoaos EaMen 1683 m., h 4 U6Ha rpuiia 1485 m.
Me^y OBa fl,m Be^HKa naaHracKa spaKa, y neonHcaHo ahbhoj aoahhh, ce.aa cy BeTa, KocMoeau, Touohuw, h rAozoeau.
BiLao CyBe HjaHHHe HeMa HHKaKBe rope. OceM KaMena h TpaBe,
caMa je roaeT. Ajih y ocojy, h y onniTe y AytfoAOAHHaMa, HMa rope
6yK0Be, (5opoBe, jejioBe, a HMa AOCTa h AHBOJiecKe.
Ha ceBepo-HCTOK oa CyBe H/iamme, H3Me^y peKe KopHTHHqKe
h ayTa Be.aa JLuaHKa-EHpoT IjeHepa^Ha KapTa BoJHor reorpao>CKor
3aBOAa HMa njiaHHHy Eejiaey. Y tom Tpoyrviy HMa BHine BpxoBa Me^y
KoJHMa je Kao HaJBanra OcTjm Bpx, a Bejiaee i\y HeMa.
Beaded naK 30Be ce OHa KaMeHHTa Koca Koja ce hoahso oa
caMora nHpOTCKor rpaAHta, H3HaA Kora ce 30Be CdpjidK, h npya
ce na 3anaA AO H3HaA ceaa KiHcype. Beaded je naoe H3Mei>y HhmaBe h H3Me^y nyra Be^a naaaHKa-EHpoT.
Ct6, jeAaH KaMapacT bhc, y ceBeponcTO^HH Kpaj ^yasHirase kopyTrae. Cto je 1136HO Ha (fajiy oa Bmrnne llAdnune, a^ii oh HHJe
Ha BOAOMe^H H3Mei>y BaacHHe h JepMe (hah CyKOBcrce perce), Hero je
caB y BOAonaijH B^acnHCKOJ. HeTa^Ho o6e^eateH noaoaRaj do^a Ha
KapTH BOJHor reorpaocKor saBOAa, HaBeo je ^.aaHOBe Bep^HHCKor KohTpeca 1878 a& y3My Cto Kao 6ejlo Koje a^ah BOAe B.mchhh h JepMH.
A HHJe xaKO. C Tora hh rpaHHija nmety Cp6nje h Byrapcse HHJe
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
BOAE
171
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
bcui: 173
Digitized by LjOCK?IC
fajbn tok OBora THMOKa He teMo obag onflCHBaTH. To je y^HH>eho y KHeaReBHHH Opfajn," ci'p. 827.
JLemn Tumoko, Tpzoeuvinoza Ma.ao je nrapn h npHTOKaMa (5orathjh. LaaBHH H3Bop TproBHmKOMe TeioKy jede hchoa Ea6uuoza
3y6a, h 30Be ce ^ojkuuo BpeM>; APyrn je H3Bop hchoa JeJbana y
h 30Be ce Bpeao fipazanuwTe, a Tpetn H3Bop 30Be ce Muputta.
fipazanuviTe h Mupuua cacTajy ce y MecTy Koje ce 30Be
MupuuKU ckaou. nocae Tora y Ty peay yrn^e Mujena BoAa Koja
H3BHpe hchoa OpjiOBe ^yKe, h Paeno6yHm Pena Koja AO^a3H oa
CBeTora HHRoae, H3 VeJbuue naflune h hs Yzpunoea rfojia. OBa
ce BOAa ao BajiTa BepnaoBita 30Be Ilpnoepmna Pena. Y H>y, hchoa
itpKBe y Ba^.Ta6epHiiOBiiy, yraqe Hovituhko, Pena 1 , Koja H3BHpe y
JatfyqKOM PaBHHniTy, BHme ceaa TlomTHite. Hchoa ceaa EfaoBa, Ha
6aBaHy, npnMa Euoecny Peny, na peKy H3BopcKy hchoa EajiaucKe
Kyjte. Oa Kajumcne Kyjie pesa ce OBa tor 30Be Tumok, a A^T^e
je HaJBHme 30By Upnoepmna Pena.
Jlyo/CHUHKu jieean npHMa h cnyniTa k BaacHHH h MopaBH CBe BOAe c
jyroHCTOWHX CTpaHa CyBe ILaaHHHe, c Bpxa CToaa, ca 3anaAHe crpaHe
Maaora h Be^iHKora P&oca, h ca ceBepne cipane Djmor Bpxa.
CBHMa thm BOAaMa* kophto je
Pena Ayo/cuut^a , Koja H3BHpe Ha hctoihoj CTpaHH n^iaHHHe
Pafcoma, noA moctom UpeecuioM, Koje ynpaBO agah boao HnmaBH h
BaacHHH; ./lyaKHHija Teie Hajnpe Ha hctok, na, oa Mecra BatfymHHitfi,
noBHJa k jyry, h AOipnje k jyrosanaAy.
y AyaKfflmy ce CTaqy c aqbg joj CTpaHe:
3A0Kyfia,HCKa Pena, Koja Aoaa3H oa ceaa 3aoKytaHa ;
Kujoeauna Pena, Koja namx hchoa Cmaa;
PABHH 175
CrpejimKa h
CTy^enaca Peica cnojeHe y joaho npe Hero nrro naAHy y Aya&HHity.
C AecHe CTpaHe y jlyatmmy ce yaiiBa
Bpejio Jby6ej)aoicAa, Koje H3(foja y joahom Tecflaity, Ha Mecry
Koje ce 30Be lepKoeuua. Bpeao je obo TaKO jaao Aa OAMax OKpete
HOKO^HRe B0A6HHIJ,e.
Oa Tora Bpe-ia AjSLW^a cnaja BOAy CBojy c *boaom Ay6epaatAe,
h CBOje HMe yTona y toj 3ajeAHHijH. Ha Hiiae OAawe BOAa ce He
30Be JLysmuia, Hero ;Ly6epaatAa, Koja, koa ceaa Ceofa, naAa c Acne
CTpaHe y Bjiacuny, na ry h ona CBOje HMe H3ry6n.
4 PaBHH
1 KopyTu.ua je upeAeo Meljy luaHHHaiia ; oho dito nenn soRy Kap^iHua hjih 6aceH. Pen RopyTuny lyo caM oa -fcyAH y BysoBHKy.
Digitized by LjOOQIC
5 JUyne
IIlyMe dape, fl,o6])G u rpa^y, Ma^o Ma y napoTCKOM ospyry;
h mTO je RMa totobo je CBa y HenpHCTynHHM BpaeTHMa h CTpaHaina.
y ocojy Gyee njiauuue, BHine ce.a.a ^ecMemta, h y xaiapy ceaa
MoKpe; a Tano m y npncoJHHM p,y6ofl,OAERm& Crape TIjianune Haxoah ce rope 6opoBe, jeaoBe, jaBopoBe, 6yK0Be, h rpamiqeBe. HerAe
ce HaxoAH h KpacHe AHBO^iecKe.
M^aAa je myMa o^yjuH^a totobo caB npocTop oa yemene-depeenTa (I^HraHCKor TecHaita) na H3Me^y Be^iaBe h OcTpora Bpxa ao
cejia D^epoBHKa. Ty Ma pa3Hora Apseta, a HaJBHme je pacra, rpaHHB[e, h B[epa. Ako ce to oqyBa m noAHrae, (tate HeRaA Ha BejiHKo
Aotfpo AyAMa.
HHa^e je npeAeo y onnrre, oco6hto no npacoJHMa, caB r6, h
KameH je Bet H3(fao Ha noBpniHHy. Ba^ajia (Jh oco(kra (Jpnra, h 3Ha^aqKO HacTOJaBaae, a& ce Te roaeTH saoAeHy ropoM.
Mety thm Jeporuje Pmanun, kojh ce roArae 1705 Bpatao
H3 JepycajiHMa, npeso Co$nje h Hnma, y KpaTKO Kaate obo: AjAOcmo y Co$HJy, h to jeer Bapom roaeMa, a rpaA HeMa, Haje hh 6hao;
Digitized by LjOCK?IC
6 Py4HO 6/iaro
PyAHQ 6jiazo totobo je Heno3HaTo y nnpoTCKOM oKpyry.
AocaA ce HaHiMO caiio Ha TparoBe oa (pocujinoza yzJba y ceay
Emumy, y cpe3y .aysHHqKOMe, h y 6pAy Binne MaHacrapa Ob. Tlop^a,
y TeMCKoj; ajin hh jeABO oa Ta ABa MecTa HHje hh nOBpmHO npoyqeHO, Aa ce hito noy3AaHHJe Moae Ka3aTH daary Koje 3eM&a KpHje
y cbojhm neAPHMa.
To, Kao h MHoro hito nrra Apyro, ocTaje OHHMa kojh HAy 3a
HaMa, h kojh te (Jhth cpetHHJH oa Hac.
7 OcTaun 04 cTapnHa
TeMau, CTapa rpaAHt, Ha agchoj dpaHH peKe TemnTHiie, no qaca
BHffle MaHacTHpa CBOTora Uoplja. Taj rpaAit je jaKO nopymeH.
Kao hito noMeHyx, hchoa rpaAHfea TeMya (y ceay TeMCKoj) HMa
MaHacrap nocBeteH CBOTOMe Tlopfyy. H caM Taj MaHacTHp qedo ce
3obb TeMcna. UjpKBa MaHacrapcEa Maaa je h cnpoManffla; HeH Kpoj
n jrhbodhc Hoce CBe 3HaKe cTapnx cpncKHX 3aAy(5HHS.
Ha TOJ D.PKBH HMajy HOKOAHKH 3anHCH KOJO BpOAH HpeHHCaTH.
Tano, HaA BpaTHMa Mynrae iipKBe H3Hyrpa, HMa OBaj sannc:
Digitized by LjOCK?IC
1 y JieTonHCHMa MMa: IIocAa u.apB CoyAHMaHb EreH-IIanioy iioa BworpaA. ,4aHMufia PjenuuK, I, 329. Hjoni: Bpame ce Typmi Ha EreH-IIanioy okojio Eapora 1688
*
Aawmufia, Pjeunwn II, 303304.
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 181
c&aa Haoennme h PcoBija. To je BejiHKa je.AHa netHHa. 3a nrro ce
30B6 Bjiawtcuna, racaM Morao casHaTH.
Mozujie. y rapoTCKOM no&y HMa h6koaheo dapnx MomAa, Bpao
b&mrhx h Bpjio AenHX. HapoTOro ua^a y ora .aenoTOM cBora q6aek&
jeAHa MoetiAa y rop&H Kpaj no&a, y MecTy TpzoeuuiTy, npeMa ceay
TopaeM Kpynity.
Obag He ihecah noMeHym ppe pera Koje je 3a6e^eno jeAaH
nyTHHB 1550 roAHHe.
Baa^a M^eTaqKa, roAHHe 1550, nocaa noc/iaHHKa EaTapuua 3ena
Aa ^ecTHTa cy^TaHy CyaeJMaHy notfeAe y IlepcHJH. 3eH0 nponyTOBa
spos flnm h ILipoT, na boih oBaKo : Qpe^ocMO APBeHHM moctom npeRO
peKe CysoBe ; Ha faray cy pymeBHHe oa cTapmcKora 3HAaHora rpaAa,
a Ty je h Tpo/cuuiTe 1 ." A h ropma Moraaaa lecro TpzoeuviTe caMO
cy j^A^H DymKOMeT Ha ceBepo3anaA oa OyKOBCKora Mocia!
Ha jyrosanaAHoj cipaHH no&a, dwiate k ceay KocTypy h CyBOAoay, HMa TaKo^e hokojhko Mornaa.
7 CTaHOBHHI^H
a H>HXOBE HCTOPHCKE C7ABHHE
Hhpot je cpeAHHa npeA&iy Kora je me y Hac mmo uo3HaTo,
a c kojhm HaM BaAa no3Hara ce. HnpoT je cpeAHHa npeA&ay kojh ce
30B6 TopAdK, HAH, MHOrO otilFIHHJe, TopACMKO 2 .
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 183
ce vlotjlo petH, a& ce Ha tom seMAHnrry, 3a Majio BpeMeHa, craHOBHHfflTBO Ca CBEM H6Ha^0.
Ilpn CBeMy TOMe Top^aiiH cy y CBaKO BpeMe noTBpfyiBajiH a&
ff qoB6K HeaHBH o caMOMe xjietfy", Hero o CBaKoj naeMeHHToj mhcah.
IIocAeARH KpBaB AOKas toj mhcjlh a^h cy ohh roAHHe 1*836,
KaA ce oho CBa cejia jihctom (Sexy AHrjia.
Ha tom Aora^ajy mh teMo ce 3aApaTH MaaKO Aye.
ToAHHa 1836 Ta 3aTeoa je y IlapoTy BojBOAy (ajaHa) HeKor MaxMy 4a Kaauy,u6awy y h BaaAHKy 3a HHinaBCKy jenapxajy JejpouuMa.
OBa ABa CTapenfflHe, h aKO cy oa ABe cynpoTHe Bepe, h oa ABe
HecpoAHe HapoAHocTH, (Shah cy cjiohh y He^eMy. Caojkho cy tao6hulhl
Jbjw, hha KOJHMa cy BpmHJiH CBaKH CBOJy BAacT. AyAH cy ce aajlulae A& hm ce A^HaK nenpaBeAHO paspe3yje, a& ce HenpaBHAHO KynH,
Aa ce npHMopaBajy Ha pa3He Ky.ayKO, h Ha HetipojeHe Mo6e.
Me^y nHpoLaHHMa, y to BpeMe, (Sho je npBH qoBeK uo HMaH>y h
no yBaateHy hokh XaijH-Hema ^hahhobhIi, kojh je otiaBenrraBao h
BojBOAy h B^iaAHKy a^ He *iHHe napoAy 3.aa.
Thm cbojhm paAOM oh je c jeAHe cTpaHe ctokjio yBaseae upeA
HapoAOM, a c APyre Mp30CT npeA bojboaom h BAaAHKOM.
KaA H3jaBAHBaH>e HapoAHora He3aAOBOACTBa He cyMome hh boj-
BOAy hh B^aAHKy; h KaA hh ataA6e, nocjiaHe npoTHB h>hx pyMeAHBaAHcy y Bhtoa, He noMorny HHniTa : oHAa XaijH-Hema h Apyrn He3aAoboahh DHpofcaHH, BHAeka ce npeA ^HqHOM onacHomty, notferHy npeno
rpamme y Cptfnjy, h cnyci'e ce y TyprycoBaij (AaHaman KaaaKeBaij).
TaKO cy 27 JaHyapa 1836 npe6er./LH y Cptfnjy: Toaop AyKHk
H3 H,epoBe; I^botko JaHKyaoBiik, h Voaj6 MH^eHKOBHt, H3 ceaa
Op^e; Tojko MapKOBHt, H3 BpaTOBita, h CTaHKo PaH^rii, H3 J[q(Spora Ilo&a.
Oa 8 $e(Spyapa ao 15 ra npetferaojey Cp(Sfljy, Koje H3 IInpoTa
a Koje H3 nnpoTCKHX ce.aa, 47 .fcyAH 1 .
Digitized by LjOOQIC
184
iihpotckh OKpyr
8 '
$e6pyapa -
3 JKbbko CxaMeHKOBHt
B3
IlnpoTa
W
9
4 MaHa Tomnb
9
9
10
9
5 KpcTa JoBaHOBaK
9
rpaAamHBi^e
9
9
6 BiiAeH GiaBKOBBt
9
9
r>
7 MnTap CnacHt
n
*
9
9
8 Xopqo HbbkobbIl
*
*
n
9
9 JLa3ap IleTpoBHt
*
ParoAeHa
r>
9
10 BaH^a Cnacnt
9
9
9
11 HaKO^ia Mhjbh
9
GTaHH^eBa
T>
V
12 M^aAeH CTaMeBOB
9
*
9
13 PaJRO IleniHh
9
H,pBeHqa
9
9
14 TJop^e Je^eHHt
9
HapoTa
W
9
15 CiaMeH D,BeTKOBHti
n
9
9
9
16 M^a^eH MapKOBHt
11
9
n
9
17 OeBan KpcTuh
9
OcMaKOBa
9
n
18 HaHajoT KpcTHt
V
*
9
9
19 ALaaAeH HflAnh.
9
./by6aTOBHije
9
9
20 Unpa Hemni
9
rpaAamHHD,e
9
9
21 ILinja BoproBuh
r>
9
9
22 HraaT CTaHKOBHt
Opj&e
rt
9
23 IleTKO KpCTHt
9
T)
24 D,BeTKO JOBaHOBBh
9
t
12
$e6pyapa
25 BjiaTKO JoBaHOBHt
H3
TeMCKe
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUH
185
15 .
26 IleTap ToMHh
v
ft
27 CTaHKO IjBeTKOBflt
J.
28 ToAop CaBHt
n
KyMaHOBa
29 JoBaH 'BoproBHh
n
n
30 CTaMeH Hoko-ihIi
H3
TocTyme.
31 Kpcxa UeTpoBHli
n
91
62 JKhBKO 'BoprOBBh
91
33 IleTap PaHMiih
r
^OHtHHIta (^oj
KHHai^a)
34 'Bopro JoBaHOBHh
*
35 'Bysa JoBaHOBot
n
CyBOAO^a
36 JoBaH HeTpoBflt
n
37 Toma jlasapeBBh
*
H3Bopa
38 'Bopro Hem at
9
39 PaHKO DeTpoBati
1
Bacapa.
40 PaH^a Be^bKOBHh
*
JlyKaae
41 PaHia DaBJiOButi
*
ConoTa
42 HaKO^ia Mumuh
*
rt
43 IleTap IlaHoh
r>
r&HAaHa
44 Hema HeTKOBHt
n
n
45 A&A& Be^bnh
n
3acK0Bn,a
46 Toma OraHKOBHh
n
UoKpBeHBKa
47 CTOJaH IIpuy^ioBHh
l)
Ta6paHHije
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHUUH 1 87
u Aomao je caM oh ca cbojbm MOMijBMa e TaTapeHOM, HQKora 113 II0poTa He HMaBiiJH co6om. C r. hojkobhbkom CTe^aHOM CTojaHOBHteM,
Kojfl je TaKo^e H3 AaeKCBHija npecneo, AOHesa^H cmo ra Kaso .aenuie
Moe 6btb, AacKaaa BSMe^y ce npocTp-ia no cTaM6o.iCKB, h Macjiaary 1
nHpoTCKOM pa3roBapa^H ce cbojckb. IIpBBeAH cmo h obao oaxoAete ce ubpoKaHe, Aa My HCKaacy 3yayMe Koje cy bm oa ajaHa ynaBeHe, ho 6HAa
cy HS^nniHa CBa noKa3nBaH>a BHHa, jep6o je oh Bet 620 B3BemTeH jom
6oAe h npocTpaHBJe 3a cBe 3y.ayMe b HeBajbaacTBa y HapoTy 04 ohAamBBx XpacTHJaHa, oa TypaKa a oa caMora My^epu3a 2 napoTCKor.
CaAa H3 CBera pa3roBopa Haraer cnjemaBaM AOCTaBBTH Banioj Cbctjloctb c-aeAyjyfee :
w Oh bcab : ajaH je CBe syayMe, Hs6pojaHe eaiwa b BeMy oa HapoAa
napoTCKor, npH3nao HpeA H>HMe, KaA cy oa npe xt&ih pacTaTH ce; ho
Aa ce caAa Kaje nja^yfca, 11 6an;a kpbbbuv CBy Ha X. XacaHa e^eHAHJy,
Ha BaaABKy t b jom HeKexy^e, kojb cy ra 6b.ib ocjchbab c AajKaMa bbhbm ; Ka3BBao je caM Aa je X Heraa jeABHB 6bo, kojb je AW h on,y
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHItfi 189
,niTO ce AaHKa n,apcKor Taqe, Bedfl h caM ^a je npeTeatan, ho
y Hera bcie He MoateMO ce MemaTH; Raaafi je TaKaB je, Mopa ra cnpoTHtta TeriHTH, a cnHcateMo ra kojh je.
^IDto ce nan Apyrora Tenjiutfa 1 ajaHCKor thto, KaKO h KyayKa,
BHHorpa^CKO h cyfianiKO, y TOMe, Bean, ctojh &o nac Aa ra ypeAHMO,
a yepuMy 1 ca cbbm vkhhcmo, h join npa tom h oho ihto je 40 caA
HenpaBe^He ijepHMe 60^0, Aa ce hsbhah, h oa X. XacaHa hah oa ajaHa
0Ay3Me Ha nojsy capoTHHe.
Jy^ep can npHMHO Banie BHCOKOno^HTajeMo hhcmo oa 5-or t.
3a j* 1742, h pa3yueo y npespeHojy HnpoTa o6etaae IlepTe^oBO. Ho
BcnyaeHe HeroBor o6eLaH>a mo ace ce npoAyHT, a OBa CTBap aso ce
caAa He cBprna KaEO TaKO, nociaje rnycHHJa. ^pyMHJe nan a jy ko
kohh,)' npHBeAeiio, Hero ihto 6h caAa ca obhm hobckom, cTpax Me HekeMo MotH, h saTO npeACTaBJbajytH' Bamoj Gbotaocth pe^H a BOAy
BHrnepe^eHora MyxypAapa, oqeKyjeM BHCoiajmer OAofipennja h HacTaBjeHBj'a Bamer Bpxy OEOHqeHoja obot npeAMeTa, npHMenaBajyiiH npn
tom, Aa HHpotaHH HHKaKO He CMeAy Aa HAy Ha npeAajy ajaHy h 6e3
Bamer je^Hor MOBena, Koje aso caHSBOAHTe MoaceMO OApeAHTH jeAHora
oa OBAaniftH EaneTaHa.
IIpHAayliH h uhcmo MyxypAapoBO Ha Bamy Cbctaoct, c hcth-
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 191
v Obhm Ha^HHOM jk&ihmo ,i,a cspfflHTe caB Taj nocao r na oe^a 3ajoaho ca Myxyp^apoM &o%\ne k HaMa.
1811
9 Maja 1836 Mnaoni OtipeHOBiib
,y BpycHuuM Haas cpncKH
ABpaM neTpoHHJeBMt KHf>3y Mn^iomy:
Bama CBJeTJOCT
MtfJOCTflBjejiuH TocuoAapy!
j>IIpe Hero nrro npHMH BHCOKono*iHTajeMo hhcmo Bame oa 9ra t :
3a &. 1,811. Aoije Han xa6ap Aajeu 6epKORaiKa CBa ycraaa Ha 6yHT,
ApyMOBe nosaTBapa^H, cy6ame OTepa^n y Bapom, h ABa cejMeHHHa
ajaHOBa, Kojn cy tcutua 1 (y 6yrapcKyM a^BHHaMa), no ce-an H3bdlih
Te hx yxBarajH, mecTopaija ce.&aKa A^BeAoiue nx chhoL oBAe Be3aHe.
OBaEOBy CTBap Aa 6b u OBaj hobck pyMe-iH-ea.iHCOB bhabo, c MecTa caii
Aao Typne ocio6oabth, h ce^aHe, kojh cy hx aobcih, y anc 6ai^o.
IIotom y3eo TypKe c MyxypAapoM, Te pacnHTao, Eano 3HaAy o hctom
6yHTy, Aa HaM Kaaty, h ohh, ooio6oahbiuh ce, raxpup 2 cy v^bhh-ih,
Aa je CBa Mafia* 3a HCTepara ajaHa; h na uHTaBbe MyxypAapeBO no
AymH a& Kaaty, B&ie, Aa je HCTHHa oa ajaHa bcihkh 3y.iyM <!B&eH:
a Ha nHTaa>e mTa Bean cnpoTH&a, Easy, Aa ce Ha Bauiy Cbjctaoct
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 193
biah y HnpoT, Koje be bm ce jaBHTH npeKO rna Majopa HetaHBHa.
ftoRAe obo ype^HM, HaAaM ce Aa he CTata oB^e h r. ho.ikobhhk H3
HeroTHea, kojh je OHOMaA OTamao TaMO, Aa ce 3a KparyjeBai* cnpeMH,
a KOMe, nocaaajna AaHacnacMo Bame, nacao caM h ja && Ao^e oBaMO
qac npe, Aa ce nooae MeHe Ha^e OBAe Ha rpaHaua npn obom CJiyiajy
6epKOBaqKOM, nan ty c MyxypAapoM noxHTaTH k Bamoj Cbctaocth.
KaneTaHBMa OBAaraftHM OAMa caHot Haaoaao caM, 4a yMHoate CTpaate
no rpaHtmaMa, a CByAa, TAe nyTaaaKaKBa BMa, Hen as ccia Ha B3MeBHijy HaMecTe no hcko^hko AyAH, Aa nyBajy, Aa He 6b naRBa 6aTaHra
Hama npem.ia k 6yirroBHHijBMa, a aKO 6b KaKaB OTy^a aMO araao, Aa
ra yxBaTe h OBaMO eyAy BesaHa AOBeAy, aaa ano 6a KaKBa Beta roMB-ia
Haam.ia Ha hhx, Aa hx aopuAen 1 HaTpar Bpaxe. Ja caM h Tora Maeenja,
nomTO c MyxypAapoM k BaMa AO^eM, Aa yroBopnMO c HHMe hito teMO
yroBapaTH, nan, npeAaBma My Xaija-Hemy HeKa caM MAe y IlapoT, oh
te a caM y^BHHTa c pajoM ohom hito 6a Ba^aJio *ibhhtb, a6o KaKO je
OBa BaTpa noneTa oa napotaHa a y 6epKOBaHKy, CTpax Me, KaA join
BBAe Bamera ^OBeKa y IlapoTy, Aa He 6yKHe a co^ajcKa a AynHHHKa,
a caMOKOBCKa, nas te ce npanacaTa oho sao CBe HaMa!
MyxypAapy asjaBao caM Bame no3ApaB.&e, a 6.aaroAapeta B03no3ApaB^a a oa Bamy Cbjctaoct. C BBMe Ma je .aaCHO, 3amTO je Mopaaaja,
naK BasAaH fiocaMo rp^RH.
y ocTaaoM c bcthhbm BBCOKonoMaTauBjeM, jecaM
Bame CujeT-iocTa
y TypryraeBuy IIoKopEbejniH csyra
11. Maja 1836 AspaM HeTpoHHJeBHfc c. p.
eeuep
ABpaM EeTpoHHJeBab KHe3y MaAomy:
Bama Cbjot^oct
w Ma^ocTBBJejraa TocuoAapy !
OHOMaA y btophhk, AoroBopaBraa ce ca MyxypAap e*., B3BaAbmo a OHa neT 6epKOBqaHa H3 anca, Te c yrpomeHajaMa a HayKOM
nomJbeMO ax ohoj tomhab 6.aeja<ia, Aa AOKaay Aa Bama Cbjct^oct hb
nomTO He TpnaTe Ha rpaHHija Bamoj 6yHT, Aa teTe BOJCKy npoTHB eh
nocTaBBTa, Aa te c Apyre CTpaHe pyMe-ia-Ba-iac c ApHayTBMa a rasaMHMa Ha hbx yAapaTB, aceta a B3po6aT, ano ce KytaMa cbojbm He pasai>y; a aKO BMajy MyKy KaKBy, HeKa OAMa H36epyjeAHO 30 40 CTapan;a, a y Co^aja k CeaT-IIauia noin.zby; oh te ax pyMe-ia-Baaacy no1 3opUMH = CHAOM
KPAJbEBHHA CPBHJA 13
Digitized by LjOOQIC
1 noMofc
2 llptuaaay ce 06a OBa uucHa :
99 no^LT6HopoAHOMy rocyAapjy EHpsjy KHp Msdomy, HauieMy mhaocthBH>ejiueMy Ojiaro^jeTe^by, Aa noAapn ce CHje nncaHHie ho^tcho b
pyige jeMy.
y B^aronoHTeHopoAHH rocnoAap, KHpnjy KHp Mhaoid, MHAOCTHBaejinn, b&ihkh
6AaroAJeTeA, paAyjcja rocnoAJe MHoroAeTHo!
> BaineMy xpHCT0<fcy6njy shbot h SApaBHJe ot TocuoAa Bora npocHM, ot Hac
ate CMHpeHHx MOAHTBy h GaaroaaoBeHHJe npenoca^ajeM bum, Aa upe6HBaeT Ha noHTeHaro AOMa Bamero bo BjeKH HeKoenajeMo. H Apyro, noBApaBjieHHJe oa MeHe XanH-UIepn*aa, 6epK0*CKH BOJBOAa, h ot cbhhkhx npoBoaiaBHHx xpHCTMjaHe H3 BepKOBHH,a: h
HMa ae TBoje rocnocTBO xa6ep? Ms TBojaia 3eMAa Aonunca neKoaniuiHaTa: uoaobhh 1
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 1 95
ce Meijy 6epROBa<iKBM 6yHTamHMa h je^Ho 300 nnpotaHa Haia3H. Obo
qyjytn ja yljeM y cyMBy, ah OBy CTBap HHcy unpotaaH B03rope^H, c
MyxypAapoM BpaTBM ce HaTpar, nom^eM naHAypa, Te CBe nnpotaHe
koje cy Bet nom.iH 6iub, oBaMO noBpaTHM. Has y AoroBopy c MyxypAapoM, npB3BaBIIlB HeKOJHKO pa36opUTBX JbJAU H yKOpHBBIH ex sa Taj
uocTynaK, 3a kojh ce ohb saonEby Aa nHnrra He 3HaAyi nocie Ayror
pa3roBopa, nonno cmo hx h Aofipo noniainBJiH, a^a^mo dm myn 1 , Aa
H3Me^y ce Haf>y AyAe, aa Koje te can nponu Ao6pa 6HTBnoAJeMqeBeM t
Aa Hete tkmo ApvKiHJe ynHHHTH Hero uito hm mh Ha-ioatHAH 6yAeMo, h
OAMa onpeMHMO 29 JbjAQ iuaBHH, Aa thmo tao je Ta roMH^a CKynJteHa
OAy, h CBe nupotaHe noBpaTe cbojhm AOMOBHMa, BHaqe Aa te cbh nponacTH, KytB teMO bm nouaAHTH, b napAOHa hheomc Hete 6hth, a npn
tom HeKa ce 6epKOBHaHHMa Kaace, Aa iac npe OHano yHHHe, Kao bjto
cmo hm no EbHHHM .&yABMa nopyqiuH. Mhc-ibo caM jynep, Aa n caM oatphbm AOUAe, naK Aa ony roMB^y non^amHM h pacTepaM icytaMa, ho
Kao 6e3 Baraera H3yHa, HEcaM CMeo ycyAHTH ce Ha to, a he r. hojikoBHBKa HHje 6a.ao OBAe, Aa ce c mm AoroBopHM. Haj3aA npeA Be^e
CHHot, oa jeAHora napotaHBHa, oa oaor ceura, c npeotfyKaMa po^aKy
cbom oBAe AniaBjna, pasyMeo caM Aa HHje HCTHHa Aa OHaMO BMa HKaKBH
nnpotaHa, a h TaTapHH MyxypAapoB H3 UapoTa AomaBmn, Kaate Aaje
nypoTCKa CBa Ha MHpy, ii 6epKOBMaea kojh cy TasaB raac B3Aa.iB,
eaoAHMO Aa je .laaubBB, 1160 KaA 6b TaKO dito 6Hwio, Mopa^n 6h em
po^auiH oBHJex EwIB bhpotckh TypijB oa Tora mToroA A03HaTE, e HaMH
jaBHTH. Hotac je OBAe ernrao r. bojkobhek Ct. CTojaHOBHt, h jyipoc
c BBiie h MyxypAapoM y AoroBopy pjemH^HCMO, Aa ja c MyxypAapoM
noBeAeM OBy <&yKapy KytaMa cbojhm e ao HnpoTa othacm, Koje iHHetn cnjemaBaM jaBHTH Bamoj Cbjctjocte, Aa caAa y HMe Bora noaaBHMO,
a jByAHMa Beh cmo AaAB nyT HanpeA c nncapoM MyxypAapeBHM, hobito
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 197
jyhn y oho dito HHJe Hame: a HapoAa He3aAOBo.2bHH cBanna hsmbjhjbaBajy; Aa npeno rpaHHije Hame Hey 6epROBa*iRoj, Koja je Aa-ie&o, ho
hh je^Be CTone oa rpaHaije hh je^Hor namer BojnHKa He HMa, hhth Le
6btb, hbto Aa aijaMBayR TepaMo: Aa cmo cuarAa aJ^om, a .aeTOC h
^h^ho yKa3aAH BJepnocT Hamy h npHBepaeHOCT k n,apy nocjekeHHJeM
y^naeHHM My y IJaparpaAy, h Aa oh, ajaH, ivieAa Kauo he caM ca cbobm
HapoAOM cmhphth noaaa h yTBpAHTH MeJjy e>bm npaBAy h BO^y ijapeBy,
Aa ce hhko HHJe y fteroBy B^aAy, h aeroB nocao yMJeniao, Bet oh caM
npeTOBapBBniH HapoA sy-iyMBMa, hpothbho Bojrbjoj h ijapeBOJ boah.
Obo hbcmo cao6m*HTe h MyxypAapy, h nomj&BTe ra pe^enoMy ajaHy:.
a y npoieM caiiH obo cBe KaatHTe CBaKOMy Typ^BHy Kora toa bbabtc
na hck uh Ha Kora He 6aijajy rphbbbj, ocum Ha ce6e caiie.
,XaijB-Heniy niHJbeM TaMO : ho sa3ajLH cmo My, Aa ce oh cao6oaho
OBawo BpaTH, caMO aRO bbab, Aa TaMO carypaH HHJe, Kao nrro je h npaBO.
V 1909
15 Maja 1836 Mhaoui OtipeHOBHk
y KparyjeBuy KHas cpacKH*
Kh63 Meaobi 6epKOBaqKOM bojboah:
U.ieMeHHTOMy UIepH<J>-ArH, 6epKOBa<iKOMy bojboah, h cbhm npasoCJiaBHHM XpHCTUJaHOM H SHT6MN BapOUIH BepKOBHH
y BepKOBBiy".
Ja npBMHA caM Baine hhcmo, h pasyMjci caM, KaKO jecT xa6ep
BaMayBapoui Aouiao, 4a je Moja BOJcKa Aoni-ia TaMO Ha Baiue Haxaje,
b Aa ihhh EaBry.
Ja caM yAHBH^icja, pasyMJeBmn TaRo jaatHe r.iacoBe, h mbcibm,
Aa je Taj xa6ep HapoA TaMoniBH caM b3mhcjh^, Aa 6oAmn ycnex y
6yHTy no^iyHHT; b6o hh jeAaH qeaoBJeR OTMOjeja3eMAH He npeRopami
rpaH0n,H Mojeja. Ja 3HaM noBej&eHHJa ijapcRa, a TaRo n Bo^y BeroBy,
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHIJH 199
HapoHHor ^OBeKa Apyrora nooaaTH. IIo obom H3BecTajy, mo^ytH jy^ep
oho 18 jbYW y Coaiyy, nncao je CeHT-IIaniH Aa aao 6yAe Aomao Taj
HOBeK OHaMo, b ao 3a Ao6po Ha^e, Here -fryAe, Aa He me^>e y Ehtoa,
Beb Aa hx BpaTH co6om y BepKOBaa, to Tano h HCKa yqoHH, a Met>y
thm a& h HaMa OBAe jaBH o tomc, nano 6a mh APyre .&yAe OAaBAe, e
ohhm JE>yA^Ma niTO cy y n-ianaHa, uocirah, c yBepeaeif Aa hm hhko
HHiETa He he yiHHHTH, Te Aa ce KytaMa cbojhm pa3Qhy. Ha Taj KOHan;
3aAPajio cmo npe ce6a hckojhko JtyAO.
Barae CBJeT^ocTU
y UiipoTy noKOpH>ejran aayra,
21 Maja 1836 ABp. IleTpoHiijeBHk"
ApaM EeTpoenjeBHii KHB3y Mnjioray :
,.Bama Cbjctjioct,
MnjiocTHBJejuiH TocnoAapy !
IIocjieAHMM hhcmom mojhm jaBHO caM Cbjctaocth Bamoj, Aa je
Xaijn-Heoia Aomao, Aa je OAMa nooiao no ceaHMa Aa nosoBe 03 CBaKora cpe3a no jeAio 15 20 Jbyw pa3y>iHH, Aa OBAe ypeA6y nocTaBe,
3a fiesonacHocT CBanora *0BeKa, H3KopeH>eHHJe 6nBiner ao caAa 3yjiyMaTa
h t n. - y noHeAeoHHK HeKH HHeKH iiohcih cy Aoaa3flTB; ho KaA y
BTopHHK y jyTpy, ocBaHe y BaponiH npeKo 8000 a>yAH, koju c nycaTOM,
kojh naK c 6yijaMa. Ooiiobh ca jom Koje KaRBHM 6ecRykHHijBMa rpqa.iH
oa ce-ia ao ceaa, Te hx Taso noAorHy Aa oa CBaKe Kyte no 40BeK
OBaMO noTpqn. Typi^H OBAanraH, BHAebn OBaKy roMuay, nonaame ce,
AoJjy ao OMajaaa, noTpqe coKaijHMa Aa ce c pajoM 6njy, He 3Han Ha
HHJy peq to 6yAe, Aa cy ce.&aijH To6oat 5 jypamo^H Ha Kaca6y, 3aTeKHy
Ha jeAHOM cosaKy jeAHO 40 Jbyw kojh cy ca Xaija-HemoM k HaMa
y KOHaK AOJia3H^H, no^Be nyniKa nyijarH, BpeAaH qoBeK MyxypAap-e*eHAnja, noBHKHe Ha Typne, Te ce nyniKa npeKHHe, nafiaBH ce HeKa iacT
AyAH ca XaijH-HeinoM OBaMO, HeKa naK xprae 6eraTH HaTpar k ohoj
roMBae, h y tom caynajy AORAa/ce npeKHHe nymKa nyijaTH, nsrBHy hckoahko ^yAH. E^enAHJa, nocpeACTBOM BOJBOAe h Be-iHRama OBAamBH, yiHHH
TypKe Aa ce noTprHy y Kaca6y, h Aa hhko 3a jkbbot nymKy He H36an,a.
IIoniAeMO jtyAe k ohoj tomhjih, moahmo Aa ce paa6erHy, He xTeHy, h
TaKO ao caMe hoIih. JeABa ce ctciOHe npeA anwaM, 1 h H3a^y H3 Bapomn,
ho HHJeAaH He KTeae KytaMa othKb, Bet Ha kyMBije, rAe no 1000
AyAH, tab 500, tab b BBme ocraHy no caaT b caaT b ho AaaeKO oa
BapomH. y cpeAy y jyTpy nom.&eM ^tyAe k BHCO'iaHHMa, oa Kojnjex
1 AnviaM = Beqe.
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH \ 201
Kano obo OBya,a 6h, Aa ^h cy ocTajLB h 6epEOBHaHH mbphb, h -saTO
mHAtMO BaM n to <i. Be3Bpa hbcmo, Ha Koje aKO 6.aaroBO.&eBaTe MoaeTe
My O^rOBOp yHHHHTH, B OBaMO nooaaTB.
Ako mbcibtc sa Ao6po, MoaseTe h je^Ho hbcmo oniTpo nacaTB
obom Hapo^y, h Meu3yACKu l nooaaTB ca jeAHBM KaneTaHOM ryprymeBaHKBM
h je^HHM nBcapoM H3 ryprymeBija, a* bm to hbcmo npoyqe, b a* bm
H3roBope CBe ihto 6y^e noTpe6HO k' tomv, a& ce CTBap CTHma.
,Ja caM obao ca MyxypAap-e<&. y CBeMy coraacaH, h oh je ca
mhom. 4 ao je Bor Te je pa3yMan qoBeK Tpe$HO ce; a& je ApyrB ko
HBKaKO He 6h ce moimb ciojkbtb, h 6bao 6b rope.
y ocTa^oM iye^yjyiiB cuewy AecHHuy n CKyT, B3JaB.&yjykB BaM
h yqTHBH no3Apa oa MyxypAap-e<&eHABj'e, jecaM
Bame CBJerjiocTH
y IlHpOTy ^HoKopftejfflH cjyra
29. Maja 1836. AspaM HeTpoHHJeBHk.
IxHe3 Mh^oih ABpaMy HeTpoHHJcBMky :
,,HauieMy CoBCTHHicy, ABpaMy IleTpoHHJeBHKy
y IlnpoTy.
BecMa cmo ce ockop6bjib pa3yMeBniB bs nacMa Bamer oa 29. TeK.
no TlBpy TaTapBHv nooiaeor, 3aMJeinaTe.acTBa, Koja cy ce nopo^B^a
oneT Ha hobo y HapoTy. UlTa teMO, KaA cy 3a6.iyAB.ae b jeAHa b Apyra
cTpaHa. ,4a ancy, Haj6o^e 6b 6bao.
CaA y obom HeAoyMjeHBjy He mojkcmo BaM HHnrra Apyro cobctoBaTD, Hero caonmTaBaMO BaM hbcmo, Koje cmo cBHoh B3 X^apBrpa^a
Ao6bjib, t. j. asl je nepTe$-e<&eHAHJa jomT Ha npBo Hame npeACTaBJbeBe 3a napoTCKa o6cTojaTejiCTBa Beh cmchho h ajaHa h B.aaABKy, b
HBcaHo je pyMe-iH-Ba-iHcy a& B3 Co<x>BJe noin^be hobop ajaHa, a 3a
BjaAHKy AO-ia3B enncKon jcmhockb HeKTapaje, hobck MupaH h KpoTaslIo obbm M3BecTBjaMa oajcoBeTHiijo je npaqeKaTH aok tb hobb
AyAB He Aotjy, na teTe OHAa HajyAo6Haje h Haj^aKme moLh yqBHBTB
ypeA<5e 3a 6yAyte CTaae nnpotaea : a 3a caA caMO cmbpbt3 o6e CTpaHe,
koabko je Moryte, eeita CTBap Me^yTBM .aerHe.
K TOMy naK HaMJcpeHHJy Bpjio tie noTpe6HO 6btb, a& Te ApHayTe,
Koje CTe TOKopce cMHpeHBJa paAR aobcib, oAnycTBTe HaTpar k' KyhaMa
CBojHMa, na OHAa a& nniTeTe, aKO BaM yerpe6a, H3 BnABHa b Co^Bje
1 MemyjiCKu - KypnpCKii
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUU 20$
Ba-iHC yBJepoo ce a h mapcTBO TaKoije oa Hera yiyepB^io ce, Aa Bama
CBje f M0CT hh Ma-io HHJe noMJemaHa 6easl y OBaj nocao, ja caM yqaHHO
c obum qoBeROH, noniTo caM My AOKasao neTBopoyroAHO to, h nonrro
je h caM o TOMe yBjepao ce B3 ycpAHH TpyAOBa Hama k ycTamaHHJy
Bamepeqena 6yHTa, Te je B3BaAao oa 6epsoBaqEHx Typana h Ka^nje
uAaM, a je CBeMy TOMy npaqHHa caM BOJBOAa OH^aiuH>u npeTepaHHM
sy^yMHMa, h Aa capoTaaa Haje KpuBa, h mro ce je OAROCiua Ha Hefty
noMot Bame CBJeT^ocTH, to je 04 CTpaxa yqaHH^a, aok cy H3Me^y ce
Jb\&e B36pa^H, Aa HAy a pyMciL-Baaacy CBojy Myay AORaaty, to cy a
JbjAU Kasaaa CeeT-HamH, kojh cy oAaBAe c ap30xajiOM x k aeMy noOiaTH. Taj HJiaM noc^aH je pyMe.iH-Ba.aBcy, Kao hito caM BaM oaoMaAam&HM hhcmom Majio eanoMeoyo, h Aanac OAroBapajyta MyxypAape^eHAwjapyMejB-Ba^Hcy, uiTOceBepKOBn;aTBqe, oahoch ceoneTHaBCTE
HAaM, a Ao^aje As, Be3Bp He Bepyje ApyraM KaKBBM HafiyA AoeenieHHjaMa XaiyH-IIIepB^arBHHM. CaAa yroBopno caM c MyxypAap-e<&eHAajoM
Aa h OAaBAe jeAaH vao,m yquHHMo. Ho 6yAyta Aa OBora BOJuoAy 3amiMmTaBa pyMejJi-BaaHc, to A a ne 6h ce Hera KOCHyao, b 3a onpaBAaTH
h E>era, 6an,aM0 cBy KpHBBijy 11a Xaija-XacaHa a BJiaABKy, kojh cy h
TaKO ByiuiH BoJBOA.v 3a hoc, Kao ihto caM BOJBOAa npu3Haje, h caAa a
caM npoTecTapa hh. Y ajiaMy te 6 urn cxaB^eHo, Aa je Xaijn-Hema
coiviacHo c bojboaom no3Bao 6ao ao 10 jbja^ H3 CBaKora Ko,ia, c kojoMa Aa OBAaiuaa nooia y peA nocraBe ; ho nooie XaijH-HeuioBa h
BOJBOABHa no3iiua, nomAe BJ.nAHKa Hene CBoje aonoBe, Te nayqe HapoA a^ ce OBAe CTeie a miuo a bcabko, Kano Le OBAamae jepuije B3
Tora uoujLaniaTH, a Aa ce KaBra 3aMeTHe. Xaija-XacaH naK c Apyre
CTpaHe HapeAao aeroBe yrypcy3e, kojh cy c E>BMe Bn^ajeT jcaa, Te
yAape na oho 40 .fcyAB, Koje je Xaija-Hema B3a6pao 6ao, B3 OHe roMB^e, h noBeo OBaMO k MyxypAapy, Aa CBojy HyatAy noKaacy. IIoApo6hoct OBe CTBapn noniTo ce ofiUAciMu, cnacte CBa KpHBaija Ha BauiepeqeHa A R a .iBija, a uepeMO ce mh, HapoA, jepaaje, a BOJBOAa. CbhoL cmo
ce sa to pa3roBopa^B c uaABOM, My#epu3 e$. f hcrbm azajiapuMa, aXaijaHemoM, a Kano Aolje BOJBOAa hobh, OAMa teMO ra yquHHTB.
dHohito obo ypeABM, nota hy k BaMa ; ho 6yAyta, Aa CBe obo
saBBca oa MyxypAap-e^. kojb, Aa ue Gajaine ce OApeAao 3a 6epKOBaqKa nocao, ManL&ame Aoka a caM ao Bame CBJeT.iocTH, to mbc-ibm
Ao6po 6a 6a.ao, Aa My HeniTO nonijbeTe, aok caM join OBAe, H-aa 6apeM
Aa Me Ha^e TaTapBH Bam y TypryuieBi^y, oa KyAa My Mory a nacaT a
nocaaT y EepKOBaij.
Digitized by LjOOQIC
qeBaha. Kon>e My Aajy oBy^a sa fia^aBa, nacao caM a ja Aa ra y AackCHHAy An^eJiKO AoqeKa, a paiKaBCKH h jaroAHHCKH Merayjujaje Aa My
He y3My napa sa KHpHJy. CaA KaA AO%e 6&my Bac, ja He 3HaM Aa aa
6a Tpe6a.ao yqaHBTa hito Be3HpH y TaKOM ciyqajy paAe. Ohu H3BOAe
na jeAHO no caTa Maao aaaja Te upaqeKajy A<>aocHTe.&a, a no tom
Beaap npa.via 6oxqa.iyK koa MepAHBeea..
Bame Cbjctjiocth
y IlHpOTy noKopJbejmn cayra
l. JyHHj'a 1836. ABp. HcTpoHHJeBHk"
OneT ABpaM IleTpoHHJeBHk KH63y Majiomy:
Buuia Cbj6t.ioct,
Ma.aocTHBJejniB TocuoAapy !
IIo onpaB^eeHJy Knpe TaTapHHa k Bamoj Cbjctaoctb, nom^eM
Jby&e oneT k .ayjKHHqaHBMa h uamaBiiHMa, c yBJemqaHajaMa Aa ce HaTpar cbojhm AOMOBHMa BpaTe ; Ba3AaH OHaj AaH, Hacy iiocayuiaAH, aok
Haj3aA APyrH.AaH, hoihto cy BHAcaa, Aa acapaBHBRaT ryprymeBaqKB,
BesaBinH 2 HOBeKa kojd cy TaMO 3a homoL TpqaAH, noc/iao ux je k
MeHB oBaMO, ynaame ce oa Tora, h pa3at>y ce, Ha noBTopHTejLHa yBJepeHHJa, Aa hm hbko HHmTa yqiiHHTB Hete, aao ce caMO px3H^y. Tpetn
AaH 4om.iH cy h kmctobh oa cBHJy cpe30Ba k mchb, HCBa.aB Hena o6.iaKmaH>a, Koja hm je BoJBOAa ca MyxypAap e<&. o6ekao, h, tck hito cmo
ktcih A a ax pasaniH^beMO, Aa npoqn HapoA a3BJecre o jiaKOTH Koja
Le hm y 6yAymqe 6htb, CTHrHe kexaja Xaija-MexMeT-Bera cepe3^nje,
tfpaTa Jycy^-lIaniHHa, h AOHece hbcmo q. pyMeaa-BaiHca, kojbm B3BjemTaBa MyxypA^pa, Aa je no 3anoBjecTH AeiueTa, ajau OBAaniBbH CMeH>eH, h Ha BeroBO MJecTO nocraBAeH XaijH-MexMeT Ber. Obo A0Ba3aBma
KMeTOBBMa, jom Bame cy ce o6paAOBaaa, h OAMa Hese H3 hh onpaBBJLa
Aa Ha noj&e Kay h to HapoAy, a noc-ie abi caTa, hodito je CTHrao
h eKcapx oa naTpnapmeje Aa B-iaAHKy A^rne OAaBAe y jIhmho octpobo,
Ha HeroBO MJecTO maAykn .iHMHaucKor BAaABKy, OTpqaaa cy h npoqa
KMeTOBB Aa H3BJecre HapoA h o tomc Ho hcth AaH y HeAe^y oko hoahc
KaA ce je qapmaja OTBopaaa 6n.ia, h hckh o6j1hjbbh cc&ama Bet noqe^H AOjiasHTH y Bapoin Ha na3ap, Xaija-XacaH yJAypnme bcko^hko
o6emeftaKa cbojhx Aa nyniKe H3MeTHy KOje pah no Bapooia, H3Aa r^ac,
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBUHUH
205
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOOQIC
CTAH0BH1IUH 207
ro#apeBBJe c HaasajinaM noooueHHjeM nouasyjeMO, 3apaAB caAanmer
Hamera bojboac no HMeny Xaija-MexMeA-Ber, a y AaHamaeTO BpeMe
co BceM ce noita3yje AO<5ap Ha pajy a HapoAy, ho HeMa ihto Aa y^aiiH,
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUM 209
Digitized by LjOCK?IC
210
iihpotckh oicpyr
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHU.H 2 1 1
om^>e. BojBOAa nas npBMBBinn HSBJecTBje same, jom A aHa c nomjbe
BaM CHHa CBor, feexajy, ABa Cera hs jep-aaja, Xaija-Hemy h hckojihro
KueTOBa Bapomsu, A a c HHMa Aje^o bbabmo, h mh y BaTaHOBuy, npBoaiy
norpaHBHHOMy ce^y nwpoTCKOMy, c ftBMa caCTaBmfl ce Ha CAeAyjyfea
HanHH AJeAO bo Koeny npHBe^eMo:
^Ofi^e cy 30 o^a6paHB KMeTOBa, Koje cmo h3 roMaae HBpofeaHa
jyqep Hsa6paja, nayneHnJeM hbhihm npeA 6eroBa cnaa, feexajy, b npoqe
AoiniH, b ata<i6ycBojy npncrojHHM HaiBBOM npeAaBBia, yAOBAeTBopaTejHB
ycnjex BMaan, n sa tbm KyfeaMa cBOJBMa OTnymTeaa; a KpaBije nan
hctbm naqBHOM sajeAHO c D^BeTKOM npeA Typne wsBecTB Aaaa cmo, b
Typi^ HaA ftHMa bcbbt yiHHBBmB yBH^B^H cy, ^a je OBa CTBap ns
^y^aaaniTBHe H>BX0Be npu^Baena, 6e3 BBKaKBor ryfiee oo6yoicAeH>a, b
A& cy H3Me^y peqeBH 20 KpBBaija caMo 4 HOBeKa bhobu, kojb cy b
K.BeTBa Ha to HaBy&AH, aa HaJKpeB^e nanuH, a npo^e y eojysy c RBiia
sao Mane sa spaBe nanus cmo, h ose npeA TypijBMa no cpncKOMy Ha^HHy KaSHHTH WAR CMO, H TOM BpBABEOM 06a BOHa A06pO KOBITBrOBabhib, Me^y npoqe KMeTOBe cBe OAnycTBdH.
PeqeHa 4 napoTCKa KpaBija, ocbm U,BeTKa, TypijBMa y pyne
AaBa^B cmo, a* c HBMa ?BHe mTa sHa^y, ho Typija Kasa^a cy HaM, a a
hm mb bo BOJbfl Hamoj cyABMO. YBBABBniB, Aaiue, Aa TypijB B36eraBajy
UpHMBTB BX B KauiTBrOBaTB, HO oASaijyjyfea Aa CBe MB TO yqBHBMO,
sas^yHB^B cmo, A a hb U,Beroa Ha rpaHaijB sa HBinaH He ocTaBBMO, ho
CBy neTopBijy sajeAHO y TyprycoBai; boa anc CBesaHe nora^eMO. Mb
nepokaHe jeAao Kao Ty^e noAaJHBKe noTyfea na rpaHHija hbcmo moimb,
a APyro, KaKo HaMBd-Ber OBaMO AOJa3B, 3a&&yqn.an cmo, Aa feeAy HaM
obb AyAH 3a onpaBAaHflje Hame Tpe6aTB, jep mptbb .fcyAa, KaA Typija
-cBoje jHCTOBe BSBpay, HHmTa bocbcaohbth He Mory.
yjTypn.B noKa3aBuia ce npeA HaMa ca cbbm saAOBOAHB, Bamoj
Cbjctaoctb MBoro A oe y l ^aHefea 3a noMapeHHJe obo, ofiekaAH cy ce
bojboab nocBeAoqaTH h KasaTB. a feexaja-6er o6efcao je, Aa fee BojBOAa
pyMe-iB-BaJLBcy CBe KaKo jecT onacaTH h Ha MO.i6y Hamy Aa fee naM OMa
ireceur 2 BHOBor nncMa y BaH>y nooiaTa.
dMb y BMe Bora cyTpa no.ia3HMO OAaBAe npeKO TyprycoBija y Bafi>y9 Y ocTa^oMy ijcayjyfea CBjewy acchbiij b CKyT, jecMo
Bame Cbjctjoctb
7 ABrycTa 1836. noKopftejme cay re
y BniaHOBUH. AspaM HeTpoHHJeBHL h
CTe^aH CxojaHOBHtt
1 4oea = MO^HTua
2 TeceuT = KOHiienaT
14*
Digitized by LjOCK?IC
1 Pano y jyTpy
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUW 2l<>
IlHpoiiaHfl EH63y Mnaomy :
Bama KftasecKaja CBJeiviocT,
Mn^ocTHBJejfflH rocy^apjy ! FocyAapjy !
HaM rae bcihkh 6.aaroAJeTe.fcy, n noKpOBHTe^y !
Mh noKopBejme npaxoAajyka c houh3Hhm nucaHajeM uarnnH,
BeiHRO a BpAO B036jiaroAapBXMo, Ha obo 6aBme je B03Mymreuaje, capen, CKop6 h yTHCHeHHJe, Koje cmo HMaaa, n yupaB-ieuajeM BamaM naKH
THmHHy no-ay^n-in: 3a Koje He nponyuiTaMO a^h h hodti, Mac h MUHyTy,
B03ABH3ajyliH pyuje k BanraeMy TBopijy: fa yTBepAHT Tochoa Bor AepataByBamy: MaTa Eoataja Aa HOAapiiT 6eroBe Bama co HMnepaTopcTBo!
fa hbh Tochoa Bor BeAHKyjy Kfta^ofty Tocaoaty .3>y6any, cBarAanmy
Haray &iaroAJeTe-iHan;y, Koja npoMani.&aBa sa HapoA CBarAa! Ho npa
obom HanieM 6-iaroAapeHHJy joniTe HMaMO Aa HaM npocTHTe 3a obo
upocTO name 6^aroAapen>e: .saniTo mb cmo capoMace npocTH a ueyHeau:
neTO 3HaMo sa .aomo Tyat6y Aa BO-uaAeMO, Hero 3a CaaroAapeanje 6.aaroAapHocx a* B03AaAeMO no AOCTOHHCTBy. H aso Ba mhjocthbhhm okobi
BamaM He 6a npa3apajia Ha HemqacTHJe a Humqe'ry Haniy, ^a mh ue 6a
hh noKOJa, hhtii na saBOTa HMaAH ! Ho npa obom a Aa^e mojbmo a a
He6a Hac a yHanpeAaK j>a6opaBn-ia, 3aniTO j^AHora Bora HMaMO, a bo
thm Baray KfiaecKyjy CBJeiMOCT, Kojy a mojibmo CBarAa, saniTo a caA
ce XBajie Hama Typma jepjiaje a* Hac HeTe y paxaT ocTasaTa HHsoivia.
3aT0 aKO 6a bo3mohcbo 6h.io, Aa 6a ce bojboah B3Aa^eKa nacaHnjeM
noEasa^o, a& ^hx CMapa MaJio !
9. ABrycTa 1836 Bamej KftaatecKOJ CBJeT-iocTB
y HnpoT. ^Mh noKopH>ejniH pa6n uHpohaiiH .
Xann Hema 4>H.iHnoBHk
XaBB BHA6H JOBaHOBHti
Xann HHpa HeiuOBHk
AeAa CTaMeH U,apH(5poT.iH
rora UeHHti
XanH rnra
IlaBa.i EjieHHt
HaHajoT lion Jobhh
n,B6TKO TlypMHdania
ITeuia KyK^HH
H UpO^H H npO^H.*
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
CTAHOBHHUH 215
Hamy, c Koejy oTnaAAu jecMO ot Cbjctaoct Bainy ! h yHHHHiio ce BenoTpe6Ha Baica, ho o6aqe BaiHKa jecT mhaoct Bama, 6yAyta He neTe
Hac 3a6opaBUTH ; oco6hto ano 6h Bamy 6^flCiaTejay nopTy H3ry6HAH,
KyA mh HemqacT^HBH a* HMano ce hah noTyasHTH hah noxBaAHTH, KaA
cmo CBe nopre y bslokoao saTBopHAH qpe3 6e3yiiHJe Hauie; a ^aHac, Bory
xsaAa u Cbjctaocth Bamoj, HMaMO ce noxBaAHTH, k&a ce BOJBOAa no
sanoBeAH Bamoj BAaAa, rAo6e, h 3yAyMe CBe je A^rao, oco6hto h Hopes je MaAo caao, qpe3 Tora y3poEa moahmo Cbjctaoct Bamy! A a Hac
oayqaTe AaAAa nameiio jeAHy HnrraHijHJy IIepTe<&-IIamH-E<&eHAHJH;
ba
Ha naTpnxaHe a& nnmeMo; ha Be3npy qecTHTOxe; npoceta a& He 6a H3MjeHH^H oBor caAamaer BoJBOAy XaijH-MexMeA-Bera. A h Bamy Cbjctaoct KOAeHonpHKAOHO moahmo. Ako 6h yroAHO 6hao BameMy cAaAKOMy
HapaBy, a* h (Be npeACTaieAH 3a Tor BHmepeienor BojijbAy 6yACTe
A MaAO je paA Her, Bame Hac HennacTAHBHx paAH. 3a Koje bccmhaoCTHBaja MaTH Boacja Aa 6yAe npeACTaTeAHHija upeA CHHa CBojera Aa
BaM noAapHT 6AaronoAyqeoje 3ApaBHje h ncepenKOje no6jeATeACTBO
Ha Bparn h cynocTaTH Bamja. Ilpn obom ate BcenoKopaejme pa6cBH
npnnaAaMO Jbytfekn CKyT onmTe noTimcauu ot onnrrecTBa Hamer
Bamoj CBJeTAocTH
HoBeMBpHja 1836 BcenoKopBejiuH pa6a:
y IIhpot. XanH He in a <E>HJiHUOBHk
XanH Qaaa-A,
Xann TUpa HeuiOBuL,
AAft Ctbmch U,apH6poTaM,
Kb6tbo 'RypMoauia,
MjiaAeH 'Ryp^HJa MapsoBHt,
Heuia KyKJHH,
Akaa l^ynoHHH,
HaHajoT Hon Jobhh,
CTaMOH Hniuopau,,
Tara I^eHHL,
*RHpa CT6$aHOBHfc,
SKhbro "BokobhL,
H Tpn RanatianiHJe ot ipH
Koaa, kojh cy $HJiaexekH,
CTBM6H CTaHyaoB ot H,apH6p0A>.
HHso.ia U,eHHH ot CHH>an,,
MaaAeH T>ypHH ot ffsaTOBU,H >
JoeaH ot Ka.iyt,epeBo."
Digitized by LjOCK?IC
pa3Mepe,
Aah, a aKO ce Taj noKpeT CTaniao, HapotaHH He npecTame
atyAeTH 3a ocaotfotjeaeM. H ohb ra AoieKamey APyroj noaa ^eKOM6pa 1877, KaA oho aPckh yHyit cpetHO H3Bpnia oho ihto je MyApn
AeA OHaKO Benrro cMam,&ao, a oHaao HeyMopHO npanpeMao.
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHUUH
217
y no^eTKy roAHHe .
ocTaBHjio je niKOiiy .
Ha Kpajy roAHHe . .
y ceocKHM niKo.iaMa (kao je
y noqeiKy roAHHe
ocTaBHAO je niKOAy
Ha Kpajy roAHHe
y^EHHKA
yqEHHUA
fiAKA
629
181
810
107
28
135
522
153
675
je
yiEHHKA
VIEHHIU
SAKA
. 780
2
782
. 65
717
. 715
2
717
Digitized by LjOOQIC
218
nwpoTCKii oKpyr
BAPOmKE CEOCKE
yqemrca 17.0 8.3
yqeHHAa 15.5
faKa 16.7 8.3
KaA tfpoj l^aKa nopeAHMO c (JpojeM niKO^a, oHAa Hada3HMo, a& je
Ao.aa3H.ao y cpeAfty pysy Ha jeAHy vikoaj
y no^ETKy ha kpajv
r o a h h e
Bapomicy 203 169
ceocKy 41 . 43
y onnrre 69 . 60
Digitized by LjOOQIC
CTAHOBHHUH
219
2
Kpatja
CTBapH
CTOKe
nnka h jecTHBa
HOBai^a
2
1
1
2
5
1
5
1
2
2
2
1
3
9
4
3
12
Iloxapa
6poj
BpeAHOCT y A*ap.
2
800
2
2.336
1
13.200
3
568
8
16.904
Ha^eBHHa
6poj
pe,^HOCT y AHHap.
1
402
5
2.321
6
2.816
19
19.931
31
25.470
y^HCTBa
nymROM
ApyniM opyl>eM
Aa&te&eM
BaHCpaiHe Aen,e
3
2
2
2
1
2
1
3
5
6
2
3
ysponn yOHCToa
CBaija
OMpasa
HeilOSHaTH
2
1
3
2
1
2
1
1
2
5
2
8
CaMoy6HCTBa
nymROM
HoateM
BeiuaaeM
1
1
1
1
2
2
2
2
4
yspon,H caMoyOncTBa
CoaecT AymeBHa
qacTOAyfoe h
HenosHaTH
1
2
1
2
4
1
6
5
Cay^aJHe
CMpTH
oa raaAH
oa nymKe
yTOHAeHO
oa rpoMa
HeH08HaTH
I
2
3
2
2
2
2
1
3
1
2
1
2
1
4
6
5
7
Digitized by LjOCK?IC
y onnrre 63
6. jIh^hocth hhm buao 3Ac.iymHE.
Ho n.aaHy, no kom je nncaHa KHeateBHHa Cp6nja a , h no KOMe
oe h obh hobh 0Kpy3H onncyjy, y cBaKOM ce OKpyry Aajo Mecra
HOMeHy ohhx ^byAH kojh cy qM 6%aq 3acayaRHH 3a cboj OKpyr, h.ih
h sa ijeo cboj HapoA.
Digitized by LjOCK?IC
aHHHOCTH 22 1
Tao ce toa momo, mh gmo ce CTapaAH a& th noiieHH tfyAy neice
Maje <)Horpa*KJe Koje 6h, oceM CBeT^ocTH Kojy pa3AHBajy Ha jubot
h Aora^aje A'^nqHor HapoAHor nocaeraKa, AOHOCHae h APF6 hctophcKe hah reorpaMcae uyTOKa.3e 3a 6ojbe no3HaBa&e ospyra h aeroBHX CTaHOBHHKa.
y obom OKpyry una A ( >cTa &yAH Rojh cy y obom hah ohom HapoAHOM uocay 3acjiymHjiH a& ce 3axBaAHO noMeHy, haul, Ha asa.fl.0GT>
HaMa HeAocrajy o H>HMa tfnorpaocRa A'^a. Te ce He Mory HHRaRO a&
cacTaBe hh HajRpaiH jkhbotoiihch.
(hfl,e 6h Hajupn^HqHHJe <5hao nrraMnaTH CBa HMeHa ohhx jyHaKa
H MyqeHHKa, KOJH JEHBOTOM CBCJHM OTKynHine IlHpoTy CAotioAy; aAH,
Ha joaoct, mh jom HenaMo raqHora noMeHHKa thx HMeHa: jep oHaj
c.MHcaK, kojh je niTaMnaH y PaTy, crp. 27 40, nyH je nrcaMnapckhx BeoMa rpy()HX uorpemaRa 1 .
Mefyy thm jyHai^HMa h MyqeHHijHMa cjajHO hocto 3ay3aMa
MmiyTHH KapaHOBHL
MnjiyTUH KapauoeuK, nemaqKH KaneTaH, kojh ce poaho 28 AeKeM^pa 1841, y 3a6oJHHijH, y OKpyry RparyjemxqROM. Ymio je ocHOBHy
mROAy h jeAaH paapeA rnMHa3HJe. CrynHo je y BojcRy 30 HoBeMtipa
1857, nodao o$Hipp 1 JaHyapa 1872, a RaneTaH 10 ORTOMtfpa 1876.
y cbhm 6ojeBHMa y Rojnsia je 6ho, (Jopno ce jyHaqRH. Ilao je
y RpBaBOJ 6htijh Ha HHraopy 15 4,eReM(5pa 1877, h yRonaH je BHme
ojnapa reMaqKora MaHacrapa CBeTora TJoplja.
CjiaBa H>eroBy HMeHy !
CaaBa H>eroBHM 6ojhhm APyroBHMa!
B. MECTA m\M BHJIO 3BATHA
Ea6nna rjiaea, bhc Ha BOAOMeijH thmcwroj h mmaBCKOj. Ha
Ton BHcy Kpcre ce ABa BaatHa nyra: OHaj oa KHemeBu,a k EnpoTy,
h OHaj oa BwAHHa r BeAOJ EaAaHUH. Thro BaatHy 3a OA^paHy raqRy
1 Myo cai A& cy HCKe nojue CTapenwHe Ovuie noqeae HcupaBAaTH Te norpemite,
h cacTUB^HTH TaiHe noMeHHKe, na cy HemTO 3acxajie. Kcihko je Tora noc-ia ypa^eHO
ue Mory KaaaTH ; a^n aiopaM daBMTH Ha Aymy CBaKOMe ao Kora CTBap ctojm, Aa Taj
nocao CBpiim jora aok cy jkhbh APyroBH h no3HaaHmi ohhx KojaMa Cp6aja Ayryje sa
OBy CBOJy TeKOBHHy.
AouHHJe he h Haj6o^,a BCfoa 6hth HeMohaa iiciipaBHTH norpemKe.
Digitized by LjOCK?IC
1 Par 17 20
Digitized by LjOCK?IC
1 EyAun flea cy Typn.ii, domto cy ra yTBpAJUH sa OAOpaHy, Ha8Ba ak : HjiAbsreue, iiito he pehu : 3ee3Aa>Hu epx.
* Par 21 29
3 ynpaBo niep-fioj, a to he pehn eapomno cejio.
Digitized by LjOOQIC
1 Ami Boue Turquie d' Europe I, 150, Kaaie. Aa je AananiBbH IIhpot oho
uito cy CTapn srrak Turribus.
2 Up even, Hcropuja By zap a, dp. 342.
3 rjiacnuK XLII, :{0:..
Digitized by LjOOQIC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
Digitized by LjOCK?IC
ikk
Digitized by VjOOQIC
</pre>
</div><!--/.container-->
</div><!--/#wrap-->
<!-- Timing ...
rendered on: www27.us.archive.org
seconds diff sec
message stack(file:line:function)
=========================================================
0.0000 0.0000
petabox start var/cache/petabox/petabox/www/sf/downl
oad.php:1:require
|common/ia:55:require_once
|setup.php:329:log
0.0018 0.0018
call get_redis() var/cache/petabox/petabox/www/sf/downl
oad.php:1721:main
|download.php:643:getItem
|common/Item.inc:63:parseMetadata
|Item.inc:95:get_obj
|Metadata.inc:206:get_json_obj
|Metadata.inc:1265:_get_json_obj
|Metadata.inc:1611:log
0.0085 0.0066
redis_read start var/cache/petabox/petabox/www/sf/downl
oad.php:1721:main
|download.php:643:getItem
|common/Item.inc:63:parseMetadata
|Item.inc:95:get_obj
0.0113 0.0028
oad.php:1721:main
0.0160 0.0047
oad.php:1721:main
0.0162 0.0002
oad.php:1721:main
0.1223 0.1061
oad.php:1721:main
redis_read finish
|Metadata.inc:206:get_json_obj
|Metadata.inc:1265:_get_json_obj
|Metadata.inc:1709:log
var/cache/petabox/petabox/www/sf/downl
begin session_start
|download.php:643:getItem
|common/Item.inc:63:parseMetadata
|Item.inc:95:get_obj
|Metadata.inc:206:get_json_obj
|Metadata.inc:1265:_get_json_obj
|Metadata.inc:1714:log
var/cache/petabox/petabox/www/sf/downl
done session_start
|download.php:875:stream
|download.php:1333:head
|common/Nav.inc:67:__construct
|Nav.inc:136:session_start
|Cookies.inc:61:log
var/cache/petabox/petabox/www/sf/downl
bug dump
|download.php:875:stream
|download.php:1333:head
|common/Nav.inc:67:__construct
|Nav.inc:136:session_start
|Cookies.inc:67:log
var/cache/petabox/petabox/www/sf/downl
|download.php:875:stream
|download.php:1359:footer
|common/setup.php:153:footer
|Nav.inc:1625:dump
|Bug.inc:120:log
-->
<script type="text/javascript">
if (window.archive_analytics) {
var vs = window.archive_analytics.get_data_packets();
for (var i in vs) {
vs[i]['cache_bust']=Math.random();
vs[i]['server_ms']=122;
vs[i]['server_name']="www27.us.archive.org";
vs[i]['service']='ao_2';
}
if ($(".more_search").size()>0) {
window.archive_analytics.send_scroll_fetch_base_event();
}
}
</script>
</div>
</body>
</html>