Türkiye'de Aday Öğretmen Yetiştirme Modeli: İzleme Ve Değerlendirme

TRKIYEDE ADAY RETMEN
YETITIRME MODELI
ZLEME VE DEERLENDIRME
COPYRIGHT 2017
Bu yaynn tm haklar SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum
Aratrmalar Vakfna aittir. SETAnn izni olmakszn yaynn
tmnn veya bir ksmnn elektronik veya mekanik (fotokopi,
kayt ve bilgi depolama, vd.) yollarla basm, yayn, oaltlmas
veya datm yaplamaz. Kaynak gstermek suretiyle alnt
yaplabilir.
SETA Yaynlar 78
I. Bask: 2017
ISBN:
Uygulama: Hasan Suat Olgun

Bask: Turkuvaz Haberleme ve Yaynclk A.., stanbul
SETA | SYASET, EKONOM VE TOPLUM ARATIRMALARI VAKFI

Nenehatun Cd. No: 66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYE
Tel: +90 312 551 21 00 | Faks: +90 312 551 21 90
www.setav.org | info@setav.org | @setavakfi
SETA | stanbul
Defterdar Mh. Savaklar Cd. Ayvansaray Kava No: 41-43
Eyp stanbul TRKYE
Tel: +90 212 395 11 00 | Faks: +90 212 395 11 11
SETA | Washington D.C.
1025 Connecticut Avenue, N.W., Suite 1106
Washington D.C., 20036 USA
Tel: 202-223-9885 | Faks: 202-223-6099
www.setadc.org | info@setadc.org | @setadc
SETA | Kahire
21 Fahmi Street Bab al Luq Abdeen Flat No: 19 Cairo EGYPT
Tel: 00202 279 56866 | 00202 279 56985 | @setakahire
TRKIYEDE ADAY RETMEN
YETITIRME MODELI
ZLEME VE DEERLENDIRME
brahim Emre lyas, pek Cokun, Dilruba Toklucu

NDEKLER
SUNU | 11
GIRI | 13
DNYADA ADAY RETMENLIK VE E BALAMA EITIMLERI | 15
ABD/Kaliforniya | 18
ABD/New York | 20
Finlandiya | 21
Gney Kore | 23
Kanada/Ontario | 25
Singapur | 26
srail | 27
Trkiyede Aday retmen Yetitirme Sreci | 27
ARATIRMANIN YNTEMI | 31
ARATIRMANIN BULGULARI | 35
Uygulamal Faaliyetler ve Oryantasyon Seminerlerinin Deerlendirilmesi | 35
Uygulamal Faaliyetlerin Deerlendirilmesi | 35
Kitap Okuma ve Film zleme Uygulamalarnn Deerlendirilmesi | 40
Oryantasyon Seminerlerinin Deerlendirilmesi | 45
Yaayan Diller ve Leheler Seminerinin Deerlendirilmesi | 49
5
SRECIN AKTRLERININ DEERLENDIRMESI | 51
Danman retmenin Deerlendirilmesi | 51
Okul Ynetiminin Deerlendirilmesi | 54
Koordinatrler ve l/le Milli Eitim Mdrlklerinin Deerlendirilmesi | 55
SRECIN GENEL DEERLENDIRILMESI | 57
n Bilgilendirme | 57
Adaylk Eitiminin Yapld Yer, Sre ve Kapsam | 58
Adaylk Eitimi Sresince Doldurulan Formlar | 60
Adaylk Eitim Srecine Bak | 62
Srecin ktlar | 64
SONU VE NERILER | 69
Eitim Sreci | 70
Danman retmenler | 71
l Milli Eitim Mdrlkleri | 72
Milli Eitim Bakanl | 72
KAYNAKA | 73
EKLER | 78

EKILLER LISTESI
ekil 1: Mesleki Geliim Eitimi Aamalar 13

ekil 2: Baarl Eitim Sistemlerinin retmen Yetitirme Stratejileri 15
ekil 3: e Balama Eitimi Veren OECD lkeleri (TALIS 2013) 17
ekil 4: Dnya lkelerinde retmen Yetitirme Sreleri 17
ekil 5: Aday retmen Yetitirme Eitimi Modlleri 29
ekil 6: Aratrma Deseni 32
ekil 7: Derinlemesine Grmeler 33
ekil 8: Anketi Yantlayan Grmeci Says 33
ekil 9: Uygulamal Faaliyetler-1 39
ekil 10: Uygulamal Faaliyetler-2 40
ekil 11: En ok Okunan 10 Kitap ve Okunma Oranlar 41
ekil 12: En ok zlenen 10 Film ve zlenme Oranlar 44
ekil 13: Oryantasyon Seminerlerinin Deerlendirilmesi 46
ekil 14: Seminerlere Katlan Konumaclarn Deerlendirilmesi 47
ekil 15: Seminer Mekanlarnn Deerlendirilmesi 48
ekil 16: Yaayan Diller ve Leheler Seminerlerinin Deerlendirilmesi 50
ekil 17: Danman retmenlerin Deerlendirilmesi 52
ekil 18: Danman retmenlerin Adaylara ve Adaylk Srecine
Yaklamnn Deerlendirilmesi 53
ekil 19: Danman retmenin Rol ve rnekliinin Deerlendirilmesi 54
ekil 20: Okul Ynetimlerinin Deerlendirilmesi 55
ekil 21: Koordinatr ve l/le MEMlerin Deerlendirilmesi 56
ekil 22: Sre Hakknda n Bilgilendirme Alm Olma Durumu 57
ekil 23: Eitimin Yaplmas Gereken Yerin Deerlendirilmesi 59
ekil 24: Eitimin Sresinin Deerlendirilmesi 59
ekil 25: Eitimin eriinin Deerlendirilmesi 60
ekil 26: Form Doldurma Faaliyetinin Deerlendirilmesi 61
ekil 27: Srecin Btnnn Deerlendirilmesi 62
ekil 28: Tekrar Aday retmen Olma stei 62
ekil 29: Danman retmen Olma stei 63
ekil 30: Okul Ortamna Hazr Hissetme Durumu 64
ekil 31: retmenlik Uygulamalarna Hazrlkl Hissetme Durumu 65
ekil 32: MEB Bnyesindeki Okul-Kurum Trleri Hakknda Bilgili Olma Durumu 66
ekil 33: MEBin leyii Hakknda Bilgili Olma Durumu 67
ekil 34: Mesleki Geliim ve Kariyer mkanlar Konusunda Bilgili Olma 68
7
EKLER LISTESI
Ek 1. Aday retmen alma Program 78

Ek 2. Aday retmen Haftalk Faaliyet Raporu 79
Ek 3. Aday retmen Ders zleme Formu 81
Ek 4. Danman retmen Ders i Uygulama Gzlem Formu 82
Ek 5. Aday retmen retmenlik Uygulamas Ders i
Gzlem Genel Deerlendirme Formu 86
Ek 6. Aday retmen Kitap Deerlendirme Formu 89
Ek 7. Aday retmen Film zleme Deerlendirme Formu 90
Ek 8. Aday retmen Okul D Faaliyetler Deerlendirme Formu 91
Ek 9: Aday retmen Yetitirme Program Kitap Listesi 92
Ek 10: Aday retmen Yetitirme Program Film Listesi 93

KISALTMALAR
AR-GE: Aratrma ve Gelitirme

ATS: retim Becerileri Testi (Assessment of Teaching Skills)
BLSEM: Bilim ve Sanat Merkezi
CCTC: Kaliforniya retmen Akreditasyon Kurulu (California Commission on
Teacher Credentialing)
Dnya Bankas: World Bank
EBA: Milli Eitim Bakanl Eitim Biliim A
KPSS: Kamu Personeli Seme Snav
LAST: Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri Testi (Liberal Arts and Sciences Test)
LAUSD: Los Angeles Birleik Okul Blgesi (Los Angeles Unified School District)
MEB: Milli Eitim Bakanl
MEM: Milli Eitim Mdrl
NCEE: Amerika Birleik Devletleri Ulusal Eitim ve Ekonomi Merkezi (USA
National Center on Education and the Economy)
NCES: Amerika Birleik Devletleri Ulusal Eitim statistikleri Merkezi (USA
National Center for Education Statistics)
NIE: Singapur Ulusal Eitim Enstits (Singapore National Institute of Education)
NYSED: New York Eyaleti Eitim Birimi (New York State Education Department)
OCT: Ontario retmen Akademisi (Ontario College of Teachers)
OECD: Ekonomik Kalknma ve birlii rgt (Organization for Economic
Cooperation and Development)
OIC: slam birlii Tekilat (Organisation of Islamic Cooperation)
ABT: retmen Alan Bilgisi Testi
PISA: Uluslararas renci Deerlendirme Program (Programme for Internati-
onal Student Assessment)
RAM: Rehberlik Aratrma Merkezi
SETA: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf
STK: Sivil Toplum Kuruluu
TALIS: OECD Uluslararas retim ve renim Aratrmas (The OECD Teaching
and Learning International Survey)
TIMSS: Uluslararas Matematik ve Fen Eilimleri Aratrmas (The Trends in
International Mathematics and Science Study)
UNICEF: Birlemi Milletler ocuklara Yardm Fonu (United Nations Internatio-
nal Childrens Emergency Fund)
9
SUNU
Eitim btn paydalar ile Trkiyenin ncelikli konularndan biri olarak zerin-
de daha ok AR-GE almalarnn yaplmas gereken bir alandr. Temel eitimde
20 milyona yakn rencisi ve yaklak 1 milyon retmeni olan eitim sistemi-
mizde hem niceliksel hem de niteliksel sorunlarmz bu almalar daha da
nemli klmaktadr. Niceliksel sorunlar byk oranda atmz bir dnemde bu-
gn daha ok eitimde nitelii artrmaya ynelik aratrma ve uygulamalara ihti-
yacmz olduu aikardr. Bu aratrmalarn merkezinde renciler kadar ret-
menlerin de yer almas ve bilhassa retmen yetitirmeye ynelik daha somut ve
istikrarl admlarn atlmas gerekmektedir.
Bu gereklilie binaen 2016 ylnn banda uygulamaya konulan ve greve
yeni balayacak retmenlerin uyumu iin Milli Eitim Bakanl tarafndan ta-
sarlanan Aday retmen Yetitirme Modeli son yllarn en somut retmen ye-
titirme adm olmutur. SETA olarak bu yeni uygulamann izleme ve deerlen-
dirmesini yapmak iin 17 bin 619 aday retmene anket uygulanm; Ankara,
stanbul ve Diyarbakr illerindeki aday retmenlerle yz yze mlakatlar yapl-
mtr. Ayrca programdan sorumlu Milli Eitim Bakanl yetkilileri ile de gr-
meler gerekletirilerek rapor hazrlanmtr. Aratrmada modelin gelitirilmesi
iin eitim nitelii yksek lkelerden rneklere de yer verilmi, Trkiyedeki mo-
delin gelitirilmeye ak ynleri ele alnarak neriler gelitirilmitir. Aratrmann
eitimde nitelii artrmaya ve retmen yetitirmede istikrarl politikalar gelitir-
meye katk sunacan umuyoruz.
11
T R K I Y E D E A D AY R E T M E N Y E T I T I R M E M O D E L I Z L E M E V E D E E R L E N D I R M E
Bu nemli almann ortaya kmasnda SETAya desteklerini esirgemeyen

bata Milli Eitim Bakanl Mstear Yardmcs Sayn Muammer Yldza, ret-
men Yetitirme ve Gelitirme Genel Mdr Sayn Semih Aktekine, AR-GEve
Projeler Daire Bakan Sayn lkay Aydna teekkrlerimizi sunarm. Ayrca ara-
trmay hazrlayan alma arkadalarm tebrik ederim.
Benzer izleme ve deerlendirme almalarnn eitimin btn alanlarnda
dzenli olarak yaplmas temennisiyle
Burhanettin Duran
SETA Genel Koordinatr
12
GIRI
Eitimin btn srelerinin ileyii ve verilen hizmetin niteliini belirleyen en

nemli unsur retmendir. Dolaysyla eitim kalitesi denildiinde retmen ka-
litesi akla gelmektedir. Bu yzden retmen yetitirme, eitimin btn bileenleri
dikkate alndnda hayati bir neme sahiptir. Bu sebepten dolay retmen yeti-
tirme de kendi iinde farkl eitim srelerine ayrlmaktadr. Bu sreler, hizmet
ncesi eitim (pre-service) ve ie balama (induction) eitimlerine ek olarak hiz-
met ii (in-service) eitimleri kapsamaktadr.
EKIL 1. MESLEKI GELIIM EITIMI AAMALARI
Hizmet ncesi eitim, daha ok meslee balamadan nceki srete yaplan

almalara ve eitim faaliyetlerine verilen isimdir. e balama eitimi, meslee
balanlan ilk birka yl meslein artlarna uyum salama eitimleridir. Hizmet
ii eitim sreci ise meslein btn kademelerinde dzenli olarak mesleki gelii-
13
mi glendirme ve gncellemeyi hedefleyen eitimlerdir. retmenlerin meslek-

lerinin her dneminde bir ekilde mesleki geliim almalarna ihtiyac vardr. Bu
durum sadece retmenlik iin deil hemen her meslek iin byledir ve herkes
mesleki geliim srecinde ynlendirme ve danmanla ihtiya duyar. Bu ba-
lamda en kritik dnemin meslee balama yllarnn olduu ifade edilebilir. -
retmenlerin meslee gl bir hazrlk srecinden gemesi Trkiyede retmen
yetitirme sreleri ve eitimde kalite iin byk nem arz etmektedir. Bir ret-
men greve balarken meslek ve meslein zorluklar hakknda ne kadar fikir sahi-
bi olursa bu zorluklar amas ve eitim kalitesine olumsuz bir ekilde yanstma-
mas o kadar mmkn olmaktadr.
Bu minvalde Milli Eitim Bakanl (MEB) 2016 ylnda ilk kez Aday ret-
men Yetitirme olarak adlandrlan ie balama eitimini uygulamaya koyarak
retmen yetitirme srelerinde nemli bir eksii kapatmay hedeflemitir. Bu
eitimin etkisi (faydalar ve sorunlar) retmen yetitirme srecini ve sonrasnda
eitimin kalitesini belirleyecei iin retmen yetitirme programnn deerlen-
dirme almas gereklilii ortaya kmtr.
ubat 2016da atamas yaplan yaklak 30 bin retmen iin balatlan bu al-
mada meslee yeni balayan retmenlerin meslein zorluklarn amalar ve mes-
leki aidiyetlerini glendirmeleri amacyla okul evresi, snf ii ynetim, MEBin
ileyii, ehir kimliini tanma, gnlllk ve giriimcilik gibi pek ok farkl alanda
eitimler verilmitir.
Bu almada milli eitim sisteminde yeni bir uygulama olan aday retmen-
liin izleme ve deerlendirilmesinin yaplmas amacyla aday retmenlik eiti-
mini alm Trkiyenin btn illerinden 17 bin 619 aday retmene anket yapl-
m; Ankara, stanbul ve Diyarbakr illerinde 39 retmenle yz yze grmeler
gerekletirilmitir. retmen grmelerinin yan sra Bakanlk temsilcileri, ei-
tim koordinatrleri ve okul yneticileri ile de grmeler yaplmtr. almada
dnyada eitimde baarl lke rnekleri de karlatrlmal olarak ele alnm ve
pek ok rnekte meslee yeni balayan retmenlere ie balama eitimi verildii
grlmtr. zellikle meslein ilk yllarnda yaanan zorluklar nedeniyle i b-
rakmalarn engellemek iin bu ve benzeri eitim/uyum almalarna byk
nem verilmektedir. Dnya rnekleri ve aratrma bulgular nda Trkiyenin
aday retmen yetitirme modeline ynelik gelitirilmesi gereken ynlere dikkat
ekilmi, uygulamann srdrlebilirlii konusunda dikkat edilmesi gereken hu-
suslar aklanmtr.
14
DNYADA ADAY
RETMENLIK VE E
BALAMA EITIMLERI
Eitimde baar gsteren pek ok lke rneinde retmenlere ynelik farkl po-
litikalar vardr. Yksek performans gsteren bu lkelerin genel retmen yetitir-
me politikalarna bakldnda ise retmenler ile ilgili belirledikleri be temel
strateji n plana kmaktadr (ekil 2).
EKIL 2: BAARILI EITIM SISTEMLERININ RETMEN YETITIRME STRATEJILERI
15
lk olarak lkeler hizmet ncesi retmen yetitirme modellerini yksek ka-

lite standartlarnda srdrmektedir. Bu standartlarn salanmasnda staj alma-
larnn uzun sreli ve etkin bir ekilde yaplyor olmas nemli bir zelliktir. Fa-
kltelerde yaplan teorik almalarn yan sra hizmet ncesi eitimin her ylnda
kapsaml bir staj program vardr. Staj programlar sadece gzleme ynelik deil-
dir. Staj programlarnn gelitirilmesi iin pek ok hkmet staj srelerini ve
stajyerleri desteklemek amacyla bte ayrmtr.
Meslee balama srecinde baarl lke rneklerinin tamamna yaknnda
bu raporun da konusu olan ie balama eitimleri yaplmaktadr. yi bir tasarla-
maya sahip bu eitimlerde en dikkat ekici husus snf ii eitimlerin youn ola-
rak yer almas ve eitimin byk bir ksmnn i banda gerekletirilmesidir. Bu
modellerde greve yeni balayan retmenlerin youn ders yklerinin olmamas-
nn yan sra danman ya da mentor retmenlerle birlikte snflarda daha ok
vakit geirmeleri salanmaktadr. Eitimde yksek performans gsteren lkeler-
de retmen maalar doktorlar ve mhendisler gibi saygn mesleklerin aldklar
cretlerle benzerlik gstermektedir.
yi retmen yetitirme modellerinde retmenlerin mesleki geliimleri sis-
tematik bir ekilde izlenmekte ve desteklenmektedir. Bu erevede retmenlerin
mesleki geliimlerini artracak hizmet ii eitimler retmenlerin ders saatlerine
gre planlanmakta ve onlarn talepleri dorultusunda oluturulmaktadr. Hizmet
ii eitimlerin tasarmna mesleki ve yerel ihtiyalara gre yine retmenler katk
sunmaktadr. Son olarak retmenlerin mfredat gelitirme, ders kitab yazm,
okul iinde deerlendirme ve karar alma srelerine etkin katlm retmenlerin
mesleki aidiyetlerinin gelimesinde nemli bir etkiye sahiptir. Mesleki aidiyet ise
retmenlerin eitim srelerine daha memnun ve daha etkin katlmn salaya-
cak balca etmenlerden birisidir.
Gl retmenler yetitirmek iin bu be stratejinin btncl bir ekilde
hayata geirilmesi gerekmektedir. Bu almada ise be strateji balamnda zel-
likle ie balama ve adaylk sreleri konusunda dnya rnekleri daha ayrntl
olarak incelenmitir. Zira Trkiyede 2016 ylnda balatlan bu uygulama baarl
lke rneklerinde uzunca bir sreden beri zaten uygulanmaktadr (ekil 3).
lkelerin bu konuya odaklanmasnn temel gerekeleri ise pek ok OECD
lkesinde grld zere istifa eden ya da grevden alnan her 3 retmenden 1
tanesinin mesleinin 3-5. yllarnda iten ayrlyor olmalardr. Bu balamda pek
ok OECD lkesinde retmenlere eitimlerle destek salanmas meslee devam-
llk bakmndan nem arz etmektedir (OECD, 2014).
16
D nyada A day retmenlik ve e B alama E itimleri
GRAFIK 3: E BALAMA EITIMI VEREN OECD LKELERI (TALIS 2013)
Kaynak: OECD, 2014.
EKIL 4: DNYA LKELERINDE RETMEN YETITIRME SRELERI
Dnyada gen retmenler meslee baladklarnda onlarn uyum srele-

rinin glendirilmesi iin nemli programlar uygulanmaktadr. e balama ei-
timleri Avustralya, Fransa, Yunanistan, srail, talya, Japonya, Gney Kore, svi-
re, Yeni Zelanda ve ABD (baz eyaletler) gibi lkelerde uygulanmaktadr. Bu
lkelerde danmanlara retmenleri gzlemleyebilmeleri ve izleyebilmeleri iin
zaman verilmektedir. Singapur gibi baz lkelerde ise danman retmen olabil-
mek iin belli bir sertifikasyon srecinden gemek zorunludur. Ayrca bu lke-
17
lerde danmanlk yapmak retmenlerin maalar ve mesleki hizmet puanlarna

olumlu olarak yansmaktadr. ngiltere, Fransa, srail, Norve ve svire gibi lke-
lerde de danman retmenler ancak belli bir eitimden getikten sonra dan-
manlk yapabilmektedir. Norvete okul mdrleri deneyimli retmenlerini bu
sre iin ynlendirmekte, retmen yetitirme enstits de belirlenen bu ret-
menlere kapsaml bir danman retmenlik eitimi vermektedir. svirede aday
retmenler ayda bir ayn blgede yer alan aday ve deneyimli retmenlerle bir
araya gelerek gen retmenlerin eitim-retimde yaadklar zorluklar zerine
tartmalar gerekletirmektedir (Hammond vd., 2010). Gelecek blmde baa-
rl lke rneklerindeki uygulamalar aklanmtr.
ABD/KALIFORNIYA
Uluslararas snavlarn sonularna gre ABDdeki rencilerin yeterlilik dzey-
lerine eyalet baznda bakldnda Kaliforniya eyaletinin en ok renciye en st
dzey becerileri kazandran eyaletlerden olduu grlmektedir. rnein 2011
TIMSS (Uluslararas ve Fen Eilimleri Aratrmas) sonularna gre 8. snf Ma
tematik eitiminde ileri dzey (advanced benchmark) renci orannda dnya
ortalamas yzde 3 iken Kaliforniyada bu oran yzde 5tir (NCES, 2013). Kalifor-
niya ayn zamanda 8. snf seviyesindeki rencilere Matematik alannda temel
dzeyde eitim verme oranyla da (yzde 87) st sralarda yer almaktadr (Mullis
vd., 2012). Bu baar Kaliforniyann retmen seim ve yetitirme stratejileriyle
yakndan ilgilidir. Kaliforniyada yaplan bir aratrmaya gre retmenler kendi-
lerine salanan danmanlk eitiminin renci baars zerinde pozitif bir etki-
si olduunu belirtmilerdir (Schwartz ve McCarthy, 2003).Dolaysyla Kaliforni-
yadaki eitimin gl olmas gl retmen yetitirme sistemiyle aklanabilir.
Kaliforniyada 1988 ylndan beri ie yeni balayan retmenlerin mesleki
geliimleri iin almalar yrtlmektedir. 1992 ylnda yeni ie balayan ret-
menler iin eitim konusu The Marion Bergeson Beginning Teacher Support
and Assessment Actile yasalatrlmtr. Aday retmen Destek ve Deerlen-
dirme Program (California Beginning Teachers Support and Assessment Prog-
ram) kapsamnda yaklak 25 yldr aday retmenlere ynelik ie balama ei-
timleri verilmektedir. 1992 ylnda balatlan program zellikle retmen
sirklasyonu ve istifalar engellemek amal kurgulanmtr. Sonu olarak bu
eitime katlan retmenlerin hem grevde daha uzun kaldklar hem de mes-
leklerinin ilk 2 ylnda bu eitimi almayan retmenlere nazaran alanlarnda
daha iyi performans gsterdikleri gzlemlenmitir. Kaliforniya gibi retmenlik-
18
te ilk 5 ylda iten ayrlma orannn yzde 30 ile yzde 50 arasnda deitii bir
eyalette 2008 ylnda programla ilgili yaplan bir aratrmaya gre, ie balama
eitiminden geen retmenlerin yzde 87si son 5 yldr halen retmenlie de-
vam etmektedir. Bu da ie balama eitiminin byk oranda baarl olduunu
gstermektedir (Ingersoll vd., 2014).
Kaliforniyada retmen olmak iin eitim fakltesi mezunu olmak bir zo-
runluluk deildir. Bunun yerine retmenlik yaplmak istenen alanda (Matema-
tik vb.) akredite niversitelerden bir lisans diplomasna sahip olmak gerekmekte-
dir. Buna ek olarak Kaliforniya retmen Akreditasyon Kurulu (CCTC)
tarafndan verilen; temel eitim seviyesinde retmen olabilmek iin oklu
Bran retimi Sertifikas, ortaretim seviyesinde retmen olabilmek iin ise
Tek Bran retim Sertifikasna sahip olmak bir zorunluluktur (CCTC, 2016a;
CCTC, 2016b). Sertifikalar 5 yl sreyle verilen n Kabul Sertifikas (preliminary
credential) ve Kesin Kabul Sertifikas (clear credential) olmak zere iki aamal
bir sreten olumaktadr (Moir, 2015). 5 yl sreyle verilen n kabul sertifikas-
n almak iin retmen adaylar CCTC tarafndan akredite edilmi bir retmen
yetitirme programna bavurmaktadr. Adaylar bu programlara niversiteler,
halk eitim merkezleri, evrimii (online) eitim, resmi okullar ve baz blgesel
hizmet noktalarndan eriebilmektedirler (CCTC, 2016a; CCTC, 2016b). Bu ei-
time ek olarak sertifikaya sahip olmak iin adaylarn okuma, yazma ve matema-
tik alanlarndaki becerilerini len temel beceriler testini baaryla tamamlama-
lar gerekmektedir (CCTC, 2016c). Bu kriterleri salayan adaylar CCTC
tarafndan dzenlenen snav gemeleri halinde retmen sertifikas almaya hak
kazanmaktadr.
Kesin Kabul Sertifikasn almak ise yine CCTC tarafndan belirlenmi stan-
dartlar dahilinde gerekletirilmektedir. Eitim Yasasna gre n Kabul Sertifi-
kasyla 5 yln tamamlayan adaylarn retmenlik mesleine devam etmek iin
nlerindeki 5 yl iinde Kesin Kabul Sertifikasn almalar gerekmektedir. Bunun
iin ise yine komisyon (CCTC) tarafndan akredite edilmi bir ie balama prog-
ramn tamamlamalar beklenmektedir. e balama programlar yerel eitim ofis-
leri, yksekokullar ya da niversiteler tarafndan gerekletirilmekte olup eitim-
lerin sponsorluunu yerel eitim ofisleri veya okul blgeleri stlenmektedir
(CCTC, 2014). Bu programlarn ierii kuruma gre deimekte olup genellikle
Kaliforniya niversitesine benzer biimde pedagoji ve retim teknikleri gibi
derslerden olumaktadr (University of California, 2016). 2007-2008 dneminde
meslee yeni balayan 30 bin 118 retmen iin 128 milyon dolarlk bte ayrl-
19
mtr. Kaliforniyada bu eitim srecinde retmenlerden herhangi bir maddi

karlk beklenmemektedir. Ancak eitimin ardndan grevi brakmak isteyen -
retmenlerden yaklak 15 bin dolar bir tazminat talep edilmektedir. Kaliforniyada
ie balama eitimini gl klan en nemli etmen ise ncelikle danmanlarn iyi
bir eitimden geirilmesidir (CCTC, 2015).
Kaliforniya eyaletinde retmenlerin ie almlar ise okullarn ilana kmas
ve uygun profildeki adaylarn bu okullarn bulunduu okul blgelerine bavur-
mas ile gereklemektedir. Deerlendirmenin hangi aralarla gerekletirilecei
okul blgesinin inisiyatifindedir. rnein Los Angeles Birleik Okul Blgesinde
(LAUSD) iki aamal bir seim sreci uygulanmaktadr. Buna gre ilk aama in-
san kaynaklar blm tarafndan yrtlen merkez ofis seim srecini, ikinci
aama ise almn yaplaca okulun yneticisi tarafndan gerekletirilen okul baz-
l seim srelerini ierir. Bavurular deerlendirildikten sonra uygun grlen
adaylar Trkiyedeki son uygulamalara benzer ekilde yaplandrlm bir mla-
kata tabi tutulmaktadr. Mlakatlarn ardndan retmenler bir tr aday ret-
men eitimi srecine girmektedir. Bu srete adaylardan yazl bir faaliyet gerek-
letirmelerine ek olarak ders gzlemi yapmalar istenmekte ve referanslar kontrol
edilmektedir. Bu aamalar baaryla tamamlayan adaylar retmen seim havu-
zuna alnmakta ve okul bazl seim srecine dahil olmaya hak kazanmaktadr.
Okul bazl seim srecinin nasl ileyecei ise okullarn inisiyatifinde olup havuz-
daki retmenler arasndan okul yneticisi tarafndan seim yaplmaktadr
(LAUSD, 2014).
ABD/NEW YORK
Kaliforniya eyaletine benzer ekilde New York eyaletinde de lisans dzeyinde ei-
tim programlar mevcut deildir. Bunun yerine lisans diplomasna sahip adaylar
retmen olabilmek iin New York Eyaleti Eitim Birimi tarafndan verilen serti-
fikaya sahip olmak zorundadr. Bu sertifikay alabilmek iin gerekli eitim niver-
siteler, yksekokullar ve hatta baz devlet okullar tarafndan verilmektedir
(NYSED, 2016a). Eitimin ierii retmen olmak istenen alan ve snf seviyesine
gre deimekle birlikte ortalama olarak toplamda 30 kredilik Matematik, Fen ve
Sosyal Bilimler derslerine ek olarak Pedagoji derslerini iermektedir (Columbia
University, 2016). Ders ykn tamamlayan retmen adaylar son olarak s-
nava girmektedir. Bu snavlar; Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri testi (LAST), yaz-
l olarak gerekletirilen retim Becerileri Testi (ATS) ve Alan Bilgisi Testinden
olumaktadr (Boyd vd., 2006).
20
New York gerekli eitimi tamamlayan adaylara 5 yl sreli bir Balang Ser-
tifikas (Initial Certificate) vermektedir (NYSED, 2015a). Bu sertifikaya sahip
olan adaylar evrimii olarak NYSED web sitesi zerinden retmenlik bavuru-
larn gerekletirmektedir. Bavurular kabul edilen retmenlere Yeni ret-
men Eitimi Program kapsamnda bir yl boyunca danmanlk yaplmaktadr.
New York eyaletinde de danman eitimi ie yeni balayan retmenlerin eiti-
minde ncelik verilen bir husustur. e balama eitimi kapsamnda retmenlere
hem ko hem de mentorlar tarafndan danmanlk yaplmaktadr. Ko ve men-
torlarn sorumluluk alanlar birbirinden ayr olarak tanmlanmtr. Mentorlar
daha ok okul kltr ve snf ii ynetime uyum konularnda retmenleri des-
teklerken, kolar ders ierii temelli destek salamaktadr. Mentorlar tam zaman-
l olarak kurum dndan istihdam edilmekte olup, mentor olabilmek iin Mentor
Akademisi ve Mentor Forumlarna katlmak gerekmektedir. Bavurular arasn-
dan uygun adaylar NYSED tarafndan seilmektedir. Mentorluk program iin
gerekli fon okullar tarafndan deil okulun bulunduu blgenin (school district)
btesinden karlanmaktadr.
Ksacas New Yorkta da Kaliforniya gibi ie balama eitimleri profesyonel
destekle yrtlmektedir. 5 yln sonunda adaylarn retmenlie devam etmek
iin ikinci seviye olan Uzmanlk Sertifikasn (Professional Certificate) almalar
gerekmektedir (NYSED, 2015b). Bu sertifikay almak iin ise retmenlik yaptk-
lar 5 yllk sre iinde en az 3 yl retmen olarak grev yapm olmak, 1 yl da-
nman nezaretinde alm olmak ve yksek lisans seviyesinde bir eitimi ta-
mamlam olmak gerekmektedir (NYSED, 2016b; Darling-Hammond vd., 2001).
Uzmanlk Sertifikas da balang sertifikas gibi 5 yl sre iin verilmektedir ve
sertifikann devamll iin retmenlerin her 5 ylda bir 175 saatlik profesyonel
geliim eitimlerine katlmalar beklenmektedir. Eitimleri semek retmenle-
rin inisiyatifinde olup bu eitimlerin grev yaplan okul tarafndan onaylanyor
olmas gerekmektedir (NYSED, 2016b)
FINLANDIYA
Uluslararas snavlarda stn baar gsteren Finlandiya eitim sistemi her ne
kadar son PISA (Uluslararas renci Deerlendirme Program) ve TIMSS deer-
lendirmelerinde d eilimi gsterse de halen dnyann eitim kalitesi yksek
sistemlerinden biri olarak deerlendirilmektedir. Eitim aratrmaclarna gre
Finlandiya eitim sisteminin bu baars gl retmen yetitirme stratejisine
dayanmaktadr (Toom vd., 2010; Sahlberg, 2010).
21
Finlandiyada retmen yetitirme sreci eitim fakltelerde balar. Eitim

fakltelerine renci seiminde yeterlilik snavnda yksek skora sahip olmak bir
kriter olup ek olarak sosyal, sanatsal ve sportif baarlar da dikkate alnmaktadr.
Bavuru yapan her 10 retmenden yalnzca 1 tanesi (yzde 10) faklteye kabul
almaktadr (NCEE | Finland: Teacher and Principal Quality, 2016; Ostinelli,
2009). lk aamada Finlandiyadaki 8 eitim fakltesine bavuran adaylar yeterlilik
snavndaki skorlar ve dier alanlardaki baarlarna gre deerlendirilmekte
olup bu deerlendirmeyi baaryla tamamlayan adaylar ikinci aama iin hak ka-
zanmaktadr (Musset, 2010). Deerlendirmenin ikinci aamas, ierii pedagoji
alannda belirlenmi kitaplardan oluan bir yazl snavdan olumaktadr. Sonraki
srete okul ii aktivitelerinde klinik gzleme tabi tutulan retmenlerin bu yn-
temle sosyal etkileim ve iletiim becerileri llmektedir. Son aamada ise mla-
kata tabi tutulan retmenler bunu da tamamlamalar halinde hkmet bursuyla
eitim fakltesinde okuma hakk kazanmaktadr (Sahlberg, 2010). zetle eitim
fakltelerine giri olduka zorlu ve seici bir sreten olumaktadr. Dolaysyla
Finlandiyann gl retmenlere sahip olmas byk oranda hizmet ncesi ve-
rilen eitimin seici olmasyla ilikilidir.
Okul ncesi retmenlii alannda retmen olarak atanmak iin eitim fa-
kltesinden alnan bir lisans derecesi yeterli olmakla birlikte temel eitim ve st
ortaretim dzeyinde retmenlerden ayn zamanda bir yksek lisans derecesi-
ne sahip olmalar beklenmektedir. lkretim retmenlii alannda eitim alan
retmen adaylarndan yksek lisans tezlerini eitim alannda, ortaretim ala-
nndaki retmen adaylarnn ise kendi uzmanlama alanlarnda (Matematik vb.)
yazmalar beklenmektedir (Mullis vd., 2016; Ostinelli, 2009).
Finlandiyada retmenlerin ie alm sreci Kaliforniyada olduu gibi okulla-
rn veya yerel eitim otoritelerinin ilana kmas ile gereklemektedir. Bu ilanlar
gazeteler, mesleki dergiler ve ilgili internet sitelerinde yaymlanmaktadr. Adayla-
rn niversite diplomasna sahip olmas btn lke genelinde geerli bir kriter
olmakla birlikte dier standartlar yerel eitim otoritesi veya okul mdr tarafn-
dan belirlenmektedir (Finnish National Board of Education, 2016). Finlandiya
baarl niversite eitimi stratejilerine ek olarak retmenleriyle retmen ola-
rak atandktan sonraki srete de ilgilenmektedir. Bu kapsamda Finlandiya ret-
menlere, ierii ve yntemleri yerel eitim otoriteleri dzeyinde ya da okul dze-
yinde belirlenen ie balama eitimi ve hizmet ii eitim salamaktadr. Bylece
yerel okul blgeleri ve tekil okullarn zel ihtiyalar salanan eitimlerle karla-
nabilmektedir. Ayrca Finlandiyada retmenler iin srekli eitim bir kriter
22
olup, retmenler ylda en az 3 gn hizmet ii eitime katlmak zorundadr

(Finnish National Board of Education, 2016). Dier taraftan Finlandiyada ie ba-
lama eitimi Kaliforniya veya New Yorktaki gibi standartlar, denetleme ve lme
metotlarnn olduu bir sre deil bundan ziyade daha ok akranlarn ayda bir
araya gelerek tecrbelerini paylatklar bir modeldir. OECD lkelerinde bu eiti-
me eriim oran yaklak yzde 50nin zerindeyken, Finlandiyada bu oran yzde
30u gememektedir (Schleicher, 2016). Bu durumun temel nedeni retmenlerin
hizmet ncesi eitimlerinin ok gl tasarlanm olmas ve ayrca ie balama
eitimlerinin bir denetleme mekanizmasyla yrtlmemesidir.
GNEY KORE
Uluslararas arenada eitim baarsyla dikkat eken bir dier lke olan Gney
Kore hem retmenlik mesleinin yksek saygnla sahip olduu hem de ret-
menlerin ekonomik standartlar ve alma koullarnn iyi olduu, bunun sonu-
cunda da retmenliin sk tercih edilen meslekler arasnda bulunduu bir lke-
dir. Bu anlamda mesleki aidiyet de retmenler arasnda yksektir. (NCEE | South
Korea: Teacher and Principal Quality, 2016). yle ki TALIS (OECD Uluslararas
retim ve renim Aratrmas) 2013 verilerine gre Korede retmenler ara-
snda iinden memnun olduunu syleyenlerin oran yaklak yzde 90dr
(OECD, 2014).
Gney Korede hizmet ncesi retmen eitimi lisans dzeyinde yaplmakta-
dr. Bu eitime niversitelerin eitim faklteleri, eitim blmleri veya retmen-
lik sertifikas veren yksekokullar araclyla eriilmektedir. 4 yllk bir eitimi
ieren bu programlar retmenleri hem alan bilgisi konusunda hem de youn bir
ekilde pedagoji teorisi alannda eitime tabi tutmaktadr (Mullis vd., 2016). Bu
eitimi tamamlayan adaylar retmen sertifikasna bavurmaya hak kazanmak-
tadr. Sertifika iki aamadan olumaktadr. kinci seviye sertifikasn almak iin
retmenler retmen istihdam snavna bavurur. Bu snavn ilk aamas -
retmen olmak isteyen adaylarn mfredat, alan ve pedagoji bilgisini len bir ya-
zl snavdr. (NCEE | South Korea: Teacher and Principal Quality, 2016). Bu aa-
may baaryla tamamlayan adaylar ikinci aamada mlakata tabi tutulmaktadr.
Ayrca adaylarla bir ders anlatma pratii gerekletirilmekte ve adaylar snf orta-
mnda gzleme tabi tutulmaktadr. Bunlara ek olarak Korede retmen istihdam
yerel lekte gerekletirildii iin yerel eitim otoriteleri tarafndan art nitelikler
de talep edilebilmektedir. Grevlerine ikinci seviye sertifikayla balayan ret-
menler, 3 yllk deneyim ve 15 saatlik hizmet ii eitimin ardndan birinci seviye
23
sertifikay almaya hak kazanmaktadr (Sungmin Im vd., 2016; NCEE | South Ko-
rea: Teacher and Principal Quality, 2016).
Korede yeni seilen retmenler iin bir adaylk/deneme sreci uygulanma-
makla birlikte 2 hafta sren ve teori dersleri, rehberlik ve snf ynetimi alanlarn-
da kurslar gibi eitimleri ieren okul ii ie balama program uygulanmaktadr
(Schleicher, 2016). TALIS 2013 verilerine gre Korede retmenlerin yaklak
yzde 70i ie balama eitimi almtr. Bu eitime eriim oran ise yaklak yzde
90dr. Ayrca istihdam edilmelerinin ardndan 6 ay sren rehberlik, lme ve de-
erlendirme eitimi, snf ynetimi ve bro ilerini ieren bir hizmet ii eitime
tabi tutulmaktadr (NCEE | South Korea: Teacher and Principal Quality, 2016).
Korede resmi okullarda retmenler iin performans deerlendirmesi siste-
mi uygulanmaktadr. Bu deerlendirme retmenin nitelii, genel tutumu ve i
performansnn okul yneticisi, mdr yardmcs ve dier retmenler tarafn-
dan deerlendirilmesine dayanmaktadr. Bu deerlendirme adil bir personel y-
netimi uygulanmas ve retim srecinin salahiyeti asndan belirli aralklarla ve
sistematik olarak gerekletirilir. Bu kapsamda retmenler her yln sonunda o
ylki performanslaryla ilgili bir rapor yazar, bu rapor mdr yardmcs tarafn-
dan deerlendirilir ancak nihai karar okul mdr tarafndan verilmektedir (Kim
vd., 2010). Ayrca performans deerlendirmesi genel terfi deerlendirmesinde
kullanlmakta olup retmenlerin terfi srelerini etkilemesi bakmndan nem-
lidir. Deerlendirme sonular retmenlerle de paylalmaktadr. Bu sonulara
gre retmenler kariyer basamaklarn tayin edip ne zaman terfi alacaklarn n-
grebilmektedir.
Buna ek olarak retmenler performanslarna bal olarak maddi tevik al-
maktadr. Performans temelli tevike sahip olmak iin retmenler standart de-
erlendirme kriterlerine gre okullardaki izleme komiteleri tarafndan deerlen-
dirilirler. Bu kriterler retim becerilerinde yetkinlik, idari grev, mesleki geliim
olarak sralanmaktadr. Ayrca bu kriterlere yzde 30 orann amayacak ekilde
rehberlik, hizmet yl, performans deerlendirmesi gibi dier baz kriterler de ek-
lenebilmektedir (Kim vd., 2010). Son olarak Korede retmenlerin mesleki gelii-
mi 2010 ylndan beri tm lke genelinde yakndan izlenmekte ve aamal bir
deerlendirme sreci uygulanmaktadr. Her retmen okulundaki dier ret-
menler, okul yneticisi, renciler ve son olarak veliler tarafndan anketler arac-
lyla deerlendirilmektedir. Bu sre okulun deerlendirme komitesi tarafndan
yrtlmekte olup sonular hem retmenler hem de yneticilerle paylalmak-
tadr (Kim vd., 2010).
24
KANADA/ONTARIO
Uluslararas snavlarda st sralarda yer alan bir baka lke olan Kanadann ei-
timde en baarl eyaletlerinden birisi Ontariodur. PISA 2015 sonularna gre
zellikle okuma alannda Ontario en baarl ilk 5 eyalet arasnda yer almay ba-
armtr (OECD, 2016a). Ontarionun bu baarsnda gl retmen yetitirme
stratejisinin nemi olduka fazladr (OECD, 2010).
Standartlam bir retmen yetitirme sistemine sahip eyaletlerden biri olan
Ontarioda retmen olabilmek iin zerk bir yaps olan Ontario retmen Aka-
demisine (OCT) yelik zorunludur. Akademi retmen yetitiren yksekretim
programlarn akredite eden zerk bir yapdr. Bununla birlikte ie balama ei-
timlerinin modellenmesinde de OCT belirleyicidir. Ontarioda retmen olmak
iin OCT tarafndan akredite edilmi, en az 3 yllk bir yksekretim programn-
da eitimini tamamlam olmak ve 4 dnem sren bir retmen eitim program-
na katlm olmak gerekmektedir (Mullis vd., 2016). Bu program; eitimin temel
ilkeleri, retim ve mfredat konularnda alnan dersleri ve 80 gnlk bir staj
programn iermektedir. Bu kriterleri salayan retmenlere OCT tarafndan
sertifika verilmektedir. retmen olarak seilebilmek iin bu sertifikaya sahip ol-
mak zorunludur (Mullis vd., 2016).
Ontario eyaletinde retmen seim ve atama srelerinde 2006 ylna ka-
dar aday retmenlerin niteliini lmek iin yazl bir snav uygulanmaktayd.
Ancak 2006 ylnda bu snavn retmenin niteliine dair yeterince lc ol-
mad gerekesiyle eitim ncesi bir snavdan vazgeilerek Aday retmen
Kurs Program hayata geirilmitir. Bu program retmen olarak atanmak/se-
ilmek isteyen tm adaylar iin zorunlu olup aday retmenlerin etkili retim,
renim ve deerlendirme pratiklerini edinmeleri iin retmen olarak atan-
dktan sonra gerekletirilen ie balama eitimidir (Barrett vd., 2009). Bu prog-
ram aday retmenlerin meslek yaamlarnda daha verimli olabilmeleri iin,
retmen olarak atandktan sonra 1 yl daha profesyonel anlamda eitim alma-
larn gerektirmektedir. Programn amac aday retmenlerin rencilerle pozi-
tif etkileim gelitirmelerini ve Ontario mfredat hakknda bilgi sahibi olmala-
rn salamak, snf ynetimi becerilerini gelitirmelerine olanak tanmak ve
rencilerin geliimini deerlendirebilmek iin gerekli becerileri kazanmalarn
amalamaktadr (Pervin ve Campbell, 2011). Kurs programnn ierii ise aday
retmenlerin okul ve okul komitesine (school board) uyumu, deneyimli dan-
man retmenler tarafndan adaylara danmanlk yaplmas ve retmenlerin
profesyonel geliimi ve eitimi iin uygulanan faaliyetlerden olumaktadr
25
(Schleicher, 2016). Bu program baaryla tamamlamak iin adaylar okul md-

r tarafndan gerekletirilen iki adet retmen performans deerlendirme s-
navn baaryla tamamlamak zorundadr. ki deerlendirmeyi de belli bir za-
man diliminde baaryla tamamlayanlara Yeterlilik Sertifikas verilir (Pervin
ve Campbell, 2011).
SINGAPUR
Singapurda retmen olmak istedikleri alanda bir lisans diplomasna sahip olan
retmenler (Matematik vb.), Nanyang Teknoloji niversitesi bnyesinde bulu-
nan Ulusal Eitim Enstitsnde (NIE) pedagoji retimi younluklu bir eitime
tabi tutulmaktadr. Bu Enstitde eitim alacak olan adaylar merkezi bir ekilde
Eitim Bakanl tarafndan belirlenmekte olup eitimi tamamlayan adaylar
dorudan greve balamaktadrlar (Mullis vd., 2016). NIEde eitim alacak olan
adaylar deneyimli okul yneticilerinin oluturduu bir komite tarafndan seil-
mektedir. retmenler bu Enstitde bir yandan eitimlerine devam ederken bir
yandan da balang retmen maann yzde 60 orannda burs alarak maal
yaama hazrlanmaktadr (NCEE | Singapore: Teacher and Principal Quality,
2016). Enstitnn en nemli zellii okullarla yakn alyor olmasdr. Bu da
retmenlerin retim pratiklerine daha hakim olarak mezun olmasn sala-
maktadr (Jensen vd., 2012).
Eitimi tamamlayan adaylar 3 yl boyunca retmen olarak almak zo-
rundadr. Bu eitimleri tamamlayan retmen adaylar hem ulusal dzeyde
hem de okul dzeyinde ie balama eitimi programlarna katlrlar. Ulusal d-
zeyde olan program, Yeni Balayan retmenlerin Uyum Program olarak
adlandrlmakta ve 3 gnlk bir eitimi iermektedir. Bu program Singapur Ei-
tim Bakanl tarafndan uygulanmakta olup aday retmenlerin okula uyum
srecini pekitirmektedir. Buna ek olarak aday retmenlere greve balamala-
rn takip eden 2 yl boyunca Yaplandrlm Danmanlk Program ile ilave
kariyer rehberlii hizmeti verilmektedir (Darling-Hammond ve Rothman,
2011). Bu rehberlik retmenlere atanm rehberler tarafndan verilen pratik
bilgi ve becerileri iermektedir. Rehberler okuldaki deneyimli ve kdemli ret-
menlerden olumaktadr. Okullar bu rehberlik programnn ieriini kendi ata-
nan retmenlerinin ihtiyalarna gre belirleme konusunda yetki sahibidir.
Ayrca danman retmenler pratik becerilerin yan sra aday retmenlere
retmenlik mesleinin deerler sistemini de aktarmakla ykmldr
(Schleicher, 2016).
26
SRAIL
srail eitimde Ortadoudaki baarl lkelerden biridir. srailde de dier baarl
lkelerde olduu gibi iyi tanmlanm ve tasarlanm bir retmen yetitirme s-
reci vardr. Bu lkede retmen olabilmek iin says toplamda 22 olan eitim
enstitlerinin birinden veya niversiteler bnyesindeki eitim fakltelerinden
mezun olmak gerekmektedir. Bu okullar 4 yl boyunca eitim vermekte olup ara-
trma yntemleri, alan bilgisi ve pedagoji derslerine ek olarak rencilere staj
zorunlu tutmaktadr. Bu okullardan mezun olan retmenler retmenlik sertifi-
kasna sahip olmaktadr (Mullis vd., 2016).
2000li yllardan beri uygulamada olan ie balama eitimi ise meslee yeni
balayan gen retmenlerin meslein ilk yllarnda yaamalar muhtemel zorluk-
lar rahat amalar ve ii brakma oranlarn drmek iin planlanmtr (Smith
ve Reichenberg, 2008). e balama eitiminde gen retmenlere blgelerdeki en
deneyimli retmenler danmanlk etmekte, 5 yllk deneyimi olmayan ret-
menler danmanlk yapamamaktadr (Zuzowsky ve Donitsa-Schmidt, 2004). s-
rail devleti eitim politikalar balamnda retmenlerin ie balama eitimlerine
zel bir nem atfetmektedir. 3 yl sren ie balama eitiminde drt prensip mer-
keze alnarak eitimler srdrlmektedir: 1. Eitimlerin okul ortamnda yaplma-
s, 2. Meslein ilk ylnda her hafta bir yksekretim kurumunun eitim bl-
mnde, hocalarn da yer ald grup almalar yaplarak tecrbe paylam, 3.
Danmann hemen her srete gen retmenle birlikte olmas, 4. e balama
eitiminin ilk ylnda yl ortas ve yl sonu deerlendirmeleri olmak zere iki saf-
hal bir deerlendirme yaplmas (Schatz-Oppenheimer, 2014).
lk yln sonunda deerlendirmeyi baar ile geen retmenler 2. ve 3. ylda
ie balama eitimine devam etme hakk kazanmaktadr. Baarsz olan adaylar
ise ilk yl ie balama eitim srecine yeniden alnrlar ancak ikinci kez baarsz
olmalar durumunda meslekten uzaklatrlmaktadrlar. srailde 3 yl boyunca ie
balama eitimini baar ile tamamlayan adaylar 3. yln sonunda kadrolu ret-
men olarak almalarna devam etmektedirler.
TRKIYEDE ADAY RETMEN YETITIRME SRECI

17 Nisan 2015 tarihinde yaymlanan retmen Atama ve Yer Deitirme Ynet-
melii, aday retmenlik uygulamasnn erevesini izmitir. Bu ynetmelikle
Kamu Personeli Seme Snav (KPSS) ve retmen Alan Bilgisi Testi (ABT) pu-
anlarna gre atanan retmenlerin 1 yl boyunca aday retmen olarak grev
yapmas ve bu sre boyunca 3 performans deerlendirmesi ve ardndan yazl/
27
szl snava tabi tutulmas kararlatrlmtr. Sreleri baaryla tamamlayan

aday retmenlerin ise 1 yl sonunda kadrolu retmenlie gei yapaca ifade
edilmitir (MEB, 2015a).
Performans deerlendirmeleri birincisi atama yaplan ilk dnemde dier iki-
si ise ikinci dnemde olmak zere iki fazl gerekletirilmektedir. Deerlendirme
eitim retimi planlayabilme ve deerlendirebilme, iletiim becerilerini etkili
kullanabilme, rencileri motive edebilme, kurumun eitim retim politikalar-
na uyum ve katk salayabilme gibi balklar altnda toplam 50 kriterden olumak-
tadr (MEB, 2015b). Nihai puan hesaplanrken ilk deerlendirme puannn yzde
10u, ikincinin yzde 30u, nc deerlendirmenin ise yzde 60 alnmaktadr.
Nihai puan 100 zerinden 50 ve zeri olan adaylar baarl saylmakta ve yazl
snava girmeye hak kazanmaktadr. Performans deerlendirmesini geemeyen
adaylar memuriyetten ihra edilmektedir. Sonraki aama olan yazl snav MEB
lme, Deerlendirme ve Snav Hizmetleri Genel Mdrl tarafndan merkezi
olarak ve oktan semeli olarak yaplmaktadr. Snavn ierii meslekle ilgili y-
netmelik ve kanunlar iermekte olup 60 puan alanlar baarl saylmaktadr. Ba-
kanlk yazl snava ek olarak szl snav uygulama hakkna da sahiptir. Bu du-
rumda iki snavn aritmetik ortalamas alnmakta, puan 60 ve zeri olan adaylar
baarl saylarak asil retmenlie hak kazanmaktadr. lk yl performans deer-
lendirmesini geip sonraki yazl snavda baarl olamayan aday ikinci yl snava
tekrar girme hakkna sahiptir ancak ikinci ylda da baarsz olmas durumunda
memuriyetten ihra edilir (MEB, 2015a). Aday retmenlik uygulamas ilk kez
Austos 2015te atanan retmenlerle birlikte balamtr. Bir yl boyunca eitim
aldktan sonra performans deerlendirmelerini baaryla tamamlayan adaylar ya-
zl snava tabi tutulmu ve bu aamay da geen adaylar kadrolu retmen stat-
sne sahip olmulardr.
1 Kasm 2015 seimlerini kazanan AK Partinin hkmet programnda ak-
lad zere 2016 yl ubat aynda 30 bin retmen atamas gerekletirmitir
(T.C. Babakanlk, 2015). Aday retmenlik srecine tabi olacak bu retmenler-
le ilgili olarak Bakanlk 2 Mart 2016 tarihinde bir ynerge yaynlamtr (MEB,
2016a) Bu ynergeyle aday retmenlerin bir yllk adaylk srelerinin ilk alt
aynda ie balama eitimi almalar kararlatrlmtr. Bu kapsamda aday ret-
menlerin kendi setikleri ildeki bir eitim kurumunda yneticiler ve danman
retmenlerin sorumluluunda staja tabi tutulacaklar ifade edilmitir. Bu eiti-
min ierii snf ii, okul ii ve okul d faaliyetler ve hizmet ii eitim seminerle-
rinden olumaktadr (ekil 5).
28
EKIL 5. ADAY RETMEN YETITIRME EITIMI MODLLERI
Snf ii faaliyetler kapsamnda adaylar 16 hafta boyunca ders izleme, ders

planlamas, n hazrlk, deerlendirme almalar yapmakta ve snf ii uygulama
gerekletirmektedir. Ayrca okul ii uygulamalar kapsamnda adaylar 16 hafta
boyunca haftada 1 gn olmak zere okul iindeki faaliyetleri izlemekte ve bu faa-
liyetlerde grev almaktadr. Okul d uygulamalar ise 15 hafta srmekte olup
adaylarn ehir kimliini tanmalar, eitim aldklar okul trnden farkl okul
trlerine gerekletirilen ziyaretler, brokratik kurumlarn ziyareti, kltr ve sa-
nat etkinliklerine katlm gibi faaliyetleri iermektedir. Ayrca adaylara rnek ki-
tap ve film listesi sunulmu olup okuduklar kitaplar ve izledikleri filmler ile ilgili
formlar doldurmalar istenmektedir. 474 saatlik bu eitime ek olarak aday ret-
menler 8 haftalk bir hizmet ii eitim srecine tabi tutulmaktadr. 240 saatlik bu
eitimin ierii retmenlerin mesleki ve kiisel geliimini artrmak iin Bakanlk
tekilat, akademisyenler, STK temsilcileri ve alan uzmanlar tarafndan verilen
seminerlerden olumaktadr. Son olarak adaylara Bakanlk tarafndan Anado-
luda ok Kltrllk, Kaynaklar ve Eitime Yansmalar kapsamnda atandkla-
r blgelerde blgenin dili, kltr vb. ile ilgili eitim verilmektedir.1
1. Veriler MEB yetkilileriyle yaplan grmeler sonucu edinilmitir.
29
Haziran 2016 tarihinde yapt bir aklamada Milli Eitim Bakan smet Yl-
maz, bu tarihten sonraki srete retmen atamalarnn ilki 2017 yl ubat ayn-
da olmak zere yalnzca ubat dneminde ve szlemeli retmenlik kapsamnda
yaplacan aklamtr (Szlemeli retmen Sistemi Yeniden Geliyor, 2016).
Bu kapsamda atamalarn yaplmas iin ubat ay beklenirken 15 Temmuz darbe
giriimi yaanm ve toplamda 30 bin 351 retmen grevden ihra edilmitir
(retmene Yeni Tevik Modeli, 2016). Bu sebeple Bakanlk retmen a ya-
anmamas iin ubat dnemi atamasn ne ekmi ve Ekim aynda 15 bin sz-
lemeli retmen atamtr. Szlemeli olarak atanan bu retmenler ayn zaman-
da aday retmen kapsamnda deerlendirilmektedir. KPSSdeki puan
stnlne ek olarak mlakata tabi tutularak atanan retmenler greve bala-
dklar blgede ilk yl adaylk olmak zere 4 yl szlemeli ve 2 yl ise kadrolu
olarak almakla ykmldr (Kolcu, 2016). Bu yeni atamayla birlikte MEB aday
retmenlik prosedrnde de deiiklie gitmi ve aday retmenlerin kendi se-
tikleri il yerine atandklar ilde eitim almalar kararlatrlmtr. Bylece eiti-
min ieriinde de birtakm deiikliklere gidilmitir. Snf ii, okul ii ve okul d
faaliyetlerin ierii ayn kalmakla birlikte hizmet ii eitim seminerlerinin sresi
de azaltlm ve toplam ders saati 240 saatten 168 saate ekilmitir. Ayrca seminer
konularna Trkiyede Demokrasi Serveni ve 15 Temmuz Sreci de eklenmi-
tir. Bunlara ek olarak nceki sistemden farkl olarak retmenler bir yandan ei-
timlerine devam ederken bir yandan da derslere girmektedir (MEB, 2016b).
Aday retmenlik sreciyle ilgili bir baka husus ise 8 Eyll 2016 tarihinde
yaymlanan retmen Atama ve Yer Deitirme Ynetmelii ile yaplan deiik-
liklerdir. Bu deiikliklerden ilki aday retmenlerin performans deerlendirme-
sine tabi tutulabilmesi iin gerekli srenin 2 aydan 60 i gnne karlmasdr.
Baka bir deiiklik, birinci yl sonunda uygulanan yazl snavn konular arasn-
da bulunan 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu ve 4483 sayl Memurlar ve Di-
er Kamu Grevlilerinin Yarglanmas Hakknda Kanun konusunun orannn
yzde 15ten yzde 20ye karlmasdr. Ayrca bir sendika tarafndan ynetmeli-
e dava alm ve Dantay ynetmeliin 20. maddesinin yrtmesinin durdu-
rulmasna karar vermitir.2 Ancak Bakanlk ynetmeliin bu maddesinde de de-
iiklie gitmi ve retmenlerin sorumlu olduu konular arasna T.C. nklap
Tarihi ve Atatrklk de eklenmi ve sorularn yzde 5inin bu konu ile ilgili
olmas kararlatrlmtr (MEB, 2016c).
2. Dantay 2. Daire Bakanlnn 2016/1149 Esas Nolu Karar iin bkz. Dantay Dosya Sorgulama, http://
vatandas.uyap.gov.tr/danistay/portal_baslangic.uyap?param=user, (Eriim tarihi: 13 Ocak 2017).
30
ARATIRMANIN YNTEMI
2016 ylnda ilk defa uygulanan Aday retmen Yetitirme Programnn deer-
lendirilmesini amalayan bu almada karma bir yntem izlenerek literatr tara-
mas, nitel ve nicel aratrma yntemleri bir arada kullanlmtr (ekil 6).
Literatr taramas kapsamnda Trkiyedeki ve uluslararas snavlarda stn
baar gsteren baz lkelerdeki retmen yetitirme sreci deerlendirilmitir.
Bu blmde ilgili lkelerin Eitim Bakanlklarnn yaynlar, akademik makaleler
ve uluslararas kurulularn raporlarndan faydalanlmtr. Daha sonra Ankarada
MEBdeki ilgili kiilerle toplantlar yaplarak adaylk eitimi srecinin arka plan
ve sreten beklenenler konusunda detayl bilgiler alnmtr. Bu bilgiler ve litera-
tr taramasnda ne kan konular erevesinde aratrmann nicel ve nitel aa-
malar planlanmtr.
Nitel aratrma kapsamnda stanbul, Ankara ve Diyarbakr illerinde aday
retmenler, okul yneticileri ve koordinatrlerle yz yze grmeler gerekle-
tirilmitir. Bu illerin seimindeki belirleyiciler, adaylarn nemli bir ksmnn
bahsi geen illerde adaylk srecini geirmesi ve mmkn olduu lde eitlilik
salanmas olmutur. 2016 yl Austos ay banda yaplan mlakatlarda Anka-
rada 10, stanbulda 20 ve Diyarbakrda 9 kii olmak zere toplam 39 aday ret-
menle ve Ankarada 1 okul yneticisiyle grme yaplmtr. Ayrca Ankarada 1
ve stanbulda ise 2 olmak zere toplam 3 koordinatrle grlmtr (ekil 7).
Mlakatlarn gerekletirildii zaman diliminin yaz tatili zamanna denk gelme-
sinden dolay danman retmenlerle grme yaplamam ve bu nedenle al-
maya danman retmenlerin gr ve nerileri yanstlamamtr.
31
EKIL 6: ARATIRMA DESENI
Nicel aratrma kapsamnda ise aday retmenlerin srece ynelik alglarn

lmek zere detayl bir soru kad tasarlanmtr. Soru kad balca demogra-
fik ve kiisel bilgiler, adaylk eitiminin sresi, ierii, fiziksel ortam, nitelii ve
ilgili paydalarn srete oynadklar role ynelik olarak 74 soru iermektedir.
Daha sonra soru kad Eyll ay ierisinde MEBin Eitim Biliim A (EBA) sis-
temi zerinden tm aday retmenler (27 bin 727 kii) ile paylalarak elektronik
ortamda doldurmalar istenmitir. 17 bin 619 aday retmen soru kadn yant-
lam ve buna gre cevaplama oran yaklak olarak yzde 64 olmutur (ekil 8).
Nicel ve nitel verilerin analizi ve raporlanmas istatistik, sosyoloji, siyaset bi-
limi ve eitim alanlarnda akademik almalara sahip uzman aratrmaclar tara-
fndan gerekletirilmitir.
32
A ratrmann Y ntemi
EKIL 7: DERINLEMESINE GRMELER
EKIL 8: ANKETI YANITLAYAN GRMECI SAYISI
33
ARATIRMANIN BULGULARI
Aratrmann bu blmnde aday retmenlerin yetitirme srecindeki uygula-

mal faaliyetler ve seminerlere, srecin aktrleri ve srecin btnne dair deer-
lendirmeleri sunulmaktadr. Burada sunulan bulgular aday retmenlerin kendi-
lerine uygulanan ankete verdii yantlar ve yaplan yz yze mlakatlarn
sonulardr.
UYGULAMALI FAALIYETLER VE ORYANTASYON

SEMINERLERININ DEERLENDIRILMESI
Bu blmde aday eitim srecinin iki temel aamas olan uygulamal faaliyetler
ile seminerlere dair aday retmenlerin deerlendirmeleri analiz edilmektedir.
UYGULAMALI FAALIYETLERIN DEERLENDIRILMESI

Aratrma kapsamnda aday retmenlere eitim srecinin ilk aamasn olutu-
ran ve snf ii, okul ii ve okul d etkinlikleri kapsayan uygulamal faaliyetlere
dair grleri sorulmutur. Bu uygulamal faaliyetler ekil 9 ve ekil 10da grlen
11 balk altnda toplanmtr. Genel olarak uygulamal faaliyetlerin faydal bu-
lunduu grlmektedir. Bu faaliyetleri faydal bulan aday retmenlerin pay yz-
de 61 ile yzde 87 arasnda deiirken faaliyetleri faydal deil olarak tanmla-
yan aday retmenlerin pay yzde 3 ile yzde 16 arasnda deimektedir. En
faydal bulunan faaliyetlerin kitap okuma, film izleme ve mesleki geliim ve
kariyer imkanlarna ynelik uygulamalar olduu grlrken daha az faydal ola-
35
rak deerlendirilenlerin ise yan bamzdaki okul, ehir kimliini tanma ve

ders planlama/hazrlk/deerlendirme faaliyetleri olduu gzlemlenmektedir.
Derse n hazrlk, ders materyali gelitirme ve lme deerlendirme arac
hazrlama sreleri konusunda deneyim kazandrmay amalayan ders planla-
ma/hazrlk/deerlendirme uygulamalarn her drt aday retmenden fay-
dal bulurken faydal bulmayanlarn oran yzde 7dir. Aday retmenlerin yzde
20si ise bu uygulamann faydas konusunda kararsz kalmtr. Nicel verilere gre
retmenlerin ounluu ders planlama/hazrlk/deerlendirme uygulamasn
faydal bulduunu ifade etmesine ramen yz yze yaplan derinlemesine gr-
melerde bu uygulamann aksayan ynleri de dile getirilmitir. zellikle atanma-
dan nceki srete retmenlik yapm adaylar bu konularda zaten bilgi ve tecr-
be sahibi olduklarn, uygulamann kendilerine katk salamadn ifade
etmilerdir.
Aday retmenin danman retmeni izlemesi ve sonrasnda bu konuda de-
erlendirme yapmasn ieren ders izleme faaliyetini faydal bulan aday ret-
menlerin oran yzde 78, faydasz bulanlarn oran yzde 5, bu konuda kararsz
kalanlarn oran ise yzde 17 dzeyindedir. Dier taraftan derinlemesine gr-
meler gerekletirilen aday retmenlerin bir ksm ok kez tekrarlanan faaliyet
sonrasnda deerlendirme amacyla doldurduklar formlarn bir sre sonra tekra-
ra dtn ve ilevsiz hale geldiini ifade etmilerdir.
Okul ii gzlem ve uygulama, aday retmenlerin okul ierisindeki btn
kurul ve komisyonlar izlemesi, danman retmen dnda farkl bir retmenin
dersini gzlemlemesi ve nbet gibi faaliyetleri kapsamaktadr. Bu faaliyeti faydal
bulan aday retmenlerin oran yzde 76, faydal bulmayanlarn oran ise yzde
6dr. Yaklak her be aday retmenden biri ise bu faaliyetin faydas konusunda
kararsz olduunu belirmitir. Derinlemesine grmelerde ise bir aday bu uygu-
lamalarn faydal olduuna dair fikrini u ekilde ifade etmitir:
Bir eyi okumakla grmek ok farkl oluyor, o yzden tabii ok ok faydal oldu.
Daha hazr hissediyorum okul ortamna nk okulda btn ilerin nasl yr-
dn insan iine girmeden bilmiyor, retmenlerin bile yapt ileri tam ola-
rak bilmiyor. Ne bileyim bir plan nasl hazrlanyor? O kurul toplanyor ama nasl
toplanyor?
te yandan aday retmenlerin bir ksm ise okul ynetiminin yeterince bil-
gilendirmede bulunmamas veya adaylar srece dahil etmemesi nedeniyle bu et-
kinliklere yeterince katlamadklarn dile getirmilerdir.
ehir kimliini tanma ise atama yaplan ilin ekonomik, sosyal ve kltrel
zelliklerine ilikin bilgi edinmeye ynelik faaliyetleri iermektedir. Bu uygula-
36
A ratrmann B ulgular
ma, faydal olarak deerlendiren aday retmenlerin paynn en dk olduu

(yzde 61), faydal deil olarak deerlendirenlerin paynn ise en yksek oldu-
u (yzde 16) faaliyettir. Benzer bir ekilde faaliyetin faydas konusunda kararsz
olan aday retmenlerin oran da olduka yksektir (yzde 23). Bu uygulama ile
ilgili en ok zerinde durulan husus aday retmenlerin adaylk eitimlerini
atandklar ehirlerde deil kendi tercih ettikleri ehirlerde alm olmas mesele-
sidir. Derinlemesine grmelerde de adaylar bu eitimi faydal bulduklarn be-
lirtmekle birlikte eitimin adaylarn atandklar ilde yaplmamas noktasnda
eksik kaldn ifade etmilerdir. Bu durumu bir aday retmen aadaki gibi
ifade etmitir:
Hani benimki Yerky, kendi memleketimiz belki sknt ekmeyeceim ama Egeli
olup Karsa atanan arkadamz da var. Biraz daha orann yrelerini, orann insann
tantacak bir ey olsayd belki en azndan o insanlar iin daha faydal olurdu.
Aday retmenlerin Valilik, Kaymakamlk, Belediye Bakanl, l/le Milli

Eitim Mdrl gibi kurumlarn ileyii konusunda bilgi edindirmeye ynelik
faaliyetleri ieren kurumsal ileyi uygulamasn faydal bulan aday retmen-
lerin pay yzde 74tr. Sz konusu faaliyetlerin faydal olmadn deerlendi-
ren ve faydas konusunda kararsz kalan aday retmenlerin pay ise srasyla
yzde 6 ve yzde 20dir. Derinlemesine mlakatlarda aday retmenler bu faali-
yeti fikir baznda olumlu deerlendirdiklerini ifade etmekle birlikte organizas-
yondan kaynakl skntlar nedeniyle faaliyetlerden istenilen dzeyde faydalana-
madklarn belirtmilerdir. Organizasyonla ilgili skntlar olarak etkinliklerin
ok kalabalk gruplar halinde gerekletirilmesi, tm ziyaretlerin tek gne sd-
rlmaya allmas, etkinliin ieriinin yeterince doldurulmamas, il ve ile ara-
sndaki koordinasyon eksiklii, etkinliklerin zamannn son anda belli olmas
gibi hususlar ifade edilmitir. Bu faaliyetle ilgili grn bir aday retmen u
ekilde dile getirmitir:
Kaymakamlk binasnda tm odalar dolatk en alttan en ste kadar ama bu ziya-
retin karl ntr. Yani vakit doldurulmak iin yaplm bir faaliyet. Kaymakam-
lktakiler de bunun farkndayd.
Dier taraftan baka bir faaliyet olan yan bamzdaki okul uygulamas ise
retmenlerin MEB bnyesindeki deiik eitim kurumlar (RAM, BLSEM vb.)
konusunda bilgi dzeyini artrmay amalamaktadr. Bu faaliyetleri adaylarn sa-
dece yzde 62si faydal bulurken yzde 12si faydal deil olarak deerlendirmi-
tir. Kararszlarn oran ise yzde 26 olup, tm bu 11 faaliyet grubu ierisinde en
yksek olandr. Mlakat yaplan adaylar bu uygulama kapsamnda Rehberlik
37
Aratrma Merkezleri (RAM) ve Bilim ve Sanat Merkezlerine (BLSEM) ek olarak

sosyal yardmlama ve dayanma vakflar ile halk eitim merkezlerine de ziya-
retlerde bulunduklarn ifade etmilerdir. Ancak kurumsal ileyi uygulamas
kapsamnda gerekletirilen ziyaretlere benzer ekilde bu uygulama ziyaretlerin-
de de organizasyonel skntlar yaanmtr. Baz adaylar okul ynetiminin bu ko-
nuda ynlendirici ve yardmc olmadn ve dolaysyla bu faaliyet kapsamnda
bilgi sahibi olmak istedikleri baz kurumlar ziyaret edemediklerini ifade etmi-
lerdir (ekil 9).
Tecrbeyle buluma uygulamas aday retmenleri emekli retmenler ve
eitime gnl vermi kiilerle buluturarak tecrbe paylamn salamay ama-
layan faaliyetleri kapsamaktadr. Her be aday retmenden drd (yzde 79) bu
faaliyetleri faydal olarak deerlendirirken, faydal deil olarak deerlendirenlerin
pay yzde 6 ve kararsz kalanlarn oran ise yzde 15 olmutur.
Gnlllk ve giriimcilik ise topluma gnll hizmet sunan kurulularn
tannmas ve gnll almalarda yer alnmasna dair faaliyetleri iermektedir.
Bu faaliyetleri faydal, faydal deil ve kararsz olarak deerlendiren aday ret-
menlerin pay srasyla yzde 76, yzde 6 ve yzde 18dir.
Mesleki geliim ve kariyer uygulamas aday retmenlerin eitli kurulular-
daki sosyal ve kiisel geliim imkanlarn tanmas ile bilimsel ve sanatsal etkinlik-
lere katlmasna ynelik faaliyetlerden olumaktadr. Aday retmenlerin yzde
80i bu faaliyetleri faydal bulurken faydal deil olarak deerlendirenlerin oran
yzde 4, kararsz kalanlarn oran ise yzde 16 dzeyindedir. Bu uygulama kapsa-
mnda nicel veriler, aday retmenlerle gerekletirilen derinlemesine grme-
lerle benzerlik gstermektedir. Grme yaplan pek ok retmen bu uygulama-
y faydal bulduunu belirtmi ve pek ou da bu faaliyet balamnda tiyatroya
gittiini ifade etmitir. Grmelerde ifade edildii zere baz retmenler ise
aday retmenlik programnn halihazrda youn olmas sebebiyle bu uygulama-
lara zaman ayramadn dile getirmitir. Bir retmen bu durumu u ekilde
ifade etmitir:
Gnde 9 saat derse giriyoruz, hepsinde ayn oluyor yani. Benim okulum 13.30dan
19.30a kadar sryordu, k zaman daha zordu tabii. Bu yzden etkinlik yapmaya
frsat kalmyordu.
Kitap okuma ve film izleme uygulamalar adayn nerilen listelerden 5 adet

kitap ve 10 adet film izlemesini ve bunlar hakknda deerlendirmeler yapmasn
iermektedir. Her iki uygulamaya ait deerlendirme yzdeleri birbirine ok ya-
kndr. Uygulamalar adaylarn yaklak yzde 87si faydal, yzde 3 faydasz bu-
38
lurken her on adaydan biri kararsz kalmtr (ekil 10). Bu faaliyetlere ynelik
deerlendirmeler, daha detayl olarak Kitap Okuma ve Film zleme Uygulamala-
rnn Deerlendirilmesi blmnde ele alnmaktadr.
EKIL 9: UYGULAMALI FAALIYETLER-1
39
EKIL 10: UYGULAMALI FAALIYETLER-2
KITAP OKUMA VE FILM ZLEME UYGULAMALARININ

DEERLENDIRILMESI
nceki blmde bahsedildii zere adaylk eitiminin bir blm ise adaylarn
kitap okuma ve film izlemeye ynelik faaliyetlerine ayrlmtr. Bu srete aday-
lardan MEB tarafndan nerilen 31 kitap arasndan en az 5ini okumalar ve 22
filmden en az 10unu izlemeleri talep edilmitir.
alma kapsamnda aday retmenlere hangi kitap ve filmleri okuduu ve
bu eserlerin meslekleriyle ilikisi, gncellii, geliimlerine katks gibi konularda
grleri alnmtr. Analiz sonularna gre bir aday retmen ortalama olarak
4,8 adet kitap okumutur. Bu dzey okunmas beklenen kitap saysnn (5) altn-
dadr. retmenlerin yzde 30u ve daha fazlasnca okunan kitaplar Kk Prens
(yzde 89), Beyaz Zambaklar lkesinde (yzde 82), Kk Aacn Eitimi (yzde
40
43) ve Trkiyenin Maarif Davas (yzde 36) olurken nerilen 31 kitaptan 15i ise
adaylarn yzde 5i veya daha az tarafndan okunmutur. Bu rnt kitap sei-
minde sayfa says, kitap tr, dier aday retmenlerden etkilenme gibi unsurla-
rn belirleyici olduuna iaret etmektedir.
EKIL 11: EN OK OKUNAN 10 KITAP VE OKUNMA ORANLARI
41
nerilen kitaplarn niteliklerine ynelik olarak ise aday retmenlerin ok

byk bir ksm bu eserlerin eitim ve retmenlik mesleiyle ok ilikili, gncel
ve hem farkl bak alar sunmas hem de deiik edebi trleri iermesi bak-
mndan eitlilie sahip olduunu ifade etmilerdir. Yz yze grmelerde de
dile getirildii zere aday retmenlerin birou kitap okuma ve film izleme
faaliyetlerini faydal bulmaktadr. Baz aday retmenler bu durumu u ekilde
ifade etmektedir:
Filmler ve kitaplar ok kaliteliydi. () Kesinlikle bana katk saladn dn-
yorum, zellikle filmlerde. Kitaplarda o kadar etkili olmuyor ama filmlerde biraz
daha. Kitaplarda zellikle Kk Prensten ok etkilendim. Okurken bir ocuun
dnyas, bir ocuun nem verdii eyler hani senin nem verdiin eye o nasl
bakyor bunu grmtm.
Kitap listesi ve film listesi verildi. inden 5 kitap ve 10 film seiliyordu. Liste iyi
hazrlanm, gayet zengindi. Zaman asndan da iyi ayarlanmt. 2-3 gnde bir
film, haftada bir kitap.
Kitaplar ve filmler okunmas/izlenmesi gerekenler. Hepsini okuyup/izleyemedik

belki ama ben bundan sonras iin bu listeyi yanmda tutacam, ileride bir film iz-
lemek istediimde ya da bir rencime nereceim zaman bu filmlerden nermek
istiyorum.
te yandan aratrma sonular okuma faaliyetlerinin aday retmenlerin

mesleki ve kiisel geliimine olan katklarnn filmlere nazaran daha kstl oldu-
unu gstermektedir. Buna gre aday retmenlerin yzde 52si okuduklar ki-
taplarn mesleki geliimlerine yksek seviyede katk yaptn ifade ederken ka-
lan yzde 48i ise orta ya da dk seviyede katkdan bahsetmitir. Benzer bir
ekilde okunulan kitaplarn kiisel geliimlerine katksnn yksek olduunu
belirten aday retmen oran yzde 58 iken kalan adaylar bu katky orta veya
dk seviyede olarak deerlendirmilerdir. Burada dikkat eken bir konu da
beklenildii zere okunulan kitaplarn kiisel geliime katksnn mesleki gelii-
me katksndan yksek olmasdr. Bunun temelinde seilen kitaplarn eitim ve
retmenlik mesleinden daha geni bir perspektifte bak alar sunuyor ol-
mas yatmaktadr.
42
TABLO 1: KITAP OKUMA VE FILM ZLEME FAALIYETLERININ ERIININ DEERLENDIRILMESI
KITAP OKUMA FILM ZLEME
AZ ORTA OK AZ ORTA OK
1 2 97 1 1 98
Eitim ve retmenlik
Mesleiyle likisi Gncel Gncel
Kararszm Gncel Kararszm Gncel
Deil Deil
6 4 89 5 2 93
Gncellik
eitli eitli
Kararszm eitli Kararszm eitli
deil deil
eitlilik (Farkl Bak Alar
4 3 93 3 1 96
Sunmas)
13 5 82 - - -
Tr eitlilii (Deiik Edebi
Trleri ermesi)
Dk Orta Yksek Dk Orta Yksek
Mesleki Geliime Katks 6 42 52 4 30 66
Kiisel Geliime Katks 5 37 58 4 29 67
Film izleme faaliyeti aday retmen eitim srecindeki yeniliki uygulama-

lardan birisidir. Analiz sonular bir aday retmenin ortalama olarak nerilen
filmlerin 10,2 adedini izlediini gstermektedir. Bu oran Bakanln beklentisini
karlamaktadr. Hem nicel verilerde grld hem de derinlemesine grme-
lerde ifade edildii zere en ok izlenen film yzde 96lk oranla 3 Ahmaktr (3
Idiots). Adaylarn neredeyse tamam bu filmi izlediklerini ifade etmilerdir. Bu
filmi srasyla Koro (yzde 87), l Ozanlar Dernei (yzde 86), ki Dil Bir Bavul
(yzde 86) ve Yerdeki Yldzlar (yzde 85) takip etmektedir. Aday retmenlerce
en az izlenenler ise mparator Kulb (yzde 19), Spermeni Beklerken (yzde
17), Olmak ve Sahip Olmak (yzde 12) ve Kr Nokta (The Blindside) (yzde 12)
filmleridir.
43
EKIL 12: EN OK ZLENEN 10 FILM VE ZLENME ORANLARI
nerilen kitaplar listesine dair deerlendirmelere benzer bir ekilde aday -

retmenlerin neredeyse tamam izlenilen filmlerin eitim ve retmenlik mesle-
iyle yksek seviyede ilikili, gncel ve eitli olduunu ifade etmilerdir. te yan-
dan izlenilen filmlerin mesleki ve kiisel geliimlere katksnn yksek olduunu
44
ifade eden aday retmenlerin oran srasyla yzde 66 ve 67dir. Bu oranlar kitap
okuma uygulamasnn benzer oranlaryla karlatrldnda olduka yksektir.
Aslnda Tablo 1de verilen tm kriterlerde en olumlu kategorileri seenlerin oran
film izleme uygulamasnda kitap okuma uygulamasna gre daha yksektir.
zetle kitap okuma ve film izleme faaliyetleri genel olarak dier uygulamalara
kyasla en olumlu deerlendirilen uygulamalardan olmakla birlikte faaliyet sonun-
da ilgili kitap veya film ile ilgili form doldurulmas baz aday retmenler tarafn-
dan olumsuz bulunmutur. Form doldurmak, faaliyetin uygulanp uygulanmad-
n lme asndan etkili bir uygulama gibi grnse de aday retmenler bu
uygulamann bir sre sonra motivasyon kaybna neden olduunu ve yalnzca pro-
sedr gerei yaplan bir ie dntn ifade etmilerdir. Bir aday retmen bu
faaliyetin daha verimli hale gelmesi iin yle bir neride bulunmutur:
Bize (hep) seminer yapyorlar. Mesela bir kitab tartma ortam yaratabilirlerdi.
Hi deilse kendi iimizde. Byle eylerde yapabilirlerdi. Biz o kitab okuyup bera-
ber sohbet ederdik. Filmi beraber izleyip sohbet ederdik.
ORYANTASYON SEMINERLERININ DEERLENDIRILMESI

Seminerler adaylk eitim srecinin ikinci aamasn oluturmaktadr. Bu srete
adaylara MEB personeli, akademisyenler, STK temsilcileri ve dier uzmanlar tara-
fndan retmenlik meslei, eitim ve kltr ilikisi, ulusal ve uluslararas eitim
yaklamlar ve politikalarna dair hizmet ii eitimler verilmitir.
alma kapsamnda aday retmenlerin hizmet ii eitim srecinin ierii,
konumaclar ve bu srecin yrtld mekanlarn fiziksel imkanlarna dair de-
erlendirmeleri alnmtr. erie ynelik olarak adaylara katldklar seminerler
sonrasnda meslek sevgisi, eitim mevzuat, atanlan ilin koullar ve eitim poli-
tikalar konusunda seminer ncesine gre kendilerini nasl hissettikleri sorul-
mutur. Aday retmenlerin yaklak drtte , seminer sonrasnda mesleki ai-
diyetleri ve meslek sevgilerinin arttn belirtirken adaylarn drtte biri
artmadn veya bu konuda kararsz olduklarn ifade etmilerdir. Bu sonular
hizmet ii eitimlerin adaylarn mesleki aidiyet ve sevgilerini artrmakta baarl
olduuna iaret etmektedir.
Atandklar ilin koullar hakkndaki soruya adaylarn yzde 62si seminer
sonunda atanlan illerin koullar konusunda daha bilgili olduklar cevabn verir-
ken yzde 24 daha bilgili olmadn, yzde 14 ise bu konuda kararsz olduu-
nu belirtmitir. Soruya daha bilgili olarak cevap verenlerin oran dk olma-
makla birlikte soruya olumsuz cevap veren yani seminerler sonrasnda atanld
45
ilin koullarna dair bilgi dzeyinin artmadn ifade eden aday retmenlerin
ykseklii dikkat ekicidir.
Eitim mevzuat ile ulusal eitim politikalar ve uluslararas eitim uygula-
malarna ynelik sorulara adaylarn srasyla yzde 62si ve yzde 54 seminer
sonrasnda bu konularda bilgi dzeylerinin artt ynnde cevap vermilerdir.
Bu yzdelik dalmlar zellikle ulusal eitim politikalar ve uluslararas eitim
uygulamalarna dair seminerlerin, adaylarn bu alandaki bilgisini artrmakta ye-
terli olmadna iaret etmektedir (ekil 13).
EKIL 13: ORYANTASYON SEMINERLERININ DEERLENDIRILMESI
Seminerlerin istenilen faydalar salamasnda en nemli rollerden birisi ko-

numaclara aittir. Bu erevede alma kapsamnda aday retmenlerin semine-
re katlan konumaclar bilgi dzeyi, motivasyon, hazrlk ve yaklam ereve-
sinde deerlendirmeleri istenmitir. Bu deerlendirmelere gre adaylarn yzde
29u konumaclarn sunduklar konuda yksek, yzde 60 orta ve yzde 12si ise
dk bilgi dzeyine sahip olduklarn belirtmilerdir. Aday retmenlerin ko-
numaclarn motivasyonuna dair soruya verdikleri yantlarda benzer bir dal-
ma sahiptir. Buna gre konumaclarn yzde 29u yksek, yzde 54 orta ve yz-
46
de 17si dk dzeyde motive olarak deerlendirilmitir. Gelen konumacnn

sunumuna hazrlk dzeyi ise adaylarn yzde 35ince yksek, yzde 51ince orta
dzeyde ve yzde 15ince dk dzeyde bulunmutur. Konumaclarn aday -
retmenlere yaklam ise byk oranda olumludur (yzde 68) (ekil 14). Bilgi d-
zeyi, motivasyon ve hazrlk konularnda da ortaya kan bu dalm, konumac-
larn nemli bir ksmnn konularnda uzman kiiler arasndan seilmedii, baz
durumlarda konumaclarn gnllnn aranmad ve konumaclarn semi-
nerler konusunda ge bilgilendirildiine iaret etmektedir. Nitekim yaplan yz
yze grmelerde de konumaclara ynelik benzer tespitler dile getirilmitir.
Konumaclarn yan sra seminerlerin ileyiinde belirleyici olan etkenlerden biri
de seminerlerin gerekletirildii mekanlarn koullardr. Bu erevede alma
kapsamnda adaylarn seminerlere katldklar mekanlar fiziksel imkan, ses dze-
ni ve havalandrma asndan deerlendirmeleri istenmitir. Adaylarn yzde 39
ile 46 arasnda deien bir blm seminerlerin yapld mekanlar bu lt
asndan iyi olarak deerlendirirken, be adaydan mekanlar orta veya
kt derecede fiziksel imkan, ses dzeni ve havalandrmaya sahip olarak tanmla-
mtr (ekil 15).
EKIL 14: SEMINERLERE KATILAN KONUMACILARIN DEERLENDIRILMESI
47
EKIL 15: SEMINER MEKANLARININ DEERLENDIRILMESI
Bu dalm fiziksel mekanlarn bahse konu ltler bakmndan yetersizli-

ini iaret etmektedir. Havalandrmay iyi olarak ifade edenlerin oranndaki
dklk seminerlerin yaz aylarnda yapld gereiyle birlikte dnld-
nde seminer salonlarnn soutmada yetersiz kalm olabileceini gster-
mektedir.
Diyarbakrda bir aday retmen seminer srecinin geneline dair grlerini
u ekilde ifade etmitir:
Ya okulda ubattan Hazirana kadar olan dnem verimliydi, okul iinde faaliyetle-
rimiz oldu vs. Ama daha sonrasnda bu seminer dnemi biraz daha bo geti, geir-
mek iin geldiimizi dnyorum. Gelip gelip srekli ayn eyleri anlatyorlard.
lk haftalarda mesela madde bamllyla ilgili dersler oldu, bunlar verimliydi. te
bir renci madde kullanyor mu, kullanmyor mu anlamak iin. Daha sonrasnda
byle srekli tekrara dt. Bu konular burada dile de getirildi aslnda; bir iaret
dili retilse, diksiyon dersi verilse vs. diye talep ettik. Geldik buraya bir eyler -
renelim dedik. Fiziksel imkanlar asndan hi yeterli deildi, etrafta bir sr kltr
merkezi varken bu okulu tercih etmeleri skntlyd.
48
YAAYAN DILLER VE LEHELER SEMINERININ

DEERLENDIRILMESI
MEB tarafndan verilen zel neme binaen aday retmenlik srecinde yer alan
seminerlerden birisi olan Yaayan Diller ve Leheler semineri, bu blmde daha
detayl olarak deerlendirilmektedir. Adaylar bu seminere dier seminerlerden
farkl olarak atandklar illerde katlmlardr. 30 saatlik seminer tm aday ret-
menlere deil sadece Abazaca, Adigece, Arapa, Grcce, Krte, Lazca, Zazaca
ve benzeri dil ve lehelerin yaygn olarak kullanld blgelerde grev yapacak
aday retmenlere uygulanmtr. Seminer sonucunda adaylarn blgede yaygn
kullanlan dil ve leheler, alfabe, selamlama, saylar, saat ve zaman terimleri, yay-
gn kullanlan fiiller ve eitli terimleri (okul, aile, evre, beden, salk, yiyecek,
iecek vs.) temel dzeyde renmesi beklenmitir. Seminerin nihai amac ret-
menlerin grev yapacaklar yrenin sosyal yapsn anlamalar, renci ve veliler
ile daha salkl bir iletiim kurabilmelerini salamaktr.
Aratrma kapsamnda adaylara katldklar bu seminerin atandklar ilde
kullanlan dil ve leheler, kltr ve sosyal yapya dair bilgi dzeylerine katks
sorulmutur. Blge kltr ve sosyal yapya ynelik sorulara adaylarn te iki-
si seminer sonunda bilgi dzeylerinin artt ynnde cevap verirken te biri
kararsz kalm veya bilgi dzeylerinin artmadn ifade etmilerdir. Atanlan
ilde kullanlan dil ve lehelere dair soruya ise adaylarn yaklak yars seminer
sonunda Bilgi dzeyim artt yantn verirken aday retmenlerin kalan yar-
s ise Bilgi dzeyim artmad veya Kararszm eklinde cevap vermilerdir.
(ekil 16).
Mevcut analiz erevesinde seminerin ngrlen amalar yerine getirme-
de mutlak olarak baarl olup olmadn tespit etmek mmkn deildir. An-
cak greli bir karlatrma yapldnda seminerin kltr ve sosyal yapya dair
konularda temel bir bilgi birikimi salad, dil ve lehelere ynelik faaliyetlerin
ise bu konuda daha yetersiz kald grlmektedir. Bu durumun nedenleri ara-
snda dil reniminin daha zor, daha fazla vakit ve uzmanlk gerektiren bir alan
olmas bulunmaktadr. nmzdeki adaylk eitimi srelerinde bu seminere
daha fazla vakit ayrlmak suretiyle eitimcilerin bu konularda uzmanlam ki-
iler arasndan seilmesi seminerin fayda derecesini artracaktr.
49
EKIL 16: YAAYAN DILLER VE LEHELER SEMINERLERININ DEERLENDIRILMESI
50
SRECIN AKTRLERININ
DEERLENDIRMESI
Bu blmde adaylk srecinin temel aktrleri olan danman retmenler, aday-

larn grev yaptklar okullarn yneticileri ve MEBin sorumlu birimleri olan l ve
le Mdrlkleri ve bu mdrlklerde grevli koordinatrlere dair aday ret-
menlerin deerlendirmeleri analiz edilmektedir.
DANIMAN RETMENIN DEERLENDIRILMESI

Aday retmenlik srecinin nemli bir aktr kukusuz danman retmendir.
Aday retmenler adaylk eitiminin birinci aamas olan uygulama srecini da-
nman retmen gzetiminde geirmektedir. Bu srete danman retmene
verilen temel grevler; aday retmenin alma programnda belirtilen faaliyet-
lerin gereklemesini salamak, sreci izlemek, rehberlik etmek ve mesleki tecr-
belerini aday retmene aktarmaktr. Danman retmenler ilgili eitim kuru-
mu mdr tarafndan en az 10 yllk hizmet sresine sahip retmenler arasndan
ulusal veya uluslararas projelerde koordinatr, danman veya katlmc ret-
men olarak grev alm olan, sosyal ve kltrel faaliyetlere (tiyatro gsterisi, iir
dinletisi, okul gazetesi, okul dergisi, okul gezileri, spor msabakalar vb. etkinlik-
ler) katlm salayan, iletiim becerisi ve temsil yetenei gl ve mesleinde te-
mayz etmi ve aday retmen ile ayn alanda olan retmenler arasndan belir-
lenmektedir (MEB, 2016a).
alma kapsamnda aday retmenlerden danmanlarn mesleki yeterlilik
ve motivasyon, renciye ve aday retmene yaklam ve adaylk srecine bak
51
konularnda deerlendirmeleri istenmitir. Buna gre aday retmenlerin yzde

84 danmanlarn mesleki adan yeterli, yzde 76s yksek mesleki motivasyo-
na sahip olarak deerlendirmitir (ekil 17).
EKIL 17: DANIMAN RETMENLERIN DEERLENDIRILMESI
Benzer bir ekilde adaylarn yaklak yzde 85i danman retmenlerinin -

rencilere ve kendilerine kar yaklamnn olumlu olduunu ifade etmilerdir. te
yandan aday retmenlerin sadece yzde 60 danman retmenin adaylk eiti-
mi srecine bak asnn olumlu olduunu belirtmilerdir. Kalan yzde 40lk ke-
sim ise danman retmenlerinin srece bak asnn olumsuz (yzde 9) olduu-
nu veya bu konuda kararsz (yzde 31) olduklarn ifade etmitir (ekil 18).
Ayrca alma kapsamnda aday retmenlere danmanlarnn adaylk s-
recinde nasl bir rol stlendii sorulmutur. stlenilen role ynelik olarak aday
retmenlerin yzde 78i danmanlarnn eitim srecinde etkin bir rol stlendi-
ini ifade ederken kalan yzde 22lik kesim danmanlarnn sreteki roln et-
kin deil (yzde 4) olarak tanmlam veya bu konuda kararsz (yzde 18) olduu-
nu belirtmitir.
52
S recin A ktrlerinin D e erlendirmesi
EKIL 18: DANIMAN RETMENLERIN ADAYLARA VE

ADAYLIK SRECINE YAKLAIMININ DEERLENDIRILMESI
Nicel verilere ek olarak yaplan derinlemesine grmelerde de aday ret-

menlerden danman retmenlerine ynelik deerlendirme yapmalar istenmi-
tir. Grlen aday retmenlerin pek ou olumlu gr bildirmekle birlikte
baz skntlar da dile getirmitir. ne kan skntlardan bir tanesi danman
retmenlerle aday retmenler arasndaki ya ve anlay farklldr. Grme
yaplan ve adaylk eitim srecini stanbulda kkl okullardan bir tanesinde ge-
irmi olan aday retmenlerden biri u hususu dile getirmitir:
Reddettiimiz ama hala devam ettiimiz eitim sisteminin hepsi ok gzel ret-
menleri. (Gerekten iyi olan) bir kiidir, iki kiidir. nk retmenlerin yalar
baya ileride. Bambaka bir gelenekle eitim almlar. renci ile diyalog kurma-
lar ok zor. Eitim aldm okulda biz bunu ok fazla grdk. Akll ocuklar. Bu
ocuklar hocalar idare ediyorlar.
Ankarada yaplan grmelerde ise aday retmenlerin birka bu durumu

aadaki ekilde ifade etmitir:
imdi bir gei sreci var, onlar iin de zor. Bilmiyorlar, akll tahta kullanmay bil-
miyorlar. aa ayak uyduramyorlar.
Siz yenisiniz, yeni bir ey uygulamak istiyorsunuz, sistem eski veya sistemdeki per-
sonel yeni deil.
Eskiyle yeni anlayta tartmalar var. Eski retmenlerin hepsinde bu sorun var.
Yeni sisteme ayak uyduramyorlar.
Bunlara ek olarak aday retmenlere hem anket hem de gerekletirilen de-

rinlemesine grmelerde danman retmenlerinin rnek bir retmen olup
olmad konusundaki fikirleri sorulmutur. Ankete cevap veren adaylarn yzde
53
86s danmanlarnn rnek bir retmen olduunu ifade ederken yzde 6s r-

nek bir retmen olmadn ve kalan yzde 8si bu konuda kararsz olduunu
belirtmitir (ekil 19).
EKIL 19: DANIMAN RETMENIN ROL VE RNEKLIININ DEERLENDIRILMESI
Yz yze grmeler ise danman retmenler konusunda daha olumsuz bir

tabloyu iaret etmektedir. Grlen adaylarn nemli bir ksm danmanlarnn
insani niteliklerini vm ancak akademik olarak yetersiz veya an gerisinde ola-
rak deerlendirmitir. Danman retmeninin kendisi iin iyi bir rehber olmad-
n dnen bir aday retmen bu durumu aadaki ekilde dile getirmitir:
Bence rnek bir danman deildi ama tecrbesi fazlayd. aa ayak uyduramyor-
du. Anlatm konusunda, renci merkezli eitim renciye konuyu vererek ren-
ciye ders anlattrma deildir.
OKUL YNETIMININ DEERLENDIRILMESI

Adaylk eitimi srecinde adayn yetitirme srecinde grev ald okulun yne-
timine de baz grevler dmektedir. Bu grevler adaylarn alma programnn
hazrlanmas, ders izleme ve uygulama faaliyetlerinin takibinin yaplmas, okul
ynetiminin ileyiiyle ilgili izleme ve uygulama faaliyetlerinin yrtlmesi ve
adayn ihtiya duyduu konularda kendisine rehberlik edilmesidir.
alma kapsamnda aday retmenlerin grev yaptklar okul ynetimini
stlenilen rol, aday retmen ve adaylk srecine dair yaklam erevesinde de-
erlendirmeleri istenilmitir. Okul ynetiminin stlendii rol aday retmenle-
rin yzde 63 etkin olarak tanmlarken kalanlarn yaklak yzde 5i etkin deil
54
S recin A ktrlerinin D e erlendirmesi
veya kararsz (yzde 32) olarak tanmlamtr. te yandan okul ynetiminin aday
retmene yaklam adaylarn yzde 79u tarafndan olumlu olarak deerlendiri-
lirken yzde 4 yaklamn olumsuz olduunu ve yzde 17si de bu konuda karar-
sz olduklarn ifade etmilerdir. Okul ynetiminin adaylk srecine bak asn
ise adaylarn yzde 66s olumlu, yzde 6s olumlu deil olarak deerlendirmi,
yzde 28i ise kararsz kaldklarn ifade etmilerdir (ekil 20). almann sonu-
lar okul ynetiminin adaylk eitimine bak asnn istenildii kadar olumlu
olmadn ortaya koymaktadr. Bunun arkasnda ilk defa uygulanan bu srecin
okul ynetimine getirdii ilave klfetlerin olduu dnlmektedir.
KOORDINATRLER VE L/LE MILLI EITIM

MDRLKLERININ DEERLENDIRILMESI
Srete l veya le Milli Eitim Mdrlnde grev yapmakta olan bir mdr
yardmcs veya ube mdr koordinatr olarak belirlenmektedir. Koordinatr-
ler aday retmenin yetitirilecei eitim kurumunu belirlemek, milli eitim m-
drlklerinin ynetim ve ileyii ile aday retmenin izleme almas yapmasn
salamak, aday retmenin alma programn onaylamak ve okul d ziyaretle-
rin koordinasyonunu salamakla grevli klnmtr. Bu blmde aday retmele-
rin zel olarak koordinatrler, genel olarak ise adaylk srecini geirdikleri il/ile
milli eitim mdrlne dair deerlendirmeleri incelenmektedir.
EKIL 20: OKUL YNETIMLERININ DEERLENDIRILMESI
55
alma kapsamnda aday retmenlere koordinatr ve ilgili milli eitim

mdrlnn bu srete etkin bir rol stlenip stlenmedii sorulmutur. Yakla-
k olarak her aday retmenden ikisi (yzde 58 ve yzde 63) bu birimlerin
etkin bir rol stlendiini ifade ederken kalanlarn nemli bir ksm bu konuda
kararsz olduunu (yzde 34 ve yzde 32) ve kk bir ksm da etkin bir rol st-
lenilmediini (yzde 9 ve yzde 5) belirtmilerdir. Bu konuda kararsz kalanlarn
olduka yksek olmas adaylarn hem koordinatr hem de il/ile milli eitim m-
drlklerinin sreteki rolleri konusunda yeterince bilgili olmadklarn iaret
etmektedir (ekil 21).
EKIL 21: KOORDINATR VE L/LE MEMLERIN DEERLENDIRILMESI
56
SRECIN GENEL
DEERLENDIRILMESI
N BILGILENDIRME
ubat 2016 atamasnn ardndan atamas yaplan retmenler iin ilk kez uygula-
nan aday retmenlik eitimi hakknda retmenlere n bilgilendirme yapmak
eitimin etkinlii asndan nemlidir. Aratrmaya katlan retmenlerin yakla-
k drtte aday retmenlik sreci hakknda n bilgilendirme yapldn ifa-
de etmitir. Bununla birlikte geri kalan drtte birlik kesim aday retmenlik sre-
ci ile ilgili herhangi bir n bilgilendirme yaplmadn ya da bu konuda bilgi
sahibi olmadn belirtmitir (ekil 22).
EKIL 22: SRE HAKKINDA N BILGILENDIRME ALMI OLMA DURUMU
57
Ankarada grme yaplan retmenler bilgilendirme sreci ile ilgili farkl g-

rler belirtmitir. rnein Ankarada Din Kltr ve Ahlak Bilgisi retmeni olan
bir grmeci srete sistematik bir ekilde bilgilendirildiklerini ifade etmitir:
lk bata bir bilgilendirme toplants yapld, daha ncesinde srele ilgili bir bil-
gimiz yoktu. Bu toplant l MEM tarafndan dzenlendi. Bu iyiydi ayrca Keiren
le de bu anlamda iyi alt dier ilelere gre sanrm daha organizeydi. le de
bu sre balamadan faaliyetlerini planlad ve o da bir bilgilendirme yapt. lk uy-
gulama olduu iin ama onlarn da bilmedii ok ey vard. Genel bir bilgilendirme
yaptlar ama onlarn da cevaplayamad eyler vard.
Bununla birlikte yine Ankarada HL meslek dersleri retmeni bir dier g-

rmeci n bilgilendirme srecinin bir hayli zayf olduuna dikkat ekmitir:
ok fazla bilgi yoktu akas. Hep genelde kulaktan dolma eylerle rendik, Face-
bookta gruplarda birileri reniyordu, oralardan rendik biz de. ok fazla detayl
olarak bilgilendirme almadk ama adaylmz geireceimiz okullara geldiimiz-
de, bizim danman hocalarmz zaten seminer filan almt bizimle ilgili ileyi
hakknda. Onlardan biz de bilgi aldk.
ADAYLIK EITIMININ YAPILDII YER, SRE VE KAPSAMI

Aday retmenlik eitiminin en kritik unsurlarndan biri aday retmenlerin
eitimlerini atandklar yerleim yerinden ziyade yaadklar yerde almalaryd.
Bakanlk bu uygulamay zellikle gen retmenlerin daha rahat bir aday -
retmenlik sreci geirmesi hedefi ile yapldn belirtmitir. Aratrmaya kat-
lan retmenler ise bu konuda fikir ayrlna dmtr. Yaklak olarak yars
uygulamann faydal olduunu dnrken dier yars srecin atanlan blge-
de yrtlmesi gerektiini belirtmitir (ekil 23). Zaten Bakanlk da szleme-
li retmenlik srecine geilmesi ile birlikte aday retmenlik eitiminin hiz-
met banda atanan yerleim yerinde yaplmas noktasnda nihai kararn
vermitir.
Aday retmenlik eitimi yaklak alt aylk bir sreci kapsamaktadr. Mart
aynda balayan eitimler Austos ay ortalarnda sona ermitir. Aratrmaya kat-
lan aday retmenlerin yarsndan fazlas aday retmenlik srecinin olmas gere-
kenden daha uzun olduunu ifade etmilerdir (ekil 24).
Bu durumun ortaya kmasnda zellikle yaz dneminin, rencilerin okul-
larda olduu bahar dnemine nazaran daha verimsiz gemesi ile ilgili olduu ifa-
de edilebilir. O nedenle grme yaplan retmenler de yaz dneminin yeterince
etkili olmadn belirtmilerdir. Ankarada grme yaplan aday Biyoloji ret-
meni sreye ilikin eletirilerini yle dile getirmitir:
58
S recin G enel D e erlendirilmesi
EKIL 23: EITIMIN YAPILMASI GEREKEN YERIN DEERLENDIRILMESI
EKIL 24: EITIMIN SRESININ DEERLENDIRILMESI
Biz alt ay bouna maa aldk. Snf ynetimi dnda ok bir fayda almadm. Sre
ok fazla olduu iin faydas azald. Gittiimiz okulda da yaplabilirdi. Haftann
birka gn danman retmenle derse girilebilirdi.
Aday retmenlik eitiminin ieriinde okul ii eitim srelerinden okul

d kurum ziyaretlerine farkl birok modl vardr. Aratrmaya katlan aday -
retmenlere okul ii ve okul d faaliyetlerden oluan bu srete eitimin ieriini
nasl bulduklar sorulmutur. retmenlerin yaklak yars eitimin ieriini ge-
rektii dzeyde kapsaml bulmutur. Bununla birlikte yzde 30u olmas gereken-
den geni kapsaml, yzde 16s ise olmas gerekenden dar kapsaml bulmulardr
(ekil 25).
59
EKIL 25: EITIMIN ERIININ DEERLENDIRILMESI
Ortaya kan tabloda retmenlerin yars mevcut kapsamdan memnunken

dier yars uzunluk ya da ksalk gerekesi ile memnun deildir. Dolaysyla bu
konunun zerinde durulmas gerekmektedir. Kapsam uzun bulanlarn genellikle
odaklandklar husus yaz tatili dneminde verimli geirilmediini dndkleri
sretir. Ksa bulduklarn ifade eden retmenler ise zellikle snf ii eitimin
daha uzun ve detayl olabileceini dnmektedir.
ADAYLIK EITIMI SRESINCE DOLDURULAN FORMLAR

Aday retmenlik eitimi srecinde aday retmenler ve danmanlarndan yap-
lan faaliyetlerle ilgili formlar doldurulmas talep edilmektedir. Bu formlar adayla-
rn deerlendirme dosyalarnda toplanmaktadr. Gnde yaklak 2-3 form doldu-
rulduu dnldnde dosyalarda yzlerce form birikmektedir. Aratrmada
aday retmenler tarafndan srele ilgili en ok ikayet form doldurma uygula-
masyla ilgili olarak gelmitir. almada retmenlerin yaklak yars form dol-
durmann faydasz olduunu, yaklak yzde 40 bu konuda kararsz kaldn ve
neredeyse yzde 13 de fayda salandn sylemitir (ekil 26).
Yz yze mlakat yapan retmenlerin de sklkla dile getirdii husus form-
lar olmutur. Diyarbakrda grme yaplan retmenler formlarla ilgili yaadk-
lar sorunlar yle dile getirmitir:
Toplam 250 form doldurduk hocam. Danman retmenle birlikte 253 oldu galiba.
ok g. Her ders saatinde bir tane yazmanz gerekiyor. Aslnda programa bakyor-
sunuz ayn. Girdiimiz snf seviyesi ayn. imdi saat pei peine ayn dersi ayn
konuyu ileyerek ayn seviyedeki rencilere giriyorsunuz. Ders planlarn birle-
tirerek yapmak biraz tasarruf ettirir. Ama gzlem formlarn yazarken ilem ayn,
60
EKIL 26: FORM DOLDURMA FAALIYETININ DEERLENDIRILMESI
,
,
ara-gere ayn her birine tekrar tekrar ayn eyi yazyorsunuz. Sadece snfn ismi
deiiyor. Hepsini tekrar yazyoruz.
Formlarn hazrlanmasnda zamanla tekrara dld ve ciddi bir kat is-

raf olduunu stanbulda grme yaplan bir resim retmeni de yle dile getir-
mitir:
Form doldurma bir sre sonra kopyala-yaptr ve tekrara dyor, kat israf res-
men. Mesela bizim ngilizce dersleri blok derstir. Bilmiyorduk mesela ayr ayr iki
derse de dolduruyorduk, sonradan danmanmz dedi blok derste tek form doldu-
rabilirmiiz.
Ankarada grme yaplan bir aday retmen de formlarn doldurulmasnda

gereki deerlendirmelerin yaplmadna dikkat ekmitir:
Form doldururken hem bir ey yazabilmek hem de aday retmene ho grnmek
adna danmann kullanmad teknikler yazld. Formlar benim danmanma ve
danmanmn bana vgleriyle doldu.
Aday retmenlerin ikayetleri deerlendirildiinde ncelikle formlarn sa-

ylarnn ok fazla olduu grlmektedir. kinci husus ise formlarn doldurulma
srecinde danman retmen ile aday retmen arasndaki etkileimin olduka
belirleyici olduudur. stanbulda grme yaplan bir Kimya retmeni bu sreci
daha olumlu geiren bir aday retmen olarak unlar ifade etmitir:
Evet, formlarn doldurulmasnn ardndan danmanm benimle tecrbelerini pay-
lat, uray yle yaptn ama byle olsa daha iyi olur dedi. Bu benim iin faydal
oldu. Ne olursa olsun danman hocamn tecrbesi var, bu yzden onun syledii
her ey benim iin ok kymetli.
61
ADAYLIK EITIM SRECINE BAKI

Aratrmaya katlan retmenlere adaylk hakknda genel deerlendirmeleri so-
rulmutur. retmenlerin yzde 40 sreci faydal bulmu, yzde 10u faydal
olmadn ve yzde 50si de sreci deerlendirme noktasnda kararsz kaldn
ifade etmitir (ekil 27). Sonu olarak srele ilgili aday retmenler nezdinde
olumlu bir tablonun var olduu sylenemez. zellikle retmenlerin yarsnn
da kararsz olduunu ifade etmesi, srete hedeflenenlerin retmenlere doru
anlatlamad ya da bu konuda MEB ve retmenler arasnda bir iletiimsizliin
sz konusu olduuna iaret etmektedir.
EKIL 27: SRECIN BTNNN DEERLENDIRILMESI
EKIL 28: TEKRAR ADAY RETMEN OLMA STEI
62
Aratrmaya katlan retmenlere sorulan dier bir soru da ilk atandklar

gne dnmeleri durumunda aday retmenlik eitimi srecinden tekrar gemek
isteyip istemeyecekleridir. retmenlerin sadece yzde 24 bu eitimi yeniden
almak istediklerini belirtmi, yzde 39u istemediini ve yzde 37si de kararsz
olduunu ifade etmitir. Ortaya kan tabloda genel olarak aday retmenlik s-
recine kar bir memnuniyetsizliin olduu aktr. Bu memnuniyetsizliin yaan-
masndaki temel nedenin ise yaz tatili srecindeki eitimlerin etkin olmamas,
atandklar yerde eitim almamalar ve youn dokmantasyon sreleri ile ilgili
olduu grlmektedir. Bu hususlar ekil 28de tartlmaktadr.
Danman retmenlik, aday retmenlik srecinde deneyimli retmenlerin
aday retmenlere rehberlik ettii ve yaklak 4 ay boyunca karlkl etkileimde
olduklar uygulamadr. Sre boyunca aday retmenler mesleki geliim sreleri
konusunda en fazla geri bildirimleri ve ynlendirmeleri danman retmenler
araclyla almaktadr. Danman retmenler en az 10 yl deneyim sahibi ret-
menlerden gnlllk esasna gre seilmektedir. Aratrmaya katlan aday ret-
menlere mesleki deneyimlerini zamanla artrmalar durumunda gnll olarak
gen retmenlere danmanlk yapmak isteyip istemedikleri sorulmutur. ret-
menlerin yaklak yzde 62si danman retmen olmak istediini, yzde 18i is-
temediini ve yaklak yzde 20si ise kararsz olduunu belirtmitir (ekil 29).
EKIL 29: DANIMAN RETMEN OLMA STEI
Ortaya kan tabloda aday retmenlerin dncelerinde temel belirleyici-

nin aday retmenler ile danman retmenler arasndaki iliki olduu grl-
mektedir. Danman retmen olmak isteyen grubun, istemeyen ya da kararsz
63
olduunu belirten gruba gre adaylk eitim srecinde danman retmeni ile
daha etkin ve salkl iletiim kurduu karsamas yaplmtr. rnein Diyarba-
krda grme yaplan Grsel Sanatlar retmeni danman retmeni ile olan
ilikisini olumsuzlayarak anlatmtr:
Biraz sorumsuz bir danmanm vard. Mesela Gnlk plan yaplacak retmenim
diyordum. Yok ya kim bakacak onlara diyordu. Formlar yle doldurmanz gere-
kiyor. Ya zaten baklmayacak onlara, aratr diyor Bover. Yani ne sylyorsam
Zaten baklmayacak, doldur ge. En son okul kapanrken formlar benim stme
verdi. Hadi kendine iyi bak dedi.u an formlar ben doldurmakzorundaym.
SRECIN IKTILARI
Aday retmenlik eitimi retmenlerin hizmete balamadan nce hazr olma
durumlarn artrmay hedefleyen bir uygulamadr. Bu anlamda retmenin okul
atmosferi ve snf ii srelere uyumunu da destekleyici bir role sahiptir. Aratr-
maya katlan retmenlere aldklar aday retmenlik eitimi neticesinde kendi-
lerini okul ortamna hazr hissedip hissetmedikleri sorulmutur. retmenlerin
yzde 80den fazlas eitim sonucunda kendilerini okul ortamna hazr hissettik-
lerini belirtmitir. Yaklak yzde 10u kendisini daha hazrlkl hissetmediini
ifade etmi ve yzde 8i ise kararsz olduunu sylemitir (ekil 30). Sonu olarak
retmenlerin byk bir ksmnn mesleki olarak kendilerini okul ortamna hazr
hissettii ifade edilebilir. Ancak daha hazrlkl hissetmediini ifade eden yaklak
1.700 retmenin neden bu ekilde hissettii konusunda detayl almalara ihti-
ya vardr. Yz yze grme gerekletirilen retmenlerden de aday retmen-
lik srecinin okul ortamna hazr olma konusunda olumsuz bir etkisi olduunu
belirten biri olmamtr.
EKIL 30: OKUL ORTAMINA HAZIR HISSETME DURUMU
64
Benzer ekilde retmenlik uygulamalar konusunda da aratrmaya katlan

retmenlerin yzde 81i aldklar eitimler neticesinde kendilerini daha hazrlk-
l hissettiklerini belirtmitir. retmenlerin yaklak yzde 9u daha hazrlkl his-
setmediini belirtirken yine yzde 9u kararsz olduklarn ifade etmitir (ekil
31). Yz yze grme yaplan retmenlerin tamamna yakn retmenlik uy-
gulamalar konusunda aday retmenlik eitiminin faydal olduunu ifade etmi
ancak daha etkili olmas iin birtakm neriler getirmilerdir. Burada en nemli
husus aday retmenlik eitiminin alan bazl planlanmam olmasdr.
EKIL 31: RETMENLIK UYGULAMALARINA HAZIRLIKLI HISSETME DURUMU
Yz yze grme yaplan retmenler en azndan temel alanlarda (Matema-

tik, Fen, Trke, Yabanc Dil vb.) aday retmenlik eitimlerinin alana gre adap-
te edilmesi, daha nce retmenlik tecrbesi olanlara da zel bir uygulama yapl-
mas gerektii vurgulanmtr. Ankarada grme yaplan bir aday retmen bu
durumu yle ifade etmitir:
Brana ve kiiye zel program olmal. Yeterince staj yapan adaylarda (snf ret-
menleri) uygulama ksm daha az ya da hi olmayabilir. zel okul tecrbesi olan
adaylarda da benzer bir yaklam olmal.
Diyarbakrda grme yaplan bir aday rehberlik ve psikolojik danmanlk

retmeni bir aday bu alanla ilgili daha zel bir uygulamaya gidilmesi gerektiini
vurgulamtr:
Mesela bran ve snf retmenlerinin saat uygulamal dersleri var. saat hazr-
lk dersleri var. Bizde yle bir ey yok hocam. Ders programmz bile yok. Derslere
girmemiz gerekmiyor. Biz hocalardan rica ederek giriyorduk derslere. Bizzat ken-
di bamza hani danman retmenimizle birlikte adeta sistemden kopuk bir ey
yaptk. Rehberlik servisinde grme-izleme diye uygulama yaptk mesela.
65
Aday retmenlik srecinde retmenler MEBle ilgili btn kurumlarla il-

gili bilgilendirilmi ve bu kurumlara ziyaretleri gerekletirilmitir. Eitim sonu-
cunda da retmenlerden bu kurumlarla ilgili yeterli dzeyde bilgiye sahip olma-
lar beklenmektedir. Aratrmaya katlan aday retmenlere MEBe bal okul ve
kurumlar konusunda eitim sonras durumlar sorulmutur. retmenlerin yz-
de 76s bu kurumlar hakknda artk daha bilgili olduklarn sylemitir (ekil 32).
Ankarada grme yaplan retmenlerden biri bu srecin salad katky y-
le aklamtr:
EKIL 32: MEB BNYESINDEKI OKUL-KURUM TRLERI HAKKINDA BILGILI OLMA DURUMU
Sanrm hangi kurumlara gidileceini ile belirledi; Keiren le MEM. Kei-

rendeki btn aday retmenleri mesela 8 gruba blmlerdi. Ak konuaym, net
konuaym; ok da gzel de dzenlemilerdi. Mesela Pursaklarda vs. de arkadala-
rm vard, onlarn nereye gidecekleri belli olmuyordu. Ama bizim senenin ban-
dan itibaren nereye gideceimiz, hangi grupla hangi saatte, hangi okul mdryle
gideceimiz belirlenmiti. Evet, bilgimin arttn dnyorum mesela ile MEM,
Kaymakamlk ziyaretlerinde oralarda blm blm gezdirildi. Mesela bir ret-
men olarak ile MEMde Mal Mdrlyle iiniz olduunda ne gibi ileri oraya
getirirsiniz gibisinden baya bir bilgi sahibi olduk.
Diyarbakrda grme yaplan gen retmenlerden biri farkl okul tipleri

grmenin kendisi asndan faydalarn u ekilde ifade etmitir:
Evet hocam. Ben unu ok rahat syleyebilirim.Bence bu uygulama ile farkl okul-
larn olmas ok daha iyiydi. Yani adaylarn farkl okullar grm olmas daha da
byk bir avantajd. Bir aday dnn hi renci grmemi, snfa girecek bu snf-
ta adayln yapacak ve 6 ay sonra bu snfta devam edecek. Tecrbesizlik olacak.
te ilk dersimde u heyecan yaadm. Sesim atlyordu. Yazmaya alrken yaz-
66
mn ne kadar kt olduunu fark ettim gibi. Hatta brakn tahtadaki yazdklarn

renci deil ben bile okuyamadm oldu. Btn bunlar deerlendirdiimizde
adaylarn danman eliinde snflara girmesi bence ok iyi bir uygulama oldu.
MEBin kurumsal ileyi yaps dier birok bakanlkla kyaslandnda daha

karmak bulunabilir. nsan kayna ve bal kurum ve kurulu saysnn fazla
olmas bu karmakl daha da artrmaktadr. Dolaysyla aday retmenlik s-
recinde MEBin ileyii ile ilgili eitim verilmesi olduka nemli olmutur. Bu
nedenle de retmenlerin ounluu (yzde 73) halihazrda eitimler sonrasn-
da Bakanln ileyii ile ilgili kendini daha hazrlkl hissettiini belirtmitir.
Yzde 8,5i daha bilgisiz, yzde 17,6s ise daha kararsz olduunu ifade etmitir
(ekil 33).
EKIL 33: MEBIN LEYII HAKKINDA BILGILI OLMA DURUMU
Ankarada grme yaplan Din Kltr ve Ahlak Bilgisi retmeni zellikle

mevzuat konusunda sknt yaadklarn belirtmitir:
O mevzuat, 657 vs. ksmnda hi bilgili hissetmiyorum nk en kt geen ei-
timlerden biriydi bu. Geri biraz da insann ihtiya hissettii zaman renebilecei
eyler bunlar. Yani ok bunalm, artk yaz scanda bir salona tklm insanlar
haliyle bunlar ok dinlemediler, dinlemedik yani.
Sonu olarak daha bilgisiz ve kararsz olduklarn belirtenlerle ilgili birtakm

telafi almalar yaplmas gerekmektedir. Bu tip almalar okul yneticisi yeti-
tirme srelerine de katk salayacaktr. Bu anlamda rnein kanun ve ynetme-
liklerle ilgili retmenlere bilgilendirici pratik kartlar hazrlanabilir.
Aday retmenlik eitim srecinin temel amalarndan biri gen retmen-
leri mesleki geliim ve kariyer imkanlar konusunda bilgilendirme ve glendir-
67
medir. Aratrmaya katlan aday retmenlerin yzde 73,6s bu konuda kendile-

rini daha bilgili grrken ilgin bir ekilde yzde 8,5i daha bilgisiz ve yaklak
yzde 18i ise kararsz olduunu belirtmitir (ekil 34). Ortaya kan tabloda -
retmenlerin byk ounluunun mesleki geliimleri noktasnda aday retmen-
lik eitiminden daha bilgili ayrld sylenebilir.
EKIL 34: MESLEKI GELIIM VE KARIYER MKANLARI KONUSUNDA BILGILI OLMA
Diyarbakrda grme yaplan Sosyal Bilgiler retmeni aday mesleki gelii-

mi noktasnda srecin kendisi iin ok olumlu olduunu sylemi ve yle
devam etmitir:
Snf ynetimi alannda inanlmaz derecede katks oldu hocam. Eitim olmadan
snf elbette ynetebilirdim ama bu muhtemelen 3-4 aym alrd. imdi snfma
daha fazla z gvenle gireceim.
68
SONU VE NERILER
Trkiye tarihinde ilk kez meslee yeni balayan gen retmenlere ynelik Aday
retmen Yetitirme Eitimi adnda kapsaml bir ie balama eitimi 2016 yln-
da hayata geirilmitir. nceki yllarda tanmlanan adaylk srecinde meslee
balayan retmenler ilk yllarn formalite gerei aday retmen olarak geir-
mekte ve bu srete herhangi bir eitim program veya danmanlk hizmetinden
yararlanmamaktayd. 2016 ylnda balatlan aday retmen yetitirme eitimle-
riyle birlikte aday retmenlik sreci daha anlaml bir hale gelmi ve meslee yeni
balayan aday retmenlerin meslein ilk yllarnda yaayacaklar zorluklar a-
malar iin destek sunulmutur. Uygulama, Trkiyede retmen yetitirme siste-
minin sorunlar gz nnde bulundurulduunda son yllarn en nemli admla-
rndan biri olarak deerlendirilebilir. Dnyada da yeni meslee balayan
retmenlere ynelik bu tr programlar, bilhassa eitim baars yksek lkelerde
(Singapur, Finlandiya, Gney Kore, srail vs.) de etkin bir ekilde uygulanmakta-
dr ve bu programlar iin hatr saylr bir bte ayrlmaktadr. Dnya rneklerin-
deki dikkat ekici husus ie balama eitimleriyle ilgili olarak srecin ba ve so-
nunda izleme ve deerlendirme almalarnn yaplmasdr.
Bu alma da MEB tarafndan ilk kez uygulamaya konulan Aday retmen
Yetitirme Sreci adndaki ie balama eitiminin izleme ve deerlendirmesini
ortaya koymaktadr. almada bu eitim srecinden geen Trkiyenin btn il-
lerinden 17 bin 619 aday retmene yaplan anket ve Ankara, stanbul ve Diyar-
bakrda yz yze derinlemesine grme yaplan 39 aday retmen, 3 koordina-
69
tr ve 1 okul yneticisiyle izleme ve deerlendirme almas tamamlanmtr.

Anket ve yz yze grme bulgularna gre retmenlerin yardan fazlas bu
eitimi meslee hazrlk ve mesleki geliim balamnda olumlu deerlendirmitir.
Ancak retmenlerin hemen hepsi bu eitim srecinin daha etkili yaplabilecei-
ni ifade etmi ve en ok ikayeti olduklar husus ise eitim srecinde doldurmak
zorunda olduklar ve says 200 geen formlar olmutur. retmenler ayrca
kendilerine danmanlk yapan retmenlerin seimi ve deerlendirilmesi nokta-
snda da gerek MEB gerekse l MEMlerden daha titiz olmalarn talep etmilerdir.
alma neticesinde aratrmaclarn gzlemleri, retmen anketleri, Bakan-
lk yetkilileri, l MEM temsilcileri ve retmenlerle yaplan derinlemesine gr-
meler nda Trkiyede aday retmen yetitirme srecinin aadaki neriler
dikkate alnarak yeniden dzenlenmesi bu eitimin etkinlii asndan byk
nem arz etmektedir:
EITIM SRECI
Meslee yeni balayan retmenlerin hazr bulunma hallerini tespit etme-
ye ynelik alanlar ve snf ii ynetim becerilerini ieren bir n deerlen-
dirme snavnn yaplmas
Yaplan snavla her retmenin alan bilgisi ve snf ii ynetim becerilerin-
deki mevcut durum dikkate alnarak kiiye zel bir aday retmen yetitir-
me modelinin uygulanmas
1 yl olarak tanmlanan ie balama eitimlerinin programn etkinlii dik-
kate alnarak ilk 4 yl iin tasarlanmas
Eitim programnn her yl iin gncellenmesi
Eitim programlarnn her il zelinde hazrlanmas ve Bakanlk tarafndan
bu programlarn akredite edilmesi
Eitimin uzunluunun yerel corafi ve iklim artlar dikkate alnarak be-
lirlenmesi
Eitim srecinde aday retmenlerden izlenmesi beklenen filmler ve
okunmas talep edilen kitaplarla ilgili her yl gncelleme yaplmas
Filmlerin ve okunan kitaplarn snf ii uygulamalara daha etkin yanstl-
mas iin sinemac ve edebiyatlarla aday retmenlerin bir araya getirile-
cei platformlarn oluturulmas
Aday retmenlerin deerlendirilmesinde STKlar, niversiteler ve dier
kamu kurum ve kurulularndan d deerlendirmecilerin yer almas
Eitim srecinde doldurulan formlarn saysnn azaltlmas ve bu formla-
rn MEBin online sistemleri araclyla doldurulmas
70
S onu ve neriler
Aday retmenlik eitiminin izleme deerlendirme almalar kapsamn-

da etki analizini yapacak aratrmalarn desteklenmesi. rnein 2020 y-
lnda ie balama eitiminin eitime kalitede etkilerini lecek bir alma-
nn tasarlanmas
zellikle dezavantajl blgelerde meslee yeni balayan aday retmenler
iin yaplacak eitimin dier blgelerden farkllatrlarak hazrlanmas.
rnein bulunduklar yerleim birimi ve meslee baladklar okulun di-
renlilik dzeyiyle ilgili bir eitimden geirilmeleri
Bulunduklar yerleim biriminde danman retmenlik yapabilecek d-
zeyde mesleki deneyime sahip olmayan aday retmenler iin evre iller-
den deneyimli retmenlerin aday retmenlerle bulumalar ve eitim
srecine dahil edilmeleri
Eitim srecinde OECD, Dnya Bankas, UNICEF ve OIC gibi uluslarara-
s rgtlerin yapm olduu faaliyetler, aratrmalar ve projelerle ilgili daha
etkili eitimlerin verilmesi
Benzer ekilde Trkiyede ve dnyada eitim alannda uzmanlam sivil
inisiyatiflerle ilgili eitimlerin yaplmas
Eitim sreci boyunca mesleki duruu gl, takm almas ve ynetici-
lik becerileri ile ne kan retmenlerin belirlenerek mesleklerinin ilerle-
yen yllarnda bu retmenlere zel eitim programlarnn gelitirilmesi
ve okul yneticilerinin belirlenmesinde bu sreten gemi retmenlere
pozitif ayrmclk uygulanmas
DANIMAN RETMENLER
Danman retmenlerde aranan 10 yllk hizmet sresi artnn daha aa-
ekilerek dnya rneklerine benzer ekilde minimum 5 yla indirilmesi
Danman retmenlerin aday retmenlerle bulumadan nce etkili bir
eitmen eitiminden geirilmesi
Danman retmenlere ynelik olarak uzun vadede tevik edici (kdem,
cretlendirme vs.) mekanizmalarn gelitirilmesi
Danman retmenin eitim srecinde etkinliini lmek iin aday -
retmen tarafndan doldurulan deerlendirme formlarnn daha ilevsel
hale getirilmesi ve sadece eitimin sonunda deil eitim sreci ierisin-
de belirli aralklarla danman retmenlerle ilgili deerlendirmelerin
alnmas
71
L MILLI EITIM MDRLKLERI

Aday retmenlerin yerleim birimine uyumu iin gerekletirilen ku-
rum ziyaretlerinin eitlendirilmesi. rnein sivil toplum kurulularna
ziyaretler yaplmas
Aday retmen yetitirme eitiminin yerelin ihtiyalarna uygun ekilde
tasarlanmas iin l MEM AR-GE birimlerinin harekete geirilmesi
Aday retmen yetitirme srecinden sorumlu ile koordinatrlerinin
aylk bir araya gelerek tecrbe paylamalar
l MEMlerin eitim srecinde yaamalar muhtemel kaynak skntlar
iin d kaynaklarla temasa girmesi (Ticaret ve Sanayi Odalar, STKlar vb.)
Aday retmenlere seminer vermek iin illere davet edilen uzmanlara
programdan en az 10 gn nce eitim sreciyle ilgili n bilgilendirmenin
yaplmas ve talep edilen eitimin tanmnn doru yaplmas
MILLI EITIM BAKANLII

Aday retmenlik modelinin tasarm ve gncellenmesi iin kamu ve sivil
toplum kurumlarndan uzmanlarn bir araya gelecei platformlar olutu-
rulmas
Aday retmenlik eitim srecinin tasarmnda MEMlere daha fazla
zerklik tannmas ve inisiyatif kullanmayan mdrlkler iin yaptrm-
lar uygulanmas
MEB genel btesinde ie balama eitimleriyle ilgili bir btenin belir-
lenmesi
72
K aynaka
KAYNAKA
retmene Yeni Tevik Modeli, Aljazeera Turk, 11 Kasm 2016.
Szlemeli retmen Sistemi Yeniden Geliyor, Anadolu Ajans, 20 Haziran 2016.
Andreeva, E. ve N. Golovanova (2003). Decentralization in the Russian Federation. Center for
Fiscal Policy. http://pdc.ceu.hu/archive/00001587/01/Decentralisation_in_the_Russian_federation.
PDF, (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
Barrett, S. Elizabeth, R. Patrick Solomon ve Jordan Singer (2009). The Hidden Curriculum
of a Teacher Induction Program: Ontario Teacher Educators Perspectives. Canadian Journal of
Education, 32 (4).
Boyd, Donald, Pamela Grossman, Hamilton Lankford, Susanne Loeb ve James Wyckoff
(2006). How Changes In Entry Requirements Alter The Teacher Workforce And Affect Student
Achievement. American Education Finance Association. http://www.mitpressjournals.org/doi/
pdfplus/10.1162/edfp.2006.1.2.176, (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
CCTC, (2014). Options for Earning a General Education (MS/SS) Clear Teaching Credential.
http://www.ctc.ca.gov/credentials/files/options-genl-ed-clear.pdf, (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
CCTC, (2015). Report on New Teacher Induction. http://www.ctc.ca.gov/reports/new-teac-
her-induction-2015.pdf. (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
CCTC, (2016a). Multiple Subject Teaching Credential: Requirements for Teachers Prepared
in California. http://www.ctc.ca.gov/credentials/leaflets/cl561c.pdf, (Eriim tarihi: 23 Aralk 2016).
CCTC, (2016b). Single Subject Teaching Credential: Requirements for Teachers Prepared in
California. http://www.ctc.ca.gov/credentials/leaflets/cl560c.pdf, (Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
CCTC, (2016c). California Educator Credentialing Examinations. http://www.ctcexams.ne-
sinc.com/index.asp, (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
Columbia University, (2016). New York State Education Department and Certification |
Teachers College Columbia University. http://www.tc.columbia.edu/office-of-teacher-education/
office-of-teacher-education/certification/new-york-state-education-department-and-certification,
(Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
Darling-Hammond, Linda ve Robert Rothman (2011). Lessons Learned from Finland, On-
tario, and Singapor. Teacher and Leader Effectiveness in High-Performing Education Systems. Al-
liance for Excellent Education and Stanford Center for Opportunity Policy in Education. http://
all4ed.org/wpcontent/uploads/2013/06/TeacherLeaderEffectivenessReport.pdf, (Eriim tarihi: 24
Ocak 2016).
Darling-Hammond, Linda, Ruth Chung Wei ve Alethea Andrea (2010). How High-Achie-
ving Countries Develop Their Great Teachers. Stanford Center for Opportunity Policy in Educa-
tion-Research Brief. https://edpolicy.stanford.edu/sites/default/files/publications/how-high-achie-
ving-countries-develop-great-teachers.pdf, (Eriim tarihi: 24 Ocak 2016).
73
Darling-Hammond, Linda, Barnett Berry ve Amy Thoreson (2001). Does Teacher Certifica-
tion Matter? Evaluating the Evidence. Educational Evaluation and Policy Analysis, 23 (1), 5777.
Finnish National Board of Education, Teachers in Finland: Trusted Professionals, (2016).
http://www.oph.fi/download/148962_Teachers_in_Finland.pdf, (Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
Fullan, Michael (2007). Change the Terms for Teacher Learning. Journal of Staff Develop-
ment, 28 (3), 35-36.
Goldhaber, Dan, Betheny Gross ve Daniel Player (2010). Teacher Career Paths, Teacher Qu-
ality, and Persistence in the Classroom: Are Public Schools Keeping Their Best? Wiley on Behalf of
Association for Public Policy Analysis and Management, 5787.
Greenberg, Julie, Arthur McKee ve Kate Walsh (2013). Teacher Prep Review: A Review of
the Nations Teacher Preparation Programs. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_
id=2353894, (Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
Ingersoll, Richard, Lisa Merrill ve Hanry May (2014). What are the Effects of Teacher Edu-
cation and Preparation on Beginning Teacher Attrition? Research Report (#RR-82). Philadelphia:
Consortium for Policy Research in Education, University of Pennsylvania.
Jayaram, Kartik, Andy Moffit ve Doug Scott (2012). Breaking the habit of Ineffective Professi-
onal Development for Teachers. McKinsey On Society. http://mckinseyonsociety.com/downloads/
reports/Education/MoSociety_Teacher_PD-v4.pdf, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
Jensen, B., A. Hunter, J. Sonnemann ve T. Burns (2012). Catching up: Learning from the Best
School Systems in East Asia. Grattan Institute.
Kwangho, Kim, Kim Gapsung, Kim Sungsook, Kim Jungmin, Kim Jooah vd. (2010). Country
Background Report for Korea. Korean Educational Development Institute. http://www.oecd.org/
education/school/49363138.pdf, (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
Kolcu, Gamze (2016). Szlemeli retmen artlar ve Kontenjanlar Belli Oldu, Hrriyet,
6 Austos 2016.
LAUSD, (2014). Teacher Selection Guide. http://achieve.lausd.net/cms/lib08/CA01000043/
Centricity/Domain/280/Resources%20Links/Completeyzde20Teacher%20Guide%2010-10-14.
pdf, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
MEB, (2015a). Mill Eitim Bakanl retmen Atama ve Yer Deitirme Ynetmelii.
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150417-4.htm, (Eriim tarihi: 15 Aralk 2016).
MEB, (2015b). Aday retmen Performans Deerlendirme Formu. http://www.resmigazete.
gov.tr/eskiler/2015/04/20150417-4-1.pdf, (Eriim tarihi: 15 Aralk 2016).
MEB, (2016b). Szlemeli retmenlere 642 Saatlik Eitim Program. http://meb.gov.tr/soz-
lesmeli-ogretmenlere-642-saatlik-egitim-programi/haber/12071/tr, (Eriim tarihi: 10 Aralk 2016).
MEB, (2016c). Mill Eitim Bakanl retmen Atama Ve Yer Deitirme Ynetmeliinde De-
iiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/09/20160908-11.
htm, (Eriim tarihi: 12 Aralk 2016).
74
K aynaka
MEB, (2016a). Aday retmen Yetitirme Srecine Dair Ynerge. https://www.google.com.

tr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwibyNHQ-
noLRAhXMWBQKHY9YCDwQFggbMAA&url=http%3A%2F%2Foygm.meb.gov.tr%2Fmeb_
iys_dosyalar%2F2016_03%2F02052358_ynerge.docx&usg=AFQjCNGT8T9MJJYiGK5PAje6Xmu-
48Ko11Q&sig2=vCdm0PT_ujtVHrBHwiR_OA, (Eriim tarihi: 25 Aralk 2016).
Moir, E. (2015). Beginning Teachers Need Supportwithout Having to Pay for it. https://
edsource.org/2015/beginning-teachers-need-support-without-having-to-pay-for-it/88601, (Eriim
tarihi: 26 Aralk 2016).
Mullis, Ina V. S., Michael O. Martin, Pierre Foy ve Alka Arora (2012). TIMSS 2011 Inter-
national Results in Mathematics. TIMSS&PIRLS International Study Center, Chestnut Hill, MA:
Boston College.
Musset, P. (2010). Initial Teacher Education and Continuing Training Policies in a Compara-
tive Perspective: Current Practices in OECD Countries and a Literature Review on Potential Effects,
OECD Education Working Papers, No. 48, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/5km-
bphh7s47h-en, (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
NCEE | Finland: Teacher and Principal Quality. http://ncee.org/what-we-do/center-on-in-
ternational-education-benchmarking/top-performing-countries/finland-overview/finland-teac-
her-and-principal-quality, (Eriim tarihi: 27 Aralk 2016).
NCEE | Singapore: Teacher and Principal Quality, 2016. http://ncee.org/what-we-do/cen-
ter-on-international-education-benchmarking/top-performing-countries/singapore-overview/sin-
gapore-teacher-and-principal-quality, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
NCEE | South Korea: Teacher and Principal Quality, 2016. http://ncee.org/what-we-do/cen-
ter-on-international-education-benchmarking/top-performing-countries/south-korea-overview/
south-korea-teacher-and-principal-quality, (Eriim tarihi: 2 Aralk 2016).
NCES, (2013). TIMSS 2011 Results for California: Mathematics. https://nces.ed.gov/timss/
pdf/results11rev_California_Math.pdf, (Eriim tarihi: 26 Aralk 2016).
NYSED, (2015a). http://www.highered.nysed.gov/tcert/certificate/typesofcerts/in.html, (Eri-
im tarihi: 22 Aralk 2016)
NYSED, (2015b). http://www.highered.nysed.gov/tcert/certificate/typesofcerts/prof.html,
(Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
NYSED, (2016a). http://www.highered.nysed.gov/tcert/faqmentoring.html, (Eriim tarihi: 22
Aralk 2016).
NYSED, (2016b). Professional Development Requirement for Certification. http://www.hig-
hered.nysed.gov/tcert/pdf/pdiguide.pdf, (Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
OECD, (2014). Talis 2013 Results: An International Perspective on Teaching and Learning.
TALIS, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264196261-en, (Eriim tarihi: 20 Aralk
2016).
75
OECD, (2010). Strong Performers and Successful Reformers in Education: Lessons from
PISA for the United States. 2010. https://www.oecd.org/pisa/pisaproducts/46580959.pdf, (Eriim
tarihi: 28 Aralk 2016).
OECD, (2014). OECD Complete Database. http://stats.oecd.org/index.aspx?datasetcode=ta-
lis_2013%20, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
OECD, (2016a). PISA 2015: Results in Focus. https://www.oecd.org/pisa/pisa-2015-results-
in-focus.pdf, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
OECD, (2016b). PISA 2015: Results: Excellence And Equity In Educaton, Volume I. https://
www.oecd.org/pisa/pisa-2015-results-in-focus.pdf, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
Ostinelli, G. (2009). Teacher Education in Italy, Germany, England, Sweden and Finland.
European Journal of Education, 44 (2), 291308.Pervin, Barry ve Carol Campbell (2011). Systems
for Teacher and Leadership Effectiveness and Quality: Ontario, Canada. Teacher and Leader Effe-
ctiveness in High-Performing Education Systems. Alliance for Excellent Education and Stanford
Center for Opportunity Policy in Education.
Sahlberg, Pasi (2010). The Secret to Finlands Success: Educating Teachers. Stanford Center
for Opportunity Policy in Education. https://edpolicy.stanford.edu/sites/default/files/publications/
secret-finland%E2%80%99s-success-educating-teachers.pdf, (Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
Schatz-Oppenheimer, Orna (2014). The dialectics of Mentoring for Beginning Teachers.Edu-
cation Practice and Innovation, 1 (2).
Schleicher, A. (2016). Teaching Excellence through Professional Learning and Policy Re-
form. OECD. http://www.istp2016.org/fileadmin/Redaktion/Dokumente/documentation/ISTP_
Teaching_Excellence_eBook_20160222.pdf, (Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
Schwartz, S ve McCarthy, M. (Gould, T., Politiziner, S. ve Enyeart, C. ile) (2003). Where the
Rubber Hits the Road: An in-Depth Look at Collaborative Coaching and Learning and Workshop
Instruction in a Sample of Effective Practice Schools. Boston, MA: Boston Plan for Excellence.
Smith, C. ve Reichenberg, R. (2008). The Training Period in Education: A Bridge between
Teachers Initial Training and ongoing Professional Development.Jerusalem: Van Leer Institute ve
Hakibbutz Hameuhad.
Student Achievement TIMSS 2015 and TIMSS Advanced 2015 International Results, 2016,
http://timss2015.org/timss-2015/mathematics/student-achievement, (Eriim tarihi: 17 Aralk 2016).
Sungmin Im, Yoon Hye-Gyoung ve Cha Jeongho (2016). Pre-Service Science Teacher Educa-
tion System in South Korea: Prospects and Challenges. Eurasia Journal of Mathematics, Science&-
Technology Education, 12 (7): 18631880.
T.C. Babakanlk, 2015, T.C. Babakanlk: 64. Hkmet Program. http://www.basbakanlik.
gov.tr/docs/KurumsalHaberler/64.hukumet_programi.pdf, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
Toom, Auli, Heikki Kynslahti, Leena Krokfors vd. (2010). Experiences of a Research-Based
Approach to Teacher Education: Suggestions for Future Policies. European Journal of Education,
45 (2): 331344.
76
K aynaka
University of California, (2016). University Induction Clear Credential Program. Uni-

versity of California. https://www.uclaextension.edu/public/category/courseCategoryCer-
tificateProfile.do%3Bjsessionid=881DD72C12D86BC2796E23CB33449BD7?method=lo-
ad&from=courseprofile&certificateId=1062542&, (Eriim tarihi: 20 Aralk 2016).
World GDP Ranking, (2016). Knoema. https://knoema.com//nwnfkne/world-gdp-ranking-
2016-data-and-charts-forecast, (Eriim tarihi: 22 Aralk 2016).
Zuzowsky, Ruth ve Smadar Donitsa-Schmidt (2004).Attracting, Developing and Retaining
Effective Teachers in Israel.OECD Country Background Report, School of Education, Science and
Technology Education Center, Tel-Aviv University.
77
EKLER
Ek 1. Aday retmen alma Program
Aday retmenin Ad Soyad
T.C. Kimlik Numaras
Bran
Okul/Kurum-l/le
/2016 - //2016
almann Yaplaca (Not: Bu form bir sonraki hafta aday retmenin ne tr almalar yapacan
Tarih planlamak zere haftalk olarak dzenlenir. Gerekli durumlarda birden fazla
form kullanlarak alma program hazrlanabilir.)
alma Yaplan Okul/

Kurum-l/le
Okul i Gzlem/
Deerlendirme
Ders Planlama
Snf i zleme
(Ders zleme)
Uygulamas)
Uygulama
Uygulama
Faaliyetler
/Hazrlk/
Okul D
Snf i
alma Yaplacak
(Ders
Alan
almann
Yaplaca 1.-16. Haftalar 1.-6. Haftalar 7.-16. Haftalar 1.-16. Haftalar 2.-16. Haftalar
Haftalar
alma/
Gnler Sresi alma yaplacak alan ve yaplacak almalar
(Saat)
Pzt.
Sal.
ar.
Per.
Cum.
Dier faaliyetler:
(Varsa eitimle ilgili

izlenecek film,
okunacak kitaplar ve
dier soysal
etkinlikler)
78
E K L E R
Ek 2. Aday retmen Haftalk Faaliyet Raporu

T.C. Kimlik Numaras
Bran
Okul/Kurum-l/le
alma Yaplan
Okul/Kurum/l/le
Okul D Faaliyetler
Snf i Uygulama
Okul i Gzlem/
Hizmetii Eitim
Mesleki alma
Deerlendirme
Ders Planlama
Snf i zleme
(Ders izleme)
(Ders Uygl.)
Uygulama
/Hazrlk/
alma
Yaplan Alan
almann 1.-16. 1.-6. 7.-16. 1.-16. 2.-16. 17.-18. 19.-26.

Yapld Haftalar Haftalar Haftalar Haftalar Haftalar Haftalar Haftalar Haftalar
alma
Gnler Sresi alma Yaplan Alan ve Yaplan almalar
(Saat)
Pzt.
Sal.
ar.
Per.
Cum.
Dier faaliyetler:
(Varsa eitimle

ilgili izlenecek
film, okunacak
kitaplar ve dier
soysal etkinlikler)
79
Haftalk Genel
Deerlendirme
(Aday retmen, bu
ksmda bu hafta iinde
gerekletirdii
faaliyetlerin bir retmen
aday olarak kiisel ve
mesleki geliimine nasl
katkda bulunduunu
deerlendirecektir)
80
E K L E R
Ek 3. Aday retmen Ders zleme Formu

T.C. Kimlik Numaras
Bran
Okul/Kurum-l/le
Dersin Ad:
Snf/ube:
Bu ders gzleminden aday retmen olarak ne gibi kazanmlar elde ettiniz?
81
Ek 4. Danman retmen Ders i Uygulama Gzlem Formu

Adayn Ad ve Soyad:
Okul: Tarih: Snf/ube:
Dersin Konusu:
renci
........ Kz ......... Erkek
Says
Snf/dersle ilgili genel gzlemler: (Sra dzeni, hazrlanan ders ara ve gereleri, materyaller vs.)
Dersin aamasnda gerekletirilen faaliyetlerin zeti
82
E K L E R
1. Giri
2. Ana Etkinlikler
3. Biti
Genel Yorumlar
83
Kategori Gzlenen Davran Say Toplam Say Notlar
1. Farkl retim yntem

ve tekniklerini kullanr
rnek olay, arazi

almas, alt apka,
Sokratik tartma, ayrlp
Kullanlan
birleme ve istasyon gibi
yntem ve teknik:
farkl yntem ve
teknikleri kulllanr.
2. Grup almas yaptrr
renciler iki ya da daha

renci Merkezli
fazla kiiden oluan

gruplar halinde alrlar;
kk grup tartmalar
yaparlar.
3. Bireysel alma
yaptrr
renciler alma
yapra, fotoraf ve
metin gibi materyallerle
alarak belirlenen
amac gerekletirir.
84
E K L E R
4. Dersi anlatr
erik ya da srelerle
ilgili olgular ya da
fikirleri verir; kendi
dncelerini ifade eder.
5. Dersi sunum aralar

retmen Merkezli
kullanarak anlatr
Sunum yazlmlar, ders Kullanlan

kitab, akll tahta vb. sunum aralar:
kullanarak dersi anlatr.
6. Soru sorar
erik ve srele ilgili bilgi

(ezber) ve kavrama
dzeyinde soru sorar;
dersi geliigzel sorular
erevesinde iler.
85
Ek 5. Aday retmen retmenlik Uygulamas

Ders i Gzlem Genel Deerlendirme Formu
AIKLAMA VE
E K
YORUMLAR
1.0 KONU ALANI VE ALAN ETM
1.1 KONU ALANI BLGS
1.1.1 Konu ile ilgili temel ilke ve kavramlar bilme
Konuda geen temel ilke ve kavramlar mantksal

1.1.2
bir tutarllkla ilikilendirebilme
Konunun gerektirdii szel ve grsel dili (ekil,

1.1.3 ema, grafik, forml vb.) uygun biimde
kullanabilme
1.1.4 Konu ile alann dier konularn ilikilendirebilme
1.2 ALAN ETM BLGS
zel retim yaklam, yntem ve tekniklerini

1.2.1
bilme
1.2.2 retim teknolojilerinden yararlanabilme
rencilerde yanl gelimi kavramlar

1.2.3
belirleyebilme
renci sorularna uygun ve yeterli yantlar

1.2.4
oluturabilme
1.2.5 renme ortamnn gvenliini salayabilme
2.0 RETME-RENME SREC
2.1 PLANLAMA
Ders plann ak, anlalr ve dzenli biimde

2.1.1
yazabilme
Ama ve hedef davranlar ak bir biimde ifade

2.1.2
edebilme
Hedef davranlar uygun yntem ve teknikleri

2.1.3
belirleyebilme
Uygun ara-gere ve materyal seme ve

2.1.4
hazrlayabilme
Hedef davranlara uygun deerlendirme

2.1.5
biimleri belirleyebilme
Konuyu nceki ve sonraki derslerle

2.1.6
ilikilendirebilme
86
E K L E R
2.2. RETM SREC
eitli retim yntem ve tekniklerini uygun

2.2.1
biimde kullanabilme
2.2.2 Zaman verimli kullanabilme
rencilerin etkin katlm iin etkinlikler

2.2.3
dzenleyebilme
2.2.4 retimi bireysel farkllklara gre srdrebilme
retim ara-gere ve materyalini snf dzeyine

2.2.5
uygun biimde kullanabilme
2.2.6 zetleme ve uygun dntler verebilme
2.2.7 Konuyu yaamla ilikilendirebilme
Hedef davranlara ulama dzeyini

2.2.8
deerlendirebilme
2.3 SINIF YNETM
Ders banda
2.3.1 Derse uygun bir giri yapabilme
2.3.2 Derse ilgi ve dikkati ekebilme
Ders sresinde
2.3.3 Demokratik bir renme ortam salayabilme
2.3.4 Derse ilgi ve gdnn srekliliini salayabilme
Kesinti ve engellemelere kar uygun nlemler

2.3.5
alabilme
2.3.6 vg ve yaptrmlardan yararlanabilme
Ders sonunda
2.3.7 Dersi toparlayabilme
2.3.8 Gelecek dersle ilgili bilgiler ve devler verebilme
2.3.9 rencileri snftan karmaya hazrlayabilme
2.4 LETM
2.4.1 rencilerle etkili iletiim kurabilme
2.4.2 Anlalr aklamalar ve ynergeler verebilme
2.4.3 Konuya uygun dndrc sorular sorabilme
2.4.4 Ses tonunu etkili biimde kullanabilme
2.4.5 rencileri ilgi ile dinleme
Szel dili ve beden dilini etkili biimde

2.4.6
kullanabilme
87
Genel Kanaat:
retmen adaynn yukardaki yeterlik alanlarnn her birinde yapm olduu almalara ilikin
dnceler
Danman retmen mza
retmen adaynn grleri

(Aday, danmannn kanaatleriyle ilgili gr ve aklamalarn aaya yazacaktr)
88
E K L E R
Ek 6. Aday retmen Kitap Deerlendirme Formu

T.C. Kimlik Numaras
Bran
Okul/Kurum-l/le
Kitabn ad ve yazar:
Okumu olduunuz kitabn mesleki ve kiisel geliiminize nasl bir katkda bulunduunu tartnz:
89
Ek 7. Aday retmen Film zleme Deerlendirme Formu

T.C. Kimlik Numaras
Bran
Okul/Kurum-l/le
Filmin ad:
Filmin gsterim yl, sresi ve lke:
zlemi olduunuz filmin kiisel ve mesleki geliiminize nasl bir katkda bulunduunu
tartnz:
90
E K L E R
Ek 8. Aday retmen Okul D Faaliyetler Deerlendirme Formu

T.C. Kimlik Numaras
Bran
Okul/Kurum-l/le
Yaplan Faaliyet:
Faaliyetin tarihi ve sresi:
Yapm olduunuz faaliyetin (Mlki idare ziyareti, STK ziyareti, mze ziyareti, emekli retmenle bu-
luma vb.) kiisel ve mesleki geliiminize nasl bir katkda bulunduunu tartnz:
91
Ek 9: Aday retmen Yetitirme Program Kitap Listesi

SN KTABIN ADI YAZARI YAYINEV
1 Trkiyenin Maarif Davas Nurettin Topu Dergah
2 Dounun Bilgisi Batnn Bilimi Joseph Needham MAB
3 Dnya Okulu: Eitimi Yeniden Dnmek Salman KHAN YKY
4 Cahil Hoca Jacques Rancier Metis
5 retmen Frank McCourt Altn Kitaplar
6 Medeniyet Kprs: Be ehirli Kltr ve Turizm Bakanl
7 Okulsuz Toplum Ivan Illich ule
8 Beyaz Zambaklar lkesinde Grigory Petrov Hayat
Bir Eitim Tasavvuru Olarak Mahalle/
9 smail Kara ve Ali Birinci Dergah
Sbyan Mektepleri
10 ocuklar Neden Baarsz Olur? John Holt Beyaz
Merakl Zihinler
11 John Brockman Tbitak
(Bir ocuk Nasl Bir Bilim nsan Olur)
12 Eitim zerine Immanuel Kant z
13 Kafa Kartran Kelimeler Rasim zdenren z
14 Emile J. J. Rousseau YKY
15 Ezilenlerin Pedagojisi Paulo Freire Ayrnt
16 Modern Dnyann Bunalm Rene Guenon Hece
17 Halkn Bilim Tarihi Clifford D. Conner Tbitak
18 Hzrla Krk Saat Sezai Karako Dirili
19 Kk Prens Antoine De Saint-Exupry Hece
20 Sofienin Dnyas Jostein Gaarder Pan
21 Eitim - Genlik - niversite Peyami Safa tken
22 Bir Bilim Adamnn Roman Ouz Atay letiim
23 niversite (Bir Dekan Anlatyor) Henry Rosovsky Tbitak
24 Duygusal Zek Daniel Goleman Varlk
25 Okul Sknts Daniel Pemac Can
26 nsan ve nsanlar idem Katba Evrim
27 Kk Aan Eitimi Forrest Carter Say
28 Baarszln Olmad Okul William Glasser Beyaz
29 Sosyal Bilimleri An Gulbenkian Komisyonu Metis
30 Bilim Kilisesi: zgr Bir Toplumda Bilim Paul Feyerabend Pnar
31 Brokratlar Erhan Bener Adam
92
E K L E R
Ek 10: Aday retmen Yetitirme Program Film Listesi
1. ki Dil Bir Bavul
2. Billy Elliot
3. Koro/Les Choristes
4. Yerdeki Yldzlar/Taare Zameen Par
5. Kara Tahta/Takhtesiah (Blackboards)
6. l Ozanlar Dernei/Dead Poets Society
7. Snf/Entre Les Murs (The Class)
8. Tepetaklak Nelson/Half Nelson
9. Canm retmenim/Monsieur Lazhar
10. Sevgili retmenim/Mr. Hollands Opus
11. 3 Ahmaklar/3 Idiots
12. Babam ve Ustam/Padre Padrone
13. Birinci Snf/The First Grader
14. Spermeni Beklerken/Waiting For Superman
15. Olmak ve Sahip Olmak/tre et Avoir/To Be and To Have
16. Can Dostum/Good Will Hunting
17. mparatorlar Kulb
18. Kara (Black)
19. zgrlk Yazarlar
20. Patch Adams
21. Kr Nokta
22. The Blindside
93
BRAHIM EMRE LYAS
PEK COKUN
Hacettepe niversitesi ngiliz Dilbilimi Blmnden 2010 ylnda mezun oldu. Ayn
niversitenin Sosyoloji Blmnde yan dal yapt. Yksek lisans renimini Gazi niversitesi
Sosyoloji Blmnde Eitimde Eitsizlikler zerine yazd yksek lisans teziyle tamamlad.
Halen doktora tez almalarn ayn niversitede srdrmektedir.
DILRUBA TOKLUCU
Lisans eitimini Orta Dou Teknik niversitesi Sosyoloji Blmnde tamamlam olan Dilruba
Toklucu, ayn niversitede yksek lisans eitimini Siyaset Bilimi ve Kamu Ynetimi Alannda
srdrmektedir. Lisans eitimi boyunca, 6 ay sreyle Ruhr ve Duisburg niversitelerinde
ve 3 ay sreyle Delhi niversitesinde derslere katlm olup, Orta Dou Teknik niversitesi
akademisyenlerince yrtlen, din sosyolojisi alannda bir almaya asistan ve evirmen olarak
katlmtr. Aratrma alanlarn; eitim politikalar, gmen politikalar ve din sosyolojisi
oluturmaktadr. Ekim 2014den beri SETA Eitim ve Toplum Aratrmalar Direktrlnde
aratrma asistanl grevini srdrmektedir.

Türkiye'de Aday Öğretmen Yetiştirme Modeli: İzleme Ve Değerlendirme

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Türkiye'de Aday Öğretmen Yetiştirme Modeli: İzleme Ve Değerlendirme

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

TRKIYEDE ADAY RETMEN

Uygulama: Hasan Suat Olgun

SETA | SYASET, EKONOM VE TOPLUM ARATIRMALARI VAKFI

brahim Emre lyas, pek Cokun, Dilruba Toklucu

ekil 1: Mesleki Geliim Eitimi Aamalar 13

Ek 1. Aday retmen alma Program 78

AR-GE: Aratrma ve Gelitirme

Bu nemli almann ortaya kmasnda SETAya desteklerini esirgemeyen

Eitimin btn srelerinin ileyii ve verilen hizmetin niteliini belirleyen en

EKIL 1. MESLEKI GELIIM EITIMI AAMALARI

Hizmet ncesi eitim, daha ok meslee balamadan nceki srete yaplan

mi glendirme ve gncellemeyi hedefleyen eitimlerdir. retmenlerin meslek-

EKIL 2: BAARILI EITIM SISTEMLERININ RETMEN YETITIRME STRATEJILERI

lk olarak lkeler hizmet ncesi retmen yetitirme modellerini yksek ka-

GRAFIK 3: E BALAMA EITIMI VEREN OECD LKELERI (TALIS 2013)

Kaynak: OECD, 2014.

EKIL 4: DNYA LKELERINDE RETMEN YETITIRME SRELERI

Dnyada gen retmenler meslee baladklarnda onlarn uyum srele-

lerde danmanlk yapmak retmenlerin maalar ve mesleki hizmet puanlarna

mtr. Kaliforniyada bu eitim srecinde retmenlerden herhangi bir maddi

Finlandiyada retmen yetitirme sreci eitim fakltelerde balar. Eitim

olup, retmenler ylda en az 3 gn hizmet ii eitime katlmak zorundadr

(Schleicher, 2016). Bu program baaryla tamamlamak iin adaylar okul md-

TRKIYEDE ADAY RETMEN YETITIRME SRECI

szl snava tabi tutulmas kararlatrlmtr. Sreleri baaryla tamamlayan

EKIL 5. ADAY RETMEN YETITIRME EITIMI MODLLERI

Snf ii faaliyetler kapsamnda adaylar 16 hafta boyunca ders izleme, ders

1. Veriler MEB yetkilileriyle yaplan grmeler sonucu edinilmitir.

EKIL 6: ARATIRMA DESENI

Nicel aratrma kapsamnda ise aday retmenlerin srece ynelik alglarn

EKIL 7: DERINLEMESINE GRMELER

EKIL 8: ANKETI YANITLAYAN GRMECI SAYISI

Aratrmann bu blmnde aday retmenlerin yetitirme srecindeki uygula-

UYGULAMALI FAALIYETLER VE ORYANTASYON

UYGULAMALI FAALIYETLERIN DEERLENDIRILMESI

rak deerlendirilenlerin ise yan bamzdaki okul, ehir kimliini tanma ve

ma, faydal olarak deerlendiren aday retmenlerin paynn en dk olduu

Aday retmenlerin Valilik, Kaymakamlk, Belediye Bakanl, l/le Milli

Aratrma Merkezleri (RAM) ve Bilim ve Sanat Merkezlerine (BLSEM) ek olarak

Kitap okuma ve film izleme uygulamalar adayn nerilen listelerden 5 adet

EKIL 9: UYGULAMALI FAALIYETLER-1

EKIL 10: UYGULAMALI FAALIYETLER-2

KITAP OKUMA VE FILM ZLEME UYGULAMALARININ

EKIL 11: EN OK OKUNAN 10 KITAP VE OKUNMA ORANLARI

nerilen kitaplarn niteliklerine ynelik olarak ise aday retmenlerin ok

Kitaplar ve filmler okunmas/izlenmesi gerekenler. Hepsini okuyup/izleyemedik

te yandan aratrma sonular okuma faaliyetlerinin aday retmenlerin

TABLO 1: KITAP OKUMA VE FILM ZLEME FAALIYETLERININ ERIININ DEERLENDIRILMESI

KITAP OKUMA FILM ZLEME

Mesleki Geliime Katks 6 42 52 4 30 66

Kiisel Geliime Katks 5 37 58 4 29 67

Film izleme faaliyeti aday retmen eitim srecindeki yeniliki uygulama-

EKIL 12: EN OK ZLENEN 10 FILM VE ZLENME ORANLARI

nerilen kitaplar listesine dair deerlendirmelere benzer bir ekilde aday -

ORYANTASYON SEMINERLERININ DEERLENDIRILMESI

EKIL 13: ORYANTASYON SEMINERLERININ DEERLENDIRILMESI

Seminerlerin istenilen faydalar salamasnda en nemli rollerden birisi ko-

de 17si dk dzeyde motive olarak deerlendirilmitir. Gelen konumacnn

EKIL 14: SEMINERLERE KATILAN KONUMACILARIN DEERLENDIRILMESI

EKIL 15: SEMINER MEKANLARININ DEERLENDIRILMESI

Bu dalm fiziksel mekanlarn bahse konu ltler bakmndan yetersizli-

YAAYAN DILLER VE LEHELER SEMINERININ

EKIL 16: YAAYAN DILLER VE LEHELER SEMINERLERININ DEERLENDIRILMESI

ekil 1: Mesleki Geliim Eitimi Aamalar 13

Ek 1. Aday retmen alma Program 78