Sie sind auf Seite 1von 28

Latn I - 2003 - ctedra: A.

Schniebs 1

FACULTAD DE FILOSOFA Y LETRAS - (UBA)


DEPARTAMENTO DE LENGUAS Y LITERATURAS CLSICAS
----------------------------------------------------------------------------------------------------
LENGUA Y CULTURA LATINAS I

CTEDRA: ALICIA SCHNIEBS (1er. cuatr. de 2003)

FICHAS TERICAS DE MORFOLOGA NOMINAL

PRIMERA DECLINACIN

ENUNCIADO: matrona, -ae


(f)
SINGULAR PLURAL
nominativo matrona matronae
vocativo matrona matronae
acusativo matronam matronas
genitivo matronae matronarum
dativo matronae matronis
ablativo matrona matronis

OBSERVACIONES

1. gnero: en su mayor parte son sustantivos femeninos, excepto cometa, planeta y los
nombres y oficios de varn: nauta, navita, incola, poeta, etc.
2. nmero: algunos sustantivos - llamados pluraliatantum- tienen slo formas plurales:
divitiae, nuptiae, tenebrae, Athenae, Kalendae, etc. En estos casos su enunciado va en
plural.
3. locativo: algunos nombres de ciudad conservan el antiguo caso locativo con desinencia -AE
(si se enuncian en singular) o -IS (si se enuncian en plural): Romae, Athenis.
4. particularidades: los sustantivos dea, filia, liberta forman a veces el dativo y ablativo
plural con desinencia -BUS, para evitar confusiones con los respectivos sustantivos
masculinos que pertenecen a la segunda declinacin: deabus, filiabus, libertabus.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-

SEGUNDA DECLINACIN

A.- Masculinos y femeninos de nominativo singular en -US

ENUNCIADO: populus, -i
SINGULAR PLURAL
nominativo populus populi
vocativo popule populi
acusativo populum populos
genitivo populi populorum
dativo populo populis
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 2

ablativo populo populis

OBSERVACIONES

1. gnero: en su mayor parte son sustantivos masculinos, excepto los nombres de ciudades
(Corinthus), islas (Delus) y rboles (fagus), que son femeninos; y los sustantivos vulgus,
virus, pelagus, que son neutros .
2. nmero: algunos sustantivos - llamados pluraliatantum- tienen slo formas plurales:
liberi, Fast, etc.. En estos casos su enunciado va en plural. Carecen de plural los sustantivos
humus, virus, pelagus y vulgus.
3. particularidades: el sustantivo filius y los nombres propios que tienen nominativo en -IUS
(Horatius, Vergilius, etc.) forman el vocativo singular en -I: fili, Horati, Vergili.

B.- Masculinos de nominativo singular en - ER / IR

ENUNCIADO: puer, pueri ENUNCIADO:


liber, -bri
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo puer pueri liber libri
vocativo puer pueri liber libri
acusativo puerum pueros librum libros
genitivo pueri puerorum libri librorum
dativo puero pueris libro libris
ablativo puero pueris libro libris

ENUNCIADO: vir, viri


SINGULAR PLURAL
nominativo vir viri
vocativo vir viri
acusativo virum viros
genitivo viri virorum / virum
dativo viro viris
ablativo viro viris

C.- Neutros de nominativo singular en -UM

ENUNCIADO: templum, -i
SINGULAR PLURAL
nominativo templum templa
vocativo templum templa
acusativo templum templa
genitivo templi templorum
dativo templo templis
ablativo templo templis
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 3

OBSERVACIONES
nmero: algunos sustantivos - llamados pluraliatantum - tienen solo formas plurales: arma,
castra, rostra, spolia, etc. En estos casos su enunciado va en plural.
D.- Declinacin del sustantivo deus, -i

ENUNCIADO: deus, -i
SINGULAR PLURAL
nominativo deus dei / dii / di
vocativo deus dei / dii / di
acusativo deum deos / divos
genitivo dei / divi deorum / deum
dativo deo / divo deis / diis / dis
ablativo deo /divo deis / diis / dis

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-

ADJETIVOS DE PRIMERA CLASE

caracterstica: declinan el gnero femenino por la primera declinacin y los gneros masculi-
no y neutro, por la segunda.

A.- Con nominativo masculino singular en -US

ENUNCIADO: bonus, -a,


-um
SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo bonus bona bonum boni bonae bona
vocativo bone bona bonum boni bonae bona
acusativo bonum bonam bonum bonos bonas bona
genitivo boni bonae boni bonorum bonarum bonorum
dativo bono bonae bono bonis bonis bonis
ablativo bono bona bono bonis bonis bonis

B.- Con nominativo masculino singular en -ER

ENUNCIADO: tener, -era,


-erum
SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo tener tenera tenerum teneri tenerae tenera
vocativo tener tenera tenerum teneri tenerae tenera
acusativo tenerum teneram tenerum teneros teneras tenera
genitivo teneri tenerae teneri tenerorum tenerarum tenerorum
dativo tenero tenerae tenero teneris teneris teneris
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 4

ablativo tenero tenera tenero teneris teneris teneris

ENUNCIADO: niger, -gra,


-grum
SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo niger nigra nigrum nigri nigrae nigra
vocativo niger nigra nigrum nigri nigrae nigra
acusativo nigrum nigram nigrum nigros nigras nigra
genitivo nigri nigrae nigri nigrorum nigrarum nigrorum
dativo nigro nigrae nigro nigris nigris nigris
ablativo nigro nigra nigro nigris nigris nigris

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-

TERCERA DECLINACIN

1. TEMAS CONSONNTICOS

1.1. TEMAS EN LQUIDA ( L / R) : nominativo sin desinencia (grado cero). Los sustantivos
pater, mater, frater sufren la cada de la E en los casos
con desinencia.

ENUNCIADO:
consul, -ulis (m) ENUNCIADO:
imperator,-oris (m)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo consul consules imperator imperatores
vocativo consul consules imperator imperatores
acusativo consulem consules imperatorem imperatores
genitivo consulis consulum imperatoris imperatorum
dativo consuli consulibus imperatori imperatoribus
ablativo consule consulibus imperatore imperatoribus

ENUNCIADO: marmor,-oris (n) ENUNCIADO: pater,-tris


(m)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo marmor marmora pater patres
vocativo marmor marmora pater patres
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 5

acusativo marmor marmora patrem patres


genitivo marmoris marmorum patris patrum
dativo marmori marmoribus patri patribus
ablativo marmore marmoribus patre patribus

1.2. TEMAS EN GUTURAL ( C / G) : nominativo sigmtico [g / c] + S = X

ENUNCIADO: dux, ducis (m) ENUNCIADO: lex, legis


(f)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo dux duces lex leges
vocativo dux duces lex leges
acusativo ducem duces legem leges
genitivo ducis ducum legis legum
dativo duci ducibus legi legibus
ablativo duce ducibus lege legibus

1.3.TEMAS EN LABIAL (P / B) : nominativo sigmtico [p / b] + S = PS / BS (con o sin


apofona voclica

ENUNCIADO: princeps, -ipis (m)


SINGULAR PLURAL
nominativo princeps principes
vocativo princeps principes
acusativo principem principes
genitivo principis principum
dativo principi principibus
ablativo principe principibus

1.4.TEMAS EN DENTAL ( T / D):

femeninos y masculinos: nominativo sigmtico [t / d] + S = SS (asimilacin) = S -


con o sin apofona voclica
neutros: nominativo sin desinencia (grado cero), con o sin cada de la dental en el nom./
voc. / ac. singular; con o sin apofona voclica

ENUNCIADO: virtus, -utis (f) ENUNCIADO: miles,-


itis (m)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo virtus virtutes miles milites
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 6

vocativo virtus virtutes miles milites


acusativo virtutem virtutes militem milites
genitivo virtutis virtutum militis militum
dativo virtuti virtutibus militi militibus
ablativo virtute virtutibus milite militibus

ENUNCIADO: pes, pedis (m) ENUNCIADO: caput,


-itis (n)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo pes pedes caput capita
vocativo pes pedes caput capita
acusativo pedem pedes caput capita
genitivo pedis pedum capitis capitum
dativo pedi pedibus capiti capitibus
ablativo pede pedibus capite capitibus

1.4. TEMAS EN SIBILANTE (S) : nominativo sin desinencia (grado cero) - con o sin apofona
voclica - Rotacismo (s > r) cuando la S es intervoclica.

ENUNCIADO: honos,-oris (m) ENUNCIADO: cinis,


-eris (m/f)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo honos honores cinis cineres
vocativo honos honores cinis cineres
acusativo honorem honores cinerem cineres
genitivo honoris honorum cineris cinerum
dativo honori honoribus cineri cineribus
ablativo honore honoribus cinere cineribus

ENUNCIADO: tempus,-oris (n) ENUNCIADO: genus,-


eris (n)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo tempus tempora genus genera
vocativo tempus tempora genus genera
acusativo tempus tempora genus genera
genitivo temporis temporum generis generum
dativo tempori temporibus generi generibus
ablativo tempore temporibus genere generibus
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 7

1.4.TEMAS EN NASAL : nominativo sin desinencia (grado cero). En los sustantivos masculi-
nos y femeninos, la nasal cae en el nominativo y vocativo. Con o sin
apofona voclica.

ENUNCIADO: seditio,-onis (f) ENUNCIADO: homo,-


inis
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo seditio seditiones homo homines
vocativo seditio seditiones homo homines
acusativo seditionem seditiones hominem homines
genitivo seditionis seditionum hominis hominum
dativo seditioni seditionibus homini hominibus
ablativo seditione seditionibus homine hominibus
ENUNCIADO:agmen, -inis (n)
SINGULAR PLURAL
nominativo agmen agmina
vocativo agmen agmina
acusativo agmen agmina
genitivo agminis agminum
dativo agmini agminibus
ablativo agmine agminibus

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.- TEMAS EN -I

2.1 SUSTANTIVOS MASCULINOS Y FEMENINOS

ENUNCIADO: civis, -is (m/f) ENUNCIADO: nubes, -is


(f)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo civis cives nubes nubes
vocativo civis cives nubes nubes
acusativo civem cives nubem nubes
genitivo civis civium nubis nubium
dativo civi civibus nubi nubibus
ablativo cive civibus nube nubibus

ENUNCIADO: imber,-bris ENUNCIADO: puppis,


-is
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo imber imbres puppis puppes
vocativo imber imbres puppis puppes
acusativo imbrem imbres puppim / em puppis / es
genitivo imbris imbrium puppis puppium
dativo imbri imbribus puppi puppibus
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 8

ablativo imbre imbribus puppi / e puppibus

2.2 SUSTANTIVOS NEUTROS

ENUNCIADO: mare, -is (n) ENUNCIADO: animal,-


alis
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo mare maria animal animalia
vocativo mare maria animal animalia
acusativo mare maria animal animalia
genitivo maris marium animalis animalium
dativo mari maribus animali animalibus
ablativo mari maribus animali animalibus

OBSERVACIONES:
Los sustantivos canis, iuvenis, vates, mensis forman el genitivo plural en -UM.
4. TEMAS MIXTOS

Los sustantivos que pertenecen a tema mixto declinan el singular como los temas
consonnticos y el plural como los temas en -I

Pertenecen a este grupo:

(a) los sustantivos de nominativo monosilbico terminado en -NS, -RS, BS, PS,
LX, RX.
Ejemplos: mons, montis; ars, artis; urbs, urbis; stirps, stirpis; falx, falcis; arx,
arcis.

(b) los sustantivos de nominativo monosilbico con vocal larga o diptongo.


Ejemplo: dos, dotis; faux, faucis

(c) por analoga siguen la misma regla los siguientes sustantivos: fraus, fraudis;
nox, noctis; mus, muris, nix, nivis, mas, maris.

5. TEMAS AISLADOS

ENUNCIADO: vis, viris (f) ENUNCIADO: bos,


bovis (m/f)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo vis vires bos boves
vocativo vis vires bos boves
acusativo virem vires / viris bovem boves
genitivo viris virium bovis boum
dativo viri viribus bovi bobus / bubus
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 9

ablativo vire viribus bove bobus / bubus

ENUNCIADO: Iuppiter, Iovis


SINGULAR
nominativo Iuppiter
vocativo Iuppiter
acusativo Iovem
genitivo Iovis
dativo Iovi
ablativo Iove

==============================================================

ADJETIVOS DE SEGUNDA CLASE

caracterstica: declinan los tres gneros por la tercera declinacin. Tienen siempre ablativo
singular en -I, genitivo plural en - IUM, nomin./vocat./acusat. neutro plural en
-IA.

A.- Con tres terminaciones genricas (masculino, femenino, neutro) en el nomina-


tivo singular

ENUNCIADO: acer, - cris,


-cre
SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo acer acris acre acres acria
vocativo acer acris acre acres acria
acusativo acrem acre acres acria
genitivo acris acrium
dativo acri acribus
ablativo acri acribus

B.- Con dos terminaciones genricas (masculino/femenino y neutro) en el nomina-


tivo singular

ENUNCIADO: fortis, -e
SINGULAR PLURAL
masculino / femenino neutro masculino / femenino neutro
nominativo fortis forte fortes fortia
vocativo fortis forte fortes fortia
acusativo fortem forte fortes fortia
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 10

genitivo fortis fortium


dativo forti fortibus
ablativo forti fortibus

C.- Con una terminacin genrica en el nominativo singular

ENUNCIADO: prudens,
-ntis
SINGULAR PLURAL
masculino / femenino neutro masculino / femenino neutro
nominativo prudens prudentes prudentia
vocativo prudens prudentes prudentia
acusativo prudentem prudens prudentes prudentia
genitivo prudentis prudentium
dativo prudenti prudentibus
ablativo prudenti prudentibus

ENUNCIADO: mendax, -acis


SINGULAR PLURAL
masculino / femenino neutro masculino / femenino neutro
nominativo mendax mendaces mendacia
vocativo mendax mendaces mendacia
acusativo mendacem mendax mendaces mendacia
genitivo mendacis mendacium
dativo mendaci mendacibus
ablativo mendaci mendacibus

1. Adjetivos que se declinan como un sustantivo de tema en consonante:

Los adjetivos vetus,-eris; pauper,-eris; particeps,-ipis; sospes, -itis; dives,-itis;


superstes, -itis siguen la declinacin de temas en consonante.
Tienen por lo tanto ablativo sing. en -E; genitivo plural en -UM; nomin. / vocat. y
acusat. neutro plural en - A.

ENUNCIADO: pauper, -eris


SINGULAR PLURAL
masculino / femenino neutro masculino / femenino neutro
nominativo pauper pauperes paupera
vocativo pauper pauperes paupera
acusativo pauperem pauper pauperes paupera
genitivo pauperis pauperum
dativo pauperi pauperibus
ablativo paupere pauperibus

OBSERVACIONES:
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 11

1. Los adjetivos celer, -eris, -ere; inops, -opis; memor, -oris; supplex,-icis forman el
genitivo plural en -UM.
2. Los participios presentes se declinan como los adjetivos de una terminacin
genrica en el nominativo singular. Cuando se emplean como sustantivos o tienen
valor verbal, forman el ablativo singular en -E.

==============================================================

CUARTA DECLINACIN

ENUNCIADO: magistratus,-us (m) ENUNCIADO: cornu,


-us (n)
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
nominativo magistratus magistratus cornu cornua
vocativo magistratus magistratus cornu cornua
acusativo magistratum magistratus cornu cornua
genitivo magistratus magistratuum cornus cornuum
dativo magistratui magistratibus cornui cornibus
ablativo magistratu magistratibus cornu cornibus
OBSERVACIONES:

1. Los sustantivos arcus, artus, partis, tribus, quercus, acus y pecu forman el dativo y
ablativo plural con la desinencia - UBUS.
2. Esta declinacin no tiene adjetivos
3. El sustantivo domus tiene una declinacin particular porque combina formas de la
segunda y de la cuarta. Tiene adems un locativo domi.

ENUNCIADO: domus, - us / i
SINGULAR PLURAL
nominativo domus domus
vocativo domus domus
acusativo domum domus / domos
genitivo domus / domi domuum / domorum
dativo domui / domo domibus
ablativo domu / domo domibus

==============================================================

QUINTA DECLINACIN

ENUNCIADO: res, rei (f)


SINGULAR PLURAL
nominativo res res
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 12

vocativo res res


acusativo rem res
genitivo rei rerum
dativo rei rebus
ablativo re rebus

OBSERVACIONES:

1. Con excepcin de res, rei y dies, -ei, el resto de los sustantivos de esta declinacin
raramente se emplean en plural.
2. Esta declinacin no tiene adjetivos.

==============================================================

GRADOS DEL ADJETIVO

1.- COMPARATIVO

Formacin: El grado comparativo de los adjetivos se forma agregando al tema del ad-
jetivo (tomado del genitivo singular) los sufijos -IOR (masculino y
femenino), -IUS (para el neutro). Siguen la tercera declinacin de tema
consonante.

Ejemplos:

altus, -a, -um - Genitivo sing.: alti Tema: alt- altior (m. y f.), altius(n)
niger, - gra, -grum. Genitivo sing.: nigri Tema: nigr- nigrior (m.yf.), nigrius (n)
acer, -cris, -cre. Genitivo sing. : acris Tema: acr- acrior (m.y f.), acrius (n)
levis, -e. Genitivo sing.: levis Tema: lev- levior (m. y f.), levius (n)
audax,- acis. Genitivo sing.: audacis Tema: audac- audacior (m.yf.), audacius (n)
ingens,-ntis. Genitivo sing.: ingentis Tema: ingent-ingentior (m.yf.),ingentius (n)

ENUNCIADO: altior, altius


SINGULAR PLURAL
masculino / femenino neutro masculino / femenino neutro
nominativo altior altius altiores altiora
vocativo altior altius altiores altiora
acusativo altiorem altius altiores altiora
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 13

genitivo altioris altiorum


dativo altioris altioribus
ablativo altiore altioribus

2.- SUPERLATIVO

Formacin: El grado superlativo de los adjetivos se forma agregando al tema del


adjetivo (tomado del genitivo singular) los sufijos - ISSIMUS (masculino)
- ISSIMA (femenino), - ISSIMUM (neutro). Se declinan como un adje-
tivo de primera clase (modelo: bonus, -a, -um)

Ejemplos:

altus, -a, -um - Genitivo sing.: alti Tema: alt- altissimus, -a, -um
levis, -e. Genitivo sing.: levis Tema: lev- levissimus, -a, -um
audax,- acis. Genitivo sing.: audacis Tema: audac- audacissimus, -a, -um
ingens,-ntis. Genitivo sing.: ingentis Tema: ingent- ingentissimus, a-, -um

3.- FORMAS ESPECIALES DE COMPARATIVO Y SUPERLATIVO

los adjetivos que tienen nominativo singular en -LIS, forman el superlativo


agregando - LIMUS, -LIMA, -LIMUM al tema del adjetivo (tomado del genitivo
singular. Se declinan como un adjetivo de primera clase (modelo: bonus,-a,-um)

ejemplos:

similis, -e . Genitivo sing.: similis Tema: simil- simillimus, -a, -um


facilis, -e. Genitivo sing.: facilis Tema: facil- facillimus, -a, -um

los adjetivos que tienen nominativo masculino singular en -ER, forman el


superlativo agregando - RIMUS, -RIMA, -RIMUM al nominativo singular. Se
declinan como un adjetivo de primer clase (modelo: bonus, -a, -um)

ejemplos:

niger, -gra, -grum. Nom. masc sing.: niger nigerrimus, -a, -um
hacer, -cris, -cre. Nom. masc. sing.: acer acerrimus, -a, -um

los adjetivos compuestos terminados en -DICUS, -FICUS, -VOLUS, forman el


comparativo agregando -ENTIOR, -IUS al tema del adjetivo (tomado del genitivo
singular); y el superlativo, agregando -ENTISSIMUS, -A, -UM.

ejemplos:
maledicus, -a, -um. Gen.sing.: maledici Tema: maledic- maledicentior,-ius
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 14

maledicentissimus, -a, -um

los adjetivos cuyo nominativo masculino singular termina en -EUS, - IUS, -UUS,
forman el grado comparativo agregando el adverbio MAGIS, y el grado superlativo
agregando el adverbio MAXIME

ejemplos:

idoneus, -a, -um MAGIS idoneus, -a, -um // MAXIME idoneus, a-, -um
arduus, a-, -um MAGIS arduus, -a, -um // MAXIME arduus, -a, -um

los siguientes adjetivos tienen comparativo y superlativo irregulares

POSITIVO COMPARATIVO SUPERLATIVO


bonus, a-, -um melior, - ius optimus, -a, -um
malus, -a, -um peior, -ius pessimus, -a, -um
magnus, -a, -um maior, -ius maximus, -a, -um
parvus, -a, -um minor, minus minimus, -a, -um
multi, -ae, -a plures, -es, -a plurimi, -ae, -a
propinquus,a,um propior, -ius proximus, -a, -um
PRONOMBRES PERSONALES

SINGULAR PLURAL
1era. 2da. 3era. 1era. 2da. 3era.
nominativo ego tu ---- nos vos ---
vocativo ---- tu ---- --- vos ---
acusativo me te se nos vos se
genitivo mei tui sui nostri/-trum vestri/-trum sui
dativo mihi tibi sibi nobis vobis sibi
ablativo me te se nobis vobis se

Observaciones

1. Los pronombres pueden aparecer reforzados con sufijos como - MET (egomet, nosmet),
- PSE (sepse); - TE (tute). El pronombre de tercera persona puede duplicarse en acusativo
o ablativo: sese.

2. Cuando los ablativos forman circunstancial de compaa con la preposicin CUM, se usan
las formas: mecum, tecum, secum, nobiscum, vobiscum.

====================================================================
PRONOMBRES POSESIVOS

Estos pronombres siguen la declinacin de un adjetivo de primera clase (modelo: bonus,


-a, -um)
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 15

SINGULAR PLURAL
primera persona meus, -a, -um noster, -tra, -trum
segunda persona tuus, -a, -um vester, -tra. -trum
tercera persona suus, -a, -um suus, -a, -um

==============================================================

PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS

ENUNCIADO: hic, haec, hoc


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo hic haec hoc hi hae haec
vocativo --- --- --- --- --- ---
acusativo hunc hanc hoc hos has haec
genitivo huius horum harum horum
dativo huic his
ablativo hoc hac hoc his

ENUNCIADO: iste, ista, istud


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo iste ista istud isti istae ista
vocativo --- --- --- --- --- ---
acusativo istum istam istud istos istas ista
genitivo istius istorum istarum istorum
dativo isti istis
ablativo isto ista isto istis

ENUNCIADO: ille, illa, illud


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo ille illa illud illi illae illa
vocativo -- --- --- --- --- ---
acusativo illum illam illud illos illas illa
genitivo illius illorum illarum illorum
dativo illi illis
ablativo illo illa illo illis

ENUNCIADO: is, ea, id


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo is ea id ei /ii/ i eae ea
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 16

vocativo --- --- --- --- --- ---


acusativo eum eam id eos eas ea
genitivo eius eorum earum eorum
dativo ei eis /iis/ is
ablativo eo ea eo eis / iiis/ is

ENUNCIADO: ipse, ipsa, ipsum


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa
vocativo --- --- --- --- --- ---
acusativo ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa
genitivo ipsius ipsorum ipsarum ipsorum
dativo ipsi ipsis
ablativo ipso ipsa ipso ipsis

ENUNCIADO: idem, eade, idem


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo idem eadem idem eidem eaedem eadem
/iidem/
idem
vocativo --- --- --- --- --- ---
acusativo eundem eandem idem eosdem easdem eadem
genitivo eiusdem eorundem earundem eorundem
dativo eidem eisdem /iisdem / isdem
ablativo eodem eadem eodem eisdem / iisdem / isdem

=============================================================
PRONOMBRE RELATIVO

ENUNCIADO: qui. quae. quod


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo qui quae quod qui quae quae
vocativo --- --- --- --- --- ---
acusativo quem quam quod quos quas quae
genitivo cuius quorum quarum quorum
dativo cui quibus
ablativo quo qua quo quibus

Observaciones:
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 17

Para los ablativos que indican complemento de compaa (con la preposicin CUM), se
usan las formas: quocum, quacum, quibuscum.

==============================================================
PRONOMBRES INDEFINIDOS-INTERROGATIVOS

ENUNCIADO: quis, quid


SINGULAR PLURAL
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
nominativo quis (qui) quis (quae) quid (quod) qui quae quae (qua)
vocativo --- --- --- --- --- ---
acusativo quem quem quid quos quas quae (qua)
genitivo cuius quorum quarum quorum
dativo cui quibus
ablativo quo qua quo quibus

Observaciones:
- El pronombre indefinido es encltico
- Las formas entre parntesis son propias del interrogativo cuando funciona como MD

FICHAS TERICAS DE MORFOLOGA VERBAL

TEMA DEL INFECTUM

Corresponden a este tema los siguientes tiempos, modos y formas no finitas del
verbo

Modo Indicativo: Presente, Pretrito Imperfecto, Futuro Imperfecto


Modo Subjuntivo: Presente, Pretrito Imperfecto
Modo Imperativo: Presente, Futuro Imperfecto
Formas no finitas: Infinitivo presente, Participio presente, Gerundio, Adjetivo
Verbal en -ndo (Gerundivo)

El tema se obtiene de los tres primeros elementos del enunciado del verbo.

DESINENCIAS PERSONALES DE LOS MODOS INDICATIVO Y SUBJUNTIVO

ACTIVAS PASIVAS
singular plural singular plural
1era. persona -o / -m -mus -r -mur
2da. persona -s -tis -ris / -re -mini
3era. persona -t -nt -tur -ntur

INFECTUM DEL MODO INDICATIVO - VOZ ACTIVA


Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 18

1era. 2da. 3era. 4ta (i larga) 4ta. (i breve)


amo video mitto audio capio
amas vides mittis audis capis
PRESENTE amat videt mittit audit capit
amamus videmus mittimus audimus capimus
amatis videtis mittitis auditis capitis
amant vident mittunt audiunt capiunt
amabam videbam mittebam audiebam capiebam
PRETRITO amabas videbas mittebas audiebas capiebas
amabat videbat mittebat audiebat capiebat
IMPERF. amabamus videbamus mittebamus audiebamus capiebamus
amabatis videbatis mittebatis audiebatis capiebatis
amabant videbant mittebant audiebant capiebant
amabo videbo mittam audiam capiam
FUTURO amabis videbis mittes audies capies
amabit videbit mittet audiet capiet
IMPERF. amabimus videbimus mittemus audiemus capiemus
amabitis videbitis mittetis audietis capietis
amabunt videbunt mittent audient capient

INFECTUM DEL MODO INDICATIVO - VOZ PASIVA

1era. 2da. 3era. 4ta (i larga) 4ta. (i breve)


amor videor mittor audior capior
amaris videris mitteris audiris caperis
PRESENTE amatur videtur mittitur auditur capitur
amamur videmur mittimur audimur capimur
amamini videmini mittimini audimini capimini
amantur videntur mittuntur audiuntur capiuntur
amabar videbar mittebar audiebar capiebar
PRETRITO amabaris /re videbaris/re mittebaris/re audiebaris/re capiebaris/re
amabatur videbatur mittebatur audiebatur capiebatur
IMPERF. amabamur videbamur mittebamur audiebamur capiebamur
amabamini videbamini mittebamini audiebamini capiebamini
amabantur videbantur mittebantur audiebantur capiebantur
amabor videbor mittar audiar capiar
FUTURO amaberis/re videberis/re mitteris/re audieris/re capieris/re
amabitur videbitur mittetur audietur capietur
IMPERF. amabimur videbimur mittemur audiemur capiemur
amabimini videbimini mittemini audiemini capiemini
amabuntur videbuntur mittentur audientur capientur

==============================================================

INFECTUM DEL MODO SUBJUNTIVO - VOZ ACTIVA


Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 19

1era. 2da. 3era. 4ta (i larga) 4ta. (i breve)


amem videam mittam audiam capiam
ames videas mittas audias capias
PRESENTE amet videat mittat audiat capiat
amemus videamus mittamus audiamus capiamus
ametis videatis mittatis audiatis capiatis
ament videant mittant audiant capiant
amarem viderem mitterem audirem caperem
PRETRITO amares videres mitteres audires caperes
amaret videret mittet audiret caperet
IMPERF. amaremus videremus mitteremus audiremus caperemus
amaretis videretis mitteretis audiretis caperetis
amarent viderent mitterent audirent caperent

INFECTUM DEL MODO SUBJUNTIVO - VOZ ACTIVA

1era. 2da. 3era. 4ta (i larga) 4ta. (i breve)


amer videar mittar audiar capiar
ameris/re videaris/re mittaris/re audiaris/re capiaris/re
PRESENTE ametur videatur mittatur audiatur capiatur
amemur videamur mittamur audiamur capiamur
amemini videamii mittamini audiamini capiamini
amentur videantur mittantur audiantur capiantur
amarer viderer mitterer audirer caperer
PRETRITO amareris/re videreris/re mittereris/re audireris/re capereris/re
amaretur videretur mittetur audiretur caperetur
IMPERF. amaremur videremur mitteremur audiremur caperemur
amaremini videremini mitteremini audiremini caperemini
amarentur viderentur mitterentur audirentur caperentur

==============================================================

MODO IMPERATIVO - VOZ ACTIVA

1era. 2da. 3era. 4ta (i larga) 4ta. (i breve)


ama vide mitte audi cape
PRESENTE amate videte mittite audite capite
amato videto mittito audito capito
FUTURO amato videto mittito audito capito
IMPERF. amatote videtote mittitote auditote capitote
amanto vidento mittunto audiunto capiunto
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 20

MODO IMPERATIVO - VOZ PASIVA

1era. 2da. 3era. 4ta (i larga) 4ta. (i breve)


amare videre mittere audire capere
PRESENTE amamini videmini mittimini audimini capimini
amator videtor mittitor auditor capitor
FUTURO amator videtor mittitor auditor capitor
IMPERF. --------- ---------- ---------- --------- ---------
amantor videntor mittuntor audiuntor capiuntor

==============================================================

TEMA DEL PERFECTUM:

Corresponden al tema del perfectum los siguientes tiempos, modos y formas no


finitas del verbo:

Modo Indicativo - Voz Activa: Pret. Perfecto, Pret. Pluscuamperfecto, Futuro Perf.

Modo Subjuntivo - Voz Activa: Pret- Perfecto, Pret. Pluscuamperfecto

Formas no finitas del verbo: Infinitivo Perfecto Activo

En el sistema del Perfectum, no tiene incidencia las conjugaciones a las que


pertenecen los verbos

Los distintos tiempos y modos se forman sobre la base del tema del perfecto (4to.
elemento del enunciado del verbo) + infijos + desinencias personales activas del
infectum. El nico tiempo que tiene desinencias personales propias y es pecficas es
el Pretrito Perfecto Activo del Modo Indicativo.

DESINENCIAS DEL PRET. PERF. ACTIVO - MODO INDICATIVO

SINGULAR PLURAL
1 era. persona -i -imus
2da. persona -isti -istis
3era. persona -it -erunt / ere

FORMANTES DEL TEMA DE PERFECTUM


Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 21

FORMANTES EJEMPLOS
-V (semivoclica) narrav- (narro) / delev- (deleo)
audiv- (audio)
V (semivoclica) con prdida del infijo crev- (cresco) / cognov- (cognosco)
-SC- del tema de presente pav- (pasco)

U (voclica) habu- (habeo) / monu- (moneo)

sigmtico dix- (dico) / scrips- (scribo) / mis- (mitto)

duplicacin (repeticin silbica de la ded- (do) / fefell- (fallo) / cucurr- (curro)


consonante inicial) poposc- (posco) / momord- (mordeo)

alargamiento (con o sin apofona voclica) ven- (venio) / leg- (lego) / eg- (ago)
fec- (facio) / cep- (capio)

prdida del infijo nasal del tema de fud- (fundo) / tetig- (tango) / tutud-
presente (con o sin duplicacin) (tundo)

CONJUGACIN DEL PERFECTUM - VOZ ACTIVA

MODO INDICATIVO MODO SUBJUNTIVO


amavi amaverim
PRETRITO amavisti amaveris
amavit amaverit
PERFECTO amavimus amaverimus
amavistis amaveritis
amavuerunt /-ere amaverint
amaveram amavissem
PRETRITO amaveras amavisses
amaverat amavisset
PLUSCUAMPERFECTO amaveramus amavissemus
amaveratis amavissetis
amaverant amavissent
amavero
amaveris
FUTURO amaverit ----------------------------------
amaverimus
PERFECTO amaveritis
amaverint

CONJUGACIN DEL PERFECTUM - VOZ PASIVA

La voz pasiva del perfectum es perifrstica. Se forma con el participio perfecto


pasivo + los tiempos y modos del verbo SUM que aqu se indican
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 22

MODO INDICATIVO MODO SUBJUNTIVO


amatus,-a,-um sum amatus,-a,-um sim
amatus,-a,-um
PRETRITO es amatus,-a,-um sis
amatus,-a,-um est amatus,-a,-um sit
PERFECTO amati,-ae,-a sumus amati,-ae,-a simus
amati,-ae,-a estis amati,-ae,-a sitis
amati,-ae,-a sunt amati,-ae,-a sint
amatus,-a,-um eram amatus,-a,-um essem
PRETRITO amatus,-a,-um eras amatus,-a,-um esses
amatus,-a,-um erat amatus,-a,-um esset
PLUSCUAMPER amati,-ae,-a eramus amati,-ae,-a essemus
amati,-ae,-a eratis amati,-ae,-a essetis
FECTO
amati,-ae,-a erant amati.,-ae,-a essent
amatus,-a,-um ero
amatus,-a,-um eris
FUTURO amatus,-a,-um erit ----------------------------------------
amati,-ae,-a erimus
amati,-ae,-a eritis
PERFECTO
amati,-ae,-a erunt

==============================================================
FORMAS NO FINITAS DEL VERBO

Las formas no finitas del verbo en latn son : infinitivo


participio
adjetivo verbal en -NDO (gerundivo)
gerundio
supino

INFINITIVO
TIPOS

PRESENTE PERFECTO FUTURO


VOZ ACTIVA SI SI SI
VOZ PASIVA SI SI SI

VOZ ACTIVA

1era. conj 2da. conj 3era. conj 4ta conj 4ta. conj.
( i larga) (i breve)
PRESENTE amare videre mittere audire capere
PERFECTO amavisse vidisse misisse audivisse cepisse
FUTURO amaturum, visurum, misurum, auditurum, capturum,
-am, -um -am, -um -am, -um -am, -um -am, -um
esse esse esse esse esse

VOZ PASIVA
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 23

1era. conj 2da. conj 3era. conj 4ta conj 4ta. conj.
( i larga) (i breve)
PRESENTE amari videri mitti audiri capi
PERFECTO amatum, visum, misum, auditum, captum,
-am, -um -am, -um -am, -um -am,-um -am,-um
esse esse esse esse esse
FUTURO amatum iri visum iri misum iri auditum iri captum iri

=============================================================

PARTICIPIOS

TIPOS

PRESENTE PERFECTO FUTURO


VOZ ACTIVA SI ------------- SI
VOZ PASIVA ----------- SI -------------- (*)

(*) En algunos casos se emplea como tal adjetivo verbal en -NDO (gerundivo)
VOZ ACTIVA

1era. conj 2da. conj 3era. conj 4ta conj 4ta. conj.
( i larga) (i breve)
PRESENTE amans,-ntis videns,-ntis mittens,-ntis audiens,-ntis capiens,-ntis
PERFECTO --------- ------------- ------------ ------------ -------------
FUTURO amaturus, visurus, misurus, auditurus, capturus,
-a, -um -a, -um -a,-um -a,-um -a,-um

VOZ PASIVA

1era. conj 2da. conj 3era. conj 4ta conj 4ta. conj.
( i larga) (i breve)
PRESENTE --------- ---------- ---------- ---------- ---------
PERFECTO amatus, visus, misus, auditus, captus,
-a,-um -a,-um -a,-um -a, -um -a, -um
FUTURO (adj.verbal) (adj.verbal) (adj.verbal) (adj.verbal) (adj.verbal)

GERUNDIO Y GERUNDIVO (adjetivo verbal en -NDO)

El gerundio es un sustantivo verbal de la voz activa. Completa la declinacin del


infinitivo y se declina por la segunda declinacin.
El gerundivo es un adjetivo verbal en -NDO de la voz pasiva . Se declina como un
adjetivo de primera clase (tipo: bonus, -a, -um)
Ambos se forman sobre el tema del Infectum
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 24

GERUNDIO

1era. conj 2da. conj 3era. conj 4ta conj 4ta. conj.
( i larga) (i breve)
ACUSATIVO amandum videndum mittendum audiendum capiendum
GENITIVO amandi videndi mittendi audiendi capiendi
DATIVO amando videndo mittendo audiendo capiendo
ABLATIVO amando videndo mittendo audiendo capiendo

GERUNDIVO

1era. conj 2da. conj 3era. conj 4ta conj 4ta. conj.
( i larga) (i breve)

ENUNCIADO amandus,a,um videndus,a, mittendus, audiendus, capiendus,


um a, um a, um a, um

SUPINO

Es un sustantivo verbal de la cuarta declinacin del que se conservan slo dos casos:
acusativo y ablativo singular. Su forma en acusativo constituye el quinto elemento
del enunciado del verbo.

1era. conj 2da. conj 3era. conj 4ta conj 4ta. conj.
( i larga) (i breve)
ACUSATIVO amatum visum misum auditum captum
ABLATIVO amatu visu misu auditu captu

==============================================================

ENUNCIADO DEL VERBO

El enunciado del verbo est constituido por cinco elementos que corresponden a los
tres temas sobre los que se organiza la conjugacin:

1era. sing. Pte. Indicativo


2da. sing. Pte. Indicativo TEMA DEL INFECTUM
Infinitivo Presente
1era. sing. Pret. Perfecto Indicativo TEMA DEL PERFECTUM
Supino (en acusativo) TEMA DEL SUPINO

EJEMPLOS
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 25

INFECTUM PERFECTUM SUPINO


1era. Sing.Pte. 2da. Sing. Pte. Infinitivo 1era. Sing. supino en
Indicativo Indicativo Presente Pret. Perf. Ind acusativo
1era. conj. amo amas amare amavi amatum
2da. conj. video vides videre vidi visum
3era.conj. mitto mittis mittere misi misum
4ta (i larga) audio audis audire audivi auditum
4ta. (i breve) capio capis capere cepi captum

forma convencional en que se escribe el enunciado:

amo, -as, -are, -avi, -atum


video, -es, -ere, vidi, visum
mitto, -is, -ere, -misi, misum
audio, -is, -ire, -ivi, -itum
capio, -is, -ere, cepi, captum

==============================================================

VERBOS IRREGULARES

SUM

ENUNCIADO: sum, es, esse, fui, ---


INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFINITIVO PARTICIPIO
PRESENTE sum sim
es sis es
est sit esse ------------
sumus simus
estis sitis este
sunt sint
PRETERITO eram essem
IMPERFECTO eras esses
erat esset -------------- ------------ ------------
eramus essemus
eratis essetis
erant essent
FUTURO ero
IMPERFECTO eris esto fore
erit -------------- esto
erimus futurum, am futurus, -a,
eritis estote um esse -um
erunt sunto
PRETRITO fui fuerim
PERFECTO fuisti fueris
fuit fuerit ------------- fuisse
fuimus fuerimus
fuistis fueritis
fuerunt fuerint
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 26

PRETRITO fueram fuissem


PLUSCUAM fueras fuisses
PERFECTO fuerat fuisset
fueramus fuissemus --------------- ------------- ---------------
fueratis fuissetis
fuerant fuissent
FUTURO fuero
PERFECTO fueris
fuerit --------------- --------------- ---------------- -------------
fuerimus
fueritis
fuerint

COMPUESTOS DE SUM:

absum, abes, abesse, afui praesum, praees, praesse, praefui


adsum, ades, adesse, adfui prosum, prodes, prodesse, profui
desum, dees, deesse, defui subsum. subes, subesse, -----
insum, ines, inesse, infui supersum, superes, superesse, superfui
intersum, interes. interesse, interfui
obsum, obes, obesse, obfui
possum, potes, posse, potui
EO (VOZ ACTIVA - INFECTUM)

ENUNCIADO: eo, is, ire, ivi /ii, itum


INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFINITIVO PARTICIPIO
PRESENTE eo eam
is eas i
it eat ire iens, euntis
imus eamus
itis eatis ite
eunt eant
PRETERITO ibam irem
IMPERFECTO ibas ires
ibat iret ---------------- ------------- --------------
ibamus iremus
ibatis iretis
ibant irent
FUTURO ibo
IMPERFECTO ibis ito
ibit ------------ ito iturum, -am, iturus, -a,
ibimus -um esse -um
ibitis itote
ibunt (eunto)

En el perfectum se comporta como cualquier verbo regular

COMPUESTOS DE EO:

abeo circumeo intereo praeeo redeo


adeo exeo obeo praetereo subeo
anteo ineo pereo prodeo transeo

==============================================================
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 27

FERO (VOZ ACTIVA - INFECTUM)

ENUNCIADO: fero, fers, ferre, tuli, latum


INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFINITIVO PARTICIPIO
PRESENTE fero feram
fers feras fer
fert ferat ferre ferens, -ntis
ferimus feramus
fertis feratis ferte
ferunt ferant
PRETERITO ferebam ferrem
IMPERFECTO ferebas ferres
ferebat ferret ----------------- --------------- ---------------
ferebamus ferremus
ferebatis ferretis
ferebant ferrent
FUTURO feram
IMPERFECTO feres ferto
feret ------------- ferto laturum, -am, laturus, -a, -um
feremus -um esse
feretis fertote
ferent ferunto

FERO (VOZ PASIVA - INFECTUM)

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFINITIVO PARTICIPIO


PRESENTE feror ferar
ferris feraris/re ferre
fertur feratur ferri -------------
ferimur feramur
ferimini feramini ferimini
feruntur ferantur
PRETERITO ferebar ferrer
IMPERFECTO ferebaris /re ferreris/re
ferebatur ferretur ----------------- --------------- ---------------
ferebamur ferremur
ferebamini ferremini
ferebantur ferrentur
FUTURO ferar
IMPERFECTO fereris /re fertor
feretur ------------- fertor latum iri (ferendus, -a,
feremur -um)
feremini
ferentur ferunto

En el perfecto de la voz activa y de la voz pasiva se comporta como un verbo


regular

COMPUESTOS DE FERO:

affero, affers, afferre, attuli, allatum


aufero, aufers, auferre, abstuli, ablatum
antefero, antefers, anteferre, antetuli, antelatum
Latn I - 2003 - ctedra: A. Schniebs 28

circumfero, circumfers, circumferre, circumtuli, circumlatum


confero, confers, conferre, contuli, collatum
defero, defers, deferre, detuli, delatum
differo, differs, diferre, distuli, dilatum
effero, effers, efferre, extuli, elatim
infero, infers, inferre, intuli, illatum
offero, offers, offerre, obtuli, oblatum
perfero, perfers, perferre, pertuli, perlatum
praefero, praefers, praeferre, praetuli, praelatum
profero, profers, proferre, protuli, prolatum
refero, refers, referre, retuli, relatum
suffero, suffers, sufferre, sustuli, sublatum
transfero, transfers, transeferre, transtuli, translatum

=============================================================

Das könnte Ihnen auch gefallen