Sie sind auf Seite 1von 7

14/3/2017 Teoradelarecepcinesttica

MALDOROR
imprimir
RevistadelaciudaddeMontevideo,n19

Teoradelarecepcinesttica

INTRODUCCION

Nohayejerciciointelectualquenoseafinalmenteintil.Unadoctrinafilosficaesalprincipio
unadescripcinverosmildeluniversogiranlosaosyesunmerocaptulocuandonoun
prrafoounnombredelahistoriadelafilosofa.Enlaliteratura,esacaducidadfinalesan
msnotoria.
JorgeLuisBorges:PierreMenard,autordelQuijote.

LostextosquesepublicanenestenmerodeMALDORORdedicadoapresentar
algunosaspectosdelateoradelarecepcinestticasehanseleccionadoconel
propsitodeinteresarallectorenprincipiosyaplicacionesdeunapropuesta
tericaqueleconcierneespecficamenteyaqueconstituyenelaboraciones
dirigidasaobservarlacomplejidaddelacogimientoporpartedellector,del
destinatario,delpblicoengeneral,deunaobraquenoexistirasinesa
experiencia.

Aunqueinsuficientementeatendidoconanterioridadaestosplanteosque,por
comodidaddenominativa,sesiguenatribuyendoa"laescueladeConstanza"
abreviandoasporfuerosgeogrficosunaseriededoctrinasqueyanoselimitan
aesalocalizacinuniversitariaparticularelfenmenodelarecepcinestticano
seproponenicomoinvencinnicomodescubrimiento:noeslaprimeravezque
sedestacaprioritariamentelainterpretacincomolainstancianecesariadela
experienciaesttica.Sinembargo,postergadoporlosprestigiosdelavenerada
celebridaddelautor(enlosltimossiglosysobretodoapartirdelromanticismo),
desplazadoporlaincuestionableconsistenciadelaobra,quepermanece
independientemente,msalldeautoresyanlisisreveladores(consistenciay
autonomaoperocntricasquefueronlaatraccinpredominantedelsiglo),el
lectorquesoladesaparecer,desconocidopordesconocido,cumpliendode
incgnito,sindejarhuella,unatareafugazysilenciosa,hapasadoenlosltimos
aosdelasubestimacinqueindiferenciaaserelprotagonista,objetoyobjetivo
delosestudiosliterarios.

Esnecesarioreconocerque,dealgunamanera,desdelaantigedadhasta
nuestrosdassehaatendidoelfenmenodelarecepcin,perodiscontinuamente
ysubordinadoacometidosquenoleeranlosmspertinentes.CuandoPlatnse
ocupadelainterpretacin(el"ermneus"griegonodistinguelexicalmentea
quienanalizadequienrealiza,ambossonintrpretesdelaobra),noleimporta
tantoreivindicarestainstanciareceptivaenssinofundamentarunavezmssu
consabidoescasoaprecioporelpoeta.Alremitirlos"dones"delpoetaalaMusa,

http://otros.comunicacion.edu.uy/docencia/lisa/coordinadora/mald19.html 1/7
14/3/2017 Teoradelarecepcinesttica
msquehonrarlaest"desautorizando"alautoryasimilandoademsenun
mismo"entusiasmo"alpoeta,alrapsodayalespectador,encadenadosporla
fuerzadivinacomoloseslabonesquelapiedrahercleamagnetiza,unidosporsu
poder.

Pasandoporaltolahistoriadeunavastasinonimia(1),yaennuestrosdas
encontramosquenoesdemasiadodiferente"thedarknessanddaemonicground"
quehacealgunosaosexplorabaHaroldBloomcuandosepreguntabasobrela
naturalezadelpoeta,su"ansiedaddeinfluencia"(2),esepoderextraoajeno,
contradictorio:unaespeciedeoxmorondecaLichtenbergporelqueunhombre,
enunabsquedaambivalenteapelacin/rechazodesuprecursor,delector
devienepoeta.Aunquesurigurosaconcepcintaxonmicaresulteajenaaesas
formasdel"heroicofuror",GrardGenettetambinparticipadelmismointerspor
unarecepcincreativacapazdecreatividadcuando,observandolaspresiones
dela"trascendenciatextual",clasificalosdiferentestiposdetranstextualidad.

Marcandociertasdiferencias,estosautores(nosonlosnicos)coincidencon
laposicinpromovidadesdeelprincipioporlosestudiososdeConstanzaal
rehabilitar,poresavisincomparativa,elregistroylarelevanciadela
participacindellectorenlacreacinliterariadesdeestepuntodevistaelautor
aparececomounlectorqueescribe,ellector,comounautorqueno.Interesasu
participacinademsporqueapartirdelaintervencindellectorsecompruebala
incidenciaporlacuotadeazar,porlarepercusindeunapresenciayuna
precedencia,deunpresenteyunpasado,unanuevavueltadelahistoria,un
vuelcoyunregreso,queconcedalaveniaaotrotrnsitoepistemolgicodando
entradaaunaetapatericadistinta.Despusdeunprolongadoperodode
deliberadaresistenciacontralahistoria,lahistoriavuelveestavezpararenovar
losestudiosliterarioscuestionando,dehechoyporprincipio,elparadigma
estructuralistaperosinrenegardesusaportes.

Detalmaneraquesehadecididorenunciaralprejuiciodiacrnico,derogarla
prohibicinquepesabasobrelahistoriaprohibicinquedioorigenalasseveras
prescindenciasformalistas,rechazartodaimposicinquelleveaignorarla
subjetividadindividualoelcondicionamientosocial,interdiccionesquepretendan
facilitarelabordajeaunaobradesasidadetodadeterminacinyque,
coherentemente,slodabaaccesoaunsistemadescriptivotambinintemporaly,
comotal,asalvodeaccidentesycircunstancias,casiuntrmiteparalaeternidad
yelserdeltexto.Setratadeevitarasconfundirlapropuestadeunmodelouno
mscon"laverdaderaestructuradelaobra",deponiendounaambicin
ontolgicaquevamsalldelautorysusdudosasintenciones,msalldel
lectorylaparcialidaddesusopciones,msalldetodareferenciacircunstancial,
modeloconelquesetratdesuprimirobstinadamentepormediodeunaparato
metodolgicomuyprecisolasituacincomunicativaenlaquetodalectura,aun
aquellaquesevaledelanlisismsaustero,implica.

Lateoradelarecepcinreaccionadeestamaneracontralacertidumbre
formalistayestructuralistarelativaalaexistenciadeunaobraautnomaporun
ladoy,porotro,delaaplicabilidadincontrovertiblementefieleinfalibledesus
sistemas,alejndosepormediodelmismovirajehistoricistadelasprcticasdel
"closereading",delospreceptosdel"NewCriticism"americanoqueparecan
demostrar,ellastambin,haberencontradoestavezsindudaenlosaciertos
inmanentistas,laesenciadelaobra,sinadvertirquetodomodelo,quetodo
sistema,loscnonesengeneral,constituyenunconjuntodereglasnomenos
imaginativo,nomenosarbitrario,quecualquierproyeccinindividualosocialen
eltexto,soloqueporlosrigoresdesuconcepcindogmticafijan,sinolavisin
verdadera,probablementeunavisintotalitaria:eltextoquedebeconformarsea
unaregla,unlectorindiferenciado,indiferente,quedebeconformarseconesa
imposicin.

LaRezeptionsaesthetikreconocequelapresenciadinmicadelahistoriase
imponeentrelaliteraturaysuestudio,entrelaobrayellectorpero,desdeel
momentoenquenopuedeeludirse,laasume.Essignificativalaprovocacindel
ttuloconqueHansRobertJaussdenominasuconferenciainauguralenel

http://otros.comunicacion.edu.uy/docencia/lisa/coordinadora/mald19.html 2/7
14/3/2017 Teoradelarecepcinesttica
seminarioeiniciaenlaUniversidaddeConstanza:"Lahistorialiterariacomoun
desafoalateoraliteraria."(1967)

Enesosaossegeneralizaentonces,enelcampodelasdisciplinas
humanistas,laperspectivaenaperturaquetiendea"historizar"tantoelenunciado
comoelsistema.Abordandolaexperienciaesttica,Jaussintentaconjugarel
conocimientotericoconelconocimientohistricodandolugaraunacategora
intermedia:msqueunahistoriadelasformas,unahistoriadelosefectos
producidos,unapoticadelplacerqueresultadelanegacindelaaccin
cotidianamedianteunaexperienciaqueapartaalreceptordelosinteresesy
urgenciasprcticasy,desdeesadistanciaconoceyseidentifica.(4)

DemaneraqueJausscomprometeensuactividadsinolahistoriografa
propiamentedichaentantoquecienciadelahistorialahistoria("ensusentido
plenocasimgico",comodiceMauriceBlanchot):comoformadevivirenel
mundodeexperienciacotidiana,unahistoriaquenodesignaexcluyentementeel
pasadoaunquenolodesconoce,quevalemsbiencomounainevitabilidadvital
porlaquehombrenopuedeniporascesistericaescaparasuscircunstancias
y,enconsecuencia,esahistorianodebeentenderseenoposicinanaturaleza
sino,porelcontrario,implicndoserecprocamenteenunatotalidadsegnlacual
larealidadeshistoriao,entrminosdeB.Croce,loshechossonhistricos.(5)

Losestudiosquesecularizaneldiscurso(tantoeldiscursodelacomunicacin
poticacomodelacomunicacinprctica)resaltanlainterpretacindelreceptor
(crtico,fillogo,cualquierlector,espectador,oyente),invalidandolosdescrditos
conquehabansometidoladimensindiacrnica,yprestigiandoentodossus
sentidoslahistoriaenlateora:comopasado,comotradicin,comosituacin,
comoobjetodeunadisciplinasonestudiosquerecuperanelprocesodiacrnico
almismotiempoqueelcortesincrnicoperoyanocomocoordenadasfijas
esquemticamenteperpendicularesyrecprocamenteexcluyentessinocomola
fuerzaaxialqueponeenmovimientounmecanismocognoscitivoquenopierde
eficacianiporperspectivismo(laalteridaddequienindaga)niporselectividad(la
arbitrariedaddequienimponeydescribeelcorpus).

Seentiendequetanvanocomopretenderquees"deber"delhistoriador
alejarsedelpresenteysusimplicancias,olvidandoassunacionalidad,su
sociedad,sufamilia,suspreferenciaspersonales,espretenderqueeltericodeje
deladoelpasado,tradicin,susconocimientos,yaqueresultaigualmente
imposiblereconstruirelpasado(conocerloeshacerlocontemporneo)como
ignorarlo,nosepuedenosaberloquesesabe.

Lanocindecomprensincomounacontecimientoens(queHansGeorg
Gadamerhabaformuladoendiversosensayosenladcadadel60),enelqueel
presentedellector,susprejuicios,determinanunmargendeeventualidadquese
enfrentaaltextoyaquenielintrpretenieltextopuedenserconsideradoscomo
partesautnomas,fundamentalaflexibilidaddeposicioneshermenuticasapartir
delascualesseaspiraasuperarloquepodramosconsiderarlamayorilusin
metodolgicadenuestrapoca.

Alpropugnarsistemasymtodosaptosparasoslayararbitrariamentelo
eventual,esailusinderivabafcilmentehaciaempecinamientosreaccionarios
quenopreveanlaprobabilidadnicomoacechoaleatorionicomoatisbode
futuro.Seignoraasque,curiosamente,significativamente,"probable"hace
compatiblesdossentidosantagnicosyaque"loverosmil","loquepuedeser
probado","loquepuedeocurrir",coexistensemnticamentecon"lodudoso","lo
eventual","loincierto"o"locierto"(laambivalenciareveladoradelaspalabrasy
susverdadesamediasnodebepasarseporaltoyaquetambinaqucoincidenla
vaguedad:ciertoasunto,conlaseguridadolaverdadmisma:unasuntocierto).

Poresoningnacontecimientodecomprensindeberasustraersealo
inesperado,alosorprendente.Tansospechosocomoeloptimismoderivadodela
verdadencontrada,eselpesimismo(quecomportadialcticamente)denoprever
ningncambioydescartar,adospuntas,nadamenosquelacreacinylas
metamorfosissociales.Elprimerriesgoquecorrequiencreehaberencontradola
verdadesdejardebuscarlayasperderseenellaberintodelacerteza.

http://otros.comunicacion.edu.uy/docencia/lisa/coordinadora/mald19.html 3/7
14/3/2017 Teoradelarecepcinesttica
GiambattistaVicoentendaquelacertezaerauna"verdaddefillogos",ms
prximaalacreencia(la"Urglaube"deHusserl)participamscomofequeenel
hechohabilitaunasalidaprovisoriaaparentementedefinitiva,falsaporparcial,y
queporaccesibledesorienta.Loscnonesmetodolgicosydoctrinarios
resultan,sonsolo"xitos",unasalida,"theexit"opocoms.Cuantomsfirmees
laconviccin,msclausura(ellatnfirmuscomoenfrancs:fermeyferm,no
distingue"solidez"de"clausura").Entretantasaparentes,sesabequeellaberinto
tieneunasalidayesacertezadelanicasolucinseducemsquelanostalgia
(unavariantedelaesperanza)deotrojardn,elhortusconclusus.Siquerer
(quarere,tanto"desear"como"inquirir")s(ab)ercomolosdioses,precipital
hombreenlaCada,podraserquererdudar(otracuestin:labsqueda,el
problema)elrequisitonecesariopararecuperarelEdn.

Gadamerentendaquelacuestin(lapregunta,lainquisicin,labsqueda,
"unequte"),explicabaelmecanismointerpretativo:ellectorcuestionalaobra.y
suscdigoslaobracuestionaallectorylossuyos.Enladialcticadepregunta
respuestaverificaelinstrumentohermenuticomsaptoparasuscitarlarelacin
dialgicaconinterlocutorausentequefundamentalaconcepcindela
experienciaestticacomocomunicacin,elplacercomorequerimientomutuo.

NoesnadaextraoentoncesqueelMidrash(6)hayaregistradocuatroniveles
delectura,tantascomoDante,similaresalosquefueronelfundamentodela
teologaylapoticamedievales,paralainterpretacindelasSagradas
Escriturasdelnivelmsaccesiblealmenosaccesible:elsentidoliteral:pshatel
sentidoalusivo:remezelsentidodelMidrashopropiamenteexegtico:drash,de
darosh,"bsqueda","interrogacin","exigencia"yporltimo,elsentidosecreto,
esotricoomstico:sod.Totalmenteausentedeltexto(nivaco,nilaguna,ni
cuestin),sodconstituirauntextoensmismo,casiotropshatunaevolucin
interpretativaquerepiteelinfinito(Einsof,unaexistenciaqueseniega(noexiste
oasexiste).Precisamentelasinicialesdeestoscuatrotrminosformanel
acrnimopards,lapalabraquedesignaeljardnydelaquederivaetimolgica
oimaginativamenteparaso(7)Larecuperacinednicaestara"prescrita".

Lainsistenciaenelactodecomprenderporpartedelateoradelarecepcin
herenciaexplcitadelahermenuticatradicionalseexplicaporlaestimacinde
uncomplejoprocesointegrativoquecomprometedialcticamente
pasado/presente,autor/lector,enunaoposicininteractivapuestaenobraporel
receptor,ellector,elotro."Pensersonautre"hasidosiemprelatareadela
filosofadiceDerrida,ytambinestepropsitodefinesucoincidenciaconla
hermenutica."Otro"eselquerealiza"unamalalecturacreativa"("acreative
misreading"diceHaroldBloom),vlidaporlaimpropiedadyvlidapor
desesperacin,porquenoexisteotra:"...oncomprendtoujoursplusoutoujours
moinsqu'ilnefaut.Lavraielectureresteimpossible"admite,apropsitodela
lecturadeKafka,M.Blanchot.Allectorunescritortambinenestecasonole
quedamsqueresignarse:la"verdaderalectura"esunfraude,unailusindonde
jueganlaficcindelaverdad,elanhelodeverdady,sinduda,loinverificable.

Ensuexperienciaindividual,ellectorseapropiaseapartadelaliteraturadel
pasado,asimilaorenuevalatradicin,legitimaladiferenciaque"revelael
sentidodelmundoatravsdelosojosdelotro".(EsaK.StierleaquienJausscita
enestaoportunidad).Delamismamanera,WolfgangIserentendaqueficciny
realidadnosonentidadesquehayaquedistinguiradversamenteyaque"enlugar
desersimplementesucontrario,laficcinnoscomunicaalgosobrelarealidad."
(8)Enamboscasoses"loextrao"(loajeno,primero,laficcintambin)el
principiodelarevelacin.Noestdemstenerencuentaqueesaextraezanos
implica:unosiempreeselotrodeotro.

Sinembargo,esnecesariosealarquelosintrpretesdelaescuelade
Constanzanoseinteresanporloquepodraentendersecomo"unanueva
subjetividad"sinoque,alestimarlacomprensinapartirdelavisinajena,no
excluyenqueesavisinestdeterminadaporlasituacinhistricayaquela
lecturacomolainterpretacin(unainstanciadelacomprensin)engeneral,
poneenactividadlaintersubjetividadinherentealprocesodecomunicacin.La
teoradelarecepcin,enconsecuencia,nodesconocelaimportanciadela

http://otros.comunicacion.edu.uy/docencia/lisa/coordinadora/mald19.html 4/7
14/3/2017 Teoradelarecepcinesttica
comunicacinliterariaenladinmicadelatransformacinsocial,destacando,de
estamanera,lamediacindelarteylaliteraturaencualquiercampodeaccin
intersubjetiva.Mstodava,Jaussreconocequelosprincipiosdelarecepcin
estticanosonexcluyentementeantagnicosniaunacrticaideolgicaniauna
metodologaestructuralista,deahqueaspireareconciliarensusformulaciones
tericasyensustrabajosdeaplicacinelpuntodevistasemiticoyla
interpretacinhermenuticaascomoelmarxismoylosformalismos.La
conciliacindediversasoposicionestericasqueelaboraJaussensus
reflexioneshermenuticas,radicafundamentalmenteensurotundadiscrepancia
conelconceptodenegatividadformuladoporTh.W.Adorno.Apoyndoseenla
nocinde"Aufhebung",definidainicialmenteporHegel,Jauss"desconstruye"la
oposicindelosdossignificadosquecomportaestapalabraclavesuprimir,
anular/elevar,ascender,pormediodeunaterceraposibilidadsemnticaquese
resuelve,aproximadamente,comorelevar:suspenderydestacaralavez,la
concurrenciadobleycontradictoriaenunamismamencin:lainteriorizacin
cognoscitivaqueseproduceenla"apropiacin"delmundoporelpensamiento,
podraserelejemplo.

DeH.G.Gadamer(9),Jaussadoptalaconcepcindeestahermenutica
filosfica,deunanuevahermenutica,quenopadecedelprejuicioinherenteala
hermenuticareconstructivatradicional(W.Dilthey,F.Schleiermacher)donde,
condicionadaporelaugedelasdisciplinashistricasylafilologaarriesgaba,
entremitosyconjeturas,labsquedadelosorgenes.

EnlanocindefusindehorizontesqueJaussadoptaliteralmenteGadamer
puntualizaqueelpropsitodelahermenuticanoes"reconstruir"elprimer
sentidodeltexto(tentativatanilusoriacomointil)sinomarcarelintervalo
temporalquesegeneraentreelhorizontedeexpectativa(elhorizonteque
condicionaallectordeacuerdoconlavisindelautoryque,segnellector
presume,hadadoformaysentidoalaobra)yelhorizontedeexperiencia(el
horizontedellectorquien,ensuvisinpersonal,locomparteconelpblico
receptorcontemporneoquieninterpretayreinterpretalaobraenfuncindesu
propiaactualidad),advirtiendoladiferenciaqueseparaoqueunelas
referenciasdeproduccinyrecepcin.

Ascomorenuncianalarecuperacindeunsentidooriginal,prioritariopor
primero,renunciantambinalaartificiosaconviccindefendidaporlasemitica
cuandopretendadescubrirenlaescrituraelorigendeltexto,unprincipioforzado
estavez,apartirdelcuallaobraempiezaaexistir,repentinamente,sinquenada
previopudieraafectarlaodeterminarla.SegnlaopcindenominativadeRoland
Barthes,lasemiocrticaseocupabadelanueva(en1968)conjuncinde
literaturaylingstica.Laproclamacindelaautonomadelaobrainstituida
prolijamenteporlafundacindeunacienciadelaliteratura,nocarecede
antecedentes.Coincidanyenesacoincidenciaacreditabanpartedesurazn
conlaanticipacindeMallarmquienafirmabacomo"nosotros"(esconlos
estructuralistasqueBarthespluraliza),queeselpropiolenguajeelquehablayno
unautorenesosaosBarthesconcebalaescrituracomounaespeciede
emergencia,demaneraqueporsuintermediodesaparecalavoz,seobliterabala
escrituraoriginal,laidentidadseperdaeneltexto:unoriginalyunorigen,la
versindisciplinadade"alprincipiofueeltexto",ytodoesoapartirde"Lamortde
l'auteur"(eselttulodeunartculodonderesumeunavezmsesaposicin)que
anuncia,almismotiempo,lahabilitacindellector:"Lanaissancedulecteurdoit
sepayerdelamortdel'Auteur".Desdeestepuntodevista,ellectoraparececomo
unaindemnizacinterica:elgestoungastodecompensacinparaqueel
equilibrioobrahombresemantenga,auncuandosehayaninvertidolostrminos
yelcentrodegravitacinquededesplazado.

Ni"regresoalasfuentes",ni"verdaderosentido",ni"autenticidad",ni"fidelidad
histrica",ni"estructuraverdadera"antelautopadelarecuperacinfilolgicao
lavanidadprescindentedeparadigmasestticos,lahermenuticaseafirmacomo
unaactividadquenocensuralaactualidadparalainterpretacinnirechazala
usuradelsentido,una"usure"msbienyaqueelfrancsconserva
ambivalentementeelusoquedesgastayproducebeneficioseltextoestenuso

http://otros.comunicacion.edu.uy/docencia/lisa/coordinadora/mald19.html 5/7
14/3/2017 Teoradelarecepcinesttica
constanteyencadainterpretacinelsentidofinalizaysedefine.Wittgenstein
decaqueelsignificadodelsignoeselusoyeseuso,suvida.(10)

Sibienconstituyeunadisciplinametalingstica,lahermenuticasuperalos
lmitesdeunatareadescriptivaoprescriptivanimodelosnireglas.Anticannica,
sedisponecomomedioparadeterminarelsentidodelaobray,sindisimularsu
condicindependiente,prevquetodosentidosereveladeterminadoporla
situacinhistricosocialybiogrficamenteparticulardelintrpreteaundelque
secreeelmsrigurosoquienporfinasumesuparcialidad:yaresultadifcil
ignorarquelaobranoexistesinocomosumadeparcialidadesosumadepartes
quenoeslomismomantenindoseenundifcilequilibrioentrelafragmentacin
ylarepeticin,elsujetoerrticoysuselecciones.

Estatoleranciadealteracintextualporalteridadreceptivasucedecomo
reaccinalainflexibilidadsistemticaquesearrogalacodificacinestructuralista
perosuresistencianoconstituyeunaislaterica.Aunquepartedeantecedentes
filosficosdiferentes,laestticadelarecepcinguardaafinidadesconlanocin
de"obraabierta"queformularaUmbertoEcoaprincipiosdeladcadadel60:"...
unaobradearte,formacompletaycerradaensuperfeccindeorganismo
perfectamentecalibrado,esasimismoabierta,posibilidaddeserinterpretadade
milmodosdiversossinquesuirreproduciblesingularidadresulteporello
alterada."(11)

Porotroladoymsafnaunacontinuidadfilosficagermana,tambin
JacquesDerridaafirmasusresistenciascontraellogocentrismoexcluyentedel
pensamientooccidentalpropugnandouna"estructuraabiertadesignificacin".
Contemporneamentealaestticadelarecepcin,consolidalasbasesdeuna
gramatologa(12),unacienciadelaescrituraque,contrariandotantolaopinin
comoladoctrina,seproponeelestudiodelaprioridaddelaescritura.Intentaas
atenuarlaposterioridad(unapostergacinnosolocronolgica)quetienesu
origenenlahegemonaproverbialasignadaalapalabraoral,avalada
recientementeporlacomplicidaddeunalingsticaenexpansinalentadaporsu
fonologismocongnito:elhablaysuvinculacinestrechaindisociableconel
logosdesdePlatnaSaussure,laescrituravenasufriendounabandonodelque
laatencindeDerridatratadesustraerla.

Lahermenuticaseperfilaentoncescomounateoradelaexperiencia
esttica,unaprcticayunsistemaqueestudialasactividadesproductivas
(poiesis),receptivas(aisthesis)ycomunicativas(catharsis),definidadentrodeun
espacioqueseafirmaenunaetapaepistemolgicatodavaenelaboracin,
incorporandoteorascomoladelosactosdehabla,lanuevaretrica,la
pragmtica,lalingsticadeltexto,distintasformasdeaproximacincientficaal
discursoquecoincidenenatenderlaparticipacindelhablante,deloyente,delas
circunstanciasdeldilogoenunatotalidadhistrica.Laexperienciacomunicativa
ocurreenunasituacindadaynocomounenunciadoaislado,descolgadoenel
vaco,inconcebible,paraunreceptoridealdelquetambinseprescindeaunque
seleespera.

Deahquecadalectorseaproximealaobraprovistodeideaseimpresiones
previas(referenciasvariablementeprecisassobrelaobra,sobreelautor,
requisitosdelgnero,informacioneshistricasmsomenosacabadas,una
nocinposiblementeindefiniblesobrelaliteraturaengeneral,deahquela
comprensinestdeterminadaporesaprevisincompleja,todounaparatode
datos,decreenciasyexpectativasqueeltextoponeenfuncionamientoydelque,
almismotiempo,resulta.Noexiste,porlotanto,unacomprensindeltexto
independientedeesacomplejidadobien,esnecesarioreconocerque
efectivamenteesacomprensinconstituyelapuestaenaccindeunamecnica
combinatoriaenlaqueexpectativasyexperiencia(loshorizontesdelarecepcin)
seconfundenenlainstanciainterpretativa.

Eltextoseencuentraenlaencrucijadadereconocimientoydescubrimiento,
derepeticinydiferencia,delatradicin(unadimensinretrospectiva)yla
recepcin(unadimensinenperspectiva).Nodeberasorprenderentoncesque
"cbala",enhebreo,acumulehomnimamentelossignificadosdetradicin,
transmisinyrecepcin,tressignificados,otresusos,conlosquelahermenutica

http://otros.comunicacion.edu.uy/docencia/lisa/coordinadora/mald19.html 6/7
14/3/2017 Teoradelarecepcinesttica
ylaestticadelarecepcin,especialmente,especulanfrentealtexto.SegnG.
ScholemelproblemacentraldelasSagradasEscriturasseplanteacomoun
problemadesentido:lapermanencialiteralenconflictoconlavariabilidadinfinita
delainterpretacin:"Elmsticotransformaeltextosagradoyelmomentodecisivo
deestametamorfosiseselsiguiente:lapalabradelarevelacin,clara,severa,
quenopuedeconsiderarseniequvocaniincomprensible,secolma'infinitamente'
desentido(...)abreelcaminoenunaconcienciainfinita,enlaquesiemprese
revelannuevassignificacionesposibles."(13)

Desdehaceunosaosdifcilmentesepuedeacreditarlaexistenciade
"hechosbrutos",de"hechosreales",recortadosdelasituacinsocialo
independientesdelareferenciaverbalquelosdesignaodelobservadorquelos
advierte.Segnestenuevosolipsismohabraqueaceptarque"therealthing"no
esmuchomsqueelttulodeunaobrateatral(14)."Lacosareal":ttuloyteatro.
Segnestavisin,elobjetodeconocimientocientfico,filosfico,sepresentabajo
especiedeescritura,elmundocomosurepresentacin(eninglselbinomio
worldwordfacilitaralaidentificacin)laverdad,unaversin,yaqueendefinitiva
solosetratadeunainterpretacin,deahelvigorylavigenciadelanueva
hermenuticaquesustituyelossistemasdereglasporunateoradela
comprensin.Seregistraunnuevotrnsito:delaaspiracinformalistadel"propio
texto"al"textopropio",eldecadalector,eldecadalectura.Ladescripcino
anlisisconstituyenunalecturamsdeltexto,suimitacin:nilavisininmediata
inmediadanilatransparencianilarevelacin.

"Whocantellthedancerfromthedance?"esunversodeYeatsqueaparece
citadoconsignificativafrecuenciaenlosplanteoscontemporneos.Lalectura
fueradecontextosesimpensable,imposible.Hastalosrecursosde
descontextualizacinydistanciamiento,losmismoscordonesqueseparan(o
renen)lasobrasenunmuseonolasdetienennilasaslan,alcontrario:esa
distanciaprecipitalaexperienciaestticaporqueprovocayapresurala
comprensindeunsentidosuspendido,albordedelahistoria.

(1)Entreotras:lacatarsisaristotlica,lamisericordiadeSanAgustnyposteriormenteotras
nocionesafinesoderivadas:sinfronismos,"Ineinenandersein""Einfhlung","Nachfhlung"
empata,simpata,proyeccin,identificacin(consusvariantes:fascinacin,absorcin,
hipnosis,seduccin),lasdiversasmodalidadesquehaadoptadoelreceptorque
experimenta"elplacerdeltexto",la"Verfremdung"(extraamiento,distanciamiento)por
contraria,semejante.
(2)Theanxietyofinfluence.NuevaYork,1973.
(3)Palimpsestes.Pars,1982.
(4)Conciliandohistoriayestructura,G.Genettehabapropuestoen1969unahistoriadelas
formaspoticasquefuerecogidaposteriormenteenFiguresIIIbajoelttulo"Potiqueet
Histoire".Pars,1972.
(5)BenedettoCroce.Lastoriecomepensieroecomeazione.1938.
(6)Hebr.:"investigacin".Tieneporrazdoresh:"pregunta","pedido".Fueinicialmenteun
mtodofilolgicoparainterpretarliteralmenteelsignificadodelostextosbblicos.
Posteriormentesedesarrollcomounsistemainterpretativomuysofisticadoqueconciliaba
lasaparentescontradiccionesbblicas,establecabasesparanuevasleyes,acrecentando
loscontenidosbblicoscreativamente,connuevossignificados.(EncyclopaedieBritannica).
(7)DeLecturejuivedelaBibleporMichelGuggenheim.EnLaBibleauprsent.Pars,1982.
(8)WolfgangIser:TheActofReading.Londres,1978.
(9)H.G.Gadamer.WarheitundMethode.Tubingen,1960.Haytraduccinenespaol.
(10)L.Wittgenstein.Cuadernoazulymarrn.Madrid,1976.
(11)U.Eco.Lapoticadelaobraabierta.Miln1962,enespaol:Barcelona,1963.
(12)JacquesDerrida.LaGrammatologie.Pars,1967enespaol.Bs.As.,1971.
(13)G.Scholem.LaKabbale,Parts,1975.
(14)LamsrecientedeTomStoppard(suseudnimo,adems,unnombreporotro
nombre,elhombredesplazadoencualquieradelosdoscasos),Londres,1983.

http://otros.comunicacion.edu.uy/docencia/lisa/coordinadora/mald19.html 7/7

Das könnte Ihnen auch gefallen