Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven

Bron: Didactisch model van Gelder

Student(e) Nina van den Broek Mentor Rene

Klas PEH16VA Datum 15 maart 2017
Stageschool Groep 3a
Plaats Vught Aantal lln 28
Vak- vormingsgebied: Rekenen
Speelwerkthema / onderwerp: Meten en meetkunde

Persoonlijk leerdoel:
Een nieuw onderwerp duidelijk introduceren. Dit ga ik bereiken door het gebruik van materialen.

In kunnen schatten wie er extra uitleg nodig heeft en wie er aan de slag kan. Dit ga ik bereiken door te overleggen met mijn mentor (groepsplan)
en door vragen te stellen aan de kinderen.
Lesdoel(en): Evaluatie van lesdoelen:
Kerndoel 32: De leerlingen leren eenvoudige meetkundige Ik kijk de flitsoefeningen met het rekenrek gezamenlijk na.
problemen op te lossen.
- Ontdekken en voortzetten van patronen. Ik kijk de gemaakte werken na.
- Onderzoeken van vervormen en gelijkvormigheid.
Lesinhoud Ik vraag aan het eind van de les aan de kinderen wat ze geleerd hebben.
- Structureren: het oefenen van de getalbeelden op het
rekenrek. Ik maak de opdrachten samen met de kinderen uit de instructiegroep.
- Meten: orintatie op de begrippen oppervlakte en omtrek en
vergelijken van omtrekken en oppervlakte.
- Meetkunde: kennismaken met verhoudingen

Productdoel: Aan het eind van deze les weten de kinderen

wat de begrippen oppervlakte en omtrek betekenen.
Productdoel: De kinderen kunnen individueel, door middel
van een rekenrek, getalbeelden oplossen.
Procesdoel: de kinderen leren samenwerken aan de hand
van een coperatieve werkvorm.
Beginsituatie:
Pedagogisch: De klas bestaat uit 28 kinderen, 11 meisjes en 17 jongens. De kinderen zijn het gewend om samen te werken, ze doen dit ook vaak
tijdens IPC (themaonderwijs). Er zijn twee kinderen die moeite hebben met rekenen ik wil ervoor zorgen dat die samenwerken met een kindje die
hier wel goed in is. Dat kindje kan ze dan helpen en aansturen waar nodig. De kinderen vinden het natuurlijk het leukste om samen te werken met
hun vrienden en vriendinnen, door de coperatieve werkvorm probeer ik juist de vriendjes en vriendinnen uit elkaar te krijgen. In de klas zit erg
veel niveauverschil. Ik heb samen met mijn mentor een instructiegroep samengesteld. Ik heb ook het groepsplan voor rekenen bekeken en die heb
ik aangehouden.

Vakspecifiek: De kinderen werken met de methode wereld in getallen. De onderwerpen oppervlakte en omtrek zijn nog niet aan bod gekomen. De
kinderen zijn in groep 1/2 vooral bezig geweest met het verkennen van andere meetkundige begrippen. De kinderen gaan voor het eerst rekenen
met oppervlakte en omtrek. De kinderen hebben wel al kennis gemaakt met verhoudingen, dat komt in deze les ook terug. Bij mijn verantwoording
staat de ijsberg die ik heb gemaakt voor meten en meetkunde.

Organisatorisch: Er is een digibord aanwezig, ik maak gebruik van een filmpje vanuit de methode. Ook heb ik een model gemaakt, zodat de
kinderen in het echt kunnen zien wat de oppervlakte nou is. Tijdens de instructie maak ik ook gebruik van het digibord.
Lesverloop
Tijd Leerinhou Didactische handelingen Leeractiviteit Materialen /
d Leraar leergedrag leerling(en) Organisatie
5 minuten Flitsen De kinderen beginnen met flitsen. Ik doe De kinderen doen goed hun best tijdens het flitsen. Werkboeken
5 sommen klassikaal met de kinderen. Rekenrekje
Vervolgens maken ze opdracht 1. Deze De kinderen kijken hun eigen werk goed na.
kijken we gezamenlijk na.
5 minuten Inleiding Ik geef een inleiding over meten en
meetkunde. De kinderen zitten in een
kring. Ik bespreek de afbeeldingen met
de kinderen:
- Hoeveel geiten staan er in de wei?
- Waarom staan er hekken?
- Welke wei is groter?
De kinderen zitten rustig in de kring en ze praten Afbeeldingen uit het
niet door elkaar heen. Ze steken netjes hun vinger boek
op. Filmpje
De kinderen proberen goed mee te denken tijdens
het beantwoorden van de vragen.

5 minuten Aan de De kinderen gaan in tweetallen een

slag! vraagstuk proberen op te lossen:
- In de kleine wei lopen 4 geiten. Meer
kunnen er niet in omdat er anders
voor elke geit te weinig gras is. Als
nu de grote wei voor de geiten zou
zijn, dan zouden er meer geiten rond
kunnen lopen. Hoeveel geiten
zouden er in de grote wei passen,
zodat elke geit genoeg ruimte heeft
om te grazen?
De kinderen gaan enthousiast in tweetallen aan de Het werkboek
slag. Gemaakte tweetallen
De kinderen proberen het vraagstuk zo goed
mogelijk op te lossen.
De kinderen gaan met hun fluisterstem aan het
werk.

De tweetallen worden gemaakt

aan de hand van de coperatieve
werkvorm: denken delen
uitwisselen. Eerst denken de
kinderen zelf na, daarna delen ze
de informatie in tweetallen.
Vervolgens gaan we de
conclusies uitwisselen met heel
de klas.
10 minuten bespreken De kinderen zitten in een kring, ik De kinderen proberen zoveel mogelijk manieren te Digibord
bespreek de opdracht met de kinderen. noemen. Deze werken we samen uit. Ze denken De oplossingen van de
Hoe hebben ze dit opgelost? goed mee. kinderen
- Ik bespreek met de kinderen wat Ruitjespapier
de juiste tactiek is. Zijn er meerdere De kinderen zitten rustig in de kring en ze praten
goede manieren? niet door elkaar heen. Ze steken netjes hun vinger
Dit doe ik aan de hand van een op.
schets op het digibord.
- Aan de hand van een voorbeeld
laat ik aan de kinderen zien wat het
goede antwoord is.
Aan de Ik verdeel de groep in een De kinderen gaan goed aan het werk, ze doen hun Werkboeken
slag! instructiegroep en in een groep die best. Blaadje om
zelfstandig gaat werken. voorbeelden op te
- Ik ga samen met de instructie groep De kinderen storen mij niet als ik met de geven voor de
de opdrachten maken. instructiegroep aan de slag ben. instructiegroep
- Na een paar minuten loop ik steeds
een rondje door de klas om vragen De kinderen stellen vragen aan elkaar als ze iets
van de andere groep te moeilijk vinden.
beantwoorden.

Klaar? verder werken aan het verhaal De kinderen weten wat ze moeten doen als ze klaar De verhalen van de
over dromen zijn, ze stellen hier geen vragen meer over. kinderen
Doel: de kinderen weten wat ze
moeten doen als ze klaar zijn,
dan krijg ik daar geen vragen
over.
De kinderen steken hun vinger op als ze de vraag
De kinderen leveren de werken in. willen beantwoorden, ze krijgen beurten.
Iedereen gaat in de kring zitten.
- Wat hebben we nou eigenlijk
geleerd?
Feedback mentor

Zelfreflectie
- Wat wilde ik?

Ik wilde dat de kinderen de lesdoelen behaalden en dat er orde in de klas was. Ik wilde ervoor zorgen dat iedereen aan de slag kan met
opdrachten op zijn of haar eigen niveau.

- Wat deed ik?

Ik begon mijn les in de kring. Ik introduceerde het onderwerp door te vragen of de kinderen er al iets van wisten. Daarna gingen de
kinderen in tweetallen eens kijken hoe de opdracht in elkaar zat, ze moesten zelf met manieren komen. Hierna kreeg ik een aantal
manieren van de kinderen. Ik heb de manieren uitgewerkt op het bord en daarna heb ik de begrippen proberen te verduidelijken aan de
hand van een voorbeeldmodel. Daarna gingen de kinderen aan de slag. Ik liep rond om vragen te beantwoorden.

- Welke betekenis had het voorafgaande op mij?

Ik merkte dat de kinderen de opdracht erg moeilijk vonden. Ik probeerde extra instructie te geven aan de kinderen die het nodig
hadden, maar omdat het zoveel kinderen waren werd het onrustig in de klas. De lesdoelen zijn wel behaald.

- Hoe nu verder?

De volgende keer ga ik zelf nog meer manieren bedenken om de opdracht duidelijk te maken en ik ga meerde strategien bedenken
om de opdracht uit te rekenen. Ik wil de volgende rekenles ook meer gebruik gaan maken van het realistisch rekenonderwijs.

Verantwoording
Formuleren van doelen
Meten en meetkunde

Kerndoel 32: De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen.

Dit betekent voor groep 3 en 4:

- Orinteren en plaatsbepalen in een voor de kinderen bekende omgeving en representaties daarvan als via maquettes en
eenvoudige plattegronden
- Ontdekken en voortzetten van patronen
- (Na)leggen van mozaekfiguren en daarbij experimenteren met vormen en symmetrie
- Eigenschappen van meetkundige figuren (vierkant, kubus) onderzoeken
- Onderzoeken van vervormen en gelijkvormigheid

En het ontwikkelen van taal bij bovenstaande. De nadruk ligt op 'onderzoeken', 'voorspellen', 'experimenteren', 'verklaren' en
'redeneren'

Wat doen de kinderen?

- De kinderen construeren met papier eenvoudige ruimtelijke en vlakke meetkundige figuren zoals vierkanten, rechthoeken,
driehoeken, cirkels, kubussen, blokken cilinders en kegels en bespreken samen wat de verschillen tussen de figuren en vormen
zijn en wat dus specifieke kenmerken van de meetkundige figuren zijn.
- De kinderen werken met patronen en mozaeken door bijvoorbeeld kettingen te rijgen of met figuurtjes patronen te leggen.

Doelen volgens de methode De wereld in getallen

- Structureren: het oefenen van de getalbeelden op het rekenrek.

- Meten: orintatie op de begrippen oppervlakte en omtrek en het vergelijken van omtrekken en oppervlakte.
- Meetkunde: kennismaken met verhoudingen

Beginsituatie
Pedagogisch: De klas bestaat uit 28 kinderen, 11 meisjes en 17 jongens. De kinderen zijn het gewend om samen te werken, ze doen dit
ook vaak tijdens IPC (themaonderwijs). Er zijn twee kinderen die moeite hebben met rekenen ik wil ervoor zorgen dat die samenwerken
met een kindje die hier wel goed in is. Dat kindje kan ze dan helpen en aansturen waar nodig. De kinderen vinden het natuurlijk het
leukste om samen te werken met hun vrienden en vriendinnen, door de coperatieve werkvorm probeer ik juist de vriendjes en
vriendinnen uit elkaar te krijgen. In de klas zit erg veel niveauverschil. Ik heb samen met mijn mentor een instructiegroep
samengesteld. Ik heb ook het groepsplan voor rekenen bekeken en die heb ik aangehouden.

Vakspecifiek: De kinderen werken met de methode wereld in getallen. De onderwerpen oppervlakte en omtrek zijn nog niet aan bod
gekomen. De kinderen zijn in groep 1/2 vooral bezig geweest met het verkennen van andere meetkundige begrippen. De kinderen gaan
voor het eerst rekenen met oppervlakte en omtrek. De kinderen hebben wel al kennis gemaakt met verhoudingen, dat komt in deze les
ook terug. Hieronder heb ik de ijsberg voor meten en meetkunde ook nog staan.

Organisatorisch: Er is een digibord aanwezig, ik maak gebruik van een filmpje vanuit de methode. Ook heb ik een model gemaakt,
zodat de kinderen in het echt kunnen zien wat de oppervlakte nou is. Tijdens de instructie maak ik ook gebruik van het digibord.

Vakspecifieke leer- en onderwijsprincipes

Ik heb tijdens deze les gebruik gemaakt van de ijsberg-metafoor. Bij
deze metafoor worden er vier niveaus onderscheden:
1. Wiskundige wereldorintatie: dit is het meest basale niveau
Informele kennis wordt bewust gemaakt en er wordt vervolgens op voortgeborduurd. Kinderen maken binnen een inleefbare situatie
kennis met de getallen en bewerkingen.
2. Het niveau van de modelmaterialen
Op dit niveau maken de kinderen kennis met materialen die de concrete werkelijkheid symboliseren. Denk aan vingers, rekenrek,
breukstokken en dergelijke.
3. Bouwsteenniveau of het niveau van getalrelaties
Hier kan niet meer met eenheden worden gerekend, omdat de hoeveelheden niet meer een voor een telbaar zijn. Denk hier
bijvoorbeeld aan het werken met geld of met maten en gewichten.
4. Formele niveau van de sommetjes
Het niveau van de formele bewerkingen, die noemen we de top van de ijsberg.

De kinderen zitten qua meten en meetkunde op het eerste niveau. Tijdens het flitsen werken ze met een rekenrekje. Daar zitten ze dus
op het tweede niveau. Hiernaast zie je de ijsberg die ik heb gemaakt over het onderwerp meten en meetkunde.

Ik heb voor de coperatieve werkvorm delen denken uitwisselen gekozen, omdat de kinderen hierdoor eerst zelf na gaan denken
over de oplossing en daarna pas gaan overleggen. Zo voorkom ik dat de kinderen die niet zo goed zijn in rekenen, niks doen. Hierna
bespreken we de opdracht klassikaal, omdat alle kinderen aan het eind van de les allemaal op het goede antwoord moeten kunnen
komen.

Boswinkel, N. & Moerlands, F. Het topje van de ijsberg. Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht.

Leerstof concreet maken

Ik probeer de leerstof concreet te maken aan de hand van een filmpje. Daarna heb ik met een aantal papiertje een oppervlakte
gemaakt. Ik heb op het bord ook in de opdracht ruitjes getekend met de kinderen en ik heb gewerkt met kleurtjes. Ik heb ook met de
kinderen een schets gemaakt. Daarna hebben we aan de hand van de schets de opdracht gemaakt.

Evalueren lesdoel
Om te controleren of de kinderen de opdracht goed begrepen hebben en om te kijken of ze het onderwerp snappen ga ik iedere
opdracht samen met ze nakijken. Ze maken individueel de opdracht en daarna bespreken we het klassikaal. Ik vraag de kinderen ook
wat ze geleerd hebben aan het eind van de les. Zo controleer ik of de kinderen ook vinden dat de doelen behaald zijn.

Gemiddeld kind
Om het gemiddelde van mijn klas in beeld te krijgen heb ik samen met E. wat opdrachten gemaakt, E. wordt gezien als een gemiddeld
kind in de klas. Zo kon ik mijn lesontwerp aanpassen op haar, en dus het gemiddelde, niveau.
1. Ik heb E. een aantal sommen laten maken. Toen ze deze aan het maken was heb ik haar geobserveerd.

2+1=3 Tijdens de observatie merkte ik dat ze vooral op haar vingers aan het rekenen was. Op het moment dat
3+5=8 ik het rekenrekje erbij pakte en haar de sommen die ze fout had opnieuw liet maken, maakte ze die
7 + 6 = 12 sommen wel goed. Ik vertelde hierbij niet dat ze deze fout had gemaakt. Hierdoor merkte ik dat het
3 + 9 = 12 daadwerkelijk nodig is dat de kinderen een rekenrekje kunnen
6 + 10 = gebruiken.
16
13 + 6 =
19
17 + 2 =
19
20 + 2 =

2. Ik heb E. gevraagd of ze de begrippen omtrek en oppervlakte

kent.
E. kende beide begrippen nog niet.

3. E. heeft een paar vormen gespiegeld. De driehoek heb ik

voorgedaan. E. beheerst de vaardigheid spiegelen goed.