Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven

Bron: Didactisch model van Gelder

Student(e) Yoyce Garritsen Mentor Marlies Ebbing

Klas PEH16DA Datum 28 maart 2017
Stageschool BS De Wilakkers Groep 6
Plaats Eindhoven Aantal lln 25
Vak- vormingsgebied: Rekenen/Wiskunde
Speelwerkthema / onderwerp: Meten en meetkunde

Persoonlijk leerdoel: Ik wil mijn stem op de juiste manier gebruiken. Dat betekent dat ik mijn intonatie moet bijstellen aan de boodschap die ik wil overbrengen. Ook
wil ik het wiskundig denken bij de leerlingen bevorderen door de juiste instructies te geven, zonder dat ik daarbij te veel prijsgeef, en hen vooral zelf te laten ontdekken.
Tijdens de coperatieve werkvorm wil ik de leerlingen helpen het geluidsniveau te reguleren. Ook wil ik de stoorzenders goed in de gaten houden. Zij hebben een
nieuwe plaats in de klas gekregen en daarvan wil ik observeren of zij minder negatief naar voren komen. Tot slot wil ik vanuit mijn evaluatie na kunnen gaan welke
leerlingen nog moeite hebben met de lesdoelen.

De stoorzenders zijn gediagnosticeerd met ADHD en PDD-NOS. Daardoor reageren zij soms afwijkend van de rest van de groep. Dat leidt tot negatieve invloed op de
rest van de leerlingen. Met een nieuwe plaats in de klas hopen de mentor en ik dat zij minder zullen opvallen.

Lesdoel(en): Evaluatie van lesdoelen:

- De leerlingen kunnen met makkelijke/ronde getallen schatten.
- De leerlingen kunnen met breuken inzichtelijk maken hoe groot
deze in verhouding tot elkaar zijn.
- De leerlingen kunnen met litermaten de context inzichtelijk maken.
- De leerlingen kunnen in tweetallen sommen binnen de context
bedenken en oplossen.
De leerlingen kijken zelf de methodeopdrachten na. Wanneer er meer dan twee fouten
gemaakt zijn, dienen zij bij mij te komen en dan kijken we er samen nog even na.
Hierdoor kan ik achterhalen waar het fout gegaan is.
Het werkblad meten mogen zij bij mij inleveren en ik kijk dan hoe zij dit gemaakt hebben.
Ik vraag hen echter wel na de les hoe zij deze werkvorm hebben ervaren.
Beginsituatie: De leerlingen zijn de vorige lessen al met grafieken, schatten en breuken aan het werk geweest. Zij hebben geleerd hoe je gegevens van een grafiek
kunt aflezen. Ook hebben zij geleerd dat zij goed naar de context in de sommen moeten kijken (weet wat je uitrekent!). De leerlingen zijn bekend met breuken. Zij
hebben geleerd om de breuken bijvoorbeeld in stok- of staafvorm op de delen. De leerlingen zijn ook bekend met de litereenheden. Ook hebben zij al een aantal keer
geoefend met het schatten. Het schatten van vermenigvuldigingssommen is nog redelijk nieuw voor de leerlingen, dus ik houd rekening met wat extra uitleg daarvoor.
Er zijn een paar leerlingen die wat moeite met de sommen zullen hebben en wat individuele begeleiding nodig zullen hebben (o.a. Tijl en Yaren). Ik zal tijdens het
maken van de opdrachten in de klas rondlopen om ook bij de andere leerlingen te kijken. De leerlingen zijn in staat om zelf te beoordelen of zij de stof onder de knie
hebben. Zij zijn gewend dat dit van hun gevraagd wordt. De leerlingen zijn ook gewend om zelfstandig te werken. Aangezien de klas aan het begin van het jaar heel
erge moeite had met het opvolgen van regels wordt er veel zelfstandig gewerkt. De groepsdynamiek liet het toen niet toe om samen te werken. Tegenwoordig gaat dat
al wel wat beter, maar heeft de klas soms nog moeite met het reguleren van het geluidsniveau. Binnen het vakgebied rekenen wordt dan ook voor het welzijn van de
klas eerder zelfstandig dan samen gewerkt.

Volgens de leerlijn zijn leerlingen in groep 6 formeel aan het redeneren en rekenen ze met maten en grootheden. In groep 6 krijgen ze inzicht in het metriek stelsel. Het
metriek stelsel is een stelsel van lengte-, oppervlakte-, inhoudsmaten en gewichten, waarin handig gerekend kan worden met structuren van 10. Daarnaast leren zij
ook te werken met andere grootheden, zoals tijd en temperatuur.
Dit sluit aan bij de volgende kerndoelen:
- Kerndoel 33: De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid
en temperatuur.
- Kerndoel 29: De leerlingen leren handig optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen.
- Kerndoel 28: De leerlingen leren schattend tellen en rekenen.
Volgens Oonk et al (2015) leren de leerlingen in de bovenbouw het schattend rekenen. Zij leren eerst hoe getallen moeten worden afgerond. Daarna kunnen zij
bewerkingen met de afgeronde getallen uitvoeren. Eerst wordt schattend optellen en aftrekken geoefend, waarna het schattend vermenigvuldigen en delen aan de
orde komt. Tot slot gaan zij rekenen met onvolledige gegevens. In groep 6 hebben de leerlingen al geleer hoe zij getallen moeten afronden. Dit wordt nog gedaan door
gebruik te maken van tien- en honderdtallen.
Oonk et al (2015) stelt dat de leerlingen in de onderbouw de standaardmaten hebben leren kennen en daarbij een netwerk van referenties hebben opgebouwd.
Wanneer de leerlingen het metrieke stelsel verder verkennen, gaan leerlingen ook op zoek naar relaties tussen maten van verschillende grootheden. Het oefenen met
het metrieke stelsel wordt het liefst in betekenisvolle situaties gedaan. De leerlingen in groep 6 hebben het metrieke stelsel al grotendeels verkend. Relaties tussen
verschillende grootheden zijn ook al gelegd (1l=1dm). Ik heb de oefenopgaven daarom ook daarop aan laten sluiten. Deze zijn enigszins boven hun huidige niveau en
misschien zelfs nog wat buiten de zone van naaste ontwikkeling, maar gaat mij een goed beeld geven van het doorzettingsvermogen, leergierigheid en dynamiek in de
klas.
Lesverloop
Tijd Leerinhoud Didactische handelingen Leeractiviteit Materialen / Organisatie
Leraar leergedrag leerling(en)
+/- 2 Inleiding Ik vertel de leerlingen wat wij vandaag gaan
minuten doen. We gaan eerst klassikaal een aantal
opgaven doornemen en daarna gaan we in
tweetallen een aantal sommen maken die een
stuk moeilijker zijn dan zij gewend zijn. Ik
moedig hun aan door te zeggen dat het niet erg
is al het niet lukt, maar wil wel dat zij het
proberen en zo nodig iemand om hulp vragen.
Ook geef ik de regels aan:
- Tijdens de klassikale methode-opdrachten
geef ik de beurt en hoeven er geen vingers
opgestoken te worden (medirend leren).
- Tijdens de klassikale methode-opdrachten
hebben wij respect voor de medeleerling die
voor de klas geroepen is en laten wij
diegene zelf nadenken.
+/- 10 Methode- Ik geef de klas eerst wat bedenktijd en roep dan
minuten opdrachten een van de leerlingen naar voren om in de
grafieken aan te wijzen wat zij denken dat het
antwoord is.
1. Hoe hoog was de koorts?
Wat is er in de grafiek te zien? Daarna de
vragen beantwoorden.
2. Lees de grafiek
Wat is er in de grafiek te zien? Daarna de
vragen beantwoorden
3. Wat geeft de thermometer aan?
Welke soort thermometer hebben we mee te
maken? Daarna uitrekenen hoeveel de
temperatuur gestegen of gedaald is.
+/- 45 min Extra Na de opdrachten mogen de leerlingen in
tweetallen het werkblad meten gaan maken.
Deze mogen zij daarna bij mij inleveren, zodat
ik kan beoordelen hoe zij dit gemaakt hebben.
De leerlingen hebben hierdoor inzichtelijk wat er van hun Digibord
verlangd wordt. Ze weten dat er een veilige leeromgeving is,
omdat er niet wordt gestraft als zij het niet begrijpen. Ook
leren zij eerst zelf oplossingen te bedenken voordat zij om
hulp bij de leerkracht vragen.
De leerlingen weten door de het stellen van regels wat er
van hun verwacht wordt.
Door gebruik te maken van het medirend leren trekt geen
leerling oneerlijk de aandacht van de leerkracht en krijgt
iedereen eerlijk een beurt.
Respect en veiligheid in de klas is heel belangrijk voor de
groepsdynamiek en de leerlingen leren hierdoor een goede
houden ten opzichte van hun medeleerlingen te hebben.
Digibord
De leerlingen leren goed te kijken welke informatie in de
grafiek te vinden is, voordat zij de vragen gaan
beantwoorden.
De leerlingen leren goed te kijken welke informatie in de
grafiek te vinden is, voordat zij de vragen gaan
beantwoorden.
De leerlingen leren eerst goed naar de context te kijken,
waardoor de rekensituatie realistischer wordt. Ook leren zij
hierdoor wat zij aan het uitrekenen zijn.
De leerlingen leren hierdoor zelf sommen te bedenken met Werkblad meten
verschillende eenheden en leren hierdoor samen te werken.
Zij leren door het uitwisselen van oplossingsstrategien,
vragen stellen en verwoorden van eigen aanpakken en die
van een ander.
+/- 2 Evaluatie Ik vraag de leerlingen wat zij van deze les De leerlingen leren hierdoor te evalueren wat zij zojuist
minuten vonden (moeilijk/makkelijk, leuk/niet leuk, gedaan hebben. Zij leren hierdoor een eigen mening te
uitdagend of niet, etc.). vormen en helpen mij om het de volgende keer hun
verbeterpunten te integreren.
Bijlage 2 Format Toelichting lesontwerp
Student: Yoyce Garritsen
Vakgebied: Rekenen/wiskunde
Klas: PEH16DA
Kennis over (kinderen in) de
groep is nadrukkelijk
verwerkt in de omschrijving
van de beginsituatie van de
groep, zowel in
pedagogische zin (gedrag,
groepsverhoudingen,
groepsdynamiek) als in
didactische zin
(vakspecifieke
beginsituatie).
De lesdoelen zijn
afgestemd op de
beginsituatie. In de
formulering ervan wordt
zichtbaar dat kennis van
vakdidactiek en leerlijnen
op een logische manier is
verwerkt.
Docent: Marlies Ebbing
Stagegroep: 6
Welke keuzes heb ik hier gemaakt?
Ik heb ervoor gekozen om de
groep in de huidige opstelling
te laten zitten en de
opdrachten zelfstandig te
laten maken.
Na de opdrachten mogen de
leerlingen in tweetallen het
werkblad meten gaan
maken.
Ik heb de lesdoelen
afgestemd op de
beginsituatie.
Toelichting/ onderbouwing van keuzes
(denk hierbij met name kernbegrippen uit (vak-)
specifieke theorie)
De keuze om de klas in de huidige
opstelling te laten zitten heb ik gemaakt,
omdat de groep na een aantal maanden
pas in de performingsfase terecht is
gekomen (Luitjes, 2011). Er heerst nu een
harmonieuze sfeer in de klas, welke ik niet
zomaar wil verstoren.
Aangezien er in de klas ook redelijk vaak
wordt samengewerkt ben ik van mening
dat er ook geleerd moet worden om
zelfstandig te werken. Ik vind dit goed
voor de afwisseling en goed voor de
leerkracht die hiermee ook zijn handen vrij
krijgt om een beperkt aantal kinderen
tijdens de verwerking gericht te
ondersteunen (wij-leren, 2014). Ook kan
er op deze manier niet op een ander
worden meegelift.
Door het werkblad meten in tweetallen te
maken leren de leerlingen zelf sommen te
bedenken met verschillende eenheden en
leren hierdoor samen te werken. Zij leren
door het uitwisselen van
oplossingsstrategien, vragen stellen en
verwoorden van eigen aanpakken en die
van een ander (Fontys, 2017).
Ik heb ervoor gekozen om in mijn
lesdoelen voort te borduren op wat de
leerlingen al weten. Extra oefeningen en
verdieping van de kennis zullen ervoor
zorgen dat de lesdoelen behaald worden.
Ook heb ik rekening gehouden met de
leerlijn en de kerndoelen die voor dit vak
vastgesteld zijn. Volgens Oonk et al
(2015) leren de leerlingen in de
bovenbouw het schattend rekenen. Zij
leren eerst hoe getallen moeten worden
afgerond. Daarna kunnen zij bewerkingen
met de afgeronde getallen uitvoeren.
Eerst wordt schattend optellen en
aftrekken geoefend, waarna het schattend
vermenigvuldigen en delen aan de orde
komt. Tot slot gaan zij rekenen met
onvolledige gegevens. In groep 6 hebben
de leerlingen al geleer hoe zij getallen
moeten afronden. Dit wordt nog gedaan
door gebruik te maken van tien- en
honderdtallen.
Oonk et al (2015) stelt dat de leerlingen in
de onderbouw de standaardmaten
hebben leren kennen en daarbij een

Werk- en
groeperingsvormen zijn
afgestemd op specifieke
kenmerken van de groep n
op specifieke kenmerken
van vakdidactiek.
Werk- en
groeperingsvormen zijn
functioneel ondersteunend
bij het behalen van de
lesdoelen.
Een aanzet tot
samenwerkend leren krijgt
op een logische wijze plek in
het lesontwerp.*
De leerlingen zullen eerst
zelfstandig werken en daarna
in tweetallen. De groep is al
zo samengesteld dat de
leerlingen die goed met
elkaar kunnen werken ook bij
elkaar zitten. Er zijn een paar
leerlingen die waarschijnlijk
binnenkort gaan wisselen
van plaats, omdat zij toch
minder goed met elkaar
kunnen samenwerken dan
gedacht.
Zelfstandig de methode
opdrachten maken en in
tweetallen het werkblad
meten maken.
Ik heb ervoor gekozen om
een extra werkblad aan de
leerlingen te geven waarin zij
binnen een gestelde context
zelf sommen mogen
bedenken en uitvoeren.
netwerk van referenties hebben
opgebouwd. Wanneer de leerlingen het
metrieke stelsel verder verkennen, gaan
leerlingen ook op zoek naar relaties
tussen maten van verschillende
grootheden. Het oefenen met het metrieke
stelsel wordt het liefst in betekenisvolle
situaties gedaan. De leerlingen in groep 6
hebben het metrieke stelsel al grotendeels
verkend. Relaties tussen verschillende
grootheden zijn ook al gelegd (1l=1dm).
Ik heb de oefenopgaven daarom ook
daarop aan laten sluiten. Deze zijn
enigszins boven hun huidige niveau en
misschien zelfs nog wat buiten de zone
van naaste ontwikkeling, maar gaat mij
een goed beeld geven van het
doorzettingsvermogen, leergierigheid en
dynamiek in de klas.
De leerlingen leren hierdoor zelf na te
denken en kunnen niet meeliften op de
buurman. Ik wil de samenstelling van de
groep graag zo houden, omdat er nu na
enkele maanden puzzelen een redelijk
harmonieuze groep is ontstaan. De
leerlingen die naast elkaar zitten vormen
grotendeels geen stoorzender voor elkaar.
Er zijn zoals eerder gezegd een paar
leerlingen die elkaar minder liggen. Ik laat
echter gezien de turbulente historie van
de klas de verantwoordelijkheid voor
wisselingen van plekken bij de mentor. Ik
zou daar wel met haar over in gesprek
willen gaan, maar zal niet zelf de
beslissing nemen. Dit, omdat ik van
mening ben dat de klas daar te kwetsbaar
voor is.
De leerlingen leren door zelfstandig te
werken zelf na te denken en kunnen niet
meeliften op de buurman. Zo weet ik of
iedere leerling de lesdoelen behaald
heeft. Door het werkblad meten in
tweetallen te maken leren de leerlingen
zelf sommen binnen de context te
bedenken met verschillende eenheden en
leren hierdoor samen te werken.
Ik heb hiervoor gekozen, omdat de
leerlingen dit qua competentieniveau aan
moeten kunnen. Zij hebben immers de
vereiste stof hiervoor gehad. Nu kunnen
zij echter zelf gaan spelen met de
sommen, waardoor zij door het
uitwisselen van oplossingsstrategien,
vragen stellen en verwoorden van eigen
aanpakken en die van een ander een
verder zullen leren. Door gebruik te
maken van de coperatieve werkvorm
duos kan het samenwerkend leren
bevorderd worden, omdat de leerlingen

Een aanzet tot ontdekkend
leren krijgt op een logische
wijze plek in het
lesontwerp**
De proces- en
productdoelen worden
expliciet gevalueerd met
de kinderen.
De werkvormen die worden
gehanteerd bij evaluatie zijn
passend bij vakdidactiek en
sluiten aan op specifieke
kenmerken van de groep.
*bij tenminste 1 lesontwerp
** bij tenminste 1 lesontwerp
N.v.t.
De leerlingen kijken zelf de
methodeopdrachten na.
Wanneer er meer dan twee
fouten gemaakt zijn, dienen
zij bij mij te komen en dan
kijken we er samen nog even
na. Hierdoor kan ik
achterhalen waar het fout
gegaan is.
Het werkblad meten mogen
zij bij mij inleveren en ik kijk
dan hoe zij dit gemaakt
hebben. Ik vraag hen echter
wel na de les hoe zij deze
werkvorm hebben ervaren.
De leerlingen kijken zelf hun
opdrachten na. Het werkblad
meten wordt door mij
nagekeken.
waarschijnlijk niet zelf uit de opdrachten
kunnen komen. Door samen te werken en
krachten te bundelen zullen zij verder
komen met de opgaven. Voor deze
werkvorm heb ik heterogene duos
samengesteld. Heterogene groepen zijn
groepjes waarbij de kinderen in de
groepjes een verschillend niveau hebben
(wij-leren, 2017). De
samenwerkingsvaardigheden die aan bod
komen zijn: overleggen, aanmoedigen,
hulp geven/vragen en op elkaar wachten
(wij-leren, 2014).
De buddys zijn in de klas door de
leerkracht al zo samengesteld dat deze
heterogeen zijn. Hier hoefde ik dus geen
wijzigingen meer in aan te brengen.
N.v.t.
Het procesdoel wordt gevalueerd,
doordat ik vraag hoe zij de
samenwerkingsvorm hebben ervaren. Ik
wil hieruit informatie opdoen wat ik kan
meenemen in de overdenking van de
groep. Aangezien ik graag zou willen dat
de stoorzenders een positievere invloed in
de klas krijgen. Dit wil ik bereiken door
een juiste buddy aan hun te koppelen.
Naar mijn mening zullen zij bij goede
samenwerking een mindere stoorzender
zijn, omdat zij dan minder negatief
opvallen in hun gedrag.
De productdoelen worden grotendeels
door zelfevaluatie gerealiseerd. Wanneer
er echter te veel fouten zijn gemaakt ga ik
met de desbetreffende leerling kijken wat
de oorzaak daarvan is.
De leerlingen zijn bij dit vak gewend om
zelf hun werk na te kijken. Zij zien
hierdoor gelijk of zij de stof begrepen
hebben. Mocht dit niet zo zijn, dan zitten
zij nog vers in de stof om gelijk bij mij aan
de bel te trekken.
Het werkblad meten is een vrije
opdracht. De context is gegeven, maar de
inhoud niet. Doordat ik deze werkbladen
nakijk heb ik direct zicht op het kunnen
van de leerlingen.
Literatuur:
Fontys. (2017). Bijeenkomst 1 Groep in beeld meten. Binnengehaald op 23 maart 2017 van
https://connect.fontys.nl/instituten/fhke/Opleidingen/Pabo/Propedeuse/LAGroep/LocatieEHV/Doc
uments/Domein%20REWI/2016-2017/Bijeenkomst%201%20Groep%20in%20beeld
%20meten.pptx?Web=1
Luitjes, M., Zeeuws-Jans, I. de. (2011). Ontwikkeling in de groep. Bussum: Couthino.
Oonk, W., Keijzer, R., Lit, S. A., Barth, F., den Engelsen, J. F. M., Lek, A. & van Waveren
Hogervorst, C. (2015). Kerninzichten rekenen-wiskunde in de praktijk. Groningen/Houten
Noordhoff Uitgevers
Wij-leren. (2014). Coperatieve werkvormen. Binnengehaald op 23 maart 2017 van http://wij-
leren.nl/cooperatieve-werkvormen-artikel.php
Wij-leren. (2014). Zelfstandig werken. Binnengehaald op 23 maart 2017 van http://wij-
leren.nl/zelfstandig-werken.php
Wij-leren. (2017). Heterogene groepen. Binnengehaald op 23 maart 2017 van http://wij-
leren.nl/heterogene-groepen.php