Bijlage 2 Format Toelichting lesontwerp
Student: Lisa Bos
Vakgebied: Taal
Klas: PEH16VD
Kennis over (kinderen in)
de groep is nadrukkelijk
verwerkt in de
omschrijving van de
beginsituatie van de
groep, zowel in
pedagogische zin (gedrag,
groepsverhoudingen,
groepsdynamiek) als in
didactische zin
(vakspecifieke
beginsituatie).
De lesdoelen zijn
afgestemd op de
beginsituatie. In de
formulering ervan wordt
zichtbaar dat kennis van
vakdidactiek en
leerlijnen op een logische
manier is verwerkt.
Docent: K. van L.
Stagegroep: 1/2
Welke keuzes heb ik hier gemaakt?
Ik heb de volgende beginsituatie
gehanteerd:
Vakspecifiek
De kinderen van groep 1 zijn bezig met
het herkennen van woorden. Het
herkennen van het eerste woord van de
zin. De kinderen kunnen aangeven wat
een letter is. De groep 2 kinderen zijn
bezig met letters herkennen. Ze
herkennen de opbouw van een zin en
weten wat een woord is. Zij kunnen de
kinderen van groep 1 hiermee helpen. Zij
weten enigszins nog niet wat het begrip
zin inhoudt. Ze herkennen een zin echter
wel als zij deze zien staan.
pedagogisch
Uit de typering blijkt dat de kinderen goed
met elkaar kunnen omgaan, maar dat
kiezen op basis van eigen voordeel. Er
vallen een aantal kinderen buiten de
groep. Zij veroorzaken vaak ruzies en of
problemen in de klas. Een aantal kinderen
zijn sneller dan anderen en geven vaker
antwoord op de vraag. Zij komen dan ook
vaak aan de beurt. De kinderen werken
tijdens werklessen vaak samen in twee of
viertallen. Een aantal kinderen zijn erg
individueel. Ik maak de groepjes op basis
van de kring. Mijn mentor heeft voordat ze
de kring opstelling heeft gemaakt
nagedacht over welke kinderen bij elkaar
zitten. Als zij groepjes maakt hoeft ze
geen kinderen te wisselen. Om deze
reden doe ik dit ook en pas ik me hier op
aan.
Aan het einde van de les kunnen de
kinderen
- vertellen wat een zin is en de
zinnen opdelen in woorden en
herkennen hoeveel woorden er in
een zin staan.
- De kinderen kunnen een korte zin
langer maken door er meer
woorden aan vast te plakken.
Toelichting/ onderbouwing van keuzes
(denk hierbij met name kernbegrippen uit (vak-)
specifieke theorie)
In mijn voorgaande lessen heb ik me
ook gericht op letters, woorden en
zinnen. Ik heb geconstateerd dat de
kinderen nog moeite hebben om
woorden en zinnen uit elkaar te houden.
De kinderen van groep 1 weten nog niet
wat woorden zijn.
De kinderen van groep 2 weten wat
woorden zijn en kunnen deze
onderscheiden van zinnen. In een zin
kunnen zij de woorden aanwijzen.
Sommige kinderen weten hoe ze de zin
moeten lezen (van links naar rechts).
Echter herkennen ze het begrip zin wel
maar ze kunnen het niet direct uitleggen
zonder het te zien.
Vanuit de sociogram en het
klimaatschaal ,die ik heb afgenomen,
heb ik geconstateerd dat de kinderen
goed met elkaar kunnen omgaan. Er zijn
een aantal kinderen die zowel speel als
werk gerelateerd, negatief gekozen
worden. Zij veroorzaken ook vaak de
negatieve sfeer die er ontstaat in de
klas.
De leerlingen die sneller zijn als de
andere lopen op bepaalde aspecten
voor als de rest. De kinderen die minder
snel zijn krijgen in deze les de kans om
zich ook te laten horen.
In deze les kijken de kinderen opnieuw
naar woorden en kijken ze verder naar
zinnen. De zinnen hebben ze al een
aantal keer gehad, maar deze hebben
ze nog niet ontleed in woorden. De
kinderen van groep 2 zijn hier al wel
meer bekend mee. Door hen veel te
laten benoemen en aan te wijzen pikken
 - De kinderen leren zelf een
kloppende zin maken.
- De kinderen leren
tweelettergrepige woorden
herkennen. Ze horen en zien dat
dit n woord is, ondanks de
meerdere klanken.
Kerndoel 11:
Het ontwikkelen van het fonologisch
bewustzijn.
- Zinnen opdelen in woorden.
- Opdelen van samengestelde
woorden in afzonderlijke
componenten
- Opdelen van woorden in
klankgroepen
(Tule.SLO, 2017)
Procesdoelen
De kinderen leren om samen een goede
zin te maken die klopt.
Werk- en De kinderen zitten in een kring en geven
groeperingsvormen zijn
antwoorden op mijn vragen. De kinderen
afgestemd op specifieke
kenmerken van de groep mogen beurtelings naar het bord komen
n op specifieke en aanwijzen wat woorden zijn, waar de
kenmerken van zin begint, hoe je de zin moet lezen en
vakdidactiek.
waar de zin eindigt.
Hierna bedenken de kinderen zelf zinnen
en de andere leerlingen mogen tellen
hoeveel woorden zij hebben gehoord.
de kinderen van groep 1 de lesstof
indirect op. Op deze manier leggen de
kinderen van groep 2 de stof indirect uit
aan de kinderen van groep 1. De
kinderen van groep 1 krijgen zo vaker
de kans de stof te begrijpen en het
begrip woord te leren kennen. De
kinderen van groep 2 zijn meer gericht
op de zinnen en hoe deze gevormd
worden. Zij breiden hun kennis uit over
de zinnen en hoe je deze kunt maken en
lezen. Hiervoor moeten ze ook de
woorden aan kunnen wijzen en kunnen
benoemen wat een woord is. Door dit
vaak te herhalen breidt ik de kennis van
het kind uit.
Procesdoel
De kinderen van groep 1 hebben meer
moeite om zich aan te passen aan een
ander zijn idee. Zo kan leerling A de zin
Piet koopt een snoepje maken. Leerling
B moet hier dan een langere zin van
maken en dit wil ik meerdere keren doen
zodat we een zeer lange zin hebben. Op
deze manier leren de kinderen zich
aanpassen aan een idee van een ander.
Uiteindelijk vertelde Germaine tijdens de
feedback sterkte/zwakte analyse dat dit
meer een taalbeschouwing les is. Dit
was volgens haar niet erg. Spelling met
kleuters is verwarrend en ze begreep
waarom ik dacht dat dit behoorde bij
spelling. Op tule stond dit technisch
gezien ook opgesteld bij het onderwerp
spelling.
Doordat de kinderen in een kring zitten
zijn ze opener en meer betrokken bij de
les.
Ze delen hun eigen kennis en vullen
elkaar aan. Door de interactie die ik in
deze les stop blijven de kinderen meer
betrokken. De kinderen kunnen de
antwoorden van elkaar horen. Ik herhaal
telkens wat de kinderen hebben gezegd
zodat alle kinderen de kennis binnen
krijgen. Net buiten de kring staat het
digibord. Op deze manier kunnen alle
kinderen het bord zien.
De kinderen denken na over de
antwoorden en halen hierdoor hun eigen

Werk- en
groeperingsvormen zijn
functioneel ondersteunend
bij het behalen van de
lesdoelen.
Een aanzet tot
samenwerkend leren krijgt
op een logische wijze plek
in het lesontwerp.*
Een aanzet tot ontdekkend
leren krijgt op een logische
wijze plek in het
lesontwerp**
De proces- en
productdoelen worden
expliciet gevalueerd met
de kinderen.
De kinderen zitten in de kring en het
digibord maakt deel uit van de kring.
Klassikaal stel ik vragen aan de
leerlingen.
In deze les is samenwerkend leren niet
van toepassing.
In deze les is ontdekkend leren niet van
toepassing.
Productdoel
Door de kinderen nogmaals een aantal
zinnen te laten ontleden, kan ik zien of de
kinderen weten wat woorden zijn. Hierna
laat ik de kinderen benoemen waar een
zin uit bestaat, zo kan ik zien of de
kinderen weten wat een zin is. Ik vraag
hen wat ze nodig hebben om een zin te
maken, maar ook hoe ze een zin moeten
lezen. Ik laat de leerlingen de woorden
aanwijzen en hoe zij een zin moeten
lezen. Als laatste oefening laat de ik
leerlingen zelf een lange zin bedenken.
Hierna tellen de kinderen hoeveel
woorden ze hebben gehoord. Ik laat een
leerling naar het bord komen om de
woorden aan te wijzen terwijl de klas
nogmaals meetelt (ik heb de zin dan op
het bord ingetypt).
Procesdoel
Door de kinderen aan het eind van de les
kennis op. De kinderen van groep 1
luisteren naar de antwoorden van de
kinderen van groep 2 en kijken naar de
woorden die zij aanwijzen. Zo wordt
voor hen ook duidelijk wat een woord is.
Doordat dit in de kring wordt gedaan
kunnen alle kinderen elkaar goed horen
en volgen. Als een leerling naar het bord
komt om iets aan te wijzen, kunnen de
andere kinderen het bord ook zien.
De kinderen leren in deze les zinnen te
ontleden in woorden. De kinderen leren
wat zinnen zijn en wat woorden zijn. Ze
zitten hiervoor in de kring. Ik heb het
digibord net buiten de kring gezet,
hierdoor kunnen alle leerlingen het bord
zien. Ook kunnen alle leerlingen op een
fijne manier naar het bord lopen en zijn
ze niet direct het middelpunt van de
kring. Ze zijn nog steeds deel van de
kring, maar ze voelen geen druk van
anderen.
n.v.t.
n.v.t.
Productdoel
Door de stof terug te koppelen weet ik
door de antwoorden van de leerlingen of
zij de stof begrijpen. Om dit te
bevestigen laat ik de leerlingen nog een
oefening maken, in deze oefening
komen alle elementen voor. Als deze
oefening goed verloopt kan ik
concluderen dat de stof duidelijk is.
Procesdoel
Door de kinderen aan het eind van de
les samen een lange zin te laten maken,
kan ik zien of zij op elkaar kunnen
inhaken. De kinderen maken van
elkaars zinnen een langere zin. Ze
moeten zich dan snel kunnen
aanpassen aan een anders idee.
 een zin te laten maken kan ik zien of zij
samen een kloppende zin kunnen maken.
Dit doe ik door de zin meerdere keren
langer te maken. Kind A maakt van Jan
gaat.: Jan gaat naar school. Kind B
maakt van Jan gaat naar school. : Jan
gaat naar school met de fiets.
De werkvormen die Ik heb voor het bespreken van de les
worden gehanteerd bij
geen specifieke werkvorm gekozen. Ik
evaluatie zijn passend bij
vakdidactiek en sluiten heb dit klassikaal in de kring gedaan,
aan op specifieke zodat alle leerlingen konden meeluisteren.
kenmerken van de groep. Ik controleer met een opdracht of de stof
is opgepikt. Als laatst benoem ik of de les
goed is gegaan
*bij tenminste 3 lesontwerpen
** bij tenminste 1 lesontwerp
De kinderen bespreken het lesdoel altijd
klassikaal in de kring. Er wordt
teruggekoppeld wat er is gedaan in de
les en hoe de les is verlopen. Ik doe dit
ook ,omdat de kinderen hier positief op
reageren. Ik probeer zoveel mogelijk
kinderen te betrekken in de kring, door
het dan ook in de kring te bespreken
kunnen alle kinderen horen wat er wordt
besproken. De kans is hierdoor groter
dat de leerlingen die het onderwerp nog
niet begrepen, het nu wel begrijpen. Ook
geeft de kring de mogelijkheid voor alle
leerlingen om antwoord te geven op mijn
vraag. Er alle kinderen zitten op gelijke
hoogte en kunnen mij aankijken. Ik kan
alle leerlingen zien en kan hierdoor
meer interactie creren. Meer kinderen
zullen antwoord durven geven en zich
geroepen voelen om antwoord te geven.
Wanneer een leerling achter in de klas
zit, is de kans kleiner dat hij of zij zich
geroepen voelt om te antwoorden dan
een leerling die vooraan zit. In de kring
zit iedereen gelijk, waardoor bijna
iedereen zich geroepen voelt om
antwoord te geven.