Bijlage 2 Format Toelichting lesontwerp
Student: Ingrid Daamen
Vakgebied: Natuur en Techniek
Klas: PEH16VB
Kennis over (kinderen in) de groep is
nadrukkelijk verwerkt in de
omschrijving van de beginsituatie van
de groep, zowel in pedagogische zin
(gedrag, groepsverhoudingen,
groepsdynamiek) als in didactische zin
(vakspecifieke beginsituatie).
De lesdoelen zijn afgestemd op de
beginsituatie. In de formulering ervan
wordt zichtbaar dat kennis van
vakdidactiek en leerlijnen op een
logische manier is verwerkt.
Werk- en groeperingsvormen zijn
afgestemd op specifieke kenmerken
van de groep n op specifieke
kenmerken van vakdidactiek.
Werk- en groeperingsvormen zijn
functioneel ondersteunend bij het
behalen van de lesdoelen.
Docent: Huub Haagen
Stagegroep: 6/7/8
Welke keuzes heb ik hier gemaakt?
Toelichting/ onderbouwing van keuzes
(denk hierbij met name kernbegrippen uit (vak-) specifieke theorie)
In de beginsituatie heb ik zowel de pedagogische als de
vakdidactische kant naar voren laten komen door te benoemen
hoeveel kinderen er in de klas zitten, wat de indeling van het
lokaal is, dat er enkele kinderen zijn die extra aandacht vereisen,
wat de voorkennis van de leerlingen is en hoe ver ze met een
bepaald thema/onderwerp zijn. Dit heb ik op deze manier gedaan
omdat ik dan van tevoren precies weet waar ik rekening mee
moet houden.
Het kerndoel dat bij mijn lesdoelen hoort is: Kerndoel 42
De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en
natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit,
kracht, magnetisme en temperatuur. (TULE)
Met behulp van eenvoudige onderzoekjes doen leerlingen kennis
op over en ontwikkelen ze inzicht in eigenschappen van
materialen zoals verschillende soorten hout, metaal en kunststof.
Hoe gedragen voorwerpen die hiervan zijn gemaakt zich in water:
drijven of zinken ze? Geleiden ze elektriciteit die door een
stroomkring gaat? Zijn ze magnetisch? Laten ze licht door, en
voelen ze warm of koud aan? De leerlingen doen ervaring op met
natuurkundige verschijnselen zoals kracht, elektriciteit,
magnetisme en temperatuur.
In andere onderzoekjes kunnen leerlingen verschijnselen als licht
en geluid ervaren. Ze ervaren dat licht afkomstig is van
lichtbronnen en dat ze zonder die lichtbronnen niets kunnen zien.
Ook leren ze dat lichtbronnen schaduwen vormen van voorwerpen
die ze beschijnen. Veel van de als voorbeeld beschreven
natuurkundige verschijnselen komen tot uiting in verschillende
materialen. Vandaar dat als insteek is gekozen om met kleine
onderzoeken en experimenten verschillende materialen, en
daarmee de natuurkundige verschijnselen, te verkennen. Het
onderzoeken is hierbij een aanbevolen aanpak, omdat dit
kinderen de gelegenheid biedt begripsvorming op te bouwen aan
de hand van ervaringen met concrete materialen. (Theo Beker,
2009)
Ik heb ervoor gekozen de leerlingen in tweetallen te laten
samenwerken tijdens het proefje dat buiten wordt gedaan. Ik vind
dit een geschikte werkvorm omdat ze zo elkaar kunnen helpen als
de opdracht eventueel te moeilijk zou zijn. Ze kunnen elkaar
vragen stellen als ze iets niet snappen voordat ze naar mij toe
komen. Het samenwerken is ook een doel die ik heb opgesteld
met de leerlingen om aan te werken deze periode. Ze leren van
Een aanzet tot samenwerkend leren
krijgt op een logische wijze plek in het
lesontwerp.*
Een aanzet tot ontdekkend leren krijgt
op een logische wijze plek in het
lesontwerp**
De proces- en productdoelen worden
expliciet gevalueerd met de
kinderen.
De werkvormen die worden
gehanteerd bij evaluatie zijn passend
bij vakdidactiek en sluiten aan op
specifieke kenmerken van de groep.
*bij tenminste 3 lesontwerpen
** bij tenminste 1 lesontwerp
Theo Beker (2009). Orintatie op jezelf en de wereld; natuur en techniek, kerndoel 42. Opgeroepen op
15 maart, 2017, van TULE: http://tule.slo.nl/OrientatieOpJezelfEnWereld/C-L42-
Toelichting.html
en met elkaar. Daarom vind ik dus dat deze werkvorm het beste
past bij dit onderdeel van de les. Het proefje dat in de klas wordt
gedaan is in samenwerking met de tafelgroepjes. De leerlingen
zitten dus met 4 of 5 in een groepje. Ik heb hiervoor gekozen
omdat ze al vaker met hun tafelgroepje hebben samengewerkt en
dit ook makkelijk voor ze is. Ze weten namelijk waar ze moeten
zitten. Dus wederom vind ik samenwerken de beste werkvorm bij
het uitvoeren van de proefjes. Het afronden van de opdracht doen
we samen. We gaan in de kring zitten en evalueren de opdracht
met elkaar. Ik vind het belangrijk dat we dit samen doen zodat we
onze ervaringen met elkaar kunnen delen. Op deze manier krijg ik
ook te horen wat iedereen ervan vond en hoe ze te werk zijn
gegaan. Daarom vind ik dat een gezamenlijke evaluatie de beste
werkvorm is als afsluiting voor deze activiteit.
Deze werkvormen zijn nodig bij het behalen van de lesdoelen
omdat de leerlingen op deze manier optimaal bezig zijn met de
opdracht en dus aan het oefenen zijn met de lesdoelen waardoor
ze die eerder kunnen behalen dan als ze in een andere werkvorm
zouden werken.
Ik leg uit aan de kinderen dat ze proefjes gaan doen. Hierbij leg ik
uit wat de opdracht is en dat ze zelf mogen gaan ervaren hoe je
het moet doen en wat eruit komt. Ze beantwoorden vragen op een
werkblad. Dit zijn merendeels observaties die ze moeten
verrichten. Daarbij is het vooral veel doen en uitproberen en
natuurlijk plezier hebben bij het ontdekken.
Aan het einde van de les kunnen de leerlingen met behulp van het
proefje uitleggen hoe licht wordt gebroken. Dit kan ik controleren
door tijdens de evaluatie de leerlingen uit te laten leggen wat zij
hebben gezien tijdens het proefje en hun conclusie te horen.
Daarnaast kunnen de leerlingen ook zelfstandig een proefje
uitvoeren aan de hand van een stappenplan. Dit kan ik
controleren door de leerlingen te observeren tijdens het doen van
de proefjes. Ik geef ze hierbij complimenten om ze te motiveren
en te stimuleren om hun best te doen.