Bijlage 2 Format Toelichting lesontwerp
Student: Lisa Bos
Vakgebied: Natuur en Techniek
Klas: PEH16VD
Kennis over (kinderen in) de
groep is nadrukkelijk
verwerkt in de omschrijving
van de beginsituatie van de
groep, zowel in
pedagogische zin (gedrag,
groepsverhoudingen,
groepsdynamiek) als in
didactische zin
(vakspecifieke
beginsituatie).
De lesdoelen zijn
afgestemd op de
beginsituatie. In de
formulering ervan wordt
zichtbaar dat kennis van
vakdidactiek en leerlijnen
op een logische manier is
verwerkt.
Docent: K. van L.
Stagegroep: groep 1/2
Welke keuzes heb ik hier gemaakt?
De kinderen van groep 1 en
2 weten wat plantjes zijn,
maar sommige weten nog
niet dat een plantje uit een
zaadje komt of ook wel een
boon. De kinderen weten niet
hoe plantjes groeien en wat
je hier nodig voor hebt. De
kinderen weten dat er
worteltjes zijn, maar zij
hebben nog niet ingezien dat
deze uit de boon of het
zaadje komen.
Uit de typering blijkt dat de
kinderen goed met elkaar
kunnen omgaan, maar dat
kiezen op basis van eigen
voordeel. Er vallen een
aantal kinderen buiten de
groep. Zij veroorzaken vaak
ruzies en of problemen in de
klas. Een aantal kinderen zijn
sneller dan anderen en
geven vaker antwoord op de
vraag. Zij komen dan ook
vaak aan de beurt.
de kinderen weten aan het
eind van de les dat ze een
bonenplant kunnen planten.
De kinderen weten aan het
eind van de les hoe ze een
boon kunnen planten. De
kinderen weten welke
benodigdheden ze nodig
hebben.
kerndoel 41
- onderdelen van een
plant: bloem,
stengel, blad en
wortel
- ontkiemen van
zaden
Toelichting/ onderbouwing van keuzes
(denk hierbij met name kernbegrippen uit (vak-)
specifieke theorie)
Ik weet door gesprekken met mijn mentor
waar de kinderen staan rondom natuur en
techniek. Via tule.slo.nl weet ik waar de
kinderen moeten staan en wat zij moeten
leren. Ik heb dit vergeleken met de
informatie die ik heb gekregen van mijn
mentor om de beginsituatie goed te
kunnen inschatten.
Vanuit de sociogram en het klimaatschaal
die ik heb afgenomen heb ik
geconstateerd dat de kinderen goed met
elkaar kunnen omgaan. Er zijn een aantal
kinderen die zowel speel als werk
gerelateerd, negatief gekozen worden. Zij
veroorzaken ook vaak de negatieve sfeer
die er ontstaat in de klas.
De leerlingen die sneller zijn als de
andere lopen op bepaalde aspecten voor
als de rest. De kinderen die minder snel
zijn krijgen in deze les de kans om zich
ook te laten horen.
Door naar de beginsituatie te kijken weet
ik dat de kinderen nog niet weten hoe een
plantje ontstaat. De kinderen weten
ongeveer hoe een plantje groeit maar nog
niet direct hoe het proces verloopt en wat
je hiervoor nodig hebt. Als laatste weten
veel kinderen niet waar een plantje
allemaal uit bestaat en welke functie deze
hebben. Door een boon te planten met de
kinderen kan ik meerdere doelen in n
keer behandelen. Ik moet deze doelen
echter wel in twee lessen behandelen. De
kinderen zien hoe de boon/het plantje
groeit. Ze bespreken in de kring wat zij
hiervoor nodig hebben en beredeneren
hoe dit gaat verlopen. Na de les
bespreken we dit nogmaals. De volgende
 (Ik begin in deze les met de
doelen maar kom hier de
volgende les op terug
wanneer de plantjes zijn
gegroeid. Ik kan dan dieper
ingaan op de stof)
Werk- en De kinderen beginnen in de
groeperingsvormen zijn
kring, halverwege de kring
afgestemd op specifieke
kenmerken van de groep n gaan de kinderen in groepjes
op specifieke kenmerken zitten en een plantje planten.
van vakdidactiek. Aan het eind komen de
kinderen weer terug in de
kring.
Werk- en De kinderen bespreken in de
groeperingsvormen zijn
kring welke middelen zij
functioneel ondersteunend
bij het behalen van de nodig hebben om een boon
lesdoelen. te laten groeien. In de
groepjes planten ze onder
begeleiding een boon. Aan
het eind in de kring
bespreken de kinderen
nogmaals wat ze hebben
gedaan en waarom zij deze
middelen nodig hadden om
les kijken we naar het resultaat. Ik laat de
kinderen onderzoeken wat er is gebeurd,
wat er bij is gekomen en welke functies
deze onderdelen hebben. Ik laat de
kinderen dit in de kring bespreken met
elkaar omdat ze op deze manier van
elkaars ontdekkingen leren. Na de
bespreken leg ik zelf ook het nodige uit
van het ontstaan van een plantje. Als dit al
is uitgelegd vat ik alles samen bij de
nabespreking en benoem ik er ook bij
welke kinderen dit hadden ontdekt. Door
het zelf ontdekken kunnen de kinderen
zelf alle lesdoelen behalen.
Door in de kring te beginnen kan ik het
onderwerp inleiden (er komt iets binnen).
Ik laat een plantje zien van een boon en
een droge boon. Door dit in de kring te
doen kunnen alle kinderen het plantje
goed zien, ik loop ook een rondje met het
plantje, ondertussen bespreken de
kinderen wat zij zien. Hierna krijgt elk kind
een droge boon, dit is de aanrommelfase.
Er worden vragen opgewekt die de
kinderen ook bespreken met elkaar. Zo
hadden vele kinderen de vraag: Komen
die sliertjes dan uit dat witte puntje van de
boon? Hier werd flink over
gediscussieerd. In de kring is dit mogelijk
omdat elk kind wordt betrokken en het
geeft een opensfeer. Hierna gingen de
kinderen in groepjes de boon planten.
Door dit in groepjes te doen kunnen de
kinderen elkaar helpen wanneer iets niet
lukt. Dit werd ook veel gedaan. Hiermee
stimuleer je samenwerkend gedrag. Als
laatst kwamen de kinderen terug in de
kring om hun bevindingen te bespreken
en te bespreken wat zij zonet hadden
gedaan. Door dit in de kring te doen
krijgen alle kinderen de informatie mee.
Door in de kring te bespreken wat de
kinderen nodig hebben om de boon te
laten groeien, kunnen alle kinderen
meedenken en meedoen. Als ik dit in
groepjes had gedaan of aan tafeltjes
hadden niet alle kinderen dit
meegekregen. Ik doe dit in losse beurten
zodat meerdere kinderen de kans krijgen
om iets te zeggen. De kinderen die dit nog
niet weten krijgen de informatie van de
andere kinderen. Hierna vat ik het

Een aanzet tot
samenwerkend leren krijgt
op een logische wijze plek in
het lesontwerp.*
Een aanzet tot ontdekkend
leren krijgt op een logische
wijze plek in het
lesontwerp**
de boon te planten. Ook
bespreek ik met hen waarom
ik de bonen bij het raam heb
gezet.
Toen ik de les had ontworpen
wilde ik de kinderen laten
werken in tweetallen. Per
tweetal mochten de kinderen
een boon planten. Om dit
verder te stimuleren moesten
de kinderen samen voor de
boon zorgen en de volgende
les samen kijken naar het
resultaat. In de kring
bespreken de kinderen wat
zij hebben gezien en hoe ze
dit hebben gezien. Mijn
mentor vond echter dat ik
nog niet klaar was om een
coperatieve werkvorm uit te
voeren. Om deze reden heb
ik de werkvorm niet kunnen
uitvoeren.
Ik heb bij deze les gebruik
gemaakt van zelf ontdekkend
leren. De kinderen gaan zelf
een boon planten en na een
week ontdekken wat er met
de boon is gebeurd. De
kinderen vertellen elkaar in
de kring wat zij gezien
nogmaals samen en benoem ik wat de
kinderen hebben gezegd. In de groepjes
gaan de kinderen aan het werk om de
plantjes te laten groeien. Dit doe ik in
groepjes zodat de kinderen elkaar kunnen
helpen. De kinderen kunnen elkaar
uitleggen waarom zij dit op deze volgorde
doen en ik leg dit ook uit wanneer de
kinderen een nieuw middel krijgen om de
boon te planten. Aan het eind komen de
kinderen terug in de kring zitten om hun
bevindingen te bespreken. De kinderen
vertellen in de kring wat ze hebben
gedaan. Ik vraag door om erachter te
komen of ze ook weten waarom ze dit
hebben gedaan. Hierna benoem ik dit
nogmaals kort. Als laatste vraag ik de
kinderen waarom ik de planten op de
vensterbank heb gezet. Vele kinderen
weten nog niet waarom. De kinderen die
dit wel weten steken hun vinger op en
leggen dit uit. Ik benoem nogmaals
waarom dit is zodat de kinderen die dit
nog niet wisten dit ook meekrijgen.
Door de kinderen samen een boon te
laten planten leren ze om samen ergens
voor te zorgen. De kinderen moeten
samenwerken om de boon te planten,
omdat zij er maar n krijgen. Een leerling
hield het bekertje vast en de ander kon zo
de watten plaatsen. Ze konden dit om de
beurt doen. Na het planten moet de boon
ook water krijgen. De kinderen kijken
samen wanneer de boon verder in de
week water nodig heeft en hoeveel. Bij de
vervolg les zouden de kinderen samen in
tweetallen gaan kijken naar het plantje.
De kinderen gingen dan kijken wat er is
gebeurd en welke onderdelen erbij zijn
gekomen. De kinderen beredeneren welk
onderdeel water opneemt maar ook hoe
het plantje gegroeid is. De kinderen
werken dan samen en zou kan ik de
samenhorigheid stimuleren. Vooral omdat
ze samen voor het plantje zorgen.
De kinderen planten zelf een boon,
hierdoor ontdekken ze hoe een boon
groei. De kinderen kijken in de vervolg les
naar het resultaat. Ze kijken hoe de boon
is gegroeid, welke onderdelen erbij zijn
gekomen en wat deze doen. Door de
kinderen dit in de kring aan elkaar te laten
vertellen, leren de kinderen van elkaars

De proces- en
productdoelen worden
expliciet gevalueerd met
de kinderen.
De werkvormen die worden
gehanteerd bij evaluatie
zijn passend bij
vakdidactiek en sluiten aan
op specifieke kenmerken
van de groep.
*bij tenminste 3 lesontwerpen
** bij tenminste 1 lesontwerp
hebben en ontdekt hebben.
De kinderen vatten aan het
eind samen waar we naar
gekeken hebben bij het
planten van de boon, wat er
is ontstaan en hoe dit is
ontstaan. Ook bespreken de
kinderen wat de functies zijn
van de onderdelen van de
plant.
De lesdoelen worden
klassikaal besproken in de
kring.
ontdekkingen. Ik leid het gesprek alleen
en laat hen zelf vertellen. Aan het eind
geef ik nog de nodige informatie over het
plantje en vertel ik wat er nog niet is
besproken. Door de kinderen zelf te laten
kijken en zelf pas aan het eind te vertellen
wat er is gebeurd, kijken de kinderen zelf
al heel anders naar het plantje. Ze gaan
ontdekkend en nieuwsgierig aan het werk.
Zij leggen hierdoor zelf al conclusies en
vergelijken deze in de kring met elkaar.
Door de kinderen aan het eind van de les
zelf te laten samen vatten wat zij hebben
gedaan, weet ik of de lesdoelen zijn
behaald. Door dit aan meerdere kinderen
te vragen zorg ik ervoor dat de lesdoelen
die bij sommige kinderen niet zijn
doorgekomen alsnog doorkomen. Ik vraag
namelijk door aan de leerlingen en laat
hen ook redeneringen geven waarom het
plantje zo is gegroeid ect. Als er vragen
zijn opgewekt bij het zelf ontdekkend
kijken naar de plantjes, kunnen zij deze
alsnog vragen. Hierdoor kan ik ook zien
welke lesdoelen nog niet duidelijk zijn. Als
laatst geef ik nog extra informatie over het
groeien van de plantjes zodat ik zeker
weet dat alle informatie is gegeven. Ik stel
vragen tussendoor om de lesdoelen terug
te koppelen. Ik zie hierdoor of de kinderen
de lesstof begrijpen.
De kinderen zijn gewend om de lesdoelen
te bespreken in de kring. Ik heb ervoor
gekozen om dit ook te doen. De doelen
worden dan nogmaals behaald en alle
leerlingen kunnen elkaar horen en zien.
De kinderen zijn zo meer betrokken bij de
lesdoelen. Ik herhaal de lesdoelen op
meerdere manieren zodat ik zeker weet
dat de lesstof duidelijk is.