e

d [

pao 3
 Arbo Biciklo Citrono okolado
1+1 2 =
Domo Estas Fio Glaso
A!

ardeno Hundo Infano

Jupo |eti Koro Luno

M
ondo Nazo Ovo Pomo
Tabulo
Rozo Suno ~ipo

Unu Ato
Vazo Zoo
pao 4
 Stano Marek

Esperanto
em mtodo
ilustrado
Ilustraes de Linda Marekov

pao 5
 Stano Marek
Esperanto em mtodo ilustrado
Editado por Stano Marek
Zvolensk 15, SK-036 01 Martin, Eslovquia
Tel./fax: +421 (0)43 4222 788
E-mail: stano.marcek@gmail.com

Autor 2009 Stano Marek

Ilustraes 2009 Linda Marekov
Traduzido por Ismael M. A. vila
Reviso de James Rezende Piton

Liga Brasileira de Esperanto

SDS Ed.Venncio III Sala 303
70.393-902 Braslia-DF
www.esperanto.org.br
bel-libroservo@esperanto.org.br

Alm do portugus, este livro j foi editado em vinte e duas lnguas: ingls, francs,
italiano, russo, chins, japons, coreano, polons, eslovaco, esperanto, grego,
holands, irlands, romeno, alemo, dinamarqus, lituano, srvio, vietnamita,
luxemburgus, hngaro e croata.
O livro complementado pelo seguinte material didtico de apoio: CD com modelos
de pronncia (de todos os textos em esperanto do livro) e 500 ilustraes didticas
para uso dos professores (em cartes A5, e em CD para projeo por computador).
Esse material de apoio pode ser solicitado Liga Brasileira de Esperanto.

ISBN 978-80-969667-7-6

pao 4
Caros amigos,
Vocs j pensaram sobre como conversar com pessoas que falam
outra lngua? Vocs devem aprender a lngua delas, ou elas a de vocs.
S que h muitas lnguas no mundo e impossvel aprender todas.
Mas e se as pessoas no mundo inteiro soubessem, alm de sua lngua
materna, tambm uma lngua comum, neutra? Todos se entenderiam
facilmente.
E vocs sabiam que essa lngua existe? a lngua internacional
Esperanto. Ela foi criada pelo Doutor Ludovico Zamenhof, na Polnia,
e hoje em dia est espalhada pelo mundo todo. O Esperanto uma
lngua planejada, e por isso ela mais fcil que outras lnguas. E com
este livro vocs tambm podem aprend-la.
O livro destina-se principalmente a jovens e crianas a partir
de dez anos. Seu obje(c)tivo fazer com que, de maneira cativante
e sem longas explicaes gramaticais, os alunos comecem, to
rapidamente quanto possvel, a pensar e falar em Esperanto. Ele se
presta tambm a autodida(c)tas, por seu car(c)ter demonstrativo,
suas numerosas ilustraes e por substituir em parte as explicaes
do professor.
Durante o estudo, no se esqueam de algumas regrinhas
importantes: estudem com regularidade, se possvel diariamente.
No tentem traduzir, mas sim criar as frases dire(c)tamente em
Esperanto. Usem as palavras aprendidas, tanto quanto possvel.
Falem em Esperanto com seus amigos. Comecem, o quanto antes,
a corresponder e a navegar nessa lngua, leiam livros e revistas em
Esperanto, encontrem pginas interessantes na Internet e escutem
programas de rdio em Esperanto.
Desejo-lhes muito xito no aprendizado, mas, sobretudo, muita
alegria pela descoberta do Esperanto, que mais que uma lngua:
a idia de uma soluo justa e simples para o problema da barreira
das lnguas. Mas ele tambm o caminho para conhecer pessoas que
pensam como ns, que so unidas por esse ideal. Bem-vindos ento
grande famlia internacional dos esperantistas!
O autor

pao 5
pao 6
1 UNUA LECIONO

Estas
=
estas

Mi1 estas2 Maria. Mi estas Peter. mi

vi

Vi3 estas Maria.

kato

Kato4 estas besto5 evalo

evalo6 estas besto.

tablo

Tablo7 estas objekto8. Libro9 estas objekto.

libro

pao 7
 rozo

Rozo10 estas floro11. Pomo12 estas frukto13.

pomo Kaj
+
kaj
1+1=2
1 Unu14 kaj15 unu estas du16. Maria kaj Peter.
unu

2 & Pomo kaj libro. Kato estas besto kaj rozo estas floro.
du

=
Mi estas Maria kaj vi estas Peter. Tablo estas objekto
kaj evalo estas besto.

ne

3 Ne
1+1=3
tri
Unu kaj unu ne17 estas tri18.

homo

Mi ne estas Peter, Mi ne estas Maria,

mi estas Maria. mi estas Peter.
kio?

Libro ne estas floro. evalo ne estas frukto.

Du kaj du ne estas tri. Mi ne estas floro, mi estas
homo19. Kato ne estas homo, kato estas besto.
tio

pao 8
Kio?
Kio20 estas evalo? evalo estas besto.
Kio estas tablo? Tablo estas objekto.
Kio estas libro? rozo? pomo? Peter?

Tio

Kio estas tio21? Kio estas tio?

Tio estas libro. Tio estas pomo..

Kio estas tio? Kio estas tio? Kio estas tio?

estas frukto. Kio estas ? estas besto.

Tio estas . Kio estas ? Kio estas ? estas

objekto kaj estas floro. estas kaj estas besto.

pao 9
 Crie e escreva sentenas:
Exemplo: Pomo estas frukto. Libro ne estas besto.
Pomo
Rozo homo.
Libro estas besto.
Tablo floro.
evalo ne estas frukto.
Kato objekto.
Peter

Vocs j conhecem uns aos

outros?
Cada um deve apresentar-se
em Esperanto!

GRAMATIKO
Alfabeto do Esperanto:
a, b, c (=zz em pizza), (=tch como em tch), d (=d como em dedo; o som no
se altera diante de i), e (como em dedo), f, g (=g como em gato ou =gu diante de
i e e como em guia e gueto), (=dj como o j ingls em John e o gi italiano
em giorno), h (=h aspirado como em Bauhaus), (gutural como em Bach), i
(=i como em rio), j (=i como em boi), (=j como em j), k, l, m, n, o (como em
boca), p, r (=r como em caro), s (=s como em s ou =ss entre vogais como em
posso), (=ch como em chave), t (=t como em teto; o som no se altera diante
de i), u (como em ba), (como em mau), v, z.
Em Esperanto todas as palavras so pronunciadas como se escrevem, e
as palavras com mais de uma slaba tm acentuao tnica sempre na
penltima slaba. Se em uma palavra duas vogais ocorrem juntas, cada uma
forma uma slaba, como no nome Maria.

Vocabulrio:
1-eu, 2-sou (, somos, so), 3- voc / tu, 4-gato, 5-bicho / animal, 6-cavalo, 7-mesa,
8-obje(c)to, 9-livro, 10-rosa, 11-flor, 12-ma, 13-fruta, 14-um, 15-e (conjuno),
16-dois, 17-no, 18-trs, 19-pessoa / ser humano, 20-O que, 21-isso.

pao 10
 2 DUA LECIONO

Jes
u?
Ne
u?

u1 tio estas tablo?

Ne, tio ne estas tablo.
u tio estas libro? u tio estas rozo? jes
Jes2, tio estas libro. Jes, tio estas rozo.

u rozo estas floro? Jes, rozo estas floro.

& u evalo estas besto? Jes, evalo estas besto.
u libro estas besto? Ne, libro ne estas besto,
libro estas objekto. u vi estas Maria? Jes. ne

Sed

tabulo

u evalo estas frukto? u tio estas tablo?

Ne, evalo ne estas frukto, Ne, tio ne estas tablo,
evalo estas besto. sed tabulo4.
u tabulo estas besto?
Pomo estas frukto, Ne, tabulo ne estas besto,
sed3 evalo estas besto. sed objekto.
seo

pao 11
 Anka
krajono
Kato estas besto. Anka5 evalo estas besto.
Tabulo estas objekto.
Anka libro estas objekto.

plumo

u anka tio estas tablo?

hundo Tio estas tablo. Ne, tio estas seo6.

u anka tio
estas
krajono?
Ne, tio
sur ne estas
Tio estas krajono7. krajono, sed plumo8.

Rozo estas floro. u anka libro estas floro?

& Ne, libro ne estas floro, sed objekto.
Mi estas homo. Anka vi estas homo.

kie? La

Kio estas tio?

Tio estas plumo. Tio estas hundo10.
La9 plumo estas objekto. La hundo estas besto.
sidas

pao 12
 Kie? Sur
Tablo kaj libro.
La libro estas
sur11 la tablo.
Kie12 estas la libro?
Sur la tablo.

staras

sur

Maria sidas13. Peter staras14.

Kie sidas Maria? Kie staras Peter?
Maria sidas sur la seo. Sur la planko15.

Li Si
li

Peter staras. Maria sidas. Kie i17 sidas?

Li staras sur la planko.
16
i sidas sur la seo.
Konversacio:
Maria, u vi sidas? Jes, Peter, mi sidas. i
Kie vi sidas? Mi sidas sur la seo.
u anka mi sidas? Ne, vi ne sidas, vi staras.
Maria, kie estas la libro? La libro estas sur la tablo.
u anka la krajono estas Ne, la krajono ne estas sur
sur la tablo? la tablo, sed sur la planko.
sur la tablo

pao 13
 Respondu (Responda):
u rozo estas floro? u evalo estas besto? u anka krajono estas
besto? Kie sidas Maria? u anka Peter sidas? Kie estas la libro? Kio
estas sur la planko? u anka vi estas Peter?

Kompletigu (Complete):
............... estas besto. Kio ............... tio? ............... estas pomo. ...............
la tablo estas floro? Ne, la tablo ................ estas floro, ............... objekto.
La libro estas ............... la tablo. Peter staras ............... la planko. Maria
sidas sur la ............... . i ne staras, ............... sidas. Hundo estas ...............
kaj ............... kato estas besto. Tio ne estas pomo, ............... seo.

GRAMATIKO
u tio estas pomo? Isso uma ma? u vi estas Maria? Voc Maria?
u u vi sidas? Voc est sentado(a)? Ests sentado(a)? u inicia perguntas com
respostas tipo sim ou no que no se iniciem com outra palavra interrogativa.

La Tio estas hundo. Isso um cachorro. La hundo estas besto. O cachorro um

animal. Tio estas plumo. Isso uma caneta. La plumo estas sur la planko.
A caneta est no cho. O artigo definido la, quando usado antes de uma
palavra, indica que a coisa mencionada j conhecida, por exemplo, quando
j falamos sobre ela, ou se a vemos, ou ainda se ela algo bem especfico. No se
usa la antes de nomes prprios ou quando a palavra pode ser precedida por
algum ou qualquer. Usa-se la antes de palavras que possam ser precedidas
por aquele ou todo.

U Lembre-se:
u rozo estas floro? Uma rosa uma flor?
u la rozo estas sur la tablo? A rosa est sobre a (na) mesa?

Vocabulrio:
1 Partcula que inicia sentenas interrogativas, 2 sim, 3 mas, 4 quadro, 5 tambm,
6 cadeira, 7 lpis, 8 pena / caneta, 9 o, a, os, as, 10 co / cachorro, 11 sobre,
12 onde, 13 est sentado, 14 est de p, 15 cho, 16 ele, 17 ela.

pao 14
 3 TRIA LECIONO

Kia?

-a

kia?

nigra

La tabulo estas nigra1. Kia estas la papero3?

Kia2 estas la tabulo? Nigra. La papero estas blanka4. blanka

Mal-

papero

Granda5 domo6. Malgranda7 domo.

granda

i estas bela8. i estas malbela9. Anka Maria estas bela.

malgranda

Bela domo. Malbela domo. bela, malbela

pao 15
okolado

okolado10 estas bona11. Bona plumo. Malbona plumo.

bona evalo estas granda besto. u anka kato estas

granda besto? Ne, kato ne estas granda besto. Sur
granda tablo estas malgranda objekto. Tio estas bona
hundo.

malbona
Kie? Sur En

Apud Sub
glaso Super

en
La tablo staras sur la planko. Sur la tablo estas glaso12.
En13 la glaso estas akvo14. Apud15 la tablo estas seo. Sub16
la tablo estas kato. Super17 la tablo estas lampo18.

akvo Kie estas la glaso? La glaso estas sur la tablo.

Kie estas la akvo? La akvo estas en la glaso.
Kie estas la seo? La seo estas apud la tablo.
Kie estas la kato? La kato estas sub la tablo.
apud Kie estas la lampo? Super la tablo.

Bela domo, u ne?
sub
Apud la domo estas
malgranda ardeno19.

En la ardeno estas arbo20 kaj sub la arbo sidas granda

hundo. La hundo estas nigra.
super

pao 16
Kiu? Mi Vi Li i i

Ni Vi Ili lampo

ardeno

Kiu21 estas mi? Kiu estas mi?

Mi estas Maria. Mi estas Peter.

arbo

Ni22 estas i estas Maria kaj li estas Peter.

Maria kaj Peter. Ili23 estas Maria kaj Peter.
kiu?

Tio
estas
domo.
i
Tio estas hundo. estas li i
Li i i24 estas nigra. granda.

Kie estas la tablo?

i estas sur la planko.
Kie estas la seo? i i
i estas sur la planko,
apud la tablo.
Kie estas la kato?
i estas sub la tablo.
ni

pao 17
 mi vi

li i i i ni vi ili

mi + mi = ni li + i = ili i + i = ili
vi + vi = vi li + li = ili i + i = ili

Konversacio

Kiu vi estas? Mi estas Peter.

Kie vi estas? Mi estas en la domo.
Kio estas apud la domo? Apud la domo estas malgranda
ardeno.
Kio estas en la ardeno? En la ardeno estas granda arbo
kaj sub i estas bela floro.
Kia floro? Malgranda, bela rozo.
u anka mi estas bela? Jes Maria, anka vi estas bela.
u anka kato estas Ne, i estas en la domo, sub la tablo.
en la ardeno?
u anka vi estas Ne. Mi staras apud vi.
sub la tablo?

pao 18
 Crie perguntas e respostas!
Exemplo: Kia estas la tabulo? La tabulo estas nigra.

Kia estas la ? tabulo bela

La estas domo granda
ardeno malgranda kato blanka
evalo bona okolado malbona
papero nigra plumo malbela

Respondu (Responda):
Kie estas la ardeno? Kia estas la tabulo? Kie estas la lampo?
Kiu estas en la domo? Kie estas la seo? Kia estas la okolado?
u evalo estas malgranda besto? Kio estas sur la tablo? Kie estas la
akvo? u la lampo estas sub la tablo? u Maria estas bela?
Legu (Leia):
& Tio estas malbona plumo. Maria sidas sur la seo, apud la tablo.
Sur la tablo estas granda libro. Rozo estas bela floro. Peter sidas
sur blanka evalo. u anka vi sidas sur evalo?

GRAMATIKO
Libro, domo, evalo, tablo, rozo, kato.
-o
Todos os substantivos em Esperanto terminam em -o.
Bela, granda, blanka, nigra, bona.
-a
Todos os adje(c)tivos em Esperanto terminam em -a.

mal- Bela, malbela. Belo(a), feio(a). Granda, malgranda. Grande, pequeno(a).

Com o prefixo mal- so formados os antnimos, palavras com significado
oposto.

i Tio estas domo. i estas granda. Isso uma casa. Ela grande.
Tio estas kato. i sidas. Isso um gato. Ele est sentado.
Obje(c)tos e animais tm gnero neutro em Esperanto, por isso so indicados
pelo pronome i.

Vocabulrio:
1 preto, 2 que tipo de, 3 papel, 4 branco, 5 grande, 6 casa, 7 pequena,
8 bela / bonita, 9 feia, 10 chocolate, 11 bom, 12 copo, 13 em, 14 gua,
15 junto a, 16 sob, 17 acima de, 18 lmpada, 19 jardim, 20 rvore,
21 quem, 22 ns, 23 eles, 24 ele (pronome pessoal para obje(c)tos e animais).

pao 19
 4 KVARA LECIONO

Mia Via Lia ia Nia Ilia

mia
Mi kaj mia1 libro. Vi kaj via2 libro.
Tio estas mia libro. Tio estas via libro.

via

Li kaj lia3 libro. ia4 libro.

lia La libro estas lia. La libro estas ia.

ia

Nia5 libro. Via libro. Ilia6 libro.

nia
Nia domo estas bela. Apud nia domo estas malgranda
ardeno. u tio estas via krajono? Ne, i ne estas mia,
sed ia. Tio estas mia plumo. Lia plumo estas malbona.
Ili estas en nia ardeno. Ilia domo estas apud via domo.
u nia hundo estas en via ardeno?
ilia

pao 20
 - ino

Peter estas knabo7. Maria estas knabino8. knabo

Li estas knabo kaj i estas knabino.

knabino

patro
Mi kaj mia patro9. Mia patrino10.
Tio estas mia patro. Tio estas mia patrino.

Mia patro ne estas knabo, li estas viro11. La patrino

& estas virino12. u anka Peter estas virino? Ne, li
estas knabo. Maria estas bela kaj bona knabino. Kia patrino
estas la patrino? i estas bona. granda knabo
viro
granda
-j
knabino
virino
Unu pomo kaj unu pomo estas du pomoj13.

pomoj

Bela rozo. Tri belaj rozoj. Niaj libroj.

familio

pao 21
 Kato kaj hundo estas bestoj. En nia ardeno estas du
grandaj arboj. Apud la tablo estas tri seoj. Sur la tablo
estas bela libro. u i estas via? Jes, i estas mia.

LA FAMILIO

avo

avino
Tio estas mia familio: mi, Maria, la patro, la patrino, la
avo14 kaj la avino15. Mi estas knabo kaj Maria estas knabino.
La patro kaj la avo estas viroj. La patrino kaj la avino estas
virinoj. Mi estas juna16. Anka Maria estas juna. Sed la avo
kaj la avino estas maljunaj.
Mia familio loas 17
en malgranda, sed bela
domo. La domo estas en
granda urbo18. Apud nia
juna domo estas ardeno. En
la ardeno estas arboj
kaj floroj. En la domo
loas mi, Maria, la patro, la patrino, la avo kaj la avino.
En la domo estas kvar ambroj 19. En mia ambro
estas tablo, seo, lito20, ranko21 kaj lampo. En la ambro
estas anka pordo22 kaj du
fenestroj23.
Nia hundo ne loas en la
domo. i loas en la ardeno.
Nia familio estas granda.
u anka via familio estas
maljuna granda?

pao 22
 Respondu (Responda):
Kie loas la familio? Kie estas la domo? Kio estas apud urbo
la domo? Kio estas en la ardeno? Kiu loas en la domo?
Kio estas en la ambro? u anka la hundo loas en la
domo?

ambro
Fale sobre a sua famlia!

U Memoru (Lembre-se): lito

u tio estas via plumo? Essa a sua caneta?
Ne, i ne estas mia. No, essa no minha.

GRAMATIKO
Mia libro. Meu livro. Via plumo. Sua (Tua) caneta. Lia patro.
-a
Seu pai / O pai dele. ia avino. Sua av / A av dela. Nia
domo. Nossa casa. Ilia hundo. O cachorro deles (delas).
Unua, dua, tria... Primeiro(a), segundo(a), terceiro(a)...
Com a desinncia -a so criados os adjetivos, mas tambm ranko
os pronomes possessivos.
Knabo kaj knabino. Menino e menina.
- ino Viro kaj virino. Homem e mulher.
Com o sufixo -in so formados os femininos.

Arbo arboj. rvore rvores. Belaj floroj. Belas flores.

-j Niaj libroj. Nossos livros.
Os plurais so formados com a desinncia -j.
fenestro

Vocabulrio:
1 meu, 2 seu / teu, 3 dele, 4 dela, 5 nosso, 6 deles, 7 menino,
garoto, 8 menina, garota (-ino sufixo de gnero feminino), 9 pai,
10 me, 11 homem, 12 mulher, 13 mas (-j desinncia do plural),
14 av, 15 av, 16 jovem, 17 mora, 18 cidade, 19 quartos (salas),
20 cama, 21 armrio, 22 porta, 23 janelas.

Vamos brincar! Crie frases de forma a repetir, a cada vez,

alguma palavra da frase anterior!
pordo

pao 23
 5 KVINA LECIONO

u Peter sidas?
Ne, Peter ne sidas.
u li staras?
Ne, li ne staras.

iras Peter iras1.

Li iras sur la planko.

al Al De

de

Peter iras al2 la pordo. Maria iras de3 la pordo.

parolas Nun

nun

Nun4 Peter sidas. Nun li staras.

skribas

Nun Peter iras

de la pordo al la fenestro. Nun Peter sidas kaj skribas5.
legas

pao 24
 askultas

Maria nun legas6.

i parolas7 kaj Peter askultas8 . Nun estas la tria horo9.

Kiu? Tiu Kie? Tie horo

Kiu estas en la ambro? En la ambro estas tiu10 knabo.
u tiu viro estas via patro? Jes, li estas mia patro.
Kiu11 domo estas via? Nia domo estas tiu apud via domo.
Kie estas Maria? i estas tie12, en la ambro. tiu
Kiu estas tie? Tie estas via amiko13 Jozef.
Kie estas mia plumo? i estas tie, sur la tablo.
u tiu libro estas via? Ne, i ne estas mia, i estas de mia
patro. Tiu libro estas bona.
tie

Havas (legas, skribas, askultas...) -n

estas

amikoj

Maria legas. Peter skribas.

Maria legas libron14. Peter skribas leteron15.

letero

Peter havas16 libron. Mi amas17 vin18! amas

pao 25
 Mi amas mian patrinon. u vi havas bonan amikon?
& Jes, mi havas tri bonajn amikojn. Tiu knabino ne
havas amikinojn. Nia avo havas belan hundon. u
vi askultas min? Jes, mi askultas vin! Vi havas
belan ardenon.

EN LA AMBRO
Peter sidas sur la seo, apud la tablo. Maria iras al li. u
vi legas libron? Ne, Maria, mi skribas leteron. Peter
havas skribas kaj apud li, sur la planko, estas la hundo. Maria
nun iras al la fenestro. Sur la tablo staras glaso kaj vazo19.
En la glaso estas akvo kaj en la vazo estas floro. Tiu floro
estas rozo. Sur la tablo estas anka okolado kaj plumo.
La plumo estas nigra, la rozo estas rua20 kaj la okolado
estas bruna21. Maria parolas, sed Peter ne askultas in. Li
skribas leteron al amiko.

Kompletigu (Complete acrescentando as

desinncias -n que faltam):
vazo Mi legas bela libro. Mia avo havas bela ardeno.
u vi amas mi? Mi ne askultas vi. Li skribas letero.
i iras al la ardeno. Mi amas mia patrino. Li havas
tri belaj libroj. ia avo havas du blankaj evaloj. Kio
rua
vi legas? Mi ne havas amikino. u vi amas tiu homo?
Peter skribas letero al la patro.

U Memoru (Lembre-se):
bruna Kiu estas tiu homo? Quem aquela pessoa?
Kiu domo estas via? Que (qual) casa a sua (tua)?
Mi amas mian patrinon. Eu amo minha me.
Min amas mia patrino. Minha me me ama.

Respondu (Responda):
Kie sidas Peter? u li legas libron? Kio estas apud li sur la planko?
Kio estas sur la tablo? Al kiu Peter skribas leteron? Kia estas la plumo?
Kia estas la rozo? Kia estas la okolado? u vi havas hundon?
u vi havas amikojn? u vi legas librojn? u vi amas vian patrinon?

pao 26

Skribu frazojn (Escreva frases):
Ekzemplo (Exemplo): Mia amiko legas belan libron.
Tiu amiko iras al nia domo.
Tiu arbo iras via domo
Juna floro estas al mia lito
Bona libro loas de nigra muziko
Bruna knabo legas sur granda ambro
Malbona amiko skribas super malgranda ardeno
-n -n
Granda evalo askultas apud malbela fenestro
Blanka hundo havas sub bruna ranko
Rua avino staras en bela planko
Bela patro sidas nia letero
Mia viro amas tiu vazo

GRAMATIKO

al Mi iras al la domo. Eu vou casa.

Mi skribas al mia patro. Eu escrevo a meu pai.
Al uma preposio que significa a, para, em dire(c)o a (a quem? a qu?).

Mi iras de la pordo. Eu vou da porta (para outro local).

de La libro estas de via patro. O livro de seu (teu) pai.
De uma preposio que significa posse, procedncia, origem ou
deslocamento a partir de uma posio (de quem? de qu? de onde?).

Mi sidas. Mi sidas sur seo. Mi legas. Mi legas libron.

-n Eu estou sentado. Eu estou sentado em uma cadeira. Eu leio. Eu leio um livro.
As partes principais da orao tambm em Esperanto so o sujeito (quem?
o qu?) e o predicado (faz o qu?). Uma outra parte que a orao pode ter
o obje(c)to. Ele se liga orao por uma preposio (sur seo) ou, caso seja
obje(c)to dire(c)to, recebendo a desinncia -n (libron). Em Esperanto h ento
somente dois casos gramaticais: nominativo e acusativo. Outros casos so
expressos por meio de preposies, assim como em portugus.

Vocabulrio:
1 vai, 2 a, 3 de, 4 agora, 5 escreve, 6 l, 7 fala, 8 escuta, 9 hora,
10 aquele, 11 que, qual, 12 l / ali, 13-amigo, 14 livro (com a desinncia -n
para indicar obje(c)to dire(c)to), 15 carta (com -n), 16 tem, 17 amo, 18 voc / te,
19 vaso, 20 vermelha, 21 marrom.

Vamos brincar! Um aluno fala uma frase e outro aluno a repete,

mas acrescentando uma palavra.

pao 27
 6 SESA LECIONO

unu du tri kvar kvin ses sep ok na dek

Kiom?

1+1=2
Unu kaj unu estas du.
Kiom estas tri kaj kvar?
Kiom estas du kaj ses?
kun Kiom estas ses kaj tri?
?=1+1?
Kiom1 estas unu kaj unu? Du.
Tri kaj kvar estas sep.
Du kaj ses estas ok.
Ses kaj tri estas na.

Kun Sen

sen

haroj
Peter sidas apud la tablo. Peter sidas apud la tablo,
Maria sidas apud li. sed Maria ne sidas apud li.
per Peter sidas kun2 Maria. Peter sidas sen3 Maria.
La patro iras kun la hundo al la ardeno. Nun mi
& ne havas amikojn, mi estas sen amikoj. Tiu ambro
ne havas fenestrojn: i estas sen fenestroj. Mia avo
buo
estas sen haroj4. Li estas senhara.

Per
Mi skribas. Mi skribas per5 plumo. Mi parolas per la buo6
kaj askultas per la oreloj7. Maria skribas per rua krajono.
orelo

pao 28
 LA HOMA KORPO8

Sur la homa
korpo estas
kapo9,
du manoj10
kaj du Sur la kapo estas du oreloj, du homa korpo
piedoj .
11
okuloj12, nazo13, buo kaj haroj.

Sur la mano estas kvin fingroj14.

Per la oreloj ni askultas, per la okuloj ni rigardas15 kaj kapo

& per la buo ni parolas. Kion ni faras16 per la manoj?
Per la manoj ni laboras17. Kion ni faras per la piedoj?
Per la piedoj ni iras. La kapo estas sur la kolo18. Sur la
kapo estas haroj. Nia avo ne havas harojn. u anka
via avo estas senhara? mano

U Memoru (Lembre-se):
Ni parolas per la buo kaj askultas per la oreloj.
Ns falamos com a boca e escutamos com os
ouvidos.
piedo
Kompletigu (Acrescente preposies):
Mi skribas ...... la mano. Mi loas ..... mia patrino.
Mi sidas ...... vi. Ni askultas ...... la oreloj. La floro
estas ...... la vazo. La seo estas ...... la tablo.
La lampo estas ...... la tablo. Mi iras ...... la pordo. okulo
La kapo estas ...... la kolo. Mi parolas ...... la buo.
La kato estas ...... la tablo. La avo estas ...... haroj.
Respondu (Responda):
Kio estas sur la homa korpo? Kio estas sur la kapo?
Kion ni faras per la manoj? Kion ni faras per la buo?
nazo
(oreloj? okuloj? piedoj?) Kie estas la kapo? Kio estas sur
la mano? Per kio ni skribas? u ni laboras per la piedoj?
u anka bestoj havas piedojn? u anka evalo havas
buon? fingro

pao 29
 GRAMATIKO

kun
Mi iras kun la patro. Eu vou com o pai.
Kun preposio que indica companhia (com).
rigardas per
Mi skribas per plumo. Eu escrevo com caneta. Per kio? Com o qu?
Per plumo. Com caneta.
Per preposio que indica instrumento (por meio de, com).

sen
La ambro estas sen fenestro. O quarto sem janela.
Sen preposio que indica falta (sem).
laboras
-as
Estas, havas, sidas, staras...
Voc percebeu que todo verbo no presente termina com -as?

Vocabulrio:
1 quanto, 2 com, 3 sem, 4 cabelos, 5 com (instrumento),
6 boca, 7 orelhas / ouvidos, 8 o corpo humano, 9 cabea,
kolo 10 mos, 11 ps, 12 olhos, 13 nariz, 14 dedos, 15 ns
olhamos, 16 ns fazemos, 17 ns trabalhamos, 18 pescoo.

ANEKDOTO
Dek, na, ok,
sep, ses, kvin,
kvar, tri, du,
unu...

pao 30
 7 SEPA LECIONO

- as - is - os

trinkas

Kion li faras? Kion faras Maria?

Li trinkas1. i manas2 okoladon. manas

trinkos

Li trinkos3. Li trinkas. Li trinkis4.

Nia avo estas maljuna. Li estis juna, sed nun li estas

maljuna. Peter estas juna, sed anka li estos maljuna.
trinkis
Unu semajno5 havas sep
tagojn6. La tagoj de la tago
semajno estas: lundo7,
mardo8, merkredo9, ado10,
vendredo11, sabato12 kaj
hodia dimano13.
Kiu tago estas hodia14
(nun)? Hodia estas
ado. Hiera15 estis
merkredo kaj morga16
estos vendredo. semajno

pao 31
 (en) la Anta Post
nuna tago
hodia

(en) la tago
post hodia
morga
(en) la tago
anta
hodia
hiera
Kie staras Peter? u anka Maria staras
u li staras sur (apud, sub, anta la tablo?
super) la tablo? Ne, li staras Ne, i staras
anta17 la tablo. malanta18 la tablo.

anta
Malanta = post.

Maria staras malanta Peter.

Maria staras post19 Peter.

Peter staras anta Maria,

malanta kaj Maria staras post Peter.
malanta
post
post tio
Anta kvin minutoj20 mi sidis, sed nun mi staras.
poste & Post unu horo21 mi iros al nia ardeno. Hodia
00:01 estas ado, hiera estis merkredo kaj morga
estos vendredo. Antahiera22 estis mardo, kaj
minuto
postmorga23 estos sabato. Poste24 estos dimano.
01:00 Kio estis anta mardo? Anta mardo estis lundo.
Lundo estas la unua tago en la semajno.
horo

pao 32
 Kiel? -e

rapide

malrapide
Peter skribas.
La hundo kuras25 rapide26. Li skribas bele28.
Kiel27 i kuras? Rapide. Kiel li skribas? Bele.

ar
kuras
Mi ne skribas, ar29 mi ne havas plumon.
La avino iras malrapide, ar i estas maljuna.
Hodia mia patro ne laboras, ar estas dimano.

Saluton30 Maria! Kiel vi fartas?31

Saluton! Dankon32, mi fartas
bone.
u anka vi fartas bone?
saluton
Jes, anka mi fartas bone.
Kaj kiel fartas via patrino?
Anka i fartas bone.

dankon
Konversacio
Saluton Peter! Saluton Maria!
Kie vi estis hiera? Hiera mi estis en la urbo.
Kun kiu vi estis? Mi estis kun la patro.
u anka via hundo Jes, i kuris anta ni.
estis kun vi?
Kion vi faris en la urbo? Ni promenis33 kaj parolis. fartas bone
u vi iris rapide? Ne, ni iris malrapide.
Kion vi faris poste? Poste ni estis en restoracio34.
Ni tie trinkis limonadon.
u anka via patrino Ne, ni estis sen la patrino.
estis kun vi? i laboris en la ardeno. fartas malbone

pao 33
 U Memoru:
La avino iras malrapide, ar i estas maljuna.
A av vai devagar porque ela idosa.
Antahiera estis mardo kaj postmorga estos sabato.
Anteontem foi tera-feira e depois de amanh ser sbado.
promenas Respondu:
Kie estis Peter hodia? Kun kiu li estis? Kion ili faris?
Kie estis la patrino? Kio estas hodia? Kio estos morga? Kio
estis antahiera? Kio estos postmorga? Kiel skribas Peter?
u la avo estas juna? u li estis juna? u vi estos maljuna?
Kiel kuras hundo? Kiel vi fartas? Apud kiu vi sidas? Post kiu
vi sidas? Kio estas sur la homa korpo?
limonado Kompletigu:
Hiera est.... lundo, hodia est.... mardo kaj morga
est.... merkredo. Kion vi far.... hiera? Kie vi est.... anta kvin
minutoj? Anta kvin minutoj mi sid...., sed nun mi star.... .
Post unu horo mi ir.... kun mia amiko al la urbo. Morga mi
restoracio skrib.... leteron al mia bona amiko.

GRAMATIKO

-as -is -os

Hiera estis lundo, hodia estas mardo kaj morga estos merkredo.
Ontem foi segunda-feira, hoje tera-feira e amanh ser quarta-feira.
Verbos no presente tm a desinncia -as, no pretrito a desinncia -is e no futuro a
desinncia -os.

-e
Bone, bele, rapide, malrapide, poste.
Bem, belamente, rapidamente, lentamente, depois (posteriormente).
Os advrbios so criados com a adio da desinncia -e.

Vocabulrio:
1 bebe, 2 come, 3 beber, 4 bebeu, 5 semana, 6 dias, 7 segunda-feira, 8 tera-feira, 9 quarta
-feira, 10 quinta-feira, 11 sexta-feira, 12 sbado, 13 domingo, 14 hoje, 15 ontem, 16 amanh,
17 diante de / antes de, 18 atrs de / depois de, 19 depois / aps, 20 minutos, 21 hora, 22 anteontem,
23 depois de amanh, 24 depois, posteriormente, 25 corre, 26 rapidamente, 27 como, 28 belamente,
29 porque, 30 ol, 31 Como vai?, 32 obrigado, 33 ns passeamos, 34 restaurante.

pao 34
 8 OKA LECIONO

-i

volas trinki

sata
La knabo volas1 akvon. i ne volas mani,
Li volas trinki2 akvon. ar i estas sata3.

u vi volas iri kun mi? Mi volas, sed mi ne povas4.

& Sen plumo mi ne povas skribi. Mi volas legi, sed mi
ne povas, ar mi ne havas libron. Mi volas mani
kaj trinki. Kion vi volas?

ne povas iri

Hundo ne atas5 katon. Maria atas okoladon.

(Hundo ne amas katon.) i atas mani okoladon.
atas

ne atas

La infanoj6 ludas7. Peter dormas8 en la lito.

La infanoj atas ludi. Li atas dormi. dormas

pao 35
 u Maria povas rigardi?
donu!
Ne, i ne povas rigardi,
ar Peter havas la manojn
anta iaj okuloj.

ankora

- u!

fermas

Maria, donu9 al mi
unu pomon!

malfermas

botelo

Maria, donas al Donu al mi ankora10

li unu pomon. unu pomon!

La patrino diris11: Skribu bele! Diru al mi, kiom

& estas unu kaj unu! Iru rapide! Kion vi diris? Estu
botelo da lakto bona!

pao 36
 multaj
(multe da)

Maria
malfermas
Peter fermas12 la libron. la fenestron.

Malfermu la libron kaj legu! Fermu la pordon kaj

& malfermu la fenestron! Skribu malrapide! Fartu bone!
Askultu min!
gepatroj
Da

Glaso Glaso Botelo14 Botelo

da13 akvo. de akvo. da lakto15. de lakto.
geavoj
Kiom da pomoj?

Unu pomo. Du pomoj. Tri pomoj... Multaj16 pomoj.

(Multe da pomoj.)
gefratoj
365 tagoj
jaro
Multaj homoj.
(Multe da homoj.) Bele diri:
donu!
En nia urbo estas
multe da homoj.
peti

pao 37
 Kiom da pomoj vi havas? Mi havas tri pomojn.
& Kiom da fenestroj estas en via ambro? En mia
ambro estas kvar fenestroj. Kiom da ambroj estas
en via domo? En mia domo estas kvin ambroj. Kiom
da piedoj havas hundo? i havas kvar piedojn.
kilogramo

Ge-
LI + I = GE- ... -OJ

1L
litro

pano

Patro kaj patrino Avo kaj avino

estas gepatroj17. estas geavoj.
biero
Mi havas bonajn gepatrojn. Avo kaj avino estas
& geavoj. Amiko kaj amikino estas geamikoj. u
vi havas multajn geamikojn? Jes, mi havas na
geamikojn: kvin amikojn kaj kvar amikinojn. Miaj
demando
gepatroj havas nun multe da laboro. Peter kaj
Maria havas unu patron kaj unu patrinon. Peter
kaj Maria estas frato18 kaj fratino: ili estas gefratoj.
Kiom da gefratoj vi havas? Mi petas19, donu al mi
kilogramon20 da pano21 kaj du litrojn22 da lakto. Kiom
respondo da jaroj23 havas viaj gefratoj?

pao 38
 Kial? ar

Maria ne volas mani,

ar i estas sata.
Kial24 i ne volas mani?
ar i estas sata.

& Kial vi ne skribas? Mi ne skribas, ar mi ne havas plumon.

Kial vi atas okoladon? ar i estas bona.
Kial vi ne atas bieron25? ar i ne estas bona.

MALGRANDA KNABO
Filip estas malgranda knabo. Li havas multajn geamikojn.
Li atas ludi kun Oto, kiu estas lia bona amiko. Filip, u
vi volas ludi? demandas26 la patrino. Jes, mi volas ludi
kun Oto, respondas27 Filip. Ne ludu kun Oto, li estas
malbona knabo, diras la patrino. u mi estas bona
knabo? demandas Filip. Jes, vi estas bona knabo,
respondas la patrino. Bone, mi ne ludos kun Oto, sed Oto ludos kun
mi. Mi estas bona knabo kaj kun bona knabo li povas ludi.

U Memoru:
La infanoj atas ludi. As crianas gostam de brincar. Multe da pomoj.
Muitas mas. Mi havas bonajn gepatrojn. Eu tenho bons pais.

Respondu:
Kia knabo estas Filip? Kun kiu li atas ludi? Kial Filip ne povis ludi kun
Oto? Kion diris Filip al la patrino?

& Legu:
u vi volas trinki limonadon? Ne, mi ne volas trinki
limonadon, mi volas trinki lakton. u vi volas mani?
Ne, ar mi estas sata. Mi ne havas gefratojn. En la
urbo estas multe da homoj. Donu al mi glason da
akvo! Malbonaj infanoj ne havas geamikojn. Mi
atas promeni en la ardeno. Hiera mi ne povis iri kun vi, sed hodia
mi povas. Ne manu multe! Nun mi ne povas diri tion al vi. Kiu volas
ludi kun mi? Mi petas, fermu la fenestron! Malfermu la okulojn kaj bone
rigardu! Askultu min! Fartu bone!

pao 39
 GRAMATIKO

Esti, sidi, stari, trinki. Ser, estar sentado, estar em p, beber.

-i Em Esperanto o infinitivo tem a desinncia -i.
Mi atas dormi. Eu gosto de dormir. Infanoj atas ludi. Crianas gostam de
brincar. A combinao de atas + infinitivo significa gosta de fazer algo.

Estu, sidu, staru, trinku. Seja, fique sentado(a), fique de p, beba.

-u O imperativo tem a desinncia -u.

Glaso da akvo. Um copo de gua. Botelo da lakto. Uma garrafa de leite.

da Kiom da pomoj? Quantas mas? Que quantidade de mas? Kilogramo
da pano. Um quilo de po. Aps uma expresso de quantidade usa-se a
preposio da. Ela no usada depois de nmeros.

U Ateno para a diferena entre as preposies da e de:

botelo da lakto = uma garrafa de leite
botelo de lakto = uma garrafa para leite
glaso da vino = um copo de vinho
glaso de vino = um copo para vinho

Gepatroj, geavoj, geamikoj, gefratoj. Pais, avs, amigos, irmos.

ge-
Ge- um prefixo que exprime a presena de ambos os sexos.

Vocabulrio:
1 quer, 2 beber, 3 satisfeita, 4 posso, 5 gosta, 6 crianas, 7 brincam,
8 dorme, 9 d, 10 ainda, 11 disse, 12 fecha, 13 de (quantidade), 14 garrafa,
15 leite, 16 muitas, 17 pais, 18 irmo, 19 peo, 20 quilograma, 21 po,
22 litros, 23 anos, 24 por que, 25 cerveja, 26 pergunta, 27 responde.

Vamos brincar:
Um aluno fala uma palavra em Esperanto, outro aluno forma uma sentena usando
aquela palavra e em seguida diz uma nova palavra; o aluno seguinte continua...

pao 40
 9 NAA LECIONO

- ejo

Nia familio loas en

kvar-ambra loejo1.
En la loejo loas unu
familio. loejo
Kiom da ambroj
estas en via loejo?

klaso
La infanoj
askultas, legas kaj
skribas.
Ili lernas2. La
infanoj lernas en la fabriko
klaso3.

Lernejo estas domo, kie lernas infanoj. En nia

& lernejo estas multaj klasoj kaj granda manejo.
laboristo

- isto - anto

traktoristo

lernanto

Mia patro laboras Anka tiu viro estas

en fabriko4. Li estas laboristo. Li estas
laboristo5. traktoristo.
instruisto

pao 41
 c
e

c c
inter

c
u anka Peter estas laboristo?
el Ne, li ne laboras, sed lernas. Li estas lernanto6.
En la klaso sidas multaj lernantoj. Anta ili staras
instruisto. La instruisto instruas7 kaj la lernantoj lernas.

La instruisto diris al la lernanto: Iru al la tabulo!

& Nia avo estas ardenisto. u vi estas esperantisto?
bildo Jes, mi estas esperantisto, ar mi lernas Esperanton.
5

Kie? e Inter

6
alta
5 Kie staras la lernanto? Maria sidas e la tablo
Li staras e8 la tabulo. kaj legas libron.

6
malalta

Kie estas la tabulo?

i estas inter9 la fenestro
kaj la pordo. i estas inter ili.
pli alta

pao 42
& Hiera mi estis e mia amiko. Miaj geavoj loas e ni.
Inter lundo kaj merkredo estas mardo. Inter ses kaj
ok estas sep.

El (de kie?)

la plej alta

tuta
Li trinkas el10 la glaso. i rigardas el la fenestro.

El kiu urbo vi estas? La infanoj iras el la lernejo. Tiu

pomo estas el nia ardeno. Unu el miaj gefratoj ankora
dormas. Mi estas el Slovakio. Ni eliris el la ardeno. u
vi eltrinkis la lakton el la botelo?
eraro

Pli Plej

alta

malpli alta

Sur la bildo estas tri domoj. La unua estas alta ,
11 12

sed la dua estas pli alta13. La tria domo estas la plej

alta14. La dua domo estas pli alta ol15 la unua domo.
La tria domo estas pli alta ol la dua domo. i estas la
alta
plej alta domo.
la malplej alta

pao 43
 Peter estas pli alta
unu homo
ol Maria.
el familio,
kolektivo...
Maria estas pli juna
ano ol Peter.
pli maljuna
pli aa
infano
(knabo) de...
filo
infano
(knabino) de...
filino

Vi estas mia plej bona amiko. Mi iras pli rapide ol vi. Filip estas
& la plej bona lernanto el16 la tuta17 klaso. Li lernas plej bone. Mi
havas pli belan libron ol vi. Rozo estas la plej bela floro. Tokio
estas la plej granda urbo. Pli bone estas ne fari ol erari18.

Malpli Malplej
Peter estas pli granda ol Maria. Maria estas malpli granda19 ol Peter.
evalo kuras pli rapide ol kato. Kato kuras malpli rapide ol evalo.
Bratislava estas malpli granda urbo ol Tokio. Maria estas la malplej alta20
el la tuta familio.

Numeraloj (Numerais):
0 nulo, 1 unu, 2 du, 3 tri, 4 kvar, 5 kvin, 6 ses, 7 sep, 8 ok,
9 na, 10 dek, 11 dek unu, 12 dek du, 13 dek tri ... 20 dudek,
21 dudek unu, 22 dudek du ... 30 tridek, 40 kvardek, 50 kvindek
... 99 nadek na, 100 cent, 101 cent unu, 146 cent kvardek ses,
294 ducent nadek kvar, 1000 mil.

pao 44
 NIA FAMILIO

Nia familio havas ses anojn21. La plej juna el la familio estas mia fratino Maria.
i havas ok jarojn. Mi estas pli aa22 ol i, ar mi havas dek du jarojn. La patrino
havas tridek unu jarojn. i estas pli juna ol la patro. La patro havas la aon
de tridek kvin jaroj. La plej aa el la familio estas la avo. Lia ao estas sesdek
tri jaroj. La avino estas pli juna ol la avo: i estas 60-jara. Mi estas la filo23 kaj
Maria estas la filino de la gepatroj. La patro estas pli juna ol la avo, ar li estas
la filo de la avo. La avino estas la patrino de mia patro.

Memoru:
U Peter eliris el la ardeno. Pedro saiu do jardim. Maria eltrinkis lakton.
Maria bebeu leite (de algum recipiente). Peter estas pli aa ol Maria.
Pedro mais velho que Maria.

Respondu. La respondojn skribu.

Kiom da anoj havas la familio? Kiu estas la plej juna el la tuta familio?
Kiom da jaroj havas Maria? Kiomjara estas Peter? u li estas pli juna ol
Maria? Kiel aaj estas la gepatroj? Kiu el la gepatroj estas pli juna?
Kian aon havas la geavoj? Kiu estas la plej aa el la tuta familio?
Kiu estas la filo de la avo? u vi havas geavojn? Kiel aaj ili estas?
Kiomjara vi estas? Kiom da anoj havas via familio? Kiu jaro estas nun?
Kio estas inter sabato kaj lundo? u viaj geavoj loas kun vi?

Kompletigu:
Peter estas ..... ..... ol Maria. Rozo estas ..... ..... bela floro. Maria estas
..... ..... ol Peter. Bratislava estas ..... ..... ol Tokio. Mi iras ..... ..... ol vi.
La patro estas ..... ..... ol la avo. Kato kuras ..... ..... ol evalo. Tokio estas
..... ..... ..... urbo. Filip estas la ..... ..... lernanto. Maria estas la ..... .....
el la tuta familio.

pao 45
 Legu:
& 11, 18, 27, 9, 48, 365, 209, 108, 3863, 1982, 117, 401, 3085, 481,
587, 2400, 3333, 9831, 456, 99, 999, 1005, 3118, 2200.
Skribu per ciferoj:
cent kvardek na, kvarcent kvindek du, okcent, dumil ducent,
sesdek sep, cent dek kvar, okcent ok, kvincent sesdek kvar.

GRAMATIKO

-ejo
Loejo, lernejo, manejo. Local de residncia, escola, refeitrio. O sufixo -ejo usado
para criar o nome de lugares ou cmodos onde algo se realiza ou se situa.

-isto
Laboristo, traktoristo, instruisto. Trabalhador, tra(c)torista, professor.
O sufixo -isto indica a profisso ou principal a(c)tividade de uma pessoa.

- anto
Lernanto, leganto, skribanto. Aquele que aprende (aprendiz, aluno), l (leitor),
escreve. O sufixo -anto indica uma pessoa que faz algo que no a profisso dela.
Palavras com -anto so particpios a(c)tivos substantivados.

pli plej
Bona, pli bona, la plej bona. Bom (boa), melhor, o (a) melhor.
Malbona, pli malbona, la plej malbona. Mau (m), pior, o (a) pior.
Bone, pli bone, plej bone. Bem, melhor (comparativo), melhor (superlativo).
Comparativos de superioridade so feitos com o uso da palavra pli (mais) enquanto
os superlativos relativos de superioridade usam a palavra plej (o/a mais) precedida
pelo artigo la: La plej bona, la plej granda.

malpli malplej
Bona, malpli bona, la malplej bona. Bom (boa), pior, o (a) pior.
Rapide, malpli rapide, malplej rapide. Rapidamente, menos rapidamente, o menos
rapidamente (superlativo). Os comparativos de inferioridade so feitos com a palavra
malpli e os superlativos relativos de inferioridade usam a palavra malplej.

Vocabulrio:
1 local de residncia, 2 aprender, 3 classe, 4 fbrica, 5 trabalhador, 6 aluno, 7 ensina,
8 junto a, 9 entre, 10 de, 11 desenho, 12 alta, 13 mais alta, 14 a mais alta, 15 do que,
16 de, 17 toda, 18 errar, 19 menor, 20 a menos alta, 21-membros, 22-mais velho, 23-filho.

pao 46
 10 DEKA LECIONO

KALENDARO1
Unu semajno havas sep estas
tagojn kaj sep noktojn2.

mateno

Unu jaro havas 12 mi

monatojn3: januaro4,
februaro5, marto6, aprilo7,
majo8, junio9, julio10,
agusto11, septembro12,
oktobro13, novembro14 vi
kaj decembro15. Unu monato
havas 28, 29, 30 a16 31 tagojn. vespero

Kiam? (en kiu horo, tago, jaro...?)

kato

Peter dormas. Kiam17 li

dormas? En la nokto.
Li dormas nokte18.
nokto
evalo

komenco

tablo

Kiam ni lernas kaj laboras? Ni lernas kaj laboras

en la tago. Ni lernas kaj laboras tage.
fino
libro

pao 47
 Kiam ni iras el la lito? Matene. Mateno estas la
& komenco19 de la tago. Kiam ni iras dormi? Vespere.
Vespero estas la fino20 de la tago. Matene lernantoj
iras al la lernejo kaj gepatroj al laborejoj. Vespere la
homoj iras dormi. Nokte ili dormas. Kiam laboras
ripozas via patro? Li laboras lunde, marde, merkrede, ade
14.10.2006 kaj vendrede. Mia patro laboras en labortagoj. Sabate
kaj dimane li ne laboras, sed ripozas. Sabato kaj
dato dimano estas ripoztagoj. Matene, vespere kaj nokte
mi estas hejme21. Tage mi lernas kaj ludas kun la
infanoj. Kiam vi naskiis22? Mi naskiis en la jaro
1999. Kiam estos sabato? Morga.

Kiom Kioma
arbo
Kiom? Unu, du, tri, kvar...
Kioma23? Unua, dua, tria, kvara...

Kiom da homoj estas sur la

arbaro bildo? Sur la bildo estas du
homoj: Peter kaj Maria.
Peter staras la unua kaj Maria
staras la dua.
vagono Kioma staras Peter? La unua.
Kioma staras Maria? La dua.

vagonaro Kioman lecionon ni lernas? Ni lernas la dekan

lecionon. Kioma horo estas? Estas la deka horo.
Sur kioma pao ni lernas? Sur la pao 48.
haro
Je
La infanoj iras al la lernejo, kiam estas la oka horo.
Kiam ili iras al la lernejo? Matene, je24 la oka horo.
Je kioma horo? Je la oka.
Kiam komencas labori via patro? Matene je la sesa horo.
hararo Je kioma horo? Je la sesa.

pao 48
 Maria manis je la sepa horo. Mia frato estas je du
& jaroj pli juna ol mi. Vi estas je kapo pli alta ol mi.
ato
DATO25
Kiu tago estas hodia? Hodia estas mardo. la ato ne iras,
Kiu dato estas hodia? La 14-a de oktobro 2006. sed veturas
Kiu dato estos morga? La 15-a de oktobro 2006. veturi
Kiam vi naskiis? La 5-an de januaro 1999.
Kiam naskiis via patro? La 22-an de januaro 1970.
is
-aro
ricevi

Tio estas arbaro26.

En la arbaro estas
multaj arboj.
lavi

rigardi
Tio estas vagonaro.
Kiom da vagonoj i havas?

Apud nia urbo estas granda arbaro. u vi atas veturi27

per ato a vagonaro? Maria havas nigran hararon.
vidi
doni
kaj ricevi
is interani
interani
Brno Bratislava leterojn
korespondi
La vagonaro veturas de Bratislava is28 Brno.

Mi estis e mia amiko is la vespero. is kioma horo?

& is la oka. Mia patro laboras de lundo is vendredo.
is hodia mi ne ricevis29 vian leteron. is revido30!
adreso

pao 49
 Si Sia
Mi lavas min.
longa
Vi lavas vin.
Li

mallonga
i
i
} lavas sin.

bona, kiun ni Ni lavas nin.

amas Vi lavas vin.
kara Ili lavas sin.
i lavas31 sin32. i lavas lin.
Peter, Maria,
Eva...
Mi atas mian urbon.
nomo Vi atas vian urbon.
Li
i
i
} atas sian urbon.

Ni atas nian urbon.

Vi atas vian urbon.
bildkarto Ili atas sian urbon.
Li vidas33 sin. i vidas lin.

& Mi legis mian libron kaj Maria legis sian libron. Unue i
lavis lin kaj poste i lavis sin. Mia patro atas veturi per
sia ato. La knabino havis en sia hararo floron. Je kioma
horo veturos la vagonaro? Peter kaj Maria dormas nokte
en sia lito. Mi estas je unu centimetro pli alta ol vi. is
kioma horo vi estis en la arbaro? Ato estas maino34.
potmarko
Maria amas sian patrinon. Kiu rigardas, tiu vidas.

Peter skribas leteron

Peter volas korespondi35. De sia instruisto li ricevis adreson de hungara36
knabo. Nun li skribas sian unuan mallongan37 leteron en Esperanto:
Kara38 amiko,

mi estas 12-jara lernanto kaj mi volas korespondi kun vi. Mia nomo39 estas Peter kaj mi
lernas en la sepa klaso. En nia klaso estas 30 gelernantoj. En kioma klaso vi lernas? Kiom da
gelernantoj estas en via klaso? Mi havas multajn geamikojn kaj unu pli junan fratinon. ia
nomo estas Maria kaj anka i lernas Esperanton. Mi sendas al vi bildkarton40 de nia urbo.
Mi volas interani41 kun vi potmarkojn42. Salutas vin via slovaka amiko Peter

pao 50
 U Memoru:
Mia patro komencas labori je la kvina horo. Meu pai comea
a trabalhar s cinco horas. Hodia estas la 14-a de oktobro 2006.
Hoje dia 14 de outubro de 2006. Mi naskiis la 7-an de aprilo
1999. Eu nasci no dia 7 de abril de 1999.

Kompletigu:
Mi amas .......... gepatrojn. La vagonaro veturas de Bratislava ..........
Brno. Mi petas, diru al mi, .......... horo estas. Mia patro komencas
labori .......... la sesa horo. Mi naskiis la 7-..... de januaro. Mi dormis
de la hieraa vespero .......... la hodiaa mateno.

GRAMATIKO
Je kioma horo? A que hora? Je la sepa. s sete horas. Li estas je centimetro pli
je alta. Ele um centmetro mais alto. Je la komenco. No comeo.
Je uma preposio sem sentido claro, usada principalmente para indicar tempo,
ou quando nenhuma outra preposio se aplica.

La 1-a (unua) de majo 2006. Primeiro de maio de 2006.

dato
La 16-a de junio 2007. Dezesseis de junho de 2007.
Uma data normalmente contm: o artigo definido la + o dia do ms
expresso como numeral ordinal + o nome do ms + o ano.
Kiam? La 1-an de majo 2006. Quando? Em 1o de maio de 2006.
Se respondemos pergunta quando? o nmero ordinal na data normalmente leva
a desinncia -n.

-aro Arbo arbaro. rvore floresta. Haro hararo. Cabelo cabeleira.

O sufixo -aro usado para criar substantivos cole(c)tivos.

si sia Peter lavas sin. Pedro lava-se. i amas sian patrinon. Ela ama sua
(dela) me.
O Esperanto tem um pronome reflexivo si e o adje(c)tivo reflexivo possessivo sia.
Ambos so usados somente com a terceira pessoa do singular e do plural.

Vocabulrio:
1 calendrio. 2 noites, 3 meses, 4 janeiro, 5 fevereiro, 6 maro, 7 abril,
8 maio, 9 junho, 10 julho, 11 agosto, 12 setembro, 13 outubro, 14 novembro,
15 dezembro, 16 ou, 17 quando, 18 noite, 19 comeo, 20 fim, 21 em casa,
22 nasceu, 23 que (numa srie), 24 a (etc.), 25 data, 26 floresta, 27 ir, trafegar
(locomover-se com algum veculo), 28 at, 29 recebi, 30 at a prxima, 31 lava,
32 se, 33 v, 34 mquina, 35 corresponder, 36 hngaro, 37 curta, 38 caro,
39 nome, 40 carto postal, 41 trocar / intercambiar, 42 selos.

pao 51
 11 DEK-UNUA LECIONO

Kio? Tio Io io Nenio

pakao
havas
en la kapo
scias Kio estas tio? Tio estas Maria prenis4 ion5. Kio
pakao1. Kio estas en la estas nun en la pakao?
pakao? En la pakao estas Nenio6. ion havas
io2, sed ni ne scias3 kio. Maria. io estas ia.

Tio estas io, kion mi volis diri al vi. ion mi donis

& al vi, nun mi havas nenion. u vi diris ion? Ne, mi
prenas diris nenion. Pli bona estas io ol nenio. u vi vidas
ni ne scias ion? u tio estas io?
kio
io Kiu? Tiu Iu iu Neniu
tio + tio + tio...
}

Kiu estas tiu homo? Li estas iu7, sed ni ne

scias, kiu. u li havas kapon? Jes. u anka
io Maria havas kapon? Jes. iu8 homo havas
kapon. Neniu9 homo povas vivi10 sen la
kapo.
nenio Kiu lernas, tiu scias. En tiu domo
ni ne scias loas iu homo. iu rozo estas floro,
kiu sed ne iu floro estas rozo. u iu estas en la
iu ardeno? Ne, en la ardeno estas neniu. iuj
tiu + tiu + tiu... anoj de la familio estas hejme. La patrino
}

donis pomojn al iuj infanoj. Neniu homo

scias ion. Kiu ne parolas, tiu ne eraras. iuj
iu homoj estas unu granda familio.

pao 52
 ne estas iu
-ig-
neniu
la homoj kaj
La infano ne volas la bestoj
dormi. vivas
Kion faras la patrino? vivi
i dormigas11
la infanon.

li ne vivas
u tiu knabo estas
pura12? Ne, li estas
malpura. Kion faras
Maria? i lavas lin.
i purigas la knabon
per akvo.
pura, malpura
La lakto estis varma13, sed nun i estas malvarma. Varmigu
in! Purigu la tabulon! Mi estis malsata, sed la mano
satigis min. Maria beligis sian hararon per floroj.

-i-

Ili estas amikoj. Ili

amikiis14 anta tri jaroj. varma
(Ili komencis esti amikoj
anta tri jaroj.)

La tago komencias per mateno kaj finias per

&
vespero. Kiam mi naskiis, mia pli aa frato
fariis lernanto. Mi fermis la libron. La libro fermiis. Miaj plena
manoj malpuriis. La lakto malvarmiis, mi varmigos in.
La lernanto pliboniis. La glaso estis malplena15, sed mi
plenigis in per akvo. Nun i estas plena. Mi multe laboris
kaj nun mi estas laca16. Mi laciis. La laboro lacigis min.
Vesperias17. Kio komenciis, tio anka finios. malplena

pao 53
fari ion ...-a
LA SEZONOJ
igi
fari sin ...-a
ii

La jaro havas kvar sezonojn18: printempo19, somero20,

atuno21 kaj vintro22. Printempo komencias la 21-an
de marto, somero la 21-an de junio, atuno la 23-an
de septembro kaj vintro la 21-an de decembro. Vintre
laca la noktoj longias kaj la tagoj mallongias. Printempe
floras23 floroj kaj atune la arboj havas fruktojn. La
arboj havas somere verdajn24 foliojn25. Kiu el la sezonoj
estas la plej bela? Maria pleje26 atas someron: somere
i povas bicikli, nai27 kaj promeni. Somere estas varme.
Peter atas vintron, ar vintre li povas skii28. La avino
printempo tre29 atas printempon, ar printempe io floras. La avo
atas atunon: atune maturias30 fruktoj en la ardeno
kaj atuno havas belajn kolorojn31. Kiam la pomoj
estas maturaj, ili estas ruaj kaj flavaj32. Verda pomo ne
estas matura. Matura citrono estas flava. Nia avo estas
maljuna. Li maljuniis.
***
V. Setl:
somero
LA JARO
Tridek tagoj en septembro,
en april 33, juni, novembro.
Dudek ok en februaro,
dudek na en superjaro34.
atuno Restas35 sep monatoj, kiuj
havas tridek unu iuj... LA SEMAJNO
Lundo, mardo kaj merkredo,
poste ado kaj vendredo,
sekvas36 sese la sabato
kaj la sepa, la dimano.
En la kapo sen eraro
vintro la semajna kalendaro.

pao 54
 printempo,
U


Memoru:
Mi havas nenion. Eu no tenho nada. Mi diris nenion. somero,
Eu no disse nada. En la domo estas neniu. Na casa no h atuno a
nada. vintro
Para fazer frases negativas em Esperanto s se deve usar uma sezono
nica expresso negativa. Uma negao dupla equivale a uma
afirmao: Mi ne povas ne iri significa Em tenho que ir.
o mesmo que Eu no posso deixar de ir.
Respondu:

Kion prenis Maria el la pakao? Kio restis en la pakao? folio

u iu floro estas rozo? Kion faris la patrino, kiam ia infano
ne volis dormi? Kiam vi amikiis kun via amiko? Per kio
komencias (finias) la tago? Kiam vi fariis lernanto? Kiujn
folio estas
sezonojn havas la jaro? Kiam komencias printempo? Kiam
verda
maturias fruktoj? Kiun sezonon vi atas? Kial? Kiu sezono
verda
estas la plej varma? Kiu sezono estas nun?

Kompletigu:

La jaro komenc.... la unuan de januaro kaj fin.... la 31-an

de decembro. Kiu malpur.... la tabulon? Pur.... in per akvo!
Hodia mi havis multe da laboro kaj mi lac.... . La patrino citrono
plen.... botelon per akvo. Kio komenc.... , tio anka fin..... .

GRAMATIKO
citrono estas
kio tio io io nenio O que, isso / aquilo, flava
algo, tudo, nada.
flava
Qual, aquele, algum,
kiu tiu iu iu neniu todo, nenhum. rua, verda,
Voc notou que essas palavras tm algo em comum? Com a letra k bruna, flava...
inicia-se uma pergunta, com a letra t inicia-se uma resposta ou
koloro
demonstrao. Io e iu so partculas indefinidas (algo, algum), com
a letra iniciam-se correlativos cole(c)tivos, enquanto que com nen
iniciam-se correlativos negativos.

-ig- Dormigi, purigi, varmigi. Fazer dormir, limpar, aquecer.

O sufixo -ig- significa tornar algo tal como sugerido pela biciklo
raiz precedente.

-i- Amikii, komencii, fermii. Tornar-se amigo, iniciar-

se, fechar-se. O sufixo -i- significa tornar-se tal como
sugerido pela raiz precedente. nai

pao 55
 April, juni, juli (= aprilo, junio, julio).
U Em textos poticos a desinncia substantiva -o pode ser
omitida e substituda por um apstrofo. Da mesma forma
pode ser omitida e substituda por apstrofo a letra a do
artigo definido la: de la homo = de l homo.

U Eniri, eliri, kunii, alii, envagonii, altablii, kune, poste.

Entrar, sair, juntar-se, filiar-se, entrar no vago, sentar-se
mesa, junto, mais tarde.
skii Algumas preposies podem ser usadas como prefixo para
criar novas palavras.
multe, forte
tre
granda, Vocabulrio:
plenaa 1 pacote, 2 algo, 3 sabemos, 4 pegou, 5 tudo, 6 nada,
7 algum, 8 todo, 9 nenhum, 10 viver, 11 pe para
matura dormir, 12 limpa, 13 quente, 14 tornaram-se, 15 vazio,
12-5=7 16 cansado, 17 Entardece, 18 estao (do ano),
19 primavera, 20 vero, 21 outono, 22 inverno,
... restas 7 23 florescem, 24 verdes, 25 folhas, 26 mais, 27 nadar,
28 esquiar, 29 muito, 30 amadurecem, 31 cores,
iras post,
32 amarelas, 33 abril, 34 ano bissexto, 35 restam,
estas post
36 segue.
sekvas

Vamos brincar:
Escreva em um papel durante cinco minutos tantas palavras em
Esperanto quantas voc conseguir lembrar. Quem escrever mais
palavras vence.

................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

pao 56
 12 DEK-DUA LECIONO

Kia? Tia Ia ia Nenia

Kia demando, tia1 respondo. Kia patrino, tia filino. Kia la -a
vivo, tia la morto2. Kia la arbo, tia la frukto. Ne estu tia! Kiam tia
ni ne scias kia, ni diras ia3. Anta nia domo staras ia ato.
fino
ia4 dono estas bono. Mi ne havas libron: mi havas nenian5
de la vivo
libron. La akvo havas nenian koloron.
morto
ni ne scias
Kie? Tie Ie ie Nenie kia
Kie vi loas? Mi loas tie, en tiu bela domo. La domo staras ia
sur bela loko6. Kiam ni ne scias kie, ni diras ie7. Mi vidis ie tia+tia+tia...
tiun homon, sed mi ne scias kie. Mia amiko loas ie en la
urbo. ie8 mi havas amikojn, nenie9 mi havas malamikojn. ia
ie estas bone, sed hejme plej bone.
kia? nenia
Kiam? Tiam Iam iam Neniam tio, kie io
estas
Kiam mi estas en la lernejo, tiam10 mia patro laboras. Kiam
loko
ni ne scias kiam, ni diras iam11. Iam mi vidis tiun homon. Mi
restos iam12 via amiko. Mi ne scias nai, ar mi neniam13 sur iu loko
nais. Pli bone iam ol neniam. Kiam la kato ne estas hejme, ie
tiam la musoj14 dancas15. u vi iam skiis? Ne, neniam.
sur neniu
loko
-eg- -et- nenie
minuto, horo,
jaro...
tempo
en tiu tempo
tiam
en iu tempo
Tio estas dometo16. Tio estas domego17. iam

pao 57
en iu tempo Granda domo estas domego. Granda urbo estas
iam
&
urbego. Tre bela estas belega. Tre varma estas
varmega. Malgranda domo estas dometo. Malgranda urbo
en neniu estas urbeto. Somere estas varme kaj varmege. Vintre estas
tempo malvarme kaj malvarmege. Tio estas mia libreto. Ega estas
neniam tre granda kaj eta estas tre malgranda. Kio estas: montego18,
arbego, grandega, hundeto, knabeto, tabuleto, papereto,
ambrego, altega?
muso

i ridetas19. i ridas. i ridegas.

dancas

i ploretas20. i ploras. i ploregas.

dometo MATENO
Estas mateno. La suno21 jam22 brilas23. Peter kaj Maria
ankora kuas24 en sia lito kaj dormas. Estas la sepa horo kaj
komencias belega tago. u iuj familianoj ankora dormas?
Ne! iuj jam ellitiis, nur25 la infanoj estas ankora en siaj
litoj.
La patrino estas en la kuirejo26 kaj preparas27 matenmanon28.
Nun i iras al la ambro, kie dormas la infanoj. i malfermas
la pordon kaj vekas29 ilin: Bonan matenon, infanoj! Vekiu,
jam estas la sepa horo!
domego La unua eliras el la lito Maria. i iras al la banambro30. Tie
i lavas sin kaj purigas siajn dentojn31. Peter atas kui en la
lito, sed kiam li vidas la malplenan liton de sia fratino, anka
li ellitias. La gefratoj lavis sin, vestis32 sin kaj nun ili iras al
la kuirejo.
Sur la tablo jam estas la matenmano: en la tasoj33 estas varma
lakto, sur la teleroj34 estas nigra pano, butero35 kaj fromao36.
ridas

pao 58
Bonan apetiton37!, diras la patrino. Bonan apetiton!,
respondas la infanoj kaj komencas mani. Maria manas
panon kun butero kaj trinkas lakton. i estis varmega, sed i
malvarmiis kaj nun estas varmeta. Peter manas panon kun
marmelado38. Li ategas marmeladon. Maria prenas ankora
fromaon. Peter ne atas fromaon, neniam li manas in. ploras
La patrino rigardas la horloon39: Estas jam la sepa kaj tridek
minutoj. Vi devas40 iri al la lernejo!
iam la infanoj iras al la lernejo je la sepa tridek. Ankora
ili donas kison41 al la patrino, salutas in kaj iras.

PROVERBOJ42 suno
Kio komenciis, tio anka finios. io havas sian sed. Nur de nun
tiu ne eraras, kiu neniam ion faras. Mano manon lavas. Kiu
jam
vivos, tiu vidos. ie estas bone, sed hejme plej bone. Pli bona
estas io ol nenio. Fino bona io bona. En arbaro sidas kaj

arbojn ne vidas.

Memoru:
U
Matenmano, familiano, banambro, ripoztago. brilas
Desjejum (caf da manh / pequeno almoo), familiar,
banheiro / quarto de banho, dia de descanso.
Novas palavras podem ser criadas pela juno das razes kuas
apropriadas. A raiz cujo significado o principal colocada no
final. A desinncia da primeira palavra omitida, exceto quando
a combinao de letras resultante de dif cil pronncia
(manoambro sala de jantar).
Legu:
&
Mi naskiis en urbeto, sed nun mi loas en urbego.
kuirejo
Kiam mi estis eta knabo, mi iam ploris. Sed nun mi ne ploras. sur
fariiu loko
ion
Viroj neniam ploras, u ne? Printempe estas varmete, somere prepari
estas varme a varmege, atune estas malvarmete kaj vintre
estas malvarme a malvarmege. Komence mi kuretis, poste sur iu loko
maldormigi
mi kuris pli kaj pli rapide kaj fine mi kuregis. Apud nia urbo veki
estas montegoj. Nia hundeto iam kuretas. Tiu knabino iam
ridetas.
Respondu kaj la respondojn skribu:

Kion faris Peter kaj Maria matene? Kion faris la patrino?

Kiu el la infanoj ellitiis la unua? Kion faris la infanoj en la
banambro? Kion diris la patrino anta la matenmano? banambro

pao 59
 Kio estis sur la tablo? Je kioma horo iris la infanoj al la lernejo?
Je kioma horo vi hodia ellitiis? Kian koloron havas la akvo?
u vi iam skiis? u vi neniam ploras?

dento GRAMATIKO
Kio, tio, io, io, nenio. O que, isso / aquilo, algo, tudo, nada.
Kiu, tiu, iu, iu, neniu. Qual / quem, esse / aquele, algum /
k o algum, todo, nenhum / ningum.
t u Kia, tia, ia, ia, nenia. Qual / que tipo, tal, algum tipo, todo


i a
e
tipo, nenhum tipo.
Kie, tie, ie, ie, nenie. Onde, l / ali, algures / em algum
nen am lugar, em todo lugar, em nenhum lugar.
Kiam, tiam, iam, iam, neniam. Quando, ento, em algum
momento, sempre, nunca.
vestoj
Nosso repertrio das palavras denominadas correlativas no pra de crescer. J
conhecemos 25 delas, e podemos sem dificuldade relembr-las: uma pergunta comea
com k-, uma resposta ou indicao comea com t-. Uma palavra indefinida inicia-se com
i-, uma palavra cole(c)tiva com -, e uma palavra negativa comea com nen-. Palavras
correlativas que indicam uma coisa genrica terminam com -o, uma pessoa ou coisa
especfica com -u, uma qualidade com -a, um lugar com -e, e um tempo com -am.
taso
-eg- -et-
Domego, urbego, belega. Casaro, cidade grande, belssimo(a).
Dometo, urbeto, hundeto. Casinha, cidadezinha, cachorrinho.
O sufixo -eg- forma os aumentativos e o sufixo -et forma os diminutivos.
telero
Vocabulrio:
1 tal, 2 morte, 3 de algum tipo, 4 toda, qualquer, 5 nenhum tipo, 6 local
/ lugar, 7 em algum lugar, algures, 8 em todo lugar, 9 em nenhum lugar,
butero 10 ento / naquela altura, 11 em algum momento, 12 sempre, 13 nunca,
14 camundongos, 15 danam, 16 casinha, 17 casaro, 18 montanha,
19 sorrir, 20 choramingar, 21 sol, 22 j, 23 brilha, 24 esto deitados,
25 s, 26 cozinha, 27 prepara, 28 desjejum / caf da manh (br) /
horloo pequeno almoo (pt), 29 acorda, 30 banheiro / quarto de banho, 31 dentes,
32 vestiram, 33 xcaras, 34 pratos, 35 manteiga, 36 queijo, 37 bom
ne povi apetite, 38 marmelada, 39 relgio, 40 devem, 41 beijo, 42 provrbios.
ne fari
devi

malmulte, fari varman

ne pli ol manon

fromao nur kuiri kiso

pao 60
 13 DEK-TRIA LECIONO

-ilo
Ni tranas1 per tranilo2. La hararon ni kombas3 per kombilo. tranilo
Per kudrilo ni kudras4 kaj per tondilo ni tondas5. Maria balaas6
la ambron per balailo.
kombilo

kudrilo

Tranilo, kulero7 kaj forko8 Plumo, krajono kaj kreto10 tondilo

estas maniloj (manilaro9). estas skribiloj. Kion ni faras
Per manilaro ni manas. per la skribiloj? balailo
Sur la korto11 ludas infanoj per siaj ludiloj. Per losilo12
& ni losas pordon. Mi volas tondi paperon, sed mi kulero
ne havas tondilon. La sonorilo13 sonoris kaj la lernantoj
komencis lerni. Per kio ni fajfas14? Per fajfilo a per la buo. forko
Birdo15 estas besto, kiu havas du piedojn kaj du flugilojn16.
Per la flugiloj i povas flugi. Soldatoj17 pafas18 per pafiloj.
En la kuirejo estas multaj kuiriloj. Ato kaj vagonaro estas kreto
veturiloj. Kion ni faras per laboriloj? loko anta
la domo
ek- korto

losilo

pafilo

i staras. i eksidas19. i sidas. sonorilo

pao 61
 La infano ekploris (= komencis plori). Je kioma horo
& vi eklaboros? Mi petas, eksidu! Mi ne povas ekdormi.
Ni povas ekiri. Sur la strato20 mi ekvidis amikon.
La vagonaro ekveturos post kvin minutoj.

Kies? (de kiu?) mia, via, lia...

Sur la tablo estas libro. Kies21 i estas? i estas mia. Kies
patro laboras en fabriko? Lia patro. Kies hundo estas
soldato
anta la domo? ia hundo. Kies filo vi estas? Mi estas
filo de miaj gepatroj. Kies voon22 vi adis el telefono?
Per kies plumo vi skribas? En kies ardeno vi estis?

fajfilo Ke
La patrino diris: Maria ne estas hejme.
La patrino diris, ke23 Maria ne estas hejme.

i diris: .... = i diris, ke ....

birdo

Mi scias, ke vi estas mia bona amiko. Vi skribis, ke vi

ricevis mian leteron. Mi adis, ke vi estas malsana . 24

u vi pensas , ke tio estas bona? Mi pensas, ke jes.

25

flugilo Oni (iu, la homoj)

Tage oni26 (la homoj) laboras, nokte oni dormas. En tiu
familio oni parolas Esperante. En Slovakio oni parolas
slovake, en Hungario oni parolas hungare. Ne io estas
vero27, kion oni diras. Oni diras, ke vi estas malsana. ion
novan28 oni atas. Oni diras, ke kato havas na vivojn.

ludiloj Kiu? mi, vi, li, i, i, ni, vi, ili, oni (iu, la homoj)
fermi per
losilo
losi Kiom? Tiom Iom
komenci sidi Kiom da kapoj, tiom29 da apoj. Kiom da homoj, tiom da
(sidii) gustoj30. Kiam ni ne scias kiom, ni diras iom31. Iom estas ne
eksidi

pao 62
 sur i
multe. Donu al mi iom da akvo! En iu malbono estas iom
veturas atoj
da bono. Li estas iom pli alta ol mi. Iom post iom. u vi
volas iom da kafo? Ne parolu tiom! strato
de kiu
EN LA KLASO kies
tio, kion ni
La lernantoj sidas en la klaso. La klaso estas en malnova
adas, kiam iu
lernejo. i havas altan pordon kaj grandajn fenestrojn. En parolas
la klaso estas nigra tabulo, bruna tablo, du librorankoj kaj
voo
multaj benkoj32. Sur la plafono estas lampo. Sur la muroj estas
kelkaj33 bildoj, kiuj montras34 bestojn, florojn, sezonojn kaj
la homan korpon. La lernantoj sidas kaj babilas35. La pordo
malfermias kaj venas la instruisto. La lernantoj ekstaras
kaj la instruisto salutas ilin: Bonan tagon, infanoj! Poste la
lernantoj eksidas. Sur la planko kuas plumo. La instruisto
demandas: Kies plumo kuas sur la planko? Mia,
respondas la lernanto en la unua benko kaj prenas in.
La instruisto demandas: u vi estas iuj? Ne, mankas
unu lernanto, respondas iu knabo. Hiera li malsaniis
kaj hodia li ne povis veni al la lernejo. Poste la instruisto
demandas kaj la lernantoj respondas: sana
Kio estas skribiloj? Skribiloj estas iloj, per kiuj oni
skribas. Kio estas sur la homa korpo? Sur la homa korpo
estas kapo, kolo, manoj, piedoj kaj vestoj. Kion ni havas
sur la kapo? Okulojn, orelojn, nazon, buon, hararon kaj
apon. Kion ni faras per la buo? Per la buo ni manas,
trinkas, parolas kaj fajfas. Kiam la homoj manas? Kiam malsana
ili estas malsataj kaj kiam ili havas ion bonan. Kiujn
laboras
sezonojn havas la jaro? Printempon, someron, atunon
per la kapo
kaj vintron. Kiujn laborilojn vi konas36? La lernantoj ne
scias kaj silentas37. u la demando estas malfacila38? La pensas
demando estas facila, sed la respondo estas malfacila. iu, la homoj
oni
Respondu kaj la respondojn skribu:

Kion oni faras per tranilo (kombilo, kudrilo,

tio, kio estas
tondilo, losilo)? Kies filo a filino vi estas? Kiam oni laboras vero
kaj kiam oni dormas? u vi pensas, ke Esperanto estas kio antae ne
facila? u via lernejo estas nova? Kiom da benkoj estas en estis (juna)
via klaso? Je kioma horo vi naskiis? u vi estas sana?
nova

pao 63
 ne multe
iom
U Crie frases com as palavras:
Ekplori, eksidi, paroli, pensi, scii, ekdormi,
ekveturi, losi, manki, silenti, malsanii, ekfajfi,
sonorilo, kudri, kombi, danci, malplenigi.

GRAMATIKO
benko
i estas inter -ilo
du ambroj Trani tranilo. Kudri kudrilo. Kombi kombilo.
Cortar faca. Costurar agulha. Pentear pente.
muro
O sufixo -ilo indica instrumento.

vidigi per ek-
fingro Ekdormi, ekplori, ekstari. Adormecer, comear a chorar, levantar-se.
montri O prefixo ek- indica o incio de uma a(c)o ou uma a(c)o
imediata.
ne multaj
kelkaj oni
interparoli Oni parolas. Fala-se, falam.
Nokte oni dormas. Dorme-se noite.
babili Oni pronome pessoal indefinido, que corresponde em portugus
indeterminao do verbo (trabalha-se bem, disseram que...).
ne esti
manki
scii, ke estas Vocabulrio:
1 cortamos, 2 faca, 3 penteamos, 4 cozemos / costuramos,
koni 5 cortamos, 6 varre, 7 colher, 8 garfo, 9 talheres,
ne paroli 10 giz, 11 quintal, 12 chave, 13 campainha, 14 assobiamos,
15 pssaro, 16 asas, 17 soldados, 18 atiram, 19 senta-se,
silenti
20 rua, 21 de quem, 22 voz, 23 que, 24 doente / enferma
tia, ke iu scias (sana = s), 25 pensa, 26 a gente, 27 verdade, 28 novo,
in 29 tantas, 30 gostos, 31 alguma quantidade, 32 bancos,
facila 33 alguns, 34 mostram, 35 conversam, 36 conhece,
37 silenciam, 38 dif cil (facila fcil).
scii kia i
estas
koni

pao 64
 14 DEK-KVARA LECIONO

-ido
infano
Infano de besto nomias ido . Ido de evalo estas evalido kaj
1 de besto
ido de hundo estas hundido. Anka birdoj havas idojn. Birdidoj ido
ne scias flugi, ar ili havas malfortajn2 flugilojn. Miaj geavoj
havas unu kokon3, tri kokinojn kaj kvar kokidojn. Ili havas
anka bovinon4 kaj bovidon. La bovino donas al ili lakton kaj
la kokinoj donas al ili ovojn5. Azeno6 havas azenidojn, porko7
havas porkidojn kaj afo8 havas afidojn. u vi atas katidojn?
evalido

Kien? ...-n

hundido

Kien9 li iras? Kien li iras? Kie li iras?
Al la ardeno. En la ardenon10. En la ardeno. koko
Peter estas en la ambro (kie?) kaj iras al la fenestro (kien?). Maria
estas en la pordo (kie?) kaj iras en la ambron (kien?). La kato iris
sub la tablon (kien?) kaj nun i kuras sub la tablo (kie?). La patro
sidiis sur la seon (kien?) kaj nun li sidas sur i (kie?). Kien vi
rigardas? Mi rigardas tien, kien vi. Kien vi iras? Hejmen.
kokino

Pri

Hodia ni lernis pri11 evalidoj, hundidoj, kokidoj kaj bovidoj.

kokido
Tiu libro estas pri la vivo de bestoj. Pri kio vi pensas? Pri nenio.
u vi jam parolis pri tio kun viaj gepatroj? Mi legis en gazeto12
pri Esperanto. Mi ofte13 pensas pri vi. Pri kio vi korespondas
kun viaj geamikoj? En lernejo infanoj lernas pri matematiko14,
historio15 kaj geografio16. Tiun problemon17 ni devas priparoli.
ion bone pripensu! bovino

pao 65
 Kial? Tial
Kial vi ne venis? Tial18, ar mi estis malsana. Hodia estas
bela vetero19, tial ni iros en arbaron. i estas malfelia20, tial i
bovido ploras. La suno brilas kaj tial estas varme. La infano dormas,
tial i silentas.

Kiel? Tiel
Kiel vi fartas? Mi fartas tiel21 kiel vi. En Esperanto oni
skribas tiel kiel oni parolas. Kial vi estas tiel malpura? i estas
tiel bela kiel rozo. Li ne lernas tiel bone kiel i. Kial vi estas tiel
felia? Mi estas tiel alta kiel vi, sed ne tiel alta kiel i.
azeno

Ajn
Mi povas fari ion, kion mi volas: mi povas fari kion ajn22.
Venu iam ajn (= venu iam, kiam vi volas). Povas veni kiu
ajn. Kie ajn vi estos (= ie kie vi estos), pensu pri mi. Kiun
forta libron vi deziras? Kiun ajn. Mi volas legi kion ajn. Tion
povas fari kiu ajn.

i
Mi estas i tie23 = mi estas apud vi. En i tiu leciono ni
malforta lernis pri bestoj kaj iliaj idoj. Venu i tien! (= Venu al mi!)
i tio estas pli proksima ol tio. i tiu libro (tiu libro al kiu
mi montras per fingro) estas bela.

VESPERO
Estas vespero. La suno jam ne brilas. Finias la tago. En la
ovo ambro lumas24 lampo kaj en la forno25 brulas26 fajro27. iuj
familianoj estas hejme. Anta nelonge ili vespermanis kaj
nun ili sidas en la ambro. La patro legas gazeton. La avo sidas
en fotelo28 kaj ripozas. Hodia li laboris en la ardeno kaj li
porko laciis. Peter legas interesan romanon29 kaj Maria rigardas
?

kien?
koloran bildlibron pri bestoj. i diras al Peter: Rigardu, kiel
armaj30 katidoj estas i tie! Unu estas blanka, unu estas nigra

pao 66

tien

afo

kaj unu katido estas kiel tigrido! Lasu min31, respondas

Peter. Nun mi ne havas tempon! Maria estas malfelia, ke
Peter estas tia. Tial i iras al la kuirejo, kie laboras la patrino.
u mi povas helpi32 al vi? Jes, iru i tien. Ni kune lavos gazeto
la manilarojn, tasojn kaj telerojn. Ili kune laboras kaj Maria tiam+tiam
rakontas33 al la patrino, pri kio i lernis hodia en la lernejo. +tiam+tiam...
Poste la patrino rakontas ion al Maria. Tiel ili laboras kaj
babilas. ofte
Kiam la patrino kaj Maria finis la laboron, ili venis en la
ambron, kie estis la aliaj34 familianoj. Kion ili faros nun?
La gepatroj kaj la geavoj rigardos televidon35. La infanoj
ludos ankora is la naa horo en sia ambro. Poste ili lavos
sin, diros al la gepatroj kaj la geavoj Bonan nokton! kaj
iros dormi. Kiam finios la televida filmo36, anka la aliaj matematiko
familianoj enlitios.

PROVERBOJ
Bojas37 hundidoj, ar anka la hundo tiel faras. Kiu ne parolas,
tiu ne eraras. Kiu ne laboras, tiu anka ne manu! En iu
malbono estas iom da bono. iu komenco estas malfacila. historio
Kiu multe parolas, malmulte pensas. Ne vivu kiel vi volas,
vivu tiel, kiel vi povas. Pli bona estas unu amiko malnova, ol
du novaj. Nova balailo bone balaas.

Memoru:
U
Li kuris en ardeno. Ele corria em um jardim. geografio
Li kuris en la ardenon. Ele corria para o jardim. ion brilas la suno
bone pripensu! Reflita bem sobre tudo! Ni tion ankora = bela vetero
priparolos. Ns ainda falaremos sobre isso.
vetero

pao 67
ridetas, ar io Respondu la demandojn:
estas bona Kiel nomias infanoj de bestoj? Kion donas al la homoj
felia bovinoj kaj kokinoj? Pri kiuj bestoj ni lernis en i tiu
volas havi leciono? u vi estas tiel alta kiel via patro? u vi iam
deziras povas fari kion ajn vi volas? u vi havas hejme fornon?
Rakontu, kion faris via familio hiera vespere!

tie i tie GRAMATIKO

apuda
proksima -ido
lampo lumas
Hundido, katido, evalido. Cachorrinho, gatinho, potro.
lumas O sufixo -ido indica filhote ou descendente.

Kien? ... -n
Kie vi estas? Onde est voc? Kien vi iras? Aonde vai voc?
En la ardeno. No jardim. En la ardenon. Para o jardim.
Para indicar dire(c)o usa-se a terminao -n. As preposies al e de
forno j indicam por si mesmas dire(c)o, e por isso aps essas preposies
no se usa o -n de dire(c)o.

Ajn
Kiu ajn. Qualquer que seja. Kiam ajn. Quando quer que seja. Kiel ajn.
fajro Como quer que seja. Kiom ajn. Quanto quer que seja. A palavra ajn
um advrbio primitivo de modo que indica totalidade.

i
Tiu, i tiu. Esse / aquele - este. Tia, i tia. Desse tipo - deste tipo.
fotelo Tio, i tio. Isso / aquilo - isto. Tie, i tie. L / ali - c / aqui.
tre bela A partcula i indica algo que est prximo a ns. Ela pode vir antes
arma ou depois da palavra.

labori kun
helpi Vocabulrio:
ne malhelpi 1 filhote, 2 fracas (forta forte), 3 galo, 4 vaca, 5 ovo,
6 asno, 7 porco, 8 ovelha, 9 para onde, 10 ao jardim, 11 sobre,
lasi 12 revista, 13 freqentemente, 14 matemtica, 15 histria,
paroli pri io 16 geografia, 17 problema, 18 pela razo, 19 tempo, 20 triste
rakonti / infeliz, 21 assim, 22 o que quer que seja, 23 aqui / c, 24 reluz
ne tiu i, / brilha, 25 forno, 26 queima / arde, 27 fogo, 28 poltrona,
sed tiu 29 romance, 30 bonitinhos, 31 deixe-me, 32 ajudar, 33 contar
/ narrar, 34 outros, 35 televiso, 36 filme, 37 latem / ladram.
alia

pao 68
 15 DEK-KVINA LECIONO

Por

por
homo
persono
Tiuj floroj estas por1 vi. Tio estas ato por kvar personoj2.
amiko
Libro por infanoj. ambro por gastoj3. Por kio vi en nia domo
& venis? Mi venis por vidi vin4! (Mi venis, ar mi gasto
volis vidi vin.) Mi havas nenion por mani5. u vi havas ion havi en la
por trinki? Nun mi ne havas tempon por ludi kun vi. Por kiu kapo bildon
estas tiu okolado? Por i. Ni estas amikoj por iam. Ni ne pri tio, kion ni
vivas por mani, sed manas por vivi6. askultas
kompreni
Por ke ... -u ke ... -u
Donu al mi plumon, por ke mi povu7 skribi.
Parolu malrapide, por ke iu komprenu8 vin. tra
Ni lernas, por ke ni sciu.
Mi volas, ke vi laboru9. (Mi volas: Vi laboru!)
Ili volas, ke mi venu hodia. (Ili volas: Mi venu... .)

tunelo
Tra

irka

La vagonaro veturas Tra la fenestro

tra10 la tunelo11. i vidas la ardenon.
kravato

pao 69
 Mi veturis per ato tra multaj urboj. Tra la fenestro

kontra
& brilas la suno. Li eniris12 tra unu pordo kaj eliris13
tra alia pordo. Ni longe iris tra arbaro. u vi jam
volas legi, tralegis14 la tutan libron? Ne, mi nur trarigardis in.
sed ne povas
legus irka

mono
havas multe da
mono
ria La infanoj kuras La familio sidas
irka15 la domo. irka la tablo.

La patro havas irka la kolo kravaton. irka la

flugmaino & domo estas ardeno. La domo estas irka (pli-
malpli) dek metrojn alta. Venu irka la sesa horo!

Kontra
Kontra16 nia domo staras lernejo. La domoj staras unu
kampo kontra la alia. Kion vi havas kontra mi? u vi estas kun
anka tiel, mi, a kontra mi?
i tiel
same Se ... -us
Mi legus17, sed mi ne havas libron. (Mi volas legi, sed mi ne
mezo havas libron.) Mi legus, se18 mi havus libron. Se mi estus sana,
mi estus felia. Se estos bela vetero, mi venos. Sed se ne, mi
12:00
restos hejme. u vi estus felia, se vi havus multe da mono19?
tagmezo Mi estus ria20, sed mi ne scias, u mi estus felia.
post nelonge
Mi volus havi flugmainon21. Se mi havus flug-
balda &
mainon, mi estus felia. Kion mi farus, se mi havus

dekstre
flugmainon? Mi flugus super la urbo. Poste mi flugus
irka la urbo, super kampoj22 kaj arbaroj... Multaj homoj

pao 70
diras: Mi lernus Esperanton, se iuj homoj lernus in. Se
iu homo parolus same23, neniu lernus Esperanton. Sed se
iu homo lernus Esperanton, iuj homoj komprenus sin...

maldekstre
havas en la
TAGMANO24 manoj kaj iras
Estas tagmezo25.
iuj familianoj portas
estas en la mano
ambro. Hodia ili
ne laboras, ar estas
dimano. La famili tablotuko
anoj sidas irka la
tablo kaj ili balda26
tagmanos.
Dekstre27 sidas la patro kaj maldekstre,
kontra la patro, sidas la avo. Peter sidas apud Maria kaj
kontra ili sidas la avino. La patrino alportas28 la manojn sur la
tablon. Sur la tablo estas blanka tablotuko29. Anta iu familiano butuko
kuas butuko, manilaro kaj du teleroj: unu por supo30 kaj la
alia por la dua mano.
Maria, u vi scias, kion ni hodia tagmanos? demandas Peter.
Jes, mi scias. Por la tagmano estos legoma31 supo, terpomoj32,
supo
brasiko33 kaj viando34. Poste ni manos kukojn35 kaj fruktojn. Kiam
estas io preta36, ili komencas mani. Unue ili manas supon. Maria
ne atas legoman supon, sed la patrino diras al i: Prenu almena37
iom, por ke vi ne estu malsata! iuj manas kun granda apetito. legomoj
Post la mano ili prenas ankora fruktojn kaj kukojn. La gepatroj
trinkas tason da nigra kafo. Iom da tempo ili ankora sidas irka
la tablo kaj babilas pri diversaj38 aferoj39. Estas bela vetero kaj tial ili
terpomoj
iras al la ardeno. En la ardeno estas kelkaj benkoj, kie oni povas
sidi, babili a ripozi. Estas atuno kaj en la ardeno maturias
diversaj fruktoj. Se iu volas mani pomojn, pirojn40 a prunojn41,
li povas preni iom ajn el la ardenaj fruktoarboj.

U Memoru: brasiko
Mi havas nenion por mani. Eu no tenho nada para comer.
Mi venis por vidi vin. Eu vim para ver voc (ver-te). Ni lernas,
por ke ni sciu. Ns aprendemos para saber. Diru al i, ke i
eksidu. Diga a ela para sentar-se.
viando

pao 71
 Respondu la demandojn:
u vi atas legoman supon? Kion vi havis hiera por
la tagmano? Por kio ni lernas? Por kio ni manas?
Kion vi farus, se vi havus flugmainon?

kuko GRAMATIKO
jam estas,
oni faris in Por ke ...-u Por ...-i Ke ...-u

preta Donu al mi plumon, por ke mi povu skribi. D-me uma caneta, para que
eu possa escrever. Ni lernas, por ke ni sciu. Ns aprendemos para saber.
ne malpli ol A combinao de por ke + imperativo expressa o objetivo da a(c)o.
Ni lernas, por ke ni sciu = ni lernas por scii. Ni ne vivas, por ke ni
almena manu = ni ne vivas por mani. Em alguns casos (se ambas as oraes
multaj tm um mesmo sujeito) pode-se abreviar a forma por ke + imperativo
como por + infinitivo.
malsamaj, Ni volas, ke vi laboru. Queremos que voc trabalhe. Diru al li, ke li
iu estas alia eksidu. Diga-lhe para sentar-se. A conjuno subordinativa ke inicia
diversaj oraes no modo subjuntivo, nas quais se usam verbos com desinncia de
imperativo. O ke expressa uma ordem ou desejo, e o verbo na orao
tio, pri kio subordinada assim conserva a desinncia que teria em uma expresso
ni parolas dire(c)ta: Mi volas, ke vi laboru = Mi volas: Vi laboru!.

afero Tempos e modos verbais:

-us
-i infinitivo (ser / estar)

Mi legus, se mi havus libron.
Eu leria, se eu tivesse um livro.
Se mi estus sana, mi estus felia.
Se eu estivesse so, eu estaria feliz.
O futuro do pretrito (condicional)
tem a desinncia -us.
}
-is pretrito (era / estive)
-as presente (sou / estou)
Est -os futuro (serei / estarei)
-us condicional (seria /
estaria)
-u imperativo (seja /
esteja)

piro
Vocabulrio:
1 para, 2 pessoas, 3 hspedes, 4 para ver voc, 5 para comer,
6 para viver, 7 para que eu possa, 8 compreenda, 9 que voc
trabalhe, 10 atravs, 11 tnel, 12 entrou, 13 saiu, 14 leu,
15 em torno de, 16 em frente / contra, 17 eu leria, 18 se, 19 dinheiro,
20 rico(a), 21 mquina voadora, 22 campos, 23 da mesma
maneira, 24 almoo, 25 meio-dia, 26 em breve, 27 direita,
28 traz, 29 toalha, 30 sopa, 31 de legumes, 32 batatas, 33 repolho,
34 carne, 35 bolos, 36 pronto, 37 ao menos, 38 diversas,
39 coisas, 40 pras, 41 ameixas.
prunoj

pao 72
 16 DEK-SESA LECIONO

-ono

1/2 1/3 2/3 3/4

duono1 triono du trionoj tri kvaronoj

Kioma horo estas?

montriloj

07:15 08:45 04:30

Estas la sepa Estas la oka Estas la kvara
kaj kvarono. kaj tri kvaronoj. kaj duono.
Kvar estas duono de ok. Du estas triono de ses. Kiom preejo
& estas duono de dek du? Komenco bona, laboro duo-
na. Kio estas duonhoro?

HORLOO
Kio estas horloo? Horloo estas ilo por mezuri 2
la tempon. La horloo havas du montrilojn: longan kaj
mallongan. La longa montrilo montras minutojn, la turo
mallonga montras horojn. Kelkaj horlooj havas ankora
unu montrilon, kiu montras sekundojn 3. Estas anka
elektraj4 horlooj, kiuj ne havas montrilojn. Horlooj estas
diversaj. Sur la turo5 de preejo6 estas turhorloo. Hejme ni
havas grandan murhorloon. Sur la antabrako7 ni portas
brakhorloon. Matene nin vekas vekhorloo. u vi scias, kio turhorloo
estas sunhorloo? Kian horloon vi havas? Kioman horon i
montras?

Po
La patrino donis al la infanoj po8 du pomoj. (i donis al iu
infano du pomojn.) La homo havas sur iu mano po kvin
fingroj. Mi legas la libron po dek paoj iutage. La gastoj murhorloo

pao 73
 eltrinkis po du glasoj da vino9. La soldatoj staras po kvin en
iu vico10. En la klaso staras tri vicoj po du benkoj. Ni lernas
iutage po kvin horoj. Po kiom da horoj vi lernas?

-opo
Kio estas duopo11? Duopo estas du homoj a du objektoj
brako kune. Duopo estas paro12. Kio estas triopo? Triopo estas
tri homoj a tri objektoj kune. La lernantoj iras po du. Ili iras
duope (en duopoj). La soldatoj iras kvarope (po kvar). En
la parko promenis duopoj. Nia familio iam vespermanas
kvarope. Ni iris unuope (po unu).
brakhorloo
-ad-
En la ardeno longe bojis hundo. Ni askultis ian bojadon13.
Antahiera mi ricevis leteron, hiera mi ricevis leteron,
hodia mi ricevis leteron... iutage mi ricevadas leteron. De
longa irado min doloras14 la piedoj. Li longe legis. De longa
vekhorloo legado lin doloras la okuloj. i atas bicikladon kaj naadon.
u la hodiaa instruado estis interesa?
30 minutoj
duonhoro
ekscii per ilo,
-obl- 2x3=6
kiom longa, Duoble15 tri estas ses.
alta... io estas Duoble kvar estas ok. Trioble kvin estas dek kvin. En nia
mezuri lernejo estas duoble pli da lernantoj ol en via lernejo.
Hodia mi faris duoblan laboron. Ni havas kelkoble pli da
mono ol vi. Kiu donas rapide, donas duoble.
Kiom estas 3 x 3, 4 x 3, 4 x 4, 2 x 6?

po du
-foje

Unufoje16 Dufoje

duopo (paro) Kiomfoje? Unufoje, dufoje, trifoje, kvarfoje, ... multfoje.

pao 74
 Oni povas morti17 nur unufoje. Dufoje mezuru, ofte a longe
& unufoje tondu! Mi trifoje kisis mian patrinon. ...-i
iufoje, kiam mi estis e vi, vi ne estis hejme. Venu -adi
alian fojon! Faru tion ankorafoje! Mi jam dufoje diris al
vi, ke vi devas pli bone lerni. Kelkfoje mi vidis tiun homon.
Vivis foje reo18 kaj li havis tri filojn.

EKSKURSO19 AL LA NATURO20
Foje diris la instruistino al la lernantoj: Hodia ni faros
ekskurson al la naturo! iuj infanoj ojis21: estas bela vetero
doloras
kaj estas pli agrable22 ekskursi, ol sidi en la klaso.
Kiam ili eliris el la lernejo, estis la oka horo kaj duono.
La unua iris la instruistino. La lernantoj iris duope post i.
Unue ili irkairis23 malgrandan arbaron, kiu estas apud la
lernejo. Poste ili iris tra la kampoj kaj haltis24 e malgranda
rivero25.
u vi scias, kie ni estas? demandis la instruistino.
duobla, triobla
Jes, en la naturo respondis iu lernanto. Kaj u vi
scias, kio estas la naturo? La naturo estas io irka fini la vivon
ni, kion ne faris la homo: akvo, aero26, tero27, plantoj28 kaj morti
animaloj29... respondis alia lernanto. Jes, bonege!,
diris la instruistino. La naturo estas belega kaj ni ne povus
vivi sen i.
Estas bela printempa tago. La suno brilas kaj blovas30
varmeta vento31. La infanoj kuras sur la herbejo 32 kaj
kolektas33 florojn.
reo
ANEKDOTO
longa
La lernantoj lernas pri la sezonoj. La instru-
promeno
istino demandas knabon en la unua benko:
u vi scias, kiam oni kolektas fruktojn? Kiam en la ekskurso
ardeno ne estas hundo, respondis la lernanto. io irka ni
naturo
-ON-
U MEMORU! -OBL- esti felia
5 estas duono de 10 10 estas duoblo de 5 oji
10 estas dekono de 100 100 estas dekoblo de 10
bona por ni
3 estas triono de 9 9 estas trioblo de 3
agrabla

pao 75
 fini iri Memoru:
U Ni iris unuope. Ns fomos um de cada vez (um por um).
halti
Faru tion ankorafoje. Faa isso uma vez mais.

Respondu:
Kion diris foje la instruistino al la lernantoj? Kiam ili eliris
rivero el la lernejo? Kion ili irkairis? Kie ili poste haltis? Kio
estas naturo? Kio estas horloo? Kiajn montrilojn havas
birdoj flugas horloo? Kiajn horloojn vi konas? u la lernantoj en via
en i klaso sidas unuope? u vi ofte ricevadas leterojn? u vi
aero legis iun libron dufoje? Kiom estas trioble kvar? Kioma
horo estas nun?
ni iras sur i
tero
GRAMATIKO

Duono, triono, kvarono. Meio, tero, quarto.

herbo -ono
Com o sufixo -ono so criadas as fra(c)es.
arboj, floroj
kaj herboj Duopo, triopo, kvaropo.... Duplo(a), triplo(a), quarteto.
-opo
Com o sufixo -opo so criados os grupos.
plantoj
bestoj -obl- Duoble kvar estas ok. Duas vezes quatro d oito.
kaj homoj Duobla Duplo(a). Triobla Triplo(a).
Com o sufixo -obl- so criados os mltiplos.
animaloj
Legadi, iradi, skribadi. Ler (prolongadamente),
-ad-
ir (prolongadamente), escrever (prolongadamente).
O sufixo -ad- expressa persistncia da a(c)o ou sua
repetio.

blovas
Vocabulrio:
1 meio, 2 medir, 3 segundos, 4 el(c)tricos, 5 torre, 6 igreja,
7 antebrao, 8 para cada, 9 vinho, 10 fila, 11 dupla,
vento 12 par, 13 latido, 14 doem, 15 duas vezes, 16 uma vez,
17 morrer, 18 rei, 19 excurso, 20 natureza, 21 desfrutar,
22 agradvel, 23 contornaram, 24 pararam, 25 rio,
26 ar, 27 terra, 28 planta, 29 animal, 30 sopra, 31 vento,
32 campina, 33 amontoa / ajunta.
kolekti

pao 76
 17 DEK-SEPA LECIONO

Rigardi Vidi
Maria rigardas
el la fenestro
kaj vidas hundon.

radioaparato
Askulti Adi

Peter askultas radioaparaton1
kaj adas2 muzikon3.
adas
Paroli Diri
Tiu viro parolas, sed ni ne muziko
komprenas lin. Ni ne scias,
kion li diras, ar li objekto
ne parolas Esperante. a afero
ao
Mi rigardas, sed mi vidas nenion. Rigardu: u vi vidas
& tiun birdon? Mi askultas, sed mi adas nenion.
io nova
Mi adis bonan anekdoton: askultu, mi diros in novao
al vi. Tiu virino multe parolis, sed malmulte diris. io por trinki
Rigardi = voli vidi. Askulti = voli adi. Paroli = voli diri. trinkao

-ao
Ao4 estas objekto a afero. Skribao estas tio, kion mi (a iu sukero
alia) skribis. Legao estas tio, kion ni povas legi. Novao estas bona kiel
io nova, pri kio ni ankora ne adis. Trinkao estas tio, kion sukero
ni povas trinki. Akvo, limonado, kafo, biero, vino kaj lakto dola
estas trinkaoj. Biero kaj vino estas alkoholaoj. Kio estas
io dola
manao? io, kion ni povas mani. okolado, bombono5,
kuko kaj sukero6 estas dolaj7 ili estas dolaoj (sukeraoj). dolao
Infanoj atas dolaojn. Kio estas irkaao, azenao, bovao, kial?
malagrablao? pro kio?

pao 77
 Pro
Pro8 kio i ploras? i ploras, ar i estas malfelia. Pro kio vi
venis? Pro tio, ar mi volis vidi vin. Pro unu arbo li arbaron
ne vidas. Pro kio vi ridas? Pro tio, ar mi adis bonan
anekdoton. Li amas tiun knabinon pro tio, ke i estas bona
alteco
kaj bela.
ria homo PRO KIO = KIAL PRO TIO = TIAL
riulo
tiu, kiu -eco
multe scias
Eco9 de bona homo estas boneco. Eco estas kvalito de io.
saa
Mi amas vin pro via beleco (via eco estas, ke vi estas bela).
malsaa Kian altecon vi havas? En unueco estas forto. Vivu10 la
stulta amikeco! Inter infaneco kaj matureco estas juneco. Mi
atas belecon kaj purecon. Ecoj: bona, bela, alta, granda,
ie agrabla...
malproksime
for
-ulo
per la nazo
ni spiras Bonulo11 estas bona homo. Riulo estas ria homo, kiu havas
spiri multe da mono. Malriulo havas malmulte da mono. Homo,
kiu havas altan aon, estas altaulo (maljunulo). Malsana
sen tio, plie homo estas malsanulo. Bela knabino estas belulino. u vi
krom scias, kio estas malsanulejo12? Karulo estas homo, kiun ni
nur unu, amas kaj kiu estas al ni kara. Saa13 homo (kiu multe scias)
sen aliaj estas saulo kaj malsaa (stulta) homo estas malsaulo
(stultulo). Homoj, kiuj estas kun ni, estas niaj kunuloj kaj
sola
homoj, kiuj estas kontra ni, estas niaj kontrauloj.
devas havi
bezonas For
anka ne Estas for14 = estas ie malproksime, ne i tie.
nek Iru for = iru de i tie, sur alian lokon.
ne tute, Mi ne loas kun miaj gepatroj: mi loas for de miaj gepatroj.
sed mankas Miaj geamikoj jam iris for. Ili jam foriris. La vagonaro
malmulte forveturis anta kvin minutoj. Kiu hodia forestas? For de
preska la okuloj, for de la koro.

pao 78
 trinki lakton
LA VIVO DE LA HOMO de la patrino
iu homo devas mani, trinki kaj spiri15. Krom16 tio la
sui
homo devas labori, ripozi kaj dormi. La homo ne povas vivi
sola17. Li bezonas18 amikojn, kiuj komprenas kaj amas lin.
Kiam Peter naskiis, li estis tute malgranda. Li trinkis nur
la patrinan lakton. Li ne sciis paroli, nek19 iri. Preska20 iam
li dormis. Li suis21 la patrinan lakton: li estis suinfano22
(bebo). Sed la tempo pasis23 kaj Peter kreskis24. Li lernis
mani, iri kaj paroli. Kiam li estis trijara, li jam kuradis
tra la loejo, mem25 vestadis sin kaj komencis vizitadi26 suinfano
infanardenon27. Tie li ludadis kun aliaj infanoj kaj ojis, ke (bebo)
li balda farios lernanto. iam iri
Forpasis28 kelkaj jaroj kaj Peter estas lernanto. Nun li jam
vizitadas la 7-an klason. iutage li lernas pri interesaj aferoj. pasi
Peter balda finos la lernejon kaj farios studento29. Lia grandii
infaneco estos for. Li estos junulo (fralo30) kaj poste matura
kreski
homo. Li eble edzios31 kaj havos proprajn32 infanojn, pri kiuj
li zorgos33, kiel nun zorgas pri li liaj gepatroj. nur li sola
mem
PROVERBOJ iri en
Malbona novao rapide kuras. Saulo scias ion, sed neniu iun lokon
scias ion. Riulo veturas, malriulo kuras. Juneco ne viziti
scias maljuneco ne povas. For de la okuloj for de la lernejo por
koro34. Dum la manado venas apetito. Pli bona estas saa malgrandaj
malamiko, ol malsaa amiko. Pli bone zorgas unu patrino infanoj
pri dek infanoj, ol dek infanoj pri unu patrino. infanardeno

35
juna viro
EN ZOOLOGIA ARDENO (ZOO)
junulo
la patro estas
Kion dirus i tiu la edzo de la
tigro, se i scius patrino
paroli? edzo
Anta io i
nur mia
dirus, ke i ne estas (lia, ia...)
tigro, sed leono36.
propra

pao 79
 Memoru:
labori irka
infano
U i ne venis pro malbona vetero.
Ela no veio por causa do mau tempo.
zorgi
Tio estas floroj por vi. Isso so flores para voc.
Pro indica motivo, por indica obje(c)tivo.

Respondu kaj la respondojn skribu:

Kio estas: skribao, legao, novao, trinkao, irkaao,
stultao? Kian altecon vi havas? Kio estas inter
koro infaneco kaj matureco? Kio estas: bonulo, belulino,
malsanulo, malsanulejo?

Rakontu anekdoton en Esperanto!

leono Diru kelkajn proverbojn!

GRAMATIKO

Novao, trinkao, dolao. Novidade, coisa de beber / bebida, doce

-ao
(substantivo).
Com o sufixo -ao so criados os nomes para coisas ou obje(c)tos que
possuem uma certa qualidade ou caracterstica.

Beleco, boneco, juneco. Beleza, bondade, juventude, jovialidade.

-eco
O sufixo -eco expressa qualidade, atributo.

-ulo Riulo, karulo, saulo. (Um) rico, querido, sbio.

O sufixo -ulo indica uma pessoa com certa caracterstica (qualidade).

Vocabulrio:
1 aparelho de rdio, 2 ouve, 3 msica, 4 coisa, 5 bombom, 6 acar,
7 doces, 8 por, 9 qualidade, 10 viva, 11 (um) bondoso, 12 hospital,
13 sbio, 14 longe, 15 respirar, 16 alm / ademais, 17 s, 18 precisa, 19 nem,
20 quase, 21 sugou / mamou, 22 lactente (beb), 23 passou, 24 cresceu, 25 ele
mesmo, 26 freqentar, 27 jardim da infncia, 28 passaram, 29 universitrio,
30 solteiro, 31 casar-se / tornar-se esposo, 32 prprias, 33 cuidar, 34 corao,
35 zoolgico, 36 leo.

pao 80
 18 DEK-OKA LECIONO

Kvankam Tamen anka se

Kvankam1 brilis la suno, tamen2 estis malvarme. kvankam
(Anka se brilis la suno, kontra tio estis malvarme.) kontra tio
Kvankam li estas ria, tamen li ne estas felia. tamen
Kvankam mi askultas, tamen mi nenion adas: estas kiu atas
silento3. Kvankam mi rigardas, tamen mi nenion vidas: estas labori
mallumo. Kvankam li estas juna, tamen li estas saa. laborema
pensi, ke
-em- estos malbone
Estas ema4 (emas) = atas, volas ion fari.
timi
Laborema homo atas kaj volas labori. Tiu, kiu timas5, estas
timema. u vi estas dormema? Ne, mi dormis sufie6!
Infanoj atas ludi. Ili estas ludemaj. u vi estas parema7?

Eble8 = povas esti, ke jes, a ne.

-ebl- dormema
Estas ...-ebla = oni povas in ...-i.
tiom, kiom
Videbla estas tio, kion ni povas vidi. Adebla estas tio, kion ni bezonas
ni povas adi. Tiu letero ne estas legebla. u tiu akvo estas
sufie
trinkebla? Mi ne kredas9, ar tio estas nekredebla. Tio ne
estas ebla (tio ne povas esti). Eble mi venos, ankora mi ne kolekti monon
scias. Tra fenestro ni vidas, ar vitro10 estas travidebla. pari
tio, kion ni

povas vidi
videbla
Re-
Dis-

povas esti
Refoje11 = ankorafoje, Disiri13 = iri al diversaj ke jes
denove. Reskribi = skribi lokoj. Disdoni = doni al eble
ankorafoje, la duan fojon. diversaj homoj. Disdonu la el i estas
Reveni = veni al la sama librojn! La birdoj disflugis. glaso, botelo
loko, kie ni estis. is revido! Distranu la kukon! kaj fenestro
Kiam vi revenos? Kiam vi Leterportisto disportas vitro
redonos al mi la libron, leterojn kaj bildkartojn. ankorafoje, la
kiun mi pruntis12 al vi? Peter disdonis bombonojn. duan fojon
refoje

pao 81
 doni por EN LA MAGAZENO14
ia tempo Hodia matene diris al mi la patrino: Mi petas, iru en la
prunti magazenon kaj aetu15 kelkajn manaojn! Aetu du litrojn
da lakto, buteron, panon kaj fruktojn! Anta la domo mi
renkontis16 mian amikon, Roberton. Anka li iris al la sama
magazeno, do 17 ni iris kune. En la magazeno mi prenis
aetkorbon18 kaj seris tion, kion la patrino deziras. Balda mi
trovis19 ion. Mi rememoris20, ke ni hejme ne havas sukeron, do
reveni mi aetis anka in. Poste mi helpis al Robert seri21 tion, kion
li volis aeti: fromaon, nigran kafon, limonadon kaj botelon
iri al da biero por la patro. Longe ni seris fruktojn, sed ni ne povis
diversaj lokoj trovi ilin. Tial ni demandis la vendistinon22: Kie trovias la
disiri fruktoj? Fruktoj ne estas aeteblaj en i tiu magazeno,
respondis la vendistino. Vi devas viziti la apudan vendejon. Ni
ricevi kontra do pagis23 kaj amba24 iris al la fruktovendejo. Kiom kostas25
mono i tiuj pomoj? mi demandis kaj montris per la fingro al belaj
aeti ruaj pomoj. Unu kilogramo kostas dudek kronojn26, afable27
doni kontra respondis la vendistino. Ni amba aetis po du kilogramoj da
mono pomoj. Poste ni revenis hejmen. Anta nia domo ni disiris,
ar Robert loas en alia domo. Vi forgesis28 diri al mi, ke mi
vendi aetu anka sukeron, mi diris al la patrino, kiam i malfermis
loko, kie ni la pordon. Jes, mi tute forgesis pri tio. Bone, ke vi rememoris,
povas aeti i respondis.
vendejo
granda LA HOMA KORPO
vendejo Hodia ni lernis pri la homa korpo. La instruistino desegnis29
magazeno sur la tabulo bildon de la homa korpo kaj diris:
veni unu La homa korpo havas tri efajn30 partojn31: kapon, trunkon32
al la alia kaj membrojn33. Sur la kapo estas haroj kaj vizao34. Sur la
vizao trovias frunto35, du okuloj, du oreloj, nazo, buo, du
renkonti vangoj36 kaj mentono37. En la buo estas dentoj kaj lango38.
tial, sekve Inter la kapo kaj la trunko estas kolo. Sur la trunko estas
brusto39, ventro40 kaj dorso41. En la maldekstra flanko42 de
do
la brusto estas koro. La homo havas kvar membrojn: du
brakojn kaj du krurojn43. La brako finias per mano kaj la
kruro finias per piedo. Sur la manoj kaj sur la piedoj estas
po kvin fingroj.
Poste la instruistino demandis: u vi scias, kion ni faras per
korbo la unuopaj korpo-partoj? La infanoj respondis unu post la

pao 82
 ekvidi, ekhavi
trovi
voli trovi
seri
ankora scii,
havi en la kapo
memori
trovi en la
memoro
rememori
esti en iu loko
trovii
doni monon
pagi
iuj du kune
alia: Per la kapo ni pensas. Per la okuloj ni rigardas. Per amba
la oreloj ni askultas. Per la buo ni manas, parolas kaj esti aetebla je
kantas44. Per la nazo ni spiras. Per la kruroj ni iras, kuras, ... kronoj
dancas kaj ludas futbalon. Per la fingro ni montras kaj per kosti
la koro ni amas... Kaj kion ni faras per la kolo? demandis slovaka mono
la instruistino. La kolon ni devas iuvespere lavi, respondis krono
iu knabo. per belaj
vortoj, kun
Memoru:
U Infanoj estas ludemaj. Crianas so brincalhonas.
rideto
afable
La vitro estas travidebla. O vidro transparente.
Iru reen! V de volta! Eble. Possivelmente. skribi bildon
Kiam vi revenos? Quando voc retornar? desegni
supera
Respondu:
u la koro estas adebla? u katidoj estas ludemaj?
efa
la tuto estas
u vi ofte aetas? Kio estas aetebla en magazeno?
el partoj
Kiom kostas unu kilogramo da sukero? u iuj
vendistinoj estas afablaj? Per kiu mano vi skribas? parto
kruroj kaj
Desegnu sur la tabulon la homan korpon kaj skribu brakoj; anoj
al la unuopaj korpopartoj, kiel ili nomias.
membroj

pao 83
dekstra a GRAMATIKO
maldekstra Laborema, dormema, timema, parema.
parto -em-
Diligente, dorminhoco, medroso (tmido), econmico.
flanko O sufixo -em- expressa inclinao, tendncia, propenso
a algo.

Videbla, manebla, legebla, travidebla, nekredebla.

-ebl-
Visvel, comestvel, legvel, transparente, incrvel.
O sufixo -ebl- indica a possibilidade ou a convenincia
para algo.
kanti Re- Reskribi, rememori, reveni, redoni, reen.
Reescrever, rememorar (relembrar), retornar, devolver,
de volta.
O prefixo re- significa: a) repetio da a(c)o;
b) a(c)o contrria.

Vocabulrio:
1 embora, 2 todavia, 3 silncio, 4-propenso(a), 5 teme, 6 bastante,
7 econmico, 8 possivelmente, 9 crer / acreditar, 10 vidro, 11 de novo,
12 emprestei, 13 dispersar, 14 loja, 15 compre, 16 encontrei, 17 ento,
18 cesta de compras, 19 achei, 20 lembrei, 21 procurar, 22 vendedora,
23 pagamos, 24 os dois, 25 custa, 26 coroas, 27 gentilmente / afavelmente,
28 esqueceu, 29 desenhou, 30 principais, 31 partes, 32 tronco,
33 membros, 34 rosto / face, 35 testa, 36 bochecha, 37 queixo,
38 lngua, 39 peito, 40 ventre, 41 dorso / costas, 42 lado, 43 pernas,
44 cantamos.

pao 84
 19 DEK-NAA LECIONO

-ant- -at-

leganta

Peter estas lernanto.
Li sidas kaj lernas.
Kia estas Peter?
Sidanta1 kaj lernanta.
Kiel lernas Peter?
Li lernas sidante2.
Maria sidas kaj legas.
Anta i estas libro.
Kia estas Maria? legata
Sidanta kaj leganta.
Kia estas la libro?
La libro estas legata3.

Skribanto estas tiu, kiu skribas. Leganta homo

& (leganto) estas tiu, kiu legas. En la rivero fluas4 akvo. fluas
La akvo estas fluanta. Fluanta akvo estas pli pura ol memoras
akvo staranta. Mi manas pomon: mi estas mananta la vizaon
kaj la pomo estas manata. La patrino lavas infanon; konas
i estas lavanta kaj la infano estas lavata. Trinkante patro de la
kafon mi legis gazeton. Tio estas mia atata manao. edzo/edzino
Tiun homon mi konas5, li estas mia konato.
bopatro
haltejo de
Bo- -estro vagonaro
Mia frato Daniel edziis. Estro7 estas efo a stacio
Lia edzino havas patron kaj direktoro. efo de urbo estas efo,
fraton. ia patro nun estas la urbestro. efo de stacio8 direktoro
bopatro6 de Daniel kaj estas staciestro. Direktoro estro
ia frato estas lia bofrato. de lernejo estas lernejestro.
u via patro amas sian Sur iu ipo9 estas ipestro.
bopatrinon? Bofilo estas Kio estas hotelestro,
edzo de la filino. Daniel nun vendejestro, tatestro,
estas bofilo de sia bopatro. estraro?
ipo

pao 85
 urbeto, -ujo
kelkaj domoj
vilao
doni ion
sur iun lokon
La sukero estas en La supo estas en
meti
sukerujo10. supujo.

La patrino metis11 sur la tablon supujon,

& sukerujon kaj salujon12. Abeloj13 vivas en
abelujoj. u vi ne vidis mian monujon?

sukerujo Panjo, aetu por mi monujon!

Aetu in mem!
Sed mi ne havas monon!
Do vi ne bezonas monujon!

supujo LA PARENCOJ14
Ankora vi ne konas iujn membrojn de nia familio. Vi
jam konas miajn gepatrojn kaj geavojn. Sed nia familio havas
ankora aliajn membrojn: la parencojn.
Frato de mia patrino estas mia onklo15. Li estas bofrato de
abelo, abelujo mia patro. Mia onklo estas staciestro. La avo estas la patro
de mia patro. Li estas la bopatro de mia patrino. Mi estas
lia nepo16. La patrino estas bofilino de mia avo. Filo de mia
onklo estas mia kuzo17.
La onklo kaj la kuzo ofte vizitas nin. Dum18 la onklo babilas
kun la gepatroj, la kuzo Robert iam ludas kun mi. Fratino
salujo de mia patro estas mia onklino. i estas vidvino19. Anta du
jaroj mortis ia edzo kaj i restis sola. Frato de mia patro, la
onklo Martin, ankora ne havas edzinon. Li estas fralo, sed
li havas fianinon20 kaj balda edzios.

PROVERBOJ
monujo Ne io brilanta estas diamanto. Dormantan hundon ne
homo el la veku! Li estas preska mia frato: nepo de onklo de konato.
sama familio En abelujon ne blovu! Eliris ridante, revenos plorante.
parenco Forveturis azenido, revenis azeno.

pao 86
 frato de la
EN LA VILAO21
patro/patrino
Finias la semajno kaj anta ni estas semajnofino22. Peter onklo
kaj Maria decidis23 viziti siajn geavojn. Ili vivas en vilao. filo de la filo
La vilao ne estas granda. i havas nur kelkajn stratojn. a de la filino
La geavoj loas en simpla24 dometo e la fino de la vilao. nepo
Anta la domo estas ardeneto, plena de diversaj floroj.
la edzino
Sub la fenestroj estas benko. En la korto estas porkejo kun
de la filo
du porkoj. En la stalo25 estas bovino. iutage i donas al la
bofilino
geavoj frean26 lakton. Malanta la domo estas kamparo
kaj arbaro. filo de
la onklo
Estas printempa mateno. La suno brilas pli kaj pli varme.
La neo27 malaperas28 de sur la montoj. Sur la kampoj kuzo
en la
laboras mainoj. Maria kaj Peter iras tra la vilao kaj ojas,
tempo de
ke ili balda revidos la geavojn. Jen29, tie ili sidas, anta
la dometo! dum
Bonan matenon, krias30 la infanoj. Bonan matenon, virino, al kiu
gekaruloj, respondas la geavoj. Ni havas por vi novaon: mortis la edzo
hodia nokte naskiis al nia bovino malgranda bovido! La vidvino
infanoj kuras al la stalo. Kia ojo! Kia ojo! Ili karesas31 balda
la bovidon kaj estas feliaj. Maria ne komprenas: la bovido edzino
naskiis nur anta kelkaj horoj kaj jam i staras. fianino
Dum Maria ludas kun la bovido, Petro iras al la rivereto, sabato kaj
kiu fluas malanta la domo. Anta unu jaro li tie kaptis32 dimano
fiojn33 kun siaj amikoj el la vilao. Sed nun e la rivereto semajnofino
estas neniu, iuj estas for. pensi kaj diri:
Maria, u vi volas helpi al ni?, demandas la avino. Estas tion ni faros
sabato kaj ni havas multe da laboro. Jes, ni amba helpos, decidi
respondas Maria. iuj eklaboras. La avino kaj Maria faras normala, ne
ordon34 en la kuirejo. Peter portas akvon al la ardeno. komplika
Poste ili helpos al la avo purigi la stalon. simpla
Post la tagmano la infanoj iris al la proksima arbaro. domo de
Babilante ili kolektis fungojn35 kaj florojn. Hejmen ili bovinoj
revenis lacaj, sed feliaj. Sur la ielo36 jam brilis la steloj37 a evaloj
kaj la luno38. En la kuirejo atendis39 ilin bona vespermano. stalo
Maria kaj Peter atas la vivon en la vilao. i estas tute alia nova, bona
ol la vivo en la urbo.
frea

pao 87
 blanka tero U Memoru:
en vintro Mi estas leganta kaj la libro estas legata.
neo Eu estou lendo (a ler) e o livro est sendo (a ser) lido.
montri sin, Irante li fajfis. Ao ir ele assobiou.
farii videbla Respondu:
aperi Kie vivas la geavoj de Peter kaj Maria? Kia estas la
rigardu, tie! vilao? Kiujn bestojn havas la geavoj? Kion faris la
jen! infanoj e la geavoj? Kio estas skribanto, leganto,
forte paroli mananto, atata manao? u la evaloj dormas
krii kuante? Kies frato estas via onklo? Kies filino estas
kun amo meti via kuzino? u vi havas bopatrinon?
la manon
karesi GRAMATIKO
rapide preni
kapti Leganta, mananta, sidanta. Lendo (a ler), comendo (a comer),
-ant-
sentado. O sufixo -ant- expressa continuao a(c)tiva da a(c)o.
Lernanto, leganto. Aluno (aprendiz), leitor.
Com a desinncia -o cria-se o particpio substantivado.
fio Lernante, sidante. Aprendendo (enquanto aprende), enquanto est sentado.
io pura kaj Com a desinncia -e cria-se o gerndio.
sur sia loko Legata, skribata, manata. Lido (agora), escrito (agora),
ordo -at- comido (agora).
Com a desinncia -ata cria-se o particpio presente passivo.
Konato, amato. Conhecido, amado.
Com a desinncia -o cria-se um substantivo a partir do particpio
passivo.
fungo Bopatro, bofrato, bofilo. Sogro, cunhado, genro.
bo-
plafono O prefixo bo- expressa relao familiar adquirida por casamento.
super la tero
Sukerujo, salujo, abelujo. Aucareiro, saleiro, colmia.
ielo -ujo
O sufixo -ujo indica recipiente ou repositrio.

Vocabulrio:
1 sentado, 2 sentado, 3 lido, 4 flui, 5 conhecido, 6 sogro, 7 chefe,
8 estao, 9 navio, 10 aucareiro, 11 ps, 12 saleiro, 13 abelhas,
steloj
14 parentes, 15 tio, 16 neto, 17 primo, 18 enquanto, 19 viva,
20 noiva, 21 cidadezinha, vilarejo, 22 fim de semana, 23 decidiu,
24 simples, 25 estbulo, 26 fresco, 27 neve, 28 desaparece (aperi
aparecer), 29 eis, 30 gritam, 31 acariciam, 32 capturaram /
pescaram, 33 peixes, 34 ordem, 35 fungos / cogumelos, 36 cu,
37 estrelas, 38 lua, 39 esperava.
luno

pao 88
 20 DUDEKA LECIONO

-ant- -int- -ont- -at- -it- -ot-

trinkonta

Li trinkos bieron. Li trinkas bieron. Li trinkis bieron. trinkanta

Kia li estas? Kia li estas? Kia li estas?
Trinkonta . 1
Trinkanta. Trinkinta2.
Kia estas la biero? Kia estas la biero? Kia estas la biero?
Trinkota3. Trinkata. Trinkita4. trinkinta

Mi skribos leteron: mi estas skribonta; la letero estas skribota.

Mi skribas leteron: mi estas skribanta; la letero estas skribata.
Mi skribis leteron: mi estas skribinta; la letero estas skribita. trinkota

Mi legas libron. Mi estas leganta kaj la libro estas legata.

& Mi sidas kaj legas: mi legas sidante. Mi finis la legadon
trinkata
kaj metis la libron sur la tablon. La legita libro estas nun
metita sur la tablo. La patrino diris al mi: Metu la legitan
libron en la rankon! En la ranko estas multaj libroj,
kiujn mi jam legis: ili estas legitaj libroj. Sed tie estas trinkita
anka libroj, kiujn mi ankora ne legis: ili estas nelegitaj fari ion per ilo:
libroj. Mi balda legos la librojn: ili estas legotaj. por skribi ni
uzas plumon
PROVERBOJ uzi
La tempo pasinta neniam revenos. Uzu5 la tempon estantan,
antavidu la estontan kaj memoru la estintan. i malaperis
kiel pasintjara neo. Hundo vivanta fartas pli bone ol leono
mortinta. La manota fio estas ankora en la rivero. Pri la malfermita
mortintoj oni iam bone parolas. Al fio kuirita e malvarma libro
akvo ne helpos. farii
okazi
Kio estas: estinteco, estanteco, estonteco, pasinteco,
tio kio okazis
malfermita, kaptito, venontjara, kolektanto, okazintao6?
okazintao

pao 89
 ne nur, Kanto de l espero
7

sed anka M.C. Butler

e
Meze de vintro malvarma Meze de nigra nubaro9
kredo, ke io
kantas ankora birdeto; brilas ankora la suno;
bona okazos
kaj en la nokto malhela 8
blovas la suda10 venteto
espero
lumas ankora steleto. malgra11 la griza12 atuno.
luma, blanka
hela Meze de mond13 egoista14
batas la koro amanta;
meze de horo malgaja15
ridas espero flamanta16.
nubo
SOMERO

S
sudo
kontra tio
malgra
inter blanka
kaj nigra
griza

Komencias somero. En la ardenoj maturias erizoj17.

Super la florantaj herbejoj oje kantas birdoj. Laboremaj
mondo abeloj, flugante de floro al floro, kolektas dolan mielon18.
volas ion nur El la blua19 ielo ridetas la suno. Nur kelkaj nuboj naas
por si mem unuope super la horizonto. iuj ojas, sed precipe20 la
infanoj: venis somero kaj proksimias ferioj21!
egoista
Maria kaj Peter forlasas la urbon. Babilante ili iras sur
felia, kampara vojo22. Kien ili iras? En proksiman arbaron, por
ridetanta kolekti maturiantajn fragojn23.
gaja Alveninte en la arbaron ili eksidis apud rivereto por ripozi.
Peter rigardas la fluantan akvon. i estas klara24 kaj sur la
fundo25 estas briletantaj tonoj26. Maria, ekvidinte belajn
fragojn, tute forgesis pri la laceco kaj tuj komencis kolekti
ilin. Post kelkaj minutoj ili iris plu27. Trasaltinte28 la rivereton
flamo

pao 90
la infanoj malaperis en la arbaro. Kia agrabla ombro29 kaj
frea aero estas sub la branoj30 de la arboj! Ili venis sur
arbaran herbejon31. Jen, rigardu!, ekkriis Maria, ekvidinte
ruajn fragojn. i kolektas kaj manas ilin. Peter metas la erizoj
fragojn en glason.
sukerao
Kolektante la fragojn la gefratoj babilas pri la proksimiantaj de abeloj
ferioj. Unu monaton ili pasigos32 e la geavoj en la vilao.
mielo
Poste la tuta familio vojaos33 al fremda34 lando35, en kiu la
ielkolora
infanoj neniam estis: al Bulgario. Peter kaj Maria ankora
blua
ne vidis la maron36. Kompreneble ili tre ojas.
efe, anta io
Babilante la infanoj e ne rimarkis37, ke iomete mallumiis
precipe
kaj komencis blovi forta vento. Maria sentas38, ke io falis39
sur ian kapon. Pluvas40! La infanoj ekkuris kaj kais41 sin liberaj tagoj
sub granda arbo. Starante sub la arbo ili atendos, is42 esos ferioj
pluvi. Poste ili revenos hejmen. strato en
kampoj
Se mi estus amata, mi estus felia. io estas finita. Mi vojo
& deziras, ke la laboro estu farita, kaj ne ke i estu farota.
Kiam mi eniris en la ambron, la patro estis leganta.
Dormante i ridetis. Kurante li falis. Mi tion faros volonte43.
Mi estas balda forironta (= mi balda foriros).
Memoru:
U Estonta tempo, estanta tempo, estinta tempo.
frago
Tempo futuro, tempo presente, tempo pretrito. pura, hela,
Pasintjara neo. Neve do ano passado. travidebla
Proksimiantaj ferioj. Frias que se aproximam. klara
malsupro
Respondu: de rivero
Kion faris Peter kaj Maria en la arbaro? Kio estis en fundo
la rivereto? Kion faros Peter kaj Maria dum la ferioj?
Kion vi faros dum la ferioj?

tono
GRAMATIKO
pli kaj pli...
plu
-ant- -int- -ont-
mallumo post
Leganta, leginta, legonta. Lendo, tendo lido, estando para ler. objekto
O particpio a(c)tivo pode ser presente, pretrito ou futuro.
ombro

pao 91
 -at- -it- -ot-
brako
de arbo Skribata, skribita, skribota. Sendo escrito, escrito, por ser escrito.
Tambm o particpio passivo pode ser presente, pretrito ou futuro.
brano
veturi al alia
urbo, lando... Kunmetitaj tempoj Tempos compostos.
vojai
ne nia, fora, ESTI ESTU ESTOS ESTAS ESTIS ESTUS
nekonata
fremda -ANTA -INTA -ONTA -ATA -ITA -OTA

Bulgario
estas lando
lando
U Mi estis manonta, kiam vi venis.
Eu estava para comer quando voc veio.
granda sala Se mi estus sciinta, ke vi venos, mi estus preparinta
por vi vespermanon.
akvo
Se eu estivesse sabendo que voc viria, eu teria preparado
maro jantar para voc.
ekvidi Os tempos compostos so criados com as formas de
rimarki esti + desinncias de particpios.
rapide
alterii
fali
Vocabulrio:
1 que vai beber, 2 que j bebeu, 3 que vai ser bebido, 4 que
j foi bebido, 5 use, 6 ocorrncia, algo que ocorreu (okazi
ocorrer), 7 esperana, 8-escura (hela clara), 9 nuvens,
10 do sul, 11 malgrado, a despeito, 12 cinzento, 13 mundo,
pluvi 14 egosta, 15 triste, 16 flamejante (flamo chama),
meti ien 17 cerejas, 18 mel, 19 azul, 20 sobretudo, 21 frias,
por ke aliaj ne 22 caminho, 23 morangos, 24 lmpida, 25 fundo,
trovu in 26 pedras, 27 mais, 28 tendo saltado por sobre, 29 sombra,
kai 30 galhos / ramos, 31 prado / campina, 32 passaro,
kun 33 viajar, 34 estrangeiro, 35 pas, 36 mar, 3 repararam
/ perceberam, 38 sente, 39 caiu, 40 chove, 41 esconderam,
bona volo
42 at, 43 com prazer.
volonte

pao 92
 21 DUDEK-UNUA LECIONO

-ind-
bona por ...-i
...-inda
Tiu libro estas tre bona.
i estas leginda1. maloji, ke
(i estas bona por legi.) io okazis
bedari
mani iomete
por scii la
guston
gustumi
Li ridas, parto de io
ar la filmo peco
estas ridinda.
(i estas bona por ridi.)

Tiu lando estas bela, estus bone viziti in: i estas

& vizitinda. Mi devis ridi, vidante tion, ar tio estis
ridinda. En nia urbo estas multaj vidindaoj kaj emizo
memorindaoj2. Mi tion ne povas kredi, ar tio
estas nekredinda. Tiu knabino estas aminda.
Bedarinde3 mi ne povas iri kun vi.

-um- kolumo
fari ion
plene, tute
plenumi

butono
Li gustumas4 la supon. i sunumas5 sin. fermi per
butonoj
Mi malsaniis pro malvarmo: mi malvarmumis6. butonumi
& i plenumos7 vian deziron: i faros, kion vi deziras. hejma nomo
Mi gustumis la kukon: mi prenis peceton8, manis in de Peter
kaj diris: i estas bongusta! Kolumo9, manumo10 kaj
Pejo

pao 93
hejma nomo butonoj11 estas partoj de emizo12. Kiam ni vestas nin, ni
de Maria butonumas13 la emizon. Li rapide trarigardis la libron: li
Manjo foliumis14 en i.
en la loko de
anstata -nj- -j-
preska ne, Hejme la infanoj nomas la patron pajo15 kaj la patrinon
mi ne kredas panjo16. Mia fratino nomias Maria, sed mi nomas in Manjo.
apena Mia nomo estas Peter, sed miaj familianoj nomas min Pejo.
Esperanto Mian onklon mi nomas ojo kaj la onklinon onjo.
estas lingvo
lingvo Anstata Apena Kvaza
preska kiel
kvaza
havi bildon
de, esti kiel...
aspekti
trinkis multe Li devas lerni, sed li dormas:
da biero anstata17 lerni li dormas.
ebria
forta krio
kontra iu
kolero
i estas tiel malproksime, La patro frapas19 al la pordo,
ke ni apena18 vidas in. kvaza20 li estus fremdulo.

Anstata lerni li ludas kun siaj geamikoj. Anstata

&
sukero oni povas uzi mielon. Anstata helpi li
semi malhelpas. Nia instruisto estas malsana. Anstata li hodia
kolekti venis alia instruisto. Li anstatais nian instruiston.
fruktojn Li apena scias legi (li preska ne scias legi). Apena i venis,
rikolti tuj i devis foriri. Mi apena povos veni (mi ne kredas, ke mi
povos veni). Mi lernas la anglan21 lingvon22, sed mi apena
povus skribi angle leteron.
Mi amas vin, kiel se vi estus mia frato: mi amas vin kvaza
vi estus mia frato. La ielo estis pura, kvaza balaita. Vi
aspektas23, kvaza vi estus malsana. Li iris, kvaza li estus
ebria24. i parolas, kvaza i ion scius. Tiu homo aspektis,
kaprino kvaza li estus falinta el la luno.

pao 94
PROVERBOJ
Senpova kolero25 ridinda afero. Multe komencite, malmulte
plenumite. Se Pejo ne semos26, Petro ne rikoltos27. Falinta
floro ne revenos al la brano. Kia panjo, tia Kanjo.
kaprido
lasi eniri
LA SEP KAPRIDOJ28 enlasi
(Fabelo 29)
Estis foje arbaro, en la arbaro herbejo kaj sur la herbejo
dometo. En la domo lois kaprino. i havis sep infanojn.
Foje la patrino devis foriri por aeti lakton. Forirante i diris lupo
al la kapridoj: Kiam mi estos for, ne enlasu30 la lupon31!
Vi ekkonos lin, ar li havas malaltan voon kaj nigrajn
piedojn.
La lupo askultis sub la fenestro. Kiam la patrino estis for,
li ekkriis: Malfermu la pordon, karaj kapridoj! Mi estas via
patrino. Sed la kapridoj respondis: Vi ne estas nia patrino!
Nia patrino havas altan voon!
La lupo foriris al la foristo32. Tiu foris al la lupo pli altan
voon. La lupo revenis, frapis al la pordo kaj diris per dola
voo: Malfermu la pordon, karaj kapridoj! Mi estas via
patrino. Montru al ni viajn piedojn!, diris la kapridoj. foristo
La lupo montris sian piedon tra la fenestro. Vi ne estas el i oni
nia patrino! Nia patrino havas blankajn piedojn, sed viaj faras panon
piedoj estas nigraj! faruno
La lupo iris hejmen. Li prenis farunon33 kaj blankigis siajn krii la nomon
piedojn. Poste li revenis, frapis al la pordo kaj diris per
dola voo: Malfermu la pordon, karaj kapridoj! Mi estas voki
via patrino. Montru al ni viajn piedojn!
La lupo montris la piedojn. Ili estis blankaj.
La kapridoj malfermis la pordon. Tiam la
lupo saltis en la dometon kun malfermita
buo kaj manis la kapridojn krom unu,
kiu sin kais.
La kaprino revenis hejmen kaj kion i
vidas! La pordo malfermita, ie malordo kaj
la infanoj estas for. i vokas34: Anjo, Pejo,
Manjo, Jojo..., sed neniu respondas. Poste
i trovis la plej junan kapridon, kiu ion

pao 95
 rakontis. Kiam ili eliris el la dometo, sur la herbejo ili trovis la dormantan
lupon. La patrino prenis tranilon, distranis la ventron kaj la kapridoj
elsaltis vivaj kaj sanaj. Ili alportis tonojn kaj plenigis per ili la ventron
de la lupo.
Kiam la lupo vekiis, li iris al la rivero. Kiam li volis trinki, li falis en
la akvon. La kapridoj dancis kaj kantis. La malbona lupo neniam plu
venos al ilia dometo.

Respondu la demandojn. La respondojn skribu:

Kio estas leginda libro? Kiam vi lastfoje malvarmumis? Kio estas
kolumo kaj manumo? Kiel vi nomus viajn patron kaj patrinon, se
vi hejme parolus Esperante?

Rakontu la fabelon La sep kapridoj.

GRAMATIKO

Vidinda, memorinda, ridinda. Que vale a pena ver, memorvel,

-ind-
ridculo(a), risvel.
O sufixo -ind- significa digno de algo.
Gustumi, plenumi, sunumi, kolumo. Provar (degustar, experimentar),
-um- realizar (cumprir), tomar banho de sol, colarinho.
Palavras com significados diversos so criadas com o sufixo -um-, que
no tem um significado definido.
Panjo, pajo, Manjo, Pejo. Mame, papai, Mariazinha, Pedrinho.
-nj-
Com o sufixo -nj- criam-se apelidos carinhosos para nomes femininos,
e com o sufixo -j- para os masculinos, geralmente com o encurtamento
-j- da raiz do nome.

Vocabulrio:
1 que vale a pena ler, 2 coisas memorveis, 3 digno de d (bedari lamentar),
4 experimenta, 5 toma sol, 6 peguei um resfriado, 7 realizar, 8 pedacinho,
9 colarinho, 10 punho de camisa, 11 botes, 12 camisa, 13 abotoar,
14 folhear, 15 papai, 16 mame, 17 em vez de, 18 mal / quase no,
19 bate, 20 como se, 21 inglesa, 22 lngua, 23 aparenta, parece, 24 brio,
bbado, 25 clera / ira, 26 semear, 27 colher, 28 bode (kaprino cabra),
29 fbula, 30 deixe entrar, 31 lobo, 32 ferreiro, 33 farinha, 34 chama.

pao 96
 22 DUDEK-DUA LECIONO

Trans

tra

La knabo etis1 la pilkon2 La domo estas trans la rivero. trans

trans3 la barilon4. i estas sur la transa bordo5. tero apud
rivero
Ameriko estas trans la maro. i loas kontra nia domo,
& trans la strato. Trans la rivero loas bela knabino. Transa
bordo
domo estas tiu sur la kontraa flanko de la strato.

Preter Ekster
Preter 6 nia fenestro iras Mi ne loas en la urbo, sed
homoj: ili iras irka la ekster 7 la urbo. Fioj ne
fenestro kaj poste plu. povas vivi ekster la akvo. eti
Li iris preter mi sen En la domo estas varme,
saluto. i preterkuris min. sed ekstere neas. Somere
Preterkurante i ridetis. mi veturos al eksterlando.
u vi korespondas kun pilko
eksterlandanoj?
La
Maria dancas tiel, kiel ludas la muziko:

i dancas la8 la muziko. Morga i preter
ekskursos, a i restos hejme: la la ne en, ne inter
vetero. La infanoj iris la la rivero. ekster
La la fruktoj oni arbon ekkonas.

us
Anta momento mi venis: mi us9 venis. En televido oni us la
parolis pri novaoj el la mondo. us mi adis pri tio. anta momento
us

pao 97
 diri sian
nomon Infano, kiun us batis10 la patro:
prezenti sin Panjo, via edzo ne plaas al mi!
diri: vi povas Kritikisto: Mi us legis vian romanon.
permesi Atoro: u la lastan?
estu tiel bona Kritikisto: Mi esperas, ke jes!
kaj volu
u en via urbo naskiis multaj grandaj homoj?
bonvolu La mia memoro nur infanetoj.
en komenco
frue

surskribo LA IUTAGA ESPERANTO

(titolo)
Salutoj
titolo de viro Bonan matenon! Bonan tagon! Bonan vesperon! Bonan nokton!
sinjoro Fartu bone! is revido! is reado! ion plej bonan! Agrablajn
malhelpi festotagojn11!
eni Prezento
ne koleri, Permesu12 al mi, ke mi prezentu13 min: mi estas ... . Mi ojas!
forgesi pri io Mi tre ojas, ke mi ekkonis vin! u vi estas sinjoro14 (sinjorino,
malbona fralo, fralino) ... ? Kiu estas tiu sinjoro? Kiel vi nomias? Kiel
pardoni nomias tiu knabo (knabino)? Lia nomo estas ... .
per forta voo Vizito
late Kie loas sinjoro ... ? u sinjorino ... estas hejme? Jes, bonvolu15
eniri. Bedarinde, li ne estas hejme. Kiam li revenos? Post unu
respondo al:
horo. Bone, mi venos malpli frue16 (poste). Mi ojas, ke mi vidas
mi dankas
vin! Bonvolu sidii! u mi ne enas17 vin? Ne, male, vi estas tre
nedankinde afabla. Estu tiel afabla kaj diru al mi ... . Pardonu18, mi petas.
domo, kie u vi komprenas min? Jes, mi bone komprenas vin. Parolu
oni montras malrapide, ar mi ne komprenas. Parolu pli late19. Kie vi loas?
filmojn El kiu lando vi estas? Kie vi laboras? Kio vi estas? Kion vi faras
kinejo i tie? Kia estas via adreso? Via loejo estas tre bela. Mi dankas,
ke vi vizitis min. u vi povas viziti min hodia posttagmeze?
Bone, mi venos je la 15-a horo.
Sur la strato
Mi petas vin, kie estas ... ? Dankon! Mi dankas, ke vi helpis al
mi. Vi estas tre afabla. Volonte20! Mi petas, diru al mi, kie estas
atobus-haltejo

pao 98
hotelo (teatro21, kinejo, stacidomo, atobus-haltejo, magazeno22, domo, apud
kulturdomo). kiu haltas va-
gonaroj
Vojaado stacidomo
Mi volas iri (vojai, veturi) al ... . u tiu loko estas libera? u
parto de
mi povas malfermi la fenestron? Kiel nomias tiu i stacio
la urbo
(urbo, vilao, kvartalo23, strato)? Kiam ni venos al ... ? Kiom da
kvartalo
kilometroj estas is ... ? Kiel malproksime estas de i tie al ...?
Kiom kostas la bileto? pli-malpli
proksimume
Demandoj pli ol estas
Kio estas tio? Por kio i estas? Kion vi deziras? Kial vi tion faris? bone, pli ol
u vi parolas Esperante? u vi komprenas min? u mi tion sufie
diris bone? Kie mi povas aeti gazeton? Kie estas restoracio? tro
Kio okazis? Kion vi diris? Kion vi faras? u tio estas vero? (u
sen akvo
vere?)
seka
Tempo malfali
Kiam? Matene. Frumatene. Antatagmeze. Tagmeze. levii
Posttagmeze. Vespere. Nokte. Noktomeze. iutage. Hodia. bone rigardi
Kioma horo estas? Je kioma horo? Proksimume24 je la sesa. Je kaj askulti
la oka vespere. Anta nelonge. Estas jam malfrue. Estas tro25
atenti
frue. Kiomjara vi estas? Mi estas ...-jara.
parto de domo
Vetero (1-a, 2-a...)
Kia vetero estas hodia? La suno brilas. Pluvas. Ni malsekios. etao
Pluvetas. Estas varme. La pluvo jam esis. Blovas vento. Neas.
Varmiis. Malvarmiis. La suno jam levias26 (mallevias =

subiras). Sur la ielo estas nuboj. Vesperias. Morga estos

malvarme. necesejo
Surskriboj. diri veron
Eniro. Eliro. Fermu la pordon! Fermita. Atentu27! Unua etao28. pravi
Ter-etao29. Haltejo. Necesejo30. Lavejo. Por fumantoj31. Fumado
malpermesita! Tiru32! Puu33! Alveno. Foriro.
Aliaj oftaj frazoj 34 cigaredo
u tio plaas al vi? Jes, tio estas tre bela. Vi pravas35. Vi eraras. uzi cigaredon
Tio ne gravas36. Ne zorgu pri tio! u vi atas modernan (klasikan)
muzikon? u vi deziras bombonon (glaciaon37, cigaredon38)? fumi
Ne, mi ne volas. Mi ne atas dolaojn. Mi ne fumas. u vi eniri en
povas prunti al mi plumon? Kien vi iras? u vi jam estis en ... ? vagonon
envagonii

pao 99
atentinda Ankora ne. Ni veturu per tramo39 (vagonaro, atobuso,
grava ato, ipo). Jam venas la atobuso. Ni eniru! Ni envagoniu
(altabliu, enlitiu).
sidii al la
tablo
VESTAOJ40
altablii
komence
de mateno
frumatene

glaciao

tramo

tiri Prenu kolorajn krajonojn kaj kolorigu la vestaojn:

Maria havas verdan bluzon41, brunan jupon42, blankajn
trumpetojn43 kaj brunajn uojn44.
Peter havas ruan puloveron45, bluan pantalonon46 kaj
nigrajn uojn.
pui La patrino portas flavan robon47 kaj brunajn uojn. Sub la
brako i havas brunan mansakon48.
La patro havas orankoloran emizon, bluan kravaton, bluan
atobuso jakon49 kaj nigran pantalonon. Sur la jako kaj sur la pantalono
estas pooj50. Sub la brako li havas grizan mantelon51.
Memoru:
Li preterkuris min. Ele passou correndo por mim. Preterirante
i ridetis. Ao passar ela sorriu. La patrino portas ruan
puloveron. A me veste (traja) um pulver vermelho.
bluzo

pao 100
 Respondu kaj la respondojn skribu:
Kiajn vestaojn vi havas? Kiajn vestaojn portas viaj
geamikoj (lernantoj en la klaso)? Kie estas Ameriko?
u ekstere pluvas? u vi jam estis en eksterlando? jupo
u preter via urbo fluas rivero? La kio oni ekkonas
la arbon? u vi us vekiis? Kiom kostas bileto por
atobuso en via urbo? Kion vi havas en la pooj?

Vocabulrio: trumpeto
1 atirou / arremessou, 2 bola, 3 alm, 4 cerca / barreira,
5-borda, 6 ao longo de, 7 fora de, 8 conforme, 9 h pouco,
10 bateu, 11 festas, 12 permita, 13 apresente, 14 senhor,
15 queira, 16 cedo, 17 incomodo, 18 perdoe, 19 alto, 20 com
prazer, 21 teatro, 22 loja, 23 bairro, 24 aproximadamente,
25 de mais, 26 levantar-se, 27 ateno, 28 andar / piso, uo
29 andar / piso trreo / rs-do-cho, 30 banheiro / toalete,
31 fumante (fumi fumar), 32 puxe, 33 empurre, 34 frases,
35 tem razo, 36 no importa (grava importante), 37 sorvete,
38 cigarro, 39 bonde, 40 roupa, 41 blusa, 42 saia, 43 meias
curtas (trumpo meia longa), 44 calado, 45 pulver, 46 cala,
47 vestido, 48 bolsa, 49 jaqueta, 50 bolsos, 51 casaco.

pantalono

mansako

poo

robo
rua, verda,
bruna, flava...
mantelo jako
koloro

pao 101
 Vocabulrio Esperanto-Portugus
O nmero aps cada palavra em portugus indica em que lio a palavra
apareceu pela primeira vez.

A aprilo abril10
apud perto de, junto de,
blonda louro(a)17
blovi soprar16
erizo cereja20
esi cessar, parar20
-a desinncia dos ao p de3 blua azul20 evalo cavalo1
adjectivos, pronomes arbo rvore3 bluzo blusa22 i partcula que indica
possessivos e numerais -aro sufixo que indica bo- prefixo que indica proximidade14
ordinais 3, 4 coleo10 parentesco por i tiu este14
abelo abelha 19
-as desinncia verbal casamento19 ia de todo tipo, de
aeti comprar18 do tempo presente6 boji latir, ladrar14 toda espcie, de toda
-ad- sufixo que aspekti ter aspecto de, bombono bombom17 qualidade12
exprime durao ou ter aparncia de21 bona bom(boa)3 iam sempre12
repetio da a(c)o 16
-ata sufixo que forma bonvoli ter a bondade ie em toda parte, em
adreso endereo10 o particpio presente de22 todo lugar12
aero ar 16
passivo19 bordo margem, borda, ielo cu19
afable afavelmente 18
atendi esperar, costa22 io tudo, todas as coisas11
afero coisa, negcio15 aguardar19 botelo garrafa8 irka ao redor de, em
agrable agradavelmente 16
atenti prestar ateno22 bovino vaca14 torno de, em volta de15
aa idoso(a)9 a ou10 brako brao16 iu todo, cada um, cada
ao idade9 adi ouvir17 brano ramo, galho, qual11
ajn qualquer que seja14 agusto agosto10 ramal, ramificao20 -j- sufixo que forma
-ao sufixo que askulti escutar5 brasiko couve15 apelidos de carinho
exprime realizao ato automvel10 brili brilhar, fulgir, luzir12 masculinos21
concreta da idia contida atobuso nibus (br), bruli arder, queimar-se14 okolado chocolate3
na raiz17 auto-carro (pt)22 bruna moreno, u partcula
ao coisa, obje(c)to17 atoro autor22 castanho5 interrogativa, que
akvo gua3 atuno outono11 brusto peito18 significa ser que, por
al a, para avo av4 Bulgario Bulgria21 ventura2
(preposio)5 azeno asno, burro, buo boca6
alia outro(a)14 butuko guardanapo15
D
jumento14
alii juntar-se, filiar- butero manteiga12
se11 butono boto21 da de (quando exprime
alkoholo lcool17
almena ao menos15
B relao de quantidade,
babili tagarelar13
C
medida, peso)8
alta alto(a)9 balai varrer, vassourar13 danci danar, bailar12
amba ambos18 balda breve(mente), cent cem9 danki agradecer17
Ameriko Amrica22 logo15 cigaredo cigarro22 dato data10
ami amar, gostar de 5
bani banhar12 citrono limo11 de de5
amiko amigo5 bebo beb17 decembro dezembro10
anekdoto anedota16 bedari lamentar, decidi decidir19
angla ingls21
animalo animal16
sentir, ter pena21 dek dez6
bela belo(a), formoso(a), ambro quarto, sala, dekstra direito(a),
anka tambm2 bonito(a)3 aposento4 destro(a)15
ankora ainda, mais8 benko banco13 apo bon, boina, gorro, demandi perguntar,
ano membro, besto bicho, animal1 barrete, solidu6 indagar, questionar8
integrante9 bezoni precisar, ar porque, pois que, dento dente12
anstata em vez de21 necessitar17 visto que, uma vez que, desegni desenhar, traar18
-anta particpio biciklo bicicleta11 porquanto7 devi dever, ter obrigao
presente a(c)tivo9,19 biero cerveja8 arma encantador(a), de12
anta antes de, diante bildkarto carto postal10 atraente, fascinante14 deziri desejar, pretender14
de, na frente de7 bildo imagem, figura, e junto a, ao p de, na diamanto diamante19
apena mal, apenas, gravura9 casa de9 dimano domingo7
logo que 21
bileto bilhete22 efa principal18 direktoro dire(c)tor19
aperi aparecer, surgir19 birdo pssaro, ave13 efo chefe19 diri dizer8
apetito apetite12 blanka branco(a)3 emizo camisa21 dis- prefixo que indica

pao 102
 disperso, disseminao18 diminutivo12 fromao queijo12 horo hora5
diversa diverso(a)15 eta pequeno(a)12 frua prematuro, precoce22 hotelo hotel19
do logo, ento, pois, etao andar, pavimento22 frukto fruta1 hundo co, cachorro2
portanto18 frunto fronte, testa18

F
dola doce, meigo(a)17 fumi fumar22
dolori doer16 fundo fundo20 I
domo casa3 fabelo fbula, conto fungo fungo, cogumelo19 -i desinncia verbal do
doni dar8 imaginrio21 infinitivo8
dormi dormir8 fabriko fbrica9 ia algum, de alguma
dorso dorso, costas18 facila fcil13 G espcie 12
du dois(duas)1 fajfi assobiar, apitar, gaja alegre, gaio20 iam um dia, uma vez,
dum durante, enquanto, apupar13 gasto hspede (recebido), outrora 12
ao passo que19 fajro fogo14 visita15 -ido sufixo que indica
fali cair, tombar, ruir 20 gazeto gazeta, folha, descendente, filho 14
familio famlia 4 ido filhote, filho 14
E
jornal peridico14
fari fazer, confeccionar 6 ge- prefixo que indica ie em algum lugar,
-e desinncia dos farti passar (de sade) 7 reunio dos dois sexos 8 algures 12
advrbios7 faruno farinha 21 geografio geografia 14 -igi sufixo que indica
-ebla sufixo que indica februaro fevereiro10 glaciao sorvete22 fazer, tornar 11
possibilidade 18 felia feliz 14 glaso copo 3 -ii sufixo que indica
eble possivelmente18 fenestro janela 4 gramatiko gramtica 1 fazer-se, tornar-se 11
ebria brio, bbado 21 ferioj frias 20 granda grande 3 ili eles, elas 3
-eco sufixo que indica fermi fechar, cerrar 8 grava grave, importante, -ilo sufixo que indica
qualidade, estado 17 festo festa, festejo 22 relevante22 instrumento, aparelho,
eco qualidade, atributo17 fiano noivo 19 griza cinzento(a) 20 utenslio 13
e at, mesmo, tambm20 filmo filme 14 gusto gosto, sabor 13 ilo instrumento 13
edzo marido, esposo, filo filho 9 -inda sufixo que indica
fingro dedo 6

cnjuge 17
digno(a) de 21
-eg- sufixo que indica fino fim 10 infano criana, infante,
aumentativo 12 fio peixe, pescado19 ardeno jardim 3 guri 8
ega grande12 flamo chama, flama, eni incomodar, -ino sufixo que indica o
egoista egosta20 labareda20 importunar22 feminino 4
-ejo sufixo que indica flanko lado, flanco18 i pronome pessoal ele instrui instruir, ensinar,
lugar destinado idia flava amarelo(a)11 e ela (neutros) para lecionar 9
representada pela raiz9 floro flor1 objetos e animais 3 -inta sufixo que forma
ek- prefixo que indica flugi voar13 is at, at que 10 o particpio activo
comeo de a(c)o ou a(c) flui fluir19 oji alegrar-se, regozijar- passado 20
o momentnea13 foje por vezes, s vezes16 se 16 inter entre, no meio de 9
ekskurso excurso16 folio folha11 interesa interessante 14
ekster fora de, (prefixo for longe17 interani intercambiar,
extra)22 forgesi esquecer, olvidar18 H trocar com 10
ekstere externamente22 fori forjar21 halti parar, deter-se6 io algo, alguma coisa 11
el de, dentre (indica forko garfo13 haro cabelo, pelo6 -io sufixo que forma
origem, provenincia, forno forno, fogo14 havi ter, possuir5 nomes de pases 21
composio) 9 forta forte, potente, hejmo lar, casa, iom um pouco, um tanto,
elektra el(c)trico(a)6 vigoroso(a)14 domiclio10 uma certa quantidade
-ema sufixo que indica fotelo poltrona14 hela claro(a), 13

hbito, propenso, frago morango20 luminoso(a)20 iri ir, caminhar, andar 5

tendncia, inclinao 18 frapi bater, golpear, helpi ajudar, socorrer, -is desinncia verbal do
ema propenso(a)18 percutir21 auxiliar14 pretrito 7
en em, dentro de 3 frato irmo8 herbo erva16 -isto sufixo que indica
erari errar, enganar-se, fralo solteiro, hiera ontem7 profisso, ocupao 9
equivocar-se9 celibatrio17 historio histria14 -ita sufixo que forma o
espero esperana20 frazo frase22 hodia hoje7 particpio passivo
esti ser, estar1 fremda estrangeiro(a), homo homem (ser passado 20
estro sufixo que indica alheio(a)20 humano)1 iu algum, algum, uma
chefe de19 frea fresco(a), recente, horizonto horizonte20 pessoa 11
-et- sufixo que indica novo(a)19 horloo relgio12

pao 103
 J quantidade 6
kiso beijo 12
kvankam embora, ainda
que, apesar de 18
lundo segunda-feira 7
luno lua 19
-j desinncia do plural l4 kiu que, quem, o qual 3,5 kvar quatro 6 lupo lobo 21
jako jaqueto, palet klara claro(a), ntido(a), kvartalo quarteiro,
(masculino) 22 lmpido(a) 20 bairro 22
jam j 12
januaro janeiro 10
klaso classe, camada kvaza como se, como M
(social) 9 que 21 magazeno loja,
jaro ano 8 knabo menino, garoto 4 kvin cinco 6 armazem18
je preposio de sentido kokino galinha 14 majo maio10
indefinido 10 kolekti cole(c)cionar, mal- prefixo que indica
jen eis, eis aqui, eis a,
ora... ora 19
arrecadar, recolher 16 L antnimo, idia
kolero clera, ira 21 la o, a, os, as (artigo contrria 3
jes sim 2 kolo pescoo, colo, gargalo definido) 2 malgra apesar de, no
julio julho 10 6
labori trabalhar, laborar, obstante, a despeito de,
juna jovem, novo(a) 4 koloro cor 11 lidar 6 malgrado 20
junio junho 10 kombi pentear 13 laca cansado(a), mani comer 7
jupo saia 22 komenco comeo 10 fatigado(a) 11 manki faltar, escassear,
komplika complicado(a) 19 lakto leite 8 minguar 13
kompletigi completar,
preencher 11
lampo lmpada, candela 3
lando pas, terra (regio)
mano mo 6
mansako bolsa (de mo) 22
ado quinta-feira 7 kompreni compreender, 20
mantelo capa, manto(a),
eti lanar, atirar, entender 15 lango lngua (anat.) 18 palet (de mulher) 22
arremessar 22 koni conhecer, saber 13 lasi deixar, largar, mardo tera-feira 7
us agora mesmo, neste kontra contra, em frente abandonar 14 marmelado doce de
instante (passado), de, defronte de 15 la conforme, segundo 22 frutas 12
recm (prefixo) 22 korbo cesta, balaio 18 lata alto (voz), forte maro mar 20
K korespondi corresponder
10
(som) 22
lavi lavar 10
marto maro 10
maino mquina 10
kafo caf 11 koro corao 18 leciono lio, aula, matematiko matemtica
kaj e (conjuno) 1 korpo corpo 6 ensinamento 1 14

kalendaro calendrio 10 korto ptio, quintal, legi ler 1 mateno manh 10

kampo campo 15
kanti cantar, entoar 18
kapo cabea 6
kaprino cabra 21
kapti capturar, apanhar,
captar 19
kara caro(a), querido(a),
prezado(a) 10
karesi acariciar, afagar 19
kai esconder, ocultar,
dissimular 20
kato gato 1
ke que (conjuno) 13 de, menos, salvo 17
kelkaj alguns, algumas 13
kia que, qual, que espcie kruro perna 18
de 3
kial por que 8
kiam quando 10
kie onde 2
kiel como, de que modo 7
kies cujo, de quem, do
qual 13
kilogramo quilograma 8
kilometro quilmetro 22 kui estar deitado(a),
kinejo cinema (lugar) 22
kio que, o que, que coisa 1
kiom quanto(s), que
terreiro 13 legomo legume, hortalia
kosti custar, importar em 15
(valor) 18 leono leo 17
krajono lpis 2 lerni aprender, estudar 9
kravato gravata 15 letero carta, epstola,
kredi crer, acreditar 18 missiva 5
kreski crescer, aumentar 17 levi elevar, erguer,
kreto giz, cr 13 levantar 22
krii gritar, berrar, clamar li ele 2
19
libera livre, isento, franco
kritiki criticar, censurar 22 10
krom fora, exceto, alm libro livro 1
lingvo lngua, idioma, mi eu 1
krono coroa 18 linguagem 21
lito cama, leito 4
kudri costurar, coser, litro litro 8
pontear 13 loi morar, habitar,
kuiri cosinhar, cozer residir, estar
(ao fogo) 12 hospedado(a) 4
kuko bolo 15 loko local, lugar, stio,
kulero colher 13 localidade 12
kun com 6 longa longo(a),
kuri correr 7 comprido(a), extenso(a)
10
jazer 12 ludi brincar, jogar, tocar
kuzo primo 19 (instrumento) 8
kvalito qualidade 17 lumi luzir, alumiar 14
matura maduro(a) 11
mem mesmo, prprio 17
membro membro 18
memori lembrar-se de,
recordar-se de 18 (2)
mentono queixo 18
merkredo quarta-feira 7
meti meter, pr, colocar,
botar 19
mezo meio, centro,
metade 15
mezuri medir, mensurar 16
mielo mel 20
mil mil 16
minuto minuto 7
moderna moderno(a) 22
momento momento,
instante 22
monato ms 10
mondo mundo, orbe 20
mono dinheiro 15
monto monte 12
montri mostrar, apontar,
assinalar 13
morga amanh 7
morto morte 12

pao 104
multaj muitos(as) 8 ol do que, que plai agradar, aprazer 21 emprestado; pruntepreni
muro muro, parede 13 (comparativo) 9 plafono te(c)to 13 - tomar emprestado) 18
muso camundongo 12 ombro sombra 20 planko piso, assoalho, pulovero pulver 22
muziko msica 17 oni a gente, se (pronome pavimento 2 pura puro(a), limpo(a) 11
pessoal indefinido) 13 planto planta 16 pui empurrar, impelir,
onklo tio 19 plej o(a) mais empuxar 22
N -ono sufixo que forma os
R
(superlativo) 9
-n desinncia do numerais fra(c)cionrios plena pleno(a), cheio(a),
acusativo 5,10,14 16
completo(a) 11 radioaparato rdio 17
nai nadar 11 -onta sufixo que forma o pli mais (comparativo) 9 rakonti contar, narrar 14
naskii nascer 10 particpio a(c)tivo futuro plori chorar, prantear 12 rapide rapidamente,
naturo natureza 16 (venonta - vindouro) 20 plu mais (em durao) 20 velozmente 7
na nove 6 -op- sufixo que forma os plumo pena, pluma 2 re- prefixo que indica
nazo nariz 6 numerais cole(c)tivos pluvo chuva 20 repetio, volta ao ponto
ne no1 (triopo - trio) 16 po por, razo de... cada de partida 18
neo neve 19 ordo ordem, arranjo, um 16 reo rei 16
nek nem 17 disposio 19 pomo ma, pomo 1 renkonti encontrar,
nenia de nenhum tipo, de orelo orelha, ouvido 6 por para, a fim de, por, achar 18
nenhuma espcie 12 -os desinncia do futuro em troca dez 15 respondi responder,
neniam nunca, jamais 12 dos verbos7 por ke para que15 retribuir 8
nenie em nenhum lugar, -ota sufixo que forma pordo porta4 respubliko repblica 21
nenhures 12 o particpio passivo porko porco, suno 14 resti ficar, restar,
nenio nada 11 futuro 20 porti levar, carregar, permanecer, sobrar 11
neniu ningum, nenhum ovo ovo 14 restoracio restaurante 7
portar 15
11
post depois de, aps 7 ricevi receber, obter,
nepo neto 19
P
ganhar 10
poo bolso 22
ni ns 3 ria rico(a), abundante 15
potmarko selo 10
nigra negro(a), preto(a) 3 pafi atirar, disparar 13 ridi rir 12
povi poder 8
-nj- sufixo que forma pagi pagar 18 rigardi olhar, mirar,
apelidos de carinho pravi ter razo 22
pao pgina, lauda 1 observar, fitar 6
femininos 21 precipe principalmente,
pakao pacote, embrulho, rikolti colher, ceifar,
nokto noite 10 sobretudo 20 recolher 21
bagagem 11

nomo nome 10 preejo local de orao 16 rimarki notar, observar,

pano po 8
nova novo(a) 13 preni pegar, tomar, reparar, assinalar 20
pantalono calas 22
novembro novembro 10 apanhar 11 ripozi repousar, descansar
papero papel 3
nubo nuvem 20 prepari preparar, 10
pardoni perdoar,
nun agora, presentemente aprontar 12 rivero rio 16
desculpar, excusar 22
5 preska quase 17 robo vestido, beca, toga 22
parenco parente 9
nur somente, s 12 preta pronto(a) 15 romano romance 14
paro par, casal, parelha 16
preter por diante de, ao rozo rosa 1
paroli falar 5
lado de 22 rua vermelho(a) 5
O parto parte, parcela,
poro 18
prezenti apresentar,
representar 22
-o desinncia do pasi passar
S
17
substantivo 3 pri sobre, acerca de, a
patro pai, genitor 4 respeito de, a propsito
objekto obje(c)to 1 peco pedao, pea, sabato sbado 7
-obla sufixo que forma os de 14 saa sensato, sbio,
bocado, naco 21
printempo primavera 11
multiplicativos (duobla pensi pensar 13 prudente, ajuizado,
- duplo) 16 pro por (causa de), em criterioso 17
per por meio de, por razo de 17
-oble (duoble - intermdio de 6 sako saco, bolsa 18
duplamente, duas problemo problema 14 salti saltar, pular 20
permesi permitir, proksima prximo(a) 14
vezes)16 saluto saudao,
consentir 22 promeni passear 7
ofte freqentemente, cumprimento 7
persono pessoa, propra prprio, pessoal,
amide 14 saluton ol 7
personagem 15 peculiar 17
ok oito 6 same igualmente, idem 15
peti pedir 8 proverbo provrbio 12
okazi ocorrer, acontecer, sana so, sadio 13
suceder 20 piedo p 6 pruno ameixa 15 sata saciado, satisfeito,
oktobro outubro 10 pilko bola 22 prunti emprestar farto 8
okulo olho6 piro pra 15 (pruntedoni - dar scii saber, conhecer 11

pao 105
 se se (conjuno
condicional) 15
sui sugar, chupar, mamar tie l, ali 5
17
tiel assim, dessa maneira 14 V
sed mas, porm 2 sudo sul 20 tigro tigre 14 vagono vago10
seo cadeira, assento 20 sufie suficientemente 18 timi temer, recear, ter vango face, bochecha 18
seka seco(a), enxuto(a), sukero acar 17 medo, acanhar-se 18 varma quente, caloroso(a),
rido(a) 22 suno sol 12
acalorado(a) 11
super acima de, por cima tio isso, aquilo
1
sekundo segundo (parte de vazo vaso 5
minuto ou de grau) 16 de 3 tiom tanto, em tal
quantidade 13 veki acordar, despertar 12
sekvi seguir, suceder 11 superjaro ano bissexto 11
vendi vender 18
semajno semana 7 supo sopa 15 tiri tirar, puxar, sacar 22
semi semear, plantar 21 sur sobre, em cima de 2
tiu esse(a), aquele(a) 5 vendredo sexta-feira 7
sen sem 6 tondi tosar, tosquiar, veni vir 13
vento vento 16
sendi enviar, mandar,
remeter, expedir, cortar com tesoura 13
tra atravs de, por entre 15 ventro ventre, barriga,
despachar 10 afo carneiro 14 abdmen, pana 18
ati gostar de, estimar, traktoro tra(c)tor 9
senti sentir, experimentar verda verde 11
20 prezar 8 tramo bonde, trilho
cavado 22 vero verdade 13
sep sete 6 i ela 2
trani cortar com faca, vespero tarde/noite 10
septembro setembro 10 ipo navio, barco,
embarcao, nau 19 talhar, partir 13 vesto veste, vestido,
seri procurar, buscar,
investigar 18 losi fechar com chave 13 trans alm de, do outro vestimenta, roupa,
ses seis 6 pari economizar, poupar lado de 22 roupagem, traje 12
sezono estao (do ano), 18
tre muito 11 vetero tempo (condio
sazo 11 ranko armrio 4 tri trs 1 atmosfrica) 14
si se (pronome reflexivo da tato Estado 19 trinki beber 7 veturi andar em veculo,
terceira pessoa) 10 viajar 10
tono pedra 20 tro demais,
sia seu(sua) 10 vi voc, tu1
sidi estar sentado, ter trumpo meia 22 excessivamente,
uo calado, sapato 22 demasiado 22 viando carne 15
assento 2 vico vez, turno, fila 16
silenti calar, guardar trovi achar, encontrar 18
vidi ver, presenciar 10
silncio 13
simpla simples, singelo(a) T trunko tronco, caule 18
tunelo tnel 15 vidvo vivo 19
19 tablo mesa, tvola 1 turo torre 16 vilao aldeia, povoado 19
sinjoro senhor 22 tablotuko toalha de tuta todo(a), total, vino vinho 16
skii esquiar 11 mesa 15 inteiro(a) 9 vintro inverno 11
skribi escrever 5 tabulo tbua, prancha, viro homem, varo,
slovaka eslovaco(a) 10
Slovakio Eslovquia 21
placa 2
tago dia 7 U macho 4
vitro vidro 18
sola s, sozinho(a), -u desinncia do vivi viver11
tamen todavia, contudo,
nico(a) 17 imperativo dos verbos 8
soldato soldado 13 porm, entretanto, no vizao rosto, cara,
entanto 18 -ujo sufixo que indica semblante18
somero vero 11 continente total, rvore
sonori soar, vibrar, tocar 13 taso xcara 12 viziti visitar17
teatro teatro ou pas 19, 21
voo voz, voto13
spiri respirar, espirar 17 22

stacio estao (rodoviria, telero prato 12
ferroviria) 19
stalo estbulo, estrebaria
19
stari estar de p 2
stelo estrela 19
strato rua 13
studento estudante
(universitrio) 17
stulta tolo, estulto, imbecil
17
sub sob, debaixo de, por
baixo de, abaixo de 3
-ulo sufixo que indica o vojai viajar20
televido televiso 14 ser caracterizado pela vojo caminho, via,
tempo tempo (durao, idia contida na raiz da estrada20
msica e gramtica) 12 palavra 17 voki chamar21
-um- sufixo sem voli querer8
tero terra, solo, cho 16
significao prpria 21
terpomo batata 15
unu um1
tia tal, de tal espcie 12
tial por isso, por esse urbo cidade, municpio 4 Z
motivo, por essa razo 14 -us desinncia do modo zoologia zoologia17
tiam ento, naquele condicional (futuro do zorgi cuidar, zelar,
tempo, naquela ocasio pretrito)15 tutelar17
12 uzi usar, empregar 20

pao 106
 Vocabulrio Portugus-Esperanto
O nmero aps cada palavra em Esperanto indica em que lio a palavra
apareceu pela primeira vez.
A ao menos almena 15
a gente, se (pronome pessoal
indefinido) oni 13
a, para (preposio) al 5
abelha abelo 19
abril aprilo 10
acariciar, afagar karesi 19
achar, encontrar trovi 18
acima de, por cima de super 3
acordar, despertar veki 12
acar sukero 17
afavelmente afable 18
agora mesmo, neste instante
(passado), recm (prefixo)
us 22
agora, presentemente nun 5
agosto agusto 10
agradar, aprazer plai 21
agradavelmente agrable 16
agradecer danki 17
gua akvo 3
ainda, mais ankora 8
ajudar, socorrer, auxiliar
helpi 14
lcool alkoholo 17
aldeia, povoado vilao 19
alegrar-se, regozijar-se oji 16
alegre, gaio gaja 20
alm de, do outro lado de
trans 22
algo, alguma coisa io 11
algum, algum, uma pessoa
iu 11
algum, de alguma espcie ia 12
alguns, algumas kelkaj 13
alto (voz), forte (som) lata 22
alto(a) alta 9
amanh morga 7
amar, gostar de ami 5
amarelo(a) flava 11
ambos amba 18
ameixa pruno 15
Amrica Ameriko 22
amigo amiko 5
andar em veculo, viajar
veturi 10
andar, pavimento etao 22
anedota anekdoto 16
animal animalo 16
ano jaro 8
ano bissexto superjaro 11
antes de, diante de, na frente solidu apo 6 chocolate okolado 3
de anta 7 boto butono 21 chorar, prantear plori 12
brao brako 16 chuva pluvo 20
ao redor de, em torno de, em branco(a) blanka 3 cidade, municpio urbo 4
volta de irka 15 breve(mente), logo balda 15 cigarro cigaredo 22
aparecer, surgir aperi 19 brilhar, fulgir, luzir brili 12 cinco kvin 6
apesar de, no obstante, a brincar, jogar, tocar cinema (lugar) kinejo 22
despeito de, malgrado (instrumento) ludi 8 cinzento(a) griza 20
malgra 20 Bulgria Bulgario 21 claro(a), luminoso(a) hela 20
apetite apetito 12 claro(a), ntido(a), lmpido(a)
aprender, estudar lerni 9 klara 20
apresentar, representar C classe, camada (social) klaso 9
prezenti 22 cabea kapo 6 coisa, negcio afero 15
ar aero 16 cabelo, pelo haro 6 coisa, obje(c)to ao 17
arder, queimar-se bruli 14 cabra kaprino 21 cole(c)cionar, arrecadar,
armrio ranko 4 cadeira, assento seo 20 recolher kolekti 16
rvore arbo 3 caf kafo 11 clera, ira kolero 21
asno, burro, jumento azeno 14 cair, tombar, ruir fali 20 colher kulero 13
assim, dessa maneira tiel 14 calar, guardar silncio colher, ceifar, recolher
assobiar, apitar, apupar fajfi 13 silenti 13 rikolti 21
at, at que is 10 calado, sapato uo 22 com kun 6
at, mesmo, tambm e 20 calas pantalono 22 comeo komenco 10
atirar, disparar pafi 13 calendrio kalendaro 10 comer mani 7
atravs de, por entre tra 15 cama, leito lito 4 como se, como que kvaza 21
automvel ato 10 caminho, via, estrada vojo 20 como, de que modo kiel 7
autor atoro 22 camisa emizo 21 completar, preencher
av avo 4 campo kampo 15 kompletigi 11
azul blua 20 camundongo muso 12 complicado(a) komplika 19
cansado(a), fatigado(a) laca 11 comprar aeti 18
cantar, entoar kanti 18 compreender, entender
B co, cachorro hundo 2 kompreni 15
banco benko 13
capa, manto(a), palet (de conforme, segundo la 22
banhar bani 12 mulher) mantelo 22 conhecer, saber koni 13
batata terpomo 15
capturar, apanhar, captar contar, narrar rakonti 14
bater, golpear, percutir frapi 21 kapti 19 contra, em frente de, defronte
beb bebo 17 carne viando 15 de kontra 15
beber trinki 7 carneiro afo 14 copo glaso 3
beijo kiso 12 caro(a), querido(a), prezado(a) cor koloro 11
belo(a), formoso(a), bonito(a) kara 10 corao koro 18
bela 3 carta, epstola, missiva letero 5 coroa krono 18
bicho, animal besto 1 carto postal bildkarto 10 corpo korpo 6
bicicleta biciklo 11 casa domo 3 correr kuri 7
bilhete bileto 22 cavalo evalo 1 corresponder korespondi 10
blusa bluzo 22 cem cent 9 cortar com faca, talhar, partir
boca buo 6 cereja erizo 20 trani 13
bola pilko 22 cerveja biero 8 cosinhar, cozer (ao fogo)
bolo kuko 15
cessar, parar esi 20 kuiri 12
bolsa (de mo) mansako 22 cesta, balaio korbo 18 costurar, coser, pontear
bolso poo 22
cu ielo 19 kudri 13
bom(boa) bona 3 chama, flama, labareda couve brasiko 15
bombom bombono 17 flamo 20 crer, acreditar kredi 18
bonde, trilho cavado tramo 22 chamar voki 21 crescer, aumentar kreski 17
bon, boina, gorro, barrete, chefe efo 19 criana, infante, guri infano 8
pao 107
 criticar, censurar kritiki 22
cuidar, zelar, tutelar zorgi 17
cujo, de quem, do qual kies 13
custar, importar em (valor)
kosti 18
D el(c)trico(a) elektra 6
danar, bailar danci 12
dar doni 8
data dato 10
de de 5
de (quando exprime relao
de quantidade, medida,
peso) da 8
de nenhum tipo, de nenhuma
espcie nenia 12
de todo tipo, de toda espcie,
de toda qualidade ia 12
de, dentre (indica origem,
provenincia, composio)
el 9
decidir decidi 19
dedo fingro 6
deixar, largar, abandonar
lasi 14
demais, excessivamente,
demasiado tro 22
dente dento 12
depois de, aps post 7
desejar, pretender deziri 14
desenhar, traar desegni 18
dever, ter obrigao de devi 12
dez dek 6
dezembro decembro 10
dia tago 7
diamante diamanto 19
dinheiro mono 15
dire(c)tor direktoro 19
direito(a), destro(a) dekstra 15
diverso(a) diversa 15
dizer diri 8
do que, que (comparativo) ol 9
doce de frutas marmelado 12
doce, meigo(a) dola 17
doer dolori 16
dois(duas) du 1
domingo dimano 7
dormir dormi 8
dorso, costas dorso 18
duplamente, duas vezes
duoble 16
durante, enquanto, ao passo
que dum 19
economizar, poupar pari 18
egosta egoista 20
eis, eis aqui, eis a, ora... ora
jen 19
ela i 2
ele li 2
eles, elas ili 3
elevar, erguer, levantar levi 22
em algum lugar, algures ie 12
em nenhum lugar, nenhures
nenie 12
em toda parte, em todo lugar
ie 12
em vez de anstata 21
em, dentro de en 3
embora, ainda que, apesar de
kvankam 18
emprestar prunti 18
empurrar, impelir, empuxar
pui 22
encantador(a), atraente,
fascinante arma 14
encontrar, achar renkonti 18
endereo adreso 10
ento, naquele tempo, naquela
ocasio tiam 12
entre, no meio de inter 9
enviar, mandar, remeter,
expedir, despachar sendi 10
errar, enganar-se, equivocar-
se erari 9
erva herbo 16
esconder, ocultar, dissimular
kai 20
escrever skribi 5
escutar askulti 5
eslovaco(a) slovaka 10
Eslovquia Slovakio 21
esperana espero 20
esperar, aguardar atendi 19
esquecer, olvidar forgesi 18
esquiar skii 11
esse(a), aquele(a) tiu 5
estbulo, estrebaria stalo 19
estao (do ano), sazo
sezono 11
estao (rodoviria,
ferroviria) stacio 19
Estado tato 19
estar de p stari 2
estar deitado(a), jazer kui 12
estar sentado, ter assento
sidi 2
estudante (universitrio) gazeta, folha, jornal peridico
studento 17 gazeto 14
eu mi 1 geografia geografio 14
excurso ekskurso 16 giz, cr kreto 13
externamente ekstere 22 gostar de, estimar, prezar
ati 8
F
gosto, sabor gusto 13
gramtica gramatiko 1
fbrica fabriko 9 grande ega 12
fbula, fabelo 21 grande granda 3
face, bochecha vango 18 gravata kravato 15
fcil facila 13 grave, importante, relevante
falar paroli 5 grava 22
faltar, escassear, minguar gritar, berrar, clamar krii 19
manki 13 guardanapo butuko 15
famlia familio 4
farinha faruno 21
fazer, confeccionar fari 6 H
fechar com chave losi 13 histria historio 14
fechar, cerrar fermi 8 hoje hodia 7
feliz felia 14 homem (ser humano) homo 1
frias ferioj 20 homem, varo, macho viro 4
festa, festejo festo 22 hora horo 5
fevereiro februaro 10 horizonte horizonto 20
ficar, restar, permanecer, hspede (recebido), visita
sobrar resti 11 gasto 15
filho filo 9 hotel hotelo 19
filhote, filho ido 14
filme filmo 14
fim fino 10 I
flor floro 1 idade ao 9
fluir flui 19 idoso(a) aa 9
fogo fajro 14 igualmente, idem same 15
folha folio 11 imagem, figura, gravura bildo 9
fora de, (prefixo extra) ekster 22 incomodar, importunar eni 22
fora, exceto, alm de, menos, ingls angla 21
salvo krom 17 instruir, ensinar, lecionar
forjar fori 21 instrui 9
forno, fogo forno 14 instrumento ilo 13
forte, potente, vigoroso(a) intercambiar, trocar com
forta 14 interani 10
frase frazo 22 interessante interesa 14
freqentemente, amide inverno vintro 11
ofte 14 ir, caminhar, andar iri 5
fresco(a), recente, novo(a) irmo frato 8
frea 19 isso, aquilo tio 1
fronte, testa frunto 18
fruta frukto 1
fumar fumi 22 J
fundo fundo 20 j jam 12
fungo, cogumelo fungo 19 janeiro januaro 10
janela fenestro 4
jaqueto, palet (masculino)
G jako 22

E este i tiu 14 galinha kokino 14 jardim ardeno 3

estrangeiro(a), alheio(a) garfo forko 13 jovem, novo(a) juna 4
e (conjuno) kaj 1 fremda 20 garrafa botelo 8 julho julio 10
brio, bbado ebria 21 estrela stelo 19 gato kato 1 junho junio 10

pao 108
juntar-se, filiar-se alii 11
junto a, ao p de, na casa
de e 9
L 22
l, ali tie
5
lado, flanco flanko 18
lamentar, sentir, ter pena
bedari 21
lmpada, candela lampo 3
lanar, atirar, arremessar
eti 22
lpis krajono 2
lar, casa, domiclio hejmo 10
latir, ladrar boji 14
lavar lavi 10
leo leono 17
legume, hortalia legomo 15
leite lakto 8
lembrar-se de, recordar-se de
memori 18 (2)
ler legi 1
levar, carregar, portar porti 15
lio, aula, ensinamento
leciono 1
limo citrono 11
lngua (anat.) lango 18
lngua, idioma, linguagem
lingvo 21
litro litro 8
livre, isento, franco libera 10
livro libro 1
lobo lupo 21
local de orao preejo 16
local, lugar, stio, localidade
loko 12
logo, ento, pois, portanto
do 18
loja, armazem magazeno 18
longe for 17
longo(a), comprido(a),
extenso(a) longa 10
louro(a) blonda 17
lua luno 19
luzir, alumiar, lumi 14
M natureza naturo 16
ma, pomo pomo 1
maduro(a) matura 11
maio majo 10
mais (comparativo) pli 9
mais (em durao) plu 20
mal, apenas, logo que
apena 21
manh mateno 10
manteiga butero 12
mo mano 6
mquina maino 10
mar maro 20
maro marto 10
margem, borda, costa bordo
marido, esposo, cnjuge
edzo 17
mas, porm sed 2
matemtica matematiko 14
medir, mensurar mezuri 16
meia trumpo 22
meio, centro, metade mezo 15
mel mielo 20
membro membro 18
membro, integrante ano 9
menino, garoto knabo 4
ms monato 10
mesa, tvola tablo 1
mesmo, prprio mem 17
meter, pr, colocar, botar
meti 19
mil mil 16
minuto minuto 7
moderno(a) moderna 22
momento, instante
momento 22
monte monto 12
morango frago 20
morar, habitar, residir, estar
hospedado(a) loi 4
moreno, castanho bruna 5
morte morto 12
mostrar, apontar, assinalar
montri 13
muito tre 11
muitos(as) multaj 8
mundo, orbe mondo 20
muro, parede muro 13
msica muziko 17
N pai, genitor patro 4
nada nenio 11
nadar nai 11
no ne 1
nariz nazo 6
nascer naskii 10
navio, barco, embarcao,
nau ipo 19
negro(a), preto(a) nigra 3
nem nek 17
neto nepo 19
neve neo 19
ningum, nenhum neniu 11
noite nokto 10
noivo fiano 19
nome nomo 10
ns ni 3
notar, observar, reparar,
assinalar rimarki 20
nove na 6
novembro novembro 10
novo(a) nova 13
nunca, jamais neniam 12
nuvem nubo 20
O pentear kombi 13
o(a) mais (superlativo) plej 9
o, a, os, as la (artigo definido)2
obje(c)to objekto 1
ocorrer, acontecer, suceder
okazi 20
oito ok 6
ol saluton 7
olhar, mirar, observar, fitar
rigardi 6
olho okulo 6
onde kie 2
nibus (br atobuso ), auto-
carro (pt)22
ontem hiera 7
ordem, arranjo, disposio
ordo 19
orelha, ouvido orelo 6
ou a 10
outono atuno 11
outro(a) alia 14
outubro oktobro 10
ouvir adi 17
ovo ovo 14
P essa razo tial 14
pacote, embrulho, bagagem
pakao 11
pagar pagi 18
pgina, lauda pao 1
pas, terra (regio) lando 20
po pano 8
papel papero 3
par, casal, parelha paro 16
para que por ke 15
para, a fim de, por, em troca
de por 15
parar, deter-se halti 6
parente parenco 9
parte, parcela, poro parto 18
passar pasi 17
passar (de sade), farti 7
pssaro, ave birdo 13
passear promeni 7
ptio, quintal, terreiro
korto 13
p piedo 6
pedao, pea, bocado, naco
peco 21
pedir peti 8
pedra tono 20
pegar, tomar, apanhar preni 1
peito brusto 18
peixe, pescado fio 19
pena, pluma plumo 2
pensar pensi 13
pequeno(a) eta 12
pra piro 15
perdoar, desculpar, excusar
pardoni 22
perguntar, indagar,
questionar demandi 8
permitir, consentir permesi 22
perna kruro 18
perto de, junto de, ao p de
apud 3
pescoo, colo, gargalo kolo 6
pessoa, personagem persono
15
piso, assoalho, pavimento
planko 2
planta planto 16
pleno(a), cheio(a),
completo(a) plena 11
poder povi 8
poltrona fotelo 14
por (causa de), em razo de
pro 17
por diante de, ao lado de
preter 22
por isso, por esse motivo, por
por meio de, por intermdio
de per 6
por que kial 8
por vezes, vezes foje 16
por, razo de... cada um
po 16
porco, suno porko 14
porque, pois que, visto que,
uma vez que, porquanto
ar 7
porta pordo 4
possivelmente eble 18
prato telero 12
precisar, necessitar bezoni 17
prematuro, precoce frua 22
preparar, aprontar prepari 12
preposio de sentido
indefinido je 10
prestar ateno atenti 22
primavera printempo 11
pao 109
 primo kuzo 19
principal efa 18
principalmente, sobretudo
precipe 20
problema problemo 14
procurar, buscar, investigar
seri 18
pronome pessoal ele e ela
(neutros) para objetos e
animais i 3
pronto(a) preta 15
propenso(a) ema 18
prprio, pessoal, peculiar
propra 17
provrbio proverbo 12
prximo(a) proksima 14
pulver pulovero 22
puro(a), limpo(a) pura 11
Q saciado, satisfeito, farto
qualidade kvalito 17
qualidade, atributo eco 17
qualquer que seja ajn 14
quando kiam 10
quanto(s), que quantidade
kiom 6
quarta-feira merkredo 7
quarteiro, bairro kvartalo 22
quarto, sala, aposento
ambro 4
quase preska 17
quatro kvar 6
que (conjuno) ke 13
que, o que, que coisa kio 1
que, qual, que espcie de
kia 3
que, quem, o qual kiu 3,5
queijo fromao 12
queixo mentono 18
quente, caloroso(a),
acalorado(a) varma 11
querer voli 8
quilograma kilogramo 8
quilmetro kilometro 22
quinta-feira ado 7
R ser, estar esti 1
rdio radioaparato 17
ramo, galho, ramal,
ramificao brano 20
rapidamente, velozmente
rapide 7
receber, obter, ganhar ricevi
10
rei reo 16
pao 110
relgio horloo 12
repousar, descansar ripozi 10
repblica respubliko 21
respirar, espirar spiri 17
responder, retribuir
respondi 8
restaurante restoracio 7
rico(a), abundante ria 15
rio rivero 16
rir ridi 12
romance romano 14
rosa rozo 1
rosto, cara, semblante
vizao 18
rua strato 13
S usar, empregar uzi 20
sbado sabato 7
saber, conhecer scii 11
sata 8
saco, bolsa sako 18
saia jupo 22
saltar, pular salti 20
so, sadio sana 13
saudao, cumprimento
saluto 7
se (conjuno condicional)
se 15
se (pronome reflexivo da
terceira pessoa) si 10
seco(a), enxuto(a), rido(a)
seka 22
seguir, suceder sekvi 11
segunda-feira lundo 7
segundo (parte de minuto ou
de grau) sekundo 16
seis ses 6
selo potmarko 10
sem sen 6
semana semajno 7
semear, plantar semi 21
sempre iam 12
senhor sinjoro 22
sensato, sbio, prudente,
ajuizado, criterioso saa 17
sentir, experimentar senti 20
sete sep 6
setembro septembro 10
seu(sua) sia 10
sexta-feira vendredo 7
sim jes 2
simples, singelo(a) simpla 19
s, sozinho(a), nico(a)
sola 17
soar, vibrar, tocar sonori 13 tosar, tosquiar, cortar com
sob, debaixo de, por baixo de, tesoura tondi 13
abaixo de sub 3 tra(c)tor traktoro 9
sobre, acerca de, a respeito trabalhar, laborar, lidar
de, a propsito de pri 14 labori 6
sobre, em cima de sur 2 trs tri 1
sol suno 12 tronco, caule trunko 18
soldado soldato 13 tudo, todas as coisas io 11
solteiro, celibatrio fralo 17 tnel tunelo 15
sombra ombro 20
somente, s nur 12
sopa supo 15 U
soprar blovi 16 um unu 1
sorvete glaciao 22 um dia, uma vez, outrora
suficientemente sufie 18 iam 12
sugar, chupar, mamar sui 17 um pouco, um tanto, uma
sul sudo 20 certa quantidade iom 13
T
tbua, prancha, placa V
tabulo 2 vaca bovino 14
tagarelar babili 13 vago vagono 10
tal, de tal espcie tia 12 varrer, vassourar balai 13
tambm anka 2 vaso vazo 5
tanto, em tal quantidade vender vendi 18
tiom 13 vento vento 16
tarde/noite vespero 10 ventre, barriga, abdmen,
te(c)to plafono 13 pana ventro 18
teatro teatro 22 ver, presenciar vidi 10
televiso televido 14 vero somero 11
temer, recear, ter medo, verdade vero 13
acanhar-se timi 18 verde verda 11
tempo (condio vermelho(a) rua 5
atmosfrica) vetero 14 veste, vestido, vestimenta,
tempo (durao, msica e roupa, roupagem, traje
gramtica) tempo 12 vesto 12
ter a bondade de bonvoli 22 vestido, beca, toga robo 22
ter aspecto de, ter apar vez, turno, fila vico 16
aspekti 21 viajar vojai 20
ter razo pravi 22 vidro vitro 18
ter, possuir havi 5 vinho vino 16
tera-feira mardo 7 vir veni 13
terra, solo, cho tero 16 visitar viziti 17
tigre tigro 14 vivo vidvo 19
tio onklo 19 viver vivi 11
tirar, puxar, sacar tiri 22 voar flugi 13
toalha de mesa tablotuko 15 voc, tu vi 1
todavia, contudo, porm, voz, voto voo 13
entretanto, no entanto
tamen 18
todo(a), total, inteiro(a) X
tuta 9 xcara taso 12
todo, cada um, cada qual
iu 11
tolo, estulto, imbecil stulta 17 Z
torre turo 16 zoologia zoologia 17
 Pginas na Internet
com mais contedos e informaes sobre o Esperanto

Brazila Esperanto-Ligo: www.esperanto.org.br

Portugala Esperanto-Asocio: www.esperanto.web.pt
Associao Mundial de Esperanto: www.uea.org
Informaes sobre o Esperanto em 63 lnguas: www.esperanto.net
Cursos de Esperanto: www.lernu.net; www.cursodeesperanto.com.br
Juventude Esperantista: www.tejo.org
Stios para professores e estudantes: www.edukado.net; http://ikso.net/ilei
Enciclopdia livre em Esperanto: http://eo.wikipedia.org/
e-livros em Esperanto: http://esperantujo.org/eLibrejo/; http://donh.best.vwh.net/Esperanto/
Literaturo/literaturo.html
Loja de artigos sobre o Esperanto: www.uea.org/katalogo; http://retbutiko.esperanto.be/
Msica em Esperanto: http://www.musicexpress.com.br/; http://www.vinilkosmo.com/
Base de dados sobre cultura e arte esperantista: http://artista.ikso.net/
Informaes sobre o Esperanto: http://informado.net/; http://ikso.net/ric; www.esperanto.net;
http://dmoz.org/World/Esperanto/; www.startu.net
Google em Esperanto: http://www.google.com/intl/eo/
Servio de hospedagem: http://www.tejo.org/ps/
Dicionrios: www.la-vortaro.net; www.purl.org/net/voko/revo; http://www.uni-leipzig.de/
esperanto/voko/revo/
Informaes meteorolgicas em Esperanto: http://esperanto.wunderground.com/global/
S1.html
Calendrio de eventos de Esperanto: http://www.eventoj.hu/kalendar.htm
Emisses de rdio em Esperanto: http://www.radio.com.pl/polonia/audio.asp?rid=11; www.
tejo.org/uea/Radioj_En_Esperanto; www.radioarkivo.org
DVD sobre o Esperanto: www.esperantodvd.net
Bibliotecas e museus: www.esperanto.net/veb/ ; www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/eo;
www.biblbut.org; www.ic-herzberg.de; www.jei.or.jp/hp/esp/htm; www.uea.org/kiu/biblioteko.
html; www.uea.org/dokumentoj/bhh/reta_muzeo.html; www.aliaflanko.de/urbo/samarkand/
muzeo.html
Centros culturais esperantistas: www.ne.jp/asahi/e-domo/e-domo/2004.htm; www.kvinpetalo.
org; www.ic-herzberg.de
Servio Mundial de Correspondncia: www.multimania.com/kosomo
Proje(c)to educacional Interkulturo: www.interkulturo.net
Revistas na internet: www.liberafolio.org; www.abonu.com;http://esperanto.china.org.cn.world/
index.htm

pao 111
 Enhavo Contedo
Prefcio ..........................................................................................................................5
1. Unua leciono: Estas, kaj, ne, kio, tio. . .......................................................... 7
Alfabeto do Esperanto.
2. Dua leciono: u, jes, ne, sed, anka, la, kie, sur, li, i. ............................... 11
Konversacio.
3. Tria leciono: Kia, mal-, en, apud, sub, super, kiu, mi, vi, li, i, i, . .......... 15
ni, vi, ili. Konversacio.
4. Kvara leciono: Mia, via, lia, ia, nia, ilia, -ino, -j. ..................................... 20
La familio. Vamos brincar!
5. Kvina leciono: Al, de, nun, tiu, tie, havas ... -n. .............................................24
En la ambro. Vamos brincar!
6. Sesa leciono: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, kiom, kun, sen, per. ..................... 28
La homa korpo. Anekdoto.
7. Sepa leciono: -as, -is, -os, semajno, anta, post, kiel, ...-e, ar. ................ 31
Konversacio.
8. Oka leciono: -i, -u, da, ge-, kial, ar. .......................................................... 35
Malgranda knabo. Vamos brincar!
9. Naa leciono: -ejo, -isto, -anto, e, inter, el, pli, plej, ............................... 41
malpli, malplej. Numeraloj (Numerais). Nia familio.
10. Deka leciono: Kalendaro, kiam, kiom, kioma, je, dato, ........................... 47
-aro, is, si, sia. Peter skribas leteron.
11. Dek-unua leciono: Io, io, nenio, iu, iu, neniu, -ig-, -i-. ....................... 52
La sezonoj. La jaro. La semajno. Vamos brincar!
12. Dek-dua leciono: Tia, ia, ia, nenia, ie, ie, nenie, iam, ........................... 57
iam, neniam, -eg-, -et-. Mateno. Proverboj.
13. Dek-tria leciono: -ilo, ek-, kies, ke, oni, tiom, iom. .................................. 61
En la klaso.
14. Dek-kvara leciono: -ido, kien? ...-n, pri, tial, tiel, ajn, i. ....................... 65
Vespero. Proverboj. Vamos brincar!
15. Dek-kvina leciono: Por, por ke ... -u, ke ... -u, tra, irka, . .........69
kontra, se ... -us. Tagmano.
16. Dek-sesa leciono: -ono, po, -opo, -ad-, -obl-, -foje. ..................................73
Horloo. Ekskurso al la naturo. Anekdoto.

pao 112
17. Dek-sepa leciono: Rigardi-vidi, askulti-adi, paroli-diri, . ......................77
-ao, pro, -eco, -ulo, for. La vivo de la homo. Proverboj.
En zoologia ardeno (Zoo).
18. Dek-oka leciono: Kvankam, tamen, -em-, -ebl-, re-, dis-. ..........................81
En la magazeno. La homa korpo.
19. Dek-naa leciono: -ant-, -at-, bo-, -estro, -ujo.
La parencoj. Proverboj. En la vilao..................................................................85
20. Dudeka leciono: -int-, -ont-, -it-, -ot-..............................................................89
Proverboj. Kanto de l espero. Somero.
21. Dudek-unua leciono: -ind-, -um-, -nj-, -j-, anstata, apena, ................93
kvaza. Proverboj. La sep kapridoj.
22. Dudek-dua leciono: Trans, preter, ekster, la, us. ......................................97
La iutaga Esperanto. Vestaoj.
Vocabulrio Esperanto-Portugus . ....................................................................102
Vocabulrio Portugus-Esperanto . ....................................................................107
Pginas na Internet .................................................................................................111
Contedo.....................................................................................................................112
Preposies ilustradas . ..........................................................................................114

Stano Marek
Esperanto em mtodo ilustrado
Editor Stano Marek, Martin, Eslovquia
Composio e desenho grfico: autor
Ilustraes: Linda Marekov
Traduzido por Ismael M. A. vila
Primeira edio em 2009
ISBN 978-80-969667-7-6

pao 113
 Preposies ilustradas
Al Anta Apud
Arbo Biciklo Citrono okolado
1+1 2 =
Domo Estas Fio Glaso

e irka A!
Da De
ardeno Hundo Infano

Jupo |eti Koro Luno

Ekster En is

M
ondo
El
Nazo Ovo Pomo
Tabulo
RozoInter Suno Je~ipo Kontra Kun

Unu Ato
Vazo Zoo
pao 114
Malgra Per Po

Por Post Preter Pri

Pro Sen Sub

Super Sur Tra Trans

pao 115


pao 116