Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
UniversidadLaSalle
Licenciaturaagosto2016inscrbeteexamendeadmisin16dejulio
INTERVENCIONEDUCATIVADELAUTISMO
Aligualqueseestviviendounmomentoimportantedereplanteamientossobreaspectosreferidosalanaturalezayconceptualizacindel
sndromedeautismo,tambinexisteesereplanteamientoencuantoaaspectosreferidosaasuntossobrelaintervencin.Enestaseccinvamosa
centrarnosenlasconsideracionesactualessobrelaintervencineducativa.
A.Caractersticasgeneralesdelaintervencineducativaenautismoinfantil:
Quensear?:LaPsicologadeldesarrollodelnionormaleshoylabasemseficazparaencontraresosobjetivos.Portanto,elestudio,
descriptivoyexplicativo,decmoelnionormalvaconstruyendo,eninteraccinconlasdemspersonas,suconocimientosocialesuntemade
obligadoconocimientoparaquientengaqueplanificarlaintervencineducativadealumnosconautismo.
Cmoensear?:LatecnologasurgidadelaTeoradelAprendizaje,latecnologaconductual,laTeoradelamente,ensusdesarrollosactuales,
siguesiendolaherramientavlidaparalaenseanzadeestosalumnos.Lanecesidaddeestructuracinydesistematizacindelasunidadesde
enseanzaesalgobsicoparaqueelalumnoconautismopuedaaprender.
Paraquensear?:Larespuestaaestapreguntaesobvia.Comoencualquiercontextodeenseanzasetratadefavorecerelmximodesarrollo
personalparaconseguirlamayorcalidaddevidaposible.
Elobjetivocentraldelaintervencinenelalumnoconautismoeslamejoradesuconocimientosocialylamejoradelashabilidades
comunicativassociales,ascomolograrunaconductaautorreguladaadaptadaalentorno.
Ensegundolugar,elcontextodeaprendizajemsefectivoesaquelconungradoimportantedeestructuracin,tantomayorcuantomenoresla
edadoelniveldedesarrollo.Podramosdecirquelaintervencinhaderecorrerelcaminoquevadesdeungradoaltodeestructuracin(con
numerosasclavesparafavorecerelaprendizaje)aladesestructuracinprogramadapasoapaso,ydeacuerdoalniveldedesarrolloqueesms
cercanaalosentornosnaturalessociales(endondelasclavesson,comorecordaremos,sutiles,complejas,pasajerasyvariadas).
Entercerlugar,sehadeperseguirencualquieraprendizajelafuncionalidaddelmismo,laespontaneidadensuuso,ylageneralizacin,ytodo
elloenunambientedemotivacin.Poresto,laeducacindelalumnoconautismorequiereunadobletarea:hayqueensearlahabilidad,pero
tambinhayqueensearsuuso,unusoadecuado,funcional,espontneoygeneralizado.
Porltimo,elmejorsistemadeaprendizajeparaelalumnoconautismoeseldeaprendizajesinerror,enelqueenbasealasayudasotorgadas,el
niofinalizaconxitolastareasqueselepresentan.Acontinuacin,ypocoapoco,hayquelograreldesvanecimientoprogresivodelasayudas
hastalosnivelesmayoresposibles,queestarnenrelacinalniveldedesarrollocognitivo.
B.Intervencinenelreasocial:
Eldesarrolloenelconocimientosocialdelosniosautistas,noselogra,comohemosvisto,porlosmediosenlosquelosdemslologran.El
alumnoconautismonoesquenoquieraaprenderelconocimientosocial(oqueloaprendaperoseniegueamanifestarlo),esquenosabe,no
puedeaprenderloatravsdelosmediosnaturales.Portanto,esnecesarioprogramarlaenseanzaexpresadeesosconocimientos.
Caractersticasdelaintervencinenesterea:
Anapesardeserunreacentraldeintervencin,hahabidounacarenciadeprogramasdiseadosespecficamenteparasuenseanza.Unode
estoseselcurriculumTEACCH,delgrupodeCarolinadelNorte,enelcuallosobjetivosdeintervencinnovienendadosdeantemano,sinoque
surgen,individualizadosparacadapersona,delaobservacindeesapersona,encontextosdiferentes,dedeterminadascategorassociales
(Olley,1986).Esteprocesoparallegaraestablecerlosobjetivosindividualizadosconstadecuatrofases:1.evaluacindelashabilidades
sociales2.entrevistaconlospadresparadeterminarsupuntodevistasobrelashabilidadessocialesdelnioysusprioridadesparaelcambio
(bsquedadeobjetivosconsensuadosconlasfamilias)3.establecerprioridadesyexpresarlasenlaformadeobjetivosescritosy4.enbasea
esosobjetivoshacerundiseoindividualizadoparaelentrenamientodehabilidadessociales.
Laintervencinenelreasocialhadetenercomopuntodepartidaunambienteestructurado,previsibleyconunaltogradodecoherencia.Es
necesariounestilointrusivo,queimplica"forzar"alnioaloscontextosysituacionesdeinteraccinquesediseenparal,sinolvidar
favorecerlascompetenciassocialesqueyatenga.Sehacenecesariodisearelentornoconclavesconcretasysimplesqueleayudenalnioa
estructurarelespacioyeltiempo(p.e.,dandoinformacinporadelantadofeedforwardmediantecartelesconpictogramasdelaactividadque
sevaarealizaracontinuacin,ademsdeexpresarlaverbalmente).Enotrolugarhemosplanteadosistemasdeestructuracinambiental
especficosparaaulasdeniosautistas(Tamaritetal.,1990)yhemoshechohincapienquealigualqueenotrasalteraciones,comolas
motrices,seplantealaeliminacindebarrerasarquitectnicas,enelcasodelautismoydelretrasomentalgraveyprofundoesprecisoplanteary
proyectarlaeliminacindebarrerascognitivas,estoes,modificarlasclavescomplejasqueexistenpordoquier,cambindolasporotrasms
acordesalnivelyalascaractersticasdeestosalumnos.
Otromodogeneraldemejorarlacompetenciasocialdelosalumnosconautismoesladeatribuirconsistentementeintencionessocialesde
interaccinsocialasusacciones,procurandoquenuestrasreaccionesestnrelacionadasfuncionalmenteconellas,yseanclaramentepercibibles
ymotivantes.Estoimplica,evidentemente,unalaborimportantedediseopreviodereaccionesoptimizadoras.Enestesentido,eleducadorpasa
deserunplanificadordeaccioneseducativasparalasquelosalumnostienenqueproducirreacciones,aser,ademsdeloanterior,undiseador
dereaccionesantelasaccionesdelalumno.
Algunosobjetivosespecficosdeintervencinenesterea:
Enseanzadereglasbsicasdeconducta:p.e.nodesnudarseenpblico,mantenerladistanciaapropiadaenunainteraccin,etc.
Enseanzaderutinassociales:saludos,despedidasestrategiasparainiciacinalcontacto,estrategiasdeterminacindelcontacto,etc.
Entrenamientodeclavessocioemocionales:atravsdelvdeomostraremocionesempleodelotosdeexpresionesemocionalesestrategias
deadecuacindelaexpresinemocionalalcontexto,etc.
Estrategiasderespuestaanteloimprevisto:enseanzade"muletillas"socialespara"salirdelpaso",etc.
Entrenamientodeestrategiasdecooperacinsocial:hacerunaconstruccinteniendolamitaddelaspiezasunalumnoylaotramitadotro,
olamaestra.
Enseanzadejuegos:enseanzadejuegosdereglas,dejuegossimplesdemesa,etc.
Fomentarlaayudaacompaeros:ensearlestareasconcretasdeayudantesdelasmaestrasdealumnosdeotroaulaonivelfavoreceresta
ayudaaprovechandolasactividadesexternas,comoexcursiones,visitas,etc.
Diseartareasdedistincinentreaparienciayrealidad:porejemplo,rellenandoaalguiencontrapos:"parecegordoperoenrealidades
delgado".
Enseanzadevasdeaccesoalconocimiento:diseartareasparalaenseanzaderutinasverbalessobreelconocimientodeltipo"los
porquelohevisto""nolosporquenolohevisto".
Adoptarelpuntodevistaperceptivodeotrapersona:porejemplo,discriminarloqueuncompaeroestviendoancuandolnolovea,
etc.
Enalumnosconmenosniveldedesarrollosefomentarelusodeestrategiasinstrumentalessimples,enlasqueelinstrumentoseafsicoo
social.Asimismo,sefomentarlapercepcindecontingenciaentresusaccionesylasreaccionesdelentorno(enestesentidola
contraimitacinimitacinporpartedeladultodeloqueelniohacepuedeser,entreotras,unabuenamaneradeconseguirlo).
C.Intervencinenelreadecomunicacin:
Hoyendalaintervencinsedirigemsafavorecercompetenciascomunicativasquecompetenciaslingsticas,yportantohayunaestrecha
relacinentrelaintervencinenelreasocialylaintervencinenelreacomunicativa.Noobstante,estaltimasecaracterizaporintentar
promoverestrategiasdecomunicacinexpresiva,funcionalygeneralizable,usandocomovehculodeesacomunicacinelsoportems
adecuadoalniveldelnio(yasealapalabra,signos,pictogramas,actossimples,accionesnodiferenciadas,etc.).LosllamadosSistemas
AlternativosdeComunicacinhansupuestounenormeavanceenlaintervencin.EnelcasoconcretodelautismoelprogramadeComunicacin
Total(Schaefferetal,1980)hasidoquizelmsutilizadoyelquemejoresresultadoshaofrecido.Esteprogramaenfatizalaespontaneidadyel
lenguajeexpresivoyseestructuraatravsdelaprendizajedelasfuncioneslingsticasde:expresindelosdeseos,referencia,conceptosde
persona,peticindeinformacin,yabstraccin,juegosimblicoyconversacin.
D.Intervencinantelosproblemasdeconducta:
Dentrodelosquenormalmenteseconsiderancriteriosrelevantesparaladeterminacindeunaconductacomoproblemaestn:1.elque
produzcandaoalpropioindividuooalosdems2.elqueesasconductasinterfieranconlosplaneseducativosqueeseniorequiereparasu
desarrollo3.elqueesasconductasrevistanunriesgofsicoopsquicoimportanteparalapropiapersonaoparalosdemsy4.elquela
presenciadeesasconductasimposibiliteaesapersonasupasoaentornosmenosrestrictivos.
Actualmenteseconsideraqueunaconductamsqueserproblema(loqueindicaraunaespeciede"culpabilidad"enquienlarealiza)sediceque
esunaconductadesafiante(encuantoquedesafaalentorno,alosserviciosyalosprofesionales,aplanificaryredisearesosentornosparaque
tengacabidaenelloslapersonaquerealizaesasconductasyparaquepuedaofrecersedentrodeelloslarespuestamsadecuadaparala
modificacindeesasconductas).
E.Intervencinconlafamilia:
Debeexistirunaestrecharelacindelosprofesionalesqueofertanunarespuestaeducativaaestosniosconsusfamilias.Unodelosobjetivos
quehandeperseguirseconestarelacinesllevaracabolasmismaspautasdeeducacinenlacasayenlaescuela,enseandoalospadreslas
manerasmsadecuadasdeactuacinantelasaccionesdesuhijo.Perootroobjetivodeberasereldarapoyopsicolgicoaesasfamilias,enlas
queelhechodetenerunmiembroconautismolesponeenunasituacindevulnerabilidadyriesgo.
UniversidadLaSalle
Licenciaturaagosto2016inscrbeteexamendeadmisin16dejulio
Tienesunapginaweb?Puedesponerunenlaceaesteartculo:
http://www.psicopedagogia.com/articulos/?articulo=452