Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Continuao
Algumasvezesaordemsocialedefinidaemtermosdeobedienciaadeterminadasnormasdeconduta;as
vezesedefinida,maisespecificamente,comoobedienciaasregrasdalei.Defato,aordemnavida
socialestaassociadamuitodepertoaconformidadedacondutahumanacomrelacaoaregrasde
comportamento,senaonecessariamentearegraslegais.
acreditoqueemprincipioaordempodeexistirnavidasocialsemanecessidadederegras,equee
melhorconsiderarestasultimascomoummeiobastantedifundido,quaseubiquo,decriarordemna
sociedadehumana,enaocomopartedapropriadefinicaodessaordem.
acondutasujeitaaordemeumacondutaprevisivel;emoutraspalavras,queseajustaaleis
quepodemseraplicadasaoutroscasosnofuturo,assimcomonopassadoenopresente.
Umadasconsequenciasdasituacaoemqueosobjetivosprimariosouelementaresdacoexistencia
socialsaosustentadosdeformaconsistenteequeospadroesregularesdecondutasetornamconhecidos;
saoformuladoscomoleisabrangenteseproporcionamumabaseparaasexpectativasarespeitoda
condutafutura.
definiraordemnavidasocialemtermosdeleicientificaeprevisibilidadeeconfundirumapossivel
consequenciadaordemsocial,earazaoparatratalacomoalgovalioso,comacoisaemsimesma.
AORDEMINTERNACIONAL
Por"ordeminternacional"queroreferirmeaumpadraodeatividadequesustentaosobjetivos
elementaresouprimariosdasociedadedosestados,ousociedadeinternacional.
Estadossocomunidadespoliticasindependentes,cadaumadasquaispossuiumgovernoeafirmaasua
soberaniacomrclacaoaumapartedasuperficieterrestreeaumsegmentodapopulacaohumana.
osestadostem,comrelacaoaesseterritorioeaessapopulacao,oquepoderiamoschamarde"soberania
interna",ouseja,asupremaciasobretodasasdemaisautoridadesdentrodaqueleterritorioecomrespeito
aessapopulacao;deoutro,detemoquesepoderiachamarde"soberaniaexterna",queconsistenaona
supremaciamasnaindependenciacomrespeitoasautoridadesexternas.
Acomunidadepoliticaindependentequesimplesmenteafirmaodireitoasoberania(ouejulgada
soberanaporoutros)masnaopodeexercernapraticaessedireitonaoepropriamenteumEstado.
Hatambemumagrandevariedadedecomunidadespoliticasindependentesqueexistiram
aolongodahistoriasemseremestadosnosentidoaquidefinido.
Essasentidadesnaorecaiamnoambitodas"relacoesinternacionais",seportalexpressao
queremosdesignar(comoehabitual)naoasrelacoesentrenacoes,masasrelacoesentreestados,no
sentidoestrito.
Umsistemadeestados(ousistemainternacional)seformaquandodoisoumaisestadostemsuficiente
contatoentresi,comsuficienteimpactoreciproconassuasdecisoes,detalformaqueseconduzam,pelo
menosatecertoponto,comopartesdeumtodo.Naturalmente,doisoumaisestadospodemexistirsem
formarumsistemainternacional,nestesentido.
quandoosestadosmantemcontatoregularentresi,equandoalemdissoasuainteracaoesuficientepara
fazercomqueocomportamentodecadaumdelessejaumfatornecessarionoscalculosdosou
tros,podemosdizerqueelesformamumsistema.Ainteracaodosestadospodeserdireta(quandosao
vizinhos,parceirosoucompetempelomesmofim)ouindireta(emconsequenciadorelacionamentode
cadaumcomumterceiro),ousimplesmentepeloimpactodelessobreosistema.
Ainteracaodosestadosquedefineumsistemainternacionalpodeteraformadecooperacaooude
conflito,oumesmodeneutralidadeouindiferencareciprocascomrelacaoaosobjetivosdecadaum.
Essainteracaopodeabrangertodaumagamadeatividadespoliticas,estrategicas,economicas,
sociais,comoacontecehoje,ouapenasumaouduasdelas.Conformeimplicadonadefinicaode
sistemainternacionalpropostaporRaymondAron,bastaqueascomunidadespoliticasindependentesem
questao"mantenhamregularmenterelacoesentresi",eque"sejamtodascapazesdeestarimplicadasem
umaguerrageneralizada".
AoclassificarasdiferentesvariedadesdesistemainternacionalMartinWightdistinguiuoquechamade
"sistemainternacionaldeestados"deum"sistemadeestadossuzeranos".:'Oprimeirosecompoede
estadossoberanos,nosentidoemqueotermofoidefinidonestelivro;osegundoeaqueleemqueum
estadoafirmaemantemsupremaciasobreosdemais.AsrelacoesentreoImperioRomanoeseus
vizinhosbarbarosilustramesteultimoconceito.
()quedistingueum"sistemadeestadossuzeranos",comoochines,deum"sistemainternacionalde
estados"(ondehasempreumestadoexercendopoderhegemonico)eofatodequenoprimeirocasoa
hegemoniaepermanenteeemtermospraticosindisputavel,enquantonosegundoasituacaode
hegemoniapassadeumapotenciaparaoutra,sendoobjetodeconstantedisputa.
oqueWightchamade"sistemainternacionaldeestados"eumsistemadeestados.Quandoentidades
politicasindependentesconstituemum"sistemadeestadossuzeranos"(comonocasodoImperioChines
eseusvassalos),soumestadopossuisoberania,faltandoportantoumadascondicoesbasicasparaa
existenciadeumsistemadeestadosaexistenciadedoisoumaisestadossoberanos.
MartinWightestabeleceumasegundadistincaoentre"sistemasprimarios"e
"secundarios"."Osprimeirossecompoemdeestados,enquantoossegundossaoformadosporsistemas
deestadosmuitasvezesdotipoestadossuzeranos.
()modocomoKaplanempregaessaexpressao(sistemainternacional)naoediferentedonosso,maso
quedistingueasuaobraeatentativadeusaroconceitodesistemaparaexplicareprevero
comportamentointernacional,especialmentepelaconsideracaodossistemasinternacionaiscomoumtipo
especialde"sistemadeacao"."Nonossocaso,porem,nadadissopretendemos,eaexpressaoeusada
apenasparaidentificarumtipoespecialdeconstelacaointernacional.
MortonKaplandefineum"sistemadeacao"como"umconjuntodevariaveisdetalformavinculadas,emcontrastecomoseu
ambiente,(lueasrelacocsinternasdessasvariaveisentresi,easrelacoesexternasdoconjuntodevariaveisindividuaiscomrespeitoa
cornbmacocsdasvariaveisexternas,saocaracterizadasporregularidadesdecondutapassiveisdedescricao"
Existeuma"sociedadedeestados"(ou"sociedadeinternacional")quandoumgrupodeestados,
conscientesdecertosvaloreseinteressescomuns,formamumasociedade,nosentidodeseconsiderarem
ligados,noseurelacionamento,porumconjuntocomumderegras,eparticipamdeinstituicoes
comuns.Sehojeosestadosformamumasociedadeinternacional(noproximocapituloveremosemque
medidaistoacontece),eporque,reconhecendocertosinteressescomunsetalveztambemcertosvalores
comuns,elesseconsideramvinculadosadeterminadasregrasnoseuinterrelacionamento,taiscomoa
derespeitaraindependenciadecadaum,honrarosacordoselimitarousoreciprocodaforca.Aomesmo
tempo,cooperamparaofuncionamentodeinstituicoestaiscomoaformadosprocedimentosdodireito
internacional,amaquinariadiplomaticaeaorganizacaointernacional,assimcomooscostumese
convencoesdaguerra.
Nestaacepcao,umasociedadeinternacionalpressupoeumsistemainternacional,maspode
haverumsistemainternacionalquenaosejaumasociedade.Emoutraspalavras,doisoumais
estadospodemmantercontatoentresi,interagindodetalformaquecadaumdelesrepresenteumfator
necessarionoscalculosdooutro,semqueosdoistenhamconscienciadosinteressesevalorescomuns,
maspercebendoqueestaoambossujeitosaumconjuntocomumderegras,oucooperandoparao
funcionamentodasinstituicoescomuns.