NACRTNA GEOMETRIJA SA

PERSPEKTIVOM

KOLSKA 2010/2011 GODINA

Ispitni katalog pripremili:

Devdana ukanovi, Srednja graevinsko geodetska kola ing.Marko

Radevi

Milanka Sredanovi, Srednja graevinsko geodetska kola ing.Marko Radevi

Sran Obradovi, Centar za struno obrazovanje

Gojko Jelovac, Ispitni centar

2
Sadraj

1. Uvod 4

2. Pravila ..5

3. Opti ciljevi ispita .6

4. Struktura ispita 6

5. Ispitni program 7

6. Primjer testa sa nainom bodovanja 10

7. Odgovori na pitanja iz testa sa nainom bodovanja 19

7. Literatura 28

3
 1. UVOD

Struni ispit, kao standardizovana eksterna provjera kolskih postignua uenika na

kraju strunog obrazovanja, uvodi se u obrazovni sistem Crne Gore kolske
2010/11. godine. Na osnovu Zakona o strunom obrazovanju, (Sl. list RCG br.
64/02, 49/07 i 45/10) struni ispit se polae eksterno nakon zavrene
etvorogodinje strune kole (lan 82). U skladu sa navedenim zakonom struni
ispit organizovae Ispitni centar.

Provjeravaju se znanja, sposobnosti i vjetine koje se zasnivaju na kljunim

djelovima Predmetnog programa u strunim kolama koji se izuava dva asa, u
prvom i tri asa sedmino, u drugom razredu a treba da ih posjeduju uenici na
kraju kolovanja u etvorogodinjoj Graevinsko-geodetskoj koli iz obrazovnog
programa Arhitektonski tehniar.

Ispitni katalog detaljno opisuje ispit iz Nacrtne geometrije sa perpektivomi

namijenjen je prvenstveno uenicima i nastavnicima.

U Ispitnom katalogu su navedeni opti ciljevi ispita, opisana je struktura ispita i kroz
formu ispitnih ciljeva precizno je naveden sadraj koji e se ispitivati. Dat je i primjer
Testa sa detaljnim nainom ocjenjivanja, bodovanja.

4
2. PRAVILA

Svi uenici strunih kola koji su izabrali Nacrtnu geometriju sa perspektivom kao
izborni predmet na maturi, polagae ispit pismeno, istog dana u isto vrijeme.

Ispitni materijal e biti zapakovan u posebne sigurnosne koverte (PVC), koje e se

otvoriti pred uenicima neposredno prije poetka ispita.
Na ispitu nije dozvoljeno sljedee ponaanje
lano predstavljanje
otvaranje ispitnih zadataka prije dozvoljenog vremena
ometanje drugih uenika
prepisivanje od drugog uenika
korienje nedozvoljenog pribora
oteenje ifre na test-knjiici
nepotovanje znaka za zavretak ispita

Dozvoljen pribor je: tehnika olovka, olovke u boji, gumica, pribor za crtanje,
estar.
Tokom ispita nije doputena upotreba mobilnih telefona.
Nakon ispita, testovi e biti zapakovani i vraeni u Ispitni centar, gdje e se
organizovati ocjenjivanje.

3. OPTI CILJEVI ISPITA

5
 Provjera znanja iz oblasti nacrtne geometrije i perspektive, vjetina steenih
u toku etvorogodinjeg kolovanja u srednjoj strunoj koli koji su
definisani kroz obrazovne standarde predmeta Nacrtna geometrija sa
perspektivom i ovim Katalogom.
Provjera opte sposobnosti sagledavanja prostora.
Provjera osposobljenosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan
crtanja i obrnuto.
Provjera osposobljenosti za izradu preciznih i preglednih tehnikih crtea.
Sposobnost podizanja estetskih kriterijuma.
Sposobnost vjetog kombinovanja prostornih elemenata.
Provjera znanja i vjetina neophodnih za nastavak kolovanja.

4. STRUKTURA ISPITA
Ispit traje 120 minuta.
Ispit sadri dvije vrste zadataka:
zadatke viestrukog izbora

6
Kod ovih zadataka je ponueno vie odgovora od kojih je samo jedan taan. Uenik
od ponuenih odgovora, bira taan.
zadatke otvorenog tipa
Kod ovih zadataka rjeenje moe biti:
1) kratak odgovor rjeenje je rije, prosta reenica ili prosto rjeenje do koga
se moe doi nakon nekoliko povezanih koraka,
2) dui odgovor do krajnjeg rezultata se dolazi rjeavanjem vie zahtjeva ili
primjenom sloenijih procesa postupaka.

Kod zadataka viestrukog izbora nema djeliminog bodovanja. Tano rijeen

zadatak donosi 2 boda.
U zadacima otvorenog tipa boduje se postavka zadatka, postupak rjeavanja,
kompletnost obiljeavanja zadatka i taan rezultat.
Netano rijeen ili neuraen zadatak ne donosi negativne poene.

Broj zadataka Broj bodova

Zadaci viestrukog izbora 4 8
Zadaci otvorenog tipa 5 Maksimum 26
Ukupno 9 Maksimum 34

U skladu sa Nastavnim programom, sadraj koji se ispituje podijeljen je na 4 oblasti

(podruja). Procentualna zastupljenost podruja u testu moe se vidjeti iz tabele:
Redni
Podruje Zastupljenost sadraja
broj
20% - 25%
I Ortogonalna projekcija
ukupno broja bodova
Transformacija i rotacija, presjenica, prodori 35% - 45%
II
prave kroz ravan, geometrijske slike na ravni. ukupno broja bodova
Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni. 25% - 30%
III
Presjeci geometrijskih tijela, kosa projekcija. ukupno broja bodova
10% - 15%
IV Perspektiva
ukupno broja bodova
5. ISPITNI PROGRAM

I Ortogonalna projekcija
Sadraj:
1. Projekcije
Sistem projekcijskih ravni, projekcije i njihove koordinate.
Vrste projekcija i njihova primjena
Karakteristike ortogonalne projekcije

7
 Osnovni geometrijski oblici taka, prava, ravan, geometrijske slike i
geometrijska tijela.

Ispitni ciljevi
Uenik pokazuje da umije da :
1.1. Crta projekcijske ravni i njihov poloaj u prostoru
1.2. Razlikuje kvandrante
1.3. Uoi razlike izmeu ortogonalne, i kose projekcije
1.4. Crta projekcije take u optem i specijalnom poloaju
1.5. Crta projekcije dui i prave u optem i specijalnom poloaju
1.6. Odreuje prodore prave kroz projekcijske ravni, definie vidljivost
1.7. Crta projekcije geometrijskih slika u specijalnom poloaju: trougao, kvadrat
1.8. Crta projekcije pravilnih geometrijskih tijela sa bazisom paralelnim projektnoj
ravni; kupa,valjak, lopta
1.9. Crta tragove zranih ravni normalnih na horizontalnicu, frontalnicu ili
profilnicu, kao i ravni koje su u proizvoljnom poloaju
1.10. Crta sutranice ravni
1.11. Odreuje nagibnicu i normalu

II Transformacija i rotacija, presjenica, prodori prave kroz ravan, geometrijske

slike na ravni
Sadraj:
1. Transformacija i rotacija
Pravila transformacije
Pavila rotacije
2. Presjenica
Presjek dvije ravni
3. Prodori prave kroz ravan
Prodori prave kroz zranu ravan ili kosu ravan i vidljivost.
4. Geometrijske slike na ravni
Projekcije geometrijskih slika koje lee na zranoj ili kosoj ravni

Ispitni ciljevi
Uenik pokazuje da umije da
1.1. Odreuje pravu veliinu dui i ugla koja ona zaklapa sa projektnom ravni
putem rotacije ili transformacije
2.1. Odreuje presjenicu dvije ravni u meusobno razliitom odnosu
3.1. Odreuje prodore prave kroz zranu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost
4.1. Crta projekcije geometrijskih slika koje lee na zranoj ili kosoj ravni

8
III Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni, presjeci geometrijskih tijela,
kosa projekcija, krovovi.
Sadraj:
1. Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni
Projekcije pravilne prizme, valjka, piramide, konusa sa bazisom na zranim
ravnima.
Projekcije pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na
proizvoljnoj ravni

2. Presjeci geometrijskih tijela

Presjeci pravilnih geometrijskih tijela zranom ravni
Prava veliina presjene slike i razvijanje mree
Presjek pravilnih geometrijskih tijela, prizme, valjka, piramide i konusa.
3. Kosa projekcija
Kosa projekcija sloenih geometrijskih tijela
4. Krovovi
Rjeavanje krovnih ravni

Ispitni ciljevi
Uenik pokazuje da umije da
1.1. Rjeava i crta projekcije pravilne prizme, valjka, piramide, konusa sa bazisom
na zranim i proizvoljnim ravnima
2.1. Crta presjek pravilnih geometrijskih tijela, prizme, valjka, piramide, konusa sa
zranom ili proizvoljnom ravni, odreuje pravu veliinu presjene slike I razvija
sliku
3.1. Crta u kosoj projekciji sloene geometrijske oblike.
4.1. Crta sloene krovove u osnovi i izgledu
IV PERSPEKTIVA
Sadraj:
1. Elementi perspektivnog crtanja
Ona taka, nedogledi, likoravan, linija horizonta
Vrste perspektive
2. Sjenenje
Znaaj sjenke na objektima
Metode sjenenja

Ispitni ciljevi
Uenik pokazuje da umije da
1.1. Zadate primjere crta metodama prodora vidnih zraka i nedogleda
1.2. Crta perspektivnu sliku sa ugla jednostavnih objekata metodom

9
 koordinatnog sistema
1.3. Rjeava jednostavne oblike enterijera

6. PRIMJER TESTA SA NAINOM BODOVANJA:

U sljedeim zadacima zaokruiti slovo ispred tanog odgovora:

1. Nacrtane su sve tri projekcije zadate take A(1;2; 2;) u ortogonalnoj

projekciji. Odredite u kojem oktantu se nalazi taka A.

10
 A. Taka A je u petom oktantu
B. Taka A je u treem oktantu
C. Taka A je u prvom oktantu
D. Taka A je u estom oktantu

Rjeenje 2 boda

2. Nacrtane su sve tri projekcije zadate take B(3;-4; 1) u ortogonalnoj

projekciji. Odredite u kojem oktantu se nalazi taka B.

11
 A. Taka B je u estom oktantu
B. Taka B je u drugom oktantu
C. Taka B je u treem oktantu
D. Taka B je u prvom oktantu

Rjeenje 2 boda

3. Nacrtane su sve tri projekcije zadate take C(4;-3;-3) u ortogonalnoj

projekciji. Odredite u kojem oktantu se nalazi taka C.

12
 A. Taka C je u treem oktantu
B. Taka C je u estom oktantu
C. Taka C je u drugom oktantu
D. Taka C je u etvrtom oktantu

Rjeenje 2 boda

4. Nacrtane su sve tri projekcije zadate take D(2;1; -4) u ortogonalnoj

projekciji. Odredite u kojem oktantu se nalazi taka D.

13
 A. Taka D je u petom oktantu
B. Taka D je u drugom oktantu
C. Taka D je u estom oktantu
D. Taka D je u etvrtom oktantu

Rjeenje 2 boda

U zadacima koji slijede potrebno je uraditi zadatke u cjelosti:

5. U razmjeri 1:250 nacrtajte plac pravougaonog oblika oznaenog

takama KLMN, ija je povrina P= 164 m2.
Stranica b = 12.4 m; a = ?
Kotirajte obje stranice pravougaonog placa.
14
 postavljanje zadatka...................................................1 bod
izraunavanje stranice a ...........................................1 bod
izraunavanje razmjere 1:250 ...................................1 bod
crtanje placa sa oznaenim takama ...................1 bod
kotiranje placa.............................................................1 bod
Rjeenje ukupno 5 bodova

6. Nacrtajte projekcije vertikalnog konusa, iji bazis krug K(2;2;1)

dodiruje frontalnicu F i profilnicu P. Visina H=3.5 cm. Bazis konusa je
paralelan horizontalnici H. Taka C je dodir sa frontalnicom F, a
taka A je dodir sa profilnicom P.

Postavljanje koordinatnog sistema i odreivanje bazisa K..............1 bod

Odreivanje prve projekcije................................................................1 bod
Odreivanje druge projekcije.............................................................1 bod
Odreivanje tree projekcije..............................................................1 bod
Rjeenje ukupno 4 boda
7. Nacrtati projekcije obrtne oblice, iji bazis krug lei na profilnici P.
Spregnuti prenici krunice su pod uglom od 45 stepeni sa
horizontalnicom. Centar K (0;3;3), r = 2 cm, H = 5 cm.

15
Postavljanje koordinatnog sistema.....................................................1 bod
Odreivanje projekcija centra obrtne oblice...................................1 bod
Odreivanje prenika krunice...........................................................1 bod
Odreivanje prve projekcije obrtne oblice......................................1 bod
Odreivanje druge projekcije obrtne oblice....................................1 bod
Odreivanje tree projekcije obrtne oblice......................................1 bod
Rjeenje ukupno 6 bodova

8. Izvrite transformaciju kvadrata EFGH koji je paralelan frontalnici F.

E(1;1;1), F(4;1;1), G(4;1;4) H(1;1;4). Osu transformacije 1 x 3
postavite kroz taku L(8;0;0) pod uglom 60 stepeni sa profilnicom P,
a osu transformacije 3 x 4 kroz du LN/L(8;0;0) N(10;7.5;-7.5)/.

Odreivanje druge projekcije kvadrata EFGH..................................1 bod

Odreivanje prve projekcije kvadrata EFGH....................................1 bod
Postavljanje ose transformacije 1x3 kroz taku L..............................1 bod
Prva transformacija...............................................................................1 bod
Postavljanje ose transformacije 3x4 kroz du LN...............................1 bod
Druga transformacija............................................................................1 bod
Rjeenje ukupno 6 bodova

9. U kosoj projekciji za ugao xy = 45 stepeni i skraenje 1:1 nacrtati

kocku ABCDEFGH, koja je svojom stranom CDGH udaljena od
frontalnice 1cm, a stranom ABCD lei na horizontalnici.
Data su tjemena A( 1;6;0), B(6;6:0).

Crtanje koordinatnog sistema, ugla xy=45O i skraenja 1:1..........1 bod

Odreivanje prve i druge projekcije taaka A i B...........................1 bod

16
Odreivanje stranice ABCD koja lei na horizontalnici....................1 bod
Odreivanje kvadrata AkBkCkDku kosoj projekciji......................1 bod
Odreivanje gornjih tjemena kocke..................................................1 bod
Rjeenje ukupno 5 bodova

Maksimalan broj bodova 34

LIST ZA ODGOVORE
Uz test ete dobiti i list za upisivanje odgovora na zadatke viestrukog izbora.
Potrebno je da na odgovarajue mjesto paljivo prepiete svoje odgovore za prva 4
zadatka.

17
18
19
ODGOVORI NA PITANJA IZ TESTA:

5. P=164 m2 P = a x b 164 = a x 12.4 postavljanje zadatka ..........1 bod

a = 164 : 12.4 a = 13.22 m izraunavanje stranice a ................1 bod
b =12.4 x 0.4 = 4.96 cm, a = 13.22 x 0.4 = 5.28 cm izraunavanje razmjere 1:250
.....................................................................................1 bod

crtanje placa sa oznaenim takama...................1 bod

kotiranje placa...........................................................1 bod
Rjeenje ukupno 5 bodova

6.

20
Postavljanje koordinatnog sistema i odreivanje bazisa K..............1 bod
Odreivanje prve projekcije................................................................1 bod
Odreivanje druge projekcije.............................................................1 bod
Odreivanje tree projekcije..............................................................1 bod
Rjeenje ukupno 4 boda

7.

Postavljanje koordinatnog sistema.....................................................1 bod

Odreivanje projekcija centra obrtne oblice...................................1 bod
Odreivanje prenika krunice...........................................................1 bod
Odreivanje prve projekcije obrtne oblice......................................1 bod
Odreivanje druge projekcije obrtne oblice....................................1 bod
Odreivanje tree projekcije obrtne oblice......................................1 bod
Rjeenje ukupno 6 bodova

21
8.

Odreivanje druge projekcije kvadrata EFGH..................................1 bod

Odreivanje prve projekcije kvadrata EFGH....................................1 bod
Postavljanje ose transformacije 1x3 kroz taku L..............................1 bod
Prva transformacija...............................................................................1 bod
Postavljanje ose transformacije 3x4 kroz du LN...............................1 bod
Druga transformacija.......................................................................................1 bod
Rjeenje ukupno 6 bodova

9.

22
Crtanje koordinatnog sistema, ugla xy=45 stepeni i skraenja 1:1 1 bod
Odreivanje prve i druge projekcije taaka A i B...........................1 bod
Odreivanje stranice ABCD koja lei na horizontalnici....................1 bod
Odreivanje kvadrata AkBkCkDku kosoj projekciji......................1 bod
Odreivanje gornjih tjemena kocke..................................................1 bod
Rjeenje ukupno 5 bodova

LITERATURA:
23
- Ljubica Gagi: Nacrtna geometrija za prvi i drugi razred graevinske,
trgovinske i drvopreraevike kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1988.

- Bogoljub Nedimovi: Zbirka reenih zadataka iz nacrtne geometrije s

osnovama teorije, Tehnika knjiga, Beograd, 1992.

- Gordana Duli, Milica Jevti: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za i i II

razred arhitektonske, graevinske, drvopreraivake, umarske i geodetske
kole, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. I 2004.

- Olivera V. Petrovi: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa reenim

primerima za srednje kole graevinske struke, Zavod za udbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2005.

24