Kružni Tokovi

VISOKA KOLA ZA PRIMIJENJENE I PRAVNE NAUKE
PROMETEJ
MILORAD KITONJI
KRUNI TOKOVI
-DIPLOMSKI RAD-
Banja Luka, avgust 2017.

VISOKA KOLA ZA PRIMIJENJENE I PRAVNE NAUKE
PROMETEJ
KRUNI TOKOVI
DIPLOMSKI RAD
Predmet:
Student: Mentor:
Broj indeksa:
Studijski program:
Smjer:
Banja Luka, avgust 2017.
2
Rezime: Izgradnja krunih tokova intenzivirana je posljednjih 20 godina u svim evropskim
zemljama. U skladu s tim, ovakveraskrsnice i u Bosni i Hercegovini dobijaju znaajniju
primjenu. Razlog tome su brojne prednosti koje kruneraskrsnice imaju pred klasinim
raskrsnicama. Osnovne karakteristike ovih raskrsnica su kanalisan saobraaj koji se odvija u
smjeru suprotnom od smjera kazaljke na satu, mogunost spajanja 4 i vie prikljuaka te
smanjenje broja konfliktnih taaka s obzirom na klasie raskrsnice. Rezultati mnogobrojnih
istraivanja koji pokazuju da se prelaskom na ovaj tip raskrsnica drastino smanjuje broj
saobraajnih nezgoda, a naroito onih sa povreenima i nastradalima, kao i nesporan uticaj u
pogledu zatite ivotne sredine i u estetskom pogledu trebalo bi da poslue kao podsticaj za
znaajniju ulogu ovih raskrsnica u projektantskoj praksi kod nas. Ovaj rad obuhvata istorijski
razvoj raskrsnica sa krunim tokom, dinamiku uvoenja u razliitim zemljama, njihove
karakteristike, kao i njihovu primjenljivost u razliitim situacijama. Poseban akcenat stavljen
je na proces planiranja i donoenja odluke o opravdanosti izgradnje savremenih raskrsnica sa
krunim tokom, obzirom na navedene prednosti, kao i injenice da kod nas nisu zastupljene u
znaajnijem broju.
Kljunerijei: Krune raskrsnice, kruni tokovi, saobraajna bezbjednost,

nadleno(mjerodavno) vozilo, vozila, pjeaci i biciklisti.
3
Summary: The construction of roundabouts intensified last 20 years in all European
countries. Accordingly, these intersections and in Bosnia and Herzegovina are gaining more
important application. This is due to the benefits of roundabouts have over conventional
intersections. The main characteristics of these intersections are channeled traffic operating in
the opposite direction clockwise, the ability to connect 4 and more ports and reduce the
number of conflict points based on the classic crossroads results of numerous studies that
show that switching to this type of intersection drastically reduces the number of accidents,
especially those with injuries and the victims, as well as undeniable impact in terms of
environmental protection and aesthetic terms should serve as an incentive for a greater role of
these junctions in design practice with us. This work includes the historical development of
roundabouts, introducing dynamics in different countries, their characteristics, and their
applicability in different situations. Special emphasis is placed on the planning process and
the decision on the feasibility of the construction of modern roundabouts, due to the above
advantages, as well as the fact that in our country are not represented in significant numbers.
Keywords: Circular intersections, roundabouts, traffic safety, the competent (relevant)

vehicle, vehicles, pedestrians and cyclists
4
SADRAJ:
1. Uvod................................................................................................................................... 8
2. Istorija krunih raskrsnica .................................................................................................. 9
3. Kruni tokovi i njegovi elementi ..................................................................................... 13
3.1. Prednosti krunih tokova ........................................................................................... 16
3.2. Nedostaci krunih tokova .......................................................................................... 16
4. Podjela krunih raskrsnica ............................................................................................... 18
4.1. Podjela krunih raskrsnica s obzirom na lokaciju, veliinu i oblik ........................... 18
4.2. Podjela krunih raskrsnica prema namjeni ................................................................ 21
4.3. Podjela krunih raskrsnica prema broju krakova ....................................................... 22
4.4. Podjela krunih raskrsnica prema broju traka ............................................................ 22
4.5. Podjela krunih raskrsnica po pravcu pruanja prikljunih saobraajnica ................ 22
4.5.1. U nivou ............................................................................................................... 23
4.5.2. U razliitim nivoima ........................................................................................... 23
5. Saobraajna bezbjednost u krunim raskrsnicama .......................................................... 24
5.1. Motorni saobraaj ...................................................................................................... 24
5.2. Pjeaci i biciklisti ....................................................................................................... 27
5.3. Sigurnost osoba s invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti .............................. 29
6. Izbor projektno tehnikih elemenata krunih raskrsnica .............................................. 30
6.1. Kruni kolovoz i provozni dio centralnog ostrva ...................................................... 30
6.2. Razdjelna ostrva i povrina za razdvajanje saobraaja na privozima ........................ 34
6.3. Ulaz u krunu raskrsnicu ........................................................................................... 36
6.4. Izlaz iz krune raskrsnice ........................................................................................... 39
6.5. Centralno ostrvo ......................................................................................................... 41
7. Horizontalno i vertikalno/visinsko voenje krunih raskrsnica....................................... 43
7.1. Horizontalno voenje ................................................................................................. 43
7.2. Visinsko voenje........................................................................................................ 45
7.2.1. Uslovi koji vae za nagibe prikljunih saobraajnica ........................................ 46
5
7.2.2. Uslov vertikalnih krivina prikljuka u krunu raskrsnicu .................................. 46
7.2.3. Popreni nagib krune raskrsnice ....................................................................... 47
8. Pregledna udaljenost ........................................................................................................ 49
8.1. Visina linije preglednosti i prepreke ............................................................................. 50
8.2. Pregledna udaljenost ulijevo ......................................................................................... 51
8.3. Prilazna pregledna udaljenost na ulazu ......................................................................... 52
8.4. Pregledna udaljenost na krunom kolovozu........................................................... 53
8.5. Pregledna udaljenost na pjeakim prelazima ........................................................... 54
8.6. Prepreke preglednosti ................................................................................................ 55
8.7. Pregledna udaljenost na izdignuti kracima krune raskrsnice ................................... 55
9. Saobraajna signalizacija ................................................................................................. 55
9.1. Vertikalna signalizacija .............................................................................................. 55
9.2. Horizontalna signalizacija .......................................................................................... 56
10. Saobraajna oprema ......................................................................................................... 57
11. Mini krune raskrsnice..................................................................................................... 61
11.1. Kriterijumi za izvoenje ......................................................................................... 61
11.1.1. Karakteristike mini krunih raskrsnica ........................................................... 61
11.1.2. Opravdanost izvoenja mini krune raskrsnice .............................................. 62
11.2. Proraun kapaciteta mini krunih raskrsnica ......................................................... 64
11.3. Odreivanje projektno-tehnikih elemenata .......................................................... 64
11.3.1. Koraci u planiranju mini krunih raskrsnica ................................................... 64
11.3.2. Zahtjevane karakteristike puta ........................................................................ 65
11.4. Hotizontalno i visinsko voenje ............................................................................. 66
11.4.1. Elementi situacionog plana ............................................................................. 66
11.4.2. Nivelaciono voenje, popreni nagibi ............................................................ 67
11.5. Preglednost ............................................................................................................. 68
11.6. Saobraajna signalizacija ....................................................................................... 68
11.7. Saobraajna oprema ............................................................................................... 69
6
12. Montane krune raskrsnice ............................................................................................ 69
12.1. Kriterijumi za opravdanost izvoenja .................................................................... 69
montane krune raskrsnice ................................................................................................. 69
12.2. Odreivanje projektno-tehnikih elemenata montane krune raskrsnice ............. 71
12.3. Horizontalno i visinsko voenje ............................................................................. 72
12.4. Saobraajna signalizacija ....................................................................................... 72
12.5. Ostala oprema ......................................................................................................... 73
13. Krune raskrsnice sa spiralnim krunim tokom .............................................................. 73
13.1. Karakteristike ......................................................................................................... 73
13.2. Kriterijumi za opravdanost izvoenja turbo krune ............................................... 75
raskrsnice .............................................................................................................................. 75
13.3. Tipologija turbo krunih raskrsnica ....................................................................... 75
13.4. Saobraajna bezbjednost motorizovanih i nemotorizovanih uesnika ................... 77
13.5. Javna rasvjeta ......................................................................................................... 79
13.6. Ostala oprema ......................................................................................................... 80
13.6.1. Pejzano ureenje ........................................................................................... 80
14. Zakljuak ......................................................................................................................... 81
15. Literatura .......................................................................................................................... 82
7
1. Uvod
Danas se drumska saobraajna mrea toliko razvila da je zbog ispreplitanja sve vie
saobraajnih pravaca dolo do poveanja konfliktnih taaka na raskrsnicama.
vorita sa vie krakova su opasna i njih treba izbjegavati.
Bolje bi rjeenje bilo da se poprene saobraajnice poveu zajedniki prije samog vorita ili
da se izvede kruno vorite.
Kruna raskrsnica izvodi se na mjestima gde je intenzitet saobraajnih tokova takav da bi

neko drugo rjeenje osim ukrtanja u dva nivoa bilo potencijalni uzrok zastoja saobraaja.
Najmanji dozvoljeni poluprenik centralnogostrva krunih raskrsnica je 60 do 80 metara ako
su mjesta ulijevanja jednako optereena. Ako ima vie od etiri ulijevanja tada se mogu
primjeniti kruna raskrsnica sa radijalnim ulijevanjem.
Uz pomo ozelenjavanja na mjestima ulijevanja moramo postii optiki zavretak, a samu

raskrsnicu treba uklopiti u okolinu zbog velike povrine.
Takoe, za odvijanje saobraaja, korisno je ako se irina kolovoza proiri pomou jo jednog
dodatnog saobraajnog traka za ulazne i izlazne vonje.
Na krunim voritima sa tangencijalnim ulijevanjem desno ulijevanje pred lijevim ima

prednost. Takoe, kod krunih raskrsnica sa tangencijalnim ulijevanjem potrebno je da se
ukrtanje uklopi u samu okolinu te da se propisno obavi ozelenjavanje povrine.
U svijetu je u posljednje vrijeme sve vea tendencija projektovanja i izgradnje krunih

raskrsnica. Pratei taj trend u posljednjih dvadesetak godina poveana je izgradnja krunih
raskrsnica kako u svijetu, tako i u Bosni i Hercegovini.
to se Bosne i Hercegovine tie, broj novoizvedenih i planiranih krunih raskrsnica je malen,

ali sa stalnom tedencijom rasta. Sve vie se tei izgradnji krunih tokova umjesto klasinih
raskrsnica zbog poveanja bezbjednosti odnosno smanjenja brzine, ali i poveanja propusne
moi raskrsnica i saobraajnica.
8
2. Istorija krunih raskrsnica
Raskrsnice sa krunim tokom saobraaja (kruna raskrsnica, RKT) pojavile su se kao

oblikovani-strukturni elementi prije dominacije motornog saobraaja. Naime, 1903. godine je
Eugene Henard predloio kruno kretanje sve gueg saobraaja u centrima velikih gradova.
Prva praktina upotreba krune raskrsnice zabiljeena je na lokalitetu Columbus Circle u
Njujorku 1905.godine.
Sl. 1: Gyratory sistem raskrsnice1
Sl. 2: Columbus circle New York 2
1
(https://repozitorij.gfos.hr/islandora/object/gfos:218)
2
(http://www.boweryboyshistory.com/wp-content/uploads/2015/10/2786854139_4364b89126_o.jpg)
9
U Parizu je 1907. godine otvoren prvi kruni tok u Palace l' toile, dananja Place Ch.
d'Gaulle, koji je povezivao 12 ulica na prijedlog Henard-a. Nastala je debata oko toga ko je
prvi osmislio ideju kruenja, ali ini se da je do nje doao svako posebno.
Do 1910. godine je izgraeno jo nekoliko krunih tokova u Parizu prema Henard-ovim

nacrtima. Hernand je smatrao da centralni radijus mora imati minimalni promjer od 8 m.
Sl. 3: Palace l' Etoile,Pariz3

Prvi kruni tok u Velikoj Britaniji je izgraen 1909. godine pod nazivom Sollershott Circus.
Nalazi se u Letchworth-u i povezuje 6 ulica. Za razliku od ostalih ovaj kruni tok nije bio na
gustom ukrtanju saobraaja, te je kruno ostrvo ureeno samo zelenilom.
Prilazi su voeni prema centru ostrva, to je smanjilo brzinu kretanja i povealo sigurnost, te
je napravljen vozni dio za vozila veih dimenzija. Zbog velikog odstupanja dizajna od ostalih
krunih tokova tog vremena, ali i velike slinosti dananjim ovaj kruni tok se smatra
preteom modernih krunih tokova.
3
(https://www.askideas.com/media/36/Aerial-View-Of-Arc-de-Triomphe1.jpg)
10
Sl. 4: Sollershott Circus,Letchworth 1909.4
Prvi kruni tokovi su esto davali prednost saobraaju na ulazu (pravilo desne strane), a ne
saobraaju u samom krunom toku, to je pri veem broju vozila uzrokovalo zaguenje toka
saobraaja. Takoe je bilo i pokuaja regulacije znakovima i semaforima, to je za posljedicu
imalo smanjenje protoka i kapaciteta. Ulazi su bili tangencijalni na kruni tok, to je
uzrokovalo velike brzine i smanjenu sigurnost.
Pjeaci su koristili centralno ostrvo,a to je bilo nesigurno i ometajue za vozila. Cesta je
presjecala kruni tok i bilo je doputeno parkiranje u krugu, a kruni saobraaj je bio
regulisan znakovima i semaforima. U poetku nije bilo velikih problema zbog malog udjela
motorizovanog saobraaja. Poveanjem broja vozila morali su se poveavati i radijusi krunih
tokova, te su postajali veoma veliki (Ellisburg traffic circle u New Jerseyu) ak do 130 m.
Poveanjem saobraaja dolo je i do problema zaguenja zbog ega su esto morali
saobraajni policajci regulisati saobraaj koji je stajao. Sve je to uzrok da su do 1950. godine
kruni tokovi u Americi izgubili na popularnosti i mnogo ih je zamjenjeno signaliziranim
raskrsnicama ili su regulisani semaforima.
Britanski saobraajni ininjeri su poeli preispitivati upotrebu velikih krunih tokova u
Americi, jer su smatrali da dugako kruenje i velike brzine sa velikim radijusima negativno
utiu na kapacitet.
4
(http://dersu4krvz7v7.cloudfront.net/wp-
content/uploads/cms/fileso/ourletchworth_Sollershott_Circus_c1912.jpg)
11
Njihov saobraajni laboratorij je obavio ispitivanje tako to su postavili znakove na ulazima u
kruni tok, koji su trailiod vozaa da daju prednost vozilima u krunom toku.
Rezultati su prikazali poboljanje kapaciteta od 10 posto, smanjenje kanjenja od 40 posto i
smanjenje saobraajnih nezgoda sapovredama za 40 posto. To je predstavljalo veliku
promjenu i poetak takozvanih modernih krunih tokova kakve danas imamo. Posle toga je
1966. godine pravilo prednosti vozila u krunom toku postalo slubeno u Velikoj Britaniji.
Od tada su se velike krune raskrsnice znatno smanjile i poboljao se kapacitet raskrsnica od
10 do 50 posto.
Prve smjernice za projektovanje krunih raskrsnica sa prednou u krunom tokuizdalo je
Britansko ministarstvo saobraaja 1971. godine. Moderni kruni tokovi su se proirili 70-ih
godina u Australiju i Francusku ija je vlada 1984. godine prihvatila prednost vozila u
krunom toku za dravne ceste. 80-ih godina su se proirili i na vei broj drava. Do sredine
1997. godine u Francuskoj je izgraeno oko 15 000 modernih krunih tokova, u Americi
manje od 50, a u cijelom svijetu oko 35 000.
Sl. 5: Broj krunih tokova 1997. godine5

Moderni kruni tokovi su imali dva glavna projektna i saobraajna pravila:
1. Prednost imaju vozila u krunom toku, a vozila na ulazu moraju ekati kako bi se
ukljuili u kruni tok. Moderni tokovi nisu bili projektovani za kruenje saobraaja pa
su se zbog toga znaajno smanjili njihovi promjeri;
5
12
2. Zabrana projektovanja tangencijalnih privoza, oni se vode prema centralnom ostrvu i
uzrokuje prisilno smanjenje brzine. Takoe su zabranjeni i saobraajni pravci kroz
kruni tok.
Danas se esto moderni kruni tokovikoriste kao dobra rjeenja za raskrsnice, bilo kao
projekat rekonstrukcije stare raskrsnice ili zapravljenje nove. Moglo bi se rei da su oni danas
vie klasini kruni tokovi nego moderni, a u literaturama se nazivaju raskrsnice sa krunim
tokom-RKT. Danas se zbog velikog poveanja saobraaja tei unaprijeenju RKT, te postoje
razne varijante i rjeenja koja se primjenjuju i analiziraju kako bi se mogli donijeti
odgovarajui zakljuci o njihovoj kvaliteti.
3. Kruni tokovi i njegovi elementi
Kruna raskrsnica je saobraajna graevina krunog oblika sa neprovoznim, djelomino

provoznim ili provoznim centralnim ostrvom i krunim kolovozom, te privozima sa
razdjelnim ostrvima. Saobraaju krunoj raskrsnici je odreen centralnim ostrvom i odvija se
u smjeru suprotnom od kretanja kazaljke na satu.
Sl. 6 : Elementi krune raskrsnice6
6
13
U elemente krune raskrsnice spadaju:
kruni kolovoz-predstavlja kolovoznu traku krunog oblika, po kome se kreu vozila

oko centralnog ostrva i imaju prednost u odnosu na vozila koja ulaze u kruni tok;
centralno ostrvo-predstavlja uzdignutu povrinu krunog oblika, koja sprjeava
direktnu vonju preko raskrsnice;
provozni dio ili vijenac centralnog ostrva-predstavlja dio centralnog ostrva, koji
zajedno sa krunim kolovozom omoguava vonju kroz kruni tok dugim vozilima pa
je po funkciji dio krunog kolovoznog traka, te ima vei popreni nagib (q=4%) i
napravljen je od drugaijeg materijala;
spoljanji prenik raskrsnice (Rv)-predstavlja prenik od spoljanjeivice do ivice
krunog kolovoza (to je mjera i oznaka veliine raskrsnice);
unutranji prenik raskrsnice (Ru)-predstavlja prenik izmeu dvije ivice krunog
kolovoznog traka;
privoz krunog toka-jeste prikljuna cesta sa saobraajnim trakama (ulazom/uvozom,
izlazom/izvozom), pri emu ulazni dio moe biti izveden u obliku lijevka ili trokuta;
broj saobraajnih traka (n)-na privozu i u krunom kolovozu predstavljaju osnove
parametre za podjelu (na jednotrane i dvotrane) i za proraun propusne moi
raskrsnice;
prostor za ekanje (nia) - prostor izmeu pjeakog prelaza i spoljanjeivice krunog
kolovoza (slino i na izlaznom dijelu privoza); vozila ga na ulazu koriste za ekanje na
prihvatljivu vremensku prazninu u krunom toku kako bi se mogli ukljuiti u njega, a
na izlazu slue za proputanje pjeaka i biciklista;
ulazni (Rul) i izlazni poluprenik (Riz) - poluprenik zaobljenja desneivice kolovoza na
ulazu (odnosno izlazu) krune raskrsnice, koji usmjerava vozila prema krunom
kolovozu (odnosno iz krune raskrsnice);
14
razdjelno ostrvo (ostrvo za pjeake) - uzdignuti dio krune raskrsnice za kanalisanje
tokova na privozu, a omoguava veu sigurnost pjeaka i biciklista pri prelasku
privoza (zavisi od veliine raskrsnice);
ulazno/izlaznitoksaobraaja - ine ga vozila koja ulaze/izlazeizkrunog toka;
kruni saobraajni tok -predstavlja kruei saobraajni tok vozila po krunom
kolovozu raskrsnice;
Podjela krunih raskrsnica moe se vriti po lokaciji i veliini, po broju privoza i saobraajnih
traka, po namjeni i slino. Potrebno je spomenuti rjeenja koja su u posljednje vrijeme sve
vie zastupljena kao dizajnirane vrste krunih raskrsnica: montana (privremena), spiralna ili
turbo, te kombinacija rjeenja.
Montana (privremena) kruna raskrsnica predstavlja privremeni oblik krune raskrsnice

odreenih dimenzija koja je postavljena na ve postojeu klasinu raskrsnicu. Tokom
montiranja raskrsnice ne predviaju se veliki graevinski zahvati na postojeoj raskrsnici
(npr. zamjena kolovoza, zamjena ili nadogradnja razdjelnih ostrva itd.). Velika prednost
ovakvih rjeenja je to to za njihovo montiranje nije potrebna graevinska dozvola.
Turbo kruna raskrsnica je posebna vrsta vietrane raskrsnice gdje su neki usmjereni tokovi
meusobno fiziki podjeljeni. Ideja za takva rjeenja je nastala iz potrebe da se za sluajeve
preoptereenih vietranih krunih raskrsnica smanji broj konflikata na mjestima preplitanja
(na krunom kolovozu) i ukrtanja.
Kombinovana rjeenja krunih raskrsnica koja se pojavljuju kao posljedica terenske

konfiguracije, saobraajnih tokova, ciljane funkcionalne efikasnosti ili drugih zahtjeva. U
urbanim sredinama izvode se: mini krune raskrsnice, elipsaste izduene krune raskrsnice,
Dumbbellraskrsniceudvanivoa, kombinovanarjeenja sa dva ili tri nivoa, rjeenja sa prolazom
tramvajske pruge.
15
3.1. Prednosti krunih tokova
Prednosti krunih raskrsnica u odnosu na klasine povrinske raskrsnice su prije svega u

njihovim karakteristikama:
visok nivo bezbjednosti u saobraaju (manji broj konfliktnih taaka nego kod
klasinih povrinskih raskrsnica, eliminacija konfliktnih taaka raskrsnice i
preplitanja, manje brzine u sudarima sa nemotorizovanim uesnicima u saobraaju,
nemogunost vonje kroz raskrsnicu bez smanjenja brzine itd.);
mogunost proputanja saobraajnih tokova velike gustine;
manje kolone (neprekidan saobraaj);
manje buke i emisije toksinih gasova;
manja potreba za prostorom (za razliku od raskrsnica u nivou sa posebnim trakama za
okretanje vozila);
istog su kapaciteta;
dobro rjeenje ukrtanja u sluaju da je tok saobraaja na glavnom i sporednom
saobraajnom pravcu priblino jednak;
dobro rjeenje viekrakih krunih raskrsnica (pet ili vie);
manje posljedice saobraajnih nezgoda (nema frontalnog sudara i sudara pod pravim
uglom);
manji trokovi odravanja te povoljniji uticaj na okolinu (za razliku od raskrsnica sa
semaforima);
dobro rjeenje usporavanja saobraaja u urbanim;
estetska vrijednost;
3.2. Nedostaci krunih tokova
Pored svih prednosti koje smo ve naveli imamo i odreene nedostatke u krunim
raskrsnicama, a to su:
16
poveanjem broja traka u krunom toku smanjuje se bezbjednost saobraaja (suprotno
od klasinih raskrsnica u jednom nivou);
kod uzastopnih krunih raskrsnica ne moe se postii sinhronizacija (zeleni talas);
problem nedostatka mjesta za centralno saobraajno ostrvo u izgraenim podrujima;
saobraajem u krunim raskrsnicama ne moe upravljati saobraajna policija;
krune raskrsnice se ne preporuuju ispred institucija za slijepa lica i lica oteenog
vida i sluha, starakih domova, bolnica i zdravstvenih ustanova, kao i ispred svih
drugih lokacija gdje nemotorizovani uesnici u saobraaju, usljed privremenih ili
stalnih nedostataka, ne mogu bezbjedno prei saobraajnicu bez saobraajne
signalizacije;
velike krune raskrsnice se ne preporuuju ispred obdanita i kola, kao i ispred drugih
lokacija gdje ima mnogo djece;
problem se javlja u sluaju gustog biciklistikog ili pjeakog saobraaja, koji presjeca
jedan ili vie krakova jednotrane krune raskrsnice;
loe rjeenje kod velikog toka vozila koja skreu ulijevo;
naknadno postavljanje semafora ne utie bitno na kapacitet;
Imajui u vidu sve gore navedeno, opravdanost izgradnje krunih raskrsnica treba da se
razmatra za svaki poseban sluaj. Krune raskrsnice su time prikladne i preporuljive
uglavnom na sljedeim ukrtanjima:
oblika slova X, Y, K (otri ugao ukrtanja);

viekraka ukrtanja (pet ili vie);
koja su posebno izloena saobraajnim nezgodama sa tekim posljedicama;
na koja se ulazi u velikoj brzini;
gdje se mjenjaju uslovi vonje (npr. na zavrecima brze saobraajnice, na ulazima u
urbana podruja, na izlazima sa autoputa);
sa velikom brzinom na glavnoj saobraajnici, koja sprjeava bezbjedan ulazak vozila
sa sporedne saobraajnice;
tamo gdje nema osnove za postavljanje semafora, ali gdje je kapacitet saobraaja vei
od kapaciteta nesemaforizovane raskrsnice;
kao sredstvo usporavanja saobraaja;
17
4. Podjela krunih raskrsnica
4.1. Podjela krunih raskrsnica s obzirom na lokaciju,
veliinu i oblik
S obzirom na lokaciju, veliinu i vrstu saobraaja koji se nad njima odvija krune raskrsnice
se mogu podjeliti na urbane i ruralne.U tabeli su prikazane osnovne podjele raskrsnica
obzirom na veliinu spoljanjeg prenika te okvirni kapaciteti razliitih tipova krunih
raskrsnica.Navedeni kapaciteti predstavljaju aproksimativne vrijednosti za etverokrake
krune raskrsnice sa ravnomjerno optereenim privozima. Podaci iz tabele se mogu smatrati
informativnim, za rjeavanje konkretnih sluajeva potrebno je svaku krunu raskrsnicu
provjeriti u vezi sa stvarnim saobraajnim tokovima i koritenim projektno tehnikim
elementima.
Tip krune raskrsnice Spoljanji prenik Okvirni kapacitet [voz./dan]

[m]
Mini gradska 14 25 10,000
Malagradska 22- 35 15,000
Gradska srednje veliine 30 - 40 20,000
Velika vangradska 35 - 45 22,000
Kruna raskrsnica sa spiralnim 40 - 70 -
krunim tokom (srednje
veliine, gradska i vangradska)
Velikavangradska 70 -
Tabela 1: Vrste krunih raskrsnica, njihov prenik i kapacitet7
7
(http://www.hrvatskeceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BEnih%20rask
ri%C5%BEja%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20KRUZNA%20RASKRIZJAHRVAT
SKE%20CESTE.pdf)
18
Mini krune raskrsnice
Postavljene su u gusto naseljenim gradskim sredinama u cilju usporavanja saobraaja.

Oekivana brzina vozila je do 25 km/h. Biciklisti se usmjeravaju primjenom paralelnog
metoda (du vanjske ivice krunog kolovoza). Zbog malih dimenzija mini krunih raskrsnica,
saobraajna ostrva su privremena i po veliini manja od minimuma dozvoljenog za male i
srednje krune raskrsnice. U poreenju sa klasinim nesemaforizovanim raskrsnicama, mini
kruna raskrsnica po definiciji ima vei kapacitet i prua veu bezbjednost uesnika u
saobraaju, te je mnogo jeftinija. Projektovanje takvih krunih raskrsnica zahtjeva poseban
pristup. Mini krune raskrsnice nisu obraene u ovim smjernicama.
Male krune raskrsnice
Ove raskrsnice su obino postavljene samo u gradskim podrujima. Oekivana brzina u

malim krunim raskrsnicama je ispod 30 km/h. U sluaju veoma prometnih i malih krunih
raskrsnica, preporuljivo je izgraditi biciklistike staze. Takve raskrsnice su esto postavljene
na ulazima u manja naseljena mjesta, obzirom da pored upozorenja vozaima o promjenama u
uslovima saobraaja one takoe pruaju neograniene mogunosti spoljanjeg ureenja i
arhitektonskog projektovanja.
Sl. 8 : Mala kruna rasrsnica8
8
(http://www.radio-ogulin.hr/media/k2/items/cache/52ec984cc72302fd412e2aa145a6526c_XL.jpg)
19
Kruna raskrsnica srednje veliine
One se u osnovi postavljaju na prometnijim ukrtanjima u gradskim sredinama. Projektno-

tehniki elementi se biraju kako bi se postiglo da brzina vozila ne prelazi 40 km/h. Velika
panja posveuje se usmjeravanju pjeakog i biciklistikog saobraaja, koji je od kolovoza
odvojen uzvienjem. Razdjelna saobraajna ostrva omoguavaju dovoljno prostora za zatitu
biciklista izmeu traka na ulazu/izlazu.
Sl. 8 : Kruni tok srednje veliine9
Kruna raskrsnica sa spiralnim krunim tokom (srednje veliine, gradska i

vangradska)
Kruna raskrsnica sa spiralnim krunim tokom moe biti gradska i vangradska. U principu ih
predviamo na mjestima gdje se ne moe oekivati veliki broj pjeaka i biciklista.
Vangradska kruna raskrsnica sa spiralnim krunim tokom ima vei spoljanji prenik nego
gradska kruna raskrsnica sa spiralnim krunim tokom.
Projektno-tehniki elementi gradske krune raskrsnice sa spiralnim krunim tokom moraju da

budu izabrani tako da obezbjeuju maksimalnu brzinu vozila do 40km/h.
Projektno-tehniki elementi vangradske krune raskrsnice sa spiralnim krunim tokom moraju

da budu izabrani tako da obezbjeuju maksimalnu brzinu vozila do 50 km/h.
9
(http://www.hrt.hr/media/tt_news/PXL_020715_11059992.jpg)
20
Odvijanje nemotorizovanog saobraaja na podruju gradske krune raskrsnice sa spiralnim
krunim tokom mora, po pravilu, biti izvedeno u drugom nivou.
Velike krune raskrsnice
One se postavljaju u izuzetnim situacijama, obino na ulazu autoputa u grad. Projektovanje

ovih krunih raskrsnica zahtjeva poseban pristup. Biciklistiki i pjeaki saobraaj
organizovan je posebno i nije obuhvaen krunim raskrsnicama ovog tipa.
Sl. 8 : Velika kruna raskrsnica10
4.2. Podjela krunih raskrsnica prema namjeni
Krune raskrsnice se prema namjeni dijele na tri osnovna tipa:
krune raskrsnice koje usporavaju saobraaj:

- postavljene u urbanim i prelaznim sredinama;
krune raskrsnice koje ograniavaju saobraaj:
- postavljene u urbanim podrujima u cilju ograniavanja saobraaja, i
primjenom odgovarajuih geometrijskih elemenata osiguravaju
maksimalan doputeni ili propisani kapacitet;
10
(https://voony.files.wordpress.com/2011/04/portesvannes_nantes.jpg)
21
krune raskrsnice namjenjene obezbjeenju maksimalnog kapaciteta uz prihvatljiv
nivo bezbjednosti:
- samo izvan urbanih podruja;
4.3. Podjela krunih raskrsnica prema broju krakova
Krune raskrsnice se po broju krakova dijele na:
trokrake;
etverokrake;
petokrake ili viekrake, itd. ;
4.4. Podjela krunih raskrsnica prema broju traka
Krune raskrsnice se po broju traka u krunom kolovozu dijele na:
jednotrane krune raskrsnice;

dvotrane krune raskrsnice;
vietrane krune raskrsnice;
Broj traka u krunom kolovozu mora minimalno da bude jednak broju ulaznih i izlaznih traka
krune raskrsnice. Broj traka u krunom toku ogranien je na maksimalno tri trake. Dobar
kompromis izmeu protoka i bezbjednosti krune raskrsnice su dvije trake u krunom toku.
4.5. Podjela krunih raskrsnica po pravcu pruanja prikljunih

saobraajnica
Po pravcu pruanja prikljunih saobraajnica razlikujemo:
- pruanje prikljunih saobraajnica u nivou (povrinsko);

- pruanje prikljunih saobraajnica van nivoa (denivelisano);
22
4.5.1. U nivou
U sluaju da su kraci krune raskrsnice postavljeni u nivou, postoje dva naina usmjeravanja
prikljunih saobraajnica:
prikljune saobraajnice usmjerene u krunu raskrsnicu;

prikljune saobraajnice usmjerene pored krune raskrsnice (direktno);
Sl. 9: Prikljune saobraajnice usmjere pored krune raskrsnice (direktno)11
4.5.2. U razliitim nivoima
U sluaju da su kraci krune raskrsnice postavljeni izvan nivoa, razlikuju se dva glavna tipa
krunih raskrsnica:
jedna velika;
dvije male;
11
(http://www.jpdcfbh.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/114%20Funkc%20elementi%20i%20povrsine%2
0puta.pdf)
23
Sl. 10: Jedna velika12
Sl.11: Dvije male13
5. Saobraajna bezbjednost u krunim raskrsnicama

5.1. Motorni saobraaj
Sa stanovita nivoa saobraajne bezbjednosti (u poreenju sa klasinim trokrakim i

etverokrakim raskrsnicama), glavna prednost jednotranih krunih raskrsnica je u
eliminisanju konfliktne povrine i konfliktnih taaka prvog (presjecanje) i drugog
(preplitanje) reda, te smanjenje broja konfliktnih taaka treeg reda (prikljuivanje,
odvajanje).
12
0puta.pdf)
13
0puta.pdf)
24
Teoretski, klasina etverokraka raskrsnica ima 32 konfliktne take (16 presjecanja, 8
razdvajanja i 8 udruivanja), a jednotrana etverokraka kruna raskrsnica samo 8 taaka
nieg reda (4 razdvajanja i 4 udruivanja).
Sl. 12: Konfliktne take u etverokrakoj
klasinoj i etverokrakoj krunoj raskrsnici14
U sluaju, kada kruni tok ine dvije vozne trake, broj konfliktnih taaka se poveava za broj
konfliktnih taaka preplitanja, iji broj je teoretski jednak broju prikljunih puteva, ali je taj
broj jo uvijek manji od 32. Nivo saobraajne bezbjednosti se brzo smanjuje uvoenjem
dodatnih saobraajnih traka (tri ili vie).
Sl.13 : Konfliktna taka preplitanja i konfliktna povrina15
14
0puta.pdf)
15
(http://www.putevisrbije.rs/pdf/harmonizacija/prirucnik_za_projektovanje_puteva/SRDM53kruzneraskrnice(1
20427-srb-konacni).pdf)
25
Praktino, kod krunih raskrsnica sa dvije ili vie voznih traka u krunom toku ne govorimo
samo o konfliktnim takama, ve i o konfliktnim povrinama, jer voza nema svoje odreeno
mjesto gdje bi mogao da se prestroji u krunom toku (Sl. 13). To je (pored - obino - vee
dozvoljene brzine kretanja), takoe, jedan od glavnih tehnikih uzroka, da su velike krune
raskrsnice manje bezbjedne nego male. Uzrok je, dakle, u osnovnoj karakteristici velikih
krunih raskrsnica.
Zbog loeg iskustva sa saobraajnom bezbjednou dvotranih krunih raskrsnica u prolosti,

u BIH e se odstupiti od izvoenja novih dvotranih krunih raskrsnica.Kod krunih
raskrsnica mogue je nekoliko tipova saobraajnih nezgoda, kojih kod klasinih raskrsnica
nema (Sl. 14). Posljedice saobraajnih nezgoda su na krunim raskrsnicama sutinski
drugaije nego na klasinim raskrsnicama. Prije svega su manje i obino bez smrtnih ishoda i
tekih tjelesnih povreda.
Uzrok lei u tome, da u krunim raskrsnicama nema eonih sudara, u kojima su posljedice
saobraajnih nezgoda najvee. Kod krunih raskrsnica su sudari izmeu vozila uglavnom
boni, pod otrim uglom ili, usljed naleta, od pozadi. Sudari motornih vozila i biciklista
(pjeaka) koji prelaze krak krunog toka isti su kao kod klasinih raskrsnica, samo su
posljedice nezgoda manje (usljed smanjene brzine na ulivu i izlivu iz toka).
Sl. 14: Tipovi saobraajnih nezgoda u dvotranoj krunoj raskrsnici16
16
0puta.pdf)
26
Tipine vrste saobraajnih nezgoda u krunimraskrsnicama su:
1. preticanje ispred raskrsnice;

2. sudar sa pjeakom/biciklistom;
3. sudar na ulivu;
4. sudar prilikom promjene vozne trake;
5. nalet od pozadi na ulivu;
6. nalet od pozadi na izlivu;
7. sudar sa centralnim ostrvom;
8. sudar sa razdjelnim ostrvom na izlivu;
9. proklizavanje sa krunog kolovoza;
10. prevrtanje;
11. sudar sa razdjelnim ostrvom na ulivu;
12. zanoenje (klizanje) na izlivu;
13. vonja u suprotnom smjeru;
5.2. Pjeaci i biciklisti
Saobraajna bezbjednost pjeaka i biciklista zavisi, prije svega, od pravilnog izvoenja

vertikalne i horizontalne signalizacije i razdjelnih ostrva, kao i upotrijebljenog naina voenja
biciklistikog saobraaja u podruju krune raskrsnice.
U naelu, poznajemo tri naina voenja biciklista u podruju krune raskrsnice, ali su za
slovenake prilike prikladna dva naina:
samostalno voenje (paralelno sa ivinjakom ili u obliku koncentrinog kruga)

kombinovano voenje biciklistikog i motornog saobraaja
27
Sl.15: Dva mogua naina voenja biciklista u podruju krune raskrsnice17
Samostalno voenje biciklista u podruju krune raskrsnice je bezbjedniji nain. Sva
ukrtanja motornog saobraaja sa pjeacima i biciklistima vre se pod pravim uglom, ime je
podruje preglednosti uesnika koji se ukrtaju najpravilnijeg oblika. Time je postignuto i to,
da su jedine konfliktne take na mjestima prelaska preko krakova krune raskrsnice, a i na tim
mjestima su pjeaci i biciklisti (djelimino) zatieni ostrvima. Kombinovano voenje
biciklistikog i motornog saobraaja je manje bezbjedno, zato takav nain voenja
biciklistikog saobraaja koristimo samo u krunim raskrsnicama u naseljima sa malim
saobraajnim optereenjem motornog saobraaja. Uobiajeno je da biciklistika staza bude
smjetena blie uz kruni kolovoz (Sl. 16). Pjeaki se prelaz u tom sluaju smjeta na kraku
dalje od same krune trake.
Sl. 16: Prelaz biciklistike staze preko kraka krune raskrsnice18
17
(http://www.hrvatske-ceste.hr/default.aspx?id=202)
18
28
Na izvanurbanoj krunoj raskrsnici (gdje se oekuje slabiji intenzitet biciklistikog saobraaja
i gdje nema pjeakog saobraaja) prelaz biciklista preko saobraajne trake (kraka
kruneraskrsnice) predvia se na udaljenosti ne manjoj od 10 m od spoljanje ivice krune
trake. Na ovaj se nain daje prednost motornim vozilima i pri ulazu i pri izlazu iz
kruneraskrsnice. Biciklisti se pri prelazu kraka raskrsnice moraju obavezno zaustaviti.
Opredjeljenje za jedan od dva naina voenja biciklista u podruju krunog kolovoza u

naselju vri se na osnovu intenziteta i strukture motornog saobraaja, intenziteta toka
biciklista i poloaja krune raskrsnice u putnoj mrei naselja.
5.3. Sigurnost osoba s invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti
Najranjivija grupa uesnika u saobraaju su osobe sa invaliditetom i smanjene pokretljivosti,

te im samim tim treba posvetiti posebnu panju i kod planiranja i projektovanja krunih
raskrsnica. Pjeaki prelazi na krunoj raskrsnici moraju biti prilagoeni kretanju osoba s
invaliditetom i smanjene pokretljivosti.
Tokom planiranja i projektovanja krunih raskrsnica potrebno je posebno voditi rauna o

slabovidnim pjeacima u zoni raskrsnice jer na ovim raskrsnicama, za razliku od
semaforiziranih, njihovo voenje nije mogue rjeiti pomou zvunih signala. Da bi sigurno
proli kroz raskrsnicu, ove osobe moraju obaviti etiri radnje u krunim raskrsnicama: pronai
pjeaki prelaz, otkriti sigurnu prazninu u saobraaju kada mogu prei , pronai uputeni dio u
razdjelnom ostrvu i pronai odgovarajui trotoar na suprotnoj strani kako bi nastavili put.
Kako bi se osiguralo kretanje osoba sa invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti kroz

krunuraskrsnicu u projektu se mora predvidjeti sljedee:
prelazak satrotoara na nivokolovoza osiguran lijebomivinjaka;

na lijebu ivinjaka ima dodirno polje upozorenja za slijepe i slabovidne osobe;
kod razdjelnih pjeakih ostrva na nivou kolovoza su oznaene dodirnelinije voenja
za slijepe i slabovidne osobe;
29
6. Izbor projektno tehnikih elemenata krunih raskrsnica
Svaka raskrsnica je specifina, zato projektno - tehnike elemente moemo da predlaemo

samo u nekim preporuenim granicama, koje proistiu iz saobraajno - tehnikih ili
bezbjednosnih aspekata.
Zadatak projektanta je da u tim preporuenim granicama izabere optimalne vrijednosti

elemenata za specifine saobraajne i prostorne uslove.
6.1. Kruni kolovoz i provozni dio centralnog ostrva
Pojmovi i veliine koji u ovim smjernicama opisuju ivine elemente krune raskrsnice na
dravnim cestama odnose se na graevinsko oblikovanje (ivice kolovoza) i sadre sve
elemente poprenog presjeka kolovoza javne ceste ukljuujui i ivicu trake javne ceste.
Sl. 17: Ivica trake na krunom kolovozu19
U tabeli su prikazani navedeni projektno - tehniki elementi u granicama koje proizlaze iz

saobraajno - tehnikih ili sigurnosnih uslova. Odstupanje od navedenih veliina moe imati
posljedice na sigurnost odvijanja saobraaja u raskrsnici.
19
30
Element Simbol Jedinica Granine Preporuene
mjere dimenzije dimenzije
irina ulaza/izlaza e m 3.6 16.5 4.0 15.0
irina (prikljune) trake v m 2.75 - 12.5 3.0 - 7.3
Spoljanji poluprenik Rv m 11.0 25.0 13.50 22.50
Izlazni poluprenik Riz m 8 - 50 10 - 25
Ulazni ugao 0.0 - 77.0 10 - 60
Ulazni poluprenik Rul m 6.0 - 100 8.0 - 45.0

irina krune trake u m 4.5 - 25 5.4 - 16.2
Centralno ostrvo D m
Otrina zvonastog S / 0 - 2.9 0 - 2.9
proirenja
Tabela 2: Granine i preporuene vrijednosti pojedinanih geometrijskih elemenata20
Vrijednosti obuhvaene tabelom dobijene su empirijskom metodom, te iz tog razloga svako

odstupanje od ovih vrijednosti treba biti dobro razmotreno, obzirom da moe imati
nepovoljne posljedice prvenstveno u smislu bezbjednosti krune raskrsnice.
Takoe, tabela ne sadri vrijednosti koje se odnose na mini krune raskrsnice. Kako bi se
dobila geometrijski optimalna kruna raskrsnica, potrebno je prouiti uticaj pojedinanih
promjena na ulazni protok, kao i bezbjednost.
Engleska metoda proraunavanja je veoma pogodna za prouavanje promjena ulaznog

protoka. Ova metoda se zasniva na prouavanju ponaanja vozaa u krunom saobraaju.
Obzirom na specifian engleski nain vonje, kvantitativni rezultati dobijeni ovom metodom
ne mogu se primjeniti na nau sredinu, ali je ipak ovaj metod dosta pogodan za kvalitativno
poreenje izabranih varijanti. Preporuljiv je samo za geometrijsku optimizaciju izabranih
varijanti. U svrhu ovog konanog prorauna stvarnog protoka, pogodnije su vajcarska,
njemaka ili australijska metoda (za kompleksnije krune raskrsnice).
Spoljanji poluprenik (Rv)
Spoljanji poluprenikkrunog kolovoza definie veliinu krune raskrsnice. Izbor odreene

veliine spoljanjeg poluprenika definie okvirni kapacitet krune raskrsnice, ali i mogunost
konstruktivnog oblikovanja privoza.
20
(http://www.hrvatskeceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BEnih%20ras
kri%C5%BEja%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20KRUZNA%20RASKRIZJAHRVA
TSKE%20CESTE.pdf)
31
Na izbor veliine spoljanjeg poluprenika utie lokacija (urbano ili ruralno) i zadaa
(umirenje saobraaja, propustljivost) krune raskrsnice kao i broj privoza.
Minimalna vrijednost spoljanjeg poluprenika treba biti rezultat provoznosti nadlenog

vozila pri vonji u punom krugu. Na dravnim cestama se kreu vozila koja moraju imati
sposobnost okretanja u punom krugu poluprenika R12.50. Upotrebljavanje manjeg
poluprenika potrebno je opravdati i dokazati odgovarajuim tehnikim specifikacijama
ovjerenim od strane nadlene uprave za ceste za koju se vri projektovanje krune raskrsnice.
irina krunog kolovoza (u) i provoznog dijela centralnog ostrva (u')
Kruni kolovoz je prostor opisan poluprenikom spoljanje (Rv) i unutranje (Ru) ivice
kolovoza. Povozni dio centralnog ostrva je saobraajna povrina u pravilu denivelisana i
drugaije povrinske obrade od krunog kolovoza sa kojim granii.
Spoljanji poluprenik i irina krunog kolovoza (u) su meusobno vezane veliine izborom
nadlenog vozila.
Zadaa krunog kolovoza je da omogui provoznost nadlenog vozila. Minimalna irina

krunog kolovoza odreuje se prema putanji kretanja dvoosovinskog vozila pri vonji u
punom krugu. Izbor dvoosovinskog vozila potrebno je uskladiti sa potrebama korisnika na
predvienoj lokaciji kruneraskrsnice uz suglasnost nadlene uprave za puteve.
Sl.18: irina krunog kolovoza za dvoosovinsko vozilo21
21
32
R1 poluprenik kruga u kome se kree dvoosovinsko vozilo [m]
a[m] 8.0 9.0 11.0 12.5 15.0 18.0 21.5
3.00 2.3 2.2 2.1 2.1 2.0 2.0 1.9
4.00 3.1 2.9 2.8 2.7 2.5 2.5 2.4
5.00 4.0 3.7 3.4 3.2 3.1 2.9 2.8
6.00 5.2 4.8 4.3 4.0 3.8 3.5 3.4
7.00 6.6 5.8 5.0 4.6 4.2 3.9 3.7
8.00 - 7.4 6.0 5.4 4.8 4.4 4.0
9.00 - - 7.2 6.3 5.5 4.9 4.5
9.70 - - 8.3 7.1 6.1 5.3 4.8
Tabela 3: irina provoznosti za dvoosovinska vozila22
Provoznost za duga vozila se omoguava izvoenjem povoznog dijela centralnog ostrva

odgovarajue irine prema trajektoriji kretanja dugog vozila pri vonji u punom krugu. Na
dravnim putevima dugo vozilo je teglja s poluprikolicom duine do 16.50 m.
Sl.19: irina provoznog dijela centralnog ostrva za dugo vozilo23
R1 12,0 12,5 15,0 17,5 20,0 22,5 25,0

v+v' 10,8 9,7 7,4 6,4 5,8 5,4 5,0
R3 1,2 2,8 7,6 11,1 14,2 17,1 20,0
Tabela 4: irine provoznosti dijela centralnog ostrva za vozilo duine 16,50m24
22
23
24
33
irina povoznog dijela centralnog ostrvaje odreena usvojenom irinom krunog kolovoza (u)
na nain da ukupna irina saobraajne povrine (u+u') osigurava provoznost za vozilo.
Uz potrebnu irinu provoznosti potrebno je da irina krunog kolovoza sadri i sigurnosnu

irinu (z). Na krunim raskrsnicama uobiajena vrijednost zatitne irine (z) iznosi 1.0 m, to
znai da bi za osiguranje vonje u punom krugu vozila bilo potrebno osigurati minimalan
spoljanji poluprenik od 13,5 m.
irine provoznosti navedene u tabelama ne sadre vrijednosti zatitne irine (z).
Na dravnim putevima dizajn povoznog dijela ostrva je obvezna na malim i srednje velikim
krunim raskrsnicama. Minimalna irina povoznog dijela ostrva je 1.0 m.
Usvajanjuspoljanjegpoluprenika irine krunog kolovoza i povoznog dijela ostrva treba

pristupiti potujui zadau krunog kolovoza i namjenu povoznog dijela ostrva. Vee irine
krunog kolovoza navode vozae na obilaenje vozila u krunom toku to je potrebno
izbjegavati na jednotranim krunim raskrsnicama. Poeljno je izbjegavati rjeenja prema
kojima vozila za javni prevoz putnika za prolaz krunim raskrsnicama moraju koristiti
povozni dio ostrva.
Kruni kolovoz trpi znaajna tangencijalna optereenja te se preporuuje da se

slobodnikrajevi krunog kolovoza i privoza osiguraju ivinjacima ili slinim elementima koji
stabilizuju ivicu kolovoza.
Unutranji poluprenik (Ru)
Unutranji poluprenik krunog kolovoza rezultat je izbora spoljanjeg poluprenika (Rv) i

usvojene irine krunog kolovoza.
6.2. Razdjelna ostrva i povrina za razdvajanje saobraaja na

privozima
Povrina za razdvajanje saobraaja na privozu je obvezni dio kruneraskrsnice kojim se vri

razdvajanje kolovoznih traka suprotnog smjera vonje. Krajevi povrine koriste se u pravilu
kao linije vodilje saobraaja. Konstruktivni poetak otvaranja povrine za usmjeravanje
34
saobraaja na izvanurbanim krunim raskrsnicama nalazi se na udaljenosti veoj ili jednakoj
25 m od spoljanjegdijela krunog kolovoza.
Razdjelno ostrvo je povrina drugaije povrinske obrade u povrini za razdvajanje

saobraaja. Oblik i dimenzije razdjelnog ostrva trebaju biti podreeni saobraajnim potrebama
privoza (ugao i poluprenik ulaza, pjeaki i/ili biciklistiki saobraaj, saobraajna
signalizacija, provoznost). Nain izvoenja i povrinska obrada trebaju biti prilagoeni
veliini ostrva.
Na malim i srednje velikim ruralnim krunim raskrsnicama u pravilu se izvode trokutasti

oblici ostrva. Izvoenje ljevkastih oblika primjerena je veim brzinama ulaska/izlaska iz
krunog toka. Na urbanim krunim raskrsnicama preporuuje se trokutasti oblik, a kapljasti -
izdueni oblik povrine za razdvajanje samo na malim i mini krunim urbanim raskrsnicama.
Na osama privoza koje u uem podruju raskrsnice nije mogue postaviti kao pravac mogu se
koristiti i drugaije forme povrina za usmjeravanje saobraaja i razdjelnih ostrva potujui
osnovne elemente oblikovanja ulaza i izlaza u krunu raskrsnicu.
k prostor za ekanje;
l irina prelaza;
m duina razdjelne povrine;
s irina ostrva na mjestu prelaza;
r poluprenik zaobljenja vrhova
ostrva;
v irina kolovozne trake privoza;
Sl. 20 : Kapljasti-izdueni(a), trokutasti(b) i ljevkasti(c) oblik razdjelnog ostrva25
Pjeaki i/ili biciklistiki prelaz preko privoza dravne ceste nalazi se iskljuivo na
razdjelnom ostrvu. Izuzetak su male i mini urbane krune raskrsnice kod kojih nije
predvieno izvoenje razdjelnog ostrva odnosno prostora za zaustavljanje pjeaka/biciklista.
Minimalne dimenzije razdjelnog ostrva podreene su oekivanom broju i nainu voenja

pjeaka/biciklista te potrebama postavljanja vertikalne saobraajne signalizacije.
25
35
Za zaustavljanje biciklista i osoba s kolicima preporuuje se irina ostrva od najmanje 2.00 m
namjestu zaustavljanja pjeaka/biciklista. Izmeu krunog kolovoza i pjeakog/biciklistikog
prelaza nalazi se mjesto za zaustavljanje vozila (k) duine ne manje od 5.0 m. Minimalna
irina prelaza (l) odreena je dimenzijama obiljeavanja pjeakog i/ili biciklistikog prelaza
kolovoza.U dijelu pjeakog/biciklistikog prelaza ostrvo treba biti oblikovano na nain da ne
predstavlja barijeru kretanja bicikla/kolica. Nagib povrine treba biti minimalno 2.0%, ali ne
vei od 8.0%. Povrina za zaustavljanje pjeaka/biciklista treba se najmanje vizualno
razlikovati od povrine kolovoza i treba biti opremljena dodirnim povrinama. Na
izvanurbanim raskrsnicama gdje se ne oekuje pjeaki saobraaj ostrvo se po potrebi moe
izvesti u potpunosti ili dijelom kao povozna povrina, ako to zahtjevaju uslovi provoznosti.
Zelene povrine na ostrvu trebaju dimenzijama biti prilagoene predvienoj hortikulturnoj

sadnji (ili obrnuto) i odrivosti rasta. Oprema za prikupljanje kinice (slivnici, reetke) ne
postavljaju se u irini pjeakog/biciklistikog prelaza.
6.3. Ulaz u krunu raskrsnicu
Prilaz i ulaz u kruni kolovoz je najkritinija aktivnost na krunoj raskrsnici, te je vano taj
prostor optimalno oblikovati. Uslovi za dobro ukljuivanje vozila u raskrsnicu ostvaruju se
pravilnim izborom ulaznog poluprenika Rul i oblikovanjem vanjske ivice kolovoza.
Sl. 21: Oblikovanje vanjske ivice kolovoza, bez (u) sa proirenjem vozne trake26
26
36
irina ulaza (e), efektivno proirenje ulaza (l), otrina proirenja (S) i ulazni ugao () rezultat
su oblikovanja razdjelnog ostrva, te usvojenog ulaznog poluprenika (Rul) i proirenja ().
To su i elementi ije vrijednosti bitno utiu na propusnu mo privoza i sigurnost ulaska u
krunu raskrsnicu. Promjenom veliine konstruktivnih elemenata ili naina konstrukcije
potrebno je sve dizajnerske vrijednosti svesti u preporuene granice (prema Tabeli 2) te
izvriti kontrolu otrine proirenja (S) i ulaznog ugla (). Usvajanje vrijednosti bliskih
graninim moe dovesti do smanjenja kapaciteta i sigurnosti odvijanja saobraaja.
irina kolovoza privoza krunoj raskrsnici (v)
irina kolovozne trake (v) pred krunim tokom znaajan je element kojim se bitno utie na
propusnost ulaza. irina kolovozne trake ne smije biti manja od irine vozne trake prilazne
ceste.
Za izvoenje novih i preoblikovanje postojeih u krunim raskrsnicama na dravnim

putevimaminimalna irina kolovozne trake ne bi trebala biti manja od 3.00 m. Uklapanje u
profil prilazne ceste izvodi se u irem podruju raskrsnice.
Kada prilazna cesta sadri dvije i vie saobraajnih traka potrebno je najmanje horizontalnom
signalizacijom saobraajne tokove svesti u jednu traku prije poetka ueg podruja raskrsnice.
Duine zatvaranja saobraajnih traka treba biti prilagoena uslovima, prvenstveno brzini na
prilaznoj cesti, i izvedene na nain koji e osigurati smanjenje brzine na prilazu krunom
toku.
Vee irine kolovoznih traka navode vozae na obilaenje te je potrebno izbjegavati.
Sl.22: Zatvaranje privoza sa dvije trake pred ulazom u kruni tok27
27
37
irina ulaza, efektivno proirenje ulaza i otrina proirenja
irina ulaza (e) je irina ulaznog kolovoza na kontaktu s krunim kolovozom od
presjekalijeve ivice ulazne trake i luka spoljanjegpoluprenika (Rv) okomito na ulazni
poluprenik (Rul). Konstruktivno se moe unaprijed odrediti ili je rezultat usvojenog ulaznog
poluprenika i proirenja kolovoza. Proirenje ulaznekolovozne trake u pravilu se izvodi u
podruju povrine za usmjeravanje saobraaja u duini (m). Dizajn bez proirenja donosi vrlo
skromne duine efektivnog proirenja i oteava provoznost dugih vozila. Vanjska
ivicakolovoza u podruju proirenja se za potrebe dugih vozila moe obilkovati i sloenim
krivinama.
Efektivna duina proirenja (l') je duina na kojoj je ostvareno prosjeno efektivno proirenje
(e-v)/2 (Sl. 21). Kapacitet ulaza moe se poveati veom duinom proirenja u kombinaciji sa
odgovarajuom irinom ulaza.
Na urbanim raskrsnicama duina proirenja treba biti najmanje jednaka duini nie za ekanje
(k), a na ruralnim najmanje jednaka konstruktivnoj duini razdjelne povrine (m). Efektivne
duine proirenja vee od 25 m imaju vrlo mali uticaj na promjenu kapaciteta ulaza.
Odnosom irine ulaza (ei) efektivne duine proirenja u obliku S = 1.60 * (e-v) / l' odreena je
otrina (stepen) proirenja (S) . Koristi se kao kvantitativna ocjena koritenih oblika
elemenata. Vrijednosti S>1 odgovaraju otrim i kratkim proirenjima. Duga proirenja su
efikasnija i poeljna na privozima sa veim prilaznim brzinama.
Ulazi formirani s proirenjem >0 u pravilu zadovoljavaju granini uslov da S<2.60. Izbor
neprimjereno malenih poluprenika ulaza u odnosu na spoljanji poluprenik kada je
=0najee ne zadovoljavaju granini uslov.
Ulazni poluprenik (Rul) i ulazni ugao ()

Ovi elementi nemaju velik uticaj na propusnost, ali imaju na brzinu ulaska u
krunuraskrsnicute su vani za odravanje sigurnosti saobraaja na ulazu i unutar
kruneraskrsnice. Izbor veeg ulaznog poluprenika (u pravilu donosi i manji ulazni ugao )
omoguava ukljuivanje u kruni tok veim brzinama i primjereniji je manje optereenim
izvanurbanim krunim raskrsnicama. Pri tome treba izbjegavati rjeenja koja se pribliavaju
formiranju tangencijalnog ukljuivanja. Izbor veliine ulaznog poluprenikazavisi od
veliinespoljanjegpoluprenika krunog kolovoza Rv i redovno je ulazni poluprenik manji
od primjenjenog spoljanjegpoluprenika Rul Rv.
38
Ulazni ugao () je tangentni ugao izmeu putanja vozila u podruju ulaza u krunu
raskrsnicu. Prema inozemnim iskustvima optimalna vrijednost ugla je 30. Manji ulazni
uglovi ne odgovaraju vidnom polju vozaa na ulazu, a vei uglovi smanjuju kapaciet ulaska te
su nepovoljni kod veih prilaznih brzina (ruralne raskrsnice). Za odreivanje veliine ulaznog
ugla potrebno je konstruisati oekivane putanje vozila na ulazu, u krunom toku i na
susjednom izlazu ako se ocjeni da je susjedni izlaz blizu promatranog ulaza. Ugao je odreen
tangentama oekivanih putanja vozila kako je prikazano na sljedeoj slici.
Sl. 23: Konstrukcija ulaznog ugla ()28
6.4. Izlaz iz krune raskrsnice
Jedna od glavnih pretpostavki prilikom prorauna propusnosti ulaza je da se saobraaj

neometano izlijeva iz krune raskrsnice. Da bi se to postiglo izlaz mora biti dovoljne irine i
primjerenog zakrivljenja.
Na urbanim raskrsnicama izlazak iz krune raskrsnice je aktivnost koja zahtjeva oprezniju

vonju i eventualno zaustavljanje pred pjeakim/biciklistikim prelazom.
Na izvanurbanim raskrsnicama (bez biciklista i pjeaka) brzina izlaska iz krune raskrsnice je

vea emu treba prilagoditi oblikovanje ivicakolovoza. Oekivane brzine kretanja vozila
trebaju biti rezultat konstrukcije idealnih putanja vozila.
28
39
a) malo urbana kruna raskrsnica; b)srednje velika ruralna kruna raskrsnica;
Sl. 24: Oblikovanje izlaza29
Izlazni poluprenik (Riz)
Izlazni poluprenik (Riz)obezbjeuje primjerenu propusnost i sigurnost pri izlaznoj brzini.

Izlazni poluprenik treba biti vei ili jednak ulaznom (Rul) , a u pravilu ne manji od ulaznog
poluprenika (Riz Rul).
irina izlaza iz krunog kolovoza (e')

irinu izlaza se mjeri prema nadlenom vozilu u preporuenim granicama prema (Tabela 2).
irina izlaza vea od 6.0 m omoguava obilaenje vozila to je potrebno sprijeiti
oblikovanjem povrine za razdvajanje saobraaja odnosno razdjelnog ostrva. Tada je
razdjelno ostrvo nesimetrino u odnosu na osu privoza i takva rjeenja su primjerenija
izvanurbanim krunim raskrsnicama. Vee irine izlaza na urbanim krunim tokovima su
nepovoljne za pjeaki saobraaj, ali prihvatljive ako to zahtjevaju uslovi provoznosti vozila.
irina izlazne trake (v)
irina izlazne trake odreena je kao i irina ulazne trake privoza. irina kolovoza u podruju
povrine za razdvajanje saobraaja treba biti vea ili jednaka irini kolovozne trake prilaza.
Provozne povrine izlaza formiraju se prema trajektorijama kretanja nadlenih vozila. Izvode
se na isti nain kao i provozna povrina centralnog ostrva. Formiranje provoznih povrina u
podruju pjeakih/biciklistikih prelaza potrebno je izbjegavati.
29
40
6.5. Centralno ostrvo
Ako se radi o velikim krunim raskrsnicama, preporuljivo je da razdjelna saobraajna ostrva

budu u obliku trougla, a u malim krunim raskrsnicama u obliku suze. Minimalne dimenzije
trouglastog razdjelnog saobraajnog ostrva zavise od veliine krune raskrsnice i ulaznog
radijusa i (obzirom na veliinu krune raskrsnice) nije ih teko postii.
Minimalne dimenzije razdjelnog saobraajnog ostrva u obliku suze zavise od vrste uesnika u
saobraaju koji prelaze saobraajno ostrvo (pjeaci i biciklisti, ili samo pjeaci). Preporuljivo
je da je razdjelno saobraajno ostrvo, na irem dijelu, gdje ga presjeca biciklistika staza,
iroko najmanje 2 m (duina bicikla + bezbjednosna razdaljina), dok minimalna irina gdje su
postavljeni saobraajni znakovii znak koji oznaava razdjelno saobraajno ostrvo treba da
bude najmanje 1.0 m (Sl. 25).
Sl.25: Minimalne dimenzije razdjelnog saobraajnog ostrva30
30
0puta.pdf)
41
Preporuljivo je da je razdjelno saobraajno ostrvo, na irem dijelu, gdje ga presijeca
biciklistika staza, iroko najmanje 2 m (duina djeijih kolica i osobe koja ih gura -
bezbjednosna razdaljina), dok minimalna irina gdje su postavljeni saobraajni zakovi i znak
koji oznaava saobraajno ostrvo treba da bude najmanje 1.0 m (Sl. 26).
Sl.26: Minimalne dimenzije razdjelnog saobraajnog ostrva31
Sva linijska presjecanja treba da budu upisana u krug minimalnog radijusa 0.5 m. U krunim
raskrsnicama gdje su biciklisti usmjereni preko krune trake (paralelno usmjeravanje), irina
razdjelnog saobraajnog ostrva moe biti manja od 2 m na njegovom najirem dijelu.
Isto se odnosi i na krune raskrsnice bez biciklista. U takvim sluajevima, razdjelno

saobraajno ostrvo se projektuje od drugaijih materijala i segmentnih oblika.
31
0puta.pdf)
42
7. Horizontalno i vertikalno/visinsko voenje krunih raskrsnica
7.1. Horizontalno voenje
Pod horizontalnim voenjem misli se na voenje puta u irem i uem smislu. Voenje u irem
smislu predstavljaju elementi horizontalnogdijela puta na duem odsjeku ispred i posle krune
raskrsnice. Voenje u uem smislu predstavlja zadnji element horizontalnog dijela puta ispred
krune raskrsnice i prvi element horizontalnog dijela puta posle krune raskrsnice.
Voenje osovine puta na duem odsjeku
Smanjenjem radijusa uzastopnih krunih lukova ispred krune raskrsnice postiemo

postepeno smanjenje brzine ispred krune raskrsnice i sa tim sprijeavamo mogunost
zakanjele percepcije krune raskrsnice od strane vozaa i nalete vozila.
Prava linija, kao element na duem odsjeku ispred krune raskrsnice, nije zabranjena, ali ne
savjetujemo njenu upotrebu; moe se, u principu, koristiti samo pri rekonstrukcijama
postojeih klasinih raskrsnica ili u naseljima gde je dio osovine puta zbog okolne
izgraenosti unaprijed odreena.
U takvim sluajevima moramo naroitu panju posvetiti javnoj rasvjeti.
Sl.27: Pravac osovine na duem odsjeku ispred krune raskrsnice32
32
(http://www.hrvatskeceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BEnih%20ras
kri%C5%BEja%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20KRUZNA%20RASKRIZJAHRVA
TSKE%20CESTE.pdf)
43
Dio osovine puta u podruju krune raskrsnice
Za posljednji element ispred i prvi element neposredno iza krune raskrsnice vai, da je dobro
ako je prava linija, ali nije neophodno. Pravom linijom se u naelu ostvaruje vladanje
prikljuivanja kraka na krunu raskrsnicu, to je povoljno iz aspekta saobraajne bezbjednosti.
Takoe, poeljno je da se produeci osovina krakova krune raskrsnice sjeku samo u jednoj
taki. Najpovoljnije je, ako je taj presjek u centru krune raskrsnice. Neto manje povoljno je,
ako je taj presjek lijevo od centra krunog luka (gledano u smjeru uliva). U takvim
sluajevima je dozvoljena razlika manje od 15o.
Najloiji sluaj je ako je presjek desno od centra krune raskrsnice, jer se sa tim poveava
najvea mogua brzina na ulivu, zato se takvo rjeenje ne savjetuje. Veliine prethodnih i
narednih krunih lukova zavise od predvienog ogranienja brzine.
Sl.28: Poloaj osi privoza u uem podruju krunog toka33

Kruni luk malog poluprenika (privoz D na slici) poeljno je izbjegavati zbog nepovoljne
usmjerenosti privoza na kruni kolovoz.
Odnos privoza u krunom toku
Kod novoprojektovanih krunih tokova privozi se u pravilu postavljaju simetrino, a kod

preoblikovanja postojeih (T) i viekrakih raskrsnica u kruna, panju treba posvetiti poloaju
krunog kolovoza u odnosu na postojee privoze uzimajui u obzir postojeu izgraenost,
saobraajno optereenje i uslove preglednosti.
33
44
Sl.29: Povoljan i nepovoljan odnos privoza34
Potrebno je izbjegavati rjeenja koja omoguavaju velike brzine vonje kroz kruni tok,
neuobiajene putanje vozila i stvaraju zabunu kod vozaa. Ne smije se zanemariti sigurnost
svih uesnika u saobraaju.
7.2. Visinsko voenje
Pri projektovanju krunih raskrsnica, posebna panja treba da se posveti vertikalnom voenju
puta, tj. podunim padovima puteva koji se ukrtaju, vertikalnim krunim elementima i
poprenim padovima krune trake.
Granine vrijednosti gore navedenih elemenata definisane su na osnovu dinamikih pravila

vonje, psiholokih i psihikih pravila, a posebno na osnovu graevinskih mogunosti i
zahtjeva. Ovo posljednje naroito obuhvata zahtjeve dinamike vonje i efikasnu drenau
podruja krune raskrsnice.
Putevi koji se prikljuuju u krunu raskrsnicu ne smiju se kroz krunu raskrsnicu voditi tako,
da prave ispupenje koje bi smanjivalo preglednost na ulivu u krunu raskrsnicu. Prelom
prikljunih niveleta treba da bude 4%, u suprotnom je potrebno izvesti zaobljenje najmanje
R500. Radijus vertikalne krivine ne moe da se protee na krunu traku.
Cjelokupna povrina ograniena vanjskim radijusom krune raskrsnice (ili vanjskom ivicom
pjeake staze, u sluaju da je kruna raskrsnica predviena za bicikliste i pjeake) mora da
bude u jednoj ravni.Nedopustivo je da se ova ravan prelama preko centralnog saobraajnog
ostrva.
34
45
Maksimalan nagib gore pomenute ravni moe u izuzetnim sluajevima biti 2.5%, uz
posveivanje posebne panje drenai (minimalan nagib dijela puta u tom sluaju jednak je
0.5%).
7.2.1. Uslovi koji vae za nagibe prikljunih saobraajnica
Maksimalan poduni pad nagiba prikljunih saobraajnica u krunoj raskrsnici ne treba da

bude vei od smax=3% direktno ispred vertikalne krivine. Ako je padina nagiba prikljunih
saobraajnica direktno ispred vertikalne krivine vea od Smax, ona mora da se smanji na s=3%.
Bira se takav radijus vertikalne krivine koji opisuje novi prelom, i on je vei ili bar jednak rmin
i ne nalazi se u podruju vertikalne krivine prikljuenja krunoj saobraajnici.
Minimalan poduni pad nagiba prikljunih saobraajnica krunoj raskrsnici odreen je

nainom odvodnjavanja. Zatim, u zoni krune raskrsnice, poduni padovi prikljunih
saobraajnica ne bi trebalo da su okarakterisani podunim padom ivice puta manjim od 0.5%,
tako da su dionice u nivou takoe mogue. Ovo posljednje zahtjeva da je kolovoz oivien
perforiranim (slivnim) ivinjacima.
7.2.2. Uslov vertikalnih krivina prikljuka u krunu raskrsnicu
U sluaju da se prikljune saobraajnice prikljuuju krunoj raskrsnici u usponu ili padu,

potrebno je izgraditi platformu direktno ispred ulaza, sa podunim usponom od maksimalno
3.5%.
Duina platforme je minimalno 6 m ili vie, u sluaju gustih saobraajnih tokova i velikog
broja kamiona. U takvim sluajevima, poeljno je da vertikalna krivina poinje tek nakon 12
m, mjereno od horizontalne signalizacije koja oznaava prestanak prioriteta.
Poduni pad na platformi, na razdaljini od 6 m (ili 12 m) ne smije biti vei od 3.5%. Ako na
toj lokaciji postoji vertikalna krivina, mjeri se tangentan nagib.
Za druge segmente vertikalnog voenja prikljunih saobraajnica ka krunoj raskrsnici vae

isti uslovi kao i za klasine raskrsnice u nivou.
46
7.2.3. Popreni nagib krune raskrsnice
Namjena poprenog pada krune raskrsnice mora biti uglavnom sljedea:
adekvatno odvodnjavanje;
mogunost izmjena u sastavnim nagibima u prelazu izmeu prikljunih saobraajnih
traka i krune trake;
Razlikujemo dvije vrste poprenog pada krune raskrsnice:
spoljanji popreni pad (negativan);

unutranji popreni pad (pozitivan);
Spoljanji popreni pad krune raskrsnice
Ovo je najei metod vertikalnog poravnanja krune raskrsnice(Sl. 30). Ovo je, takoe,
najjednostaviniji nain obezbjeenja odgovarajue drenae i rjeenje problema prelaza
izmeu prikljunih saobraajnih traka i krune trake. Popreni pad ne smije biti vei od -
2.5%.
Kombinacija spoljanjeg poprenog pada i geometrijskih elemenata koji omoguavaju

preveliku brzinu, mogu kao rezultat imati opasne krune raskrsnice.
Slabosti krune raskrsnice sa spoljanjim poprenim padom su uglavnom loi vremenski

uslovi, kada zbog kombinacije negativnog poprenog pada i smanjenog koeficijenta trenja
izmeu guma i tla, vozilo poinje da proklizava ak i pri maloj brzini. Vonja krivinom sa
negativnim poprenim padom ima nepovoljan uticaj kako na vozaevu, tako i na udobnost
putnika (transverzalne sile djeluju suprotno oekivanom).
U sluaju rekonstrukcije klasinih raskrsnica u male i srednje krune raskrsnice, ovakav

metod vertikalnog poravnanja je obino jeftiniji, a u osnovi, moe da se koristi prethodni
nain odvodnjavanja.
47
Sl.30: Spoljanji popreni pad35
Unutranji popreni pad krune raskrsnice
Sa saobraajno-tehnikog gledita, unutranji popreni pad je pravilan popreni pad na

krunoj krivoj. Bez obzira na gore navedene injenice, koristi se rijee jer su pravilna drenaa
i prikljune veze mnogo zahtjevnije.
Obzirom na to da se pravac poprenog pada mijenja na ulazima i izlazima, mora se

obezbjediti da promjena nije vea od 5%. Promjena u poprenom padu data je vertikalnim
radijusom.
Velika panja treba da se posveti poziciji slivnika. Kritine take zadravanja vode (vodeni
depovi) su ulazi, izlazi i unutranja traka krunog kolovoza.
Obzirom da je kruni kolovoz nagnut ka centru krune raskrsnice, moe doi do sljedeih
greaka:
vodeni depovi na ulazima i izlazima iz krune raskrsnice;

zadravanje vode na unutranjoj krunoj traci;
Prilikom projektovanja spoljanje ivice trake na ulazu i izlazu iz krune raskrsnice, potrebno
je potovati opta pravila za projektovanje osa i ivica puta.
35
0puta.pdf)
48
Sl.31: Unutranji popreni pad36
8. Pregledna udaljenost
Glavna pravila koja je potrebno potovati u krunim raskrsnicama, a u vezi sa preglednom

udaljenou, su:
u urbanim krunim raskrsnicama, voza moe u vidnom polju imati suprotni izlaz iz
krune raskrsnice, ali to nije neophodno;
u ruralnim krunim raskrsnica, voa ne smije u vidnom polju imati suprotni izlaz iz
krune raskrsnice, to se postie izdizanjem centralnog saobraajnog ostrva;
Gore navedena pravila logino se primjenjuju, nevezano za broj krakova krune raskrsnice i
broj krunih traka krunog kolovoza.
Vrijednosti pregledne udaljenosti, a koje se odnose na krune raskrnice prikazane su u

(Tabela 16). Prikljuna pregledna udaljenost na ulazu u krunu raskrsnicudate u (Tabela 5).
Mjereno je do linije zaustavljanja, kako je prikazano na (Sl. 121).
36
0puta.pdf)
49
LEGENDA: a preporuena pregledna udaljenost, potrebna za zaustavljanje, u skladu sa
planiranom ulaznom brzinom
Sl.32: Prilazna pregledna udaljenost37
Ako nije zadovoljen kriterij pregledne udaljenosti u dovoljnoj mjeri, vozai moraju biti
upozoreni postavljanjem dodatnih saobraajnih znakova.
Zaustavna pregledna duina [m]

VR [km/h] 40 50*
Preporueno 50 70
Minimalno 40 50
* samo u sluaju velikih krunih raskrsnica u ruralnoj sredini ili na auto-putevima
Tabela 5: Zaustavna pregledna duina38
8.1. Visina linije preglednosti i prepreke
Vidno polje na ulazu sa lijeve strane i preko centralnog saobraajnog ostrva treba obezbjediti
kako je dato na slici ispod. Pregledna udaljenost treba da se obezbjedi od visine linije
preglednosti vozaa 1.1 m do visine prepreke 1.1 m, dok se vidno polje treba produiti 2.0 m
iznad povrine kolovoza.
37
0puta.pdf)
38
(http://www.jpcfbih.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/1-1-3%20Geometrijski%20elementi%20puta.pdf)
50
Sl.33: Pregledna udaljenost na ulazu sa lijeve strane39
U ovoj zoni, saobraajni znakovi ne treba da budu nii od 2.0 m, mjereno od povrine
kolovoza do donjeivice znaka.
8.2. Pregledna udaljenost ulijevo
Vozai svih vozila koja se pribliavaju oznakama na putu, koje oznaavaju ivicu krunog
kolovoza, moraju imati u vidnom polju itavu irinu krunog kolovoza, od linije zaustavljanja
sa njihove lijeve strane na daljini zaustavljanja, mjereno duinom ose krunog puta.
Prenik krune Pregledna

raskrsnice [m] udaljenost [m]
<40 -
40-60 40
60-100 50
Tabela 6: Pregledna udaljenost ulijevo40
Pregledna udaljenost ulijevo provjerava se od centra trake (u sluaju dvotranog ulaza iz

lijeve trake) na razdaljini od 15 m od linije zaustavljanja, kako je prikazano na slici.
Uvijek je potrebno provjeriti da li graevine ili ureaji, kao i saobraajni znakovi ili drugi
stalni ili privremeni objekti pored puta ometaju preglednu udaljenost.
39
0puta.pdf)
40
(http://www.jpcfbih.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/1-1-3%20Geometrijski%20elementi%20puta.pdf)
51
LEGENDA:
a pregledna udaljenost u odnosu na krunu brzinu;
b ivica vidnog polja;
c pola irine neproirene trake;
Sl.34 : Pregledna udaljenost ulijevo potrebna za ulazak u krunu raskrsnicu41
U nekim sluajevima (male krune raskrsnice bez sadraja u centralnom saobraajnom

ostrvu) prevelika pregledna udaljenost na ulazu ili izmeu dva uzastopna ulaza moe imati
kao posljedicu preveliku brzinu na ulazu u krunu raskrsnicu.
U takvim sluajevima, logino je ograniiti preveliku preglednu udaljenost selektivnim

saenjem biljaka u ostrvu.
8.3. Prilazna pregledna udaljenost na ulazu
Vozai svih vozila koji prilaze liniji zaustavljanja moraju imati u vidnom polju itavu irinu
krunog kolovoza ispred njih, mjereno duinom srednje linije krunog puta, to odgovara
veliini krune raskrsnice.
Pregledna udaljenost treba da se provjeri od sredine desne trake na udaljenosti od 15 m od

linije zaustavljanja, kako je prikazano na sljedeoj slici.
41
0puta.pdf)
52
LEGENDA:
c pola irine neproirene trake;
Sl. 35: Prilazna pregledna udaljenost na ulazu u krunu raskrsnicu42
8.4. Pregledna udaljenost na krunom kolovozu
Vozila na krunom kolovozu moraju imati u vidnom polju itavu irinu krunog kolovoza
ispred njih, na razdaljini koja odgovara veliini krune raskrsnice. Ova pregledna udaljenost
treba da se provjeri na 2 metra izvan ivice srednjeg saobraajnog ostrva.
LEGENDA:
Sl.36: Pregledna udaljenost na krunom kolovozu43
42
0puta.pdf)
43
0puta.pdf)
53
8.5. Pregledna udaljenost na pjeakim prelazima
Prilikom pribliavanja krunoj raskrsnici, vozila koja se pribliavaju pjeakom prelazu

moraju imati takvu preglednu udaljenost do pjeakog prelaza, kakva je potrebna da
bezbjedno zaustave vozilo, pri brzini koja je dozvoljena na ulazu u krunu raskrsnicu.
U malim i srednjim krunim raskrsnicama, vozai koji se nalaze direktno ispred linije
zaustavljanja, moraju imati u vidnom polju itavu irinu pjeakog kolovoza na neposrednom
sljedeem izlazu (ako je pjeaki prelaz do 50 metara udaljen od krune raskrsnice).
LEGENDA:
a minimalna povrina preko koje je potrebno obezbjediti nesmetano vidno polje, ako je
pjeaki prelaz manje od 50 metara udaljen od krunog toka, sa take posmatranja;
c polovina irine trake;
Sl.37: Pregledna udaljenost od ulaza do pjeakog prelaza na neposrednom sljedeem
izlazu44
44
0puta.pdf)
54
8.6. Prepreke preglednosti
Saobraajni znakovi, gusto i rijetko raslinje (biljke, drvee) i drugi izdignuti elementi i objekti
mogu biti u vidnom polju samo ako ne prave prepreku vidljivosti. Drvee, stubovi javne
rasvjete, nadvonjaci mogu biti u vidnom polju ako je njihova maksimalna irina 55 cm. Gdje
god je to mogue, pjeaki prelazi bi takoe trebalo da su izvan vidnog polja. Ako to nije
mogue, pjeaki saobraaj bi trebalo da ima najmanji mogui uticaj na ometanje uslova
preglednosti.
8.7. Pregledna udaljenost na izdignuti kracima krune raskrsnice
Tamo gdje je kruna raskrsnica iznad glavnog saobraajnog pravca, potrebno je da se

zadovolje uslovi pregledne udaljenosti na ulazu sa izdvojenom trakom za skretanje. Ve u
poetnoj fazi projektovanja, potrebno je provjeriti preglednu udaljenost utvrivanjem da li e
planirani eljezniki nadvonjak, zidovi ili saobraajni znakovi i putokazni znakovi ometati
preglednu udaljenost na ulazu u krunu raskrsnicu. Nedovoljna pregledna udaljenost na ulazu
moe izazvati guve u saobraaju (naglo koenje na ulazu) i manju bezbjednost saobraaja.
Vano je da je linija zaustavljanja jasno vidljiva vozaima vozila koja se pribliavaju i da nije
sakrivena konveksnom krivinom.
9. Saobraajna signalizacija
Odredbe koje slijede u nastavku, vae za jednotrane krune raskrsnice (bez obzira na
nain izvoenja),mini krune raskrsnice i turbo krune rasrksnice.
9.1. Vertikalna signalizacija
Svaka kruna raskrsnica treba, u naelu, da bude opremljena sledeim saobraajnim

znakovima:
55
obavezan smjer desno (II-43.1) na nepregaznom dijelu centralnog ostrva, u produetku
srednje linije vozne trake na ulivu;
ukrtanje sa putem sa prvenstvom prolaza (II-1) i kruni tok saobraaja (II- 45.2) na
zajednikom stubu u uu uliva u krunu raskrsnicu neposredno ispred isprekidane
iroke linije zaustavljanja (V- 13.1) ili (V-13.2);
neposredno prije isprekidane iroke linije zaustavljanja (V-13.1) ili (V-13.2) na
kolovozu obiljeen saobraajni znak ukrtanje sa putem sa prvenstvom prolaza (II-1);
obavezno obilaenje sa desne strane (II-45) i tabla za oznaavanje vrha razdjelnog
ostrva (V-27) na zajednikom stubu na spoljanjem dijelu razdjelnog ostrva (na vrhu
ostrva u smjeru vonje)
tabla za oznaavanje vrha razdjelnog ostrva (V-27) na unutranjem djelu razdjelnog
ostrva (u srednjim i velikim krunim raskrsnicama)
U zavisnosti od ranga krune raskrsnice (ukrtaj ulica, lokalnih puteva, dravnih puteva),
mora biti kruna raskrsnica opremljena saobraajnim znakovima za voenje saobraaja i to:
- na unutranjem dijelu razdjelnog ostrva:

tabla za oznaavanje naziva ulice (III-62);
strelasti putokaz (III-12) ili putokazna table (III-13) i putokazna tabla iznad
kolovozana portalu (III-13) za vie od dvasaobraajna cilja;
- na podruju pribliavanja krunoj raskrsnici:
ogranienje brzine (II-30) naodgovarajuoj udaljenosti od kruneraskrsnice, na
kojoj je potrebno obezbjeditismanjenje brzine na vangradskim putevima;
raskrsnica sa krunim tokom saobraaja(I-30) u izuzetnim sluajevima
naputevima u naselju, gdje kruna raskrsnica nije opremljena znakom kruna
raskrsnica (III-8.1);
tabla kruna raskrsnica (III-8.1) naodgovarajuoj udaljenosti ispred krune
raskrsnice;
9.2. Horizontalna signalizacija
Svaka kruna raskrsnica treba, u naelu, da bude opremljena sljedeim saobraajnim

oznakama na kolovozu:
56
isprekidana iroka linija zaustavljanja (V-13.1) ili (V-13.2) koja je po praviluoznaena
ispred prelaza za pjeake ilibicikliste i koja moe da bude ponovljenaiza prelaza, a
kojoj je dodat na kolovozu obiljeen saobraajni znak ukrtanje saputem sa
prvenstvom prolaza (II-1);
kratku isprekidanu liniju (V-4.1) zaoznaavanje spoljanje ivice krune raskrsnice;
razdjelnu isprekidanu liniju (V-3) zarazgraniavanje saobraajnih traka u krunom
toku;
polje ispred ostrva za razdvajanjesaobraajnih tokova (V-23.3 i V-23.4);
na kolovozu obiljeen saobraajni znakukrtanje sa putem sa prvenstvomprolaza (II-
1), koji je oznaen na kolovozuispred isprekidane iroke linije zaustavljanja;
pjeaki prelaz (V-16) i prelaz za bicikliste(V-17), kada su u krunoj raskrsniciprisutni
biciklisti i pjeaci;
razdjelnu liniju (V-1) propisane debljineispred razdjelnog ostrva na podruju
pribliavanja raskrsnici;
U pojedinanim sluajevima, kada to zahtjevaju saobraajno bezbjednosni razlozi, krune

raskrsnice moraju da budu opremljene i zatitnim ogradama i smjerokazima.
10.Saobraajna oprema
Razdelna ostrva - ostrva za pjeake
Upotreba denivelisanog razdjelnog ostrva na ulivu u krunu raskrsnicu je obavezna, osim kod
mini krunih raskrsnica, jer je od izuzetnog znaaja za bezbjedno voenje kako motornih
vozila, tako pjeaka i biciklista. i u mini krunim raskrsnicama treba da se, ako je to mogue,
tipskim denivelisanim elementima fiziki razdvoje uliv i izliv iz krune raskrsnice. Linije
razdjelnog ostrva treba da budu prilagoene linijama ulivne, izlivne i krune trake u krunoj
raskrsnici. Presjeci tih linija treba da budu zaobljeni radijusom veliine najmanje 0,5 m.
Pjeaki i biciklistiki prelazi
Izvoenje pjeakih i biciklistikih prelaza obezbjeuje saobraajnu bezbjednost i udobnost

pjeaka i biciklista pri prelaenju krakova krune raskrsnice. Prelazi moraju biti izvedeni tako,
da na sebe privuku najvei mogui broj pjeaka (koji bi u suprotnom sluaju prelazili ulicu
proizvoljno). Pjeacima mora biti omogueno, da u toku prelaenja pjeakog prelaza vide
57
dolazea vozila. Posebnu panju pri preglednosti pjeaka potrebno je posvetiti u krunim
raskrsnicama, u ijoj blizini se nalaze autobuska stajalita. Autobusi zaustavljeni na
autobuskim stajalitima ne smiju ometati preglednost pjeaka ili vozaa.
Pjeaki prelazi treba da se nalaze malo dalje od izliva iz krune raskrsnice (za duinu jednog
do dva putnika vozila), to rezultuje konfliktom izmeu zahtjeva pjeaka i vozaa. Ako je
pjeaki prelaz predaleko od izliva iz krune raskrsnice, pjeaci ga nee koristiti. U takvim
sluajevima je potrebno fiziki (uz pomo bunja, ograda) sprijeavati nepravilno
prelaenje krakova krune raskrsnice od strane pjeaka. Ako je pjeaki prelaz suvie blizu
krune raskrsnice, postoji mogunost nastanka kolone vozila na ulivu koja moe da dostie do
krunog kolovoza, a to ometa odvijanje saobraaja u krunom toku. Svaki sluaj zahtjeva
odvojenu i detaljnu obradu. Pritom je potrebno uzeti u obzir brzinu vozila, intenzitet tokova
pjeaka/biciklista i vozila, veliinu krune raskrsnice i duinu pjeakog prelaza.
Pregazni dio centralnog ostrva
Pregazni dio centralnog ostrva je onaj dio centralnog ostrva koji zajedno sa krunim
kolovozom omoguava vonju kroz krunu raskrsnicu u sluajevima kada to, zbog male
veliine krune raskrsnice ili irine krunog kolovoza, bez pregaznog dijela centralnog ostrva
ne bi bilo mogue.
Pregazni dio centralnog ostrva se izvodi samo kod malih i srednje velikih krunih raskrsnica.
Kod mini krunih raskrsnica izvoenje pregaznog dijela centralnog ostrva nije mogue, a kod
velikih (vietranih) krunih raskrsnica je nepotrebno.
irina pregaznog dijela centralnog ostrva obino iznosi od 1,0 do 2,0 m, u zavisnosti od
pokrivene povrine mjerodavnog vozila prilikom vonje kroz krunu raskrsnicu (pun krug).
Pregazni dio centralnog ostrva mora da bude izveden na takav nain i sa takvim materijalima,
da vozae kratkih vozila odvraa od upotrebe, odnosno da ga koriste samo ona vozila koja bez
upotrebe pregaznog dijela ne mogu prei krunu raskrsnicu. To postiemo sa dovoljno
velikim nagibom povrine pregaznog dijela centralnog ostrva ka spolja (cca 5%) i hrapavom
povrinom, npr. kamenom kockom.
58
Boja i oblik ivinjaka
Ivinjaci razdjelnih ostrva moraju biti dobro vidljivi, zato se preporuuje njihovo bojenje u
bijelo-crno. Isto vai i za ivinjake spoljanje ivice krune raskrsnice. Na unutranjoj strani
krune raskrsnice je obavezna upotreba ivinjaka sa blaim nagibom u sluaju, kada posle
unutranje krune trake slijedi pregazni dio centralnog ostrva. Nagib tog ivinjaka treba da
bude manji ili jednak 1,25:1, ime se sprijeava nastajanje oteenja pneumatika dugakih
vozila prilikom gaenja preko ivinjaka. Preporuuje se denivelacija ivinjaka 2,0-3,0 cm.
Sl. 38: Ivinjak izmeu krune vozne trake i pregaznog dijela centralnog ostrva45
Kod veoma malih krunih raskrsnica je, zbog manjeg habanja pneumatika, preporuljivo
izvoenje veznog prelaza izmeu unutranje krune vozne trake i pregaznog (kaldrmisanog)
dijela centralnog ostrva.
Rasvjeta krune raskrsnice

Zbog zadovoljenja uslova saobraajne bezbjednosti, kruna raskrsnica mora nou imati
odgovarajue osvjetljenje. Moraju biti osvjetljeni i ulivi u krunu raskrsnicu i centralno
ostrvo.
Razdjelna ostrva prikladna su za postavljanje stubova rasvjete samo ako su dovoljno veliki i
ako ne smanjuju preglednost. Stubovi rasvjete treba da budu postavljeni u krugu po obodu
krune raskrsnice. Raspored treba da bude ravnomjeran, u odnosu na meusobno rastojanje
pojedinanih svjetiljki i odstojanja od centra ostrva. Svaki prikljuak odnosno uliv treba da
bude osvjetljen ve minimalno 60 metara od krune raskrsnice. Boja svjetla i visina svjetiljki
treba da bude jedinstvena na cijelom podruju raskrsnice, ali ne nia nego na prikljucima.
Osvjetljenost krune raskrsnice treba da bude jednaka osvjetljenosti prikljuaka.
45
20427-srbkonacni).pdf)
59
Pejzano ureenje
Prilikom oblikovanja okruenja krune raskrsnice, potrebna je saradnja nadlenih strunjaka,

naroito pejzanih arhitekata, koji moraju ureenje okruenja da ukljue u planove pejzane
arhitekture. Pri planiranju je takoe potrebno uzeti u obzir odravanje. Kada odgovornost za
odravanje preuzme tree lice, npr. lokalne organizacije za ureivanje nasada i zelenih
povrina, moraju biti standardi i pravila odravanja prethodno dogovoreni. Ako tree lice eli,
na bilo koji nain, da promjeni uslove ureenja okruenja na podruju krune raskrsnice (npr.
saenje visokog rastinja), to moe uiniti samo uz prethodnu saglasnost nadlenih institucija.
Zasaeno rastinje ne smije uticati na smanjenje preglednosti ili saobraajne bezbjednosti
(bujne kronje, iarke, plodovi, lie). Bez obzira na estetiku, ureivanje pejzaa u podruju
krune raskrsnice moe sa stanovita saobraajnog ininjerstva imati i praktine prednosti.
Prilagoavanjem zemljita (posaeno rastinje u centralnom ostrvu) je mogue suprotnoj strani

krune raskrsnice u odnosu na mesto prikljuenja, moemo (bez ograniavanja potrebne
preglednosti) izbjei konfuziju koju kod vozaa uzrokuje preglednost nad odvijanjem
saobraaja u cijeloj krunoj raskrsnici. Posaeno rastinje u centralnom ostrvu predstavlja
dobru pozadinu za saobraajne znake i usmeravajue table na centralnom ostrvu, dok vizuelno
usklauje razliite vertikalne karakteristike i umanjuje utisak nereda.
Detaljnim planiranjem moemo na podruju gdje se zahtjeva preglednost (na spoljnoj ivici
centralnog ostrva), da predvidimo nisko rastinje, a prema sredini ostrva sve vie i gue vrste
bunja i orezanog drvea. Posebno rastinje koje je moda prikladnije u urbanim podrujima,
zahtjeva obino vie truda i ulaganja.
U vangradskoj sredini prilikom ozelenjavanja treba ispotovati ogranienja koja diktiraju

prvobitno rastinje i okolni pejza. Na ravnim, otvorenim zatravljenim podrujima,
oblikovanje prostora se, po pravilu, ograniava na oblikovanje humke (kupole od zemlje na
centralnom ostrvu). Mogui naini ozelenjavanja se provjeravaju preko idejnih projekata u
skladu sa planovima pejzane arhitekture.
Saenje visokog rastinja na centralnom ostrvu krune raskrsnice, iji prenik je manji od 10 m
(zakljuno sa pregaznim dijelom centralnog ostrva) smatra se neprikladnim, jer zbog potrebe
da se obezbjedi preglednost na sredini ostrva ostaje veoma mala raspoloiva povrina za
saenje. Ozelenjavanje razdjelnih ostrva treba da se vri samo kod velikih razdjelnih ostrva i
to na nain da se prvo zadovolje uslovi izvoenja vertikalne signalizacije i preglednosti.
60
Nakon toga moe da se izvede ozelenjavanje i zasaivanje (na preostalom raspoloivom
prostoru).
U urbanoj sredini visina centralnog ostrva nije propisana i preputena je projektantima. Na

vangradskim dionicama puta, gdje su brzine vee, visina centralnog ostrva mora da upozori
vozaa da se pribliava krunoj raskrsnici, odnosno prepreci na putu. Centralno ostrvo mora
da bude oblikovano (ozelenjeno) tako, da nou zaklanja bljesak svjetala vozila iz suprotnog
smjera, a da istovremeno obezbjedi propisanu preglednost na susjednim ulivima.
Fontane, spomenici i drugiobjekti u centralnom ostrvu

U centralnom ostrvu je poeljno postavljanje fontana, spomenika, skulptura i drugih objekata,
pod uslovom da nije ograniena preglednost i vidljivost saobraajne signalizacije.
Postavljanje tabli, natpisa i drugih objekata ili naprava za vizuelno ili audio informisanje i
oglaavanje u centralnom ostrvu nije dozvoljeno.
11.Mini krune raskrsnice

11.1. Kriterijumi za izvoenje
11.1.1. Karakteristike mini krunih raskrsnica
Mini kruna raskrsnica je jednotrana kruna raskrsnica sa pregaznim centralnim ostrvom. Za

razliku od klasinih jednotranih krunih raskrsnica, kod mini krunih raskrsnica centralno
ostrvo je izvedeno na takav nain, da omoguava prohodnost (veim) motornim vozilima.
Mini kruna raskrsnica je, po pravilu, trajno projektno rjeenje, esto postavljeno u gabarite
postojee klasine raskrsnice. Izvedena je elementima, saobraajnom signalizacijom i
opremom koja je u skladu sa zahtjevima saobraajne bezbjednosti. Mini krune raskrsnice
namjenjene su poboljanju protoka saobraaja i/ili saobraajne bezbjednosti.Izvoenje
krunih raskrsnica je dozvoljeno samo na putevima u naselju.
61
Oekivana brzina vozila kroz mini krunu raskrsnicu je do 25 km/h. U poreenju sa klasinim
nesemaforizovanom raskrsnicom, mini kruna raskrsnica ima po pravilu vei kapacitet i
neuporedivo veu bezbjednost uesnika u saobraaju, a istovremeno niske trokove izvoenja.
Sl. 39: Mini kruna raskrsnica46
Pravila upotrebe - nain vonje - u mini krunim raskrsnicama isti su kao kod ostalih tipova
krunih raskrsnica. Mini krune raskrsnice mogu da budu izvedene kao 3- ili 4-krake,
izuzetno 5-krake. Prikljuni kraci u mini krunu raskrsnicu predstavljaju jednotrane ili
dvotrane puteve. Izvoenje mini krunih raskrsnica na etvorotranim (ili vietranim)
putevima nije dozvoljena.
Najvei spoljanji poluprenik mini krune raskrsnice moe da iznosi 12,5 m (spoljanji
prenik je 25 m). U sluaju veih dimenzija moe se umjesto mini krune raskrsnice izvesti
klasina jednotrana kruna raskrsnica.
11.1.2. Opravdanost izvoenja mini krune raskrsnice
Provjera prikladnosti izvoenja mini krune raskrsnice je u potpunosti ista kao kod izvoenja
klasine krune raskrsnice. U prvoj fazi se izvodi provjera da li su ispunjeni opti kriterijumi
za opravdanost izvoenja mini krune raskrsnice. Provjeravaju se sljedei kriterijumi:
46
(http://ltablice.com/images/stories/clanci/primer_regras_a14.jpg)
62
- kriterijum funkcionalnosti;
- kriterijum propusnosti;
- prostorni kriterijum;
- projektno-tehniki kriterijum;
- kriterijum saobraajne bezbjednosti;
- ekonomski kriterijum;
Pri odluivanju o izvoenju mini krune raskrsnice potrebno je uzeti u obzir karakteristike
postojee putne mree okruenja (npr. postojei tipovi/izvoenja raskrsnica i sl.), postojee
naine voenja saobraaja i oekivanja korisnika, odnosno, uesnika u saobraaju.
Mini krune raskrsnice mogu se izvesti umjesto postojeih klasinih tro i etverokrakih
raskrsnica, ime je mogue ostvariti smanjenje broja saobraajnih nezgoda, smanjenje
kanjenja i kolona u raskrsnici, te smanjenje brzine motornih vozila (kao samostalna mjera za
umirivanje saobraaja ili u kombinaciji sa drugim mjerama za umirivanje saobraaja).
Mini krune raskrsnice mogu da se izvedu samo na onim putevima u naselju, gdje je najvea
dozvoljena brzina 50km/h (ili manja). Takoe, izmjerena brzina V85 na prikljunim pravcima
mini krune raskrsnice (u odstojanju od 70 m od mini krune raskrsnice) manja od 50 km/h.
U sluaju da izmjerena brzina V85 na prikljunim pravcima prelazi 50 km/h, potrebno je
izvesti mini krunu raskrsnicu zajedno sa drugim spravama i mjerama za umirivanje
saobraaja.
Mini kruna raskrsnica predstavlja dobro rjeenje u sluaju rekonstrukcija postojeih

raskrsnica (i kao mjera sanacije) u razliitim okruenjima izgraenih, stambenih, poslovnih
podruja ili podruja za kupovinu. Mini krune raskrsnice su, takoe, prikladne u sluajevima
rekonstrukcija postojeih raskrsnica:
- raskrsnice nepravilnih oblika kao to su npr. raskrsnice u obliku slova Y, K, A i X;

- raskrsnica u obliku slova F i H (dvije uzastopne T raskrsnice na kratkom odstojanju);
- u sluaju priblino jednakog saobraajnog optereenja na glavnom i sporednom
saobraajnom pravcu;
- tamo gdje semaforizacija nije opravdana, ali je premaen kapacitet nesemaforizovane
raskrsnice;
63
- i u sluajevima gdje je dio glavnog saobraajnog pravca neodgovaraju u odnosu na
postojeu geometriju raskrsnice;
Mini krune raskrsnice nisu najprikladnije rjeenje u sluajevima kada se oekuje veliki udio
veih motornih vozila (teretna vozila i/ili autobusi). Izvoenje krunih raskrsnica se ne
preporuuje na vanijim linijama javnog gradskog saobraaja, u industrijskim/zanatskim
zonama i slino.
11.2. Proraun kapaciteta mini krunih raskrsnica
Za mini krune raskrsnice je karakteristino da su sposobne izdrati saobraajno optereenje

do 17.000 vozila/dan. Detaljniji proraun kapaciteta za mini krune raskrsnice izvodi se u
odnosu na zahtjeve za jednotrane (male) krune raskrsnice.
11.3. Odreivanje projektno-tehnikih elemenata

11.3.1. Koraci u planiranju mini krunih raskrsnica
Projektovanje mini krune raskrsnice odvija se u slinim koracima kao projektovanje klasine
krune raskrsnice. Projektovanje se vri u sljedeim koracima:
- spoljanji prenik;
- irina krunog kolovoza;
- irina kolovoza ispred krune raskrsnice;
- irina uliva u krunu raskrsnicu;
- proirenje uliva;
- ulivni radijus;
- ulivni ugao;
- irina izliva iz krune raskrsnice;
- izlivni radijus;
- horizontalno i vertikalno trasiranje;
- popreni nagibi i odvodnjavanje;
64
- ostali elementi;
- preglednost;
- oprema;
- ureenje
Pri projektovanju je potrebno uzeti u obzir i sljedee:

- preglednost i prepoznatljivost mini krune raskrsnice: za mini krune raskrsnice je
vano da vozai na vrijeme prepoznaju raskrsnicu i ispravno je preu, moraju da budu
projektovane tako, da vozila mogu pravovremeno da uspore, a po potrebi i da se
zaustave i zatim bezbjedno nastave sa vonjom, vozae moramo pomou pravilnih
dimenzija odvraati od nepravilne vonje;
- brzina vozila: mini krune raskrsnice nisuprojektovane za velike brzine, jer uodnosu
na svoje elemente posljedino i usporavaju saobraaj, oekivana brzinavozila je do
25 km/h;
- karakteristike puta;
- PGDS;
- broj krakova;
- struktura saobraaja;
- drugi uesnici u saobraaju;
- putni prikljuci, buka i vibracije.
11.3.2. Zahtjevane karakteristike puta
Karakteristike puta na kojoj su locirane mini krune raskrsnice su sljedee:
- nagib terena: mini krune raskrsnice moraju biti locirane samo na ravniarskom terenu
i na terenu sa blagim nagibom nagibi niveleta prikljunih puteva do najvie 4% (kod
veih nagiba, vea i tea vozila mogu da imaju tekoe pri skretanju u kruni tok);
- kategorija puta: potrebno je uzeti u obzir kategoriju puta na kojem se predvia mini
kruna raskrsnica. U odnosu na vaeu kategorizaciju, izvoenje mini krunih
raskrsnica je opravdano na optinskim putevima i regionalnim putevima;
- broj saobraajnih traka: u mini krunim raskrsnicama su dozvoljeni samo jednotrani
ulivi i jednotrani izlivi;
65
- voenje pjeaka: ureenje povrina za pjeake (trotoari, pjeaki prelazi) je
identino kao kod jednotranih krunih raskrsnica (izvoenje nie za ekanje vozila
ispred uliva u krunu raskrsnicu);
- javni putniki saobraaj: mini krune raskrsnice mogu da predstavljaju tekou za
javni putniki saobraaj (naroito u sluajevima kada linija javnog gradskog
saobraaja u krunoj raskrsnici mjenja smjer skretanje), zato projektanti moraju da
vode rauna o krivoj tragova mjerodavnog vozila u ovom sluaju autobusa;
- javna rasvjeta: veoma je vano da mini krune raskrsnice budu adekvatno osvjetljene,
tako da voza moe i nou i u loim vremenskim uslovima bezbjedno da predvidi
nastalu situaciju;
- izgraena/neizgraena podruja: mini krune raskrsnice se izvode u naseljima,
uglavnom u izgraenim podrujima, rjee u neizgraenim podrujima.
Dodatni zahtjevi/karakteristike putne mree na kojoj su locirane mini krune raskrsnice su
sljedee:
postojee saobraajne veze: mini krune raskrsnice ne smiju da se povezuju -

nadovezuju sa raskrsnicama koje predstavljaju puteve koji vode u grad i koje su
ureene po principu zelenog talasa;
lokalne biciklistike i pjeake staze: mini krune raskrsnice ne smijemo da planiramo
tamo gdje se na saobraaj motornih vozila nadovezuje jaka struja lokalnih
biciklistikih i pjeakih staza, a ne smijemo ih upotrijebiti ni na takozvanim
bezbjednim putevima u kolu;
linije javnog putnikog saobraaja: po pravilu, mini krune raskrsnice ne projektujemo
na onim lokacijama gdje je veliko optereenje linijama javnog putnikog saobraaja,
jer vonja kroz takav kruni tok moe doprinjeti kanjenju vozila i neudobnoj vonji;
podruje umirivanje saobraaja: mini kruna raskrsnica se esto nadovezuje na
podruje na kojem elimo da umirimo saobraaj i zato mora da bude projektovana u
skladu sa tim;
11.4. Hotizontalno i visinsko voenje

11.4.1. Elementi situacionog plana
Prilikom projektovanja elemenata situacionog plana mini krune raskrsnice potrebno je

ispotovati iste zahtjeve koji vae za jednotrane (male) krune raskrsnice.
66
Dodatnu panju (izuzeci) je potrebno posvetiti sljedeem:
- osovine pojedinanih krakova mini raskrsnice moraju biti voene (izabrane) tako, da
se (za svaki manevar vonje) ostvari defleksija (promjena pravca vonje) u najmanjoj
veliini R=60m;
- veliina centralnih razdjelnih ostrva i veliina (lokacija) centralnog ostrva definie se
na osnovu iscrtanih puteva najveeg vozila za sve mogue manevre vonje;
- irina krunog kolovoza obino iznosi od 4,5 do 5,0 m;
- centralno razdjelno ostrvo se izvodi u obliku kupole, pri emu je ivica denivelisana za
3 cm, a na sredini je kupola izdignuta 10 cm, a kod veih prenika centralnih ostrva 12
cm;
- zbog poveanja vidljivosti mini krune raskrsnice, preporuuje se da cijelo centralno
ostrvo bude izvedeno poploanjem (kamene/granitne kocke ili materijal slinih
osobina);
- ako je centralno ostrvo izvedeno od asfalta, mora barem denivelisana ivica ostrva da
bude izvedena od betonskih/kamenih kocki odnosno ivinjaka;
Razdelna ostrva mogu da budu izvedena na sljedei nain:
- u denivelisanom obliku (oiviena razdjelna ostrva, pri emu razdjelno ostrvo na

najuem mjestu mora da bude iroko minimalno 1,2 m postavljanje saobraajnog
znaka II-47 i VI-8);
- razdjelno ostrvo izvedeno na isti nain kao centralno ostrvo kao pregazno ostrvo
u kaldrmisanom izvoenju (ivica denivelisana za 3cm);
- razdjelno ostrvo izvedeno samo horizontalnim oznakama (povrina zabrane);
11.4.2. Nivelaciono voenje, popreni nagibi
Kao to je ve spomenuto, uslov za izvoenje mini krune raskrsnice je ravniarski teren

nagib niveleta prikljunih puteva do najvie 4%.
67
Popreni nagibi kolovoza prikljunih puteva i krunog kolovoza izvode se jednako kao u
sluaju jednotranih (malih) krunih raskrsnica sa veliinom poprenog nagiba 2,5% ka
spoljnoj ivici.
11.5. Preglednost
U mini krunim raskrsnicama se zahtjevana preglednost obezbjeuje na isti nain kao u

jednotranim (malim) krunim raskrsnicama. Zbog injenice da centralno ostrvo kod mini
krunih raskrsnica nije denivelisano odnosno ne predstavlja vidljivu prepreku za vozae,
potrebno je pobrinuti se i za vidljivost tj. perceptivnost mini krune raskrsnice. To se
ostvaruje voenjem prikljunih krakova (defleksija), saobraajnom signalizacijom (oznake na
ulivima, boja centralnog ostrva) i izvoenjem javne rasvjete (obezbjeuje se vidljivost u
nonim uslovima).
11.6. Saobraajna signalizacija
Saobraajna signalizacija se iz opravdanih razloga upotrebljava isto kao u jednotranim

(malim) krunim raskrsnicama. Dodatno je potrebno analizirati sljedee:
- na svakom kraku ispred uliva oznaiti trougao upozorenja na kolovoz;

- oznaiti centralno ostrvo (bijela oznaka odnosno naizmjenino bijela oznaka);
- oznaiti smjer kretanja u krunoj raskrsnici (ispred svakog uliva) strelicom na sredini
krunog kolovoza (strelica slina kao V- 23.1, prilagoena veliini krune raskrsnice);
- zbog pregaznosti centralnog ostrva, u centralnom ostrvu se ne postavljaju saobraajni
znakovi;
- postavljanje saobraajne signalizacije na srednjim razdjelnim ostrvima na
pojedinanim kracima u mini krunoj raskrsnici zavisi od dimenzijaizvoenja srednjih
razdjelnih ostrva.
68
11.7. Saobraajna oprema
Saobraajna oprema se moe upotrijebiti na isti nain kao u jednotranim (malim) krunim
raskrsnicama.
12.Montane krune raskrsnice

12.1. Kriterijumi za opravdanost izvoenja
montane krune raskrsnice
Montana kruna raskrsnica je privremeno projektno rjeenje smjeteno u gabarite postojee

klasine raskrsnice izvedeno pomou elemenata, saobraajne signalizacije i opreme koja je u
skladu sa saobraajno-bezbjednosnim zahtjevima namjenjena poboljanju protoka ili/i
saobraajnoj bezbjednosti.
Smjetenje u gabarite postojee klasine raskrsnice podrazumjeva izvoenje montane krune

raskrsnice, po mogunosti u granicama postojee raskrsnice, odnosno izmeu postojeih
ivinjaka. Kod izvoenja montane krune raskrsnice ne predviaju se velika pomjeranja
ivinjaka postojee raskrsnice, dizanje asfalta, ni bilo koji drugi slian finansijski ili
graevinski sloen poduhvat.
Montana kruna raskrsnica mora da bude izvedena sa elementima, saobraajnom

signalizacijom i opremom koji su usaglaeni sa vaeim propisima i saobraajno-
bezbjednosnim zahtjevima. To znai da montano rjeenje mora da sadrava iste elemente
kao i stalno rjeenje (poluprenici odgovarajuih veliina, srednje ostrvo, razdjelna ostrva,
pjeaki prelazi, saobraajna signalizacija), razlika je samo u tome to su ti elementi
montani, a saobraajna signalizacija privremena (i podna signalizacija je ute boje).
Montana kruna raskrsnica kao privremeno projektno rjeenje izvodi se u sluaju:
69
- privremeno promjenjenih saobraajnih uslova (npr. privremene promjene toka glavnog
i sporednog pravca saobraaja (za vrijeme ljetnje turistike sezone);
- privremeno oteanog odvijanja saobraaja (gradilite u samoj raskrsnici, izvoenje
etvrtog kraka na postojeoj trokrakoj raskrsnici);
- u procesu dokazivanja vanosti izvoenja krune raskrsnice kao trajnog rjeenja;
- u vrijeme izvoenja krune raskrsnice kao stalnog rjeenja (za nesmetano
funkcionisanje raskrsnice u vrijeme izgradnje, odnosno za zatitu graevinskih radnika
prilikom izvoenja srednjeg ostrva kao i uvoznih i izvoznih radijusa);
- kao mjera preduzeta radi umirivanja saobraaja u postojeim raskrsnicama koje nisu
opremljene semaforima (u sluaju da su brzine na glavnom saobraajnom pravcu
prevelike ili u sluaju da vozila na sporednom saobraajnom pravcu imaju probleme
pri ukljuivanju u glavni saobraajni pravac);
- u cilju trenutnog ublaavanja loih saobraajno-bezbjednosnih uslova (u sluaju
nedostatka finansijskih sredstava za trenutno izvoenje dugoronog rjeenja);
Privremeno projektno rjeenje podrazumjeva vrijeme:
- u kome su saobraajni uslovi promjenjeni;

- u kome je odvijanje saobraaja ometano;
- vrenja eksperimenta u kome se dokazuje prikladnost izvoenja krune raskrsnice kao
trajnog rjeenja;
- izgradnje krune raskrsnice kao trajnog rjeenja;
- od utvrivanja da je kruna raskrsnica sa saobraajno-bezbjednosnog ili
kapacitativnog aspekta bolje rjeenje od postojeeg rjeenja do izvoenja trajnog
rjeenja;
Sve faze, odnosno procesi prije izvoenja montane krune raskrsnice identine su sa
postupkom izvoenja krune raskrsnice kao stalnog rjeenja. Postupak se sastoji od tri faze:
provjere opravdanosti izvoenja montane krune raskrsnice, projektovanje montane krune
raskrsnice i izvoenja montane krune raskrsnice.
Provjera opravdanosti izvoenja montane krune raskrsnice je u potpunosti ista kao kod
izvoenja stalnog rjeenja sa krunom raskrsnicom.
70
U ovoj fazi provjerava se ispunjavanje optih kriterijuma za opravdanost izvoenja montane
krune raskrsnice kao privremenog rjeenja. U sluaju da je takva procjena ve uraena za
stalno rjeenje sa krunom raskrsnicom, provjera opravdanosti ne mora da se radi.
Postupak projektovanja montane krune raskrsnice je identian postupku projektovanja

stalnog rjeenja, odnosno ak donekle sloeniji, jer je potrebno da se uzme u obzir ljudski
faktor (navika korisnika na prethodno rjeenje (vonja na pamet), zbunjenost korisnika zbog
dvostruke podne signalizacije (u sluaju da upravlja ne zahjteva da se sklone prethodne bjele
oznake), neophodno potrebno sprovoenje kanalisanja pjeaka (zbog sprjeavanja prelaenja
preko krakova krune raskrsnice van podruja pjeakih prelaza)) kao i zahtjev za
nepromjenjen tok ivinjaka.
Samo izvoenje montane krune raskrsnice zavisi od izbora montanih elemenata.

Najjednostavnija je u sluaju opredjeljivanja za razdjelne ograde od vjetakih materijala, jer
se niim ne zadire u konstrukciju kolovoza. Posle izvrenog kolenja osnovnih elemenata
krune raskrsnice na red dolazi postavljanje praznih elemenata razdjelnih ograda (koje se
kanije napune vodom) i iscrtavanje podne i postavljanje privremene vertikalne signalizacije.
12.2. Odreivanje projektno-tehnikih elemenata montane krune

raskrsnice
Odreivanje projektno-tehnikih elemenata montane krune raskrsnice odvija se na identian

nain kao kod krune raskrsnice u fiksnomizvoenju. Po pravilu su zbog ve postojee
raskrsnice, po pravilu klasine projektnotehniki elementi ve odreeni, zbog toga je u
takvom sluaju potrebno samo da se provjeri adekvatnost njihovih dimenzija.
Montana kruna raskrsnica moe da se izvede iz: betonskih prefabrikovanih elemenata

segmentnog oblika i razliite zakrivljenosti (iz kojih se izvodi srednje ostrvo), montanih
vodeih ivinjaka,montanih (plastinih) zatitnih ograda. Brzina u montanim krunim
raskrsnicama po pravilu je ograniena na 40 km/h.
71
Sl. 40: Montani elementi za izvoenje montanih raskrsnica47
12.3. Horizontalno i visinsko voenje
Uslovi horizontalnog i visinskog voenja su u sluaju da se izvodi montano rjeenje po

pravilu ve utvreni (zbog postojee raskrsnice), zbog toga u takvom sluaju samo treba
izvriti provjeru adekvatnosti njihovih dimenzija. Kod montane krune raskrsnice koja se
izvodi na mjestu postojee klasine (tro ili etvorokrake) raskrsnice potrebno je izvriti
provjeru adekvatnosti poprenih nagiba.
12.4. Saobraajna signalizacija
Saobraajna signalizacija montane krune raskrsnice je identina saobraajnoj signalizaciji u

krunoj raskrsnici u fiksnom izvoenju. Radi se o istim saobraajnim znakovima i istim
podnim oznakama (u utoj boji).
47
72
U sluaju da se montana kruna raskrsnica izvodi na mjestu postojee klasine (to ili
etverokrake) raskrsnice poeljno je da se na odgovarajuoj udaljenosti postavi saobraajni
znak I-25 sa dopunskom tablom PROMJENA SAOBRAAJNOG REIMA!.
Montana kruna raskrsnica moe da se izvede u trokrakim i etverokrakim raskrsnicama

koje jesu ili nisu opremljene semaforima. U sluaju da se montana kruna raskrsnica bude
izvodila na mjestu postojee raskrsnice opremljene semaforima, opravdano je da se za pjeake
iskljue semafori, a da se za motorizovane uesnike semafori stave u reim uto trepue.
Takoe valja razmisliti o izvoenju zvunih brzinskih prepreka od debelo-slojnih premaza.
12.5. Ostala oprema
U centralnom ostrvu montane krune raskrsnice po pravilu se ne vri nikakvo ozelenjavanje,

ne postavljaju se skulpture ili ostali slini objekti. Postavljanje tabli, natpisa i ostalih objekata
ili ureaja za slikovno ili zvuno obavjetavanje i oglaavanje u srednjem ostrvu krune
raskrsnice nije dozvoljeno.
Ako su osnovni elementi montane krune raskrsnice montane plastine zatitne ograde, one
se, iz razloga stabilnosti samih elemenata i saobraajne bezbjednosti, moraju napuniti vodom.
U sluaju da takvo montano rjeenje ostane izvedeno u toku zime, vodi u montanim
elementima potrebno je dodati neko sredini prijateljsko sredstvo za sprjeavanje zamrzavanja.
Prilikom zimskog ienja snjega sa krunog kolovoza ne postoji nikakav problem uz lijevu
ivicu (uz centralno ostrvo), dok neto vie rada ima uz desnu ivicu (spoljanja ivicakrune
raskrsnice). Snjeg koji plug odgura uz desnu ivicu montane krune raskrsnice mora da se
ukloni runo.
13.Krune raskrsnice sa spiralnim krunim tokom

13.1. Karakteristike
Kruna raskrsnica sa spiralnim krunim tokom je posebna vrsta vietrane krune raskrsnice,
pri kojoj su neki saobraajni tokovi voeni po fiziki odvojenim saobraajnim trakama.
73
U turbo krunoj raskrsnici su saobraajni tokovi voeni odvojeno jo ispred uliva u krunu
raskrsnicu, razdvojene trake zauzimaju sve vrijeme vonje kroz krunu raskrsnicu, a odvojeno
su saobraajni tokovi voeni i na izlivu iz krune raskrsnice. Fizika odvojenost saobraajnih
traka se prekida samo na mjestima predvienog uliva (unutranja kruna saobraajna traka) u
krunu raskrsnicu. Fiziko razdvajanje se postie elementima posebnog oblika koji
ograniavaju (ali ne i sprjeavaju) promjenu saobraajnih traka u krunoj raskrsnici.
Kada se voza na ulivu u turbo krunu raskrsnicu odlui na kojem izlivu e napustiti krunu
raskrsnicu, odluku vie nije mogue mjenjati. Voza mora da izabere odgovarajuu voznu
traku ve na ulivu u krunu raskrsnicu, jer ovaj tip krune raskrsnice ne dozvoljava promjenu
voznih traka u krunoj raskrsnici. Ovaj, naizgled, nedostatak je u sutini osnovna prednost
turbo krune raskrsnice, jer nema konfliktnih taaka preplitanja. Zato je i protok i nivo
saobraaja u dvotranoj turbo krunoj raskrsnici vei nego u obinoj dvotranoj krunoj
raskrsnici sa po dvije ulivne i izlivne trake na svakom kraku raskrsnice.
Zbog nemogunosti promjene voznih traka u krunom toku, potrebno je prestrojiti se na

odgovarajuu voznu traku jo prije ulaza u raskrsnicu.
Zbog toga je u turbo krunoj raskrsnici potrebno posvetiti veliku panju saobraajnoj
signalizaciji.
Jedna od osobina turbo krunih raskrsnica je i ta, da one omoguavaju velike brzine vonje
kroz raskrsnicu (velik protok), pa je zbog toga u sluaju dvotranih uliva i izliva pjeake
potrebno voditi u drugom nivou (podzemni ili nadzemni prolaz) ili preko razdjelnog ostrva.
Za razliku od uobiajenih krunih raskrsnica (ije izvoenje je, po pravilu, opravdano na

lokacijama sa priblino istim intenzitetom saobraajnog toka na glavnom i sporednom
saobraajnom pravcu), izvoenje turbo krunih raskrsnica je opravdano i na raskrsnicama sa
naglaenim intenzitetom saobraajnog toka na glavnom saobraajnom pravcu.
74
13.2. Kriterijumi za opravdanost izvoenja turbo krune
raskrsnice
Turbo kruna raskrsnica je odgovarajuerjeenje na vangradskim lokacijama. Turbo kruna

raskrsnica u gradskom okruenju je samo uslovno odgovarajue rjeenje. U sluaju da se
razmilja o krunoj raskrsnici sa dvije ulivne i dvije izlivne trake,koja treba da bude locirana u
gradskom okruenju, potrebno je najprije pristupitirjeavanju saobraajno-bezbjednog
voenjanemotorizovanih uesnika u saobraaju.
Turbo kruna raskrsnica je uslovno odgovarajue rjeenje kod:
- postojeih, saobraajno preoptereenih jednotranih krunih raskrsnica, ija veliina

(spoljanji poluprenik) omoguava izvoenje dodatne krune trake prema
unutranjosti (bolje rjeenje), ili postoji prostor za izvoenje jo jedne krune trake
prema spoljanjosti (donekle loije,ali i. skuplje rjeenje);
- postojeih saobraajno preoptereenih dvotranih krunih raskrsnica;
- postojeih saobraajno manje bezbjednih dvotranih krunih raskrsnica;
- rekonstrukcija klasine povrinske raskrsnice sa preovlaujuim glavnim
saobraajnim pravcem sa velikim intenzitetom saobraajnog toka;
Kod svih nabrojanih sluajeva, od glavnog pravca zavisi i izbor tipa krune raskrsnice sa
spiralnim krunim tokom.
13.3. Tipologija turbo krunih raskrsnica
Izbor tipa turbo krune raskrsnice zavisi od glavnog saobraajnog pravca. Poznajemo vie
tipova turbo krunih raskrsnica.
75
Sl. 41: Standardni i jajoliki48
Sl. 42: Koljenasti i spiralni49
48
49
76
Sl.43: Turbina i razvuen kao koljenasti50
Sl.44: Zvjezdasti51
13.4. Saobraajna bezbjednost motorizovanih i nemotorizovanih

uesnika
Glavna prednost turbo krune raskrsnice u poreenju sa obinom dvotranom krunom

raskrsnicom sa dvotranim ulivima i izlivima je: manji broj konfliktnih taaka ukrtanja: koji
je ostvaren smanjenjem broja ukrsnih saobraajnih tokova i eliminacija konfliktnih taaka
preplitanja na krunom kolovozu: koja je ostvarena odvojenim voenjem pojedinanih
saobraajnih struja.
50
51
77
Prednost turbo krune raskrsnice je, da nema preplitanja u krunom kolovozu i to na kratkom
rastojanju izmeu jednog uliva i sljedeeg izliva. To ne doprinosi samo udobnosti vonje, ve
i viem nivou saobraajne bezbjednosti. Ova posljednja injenica vai i u sluaju kada su svi
izlivi jednotrani. Turbo kruna raskrsnica ima u takvom sluaju 10 konfliktnih taaka na
krunom kolovozu i 2 preplitanja van krunog kolovoza (ukupno 12). Slino vai i u sluaju
dvotranih izliva i uliva, nema konfliktnih dionica, a broj konfliktnih taaka je dosta manji
nego kod obinih dvotranih krunih raskrsnica.
Saobraajnoj bezbjednosti nemotorizovanih uesnika u saobraaju je u turbo krunim

raskrsnicama potrebno posvetiti veliku panju, prije svega zbog relativno velikih brzina koje
motorizovani uesnici u saobraaju dostiu u ovoj vrsti krunih raskrsnica.
Saobraajnoj bezbjednosti nemotorizovanih uesnika u saobraaju u turbo krunim

raskrsnicama pristupa se na vie naina: kontrolom brzine na ulivima i izlivima, izvoenjem
samo jedne saobraajne trake na izlivu, razdvajanjem ulivnih i izlivnih saobraajnih traka
razdjelnim ostrvom, zamaknutim prelazom za pjeake i bicikliste na ulivu i izlivu i voenjem
nemotorizovanih uesnika u saobraaju u drugom nivou. Ulivi i izlivi iz turbo krune
raskrsnice moraju biti izvedeni sa takvim elementima, da brzina vonje ne prelazi 30-35 km/h.
Po pravilu, brzina na ulivu u turbo krunu raskrsnicu se smanjuje, a na izlivu oslobaa. To

uzrokuje relativno niske brzine na ulivu i neto vee na izlivu, zbog ega je, za
nemotorizovane uesnike u saobraaju, saobraajno opasniji izliv od uliva. U sluaju da je to
sa stanovita propusne moi prihvatljivo, na izlivu se izvodi samo jedna saobraajna traka.
Razdvajanje ulivnih i izlivnih saobraajnih traka razdjelnim ostrvom vri se u sluaju, kada sa
stanovita propusne moi nije prihvatljivo da se na ulivu/izlivu izvede samo jedna saobraajna
traka i kada imamo za izvoenje razdjelnog ostrva dovoljno prostora na raspolaganju.
Zamaknuti prelaz za pjeake i bicikliste na ulivu i izlivu moe da se upotrebi samo u

izuzetnim sluajevima, kada nije mogue upotrijebiti nijedno od gore navedenih rjeenja.
Zamaknuti prelaz projektovan je tako da sprjeava velike brzine biciklista prilikom prelaska,
zamicanjem biciklistikog prelaza na podruju razdjelnog ostrva za irinu dvosmjerne
biciklistike staze i odmicanjem ka spolja iz ua krune raskrsnice za priblino 10m.
78
Sl. 45: Prelaz za bicikliste preko kraka turbo krunog toka u Holandiji52
Pri takvom prelaenju kraka sa zamaknutom biciklistikom stazom, biciklistima je na

razdjelnom ostrvu prije prelaenja kraka potrebno oduzeti prednost!
13.5. Javna rasvjeta
Zbog zadovoljavanja uslova saobraajne bezbjednosti nou, turbo kruna raskrsnica mora da
bude odgovarajue osvjetljena. Osvjetljeni moraju da budu kako ulivi u raskrsnicu tako i
srednje ostrvo. Razdjelna ostrva su pogodna za postavljanje stubova svjetiljki samo u sluaju
kada su oni dovoljno iroki i ako se time ne ograniava preglednost, u protivnom se izbjegava
postavljanje stubova na takav nain.
Stubovi rasvjete na ovoj vrsti krune raskrsnice trebalo bi da budu postavljeni u krugu, po
obodu raskrsnice. Raspored treba da bude ravnomjeran u odnosu na meusobnu udaljenost
izmeu pojedinanih svjetiljki i udaljenosti do centra ostrva. Preporuuje se da svaki
prikljuak, odnosno izvoz bude osvjetljen na daljini najmanje 60 m od krune raskrsnice.
Boja svjetlosti i visina svjetla treba da bude jedinstvena na cijelom podruju raskrsnice, ali ne
nii nego na prikljucima. Minimalna potrebna osvjetljenost raskrsnice ne moe da bude
manja nego to je najvii stepen osvjetljavanja na prikljucima.
52
79
13.6. Ostala oprema
13.6.1. Pejzano ureenje
Prilikom oblikovanja okoline turbo krune raskrsnice neophodno je potovanje odreenih

nepisanih estetskih (usklaenost sa okolinom) i funkcionalnih (zimsko odravanje)
kriterijuma. Ovo poglavlje ne prua detaljnija pravila i uputstva za ureenje okolnog prostora
i srednjeg ostrva turbo krunih raskrsnica, ve samo globalne smjernice koje bi projektant
trebao rjeavati zajedno sa pejzanim arhitektom ili urbanistom. Bez obzira na estetiku
ureenje prostora turbo krune raskrsnice sa aspekta saobraajnog inenjerstva ima praktian
znaaj. Pomou prilagoavanja zemljita moe se na bolji nain upozoriti vozila na
pribliavanje krunoj raskrsnici.
Posebna sadnja (bunja, trajnog bilja, sezonskog cvijea) koja je pogodnija u urbanim
podrujima zahtjeva vie truda i finansijskih sredstava, a u unutranjosti potrebno je kod
sadnje potovati ogranienja koja nameu prvobitne biljne vrste, kao i okolni pejza.
Nesvrsishodno je u turbo krunoj raskrsnici lociranoj u unutranjosti saditi razne vrste
gajenog cvijea. Takoe, uz turbo krune raskrsnice na livadama besmisleno je saditi visoko
drvee. Na takvim ravnim otvorenim livadskim podrujima bilo kakva sadnja nije
odgovarajuasa okolinom. Iz tog razloga, prilikom ureenja pejzaa. uobiajeno je svoenje
samo na oblikovanje tla, a livadske povrine njeguju se i u okolini turbo krune raskrsnice. Na
ovom mjestu potrebno je naglasiti da se u turbo krunim raskrsnicama ne sadi visoko drvee
ili visoko bunje. Preporuuje se samo travom zasijana zemljana kupola ili nisko bunje.
80
14.Zakljuak
Iz svega navedenog, moe se zakljuiti, da savremene raskrsnice sa krunim tokom imaju

osobine koje ih nesumnjivo ine atraktivnim za primjenu i da su na naim prostorima
nepravedno zapostavljene. Takoe, uzimajui u obzir njihove prednosti i nedostatke, kao i
poeljne i nepoeljne situacije za njihovu primjenu, neophodno je prije odluke o izgradnji
paljivo isplanirati njihovo uvoenje. Prije svega je potrebno razmotriti uticaje u pogledu
bezbjednosti, kapaciteta, zauzimanja prostora, ekoloki uticaj i estetski uticaj, razmotriti
alternativne tipove raskrsnica (naroito semaforizovanih). Sve ove uticaje potrebno je
kvantifikovati i donijeti odluku primjenom neke od ekonomskih metoda. Samo na ovaj nain
biemo sigurni da e se prednosti savremenih raskrsnica sa krunim tokom ispoljiti i u praksi.
81
15.Literatura
JP Putevi Srbije:Funkcionalni elementi i povrine puteva-Krune rasrsnice,

2012.
[1] URL: http://www.putevi/-
srbije.rs/pdf/harmonizacija/prirucnik_za_projektovanje_puteva/SRDM5-3-
kruzne-raskrnice(120427-srb-konacni).pdf (26.03.2017)
Graevinski fakultet Sveuilita u Rijeci:Smjernicezaprojektovanjekrunih
raskrija sa spiralnim tokom krunog kolnika na dravnim cestama, 2014.
[2] URL: http://www.hrvatske-
ceste.hr/UserDocsImages/Smjernice%20za%20projektiranje%20kru%C5%BE
nih%20raskri%C5%BEja%20sa%20spiralnim%20tokom%20kru%C5%BEnog
%20kolnika%20na%20dr%C5%BEavnim%20cestama/SMJERNICE%20TUR
BO%20KRU%C5%BDNA%20RASKRI%C5%BDJA-
HRVATSKE%20CESTE.pdf (26.03.2017)
Ivan Omazi, Sanja Dimter, Ivana Barii:Kruna raskrija Suvremeni naini
rjeavanja prometa u gradovima, 2010.
[3] URL: http://e-gfos.gfos.hr/index.php/arhiva/broj-1/kruzna-raskrizja-
suvremeni-nacin-rjesavanja-prometa-u-gradovima (26.03.2017)
Sveuilite u Splitu:Projektiranje krunih tokova, 2014.
[4]URL:https://repozitorij.gradst.unist.hr/islandora/object/gradst%3A586/datas
tream/PDF/view (26.03.2017)
Direkcija cesta FBIH i Javno preduzee Putevi Republike Srpske:
Funkcionalni elementi i povrine puta, 2005.
[5]URL: http://www.jpdcfbh.ba/ba/legislativa/smjernice_i_standardi/1-1-
4%20Funkc%20elementi%20i%20povrsine%20puta.pdf(26.03.2017)
Javno preduzee Putevi Srbije: Raskrsnice i prikljuci, 2012.
[6] URL : http://www.putevi-
srbije.rs/pdf/harmonizacija/prirucnik_za_projektovanje_puteva/SRDM5-1-
raskrsnice-i-prikljuci-u-nivou(120427-srb-konacni).pdf (26.03.2017)
Graevinski fakultet u Osijeku:Prometno-tehniki elementi raskrija s krunim
tokom prometa, 2015.
[7] URL : https://repozitorij.gfos.hr/islandora/object/gfos:70 (26.03.2017)
Zavod za projektovanje trasa:Savremene raskrsnice sa krunim tokom.
82
[8] URL :
http://www.putic.com/res/sr/Raskrsnice_sa_kruznim_tokom.pdf(26.03.2017)
83

Kružni Tokovi

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Kružni Tokovi

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

VISOKA KOLA ZA PRIMIJENJENE I PRAVNE NAUKE

Banja Luka, avgust 2017.

Banja Luka, avgust 2017.

Kljunerijei: Krune raskrsnice, kruni tokovi, saobraajna bezbjednost,

Keywords: Circular intersections, roundabouts, traffic safety, the competent (relevant)

2. Istorija krunih raskrsnica .................................................................................................. 9

3. Kruni tokovi i njegovi elementi ..................................................................................... 13

3.1. Prednosti krunih tokova ........................................................................................... 16

3.2. Nedostaci krunih tokova .......................................................................................... 16

4. Podjela krunih raskrsnica ............................................................................................... 18

4.1. Podjela krunih raskrsnica s obzirom na lokaciju, veliinu i oblik ........................... 18

4.2. Podjela krunih raskrsnica prema namjeni ................................................................ 21

4.3. Podjela krunih raskrsnica prema broju krakova ....................................................... 22

4.4. Podjela krunih raskrsnica prema broju traka ............................................................ 22

4.5. Podjela krunih raskrsnica po pravcu pruanja prikljunih saobraajnica ................ 22

4.5.1. U nivou ............................................................................................................... 23

4.5.2. U razliitim nivoima ........................................................................................... 23

5. Saobraajna bezbjednost u krunim raskrsnicama .......................................................... 24

5.1. Motorni saobraaj ...................................................................................................... 24

5.2. Pjeaci i biciklisti ....................................................................................................... 27

5.3. Sigurnost osoba s invaliditetom i osoba smanjene pokretljivosti .............................. 29

6. Izbor projektno tehnikih elemenata krunih raskrsnica .............................................. 30

6.1. Kruni kolovoz i provozni dio centralnog ostrva ...................................................... 30

6.2. Razdjelna ostrva i povrina za razdvajanje saobraaja na privozima ........................ 34

6.3. Ulaz u krunu raskrsnicu ........................................................................................... 36

6.4. Izlaz iz krune raskrsnice ........................................................................................... 39

6.5. Centralno ostrvo ......................................................................................................... 41

7. Horizontalno i vertikalno/visinsko voenje krunih raskrsnica....................................... 43

7.1. Horizontalno voenje ................................................................................................. 43

7.2. Visinsko voenje........................................................................................................ 45

7.2.1. Uslovi koji vae za nagibe prikljunih saobraajnica ........................................ 46

7.2.3. Popreni nagib krune raskrsnice ....................................................................... 47

8. Pregledna udaljenost ........................................................................................................ 49

8.1. Visina linije preglednosti i prepreke ............................................................................. 50

8.2. Pregledna udaljenost ulijevo ......................................................................................... 51

8.3. Prilazna pregledna udaljenost na ulazu ......................................................................... 52

8.4. Pregledna udaljenost na krunom kolovozu........................................................... 53

8.5. Pregledna udaljenost na pjeakim prelazima ........................................................... 54

8.6. Prepreke preglednosti ................................................................................................ 55

8.7. Pregledna udaljenost na izdignuti kracima krune raskrsnice ................................... 55

9. Saobraajna signalizacija ................................................................................................. 55

9.1. Vertikalna signalizacija .............................................................................................. 55

9.2. Horizontalna signalizacija .......................................................................................... 56

10. Saobraajna oprema ......................................................................................................... 57

11. Mini krune raskrsnice..................................................................................................... 61

11.1. Kriterijumi za izvoenje ......................................................................................... 61

11.1.1. Karakteristike mini krunih raskrsnica ........................................................... 61

11.1.2. Opravdanost izvoenja mini krune raskrsnice .............................................. 62

11.2. Proraun kapaciteta mini krunih raskrsnica ......................................................... 64

11.3. Odreivanje projektno-tehnikih elemenata .......................................................... 64

11.3.1. Koraci u planiranju mini krunih raskrsnica ................................................... 64

11.3.2. Zahtjevane karakteristike puta ........................................................................ 65

11.4. Hotizontalno i visinsko voenje ............................................................................. 66

11.4.1. Elementi situacionog plana ............................................................................. 66

11.4.2. Nivelaciono voenje, popreni nagibi ............................................................ 67

11.5. Preglednost ............................................................................................................. 68

11.6. Saobraajna signalizacija ....................................................................................... 68

11.7. Saobraajna oprema ............................................................................................... 69

12.1. Kriterijumi za opravdanost izvoenja .................................................................... 69

montane krune raskrsnice ................................................................................................. 69

12.2. Odreivanje projektno-tehnikih elemenata montane krune raskrsnice ............. 71

12.3. Horizontalno i visinsko voenje ............................................................................. 72

12.4. Saobraajna signalizacija ....................................................................................... 72