Hoofdstuk 3: Zin en betekenis van arbeid

Zin en betekenis van arbeid

Eigen motieven en zin van arbeid?

Mogelijke motieven van arbeid: geld, erkenning, voldoening, zinvol bezig zijn
Mensbevorderend:
Mensvervreemdend:

Wat betekent arbeid?

Iedereen geeft een andere betekenis aan arbeid. Arbeid heeft een persoonlijke betekenis, ook
in religies en maatschappij krijgt arbeid een plaats.

Sprookje kathedraalbouwers
= Niet iedereen haalt uit zijn werk evenveel voldoening dan een ander.

De manager en de visser
= Kapitalisme (Kapitalisme is een economie waarin de grond en de bedrijven eigendom zijn
van ondernemers die met hun bedrijf een zo groot mogelijke winst willen maken) wordt hier
bekritiseerd.
Enkele vragen die we ons stellen: sancties voor langdurige werklozen? leven om te werken of
werken om te leven? Pensioenproblematiek: zijn ze dwaas of hebben ze ongeluk?

Maatschappelijke visie
= In onze cultuur wordt arbeid heel erg hoog aangeschreven. Wie niet werkt, zal niet eten en
zonder geld geen zekerheid. We werken niet alleen voor het geld maar ook voor het sociaal
contact, de status, de erkenning, de structuur en regelmaat (de zin van arbeid in de
maatschappelijke visie).
Werkloos zijn is dus niet alleen erg omwille van financile onzekerheid maar ook omdat de
mensen via hun job erkenning krijgen en dit valt plots weg (levensbedreigend). Arbeid is
ook de oorzaak van stress, burn-out, workaholics.

Burn-out: chronische reactie op werkstress (werklast en verhouding tussen werknemer en

werk). Een samenspel tussen iemand zijn draagkracht en zijn draaglast. Het betreft veel
workaholics.
Menswaardig werken: taken verrichten die zinvol zijn en graag uitgevoerd worden.

Revival: oosterse technieken die dienen om de mens het belangrijk gevoel terug te geven van
consistentie en zinvolheid. Het dient om het welzijn van medewerkers te verhogen.

Arbeidsspirualiteit: een blijvende motivatie door geloof, het geloof vestigen in hun job.

Vervreemding van arbeid?

= industrie zorgt ervoor dat de mensen geen voeling meer hebben met wat men maakt.
Terwijl we vroeger een soort van beroepsfierheid hadden, zijn we nu zelf een deel van de
productie. De persoon is gemakkelijk vervangbaar.
Ethische bedenkingen bij arbeid: downsizing en ecologisch bewustzijn
= het afslanken van wat je hebt en milieuvriendelijker te werk gaan door minder
grondstoffen te gebruiken.

De christelijke visie op arbeid

= doe uw werk vol ontzag voor de heer, In oprechtheid en met een onverdeeld hart

De mens krijgt in de scheppingsverhalen de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat

chaos niet terugkeert op aarde en om de schepping van God te bewaren. De mens werkt 6
dagen in de week en krijgt 1 rustdag om God en zijn schepping te eren.

Genesis 1
= Het mensbeeld is hier mensbevorderend. De mens moet vruchtbaar en talrijk zijn
(voortplanten) en voor de aarde zorgen.

Genesis 2
= Deze genesisproblematiek is bijzonder actueel. Het mensbeeld is hier mensonderdrukkend.
Hij wordt verplicht om te zwoegen voor deze aarde en wordt gestraft.

Arbeid: een lastig en omstreden begrip

= hoe verschillende religies in verschillende tijden betekenis gaven aan arbeid. Bv. Grieken
en romeinen zagen het als een minderwaardige activiteit, terwijl In het westen
(middeleeuwen) het werd als gezien als een fysieke inspanning om het lichaam en de ziel
puur te houden. Het kan een roeping zijn en een vorm zijn van dienstbaarheid maar ook een
vorm van slavernij.
Andere levensbeschouwelijke visies

Arbeid bekeken vanuit het Confucianisme

= We moeten geen dingen begrijpen, we moeten ervoor zorgen dat de stabiliteit in de
samenleving behouden wordt. Familie speelt een grote rol in dit piramidesysteem.
Samenlevingen die zich focussen op dit ervaren een snelle economische groei.

Het kastenstelsel binnen het hindoesme

= we bekijken arbeid vanuit de karmaleer. Karma verklaart het heden uit het verleden en
roept tot waakzaamheid ten opzichte van de toekomst. Dus afhankelijk van je levenswijze zal
je het volgende leven lager of hoger geboren worden. Het kastensysteem heeft veel invloed
op de manier van wonen, welk werk ze doen en met wie ze trouwen. Arbeid staat hier
centraal want het is een norm voor het kastensysteem. Het is n pad van de vier naar
bevrijding.

Arbeid en islam
= Niet het vergaren van veel rijkdom mag het motief zijn maar het voorzien van
levensonderhoud (zegening van Allah). Arbeid wordt samen gezien met persoonlijke
verantwoordelijkheid en sociale rechtvaardigheid.

Een traditioneel afrikaanse visie op arbeid

= je moet alles samen doen, familie is belangrijker dan werk, menselijk contact is belangrijk,
kopen en verkopen is een menselijke kwaliteit.
Hoofdstuk 4: ethiek

Wat is ethiek?
= Het zijn waarden die je door je omgeving hebt meegekregen en de omgangsregels in onze
samenleving onderbouwen. Het is iets dat vraagt achter reflectie en bereidheid om af en toe
kritische vragen toe te laten over hoe er bij jou gewerkt/gedacht wordt. Het zijn wetten rond
moraliteit, het zijn morele principes.

Definitie ethiek = nadenken over het juiste handelen t.o.v. mensen, dieren, natuur, goddelijke
zaken. Het is een geheel van afspraken en regels die een gemeenschap hanteert om
samenleven mogelijk te maken.
Definitie ethische dilemmas = botsing van waarden, dilemmas waar het minste kwaad
gekozen moet worden.

De oorsprong van ethiek

De biologische wortels
= Er zijn drie kenmerken die essentieel zijn in de manier waarop een mens leeft. Het is leven
in groep (zorgt voor veiligheid en geeft spanningen), intelligentievermogen (inzicht hebben in
de sociale relaties en daarop inspelen) en inlevingsvermogen (bewust kiezen tussen goed en
slecht).

De culturele wortels
= Levensbeschouwingen (de manier waarop je leeft) geven aan wat goed en kwaad is, deze
levensbeschouwing vertrekken uit waarden (abstracte idealen of doelen over het wenselijke)
en normen (concrete regels met een ethische dimensie). Dus aan de waarde wordt een norm
gekoppeld en die norm wordt een wet. Bv: veiligheid - niet te snel rijden - in de bebouwde
kom mag je maar 50 km per uur rijden.

Wat is goed? Wat is kwaad?

Verschillende misverstanden
- Moraal dienst om te straffen en niet om te veroordelen (we zoeken het beste voor
iedereen en het meest rechtvaardige).
- Ethiek is het goede doen omdat het moet van iemand anders of uit eigenbelang (ethiek
gaat over algemene belangen).
Besluit
Moraal: wat je ook doet of denkt, het heeft te maken met integriteit (Integriteit is de
persoonlijke eigenschap van een individu die inhoudt dat de betrokkene eerlijk en oprecht is
en niet omkoopbaar).
De moraal begint bij onze vrijheid: moreel handelen is handelen zonder druk van buitenaf
maar vanuit de waarden die we willen nastreven.
Een handeling is moreel goed als deze universaliseerbaar is: als de handeling een algemene
regel kan worden.
Diabolisering
= iets of iemand systematisch zeer ongunstig voorstellen, de andere niet als mens zien, dader
met de daad vergelijken, gebeurd uit het perspectief van het slachtoffer. Het is een zwart-
witmechanisme. Het is gevaarlijk om dit te doen want dan wordt men net hetzelfde als de
dader. Het grote gevaar: herhalen van het kwaad en er is geen vergeving/verzoening.

Vergiffenis
= een bevrijding voor het slachtoffer. Vergiffenis is geen recht en het is geen plicht om het te
geven.

Ethiek en emoties
Imannuel Kant
= emoties vertroebelen de moraal, ze kunnen moeilijke ethische kwesties in de weg staan.

Sabine Roeser
= Emoties leren ons moreel te zijn. We krijgen door onze emoties schaamte- en
schuldgevoelens. Hierdoor weten we wat goed of verkeerd is. Rationeel zijn en emoties
moeten hand in hand gaan.

Verschillende denkkaders
Teleologische ethiek
= het doen wordt afgewogen tegenover het doel. Als het doel goed is dan is het handelen ook
goed.
Utilitarisme
= de daad wordt als goed beschouwd als hij het hoogste nut opbrengt of de meeste positieve
gevolgen.
Deontologische ethiek
= goed zijn en handelen is je houden aan je plichten

Deontologie van een opvoeder

= geschreven en ongeschreven regels in een beroepsgemeenschap
Als opvoeder ben je verantwoordelijk voor je bewoners, de ouders, jouw collegas en de zorg
ervan. Ethiek van de opvoeder is verantwoordelijkheid t.o.v. hulpvrager opnemen.
De kerk vindt dat elk leven kwaliteitsvol is.

Een leidraad voor het geweten

we stellen enkele vragen als we ethische keuzes maken.

Is wat ik ga doen/gedaan heb goed voor mezelf, de ander, de maatschappij en God?

Heb ik rekening gehouden met de situatie waarin ik me bevind?
Wat is het belangrijkste + een keuze maken

(Verhaal Familie Blunt, syndroom van Down)