Sie sind auf Seite 1von 4

1

NAHUM LAIKA A KARAI MUNGGA


(THE MESSAGE OF NAHUM)

I. SHINGDU LABAU NI (HISTORICAL CONTEXT OF NAHUMS WORK)

A. Myihtoi Wa A Lam (The Prophet)


Nahum ngu ai ga hkum a lachyum gaw shalan shabran ai wa (conforter) ngu ai re. Daw kaba
langai daw kaji langai hpe la kap nna shi a dai daw buga gaw Elkosha (Elkosh) mare re hpe chye la lu ga
ai. Rai tim, Elkosha mare gara shara kaw nga ai ngu ai hpe tup hkrak gaw n chye lu ga ai ai. Chyum
ninghkrin nkau mi gaw, Yerusalem mare a sinna dingda maga deng 20 tsan ai shara kaw nga ai mare re
ngu tsun ma ai.
Shi gaw Yuda masha rai nna Yuda mung (dingda Israela mung) hta myihtoi htoi lai wa sai wa re.
Shi a aten gaw, Asuri ni dingdung Israela mung hpe mayu la kau ai hpang shaning latsa ning daram hta
rai nna, Yuda mung (dingda Israela mung) hpe mung Asuri ni jahkrit shama zingri sha nga ai aten re. Dai
majaw, shi a myihtoi ga ni hta, Asuri mung a mare daju Ninewe mare hpe Yehowa jahten shaza kau na
lam htawn tsun tim, Ninewe mare de sa du nna myihtoi htoi ai lam n re ai sha, Yuda mung na Israela
masha ni hpe shalan shabran ai hku nna she htawn tsun wu ai.

B. Myihtoi Htoi Ai Shaning (The Date)


Myithtoi htoi ai shaning hte seng nna chyum ninghkrin ni tup hkrak gaw n tsun lu ma ai. Rai tim
malawng maga gaw 2:6-8; 3:8-10 hpe la kap nna myihtoi Nahum gaw Ninewe mare rai n hten za shi yang
BC 612 a shawng e myihtoi htoi ai wa re, ngu hkap la ma ai.

C. Mung Masa Shingdu Labau (Political Background)


Ninewe mare gaw myihtoi Yona a mungga majaw myit malai nna shaning latsa ning daram azim
sha nga ma ai re. Rai tim hpang daw de mi na sat lawat hku gum shem mazut ai hte Yehowa a man hta n
hkru n kaja ai bungli bai galaw ma ai. Sargon II woi awn ai hte BC 722 hta Samari mung hpe gasat la ma
ai. Dai hpang Sennacherib woi awn ai hte Yuda mung de bai kabye shang chyau lau sha ma ai. Asuri ni
gaw hkawhkam Esarhaddon up ai hpang jahtum na shaning hte shi a kasha hkawhkam Ashurbanipal
(668-627) up ai shawng na shaning daw hta daru magam power tsaw dik hku gaw gap lu ma ai. Asuri
hkawhkam Ashurbanipal gaw BC 663/661 hta Egutu a mare daju Thebes hpe zing la lu nna, dai aten hta n
gun ja dik mungdan hku makau grup yin mungdan ni hpe up madu sha lu wu ai. Asuri ni naw gum shem
mazut ai hku up sha ai majaw, up sha hkrum ai mungdan ni yawng bai gumlang ai hpe mung lang hte
lang hkrum sha ma ai. BC 652 hta Babylon mung hpe up ai Asuri hkawhkam Ashurbanipal a kanau
Shamashumukin wa gumlang ai majaw Asuri empire kata shada majan 6 ning byin ma ai. Majan shazim
lu tim, Asuri hkaw seng a n gun gaw grau grau she yawm mat wa wu ai. Asuri hkawhkam Ashurbanipal
wa (BC 627) si ai hte rau Asuri empire gaw n gun yawm mat wa sai. Ashurbanipal a kasha Sinsharishkun
wa Asuri hkaw bai dung tim Asuri empire hpe atsawm n lu zinlum mat nu ai. BC 626 hta Babelon kaw na
hpyen jau bu kaba general Nabopolassar wa, shi hkum shi hkawhkam ngu n dau ai hte Babelon hpe Asuri
a lata na lawt lu sai mungdan hku n dau ai hte dingdung maga Euphrates hka mayan hku mung maden wu
ai. BC 614 hta sinpraw de na Medi (Medes) masha ni mung Asuri hpe gumlang ai hte Asuri a mare daju
dingsa Asshur hpe gasat zing la kau ma ai. Medi hkawhkam Cyaxares gaw Babylon hkawhkam
Nabopolassar hte pawng nna Asuri a mare daju Ninewe mare hpe jawm gumlang ma ai. Shanhte hte rau
dingdung daw maga de na Scythians mung bai pawng rai Ninewe mare hpe BC 612 hta gasat dang la kau
lu ma ai. Dai majaw Ninewe mare htenza mat nna, hkaw seng aru arat nkau mi hte naw ngam ai Asuri
hpyen hpung ni gaw Harran mare de hprawng shingbyi ra mat ma ai.
Dai zawn Asuri ni n gun ja nna gum shem ai aten hte Ninewe mare garai n hkrat sum shi ai aten
laman hta myihtoi Nahum wa Yehowa ladu lai gum shem ai Ninewe mare hpe jahten kau na re lam
myihtoi ga tsun ai re.
2

D. Yuda mung kata na mabyin masa


BC 722 hta Asuri ni gaw dingdung Israela mungdan hpe gasat ting la sai re ( II Hkawhkam 17:6).
Dai hpang dingda Israela mung (Yuda mung) hpe mung aten shagu adip arip rai jahte tam dang sha ma ai.
Dai majaw Yuda mung na Israela ni hte Asuri ni a lapran ayan ahkik ahkawk, gali galaw lam byin ma ai
(II Hkawhakm 16:7-20; 18:7-37; 19:1-37;II Hkawhkam Labau 28:20-21; 30:6; 33:11). Josiah Yuda
hkawhkam tai wa ai aten (BC 640) hta Asuri gaw daru magam atsam yawm mat wa ai majaw Yoshia
(Josiah) gaw Mung masa hte makam masham masa ni hpe bai gram lajang la lu wu ai. Nahum gaw
Yoshia (Josiah) a lak htak hta myihtoi htoi ai wa re. Dai aten hta Asuri ni a htingbu mungdan yawng ngu
na daram wa Asuri ni a adip arip roi sha ai lam hkrum kadup ma ai (Nahum 3:19). Nahum gaw Asuri ni a
n tara ai lam hte n hkru n shawp ai lam ni a majaw myit hta nji nmu hkam sha ai hte, dai zawn adip arip
roi sha dang sha ai ni a ntsa Yehowa a tara jeyang ai lam teng sha du na re ngu myihtoi htoi wu ai
(Nahum 2:10,13; 3:5-7,19).

E. Nahum Laika A Laklai Ai Lam


Nahum a myihtoi ga gaw Asuri hpe ninghkap ai myihtoi ga re ai majaw Ga Shaka Dingsa hta
laklai ai myihtoi ga rai nga ai. Kaga myihtoi ga ni zawn myit malai na matu htawn tsun ai lam n lawm ai
sha, n tara ai hte n hkru n shawp ai ni a ntsa Yehowa teng sha tara jeyang na re, ngu ai hpe sha htawn tsun
ai myihtoi ga re.

II. MYIHTOI LAIKA A GA HKRANG MASA (OUTLINE)


Myihtoi Nahum a mungga gaw Yehowa a daru magam hpung shingkang gaw mungkan ting a
ntsa ka-up uphkang nga ai lam tsun dan ai mungga rai nga ai.

(1) 1:1-3 Yehowa a sindawng kahtet ai lam hte matsan dum lama ai lam
(2) 1:4-6 Shingra tara a ntsa mung Yehowa up hkang nga ai lam
(3) 1:7 Dinghpring ai ni hpe Yehowa makawp maga la nga ai lam
(4)1:8 Ninewe mare hpe shamyit kau na lam
(5)1:9-11 Yehowa hpe hpa lam hku mung n ninghkap lu na ma ai
(6) 1:12-13 Yuda hpe Asuri a kang dang npu na mawai la na
(7)1:14 Ninewe mare a n hkru n shawp ai lam ni
(8) 1:15 Yuda mung na ni kabu lu na lam
(9) 2:1-5 Majan a matu hkyen lajang ai lam
(10) 2:6-7 Ninewe mare htim gasat dang la hkrum ai lam
(11) 2:8-10 Ninewe hkrum sha na majan tsin yam
(12) 2:11-13 Ninewe mare htenza mat na lam
(13) 3:1-4 Ninewe mare na du daw sai hkaw lam
(14) 3:5-7 Yehowa matai htang ai lam
(15) 3:8-11 No-amon mare hte shingdaw nna tsun ai ga ni
(16) 3:12-15 Yehowa jeyang ai hpe n ninghkap lu na re lam
(17) 3:16-18 Ningbaw ningla ni yawng ayai aya rai mat na
(18) 3:19 Asuri hpe ninghkap ai ni kabu gumlawt na.

III. AHKYAK AI GA LAMI NI (KEY WORDS)

A. Shalan Shabran ai lam 2:2


Nahum gaw Ninewe mare htenza na lam hte seng nna tau hkrau myihtoi ga tsun ai hku nna Yuda
mung na Israela ni hpe shalan shabran mungga tsun ai re. Rai tim, Israela ni a hpyen ni du daw sai hkaw
hkrum ai lam hpe mu mada shangun ai hku nna shalan shabran mungga tsun mayu ai n rai; Yehowa gaw
3

tara jeyang na ahkang lu ai wa, simsa lam a madu re ngu ai hpe chye la lu ai lam she teng man ai shalan
shabran lam re ngu, sang lang dan da nga ai. Dai rai nna, Nahum gaw anhte hpe Yehowa Karai Kasang
hte mung, masha shada mung ngwi pyaw simsa lam lu la ra ai lam shadum sharin da nga ai.

(1) Shalan shabran ai lam 2:2


(2) Yehowa gaw mai kaja dik ai Karai re ai lam 1:7-8
(3) Yuda ni a matu Yehowa a ga sadi 1:12-13,15;2:2

B.Tara jeyang ai lam 3:7


Nahum gaw moi de grai hkik hkam ai hte gum shem ai Asuri a mare daju Ninewe hpe tara jeyang
na lam galu galang sang lang dan da wu ai. Asuri mung gaw shaning tsa hku hpung shingkang kaba ai hte
gum shem lai wa sai rai tim, Yehowa gaw Asuri a adip arip gum shem mazut ai majaw, pawt sindawng ai
hte jahten shaza kau na matu jeyang ai re. Israela ni a Karai gaw labau a Karai hte amyu baw sang yawng
hpe tara jeyang nga ai Madu re lam anhte hpe chye na la shangun nga ai.

(1) Tara jeyang ai lam 3:7


(2) Yehowa a dingman ai sindawng kahtet lam 1:2-3,6
(3) Ninewe mare a yubak mara ni 1:11; 3:1-4
(4) Tau hkrau nna Ninewe hten za na lam myihtoi htoi da ai lam 1:8-10,12-14;2:1-10; 3:5-9,11
(5) Ninewe mare htenza mat na lam 3:11-19

VI. KARAI MASA MUNGGA (THEOLOGICAL MESSAGE)


Mungga madung chyum ga gaw Yehowa gaw myit galu kaba nna, n-gun atsam ja nga ai; Shi
gaw mara kap ai wa hpe shalawt dat na n rai (1:3a) ngu ai rai nga ai. Myihtoi Nahum a yaw shada ai lam
gaw, Yuda ni hpe jahkrit shama sha nga ai Asuri mung a mare daju Ninewe mare gaw, tinang a n hkru n
shawp ai lam ni a majaw tara jeyang ai hkrum na ra ai ngu, Yuda mung na Israela amyu sha ni hpe shalan
shabran n gun jaw ai lam rai nga ai. Teng man ding hpring ai Yehowa gaw tara jeyang nga ai wa rai nna,
n hkru ai shinggyim masha ni yawng hpe jahten kau na ngu ai mungga rai nga ai. Rai tim, Nahum a
myihtoi ga hta tara jeyang ai Karai ngu ai hpe madung dat ai lam n re ai sha, Yehowa gaw n kru n kaja ai
lam hpe n dawng n yawt nga ai, ngu ai lam hpe madung dat ai mungga re. Yehowa gaw mai kaja nga ai;
ru tsang ai aten hta e makawp maga shara, shi rai nga ai: shi hta shingbyi ai ni hpe shi matsing nga ai
(1:7) ngu nna Yehowa gaw mai kaja ai Karai re lam tsun dan let, n hkru n kaja ai lam ni hpe n dawng n
yawt ai Karai re lam sang lang dan da nga ai. Dai majaw Yehowa a sin dawng kahtet ai lam hpe nbung
laru hte marang hta mung, hka ni hpe jahkyet kau ai lam ni hta mung, nnang nawn kaba hta mung, bum ni
kawng ni byawng mat ai hta mung mu lu nga ai (1:2-8).Yehowa hpe n shawp ai hku maw ai ni (1:11),
tawk ai sumla hte jaw ai sumla ni hpe hpara shatai ai ni hpeYehowa n dawng n yawt nga ai (1:14). N tara
ai hku dip ka-up sha hkrum ai Yuda (dingda Israela ni) ni hpe mung hkye la na lam pahkam jaw let,
Yehowa a mai kaja ai lam hpe shadan dan da nga ai (1: 9-10,12,13,15).
Ninewe gaw gum shem mazut ai hte Yehowa hpe hpa n nawn ai majaw, Yehowa shanhte hpe
jahten shaza kau na re. Shanhte a hpyen leng ni hte arung arai ni hpe kashun kashe la kau ya na (2:1-9),
shanhte a nga shara ni hpe jahten shaza kau ya na (2:10-13). Ninewe gaw adip arip sai jahkaw ai mare re
ai majaw dingnye lu na re. Shawa num zawn hpye ai amu galaw ai majaw, amyu baw sang ni a man e
Ninewe mare hpe gaya jahkrum na ra ai (3:4-7). Mungdan masha ni hpyen ni a rim la ai hkrum nna,
hpyen dap ni yawng ayai aya byin mat na. Hkaw seng ru sai ni hprawng ayai ra mat nna, Asuri a hkrat
sum lam hpe na lu ai ni yawng lahpawk dum kabu na mara ai (3:10-19). BC 612 hta Babylon hpyen dap
ni Ninewe mare hpe gasat dang la nna, jahten sharun kau sai re.

Sharin La Na Lam Ni (Lessons from the book of Nahum)

1.Yehowa Karai Kasang gaw labau a Karai Kasang hte mungkan masha yawng a Karai Kasang rai nga ai.
4

2. Yehowa gaw n tara ai hte n hkru n kaja ai hpe n dawng n yawt ai Karai Kasang rai nna, jahtum e n hkru
n kaja ai ni hpe tara je yang nga ai Karai Kasang re.
3. Yehowa gaw tinang lata la ai Israela ni hpe shalan shabran ya ai lam hta, hpyen ni hpe jahten shaza kau
ya ai ngu ai lam hpe madung dat ai n rai; Tinang gaw tara dara na ahkang lu ai wa re ai lam sakse madun
ai lam she rai nga ai.
4. Shinggyim masha ni yawng Karai Kasang a man hta tara rap ra ai hte dingman ai hku asak hkrung na
hpe Yehowa ra sharawng nga ai.

Ginlen shalai ai,


Rev. Dr. Lahpai Awng Li (MIT)

Das könnte Ihnen auch gefallen