Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
LASALACIVILPERMANENTEDELACORTESUPREMADEJUSTICIADELAREPUBLICA:De
conformidadconloopinadoporelseorFiscalSupremo;vistalacausanmerocuatromil
seiscientosochodosmilocho,eneldadelafecha,odoelinformeoralconarregloaleLey,
seemitelasiguientesentencia.
I.MATERIADELRECURSO:
SetratadelrecursodecasacininterpuestoafojascuatrocientosnoventaysieteporSUNRISE
SociedadAnnima,contralasentenciadevistaobranteafojascuatrocientossetentaynueve,
expedidaporlaSextaSalaCivildelaCorteSuperiordeJusticiadeLima,sufechaveintitrsde
octubredeldosmilsiete,queconfirmandolasentenciadeprimerainstanciadefojas
cuatrocientosdiez,sufechasietedejuniodeldosmilseis,declarinfundadalademanda
interpuestaporlarecurrente,sobreprescripcinadquisitivadedominio.
II.FUNDAMENTOSDELRECURSO:
Medianteresolucindefechatreintadediciembredeldosmilocho,staSalaCivilSuprema,
declarprocedenteelrecursodecasacinpropuesto,conformeesdeverseafojasveintiuno
delcuadernilloformado,porlacausalprevistaenelinciso3delartculo386delCdigo
ProcesalCivil,relativaalacontravencindelasnormasquegarantizanelderechoaundebido
proceso,alegandoquelaresolucindevistacarecedemotivacin,yaquenoexpliclas
razonesporlascualesconsiderquelosmediosprobatoriosactuadosenelprocesono
acreditanlaposesinalegadaporsuparte;aade,queenlaresolucindevistanoexisteuna
solareferenciaomencinsobreculfueelrazonamientoolaformacomosehanvaloradolos
mediosprobatoriosaportadosalproceso,tornndoseenunadecisinarbitraria;seala
tambinqueconsecuentementeseviollodispuestoenelartculo139incisos3y5dela
ConstitucinPolticadelEstado;comoenelnumeral10delaDeclaracinUniversalde
DerechosHumanosyartculo14delPactoInternacionaldelosDerechosCivilesyPolticosde
SanJos.
III.CONSIDERANDOS:
PRIMERO:LadoctrinahaconceptuadoElDebidoProcesocomounderechohumanoo
fundamentalqueasisteatodapersonaporelslohechodeserlo,yquelefacultaaexigiral
EstadounjuzgamientoimparcialyjustoanteunJuezresponsable,competentee
independiente,todavezqueelEstadonosolamenteesteneldeberdeproveerlaprestacin
jurisdiccionalalaspartesoterceroslegitimados,sinoaproveerlacondeterminadasgarantas
mnimasqueleasegurentaljuzgamientoimparcialyjusto,loqueseconocecomoeldebido
procesoensudimensinprocesaloadjetiva;entantoqueeldebidoprocesosustantivono
sloexigequelaresolucinsearazonable,sinoesencialmentejusta.
SEGUNDO:Laexigenciademotivacindelasresolucionesjudicialesconstituyeunagaranta
constitucional,consagradoenelartculo139inciso5delaConstitucinPolticadelEstado,el
cualaseguralapublicidaddelasrazonesquetuvieronencuentalosjuecesparapronunciarsus
sentencias,ellaresguardaalosparticularesyalacolectividaddelasdecisionesarbitrariasde
losjueces,quienesdeestemodonopuedenampararseenimprecisionessubjetivasnidecidir
lascausasacapricho,sinoqueestnobligadosaenunciarlaspruebasenquesostienensus
juiciosyavalorarlasracionalmente;entalsentido,lafaltademotivacinnopuedeconsistir,
simplemente,enqueeljuzgadornoexpongalalneaderazonamientoquelodeterminaa
decidirlacontroversia,sinotambinennoponderarloselementosintroducidosenelproceso
deacuerdoconelsistemalegal,esdecir,nojustificarsuficientementelaparteresolutivadela
sentenciaafindelegitimarla.Sobreelparticular,elTribunalConstitucionalsealaqueel
derechoaladebidamotivacindelasresolucionesjudicialesesunagarantadeljusticiable
frentealaarbitrariedadjudicialygarantizaquelasresolucionesjudicialesnoseencuentren
justificadosenelmerocaprichodelosmagistrados,sinoendatosobjetivosqueproporcionael
ordenamientojurdicoolosquesederivendelcaso.
TERCERO:Sinembargo,enlamotivacindelasresolucionesjudicialespuedenpresentarse
vicios,quepuedenserobjetodecontrolcasatorio,estosson:1)lafaltademotivacin;y,2)la
defectuosamotivacin;lamismaquesedivideentresagravios:a)motivacinaparente;b)
motivacininsuficiente;yc)motivacindefectuosaensentidoestricto;siendoelloas,la
doctrinaseala,segnOlsenGhirardi,queexistenhastatrestiposdeviciosvinculadosala
motivacin,asaber,lamotivacinaparente,lacualsedacuandoladecisinsebasaen
pruebasnoactuadasoenhechosnoocurridos;lamotivacininsuficiente,quesepresenta
cuandovulneraelprincipiodelaraznsuficienteylamotivacinpropiamentedefectuosa,la
cualsedacuandoelrazonamientodeljuezviolalosprincipioslgicosylasreglasdela
experiencia.Losviciosoerroresenelrazonamientodeljuzgadorsondenominadosenla
doctrinacomoerroresincogitando.
CUARTO:ParaefectosdedeterminarsienelcasoenconcretolaSalaSuperior,incurrien
algunodelosviciosdemotivacin,esnecesariohacerlassiguientesprecisiones:Lapresente
controversiagiraentornoalapretensindelademandanteSUNRISESociedadAnnima,
medianteelcualsolicitenvadeprescripcinadquisitivadedominio,lapropiedaddeun
readedosmilcientonoventaconcincuentametroscuadrados,parteintegrantedeuna
extensinmayordenominadoParcelaGinscritoafojasoncedelTomomilsetentayseisde
RegistrosPblicosdeLima,elcualcolindacontodalapartedelfondodesupropiedad,
constituidoporlaParcela53A.
QUINTO:Comosustentodesupretensin,afirmaquejuntoallote53Aqueadquiriel
veintitrsdeMayodemilnovecientosochentayseis,seincluylaparceladedosmilciento
noventaconcincuentametroscuadrados(objetodelitis),cuyosvendedoresvenanposeyendo
desdemilnovecientossetentaycinco,reaquenoseincluyporcuantoregistralmente
figurabaanombredeotrospropietarios,peroquesustransferentesejercieronlaposesina
ttulodepropietarios;posesinnegadaporlapartedemandadaAreneraLaMolinaSociedad
Annima,quiennoestacreditadaenautosenlostrminosdelartculo950delCdigoCivil,
msansisupropiedadyposesinesmsqueevidenteydeconocimientopblicoconmotivo
delapublicacinefectuadaconfechatrecedejuliodeldosmil,agregandoqueningunodelos
mediosprobatoriospresentadosacreditaronlaposesinsolicitada.
SEXTO:ElJuezdelacausa,medianteresolucindefechasietedejuniodeldosmilseis,declar
infundadalademandabasadoenquelaactoranodemostrelanimusdomini,porqueen
todaslasinstrumentalesquerecaudansudemandasehacenreferenciaalospropietarios,y
quealnohabersidoobjetadas,denotaquesiemprereconociqueexistenotraspersonascon
derechoenelbien;agregaquenosepuedeacreditarlademandaconlosdocumentosque
acompaa,sinoquieneseldueodelpredioenlitis,y,finalmentequeapartirdela
publicacindeltrecedeJuliodeldosmil,efectuadaporlosdemandados,laposesinnoha
sidopacficaporpretenderseusucapiruninmueblequeformapartedeunodemayor
extensinqueseestofreciendoenventaporsuspropietariosysobreelcualhanvenido
tributando.
SETIMO:ElColegiadoSuperior,absolviendoelrecursodeapelacininterpuestoporlaactora,
confirmlasentencia,teniendocomosustentoquelosmediosprobatoriosaportadosal
procesopermitencomprobardemaneracerteralaexistenciadelbienaprescribir;sin
embargo,establecequenoesposibleextraerdeelloscomoconclusinlgicayracionalquela
actorasehayaencontradoalolargodelosaosenefectivaposesin.
OCTAVO:Entalvirtud,analizadoslosfundamentosquesustentanladecisinimpugnada,se
desprendequeefectivamenteaquellacontieneunvicioenlamotivacin,puesadolecedeuna
argumentacinsuficiente,todavez,quenobastalacitadelasdisposicioneslegalesenquese
apoyalasentencia,sinoqueserequiereunmnimoderazonesquejustifiquenlos
fundamentosqueseexponenenelfallo,yteniendoencuentaquelaSalaalconfirmarlo
decidoporeljuezinferiorqueestablecequelosmediosprobatoriospresentadosenel
procesonoresultansuficientesparaacreditarlaposesinalegadadeterminaquenoes
posibleextraerdeelloscomoconclusinlgicayracionalquelademandantesehaya
encontradoalolargodelosaosenefectivaposesindelmismo;nocumpleconexponerni
desarrollarlaspremisasapartirdelascualesarribaadichaconclusin,tornndoseenuna
decisinarbitraria,loqueconstituyeunaclarainfraccinalprincipioreconocidocomogaranta
deordenconstitucional,conlocualseacreditalacausaldenunciada,siendoquedicha
infraccinalcanzahastaelfallodeprimergrado,enraznaqueeljuezcuandodeterminque
noexistianimusdomini,niconsiderquelaposesinfuepacfica,surazonamientonose
ajustaalostrminosantesindicados,porloquecorrespondequedichojuzgadorde
cumplimientoalagarantaconstitucionaldemotivacinderesolucionesjudiciales,ysifuera
necesariohacerusodelapruebadeoficioquerecogeelnumeral194delCdigoProcesalCivil
afindeemitirunadecisinfundadaenderecho.
NOVENO:Porlasrazonesanotadas,estaSalaSupremaconcluyequeelpresentemedio
impugnatoriomereceseramparadoalevidenciarselainfraccindelprincipioconstitucionalde
lamotivacindelasresolucionesjudiciales,debiendoprocederseconarregloaloprevistoen
elartculo396inciso2acpite2.3delCdigoProcesalCivil.
IV.DECISION:
Porlasrazonesexpuestas;yenaplicacindelodispuestoenelartculo396inciso
2acpite2.3delCdigoProcesalCivil:Declararon:
FUNDADOelrecursodecasacin,interpuestoporSUNRISESociedadAnnimaafojas
cuatrocientosnoventaysiete;NULAlasentenciadevistaobranteafojascuatrocientossetenta
ynueve,expedidaporlaSextaSalaCivildelaCorteSuperiordeJusticiadeLima,sufecha
veintitrsdeoctubredeldosmilsiete,queconfirmlasentenciadeprimerainstancia;
INSUBSISTENTElaapeladadefojascuatrocientosdiez,sufechasietedejuniodeldosmilseis;
ORDENARONque,elJuezdelacausaexpidanuevaresolucinconformealasconsideraciones
expuestasenlapresenteresolucin;DISPUSIERONlapublicacindelapresenteresolucinen
elDiarioOficialElPeruano;enlosseguidosconInmobiliarialaPlanicieSociedadAnnima,
sobreprescripcinadquisitivadedominio;interviniendocomoPonenteelJuezSupremo,
SeorCastaedaSerrano,ylosdevolvieron.
SS.
ALMENARABRYSON
TAVARACORDOVA
PALOMINOGARCIA
CASTAEDASERRANO
ALVAREZLOPEZ
AA
LAPONENCIADELJUEZSUPREMOSEORCASTAEDASERRANOESCOMOSIGUE
LASALACIVILPERMANENTEDELACORTESUPREMADEJUSTICIADELAREPUBLICA:De
conformidadconloopinadoporelseorFiscalSupremo;vistalacausanmerocuatromil
seiscientosochodosmilocho,eneldadelafecha,odoelinformeoralconarregloaleLey,
seemitelasiguientesentencia.
I.MATERIADELRECURSO:
SetratadelrecursodecasacininterpuestoafojascuatrocientosnoventaysieteporSUNRISE
SociedadAnnima,contralasentenciadevistaobranteafojascuatrocientossetentaynueve,
expedidaporlaSextaSalaCivildelaCorteSuperiordeJusticiadeLima,sufechaveintitrsde
octubredeldosmilsiete,queconfirmandolasentenciadeprimerainstanciadefojas
cuatrocientosdiez,sufechasietedejuniodeldosmilseis,declarinfundadalademanda
interpuestaporlarecurrente,sobreprescripcinadquisitivadedominio.
II.FUNDAMENTOSDELRECURSO:
Medianteresolucindefechatreintadediciembredeldosmilocho,staSalaCivilSuprema,
declarprocedenteelrecursodecasacinpropuesto,conformeesdeverseafojasveintiuno
delcuadernilloformado,porlacausalprevistaenelinciso3delartculo386delCdigo
ProcesalCivil,relativaalacontravencindelasnormasquegarantizanelderechoaundebido
proceso,alegandoquelaresolucindevistacarecedemotivacin,yaquenoexpliclas
razonesporlascualesconsiderquelosmediosprobatoriosactuadosenelprocesono
acreditanlaposesinalegadaporsuparte;aade,queenlaresolucindevistanoexisteuna
solareferenciaomencinsobreculfueelrazonamientoolaformacomosehanvaloradolos
mediosprobatoriosaportadosalproceso,tornndoseenunadecisinarbitraria;seala
tambinqueconsecuentementeseviollodispuestoenelartculo139incisos3y5dela
ConstitucinPolticadelEstado;comoenelnumeral10delaDeclaracinUniversalde
DerechosHumanosyartculo14delPactoInternacionaldelosDerechosCivilesyPolticosde
SanJos.
III.CONSIDERANDOS:
PRIMERO:LadoctrinahaconceptuadoElDebidoProcesocomounderechohumanoo
fundamentalqueasisteatodapersonaporelslohechodeserlo,yquelefacultaaexigiral
EstadounjuzgamientoimparcialyjustoanteunJuezresponsable,competentee
independiente,todavezqueelEstadonosolamenteesteneldeberdeproveerlaprestacin
jurisdiccionalalaspartesoterceroslegitimados,sinoaproveerlacondeterminadasgarantas
mnimasqueleasegurentaljuzgamientoimparcialyjusto,loqueseconocecomoeldebido
procesoensudimensinprocesaloadjetiva;entantoqueeldebidoprocesosustantivono
sloexigequelaresolucinsearazonable,sinoesencialmentejusta.
SEGUNDO:Laexigenciademotivacindelasresolucionesjudicialesconstituyeunagaranta
constitucional,consagradoenelartculo139inciso5delaConstitucinPolticadelEstado,el
cualaseguralapublicidaddelasrazonesquetuvieronencuentalosjuecesparapronunciarsus
sentencias,ellaresguardaalosparticularesyalacolectividaddelasdecisionesarbitrariasde
losjueces,quienesdeestemodonopuedenampararseenimprecisionessubjetivasnidecidir
lascausasacapricho,sinoqueestnobligadosaenunciarlaspruebasenquesostienensus
juiciosyavalorarlasracionalmente;entalsentido,lafaltademotivacinnopuedeconsistir,
simplemente,enqueeljuzgadornoexpongalalneaderazonamientoquelodeterminaa
decidirlacontroversia,sinotambinennoponderarloselementosintroducidosenelproceso
deacuerdoconelsistemalegal,esdecir,nojustificarsuficientementelaparteresolutivadela
sentenciaafindelegitimarla.Sobreelparticular,elTribunalConstitucionalsealaqueel
derechoaladebidamotivacindelasresolucionesjudicialesesunagarantadeljusticiable
frentealaarbitrariedadjudicialygarantizaquelasresolucionesjudicialesnoseencuentren
justificadosenelmerocaprichodelosmagistrados,sinoendatosobjetivosqueproporcionael
ordenamientojurdicoolosquesederivendelcaso.
TERCERO:Sinembargo,enlamotivacindelasresolucionesjudicialespuedenpresentarse
vicios,quepuedenserobjetodecontrolcasatorio,estosson:1)lafaltademotivacin;y,2)la
defectuosamotivacin;lamismaquesedivideentresagravios:a)motivacinaparente;b)
motivacininsuficiente;yc)motivacindefectuosaensentidoestricto;siendoelloas,la
doctrinaseala,segnOlsenGhirardi,queexistenhastatrestiposdeviciosvinculadosala
motivacin,asaber,lamotivacinaparente,lacualsedacuandoladecisinsebasaen
pruebasnoactuadasoenhechosnoocurridos;lamotivacininsuficiente,quesepresenta
cuandovulneraelprincipiodelaraznsuficienteylamotivacinpropiamentedefectuosa,la
cualsedacuandoelrazonamientodeljuezviolalosprincipioslgicosylasreglasdela
experiencia.Losviciosoerroresenelrazonamientodeljuzgadorsondenominadosenla
doctrinacomoerroresincogitando.
CUARTO:ParaefectosdedeterminarsienelcasoenconcretolaSalaSuperior,incurrien
algunodelosviciosdemotivacin,esnecesariohacerlassiguientesprecisiones:Lapresente
controversiagiraentornoalapretensindelademandanteSUNRISESociedadAnnima,
medianteelcualsolicitenvadeprescripcinadquisitivadedominio,lapropiedaddeun
readedosmilcientonoventaconcincuentametroscuadrados,parteintegrantedeuna
extensinmayordenominadoParcelaGinscritoafojasoncedelTomomilsetentayseisde
RegistrosPblicosdeLima,elcualcolindacontodalapartedelfondodesupropiedad,
constituidoporlaParcela53A.
QUINTO:Comosustentodesupretensin,afirmaquejuntoallote53Aqueadquiriel
veintitrsdeMayodemilnovecientosochentayseis,seincluylaparceladedosmilciento
noventaconcincuentametroscuadrados(objetodelitis),cuyosvendedoresvenanposeyendo
desdemilnovecientossetentaycinco,reaquenoseincluyporcuantoregistralmente
figurabaanombredeotrospropietarios,peroquesustransferentesejercieronlaposesina
ttulodepropietarios;posesinnegadaporlapartedemandadaAreneraLaMolinaSociedad
Annima,quiennoestacreditadaenautosenlostrminosdelartculo950delCdigoCivil,
msansisupropiedadyposesinesmsqueevidenteydeconocimientopblicoconmotivo
delapublicacinefectuadaconfechatrecedejuliodeldosmil,agregandoqueningunodelos
mediosprobatoriospresentadosacreditaronlaposesinsolicitada.
SEXTO:ElJuezdelacausa,medianteresolucindefechasietedejuniodeldosmilseis,declar
infundadalademandabasadoenquelaactoranodemostrelanimusdomini,porqueen
todaslasinstrumentalesquerecaudansudemandasehacenreferenciaalospropietarios,y
quealnohabersidoobjetadas,denotaquesiemprereconociqueexistenotraspersonascon
derechoenelbien;agregaquenosepuedeacreditarlademandaconlosdocumentosque
acompaa,sinoquieneseldueodelpredioenlitis,y,finalmentequeapartirdela
publicacindeltrecedeJuliodeldosmil,efectuadaporlosdemandados,laposesinnoha
sidopacficaporpretenderseusucapiruninmueblequeformapartedeunodemayor
extensinqueseestofreciendoenventaporsuspropietariosysobreelcualhanvenido
tributando.
SETIMO:ElColegiadoSuperior,absolviendoelrecursodeapelacininterpuestoporlaactora,
confirmlasentencia,teniendocomosustentoquelosmediosprobatoriosaportadosal
procesopermitencomprobardemaneracerteralaexistenciadelbienaprescribir;sin
embargo,establecequenoesposibleextraerdeelloscomoconclusinlgicayracionalquela
actorasehayaencontradoalolargodelosaosenefectivaposesin.
OCTAVO:Entalvirtud,analizadoslosfundamentosquesustentanladecisinimpugnada,se
desprendequeefectivamenteaquellacontieneunvicioenlamotivacin,puesadolecedeuna
argumentacinsuficiente,todavez,quenobastalacitadelasdisposicioneslegalesenquese
apoyalasentencia,sinoqueserequiereunmnimoderazonesquejustifiquenlos
fundamentosqueseexponenenelfallo,yteniendoencuentaquelaSalaalconfirmarlo
decidoporeljuezinferiorqueestablecequelosmediosprobatoriospresentadosenel
procesonoresultansuficientesparaacreditarlaposesinalegadadeterminaquenoes
posibleextraerdeelloscomoconclusinlgicayracionalquelademandantesehaya
encontradoalolargodelosaosenefectivaposesindelmismo;nocumpleconexponerni
desarrollarlaspremisasapartirdelascualesarribaadichaconclusin,tornndoseenuna
decisinarbitraria,loqueconstituyeunaclarainfraccinalprincipioreconocidocomo
garantadeordenconstitucional,conlocualseacreditalacausaldenunciada,siendoquedicha
infraccinalcanzahastaelfallodeprimergrado,enraznaqueeljuezcuandodeterminque
noexistianimusdomini,niconsiderquelaposesinfuepacfica,surazonamientonose
ajustaalostrminosantesindicados,porloquecorrespondequedichojuzgadorde
cumplimientoalagarantaconstitucionaldemotivacinderesolucionesjudiciales,ysifuera
necesariohacerusodelapruebadeoficioquerecogeelnumeral194delCdigoProcesalCivil
afindeemitirunadecisinfundadaenderecho.
NOVENO:Porlasrazonesanotadas,estaSalaSupremaconcluyequeelpresentemedio
impugnatoriomereceseramparadoalevidenciarselainfraccindelprincipioconstitucionalde
lamotivacindelasresolucionesjudiciales,debiendoprocederseconarregloaloprevistoen
elartculo396inciso2acpite2.3delCdigoProcesalCivil.
IV.DECISION:
Porlasrazonesexpuestas;yenaplicacindelodispuestoenelartculo396inciso
2acpite2.3delCdigoProcesalCivil:Declararon:
FUNDADOelrecursodecasacin,interpuestoporSUNRISESociedadAnnimaafojas
cuatrocientosnoventaysiete;NULAlasentenciadevistaobranteafojascuatrocientossetenta
ynueve,expedidaporlaSextaSalaCivildelaCorteSuperiordeJusticiadeLima,sufecha
veintitrsdeoctubredeldosmilsiete,queconfirmlasentenciadeprimerainstancia;
INSUBSISTENTElaapeladadefojascuatrocientosdiez,sufechasietedejuniodeldosmilseis;
ORDENARONque,elJuezdelacausaexpidanuevaresolucinconformealasconsideraciones
expuestasenlapresenteresolucin;DISPUSIERONlapublicacindelapresenteresolucinen
elDiarioOficialElPeruano;enlosseguidosconInmobiliarialaPlanicieSociedadAnnima,
sobreprescripcinadquisitivadedominio;ylosdevolvieron.Lima,diecisietedeNoviembre
deldosmilnueve
SS.
CASTAEDASERRANO
FundamentocuatrodelaSentenciadelTribunalConstitucionalN042952007PHC/TC.
(elRazonamientoJudicial,AcademiadelaMagistratura,CaptuloSexto,loserroresin
cogitando,primeraedicin;LimaPer,milnovecientosnoventaysiete)
FundamentocuatrodelaSentenciadelTribunalConstitucionalN042952007PHC/TC.
(elRazonamientoJudicial,AcademiadelaMagistratura,CaptuloSexto,loserroresin
cogitando,primeraedicin;LimaPer,milnovecientosnoventaysiete)
PAGE
SALACIVILPERMANENTEDELACORTESUPREMADEJUSTICIADELAREPUBLICA
SENTENCIA
CASACION46082008
LIMA
PAGE
PAGE12