Sie sind auf Seite 1von 1007

DICCIONARIO

ESPAOL-
GRIEGO-
LATN
de Francisco LPEZ POZO

www.culturaclasica.com
INTRODUCCIN

Curioseando por libreras de viejo encontr un rarsimo y


curioso ejemplar de diccionario de vocablos griegos en versin
latina y castellana. Conceb la idea de trabajar sobre l,
dndole la vuelta, es decir, estableciendo un orden inverso:
primero el vocablo castellano, a continuacin el griego y
despus el latino. Tal idea no haba surgido de una manera
espontnea, pues ya desde mis tiempos de estudiante experiment
un incontenible deseo de traducir al latn y al griego las
frases que se me ocurrieran con objeto de aprender las dos
lenguas clsicas. Era este deseo como la manifestacin de una
exigencia pedaggica, puesto que (segn opino) un buen
aprendizaje de cualquier idioma, tanto para hablarlo como para
escribirlo, debiera basarse en un ejercicio doble de traduccin:
una versin del, y una versin al.

La costumbre generalmente establecida ( al menos en latn y


griego)no iba por ese camino ni entonces ni ahora, porque no se
tena ni se tiene al alcance, o no est divulgado debidamente,
un diccionario espaol-griego.

Ignoro si esta obra que ofrezco ha venido a llenar el vaco


que, al menos por mi parte, he observado. Si as fuera, no cabe
duda que me sentira un poco halagado. En caso contrario me
servira para pensar que tambin he contribuido al cultivo de
las lenguas clsicas, aunque de forma modesta.

A pesar de que a simple vista, tal como he descrito al


principio, la ejecucin del trabajo parecera que no debiera de
haber supuesto un gran esfuerzo, sin embargo la edicin que he
manejado se remonta al ao l859 y es conocido el recato y pudor,
sobre todo en hombres consagrados al estado sacerdotal ( como
los autores de la obra que me ha servido de gua) con que se
trataban todava ciertos aspectos de la vida sexual. No es de
extraar, pues, que la expresin tener prurito de torpeza (tra-
duccin de " ") produzca cierta perplejidad cuando se
trata de entenderla de inmediato. Se ha de llegar, al cabo de
entretenidas consultas y reflexiones, a la conclusin de que la
traduccin correcta hubiera sido priapismo (como hace constar
M.A. Bailly). Trminos de parecidas connotaciones y aquellos
otros de significados polivalentes (por ejemplo: curioso fisgo-
neador? limpio? diligente?); e igualmente la transcripcin de
un vocablo de cualquier categora gramatical (vg. el verbo
correr) y el reagrupamiento de todos sus sinnimos, poste-
riormente sus modismos, sus frases adverbiales y la abundancia
de expresiones con valor de adjetivos (como por ejemplo: el que
corre mucho, que llega corriendo, etc.) se anan para hacer
onerosa la tarea. Los verbos se ha reunido dentro, generalmente,
de un conjunto de sinnimos, sin especificar los consabidos
matices con que este tipo de vocablos se individualizan del
significado general. As, por ejemplo, germinar incluye dicho
concepto adems de crecer, apuntar, salir de..; a veces el
prefijo preposicional no aade ninguna particularidad
significativa, como ocurre con por citar un caso; sin
embargo, en otros la utilizacin del prefijo establece una
oposicin de conceptos; as podra afirmarse de las
preposiciones griegas , , en composicin con .
Lo dicho puede tambin aplicarse a los sutantivos y adjetivos.

No debo dejar en el silencio el hecho poco usual de haber


sido esta obra una labor exclusivamente individual, sin ms
asesoramiento que el requerido para el uso del ordenador, y cmo
la adaptacin de un mdulo de idioma griego (desgraciadamente no
clsico) a este instrumento de la Informtica ha representado a
todo lo largo del trabajo un tenso y agotador trabajo de aten-
cin mental para los alternativos y constantes cambios de
grafas griegas y latinas.

He afirmado anteriormente que este diccionario significa una


humilde aportacin al estudio del griego e insisto en que, si no
es novedoso, presenta en cierto modo una singularidad, cual
podra ser la aparicin de un diccionario simultneo de tres
idiomas: espaol, griego y latno, instrumento excepcional para
que el estudioso de las lenguas clsicas se sienta aligerado un
tanto en el aprendizaje de las lenguas clsicas.

Por otra parte, multitud de palabras abren campos insospecha-


dos de conocimientos de la vida social, religiosa, ldica y
profesional de los antiguos griegos. Cuando se encuentra uno con
el vocablo " " y su correspondiente versin latina
urinatorum exercitia (prcticas y ejercicios de los buzos); o
" " (paz y justicia), sntesis felicsima para
designar realmente la funcin del parlamentario poltico; o "
", praemium quod ultimo datur (el premio que se da al
ltimo en una carrera deportiva); o " " (genitivo de
libertador), vocablo que inmediatamente, sin ms averiguacio-
nes, se relaciona con el apellido Lutero; finalmente, leyendo la
expresin libertos lacnicos ( ), a travs de la
cual parcenos encontrarnos con unos hijos de esclavos pocos
propicios a la conversacin, cuando en realidad de trata de
mencionar a los ilotas espartanos que compraban su libertad a
condicin de servir de marineros; es presumible aceptar que se
tiene delante un diccionario no muy convencional. La eleccin de
una palabra, por ejemplo juego, nio, vino y de cuantas puedan
tener con ella alguna relacin (gimnasia, prensa, lagar, bacan-
te, atleta, etc.) proporciona no escasos datos y circunstancias
que ayudan a reconstruir una pgina de historia de aspectos
desconocidos generalmente y de indudable inters.

Necesita y (se har) ser corregido, perfeccionado, reorga-


nizado mejor y completarse, sobre todo en el campo de los
sinnimos recogidos, con la distincin semntica de sus variados
matices. Si la carrera de mi vida llega a su fin sin habrseme
ofrecido el tiempo adecuado para enmendar al menos alguna de las
imperfecciones enumeradas, espero que alguien con mejor
cualidades e igual entusiasmo asuma con felices resultados la
realizacin de esta empresa.

Crdoba, Marzo del l997

NOTANDA

Los caracteres de lengua griega empleados en la confeccin de


este diccionario son originales del programa informtico
WordPerfect; carecen, pues, de los signos ortogrficos carac-
tersticos para la escritura de las vocales, no permitiendo la
correcta ortografa prosdica de las palabras esdrjulas cuya
letra inicial sea vocal con la doble sealizacin del espritu
y de la tilde ortogrfica; tampoco admiten la tilde ni el acento
circunflejo las vocales largas. El autor ruega al usuario de
este diccionario que tenga en cuenta estas limitaciones
implcitas en el material informtico utilizado, las que habr
de suplir con los conocimientos bsicos de la lengua griega.

En la Introduccin que precede el autor ha expresado con


honradez y sinceridad que este obra es el resultado de un
trabajo exclusivamente personal, convertido en una realidad
tangible y fsica como consecuencia de su tenacidad, constancia
y de una diaria superacin de los obstculos que a cada paso le
han presentado los medios mecnicos de los que se ha valido.

BIBLIOGRAFA

! tudes Grecques et Latines (Grammaire historique):


L.Laurand et A.Lauras
! Dicionarium Ambrosii Calepini (Ed.1586)
! Diccionario Latino-Espaol: Agustn Blnquez Fraile
! Diccionario Espaol-Latino: Agustn Blnquez Fraile
! Diccionnaire Grec-Franais: M.A.Bailly
! Diccionario Griego-Latino-Espaol: P.P.Escolapios
(Ed.1859)
! Diccionario Crtico-Etimilgico: J.Corominas-J.A.Pascual
! Diccionario Latino-Castellano,Castellano-Latino: Miguel
Snchez y Snchez
! Diccionario Griego-Espaol: Pabn-Echauri
! Diccionario Francs-Espaol: Rafael Reyes
! Diccionario de la Mitologa Clsica: A. Editorial (N792)
! Gramtica de la Lengua Griega: P.P.Jesutas del Colegio
de N S de Veruela (Ed.1910)
! Gramtica Griega: Petisco
! Diccionario De la Real Academia de la Lengua
! Diccionario Espaol: Mara Moliner
! Los Mitos Griegos: Robert Graves
DEDICATORIA A S.M. LA REINA DA. SOFA

SEORA: Las historias de Espaa -que guardan tanto los bondades


como las desdichas de la nacin- han escrito con letras de oro
para las memorias venideras slo dos nombres seeros de todas sus
reinas: el de Isabel de Castilla y el vuestro, Sofa de Grecia. El
de Isabel porque bajo su cetro se fundieron los reinos peninsula-
res en la unificacin poltica que reclamaban entonces los tiem-
pos; despus porque tiene resonancias de mares ignotos y de
vacilantes carabelas atravesando los dorados fulgores del horizon-
te ultramarino, tras los cuales, desde el principio de las eda-
des, desconocidos pueblos habran de ofrecer a Europa por vez
primera la candidez de sus costumbres y el esplendor novedoso de
sus civilizaciones. El de Su Majestad, Seora, por una razn bien
sencilla: su vinculacin personal y directa con la innovada
democracia espaola en la que viven ya las nuevas generaciones y
a la que han dado realce y consolidacin la discrecin de Su
Majestad, su elegancia digna, su alto nivel de cultura manifes-
tado en cuantas tribunas del saber humano ha sido solicitada su
prestigiosa asistencia y la presencia noble, grave, proporcionada
y siempre grata de su persona en los actos solemnes de la nacin
o en las humildes plazas de los pueblos.

SEORA, el modesto autor de esta libro, de habrsele dado por


el destino la facultad de elegir el momento y hora de nacer, bien
que sabe el placer que hubiera experimentado por abrir los ojos a
la luz de la vida en algunos de los insignes tractos de la
historia nacional -pletricos del resplandor de las artes y de las
letras- en los que, a pesar de ser los hombres ms vasallos
entonces que libres y ms dueos de otros que de s mismos, slo
encontraban la manumisin (igual que en los tiempos que corren)
transitando el camino de la sabidura.

Pero no ha sido dejada a la libre disposicin de los humanos la


eleccin ni del principio ni del final de su existencia, de forma
que, colocado en el punto de partida y estando ya en el tramo
donde la ancianidad hace despuntar la blancura de las canas, hoy,
con mayor desencanto que esperanza, ha levantado la vista del
espectculo general que presenta su patria, y de ella slo el
nombre democracia, destelleante sobre las Instituciones pblicas
y privadas como as mismo de los gobiernos y de las gentes, no
bastara para aligerarle del peso del desnimo si el nombre de Su
Majestad no hubiera brillado desde la primeros instantes con luces
prometedoras junto al de una nostlgica denominacin, casi hueca
todava al menos hasta tanto las costumbres no se configuren y
acomoden de acuerdo con su cabal, autntico y glorioso contenido.
As, pues, Seora, en razn de vuestras notorias prendas per-
sonales, de vuestro decoro y nobleza, de vuestra sabidura, del
respeto y aprecio que os tienen todos los espaoles, y porque
sois, en fin, una slida garanta del porvenir esplndido de la
joven democracia espaola, este libro (os trae los ecos dulces del
sabio idioma de vuestra patria helnica) tena la obligacin de
ser el primero en llegar a vuestras reales manos y de rendrseos
a los pies en seal de ofrecimiento.

Con toda la leal, sincera y respetuosa admiracin de su autor


SEMBLANZA DEL AUTOR

Francisco Lpez Pozo naci en Baena, provincia de Cr-


doba, el ao 1924. De familia humilde, su padre trabajaba
de cartero urbano y su madre se dedicaba, como buena ama de
casa, a las tareas propias del hogar y la crianza de los
hijos. Las exigencias del trabajo llevaron al padre a ser
trasladado al Puerto de Santa Mara, donde en edad muy tem-
prana empezaron los hijos a frecuentar la escuela pblica.

Curiosamente el pequeo Francisco se sinti muy atrado


por los dos familias con quienes la suya comparta casa, un
respetable pastor protestante, cuya capilla regentaba en la
planta baja de la casa, y una seora viuda de exquisita
distincin humana. El contacto diario con personas que con-
descendan a un saludo paternal y afectuoso con el joven
convecino que se entrecruzaba con ellos, y por cuyos ade-
lantos en la escuela se interesaban vivamente, tal vez
constituyeron las iniciales semillas que habran de fructi-
ficar en el trazado de la senda por donde se iban a abrir,
uno tras otro, los estadios de su formacin humana.

Fue el Grupo Escolar Lpez Diguez de Crdoba -


destinado su padre a esta ciudad definitivamente- en donde
con excelentes profesores alcanz esplndidos niveles en la
prctica del lenguaje escrito y oral y en las materias de
las ciencias exactas, humanas y morales. La guerra civil
del 36 no detuvo su ferocidad ante las familias ms humil-
des.

Asesinados padres (y tambin madres) sin distincin por


las tropas sublevadas, fueron engrosando los dos orfanato-
rios, para coger por cientos a tantos desdichados hurfa-
nos, que la contienda fratricida abandonaba a las institu-
ciones pblicas. En el de Puerta Nueva Francisco prosi-
gui la enseanza general bsica; pero, a ruegos del Presi-
dente de la Diputacin Provincial, don Eduardo Quero Goldo-
ni, que se haba interesado desde el principio por el hur-
fano, los Padres Salesianos le acogieron entre el alumnado
de pago. Con ellos se inici en el estudio del latn y del
griego.
Enviado al Estudiantado Salesiano de N S de Consola-
cin (Utrera), fortaleci los cimientos adquiridos de las
lenguas latina y griega mediante eficaces mtodos pedaggi-
cos -uso hablado del latn en los recreos, conferencias,
justas literarias y otras manifestaciones de erudicin cl-
sica. Una vez concluido el perodo acadmico, imparti la
disciplina de Formacin e Historia de la Lengua Espaola en
el cercano colegio de N S del Carmen, como colaborador
del sabio profesor de Literatura Espaola don Jos Holgado.
Pero la necesidad en que vivan su madre y hermanos deter-
min su voluntaria exclaustracin y regres a Crdoba. El
Colegio Cervantes lo incorpor a su profesorado para impar-
tir las materias de Humanidades Latn, Historia y Literatu-
ra Espaola, como as mismo en horas extraescolares otros
centros privados de enseanza. Realmente, sin pretenderlo,
haba concentrado en sus manos el magisterio de las lenguas
grecolatinas tanto en centros pblicos de enseanza, como
en clases particulares en las familias pudientes y cultas
de la ciudad.

Pero lo extraordinario de esta situacin resida en el


hecho de que Francisco Lpez no posea ms aval que haber
cursado los latines bajo las bvedas ulicas del monacato.
Y, cuando por disposiciones del Estado se requiri pasar
exmenes para ejercer la enseanza, cogi la tiza ante una
mesa de doctos catedrticos universitarios de Granada y
desarroll sobre la pizarra teoras morfolgicas, sintcti-
cas y literarias, sobre ejemplos que espontneamente y a
bote pronto le brotaban, al unsono de las preguntas magis-
trales que le enviaban desde la mesa presidencial los cinco
o seis sabios catedrticos examinadores. De esta manera ob-
tuvo el placet profesional, aunque antes, por decisin
propia, haba alcanzado ya en la Facultad de Filosofa y
Letras de Granada sendos sobresalientes en las discipli-
nas que enseaba, nicos que podan resolverle el problema
del urgente e inmediato panem lucrando para l y su fami-
lia. Lcido ejemplo, tambin, de cmo para ser maestro y
ensear en plaza pblica, el regium exequtur imprescin-
dible no es otro que el saber o sabidura. La antigedad
clsica abunda en maestros nacidos en la intemperie de la
calle y no en las Sorbonas, que no existieron, como se sa-
be, sino hasta siglos mucho ms tardos.

Con este bagaje intelectual y con honradez y constan-


cia, cuando alcanz la edad de la jubilacin, se entreg a
la publicacin de cuantos conocimientos haba acumulado; de
manera que, uno tras otro, han ido apareciendo sus libros
Las Leyes de Indias, Leyes antisemitas, Principado antiguo
de Crdoba, Expediente de Limpieza de Sangre, De hito en
hito, Manual ideolgico de refranes populares, Florilegio
de romances populares, Aventuras pstumas de Lzaro de Tor-
desillas, Memorias heterodoxas del abad Chrisauguedes de
Sinope, Las cosas tal como son y el Diccionario espaol-
griegolatino, nico existente en Espaa, obra que Francisco
Lpez ech de menos en el aprendizaje de las lenguas greco-
latinas y cuya mproba y prolija elaboracin le oblig a
una dedicacin atenta y absorbente.
PRLOGO
SEERO MAGISTERIO

En mi pequea biografa intelectual hay una fecha marcada con


piedra blanca y que posteriormente se me ha venido revelando como
un hito decisivo de mi particular visin del mundo e incluso de mi
propio desarrollo moral.

Apenas cumplidos mis trece aos -y hace ya cuatro dcadas de


ello!- el autor de este Diccionario Espaol-Griego-Latn, por
afortunado designio de los dioses, entr en mi nebulosa adolescen-
cia desnortada para, como profesor particular, abrirme pedaggica-
mente los secretos de la lengua latina y, con posterioridad, los
de la griega.

Aquel arduo y extraordinario bachillerato de los cincuenta y


sesenta, que sentara las bases de mis actuales saberes y cuyos
conocimientos an me alimentan, bajo el magisterio exigente y
sistemtico de Francisco Lpez Pozo, se revel para m como fuente
de iniciaciones luminosas.

Lo que primero hizo aquel remoto y siempre permanente maestro


fue, con su propia pasin y su rigor didctico, apasionarme por la
cultura latina; dos aos despus, y bajo un an mayor deslumbra-
miento, por la lengua y la cultura de los griegos, esa hermosa y
radiante primavera de la humanidad que no pueda dejar indiferente
a nadie que con cierta dosis de lucidez sostenga una pluma en la
mano.

Luego, al aventurarme por mis manuales de Literatura o al


adentrarme en la vida de ciertos grandes escritores apasionados
por la Antigedad y por la tradicin clsica, al sorprender el
asombro del joven Keats ante la traduccin inglesa del Homero de
Chapman, o ante su gloriosa revelacin de la belleza griega
personificada en los mrmoles de Elgin; o bien al descubrir las
apasionantes vigilias estudiosas de Du Bellay y Ronsard en el Co-
legio de Coqueret de aquel Pars renacentista, bajo el docto
magisterio de Dorat -pasin que les llevara a turnarse en el es-
tudio hasta las dos o las tres de la maana en aquellos fros
inviernos de Lutecia, a fin de aprovechar el asiento recalentado
por el amigo, traduciendo a Pndaro o a Anacren-, y gracias a esa
apasionada iniciacin en el legado clsico que me brindara aquel
maestro, a m en modo alguno llegaban ni a extraarme tales
exaltaciones por las letras de la Antigedad, sino a verlas como
muy superiores pero tambin muy afines sentires a los mos.

Y no es que estemos tratando de brillantes pero lejanos


prestigios del pasado, pues no es cierto que hoy da las lenguas
griega y latina sean lenguas que hayan dejado de latir. Repi-
tmoslo, por si an muchos no se han dado cuenta: ni el griego ni
el latn son lenguas muertas. Son lenguas que hoy hablamos
cotidianamente, sin darnos cuenta de ello, como el Monsieur Jour-
dan, de Molire, hablaba en prosa sin saberlo, tan anquilosados y
mezquinos han llegado hoy en da a ser nuestros saberes, en esta
hora de tutelada cultura tecnolgica.

S, an hoy seguimos hablando y reiterando las viejas lenguas


de Esquilo y de Platn, de Virgilio y de Sneca, a la vez que
creando ciencia y belleza porque esas lenguas primordiales nos lo
permiten, y generosamente permiten que podamos dar nombre a los
nuevos descubrimientos y adelantos de nuestra absorbente cultura
tecnocientfica con aquellos viejos, fecundos y siempre frescos
trminos que intilmente nos obstinamos en ignorar.

Todos los pasados y actuales procesos de composicin de nuevas


palabras en cualquier lengua occidental vienen de esa radiante pu-
reza juvenil, de esa pletrica primavera de la humanidad y la in-
teligencia que fue Gracia y su cultura. Y los latinos bien pronto
que se dieron cuenta de ello.

Y si de las ciencias aplicadas de hoy retrocedemos a la gran


tradicin literaria europea, esa presencia de las lenguas clsicas
y de sus procedimientos es sencillamente medular.

No slo Juan de Mena y Gngora enriquecen la lengua de Castilla


con sus aportaciones, sus cultismos, hibrbatos y construcciones
clsicas, recibiendo por ello no escasas reprobaciones y desdenes,
como todos sabemos.

El rgido Nicolas Boileau reprochar tambin a Pierre de


Ronsard, que enriquece e ilustra la lengua francesa hasta extre-
mos excelsos, en su Renacimiento, "pretender escfibir griego y
latn en francs". Y a fe, a Dios gracias, que no le faltaba del
todo razn, Vase, a ttulo de ejemplo, este mero alejandrino de
su "Himno del Verano", extenso poema en el que podemos leer versos
como ste:
Pre alme, nourricier, donne-bl, donne-vin
(Almo Padre nutricio, fructfero y vinfero),
y en el que Ronsard intenta la recreacin, en lengua gala, de
trminos compuestos a la manera helnica, y que nosotros en
nuestra versin hemos intentado adaptar de igual modo al
castellano.

O este compuesto, tambin tpicamente helnico, referido a Dio-


nisos, el nacido del muslo de Zeus, en su "Himno a Baco":
J'ay perdu, Cuisse-n, mon vagabond courage,
y que podra traducirse por Femorgena o Muslignito; naturalmente
si se sabe un poco de latn o algo de griego, porque probablemente
no venga en ningn programa de ordenador.

Y como en todas partes cuecen habas, algo semejante ocurri con


el gran John Milton, quien tuvo que sufrir hasta siglos despus,
las reticencias crticas de Ezra Pound y T.S.Eliot, quienes le
censuraron de "utilizar la sintaxis como si fuera la latina, as
como de emplear una lengua con transposiciones y construcciones
alejadas de las normas inglesas", al tiempo que Eliot le
reprochaba tambin el "haber infludo de mala manera sobre la
poesa inglesa, alejndola del lenguaje usual, e imponindole una
jerga momificada y cristalizada."

Para perfilar del todo tales acusaciones, recordemos que


Milton, y sobre una lengua de estirpe anglosajona, que no romance,
opera un enriquecimiento sintctico, temtico, verbal y musical,
anlogo, o quiz superior, al que obra Gngora sobre la espaola,
ya que se trata de una lengua de partida totalmente al margen de
las lenguas romnicas, que, a su vez, queda ferazmente latinizada
o helenizada por el genio de Milton.

Pero se saben hoy las grandes potencialidades expresivas de


estas lenguas clsicas?, lenguas madres, lenguas constitutivamente
fecundantes y conformadoras, lenguas particularmente instructoras
y docentes, gracias a las que vivimos, y que nos han venido
configurando tal como realmente somos desde hace ms de
veitincinco siglos, por ese profundo sentido pedaggico o
iluminador de ambas culturas.

Y recordemos al respecto de la fertilidad de lo clsico con Ra-


mn Prez de Ayala, en su Viaje entretenido al pas del ocio, que
no es otro que la Grecia antigua, que "todas las palabras atae-
deras a la enseanza en general: escuela, pedagoga, magisterio,
educacin, instruccin, cursos, estudios, etc., etc., son de
origen griego o latino. Y as, los occidentales, incluso germanos
y anglosajones, cuando quiera que nos referimos a cosas de la
enseanza estamos hablando en griego y latn", aunque no tengamos
conciencia de ello. Y ahora menos que nunca.

Pero lo que no todos saben, o acaso lo hayan olvidado, es que


"escuela", en griego , tambin significa ocio. Como nos
recuerda el ilustre humanista asturiano, "los latinos adoptaron
ese mismo vocablo, en idntico sentido". Y haciendo referencia al
ttulo de su bello periplo espiritual por la Grecia clsica,
"decir, pues, vamos al pas del ocio, es sinnimo de vamos a la
escuela. Y as como para que Y el trabajo sea feraz, como el de la
tierra, de donde procede toda vida, hacen falta etapas de reposo,
no de otra suerte el hombre para el trabajo til necesita, de
tiempo en tiempo, volver al ocio, aprendizaje y disciplina de la
escuela, manadero de las ideas madres". Y no hay mejor escuela que
aquella primigenia griega fundadora y aquella lengua nica que
supo darle nombre, sobre aquel suelo primordial de Grecia.

A la luz de todo lo hasta aqu expuesto, podra venir, acaso,


"humanismo", de "humus", del suelo frtil de la tierra que nos
alimenta y de la que el mismo Anteo recobraba su fuerza?

De todos modos profundizar en el valor y el sentido de las


palabras, al tiempo que en las races de nuestra propia lengua
espaola, vstago y heredera, por fortuna, de las dos clsicas
mediterrneas, es hacerlo tambin en las propias races del cono-
cimiento y de la vida: un extraordinario aprendizaje, pues esa
lengua, la griega, se explica no slo a s misma sino que explica
toda la vida de un pueblo y su cultura, iluminando o completando
la historia propiamente dicha.

Pero hoy da, el griego y el latn prcticamente han


desaparecido de nuestro sistema docente; qu suerte de enseanza
ser sta a la postre?

Y desde este lamentable estadio de postracin acadmica,


nuestra nostalgia, en los prepotentes y soberbios prticos
tecnocrticos del segundo milenio, vuela a aquel jubiloso alborear
de la humanidad, en el que la "paideia" se constitua en una serie
de principios educacin intelectual, moral, cvica, esttica,
alternados con el tonificante ejercicio del cuerpo, dentro de un
desarrollo integral de la persona, con la finalidad de forjar un
ser armnico y vigoroso de espritu y de cuerpo sobre la base de
la virtud o de la justicia. Cuando el verbo ensear se conjugaba
como , es decir: no adoctrinar, sino suministrar las normas
para poder forjarse una , es decir, una opinin propia, a la
luz de la de los maestros. Suma leccin de libertad y de humanismo
y de verdadera conformacin integral humana a un tiempo.

As, no de otra manera, no desde Babilonia, Asiria o Israel, se


pudo empezar a fundar realmente el mundo. Y sobre estos cimientos
nos movemos. Y en esa lengua milagrosa comenz ese mundo a ser
nombrado, y nosotros lo nombramos todava en sus mejores y ms
altas realizaciones.

Como tantos que debieran saberlo desconocen, los griegos -un


pueblo tan pequeo y asentado sobre un muy accidentado y escueto
territorio, y por un raro milagro antropolgico, el milagro
griego-, elaboraron una lengua y un vocabulario de suma
complejidad y riqueza -pobres por su tierra, ricos por su lengua
y por su inteligencia-, a la vez que un casi inagotable y flexible
mtodo de acuar nuevos vocablos para expresar nuevas ideas a
partir de las viejas.

Los helenos tenan una palabra para todo -abstracto o concreto-


que integrara su mundo tanto fsico como espiritual. Y gracias a
esa riqueza y flexibilidad de su lengua -expresin de la excelsa
inteligencia de un pueblo- pudieron crear una literatura, una
ciencia y una filosofa de tan indeclinable permanencia y
generadoras de tantas nuevas conquistas y horizontes del espritu
humano. Y esa lengua extraordinaria - que hoy da nos obstinamos
brbaramente en ignorar tanto en nuestros planes de estudios como
en el conjunto de nuestra vida intelectual- es lo subyace al fondo
de ese portentoso milagro griego, como su fundamento motriz
originario, constituyendo una inagotable riqueza de cuyas rentas
an vivimos.

"En efecto -como bien se encarga de divulgar el polgrafo


cientfico Isaac Asinov-, an decimos comnmente "los griegos
tienen una palabra para eso", lo cual significa sencillamente que,
cualquier nueva idea que se nos ocurra, siempre podremos hallar
una palabra o frase en la lengua griega para expresarla".

Pues, como todos sabemos, el vocabulario cientfico moderno ha


tomado muchsimas voces del griego para expresar trminos y
nociones que ningn heleno de la Antigedad oy jams, aunque
otras las anticiparan genialmente. Y hay algo evidente para
cualquier mediano conocedor de algunas lenguas: comparadas con la
complejidad, riqueza, precisin, propiedad, flexibilidad y
concisin de la lengua griega -la lengua de la filosofa y la
belleza-, otras lenguas nos parecen habitualmente primarias, mar-
ginales, defectuosas y torpes. Pues bien, de esa riqueza y
precisin da buena muestra, comparativamente, este extraordinario
y pertinente Diccionario que hoy tenemos en las manos. Veamos,
pues, de esa lengua a modo de ejemplo algunas de esas caracters-
ticas y propiedades, de las que este libro nos ofrece un casi
infinito muestrario:

La lengua griega era riqusiamente variada, como demuestra con


sus vocablos destinados a expresar gestos, conductas y actividades
humanas que en el resto de los idiomas que hoy se hablan necesitan
de un circunloquio, incluso si los comparamos con la misma lengua
latina.

Vg.- (supercillia attollo) requiere del espaol este


rodeo: "levantar el sobrecejo en seal de orgullo".

Con el verbo los griegos solan encargar algo al mo-


ribundo para que lo cumpliera en la otra vida. El latn exige una
larga frase: "moriens ad mandatum aliquid obtestari."
Prometer sin nimo de dar se expresaba con el verbo (una
variante de ; en latn: daturus sum nec unquam do".

El hablar repitiendo palabras, , se traduce en latn


por "in dicendo vocem revoco".

A su vez, el presente Diccionario -no mero libro de consulta


sino de lectura, y apasionante en ocasiones- nos habla mucho y muy
bien de todos los matices de la vida de este pueblo, para cada uno
de los cuales, naturalmente, haba una palabra que lo designara.
As, a travs de este libro podemos recrear un complejo mundo de
usos y costumbres, de gran refinamiento, y expresin de la
admirable civilizacin de los atenienses, que apenas si recogen
los manuales de la historia. Por ejemplo: quiere decir
que "uso mondadientes para la higiene de la boca despus de cada
comida." ("Dentiscalpium" sera en latn el equivalente al trmino
espaol "mondadientes").

Otras veces nos sorprende la intensa capacidad o potencialidad


potica de ciertos vocablos, cuyo slo enunciado supone un poema
entero. As significaba: "pido de puerta en puerta
cantndote para que regresen las golondrinas", extraordinariamente
potico a nuestro juicio, y contrapuesto al cristiano "una limos-
nita por el amor de Dios": anuncio festivo de la primavera, para
los griegos; teologa barata para el ulcerado cristiano.

De cunto hoy podra servirnos esta ilustre lengua generosa, si


realmente la conociramos, para el enriquecimiento del espaol
mediante la introduccin de prestigiosos y eufnicos neologismos
como hicieran los Gngoras en su tiempo, y un ms en esta hora en
que nuestro idioma languidece, anquilosado y empobrecido, bajo la
deplorable chatarra expresiva que invade hoy las televisiones, las
radios, las mesas redondas vecinales y hasta los mismos
parlamentos. en los que slo se oyen muletillas y frases hechas
como "reto", "a nivel de", etc., etc. As, por ejemplo, y
permitindonos un pequeo y nuevo juego lingstico: un falarismo
insufrible podra valer para alternarlo con una tirana insufrible
(Falaris aterr a su pueblo con su famoso toro de bronce). Sodali-
licio alternara con amistoso; oftlmico se aplicara al que tiene
los ojos saltones, pues tal es lo que significa en griego; episi-
tear vendra a expresar la idea de que se trabaja casi por el
sustento; un eritema sera un colorete para embellecer las
mejillas de la mujer; eleuteropaida podra utilizarse para resal-
tar la educacin de los hijos en la libertad. Antiguos y a la vez
nuevos trminos que en una primera impresin podra hasta
chocarnos, pero que una vez conocido su verdadero sentido seran
ms prestigiosos y sonoros que tantos anglicismos sin ton ni son,
tan gratutos y ajenos al verdadero espritu de nuestra lengua.
Y de todos modos, qu fuente de iluminacin y de riqueza para
cualquier fillogo! Y cunta belleza en el prodigioso acervo lin-
gstico que nos ofrece hoy este Diccionario, este rico y deslum-
brante "tesoro griego", infinitamente superior al que Schlieman
rescatara de entre las ruinas de los muros de Troya. Y qu hermosa
manera de ahondar en el ennoblecimiento de la persona, puesto que
para los griegos la bondad, la justicia y la belleza eran trminos
casi sinnimos; de ah la plenitud esttica y moral de su
civilizacin. Y qu ejemplo para esta poca que tan encarnizada-
mente los niega, poca presidida por esa "impura fealdad que
habase ya constitudo como reina del mundo", segn el poeta
Leconte de L'isle, uno de los ms eximios traductores de Homero,
ya a finales del siglo pasado. ("L'impure laideur est la reine du
monde", como denunci este sabio parnasiano, heredero del silln
de Vctor Hugo en la Academia).

Y otro poeta francs, poeta en prosa (Francia siempre


continuadora del legado clsico, y eso se nota en su cultura), Al-
bert Camus, ilustrado desde su Argelia mediterrnea por el mismo
sol de Grecia, vendra tambin a lamentarse de la mezquina
sordidez esttica de estos tiempos, enfrentndolos a la armoniosa
plenitud helnica:

"Nuestra razn ha hecho el vaco a nuestro alrededor, de suerte


que venimos a resolver nuestro imperio en un desierto. Qu lugar
hay, pues, en nuestro espritu para aquel equilibrio superior en
el que la Naturaleza balanceaba la historia, la belleza, el bien,
y en el que intervendra la msica de los nmeros hasta en la
tragedia de la sangre? Ahora volvemos nuestras espaldas a la
Naturaleza; nos avergonzamos de la belleza. Nuestras miserables
tragedias exhalan olor a oficina y la sangre que chorrea tiene
color de tinta grasienta". Y prosigue Camus en "El destierro de
Helena". de El verano:
"Hemos desterrado a la belleza. Los griegos en cambio tomaron
las armas por ella. Primera diferencia, pero que viene de lejos
El pensamiento griego se afirm siempre en la idea de lmite.
Nunca abus de nada, ni de lo sagrado ni de la razn, porque
nunca neg nada, ni lo sagrado ni la razn. El pensamiento
griego lo admiti todo, equilibrando las sombras con la luz.
Por el contrario, nuestra Europa, lanzada a la conquista de la
totalidad, es hija de la desmesura. Ella niega la belleza, as
como niega todo lo que no la exalte. Y, aunque de modo diferen
te, no la exalta ya sino una cosa: el imperio futuro de la
razn"

Pero a pesar de esta poca de hierro y de chatarra que hoy


parece abrumarnos, siempre hubo y hay, incluso en esta misma
ciudad de Crdoba en la que, y sin intencin alguna de lucro, y
por su autor, se edita este Diccionario, siempre hubo espritus
sutiles y sensibles, de mediterrnea y clsica lucidez y sabidura

As el poeta Ricardo Molina -entusiasta humanista-, desde la


conciencia y el rechazo de la srdida postracin intelectual y
moral de la Crdoba de la postguerra, desde la miseria tica y
cultural de unos tiempos de penitencia, si no realmente encadena-
dos, eleva su alada visin lrica a la aoranza sabia y a la
evocacin de un tiempo y una cultura superiores y ms nobles y ms
libres, con la misma nostalgia, clsica y romntica a la vez, de
un Hrderlin o un Keats. E incluso se recrea y demora complacida-
mente con la potencia expresiva y la prestigiosa fontica evocado-
ra de los magnos topnimos helenos, con esa capacidad potica que
entraa la lengua griega y su rico mbito de asiociaciones:
No, yo deb nacer en las islas de mrmol
cuyas playas doradas baa el Mediterrneo,
en la sombrosa Lesbos o en la brbara Zante,
en la asitica Chipre, en la dorada Hiblea
o tal vez en Atenas cuya jnica frente
coronaban las musas con oscuras violetas.
Y Edgar Allan Poe, entre otros, en su poema A Helena, nos haba
hablado con desarraigada nostalgia de "aquella gloria que fue Gre-
cia y de aquella grandeza que fue Roma", y que en este vasto
Diccionario se dan hoy, en espaol, las manos. Pues s, es verdad;
no se trata de una mera ilusin romntica: "Todos somos griegos"
como reconoce Shelley, aunque "griegos en el exilio", como aposti-
llara Borges.

Y ahora ms en el exilio que nunca, cuando de la educacin y


formacin de los jvenes se les arranca esta maravillosa
herramienta del pensamiento y esta infinita fuente de placer y
sabidura, para convertirnos a todos en gregarios ejrcitos tecni-
ficados, obedientes como autmatas sin discernimiento ni seso, a
la dictadura empobrecedora y ramplona de tantos artilugios unifor-
madores, enemigos del pensamiento y la belleza.

Por ello, y en estos tiempos, una obra as, un Diccionario como


ste puede ser un tesoro, un hermoso depsito de reflexiones y
consultas, una iluminacin de nuestro azacaneado mundo de hoy a
la luz de las palabras y de los conceptos de otra poca ejemplar
y ms noble, y de la que an vivimos, o vive la mejor parte de no-
sotros.

No soy ningn especialista en la materia, tan slo un


entusiasta aficionado a las humanidades y a los imprescriptibles
valores de la tradicin clsica, como se habr podido traslucir de
estas pginas preliminares, pero me atrevera a aseverar que nos
hallamos ante una obra nica y ante un extraordinario esfuerzo

8
intelectual poco frecuente en estos tiempos de pensamiento dbil
y enteco, ante una labor exclusivamente individual, que no de
equipo -de gran calado y sistemtico rigor-, fruto tanto de una
apasionada vocacin como de una acrisolada formacin en las dos
grandes lenguas clsicas y en la nuestra espaola.

CARLOS CLEMENTSON
Universidad de Crdoba

9
VERBOS IRREGULARES
que aparecen en este diccionario

! ' , :
! , ; ;
! ' , ; ( ), ,
! : ; , ; , ; ,
! ' ; ; ;
! ' : ; , ; , ,
, ; .-
! , ; ; , , ; ,
.-
! : ; ,, ; , ;
! : ( )
! : ,
! : ; ,, ; , , , ;
, , , .-
! ' : , ; ` , ; ` (agradar)
! : ;
! , , (saciar)
! ( ): , ;; , , ; ; , ;
, .-
! ( ): ,
! : ; , ; , ,
; ,
! : ; ,
! ` (Venerar.-slo el presente y el imperfecto)
! ; , ; (- ); ,
! : ; ; .-
! :
! : , ,
! , , , ,
! ,
! ` ( ), ,` , ,` (imperat.), ,` , ,`
(- , ),` ,` ,` , ; (fut.v.med.).-

! , , , , (subj.), , (- , ), , , -
, ( fut. voz m.), .-
! , , , .-
! , , ,
! ,
! , , , , , -
, (fut.voz m.), .-
! , , , , .-
! ,
! , , (- ,- ), , (imperat.voz
m.), , , , .-
! , , , , ( ), , -
, , .-
! , : , ( , ..) ,

! , , ,
! , ,,
! ,
! :
! , , , , ,2 , ,
1 , .-
! , ,1 , ,1 , ,1 .- -

! ,1 , ,
! , , ( , ),1 , , ,1 , -
.-
! , ,1 ,
! , ,2 (fue sanado)
! ` : ,` (salar)
! ` : ,2` (- , ); subj.: , ,
( ); opt.: , , (- , ),
! : ,2 , ,
! ,- : , ,1 ,2 .-
! ` , ,1` ,` ,2 ,
! : ,1
! : ,2 ,
! ,
! ` , ,2` ` ,` , -
,1 ,` .-
! : , ,1 , ; ;
(media,pasiva); 1 ;
! , , , , ; 1 ; ;1 -
.-
! , ,1
! y : , ,2 , ; 2 ;

! y : ,2 ,
! , : ,1 ,
! : ,1 , ,1 , (fut.media),1
.-
! ( )
! ( )
! , , , ; , ,
; .-
! ( )
! , , ,
! ( )
! ` ,` , ; ; 2` ,` , , ;
; (- , )
! : , ; , , 0 -
, ; 2 , , ; -
.-
! : , ; 1 ,2 ; ;
, ,
! , : , ; ,2 ; ,
! : ; 2 , ( )
! , ( ): , , ; 1
, , ,
! ( ):
! ( ):
! : ; ; 1 , ,
, ; ,2 , ,
! , : , ; 2 ( )
! : ( )
! : , (` )
! : ; 1 ,2 (` )
! : , ; ,2 , ; , -
.- ( )
! (` ): ,; 1 ,2
! : ; 2 ( )
! :
! : , ; 1 , ,, ;
, .-
! : ; 1 ,2 , , .- -
, ( )
! : ; 2 , , ; , (
; imperat.: fuera de aqu!
! : = , , ; ( , ),
! : ; , ;
! : (fut.), (imperf.) ( )
! ( ) ,
! : ; ; 2 , , ( )
! ( )
! ( )
! : ( )
! ( ) ; , (impersonal) ser inferior
! (` ):
! : ( , ); 2 ,
! : , ;
! ( ): ; (con valor de presente)
! , ( ): ; ; 1
,2 ; ;
! ( ): , , ;; 1 , ; -
, ,
! : , , ( )
! : (` )
! ` : ` ;` , ; 1 ` ,` , ; ( , )

! A : ; 1 ,2 , ,
; 2 , , ; -
, , , ; , ( , )
! :
! : ; ; 1
! : , , ; 1 , ,1 ; -
( = con mucho gusto), .-
! : ; 1 , (l pl. );
! (- ): ( , ); ; 1 -
; .-
! : ; 1 , ; , .-
! ` : ` ; , ; 1 ` ` ,` ,
2 ` .-
! : , ;
! : ; , ; 1 , ,1 ; ( ,
).-
! : ; 1
! (slo presente)
! : ( , ); ; 1 , ;
! : ; , ; 1 ,1
; ,
! :
! : ;
! ( ): , ,2 ; 1
2 , ; ,
! : ; 1 ; ( )
! : , ; 1 , ,2 ,1 ; ,
! , ( )
!
: , , ; 1 ,1 ; -
,
! : ; ; 1 , ; , .-

! : ; , , ; 1
! : , ; 1 ,2

! : ; 1 ;
! :
! : ; 1 ;
! : ; ; 2 ( , ); subj.: , , ; opt.: ;
; , , ; ( , , ),
(- )
! : ; , , ; 2 ,1 2
, ; .-
! : , ; ,2 ,1 ,2 ;
, ( , ).-
! : , ; 1 ,1 ; ,
! : , ; 1 ,1 ; , -
.-
! : ; 1
! : , , ; 1
! , :
! : , ; 1 , 1 , , ,
; (pres,pasivo)
! : , , ; 2 ( , ), -
; ,
! : , ; ( , ); aor.part. ;
! : , ; 1 ,2 ; ( ,
).-
! : ; 1 ,2 ,2 ;

! : ; , ; 1 .-
! , :
! : , ; 2 , , ( , ); , -

! : ( , ); , ; 1 , ,1 -
; . ;
! : ; 1 , ;
! : ; ; 1 ` ; ,2 -
.-
! , , : ; ,1 ;
! :
! :
! : , , ; 1 ,2 ,1 ,
2 ; 1 ,1 , ( , ):
(impers.)= llueve
! :
! : , ,
! : , ,
! : ; , ; 1 , ;
! : ;
! ; (con valor de presente); ( , ).-
! : ( , ); , ; ; , -
; .-
! ; ;
! :
! : ; ; ,2
! : ; , , , , , , ; -

! ( ): , ,
! : ; , , ; 2, ( , ,
, , ), ( ), ( , ), , , ( ,
),1 ; , ; ; (por
con valor activo).-
! :
! : , ,2 ; 1 ,1 ,2
; ( , ).-
! : , ; 1 ,1 ; (slo 3
pers.).-
! : ; ,1 ,2
! : ; 2 ,1 ; ( , )
! : , ; 1 ,1 , , ( )
( ), ( , ).-
! : ,
! : , ;1 ;

: ; 1 ,1 ; ( , )
! : ,
! : , ; ;
! ( ): ,; ,2 ; , , ;
! : , ,2 ; 2 ,1 ,2 ; -
, ( , ); .-
! , , , : , ; 1 ,1 ,
,2 ; , , ; (pres.voz m.)
! : ,
! : ; 2 ,1 , ;

! : , ,
! (unipers.): subj.: ; opt.: ; inf. ; part. ; imperf.
; fut. ; opt. ; inf. ; part. ; aor. ;
subj. ; opt. ; inf. ; part. .- : el deber;
: a propsito
! (en prosa en vez del presente se usa el perfecto ;
(subj.), (inf.), (part.); ; 1 ; imperat
( ); el prural del pres.de ind.: , ( ,
); en el plusq.: , ,
! : ; , ; 1 ,1 ;
, ( , )
! : , ; 1 ,1 , ; ,
! : , ; 1 ;
! : ; ,2 ,, ; 2
! :
! : ; 1 , 1 ; ( , ).-
! : ; , ; , .- (atar)
! : ; , (Ver , ).- Tener necesidad
! : ,
! ( )
! : ; 1 ; ( )
! : ( )
! ( ): ; 1 ;
! ( ): ,
! , ( ):
! : ( , ); ; 1 , , ;
, ( , ),1 ; ( , )
, ; , .-
! : ; ; 1 ; ,
, .-
! ( ):
! ( ): 1 ,
! (` ): ; 1 ;
! ( ): ; 1 ;
! ( ): ; 1 ,1 ,1 ;
! ( ): ;
! : ; 1 ,1 ,2 ;
, ( , ) .-
! : ; 1 ,2 , (imperat.), ( ,, ,
), (opt.), (inf.), ( , ) part.;
! : , ; 1 ,2 ( , , ),
(imperat.), (subj.), (opt.), (inf.) 2 ,1 ;
,
! (atravesar):
! (ser): ; ; ;
! : ,
! ( )
! ( )
! :
! ( ) , , ; 1 , -
,2 ; ,
! : ; ,2 ,
! : ; 1 ;
! : ( , );
! : ,
! : , ; , ; , ,

! ; ; , , ; , -
,
! : , ; ,
! : ; ,2 ;
! : ; , ; .-
! ; ( , ); , ; , ; , -
.-
! : ; ,2 , , ; , ,

! : ; ; ,
! : ; ; , ;

! , , ; ; , ; ,2 ; ,
! :
! : ; , ; , ;

! , ( ): , (hacer nacer);

! : ; , ; , -
.-
! : , , ; , , ; ,
, , , , ;
.-
! (` ): ,
! : ; , ; , ; -
( )
! : ; (` )
! : ; ;
! , : ( )
! : ; ( )
! : ; ;
! : ;
! : ;
! : ; , ;
! : ; ,2 ; , -
( )
! ` ` : ; ; ,` , , ,
! : ; , ; , .-
! : , , ( , );
! : ; , , ; , ;
(opt.)
! : ; , , , ;
; ; ( , )
! : , ; ; , ; ,
! : ; ; .-
! : ; , , ; ;
! ^ : ;(el presente se usa por futuro), ; 2 ; ; ,
(imperat.), ; ; ( , ).-
! ` : ; ; , ; ,
! : , , ; ,2 . ( Con el sig-
nificado de decir: , ; , ` ( , ), , -
.- `
! : ; ( )
! : ( )
! : 2 ( )
! : ( )
! : ( )
! : ( )
! : ; , ( , );
! : ( )
! : ( )
! : ;
! :
! : ; ( )
! : (` )
! : ; ; ; (imperat.)
! : , , , ; , ; ,
.-
! : ; ;
! : ; , ; , ;
.-
! : ; ; , ;
! ` : ; ` , ; , , ;
, .- ,
! :
! , ; , ; : (usado por
el imperfecto)
! : ; ( )
! , ; ; ; ( )
! : ( )
! :
! : ; , ; ,
! : ;
! : ; ; , ( )
! : ; ;
! : ,
! : ; , ( )
! : , , ,
! ( )
! ` : ` ,` ,` ; ,` ,` , , ; ,

! ( )
! : , ( )
! ; ; , ; ( )
! : ( )
! : ; ; ,
! : ( )
! : ; ( )
! : , ,
! :
! :
! ( )
! : ; ;
! : , ( ); .-
! :
! : , ;
! ` : ; ; , ; ( , ) ( , )
! (decir): ,` ; , ; , .- `
! : , ; ; media,pres.: ; ,
; .-
! : ; ;
! : ; , ; ; -
.-
! : ; , ; ,
! : ; ; , ,
! , : , ,
! : ; ;
! : , ; ; .-
! , : ; ,
! ` : ;
! : ,
! , : ,
! : , ,
! : , ; ,
! : , , , ; , , -
( , ); (imperat.)
! : ; ; , ; ; ,
; .-
! : , ,
! = : ; , ;
! ` : ; , ; . , ;
, ;
! : , ; , ; .-
! : ;
! : ; , ; , ; , ;
.-
! ` : ,`

! , : ; , ; ( , ); ;
, ; ( , )
! : ; , ; , ,
, .-
! : ; ; , ; , .-

! ` = : ` ; ` ; ` .- `
! ` : ` ,` ; ` ,` ;`

! : , ; ; ,2
! : , ; ,1 ,2 ; .-
! : ; 1 ,2
! : ; ;
! : ; ; ; .-
! : ; 1 ,2 ;
! , : ;
! : , , ; 2 ,2 ; -
.-
! : ; 2 ; ,2 ; ; inf. ;
part. ( , )
! : , ; 2 ;

! ; , ; ,
! : , ,
! : ; , ; , ; .-

! : ; , ;
! ` : ` ; 2 ;` ; `
! ` : , ; , ; ` .-
! : , , ; ( )
! ` :
! ` : ; , , ; ( , , )
! ; , ;
! :
! : , ; , , , ; -
, .-
! : ;
! : , ; ;
! : ; ;
! : ; ; , ;
, ; .-
! : ; , ; (` )
! : ; ,
! , : ; , , ; , .-
! : , , , ; , , ; ,

! : ; , , ; ,
! : , ; ; , .-
! : ; ;
! : , , ; , , ; -
,
! : ; ; , .-
! : ;
! : ; , , , ,
; , .-
! : ; ,

; ,
! : ; , ;
! : ; , , ;
! : ; , , ,
! , : ; , ; ,
! : ; ( , )
! , : ; , , ; , ;
(- )
! : ; , :
.-
! , : ; , ; ,

! : , , ; , , , ,
; , .-
! : , , , ; , , -
, ; , .- ,
! :
! , : ( , ) ; , ,
! :
! : ; ,
! : , ; ;
! : , ; , ;
! , , , , , : , ,
; , ; , .-
! : ; ;
! : , , ; , , ; .-

! : ; , , , ,; .-
! : , ; , ;
! : , ; , ,
, , ; ,
! : ;
! : ; ,
! : ;
! : ; , ,
! : ; ; ,2 ;

! ; ; ; , ,
! :
! , ; ,
, , ;
.-
! : , ; , , , ,
; , .-
! ,- : , ; , ; -

! : ; ; , , ;

! : , ; , ; , , .-
! : ;
! , ; ; ,

!
: ; , ;
! : , ; ; , .-
! : , ; , ; ,
! : ; , ; ,
! : ; , ; ,
! : ; -
; .- , ,
! : ,
! : ; , ( , )
! : ; (` )
! ; , ; ,
! : ; ; ,


! (impsers.): , ; , ; ,
; ; ; part.neutro: , , -
.-
! : ; ; .-
! : ; ,
! : ; ;
! : ; , ; , , .-
! :
! : ; ;
! : ;
! : ; ; , ( , ); ,
( , )
! : ; , , ; .-
! : , ; , , ; -
(imperat.: ).-
! : ,
! : ; , , ; .-
! : ; , ;
! : ; , ;

! : ; ; , , , -
, ;
! : , ,
! , : , ; , ; -
, .-
! : ,
! : ; ; .-
! : ,
! : , ; , , ; ,
! :

! : , , , , ; , .-
! : , , ; .-

! : , , .-
! : ; ;
! , , : , ; , ;
, , ; , ,
! , : ; , ,
! : ;
! , : ; ; , , -
; .-
! ; ; ; ,
! , : ; , ;
! : , ; , , ; , ;
, ,
! : , ; , , ; , ,
; , , .-
! : ,
! , , : ; , ; , ,
, ;
! : , ; ,
! : , ; , ,
! ` : ` , ( , ); , ; , , ( , ),
, ; , , , .-
! , , : , ; , ; ,
, ,
! : , ; , ; , , ; ,
,
! ( )
! , , : ; , ,
, .-
! : ; , , , ; ,
, ,
! : ,
! , , , : , ,
! : , , ; , , ; ,
.-
! : , ; , ; , .-

! : , , ; , .-
! : , ;
! : , ; , ; ,
! : ,
! , : , ; , ; .-
! : ; , ( , ); , , .-

! : ; , , ; , , .-

! : , ,; ,
! : , ; , ; , ,
! : , , , , , ; ,

! , : ,
! , : , , ;
! : ; , , ;
! : , ; , ; , ;
, .-
! , : , ; , , ,
, , ( , );
! : ; , , ( , );
! , , , : ; , -
; , , , , ; .-
! , : ; , ; , -
; , .-
! : ; , ; , ; -
, .-
! , , : , ,
! : , , , ; , , ; ,

! : ,
! : , , , ; , ; ,
.-
! ; , , ;
! : , ; , ;
! : , ; , ; , -

! : , , ; ,
! : , ,
! , : ; , ; .-
! , : , , ( , );
! : , , ; , ; -
, ,
! : , , ; , , ;
,
! : , , , ; , ; ,

! : , ; , , ; -
, .-
! : ,
! , : , ; , , ;
, , .-
! :
! : ;
! : ; , ;
! : , ,
! , , : ,
! : ; ;
! : ; , ; , .-
! : ; ,
! : , ,

! ` : ,` ; ;` , .- `
! ` : ` , ` ; , , ;
.-
! ` : ` , , ,
! ` ` : ` ,
! ` : ` , ; , ,` , ,` -
; , ,
! ` : , ; , ;
Fluir
! ` : ; , , , ; , (decir)
! ` ,` : , ; ` ,` ` ;
, , ; ,
! ` : ` , ,
! ` : ` , ; , , , ;
.- `
! ` ,` ,` : ` , ; , ; ,
.- `

! : , ,
! : ; , ;
! : ; ;
! , : ; , , , ;
.-
! : ; , ; ;
! : , ; ; ,
! : ; , , ; ,
! : ,
! ;
! : , ; ,, , ;
; .-
! , , , : ; , :
! , .-
! : , ; , ; ;
! , : ( , ); ; ,
! : , ; , ; .-
! : ( )
! : , , ; , , ; , -
.-
! : , ; , ; , , -
.-
! : ; , , ;
! : , , ,
! : ,
! : , , , ; , ,
; , ,
! : ; ,
; , , .-
! : , ; ,
, , , ; ,
! : pres.ind.: , ; pret.imperf.:
! : , ;
! : , ; ;
! , : , ; , ;
.-
! : , ,
! : , ; , , , -
; , .-
! , : ; ; ; ,

! , : , , ; , ,

! : , ; , ; .-

! , : , ; , , ,
; .-
! ; , ; , ; ,
! : ; ; , ; ,
, .- ,

! , ( ): ; , ;
! : , ; , ; ,
! : , ( )
! : ; , ; , , .-
! : ; , .-
! : , ; ,
! : ,, ; , ; , .-

! : , ; , ; , -
.-
! : , ; , , : ,
.-
! : , ; , , ;
! : ; , , ,
; , .-
! : ; , , , ; , , .-

! : , ; , , ; , ,
.-
! , , : , ; , ; , .-

! , , ( ): ; ( ),
; ,
! : , ; , ; , .-
! , , : , ; , , ;
, ,
! : ( )
! : , ( )
! : , ; , ; , ;
.-
! : , , ; , , , ;
, .-
! : , , ; , ; , ,
.-
! : ; , ; , .-
! : , ; , , ; -
, .-
! : , , ; ,
! :

! ` : ,
! ` : ; ` , ; ` , .-

! : , , ; , , ;
, , ,
! : ; , ; .-
! :
! : , ; , , ,
; , .-
! : , , , ; ; ,

! : ; , ; .-
! , , : , , ; , , , ,
( , )
! : ; ; , .-
! ; , ; , , -
; .-
! : , ,
! : ; , , , ; ,
, .-
! , : ; , , ; .-
! : , ; , , ; ,, .-
! : ; , , , , ); , ; , ( ,
, )
! , , , , : ; ;

! : , , , , ; , ,
, , ; ,
! : ; , ;
! : , , ; , -
, ; ,
! ( )
! , , : ; , , ; , -
.-
! , : ; , ; .-
! : ;
! : ,
! (impers.): ; ; ; (part.neutro:
: deuda faltal,la muerte)
! :
! , :
! , : ; ; , ;

! : ,
! : ,
! : ; , , ; , .-
! : ; , ;
! : ; , ) ,
! : , ; , , ;

! , : ; ; ,
! : , ; , , , ; , ,
, ; .-
! : ; , ; -
, , ; .-
! : ; , ; , ; ;

NOTA: Generalmente se ha seguido en el enunciado el siguiente


orden (salvo carencia o desuso de tiempos): pret.imp,futuro,
aoristo, pret.perf., plusq. y adjetivo verbal (el correspondiente
al latino -ndus)

A co el valor de las cosas:
res venales facio parvi

ABARCAMIENTO: ,, com-
A: (ac.,gen.,dat. hacia); , plexus quo quid intra sinum contine-
, (dat.ac.) ad,in mus

ADONDE; quo,ubi ABARCAR: complector> Lo que


abarcamos: ,,
ABAD; , , ; - id omne quod amplectimur
,, praefectus monacalis,
coenobiarcha ABARCAS de cuero: ,,
perones
ABAJO: , , ,
infra> ms abajo: ABASTECIDO: ,, cui nihil
inferior; desde abajo deest
inferne; hacia abajo , ,
deorsum,subtus ABATANAR, arte de..,,
fullonica ars
ABANDERADO: , ,
ABATIDO (desanimado):,-
, signifer
,, non animosus, gravis ani-
ABANDONADO: ,,; , mo> No abatido: ,, non
dejectus
, viduus, derelictus; abandonado
a s mismo: ,, quedar ABATIMIENTO: ,,
abandonado: relinquor.- ; ,,; ,,-
Abandonada: ,-,, or- ,, animi dejectio,projectio,
bata demissio; animi anxietas,abjectio>
Abatimiento delcuerpo por el traba-
ABANDONAR: , - jo: ,,; ,,
, , , , laxatio corporis a labore
derelinquo, relinquo, desti-
tuo, depaupero> Abandonar el prime- ABATIR: , decutio
ro: prior desero.- Andar con semblante abatido: ,
Abandonar juntamente: , demisso vultu incedo,pror
,e, sus humilem facio>
relinquo simul> Dejar, estar, ser Quedar abatido:
abandonado: ,, , -,- deprimor> Que
viduum reddo, negligor, relinquor> tiene fuerza de abatir: -
Abandonar su puesto , - ,, dejiciendi vim habens
desero stationem.- El que
abandona a su padre , ABDICACION: , ,
qui deserit patrem> Dejar solo, ,; ,, abdicatio
aislado, exludo: derelin-
quo ABDICAR: , ,-
abdico> Abdicar en el hijo:
ABANDONO: ,, derelic- abdico filium
tio
ABDOMEN: ,,; , -
ABANICO:`,, flabellum.-
,,, abdomen
Abanico para espantar moscas: -
,, flabellum ABEJA: ,, ; ,;
ABARATAR la venta apreciando en po- , ,; ,,; ,

1
,; ,-,,.- Abeja la especie de las abejas: -
zumbona: ,,;,, ,, ad apum naturam accedens.-
;,, apis maxime obs- Enjambre de.. , ,
trepera>Abejas viejas - , apum.- Pacido por abejas:
vetulae apes> Comida de abeja: ,, ab apibus depas-
,, erithace,cibus apum.- tus> Nutridor de abejas: -
Masa para formar los panales: ,, apum nutritor.-Planta muy
,, gruten ad formandos apreciada por las... ,
favos.- Nutricin de abejas: -
,, apum nutrimentum.- De
, apiaria herba>Protector de in medio fissus> Por todas
,, apum servitor> Que partes: ,, circumqua-
posa en los capullos de todas las que pertusus> Profundamente: -
flores: apis summis ,,, hians in inmensum
capitibus omnium florum insidens>
Rey de las: ,, rex apum.- ABISMO: ,,; ,, ;
Poner las abejas en las colmenas ,,; ,, fossa
apes alvearibus condo profunda, imus gurges, barathrum,
vorago> Digno de ser precipitado en
ABERTURA: ,,,; un abismo: ,, dignus
,,; `, ,- qui mittatur praeceps in barathrum
,,,; ,,; `-
,,; ,,,; ABISPA, celdillas de.. ,-
,, hiatus,apertio, aper- vesparum cellae
tura.- Que tiene una abertura gran-
de: ,, vastus hiatus.- Que ABJURACION: ,, abjura-
produce aberturas en la tierra: - tio
,, hiatus producens.- Que
ABJURADO: ,, abjuratus
tiene cuatro aberturas: -
, quatuor meatus habens>Que
ABJURAR: , abjuro
tiene grande abertura: ,
magnam scissuram habens> Propor- ABJURATIVO: ,, abjura-
cionar una abertura: aper- tivus
turam praebeo> Apertura de la tie-
rra:,, hiatus terrae ABLANDAMIENTO: ,,
,, emollitio, actio fa-
ABETO: ,, abies> Abeto vie- ciendi dulce,deliniendi alicuius
jo: ,, abies vetusta> blandis dictis
De abeto: ,, abiegnus>
Lo blanco que nace en el abeto, ABLANDAR: , ,-,
corazn del.. ,, lussum ,(-),
,, , , -
ABIERTAMENTE: , - , , , -
, aperte ,, , ,-
,,,-,
ABIERTO: , , , , ,-, ,
; ,, apertus> A mane- , , ()>Ablan-
ra de tubo: ,, in fis- darse: ,-, -
tulae modum excavatus> No misterio- , mitesco, submo-
so,claro:,, non arcanus llesco.-Ablandar juntamente: -
Expandido: ,, expansus.- ,-, simul emo-
Abierto por la mitad: , llio.- Ablandar por abajo: -

2
,- subtus emollio> Ablandar charlatn: ,,; -
por la coccin: coctine mol- ,,; ,,;,
lio> Ablandar previamente: - , causidicus, rabula> Causdico
, -,- praemollio> Ma- (con matiz denigratorio): -
cerar antes: praemacero> ,,, causidicus>El que
Que ablanda: ,,; - hace informacin de la causa: -
,,; ,, emol- ,,, qui litem aut casum
liens,habens vim emolliendi> Que inquirit> Honorarios del abogado:
puede ablandarse: ,, qui ,, patrocinii merces>
potest emolliri Ser abogado advocatus sum.-
Intervenir como abogado
ABLUCION: , ,,; praecator intervenio> Abogar por:
,,; ,, ; causam ago pro> Abogar
,,; ,;, juntamente: in
,; ,,; , judicio defendo
; ,, actio abluen-
di, ablutio, baptisma, cumlavandi ABOLICION: ,, abolitio
actio
ABOLIR: , (-,-
ABOGADO: ,,; ), , ,
,; ,,; ,, (-,-,-,-,-
; , ,, actor ), ,,-; -
litis,causarum patronus,intercessor, ,, aboleo
patronus,advocatus> Abogado del dia-
blo,que contradice ,,
habens vim contradicendi> Abogado
ABOMINABLE: , , ABORDAR: , ,-,
, ,,; - ,-,, (-
, , ; , ,; - ), (,),-
abominandus,abominabilis> ,, , (-
Hombres abominables: ,, ),, navibus
; execrandi ob applico,navem ad stationem
impobitatem,valde despuendus> Abom. appello,pervenio ad portum promoveo
en gran manera: ,, gra- remis,appello> Abordar al mismo
viter abominandus> Exsecrable: - tiempo: , una
simul instationem apello> Abordar
,,; ,, exsecra-
despus de otro: post
bilis> Cosa abominable: ,
alium applico
, ab ominandum.- Que tiene
escrpulo de cometer una accin ABORRECER: , , -
abominable: ,, cui nulla ,-, , ,
religio turpe quid patrare
,, -
ABOMINACION: ,,; - , , ,,-
,,, abominatio , odio persequor, aver-
sor abhorreo, invideo, execror>
ABOMINAR: , , - Aborrecer sobremanera
praeter modum odi.- Aborrecer al
,,
abominor,exsecror, adversor mismo tiempo: ,
simul odi.- Aborrecer de muerte
ABONAR las tierras: , in odio prorsus habeo.- Que
, stercore saturo, aborrece pblicamene: ,
agro fimo spargo ,@ qui aperte odit> Que
aborrece: ,, qui odio
prosequitur

3
tus faciendi> Parto abortivo: -
ABORRECIBLE: , , invisus ,, abortivus partus
Hacer aborrecible al mismo tiempo:
, simul in ABOVEDADO: , ,,
invidiam adduco, in invidiam crimi- , ,,; ,
nando adduco
; ,,, structus in
formam absidis, concameratus, came-
ABORRECIDO: ,,; - ratus, contignatus>Obra abovedada:
,,; ,,; - ,, opus fornicatum
,,; ,, in-
visus< Aborrecido de todos - ABOVEDAR: camero> Ac-
,, omnibus invisus> Muy abor- cin de abovedar: ,,
recido:,, prorsus in- concameratio
visus> Ab.por el pueblo: -
,, populo invisus> Ser abor- ABRASADO: ,,; ,
recido: , , , ambustus
(-,-) invisus sum
ABRASADOR: ,,; ,
ABORTAR: ,, ,; ,, valde urens,com
bustor
, (), -
, ,, -
ABRASAMIENTO: ,, exustio
abortiri facio, abortivum pa-
rio,abortum facio, abortum pario.-
ABRASAR: , ,-
Abortivo, que hace abortar -
, (-,-),
,,;,,; -
(-,),
,,;,,; -
, , (,-
,, abortum faciens,
)> Abrasarse: , ,
abortivus> Medicina para abortar:
, ardeo,auxuror
,, pharmacum faciens

incendor
abortum
ABRAZAR: , ,-
ABORTO: ,,;,
, , ,-
,;,,;,,;
, , ,
,,; , ,;
, ,-, -
,,;,,
, , ,
abortus> Actode abortar: ,
, ,-
,;,, ipsa actio abor
, ,
amplector Abrazar lo todo: - ABRAZO: ,,; ,
circumplector> Abrazar con ,; ,,; ,
gusto: libenter amplector> ,; ,,; ,,
Estrechar entre los brazos: - ; ,,, ;
arcte complector> Abrazar en ,, amplexus, compre-
el regazo: , , hensio, circumplexus, circumflexio
in gremio foveo, una
complector> Abrazando alrededor: ABREVADERO: ,,; ,
circumplectendo> Lo que se ,; ,,; ,
, canalis ex quo pecudes potabant
abraza: ,, illud quod
ubi animalia aquantur
amplectimur Que se ha de abra-
zar: complectendum est>
ABREVADOR: ,, adaquator
Querer abrazar con amor natural:
() naturali caritate
ABREVAR: duco aquatum> Accin
complector

4
de llevar el ganado a abrevar:
,,; ,, ada- ABROGAR: , , -
quatio ,, (-
) abrogo,plesbicito absolvi> Abro-
ABREVIACION: ,, correptio gar una ley: , -
legem abrogo, contrariam legem
ABREVIAR: , brevem fero
reddo,decurto.- Que tiene facilidad
de abreviar: , vim ha- ABROJO: ,, tribulus
bens breviandi (Ver COMPENDIAR)
ABRUMAR: supra vires onero
ABRIGADO: , ,-
,, ,, apri- ABSCESO ,, abscessus
cus
ABSCISION: ,, absicissio
ABRIGARSE: apricor> Accin
de abrigarse: `,, aprica- ABSOLUCION: ,,; ,
tio
,; ,,; ,
,; ,, absolutio.- Como
ABRIGO de vestir: ,,
resultado de una votacin:
chlamys> El estar al abrigo: -
,, absolutio suffra-
,, apricatio> Que apetece de gio.- De una pena,de un castigo:
abrigo: ,, gaudens ,, remissio
tegmine
ABSOLUTAMENTE: ,,,
ABRIL: ,, aprilis
,,-,,
, , ,
ABRIR: ,, (,
, , , ,
,,), ,-
, prorsus,omnino,abso-
,-,-,-;
lute,in totum
, (,,
,) ,-, ABSOLUTO: ,, absolutus
- (-), ()-
, , ,() ABSOLVER: , ,
, , , (-,), absolvo>
,,-, , - De modo que no puede ser absuelto:
, (-), ape- ita ut difficulter ab-
rio, findo, hisco, pando, adaperio> solvi queat.- Que absuelve: ,
Abrir con tenaza: fortice , solutor.- Absolver por vota-
discindo.-Abrir del todo: (- cin: (,-)
)adaperio.- Abrir a escondidas suffragio absolvo
, clam aperio.- Abrir
juntamente: una aperio.- ABSORBENTE:,, bibulus
Abrir sin sentir: sensim
aperio.- Abrir un poco: ABSORBER: , , -
subaperio.- Abrirse haciendo rudo: (-),,,-
, aperior ,,,-,
(, ), , , -
ABROGACION: ,, ex , haurio, sorbeo, exsor-
auctoritatio, abrogatio
beo, absorbeo,educo ex aliquo pro- absorptio
fundo loco
ABSTEMIO,A: ,,; ,
ABSORCION: `, ,, , abstemius,a

5
; ,; ,
ABSTENERSE: , , ;,, tener ab avia
, (,, - nutritus
), abstineo.- Abstener-
se de hablar o votar: retineo ABUELO: ,; ,;-
assensum> Es necesario abstenerse: , avus> Abuelo materno: -
abstinendum ,;,;
;, avus maternus,
ABSTINENCIA: ,,; , avus ex matre,paternus avus.- Tata-
, abstinentia> De comida rabuelo:,, tritavus> Per
, inedia teneciente a los abuelos, heredados
de los: ,, avitus>
ABSTRACCION: ,, abstrac Perteneciente al abuelo: ,
tio.- Por abstraccin: ad avum pertinens
per abstractionem
ABULTAR con las palabras:
ABSTRACTO: ,,;- gloriosis dictis inflo
,, abstractus
ABUNDANCIA: ,,; ,
ABSTRAER: , , , ,;,,; ,,;
, , ,, , ,,; -
abstraho> Se ha de abstraer ,,; ,,; ,
abstraendum> El que puede ,; ,,; ,,
abstraerse: ,, qui ubertas,copia,abundantia> Abundancia
abstrahi potest de cosas: ,, copia rerum>
Gran abundancia:,, ingens
ABSTRADO: ,, abstrac- copia> Mayor abundancia: -
tus ,, copia rerum maior.-El que
tiene gran abundancia de cosas:
ABSUELTO: ,, absolutus ,, qui affluentem
rerum copiam habet.-Con abundancia:
ABSURDAMENTE: absurde , , , -
(-) abunde,copiose.- Que
ABSURDO: ,,; , ,
fluye con abundancia:,
; ,,;,,;
a,,; ,, co-
,,; ,,; - piose fluens
,,,,, absurdus
Cosa absurda: ,, absur- ABUNDANTE: , ,-
dum> Algo absurdo:,, sub ,,;`,,; ,
absurdus> Cosas absurdas - ,; ,,,; ,
,, absurda.- Decir absur- ,; ,,; ,,;
dos: , absurda , , , ; -
loquor , ,,; ,,;
,,; ,,; -
ABUBILLA:, upupa
,,,,
abundans.-Abundante de todo: -
ABUELA: ,; ,; ,
,, omnium rerum ferax>Mucho:
; ,; ,; ,;
,,; ,, multus
, ,; , avia.-
Abuela materna: ,-
ABUNDANTEMENTE:;`;`,
, avia materna> Tatarabuela:
, , ,-,
, tritavia> Educado, mima-
, , abunde, co
do por la abuela: ,, piose, abundose, effusim cumulate.-

6
Ms que abundantemente, abundantsi- opibus abundo.- Todo lo
mamente: , que abunda: ,, omne
plusquam abunde exsuperanter quod abundat

ABUNDAR: (), - ABURRIRSE, que se aburre enseguida:


, , , , - ,, fastidiosus
, , abundo, exu-
bero.- Abundar de todo:
omnibus abundo.-Abundar en riquezas:
ABUSAR: , ,- El ejrcito: ,
, , ,- -, castra pono,
abutor, saepe utor.- castra metor,statione habeo> Acam-
Abusar para ganar ms par cerca de los reales: -
abutor ad quaestum ,- prope castra metor.-
Frente a los reales: -
ABUSIVAMENTE: abusive ex adverso castra loco.- El que
vive en tiendas: ,, sub
ABUSIVO: ,, abusivus pellibus degens

ABUSO: ,,, ACANALADO: ,, canali-


abusus culatus

ABUTARDA: ,, avis tarda ACANTO:,,; ,


(avutarda) acanthus

ABYECCION: ,, abjec- ACARACOLADO ,, inflexus


tio
ACARDENALADO: , ,,
ABYECTO: ,, -
sanguine suffusus
,, abjectus> Ser abyecto -
ACARICIAR: , ,-
abjecti sum animi
, , , ,
, , , -
AC,all: huc,illuc
, , blandior, emulceo
ACABADO:,,; ,, allicio> Con halagos: de-
mulceo blandiendo> Acariciar con las
perfectus
manos: manu demulceo> Aca
ACABAR: ,-, ,- riciar con la lengua:
blandior lingua>Acariciar con otros
, , ,
perficio, conficio, absolvo.-Acabar simul palpo
una trama,un discurso,etc.
ACARREAR con otro: , -
finio.- El que acaba o consuma: -
comporto, una adveho> Trigo
,, consummator.- Acabar en
frumentum adveho
punto: in punctum desino
ACARREO: , , invectio>
ACAECER: , eve-
nio,accido.- Acaecer al mismo tiempo Accin de llevar en carros: -
, , ,- ,, advectio.- ..frutos:
simul evenio ,> De vveres: ,, com
meatuum advectio
ACAMPADA: ,, castrorum
mutatio ACASIA (falsa acasia): ,
, falsa cassia
ACAMPAR: tabernaculum pono
ACASO: )si acaso...? num,

7
nunquid? an...utrum?,
forte,an> )Acaso no..? ,', ACCEPTO,acogido con placer: -
' , nonne? utrum?.- Al ,, acceptus
fin? tandem? ; anne?
, ne quando,si forte.- No? ACCESIBLE ,,;,,
; nunquid> Si acaso: si ;,,; ,,;
forte.- Acaso, casualidad: - ,,, ,,; ,
,,; ,, ,;,,; , -
casus,fortuitus eventus , -,,; -
,,;,,; ,
ACAUDALADO ,, pecunio- ,; ,, pervius,fa-
sus,dives(,,; , cile ad eundus,aditu facilis,asse-
, pecuniosus, equos nutriens)> quibilis,accesibilis, qui adiri fa-
cile potest
Ser acaudalado: pecunio-
sus sum
ACCESO: ,,,; -
ACCEDER: , , - , , ; ,,; -
acquiesco,annuo,indulgentem me ,,; ,,; ,
praebeo ;,, aditus,accessio, ac-
cessus.- A quien o adonde no se ,, acernus;qui fert oles-
puede acceder fcilmente: , tros
ad vel quo non patet ingressus>De
fcil acceso: ,, acce- ACECHADOR: ,,; ,,;
ssu facilis> Posibilidad de acercar- ,, speculator
se a alguien: ,, acce-
ssus ACECHAR: , , -
insidior.- El que acecha: -
ACCESORIO: ,,; , ,,;,, insidia-
,,; ,,; accesso- tor
rius,addititius.-De una manera acce-
soria: praeter destinatum ACECHO,el que est de..: ,
opus insidiator> Estar en acecho: -
, delitesco,insidior
ACCIDENTAL: ,, adventi-
tius ACEDAR,acedarse: , ,
, acesco
ACCIDENTALMENTE: per
accidens ACEDERA (yerba) ,,; -
,,.- Acedera acutica: -
ACCION: `,,; ,,
,, aquaticum laphatum
; ,,; ,,;-
,, actio,actum ACFALO, sin cabeza, sin jefe, sin
autor: ,, capite carens,
ACCIONAR, el que maniobra con arte:
auctor nullus
, ,, manibus
sapiens
ACEITE:,, oleum> De oli-
olivas: , , ,
ACEBO,especie de..,,,
aceris genus ( ')> Aceite verde: -
,,, ex crudis adduc (ut
ACEBUCHE: ,,; , olivis) expressus> Vasija para acei-
,, olestaster, oliva sel- te: ,, olearium> Aceite
vatica.- De acebuche, que produce de cedro: ,, cedri-
acebuches: ,,; - num oleum> Aceite de nardo: -

8
,, oleum ex baecare> Aceite ACEITUNA ,;,, oli-
de torvisco:,, cnidio va,olea.- Aceitunas negras: -
grano oleum.- Hez del aceite: - ,, oleae nigrae.-Hueso de
,, olei faex.- Aceite mez- aceituna: ,; ,,
clado con agua para libacin : os olivarum, ossiculus intra oleam
, oleum aqua permixtum> De ro- Prensa para exprimir: ,,
sas desledo en vinagre: tudicula.- Coger la aceituna: -
,, oleum rosaceum oleas colligo.- El que coge
aceto dilutum.- Aceite grueso,espeso las aceitunas: ,, ole-
,, pingue> Abundante en arum collector.- Que come aceitunas
aceite: ,, abundans silvestres: ,, qui
oleo> Poco de aceite: ,, oleastrum comedit> Que gusta de
parum olei.- Que lleva l mismo su aceitunas: ,, gaudens
alcuza de aceite (pobre): - oleis> Aceituna que se sazona:-
,, scurra, parasitus,pauper, ,, oliva conditanea
egenus.- Molino de aceite: -
,, trapetum.- Santo leo: ACELERACION: ,, acce-
,, sacrum oleum> Llevar, leratio
derramar poco aceite: pa-
rum olei fero,fundo> Manchar con ACELERADAMENTE: ,,-
aceite: oleo tingo celeriter

ACEITERA: ,,; ,,; ACELERADO: ,,; -


,,; ,,; - ,, celer,properatus
,,; ,, vas olea-
ACELERAMIENTO: ,, festi-
rium> Pequea aceitera: ,, natio
parva lecythus
ACELERAR:, , -
ACEITOSO: , ,,; ,, , ,
,, oleaginus , , , ,

,, accelero, cum acuto accentu, acutum tonum


festino.-Acelerar juntamente con: habens.- Que tiene acento recto:
, simul, una ,, rectum accentum ha-
accelero> Acelerar ms: bens.- Tener acento en la antepenl-
occius accelero.- El que acelera: tima slaba: in an-
,, accelerator tepenltima sylaba accentum habeo>
Tener acento en la penltima: -
ACELGA: , , ,, in penltima circumflexum
beta habeo

ACEMILA, conducir acmilas: - ACEPILLADO: ,,, ,


jumentum dorsuarium ago , dolatus,dolando politus

ACEMILERO: ,, agaso, ACEPILLAR: , ,


mulio dolo,dedolo.- ..la madera:`
runcino.- Acto de acepillar: -
ACENTO: ,,; , , ,,; ,, run-
accentus.- Circumflejo: cina,dolatio> Cepillar alrededor:
circumflexus accentus.- circumdolo.- Fcil de..:
Colocacin del acento circumflejo: ,, dolatilis
,, circumflexio> Con
acento agudo: , ,, ACEPTAR, no aceptado en sacrificio:

9
,, non litatus> Se ha , , , -
de aceptar: accipiendum , accedo> Acercar-
est se: , appro-
pinquo
ACEPTO,recibido con agrado: ,
; ,,; ,, ACERO: ,, chalybs
acceptus,gratus
ACHATADO: ,, latus
ACERBIDAD: ,, acerbi-
tas> Con acerbidad: ACHATAR un poco: leviter
acerbe simum efficio

ACERBO: ,,; ,, ACHICORIA ,,; ,,


acerbus chicorium> Hortaliza semejante a
la achicoria: ,,; -
ACERCA (prep.): de ,, olus chicorio similis
ACERCAR: , , - ACIDO: ,, acidus> Ponerse
, (-),, cido: subacidus sum> Vol-
, , , , - ver cido: accidum reddo
admoveo,appropinquo
ACERCARSE , -, , ACIDULAR, poner cida alguna cosa
(-), ,- acidum efficio
, , ,
, ,, - ACIMO: ,, azyma
, , , , , -
, , , , ACLAMACIN: ,,; -
admoveo,accedo,appro- ,,; , , ;-
pinquo,apel-lo,advenio.- Acercarse ,, inclamatio, acclamatio
a: , accedo.- (Viva!(Viva! Viva!> Exclama-
Con mpetu: cum impetu cin marinera: ` nautica ac-
accedo> Acercarse hacia: , - clamatio> Por aclamacin:
, ,,- eadem omnium voce> Responder con
,-,-, ap- aclamaciones: acclama-
propinquo,accedo ad> Acercarse na- tionibus respondere
dando: adnato> Acercarse ms:
ACLAMADO por el pueblo: ,
, , pro
populi sermone celebratus,accla-
pius accedo>El que se acerca: -
matus
,,,; ,, ();
,, adiens,accedens.- Que ACLAMAR: , , ,
se acerca ms: ,, pro- , , ,-
pe accedens> Otros sinnimos: -
,, , -
, acclamo> Aclamar con ACLARAR: , , ,
otros, seguir a alguien con alegre , illuceso,cla-
aclamacin: , rum facio> Que aclara o explica:-
fausta acclamatione ,, manifestans,expla-
cum aliis prosequor.- Aclamar con nator
alegra: laetus acclamo
ACOCEAMIENTO: ,,;
ACLARACIN: ,, expli- ,, calcis ictus,calci-
catio tratio

10
ACOCEAR: , calci- petum facio in,ingruo,irruo> Acome-
bus amoveo,impeto ter a: impetum facio> Al
enemigo dirigiendo hacia l las
ACOGEDOR: ,,; ,, naves: admotis navibus
,, qui suscipit,exceptrix in hostem impetum facio> Agredir al-
ternativamente: vicissim
ACOGER: , ,- aggredior.- A quien se acomete con
excipio.- Acogerse: - dificultad:,, in quem
, , confu- non facile est impetum facere> Aco-
gio,aufugio.- Acoger benignamente: meter con flechas sagitta
,-, benigne peto>Con los talones: cal-
accipio.- Que se acoge con gusto: ce peto.- Con violencia:
,, acceptus> Agra- vi irrumpo> El primero al enemigo:
dable para recibiro acoger - eductis copiis prius in
,, benigne accipiens.- Que hostem eo> Acometer el primero: -
acoge al fugitivo ,, qui , -; ,-
fugienti perfugium praebet.- A quien , , ,
puede uno acogerse: -,, prius in pugnam descen-
ad quem confugias> Accin de do,prius vim infero,prior impetum
acogerse: ,, ipse facio,prior irruo in> Fcil de aco-
subeundi actio meter: ,, facilis
expugnatu.- Fcil de ser acometido:
ACOGIDA: ,,; , ,, aggresu facilis>
; ,, exceptio> Sin dis- Acomete hiriendo: ,- fe-
criminacin de nadie: ,,; riendo irruo>Hostilmente: -
,, promiscua recep- hostiliter irrumpo> Las naves:
tio.- Acogida afable: , navigo adversus.- Mandar
, benigna excipio> El que da acometer: ,- jubeo
acogida: ,, exceptor> irrupmere in>Ocultamente: -
Donde se puede encontrar acogida: latenter invado> Por el costado:
,, id ubi perfugium a latere ingruo> Por
invenisse posse.- A quien se da todas partes: circumqua-
acogida: ,, ad quem que irruo> Que acomete: -
datur perfugium
,, qui aggreditur> Que no
ACOLITO: ,, acolytus puede ser acometido: ,
, qui non invadi potest> Con
ACOMETER: ,`, ,- los cuernos: cornibus inva-
, , , - do> Acometer juntamente: ,
, , , , , ,
-, , , - simul impetum facio,simul
(-), ,-, - irruo> Con catapulta:
, , , - catapultis oppugno.- Acometer con
, , , , - guerra: bello oppugno>
, , , , - Volando: ,-, -
, ,, , , volan-
, , , , do irruo> Que no debe acometerse:
, , - ,,, non au-
dendus
, , , -
, -, - impetu fa-
ACOMETIDA: , , ,;
cio, cum impetu feror, irruo, aggre-
dior, injicio> Acometer con impetu: ,,; ,,; -
,, im- ,, incursus.- ..de tropas:

11
,,,; ,, , , conatus> Movi-
incursus militaris, debellatio, ir-
ruendi actio.- Conato de acometida:
miento de acometida: ,,; ACOMPAAR: , , -
,, motus bellicus,in- , , ,
cursus in hostem> Que sostiene la , , ,
acometida: ,, qui vi- , , -
rum in se ruentem sustinet , , ,-
, comitor, assequor,
ACOMETIMIENTO ,,; - assector>De nuevo: redu-
,,; ,, incursio, co> Llorando: ()
aggressio, invasio lacrymis prosequor>Por cortesa, por
obsequio: comitor honoris
ACOMODADAMENTE commode
causa> Acompaar juntamente: -
ACOMODADO,apto: ,,; - una deduco vel prosequor>
Acompaar por obsequio a los que se
,,; ,,; -
van: abeuntes honoris
,,; ,,; -
causa prosequor> Acompaar a la vez:
,, accommodatus,concinnus>
una comitor> Acompa-
No acomodado: ,, non
arse: sodalitatem
accommodatus ad> Acomodado til - ineo> Que acompaa voluntariamente:
,, commodum ,, qui ultro sequi-
ACOMODADOR, en los juegos pblicos: tur>Acompaar un instrumento -
,, designator qui te- accino
nebat virgam
ACONGOJADO ,,; ,
ACOMODAMIENTO, con la debilidad de ,; ,,; ,,
otro: ,, demissio ; ,,; ,,
modantis se ad alterius infirmitatem anxius,aeger animo> Que no sirve
,,;,, op- para aconsejar: ,, qui
tatio,conventio parvum valet consilium> Propio para
aconsejar: ,,
ACOMODAR: ,,,, adhortatorius> Que aconseja mal:
,; , , , ,, male suadens>Que obra
, , ,- mal aconsejado ,, qui
,-,,;-, parum consilium agit> Sabio
, ,- adapto, accom- en:,, consilio potens
modo> Acomodarse al tiempo: -
tempori servio> Acomodar ACONTECER: (), -
para s (apropiarse): mihi , evenio> Acontece: -
vindico>Otros sinnimos: , , , acci-
dit, succedit, usuvenit> Acontecer
, ,-, -
adems: , insu-
> Acomodar, cuadrar
per incido, contingo> Acontecer al
quadro
mismo tiempo: simul con-
tingo> Que acontece a los cincuenta
ACOMPAAMIENTO: ,, co-
mitatus,consectatio das: ,, quin-
quagessimo die eveniens
ACOMPAANTE: ,,; -
ACONTECIMIENTO: ,,;
,, assecla,deductor.-Criada
,, eventus> Aconte-
que acompaa: ,, pedis-
sequa cimientos humanos: ,,
casus humani

12
Acorde (sust.): ,, con-
ACORDAR, se debe acordar, convenir: centus> Formar un acorde con diver-
confitendum est> Acor- sas voces: ex diversis vo-
darse: (,- cibus unum efficio concentum
), ,
, memor sum, remi- ACORTAR: , concido,
niscor,recordor,memini> Que se acuer decurto
da de muchas cosas: ,
, multarum rerum memor ACOSAR: , urgeo
impello
ACORDE: ',,; ,,
ACOSTADO: ,,, in
, , ,,;
lectu positus
,,; ,,
consonus,concinus,concors,concordans
ACOSTAR,hacer acostar: cubare consuesco, suesco.- Acostumbrarse:
facio.- Dejarse acostar: insuefacio.- Acostumbrarse
facio decumbere.- Acostar juntos: antes: ante assuefacio>
,,- in cubili Debe acostumbrarse: assue-
colloco> Acostarse con , faciendum est> La accin de acostum-
, concubo, brar juntamente: ,,
una cubo> Ir a acostarse: consuefactio
cubo> Desear acostarse: jace-
ACRE: ,, acer
re cupio> Acostarse: ,
,, ,- ACRECENTAMIENTO: ,,
decumbo,incubo, accubo.-El accrementum
acto de acostarse en tierra: -
,, humi cubatio.-El que ACRECENTAR: augeo
va a acostarse: ,, qui it
cubitum.- Acto de estar acostado: ACRECER: , ,
,, accubitus>Acostado: , ,-
,, reclinatus> A pro- , accresco
psito para: ,, ad
cubandum aptus> Donde todos se ACREEDOR ,, creditor> Su-
acuestan,dormitorio comn: jeto al acreedor: ,,
, ubi omnes pariter cubant, addictus creditori
communis> En un lecho de rosas:
in toro ex herbis ACRIMINAR:,,-
stratis cubo.- Acostarse fuera: , causam attribuo,
foris,cubo,secubo> Acos- accuso,accrimino>Acu ar adems:o-
tarse sin lecho: ,, cu- , a,-
batio sine tecto (acostarse a la insuper criminor,crimini prae-
intemperie)> Uno junto a otro: terea do.-Falsamente:
juxta dormio criminibus falsis insector>Acriminar
ms: (-) insuper
ACOSTUMBRADO: ,,; - incriminor> Acusar al mismo tiempo:
,,; ,,; , simul criminor
,; ,,, ,,
assuefactus,consuetus ACRIMONIA: ,,; ,
,; ,, acrimonia.-
ACOSTUMBRAR: (), Con acrimonia: , ,
(,),,, (- , , acerbe,aspere,
,), , , acriter
, consuefacio,

13
ACRSTICO:,, acrosti- per multa cura rem agens
chia> Las letras que forman un acrs
tico: ,,; - ACTO,en el acto: in ipso
,, primae versuum litterae facto
continuata serie sensum efficientes
ACTOR: ,,; , ,
ACTIVAR,se ha de activar: auctor,actor.- Ejecutor,que hace al-
urgendum go o trabaja en algo: `,,;
`,, actor> Actor de ter-
ACTIVIDAD: ,,; cer orden (teatro): ,
,; ,,; ,, histrio tertii ordinis> Hacer el
; ,, activitas segundo papel de actor: -
secundas partes ago.- Actor
ACTIVO: ,,; `,, principal: ,,; -
; ,,; ,,;- , , auctor praecipuus,
, ,; ,,; - princeps,antesignanus> Que desempea
,,; ,,; - segundos papeles: ,
,,; ,,; - histrio secundas partes agens
,,, ,, impi-
ger, strenuus, activus,solers,gene- ACTUAL: adhuc existens;
rosus.- Pronto en la ejecucin: ,, de quo nunc agitur
,, promptus in agen-
do.- Eficaz: ,,; - ACUARIO,signo del Zodaco:
,, efficax.- Hombre activo: ,,; ,, aqua-
,, homo impiger.- Que rius
hace las cosas con mucho cuidado:
ACUARTELARSE,en invierno: - ACUERDO: ,,; ,
ante tempus in hiberna conce- , id quod inter partes disse-
do rentes convenit;constitutum id quod
fit ex composito> Consensuado, de
ACUATICA, que vive en el agua: comn acuerdo: ,
,, aquatica,in aquis de- sapienter,consentienter.- Establecer
gens.- Aves acuticas: aves de comn acuerdo communi
in aquis degentes consensu constituo.- Estar de acuer-
do: una loquor> Obrar de
ACUATICO: ,,; , acuerdo: ex composito ago>
,,; ,,; - Que est de acuerdo, que piensa
,,; ,,; igual: ,, socius consi-
,, aquaticus lii> Que pacta un acuerdo:
, consentiens.- Que concuerda:
ACUCHILLAR, pasar a cuchillo: - ,, consentiens.-Acuerdo
,- occido, interficio verbal: `,, pactum

ACUDIR,corriendo: () ACULL: , huc,illuc


,, accu-
rro ACUMLUACION: ,,; -
,,; ,, accumula-
ACUEDUCTO: ,,; ,, tio
; ,,; , ,
; ,,; ,,; ACUMULAR: , ,
,,; ,, aquae- , , ,
ductus.- Acueducto largo: - ,,,-
,, aquae ductus longior , , ,, ,

14
accumulo,glomero> Por to- accusor
das partes: circum undique
accumulo> Sobre: - ACUSADOR: ,,; -
insuper accumulo ,,; ,,;-
,,; ,,; -
ACUADO, mal acuado: ,, ,,,-,, accu-
perperam cusus.-Acuado poco ha: sator,delator,sycophanta> Dinero que
,, recens malleo ductus depositaban acusador y reo: -
,, pecunia quam actor et
ACUAR: cudere> Falsamente reus disceptaturi reponebant
adulterina nota impressa
cudo.- Moneda: , - ACUSAR. (); -
argentum conflo,aes cudo , , ,,
, , , -
ACUOSO: ,,; ,, , ,; ,
; ,,; ,,; , , , -
,,; ,,; - , , , -
,,; ,,; , , (,-
,; ,,;,, ), (, ,
aquosus> Poco acuoso: ,, incuso,accuso.- Acusar a su vez:
parum aquosus> Hacer acuoso: recriminor> Acusar al acu-
aquosum reddo sador: accusantem
accuso.- Calumniosamente: -
ACUSACION ,,; ,, criminor.- Acusar con queja:
0,,;,,; - criminor> Falfalsamen-
,,; ,,; - te: criminibus falsis
,,; ,,; ,, insector.- Digno de ser acusado:
; ,; ,,; ,, accusandus.- Fcil de
,; ,,; , ser acusado: ,,
,,, ; facilis accusatu.- Acusar sobre:
,;, accusatio, cri- insuper accuso
minatio> Acusacin precedente: -
ACUSATORIO: , ,
,, praecedens accusatio>
, accusativus
Acusacin principal: ,,
offensio> Acusacin falsa: - ACSTICO; ,, ad audi-
,, falsa accusatio tum pertinens

ACUSADO, ser acusado: , -


ADAGIO: ,, proverbium medida: ad numeros ap-
tos redigo> Adaptar antes:
ADAPTACIN: ,, aptatio ante adapto

ADAPTADO: ,, aptatus ADARGA: ,, pelta> Pequea:


,, parvula pelta.-
ADAPTAR:, (,, Perteneciente a la adarga: -
,), , , - , , ad peltastam pertinens
, , -, ,)
, , -, , ADECUADO: ,, adaequa-
-; , , , tus
, , , -
, apto, coaptor, ADELANTADO: , progressus>
compingo,adapto,accommodo.-..a justa Muy adelantado: ,, qui
longius ante est

15
tro: insum
ADELANTAR: , ,,
(),,, (- ADEREZAR: ,-, -
,), festino,pro- , , ,
gressum facio> No poder adelantar: sterno,instruo,adorno
progredi non posse> El
paso: promoveo gradum ADEREZO: ,,; -
,, torques,ornatio.- De la
ADELANTARSE: , - joven: ,,, puellaris
,, , , cultu.- Caja de aderezos,de afeites
, , , ,, capsula mundi mulie-
praeverto, progredior, bris> El que usa de aderezos: -
praetergredior>..a caballo: - ,, qui fuco et mangonio uti-
equito ante.- Corriendo: - tur.- Que tiene aderezo de bronce:
ultra currendo progredior.- Que ,, aereas phaleras
se adelanta asu estacin, prematuro: habens> Aderezos: ,,
, , statam tempestatem torques
praeveniens> Que se adelanta: -
,, progrediens ADHERENCIA: ,, circum-
nascentia
ADELANTE, en adelante: ,
ADHERENTE: ,, adhaerens
,,,,-
,,,; de ADHERIDO: ,, adhaeres-
coetero,posthac,in posterum, dein-
cens.- Estar adherido: ,
ceps.- De aqu en adelante: -
, , ,-
ad hoc deinceps tempore.-
, adhaereo, adhae-
Hacia adelante con mpetu: - resco> Estar firmemente adherido:
antrorsum cum impetu.- Ms inhaereo
adelante: ulterius.-Para
adelante: in posterum> Para ADHERIRSE: (),-
que en adelante no: ne post- , , ,-
hac> Delante: ,> Desde , , ,
entonces inde adhaeresco> Que se ad-
hiere fcil y tenazmente -
ADELGAZAR: , , ,, tenaciter adhaerens> Es-
, ,, , , tar apegado con exceso:
emacio, extenuo, graci- nimis adhaereo
lem reddo.- ... como cola de ratn:
velut cauda muris decres- ADHESION: ,, adhaesio
co.- Que va adelgazando insensible-
mente: ,, in acutum sen- ADICION: ,,; ,
sim desinens> Adelgazarse: - ,; ,,; ,
gracilesco ,; ,, ; ,
,; ,,; ,,
ADEMS:, etiam,insuper> ; ,,; ,,
Adems de que: praeterquam superinductio,additamentum,additio
quod> ..de otras cosas: prae-
ter alia ADITAMENTO: ,,; -
, ,; , ,;
ADENTRO: , intro> Ms aden-
tro: interius> Estar aden-
,, superinjectus,ad-
ditamentum ADIVINA:,,; ,

16
, divina,vaticinatrix ADIVINO: ,, animo fu-
tura prospiciens.- Otros sinnimos:
ADIVINACION: ,,; ,,; ,,; -
,; , , ,; - ,,; ,,; -
,, divinatio.- Dado a la ,,; , ,; -
adivinacin: ,, dedi- , , ; , ,;
tus divinationi.- ..de lo ya sucedi- ,,; ,,; ,
do: ,, divinatio rerum ,; ,,; ,,
factarum.- ...del futuro: , ,,; ,,; -
, divinatio rerum futurarum.- ,,; ,-,,
..falsa: ,, falsa ,; ,, cognitor, ha-
divinatio> Hecha por lo que se ve en riolus, vates, sortilegus, divinus,
casa: ,, divinatio ex vates fatidicus.- Mediante habas:
iis quae domi spectantur> Por el , , qui fabis eligit,
fuego: ,, ex igne di- sortilegus> Adivina: ,, ,
vinatio.- Por medio de prodigios: vates> Clebre: ,,,
, , ex prodigiis Ventrlocuo: , ,
divinatio> Por varas: , ventriloquus, hariolus> Adivino ex-
, divinatio per virgas> Ciencia celente: ,, optimus
de la adivinacin: vates.- Falso adivino: ,
divinatio , falsus vates> Jefe, presiden-
te de los: ,,, antis-
ADIVINADOR,adivino: ,,; tes vatum, mulier antistita> Median
,, sortilegus,vaticinator te la observacin de los cuervos:
Adivino de sueos: ,, ,, vates ex corvis
somniorum interpretatione futura auguria ducens.- Mediante los cantos
praedicens.- Adivinadora de sueos: ,, musicus augur>
,, vates foemina somniorum Adivino nocturno: ,,
nocturnus vates> Por los ensueos:
ADIVINAR: ,-, ,, somniorum con-
, ,, - jector.- Por el canto de las aves:
vaticinor.- Arte de adivinar ,, vates per cantus
por la hora del nacimiento: - avium.-Por quien se rige el ejrcito
,, ars divinandi ex inspec- ,, exercitus mode-
tione horae natalis.- Arte de adivi- rator vates> Que pronostica por la
nar: ,, ars divinandi> inspeccin de las vrtebras: -
Adivinar con acierto: ,, ex inspectione ver-
bene conjecto> El que adivina miran- tebrarum in corpore vaticinans.- Que
do las manos: ,,,, usa de criba para adivinar: -
qui, quae ex manuum inspectione ,, vates qui cribro uti-
vaticinatur.-Hbil en vaticinar: tur ad vaticinandum.- Observador de
,, solers in conji- prodigios: ,, pro-
ciendo> Los que adivinan por el fue- digiorum observator.- Adivino veraz:
go:,,; ,, ,, veridicus vates
ignispices,qui ex igne divinant.-
Que adivina por las entraas: - ADJETIVO: ,,; -
,, qui inspectis extis ,, adjectivus
futura conjicit.- Que adivina por
los sueos:,,, som- ADJUDICACIN: ,, ad-
nionrum interpretatione futura prae- judicatio.- Provisional de una cosa
dicens> Adivinar temerariamente: en litigio: ,, vindiciae
temere divino
ADJUDICAR , ,-

17
adjudico,tribuo nistrado: ,, diffi-
cilis ad dispensandum
ADMINISTRACIN: ,-
,,; ,,; - ADMINISTRADOR: ,,; -
,,; ,,; , ,,; ,,; -
, administratio,quaestura.- Adm. ,,;,,; -
pblica: ,, rerum pu- ,, minister,administratix,
blicarum administratio procurator,curator,administrator

ADMINISTRADO,que no puede ser admi- ADMINISTRAR: , , -


, , ,- specto
, , , ,
ADMIRADO: que debe ser admirado:
, , -
,, admirandus
, , ,-
administro,ministro> Bien las cosas
de casa: res domesti- ADMIRADOR: ,,;
cas accurate administro> Administrar admirator.- De s mismo: -
antes: ante dispenso.- ,, sui ipsius admirator
Juntamente: simul ad-
ministro.- Administrar la cosa p- ADMIRAR: (,),
blica: ,- adminis- , , , -
tro rem publicam> Administrar leg- , , ; --
timamente legitime admi- , , , ,
nistro> Administrar mal: - ,-, (),
perperam administro , admiror,obstupefa-
cio,specto> Levantar admiracin al-
ADMINISTRATIVO: , , ternativamente: vicissim
habens vim dispensandi admirationem injicio> Con sorpresa:
(,), stupeo>
ADMIRABLE: ,,; ,, En gran manera: supra
; ,,; , modum admiror> Muchsimo:
,; ,,; , - supra modum admiror> Propen-
,; ,,; - so a..: , pronus ad
,,; ,,; ,, mirandum
; ,, mirandus, mira-
bilis> Muy admirable ,, ADMIRARSE: , ,
valde admirandus> Digno de ser mi- , obstupefacio,stu-
rado con admiracin: ,, peo> Con asombro: stu-
, cum admiratione spectandus> pefactus admiror.- Mucho: -
Hacer cosas admirables: , , ,-
admirabilia efficio.- Cosa digna de admodum obstupefacio> Sobremanera:
admiracin: mirandum supra modumadmiror> Fa-
cilidad de:,, admi-
ADMIRABLEMENTE: , rabilitas> Que se queda admirado:
admirabiliter ,, stupens> Que admi-
ra: ,, admirator> Lo que
ADMIRACION ,,;,, debe admirar:,, ad-
,,; , ,; mirandus
,,; ,,;
,,; ,,; - ADMISIBLE,tener por..: ad-
,, admiratio> Digno de - mittendum judico
,, admiratione dignus.- Mirar
ADMISION: ,,; ,
con: , cum admiratione

18
,; ,,; ,,; se debe admitir: ,,
,,; ,, ad- admittendus> Se ha de admitir excep-
missio,incursio.- Discurso de admi- cionalmente: admi-
sin: admitionis ttendum est cum exceptione
oratio
ADMONICIN: ,,; ,
ADMITIDO: ,, admissus> ,; ,,; ,
En virtud de convenio o tratado: , admonitio
,, sub foedere recep-
tus.- Admitido en los rollos,en las ADMONITORIO: ,, ad-
listas (de ciudadana): , monitorius
, adscriptitius
ADNOMINACIN,fig.gram. paranomasia)
ADMITIR: (,- ,,; ,,
), , , ;- adnominatio
, , ,-
ADOBES: ,, lateres qui
,,, -
fiunt e glebis
, ,, ex-
cipio,admitto> Dentro ADOLESCENCIA: ,, adoles-
intro admitto> En casa: centia.- Prximo a la..: ,
domum introduco> En el nmero: -
in numerum admittor> Que
, adolescentiae proximus.-
Que ha llegado a la..: ,, ADORABLE: ,,; -
, qui adolescentiam attigit.- Que ,, adorandus
ha pasado de la edad de la adoles-
cencia,que ya no es joven: , ADORACIN: ,,; -
,, ex adolescentia deja exiit ,,; ,,; -
,, adoratio> Digno de adora-
ADOLESCENTE: ,,; - cin: ,, adorandus
,, adolescens
ADORADO: ,, adoratus
ADONDE: `,`, quo.-

quem in locum?> Adondequiera que: ADORADOR: ,, adorator
,`' quocumque
ADORAR: , , ,
ADOPCIN: ,,; - , adoro,veneror> A
,,; ,,; , Dios: deum adoro> Que le
,; ,, adoptio,adop- gusta adorar: ,, habens
tatio> Dar en adopcin: do affectum adorandi
ad adoptandum: ,, adop-
tatus ADORMECER:, , ,
, , ,
ADOPTAR: , adop- , ,-, ,
to.- Adoptar un hijo: , - ,,, sopio>
, filium adopto Con la virtud de..: ,,
qui vim habens sopiendi> Que
ADOPTARSE,que debe..: ,, adormece: ,,;
adoptandus ,; ,, sopitor,sopo-
rem,inducens> Que adormece toda
ADOPTIVO: ,,, cosa: , qui omnes ador-
adoptivus.- Hijo adoptivo: - miri facit
,,, adoptatus filius

19
ADORMECERSE: , so- Con variedad: ,,; -
pior,sopore aliqiuod tentor ,, variegatus> De oro:
,,; ,
ADORMECIDO: ,, sopora- , ex auro variegatus> Decente-
tus
mente: ,, decenter or-
natus> Con cintas resplandecientes,
ADORMECIMIENTO: ,,; -
con diadema de brillantes: -
,, sopor.- Con pesadez:
,,, splendidis vitiis or-
,, sopor cum gravidine.-
natus.- Muy adornado: ,
Causar grave adormecimiento:
,; ,, multum or-
gravem soporem affero
natus> No adornado:,,
ADORMIDERA: ,, papaver.- inornatus> Ricamente adornado: -
Cabeza de la..: , ,, ,, divite ornatu gaudens
caput papaveris.- Flor de.., Estar adornado: ,
adornor,decoror.- Otros sinnimos:
, flos papaveris.-Fruto de
,,; con-
la..: ,, fructus papaveris>
ditus,exornatum
Hoja de la..: ,,,; -
,, papaveris folium.- ADORNAR: ,, ,
Ceres,inventora de la..:,, -,-; (-),,
Ceres,papaveris inventrix> De
(), , -
ador-
, , , ,
midera(adj.): , , pa-
, , ,
pavereus.- Jugo de la..: ,
(), , ,
, succus papaveris.- Adormidera
, , ,
negra: ,, papaver ni-
, ,-, -
grum
, , , ,
ADORNADAMENTE: ornate , ,, -
, , ,-
ADORNADO,bien adornado: , , , , ,
, bene ornatus.- Con orla: - , , ,
,, ornatus veste fimbria- orno.- Adornar a la vez: -
ta.- Con puntos rojos o de color de , ,
fuego: ,, ignei co- simul exorno.- Adornar adems: -
loris punctis distinctus et varius.-
insuper adorno> Adornar an- Preparar para eladorno:
tes: ante exorno> Con compono ad ornatum.- Adornar al
cintas vitiis exorno> Con mismo tiempo simul orno.-
esmero: studiose exorno> Adornar con elegancia: ,
Con exceso: coriosius eleganter orno> Ms y ms: -
adorno> Con figuras magis ac magis orno> Por
figuris exorno> Con variedad: - dentro: intus orno> Ser
,, , - adornado del todo: -
variego,varie distingo prorsus exorno
Con varios colores: varie-
go> De diversos modos: , ADORNARSE: ,,
, artificiose va- , polio, exorno
rio> El que adorna o engalana: - me.-Por vanidad: exor-
,,; ,, ornator, no me> Con afeites: pig-
mentis faciem exorno> Con exceso:
comptor> Que sabe adornar: -
superbio> Cuidadoso en
,, ornandi arte praeditus>
adornarse: ,, ornan-

20
dae formae studiosus.- Que se adorna cuerpo: ,, ornatus
magnficamente: ,, qui corporis> Aderezo: , ,
magnifice sese adornat> Para te- ornatus
ner un hermoso aspecto: -
ad speciem pulchram me compo- ADQUIRIDO:,,; ,
no> Accin de adornarse: , ,; ,,; ,,;
, ornatio ,,; ,,;
(postea acquisitus, adquirido des-
ADORNO ,,; ,, pus)
; ,,; ,,;
,,; ,,; - ADQUIRIR: (-,-); -
, , ; ,, ad- , ; , ,
ornatio,ornamentum> Adorno afectado , , ;
rebuscado: ,, ornatus , (, ,
affectatus.- Con siete clase de ); , , ,
adornos: ,, septem mo- (,); ,
dis instructus.- Cuanto sirve para , , ,
adornar o hermosear: ,, acquiro> An ms:
id quo aliquid exornatur> Cuidadosa , , -
al adorno: ,, ornatus , ,
studiosa.- De diversos colores: - insuper acquiro.- Diestro en adqui-
,,; ,, orna- rir: ,, adquirendi peri-
tus versicolor.- De escaso valor: tus.- Fcil de adquirir: ,
, , ; , , , facile parabilis.- Adquirir al
,,; ,,; , mismo tiempo: , -
bullae> De la cabeza: , , , si-
, ornamentum capitis> De mujer: mul,una acquiro.- Lo que cada uno
, muliebris ornatus> De adquiere para s: ,,,
piel o metal para la cabeza: - id quod quis ipse sibi arcessit.-
,, pellis aut lamina qua Ms de lo suficiente:
pro corona utebatur.- Adorno femenil plus quam satis acquiro.- Modo de
, , mundus muliebris> adquirir: ,, ratio
Florido: ,, florida acquirendi.-Que puede adquirirse con
exornatio.- Apto para el adorno: el estudio o la prctica: ,
,, ornatui aptus> , qui meditando vel exercitatione
Maestro de adornos y peinados: potest acquiri
,, qui artem comendi
profitetur.- Instrumentos para ador- ADQUISIBLE: ,, parabilis
no y afeite: ,, ins
trumentum sive medicamentum quo cri- ADQUISICIN: , ,; -
nes ornantur.- Ms esmerado: , ,,; ,,; -
, ornatus accusatior.- Emplear , ,; , , ;
demasiado adorno: nimium or- ,,; ,,;
natum adhibeo> Mujeril: , ,, acquisitio>De lo
; 0,,; ,, que an faltaba: ,,
ornatus muliebris> Para corona de adquisitio eius quod adhuc deerat
edificios: ,, aedium
ambitus> Pequeo: ,,
parvum ornamentum> Ornamento del
ADUCIR adduco ; ,,; ,,;
,; ,,;
ADULACIN: ,,; , , assentatio,adulatio,aurium de-
,; ,,; ,, linimentum, floccorum collectio.-

21
Dolosa: ,, adulatio
dolosa> El que con un discurso serio ADULTERACIN:, ,
encubre una vil adulacin: - , adulteratio
,, qui severa orationem ADULTERADO: ,,,;
vilem tegit assentionem.- Que no se ,,; ,,
deja arrastrar por la: , ,, adulteratus> Lo que
; -,, qui adulatione non est adulterado: ,,t;
capitur.- Usar de adulaciones: ,,; ,
dolosa adulatione utor adulteratus,adulteratum,fucatus

ADULADOR: `,,; , ADULTERAR: ,,


,; ,,; , , adultero, cau-
; ,,; ,,; - ponor.- Como los taberneros -
,,; , ,; - adultero caupone more.- El
,,; , adulator,de- metal,las monedas: , -
linitor> Para poder comer: - adultero metallum, pecuniam
,, adulari edendi causa.- Secretamente: clam adul-
Aduladores viles: ,, an- tero
tecanes> Del pueblo: ,,
populi adulator.- Del rico por ADULTERINO: , ,
glotonera: ,, con- , ,,; ,
viviorum gratia divitis adulator> Pa , adulterinus
labras aduladoras: `,,
adalutoria verba.-Que gusta de adu- ADULTERIO ,,; ,
ladores: , ,, qui adulterium.- Cometer..: -
gaudet assentatoribbus> Aduladora: , adulterium committo,
,,; , , quae moechor.- Cometer adulterio el mari-
aures permulcet,adulatrix do: aliam (praeter meam)
foeminam ineo.- Cometer adulterio la
ADULAR: `, `, - mujer: alium praeter
, ,, , maritum admitto.-Multa que paga el
, , , - adltero cogido en..: ,,
, , , - quae persolvit is qui in adulte-
, , , , rio est comprehensus
adulor,assentor> Adular
antes: ante adulor.- ADLTERO ,,;
Astuto en adular: ,, ,; ,,; ,,
solers in adulando.- El que no adu- ; ,, communem lectum
la:,, non blandiens> habens,foris cubans, adulter,moechus
Para comer: ventris Castigar ignominiosamente al: `-
causa assentor.- Adulador sobremane- deprehensum adulterum excru-
ra: supra modum assen- cio ad ignominiam.- Castigo,pena de
tor.- Hablar con lisonja: - los adlteros: `, ,
assentatorie dico> Atraer poena ex adulteris sumpta.- Ser
con lisonjas: , blandi- adltero: , ,
tiis capto , , foris
cubo,secubo, moechor,adulter sum
ADULATORIO ,,; -
,,; ,, adulatorius ADULTO: ,,; ,,
assentatorius adultus.- Edad adulta:,,
aetas matura.- Los que son adul-
ADULTERA: ,; , tos: , qui iam sunt adul-
,, adultera, moecha ti.- Poco adulto,poco crecido: -

22
,, nondum satis adultus
ADVENIMIENTO: ,,;-
ADUNAR: in unum cogo ,-,, adventus

ADVENEDIZO:,, ADVENTICIO:,, adventi-


, , ,, cius
; ,,; ,,;
,,, advena,adventitius
ADVERBIAL ,, adver- , , ,, af-
bialis fabilitas> Con afabilidad: -
humanissime
ADVERBIALMENTE: ad-
verbialiter AFABLE: ,,; ,
, ,
ADVERBIO ,, adver-
,,; , -
bium
,, affabilis,amabilis,comis
ADVERSARIO: , , El que se muestra afable: ,
,; ,,; , , affabilem se praebens.- Muy
,; , , ; afable: ,,, suavissimus
, adversarius,innitor> En la lu- Poco afable: ,, qui
sui conveniendi copiam aegre facit.-
cha,mulo: ,, adversa-
rius in lucta, aemulus> Objeccin Afable,de fcil acceso: ,,
del adversario ,, oratio ; ,, facilem ac-
adversarii cessum habens> Ser afable: -
, benevolus sum,comis
ADVERSIDAD: ,,; -
,,; ,; , AFABLEMENTE: humaniter
,; ,, adversitas, AFAMADO ,, diffamatus
aerumna,adversus casus>
AFAN,lleno de afanes: ,
ADVERSO: ,,; , negotiosus
, reflans, adversus
AFANADO ,, laboriosus
ADVERTENCIA; ,,; -
,,; ,, animad- AFANOSAMENTE: laboriose
versio,monitio>Con advertencia -
scienter AFEADO: ,, foedatus

ADVERTIDO: ,, (lo que AFEAR: `, , -,


se ha advertido,animadversio) -, , -, -
, , foedo> Mucho
ADVERTIR: , , - foedo valde
, animadverto> Fcil
de advertir: ,, fa- AFECCIN: ,, affectio
cilis animadversu
AFECTADO: ,, nitidu-
ADYACENTE,estar adyacente: - lus> Estar afectado sobremanera:
adjaceo , pratermodum,ve-
hementer afficior.- Estar ligeramen-
AREO: ,,, , te afectado: leviter affi-
,, arius cior> Muy afectado: ,,;
,, vehementer, supra-
AFABILIDAD ,- modum affectus

23
Medriocridad en los afectos: -
AFECTARSE fcilmente: facile ,, medriocritas affectuum.-
afficior> Que se afecta fcilmente: Que tiene afectos vehementes: -
,, qui faciliter affici- ,, qui vehementes affec-
tur.- Facilidad de afectarse: - tus habet> Sentir los mismos afec-
,,;-,, natura quae fa- tos: , si-
cile affici potest miles affectus concipio

AFECTO: ,,; ,,; AFEITADO: ,,; ,,


,,; ,,; , tonsus,detonsus.- Hasta el cutis:
, affectus.- Con afecto desorde- ,,; ,, ad
nado: cum immodico affec- cutem rasus et tonsus.- Tres veces:
tu.- Con afecto,con buen afecto: ,, ter tonsus
, cum affectu,
studiose.- Con grande y vehemente AFEITAR: , rado,ton-
afecto: cum magno et deo.- Querer afeitarse:
vehementi affectu.- Conformidad de tonsoris manum posco.- No experto en
afectos: ,, consensus in navaja de..: ,,; ,
affectibus.- El primer afecto:
,, primarius affectus
, novaculam non expertus.- Ser ,, facies fucata> Usar de
afeitado,afeitar: novacula afeites: , fuco il-
rador,rado> Afeitar hasta el cutis: lino
tondeo ad cutem> Desear,nece-
sitar afeitarse: tondere cu- AFEMINACIN: ,, ef-
pio,opus tondendi habeo foeminatio

AFEITE: ,,; , AFEMINADAMENTE: ,-


,; ,,; ,,; molliter> Moverse:
,, ; ,,; , delicior> Vivir: more foe-
,; ,,; ,; - minarum vivo
,, fucus,pigmentum,faciei
fucus.- Accin de darse afeites: AFEMINADO ,,,;
,, coloris asciti in- ,,; `-,,;
ductio.- Caja de afeites para las ,,; ,,; -
mujeres:`,, capsa pigmento- ,,; ,-,
rum muliebrum> Caja de afeites: (); ,,; -
,, capsula mundi mulie- ,,; ,,,;-
bris> Color fingido: , ,, ; ,,;
fucus,impostura> Colorete: - ,;,,; ,,;
,, fucus,pigmenta> Del ,, efoeminatus,malthi-
rostro: ,, pictura vul- nus> Actidud afeminada: ,
tus.- Deleitarse con afeites y poma- , delicatus gestus.- Adorno
das: delector unguentis> afeminado y excesivo:,,;
El que usa de afeites:,, ,, ornatus luxuriosior>
qui fuco et mangonio utitur> Estuche Con adorno afeminado y excesivo:
para afeites, aderezos: - ,,, ornatus ni-
,, loculus ubi servantur mis luxuriose.- Ambguo sexualmente:
annuli sive gemmae.- Gustar de afei- ,,,;,
tes: delector pigmentis ,;,, qui masculi
Mujeril: , radix pic- et foeminei sexus est,semi- vir, vir
toria.- Para hermosear el rostro: efoeminatus.- De andares afeminados:
,,fucus> Rostro con:- ,, qui gressibus efoe-

24
minatis ambulat.- De nimo: AFICIONADO: ,, studio-
, qui est foemineus animus> Ha- sus.- Aficionado a: ,,
cerse algo afeminado: studiosus
aliquantum delicior.- Llevar una vi-
da afeminada: , in deli- AFICIONARSE,demasiado: im-
ciis vivo.- Ser de aspecto afemina- modice afficior
do: mollis sum.-De aspecto
afeminado: ,, aspectu AFILADO: ,, acutus.- Como
efoeminatus.- Vivir una vida afemi- navaja de afeitar: ,,
nada, afeminadamente acutus ut novacula,rasilis> No afi-
efoeminate vivere.-Que lleva mitra lado: ,, non exacutus
mujeril: ,, muliebri
mitra redimitus> Otros sinnimos: AFILAR: exacuo> Piedra de
,; ,,, afilar: ,,; ,,;
; ,-,-, effoemi- ,,; ,,; ,,
natus cos

AFEMINAMIENTO: ,, ef- AFN: `, , -


foeminamiento ,,; ,,; ,,;-
, afinis.- Unido por afi-
AFEMINAR: , ,- nidad: ,,; ,,
, , ,- ,, affinitate conjunc-
effoemino,frango deliciis.- tus
Afeminarse: , ,-
effoeminor AFIRMACIN: , ,-
,, affirmatio
AFIANZAR: , , ,
firmo,fulcio,roboro AFIRMADO: ,, affirma-
tus
AFICIN,inclinacin: ,,
-,.,,, stu- AFIRMANTE: ,, affir-
dium mans

AFIRMAR: , , - AFLICCIN:,,;,,,
, , ,-, ; `,,; ,,
, , , - ; ,,; ,,;
,-, , - ,, moeror, anxietas mentis
, , , , conflictatio, afflictio> Que sufre
, , , - con valor la afliccin: ,
,-, , , fortiter moerorem ferens> Ser
munio,firmo,confirmo,obfirmo.- Capaz partcipe de las afliciones de otro:
de afirmar,asegurar: ,, sum partipeps afflic-
qui hahabet vim firmandi> Con tionum
juramento, con tesn:
jurejurando firmo,obfirmo.- Sostener AFLIGIDO: ,,; ,,
apoyar para dar base slida: - ; ,, dolens, moerens,af-
confirmo flictus.- Con males: ,,
malis afflictus.- En el nimo:
AFIRMATIVAMENTE: affirmati- -
ve ,, gravi dolore oppressus
Por un dao reciente: ,
AFIRMATIVO: ,, affir- () recenti damno affectus.-
mativus Ser afligido de males:

25
conflictor malis
AFORISMO: ,, aphorismus
AFLIGIR: ,, sententia brevis
, , ,
affligo.- Afligir antes: AFORTUNADAMENTE: ,
ante affligo.- Con exceso: - fortunate
insuper afligo> Que aflige el
AFORTUNADO: ,,; ,
nimo: ,, dolorem animum
,; ,,; ,
ferens> Ser afligido: affli-
;,,; ,, fortu-
gor.-Afligirse ms: prior natus,qui sors bona obtigit
affligor
AFRENTA: `,,; `,
AFLOJAMIENTO: ,,; -
; ,,; ,,;
,,; ,, remis-
sio,relaxatio ,,;,,; -
,,;,,; -
AFLOJAR: , (, ,,; ,,; ,,;
), , , , ,, contumelia,ignomi-
niosa damnatio,probrum, convicium>
, , , -
, ,, ,, Amarga:,, acerbum dede-
cus.- Decir afrenta desde seguro:
, remitto, rela-
convicior> Marcar por
xo,laxo>Un poco aliquantum
relaxo afrenta: insignio in
contumeliam.- Padecer afrenta: -
AFLOJARSE,que puede..: ,, , contumeliam
qui laxari potest patior

AFLUENCIA: ,,; , AFRENTADO,no afrentado: ,


, affluentia,congregatio> Con , contumeliis carens
afluencia:`,`,`,
`, ,` affluen- AFRENTAR: ,, ,
ter> De cosas: ,, copia , , ,,
rerum> De gente: ,, con- , , , ,
cursus ,, , con-
tumelia vel injuria afficio> Afren-
AFLUENTE `,, affluens tar adems: insuper con-
tumelia afficio> De palabra: -
AFLUIR: , affluo> , convicio jacio in> El
De todas partes: affluo que afrenta , ;
,,; , ,
AFONA: ,, vocis privatio probro afficiens convitiator

AFNICO: ,, vocis exspers AFRENTOSA ,, contume-


liosa
AFORADOR: ,, qui tri-
ticum in foro emptoribus metitur
AFRENTOSAMENTE: ,- populi Africae
contumelose> Tratar:
contumeliose habeo AFRICANO, de la Libia: ,,
afer,poenus e Lybia.- Africana:-
AFRENTOSO: ,,, ,, libyssa
probrosus
AFRODISACO: ,, las-
AFRICA,pueblos de..: ,,

26
civus ,, corporis jactatio

AFUERA: , , extra AGITADO: `,,; ,,


foras> Por la parte de afuera: - agitatus,vibratus.- Agitado de un
extresnsecus torbellino: ,, ; -
,, vorticoso impetu ac-
AFUSIN,bao de chorro total o par- tus> Alrededor con mpetu:`,
cial: ,, affusio , cum impetu circumactus> Con
gran movimiento ,,
AGALLA: ,, galla multo motu agitato.- Con mucha
fuerza: ,, ter vibra-
AGARRADERO: ,,; ,,;
tus> De media parte: `,
,, ansa,capulum
dimidia parte agitatus.- De nuevo
AGARRADO: , ,,; ,, iterum vibratus.-
,, tenax.- Ser agarrado: De mente agitada,inquieta: -
tenax sum ,, mente alienatus> Estar
agitado: ferveo> Muy agitado:
AGARRAR: , prehendo> ,, multum agitatus> Por
Accin de...: ,, injectio los hados: ,, fatis
agitatus.- Que marcha con paso
AGASAJO: ,, munus quo agitado ,, qui concitato
quis alicui gratificatur gradu incedit> Que se mueve en
rpido torbellino ,,
AGATA: ,,; ,, celeri vortice circumactus> Suave-
quaedam gemma,onychites mente: ,, leviter jac-
tatus
AGENTE de ventas: ,, pa-
rarius AGITADOR: ,, agitator

AGIL: ,,; `,,; AGITAR: , , ,


,,; ,,;- , , ;--
,,; , ,; , , , , ,
.; ,,; , , , , , -
,; ,, ; ,,, ,-,, , ,,-
; ,, agilis, facilis mo- ,, , ,
bilis> Agil,rpido: ,.; - ,-,,,
,, celer,festinus , agito, vibro,
concutio> Agitarse: ,
AGILIDAD,portarse con..: agitor> Agitar por bajo:
vivaciorem me praebeo.- Que tiene subsulto> A la vez:
agilidad en sus miembros: simul agito.- A manera de
, qui agili membra habet torno ` instar rhombi circum-
ago> Alrededor: circumago
AGITACIN:`,,; in gyrum> Como peonza:` ins-
,; ,,; ,, tar rhombi versor> Agitar, conducir:
; ,,; ,,; agito> En crculo:` in
,,; ,,; - gyrum ago> En el aire: dis-
,,; ,, agita- sipo> En remolino: verti-
tio,concutio> Con agitacin: - coso impetu agito.- Estar agitado
incitate.- Leve: , con un movimiento de flujo y reflujo
,; ,, levis agita- vicissim refluo> Junta-
tio> Sacudimiento del cuerpo: `- mentealrededor: simul

27
circumago.- Estar furioso como pica- agitar:,, vibratilis> Fuer-
do por un tabano: , - temente: agito vehementer>
oestro agito> Que agita o puede Juntamente alrededor
agitar:,, habens vim simul circumago> Ser agitado alrede-
concutiendi,concutiens.- Fcil de
dor: , AGONIZAR: , , -
circumvector> Ser agitado juntamen- animam ago
te: una feror> Ser agita-
do por el mar: agitor.- AGORAR,predecir supersticiosamente:
Ser agitado por espritu divino: auguror
divino spiritu agor>
Estar agitado por preocupaciones: AGORERO: ,,; ,
curis agitor> Agitar con una ,; , ,,
esptula: spathula agito> praesagus,augur, avium peritus>Cien
Juntamente con: , cia de los:,,,,,
una concutio> Violentamente: - auguralis disciplina> Mal agorero:
,- vehementer concutio ,, malus vates

AGLOMERACIN: ,,; - AGOSTO: ,,; ,, mensis


augustus
,,; ,,; ,,
densitas,coacervatio,coagmenta-
AGOTAMIENTO: ,,; -
tio,congeries
,,; ,, exhaus-
tio
AGLOMERADO:, , alius
super alium.
AGOTAR: `,`,`, ,
AGLOMERAR: , -, , , , , ,
,,,, , , ,-, ,
, glomero,congre- ,, (), ,
go,exstruo , , , -
, , ,,
AGLORIARSE,accin de vanagloriarse: , , , ,
,,; ,, glo haurio, exhaurio, absumo>
riatio Con gastos excesivos:
nimio sumptu exhaurio.- El tesoro
AGLUTINAR: conglutino thesaurum exaurio> Poco
a poco: stillatim exhau-
AGNOCASTO, sazgatillo: ,,
rio> Secretamente clam ex-
vitex.- Semajante alagno casto: - haurio
,, vitici similis
AGRACIADO,no agraciado: ,,
AGOBIADO, estar agobiado: sum invenustus
onustus
AGRADA: placet
AGOBIAR: moleste fero,
anxius sum
AGRADABLE: `,,,;-
,,; ,,; ,,;
AGONA,estar en..: animam
,,; ,,;
traho> Penosa: ,, lon-
ga et aegra morte animam agentis ,,; ,,; -
singultatio> Que tiene larga y peno- ,,; ,,; ,,;
sa agona: ,, longa ,, gratus, jucundus,
morte anima agens placens, placidus> Al nimo: -
,, animo gratus> Con voz o

28
sonido agradable `,, supra modum, admodum placeo>
gratus sonitus, grata vox.- Hablar Gustar de agradar: stu-
cosas agradables ` suavia deo placere> Hablar para agradar:
loquor.- Que mezcla loagradable con ad gratiam loquor.-
lo til: ,, qui Hacer que otro agrade: facio
miscet utile dulci ut aliquis placeat> Incapaz de
,, ineptus in conci-
AGRADABLEMENTE: grate lianda gratia> Procurar,buscar
agradar: ad pulchram
AGRADAR: (), (, speciem me exorno> Que a todos agra-
), (,,), - da: ,, omnibus conveniens
, , (dat.), Querer agradar: , , -
, placeo, delecto , placere studeo
A todos: communiter placeo
Al nimo de otro: alicuius AGRADECER: (-,-
animo placeo> Deseo de agradar: ), gratiam refero
,, placendi studium>
En gran manera: , -
AGRADECIDO: ,, (-);
,,; ,, me- AGREGADO: ,, ascitus
mor beneficii,cui curae est,gratiam
referens AGREGAR,al montn: in cumu-
lum aggrego
AGRADECIMIENTO, con agradecimiento:
animo grato> Dado o he- AGRESION: , ,
cho en agradecimiento: , ; , ,,
, datus, factus ad agendas gra- aggressio
tias
AGRESOR: ,,;
AGRADO,con agrado: jucun- , aggressor
de> Tratar con agrado:
urbane ago AGRESTE:,,; ,,;
,,; ,,; -
AGRANDAR: , , - ,,; ,,; -
, , , ,a, agrestis>Hacer a uno agres-
magnum facio,gravo,ingravo,aggravo, te: agrestem reddo
degravo,onero (poner peso)
AGRIAMENTE: , acerbe
AGRAVAR: , ,
gravo, aggravo, degravo, AGRIARSE: , crudes-
onero (poner peso) co,acesco

AGRAZ: hecho de agraces: AGRICULTOR: , ,; -,


,, ex acervis uvis confectus> ,; , ; ,
Jugo de agraz: ,, acervae ; ,,, agri-
uvae succus> Que lleva agraces: cola, qui versatur in agris> Pobre:
,, acerbitate sua uvas ,, qui terrae fame la-
immaturas referens borat
AGREDIR: ,- aggredior AGRICULTURA:,,; ,
,,; ,,;-
AGREGACIN: ,, con-
,,; agricultura>Aban-
textus.- Formar por combinacin o
dono de la..: ,, ne-
agregacin: conflo
glectus agriculturae> Amante de

29
la..: ,, amator agri- finitores
culturae.- Amar la agricultura:
agri curam amo> Perte- AGRUPARSE: convenio
neciente,relativo a la..:
,; ,,; , - AGUA: `,; `,; `,
,, ad agriculturam spec- ,; ,,; ,,;
tans,pertinens ,, aqua,humor> Abundancia
de aguas: ,,,
AGRIDULCE: ,,; - copia aquarum> Abundante en agua:-
,, suave amarum, dul- ; ,, -
cis cum acerbitate quadam irriguus,aquis abundans> Agua
mezclada con aceite: ,,
AGRIMENSOR: ,, agrimen- aqua oleo mixta> Amante del agua:
sor ,, amans aquae> Arte de
detectar las aguas: ,,
AGRIO: ,,; ,, ars prodendi aquas> Bajo las aguas:
subarcerbus> Algo agrio: `,, profunde.- Bebedor de agua
subacidus.- Como la uva sin madu- caliente: ,, calidae
rar: ,, acerbus ut uva potor> Bsqueda de agua: -
immatura.- Estar agrio sum ,, aquae investigatio> Con-
acerbus.- Que come cosas agrias:
currencia de aguas: ,; -
, , , qui
,,;,- confluxus>
acribus vescitur.- Ser algo agrio:
Conduccin, derivacin de aguas:
subacidus sum> Un poco agrio:
,, aquarum derivatio> Con-
,, subarcerbus
ducir las aguas por canales: -
aquas derivo per canales> Con-
AGRONOMA: ,, agri sub-
urbani administratio ductor de aguas: ,, aquae
ductor.- Convertir en agua: -
AGRNOMO: , agrorum de-
, in aquam converto> Cria- agua o la lleva: ,, qui
do en el agua: ,- aquam haurit vel circumfert> Esca-
,, in aqua nutritus> Cu- sez de..: ,,; ,
brir de agua: supersta- , penuria defectus aquae> Exa-
gno> Acuoso ,, aqueus> minar las aguas aquas
De negras y sombras aguas: - inspicio> Falto de agua: ,
,, nigras aquas habens> De , inaquosus.- Fermentada con
poca agua:,, raras aquas miel: , ,,
habens> De rosas:`,, hydromelon> Agua fra: `-
rosarum liquor> Derramar aqua ha- frigida aqua> Hacer rudo las
cia: (-) affusa aqua aguas: strepitum
rigo.- Detector de aguas: edo,fervesco>Ins-
, qui latentes aquas ostendit.- trumento para nivelar las...: -
Direccin de las aguas: ,, ,, instrumentum ad librandas
aquatio.-Distribucin de las aguas aquas> Llenar de: humore
,, aquarum derivatio.- El madeo> Lleno de agua: ,,
que descubre el agua: - irriguus aquis.- Llevar agua: -
,, aquae investigator> El que , aquam gero.-Llevar
huye del agua: ,, una vasija,un cntaro para agua:
fugiens aquam> El que saca agua hydriam fero.-Lugar en
del pozo: , , qui que se juntan aguas: ,,
funem versat in haurienda aqua (que locus in quem aquae confluunt.-
mueve la cuerda para..)> El que saca Metido en el agua: ,,

30
,, aquis demersus> Pa- AGUACERO: ,, pluvia.- Que
ra lavarse las manos: - derrama aguaceros: ,,
,, ipsa aqua manibus ab- (-) pluviam effundens
luendis.-Parecido al agua: ,
,; ,, aquae simi- AGUACHADO, muy aguachado: -
lis.-Poca agua: ,,; - ,, supra modum aquosus
,, parva aqua.- Puesto junto
al agua: , ,, AGUACHIRLE: ,, villum
juxta aquas positus.- Que corre por
lugares ocultos: ` AGUADOR,conductor de agua:
furtim aqua effluens> Que est deba- , , ,,
jo del agua:`,, aquarum aquaeductor,haustor,qui aquam ges-
speculator.- Que necesita de poca tat.- Cantinela de los aguadores:
agua: , , qui parum cantinela haustorum
aquae sufficit.- Que recibe agua:
, ,, aquam ex- AGUAMANIL: , ,
cipiens.- Que rene las aguas en un ,,; ,,;
punto: ,, (-,,) , ,, pelvis in qua
in unum aquas conjungens>Que se goza manus facta coena abluebant, vas vel
en el agua: ,,, aqua aqua in qua manus abluuntur> De oro:
gaudens> Que suministra agua calien- ,, aureus aqualis
te: ,,; ,
calidam aquam praebens> Que tiene AGUAMIEL: , ,
color de agua: ,, ,, aqua mellita,meli-
aqueum colorem habens> Que tiene cratum
viso, apariencia de agua: -
AGUARDAR: (-), ,
,, aquae speciem habens> Que
, , ,
vive en el agua: ,,
(-, ), ,
(-),,, in aquis exspecto
vivens, in aquis nutritus.- Reunin
de aguas: ,, confluvium AGUDAMENTE: , , , ,
Sacar agua de un pozo: , , argute,acute
-; loreo fune haurio>
Agua salada: ,, aqua sal- AGUDEZA: , , ,;
sa> Salir del agua: ,;,,;,,
emergo>Sonido del agua: ,, vafrities,mucro,acies> Con agu-
sonitus aquae> Agua sucia despus deza: scite> De vista
de haberse lavado: ,, ,,,;-,, acu
sordi- men visus
da aqua qua lavimus> Agua viva, co-
rriente:,, latex> Otros AGUDO: ,,; ,
sinnimos: ,,; , (in
dec.) aqua,humor

,; ,,; ,, ,,; ,,; -


; ,,;,,; - ,, summopere acutus,peracu-
,,; ,,;- tus,valde acutus.- Por ambas partes:
,,;,,;- , , utrimque acutus.-
,,; ,,;, Que tiende a agudo: ,,
,; ,,,; ,,; - in acutum tendens> Agudo (sentencio-
,,; ,, acutus> Algo so): ,,; ,
agudo:`,, subacutus.-Muy , acutus, sententiosus> Una
agudo: ,,; ,- cosa aguda: ,, id quod

31
acie instructum est ,, aculeatus, stimulis
confixus
AGERO: `,,; ,
; ,,; ,,;- AGUIJONEAR: ,
, ,; ,,;- aculeum, stimulum infigo
,,; ,,; ,
, omen,vaticinium.- Buen agero: AGUILA: , , ,,
,,; ,,; aquila> Especie de guila: ,
,,; , ,; - ,; ,,; ,,;
,,; ,,; ,, (aquila vulturi simi-
,, bonum omen,fausti omi- lis), species aquilae.- Aguila mari-
nis, admodum boni ominis.- De mal na: ,,, aquila
agero: ,, , ; - marina.- Muy grande: ,,
,,;,,,; pergrandis aquila> Nocturna: -
,,; ,,;- ,, nocturna aquila> Aguila
,,; ,, sinis- vieja: ,, adunca aqui-
tra alite, qui est mali ominis,in- la
auspicatus,male ominatus> Palabra de
mal agero: ,, oratio AGUILUCHO: , , pullus
mali ominis aquilae

AGUIJN: ,,; , AGUJA: `,,; `,,;


,; ,,; , ,,; ,,; ,
aculeus,spiculum> Armado de nue- ,; ,,; ,,
ve aguijones: ,,; - ; ,, acus.- Pequea: -
,, novem aculeis ins- ,, acicula.- De forma o
tructus> De bueyes ,, figura de..: ,, acus
stimulus boum> De perro: formam referens> Que vende agujas:
, caninus aculeus> Lo que tiene ,,, qui, quae acus
aguijn o punta:,, acu vendit>Pez aguja:`,, pis-
cis genus
leatus.- Herido de aguijn: -
,,; ,, AGUJEREADO:,,,;
pungendo laesus.- Para bueyes: - ,,; ,,; -
,,; ,, bobus ,, ; ,,; perfo-
pungendis stimulus>Que hiere con: ratus,foraminibus instructus
,,; ,,
stimulus feriens> Herir con: AGUJEREAR: , , -
spiculo confixo.- Armar con , (),,-
agujn: spiculo armo> , ,, ,
Armado de aguijn: ,, , perforo> A golpes:
spiculis ar-matus, confixus.- Que
perforo> Agujereado por abajo:
tiene el agui-
,, subtus perforatus.-
jn en la parte posterior: -
Agujerear por abajo: ,
,, in posteriore parte
aculeum habens> Que tiene largo..: subtus perforo> Por todas
,, longum aculeum partes: ,
habens perforo> Que agujerea la piel o los
escudos: `, , pellem,
AGUIJONADA: ,, stimu- clypeos perforans> Agujerear simult
li inflixio neamente: una perforo

AGUIJONEADO: ,,,; - AGUJEREAMIENTO: , ,


,,; ,,; ,, perforatio

32
; ,,;,,; -
AGUJERO: ,,; , ,,; ,,; ,
,; ,,; ,,;
,,; ,,; ,,
foramen,terebra.- El que tiene ,, suffocatio
muchos agujeros: , ,
multa habens foramina.- Que se en- AHOGAR: , (-,-),
tra por los agujeros u hoyos de la , , ,-
tierra: ,,, qui lus- strangulo, fauces constringo>
trat subit> Que tiene cinco aguje- Acto de ahogar: ,,
ros: ,, quinque strangulatio.- Oprimir de tal manera
formaina habens> Que tiene muchos que se acaba ahogando: un-
agujeros: , ,, daqueque ita stringo ut suffocet>
,, multa foramina ha- Piedra atada al cuello de los que
bens eran condenados a ser ahogados:
superjectus lapis
AGUZADO: ,, exacutus.- Al illigatus cervici nocentium demenso-
fuego: ,,; ,, rum>Que ahoga: ,, stran-
exacutus.- En forma de espiga: gulationem afferens
,, inspicatus> Por una
parte sola: , , al- AHONDAR: perfodio> En for-
teram tantum partem aciem habens ma de cueva: instar antri
excavo
AGUZANIEVES: ,; -
,;,,; , AHORA: , , ,
,, motacilla,atricapilla nunc.- Desde ahora: ,,
, iam nunc.-Desde
AGUZAR: (-,-); - ahora y..: et ex hoc tem-
, , , ,- pore> Aqu ahora: nunc
, , , huc,nunc illuc.- Hasta ahora: ,
, , , , , ' (por ) adhuc
, , , ,
acuo,in acutum extenuo,acutum AHORCAR: (-,-), ,
reddo.- A modo de lanza: in , , ,
modum lanceae exacuo> Aguzado re- , fauces elido,
cientemente: ,,; - strangulo>Acto de ahorcar:
,,; ,,;-,, , suspendium
,; ,,,; -
,, recens exacutus, recenter AHORCARSE,lazo para..: ,,
acutus> Ms: insuper exa- laqueus, suspendium
cuo> Por completo: pror-
sus acuo.- Aguzar antes: AHUMADO: ,,; ,
ante exacuo> Un poco: sub ,; ,, infumatus
acuo
AHUMAR: fumigo
AH: , ,`, heu!hei!
AHUYENTAR: , (,
AHECHADURA, desperdicios de trigo: -),, , ,-
,, paleae (,), abi-
go,converto,fugo,in fugam verto.- El
AHOGADO: ,, suffocatus que ahuyenta a pedradas: ,
, qui lapides incutit> Los ene-
AHOGAMIENTO: ,,; - migos: converto hostes in

33
fugam.- Que ahuyenta: ,,; ,,; ,,; -
, qui fugat,qui vertit ,, supra modum airatus

AIRADAMENTE: , ira- AIRARSE: , , -


cunde , , , , -
,,,-
AIRADO: ,,; ,, irascor,subirascor>Adems: -
; , ,,; , insuper irascor> Agria-
, iratus> Con animo airado: - mente: acriter irascor>
, , animo Juntamente: una irascor
infenso,irato.- Con nimo muy aira-
do: incenso vale animo.- AIRE: ,; ,, ar >
Estar airado 0, Soplo, espritu , ,,;
excandesco ira, iratus sum.- Mirar
,, flatus,spiritus> Agitar,
con jos airados: ,
sacudir en el aire: ventilo>
torve aspicio.- Muy airado: -
Convertir en aire: in allium.- Cabeza de ajo: ,;
spiritum verto.- Extraer el aire: ,,;,; ,
vacue facio quasi educ- allii, alliorum caput> Comer ajos:
to are> Levantar el aire: alliis caput> Hacer pica-
ventilo> Lleno de aire: , dillo de ajos: intritum
, spiritu plenus> Corrupcin del facio.- Parecerse al ajo:
aire: ,, aris vitium> allium refero.- Especie de ajo:
De aire viciado: ,, malum ,, moly.- Lugar plantado de
arem habens.- Que agita el aire: ajos: ,, locus aliis
,, arem agi- consitus.- Manojo,ristra de ajos:
tans.- Que anda por los aires:- , ,, alliorum
,, per aria gradiens.- manipula,alliorum capita alligata.-
Vagar por los aires: Que tiene forma de ajo,parecerse al
aethera vagor ajo:,, allii speciem
habens.- Silvestre: ,,
AISLADO, separado de toda compaa silvestre allium.- Suerte de ajo
,, ab omni sejungus silvestre: ,, sil-
consortio.- Vivir aislado: vestre allium.- Tallo u hoja del
in seccessu dego ajo: ,, allii folium o
caulis.- Vendedor de ajos: -
AJEDREA (planta): ,,; - ,, alliorum venditor> Yer-
,,; ,, cunila,tym- ba que huele a ajos: ,,
bra,satureia.- Que usa la ajedrea herba quae allii odorem habet
en la comida: ,,
thymbra in coenam utens AJONJOL: ,,; ,,;
,,; ,, sesa-
AJENJO: ,,;,, mum,sesama.- Compuesto de ajonjol:
absinthium.- Ajenjo marino , ,, ex sesamo confectus
, , absinthium marinum Preparado de ajonjol: ,
, e sesamo confectus (vg.
AJENO: .,; ,
torta).-Semejante al ajonjol: -
-,, alienus.- Ajeno a:
,, sesamo similis
,, absurde> Estar aje-
no: , ,, AJUAR,pequeo ajuar: ,,
alienus sum,abhorreo
minuta et vilis supellex
AJO: ,,; ,,
AJUSTADAMENTE: fibulatim

34
alas: pennae mihi de-
AJUSTADO: ,,; - fluunt> Dar alas: alas ad-
,, concinnus,adhaerescens do.- Desplegar las alas: -
alas explico et quatio.-
AJUSTAR: , , , Empezar a batir las alas:
, , ,- alas quatere incipio.- Engendrar
;,, - alas: ,- alas gigno.-
, , , - Perder las alas: , -
, apto, adaequo, adapto pennas amitto> Extender las
compingo,accommodo,concinno> Acomo-
alas: alas expando> Tomar
dar antes: ante adapto>
alas: alis erigor ad fidu-
Arreglar porsus partes:
ciam>Batidero de alas: ,
articulis distinguo.- Exactamente:
alarum plausus> Con alas veloces:
coaequo> Compaginar: -
,, celeribus pennis
apte compingo.- Una obra:
incitatus.-Con alas: ,,
faciendum opus conduco> Las
pennatus> De alas azuladas: -
cuentas: pono rationem
,, caeruleas pennas ha-
Que no se ajusta bien: ,
bens.- De alas ligeras: ,
, non compositus
,; ,, celer pen-
ALA: ,,; ,, nis.- De alas membranosas -
,, ala.- Abrir las alas: ,, cui membranaceae pennae
, expando alas> Agitar sunt.- De aves con plumas: ,
las alas: alas jactitor ,, ala avium cum pennis ei
Azotarlos costados con las las: insertis.- De blancas alas: -
alis latera verbero> ,, albas alas habens> De
Batir las alas: alas ex- cuatro alas: ,, qua-
pansas concutio.- Batir las alas dripennis> De grandes alas: -
intilmente: alas incas- ,, magnis alis praeditus
sum jactito.- Carsele a uno las
De negras alas: ,,; ,,, cui alae sunt
,,, igras alas extentae.- Que tiene alas o velas de
habens> De pequeas las: lino: ,, lineas alas
,, parvas alas habens.- De habens.- Que tiene alas purpreas:
seis alas: ,, sex alas ,, purpureas alas
habens.- Que tiene alas rojas,blan-
habens> De un edificio: ,
cas o veloces: ,,
, ala.- De dos alas: ,
flavas,albas vel celeres alas habens
; ,,, bipennis> For- Que tiene alas semejantes: -
macin del ejrcito en ala: - ,, similes pennas habens.- Que
, ,, explicatio aciei tiene alas: ,,;
Ala militar: ,,; ,,; ,,; -
,-, ala militaris> Que ,, pennatus,alatus> Que tie-
tiene alas de oro: ,, ne cada ala de una sola membrana o
aureas alas habens.- Que da alas: pieza: ,, cuius alae
,, qui alas addit.-Que non sunt separatis pennis distinctae
abre las alas: ,, Que tiene cuatro alas: ,
expandens alas.- Que lleva alas pin- quaternas pennas habens.- Que
tadas con varias manchas: - tiene forma de ala: ,,
,, maculis distinctas alas alae spe ciem referens.- Que
gerens> Que lleva alas: tiene largas alas: ,,
, ,, aliger> Que longas alas habens.- Que tiene las
tiene alas anchas: ,,; alas parecidas: ,, si-

35
miles alas habens.- Que tiene las aspergere gratiam
alas partidas: ,, alicui> Alabar primero,antes: -
fissas alas habens.- Que tiene malas ant laudo> Alabar,celebrar
alas: ,, male penna- con otro: una collaudo.-
tus.- Que tiene membranas por alas:
Digno de ser alabado: ,
, , cui membranae sunt
,,,; -
por alis.-Que tiene muchas alas:
,,; ,, laudan-
,, multas pen-
dus,praedicandus.- El que alaba en
nas habens> Que tiene solamente un
verso: ,; ,,
ala: ,, unicam pinnam
habens> laudator. El que alaba: ,
laudator> Fcil de alabar: -
ALABADO: ,,; , ,, ad laudandum propen-
,; ,, laudatus, sus> Alabar en gran manera: -
Digno de ser alabado: ,, , valde laudo.-
insuper praedicandus> Muy ala- Alabar mucho: , -
bado: , , - supra modum laudo.- Que debe
,,, valde,multum ser alabado: laudandun
laudatus.- Ser muy alabado: - est.- Ser alabado junto con:
supra modum efferor una laudor.- Alabar por
ALABANZA: ,,; , aadidura: ultra
collaudo
;,,;,,; ,
; ,,; ,,;
ALABARDERO: , ,
,,,; ,,; satelles,qui hastam gestam,spicu-
,, laus> Celebrar con lator.- Jefe de los..: -
alabanzas: celebro> Colmar, ,, satellitum princeps
cubrir de..: ,
laudibus cumulo,perfundo> Con ala- ALABASTRO: ,,; -
banza: cum laude.- De s ,, alabastrum
propio: ,, sui ip-
sius praedicatio.- Partcipe de la ALACENA,para la batera de cocina:
misma alabanza: ,, ejus- ,, aeraria cella
dem laudibus particeps> Por alaban-
zas: laudandi causa> P- ALADO: , , -
blica: ,, encomium in ,,; , ,,
publico conventu ; ,, aliger, alatus.-
Hacer alado: alatum facio
ALABAR:, , , -
,-,-,; ,- ALAMO blanco: ,,; -
, , , ,- ,, populus alba.- Negro: -
,, , , ,,; ,,; ,
, laudo,acclamo.- ,; ,, populus nigra>De
Llenar de alabanzas a alguno: -
lamo (adj.) ,, populeus tio

ALARDE, que no muestra..: - ALARGAR: , , -


,, non sui ostentator , , , ,
, , , -
ALARGADO: ,,; , , ,,,
,; ,,; , (,, ),
extensus,protensus porrigo,intendo,produco,
in longum duco.- Alargar a un lado:
ALARGAMIENTO ,, elonga- produco> Lo que se

36
alarga:,, id quod pro- , persea
rrigitur vel extenditur.- Alargar
ms all: insuper in- ALBERGUE: ,,; ,,
tendo>Que puede alargar , diversorium,tugurium> Pequeo: -
, habens vim laxandi.- Alargar ,, tuguriolum> Alojamien-
dems al mismo tiempo: to para huspedes: ,-
una insuper intendo , -,-,, hos-
pitium
ALBA,aurora: `,, ;,,
; ,,; ,, auro- ALBNDIGA: , ,,
ra,diluculum,lux prima.- El princi- offula.- El que hace albondiguillas
pio del alba: ,, sum- ,, qui ex pane aliisve
mum diluculum frusta et bolos conficit

ALBAHACA: ,, ocimum> ALBOROTADOR: ,,;


Compuesto de albahaca: ,, , turbator.- Amigo de excitar
ex ocimo confectus.- Parecido movimientos: ,, qui mo-
a la albahaca:,,; - tus studet ciere
,, ocimo similis
ALBOROTAR: , ,
ALBAAL: ,, canalis per , , , ,
quod excrementa effluunt , obstrepo, tumul-
tuor, perturbo> Alborotarse:
ALBAIL: ,,; , tumultuor.- Alborotar mucho: -
, tector,albarius opifex,caemen- , magnum strepitum
tarius.- Pen de albail: , edo.- Las masas: ad sedi-
, coementi bujulus tionem concito

ALBAILERA, obra de albaalera ALBOROTO: ,,; ,,


blanqueada: ,, quod confusio.- Levantar gran alboroto:
calce inductum est praeter modum tumul-
tuor> Oprimir con alborotos -
ALBARDA: ,,; , seditione opprimo> Por cosas
, clitellae.- De bestia de vanas e intiles: ,,
carga: ,, onus jumenti clamor de rebus vanis et inanibus.-
sarcinarii Promover un alboroto: ,-
tumultum excito
ALBARICOQUE: ,, persi-
ALBUFERA: ,,; -
ca mala
,, locus prope maris qui
ipsum mare suo ingreditur ostio
ALBAYALDE: ,,; ,
,; ,, cerussa> Prepa- ALCACHOFA: ,, cactus
rado al fuego: ,, usta
cerussa.- Semejante al..: - ALCAHUETERA: ,, leno-
,, cerussae similis cinium.- Oficio de alcahueta: -
,, lenocinium
ALBEDRO,libre albedro: ,
, liberum arbitrium ALCAIDE: , ,-
,, victorum custos, car-
ALBITAR,veterinario: ,, ceris praefectus
equarius medicus
ALCALDE del barrio: ,
ALBRCHIGO: ,,,

37
-,, curiae praeses> Ped- darius
neo: ,, magistratus pe-
ALCANCE,dar alcance: insequor ALDABILLA ,, dolon

ALCANFOR: ,, caphura ALDABN: , , ; ,


,; ,, malleolus fori-
ALCANZADO: ,, perse- bus pulsandis, marculus ferreus
quendo captus
ALDEA ,, ,,
ALCANZAR: , ,- , , , ; ,
(,), , ,, ,
,-, , ,; ,,;,, pagus.-
, , , Jefe de la aldea: , -
(-), , - , loci praeses.- Vecino de
, ,,, - la: ,,; ,, pa-
, , , ganus,pagana.- Relativo a la aldea:
(,), , ,,;,, ad pagum
(,,,`, pertinens,paganus
, ( con participio de
presente o pretrito equivale al la- ALDEANO,A: ,,; -
tino sum o al verbo estar,vg.: - ,,; ,,;
estbamos pa- , rusticus,a; pagi incola; parvi
seando), naciscor, assequor, oppiduli civis> A modo de los aldea-
attingo.- Obtener con empeo: - nos: rusticorum morum.-
ambitiose obtineo> Junta- Multitud de aldeanos:
mente: una consequor.- , civium in oppidulis degentium
multitudo
Alcanzar los deseos expresados: -
voti compos fio> No al-
ALDEHUELA: , , pagulus
canzar (-,-) non
assequor
ALEGACIN: ,,; -
,,; , , ; -
ALCAPARRA: ,,; -
,,; ,, alle-
,,;,, gatio,prolatio
capparis,serpentum uva
ALEGAR: , al-
ALCZAR: ,,; ,,;
lego.- Ms en defensa:
,, arx,propugnaculum
in defensionem insuper affero
ALCIN (ave): , , :
ALEGORA: ,, alegoria>
halcyone
Hablar por alegora: per
allegoriam loquor
ALCOBA: ,,; ,,
cubile> Alcoba pequea: ,
ALEGRICO: ,, allego-
,, cubiculum ricus

ALEGRAR: , , ,
ALCORNOQUE: ,,; ,
, , , -
, suber,phellodrys , , , ,-
, (,),
ALCURNIA: ,-,, nobili-
, , ,
tas>De muy buena alcurnia -
, oblecto,exhilaro,
,, admodum generosus laetitiam affero,gaudio afficio,de-
lecto.- Al triste: ex tris-

38
ti jucundum facio.-Alegrar haciendo ajeno: alterius malis
el bien: exhilaro beneficiis gaudeo.- El que se alegra de los
Juntamente: una exhilaro.- males ajenos ,, qui
Que alegra el nimo: ,, gaudet alienis malis> Interiormente:
() laetitiam mentem afferens> animo laetari> Mucho: -
Alegrarse: , , , ,, pror-
, , , - sus,summopere gaudeo,laetor> Mutua-
, , , ,- mente: vicissim gaudeo>
, (,), Que se alegra mucho: ,,
valde gaudens> Secretamente:
, () ,
, laetor, gaudeo, -
gratificor,exsulto> Alegrarse con: latenter gaudeo
, collaetor,
congaudeo> Contra alguno:
exhilaror adversus> Del mal
ALEGRE: ,, faceta (fem.) ,,; ,,; -
`,,; ,,;- ,,; ,, ,
,,; ,,; - ,; ,,; ,,;
, , ,, ,,;,,;
,; ,,; ,,; ,,; ,,; -
,,; ,,; - ,,; ,,; ,
,,:,,,; ,; ,,; ,,;
,,; ,, lae- ,,; ,, laetitia
tus,hilaris,laetabundus,gavisus,ju- gau-dium,hilaritas.- Bailar,saltar
cundus,facetus> De animo alegre: de alegra: , ,
(-,,) alacris ,, ,-
animi.- Espritu alegre: , exulto, laetitia
, excelsus et sublimis spiritus salire,gestio.- Baar de alegra:
Estar alegre,con frente serena:- laetitia circumfundo.-
exporreta fronte sum> Ha- Causar alegra: (-), -
cerse alegre: alacer fio laetitia afficio> Con alegra:
Manifestarse alegre: alacriter> Alegra de ni-
ostento laetam faciem> Muy alegre: mo: ,, animi delectatio.-
,,;,,,- De los males ajenos: ,,
,,; ,,; - gaudiumex alienis malis.- Alegra
,,; ,,; - del rostro: ,, laeta
, ,; ,, admo- vultus gratia.- Desmedida,excesiva:
dum laetus; valde,omnino hilaris.- ,,; ,, im-
Que manfiesta rostro alegre: - modica laetitia, exultatio> Que cau-
, ,,; ,,; sa alegra: ,, laetitiae
,,; , , lae- dator.- Que causa mucha alegra:
titiam prodens vultu;hilarem vultum ,, multum laetitiam
habens> Ser alegre:` jucun- afferens.- Que nos causa alegra:
dus sum.- Vivir alegre: , , ob quem laetamur>
jucunde vivo.- Vivo,alegre , Saltos de ale gra: ,,
exultatio laetantis
,, facetus
ALEJADO,muy alejado: ,,
ALEGREMENTE: , ,-
progressus longissime
, , alacriter
laete,hilariter,laetabunde
ALEJAMIENTO: ,,; ,
,,; ,; -
ALEGRA: ,,; ,,;
,,; ,,; -

39
, , discessus, repudio, ad fiduciam erigo.- Mandar estar de
dimotio buen nimo ,
bono animo esse jubeo.- Que alienta:
ALEJANDRO,falso Alejandro: - ,, qui erigit.- Dar ni-
,,>Partidario de Alejandro mo: , animum addo
,, amans Alexandri>
Alejandro Peleo , Pel- ALERO: , ,, suggrun-
laeus dium.- Construccin de los: -
, , suggrundatio>Del tejado:
ALEJAR: , (-,-)- , ; ,,
, , , - prominentia tecti> Fortalecimiento
, , ,- de los.. ,,;-
, , () ar- ,, suggrundatio.- Fortificar
ceo,propulso,dipesco,amando,abigo,di fortalecer los aleros:
sturbo suggrundia fulcio.- Que est bajo
los aleros del tejado: ,,
ALEJARSE,que se aleja: ,, qui est sub suggrundiis
discedens
ALETA,de pez: , ,,
ALIENADO: ,, mente alula
alienatus
ALETARGADO: ,,; -
ALENTAR: ,,-
,,; ,, veter-
, , alas adde- nosus,veterno oppressus
re, animum reddo,perflo,allicio,in
spem erigo> Dando voces: ALFANJE, cimitarra: `,,
inclamo ad excitandu> Levantar la framea
confianza: ,
ALFARERA: ,,; o alfombra: ,, stratus
,; figuli offici-
na,ars figlina, fingendi o fictorum ALFNCIGO: ,, pistacia
ars.- Apto para el arte de..: -
,, ad fingendi artem aptus ALFORJA: ,,; ,
Ejercer la..: figulinam ,,; ,,; -
factito , ,,;,,; -
,,; ,,; ,-
ALFARERO: ,; , ,,; , , ;
; ,,; ,, -,, sacculus,pera> Que slo
figulus,qui e luto fingit,qui olla tiene una alforja: ,,
conficit.- Arte de..: ,, unicam peram habens.- De figura de
ars figuli.- Oficio de..: - alforja: , ,; -; -
,, ars figularis> Pertenecien- ,,; ,, sacci
te al alfarero ,, ad formam ferens
figulum pertinens: Rueda de: -
,, rota figuli.- Tener el ALGA: , ,, alga.-
oficio de..: figulinam Cubierto de algas: ,,
exerceo alga obductus> Lleno de algas -
,, algosus> Que abunda
ALFEREZ: ,, signifer en algas: , , ,
algosus.- Que se alimenta de algas:
ALFOMBRA: `,,; , , ,, qui al-
,,,; ,, stra- ga vescitur
gulum,stratum.- Cubierto con tapete
ALGARROBA, granillo de..: ,

40
, ervi granulum> Hecho de al- todia.- Alhaja de oro: ,,;
garroba: ,, ex ervo con- ,, vas aureum,suppelex
fectus.- Vainas de..: , Fabricante de alhajas: ,
siliquae.- Semejante a la alga- aurifex
rroba: ,, similis granu-
lo ervi.- Semejante a la harina de ALHAJAR, juntamente: -
algarroba: ,, instar una instruo
ervinae farinae.- Semejante a la ar-
veja: ,,; , ALHEO, rbol semejante al alheo:
ervo similis> Vaina de algarroba: ,, arbol ligustro simi-
, , siliqua> Planta de la lis
algarroba: ,, ervum
ALIADO de guerra: ,,
ALGO: ,, aliquantus> ,, socius belli
(neutro de ,) aliquid> Algu-
nas cosas: , aliqua,quae- ALIANZA: ,,,
dam ; ,, foedus> Contraer
alianza: , (,
ALGUACIL: ,,; , ), , ,
, ; ,, satelles,ap- ineo foedus.- Jurar en
paritor,apparitor praesidum las alianzas: juro in
sanciendis foederibus.- Llevar la
ALGUNO,alguien: , ; ,, alianza o la paz sancionada con
; , ; ,, libaciones: foedus af-
aliquis,unus,quidam> Algunos , fero o pacem libando sancitam> Rom-
,; ,, aliqui,nonnulli per la alianza: ,-
foedus frango,transgredior.-
ALHACENA pequea: ,, Alianza de guerra: ,,
repositoriolum societasin bello> El que falta a la
fe de la alianza: ,,
ALHAJA: ,,; ,, foederis fidem infringens.- El que
vas aureum,supellex.-Acechar las rompe la alianza: ,,
alhajas para aprovechar un descuido: feodifragus.- Guarda de las
vasa observo imminens ne- alianzas o prendas de las alianzas:
gligentiae custos.- Guardar alhajas -
o muebles: vasa custodio> ,, qui foederum tabulas vel
De plata: ,, vasa pignora custodit> Juramento de:
argentea> Alhajas domsticas: - ,, jusjurandum foederis.-
domestica vasa> Custo- Militar: , , -
dia de alhajas y muebles: ,
, vasorum utensiliorumque cus-
conjugatio,societas belli>Por- ALICIENTE,seductor,atractivo: -
tador de la alianza sancionada con , ,; ,,
libaciones: ,, foede- , , illecebrosus,inci-
ris sanciti allator.- Sacrificios tamentum,blandus
con se sancionaban las alianzas:
,, sacra quibus san- ALIENACIN: ,,
cionabantur foedera.- Sancionada con abalienatio,alienatio mentis
juramento: ,, foedus ju-
ramentum sancitum> Violacin de la ALIENTO: ,,; ,,;
alianza: ,, foe- ,; ,,; ,-
deris violatio ,,; ,,; -
,,; ,,

41
halitus,exhalatio,spiritus,afflatus pascens,nutriens, quae omnes pascit
flatus.-Echar el aliento (-,- El que alimenta bien: ,,
)(halo), (exspiro) qui bene nutrit.- El que alimenta,
(afflo), (exhalo).- Tomar que alimenta: ,,,;
el aliento: animum ,,,; ,,; -
recipio ,,; ,,; ,
,, alens,almus,nutritor,altor,
ALIGAR: () alligo altrix> Que alimenta a muchos: -
,,; , -
ALIGERAR: , ,- ,, qui,quae multos pas-
levius aliquid facio,ala- cit.- Que se alimenta dificlmente:
crem facio, levius reddo ,, qui difficulter ali-
tur.- Que puede alimentarse: -
ALIMENTACIN: ,, nutritio
, , alibilis> Recin alimen-
Mala: ,, mala nutritio
tado o formado: ,, nuper
Perteneciente a la alimentacin de
nutritus o compactus.- Todo lo que
animales de tierra firme: -
alimenta (ganado): ,,
,, qui in sicco ali solet
pecua,altilia
ALIMENTADO,con delicadeza: -
ALIMENTARSE: () depasco>
,, delcate nutritus> Mal
Alimentarse de: alo me
alimentado: ,, male
ex> Alimentarse mal: ma-
nutriens> No alimentado: ,
le nutrior.- Pobremente:
, impastus.- Que se alimenta misere alor.- Que se alimenta de
en lo profundo: ,, in animales salvajes: ,,
profundo nutritus vel nutriens qui feris vescitur

ALIMENTAR:,,, - ALIMENTICIO: ,,;,


(-),, ,; ,,; ,,;
, , , ,, alimentum praebens,
(), , i, - alendi vim habens
, (,,-
), , ,, (, ALIMENTO: ,,; ,
sub.aor.21 ) alo,nutrio.- A ,; ,,; ,,;
bocaditos: bucella pasco> Con ,(frumentum), , ,
comida desmenuzada: cibo minu- ; ,,; ,,
tis cibis.- Con ternura: ,- alimentum, cibus, nutrimentum,
more pueri alo.- A escondidas: almus> Alimentos: `,,; ,
clam et occulte nutrio> ,; `,`,; `,, com-
Gustar de alimentar o dar de comer: meatus,alimenta.- Tomar alimento:
amo nutrire.-Alimentar , cibum sumo.-
junto con: simul alo.- Tomar los alimentos con hasto: -
Alimentar ms: , - fastidiose cibos sumo>
insuper alo>Alimentar y edu- Tomar poco alimento: pa-
car con otros: juxta nu- rum alimentisumo.- Usar de alimentos
trio et educo> Ser alimentado con contaminados, impuros:
dinero pblico en el Pritaneo: - pollutis cibis utor.- Uso de alimen-
victus mihi in Prytaneo tos impuros,contaminados:
publice suppeditatur> Ser alimenta- , pollutio ex esu ciborum impu-
do: , apud rarum.- Uso de alimentos prohibidos
aliquem victito, nutrior.- El que (por ejempo: carne de cerdo): -
alimenta a todos: ,-
,,; ,, omnes

42
,, mos judaica.- Que sirvi una laevigo.- Un poco:
de alimento en la antigedad: aliquantum laevigo.- Acto
, , qui fuit olim pro de alisar:,, runcina
cibo> Que suministra alimento:
, , victum suppeditans.- ALISTADO en: ,, ads-
Que suministra poco..: , criptus inter...
, parum cibi ad nutriendum
praebens.-Que vive con poco alimento ALISTAMIENTO: ,, numerus
,, tenui cibo vivens.-
Quien no se robustece con alimento: ALISTAR: , , -
,, alimentis sumptis , , , -
non augescens.- Abundancia de..: , , ,
,, alimenti abundantia deligo,ascribo, annu-
Apto para suministrar alimento: mero, censeo, accenseo, adnumero>
,, aptus ad victum Alistar adems: in or-
suppeditandum.- Cualquier alimento: dinem adscribo.- Alistados en la
, , alimonia.- El que come misma compaa: ,, in
alimentos impuros,contaminados (ju- eamdem cohortem adscripti
dos, musulmanes..): ,,
qui se polluit edendo cibos im- ALISTARSE: simul no-
puros.-El que compra el alimento men do
necesario para vivir: ,,
qui emit ad victum necessaria.- El ALIVIAR: , , -
que prescribe la ley de alimentos , , ,-
,,, qui annonae legem , , , levo
praescribit> El que toma mucho ali- allevo, sublevo> Sostener la carga:
mento: ,, multum ali- deonero> Sostener la carga
menti sumens.- Falta de alimento: al mismo tiempo: onus
,, inedia.-Falta de todo sustineo> Ayudar junto con:
alimento: ,, omnis cibi ,, -
carentia.- Gasto de alimentos: , una simul sublevo.- Aliviar
, sumptus ad vitam sustentan- un poco: aliquantum
dam> Lo suficiente para vivir: - sublevo
, , victus, res ad vitam
necessariam> Necesario para el ALIVIO: , ,
alimento: ,, ad victum ,,; ,,; -
necessarium>Que no toma alimento: ,, ellevatio,levamentum,
,, parum alimenti su- levamen,refectio
mens.-Que prepara exquisitamente los
alimentos: ,, cibos ALJABA:,,,; ,
exquisite parans ,; ,,,; ,
,; ,,; ,-
ALINEAR: unum ordinem ,; , ,,;
servo ,, pheretra> Lugar don-
de se guardan las aljabas : -
ALISADO: ,,; ,,
,, saggitarum theca.- Armado
corno expolitus,laevigatus
con rica aljaba: ,,
pulchre pheretratus.- Aljaba peque-
ALISAR: , , -
a: ,, parva pheretra
, , , -
Que lleva aljaba: ,,
, , complano, lae- qui pheretram gestat
vigo,tero,glabro,polio.- El cabello:
pilum expolio> La madera: ALJIBE:`,,; ,,
laevigo.- Simultneamente:

43
cistena.- Cavar un aljibe: ultra,ulterius,supra.- Que est ms
fodio in cisternam.- Sacado del all: ,, qui est ultra.-
aljibe:,, ex cisterna De la parte de all: ex
haustus ulteriori parte

ALJOFANA: ,, pelvis in ALLANADO: ,,; ,


qua manus facta coena abluebant , solo aequalis, complanatus

ALL:, , illuc.- ALLANAMIENTO: ,,;-


Ms all: , ,`, - ,, explanatio,complanatio
, ,-, -
, , ,, ALLANAR: , , -
, , ,,-,-
; , ,
, , ,-,- terram reliquit.- El que pasa,recoge
, , ,- las almas: ,,
, , , animarum transmittens,receptor.-
, , , - Elevacin de alma ,,
, , , - anima elatio> Evocacin de las
,- pandum efficio,complano, almas: ,,, evoca-
aequo,planum reddo.- Allanar las tio manium, eductio animi ex inferis
dificultades para entender algo: Evocador de las almas: ,
explano.- Allanar todo: ,, animarum deductor,
prorsus complano> Con ci- qui animas ex inferis evocat.-
lindro: cylindro complano Grandeza de alma: , ,
La tierra: ,, - ,, amini magnitudo
Lugar donde son consultadas las al-
: complano.- Allanar juntamen-
mas: , ,,
te: una complano
locus ubi animae consuluntur,
evocabantur.- Mansin de las almas:
ALL,all: ,; ,-
,, animarum statio.-
; , , , , Pasar el alma de un cuerpo a otro:
,, (),, animum ex uno corpore in
, ibi,illic,illuc.- Y aliud traduco.- Trasmisgracin de
all: > All mismo: un alma de un cuerpo a otro: -
ibidem> De all: ,- ,, animae ex uno corpore
,, ; , , in aliud transmigratio> Alma peque-
, , , illinc.- Y a: , ,, animu-
de all: et illinc la.- Perturbador de almas (Baco):
, , animarum diremp-
ALMA: ,,; ,, mens, tor.- Que deleita alma:
nima> Acto de pesar las almas en , mentem delectans> Que extra-
la balanza de Jpiter: , va el alma:,, animum
, animarum lancibus impositarum vagum efficiens> Que pertenece al
ponderatio.- Amador de las almas: alma: ,, ad mentem perti-
,, amans animarum.- nens> Que trae la ruina a las almas:
Arrancar el alma: ani- ,, animae perniciem
ma mihi traditur> Con toda el alma: afferens> Sin alma: ,,
toto animo.- Conductor de animae expers> Util para el alma:
almas: ,, animarum duc- ,, animam juvans> Uti-
tor> De grande alma: ,,; lidad para el alma: ,,
,, magno animo prae- animae utilitas
ditus,animosus> El alma que dej la
tierra: anima quae ALMCIGA: ,, mastiche

44
almez: ,, sertum e loto
ALMDENA, mazo de hierro: ,, factum
marrha
ALMIDN:,, amylum
ALMEJA: ,, mytulus
ALMILLA,de hombre: ,,
ALMENA:,,; ,, tunica virilis> De mujer: -
; ,,; ,,; , ,, tunicula mu-
,,; ,,; liebris
,,; , , ,
pinna vel pinnae murorum> Guarnecido ALMIRANTE: ,;
de almenas: ,, pinna- ,; ,,, qui
tus classi praeest,praefectus classis>
Nave del almirante: ,,
ALMENDRA: ,; ,,; navis qua vehitur universae classi
,, nucleus,amygdalum> praefectus
nuces,amigdalae> Cosa de
almendra: , , amygdalina> ALMIREZ: , ,,
Almendras dulces: , amigda- ; ,, pistillum, id in
lae dulces quo aliquid teritur.- Machacado con
almirez: ,, pistillo
ALMENDRO: ,,; , tusus.- Mano de almirez: ,,
amygdalus,amygdala ; ,,; ,,;
, , pistillum vel pis-
ALMEZ,abundar en almez(loto):
loto abundo.- Corona hecha de
tillum mortarii> Parecido a la mano ALMORADUZ: ,, amaracus
del: ,, pistilli for-
mam referens ALMORZAR: (), -
prandeo
ALMIZCLE: , , moschus,
muscus ALMUERZO: ,,; ,
, prandium,jentaculum
ALMOHADA: ,
,,; ,,; ALNADO,A: ,,; ,,
,.; ,,; provignus,provigna
,; ,, cervical, pulvinar
culcitra.- Almodadilla: , ALOCADAMENTE: ,
, pulvinus> Almohadilla de los inconsulto, inconsulte
ganapanes: ,,; -
,, pulvinus quem bajuli ALOCUCIN: ,,;
oneribus suppo-nunt.- Fabricante de ,; , , allocu-
almohadas: , , culci- tio
trarum fabricator
LOE,leo amargo: ,,,
ALMOHAZA,instrumento a modo de al- lignum alos, alo
mohaza que en los baos serva para
limpiar la piel: ,, stri- ALOJAMIENTO: , ,
gil , diversatio,contubernium> Alo-
jamiento comn,con otros: ,
ALMONEDA: ,, auctio> Com-
,; ,,; ,
prar en almoneda: ,-
, contubernium> Distribuidor de
in auctione mercor
alojamientos: , , ;
,, mansionum praebi-

45
tor,qui mansiones praebet> Tener ALQUILER: ,,;
alojamiento: stativa ,; ,, locatio>Precio
habeo del alquiler: ,,;
,,; , ,,
ALOJARSE: (-,- pretium pensionis,conductionis
) diversor
ALREDEDOR:, , -
ALN: ,, gradus , (acus.) circiter, circum,
in orbem.- Accin de colocar alre-
ALONDRA: ,,; - dedor: ,, circumposi-
,,;,,, tio.- Accin de llevar alrededor:
alauda ,,; ,,
circumductio> El acto de andar alre-
ALPARGATA: ,, genus dedor: ,-,,; -
calcei
, circuitio> El que lleva
alrededor: ,, circum-
ALPES,situado junto a los:,
actor> Paseo alrededor: ,
, juxta Alpes situs
, circuitio.-Los cortesanos,los
ALQUEQUENJE (planta): , que estn alrededor del rey:
tibia vesicaria qui circa regem versan-
tur> Puesto alrededor: ,
ALQUILADO: ,,; - circumpositus.- Andar alrededor:
, ,, locatus,con- , , , -
ductus mercede.- En mucho: - , , ,-
,, multa mercede conductus, (-), ,
locatus -, ,
circumeo, circumago, oberro, obeo>
ALQUILADOR: ,, conductor Estar alrededor: circums-
to> Ir alrededor: cir-
ALQUILAR: ,,- cumeo> Llevar alrededor: ,
(-), eloco,con- , circumago.- Llevado
duco> Alquilado por poco: - alrededor: ,, in orbem
,, exigua mercede conductus> circumductus.- Que est alrededor
Alquilado: ,, mercede ,,;
conductus,locatus> El que es alqui- circumpositus, circumstans>Que ha de
lado: ,, qui mercede ser quitado todo alrededor: -
locatur

undique tollendum ,,; ,, parva ara,


arula> Ereccin de un altar: -
ALTAMENTE:`, alte ,, arae exstructio> Relativo
al altar: , pertinens ad
ALTANERA: ,,; - altaria, ad aras> Prximo al altar:
,, exsultatio, altiloquentia , qui est circa aram.-
Hablar con: inflate dico.- Puesto delante: ,, ante
Obrar con: ferocio altare positus.- Las que sirven al
altar ,, ab aris famu-
ALTANERO: ,, glorio- lae
sus
ALTERACIN: , ,,
ALTAR: ,,; ,,; - ; ,, alteratio,immnu-
, ,, alta- tatio.- De un escrito: ,
re, acerra.- Altar pequeo: , , scripturae inversio

46
Con altivez: ,
ALTERADO: ,, mente arrogater,superbe.- Andar con alti-
commotus vez: , ,
superbe incedo, resupinato corpore
ALTERAR,el orden: , - incedo.- Obrar con altivez:
ordinem transmuto,turbo ferocio> Portarse con altivez: -
superbe me ostento
ALTERCADO: ,,; ,
,; ,, discepta- ALTIVO: ,,; ,
tio,contentio.-Por cosas vanas,in- ,,; ,,; -
tiles: ,, clamor de re- ,,; ,,,;-
bus vanis et inanibus
,, sublimis,elatus,elatus
animi, elatam cervicem habens
ALTERCAR: , ,
, , - ALTO: ,,; ,
altercor,contendo,certo -,-,,; ,-
,,; ,,,;
ALTERNADAMENTE , alius post
,,, ,-
alium
,,; ,,; -
ALTERNADO: ,, mutuus , ,,; ,,
alternus ; ,,, al-
tus.- Altsimo: ,,;
ALTERNAR: , , - , ,
alterno,submuto> Que alterna: ,; ,,; ,
,, alternans , altissimus,pergrandis.- Igual
a un coloso: ,, qui
ALTERNATIVA: ,, immuta- colossum aequat> Ms alto: -
tio ,,; , ,,
altior,superior.- A lo alto:
ALTERNATIVAMENTE: , - in altum, in sublime.- De lo alto:
, , , , ,-; , ,-
, ,-; desuper,ex alto.-En lo alto:
, , - , , , , `
, vicissim, alternis alte,superne,in summitate,in subli-
vicibus> Responder alternativamen- mi.- En lo ms alto: ,,
te: vicissim respondeo ; in summa parte, in
summo loco> Lo ms alto: ,
ALTERNATIVO: , , ; ,, summitas,summus
alternativus Lugar alto, adonde no alcanza la
vista: ,, locus editior>
ALTERNO: ,,; ,
Cado de lo alto: ,, ex
,; ,, alternus alto delapsus> Que anda o camina
por lo alto: ,,; -
ALTSIMO: `,, altissimus
,, supergrediens,in alto gre-
diens.- Que se dirige a lo alto:
ALTISONANTE (lenguaje): ,
,, in altum tendens.-Que
, magniloquentia
se ve en lo alto: ,,;
ALTITUD: ,, altitudo ,, alte apparens> Sus-

ALTIVEZ: ,, arrogantia
penso en lo alto:,, al- ,, qui peralta graditur
te suspensus.- Que anda porlo alto: Tender a lo alto: in altum

47
tendo ex ,, alumnus

ALTRAMUZ: ,, lupinus ALUVIN: ,,; ,


, alluvio,coluvies> Formar ter-
ALTURA `,,`,; , renos de aluvin: terram ag-
; ,; ,; - gesto,limo obduco
,, altitudo.- ,,
; ,,; ,,; , ALVEO:,,,;-
, tumulus.- ,, ,,; ,,; , -
statura.- Cumbre: ,, ,,; ,,,; -
summitas> ,,; , ,,; ,,,; -
proceritas> Lugar alto: , ,,; ,,; ,
, locus altus.- Lo ms alto: ; ,, alveus
, -,; ,,
summitas.-Situado en una altura: ALVOLO, huesos de los dientes -
,, altum solum habens.- ,,; , ,,
Que anda por las alturas: , ; ,, dentium alveoli,
, alte incedens.- Capaz de su- alveolus
perar,pasar las alturas: ,
,, qui altitudines transire po- ALZAR,que alza o levanta: ,
test>Igual en altura: ,, sublator.- Alzar en alto: -
par altitudine> Andar, marchar por , una in altum tollo.-
las alturas: per summum Juntamente: simul al-
evado,per cacumina ambulo levo

ALUBIA: ,, phaseolus AMA: , ,,; -


,, domina,domus domina,
ALUCINAMIENTO: ,,; - hera> De cra,de leche: ,,;
,, hallucinatio , ,; ,,; ,,
; , ,; ,,
ALUCINAR: ,,- nutrix,altrix
-; hallucinor,illudo
praestigiis AMABLE: ,,; ,,
, ,,; ,
ALUMBRADO, oscuro,no alumbrado: - ,,; ,-,
,, expers ignis ,; , ,,;
,,; , , ,
ALUMBRAR: lumine illustro ; ,, ,
Alumbrar con tea: praelu- ; ,, ; ,,
ceo.- Yendo delante: ,- ,,; ,,; -
praeluceo,lucem praefero,facem ,,; ,,;
accensam praefero> Que alumbra poco: ,,; ,,;
,, exiguum lucem ,; ,,; ,,
habens amabilis,amandus> Muy amable: -
,,; ,,,
ALUMBRE: ,, alumen> De
multum, valde amabilis>Digno de
alumbre: ,, alumino-
que se ame: ,, dig-
sus
nus qui ametur> Cosas amables: ,
ALUMNO: ,,; , amabilia.- Deseado con afecto:
; ,, alumnus (to- ,, appetitus> No amable
do lo que se alimenta); ,, ,, inamabilis
qui instituitur.- ,,; -

48
AMABLEMENTE: amabiliter amatus.- Digno de ser amado: -
,, admodum amandus
AMADO: , ,,,
; ,,; ,, dilec- AMADOR,amante: ,,;
tus,amatus,qui amatur.- No amado: ,; ,,; ,,
,, non amatus> Muy ama- amator.- Amadora: ,,
do: ,,; , - amatrix
,,; ,,;
,, dilectissimus,ad- AMALGAMA: ,, accretio
modum amatus, charissimus.- Digno de eorum quae coalescunt in idem corpus
ser amado: ,, multis
AMALGAMAR: colliquefac- AMANTE: ,,; ,
ta jungo.- Que no se amalgama: ,, amator> Ms amante:
,, qui non facile coa- ,, magis amans.- Muy
lescit amante: ,,; ,
, amantissimus,valde amans
AMANECER, el amanecer: , ,
, (acus.) diluculum> Amane- AMANUENSE: ,, scriptor
cer el da: , ,,
, , , AMAR: ( )dili-
, , ,- go (por amistad); ,,
, , illucesco, , , (), -
subluceo,diluculum esse> Al amane- , , amo, diligo> A la
cer: , ,,, , vez,mutuamente: , -
; ; ,, dilucu- simul vicissim amo> Apasiona-
lo, summo mane, antelucanus, sub au-
damente: ,,
roram,matutinus> Antes de amanecer:
vehementer amo,cupio> Con desenfre-
,, ante diluculum.-
no: furiose amo.- Amar
Cosa que se hace antes del amanecer:
con: simul amo> Correspon-
,, antelucanus
der al que ama: amantem
AMANSADO: ,,; ,, redamo.- Entraablemente:
mansuetus intime amo> Mucho: , -
, valde amo, diligo
AMANSAMIENTO:`,,;`- Poco: minus habeo> Naturalmen-
,,; ,, miti- te: naturaliter amo.- Capaz
gatio,cicuratio,mansuefactio de amar: , ,,
vim habens diligendi,amandi> Digno
AMANSAR: `,`,- de ser amado: ,,;
, , ,- ,, dignus qui ametur,
mansuefacio.- Amansar al mismo amplectendus.- El que ama claramen-
tiempo: simul man- te: ,, qui aperte
suefacio.-Difcil de: , amat.- El que ama perdidamente: -
, difficilis ad cicurandum.- El ,, peditus amat.- El que
acto de amansar: ,, es amado lascivamente: ,,
mansuefactio> Que tiene poder de amans libidinose> Propenso a amar:
amansar: ,,; - ,, ad amandum pro-
,, habens vim mansuefa- pensum> Que no ama: ,,
ciendi,qui mansuefacit> Amansarse: ab amoris sensu alienus> Se debe
mitis fio> Amansarse simul amar: amandum> Amar sobre
tneamente: ,- una manera: supra modum amo>
mansuefacio Los que se aman mutuamente: -
,, amantes invicem

49
AMARGURA: ,,; -
AMARANTO,yerba: ,, circaea ,,; ,,; ,
amaritudo> Causar amargura: -
AMARGAMENTE: acerbe , amaritudinem facio.-
Con amargura: amare
AMARGAR: acerbo
AMARILLEAR: , , ,
AMARGO: , ,;,, palleo
; , , ;
,; ,,; ,, AMARILLENTO: ,,,; -
; ,,; ,,; ,,,,, luridus,lu-
,,; ,, acer- teus> Ser de color amarillento:-
bus,amarus.- Amargo agriamente: - sum colore in luteum ver-
, ,; ,, acri- gente
ter amarus.-Algo amargo: ,
,,, subama- AMARILLO: ,,; ,,
rus,subacerbus> Hacer amargo: luteus> Amarillo oscururo: ,
amarum reddo> Hacer muy amargo: - , fulvus> Algo amarillo: -
peramarum efficio.- Ponerse ,, subluteus
amargo: amaresco> Muy amar-
go: , , AMARRA: ,, retina-
culum
,,; ,,
valde,summopere,admodum amarus
AMARRAS, del navo: ,,; AMBICIN: ,,; ,
,, funes nauti,rudentes , ambitio.- Libre de ambicin:
,, ambitionis expers
AMASADO: ,, subactus Con demasiada ambicin: -
per quam ambitiose> Sin ambi-
AMASADOR: , ,, cin: ,, alienus ab
qui massam subigit ambitione animus
AMASAR: ,, , AMBICIONAR: , ,
(-,-), , subigo> Bo- ambio; ambio
llos: massam subigo> Que honores.- Ambicionar las magistratu
amasa: ,; ,, qui ras: studiosus magistra-
massam pinsit.- Artesa para amasar: tuum gerendorum
,, vas in quo farina subi-
gitur AMBICIOSO: , ,-
,,; ,, am-
AMATORIO: , ,, bitiosus.- Muy ambicioso de honores
amatorius> En sentido amatorio: - ,, supra modum ho-
amatorie norum cupidus.- No ambicioso: -
,, non ambitiosus
AMAZONA,segur de las: ,,
amazonum securis AMBIDEXTRO: , -
AMBAGES,hablar con rodeos,ambages , ,,;
,, quae per ambages ,; ,,, ambiguus,
verba fundit ambidexter,utraque manu utens

AMBAR,especie de..: ,, AMBIGEDAD: ,,; -


auri electri species ,o, ambiguitas> Hablar con
ambigedad,con doble sentido: -

50
sermone ambiguo utor (Ver ANFI- hui!
BOLOGA)
AMENAZADOR,A: , ,;
AMBGUO: , ,- ,, minax,minatrix
, ,,; ,,
ambiguus> De lenguaje ambguo: - AMENAZANTE: ,,;-
,,, ancipiti sermone ,, minax,minabundus
utens> Ser ambguo: in
ancipiti sum AMENAZAR: , , ,
,-, ,,
MBITO: , ,- , (-, ,
,,; ,, ambitus> ,),,
En cierto mbito: , ,, -
ambitu et circuito quodam , -,-, -; ,
, ,-
AMBOS: ,, uterque>A dos , , immineo,
los dos a la vez: simul ambo minitor,minor,interminor,intento
Ambos a la vez: ,, minas> Desde arriba: ,
uterque simul -; desuper mi-
nitor> Fuertemente: (-
AMBROSA: ,,(-,) am- )graviter minor.- Que amenaza al
brosia, cibus deorum
mar: , imminens mari
AMEDRENTARSE: expavesco
AMENCIA: ,, amentia
AMEDRENTAR: , , -
AMENO: ,, amoenus> Luga-
terrefacio> Ser amedrentado:
res amenos: ,, loca
perterrefacio amoena> Ser o estar ameno como la
primavera: veris amoeni-
AMENAZA: ,,; ,, tatem refero
; ,,; ,,;
,, minatio, minae> Aadir AMIGABLEMENTE: amice.- Muy
amenazas contra: amigablemente comiter
praeterea infremo.- Amenaza iracun-
da: ,, comminatio AMGDALAS: ,, tonsillae
iracunda.- Exclamacinde amenaza:
AMIGO:,,, (que da , omnibus amicis.- El que ama
hospitalidad),,;, a los amigos: , , qui
,;`,,; ,,; amicos amat> El que gusta de nuevos
,,; ,, amicus.- Los amigos: ,, qui
amigos:, amici.- (Oh,amigo! novis amicis gaudet> El que hace
heus tu!; O,amice!> Amiguito, amigos: ,, amicos ef-
ficiens> El que odia a los amigos
muy amigo,ms amigo: ,,,
,, abhorrens ab amicis>
; ,,; ,,;
El que goza en recibir a los amigos:
,,; ,, amicu-
,, qui gaudet exci-
lus,amicissimus,amicitior> Buen ami-
piendis amicis> Infiel con los ami-
go: ,, qui bonus ami-
gos:,, qui sodales non
cus est.- Caro amigo: ,,
colit> Muy amigo: ,,
(carus,pretiosus,curis dignus)> Con-
supra modum amicus> Amigo obse-
ciliador de amigos: ,,
qui amicos conciliat.- Amigo de los quioso: ,,, ; -
malvados ,, improbo- ,, officiosus amicus.- Que
rum amicus.- Amigo de todos: - tiene buenos amigos: ,,

51
qui bonis amicis utitur> Sin
amigos:,, amicis carens> AMNESIA: ,, praeteritorum
Amiga: ,,; ,, ami- oblivio
ca,meretrix.- Deseo de servir a los
amigos: , studium ser- AMO: ,,, herus,a> El hi-
viendis amicis>Escasez de amigos: jo,la hija del amo: ,,;
, , , amicorum ,, herilis filius,heri-
paucitas,penuria> Multitud de amigos lis filia.-Perteneciente al amo:
,, multos amicos ha- , ,, ad do-
bens> Hacer amigos: , , minum pertinens,herilis> Sufrir con
, amicos facio, gusto al amo: li-
concilio> Contar en el nmero de benter fero dominum
amigos: adjungo in fami-
liaritatem.- Socorrer a los amigos: AMONESTACIN: ,,; -
amicis subvenio ,,; ,,; -
,,; ,,; -
AMISTAD: ,,; ,, ,,; ,,;
,,; ,,; ,, ,, admonitio, admonitum
; ,,; , ,
; ,,; ,, AMONESTAR: ,
amicitia.- Amistad con buenos: - (-), , , -
,, cum bonis amicitia.- , , , , -
Conciliador de amistad: , , admoneo,commonefa-
cio,dico admonendo,moneo> Que amo-
, conciliator amicitiae> Conci-
nesta: ,,; ,,
liacin de amistad: ,,
amicitiae conciliatio.- Conveniente ; ,, monitor> Presen-
a la amistad: ,, amici- tar a la vista para amonestar: -
tiae conveniens.- Fiesta en honor subjicio ad commonendum
de Jpiter, protector de la amistad:
,, festum in honorem AMONTONADO: , ,,
Jovis sodalitii.- Amistad mutua: ; ,,; ,
,, mutua amicitia>Amistad congestus,acervatus, in tumulum ag-
particular,privada: ,, gestus
privata amicitia> Propio de la amis-
tad: ,, ad amicitiam AMONTONADOR: ,, stipa-
pertinens.-Amistad pblica o priva- tor
da: ,, publica o privata
AMONTONAR: , , -
amicitia> Que excita la amistad: -
, , , , -
,, amcitiam alliciens>Sos-
, , ,-
pechosa: ,, suspecta
, , ,-, -
amicitia> Romper la amistad: -
, , , ,
amicitiam dirimo> Tener amis
, , ,,
tad: sodalitatem ineo
, ,,-
Tener relacin de amistad:
, ,, -
in consuetudinem sum> Trabar
amistad ,-, , ,
amicitiam ineo , aggero, coacervo,

AMISTOSAMENTE: amice
cumulo, compilo.-Amontonar al lado: agero> Como Tntalo: ac-
, , jux- cumulomore Tantali> Encima: -
ta aggero> Amontonar alrededor: insuper congero> Ms y
,,- circum- ms: insuper accumulo

52
Por todas partes: cir- , ,, amoris insa-
cumquaque in acervo aggero, circum nia.- Madre del amor: ,
accumulo.- En haces omanojos: - amoris nutrix.- Maestro de amor:
in fascem contorqueo> Tierra ,, amandi magis-
,-,-, ter.-Amor mutuo: , amor
terram aggero> Amontonado: ,, mutuus> Objeto de amor: ,
coacervatus.- El que amontona: id quod amatur.- Incentivo de
,,; ,, amor: , ,; ,
structor; habens vim conglobandi> , id cuius ope amor excita-
Formado de tierra amontonada: tur, philtrum> Perdido de amor:
, humo aggesta exstructus> Acto ,, amore perditus.- Que
de amontonar tierra: ,, da origen al amor: ,,
aggeris eductio amorem pariens.-Que excita el amor:
,, amorem alliciens> Ri-
AMOR: , ,; , ,; val en el amor: ,, ri-
,,; , ,; , valis.-Sin amor,sin afecto: -
,; , , ; ,, ,, naturalis amoris expers>
; ,,; ,,; - Atormentar con el amor:
,,; ,,; , amore excrutio.- Ayudar a alguno en
amor,dilectio.-Amor para con el el amor: in amorem aliquem
amo: ,, amor in do- juvo.- Corresponder al amor: -
minum> Amores locos: , redamo.- Enloquecer de amor:
insani amores> Atractivo del amore insanio> Estar
amor:,, amoris illece- aprisionado por el amor:
bra>Con mucho amor: detineor amore> Incitar al amor con
amantissime.- Con amor desordenado: halagos: (lit. tirar man-
admodum ardenter>Con amor: zanas) ad amorem illecebris invito>
, amanter> Con amor na- Pagar amor con amor: reda-
tural: naturali carita- mo.- Ser rival en el amor:
te.- Concorde en el amor: sum rivalis> Amorcillo: ,
, concors in amore> Amor de cor- parvus amor
respondecia: ,, amor
quoquis amantem diligit> Amor des- AMORATADO: ,,; -
ordenado: ,, amor per- ,, sublividus> Estar amora-
ditus> Deseoso de amor: , tado: sublividus sum>
,;,,, cupidus amo- Ponerse amoratado: livo-
ris.- Digno de amor ,, re suffundi
; ,, amandus,diligen-
dus,dignus amore.- El que paga amor AMORTAJADOR: ,
con amor: ,, amantem , mortuos exornat
redamans.- Falto de amor:
, amoris expers> Amor arrebata- AMORTAJAR: , com-
do,delirante: ,, amor fu- pono mortuum, vestibus sepulchrali-
bus obsolvo
riosus.- Inclinado al amor: -
,, propensus ad amandum> In- AMORTIGUAR: , ,
digno de..: ,, nullo , extinguo
amore dignus.- Infeliz en el amor:
,,, infelix in amore.- AMOTINADO,gritera de..: ,,;
Irreductible al..: ,, tumultuarius clamor
qui conciliari non potest ad amorem
Juego de amor: ,, AMOTINAR: seditionem con-
amoris ludus> Locura de amor: - cito

53
lum, perfugium, adjumentum
AMPARAR: , ,-
patrocinor, propugno> Que AMPLIFICACIN: ,,; -
ampara: ,, ,; ,, amplificatio
,, qui suscipt,acceptrix
exceptrix AMPLIFICAR: , (,
), , ,
AMPARO:`,,; , ,-, amplifico
; ,, propugnacu-
AMPLIO: ,,; , terarum ordo transpositus,anagramma
,; , , amplus
ANALES: , , annales> Es-
AMPLITUD: ,, laxitas critor de: ,,
, annalium scriptor
AMPOLLA: ,,; ,,;
,,; ,, ; - ANLISIS: ,, analisis
, , eminentia, folliculus,
pustula ANALISTA: ,,
commentariorum scriptor
AMPUTACIN: ,,; ,
,; ,,; ,,; ANALTICO: ,, resolu-
torius
,,; ,, ampu-
tatio, decurtatio
ANALOGA: ,, analogia
AMPUTAR: , , -
ANLOGO: ,,; -
(-), , ,-
,, admisibilis
amputo, excido
ANARQUA: ,, ubi nul-
AMULETO: ,,; -
lus est magistratus
,,; ,,; -
ANRQUICO: ,, princi-
,, amuletum> Amuleto de los pio o principe carens
judos: ,,; -
,, amuleta> Hecho en fi- ANATEMA: ,, anathe-
gura de luna: ,, amu- ma, exitio aeterno destinatus
letum
ANATEMATIZAR: exe-
AMURALLAR: , cror, duris devoveo
murum duco, locum ad muniendum in-
cludo muris ANATOMIA ,,; -,,
dissectio
ANACORETA: ,,; -
,, anachoreta, qui remotam a ANATMICO: ,, ad dis-
mundo vitam agit sectionem pertinens

ANADE: ,, anas> Ave seme- ANCA: , , ; ,


jante al: ,, avis ana- , conxendix; illud quod est
ti similis.-Pequeo: ,, sub clunibus
anaticula.- Perteneciente al: -
,, ad anates pertinens> Ca- ANCHO: ,,; ,
zador d: ,, anates , , ,
occidens (-,),,; ,, ; -
,,; ,,,; -
ANAGRAMA: , , lit- , , (); ,

54
,; ,,; , laxitas.-Espacio de mucha anchura:
; ,, amplus, spa- ,, latum spatium
tiosus, latus.- Algo ancho: -
,, aliquantum latus.- Igual en ANCIANA: ,,; -
ancho a:,, aeque latus.- ,,; ,, anus
antiqua,annosa
Muy ancho:,,
late magnus.- Ms ancho: ,
ANCIANIDAD: ,,; ,
amplior> Ancho y delgado: -
,; ,,;,,
,, latus et tenuis.- A lo senectus,senium>Honor y regalo que
largo y a lo ancho: se hace a un anciano:,,
extente> A manera de hojas: - honos et donum quod debetur ei
,, latus in modum folii> qui maximus est natura
Vivir a sus anchas: luxu-
rior ANCIANO: ,,;,
;,,; ,,;
ANCHOA: ,,; ,, ,,;,,;
,, apua, maena ,,;,,;
,, ; ,,
ANCHURA: ,, ; , ; , ; ,
,;,,; ,,
laxitudo,amplitudo,
; ,; ,, Educador de : ,, qui
senex.vetustus,longaevus.- Cosa de senes instituit.- Honrado por el
ancianos:,, senilis pueblo por su edad: ,,
Que cuida de alimentar a los ancia- senex ob aetatem a populo hono-
nos: ,, senum nutri- ratus.- Igual de anciano: -
tor.- Cuidado de los ancianos: ,, aeque senex> Maes- tro
o,, senilis educatio de: -,, senum
Residencia para el cuidado de los: magister.- Alimentar a los:
,, locus senibus t in senectute alo.-
curandis.- Cuidado de alimentar a Cuidar de: in senectute
los: ,, senum alendo- alo.- Educar a un:
rum cura.- Relativo al cuidado de senem instituo.- Hacerse anciano:
los:,, ad senum alen- , senex fio.-Ser
dorum senum curam pertinens.- Que
honrado como anciano:
cuida de los: , qui ali- hononor ut senior
cuius in senectute curam gerit.-
Lugar donde se alimenta a los
ANCLA: ,,; , ,
ancianos:,, locus ubi
;,,; ,,;
senes aluntur.- Cuidado de alimentar
,,; ,,
a los: ,, nutriendi
senes cura et officium.- Que da de anchora.- Ancora mayor: ,,
maior anchora.- Accin de echar el:
comer a los:,
`, , quies in portu>
, senex nutriens.- Anciano de-
Asegurado con: ,, an-
crpito: ,, capularis
chora firmatus.- Levar anclas:
senex.- Ms anciano:
solvere navem.- Asegurar
, , , se- nior.-
con: anchora firmo
Muy anciano: ,,
(nonagenario),,,;- ANCLAR: navem in ancho-
,,; ,, (gen. ris stare facio.- Estar anclado:
-) ,, admodum,praeter (-) in statione sto.-Echar
senex.- Relativo a los ancianos: el ancla: , an
,, ad senes pertinens choram conjicio

55
lente incedo> Oblcuamente:-
ANCUSA,falsa ancusa (hierba): - , (andar con rodeos)
,, falsa anchusa oblique incido.- Poco a poco:
sensim procedo.- Por
ANDADO.muy andado,trillado: - bajo: subgredior
,, pulsando tritus Por todas partes:
obambulo> Velozmente: ce-
ANDANTE: ,, viator leriter gradior> Que anda a largos
pasos: ,, longis pe-
ANDAR: ,, - dibus incedens.- Acostumbrado a
,,, ince- andar: ,, pedibus so-
do,vado,gradior.- A cuatro pies: litus iter facere> Difcil de an-
quaternis pedibus gra- dar: ,, calcari di-
dior.- A rastras: () fficilis> Fcil de andar o para
serpo.- A tientas: palpo.- andar: ,, qui facile
Adelante: progredior Alrde- calcari potest> Que anda lentamen-
dor:`, , te: ,, lente pertran-
circumeo,obambulo.- De puntillas: siens.-Que anda oblcuamente,con
summis pedibus incedo.- rodeos: ,,; ,
Apresuradamente: citato , incidens oblique.- Que anda por
gradu feror.- Con ligereza: , medio: ,, qui mediam
- tolutim incedo.- Con los viam ingreditur.- Que anda solo:
pies desnudos: pedibus ,, qui solus vagatur> Que
nudis incedo> Con silencio: - anda suavemente: - ,,
clam ambulo.- Dar la vuelta al leniter incedens.- Que anda
andar: ,- re-flecto velozmente: ,, veloci-
inter eundum> De un lado pa- ter gradiens> Que puede andar:
ra otro en algn lugar: ,,; ,,
in loco aliquo circumeo> En malos quiambulare potest> Veloz al andar:
pasos, con rameras: scor- ., celer in gradiendo>
Acto de andar de una parte a otra:
tor> En malos tratos la mujer -
, , errabunda cir-
alium praeter maritum
admitto.- Juntamente:
una ambulo.-Lentamente:
cumcursatio> Acto de andar,andadu- vestido con paos rasgados y andra-
ra: ,, ambulatio josos: ` laceris detri-
tisque pannis obsitus sum.- LLevar
ANDARIEGO: ,, qui vestidos rotos y andrajosos: `-
pedes habet indefessos laceras vestes fero

ANDROCEO: ,, pars domus


ANDARN: ,, qui viris destinata
pedes habet indefessos
ANDRGINO: ,, am-
ANDRAJO: ,,; ,, bigui sexus, androgynus
; , , scruta> Llevar an-
drajos: pannosas ves- ANEJO: ,, annexus> Es-
tes fero tar anejo: adhaereo

ANDRAJOSO:`,,; - ANMONA: ,, anemone


,,; `, `
, pannosus.- pannosus, laceras ANESTESIA: ,, sesuum
pannosasque vestes indutus.- Estar hebetatio

56
ANFIBIO: ,, in terra ANGUILA:,,;,,
et in aqua degens anguilla> Nutridor de angui-
las: , ,
AMFIBOLOGA,hablar con anfibologa , anguilarum nutritor> Pisci-
con ambiguedad: , na de: ,, piscina an-
versute ago,variego
guilarum> De anguilas: ,
ANFICTIN,asamblea de los anfictio- anguillaris.- Pequea anguila:
nes: ,,; ,, con- ,-,,

parva angui-
cilium amphictionum.- Pertenecien- lla
te a la reunin de los: ,
ANGULAR: ,,
;,, ad conventum am-
phictionum in Thermopylis perti- ; ,,;
nens , angularis.- Lugar angular:
,,; , ,
ANFITEATRO: ,, am- locus angularis
phitheatrum
NGULO: ,,; , ,;
ANFITRIN: ,; angulus.- Pequeo: , ,
, epulo, convitator, parochus parvus angulus.- De las paredes:
,, parietum angulus.-
NFORA: ,,; ,, En forma de ngulo: in
urna,amphora anguli formam.- Que consta de diez
ngulos: ,, decem an-
ANGEL: ,, angelus.- gulos habens.- Que tiene cinco n-
Igual a los ngeles: ,, gulos: , , quinque
par angelis angulos habens.- Que tiene muchos
ngulos: , -,,
ANGLICO: ,,; , multis angulis constans.- Que tie-
, angelicus ne tres ngulos: ,, qui
trres angulos habet.- Que tiene un
ANGINA: , , - ngulo agudo: ,, acu-
tum angulum habens> Que todo consta
, ,, angina.- Enfermo
de ngulos: ,, totus
de anginas: ,, angi-
angulis constans> Terminar, cortar
nam laborans
en ngulo: (-),
ANGOSTAMENTE: contracte in angulum desino

ANGOSTO: ,,; , ANGULOSO: ,, in an-


gulos secta folia
, ,; ,, an-
gus tus,in modum isthmi angustus>
ANGUSTIA: ,,,;-
Algo angosto: ,, sub-
angustus ,,; , ,
, ,,; ,
ANGOSTURA, lugar angosto: , angor, angustia,animi aegritudo
,, lacus angustus
ANGUSTIADO: ,,; , , ango
,; ,, anxius, aeger
animo.- Estar angustiado: , ANGUSTIACLAVIA,banda de caballero
, , an- romano: ,, angusti
gor,anxius sum clavium

ANGUSTIAR: (-,-),,- ANGUSTIOSO: ,,; -


,,; , , anxius,

57
sollicitus erectus> Por un soplo de vida:-
, , vitae animatus
ANHELANTE: ,, valde
anhelans ANIMADOR: ,, hortator

ANHELAR: ,, - ANIMAL: , ,, ani-


, ,- anhelo mal.animans.- Animalillo verde:
, , animaculum viride
ANHELOSO: ,, qui spi- Pequeo:,,, parvum
ritum aegre ducit animal, animaculum> Del animal: -
,, animalis.- Animal vene-
ANIDAR: , -,; -
noso: ,,; ,,
, ,, nidulor
nidifico,nidum facio animal nocens> Animalillo:
,; ,, animaculum.- A
ANILLO: ,,; , , modo de animal: animantium
; , , ; ,, , ritu.- Adornado con pinturas de
,, ; ,,; , animales: ,,,; -
, , , ; , ,, depictis animalibus dis-
tinctus, depinctus nimalibus> Conve-
,; ,,, annu-
lus,annuli.- Anillo para sellar: nienter a los: ,,
pecudibus conveniens> Cuya cola es
,,; , ,
annulus signatorius.- El grabado de de largos pelos: ,, ani-
malia quae pilosas habent caudas.-
los anillos: ,,
annulorum caelatura.- Anillo del De un modo animal y terreno:
animali modo> Lugar donde estn los
escudo: ,,; ,,
annulus clypei.- Grabador de anillos anima les: ,, locus
ubi stant animalia.- Cuidado en la
,-,, annu-
lorum caelator.- Caja o estuche para nutricin de los: ,,
nutriendorum animalium cura.- Que
guardar los: ,, an-
nulorum theca> El que rebaja los cuida de los : ,,;
anillos: ,, qui an- ,, pecuarius> Organi-
nulos elaborat> Formado de: - zacin de los: ,,
apparatus animantium.- Que cra
,, annularius.- Con anillos
animales: ,-,, gig-
,, annulatus.- La parte
nens animalia.- Que gusta de los:
del anillo en que est engastada la
,, studiosus animan-
piedra: ,,; -
tium.- Que tiene forma de: -
,, pars annuli ubi gemma
,, animalis formam habens>
sedet> Pequeo: ,, an-
nulus> Que tiene forma de anillo: Vivir como animales: pe-
cudum more vivo.- Parir un animal:
,, annuli forma, re-
ferens.- Que lleva anillo de oro: animal pario.- Alimentar
, , ; , animales: animalia nu-
trio> Soltar su voz respectiva los:
,, aureum genstans annulum
aureis annulis ornatas manus habens sonum edo
Que lleva anillos o brazaletes: -
ANIMAR: ,-,
,,, qui,quae
armillas vel annulos gestat , , ,
animatum reddo, hortor, audaciorem
facio, addo robur, fiduciam addo>
ANIMACIN: ,; ,,
Dar vida, vivificar: vivi-
animatio
fico> Animar a: incito in>
ANIMADO: , , ,; El que anima: ,,; -
,, animatus, bona spe- ,, hortator, addens animo

58
impetum.- Que puede animar: -
,, habens vim incitandi> ANIMO:, (slo nom.ac. y dat)
Animarse , , - ,,; , ,; ,
spe erigor, recreor, animam
sumo
,; ,, animus.- Poco sencia de nimo: , , qui
nimo: ,, parvus ani- est animo praesenti.- Roedor del
mus.- Animo adverso: , nimo ,, mordens ani-
, infesus animus.- Aspereza mum.-Sin nimo,flojo:,,
de nimo: ,, acerbi- animo carens> Aplicar el nimo:
tas animi.- De nimo firme: - , :
adhibere animum.- Caer de nimo:
,,; ,, fir-
mus animo.- De nimo inconstante: , ,
,, varius animi.- De concido animo,animo defi-
cio,animum adjicio> Conviene tener
nimo de hierro: , ,
buen nimo: bono ani-
, , ferreus natura, mo esse oportet> Estar de buen ni-
ferreum animum habens> De nimo
mo: , , -
entero: ,, integer ani-
bono animo sum.- Recobrar el
mo.- De nimo esforzado: -
nimo: animum recolligo
,,; ,,(-,
Ser de nimo dbil:
-) animo fortis,praeditus> malli animo sum.- Ser de buen nimo:
De nimo feroz: ,, alacri animo sum.-
animo ferox> De nimo grave: - Tener nimo esforzado:
,, gravis animo> De ni- forti animo sum.-Tener buen nimo:
mo rgido: , (-) , bono animo sum.-
rigidus animo.- De nimo semejan- Tener presencia de nimo:
te: ,, (-) simi- praesenti animo sum.- Tomar nimo:
lis animi.- De nimo suave: `- , animum sumo.-
, ,, placido, Consumir el nimo:
miti animo praeditus> De duro ni- enimum exedo.- Con nimo fuerte:
mo: ,, firmus ani- patienter> Con nimo muy
mi> De fuerte animo: , airado: valde irato animo
fortis animo> De grande y es- Con nimo , animo
clarecido..: , , animose.-Con presencia de nimo:
magni et excelsi animi> Dotado de confidenter
igual nimo: ,, pari
animo praeditus.- El que es de alto ANIMOSIDAD, tener animosidad: -
nimo: ,(-,,) qui ,- hostiliter animatus sum
est altae mentis.- Falto de nimo:
,, qui dificit animo> ANIMOSO: ,,;
Fortaleza de nimo: ,, ,; ,,; -
robur animi> Presencia de nimo: , , ,
, , animi praesentia.- , , ; ,,
Que destuye el nimo: ,- , ,; ,,
; ,, animum ,,; ,, animo
destruens> Que devora el: - sus,elatus animo,audax,fidens.- Muy
,, animum vorans.- Que corroe animoso: , , admo-
el: ,, animum mordens dum animosus.- Que tiene nimo -
Que es de nimo recto: ,, ,, animosus
qui erecto est animo.- Que hace
decaer el nimo: ,, ANIQUILAR: ad nihilum re-
animum labefactans.- Que tiene pre- digo

59
ANIVERSARIO: ,,; - ANODINO, insignificante, ineficaz:
,, anniversarius.- Del ,, parvi momenti
principio de una obra: ,
encaenia ANOMALA: ,, ; -
,,; ,, inae-
ANO: ,,; , , ; - qualitas
, ,,,; , ,
ANMALO: ,, inaequale
; ,,; , , ; -
,,; ,, podex
ANONADAR: , , -
corporis pars per qua excrementa
exinanio
exeunt> Tumor en el ano: , -
,, marisca
ANNIDE, bonagra (yerba): ,
, ononis
ANOCHECER: , , prima
nox,initium vesperae> Al punto que
ANOTACIN: ,; -
anochezca: statim
nocte
, , , ANTAGONISTA: ,, qui
annotatio.- Anotaciones de los li- cum aliquo certat
bros: ,, caerulae
illitae libris ad notandas quaes- ANTAN: ,, anti-
tiones.- Anotacin en el mrgen: quitatem redolens
,, annotatio in margi
ne.- Anotar en el libro de apuntes ANTE, antes: , , -
annotationes facio, in- antea,ante.- Antes que:
notarum librum refero priusquam

ANOTAR: , , - ANEAYER: , ,
, , adno- , , nudus
to.- Al margen: adnoto tertius,ante hesternum diem, triduo
ad marginem.- Con signo falso: - ante
adulterino signo noto
ANTECMARA: ,, cu-
Con una marca,con una seal: -
biculi,thalami vestibulum
expungo
ANTECEDENTE: ,, an-
ANSIA,demasiada ansia en el comer:
tecedens
,, nimia edacitas.-
Can ansia: avide ANTELACIN: ,, prae-
latio
ANSIAR: ,,
- (-, ), , ANTEMANO: ex antece-
, , inhio,affec- dente ( de antemano).- Tomar de
to.- Desear con ansia: , antermano: ,, ante-
inhio verto

ANSIEDAD: ,,;,, ANTEMURAL: , -


,,; ,,; , ,, antemurale
,; ,,,; -
,,; , , anxietas, ANTENA: , ,
cura, afflitio.- Pensar con ansie- , antenna.- De barco (plu.)
dad: anxie agito , funes.- Cuerda de la an-
tena: ,, funis antenarum

60
Extremidad de la..: ., tes bien: , , ,-
antennae extremitas.- Palo mayor de ; at, autem,potius.- Antes
la nave:,, velum maius de: antea.- Antes de
navis ahora: antea.- Antes de
esto: , antea.-
ANTEOJO: ,, id quod
Ms antes: antiquius
oculis obtenditur
Mucho antes: valde ante.- No
ANTEPASADO: ,; ,: mucho antes: , non
multum ante> En otro tiempo,antes:
,, maiores,veteres> De
quondam> Poco antes, poco ha:
los antepasados: a maiori-
, paulo ante> Antes
bus.-Digno de los: ,,
que: , antequam priusquam
dignus maioribus
Este concepto se expresa con el
prefijo adverbial - y tambin
ANTEPENLTIMA: ,,

antepenultima ( slaba) - en composicin precediendo a la
palabra significando antelacin de
tiempo o preferencia
ANTEPONER: praepono
ANTESALA: ,, locus ante
ANTERIOR: ,,; -
aulam
, ,; ,,, -
,, anterior,prior.- En el ANTIBAQUIO, pie mtrico: -
tiempo: ,, prior tem- ,, pes metricus antibac-
pore> Por la parte anterior: - chius dictus
in anteriorem partem
ANTICIPACIN: , -
ANTES: , (gen.), , ,, anticipatio.- Usando de
, ,-,-; anticipacin: praeve-
, , , niendo
prius, antea,ante> An-
ANTICIPADO: ,, pro-
dromus.- Cualquier cosa anticipada ANTICUARIO: ,,;-
,, id quod ante ca- ,, antiquitatis peri-
pitur tus, antiquarius

ANTICIPAR: , ,- ANTDOTO: ,,;-


praevenio,praecipio,anticipo ,,; ,,; -
Que anticipa, que adelanta: - ,, antidotum.- Contra las
,, habens vim ante capien- mordeduras venenosas: -
di.- Anticiparse: ,-, ; medica-
,-, praeve- menta quae venenatos morsus depe-
nio,praeverto.- El que se anticipa- llunt, antidotus adversus venenum
que llega primero: ,,
praeveniens> Llegar el primero: ANTFONA: ,, antiphona
,- praevenio
ANTFRASIS (gram.) denominacin
ANTICUADO: ,, qui exce- contrraria: ,, con-
ssit aetatem justam,exoletus.-En traria locutio
sus costumbres: ,,
vetustus moribus ANTIGUA, a la antigua: -
antiquitus> ,, an-
ANTICUAR: , , tiqua
antiquo
ANTIGUALLA: ,, mo-

61
res antiqui , , ,; ,
,, senior, prior,
ANTIGEDAD: , , antiquissimus,pervetustus>Que hue-
,,,,; le a antiguo: ,,
,,; ,, antiquitatem redolens> Y desde
vetustas,antiquitas.- Amante de la tiempos antiguos: iam in-
antigedad: , , stu- de a priscis temporibus.- Seguir las
diosus antiquitatis.- Antigedades costumbres antiguas: pris-
,,; ,, res olim co more.- Hacerse antiguo: -
factae.- Escribir antigeda- antiquor, obsolesco.- Imitar a
des: res veteres scribo los antiguos: antiquos
imitari
ANTIGUAMENTE: , -
. , , ANTLOPE, especie de rumiante: -
antique,antiquitus,ab initio, iam ,, ruminatoris genus
olim
ANTIMONIO: ,, stibium
ANTIGUO: ,,; ,, Usar del antimonio para efeites:
,,;,,; stibio utor> Antino- mia:
,,; , ,; , ,, legum inter se
; ,,; , repugnantia
,; , ,,; -
,,; ,,; - ANTIPATA: , , antipa-
,,; ,,; - tia,mutuus horror
, ,,; ,
,; , ,, - ANTIPTICO: ,, abho-
,,;, ,; rrens.- Ser antiptico:
, avitus,vetus,antiquus,vetu- abhorreri
lus,vetustus.- El ms antiguo:
,,; , , ANTPODA: ,, adversa-
, ,, maxi- vestigia fingens antipodes ( el que
mus natu, longe primus, antiquissi fija las huellas por la parte opues-
mus.-Digno de los tiempos antiguos ta)> El pas de los : ,
,, dignus veterum terra pedibus nostris opposita
temporum.- Hechos antiguos: -
, res olim factae.- Historia ANTIQUAR: antiquare
de cosas antiguas: ,,
ANTTESIS: ,, opposi-
de rebus antiquis sermo> Imita- tio,antitesis.- Perodo combinado
cin de los antiguos: , de anttesis: ,, perio-
priscorum imitatio.- Los anti- dus decussata
guos: , antiqui.- Ms
muy antiguo: , -
ANTOJERAS: ,, illud ANTORCHA: ,,; ,, ;
quod equorum oculis circumponuntur , ,,; ,, ;
,,; ,,;
ANTOJO: , libido ,; ,, fax,funale, fa-
cula,lampas.- Brillante: ,
ANTOLOGA: ,, florile
, fax fulgens.- Juego o con-
gium
curso de las: , ,
certamnen in quo lampades curren-
ANTONOMASIA: ,, pro-
nominatio, nominis pro nomine po- do gestabant.- Pequea: ,
sitio , parva lampas.- Portador de
antorcha: ,, lampa-

62
des ferens.- Que lleva una antor- ANUNCIAR: . ,
cha brillante: ,, , , , -
facem fulgidum ferens.- Correr con , , , -
lmparas o antorchas: annuntio, nuntio.- Antes, de
cum lampidus curro (certamnis ge-
antemano: , ,-
nus).- LLevar lmparas o antorchas
praenuntio, ante nuntio>Anun-
lampades gesto
ciar con: una nuntio.- En
ANTRO:,,; ,, pblico: palam nuntio>
antrum Mucho antes: longe
ante denuntio.- Por todas partes_
ANTROPOFAGIA: humana circumquaque annuntio.-
carne vescor Que anuncia una buena noticia:
,, qui fausta nuntiat>
ANTROPFAGO: ,, Anunciar una buena noticia:
humana carne vescens () laeta et fausta
ANUAL: ,,; ,, annuntio
,,; ,,
,,,; , ANUNCIO:,,; -
, annuus , ,,, ,,
,, denuntiatio, nun-
ANUALMENTE: annuatim tium, nuntiatio> Pblico: ,
,, publicum programma
ANUBLAR: obnubilo
ANZUELO: ,,;
ANUBLARSE; obmubilo ,; , ,, hamus,un-
cinus.- Armado de muchos anzuelos:
ANUDADO: ,, nudatus ,, multis hamis
instructum
ANUDAR: ,
innecto ex, vincio AADIDO: , ,,;
,, superinductus,
ANUENCIA:,, nutus> In- accesoriu> ,, super-
dicio de anuencia: ,, additum
nutus ad affirmandum.- Manifes-
tar la anuencia con un movimiento AADIDURA: ,,;
de la cabeza: , ,- , , ,,
nuo ; ,, incrementum> Con aa-
didura: cum additamento.-
ANULACIN: ,,.; - Aadidura en un peso o medida: -
,, obrogatio ,, mantissa

ANULAR: , , AADIENDO: ,
, (), - injiciendo,superinjectim
, , abro-
go.irritum facio, aboleo,sperno AADIR: , , -
, , ,-
ANUNCIACIN: ,, an-
, , ,-
nuntiatio
, , ad-
do,adjicio, adjungo adnecto> Aa-
ANUNCIADOR: ,,; -
dir a la medida: in mensura
,. renuntiativus,an-
nuntiator addo> A lo contrario: ,-
insuper construo> A lo dicho:
, , ,

63
dictis addo, insuperdico.- A lo aos: per quatuor annos
escrito: , , Por nueve aos: ,
insuper inscribo, ad per novem annos.- Por todo el ao
ea quae scripta sunt addo, iam per totum annum.- Que dura
scriptis adjicio> Al nmero: - todo el ao: ,,; -
adnumero.- An ms: , ,, totunm annum
insuper injicio> durans, perdurans.- Que es del ao
Aadir todava,adems: , anterior: ,, qui est
superinduco> Juntamen- anni superioris> Que tiene pocos
te: ,- addo in- aos: ,,, qui est pau-
super> Que se debe aadir: - corum annorum.- Sacrificios de nuevo
,, addendus> Ser aadido: ao: , ,, ca-
lendae januarii.- Todos los aos:
adjicior.-Aadir sobre:
, quotannis> Tres
,- superimpono
aos ha: nunc annus
Lo que se aade adems: ,
tertius.- De un ao: ,
,,,; -
,,; ,, annuus,
,, id quod praeterea adhi-
annicula.- Que tiene ms de dos
betur, addititius, additamentum.-
aos: ,, qui biennium
Propenso a aadir: ,, ad
excessit.- Que es de tres aos:
adjiciendum pronus.- Aadir a lo
,,; ,,;-
que se ha de dar:
insuper adjicio quod dem ,,; ,, tri-
mus,triennis, trium annorum> De
AEJO: ,, anilis cuatro aos: ,,; -
,,; ,,,quadri-
AIL,planta de cuyo jugo sale: mus> De cinco aos: ,
,, glastum ,; ,, quinquenalis
De seis aos: ,,; ,
AO: , , `, `, ,; ,, sexennis na-
, ; ,,; , ,, tus,sexennis nata.- De siete aos:
, .; ,,; - ,,; ,,; -
, , annus.- Cosa de un ao: ,, septennis.- Que tiene
,, anniculus> Cuaren- ocho aos: ,,;
ta aos: , , , qui,quae est octo annorum.-
quadraginta annorum.- De este ao: Que tiene nueve aos: ,,
,, hornus> En este ao: ; ,,; ,,;
hoc anno.-De muchos aos: ,, qui, quae est novem
,,; ,, annorum, novennis.-De doce aos:
, annosus,a multis iam annis ,, duodecim annos
natu.- Del mismo ao: habens.- De trece aos: -
eiusdem anni.- Espacio de nueve ,, tredecim annorum.- De
aos: ,, novennium.- diecisiete aos: ,
Espacio de ocho aos:, , septendecim annorum> De die-
, octorum annurum spatium.- ciocho aos: ,,
Espacio de tres aos: , octodecim annorum.- De treinta aos:
treteris.- Lo que es de este ao: ,,; ,
, hornus.- Medio ao: , triginta annorum.- De ochenta
`,, dimidium anni.- aos: ,,; -
Multitud de aos: ,, octoginta annorum.- De noventa
multitudo annorum.- Pasados diez aos: , -
aos seguidos: ipsis ,, nonaginta annorum> Durar un
decem annis exactis.- Por cuatro ao: annum perduro> Pasar el

64
ao: annum alicubi ago> AORTA: ,, arteria magna
Pasar todo el ao: totum
annum transire> Tener tres aos: APACENTAR: ( ,),,
trimus sum , (),,
,, ,, (-
AOSO: , ,,; ,),,,
,,,; - ,,,,
,, annosus pasco,pascor> Bueyes: -
, boves pasco.-Con
AUBLO, de los granos: ,, abundancia: abunde pasco
rubigo

Con ajos: alliis pasco.- APACIGUADOR: ,, ani-


En las cercanas: ,- mo pacifico
circumpascor.- Apacentar
bestias: jumenta pasco> APACIGUAR: sedo
Se ha de apacentar:
pascendum est.- Apto para apacentar APAGAR: , --
a muchos ,, multis , ,-; -
pascendis aptus> Cuidado de apacen- , , ,
tar: ,, cura jumenta extinguo
pascendi> Apacentar ovejas: -
APAGARSE: ardere de-
oves pasco.- Perito en apacentar sino
animales terrestres: ,,
peritus pascendorum animalium APALEAR: crutio
terrestrium.- Que apacienta indis-
tintamente a muchos: ,, APARADOR:,,;
pascens promiscue.- Que sabe apa , abacus,abaculus
centar las ovejas: , ,
habens artem ovium pascendarum.- APARATO (mquina): ,,;
Que se apacienta de noche: - , ,, ,, machi-
,, qui noctu pascitur> na,molimen
Apacentarse: depasco.-
De verde: viridibus her- APARECER: , ,-
bis pascor> A escondidas: (,,
clam vel subter depascor ),, , , -
appareo, prodeo> Al mis-
APACIBLE: ,,; , mo tiempo: una orior
,,; ,,; , Hacer aparecer: , -
, placidus, mitis, mansuetus> facio apparere> Juntamen-
De apacible condicin: , te: simul appareo
(,,) mansuetus animo.- De Querer aparecer: appare-
genio apacible: ,, re volo> Que aparece de lejos: -
, qui est blandi mansueti inge- ,, eminus apparens.-Que
nii.- De genio agradable y compla- aparece en medio: ,,
ciente: ,, juncundus in medio apparens.- Que aparece por
De benigno consejo: , primera vez: ,, pri-
mollis consilii mum apparens.- Que aparece solo:
,, qui solusapparet>
APACIGUADO: ,,; - Que aparece tarde: ,,
,, sedatus sero apparens.- Que aparece: -
,, qui apparet Que no apa-

65
rece en toda claridad: , ; ,,; ,, (-
, non toto lumine effugens ,) ,, simula-
tio apparientia species,specimen> De
APAREJADOR, preparador: - solo apariencia ,,
, apparator meram speciem habens

APAREJAR (); APARINE, planta: ,,,


apparo.- Juntamente: una ,, aparine
instruo
APARTADO: ,, ablatus>
APARENTAR: , , Ms apartado: ,, re-
-, ,-; , motior.- El ms apartado:
formam,speciem fero; fingo, simulo , extimus> Letrina: ,
Que aparenta: ,, simu- secessus> De la vista ,,
lator extra conspectum positus

APARENTE: ,,; - APARTAMIENTO, , -


,, apparens,habens vim simu- ,,; ,, defle-
landi xio,propulsio, declinatio, secessio

APARICIN: ,,; ,, APARTAR: , ,, -


apparitio , , , , -
(-), , (-,-)
APARIENCIA: ,,; -
, , ,
,,; , ,; ,
,; ,,; ,,
, , (, abducendum,retrahendum.- Que puede
), , , , apartar: ,, habens vim
,, -, expellendi.- Ser juntamente aparta-
,,(- do: una abducor
), ,, ,
APARTARSE: , , dis-
, , , -
, , , , - cedo,abhorreo.- Apartarse con: -
, ,, , - simul discedo> Del asun-
, , ,- to: digredior a propo-
, , ( ), sito> Hacia otro lado:
aversor,deflecto.- Poco a poco y en
,, , ,
silencio: sensim et clam
, , (-
deflecto> Juntamente: pau-
), , (-
lulum discedo.- Que apenas puede
,), , -
apartarse: ,, qui no
, ,, - n facile potest everti
, , , amoveo, ar-
ceo, propulso,abduco,obsisto,aver- APRTATE, (interj.): absit!
to.- Apartarantes: ante aufer! apage!
arceo.- Con golpes: emoveo
concutiendo Con palanca: APARTE: singulatim.- Apar-
vectibus emoveo.- Con ruegos: - te de: ,- seorsim ab.-
,- a me precibus amo- Poner aparte: seorsum
veo.-Del puerto o del camino recto: pono
simul averto e portu vel
a recta via.- Desde ariba: APASIONADAMENTE: ,
insuper amolior.- cum vehementi,immodico affectu
Que debe ser apartado:

66
APASIONADO: ,, afectu -,, cognominatus
commotus.- Muy : ,, ve-
hementer affectus APELLIDAR: , ,
, appello,
APATA: , ,, desi- nuncupo,cognomino
dia,indolentia
APELLIDO: , ,; -
APTICO: ,, affectione ,,; , , cogno-
carens minatio, cognomen,appellatio

APEDREADO: , , APENARSE: doleo


, , ; ,,
lapidatus,lapidibus percussus APENAS: , vix

APEDREADOR: , , lapida- APNDICE: ,,; ,


tor
,; ,,;
,,; , -
APEDREAMIENTO: ,,; -
, ,, appendix
,, lapidatio
APERTURA: ,, apertio
APEDREAR: ,
, , ,-
APESTAR: contagione in-
, , , ficio
lapidibus peto,obruo,lapido.- Digno
de ser apedreado: ,, APETECER: , , -
: ,,; ,, , , , ,-,
dignus qui obruatur.- Que apedrea:
, , -, -
,, lapidans
, , ,
APEDREO: ,, lapidatio , , , ,
, , , ,
APELACIN: , , - appeto,cupio> Con ansia: im-
,,, appela- patienter appeto> Que apetece: -
tio,provocatio ,, appetens.- Que no se
debe..: ,, non expeten-
APELATIVO: ,, appela- dus> Quien todo lo apetece: -
tivus ,, omnia concupiscens>
Apetecido: ,,, -
APELLIDADO: , ,
,, appetitus.- Apetecido por APIADARSE: misereor
muchos: ,, multis votis
expetitus APIASTRO, hierba: , ,
apiastrum
APETECIBLE: ,, optabilis
APICULTOR: ,, qui apes
curat
APETITO:,,,;
,,, ,, (appe- APIABLE: ,, stipa-
titus animi) appetitus, cupiditas> bilis
Tener apetito: escam ap-
peto APIADAMENTE: , , -
, confertim
APETITOSO: r,, appeten-
tiam ciborum faciens APIADO, reunido: ,,;
,,; ,,; -

67
,, stipatus,confertus APLANAR: , , -
pandum efficio, complano,pla-
APIAMIENTO: ,, den- num reddo
satio
APLAUDIR: ,-, -
APIAR: , , , , , ,,
stipo,constipo,coarcto> Api- () , -
arse: , cons- , , accla-
tipo matione faveo, approbo, applaudo,
complodo.- Con estrpito: -
APIO, silvestre: ,, , plausu com-
montanum apium probo.- Con las manos:
complodo> Dando palmadas: -
APIRINE, planta (amor de hortelano)
complodo> Juntamente: -
,, aparine
simul applaudo
APISONADO: ,, calcatus
APLAUSO: ,,; ,
APISONAR la tierra: solum , plausus,plaudendi actio> Con
aequo los pies: ,, pedum
complosio> Engaoso: ,,
APLACAMIENTO: ,,; - plausus dolosus> Estrepitoso: -
,,; ,,; - ,, plausus cum tumultu.-
,, placatio En el teatro: , favor
theatralis> Que excita mucho aplau-
APLACAR: , , - so: ,, multum plausum
, (, ), excitans
,, -,-
, , - APLAZAMIENTO: ,, pro-
, ,-, , tractio
, ,-, ,
APLICACIN: , , admotio
, , ,
, sedo,placo.- A los
APLICADO,adherido: ,,
dioses: per expurgatio admotus
nem lito.- Ocultamente:
clam mitigo.- Difcil de aplacar: APLICAR: (-,,-
, , sedatu diffici- ), , , -
lis.- Fcil de: ,, , , ,
facile placabilis admoveo,adjungo,applico> Aplicar a:
(-,) applico ad
APLACARSE, deponer la furia: -
tumorem depono APLICARSE: , incum-
bo.- A alguna cosa: vo-
APLANADO: ,, latus care rei alicui>Aplicarse a: -
, incumbo> Con cui-
APLANADORA,instrumento de hierro
dado y constancia: sedulo
para allanar el suelo: , -
incumbo> Conjuntamente: ,
,, ventilabrum ferreum ad
complanandum solum simul incumbo

AMPLIFICACIN: ,,, am- debilis, infelix animi> Ser apo-


bitus orationis, periodus (gram.) cado: , animo sum
abjecto
APOCADO: , ,

68
APOCALIPSIS: ,, re- co: ,, a pythio
velatio Apolline effectus o responsus.-
Sacrificio de nueve das en honor
APOCOPADO: ,, debilis de: ,, novendiale sa-
exsecctus (cortado) crum in honorem Apollinis

APCOPE: ,, abscissio APOLOGTICO: ,, de-


fensor
APODERAMIENTO: ,,
occupatio APLOGO: ,,; ,,
apologus,fabula moralis
APODERARSE: , -,
(-), , -, - APOPLEJA: ,, apople-
, (, , xia.- Atacado de : ,,
,`,,, (con qui laborat apoplexia> Parli-
participio pres.o pret. equivale a sis consiguiente a la apopleja:
sum o a estar: - ,, paralysis
estbamos paseando), -
potior,occupo, mihi vindico.- APOPLJICO: ,, per-
tinens ad apoplexiam
De lo ajeno: invado> Que
se apodera de lo ajeno:
APOPLTICO (apopljico): ,,
,; ,, alienum
apoplecticus (idem concussus
invadens> Accin de apoderarse de
golpeado)
improviso: ,, captatio
APORTAR: apporto
APODO: ,, cui idem
nomen est impositum
APOSENTO: ,, cubile> Pe-
APFISIS, eminencia del hueso del queo: ,, cubiculum
muslo: ,, apophisis
circa coxae caput APSITO: ,, appossi-
tum
APOLILLADO:,, a tineis
corruptus APOSTADO, estar apostado:
insidior
APOLO:`,,; , ,;
APOSTAR: paciscor
,, (obliquus); ,
, Apollo.- (Oh,Apolo! : -
APOSTARSE, estar apostado: -
Apollo!.- Cantar himnos a :
insideo
paeana cano> Cantar jun-
tamente himnos a: simul APOSTASA: ,, defectio
peana cano.- Canto del himno de Apo-
lo: ,, paeanis cantus> APOSTATA: ,,;-
Fiesta de Apolo: ,, festum ,, qui secessionem facit,
Apollinis.- Fiesta en Atenas en defector
honor de Apolo: ,
festum quoddam Athe- APOSTATAR: absisto
nis.- Fiestas dedicadas a apolo y
Diana: , , sacra APOSTEMA: ,, absece-
Apollini et Dianae dicata.- Templo ssus,suppuratio.- Que padece apos-
de Apolo en Jonia: ,, temas: , , qui apos-
panionium.- Himno en honor de : temate laborat
,, pean,himnum in laudem
Apollinis> Respuesta de Apolo pti- APSTOL: ,, apostolus

69
Enviado lejos,enviado de Dios:
,, a deo missus> Fal- APOSTLICO: ,, apos-
so apstol:,, fal- tolicus
sus apostolus
APOSTROFAR: ,, appe-
APOSTOLADO: ,, aposto- llatio.- compello
latus
APSTROFE: ,,; - , ,,; -
,, apostrophe , , ,
; , ,,; -
APOTEGMA: ,, po- ,,; ,, firma
thegma mentum,id quod quis innititur,ful-
cimentum,fulcrum,fulcimen, columen
APOTESIS: , , apotheo- fultura
sis,deificatio
APRECIADO: ,,-
APOYADO: ,, (-): , ,,; ,
pedibus subnixus (apoyado en los , preciosus,probatus, qui ha-
pies) betur in pretio, pretium habens>
Que debe valorarse,apreciarse en un
APOYNDOSE: incumbendo estter (moneda): ,,
stateris pretio aestimatus o aesti-
APOYAR: (-), - mandus
, , , ; -
, , fulcio, APRECIADOR: ,,; -
connitor.- Poner debajo para apo- ,, aestimador
yar: suppono ad ful-
ciendum APRECIAR:`,`,
(`, `, `),
APOYARSE: , , , , , , -
, -,-; , , habeo in pretio, aesti-
, , , mo.- Apreciar en poco: ,
, , , ,
, , innitor nihil facio, despicio.- Estimar en
nitor,incumbo> Antes: mucho: magnipendo.-
ante incumbo.- Apoyndose en los Ms delo justo: aequo
pies: innitendo pedibus> El plurisaestimo.- Mucho lo que vale
acto de apoyarse:
,, poco:, res
incumbendi actio> En el codo: - parvas magno aestimo.- Muy poco:
innitor cubito.- Posicin de parvi facio
apoyarse en el codo: ,
, cubitus innitentis habitus.- APRECIO, captar el aprecio: -
La accin de apoyarse cerca: demulceo> Digno de apre-
,, acclinatio> Que cio: ,, aestimandus
se apoya en la fuerza de sus
miembros: , qui, quae APREHENSIN: ,, cap-
membrorum robore nititur> Apoyarse tio
juntamente: simul in-
cumbo APREMIAR: , , -
, , , -
APOYO: ,,; , , urgeo,premo, ins-
,;,,; , to> Apremiar ms: insu-
, , - per urgeo> Ser apremiado: -
,, , ,- urgeor

70
prima rudimenta disco> Ms: -
APRENDER: , (, - ,, ad-
,), , (, - disco,praetera addisco> Se ha de
,, , - aprender: , dis-
), , (, cendum est.- Acto de aprender: -
, ),,- ,, discendi actio.- Deseo
disco.- Aprender antes: de aprender: ,-,,;
(), , ,, studium discendi.-
ante disco> Con perfec- Deseoso de aprender: ,,
cin: perdisco.- Cosas cupidus discendi.- Difcil de:
distintas de las anteriores: - -
relicto priore alius dis- ,, difficilis ad dis-
co> Desear aprender: , - cendum.- El que aprende buenas cosas
discere cupio> Empezar tarde ,, qui bona et com-
a aprender: sero discere moda discit.- El que aprende lo rec-
incipio.- Juntamente: to: ,, qui recta didi-
cit> El que ha aprendido hace poco:
condisco.- Los rudimentos
,, qui nuper didicit.- El incitate,celeriter admodum> Hecho
que aprender por primera vez o el apresuradamente,a la ligera: -
que aprendi primero:,, ,, perfunctorie factus
qui primus o tum primum didicit.-
Que ha empezado tarde a aprender: APRESURADO: ,,,;
,, sero doctus.- Que ,, celerigradus.- Hecho
aprende los rudimentos: - apresurado: ,, ex
,, qui prima rudimenta doce- tempore factus
tur> Pronto en aprender,que apren-
de pronto,que sali enseado pronto: APRESURAMIENTO: ,,;
,,; ,,;- , , acceleratio,fes-
,, celer in prehendendo, tinatio
celeriter discens vel doctus.- Que
aprende con dificultad,lento: - APRESURAR: , , -
,, lentus in discendo> , , festino, accele-
Que aprendi desde nio: - ro.- El paso: , - gre-
,, qui a puero didicit> Que ssus glomero> Juntamente: -
aprendi mucho: ,,; simul propero
,, qui multa didicit.-
Que aprendi poco: ,, APRESURARSE: , , -
qui pauca didicit.-Con deseo de , , ,
aprender: cum discendi , , ,
cupiditate properofestino.- Con afn: -
studiose propero
APRENDIZAJE, tardo: ,,
sera eruditio APRETABLE: ,, sti-
pabilis
APRENSAR, ligeramente:
aliquantum premo APRETADAMENTE: ,
confertim,simul
APRESTO, de vestidos y armas: -
, , apparatus vestium et ar- APRETADO:, ,
morum , , ,,
, , ,
APRESURADAMENTE: , -
, ,; ,, den-
, ( ) cursim, sus, coactus,adpressus, adscrictus,

71
constipatus.- Muy..: , tringens> Accin de..: ,,
multum densatum pressura

APRETAMIENTO: ,,; APRETARSE, que no puede apretarse:


, ,; ,, com- , ,, qui ne-
pressio,adstrictio,constrictio quit constringi

APRETAR: , , (- APRETURA: ,, pressura


, , ),,-
APRISA,hacer andar aprisa: con-
, ,, ,,
citato cursu ire cogo
, , ,
, (, ), APRISCO: ,, caula
, , , ,
,,, APRISIONAR: ,-, -
constringo,stringo,denso substringo
(,-), captivum
apprimo,premo,constipo,urgeo.-
abduco, in carcerem conjicio, cons-
Fuertemente: , trictum teneo
perstringo.-Con hebillas ,
fibulis adstringo> Juntamen- APROBACIN: , ,
te: constringo.-Por todas , , , ;
partes: , circum- ,, approbatio, compro-
quaque addenso, stringo.- Por debajo batio.- De muchos: ,
substringo> Al mismo tiem plurium comprobatio.- Indigno
po: ,- una adstrin- de aprobacin: ,,
go.- Que aprieta: ,,; probandus> Seal de aprobacin: -
,, qui cogit et inspi- ,, nutus ad significan-
ssat,adstrictor> Lo que aprieta el dum
cuello: ,, collum cons-
APROBADO: ,, appro-
batus APROPIACIN: ,,; -
,, abstractio, exemptio
APROBAR: ,, (-,- vindicatio
,), (,,
, , ),- APROPIADO: ,,; -
, , ,, ,,; ,, accom-
, ,, modus,accommodatus
, , -
approbo.comprobo,laudo>Altamen- APROPIARSE: (-,
te: admodum approbo.- ), , ,
Con su voto: suffragio , , ,
meo comprobo.- Dar a entender que se , , ,
aprueba significo me , , ,
comprobare.- Juntamente: proprium facio, vindico
mihi, assumo, meum facio, allicio.-
simulannuo> Por lo bajo:
murmure approbo> Que aprueba mutua- De una cosa: acquiro.-
El que se apropia lo ajeno o lo que
mente: ,, qui una fert
es comn: ,, qui aliena
suffragium.- Que aprueba: -
vel communia sua facit> Lo que se
,, comprobator.- Ser aprobado
devenga o apropia: o-
por todos: inter multos
,, id quod vindicatur
convenit.- Que comprueba:
, comprobans APROVECHAMIENTO, con aprovechamien-

72
to: cum profectu APUNTALAR: , ob-
nitor, fulcio
APROVECHAR: , , -
() , , APUNTAR: collineo.- Al
, prosum> Juntamen- blanco: collimo,
te: una prosum.- Que collineo
aprovecha a otros: ,,
qui aliis prodest> Que aprovecha APUNTE, tomar apuntes:
notis excipio
todo: ,, totus aptus
APURAR: `, `,`,-
APROXIMACIN: ,, appro-
pinquatio , , exhaurio> Que
apur la copa de vino: ,
APROXIMAR: , , , , calice haustus> Apurar con:
admoveo> Hacer aproximar - simul absorbeo
appropinquare facio
APROXIMARSE: , AQUEJAR con dolor: dolo-
re conficio
accedo.- Que se aproxima: ,
() insequens,accedens
AQUEL, aquella,aquello: ,-
, ,, ille.- Y aquel -
APTAMENTE: ,,-
,, et ille
apte
AQUERONTE,ro:,, Ache-
APTITUD: ,,;- ron
,, habilitas,aptitudo
AQU,ah,all,ac,all: , -
APTO: , , ,- , , , ,
,,,,: - , , hic,ibi ,illic
,,; ,,; - istic,huc.illuc,eo> De aqu,de all
, , ,; ,- desde aqu, desde all: ,
, ,, aptus,accommodus , ,,
No apto: ,, ineptus.- , hinc,illinc, ex-
Ser apto: aptus sum> Lo ap- hinc> Desde aqu mismo,desde ahora:
to, lo apropiado: ,, , ex hoc ipso loco vel
aptum tempore> Hasta aqu , -

hactenus.- He aqu, ven aqu:


, en,ecce.- Por aqu,por ARA: ,,; ,,; -
esta parte: , hac,ea parte.- ,, ara> Inmediato al ara
Solamente por aqu: hic ,, qui apud aram est
tantum.-Y all: huc et
illuc> Que es de aqu,que vive aqu: RABE: ,, arabs
,, qui hinc est,qui hic
degit ARABLE: que puede ararse: ,
,; ,, arabilis
AQUITARSE: ,
, -,,acquies ARADA: ,,; ,,
co,quiesco aratio> Accin de arar: ,
; ,, aratio
AQUILN: ,; Boreas
Viento boreal: , ,, ARADO: ,, ,
aquilo ,,; ,,; -

73
,, aratrum,vomer.- Dos,tres, sulcorum effector,arator> El que
cuatro veces arado: , - ara tarde: ,, qui sero
, ,, bis,ter (val- arat> El que ar el primero: -
de),quater aratus versus, versatus.- ,, qui primusaravit> Fcil de
Cama del arado:,, buris ser arado: ,, faci-
Mango de arado: ,, ea lis ad arandum
stivae pars cui manum arator
immitit> Reja de : ,, ARBITRAJE: ,, mediatio
; `,`,,; ,,;
,, vomer> Fcil de ser ara- ARBITRARIAMENTE: ,
do: ,, facilis ad aran- inconsulto
dum> Llevar el arado:
aratrum fero ARBITRARIEDAD: ,, in-
considerantia
ARADOR, el que ara: , ,
arator ARBITRARIO: , , sub vo-
luntatem cadens
ARAA: ,,; ,,;
,, aranea,araneus.-Imitar ARBITRIO ,,; -
a la araa: aranei spe- ,, arbitrium.- El que obra
ciem refero.- Parecido a la..: a su arbitrio: ,,
, , araneae speciem proprio sensu omnia statuens.- El
habens.- Perteneciente a la: - que vive a su arbitrio: ,
,,; - ad araneam per qui est sui arbitrii.- Obrar a
tinens.- Propio de la: , su arbitrio: arbitra-
tu meo ago
, araneus.- Tela de..: ,
,; , , araneae tela RBITRO: ,,; `,
,; ,,; ,
ARAAR: unguibus dilanio
,; ,,;
ARAAZO: ,, laceratio quae ,; ,,, ,,
fit unguibus , ,; ,,; -
,,; ,,;
ARAR: , , , ,: ,,; ,,
, , (-) sequester,arbiter,aestimator,inter
, . , ventor, arbiter conditionum, proxe-
neta
, , ,
aro, terram scindo.- A su tiempo:
RBOL: ,; ,,;
tempore consueto terram
,,;arbor.- Cierto rbol:
aratro verso.- Alrededor:
circum aro.- Remover la tierra> ,, philyca; ,,
quaedam arbor.- Al que se le cae el
subtus removeo terram>
fruto: ,, arbor cui fruc-
Tiempo de: ,, tempus aran-
di> Trabajo diario de arar impues- tus decidit> Viejo,aoso: -
to al siervo: ,, qua- , arbor annosa.- Arboles de
tuor jugera,labor diurnus aratori mucho ramaje: arbo-
propositus> El que que ara la tie- res quae pingui turgescunt.- Arboles
rra: , ,; , silvestres: ,-, ar
; , ,; ,,; bores agrestes> El tronco del: -
,, qui terram scindit,
,, stips> Costra de los: hojas espinosas o puntiagudas:
, , arborum impetigo.- De ,, arbor foliis spinosis.-

74
Abundante en rboles: ,,
arboribus comatus.- Espesura de ARBREO: ,,;
rboles,lugar plantado de: , , arboreus
,; `,, ,, lo-
cus densis arboribus consitus.- ARBOTANTE: , , struc-
Llena de rboles: silvosa> tura lapidea fulciens utrimque edi-
tiora aedificia
Lleno de rboles: ,,;
,,; ,,; -
ARBUSTO: `,,;
, ,, consitus
,; ,, frutices,frutex
arboribus, frequens arboribus>
arbuscula.- Espinoso: ,,
Plantado de: , , ;
frutex spinosus.- Lugar lleno de ar-
,, arboribus consitus
bustos: , , locus arbus-
Poblado de rboles: ,-
tis densus> Pequeo: ,-
,,; ,,
,,; ,, par-
frequens,abundans,consitus arboribus
vus frutex
Feraz en rboles: ,,
ferax arborum.- La corteza ms fina
ARCA: ,,; -,-
de los: ,, tenuissimus
, ; ,,; ,,;
arborum cortex> Lnea de rboles:
, ,; ,, ; ,
,,, plantarum se-
; ,,; , ,;
ries> Lo interior del: ,,
,,; ,, arca,mac-
medulla arboris.- Que asemeja a
tra> Del dinero,del tesoro:
un rbol: ,, arborem
adaequans >Que carece de rboles: , promptuarium> Del pan: ,
,, carens silva.- Que da , mactra.- El que hace arcas:
tarde su fruto: ,, arbor ,, qui arcas conficit
quae fructus tarde perficit> Que Para las provisiones: ,,
extiende mucho sus races: - capsa
,, expandens radices arbor.-
ARCNGEL: ,, archan-
Que tiene muchos rboles: -
gelus
,,; - qui multas
arbores habet.- Quemadura del arbol
ARCANO: , ,,;
(enfermedad): , ,,
, ,; ,, ar-
uredo.- Siempre verde: , canus,arcana res
, arbor semper virens.- Tierra
llena de: ,, terra arbo- ARCHIVERO: `,
ribus densa.- Tronchado por los ,; ,, scriptorum
vientos: ,, a ven- et actorum publicorum custos,char-
tis rupta arbor.- Venas de los r- tularius,custos tabularum publica-
boles: ,, venarum cur- rum
sus in arboribus.- Cortar: -
, excindo arbores ARCHIVO: ,,;
Hacerse rbol,ir creciendo hasta , , ; ,, lo
formarse: , cus ubi acta publica asservantur,
tabularium, tabularum repositorium
arboresco,paulatim in ar-
publicum
borem transeo> Esconderse entre los
rboles: inter rbores me
ARCILLA: , ,,
abscondo> Estar verde por los rbo-
arcilla
les: arboribus vireo
ARCILLOSO: , ,; -
ARBOLADO, espeso: .,
,, subarcillaceus, arci-
densis arboribus frequens

75
llaceus utitur.- Que doma con el arco al
enemigo: ,, qui ar-
ARCO: ,, arcus.- Pequeo cu domat> Que lleva arco de bron-
de poco valor: ,, parvus ce: ,, aereum arcum
et vilis arcus.- Saetas y arco: habens> Que pone tenso el arco:
,, sagittae cum ar- , , qui arcum tendit
cu.- Armado de..: ,,; Que tiene arco de oro: ,
, , arcu instructus, , aureum arcum habens.- Que
arcitenens.- Diestro en el manejo tiene arco: ,, arci-
del: ,, qui arcu bene
tenens> Que tiene hermoso arco:- ARDIENTEMENTE: arden-
,, pulchrum arcum habens ter
Cuya cuerda tiene remates de oro:
,, arcus aureis cor ARDILLA: ,, sciurus
nibus adductis.- Atadura en el arco
(de disparar flechas): ,, ARDOR: , ,;
vinculum in arcu.-Nervio del arco: ,; ,,; ,
,; -,, nervus arcus (del ; ,, ; ,,
instrumento de msica)> Parte supe- ; ,, ; ,,
rior del: ,, summitas ar- ; ,,; ,,;
cus.- Armar el arco: in ,,; , ,; -
arcum contraho> Encorvar el arco,po- ,,; ,,; ,
nerlo tirante: arcum .; ,,; ,,
intendo in> Arco Iris: ,, ,,; , , calor,
arcus coelestis,Iris aestus,ardor.- De nimo: ,
ardor animi.- Con mucha ardor
ARDER: , ,
admodum ardenter
ignesco,flagro,ardeo> Empezar a ar-
der: subardeo,leviter ardeo.-
ARDOROSAMENTE: ardenter
Mucho: ignesco vehe-
menter> Cosa que arde fcilmente:
ARDOROSO: ,,; ,,
,, cremabilis
ardens,aestuosus
ARDID: ,, traus
ARDUAMENTE: ardue
ARDIENTE: ,; ,
ARDUO: , ,,
,; ,,; ,,;
,,;,,;
, ,; ,,;
, , ,,;
, ,; ,,
,; ,,; ,
,,; ,,; -
,; ,,; ,
,,; ,,;
,; ,,; ,-
,; ,,; -
,,; ,,;
,(-,,), ,,
,, arduus,altus
,; ,, ardens,aes-
tuosus,fervidus,igneus> Deseoso, ar- AREA: ,, area
diente de copular, que suele copu-
lar: ,, cupidus vehemen ARENA: ,,; ,,;
ter copulandi, qui coire solet.-
,,; ,,;
Medio ardiente:`,, semi-
,; ,, arena sabulum.-
ardens> Muy ardiente: ,,
Convertido en: ,, in are-
; ,, admodum ardens
nam conversus.- De oro: ,
arena aurea.- Hoyo hecho en la

76
arena: ,, in arenam arenga: contionem
defossio.-Menuda, arenilla: habeo
, arenula.- Que gusta de revol-
case en la: ,, in arenam ARENGAR: , , -
gaudens volutari.-Que lleva arenas , concionor> Al pue-
de oro: ,, aureas are- blo: `, oratio-
nas habens.- Que se oculta en la nem ad populum habeo,ad populum
arena: ,, arenis se concionor.- El que arenga en la
occultans.- Que tiene fondo de reunin o en la junta: -
arena: `,, subtus arenam ,, concionator.- Que arenga
habens> Sin arena: , al pueblo: ,,; -
, arenis carens.- La arena,la ,, concionator> Que aren-
palestra de los luchadores: - ga en pblico: , ,
,, palaestra> Lugar donde se concionator
revuelcan los animales: ,
ARENOSO: ,,,
pulvereum volutabrum
, ,,; -
ARENGA: ,,; ,, ,,; , ,
,, contio> Arenga al pue- ,; , ,, ,
blo: ,, contio> Foro, ,; ,,; ,,,
plaza de las arengas al pueblo:
,, contio,forum.-Tener una
arenosus,sabulosus> Tierra arenosa: , , ,
,, terra arenosa , ( ,`-
,), ,-,-
AREOPAGITA, juez del Arepago:
arguo> Acusando: -
, ,-
criminose arguo> Que argu-
,, areopagita
ye: ,, redargutorius
AREPAGO: ,, curia ARGUMENTACIN, forma de argumenta-
atheniensis
cin dialctica: ,,
argumentationis dialecticae forma>
ARGNTEO: ,,;
Que consta de dos partes: ,
, argenteus
, syllogismus utrimque cons-
tringens
ARGIVO: `,` argivus
ARGUMENTAR, fuerte en: -
ARGOLLA: ,,, collare ,, acer in argumentando
Poner una argolla: collari
includo> El que lleva una argolla ARGUMENTO:,,;,
,, qui gestat collare> ; ,, ; ,,
Preso por una argolla: ,, ,,; ,,;
collare inclusus ,,; ,,;
; ,,; -
ARGUCIA: ,,; -
, , argumentum> Fuente de
,,; ,,
argumento: ,, argumentum,
argutia,argutiae
fons> Argumentos capciosos:
ARGIDOR: ,, redargu- , captiosae argumentationes>
torius Argumento con un solo personaje:
,, poeta qui sub una tan-
ARGIR: , ,- tum persona argumentum explicat.-
Probar con: ,- pro-

77
bo argumentis arietum pugna

ARIDEZ: ,,,; ,, ARISTA:,,;,


; ,,; ,,; - ,; ,,; ,,;
,,; ,,; - ,, arista
,,; ,,; -
,, aquae inopia, ariditas, ARISTOCRACIA: , , op-
exsiccatio timatum imperium> Vivir en un r-
gimen aristocrtico: -
RIDO: ,,,; - sub optimatum regimine vivo
,,; ,,; , ,
; ,,; ,,; ARISTOCRTICAMENTE:
,,; ,,; - aristocratico more
, ,,; ,,
,,; ,,; - ARISTOCRTICO: ,,
ad aristocratiam pertinens
, , ,,; ,
,,,; , ;
, ,, aridus>Hablan- ARISTTELES (escuela de): -
do de plantas: ,, siticu- ,, schola, secta Aristotelis
losa.- Algo rido: ,-
,, aliquantum aridus,suba- ARITMTICA: ,, (
ridus> Hacer rido,secar: numarandi ars>Cifra arimmtica que
arefacio.- Lugar rido ,, significa 90: nota arithme-
locus aridus> Muy rido: tica quae significat nonaginta
,,,, , (pristina littera alphabetici grae-
, aridissimus,peraridus,valde ci,inter et posita aequans Q
latinam et koph hebracam
aridus.- No regado: ,-
,, non rigatus, aqua carens
ARITMTICO: ,, ad nu-
meros pertinens
ARIETE, mquina blica: ,
-,, arietaria machina> Ba- ARMA: ,,; ,,,
tir con: ariete quatio.-
Choque con arietes: ,,
,,;`,, machi- Capaz de tomar las armas: -
na bellica.- Armas militares: -
,, habens vim aut rationem
,, bellica instrumenta> armis utendi.- Confiado en sus ar-
Armas pequeas: ,, par- mas: ,, praevalidus
va arma.- Arrojadiza: ,, Cubierto de armas de bronce: -
,, missile.- Las armas: ,, aereis armis tectus>
`,, arma ipsa.- Ardor El que lleva las armas: ,
loco por las armas: , , , armiger.- Fabricante de armas:
armorum insanus ardor.- Arte de ,,; ,,
hacer armas:,, ar- armorum opifex, faber.-Feliz en las
morum conficiendorum ars.- Depsi- armas: ,, felix in armis>
to de armas: ,, arma- Que gusta de las armas: ,
mentarium.- Estrpito de las armas , ,; ,,
,, strepitorum armorum quem arma juvant,armis gaudens.- Que
Fabricacin de armas: ,, lleva hierro o armas: ,
armorum fabricatio.- Preparati- ,qui ferrum vel arma gestat.-
vos de toda clase de armas: - Quetiene armas de oro: ,
,, omnium armorum apparatus , arma aurea habens.- Que usa

78
armas de bronce: ,, armado: ,, omni ex par-
,.;,, aerea te armatus.- Con puntas: ,
arma habens.- Uso de armas: armatus cuspidibus> De bronce
, , ensium gestatio.- -,,; ,,
Sin armas: ,,; , aere armatus> Pesadamente armado:
, qui caret aere.- Con las ar- ,, armatus> Estatua de
mas: ` cum armis> Coger mujer armada: , statuae
las armas: arma lego.- foeminarum armatae.- Ir armado de
Despojar de : armis spolio hierro: ferrum fero>
Distribuir: arma distri- Marchar pesadamente armado:
buo.- Equipar con: , graviter armatus incedo
(,) armis instruo>
Estar equipado de armas: ARMADOR: ,, navis do-
mus
armis ronor> Fabricar armas: -
arma fabricor> Llevar armas:
ARMADURA: `,`,,;
,, ar-
, ,,; -
ma gero> Ser provisto de armas:
,,; ,,; ,
simul armis instruor
,; ,,; ,, arma
Tener mana por las armas:
armorum studio insanio tura.- Completa: , -
,, universitas armorum, uni-
ARMADA: ,,; ,, versa armatura> De la pierna:,
classis.- De diez mil o muchas , caliga> Cubierto de: -
naves: ,-,, decies ,, armis munitus> Mili-
millenis,permultis navibus instruc- tar: ,,; ,,
tus.- Defendido por la: , armatura
, classe instructus.- Mando de
la armada: ,, praefectu- ARMAMENTO, de la nave: ,,
ra classis.- Que tiene una gran armamenta navis
armada: ,, magnam
classem habens.- Contribucin para ARMAR: , , -
una armada: ,, , , , ,
sumptus quae fit in trierarchiam.- , armo,instruo
Mandar la armada: , - armis.- Adems: in
classi praeesum, classis sum super armo.- Bajar corriendo arma-
praefectus do: armatus decurro.-
Ir armado: ense armatus
ARMADO: , , , ; incedo> Pertrechar de armas:
,,;, ,; - armo,armis instruo.- Ser armado
,,; ,, armatus> A juntamente: simul ar-
la ligera: ,,;- mor> Ser armado: ,
,, leviter armatus> Amigo armor
de ir armado: ,,,
amator ocrearum> Bien armado: - ARMARIO: ,, armarium>
,,; ,-,,
pulchre,bene armatus> Completamente
Para guardar los vasos: , ARMERA: ,,; -
locus calicibus reponendis ,, armamentarium

ARMARSE: , - susccingo ARMERO: , , gladio


Contra: armor in rum faber> De lanzas: ,,

79
hastarum repositorium ; ,, aromaticus,
aromata redolens.- Que exhala olor
ARMONA: `,,; , aromtico: (-,
; ,,; , , ; )unguenta spirans et redolens
,,; ,,; -
,,; ,, concinnitas, ARPA: ,,; ,,
concentus (msica acordada)>Estar en ,, magadis, sambuca.-
armonacon otro: consono.- El que, la que canta o toca el arpa:
Sabio en armona: `,, ,,; ,,;
numerorum peritus.-En armona: -,, qui,quae sambuca
concorditer
ARPA: ,, harpyia.- Arpa
ARMNICO: ,, val- semivirgen: ,, semi-
de harmonicus virgo

ARMONIOSO: ,,; - ARPN: ,,; ,


, , , , harpago.- Para pescar: -
,; ,,; , ,, fuscina qua pisces con-
aptus, concinnus,bene sonans> Rela- figuntur
tivo a la armona: ,, ad
harmoniam pertinens> Enteramen- ARQUEADO: ,, struc-
te armonioso: ,, omni- tus in modum absidis
no concinnus> Poco armonioso -
ARQUEAR, accin de arquear,abovedar
,, parum conccinus
,, concameratio
ARMONIZAR:`, , -
ARQUELOGO: , ,;-
concinno
,, scrutator antiqui
tatis,de rebus antiquis peritus
ARMUELLE,falso armuelle: -
,, falsa atriplex> -
ARQUETIPO: ,, archety-
,, aureum olus pus

ARNERO: ,,; ,, ARQUILLA: ,,; ,


,; ,, vannus loculus,arcula
Que lleva arnero: ,,
vannum ferens ARQUITECTO: ,,; -
,,; , -
ARO,juguete de los nios: ,, ,,; ,,; -
; ,; ,, tro- ,,; ,,;-
chus
,,; ,,;-
AROMA: , ; ,;
,, faber aedium, architec-
,, aroma> Especie de aro- tus,molitor
ma: ,,; , -
,, adoramenti genus,suffi- ARQUITECTNICO: ,,
menti genus.- Compuesto de: - ad architectum pertinens
,,; ,, aromati
tes; ex aromatibus confectus> Mez- ARQUITECTURA: ,,;
clar aromas: aromata facio , ,, ars
Quemar aromas: odores in- fabricandi. architectura.- Obra de
cendo arquitectura: , -
,, opus, structura,aedium
AROMTICO: , , structura

80
ARRACIMAR: racemor
ARRABAL: , ,,
suburbium ARRAIGADO, bien arraigado: ,
,, bene radicatus.-
ARRACADA: ,, inauris Hondamente: ,, alte

radicatus.- Muy arraigado: - car: ,,; ,,;


,, validis radicibus fir- ,, vulsio,avulsio.- El que
matus> Naturalmente: , arranca: ,, exstirpator
, per se radicatus> Estar ar- Lo arrancado: ,, quod
raigado, establecido: ra- avulsum est.- Medio arrancado:
dicatus,stabilitus sum ,, semi-avulsus.- Que
no se puede arrancar: -
ARRAIGAR: ` () radico ,, difficilis ad avellen-
Arraigarse: radices ago> dum.-Recin arrancado: ,,
, recens avulsus
ARRANCADO: ,, dis-
cerptus.- Que puede arrancarse:- ARRANQUE: ,, exstir-
,, vulsus,vulsibilis> Lo ar- patio
rancado: , ,; ,
, id quod eversum est ARRAS: ,,; -
,,; ,,; ,
ARRANCADURA: ,,; - , ,; , , ,
,, vulsura munus nuptiale,munus quod primo die
nuptae dabatur,arrha
ARRANCAMIENTO: ,,
,, avulsio ARRASAR: ad terram pros-
terno
ARRANCAR: , , ARRASTRADERA, palo desde donde se
,-, , - arrastra la nave hasta el mar -
,, ,, -
, , cauda qua navis trahitur
, ,, -
, , , , ARRASTRADO:,,,
, , , tractus
evello,detraho,subduco,exentero,di-
vello,stringo,vellico> Con tenazas ARRASTRAR: `,`, ,-
forcipibus abscindo> Ar- , , , (-
rancar con: convello> ), , , ,
Daando: evello laceran- traho, repo.- Abajo juntamen-
do> De cuajo, de raz: , te: , una
, , , deorsum traho.- Acercarse arras-
una cum stipite et radice trando: , accedo
evello,radicibus evello,exstirpo, serpendo> Andar arrastrando: -
eradico> Del lado: a latere volvendo trahor> Hacia arri-
abstraho> Juntamente , ba: sursum traho> Juntamen-
una evello> Por abajo: te con cuerdas: una funem
subtus evello> Por fuer- traho.- Por todas partes ,-
za: ,, distraho, ,-,- () dis-
diello> Por todas partes: traho.- Ser arrastrado con violen-
circumquaque vello> Sobre: - cia: una violenter traho.-
insuper convello> Acto de arran- El que arrastra o serpea: ,

81
, reptator> El que marcha arras- cin de arrastrar: ,,
trando el cuerpo: ,, qui tractio.- La accin de serpear: -
trahendo corpus progreditur.- El ,, reptatio
que se arrastra,reptil: ,
, reptilis> Fcil de llevar ARRASTRARSE: ,-, -
arastras:,, tractu faci- irrepo.- Serpear:
lis> Que arrastra: `,; `- serpo.- Alrededor: cir-
,, tractor> Que arrastra, cumquaque adrepo.- Que se arrastra
atrae: ,, attractivus> Que por tierra,humilde: ,
lo arrastra todo: ,, humi repens
omnia trahens> Que tiene la
ARRASTRAS, el que anda a rastras:
propiedad de arrastrar: ,
,, tractim ambulans
, tractorius> Todo lo que se
arrastra: ., omne quod
ARRAYANAL: ,, myrte-
trahitur.- Arrastrando con violencia
tum, locus myrtis consitus
(adv.) tractim> Instrumento
para arrastrar: `,, instru-
mentum ad trahendum aliquid> La ac-
ARREAR, al asno: asinum immodico affectu extra
agito mentem dejicior> Hacia otra parte:
in aliam partem abri-
ARREBATADAMENTE: , - pio> Simultneamente: una
, raptim, rapaciter abripio.- Por fuerza: `,
` trahendo capio> Ser arre-
ARREBATADO: , , ; - batado: capior> Que todo lo
,, (,, arrebata: ,, omnia ra-
; ,) abrep- piens
tus,abductus,praeceps.-Fuera de s
,, extra se mentem ARRECIRSE, de fro:
abreptus.- Furioso por el espritu frigore abstringor
ptico: ,, a Pythio
correptus> Por fuerza: , ARREGLADO: ,,; -
,, ereptus ,, praestitutus,concinnus

ARREBATAR: , , ARREGLAR:`,(--
,-,-; , - ), ,,
, , , - , , -
, , , , concinno,instruo,ex
, corripio, ra- composito ago, moderor,compono> An-
pio,apprenhendo,abripio,praeripio> tes: praemoderor> Bien:
A escondidas: surripio> concinne dispono> Con justa
Arrebatar hacia arriba: proporcin: congruenti
sursum rapio.- Antes: proportione construo> Preceder arre
ante rapio,praeripio.- glando: praemoderor.-El
Juntamnete: una rapio que arregla o dispone: ,
Con la fuerza de la palabra:- , qui una concinnat vel componit
dicendi vi rapio.- Con las Fcil de: ,, facilis
uas: ungulis rapio> Con confectu
violencia: violenter rapio ARREGLO: ,,; ,
Con: , simul arri- ,; ,,; ,
pio> Dejarse arrebatar excesivamente ; ,,, ,, appa-

82
ratus,moderatio,compositio,concinna poenitentia immutatus
dispositio> Concordia: ,
, compositio.- Con un arreglo y ARREPENTIRSE: , -
orden parecido: ,, , ,,
simili cultu et apparatu utens , , -
poenitentia ducor, omnino re-
ARREMETER: , , - sipisco, resipisco.- Se arrepiente
irruo,impetum facio,aggre- poenitet.- De la prime-
dior.- Con: simul irruo ra resolucin: capti-
consilii me poenitet.- De lo hecho
ARRENDADO: ,, locatus post factum sapio, resi-
mercede pisco

ARRENDADOR: ,,; - ARRIATE, para flores: ,,


,
,
redemptor arola floribus

ARRENDAR: ,-; - ARRIBA: , sursum,


, , eloco,com supra,superiusr,retro.(Este concepto
modo se expresa con el prefijo -
precediendo a la palabra .vg. -
ARREOS, de un caballo: ,, ).- Accin de echar hacia
ornatus arriba: , ,; -
,, resupinatio.- De arriba
ARREPENTIMIENTO: , - ,,,-; ,
, ,,; , , desuper
,; ,,; e coelo,superne,eminus> Hacia arri-
,; ,, reprehen- ba: , in arduum.-
sio,poenitentia> Cuando haya: - Echarse hacia arriba: supi-
cum poeniteat> Transfor-
mado por : ,, ex
no.- Ir arriba y abajo: ` ,, agaso,mulio,qui asi-
sursum et deorsum eo> Poner ms nos agit.- De burros: ;
arriba: insuper impo- , ,,; -
no.- Ms arriba: `, ,, asini agitator, qui asi-
supra,superius nos agit,asinarius> Ser arriero:
asinos ago
ARRIBAR: (- -)
, ,,- ARRIESGADO: ,, temera-
, apello,ad portum perve- rius
nio,ad litus applico> A la orilla:
, ad litus ap- ARRIMAR: , , -
pello.- El acto de : ,, , , , ,
apppulsus , , , , -
, , ,, -
ARRIBO ,, , , , , -
; , , appulsus, ap- , , , -
pulsio , ,, -
,- admoveo,appelor, ap-
ARRIENDO: , locatio
ab certam mercedem plico> Dando vueltas,rodando: -
, advolvo> Se ha-
ARRIERO: , , de arrimar: admoven-
, ,; , , dum est

83
Tener mucha..: superbe
ARRIMARSE: , insolesco.- Insolencia del vencedor:
adhereo, adheresco `,, victoris petulans super
bia> Con arrogancia: ,
ARROBADO: ,, mente superbe,arroganter
alienatus
ARROGANTER: ,,; ,
ARRODILLADO, a los pies de otro:
,; , ; , ;
, , supplex ad genua
, ,; , , ,
alicuius provolutus
, .; , ,
ARRODILLAR: procumbere fa- ; , , ; ,,;
cio (hacer arrodilla)> Que se arro- , ,; ,,;
dilla: ,, genu flec- .,; ,,,;
tens.- Arrodillarse: ,- , ,, -
, advolvor genibus, ,,; ,,; -
ad genua procido, genua inflecto.- ,; ,,,;
El acto de: ,, genuum ,, superbus, arrogans, vio-
flexus lentus, superciliosus>Dicho o hecho
arrogante:,, dictum
ARROGANCIA:,,; , vel factum arrogans> Mostrarse arro-
,; ,,; , gante: arroganter me
; ,,; , ,; praebeo.-Ser arrogante:
, ,; ,,; insolenter efferor> Tener pensamien-
, , , tos arrogantes: arrogan-
,; ,, arrogantia ter sentio
protervia,ferocitas> Arrogancia in-
fundada: ,, fumosa arrogan- ARROGARSE: ,- mihi
tia> Impertinencia del hombre que arrogo
fastidia con su: ,,
vitium homninis arrogantis fasti- ARROJADO: ,, `-
dientis.- Andar con: , ,,,;
,- arroganter me ,,; ,, ,; -
, ,, ejectus, te-
fero> Conducirse con: -
merarius,praeceps, qui se in peri-
arroganter me fero.- Hablar cula praecipitat.- Arrojado fuera:
con arrogancia de s mismo: ,. foris ejectus> Estar
jactanter glorior.-Hablar con: - arrojado sobre: super ja-
magnifice loquor.-Obrar con: ceo
, , -
,-,-,- petulan- ARROJAR: `,`,`-
ter,insolenter ago.- Portarse con: , `, (,; -
subarroganter me fero
(,), (,, , ,,,
), , , - , projicio,ejaculor,
, , , propello,dejicio,abjicio,jacio,con-
, , ,, jicio.- A la otra parte: -
(,), , , ulterius emitto> A la vez: -
, ,, una conjicio.- A otra parte:
-, , ,- , - aliam in partem
, , , jacio.- Adems hacia arriba: -
, , , insuper sursum jacio> Alre-
(-, ), - dedor: insuper circum

84
jicio> Con desprecio: petu: simul cum im-
respuo> Con rudo: cum petu ingruo.- Antes:
tumultu expello.- Arrojar con: ante irruo.- Sobre: (-
una expello.- Contra,den- ) irruo
tro,juntamente: simul
injicio.-De casa: domo expe- ARROJO: ,,;,, ;
llo.- De la otra parte: ,, temeritas
trajicio>Delante: ,-
, projicio,praeinji-
cio,ante jacio.- Con desprecio: ARROLLADO ,, circum-
despuo> El primero: - plicatus.- Muchas veces,muy: -
, prior emitto.- ,, , -
Arrojar, atacar con injurias: - ,, ter volutatus
,- exturbo,probris incesso>
Hacer fuerza para arrojar: ARROLLAR: convolvo.- Al
vim infero ad dejiciendum> Hacia mismo tiempo: convolvo>
abajo: demitto> La pie- En espiral: in spiram con-
dra: bolidem dimitto.- Ms traho.- Arrollndose en espiral:
lejos: ultra mitto.- Ms in modum spirae convolu-
insuper injicio.- Por tim.- Accin de arrollar: -
delante: , propello ,, circumvolutio
Sobre: , ,
ARROYO: `, `, `,
dejicio super, superin-
jicio,projicio.- Simultneamente: , ; `.-; `, ,;
una jacio> Acto de arro- ,-,; ,, rivus,
jar:,, projectio> Arro- fluentum.- Pequeo: ,,
jado de lugar remoto: , ; ,, rivulus,canaliculus,
parvum fluentum.- Que corredel mismo
emissus et e remoto loco jactus.-
arroyo: ,, qui ex
Arrojado en lnea recta: , eodem rivo defluit> Que tiene mu-
, recta projectus.-Digno de ser chos arroyos: ,,, multa
arrojado con desprecio: , fluenta habens.- Derivar un arroyo:
, despuendus> El acto de arro- rivum duco> Guiar, deri-
jar a uno de un puesto superior: var los arroyos para repartir las
,, pulsio ad detruendum aguas: rivos duco, deduco,
e loco superiore.- El acto de arro- loco moveo
jar abajo: ,, dejectio
El que arroja lejos: , - ARROZ: , ,; ,,
,,; ,, longe oriza
jaculans> El que arroja: -
,, emissor> Accin de arrojar ARRUGA:`,,;`,,`
lejos: , , longinqua ,,;, , ruga>
jaculatio.- Lo que se arroja o Arrugas de la frente: ,,
desecha: , , rejec- tria seu ruga frontis.- De la
tamentum.- Lugar desde donde se cara: ,, , ruga
arroja: ,, unde quid LLeno de arrugas ,,; -
emittitur.- Que debe ser arrojado: ,,;`, , ;
,, ejiciendus>Que pue- ,, rugosu> Plegado,dobla-
de arrojar:,, habens vim do en arrugas: `,, in
projiciendi rugas complicatus.- Formacin de :
`,, corrugatio> Con-
ARROJARSE a la vez con grande m-
traer arrugas: ` in rugas

85
contraho.- Llenarse de..: `- rugas deleo> Sin arrugas:
,` corrugor> Quitar las:
,, sine rugis mentarium

ARRUGADO: `,,; `, ARTE: ,,; , ,


,; `,,; , , ; ,,; ,, ars
; ,,; ,, Destreza: ,, ars> Ar-
,,(retorridus,arrugado por te mecnica: ,, opi-
el calor) rugosus,in rugas contrac- ficium> Modo de hacer algo: ,
tus> Ponerse arrugado: `, , ars,ratio qua aliquid effici-
` corrugor tur.- Obra de arte: ,
, opificium.- Obra hecha se-
ARRUGAMIENTO: `,,; `- gn arte,siguiendo unas reglas:
,,;`,,; `- ,, quod arte effectum
, , rugatio, curvitas, est.- Odio a las bellas artes:
corrugamentum.- De la piel: `, , ,, odium
,; `,, contractio cutis bonarum artium.- Tratado de un arte:
in rugas ,, sermo de arte.-
Malas artes: ,,; -
ARRUGAR: `,` rugo, ,, mala ars> Aficin a
corrugo.- La frente: un arte intil: ,,
frontem corrugo.- Arrugar:` vanae artis studium> Amor a las
`, corrugo, rugas artes: ,, amor artium.-
contraho Apasionado por el: , ,
, -,, studiosus
ARRUINADO,medio arruinado: ` artium,mousarum furore correptus>
,, semirutus Apasionamiento por las artes: -
,, musarum furor> De gran
ARRUINAR: ,-,`, arte ,, artificio
() , - praestans.- El que ejerce algn arte
, profligo, everto> mecnico: ,, qui manu
Entrar a esc ndidas: ad aliquam artem exercet> El que escri
inferendam perniciem irrepo> Hasta be de arte: ,, qui de
los cimientos: funditus arte scribit.- El que habla segn
everto> Juntamente: - reglas,segn arte: ,,
, simul everto> Su qui ex artis praeceptis loquitur.-
casa:

rem familiarem El que trata sobre arte
perdo> Arruinarse ,- , qui de arte loquitur vel
, , (,- tractat.- Entregado a vanas artes:
,), , ,- ,, vanis artibus
deditus.- Hbil en muchas artes:
dejicior,divitias amitto, ruo
,, multas artes habens
ARRULLAR: ,- ju- Hecho con arte: ,,; -
cunda cantillatione sopio> La tr- ,,; ,,
tola: , strido artificiosus,multa arte effectus.-
Hecho con mucha arte, habilidad:
ARRULLO: ,, ,, admodum artificio-
cantillationes sus> Instru do en un arte: -
,, artis peritus> Pertene-
ARSENAL:,,; , ciente a las artes: ,, ad
,; ,, locus artes pertinens.- Que nada adelanta
ubi naves compinguntur,navalia, ar- en las artes:

86
, in artium studium nihil pro- de arte sermonem habeo,scri-
ficiens.-Trabajado con arte: - bo.- Estar apasionado por las:
,,; ,,; - musarum insano studio
,,
eleganter fabricatus, teneor.- Formaren el arte:
arte laboratus.- Entregado a malas ad musas fingo> Hacer con arte:
artes: ,, malis arti- arte conficio.- Instruir en
bus deditus> Con arte: , el arte: orno> Ser aficio-
, , nado a las: studiosus sum
callide, artificiose> Educar artis vel artioum.- Usar de arte:
en el arte: ad musas erudio arte utor.- Usar de
Ejercer un arte con perfeccin malas artes: , -
solerter effingo> Ejercer malis artibus utor
un arte: artem exerceo.-
Escribir o hablar sobre arte: -
ARTEJO: ,,; , , to o tributo que pagaban los: -
artus,articulus ,, tributum quod ab opi-
ficibus exigebatur
ARTEMISA, planta: , ,
artemisia ARTESN: ,,, pel-
vis lignea
ARTERIA: ,,; ,
, arteria> Aspera arteria: - ARTESONADO: ,,; -
,, aspera arteria> Diseccin ,,; ,,; -
de la: ,, arteriae ,,; ,, lacunar
disentio> Lleno de arterias: - laqueatus,camera fastigiata
,, arteriosus> Pertene-
ARTICULACIN: ,,; -
ciente a la ,, ad ar-
teriam pertinens.-Tumor en las: ,,; , , artus,articu-
lus, ossium commissura.- Articula-
, , , ,,
arteriarum tumor cin sea ,, junctura
Articulaciones: ulcus
ARTESA de amasar: , ,; depascens artus> Que tiene muchas
,,; ,,; , articulaciones: , ,
, mactra, pressorium.- De lavar multa internodia habens.- Quien
puede arreglar la articulacin o
,, balneatorius alveus.-
unin de los miembros: ,
Sentado junto a la artesa: -
, articulandi vim habens.- Unido
,, mactrae assidens por medio de articulaciones:
,, per artculos compac
ARTESANO , ,; - tus
,,; , , ;
,,; , , ARTICULADO: ,, arti-
; ,,; culatus
,; ,,; ,,
; ,, conditor, opifex ARTICULAR: (-,-) ar-
artifex mechanicus, manuum suarum ticulo.- (Adj.) ,, ar-
dominus,artifex.- Buen artesano: ticularis
,, inclytus artifex
Fiesta de artesanos: , ,
ARTCULO (gram.) ,
festum opificum.- Obra de arte articulus
sano: ,, opus fabrile
Oficial de artesano: , , ARTFICE: ,,; -
qui sub alio opus exercet> Impues- ,,; ,,; -

87
,, opifex,artifex> Buen ar- callide.- Sin artificio: -
tfice: ,, inclytus sine artificio.- Usar de arti-
artifex.- Delicado: ,, ficios engaosos: com-
subtilis artifex.- Excelente:
, miniscor
,, optimus artifex
Perteneciente al artfice,fabril: ARTIFICIOSAMENTE: artifi-
,, ad fabrilem per- ciose,affabre
tinens .- Independiente:
ARTIFICIOSO: ,,; -
, qui per se operatur
,,; , ,;
ARTIFICIAL: ,, ementi- ,,; ,, ar-
tus tificiosus

ARTIMN, vela grande de las galeras


ARTIFICIO: ,,; -
,, artemon
,,; , ,;-
,,; , ,; -
ARTISTA: ,,;
, ,; , , commen-
,; , ,; ,,
tum,artificium,opificium.- Hecho con
opifex,artifex.- Artistas: -
,, artificiose
structus.- Que usa de varios artifi- , professores cuiuslibet ar-
tis liberalis
cios: , , qui va-
riis machinis utitur> Con ingenio-
ARTSTICO: ,,; -
so artificio: soler-
,, eleganter factus> Hacer
ti artificio.- Con artificio: -
trabajos artsticos: bens.- Que tiene dos asas: ,
eleganter fabricor duas ansas habens

ARTRITIS: ,, morbus ASADO: , ,; -


articularis ,,; , ,; ,
,; ,, quod prunis to-
ARTURO, constelacin: , rretur,assatus> Sobre carbones,en
Arkturus
parrilla: ,, supra car-
ARSPICE: ,,; - bones coctus> Comer un asado:-
,,; ,,,; - ex igne raptum edo
,,; , qui
victimas inspicit,qui odores incen- ASADOR: ,, veru> Peque-
dit,qui thura adolet,sacrorum ins- o asador: ,, veru-
pector,haruspex> Ejercer de: - culum.- Con cinco puntas o dientes
haruspicis munere fungor> Fun- ,, veru cum quin-
cin de los arspices de inspec- quecuspidibus> Para bueyes: -
cionar las entraas de las vctimas: magna verua.- Los pies
,, sacrorum inspectio del asador: , , ; -
,, verum fulcra.- Los
ARUSPICIO, ciencia de los arspi- que llevaban asadores en honor de
ces ,, haruspitium Baco: qui oboelius in
Bacchi honorem gestabant
ARVEJO: ,,, pisum
ASA: ,,;,,; ASAETEAR, arte de..: , ,
,; ,, ansa, capulum, (), ,,; ,
Que tiene asas: , , ars sagittandi,sagittatio.- El
ansatus.- Que tiene cuatro asas: que goza con..: ,,
,, quatuor ansas ha- sagittis gaudens

ESPAOL-GRIEGO-LATN 88
ASALARIADO: , , ASAR: , , ,
, ,, ; - , , , asso.- Que
, ,,; - puede asarse: ,, qui
,, mercenarius> Asalariada assari potest.- Util para asar -
,, mercenaria ,, habens vim assandi> Se
ha de asar: assandum> Me-
ASALARIAR: mercede con- dio asado: `,, semiassa-
duco tus> El acto de asar o tostar algo:
,,;, , as-
ASALTO: ,, insultus.- satio> Accin de asar algo demasia-
una ciudad tomndose hombres y do: ,, nimia assatio
bienes: , urbs cap-
ta cum hominibus ASCENDER: (,),
, ascendo.-
ASAMBLEA:,,; ,
Ascender sobre: ,-
,; ,, coetus, con-
ventus,collegium.- De todo el pue- super ascendo
blo: ,, conventus uni-
ASCENDIENTE: , majores,ve-
versalis.-General con- teres
cilium,conventus.- Legislativa -
,,, locus ASCENSIN: , ascen-
legibus instituendis> Lugar en Ate- sio
nas donde se tena la asamblea:
,,; ,, ASCENSO: , ,
comitium.- Miembro de la samblea ascensus
delpueblo:,, membrum
conventus populi.- Perteneiciente a ASCTICO: ,, qui exer-
la asamblea del pueblo: - cet se in rebus divinis
,, pertinens ad comitium.-
Que frecuenta la asamblea del pue- ASCUA,hecho ascua : ,,
blo: ,, qui frequentat ,, ignitus
.-Convocar asambleas:
contionem advoco> Tener ASECHANZA: ,,; , -
una asamblea de noche: ,,; ,,; -
nocte loquor
,,; ,,; chanzas: , , -
,;-,,; ,, , ,,,
insidiae.-Apto para asechanzas: insidior, struo insidias>
,, ad insidias ap- Poner asechanzas anticipadamente:
tus.- El que pone..: , , ante insidior> Poner
; ,,; , asechanzas al mismo tiempo: -
; ,; , , una insidior> Autor de ase-
insidiator> Que pone asechanzas chanzas ,, ipse auc-
de noche: ,, qui noctu tor insidiarum> Falsas: ,
insidiatur.- Armar asechanzas con , simulatae insidiae> Asechanzas:
la armada: ,- insidior ,,; ,, insi-
cum navibus> Estar en asechanzas: diae
vias insideo> Estar ocul-
to en: in insidiis lateo> ASECHAR: , - insi-
Poner antes asechanzas: dior
prior insidias struo> Poner ase-

89
ASEDIAR , tus,assensus> Completo: ,
, , - , plena assentio
assideo,obsideo
ASBNTIR: , -, ;
ASEDIO: , , , ; - , , ,
, ,; , ,; , , ,
, , obsidio, obsessio , , , -
oppugnatio>Cosa de asedio: - , , ,
,, obsidionalis , ,,
, , , -
ASEGURADO fortalecido con planchas , , ,
de metal o madera: , - , , , -
,, bene tabulatus , , ,-
,, , , -
ASEGURAR: , , - assentior.- En parte:
, , -, partim assentior> Por seas:
, , , nuto.- Que asiente:
,-,, ,,
(vindico), (fidem facio), adstipulator> Se ha de asentir
firmo,corroboro,assevero,tu- assentiendum est
tum reddo.- An ms con sello: -
sigillo meo insuper ASENTISTA: , ,
munio> Fortificando: munien- , redemptor
do tutum facio> Lo que se ha asegu-
rado con juramento: `,, ASEO, negligencia en el:-
quod jurejurando firmatum est> Ms: , ,, cura negligens
fulcio> Afirmar: - cultus corporis,incuria
firmo
ASEQUIBLE: , , ,
ASEMEJADO: ,, assi- quo asequi possumus,quod potest fa-
milatus cile parari
ASEMEJAR: , , -
ASERRADO,lo.: ,, quod
, , ,,,
serra sectum est
, ,, -
, , assimi- ASESINADO: ,, fraude
lo, similem reddo occissus

ASEMEJARSE: , , ASESINAR: , -
, , as- (violentia manibus occido), -
similor,similis sum
(),, (
, ),, -
ASENSO: , ,,
hominem occido,interficio, oc-
, , , as- cido,interimo>Juntamente con otro:
sensus
una cum alio occido>
ASENTIMIENTO: , , Recin asesinado: ,,
recens interfectus
,; ,,
; , , assensio, nu-
ASESINATO: , , caedes ,,; , ,; -
,,; , , inter
ASESINO: , ,, fector,ensifer,sicarius.- Asesino de
,; , ,; - otro por su propia mano: o,

90
, qui sua ipsa manu necem infert
alicui ASIDUIDAD: ,,; -
,,; , ,
ASESOR: ,,; , ,; , , assiduitas
,; , ,, as- Poner asiduidad: assideo
sesor> Dignidad de:
,
,

assenssio> Ser asesor: ASDUO: , ,,;-
assideo> Ser asesor del general: - ,,; ,, assi-
imperatoris exercitus sum duus.- En el trabajo:
assesor ,; ,, assiduus in
opere,in labore.- Ser asduo:
ASESTAR con certeza: , assiduus sum
certo ictu vulnus infero
ASIENTO: ,, ,
ASEVERACIN: ,, asse- ,; `,,; ,,;
veratio.- Con aseveracin: - ,,; ,,; -
asseveranter ,,; ,, sedes,sedile,
sella> Asiento bajo: ,,;
ASEVERAR: , -
,,; ,, scabe-
assevero
llum, scamnum.- De tres pies: -
,, tripes.- El primer asien-
ASFALTAR bitumine illino
to: ,, prima sedes.-
ASFALTO: ,, bitumen Elevado: ,, sedes promi-
(betn) nens> Primer asiento en la junta,
asamblea: ,, prima se-
ASFIXIAR , stran- des in consessu.- Principal en la
gulo,suffoco mesa: ,, primus accu-
bitus.- Que tiene el asiento prin-
AS: , , , , cipal: ,, qui primam se-
sic> As como : , ,- dem tenens> Que tiene muchos asien
, ut, sicut, veluti> tos: ,,; ,
As es: utique> As pues: , multas sedes habens> Sin
, , , igitur.- As asiento fijo: vaga-
bunde
que: , , ();
ergo,igitur.- Ciertamente:
ASIGNAR , ,
ita profecto.- Como: ,-
, assigno> Ser asigna-
,, , -
do: assignor
, sicut.- De este modo:
, sic,ita,hoc modo.- Es as ASILO: , ,
que: , atqui.- Es: , , (refugium); -
utique> De esta manera: sic.- ,,; ,, recep
Y as: , itaque torium, asylum.- De ancianos: -
,, locus ubi senum cu-
ASIDO, tener asido: , - ra habetur> Para alimentar mendigos:
prehensum teneo ,, locus ubi mendici
aluntur> Para mendigos
ASDUAMENTE ,
,, locus ubi recipiun-
,, tur vel aluntur mendici> Presidente
, , ,
del: ,,, asyli praeses
assidue,assiduo,continenter,indesi-
Dios tutelar en cuyas aras buscaban
nenter
asilo: `,,, deus tute-

91
laris ad cuius aras confugiebantur.- ASIMIENTO , captio
Templo o cualquier otro lugar invio-
lable, asilo,refugio: ,,; ASIMILACIN ,, assi-
,, asylum.- Institucin milatio (fig.ret.); , -
de derecho que se atribuye a Rmulo: ,, assimilatio
, ,, asylum> El que
da asilo: ,, exceptor

ASIMILAR,asemejar: as- ta los asnos: ,, qui


similo asinos pascit.- Grande: ,
magnus asinus.- Lneas negras en
ASIR: apprehendo> Juntamente el cuello o pie de los: -
una corripio.- Tener asido lineae nigrae in asinorum co-
por lo bajo: subtus teneo llo et pedibus> Perteneciente al as-
Tener asido por todas partes: - no de carga: ,, clite-
,- undaquaque comprehensum llarius.- Que conduce un: ,
est ,, qui asinum agit.- Que
pertenece a los asnos silvestres:
ASISTIR: ,-,- ,, ad onagros pertinens
-,,, , Que tiene pezua de asno: ,
, , , - , asininam ungulam habens.- Que
, adsum,assisto.- tiene pies de: ,, asi-
Juntamente: , - ninos pedes habens.- Cabalgar en as-
, una adsum no: asino vehor

ASMA: ,,, spirandi ASOCIACIN: ,,; -


difficultas.- De las bestias: , ,,; ,, collegium
, morbus jumentorum.- Padecer societas,coitio.- Que carece de,que
asma: , as- no pertenece a: ,, qui
thmate sibilante laboro est sine tribu> Miembro de una aso-
ciacin ciudadana: ,, (
ASMTICO: ,,; - ,,) socius sodiladitatis ci-
,,; ,, diffi- vium (ver CIUDADANO)
culter aspirans,cui frequens est res
piratio,respirans aegre.- Ser asm- ASOCIADO,no asociado: ,,
tico: ,- difficulta- non congregatus
te spirandi laboro
ASOCIAR: ,,-
ASNAL: ,,; , , , congrego, socium
asininus me do, adscisco,adjungo me> Junta-
mente. , una
ASNO: , ,; ,,; adscisco.- Por sorteo:
,,; ,,; - sorte allego.- Apto para asociar:
,,; ,,; ,, aptus ad conso
,, qui rudit,asinus.- Silvestre ciandum,.- Asociado con un pacto:
,, onager.- Viejo: - ,, foedere juntus.-
,, asinus detritus et vetus.- Asociarse: adscisco
Asnillo: ,, asellus.- Co-
mido por los asnos monteses: - ASOLACIN con el fuego: ,
., ab onagris depastus.- , vastatio quae fit injecto ig-
Cosa de: ,,; ,, ne> Destruccin: ,, vas-
asinarius,asininus.- El que apacien tatio

92
ante obstupefacio
ASOLAR: , , ,
, , , , ASOMBRO: ,,;
, , (-, ,; ,,; ,,
,), , (- pavor,admiratio,stupor.- Objeto de,
, ), cosas de asombro,de maravilla: -

(, , ), ,
,
res mira> Que causa asom-
vasto,devasto,desolo,de- bro: ,, stiporem inji-
populor ciens> Ver con asombro: video

ASOMBRADO: ,, multum ASPA, puesto en forma de: ,,


stupefactus> Quedar asombrado: - decussatus.- En figura de:
obstupesco decasssatim> El acto de poner en fi-
gura de: ,, decussatio
ASOMBRAR: attonitum red
do.- Que asombra: ,, ASPECTO: , , ,
stuporem inferens.- Asombrarse: - ; ,,; ,,; -
, , obs- ,,; ,,; -
tupefacio,obstupesco.- El primero: ,,; ,,; ,,
; ,,; ,
, aspectus, facies,visus,ads- ASPEREZA: ,,; -
pectus.- Bello ,, pul- ,,; ,,;
chra facies.- Blanco de aspecto: ,,; ,,; ,
,, albus aspectu> Buen ,; ,, asperitas,
aspecto: ,, bonus as- cruditas.- De carcter: ,
pectus> De aspecto duro: - ingenii asperitas.- De condicin:
,, qui dura est facie.-De ,,; ,, sae
aspecto terrible: , , vitia.- De costumbres: ,,
visu terribilis.- De bello, hermoso asperitas morum.- Qe habita en
aspecto: ,,; , en asperezas o sitios escabrosos:
-,,; ,,; ,, ,, degens in salebris
pulcher,formosus aspectu> De di-
verso aspecto: ,, al- SPERO: ,,; `,
terum diversumque habitum gerens.- ,; ,,;
De grato aspecto: ,, ,,,
qui miti est aspectu> De mal aspec- ,,; ,,
to: ,, invenustus> De ; ,,
tres aspectos: ,, tri- ,; ,,; ,,
formis.- Horrible: , , ; , , ,,;
aspectu horrendus.- Que tiene mu- ,; ,,;
chos aspectos: ,, ,; ,,; ,
multiplicem aspectum habens.- Que ,,,; ,
tiene tres aspectos: ,, ; ,,; ,,
qui triplicem aspectum habens, tri- ,,,,,
formis> Aspecto y semblante brillan-
; ,,; ,,;
te: ,,, pinguem et ni- ,,; ,,; -
tidam faciem habens
,,; ,,; -
ASPERAMENTE: , ,- ,, asper,scaber,hispidus.- A
, , , , los dientes: ,, (-
aspere.- Tratar speramente ) asper dentibus.- Algo
aspere tracto spero,ligeramente spero: -

93
,,; ,, subasper, lum> Con aspiracin: aspirate
leviter asper.-De voz: ,
,, asperam vocem ha- ASPIRAR: (,),, -
bens,asper voce,sermone.- Espritu (-), spiro,aspi
spero: , asper spiritus ro,spiritum duco> Que aspira suave-
Aspero,que tiene largas prominencias mente: ,,; ,
,,; ,, ,, suaviter aspi-
asper,lomgas prominentias habens.- rans.- Aspirar suavemente: -
Hacer spero: , aspero leviter aspiro
Hacerse spero: scaber
fio.- Poner spero: , ASQUEAR,que se asquea ensequida:
aspero.- Ponerse spero: , - ,, fastidiosus
scaber fio
ASQUEROSO: `,,; -
ASPERSIN: `,`,, ,,; ,,;
`,,; ,,, ,, sordidus,coenosus,foedus,
,,, aspersio, stercorosus.- Pintor de cosas asque
affusio.- De agua: ,, rosas: `,, sordidarum
aspersio aquae rerum pictor.- Ser asqueroso: `
- squaleo
ASPERSORIO: ,,
aspergillum ASTENIA: ,,; ,
; ,, languor,adver-
SPID: ,, aspis, genus sa valetudo
serpentis.- Mordido por
, morsus ab aspide.- Gnero de ASTNICO: ,, valetudi-
spid que causa la muerte: , narius
aspidis genus.- Que escupe veneno
ASTERISCO: ,, stellula
,, aspis quaedam
asteriscus
ASPIRACIN: ,, spiracu-
ASTEROIDE ,, stellae ,, strigosus,adstringen-
similis di,retinendi,cohibendi vim habens

STIL,lo que consta de siete astiles ASTRO:,,; ,, ;


,, septem hastilibus ,, astrum,sidus> Conjun-
constans cin de los astros: , ,
astrorum conjunctio.- De muchos as-
ASTILLA: ,,; - tros: ,, multos astros
,, scobs,illud quod concu- habens.- Iluminado por los astros:
ssu elisum est ,, astris illustratus
Influencia de los astros,influencia
ASTILLERO: ,; ,,; maligna: ,,; -
,, navalia,navale ubi ,, sideratio,malus astro-
naves construuntur rum effectus> Instrumento para cono-
cer la posicin de los astros: -
ASTRAL: ,, ad astra
,, instrumentum astrono-
pertinens
micum ad cognoscendum siderum ortus
et occasus> Observador de los: -
ASTRINGENTE: ,,; ,
,, stellarum contempla-
,; ,,-
tor.- Que recibe influencia maligna
,,,,-
de los astros: , -

94
,, percussus sidere> Sa- motus astrorum observo> Rela-
lida de los: ,, ortus tivo a las conjunciones astronmicas
siderum.- Situacin de los: , ,, eamdem coeli partem
, status coeli positusque side- idem signum percurrrens.- Conjuncin
rum.- Venerador de los: , astronmica: ,, conjunc
tio lunae cum sole
, astrorum cultor.-Vista de los
astros en conjuncin: ,, ASTRONMICO: ,, ad
conspectus astrorum simul appa- astronomiam pertinens
rentium.- Describir el movimiento
de los: siderum motus des- ASTRNOMO: ,,; -
cribo.- Ser afectado por la influen- ,, stellarum contemplator,
cia maligna de los: , astronomus
sideror,sidere percutio
,,;

ASTUCIA: ,,
ASTROLOGA: ,, astro- ; 0,,; ,,;
logorum scientia> Parte de la astro- ,,; ,,
loga que estudia las elevaciones de
,,;,,
los astros: ,, as-
,,; ,,;
trologiae pars astrorum elevationes
speculans.- Adivinacin por el naci- ,; ,,; -
miento de las personas: - ,,; ,,;
,
,
divinatio ex hominum nati- ,,; ,, versutia
solertia,astutia,calliditas, vafri-
vitate.- Astrologa embaucadora: -
ties,vaframentum> Con astucia:-
,, astrologia praesti-
giatrix , fraudulenter,ca-
llide> En el hablar: ,,
ASTROLGICO: ,, ad versutia in dicendo.- Habilidad
astrologiam pertinens militar (,, calli-
ditas militaris,stratagema> Que tie-
ASTRLOGO: ,, astrolo- ne astucia de zorra: ,
gus.- Que adivina el futuro por la , () vulpina mente praedi-
posicin de los astros: tus.- Mucha astucia: ,,
, ex astrorum situ futura prae- summa astutia> Reprensible: -
dicens.- Que adivina el futuro del ,, calliditas minime laudan-
hombre por el da de su nacimiento:
da> Obrar con: , -
,,; ,,
astrologus, que ex nativitate homi- utor astutia, ago astute
nis futura praedicit
ASTUTO: ,,,;
ASTRONOMA: ,, astro- ,,; ,, versi
rum scientia> Dedicarse a la: -
pellis (que muda de piel);
circa astra versor.- Observar ,; ,,; ,,
el movimiento de los astros: - ; ,,,; ,
,; ,,; , ,,; , ,;
,; ,,; , ,,; ,,
,; ,,; ,, ,,; ,,
; ,,,; ,, ,,; ,,; ,
,,; , ,; , veterator,callidus, versutus,
, , , astutus,dolosus,argutus,subtili
,; ,,; , consilio utens,vafer.- Hombre astuto
,; ,,,; - y malicioso: ,, simia-
,,; ,,; - vulpes> Hombre astuto: ,

95
,; ,,; ,; Con otro: ,, colligatus
,,; ,,; - cum altero.- Juntamente: ,
,, versutus,homo astutus.-Muy simul alligatus.- Junto a: -
astuto: ,,; , ,,, ligatus juxta> Por ba-
; ,,,-,, jo: ,, subligatus> Es-
versutissimus,valde astutus.- Ms tar atado: alligor.- Te-
astuto: ,, () versu- ner atado: irretitum habeo
tior.- Para engaar: ,,
ad decipiendum callidus ATADURA: ,,; ,,;
,,; ,,; ,
ASUNCIN,subida o transporte al cie- , ligamen, vinculum, ligatio.-
lo: ,, assumptio Acto de atar: ,, il-
ligatio> Doble atadura: ,
ASUNTO: ,; ,,
ligamen duplex
negotium.- Asunto de reflexin:
., res in consideratio
ATALAYA: ,,; ,
ne proposita.- El todo del asunto:
; ,,; ,,;-
,, summa rei.- Aplicarse
al mismo asunto con prontitud de ,,; ,, specula.- El
nimo: alacri animo que est en la: ,, stans
in eamdem causam incumbo in specula> Punto desde donde se ha-
ce seal de noche: ,,
ASUSTADIZO: ,,, specula unde facibus accensis signum
qui facile terretur,facile trepidans dabatur.- Mirar desde la: -
e specula circumspicio.- Para
ASUSTARSE: , , , dar seales con fuego: ,
pavito,expavesco,tremo , specula unde accensis faci-
bus significatur
ATACAR,con mpetu: cum
impetu adorior> Con quejas y repren- ATAQUE: ,, impetus.- De
siones: questibus et uno de los flancos: ,,
reprehensionibus impeto.- Con voces alterius curnu circumventio
desvergonzadas: procaci-
clamore insector.- El flanco: - ATAR: , , ,
cornu circumvenio.- Acometer: , , ,
,- aggredior (,,), ,
, , ,
ATADO: ,,; ,,; ,, ,(-
,,; ,, ,-), , , ,
implicitus,ligatus,alligatus,vinctus -, , , ,
> Alredor: ,, circum- , , , ,,
ligatus.- Aquel que tiene las pies y , , ,
las manos atados: ,, vincio,alligo,illigo,ligo,innecto,
pedibus et manibus colligatus.- Con religo,copulo>Alrededor:,
cadenasde hierro: ,, , , -
,, ferreis ligais , , , -
vinculis,ferro ligatus> Con cordn, .- Apretadamente: ,
concuerda de lino: ,- - arctius alligo> Atar a: -
, lineo vincula astrictus alligo.- Con cintas o cordo-
Con nueve lazos: ,, nes: lineo vinculo alligo
novem vinculis connexus.- Con oro:
Con cuerdas: , ,
,, aureo alligatus.-
funibus,funiculis illigare.-

96
Con otro: una vincio> Fuer- mul pedicibus adstringo.- Los pies:
temente: revincio> Juntamen- pedes ligo.- Ms: ,
te con lazos o grillos: si-
insuper alligo.- Por percello,exterrefacio,perterrefacio
bajo: subligo.- Ser atado: Antes: ante exterrefacio
religor> Tener atado: - Atemorizarse: , ex-
vinctum teneo.- Volver a pavesco
atar: , religo> Apro-
ATEMPERADO con: ,,;
paido para: ,, aptus
ad ligandum.- Atado con agnocasto o ,, contemperatus,tem-
sanzgatillo (especie de miembres peratus
que crecen a orillas de los ros):
- ATEMPERAR:`,,--
,, vitice illigatus> Ata- , -, tempero
do con fuertes ligaduras: Con: ,- contem-
pero
, firmis vinculis illigatus.-
Atado por detrs: ,,
ATENAS: , ,; ,
a tergo revincuts.- Capaz de atar
Athenae.- Fiesta en Atenas: ,
con: , , habens vim
colligandi.- El que ata con grillos: , festum Athenis
,, ligator> Volver a atar
ARTENCIN: ,,;
religo
,; ,,; ,,
attentio,animi intentio.- Atencin
ATARAZANAS: , navium ae-
con: intento> Con mucha
des.- De un puerto: ,, cre-
pido in portu atencin y cuidado:
maxima cum attentione et cura.- En
ATARDECER,al atardecer: atencin: quod spectat ad.-
extremo vespere Conciliarse la: audien-
tem mihi facio.- Llamar la atencin
ATASCAR: ,- obturo a otra parte: in alias
curas avoco.- Mirar con: -
ATAD: ,,; ,, intentis oculis considero.- Que
,, capulum, loculus,sanda- excita la atencin: ,,
pila.- Constructor de: , attentum faciens
; ,, qui sandapilas
compingit.- Donde se hacen atades: ATENDER: , -
, , locus ubi sanda- ; adhibere mentem,at-
pilae compinguntur.- Encerrar cad- tendo.- Al mismo tiempo: ,
veres en nichos o atad: simul attendo.- Que atiende a una
cadavera loculo includo sola cosa: ,, in unam
rem intentus.- Se ha de atender:
ATAVO: ,, concinnitas attendendum est

ATEMORIZADO:,,, ATENIENSE, al modo ateniense,tico:


; ,, , metu percul- more attico.- Seguir,imi-
sus,exterritus,terrefactus> Aterro- tar a los atenienses: par-
rizada: ,, exterrita tem atheniensium sequor.- Amante de
los: ,, amans athe-
ATEMORIZAR: , ,- niensium.- Apasionado por el dialec-
,-, , ,- to ateniense: ,, atici
, ,- terreo,timore sermonis studiosus

97
ATENTAMENTE: , - ,: non distractus> Ser muy aten-
attente to y diligente: magnam cu-
ram gero
ATENTAR descaradamente: ,
impudenter attento ATENUACIN: ,, atte-
nuatio
ATENTO: ,,; ,,
,,; ,, - ATENUAR: , ,
,, attentus.- Con los oi- , , , -
dos prestos: ,, aures extenuo,attenuo,diminuo
praebens.- Atento a: ,,
ATEO:,,; ,,
,, intentus> Mirada aten-
qui negat deum
ta: ,, accurata specu-
latio.- No distrado: ,
ATERRADO,A: ,,; rrefacio
,; ,,; , ,
; ,,; , , ATESORAR: , ,
perterritus,trepidus,metu perculsus congero pro thesauro,re-
territus,pavidus.- Aterrada: fero in thesaurum,thesauros exstruo
,; ,, pavida> Que- Que reserva, atesora dinero: -
dar aterrado: crudido ,, qui thesauros congerit>
animo ex pavore Que tiene prudencia de atesorar,guar
dar lo necesario: ,,
ATERRADOR: ,,; , qui habet prudentiam recondendi
, terrorificus,terrorem afferens quae opus sunt

ATERRAR: ,-, - ATESTADO,lleno: ,,


,, , - ,,; ,,; -
-, , , - ,,; ,,
, ,, , ,,; ,,;
,-, , ,,; ,, refer-
tus,confertus, coacervatus,expletus
, , ,-,
,-, , , ,
ATESTAR: , , , -
, , ,
,-, , ,
,-, ,
deterreo,terreo,perterrefacio,terre- ,-, ,-
facio,exterrefacio.- Aterrarse: - refercio,confertim impleo,in-
fercio
,- terreo.- Accin de
aterrar: ,, actio te- ATESTIGUAR ,,-
rrefaciendi.- Aterrado por un sueo:
, -, ,
,, somnio percul-
sus et exterritus.- Aterrar con som- testor,obtestor.- Lo
bra y espectros: larvis contrario: contrarium
et spectris territo.- Que aterra testor> En contra: , -
como las sombras: ,, testor contra.- De s
larvarum more perterritus mismo: testificor de me
ipsum.- Cosas falsas:
ATERRONADO, en forma de terrn: - falsa testor.- Antes: ,
,, glabae similis - ante testor

ATERRORIZAR: , ATIBORRAR: constipare


(-,-), terreo, te-

98
TICO: ,, atticus> Apa- , , optime decertans.-
sionado por el dialecto tico: - Lucha de atletas: ,,
,, attici sermonis studio athletarum luctatio> Pan de los at-
sus letas:,, panis quo ute-
bantur athletae> Prtico,lonja don-
ATINAR: i recta caput cau- de se ejercitaban los atletas:
sae peto (ir derecho al punto prin- ,,; ,, xistus,lo
cipal) cus in quo exercebantur athletae>
Relativo al atleta: ,,
ATIRANTAR los cables flojos: - adathletam pertinens
rudentes laxos intendo
ATLTICO, juego alttico especial
ATIZAR: excito compuesto de cinco: ,,
athletici certaminis genus
ATLANTE: ,, Atlante
ATLETISMO,darse a ejercicios de:
ATLAS: ,, exrema verte- athleticis exercitationi-
bra collis bus operam do

ATLETA: ,,; ,, ATMSFERA,estado nebuloso de: -


,,; ,, certa- ,, coeli conditio mixtam
tor,athleta,luctator.- Que combate habens nebuulis serenitatem
con los puos: ,, qui pugno
certat.- Que combate en el pan ATOLONDRADO: ,, atto-
cratio ,, athleta nitus
qui pancratio certat.- Excelente:
TOMO: ,, individuus , , qui pravis et
tortuosis somniis terretur.- Que
ATNITO: ,,,, atormenta a los hombres: ,
,,; ,,; - ,, excrucians viros.- Que se
,,; ,,; , atormenta a s mismo: ,
-,,; ,,,; , seipsum puniens.- Atormentarse
,; ,, attonitus,obstu- por cosas frvolas y despreciables
pefactus,expavefactus,stupidus.- De torqueo de rebus frivo
jar atnito: , , lis et nugatoriis> Vanamente: -
, attonitum reddo, vano affectu me crucio
exterrefacio.obstupefacio.- Quedar
atnito: ,-, - ATRABILIARIO,melanclico: -
, obstupesco,stupeo,expa- ,, atra bile laborans
vesco
ATRABILIS,melancola: ,,
ATORMENTAR: , , - atra bilis
, , , (-
,

),,
, - ATRACAR: obsero;
, , , , latrocinor
crucio,excrutio,distorqueo,
torqueo,intorqueo> En la rudeda:- ATRACARSE,de comida: , -
rota districtum torqueo> Fuer- insuoer cibos ingero,ingurgito
temente: acerbo vexo.- me
Ser atormentado: , -,
ATRACCIN: ,,;
, crucior.- El que
,; ,, attractio
es atormentado con sueos espantosos

99
ATRACTIVO: ,,; , post> Hacia atrs: ,-
,
,
; ,,; - retro,retrorsum.- Y hacia atrs:
,, illecebrae,illicium retro,retrorsum
oblectamentum> (Adj.) ,-
,,;,, illae- ATRAVESAR: transeo per>
cebrosus,illex.- Usar de atractivos: Pasar de una parte a otra:
blanditiis utor traicio alicunde

ATRAER: ,-, , - ATREVERSE: , , -


, , , , , , , audeo
, , attra- A ir en contra de alguno: -
ho,allicio.- Con: simul audacter contra venio.- Demasia
attraho.- Con encantos: ex- do: nimium audeo.- El
canto> Hacia afuera: , - primero: prior audeo> No
elicio,apello.- Ms o primero: atreverse: , non
ante,prior attraho.- Atraer audeo.- Que es necesario atreverse:
al mismo tiempo: attraho ,, audendus> Quien a todo
simul.- Atraerse a su parecer: se atreve: ,,;-
ad meam sententiam pertra- , ,, omnia au-
ho.- Fcil de: ,, trac- dens
tilis.- Que atrae gente a su alre-
dedor: ,, corona cir- ATREVIDAMENTE: , -
cunstantium cinctus> Que atrae:- , , ,
audacter,temerarie,insolenter
,, attractivus.- Que tiene
fuerza de atraer: ,,
ATREVIDO: ,,;
vim habens attraendi o extrahendi.-
,; ,,; ,,
Que tiene virtud de atraer: ,
,, audax, impu-
, attraendi vim habens.- Todo
dens.- Como un lobo: ,,
atrado: ,, totus at-
luporum modo audax> De mano atre-
tractus> Atrado: ,,; -
vida: ,,, promp-
,, attractus,qui trahitur.-
tus manu.- Muy atrevido: ,
Por el hierro: ,,
ferro attractus , supra modum audax> Hacer atre-
vido: audacem reddo> Ser
ATRS: , , , atrevido: audeo> Resuel-
retro, retrorsum> De la to: ,, confidens
partede atrs: ,-
ATREVIMIENTO: ,;-,, (,,,-
; ,,; , ) , , ,
; ,,; ,, au- , attribuo,tribuo
dacia,impudentia.- De manos: - acceptum refero.- Se ha de atribuir:
,, audacia manuum.- Que annectendum esto> Atri-
gusta de atrevidas audacias: - budo: ,, attributus
,, qui amat facinora pro- Atribuir, imputar: auc-
jectae audaciae.- Hablar con: - torem esse dico.- Atribuirse: -
audacter loquor.- Ostentar adscisco
atrevimiento juvenil: juveni-
lem audaciam ostento> Tener atrevi- ATRIBUTO (gram.filos.) ,
miento: , audeo ,; ,,;
, ad paedicatum pertinens,prae-
ATRIBUIR: , ,- dicatum

100
,, thynnorum caopturae ido-
ATRINCHERAMIENTO: , , neus.- Semejante al: ,,
loricatio thynno similis.- Observar los: -
thynnos observo
ATRINCHERAR: , , -
circumvallo,lorico ATUNERO: ,, thynnarius

ATRIO: ,,; ,,; ATURDIDO: ,,; -


,,; , , ,,; ,,
,; ,,; , ,,; ,,
,; ,,; , ; ,,, vesanus,ato-
,,; ,,; - nitus.- Muy: ,, admo-
,, atrium,aulae vestibulum, dum obstupefactus
anterior domus o templi pars> Perte-
neciente al: ,, atriensis ATURDIMIENTO: ,, stupor

ATROCIDAD: ,, atroci- ATURDIR: ,,


tas ,,,
obturbo,strepitu percello,attonitum
ATRONADO ,. vesanus reddo,obstrepo> Los oidos con el mu-

ATRONAR,los odoc: obtundo cho hablar: obtundo lo-


aures quacitate

ATROPELLADAMENTE: `,` AUDACIA: ,,; ,,


abrupte ,,; ,,; -
,,; ,, audacia
ATROPELLAMIENTO:`, ,
Con audacia: ,
impetus omnia praerumpens
audacter,fidenti animo.- De gran au-
dacia: ,, magnam au-
ATROPELLAR: ,
calcibus impeto,conculco daciam habens.- De manos: -
,, audacia manuum.- Facilidad
ATROZ: ,,; , para emprender algo con audacia`-
,; ,, atrox ,, facilitas ad
ATN: ,, thymnus.- Atn quidlibet audendum.- Ir delante con
pequeo: ,,; ,, audacia,dar ejemplo de: -
,, parvus thymnus> He- praeeo cum audacia,exemplum au-
bra ,; ,; , dendi praebeo> Prodigiosa: -
, pelamis,thymna.- Pescador de ,, prodigiosa improbitas>Que
atunes: ,, thynnorum acomete con: ,, qui,
quae audacter irruentem hostem sus-
piscator.- Observacin de los: -
tinet> Que se arroja a los peli-
,, thynnorum observatio
gros: `,, projecta
El que observa los: ,,
in periculum audacia.- Usar de: -
thynnorum obsrvator.- Sacrificio
audacia utor
de atn: ,, sacrificium
ex thymnis> Fiestas en que se sacri-
AUDAZ: ,,; -
ficaban atunes: ,, sa-
,,; ,,; ,
crum in quo thynnus immolabatur.-
Idneo para la pesca del: -
,; ,,; , ,,; ,,; -
,; ,,; ,, ,,; ,,; -

101
,,; , -,,; ; ,,; ,,
,; ,,; - ; ,, augur; qui aves
,,; ,,; - observat, qui ex avibus statuit
,,; ,,; - quid sit agendum> Ciencia de los au-
,,,; , gures: ,, auguralis
; ,,; ,, disciplina
; ,,; ,,; -
AUGURAL: ,,; -
,,; ,,; -
,, auguralis
,, audax> De corazn:
, , audaci cordi
AUGURAR: , ,
praeditus> De lengua: ,
, , augu-
, ,, audax
ror,ominor.- Felicidades:
lingua,qui audaci ore est> De manos:
bene ominor.- Ms:
,,, manu promptus>
insuper auguror.- Por las entraas:
En la pelea: ,,; -
per exta auguror.- Por
,, audax pugnae.- En las
medio del agua: ,,,
empresas: ,, au- qui,quae per aquam praedicit.-Perito
dacior in periculosis rebus susci-
en: ,, augurandi pe-
piendis.- en sus resoluciones:- ritus
,,; ,,;-
,,, consulendo audax> Ma- AUGURIO: ,,; -
quinador audaz: ,, ,,; ,,; -
audax maquinator> Muy audaz: - ,, augurium> De mal: -
,,; ,, mul- ,, mali augurii> Mal augu-
tum,magnopere audax.- Que se atreve rio: ,, infaustum omen
a grandes cosas: ,,
fortium facinorum patrator.- Ser AUGUSTA,esposa del emperador: -
audaz: audax sum> Hacer audaz ,, augusta
, ,
audacem facio> Hacerse audaz: - AUGUSTAMENTE: auguste,rea-
, audax fio,audacem liter
facio
AUGUSTO,emperador romano: ,
AUDAZMENTE: , , Augustus.- Augustsimo: -
audacter ,, augustsimus.- ,,
; ,,; ,,;-
AUDIBLE: ,, sub auditum ,,; ,, augustus
cadens
ULICO: ,, aulicus
AUDIENCIA,sala de: ,
locus ubi magistratus dant res- AULLAR: , , ,
ponsa
, , ,
, ululo,gannio,ululatus
AUDITOR, oyente: ,, au-
ditor edo> Que alla: ,, cla-
mosus
AUDITORIO: ,,; -
AULLIDO: ,,;,,;
,, praesentia,auditorium
,,; ,,; -
AUGE,ir en auge: cresco ,,; ,, fremitus,
ululatus,rugitus.- Con aullidos:
AUGUR: ,,,; ,, cum ululatu.- Del lobo: -

102
,, lupium ululatus , -, , ,
, , , ,
AUMENTADO: ,, auctus.- En , ,- augeo,
mil: ,, millies insuper do, acresco,emendo.- Adems
auctus insuper augeo.- De paso:
, obiter augeo
AUMENTAR: , (,) Hacer mayor: majus facio
, , , Juntamente: una insu-
; , ,
, , , ,
per adaugeo.- Ms: , , auram popularem
insuper augeo.- Poco captare,conciliare
ha aumentado: ,, nuper
auctus> Que aumenta el nmero: - UREO: ,,,; -
,, numerum augens.- Mucho: ,, aureus> Medio ureo (mone-
, supra modum da) `,, semi-aureus
augeo.- Aumentarse: , -
AURICULAR: ,, auricularis
, ,, cras-
sesco,augeor.-Que se aumenta ms:
AURIGA: `,,; `-
,, insupwer intumescens
,,; `,,; ,
AUMENTATIVO: ,,; - , auriga,agitator.- Oficio de
,, habens vim augendi.- `,, aurigatio> Ser auri-
Partcula aumentativa en la signifi- ga: `, ` aurigari
cacin de los compuestos: ri-
AURORA: ,,, (acus.)
AUMENTO: ,,; ,; ,,; ,,; -
,,; ,,; , ,,; ,; ,, aurora,
,; ,,;, diluculum.- De nveos y blancos
; ,,; ,,; pies: ,, niveos seu can-
,,; ,, quod didos pedes habens.- Que es llevada
insuper datur, augmentum, accretio, por un solo caballo: ,,
incrementum,accessio> Partcula po- quae unnico equo vehitur.- En la
tica de aumento usada como prefijo: aurora: in aurora
- La palabra a la que debe
proceder ha de empezar por consonan- AUSCULTACIN: ,, aus-
te para evitar la crasis. cultatio

AN , , adhuc.- AUSENCIA: ,,; ,,


An no: , , , absentia
nondum.- Ni an: nedum
AUSENTARSE: (-,-
AUNAR: consentio ); , , ,
(,,
AUNQUE: , , , (imper.), (, );
, , ,- (partcu- abeo,absum .-Todo un da
la encltica) etsi,quamvis,quamquam totum diem absum
etiamsi,licet,tametsi
AUSENTE: ,, absens.- De
AURA: , ,,; ,, casa: ,,; ,,
aura.- Suave: , aurae le- absens a doma,a patria.- Por doce
vis> Buscar el aura popular: - das: ,, per duode-

103
cim dies absens.- Est ausente: ,,; ,,; -
abest ,, austerus, superciliosus.-
algo austero: ,, sub-
ASPICE: ,, auspex austerus

AUSPICIO: ,,; - AUSTRAL: ,, australis.-


,,; ,,; , Viento: ,, auster
, ; ,, auspicium
Lugar,templo donde se hacan los: AUSTRO,situado ms all del austro,
,,; , lejos: ,, super,ultra
templum,locus capiendis ausp- austrum positus
ciis.- Volver a hacer los auspicios
consultando las aves: AUTARQUA: ,,; ,
aves iterum consulo , sufficientia propia

AUSTERAMENTE: austere AUTRQUICO: ,, suffi-


ciens
AUSTERIDAD: ,,; -
,,; ,, auste AUTNTICAMENTE authentice
ritas
AUTNTICO: ,, authen-
AUSTERO: ,,; ,
ticus movens>
,, faciens ali-
quid sponte.- ,, ipse
AUTILLO,, ,; ,, per se currens
animal enemigo del autillo: ,
, animal ululae inimicus AUTOMATISMO, constructor de mquinas
que se mueven por automatismo: -
AUTOABASTECERSE: sufficio ,, machinarum quae mo-
veri per se videntur,opifex
AUTOALABARSE, el que se autoalaba:
,, qui sua voce ipse se AUTONOMA,libertad para darse sus
praedicat propias leyes: ,, liber-
tas suis vivendi legibus, autonomia
AUTOBOMBO, el que se da autobombo:
,, qui sua voce ipse se AUTNOMO: ,, qui sui
praedicat juris est liber; liber suis vivendi
legibus.- Gobernarse por s mismo,
AUTODIDACTA: ,,; - por sus propias leyes:
,,; ,, a se meo jure vivo
ipse doctus,edoctus.- Instruyndose
a s mismo suopte inge- AUTOPSIA: ,, propriis ocu-
nio lis actio se videndi,proprius aspec-
tus
AUTFAGO: ., qui se
ipsum devorat AUTOPUBLICIDAD,el que da noticia de
sus propias acciones ,
AUTGRAFO,adj. ,, ma- , nuntius ipse rei a se gestae
nu propria scriptus.- Sust. -
, ,, propria manu AUTOR: ,,; ,,;
scriptum ,,; ,,
auctor.auctor quilibet.- De libros:
AUTMATA: ,, se ipsum ,, librorum scrip-
tor.- De s mismo: ,,

104
ipse sui causa.- Escritor en general domini more impero.- Tener autoridad
prosista, historiador: , , auctoritate
,, auctor.- Unico de valeo, potestatem habeo> Usurpar
odo: ,, totus auctor autoridad,arrogarse: auc-
alicuius rei.-Ser autor junto con toritatem usurpo.- Lugar donde se
otros: una cum aliis auc- renen las: ,, magistra-
tor sum.- Ser autor , , tuum curia.- Autoridad o destino
, auctor sum dado segn la renta que se posee:-
,, dominationis species
AUTORIDAD: ,, auctori- AUTORITARIAMENTE y absolutamente:
tas,dignitas.- Axioma,principio de eorum more qui suo
valor en s mismo: , , jure imperant
axioma.- Autoridades: ,
potestates, magistratus.- Crdito: AUTOSERVICIO: ,, sui
ipsius famulitium
,, auctoritas.- Con auto-
ridad: cum auctoritate.-
AUXILIADOR: ,,; ,
Digna de fe: ,, aucto-
,; ,,; ,
ritate fide digna.- Dotado de: -
; ,,; ,,
,, qui valet auctorita
,,; , ,;
te.- Inviolable,sacrosanta: - ,,;,
,, sacrosanctus magistratus ,; ,,; ,,
Poder: ,,; ,, ,,; ,, -
dominatio,auctoritas.-,; ,,; ,,,
,,; ,, auxiliator,auxiliatrix.- Prefecto de
auctoritas.- Que ejerce la auto- los auxiliadores: a,
ridad paternal: , , auxiliatorum praefectus> Auxiliadora
auctoritatem paternam exercens.- ,,; ,,
Asumir la autoridad: auxiliatrix
mihi potestatem assumo.- Ejercer la
autoridad: , magistratum AUXILIAR: , , (-
gero.- Dar autoridad: po-
testatem do.- Mandar con:
), , , ,- ,, concursus ad auxilium fe-
, , , , rendum.- El que auxilia:
, , ,- , opem ferens.- El que corre
,,, a auxiliar: ,, ad auxi-
, auxilior> Ade lium currens.- Que auxilia juntamen-
ms: insuper auxilior> te: ,, qui simul auxi-
Llevar el auxilio con otro: - liatur> Se ha de auxiliar:
onus una sustineo.- Concurrir auxiliandum
para auxiliar: convenio
ad ferendum auxilium.- Correr a au- AUXILIO ,,;,,
xiliar: , curro ad ; ,,; ,,; `-
auxilium.- Llevar socorros: - , , ; ,,; ,
suppetias ferre.- Estar al la- ,; ,,; ,,; -
do de uno: a latere sto ,,; , ,; -
Juntamente: una auxilior ,,; ,,;
Acercarse en auxilio: ,; ,,; ,,
accedo in auxilium.- Auxiliar espon- ,,; ,,; -
tneo: ,, auxiliaris ,, auxilium,adjumentum.- Va,
Concurrencia para auxiliar: medio de hacer alguna cosa: ,,

105
via,auxilium ad aliquid faciendum , , cupi-
Auxilio falso,aparentado: - dus sum pwecunaie,deditus sum pecu-
falsa,ementita auxilii latio> niae,avarus
Llamado en auxilio: ,,
AVARO:`,,; ,,
in necessitate rogatus.- Entrar
; ,,; ,,
a llevar auxilio: ingre-
dior ad ferendum auxilium.- Partir ; ,,; ,
a llevar auxilio: ad opem ,; ,,;
ferendum alicunde proficiscor> Pe- ,; ,,;
dir auxilio: imploro opem ,; ,,; -
Prestar auxilio: , - ,,; , ,,;
auxilio juvo,suppetias fero , , ; ,,;
Privar de auxilio: privo au- ,,; ,,
xiliis (hamum devorans), avidus,avarus,
cupidus lucri> Ser avaro:
AVANCE: ,,; , cupiditate divitiarum teneor.- Que
saltus escatima las cosas: ,,
avarus.- Tan avaro que divide un
AVANZADA: ,, excubiae higo: ,, ita avarus
ut ficum dividit
AVANZAR: ,-,--
, (-), - AVE: ,,; ,,;
, , progre- ,; ,,,; ,
dior,procedo,succedo,subeo> ; ,,; ,,;
Ocultamente: progredior ,,; ,,; ,
Hacer avanzar a golpe de ltigo: ,; ,, avis.- Un ave
virga incitare.- cualquiera,cierta ave: , ,;
Avanzando: progrediendo> , ,; ,, ; ,
, avis quaedam.- Acu
AVARAMENTE: avare tica: ,,; ,,
; , ,, avis aqua-
AVARICIA:`,,; , tilis,aquatica.- Abundante en aves:
,; ,,; , , , abundans avibus>
,; ,, avaritia> Au- Amigo de las: ,,, stu-
sencia de: ,, avaritia diosus avium.- Aves: ,,
carentia.- Con avaricia:`,- volucres.- Comido de: ,
avare> Libre de: - avibus comestus.- Con cola roja:
,, alienus ab avaritia> Es- ,, avis a rubra cauda
tar posedo de: auri in- Cra de: ,,; -
sano amore teneor.- Ambicin de
,, avium nutritio,genera-
empleos y magistraturas: ,
tio> Amor a las: ,,
, studium magistratuum gerendorum amor avium.- Tetrao (aves desconoci-
da) , tetrao> Ave pare-
AVARIENTO: ,, qui avidus
appetit.- Ser avariento: -
cida aun reptil: `,`, grina,incendiaria.- El que caza o
, avis.- De la naturaleza de vende aves ,, qui aves
las: ,, avium naturam captat vel vendit.- El que mantiene
habens.-De mar o laguna: , aves:,, qui aves
nutrit.- El tiene mana en la
,, avis.- De paso,incen-
crianza de las: ,, qui
diaria: ,, avis pere-
aves insano amore deperit.- El que

106
vende aves: ,,
avicularum institor.- Especie de ave AVERGONZAR: , ,
nocturna: ,, avis noctur- pudore afficio,perfundo
nae species> Lugar donde se venden Avergonzarse mucho:
aves: ,, locus ubi me valde pudet
aves venduntur.- Mana de tener o
criar aves: ,, avium AVENIRSE,fcil de..: ,,
insanus amor> Nacido de un ave: facilis ad cedendum
,, ex ave generatus.-
Nadadora: ,,;, AVENTADOR: `,,; `,
natabilis,urinatrix avis> Noctur- ,; ,,; ,
na: ,, ulula>Observacin , flabellum
de las: ,,; -
,, observatio avium.- AVENTAJADO: ,, praes-
Pequea: ,,; - tans.-(comp.) ,,; -
,,; ,,; - ,-,,; ,,
,,,avicula> Pertenecien- ,,, praestan-
te a la observacin de las: - tior,potentior.- Muy: ,-
,, ad avium observatio- ,,; ,,; -
nem pertinens.- Relativo a las: ,,; ,, ;
, , ,,; ,,; ,,:
,,; ,, ad aves ,,; ,, ;
pertinens.- Pintada de diversos ,, (qui sortem divini-
colores: ,, avis varie- tus adeptus est) omnium praestantis
gata.- Que canta mal: ,, simus,eximius,praestantissimus
stridula avis> Que cra aves:
AVENTAJAR: , , ,
,, aves alens.- Que
, (),-
devora aves o gallinas: ,
, , , ,
, aves,gallinas devorans.- Que
, , ,
observa las aves: ,,
, praesto,praece-
qui aves observat.-Que se ocupa de
llo,antecello.- A los dems: -
las: ,, qui circum aves
versatur.- Semejante a las prae caeteris emineo.- Que
aves,ligero: ,, avibus aventaja a otros: ,,
aliis praestans
similis,levis> Voz suave de:
, exilis vox avium> Voz dbil
AVENTAR: , , -
de las: ,, exilis vox
, ventilo,vestilando dis-
avium.- Vendedor de , ,
jicio.- Con criba: ventilo
asserum venditor> Transformarse
vanno.- Con el bieldo: , -
en: in avem muto.- Tener
mana por la crianza de las aves: ventilabro purgo
avibus alendis insane
AVENTURA: ,, periculum
studeo.- Observar las: ,
aves observo, inspicio
AVENTURARSE: periclitor
Criar aves: aves alo
AVERGONZADO: ,,; -
AVELLANAS: ,, avella-
,, pudibundus, qui est vultu
nae nuces
demisso ex pudore.- Muy triste y
avergonzado: ,, admo-
AVENA: ,, avena.- Molino
dum vultu trisrtis et pudibundus
para la avena: ,,
mola qua frangebatur alica

107
AVENGONZAR: (,- , vereor,rubeo,erus-
), , , besco,pudore afficior> Hacer aver-
pudefacio> Avergonzarse: gonzarse: injuecto pudore
,,,- reprimo.- Juntamente:
simul pudefio> No avergonzarse: struthocamelus
, erusbesco>
Un poco: aliquantum VIDO: ,, avidus
me pudet.- Fcil de: ,,
qui facile pudore afficitur.- El AVINAGRAR: , , ,
que se avergenza: ,, acesco,acorem refero.- Que
qui erubescit se avinagra o repunta:
acescens.- Propio para avina-
AVERIGUACIN: ,,; , grar ,, habens vim
; ,, inquisitio.- Por la acuendi
observacin de las entraas de las
vctimas: ,, inquisitio AVISADOR: , , monitor
ex extispicina
AVISAR: , ,-
AVERIGUADO: ,,; - , , , ,
,, compertus admoneo,moneo, commonefa-
cio,commoneo.- Con fuego: ,
AVERIGUADOR: ,, inqui- - ignem verto ad dandum
sitor signum.- Con un silbido:
sibilo ante edito admoneo.- De ante
AVERIGUAR: , mano: praenuntio.- Por
(,), , - la noche (el centinela):
,, perquiro nuntio nocte.- Secretamente: -
dijudico,inquiro,indago.- Adems: clam nuntio.- La que avisa:
insuper sciscitor.- ,, monitrix
Con curiosidad: curiose
exploro.- Con diligencia: AVISO: ,,; ,,;
diligenter inquiro.- ,,; ,,; -
Juntamente: una inquiro.- ,,; ,,; -
Por el tacto: tacto ex- ,, consilium,nuntium,nun-
ploro.- Tener averiguado: , tius,admonitio.- Pblico: ,
- exploratum habeo.- Que ave- ,, publicum programma.-
rigua muchas cosas: ,, Que sirve de: ,, admo-
qui multa sciscitatur nitorius.- Sin previo aviso: -
sine paevia denuntiatione
AVERNO: , () avernus
(avibus carens)
AVISPA: , ,,; ,
vespa.- Semejante a la: ,
AVERSIN: ,,; -
,; ,, vesperarum
,,; ,,; -
speciem habens, vespae similis.-
,,; ,,; ,
Falsa: ,, ementitta
, aversio,aversatio,simultas.-Con
vespa.- Celdillas de las: ,,
aversin: animo alieno.-
cellae vesparum.- Lugar donde
Sentir aversin: aver-
las avispas se reproducen: -
sor
,, locus ubi vespae foeti-
ficant
AVESTRUZ: , -
, ,, struthio,

108
AVISPERO: ,,; ,
,; ,, vesparium,locus
ubi stant vespae

AVIVAR,el fuego: excito


ignem sopitum.- El fuego soplando:
flatu ascendo

AXIOMA,proposicin fidedigna:
, sententia fide digna,enun-
tiatum,axioma

(Ay! ,; ,; `; ; Hei!
He! Ohe! Eheu!.- (Ay!(Ay de m!
, Heu! Heu mihi!.- (Ay!
(Ay! ,; ,-
; , ; ; ,
Heu!Heu!; Heu!; Io!; Heu!; Heu,hei!
(Ay,malo!(Malo! ; (Vae! Heu!

Ayax,hijo de Telamn:
Ajax,Telamonis filius

AYER: , ; , heri.-
De ayer: `,,; ,,;
,, hesternus

AYES,que causa ayes: ,,


qui suspiria affert

AYO: ,, () auctor.-
,, paedagogus
AYUDA: ,,; - minister
,,; , ,
,, favor,adjutor,adju AYUDAR: , , , -
mentum.- De cmara: , , , (,-
; ,,; ,, ), , ,
vestium custos,cubicularius,vestia- , , , ,-
rius.- Ayuda (lavativa): , (-,-), , ,
; ,, injectio,per , , , -
clysterem infusio.- Ponerse una , , ,-,
ayuda: ,, -
per clysterem infundo> Sin , ,,-
ayuda,que se sirve a s mismo: - , , , -
,, qui sibi ministrat , , juvo,ad-
juvo.- A alguno en su trabajo:
AYUDADOR,A: ,,; - aliquem in re
,, adjutor; ,, aliqua comparanda juvare.- A alguno:
adjutrix cum alio adjuvo
A hacer: ,- adjuvo in
AYUDANTE: , -,, peficiendo.- A la vez: -
qui su alio opus exercert, adjutor> vicissim juvo.- A otro en su
En el trabajo: ,, ad-

109
cargo: alterius cu- AYUNO,adj.: ,,; ,
ram adjuvo.- A otro: sub- ,; ,, jejunus.- Que no
servio.- Ayudar a: simul ha comido: ,, juju-
operam suppedito.- Los ruegos de nus,qui non gustavit.- Sust.: -
alguno: alicuius preces ,,; ,, jejunium
adjuvo.- Ms: insuper ad
juvo.- Mutuamente: una AYUNTAMIENTO, reunin, junta: -
adjuvo.- Ayudar simultneamente ,, coitus
simul administro.- Se ha
de ayudar: adjuvandum AYUNTAR: , ad-
est.- Ser ayudado: ,, jungo
juvor.- Auxiliar:,-
() juvor.- Digno de ser AZADA,de dos dientes: ,,
ligo bifidus
ayudado: ,, adjuvandus
El que ayuda voluntariamente:
AZADN: ,..; ,,
,, voluntariam operam prae-
,,; ,,; -
bens.- El que ayuda: ,
,-,,; ,,; -
; ,, adjutor> Ayu- ,,; ,,; ,
dar en el trabajo: labo- ,; ,,; ,,
rem adjuvo.- Que a todos ayuda: - ; ,, rutrum,sarculum li-
,, omnes adjuvans.- Que go,bidens.- Pequeo: ,,
ayuda: ,,; ,, parvus ligo
,, auxiliator,adjutor.-
Que ayuda a rodear: , AZAFATE,canastillo: ,,
, adjuvans circumquaque in ducen ,, quasillum
do.- Que puede ser ayudado: -
,, cui facile succurri po- AZAFRN: ,,; ,,
test> Que se ayudan mutuamente: - crocus.- De color de: ,,
, simul operantes.- Accin ,, croco similis,cro-
de ayudar: ,, actio ceo colore.- Que viste tela de color
adjuvandi azafrn: ,,, cro-
ceam vestem indutus.- De color de
AYUNAR: , , azafrn: ,, croceo co-
a cibis abstineo,jejuno.- lore tinctus> Parecido al:
Antes: ante jejuno.- La , crco sim,ilis> Teir de: -
que ayuna: ,, jejuna , croco imbuo, corceo
colore inficior.- Teido de: -
AYUNAS,en ayunas:,,; ,,; ,,; -
,, jejunus> Enteramente en ,,; ,, croceo co-
ayunas: ,, prorsus je- lore tinctus
junus.- En ayunas: jejune
AZAFRANADO: ,,;
,, croceus salit) trepidus

AZAR: ,,; , AZORAMIENTO: ,,;-


, id quod sponte fit,fortuitus ,,; ,, trepidatio,
eventus tremor

AZORADO: ,,; ,, AZORARSE: , ,


; ,,; ,, trepido
(cui prae metu cor trepidat et

110
AZOTADO: ,, verbera- AZUELA: , ,,
tus.- Con cuerdas de lino: - ,,; ,,;
,,;, lineis vin- ,,; , , ,,
culis percussus ; ,, dolabra, securis
asciola,dolabella
AZOTAMIENTO,con varas: ,,
verberatio quae fit virga AZUFRE: ,, , ,,
sulphur.- Perfumar con: sul-
AZOTAR: , , phure vaporo.- Purificar con: -
(,,), , sulphure circum expio> Pu-
-, , , rificacin con azufre: ,
, , , , , lustratio
, , ,,
(), ,verbero,fra- AZUL: ,,; ,,
gello.fragris caedo,vehementer fra- glaucus.- Sobremanera: ,
gello,flagro.- Con correas: , , ultra modum caeruleus.- De
, loro verbero> Con color azul: ,,; -
cuerdas: , flagris ,, (-); ,,
caedo> Con varas: ,`, qui glaucum colorem habet,caelu
, virgis,fustibus reo colore.- De aspecto azul: -
virgulis caedo.- Despedazar a azotes
,, caerulea aspectu.- Acto
flagris lacero> El prime-
de pintar de azul: ,,
ro: ante o prior verbero.- caerulei inductio coloris
Ser azotado: , vapulo.-
Digno de ser azotado: , AZULADO: ,,; ,
, verberibus caedendus.- El que ,; ,,; ,
azota: ,, flagellator> ,, caeruleus,caeruleo co
Que debe ser azotado: ,, lore splendens.- Que tira a color
verberandus> El acto de: - azulado: ,, cyani colo
,,;,, flagella- rem referens.- Semejante al azul ce-
mentum, verberatio> Dar una azotai- leste: ,, colore caeru-
na: `u concava et lata manu leo similis.- Ser azulado: ,
nates ferio - caeruleo sum colore

AZOTE: `,,; , AZULAR,dar de azul: caeruleum


,; , ; ,,; colorem induco
,,,; ,,;
,; ,, AZUZAMIENTO de perros: ,,
ferula,flagellum.- Hecho con correas canum incitatio
,, flagellum.- Necesitar
de azotes: verberibus in AZUZAR a los perros con silbidos:
digeo.- Flagelacin a la que eran sibilando canes instigo.-
sometidos los jvenes espartanos: A los perros para cazar:
,, flagellatio cui canes ago ad venandum.- Los perros:
juvenes spartani subjiciebantur , canes incito

AZCAR: ,,; ,,
saccharum

111
,, Iacchuc,Bacchs,Lyaeus,
B Sabazios.- Baco,perturbador de la
mente: ,, animae di-
remptor.- Templo de Baco:
BA: , (voz inarticulada) bba
, aedes Bacchi.- Perteneciente
a Baco: ,, ad Diony-
BABA: ,, virosus humor
sium pertienens.- Compaeras de Baco
, Bacchi sociae.- El que
BACANAL: ,,;,,
celebra las fiestas de Baco:
,,; ,, de-
bacchatio,bacchanalia.- Celebrar ba- ,,; ,, orgiorum
canales: , , , celebratur.- Fiesta de Baco: ,
orgia celebro,bacchor.- Aullidos ba festum in honorem Bacchi;,
canales: Celebracin de: , festum Athenis in honorem Bacchi
, orgiarum oeractio.- Participar Juego de Baco Leneo:
de los: thyrsum gesto.- Lenaei ludi.- Juego usado en las
El que celebra bacanales: , fiestas de Baco: ,, ludi
genus.- Lugares dedicados a Baco:
,; ,, qui,quae orgia
celebrat.- El que se abandona a un ,, loca Baccho sacra.-
transporte orgistico con un tirso Ofrendas en honor de: , thy-
en la mano: ,, thyrso si,liba.- Que gusta de las fiestas
furens (thyrsus: hastula frondibus de Baco: ,, studiosus
vestita).- Heridos en el bacanal con evationis.- Baco,que preside la
el tirso: ,, thyrso prensa de la uva: ,
percussi.- Participacin en la baca- , Bacchus leanus praeses prelo-
nal: ,, thyrsorum ges- rum.- Sacerdote de: ,,
tatio.- Participante en la bacanal: -,, sacerdos Bacchi.- Sacer
,, qui orgia celebrat dotisa de: ,; ,,
Perteneciente a los que celebran ba- foemina sacerdos Bacchi
canales: ,, pertinens
ad eos qui orgia celebrant.- Pompa BCULO: ,,; ,
de los bacanales: ,, ; ,,; ,,;
bacchanalia pompa ,,; ,,;
,; ,,,; -
BANCANTE ,,; ,
,,; ,,; -
; ,,; ,, bac-
, ,, baculus.-Encorva
cha, baccha furore percita.- Bacan-
do ,, incurvus> Pastoral
tes sacerdotisas de Baco:
,, baculum
,, bacchae,maenades.-
Voz de las bacantes: vox bac BADANILLA,que usaban los flautistas
chantium.- Clamar a modo de: ,, corium quod labris
clamo bacchantium more.- Imitar a circumligabant tibicines
las bacantes: bacchantes
imitor BAGAJE: ,, sarcina.- Con
ducir bagajes: vasa et
BACHILLER: ,, inepte utensilia bajulo.- Recoger el bagaje
loquax
colligo vasa
BACN,silleta,sillico: ,
BAGAJERO: ,, lixa
vas ad excipiendum ventris onus
BAGATELA: ,,; ,,
BACO: ,,; ,-,
; ,,; ,,;
,; ,; , ,
,,; ,,
; , ,,; ,,; ,,nugae,merces expers valo

91
ris.- Decir bagatelas a cada paso:
passim nugor.- Escribir (BAH! Vah!
bagatelas: nugas scri
bo.- Hacer o decir bagatelas: BAHA: ,,; ,,
nugor.- Ocuparse de: ,,; ,,
simul nugor.- Escritor de: statio navium
,, nugarum scriptor.- Ha
BAILAR: , , ,
blador de: ,, nugi-
loquus.- El acto de escribir bagate- , (marchar a comps:
las: ,, nugarum ad numeros incedo) , ,
scriptio
, , , tri Baile afeminado: ,, mollis
pudio,salto.- Al son de la mscica: saltatio.- Amante del baile: -
subsalto choro canenti.- ,, amans saltationis.-
Alrededor: circum sal Arreglado al canto: ,,
to.- Con armas: pyrricham saltatio ad cantum.- Cargo de direc
salto.- Con otro: una cum tor del baile: ,, chora-
alio salto.- Delante: gi munus.- Cierto baile: ,
praesilio.- Inmodestamente: - ,; ,,;`,
salto immodeste.- Juntamente: ,; ,, saltatio quae
una tripudio.- Bailar ri- dam.- Con canastillos: ,
dculamnete: ridicule sal saltatio cum calathis.- Con los
to.- Lascivamente: , pies desnudos: ,, ge
indecore,lascive salto.- Arte de bai nus saltationis.- De esclavos:
lar: ,, saltandi ars.- , saltatio servilis.- Delante
Diestro en: ,,; de otro: ,, praesul
,, habens artem saltandi.- El tatio.- Corega (director del baile)
que baila con armas: ,, ,, choragus.- Escuela de
pyrichae saltator.- El que recibe baile: ,, scho
a los que bailan: ,, la ubi docentur a magistro saltato-
qui saltantes in choro recipit.- Lu- res.- Especie de baile: ,,
gar donde se baila: ,, saltatio genus.- Gastos de los bai-
locus ubi chiori ducuntur.- Que les: ,, suppediattio sump
baila con otro: ,, is tuum chorearum.- Lascivo:
qui simul chorus excercet.- Que ,, lasciva saltatio.- Una cla
baila con petulancia y lascivia: se de baile: ,, saltatio
,, qui petulanter et quaedam.- Lo que se da para los
lascive saltat.- Que baila en pareja gastos del baile: ,,
,, una saltans quod suppeditatur in sumptum chori.-
Lugar donde se hacen los ensayos de
BAILARN: ,,; , los bailes: ,,,
,; ,,; ,, locus excertitando choro.- Lugar
; ,, saltator; qui in donde se prepara lo necesario para
choro pulsar terram.- Bailarina: - los bailes: , ,,
,,;-,,; - locus ad instruendas choreas.-
,,; ,, saltra Maestro de baile: ,
trix , saltandi praeceptor.- Movimien
to de las manos y de los pies
BAILE: ,,; ,, bailando: ,, pitylis
; ,,; ,,; ma,micatio manuum et pedum in saltan
,,; ,,; , do.- Perteneciente a las canciones
,; ,,; , de los bailes: ,,
tripudium,saltatio,chorea,saltus pertinens ad carmina saltatoria.-

92
Perteneciente a los bailes:
,; ,, ad choreas perti BAJADA: ,,; ,
nens.- Presidente del baile: ,; ,,; ,
,, duc chori.- Propio del ; ,, descensus
baile o de los bailarines:
,, conveniens saltationi vel BAJAR: ,
saltatoribus.- Que costea los bailes , , ,
,, is qui suppeditat sump , , , des
tus in ludoc )corega).- Que promueve cendo,desilio.- Antes:
el baile con armas: , ante descendo.- Con cuerdas:
habens vim excitandae pyrrichae
saltationis.- Baile ridculo: , demitto funibus.- De
,; ,, ridicula lo alto: demitto.- Hacer ba-
saltatio.- Saln de baile: , jar: , descen
, locus ubi aguntur choreae.- dere facio, una deprimo.- Juntamente
Canciones para las danzas: k, simul demitto
,, subsaltationes, carmina Ms: superdescendo.-
saltatoria.- Tener parte en el Poco a poco: subdescen
baile: ad chorum acedo.- do.- El que baja (propiamente
guerrero que baja de su carro para
Dar juntamente un baile:
combatir a pie): ,,;
choream una instituo.-
,, descensor.- Accin
Dirigir el baile: , -
sum dux chori,choreas duco
de bajar alguna cosa: ,, ,,; ,,; ,
demissio per funem ; ,,; ,,; -
,, statera,trutina,pondus
BAJEL: ,, navigium libra.- Contrapeso en la balanza
para el equilibrio: ,,
BAJEZA: ,, sacoma,id quod in libra ponitur ad
humilitas,status ad terram pastrati faciendum aequipondium.- El que pesa
De condicin: ,,; en la: ,, librepens.-
,, innobilitas Pesar en la: in trutina
appendo.- Poner en la: ,
BAJO: ,,; ,, , pondero> Pla-
brevia,syrtes tillo de la ,, catillus
BAJO,humilde: ,,; , BALAR: , ,
, humilis.- Abyecto: , , balo.- Que bala:
abjectus.- Preposicin: sub ,, balator.- Que bala mu
cho: ,, multum balans
En la parte ms baja: in
BALAUSTRADA: ,, plu-
ima parte.- Estar en lo bajo: -
teus
subsideo.- Ir por bajo,avan
zar,penetrar debajo: , BALBUCEAR: , bal-
,- succedo butio

BALADRONADA, echar baladronadas: BALBUCIENTE: ,, blaesus.-


, , bla Medio balbunciente: `,,
tero,magna jactare,abrupta loquor balbutiens.- Ser balbuciente:
balbus sum
BALANZA: ,,; ,,;
,,; ,,,;

93
BALBUCIR: balbutio
BAMBALEARSE,que se bambalea:
BALDN oprobio: ,,; ,, lubrico pede incedens
,,; ,,; -
, probrum BANCARROTA: , ,,
BALDE,en balde frustra aeris alieni rescissio.- Hacer banca
rrota: , debitum
BALEARES,islas: ,-, rescindo.- Enriquecidos con bacarro
Insulae Baleares ta: , qui fraudatis cre
ditoribus alienas pecunias possident
BALIDO: ,,; ,,; El que hace bancarrota: ,
creditorum fraudator
,, balatus.- De las ca-
bras: ,, balatus caprae.- De
BANCO: (asiento) ,, seam
las ovejas: () balartum
num.- Asiento largo: ,,
ovium et caprarum
fori subsellia.- De arena a flor de
agua: ,, agger aranae.- Pe
BALLENA: ,,; ,,;
queo , (slo dat.ac.sing.
,, balaena.- Lugar donde
acus.pl.: , , ) sca
se pesca la: ,, locus ubi
cete capiuntur bellum.- Bancos,bajos: ,,
brevia,syrtes
BALSA: ,, restagnatio
BANDA pectoral: , ,
BALSMICO y lo que tiene olor a bl , fasciola pectoralis
samo: ,, balsami odo-
rem habens BANDEJA redonda: ,, patina

BLSAMO: ,, balsamum.- BANDERA: , ,,;


Arbol del blsamo: , ,, vexillum.- Naval:
navis insigne.- Andar
lignum balsami.- Jugo del: a caballo delante de las banderas:
,, balsami succus.- Ramito ante signa equito.- El
cortado del rbol del blsamo: - que lleva la bandera: ,
,, surculus qui e balsa , qui vexillum gestat
mo caeditur
BANDO,pasar al otro bando: BANQUETA: ,,; ,
transfugio ,; ,, subsellium

BANDURRIA: ,,; , BANQUETE: ,,; ,


, pandura.- Que toca la bandu- ,; ,,; ,
rria: ,,; , ; ,,; ,,;
, panduram pulsans.- Taedora ,,; ,,;
de bandurria: ,, quae ,,; ,,; ,
panduram pulsat.- Tocar la epulum, convivium, symposium
bandurria: panduram pul epulatio.- Banquete fnebre: -
so ,,; ,, epulum
funebre.- General,pblico: ,
BANQUERO: ,,;
,; ,, epulum ad quod
,-,, nummularius.-Perte imnes conveniunt.- Idneo para el
neciente al banquero, alcambista:
banquete: ,,; ,
,, ad mensarium,num
, ad epulationem idoneus.- En
mularium pertinens.- Ser banquero:
que sirven toda clase de viandas:

,, omni ciborum appara

94
tu instructus.- Banquete libre: - epulor,convivor.- Ser pre-
,, lascivium convivium.-Li- sidente de un banquete:
terario: ,, verbis convivii magister sum
magis quam epulis instructa coena
(banquete,comida ms abundante en pa BANQUETEAR: , ,
labras que en manjares).- La ropa , , , ,
para un convite o banquete: - epulor,comessor,opsono,convi
,, convivalis stola.- Que vor.- Festivamente: festive
le gusta con locura ir de banquete epulor.- Juntamente: ,
en banquete o a los banquetes: una comessor,epulor
,, qui insano coenarum
convivalium amore ducitur.- Lugar BANQUILLO, para el lecho: ,
del banquete: ,, locus , scabellum per quod in lectum
convivii.- Perteneciente al banquete ascenditur
,, ad convivia perti
nens.- Director o presidente: BAADO: ,,;
,,; ,, con , perfussus,irrigus.- De agua:
viviorum magister.- Presidencia del , aqua perfussus.- En
banquete: ,, convi agua ,,; ,, aqua
vii praefectura.- Banquete popular:
dilutus.- Por todos lados:
,,; ,,;
,, circumfluus
,, populare epulum,publicum
Solemne: ,,, epulum BAAR: ` (`,`),`-
Sala del: ,, convivii , , , ,
locus.- Costeado por uno solo: , , , ,
,, epulum.- Durante todo el , , perfundo,
banquete: per universum lavo,alluo.- Alrededor:
epulum.- Presidente del banquete: circumluo.- Antes: ,
,, praefectus epulorum ante proluo.- Ligeramente:
Acudir al banquete sin invitacin:
suffundo.- Baado por to-
ad coenam non rogatus
das partes: ,, circum
accedo.- Andar en banquetes:
fluuc.- Baando alrededor: -
epulor.- Dar un banquete:
circumfluendo.- Baar con agua
convivio excipio.- Cele-
caliente: foveo calida.-
brar banquetes en compaa:
Que est baado alrededor: -
una convivium celebro.- Celebrar
,, qui circa alluitur.- Ser
banquetes fnebres: epu
lum funebre celebro.- Celebrar ban- baado: ,- perfundor
El acto de baar por todas partes:
quete de boda: ()
celebrare nuptiale convivium.- Cele- ,, circumluvio.- Ba
brar un banquete: epulor.- arse, echar el agua para:
aquam lavantibus effundo.- En agua
Comer en banquete: epulor.-
fra: frigida aqua
Contribuir para un banquete:
lavor
collectam sive symbolam contri
buo.- Dar banquetes: , BAERA,mujer al cuidado del bao:
, (-),
,,;-,,; infundens.- Siervo del baero:
,, balneatrix
BAO (para lavarse): ,,;
BAERO: ,,; , ,,; ,,; ,,
,; ,, balneator.- ; ,,; ,,
Que echa el agua a los que se lavan: ,,; ,,;
,, aquam lavantibus ,; ,,; ,,

95
,, balneum,solium,al- BRATRO: ,,; ,, ba
veus balnearius,vas balbnearium,lava rathrum,carcer suterraneus
crum.- Baos calientes: ,,
,. callida balnea,lavacra BARATURA de las cosas: ,,
Bao caliente: ,, cali vilitas rerum venalium
dum balneum.- Cuarto de bao:
BARBA: ,; ,,;
,, baptisterium.- El que
ayuda a baar, a inmergir en el ,,; ,,; -
bao: ,, immersor.- El ,,; ,,; ,,
barba,mentum.- A quien ha nacido la
que lleva el agua para el bao: -
barba hace poco: ,, cui
,, aquam balneo portans barba paulo ante enata est.-
Estufa para calentar los baos o el
costumbre de llevar barba:
lugar de ellos: ,,
,, barbae gestatio.- Barbilla
hypocaustum.- Apto para el bao: lo que sobresale bajo los labios en
,, aptus ad lavandum.- la mejilla superior: ,,
Bao fro: ,, frigi- id quod infra labra in maxilla
dum balneum.- Gustar de baos: inferiore eminet.- Con barbas:
delector balneis.- Ha- ,, intonsus.- Con bar
bitacin de bao pequea: , ba rala: -,,;
,,; ,,; ,, qui est rara barba.-
, balneum.- Que lleva al bao los Criar barba: barbam
tiles de limpieza: , alo.- Echar mano a la barba para su-
Que tiene forma de bao: , plicar: mento subjicio
, habens formam balnei manum.- El que odia la barba:
,, osor barbae.- El que
BAO SECO: ,, siccum tiene barba aguda: ,,
balneum.- Usar del bao seco: cui acutum est mentum.- Embarbecer:
sicco balneo utor lanugine vestior.- Empe-
zar a echar..: barbam em
BAPTISTERIO: ,, baptis ttere incipio.- Empezar la barba a
terium crecer: ,,-
succrescere barbam incipit,
BQUICO: ,, bachiccus pubesco; barbam emittere incipio.-
Gastar barba: barbam gesto
BARAJA (excusa barajas: cesta de
La barba de la cabra: ,,
mimbre con tapa): ,,; ,
spirillum.- La primera barba:
, fiscella e vimine plexa in mo
dum arculae ,, prima barba.- Puestas
las manos bajo las barbas:
BARATILLERO: `,, scruta subjectis mento vel maxillae manibus
rius,rerum minutarum venditor Barba que empieza a nacer: ,
iincipiens barba.- Que lleva bar
BARATILLO: ,, locus ba puntiaguda: ,,
ubi scruta venduntur.- Prendero,per- cuius barba cuneum repraesentat.-
sona que vende en el rastro,en el ba Que lleva barba: ,,
ratillo: ,,; barbam gerens.- Que tiene barba de
, varirarum mercium venditor, bronce: ,, aeream
venditrix barbam habens.- Que tiene barba de
chivo: ,, hircinam
BARATO: ,, vilis pretio.- barbam habens.- Que tiene barba
Comprar barato: vili- larga: ,,,
ssimo pretio emo ,, longum mentum
habens.- Que tiene la barba espesa:

96
,, qui barbam habens ,,;,,; ,
densam.- Que tiene pequea barba: , impubes,intonsus
,,; ,,
qui parvum mentum habens.- Sin barba BARBADO: , , -
,-,, barbatus.- Bien ,, cymba,navis,navicula
barbado: ,, bene barba- qua trajicitur.- El que trae las bar
tus.- Semibarbardo: `,, cas ro arriba a la sirga: ,
semibarbatus , helciarius, qui naves subducit
Hecha pronto: ,, navis su-
BRBARAMENTE: , bito facta
barbare
BARCO: ,, navigium.- Pe
BARBARIE ,, barbaries queo: ,, navigium
minus.- Grandes barcos (de ro):
BARBARISMO: ,, barba- magna navigia.- Que tie
rismus.- Usar barbarismos: - ne treinta barcos remeros:
barbaro sermone utor ,, triginta transtra habens
Salida de barcos: ,,
BRBARO: ,; eruptio navium e portu.- Arrastre de
,; ,,; , la nave ro arriba a la sirga: -
: minime graecus;rudis,non ,, navium ductio.- El que
graecus,barbarus,barbari.- Muy brba arrastra las naves ro arriba a la
ro: ,, ter (valde) sirga: ,, helciarius.-
barbarus Arrastrar el barco ro arriba a la
sirga: navem subduco.- Em-
BARBECHAR: . novale fa
plearse en las maniobras de los: -
cio,vervefactum facio
intendo funibus nauticis.- Te-
BARBECHO: ,,; ,,; ner el barco en el puerto:
navem in statione habeo
,,; ,,; ,
novalis ager,novalis,renovata te-
rra,novale.- Hacer barbecho: - BARTONO: ,, gravitosus
vervactum facio.- Que ara un
BARQUERO: ,,; ,
barbecho: ,, qui nova
le caedit ; ,, portitor.- Lo que
pertenece al: ,,
BARBERA: , ,, pertinens ad portitorem
; ,,; ,
BARQUICHUELO. ,,; -
, tonstrina.- Perteneciente a
,,; ,,;
la: , ,, tonso-
rius , scapha,actuarium,navigiolum

BARBERO: ,,; , BARQUILLA: ,,, navicella


.; ,,; ,
BARRA: ,, repagulum
,; ,, tonsor
BARRANCO: ,; ,,
BARBO (pez): ,, mullus coenosus anfractus.- Formar barran
cos y cavidades en la tierra:
BARBUDO: ,,; -
, salabrosum et caver
,,; ,,,; - nosum efficio.- Hecho por las aguas:
,, intonsus,barbatus.- Muy ,; ,, sulcus ab
,,, valde barbatus aquis

BARCA: ,,; ,,;

97
BARREDURA: `,,; , , , , ,
,; ,,; ,, terebro,pertundo.- Barrenado:
; ,, purgamentum,sor- ,, perforatus.- Que
des; id quod verrendo collectum est tiene fuerza de barrenar:
Barreduras: ,, quisqui- , habens vim terebrandi
liae
BARRENDERO: ,, skoparius
BARRENA: ,,; ,,
,,; ,,; BARREO: ,,; ,,
,, subula,terebru,terebra.- ,,; ,,; -
Pequea: ,, terebella ,, pelvis.- Pequeo: -
,,; ,,; ,
BARRENAR: ,-, ,;-,,; -,, parva
,-,- (- pelvis.- De madera: ., pel
), , ,,
vvis lignea vicatim.-Dividir en barrios
o calles:` in vicos partior
BARRER: , , - Que tiene mil barrios: ,
, , , mille vicos habens> Barrio de
, verro,everro,eji- una ciudad ,, vicus
cio,scopis expurgo.- Barrer con:
converro.- Hacia adelan BARRO: ,,; ,,
te: verro ante.- Por todas ,, limus,massa luti.- Calza
partes: cirmcumquaque ve- do apropiado para el: ,,;
rro.- Recoger barriendo: verro ,, calceus idoneus ad
Accin de barrer: ,, actio lutum calcandum.- Cosa de barro: -
ipsa verrendi
,, testaceus.- De barro
cocido: ,,; ,
BARRETA: ,,; ,
testaceus,similis testae.- De ba
,; ,, obex
rro: ,,; ,,
BARRIDO,inmundicias del: , ; ,,,;
, sordes undaquaque verrendo ,, testaceus,fictilis.- Hecho
collectae.- No narrido: , de barro o lodo: ,,; -
,, scopis non mundatus , ,,,; -
,, luteus,figulinus.- Lle
BARRIL: ,, cadus,dolium.- nar de: , luto oppleo
Pequeo: ,; ,, Lleno de: ,, limosus.-
parvus cadus Obra de barro: ,, figu-
linum opus.- Que tiene semejanza con
BARRIO: `,,;,, vicus el barro cocido: ,,;
Bajo: ,, vilis pagulus ,, testae similitudi
Prximo a la ciudad: ,, nem referens.- Sin barro: ,
; ,, suburbium.- Pre luto carens
fecto de barrio: ,, vici
praefectus.- Divisin de barrios o BASCAS,mareo: ,, nausea,
calles: `,, vicorum sec taedium.-Tener bascas: ,
tio in strigas.- De un mismo barrio: (tener el mal del mar,mareo)
,, contubernalis.- Bar nauseo
rio pequeo: ,, viculus
Vecina de barrio: ,, BASE: `,,; ,,,;
vicana.- Vecino de barrio: , `,,;`,,; -
, vicanus.- Perteneciente al : ,,; ,,; ,,

98
; ,,; ,,; - mano y suficientes: suppe-
,,; ,,; - dito
,,; ,,; ,
, basis,fundamentum.- Apoyado BASTARDAMENTE: sufficienter
en cuatro bases: ,,
quatuor fundamenta habens BASTARDO: ,,,
, ,; ,
BASLICA: ,, basilica nothus,spurius.- Hijo de bastar
do: ,, nothus genitus
BASILISCO: ,, regulus Enemigo de los: ,, qui
odit nothos.- Bienes pertenecientes
(BASTA! , , , a los: ,, ,, ad
sufficit!, satis est! nothos pertinens bona

BASTANTE: , , , - BASTARSE: sufficio


, , ,
sufficienter,satis,affa BASTIMENTO militar: ,,
tim.- (Adj.): ,, suffi- annona militaris
ciens.- Ms de lo bastante: -
BASTN: `,,; ,,;
plusquam satis est
,,; ,,;
,,; ,,;
BASTAR: , (slo fut.y
, , ,,;
aor. , ), ,
,,; , ,,
, (-,-
scipio,bacillus,baculus.- Para la
),, ,
marcha: ,, scipio ad pro
sufficio,satis habeo, satis sum.-
Ser bastante,tener provisiones a la
ficiscendum.- Encorvado: ,, calle: ,, sordes in
baculus inflexus.- Esfuerzo de apo trivia deletae
yarse en el: ,, ni-
xus incumbentis in baculum.- Que BASURERO: ,; ,

lleva bastn de oro:, stercora legentes,sterquiliarius
, auream virgam ahbens.- Semejan
te al bastn o clava: `, BATALLA: ,,; ,,
, clavae similis.- Apoyarse en ,,; ,,;
el: baculo innitor.- Herir ,, pugna,proelium.- Campal:
con bastn: ` baculo caedo ,, pugna aperta.- Con
Que anda apoyado en un bastn,lento lanzas: ,, pugna quae
,, tardus,qui baculo in fit hastis.- Encarnizada: ,-
nitens incedit> Garrote ,, , pugna accensa et ardens.- Ap-
fustis> De tilo: ,, ba- to para la batalla naval: ,
culus e tilia , navali proelio aptus.- Fuera
de batalla: ,, extra
BASURA: ,,; ,,; certamen positus.- Gran batalla:
,,; ,, sordes, ,, immanis pugna.-
fimus,stercus.- Amontonada: , Inclito en las: ,,
.,; ,, cumulus, proeliis inclytus.- Naval:
congeries.- La que recoge basuras o , navale proelium.- Puesto en
raeduras: ,, quae quis orden de batalla: com
quilias colligit.- Los que recogen posito agmine.- Que excita el
basuras: , stercora le- tumulto en la: ,,
gentes.- Que mana basura: , tumultum bellicum excitans.- Repen-
, scatens fimo.- Sacada a la tina y en pelotn: ,,

99
pugna subita et tumultuaria.- Trabar fullinicinam artem exerceo.- Taller
batalla: , ,- del: ,, officina fullo
,-, pugnam con nis
sero,committo.- Provocar la: -
capesso pugnam.- Trabar ba- BATN: ,, spolium
talla naval_ navale proe
lium committo.- Estar preparado para BATIR: , , ,
una batalla naval: ad , , , -
navale proelium paratus esse.- excutio,quatio,conquasso
Entrar en batalla: pugnam
consero.- Cambiar el orden de bata- BATISTERIO: ,, bap
lla: ,- ordinem aciei tisterium
immuto
BATO (medida): ,, batus
BATALLAR: , debe
llo,decerto BATRACIO: ,, rana.- Per
teneciente a las ranas ,
BATALLN: ,,; ,, , ad ranas pertinens
turma in ordinem descripta,cohors ex
manipulis pluribus composita.- De 32 BAUTISMO: ,,; ,
hombres: ,, turma 32 ,; ,,; ,
militum ,; ,, baptismus,
lavacrum.- Que reengendra con el:
BATN, de batn: ,, fo- ,,; baptismate rege-
llonicus
nerans.- Reengendrar por el:
BATANAR: constipo.- El acto ,, per baptisma
de batanar o prensar la lana: regenero.- Regeneracin bautismal:
,,, constipatio ,, regeneratio per bap
lanae tisma

BAUTIZADO: ,,; -
BATANERO: ,,; ,,
,, (engendrado por Dios)
,,; ,,;
baptizatus
,; ,,; ,
; ,, fullo.- Carda de BAUTIZAR: , baptizo,
bataneros: ,, cardus baptismate illumino.- El que bautiza
fallonum.- Perteneciente al: - ,,; ,, qui
,, ad fullinicinam artem
pertinens.- Ser batanero:
baptismate regenerat,baptista ,, lienosus.- Padecer del
bazo , liene laboro
BAYO, de color bayo: ,,
preditus colore inter cinereum et ru BEBEDERO: ,,; ,
fum medium
aquarium
BAZO; ,,; ,,
BEBEDOR: ,,; ,
splen,lien.- Vena del bazo:
,; ,.; ,,,;
,, lienaria vena.- Que pade bibax,potor,haustor,ebriosus.- De
ce del bazo: ,, lieno- agua caliente: ,,
sus.- Atacado algn tanto del bozo: calidae potor.- De agua,abstemio:
,, lienis immcomodis ,, aquae potor,abste-
paululum vexatus.- Que consume el
mius.-De buen vino: ,,
bazo: ,, lienem temulentus,meri bibax.- De buen
consumens.- Enfermo del bazo: vino,puro:,, meri bibax

100
De vino,,; en comn,participando todos en el
, vinolentus.- Gran bebedor: gasto: bibere vel lae-
,,; ,,; tari cum omnium sumptibus.- Accin
,,; ,,; - de beber agua fra: ,,
frigidae aquae potatio.- Acto de be
,, bibax,vini amans,multae
potationi indulgens,avidus bibendi, ber mucho,sin respirar ,
bibacissimus.- Bebedora: , potandi genus.- Acto de beber:
, bibax.- Gran bebedora: ,, potus.- Amante de beber:
, petrix.- De agua,abstemia: ,, qui gaudet uvis.-
,,, aquae Apto para beber: ,,
potrix,abstemia , potum aptus.- Demasiada ansia
de beber: ,, nimia
BEBER: , , ( avididitas bibendi.- El acto de be
,),,, (, ber ,,; ,,
,bibo,poto.- A menudo: potio.- El principado de beber: -
potito,subbibo.- Agua fra: ,, principatus bibendi.-
frigidam aquam poto.- El que bebe agua fra: ,
Agua: , , , frigidae aquae potator.- El
aqum,bibo.- Antes: prae que bebe con otros: ,,
bibo.- An ms: superbibo.- compotator.- El que vive sin ein
Beberlo todo: .- Con ansia: beber: ,, qui sine potu
, (-) ebibo vivit.- Escondite para beber:
Con otros: , simul ,, latibulum ubi clam pota-
tur.- La que bebe con otros:
ebibo.- Coronado: una
coronatus poto.- Dar antes de beber: ,, compotatrix.- Largo
ante bibendum praebeo.- en beber: ,,;
Dar de beber: , , multus in bibendo,multa in
bibendo.- Lo que se da a beber pri-
(),, (), ,
, potum praebeo, mero: ,, id quod
potum do.- De un largo trago: prius bibendum praebetur.- Accin de
uno haustu ebibo.- Dema- beber primero: ,,
siado: abunde poto.- En praebibitio.- Parco en el beber:
demasa y dar de beber: cya ,, parcus in bibendo.- Que
nis ludo,bibendum praebeo.- Hasta bebe poco a poco,a sorbos:
las heces: perpoto.- Imitar ,,; ,, qui
a los escitas: scytas brevi tractu vel parum bibit.- Que
imitor (bibendo).- Juntamente: bebe con otro: ,,;
simul ebibo.- Lamiendo: ,, compotator,-trix.-
, lambendo bibo.- Modera- Que gusta de beber: ,
damente: moderatus sum , gaudens nimia compotatione.-
bibendo.- Mucho: multum Que no se puede beber: ,,
bibo.- Saborendose: piti- non potabilis.- Que se debe
ssando wxhaurio.- Ser parco en el be beber juntamente: simul
ber: parcus sum bibendo ebibendum.- Que se debe beber:
Tener aficin a beber: avi ,, bibendus.- Que slo
dus sum potandi.- Un poco ms, en bebe agua,abstemio: ,,
exceso: plusculum bibo,lar- aquae potor.- Algo bebido: ,
gius bibo.- Vino puro: , , aliquantum vinolentus
, merum bibo.-
Vino: poto.- Y alegrarse
BEBIBA: ,,; ,, ,; ,,; ,,
,,; ,,; , potio,potus.- Aficin a la bebida:

101
,, studium bibendi.-Con
miel: ,,;-,, BLICO,aparato blico: ,,
ex melle potus.- Dado a la bebida: apparatus bellicus.- Blico:
,,, gau ,,,; -,, bellicus
dens nimia compotatione,indugens po
tui.- Mucha bebida: ,, BELICOSAMENTE: bellicose
multus potus.- De mezcla: ,
, miscelanea potio.- De vina- BELICOSO:,,;`,
gre y miel: ,, potio ; ,,; ,,;
ex aceto et melle.- Del da ante ,,; ,,;
rior: ,, pridiana potio ,,; ,
Excesiva: ,, immodica , , ,
potatio.- Fermentada (cidra,cerveza) ; ,,;,
,, sicera,cerevisia.- ,-,,;
Larga bebida: ,, larga po ,,; , ,
tio.- Moderada: ,, mo ,-,,; ,,
dica potatio.- Primera bebida: - ; ,,; ,,;
,, prima potio.- Que pre- ,,; ,,
para las bebidas: , ; ,,;
,, potionum confec- ,; ,,; ,
tor.- Darse a la bebida: , - ; ,, bellicosus,pug
do in potu,largioribus poculis nax.- Hombre belicoso:
indulgeo.- Que se da mucho a la vir belicosus.- Ser belicoso:
bebida: ,, multae po- bellicosus sum
tationi indulgens
BELIGERANTE,negociacin entre belige
BECAFIGO (ave): , , rantes: ,, negotiatio
, fecedula inter bellum gerentes

BECERRA: ,,; ,, BELLACO: ,; ,,;


; ,, juvenca,bucula.- Be ,,; ,, ver
cerro:,,,; sipellis,vafer,versutus
,,; ,,;
vitulus juvenculus.- Becerra,be BELLAMENTE: ornate.- Muy
cerrilla,becerrillo: ,; bellamente: , ad
modum pulchre
,,,; ,, vitu
lus,vitula,parvus vitulus, parva vi-
BELLAQUERA ,, ver
tula.- Becerrillo: ,,
sutia.- Usar de: versutiis
vitulus.- Que sustenta los becerros
utor
,, vitulos nutriens
Cosa de becerro: ,, vi- BELLEZA: ,,; ,,
tulinuc.- A manera: in mo- ,,; ,,;
rem vituli.- Becerro marino: , ,, species,venustas,pulchritu
, phoca.- Fundir un becerro do.- Brillante de..: ,,
(como imagen para su adoracin):
pulchro splendore lucens.- De be
vitulum conflo
lleza de cuerpo y alma:
corporis et animi dotibus ornatus.-
BEFAR: deludo
Indiferente a la, al bien: -
,, indifferentia in pulchri-
BELEO: ,, hyoscyamus,
faba suilla.- Compuesto de beleo: tudinem.- Sin belleza: ,,
deformis
,, ex hyoscyamo con
fectus

102
BELLISIMAMENTE: , pul glands ilicis.- De olor:
cherrime , unguentaria glans.- Desnuda:
,, denudata glands.- Lleno
BELLO: ,,,, de bellotas: ,, glandi
lepidus,formosus.- Muy bello: bus plenus.- Lo que se parece a la:
,,; ,, perpul- ,, glandem referens.-
cher Que come..: ,, qui
glandes edit.- Alimento a base de be
BELLOTA: ,,; ,,
glands.- De encina: ,,
llotas: ,, glandium , ,
cibus.- Que produce..: , parem gratiam refero,acepta be
, glandifer.- Hecho con..: neficia beneficiis rependo,vices
,, glande confectus.- Sacu rependo.- Correspondencia a los:
dir las..: glandes excutio ,,;-,;
Que sacude las: ,, qui ,, gratiae relatio
glandes excutit.- Que tiene forma de
,, glandis formam ha- BENFICO: ,. ,
bens ; , ,,;
,; ,,;
BELONA: ,, Enyo,Bellona ,; ,,; ,,
; ,,; ,,;
BENDECIR: , bendi ,, liberalis,benefi
co, benedico.- Bendecido: cus
, benedictus.- Desear un bien a
alguien: ,- vota facio BENEMRITO: ,, benemeri
tus.- Los benemritos: ,
BENDICIN: ,, benedictio homines de rege bene meriti

BENEFACTOR: ,, adjutor BENVOLAMENTE: , -


benevole
BENEFICENCIA: ,,; BENEVOLENCIA: ,,;
,,; ,, beneficen ,,; ,,; ,,
tia.- Amor a la beneficenxia: - ,,; ,,;
,, amor beneficiendi ,,; ,, benevolen-
tia.- Con benevolencia: bene
BENEFICIAR,convertir en propia utili vole
lidad: in meum commodum
verto.- Hacer bien: bene BENVOLO: ,,; ,
ficio ,; ,,; ,
,; ,, (,
BENEFICENCIA,prendas de: ,, ), ,,; ,
pignora beneficentiae ,; ,,; -
,,; ,,, benevo
BENEFICIO:,,; , lus.- Hacer benvolo: ,-
; ,,; benevolum afficio,facio.-
,; ,,; ,, Ser benvolo: , ,
beneficium,gratia.- Anteriores bene-
benevolus sum.- Ser muy:
ficios: ,,;
maxime benevolus sum
, ante collata beneficia.- Ha-
cer beneficios: benefi-
BENIGNAMENTE: , ,
cio afficio,recte ago.- Pagar los be
neficios,devolver un bien por otro: , benigne

103
BENIGNIDAD: ,,; BERILO,piedra preciosa: ,
,,; ,,; ; ,,; ,,,
, benignitas beryllus

BENIGNO: ,,; ,,; BERNEJO: ,, subrufus


,,; ,,;
,,; , ,, BERMELLN: ,,; ,,
benignus,mansuetus.- Muy: minium,rubrica.- De bermelln:
,, perbenignus.- Ser benigno ,, miniatus.- De color de:
benignus sum ,,,; ,
, minio tinctus.- Pintado de:
BENJU: ,, laserpitium.- ,,; ,, im
Raz del: ,, laserpitii buts rubrica,minio tinctus.- El que
radix extrae el: ,, qui mi-
nium effodit.- Lugar de donde se
BERGANTN: ,,; , extrae el: ,, locus ubi
; ,, paro,liburnum.ce- minium effoditur.- Teir de:
lox,navis minor.- Espa: minio inficio
, navis promissa ad exploran-
dum o in custodiam BERZA: ,,; ,,
brassica.- Comida de berza:
, brassicae decotum ago asinum.- Apacentar bestias: -
jumenta pasco
BESAR: , , ,
, , osculor,de BETEL,planta con hojas sabor a menta
osculor.- Besar tiernamente: ,, malobathrum
suavior
BETONIA (planta): ,,
BESO: ,, basium cestrum

BESTEZUELA: ,, bestiola BETN:,,; ,,;


,, bitumen,maltha.- Oler
BESTIA: ,,; ,, a betn: bitumen redoleo
; ,, bellua,bestia,ju- Untar betn alrededor: ,
mentum,pecus.- A modo de bestias: circum illino pice,bitumine
ferino more.- Cosa de bes- illino
tia: ,, belluinus.- Enfer
BEZUDO(de labios grandes y carnosos:
medad de las bestias de carga:
,, (,) labeo
,,; ,,; ,
, malis (-idis).- De carga: -
BIBLIOTECA: ,,; -
,,; ,, asinus,
,, bibliotheca
jumentum subjuge.- Lleno de bestias:
,, belluis refertus.-
BICFALO: ,,,
Obedientes al freno: ,, biceps
hebenis oboedienta jumenta.- Que
alimenta a bestias salvajes,que apa- BICOLOR: ,,-
cienta: ,, belluas nu- ,, bicolor
triens,feras pascens.- Que se alimen
ta de bestias salvajes: , BICORNE: , , -
, qui feris vescitur.- Conver- , , bicornis
tirse en bestia,hacerse brutal:
in ferinam naturam verto.- BIELDO: ,,;
Hacer de bestia de carga: ,: ,,,

104
; ,,; ,,; benefacio> Los bienes pblicos:
,,; , ,,; bona publica
,, ventilabrum.- Con biel
do: cum ventilabro.- Que usa BIENAL: ,, biennis
del bieldo (Ceres): ,,
utens ventilabro BIENAVENTURANZA: ,,
beatitudo
(BIEN! ! Euge!
BIENES,abundancia de: , ,
BIEN,amor al bien: ,, , bonorum affluentia.- De los
amor bonorum.- Bienes comunes,rique bienes: bonorum.- Inmuebles:
za pblica: , ,, bona quae in solo consis-
communia.- Perteneciente al co- tunt.- Muebles: ,, bona
mn: ,,; , mobilia.- Parafernales: ,
, ad rem communem referens.- El ea qua supra justam dotem sponsa
bien absoluto: ,, bo- affert marito.- Pblicos:
num summum.- Los primeros y principa bona quae in legum praesi-
les bienes: ,, praepo dio sunt.- Races: im-
sita et praecipua bona.- Por amor al mobilia bona
bien,a los buenos: cum
amore in bonos.- Consumidor del bien BIENHECHOR: ,; ,
pblico: ,, qui bona , benefactor
publica devorat.- Bien pblico:
,, proventus publicus.- BIENIO: ,,; ,,
Que ama el bien o a las gentes de biennium
bien: ,, amans bonorum
Se ha de hacer bien: BIFRONTE: ,, bifrons
beneficiendum est.- Bien: ,
bene,apte,utiliter.- Muy bien: BIFURCACIN,de caminos:,,
, , , bivium
, pulchre,admodum
bene,optime.- Hacer el bien:
BIGA o carro de dos caballos: - BILIS: ,,; ,,; ,
,,; ,, biga , bilis.- Convertir en bilis:
in vilem verto.- Revolverse
BGAMO o dgamo: ,, qui la bilis: bile mihi jecur
justae uxori alteram superinducit turgescit.- Que evacua la bilis:
,, bilem evacuans.-
BIGOTE: ,,; ,,; Que produce bilis: ,,
,-,, mystax,pili bilem efficiens.- Que tiene agua y
circa labia,barba sub naribus bilis mezcladas: ,,
nascens aquam et bilem immixtam habens.- Que
tiene roja la bilis: ,,
BILINGE: , ,
qui flavam bilem habens.- Sin bi
,, bilinguis
lis: ,, bilem abigens
Sbita manifestacin de bilis: -
BILIOSO: ,,; ,
,, subitus bilis fervor.-
,; ,,; ,,
Teido de hiel o bilis: ,
; ,,; ,,
,, felle,bili tinctus
,,; ,, bilio
Vmito de bilis: ,,;-
sus,felleus.- Ser muy bilioso: -
bilis vomitio
supra modum biliosus sum

105
BILLETE,escrito breve: , sexus est; mollis et effoeminatus
, ,- epis-
tolium.- Papel para escribir unas BISIESTO: ,, bissextus
lneas: ,,; ,,
schedula BISOJO: ,,; ,,
strabo
BIMENSUAL: ,, bimestris
BISTUR: ,,; ,
BINARIO: ,, ad binarium , scalprum chirurgicum, scalpe-
numerum pertinens llus.- Abrir con lanceta o bistur:
scalpro aperio
BINAZN: ,, repastinatio
BIZCO (ver,adems,BISOJO): `,
BIOGRAFIAR: vitam alicuius ,; ,,; ,,;
scribo ,,, strabus.- Ser bizco:
distortos oculos habeo
BPEDO: , ,,;
,,; ,,, bipes BIZCOCHO: ,, offa.- Pequeo:
,, offula
BIRREME: ,,; ,,
,, biremis BIZNIETO: ,, pronepos

BIRUTA: ,,; ,,; BIZQUEAR: , , ,


,, assula -,- distoritis oculis aspi-
cio
BISABUELO,A: ,,; -

,
,;
,,; BLANCO: ,,,;
,, proavus,tertius pater, ,,; ,,; -
abavus.- Propio del: ,, ,, (blanca: ,,;
proavitus.- Bisabuela,madre de ,,;,,;
la abuela o abuelo: ,,; ,,,;
,, proavia,aviae o avi ,,;,,;
mater ,,; ,
; ,,; ,,;
BISAGRA: ,, ginglymus ,,; ,,;
De figura de: ,, ,; ,,; ,,
giglymi figuram habens.- Encaje de albus.- Nveo: ,,;
los huesos,articulacin: , ,, niveus,candidus.- Blanco de
, ossium compages ferrea.- Estar aspecto: ,, albus as-
unido por bisagras: gim pectu.- Blanquecino: ,-
glymo jungi
,,; ,,;
, albus.-Como la nieve:
BISEXUAL: ,,; ,
,, qui masculi et foeminei
,,; ,, candidus ;- , candidus.- Entera
instar nivis o nive qua conspersus mente blanco: ,, omnino
est.- De blanco regazo: albus.- Jaspeado de blanco: -
, albiulna.- De color blanco: ,, albis notis distinctus
,, albus colore.- De Manchado de blanco: ,,
cuerpo blanco: ,,, albis notis distinctus.- Medio
albo corpore decorus.- De un blanco blanco: `,, semi-albus
marfileo: ,, ebur Mezclado con blanco: ,
no candore.-Cndido: ,, ,,, albo inter

106
mixtus,permixtus.- Muy blanco:
,; , ,, BLANDURA: ,,; ,
nitidus,admodum albus.- Parecer blan , mollitudo, lenitas.-Con blan
co: niteo.- Pintar de dura: , blande,molli
blanco: albo colore ter.- Hablar con blandura: `
pingo.- Poner algo blanco: - suaviter loquor
subalbidum facio.- Dar en el
blanco: , BLANQUEAR: , ,
scopum attingere, collino.- Diestro , , , ,
en dar en el blanco: ,, , albesco,dealbo,gyp
habens artem scopi assequendi.- so illino, calcem induco.- Con alba-
Dirigir el blanco: colli yalde: cerussa illino vel
neo.- El que da derecho en el blanco dealbo.- Con cal: calce
,, tecta scopum attin oblino.- Con la espuma: al-
gens.- Apartarse del blanco: - besco spuma.- La parte de arriba:
aberro a scopo.- La accin de in summa parte dealbo
apuntar al blanco: ,, Que blanquea algo: ,,
collineatio.- Llegar al blanco: - subalbicans.- Que blanquea: ,
(-,) attingo scopum.- ,; ,, albicans
Mirar al blanco: ,-
BLAQUECINO: ,,
ad scopum tendo,intueor
,; ,, ex pallido
No dar en el blanco: ,
albicans,albicans,albescens
frustra facio,aberro a scopo.- Para
dar al blanco (adv.): in BLANQUEO: ,, dealbatio
scopum asequaris.- Que se mira como
De la pared: ,, parietis
a blanco: ,, qui velut loricatio
scopus spectatur.- Que tiende al
blanco: ,, qui tendit BLASFEMAR: impie loquor
ad scopum.- Tirar derecho al blanco:
recta jaculor ad scopum BLASFEMIA ,, blasphemia
Tirar ms all del blanco: -
ultra scopum jaculor.- Tiro al BLASFEMO: ,, blasphemuc
blanco o al contrario: ,,
petitio scopi vel adversarii.- BLASN,blasones de una familia: -
Tiro hacia el blanco: ,, ,, insigne familiae
illud quod in scopum intendit.-
BLEDO,planta comestible: ,,
BLANCURA: ,,; , blitum
,; ,, dealbatio
BLOQUEADO, estar bloqueado:
BLANDAMENTE: , obsideor
blande.- Blandsimamente:
lenissime BLOQUEAR la ciudad: ;
expugno,castris posi
BLANDO:`,,; `,`- tis circumsideo
,,; ,,; ,
,; ,,; ,,; BLOQUEO: ,,; ,
.,; ,,; ,; ,, oppugnatio
,; ,,; ,,; circumsessio.- Mquina de bloqueo,de
,,; ,,; , asedio: , machina expuna-
, blandus,mollis.- Poco duro: trix
,, minime durus
BOBEAR:, desipio,nogor

107
BOBO: ,,,;
BOBERA,decir: nugor ,, sine causa ridens, stul

tus cuya boca no cumple su funcin: -


,, cuius os munus non
BOCA: ,;,,; implet.- De boca profunda: -
,; ,, os.- Boca,ori ,, profundum os habens.- Ce
ficio: ,, orificium.- Se cien o de muchas bocas:
mejante en la: ,, , centum ora vel ostia multa
similisore.- Que tiene una sola boca habens.- De gran boca o abertura:
,, unum tantum os ha- ,, magni hiatus.- Abertu-
bens.- Que tiene tres bocas: - ra de la boca: ,, hiatus
,, tria ora habens.- Que tie- Boquita: ,, bucella.- Con
ne siete bocas o puertas: boca abierta: ore hiante.-
, septem ora vel ostia habens.- Boca de agua: ,, lo
Que tiene muchas bocas o puertas: cus tuborum unde aquae funduntur.-
,, multa ostia habens.- De ancha boca,abertura o entrada:
Que rodea la boca: ,, ,, lato ore hians.- A
os ambiens.- Que tiene boca de bron- quien huele mal la boca: ,
ce: ,, aereum os ha- ,
cui os foetet.- Abrir la boca
bens.- Que tiene boca de oro: en demasa: inhio.- Abrir
,, aureum os habens.- Que la boca: ,
tiene boca,abertura ancha: - hio.- Abrir una boca: os fa-
,, latum os habens sive os- cio.- Abrirse la boca,bostezar:
tium.- Que tiene la boca armada de hiscere.- Cerrar la
cuchillos,de pinzas (cangrejo de boca: os claudo.- Contraer,
mar): ,, forfices estrechar la boca: os con-
in ore habens.- Que tiene mala boca: traho vel constringo.- Entreabrir la
,, ore vitio laborans boca: infra vel aliquantum
Boca pequea: ,, osculum hio.- Estar boca arriba: re-
Que abre la boca,necio: , supinus sum.- Hablar abriendo mucho
, hians,hiscens.- Que es de boca la boca: , ore
ancha: ,, qui est diducto et latiori loquor.- Introdu-
lati ore.- Que est en la boca: cir en la boca: in os
,,, qui in ore est ingero.- Ligar o tapar la boca:
Que hace rudo con la boca abierta: os obturo,obligo.- Ser de
,, qui ore dilatato sonum boca ancha: (,) ore
edit.- Que infla la boca: sum hiante.- Tapar la boca:
, inflans buccam.- Que llena la , os obtura
boca: ,, implens ma- re.- Tener la boca grande y abierta:
xillas.- Lo que se lleva a la boca, () ore sum paulu
alimento: ,, cibus.- lum hianti et aperto.- Vicio de
abrir mucho la boca para hablar:
De la boca: ,, ad os
,, vitium illius qui
pertinens.- De pequea boca: -
oris nimis diducto loquitur.- Enjua
,, parvi oris.- Enfermedad
gar la boca: os colluo
de la boca: ,,,
,, oris vitium vel mor- BOCADO,trozo de alimento: ,
bus.- De boca dura: ,, ,; ,,; ,, ;
duri oris.- De boca estrecha: - (bucella: bocadito);,,
, ,, angusti (lo que se mete en la boca,vg.
oris.- De boca grande: ,, comiendo) buccea,frustum,ofella.-
magni et vasti oris.- Sin boca o Cortado en bocados: , ,

108
, comminutum in bucceas.- BOCETO: ,,; -
Cortar en bocados: denti ,, praeformatio,inchoata deli-
bus abscindo.- De figura de bocado neatio
(de caballo): ,, cami
formam habens.- De los caballos: BOCHE,juego infantil: lusus
, ,,;
puerilis a foramine
,,;`,,; ,
,; ,, fraena equorum, BOCHORNO,calor: .,; ,
lorum,camus quo os obturatur,camus ,,; ,,; -
Para un solo animal de tiro: ,, aestus, aestivus calor
,, unicum equi fraenum.- BOCHORNOSO,caluroso:
,
,

Que tiene un solo bocado o freno: aestuosus
,,, unicum fraenum
habens

BOCINA:
,
,
; ,
contrajo bodas antes:
,
,

,
;
,
,
;
,
,
qui,quae prior nunptias contraxit.-
buccina.- Tocar la..:
Que descompone las bodas:
,

buccino.- El que toca la bocina o el ,
qui solvit nuptias.- Que ha he
cuerno:
,

,
,;
cho una buena boda:
,
,

,-

,
,
buccinator felix in nuptiis.- Que maldice su bo
da:
,
,
incusans nup-
;

BODA:
,
,;

,
tias.- Que tiene cuidado de las bo-
nuptiae esponsales,perteneciente a das y del tlamo:
,
,

,
,
las bodas: sponsalis, quae nuptiarum et thalami curam
ad nuptias pertinens.- A quien habet.- Sacrificios precedidos a las
agradan las bodas:
,
, bodas:
,
,
praemissa
cui gratae sunt nuptiae.- Banquete nuptiic sacra.- Bodas promiscuas:
de:
,
;

,
convivium.-
,
,
promiscuae nuptiae
Bodas que se deben pretender: - Arreglar bodas:
,
,

,
captandae nuptiae.-
,

nuptias concilio.-
Bodas tardas:
,
,
Celebrar bodas:
nuptias ce

,
,
serae nuptiae.- Con lebro.- Celebrar el convite de bodas
vite de bodas: ,
,;

,


celebrare nuptiale con-
convivium.- Corona nupcial: , vivium.- Preparar bodas:

nuptias paro
, thyrsus.- El que aborrece las
bodas:
,
,
abhorrens
BODEGA:
,
,;

,
;

a nuptiis.- El que prepara bodas,ca

,
,;

,
,
cister-
samentero:
,
,
nuptias
na,cella vinaria
ornans.- Feliz en las bodas:
,
felix in nuptiis.- Hecho BOETES,constelacin:
antes de las bodas:
,
,
,
,
custos Ursae,Arto

ante nuptias factus.- Lo que philax
precede a las bodas:
,
,

quae praecedunt nuptias.- Mala BOFETADA: `
,
,
;


boda:
,
malae nuptiae ,
,
;
,
,
alapa,cola
Prenda de boda: ,
,
nup-
phuc.- Herido de una bofetada:`
tiarum pignus.- Preparacin para bo- ,
,
alapa percussus.- Juego de
das:
,,
nuptiarum appa la bofetada (infantil):
,
ratus.- Profanacin de las bodas: , ludus puerilis.- Dar bofetada:

,
,
nuptiarum pollutio
,

alapam infligo,
Que consuma la boda:
,
impingo.- Jugar a la bofetada:
,
qui perficit nuptias.- Que

109

ludo ludum ,
,;

,
,
;
-
,
,
;
,
,
marsupium
BOJ:
,
,
buxus.- Abundante crumena.- Robar la bolsa: -

en boj: ,
,
buxo abundans
crumenam furari.- Ladrn de
De boj: ,
,
buxeus.- Pare bolsas:
,
,
fur zo-
cido al boj:
,
,
;
narum.- De cuero: ,

,
,

,
,
buxeus,buxo similis ;
,
,
theca ex corio,cru-
mena pellicea.- De pobre:
,

BOJEDAL:
,
buxetum perae genus.- Pequea:
,

crumenula.- Plaza de la bolsa:
BOLA:
,
,
pilula.- Bolita:
,
,
locus ubi nego

,
,
;
,
,
pilu tiationes exercentur
la,globulus.- Hacer una bola: -

,

in rotundi BOLSILLO:
,
,
;
,
,

tatem conglobo
,

,
,;

,


,
,
marsupium,crumena.-
BOLLO:
,
,
;
,
, ma
Pequeo:
,
,
cramenula
za,scriblita.- Hecho de bollo: -

,
,
e maza factus.- Que llora BOMBA,para agua
,
,
sipho
por el bolla:
,
,
ob mazam
flens BONANZA:
,
,
maris tranqui-
llitas
,
,;
BOLSA:
,
,

;
,
,
;
,
,
; BONASO,buey silvestre:
,
,

,

,
,
;
,
monops
;
,
,;

,
,
; -

,
BONDAD: ,
;

,
,
variegatus.- A aguja: `
bonitas.- Obra hecha con bondad: ;
,
,
acu pictus.- Arte del

.
,
;-
,
,
;
-
bordado:
ars

,
,
bonitas phrygionum et plumariorum.- Con
variedad:
,

,

BONETE:
,
,
capitis tegu varie acu pictus.- De oro: -
mentum.- De piel:
,
,

,
,
auro distinctus.- Ri
pileus ex pelle camente bordado alrededor:
,
,
admodum variegatus
BONITO:
,
,
puchellus
BORDADOR:
,
,;

BOQUERN (pez):
,

,
,
;
,
,;
,
,;`

,

,
,
hiatula ,
, qui acu vestes pingit
acupictor,phrygio

,
BOQUIRROTO: ,
qui
loquitur inconsiderate
,
BORDAR:
,
-


,

attexo,punctis dis
BORBOLLN,dar borbollones:


acu
tinguo.- Con aguja: `
bullio
pingo.- Arte de bordar vestidos:

,
BORCEGU: ,
;
,
,
,
ars variegandi vestes
cothurnus Que posee el arte de:
,
, qui habet artem variandi et pin
BORDADO:
,
,
;
,
gendi acu
; ,
,
;
,
,;

,
,
;
,
, punc BORDE:
,
,
;
,
,

tis distinctus,intextus,acu pictus, labrum,fimbria.- Inferior de las ves
tiduras:
,
,
fimbriae.-

110
Cercar con un borde
,
,
;
,
,,
; ,

labro circumdo.- De bordes agudos: ,
;

,
,
;
,

,
,
acutis labris.- Que ;
,
,
;

,
,

llega hasta los labios o bordes: ;


,
,
;

,

,
,
ad labra usque per ;

,
,
:
,,;
,
,
tingens.- Sin bordes:
,
,;

,
,


labris carens
,
,
temulentus,vino plenus,
ebrius,crapulae obnoxius.vinolentus,
BORDO,a bordo:
in navibus.- ebriosus.- Que no bebe con ritmo y
Entrar a bordo:
navem cons
,
mesura: ,
qui non
cendo.- Recibir a bordo:
bibit ad rhytmum et mensuram.- Medio
naulo vehemdum suscipio borracho:
,
` ,
semi-
ebrius.- Que se tambalea por el vino
BOREAL: ,
,
borealis, ,
,
ex vino titubans
boreae flatibus adversa
Borracha:
,
,
;
,
,
;
,,
;
,

BOREAS:
,; Boreas
,
;
,
,
;
,
,

vinosa,temulenta,ebriosa
BORRA:

,
,
; ,
,

tomentum, floccus e panno detractus
Semejante a la borra,blando y apto BORRAR:
,

,
,

para almohadas: ,
,

,

,

,
-

similis tomento ,

,
,

,


,
deleo,oblitte

,
BORRACHERA: ,
;
,
ro.- Que no se borra fcilmente:
,
;
,
,
;

,
,

,
,
qui non facile
vini intemperaantia,vinolentia.- Des deletur.- Acto de borrar:
,

pertar despus de un sueo de borra ,
oblitteratio.- Fcil de borrar
,
,
chera: expergefactio se:
,
,
;

,

post ebrietatem.- Dormir la: -
,
facile delebilis,delebilis
,
,

,
-

crapulam edormio.- Volver BORRASCA: ,


,
; `
,
,
;
a estar sereno despus de la: -

,
,
;
,
,
;

ex ebrietatem mentem reci- ,


,;
,,;
,
,

pio ;
,
,
procella.- Borrascas

,
,
;
,
,
nim
BORRACHO: ,
,;
,
bi.- Horroroso por una negra borras
,
;

,
,
;


ca:
,
,,
atra proce
lla horrens.- Que levanta grave ,
,
BORRN litura,deletio
borrasca:
,-

gra
ves procellas excitans.- Sin borras BOSCOSO,lleno de arbustos:
,


,
cas: ,
carens hieme.- ,
densus,frequens virgultis
Ser agitado por la:
procellis
agitor BSFORO:
,
,
Bosphorus

,
,

BORRASCOSO: ,
;
,
,
BOSQUE: ;
,
,
;

,
,
;

,
,
;
,
;

,
,
; ,
,
;

,
,;

,
,
fluc
,
,
;
,
,
;
,

tuosus ;
,
,
saltus,nemus,lucus.-
Lugar lleno de bosques y elevado:

,
BORREGO: , agnus adultus
,
` ,
locus silvosus,subli
mis.- Abundante en bosques: -
BORRICO:
,
,,
asinus ,
,
silvosus.- Lleno de bos-

111
ques: ,
,
saltuosus.- traho deorsum,deduco in ,mare
Consagrado al culto:
,
,
BOTAS:
,
,
;
,
,

nemus,locus deo vel heroi consecra- calceamenti genus,perones
tus.- Perteneciente al bosque: -
,
,,
nemorosus,ad nemus BOTE:
,
,
navis parva.-
pertinens.- Ninfas de los:
Caja,cofre,bote:
,
, capsa
napaeae.- Que tiene bosques bellos: Botecito,cajita:
,
,
pyxis
,
,
pulchros habens sal- Bote,salto: ,
,
; ,

tus.- Sagrado:
,
,
lucus ,
saltatio
sacer
BOTELLA:
,,
;
,

BOSQUEJADO ligeramente: ,
,
,
;
,
,
; @

,
,

leviter delineatrus ;
,

,
,;

,

,
;
,
,
vinarium,
BOSQUEJAR:
,

, lagena.- Que contiene tres botellas:

,

designo effi-
,
,
tres lagenas con-
ciendum,primis lineis deisgno,prima tinens
delineamenta duco
BOTICA: ,
,
officina
BOSQUEJO:
,
,
; -
medicamentaria

,,;
,
,
;
-

,
,
;
,
,
;
BOTICARIO: ,
,
pharma-
,
,
inchoata delineatio,delinea copola
tio,prima delineatio picturae,prae
formatio,adumbratio.- En bosquejo: BOTN:
,

,
;
,

forma leviter delineata ,
;
,
,
;
,
,
;

,
;
,
,
praeda,captura

,
BOSTEZAR:
,
-
El primer botn:
,
,

,

,-

,

prima praeda.- La mejor y principal
,

,

oscito, parte de la presa o botn: -
dehisco,deduci.- Que bosteza frecuen ,
,
eximia praedae pars.-
temente,holgazn: ,
,
os- Que proviene del botn de los prisio
-

citator.- Que no bosteza: neros:
,
,
praedativus.-
,
,
non pandiculans.- Boste Que vende el botn de los prisione-
zar algo,entreabrir la boca:
ros: ,
,
qui praedam
infra vel aliquantum hio
,"
vendit en el " (mer-
cado para este tipo de ventas).- Su
BOTA: ,
,
ocrea.- Mi bastar en el mercado el botn de
litar:
,
,
tibiale.- Cal- guerra:
auctionem prae
dae facio
zado con bota militar:
,

,
cnemide armatus.- Para vino:
BOTINES: ,
,
tibiarum in-

,
,
uter vini,vas vina tegumenta
rium
BOTN,que tiene botn o punta de

,
BOTNICO: ` ,
qui radi oro:
,
,
aureum umbo-
ces resecat,herbarum intelligens nem seu umbilicum habens.- Salir del
botn de la flor:
e calycu
BOTAR las naves:
,

lo erumpo tio,fornix,camera fastigiata.- A mo
,
,
do de..: structus
BVEDA:
,
,
;
,
,
; ,

in modum absidis.- Arco de..:

,
,
;

,
,;

,
,
fornix

,
locus testudinatus,concamera

112
BOVINO:
,
,
;
,,
,
; , fremitus,rugitus.-

,,
;
,
,
;

,
,
Con bramido:
cum fremitu.-
;

,
, quod pertinet ad
boves,bovinus,bubulus BRANQUIAS:
,
,
branchiae
quibus pisces spirant
BOYERO:
,
,;
,
,;

,
,;

,
,
.
BRAQUICFALO,corto de cabeza: -

,
,;

,
,;
-

,
,
capite brevis
,
,;

,
,
bubulcus
qui boves agit.- Boyera: ,
BRASERO:
,

,
,
;

, boum agitatrix.- Bootes ,


,
;

,
,
;


vasad prunas ferendas,igniarium,fo-
(constelacin): ,
,
Bootes
culus
Pica de boyero:
,
,,

percussor bobus.- Ser boyero: - BRAVUCN,swer bravucn en el hablar:

boves ago
praeceps sum in loquendo

BOZAL:
,,;
,
,;

BRAZA: ,
,
;
,
,
;
,;
,
,
;
,

,
,
;
,
,
;
,

,
instrumentum ad manducationem ,
; ,
,
ulna.- De cien
impediendam,camus,fiscella.- De las
,
brazas: ,
cen-
bestias de carga:
,
,
fis tum ulnarum.- De cuatro brazas: -
cella jumentorum.- Poner el bozal:

,
,
quatuor ulnarum.-

camum impono.- Imposicin del


De una braza de longitud:
,

bozal: ,
,
cami impositio
,
;
,
,
ulnam magni
tudinem adaequans.- Espacio de una
BOZO:
,

,, pubes.- La
braza:
,
,
ulna.- Que
primera barba: ,
,
la-
tiene treces brazas:
-
nugo.- Echar bozo:
,


,-


,
,
tredecim

,

;

,

pubesco ulnarum.- Que tiene treinta brazas
de extensin:
,
,

BRAGAS:
,
,
;
,
,
triginta ulnarum mensuram aequans.-
bracca
De cinco brazas:
,
,

quinque ulnarum.- De cuarenta brazas

,`
BRAMAR:`
;
(


,
,
quadraginta
),

,

, -

ulnarum.- Que tiene cincuenta brazas
,

,

,

,

,
,
quinquaginta

,

,

,-
,
ulnas habens

,

,

,

tumultuando clamo,bramo,fremo ,

BRAZADAS: ,
;
,

Alrededor:
,-

circum ulna,ulnae
fremo.- Bramar de enojo:

fremo.- Como un len: BRAZALETE:


,
,
;-
,

,

,

,
,;
,
,;
,
-

leonis vocibus utor.- Que brama ,
,;

,
,
; -

fuertemente:
,
,;


,
,
;
,
,
;
,
,
graviter fremens.- Que
,
,
;
,
,
ar-
brama mucho:
,
,
milla,bracchio dependens; brachiale
grandifemus dextralia.- Que lleva anillos o bra-
zaletes:
,

,
,


,
BRAMIDO: ,;
,
qui,quae armillas vel annuloc
;
,
,;
,
,
; -
gestat
.
,;
,
,
;
,
,

,
,
BRAZO: ;

,
,
;

113
,
,
bracchium.- Antebrazo: hermosos brazos:
,
,


,
,
ulna.- Colgado del pulchra bracchia habens.-De hermosos
brazo:
,
,
ex lacertis brazos:
,
,
;
,

dependens.- Curvatura del brazo: -
,
pulchros lacertos habens.-
,
, curvatura bracchii.- De Fcil de ser llevado en los brazos:
blancos brazos:
,
,
can
dida habens bracchia.- De blancos y

,
,
quem facile complec BRIDA: ,,; `,,
ti sumus.- Hueco del brazo opuesto ; `,,; ,,,;
al codo: ,
,
cavitas bra ,,; ,,; -
cchi circa cubitum.- Msculos inte- ,,; ,,;
riores del brazo:
,
,
,; ,, lorum,habena,
interiores lacertorum tori.- Que an lorum circa mentum equorum,fraena.-
es llevado en brazos:
,
Exterior: ,, lorum exte-

,
,
qui adhuc in ulnis rius.- Que tiene bridas adornadas de
gestatur.- Que protege su brazo con diversas maneras: ,,
cuero: ,
,,
qui variegatas habenas habens.- Que
coriaceum bracchium habet.- Que tiene bridas de oro: ,
suele llevarse en brazos:
aurea lora habens
,
qui sub ulnis gestari solet
Que tiene los brazos abiertos: - BRILLANTE: ,,; ,

,
,
aperta bracchia habens ,; ,,; ,,
Que tiene los brazos cortos: - ; ,,; ,,; -
,
,
qui est brevibus lacertis ,,; ,,; ,
En brazos:
,

in ulnis ,; ,,; ,,;
Extender los brazos:
ulnas , ,,; ,,
extendo.- Llevar en brazos: - ,,; ,,; ,

in ulnis gesto ,,; ,,; ,


,, splendens,nitens,ful
BREVA:
,
,
grossus gens,rutila (fem.), micans fulgor,
candens.- Algo brillante:
BREVE:
,
,;

,
;

-
, sublucidus.- Como el oro:
,
,
brevis.- Comp.y sup.:@ ,, aureo fulgore nitens.-

,

.-
En breve:
Con fuego: ,, igne ef-
summatim.- Que ha de ser breve: fulgens.- De aspecto brillante:

,,
brevi futurus ,, rutila aspectu.-
Enteramente brillante: ,
BREVEDAD: ,,; , , omnino fulgens.- Muy bri-
, brevitas.- Prefijo de composi- llante: ,,; ,
cin: - ; ,,; ,,
; ,, totus fulgens,
BREVEMENTE: , , admodum splendidus, supra modum ap-
, , , parens.- Por el calor: ,
, breviter rutilus.- Por reflejo: ,
, fulgens adversa luce.- Por su
BREVSIMAMENTE: brevi-
sime plata: ,, argento
splendens.- Hacer brillante: -
BRIBN: ,,,; , splendidum reddo.- Poner brillan
, verbero.- Dioses de los bri- te: splendidum reddo.- Poner
bones: ,, dii callido- terso y brillante: tersum
rum hominum et nitidum reddo

114
BRILLANTEMENTE: splendide sol.- Delante: , , -
praeluceo.- Empezar a brillar:
BRILLANTEZ: ,,; - illucesco.- Brillar por
,,; ,, nitor,col dentro: intus splendeo.-
lustratio.- Con brillantez: , Hacer brillar: splendere fa
nitide,splendide cio.- Levemente: leviter
splendesco.- Ms que:
BRILLAR: , , - praefulgeo.- Mucho: ,
, , , , valde,supra modum splen
(-),, , , deo.- Por reflejo: adverso
, , , - lumine fulgeo.- Por todas partes:
, , , circumquaque niteo.- Por
, , splendeo,ful todos lados: ,- totus
geo,affulgeo,illustro,niteo,rutilo, luceo.- Que brilla con hermosa llama
emico.- Algo: subtus niteo ,,, pulchra flamma
Alrededor: , , coruscans.- Que brilla con un brillo
circumfulgeo.- Como el nuevo: ,-,, re-
oro: radio ut aurum ful- cens fulgore splendens.- Que brilla
geo.- Como el sol:` fulgeo ut
en el cielo: , in BRINDAR: , propi-
coelo resplendens.- Que brilla por nando offero,inter pocula concionor
la noche: ,, qui noc- Brindar con: , compoto
tu lucet.- Brillar al mismo tiempo: una bibo.- Ofrecido para brindar:
simul effulgeo ,, datus ad propinan
dum.- Que brinda: ,, is
BRILLO: ,,; - qui propinat
,,; ,,; ,,
,,; ,,; BRINDIS: ,, prooinatio.-
,,; ,,; Despus de la comida: ,,
affulgentia,fulgor,splendor,nitor.- propinatio post coenam.- Hecho o di-
Artificioso: ,, nitor fuca- cho entre los brindis: ,
tus.- De negro brillo: , , inter pocula factus vel dictus
, nigro splendore praeditus.- Di Que hace un brindis: ,
fuso: ,, circumfusus inter pocula concionans
fulgor.- Que aparece de lejos:
,, eminus emissus splendor BRO: ,, robur.- Bros:
Que sirve para dar brillo y pulimen ,, spiritus feroces.-
to: ,,
id quo aliquid Tomar bros: una corro
nitidum efficitur.- Que tiene el boror.- Con todo bro: ,
brillo del oro: ,, omni impetu
auri fulgorem habens.- Util para dar
brillo: ,, id quod ap BRISA,de brisa agradable: `,
tum est ad nitorem ferendum.- Despe- , suave spirans
dir brillo: splendeo
BROCHE: ,,; ,, fi
BRINCAR: salire.- Accin bula,nodus.- Cerrar con broche: -
de: ,, lascivia ,- fibula astringo.-
Unir con broche: fibula su-
BRINCO,de un lugar a otro: - necto.- Lo que est sujeto con
,, saltus.- Que anda a brin- broche: ,, id quod
cos: ,, qui subsultium fibula subnexum est
incedit
BROMA: ,,; ,

115
ludificatio,derisio.- Hacer,dar ex aere.- De buen bronce: ,
bromas groseras (como hacan los , bonum aes habens.- A manera
ociosos en el puente en las fiestas
de bronce: instar aeris.-
de Eleuxis) dirideo ponte
Construdo en bronce: ,,
ex aere aptatus.- Adornar con: -
BROMEAR: cavillor
adorno aere.- Cubrir con:
BROMISTA: ,,; , aere obduco.- Formar el
, nugator,dirisor bronce: ex aere torno.-
Hacer de bronce: aereum red-
BRONCE: ,, aes.- Mezcla de do.- Parecerse al: aeri si-
bronce y estao: ,, milis sum.- Ser hecho de:
mixtura aeris et stanni.- Objeto de ex aere fingor.-Pedazo de:
bronce: ,,,; ,
segmentum aeris.- Que pene-
,, vas aereum.- Obra de bron tra el: ,, aes pene
ce: ,, illud omne trans.- Que suena a: ,
quod aere confectum est.- Hecho de aeristrepus.- Que tiene color de
bronce: ,,; ,, aeris colorem ha-
,,; ex aere confectum bens .- Que tiene semejanza de: -
ex aere fabricatus, ex aere cusum.- ,, aeris speciem habens
Diestro en trabajar el bronce:
Todo lo que es hecho de bronce: -
,, aeris cudendi doc-
,, illud omne quod est ex
tus.- Fabricacin de: ,,
aere confectum.- Vendedor de: -
aeris fabricatio.- De bronce de
,, aeris venditor.- Traba-
Corinto,hecho por artistas de Corin
jar el bronce: ex aere
to: ,, corinthiaco
fingo.- Trabajar en bronce o cobre:
aere vel a corinthio opice factus.-
circa aes opus facio.-
De bronce: , , -
Trabajar en bronce o hierro:
,,; ,,; -
ex aere o ferro fabricor
,, ex aere ductus,aeratus
De bronce (adv.): ,
BRONCEADO: ,, aeratus
BROTAR: , , ,
BRONCNEO: ,, aeratus fluo,scaturio.- Algo: -
, subpullulo.- Alre-
BRONCISTA: ,, aerarius dedor: circumgermino
faber.- Ejercer el arte de: Volver a germinar: ,-
aerariam artem tracto.- Hbil en el repullulo.- No germinar,no brotar:
arte de: ,, aerariae (-,), , -
artis peritus.- Perteneciente a los: non germino.- Antes de tiempo:
,, ad aerarios fabros ante tempus germino.-
pertinens.- Relativo al: Brotar con: una ger-
, ad aerarium fabrum pertinens.- mino.- De nuevo: ,--
Taller de: ,,; insuper germino.- Difcilmente:
,, ferraria officina.- Tra- aegre germino.- Germi-
bajo del: ,, aeris nar: ,,
tractatio
-, germino.- Empezar
a germinar antes de tiempo:
BRONQUIOS: ,, asperae
arteriae cartilagines ante tempus germinare incipio
Brotar entre: ,- erumpo
BROQUEL: ,, scutum brevius inter.- Verdear: , ,
, , vireo
BROTADURA: ,, germinatio Brotar tarde: sero ger-

116
mino.- Que brota antes de tiempo: BRUTAL,hacerse brutal,irascible,con-
,,; -,, vertirse en bestia: in
mature o ante tempus germinans.- Que belluam verto,in ferinam naturam
brota difcilmente: ,, verto
aegre germinans.- Que brota tarde:
,,; ,, BRYONIA,vida blanca: ,,
sero germinans.- Que brota tres vitis alba
veces: ,, ter pullulans
Que hace brotar anticipadamente: BUBAS,tumores blandos que se presen
tan en las ingles como consecuencia
,, praegerminator.- Que
de un mal venreo: ,, tu-
vuelve a brotar: ,- mor circa inquina
,,; ,,
regerminans.- Surgir,levantarse, BUCEAR: , uri
brotar de pronto: , , nor.- Mujer que bucea: ,
exorior.- Brotar el agua de urinatrix
tierra: scaturio
BUCFALO,caballo de Alejandro: -
BROTE: ,, quod ger- ,-,, Alexandri equus
minando enascitur.- Echar nuevos
brotes: incrementum BUCHE: ,, gurgulio.-
germinis accipio De las aves: ,,; -
,, receptaculum cibi in
BRUJA: ,,, larva.-Vie avium gutture,ventriculus avium
ja: ,,, strix
BUCLE: ,,; ,
BRUIDO: ,,; - , parvus cirrus comae,cincin-
,,; ,,; , nus
cornu expolitus, laevigatus.-
(adj.fem.pico: laevis BUCLICO,arte buclico: ,
petra) laevis.- Rayendo: , ars bucolica.- Cantar versos buc-
radendo expolitus licos,pastoriles: ,-
pastorile carmen cano.- Cantor de
BRUIDOR,bruidora: ,,; versos buclicos: ,,
,, laevigartor (?), lae , pastorilis carminis mo
vigatrix dulator.- Canto de versos buclicos:
,, pastorilis carmi
BRUIR: , , , nis modulatio.- Buclico:
, , , , pastorlais
laevigo,rado.- Antes: ante
laevigo BUENO: ,,,, ;-

, ,,; ,,; bueno: ,, amans et


,,; ,, (),, studiosus boni.- Amor de lo hermoso
; ,,; ,, (, y de lo bueno: ,, stu-
,; ,,); ,, dium honestatis.- No inflamado con
; ,, bonus,melior,opti- maldad alguna: ,,
,, non temeratus ullo flagitio.- El que
mus.- Medio bueno:`
odia a los buenos o es odiado de
semi-bonus.- Enteramente bueno: los
, omnino bonus Muy bueno: buenos: ,, qui odit
,,; ,, opti bonos vel ab ipsis in odio habetur.-
mus.- (Bueno! (interj.): Lo bueno absoluto: ,,;
Atat!.- Accin buena: ,, ,, bonum summum,bonum.-
pulchrum facinus.- Amante de lo Lo que es bueno por s mismo: -

117
, per se bonus.- Estar
bueno,gozar de buena salud , BUFANDA: ,, quod os
, valeo.- Ser bueno: cingit
beneficus sum.- Muy bueno:
BUFETE: ,,,
,, optimus
scrinium
BUEY: , ( ; dat.pl.-
BUFN (Ver MIMO): ,,; ,
); ,, bos,vacca.- Buey
,,; ,,; -
salvaje: ,,; ,
,-,-,,;
,,; ., urus,bi-
,,; ,,; ,,
son, bubalus.- Cabeza de buey: mimus,scurra,homo cavillator.- Ha
,, caput bovis.- Sacri blar como un bufn: scu-
ficio,destruccin de bueyes: - rriliter loquor.- Hacer el bufn:
,,; ,, boum cae- comice ago.- Propio de:
des,boum mactatio.- Sacrificar bue- ,, scurrilis.- Bufn
yes: boves macto.- Conver chocarrero: ,,
tirse en: in bovem muto.- nugarum consarcinator
Hecho de piel cruda de buey:`-
,,-,-,-,, BUFONADA: ,,;
ex cruda bovis pelle confectus.- Len , scurrile dictum vel factum,
gua de buey: ,,;-, sales
, lingua bubula.- Que desuella
bueyes: ,, boves exco- BUFONERA: ,,; -
rians.- Sacrificio de: ,, ,, scurrile dictum.scurri-
immolatio boum.- Sacrificar: litas
, boves macto,immolo
El que sacrifica bueyes: , BUFONIZAR: comice ago
, qui bobes mactat.- Relativo al
BUHO: , ,,; ,
sacrificio de: ,,
,; ,,; ,,;
, ad boum mactatio pertinens.-
,, scops,corvus noctur-
Matar bueyes: boves macto nus,bubo,ulula,otus
Piel cruda de:`,, cruda
pellis bobis.- Por valor de doce bue BUHONERO,oficio de: ,,
yes(moneda): ,, duode cauponatio.- Buhonero: ,,
cim boum pretio aestimatur.- Que
caupo.- Ser buhonero: cau
vale cien bueyes (moneda):
ponariam exerceo.- Que es propio de
,, valens centum
buhoneros: ,, as caupo-
boves.- Que vale nueve bueyes:
nes pertinens
,, pretium novem boum
valens.- Valorable en diez bueyes:
BUITRE: ,,; ,,;
,, decem novem boum
,, vultur.- R4elativo al:
aestimabilis.- Que roba bueyes:
,, vulturinus,ad vultu-
,, qui boves furatur.-
Sacrificio de diez bueyes: rem pertinens.- Nido de: ,,
vulturinus nidus
, sacrificium decem boum.- Sa-
crificio de: ,, boum BULA,distintivo en forma de bolita
mactationes.- Pesado a manera de: de oro que llevaban al cuello los
, gravis instar bovis.- Ta jvenes romanos: ,, bulla
sado en veinte bueyes: ,
, ,,;-,, BULBO: ,, bulbus.- Yerba:
(moneda) quatuor boum vel nummo-
rum pretio aestimatus

118
,, colchicum,bulbus ve
nenatus

BULBOSO: ,, bulbosus

BULIMIA: ,,; ,
, canina fames.- Hambre insa-
ciable: , ,, inex
plebilis appetitus cemedendi
BULLIR: , , ,
, , , , -
, , , sca
teo.bullio,aestuo,ferveo.- Bullir
hirviendo: , ebullio

BUQUE,de guerra: ,, navi


gium bellicum

BURBUJA: ,,; ,,
; ,, bulla.- Convertir
en: in bullas converto.-
Emitir..: bullas emitto
En el agua: ,, bulla in
aqua nascens.- Que salen con rudo:
, bullae cum
strepitu erumpentes.- Semejante a
la: ,, bullae similis
Semejante a las: ,,
bullae similis

BURDEL: ,,,
,,; ,,
; ,,; ,,;
. lupanar,ganea popina,locus
ubi mulieres perductae agunt.- Tener
un lupanar: habeo
lupanar

BURIL: ,,; ,,
; ,, scapellum,coelum
lapidicae.- Incisin con el buril o
cincel: ,, crena scalpe-
llum

BURILAR: scalpo

BURLA: , ;
,;,,; ,

,; ,,; , ,,; ,,;


; ,,; ,, ,,; .,;
; ,,; ,,; ,,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,,;

119
,; ,,; ,,; irrisio cum dicteriis mordacibus.-
,,: ,,; - Por burla: irrisorie
,,; ,,;
,; ,, nugae,irrisio BURLADOR: ,,; ,
subsannatio,ludibrio,ludificatio,de , qui insolenter illudit,deri-
risio,cavillatio,risio,objurgatio.- sor
Hacer o decir por burla: nugor
Interjec.de burla: ! (Hui!(Hu! BURLAR: , ,
Con dichos picantes: ,, ,- (-,),
, , , ,, propensus ad cavillan
, illudo,irrideo, dum
ludificor,praeludo,colludo.- Ser bur
lado: , decipior BURLN:,,; ,,
irrideor.- Burlndose: - ,,; ,,;
deridendo ,,; ,,;
,,; ,,; ,
BURLARSE: ,-, - ,; ,,; ,,;
, , , , ,,; ,,; -
, ( ali ,, irrisor,dirisor,scurra,
cui illudere), , qui insolenter illudit,illusor,ludi-
, , , - ficator,cavillator,lusor
, , ,
Burro: ,,,; ,,
, , , ,
,, asinus
, , , ,
,-, , -
BUSCA,bsqueda: ,, quaes
, ,-, - tio
, , , -
, , , , BUSCAR: , , , ,
, , , - , , , , ,
, , irrideo,cavillor , (; ,)
sannis excipio, derideo,illudo,sub- , , , ,
sanno,convicior.- Adems: - , , quaero.-
insuper illudo.- Con demasiado Con diligencia: , re
descaro: admodum per quiro,studiose quaero.- Mutuamente:
lasciviam illudo.- Con dicterios: mutuo quaero.- Difcil de
irrideo dicteriis.- Con buscar: ,, quaesitu
disimulo: per dissi difficilis.- Digno de ser buscado:
mulationem deludo.- Con guios: ,, quaerendus
irrideo oculis.- Con inso-
lencia: insolenter illu BUSTO: ,, bustum
do.- Desde seguro (acometer con
bromas groseras como hacan los BUZO: ,,; ,,;
ociosos en las fiestas de Eleuxis): ,,; ,,; -
derideo e ponte.- En pre- ,,; ,,;
sencia de alguno: praeludo ,,; ,,; -
Graciosamente: sal ,,; ,, urina
se irrideo.- Por juego: tor.- ,, saltator,qui
per delicias illudo.- Ser aficionado se in caput dejicit; urinator.- Pro-
a burlarse: teneor studio fesin de: ,, urinato
irridenti.- Torciendo los la- rum exercitia
bios: labiis distortis
illudo.- Inclinado a burlarse: -

120
lis
C,CH
CABALLO ,u, equus,equa> Salva
je: ,u,; u,,,
equus silvestris> Retozn: ,
CABALGADOR ,, equitator , celes> Pequeo: ,u,
parvus equus> Joven: ,u
CABALGAR ,, ; ,u, equulus> De carga:
equitare> Diestro en: u,, ,u,; ,u, ca-
equitandi peritus> Divertirse cabal- ballus,equus clitellarius> De tiro:
gando: equitando exspatior> ,,u, equus
Fcil de ser cabalgado: , tractorius> Duro de boca: ,u
equitabilis> Ir a caballo: ; ,, oris duri equus>
equitare> Que cabalga jun- Abundante en caballos: ,,
tamente: u,, una equi- abundans equis> Accin de andar a
tans caballo alrededor: ,,
actio cirumequitandi> Accin de ir a
CABALLA (pez) ,,; - caballo delante: ,u
,u, scombrus ,, praecursio> Adelantarse a
caballo a los otros: equi-
CABALLERA ,,; , tando praetercurro> Adelantarse a
equitatus> A propsito para la ca otros caballos: ,
ballera: ,, equitabi- equo provehor ante alios> Agitacin,
lis> Avance de la: ,, movimiento de los caballos: -
praecursatio equitum> Bueno para la: ,, equorum equitatio> Alimen-
,, facilis ad equitandum tar a caballos: equos alo
Comandancia de la caballera: - Amante de los: ,,; -
,, praefectura equitum> Coman- ,, equorum amator> Andar a
dante de la: ,u, equi caballo al lado de: a
tum dux> Correra de la caballera: latere equito> Andar a caballo
u,, praecursio> Cuerpo de alrededor: circumequito>
caballera: u,, caterva Andar a caballo en las cercanas:
equestris> Diestro en: , adequito> Andar a caballo
, equestris peritus> Escuadrn de ,, equi-
caballera: ` ` equitum turma to> Andar al trote un caballo: -
Jefe de la: ,u, hipparchus citato gradu feror> Arma
dux equitum> Mandar la caballera: para defender los costados de los
praesum equitatui> Orden de caballos: u,, tegen-
la caballera: ,, census dis equorum lateribus arma> Arrogan-
equestris> Perteneciente al jefe de cia del: u,, equi ferocia
la: ,, ad hipparchum Carnosidad que sale en la frente de
pertinens> Poco apto para la: - los caballos jvenes: ,,
,, parum equitatui idoneus> carnucula in equini pulli fronte
Que altera el ejrcito de caballera nascens> Compra de caballos:
,, perturbans , equorum emptio> Comprador de:
exercitum equestrem> Vencer con la: ,u, equorum emptor> Comprar
equitatum vinco caballos: equum emo> Consu-
mir los caudales comprando caballos:
CABALLERO,jinete ,,;- u in equis alendis con
,-,u,; ,u,; - sumere facultates> Contener al caba-
,, eques> Bueno para la ca- llo: equum freno sisto>
ballera: ,, equitabi- Contener o retener a un caballo por
las crines: jubam arrep-

115
tam retrahens cohibeo> Corredor de: caballos: u,,; u,
,,u, equos agi- u,, trijugis> Defecto en los
tans> Correr a caballo alrededor: ojos del caballo: ,,
circumequitando percurro> vitium in equi oculis> Diestro en
Criar caballos para carros de dos manejar caballos: ,,,
tiros: quadrijugos equorum peritus> Domador de: a-
equos nutrio> Criar caballos para
,u, equorum domitor> El que
yugo: jugales equos nu-
tiene mana por los caballos: -
trio> Caballo de media edad: u
,, equorum insano amore fla
,, qui secunda vice dentes
indices jacit> Carro de cuatro caba-
llos: ,,;
quadrijugus currus> De tres yugos o
grans> El que corre junto a un signum inustum equis aetate et la
caballo: ,, juxta equum bore detritis> Marcado con la letra
currens> El que corre los caballos: sigma: u,u, equus qui impre
,u, agitator equorum> El ssus gerit @> Marcado con la letra
que monta a caballo: ,, coph: ` equus notatus
equi conscensor> El que va a caballo > Marchar a caballo delante
,u, qui equo insidet> En- de otros: nate equito> Mi
seanza de caballos: ,,; tad hombre,motad caballo:
u,, equorum institutio> Es- ,; ,, equi formam
polear los caballos: equo cum humana mixtam habens> Notable
impello> Expedicin a caballo: - por los caballos: u,,
,, equitatio> Gastos en la inclytus equis> Ornamento de los ca-
alimentacin de caballos: ballos que se acostumbra a poner en
, equorum nutritio,sumptus in los bocados: ,u, ornamen-
equos alendos factus> Hbil en mane- tum equorum maxillis apponi solitum>
jar los caballos: ,, equi Padecer asma los caballos.
tandi peritus> Hacerse caballo: - malide laborare> Pasar el caballo
equuus sum vel fio> Instrumen cerca o por delante:
praeterago> Pastor de caballos que
to para limpiar los caballos: -
cuida tambin de darles forraje:
,, instrumentum quoddam cri-
,, equorum pastor>Pas
nibus equi cohibendi> Ir a caballo:
tor de caballos: ,u,
, perequito> Gas-
equorum pastor> Cochero:,ou
t ar en mantener caballos: -
equorum agitator> Que alimenta ca-
equis alendis absumo> La que
ballos: ,, qui equos
espolea,doma,corre con el caballo:
alit> Que apacienta caballos: -
,, stimulatrix equorum>
,, equos pascens> Que cra
Levantado de pies: ,,
arrectis pedibus ferociens> Llevado buenos caballos: ,, bonos
equos producens> Que educa y mantie
por caballos blancos: u,
ne caballos: ,-,u,
qui albis equis vehitur> Lugar
equos nutriens (hombre rico)> Que
para apacentar caballos:
conduce los caballos ,,
u, locus pascendis equis> Lugar equorum agitator> Que gusta de caba-
para correr los caballos: llos: ,,; ,u
, locus ubi decurrunt equi> Mane qui delectatur equis> Que hace ru-
jado por uno solo en los juegos: - do con los caballos: ,,
equus desultorius qui equis perstrepens> Que no tiene
solus agitur> Mana por los caballos caballo: ,, equo carens>
,, equorum insanus amor Que pelea a caballo: ,u,
Marca de caballos viejos y cansados: ex equo pugnans> Que prueba caba-
u,u,,u

116
llos: ,u, qui equi peri- fraenum detrecto> Regir el ca-
culum facit> Que se deleita en tener ballo: currenti equo sum
caballos: ,u, equis gau- a latere> Resoplido de los caballos:
dens> Que se espanta con las voces y ,, fremitus quem equi ex
rudos: u equus qui naribus cum flatu emittunt> Caballo
clamore aut strepitu terretur> Que retozn: ,, celes> Montar
se levanta y acocea: ` en caballo retozn: ,-
equus erectus et calcibus petens> celete equo vehor> Retumbar por el
Que sirve para atar a los caballos: rudo de los caballos:
,u, qui equum ligat> Que reboare equorum strepitu> Guerrero
tiene caballos blancos: , de a caballo: u,, ga-
candidos equos habens> Que tiene leatus eques> Rico en pastos para
caballos veloces: ,, ce los caballos: ,, locu-
leres equos habens> Que tiene cuatro ples equis pascendis> Sacudir las
caballos: ,, habens qua crines el caballo: jubam
tuor equos copulatos,quadrijugus> excutio> Semejante al caballo: -
Que tiene forma de: ,, ,, ex equo similis> Sentado en
equinam formam habens> Que tiene her un caballo: ,, insi-
mosos caballos: ,, qui dens equo> Sitio desde donde partan
pulchros habet equos> Que tiene ma- las careras de caballos: ,
na por los caballos: ,, , carceres unde mittuntur equi>
equorum insano amore flagrans> Que
Tener cuidado de los:
tiene tres caballos uncidos: - equorum curam habeo> Tener mana por
,, tres pullos illigatos te- los caballos: equorum in-
nens> Quieto en la cuadra:
` equus qui in stabulo stat> Re
chazar el freno el caballo: -
sano studio teneor> Tirado por ; ,,,; ,, cae-
cuatro caballos: ,-, saries,coma,juba> De blanca cabelle-
quatuor equis raptus> Tiro de dos ra: u,, candidam comam
caballos: u,, bigae> Tra- habens> De cabellera azul,de cabelle
tante de caballos: ,- ra negra: u,u, cui ni-
,u, equorum venditor> Unido con grantes,ceruleae jubae> De espesa ca
otros tres: ,u, cum tri- bellera: u,u,; u
bus aliis alligatus> Vencedor en la , densam comam habens> De gran
carrera de caballos: ,u cabellera: u,u,u,
qui vincit equis> Amante apasiona- latam comam habens> De hermosa ca-
do de los caballos: ,, bellera: ,,,; -
equorum amans> Concerniente a los ,-,,; ,,
caballos: `,, ad equos per pulchram comam habens> De larga cabe
tinens llera: ,,; u,
,; ,,, co-
CABALLERA ,, equitatus> Su matus> Que tiene melena: ,
perioridad de la caballera en el , jubatus> Dejarse,mcriar cabe-
combate: ,, equitatus llera: , comam nutrio
praestantia in pugna Que agita la cabellera al correr:
,u, jubam inter curren-
CABAA ,,,,; dum agitans> Que tiene la cabellera
,u, casa,tugurium recta: ,u,, cui coma
stat erecta> Que tiene cabellera:
CABECERA ,u,; ,u, crinitus> Que tiene de
,, cervical,pulvinar masiada cabellera: ,,
plus satis comatus> Que tiene es-
CABELLERA ,,; u,u

117
pesa cabellera: u,u, den qui candido capillo est> De cabe-
sam comam habens> Que tiene gran ca- llos desaliados y largos: ,
bellera: ,, admodum co ,, qui est promissi capillis
matus> Cabellera rizada: ,u, De cabellos hermosos: ,,
,, coma plexilis,coma in ci- , bene comatus> De cabellos muy ri
rros contorta> Sacrificio en que los zados: u,, densis cin
jvenes que iban a dejar la cabelle- cinnis comam innexam habens> De cabe
ra libaban vino a Hrcules y eran
llos rojos: u,; u
admitidos entre los efebos: -
,, rufis capillus praesditus>
,, sacrum> Tener cabellera
De hermosos cabellos: ,
verde viridem comam habeo
capillis pulcher> De cabello cabe
CABELLO ,,; ,,,;
llo: ,,, qui promi-
,,; ,,;- ssum habet capillum (tambin de
,,; ,u, cap cabello claro)> De largos cabellos:
llus,coma> Artificial> ,, ,, prolixos capillos
Ensortijado: ,,; , habens> De cabello rojo: ,
, coma intorta> Peinado: , ,u,, flavicomus> El de
, coma pexa> Postizo: , cabellos espeso o desgreado: -
, coma ascititia> Rizado: u- ,, qui est densa coma vel
,,,; ,, crinis disjecta> El que tiene cabellos eri-
plexus et intortus> A modo de cabe- zados,en punta: u,, acu
llos: capillorum modo> tos capillos habens> Enredar los ca-
Alisar el cabello: pilum bellos: u crines innec-
expolio> Cabello anterior: to> Impresin que pone los cabellos
u, anterior coma> Atar,ceir el erizados: ,, affectio
cabello con algo de adorno: qua quis erectos crines habet> Que
redimio> Cada del cabello: ata el cabello con cinta: u,
,, defluvium capillorum> Compo u, vitta crines religans> Que
nerse el cabello: como> Cubrir cra largos cabellos:
comantes> Que no tiene cabellos:
los cabellos: pilis obduco>
,, qui capillos non ha-
De cabello delicado: ,-
bet> Que tiene cabello largo: -
,, delicatam habens comam> De
,u, alte comatus> Que tiene
cabello muy rojo: ,, cui
coma igneo ardet colore> De cabello cabellos raros: ,, raros
habens capillos> Que tiene cabellos
rojo: ,,u,
habens nigram comam> De cabello suaves: ,, teneros
capillos habens> Que tiene el cabe-
rubio: u,,; u
llo cortado: ,u, qui co-
u,, fulvam habens comam> De
cabellos rubios: u,,,
mam detonsam habet> Que tiene el ca- varios habens capillos> Que tiene
bello erizado: ,, erec hermoso cabello: ,, ha-
tos crines habens> Que tiene el bens pulchram comam> Que tiene hermo
cabello liso: ,,, sos cabellos y bucles:
qui rectos capillos habet> Que tiene , pulchras comas et pulchros cin
el cabello muy adornado: ,, cinnos habens> Que tiene largo cabe-
bene vel pulchre comatus> Que llo: ,, comans,comatus>
tiene el cabello negro o muy rojo: Que tiene los cabellos desaliados:
,, nigros capillos ha- ,-,, squallidos ca
bens> Que tiene el cabello rojo: pillos habens> Que tiene los cabe-
,-,, nigros capillos llos enredados,rizados:
habens> Que tiene el cabello de va- , crines implicitos,calamistra-
rios colores: ,-, tos habens> Que tiene los cabellos

118
erizados: ,-,, erec- ,, caput> Adorno de la cabeza:
tos crines habens> Que tiene los ca- ,u,; ,, capi-
bellos largos: ,-, tis ornamentum> Agitar la cabeza:
qui promissos capillos habet> Que , caput jacto> Alzar la
tiene los cabellos raros: ,, cabeza: oculos et caput at-
raros habens capillos> Que tiene tollo> Bajar la cabeza para mirar:
muchos cabellos: ,, obliquato capite prospicio>
multos capillos habens> Que tiene Bajar la cabeza: u,-
pocos cabellos: ,, , inclino caput,vultum de-
raros capillos habens> Que tiene ro- jicio> Con la cabeza abajo:
jos cabellos: ,u, flavos in caput> De cabeza abajo:
habens capillos> Que tiene suaves ca
in caput> Cortar cabezas:
bellos: ,-,, mo-
cervicem abscindo> Corto de cabe
lles capillos habens> Que tiene suel
za: u,, capite brevis
tos los cabellos: u,,
solutos habens capillos> Que tiene De blanca cabeza: u, qui
albo capite est> De cabeza aguda:
un cabello esplndido: ,
u,,; ,, cuius
, splendidam comam habens> Tener
caput acutum> De cabeza algo larga,
largo cabello: prolixa
parecida a la cebolla: ,
coma utor> Tener los cabellos bri-
, oblongum bulbo simile saput ha
llantes como el oro: u au-
reo splendore rutilantes comas habeo bens> De cabeza de oro: u
Tener los cabellos rectos: - , aureum caput habens> De cabeza
crines erectos habeo> Vistoso doblada,torcida: `,,
cuius incurvum est caput> De cabeza
por sus cabellos de oro: u
larga: ,, extentum ca
u,u, aureis crinibus cons
put habens> De cabeza roja: u-
picuus> De cabellos de oro: u
,, cuius rufum est caput> De
,u, auri-comus
cien cabezas: , (gen.- ,
CABELLUDO ,,; - slo genitivo),-
; ,, capillatus,be- ,, qui centum capita habet> De
ne comatus> Por naturaleza: - cincuenta cabezas:
,, per se ipse comatus ,, qui habet quinquaginta ca-
pita> De dos cabezas o cuernos: -
CABER ,,,, ca- ,,; ,,-
pio> Que cabe en un congio: , ,,,,,
,; ,, congium capiens biceps,bifidis,bicornis> De du
ra cabeza: ,, prae-
CABESTRO u,,; ,- duri capitis> De gran cabeza: -
,u,; ,,; ,, ,u, capito (cabezn)> De muchas
,u, capistrum> Poner el cabezas: u,,,
cabestro: ,- capistrum multiceps> De tres cabezas: -
injicio ,,,, tri-
ceps> Dolor de: `,, do-
CABEZA ,,; ,,; lor dimidiam capitis partem invadens
,u,; ,; ,, Dolor inveterado de cabeza:
(indecl.), slo en la expre- , inveteratus capitis dolor>
sin se praecipitans> - Echarse de cabeza,saltar de cabeza:
,u,; ,,; ,u u in caput me conjicio> El que
; ,,,,; , tiene la cabeza erguida:
,; ,,; ,u,
,,; ,,,;
,,; ,, erectum caput habens> El que tiene la cabeza

119
hmeda: ,, qui est tiene cortada la cabeza: ,
humido capite> Inclinacin de la , qui caput amputatum est> El
cabeza hacia el pecho: ,, que corta la cabeza: ,,
incurvatio> Inclinar la cabeza ha- qui caput abscindit> El que hiere la
cia adelante: inclinato ca- cabeza: ,, qui caput fe
pite propendeo> Inflamacin de la rit> Herido en la cabeza: ,
cabeza por el mucho calor: , in capite percussus> Que tiene
, ex nimio aestu capitis inflam- diez mil cabezas (es decir,muchas):
matio> Cortar la cabeza: u,, decies millena ca-
obscido caput> Tener pesadez de ca- pita habens> Que tiene gran cabeza:
beza: , capitis ,, capito> Que tie
gravidine la boro> Pesadez de cabeza ne la cabeza como en punta: -
,, gravedo capitis> Que ,, cuius caput prominet> Que
ocasiona pesadez de cabeza: - tiene la cabeza inclinada hacia
,, gravidinis capitis infe- delante: ,, prono ca-
rens> Tener vrtigos o atronamiento pite> Que tiene la cabeza muy dura:
de cabeza: vertigine laboro ,, qui est lapidei seu
Herir en la cabeza: caput praeduri capitis> Que tiene la
ferio> Tener dolor de cabeza: - cabeza pesada: u,, gra
capite doleo> Fractura de ca- ve caput habens> Que tiene la cebeza
beza: ,u, fractura capitis roja: ,, cui flavum
est caput> Que tiene larga la cabeza
La cabeza inclinada: inclina-
to capite> La mitad de la cabeza: ,, cuius longum est
,,; ,,;`- caput> Que tiene muchas cabezas: -
,u, sinciput> Mover la cabe u,, multa capita habens>
za para eviar algo: caput mo- Que tiene pepuea cabeza: -
vere ad aliquid votandum> Parte de ,, exiguum caput habens> Que
la cabeza cubierta de pelo: tiene seca la: ,, qui
, pars capitis capillis tecta> sicco est capite> Que tiene tres
Pequea,cabecita: ,, ca- cabezas: ,, triceps>
pitulum> Perteneciente a la cabeza: Que tiene una sola cabeza: -
,,; ,, ad ca- ,, unicum caput habens> Tener
put pertinens> Pesadez de cabeza: inflamacin de cabeza por el excesi-
,, gravedo> Poner precio a vo calor: inflammatione capi
la cabeza de alguno: - te laboro> Tener dolor de cabeza:
caput alicuius pecunia li- capirte doleo> Tener la cabe
citare> Puesto junto a la cabeza: za inclinada: u obstipo
,, ad caput positus> sum capite> Tocado de la cabeza:
Que envuelve la cabeza: , ,,, mente per-
, qui est cicum caput> Que repre ditus
senta la cabeza: ,, ca
put repraesentans> Que tiene alta la CABEZADA ,,,;
cabeza o cumbre: ,, u, capistrum
altum caput habens> Que tiene cabeza
de pjaro o avestruz: u CABIZBAJO ,, admodum
demisso cultus tristis et pudibundus
, habens struthocameli caput>
Que tiene cabeza elevada: u
CABLE `u,,; ,u,; -
, fustigiatum caput habens> Que
,,; ,, funis> Atado
tiene cabeza: ,, caput
con un cable: ,, rudenti-
habens> Que tiene cien cabezas: -
bus intentus> De navo: ,;-
,,; ,
,; ,u,; ,,
(slo nom.y gen.) centiceps> Que
,,u,u,; -

120
,u,; , funes nauticus
El que enrolla los cables en la nave CABRA ,,; ,,;
u,,; - ,,; ,, capra> Cabra u
,u, qui nauticos funes in spi- oveja: ovis vel capra> Apacen
ram complicat> Extremo del cable: tar cabras: , capras
,u, extrema rudens> pascere> Cabras estriles:
rudentes , steriles caprae>Cabrito
u, caper> Establo de cabras:
CABO que manda cinco hombres: -
, caprile> Hedor de las cabras:
,-,u, quincurio> Segun-
,, foetor caprarum> Inac-
do cabo: ,u, imperato-
ris vicarius
cesible a las: , capris ,, haedinus
invius> La barba de la cabra:
u,u, spirillum> Macho de: CABRN ,, caper
,, caper> Cabra monts:
,,,, caprae CABRUNO ,,, caprinus
montanae> Pastor de: -
,u, qui capras pascit> Piel de: CACAREAR () cucurire>
,,; ,,; ,, que cacarea de maana: u,
pellis caprae> Que slata como las u,, mane cucurriens
cabras,pie de cabra : ,
u, capellarum initor,caprinis pedi CACERA (ir de) , venor>
bus incedens> Que tiene cuewrnos de Salir mal la cacera: u mala
cabra: ,, capricornus> venatione utor
Silvestre: ,u,; ,,
CACHORRO uu,,;u
capra silvestris
u,u,; u,u,; u
CABRAHIGAR caprifico ,u,@ ,,; ,
,u, catulus> Perteneciente
CABRAHIGO ,,, capri- a los cachorros: u,, ad
ficus catulos pertinens> De fiera: ,
, ferarum catuli> Cra de
CABRERO ,u, caprarius> cachorros: u,, catulorum
(Oh,cabrero!: ! ( ) O, educatio> Alimentar cachorros: u-
caprarie! alo catulos> Parir cachorros:
u catulos pario
CABRESTANTE ,u, genus
machinae quo ancora levatur
CACOFONA ,, sonus asper
Cacofnico: ,, qui ma-
CABRO (macho) ,u; ,
lam vocem habens
, hircus> Macho cabro pequeo:
,u, hirculus> De macho CADA uno ,, quis
cabro: ,,; ,, que> Cada uno por s: ,
hircinus per se quisque> Cada cual: -
,, unusquisque
CABRITILLO ,; ,u,;
haedulus,haedi tenelli> Cabritilla:
CADVER u,,; ,,
,u,, haedus,capella
,,; ,,; ,
,; ,,; u,
CABRITO ,u,; ,u,
,; ,,u,
,u, haedus tenullus,parvus cadaver> Depsito de cadveres:
haedus,haedus> Del cabrito: ,u, mortuorum recep-

121
taculum> Montn de cadveres: , CADUCO `u,,; `u,,,
, cadaverum acervus> Que devora ; ,,, caduco
los cadveres: ,, qui
mortuos devorat> Secado: , CAEDIZO ,, cadivus
cadaver exsiccatum
CAER ,,,
CADAVRICO ,, cadave- ,,,u-,-
rosus ,-,,-
,-,,,,
CADENA u,,; ,,; ,,,
,,; ,,; - u,,,,
,,; ,,; ,, ,,,- excido,
,, catena,vinculum> Las cado,ruwo,incido,collabor> Caer en:
cadenas: catenae> Atado con prolabor> En algo:
cadenas de bronce: ,, incido> En tierra: ,-
aereis vinculis alligatus> Que arras humi prosternor, ad terram pre
tra cadena: ,,; - cido> En torno de: cir
,, catenam trahens cumdecido> En: u (dat.; con
participio de pres.o pret. equivale
CADENILLA de adorno ,, al latino sum o a nuestro estar: vg.
u, catenula u estbamos
paseando)> Acostumbrado a caer:
CADERA ,, lateris cavitas u,, cedere solitus>
laxior et exossis Antes: ,,-

, nte incido> Caer vis ad lapsum> Hacer caer: ,u


de golpe: graviter labefacio,cadere facio> Hacia
incluso> Caer en: incido> adelante: procido> Junta-
Saer sobre: irruo> Cado mente de oculto sobre: u
hacia atrs: ,, qui simul latenter incido> Juntramen-
retro decidit> Con estrpito: - te sobre: u irrumpo> Junta
convicior> Con fuerza sobrre al- mente: u una incido> Lo que
guno: vehementer irruo in> cae al fondo por su peso: u
Con mpetu sobre: ,, , in profundum prae pondere
,,,u cum impe dilabens> Lo que est expuesto a
tu ruo> Con rudo: ,- caer: ,, prociduus> Ms
cum strepitu delabor> Con vehemencia all: ulterius excido>
sobre alguno: vehementer Propenso a caerse: ,,
incido in aliquem> Con: u si facilis ad lapsum> Que cae abajo,que
mul incido> De alto: ,- se precipita: ,,;-
decido> De cabeza: u,u- ,, qui deorsum fertur> Que
in caput revolvor> De lo alto antes de tiempo: ,u,,
sobre: desuper incido in> praedeciduus> Que cae bajo: -
Debajo: succumbo> Dejar ,, succidens> Que cae de cabe
caer de uno y otro lado: , za: ,, praeceps> Que
- a latere utrimque demitto> cae hacia atrs: ,-
Dejar caer hacia adelante: - ,, retro ruens> Que cae o
ante dimitto> El primero: - se inclina hacia el mismo punto:
,,u,- u,, in idem vergens> Que
prius,ante labor> El que cae: por encima: ,, su-
,, qui incidit> Fcil per incidens> Que cae pronto: u-
para caer: ,, procli ,, celeriter decidens> Que

122
cae de alto abajo: ,,
defluens> Caer resbalndose: - CAJA,u,;u,u
labendo incido> Caer sobre: u,; ,u,;-,-,
,u,u,,- u,; ,,; ,,;
,,,, ,u,; ,,; ,,
,,,, ,,; ,,; ,,
incido in> Sobre el enemigo: ; ,,; ,u,; -
in hostem infes- ,u,u,; u,,;
tus eo> Sonar al caer: u caden ,,; ,,; u,,
crumena,capsa,theca,pyxis> Caja fuer
do sono> Sonido de lo que cae: -
te: u,u,,; u-
,u, sonitus fragor> Caer violen
,,; ,u,;
tamente sobre: ,- violen
ter irruo ,u, scrinium in nummi
deponuntur,arccula argento reponendo
loculi,locus in quo res praeciosae
CAERSE concido
reconduntur
CAGAR caco
CAJN ,, capsa
CADA ,,;,
CAL ,,; ,,; -
,,; ,,;
,u, calx> Trabado con cal: -
,,; ,,;
,, calce illitus
,,; ,,; -
,,; ,,; - CALABAZA ,,,;
,,; ,, ,,; ,u,; ,
,;,u,; ,, , cucurbita,cucurbitae> Calabaza
; ,,,; caprina: u,, cucurbita
,,,
caprina> Silvestre: ,, cu-
,; ,,; ,, curbita sgrestis
; ,, sublapsio,lapsus
casus,prolapsio,incisio> A consecuen CALABRIA,imitar a los de Calabria
cia de atravesar otro el pie: - clabros imitor
,, lapsus ex supplanta-
tione> Falsa cada: u,, CALAMAR u,, loligo
falsus lapsus> Levantarse de la
cada: resurgo e lapsu CALAMENTO,yerba medicinal ,
, calamintha
CADO ,,; ,,
casus> Desde lo alto: ,, CALAMIDAD ,,;,,
lapsus ex alto> Todo objeto cado:
,, omne quod cecidit
,,; ,,; - ,, graves calamitates ferens>
,,; ,,; ,,; Sentir,llorar la calamidad: u
,,; ,u,; calamitatem deploro
u,; ,; ,,; ,
; ,,; ,u,; - CALAMINA ,u,;,
,,; ,,; chalcitis
u,; u,,; ,,
u,,; ,, cala- CALAMITOSO u,,; -
mitas,luctus,clades,damnum> Que pone ,,; u,,; u,,
fin a la calamidad: ,, ; ,,; ,,;
calamitatem finem afferens> Que su- u,u,,; -
fre grandes calamidades: u- ,,; ,,

123
,; u,, aerumnosus,ca- CALDERO `,,u,;
lamitosus> Extremadamente calamitoso u,,; u,,
u,,; ,, om- ,, lebes,haustrum
nino calamitosus
CALDO ,u,; ,,;
CALAMN (ave) u,, por- u,, jusculum> De cocido:
phirio
,, potio,jusculum> Diestro
en preparar caldos: ,,
CALANDRIA ,,,; u,
condiendi juris peritus> Hecho de
, ulula
pronto: ,u, jusculum ex
tempore factum> Mezclado con harina:
CALAVERA ,u, calvaria
,, jusculum farina mixtum>
Pequea cantidad de caldo: u,u
CALCAAL ,, calcar> Venas en
succulus> Sacar caldo en pan ahue
el: ,, vena in
calcaneo cado a modo de cuchara: u
pane in cochlear excavato jusculum
haurio
CALCE ,, canthus
CALDOSO ,,, jurulen-
CALCULADOR ,,; -
tus
,,; ,,; ,
, computator,calculator CALEFACCIN ,,,
calefactio
CALCULAR ,,-
,, supputo,nu CALENDARIO `,-,u,
mero,computo,cogito> Antes: calendarium
ante computo
CALENDAS de Enero ,,
CLCULO ,, calendae januarii
,,, supputatio,
aestimatio,enumeratio> Perito en los CALENTADO u,, igni exca
clculos: ,, peritus lefactus> Con demasiado fuego: -
computationum> Precedente: u,, nimio igne calefactus
,, praenumeratio
CALENTADOR ,,u,
CALCEDONIA,imitar a los de Calcedo- igniarium> Recipiente para llevar
nia,ser muy parco: ,- las brasas u,, vas ad
chalcidenses imitor> Piedra prunas ferendas
calcedonia: lapis Cal
cedonius CALENTAR ,,,
,,u,-
CALDEO ,, chaldeus>Seguir ,,,,-
la costumbre de los caldeos: - ,,,,u,
chaldeorum mores sequor,chladeis u, (calentar a fuego
faveo lento),,,,,
,,,,
CALDERA ,; u,,; calefacio,foveo> Antes: -
,,;-,u,; ante calefacio> Calentado para
,-,,; , abrigar: u,, excalefactus
lebetes,cacabi,caldarium ad fovendum> Calentar con: u,
u confoveo,cocalefacio>
CALDERERA u,, ars aera-
Juntamente: u simul in-
ria vel ferraria

124
flammo> Lo que se emplea para calen
tar: u,, id quo uti- CLIGA ,, caliga
tur ad fovendum> Lo que tiene fuerza
de calentar: ,,; - CALIGINOSO u,,; u-
,, calefaciendi vim ha- ,,; ,,; ,,
bens> Propio para calentar o recalen ; ,, caliginosus
tar: u,, habens vim
concalefaciendi> Que puede calentar CALIGRAFA ,, scriben-
o calentarse: ,, qui di elegantia
calefacere,fieri potest> Un poco:
, subcalefacio CALGRAFO ,, qui scri-
bit eleganter
CALENTARSE ,, CALOPE ,, Calliope
uror,calefacio,frigus depello>
Al sol: sub sole se calefa CALIPSO u, (-) Calipso
cere> Empezar a calentarse:
intervefacio> sobremanera: - CLIZ ,u,,
supra modum calafio ,u,; ,,; ,
calix> Clices de la flores antes
CALENTURA ,, febris,febri de abrir: ,, calyces flo
catio (estado de fiebre)> Tener ca- rum> Cliz de la flor: ,
lentura: u,-,u,u- ,,, calix> Semejan-
,,, te a un cliz de la flor: ,
febri labor,contabesco> Calentura , calyculo similis
contnua: ,u,;,,
febris continua> Disminucin de la CALLADAMENTE `,,, ta
calentura: u,, febris remi cite
ssio> Fro de la calentura: -
,, horror febrilis> Que pade- CALLADO ,,;`,,
ce calewntura contnua: , ;`,,; ,;
, epialo laborans> Remisin de ,,; ,,;
calentura: ,, remi- ,, tacitus> Ms callado:
ssio morbi> Sin calentura: ,, taciturnior
,, non febricitans> Te-
CALLAR `,,,
ner calofros de fiebre: ho-
rrore febris corripior ,,,-
,,,,-
CLIDAMENTE calide , taceo,obticeo,contices-
co> Obligar a callar: ,-
CLIDO ,,; ,, tacere cogo> Mandar callar: -
; ,,,; ,, tacere jubeo> Imposibilidad de
,,; ,,; - callar: ,, tacendi impo-
,,; ,, calidus> Muy t entia> Callar lo que se sabe:
clido: ,,,; reticeo> Callando: ,
,, valde calidus tacite

CALIENTE ,,: , CALLE `,, vicus> Ancha:


,,; ,, cali- ,; lata via> Cruce de
dus> Algo caliente: ,,; calles: ,, compitum>
,, tepens,calidus> Bien ca Dividir en barrios o calles: `
liente: ,-,, be in vicos partior> Divisin de
ne calescens> Estar caliente: - barrios o calles: `,, vi
, tepeo corum sectio in strigas> Pavimentada

125
con grandes piedras: ,, ,, in callum induratus> que
saxis molaribus strata via tiene forma de callo: ,,
calli formam habens
CALLO ,,; ,;
,,; ,,,; CALLOSO ,,; ,
,,; ,,; , ,; ,,; ,,
, callus> Encallecerse: - callosus> Accin de poner calloso
in cirrhum induro> En las ma- ,, actio callosum facio>
nos: ,,, vesicula mani- Poner calloso: ,-
bus enascens ex tritu> Encurecer un in cirrhum induro
callo: in callum cogo> For-
macin de callo: ,, con-
cretio in callum> Hecho callo: -
CALMA ,, sedatio
CALUMNIADOR ,,;
CALMANTE ,,; ,,; ,
,; ,,; , ,,,
; ,, fomentum,habens vim ,,; ,,; -
sedandi,retiendi,cohibendi ,, sycophanta,calumniator>
Perteneciente a los calumniadores:
CALMAR ,- sedo> Difcil ,, ad sycophantas
de calmar: ,, dif- pertinens> Calumniadora: ,
ficilis ad sedandum> Que tiene la ,, calumniatrix> Calum
virtud de calmar: ,, se niadores: calumniatores
dandi vim habens
CALUMNIAR ,,-
CALMOSO ,, serenus
,,,,-
,,,,
CALOR ,,; ,,;
calumnior> Antes: -
,,; ,,; -
, ante calumnior> In-
,,; ,,; ,,;
clinado a calumniar: ,
,,; ,, calor>
ad calumniandum propensus> Junta-
Canicular: ,, canicu-
mente: simul mentior
laris aestus> Ardiente:,
adversus> Que vive de calumniar: -
aestus> Del esto: ,,
,, qui victus est ex calum
aestivus calor> Del sol: ,,;
niosa delatione
,, calor,tepor a sole> Mode-
rado: ,, tepor> Aman- CALUMNIOSAMENTE ,-
te del calor: ,, amans criminose,calumniose
caloris> Que tiene o da poco calor:
,, parum calo- CALUMNIOSO ,,
ris habens o faciens> Quedarse escu
; ,, calumniosus
lido de calor: ,
aestu squalleo> Soficado por el dema
CALUROSO ,,; ,,
siado calor: ,, nimio
aestuosus> Muy calurososo: ,
aestu suffocatus
, aestuosus> Dias calurosos,esti
CALOSTRO ,,; vales: ,, calidi dies
,; ,, calostrum
CALVA (adj.fem.) ,, gla-
bra
CALUMNIA ,,; ,,
,,; ,,;
CALVICIE ,,; ,,
,, calumnia,contumelia
,,; ,,

126
,,; ,, calceamentum,calceus> Ateniense:
, glabrities,depilatio, calvi- ,, calceamentum attici ge-
tium> Enfermedad que provoca la nus,hirsutum,utilem per hiemem> Espe
calvicie: ,, ophiasis,mor cie de sandalia: ,,; -
bus capitis ,, calceamenti genus> Cierta
clase de calzado: ,,;
CALVO ,,; ,- ,,; ,,;
,; ,,,; - , calcei genus> Especie de cal-
,,; ,,; , zado rstico: , calceamen-
; ,,,,,; ti rustici genus> Brillante por el
,, calvus> Antes de tiempo: calzado de oro: ,,
,, calvus ante aetatem aureis calceis nitens> Con un solo
Estar calvo,quedar calvo: , zapato: ,, altero tan
calvum facio,glaber sum> Hacia tum calceo indutus> Correa del calza
las sienes: ,-,, do: `,,; ,, co
qui nudis temporibus est> Medio rrigia calceamenti> Costoso:
calvo: `,, semi-cal- , calcei sumptuosi> Cuerdas con
vus> Poner calvo: , se cose el calzado: ` lora
glabrum facio> Por detrs: - quibus consuuntur calcei> De atenien
,, occipite calvo> Por la ses y egipcios: ,,, cal
frente: ,, recalvaster> Por ceamenti atheniensis,aegyptius> De
la parte anterior de la cabeza: - Frigia: ,,; ,,
,, calvus calceamenta phrygia> De mujer: -
,,,; ,,
CALZADO ,,; ,,
,,;,,
calceamentum muliebre> De rsti- ,, subventrale indumen-
cos: ,, rusticum calcea- tum,subligaculum
mentum> Delicado: ,, mo-
lle calceamentum> Fcil de ponerse: CAMA ,,; ,,; -
` calcei> Ordinario: - ,,; ,,;,
,, calcei genus rudei> Pre- ; ,,; ,,;
cioso de mujer: , calcei mu ,; ,, cubile,stratam
liebris preciosus> Que tiene hermoso lectus> Apto para la cama: ,
calzado: ,, pulchros , a toros exstruendos aptus> Ba-
calceos habens> Roto: ,- ja: ,,; ,,
, calceamentum multifidum> Calza lectus humilis> Blandura de cama:
do (adj.) ,, calceatus ,, mollities lectorum>
Camas de paja: ,,
CALZAR calceo> Acto de calzar strata ex festucis> Capaz de siete
,, calceatio> Que solo camas: ,, septem lec-
tiene un pie calzado: ,, torum capax> Capaz de trece camas o
alterum tantum pedem calceatum lechos: ,, tre-
decim lectorum capax> Colocar en la
CALZARSE , calceor cama: in toro colloco>
Con las mantas muy espesas:
CALZN ,, lumbare ,, alte et mollier stratus> De
animales: ,, subs-
CALZONCILLOS ,,; , tramen> Desde la cama: e lec
,, ,, (femorum te to> Donde hay multitud de camas:
gumenta,femoralia),,,; ,, multos lectos haben
,,; ,,; - El lugar donde est la cama:

127
,, locus ubi thalamus est> En ,, camara> Que tiene forma
el suelo: ,, cubile hu- abovedada: ,, camarae
mi jacens> Estar en cama: speciem habens> Real: ,,;
in lecto cubo> Estar mucho tiempo en ,, tabernaculum regium
cama: intra thalamum ma-
neo> Hacer la cama: ,- CAMARADA `,,;`,,
lectum sterno> Hacer una ,;,,,; ,
cama de hojas: torum si ; ,,; ,,;
ve stramentum ex foliis confici> El ,,; ,,;
que est en la cama: ,, ,,;,, con
recubans> Que ha cado en cama: - tubernalis> Que no tiene compaeros:
,, lecto decumbens> Cons- ,, sodalibus carens> De
truccin de lechos o camas: - milicia: ,, commilito
,, lectorum compactio> Fbrica El que est dentro de las mismas pa-
de: ,, locus in quo redes: ,, eodem septo,
lecti compinguntur> Pie de cama: iisdem parietibus inclusus> Que usa
de la misma tienda (de campaa):
,,; ,, lec
,, contubernalis,eodem
ti pes> Fabricante de: , tabernaculo utens> Que vive en un
lectorum fabricator> La que est
mismo barrio: ,, contu-
en la cama: ,,, bernalis> Ser camarada en la guerra:
quae stat et quiescit in lecto> Lo
que se pone parta cama de los anima- sum commilito> Ser cama-
les: ,, substramen> rada: ,,-
Pequea: ,, lectulus> sodalis sum
Preparar la cama: inster- CAMARERO (criado encargado del arre
no> Que est la cama: ,, glo del dormitorio) ,,;
; ,, qui est in eodem ,, cubicularius> Ayu
lecto> Que est o duerme en la cama:
da de cmara: ,, cubicula-
,, qui in cubili est aut rius
dormit> Que est sobre la cama:
,, in stratu positus> CAMARN (pez) ,, cammarus
Que tiene cama comn: ,
, communem lectum habens> Tablas CAMAROTE ,, pars navis in-
para cama: , ligna ferior
thalamo apta
CAMBIADO,que debe ser cambiado -
CAMALEN ,, chamae- ,, mutabilis
leon

CMARA,habitacin de techo abovedado


CAMBIANTE ,,, mutabilis cambia a estado contrario inesperada
mente: ,, qui incidit>
CAMBIAR ,, Facilidad para cambiarse: ,
,,,, , facilitas ad vertendum> La
-,,, manera de vivir: vi-
,,, vendi morem immuto> Que se cambia o
commuto,muto> No cambiar: o permuta: ,, qui commu-
non muto> De todo: tatur
prorsus alium efficio> El escrito:
muto scriptum> En otro or- CAMBIO ,,; ,
den: ,, ordinis immu ; ,,; ,,;
tatio> Capaz de: ,, ,,; ,,;
habens vim immutandi> El que pasa o ,,; ,,;

128
,,; ,, com- vado,eo,gradior> Caminar a:
mutatio,permutatio> Cambios: , confero me ad> A caballo: -
, conversiones> De gobierno: - ,, equo iter facio> A
,, gubernationis mutatio pie: pedibus iter facio> A
De moneda: ,, argenti per propsito para: ,, ad iter
mutatio> De parecer: ,, conficiendum idoneum> Adelante:
,, mutatio consilii> De progredior> Apto para:
sentido contrario: , ,, aptus ad incessum> Con
, permutatio in adverso> En orden dificultad: aegre iter
inverso: ,,; ,, facio> Con otro: iter facio
permutatio ordinis> Mesa de cambio cum aliquo> Con paso acelerado
,, mensa argentaria citato gradu feror> De
noche: ,-,
CAMBISTA ,, noctu iter facio> Delante: ,
,; ,-,,; - , procedo,ante iter
,,; ,- ingredior> Desear caminar:
,, mensarius,nummularius,argen irter facere cupio> El que camina
tarius> Perteneciente a los cambis- con rectitud: ,, recto
tas: ,, ad nummula- itinere progrediens> El que se pone
rios pertinens> Ser cambista: - en camino voluntariamente:
mensarius sum ,, qui sponte sua iter aggre-
ditur> En compaa:
CAMEDRIS (planta) ,,; alium iter conficio> Errante: -
,, chamaedris errabundus iter facio> Por
alto camino: ,, per
CAMELIA ,, humilis olea altam viam iter faciens> Por arriba:
superegredior> Que camina
CAMELLO ,,; ,, a pie: ,,, pedibus
droma,camelus> Joroba del: `,, procedens> Que camina con celeridad:
tuber in cameli dorso> Conduccin ,, celeriter ince-
de: ,, camelorum agita- dens> Que camina de noche: -
tio> Conductor de: ,, ,, noctu iter faciens> Que
,, camelorum agitator camina muy de maana: ,
,, qui mane summo iter faciens>
CAMILLA ,,- Que camina por malos pasos: -
,,; ,,; - ,, obliquens incedens> Que
,, lectulus,grabatus> Llevar camina,que marcha: ,, qui
en camilla: in gestatorio incedit
fero
CAMINANTE ,,; ,, CAMINO ,,;,,;
; ,,; ,, `,`,,; ,,
; ,,,; - ,,; ,,; ,,
,, viator,qui incedit> Dirigir ,,; ,,,; ,
a un caminante: mostro ,; ,,; ,,;
viam> Perteneciente a los: - ,,; ,,; ,
,, ad viatores pertinens ,; ,, via,iter,profectio
Que abre camino o paso: `-
CAMINAR ,,, ,, perrumpens viam> Abri ca-
,,,-,, mino,mostrar el camino: ,
,,, viam patefacio> Camino an-
progredior,iter facio,
cho: lata via> Andar junto al camino: juxta

129
viam ambulo> Apartarse del camino ces> Tomar el camino: viam
viniendo de lejos: pe- carpo> La que est junto al camino:
regrae veniens diverto> Apartarse ,, quae juxta viam est
del camino: a via deflec- La que pasa por el camino:
to> Apto para ensear el camino: , quae transit per viam> Camino
,, ad viam mostrandam largo: ,, longum iter>
aptus> Aspero: ,, aspera Lo que no va por camino recto, sino
via> Camino recto: ; por rodeos: ., qui non
,, recta,directa via> Ca recto itinere fit,sed per flexus>Lo
minos militares y reales: que tiene siete caminos: ,
militares et regiae viae> Compa- , habens septem vias> Camino
ero de camino: , medio: ,, via media>
,,, comes Mostrar el camino: ,-
itineris,peregrinationis socius> Con monstro viam> Muchos caminos:
currencia de: ,,,; ,, multa itinera> Camino
,,, ,, mixtio para caballera: `,,
viarum> Camino conocido: , equestre iter> Polvo del camino: -
trita via> De mucho trnsito: - ,, pulvis ex itinere> Poner-
,, iter tritum> De amplios se en camino,tomar el camino:
caminos: ,,; , iter capesso> Por aquel camino
, habens latas vias> De dos cami illa via> Por camino de
nos: ,, duas vias habens tierra: terrestri itinere
Dudar en el camino a seguir: - Por cualquier camino: ` quacum
in viae electione dubitare> El que via> Por un camino fcil: -
que ensea el camino: ,, facili via> Preparacin de los
dux itineris> El que est junto al caminos: ,,;,
camino: ,, qui situs est ,
viarum munitio> Apto para mos-
juxta via> El que hace el camino a trar el camino:,, aptus
pie: ,, qui pedibus iter fa- ad aditum praemuniendum> Cuida
cit> El que no va por el mismo cami do de componer los caminos:
no: ,, qui non eamdem , vias sternendi cura et officium
viam calcat> El que pasa por el cami Que arregla y prepara los caminos:
no: ,, qui per viam tran ,, qui viam munit et
sit> El que repite el camino o vuel- sternit> Empedrado de los caminos:
ve a andarlo: ,, qui ,, viarum stratura>
iter repetit vel e contrario iter
Guarda de los caminos: ,,;
facit> El que va por camino recto:
,,; ,,; -
,, qui rectum cursum
,, viarum custos> Preparar
persit> Ensear el camino: -
el camino: viam praes-
,,, iter
monstro,dirigo> Estar apostado en el truo> Camino prspero: ,,
prosperum iter> Puesto en el camino:
camino: vias insideo> Ca-
,,, in via posi-
mino estrecho: ; -
tus (que se encuentra en el camino
,,; ` angusta una casa,una ciudad..)> Puesto junto
via> Gua de camino: ,,; al camino: ,, prope viam
,,; ,,; positus> Camino que ha de andar uno
,, dux itineris> Camino in- solo: ,, iter ab uno
transitable: ,, iter in- tantum calcandum> Que hace el mismo
vium> Ir por camino recto: - camino: ,, qui simul iter
, recto itinere progre- facit> Que mira al camino:
dior> Diosas de los caminos: - ,, qui viam respicit> Que
deae itinerum monstratri- muestra el camino: ,,

130
it er praemonstrat> Que se aparta ,,, via trita,rec
del camino: (solamente ta> REducir a buen camino: ad
acus.pl.fem. ) aberrans a mentem reduco> Salir fuera del cami-
via> Camino que se divide en dos:- no: , deflecto a via
,, bivium> Que tiene anchos Seguir el camino derecho:
caminos: ,, latas vias recto cursu feror> Separar del recto
habens> Que toma tarde el camino: camino: a recto cursu dimo
,, sero viam carpens> veo> Separarse del camino:
Que va de camino con: , diverto> Situado junto al camino:
qui una peregrinatus> Que vuelve ,, juxta viam positus> To-
al punto de partida: ,, mar el camino del medio:
iter reciprocum> Camino recto: - medium iter teneo> Torcer el camino:
,,,; ,, diverto> Trillado: ,
recta via> Camino recto,sin tropiezo
,,, trita via> Volver
al camino: in viam reduco> CAMPANUDO,usar palabras campanudas o
CAMISA ,,; ,,; sublimes grandibus ver
bis utor
,, subucula> Camisa sin
mangas: ,, colobium CAMPAA,que vive en tienda de campa
a ,, sub pellibus de-
CAMISN de dormir,vestidos de cama,
gens> Habitar en tienda de campaa:
pijama cubicularis ves
in tabernaculo habito
tis
CAMPESINO ,; ,
CAMOMILA (planta) ,,
chamaemelum ; ,,; ,,; -
,,,; ,,;
CAMPAMENTO ,,; , ,,; ,, qui
,; ,,; ,, rura suo labore exercet,pagi incola,
rusticanus,agrestis,rusticus,agrico
castra,metatio castrorum> Acostum-
la> Con pocas tierras: ,
brado a hacerse en el campamento:
parvas glebas habens> Multitud de
,, in castris fieri so-
campesinos: ,, rustica
litus> Capitn de campamento:
na multitudo> Que vive en los campos
,, castrorum praefectus>
,, qui in campis pasci
Colocacin del campamento: - tur> Perteneciente a los campesinos:
,,; ,, castrensis ,, ad rusticos pertinens
dispositio> Colocar el campamento,
Campesino que trilla: ,,
los reales: castra po qui in area frumentum terit> Trabaja
no> Establecimiento del campamento,
dor del campo: ,, qui
campamento: ,,; -
rura labore exercet> Campesina:
,, castra metatio,cas-
,, villica
t ra> Levantar el campamento (mili-
tar) , cas-
CAMPESTRE ,,; ,
tra moveo> Levantar el campamento
,,; ,,; -
contra: castra moveo
adversus ,,; ,,-
,,, campestris>
CAMPANILLA: ,, tintinabu-
lum> Que hace rudo de campanillas o CAMPILLO ,, agellus
cascabel: ,, tinti
nabulis sonans> Que lleva campani- CAMPO ,,; ,,; -
llas o cascabel: ,, ,,; ,,,; ,,
tintinacula gestans ,,; ,,; ,,

131
ager,campus> Abrigado: ,, tos> Guardas rurales: ,,
campus apricus> Accin de pernoc- qui terram custodiunt> Heredad:
tar en el campo: ,, per- ,, ager> Labrado: ,
noctatio in agris> Administracin ,; ,,; ,,
del campo: ,, agri subur arvumager aratus> Parte del cam-
bani administratio> Al campo: po medida a cordel: ,,
in campum> Arrancado del campo: pars agri fune dimensa> Campo pe-
e plano solo> Campo asolado queo: ,,, age-
,, desolatus ager> llus> De pequea labranza: -
Casa de campo: ,, villa, ,, tenuis aratio,agellus> Per
domus in agro> Corretear,vaguear por noctar en el campo: in agro
los campos: per agros pernocto> Perteneciente a los campos
perambulo> Cultivar el campo: - de labor: ,, arvalis>
agrum exerceo> Campo de sembra- Que anda por el campo: ,
do: ,, ager qui seritur> per agrum incedens> Que habita
Campo de trigo: ,, ager cerca de los campos: ,,
frumentarius> Divisin de los campos juxta in agris stabulans> Que huye
,, agrorum divisio> El que del campo a la ciudad: ,
mueve estrpito en el campo con las qui ex agro in urbem fugit> Que
armas: ,, qui armis permanece en el campo de batalla,be
strepitum in agro ciet> El que pasa licoso: ,, in acie per-
la vida en el campo: , severans> Que se ara: ,,
, in agro stabulans> El que mora ager qui aratur> Que se labra: -
en el campo: ,, in agro ,, ager> Que tiene peque-
commorans> Guarda de campo sagrado:
,, agri consecrati cus-
os campos: ,, parvas canas habens tempora> Que tiene
glebas habens> Que trae la ruina a canas: ,,,
los campos: ,, perni- canus
ciem afferens arvis> Que vive en el
campo: ,, in agro degens CANAL ,,; ,,;
Que vive en los campos,campesino: ,,,; ,,;
,, qui in agris pascitur ,,; ,,; ,
Renovacin de campos: ,, ,; ,,; ,,;
novatio agrorum> Renovado,noval: - ,,; -,,;
,; ,, ager renovatus> ,, canalis> Pequeo: -
Rodeado de: ,, circum ,,; ,, canali-
campestris> Sin cultivo,inculto: culus> Subterrneo: ,,;
,, incultus> Situado en ,,; ,-
campo raso: ,, ,,, canalis sub
, planitie subjacens> Socio en terraneus
cultivar los campos: ,,
socius in agro colendo> Tiempo de CANASTA ,, fiscella
renovar los campos: ,, tem-
pus agros renovandi> Vecino al campo CANASTILLA ,,; -
,, vicinus agro>Vivir ,, fiscella
en el campo: in aagris dego
CANASTILLO ,,; ,
CANA ,, canities> Que ,; ,,,-
tiene pocas canas: ,, ,,,; ,,;
cui rari sunt cani> que tiene ca- ,,; ,, ca-
nas en las sienes: ,, lathus,canistrum,quasillus> De figu-

132
ra de canastillo: ,, fantil (cancin de la golondrina):
calathi figuram habens> De mimbre: ,, cantilena puero-
,, canistrum e vimine> Pe rum> Obscena: ,, obscoena
queo: ,, parvus calathus cantio> Usada en los molinos: -
Que lleva canastillos: ,- cantilena molaris
,, canistrifera
CANDELABRO ,,; -
CANASTO ,,; ,, ,,; ,,; ,
cophinus,canistrum> Pequeo: ,; ,, candelabrum>
-,; ,,; , Parte del candelabro del tabernculo
parvus calathus> Canastillos que a modo de esfera: ,,
servan para llevar los frutos con candelabri pars in modum spherae
que se rociaban las vctimas de los facta
sacrificios: ,,; -
, canistra unde fruges salsae CANDELERO ,,,;
fundebantur ,, candelabrum> De madera:
,, e ligno candela-
CNCAMO,resina de un rbol de la que brum
se saca el incienso) ,,
cancamum CANDENTE ,, candens> Po-
nerse candente,- cande-
CNCER ,,;, facio
cancer,ulcus> Signo celeste: ,
,; ,,, cancer CANDIDATO ,,; -
,,; ,, candidatus
CANCHA deportiva ,,
locus ubi certatur CANDIDATURA ,, designatio>
Contraria: ,, contra-
CONCILIACIN de los nimos - ria designatio
,, conciliatio animorum
CNDIDO ,,; ,
CANCIN ,,; ,,; ,; ,,; ,,
,, cantus,cantio> Acom- ; ,,; ,, can-
paada de flauta: ,, can didus> Cndida: ,, candi
tus ad tibiam> Amante de las cancio- da
nes: ,, amans hymno
rum> Breve,cancioncilla: , CANDIL ,, lychnus
, cantiuncula> De pastores: -
,, pastoralis cantinela> CANDOR ,,,; -
Dulce: ,, psalmus> In-
,,; ,, candor ,, carabus,astacus,cancer mari
nus> Pequeo: ,, parvus
CANECILLO ,, humerulus carabus> Especie de cangrejo: -
,,, cancri genus> Pare
CANELA ,, cassia> Especie de cerse al congrejo por los movimien-
canela: cassinae genus> Arbol tos: cancro assimilo> Seme-
de la canela: ,, cassia jante al cangrejo: ,,
lignea cancro similis> Tenazas de los can-
grejos: ,, forfex cancroum
CANES marinos (peces) ,,
caniculae CANICIE ,,; ,,
canities> Desarrollar la canicie:
CANGREJO ,,,; -
canitiem induco> Producir

133
canicie: canitiem induco sso> Estar cansado: fessus sum

CANCULA ,,; CANSARSE , defatigor,de


,; ,,; ,, cani ficio> Del trabajo: labore
cula deficio

CANILLA ,,; ,, fis CANTADO,acorde con muchas voces


tula,tibia> Que tiene podridas las ,, consonus,qui simul a
canillas: ,, cui pu- multis canitur> Con lira: ,
tridae sunt tibiae fidibus cantatus> Suavemente: -
,, qui modulate canitur>
CANINO ,,; , Tristemente: ,, flebi-
,; ,,; ,- te cantatus
,, caninus
CANTANTE ,,, cantor> Reunin
CANO ,-,,; de cantantes: ,, coetus
,; ,,; ,,; canentium
,, canus> Semicano:
,,,,; CANTAR `,,`,`,-
,-,, semicanus> Algo ,,,,,
cano: ,, subcanus> Vol- ,,,,,
ver cano: canum facio ,,,,
,,,,,
CANON ,,; ,, ,-,-,
regula scriptoria> Admitido en el sa ,, cano,canto,psallo>
grado cano: ,, in sa- A lavez o despus: si-
crum canonem receptus mul o post cano> A menudo:
cantito> Acmopaar al que canta con
CANNICO ,, secundum ca- un instrumento de msica: ,
nones electus
psallo> Al son de la lira: -
fidibus cano> Alrededor: -
CANONIZACIN ,, relatio
inter deos cano circum> Que gusta de cantar
cantar con otros: ,,
CANORO ,,; , qui amat cum aliis canere> Cantar
, canorus antes: ,,,
praecino> Apto para can
CANSADO ,,; , tar delante: ,, ad prae-
,; ,, defessus> Al- cinendum aptus> Apto para cantar:
go cansado: ,, aliquantu ,, ad psallendum aptus> Can
lum lassus> De duros trabajos: - tar bajito: , ta
,, multis laboribus confec cita voce cantillo> Cantado por voz
tus> Hasta sudar: ,, de mujer: ,, foe-
lassus ad sodorem usque minarum voce decantatus> Cantar a, o
contra alguno: decan-
CONSAGRAR,estar consagrado y dedica- to in> Como la perdiz: ,-
do adems: insuper con , cacabo> Como los cu-
sacratus et addictus sum clillos o los gallos: coccy-
zo> Con dulzura: pulchre et
CANSANCIO ,,,; suaviter cano> Con himnos:
, aerumna,lassitudo decanto> Con lira: barbito
cano> Con otro: admodu-
CANSAR , lessum reddo,la
lor> Con otros en coro: simul adsono> Con

134
suavidad: suavi voce cano> heces: ,, comicus qui in
Con voz lamentable: queru- scena canebat faece perunctus>Cantar
la voce cantillo> Concertadamente: versos o himnos: , cele-
accino> El que canta acorde: bro,hymnum cano> Cantar en coro:
,, qui concinit> Cantar, alternis versibus respondeo
ponderar trgicamente:
tragice decnato> El que canta alter- CNTARA ,,; ,,;
nadamente: ,, ex adver ,,; ,,; -
so canens> El que vive de cantar por ,,,; ,
plazas y calles: `,, qui ; ,, amphora,hydria
vitam degit cantans> Cantar en coro: CANTRIDA ,, scarabeus>
alternis versibus respon Insecto de la especie de las cantri
deo> Cantar en verso: `,- das: ,, insectum e can
carminibus decanto> Junto a: tharidum genere
accino> Las cosas sagradas:
sacra cano> Lo que se can- CNTARO ,,-,;
ta primero: ,, id quod ,; ,, (urna ansata),-
praecinitur> Para dormir a los nios ,,,; ,,;
, pueros sopio can- ,,; ,,; ,
tilando> Por lo bajo: succino> ; ,, hydria,dolium,olla
Que canta acorde: ,, qui quaedam,amphora> Pequeo: ,,
musicis instrumentis accinit> Que ; ,, parva hydria
canta con dulzura: ,-
,, suavem cantum fundens> CICATRIZ ,, cicatrix
Que canta con otro: ,,
cum alio canens> Que canta con varie CANTERA ,, lapicidina> Per
dad: ,,; , teneciente a la: ,, ad
vario carmine canens> Que canta lapicidinam pertinens
con voz delicada y suave: ,
, delicata voce canens> Que can- CANTERO ,,; ,,;
ta delante: ,, praeci- ,, lapicida
nens> Que canta en voz baja:
CNTICO ,,; ,,
,,, qui exili voce cantillat>
canticum> Suave: `,, sua-
Que canta mucho: ,, ve canticum
multum canens> Que canta por agudo,
tiple: ,, acutum canens CANTIDAD ,,; ,,
Que canta suavemente con la lira:
; ,, quantitas
`,,;`,, suavi
ter lyram canens> Que canta suavemen
CANTILENA ,,;,,
te: ,, suaviter canens
; ,,; ,,;
Que canta versos: ,, qui
,,; ,, cantilena>
versus canit> Cantar alrededor:
Frigia: phrygia canti-
circum canere (pasiva: quedar lena
aturdido por rudo alrededor de uno)
Cantar solo en la escena: CANTINERO ,,
solus in scena canto> Cantar suave-
,, lixa
mente:, suaviter ore
modulor> Cantar tristemente: CANTO ,,;
,,;
tibia flebili cano> Cantar untado ,; ,,;
de heces de vino ( en las comedias
(vocalis cantus) cantus> A coro:
que se representaban durante la
,, responsio> Acomodar
vendimia): faece perunctus
cano> Actor que cantaba untado de al canto: musicis numeris

135
adorno> Acompaado de la lra o Armona del canto: ,, con
ctara: ,, ad citharam, centus> Aspero: `,, can
lyram apta modulatio> Acompaado de tus insuavis> Atraer con el canto:
la lira: ,, cantus eius carminibus demulceo> Canto
qui alii psallenti vel ipse sibi de la lira: ,, fidium can-
accinit> Acompaar en el canto: - tus> Canto de solo: ,, can
, accino> Alternante: tus solitarius> Composicin de ver-
,, cantus e adverso> Amante sos lricos: ,, modula-
del canto: ,,; , tio carminum lyricorum> Diestro en
amans cantus> Apto para el campo: el canto: ,, canendi peri-
,, aptus modulationi> tus> Disonante: ,, can-
tus absonus> Disputar sobre el canto
,,-,- cantu CAA ,,; ,,; -
contendo> El que ama el canto: - ,,; ,; ,,;
,, qui amat cantum> El que ,, canna,arundo,calamus> Cor
dirige el canto: ,, qui te de caas: ,, calamo
canenti modum praescribit> Exce- rum sectio> De caa: ,,
lente: ,, egregius cantus arundineus> De pescar: ,,
Fnebre: ,, carmen fu- ; ,,, arundo piscato-
nebre,epicedio> Hacer oir el canto: ria> El que toca con una caa o mane
sonu emitto> Introduc- ra de flauta: ,,; -
cin al canto: ,, prae- ,, qui calamo in tibiam
ludium cantus> Maestro de canto y formato canit> Hecho de caa: -
baile: ,,; ,, e canna confectus> Cercado
, qui tradebat artem canendi et de caas: ,, calamis
saltandichori magister> Prolongar el
circumdatus> Que lleva la caa: -
canto: extendo cantum> Que
,,, arundi-
daa con su voz o su canto: - nem gestans> Que tiene hojas de caa
,, qui laedit voce vel cantu> ,, arundinea folia
Que imita el gruido del puerco: - habens> Vello o pelusa de las caas:
,, cantus suis grunnitum ,, arundinum lanugo>
referens> Que produce canto suave: Semejante a las caas: ,,
`,, suaviter canens> Que arundini similis> Lleno de caas:
se goza con el canto: ,, ,; ,, arundi
gaudens hymnis> Unsono: , nosus> Que produce caas: -
, concentus> Variacin en el can- ,, arundinifer> Que est lleno
to: ,, cantus mutatio del verdor de las caas: -
(cambio de tono o inrervalo de des-
,, arundinibus virens> Ca-
canso)> Canto rodado (piedra): -
a pequea: ,,; -
,, lapillus
,, calamulus,parva arundo> Que
lleva hermosas caas:,
CANTOR ,,; ,,
, pulchjras arundines ferens> Que
,,; ,,; -
tiene pocas caas: ,,
,,; , ,,;
paucos calamos habens
,, cantor,modulator> Can
tor suave: ,, suavis can-
CAAFSTOLA cassia
tor> Cantor y cantora joven: fistularis
,, recens poeta> Hbil: `,
,;`,, perite canens> Canto CAAHEJA ,, ferula> Jugo
ra: ,, cantatrix de la caaheja: ,, succus
ferulae> Lleno de caahejas:
CANTURREAR cantito ,, ferulis repletus> Pa-

136
recido a la: ,, feru- Accin de llevar capa vieja,gastada:
lae similis> Que lleva caahejas: ,, pallii detriti ges
,, feruliger tatio> Capas groseras y cortas: -
,, parvae,viles lacernae> Con
CAMO ,, cannabis> De feccin de capas finas y manteletas:
caamo: ,, cannabeus> He ,,, lae-
cho de camo: ,, ex narum,vestium tenuiorum confectio>
cannabe factus Capa corta: ,, laenula>
Capa fina: ,, laena te-
CAAVERAL ,,; , nuior et mollior> Gastada,rada:
,; ,, arundinetum ,, pallium detritum> Lo
que se lleva en vez de capa:
CAO ,,; ,, ,, quo pro laena gestatur>
scamnum> Con nueve caos: - Pequea,gastada: ,, pa-
,, novem fistulas aquis fun- lliolum detritum> Que lleva capa
dendis habens gastada: ,, pallium
detritum gesto> Usar capa gastada:
CAOS ,, chaos> Meter en pallium detritum gesto>
caos: in chaos verto Vestir la capa: laena induo

CAPA ,, ; ,,; CAPACETE ,, galea


,,; ,,,; ,
,; ,, pallium, CAPACHO ,, sportula
paena,penula> A manera de capa ra-
da: instar pallii detriti
CAPACIDAD ,, capacitas> CAPCIOSAMENTE captiose
Que tiene capacidad para contener
diez mil hombres: ,, CAPCIOSO ,,-
decem milia hominum continens> Tener ,,, captio-
capacidad: valeo sus

CAPADO ,, eviratus CAPILLA ,; ,,;


,, sacellum,fana
CAPAR,cercenar,cortar,arrancar -
, evello CAPILLO ,,,
laenula
CAPARROSA ,,; ,
,; ,, chalcanthum CAPIROTAZO,dar un capirotazo -
digito verbero nares
CAPTAZ ,,; -
,,; ,, exactor CAPITAL ,,; ,
operum capitalis

CAPAZ ,,, CAPITALISTA ,, di-


,,,: ,, ves
; ,, capax> De mu-
chas cosas: ,, multo- CAPTN,jefe `,,;`-
rum capax> De todo: ,, ,,; ,,; -
omnium capax> Muy capaz: , ,-,,; ,, dux,
, late capax> Ser capaz: , praefectus militum,praetor,imperator
,,,, capax De centinelas: ,,
sum , speculatorum praefectus> De
guerra: ,, dux belli> De

137
navo: ,,; , CARA ,,; ,, vul
,,; ,, navarchus> tus> A cara descubierta,abiertamente
Dignidad de capitn de guerra: - sin mscara: ,, co-
,, munus polemarchi> Regir- ram agens> De cara ancha: ,,
se por las rdenes del capitn: ; ,, latam faciem
ducis imperio regor> Ser habens> De cara color de rosa: `-
capitn o jefe: sum ,,; `,,; -
antesignanus ,, roseam habens faciem> De
cara pequea: ,,
CAPITANA,jefatura `,, parvum faciem habens> De dos caras:
ducatus ,,, duas fa-
cies habens> El que dice u obra cara
CAPITEL ,,; , a cara: ,-,, qui in
,; ,,; ,- praesentia aliquid dicit vel facit>
,, caput columnae,capitulum Que tiene hermosa cara: ,
Parte superior del capitel: , pulchram faciem habens> Que
, capitellis suprema pars tiene la cara negra: ,,
,,; ,,,
CAPTULO ,-,, ca- qui,quae nigro et formidabili est
pitulum aspectu>

CAPN ,, capo CARABELA ,, lembus

CAPOTE ,, stragulum> Mili- CARACOL ,,; ,


tar de los persas: ,, penu- ,, cochlea,limax
la militaris apud persas
CARCTER ,,;,,;
CAPTURA ,,; ,,; @,;,,;,,;-
(nom.ac.sing.pl.),,, ,, indoles,ingenium,character>
; ,, captura,praeda Conocer el carcter de alguno por el
rostro: ingenium ali-
CAPTURABLE ,, captu fa- cuius ex facie cognosco> De carcter
cilis dulce: ,, miti animo
praeditus> Depravado: ,,
CAPTURADO `,`,, captus ingenium pravum> Firme de carcter:
,, intensus> Mal carcter
CAPULLO ,, rosa clausa

,, mala indoles> Pertene- para encender de nuevo: ,


ciente al carcter: ,, , carbones relicti ad suscitan
pertinens ad characterem> Semejan dum ignem> Encender carbones: -
te al carcter: ,, carbones accendo> Montn de
ingenium carbn: ,, carbonum con-
geries> Reducir a carbn: -
CARACTERIZAR nota distin in carbones redigo> Vasija en
guo> Capaz o apto para caracterizar:
que se apagan los carbones: ,
,, habens viam sua
, vas in quo prunae extinguuntur
nota aliquid imprimendi
CARBONERO ,,; -
CARTULA ,, persona> Que
,, carbonarius,circa favillas
hace cartulas: ,,
versans
qui personas fabricatur
CARBUNCLO ,,; ,
CARBN ,, carbo> Dejado

138
carbunculus,gemma carbunculus CARDA ,,; ,,
carduus fullonis> Cardado:
CARCAJ ,,, pheretra , comptus

CARCAJADA ,,, CARDADOR ,,; ,,


cachinnatio,cachinnus> Dar carcaja- ; ,, lanas carpens,carmi
das,soltar la carcajada: ,- nator
,, in cachin-
nos effundor CARDADURA ,, carminatio

CARCAJEAR cachinnum tollo CARDAMOMO o malagueta (planta arom-


tica) ,, cardamomun
CARCAAL ,,; ,,
calcaneum CARDAR ,,,
,-,-,,
CRCEL ,,; , -,,,,-
,; ,,; ,, ,,,,,,
; ,,;,,; ,, carmino,como,car
,; ,,; ,, mino,tondeo,carpo> Juntamente: -
; ,,; ,,; una carmino> Peine de:
,,; ,,; ,, ad carminandum pecten>
,, carcer> De esclavos: Actividad de cardar y rastrillar los
,, , carcer servo paos: ,, politio pannorum
rum> El llavero de la crcel: Que puede o sabe cardar lana: -
,,; ,, ,, qui habet vim sive artem
custos et princeps carceris> Meter carminandae lanae> Cardado: ,
en la crcel: , in carce , quod carminatum est
re conjicio> Prefecto de la crcel:
,, carceris praefectus CARDENAL (hematoma) ,,;
Subterrnea: ,,; , ,,; ,,; ,
,, carcer subterraneum ,; ,,; ,
,; ,, sugillatio>
CARCELERO ,,;
Bajo el ojo: ,, sugilla-
,, carcerarius tio sub oculo orta ex ictu> Lleno de
CARCINOMA ,, carci- cardenales ya de antes: ,
noma
,, iam olim vibicum plenus> Se
al de contusin: ,; -
CARCOMA `,,; ,,;
,, livor ab ictu
,,; ,,; -
,,; ,, teredo,ca-
CRDENO ,,,; -
ries,teredo> Gusano de madera: -
,, lividus> Muy crdeno: -
,, teredo
,, admodum lividus> Color
CARCOMER ,-,-; - crdeno: ,,; ,,
livor> Lo que se pone crdeno por
, exedo,corrodo,obrodo
golpe o contusin: ,,
illud quo ex sugillatione livescit,
CARCOMIDO ,,, livor
abesus,exesus> Estar carcomido:
a teredine infestor CARDACO ,, cardiacus

CARDO ,,; ,, car- ,, scolymus


duus> Semejante al cardo:
, carduo similis> Silvestre: CARECER ,,,,

139
,, careo> De ri ferendo> Que lleva cargas: -
algo antes: ante indigeo> ,, qui onera bajulat> Que
De todo: omnibusd indigeo> lleva infinitas cargas:
De vveres: frumento,anno ,,, infinita onera
na careo ferens> Que lleva carga: ,
, leve onus ferens> Quitar parte
CARENCIA ,,; ,, de la carga: ,-
aliqua re carere ex onere aliquid subduco>
Sacudimiento de la carga:
CAREAR confero
, excussio oneris> Ser aliviado
de la carga: exoneror
CARESTA de vveres ,,
annonae caritas Servir de carga o cuidado:
(impers.) oneri vel curae est>Sufrir
CARETA ,,; ,,, una carga,un peso: pondere
premor> Transportadora de cargas:
,,; ,,;
,, onerum vectrix> Trans-
,, persona,larva
portar cargas: ,
CAREY ,,, testa bajulo> Transporte de carga: -
qua operitur t estudo ,, onera gestatio

CARGA ,,; ,,; CARGADO ,,-


,,; ,,; ,, onustus> Estar cargado:
,,; ,,; , , onustus sum> Ms de lo
,; ,,,; justo: ,, plus aequo
,; ,, onus,sarcina,gra- oneratus
vitas> Pequea: ,, parvum
onus> De cosas pequeas y sin ningn CARGAMENTO ,, onus
valor: `,,;`,, sar
cina ex rebus diversis nullius pre- CARGAR ,,,
tii> El acto de llevar carga: - ,,,,,
,, portatio> El que lleva su ,, degravo,
propia carga sin servidores: onero> Con mpetu: irruo>
,, una cum ipso onere> Gemir El que carga o llena: ,,
bajo la carga: ,, qui onerat> Hostilmente contra algu-
sub onere gemo> Imposicin de cargas no: hostiliter incurro> Por
,, onerum impositio> La todas partes: undaqueque
accin de llevar cargas: , gravo>Sobre,acometer: irruo
, onera vectio> Levantar la carga
CARGARSE a la espalda
junto con otro: una onus
dorso impono ferendum
extollo> Llevar cargas:
,,, CARGO ,,; ,,
,,, ,; ,, functio,munus,
(ago asinum,hacer de mulos) sarcinas magistratus> Apto para desempear
veho,onera fero> Lo que sirve de
algunos cargos: ,, ap
carga: ,, sarcinarius> tus ad obeunda munera> Asignacin,
Mquina de levantar cargas: , distribucin de: ,, as
, machina tollendis oneribus> No signatio officiorum> Desear cargos
acostumbrado a llevar carga: , pblicos: una magistra
, oneribus ferendis non assuetus tus ambio> Desempeo de cargos: -
Oprimir con la carga: one- ,,;,, fun
re derpimo> Palo para llevar las ctio munerum> Distribuir los cargos,
cargas: ,, lignum one asignar: asigno> El que com-

140
pra cargos,empleos pblicos: destino dado segn la renta que se
, qui officia emit> Enriquecido posee: ,, dominationis
con los empleos pblicos: - species> Pretender un cargo pblico:
,, quem magistratus opulentum mabio magistratum> Ser de
effecere> Excusarse con juramento de grave cargo: gravi pon-
un cargo pblico: ,- dere sum> Tener un puesto o cargo
ejuro> Exento de: ,, inferior: inferiorem sedem
immunis a muneribus> Incapaz de car
gos pblicos: ,, cui adi-
tus ad honores non patet> Cargo o
habeo CARNE ,,; ,,;
,,; ,,; ,
CARIBDIS,torbellino del mar , caro> Abultado de carnes:
Charybdis ,, carnosus> Apretada:
,, qui est densae car
CARICIA ,,;
nis> Asada: ,, caro assa>
,; ,; ,,
oblectamentum,lenocinium> Caricias Comida de carne: ,,;-
de mujer:,, muliebris ,,; ,,;,
blanditiae> Caricias,halagos disimu- pulmentum,carnius essus> Carne
lados: ,, blanditiae la- con sal: ,,;-,, ca-
tentes ro sale condita> Crecimiento de car-
nes: ,, carnium con
CARIDAD ,, caritas cretio> De carne dura: ,
, duram carnem habens> De carne:
CARIES (corrupcin de los huesos)- ,,; ,, car-
,, caries neus> De vctimas (sacrificadsas a
la divinidad): ,, ca-
CARIO ,, amor,dilectio> Lo- ro e immolatione> Deseo de comer car
cucin cariosa "ojitos mos": - ne: ,, aviditas carnis
,, ocellus edendae> Distribucin de:
,; ,, carnium distri-
CARIOSAMENTE blande butio> Distribuir las carnes
carnes distribuo> Dador de car-
CARIOSO ,,; , nes,despensero: ,,;
blandus> Denominacin cariosa ,, qui carnes distribuit>
(Pepito,Manolito..): , Escondido bajo la carne: ,
; ,, sublanda appe- -,, sub carnes latens> Es-
llatio
ponjosa: ,, fungosam
habens carnem> Fofa en una lcera,
CARIREDONDO ,,
fistulosa: ,, caro fungosa
ratunda facie
in ulcere fistuloso> Mercado para
carne: ,, macellum> Peda-
CARLANCA ,,; -
cito de carne asada: ,,
,,; ,,,; -
frustulum assae carnis> Pedazo de
,, collare canis
carne: ,, frustrum car-
CARMINAR , carpo nis> Peso para la carne: ,
, statera appendendis carnibus>
CARNAL ,,, carnalis Pinza para coger las carnes: -
impurus ,,; ,, for-
ceps> Que come carne: ,,
CARNALMENTE carnaliter qui carnes edit> Que recibe o
conserva la carne: ,-

141
,,-,; , ,, carne nudatus,defectus>
-,, ad recipiendas carnes Tierno de carnes: ,,
factus> Que se alimenta con carne: carne mollis> Vasija para carnes:
,, animalium carne victi ,,, vas carnarium>
tans> Que tiene carne blanda: - Vendedor de carnes saladas: -
,, humidam carnem habens> ,, carnium sale conditarum
Que tiene carne de suave gusto: ` venditor> Que adora la carne,sensual
,, carnem gustu suavem ha- ,, qui carnem adorat>
bens> Que tiene carne hmeda: - Alimentarse de carne: car
,, humidam carnem habens> nibus victito> Arrancar la carne:
Que tiene carne seca: ,, excarnifico> Comer carnes:
siccam carnem habens> Que tiene ,, carne vescor>
carne suave o tierna: , Cortar la carne en pedacitos: -
, mollem et treneram carnme in minutas partes seco> Dividir
habens> Que tiene carnes delicadas: la carne en pedazos: car-
,, mollem carnem ha- nes in frustra seco> Vender las car-
bens> Que tiene la virtud de criar nes: carnes vendo> Hacer
carne: ,, habens vim carne: carnme facio> Ha-
carnes creandi> Que tiene mucha car- cerse carne u hombre:
ne: ,, latam carnem caro,homo fio> Llenar de carne por
habens> Que tiene poca carne,delgado debajo: carne supter repleo
,, parum carnis ha-
bens> Sin carne: ,-
Llenar de carne: ,- lanius>Del carnicero: ,
carne impleo> Poner carnes crudas en , ad carnium venditorem pertinens
el ara: crudum impono arae
Rascar alrededor de las carnes: CARNVORO ,,
circum carnes scarifico carnivorus

CARNERO ,,; ,,; CARNOSIDAD ,,; -


,, (gen.,; acus.: ,,,, caruncu-
,; ,,; aries> la> Que sale en la frente de los po-
De tres aos: ,, aries tros: ,, carnuncula in
triennis> Pequeo: ,, par equini pulli fronte nascens
vus aries> Que come carnero: -
CARNOSO ,,-
,, arietum vorator> Que lleva
,,,; ,-
un carnero (Mercurio): ,,
arietem gestans> Que tiene cara de ,,; ,,
carnero: ,, qui arie , carnosus> Muy carnoso:
tina est facie ,, admodum carnosus

CARNESTOLENDAS ,, interdic CARO ,, carus> Carsimo:


tus carnis essus ,, charissimus

CARNICERA ,, CARN,barquero del Infierno ,


; ,,; ,, Charon,orci portitor> Crudo o
macellum,internecio> Hacer gran car- cruel Caronte: ,, cru-
nicera: circum occido> dus et crudelis Charon> Obolo para
Mesa en la carnicera para cortar Caronte: ,, obolus Charonti
las carnes: ,,, men solutus> Perteneciente a Caronte:
sa supra quam carnes concidunt ,, ad Charontem pertinens

CARNICERO,,; , CARTIDA(venas) ,

142
duo rami arteriae magnae , cursus aequatus> Lnea para el
arranque de las carreras: ,
CARPINTERA ,, officina , carceres cursorum> Pregonero
fabri> Obra de carpintera o de cual que avisa las carreras: ,
quier otro oficio: ,, opus , nuntius praecursorius> Premio
fabrile que se le da al ltimo en la carrera
,,, praemium
CARPINTERO ,,- quod ultimo datur> Punto,seal o ba-
,,,- rrera para la salida en una carrera:
,,, faber lignarius> ,, locus unde ii qui cur-
Tener oficio de: artem fa- su certant emittuntur> Que se extien
brilem exerceo de a una yugada: ,,
cursus qui jugeri spatium adaequat>
CARQUESIA ,, carquesia Que se hace al lado de otro:
,, cursus quo alicui a latere
CARRASPERA ,, gutturis as- currimus> Quien se ocupa del lugar
peritas desde donde se parte en una carrera:
,, qui carceres servat
CARRERA ,,,; tuetur> Sitio de forma circular para
,,; ,,,; juegos de carreras: ,,
,, cursus,curriculum> Carre locus figurae circularis> Ultimo en
ra veloz: ,,, la carrera: ,, ultimus in
cursus velox> A carrera tendida: cursu> Carrera rpida: -
effusa fuga> A la carrera,de ,, velox percusio> Vencedor de
prisa: cursim> Compae- carreras de atletismo:
ro en la carrera: ,, , qui cursu pedum vincit> Ven-
comes in currendo> Concluir la car- cedor de carreras de caballos:
rera: cursum conficio> De ,, qui vincit equis> Volver
caballos: ,, cursus al punto de partida de la carrera:
equestris> De perros: ,, ad carceres reflexo
canum cursus> Doble carrera (depor cursu redire
tiva): ,, cursus duplica-
tus> Entrada de la carrera en el CARRETERA ,,;
recinto de la competicin: , , publica et vehicularis via
, aditus curruum et athletarum>
Igualado en la carrera: ,
CARRETERO ,,; - , currus partes mediae> Con
,,,; ,, ducir el carro: ,
,, plaustrarius,rotarum currum ago> Conductor de
seu curruum agitator un carro de dos caballos: ,
, bigarius> Construir carros: -
CARRIL ,,, qua currum compingo> Cubierta
currus agitari potest
de un carro: ,, pars cu-
rrus supereminens> De combate: -
CARRO ,,;,,;
,,; ,, plaustrum> De
,,;`,,,; `,,
; ,,; ,,; , cuatro caballos: ,,; -
, currus,rheda,plaustrum> Peque- ,,,;
o: ,,; ,, quadrijugus currus> De trans-
curriculum> Arrojar del carro: - porte: ,,; ,,
excutio curru> Carreta: vehiculum> De tres caballos: -
, vehiculum> Carroza:`, ,,; ,,, trijugis> De
, currus> Centro del carro: - dos caballos: ,,; -

143
,, biga> Arrastrar el carro: en carroza: ,, qui se-
currum traho> Construc- det in curru> Que tiene buena carro-
cin de: ,, curriculo- za: ,, qui bonum habens
rum confectio> Dirigir el carro: currum
rotas agito> Fabricante de:
CARRUAJE con seis caballos
,,; ,, qui
currum fabricatur> Fabricar ca- ,, currus ex sex equis junc
rros: currus fabricor> tus> Construccin de carruajes: -
Carro falcado: ,, bigarum,sellarum fabri
currus falcatus> Gobernar,conducir catio> Direccin del: ,,
el carro: currum agito> ,, aurigatio> Dirigir el
Trillar con el carro: carruaje,el carro: ,
curru tero> Ir juntamente en carro: currum agito> Llevado en ca-
una curru vehor> La parte rruaje: ,, curru vec-
del carro donde se pone la carga: tus> Poner las cargas en los carrua-
,, ea pars currus cui jes: onera vehiculis impono
onera imponuntur (entalamadura)>
Lanza del carro: `,, temo CARTA ,,,; -
currus> Llevado en carro de cuatro ,,; ,,; ,
caballos: ,, quadri- ,; ,, epistola> Porta-
gis vectus> Llevado en carro de oro: dor de cartas: ,
,, aureo curru vectus ,, epistolas ferens>Compo-
Llevar en carro: apporto sicn de una carta: ,,
Madero para detener los carros: - concinnatio
,, fulcrum seu lignum cu-
rribus sustinendis> Que rompe la CARTEL ,, tabula vulgo
calce del carro: ,-, proposita
, frangens canthum currus> Que
tiene muchos carros: ,, CARTALIGINOSO ,,
multos currus habens> Que tira cartilaginosus
del carro: ,,
, qui trahit currum> Recubierto CASA ,,; ,,;
de mimbres,caas,juncos: , ,; ,,; ,,;
, currus ex storea> Relativo al ,,; ,,; ,,
carro: ,,; ,, ; ,, domus> A la casa:
ad currum pertinens> Sentado en , , ad,in domum
Administrar lo necesario para la ca-
un carro: ,, insidens
currui> Ser llevado en carro de dos sa: , dispenso>
mulas o caballos: bigis Destruir la casa: do-
mum prorsus everto> Casa alquilada:
vehor> Timn de carro: ,
,, aedes conductitiae>
temo currus> Velocsimo:
Aislada: ,, domus ab
velocissimus currus> Zarzo en
omnibus sejucta> Amo de casa:
el carro: ,, crates in curru
,,, aedium praefectus
rex convivii> Arreglar la casa y el
CARROZA ,, curriculum>
nido: domum et nidum con-
Real: ,, regium vehiculum>
Aficionado a las carrozas: -
,, studiosus curruum> Que va
cinno> Casa real: ,,; cin del aniversario de la consagra-
,, regia domus> Con toda cin de una casa o domicilio: -
la casa o familia: ,, , feriae ob loci habitationem>
cum tota domu o familia> Conmemora- Cosas de la casa: ,, res

144
domesticae> Casa de campo vecina a ,, qui domi est> El que tie-
la ciudad: ,, domuas sub ne buena casa: ,, bonam
urbana> Casa de campo: ,, domum habens> El seor de la casa:
villa> De casa,desde casa: - ,, domus possesor>
domu> En casa: , do- En casa de: ,, (dat.gen.)
mi> Perteneciente a la administra- apud; apud ipsum> Guardar
cin de la casa: ,, la casa,velar a la puerta:
ad privatam administrationem perti- excubo,domum custodio>
nens> Ms idneo para gobernar la
Hacer a alguien de la casa:
casa: ,, ad pri familiarem reddo> Hacerse una casa:
vatam administrationem magis idoneus
inaedifico> Introduccin
Administracin de las cosas de la
de alguien en la casa: ,
casa: ,, rei domesticae
introductio in aedes> Inbtroducir
dispensatio> Perteneciente al que
en la casa a alguien: in
gobierna la casa: ,, ad
aedibus colloco> Lugar que cerca una
dispensatorem rei familiaris per-
tinens> El que gobierna la casa,des- casa: ,, locus domum
ambiens> Parte superior de la casa:
pensero: ,, rei domes-
ticae dispensator> Lugar cerca de la ,, superior domus pars> Par-
casa: ,, locus circa do te trasera de la casa:
mus> Criado en casa: ,, , postica pars domus> Casa peque-
domi nutritus,verna> Guardar la a: ,,,
casa: , domum cus ,,,; ,,;
todio> Estarse en casa: ,- ,, domumcula> Permanencia
domi me contineo> Criado,cria constante en casa: ,,
constans permansio apud> Que guarda
da para guardar la casa: ,
la casa: ,, conservans
,; ,, nacilla domus
domus> Que lleva consigo la casa,tes
custos> Permanencia en casa: -
tceo: ,, tectum o tes
,,; ,, assidui- tam pro domo ferens> Que pierde la
tas domestica> Acostumbrado a estar
casa: ,, perdens domum
en casa: ,, domi manere
Que tiene casas altas: ,
solitus> Sueldo que se da al que
, altas aedes habens> Que vive
guarda la casa: ,, prae
mium quod debetur ei qui domum cus- en la parte superior de la casa:
todit> Guarda de la casa: , ,,, in superiore ae-
dium parte degens> Quedarse de guar-
,; ,,; ,, do
mus custos> Casa de cuatro pisos> dia en la casa: ad custo-
diendam domum maneo> Prefecto de la
domus quatuor taba-
latis constans> De dos pisos o plan- casa real: ,, aulae prae-
fectus> Ser seor de la casa,gober-
tas: ,, domus duplici tec
to instructa> De la parte ms alta nar la casa: domus sum
dominus,domum administro> Sin casa,
de la casa: ex summa
sin techo: ,,;,,
aedium parte> Casa de madera: ,
;,,, qui do-
,; ,,,; ,
mum non habet> Trabajar en la casa:
, domus lignea> Casa del pueblo,
domi ago
comn: domus communis>
Que destruye casas: ,, CASADERO ,,, nu
domos evertens> El lugar ms retira bilis
do y oculto de la casa: ,
penetrale> El que da la instruccio CASADO ,,; ,
nes para el gobierno de la casa: , uxoratus> Casados con dos her-
,, negotia,res domesticas manas: ,, qui duas
regulans> El que est en casa: - uxores duxerunt> Con mal agero:

145
,, infaustis nuptiis junc- ,,,,;
tus> Casado dos veces: , ,, qui nuper uxorem duxit
, qui secundas nuptias contraxit Casada: ,,; ,,
En primeras nupcias: ,, uxor> Casada con un hombre noble:
tum primum copulatus> Infelizmente ,, generosum conjugem
,, infeliciter nuptus> No habens> Casadsa infelizmente: -
casado: ,, innup- ,, infeliciter nupta> Re-
tus> Casado o casada una sola vez: cin casada: ,,;
,, qui,quae nuptias uni
cas contraxit> Recin casado: -
,; ,,,; , nuptias mulieris ambio> De-
; ,,; ,, sear casarse: ,,-
quae recens nupsit> Joven recin ca- nuptias ambio> El que aborrece
sada que abandona al marido: - casarse: ,, abhorrens a
,, puella recenter nupta ducenda uxore>El que se casa joven:
quae maritum deserit ,,; ,, qui,
quae juvenili aetate uxorem duxit>
CASAMENTERA ,,; - El que se casar pronto:
,,; , pronuba, -,, jamjam ducturus uxo-
nupt iarum conciliatrix rem> El que se cas: ,,
qui duxit uxorem> El que,la que se
CASAMENTERO ,, nuptias casa tarde: ,,, qui,quae
concilians> Ser casamentero: sero uxorem duxit> En segundas nup-
, ambio nuptias pro cias: uxorem alteram super-
alio induco> Enemigo de: ,--
,, a ducenda uxore alienus>
CASAMIENTO ,,; , Casarse la mujer o ser dada en
, desposatio> Dar en casamien- matrimonio: nuptui collo-
to: ,, nuptum cor> La que se cas con muchos
do> Enemigo de casarse: , varones: ,, ea quae
-,, abhorrens nuptiis> multis viris nupsit> La que se cas
Ilegtimo o incestuoso: - falsamente:,, quae
de nuptiis contra fas contractae falso nupsit> La que se ha casado en
Ser dado en casamiento: primeras nupcias: ,,
nuptui collocor> Solicitacin de quae nunc primum marito nupsit> Los
casamiento para otro: ,, que se casan en primeras nupcias:
actio ambiendi nuptias pro alio> ,, qui primum uxo-
rem ducunt> Casarse por el dinero:
Solicitar casamiento:
lucri grati uxorem duco>
ambio nuptias pro alio
Pretender casarse: nuptias
CASAR ,-,, ambio> Que apetece casarse: ,
connubio jungo> Casar a la hija: , qui ambit nuptias> Que no puede
nuptum do> Que se ha casado casarse: ,,, illocabilis
muchas veces: ,, qui Que se casar pronto: ,,
multas sponsas,quae multos sponsos qui,quae brevi nuptias contrahet>
habuit Que se cas por primera vez: -
,,; ,, quae
CASARSE ,,, primum nupsit> Que se ha casado
coo,uxorem duco,despondeo> Con per-
infelizmente: ,, infeli
sona de clase inferior: in cibus nuptiis junctus> Que se ha
humiliora innubo> Conviene casarse:
casado tres veces: ,,
, oportet jungi ma- qui ter uxorem duxit vel quae ter
trimonio> Desear casarse (el hombre) nupsit> Que slo se cas una vez:

146
,, qui unis tantum nup- gumentum,putamen,testa> Fruta de cs
tiis junctus est> Querer casarse cara suave: ,,, malum,
furtivamente: furtivas pomum
nuptias quaero> Tener ganas de -
nupturio CASCARN ,,,
, ovi putamen
CASCAAVELLANAS (pjaro)
, avis quae super nuces vel amyg- CASCO ,,; ,,
dalas graditur,eas frangit galea> Armado de casco con tres pe-
nachos: ,,, triplici
CASCABEL ,, tintinabulum> galea armatus> Defendido con casco
Que lleva cascabel: ,, de bronce: ,, aurea
galea munitus> Fabricante de cascos:
tintinabula gestans
,, galearum opifex> Ar-
CASCADA ,,,; mar con casco: galea armo>
,, cataracta Que lleva casco de bronce: -
,, auream galeam habens
CASCAR ,,
conquasso,quasso CASCOTE ,, rudera

CSCARA ,,; ,- CASERO ,,,; ,


,,; ,,; -
,,, fructus inte-
,; ,, domus custos>
Sueldo del casero: ,, CASPA ,,;
praemium domus custodiendae> Que , ,,; ,,
le gusta estar en casa: , sordes capitis,albugo,strigmentum,po
rrigo
qui domi est
CASTAMENTE , caste
CASI `,`,`,`,-
, ,,,-
CASTAAS ,, castaneae
,-,,,,
,,',, CASTAETA ,, crepitaculum
,,,-
, prope,propemodum,circi- CASTAETAZO ,, con-
ter,ferme,fere,quasi crepatio digitorum inter se composo-
rum
CASIA ,, cassia
CASTAETEAR los dientes
CASILLA ,, domncula dentes quatio

CASO ,,, casus> No CASTAETEO de los dientes ,


hacer caso: , prae- ,; ,, stupor den-
termitto,despicio> No se ha de hacer tium
caso: negligendum est> Caso
(gramatical): ,, ca- CASTAO ,, castanea
sus> Perteneciente a los casos gra-
maticales: ,, ad casus CASTAUELA ,,,
pertinens> Que tiene muchos casos crotalum> Pequeas castauelas:
(gram.): ,, multos ha- ,, parvum crepitaculum>
bens casus> Nombre que solo tiene un Tocar las castaetas: ,-
caso: ,, unicum casum crembalum pulso> El que toca
habens las castauelas: ,,

147
crembali pulsator verbero> Ser castigado: ,-
, mulctor,punior> Ansioso
CASTIDAD ,,; ,, de castigar: ,, poenae
,, puritas,castitas> Que avidus> Castigar antes: an
comete sacrilegio contra la castidad te punio> Dejar castigado con azotes
,, apud se admittens horriblemente: verberi-
coelibatus socius bus foede mulcatum relinquo> El pri-
mero: prior punio> El que
CASTIGADO ,,
castiga: ,, objurgator
punitus> Con muchas penas:
Juntamente: una punio> Que
,, multis poenis affectus>
castiga con crueldad: ,
De nuevo: ,, vicissim
crudelis puniens supplicio> Que
punitus> Gravsimamente castigado:
castiga tarde: ,, se
,, gravissimis plagis
ro puniens> Que tiene poder para cas
percussus> Muy castigado y afligido:
tigar: ,, vim habens
,, multum punitus et
puniendi
aflictus> No castigado: ,
, qui poenas non sumit> Repeti- CASTIGO ,,,; -
das veces: ,,,; - ,,; ,,
,, assiduis plagis affec- ,; ,,; ,
tus> Tarde: ,, sero ,; ,,; ,,;
punitus
,,; ,,; -
,,,; ,,; ,
CASTIGADOR ,,; -
,; ,,; ,,
,,; ,,; - damnatio,poena,vindicta,ultio> Cruel
,,; ,,; - en el castigo: ,, acer
,,; ,, punitor,ultor in poenis> Digno de castigo pblico:
castigator ,,,, pu
blice perdendus> Digno de castigo:
CASTIGAR ,,,- ,-,,,
,,,,, puniendus> Digno de muy grave casti
,,,,, go: ,, ter perdendus>
,,,, Dispuesto a exigir el castigo:
,,,,,,- ,, habens animum exi-
rependo,mulcto,punio,castigo,
gendi poenam> Castigo divino o del imponerle un castigo,tortura..:-
demonio: ,, poena exposco quaestionem> Sin castigo
divina> El que a s mismo se da ,,, qui non pu-
castigo: ,, ipse sibi nitur> Tasar uno su propia pena o
poena> Entregado al castigo: castigo: litem mihi aestimo>
,, in poenam immissus> Nacido Venido del cielo: ,;
para castigo y dao de los dems: ,-, coelitus missum flage-
,, ad id natus ut alios llum
laedat> Olvidado de exigir el casti-
go,que no castiga: ,, CASTILLO ,, praesidium
oblitus exigendae poenae,non puniens
Perdonar el castigo: re CASTO ,,; ,, castus
mitto poenam> Que exige el castigo: purus> Enteramente casto: ,
,, poenam exigens> Que , omnino castus> Ser casto: -
sufre el castigo del pecado: - ,,,-
,, qui peccati dat poena> sum castus,secubo
Reclamacin para la imposicin de un
castigo: ,, postulatio CASTOR (animal) ,, castor
ad poenam> Reclamar a alguien para

148
Castor y Plux: ',,-
,-,, Castor et Pollux> CATACRESIS ,, catachre
Himno en honor de ` sis
Castoris hymnus
CATADOR ,, praegustator
CASTRACIN ,,; -
,,; ,, castra- CATALEPSIS ,, catalep-
tio,eviratio sis

CATALOGADOR,que ordena numrica o


CASTRADO ,,; ,,
alfabticamente ,, qui
; ,,; ,,;
delectus facit
,,; ,,;-
,,; ,,; , CATALOGAR computo,nume
,; ,,; ,,; ro
,,, eunuchus,spado
eviratus CATLOGO ,,; ,,
catalogus,enumeatio
CASTRADOR ,, castrator
CATAPLASMA ,,-
CASTRAR ,,- ,, malagma
castro,testes excido,eviro
CATAPULCIA menor (yerba) ,
CASTRENSE ,,; , lathyris
, castrensis
CATAPULTA ,,,
CASUAL ,,; ,, Catapulta> Acometer con
; ,; ,,; - catapultis oppugno
,, fortuitus,obvius,adventi-
tius CATAPULTARIO ,, cata-
pultarius
CASUALIDAD ,,; -
,,; ,,; - CATAR , degusto,ex-
,,; ,,; - ploro> Vaso para catar: ,
,,; ,,; , poculum vino gustando> Accin
,; ,,; , de catar: ,, degusta-
; ,,; ,, tio> Antes: ,
casus,fortuitus eventus> Por casua- praegusto> Diestro en catar: -
lidad: , forte,fortasse ,, gustandi facultatem habens

CASUALMENTE ,, CATARATA (de los ojos) ,


, casu,ultro,fortuito> Lo ;,,;,, -
que se nos pone u ofrece casual- ,, albugo> Salto grande de
mente: ,, quicquid se de agua: ,,,
nobis fortuito offert o obviam est
;-,, cataracta
CATACLISMO ,,;
,, diluvium
CATARRO ,,; ,, rrho obnoxius> Tener catarro: -
pituita> Que no tiene catarro: catarrho vexor
,, pituitae expers> Que
proviene de catarro: CATSTROFE ,, catastro-
, catarrho proveniens> Expuesto a phe
catarros: ,, cata-

149
CATECISMO ,, catechis- causa> Por cuya causa,por lo que:
mus unde,ex qua causa

CATECMENO ,, catechu CAUSANTE ,, auctor quili-


menus,que prima rudimenta docet bet

CTEDRA ,, cathedra CAUSAR ,, effi


cio,produco,creo
CATEQUISTA ,, catechis-
ta CASTICO ,,; ,,
causticus
CATERVA ,, caterva
CAUTAMENTE , cau-
CATTER ,, fistula chi- te considerate
rurgica
CAUTELA ,, cautio> Con
CATLICO ,, generalis,ca cautela: , cau
tholicus te

CATPTRICA ,, catoptri- CAUTERIO ,, cauterium>


ca Quemar con cauterio: cau-
tere inuro
CATORCE ,,; -
,,; quator- CAUTERIZADO ,, cauteriatus
decim
CAUTIVAR ,-,
CAUDILLO ,, dux in servitutem redigo

CAUSA ,, causa> A causa de: CAUTIVERIO ,, captivitas


,, (gen.), (gen.ac.),
gen.dat.ac.) propter,per> Por CAUTIVIDAD ,,; -
causa de: (gen.da.ac.), ,,; ,,;
(ac.),` (gen.geralmente ante- ,, captivitas> Compaero de
puesto),,,,- cautiverio: ,, cap-
, (gen.generalmente pospues tivitatis socius
ta),(gen.),(ac.), (ac.)
propter Por medio de: per> De- CAUTIVO `,`,,; -
fender la causa: causam de- ,,; ,, captus,cap
fendo> El que introduce la causa tivus> Cautiva: ,,
ante el magistrado: ,, ,; ,, (captivus
qui actionem rei dare potest> Embro- captiva), captiva> Con otro: -
llar las causas judiciales: - ,, simul captivus> De
causas consarcinare> Especiosa: guerra: ,,,; ,,
,,, speciosa causa captivus> Ser llevado cautivo por
Interna: , causa los forrajeadores: cap-
interna> Perteneciente a la defensa tivus abducor ab iis qui pabulatum
de la causa,al que defiende: - egressi sunt
,, pertinens ad causae defen
sionem vel defensorem> Segunda causa CAUTO ,,; ,,
,, secunda causa> Ser ; ,, cautus
causa: auctor sum> Tratar
causas (judiciales): causa CAVA ,,; ,,;
dico> Por causa de esto,por esto: ,,; ,,,;
, huius gratia,huius rei ,,; ,,; -

150
,,; ,,; , fundidad: ,, alte de-
, fossio> Accin de cavar: - fossus> No cavado: ,
,, effosio ,,,, non fo-
ssus> Por abajo: ,,
CAVADO ,,; ,,
,, defossus> A mucha pro-
subter defossus in cavernis degens

CAVADOR: ,,; , CAVERNOSO ,,; ,


,; ,,; ,, ,,; ,, caver-
; ,,; ,,; nosus
,,; ,,;
,, ,,; , CAVIDAD ,,,; ,
, fossor> Excavador de fosos: - ,; ,,; ,
,, vallorum effosor ,; ,,; ,,
,,; ,,; ,
CAVAR ,, , cavitas,inane spatium> De las
-,,,,- vasijas: ,, vasorum fun-
,,,, di> Que tiene muchas cavidades:
,-,,,, ,, multicavus
,,,,-
,-,,-,- CAYADO de pastor ,,; -
subfodio,fodio> Cavar alrede- ,, pedum pastorale
dor: ,- circumfodio> An
tes: praefodio>Cavado poco CAZA,,;,,; -
ha: ,, nuper effosus> ,,; ,,,
Fcil de cavar: ,, fossu ,,; ,,; ,,;
facilis> Cavar junto a: , ,,; ,, vena-
-, juxta defodio> tio,praeda> Amante de la caza: -
Juntos: simul fodio> La tie ,, studiosus venationis>
rra: terram fodire> Que Cogido en la caza: ,, ve-
cava por debajo: ,, suf nando captus> Compaero de caza:
fodiens> Que se ha de cavar: ,,; ,,; -
,,; ,, vena-
, fodiendus> Accin de cavar:
tionis socius> De aves: ,
,,; ,,; ,,
fossio ,; ,,, aucupium> De
la caza: ,,,
CAVERNA ,,,; ,, venaticus> Caza desgraciada: -
; ,,; ,,; ,, infelix venatio> Desgracia-
,; ,,; ,,; - do en la caza: ,, infe-
,,; ,,; lix in venatione> Feliz en la caza:
,; ,, caverna,late ,,, felix in venan
bra> Hecha royendo: ,, ca- do> Caza prspera: ,, pros
verna> Que entra en las cavernas: pera venatio> Que caza con perros en
,,; ,,; compaa: ,,, qui si-
qui cavernas subit> Que gusta de mul canes educit ad venandum> Ser
hablar en cavernas: , aficionado a la caza: stu-
, gaudens speluncis> Que habita en diosus sum venandi> Ser feliz en la
cavernas: `,,; - caza: in captura felix sum>
,, qui in cavernis habitat Trampa para la caza: ,,
tendicula
CAVERNCOLA ,,(adj.fem.)

151
CAZADOR ,,; ,, ,, qui cervos jaculo
; ,,; ,,; figit> De liebres: ,
,,; ,,; ,, leporum venator> De palomas
,,; ,,; - ,, columbarum occisor>
,,; ,,; , Nocturno: ,, nocturnus
; ,,; ,,; - venator> Cazadores: ,
,,; ,,, ,, venatores
,; ,,; -
,,; ,,; CAZAR ,,,,
, venator> Cazadora:,, ,,, fe-
; ,, venatrix> De aves ras percutior,venor,inesco> Aficin
con liga: ,, visca- a cazar: ,-,, ve-
trix> Diana cazadora: ,, nandi studium> Aficionado a cazar:
praedatrix Minerva> Cazador con cebo ,, studiosus venandi>
,, inescator> Con pe- Apto para cazar: ,, vim
rros: ,, qui canes ad ve aucupandi habens> Arte de cazar aves
nandum ducit> De aves: ,, ,, aucupii ars> Arte
; ,,; , de cazar: venan
,,; ,,
auceps,avium venator> De ciervos:
di ars> Cazar aves con liga: CAZUELA ,,; ,,;
visco aves capio> Cazar aves: ,,; ,,;
,-,-, aucupor> , patella,testa,ollula
Azuzar a los perros para cazar:
canes ago ad venandum> Coger con CEBADA ,,; ,,,;
lazo: laqueis capio> ,,,; ,, hodeum
Con cebo: inesco> Con red: far> Alimentar con: hordeo
reti capio> Diestro en saginor> De cebada: ,,;
cazar: ,, venandi peri- ,,; ,, horda-
tus> Difcil de cazar (sentido figu- ceus> El que come cebada:
rado: difcil de captar con la inte- , qui hordeo vescitur> Comida de
ligencia) ,, difficil- cebada: ,, hordei comes
lis intellectu> El que caza aves con tio> Abundante en cebada:
liga: ,, qui visco aves , hordei ferax> Cuidado de la
captat> En compaa: una conservacin de la cebada:
venor> Fcil de cazar: ,, ,, cura hordei servandi> El
; ,, capi facilis> Ca- que recoge la cebada,que recoge las
zar fieras: feras venor> Ha primicias: ,, qui hor-
de cazarse: venandum est> deum colligit,primitiis collendis
Juntamente: simul venor> praefectus> Especie de cebada menu-
Lazo para cazar: ,, la- da: ,, hordei species exi
queus quo aves capiuntur> Propio lis> Frtil en: ,,
para cazar de noche: , multum hordei ferens> Grano de ceba
, aptus noctu venandi> Que caza o da: ,, hordei granucu-
pesca de noche: ,, lum> Harina de cebada: ,
qui nostu venatur> Trampa para cazar farina hordacea> Instrumento para
,, pedica> Que puede ca- tostar la cebada: ,,
zarse: ,, qui venatu ca- frixorium hordei> Tostador de: -
pi potest ,, qui horreum torret> Tos-
tadora de: ,,; ,
CAZO ,, patella , quae horreum frigit et torret>
Tostar cebada: hordeum fri-

152
go> Parecido a la: ,, CECILIA (serpiente) ,
similitudinem hordei gerens> Que , caecilia
tiene mucha cebada: ,,
multum hordei habens> Cebada tostada CEDAZO ,, cribrum> Pasar
,,, hordeum tostum por cedazo: transmitto per
collum
CEBADO ,,,,
; ,,; ,, CEDER ,,,,
saginatus,altilis ,,,,
,,,-
CEBAR ,,, ,,- vires remi-
,,,, tto,cedo,inclino> Acostumbrado a
,,,, ceder: ,,; ,
frigibus sagino,sagino,pin- , cedre solitus> Al mismo tiempo:
guefacio> Accin de cebar: , simul cedo> El paso en
,; ,, saginatio honor de alguno: loco
decedo alicui> El puesto:
CEBO ,,; ,,
do locum> Lo cedido a otro: -
,,; ,, illectamen-
,, quod quis alii cedit>
tum,cibus
Mutuamente: invicem
CEBOLLA ,,,; cedo> Ceder,no hacer resitencia:
,,; ,,, ce- cedo,non resisto> Que cede
pa,bulbus,bulbulus> Albarrana: fcilmente: ,, qui fa-
,; ,, scilla vel squil cile cedit> Que no sabe ceder: -
la> En forma de cebolla: , ,, cedere nesciens> Se ha de
, bulbi species> Especie de ce- ceder: cedendum
bolla: ,,; ,-
CEDRO ,,; ,,,,;
,, cepae genus> Parecido a
,, thya,cedrus> De madera de
la cebolla: ,, ad squil
lae naturam accedens ,, thyinus> Aceite de cedro
,, cedrinum oleum> Un-
CEBN ,, porcus saginatus

tar con aceite de: cedrino


oleo injungo> Teido con aceite de: CFALO (pez) ,, cephalus
,, cedrino oleo perfusus>
Fabricado de cedro: ,, e CFIRO ,, Zefirus,Favonius
cedro fabricatus> Cosa de cedro: - Del cfiro: ,, zefirus>
,,; ,, cedri- Que gusta del cfiro: ,
nus> Fruto de cedro: ,, amans zephiri
cedri fructus> Lugar lleno de cedros
,, locus cedris refertus> CEFISO (lago) ,, Cephi-
sis
CDULA ,,,; -
,, schedula CEGAMIENTO ,, excae-
catio
CEFALALGIA,cefalea ,-
CEGAR ,,,-
,, inveteratus capitis dolor>
,,, excaeco
Tener cefalalgia: capite
Empezar a cegar: caecutio
doleo>Que da cefalalgia:
,; ,, capitis do-
CEGATO ,,, caecu-
lorem excitans
tiens

153
,,; ,,;
CEGUEDAD,ceguera ,,; - ,-,,
,,; ,,; - ,, admodum celebratus> Ser muy
,,,, cae- celebrado: admodum
citas,excaecatio> Como la del topo: celebror
,, caecitas qualis talpae
Noctuna (nyctalopa): ,, CELEBRAR `,,`,`,-
; ,, nocturna cae- ,,,,,,-
citudo ,,-
,,,-
CEJA ,,; ,,; ,-,,,
,,; ,,; ,, ,,,,,
; ,, cilia,supercilium> celebro> Cantando: ,-
De cejas negras:, cantu celebro> Celebrar junta:
, nigra supercilia habens> El conventum celebro> Con
espacio entre las cejas: , himnos: hymnis celebro> Con
, spatium inter supercilia> voces alegres: laetis voci-
Extremidades de las cejas: ,, bus celebro> Digno de ser celebrado
ciliorum extrema> Que tiene cejas o con insignes alabanzas: ,
sobrecejo velloso y espeso: , eximia laude celebrandus> En
, qui hirta et densa supercilia verso: carminibus celebro>
habet> Arrugar las cejas: - Funciones sagradas: sacra pera
supercilia contraho> Sin cejas: go> La que celebra: ,,
,, sperciliorum celebratrix> Que celebra juntamente:
nuditas ,, qui simul celebrat
Sacrificios: rem divinam
CEJIJUNTO ,, conjuncta facio> Se ha de celebrar:
supercilia habens
celebrandum est> Ser celebrado: -
CELADA ,,; ,, , in bona existima
tione sum> Una fiesta o juegos con:
,, galea
una festum ludosque ce
lebro> Digno de celebrarse con ale-
CELDA ,,; ,,;
gra: ,, laetitia dignus>
,, cellula> Pequea: -
Celebrar,divulgar: celebro
,,, celllula>
Celdillas de las abispas: , CLEBRE `,,,
vesperum cellae> De abeja: ,; ,,,; ,
,-,,; ,, ,,; ,,
cella apum> Fabricar celdas de ,,,;
cera: cellas ceras struo ,; ,,; , (las
Celdilla: ,, cllula clebres), ,,
,,,;
CELEBRADO ,,; ,
,,,-
,; ,,, cele-
,,,,
bratus> Con himmos: ,, clebris,clarus> Celebrrimo:
hymnis pulchre celebratus> Muy cele-
brado: ,,,;
,,, CELEBRIDAD ,,; ,,
celeberrimus,admodum celeber> Por ,,; ,,; ,
muchos vaticinios: ,, ,; ,,; ,
multis vaticiniis clarus celebritas,gloria> Sin celebridad:
,,; ,,; -

154
,, incelebris> Superar en ,, zelus> Estar en celo (los
celebridad y gloria: animales,especialmente las perras):
gloria et existimatione supero ,, catulio,impa-
tienter appeto> Celos: ,,
CELEMN ,, modius,medim- ; ,, zelotypia> Celo en
nus los animales: ,, animalium
libido
CELERIDAD ,,;; ,;
,,; ,,; - CELOSO ,, zelotypus> Ser
,,; ,, celeritas> celoso: zelo ducor
Con celeridad:,,,
,,,` celeriter> Con CEMENTERIO ,,
ms celeridad:, celerius ,; ,, coementerium
Moverse con: celeriter curro
CEMENTO ,, caementum
CELESTE ,,,;
,, coelestis> Hijo del CENA ,,,; ,,
cielo: ,, coelestis, coena> Pequea: ,,
coeli filius -,, caenula> Util para la
cena: ,, ad coenam
CELESTIAL ,, utilis
,,, coelestis
CENCULO ,,; ,
CELESTINA,alcahueta ,, , caenaculum
,,,; ,
, lena CENAGOSO ,,; ,,
; ,,,,
CELACA,enfermo de; diarrea blanque- ; ,,; ,,
cina ,, caeliacus limosus,coenosus,lutosus,uliginosus

CELIBATO ,,; , CENAR ,,,


,,, caelibatus , () coeno> Cenar an-
tes: ante coeno> Comer
CLIBE ,,,; , juntamente: concoeno,si-
,,,; , mul vescor> Hora de cenar:
,; ,,; , hora coenae
,,; ,,,;
,,,; ,,; - CENCERRO ,, tintinabulum
,-,, coelebs> Va
sija funeraria o estatua de una jo- CENICIENTO ,,;
ven doncella que se colocaba en la ,; ,,; ,,;
tumba de un clibe llevando en una ,,; ,, cinereus,
vasija el agua de los esponsales:
cineraceus> Ser ceniciento:
hydria vel vir- cineritius sum
ginis statua aquam sponsalium aferen
tis juxta sepulcrum coelibis colloca
ta CENIZA ,,; ,,;
,,; ,,; ,,
CELCOLA ,, coelicola cinis> Cenicilla: ,, cine
rula> Accin de reducir a ceniza:
CELIDONIA (planta o piedra) - ,, in cinerem redactio>
,, hirundinaria Cocer en la ceniza: sub cine
re coquo> Convertir en ceniza: -
CELO ,,; ,,; - in cinerem verto> Cubrir con

155
ceniza caliente: ferventi ci- cinis victimarum igne consumptarum
nere obruo> Cubrir con ceniza: - El que duerme y yace en ceniza: -
cinere obruo> De ceniza: ,, qui in cinere dormit et
,; ,,; , jacet> Lleno de: ,, ci
cinereus> De color de ceniza: nere oppletus> Reducir a cenizas:
,, cinereo colore> De las , in cinerem redigo>
vctimas quemadas: ,,
Ser de color de ceniza: ad ,,; ,, cen-
cineris colorem accedo> Tener color tenarius
de ceniza: cinereum colo-
rem refero CENTSIMO ,, centessimus

CENOBIO ,, coenobium CENTINELA ,,; ,,


,, custor,excubitor,pervi-
CENOTAFIO ,, cenota- gil> Avisar el centinela por la no-
phium che: nuntio nocte> Aviso
dado por el centinela de noche:
CENSO ,,; ,,; ,, nuntius a custode
,,; ,, census allatus> Centinelas de noche: -
Formar el censo (escribir en las ,,; ,, excu-
tablillas pblicas): recen- biae> Centinelas de da: `-
seo,in tabulis reffero
,, diurnus speculator> De la
CENSOR ,; , ciudad: ,, civita-
tis custodes> Centinela de noche:
,; ,;
,,, excubitor
; ,, censor,objurgator Cuerpo de guardia,guarnicin de cen-
cargo de censor: ,, censo tinelas: ,, statio> El
ris munus
primer centinela: ,,
primus excubitor> Estar de centinela
CENSURA ,, improbatio
,- ad custodiam excubo
Guardado con centinelas nocturnos:
CENSURAR ,- impro-
,-,, noctur
bo> Con espritu spero: spi- nis excubiis custoditus> Hacer de
ritu aspero noto> Acosar,perseguir
centinela por el da: `
con la censura: latro con
tra (fig. ladrar contra) diurnam custodiam ago>
Hacer la centinela de noche: -
CENTURICO ,, centau- ,, ago cus
ricus todiam nocturnam> Hacer la centinela
excubias ago> Inspector de
CENTAURO ,, centaurus> centinelas: ,, qui vigi
Signo celeste: ,, centau lias recognoscit> Jefe de los centi-
rus,signum coeleste> Batalla de cen- nelas de noche: ,, vi-
tauros: ,, centauro- gilum praefectus> Centinelas para
rum pugna> Lleno de centauros: - hacer de noche seales con luces:
,, centauris plenus ,, custodiam ad signum
per faces dandus> Vivir con centine-
De centauro: ,, cen-
taureus las: int er custodias ago

CENTELLA ,,; ,- CENTRO ,, centrum


,,; ,,; ,
CNTUPLO ,,, cen
, scintilla,contortum fulmen
tuplus> Que da el cntuplo: -
CENTENARIO ,; - ,, centuplum reddens> Ser

156
cntuplo: centuplus sum ,,,,,-
,-,,,-
CENTURIA ,,; ,-,,,
, centuria> Juntar por centurias -,, ,-
concenturio> Distribucin ,,, cin-
por centurias: ,, in go> Alrededor: ,-
centur ias distributio simul circumcingo> Ceido por
medio del cuerpo: ,,
CENTURIN ,-,,;- qui medio ventre cinctus est> Con
,-,, centurio,prae- cordn: indagine cingo>
fectus legionis> Ser centurin: - Juntamente: ,- una cin-
sum centurio go> Por bajo: ,-,
succingo> Por todas partes:
CEIDOR ,,; ,,; - undaqueque cingo> Ceir
,,; ,,; se: succingo
,; ,,,
,, zona,cingulum CEO ,, (ac.-),,

CEIR ,,-,
supercilium> Mirando con ceo: graba o pinta en cera: ,
torve intuendo> Poner , qui ceris pingit> Fabricar cel
ceo: supercilia admo- das de cera: cellas cereas
dum adduco struo> Unido con cera: ,,
; ,, cera illigatus,
CEPA ,, vitis> Abundante cera compactus> Formar figuras de
en cepas: ,, vitibus cera: ceris fingo> Hecho
consitus> Cuadros que forman las de cera: ,, cera for-
cepas: ,,, vitium matus> Que hace imgenes con cera:
antes> Cava de cepas: ,, ,, qui ex cera fingit>
scrobs Artfice en cera: ,,
fingendi ex cera artifex> Que produ-
CEPEA (planta semejante a la verdo-
ce cera:,, alens ceram
laga) ,, cepaea
Laboreo,formacin de la cera: -
,, cerae opificium> Grabar
CEPILLAR la madera ,
en cera: ceris pingo> Fi
laevigo,titione percutio
gura de cera: ,, cerea
CEPILLO ,,,, radu pictura> Lleno de cera: ,,
la cera refertus> Parecido a la cera
,, cerosus> Suciedad de la
CEPO ,,; ,, cera: ,, purgamentum ce-
cippus,ligneae compedes> De madera: rae> Untar con cera los libros:
,-,, solea lignea> cera illino libric
Cepo (mojn y columna funeraria):
,, cippus vel columna, CERATO,emplasto de cera y aceite con
terminus vel limes> Erigir un cepo: que untaban su cuerpo los atletas:
erigo cippum ,, ceratum

CERA ,,, cera> Blanda: CERBERO ,, Cerberus


,,, cewra emollis> Cu-
brir con cera: ,,- CERCA ,,,-
cera obduco> De cera: ,, ,,,,,-
; ,, cereus> El que ,,,,
prope,propius,circiter> Cerca de:

157
,,,, versum
,,,,-
,,-,-, CERCADO ,,;,,;
,,,, ,,; ,,; -
(ac.),` circiter,juxta, ,,; ,,;
e proximo,comminus,eminus,non longe> ,; ,,; ,,
Algo ms cerca: propiuscule ; ,, maceria,septum,se-
Estar cerca de: ,- pes> Cercado (part,adj.):,
,, juxta adsum ,; ,, septus> Cercado
circumjaceo> Ms cerca: ,- por todas partes: ,-
,,, pro- ,, circumquaque obseptus
pius> Muy cerca: ,
proxime> Poner cerca: - CERCANO ,,; ,,
appono> Puesto cerca de: ; ,,,; ,,
,, appositus> Tener ,, finitimus,propinquus
cerca: juxta habeo> Uno subjectus> El ms cercano:
cerca de otro: , una ,, propior> Ms cercano
stando> Cerca,vallado de madera: ,,; ,,; -
,, repagulum> CErca de pie- ,,; ,,
propinquior,propior> Muy cercano:
dra: `,, septum,maceria> Cer
,,, proximus
ca fortificada: ,,
sepimentum munimento circumdatum>Va CERCAR ,,,
llado,cerca: ,,; , ,,,,-
,; ,,; ,, ,,,,
; ,,; ,,; obsepio,assideo,circumsideo
includo,sepio,circumvenio,cingo,cir-
,,; ,,;
cumdo> Cercar juntamente:
,,; ,,; ,,
una,simul circumdo>
;,, sepes,septum,vallum
Tener cercado por todas partes:
Cerca puesta delante: ,
ex omni parte comprehen-
praetentum septum> Cerca que atra
viesa: ,, septum trans
sum teneo> A la vez: una
obsideo> Alrededor: CERCO ,,; ,,;
obsepio> Por todas partes: - ,,,; ,, cir
,, cir- cus
cum undique obsisto> Con cuerdas:
funibus obsepio> Con CERCO piteco (mono con cola) -
ruedo o ribete: , fim- ,, cercopithecus
bria circumdo> Con terraplenes: -
CERDA ,,; ,
terra egesta circumvallo> Con un
-, seta> Hecho con cerdas de
labio o borde: labro cir-
caballo: ,, ex setis
cumdo> Con zarzas: du-
equinis confectus> Que tiene cerdas
mis sepio> El acto de cercar: -
horrorosas,erizadas: ,,
,, circumseptio> Lo que
horrentes setas habens
sirve para cercar: ,
, illud quod qui circumsepitur CERDEA ,, Sardinia
Muy til para cercar: ,,
ad sepiendum valde utilis> Por delan CERDO `,,,; ,,;
te: ,- ante sepio ,,; ,,, sus,por-
cus qui grunnit> Apacentamiento de
CERCENAR abscindo cerdos: ,, suum pastura>

158
Apacentar cerdos: sues parco ceremonias: ,, quod fit
De cerdo: ,,; ,,; ante rerum sacrarum tractationem
,,,; ,, sui Mandatos de Dios sobre las: -
llus,porcinus> Estircol de cerdo,ex ,, mandta dei de externis
cremento de: ,,; ` caeremoniis> Presidente de las cere-
` suis excrementum> Fosa para monias religiosas: ,,
sacrificar cerdos: ,, fossa ceremoniarum princeps> Que instituye
mactandis suibus> Hoya para quemar ceremonias o ritos sagrados: -
las cerdas de los cerdos: , ,, sacrorum institutor> Ser
, fossa ustulandis suum setis> admitido a las ceremonias sagradas:
Inmolacin de cerdos: ,, admittor ad spectandas ceri
suum immolatio> La que mata cerdos: monias
,, suum interfectrix>
CREO ,, cereus
Matanza de cerdos: ,
,, suum,porcorum caedes> Que
CERERO ,, cerarius
ahoga cerdos: ,, sues
strangulans> Que cra cerdos: CERES ',,; ,-
,, qui sues nutrit> Que mata (,-),; ,,
cerdos: ,, suum interfec ; ,, (protectora de los
tor> Que se ocupa de cerdos: molinos),,, (Ceres,domina vi-
, qui circa sues versatur tae),,,
Frumentaria Ceres>
CEREAL ,,; , Casa consagrada a
, cerealis> Fiesta de Ceres: - Ceres:, sacrum
,, cerealia festa> Infes- Cereris> Fiestas en honor de Ceres:
tarse los cereales con aublo(hongo) ,, festa in Cereris
, rubigine infesto honorem> Dadora de las mieses:
,, manipulorum largitrix>
CEREBELO ,,; , Mes consagrado a Ceres:
, cerebellum mensis sic appellatus quia Cereri
sacer> Perteneciente a Ceres:
CEREBRO ,,, cere ,,; ,,
brum> Cavidad del cerebro: ,, cerealis
cavitas cerebri> Las prominencias
del: ,, naticulae cerebri CEREZA ,,, cerasa
Membrana que rodea el cerebro: -
CEREZO ,, cerasus> Cerezo
,, membrana cerebrum ambiens
enano: ,, pumila cere
sus
CEREMONIA ,,,; -
,,; ,, caeremonia CERNCALO ,, tinnuncu-
Instituir ceremonias,ritos sagrados: lus
ritus sacros instituo> Lo
que se hace antes de las princiaples
CEROGRAFA ,, cera pic- clausus> Estar cerrado: clau-
tura dor> Tener cerrado:
teneo inclusum
CERGRAFO ,, qui ceris
pingit CERRADURA`,,; ,
,; ,, claustrum,claus
CERRADO ,,; - trum cui inseritus pessulus,foramen
,,,; ,, in per quod immititur clavis
terclusus,occlusus,obseratus> Bien
cerrado: ,, bene CERRAJA (yerba cerraja) ,,

159
sonchus certamen: ,; ,,
certaminis moderator> Premio del
CERRAMIENTO ,, obseratio certamen: ,, praemium>
Presidir los certmenes pblicos:
CERRAR ,,-,- ludis praesum
,,,,
,,,,,, CERTIFICADO ,-,
,,,, schedula certificantis
,-,,,
claudo,occludo> Accin de CERTIFICAR , ple
cerrar: ,,, nam fidem facio
; ,,; ,
compressio,clausio,obseratio> Alre CERLEO ,,; ,,
dedor: circumcludo> Con ; ,, coeruleus
cuas: obstruo cuneo> Con
CERVATILLO ,,;
mpetu: , cum
; ,, hinnulus> De
impetu claudo> Con tapa:
cervatillo: ,,,-,
operculo claudo> El paso: -
hinnuleus> Que gusta de cervatillos:
,-,,,- obstruo>
,, hinnulis gaudens>
En crculo: in circulum
Que suele usar piel de cervato: -
concludo> En derredor y conjuntamen-
,, hinnulea pelle uti soli
te: una circumdo,in orbem
includo> Las puertas con cerrojo,con tus> Que mata cervatillos: -
pestillos: , ob- ,, hinnulos occidens> Que pa-
jecto repagulo fores occludo,vecte re cervatillos: ,, hin
fores occludo> Medio cerrado: `- nulos pariens> Que tiene piel de cer
,, semi-clausus> Cerrar ple- vato por vestido: ,,
gando: plicando claudo> Por cui hinnulea pellis pro veste est
todas partes: occludo
CERVEZA ,,; ,,;
CERRO ,,; ,, co ,,, (-,) ,
llis,tumulus in acutum tendens> Lle- ; ,,; ce-
no de cerros:,, clivosus revisia,zithus> Especie de cerveza:
, (indecl.) curmi
CERROJO `,,; ,,
,,,; , CERVIZ ,,; ,,,
; ,,; ,, ,,; ,, cervix> Ac
,,,, cin de doblar o bajar la cerviz:
; ,,; ,,; - ,, cervicis inflexio>
,,; ,, sera,obex,pes Acto de levantar la cerviz:
sulus,claustrum,vectis ,, elatio cervicis> Cortar la
cervi: , cervi
CERTAMEN `,,;, cem amputo> De cerviz erguida: -
,; ,,; , ,,, cervicem elatam ha-
,,;,, certamen, bens> De dura cerviz: ,,
pugna> Decretar el premio del certa- durae cervicis> De horrorosa cer-
men: praemium certaminis cer viz: ,,, horrentem
no> Direccin del certamen: , cervicem habens> De suave cerviz:
, moderatio certaminis> El que ,, dulcem cervicem
preside los certmenes pblicos: habens> Perteneciente a la cerviz:
,, ludorum praeses> Honor ,, ad cervicem perti-
adquirido en los certmenes: , nens> En las bestias: ,, cer
,,,,, honor> Juez del vix in jumentis> Levantar la cerviz:

160
cervicem erigo> Onero- hacia los hombros: ,,
so a la: ,, onerosus cer
vici> Que tiene la cerviz contrada
cervice in humeros rejecta> Rehusar tar para las raciones: ,,
la sujeccin,romper la cerviz: - vas vimineum militare> Que lleva ca-
cervicem frango,detrecto frae nastillos> ,,,
num> Sobre la cerviz: , canistrifera
supra cervicem> Tener dura cer
viz: duram cervicem teneo CESTERO ,,; ,
vietor (que tenza mimbres)
CESACIN ,,; ,
CESTILLO ,,; -
; ,,; ,,
,,; ,,-
,,; ,, ce-
ssatio ,,; ,, calathis
cus,corbula,quasillus
CESAR ,,,
CESTO ,,; ,
,,,,-
,,; ,,;
,,,,,
, corbis,qualus,cartallus,cophi-
,,, desino,
nus> De higos o dtiles: c,,
cesso> A la vez: una de-
vasis genus condendis ficubus> De
sino> A ratos: ,- in-
mimbres: ,, qualus
terquiesco> Hacer cesar: facio
cessare> Que no cesa: ,, CESURA colocada despus del segundo
irrequietus> Se ha de cesar: pie ,, semiquinaria
cessandum est> Sin cesar: - caesura
indesinenter> Muchos Csares
o emperadores: ,, mul CETCEO ,,; ,,
ti Caesares ,,; `,,;
,; ,, caetaceus
CESACIN ,, cessatio
CETRERA ,, aucupium
CESE ,,, cessatio
CETRINO ,,; ,,
CESIN `,,- luridus
,,, cessio
CETRO`,,;`,,;
CESTA ,,; ,- ,,,, scep
,,; ,,; - trum> El que lleva cetro: -
,,; ,,; - ,, sceptrifer> El que tiene
,,; ,,,;, solo el cetro: ,, qui
; ,,;,,; solum regnum habet> El que usa
,; ,,; ,,; cetro: ,, sceptrifer>
,, corbis,cista,textum,ca Que tiene dos cetros: ,,
nistrum> Cestilla para tortas: - feminum habens sceptrum
,, cistella ferendis mazis
Cubierta con piel: `,, cis- CHALN ,,,
mango
ta pelle contecta> De mimbres:
,,,;,,;`,
CHALUPA ,,; ,,;
,; ,,; ,,
,,; ,,; ,
,, cophinus,vas vimineum>
, navigiolum,scapha,lembus,pha-
Del pan: ,, ,, selus,celox,navis minor> Semejante a
vas panarium> Cesta de mimbre mili-
una chalupa: ,, lembo

161
similis ,,; ,
,, blaterator,nugator,jo-
CHAMPIN ,, fungus cator,ludibunds,blatero

CHAMUSCADO ,, adustus CHANZA ,; ,


,; ,,; ,,
CHANCEARSE ,, nugae,ludibrium,jocus> Aficin a las
,,,-,- chanzas: ,, amor jo
,,-,,- corum> Amante de chanzas: -
illudo,cavillor,nugor,jocor ,,; ,,;
Chancearse con: jocor ,; ,, amans lu
tecum dorum vel jocorum> Decir chanzas:
, nugas effutio
CHANCERO ,,,; nugor> El que se deleita con chanzas
,,; ,,
,; ,,; ,,;
,, qui jocis delecta- ,,; ,,; -
tur> Que dice chanzas: ,,; ,,
, nugatorius> En chanza: - ,,; ,,; -
joculariter> Chanzas: `, ,,; ,,
nugae ,,;; ,-
,,; ,,; ,
CHAPA ,,; ,, ,, garrulus,garritor,va
,, bractea,lamina> Chapas niloquus,qui vana et futilia dicit,
de hierro clavadas ,, ferra blatero,calcularius,praestigiator>
menta axi infixa Prolijo charlatn:,
prolixus nugator> Charlatana:
CHAQUETE,jugador de chaquete - ,,; ,,; ,
,, lusor alearum , garrula> Perteneciente al char-
latn: ,, circulato-
CHAQUETILLA,jubn ,,, rius> De profesin charlatn,que
thoracem habens lineum vive de su lengua:,,
qui lengua ventrem alit
CHARLA ,, sermo> Breve en la
charla: ,, bervis in CHARLATANERA ,,
sermone> Brevedad en la charla: ,,,
,, brevitas sermonis> Vana: ; ,,,,
,, inanis garrulitas ; ,, vaniloquentia,praes
tigium,garrulitas
CHARLAR ,,-
,,,,- CHARLATANISMO ,, garruli-
,,,- tas
, blatero,garrio> Ms:
insuper garrio> Que CHASCAR los dedos compris-
charla mucho y con gracia: , sis digitis sibilare
, qui multum et grate loquitur
CHASQUIDO ,, crepitus
CHARLATN ,,;
,; ,,; ,, CHATO ,,,,;`
; ,,; ,,; ,,; , nasum simum
,,; ,- habens> Algo chato: ,,
,,; ,,;, aliquantum simus
,; ,,; ,,;
,,; ,,; CHENICE medida antigua algo superior

162
al litro `,, demidiam CHIPRE ,, Cyprus> Nacido,na
choenicem capiens cida en Chipre (Venus): ,
,; ,, Natus in in-
CHICORIA ,, chicorium> sula Cypro; Venus>
Amarga ,, intybum silves
tre CHIPRIOTA ,, cyprius

CHILLAR babulo> Como gorrin: CHISMOSO ,, seditiosus


in passeris modum strido>
Los nios: vagio CHISPA ,,; ,,
; ,,; ,,
CHILLIDO ,,; ,, (chispas) scintilla,ig-
, fletus,ululatus> Con chillidos: niculus> Semejante a la chispa:
,, stridule ,, scintillae similis

CHIMENEA ,,;,,;- CHISPORROTEAR ,, igne


,,; ,,;-,-- sonans> scintillo
,, caminus,fumarium> Can
de la chimenea: ,, tubu- CHISTE ,,; ,,
lus fumarii ,,,,
facetus sermo,scomma,facetiae> Amigo
CHINA (piedrecita) ,,,; de chistes picantes: de-
,; ,,; , lecxtor scommatis> Decir chistes:
,, calculus,assula,la- , nugas effu-
pillus tio> Que se deleita con chistes: -
,, qui facetiis gaudet
CHINCHE ,, cimex

CHISTOSO,alegre ,
,,,; ,,; CHOCARRERA ,, scurrili-
,,; ,,; tas
,; ,,; ,
CHOCARRERO ,,
,,; ,,
nugarum consarcinator
; ,, amans nugas fundi
tare,lepidus,nugator,facetus,jocosus
CHOCHEAR como los viejos ,
Chistosa: ,, faceta> Muy:
(decir tonteras como una
,, valde dicax> Ser hechicera o como una sibila) more se
chistoso: facetus sum> Usar num deliro> , de-
de lenguaje chistoso: faceto cipere prae senio> Que chochea por
sermone utor la edad: ,, longa desi
piens aetate
CHIVO ,,; ,, hae-
dus,hircus> Que mata los chivos: CHOCHEZ (chocheces,vejeces) ,
,, qui horculos occidit ,, vitium quod affert
aetas
CHOCAR ,-,,-
,,,, CHOCHO ,, delirus> Por
,, impingo,con- los aos: ,, aetate
fligo,collido,congredior> El prime- decipiens
ro: prior impingo> Junta
mente: collido> La que cho CHOCLOS (zuecos de madera) ,
ca: ,, quae conflicta- , lignei calcei
tur> Chocndose: collisim

163
CHOQUE ,,; ,, CIBELES ',,;`,,;
,,, ,, Cybele,Rhea> Hacer sacri
,,,,; ficios a Cibeles,recoger limosnas:
,, concursus,collisio matris deorum sacra perago,
offensio,conflictus> Hacer rudo con magnae matri stipem cogo> Los sacer-
el choque: e collisione so- dotes de Cibeles: dactyli>
num edo> Militar: ,, con- Sacrificios de: ,, sacra
gressio ad proelium> Naval: , Cybeles> Templo de Cibeles:
, navium conflictus> Recibir el , Cybeles templum
choque: sustinere irruen-
tem CICATRIZ `,,; ,,
; ,, cicatrix,inscriptio cor
CHORIZO ,,; ,, poris ex vulneribus> Oculto bajo la
botulus,forcimen cicatriz: `,, sub cicatri
CHOZA ,,,; cem latens>Que puede formar cicatriz
,; ,,; ,,; ,, vim faciendi cica-
,,; ,,; - tricem habens
,, tugurium,casa> De pastores:
,, casae pastores> Habi- CICATRIZACIN ,,
tante de una choza: ,, , cicatricis obductio
tugurii habitator> Las chozas de los
criados en el campo: , CICATRIZADO ,, cica-
tricem eductus> Antes de bien curado
,, tuguria swervorum in agris
,, qui curdo adhuc vulne
Hacer chozas: tuguria re fuit ad cicatricem perductus
condo> Subterrnea: , tuguria
subterranea CICATRIZAR ,,,
, cicatricem contra
CHUPAR ,,,
ho> Eficaz para cicatrizar:
, labio contraho,la
bra compressa protendo,exsugo> Con ,, efficax ad cicatricem obdu-
cendum> Que difcilmente cicatriza:
rudo: sugo cum sonitu> El
,,, diffi-
acto de chupar: ,, ex culter cicatricem contrahens
suctio
CCLADAS,Las Ccladas (islas) -
CHUZO ,,; ,,
jaculum,tragula Cyclades

CIATO,medida para ridos ,, CCLOPE ,, cyclops


cyathus

CICUTA ,,, cicuta ; ,,; ,,;


,; ,,,;,,
CDARA (corona de los reyes persas) ; ,,;,
,, pileus regius ; ,,; ,,
;,,; ,,; ,
CIDRA pomum citrium ,,; ,, caecus> Dejar
ciego: excaeco> El que lleva
CIDRO ,, citra al ciego: caecum ferens> Hacer cie-
go: caecum efficio> Hacer el
CIEGAS,que se acerca a ciegas -
ciego: caecum fingo>
,,, caweco pede accedens
Quedarse ciego: ,
caecutio
CIEGO ,,;,,,;
,,; ,,,

164
CIELO ,,; ,,; delapsus
,,; ,,; ,,
(aeris serenum,cielo despejado), CIEMPIS ,,,
scolopendra
,,; ,, coelum> Ba
jado del cielo: ,, e
CIEN ' 'centum> Cien mil:
coelo delapsus> Caminar por el cielo
, , centum millia
per coelum gradior> Co-
lor de cielo: ,, coe-
CINAGA ,, restagnatio
ruleus color> Contemplar el cielo:
Formarse una cinaga: stagno
, coelum in
tueor> Contemplador del cielo: -
CIENCIA ,,;,,;
,, coeli contemplator>
,,,; ,,
Desde el cielo: e coelo> disciplina,scientia>Mucha ciencia
En el cielo: in coelo> Des ,-,, multa scientia
pejado: ,, nulla nube ob- Tabla que contiene los principales
tectus> Eje del cielo: ,, preceptos de la ciencia: ,
cardo mundi> El medio del cielo: - , tabula affixa columnae vel
,,; ,, muro
medium coelum> El que anda por el
cielo: ,,, qui per CIENO,,;,,;
coelum graditur> Engendrado del cie ,,; ,,;,
lo: ,,, ,; ,, coenum,limus> Ac-
e coelo satus,genitus> Estar en me- cin de cubrir con cieno,fango:
dio del cielo: sum in me- ,, dejectio in coenum>
dio coeli> Habitante del cielo: - Convertirse en cieno: lu
,,; , coelicola, tesco> Cubrir de cieno: oblimo>
superi> Hacia el cielo: in Lleno de: ,,; ,
coelum> Instrudo en las cosas del
, limosus> Puesto bajo el cieno
cielo: ,, coelestium
r erum peritus> Lo ms alto del ,-,, sub coe
cielo: ,, sublimior pars no positus> Que huele a cieno: -
coeli> Mansin feliz: ,,; ,, coenosus> Que parece
,, sedes beata> Mostrado cieno: ,, qui coeni
speciem refert> Sacado de los pozos:
desde el cielo: ,, e
coelo ostensus> Nacido en el cielo ,, lutum e puteis egestum
,,, in alto Semejante al cielo o lleno de: -
natus> Que corre por el cielo: - ,, coeno simlis o plenus
,, per coelum currens> CIEMPIS ,, porcellio
Que est junto al cielo,tocando al
cielo: ,, qui est sub CIENTFICO ,, ad dis-
coelo,coelestis> Que habita en el ciplinas pertinens
cielo: ,, coelum habi-
CIENTO en rama( yerba) ,
tans> Que piensa en el cielo: -
, millefolium
,, qui mentem in coelesti-
bus habet> Que sube al cielo,que
CIERTAMENTE ,, ,
anda por el cielo: ,,
coelum scandens,per coelum gradiens , , ,,,,
Que vaga por los cielos: - ,.,,,-
,, per coelum vel sub coelo ,,,,,-
,,,' ,,
errabs> Sobre los cielos: -
,, ultra coelos positus> Ve-
nido del cielo: ,, ceelo

165
',,,,,,,,
,,,,,, (par- CILICIA imitar a los de Cilicia,ser
tcula correlativa a ) sane,quidem de malasd costumbres: cili-
certo,igitur,certe,nempe,profecto, ces imitor
firmiter> Ciertsimamente:
certissime,verissime CILICIO ,, cilicium (ves
tido de pieles speras)
CIERTO ,,; ,-
CILNDRICO ,,; -
,,,, apertus,cer
,, cylindricus,teres instar
tus,securus> Enteramente cierto:
cylindri
,, omnino certus> Muy
cierto: ,, indubita- CILINDRO ,, cylindrus>
tus,certissimus> Estar cierto: Semejante al cilindro: ,
scio> Es cierto: certum ,; ,, cylindro
est> No por cierto: non certe similis

CIERVO ,,,; - CIMA,,;,,;


,,, cervus> Cabeza de ciervo: ,; ,,; ,,
,,, cervi caput>
,,,;,,;
Carne de ciervo: ,, caro ,, cacumen,fastigium,summitas
cervi> Caza de ciervo: , De los montes: ,,,: -
vervorum venatio> Cazador de cier- ,,; ,; ,,
vos: ,, qui cervos ja- cacumen montis> Que tiene muchas ci-
culo figit> Cierta especie de cier- mas: ,,, cacuminosus
vos: cervorum genus> Cier-
vo cerrado: ,, cervus qui CIMENTADOR ,, coementa-
perfecta habet cornua> Cuernos ramo rius
sos de los: , rami cervino-
ruum cornuum> El que corre los cier- CIMENTAR ,-,
vos: ,, cervos agi- coagmento,fundamentum jacio> El acto
tans> Piel de ciervo: ,, de cimentar: ,, substru-
nebris,hinnuli aut cervi pellis> Red ctio
para cazar ciervos: ,,
tendicula qua cervi capiuntur CIMIENTO ,, caementum>
De pez y betn: ,, ex
CIGARRA ,,; ,, pisce et bitudine caementum> Desde
; ,,;, los cimientos: ,,-
; ,, cicada> Madre de las: ,, fundi-
,, cicadum mater tus,e fundo> Echar los cimientos:
Cantar como una cigarra: ,,
strido ut cicada>Cantar las cigarras fundamenta subjicio,praestruo> Que
stridere de cicadis> Semejan estriba en cimientos de bronce: -
te a las cigarras: ,, ,,; ,, qui
cicadae similis aereis fundamentis insistit> Que tie
ne hondos cimientos: ,
CIGEA ,, ciconia> Cra , altum fundamentum habens
de cigea,cigoino: ,-
,, pullus ciconiae> Cigea CIMITARRA `,,; -
de monte: ,, montana ,, gladius,ensis falcatus
ciconia> Perteneciente a la cigea:
,, ciconiae pertinens> CINOMOMO ,,; ,,
Semejante a la cigea: , cassia,cinnamomum> Arbol del: -
, ciconiae similis ,, cinnamomi lignum>

166
Falso: ,, falsum tum coelando variegatus> Obra de cin
cinnamomum> Jugo del cinamomo: - cel: ,,; ,,;
,, cinnamomi succus ,, coelatura,coela-
turae
CINCEL ,,; ,
,; ,,; ,,; CINCELADO ,,-
,,; ,,; , ,, caelatus
; ,, scalprum.scalper,
crena,coelum> De lapidario: CINCELADOR ,,; ,
,; ,,; , sculptor,caelator
, scalprum lapicidae> Muy adorna
da a cincel: ,, mul-
CINCELADURA ,,, CINOSURA (Osa Menor) ,,
scalptus,caelatura cynosura

CINCELAR ,,, CINTA ,,; ,,


,,,, ; ,,; ,,
caelo,sculpo,reseco> Arte de cince- fascia,vitta,fasciola> Atado con cin
lar: , ars tornandi> ta: ,, fascia subliga-
El que cincela copas: , tus> Ceir con una cinta:
u, pocularum caelator> Pertenecien fascia cingo> Cintas para adornarse
te al arte de cincelar: , la cabeza: ,,,
, ad artem tornandi pertinens> vitta> Para sujetar el pelo: -
Propio para cincelar: ,, ,, vitta> Que lleva unas her
ad tornationem pertinens> Todo lo mosas cintas en la cabeza: -
que sirve para cincelar: ,- ,, pulchras vittas ha-
,,, id omne quo utitur ad bens> Que penden de las coronas:
caelandum ,, lemniscuc,fasciola e co-
ronis dependens> Que tiene hermosa
CINCO E' e'; ,,,, cinta: ,, pulchram
quinque>Cinco mil: ,, quinque mil- vittam habens (para sujetar el pelo)
lia> Nmero cinco: ,, qui
narius numerus CINTO,cinturn ,,; ,,
; ,,;,,;
CINCUENTA ' 'quinquagin ,; ,,; ,,; -
ta> Cincuenta mil: N, , quinquagin- ,,,; ,
ta millia> Tiempo de cincuenta aos: ,,; ,,; ,,
,, quinquaginta an- ; ,,, zona,cinc
norum tempus torium,cingulum,balteus> De brillan-
te cinturn: ,, niten
CINEGTICO ,, venato- tem zonam habens> que cie la tnica
rius con: ,, fascia tunica
cingens> Que tiene un solo cinturn:
CNGULO ,,; ,, ,, una zonam habens>
zonarius,cingulum
Vendedora de fajas y cinturones:
, quae fasciolas vendit
CNICO ,, cynicus> Imitar a
los cnicos: cynicum ago
CIPRS ,, cypressus>
Enano: ,, pumila
CINISMO ,, cynismus> Pro
cypressus> De ciprs: ,
fesar el cinismo: cynicam sec
tam profiteor cypressinus

CPRICO (pez) ,, cyprinus

167
CIRCULARMENTE circulatim>
CRCO ,,; ,, Movido,impulsado circuclarmente: -
,, circus ,, motus circulatim

CIRCUIR , circumeo CRCULO ,,;,,; -


Juntamente: ,- ,,; ,,,;
una circumeo ,; ,,; ,
,,,; -
CIRCUTO ,., ,,; ,,; -
,,; ,,; - ,, circinatio,orbiculus,circui-
,,; ,, cir- tus> Cuerda de crculo: ,
cuitus
, arcus chorda,incirculo>Disponer
en crculo: in circulum dispo
CIRCULACIN ,, circum
ductio no> Pequeo: ,,
; ,, orbbiculus> En
CIRCULAR circulo crculo: in orbem> Que se
mete en un cculo inmutable: -
CIRCULAR (adj.) ,, ,, constanti motu in orbem
,: ,, se volvens> Que tiene cuatro crcu-
,; ,,; , los o ruedas: ,, qua-
circularis,orbicularis> En forma tuor circulos vel rotas habens> Sec-
circular: in orbicularem tor de crculo (geom.): ,,
formam resecta pars circuli

CIRCUNCIDAR ,,-
,,,- CIRCUNSCRIPCIN ,,;
, circumcido> El que cir ,,; ,, cir-
cuncida:,, is qui cir- cumscriptio
cumcidat> Circuncidar mal: -
CIRCUNSCRITO ,,; -
perperam circumcido
,, circumscriptus> En sus
CIRCUNCISIN ,, lmites: ,,, suis
finibus terminatus
; ,,, circumci-
sio> Amante de la circuncisin: -
CIRCUNSPECCIN ,,
,, amans circumcisionis
,, circumspectio> Con
circunspeccin: ,
CIRCUNDAR ,-
circunspecte
circumdo
CIRCUNSPECTO ,,-
CIRCUNFERENCIA ,,; -
,,; ,, cir-
,,; ,,; -
cumspectus
,,; ,,;
,, circumferentia,ambi- CIRCUNSTANCIA ,, cir-
tus,orbis cumstantia> Perteneciente a las cir-
cunstancias: ,, per-
CIRCUNLOQUIO ,, tinens ad cincumstantias> Circunstan
, circumlocutio cias: ,, circumstan-
tiae
CIRCUNSCRIBIR ,,
circumscribo> Limitar,re- CIRCUNVALACIN ,,;
ducir a ciertos lmites: ,,,;-
circumscribo ,, circumvallatio

168
cisne: ,, cygneus> De
CIRCUNVALAR ,-, plumas de cisne: ,,
,, circum- cygneas pennas habens> Que tiene ros
vallo> Juntamente: ,- tro,forma de: ,, cyg
simul circumsepio ni faciem aut formam habens

CIRIO encendido ,, cereus CISTERNA ,,; ,


accensus ; ,,; ,-
CIRUELA ,,, pru ,, cisterna> Sacado de la:
num> De Damasco: ,, pru ,, ex cisterna haustus
na damascena
CISURA ,, sectio
CIRUELO ,,; ,,
,;-,, prunus> Lugar plan- CITACIN ,,,
tado de: ,, prunetum> accersitio,missio ad aliquem vocan-
Silvestre: ,, cornus dum

CIRUJA ,,, CITAR ,-,,


chirurgia> Ejercer la: me ,,,
dica manu moveo> Instrumento de: cito,accerso> A juicio:
,,; ,, instrumen ,, in jus voco> A un
tum chirurgicum autor: cito auctorem> Ac
cin por falsa citacin judicial
CIRUJANO ,,; - ,-,, actio in
,,, chirurgus> Mano- apparitorem qui falso renuntiavit>
seamiento de cirujano: ,, El que declara falsamente haber
chirurgica tractatio> Pertenecien- cita- do a otro a juicio:,-
te al cirujano: ,, ,, accersitor,apparitor
chirurgicus
CTARA ,,; ,-
CISMA ,, schisma ,,; ,, cithara> Afi-
cionado a tocar la ctara: -
CISMTICO ,, schisma- ,, qui amart cithara ludere
ticus Clavculas de la ctara: ,

CISNE ,,, cygnus> De


, epitonium chordarum> De ctara ,, ars pulsandi citharam
de oro: , (ac.-) Cantar al son de la,tocar la ctara:
auream citharam habens> El que toca ad citharam cano,citharam
con variedad la ctara: - pulso> Tocar la ctara: ,
,-,, qui vario citharae so citharam pulso> Sonido de
no canitur> Docto en la ctara: la ctara frecuente y suave:
,, doctus pulsare ci- ,,; ,, citha-
tharam> Hbil en tocar la ctara: rae strepitus creber,mollis et afoe
,, peritus canendi ad minatus cantus
citharam> Inexperto en tocar la:
,,, imperi- CITAREDO ,, qui ci-
tus citharae> Pulsacin de la: - tharam moderatur
,, citharae pulsatio> Soni-
do de la: ,,, CITARISTA ,,-
sonus citahrae pulsatae>Pertenecien- ,,,; ,,
te a la ,, ad citha- citharoedus> Mujer citarista: -
ram pertinens> Arte de tocar la: - ,, quae citharam pulsat>

169
Perteneciente al citaredo: - ditionibus civitatis laborat> Estado
,,, ad citharoedum de la ciudad: ,, sta-
pertinens> Hacer de citarista: tus civitatis> Fundador de la:
citharoedum facio ,, conditor civitatis>
Fundar una ciudad: urbem con
CTERA (ciudad de Chipre) ,, do> Gobernador de la ciudad:
Cythera ,, urbis praefectus> Grato a
la ciudad: ` (slo nom.) gra
CITEREA (Venus) ,, Cythe- tus civitati> Guarda de ciudad:
rea ,-,,, servans urbem>
Guarda y presidenrte de la ciudad:
CITISO (planta) ,, cytisus ,, urbis custos et prae-
ses> Hacer la ciudad concurrida:
CIUDAD ,,; ,,,
frequentem urbem facio>
,,; ,,;
Inmediato a la ciudad: ,,
,,; ,,;
suburbanus> Jefe de la ciudad:
, urbs,oppidum,civitas> Marti-
,, imperans civitatis>
ma: ,, maritimum oppi-
Lugar con muchas ciudades: -
dum> Paterna: ,, pater
,, habens cwentum civitates>
na civitas> Santa: ,,
sancta civitas> Administrador de la Lugar inmediato a la ciudad: -
ciudad: ,,; - ,, suburbanus locus> Lugar
,, civitatis administrator> que tiene apariencia de ciudad: -
Alta: ,, urbs sublimis> ,, locus oppidi spe-
ciem solam habens> Ocupar la ciudad
Amante de la ciudad: ,--
con guarnicin: praesi-
,, amans patriae vel civita- dio urbem teneo> Parte de la ciudad
tis> Ciudades vecinas: , ms prxima a las puertas: ,
civitates vicinae> Ciudad libre: , pars urbis quae in ipso aditu
,, civitas quae suis occurrit> Perturbar la ciudad: -
ipse regitur legibus> Comn a todas
civitatem sollicito> Pertur-
las ciudades: ,, omnibus
urbibus communis> Construccin de bacin de la ciudad: ,,
una ciudad: ,, urbis exs- civitatis sollicitatio> Por la
tructio> Correr por la ciudad: ciudad: per urbem> Prefec-
per urbem cursito> Custodio de to de la ciudad: ,, ur-
bis praefectus> Prncipe de la ciu-
la ciudad: ,,, cus-
tos urbis> Defensor,defensora de la: dad: ,,; ,,
princeps urbis> Protector de la ciu-
,,; ,, urbis
praeses,tutatrix> Devastadora de ciu dad: ,,
dades: ,-,, vas- , urbis conservator> Que asalta
tratrix urbium> El que con su sabi y arruina a las ciudades: ,
du , expugnatrix urbium> Que contie
ra conserva las ciudades: ne muchas ciudades: ,,,
, qui sua sapientia civitates multas urbes continens> Que engran
servat> El que defiende la ciudad: dece las ciudades:,,
,,; `,-, (-,) qui reddit urbes maximas>
,, qui,quae urbem tuetur> El Que guarda la ciudad: ,,
que pasa la vida en la ciudad: - , conservans urbem> Que mora en la
,,, in urbem degens> ciudad: ,, in urbem ma-
Estado de la ciudad en conmocin:
,, status rerum ubi se-
nens> Que no est avecindado en la sedes propias non habet> Que odia a
ciudad: ,, qui in urbe la ciudad o es odiado de ella: -

170
,,, qui in odio habet civi civium societas> Benemrito,que ha
tatem vel habetur a civitate> Que se hecho un servicio a su ciudad o a su
toma con los habitantes en que se patria y al que se le da el ttulo
pierden hombres y bienes: honorfico de protector: ,
urbs capta cum civibus> Que protector> Clasificacin de los:
tiene cuatro ciuidades: , ,, distributio civium in
, tres urbes habens> Que tiene classes> Crdito de un buen ciudada
tres ciudades: ,, tres no: ,, status civis inte-
urbes habens> R ecorrer las ciudades gra existimatione gaudens> Detructor
urbes obeo> R esidir habi de los ciudadanos,pernicioso a:
tualmente en la ciudad: , ,, civium perditor,civi-
bus perniciosus> Dispersar a los ciu
- in urbe versor> Reunir en una
dadanos: cives dispergo>
ciudad: in civitate conflo
Dispersin de los ciudadanos: -
Ser prefecto de la ciudad: -
,, civium dissociatio> El
praefectus urbis sum> Ser prn-
mejor ciudadano del pueblo: -
cipe de la ciudad: urbi
populi princeps> Habitante de
princeps sum> Sitiar la ciudad: -
ciudad: ,, urbis incola>
expugno> Situado alrededor
Hecho ciudadano: ,,
de: ,, circum urbem
quem cives suae civitatis jure do-
situs> Vecino a la ciudad: - nant civemque faciunt> Mal ciudada-
,,; ,, sub- no: ,, qui est extra tri
urbanus> Vivir en la ciudad: - bum ( que no pertenece a tribu algu-
in urbe vivo na,es decir,sin lazos de parentesco
o de compaeros) Miembro de una
CIUDADANA ,,, fatra: ,, socius sodali-
civitas> Agraciado recientemente ditatis civium> Que perturba a los
con la cuidadana: ,, ciudadanos: ,, qui
nuper civitate donatus> Dar el dere- cives sollicitat>Ciudadano soberbio
cho de ciudadana: in- ,, superbia inflatus
ter cives adscribo> Dotado de la ciu civis
dadana: ,, civitatis
donatus> Excluir del nmero de los CIUDADELA ,, munitio
ciudadanos escribiendo en el nombre
sobre una hoja(de olivo en Atenas): CIVIL ,,,; -
civitatem amittere ,, civilis

CIUDADANO ,,, CIVILMENTE , civi


,; ,; ,, ci- liter
vis> Ciudadana: ,,
,; ,, civis foemina> Ciu CIZAA ,,; ,,;
dadano de 21 orden: ,, ci ,, lolium,zizanium> Hacerse ci
vis secundus census> De nueva ciudad zaa: in lolium vertor
,, novae urbis civis>
Del mundo: ,, mundi CIZAOSO ,,; ,,
civis> Admitido en el nmero de los loliacens
ciudadanos: ,, liber-
tinus,recens inter populares adscri- CLAMAR ,,,,,
tus> Amante de los ciudadanos: - ,,,,
,, studiosus civium> Aso- ,,,,
ciacin de los ciudadanos,unidos por ,,,
la comunidad de los sacrifios y clamo,occlamo> A la vez: una
ofrendas religiosas,formando una di- clamo> Altamente: alte cla-
visin poltica en Atenas: , mo> Alto a un tiempo: si-

171
mul altum inclamo> Ms fuerte: - ,,; chlamys> Confec-
, occlamo> Que clama cin de clmides: ,,;
con voz de bronce: ,, ,, chlamydum confec-
aerea voce clamans> Que clama mucho: tio> El que hace clmides: -
,, vehementer clamans> Que ,, qui cchamydes conficit>
clama: ,, clamosus> Llevar clmide: chlamy-
Sobremanera: supra modum in dem fero> Pequea: ,,
clamo parva chlamys> Perteneciente a los
que hacen clmides: ,
CLMIDE ,,; ,,;
, ad eos pertinens qui clamydes ,,,,
conficiunt> Que lleva clmice: ,, clare,perspicue,pa
,, clamydem ferens> Quien lam,aperte,,sincere,ex confesso,ex-
trabaja en hacer clmides: plicate,manifeste> A las claras:
,, qui in clamydibus conficien ,, palam
dis elaborat> Vestir clmide: - Muy a las claras: manifes-
clamyde induo tissime

CLAMOR ,,; ,,; CLARIDAD ,,-


,,,; ,,; ,, perspicuitas,prospectus>
,,,,; , Con claridad: ,,
,; ,,; ,,; manifeste,perspicue,clare> Que
,; ,,; ,, huye de la claridad: ,, te
nebrio
,,; ,,;
,; ,,,; ,
CLARIFICAR juntamente una
clamor> Clamor lastimero:, percolo
;,, vox miserabilis> Abi
garrado de clamores:
,
,
CLARN ,, lituus> Tocar
clamorum promiscuus> Clamoreo de la el clarn: , clango>
pelea:
,
,
,
clamor,vox Sonido del clarn: ,, clan-
gor> Tocando el clarn: cum
CLAMOREO ,, clamor clangore
CLARO ,,,; ,,
CLAMOROSO ,,; ,
; ,,,; ,,
; ,,,; -
; ,,,,
,, clamosus> Que grita:
; ,,; ,,; -
,, clamosus
,,; ,,;
CLANDESTINO ,, ,,,-
; ,,; ,,; ,,; ,,
,, clandestinus (-,-),,
, apertus,clarus,perspicuus,non
confusus,non arcanus,manifestus> Ms
CLARABOYA ,, fenestra per
quam luz transit claro: ,, clarior> Muy
claro: ,,; ,
CLARAMENTE ,,, ,; ,,, valde
,,, clarus> Claro: perspicuus
,,,,-
,,,, CLASE,grupo ,,; ,,;
,,, ,, classis> De toda cla-
,-,,, se ,, omnis generis
,,,,
CLSICO ,, classicus,

172
solidam instructionem habens> Estu
dio de los clsicos: , CLAUSTRO ,,,
, studium delectorum scriptorum> claustrum
Trozos escogidos de autores clsicos
,, optimi loci delec- CLUSULA adicional ,,
ti e sriptoribus> Escritores clsi- clausula addititia
cos: optimiscrip
tores CLAVA `,`,,; -
,,,; ,,;
CLASIFICACIN ,, distri- ,, clava> Palo,bastn:
butio in classes> De los ciudadanos: ,, clava> Extremo de la cla
,, civium distribitio va,bastn o palo: ,, cla-
in classes vae caput> Hecho en forma de clava:
,, clavatus> Terminado a
CLASIFICAR in ordines dis manera de clava: ,,
pono in clavae modus fastigiatus (termina
do en punta)> Que lleva clava o
CLAUDICACIN ,,; palo: ,, qui clavam,
,; ,,; ,, fustem portat> Redondo y largo como
claudicatio clava: ,, instar clavae
teres et oblongus> Semejante a la
CLAUDICAR ,, clava: `,, clavae si-
claudico
milis llus

CLAVADO ,`,,; - CLAVO `,,,, cla


,, infixus> En un palo: vus,cuneus> Asegurado con clavos de
,, palo affixus> Lo que bronce: ,, aereis
se ha clavado: ,, id clavis compactus> Clavos molares:
quod affixum est ,, clavi molares> De made-
ra: ,,,, cla
CLAVAR `,,, vus ligneus> El que une con clavos:
,,,, ,, coagmentator> Fijar
,,-, con clavos: clavis affigo>
,-,, Fijo con clavos de oro: ,
-,,- affigo,cla- ,, aureis clavis confixus>
vis compingo> Al lado de: - Que atraviesa con clavos:
,-,- juxta defigo> Clava , qui clavis defigit> Que tiene
do hasta la mitad: ,, muchos clavos: ,, mul-
ad mediam usque partem defixus> En tos clavos habens> Traspasar con cla
una estaca: ,, vos: ` clavis transfigo> Unido
, palum infigo con clavos: ,,;`-
,,; ,, coagmenta-
CLAVAZN ,,; , tus clavis> Unir con clavos: -
, compages compingo clavis

CLAVCULA ,, clavis> La CLEMENCIA ,,,


parte de la clavcula junto al clementia> Con clemencia:
cuello: ,, clavium , clementer
pars jugulo adjuncta> De la lira,c-
tara: ,, verticilli lyrae CLEMENTE ,,;,,
vel citharae
,,; ,,
CLAVIJA ,,, paxi- ,,; ,,

173
clemens> No clemente: ,, CLINOPODIO (yerba) ,,
inclemens clinopodium

CLEPSIDRA ,, clepsydra> CLO (musa) ,,, Clio


Cuello de la: ,, collum
clepsydrae CLSTER ,, clyster> Pe-
queo: ,, parvus clys-
CLRIGO ,, clericus ter

CLERO ,, clerus> Miembro CLOACA ,,; ,,;


del mismo clero: ,, ,,; ,,; ,,
ejusdem cleri socius cloaca

CLESTOMATA,coleccin de escritos COACCIN ,,; ,


selectos de buenos autores - ,; ,, coactio
,, collectio ex optimorum
scriptorum scriptis COACTIVO ,, coactivus

CLIENTE ,, COADJUTOR ,, adjutor


,; ,;-,,
cliens> La cliente: ,, COADUNAR coaduno
cliens> Perteneciente a clientes:
,, ad clientes pertinens COAGULACIN ,,,;
Turba de clientes: , tur- ,, concretio,coagmentum
ba clientum
COAGULADO ,,;
CLIENTELA ,, clientela ,,; ,,; ,-
,, coagulatus,concretus
CLIMA ,, clima> Que goza
de buen clima: ,, coelo COAGULAR ,,,
temperato gaudens condenso,conglacio,coagulo>
Lo que impide coagular: ,,
CLIMATRICO,gradual ,,
id quod non sinit coagulari> Que
climacterius
tiene fuerza de congelar: ,
habens vim coagulandi , (que arroja el escudo) igna-
vus,timidus,imbellis,socors> Entera
COALICIN ,, coalitio> mente cobarde: ,, omni-
Formar una coalicin como los creten no timidus
ses: conspiro more creten
sium COBARDA ,,,; -
,,; ,, ignavia
COARTACIN ,,-
,,; ,,, coarctatio COBERTIZO ,, tectura

COARTAR ,,, COBERTURA ,, actio co-


,,,- operiendi
coarcto
COBRADOR ,,;
COBARDE,,;, ,,; ,, exactor,co
; ,,; ,,; lligendis pecuniis praepositus
,,,,; -
,,; ,,; COBRE ,, cuprum> Arte de
,,,; `, fundicin del cobre: ,,

174
; ,, ars aeraria> De co- ,-,, teneritudo eorum
bre macizo: ,,, quae facile coquuntur> Lo que tiene
ex aere solido> Hecho de cobre a la virtud de cocer: ,
martillo: ,, ex aere ,, habens vim coquendi> Co-
ducto factus>Mezclado con cobre,adul cer ms de lo necesario:
terado: ,,; - ,- plusquam satis coquo>
,, aer mixtus> Muy precioso: Medio cocido: `,, semi-
,, clacolibanum coquus> No cocido: ,,
incoctus> Propio para cocer: -
COBRO ,, exactio ,, habens vim coquendi> Que
cuece en ollas: ,, qui
COCCIN ,,,, in ollis coquit> Que sirve para
coctio> Mala coccin en la comida: cocer: ,, factus ad co-
,, mala ciborum coctio> quendum> Tardanza en cocerse: -
Que ayuda a la coccin: , ,, tarditas coctinis> Tardar
, coctionem adjuvat en cocer: tarde coquo

COCEADOR ,,, COCERSE,capaz de cocerse ,


calcitro
coctilis> Debe cocerse:
coquendum est> Que no puede cocerse:
COCEAR , calcitro
,, coctu difficilis> Que
COCER ,,,, puede cocerse: ,, cocti-
lis
,,,,-
,,,,,- COCHE ,,; ,,;
coquo> A la vez: si- ,; ,, curriculum rhe-
mul decoquo> Adems o juntamente:
da,currus,vehiculum> De camino: `-
,- insuper,una deco-
,,;`,, rheda> De cua
quo> Antes: ante coquo> Coci-
tro caballos: currus
do en horno: ,,
quadrijugus> De dos caballos:
, in clibano coctus> Cocido sobre
, biga> Donde se guarda el
carbones: ,, supra car-
correaje de un coche: ,,
bones coctus> Con agua: coquo> locus in curru concavus> Ir en coche
Con otras cosas: , cum aliis invehor curru> Llevar en
additis coquo> Del todo con: - coche: curru vehere> Co-
simul et prorsus excoquo> Co- che o carro de cuatro caballos:
cer bien: bene decoquo> El ,, quadrijugus
que cuece las tortas o bollos: -
,, qui mazam coquit> El que COCHERA ,, cella rhedaria
vende cosas cocidas: ,,
qui cocta vendit> Cocer en el horno: COCHERO `,,;`,,
camino excoquo> Fcil de ;`,,;,
cocer: ,,; ,,; ;`,,; ,-
,,, coctilis> Jun- ,,,,;
tamente: ,-,,- ,,; ,,;
simul concoquo> La blandura de
lo que fciolmente se cuece: -
,,,,; aurigatio> Ser cochero: `,`-
,, auriga,rotarum seu cu ,` habenas verto>
rruum agitator,equorum agitator> Ser Servir al cochero: subser
cochero: ,, administer vio
aurigae> Oficio de: `,,

175
COCHINILLA ,,; , lo que se guisa en la cocina:
blatta ,, nidorem persequens> Se-
gn reglas de cocina: ar-
COCHINO ,, porcellus> De te coquinaria
leche: ,, porcellus
lacteus COCINAR artem coquinariam
exerceo> Preparar la comida: -
COCIDO ,,; ,, prnadium apparo
,,; ,,; ,
,,; ,, coctus,de COCINERA ,;,
coctus>Caldo de cocido: , coqua
jus ex decocto> Cocido al fuego:
,,, igni coctus COCINERO ,,,
Cocido dos veces: ,, ,; ,,; ,,
, recoctus> Enteramente: - ; ,,; ,,;
,, circumquaque elixus> Medio ,,; ,,;
cocido:`,, semi-coctus> ,,,; ,
Mucho y por largo tiempo: , ,,; ,, co-
, multum diuque coctus> No coci- quus,condimentarius> Cocinerillo:
do: ,, non coctus> Por ,, coquulus> De un navo
todos lados: ,, omni ex ,, coquus navis> El que
parte coctus prepara la comida: ,,
prandium parans> Jefe de los cocine-
COCIMIENTO ,,; , ros: ,, praefectus co
,, decoctum> De hierbas: - quorum
,, decoctio herbarum
COCITO,ro de lgrimas ,,
Cocytus
COCINA ,,
,,,, COCO,el coco de los nios ,,
culina> Arte de la cocina: terriculamentum puerorum
,, coquendi ars> Tratado del
arte de la cocina: ,, ser COCODRILO ,, crocodi-
mo de arte culinaria> De cocina: - lus> Terrestre ,,,
,, culinarius> Ejercer el crocodilus terrestris
arte de la cocina: artem
coquinariam exerceo> El que trata o CDICE ,, codex> Antiguo
escribe de cocina: ,, qui ,, exemplar primigenium
de opsoniis dicit vel scribit>
Experto en arte culinaria: CODICIA ,, cupiditas
,, arte culinaria ex- nimia pecuniarum> Vehemente: ,
pertus> Mesa de cocina donde se cor , vehemes cupiditas
tan las carnes: ,, men
sa culinaria> Olor de cocina: CODICILO ,, codicilus
,,; ,, nidor>
Llenar de olor de cocina: , CODICIOSO ,, avidus>
, nidore inficio> Lle Muy codicioso: ,,
no de olor de cocina:,- avidissimus
,; ,,nidore plenus>
CODO ,,;,,;-
Que huele a cocina: ,,
,,; ,,,;
,, nidorosus>Pertenecien
,; ,,;,
te a la cocina: ,, cu-
; ,, cubitus> Apoyar los
linarius> Que va tras los olores de

176
codos: , incumbo cubiti maius> Parte protuberante de
cubito> Apoyarse en el codo: - un codo:,, cubiti pars
, cubito innitor> Colo acuta et protuberans> Prximo al co-
cado cerca del codo: ,, do: ,, juxta lacertos
positus> Que tiene hermosos codos:
() cibitus appositus> Dar con el
,,, candidos habens
codo: cubito impello> Hueso
cubitos> Largo de un codo: ,
mayor del codo: ,, os
, aequalis cubito> Medida de un ,, qui coturnices vendit>
codo: ,,; ,, cubi Especie de codorniz: ,,
ti mensura> Medio codo:`, coturnicis genus
, semi-cubitalis> Que es de trece
codos: ,, qui est COETNEO `,,;`,
tredecim cubitorum> Que es de un `,,; ,,;
codo: ,, qui unius cubiti ,,,; ,,,; -
est> Que pasa de dos codos: - ,,; ,,,
,, duos cubitos excedens> Que coaetaneus,par aetate> Del mismo
tiene un codo de alto: , tiempo y edad: ,, qui
, mensuram cubiti habens> De cin eodem tempore existit,ejusdem tempo-
co codos: ,, quinque ris et aevi> Ser coetneo:
aequali tempore vivo
cubitorum> De cuatro codos: -
,, quatuor cubitorum> De die- COETERNO ,,, co-
ciocho codos: ,, aeternus
octodecim cubitorum> De igual nmero
de codos: ,, totidem cu- COEXISTENCIA ,, coxis
bitis constans> De nueve codos: - tentia
,, novem cubitorum> De
ocho codos: ,, octo COFRE (,,,;
cubitorum> De treinta codos: ,, theca,scrinium in
,, triginta cubitorum> De quo nummi deponuntur
tres codos: ,,
COGER ,,,-
,, tricubitalis> Espacio
,,,,
de un codo: ,, cubitale
,,,
Igual a un codo: ,,
mensuram cubiti adaequan ,,-,
,,,,,-
CODORNIZ ,,, cotur- ,, lego,car-
nux> Ejercitarse en el juego de las po,aprehendo,capio> A uno por medio
codornices (abatir codornices,juego luchando: ,- com
de los jvenes ociosos): plector medium in certamine> Accin
ludum exerceo coturnicum caedendarum de coger con las manos,con el pico:
El que se divierte con el juego de ,, acceptio> Accin de co-
las codornices: ,, qui ger antes de tiempo: ,,
excercet se ludo coturnicum cae captio praevia> Accin de coger:
dendarum> Juego de las codornices: ,,,; ,
,, ludus in quo cotur- prehensio> Coger adems: -
nices collocabantur in orbem et ,- insuper apprehendo>
earum feriebantur capita> Loco amor
Alargar la mano para coger algo:
por las codornices: ,,
porrecta manu capio> Alrede-
coturnicum insanus amor> Lugar donde
dor: , circum car-
se mantienen las codornices: -
po> Antes: , an
,, locus ubi coturnices
te colligo,praecipio>Arrebatadamente
aluntur> Que vende codornices: -
celeriter arripio> Cogido

177
con la mano: ,, qui sua facto> La accin de coger:
manu agit> Cogido despus: - , assumptio> Para comer: -
postea colligendo> Cogido carpo> Que coge con la mano: -
poco ha: ,,; ,, ,, manu decerpens> Que
nuper captus> Cogido por todos cogi: ,, () qui
lados: ,, compre- apprehendit> Que no puede ser cogido
hensus> Con la mano: ,- ,, qui difficile de-
,-, decer- pr ehendi potest> Que no se coge
po> Cortando: , con fcilmente: ,, qui
difficulter capitur> Que puede ser
cido> Difcil de coger: ,
cogido: ,, qui capi potest>
, difficilis captu> Coger en el
Que se deja coger fcilmente: -
hurto: deprehendo in furto> F
,, qui definiri potest>
cil de coger: ,, facilis
Recin cogido: ,,
captu> Expuesto a ser cogido: -
recens collectus> Ser cogido ade-
,, praedae obnoxius> Fcil de
ms: ,,-
coger por la fuerza: ,,
insuper capio> Ser cogido antes:
facile manu superandus> Fcil de
prius capior> Tener cogido
cogerse: ,,-
por todas partes: cir-
,, captu facilis> In fra-
cumplector> Volver a coger:
ganti> deprehendo in ipso
recupero> Conseguir,cazar: -
, venor,consequor,capio COHIBIR ,,,
Que puede cogerse prontamente: cohibeo
,, qui cito capi potest>Muy
cogido: ,, ter,valde COHOMBRO ,,,;
captus> Cogido en el acto: , ,,; ,,; ,
, qui ipse visus et deprehensus ; ,, cucumis> Simiente de
est> No cogido: ,, non cohombro: ,, semen cucume-
deprehensus ris> Especie de cohombro:
, species cucumeris> Lugar sembra
COGULLA ,, cuculla do de cohombros: ,, cu
cumerarium> Pequeo cohombro: -
COHABITAR ,,,; ,, parvus cucumis> Pertene-
,,; , coha- ciente al cohombro: ,,
bitatio cucumerarius

COHABITAR ,, COHONESTAR cohonesto


commoror,cohabito
COHORTE ,,; ,,
COHEREDERO ,, cohae ,,,, cohors> La-
res> Ser coheredero: cedemonia: ,, cohors> Media
cohaereo cohorte: `,, dimidia co-
hors> Cinco cohortes: ,
COHERENCIA ,,; , quinque cohortes> (Ver COMPAA)
,,; ,,; ,,
cohaerentia COINCIDENCIA ,,
,; ,,; ,
COHESIN ,,; ,
coincidentia
,, cohaesio,cohaerentia
COINCIDIR coincido> Que no
COHIBICIN ,,
coincide: ,, qui non
, cohibitio,retentio coincidit

178
actio claudum reddendi> De ambos
COITO ,,; ,, pies: , (-) utro
; ,,; , que pede cladus> De un pie: -
; ,,; ,, ,,; ,, uno pede
coitus> Paga del coito: , claudus> Dejar cojo: clau-
, merces concubitus dum reddo> Estar cojo: clau-
dus sum> Poner cojo: ,
COJEAR ,,, claudum reddo
, claudico> Ligeramente:
leviter claudico> Mucho: COJUGADA (ave) ,,;
admodum claudico> Que hace ,,,, ga-
cojear: ,, claudicatio- lerita
nem afferens> Accin de cojear: -
,,; ,,; COL ,,, brassica,
,; ,,; ,, crambe> Col pequea: ,,
claudicatio cauliculus> Silvestre: ,
lapsana> Simiente de col: ,
COJERA ,,; ,, , semen brassicae
claudicatio
COLA ,,; ,,;
COJN ,,; ,, ,; ,,; ,,;
,, subsellium> Fabrican ,; ,,, (omne quod
te de cojines: ,, culci- trahitur cauda),cauda,penis> Que se
trarum fabricator encuentra en la cola: ,,
in cauda locatur> A quien le han cor
COJO ,,; ,, tado la cola: ,, cui
,,,; ,,; cauda mutilata est> Animales de cola
,,; ,,; , peluda: ,, animalia quae
,,; ,,,; , pilosas caudas habent> Con cola:
; ,, claudus> Algo cojo: ,,,;,, caudatus
,, aliquantum claudus> Perteneciente a la cola: ,,
Accin de dejar cojo: ,,
ad caudam pertinens> Cortar la ,; ,, teneram cau-
cola: cuadam amputo> De dam habens> Que tiene larga cola:
cola peluda: ,, cui ,, longam caudam habens
villosa est cauda> De cola negra: Ser de cola ms corta: sum
,, nigram caudam habens> cauda breviore> Sin cola: -
El que tiene cola: ,, ,,, cauda mutilus,cau
,, caudatus> MOver la da truncatus> Cola de pegar,goma:
cola en seal de alegra: cau- ,,,; ,, gluten>
da agito laetus> Mutilacin de la Cola de carne: ,, car-
cola: ,, caudae mutilatio nis gluten> De piel de toro: -
Que est bajo la cola: ,, ,, taurinum glutinum> El que
qui est sub cauda> Que halaga con cuece la cola: ,, qui glu
la cola: ,, cauda blan- ten coquit> Para las maderas: -
diens> Que tiene ancha cola: - ,, glutinum sociandis lignis
,, latam caudam habens> Que
tiene cola de serpiente: -
,, serpentis caudam habens> COLABORACIN ,, societas
operis
Que tiene cola ms corta: ,
, qui caudam habet diminutam>
COLABORADOR ,,; -
Que tiene la cola tierna: ,

179
,,; ,, adminis- llectio
ter,adjutor,adjutor> En la obra:
,, qui socius et adju- COLECCIONADOR,coleccionista -
tor est in condendo> Ser colaborador ,, colector
,-,,-
una opera impendo COLECTA ,, collectio> De di-
nero: ,, collectio pe-
COLADERA ,,; , cuniarum
, colum
COLECTIVAMENTE collectim
COLADO ,, per saccum trans-
missus COLECTIVO ,,; -
,, complectens,collectivus
COLADOR ,,; ,,;
,, colum,cribrum> Lo que COLEGA ,,, col-
lega> Ser colega en el ejercicio de
destila por el colador: ,
un cargo pblico: so-
, quod per collum destilat> Pa
cius sum in obeundo publico munere>
sar por el colador: defaeco
En el sacerdocio: ,,
Que pasa por el colador: , collega sacerdotii
qui per colum transit
COLEGIAL ,,;
COLADURA,accin de colar,filtrar
, collegiatus,contubernalis
,,,,;-
,, percolatio COLEGIO,asociacin ,,;
,, collegium
COLAR ,,,,
,,,,- COLEGIR ,,
,-,, percolo> , colligo,mente ver
Colar antes: colando ante so> Capaz de colegir: ,,
expurgo
; ,, hebens vim col-
ligendi> Por las seales: e
COLCHA `,,; ,,
signis colligo> Que colige mal:
; ,, stramentum,lodix
,, male coligens
COLCHN ,,; ,, cul
COLEPTERO ,,;
-
citra> Fabricante de: ,
, insectum cum alis crustacei
, stragulae vestis custos
CLERA ,,; ,,;
COLCOS(pueblos de Asia) ,,
, cholera> Encenderse en clera:
colchi
bile inflammo> Muy encendido
COLECCIN ,,; - en clera: ,, ira valde
,,,;,,; accensus> Semejante a la clera: -
,,; ,,; ,, ,, cholerae similis> Te-
,,; ,,; - ner clera: cholera versor
,,; ,,;
,; ,,, co
COLRICO ,,,; ,, suspensus,pensilis
,, cholerae obnoxius> Con Colgado sobre: ,, sus-
nimo colrico: admo- dum pensus super> Cualquier cosa colgada
irato animo ,, quidquid pendet>
Estar colgado de arriba: -
COLGADO ,,,;- , suspensus sum

180
; ,,; ,,-
COLGAR ,,,- ,,; ,, collis> Andar
,,,-,- por collados: ,
,,-,-, colles calco> Collado hermoso:
,,, ,, pulcher collis> De siete
, suspendo,appendo> collados:,, septicollis
Al lado: ,, Que tiene muchos collados:
juxta appendo> Alrededor: , multos habens colles> Que tie-
appendo> Debajo: supter ap ne tres collados: ,,
pendo> Encima: desuper tres colles habens
appendo>Estar colgado:
suspendor> Instrumento para: , COLLAR,`,,;`,
, oscillum> Juntamente: - ,; ,,,;
insuper appendo> Que cuelga: ,,; ,,;
,,; ,, ,; ,,; ,,
,, pensilis,pendens> La- ; ,,; ,,;
zo para colgar: ,, ,,; ,,
laqueus suspendio aptus> Lo que se ,; ,-,,; -
lleva colgando ,, quo ,, (monile in pectus des-
suspensum gestatur> Traer colgado: cendens) monile, ornamentum collis,
,- appensum traho torquis> Pequeo collar: ,
, parvus monile>Collar, carlanca:
CLICO ,,,; ,,; ,,; -
,,,; ,, coli- ,, ,,; -
cus,ileus,tormen intestinorum> Pade- ,,; ,,; -
cer clicos: tentor verti- ,, collare> Poner un col-
gini> Perteneciente al clico: - lar: collari includo> El que
,, ad coli dolorem pertinens> lleva un collar:,,;
Que padece de clicos: ,, ,, qui torquem gestat>
coli dolore laborans Preso por un collar: ,,
collari inclusus> Collares de adorno
COLINA ,, collis> Terreno ,, monilia
cubierto de colinas: ,,
terra in frequentes tumulos assurgen COLLERA,collar de caballo ,
, collare equi
COLINDANTE ,,;
,; ,`,,, COLMADAMENTE ,
; ,, conterminus> Ser cumulatim,cumulate
colindante: , sum fini
timus COLMADO , cumulatus

COLIRIO ,, COLMAR ,- compleo


, collyrium> Hmedo: -
,, humidum collyrium> Seco: COLMENA ,,;
,, aridum collyrium ,,; ,,
,, alveare apum> El que
COLISIN ,`,,; castra las colmenas: ,,
,,;`,,,; qui favos apum eximit
,,; ,,;
,, collisio,conflictatio COLMENAR ,,; ,,;
,, alveare
COLLADO ,,;`,,;
,,; ,,; ,, COLMENERO ,,; -

181
,,, apiarius male locatus

COLOCACIN ,, COLOCAR `,`,`,,-


collocatio ,,,,-
,-,,,,
COLOCADO junto a ,, ap-
positus> Mal colocado: ,,
,,,,- nia: coloniam deduco> Conduc-
,,,, tor de colonia: ,, colo-
,,,,- niae deductor> Distribuir por suerte
,,, coloco, las tierras conquistadas:
appono> A la vez: simul co sorte terras distribuo> Enviar a
lloco> Abajo: statuo sub> fundar una nueva colonia:
Antes: ,- ante colloco> coloniam novam mitto> Estableci-
Cerca: juxta statuo> Con miento de una colonia: ,,
firmeza: firmiter colloco ,, coloniae deductio> Fun
Debajo con orden: ,- sub- dador de una colonia: ,,
ordino> En el ltimo puesto: conditor> Jefe de una colonia: -
inter infimos locum tribuo> En ,, dux eorum qui in colo-
frente: colloco> En lo al niam mittuntur
to: in sublimi colloco>
COLONIZACIN ,, socie-
En otra parte: ,,-
tas in urbem condendam
alia in sede colloco> Estar colo
cado junto: simul positus COLONIZADOR ,, coloniae
sum> Frente a frente: e deductor
regione colloco> Juntamente cerca de
s: cum aliis juxta me COLONIZAR , incolas
colloco> Juntamente con otros: - transfero
una cum aliis colloco>
Juntamente: una colloco> COLONO ,,; ,,
Junto a: ,,- ; ,,,; ,
juxta colloco> Por orden: ; ,, qui terrae portio-
,,- apte,ordine dispo nes obtinent,colonus> Conduccin de
no> Se debe colocar: ,- colonos: ,,; -
collocandum> Separadamente: ,, deductio colonorum> Estable
,- seorsim colloco> Ser cerse como colono: ejectis
aliis habito> Habitar como colono:
colocado entre: reposi-
ejectis aliis habito> Nuevo
tus sum in> Ser colocado: col
locor colono: ,, novus co
lonus
COLOFN ,, coronis (fin)
COLOQUIO ,,; ,
COLOFONA (resina) ,, re ,; ,,; ,,
sina ,,,,,
; ,,, col-
CLON (intestino grueso) ,, loquium,confabulatio> De cuatro per-
colon sonas: ,, quatuor per-
sonarum colloquium> Ftil:
COLONIA ,,, colo- ,; ,, futilis sermo
nia> Accin de fundar una colonia:
,,; ,, COLOR ,,; ,,; -
coloniae conditio> Conducir una colo ,,; ,, color> Acto

182
de dar color: ,, colorem habens> De color florido:
,, coloratio> Adornado de ,, qui colore est flori-
colores: ,, coloribus do> De color triste: ,,
ornatus> Adornado de varios colores, cuius color est gravis> De color
bordado: ,, variis colo- vario: ,,
ribus ornatus,acu pictus> Aadir nue ; ,, (-,) vario
vos colores: ,- colorem habens> De diverso color:
insuper coloro> Composicin de colo- ,,, diversicolor> De
res: ,, colorum con- muchos colores: ,,
fectio> Con su color natural,propio: multicolor> De suave color:`
,,, suo colore> Dar , color suavis> De tres colores:
color: ,,- ,,; , trico-
,-,-, lor> De un solo color: ,
,-,,,- , uno colore pictus> Del mismo
,,,,,- color: ,,,
,,,,- , (,,) concolor> Doble
coloro,tingo> Dar otro color: color: ,, geminus color> De
alio colore inficio> De dos colores: ,,,
color de cielo: ,,
coeli colorem habens> De color espe-
so: ,-,, densum
bicolor> Color fingido,afeite:
,; ,, fucus> Lo que COLORACIN ,,,
tiene buen color: ,, coloratio
amoeno colore praeditus> Mal co-
lor: ,, malus color> Mu- COLOREADO ,,; ,,
tinctus,medicatus,varius maculosus
dar de,ponerse colorado:
colorem muto> Pegar el color a una
COLOREAR ,,,
cosa por el contacto con otra: -
-,-,- coloro> Jun-
colorem ex contactu al- tamente: una coloro> No
lino> Comunicacin del color por con coloreado: ,,,
tacto: ,, concolora- nulla tinctura imbutus
tio> Perder el color> pallo>
Que da color o tie: ,, COLORETE para las mejillas ,
colorator> Que muda de color: - ,; ,; ,,
fucus,radix pictoria
,, mutans colorem> Que tiene
siempre un mismo color: -
COLOSO ,, coloso> Igual
,, semper eundem colorem
de alto que un coloso: ,
habens> Que tiene un color semejante
qui colosum aequat
a las vides secas: ,,
arefactis vitibus similem colorem
COLUMNA ,,,; ,,;
habens> Que tiene un solo color:
,, columna> Cepo,mojn:
,, (-,) unicum colo-
,, cippus> Columna funera-
rem habens> Semejanza de color: -
ria: ,,; ,,
,, coloris similitudo> Ser
; ,,; ,, cippus
de mal color: malo sum co-
Apoyado en bellas columnas: ,
lore>Todo de un mismo color:
, pulchris fultus columnis> Basa
, unum et integrum colorem in
toto corpore habens> Variedad de co- de la cloumna: ,, colum
nae basis> Estras de las columnas:
lores: ,, colorum varie-
tas ,, columnarum canaliculus
inter strias> Colocado en una colum-

183
na: ,, in columna locatus columna vertebral: ,,
Compuesto de columnas: ,, ultima pars spinae> Afeccin de la
e columnis compositus> De cuatro columna vertebral encorvada:
columnas: ,, quatuor , affectus spinae dorsi incurvae
columnarum> Erigir un cepo o columna
erigo cippum> Friso del capi- COLUMPIO ,, oscillum
tel de las columnas: ,
, scaporum contractura> Lugar COLURO,dos crculos de la esfera -
cercado de columnas: ,, , coluri
locus columnis septus> Pequea colum
na: ,,; ,, COMA ,, somnus profundus>
,, columella> Que consta Estar en coma: veternoso
sopore opprimor> Signo ortogrfico:
de columnas bien distribudas: -
,, virga inflexa
,, qui habet columnas
eleganter justis ordinibus distinc-
COMADRE,partera ,, obs-
tas> Que erige una columna: - tetrix
,, qui columnas exstruit> Que
se apoya en tres columnas o pies: COMADREJA ,,,, mus-
,, qui tribus cruribus tela> Silvestre: ,, muste-
nititur> Que tiene muchas columnas: la silvestris> Hecho de comadreja:
,, multas columnas ha- ,, mustela confectus> Se
bens> Que tiene muchas y slidas co-
mejante a la: ,, mus-
lumnas: ,, densis co- talae similis
lumnis frequens> Que tiene ocho co-
lumnas: ,, octo colum COMADRONA ,,;
nas habens> Que tiene pies o colum-
,, obstretrix,quae um-
nas de oro: ,, () biliculum reseccat
aureis fulcris insistens> Que vive
en una columna: ,, in co- COMANDANCIA ,, conductio
lumna stans,degens> Semejante a una
columna: ,, columnae COMANDANTE de escuadrones ,
similis> Columna vertebral: ,
, spina dorsi> Extremidad de la
praefectus turmae equitum> De una te: praemium certaminis cer-
legin: ,, legionis no> Desear con ansia el combate:
praefectus bellarere gestio> Desig-
nar al vencedor del combate: `
COMARCA ,,; ,, virga designo> Desigual para
confinium ,regio> Ser habitante de
el combate: ,, imbellis,
la comarca: circumhabito iners,impar ad certandum> Direccin
del combate: ,, moderatio
COMARCANO ,,; certaminis> Ejercitado en todo comba
, accola,finitimus> Regin comar te: ,, omne certamen
cana: ,, circumjacens re expertus> Ensayarse para el combate:
gio praeludo ad futurum
certamen> Feliz en el combate: -
COMBATE ,,; ,
,, felix in certando> Juez de
,; ,,; ,, pug-
un combate: `,,;
na,congressus,certamen> Apto para el
,,;,, judex vic
combate: ,, par ad pug-
tori praemium decernens> Nocturno:
nandum> Dar un combate naval cerca
,, nocturnum proelium>
de: insuper navibus de-
certo> Decretar el premio del comba- Primero en el combate: ,,
antesignanus> Que combate con igual

184
ventaja: ,, ex aequo
pugnans> Que esquiva el combate: - COMBINAR tempero> Con mezcla:
,, fugiens hastae cuspidem mixtione tempero> Poco
id est bellum> Que tiene un combate ha combinado: ,, nuper
interior: ,; , temperatus> Se debe combinar: -
intus pugnans> Singular: componendum est
, singulare certamen
COMBUSTIBLE de todas clases para fo-
COMBATIENTE ,,, , mentar el fuego ,,-
; ,; ,,; - ,, fomenta> Accin de
,,; ,,; , echar combustible al fuego:
,; ,, bellator,pug- , fotus,actio fovendi
nator,pugnax,certator> Invencible:
,, vehemens pugnator COMBUSTIN ,,; ,
; ,, exustio,ambustio,
COMATIR ,,, inflammatio
,,-,-
,,,, CONDOLERSE condolesco
,,,
repugno,certo,dimico,contendo,praeli COMEDIA ,,, comoedia> Can-
or> Ansioso de combatir: - tar el prlogo en la comedia: -
,, certandi cupidus> Combatir prologum dico> Composicin,pu-
de noche: , noc- blicacin de comedias: -
tu proelior> El que combate a pie: ,, comoediarum editio vel
,, qui pedestrem pugnam compositio> Editor,compositor de co-
committit pedes> El que combate: medias: ,-
,, certator> En contra: ,, editor,compositor comoedia-
contra molior> Entre rum
los primeros: inter pri-
mos proelior> Por quien se ha comba- COMEDIANTE ,,,
histrio,comoedus> A manera de come-
tido o disputado mucho: ,
diantes: histrionum more
, multis pugnis quaesitus> Com-
Relativo a los comediantes: -
batir por: gero pro> Que
,, ad histriones pertinens>
combate en las primeras filas: -
Ser comediante: ,
,, antesignanus> Venir a las histrio sum
manos en combate jusato: -
recto certamine configo> Ungir COMEDIDO ,,
las manos para comabatir en el depor ,; ,, modestus,modum
te: manus ungo servansA Ser comedido: par-
ce utor
COMBINACIN ,, composi- COMEDIMIENTO ,, modestia
tio> Sin combinacin: in-
discreminatim COMEDIGRAFO ,, comoe-
diarum scriptor
COMBINADO ,, conflatus
COMEDOR ,-,,; - ,,,,
,,,- ,,; ,, conviva,
,,, coenacu- socius victu,convictor,comensalis,
culum,triclinium> Comedor,que come: socius mensae
,,, comestor,vorator
COMENTADOR ,, qui
COMENSAL ,,- legit commentaria

185
supra modum coeno> Con
COMENTARIO ,,; , intemperancia: , intem
; ,,; - perantia comedo> Concluir comiendo:
,, commentarius> Ilustrar con edendo absumo> Comer ago-
comentarios: scholiis illus tndolo todo: , comen
tro> Que ilustra con comentarios: do consumo> Comer cosas calientes:
,, scholiastes> Sobre un calida comedo> Comer co-
escritor: , comenta- sas secas: arida epulor>
rius in scriptorem Cualquier cosa con o sin pan: -
,- praeter panem aliquo
COMENZAR ,,- opsonio utor> Dar de comer: -
, incipio,auspicor> De , cibum do> Dar dinero a
nuevo: iterum ineo> Comenza- otros para comer: in cibum
do a la previa seal de la trompeta: aliis pecuniam praebeo> Comer de
,, ad praevium tubae gorra: parasitus sum>
signum incoeptus
Comer en banquete: epulo> En
casa ajena: cibum apud ali
COMER ,,,,
quem sumo> En convite: convi-
,@,,,
,,, vor> En lugar de otro:
subcoeno> Gustar de dar de comer:
,,,,
amo nutrire> Invitar a
,,,,,-
comer: facio discumbere> Co
,,,,-
mer la vianda: opsonium co-
,,,
medo> Comer ms de lo que conviene:
,,,-
plusquam oportet comedo>
,,,,
Comer ms: insuper come-
,,,,-
do> Mucho: multum comedo>
,,,,,-
Parsimoniosamente:
,, epulor,comedo,man
duco,vesco,mando,edo,prandeo> A hur- intemperanter edo> Poco: ,
tadillas: furtim comedo> leviter coeno> Recoscarse
A la vez: simul comedo> para comer: discumbo,recum-
Adems,comer con pan: ,- bo> Comer solo: solus ci-
bum capio> Tener alguna gana de co-
praeterea comedo,cum pane
mer: aliquantum esurio> Co
edo> Antes o el primero: -
mer viandas exquisitas:
,,,,
obsonia comedo> Vorazmente: -
, ante comedo> Apretando
, voraciter edo> Accin de
con labios: fastidiose man
comer: ,,,,
do> An ms: ,
; ,,; ,,
insuper comedo> Bastante:
; ,, epulatio,comes
affatim comedo> Carne humana: - tio> Alimento del que se come apar-
carne humana vescor> Comer des te: ,, nutritio separa
pus de haber comido: post ti ab aliis> Bueno para comer:
aliud edo> Comer ms: comedo ,,; ,, esculentus>
insuper> Comerlo todo alrededor:
Lo que se come con pan: ,
cicrumquaque adedo> Con algu
, opsonium> Cosa de comer:
no: ,,-,
,,; ,,;-
,,,,-
,, edulia> Duro de boca,duro
, vescor cum,si
de comer: ,, oris durio-
mul comedo> Con ansia: , ris> El que come a costa de otro:
,,,,,- ,, qui cibum sumit apud
deglutio,avide comedo> Con exceso aliquem> El que come al anochecer:

186
,, qui vesperi coenat> ,, laute coenans> El que
El que come antes: ,, come terneras: ,, qui
praegustator> El que come con el basculas comedit> El que come una
sudor de su frente:,, sola vez al da:,,qui
, ventrem manu vel labore suo im-
plet> El que come esplndidamente:
semel in die cibum capit> El que a: ,, qui juxta mandit
come solo: ,, qui solus Sin haber comido: ,,
vescitur> El que come: ,, incoenatus> Viandas exquisitas:
qui edit> El que ha comido: - obsonia comedo> Comerlo todo
,, qui coenam finit> El que exedo
busca de comer hablando:
, () qui lingua ventrem alit COMERCIAL ,,,
El tiempo de comer: ,, mercatorius
tempus prandii> Lo comido: ,
, id quod mansum est> Lo que se COMERCIANTE ,,;
come con o sin pan: , ,; ,,; ,
; ,, id quod prae- ,,; ,,
ter panem comeditur> Lo que se come vector,mercator,negociator,nummulari
con pan: ,, quicquid cum us> De ultramarinos: ,,
pane comeditur> Lo que se come: caupo> Que es propio de comerciantes
,, id quod comeditur> ,, ad cauponem pertinens
Nacido para comer: ,, Ser comerciante de ultramarinos: -
natus in cibum> Que come acompaado: cauponariam exerceo
,,,--
,,,; , COMERCIAR ,
, simul epulans,qui cum alio ,,-
edit> Que come con parsimonia: ,,
,, qui parce comedit> foeneror,mercaturam facio,quaestum
Que come de lo suyo: ,- facio,argentum in lucrum capio> Co-
,, qui suo cibo vescitur> merciar con alguno: com-
mercium cum aliquo habeo
Que come en la misma mesa:
, ex eodem penu victans> Que co COMERCIO ,,; ,
me manjares particulares: ,,;,,;-
, qui peculiares cibos sumit> ,,; ,,;
Que come mucho: ,, mul- ,,; ,,;
tum edens> Que come solo: - ,,; ,,;
,, qui unus mensae accumbit> ,, commercium> Aficionado al
Que come: ,,, qui comercio: ,, cupi-
mandit> Que empieza a comer: - dus negotiationis> De ultramarinos,
,, qui comedere incipit> Que abacera: ,, caupona>
es moderado en el comer: , Ejercer el comercio,tener comercio o
, modico cibo utens> Que no es trato: ,-,-
bueno para comer: ,, non ,,, commercium ha-
valde edulis> Que no ha comido: beo cum> Factor de comercio: -
,, incoenatus> Que pone ,, institor> Ganancia del co
toda su felicidad en comer: mercio: ,, lucrum ex
,,, qui felicitatem suam in mercatura> Ir a alguna parte con
ventre ponit> Que puede comerse: gnero de comercio:
,,,, qui comedi aliquo me confero importaturus mer-
potest> Que puede comerse ya: - ces> Plaza de comercio: ,,
,, edulis> Quien come junto emporium forum nundinarium> Presi

187
dente de comercio: ,,; COMETER , committo>
,, praeses negotiationis Una falta o un crimen juntamente con
Que puede ser objeto de comercio: simul facinus seu frau
,, mercandus> Relativo dem molior
al comercio: ,, ad
commercium pertinens> Socio de comer COMEZN ,,; ,,
cio: ,, socius negotia ,,; ,,; -
tionis ,,; ,,; ,,
prurigo,pruritus> Excitar la comezn
COMESTIBLE ,,; , ,,,,
,; ,,; , pruritum moveo> Que excita comezn:
,,, edulis,commea- ,, pruritum excitans>
tus> Abundante en comestibles: - El que tiene prurito: ,,
,, abundans opsoniis> Inspec pruriens> Tener comezn:
tor que controla los precios de los prurio
comestibles: ,, pretia op
soniorum conquisitor COMICIO ,, comitium> Comi-
cios: ,, comitia
COMETA cometa

CMICO ,-,;- edulium> Comida,pasto: ,,


,,: ,,, cibus,pastus> A escote: ,,
mimus.comicus> Accin cmica: , collatitia coena> Abundancia de comi
, actio scenica> Accin de cmico da o pasto: ,, cibi,pas-
,,;-,,; , tus copia> Accin de dar comida: -
actio histrionis> Actor cmico: ,,; ,, actio
,, actor> Cesto de los praebendi cibum> Acostumbrado a poca
cmicos donde guardaban sus trajes: comida: ,, tenui vic-
,, vasis genus recondendae tui assuetus> Arte de cocer y condi
histrionum supellectilia> De tercer mentar la comida: ,, ars
orden,de poca categora: - coquendi et condiendi cibos> Comida
,, histrio tertii ordinis> Di- buena: ,, bona opsonia> Ce
cho o hecho cmico: ,, na: ,,; ,,
dictum,factum comicum> Que remeda a coena,cibus> Cerca de la medianoche:
los magos: ,, histrio ex- ,, coena circa noc-
primens magorum miracula tem> Cocida:,,
cibus coctus> Comida de todas
COMIDA ,,,,; cosas: ,, omnium rerum
,,; ,, esus> Comida en que entra sal: -
; ,,; ,,; , opsonia sale condita> Comprada
,,; ,,; , ocultamente: ,, opso
; ,,; ,,; - nium clam comptum> Comprar comida
,,; ,,; , ocultamente: opsonia clam
,; ,,; ,,; como> Comida con otro: ,
,,; ,,; - -,, concoenatio> Consu-
,,; ,,; , mirlo todo en comida: in
,; ,,; ,,; - coenas omnia consumo> Conversacin,
,,; ,,; charla sobre comida: ,,
,,; ,,; ,, sermo de gula> Cortar la comida en
; ,,; ,,; - trozos: , cibos in
,,; ,,;, frustra concido> Dar una comida o
; ,,; ,, cena: coenam praebeo> Comi
cibus,coena,nutritio,cibarium,esca, da de carne: ,,

188
,,, carnium esus> traordinario en la comida: -
Crudeza,indgestin de la comida: ,, praeter coenam positus>
,, cruditas ciborum> De pe- Falta de viandas,de comida: ,
rros: ,, canum cibus> , opsoniorum penuria> Gastar mu-
Delicada: ,, deliciae in cho en comidas: coenando
cibis> Delicado para las comidas,que absumo> Hacer comidas exquisitas:
apetece comidas delicadas: - , cibis delicatis et
,,,, suavioribus utor> Hacer grandes gas
delici cibi appetens> Derecho de per tos en la comida: in
cibir la comida: ,, jus coenas nimios cumptus facio> Hacer
cibum capiendi> Parte de la medicina una segunda comida: secun
que regula la ingestin de comida: dam dapem facere> Hacer una sola co-
,, pars medicinae de mida: semel in die cibum
victus regione agit> El hacer una capio> Hasto de la comida: -
sola comida al da: ,, ,, ciborum fastidium> Que sien
cum quis semel in die,o solus cibum te hasto de la comida: ,
capit> El que da comida: qui fastidiose vescitur> Lavarse
, praebens prandium> El que despus de la comida: abs-
distribuye la comida: ,, tergo> Lo que basta para la comida:
qui cibum distribuit> El que se ,, id quos sufficit in
emplea en hacer y distribuir la comi cibum> Loco por las buenas comidas:
da: ,, qui in cibis ,, qui insano coena-
dividendis o coquendis laborat> Re- rum convivalium amore ducitur> Lugar
partidos de la comida: ,, de las primicias de la comida sagra
coquus> El que come por salario: da: ,, locus ubi repo-
,, qui pro cibo operam lo- nebantur sacri cibi primitiae> Ms
cat> El que usa de comida dura y abudante en palabras que en manjares
spera: ,, qui duro ,, verbis magis quam
et aspero victu utitur> Escasez de epulis instructa coena> Ms delicada
comida: ,, prandii te- ,, cibus quilibet deli
nuitas> Comida espartana: catus> Media racin de comida: `-
,, coena spartana> Ex-
dimidius cibus> Moderacin victus> Repleto de comida:
en la comida: ,, victus , cibo repletus> Poner mano en
tenuitas>Comida moderada: la comida antes que otro:
, tenuis victus> Mucho uso de ante alios manum cibis injicio> Por-
comidas: ,, multum cibo- tador de la comida: ,,
rum usus> Muy bien condimentada: - coenae portator> Preparacin exquisi
,, exquisi- ta de comidas: ,-
tiore arte conditi cibi> Ordinaria, ,, exquisitior ciborum appara
comn: ,, vulgaris esus> tus> Preparar juntamente la comida:
Participante de la misma comida: una in cibum praeparo>
,, eiusdem coenae parti- Preparar la comida: ,-
ceps> Partir la comida en pedacitos: opsonia condio> Preparar las ban
,, cibos in frustra quetas para la comida:
concido> Perteneciente a la comida, lectos ad coenam orno> Preparar o
a la cena: ,, ad coe- dar comida a otros: paro
nam pertinens> Esplndido en la: coenam aliis> Prepararse a s mismo
,, lautus in epulando> la comida: coenam mihi
Tiempo de la comida: ,, paro> El que prepara la comida o da
,, coenae tempus> Plato de comer: ,, qui
parat,praebet coenam> Preparativos
de comida: ,, opsonium
de la comida: ,, appa-
Poca comida: ,, parvus

189
ratus ciborum> Presentacin de la
comida: ,, coenae por- COMILN ,,,
tatio> Primera parte de la comida: ,,,-
,, coenae pras prima> ,,; ,;
Que apetece la comida: ,, , edax,helluo,epulator,comedo>
appetens cibi> Comida que cada Viejo comiln: ,, senex
cual dispone en su casa: , helluo
, coena quam domi quisque parat>
Que consume toda la comida: - COMILONA ,,; ,, co
,, totam coenam absumens> Que messatio>Gustosa: `,, sua
habla sobre comida: ,, vis comessatio> Andar en cominlonas:
de coenis loquens> Que impide la ,-, comessor,co-
messatum eo> Asistir a comilonas:
comida: ,, coenam
impediens> Que llega despus de la una comessor> Darse a comi
comida: ,, adveniens lonas: vaco comessatio
post dapem> Que se apresura por nibus> Ir a comilonas: com
llegar a la comida (irnicamente): messatum venio> Fiestas en que se
,, qui currit ad coe entregaban a comilonas: -
nam> Que se hace o trata despus de ,; ,; ,
la comida: ,, post , festa in quibus epulis et
coenam factus aut fieri solitus> Co- potui indulgebantur> Ir a comilonas:
mida que se pone delante: , commessatum venio> Lo que
, cibus> Que usa de la misma se suele hacer en las comilonas: -
comida,socio de mesa,comensal: - ,, in comessatione fieri
,,; ,, eodem solitus> Malgastar en comilonas: -
victu utentes> Sencillez en la comi abligurio> Que anda en comilo
da: ,, simplicitas nas: ,, comessator> Que
victus> Servir la comida: excita a comilonas: ,,
coenam appono> Tasa de comida:- excitans comessationem> Que fre-
,, diaeta> Tomar la comida: - cuenta comilonas: ,,
sumo cibum> Tomar comidas multas comessationes frequentans> So
calientes: ,- cali- cio en las comilonas: ,,
dis cibis utor> Uso de comidas prohi comessationis socius
bidas: ,, vetito cibo
usus COMINO ,, cumimum> De co-
mino: , cuminaceus
COMIDO ,, exesus> Bien
comido: ,, bene pastus> COMISIN,delegacin ,, le
Medio comido: `,, seme- gatio> Desempear una comisin en
sus> Comido por todos: ,, compaa de otro: una le
gationem obeo> Ir de comsin:
ab omnibus depastus> Recin comi-
mittor ad
do: ,, recens edesus
COMISIONAR ,,-
COMIENZO ,, initium>Delcomien
zo al fin cursim
, praeficio CONMEMORAR in memoriam
revoc,commemoro
COMISURA de los labios ,,
; ,, labiorum commisu CONSIDERAR (inf.aor. de -
ra ) considero

COMITIVA ,, comitatus CMO ,,,,`,


,`, ,,,,

190
,,,,, COMPAERISMO ,,; ,
cum,prout,sicut,tanquam,quum, , sodialium
ut,quemadmodum,ceu> Cmo? ,`,
`,, quomodo?> A cmo? A COMPAERO,,;`,,,
cunto? , quanti pretii, ,,,; ,,;
quanti?> A la manera de: , ,; ,,; -
, ut,veluti> Como quiera: ,`,,; ,-
utcumque> Como si:,- ,,,,; -
,,,,, ,,; ,,+
utpote,tanquam> Como,as como: ,,,,
ceu,tanquam> De qu modo? qui? ,,; ,,
qua? quo?> Como que: ` utpote ,,, sodalis,comes,so-
cum> As como sicut velut cius> Compaera: ,;
,, socia> A modo de los
CMODAMENTE ,, que aman a sus compaeros: -
apte ad utendum,commode> eorum more qui sodales amant>
Ms cmodo: commodius Compaero alegre: ju
cundi sodales> Amor a los compaeros
COMODIDAD ,, commodum ,, amor sodalium> Com-
paero en la pelea: ,,
CMODO ,,; , socius certaminis> Compaeros que
; ,,; ,, disfrutan del mismo hogar:
commodum , ad eundem focum degentes,soda-
les> De armas en la pelea: ,
COMPACTAMENTE compacte ,,,;,
,, commilito,ejusdem cohortis
COMPACTO ,,; ,- socius, pugnae socius> De bodas:
(-),,,,; , socius nuptiarum> De cami
,,; ,,; no: ,,; ,-
,,; ,,,
,, viae comes> De esclavitud:
compactus,concretus,validus
,,, in servitute co-
mes> De la misma colonia:
COMPADECER,-SE ,,
, ejusdem coloniae socius> De
,,,
mesa y casa: ,, convitor
,,-,-
contubernalis> De mesa: ,
,,,
; ,,,; -
misereor> Que no se compade
,, una manesa accumbens> De
ce: ,, immisericors>
muerte: ,, pariter mor-
Que no se debe:,, non
miserandus> Compadecerse de otro: tuus> De navegacin: ,,
doleo vicem alterius> ; ,, navigationis
Juntamente: simul mi- socius> En la comida: ,,
sereor> Mucho: perdoleo qui,qua simul prandit> Hacerse
compaero: , sodalis
COMPADECIDO,digno de ser compadecido fio> Que ama a sus compaeros: -
,, dignus moerore ,, qui amat sodales> Que
carece de iguales y de compaeros:
COMPAGINAR ,-,- ,,, qui caret aequa-
,,, libus et sociis> Que tiene muchos
,-,- compingo compaeros: ,, multos
Recin compaginado: ,, Ser compaero en la guerra,en la pe-
recens compactus lea: in bello sum socius>
Ser compaero de mesa: una

191
cibum capio> Ser compaero en el pe- COMPAA ,,; ,
ligro> socius sum peri- ,, sodalitas,societas>
culi> Tomar por compaero: - Compaa,escuadrn: ,,
sodalem adscisco

,,; ,,; COMPARADO ,, comparatus


,; ,, turma,cohors>
Distribuir por compaas: COMPARAR ,,-
-, in cohortes distribuo ,,,
Agregar a la compaa militar: - ,,,,
turmae adjungo> De 25 hom- ,,,-
bres: ,, cohors> De cuaren- ,,,,
ta hombres: ,, cohors> De ,,-
preferencia: ,, ordo ,.,, compa-
primipilarium> De refuerzo: ro> Colocar junto para comparar: -
, subsidiaria cohors> Distri- juxta colloco> Con diligen-
bucin por compaas: , cia: diligenter compa-
, in cohorrtes distributio> Por ro> Mirar objetos juntos para compa-
compaas: ,,, rarlos: juxta posita ins
per cohortes,turmatim> Pri- picio> Que puede compararse: -
mera compaa: ,, ordo ,, qui potest conferri
primipilarium> Mando de una compaa
,, cohortis praefectura COMPARATIVAMENTE compara-
Descontentadizo con la compaa de te
los dems: ,, morosus
COMPARATIVO ,,
in convictu> Ir en compaa: -
, comparativus
, simul eo> Compa-
a para comer y beber: , COMPARECENCIA,obligacin de compare-
, sodalitas> Que forma compaa cencia en juicio (que no se acata)
con otros tres: ,, qui ,, desertum vadimo-
cum aliis tribus ejusdem societatis nium> En juicio:
solet convenire> Que vive en compa-
a: ,, convictor> COMPARECER , adeo>
Recibir en la compaa: Hacer comparecer: sisto>
coopto sodalitatem> Vivir en compa- Que comparece con otro en el da
a: , una vivo> sealado: ,, qui
Mala compaa: ,, ma- simul sistit se ad praestitutum
lum consortium diem> Que no compareci en el da
sealado:,, qui deseruit
COMPARABLE ,, compara praestitutam ipse diem
bilis
COMPARSAS ,, sodales qui
COMPARACIN ,, simul choros exercent
; ,,--
,,, COMPARTIR ,
,,; ,, communico,computo
,,; ,, compara-
tio,collatio>De unas cosas con otras COMPS ,,; ,,
,, rerum inter se compa circinus> Trazar con comps: -
ratio> Por comparacin: , circino
, per compara-
tionem COMPASIN ,,; ,
,; ,,; ,

192
;,,; ,,; excitandam commiserationem>Tener com
,,; ,,; pasin: commisereor
,,,; ,,
miseratio,misericordia> Apto para ma COMPASIVAMENTE , mise-
nifestar la compasin: ,, ranter
aptus ad significandam miserationem>
Dar compasin: taedio afficior> COMPASIVO ,, miseri-
Digno de compasin: ,,; cors> Lenguaje compasivo: -
,,; ,, mi ,, oratio flebilis> No compasi
serandus> Excitar a compasin: vo: ,, qui non compa-
titur> Usar un lenguaje compasivo:
misericordiam commoveo> Moverse
flebili oratione utor
a compasin: misericor
dia moveor> Que mueve a compasin:
COMPATRIOTA ,,; -
,, habens vim cien-
dam miserationis> Splica para exci- ,,; ,, ejusdem
gentis,vestras
tar la compasin: ,,;
,, oratio flebilis ad
COMPELER ,, cio
, compello,absumo> Junta-
mente: compello COMPETICIN ,, certamen>
Neptuno,dios de las competiciones:
COMPENDIADO ,, compendia Neptunus certa-
rius minum> Que se ha de premiar con una
corona: certamen
COMPENDIAR circumscribo corona donandum

COMPENDIO ,,; ,, COMPETIDOR ,, concerta-


tor> De tercer orden,de poca catego-
,, synopsis,epitome,com-
ra: ,, certator ter
pendium> Decir en compendio:
tii ordinis> Ser competidor: -
compendiose dico
, competitor sum
COMPENDIOSAMENTE ,-
COMPETIR ,-
,,,
compendiose,strictim,mature ,-, competo,aemu
lor> Con otro: cum aliquo
COMPENDIOSO (ver COMPENDIADO) - contendo> Capaz de competir: -
,,; , cele- ,, par certando
rem habens finem,compendiarius
COMPILAR compilo
COMPENSACIN ,,; -
,,,- COMPLACER ,,,
,, compensatio,repensio , morem gero,com-
placeo,acquiesco,gratificor
COMPENSADO ,, repen-
sus COMPLACERSE a s mismo
mihi placeo
COMPENSAR ,, COMPLACIENTE ,,; ,
, rependo, ,; ,, placens,obse-
compenso quiosus> Ser complaciente: ob-
sequor
COMPETENCIA ,-
,, contentio> Obrar en com- COMPLEMENTO ,,;
petencia: certatim fa- ,,;,,

193
,,; ,, ,,, volutatio,implica-
implementum,complementum tio,complicatio

COMPLETAMENTE , COMPLICADO ,, complicatus


omnibus numeris,funditus
COMPLICAR ,,-
COMPLETAR ,,- ,-, complico,cir-
,,,- cumvolvo
,-,,,
compleo> Ser completado: CMPLICE ,,; ,
compleor> Accin de com- ;,,, qui
pletar: ,, repletio> Pro simul causa est,conscius,ejusdem cul
pae particips>Ser cmplice y partici
pio para completar: ,,
pante de una cosa:,
habens vim complendi> El que com-
una auctor sum et particeps
pleta: ,, perfector
Ser cmplice: sum conscius
COMPLETO ,,; , Cmplice en la culpa: ,,
obnoxius crimini
,; ,,,
plenus,completus> No completo: -
COMPLOT ,, conspiratio
,, non completus
COMPONER ,,,
COMPLEXIN ,,;
,,,-
,; ,, complexio> Bue-
,,,
na complexin: ,, bona et
,,,-
firma habitudo> De buena complexin
,,,
de cuerpo: ,, optima cor
compono,instruo,resuo> Apto para com
poris
poner: ,, habens vim com
COMPLICACIN `,,; -
ponendi> Componer con exactitud> ,, modestia
simul compono> Poner en
orden: compono> Que com- COMPRA ,,;,,; -
pone de suyo: ,, qui ,,,; ,
suo ingenio componit> Componer una ,; ,,; ,
cosa de muchas: e ,; ,,; ,,
multis unum efficio ,, emptio,meptum> Anticipada:
,, praeemptio> Molesto
COMPONERSE,adornarse,arreglarse
en las compras: ,, qui
, exorno me difficilem se praebet in emendo> Per
teneciente a la compra: ,
COMPOSICIN ,,;
, ad emptionem pertinens> Ser fas
,,; ,,,; -
tidioso en las compras: mo-
,,,, composi- rosus sum in emendo
tio,structio,scriptio,depositio>
Carta,libro: ,, concinna- COMPRADO ,,;,,
tio
comparatus,emptus> Con dinero:
,, aere emptus> Con
COMPOSITOR ,,; -
oro: ,, auro emptus> Lo
,,; ,, com-
positor comprado: ,, emptum

COMPOSTURA,con compostura: - COMPRADOR ,,, emp


composite> ,,; - tor,obsonator> De grandes cosas:
,, magnarum rerum

194
mercator ,,,,
,,,
COMPRAR ,,, , animo concipio,
,,, comprehendo,intellectu assequor,men-
,,,, te complector> Comprender,abarcar:
,,,,- comprehendo> Capaz de: -
emo,comparo,coemo> Amigo de com- ,,,
prar: ,, emax> Antici- , habens vim complectendi> Dif-
padamente: praemo>Comprar cil de: ,, diffilis ad
barato: , vilem intelligendum> Comprender el sen-
annonam facio,parvo emo> Con ddivas tido de una cosa: ,-
largitione emo> Com sensum alicuius rei capio,ora-
prar con: como> Deseoso de tionis sensum capio> Facilidad de
comprar,que compra mucho: - comprender: ,,,
,, emax> Diestro en com- celeritas arripiendi> Que puede com-
prar:,, solers in emen- prender: ,, qui po-
do> El que compra anticipadamente: test comprenhendi vel comprehendere>
,, praeemptor> Junta- Que puede ser comprendido:
mente: como> Lo que se ha , qui comprehendi potest> Que se
comprado:,, id quod comprende o concibe: ,,
emptum est> Comprar o vender a bajo qui concipitur vel concipi potest
precio: vili pretio emo
COMPRENSIBLE ,, qui compre
vel vendo> Objeto comprado:,,
hendi animo potest
merx> Comprar otros objetos con el
valor de los vendidos:
COMPRENSIN ,,
alias merces e vendiarum pretio emo>
,,,,-
Comprar para revender:
,,,; ,,
,- emo a caupone quod comprehensio,cognitio> De la mente:
iterum vendam> Por dinero o por
,, mentis conceptus> De
cambio de otra cosa: ali
quid permutando emao> Que compra pronta compresin: ,,
qui est celeri mente
para volver a vender: ,,
qui vendit ut revendat> Que se
COMPRENSIVO ,, habens
debe comprar:,,;- vim comprehendi
emendus est,emendum> Recin com
prado: ,, recens emptus COMPRESIN ,,,
Tener ganas de comprar:,- ,,;,,
empturio> Volver a comprar: obstrictio,compressio
, redimo

COMPRENDER ,,,
COMPRIMIDO ,, expressus> comprimir: ,,; ,,
Estar comprimido: comprimor compressio> Que comprime: -
,
,, habens vim com-
COMPRIMIR ,,, primendi
,,,,
,,,,, COMPRIMIRSE comprimor
, comprimo.coar
cto,adstringo,constringo> Juntamente COMPROBACIN ,,,
constringo> Un poco: - comprobatio,probatio> Admitir la com
aliquantum premo> Alr ededor para probacin,lo comprobado: com
probatum admitto
sofocar: undaqueque ita
stringo ut soffocem> Accin de

195
COMPROBADO ,,,
comprobatus CONSOLAR consolor

COMPROBAR ,, CONTEMPLACIN,la que se entrega a la


,, com contemplavin ,, quae de
probo vovet se contemplationi

COMPROMETER , compromi COMN ,,,


tto de re,fidem facio> La palabra ,; ,,; ,
de alguien fidem exigo ; ,,; ,,;
,,; ,,;,,
COMPROMETERSE se fidei ob- ` (ubique obvium) communis,
ligare vularis> Comn a muchos: ,
, multis communis> A todos los
COMPROMETIDO (estar) obno-
xius sum hombres: ,,,
omnibus communis> Hacer comn: -
COMPUERTA ,,; ,, commune
,, porta> Especie de reddo> En comn: in commu-
compuerta: , porta ne> Por lo comn: , plerumque
contaracta Ser comn,de todos: sum
communis
COMPUESTO ,,; ,
; ,,; ,, COMUNICABLE ,, (participa
,,; ,,; ri potens (a quien se le participa)
,, compositus> De muchas
COMUNICACIN ,,; -
partes: ,,; ,
,,; ,,; -
, mixtus e multis partibus,id
omne quod est ex pluribus partibus ,,; ,,; ,
compositum est> Mal compuesto: - ,; ,,; ,-
,, male compositus> Poco ,,; ,, communio
communicatio,commercium
ha compuesto: ,, recens
compactus> Que no puede ser compues-
COMUNICAR ,,-
to: ,, qui non potest
componi ,,,-
, commune reddo,communi
COMPULSIN ,,, co> Con otro ,
compulsio communico cum> Algo con
otro: aliquid communico
COMPUNCIN ,, compunc- cum aliquo> Dar parte:
tio refero> Participar,repartir: -
communico
COMPUNGIR insuper com-
ngo COMUNICATIVO ,, commu-
nicandi vim habens
COMPUTAR ,,
,,,, COMUNIDAD ,, communitas
,, Amante de la: ,, amans
computo communitatis

CMPUTO ,,, COMUNIN ,, communmio> Acce


; ,,- so a la eucarista: ,, ac
,,, computatio,re- cessus ad sacram eucharistiam
censio,supputatio

196
COMNMENTE ,, communi cediendo: concedendo
ter
CONCENTRAR , glomero,con
CON (dat.) ,,; (gen.) , duco
; (acus.) cum> Con tal que:
, dummodo,dumtaxat CONCEPCIN ,, conceptio

CONATO ,,; CONCEPTO,pensamiento,reflexin -


,; ,, conatus ,,,,-
,,; ,, concep-
CONCATRENACIN (fig.ret.) , tus animi,conceptus> Formar concepto
, concatenatio prius existimo> Por
todos conceptos: ab omni
CONCAUSA ,, qui simul ratione> Alto concepto de s mismo:
causa est ,,; ,, nimia de
se exisatimatio
CONCAVIDAD ,,; ,,
cavitas> De la mano o del pie: - CONCESIN ,,,
,,, palmula manus vel pe ,, concessio
dis> Lleno de concavidades: -
,, cavernosus CONCHA ,,; ,,;
,,; ,, con
CNCAVO,,;,,; cha,testa fuglina>Pequea:
,,; ,, cavus,con- , concula> Coger conchas: -
cavus> Igualmente cncavo: conchas lego> Concha ndica:
, aequus concavus> Todo lo cn- ,, concha indica> De la
cavo: ,, cava omnia> Par- prpura: ,, flos vel animal
te de la nave: ,, concavum purpureum> De la tortuga carey: -
,,,, testa qua
CONCEBIDO ,, conceptus operitur testudo> De los test-
ceos: ,, velamen> De
CONCEBIR ,,, mar: ,, nerita> Especie de
concipio> Antes en el pensa- conchas: , concharum ge-
miento: ante animo con nus> Marina usada para votar: -
ceptum habeo> Capaz de concebir: , conchae marinae> Concha mari-
,,,; , na: ,, testudo marina>
, habens vim concipiendi> Conce- Concha que contiene perlas: ,
bido a escondidas: ,, concha quae uniones continet
clauculum conceptus> De antemano:
praeconcipio> Fcil de CONCIENCIA ,,
concebir (mujer): ,, , consciencia eorum quibus affi-
habens vim concipiendi> Que se con- cimur> Obligacin de: ,
cibe o comprende: ,, qui , religio> Roedor de conciencia:
concepitur vel qui concipi animo po- ,, animum mordens> Te-
test> Se ha de concebir: ner conciencia,ser sabedor: -
concipiendum est
, conscius mihi sum
CONCEDER ,,,
CONCIERTO ,,; ,,;
,,,,-
,,; ,, concentus
,,,,
concedo,annuo,committo> Por se
CONCILIACIN ,,
as: annuo> Se ha de conce-
; ,, conciliatio
der: concedendum est> Con

197
CONCILIADOR,medianero en las dispu- concilio,congruo,amicos facio>
tas ,,; , Quew puede conciliar: ,
; ,,;,, ; ,,,
,,; ,- habens vim conciliandi
,,; ,,;
,,, concilia- CONCILIO ,,,;
tor,sequester,aptus ad pacem recon- ,, concilium> Convocatoria
ciliandam para un snodo o concilio: ,
, indictio
CONCILIAR ,,
,,,, CONCISAMENTE , con
,,,
,,,-
cise,strictim Antes: ante perficio> Con
anticipacin: ,- citius
CONCISIN ,,;,, perficio> Con argumentos: -
concisio,concisura> Hablar con su- argumentis concludo> Con arte,
tileza y concisin angus- con maa: artificiose con
te et tenuiter loquor
ficio> Con otro: simul
conficio> Con toda diligencia: -
CONCISO ,,; ,
diligenter efficio> Del todo:
, brevis,concisus> Lenguaje con-
perago> Felizmente:
ciso: ,, concisus
felicier conficio> Juntamente:
CONCITAR ,,, , simul ad rectum fe
licemque finem perduco> Conclur pri
, concito
mero: , prius
CONCIUDADANO ,,; - conficio> Una obra delicada:
,, concivis subtile opus conficio> Fuerza
eficaz para concluir: ,
CNCLAVE ,,: ,, , vix efficax ad perficiendum> Lo
conclave que no se puede concluir:
,,, difficilis ad
CONCLUDO ,,- conficiendum> No concluido del todo:
,,; ,, absolu- ,, nondum ex omni par
tus,conclusus,omnino af finem perduc te absolutus> Poco ha concludo:
tus> Enteramente concludo: - ,, paulo ante confectus>
,, omnibus numeris absolutus> Sin concluir: ,, imper-
No del todo concludo: ,, fectus
omnino non confectus CONCLUSIN ,,; ,,
; ,,; ,,
CONCLUIR ,,,- ; ,,; ,,
,,, ,,, consumma-
,, tio,conclusio,perfectio,absolutio>
,-,,,- De la obra: ,,; -
,,-,,- ,, ad finem perductio
,,,-
,,,, CONCORDAR ,,
,,,, , concors sum
,,,,
CONCORDE,`,,
, absolvo,conficio
termino,concludo,finio,perficio> A ,,,,;
la vez: simul absolvo> ,,,; ,

198
concors> Estar unnime y concorde CONCBITO ,,
unanimis sum et concors ,; ,, concubitus

CONCORDEMENTE @concordi- CONCULCACIN ,,; -


ter ,, conculcatio

CONCORDIA ,,; , CONCULCAR ,,-


; ,,,; ,- conculco
,,,; ,,
; ,, concordia> Estar CONCUPISCENCIA ,,:
unido por los vnculos de la: ,,; `,, libido
concordiae vinculo jungor> Inclinado concupiscentia> Atraer a la -
a la concordia: ,, pellico
pronus ad concordia
CONCURRENCIA ,,; ,
CONCRETO ,,,; , frequentia> De hombres: -
,, concretus ,, hominum conventus> De
pueblo: ,, ubi magna
CONCUBINA ,; , est populi frequentia>Gran concurren
concubina cia de gente: ,,; .
,,, magna frequen-
CONCUBINATO ,, cuncubitus tia> Sitio de mucha concurreencia:
,, locus in quem conflu-
CONCUBINO y concubina , unt inn umeri
,, concubinus,concubina

CONCURRENTE,crculo de concurrentes
,, circunstantium co- CONDECORAR insignio
rona
CONDENA ,, condemnatio
CONCURRIDO (muy) ,-
,,; ,, ma- CONDENACIN ,,
cimo hominum conventu celebratus ,,,,
,, damnatio,condemnatio>
CONCURRIR ,,- Por voto con mano alzada: -
,,, ,, condemnatio
,,,
concurro.convenio> A una mis- CONDENADO ,,-
ma junta: in eumdem coe- ,, damnatus> Precipicio por
tum convenio> En un punto: in donde se arrojaba a los condeandos:
unum convenio> Juntamente a: - ,, barathrum> Precipitar
simul concurrere in> Que con a los condenados por el :
curre con otro: ,, qui in barathrum conjicio
siuml est causa
CONDENAR ,,,
CONCURSAR contendo,aleam ,,,-
dare> En una carrera concu ,,,-
rro condemno,damno> A suplicio: -
ad poenam abigo> Antes: -
CONCURSO ,,,;
, ante condemno>
,, concursus
Por unanimidad: una
CONDECORADO ,, insignni damno> Por voto con mano alzada: -
tus condemno> Que se conde-

199
na a s mismo: ,, CONDESCENDER ,,
suopte judicio condemnatus> Ser con- ,, cedo,obse-
denado a las minas:_ ad cundo,indulgeo,acquiesco> Concescen-
metalla damno> Ser condenado adems: der con: simul annuo>
,- praeterea condemnor Condescendiendo: de-
Ser condenado:,, mittendo se ex sua dignitate
, damnor
CONDESCENDIENTE ,,,
CONDENSACIN ,, concre- amabilis,facilis ad credendum>
tio aquae gelu strictae Con la splicas,exorable: ,
CONDENSADO ,,; exorabilis> Con todos: ,
,,; ,,; - omnibus gratiosus
,, condensus,constipatus
Estar condensado: densum sum CONDICIN ,, conditio>
Alrededor: ,, circum Fijar condiciones o plazos: -
concretus> A manera de grumos: - conventum statuo> Igual condi-
,, in grumi speciem collec cin: ,, par conditio>
tus Mejor condicin: ,,
melior conditio> Que es de mejor
CONDENSAR ,,- condicin: ,,; -
,,,, ,, qui meliore conditione
,,,, est> Ser de mejor condicin:
,,,- meliore sum conditione
,,,,
,,,, CONDICIONAL ,, conditio
condenso,adstringo,cons- nalis
tipo> Que tiene fuerza de condensar:
,, habens vim densandi CONDICIONALMENTE conditio
naliter
CONDENSARSE ,-,-
,-,- concresco> CONDIMENTAR ,,,
Con fro: frigore concresco ,,,-
condio> La comida: ,-
CONDESCENDENCIA ,,; , cibos condio> Diestro en con-
,, obsequium> Con otro: dimentar manjares: ,,
,, demissio ad in- doctus in condendis cibis
firmitatem alterius

CONDIMENTO ,,;, ser condiscpulo: ,-


,;`,,,, una cum alio discipulus esse cu
; ,,; ,, pio
condimentum,condimenta> Con apio
y perejil: ,, apio con- CONDOLERSE ,,-
ditus> De la comida: ,- ,,,,
,, cibi condimentum> Delicado ,,,
,, delicatum condimentum condoleo> Con otro: -
,- condoleo> Condolerse
CONDISCDPULO ,,,; - cuanto basta: condoleo
,,,- cuantum satis est
,, condiscipulus> Ser con
CONDOLIENTE ,, compa-
discpulo: ,,-
tiens
eodem magistro utor> Desear

200
CONDONAR ,-, CONDUCTOR ,,;`,
condono ,`,,; ,,; -
,,; ,,,; ,
CONDUCCIN ,,;, ,; ,,; ,
,,; ,,; - ,; ,,; ,
,,,, conductio,ductus ,; ,, ductor,conduc-
vectio,exportatio,praeitio> De agua:
tor> Buen conductor: ,,
,,; ,, bonus ductor> De caballos,de un ca-
aquaeductio> De caballos o de carros
rro: ,,; ,,;
,, agitatio> En derredor:
,, agitator,agitatrix
,, circumductio> Vio-
lenta: ,,, obduc- CONEJERA ,, cuniculus> Ha
tio,tractio vioenta
cer conejeras,minar: suf-
fodio caniculatim
CONDUCIR,`,,-
,,,, CONEJO ,,; ,-
,,,, ,,, caniculus
ago,duco,veho,affero> Accin de con-
ducir un carro,los caballos:`- CONEXIN ,,,; -
,, aurigatio> Acto de condu- ,,; ,,;
cir de la mano: ,, ma- ,,; ,,; -
nuductio> Adentro: adduco> ,,,; ,,
De alto abajo: deduco> De la connexio,complexus,compactio,comple-
mano: manu duco> El que xio> Sin conexin: conne-
conduce de la mano: ,, xim
qui manu ducit> El que es conducido
afuera: ,, qui extra CONEXO ,, connexus
defertur> Hasta su punto culminante:
in summum duco> Por la ciu- CONFABULACIN ,,;-
dad: circumduco per viam ,,; ,, confa-
Por otros canales los lquidos: - bulatio,collusio> Trato de una cosa
per alios canales duco> Que entre dos o ms personas: ,
conduce velozmente: ,, , confabulatio> Cosa hecha por
celeriter vehens> Un coche: confabulacin: ,,
rota duco res per collusionem acta> Usar
confabulacin: colludo
CONDUCIRSE , con-
duco CONFABULAR (hablar con otro) -
confabulor> Hablar entre dos o
CONDUCTA ,, modus> De buena varias personas para perjudicar a
conducta: ,, se recte ge- alguien) ,- con-
rens> Especial: ,, pe- fabulo
culiaris modus> Que tiene buena con-
ducta: ,, bene se habens CONFECCIN ,,; ,
, confectio,concinnatio
CONDUCTO ,,; ,
; ,,; ,,; CONFEDERACIN ,, societas
,; ,, canalis,meatus,fo belli> De alianza: ,,
vea> Pasar de un conducto a otro: foederis societas
e canali in alterum duduco

CONFEDERADO ,,, ,, foederatus,foedere junc


; ,,; ,,; tus> Militarmente: ,,

201
belli socius do> Poner la confianza en:
causae fiduciam in hoc colloco
CONFERENCIA ,,; -
,, confabulatio
CONFIAR ,,-
CONFERENCIAR confero ,,,
,,,,-
CONFERIR ,,, confido,fido> En la fidelidad
confero de alguno: ,-
fidei alicuius committo> En la
CONFESAR ,,-
palabra: fidem facio> Que no
,,, se confa ni obedece a persona algu-
confiteor,fateor> Confensar antes:
na: ,, qui neminem nisi
ante confiteor> Confesar se ipsum audit neque oboedit> Con-
adems: insuper fateor> fiar y confiarse: confido
Volntariamente: ipse
ultro profiteor> Con franqueza: - CONFIARSE con alguno: com-
profiteor munico cum

CONFESAR,cierto y que debe confesar CONFIGURACIN ,, deli-


se clarum et confitendum neatio

CONFESIN ,, CONFIGURAR ,-
,, confessio> Por propia configuro
confesin: e confesso
(Fig.retrica): ,, con CONFN ,,; ,
fessio ,; ,, confinium> Estar
situado en los confines: in
CONFESOR de la fe ,, extremis finibus positus sum> Ser
confessor confn: confinis sum> Si-
tuado fuera de los confines: -
CONFIADAMENTE , con ,, extra fines positus
fidenter
CONFINADO ,, e terminis
CONFIAD ,,; - expulsus
,,; ,,;,
; ,,;,, CONFINAMIENTO ,, extermina-
,,;,, confidens tio
fidens> Demasiado confiado: -
,, nimium confidens> Muy: - CONFINANTE `,,;
,,; ,, mul ,; ,,,; ,
tum fidens ,; ,,,
confinis,conterminus> Estar confinan
CONFIANZA ,,; ,,; te: confinis sum> Regin con
,,; ,,; - finante: ,, circum ja-
,,; ,,; cens regio> Ser confinante: ,
,; ,,, fiducia conterminus sum
confidentia> Con confianza: -
,, con CONFINAR , xtermino,
fidenter> Dotado de gran confianza: confinio
,, magna fiducia prae-
ditus> Inspirar confianza: , CONFIRMACIN ,-
, fiduciam ad- ,,,,

202
,, confirmatio per injicio> Con juramento: -
firmo jurejurando> Con testimo-
CONFIRMAR `,`,`,` nio: testimonio confir-
,,,, mo> Juntamente: ,
,,,- ,,,-
,,,- una confirmo> Ms y ms: -
,-,-,,- insuper confirmo
,,,,
, confirmo,fulcio> CONFISCAR bonis mulcto
Adems: ,,
-, robur insu-
CONFITE ,, opus dulcia ,,,- con
rium formo,simul conformo> Conformar,con
tentar a alguien: alterius
CONFITERO ,,; - voluntati me committo
,,; ,,,
lacticiniorum confector,placentae si CONFORMARSE malorum pa-
ve mellite panis sector (cortador de tientem me praebeo> Conformarse con
pan enmelado o torta) lo convenido,pactado: ad
pactionem descendo> En lo que uno se
CONFITURA,, (placentae ge conforma: ,, in quo quis
nus,especie de torta de harina), acquiescit
, ,,; ,
, res conditae,opus dulciarium COFORME ,,; ,
bellarium> Una especie de confitura: ; ,, consentaneus>
,, edulium Es conforme: consentaneum
est>Estar conforme ,-
CONFLAGRACIN ,, con- (-,..) concors sum
flagratio
CONFORMEMENTE cohaerenter
CONFLICTO ,,,;
,,; ,,; - CONFORMIDAD de nimos ,,
,,,- De ideas: ,, consensio>Dar
,, conflictus,comparatio conformidad,consentimiento:
acquiesco
CONFLUENCIA ,,; -
,, conmfluxus> De ros: - CONFORTAMIENTO ,, con-
,, concursus confluentium am- firmatio virium
nium
CONFRONTACIN ,-
CONFLUIR , confluo ,, comparatio,contentio
Con mpetu: ,- cum impetu
confluo CONFUNDIDO ,, confusus

CONFORMACIN ,,; - CONFUNDIR `,,,


,,; ,, for- ,,,,-
matio,conformatio ,,,,-
,,,,-
CONFORMADO o,, (dat.) ae ,-,-,-
qualis formae> Mal conformado: - , (in caos verto) confundo>
,, qui justam membrorum for- Armar confusin,alboroto:
mam non habet
confundo> Juntamente: con-
fundo> Que tiene virtud de confundir
CONFORMAR,dar la misma forma -

203
,, habens vim confunden ,, confusus> Cosa confusa:
di> Ser confundido: con- ,, confusum> Hablar con
fundor palabras confusas: ,-
obscure significo> Lenguaje
CONFUNDIRSE , con- confuso: ,, ambiguus os
fundor habens

CONFUSAMENTE (), CONGELACIN ,,, con


,,,,, gelatio
,,,,
confuse,permixtim,fu- CONGELADO ,,; ,,
se,convolutim> Sin orden: glacie concretus
permixtim
CONGELAR ,-,-,
CONFUSIN ,,,; - congelo>Primero: ,-
,,; ,,; - ,- prius congelo> Que tiene
,,; ,,; , fuerza para congelar: ,
,; ,,; ,,; ,, penitus gelu astringor
,,,
,, confusio> De muchos: CONGNITO ,,; ,
,, colluvies plurimorum ,,,; ,,

CONFUSO ,,-
congenitus,insitus> Ser congnito: ,, congregatio
innascor
CONGREGADO,reunido ,, si
CONGELARSE frigore concresco mul congregatus> De nuevo:
,, rursus congregatus
CONGIO ,,,,; ,
congius> Capaz de tres congios: CONGREGAR ,,,
,,; ,, ,,,,
trium congiorum capax> Medio congio:
,,,,
`,, semi-congius> Que con-
,,,,-
tiene medio congio: ,,
,,,,-
dimidium congium continens> Vaso pe-
,, congrego> An-
queo en figura de congio: ,
tes: ante congrego
, parvulum vas congilae
CONGRESO ,,
CONGLOMERAR conglomero
,,; ,,; ,,
CONGLUTINADO , (-) ; ,, congressus
concretus
CONGRIO ,, congrus
CONGOJA ,, angor
CONGRUENTE ,,-
CONGRACIARSE gratifi- ,,,; ,,
cor congruens

CONGRATULAR gratulor CONMGRUENTEMENTE congruen


ter
CONGRATULARSE congratulor
CNICAMENTE turbinatim
CONGREGACIN ,,; -
CNICO ,,; ,,
,,; ,,;

204
,, turbinatus,conicus ,, difficilis conjectu> Que
puede conjeturarse: ,,
CONJETURA ,,; , qui per conjecturas facile cognos
,,,; , ci potest> Que sirve para conjeturar
,; ,,,; - , habens vim conjicien
,, conjectura,conjectatio> di> Se ha de conjeturar: ,
Por conjeturas: conjectu- conjiciendum est> Temera-
raliter> Recta conjetura: , riamente: temere conjicio
, recta conjectura> Sagaz: - Que no puede ,, nulla
,, quod acute conjicitur conjectura assequendus> Por conjetu-
ras: conjecturaliter
CONJETURAL ,, conjectu-
ralis CONJUGACIN gramatical ,,
conjugatio> Que es de la segunda con
CONJETURAR ,- jugacin: ,, qui est
,,,- secundae conjugationis
,,,
,,,,- CNJUNCIN ,,; ,
,,, ,,; ,,; -
in loco suppono,conjicio,conjecto, ,,; ,, connexio,
suspicor> Capaz de conjeturar: conjuctio> Repeticin de conjuncio-
,, habens vim conjiciendi> nes: conjuctionum mul-
De antemano: ante conjicio tiplicatio> Gramatical: ,
El que hace una conjetura: , , conjunctio
, conjector> Fcil de:
, conjectu facilis> Util para: CONJUNTIVO ,, aptus co-
pulandum
,, habens vim conji-
ciendi> Hbil en conjeturar: - CONJUNTO ,,; ,
,, solers in conjiciendo> , summa,coagmentatio
Modo de conjeturar: ,,
ratio connectendi> Por los signos: CONJURACIN ,,;
ex certis signis conjectu- ,,,,;
ram facio> Que conjetura: , ,, conjuratio
, qui conjecturas colligit> Que
nos se conjetura fcilmente: -
CONJURADO ,,; ,
, conjuratus CONMINACIN ,, comminatio>
Aadida a lo dicho: ,,
CONJURAR ,,-, addita comminatio
conjuro
CONMISERACIN ,,
CONMEMORACIN ,- ,; ,, commisera-
,, commemoratio,commonefactio tio> Tener conmiseracin:
commisereor
CONMEMORAR ,,-
commemoro CONMOCIN ,,-
,,, commotio,emolio
CONMILITN ,,,; -
,,, commilito> Amigo de CONMOVER ,,,
sus compaeros de guerra, conmili ,,,,
tones: ,, amans com- ,,,
militonum ,,,,

205
,,,, Dificultad de: ,, diffi-
,,-,,- cultas cognoscendi> Fcil de ser co-
, concutio.commoveo,turbo nocido: ,, cognitu fa
concito> Juntamente: una cilis> Juntamente: ,
commoveo> Que puede conmover: cognosco simul> Muy bien:
,, habens vim inci- ,, maxime
tandi> Fcil de conmoverse: - cognosco> Perfectamente:
,, commotu facilis> Que se probe novi> Que conoce juntamente:
afectas gravemente: ,, , qui simul cognoscit> Ser
qui vehementer afficitur conocido: cognoscor

CONMOVIDO ,, concitatus CONOCIDO ,,; ,,


,,; ,,,
CONMUTACIN ,,; - ; ,, notus,cognitus> Anti
,,; ,, cipadamente: ,, prae-
commutatio cognitus> Bien conocido,noble:
,,, bene notus> Digno
CONMUTAR commuto
de ser conocido ,, cog-
CONMUTATIVO ,, commu- noscedus>Familiar,amigo ,
tativus notus> Conocido juntamente:
,, simul cognitus> Muy conoci
CONNATURAL ,,, do: ,,,;
insitus ,,; ,, valde
notus
CONNIVENCIA ,,
, collusio CONOCIMIENTO ,,; -
,,; ,,,; -
CONO ,,; , ,,,; ,
, conus> En forma de cono: - ,,,,
,, in configuram cognitio,notitia,conscientia>Por
CONOCEDOR ,,;, signos: ,, cognitio> Que
,,, cognitor hace difcil su conocimiento:
,, diffcilem faciens
CONOCER ,, sui cognitionem> De nuestras afeccio
-,-,,,, nes: ,, conscientia
eorum quibus afficimur> El que da
,, nosco,scio,
conocimiento de sus propias acciones
cognosco> A fondo: pernos-
,, nuntius ipse rei a
co>A la vez: simul cognos se gestae> Tener conocimiento nti
co> Anteriormente: ,- mo: sum conscius
,-,
,,, praenos CONQUISTAR una debello
co> Dar a conocer: notum fa-
cio> Deseo de conocer: ,, CONSAGRACIN ,,; -
studium cognoscendi> Diestro en cono ,,,-
cer: ,, peritus,idoneus ,,; ,,,; -
ad cognoscendum> Difcil de conocer: ,,; ,,
,, cognitu defficilis
,,,,; consecratus,sanctus> No consagra-
,, consecratio do: ,, non immolatus

CONSAGRADO ,,; ,, CONSAGRANTE ,, consecra-


; ,,; ,, tor

206
para consejero: ,, qui
CONSAGRAR ,,, consilio pollet> Excelente: -
,,,- ,, optima consulens
,,,,
,,,, CONSEJO ,,; ,,;
,,,, ,,; ,,; ,
,,,, ,; ,,; ,-
,, consecro> ,,,; ,,;
Consagrar a Dios: ,, ,,; ,,; ,
deo consecro> A la vez: - ,; ,,; ,,
, una consecro> El ,,; ,,; ,
que inicia o consagra: ,, ,; ,,; ,
iniciator ; ,,; -
,,; ,,-
CONSANGUINEIDAD ,- ,,; ,,; ,
,,; ,, consanguini ,; ,,;
tas
,; ,, consilium,adhor
tamentum> Astuto: ,,
CONSANGUNEO ,,,
callidum consilium> Buen consejo:
; ,,; ,,;
,, bonum consilium> Mal
,,; ,,; -
consejo: ,,-
,,; ,,; ,
,, pravitas consilii>Con
,,; ,,; -
consejo: consulte> Conse
; ,,
jos llenos de muchos cuidados:
,; ,,; ,,
, multarum curarum
consanguineus plena consilia> Cuyos consjos son
siempre buenos: ,,,
CONSECUCIN ,, consecutio
cuius est consilium incorruptum> Dar
consejo: ,,
CONSECUENCIA ,
consilium do>De alto,gran
,,; ,,;
consejo:,, alti et pro
, complexio,sequela,consequentia
fundi consilii>De dudoso consejo:
,,, duplicis consilii
CONSEGUIR ,,-
De mucho consejo: ,,
,,,,-
multi consilii>El que da buen conse
,,,,,-
jo: ,, qui rectum con
, consequor> A la vez: - silium praebet>El que da consejo:
una consequor> Conseguir ,, hortatorius> Falta
segunda vez: consequor> El de: ,,;,, inopia
que consigui: , consecu- consilii> Falto de: ,
tus> El que ha conseguido: ,, ,,inops consilii> Fir
assecutus> No conseguir: - me en el consejo: ,,
nmon consequor firmus consilii>Fraudulento: -
,, fraudulentum consilium>
CONSEJERO ,,;
Llevado de mal consejo: ,
,; ,,; ,,;
; ., malo consilio
,,; ,,; -
actus> Consejo perverso: ,,
,,; ,,;
pravum consilium> Necesitar de con
,; ,,; ,,
consiliarius,suasor,consilator> sejo: inops sum consilii>
Buen consejero: ,-,, Notable por sus consejos: -
qui profundum habet consilium> Bueno ,,; ,,;-,
,, consilio inclytus> Pobre de

207
consejo:,, consilii inops mal consejo: pravum
Presidir el consejo: cu- consilium sequor> Consejo tardo:
rae praeesum> Que deleita con sus ,, serum consilium>
consejoc: `,, consilii Usar un consejo privado:
delectans> Que se ha de tratar en privato consilio utor
consejo: ,, agitan
dus in consilio> Que toma consejo CONSENSO ,, consensus> De
antes de obrar: ,,, qui ideas: ,, consensus
ante consulit quam agit> Seguir un
CONSENTIDOR ,,, - una conservo> Propio para con-
adstipulator,annuens servar: ,, habens vim
conservandi
CONSENTIMIENTO ,,
,,, CONSERVARSE salvus fio
,,; ,,
,; ,, consensio,con CONSIDERABLE ,, admo-
dum gravis
sensus> De unnime consemiento: -
, unanimi sententia
CONSIDERACIN ,
,,; ,,;
CONSENTIR ,,,
,, consideratio> Digno de
,,,,
consideracin (consideran-
,,,
dum),,, diligenter con
, sententiarum con-
siderandus> Consideracin dili-
sentio> Lo que ambas partes convie-
gente: ,, diligens con
nen o consienten: -,,
sideratio> Lo que se ha considerado:
id quod inter se disserentes conve-
,, id quod excogita-
nit> Que consiente: ,,
tum est> Se debe tener mucha conside
consentiens> Se debe consentir: -
racin: diligenter consi-
consentiendum est derandum
CONSIDERAR ,-
CONSERVA,poner en conserva
,,,,
condita servo
,,,
CONSERVACIN ,, ,,,-
,,,; ,, ,,,,
; ,,; ,, con ,,,
servatio ,,,,
subcontemplor,prospicio,consi
CONSERVADOR `,,;, dero,circumspicio,pervideo,reputo>
,; ,, servator> De Considerar y deliberar juntamente:
la vida: ,, vitae serva- una expendo et deli-
tor> Conservadora: `,, bero> Atentamente: diligen-
, servatrix ter considero> De paso:
obiter considero> Fcil de conside-
CONSERVAR ,,, rar: ,, facilis ad con
,,,,, siderandum> Meditar: --
,,, considero> Primero
resevo,conservo,servo> Sucesivamente prius considero> Se debe considerar:
vicissim servo> Capaz de ,, consi-
derandum est> Separadamente o de pa-
conservar: ,,,
habens vim conservandi> El conserva so: sorsim u obiter con
los hombres: ,, ser- sidero> Considerar juntamente: -
vans homines> Junto con: , , una con-

208
sidero ,, consolatio,solamen

CONSIERVO ,,, CONSOLADOR ,,; -


conservus,conserva ,,; ,,
,; ,, consolator,
CONSIGNAR , con consolatorius
sino> Por escrito o en monumentos p
blicos: monumetis mando CONSOLAR ,,-
,, consolor
CONSIGUIENTEMENTE ,, Con palabras: alloquendo
consequenter consolor> Lo que tiene fuerza de con
solar: ,, consolandi vim
CONSISTENCIA ,, consis- habens> Mutuamente:
tentia invicem consolor> Propio para conso-
lar: ,,,
CONSISTENTE ,, con-
consolatorius
sistens
CONSOLIDACIN ,,,
CONSOLABLE ,, consola-
bilis solidatio,consolidatio

CONSOLACIN ,,;
CONSOLIDADO ,,; ,,; ,, cons-
, consolidatus> No consolidado piratio,coitio> Tramada:
,, non consolidatus> facta conspiratione> Amante de cons-
Bien consolidado: ,,; piraciones: ,, coi-
,, optime constitutus tionum studiosus> Juramento de cons-
piracin: ,, jusjuran-
CONSOLIDAR ,-, dum de conspiratione datum> Nueva se
firmo gunda conspiracin: ,,
conspiratio denuo facta
CONSONANTE,de dos consonantes -
,, qui duarum est consonan- CONSPIRAR ,,
tium ,,,,-
conspiro,factionis sum auctor>
CONSORCIO ,,; ,, Con otros: una consilia
,,,, ineo in> Que conspira: ,,
; ,, consortium conspirans

CONSORTE ,,; , CONSTANCIA ,,; -


,; ,,; ,,; ,,; ,,-
,,; ,,; ,,; ,,; -
,,; ,,; - ,,; ,,; -
,,,, ,, constantia> Trabajar con:
,; ,,,; , , graviter laboro
,,,; ,
,; ,, consors,conjux CONSTANTE ,,-
uxor,ejusdem lecti particeps,lecti- ,,,,;
consors> Consorte de una sola perso- ,,,;
na: ,, unius uxoris vir ,; ,,,
; ,, constans,stabi-
CONSPIRACIN , lis,non versatilis,firmus> De nimo
,,,, constante: audacter> En
; ,,,; la guerra: ,, cons-

209
tans in bello> Con constancia: - miento: ,, nova constitu
constanter> Poco constante: tio> Poltica: ,, syn-
,, parum sibi constans> tagma> De un estado: ,,
Ser constante: ,, ,, civile institutum,
constanter sto constitutio

CONSTANTEMENTE ,, CONSTITUDO ,,; ,


,,, immuta , constitutus> Anteriormente:
biliter,constanter ,, ante constitutus>
Bien constitudo: ,,
CONSTELACIN ,, conste- bene constitutus> Estar constitudo
latio> Llamada Oso: ,, si- sobre: supra sum constitu
dus Ursus tus> Estar mal constitudo: -
male constitutus sum> Recin
CONSTERNACIN ,, constitudo: ,,;
; ,,; ,, cons ,, recens constitutus
ternatio mentis,consternatio
CONSTITUIR ,,-
CONSTERNADO ,, exterri-
,,,-
tus> Estar,quedar consternado: -
constituo> Que puede constituir
, percellor,metu cons
,, habens vim consti-
terno
tuendi
CONSTITUCIN ,,,
CONSTREIDO ,, constric-
,,; ,, tus
,, constitutio,id quod
constitutum est>Accin de constituir CONSTREIR ,-,
magistrados,danzas..,, complugo,constringo> Que constrie:
constitutio> Buena constitucin: - ,,; ,, ads-
,, recta constitutio> De trictorius
mala constitucin corporal: -
,, qui est corpore male cons- CONSTRUCCIN ,,,
tituto> Fsica: ,, constitu
tio> Nueva constitucin o estableci-
,,,,;
,,, constructio, CONSTRUIR ,,,
structura,compositio,exstructio> Que ,,,,-
tiene construccin semejante: - ,,, struo>
,, similem habens cons- Alrededor: circumstruo
tructionem Apto para construir:
, struendi vim habens> Con tierra
CONSTRUCTOR ,, ,,, terra egesta exs-
; ,, exstructor,aedifi- truo> Construir bien: bene
cator,fabricator
aedifico> De antemano:
praestruo> De piedra:
CONSTRUDO ,,,
lapidibus construo> Fcil de: -
exstructus> Bien construdo:
,, confectu facilis>Muebles
,,;,, bene struc
e instrumentos: vasa et
tus> Recientemente: ,,
instrumenta fabricor> Construir ade
recens exstructus> Con piedras her
ms: insuper exstruo
mosas: ,- pulchris bo-
Construir en la medida conveniente:
nisque lapidibus structus> Con soli-
congruenti proportione
dez: ,, bene compactus
construo

210
Proponer para consultar:
CONSUELDA (yerba) ,, con propono ad deliberandum> Que se ha
solida major de consultar: ,,
consulendus
CONSUELO ,,; -
,,; ,,; CONSULTOR ,; ,
,,; ,- ,; ,, (aplicado a J-
,,; ,,; pier) consultator,consultor
, consolatio,solatium> Que da con
suelo: ,, consolatio CONSUMACIN ,,;
nem afferens ,, consummatio

CNSUL `,, consul> Pertene- CONSUMAR ,,


ciente al cnsul: ,, ad consummo> Juntamente: ad
consulem pertinens> Segunda vez cn consummationem perduco> Que consuma:
sul: ,, iterum consul> ,, consummator
Ser cnsul: sum consul> En-
cargado de los asuntos de los extran CONSUMIDO ,,;,,
jeros compatriotas: ,, tabidus> Por el fuego: ,-
protector ,,,;,
igne consumptus> No consumido:
CONSULADO ,, consulatus> ,, non consummatus
Colega en el consulado: ,
collega in consulatu> Ejercer jun- CONSUMIDOR ,,; ,,
tamente el consulado: si- consumptor
mul consulatum gero
CONSUMIR ,,,
CONSULAR ,, consularis ,,,
,,,,
CONSULTA ,,;
,,,
,; ,,; ,,
,,,,
,,; ,,
,,,-
consultatio,consessus> Tiempo de con
,,,,
sulta: ,, tempus consulta-
tionis ,,,
, consumo,absumo,exedo> Con
CONSULTADO ,, consul- sumir antes: ,-
tus ,, ante consumo
Comiendo: ,, de-
CONSULTAR ,,, pascor> Con lujo: ,
,,,, luxurior> Con otro: una
, consulto,consulo> consumo> Dems: ,
El que consulta tarde: , insuper consumo> Destrozando,
, qui sero consultat> Juntamente
, una consulto>
arruinando: peredo> Hacer terens vitam> Que consume pudriendo:
que se consuma: prorsus ,, tabe absumens> Sor-
marcescere facio> Insensiblemente: biendo: sorbendo deglutio
,-, sensim et Todo: circumquaque de-
clam obsumo> Juntamente gastando: pascor> Consumir y consumirse: -
simul atterendo conficio> ,, consumo,deficio
Que consume con fuego: ,
igneo ardoree consumens> Que CONSUMIRSE ,-,-
consume la vida: ,, at- , ,,,

211
, tabesco,me consumo, , polluo,contamino,inqui
colliquefacio,tabe consumor,contabes no
co> De trabajos,de fatigas: -
aerumnis conficior CONTAR ,,,
,-,,
CONSUMO ,,; , ,,,
, cousumptio narro,memoro> Referir:
enarro> Adems:
CONSUNCIN ,,; , praeterea na-
,; ,, liquefactio,ta- rro> Antes: ,
bes praenarro,ante memoro> Contado por
el mismo que lo hizo: ,
CONSUSTANCIACIN ,, , ab ipso auctore narratus> De
consubstantatio
antemano: praenarro> De
paso: obiter narro> De
CONSUSTANCIAL , ,
be contarse: reuntian-
, conmsubstantialis
dum.dicendum> El que cuenta sus pro-
pias acciones: ,.
CONSUSTANCIALIDAD ,,
quae a se gesta sunt commemorans>
consubstantialitas
Incidentalmente: obiter
CONTABILIDAD ,, ratio> Li narro> Indigno de contarse:
bro de contabilidad: ,, , non dicendus> Contar ms: -
rationum liber insuper narro> Segunda vez:
iterum narro> CONTAR,nume-
CONTACTO ,,; ,,; - rar: ,,,
,,,; ,, ,,,
,,, contactus> Mu- ,, numero,computo,re-
tuo: ,, mutuus contac- censeo> Contar a la vez: -
tus> Unirse con mutuo contacto: simul recenseo> Ajustar cuentas:
contactu mutuo jungo rationes reffero> Con
exactitud: recte supputo>
CONTADOR ,, computator Contar entre: annumero in-
ter> De cinco en cinco: per
CONTAGIAR contagione inficio quinos numero> Nominalmente: -
nominatim recenseo> Contar con
CONTAGIO ,,; ,,;
los cinco dedos: numero> Pe-
,,;,,;,,;
rito en contar: ,, pe-
,, labes,lues,contagium> rtus supputandi>Por medio de piedras
Gran contagio: ,, magna calculis computo> Que cuenta
lues
de cinco en cinco: ,, per
quinos numerans> Sumariamente:
CONTAMINACIN ,,; -
summatim recenseo>
,,; ,, contami-
natio
CONTARSE,narrarse (fcil de..) -
,, facilis narratu
CONTAMINADO ,,; ,
,; ,, contaminatus,
CONTEMPLACIN ,,; -
scelestu
,,,,,;
CONTAMINADOR ,, contami- ,, contemplatio
nator
CONTAMINAR ,, CONTEMPLADOR ,, spectator>
,,,,- Curioso contemplador: ,

212
curiosus contemplator de contemplar: spectandum
est>Antes: ante contemplor
CONTEMPLAR ,,- Difcil de: ,, diffi-
,,,-, cilis ad contemplandum
,, circumspi-
cio,subcontemplor,contemplor> Se ha
CONTEMPLATIVO ,,; - actio> Antes: ,-
,, qui exercet se in divinis ante corceo> Apto para contener:
rebus ,,; ,,;
,; ,,, vim
CONTEMPORANEIDAD ,, habens continendi> Con fuerza para
contemporaneitas contener: ,, qui habet
vim continendi> Dentro de los lmi-
CONTEMPORNEO `,,;`, tes: simul suis limitibus
,,; ,,; , definio> Difcil de: ,
,, coaetaneus> Ser contempor- , in coercendi difficilis> El
neo: , contempo- primero: prior compesco
raneus sum Juntamente: , si-
mul coerceo> Por todas partes: -
CONTENCIN,refrenamiento -
circumquaque arceo> Que puede
,,
cohibitio
ser contenido: ,, qui capi
CONTENCIOSO ,, potest> Ser contenido: con
tineor
,; ,,, co
mitialis,contentiosus> Muy: - CONTENERSE ,,-
,,,; ,, valde contineo me
contentiosus
CONTENIDO ,, () con
CONTENDER ,,
tentus> El contenido de una cosa:
,,,,
,, res capta
,-,,-
, insuper contendo
CONTENTAR,hacer feliz ,-
insuper certo,contendo>En frecuentes
beatum efficio> (Ver COMPLACER)
juicios: crebro judicio
contendo> Juntamente con mucho empe
CONTENTARSE , conten
o: simul magno stu-
tus sum,acquiesco
dio
CONTENTO ,, contentus
CONTENER ,`,`,-
Con su suerte: ,, sorte
,,,,
sua contentus> Contento con lo que
,,,
tiene: ,, qui sua satis
,,,,
habet> Estar contento: ,
,,,,,,
,, contentus sum
,-,,-
,-,-,,- CONTERA de la lanza ,, has-
,,,,- tae cuspis quam terrae infigimus
,,,
,,,,- CONTESTACIN ,,,
,,,, nthifona,responsio,renuntiatio
,, contineo,cohi-
beo,inhibeo,detineo,corceo,compes- CONTESTAR respondeo
co,interpello> Accin de contener o
caber: ,, ipsa capiendi CONTEXTO ,,; ,

213
,; ,, contextus, ,, certaminum studio-
contextus verborum> De un escrito: sus
,, contextus
CONTGUO ,,; ,,
CONTIENDA ,,;,, ; ,,; ,,
; , ; ,, contiguus,vicinus,subjectus
,,; ,,; ,
,; ,,; ,, con CONTINENCIA ,,
tentio,conflictus,rixa> Civil: continentia> En la comida: -
,, concertatio civilis> En- ,, continentia in victu
tendido en toda clase de contiendas:
,, omniu certaminum pe- CONTINENTE ,,, terra
ritus> Por amor a las contiendas: continens> En el continente:
contentiose> Amante de las in continenti> Hacia el continente:
contiendas: ,,,; - in continentem
,,, amans contentionum>
CONTINUACIN ,,;,
Amar las contiendas: amo
contentiones> Amigo de contiendas:
,; ,,,; , ex adverso,con-
,,; ,, tra; ,(gen.),,,
continuatio,assiduitas,ordo,reli- (ac.) in,advesum,contra> Estar en
gatio contra: contra sto

CONTINUADAMENTE ,,- CONTRABANDO ,, mercium


continenter interdictarum commercium> Ejercer el
contrabando: fraudu-
CONTNUAMENTE ,,, lenter contra rem sive jura puvlica-
-,-,, norum ago
,,,,-
, continenter,assidue, CONTRABANDISTA ,-
crebro ,, mercium interdictarum ad-
vehor
CONTINUAR , ,
continuo CONTRACCIN ,,; -
,,; ,,; ,
CONTINUIDAD ,, continui- ,,,, contrac-
tas tio,coarctatio> De dos cosas en una
sola: ,, contractio
CONTNUO ,,;, duarum in unum> Por contraccin:
; ,,,,; - contracto> Sin contrac-
, (slo nom.ac.pl.fem.: cin: , sine con
),,, assiduus,con tractione
tinuus> De continuo: crebro>
CONTRADECIR ,,
Ser contnuo: ,
,,,
CONTORNAR contorqueo
,,,-
, contradico,infi-
CONTORNO ,,; ,
cio> Con locuacidad: lo-
,; ,,,;
quacite obtundo> Decir lo contrario:
,, ambitus,circuitus
contrarium dico> Refutar
adversor
CONTRA,,-,-
,,,,
CONTRADICCIN ,,
-,,,,

214
,,; ,, con contractus> Contrado o que pue
tradictio> En el discurso,en la pala de contraerse: ,, con-
bra: ,, sermo non sibi con tractus vel qui contrahi potest
veniens> Refutacin: ,
contradictio CONTRAMURALLA ,,
agger muros praemuniens
CONTRADICTORIO ,,; -
,, contradictorius CONTRAMURO ,, murus
intersepiens
CONTRAER ,,,-
CONTRAPESAR libro
,,,,-,
,,,
CONTRAPESO ,, libra-
contraho> Capaz de contraer mentum
,, habens vim contra-
hendi> En espiral: in spira CONTRAPOSICIN ,, oppo
contraho> En uno: contraho sitio
in unum> Propio para contraer:
,, habens vim contrahendi CONTRAPUESTO ,, contra-
rius
CONTRAERSE ,- contraho
CONTRARIAR ,,
CONTRAHACER la figura ,- adversor> Que contrara:
,- formam exorno,affingo ,, adversans

CONTRADAMENTE contrac CONTRARIEDAD ,


te , contrarietas> Contrariedades:
,, res adversae
CONTRADO ,,; ,
,; ,,; CONTRARIO ,,-
,,,; ,
,; ,,; ,,; CONTRASEA ,,; ,
,,,, , tessera> De dinero:
,, adversus,contrarius> , tessera nummaria> De la mili-
Enemigo: ,,,; - cia: ,,, tessera
,,; ,, ad- casrtensis> Para el teatro:
versarius,contrarius> Ser contrario: , tessera theatralis> Que no
,,-,- lleva,que no tiene contrasea: -
infestus sum> Ser en compaa ,, qui nihil symboli affert
de otro contrario de alguno: Sin llevar la contrasea:
sim,ul con alio infensus sum sine symbolo
alicui> A la parte contraria:
in diversam,alteram partem> CONTRASTAR,confrontar ,-
Al contrario: ,, obsisto,confero
,,, e contra-
CONTRATA ,,; ,
rio> Hacer lo contrario: ,
, contractus> Por contrata y
- facio contra> Lo contrario: -
comercio: per com-
contraria> Oculto: -
mercium atque contractus> Que contra
,, occulte contrarius> Pro-
ta o hace compaa: ,,
pender a lo contrario: ex qui paciscitur> Hacer contratas con
adverso propendeo
el pueblo: ago cum popu-
lo et quaestum ab eo facio
CONTRARRESTRAR contra valeo

215
CONTRATAR ,- quaestum ,,; ,, tributum a
facio singulis pendendum

CONTRATADO ,, loca- CONTRIBUIR , si-


titius de quo conventum est mul operam suppedito,confero> A los
gastos de otro: ,-
CONTRATISTA ,, redemptor - ad sumptus faciendos meis opi
bus alium adjuvo> A los gastos:
CONTRATO ,,; - una sumptus administro> Con
,, contractus> Escribano que dinero: pecuniam confero> Con
escribe los contratos: - un tanto: confero symbolam>
,, tabularius qui pacta conven El que contribuye con poco dinero
ta scribit> Lo relativo a los con- para el convite: ,,
tratos: ,,; - qui parvam symbolam confert in con-
,, ad pacta conventa spec- vivium> Juntamente al sustento: -
tans> una confero ad nutriendum
Juntamente con su trabajo: -
CONTRAVALACIN ,, sepi
mentum una operam confero> Que paga o
contribuye: ,, qui tribu
CONTRAVALAR , vallo tum confert

CONTRIBUCIN ,,; - CONTRIBUYENTE ,,; -


,,; ,,; ,, consummator> La con-
,; ,, vectigal,colla tribuyente,mujer del: ,
tio> Pagar contribucin: , , municeps
tributa pendo> Arriendo de
CONTRISTAR juntamente una
las contribuciones: , contristor
,, vectigalium redemptura>
Controlador de las: ,, CONTRISTARSE ,,
; ,, tributorum collec contristor
tor> Oficial de las: ,,
tributi scriba> Recaudacin de las CONTROVERSIA ,,;
,, tributi collectio> ,,; ,,
Contribucin corta: ,, ,, controversia> Sin
parva symbola> Encargado de hacer el controversia: sine con
reparto de las contribuciones: - troversia
,, qui censum in litteras
reffert> Exigir contribuciones: - CONTROVERTIBLE ,, de quo
tributa exigo> Hecho o junta- disputatur
do por contribucin de muchos:
,, collatitius> Individual:
CONTROVERTIDO ,, ,, contumacia
controversus> Muy controvertido:
,,,; ,, CONTUMAZ ,,; -
controversus ,,,; ,,
; ,,; ,,;
CONTROVERTIR , contro- ,,,,;
versor> Que debe controvertirse: - ,,; ,,;
,, in deceptationem re- ,,; ,,; -
vocandus ,,; ,, contu-
max,qui non est imperii patiens> Ha-
CONTUMACIA ,,; - cer contumaz: contumacem

216
reddo ,, conventionalis,positivus

CONTUMELIA ,,; - CONVENIDO ,, locati-


,,; ,,; ,, tius de quo conventum est
,,; ,,;
,,,,; CONVENIENCIA ,,;
,,; , ,; ,,,,
,; ,, contumelia convenientia
CONTUMELIOSO ,,
CONVENIENTE ,,-
,,; ,,;
,, contumeliosus ,,,; ,
; ,,; ,,
CORTURBACIN ,, corturba ,,; ,,;
tio ,,; ,,-
,,; ,, decorus,
CONTURBAR ,,- conveniens,justus,consentaneus,con-
,,,, gruus> A todos: ,, omni-
conturbo> Conturbar con: bus congruens> Contra lo conveniente
,- simul conturbo> o lcito: ,, secus
Levemente: ,- leviter quam decet> Es conveniente:
conturbo convenit>Juzgar conveniente:
aequum censeo> LO que es conveniente
CONTUSIN ,, ,, quod pertinet ad>
,,; ,,; Ms conveniente: plus
,,; ,,; - qua oportet> No conveniente: -
,,; ,,, con ,, non apte> Ser convenien
tusio,sugillatio> Medicamento para te: , decorus,conve-
curar las contusiones: - niens sum
ad vibices> Seales de contu-
sin: ,, ex sugillatione CONVENIENTEMENTE ,,
livida ,,,-,
,-,,,
CONTUSO ,, contusus , congruenter,con-
grue,convenienter
CONVALECER ,,
,-,- convalesco> Jun CONVENIO ,,; ,
tamente: simul invalesco ,; ,,; ,
, pactio,foedus,reconciliatio>Mal
CONVALECIENTE ,, valetu- convenio: ,, malum foe
dinarius dus> Sin convenio: sine
pactione
CONVALESCENCIA ,,
, virium refectio CONVENIR ,,,
,,,-,,-
CONVENCER ,,, ,,,,
,,, convin ,,,
co,corripio> Ser convencido: ,,,-
convincor , convenio,consentio,pa-
ciscor,congruo> Cuando convenga: -
CONVENCIN ,,, ; cum oporteat,de-
,, conventio,compositum ceat> Est convenido: pac-
tum est,convenit> Mutuamente: -
CONVENCIONAL ,,- vicissim consentio> No con-

217
sentir: , non con-
venio> No conviene: non de- conversor,confabulor
cet> Que ajusta o conviene con: - communico> El que conversa con: -
,, conveniens> Que convie- ,, confabulator
ne: ,, decens> Conviene
,,,, CONVERSIN ,,,
expedit,decet,oportet> Hacefalta: ,,; ,,
oportet,opus est> Se- ,,,
gn conviene: , ,,,; ,,; -
convenienter> Como conviene: ,,; ,,
, ut decet ,; ,,; -
,, conversio,poenitentia
CONVENTO ,, coenobium
CONVERTIDO ,, conversus
CONVERSACIN ,,; -
,,; ,,; , CONVERTIR ,,-
,; ,,; ,, ,-,- converto> Que
,,; ,,; - se ha de convertir: conver
,,; ,,,; tendum
,,, confabulatio,
colloquium,sermo,conversatio,sermo- CONVEXO ,,,
cinatio> Apto para la conversacin: convexus
,, aptus ad sermoci
nationem> Breve en la conversacin, CONVIDADO ,,; -
en la charla: ,, bre- ,,; ,,,
mensae assecla,conviva> Reunin de
vis in sermone> Contumeliosa:
,,, coetus convivan-
, sermo contumeliosus> Cortar la
tium> A la misma mesa: ,,
conversacin: succedo ser
una exceptus convivio> El que
moni> De bagatelas: ,,
avisa a los: ,, qui
nugiloquium> Ftil,balad:
ad coenam convivas vocat> Recibir
,,; ,, tenuis et los convidados,entrar los convidados
inanis sermo> Insulsa o intempes-
una excipio convivio
tiva: ,,,
sermo ineptus,frigidus> Interrumpir
CONVIDAR ,,,-
la conversacin: sermonem
,,, con
interpello> Mentirosa: , vivor, convivio excipio> A beber:
mendax sermo> Muy larga: poculo provoco> De nuevo:
,,-,, multiloquium> Necia: rursus convivio accipio
,, stultiloquium> Noctur El que convida en nombre de otro:
na: ,, nocturnus sermo ,, accersitor> El que con
Redundante: ,, super- vida: ,,; ,
vacuus sermo> Sobre cosas insignifi- ,;,, epulo,convita-
cantes: ,, de rebus tor,exceptor
minutis sermo
CONVITE ,,; ,,;
CONVERSADOR ,,; - ,,; ,,; ,
,,, confabulator> Poco ,; ,,; ,,;
conversador ,, paucilo ,,; ,, vonvivium,
quus epulum,compotatio> Andar en convites
epulo> Dar un convite:
CONVERSAR ,, ,,,-
,,,, epulum praebeo,convivio> Ce-

218
lebrar convite en compaa: nndose con flores: convivia
una convivum celebro> Pertenecien floribus redimitus agito> Compaero
te al convite: ,- de convite a escote: ,,
,, ad convivia pertinens> El socius convivii in quo symbolam quis
que preside o dirige un convite: que confert> Desde el convite: -
,,; ,, ex convivio> Convite del yerno
,, conviviorum magister> ,, dona o convivia generi
Presidir un convite: con El principal del convite:
,

vivii magister sum> Presidencia del ,
convivii princeps> El dispone o
convite: ,, convivii prepara el convite: ,,
praefectura> Sala,lugar del convite qui convivium instruit> Convite en
,,; ,
,
con que se dan slo majares secos: -
vivii locus>Celebrar un convite ador
,, epulum in quo sicci tan- ,, convulsiones efficiens
tum ponuntur cibi> Entre amigos:
,, sodalitium> Frequentar CONVULSIVO ,, convul-
convites: convivia agito> sivus
La ropa del convite: ,,
convivalis stola> Convite pblico: CONYUGAL ,,; ,,;
,, convivium publicum> ,, jugalis,conjugalis
Que contribuye con poco dinero para
el convite: ,, qui CNYUGE `,,,;-
parvam symbolam confert in convivium ,,; ,,,; -
Suntuoso: ,, lautum con- ,,; ,,,;
vivium ,, conjux; con-
juges>Mutuo amor de los cnyuges:
CONVIVIR versor inter ho- ,, mutuus amor conjugum
mines
COOPERAR ,
CONVOCADO ,, convocatus in re conficienda operam praebeo

CONVOCAR ,, COORDINADO ,, concin


, convoc,congrego> A junta nus
contionem advoco> El que
convoca,llama a algo:, COPA ,,;`,,;
vocator> Que tiene fuerza de lla- ,,,;,,
mar,convocar: ,, evocan ,,; ,,; -
di vim habens ,,; ,,(-),
,,; ,,; ,,
CONVOCATORIA ,, convo- ; ,,; ,,; ,
catio> Para un snodo o concilio: ,; ,,; ,,;
,, indictio> Llamar a una ,,; ,,; -
convocatoria de junta: ad ,,,; ,,
contionem voco> Que tiene fuerza de calix,poculumcupa,crater,phiala,pa-
conocar:,, evocandi vim tera,cyathus> Que apur la copa: -
habens ,, calice haustus> De
libacin: ,, patera> Espe
CONVOY ,, commeatus
cie de copa:,, poculi ge
CONVULSIN ,,,; nus> Con asas: ,, car-
,,; ,, convul- chesium> De figura de tonel: -
sio>Leve:,, levis con ,, poculum instar dolii> De
vulsio>Que produce convulsiones: plata: ,, phiala argen-
tea> En la coge una hemina: ,

219
, poculum capiens heminam> Grande , transcribo,expri-
,, crater magnus> Lo que mo> La figura de algo: ,-
se puede recoger en una copa,es de- ,-, ad formam
cir,algo pequeo: ,, effingo
in poculum fluens> Pequea: -
,,,; , COPIOSAMENTE (),-
,,; ,,; - copiose
,,, caliculus,cya-
thus,craterculus> Copa de los rbo- COPIOSO ,,; ,,
les: ,, frondes arborum ,,; ,,;
,,; ,,;
COPARTCIPE ,, consors ,; ,, copiosus

COPERO ,,; - COPISTA ,,,


,,; ,,; , scriba,scriptor
, pincerna,pocillator> Oficio de
copero: ,,, CPULA ,,; ,,;
pincernae officium ,,; ,, copula,co
pulatio
COPIA ,,; ,
, exemplar,transcriptio; - COPULADO ,,; ,,
,, ad exemplar effictus> Co- copulatus
pia reciente sacada de los modelos:
,, opus recens et ex COPULAR copulo> Deseoso,ar-
ipsis exemplaribus editum diente de copular: ,, cu

COPIAR ,,,
pidus copulandi vehementer,qui coire coraza que cae sobre el pecho: -
solet ,, subjecta pectori pars
thoraci> Armar con: ,
COPULATIVO ,, thorace munio> Accin de armarse con
,, copulativus,aptus ad ,,; ,, lori-
copulandum
catio> Armado de coraza: ,
,; ,, loricatus> Que
COQUETERA ,, lenoci-
nium lleva coraza: ,, lo-
ricam ferens
CORACERO ,, kataphrac
tus,armis munitus CORAZN ,,; ,,
,; ,,; ,,
CORACINO (pez der mar) ,, ;, (slo nom.ac.dat. sing),
,, coracinus , (nom.ac.dat.sing) cor,pectus>
(Como asiento de la sensibilidad):
CORAL ,,, cora- ,, cor> Clavado en el co-
llium razn: ,, qui in cor-
de haeret> Con todo el corazn,de
CORAZA ,,; ,, corazn: , ex corde,
,,; ,, lorica, toto corde> De mal corazn: -
thorax> Armado de bella coraza:- ,, subvecors> Dirigido al mis
,, thorace pulchre armatus> mo corazn: ,, in ip-
De hierro: ,, thorax> Lo sum cor directus> Dotado de corazn,
que se pone como vestido sobre la audaz: ,, audaci cor
coraza: ,, id quod de praeditus> En la regin del cora-
thoraci superinduitur> Parte de la zn: ,, in cordis la

220
tere> Herir el corazn: ,
, vulnero,cor ferio> CORCHO ,,, suber> De
Hombre de mal corazn: corcho: ,,; ,,
, cordis perversus homo> Agitar suberinus,corticeus
en el corazn: in corde agi-
CORCOVA ,,; ,,
to> Perteneciente al corazn: -
; ,, incurvitas,gibba
,, ad cor pertinens> Que est
bajo el corazn: ,, qui
CORCOVADO ,,, curvus> Por
est sub corde> Que parte el co-
la edad: `,, cur
razn: ,,, cor
vus
scindens> Que tiene el corazn duro
como la piedra: ,, qui
CORDEL ,,; ,,;
esrt saxeo corde> Que tiene gran
,,; ,,;
corazn: ,, qui est
elato corde> Sin corazn,inhumano, ,; ,,; ,,;
despiadado: ,, qui est ,, funis> Cordelillo:
gravis pectoris> Tener dolor de ,,; ,, funicu
coran: , dolore lus> Tirado a cordel: ,,
cordis afficior> El que padece del ad amussim directus> De hojas de pal
corazn: ,, qui dolore ma: , funis e palmae
cordis afficitur> Dolor de corazn: virgulis> De junco: ,,
,, dolor cordis> Que funiculus e junco plexus> De pozo:
lleva dolor de corazn: ,, funis haustorius> La
, cum dolore cordis conjunctus> accin de tirar a cordel: ,
Conocedor o penetrador de coraznes: , ad amussim directio
,, cordium cognitor
aut scrutor>Arrancar el corazn: CORDELERO ,, qui funes
cor revello> Defensa del co conficit
razn (trax): ,,
cordis tutamen> Palpitacin del cora CORDERO ,,; ( -
zn: ,, cordis palpita- ),,,; ,,; -
tio> Sentir dolor de corazn: ,,; ,, agnus> Corde-
,- cordis dolorem sentio rillo: , ,,; ,
(agni vel haedi tenelli) agnicu-
CORAZONCILLO (planta) ,, lus> Que tiene el cordero debajo de
hypericum s para amamantarlo: ,,
sub se agnum habens ovis> Cordera bi
CORBATA ,, redimicu-
lum
dental: ,, bidens agna> El CORDN ,,; ,,
que come cordero: ,, ,,;,,,;
qui agnum comedit> Corderos o cabri- ,,; ,,;
tos de un ao: agni o haedi ,, funiculus,indago
anniculi> Perteneciente al cordero:
,, agninus> Piel de cor- CORDURA ,,-
dero: ,; ,, pellis ,,; ,, (nox,la no-
agni> Que devora a un cordero: - che,tiempo de pensar con cordura),
,, qui agnum devorat> Que mentis sanitas,sapientia> Con cordu-
mama: ,, agnus lactens> ra: prudenter> Cuya cor-
Que tiene muchos corderos: , dura es tarda: ,, qui
,; ,, multos ha- sero sapit> De nimo: ,
bens agnos , sanitas animi> Ensear a obrar
con cordura: doceo sapere

221
,, cornicen
COREO (pie mtrico) ,,;
,, choreus CORNISA ,,; ,
, corona, coronatio
COREGA ,; ,,
choragus,dux chori CORNUDO ,,; ,
,; ,,; ,
CORICEO ,,,;- ; ,, cornutus
,,; ,,; ,
coriaceus CONPETA ,,;
, cornupeta
CORIAMBRO (pie mtrico) ,
, choriambrum> Que consta de co- COREOGRAFA ,, chore
riambros: ,, choriam- graphia
bicis constans
CORO ,,; ,, cho
CORIBANTE ,, corybas,sa rus> Coro desconcertado:
cerdos Rheae vel Vestae; , Syrbenae chorus (coro de Sirbena
curetes Arreglo del coro: ,,
chori constitutio> Canto del coro:
CORIFEO ,, coriphaeus ,, chori cantus> Dirigir
el coro: chorum instituo>
CORIMBO ,,; ,,
El que dirige el coro: ,
corymbum
, qui chorum moderatur> Entrada
CORISTA,primer corista,primera voz del coro: ,,, ingressus
,,, in summo choro stans chori> Media parte del coro: `-
,, dimidia pars chori> Per-
CORIZA ,, gravedo> Padecer teneciente al coro: ,, ad
de coriza: gravidine laboro chorum pertinens> Que ocupa el
centro del coro: ,, me
CORMA ,, pedica, ad pedes dius in choro> Que se cantaba por el
hominum vel animalium vinciendos coro en el ingreso a la escena:
qui canebatur a chor in
CORNADA ,, cornu ictus parodo quasi in transitu> Sin coro:
,, sine choro> Triple
CORNEAR ,, cor- coro: ,, triplex chorus>
nibus fero> Echar fuera a cornadas: Unido en el coro a otro: ,
desjicio cornibus , in choro alteri junctus>
Viento de noroeste:,, corus
CORNAMENTA (Ver CUERNO)
vel caurus> Medida: ,, corus
CORNEJA ,,; ,,
cornix> Que tiene la edad de cinco COROGRAFA ,, chorogra-
fa
cornejas: ,, quinque
cornicum aetatem aequans
COROGRFICO ,, choro-
graphicus
CRNEO ,,; ,,
; ,, crneo CORGRAFO ,, chorogra-
phus
CORNETA,instrumento ,,
buccina> Corneta,que toca el cuerno:
COROIDES (con forma de cuero) -
,, membrana oculorum COROLA ,,; ,

222
,; ,, corolla ,,; ,,;
,, venditor,vendi-
COROLARIO ,,; trix coronarum
, corollarium
CORONACIN ,, corona
CORONA ,,,, mentum
; ,,; ,,;
,,; ,,;, CORONADO ,,,;
; ,, corona> Pequea: ,,; ,, coro-
,,; ,, natus> No coronado: ,
corolla> Accin de llevar la corona: ,,,; ,,
,, coronae gestatio> non coronatus> Coronado recientemen-
Perteneciente a la corona: - te: ,, nuper coronatus>
Bien coronado,con una bella corona
,,; ,, (particu-
larmente del crneo) coronarius,coro (vg. de flores) ,-
nalis> Ambicionar las coronas: ,, pulchre coronatus> Con
ambio coronas: Ansioso de co guirnaldas: ,, sertis
undequaque redimitus> Con hojas de
ronas o premios: ,,
amans coronarum> Apto para tejer pino ,,,
pinis redimitus
coronas: ,, aptus ad
coronas texendas> Corona austral:
CORONAMIENTO,cumbre o cima de una
,, corona australis>
cosa,dignidad ,, fasti
Bien tejida: ,, con- gium
texta corona> Ceir con corona: -
corona redimo> Competicin CORONAR ,,,
que se premia con una corona: - ,,,-
certamen corona donan- ,,, co-
dum> De los reyes de Persia: rono> Con cintas: taenia re-
,,,, tiara,cydaris dimio> Por delante: ante
Donde se disputa, en lo que se dispu corono> Ser coronado:,
ta una corona: ,, in quo coronor
de corona certatur> En forma de
corona: in coronae formam CORONEL ,, mille viris
La que hace coronas: ,- praefectus
,, coronaria> Llevar co-
rona: ,, CORONILLA,la parte media de la cabe-
coronam fero> Que lleva za ,, media pars capi
corona: ,, coronam tis> Yerba: ,, securida-
gestans> Privar de la corona: - ca
coronam detraho> Que lleva corona
CORPORACIN ,, coetus
de oro: , iisdem legibus vivens,corpus
, auream coronam ferens> Que
prepara coronas: ,, CORPORAL ,, corporalis,cor-
qui coronas apparat> Que sabe tejer poreus> Revestir de forma corporal:
coronas,apto para tejer: - corporea natura induo
,, habens artem coronas texen-
di,aptus ad coronas texendas> Que te CORPORALMENTE corporaliter
je coronas: ,
,,, qui coronas CORPREO ,,; ,
plectit> Que tiene corona blanca: ,; ,,; ,,
,, albam coronam ha- ; ,, corporeus
bens> Vendedor,vendedora de:

223
CORPORALIDAD,calidad de corporal,co- CORPULENTO ,,-
sa corporal: ,, cor ,,,,
poreum ,,; ,-
,,; ,, corpu-
CORPS,guardia de.. ,, lentus,magno corpore> Hace corpulen-
custos principis
to: corpulentum reddo> Ser
corpulento: corpulentus
CORPULENCIA ,,,
sum
,, copulentia,corporei
CORRAL ,, consep
tas
tum
CORREA ,,,; - cursor> Calzado de los corredores:
,,,,,; ; ,, calceamentum curso-
,,; ,,; ris> Corredor de caballos: -
,; ,, lorum,habena, ,, equorum agitator> De gne-
bovis corium,corrigia,scutica,flage- ros: ,,;-,,
llum> Del calzado: corri- pararius> En competiciones depor-
gia calceamenti> Del escudo o de la tivas: ,, diauli cur-
espada: ,, lorum clypei sor
aut ensis> Del yugo: ,-
CORREDIZO que se desata fcilmente
,; ,, collare> Ju
,, solvendi vim habens
gar con correas: cottabo
ludo> Juego de correas: ,
CORREGIBLE ,, corri-
,;,, lusus cottabi gendus

CORREAJE ,, loramentum> Lu CORREGIDO, no corregido


gar donde se guarda el correaje de
, non castigatus
un coche: ,, locus in cu-
rru concavus
CORREGIR ,,-
CORREAZO,dar correazos verbe ,,,,-
ro , corrigo> A los
nios: castigo> Accin de
CORRECCIN ,,; - corregir antes,precaucin orato-
,,; ,,; - ria: ,, praecedens
,,,; - correctio (fig.ret.)> Apto para co-
,,; ,, correc- rregir: ,, aptus ad
tio,emendatio,castigatio corrigendum> Capaz de corregir:
,, qui habet vim emendandi
CORRECCIONAL ,, De antemano: ,- prae-
carcer castigo> El que ha de ser corregido:
,, corrigendus> Lo
CORRECTOR ,,; - equivocado: corrigo erra
,; ,,; , tum> Que sirve para corregir: -
,; ,,; ,, ,, habens vim emendandi
,, corrector,qui ad
rectum restituit CORRELATIVO ,, conve-
niens
CORRECTO ,, correctus,
emendatus,politus CORREO `,,,
; ,,; ,,
CORREDOR ,,; , ,,; ,
,; ,,; , ,,,
,; ,,; ,, ,, tabellarius> Co-

224
rreoc de los reyes persas: , curro> Alrededor: ,
regum persarum taballarii> Posta: circumcurro> Andar corrien
,, cursor,nuntius> Ser co- do de una parte a otra: cur-
rreo de a pie: ` cursor a sito> Apto para correr:,,
pedibus sum> Tener el oficio de: ,, aptus ad currendum> Ce
` cursor,tabellarius sum leridad en el correr: ,,
celeritas in currendo> Como los
CORREOSO ,, loro simi- perros: incitato cursu fe
lis ror> Con armas: , de-
curro in armis> Con celeridad: -
CORRER ,,,-
celeriter decurro> Con mpetu:
,,,,,-
cum impetu decurro> Con
,,,,,,-
ligereza: velocitate pedum
, curro> A caballo: - praeditus sum> Con viento dfavorable
equo decurro> A la par: secundo et afflante ven
,,, to curro> Correr a una: ,-
, simul,juxta curro,concu concurro> Correr adentro:
rro> A lo largo de: praeter intro curro> Correr bien,mucho
curro> A travs: transcurro> ,, qui bene currit> Dao
Correr a: accurro> Accin so al que corre: ,,
de correr en crculo: ,, perniciosus currenti> De carrera tor
,, circumactio in orbem>
Al mismo punto: eodem in
tuosa: ,,, oblique supercurro> Por fuera:
currens> De un lado a otro: - excurro> Por los montes:
discurro> El acto de correr: per montes curro> Que corre a otro
,,;-,, discursio> lado: ,, transcursor>
Delante: ,,, Que corre a una con otro: ,
,, prius curro,prae , qui una currit> Que corre bien
curro> Detrs: , per ,, bene currens> Que
sequor,post insequor> Echarse o lan- corre con estrpito y rudo: -
zarse fuera corriendo: si ,,, cum stre-
mul excurro> El que corre en crculo pitu currens> Que corre con veloci-
,, in gyrum currens> dad: ,, qui velociter
Correr en crculo: in orbem currit> Que corre con viento prspe-
curro> En comn: communi ro: ,, secundo vento
ter decurro> En contra: currens> Que corre de nuevo:
adversor> En derredor en contra: ,, recurrens> Que corre duran
circumconcurso adversus te el da: `,, diur-
En una carrera: concurro nus cursor> Que corre en lnea rec-
Correr frecuentemente: cursi- ta: ,, qui recta via
to> Fuera de la lnea: cons currit> Que corre lejos y por mucho
titutum cursum egredior> Ganar a co- tiempo: ,, qui longe
rrer: curreendo supero> et diu currit> Que corre muy lejos:
Hacia abajo hasta el fin: ,, longissime cu-
rrens> Que corre o se mueve por s
decurro> Hacia abajo: ,
mismo sin impulso ajeno: ,
decurro,infra curro> Cor-
, ipse per se currens> Que corre
rer ligero: , ce-
leriter curro> Lugar para correr: por todas partes: ,-
,, locus ubi curritur> Ms ,, circumquaque currens>
Que corre
adelante: ,-
velozmente:,
una praetercurro> Mucho: -

225
,,; ,, velo- ,, gratiae relatio> Corres-
citer currens> Que excita a correr: pondencia,reciprocidad,relacin
,, (-) ad cursum entre personas o cosas: ,
excitans> Que vuelve a correr: ,; ,, alter al-
,,; ,, re- teri relatio
currens> Se ha de correr alrededor:
circum currendum> Se- CORRESPONDER refero gra-
guir corriendo: incurro> tia> Corresponder al que ama: -
Volver a correr: , amantem redamo> Como corres-
, recurro> Corriendo: ponde: ut dignum est> Que
; cursim> CORRER, corresponde mutuamente ,
fluir los lquidos:`,, alter alteri respondens>No ser
,,, debidamente correspondido:
fluo>Fluir a la vez: si- , debitam gratiam non
mul defluo>Correr fluyendo: accipio
, influo,defleuo> Ha-
CORRETEAR ultro citroque
cia abajo , de-
cursito (de aqu para all)
fluo> Hacia adentro: si-
mul influo> Lo que corre alrededor:
CORRIDA ,, cler cursus>
,, circumfluus> Muy
De corrida: cursim
profundo,mucho: profunde
fluo>Pasar corriendo: prae CORRIDO ,, vafer>
terfluo> Por debajo: subter Hombre corrido: ,, homo
labor> Fluir por: effluo per> tritus
Que corre o mana abundatemente:
,, copiose fluens> Que CORRIENTE`,,; `,
corre por todas partes: ;`,;`,,;`,`
, in duas partes fluens ,,;`,,; ,,;
`,,;`,,; ,
CORRERA ,,, ex- ,; ,,;,,;ef-
cursio,incursus> Militar: , fluxio,fluentum,profluvium> A manera
,; ,, decursio mili- de corriente: ` instars fluen
taris> Molestar con correras: ti> Arrebatado por la corriente: -
excursionibus infesto ,, aflumine abreptus

CORRESPONDENCIA por favores -


De agua que va por lugares ocultos: corriente en otra: (dat.)
` furtim effluens confluo in> Estrepitosa: ,
aqua> De ancha corriente: , fluxum cum strepitum> Pequea:
, latum fluentum habens> De her- ,, parvum fluentum> Que
mosa corriente: ,- fluye hacia abajo: ,,
,, pulchrifluus> De hermosa fluens decrescens> Que lleva hermo-
feliz corriente: ,,; - sa corriente: ,, pul-
,,; ,,, chris undis fluens> Tranquila,fcil:
, facilem cursum habens,pulchri ,, aquae decursus sua-
fluus> De honda corriente: - vis
,, profunde fluens> Decrecer
CORRILLO ,,; ,,
la corriente y formar lodo:
corona hominum> Andar formando corri
decresco et limo induco> Como una co
llos: circulatorem ago>
rriente: in morem aquae
difluentis> El fluir de las aguas: Andar hablando en corrillos:
,, fluxus aquarum una confabulo,garrio> El que an

226
da hablando en corrillos: , corrumpo,liquefacio,tabesco,vi-
; ,, confabulator,cir- tio> A una doncella: vitium
culator> Que acostumbra a andar en affero virgini> Algn tanto: -
corrillos: ,, qui aliquantulum corrumpo> Antes:
circuire solet> Que forma corrillos ,,- ante co-
para ganarse la vida: ,, rrumpo> Con tormentos:
qui in circulis victum quaerit tormentis distraho> Corrompido hace
poco: ,, nuper corrup-
CORRIMIENTO,desplazamiento - tus> Ddiva que corrompe: ,
,,; ,, lapsus munus> Adems: in-
super corrumpo> Juntamente: -
CORRO (ver CORRILLO)
simul corrumpo> Corromper o co
CORROBORACIN `,,- rromperse por todas partes:
ex omni circum parte putrefacio> Po
,,; ,, corro-
boratio co ha corrompido: ,,
, nuper vitiatus> Propio para co
CORROBORAR `,`,`,` rromper: ,, corrumpendi
,., vim habens> Que corrompe la vida:
,,, ,, vitam corrumpens> Que
,,,,- corrompe las almas: ,
,,-, , animas corrumpens> Que corrom
corroboro> Adems: pe pudriendo: ,, mace-
,,-, rans> Ser corrompido antes: -
insuper corroboro> Que co- ante corrumpor> Corromper-
rrobora: `,, qui corrobo- se: ,,,,
rat ,,
subputrefacio,corrumpor,contabesco>
CORROBORATIVO `,, habens Por todas partes: cir-
vim roborandi> Lo que es corroborati cumquaque corrumpor
vo: `,, id quod habet
vim roborandi CORROMPIDO`,,: ,
,; ,,; ,,;
CORROER ,,, ,,; ,-
,, corrodo,exedo ,,; ,,,
CORRODO por los aos ,, ; ,, exoletus,putridi-
id quod exesum est venustate> No ne vitiatus,saniosus,fucatus,corrup
corrodo por los gusanos: tus> Algo corrompido: ,,
,, a tenedinibus con corrosus subputris> No corrompido (hablan
do de jvenes): ,, exo-
CORROMPER `,,- letus
,-,,,
,,,, CORROSIN ,, corrosio>
,,,,, Alrededor ,, erosio in
,,,- circuitu
,,,-
CORROSIVO ,, corrosi-
,,,, vus
,,,-,
,,,, CORRUPCIN ,,;,
,,,,-
; ,,,; , tabes,contabefactio,sphacellus,marce
,; ,,; , do,corruptio> De cuerpo: ,
,,; ,,, , tabefacio> De magistrados:

227
,, magistratus corrup- ; ,,,,;
tio> De vida: ,, vitae ,,,,
pernicies> Del aire: ,, ,,;,, sec
aris vitium> Estado de corrupcin, tus,incisus,praeruptus,exsectus,debi
estado corrompido de la ciudad: lis,abruptus,concisus> Alrededor:
,, corruptus civitatis ,, circumcisus> Bien
status> Exento de corrupcin: cortado: ,, bene sectus>
,, corruptionis expers> Ex- Circularmente: ,, sci-
perimentar corrupcin: ca- ssus in gyrum> En muchos trozos:
riem sentio> Lleno de corrupcin: ,, in multas partes sectus>
,,, saniosus> Que Poco cortado: ,, brevi
causa la corrupcin: ,, ter recissus> Poco ha cortado: -
putridinem faciens ,, nuper dissectus serra>
Tarde: ,, sero amputatus
CORRUPTELA ,,; ,
, corruptela CORTADURA `,,; ,-
,,,,-
CORRUPTIBLE ,, corruptibi- ,,,,,
lis ; ,,; ,,
,,; ,,;
CORRUPTIVO `,, corrup- ,, scissio,scissura,conci
torius
ssio,resegmina> Cortaduras: ,
CORRUPTO (hombre corrupto,perdido) , insecta> Que tiene cortaduras
,, homo corruptissimus pequeas: ,, tenues
incissuras habens
CORRUPTOR `,,;
CORTANTE ,, habens vim
,; ,,; ,
scindendi
,; ,,; ,
;-,,;,,;- CORTAR`,`,,
,,; ,,; - ,,,,
,,; ,, perduc ,,,,
tor,corruptor> De lenguaje,como los
,,,,
habitantes de Solos: , qui
,,,,,
Solis in urbe Ciliciae habitabant
vitiose loquentes ,,,,
,,,,,-
CORSARIO ,; ,, ,,,,
praedo ,,, seco,concido
amputo,diffindo,caedo,trunco,abscin-
CONSERVAR intacto incolumen do,incido> A golpe de hacha: -
servo (Ver GUARDAR) securi dolo et complano> Algn
miembro: detrunco> Alrededor:
CORTA de rboles ,, arbo ,, circum-
rum sectio> A modo de lo que corta:
cido> Antes de tiempo:
eorum more quae scindunt> Arte
,,,
de cortar los rboles: , , praescindo> Con
seccandi materaie ars cuchillo: divido cultro> Con
el mismo tallo: cum ipso
CORTADA por debajo ,, caule revello> Con escapel:
subtus excisa
scapello reseco> Con ha-
CORTADO ,,,; cha securi ferio> Con hie-
,; ,,;-,,, rro: ferro incido> Con

228
sierra: serra concido> El crudum adhuc seco> Junta-
cuello: , jugulum di mente: una concido> La
secco> El paso: intercludo> carne como los carniceros:
En miembros: in membra conci- lariorum more carnes concido> La
do> En partes menudas: parte superior: summum
,,,- cacumen praecido> Las partes extre-
,, in parva se- mas del cuerpo (brazos,piernas) en
co> En partes: ,, un cadver: extremas par-
,, disse- tes corporis trunco> Las puntas:
co in frustra> Estando an fresco:
summas partes praecido> Lo ; ,,, sectilis,
largo: longum amputo> Mal bene sectus> La que corta: ,
alrededor: perperam cir- , sectrix> Lo que corta antes:
cumdo> Miembro a miembro: ,, id quod praescindi-
membratim incido> Piedra: la- tur> LO que corta en pedazos: -
pides incido> Por abajo: , ,, id quod in frusta cir-
, succido> Por la cumcisum est> Medio cortado:`-
parte superior: praecido> ,-,,;`,, se-
Por medio: medium seco> Por misectus> Mesa de cortar: ,
partes: membratim con- , mensa> Poca ha cortado: -
cido> Por primera vez: ,, nuper incisus> Que corta
primum seco> Tener necesidad de ser afiladamente: ,, acute
cortado: sectione egero> Cor- sectans>Que cortan los rboles:-
tar las manos: manus abs , qui arbores secant> Que se
cindo> Cortando incidendo> corta por primera vez: ,
Cortando en trozos: inciden qui primum caeditur> Que se quita
do,caesim> Cortante: ,, cortando alrededor: ,,
habens vim scindendi> Que corta: qui circum recidendo eximitur> Que
,,; ,,; tiene facilidad de cortar: ,
, sector>Accin de cortar: habens vim secandi> Recin corta-
,,; ,, decur- do: ,,; ,-
tatio> Apto para cortar: ,,,, nu-
, aptus ad incidendum> Cortado per amputatus> Rectamente cortado:
con la mano: ,, manu ,, recte sectus> Se ha
excisus>Cortado con la piedra: - de cortar alrededor:
,, a lapide excisus> Corta circum recidendum est> Todo cortado:
do en lnea recta: ,, in ,, totus concisus> Que
rec-tum scissus> Cortado en partes puede cortarse: ,, scissi-
largas: ,, in longas lis
partes amputans> Cortado en primave
ra: ,, vere decertus> CORTE ,,; ,-
Cortado por la parte superior: - ,,,,,;
, praecisus> Difcil de: ,, segmentum,abscissio
incisura,scissura> Parte cortada:
,, difficilis caesus> El
,, pars resecta
acto de cortar antes:,,
actio praescindendi> El que corta
CORTE real ,, aula regia
fraudulentamente alrededor: -
,, qui perperam et dolose
CORTEDAD,tener cortedad
circumcidit> El que corta rectamente
erubesco
,, recte secans> Fcil
de cortar,bien cortado: ,, CORTEJANTE ,,;

229
,, assectator Conducirse como cortesana:
meretricem ago
CORTEJAR , de-
duco vel prosequor> A alguno para CORTESANO ,, palatinus,
captarse su favor: ambio aulicus

CORTEJO ,,; , CORTSMENTE , urbane


, assectatio,deductio> El que for
ma parte de un cortejo: , CORTEZA ,,,; ,
, assecla> Lo que suele hacerse ,; ,,; ,,
,,,; ,,
en los cortejos: ,, quod
fieri solet cum honoris causa ,,; ,, cortex>
deducitur Abundante en corteza: ,
,; ,, corticibus abun-
CORTS ,,;,,;- dans> Blandura de corteza: -
,,;,,;- ,, tenuitas corticis> Cubierto
,, officiosus,comis,urba de corteza: ,,
nus> Manifestarse cortes y obsequio- ,; ,,; ,,
so: obsequiosum me praebeo contectuss cortice> De spera cor
teza: ,, aspero cor-
CORTESANA ,, comi- tice> De corteza gruesa: ,
tas
, crassum corticem habens> De
CORTESANA ,, meretrix> corteza suave: ,, ae-
vi cortice abductus> De corteza rugo habens> Que tiene la corteza blanda:
sa: `,, rugosam cor- ,, molli cortice
ticem habens> De corteza lisa: praeditus> Que tiene la corteza fina
,, qui molli cortice te- y ligera: ,, tenuem
gitur> De corteza: ,, corticem habens> Que tiene la corte
corticeus> De dura corteza o piel: za rota: ,, corticem
,, duram pellem vel disruptum habens> Que tiene la misma
corticem habens> De una sola corteza corteza: ,, eumdem cor-
,, unico cortice con- ticem habens> Que tiene mucha corte-
tectus> Detraccin de corteza: - za: ,,, la-
tum corticem habens> Que tiene una
,,; ,, corti
cis detractio> Envuelto en varias sola corteza: ,, simpli
cortezas: ,, multis cor ci tunica tectus> Sin corteza:-
ticibus involutus> Hecho de corteza: ,, cortice carens> Tiempo en
,, corticeus> Hinchazn de que se hinchan las cortezas de los
la corteza de los rboles: ,, rboles: ,, tempus quo in-
tumescunt arborum cortices> Arrancar
corticis turgicitas> La corteza
la corteza: corticem detraho>
ms fina de los rboles: ,
Perder hacer caer la corteza:
tenuissimus arborum cortex> Peque-
corticem emitto,inflo> Quitar
a corteza: ,, parvus
la corteza: ,,-
cortex> Que rodea al fruto: -
decortico
,, frutus integumentum> Que
rompe la corteza o la tiene rota:
CORTINA ,,,;
`,, corticem rumpens
vel habeens ruptum> De corteza sua- ,, cortina
ve: ,,,
tenuem corticem habens> Que tiene la CORTO ,,; ,, exi-
guus,curtus> Cosa pequea,lo pequeo
corteza spera y velluda:
parvum,exiguum
, densum et hirsutum corticem

230
CONTORNO ,, imaginis li-
nea COSELETE ,, thorax

CORVA ,,; ,, fle- COSER ,`,`,


xura> Corva de la rodilla: ,- ,,,-
,, poples,coxa ,,,,
CORVATURA ,, inflexus ,.,
Con una sola corvatura: , consuo,adsuo,necto> sarcio> Con cuer
, unicum inflexum habet das: consuo nervis> Con:
consuo>Que cose con cuer-
CORVEJN ,, suffrago das: ,, qui nervis
consuit> Que cose: `,,
CONVERSACIN ,,; ,, sutor> Accin de coser: `,,
sermo> Corta: ,, pauci- satura> Apto para coser: -
loquium> Ftil: ,, ora- ,, aptus ad suturam
tionis futilitas> Paseando:
,, colloquium deambulando> Ser COSIDO `,`,,
nimio y redundante en la coversa ,, sutus> Bien cosido: -
cin: nimius sum et re- ,, bene consutus> Con hilo:
dundans in sermone ,, filo sutus> Muy:
,,,;-,
CORVO ,,; ,,; , multum sutus
,, curvus
COSMTICA (),, ars
COSA `,, res> Cosa ma: comendi> Que profesa el arte de la
( ) res mea> )Qu cosa? cosmtica,maestro de peinados y afei
,? quid?> Muchas ms cosas: tes: ,, qui artem comen
plura di profitetur> Instrumentos y afei-
tes para uso cosmtico: ,
COSCORRN ,, concre- ,, instrumentum si
patio digitorum inter ser comploso- ve medicamentum quo crines ornantur
rum
COSMTICO,negro para las cejas
CONSECHA ,, messis> Mala ; ,, stibium> Usar cos
cosecha de frutos: ,, mticos: stibio utor
infelix fructuum editio
CSMICO ,, csmicus Capitn de guardias de costas: -
,-,, qui praeest
COSMOGONA ,, scientia excubitoribus> Habitantes de la cos
de mundi origine ta: ,, qui maritimam in-
COSMOLOGA ,, sermo de colunt oram
mundo
COSTADO ,,; ,,
COSMOLGICO ,, perti- latus> De costado: ex obliquo>
nens ad sermones de mundo De largos costados: ,,
extenta lateraa habens> Del costa
COSMOPOLITA ,, mundi
do: a latere> El que tiene
civis
dolor de costado: ,,
pleuriticus,qui lateris morbo labo-
COSQUILLAS ,, titillatio
rat> Herir en los costados:
Hacer cosquillas:,
latera percutio> Que est en
, affrico,titillo
medio de los costados: ,
COSTA ,,, ora maritima ,, in medio latere po

231
situs> Que tiene costados de bronce: ,,; ,, (ritus)
,, aerea latera ha- ,; ,,,;
bens> Sobrepuesto en los costados: ,; ,,; ,,
,, lateribus adjunc- ; ,, (ritus) mos,consue-
tus tudo>Accin de formar las costumbres
el carcter:,, effectuum
COSTAL (Ver SACO)
expressio> Costumbre admitida:
COSTEAR ,,- ,, mos receptus> Adoptar
circumveho,praeternavigo> Que otras costumbres: ,-
puede costearse: ,, qui ,- alios mores sumo>
circumnavigari potest> Que ha de ser Bondad de costumbres: ,,
costeado: ,, prater- morum probitas> Corrector de costum-
navigandus bres: ,, morum emen
datores> Costumbres antiguas:
COSTILLA , latiores costae> ,, mores antiqui> Crtica
Endebles y blandas: ` costae te- (trapacera,engao,impostura): -
niores mollioresque> De dura costi- ,, mos creticus> De buenas
lla: ,, duro tergore> costumbres: ,,,;
Costillas medias: ,, ,, qui probis est moribus>
mediae costae> A manera de costilla: De costumbre anual: ,,
costae instar> Del navo quotannis fieri solitus> De iguales
,, lignum substratum costumbres: ,,, mo-
carrinae ribus similis> De malas costumbres:
,,,,
COSTAR,valer sumo immorigeratus> Ser de malas costum-
bres: cilices imitor> De
COSTO (planta aromtica) ,, perversas costumbres: ,,
costus
qui est moribus perversis> De sua
ves costumbres: ,, facilis
COSTO,precio ,, sumptus
moribus> Derecho de la costumbre:
,, consuetum jus> Descri
COSTOSO ,, in quo
multae impensae fiunt,sumptuosus bir las costumbres: ` mores
exprimo> Descripcin de las costum-
COSTRA ,,; ,,; bres o caracteres: ,, mo
res descriptio> Costumbre diaria:
,, pustula,custra>
,, quotidiana co-
Costra a manera de burbuja:
suetudo> El que conserva las costum-
, pustula in modum bullae> En
bres antiguas: ,, qui
las manos, en los pies: ,, est antiquis moribus> Ensear buenas
pustula in manibus vel pedibus> costumbres: bonis moribus
Formar costras: irumpo in imbuo> Falta de costumbre:
custras>Lleno de costras: ,, desuetudo> Falta de cos-
, pustulossus> Droga que produce tumbres: ,, insolentia>
costras: ,, medicamen Formar las costumbres: mo-
tum custras inducens rem formo vel fingo> Hacer por cos-
tumbre: , ex more fa-
COSTUMBRE `,,; ,,;
,,;,,;
cio> Maestros de costumbres: - regrini moris> Nueva costumbre: -
,, morum magistri> Mala ,, mos novus> Pasarse a
costumbre: ,, prava con- otro modo de vivir,a otras costum-
suetudo> Novedad de costumbres,comi- bres: habitum mutare fa-
das,etc. ,, admissio pe- cio> Probidad de costumbres: -

232
,, morum probitas> Que arre- las seu heminas habens
gla,forma las costumbres o caracte-
res:,, mores instituens COTILLEAR,chismorrear ,-
Que tiene buenas costumbres: - , garrio
,, qui probos et elegantes
mores habet> Segn costumbre: - COTIZAR contribuo
,, ( ) de more>
COTO,lugar de caza ,, ve
Semejante en costumbres: ,,
tita pascua
; ,,, mori
bus similis> Semejanza de costumbres
COTURNO ,,; ,,
,, morum similitudo> cothurnus
Suavidad de costumbres por la buena
educacin: ,, suavi- COVACHA ,, parva spelun
tas morum ex optima doctrina> Tener ca
costumbres extrajeras: pere-
grinis studeo> Tener malas costum- COYUNTURA ,, eventus>
bres: , ma- Articulacin de los huesos: ,
lis sum moribus> Perversidad de cos-
,;,,,;,,
tumbres: ,, pravitas mo commissura,junctura membrorum
rum> Tolerar las costumbres de otro:
mores alicuius tolero> Va COZ ,, ictus calcis> A
riar la costumbre,la manera de vivir
coces: calce,calcitrando>
vivendi morem immuto> Pa
Dar coces: ,,
cificar y defender las costumbres,te
,,- calcitro>
ner ese cargo: moribus et
tuendae pacis praeesum
CRNEO ,, cranium> Fractu
COSTUMBRISTA `,`, ra del crneo en dos partes: -
qui scribendo aut pingendo mores ,, fractura calvae in duas
hominum exprimit partes> Fractura del crneo: -
,, fractura crane> Hen-
COSTURA`,,,;`,,;` didura del crneo: ,,
,,;,, sutura,com cranei fissura> Membrana que rodea
missura el crneo: ,, membrana
quae total calvariam co plectitur
COSTURERA `,, consarcina-
trix CRPULA ,, crapula>Expues
to a la crpula: ,,
COTA (Ver CORAZA) crapulae obnoxius

COTEJAR , confero CRASITUD ,,; ,,;


Cotejado: ,, collatus> ,,; ,, pin-
Util para cotejar: ,, guedo,crassities
habens vim conferendi
CRASO ,,; ,,
COTERRNEO (Ver PAISANO)
,,; ,,; -
,, crassus> Ms craso: -
COTIDIANO ,,;
, crasior> Que tiene la vir
,,; ,,
quotidianus tud de poner craso o espeso:
,, habens vim incrassandi,sagi
CTILA,cuarta parte de una ctila nandi
,, cotylae pars quarta>
Que contiene cuarenta cotilas o hemi CRTER ,, crater> Los
nas: ,, quatuor coty crteres del Etna: vora-

233
gines montis Aetnae opificium

CRATERA ,, vas CREADO ,, creatus

CREACIN ,, creatio> Del


mundo: ,,, mun
CREADOR ,,; ,,; do: ,, crescens> En
,,; ,,; tallo: ,, caulesco>
,, effictor,creator> Crea Hacer crecer con anticipacin: -
dora: ,, creatrix> Del ante augeo> Ir creciendo:
mundo: ,,; succresco> Juntamente:
, mundi ipifex,conditor> Primer una adolesco> Ms de lo
creador: ,, primus natural: supra vel ultra
fictor naturam excresco> Mucho: ,
supra modum augeo> No cre-
CREAR ,, creo> cer por igual: non ae-
Hacer crear juntamente: si- qualiter cresco> Poco a poco:
mul condo> El mundo: mun- succresco> Poco crecido:
dum condo
,, nondum satis adultus>
Adems: insuper adnas-
CREATIVIDAD ,, vis crea-
trix cor> Que apenas crece: ,
qui difficulter crescit> Que cre-
CREATRIZ,causa productora de la natu ce a lo ancho: ,, late
raleza ,, quae rerum crescens> Que crece en lozana: -
naturam produxit,effectrix causa ,, pulchre crescens> Que cre
ce fcilmente: ,, qui fa-
CREATURA,criatura ,, crea cile crescit> Que crece mucho: -
tura
,,, multum crescens
CRECER,,,- Que ha crecido poco ha: ,,
,,,,, qui nuper excrevit> Crecer un po-
,,,- co: , succresco
,,,, CRECIMIENTO ,,; ,,
,-,,- ,, incrementum> Falta de
,,,- ,, alimenti defectus
,,,,-
, cresco,adolesco> A lo CREDIBILIDAD ,, credibi
litas> Juzgar indigno de credibili-
alto,hacia arriba: in
rectum assurgo> A modo de espigas: dad: fide indignum
judico
succresco in spicarum
more> Algo en alguna cosa: ,
CRDITO ,, fides> Dar
accresco> Apto para crecer:
crdito concredo> Sin dar
,, idoneus ad alendum> Co
crdito: derogata fide
menzar a crecer: ,-
,,- succresco> CREDULIDAD ,, credulitas
Como los jvenes: more juve-
num excresco> El nio: ,- CRDULO ,,;
adolesco> El que crece felizmen , credulus,facile credulus
te: ,,, feliciter
crescens> El que crece,aumenta o re- CREENCIA ,, fides> Falsa
cibe incremento: ,, au- creencia en tres dioses: ,,
gens,qui augetur> El que va crecien- ternus deitatis numerus

234
CREER ,, CREPIDA,especie de calzado ,
, credo> Antes: ,; ,, crepidae
ante credo> Creer fcilmente: -
facile credo> Ha de creerse: CREPITAR ob ignem reso-
credendum> Creyndose: no> Que crepita al fuego: -
cum crederetur> Creyente: ,, ab igne resonans
,, credens
CREPUSCULAR ,, crepuscu-
CREBLE ,,,; laris
,, credibilis> Por s mismo:
CREPSCULO ,,; ,
,, per se credibilis
; ,,; ,,;
CREMACIN,hoguera para la cremacin ,, diluculum
de cadveres: rogus
CRESTA de las aves ,,
CREMATSTICA,economa poltica - crista>Del gallo:,, cris-
,, scientia oeconomae
ta gallinacei> El que tiene cresta ; ,,;-
erguida: ,,, erectam ,; ,; ,;
cristam habens> Que tiene dos cres- ,,; , famu-
tas: ,, duplicem cristam lus,servus,minister> Los criados,la
habens> Que tiene cresta roja: servidumbre: ,, ministe-
,, rubram cristam habens> rium> Condicin,estado de criado:
Que tiene crestas altas: , ,, famulitium> Cosa de
,, altas cristas habens> criado ,, famularis> HIjo
Con cresta: ,, cristatus> de un criado: ex
De cresta blanca: ,, verna natus> Criado juntamente con
altam cristam habens otro: ,, simul nu
tritus> Propio de criados: -
CRETA , Creta> Desde Creta: ,, famularis> Que no tienen
ex Creta> Imitar a los de criados y se sirven a s mismos: -
Creta (ser impostor,trapacero,truhn , ipsi sibi famulantes>
cretisso> Tierra blanca: - Salario del criado: ,, mer
, cimolia terra ces> CRIADA:,,;,,
,,; ,,; ,
CRETENSE ,,; ,,
,;,,,,;
homo,foemina cretenssis
,,; ,,
CRTICO,pie mtrico ,, ; ,,; ,,;
creticus ,,; ,,; ,
, ancilla,famula> Criada joven:
CRA ,, subdoles> De ,, ancillula> Nacida
aves,que tiene cras ,, en la casa: ,, ancilla domi
habens pullos> Hacer cra: nata>Que acompaa: ,,;
foetifico ,, pedissequa> Que ayuda a
CRIADILLAS de tierra (especie de se- la seora a subir al coche:
ta: tubera ,, serva dominabus inserviens
Criado o criada al cuidado del dormi
CRIADO ,; ,,,; torio,que ayudan al arreglo de los
,; ,; dueos: ,,; ,,
,; ,,,,; - cubicularius
,,,; ,

235
CRIADOR de la naturaleza , hace cribas: ,, criba
, qui rerum naturam produxit> De rius> Hecho a manera de criba:
todo: ,, omnium opifex> ,, in cribri modum confec
Que alimenta y da vida: ,, tus> Piel para cribas: ,
almus , pellis idonea ad cribra confi-
cienda> Limpiado con crba:
CRIAR,educar ,, ,, cribro purgatus> Lle
-,,,, var una crba o arnero:
nutrio,enutrio> A manera de nodri vannum gesto> Parecido a la criba:
za: ,, more ,,, vanno si
nutricis tracto> Criado y educado milis> Separacin que se hace con la
juntamente: ,, simul nu criba: ,,, criba-
tritus et educatus> Delicadamente: tio> A quien se lleva la criba sagra
delicate nutrio> El que cra da,Dionysos): ,, cui van-
o educa: ,, nutri- nus latus est> Coronado con una cri-
tor,educator>Ser criado con delicade ba: ,, vanno corona-
za: , adolesco delicate tus> El que lleva la criba sagrada
El que se cra solo: ,, en las fiestas de Dionysos: -
qui solus pascitur> Criarse o ser ,, vanni gestator> LLevar una
criado en compaa: simul criba por corona: ,-
alo vel alor vanno ornatus incedo

CRIATURA ,,; ,, CRIBAR ,,,


; ,, creatura,foetura ,,,,
cribro,vanno>Accin de cribar el gra
CRIBA ,,; ,,; no: ,,; ,,
,,; ,,; ,, purgatio frumenti vanno
; ,,,; ,
,; ,; ,, CRIMEN ,,,
vannus,cribrum> A modo de criba: ,; ,,;,,
in modum cribri> De mineros: ; ,, scelus,crimen
,, incerniculum> El que
Amante de crmenes y disputas: jubatus> De mucho crin: ,
,, amans criminum et jur- , crinitus> Guarnecido de una
giorum> Incitar al crimen: espesa crin de caballo: ,
peccadum sollicito> Crimen judo: (masc,y fem.) densus instar equi>
,, crimen judaicum si Hecho con cerdas de caballo: -
quis vetito vescitur> Manchado con ,,; ,, (adj.mas
crmenes: ,, conscele- ex equina juba confectus> Hecho de
tus> Ponderar el crimen: pelos o crines: ,, cili-
crimen amplifico dicendo> Que se im- cinus,confectus ex pilis seu crini-
puta a alguno con columnia: - bus> Que tiene crinees blancas en la
,, crimen calumniose ali- frente: ,, in fronte albos
cui impactum crines habens

CRIMINAL ,,,; - CRIPTA ,, crypta


,,; ,, criminalis
CRISIS,fase decisiva de una enferme
CRIMINOSO ,, crimino dad ,, phasis definitiva
sus morbi

CRIN ,,, crinis,juba> CRISA (ciudad) ,, Chrysa>


Con crines: ,,, Hija de Crisa: ,, Chry-

236
sei
CRISTIANO ,,; -
CRISLIDA ,-,,; ,, christianus> Convite de
,, papilio los cristianos: ,, convi-
via christianorum> Favorecer a los
CRISANTEMO ,, cristianos: christianis
, chryssanthemum faveo> Que ensea la doctrina cris-
tiana: ,, qui chris-
CRISMA ,, oleum tianae doctrinae initiat> Ser cris-
tiano: christianus sum
CRISOL ,,; ,,;
,,; ,,, vas, CRISTO ,, Christus> Falso
instrumentum fusorium liquandis meta Cristo: ,, falsus
llis Christus> Amante de Cristo:
,, amans Christi> El que odia
CRISLITO,piedra preciosa
a Cristo: ,, qui odit
, chrysolitum
Christum> Enemigo de Cristo: -
,, Christi hostis> Fiesta
CRISOPO,piedra preciosa dorada
del nacimiento de Cristo: ,
,, gemma
,;-,, dies solemnis ob
natalem Christi> que da a conocer a
CRISOPRASO,piedra preciosa:
Cristo y su doctrina:
,, chrysoprasus
, is qui Christo ejusque myste-
CRISTAL`,`,,,; ,
riis initiat> Que lleva a Cristo:
,; ,, crystallus>
,, Christum ferens>
Reducir a cristal o hielo: - Que trafica con Cristo y su divina
in crystallum cogo> Semejante al palabra: ,, qui
cristal: ,, crys- Christum eiusque verbum quaestui
tallo similis habet

CRISTALINO ,, crystal CRITERIO ,, vis judican


linus di> Que es de un solo criterio:
,, qui est unius sen-
CRISTALIZADO,helado ,, tentiae
crystalllum frigore astrigens,as-
trictus CRITICAR ,,- de-
traho,mordeo> Que gusta de criticar:
CRISTIANISMO ,, pro- ,, qui studiose carpit
fessio religionis christianae> El
que comercia con el cristianismo: CRTICO ,, criticus,aptus
,, qui Christum ad dijudicandum> Da crtico: -
quaestui habet
,, decretorius dies
CRISTIANIZAR christianum
reddo
CROAR coaxo
CRONISTA ,, chronico-
CROMTICA,parte del arte musical rum scriptor
,, musicae pars
CRONOGRAFA ,, tempo-
CROMTICO ,, chromati- rum descriptio
cus,pertinens ad musicam
CRONOLOGA ,, scientia
CRNICA cronica ad factorum historicorum ordinem
indagandum

237
; ,,; ,,;
CRONOLGICO ,, ad ,,; ,,; -
chronologiam pertinens ,,; ,,;
,; ,,; ,,
CROQUIS ,,; , ; ,,; ,,
, prima delineatio picturae ; ,,; ,,
CRTALO,instrumento msico (castaue crudelis,saevus,truclentus,imma-
nis,inmitis,dirus> De nimo,de cora-
las) ,, musicum instru-
mentum zn cruel,duro: ,,;
,, immitens animum habens
CROTN y ricino (rbol de Egipto)
,, cici CRUELDAD ,,; ,,
; ,, crudelitas> Bes-
CRUCE de calles ,, compi- tial: ,, belluina crude
ta litas> Con crueldad: crudeliter
Tratar con crueldad: severe
CRUCIFICADO,digno de ser crucificado ago
,, dignus qui cruci
affigatur CRUELMENTE ,,-
crudeliter
CRUCIFICAR ,,
,,- crufifigo> El que CRUENTO ,,
crucifica: ,, qui cruci ,; ,,; ,,
affigit ; ,,,; ,
; ,, cruentus
CRUCIFICADO,crucifijo ,
, crucifixus CRUJIDO `,,;`,
,;`,,;`,,
CRUCIFIXIN ,, crucifi- stridor
xio
CRUJIR `,,,-
CRUDEZA ,, cruditas
, , strepo,crepito> Dar un
crujido: , cre-
CRUDO ,,,-
pitum edo> Que cruje: ,,
,,,; ,,
frendens
;,, crudus,non coctus> Al-
go crudo: ,, crudiusculus> CRUSTCEO ,,; ,
Devorador de cosas crudas: ,; ,, crustaceus,ani
,;,,,;,, malia testis tecta
;,, qui cruda edit> El
acto de devorar cosas crudas:- CRUZ ,, crux> A manera de
,, crudorum voratio> Estar cru cruz: in crucis modum> Que
do: crudus sum> Que se ali- tiene forma de cruz: ,,
meta de cosas crudas:,- crucis formam gerens> Semejante a
,, crudivorus> Que es cor- una cruz: ,, crucis
tado crudo:,, qui cru- formam habens> Suplicio: ,
dus decerpitur> Se debe cortar crudo cruciatus> Que lleva el signo de
crudum secandum est la cruz: ,, signum
crucis ferens> Que lleva una cruz:
CRUEL,,; , ,, crucem ferens
;,;,,;-
,,;,,,; CRUZAR , transeo
,,; ,, per,traicio aliunde

238
,,; ,, equo
CUADRA ,,; ,,;
,, caula> De caballos
rum stabulum> En el patio interior ,, quadrupes> A manera de cua
de la casa: ,, stabulum drpedos: ,
intra domum instar quadrupedum> El que anda o
vive como los cuadrpedos: -
CUADRADO ,, , ,, quadruporum more vivens
quadratus> Objeto de forma cua- sive gradiens
drada: ,,;,
quadrum> De aspecto cuadrado: CRDRUPLE ,,
,, quadrata fa- , quadruplex
cies> Dividido en cuadrados: -
,, per quadratum sectus> Re- CUADRUPLICACIN ,,
ducir a cuadrado: quadro quadraplicatio

CUADRAGSIMA(parte) CUADRUPLICADAMENTE ,-
pars quadragesima , quadrapluciter

CUADRAGSIMO ,, qua CUADRUPLICAR quadru-


dregesimus plico

CRADRANGULAR ,, qua- CUDRUPLO ,,; -


drangularis> Presentar una forma cua ,,; ,;
drangular: quadratu aspec ,,; , qua
tu intueor druplex

CUADRANTE ,,; - CUAJALECHEyerba ,, galium


,, quadrans
CUAJADA ,, lac conccre-
CUADRAR,acomodar ,, tum
, quadro
CUAJAR lac coagulo> Acto de
CUADRATURA ,, quadra cuajar la leche: ,, lac-
tio tis coagulatio> Lo que impide que se
cuaje: ,, non sinit coa-
CUADRINGULO ,, qua- gulari> Medio cuajado: `,
drangulum semi-concretus> Cuajarse: -
in grumos concresco
CUADRIENIO ,, quadrien-
nium CUAJO (yerba) ,,; ,
, galium> Para la leche: ,
CUADRIGA ,, quadrigae ,; ,,; ,,;
,, cogalum
CUADRIMESTRE ,, quadri-
mestris
CUAL ,,; ,,
,,; ,, qualis?>
CUADRO ,,; ,,
De los dos: ,,,
quadrum> Vendedor de cuadros (pin-
uter?> Cul (fem.): , qualis?
tura) ,, tabularum ven
Lo cual ciertamente: quae qui-
ditor> Cuadro militar: ,
acies cuius frons hospes urget dem> Por lo cual: ,,
quamobrem,quapropter,propterea
CUADRPEDO ,,,;

239
CUALIDAD ,, qualitas> Do ;` ; ,`-
tado de cierta cualidad: , ; `,`,`
certa quadam qualitate praeditus> Do ` ;` ; `,, qui
tar de cierta cualidad: certa cumque,quivis,qualiscumque> Cualquie
qualitate afficio> sin cualidad,sin ra que,lo que: ,
quaecum-
propiedad: ,, cualitatis que,quae,aliqua,quaedam> A cualquie-
expers ra: cuilibet> Cualquier co-
sa: ` quodcumque> Un cualquie
CUALQUIERA , ra: , quilibet
,; ,, utervis
uterlibet,quivis> Cualquiera que: CUN ,,,, quam
(fem.), ;
; ; '; CUNDO (),,`,`-
; , (fem.) ; `'; ,,,
(neutro); ; -
,,,,- ginta> De cuarenta aos: -
,,,, quando?> ,, quadraginta annorum> Es
Hasta cundo: ,,` pacio de cuarenta aos: -
usquequo,quousque? ,, quadraginta annorum spa-
tium> Cuarenta mil: ,
CUANTO `,,;`,; ` , (,,) quadraginta millia> Cua-
,` ,` ,` , renta y ocho: qua-
, (quantuscumque)> `, draginta octo> Cuarenta y tres: -
,;,, quantus> Cuanto ,,;-, qua-
(neutro): `,`',`, draginta tres
quantum> Cuanto antes: `
; ` ,; CUARESMA ,, interdictus
quam primum>Cun grande:,' carnis esus
`, quantum> Por cuanto:
( ) eo quod> Cun gran CUARTANA quarta-
de ,,> Cuantas veces: ` na febris> Padecer cuartanas: -
, quoties> Cuanto menos: quartana febre laboro> que
nedum> En cuanto que:` padece de cuartanas: ,,
quantum,quatenus> Cuntos? ' fegri quartana laborans
(quotnam?) ,,; ,,
CUARTARIO (medida) ,, quar
,,; ,,; ,
tarius
, quotus? quantus?> En cunto?
quanti?> En cuanto a: , CUARTEL ,, locus ubi
,'`,` quatenus,in quan milites conveniunt> De invierno:
tum,quoad>Por cuanto:, `- ,, hibernaculum> De un mis
propterea quod> Cuanto pueda ser: mo cuartel: ,, contuber-
quam maxime ra- nalis> General: ,, statio
tione fieri potest> Cuanto quiera militaris> Perteneciente al mismo
que sea: , cuartel: ,, ad tribu-
quantusque demum,quantuslibet> Cuan- les pertinens> Cuarteles reales:
to quiera que: ,, ; ,, exercitus sedes>
,; , Estar alojado o de cuartel:
(fem.) quantuslibet,quantus- stativa habeo
cumque,quotusque> Cuanto ms:`
quam maxime CUARTETO msico qua
ternarius
CUARENTA (' ') quadra

240
CUARTILLO o parte de la pierna de CUBA ,,; ,,; ,
los animales ,, suffrago ,; ,,; ,,
; ,, vas vinarium,cupa,ca-
CUARTO ,,; ,, dus> Del lagar: ,,;
quartus> Cuarta parte: ,, vas quod torculari sub-
, quarta pars jacet

CUATERNARIO (nmero) ,, CBICO ,, cubicus> Cortado


,, quaternarius numerus en forma cbica: ,, id quod
est concisum in formam cubicam>
CUATRERO (robo de los cuatreros) De figura cbica: ,,
,, abactio> Ser cuatrero de cubae speciem referens
vacas: abigo> Ladrn cuatre
ro: ,, abactor CUBICULARIO,criado o esclavo a las
rdenes de los grandes seores,encar
gado principalmente de la limpieza y
CUATRIENIO ,,;
cuidado de los dromitorios -
,,; ,, quadri-
ennium ,,; ,, cubi-
cularius
CUATRO ,, (' ')
CUBIERTA ,,,;
quatuor> Cuatro mil: -
,,; ,,;
,, (,,) quatuor millia
,,; ,,
CUATROCIENTOS ,, (' (involucrum),,,
,')quadringenti,ae,a> Cuatrocientos ,, (operculum),,
mil (, ,) ,; ,,;-
quartercentum millia ,, (velamen),,,;

,,,; Todo lo que cubre: ,,;


,,; ,,; , ,,; , oper
,; ,,; ,, culum quodvis
(tectum,tegmen),, (tunica
,,; ,, CUBIERTAMENTE operte
,,; ,,,-
,, (operimentum,cooperimen CUBIERTO ,,-
tum),,, (tegumenta)> ,,; ,,; -
Cubierta del lado: ,, ,,; ,,; -
laterale tegumentum> De un objeto: ,,,,
,, tegumen> De la ,, opertus,tectus> Bien cubier
nave: ,, superius to: ,, bene tectus> Con
tabularum navis> Accin de poner la lminas de metal: ,,
cubierta: ,, applicatio aeeratus> Con un montn de tierra:
operculi> Cobertura de cuero para ,, humo aggesta tec-
proteger los barcos de guerra,las tus> Decentemente: ,, de
segadores: ,,; , center velatus> No cubierto:
umbraculum coriaceum> Cubierta ,, non opertus> Por todas par
pequea: ,, parvum tes: ,, circumquaque
tegmen> Que gusta de cubierta o abri tectus> Cubierto para la mesa,bande-
go: ,, gaudens tegmine ja: ,, ferculum
Que tiene cubierta de oro:
,, aureum operculum habens> CUBILETE ,, fritillus
Sin cubierta: ,
,; ,, sine operculo> CUBITAL ,, cubitalis

241
ego> Con cuero o piel: -
CUBETA ,,; , pelle sive coro intego> Con ho-
,; ,, haustrum> jas metlicas: incrusto> Con
Para sacar agua del pozo: ,, lminas de metal: aere,fe
,, urna ansata,vas aquae rro obduco> Con piedras:
hauriendae,situla lapidibus obstruo> Con tapa: -
,- circum tego operculo>
CUBO (geom.) ,, cubus> For-
Con tierra: ,,
mar o figurar un cubo: ad cu-
,-,,-
bicam figuram fingo
agesta terra obruo> Con velo por de-
lante: velo objecto tego>
CUBRIR ,,,-
Con vestidos orlados: orno
,,,-
fimbriata veste> Cubierto de un abri
,,,,
go natural: ,, ipse se
,,,, contegens> Cubrirse,defenderse con
,,,- tablas: , tabulis
,,,, tegor,munio> Cubrir el animal a la
,-,,,- hembra: admissarium admitto>
,,-,- Cubrir,vestir hasta abajo: -
,,,, subtus amicio.induo> Juntamente:
,,,- , una coope-
,,,,- rio> Accin de cubrir: ,
,,,- ,; ,, actio ipsa coo
,,,,, periendi> Cubrir la cama: -
,,,- insterno> Lo que se enrolla para
,,, cubrir: ,, quod cir-
subtus tego,cooperio,obvelo,obduco cumplicatum ad operiendum> Lo que se
Cubrir,vestir: ,,- extiende para cubrir: ,
, amicio> A un tiempo: , quod praetenditur ad tegen-
una contego> Cubriendo al- dum> Cubrir en forma de bveda: -
rededor: circum integen concamero> Por delante: -
do> Acto de cubrir: ,, ,- obvelo> Por todas
contectio> Vestir,cubrir alrededor:
partes: ,-;
, circumvestio circumquaque tego> Todo objeto para
cubrir: ,, velamen
Cubrir alrededor: circum
Extender sobre: ,-
tego> Cubrir antes: an
supersterno
te operio> Apto para cubrir: -
,, aptus ad operiendum>
CUCHARA ,,; ,,
Cubrir con capa: laena t
; ,, cochlear> Menear garrio,adsusurro
con la cuchara: ,
cochleari agito> Cuchara de atletas CUCHILLA de zapatero ,, cul-
(esptula): ,,; , ter sutorius
,, rudicula
CUCHILLO `,,; ,,
CUCHARN ,,; ,, ; ,,; ,,; -
,,; ,,; - ,,; ,,; ,
,,; ,, tudicula> ,; ,, culter> Del
Menear con el cucharn: tudi- sacrificio,para degollar:,
cula agito ; ,, cutellus ad jugu-
landis victimis> Para carne: ,
CUCHICHEAR ,,,

242
, culter ad scindendas carnes> aprieta el cuello,pesado al cuello:
Para desollar: ,, culter ,,, collo one-
ad detrahendam pellem> Cortar con cu rosus> Que corta el cuello: -
chillo: divido cultro ,,, jugulum inci-
dens> Que est alrededor del cuello:
CUCLILLO ,, cocciyx seu cu ,, qui est circa co
culus llum> Que fluye del cuello cortado:
,, e resecto jugulo
CUELLICORTO ,, qui fluens> Que se pone bajo el cuello:
est brevis colli ,, qui est sub cervice
Que se rodea al cuello:
CUELLO,,; ,,;- , qui cervici circumponitur> Que
,,; ,,; ,,; tiene cuello flexible: ,
,,,: ,, , flexibilem cervicem habens>
collum> Adorno del cuello: - Que tiene cuello muy largo: -
,,; ,,;- ,,, cui praelongum est col
,, colli ornatum> Atado por lum> Que tiene el cuello tornasolado
medio del cuello: ,,, ,, varium habens
media cervice alligatus> Colgado del collum> Que tiene gran cuello:
cuello y que baja al pecho: - ,, longum collum habens>
,,, ex collo sus- Retorcer el cuello: collum
pensus et in pectus descendens> Cor-
obtorqueo>Ser de alto cuello:
tar el cuello: , ju- alta et erecta sum cervice> Sobre el
gulum disseco> Curva del cuello: - cuello: supra cervicem
,, totius cervicis fle-
xus> De cuello delgado: - CUENCA del ojo ,, hirguum
,, qui exile collum habet> De
cuello grueso: ,, CUENTA ,,; ,,;
crassum collum habens> De cuello ne- ,, ratio> Llevar cuen
gro: ,, nigrum collum ta: ,,,,,
habens> De cuello verde y amarillo: ,, rationem
, viridem,luteam cervi- habeo> Cuenta bien ajustada:
cem habens> De largo cuello: - ,, ratio bene subducta> Dar
,,, extentum ha cuenta: renuntio> Diestro
bens collum> Cuello de un vestido:
en las cuentas o clculos: -
,, apertura vestimenti
qua collum inseritur> Delgado y ,, peritus computationum> Cuen
lar- ta exacta: ,,, recta ra-
go: ,, qui est collo tio> Libro de cuentas: ,
tenui et praelongo>La parte inferior , rationum codex> Llevar cuenta
del cuello: ,-,, de: rationem habeo> Lo
extremi colli pars> Lo que se ata o que se lleva en cuenta,gastado:
se pone alrededor del cuello: ,, quod impensum imputa
,,, id quod circum tur> Obligado a dar cuentas: -
collum alligatur,amuletum> Parte in- ,, obnoxius reddendae rationi
ferior del cuello: ,, Pedir cuentas: rationem
pars colli infra cervicem> Puesto reposco> Redonda,suma ntegra: -
alrededor del cuello: , ,, rotunda ratio> Sujeto a
, collo circumpositus> Puesto en dar cuentas: ,, ratio-
el cuello,que rodea el cuello: - ni reddendae obnoxius
,, juxta cervicem positum>
Puesto junto al cuello: , CUENTO ,,; ,,
, juxta cervicem positus> Que ; ,,; ,,

243
figmentum,commemtum,oratio fabuilosa Contar,decir cuentos: ,-
, fabulas narro,fa Acto de estirar las cuerdas: -
bulor> De viejas: ,, ani ,, chordarum intentio> Como
lis confabulatio los que hacen cuerdas:
illorum more qui nervos seu chordas
CUERDA `,,;`,, conficiunt> Con nueve cuerdas:
,,; ,;--,; ,, novis chordis constans>
,,; ,,; - Con pocas cuerdas: ,,
,,; ,,; , paucitas fidium> Confeccin de cuer-
,; ,,; ,,; das: ,, nervorum confec
,,; ,,; - tio> Consonancia de las cuerdas:
,,; ,, funis,tractus> ,, fidium consonantia> De
A modo de cuerda tirante: - cuerdas sonoras: ,,
in modum funis extensi> Andar chordas habens sonoras> De cuerdas
por la cuerda: per funem tirantes: ,, fidibus
ambulo> Cuerdecilla: ,, intentus>De siete cuerdas -
funiculus> Cuerda de junco: , ,,, septem chordis>
, funis e junco> De lino: - De tres cuerdas:,, tri
,,; ,,, plici chorda intentus>De un instru
funiculus,lineum vinculum>De navo mentum de msica: ,;
,; ,,, ,; ,, chorda in arcu>De
rudens>De una vela de navo: una sola cuerda: ,,
, inferior funis in nave> Cuer- unicam chordam habens> La sexta
da endeble: ,, funiculus te cuerda,prxima a la penltima:
nuis> Estirado de cuerdas: - ,, paranete> Que tiene cinco
,, funibus extensus> Gruesa: cuerdas: ,, quinque
chordas habens> Que tiene cuatro
,,,, funus
cuerdas: ,, quatuor
crassus> Hecha de un nervio> ,
chordas habens> Ultima cuerda de un
, funis e nervis tortus> Llevado
instrumento musical: ,,,
con cuerdas: ,, nervo
ima chorda> Vendedor de cuerdas:
tractus> Cuerda para atraer o arras-
,, chordarum venditor
trar: `,, funis tractorius
Para sacar agua: ,, fu
CUERDAMENTE cordate
nis haustorius> Que anda por la cuer
da: ,, funambulus> Que
CUERDO ,,; ,,
hace cuerdas de junco: ,
; ,,, prudens,integer
, qui funes e junco nectit> Que
mentis> Estar cuerdo: ,-
lleva cuerda: ,, qui
, recta sapio> Ser
funem gestat> Que tuerce los juncos
cuerdo: , mentis sum
para hacer cuerdas: ,
compos
qui junctos conficiendis funibus
torquet> Ser llevado en cuerdas: CUERNO ,;-,; ,,
nervis,fidiculis agor> ; ,,; ,, cornu>
Tirante por medio de cuerdas: - Acometer con los cuernos: ,
,, nervis intensus> Tirante ,,, corni
,, funambuli tensus fu- bus peto> Erguir los cuernos: -
nis> Que vende cuerdas de juncos>
cornua erigo> Herir con los
,, restium e junco tex
cuernos: ,,-
torum venditor> Hacer cuerdas: -

cornu ferio> Levantar los cuer-
nervos conficio
nos: cornua effero,
CUERDA (de instrumento musical): exulto>Pelear con los cuernos:

244
,-, cornibus con- qui albis est cornibus> De cuernos
fligo> Que se apoya en los cuernos de oro,dorados: ,,;
para subir (pico de Pan): , aurea vel deaurata
, qui cornibus innititur ad scan cornua habens> De dos cabezas o
dendum> Armado de grandes cuernos: cuernos: ,,; ,-
,, permagnis cornibus ,,,,
instructus> Cosa con cuernos o de biceps,bifidus,bocornis> De dos cuer
cuerno: ,, corneus> Cuerno nos: ,,,,
de caza: ,, lituus> De ; , bicornis> De pesa-
ciervo: ,, cervinus> De dos cuernos: ,, gravia
cuernos agudos: ,,; cornua habens> El que tiene los cuer
,,, acuta cornua ha-
bens> De cuernos amenazantes: -
,,, cornibus menantibus
De cuernos blancos: ,
nos hacia arriba: ,, Que tiene cuernos de topro: -
cornua erecta hebens> El que toca el ,,, taurina cornua habens>
cuerno: ,, cornicen> He Que tiene cuernos negros:
cho de cuerno: ,, cornu , nigra cornua habens> Que tiene
factus> Que acomete con los cuernos: hermosos cuernos: ,
,,; ,,; , pulchra cornua habens> Que
,,, cornupeta> tiene los cuernos rectos,que levanta
Que graba en cuerno: , los cuernos: ,,, qui
, qui cornua sculpit> Que traba- erecta cornua habet,cornua erigens>
ja en cuerno: ,, qui Que tiene muchos cuernos: ,
opus ex cornibus conficit> Llevar , multua cornua habens> Ramos
cuernos: cornua gero> Que que forman los cuernos de los cier-
lleva cuernos: ,, vos: , rami cervinorum cor-
corniger> Pelea con los cuernos: nuum
,,, pugna quae
fit cornibus> Que carece de cuernos: CUERO `,.,: ,,
,,,; ,, ; ,,; ,,;
cornibus carens> Que hace resonar el ,; ,,; ,,
cuerno: ,, e cornu ; ,,; ,-,,;
resonans> Que lleva cuernos: - ,,; ,,
,, corniger> Atado por los , corium> Cuero delicado: -
cuernos: ,, cornibus ,, corium sutile> Corta-
iiligatus> Que se divierte con los duras de cuero: ,,;
cuernos: ,,, corni- ,, coriorum praesegmina>
bus lasciviens> Que sobresale por
Cortar cueros: ` coria rese
sus cuernos: ,; -
co> Cubierto de cuero muy duro:
,, altis cornibus eminens> Que
,, qui lapideo seu praedu-
tiene anchos cuernos: ro corio obtectus est> Cubierto de
, (-) qui lata cornua habet> cuero: ,,; ,
Que tiene cuatro cuernos: , follicularis> Cubrir con cue-
quatuor cornua habens> Que tiene
ro: ,, corio ob-
cuernos altos: ,,@ alta
tego> De cuero,coriceo: ,
cornua habens> Que tiene cuernos de
,; ,,, ,
buey: ,,; ,,
,; ,,; ,
boubilis cornibus praeditus> Que
,,; ,,,;
tiene cuernos de macho cabro: -
,, coriaceus> De la cer-
,, hirci cornua habens>
viz de los beuyes: ,, co-

245
rium durius in cervicibus et dorsus po: corpus esse facio> De
boum> De suelas: ,, co- cuerpo duro: ,, du-
rium quo suitur> Desechos de cuero: rum habens corpus> De cuerpo firme,
,, praesegmina coriurum> slido: ,, solidi cor
Disecar,cortar los cueros: `- poris> De cuerpo tierno:
coria disseco> Emvolvtura,saco, , qui tenellum corpus habens> De
vaina para guardar algo (la espada): cuerpo viejo:,,, seni
,, vagina> Hacer obra de li corpore> De mucho cuerpo: -
cuero: opus ex corio facio> ,, corpulentus> De tres cuer-
Perteneciente al cuero: pos: ,,, tri-
, ad coriurum concinnationem per- corpus> Dejando marcadas las faccio-
tinens> Preparar los cueros: nes o lineamientos del cuerpo: -
coria concinno> Que corta cueros: impresso corporis vestigio> De-
`,, coria secans> Vesti masiados cuidados de su cuerpo: -
do de cuero: ,, vestis , qui cuticulam nimiam
coriacea
curant> Descuido del cuerpo: -
,, neglectus corporis> Echar
CUERPO `,,; ,,
ms cuerpo: corpulentior
,,; ,,; ,
facio> Extremidad del cuerpo:
,; ,,, corpus>
,; ,, ima pars corpo-
Amor demasiado del cuerpo: -
ris> Ejercitar el cuerpo:
,, amor nimius corporis> Com-
corpus exerceo> Entregado con exceso
puesto de pequeas partculas: -
al cuidado del cuerpo: ,
,, substantia e particu-
, nimium studiosus corporis> Es-
lis composita> Cuerpo acabado por la
tado recto del cuerpo: ,
ancianidad: ,, corpus senec
tute confectus> Cuidado excesivo del , rectus corporis status> Estan-
cuerpo: ,, nimia cura do con el cuerpo levantado: -
corporis> Cuidar del cuerpo: - , stando erecto cor-
deditus sum corpori> Dar cuer-
pore> Formar un cuerpo: ,; ,, corvinus> Seme-
corpus formo> Formar un solo cuerpo: jante al cuervo: ,,
idem corpus cogor> La corvo similis> El que pronostica por
accin de dar cuerpo o solidez: - los cuervos: ,, va-
,, corporatio seu corpu- tes ex corvis auguria ducens
lentia> Lquido del cuerpo: ,
humor> Participante del mismo CUESTA,camino que va subiendo -
cuerpo: ,, ejusdem corpo ,,; ,,; ,,;
ris particeps> Que pertenece al ,, clivus> Cuestecilla:
cuerpo entero: ,, qui ,, clivulus> Ir formando
est integro corpore> Que tiene el cuestas (un terreno): in cli-
cuerpo,la piel resplandecientes,her- vos erigor> Lleno de cuestas:
mosos: ,, nitido ,; ,, clivosus> L
corpore praeditus> Que tiene muchos
que est cuesta arriba: ,
cuerpos: ,, multa cor
, quod est acclive> Que tiene
pora habens>Tomar cuerpo:,
cuestas escarpadas: ,,
, adolesco> Tomar otro clivosus
cuerpo: corpus aliud
sumo CUESTIN ,,,;
,,; ,,;
CUERVO ,,; ,,
,,; ,,; ,
corvus> Pequeo: ,, cor-
, quaestio
vulus> De cuervo,corvino: ,

246
CUESTIONABLE ,,; - quea: ,, parva spelun-
,, de quo lis est,de quo dis- ca> Piedra para cerrar la entrada de
putatur la cueva: ,, saxum claudens
speluncam> Que se esconde en una cue
CUESTIONAR disputo> lo que es va: ,, qui latet in
difcil de cuestionar: , specu> Que vive en cuevas: ,
de quo non facile contendas , qui in antris est vel degit

CUESTOR,proveedor de la hacienda p- CUVANO ,, cophinus


blica ,, ( )
quaestor,augendae rei studiosus>Cues CUIDADO ,,;,,;-
tores que repartan las carnes de ,,;,,; ,,
los sacrificios: ,, ,,; ,,;
quaestores qui carnes sacrificiorum
,,; ,,
distribuebant
,,; ,,; -
CUEVA ,,; ,,; ,,; ,,; ,
,,,; ,, ,; ,,; ,,
,; ,,; ,,; - ; ,,,; ,
,,; ,,; ,, ,; ,,; ,,;
; ,,; ,,; - ,,; ,;-,
,,; ,,; ,, - ; ,,; ,,;
,,; ,,; ,, ,,; ,,; -
; ,,; ,,; ,,; ,,-
,,; ,,; - ,,,; ,,
,, specus,sirus,antrum,adytum cura> Tener cuidado: ,,
spelunca> A manera de cueva: - curo> Emplear todo cuidado y
,, instar pecus> Ahondar la atencin: serio ago> Estar
cueva: incavare in foveam con cuidado: curo> Estar
Cueva de animales: ,,; consumido por muchos cuidados:-
,, ferarum cubile> De rocas: , curis nimiis confectus sum
specus rupius> En que Hacer algo con todo cuidado: -
hay una concavidad que comunica con data opera facio> Librarse de
el mar: ,, specus ubi cuidados: ,
recessus est cavus et vorago ponti> curis defungor,curas depono> Obrar
Esconderse en cuevas: , con mucho cuidado y diligencia:
in specubus lateo> Escondida en cue- studiose facio> Poner cuidado
vas: ,, quae in specubus en: , operam et
latet> Escondite de fieras: , studium pono in> Poner mucho cuidado
speluncae> Hecho a modo de cueva: supra modum studeo>Tomar
,,, in modum cuidado: curam gero> Ser-
speluncae factus> Lleno de cuevas:
,, cavernis plenus> Pe-
vir de cuidado:,, ,,,-
(impers.),, curae , curiose,diligen
est> Tener cuidado: ,- t er,accurate,studiose> Con ms cui-
,, curam gero, dado: ,,
satago> Cuidado,diligencia: curiosius> De quien
,,; ,,;, se tiene cuidado: ,
,, sedulitas> Con cuidado:- , accuratus> Digno de cuidado:
,,, - ,,; ,, cura
,,,- dignus> Hecho con mucho cuidado: -
,,,- ,,,;

247
,, multa cura effectus> ,,,,
Indigno de cuidado alguno: - -,,,,-
,, nulla cura dignus> Cuidado ,,,,
intil: ,, inane stu- ,,,-
dium> Que se entrega a cuidados in- , curo,satago,curam gero
tiles: ,, inanibus re studeo> No cuidar: non
bus studens> Lo que causa cuidado: curo> Juntamente: una
,, quod curae est> Lo que curo> Ha de cuidarse: curae
dio cuidado: ,, quod habendum est> Que mira y cuida por
curae fuit> Molestos cuidados: otro: ,, qui pro alio
,, molestae curae> Obje- consulit> Que cuida juntamente: -
to de cuidado: ,, id quod ,, qui una curat> El que
curae haberi debet> Que da o causa cuida: ,,,; -
enojosos cuidados: - ,, curator> De lo que debe
,,; ,, so cuidarse: ,, id omne
llicitudines pariens> Que hace olvi- quod curae habendum est> De
dar los cuidados: ,, antemano: ante curam
curas oblivione tegens> Que quita
habeo> Con ansiedad: ,-
los cuidados: ,, di-
solvens curas> Que sirve de cuidado , sollicite curo> Apto
a los mortales: ,, para cuidar: ,, aptus
qui curae est mortalibus> Que tiene ad curandum> Debe cuidarse: -
cuidado: ,,; , curnadum est
,,; ,, cui
curae est> Que tiene diligente cui- CULANTRO ,,,
dado: ,, qui curam habet , coriandrum (yerba)
diligenter> Se ha de hacer con mucho
cuidado: studiose agendo CULEBRA ,, anguis> Pequea:
Se ha de poner cuidado: ,, anguiculus> Macho:
attendendum est ,, coluber,venenatus ser
pens> De culebra: ,, an-
CUIDADOR ,,; , guinus> Perteneciente a la culebra:
curator> Cuidadora: , ,, ad angues pertinens
; ,, curatrix
CULINARIO ,, culinarius
CUIDADOSAMENTE ,
,, studiose,accu- CULMINANTE (Ver ELEVADO)
rate,cogitabunde> Hecho cuidadosamen
CULMINAR (Ver ELEVAR)
te: ,, factus nimis
accurate
CULO ,,; , clunes
CUIDADOSO ,,; (las posaderas)> De escaso culo:
,; ,,; ,, , qui exilibus sunt cluni-
bus
; ,,; ,,
; ,, pervigil,sedulus
CULPA ,,; ,,; -
sollicitus,anxius,curiosus,studiosus
,,; ,, culpa,noxa>
Muy cuidadoso: ,, val
Absolutamente sin culpa: ,
de accuratus> Estar cuidadoso: -
, sollicitus sum,curo , prorsus inculpatus> Exento de
culpa: ,, noxae expers>
CUIDAR ,,,, Participante o autor de la misma cul
,,,- pa: ,, ejusdem culpae
,,,,- particeps vel auctor

248
,,; ,,; ,
CULPABLE ,,, culpandus> noxius,sons> Enteramen
,,; ,-
te culpable: ,, totus in ;,,; ,,; -
culpa> Lo que se tiene por culpa- ,, (concinni),,,;
ble en otro: ,, id omne ,,; ,,;
quod vitio alicui vertitur ,; ,,;,,;
,,; ,; ,,
CULPABLEMENTE , cri- ,,; ,,; ,
minose,culpabiliter
,; ,,;,,;
CULPADO ,,; ,,
`,,; ,, cacumen
noxius,culpatus> No culpado: - summitas montis,fastigium,vertex> El
,, inculpatus que sube a las cumbres de los montes
,, qui locos excelsos
CULPAR dictis adjicere scandit> Que tiene alta cumbre:
,, sublime cacumen habens
CULPARSE mutuamente vici-
ssim criminor
CUMPLIDAMENTE , plene,
acervatim
CULTIVADO ,,;`-
,,; ,,,; CUMPLIMIENTO ,,;
,, cultus,sativus> Bien , effectus,modus rei agendae>
cultivado: ,, excultus Salir fiador del cumplimiento:
eventum praesto
CULTIVAR ,,
colo,excolo
CUMPLIR ,, exse-
quor,conficio> Hacer algo por cump-
CULTIVO ,, cultura> De
plir: , defunctorie
las plantas: ,, plantarum aliquid ago> Que puede cumplir lo
cultura
que promete: ,, sponsor
fide dignus> Su deber con exactitud:
CULTO ,,,;
diligenter utor> Un com-
, cultus> Cercar una porcin de
promiso,una promesa: res-
terreno para el culto: por- pondeo
tionem agri ab aliis separati conse-
cro> Perteneciente al culto de un
CMULO ,,; ,,
nmen: ,, ad cultum
; ,, cumulus> Montn:
numinis pertinens> Que profesa el
,, congeries
mismo culto: ,, eumdem
cultum habens cum alio
CUNA ,,; ,
CULTURA ,, doctrina> De ; ,, cunaculum,cunae> El
vasta cultura: ,, que preside las cunas (Baco): -
multa dactrina> Sin cultura: ,, praeeses cunarum
,, impolitus> Que ama la cul
CUNDIR diffundo>Propagarse
tura,la lectura: ,,
amans lectionem la voz percrebresco

CULTURAL,apropiado para la cultura CUA ,, cuneus> Pequea:


,,, aptus ad ,,; ,, cu-
congnoscendum eolus> Militar: ,,
acies cuneata> Introduccin de una
CUMBRE `,,; ,, cua: ,, adactio cunei>

249
Formado en figura de cua: -
,,, in cuneum o CURA ,,; ,,
rostrum formatus,cuneiformis ; ,,; ,, sa-
natio> Del enfermo: ,,
CUADO ,,; ,,; aegroti curatio> Diosa que preside
,,; , las curas: ',, dea sanatio-
, frater uxoris> Cuada: - nis
,,; ,,,;
,,; ,,-, glos,fra CURABLE,,; ,
tris uxor,fatria ,,,,; -

CUOTA ,, contributio ,, sanabilis,medicabilis

CUPIDO,imagen pequea de Cupido - CURACIN ,,,;


,, Cupidinis imaguncula
,,; ,,; Que cura los dolores: ,,
,; ,, doloribus medens> Que cura los miem-
,; ,,, bros del cuerpo ,, mem-
, curatio,sanatio> De enfermos: bris sanitatem afferens> Que puede
,, aegrotorum curatio> curar muchas cosas: ,,
multa mederi valens> Que sirve para
Que se resiste a la curacin: -
curar: ,, vim habens
,,; ,, sanatio-
ni resistens curandi> Curarse: sani-
tate restituo
CURADO ,, sanatus
CURIA ,,; ,,
CURADOR ,, curator ,,; ,,;
,; ,, curia> De la
CORADURA ,, cura misma curia o tribu: ,,
,, eiusdem curiae vel tri
CURALOTODO ,,; , bus> Jefe de la curia: ,
,; ,, omnia sanans -,,; ,, curio,
curiae praeeses> Ser partcipe en la
CURAR ,, curia o tribu: ,
,,,,- curiae vel tribus sum particeps
,,, curo,sano,
medeor> Al enfermo: ,- CURIAL ,,; ,,
, aegrotantem curo> Cu- curialis
rar al sol,hacer pasas: ad
CURIN ,, curio,dux cu-
solem coquo> Apto para curar: -
riae
,, habens vim mendicandi>
Difcil de curar: ,,; - CURIOSAMENTE curiose
,, difficilis sanatu> F-
cil de curar: ,,, CURIOSIDAD ,,
,, facilis ad sanandum> ,,; ,,
Sanar con cataplasma:, curiositas,studium sciscitandi> Con
cataplasmate curo>Lo que se ha de cu curiosidad curiose
rar: ,, id quod ad sa
nandum proponitur> Oficios y reme- CURIOSO ,,; -
dios para curar al enfermo: ,,,,; -
, officia et remedia quibus ae- ,, curiosus,avidus scis
grotus curatur> Que cura enfermos: citandi> Fisgn: ,,
,, qui aegrotos curat>

250
curiosus rerum alienarum,inspec- curva: ,, porrectos
tor sinus inflexus

CORRUPCIN ,,; ,, CURVADO ,, curvus


corruptio> Que causa corrupcin:
,, corruptionem faciens CURVATURA,curva `,,;
,,,,
CORRUPTOR ,, corruptor, ,; ,,; ,
seductor ; ,,,; -
,, curvatura,curvitas,in-
CURSO ,, cursus curvatio

CURTIDOR `,,;`,, CURVO ,,; ,,;


; ,,; ,,; ,,; ,,; ,
,,; ,,; - , curvus
,,; ,, sutor,
qui coriam scindit,coriarius> Ser CSPIDE ,,; ,, cus
curtidor o zapatero: arte coriariam pis,summitas> Que tiene ancha cspi-
exerceo de: ,-,, latam ha-
benes cuspidem
CURTIR , pelles mol-
lio CUSTODIA ,,; ,,
,,; ,, cus
CURUCA (ave) ,,, todia> Sin custodia: ,,
curruca incustoditus
CURVA,linea curva a modo de caracol
,, linea flexuosa> Con mucha
CUSTODIADO,que puede ser custodiado
,, qui custodiri potest CUTIS `,,,; ,,;
,,; ,,; ,,
CUSTODIAR,,,- cutis> Del cuerpo humano: ,
,`,`,,-, , cutis hominis> Aplicar color al
,,,-,- cutis ,,
,, asservo,custodio> applico ut cutem contingat> Aspereza
Con dificultad: difficulter de cutis: ,,; ,,;
custodio> Custodiado por una sola ,, summae cutis asperi-
parte o por uno solo: , tas,aspiritudines cutis> Brillo del
, ab uno o una parte custoditus> cutis: ,, nitor cutis> Co
De noche: noctu custo- lor del cutis: ,, color
dio>Diligente en custodiar: - cutis> De cutis blanca: ,
,, sedulus ad custodiendum> , candidam cutem habens> De
Que puede costodiar: ,, cutis delicado: ,,,
habens vim costodiendi> La que custo qui delicata sunt cute> De cutis
dia: ,, custos> Se ha de suave: ,, qui molli
custodiar: custodiendum> cute tegitur> Manchas blancas del
Util para custodiar: ,, cutis: ,, candor in
habens vim custodiendi> Que debe cus summa cute apparens> Que corta o hie
todiarse: ,, custodien re el cutis: ,, inci-
dus dens et vulnerans cutem seu corpus>
Que tiene cutis encendida: -
CUSTODIO ,,; , ,, ignitam cutem habens> Que
; ,,; ,,, tiene cutis rojo: ,,
custos qui flavam cutem habens> Que tiene

251
el cutis desaliado y spero: , cuius
,, qui est squalida cute

CUYO,cuya,cuyo (gen.del pron.rela.)

252
,, aleatr.- Perteneciente
al juego de: ,, alea-
torius.- Jugar a los: , -
D , , , -
, , , ,
, (con otro)
alea,talis,taxillis,calculis,
DACTLICO ,, dact tesseris ludo.- Dados para jugar:
licus ,, tali lusorii.- Sonido
que producen al ser arrojados a la
DCTILO: ,, pes metricus tabla en el juego: ,,
Que consta todo de dactilos: tesserarum sonitus.- Dado caso que,
,, totus ex dactylis cons- en el caso de que (conj.)
tans quandoquidem.- Dado,que se puede
donar,donado: ,, datus
DDIVA: ,,; ,,
donum,largitio.- Magnfica: - DADOR,dadora (de todo): ,,
,, magnifica largitio.- Que ; ,, dator; ,,
recibe ddivas: ,,; - ,, omnium largitrix,datrix
,, munerum acceptor,qui
munera accipit.- Ofrecer ddivas,re- DAGA: `,,; ,,, si
galos: munera offerre.- ca.- Que pelea con: ,
Recibir ddivas: , sica pugnans
munera capio,accipio.- Ser honrado
con: muneror honris causa DAMAS (juego): ,,;
,, ludus latrunculorum,lu
DADIVOSO: ,,; ,, sus scruporum.-Jgar a las:
qui large praebet aliis, mu- , , latrunculis
nificus ludo,ludo aleis,calculis.- Que fabri
ca juegos de: ,, calcu-
DADO: ,,, ,- lorum confector.- Que juega a las:
; ,,; ,,; ,,; ,,
,,; ,, tessera,alea qui ludit scrupis,calculis,aleis
Dado pequeo: ,,
parvulus talus.- Una jugada de: DNAO: ,, danaus
,, jactus tessarum.-
DANZA: ,,; ,,;
Amigo de jugar a los: ,,
,,; ,,; -
amans tessararum.- Armado de da-
,,; , ,,
dados para jugar: ,,
talos habens implicitos.- Compaero ; ,,;,, tri
pudium,saltatio,chorea.- A la danza
en el juego de: ,,
collusor in aleae ludus.- El que (adv.) ad chorum,ad choreas
saca puntos a los dados: Amante de las: ,, amans
choreas.- Amigo de guiar las:
,, qui plurima puncta taxi-
,, studiosus choreas
llis sortitur.- Golpe de dado: -
ducendi.- Compaeros de: ,
,, jactus tessarum.- Juego de
sodales qui simul choros exercent
,,; ,,; -
Con armas: ,,;
,,l ludus talorum, lusus
saltatio armata,in armis.-
aleae.- Donde se juega a: ,
De cuatro: ,, saltatio
,; ,, locus ubi ubi quatuor saltant.- Distribucin
luditur alea,aleatorius concessus.-
de los gastos de la: ,,
Jugador de: ,,; -

226
erogatio sumptuum in ludos choricos ,, sine choris.- Paga,gra
El que dirige el coro o danza: - tificacin de los bailes: ,
,, choragus.- El que toca la largitio chorearum.- Que se delei
ctara en las: ,, ta con las: ,, oblec-
is qui citharam in choro pulsat.- tans se choreis.- Trgica: -
Lo que se expresa por medio de la :
,, saltatio tragica.- Pa
, ,, illud quod
gar los gastos de la: sump-
saltando exprimitur.- Lugar de
tum praebeo.- Apartar de la: -
las: ,,, locus
ubi choreae ducuntur.- Militar: e choro emoveo.- Celebrar con
,, saltatio militaris.- danzas: saltando celebro.-
No acompaado de msica o danza: Ensayar las: chorum erudio
Gastar en danzas y bailes: - leviter nocens.- Que puede ser da-
absumo in apparatu chororum.- ado fcilmente: ,,
Guiar danzas para burlarse de qui facile damno affici potest.-Da
alguien: choreas agito in ar adems: insuper
ludibrium alterius noceo.- Antes: ante noceo
Introducirse ocultamente para daar:
DANZANTE: ,,; , latenter adrepo ad nocendum
; ,,; ,, Daarse,que se hace dao a s mismo:
; ,, saltator.- Multi ,., sibi ipsi vim affe-
tud de: ,,, tripu- rens
diantium multitudo
DANO: ,,;-,,
DANZAR: , , , noxius,damnosus
, ,
DAO: ,,; ,,;
, ,- choros duco,tri-
,,; ,,;
pudio,salto.- Antes o delante:
,,; ,,; ,,
praesulto.- En coro a comps
; ,,; ,,; -
una cum choro moveor
,,; ,,; ,
ad numerum.- Junto a:
,; ,,;-,,
choreas agito juxta.- Y saltar
,,; ,,;
juntamente: una salto
et tripudio ,; ,,; ,,
; ,, noxa,damnum,nocu
DAADO: ,,; ,, mentum,pernicies.- Aadir un dao a
,, damno affectus,damnum otro: damnum damno adji-
passus,laesus cio.- Causar dao: ,
,, ,
DAAR: (),,, damnum infero.- Recibir un dao al
,; ,, pasar: damnum obiter
(-),, , percipio.- Sufrir dao
, (,), , patior damnum.- El que causa dao:
, , , ,- ,, corruptor.- Naci
do para dao y castigo de los dems:
, ,-,
, , , ,, ad id natus,ut alios
,-, , , - laedat.- No voluntario: ,
, , , , damnum non voluntarium.- Que
, (, ) acarrea o padece muchos daos:
noceo,saucio, laedo, dolore afficio, ,, () qui multa mala et
damno,damnum infero,lacesso.- Ser damna affert vel patitur.- Que no ha
daado: laedor.- Que sufrido dao: ,, inno
daa levemente: ,, xius,illaesus.- Que padece un grave

227
dao: ,, gravi damno suppeditatio.- Benignamente:
affectus.- Sin dao: , - , praebeo.- Juntamen
sine noxa,innoxie te: simul do.- Dado con la
mano: ,, manu datus.-
DAOSO: ,,; , Deseo de dar ,, studium
,; ,,; donandi.- Propenso a dar:
,; ,,; ,, ,, ad dandum propensus.-
; ,,; ,, Duro para dar: ,, qui
; ,,; ,,; non libenter impertitur.- El acto de
,,; ,,;,, dar: ,, praebitio
,, noxius, damnosus,no- El primero: do prior.- El
cuus perniciosus,exitialis> Alta- que da: ,, dator.- Fcil de
mente: ,, omnino exci- dar: ,, facilis ad
tialis.- Muy daoso: , impartiendum.- La que se ha de dar a
valde damnosus la vez: simul danda.-
Que da cincuenta por uno: -
DAR: (,,), ,, (,,) quinqua
, , ,, - genarium fructum fundens.- Que da
, ( ), , con larga mano: ,,
, , - , larga manu dans.- Que da muchas
, , , , , cosas: ,, multa donans
, , do,praebeo, Que puede darse: ,, qui dari
largior, impertio,dono.- A su vez: potest
vicissim do.- Acto de
dar lo necesario: ,,
DARDO: ,,; ,,; jaculum e ligno.- Destreza en
,,; ,,; , tirar dardos: ,,;
; ,,,; , , dexteritas,peritia in jaculan
; ,.; ,,; - do.- Ser diestro en tirar dardos:
,,; ,,; , jaculandi peritus sum.-
,; ,,; ,,; Diestro en tirar dardos: ,
,,; ,,; ,; ,,; ,
,; ,,; ,,; felix in jaculando.- Disparado:
,, jaculum,spiculum,gaesum ,, amentatum jaculum.-
pilum,sagitta,telum.- Accin de Experto en tirar: ,, (adj.
tirar dardos: ,, masc.) jaculandi peritus.- Extrac-
-,, telorum emissio.- Cual cin de dardos: ,,
quier cosa arrojadiza ,, telorum extractio.- Perteneciente a
id quod emittendum quodlibet la extraccin de: ,,
pertinet.- Armado de dardos; hecho ad telorum extractionem pertinens.-
en forma de dardo: ,, El que extrae: ,, te-
verutus.- Armado de tres dardos o lorum extractor.- Instrumento para
puntas: ,, triplici te- extraer: , ferramentum
lo, cuspide armatus.- Arrojadizo: extrahendi telis aptum.- Herido de
,, verutum.- Construccin un: ,,; ,,
de: ,, telorum fabri telo caesus.- Dardo largo: ,
catio.- Fabricante de: , , telum oblongum.- Punta del
, telorum fabricator.- De hierro dardo: ,,; ,
,,; ,,; cuspis teli.- Que dispara dardos:
,; ,, jaculum e ,, jaculator.- Que tie
ferro.- De los brbaros: ,, ne dardos de oro: ,
saunion.- De madera: ,, aurea habens jacula.- Traspasado

228
por muchos dardos: ,, tente en el uso de vocablos sinni-
multis telis confossus.- Violen- mos y expresiones equivalentes: -
cia del dardo disparado: `,, ,, datidis imitatio
jactus teli missi.- Arrojar dardos:
, , DATIVO: ,, (gram.) dandi
(-,-), , casus.- Sufijos del gen.y dat.peti
jaculor,jacula mitto in cos: , paragogocae syllabae
Atravesar con: telis
, (ante
DE,desde,de parte de,
confodere.- Disparar dardos: -
vocal),(p + k) , ,
jaculor.- Extraer los dardos:
(gen.) a,ab,ex,de
tela extraho.- Herir con:
saunio percutio.- Lanzar DEBAJO: , , sub,
dardos lejos antes de la pelea: - subter,subtus.- Accin de poner
eminus jaculor ante pug- debajo: ,, subjectio.-
nam.-Ser oprimido con nuevos dardos: Lo que se pone o tiende debajo:
insuper jaculis con ,, illud quod subjec
ficior.- Tirar dardos hacia: - tum vel substratum est.- Puesto de-
adjaculor.- Tirar dardos: bajo ,, suppostus.-
jaculor.- Tirar el dardo: Colocar debajo: subter
telum emitto.- Vencer en colloco.- Estar debajo ` sub-
el tiro del dardo: sum.- Estar debajo de otro:
longe jaculor supra.- Especie de sub alio sedeo.- Meterse por debajo:
dardo militar: ,, teli mi- (-) subeo.- Poner
litaris genus antes debajo ,-
prius subjicio.- Poner debajo: -
DESAGRADAR: displiceo , suppono.- Quedar de-
bajo: `, ` inferior
DTIL: , ,,; evado
,,; ,,
fructus qui spathe clauditur (que se DEBATE: ,, disceptatio.-
cierra en forma de esptula),palmae
Objeto de: ,, quaestio
fructus involucrum.- Palmera:
, palma.- Hecho de dtiles de DEBATIR, ms o en contra: -
palma: ,, e palmae insuper,contra certo
dactylic confectus
DEBER: , -, ,
DATISMO (vicio del lenguaje consis
, , , , ,; ,,;,,,
,, , ; ,,,; ,,;
() debeo.- Adems: , ,,; ,,; -
-, , , ,,; ,,; ,
insuper debeo.- Antes: ,; ,,;
ante debeo.- El primero, ,; ,,; ,,
antes: prior,ante debeo ,, imbecillus,infirmus,de-
bilis,imbecillis.- De nimo dbil:
DEBIDO: , debitus.- Que remisso animo.- De nimo ms
no se ha pagado: ,, de- dbil: supino ac remisso
bitus magis animo.- Dbiles,que no sopor-
tan la carga: infirmiores
DBIL: ,,; ,, Enteramente dbil: ,,
; ,,; ,,; omnino infirmus.- Ms dbil: ,
,,; ,,; - , (),,,; -
,,; ,,; , manu debilior.- Muy dbil:

229
,,; ,, pondeo,liquor animo.- El primwero:
longe inferior viribus,ex omni parte
debilis.- Por la mucha edad: -
,, aetate provecta infirmus El primero: prior defati-
Ser dbil: , , gor.- Ir decayendo: ,-
, infirmus sum flaccesco.- Juntamente:
DEBILIDAD: ,,; - simul deficio
,,; ,,; ,
DECGONO: ,, decem an-
,; ,,; ,
gulos habens
,; ,, vigoris remi
ssio,infirmitas,debilitas,gracilitas
DECADO,algo: ,, demi
languor.- Salud deficiente: , ssior
,,,; ,
adversa valetudo DECAIMIENTO: ,, languor
De nimo: ,,;
DEBILITAMIENTO: ,,
, animi aegritudo,demissio
enervatio
DECLOGO: ,, Decalogus
DEBILITAR: , , -
, , ,
DECANO: ,, vetustissi-
,-, , mus
, debilito,exteneuo,
emacio, enervatio,infirmum reddo.- DECENAL: ,,; ,
Capaz de debilitar: ,, , decennnalis.- Decenal,que
extenuandi vim habens.- Con placeres
cuenta diez sementeras: ,
deliciis frango.- Que de-
, decennalis,qui decem statio-
bilita enteramente: ,,, nes tulit
qui omnino languescit.- Debilitarse:
, , , DECENCIA: ,,; -
debilitor,languesco.- Que ,, honestas.-Portarse con:
empieza a debilitarse: honeste me fero
, languescere incipiens.- Que ha
ce debilitarse: ., vim
habens debilitandi DECENIO ,,;
DBILMENTE: , debi , decennium
liter,remisse
DECENTE: ,,; ,,
DBITO: ,, debitum ; ,,; ,,;
,,; ,, de
DECADENCIA,ir en decadencia: -
cens,decorus.-Conveniente:,
cedo
decens.- Decentemente:
decenter.- Lo decente: ,,
DCADA: ,, dekas,decuria
decens,decorum.- Lo que es decen
DECAER: , , te: ,, decet
(-), ,
DECENTEMENTE: , ,
deficio,paulatim deficio
, , ,
decido.- De nimo: ,
, rite,decen
(),, ,
, animo decido,des
ter,decore,ut decet viratus

DECEMVIRATO: ,, decem DECEMVIRO: ,,-

230
,, decemvir.- Decemviros tione,libere,audacter.- Adems:
en Atenas para el arreglo de ventas ,,,
y alquileres: ,, decemvi- insuper dico.- Antes: prae-
ri venditionibus et elocationibus pu dico.- An ms: insuper
blicis praepositi
dico.- Con otro: simul dico
Con otros: simul dico.-
DECEPCIN: ,,; -
Cosas nunca odas: ino
,,; ,,; ,,
deceptio pinata loquor.- De antemano: -
,, ante prae-
DECIDIR con voto ante dos proposicio dico.- Decir ms: insuper
nes: suffragio decla dico.- Dos veces o de dos modos:
re.- De acuerdo con otro: , bis dico,duo
, consnetiens.- El que decide bus modis effero.- El primero: -
por s mismo: ,, qui primus dico.- En pocas
ex sua sententia omnia facit.- palabras: summatim dico.-
Decidir por s mismo,por propia En pblico: praedico.-
determinacin: ex ani Gozar de igual derecho de decir:
mi sententia facio.- Que decide: par dicendi jure fruor.- Gran
,,; ,,; des cosas: grandia dico
,, qui dijudicat Hacer,decir en comn: communi
ter dico o facio.- Decir que no:
DECIDOR: ,,; , nego.- Segunda vez:
, dicax iterum dico.- Tener ganas de decir:
dicere cupio.- Una y otra vez
DCIMA,tributo del diezmo,liberali
iterum atque iterum dico
dad para el pueblo en dinero o en
Debe decirse: dicendum est
especies: ,, decimae,libe
ralitas ad populo pecuniam vel anno- Que no debe decirse: ,,
nas largiendas.- Dcima parte: - non dicendum.- Decirlo, para
decirlo de una vez, en una palabra:
,, decima pars
, ( )
ut breviter dicam.- Que dice lo
DCIMO: ,,, de
mismo: ,, idem dicens
cimus.- Tercero: ,,
Decir lo mismo : idem
deicmus tertius.- Cuarto: -
dico.- Que ha de ser dicho: ,
,, decimus quartusx.-
dicendus.- Que lo dice todo:
Quinto: ,, deci-
,, qui omnia dicit.-
mus quintus.- Octavo:
Que no puede decirse: ,,
, decimus octavus.- Dcimonono:
,,; ,, in-
,, decimus nonus
fandum.- Que puede decirse: `,
DECIR:,,`(`,. , qui dici potest.- Que se debe
),` (),`, , decir: `,, dicendus.- Que
, (,),, se ha de decir: ,
,,,,,, dicendum.- Se ha de decir antes:
(),,,, ante dicendum est.- Seis-
(),, (), cientas veces dicho: ,
(),, sexcenties dictus.- Dicho del mismo
,, , , ,- modo: ,, eodem modo
, , , - dictus.- Dicho recientemente:
dico,loquor,nuncupo.- Adems con ,, recens dictus.- Difcil de
buen lenguaje,libertad y valor: decir: ,,,
insuper dico recta ora difficilis dictu.- Digno de decir

231
se: ,, dicendus.- Igualdad Que termina la guerra,decisivo:
de derecho de decir: ,,
par dicendi libertas ,, bellum perficiens

DECISIN, entre dos proposiciones DECLAMACIN`,, declamatio


votando a mano alzada: -
,, suffragiorum divisio.- Ani DECLAMAR:` declamo.- Con un
mo decidido y varonil: ,, discurso continuado: perpe-
virilis fortisque animus tua oratione declamo.- El que decla
ma: ,, qui declamat
DECISIVO ,, decretorius
DECLARACIN: ,,; DECOLORACIN: ,, decolo-
,,; ,, de ratio
claratio.- Jurada: ,, ab-
juratio.- Pblica: ,, DECORACIN:,,; -
pulica declaratio ,, decoramen,coronamentum
Ms exquisita: ,, deco-
DECLARADO,no declarado: , ratio exquisitior
, non declaratus
DECORAR: decoro
DECLARANTE: ,, anun-
tians DECORO: ,,;
, decus,decor.- Con decoro:
DECLARAR: , , , decore.- Contrario al:
, , , , praeter decorum
, , (, - Portarse con decoro: ,
), (), , - decenter,decore me gero.-
, , , , - Que se preocupa de su: ,
, declaro,manifesto,denun- seipsum decens
tio,nuncupo,ostendo.- Indirectamente
submanifesto.- Se ha decla DECOROSAMENTE: ,
rar antes: praecipiendum decore
est.- Apto para declarar: ,
, aptus ad declarandum DECOROSO: ,,; ,
,; ,, decorus,spe-
DELCARATIVO: ,, enun- ciosus.- Es decoroso: decet
tiativus Lo decoroso: ,, deco-
DECLINACIN: ,, defle rum.- Muy decoroso: ,,
xio maxime decorus.- Ser decoroso:
, decorus sum in
DECLINAR: , ,
(,,) declino DECRECER: , decresco
Juntamente: simul Juntamente: ,- simul de-
declino cresco

DECLIVE: ,, DECRECIENTE: ,, decres-


,,,, cens.- Como cola de ratn: ,
;,,; ,, ver , in acutum desinens velut
gens in,devergens,declivis.- Sust. cauda muris
,,; ,, decli
vitas.- Por todas partes: DECRECIMIENTO: ,, decre
, undaqueque declivis mentum

DECRPITO: ,,;

232
,,; , DECRETO: `,,; ,,
,; ,, decrepitus ,,; ,,;
Que tiene un pie en el sepulcro: ,,; ,,;
,,, capularis senex iam ,,; ,,; ,
mittendus in sepulchrum ,; ,,;
,, decretum.- Anticipado:
DECREPITUD: ,, aetas de ,, ante decretum.- De
crepita
poco inters: ,, vile
decretum.- Decretos: .;
DECRETADO: ,, consul-
,,; ,, placi-
tus.- Est decretado:
ta,decreta,consulta
statutum est
DCUPLO: mayor que el dcuplo: -
DECRETAR: , -
,,; ,,
, , , decre decuplo maior.- decuplex
tum facio,decerno.- Se decreta: -
prius decernitur.- Decretar DECURIA: ,; ,,
antes: ,-,-, decuriae,decuria.- Jefe de:
- ante decerno.- Aadir a lo ,, decuriarum princeps.-
decretado: insuper decer De la misma decuria: ,,
no.- Contra lo justo: , ejusdem decuriae
-,- praeter aequum statuo

DECURIAL: ,, decurialis DEDO: ,,; ,,


digitus.- Anular: ,,
DECURIN: ,,- annularis digitus.- Auricular:-
,, decurio auricularis digitus.-
Pulgar: ,, pollex.-
DECURIONAL: ,, decurio Articulacin de los: ,,
nalis digiti articulus.- De dedos largos:
,, cui longi sunt
DEDAL: ,, digitale
digiti.- De dedos rojos: -
DDALO: ,,; ,, ,, rubeos habens digitos
daedalus.- Ddalo: , De seis dedos: ,, sex
Daedalus digitos habens.- Dividido en cinco
dedos: ,, in quinos di-
DEDICACIN: ,,; - gitos divisus.- El que tiene los
,,; ,,; dedos vueltos hacia atrs:
,,; ,, dedi ,, digitos retro inversos
catio,consecratio habens.- El que tiene un dedo de
ms: ,, cui digi
DEDICAR: , , , tus unus supra numerum est.- Espa
cio entre el dedo plice y el medio:
, , de-
spatium inter pollicem et me-
dico.dico.- Todo dedicado a: -
dium digitum.- Espacio del dedo n-
,, summa vi intentus
dice al ltimo,geme: ,
spatium a digito indice ad usque
DEDICARSE a: , -
minimum.- Falanges de los: ,
,-,, ,
,; ,, digitorum
, ,
ossa.- La punta del dedo: -
operam do,deditus sum,
incumbo ,, summa pars digiti.- Lo
que tiene cinco dedos:

233
, quinque digitos habens.- Que introducir los dedos:
muestra con el: ,, immitto,introduco digitos.- Entrela
digito monstrans.- Que seala o es zar los: digitos inter se
sealado con el dedo: - connecto.- Mostrar con el: -
,, qui digito monstrat aut , digito, commons-
monstratur.- Seal hecha con el tro
dedo: ,, monstratio
facta digito.- Semejante al dedo: DEDUCCIN: ,,; ,
,, digito similis.- ,; ,, deductio,
Nudillos de los: ,, subnumeratio
internodium in digitis.- Que tiene
dedos impares: ,, DEDUCIDO,mal deducido:
qui digitos habet impares numero.- , mae collectus
Que tiene diez dedos: ,
, decem digitos habens.- Que DEDUCIR: , ,
tiene cuatro dedos: , deduco,concludo, ex demosntratis in-
quatuor digitos habens.- Que fero.- Por conjeturas:
conjecturis assequor
tiene dedos de hierro: -
,, ferreos habens digitos.-
DEDUCTIVO ,, deductivus
Que tiene dedos de rosa: `-
,, roseos habens digitos.- DEFECAR: , alvum exo
Que tiene ddos purpreos: - nero, exonero
,, purpureos,roseos di-
gitos habens.- Que tiene gordos de- DEFECCIN: ,, defectio
dos: ,, crassos
digitos habens.- Que tiene los dedos DEFECTIVO:,, defectivus
separados,las uas divididas: -
,,, fissuram pedum in DEFECTO: ,,: ,
digitos divisam habens,fissas ungu ,; `,, defectus,de
las habens.- Que tiene muichos relictio,defectio
dedos: ,, multos
digitos habens.- Que tiene tres DEFECTUOSO: ,, mancus
dedos: ,, tres digi-
tos habens.- Relativo al dedo: - DEFENDER: `,`,`,`
,, digitalis.- Meter
,, ,- (- ,-,- aggesta hu
), ,, mo protego.- Con torre: tu-
, , , rri defendo.- Con zarzos o enrejados
,- (-,), - , crate munio,instruo
, , , De los males pblicos: de
, ,, pello.- Defenderse con su propia len
, ,-, gua: ,,, qui lin-
,, , , guae facundia se defenbdit.- El par-
, , , tido de alguno: eius
partes defendo.- El que est delante
propugno,defendo,patro-
cinor,tueor,vindico,munio.- A alguno para defender con el escudo: -
hablando: loquor pro ,; ,, qui stat
ante ad protegendum scuto.- En
alicuius defensione.- A otro: -
juicio: ad crimen respon-
alterius causam defendo.- Con
deo.- En la pelea: in
energa,con empeo: ,
pugna defendo.- Estar alrededor para
certo.- Con hierro: -
defender: circumsto ad
ferro munio.- Con terraplenes: defendendum.- Estar defendido con

234
terraplenes: aggere mu- tar a la defensa de alguno: -
nitus sum.- Estar delante de alguno ad latus alicuius clypeatus sto
para defenderle con el escudo: Estar encargado de la guardia o de-
sto ante aliquem ad eum scuto fensa: praesidii sum
protegendum.- La causa de alguno: praefectus.- Judicial redactada por
causam ago.- La causa de otro: ,, defensio causae
otro: causam alterius de- ab alio scripta.- Judicial:
fendo.- La causa en juicio: - ,, ,, defensio
defendo in judicio.- La que de- criminis.- Defensa mutua: -
fiende: ,, custos.- Por ,, mutua defensio.- Fuerte
delante con terraplenes: ,- posicin de un lugar,de una ciudad:
,- aggere praetento munio ,, munitio.- Pelear
Propio para defender: ,, en defensa de: depug-
no,propugno.- Alegar ms en defensa:
tutor.- Que defiende la misma
in defensionem super
causa: ,, qui eamdem
causam defendit.- Que no se defiende affero.- Anticipada: ,
fcilmente: ,, qui , praemunitio.- Anticipar la
difficulter defenditur.- Reparo,muro defensa: defensionem anti-
para defenderse de un ataque: - cipo.- Que defiende la casa acostado
,, vallum delante de la puerta (perro): -
,, qui ante cubat.- Ser-
DEFENDIDO: ,,; ,, vir de defensa: juxta
; ,, munitus,tectus sum in statione.- Velar en defensa
de: vigilo pro.- Velar
DEFENSA: ,,;`,,; por la defensa de otro:
,,; ,,; excubo ad tutelam alicuius
,,; ,,; -
DEFENSOR: ,,; ,
,,; ,,;
,; ,,; ,,
,,;-,,;-
,; ,,; , ; ,,; ,,;
; ,,; ,- ,,; ,,; ,
,,; ,,; - ; ,,;
,,; ,,; - ,; ,,; ,
,,; ,,; - ,; ,,;
,,; ,,; , , (qui ad latere stat),
,; ,, defensio ,
,;
,,; ,
tutamen,patrocinium,propugnaculum, ,; ,,; ,
praesidium,munimentum,tutela,munitio ,,,,
Defensa comn: ,, commune ,; ,,;
patrocinium.- Cosa que se pone para ,,; ,,; -
defensa o proteccin: ,, ,, qui,quae propugnat,vindex
tutamen.- De la causa de otro: defensor,patronus,adjutor,deprecator
,, alterius causae de- ,propulsator.- Defensora: ,
fensio.- De la causa: ,, , tutrix.- Apto para refutar los
causae patrocinium.- Defensa de su delitos: ,, ad diluen
causa: ,,; da crimina.- De una doctrina: -
,,,, cau ,, defensor alicuius doc-
sae suae defensio,causae dictio.- Es
trinae.- En los males y calamidades
pblicas: ,, depuslor DEFINICIN: ,, definitio
malorum
DEFINIDO: `,, status
DEFICIENTE: , deficiens

235
DEFINIDOR: `,, finitor DEGLUCIN: ,,

deglutitio
DEFINIR (), DEGLUTIR: , de
(-,),, , glutio
, , , ,
definio, praefinio.- Adems: DEGOLLACIN: ,,; -
insuper definio.- Difcil ,, jugulatio,mactatio
de: ,, difficilis de-
finitu.- Que define: ,, de- DEGOLLADO: ,
finitivus ,,; ,, ju-
gulatus,secto jugulo occisus
DEFINITIVO: ,,; -
,, decretorius DEGOLLAR: ,-,
,, ,
DEFORMAR: deformo , , ,
, , (-
DEFORME: ,,; , ), , ,
,; ,, ,, ,,
,; ,, - subtus jugulo,jugulo,ante ju-
,,; ,,; , gulo,jugulum disecco,caput abscindo,
,, informis,deformis,diormis obtrunco,decollo.- Ms:
facie,aspectu.-Hacer deforme: insuper jugulo.- Recin degolla
deformem facio do: ,,; ,
,, nuper jugulatus
DEFORMIDAD: ,,; ,,
,,; ,,; - DEGOLLARSE, que se ha degollado: -
,, deformitas ,, a se ipse jugulatus

DEFRAUDADO,en sus intentos: DEGRADADO: ,,,


, voti non compos de gradu dignitatis depulsus,loco
suo emotus
DEFRAUDADOR ,, defrau
dator DEGRADAR: , ,
dignitatem adimo,e suo
DEFRAUDAR: ., - ordine dimoveo, de gradu dignitatis
, , de depellere
fraudo,fraudo.- A escondidas: - DEGELLO,acto de cortar la cabeza:
, clam defraudo.- Ser ,,;
defraudado,quedar: , capitis abscissio
defraudor
DEGUSTACIN: ,,; -
DEGENERACIN: ,,; -
,, degustatio,gustus
,,; ,,; -
,, degeneratio DEGUSTAR: degusto
DEGENERADO: ,, degener DEHESA: ,, saltus.- Que
vive en dehesas: ,,
DEGENERAR: ,-; ,
degens in pascuis
(-,); ,
,-, , DEIDAD: ,,; ,
degenero.- Que degenera: - id quod colitur,deitas
,, degener
DEIFICACIN: ,,;

236
, deificatio (apothosis) desidies.- Con dejadez:` re-
misse.- Vivir en la dejadez:`
DEIFICAR: deum facio desidem vitam ago

DEJACIN: ,, cessatio DEJADO aparte: ,,;


,, relictus
DEJADEZ,indiferencia: `,,
DEJAR: , (,, ,,. qui praeit.-
), , , - Quitar de delante,de la vista: -
, , , , e conspectu tollo.- Tener
(), ,, delante: teneo ante
, ,
(), (-, DELANTERA,la parte..:
,), , , anterior pars.- Tomar la..:
, , , ante verto
, , ,
relinquo,sino,negligo,desino,linquo, DELATADO: ,, indica
derelinquo,dimitto.- A lo lejos: tus a delatore
procul relinquo.- Debe
dejarse: sinendum.- Dejar DELATAR,acriminar: ,
pasar: praetereo.- De (), , -
jar primero: ante dimi- , (,),,
tto.- Que dej para el da sealado: , , ,
,, qui excessit , defero,indico,ac-
statum praestitutumque diem.- Se cuso,indicium deferre.- Al reo: -
debe dejar:
sinendum est.- reum defero.- Antes: -
Que debe dejarse: ,, ante criminor
dimittendus
DELATOR: ,,; ,
DELACIN: ,,; , ,; ,,; ,
delatio.- Calumniosa: ,; ,,; ,,
, calumniosa delatio.- Pagar por ,,; , (indecl)
la: praemium indicii ,,; ,,;
solvo.- Paga por la: ,, ,,; ,,; -
indicii praemium ,,; ,, delator
index,auctor.- Calumnioso: -
DELANTAL: ,, cingulum ,, calumniosus delator.- Dela
ventrale
tora: ,, delatrix
DELANTE:,,, ,
DELECTACIN: ,, delectatio
, , -
,-, ,-,-, DELEGACIN: ,, delegatio
coram,ante.- Ante los pies:
coram,ante pedes.- Delante de (gen. DELEGAR: ,- delego
dat.ac.) coram.- El que est
delante de los pies: ,, DELEITABLE: ,,;-,
ante pedes existens.- Estar delante: , delectabilis
, ,
praesto, coram sto.- Hacia adelante: DELEITAR: ` (),,-
in interiorem partem.- Poner ,,,,
por delante: praetendo.- ,, () delec
Por delante: , to,delector,oblecto.- Ms: -
coram,ante.- Que va delante: insuper oblector.- Sobre

237
manera: , su- tate fruor.- Amante del: ,,
pra modum delecto.- Algn tanto: amans voluptatis.- Amor del: -
aliquantum delecto , ,, amor volupta
tis.- Apto para el: ,,
DELEITARSE: (), idoneus ad fruendum.- Dado a los:
, , , ,,; ,,
, , , deditus voluptatibus.- Del nimo:
(), , ,, delectatio animi.-En-
delector,oblector,gaudeo.- tregado al..:`,, volup-
Deleitarse en: delicias tati deditus.- Para el nimo: -
mihi facio in ,, animum delectans.- Que
desprecia los: ,, vo-
DELEITE:`,,,;`,, luptates contemnens
;,,; ,,;
,; ,,; , DELEITOSO:`, ,
(-,), ,,; , , voluptatem afferens
,; ,, delectatio,volup
tas,deliciae,oblectatio,jucunditas.- DELEZNABLE: ,, fluxus
Abusar de los: abutor.-
Gozar de deleites: ` vulup-
DELFN: ,,, del- , praedeliberatio.- Con delibe-
phin.- Pequeo: ,, racin: deliberative
delphinulus.- Parecido al: -
,, delphini speciem genrens DELIBERADO de antemano:
, praedeliberata
DELFOS, ciudad de Grecia: ,
Pytho.- De,desde Delfos: DELIBERAR: ,-;
ex Pythio.- En Delfos: in Py- , , , ,
thio.- Hacia Delfos: Pythium delibero.- Despus: -
versus.- Orculo de: - post delibero.- En comn:
, Delphi oraculum , (-,
), ,
DELGADEZ: ,, in communi consilia confero,simul
, gracilitas,tenuitas delibero,una consilio ineo,consilia
simul agito.- Pronto en deliberar:
DELGADO:`,`,, ,,; ,,,
celer in deliberando
,,,, ,
,;,,; ,, DELIBERATIVO: ,,
,,, deliberativus
,,; ,,,,
o gracilis,macer,exilis,subgraci- DELICADAMENTE: ,
lis.- Ancho y delgado: , , , , te-
latus et tenuis.- De cuerpo del- nuiter,delicate.- Vivir delicadamen
gado: ,, qui gracilis te: , deli-
est corpore.- Muy delgado: ` cate,admodum delicate vivo
,, pertenuis instar
pili,subgracilis.- No de mucho DELICADEZA: ,,; -
vientre: graciles ,,; ,,;
, teneritudo, exilitas,tenuitas
DELIBERACIN: ,,; Criado con delicadeza (a la sombra)
,,; ,, delibe- ,,,; ,,
ratio.- Anticipada: , delicate educatus,in umbra nutri

238
tus.- Tratar con: , samente: ,
delicate nutrio.- Vivir con: - delicatam vitam ago, in umbram vitam
,- delicate vivo dego

DELICADO:,,;`, DELIGENTSIMAMENTE:
diligentissime
; ,,; ,,;
,,; ,,; ,
DELINCUENTE: ,,; ,
,,; ,,,
,, reus,sons
; ,,; ,,
,,; ,,; - DELINEACIN: ,,
,,; ,,; ,, delineatio
; ,,; ,,;
,,; ,,; DELINEADO: ,-,,
,,; ,, mollis,deli- delineatus.- Bien delineado: -
catus,molliter vivens,tener,exilis
,, pulchre descriptus
Afeminado: ,, effoemi-
natus,mollis.- Algo delicado: - DELINEAR: , ,
,, subtenuis.- De cuerpo , , , ,
delicado y tierno: ,, delineo,formo,describo
, teneri et delicati corporis.-
Enteramente delicado: ,, DELINQUIR: , , -
omnino delicatus.-Delicado,hecho , ,
para las buenas mesas: , delinquo, inique ago.- Con descaro:
lautuc,bonis epulis instructus vafre scelus admitto
No delicado: ,, non
delicatus.- Vida delicada,regalada: DELIQUIO: ,,; -
,, umbratilis vita ,, deliquium animi,deliquium

DELICIAS: ,,; , DELIRANTE: ,,; -


,, ,, mollities,deli- ,, (),, -
ciae , , ,,

DELICIOSAMENTE,pasar la vida delicio


delirans,delirus.- Muy delirante: ; ,,; ,
,, vehementer delirus ,; ,,; -
Que delira por la fiebre: ,,; ,, delirium
, qui per febrem delirat deliramentum.- Delirio furioso:
,, genus delirii furentis.-
DELIRAR: , , - Que produce el delirio:
, , , , insaniam generans
, , ,
, deliro,desipere.- DELITO: ,,; ,
Casi: prope deliro.- Jun ,; ,,; ,,
tamente: simul deliro.- ; ,,; ,,
Que delira por los aos: ,, ; ,,; ,
; ,, senio delirans.- , delictum,nefas,crimen.- Sabe
Que delira: ,,; dor del: ,, culpae cons
,, delirus.-Delirando (adv) cius
delire
DELTA: quarta littera graeco-
DELIRIO: ,,; rum.- Dar la forma de una:
,; ,,; ,, in formam litterae delta effingo.-

239
Que tiene la forma de: ,, ;,,; ,,
ad formam triangularem ,,; ,, demen
tia,judicii defectus,amentia,oblivio
DEMACRACIN: ,, diminutio Con demencia: dementer
corporis Enviada por los, dioses:
,, dementia a diis missa
DEMAGOGIA: ,, populi
regimen (gobierno popular)
DEMENTE:(sust.) ,, de-
mens.- Adj.: ,,;
DEMAGOGO: ,,; "
,; ,,; ,
" (Aristo
teles.- Pol.5:ll-l2) demagogus autem ; ,,; ,,;
est qui populum adulatur; , ,, impos animi,de-
mens,amnes,compos mentis,mentis lae-
, populi adulator
sus.- Estar demente: de-
mens sum
DEMANDA: ,, condictio
Renovacin de: ,, ac-
DEMOCRACIA: ,,;-,
tionis redintegratio.- Entablar nue-
popularis status.- Partidario de
va demanda: novam litem
superiori addo la: ,, publicola.-
Vivir en: sub populi
DEMANDADO: ,, accer- regimine vivo
situs
DEMCRATA: ,,; -
DEMANDAR: postulo , populari imperio additus
DEMOCRATICO: ,, popu
DEMARCACIN: ,,; - lari instituto vivens
,, definitio.- Punto de
partida final (para carreras..) DEMOPLER: , , -
,, carceres demolior.- Los muros: -
demolior
DEMS: en cuanto a lo dems:
( ) de reliquo.-Por lo dems DEMOLICIN: ,, disjec
tio
, , , ,
, ( ),, -
DEMONACO: ,, daemo-
de reliquo,caeterum,alioquin niacus
caetera.- Sobre lo dems: prae
caeteris DEMONIO: ,,.- (n sentido
cristiano): ,, daemo-
DEMASIADO: , nimis,
valde,nimius nium.- Agitado por los,por un:
,, a daemone agitatus
DEMENCIA: ,,; , Posedo por: ,,, a
,; ,,; ,, daemone posessus.- Que venera a los:
,,; ,,; ,, cultor daemonum
,,; , Estar porsedo del: a dae
mone obsideor.- Ser maltratado por: ,, orator Demosthenes
a daemone xexor
DEMOSTRABLE: ,, demons
DEMORA: ,,; , trabilis
,; ,,; ,,
mora,cunctatio DEMOSTRACIN: ,,; -
,,; ,,; ,
DEMSTENES (apoyo del pueblo): D , demonstratio.- Anticipada:

240
,, praesignificatio.- Con , , dense, con-
demostracin: cum fertim
ostentatione
DENSIDAD: ,,; ,
DEMOSTRAR: ,, ; ,,; ,,;
- commonstro.-Adems: - ,,; ,, assi
,- insuper demons- duitas,densitas.- Falta de:
tro.- De antemano: , , laxitas spongiosa
,- praemonstro.-
Juntamente: una demons- DENSO: ,,; ,,;
tro.- Primero: prius ,,; ,,;
demonstro.- Se debe demostrar: - ,,; ,,;
subdemonstrandum est.- El ,,; ,,;
que demuestra ,, ostensor ,,; ,,; ,,
; ,,; ,,
DEMOSTRATIVO: , - ,,; ,,; -
, ,,, ,,; ,,; ,,
demonstrativus,ostensivus ; ,,; ,,
,, densus.solidus.- No
DEMUDADO, palidecido: ,, denso: ,, non densus.-
cui color in pallorem vertitur Algo denso: ,, (-)
aliquantum densus.- Enteramente den-
DENARIO: ,,; , so: ,,; ,
,; ,, denarius , omnino densus.- Muy denso:
,, multum densatus.-
DENEGACIN: ,, inficia
tio Hacer denso: denso.- Densa
(fem.) ,, densa
DENGUE:`,,; ,
,,, bullae,monile DENTADURA,limpieza de la: -
,, sordium inter dentes pur-
DENIGRAR: denigro gatio

DENODADO: ,, strenuus DENTERA: ,,; ,


, pruritum dentium
DENOMINACIN: ,,; -
,, appellatio,nominatio.- Ba DENTICIN: ,,; ,
jo una denominacin nomi- , dentitio.- Estar en la denti-
ne ad ipsam rem apposito.- Igual cin: dentes emitto.-
denominacin: ,, aequi- Padecer en la: dentitione
vocatio.- Semejante por la denomina- laboro
cin: ,, denominatio-
ne similis DENTFRICO,polvos para limpiar los
dientes: ,,; -
DENOMINAR: , de ,, dentrifricicum,
nomino.- Denominado: ,, pulvisciculi quibus dentes fricantur
appellatus
DENTN,pez: ,,;
DENOMINATIVAMENTE (por derivacin de ,, dentex
de una palabra: denomina
tive DENTRO: , intra.- Dentro de
poco: paulisper.- Dentro de:
DENSAMENTE: , , , por dentro: ;; ,
, , ,, - , intrinsecus,intra

241
intus ,,; ,, denun-
tiatio.- Presentar una denuncia ante
DENUNCIA: ,,; el juez: judicio con-
,,; ,,; -
tendo contra aliquem para..: ,, illitio
corporis dropace
DENUNCIADO: ,, denun
tiatus DEPLORABLE: ,, flebilis

DENUNCIADOR: ,,; DEPLORAR: ,,-


, (indcl.) ,,; - , (), de-
,, index,nuntiator ploro

DENUNCIAR: ,,- DEPONER: (,


, ,,- ),,-,-
,-, , , - , () depono.-
defero,denuntio.- Denun- Antes: ante depono.-
ciar a alguien ante la justicia: En falso: falsum
judicio contendo con- dico testimonium.- Juntamente:
tra aliquem.- Antes: , , una depono
ante denuntio
DEPORTACIN: ,,; -
DEPENDIENTE, estar dependiente: ,,; ,,: -
subjaceo ,, deportatio

DEPENDER: , DEPORTAR: ,,-


, , sub- deporto,duco in alias terras
sum,subjicior,dependeo.- Depender de
subservio.- Que depende DEPOSICIN: ,,;
de nosotros, que est en nuestro po- ,, depositio (evacuacin del
der: , quae penes non sum vientre).- Depsito ,.-
Accin de depositar ,,
DEPENDIENTE: ,,; - Depositio
,, minister,dependens.- De
alguno: ,, pendens ab DEPOSITAR: depono.- Adems
aliquo.- Estar dependiente,sujeto: insuper depono.- En
, ,- manos de: , -
subjicior
depono apud.- Estar depositado
DEPILACIN: ,,; juntamente: simul repo
situs sum
,, pilorum evulsio
DEPOSITARIO: ,, inter
DEPILADORA: ,, quae
ventor (depositario de una garanta
pilos evellit
de dinero)
DEPILAR: , depilo
DEPSITO: ,,; -
,,; ,, deposi-
DEPILARSE ungento para: ,
dropax.- Unturse el cuerpo con tum.- De agua: ,, cis-
terna.- De dinero o de algo confiado
ungento para..: dropace
corpus inungo.- Untarse con tanquia a alguien: ,, deposi
(ungento depilatorio: tum.- En lugar seguro: ,
dropace corpus inungo.- Acto de , repositio
depilarse,de untarse con tanquia

242
DEPRAVACIN: ,,; DEPRECACIN: ,,;
,, pravitas,depravatio ,,; ,, depre
catio,adhortatio
DEPRAVADO: ,,;
,, cuius mens est prava DEPRECATORIO: ,, de
depravatus precatorius

DEPRAVAR: ,-, - DEPREDACIN: ,,;


(,-,), ,, depredatio
, , , -
, , , , DEPRESIN: ,,; -
, , , - ,, depressio
a recta via abduco,depravo,co
rrumpo,perverto,foedo DEPRIMIR: ,,

, , , En derecho: jure.- Cesin


, , , de su derecho: ,, de suo
deprimo.- Hasta la tierra: jure decessio.- Derecho de hospi
ad terram deprimo talidad: ,, hospitii ne
cessitudo.- Igualdad de derechos ci-
DEPUESTO: ,, dimissus viles: , ,,
jus aequum in civitate, juris aequa-
DEPURAR filtrar: defaeco bilitas.- Profesor de: -
,, professor juris.- Que goza
DERECHA,que est a la derecha: de iguales derechos: ,,
,, qui,quae,quod in dextra ; ,, juris utens.- Que
est.- La mano derecha e izquierda: no paga derechos: ,,
,; , dex cuius nomine vectigal non
tra vel sinistra manus.- A la dere
penditur.- Sin derecho:
cha ,-; , ,
praeter jus.- Derecho social:
ad dextram,a
dextra, dextrorsum.- Coger con la ,, jus sociale
derecha: dextram com-
DERECHURA,en derechura recta
plector.- Dirigirse a la:
in dextram se dirigere.- Que se DERIVACIN: ,,; ,
halla en la derecha: ,, , derivatio
qui est ad dextram
DERIVADO: ,, deriva-
DERECHAMENTE: recta.- Que hace tivus
las cosas derechamente,que nada hace
oblcuamente: ,, ni- DERIVAR: , derivo
hil oblique faciens
DEROGACIN: ,, antiquatio
DERECHO: ,,; ,
, non tortus rectus.-Estar dere
DEROGAR: , ab
cho: rectus sto.- Que rogo,contra decerno
marcha por el camino derecho,recta-
mente: , ,, DERRAMADO: ,,; ,
recta via incedens,recta procedens
;,,; ,, suffu
Derecho,justicia: ,,;
sus,effusus,fusus.- Largamente: -
,,; ,,, jus,
,, late effusus.- Lo derra
justitia.- Derechos judiciales:
mado: ,, id quod effu-
,, sportula judicialis sum est aliunde.- Muy derramado:

243
,, late effusus.- Poco circum effundo.- Antes:
ha: ,, recens fusus.- ,,,
Por todas partes: ,, prius effluo,ante effundo,ante per-
undique circumfusus fundo.- An ms: ,- in-
super effundo.- Completamente: -
DERRAMAMIENTO: ,,; ,-,- perfundo.- Derramar-
,,; ,,; ,, se: effundo,supereffundor.-
; ,,; ,, infu Encima: ,-,- su
sio,effusio,perfusio.- De agua: perinfundo.- Fuera con exceso:
,,;-,, infusio ,- superfundo.- Fuera de:
aquae.- Excesivo: , praeter infundo.- Gota
, immodica effusio a gota: , stillo
Ms,mucho: , ()
DERRAMAR: ,,, insuper,multum effundo.- Por encima:
(,,,),- , superfundo.- Por
, ,,-- todas partes: undique fun
,,,, do.- Ser derramado juntamente alre-
,,,- dedor: ,-,-
,-, , una circumfundor.- Sobre:
(-),,, , , , ,
,, (-),- supereffundo,superfun
,,,,, do,super difundo,praeter alia insper
,, (),,, go.- Derramado a todo lo ancho: -
,-,,, ,, latens fluens.- El acto
,,,, de derramar: ,,
, effundo,perfundo, ,, circumfusio,affusio
difluo,dispergo,infundo,fundo,cons El que derrama: ,, habens
pergo,affundo,profundo.- Alrededor:
,,,
vim fundendi.- Lo que se derrama al- nir dos materias derretidas: -
rededor: ,,; colliquefacta junto.- Eficaz pa-
, id quod profunditur.- Que ra derretir: ,, vim li-
derrama agua: ,, aquam quefaciendi habens.- Que derrite:
effundens.- Que derrama mucho: - ,, liquefaciens.-Que derri
(-,,) qui multa te,derretido:,, liquens
effundit.- Que se ha de derramar: liquefactus.- Derretirse:
infundendum liquefactum affundo,liques
co.- Que fcilmente se derrite: -
DERRAMARSE: (, ,, qui facile colliquescit
),, diffundor
DERRIBAR:`, , ,
DERREDOR: en derredor: in ,, ,
circuitu
,, , ,
, , , ,
DERRETIDO: ,,; ,,
liquefactus ,, , subver
to,everto,jacio,subruo,prosterno.-
DERRETIR: ,,,,- Derribar de una zancadilla: -
,,, lique- calce peto.- Hacer caer: -
facio,conflo,liquesco.- Con: supplanto.- A golpes:
simul liquefacio.- Del todo: decutio.- Con el pie:
liquefacio.- Por disolu- supplanto.- Con rudo:
cum sonitu everto.- De su puesto
cin: colliquefacio.- Reu-

244
ocultamente: , De carcter: ,, acerbus
clam e statu suo aliquid dejicio.- animo
Echar por tierra: subverto
Juntamente: ,- DESACONSEJADO: ,
simul dejicio,una dejicio.- Los ,,,
muros: muros everto.- ,, inconsultus,expers
Metiendo el pie: suppo- consilii
sito crure dejicio.- Por tierra:
prosterno.- Por todas DESACOSTUMBRADO: ,,;
partes: circum ejicio , assuetus.- Estar..:
Al mismo tiempo: , por insuetus sum
simul everto.- El que derriba en
tierra: ,, sternax.- DESACOSTUMBRAR: ,
desuefacio
Que no puede ser derribado: -
,, qui non facile profli
DESACOSTUMBRARSE: (
gatur.- Que tiene fuerza para derri-
,) desisco,desuesco
bar: ,,; ,,
habens vim dejiciendi
DESAFECTO: ,, aversus
DERRIBO: ,, dejectio
DESAFICIONARSE: desino
DERROCAR: proruo
studium
DERROCHADOR: ,, dilar
DESAFORTUNADO: ,,; -
gitor
,,;,,;
DERROCHAR: a dilapido bona , infortunatus,
qui adversa fortuna utitur,gravi sor
te laborans,misero fato natus
DERROTA: `,`,,;,,
,, clades.- Completa derrota
DESAGRADABLE: ,,,; -
,-,, tota pernicies
,,; ,,; -
Del enemigo: ,, de
,,; ,,; -
bellatio.- En la guerra: ,, ,,; ,,;
clades belli ,; ,,; ,,
injucundus,insuavis,ingratus
DERROTAR: , , -
debello DESAGRADAR: ,,,
, () dis-
DESVERGONZADO: ,, pliceo,infesto,improbor
vafer
DESAGRADO: ,, displi-
DESABRIDO: ,,; ,
, acerbus,acris gustu vel sapore
centia DESAIRE: ,,; ,
, negligentia
DESAGUAR: inflo.- Por fosas
o canales: aquas per ca- DESALIADAMENTE: in-
nales derivo condite

DESAGE de aguas sucias: , DESALIADO: ,,


, eluvies
,,; ,,;
DESAIRADO: ,, non cu- ,,; ,; -
ratus
,,; ,,; ,,

245
; ,,; ,,; reprobandus (que debe ser
,, inornatus,squallidus desaprobado)
incompositus,inconditus,incomptus,
curam pulchritudinis negligens.- Muy DESAPROBAR: ,-,
desaliado: , valde ,(-,)
hirsutus , improbo,exprobo,
explodo
DESALIO: ,,; ,
, incuria,squallor DESAPROVECHAR: parum
proficio
DESAMOR: ,, aversus
DESARMAR: , exarmo
DESAMPARADO: ,, pa- Ser desarmado: exarmor
trocinio destitutus
DESARRAIGADO: ,,,
DESAMPARAR: ,, radicem non habens, absque radi-
destituo,solum relinquo.- Que desam- ce.- Que no tiene races: ,
para a sus compaeros de navegacin: , radice carens
,, desertor sociorum
nautarum DESARRAIGAR: `,
radicibus evello,eradico
DESAMPARO: ,, relictio
DESARREGLADAMENTE: in
DESANIMADO: ,,, composite
non animosus,gravis animo
DESARREGLADO: ,, in
DESANIMAR: animo deficio compositus,inconditus

DESANIMARSE: , , DESARROLLAR: , expli


(), , , - co.- Que se desarrolla en crculo:
animo excido,animum despon- ,, circummactus.- Que
deo,linquor animo,animo concido.- En se desarrolla por s mismo: -
el empeo: studium remi- ,, ipse sua vi volubilis
tto.- Totalmente: prorsus
animo concido DESARROLLO: ,,;
,, explicatio
DESAPACIBLE:`,, insuavis
DESASEADO: (ver DESALIADO) -
DESAPARECER: ` (`); - ,, neglectus
-, evanesco.- En
chiss: in scintillas DESASEO,(ver DESALIO): ,
abeo ,; ,,; ,, squa
DESAPARICIN: ,,; llor
,, conspectu sublatio, evanes
centia DESATADO: ,, discintus
De unin y trabazn floja: -
DESAPRENDER: ,, laxe compactus.- Digno de
( ( ( ser..: ,, solvendus.- Des
) dedisco ligado: ,, resolutus

DESAPROBACIN: ,, DESATAMIENTO: ,,; -


improbatio ,,; ,, resolutio
DESAPROBADO: ,, DESATAR: , , ,

246
, , , Andar con los pies desnudos,descal-
resolvo,exsolvo,dissolvo,laxo.- Alre zo: , , -
dedor: circum solvo.- Al nudis pedibus incedo.- Marcha
mismo tiempo,juntamente: , con los pies desnudos: ,
.-,- simul,una pedibus nudis incessus
solvo.- Por abajo: subter-
solvo.- Difcl de: ,, DESCAMINADO: ,, devius
difficilis ad dissolvendum.- Que
no se puede: ,, insolu DESCAMINARSE: aberro
tus,insolubilis.- Que tiene fuerza
de: ,, solvendi vim ha- DESCANSADAMENTE: quiete
bens DESCANSADO: ,,; ,
,, cessator,quietus
DESAUTORIZAR: ,-
(-,); , - DESCANSAR: ,,-,
discingo,exauctoro,exauc- ,,,-
torari ,,,,
,,,,,
DESAYUNARSE: , , ,,,,-
iento,prandeo ,, quies
co,requiesco,interquiesco,cessare
DESAYUNO: ,,; facio.- Descansar con:
,, jentaculum,jentatio.- una quiesco.- Un poco
Tomar el desayuno con otro: aliquantum conquiesco.- Sa-
una jentaculum capio crificio para alcanzar descanso: -
,, sacrum ad impetrandam
DESBARATAR: ,-; quietem
,,,- dis
jicio DESCANSO: ,,;`-
,,; `,,; ,
DESBARATE: ,, disjec- ,; ,,; ,
tio ,; ,,; ,,;
,,; ,,;
DESBORDARSE los ros: ,
,,,;,,
,-,- (-) ex-
,,;,,;,,
tra alveum evagor,fluo.- Las aguas:
,,; ,,; ,
restagno
,; ,,; ,
DESCALABRO: ,, sinester ,
requies,quies, cessatio ab
succesus.- Militar: `,`,, opere,otium.- Abusar del: -
clades ,- otio abutor.- Dar
descanso requiescere fa
DESCALCEZ: ,, pedum nu- cio.- Recobrar fuerzas con el
ditas descanso: reficio.- Descan
so alternado: ,, al-
DESCALZAR,descalzado: ,, terna quies.- De los males: -
(-) discalceatus ,, requies a malis.- Deseo-
so del: ,, cupidus
DESCALZO: ,,,; quietis.- Intil descanso: -
,,,; -,,; ,, inutile otium.- Lugar de
,,; ,,; descanso: ,, locus
,,,; , ubi cessator post labores.- Que trae
, (-), ,, dis descanso ,, requiem
calceatus,qui pedibus nudis est.-

247
referens.- Que usa un mal descanso: DESCARNADURA: ,,; -
,, male otio utens ,,; ,, sca-
rificatio
DESCARADAMENTE (conducirse):
impudenter vivo DESCARNAR: ,,,-
, scarifico.- Alre-
DESCARADO: ,,; , dedor: , circumsca
impudens rifico.- El acto de: ,,
scarificatio
DESCARGAR: ; ,
; , degravo, DESCARO: ,, protervia
exonero

El que mira con: ,, DESCEIDO:,, discunctus


impudentes oculos habens
DESCEIRSE: , (,
DESCUBRIMIENTO, honrar por un descu- ) zona spolio
brimiento ingenioso: ob in
geniosa inventa honoro DESCLASIFICADO: ,, in
nullum ordinem ascriptus.- Que no
DESCENDENCIA: ,,; - est por clases o series:,
,,; ,,; , nullis ordinibus distinctus
,,; ,,;
,,; ,,; ,, DESCOLORAR: colorem amitto
,, soboles,semen,pro-
les,propago,progenies,foetus.- Que DESCOLORIDO: ,,
tiene hermosa descendencia: - ,,; ,,;,
,, pulchram prolem habens , coloris expers,colorem non re-
Sin descendencia: ,,; tinens,pellidus.- Muy descolorido:
sine prole ,, valde pallidus

DESCENDER: DESCOMEDIDO: ,, immo


(-),- dicus
,,,
,-, ,-- DESCOMPOSICIN,de un cuerpo: -
,,-,-', ,, quod liquescendum dete-
descendo.- Descender a: ritur
descendo ad.- Sobre:
superdescendo> Junta- DESCOMPUESTO:,,,
mente: , una ; ,,; ,,
descendo.- Descendiendo: incompositus,immodestus,inconcinnus
descendendo
DESCONFIADO:,, diffidens
DESCENDIENTE. ,,
,,,, or- DESCONFIANZA: ,,; -
tus,oriundus.editus,posterus.- Des ,,; ,, diffidentia
cediente (sust.): ,,
posterus.- Descendientes:, DESCONFIAR ,,-
posteri.- Los descendien- ,,,
tes: nepotes (-
,), addubi-
DESCENSO: ,,; - to,despero,animum despondeo,diffido
,,; ,, descenssus No desconfiar: non di-

248
ffido.- Que desconfa fcilmente: ,, non clarus
,, diffidens spei
DESCONSIDERADAMENTE: incon-
DESCONOCEDOR: ,,,; siderabile
,, non tritus in aliqua
re (no versado) DESCONSIDERADO: ,,;-
,, ,,;
DESCONOCIDO: ,,- ,, inconsultus,circum-
,,,, pectans,immitis,inconsideratus
, incognitus,obs
curus,ignotus,cuius nomen ignotus, DESCONTENTO: ,, male
incompertus,ignobilis.- De paso,ex- affectus.- Estar descontento: -
tra,desconocido ,, moleste fero.- Morderse los
adventicius.- No conocido por insig- labios en seal de: labia con-
nia alguna: ,, nu- trahere
llo insigni conspicuus.- Ser desco-
nocido: (,,. DESCORAZONARSE: animum des
) ignotus sum.- Sin nombre: pondeo
DESCORTEZADO: ,, de- hace las listas por orden numrico)
corticatus
DESCRIPCIN: ,,;
DESCORTEZAMIENTO: ,, de- ,,; ,,;
corticatio ,; ,,; ,
, descriptio.- (Figura pot.):
DESCORTEZAR: ,,- ,, descriptio.- De
,,,, alguna cosa: ,, rei
,,,,- descriptio.- De la posicin de un
decortico,exuo.- Acto de: - lugar: ,, descriptio
,, decortatio.- Apto para: situs loci.- De un lugar:
,, habens vim decoran , loci descriptio.- Explicacin
di.- Completamente: decor adjunta a cada parted de la descrip-
tico exacte.- Primero: cin: ,, redditio.-
prius decortico.- Que puede descorte Falsa: ,,; -
zarse: ,, qui potest de- ,, falsa descriptio.-Muy
cortari exacta: ,, impressa
menti rei alicuius forma
DESCOYUNTADO,estar..: ar-
ticulis emotus sum DESCRIPTIVO: ,, du
cens per singula,circumductus per
DESCOYUNTAR: artus emoveo singula.- Descrito: ,,
e sua sede
; -,, descriptus
DESCRIBIR: ,,
DESCUBIERTAMENTE: ,
,,,
depingo,describo.- Pintar al vivo: sine ullo praetextu,manifeste.-
depingo.- Falsa y enga sine persona
osamente: falso et men
DESCUBIERTO: ,,
dose describo.- Un lugar:
,; ,, retectus,non
locum describo.- Fcil de: opertus,patefactus.- Por preguntas:
,, facile describi valet.- ,, sciscitandi compertus
Que describe lugares: ,,
locurum descriptor.- Que descri DESCUBRIDOR: ,, re-
be nominal o individualmente: - velans
,. qui delectus facit (que

249
DESCUBRIMIENTO: ,,; curiosus,inexercitatus,nullis curis
,, revelatio,apertio inquietus.- Estar..: solli
citus non sum
DESCUBRIR: ,,
DESCUIDAR: ,,,
,,,
,,,,
,,,,
,negligo,curam non habe
,, detego,ape
rio,manifestum facio,comperio,expli re.- Que se debe descuidar: -
co.- Un poco: detego.- negligendum> Descuidarse -
Antes investigando: non curo> Librarse de cui-
sciscitando ante comperio.- Furtiva dados curis defungor
mente: clam retego.- Que
indica o descubre: , DESCUIDO: ,,;
, indicandi vim habens ,; ,,; ,,
negligentia,exercitationis carentia,
DESCUENTO:`,,; - incuria.- Con descuido:
,, debiti diminutio,subnu- incuriose.- Falta de: ,,
meratio exercitationis carentia.- Del
cuerpo: ,, neglectus cor
DESCUIDADAMENTE: ,, poris.- Trabajado con descuido: -
,,,- ,, non operose factus
sine cura,incuriose,secure,
negligenter DESDE: (gen.) ex (a lo largo
de.- (gen.) a,ab,ex (desde
DESCUIDADO:,,,; - abajo)
,,; ,,; -
,,; ,,; - DESDECIRSE: recanto
,,; ,, neglec
tus,securus,non anxius,negligens,in-
DESDN: ,,; , DESEADO: ,,,;
,; ,, despectio,des ,,,, desi-
picientia.- Con desdn: , deratus,expetendus,gratus,expetitus
-, fastidiose.- Con ansia: ,, studio-
Mirar con desdn: , se expetitus.- Con muchos ruegos:
fastiose con(mteno ,-,-; -
,, multis precibus ex-
DESDEADO: ,, contemp- oetitus.- Muy deseado: ,
tus ,, multum desidera
tus.- Por muchsimos: ,
DESDEAR: ,,- multis votis exoptatus
fastidio,superbio
DESEAR:,,
DESDICHADO,estar en la desdicha: (,,),
(,) in aerumnis esse ,,,,-
,,,,
DESEABALE: ,,;
,(-,,-),-
,,,,,;
,,,-,,
,,; ,,;
,,,-
, desiderabilis,expetendus,
,,,,,
votis petendus,optabilis.- Muy desea
,,,,,
ble: ,,; ,
,,,,
,,; ,, val
de desiderabilis,peroptabilis ,, () opto.cu
pio,concupisco,desidero.- Mantener

250
lo boca abierta con ansia: -
rejiciendum
, inhio.- Ardientemente
, concupisco,cupio DESECHADO: ,,; ,
Con ansia: ,, , loco emotus,rejectus.- Que
,,,, debe ser desechado: ,,
vehementercupio,pror- ejiciendus.- Despreciado,desechado:
sus inhio,avide expeto.- Con ardor: contemptum
,-, impetu quodam ani
mo cupio.- Con vehemencia: - DESECHAR: ,,-
vehementer concupisco.- Que ,,,,
desea con vehemencia: ,,, ,, res-
puo,rejicio,dejicio.- Con desprecio
qui vehementer cupit.- Desear co-
, dimitto.- Di
sas vanas: res consector
ficultad de desechar:
inanes.- Digno de desearse: -
, difficultas rejectionis
,, multum desiderandum.-
Desear mucho: percupio
DESECHO: ,, quod obji
El que alcanza lo deseado: -
citur.- Desechos de fbrica: -
,,; ,, voti com
,,; ,, rude
pos.- El que desea con apetito: ra,rejectamentum
,, concupiscens.- Desear
juntamente: una cupio.- DESEDUCAR: deduceo
Desear mucho: (,
part.) vehementer cupio DESEMBARAZADAMENTE: expedite
Que se ha de desear mucho:
,, multum desiderandum.- Se DESEMBARAZADO: ,,,
ha de desear: , op ;,, abjuratus,
tandu,studendum est non impeditus

DESECACIN: ,,; , DESEMBARCAR: e navi educo


, arefactio,siccatio Juntamente con: una edu
co de navi
DESECAR: ,,,
desiceo,arefacio,exarefacio DESEMBARQUE:,,; -
Alrededor: circumquaque :,, egressus in litus
exsicco
DESEMBOCADURA de un ro: ,,
DESECHABLE: ,,; ,,; ,,; -
,, reiectaneus.- Las cosas ,,, fluminis ostium,exi
que se desechan: , re tus
jactanea.- Que se debe desechar:
DESEMBOCAR: influo effraenis,afraenatus.-Lo que no tie
ne puertas y no se puede contener,
DESEMEJANTE: ,, desenfrenado:,,,
,,,; - qui est absque janua,effraenis.- De
,,; ,,; costumbres desenfrandas: ,,
,, dissimilis,dispar,degener ; ,, moribus effrenatus

DESENFRENO,dejarse arrastrar por el


DESENCANTAR: incantatione li-
bero desenfreno: concitor libi-
dine
DESENFRENADO: , ,
DESENREDAR,difcil de: ,,
, , ,,
inextricabilis.- Desenredarse:

251
, de rebus, e reti compos.- Herido del deseo: -
bus evado ,, desiderio percussus.-
Que excita el deseo: ,,
DESENSEAR: dedoceo pruritum excitans

DESENTENDERSE de algo,estar ajeno: DESEOSO: ,, appetens.-


, abhorreo Estar deseoso: studio-
sus sum
DESENTERRADO: ,, re-
cens defossus (poco ha desenterrado) DESERCIN: ,,; -
,,; ,, desectio,de
DESENTERRAR efodio.- Ra fectio,transfugio.- Arrastrar junta-
ces: ` radices efodio mente a la: ,
simul ad defectionem traho.- Crimen
DESENTRAAR,sacar las tripas,destri- y castigo del deserta de las filas:
par: exentero ,,; ,,
.-,,; ,,;
DESENVOLTURA,hablar con:
lascivus fio ,,; ,, cri-
men et poena desertae militiae,mili-
tiae desertio,desertio ordinis
DESENVOLVER: ,,,
,,,, DESERTAR: , ,
-,,,,- , , ,
,- explico,evolvo,expan , transfugio,
do.- Difcil de: ,, deficio.- En compaa: ,
difficile ad evolvendum
, simul,
una deficio.- Castigo contra el que
DESENVUELTAMENTE: expli
cate deserta de una batalla naval: -
,, poena in eum qui navalem
DESENVUELTO: ,, pugnam deseruit.-El que deserta de
non impeditus aquellos a quienes se haba pasado:
,, iterum ab iis
DESEO:,,; ,, ad quos transfugerat deficiens
,;,,; ,,;
DESERTOR: ,,; ,
,,; ,,;
,; ,, perfuga,de-
,,;-,,;
sertor.- Que tira su escudo,desertor
,,; ,,; -
,, qui clypeum ab-
,,; ,,; - jecit.- Desercin de la milicia:
,,; ,,; ,,; ,, desertio militiae
,,; ,,; , Desertor de su nave: ,,
,; ,,; ,, stu- desertor navis.- De las filas:
diumcupiditas,desiderium.- Arder en
,,;,,;-
deseos de: gestio.- Dejarse
,;,,; ,
arrastrar por el deseo:
,, desertor ordinis,
concitor libidine.- Manifestar con
exercitus.- Que huye del combate,que
los ojos el deseo: ,-
retrocede: ,, qui fugit
,,-
pugnam,qui retrocedit.- Infiel: -
adnito.- Tener vivo deseo:
,, falsus transfuga.-
prurio.- El que logra su
A manera de desertor: mo-
deseo: ,,, com- re transfugae
pos.- El que no logra su deseo:
DESESPERACIN: , ,
,,; ,, voti non
, ,, desperatio

252
DESESPERADAMENTE: despe nectus florum
rate
DESFLORAR: devirgino
DESESPERADO: ,,; -
,, exspes,desperator DESGAJADO ,, lacer

DESESPERANZA,sin esperanza: DESGAJAR,desgarrar:


,,; ,, exspes discindere

DESESPERAR: , , - DESGANADO: ,, diffici-


lis in sumendo cibo
, a spe excido,despero
DESGARRAMIENTO: ,, dissi
El primero: , ,
dium
prius animum despondeo
DESGARRAR:`, ,,-,
DESESPERARSE: despero
-, ,, ,
, (),
DESESTIMADO: ,, nullo disseco,lacero,divello,disrumpo,dis-
in numero habitus
cindo.- Como lobo: lupi more
dilacero.- Por todas partes,por
DESESTIMAR: , ,
todos lados: , -
, ,
turpe duco,indignum habeo,parvi fa- ,-, ex
cio,parvi pendo omni circum parte disrumpo,undequa-
que discerpo.- Que desgarra el suelo
DESFALLATEZ: ,, soler- (un temblor de tierra): `,,
tia sollicita terrae effractor

DESFALLECER: , , DESGASTAR: , tero.- Que


, , , - desgasta como la hiel: ,
, , , , instar bilis exedens
, ,-,-
DESGASTE: ,,; ,
, ,
, comsumptio rei per usum,attri-
, viribus des
tu destructio
tituor,dolore afficior,deficio,defa-
tigor,viribus deficio,lenaguesco,lin
quor animo,langueo.- A causa de los DESGRACIA:,,,; -
males: deficio prae malo.- ,,; ,,; ,
Antes que otro: labore ; ,,; ,,
ante deficio.- El primero: ,,; ,,; ,,;
defatigor.- Juntamente: ,,; ,,; -
una,simul langueo.- El que desfalle- ,, aerumna,calamitas,pernicies
ce: ,, deficiens.- Que infortunium,malum,casus,detrimentum
desfallece de nimo: ,, exitium.- Desgracias: ,,
qu animo deficit.- Que falta o des- mala.- Padecer desgracias y trabajos
fallece al mismo tiempo: - aerumnas et miserias perpe-
,, qui simul deficit.- Desfa tior.- Causar una desgracia:
misere afficio.- Gozarse del mal
llecer poco a poco: pau-
latim deficio.- Al mismo tiempo: ajeno: gaudeo ex alie
nis malis.- Ser el autor de una des-
una deficio
gracia: auctor sum cla-
dis.- Sucumbir a las desgracias:
DESFILADERO: ,,;-,
, prorsus malis
, clastra montium
succumbo.- Cmulo de: ,,
DESFLORAMIENTO: ,, se- cumulus malorum.- Dadora de: -

253
,, malorum datrix.- El que go- aerumnarum perpessio.- Prudente en
za de las desgracias ajenas: las desgracias: ,,
, ,,; , in malis prudens.- Que sufre graves
, qui ex malis alienis gaudet desgracias: ,, gravia
patiens
Gozo de la desgracia ajena: -
,, gaudium ex alieno malo
DESGRACIADAMENTE: . -
Lleno de desgracias: ,,;
calamitose,aerumnose
,,, aerumnosus,magno-
rum malorum plenus.- Padecimiento de
DESGRACIADO: , , -
desgracias: ,-,,
,, , , DESHEREDAR: exhaeredo
,, ,
,,; ,,,; - DESHILACHADO: ,,
,,; , , fimbriatus
; , ,,; -
,, , - DESHOJADO: , ,,
spoliatus foliis
,,,; ,
,,,, miser
DESHOJARSE: folia amitto
calamitosus,aerumnosus,infortunatus
Que se deshoja: ,, a
infelix.- Desgraciada: ,,
quo folia decidunt
misera.- Enteramente desgraciado:
,, omnino miser.- Muy DESHONESTIDAD,enviciarse en: -
desgraciado: ,,; turpiter absumo
,, miserrimus.- Que tiene una
vida desgraciada: ,, DESHONESTO: ,,; ,
cuius misera est vita.- Hacer un ,; ,, foedus,inho-
desgraciado: calamitosum facio nestus,scortator,impurus
Ser desgraciado: ,
miser sum.- Ser juntamen DESHONRA: ,,; ,
te desgraciado: una ,;-,,; ,,;
sum miser ,,; ,,; -
,,; ,,; ,
DESGREADO: , , - ; ,,; ,,;
,, , ,, dedecus.- Digno de
, impexus, intortum vellus ha- deshonra: ,, probris
bens dignissimus.- Que llora su deshonra:
,, dedecus flens
DESHABITADO: ,, inhabi-
tatus DESHONRADO: ,,,
,,, expers honoris
DESHACER: ` profligo.- Que des- inglorius,maledicus
hace la piedra: ,, li-
quefaciens et comminuens lapides.- DESHONRAR: , ,
Deshacerse: ,-,- , (-), , -
(-), diffluo , , , -
, , ,
DESEHEREDACIN: ,,
deturpo,dehonesto,dedecoro,
exhaeredatio
non honoro,probro afficio,dedecore
afficio,praeterea ignominiose habeo
DESHEREDADO: ,
Exponer a la risa, a la befa:
,, exharedatus,exhares
traduco.- Con ultrajes:
exsors
contumeliose foedo.- El

254
que deshonra: ,,; ignave me gero
,, infamans
DESIDIOSO: ,,; ,,
DESHONROSO:k,, inglorius ; ,,; ,,
otiosus,secors,qui libenter sedet,
DESHORA, a deshora: intempes- segnis.- Ser desidioso: ,-
tive desidia torpeo

DESHUESADO: ,, sine osse DESIERTO: (adj.): ,,;-


,,; ,,;
DESHUESAR: exosso ,,; , ,, de-
sertus.- Feamente desierto: -
DESIDIA:`,,; ,,; ,, foedus in modum desertus
,,; ,,; - Enteramente desierto: ,,
,,; ,,; ,,; omnino desertus.- Dejar desierto
,,; ,,; ,, asolar: desertum facio.-
desidia,pigritia,socordia,ignavia,fu (Sust.): ,,; ,,;
ga laboris.- Darse a la desdicha: ,, (terra deserta).-
secordiae me debeo.- Vagar por los desiertos: in
Dejar por desidia: per solitudine vagor.- Apacentado en el
desidiam abjicio.- Entregarse a la desierto: ,, in deser-
desidia: desidiae
indulgeo.- Obrar por desidia: -
to pascens , , , -
desisto,a proposito excido,
DESIGNACIN: ,, desig abrogo,cessare facio,non obsisto
natio
DESLENGUADO, mal hablado: ,
DESIGNAR: (), , maledicus
(-,-), ,-,
,,- DESLIZ: ,,; -
,, designo,paro.- ,, delapsus,lapsus
Primero: prius de-
signo DESLIZARSE: , ,
,-,-, ,
DESIGUAL: ,, -, , ,
,,,; - ,-, , -
,,; ,,; - , ,-, ,
,, impar,absimilis,inaequa- , ,- (-),
lis,dissimilis.- Lo desigual: - , ,-, -
,, inaequale.- Ser dese- , delabor,irrepo,labor
mejante: dissimilis sum illabor,elllabor.- Entre:
interlabor.- Furtivamente: -
DESIGUALDAD: ,, inae-
qualitas clam elabor.- Que se desliza f-
cilmente: ,, qui faci-
DESILUSIONADO,desengaado,desahucia- le labitur
do: ,,, de quo des
peratum est DESLUMBRADO,quedar: pers-
tringor lumine
DESINFLADO: ,, non in-
flatus DESMAADO, sin arte,sin habilidad:
,, sine arte factus
DESISTIMIENTO: ,, ces-
satio DESMAYADO: ,, quem ani
ma reliquit
DESISTIR: , , -
, , , DESMAYAR: , ,

255
, , ,
, , deficio DESMENTIR: , refello
viribus,animum despondeo,defatigor
exanimor,linquor animo,languesco.- DESMENUZADO: ,,; -
El primero: prior defati- ,,; ,,;
gor.- El que desmaya: ,, , contritus,comminutus.- Lo des-
deficiens menuzado: ,-,,
extritum,intritum
DESMAYARSE: , ,
, exanimor,animo lin- DESMENUZABLE ,, friabilis
quor,linquo animam
DESMAYO: ,,; DESMENUZAMIENTO: ,,; -
,; ,,; ,, ,,; ,,; ,
defectio,deliquium animi.- Que pro- ,; ,,; ,,
duce desmayos: ,, syn- ,,; ,, con-
copem movens.- Desmayo y flojedad tritio, extrictio,comminutio,conte-
de nimo: ,, deliquium rendi actio,atritus
animi,exanimatio
DESMENUZAR: , (-,
DESMEDIDO: , , ), , , ,
,, nimius,immodicus , , ,
, , , -
DESMEMBRACIN: ,,; - , , , -
,, ,, in mem- , , (), ,,
bra concisio,membrorum divisio (), , ,,
, comminuo,contero,
DESMEMBRAR: membatim con- attero,confringo.- Desmenuzar lo ms
cido
pequeo posible: tero
DESMEMORIZADO: ,, minutissime.- Ms: in-
ablitteraratus super comminuo.- Por todas partes:
circumquaque imminuo.-
Desmenuzar juntamente: DESNUDAR: ,,-
una contero.- Ser fcil de: - (-), (--
friabilis fio.- Desmenuzado con ), (-;,,),
con el dedo: ,, ,,,-
digito tritus.- Lo que fcilmente se ,,,,
desmenuza: ,,, ,- (),,
,, friabilis.- Que sirve ,,,,
para desmenuzar: ,, ha- ,,,,
bens vim terendi , exuo,nudo,spolio,ves
te exuo.- Del todo: pror-
DESMENUZARSE: contero.- sus denudo.- Desnudar a escondidas:
Facilidad de: ,, fria ,- clam exuo.- Hasta los
bilitas.- Que se desmenuza fcilmen hombros: humeris tenus de-
te: ,, aliquantum fria nudo.- Juntamwente: si-
bilis mul denudo.- Accin de desnudar:
,,; ,, de-
DESMESURADAMENTE: , nudatio,nudatio
valde exuperanter,ultra men-
suram DESNUDARSE: , exuo.-
Acto de: ,,; ,
DESMESURADO: ,,; -
,; ,, detractio ves
,, immodicus,nimius tium,vestimentorum depositio,nudatio
Lugar para desnudarse: ,
DESNUDAMIENTO: ,,; -
, locus ubi vestimenta exuuntur
,, exuendi actio,denuda
tio
DESNUDEZ: ,,; ,

256
,; ,, nuditas.- Falta
de abrigo: ,, nu- DESOCUPAR: ,; ,-
ditas ,,,,-,-
,,,,
DESNUDO: ,,; , vacuo,evacuo,exhaurio,exinanio
,; ,,; ,,; inanio
,,; ,,; -
,; ,, nudus,nu- DESOLACIN: ,,;
datus,non vestitus.- Falto de manto: , orbatio,eversio
,, nudus.- Semidesnudo:
,, seminudus.- Estar DESOLADO: ,, foedus in
desnudo: nudus sum> Verse modum desolatus
desnudo: nudus cons-
picior DESOLAR: (), ,
vasto,desertum reddo,devasto
DESNUTRICIN: ,, alimenti
defectus DESOLLADO: ,,, exco-
riatus.- Ser desollado: -
DESNUTRIMIENTO: ,, inedia undaqueque dinalior

DESOBEDECER: (-), DESOLLADURA ,, excoriatio


, , obedi-
re recuso,non pareo,non obtempero, DESOLLAR: , ,
recalcitro , (-,-),,
, (,,
DESOBEDIENCIA: ,,; ),,
,; ,, inobedien- excorio,decollo;pellem,cutem detraho
tia Cuchillo para: ,, culter
quo fit excoriatio.- Desollado poco
DESOBEDIENTE: ,,; ha: ,, recens excoria
, inobediens tus

DESOCUPACIN: ,, laboris o DESORDEN: ,, ordinis deser


dolris vacuitas tio.- Amigo de desrdenes: ,
, amans turbarum.- Instrumen-
DESOCUPADO: ,,;
to de desorden: ,, id
,;,, vacuefactus,va- quo aliquid turbatur
cuus.- Estar desocupado: ,
otior,vacuus sum a negotiis
DESORDENADAMENTE: incompo- ,; (,,-
site.- Conducirse..: inordi ),, , ,
nate me gero ,,,
(-,) dimitto,ablego,emit
DESORDENADO: ,, to,immitto.- Juntamente: -
,,; ,,; ablego.- Primero:
,; ,, incomposi- ante dimitto
tus,inordinatus,nullis ordinibus
distinctus.- Cosa confusa,desordena- DESPARRADAMENTE: palatim
da: ,, inconditum
DESPARRAMAMIENTO: ,,
DESORDENAR: ordinem turbo dispersio

DESORGANIZARSE: inordinate DESPARRAMAR: , -


me gero ,-,-, ,
,-, ,
DESPACHADO ,, dimissus
,, disper
go,effundo,disjicio,spargo
DESPACHAR: ,,; ,

257
DESPEDAZADO: ,, dis- tamente: simul emitto.-
cerptus> Con sus propias manos: - Que ha de ser despedido hacia abajo:
,, manibus discerptus ,, dimittendus.- Ac
Ser despezadado por todas partes: to de despedir: ,,
undaqueque dinalior ablegatio

DESPEDAZAMIENTO: ,,; DESPEDIRSE valere jubeo


,
,; ,, laniatus,
laceratio DESPEINADO: ,, impexus

DESPEDAZAR: , , DESPELLEJAR: , de-


(/), , cortico,corticem o pellem detraho
, , ,-
DESPENSA: , ,,;
, ,-, -
,,; ,, penua-
, , , - riae cellae,cella penaria,conclave,
, ,-, cella.- Tener a cargo las provisio
, lace- nes,la despensa: in penu
ro,lanio,contrucido,dinalio,trucido, custodio
infringo.macero.- Ser despedazado:
laceror.- Medio despeda DESPENSERA: ,,, proma
zado: ,, semilacera-
tus.- Que es despedazado cruelmente: DESPENSERO: ,,; ,
,, qui crudeliter la ,; ,,; ,,
niatur.- Despedazar alrededor: - promus,custos dellae penariae,dispen
circum dilacero.- Despedaza sator rei domesticae,dispensator.-
do vivo: ,, qui De las carnes: ,, car-
crudus discerpitur nium dator.- Ser despensero: -
DESPEDIDA: ,, ablelatio , in penu custodio,sum
Acompaamiento de despedida: - promus
,,;-,, deductio.- Inju-
DESPEDERO,que anda por despeade
riosa: ,, ad corvos
amandatio.- Lo que se acostumbra en ros: ,, per abrupta
ambulans
las despedidas: ,,
,, fieri solitum ubi DESPERDICIAR: ,,-
quis a nobis discedit.- Salutacin
profundo
de despedida ((Psalo bien!(Pasadlo
bien!): ! ! vale! DESPERDICIOS de las comidas de las
valete! berstias: ,, reliquiae
pabuli.- Desperdicios de las comidas
DESPEDIDO: ,, dimissus mondaduras: ,,;
, rejectamenta coenarum,quisqui-
DESPEDIR: ,,; , liae
,; ,,,
(,,) dimitto DESPEREZARSE: extendo
ablego,emitto.- Despedir de casa:
domo expello.- Despedir jun-
membra con oscitatione.- Accin de: , e somno excito.- Despertarse:
,,; ,, ,, excitatio e somno

pandiculatio.- Que no se despere Desvelarse: evigilo.-
za ,, non pandicu Salir del letargo,despabilarse: -
lans
, expergefacio,ex-
pergiscor.- empezar a despertar:
DESPERTAR: , sur
subvigilo.- Despertarse
sum excito.- Antes de hora:
, expergefio
ante excito.- Que despierta con
excitor somno.- De noche: -
la voz: ,, voce ex-
, excitor noctu
citans.- Del sueo: , -

258
DESPIADADO: ,,; - , , , ,
,, immisericors,qui est , , ,,
gravis pectoris , ,, deri
pio,exuo,spolio,despolio.- Adems:
DESPIERTO: ,, experge- ,
factus praeterea exuo.- Al mismo tiempo:
simul exuo.- Completa-
DESPIOJAR: pediculis ex- mente: , despolio
purgo
Ser despojado: ,
DESPLAZAMIENTO: ,,; - (.,) spolior,spolio
,,;,,
aversato,loci mutatio,transpositio DESPOJO: ,,; ,
,; ,,; ,,
DESPLAZAR: (-) e sua ; ,,; ,,; ,
sede extraho.- Que hace desplazar, , spolium,exuviae.- Despojos
cambiar de sitio: ,, de los enemigos muertos: ,,
emotus spolia interfectis detracta.-
Quitados a los vivos: ,,
DESPLAZARSE: e loco moveo spolia vivis detracta.- El que lleva
Que no se desplaza a otro sitio: los despojos: ,,
,, in eodem loco con- , qui spolia gerit,ferens
sistens
spolia.- Robador de despojos:
DESPLEGADO espontneamente: - ,, spoliator
,, fusus per se temere
DESPONSORIO: ,, desponsa
tio
DESPLEGAR: , (-,
-),, ,, , DESPOSADO: ,, desponsatus
-,-, , ,
, ,- (- DESPOSAR: ,
) expando,pando,explico.- Desple- nuptum do,desponso
gar delante,antes: ,-
,-, .- Que apenas DESPOSARSE por segunda vez:
puede desplegarse:
,, insuper uxorem duco
qui non facile extendi potest
DESPOSEER: possessione emo
DESPLIEGUE: ,, expli- veo.- Desposeerse: posse
catio sionem amitto

DESPOBLACIN: ,, viro- DESPOSORIO: ,, despon-


rum vacuitas satio.- Ayudar para los desposorios:
adjuvo,confero ad des-
DESPOBLADO: ,, viris ponsionem (Ver DESPONSORIO)
vacuus
DSPOTA: ,, principatum
DESPOJADO: ,, spo- omnino exercens
liatus.- No despojado: ,
DESPTICAMENTE: imporiose
, non spoliatus
DESPTICO: ,, domina-
DESPOJAR: , , tum omnino excercens
, , (;
,,),, , - DESPRECIABLE: ,,
, ,-, , -
,, ,
,,, ,; ,,; ,,;
, ; ,,; ,,; ,,;
,,,; ,,; ,-

259
,,, vilis,res- , dejectis ocu-
puendus,abjectus,contemnendus,despi- lis irrideo.- Ser despreciado: -
ciendus,contemptibilis,aspernabilis, , contemnor,des
negligendus,excrementitius,submissus picior.- Digno de ser despreciado:
Cosa despreciable: ,, res ,, contemnendus.-
vilis.- Hombre despreciable: `, Acostumbrado a despreciar: -
,; , homo nihili ,, dispicere solitus
homo minimi pretii; ,, (ha-
bitante de Caria) hombre desprecia DESPRECIO: ,,; ,
ble.- No despreciable: ,; ,,; -
, non contemnendus.- Sumamente ,,; ,,;
despreciable: ,, ne mu- ,,; ,,
rium quidem stercore aestimandus
; ,,; ,,
DESPRECIADO: ,,- ,,; ,,
,,,;,,; ; ,,; ,,;
i,, nullus in ,,; ,,;
honore habitus,abjectus,cuius levis ,,; ,,
cura habetur,neglectus,contenmptus ,,; ,,; -
Cosa despreciable,lo despreciable: ,, despectio,contemptus,
contemptum.- A quien dedignatio.- Acostumbrado a mirar
nadie envidia: ,,, con desprecio: ,,
quem nullus aemulatur.- De quien solitus superbe et fastidiose intue
no nos acordamos: ,, ri.- Caer en el desprecio: -
abjectus in contemptu sum.- Con des-
precio: ,,
DESPRECIADOR: ,,; - contemptim.- Desechar con desprecio:
,,; ,,; - rejicio.- Digno de: -
,,; ,,; ,, contemnendus.- El que
,,; ,, rejec suele mirar con desprecio: -
tor,abjector,contemptor ,, qui solet negligenter
videre.- Hacia el tiempo de una
DESPRECIAR: ,,, cita: ,, temporis
,,,,- praefiniti negligentia.- Mirar con
,,, desprecio: ,,
,,,- negligenter,contemptim aspi
,, (-), cio.- Mirar con todo desprecio:
, (-,-),, - prorsus negligo.- Tenido
, ,,,, o que ha de tenerse en desprecio:
-, ,, ,, habitus o habendus
in fastidio
,,,,-
,,,- DESPRENDIDO, generoso: ,,
,,, lucri non avidus
,,,
,,, DESPREOCUPARSE: non curo
,, ,,
,,, DESPREVENIDO: ,,
,,, ,,; ,,
parvi pendo,negligo,dedigno,despicio imparatus,carens instrumentis,impro-
contemno,parvi facio,aspernor,nihil vidus.- Estar desprevenido: -
facio,sperno,abjicio.- Altamente: negliegens sum
prorsus contemno.- Con
orgullo:, ( DESPROPORCIONADO: ,,
/)superbire ferociter in virum inconcinnus
Enteramente: prorsus ne
gligo.- Escupiendo: exspuo.- DESPROPSITO: ,, absur
Mirar con malos ojos: , de dictum vel factum.-

260
nihil ad rem DESPUS: ,,,
`, , , , ,
DESPROTEGIDO: ,- , ,,, ,
,, incustoditus , , , , -
, , ,-, una testarum suffra-
, ,, , giis in exilium ejicio
,, postea,
deinde,post,deinceps,dein.- Despus DESTETADO: ,, matris
que: ,, ,, ubere amotus
, ,,, ,
DESTETAR: a lacte depe
,,` postquam.- Des- llo,ablacto
pus de: postea.- Despus
de esto: , ' DESTETE: ,, ablac-
( ) postea.- Poco des- tatio
pus: , non
longe post.- (por ).- DESTIERRO: ,,; -
(gen,acus.) post ,,; ,,; ,,
; ,,; ,,; ,
DESRAZADO: ,,,, ,; ,, exilium,de-
radicem non habens,absque radice portatio.- Condenar al: fo-
liis ejicio in exilium.- Decretado
DESTACAMENTO militar: ,, por hojas: ,, ejectio
statio in exilium suffragiis per falia
datis.- Que va al destierro con
DESTECHAR: tectum removeo otro: ,,, in exilium
una proficiscens
DESTEMPLANZA: ,, intem-
peries.- ,, febricula DESTILACIN: ,,;
,,; ,,; -
DESTEIDO: ,,, ,, destillatio.- Gota a
coloris expers gota: ,,; ,
,
DESTEIR: colorem amitto
DESTILAR: ,,-
DESTERRADO: ,, , ,-,, (-
,,, ,, ),,,
; ,,,; ,, ,,,,
; ,,,; ,, ,,,,
; ,,;-,,; distillo,stillo.- A gotas:
,, extorris,exterris, minutatim guttatim.- Por bajo
exsul,patria pulsus,relagatus.- Per
subtus stillo.- Por
seguidor de: ,, exu-
lum inquisitor.- Perteneciente al todas partes: ,
circumquaque stillo.- Que destila
desterrado: ,, ad exulem
pertinens.- Segn costumbre de un con abundancia: ,,
desterrado: exulis more abunde stillans.- Que destila: -
,,; ,,; `-
DESTERRAR: ,, ,,; ,, stillans.-
,,,,- Salir destilando: (-) ex-
(-),,,- cido.- Exprimir,destilar gota a gota
in exilium mitto,deporto,duco in guttatim exprimo.- Desti-
alias terras,exulem facio,extermino, lando abundantemente:
in exilium ejicio vel pello,proscri abunde stillando.- Por todas partes
bo.- Enviar adems lejos: - gota a gota: stillando
praeterea ablego.- Desterrar, guttatim circumquaque
condenar juntamente al ostracismo:
DESTINAR: , destino

261
destituor
DESTINO: ,, fatum.- Nacido
con feliz..: ,, feli- DESTREZA: ,,; ,
ci fato natus.- Que rige muchos des- ,; ,,; ,,
tinos: ,, multa fata dexteritas,ars.- Con destreza:
regens.- Sealar el destino: , , solerter,
fataliter destino,nendo dextre.- Hecho con: ,,
stamen fatale destino arte excultus

DESTITUCIN: ,, desti- DESTRIPATERRONES: ,,,


tutio frangens glebas
DESTITUDO: ,, desti
tutus.- Ser destitudo:
DESTRONAR: , , ,, prorsus exitialis
- cidari mudo,coronam privo De ciudades: , -
,, urbium eversor.- De hom
DESTROZADO,hecho pedazos: `, bres ,, virorum perdi
, lacer tor.- De la casa,de la hacienda: -
,, domus eversor.- De
DESTROZAR: (-,-) todo: ,, omnium co-
(-,), , - rruptor
,,- (-,-) carpo,la
cero,dilanio,vasto.- Juntamente: DESTRUDO: ,,; -
, simul profligo,po ,,; ,, vastatus
pulor.- Que destroza y consume dirutus,perditus.- Enteramente,por
haciendo rudo como el fuego: - completo: ,,;
,, qui ginis instar cum ,,, plane per
strepitu lacerat et absumit ditus

DESTROZO: ,,; ,,; DESTRUIR:`, , ,


,,; ,, , , ,
trucidatio,dilaceratio,contritio (-,-), , -
, ,,
DESTRUCCIN: ,,, , , , -
,; ,,; , , (),
; ,,: ,,; , , , ,
,,; ,,; - , , ,
,,; ,,; ,, , , (-,,
; ,,; ,, ,), , -
eversio,destructio,vastatio,perni-
cies,exitium,excidium.- De hombres: destruo,diruo,obstruo,labefac
to,funditus everto,subverto,vasto,
,, strages virorum.-
perniciem effero.- Apto para:`
-
Runa de pueblos,casas: ,
,,, aptus ad destruen-
, eversio.- Traer la..:
exitium effero dum.- Con otro: una
everto.- Difcil de: ,
DESTRUCTIVO: ,,; , eversu difficilis
,, destructivus,omnino
exitialis DESUELLO: ,, excuriatio

DESTRUCTOR: `,,; - DESUNIDO: ,,; ,


, ,,; , laxe compactus,disjunctus
,;,,; ,
; ,,; ,, DESUNIN: ,,; -
versor,destructor,eversor,vestator, ,, sejuctio.- Falta de
perditor.- Absolutamente: sociedad: ,, sociatas de-
fectus

262
DESVANECERSE: ` (`), -
DESUNIR: , , - , , (-
, ,-, ,), , -
-; , , , evanesco.- Insensible-
-, disjungo,sejungo mente: sensim evanesco
Que desune los miembros: ,
, solvens membra.- Que desune: DESVANECIDO: ,, evanidus
,,, qui disjungit DESVANECIMIENTO: langues
solvendi habens vim co (sufrir un..)

DESUSADO: ,,,; DESVASTAR: ,- dedo


`,, obsoletus,inu- lo.- A golpe de hacha:
sitatus securi dolo et complano

DESUSAR: non utor DESVELADO: ,,-


,, vigil,pervigil.- Entera
DESUSO,caer en antiquor mente desvelado: ,-
obsolesco ,, omnino insommnis.- Tener
una noche del todo desvelada:
DESVANECER que se desvanece: -
prorsus insomnem noctem
,,, evanidus, evan duco
escens

DESVELO: ,,; , DESVIACIN: ,,;


vigilia.- Que causa desvelo: ,, deflexio,aversatio
,, vigilias afferens
DESVIAR un poco: paulu
DESVERGONZADO, atacar con lenguaje.. lum deflecto.- Los lquidos por
procaci clamore insec- otros canales: ,,
tor.- Maldicientes desvengonzados: derivatio humorum
,, maledici.- -
,,, DESVIARSE: , (-
; ,-
,,
; , ,-), , -
,; ,; ,,; (in dubio viae elec-
,,; , tionem ponere), , -
,,; ,,; - , , ,
,,; ,, inverecundus, , aberro,de-
vafer,impudens.vecors.- Desvergonza flecto,declino.- Desviarse al mismo
da: ,, inverecunda tiempo: simul declino.-
A lo contrario: contra
DESVERGONZADAMENTE, obrar: - tendo
inverecunde facio
DESVO: ,,; ,
DESVERGONZARSE: vehemen ,
; ,, declinatio,
ter insolesco deflexio,deflexus

DESVERGENZA: ,,; DESVIRGADA: ,, non am-


,,; ,,; , plius virgo
,; ,, inverecundia,ve-
cordia,impudentia,procacitas,proter- DESVIRGAR ,- vir
ginitatem adimo
via.- Obrar con: impudenter
ago.- Ser inferior en: - DETENCIN,demora: `,,; -
impedentia vincor ,,; , ;
,, ,, cuncta-
DESVERTIRSE, desnudarse: , tio,mora.-Parada,descanso:
vestem exuo,una vesem ,,; ,,
exuo
mora,cunctatio.- Sin detencin: -

263
,, eadem ip- sisto.- En alguna cosa o con alguno
sa hora,nulla mora interposita.- Tar commoror insuper in
danza,parada: , mora.- Ac- aliqua re o apud aliquem.- Demasiado
ccin de detener,retener: , nimis moror.- Lo que
,; ,,; ,,; sirve para detener o contener:
,,; ,, deten- ,, retinaculum.- Que
tio,retentio detiene o retarda: ,,;
,,; ,, cuncta-
DETENER: , , , tor,morator.- Que puede ser deteni-
,
, ,-, do: ,, qui detineri po-
,, , test
-,, sisto,cesso
detineo,morari,remoror.- Detener en DETENIDAMENTE: prolixe
detineo in.- Detenerse:
DETENIDO: ,, retentus
detineo,moror.- Reprimir:
reprimo.- Junto a: DETENIMIENTO: ,, mora
juxta moror.- Se ha de detener: -
immorandum.- Ser dete- DETERIORAR: detero
nido: retineor.- Una y
otra vez: usque et usque DETERIORARSE: detero
detineo.- Detenerse: ,
,,,, DETERIORO: ,, attritus
, , ,
, , , , DETERMINACIN: `,,;
, , , , , consilium,voluntas.- Anticipa-
, , ,- da: ,, praefinitio.-
El que toma determinaciones suaves:
,,,
,,, qui mite consi-
(,,), -
lium habet.- Ftil: ,,
cunctor,consisto,assideo,tar-
do,immoror,commoror,in mora sum,sub-
inane consilium.- Infeliz deter- gendi
minacin: ,, malum
consilium> Llevado de mala determi- DETESTABLE:,,;
nacin: ,, malo consi- ,; ,,,,;
lio actus.-Tarda: ,, ,,; ,,,
consilium quod initur re peracta.- ; ,,; ,,; -
Tomar una determinacin tardamente ,, diris devotus,deprecandus
re peracta consilium ineo detestabilis,aversandus,detestandus

DETERMINADAMENTE: deter DETESTACIN: ,, detes-


minate tatio

DETERMINADO: `,, definitus DETESTAR: , ab-


Habindose determinado: horreo,aversor,deprecor
cum visum esset
DETRACCIN: ,,; -
DETERMINAR: decretum est.- ,,; ,,; -
Juntamente: una decer ,,; ,,; -
no.- Que determina antes: ,, detractio,maledicentia,
, qui ante decernit obtectratio

DETERMINARSE que pronto se determi- DETRACTOR: ,,; -


na: ,, qui cito ex ,, maledicus
ipsa re capit consilium
DETRAER: detraho
DETERSIVO,que sirve para limpiar:
,, habens vim deter- DETRS: ,,

264
, pone,retro,a tergo finis
Ir detrs: subsequor.-
Por detrs: retro DEUDOR: ,; ,
,,; ,,; -
DETRIMENTO: ,,; ,, ,,; ,, (gen.-)
; ,,; ,,; - debitor.- Los que dejan atrasos sin
,,; ,, de- pagar: ,, reliquatores
trimentum,noxa,intertrimentum Que conduce violentamente al deudor
ante el juez: ,, qui
DETRUNCACIN: ,, de- debitorem in jus rapit.- Supuesto:
truncatio ,, falso inscriptus
DETRUNCADOR: ,, decun- Ser deudor: , debeo
tator Deudora: ,, debitrix

DEUDA: ,,;,, DEUTERONOMIO (segunda ley,repeticin


; ,,; ,,; de la ley): ,, re-
,,,; ,,; petitio legis
,,; ,,
DEVANAR: , ,,
,,; ,, glomero,neo
debitus,debitum.- La deuda fatal (la
muerte): ,, debitum fatale DEVASTACIN: ,,; -
mors.- Cargado de deudas: ,,; ,, vastatio
, aere alieno obstrictus.- Per- La que se hace con el fuego: -
teneciente a las deudas: , ,, vastatio quae fit im-
,, pertinens ad aes alie- misso igne
num.- Pago de la deuda: ,,
,, liberatio aeris DEVASTADO: ,, vasta-
alieni,solutio debiti.- Pagar la tus.- Por el fuego: ,,
deuda: ,, , quod igne vastatur
pendo ad solvendum,debi-
tum dissolvo.- Que tiene ms deudas DEVASTADOR: ,,;
que hacienda: ,, (gen. ,,; ,,; ,
-),qui supra res suas alieno aere ,; ,,; ,,
abstrictus est.- Reduccin de deu- vastator.- Devastadora: ,,
das: ,, liberatio ae- vastatrix
ris alieni
DEVASTAR: , , ,
DEUDO,pariente: ,, af-
,, , DEVOLVER: , ,
, , , - (-,),,
, , ,-, () reddo,devolveo
, (,), Devolverse mutuamente: -
, , , , vicissim reddo.- Que se debe de-
, , , volver: ., qui resti-
everto,devasto,desertum facio,vasto tui debet
pervasto,depopulor,perniciem
effero,diripio.- Con fuego: DEVORACIN: ,, devoratio
- igne devasto.-Devastar al
mismo tiempo,juntamente con: - DEVORADO: ,,; ,,
, una vasto,deripio voratus

DEVENGAR, lo que se devenga o apro- DEVORAR: , , -


pia: ,, id quod vin , (-,), ,
dicatur , , , -
, , ,
DEVOLUCIN: ,, additio , ,-,-
,-; ,

265
-, , , ,, status dies.- El da
(,), , - antes: pridie.- El da
, , devoro, veintisiete del mes: ,,
voro,exedo.- Acto de devorar: - ter nonus dies mensis.- El que se
,, voratio.- Devorar antes: engaa en la cuenta de los das:
ante devoro.- Con ansia ,, qui fallitur in
avide devoro.- El acto de dierum ratione.- En cuntos dias?
devorar las viandas: ,, ,, quoto die? .- En el
voratio.- El que devora a escondidas da postrero,en el da siguiente:
de noche: ,, postero die.- En el
,, qui noctu clam vorat mismo da: , eodem
die,eo ipso die.- Enteramente sancto
Que devora en oculto a otros:
,, omnino sancta dies.-
,, in tenebris alios devo-
Espacio de tres das: ,,
rat.- Que todo lo devora: ,
triduum.- Feliz: ,,
, omnivorus.- Recin devorado: prosperitas diei.- Intercalado,inter
,,, nuper devoratus.- medio: ,, intercalaris
Devorar todo: circumqua dies.- Lo que es del da anterior:
que depascor ,, pridianus.- Lo
que sucede cada da: ,,
DA: `,,;`,,; singulis diebus eveniens.- Para
(gen.dat.ac. ,,),- dentro de tres das:
,,; ,,; ,,; perendie.- Pasar el da,ocupar el
dies.- Antes del da: ante da: totum diem transigo,
diem.- Buen da: ,,; - diem exerceo.- Pasar los das: ` -

,, serenitas diei.- Cada
transigo dies.- Pasar todo el
da: , quotidie da cerca de: assideo per
Cada tercer da: tertio diem integrum.- )Por cuntos das?
quoque die.- Caer el da,acabarse el )En cuntos das? Per quot
da. inclino ad occassum.- dies? Quoto die? .- Por nueve das:
Contando da por da: ` per novem dies.- Por todo
quotidie numerando.- Contar los das el da: ,,
`,` dies nume totum autem diem,per totum diem,per
ro.- Cuarto da: ,,; totos dies.- Que consta de tres das
,, quartus dies.- De cada y tres noches: (,,
tres das,al tercer da: - tribus diebus et noctibus constans.-
,,; ,, triebus Que dura muchos das: ,,
dies,triduanus,tertio die.- De multos dies habens.- Que dura
cuatro das: ,, diez dias: ,, decem
, quatuor dierum.- De ocho das: dies durans.- Que dura seis das:
,, octo dierum.- De ,, sex dies durans.-
siete das: ,, septem Que dura un slo da: ,,
dierum.- De un da: `,,; unum diem perdurans.- Que se
`,,; ,, hace durante un da,que dura un da:
, diurnus,unius diei.- Despus ,,,,
de tres das: ,, post ; `,, unum diem per-
tres dies.- Da sealado para:
durans,un die agitur,unius diei.- cada ocho das: ,, qui
Que se muestra o aparece durante el est octo dierum; octavo die solitus
da: `,, per diem fieri.- Seis das: sex dies.
apparens.- Que sucede al quinto Todos los das: ,
da,al quinto dia: ,, ` singulis diebus.- Y el da:
quinto die eveniens,post quintum
diem.- Que tiene lugar a los nueve ' por ` et dies
das: ,,,
nono die proveniens.- Que tiene ocho DIABETES:,, morbus renum
das, lo que se acostumbra hacer
DIABLO: ,,; ,,

266
diabolus.- En las Sagradas Escritu- DIARIO: ,, quotidia
ras: que desune e inspira oido: - nus.- Lo diario: , obvia
,, diabolus
DIARREA: ,,; ,
DIABLICO: ,, diaboli- , eluvies,fluxus.- Enfermo de
cus.- Furor diablico: , diarrea (blanquecina) ,,;
, insania daemonum ,, caeliacus.- El que
tiene flujo de vientre continuado:
DIACONISA: ,, diakoni- `,, conjunctum habens al-
ssa vi fluxum.- Padecer diarrea:
ventris profluvium patior
DICONO: ,, diaconus
DISTOLE: ,, cordis motus
DIADEMA: ,, corona,dia
dema.- Ceir con diadema: DIBUJO,,, adumbratio
diademate cingo.- Parecido a una
Con dibujos de oro: ,
diadema: ,, diademati
similis , auro interdistinctus

DIAFRAGMA: ,,; DICCIN:`,,; ,,;


, (praecordia), ,, ,, dictio.- Adornada,ele-
membrana succingens costas,intersti- gante: ,,; -
tium.- Perteneciente a la inflama- ,, ornata,elegans dictio.-
cin del diafragma: ,, Corta: `,-,, dic-
praecordiorum inflammationem per tiuncula
tinens.- Que pertenece al: ,
, ad diafragma pertinens DICCIONARIO: , ,
, lexikon,dictionarium
DIAGONAL:,, diagonalis
DICHA: ,, felicitas
DIALCTICA: ,, dialc-
tica,ars disserendi DICHO: `,,; ,,;
,,; ,,; ,
DIALCTICO: ,, dialec , dictum.- Insulso: -
ticus ,, inepte dictum.- Dicho
Breve: `,, breve dictum
DILOGO: ,,; , Dicho (adj.) `,,;`,
, dialogus,colloquium.- Relativo ,; ,, dictus.- De su
al dilogo: ,, ad dia propia boca: ,, a sua
logum pertinens ipsius voce profectus.- Pomposo y
grave: ,, specio
DIAMANTE: ,, adamas.- sum et grave dictum.- Recientemente:
Especie de: grandino ,, recens dictus
sa gemma
DICHOSO: ,,,; ,
DIAMANTINO: ,, adaman
tinus , (-,-); -
,,; ,,,;
DIMETRO: ,, diameter ,, beatus.- Llamar dichoso:
, beatum
DIANA: ',',;-, praedico.- Muy dichoso: ,
; Diana.- Diana Cuidadora: ; ,-,,; -
',, Curatrix Diana.- Ergui ,,,; ,,;
da Diana:',, erecta Diana ,, valde beatus,
perbeatus,supra modum beatus
DIARIAMENTE: ` quotidie

DCTAMO (yerba): ,, , dictamnum

267
DICTAR: dicto.- Copiar lo Que echa los dientes: ,
que se dicta: dicta- , dentes producens.- Nacimien-
ta excipio to de los dientes: ,,
dentium generatio.- Con dientes,den-
DICTERIO: ,,; , tado: ,, denticulatus
,; ,, dicterium.- Que pelea con los: ,,
Acometer con: conviciis dentibus pugnans.- Que tiene buenos
incessere.- Fcil en los: , dientes: ,,, fir-
, (-) facilis jactandi dic mis et robustis dentibus est.- Que
teria.- Facilidad en lanzar dicte- tiene dientes algo sobresalientes:
rios: ,, facilitas ,-, qui habet pro-
jactandi dicteria.- Insignificante: minulos dentes.- Que tiene dientes
, parvulum dicte- de bronce: ,, aereos
rium dentes habens.- Que tiene grandes
dientes: ,, (-) mag-
DCTIMO,planta: ,, dic- nos habens dentes.- Que tiene los
tamus dientes contnuos o todos sin mella
,,,, qui continuos
DIECINUEVE: , habet dentes.- Que tiene los dientes
novemdecim.- Que sucede en el da hacia fuera: , ,
diecinueve: ,, ,, dentes exsertos habens.-
decimo nono die proveniens Que tiene muchos dientes: ,
,, multos dentes habens.- Que
DIECIOCHO: , tiene muchos y hermosos dientes:
octodecim ,, (-) multos
egregios dentes habens.- Que tiene
DECISIS:, sexdecim un solo diente: ,,
unicum habens dentem.- Sin dientes:
DIECISIETE,de diecisiete aos: ,, edentulus.- Castaetear
,, ,,, sex- los dientes: ,,; -
decim annorum.- ,- ,,; ,, stridor den-
septemdecim tium.- Crujir con los:
frendo.- Castaetear: den
DIENTE: ,, dens.- Dien tes quatio.- Crujir los dientes:
tes maxilares: ,, den- ` dentibus fremo,
tes maxillares.- De grandes dientes: frendo.- Dar diente con diente por
,-,, magnos den- el fro: dentes concutio
tes habens.- Dientes balncos: - prae frigore.- Dar diente con diente
,,, albos dentes habens , , denti-
Dientes delanteros: ,, bus stupeo.- Echar los dientes:
dentes anteriores.- Dientes incisi dentio.- Entrechocar los
vos , () incisso dientes: `,, dentium
rii dentes.- Dientes que indican la collisio.- Hacer rudo con los: -
edad: , dentes aetatis strepitum edo dentibus.- Armar
indices.- LLave, instrumento para
de dientes: dentibus
sacar los dientes: ,, instruo
forcipula dentibus extrahendis.- Que
cruje los dientes: , DISIS musical: ,, divi-
dentes stridens.- Que daa con los sio,pars toni musici
dientes: ,, dentibus
nocens.- Que echa los primeros DIESTRA,la..:, () dextra
dientes: ,, primos
dentes emittens.- Que echa sus DIESTRAMENTE: . soler
segundos dientes: ,, ter,dextre
qui secunda vice dentes indices
jacit.- Que lleva dientes: - DIESTRO: ,,,;
,, dentifer.- Echar los ,,; ,,
dientes: dentes genero peritus,dexter,solers.- Poco: ,

268
, imperitus tio per diaetam

DIETA: ,, diaeta.- Seguir DIETTICA ,, pars


una dieta (mdica) nutrio medicinae quae de victus ratione
medice.- Preparacin por medio de la agit
dieta: ,, praepara
DIEZ decem.- Diez mil: - ), differo,in cras-
,-; ,, decem mil tinum differo,procrastino,moram
lia.- Dos veces diez mil: usque protraho,cunctor.- Dilatar:
, bis decem millia.- Diez mil (,),
procrastino.- El que difiere para
veces: , , ,
maana: ,,; -
decies millia> Nmero diez mil: -
,, procrastinator,remoratrix
,, myrias,decem millia
numerus.- Multiplicar por diez mil: Por largo tiempo: ,
decuplo> diez y diez in longum tempus diffe
mil: I' i' ; I i decem, decem mil- ro,in ulterius tempus rejicio.- Que
lia difiere para otro da: ,
,; ,, cunctator.-
DIEZMAR: , do deci- Que no puede diferirse: ,
mas,decimo , qui differi nequit.- Que no
se debe diferir: ,, non
DIEZMERO: ,, decimator differendus
qui decimas colligit
DIFCIL: ,,; ,,
DIEZMILSIMO: ,, decies ; ,,; ,,;
millessimus.- Diezmilsima parte:
,,; ,, dif-
,,; ,,
decies millesima pars filis.- Adj,fem.: ,,
difficilis.- Del todo difcil:
DIEZMO, recibir el: decimas ,, omnino difficilis
accipio
DIFCILMENTE: ,
DIFAMADO: ,, - aspre, difficulter
,-,, maledicus,male
audiens,infamis DIFICULTAD: ,,; ,
,; ,,; ,,
DIFAMADOR: ,, infa- difficultas.- Con dificultad: -
miam alteri efficiens ,, , aegre,di-
fficulter.- Diesrtro en resolver di-
DIFAMAR: , ficultades: ,, solven-
infami appellatione noto ob, famam di quaestiones nodosas peritus.- Di-
laedo ficultad de desechar:
, difficultas rejectionis.- Pre-
DIFERENCIA: ,,; fijo que denota dificultad,infelici-
,,; ,,; , dad,imposibilidad,privacin: -
,; ,,; ,
; ,,; ,,;
,,; ,,; DIFICULTOSAMENTE: diffi
,, discrimen,differen culter
tia.- El que hace diferencia:
, diremptor DIFICULTOSO,hacer..: ,
aspero
DIFERIR: , ,
DIFUNDIDO,espontneamente: -
, , ,
,, fusus per se temere
, ,- (-,-),
, , ,-, DIFUNDIR: , ,-,
, , , ,-,
,-, (,- , , dilato,diffun

269
do.- Correr la voz: per- `, copiose,fuse
crebresco.- Que se difunde:
,, diffundens sese DIGERIR: ,;
(,) digero.- La comida:
DIFUNTO,difunta: ,,; - epulum agito
,,; ,, vita
functus/a; qui reliquit vitam, mor- DIGESTIBLE: ,, concoctu
tuus.- Los difuntos: ,, facilis
manes,inferi.- Poco ha: ,,
, nuper defunctus.- Sombras de DIGESTIN: ,,; ,
los difuntos , umbrae, manes , concoctio,digerendi actio.-
Mala digestin: ,, diffi
DIFUSAMENTE: `,`,`,
cilis concoctio>De pesada digestin:
,, graviscon coctio> Que DIGRESIN: ,,; ,
ayuda a la digestin ,, ,; ,,; ,
digestionem adjuvans> Que ha he- ,; ,, digressio
cho buena digestin: ,,
digestus DIJE: ,, monile
DIGITAL: ,,; -
,, digitalis,dactylicus DILACERAR: ,,
,, ,- lace
DIGNATARIO: ,, in ro,dilacero,excorio
magistratu constitutus
DILACIN: ,, (),
DIGNIDAD: ,,; ,, ,,; ,,;
; ,,; ,,; ,,; ,,; -
,,; ,,; ,,; ,,;
; ,,; ,,; ,; ,,; ,,
,, dignitas.- Dignida- dilatio,cunctatio,procrastinatio.-
des: , dignitates.- Acto de Andar con dilacin: cunctor
igualar en dignidad: ,, immoror.- Pedir dilacin con juramen
dignitatis exaequatio.- Constitudo to: , cum jurejuran
en dignidad: ,, in ma- do dilationem peto.- Dilacin fuera
gistratu positus.- Contrario a la del plazo fijado: ,,
dignidad: praeter dignita- (-,) dilatio ultra praescriptum
tem.- De igual dignidad: diem.- Para otro tiempo: ,
pari dignitate.- De la misma , in ulrterius tempus rejectio
dignidad: ,, ejusdem Que anda con dilaciones: ,,
consilii et dignitatis.- Dignidad de cunctator
los magistrados. ,, digni
tas magistratuum.- Lleno de: - DILAPIDAR: ,
,, venerabilis.- Primero en prodigo,dilapido
dignidad: ,, dignitate
prius.- Que tiene semejante dignidad DILATACIN: ,,; -
,, similem dignita- ,,; ,,; -
tem habens.- Gozar de igual dignidad ,, dilatatio,laxatio
aequens potens sum.-
Perder su puesto o dignidad: - DILATADO: ,,; ,,
loco moveor.- Privar de la: protensus
, dignitatem adimo
DILATANDO: ,
DIGNO: ,,; ,, procrastinado,differendo
dignus.- Como es digno: ut
DILATAR: , ,
dignum est.- Tener por digno: ,
, , , ,
, dignor,dignus
censeor, dignum judico , , ,-

270
, ,-, , - tria.- Con diligencia: ,
, ,-, , - , ,
, in aliud tempus re- sedulo,diligenter.- Exquisita: -
jicio,dilato,differo,diffundo,pro- ,, nimis accurata dili-
crastino,cunctor,protraho.- Que di- gentia.- Industria,habilidad:
fiere o dilata para otro da: - ,, industria.- Lo que se hace
,,; ,, cuncta o se desea con mucho estudio y
bundus,cunctator.- Se debe dilatar: diligencia: ,, id
cunctandum quod studiose et diligenter effici-
tur vel epeditur.- Obrar con dili-
DILECCIN: ,, dilectio gencia: ,, sedu
ago.- Mucha diligencia: ,,
DILEMA: ,, syllogismus multa cura.- Diligencia que se
utrimque constringens muestra para ser vista por el amo:
,, diligentia ad
DILIGENCIA: ,,; - oculos heri exhibita.- Tratar con:
,,; ,,; , diligenter tracto
,; ,,; ,,,;
,,; ,,; - DILIGENTE: ,,; -
,, diligentia,sedulitas.- ,,; ,,; -
Activa: ,, solers indus-
,,; ,, (strenu- , quae parem dimensio-
us,a,um),,; ,- nem habent.- Cuerpo que consta de
,;,,; ,,; tres dimensiones:
,,; ,; - , corpus triplici dimensione
,,;,,; constans
,,; ,, ;
DIMINUCIN: ,,; -
,,;,,;
diligens,solers,sedulus,strenuus.- ,,; ,,; -
Muy diligente: ,,; ,,; ,, diminu-
tio,decrementum
,, admodum diligens
permulta cura rem agens.- Ser dili-
DIMINUTIVO: ,, dimi
gente y cuidadoso:
diligens et studiosus.- Ser muy dili nutivus.- En forma diminutiva:
gente: magnam curam gero ad formam diminutivorum
Sirevo que se muestra diligente a la
vista de su amo: ,, DIMINUTO: ,, minutus
servus qui inspectante hero se
gnavum praestans DIMISIN: ,,; -
,,; ,, dimissio
DILIGENTEMENTE: , ,
, , , - DIMITIR: ,-;
, , , dimitto
, sedulo,diligenter,stu
diose DINERO: ,,; ,,;
,,; ,,; ,
DILUIR: diluo , pecunaie,pecunia,nummus.- Rela
tivo al dinero: ,, ad
DILUVIO: ,,; - pecunias pertinens.- A propsito
,, diluvium.- Los que se con- para adquirir dinero: ,
servaron en el diluvio: ,, , habens artem comprandi pecu-
ii qui ex diluvio servati sunt nias.- Abundancia de: ,
,; ,, pecuniarum
DIMENSIN: ,,; - copia,abundantia pecuniae.- Adquiri-
,,; ,,; do con el: ,, peculia
,,; ,, di ris.- Aficin al: ,,
mensio.- Que tiene igual dimensin: studium pecuniae.- Amante del:

271
,,; ,,; paucitas pecunaie.- Estar posedo
,, (); , del amor del: amore ar-
, amans pecunaie,avarus.- Amor genti teneor.- Exaccin de:
al dinero,avaricia: ,, ,,; ,,;
studium argenti,avaritia.- Buscar ,,; ,, pecu
con ansia dinero o plata: niarum exactio,coactio.- Exigir di-
argentum anxie quaero.- Caja,gaveta, nero: , ar-
cofre para guardar el: gentum flagito,exigo.- Ganar dinero:
,; ,, locus in pecunias conficio.-
quo pecunia reconditur; loculi (pl.) Hacer dinero: pecunias
Carecer de: pecunia careo conficio.- Hallarse sin: aes
Cargado de cobre o dinero: non habere.- Lleno de dinero:
,,; ,, ,, pecuniosus.- Modo de ad-
(adj.fem.) de aere gravis.- Conver-
tir en dinero (vendiendo algo): quirir..: ,, studium
sive ratio pecuniae conficiendae.-
pecunia vendo.- Dep-
Dinero para Caronte: ,,
sito de dinero: ,,; obolus Charonti solutus.- Pedir,men-
,, scrinium in quo nummi digar: , sti-
deponuntur.- Distribuidor de
pem cogo.- Por dinero:
dinero: ,, pecunia-
rum distributor.- El que hace data pecunia.- Dinero pblico: -
dinero: ,, pecunias ,,; ,, pecuniae
comparans.- El que tiene dinero en publicae.- Que tiene algo de dinero
abundancia: ,,; o plata: ,, subargen-
teus.- Que tiene dinero y siente
,, () pecunia abundans
Dinero en ganado (pecus: pecunia)va gusto por el dinero: ,,
pecuniosus.- Que tiene mucho dinero:
lorable en diez bueyes: ,
,, multum habens
decem boum aestimabilis; por
aeris.- Recoger dinero:
valor de doce bueyes: ,
aes colligo.- Falto de dinero: -
duodecim boum pretio aestimatur
Escasez de dinero: ,,
,, qui caret aere.- Tener cognitione dei.- Visin de:
dinero: abundo pecu- ,,dei visio.- Culto de:
nia ,,cultus dei.- Odio
contra dios: ,,;
DINTEL de la puerta: , ,, dei odium.- Signo
,,; ,, super- dado por Dios: divinitus
liminare,jugamentum.- Dinteles de datus signum.-Da del nacimiento de
puertas: ,, super li- Dios: ,, dei natalia.-
minaria portarum Conocimiento de: ,, dei
cognitio.- Geraracin de los dioses:
DIOPTRO: ,, machina ad ,, deorum generatio.- El
aestimandam altitudinem.- Instrumen-
que engendra a Dios: ,,
to quirrgico: ,, dioptra qui generat deum.- Donde Dios
dioptro,instrumentum chirurgicum
gobierna: ,,; ,,
dei imperium Ciencia que trata de:
DIOS: ,,; ,,; ,,
deus.- Diosa: ,, theologia.- Pelea de
,;, los dioses: ,, deorum
pugna.- Dios-
,, dea.- Diosas venerables:
Toro (Jpiter): ,, deus
vernerandae deae.- taurus.- Dioses que tienen el mismo
Buena diosa: ,, bona dea templo: dii idem tem-
Amor a Dios,piedad para con Dios: plum habentes.- Evocacin de los
,, amor,pietas in deum.- dioses: ,, deorum evoca
Aquello con que se honra a Dios:
tio.- Madre de Dios: ,,
,, id quo deus colitur.-
Aumento del conocimiento de Dios: dei genitrix.- Hijo de Dios:
-

,, incrementum in ,, a deo genitus.- CReador

272
del mundo: ,, creator , omnibus diis communis.- Contra
mundi.- Fabricador de imgenes de rio a la voluntad de Dios: ,
dios: ,, deorum fabri- , qui est praeter dei volunta
catur.- Los dioses: ,, tem.- Custodiado por: ,
dii>Los que dicen que hay tres a deo servatus.- Dado por Dios:
dioses: ,, tritheitae, ., deo datus.- Adora
qui tres deos statuunt.- Lucha
dor de Dios: ., dei
contra Dios: ,,
adversus cultor.- Declarado,manifestado por
deum pugna.- Manifestacin de Dios:
Dios: ,, a deo manifes
,, dei manifestatio.- tatus,declaratus.- Conocido,amado de
Multitud de dioses: ,,; Dios: ,, cognitus,ca-
,, multitudo deorum rus deo.- Engendrado por: ,
Nombre de Dios entre los hebreos:
, a deo genitus.- Enseado por
,, quatuor litte
Dios: ,, a deo doc-
ris constans.- Ofensa de los: -
tus.- Agitado por Dios: ,
,, laesio deorum.- Semi
a deo agitatus.- Edificado por
dioses: ` semidei.- Un solo y
Dios o en honra de Dios: ,
mismo Dios: ,, unus et
idem deus.- Ya en otro tiempo dios o -,, a deo aedificatus aut
in honorem dei instructus.- Dado por
diosa: ,,, iam olim
los dioses: ,,,
deus vel dea.- (Dios me libre! divinitus datus.- Parecido a Dios:
! absit!.- De dios,por dios: ,, formam deorum refe-
divinitus,a deo> Como corres rens.- Llamado por: ,,
ponde a Dios: ut deo dig- a deo vocatus.- Donde Dios es invo-
num est> (Oh,Dios! ! Proh cado: ,, ubi deus in-
dii! .- El nombre de Dios: dei vocatur.- Formado por: ,
nomen> Aborrecido de los dioses - a deo conditus.- Inspirado por:
,, invisus diis> A ,, numine divino affla
excepcin de los: tus.- El que odia a los dioses:
exceptis diis.- Agitado por los ,, qui odit deum vel
dioses,por un dios: , deos.- Engendrado por Dios: -
, a daemone agitatus.- Amante ,, deo genitus.- Que recibe a
de Dios: ,,, Dios o a las cosas divinas: -
,, amans dei,gratus dei.- ,, dei seu rerum divinarum
Cercano a Dios: ,, suceptor.- Excitado por: ,,
similis,propinquus deo.- Iluminado a deo excitatus.- Grato a Dios.
por una mano divina: ,, ,, gratus deo.- Hecho
divinitus succensus.- Dicho por
Dios: ,, a deo dictus
Comn a todos los dioses: ,
por Dios: ,, a deo tus.- Iluminado por: ,,
factus.- Honrado por Dios: divinitus ardens.- Dicho por Dios:
,, a deo honoratus.- Mudado ,, a deo dictus.- Naci
por Dios: ,, divini- da de Dios: ,, a deo
tus immutatus.- Semejante a Dios: nata.- Dado por: , ,
,, forma deum referens , a deo seu divina sorte datus
Que recibe a: ,, dei Impelido por: ,,
susceptor.- Que nos hace semejantes a deo impulsus.- Inspirado por:
a: ,,; ,, ,, celesti numine affla
deo similes efficiendi vim habens.- tus.- Odiado de Dios: ,,
Que hace imgenes de: , qui deum,quem deus odit.- Casti-
, simulacrorum fictor.-Inspirado ado por: ,, a deo
por: ,, divinitus poenis affectus.- Engendrado por:
inspiratus.- Enviado por: , ,, a deo genitus.-
, dinitus immissus.- Trabajado Semejante a Dios en el aspecto: -
por: ,, a deo elabora ,, os oculosque deo simi-

273
lis.- Pronunciado por: ,- DIPLOMA: ,, diploma
,,; ,, a deo
pronuntiatus.- Que anuncia la volun- DPSADA,cierta clase de serpiente:
tad de: ,, divina enun ,, serpens quidam
tians.- Que dimana de: ,
a deo defluens.- Que gusta de DIPTONGACIN: ,,
reconocer un dios no engendrado: in dypthongum conflatio
,, qui libenter non
genitum deum agnoscit.- Que habla de DIPTONGO: ,, dipthon-
prte de: ,, qui ex gus,geminum sonans.- Diptongar: -
deo loquitur.- Que lleva a: in dytpthongum contraho
, deum, gerens.- Que lucha con-
DIPUTACIN ,, legatio
tra: ,,, adver-
sus deum pugnans.-Que se acuerda de: DIPUTADO: ,, legatus.-
Diputados de las ciudades de Grecia:
,, memor dei.- Que se
, , legati
coupa de cosas de: ,, qui
rebus divinis operatur- Que teme a:
DIQUE: ,,;,,
,, dei metuens.- Que
,,; ,,;
venera a: ,, cultor
daemonum.- Revelado por orden de: ,, apposita fluctibus mo
les,repagulum,firmamentum, obex.- Lo
,, divinitus manifesta
que sirve para retener: ,,
tus.- Segn lo prescrito por:
retinaculum.- Obstruccin: -
ad dei praescriptum.- Semejante
,,; ,, obs-
a: ,, (),, tructio
, deo similis; vir
deo similis.- Aproximarse a: DIRECCIN: ,,; ,,
ad deum proxime accedo.- Venerar a: ; ,,; ,,
deum religiose veneror.- directio.- En otra direccin: -
Invocar a: deum invoco.- deflectendo
Resistir a: deo repugno.-
Tratar de Dios y de las cosas dvinas DIRECTO: ,,; ,,
de deo rebusque divinis directus
loquor.- Estar sometido a la volun-
tad de: voluntati dei DIRECTOR: ,,; ,
submitti.- Hablar de parte de: - ,; ,,; ,,
a deo loquor.- Hablar en ; ,,; ,,;
nombre de: dei nomine ,, erector,director,
loquor.- Hacer imgenes de: - moderator.- Directora: ,,
, dei imaginem fingo.- directrix
Colocar entre los dioses:
inter deos referre.- Fabricar dolos DIRIGIDO,bien..: ,, rec
deos fingo.- Honrar a Dios te destinatus
supersticiosamente: su-
persticiose deum colo.- Invocar a: DIRIGIR: `, ,
deum invoco.- Ser minis- , , , ,
tro de: di minister sum.- , , (,,
Los dioses: ,, divi, su- ), , , -
peri , , , ,

, dirigo,moderor quor,compello (as,at..).- Mantener


rego,tendo,fraeno.- Dirigir con: la direccin: guberna-
, una dirigo culum teneo.- Que dirige: -
Con empeo: vehementer ,, consiliarius.- Apto para
intendo.- Hacia arriba: dirigir: ,, aptus ad
moveo sursum versus.- La palabra a moderandum.- Dirigido hacia atrs:
alguno: , allo ,, retrosum intentus
El que tiene la fuerza de dirigir:

274
,, habens vim dirigen ludo,discum jacio.- Jugar con otros
di.- Dirigirse a lo alto: al disco: cum aliis ludo
in altum tendo ex.- A un mismo fin: disco.- Juego de lanzar el disco:
ad eumdem finem tendo.- ,, disci jac-
Dirigirse a: , tus.- Jugador de: ,,
(-), , - disci jaculator.- Semejante a un
, , , disco: ,, disco simi-
peto,occurro,intendo,tendo.- Al fin: lis.- Trmino hasta donde alcanza el
ad scopum tendo.- disco: ,, terminus qui
disci jactu comprehenditur.- Que
Que se dirige atrs: ,,
lleva el disco: ,, qui
in aversum tendens.- Se dirige discum fert
a: confertur
DISCONFORME, que no se ajusta con
DIRIMIR: ,-, algo o con alguien: ,,
(, ), , cui cum altero non convenit
, , dirimo
DISCORDANTE: ,, abe-
DISCERNIR: , , rrans a chordis
, , , -
, , , , - DISCORDAR: , , -
discerno,secerno,cerno.- Se ,- dissono,dissideo,aberro
a chordis
ha de discernir: discer
nendum.- Experto en: , DISCORDE: ,,; ,
, disnoscendi peritus.- Que ,; ,,; ,
tiene facultad de: ,, ,; ,, discros,di-
discernendi vim habens.- Dirimir
ssonus.- De nimo discorde:
juntamente: simul dis-
cerno , discors animo

DISCIPLINA: ,, disciplina DISCORDIA: ,,; ,


Apartarse de la antigua disciplina ,; ,,; ,
a prisca disciplina ,; ,,; ,
descisco.- Instruccin,ciencvia: ,; ,,; ,,
,, disciplina.- Ltigo,dis discordia,dissidium.- Incitar a la:
ciplina para azotar: ,, , ,- dissidium
impello
,,, flagrum
DISCRECIN: ,,; -
DISCIPLINAR conjuntamente: -
,,,,
condocefacio discretio
DISCPULO: ,,; , DISCREPANCIA: ,,;
,; ,,; ,, ,,; ,, discre
,,; ,, disc pantia.- De voz: ,, vocis
pulo.- Discpula: ,; - discrepantia
,, discipula.- Los discpu
los que solan conversar con el DISCREPANTEMENTE: discre-
maestro: ,, discipu- panter
li cum magistro sermonem habere
soliti.- La preposicin ms DISCREPAR: , ,
acusativo de persona,significa la , discrepo.- Discrepa:
persona misma con sus discpulos o discrepat
sectarios
DISCRETAMENTE: discrete
DISCO: ,,; ,,;
,,; ,,; - DISCRETO: ,,; ,
,,; ,, discus
Tirar el disco: , disco

275
, discretus,bene cogitans ,, discussio,dissentio.- In
til: ,, inanis consul
DISCRIMINADOR: ,, direemp tatio.- Aquello de que no hay discu
tor, discriminator sin alguna: ,, de quo
nulla est contentio
DISCURRIR: , ,
, (), DISCUTIDOR: ,,; -
discurrere,excogito.- Dies ,, amicus contentio-
tro en: ,, solers in nis,vim habens discutiendi
excogitando.- El primero: - DISCUTIR: ,,
prior disjungo.- El que dicurre -, , discutio.-
sobre cosas elevadas: ,, Antes: ante discutio
qui per alta graditur.- Sagaz en Que ama las discusiones: ,
discurrir: ,, solers , amans diceptationes
ad cogitandum
DISECAR: ` disseco.- El que
DISCURSO: ,,; ,, diseca: `,;`
sermo,dissertatio.- Apto para un , dissector
discurso o disertacin:
,, aptus ad sermocinationem.- DISECCIN: ,,;-,,
Arreglado a preceptos: , dissectio
oratio ex artis praecepta facta.-
Arte de componer discursos: DISEMINAR: , ,
,, ars orationis componere (-,
Brevedad del discurso: , dissemino.- Que disemi
brevitas sermonis.- Componer dis- na: ,, qui disseminat
cursos: ` orationes excudo
Conciso,breve: ,, oratio DISENSIN: ,,; ,
concisa.- Contradictorio: , ,; ,,; ,,
dissentio
sermo non sibi conveniens.- De
larga duracin: ,, DISENTERA: ,,;
prolixitas orationis.- El primer
, morbus,dysenteria.- Que padece
discurso: ,, primus
,, dysenteria labo-
sermo.- Humilde y llano: -
rans.- Padecer : tormi-
,, humilis et abjectus sermo mibus vexor
Improvisado: ,,
oratio extemporalis.- Ingenioso en DISENTIMIENTO: ,, diver
componer discursos: ,, sa mentis sententia
sermonis ingeniosus artifex.-
Magnfico,majestuoso: , DISENTIR: , ,
,, magnfica.gravis , , , ,
oratio.- Principio del discurso: ,-, , -
,, orationis exordium dissentio,dissideo,contra sen
Pronunciar un discurso: ` tio.- Que disiente: ,,
rhetorem ago.- Que se dirige a dissentiens
alguien: ,, allocu
tio.- Retrico: `,, ora DISEADOR: ,, qui
tio.- Sagrado: ,,; adumbrat
,, sacra contio.- Segundo dis
curso: ,, secunda DISEAR: , ,
actio.- Suavidad del discurso: adumbro
,, sermonis suavitas> Tram
DISEO: ,, adumbratio
pas de un discurso: ,,
Trazar diseo: ,- prae
sermonis laquei formo.- Perteneciente al diseo o
bosquejo: ,, perti-
DISCUSIN: ,,; nens ad linearem adumbrationem

276
,, subtilis argutator.-
DISERTACIN: ,, Disertar juntamente: una
, dissertatio dissero.- Que diserta con gravedad o
majestad: ,,
DISERTAR: , , qui graviter disserit.- Sobre
, (-) dissero cosas pequeas: de rebus
Disertar con mucho inters: - minutis dissero
accuratissime dissero.-
El que diserta,habla,disputa: -
DISFRAZADO,salir: simulate
mutata veste migro
DISIPACIN: ,,;
DISFRAZARSE: formam mentior ,,; ,,; -
,,; ,,; -
DISFRUTAR: , , ,, dissipatio
, , (-),
fruor.- A la vez: DISIPADO: ,,; ,,
simul fruor.- Que disfruta: , ; ,, evanidus,dissi-
, pollens patus

DISGREGAR: disgrego DISIPADOR: ,, dissi-


pator
DISGUSTADO: ,, male
affectus DISIPAR: `,`, -
,-,-, ,
DISIDENCIA natural,antipata: - , , ,--
,, mutuus horror ,-,, ,
,-, ,
DISIDENTE: ,,, ,-,-, ,
qui dissidet , ,-,
-, , ,-,
DISLABO: ,, duobus
syllabis constans , , -
,-((,-, -
DISIMILITUD: ,, dissi- ,-,,, ,
militudo (),, -
, , , -
DISIMULACIN: ,,; dissipo,dispello,disjicio,profun
,,; , , do,absumo.- Capaz de disipar:
dissimulatio ,,; ,, ha-
bens vim dissipandi.- Disiparse:
DISIMULADAMENTE: conni- , , , -
venter
colliquefacio,dissipor, eva-
nesco
DISIMULADOR: ,,; -
, ,, dissimulator DISLOCACIN , ,
,; ,,; ,,
DISIMULAR: , ,
; ,,; ,,;
, , ,
,,; ,,;
(,,),
,,: ,, lu-
, , , xatio, luxatio ossium, artuum,membro
, , , - rum;inflexio,ex articulis emotio.-
dissimulo,fingo, coniveo, si- Corregir una dislocacin de miembros
mulate recuso.- Disimular, aparentar luxata membra in suum loco
al mismo tiempo: una repono.- Curacin de una dislo-
simulo cacin: ,,; ,,
; ,, ossis laxati
DISIMULO, con disimulo: , restitutio.- Pequea tablilla usada

277
en la dislocacin de un miembro: ,,; ,,;
,, ferula quae in ,; ,, diminutio,im
luxatione utitur.- Pequea disloca- minutio
cin: ,,; -
,, parva luxatio DISMINUDO: , ,,
comminutus,immninutus
DISLOCADO: ,,,
luxatus.-Estar dislocado: , DISMINUIR: , ,
luxatus sum,articulis emo , , ,
tus sum , , , -
, , , , ,
DISLOCAR: , artus , , ,
emoveo e sua sede () , im-
minuo,extenuo,minuo,comminuo,decresc
DISMINUCIN: `,,; `- o,diminuo
,,; ,,;
,,; ,,;
DISMINUIRSE: , Absolutamente: prorsus di-
minuor.- Al mismo tiempo: , ssolvo.- Capaz de: ,,
- simul imminuo vim habens dissolvendi.- Disolver el
primero: prior dissolvo.-
DISNEA: ,, spirandi dif- Juntamente: una dissolvo
ficultas Que disuelve: ,, dis
cussorius.- Que tiene fuerza de: -
DISNECO: ,, spirandi ,, solvendi vim habens
difficultate laborans
DISOLVERSE, fcil de: ,,
DISOCIAR: dissocio facilis ad solvendum
DISOLUBLE: ,, dissolu- DISONANCIA: , ,
bilis
,, cantus absonus,dissonus;
dissonantia
DISOLUCIN: , ,
, , , - DISONANTE: ,,; ,
, , , , - ,,; ,,;
,,; , disso ,,; ,,;
lutio, dissipatio,colliquatio.- Des-
,,; ,,, gra
composicin de un cuerpo: , vem sonum edens,dissonus,inconcinnus
, quod liquescendo deteritur absonus
Vivir con disolucin:
dissoluto vivo DISONAR: , , ,
, , ,-,
DISOLUTAMENTE: , , ,- dissono,in cantu
, dissolute.- discrepo,dissonus sum,absono
Vivir disolutamente: di-
ssolute vivo DISPARAR: `,`,, ,
-, (,/,
DISOLUTO: ,,- ), ,-, -
,,; ,,; ,, jacio,jaculor.- Disparar por
; , ,, disso- encima supra jaculor.-
lutus,solutus.- Disoluta: , Con celeridad: celeriter
, discincta jaculor.- Con honda: ` fun
da jaculor.- Destreza en: ,
DISOLVER: , ,
, peritia jactandi.- El que
, dissolvo,everto.- Acto de:
dispara primero: ,,
,, dissolutio.- Disol-
qui primus jaculator.- Hacia: -
ver antes: ante dissolvo
jaculor in.- Juntamente:

278
una jacio.- La saeta: tin ,,;
ex arcu saggitam emitto.- ,,; ,,;
Que dispara desde lejos: , ,, dispensatio
, longinquo jaculans.- Que dis-
para con fuerza: ,, DISPENSADOR (administrador,gestor):
valido impetu jaculans.- Que dispara ,, dispensator
dardos con destreza: ,,
DISPENSAR,distribuir,administrar
que dextra manu telum jacit.-
(fcil de..): ,,
Que dispara lejos: ,, dispensatu facilis
,, longe jaculans.- Que
dispara de lejoc: ,, qui DISPEPSIA: ,, difficilis
longe jaculatur concoctio

DISPARO: `,,; , DISPERSAR: `, ,


,; ,, jactus,jaculatio.- (-,/)
Derecho: ,, rectus jac , , ,-,
tus.- Expuesto a los disparos: - , (pas. )
,, ictibus obnoxius.- Moles dispergo.- A la vez: , -
tar con disparos de seate u otras una dispergo.- A los ciudada
armas: jactando vexo.- nos: incolas dispergo.- Que
Molestia debida a disparos con
dispersa: ,, qui
saetas,etc.: ,, jac-
dispergit.- Ser dispersado: `-
tacio.- Disparo con saeta: -
spargor
,, jactatio

DISPENSACIN: (administracin,ges-
DISPERSIN: ,,; apta rerum verborumque dispositio in
,,; ,,; - oratione.- Buena disposicin: -
,, dispersio ,,; habilitas.- Buena dispo-
sicin de las cosas: ,,
DISPERSO:,,; , ordo.- Buena,conveniente: ,
, dispersus , apta dispositio.- Estado de
una cosa: ,, habitudo,dis
DISPONER: , , positio.- Exterior: ,,
, , , , gestus.- Mala disposcin de las co-
, , , sas: ,, confusus
, , ( ordo.- Ordenada de los objetos:
,) dispono, apparo, paro, ,, apta positio
instruo.- Antes: ante rerum.- Previa: ,,
dispono.- Apto para disponer: praevia dispositio
,, habens vim parandi.- Dispo
DISPUESTO: ,,; -
ner con arte, con habilidad:
,,; ,,; -
arte instruo.- El que dispone: -
,, apparatus,promptus
,,; ,, dispo-
paratus.- Dispuesto a: ,,
sitor.- Que dispone: ,,
qui una concinnat vel componit.- , promptus.- Bien dispuesto: -
Que todo lo dispone mal: , , ,,; ,
, () omnia male disponens (-) pulchre,bene paratus,con
cinnus.- Estar dispuesto a algo:
DISPOSICIN: ,,; - , , af-
ficior,praesto sum ad.- Para todo:
,,; ,,; ,
,,; ,, ad
,; ,,; ,, omne opus expeditus
dispositio,ordo,apparatus.- Antece-
dente: ,, antecedens DISPUTA: ,,-,; -
dispositio.- Buena disposicin de
,,;-,,; -
ideas y de palabras: ,,
,,; ,,; -

279
,,; ,,; , , mini
; ,, lis,disceptatio, mis de rebus anxie disputo.- Con
rixatio,contentio,quaestio.- Acalo otro: obluctor.- Con se-
rada sobre cosas ftiles o arduas: riedad: serio disputo
,, de rebus altis Con terquedad: ,--
vel inanissimis anxia disputatio.- supra modum et obnixe contendo
Habilidosa: ,, artifi De cosas arduas e inabordables:
ciosa disputatio.- De palabras: de rebus sublimibus
,,; ,, verborum et futilibus anxie disputo.- De
pugna> El que disputa sobre pala- cosas pequeas: ,-
bras: ,, qui verbis de rebus minutis disputo.-
pugnat> Enemigo de: ,, el que disputa,habla,diserta: -
osor controversiarum> Impertinente: ,, subtilis argutator.-
: ,, disputatio ad El que con sutileza disputa de cosas
rem non pertinens> Mutua: - de poca entidad: ,,
,, disputatio mutua.-Sobre de rebus parvis subtiliter disserens
cosas despreciables: , Discutir,enzarse en una discusin:
, disputatio de rebus nihili> , , ,
Vana: ,, vana dispu- rixor,contendo.- Juntamente:
tatio simul contendo.- Discutir toda-
va insuper conten-
DISPUTADOR: ,,; - do.- Que disputa de cosas arduas y
,, jurgiosus,disquisitor ftiles: ,,, qui
de rebus altis sermonem habet.- Que
DISPUTAR: , , disputa con calor de cosas pequeas:
, , , - stenolsxhc,ou, qui anxie de rebus
parvis loquitur.- Disputar sobre
, ,-, ,
todo palabras: de verbis
, discepto,con pugno
gredior,contendo,certo, litigo,disse
ro,disputo.- Disputar contra: - DISPUTARSE las posiciones dos ejr-
contra contendo.- Habili citos: de loco pugnae
dosamente: artificiose contendo
disputo.- Atenindose a reglas:
ex artis praeceptis dico
Con calor sobre cosas pequeas:
DISTANCIA: ,,; ,, subdistinctio
distantia.- De un lugar: ,
, loci distantia DISTINGUIDAMENTE: eximie

DISTANTE: ,,; , DISTUINGUIDO: ,,; -


; ,,; ,, ,, egregius,conspicuus.- Por
longinquus,distans.- Muy: notas blancas: ,,
, longissimus.- Estar distante. albis notis distinctus
,, (,
DISTINGUIR: , ,
) disto.- (impers.)
, (,-
DISTAR: , , ), , , ,
, ,, disto , insignio,dis-
absum tinguo,discerno.- Al mismo tiempo:
simul distinguo.- Dis-
DISTINCIN: ,,, tinguir antes al contrario: -
,,; ,,; - , distinguo
,,; ,,; contra.- Que sabe distinguir: -
,; ,,; , ,, distinguendi vim ha-
,; ,, delectus,dis- bens
tinctio.- Secundaria: ,,
DISTINGUIRSE: se distingue-

280
re.- Entre los dems: su- ,,; ,,; ,,
per alios claritate conspicior.- erogatio, distributio,dispensatio.-
Debe distinguirse: sub- Justicia en la distribu-cin: -
distinguendum est ,, distributio (justicia dis
tributiva).-Por centurias:
DISTINTAMENTE: , - , distributio in centurias.-
distincte.- De otro modo: Por sorteo: , alle-
aliter gatio per sortem.- Anticipo de
dinero: ,, ante datio
DISTINTIVO,(sin): ,,,
;,, cui nota non est DISTRIBUIR: , ,
impressa
, (,),
DISTINTO: ,,; (), ,
,; ,,; , , , ,
, diversus,distinctus.- Otro: , , , -
`,, alter.- De los dems: , , (,)
,, diversus a reliquis.- , distribuo.- Con:
De parecer distinto: , , , -
, diversa sententia simul distribuo.- El que distri
buye: ,,; ,,
DISTORSIN: ,, infelxio distribuitor.- Distribuir adems:
DISTRACCIN: ,,; - , insuper dis-
tribuo.- Lo que se debe distribuir:
,, distractio
,, distribuendum.- Por
DISTRAER: , distra sorteo: ,-,-,
ho.- Del estudio: abduco , ,
a studio sorte distribuo.- Que distribuye por
sorteo: ,-,, qui
DISTRAERSE,andar por las nubes: partem sorte distribuit.- Que distri
per sublime gradior.- buye rectamente: ,,
Que se distrae,que anda por las nu- recte distribuens.- Que distribuyen
bes: ,, inania in- pr sorteo los bienes pblicos:
quirens.- Pasar el tiempo: , ,, qui
bona publica sorte distribuit.- Se
tero tempus
ha de distribuir: dis-
DISTRAIMIENTO: ,, abs-
tractio tribuendum est.- Sobre: -
insuper distribuo
DISTRIBUCIN,reparticin:
,,; ,,; - DISTRIBUTIVO: ,, dis
tributivus
,,: ,,; ,
; ,,; ,, DISUADIR: , ,
; ,,; ,,; , , ,
,,; ,,;
, , , -
, , , DISUELTO: ,, dissolutus
, , DISOLUCIN,crpula: ,, vi
in diversum hortor,dissuadeo,dehor- ta dissoluta
tor,averto,abduco,ab opinione deduco
deduco a proposito.- Aquel a quien DISYUNCIN (gram.) ,,
fcilmente se disuade: disjunctio.- Hacer una disyuncin
, qui facile dissuadetur.- Con viciosa: ,- per-
falaces discursos: a proposi peram et viciose distinguo.- Mal
to subdola oratione abduco hecha: ,, prava
disjunctio
DISUASIVO,disuasorio: ,
,; ,, dissuaso- DISYUNTIVO: ,,; -
rius,avertendi vim habens ,, disyuntivo

281
DIVIDIDO: ,, divisus.-
DITIRAMBO: ,, dithy- No dividido: ,,; -
rambus.- Maestro de poesa ditirm- ,, indivisus.- En cinco par-
bica: ,, magis tes: ,, in quinque
ter carminum cyclicorum
partes divisus.- En dos partes: -
DIURTICO: ,, urinam ,, in duo divisus.- En
ciendi vim muchas partes: ,, mul
tipartitus.- En muchos ramoc: -
DIURNO:`,,,; `,, ,, in multos ramos dispersus
;`,,; ,, En tres partes: ,, in
diurnus,unum diem perdurans.- De un tres partes divisus
da: ,,, diur-
nus DIVIDIR: ,,
,, , ,
DIVAGACIN incierta,de andar de ac (-,-), ,
para all: `,,; `,, , , ,
vagatio incerta
(), ,
DIVAGAR: `,`, - , , (
, vagor,digredior.- /) , (-
Hacer diva-gar: ,-,- ,-), , , -
aberrare o evagari facio , , , ,
, (,,-
DIVERSIDAD: ,,; - ), , ,
,, diversitas,varietas , , ,
(,; /),
DIVERSIN: ,, lusus.- (,,/)
Diversiones: ,,; - divido,disseco,partior.- Con cuerda:
,, deliciae.- Por diver- , fune divido.- De nuevo:
sin: joculariter.- To
rursus divido.- Divisin:

mar por diversin: ludi- ,, divisio.- Dividida
brio habeo en partes: ,, in partes
secta.- Dividido en dos partes:
DIVERSO: ,,; ,, ,,, bipartitus.-
; ,,; ,,; )En cuntas partes dividido? -
,-,,; - ,, quotam partem habens?
,, diversus.- Enteramente di Dividir en dos partes: in
verso: ,, omnino ab duas partes divido.- En cuatro
aliis diversum partes: in quatuor partes
divido.- En dos partes a modo de
DIVERTIDO: ,,; ,, pinzas: bisulcum,bifidum red-
; ,,; ,, lu- do.- En pedacitos: ,
dicer,jucundus,levis in minutas partes seco,conci
do.- En tres partes: , -
DIVERTIRSE: , , ,, in tres partes
, laetor,ani- divido.- Dividir juntammente: -
mum relaxo,lascivio,relaxo.- Bailan-
simul divido.- Fcil de di-
do: saltatione oblector
vidir: ,, sectilis.- Lo
Como joven: juveniliter exul que se ha dividido en pequeas
to.- Con libertad: lascivio.- partes: ,, id quod
Juntos: simul otior

in minutas partes concisum est.- dens.- Que divide en partes:


Malamente: perperam scin , in partes dividens.- Que
do.- Medio dividido: `,, divide,desune: ,, qui
semidivisus.- Que divide en dos par- dividit vel evertit.- Rectamente:
tes: ,, in duo divi- recte seco.- Ser o estar

282
divididos: dividor.- Ter- divino: , ,,; -
ritorios: distermino.- ,,; ,,
Volver a dividir: valde divinus.- Obra divina: -
iterum divido ,, opus divinum.- Palabra di
vina: ,, divinus ser
DIVIDIRSE, que puede dividirse: - mo.- Por impulso divino: ,
,, qui facile dividi divino impulsu.- Que
potest
habla cosas divinas: ,,
divina loquens.- Respuesta divina,
DIVIESO: ,,; ,
furunculus orculo: ,, res-
ponsum ab oraculo datum.- Ser
DIVINA y humana naturaleza: divino: divinus sum.- Divino
,, divina et humana natura y humano: ,, divinus
simul et humanuc
DIVINAMENTE: , divinituc
DIVISIBLE: ,,; -
DIVINIDAD: ,, (fons lu- ,,; ,, dividuus,
dividendus,sectilis
ci,ipsa lux), ,,; -
,,,; ,,; , DIVISIN: ,,; ,
, divinitas,deus,dea.- Contar ; ,,; ,,
entre las divinidades y entre los
,,; ,,; -
demonios): inter deos re-
fero.- Inspirado por la divinidad o ,,; ,, divisio
Divisin o ejrcito de 2.048 solda-
por el demonio: ,,
a daemone afflatus.- Perteneciente a dos: ,, agmen constans e
viris bis mille et quadraginta
la divinidad: ,, dae- octo.- Divisin en dos partes:
monicus.- Una sola y misma deidad:
,, bipartita sectio.-
,, una et eadem divinitas
En tres partes: ,,;
DIVINIZAR:, , ,, divisio in tres partes
, deum facio,divinis ho- Por sorteo: ,, discep-
noribus consecro,ut deum colo.- Ser tatio.- Todo lo que sirve de
divinizado divinus fio divisin: ,, omne
dividens aliquid
DIVINO: , ;,,
DIVISOR: ,, divisor
; ,,; ,,;
,,; , DIVORCIO: ,,; ,
,,,; , , divortium,intercisio
, divinus,aequalis deo.- Cien-
cia divina: ,, scien- DIVULGADO:,,
tia divina.- Dar respuestas divinas: ,, divulgatus,qui est in om-
,-,- divini- nium ore,pervulgatus
tus edo responsa.- Digno de honores
divinos: ,, divino DIVULGAR: , ,
honore colendus.- Divina majestad: , , , -
, divina amjestas.- El , , , -
que tiene lengua divina: , , , ,,
, cui divina lingua est.- Ins- ,-, ,
trudo en las cosas divinas: - divulgo,celebro,romorem spar
,, divina sapiens.- Interme go,effero sermones in vulgus.-Presen
diario divino entre la divinidad y tarse en escena: ,-
los hombres: ,, inter- in proscenium produco.- Por
nuntius deorum hominumque.- Enviado
todas partes: undaquaque
divino: ,, divinus nun-
tius.- Movido por espritu divino: divulgans.- Que todo lo divulga:
,,; ,, divi- ,,, omnia di
nus,qui divino spiritu agitur.- Muy vulgans

283
; ,,; ,,;
DOBLADO: `,,; ,,; ,,; ,
,; ,,;-,,
, inflexus,duplicatus.- A lo lar , duplex,geminus.- Doble peso:
go: ,, in longitudi- duplum pondus.- Ser o
nem duplicatus.- Estar doblado al- estar doble: duplex sum
rededor: circumplicor
Hacia atrs: ,, re- DOBLEGABLE: ,, lentus
trorsum plexus.- Plegado: ,
, complicatus.- Siete veces do- DOBLEGADO ligeramente: ,
blado: ,- septempliciter , liviter inflexus

DOBLAMIENTO: ,, DOBLEGAR: ,,
flexio inflecto.- A un lado:
in latus deflecto.- Persuadiendo:
DOBLAR: `, , suadendo flecto.- Que
, , , , tiene poder de doblegar el nimo:
,,,-, ,, habens vim flecten
, , , di animum
,,
DOBLEGARSE: , ,
, ,,
flector,reflector me
(,) inflecto,
flecto.- Doblar a la vez: DOBLEMENTE: ,,,-
una inflecto.- Accin de doblar:
dupliciter
,, in sinum recep-
tio.- Alrededor: , DOBLEZ: ,,; ,
, circumflecto,cir- ; ,,; ,,:
cumplico.- Bien doblado: , ,,; ,,;
, eleganter flexus.- Duplicar: ,; () ; ,
duplico.- Doblar algo: - contractio in sinum,flexus,plicatura
aduncum et inflexum reddo.- Que tiene muchos dobleces: -
Hacer senos,dobleces: ,, qui multos habet flexus
sinuo,inflecto.- Hacia un lado:
in latus traho.- Doblar o DOCE: . ,, ,
plegar haciendo vueltas: (,,) ,-
, complicor,compli duodecim
co.- Que se dobla de varias maneras:
,, qui variis modis DOCENA: duocena
flectitur.- Un poco:
subtus infringo.- Volver a doblar: DCIL: ,, -
reflecto ,,; , ,
; ,, docilis,oboediens
DOBLARSE algo: aliquantum qui docilem se praebet.- Dcil al
inflecto me.- Indecentemente: ` freno: ,, oboediens
indecenter me flecto.- Fcil habenis
de doblarse: ,,; -
,,, flexu facilis DOCTO: ,,; ,,
,,; ,,; -
DOBLE: ,,; ,, ,, doctus.- Medio docto:
; ,,; ,, `,,; ,,
; , ,,; - semi-doctus.- Muy: -,
,,; ,,; - , doctissimus
,,; ,,; -
,,,; (-,, DOCTOR,el que hace las veces de
,; ,,; , doctor: ,, docto-
ris vicarius
,,,; ,,; ,

284
DOCTRINA: ,,; ,, nova in locum priorum
,,; ,, prae- doceo.- Mala doctrina: ,
ceptio, doctrina.- Belleza de doctri , prava doctrina.- Mucha doc-
na ,, doctrinae gratia.- trina: ,, multa doc
Comunicada de palabra: , trina.- Que sigue la recta doctrina:
doctrina ora tradita.- Defensor ,, qui rectam doctri-
de alguna doctrina: ,, nam profitetur
defensor alicuius doctrinae.- Doctri
nas preparatorias: ,, DOCUMENTO: ,,;
ea,quorum doctrina praeparat ad ,,; ,,;
alia.- Ensear otra doctrina: ,, documentum
DODECAEDRO: ,,, duo- dsimo: ,, vehementi-
decim larteribus incumbens ssus dolor.- Que causa dolor:
,, dolorem affert.- Que miti
DODRANTE (moneda; parte de la heren-
ga el dolor: ,, dolo
cia de los romanos) ,, rem mitigat.- Carencia de dolor:
dodrans
,,; ,, caren-
tia doloris.- Convulso de dolor:
DOGMA: ,,; ,,
,,, dolrem convulsus
dogma.- Introducir un dogma:
Con grave dolor: gravi cum
dogma introduco
dolore.- Exencin del dolor: -
DOGMTICO ,, dogmtico ,, doloris vacuitas.- Grave-
dad de los dolores: ,,
DOGMATIZAR: dogma introdu gravitas dolorum.- Libre de:
co.- El que dogmatiza: , ,; ,,; ,,
, qui praecepta describit laboris,doloris expers; dolore
carens.- Lleno de: ,,;
,),

DOLER: (- - ,, dolore affectus,
compungo,doleo.- A quien le due plenus dolorum.- Lo que produce
le mucho: ,, qui supra dolor: ,, id quod
modum dolet.- Dolerse mucho: dolorem affert.- Medicamento que
vehementer doleo.- Dolerse, calma el dolor: ,,
sopiens medicamentum.- Molesto por
llevar a mal: , ,
el dolor: ,, dolore
(-,,) aegre fero,
affectus.- Dolor moral: ,,
doleo.- Dolerse, tener pena
moeror.- Muy ajeno de dolor: -
, ingemisco,ingemisco
,, ter, valde expers dolo-
ob.- Dolerse de:
ris.- Muy fuerte: ,,,
ingemisco.- Indignarse:
vehemens dolor.- Oprimido por el
(-,-) doleo,indignor.- Mucho:
dolor: ,, dolore op-
, ,-
pressus.- Que causa dolor:
vehementer,admodum,valde doleo
,; ,, dolorem affe-
rens.- Que da fin o apacigua a
DOLO: ,,; ,
dolor: ,, finiens,se
,; ,,; , dans dolorem.- Que no siente dolor:
,; ,,; , ,, dolorem non sintiens
,; ,,; ,, Que padece grandes dolores: -
; ,,; , ,, magnos dolores habens.-
; ,, dolus.- Obrar con Calmante del dolor: ,,
dolo: dolose ago finiens sedan dolorem.- Que quita
los dolores: ,, qui
DOLOR: ,,; ,, solvit dolores.- Sufridor de graves
,,;,,; dolores: ,, gravem
,,; ,,; , dolorem patiens vel afferens.- Que
,; ,,; ,,; tiene dolor reciente: ,,
,,; ,, dolor.- Agu recentem dolorem habens.- Que padece

285
muchos dolores: ,, del corazn despus de haber pecado
multos dolores patiens.- Afectado (compuncin) ,, poeni
por un gran dolor: ,, tentia.- Aliviar el dolor:
dolore summo affectus.- Sin dolor: dolorem levo.- Causar dolor:
sine dolore.- Sin dolor, , , , , -
que no produce dolor: ,, , , , dolore af-
expers doloris,dolorem tollens.- Que ficio.- Causar dolor grave:
tiene dolor de cabeza: , vehementi dolore afficio.- Concebir
, cui caput dolet.- Que da de antemano dolor: dolorem
dolor de cabeza: ,,: praecipio.- Estar lleno de dolor:
capitis dolorem excitans.- Dolor de , dolore perdi
cabeza: ,, capitis do tus.- Exagerar el dolor de un modo
lor.- Traspasado de dolor: tragico: dolorem
,; ,,; , tragicis verbis exaggero.- Gritar de
, qui vehementer dolet,gravi dolor: ejulo.- Padecer do-
dolore percitus.- Dolor vehementsi- lores como de parto: .-
mo: ,, vehemetissmus una instar puerparae dolorbus affi-
dolor.- Que penetra,desgarra el cior.- Sentir dolor: dolore
corazn: ,, cors pene afficior.- Sentir,tener gran dolor:
trans.- Disgusto que hay en el fondo
dolore summo afficior.- (,), (),
Sufrir grandes dolores: , , domo.- Medio doma
dolore excrutior.-Tener do: `,, semidomitus.-
dolor de cabeza: capite Por completo: ,-
doleo perdomo.- Potros: ,-
pullos domo et instituo.-
DOLOROSO: ,,- Que doma a muchos: ,,
,,,; , multos edomans.- Que sabe o es capaz
,, qui affert dolores,aerum- de domar potros: ,,
nosus,acerbus.- Doloroso,triste,que habens vim domandi pullos equinos.-
parte el corazn: , Recin domado: ,,,;
, cor scindus ,, nuper domitus.- Su-
jetar domando: subjicio
DOLOSO: ,,; , domando
,, dolosus.- Ser do
loso: dolosus sum DOMEAR: mansuefacio

DOMA: ,,; ,, DOMESTICACIN: `,,;`


domitio,actio domandi ,,; ,,; -
,, cicuratio
DOMADO: ,,,;
,, domitus, subjugalis, DOMESTICADO: `,,; `
subjugis , (,,); ,,;
,,; ,,; -
DOMADOR: ,,; ,,
,,; ,,; ,
; ,, domitor.- De caba
,.; ,,; ,
llos: ,,; ,
mansuetus,cicur.- Domestiada:`-
,; ,,, equo
,, mansueta
rum domitor.- De hombres:
, domitor virorum.- De los DOMSTICAMENTE: domestice
mortales: ,, domi-
tor mortalium.- Domadora: , DOMESTICAR: , ,
,: ,, domitrix,doma- cicuro.- Ser domesticado: `
trix cicuror.- El acto de domesticar: -
,, cicuratio
DOMAR: `, , ,
(,), , DOMSTICO: , ,-

286
, , , , figo apd.- Cambio de: ,
, , ,, sedis mutatio
; ,,,;
,; ,,; DOMINACIN: ,,; ,
,,; ,,; ,; ,, dominatio.-
,,; ,,; , Pretender la dominacin:
,,,; , tyrannidem effecto
,; ,,; ,
DOMINADOR de todo: ,,
,; ,, domesticus.-
,, omnium domitor,omni-
Uso domstico: ,, bus imperans.- Dominadora de todo:
domesticus usus.- Ser domstico:
,, omnium domatrix
domesticus sum.- No doms
tico: ,, alienus a domo DOMINANTE: ,, imperio
Administrar bien las cosas domsti sus
cas,la casa: res domesti
cas accurate administro DOMINAR: , , -
, , , -
DOMICILIADO: ,, hospes
, , , -
DOMICILIO: ,,; , administro,obeo,dominor,supero
superemineo,immineo.- En lo alto:
; ,,; ,,
in alto dominor.- Hbil
; ,,; ,
en dominar: ,, dominan
,; ,,; ,,;
di peritus.- Que domina: ,
,,,; -
, desuper imminens
,,: ,, domicilium
Cambiar de: , ,- DOMINIO: ,,;
alio transmigro,mutato loco ,,; ,,; ,
vado,transmigro.- Fijar el domicilio
junto a: , sedem meam
,; ,, libera potes- bens
tas,dominium,dominatus.- De uno solo
,, unius dominatus.- Ob DONACIN: ,,; ,,
tener el dominio: , donnum, donatio.- De muchas cosas:
dominium obtineo.- Reducir a su ,, multorum donatio
dominio: , in
suam potestatem redigere.- Tener DONAIRE (decir) cavillor
dominio sobre: , s-
DONAR: dono
potestatem ecerceo in,dominor.-
Que est bajo el dominio de un
DONATIVO: ,, honora-
hombre: `,, viro obno- rium
xius,obnoxia.- Que tiene extensos
dominios: ,, late do- DONCELLA: ,; ,; -
minans.- Sufrimiento del dominio
,; ,; , vir
ajeno: ,, alieni do- go,puella.- Ansioso acechador de
mini patientia
doncellas: ,, virgi-
num nimis avidus inspectator.- Asilo
DON: ,,; ,,; -
o retiro de: ,-,,
,,; ,,; , conclave virginum.- Doncella an
,; ,,; , sin desposar: ,, virgo
,; ,,; , inupta.- Ayuda de cmara de la
, donum.- De cosa que se consu seora: ,, ornatrix.-
me: ,, munus.- Ofrenda: Casadera: ,, virgo nubi
,, donarium.- Pequeo lis.- Doncellita: ,,
don: ,, parvum munus.- virguncula.- El que mata donce-
Que ofrece dones o presentes varios: llas: ,, virginum
,, varia dina prae- interfector.- El que tiene el rostro

287
o aire de una: ,, , ; , (), ,
virgineum aspectum habens.- Habita- , `, ` ubi,qua parte,
cin de: ,, sedes -

quo,quo in locum.- Hacia donde:
virginum.- Manchado con la sangre de in utram partem.- Por donde
las: ,, virginum quiera: usquequaque
immolator.- Matanza de: -
,, virginum occisio.- Muerto DORADO: ,,-
por las doncellas: ,, ,,,; ,,
a vigine interfectus.- Prxima a aureus,deauratus,inauratus.-
casarse: ,, jamjam Ms dorado: ,, magis
nuptura virgo.- Que consta de tres aureus.- Que tira a dorado: -
doncellas: ,, tri- ,, ad auri colorem vergens.-
bus virginibus constans.- Que hace
Teido de color dorado: ,
el pepel de: , ficta,emen
tita puella.- Que no encuentra con , aureo colore tinctus
quien casarse: ,, illoca-
bilis.- Que quiere pasar por: DORADOR: ,, deaurator
,, falsa virgo.- Que
DORAR: , , -
tiene hermosas doncellas: -
, auro illino,inauro
,, pulchras virgines
habens.- Que ya no es doncella: Mediante la coccin: ,-
inauro decoctione.- Acto de dorar:
,, non amplius virgo.-
,, inauratio
Educar doncellas:
virgines nutrio.- No ser decoroso a
DORMICIN: ,, dormitio
una doncella: non congruo
virgini.- Robar una doncella
DORMIR: , , ,
puellam abduco
, , , -
DNDE: )A dnde?)Hacia dnde? , , , , -
, `, quo,ubi,quorsum.- , , ()
Adonde quiera: , , , ,
in omnes partes,quovis.- Adonde , ,, ,
quiera que: ` ; ubi- , , , , -
cumque, quocumque.- Donde quieras: ,- dormio,dormior,indormio.-
ubilibet.- En donde quiera A la intemperie,bajo las estrellas:
adonde quiera que: ` ubicum ,, cubatio sine lecto.-
que,quocumque.- Por donde quiera: A los nios cantando: , -
undique.- )En dnde? ,
, ,,, `, `,
pueros sopio cantilando.- a latere cubo.- Junto
Dormir solo o en cama aparte; ser con otro: una dormio.-
casto: , se- Levantarse de dormir:
cubo.- Bien: bene dormio.- excitor somno.- Mal: gravi
Con: , una dor- o acerbo somno utor.- Primero:
mio,condormio.- Dar cabezadas: - ante dormio.- Profundamente:
inclino.- Dormir en: profundo dormio.- Quedarse
(-) dormio in.- Empezar a dormido: obdormio.- Sobre
dormirse: obdormisco.- estera: in storea cubo
En compaa: , et dormio.- Solo, en cama separada:
una dormio.- En el suelo, en secubo.- Tener ganas de
tierra: , humi dormir: dormiturio.- Tran-
cubo.- Hacer dormir juntamente: quilamente: , somnum sua
, ,- una sopio vem dormio.- El acto de dormir en
Hacer dormir: cubare facio.- tierra: ,, humi cubatio
Junto a: , , Que duerme en tierra: ,,;
,-; , ,,; ,,;

288
,, humi cubans.- Que Matrimonial: ,, nuptia-
duerme con los ojos abiertos: lis
,, inter dormiendum
videns.- Que duerme con los ojos DOS: ' (), , duo.- Doble
entreabiertos: ,, ,, duplex.- Dos mil:
palpebris diductis dormiens (pade- ,, bis mille.- Dos,
cer de la lagophthalmia: los ojos dos mil: ' '; duo,duo millia
quedan abiertos como los de las
liebres).- Que duerme en un rbol:
DOSCIENTOS: , ,,
,, in arbore cubans.-
ducenti.- S' s' ducenta.- S s
Que duerme juntamente con otro: - ducenta millia
,, una somnum capiens.- Que
duerme junto a: ,, DOSEL: ,, summa pars
qui accubat.- Que duerme poco: tabernaculi
, ,, qui non
diu dormit, qui parum somni capit.- DOSIS: ,, dosis,quantitas
Que duerme sobre el verde: , cuiuslibet rei quae administratur
,, qui in viride gramine DOTAL: ,,; ,
cubat.- Que duerme todo el da:` dotalis
,, qui tota die dormit
El que duerme o est acostado con: DOTAR: , doto.-
,,; ,, Que est dotado: ,,
qui,quae simul cubat.- Habitacin pollens
para dormir: ,, locus
accubitus.- Que apenas duerme: DOTE:, ,,; , (s
,, qui aegre dormit.- lo nom.), ,, dos.- Pequea
Que da fin o reprime el dormir: - dote: ,, exigua dos.-
,, finiens,reprimens Que ha obtenido mucha dote: -
dormitionem ,, cui multa dos obtigit.-
Que lleva dote: ,,
DORMIRSE: , , afferens dotem.- Que lleva la mujer:
, , ob- ,, dos quam uxor affert.-
dormisco,obdormio,indormio Que tiene mucha dote: ,,
multa dotem habens
DORMITAR: , , -
, obdormisco,incli DRACMA: ,, drachma.- Mone
no,dormito.- Dormitando (adv.): da de valor de cinco dracmas: -
somniculose.- A manera de los ,, nummus quinque drachma
que dormitan meneando la cabeza: rum.- Que vale cuatro dracmas:
eorum more qui capite ,, quatuor drachmis
nutante dormitant.- Con la cabeza aestimatus.- Que vale seis dracmas:
inclinada: declivi capi ,, sex drachmis
te dormito.- Que dormita: , aestimandus.- Tasado en cinco drac
,; ,,; ,, mas: ,, quinque
dormitator drachmis aestimatus.- Tasado en
cincuenta dracmas:
DORMITORIO: ,,; - , quinquaginta drachmis aesti-
,,; ,, cubiculum
matus ,, draconibus simi-
lis.- Dragoncillo: ,,
DRAGN: ,,; ,, dracunculus
draco, drago foemina.- Que imita
al dragn: ,, dra DRAMA: ,, drama.- Com-
cones imitans.- Que tiene crines de poner dramas: ,-
dragn: ,, qui , ago fabulam,dra
draconis jubae similes crines habet mata compono.- Conclusin de una
Que tiene pies de: , obra dramtica: ,,
draconis habens pedes.- Semejante al dramatici operis confectio.- Donde

289
hay accin dramtica: ,, (-,-), , ,
activus.- El que rene,recoge , , , ,
dramas,fbulas: ,, , , , -
qui fabulas colligit.- Composicin , , ambi
de dramas: ,, drama- go,dubito,haesito,haereo.- Estar
tis carminis scriptio.- Escritor indciso: ,
dramtico: ,, fabula nihil definio,indefinitus sum,quo me
rum scriptor.- Actor dramtico: vertam nescio.- Estar en suspenso,du
,, auctor dramaticus doso: suspensus sum,du-
Principio del drama: ,, bius sum.- Poner en tela de
initium dramatis juicio,dudar: simul addu-
bito.- Vacilar,no saber qu hacer:
DRAMTICO: ,, activus quo vertam nescio.-
Que no duda: ,, non
DRAMATURGO: ,, drama dubitans.- Que se debe dudar:
tici operis confector dubitandum.- Andar dudando
,- fluctuo animo
DRIADES: ,, Dryades ( Dudar antes: praedubito
nimphae)

DROGA, compositor de drogas o medici DUDOSAMENTE: ,


nas: ,,; , dubitanter,
dubie
, qui pharmaca vel medicamen-
ta terit.- ,, pigmentum DUDOSO: , , -
(droga)
,, ,,;
DUAL: , ,, dualis , ,,
,,; ,,;
DUALIDAD: ,, dualitas , ,,;
,,,,
DUBITATIVO: ,, ,; ,,; ,
, dubitativus ; ,,
,, dubius,anceps.- De nimo
DUCENTSIMO: ,, du- dudoso: ,,,;
centessimus ,,; animi dubius
Preocupado ante una opinin dudosa:
DCTIL: ,,,; - ,, ancipiti sententia
,,; ,, ductilis distractus.- Entre varias opiniones:
,, in varia consilia
DUDA: ,,; ,,; abstractus.- Estar dudoso: -
,,; ,,; , , ,,
,,; ,,; (,),
,,; , ; , in
; ,,; ,, animo dubio sum, haereo dubitans,
,,; ,,; addubito
,,; ,,; ,,
; ,,; ,, DUELO: ,,; ,,
,,; ,, ad- duellum,luctus
dubitatio,dubitatio,haesitatio.-
Estar agitado por las dudas: - DUEO: ,,; -
suspensus agitor.- Sin duda: ,,; ,, dominus.-
sine dubitatione Absoluto: ,, qui suo
jure imperat.- De algo: ,
DUDAR: , (-, potens alicuius rei.- De sus ac-
), , ,
, , ,
ciones: ,, qui sui ,,, omnino dominus.- Duea:
juris est.- Dueo absoluto: ,, hera

290
,, duodecimus
DULCE: , , ;
,,; ,,; - DUODENARIO: ,, numerus
,,; ,,; duodenarius
,, (,,-
dulcis,dulcior,dulcissimus) DUPLICACIN: ,,; -
,,; ,,; - ,,; ,,; -
,, dulcis,mansuetus.- Muy ,, duplicatio
dulce: ,, valde dulcis
DUPLICADO: ,, duplex
Suave: ,, suavis.- Trata
ble: ,, suavis.- La que DUPLICAR: , , -
es ducle en el hablar: ,, , , , -
suaviloqua.- Que come dulces: - , ,
,, bellaria edens.- Todo lo duplico
dulce y suave: ,, quidquid
dulce et suave est.- Un poco dulce: DUPLICIDAD: ,, dupli-
,, subdul- citas
cis.- Aficionado a cosas dulces:
,, avidus rerum dulcium DUPLO: ,, (-,-,-
Como la miel: ,, dulcis , duplus
instar mellis.- Algo dulce:
, subdulcis.- Hacer dulce una DURABLE: ,, constans
cosa: , dulce
efficio, subdulce reddo.- Dulce DURACIN: ,,; -
(sust.) ,,; , ,,; ,, aevum,du-
cupidiae ratio,duiturnitas.- De breve tiem-
po: ,, qui brevis est
DULCEMENTE: suaviter.- Que temporis.- De larga duracin: -
habla dulcemente: ,, ,, diuturnus.- De poca dura
suaviloquus cin: ,, ad breve
tempus durans
DULCIFICACIN: ,. dulci
ficatio DURADERO: ,,; ,,;
,,; ,,; ,
DULCIFICAR: , ,; ,-,,;
dulce reddo,mellifico ,,; ,,;
,; ,,; ,
DULZAINO: , , subdul , ad tempus durans,longo tempo-
cis re durans,diuturnus,durans.- Durante
meses: ,, per omnes men
DULZURA: `,; ,,
ses durans.- Que no es duradero: -
,,; ,,;
,, non diuturnus.- Que
,, dulcedo.- Causar dulzu
tiene larga vida: ,,
ra: , , diuturnam vitam habens.- Por mucho
dulcedinem affero.- De nimo: - tiempo: diutissime
,, animi suavitas.- Dotado
de virginal dulzura: , DURAMENTE: ; ,
, virginea suavitate praeditus , , dure,acriter
Hablar con dulzura: suavi- sine dolore
ter ore modulor.- Que agrada por su
dulzura: ,, qui mellea DURAR: perenno.- Lo que
dulcedine animum perfundit dura cinco das o es de cinco das:
,,, quin
DUNA (terrenos de aluvin): que dies durans seu a quinque diebus
, alluvio Ms de un ao: ultra
annum perduro.- Mucho tiempo:
DUODCIMO: ,,; , , longo

291
tempore duro.- Mucho,eterna, perpe- in decies mille annos perdurans,lon-
tuamente:, aeter- gaevus.- Que dura muchos aos:
num,prpetuum duro.- Que dura tres ,, longos annos perdu-
generaciones: ,, in ter rans.- Que dura muy breve tiempo,
tiam generationem perdurans.- Que que dura poco: ,-
dura diez mil aos (de larga dura-
cin) ,,; ,,
,,, brevi ,,; ,,; -
tempore durans.- Que dura un da: ,,; , ,-
, ,, unius diei ,,; ,,;
spatium durans.- Durar todo el da: ,; ,,; ,,;
diem totum juxta ,,; ,,;
perduro.- Tres das: tres ,,; ,,;
dies maneo
,,; ,,; -
DURAZNO: ,, persica mala ,,; ,, ()
,,; ,,;
DUREZA: ,,; , ,,; ,,; -
,; ,, durities.- ,,,, durus.- Al
Con dureza: duriter.- Cuan go duro: ,, subdurus
to tiene dureza de piedra: , De duro corazn: ,,
, id omne quod in lapidosam qui durus est corde.- Dursimo:
duritiem concrevit.- Dar dureza tes- ,, durissimus.- Duro de
tacea: in testaceam duri- mano: ,,, manus du-
tiem verto.- De corazn: - ras habens.- Muy duro: ,
,, cordis durities.- De pie- -,,,
dra: ,,; ,, lapi- ; , admodum durus.-
dosa durities.- Rgido con dureza Por naturaleza: ,,
callosa: ,, callosa duritiem prae se ferens.- Poner
duritie rigidus.- Rigor: ,; duro: durum reddo.- Estar duro
,, durities.- Tratar por la mucha sequedad: ,
con dureza: dure tracto durus ex nimia ariditate.- Tener
naturaleza dura: duram na-
DURO: ,,, turam habeo
,,,,
; ,,; ,-

292
E ,-
Fuera,afuera:
immitto,injicio.-
, ,
,, , , -
,-, ,, -
(EA!,(Vamos!
!,
!
! ades- , , , ,
te!.- (Ea,ea!: ,
! eia!.- (Ea, , ,- foras emi-
tto,ejicio,extra fores ago.- De ca-
pronto! '! ,,
beza abajo: , , -
age,igitur,agendum,agite
pronum ejicio,devolvo prae-
cipitem,in caput devolvo.- De casa:
BANO: ,,, ebenus
domo ejicio.- De menos:
Hecho de bano: ,, ebeno
factus , , ,
desidero.- Debajo: , -
BRIO: ,,; ,, subter jacio.- Del lugar
; ,,,; ,,, donde se vive: sedibus
; ,,; ,,; pello.- Dentro: ,
,, vinolentus,ebrius.- injicio.- Arrojar fuera: ,-
Que no bebe con mesura: emitto.- En cara:
, qui non bibit ad rhythmum et exprobo.- En tierra: -
mensuram.- Lleno de Baco: , ,-, sterno
,, plenus Baccho.- Medio humi.- En el vaso:
ebrio,ligeramente brio: , defundo in vas.- Encima,sobre:
,; ,,, semi- , superjicio,inji-
ebrius,leviter ebrius.- Muy brio: cio.- Estar echado junto a:
,, multum ebrius.- , , con-
Andar ebrio: crapulor.- cubo,juxta cubo,accubo.- Estar
Estar ebrio: , , echado muellemente: mo-
lliter decumbo.- Estar echado,acos-
, ,
ebrius,ebriosus sum,bacchor tarse: ,, (fut.-),
decumbo.- Fuera con:
EBULLICIN: ,,; , , ,- simul
,; ,,; ,, ejicio.- Furtivamente:
; ,, aestuatio,ebu- clam emitto.- Hacia adelante: -
llitio propello.- Hacia su propio
sitio: prope suum
ACECHAR (estar oculto acechjando): locum abjicio.- Mano a uno:
subsideo ad insidian- injicio.- Por bajo: submi-
dum
tto.- Por fuerza: depello
Por tierra juntamente:
ECHAR: , , ,
simuul everto.- Por tierra socavando
, , ,
una everto fodiendo.-
(-,), , -
Por tierra: , ,
, , depello, ejicio,expe
, , ,
llo,emitto.- A palos:
, , ,
stipite expello.- A tierra:
-, , , -
, dejicio,subverto.- Aba
, , prosterno,dir
jo con una cuerda: no, demoliri, subverto.- Ser echado
demitto per funem.- Abajo: `, a mala parte: in dete-
, , , rius vertor.- Sobre:
(-), de- super injicio.- Tirar a lo alto
jicio,subverto,prosterno,deturbo,de- juntamente: simul in
mitto,diruo.- Adentro: , sublime jacio.- Uno sobre otro:

283
unum super alium ejicio en tierra: ,, sternax
Echado a puntapis: ,, Echar abajo: ,- dejicio
pedibus pulsatus.- Echado: Echarse: decumbo.- Ante
,, ejectus.- Estar los pies de otro: ante
echado: ,,,- pedes procumbo.- Estar echado cerca:
jaceo.- Estar echado,dormir: - adjaceo.- Juntamen-
cubo.- Apto para echar abajo te a los pies de: simul
al contricante en la lucha: - in genua me submitto.- Propio para
,, aptus ad dejiciendum.- echarse: ,, cubito
Acto de echar: ,, expul- rius.- Que se echa en t ierra: -
sio.- El acto de estar eecostado o , humi cubans.- Sobre
echado con otro: ,, algo: incumbo
accubitus,concubitus.- El que echa
ECLESISTICO: ,, x aetatis indices.- El de mayor edad:
ecclesiasticus ,,, natu ma-
ximus.- El que pas la flor de la
ECLIPSE: ,;, edad: ,, qui florem
,; ,, eclipsis, aetatis excessit.- Encorvado por la
elisio edad: ,, quem aetas
incurvat.- Flor de la edad: ,,
ECO: ,,; ,,; flos aetatis.- Floreciente por la
,, echo, extremus so edad: ,, florens aetate.-
ni pulsus.- La ninfa Eco: ' .- Igualdad en edad: ,, aeta
El eco de la voz: ,, tis aequalitas.- Mayor de edad,ancia
soni redditio.- Resonar un eco,un no: ,, gradaevus.- Menor
sonido: assono> Que de edad: ,, minor natu.-
repite las ltimas palabras: - Pasar a otra edad: ex
,, echo una aetate in aliam transeo.- Que
cuenta la edad de cuatro cornejas
ECNOMO,despensero:,,; ,, quatuor cornicum
, praefectus,dispensator aetatem vivens.- Que llega a edad
muy avanzada: ,, ad
ECUANIMIDAD: ,, aequanimi ultimam prorsus senectutem durans.-
tas Que pas la edad: ,,,
qui aetatem excessit.- TRnsito a
ECUESTRE: ,,; ,, otra edad: ,, tran-
; ,,; ,,; situs aetatis.- Vigor de la edad:
`,, equestris ,, vigor aetatis
EDICTO:,,; ,
ECUMNICO: ,, oecu- ; ,,; ,,;
menicus ,,; ,,
edcitum.- Hecho por el pregonero:
EDAD: ,,; ,; ,, edictum praeconis
, aetas.- De la misma edad: - vocis factum.- Por pregn: -
,,; ,,,; , ,, edictum per praeconem
,,; ,,, par Pblico: ,, edictum
aetate, aequalis aetate.- De mayor publice propositum.- Tabla donde se
edad: ,, maximus na- escriban los edcitos de los
tus.- De mediana edad: ,, pretores del Senado: ,,
,; ,, qui est mediae album
aetatis.- De tanta edad: ,,
EDIFICACIN: ,,; ,
tantae aetatis.- Dientes que
,; ,,; ,,
indican la edad: , dentes

284
,,; ,, otro modo o en otra parte: -
aedificatio,aedifitio.- De piedras aliter vel alibi aedifico.-
escogidas: ,, e se- En frente: in adver
lectis lapidibus opus exstructum.- sum aedifico.- Encima:
Hecha encima: ,, aedifico.- Juntamente:
superaedificatio
una aedifico.- Ms:
insuper aedifico.- Edificar casa:
EDIFICADO bellamente: ,,
aedifico.- Ser edificado por
; ,, bene structus.-
delante: ante exstruor
Bien edificado: ,,
Sobre: superaedifico.- A
bene aedificatus modo de los que edifican una ciudad:
more eorum qui urbem
EDIFICAR: , ,
condunt.- Amigo de edificar: -
, , (/
,,; ,-
, , , , -
,, qui libenter aedificat.-
, , aedifi
El que edifica: ,, aedi
co.- Alrededor: cir ficator.- Que edifica con otro,compa
cumaedifico.- Antes: ero en la construccin:
ante aedifico.- Aparte: , qui cum aliquo aedificat.- Que
aedificando separo.- Cerca de los mu
puede edificar casa para s:
ros: juxta murum
,, qui habet vim aedes sibi
exstruo.- Cerca de: exstruendi.- Que puede edificar,con
juxta aedifico.- Con ladrillos:
cerniente a los que edifican: -
ex lateribus aedifico.- Con
,, han(bens vim aedifi
piedras escogidas: e
selectis lapidibus aedifico.- De
candi; ad eos qui aedificant perti- ,; ',, Oedi-
nens pus

EDIFICIO: ,,;-,-,; EDUCACIN: ,,; ,


,,; ,,; , ; ,,; ,,
,; ,,; , ; ,,; ,,; -
,; ,,; ,, ,,; ,,; ,
aedificium.-Area del: ,, ,; ,, educatio,insti-
area aedificii.- Construccin de tutio.- Comn: ,, commu
un edificio: ,, exstruc nis educatio.- De los nios:
tio.- Perteneciente al edificio: ,, puerorum educatio
,, ad aedificium per- Dura: ,, dura educatio
tinens.- Grande: ,, aedi Falta de educacin: ,,
ficium magnum.- Lo principal de un defectus disciplinae.- Educacin
edificio: ,, angularis, recta: ,, recta educatio
quasi caput caput totius aedificii
Retribucin de la: ,,
Vecino a otro: ,, praemia educationis.- Utilidad de la
aedificium alteri vicinum
educacin: ,, praemium
educationis.- Sufrir las molestias
EDIL: ,, praefectus
de la educacin: educa-
annonae.- Cargo de edil: , tionis molestias perfero
, aedilitas.- Perteneciente a
los ediles: ,, aediti EDUCADO,bien educado: ,,
tius.- Ser edil: aedilis recte institutus.- Juntamente:
sum ,,, simul,
una educatus.- Mal educado: -
EDIPO,rey de Tebas: ,; ,, male edoctus.- No ha

285
mucho: ,, non ita EFICACIA: ,, efficatia
pridem edoctus.- Por su madre:
,, a matre eruditus EFICAZ: `,,; ,
; ,,;
EDUCADOR: ., educator ,,; ,,;
,,; ,,;
EDUCAR: ,, ,,,; ,
educo.- Educar las costumbres: - ,; ,,; ,,
educo,mores formo.- A los ; ,,; ,,;
nios: , , ,,; ,,
pueros educo.- Juntamente: , ,,
simul educo.- Educado y ; ,,;
criado juntamente: ,, , efficax,effectus praestans
simul educatus et nutritus.- El que
educa o sustenta: ,, EFICAZMENTE: , , -
,,,; ,, edu , efficiter,effica
cator,nutritor,nutrix,edacatrix citer
EFEBO, sacrificios en que los jve- EFIGIE: ,,; -
nes atenienses el da en que eran
admitidos como efebos libaban en ho- ,,; ,,; -
nor de Hrcules: ,,; ,,
sacra ,,; ,,; ,
effigies
EFECTIVO: ,, effe-
tivus EFMERO: `,, (-,,)
,,,,
EFECTO: ,, effectus.- ,, unius diei sptatium
Sin efecto: ,-,, vivens,per unum diem durans
irritus.- Efectos: ,,
merx EFLORESCENCIA: ,,;
,, efflorescentia
EFECTUAR: efficio.- An
ms: insuper abso- FORO: ,, ephorus.- Digni
vo.- Juntamente una efficio dad de: ,-,, ephorum
magistratus.- Ser foro:
EFERVESCENCIA: ,,; - munus ephori gero
,, aestuatio

EFUSIN: , , - EGREGIO: ,, egregius


,, effusio.- Con efusin:
effusim (EH! !, ! (Heu!(Atat!
(Eh,mira!(Helo aqu! , ,
GIDA: ,, aegis.- Que lle (Hau!,(Aspice!(Ecce!(En!.- (Eh,eh!
va gida formidable: ,, (propio del que grita o llama la
formidabilem aegidam gestans atencon a alguien): ! vox qua
clamatur ad aliquem monendum
GLOGA: ,, eglogae
EJE: ,,; ,, axis
EGOISMO: ,, amor sui-ipsi Puesto junto al eje: ,,
juxta axem positus.- Que gira
EGOISTA: ,, amans sui- sobre el eje (de la rueda):
ipsi ,, qui circum axem
volvitur.- Rudo del eje (de la

286
rueda) ,,, strepitus cupidus sum exercitationibus.- Con
axis otro: ,, coexercita-
mentum.- Corporal: ,, cor
EJECUCIN: ,, modus rei poris exercitatio.- Lo que sirve
agendae para el : ,, exercita
torius.- Perteneciente a los:
EJECUTAR: efficio.- Con ,, exercitationibus pertinens
toda diligencia: omni di- Previo: ,, praecer
ligentia facio citatio.- Socio en el ejercicio:
,, exercitationibus
EJECUTOR: ,,; , socius
, executor.- Primer ejecutor:
,, primus effector EJERCITACIN perversa: ,
, perversa exercitatio
EJEMPLAR: ,,(typus alii
typo respondens), ,,; EJERCITADO: ,,; ,
,,; ,, ,; ,, exercitatus.-
,,; ,, Muy ejercitado: ,,;
,,; ,, ,, qui in aliqua
exemplar.- ,,; re versatur,multum exercitatus.- No
, futuri operis praecedens ty- ejercitado: ,,; ,
pus.- Adj. ,, , inexercitatus
exemplaris
EJERCITAR: , ,
EJEMPLO: ,,; , , , -
,,; ,,; - , exerceo.- Antes:
,, exemplum.- Compues-to ante exerceo.- Ejercitar en:
de ejemplos y modelos: - ,- exerceo in.-
,, exemplis constans.- El que ejercita a uno de antemano:
Poner por ejemplo: , ,, qui ante exercet
palam traduco,in El que se ejercita: ,,
exemplum trado.- Por ejemplo: , qui sese exercet.- La que se
, verbi causa.- ejercita: ,, quae sese
Puesto como ejemplo: ,, exercet.- Se debe ejercitar:
propositus in exemplum.- Ser exercendum.- Se ha de
puesto como ejemplo: ejercitar: exercendum est
objicior
EJERCITARSE: , -
EJERCER con: , ,, me
simul exerceo,coecerceo exerceo,versor.- Ejercitarse en:
me exerceo in
EJERCICIO: ,,;
,; ,,; EJRCITO: ,,; ,
,; ,,; , ,; ,,; ,
,; ,,; ,, ,; ,,; ,
; ,, exercitatio,exerci- ,; ,,; ,,
tium.- Aficin a los ejercicios cor- ; ,, agmen,exercitus.-
porales: ,, studium Adivino por quien se rige el: tor
et amor exercitationum.- Amar los vates.- Armado: ,,
ejercicios corporales:
armatum agmen.- Colocar el ejrcito puesto de soldados extranjeros:
en orden: ,-,,-; ,, externorum mili-
,-- aciem instruo.- Com tum clllectio.- Del ejrcito (adv.)

287
ab exercitu.- Disminucin ille,is.- A l mismo,a ella mis-
del ejrcito: ,, imminu ma,a ellos mismos,a ellas msmas:
tio aciei.- El acto de sacar fuera ipsum,ipsam,ipsos,ipsas.- De l
el ejrcito: ,, exerci mismo,de s mismo: ,,; -
tus eductio.- En masa: ,, ,, sui ipsius.- Lo,lo: ,,
collectio totius exercitus.- Espa hic,haec,hoc
cio entre los dos ejrcitos: ELABORACIN: ,, elabo-
, ,, spa- ratio
tium inter duas acies.- Formacin
del: ,,, ins- ELABORADO: ,, elaboratus
tructio aciei.- Formado en cuadros:
,,; ,,; ELABORAR: elaboro.-
,, agmen quadratum.- Formado Antes: ante elaboro
,, instructa acies.- Recin elaborado: ,,,;
Formar el ejrcito de frente: ,, recens elaboratus
aciem ex adverso instruo
General del: ,, exerci ELBORO , helleborus.-
tus custos et dux.- Jefe del: - Tener necesidad de: he-
,, dux exercitus.- Levan- lleboro indigeo
tar un ejrcito: exer-
citum conscribo.- Los que defienden ELECCIN: ,,; ,
los costados del: ,, ; ,,; ,,; -
qui latera aciei custodiunt.- ,, delectus,electio.- Con
Mandar el: praesum exer- vocar al pueblo a los comicios: -
citui.- Marchar el: composi- ad comitia populum vocare,
to agmine viam facio.- Mercenario: comitia habere.- Las elecciones: -
,, mercede conduc- ,, comitia.- Relativo a
tus exercitus.- Naval: , las elecciones: ,,
,; ,, navales co- comitialis.- Reprobar en las elec-
piae.- Ordenado el ejrcito - ciones: in electione
agmine composito.- Ordena- reprobo.- Elegido sin mandato del
do en batalla: acie pueblo: ,, suo
ipse suffragio electus
instructa.- Ejrcito pequeo: -
,, parvum agmen.- Poco nu- ELECTRO: ,,; ,
meroso: ,, parvum ag- , electrum
men.- Que inspira terror a los ejr-
citos y los pone en fuga: - ELECTUARIO (jarabe): ,,
,,, terrorem et ; ,, electuarium
fugam exercitibus immitens.- Que
presenta una lnea igual a la enemi
ELEFANTE: , elephas.- La
ga ,, acies quae
frontem aequalem adversae habet.- trompa del: ,, probos
Sacar el ejrcito contra el enemigo: cis.- Conductor de: ,
educo exercitum in hostem qui elephantem agit.- Bramido del
Sacrificio para purificar el ejcito ,,; ,, ba-
, sacrum lustrandi exerci rritus
tus.- Tener parte en el mando del:
imperatoris exercitus ELEFANTINO: ,, ele-
sum assessor phantinus

EL: ,,` (,,,) ELEGANCIA: ,,; -


sui,sibi (ellos,de ellos,para ellos, ,,; ,,; ,
a ellos).- Tambn el relativo `,, ,; ,,; ,,

288
; ,, concinnitas,hones ter.- Dado a la: ,,
tus habitus,elegantia.- Aficin a la elegantiae addictus.- Portarse con:
,, studium elegantiae eleganter facio.-
Con elegancia: , ,- Vestido con elegancia: ,,
; ,, spe- bene et pulchre vestitus.- Ves-
ciose,ornate,venuste,concinne,disert tir con: eleganter vestio
e.- Con ms elegancia:
elegantius.- Con muchsima elegancia ELEGANTE_,,; ,,;
elegantisime.- Con poca
elegancia: parum elegan-
,,,; -
,,; ,,; ELEGIR: , , ,
,-,, eligo.- Levantando la mano:
,,,; , extenta mano eligo.- Por
.; ,,; , sorteo: sorte eligo.- En
,; ,,; ,- lugar de otro: in alterius
, elegans,comis,venustus,con- loco eligo.- Elegir o ser elegido
cinnus.- En las obras de su trabajo: despus de otro: post
,, in operibus ele- eligo vel eligor.- Elegido segn las
gans.- Forma elegante: ,, normas: ,, secundum ca-
praestans forma.- Hacerse elegante: nones electus.- Que elige por sorteo
elegantem reddo.- Muy elegan ,; -,, qui sorte
legit (en el reparto de tierras a
te ,, admodum elegans
los colonos).- Elegido por sorteo:
Porte elegante: ,,
,, sorte creatus.- Por
honestus habitus.- Que ejecuta obras
unanimidad: una eli-
elegantes: ,, cuius
venusta et grata sunt opera go.- Que elige por habas: ,
, qui fabis elegit.- Que puede
ELEGANTEMENTE: , ,- elegir: ,, qui habet
,, eleganter vim eligendi.- Elegir,crear:
concinne creo

ELEGA: ,, carmen lugubre ELEMENTAL: ,,;


,, elementarius
ELEGACO (verso): ,,
elegiacum carmen ELEMENTALMENTE: elemen-
tarie
ELEGIBLE: ,, eligendus
ELEGIDO: ,, ELEMENTO: ,,; -
,,; ,,, ,, elementum.- Ensear los
eligendus,electus.- A su gusto: elementos: elementa doceo
,, suo quisque Por elementos: per ele-
arbitrio electus.- Libremente: menta
,, sponte praelectus.- Por
sorteo: ,, fabis aut ELENA: `, Helena.- Fiesta de
sorte electus.- Por su propio Elena: `,, festum in
voto,sin mandato del pueblo: honorem Helenae
,, suffragiis
extenta manu datis electus.- Por ELENCO: ,, elenchus
votacin de manos: ,,
suffragiis extenta manu datis elec- ELEVACIN: ,,; ,,
tus.- Que puede ser elegido: ; `,,; ,,;
,, qui potest elegi ,,; ,,; -

289
,,; ,, ele- ELEVAR: , ,
vatio,elatio,celsitudo, elatio in transfigo,extello,elevo.- Juntamente
sublime.- Lugar elevado: ,, una atollo.- A lo alto:
locus eminens ensalzar: in altum tollo.-
Elevarse a lo alto saltando:
ELEVADO: (referido a un lugar): cum saltu feror in altum.- Sobre:
,,; ,,; super emineo
,,; ,,;
,; ,,; ELIPSIS: ,, ellipsis
,; ,, editus,excel
sus,procerus,sublimis.- Como una ELISIO,campo Elseo:
torre: excelse instar tu- Elysim campus
rris.- En los aires: ,,
sublimis.- Hablar cosas elevadas o ELLA misma: , ipsa
con sublimidad: ,,
alta,grandia loquor.- Ms ELLOS: a ellos,para ellos mismos:
elevado: ,, supra mo- , ipsis
dum excelsus.- Igualmente elevado:
,, aequali vertice ELBORO negro (planta): ,
habet.- Por s mismo: , , melampodium
, sponte sua o per se in altum
eventus

ELOCUENCIA: ,,; ELOGIADO,digno de ser nuevamente elo


,; ,,; ,, giado: ,-,,; -
facultas dicendi,eloquentia.- Dado a ,,; -,,
la elocuencia: ,, celebratus,iterum praedicandus
deditus eloquentiae.- Hablar con
elocuencia: , - ELOGIADOR: ,,; -
eloquenter dico,rotundo ore lo- , , ,, lau-
quor.- Maestro,maestra de elocuencia dator,laudum celebrator
,,; ,,
dicendi magister,magistra sophisti- ELOGIAR: magnifice effero
ces .- Tener mana por la: Con jactancia: jactabun-
ad insaniam usque sophistis de- dus verbis praedico.- En exceso:
ditus sum permagnis laudibus cele
bro
ELOQUENTE: ,,;
,,; , , ELOGIO: ,, elogium
Que hace grandes elogios de s mismo
, , ,
,, qui magnos sermo-
,; ,,; ,,;
nes de se ciet
,,; ,,;
, ,,; ELUDIR: , , -
, (), ,, grandi ,- eludo.- Adems:
loquus,disertus,facundus,eloquens,di
insuper eludo.- Capciosa
sertam linfguam habens.- -
mente: dolose eludo
,, () que habla con pala
bras doradas,brillantes
EMANACIN: ,, scaturitio
ELOCUENTEMENTE: diserte
EMANCIPACIN: ,,; -
ELOGIABLE: , ,, ,, alienatio,emancipatio
dignus sermone,praedicandus
EMANCIPAR: alieno

290
,,; ,, legatus.-
EMBADURNAR: illino Lo que se da a los embajadores para
sus viajes: ,, quod le-
EMBAJADA: ,,; , gatis datur ad commeandum.- Ser em-
,; ,,; ,, bajador,legado: legatione
, ,,; fungor.- Ser emviado como embajador
,; ,, legatio, legatus mittor.- Despa-
missio.- Colega de embajada: - char en+majadores:
,,; ,, collega legatos dimitto.- Enviar embajadores
legationis.- Con mala fe: - a su vez: contra seu
vicissim legatos mitto
,, mala fide gesta legatio.-
De paz: ,,; ,
EMBALAJE: ,, apparatus
; ,,; ,,
munus caduceatoris.- Ir con una em-
EMBALAR: , inse-
bajada de paz: caduceato ro,in tegete consuo
ris munus obeo.- Desempear una em-
bajada en compaa de otro: EMBALSAMADOR: ,
una legationem obeo.- Desempe ,; ,, pollinctor.
ar una embajada falaz: de cadveres: ,, sandapi-
falsam legationem larius
obeo.- Enviar una embajada,pedir con
una embajada: cadu- EMBALSAMAR: myrrha imbuo
ceatorem mitto,per caduceatorem pe-
to.- Envo recproco de: EMBARAZADA: ,; ,;
, legatorum intercessio.- Que ,; ,; ,
obtiene la misma embajada ; , praegnans, gra-
, eadem legatione fungens.- Reo vida, puerpera, foeta.- Estar embara
de legacin o embajada mal cumplida: zada: , , sum gra-
,, male gestae vida.- Hacerse embarazada:
legationis reus.- Socio de embajada: gravidam efficio
,, collega legatio
nis EMBARAZADO por todas partes:
,, circumquaque implicitus
EMBAJADOR: ,,; -
EMBARAZAR: impedio.- Que- cum navi portu exeo, conscen
dar en cinta: concipio do.- El primero: prior e
portu solvo.- Juntamente: -
EMBARAZO: ,,, in una conscendo.- Junto con:
utero gestatio navem simul conscendo.-
Que se embarca junto con: -
EMBARCADO: ,,; -
,, qui simul nave, conscendit
,, qui vavibus trajicitur,na
Que se embarca por primera vez: -
vi vectus
,, primum navigans.- Que
EMBARCAR, el que se embarca: - va embarcado: ,, qui
navibus trajicitur
,,; ,, ins-
censor,qui navem ascendit.- Hacer
embarcar: conscendere fa- EMBARGO: sin embargo: , ,
cio.- Ir embarcado: ,,,`, , ,
praetervehor ' `, , , ,
certe,tamen,nihilominus,atta-
EMBARCARSE: ,-, men.- Pero sin embargo: sed
, , , - tamen

291
EMBARQUE: ,,; -
,, inscensio,ingressus navis EMBOSCARSE: subsideo ad
insidiarum
EMBARRADO: ,, lutosus
EMBOTADO: ,,; ,,
EMBAUCADOR: ,,; ,,; ,,,;
,,; ,,; - ,, hebes,retusus
,,; ,,; -
,,; ,, do- EMBOTAMIENTO de sentidos: -
losus,praestigiator,veterator,circu- ,, sensuum hebebatio
lator.- Enemigo de los: ,
osor praestiagiarum vel praesti- EMBOTAR: , ,
giatorum , ,-,-, -
,-, ,
EMBAUCAR praestigiis utor hebeto,obtundo,aciem aufero

EMBEBER: ,, bibulus (que EMBOTARSE: , hebeto


embebe)
EMBRAVECER: concito in tau-
EMBELLECER: decoro.- Por el rinam iram
encanto de la medida y de la armona
numeris et modis exorno EMBRIAGAR: , , -
, inebrio,ebrium reddo,
EMBETUNACIN: ,, buti enebrio.- Embriagarse: ,
minatio , , ebrius
sum,crapulor,inebrairi,inebrior.-
EMBETUNAR: , ,- Antes: ante inebrior.- Be-
bitumine illino,interlino ber como los escitas: scy-
thice bibo.- Mucho:,
EMBLEMA: ,, emblema
supra modum inebrior.-
EMBOCADURA: ,, fal- Que tiene poder de embriagar: -
sa ostia fluviorum (engaosas de los ,, inebriandi vim habens
ros)
EMBRIAGUEZ: ,,; -
EMBORRACHAR: , ,,; ,,; -
inebrio,crapulor.- Lo que emborracha ,,; ,,; ,,
,, id quod inebriat ,, inebriatio,vini intem
perantia, crapula,ebrietas,abusus vi
EMBOSCADA: ,,; ,,; ni.- Con embriaguez: temu-
,, insidiae.- Matanza en lente.- Inclinado a la: ,
emboscada: ,, caedes ex , ad abrietatem proclivis.- Inju
insidiis perpetrata.- Situar una em- riar a causa de la: temu
boscada: in insidiis pono lentus injuriam facio.- Que fomenta
Soldados preparados en una emboscada la: ,, qui ebrietatem
,, milites in insi- alit
diis positi ad excipiendum hostem
EMBRIN: ,, embryon embrolla a s mismo: ,
qui se ipse implicat.- Un asun-
EMBROLLADO: ,, impli to con trminos equvocos:
citus.- Por todas partes: embage verborum implico
, circuquaque implicitus
EMBROLLN: ,, conten-
EMBROLLAR: machinor.- El que tiosus.- Embrolln y enredador por

292
ftiles motivos: - solum vertere coactus
,, qui damnose levi de
causa litigat ( vox comica) EMINA (la mitad del sextario) `
, hemina
EMBRUTECER: ,
affero,as..; efferantum reddo EMINENCIA: ,,; ,,;
,,; (-);
EMBRUTECIMIENTO: ,, ,, eminentia.- ,
efferatio
suggestum (lugar alto); ,,
; ,, tumulus
EMBUDO: `,,; ,,;
,, infundibulum
EMINENTE: ,,; ,
,; , ,,
EMBUSTERO: ,,; ,,
eminens,insignis.- Muy eminente:
; ,,;
,, supereminens
,,; ,, (
,); , EMISARIO: ,,; -
,; ,, praestigia- ,,; ,, emi-
tor,mendax, qui ficta loquitur,falsi ssarius,nuntius
loquus,deceptor,sycophanta
EMITIR: `,`, ,-
EMBUSTE: ,,; ,,
(-), emitto.-
,,; ,,
Juntamente: ,
,, praestigiae simul emitto
EMBUTIDO,tripa llena de carne picada
EMOCIN: ,, emotio
,,; ,, far-
cimen sanguinem intritum
EMOLUMENTO:,,;
EMBUTIR,meter: ,,- -, emolumentum
refercio,,infercio
EMPADRONAR: connumero
MERGER: , , inter, in censum referre.- Al pueblo
emergo.- El primero: pri- populum recenseo.- Ser em-
mus emergo.- Salir del agua: padronado: censeor
emergo
EMPALAR: palum per corpus
transadigo
EMIGRACIN: ,,; -
,,; , , EMPALIZADA: ,,; -
, , ,,; ,, agger
, migratio ex vallis in terram depactis.defixio
palorum.- Bueno para..: ,,
EMIGRADO: ,, qui so- ad valla conficienda aptus.- Le
lum vertens alio demigrat vantar empalizadas laterales: -
a latere vallos defigo
EMIGRANTE: ,, emigrans
EMPALMAR: apte conformo,ar
EMIGRAR: , , - ticulis distinguo
emigro.- Hacer emigrar:
, migrare EMPALME: ,, commissura,junc
facio.- Hay que emigrar: tura
migrandum est.- La que emigra:
,, quae demigrat.- EMPANADA: ,,; ,
Obligado a emigrar: ,, , cibus ex pane et carne cons-

293
tans, placenta quae carnes immixtas EMPAQUETAMIENTO: ,,
habet vasorum collectio

EMPAPAR: imbibo

EMPAQUETAR: , EMPERADOR: `,,; -


convaso,in tegete consuo.- El que ,,; ,, impera-
empaqueta: ,, concin- tor.- El mismsimo emperador: -
nator ,, ipsissimus imperator

EMPAREJAMIENTO: ,, pa- EMPERATRIZ: ,,, impera-


rium copulatio trix

EMPEDRADO: ,, lapidi EMPERO: sed enim


bus stratus
EMPEZAR: (-,-),
EMPEDRAR un camino:
incipio,initium praebeo.-
consterno viam
Antes: , , -
EMPEINE,padecer empeines: ante incipio,ante ineo.- Por
lichene laboro primera vez: inauguro.- Se
debe empezar: incipiendum
EMPELLN,echar a empellones: EMPINADO,cuesta arriba: ,,
protrudo acclivis

EMPEADO: , debito impli EMPINARSE: prolato capite


citus prospicio

EMPEAR: , pig- EMPRICO: ,, expirus


nora capio,pignero
EMPLASTO: ,,; -
EMPEARSE: , , ,,; ,,;
, enitor,obnitor ,, splienium,malagma,emplas
Con todas las fuerzas: trum.- Hmedo: ,,
contendo viribus.- Por alguno: - humidum emplastrum.- Propio para em-
nitor pro aliquo.- Empearse plasto: ,, ad illinen-
an ms: insuper incumbo dum aptus
Que no puede empearse: ,
, qui non potest oppignari EMPLEAR: , ,- insu-
mo,destino
EMPEO: ,-,,
EMPLEARSE en: incumbere
oppigneratio.- Empeo,tesn:
Juntamente: simul ver-
,,; ,,;
sor in
,; -,; ,,;
,,; ,, spon EMPOBRECER: ,
sio,contentio,ardor.- Con empeo: pauper fio, depaupero
, , obnixe
enixe.- Con sumo empeo: EMPOLVADO: ,, pulvere
enixe.- Con todo empeo: conspersus
pancratice.- Con vano empeo: -
inani studio.- Se ha de po- EMPONZOAMIENTO: ,, vene
ner empeo: contendendum ficium
est
EMPORIO: ,, emporium

294
nuevo: praeterea aggre
EMPRENDEDOR: ,, ap- dior.- El que emprende un camino por
tus ad aggrediendum.- Gran emprende su voluntad: ,, qui
dor: ,, qui mag- sponte sua iter aggreditur.- En
na pericula animose suscipit compaa de otro: una
suscipio.- Fcil de emprenderse:
EMPRENDER: , , ,, facilis incoep-
, , , tu.- Juntamente: una
, , capesso.- Por unanimidad:
capesso,suscipio,aggredior,auspicor conspiro.- Que emprende algo con
Algo precipitadamente: calor: ,, audax.- Que
propere aggredior.- Con bros,con emprende y ejerce grandes obras:
valor: , , ,, qui magna et
acriter capesso,patro.- Con - ardua suscipit et accipit.- Se ha de
simul capesso et aggredior.- emprender con valor: au-
Confianza en emprender algo: ,
, fiducia aggrediendi.- De
dendum est.- Una obra: opus temente: vehementer excru
aggredior.- Tomar sobre s,encargar tio.- Que impele o empuja: ,
se de: suscipio impulsor.- Que puede empujar:
,,,; ,,
EMPRESA: ,,; , habens vim expellendi.- Empujar
,; ,,; hacia adelante: impello
,,; ,,; ,,
illud quod susceptum est,incep- EMPUJE hacia adelante ,,
tum,susceptio,coeptum,facinus.- protrusio.- Empujn: ,,;
Acometer una empresa para dao ,, pulsio,trusio
propio: una pernicie
mea aggredior.- En comn: - EMPUADURA de la espada: ,,
,, societas consilii.- Peli- ensis manubrium
grosa: ,, peri-
culosae rei susceptio EMULACIN: , -
,,; ,,; ,
EMPRESARIO: ,, qui ,; ,,; ,,
aggreditur ; ,,; ,,
; ,, contentio,aemu
EMPRSTITO: ,, mutuum latio.- Emulacin en el arte: -
,, artis aemulatio.-
EMPUJAR: ,,,,
Buena emulacin: ,, bona
, , , -
aemulatio.- Digno de: ,,
, (-), , , dignus aemulatione.- Mala emulacin
, , , ,, mala aemulatio.-
impello,pello,impingo,compello,intru
Provocar a emulacin: ad
do,trudo,injicio,propello.- Accin
aemulationem provoco.- Seca y est-
de empujarse mutuamente: ,
ril: ,, sicca et
, impulsio.- Con el codo: - jejuna affectatio
cubito impello.- Echar a EMULADOR: ,,;
empellones de un lugar ms alto:
,; ,, aemulator
,- e loco superiore detru
do.- Hacia adelante: propul EMULAR , ,
so.- Indignamente: , , , invideo,
indigne trudo.- Juntamen- contra pono, confero, aemulor
te: una pulso.- Vehemen-

295
MULO: ,,- captus.- Algo: ,, ama-
,,,,; torculus
,, aemulus.- En la
profesin: ,, aemulus ENAMORARSE de alguna cosa
cupior aspectu alicuius rei.- Que
EN: , , adv.: dentro: enamora a los hombres: ,,
prep. dat.gen.: en (in); praedatrix virorum
(gen.dat.ac.) in.- Junto a:
ENAMORAMIENTO: ,, amatio
(gen.) apud.- (ac.) in.- En
tanto que: dum,donec,usque ad
ENANO,enana: ,,; -
,,; , ,,; -
ENAJENACIN: ,
,,; ,,; ,
, ,,, abalie-
natio,alienatio mentis, excessus ,, nanuspumilio,homun-
mentis cio.- Que parece enano: ,-
,, pumilionis formam ha-
ENAJENADO: ,,; - bens.- De pequea estatura:
,, mente alienatus ,, pumilio,exiguae sta
turae.- La mujer enana: ,,
ENAJENAR: , , nana
,, ,
abalieno,alineo,mancipo ENARDECERSE: inflammor

ENLAGE: ,,; , ENARDECIDO sobre manera: ,


, permutatio , supra modum effervefactus

ENALTECER: potentem reddo ENARDECIMIENTO excesivo: ,


, nimia effervescentia
ENAMORADO: ,, amore
ENCADENADO: ,,; - canescens.- Que encanece antes de
,, catenatus,conjunctus edad: ,, ante aetatem
canescens.- Que encanece: ,
ENCADENAR: , , ,; ,, canescens
in catenam connecto,pedicis vincio,
catena constringo ENCANECIMIENTO: ,, ca-
nescentia
ENCAJAR: apte conformo,ar-
ticulis distinguo ENCANTADOR,hechicero,curandero:
, (,,),,
ENCAJE (encajar): ,, commi- ,,; ,, incan
sura, junctura tator.- Hechicero que pronuncia
encantamientos fnebres: ,,
ENCAJONAR: apte conformo magus funereis incantamentis utens

ENCALADO: ,, calce obli ENCANTAMIENTO: ,,; -,


tus ,; ,,; , ,
,; ,,; ,,
ENCALAR: calce oblino
,,; ,,;
,,; ,,; -
ENCALLECER: , ,
,,; , ,,
facio occallescere,induresco
; ,, incantatio,
incantamentum
ENCANECER: canesco.- Que
empieza a: ,,
ENCANTAR,usar de artes mgicas: -

296
, , , , , curae ha-
, , in- beo,suscipio, in me recipio
canto.- Engaar embaucando: -
garrule decipere.- Con ENCARGO: ,, mandatum.-
otro: simul incanto.- Apto Dar ms encargos:
para: ,, incantatorius insuper mando.- Dar un encargo: -
in manum committo
ENCANTO: ,,; ,
, fascinum,jucunditas ENCARNADO: `,`,,
russus.- De encarnado: ,,
ENCARCELADO: ,,; - , ,, miniaceus, puni-
,, in carcere custoditus ceus.- Mezclado de color encarnado y
incarceratus moreno: ,, flammeo et
fusco permixtus.- Revestido de
ENCARCELAR: (/, carne: ,, carnem ge-

),
, , rens
,-,- in carcerem
conjicio,carcere cohibeo,conjicio in ENCENAGAR: , coe
vincula.- Se ha de encarcelar: no, contamino
vinciendum est
ENCENDER: (,`),
ENCARECER: liceor.- , (), , -
Aumentar el precio: pretium , ,-, -
augere ,-, , (-
), ,, , -
ENCARGADO: , ,,, , , ,-,-
,; ,,, , , (,),
praepositus,praefectus.- Estar encar , , ,
gado: commissum habeo , , , , -
, , (,)
ENCARGAR: , , , , succendo,
, , , - accendo.incendo.- A la vez: -
injungo,praeficio,praecipio, , una, simul accendo
commendo.- Adems: , - Soplando: suscito ig-
ante commendo.- Juntamen- nem flatu.- Que enciende fuego so-
te: simul praeficio.- plando: ,, ignme ven-
Puesto en manos de, encargado a: - tilando accendens.- Que se enciende
,, in manu positus.- fcilmente: ,, facile
flagans.- Simultneamente: ,
ENCARGARSE de: ,
, , ,
simul incendo.- Acto de
encender: ,, emphasis.- ENCENDIDO: ,,,; -
El fuego amortiguado: ignem ,,; ,,;
sopitum accendo.- La lumbre, el ,,; ,,; ,,
fuego: ignem accendo.- Ms: ; ,, ignitus,igneus,
, , - flammeus.- Encendido con fuego:
insuper,magis,prorsus accendo ,, igne incensus.- De aspecto
Ocultamente: clam succendo encendido: ,, rutila
Por abajo: ,, aspectu.- Enteramente encendido:
, subjicio ignem.- F ,, omnino accensus.-
cil de encenderse: ,, Muy encendido: ,,
facilis accensu , vehementer,valde accensus,ig

297
nitus extendo,tendo.- Pasar por encima:
ascensu supero.- Quedar
ENCENDIMIENTO: ,, in- encima: (,)
censio supersum.- Salir por encima: -
desuper orior.- Tender por
ENCERADO: ,, ceratus
encima: ,- (-
) supersterno.- Por encima:
ENCERAR: , incero,cero
strictim
ENCERRADO: ,,; ,
ENCINA: ,,; ,,
,
() insitus, inclusus
quercus.- De encina: ,,;
En un estrecho espacio: ,
,,; ,, quer-
, angusto spatio inclusus.- Por
nus,illiceus.- Estril: ,,
todas partes: ,,
quercus sterilis.- Excavada,vieja:
undique clausus
,, quercus excavata.-
ENCERRAMIENTO: ,- Mdula de la: ,,
,, ,; ,, medulla quercus.- Pequea:
interclusio,inclusio , parva ilex.- Selva de encinas:
,, quercetum.- Semejante a
ENCERRAR: , , , la encina: ,, similis
, ,-,-, ilici.- Teido con corteza de: -
, , , , quercus cortice tinctus
, ,
includo,occludo.- Juntamente,simul- ENCINAR: ,,; ,,;
tneamente: , , ,,; ,, quer-
, ,-, - cetum,ilicetum
,, , -
, , simul,una in ENCINTA: estar encinta: ,,
cludo.- Encerrado dentro de lmites: , in utero habeo,gra
,, quim est intra termi- vida sum,pregnans sum
nos.- Estar encerrado en pequeos
lmites: minoribus termi- ENCLAVAR: configo
nis finio.- Tener encerrado: -
, inclusum te- ENCLTICO: ,, encliti
neo in cus

ENCA: ,,; ,, ENCOGIMIENTO: ,, contrac


gingiva.- Inflamacin de las: tio
,, inflammatio gingi-
ENCOLADO: ,,; -
varum.- Mal de encas: ,,
,, glutinatus,conglutinatus
vitium gingivarum.- Que con el
sabor acre excita las encas: ENCOLADOR: ,, glutinator
,, acri sapore pruritum gin
givis afferens
ENCOLAR: ,, ,
agglutino,glutino.- Que
ENCICLOPEDIA: ,,
encyclopedia orbiculata sirve para encolar: ,,
vim habens glutinandi
ENCIMA: estar encima: ,-
ENCOLERIZARSE: irascor
,,,-
, supersto,impendeo,de
ENCOMENDAR: ,,
supersto,superemineo.- Extender por
encima: , supra

298
(),, com- un lado: ,, obliquatio
mendo.- Encomendar antes: -
, ante commendo ENCORVAR: `, ,
, , ,
ENCOMIAR: gloriose , , , ,
praedico , , ,, ,
, , , ,
ENCOMIASTA: ,, lau- , , incur
dator vo,inflecto,curvo,sinuo.- A la vez:
una incurvo.- Hacia la
ENCOMISTICO: ,, parte adelante: ,
laudatorius
incurvo in anteriora.- Un poco: -
ENCOMIO, vido de: ,, , subtus infringo,
leviter sinum efficio.- Cavidad:
avidus encomiorum.- , -
,, excavatio
,, praeconium, encomium

ENCONTRADIZO,hacerse encontradizo: ENCORVARSE: , incur-


vo me
,, obvius
fio
ENCRESPADO: ,,; ,
(masc,fem.) hirsutus,crispus
ENCONTRADO casualmente: ,
,; ,, (-) ENCRESPARSE: turgeo
ultro,fortuitus oblatus
ENCRUCIJADA: ,,; ,
ENCONTRAR: ,,
,; ,, compitum,trivium
invenio,offendo.- Encontrarse
Puesto en las encrucijadas: -
con: , obviam
,, in trivio positus.- Honra-
venio.- Se encuentra con: da en las encrucijadas (p. de Hca-
confertur.- Correr a encontrar- te): ,, Trivia
se: accurro obviam
ENCRUELECERSE: saevio
ENCORVADO: ,,,
`,,;`,,;`- ENCUBIERTAMENTE: tecte
,,;`,,;,,;
,,; ,,; ENCUBRIR: intego.- El sen-
,,; ,,,; - tido de las palabras:
,,; ,,; involvo orationem
,; ,,,
, ,; ,,; - ENCUENTRO: ,,; ,
,,; ,, ,; ,,; ,
,, recurvus,incurvus, ; ,,; ,,,
uncus,curvus.- Algo encorvado: - ,,; ,,;
,,, subincurvus ,, occursus,congressus,
De cabeza encorvada: ,, conflictatio.- Al encuentro: ,
, incurvam cervicem habens.- De , obviam,obiter.-
espalda encorvada: ,, Aquel cuyo encuentro es funesto:
incruvum tergum habens.- Por la ,,;-,, cuius
est sinister occursus.- Correr
edad: ,,, quem
aetas incurvat delante al encuentro:
obviam praecurro.- El acto de ir al
ENCORVADURA: ,,; - encuentro: ,, itio
,, aduncitas,incurvatio.- De obviam.- Que sale al: ,

299
obvius iens.- Salir al: - , , , -
obviam eo.- Salir al encuentro , , , ,
con mpetu: cum impetu , , -
occurro.- Salir al encuentro para in occursum venio,obvius fio,
honrar: , obviam occurro,obviam prodeo,obviam eo,ob-
procedo honoris causa.- Salir al en- vius sum,incido.- Volver a verse:
cuentro: , , , ,, occursus.- Salida al
, , , encuentro: ,, obviatio
, , , ENCUMBRADO el que se levanta a cosas
, , , grandes: ,, in alta
, , , - assurgens.- Por s mismo: -
, , , ,
,, sponte sua o per se in endurecerse: ,, ha-
altum eventus bens vim indurandi.- Endurecerse:
, , ,
ENCURVAR: curvum reddo , ,
induresco,obduresco,duresco,induro
ENDECHA: ,, fle-
bile carmen ENDURECIDO alrededor: ,,
circum concretus.- Como callo:
ENDEMONIADO: ,, dae- ,, quod in callum indu-
moniacus ruit
ENDEREZAR: , ,-
ad rectum statum revoco,rectum ENDURECIMIENTO: ,,; -
reddo.- Instrumento para enderezar ,
,
obduratio,durities
maderas: ,, fabrile
instrumentum ENEMA: ,, per clys-
terem infusio.- Ponerse un enema:
ENDEUDADO: , debito impli per clysterem infundo
citus
ENEMIGO: ,,,; -
ENDGENO: ,, intus
,,,;
genitus
,,; ,,;
ENDULZAR: , , ,,; ,
, , , ,,; , ,,;
, , , ,,;,,;
, mellitum reddo, ,; ,,; ,,;
condio, edulco, dulce reddo,dulce ,,; ,,; -
efficio ,,; ,, infen
sus,inimicus,hostis,infestus.-
ENDURECER: , , Adquirir enemigos: hos-
, , , , tes aliqui acquiro.- Cerrar al
induro,duro,durum facio,obduro.- enemigo desplegando el batalln por
Hacer duro y firme: ambos flancos: , -
durum firmumque efficio.- An ms: phalange circumventum hostem
insuper obduro.- Como ex utraque parte includo.-Comunicar-
se con el enemigo por medio de sea
piedra: in lapidem induro.-
les luminosas: ,-
Hacer endurecer alrededor: -
facibus accensis hosti
,-,,- concresco.- Por nuntia mitto.- Con nimo enemigo:
todas partes: circum- inimico animo.- De todos:
quaque induro.- Que endurece: - ,, omnes in odio
,, indurator.- Que puede habens.- Enemigo que destruye

300
quemando: ,, hostis qui ; ,,; ,,; -
vastat comburendo.- Dirigirse contra ,,,; ,,; -
el enemigo: tendo in hostes.- , ,, inimicitia,ma-
Enemigos mutuos: odiis levolentia,offensio,simultas.- Ene-
mutuis sibi infesi.- Hacer enemigo: mistades: ,, simultas,ami-
, , in- corum penuria.- Amante de enemita-
fensum facio,reddo,ad bellum excito des: ,, amans inimi-
Hacha,tea para significar la aproxi- citiarum.- El que volultariamente
macin del enemigo: ,, fax tiene enemistad: ,,
qua hostium adventus significa- simultates ultro suscipiens.- Gustar
tur.- enemigo implacable: , de enemistades: amo ini-
, graviter infensus.- Indicar micitias.- Suscitar enemistad entre
con hachones la llegada del: - dos: simultatem concito
per faces adventum hostium sig-
nifico.- Ms enemigo: ,, ENEMISTAR,que enemista: ,-
inimicior.- Muy: ,, ini ,, inimicum et odiosum
micissimus.- Portarse como: - efficiens.- Enemistarse:
hostilia facio.- Que rompe las inimicitiarum oc-
filas enemigas: `,, qui casiones quaerito.- No llevarse bien
acies hostium rumpere potest.- Ser acerbe fero
enemigo: , inimi-
cus sum.- Sin amor a los enemigoc: ENEMISTOSAMENTE: , -
sine amore inimicorum inimice

ENEMISTAD: ,,;,,
ENERGA,obrar con: vehe- , ,-, ,
menter facio , irascor,succenseo.-
Gimiendo: irascor cum gemitu
ENERO (primer mes de los atenienses,
segn unos; marzo,segn otros): - ENFANGAR: inquino
,,; ,, (idem
october); ,, mensis ENFTICAMENTE: ,-
primus atheniensibus, januarius.- El significanter.- Hablar enfticamen-
da primero de Enero: - te: utor grandibus verbis
calendae januarii (sacrifi-
cios de ao nuevo) ENFERMAR: (,),
, , () aegroto
ENERVACIN: ,, ener- langueo.- Hacer enfermar:
vatio
aegrotum facio.- Juntamente: -
simul aegroto
ENERVAR: , , -
, , , -
ENFERMEDAD: ,,;
, , , -
,,; ,,; ,
, . ,
; ,,; ,,;
enervo,languesco,emollio.- Debilitar
,,; ,,; ,,
enervo.- Que enrva el nimo:
; ,,; ,, mor-
`,, enervans mentem
bus,aegritudo,aegrotatio.- Acceso de
enfermedad: ,, acces-
ENFADADO: ,, morosus
sio morbi.- Agravado con la enferme-
Mostrarse enfadado:
dad: ,, morbo gravatus
morosum me praebeo
Aproximacin de la: ,,
adventatio morbi.- Ataque de una en-
ENFADARSE: ,, ,
fermedad: ,,; ,

301
, morbi accessio.- Causar en- , infirmus,causarius,aeger
fermedades: morbos ingene aegrotus.- Muy enfermo:
ro.- De larga duracin: , , valde infirmus.- A manera de
, diuturnitas morbi.-Enfermedad enfermos: , more
pesada,grave: ,, gravis aegrotantis.- Que apenas puede
aegritudo.- El primer ataque de moverse: ,, infirmus.- De
enfermedad: ,, prima- grave enfermedad: ,,
rius effectus.- Facultad de conocer graves morbos patiens, graviter in-
las enfermedades: ,, firmus.- Estar enfermo: ,-
facultas morborum dignoscendorum , aegroto.- Poner
Fomento de la enfermedad: enfermo: aegrotum reddo.-
, morbi nutritio.- Leve: - Que guarda cama: ,, in
,, morbulus.- Lo que acaece lecto decumbans
casualmente en la enfermedad: -
,, qui casu et accessio ENFLAQUECER: , ,
ne fit in morbo.- Afeccin a una , , , -
parte o miembro slo del cuerpo: , , , ,
,, affectus et morbus , ,-, ,
unus.- Paciencia en la enfermedad: marcidum reddo,emacero,ema-
,, facilitas in forendo cior,emacio,flaccesco,squalleo,lan-
morbo.- Que produce enfermedades: guesco,tabefacio.- Antes: -
,, morborum effector ante contabesco.- De hambre:
Recuperarse de una enfermedad: - inedia ixsicco
resurgo e morbo.- Terminacin
de la enfermedad: ,, crisis ENFRENAR: , fraeno

ENFERMIZO: , ,, ENFRENTAR unas cosas con otras:


,,; ,,; divisa in adverso pono
,; ,,; ,,
; ,, causarius,obno- ENFRENTARSE,hacer frente: -
xius morbis,morbidus, multis morbis adversor
obnoxius
ENFRENTE,de frente: ,-
ENFERMO: ,,; ,, e regione.- Por enfrente:
; ,,; ,,,; ex adverso.- Puesto enfrente:
,,; ,,; -
, ,,; ,,;
,, ex adverso positus vicissim refrigero.- Mucho:
admodum reefrigero.- Soplando:
ENFRIADO: ,,; - , ventilando refri-
,,; ,, refri- gero.- Vasija para enfriar: ,
geratus,seu qui potest refrigerari ,; , , ,,
Muy: ,, valde refri- vas aut locus in quo refrigera-
geratus tur aliquid

ENFRIAMIENTO: , , ENFRIARSE: , frigesco


,; ,,; ,, inalgeo.- Que apenas puede enfriar-
refrigeratio se: ,, qui diffi-
culter refrigerari potest
ENFRIAR: (-), (`
) refrigero.- Accin de enfriar: ENFURECER: effero.- Enfure
,, refrigeratio.- En- cerse: , , ,
friar alternativamente: - , , ,

302
, ,, - o ajeno), , ,
, , , - , , ,
, (), , , ,-, -
, , , - ,-, , -
( efferor in iram ut taurus) , , ,-,
in furorem verto,in rabiem agor,fe- -, ,, ,
rocio,insanio,irascor,impetu , , ,
furibundo feror,furere,ira escandes
, , ,
co.- Contra alguno: insa
, ,-,
nio contra aliquem.- Con vehemencia:
, , , -
vehementer irascor.- Que
, , ,
sbitamente se enfurece: ,
, , ,-
, qui subito irascitur
,,,-
, , , -
ENFURECIDO,A: ,,; -
,, , ,
,, debacchans,furore per-
, , , (
citus; , , effe-
rata.- Estar enfurecido,fuera de s: ,),
, () a furore pro- (,
phetico posessus.- ), , ,
desipere.- Con la furia de un toro: , , ,
efferor decipio,fallo,circumvenio.- A la
vez: una decipio.-
ENFURECIMIENTO: ,, Adems: ,
,, efferatio insuper decipio.- Adulterando:
decipio.- Al pueblo:
ENGALANAR: como.- Que enga- populum eludo.-
lana: ,, comptor Argumentando:
argumentando fallo.- Astuto para
ENGAADO: ,, in errorem engaar: ,,
actus.- Ser engaado adems: - bilinguis,callidus ad decipiendum.-
insuper capior Con astucia: , -
astucia fallo,circumvenio.- Con
ENGAADOR: ,,; - canciones mgicas: magicis
,,; ,,; - carminibus circumvenio.- Con cantos
,,; ,,; - suaves,con arrullos:
blanda cantillatione decipio.- Con
,,; ,,;
caricias: demulcendo de-
,,; ,,; -
cipio.- Con falacias:
,,; ,,; ,
praestigiis decipio.- Con trampas:
,; ,,; ,
decipio.- Deseo de:
,, deceptor,veterato
,,,; ,,;
rius,simulator,veterator,circulator,
sycophanta,fraudator,verbis errans, ,, studium fallendi.-
fallax.- Embaucador que hace cosas Hablar de otra manera,falsamente:
para maravillarse: ,o, loquor aliter.- Falsifi
praestiagiator,mirabilium effector car,arreglar con astucia: -
fucum facio.- Difcil de ser
ENGAAR: ,`, - engaado: ,, diffi-
, , , ,
, (sacar del reba
lis deceptu.- Engaar el olfato: ,, mentem fallens.- El que
` decipio nares.- El que engaa al pueblo adulndole:
seduce,cautiva la mente,el alma: - ,, qui populum blan

303
diendo in fraudem impellit.- El que frustor
engaa con juramento: ,,
qui jurejurando fallit.- El que ENGAARSE: fallor.- El
engaa en el peso o la medida: sentido: in sensu
,, qui dolose me- fallor.- En las comidas: in
tiendo decipit.- El que es engaado opsoniis decipio
fcilmente: ,, qui
facile decipitur.- Engaar en el ENGAO: ,,;
peso o la medida: ,; ,,; ,,
dolose metiendo decipio.- Fcil de ; ,,; ,,;
engaar: ,, ,,; ,,
qui facile decipitur.- Seducir: ,,; ,,; ,
, mentem deci ,; ,,; ,
pio,suffuror.- Hbil en engaar:
,; ,,; ,,;
,, aptus ad fraudem
,,; ,,; ,
Juntamente: simul deci-
,; ,,; ,
pio.- Valerse de argucias falaces:
,; ,,; ,
argutiis fallacibus utor
Los que engana con palabras hala- ;
,
,
; ,,;
geas: , deci- ,,; ,,;
pientes linguae blandamentis> Menti- ,,; ,,; -
rosamente: mendaci ore ,,; ,,; -
fallo.- Mucho: maxime , ,, (fraus,impos-
decipio.- Ocultamente: - tura) ,,; ,,;
clam fallo.- Parloteo para ,,; ,, (sup
engaar: ,, excogita- plantatio), ,,; -
ta cavillatio ad eludendum.- Pensar ,,; ,,, -
engaar: fraudes cogito ,,; , (sup-
Conducir al error: in erro plantatio), ,, deceptio,
rem ago.- Que anda engaando: - dolus,decipulum,obreptio,fraus,frau-
,, dolos nectens.- Que datio,versutia.- Compuesto de: -
engaa con apariencia de bien: - ,, ex dolis consutus.-
,, fallens bona specie Discurso engaoso: ,,
Que no se deja engaar fcilmente: sermo fallens.- Fcil de engao:
,, qui non facile ,, deceptu facilis.-
praestigiis capitur.- Que no se le Fraguador de engaos: ,,
puede engaar: ,, qui dolorum artifex.- Fraguar un engao:
fascinari non potest.- Que no se dolose struo.- Hecho con
deja engaar: ,, engao: ,, dolosum
quem non facile est fallere.- Que factum.- Jocoso: , ,
observa a alguno para engaarle: , jocosa deceptio.- Maquinador
,, deceptor.- Que tiene de: ,,; ,
poder de engaar: ,, ,, dolorum structor>
habens vim decipiendi.- Ser engaado
Meditar un: fraudem medi-
adems: ,- insuper
tor.- Que medita engaos: ,
capior.- Ser engaado:
,; ,,;
fallor.- Emplumar: fallo.-
,; ,,; ,
Engaar con los lazos de la palabra:
,; ,, qui,quae do-
verborum laqueis
losa cogitat; qui habet fraudulentam
irretio.- Valerse de tretas y
mentem> Tramar engaos: -
ardides: versutiis et stro-
phis utor ( idem : colicis contorsio , dolos struo,simul
nibusque ventris patior).- Engaar y dolose molior.- Usar de artificios
ser engaado: decipio et engaosos: , ,-

304
, comminiscor,do- ,,,; ,,;
lis utor, malitiose ago.-Engaos, ,,; ,,; -
embelecos: ,,; - ,,; ,, subdo-
,, (mos creticus,costumbre cr lus,vafer,fallax,dolosus.- Que anda
tica)praestigiae con pasos engaosos: ,,
, doloso pede gradiens.- Que usa
ENGAOSAMENTE: , - palabras engaosas: ,,
mendose,dolose doloso sermone utens

ENGAOSO: `,,; ,
,; ,,; ,,;
ENGENDRADO: ,, genitus.- engendrado , gignor
Antes: ,,, ENGENDRADOR,A ,; ,,
ante genitus.- Antes,mayor de edad: genitor.- De todo: ,,
,, amte genitus.- De ; ,, omnia generans.-
mortal: ,, ex mortali Engendradora de todo: ,
genitus.- En ausencia del padre: - omnium generatrix
,,, absente patre geni-
tus.- En la vejez: ,,, ENGENDRAMIENTO: ,, vivifi
in senectute genitus.- En tres tar- catio.- De un ser viviente:
des: ,, tribus ves- , animalis generatio
peris genitus.- Interiormente: -
,, intus genitus.- Junta- ENGENDRAR: , , -
mente: ,, simul genitus , , , ,
Legtimamemte: ,, legi- (,), , , -
time genitus.- Perfectamente engen- , , (), , -
drado: ,, perfecte , , (,)
generatus.- Poco ha: , -
,, modo genitus.- Ser
gigno,genero,ingenero.- El padre: drado poco ha,pequeito: ,
: gigno.- Acto de engendrar: nuper genitus.- Engendrado por
,, generatio.- Alrededor: el padre: ,, a patre
circum genero.- Antes: genitus.- Engendrado tarde:
, ante genero.- An ,; ,, tarde geni-
ms: insuper adgenero tus.- Engendrado tres veces (Baco):
Capaz de: ,, generandi ,, ter generatus.-Engen
vim habens.- Engendrar con: - drar an: insuper genero
; , simul congene- Fuera de lo natural:
ro.- Engendrar dentro: praeter naturam genero.- Engendrar
intus genero.- Recibir una semilla hijos: , libe-
(engendrar) , - ros procreo.- El que,la que engendra
semen emitto.- El que engendra ,,; ,,; -
con otro: ,, conge- ,, genitor; ,,
nitor.- El que engendra hijos: genetrix.- La que ha engendrado dos
,, liberos procreans veces: ,, quae bis genuit
El que engendra: ,, geni- Lo primero que se engendra:
tor.- Operar dentro,hacer nacer: ,, id quod primum genera
ingenero.- Engendrado en tur.- Engendrar ms:
el monte: ,,,-, insuper ingenero.- Por tercera vez:
, in monte genitus.- Engendrado tertio genero> Que engen-
poco ha: ,,, dra seres vivos: ,, vi-
, recens, nuper genitus.- Engen- vipara.- Ser engendrado:

305
(), , , - magnifice me effero,effero me
,,, gignor ipsum

ENGLOBAR, que engloba,abarca: - ENGROSAR , pinguefacio


,, complecrtens
ENGRUDADURA: ,, ag-
ENGORDADO: ,,; - glutinamentum
,, saginatus
ENGRUDAR: , , -
ENGORDAR: ,,- , , agglu-
, , , tino.- Apto para engrudar:
, ,-, , ,, agglutinandi vim habens
, , ,
, pinguefacio,sagino,pin- ENGULLIR: , ,
guesco,obesum reddo,carnem ingenero, , , ,
in carnem concresco, pinguem efficio , praevoro,deglu-
El acto de engordar,engorde: - tio,absumo
,, saginatio.- Hacer engordar
poco a poco: paululum ENHORAMALA: ! Habeat in malam
pinguescere facio.- Hacer engordar: crucem!
carnes coalescere facio.-
ENIGMA: ,,; ,
Sobremanera: ultra modum
incrasso ,,;-,; ,,
aenigma> Resolver un enigma:
ENGORDE: ,, saginatio aenigma solvo

ENGRANDECER: , ENIGMTICAMENTE,hablar..:
amplifico.- Con palabras: , - (-,), -
magnifico,fausta acclama ,- obscure significo,
tione prosequor aenigma declaro.- El que habla
enigmticamente: ,,,
ENGRASAR ms,hacer ms grasa: - qui aenigmatice loquitur
insuper pinguefacio
ENIGMTICO,palabra o discurso: -
ENGREDO: , ,, ,, enigmaticus sermo
ipsi sibi complacens
ENJAEZADO: ,, phaleris
instructus (equus)
ENGREIMIENTO: ,,;
,, elevatio,gloriatio ENJALBEGAR: , dealbo
ENGREIR: fatuum reddo ENJALBEGADO: ,, calce
illitus
ENGREIRSE: ,
ENJAMBRE: `,,; ,,; ENJUGAR: , detergo,are-
,,; ,,; - facio.- Por todas partes:
,,; ,,; , circumquaque abstergo
, examen,examen apum.- De
avispas: ,, examen vespa ENJUNDIA: ,,; ,
rum.- Pdida del: ,, ,; ,, axundia,adeps
foetus laesio.- Que coge los enjam -
bres de abejas: ,, apum ENJUNTO de cuerpo: ,,
examina excipiens cuius corpus exaruit

ENLACE: ,,,,,;

306
,,; ,,;
,; ,, ENLODADO: ,, aliquan-
,; ,, nexus,com- tum lutosus
pago,commissura,copulatio,connexio,
contextus,subnexio.- De dos palabras ENLODAR: inquino
(,, ) conjunc-
tio verborum.- Hecho con clavos: ENLOQUECER: ,,
,,; ,, com- , , , -
pages insanio,desipio.- Estar
posedo de furor:
ENLAZADO: ,,; insanio.- Como coribantes: -
,,; ,, inne- insanio ut corybantes.- Estar
xus,connexus.- Bien enlazado: - agitado de un acceso de bacante:
,, juncturis connexus bacchor.- Con furia: -
, insanio,insanium
ENLAZAR: ` (`,`),, reddo
..(aoristo pico de ),,
, , , ENLOZAR: (,) necto
, ,-;
, (,), , ENLUCIDO: ,, gypsatus
,-, ,
ENLUCIR: gypso oblino
,-,-, ,
, , ,-,
ENMENDADO,no..: ,,
,-,-; non castigatus
-,-; , -
,,,, ENMENDAR: , , -
(-,), , , , , , -
, , , - ,-, ,
contexo,connecto,intersero,impli emendo,corrigo.- Que no
co,adnecto,annecto,religo,necto,copu se enmienda: ,,
lo.- Acto de enlazar juntamente: vix emmendabilis
,, actio una implican
di.- Con broche: ,- ENMIENDA: ,,; ,
fibula subnecto.- Con: ,; ,,; -
,, ,,; ,,; -
simul adnecto,connecto.- Enlazado ,, emendatio
juntamente: ,,; -
,,; ,, in unum ENMUDECER: obmutesco.-
nexum complicatus.- Enlazar los Hacer mudo, hacer enmudecer: ,
miembros: membra jungo.- ,, obmutescere
Modo de enlazar: ,, facio,mutum reddo
ratio connectendi.- Por arriba: -
desuper innecto.- Serie de ENNEGRECER: , ,
cosas enlazadas: , , , , ,
, series eorum quae sunt in nigrum reddo,denigro,nigrefacio
ter se implicata.- Sobre: Con humo: , fumo
insuper connecto.- denigro.- Con la madurez: ,
maturitate nigresco> Jun-
ENLAZARSE: , tamente: una nigrum
connector.- Que no puede enlazarse:
afficio.- Volver negro:
,, qui non potest denigro,nigrum reddo.-Accin de:
connecti.- Que puede enlazarse: - ,, denigratio
,, qui necti potest

307
,, mortales illustrans
ENNOBLECER,que ennoblece: -
ENOJADIZO: ,,; - ajenas: nimis multis
,,; ,, celer iras rebus implico alienis.-
ci,indignabundus involvor

ENOJADO,algo: ,, subi- ENREDADO: ,,; -


ratus.- Gravemente enojado: - ,,; ,,; -
,, acerbam iram habens.- ,
,
reti captus,reticulatus,
Estar enojado: , - implicatus,plicatus.- Estar enredado
, infensus sum,gravi de antemano: ante impli
ter affectus sum in catus teneor.- Muy: ,,
; ,, multum imple-
ENOJARSE: , , xus.- Por todas partes: ,
, , , , cirecumquaque implicitus.-
, , , - Enredado en exceso: multum
, , , , implicatus
, , ,
, , (- ENREDAR: , ,
,); , , , , -
, succenseo.irascor,in- , , ,
dignor,subirascor.- Facilidad de: involvor,implico,interplico,illaqueo
,, facilitas irascendi ,irretio,machinor.- Envolver como en
Enojado: ,, iratus una red: irretio.- En
Mucho: supra modum iras- negocios: negotiis impli
cor co.- Estar enredado: cons-

ENOJO: , ira.- Bramar


de enojo: fremo.- Mos-
trar severidad ttrica por enojo:
ex indignatione te-
tricam severitatem prae me fero

ENORGULLECER: ,
tumidum efficio,gloriose me effero

ENORGULLECERSE: (,-
), () glorior.-
Enorgullecerse de: super-
bire.- Mucho: supra modum
me effero

ENORME: ,, immanis

ENRARECER: , rarefacio,
laxum facio.- Difcil de: ,
, rarefactu difficilis

ENRARECERSE: raresco

ENRARECIMIENTO: ,,; -
,, raritas,rarefactio

ENREDARSE en demasiadas cosas

308
trictus teneor incantator

ENREDO: ,, involucrum ENSALMO: ,,; ,,


incantamentum

,
ENRIQUECER:
,

,

,

locupleto, ENSALZAR: , , ,
dico.- Que enriquece con opulentos , , , -
dones:
,
,
qui opu- , , , ,
lentis muneribus ditat extollo,exalto,tollo,glorior
laudibus effero.- Adems:
ENROJECER: , , insuper extollo.- Muchsimo: -
, , , in summum effero sublimitatem.-
rubefacio,rufum facio,rubeo,rubesco,
Mucho: extollo supra
flavum reddo.- Que empieza a: -
,, flavescens.- Accin de: ENSALZARSE a s mismo: ,
,,; ,, ac ,,
tio flavum reddendi
alta oratione me effero,fremo
extollor,magnis dictis me effero,
ENROJECERSE: , rubeo magnifice me effero
ENROJECIMIENTO: ,,; - ENSAMBLADURA de maderas: ,
,, rubefactio contignatio
ENROLLAR: , , ENSANCHAR: , ,
,-, convolvo,cir- ,-,-, di
cumnplico,circumvolvo lato,laxo
ENROLLARSE a modo de yedra: ENSANCHE: ,,, laxa
haederae modo convolvor mentum
ENRONQUECER: raucesco ENSANGRENTADO: `,,,;
,,; ,,;
ENROSCADO: ,,; ,,
,; +,,;
convolutus,involutus
, subcruentus,sanguinis plenus,
cruentatus,saniosus
ENROSCAMIENTO en espiral: ,
,, in spiram convolu ENSANGRENTAR: ,,-
tio
, , , ,
ENROSCAR: , , cruento,cruore
inficio
, sinuo,in
orbem implico,spiris ex omni parte
implico ENSAARSE: ingruo

ENSALADA: ,, edulion ex ENSARTAR cosas intiles:


acribus condimentis (ensalada con intermisceo multa ad rem minime per-
ajos y otras materias).- De todas tinentia
legumbres: omnium legumi
num mixtura ENSAYAR con ensayos:
praeexerceo o exercendo praeparo ad
Preparar para los divinos misterios:
ENSALAR,conservar en sal:
sale condio,in sale asservo paro ad divina facienda

ENSALMADOR: ,,; ,, ENSAYO: ,,; ,,

309
praeludium,praetentamentum.- Ha- ,; ,,; ,
cer un ensayo: prae- ; ,,; ,,
ludium facio ; ,,; ,,;
,, docendi munus,pue
ENSENADA: ,, statio rilis institutio,doctrina,praeceptio
disciplina.- De los primeros elemen-
ENSEADO, mal: ,, male tos: ,, prima elemen
edoctus.- Que debe ser enseado: torum institutio.- Honorario por la
,, instituendus enseanza: ,, pretium
pro documentis.- Olvido de la
ENSEANZA: ,,; , enseanza: ,, doctri
,; ,,; ,
nae oblivio.- Perteneciente a la ceo.- Mucho: valde do-
enseanza de los nios: cere.- Que ensea falsas doctrinas:
, ad puerilem instructionem per- u,u, qui falsa do-
tines.- Preparar a la enseanza: cet.- Repitiendo las lecciones del
praeviis doctrinis prae- maestro: subdoceo.- Sabio
paro para ensear: ,
peritus docendi.- Ser enseado:
ENSEAR: , (),- doceor
, , ,,
, (,, ENSILLAR el caballo a su seor:
), , , - u sterno.- Que ensilla el
, , , - caballo: ,, ,,
, , , strator
edoceo,doceo,erudio,inculco.- A los
nios: , , ENSOBERBECER u, u superbum
, instituo, informo, facio.- Ensoberbecerse: u,-
erudio pueros.- Adems: ,u (cervicem x-
- insuper commostro.- Antes: tollo), , ,-
ante doceo.- Apto para u,, u,
ensear: ,, aptus ad , , u,
docendum.- Capaz de ensear: u- u,-u (superci-
,, habens vim instituendi lium extello), , ,-
Cosas malas: mala ,u,u,-,
doceo.- Cosas nuevas: , , -
nova in locum priorum doceo.- Cosas superbio,glorior,insolesco,in-
vanas o suprfluas: vana tumesco.- Ms: uu magis
et superflua doceo.- De antema- inflo animum.- Por la hermosura:
no: , prius superbio ob formam
edoceo.- De otro modo: -
, , , ENSOBERBECIDO: ,,; -
aliter vel in diversum ins- ,,; u,, intumes-
tituo.- De viva voz: , - cens,tumefactus,elatus
viva voce erudio.- Distinta
ENSOMBRECER: obumbro
doctrina: diversam (defender con sombra)
doctrinam doceo.- Las letras: - ENSORDECER: ,, sur-
litteras doceo.-Los primeros desco
elementos: , u
prmis elementis imbuo.- Mal: - ENSORTIJADO (cabello): u,
perperam doceo.- Ms cla- circinnatus
ramente: amplius edo-

310
ENSORTIJAR: ,-, multa insomnia habens.- Ser molesta-
infubulo do por ensueos: ,- in
somnis agitor animo
ENSUCIAR,manchar: `u,,
,, , , - ENTABLADO: ,, tabula-
sordidum facio,foedo,polluo, tus.- Bien entablado: ,-
conspurco.- Con materia de desecho, ,, bene tabulatus
broza stercus ejicio.- Des
ENTALAMADURA,parte del carro donde
cargar el vientre: , ,
se pone la carga: ,u, ea
u, ventrem
pars currus cui onera imponuntur
exonero.- Apartarse a ensuciar o
descargar el vientre:
ENTALLADURA: ,,; -
secedo exonerandam alvum
,, scalptura
ENSUEO: , (nom.ac.sing.),
ENTARIMADO: , ,
,u,; u,u, som-
, tabulatum
nium,insomnium.- Ensueos: ,
insomnia.- Intrprete de sueos:
ENTARIMAR: u,-,
,u,; ,u,
u contabulo,contigno
somniorum inspector,interpres.- Impu
ro,turbulento: ,, insom
ENTEJAR: ,- imbrico
nium turbulentum.- Manifestacin de
los ensueos: , , som
ENTENDER: , (
niorum demonstratio.- Que tiene
muchos ensueos: u,,
,
),
, - No entender: , u ob-
, (, audio,non intelligo.- Que es enten-
,, , dido o puede ser entendido: ,
, , (,- , qui intelligitur o intelligi
,), (), potest.- Que ha de entenderse: -
,, (,, ,, capiendus.- Se ha de en-
, , , , - tender: subaudiendum.-
u,u, u, u Tal que apenas se entiende: u-
u
,u
intelligo,perci vix intelligitur.- Tener
pio,sentio.- Adems: u entendido: ,-,-
praeterea intelleigo.- Allanar las exploratum habeo
dificultades para entender: -
explano.- Capaz de entender: ENTENDIDAMENTE: u intelligen-
ter
,,; ,, qui habet
vim capiendi.- Dar a entender
ENTENDIDO: u,,; -
adems: insuper signi-
,,, ,, intellec-
fico.- Dar a entender:
tus,consultus,captus.- Muy: u-
subostendo.- Difcil de: u
,,; u,-,,
, , u,u
() valde consultus
u,, difficilis intel-
lectu,comprehensu.- Dificultad de
ENTENDIMIENTO: ,, intel-
entender: u,, difficultas
lectus.- Dotado de excelente..:
ad discendum.- Dotado de la facultad
,, eximia mente prae
de entender: ,, intelli-
ditus
gendi facultate praeditus.- Fcil de
entender: , -
ENTERAMENTE: ,, ,
,, intellectu facilis.- Lle
, u, , -
gar a entender: u excogito

311
, , u, u, - una tecum funeror.-
, , , , - Cubrir con tierra: ,-,
, u, , , defodio.- Cuerpo enterrado: u
u, omnino,in uni- , quod tumulo infertur.- El
versum,prorsus,funditus,integre,pla- que enterr: ,, qui sepe
ne,penitus livit

ENTERNECER: tenerum reddo ENTIBIAR: tepefacio

ENTERO: ,, ENTIERRO: ,,; ,


,, integer,non fractus ; ,,; ,,; u-
No roto: ,,; ,, ,, inferiae,tumulatio,funera
, non ruptus,infractus.- No des- tio,elatio funeris.- Hacer el entie-
trudo de parte alguna: ,, rro: , exequias facio
integer,nulla parte destitutus Paga del entierro: ,,
praemium quod solvitur ob funeris
ENTERRADO: u,,; u elationem
,; u,, sub terra con
ditus,tumulo conditus,mortuus.- No ENTIMEMA:,, enthymema
enterrado en sepulcro: u,
u,, in tumulum non illa- ENTONAR: u accino
tus
ENTONCES: , , ,
ENTERRADOR: ,,; - , , , , ,
,, funerator,qui mortuos , , ,
effert u, u tunc.- Desde en-
tonces: ',, ,
,

ENTERRAMIENTO: u,, sepe- u ex illo,ex quo tempore.- Ya
litio,sepultura desde entonces,desde aquel tiempo:
u, iam inde
ENTERRAR: ,,,
inhumo,humo.- A los muertos: - ENTONTECER: stultum affi-
, , , - cio.- Entontecerse: stul-
corpus alicuius terra operire, tesco
mortuos effero.- Llevar a enterrar:
, effero.- Ser ENTONTECIMIENTO,por enfermedad: -
enterrado juntamente contigo: u- ,, stultitia
ENTORNO: ,u,; , torpefactio.- De la lengua: u
,, ambitus ,, linguae haesitatio.- De os
sentidos: ,, sen-
ENTORPECER: , ,- suum hebetatio
implico,obtorpeo,torpore affi-
cio.- Que puede entorpecer: - ENTRADA: ,,;,
,, torpefaciendi vim habens u,; ,,;u,,;
Quedar entorpecido: ,- tor- ,,; ,,; u,
peo ,; u,,; ,,
,u,; ,,; -
ENTORPECIDO ,, torpidus ,,; ,u,; u-
,,; ,; ,
ENTORPECIMIENTO: , ,,; ,; ,u,; ,,
,,; , , ,, (ostium) aditus,ingressus,
,; , , ,,; limen,introitus.- De ancha entrada:
,, segnities,torpor, ,, lato ore hians.- De

312
fcil entrada: ,,; - fuerza apretando: irruo et
, u,, accessu irrumpo.- Arrastrando:
facilis.- El que da entrada: -,- irrepo> Entrar callan-
,, qui aditum praebet.- do: ,,-
Estorbar la entrada: irrepo,subeo,subrepo.- Con
impedio.- La entrada,el precio por furia: u,-u,
entrar: ,-,u, irruo.- Con: u simul
vectigal pro introitu.- Prohibir la ingredior.- Descaradamente: -
entrada y la salida: pro- lascive ingredior.- Despus de:
hibeo ingressum et egressum.- Que da
succedo.- Despus de
fcil entrada: ,, ad
quem aditus patet.- Que no da entra- otro: (-,),
da fcilmente: u,, succedo.- Difcil de: u,,
inaccessus.- Que tiene tres entradas invasu difficilis.- Disimulada-
(hablando de un navo): , mente: ,-,- acce
, triplicem habens aditum.- Se- do furtim.- entrar juntamente:
creta: u,, aditio u una ingredior.- El pri-
mero: prior ingredior
ENTRAA: ,u, viscus.- de El que entra: ,,,
grandes entraas: adiens.- En campo ajeno:
, magnis visceribus praeditus alienum agrum invado.- En lugar de
Eficaz contra los males de las en- otro: succedo.- En secre
traas: ,, contra to,ocultamente: u,u,
viscerum morbos efficax.- Que come ,-,; ,-,-
las entraas: ,, qui irrepo,clam ingredior,subeo
viscera o exta edit.- Que corta las subrepo.- En segundo lugar: u-
entraas: ,, secundas partes ago.-
qui viscera o exta resecat.- Que Entrar corriendo: subeo
quema las entraas: ,u, cursu.- Entrar en: adeo
is qui viscera o exta torret.-
Hacer entrar juntamente: u
Que tiene entraas de cobre: - simul ingredi facio.- Hacer entrar:
,, aerea intestina habens ingredi facio.- Hasta
Entraas: ,,; , adentro: penitus in-
,; ,, praecordia, tro.- Insinundose:
viscera.- Observacin de las: `- insinuando me ingredior.- Ir entran
,, extorum inspectio.- do subeo.- Irse entran
Observar las:`,- do: subeo.- Juntamente:
extorum inspicio u, u una,simul
ingredior.- Obligar a entrar:
ENTRAR: ,,,-
-,- ingredi facio.- Por
,, ,,-
bajo,sin sentir: `,,
, ,,-,
,- subingredior,irrepo
,, ,, -
Por debajo: ,,
,,,-,-
u subeo,subingredior.- Por
,, , , -
fuerza: vi ingredior.-
,,,
Que entra en las casas impunemente:
, ingredior,
u,u, januarum aper-
ineo,intro,introo.- A caballo: -
tor.- Forzar a entrar: , -
equo invehor.- A escondi-
ingredior,ingredi facio
das: ,u irrepo.- A la
ENTRARSE con disimulo: ,- Ocultamente,sin sentir: ,-
obrepo.- Descaradamente: ,, irrepo
impudenter me fero.-

313
ENTRE: , , (acus.); ,
, (dat.gen.),
(gen.ac.
inter.- Entre,en medio,entre tanto
(adv.) () inter,interea.-
(ac.) inter

ENTREABRIR: , u,
ex parte tantum aperio, aliquan-
tum aperio

ENTRECANO: ,,
semicanus

ENTRECEJO,levantar el: u
supercilium tollo

314
ENTREGA: , ,, ENTREMETER: intersero
,, traditio,deditio,pro
ditio.- Acto de entrega en mano: - ENTREOIR: u praeterea sub
,, actio tradendi in audio
manus
ENTREPIERNAS del hombre o del animal
ENTREGADO: , ,, ,,; ,, cutis
proditus,deditus.- Estar entregado: quae pudendis subest inter utrumque
femur
deditus sum.- Que ha
de ser entregado: ,, ENTRESACADO,fragmento,trozo,selec-
tradendus
cin de un texto: , ex-
cerpta
ENTREGAR: , ,
prodo,trado.- De mano a ENTRETANTO que: ,,
mano u, , u- ( ) interea dum,
per manus trado,in manum trado interea
in manus prorrigo.- Por mano ajena:
trado per manus.- Desear ENTRETEJER: ,,
entregar: tradere cupio u, u, , -
El que entrega,traiciona: , u, uu intertexo,intexo
u, proditor.- Entregando con ju- attexo.- Toda obra que requiere
ramento: ,, dedendo se entretejer,entrelazar (trenza,cuerda
cum fide.- Pasado,entregado de mano ..): ,, opus vitile
en mano: ,, per manus
traditus.- Que ha de ser entregado: ENTRETEJIDO: ,,; -
,, dedendus.- Querer en ,,; ,; u,u,
tregar: cupio tradere.- intexus,implexus
Entregarse bajo palabra:
ENTRETENER: moram effero
dedo me in fidem.- ,
u dedo me,deditus sum
ENTREVER,dejar anres entrever: -
subostendo.- La accin de
ENTRELAZADO: ,, inne-
dejar entrever: ,, sub-
xus.- Por todas partes: ,
lucentia
, circumquaque implicitus
ENTRISTECER: ,,
ENTRELAZAR: , , -
-,-,u, tristitia
, innecto,adhaerere afficio,contristo,tristo,tristem
facio.- A manera de enrejado: reddo.- Que se entristece con poca
implico in modum cratis.- cosa: u,, qui ex mini-
Juntamente con: uu simul
intexo
mis tristitiam et dolorem capit
ENTROMETERSE: irrumpo
ENTRISTECERSE: , ,
, , u, u, ENTROMETIDO: u,,;
u, , , , ,, ardalio
u, , uu, u-
u contristor,tristor,tris- ENTRONIZAR in throno loco
titia afficio.- Con otro: u
simul angor ENTUMECERSE: , , u
intumesco,intumesco simul
ENTRISTECIDO: u,, qui
dolore afficitur ENTURBIAR: turbo.- El agua

315
nadando natando aquam turbo Muchsimo: maxime in-
veterasco.- Que envejece a la vez:
ENUMERACIN: ,, ,, qui simul consenes-
,,; ,,; cit.- Que envejece pronto:
,,; ,, , cito senescens.- Que envejece
,u, enumeratio,numeratio ,, qui consenescit.-
Envejecer completamente: u
ENUMERAR: , , consenesco
, , ,
, u enumero,re- ENVEJECERSE: `u,`,
fero,connumero,accenseo.- Juntamente , ,-, se
u simul annumero.- Dig nesco,veterasco,consenesco
no de enumerarse: ,,
adnumerandus ENVEJECIDO antes de tiempo:
, senio praecedens
ENUNCIACIN: ,,-
,, enuntiatio ENVENENADO: ,,;
, qui venenis seu medicamentis
ENUNCIADO: ,, enuntia- laesus est,veneno mixtus.- No envene
tus nado: u,,
,, veneno non infectus
ENUNCIAR: () enuntiare
ENVENENADOR: ,,; -
ENUNCIATIVO: ,, enun- ,,; ,u,; ,
tiativus , veneficus.- Envenenadora:
ENVAINAR, tener la flecha envainada: ,; ,, venefica
u,-u,-u amento te
lo teneo ENVENENAMIENTO: u,,;
ENVALENTONARSE,recobrar el valor: ,,: ,,; -
,- animum erigo, re- u,, veneficium
cipio
ENVENENAR: ,-,
ENVANECER: u superbum et veneno inficio.- Apto para: u
gloriosum efficio ,, habens vim inficiendi
venenis.- La comida: cibos
ENVANECERSE: , - medicata mixtione depravo.- La que
,, efferor envenena la comida: ,,
glorior,superbio.- Aquello de lo que quae cibos medicata mixtione de-
uno se envanece: ,, pravat
id in quo quis effert sese
ENVANECIDO: ,, praetu ENVIADO: ,,; ,,
midus missus.- Juntamente: u,
, qui una mittitur nuntius.-
ENVEJECER: , , -
Por todas partes: ,,
(), , - circumquaque dimissus.- Ser enviado:
, , , , ,, missus sum.- Solo
, , , , sin compaa: ,,;
, , ,, qui solus missus est
consenesco,,insenesco,inveterasco,se
nesco.- A la vez: u, ENVIAR: (,,,`),
u una consenesco.- Ir ,, ,
envejeciendo: consenesco.-
, (),, ,,, ` (imperf.,,

316
,,; `, , ),- , , ,
(), (, , carens invidia a invidia
) mitto,remitto,dimitto,able- alienus.- Que excita la envidia:
go.- Accin de enviar: , remi ,, aemulationem exci-
ssio.- Adems: insuper tans.- Que no tiene envidia: -
mitto.- Adentro: immitto.- ,, invidia carens.- Tener algo
Antes: praemitto.- Con de envidia: subinvi-
anticipacin: praemitto.- deo
Con engargos: dimitto
ENVIDIABLE: ,, ,
cum mandatis.- Delante: ,
, non invidendus,aemulandus.-
,,,
Digno de envidia: , -
protendo,praemitto- Dentro:
,, invidendus
, ()
Despachar: ablego.- En
ENVIDIADO: v,,; v-
hora mala: ad corvos
,, invisus.- Ser envidia-
abire jubeo.- Enviar a:
dimitto in.- Enviado juntamente o do: , invide-
tur mihi
con: ,, simul missus.-
Enviar fuera: , , ENVIDIAR: , , -
(una embajada,navoc..) , , v
mitto.- Furtivamente: , , , -
submitto.- Juntamente: u, u , , invideo.- Lo
una mitto.- La ccin de ajeno: alienis
enviar: ,, missio.- Lejos invideo.- Propenso a envidiar: -
praeterea ablego.- ,, ad invidednus propensus
Ocultamente: , clam
emitto.- Por todas partes: ENVIDIOSO: , ,,; -
circumquaque dimitto.- Que ha de ser v,,; ,,; -
enviado hacia abajo: ,, ,,; ,,; ,
demittendus.- Que puede enviar: ,; ,,; , ,;
,, qui transmittere po- ,,: ,,
test.- Secretamente: submi ,, invidiosus,invidus,
tto.- Ser enviado: , zelo accenssus,invidens.- Inclinado
legatus eo.- Sobre: - a la envidia: ,,; -
super immitto ,, pronus ad invidiam
Ser por dems envidioso:
ENVICIARSE: ,-,- insuper invideo
agere libidinose
ENVILECERSE: ,
ENVIDIA: ,,; ,u luxurior.- Empezar a: in
; ,u,; ,,; u- contemptu esse incipio
,,; ,,; ,
u,; ,,; ,, ENVO:,,;,,
invidia.- Exencin de: ,, remissio,dimissio.- Despacho:
invidia carentia.- Expuesto a la: ,; ,, dimissum
,-,, invidiae
obnoxius.- Libre de: - ENVIUDAR: viduo,facio viduum
,,, invidiae non
obnoxius.- Llenarse de,ponerse lvi ENVOLTORIO: v,
do: i, livore suf- ,; ,,;,
fundi.- Por envidia: per , involucrum
invidiam.- Que carece de envidia:

317
ENVOLTURA: ,,; , , ,
,,; ,, cir- circumplico,circumvolvo
cumvolutio,involucrum obvolvo,circumduplico.- Envolver en
espiral desde todas partes:
ENVOLVER: , , spiris ex omni parte implico.-
v, , , Del todo: ,-,
v,, , , circumvolvo,involvo.- El que envuel
, v, , ve: u,, habens vim
, , , conglobandi
u, vu implico,involvo,
tegmine involvo.- Alrededor: v- ENVOLVIMIENTO: ,,;
, u,,
, , ,
u,, circumvolutio,convo-
lutio EPINICIO,canto de victoria,himno
triunfal: ,v, hymnus
ENVUELTO:,, involutus victoriae

EOLO: ,u, Aedo EPIRO: ',v, Epirus

PICO: ,, epicus EPEIROTA,nacido en tierra firme:


,v,; ,,
EPICEDIO,canto fnebre: , epirota,in continenti natus
v, carmen funebre
EPEIRTICO: ,, epiro
ticuc, ad continentem pertinens
EPICREO: , epicurei
(epicreos que celebraban los veinte
de cada vez enm honor de Epicuro) EPISODIO:,u, adventitia

EPIDERMIS: ,,; - EPISTOLAR: ,,;


,, summa cuticula ,, epistolaris

EPIGASTRIO: ,v, epi- EPITALAMIO: ,v, car-


gastrium men nuptiale

EPIGLTIS: ,, epiglo EPTETO: ,, epithecus


tis
EPTOME: ,,; ,
EPGRAFE: ,, titulus , breviarium,epitome,compendium

EPIGRAMA: ,, epigra- EPZEUSIS: u,, conjunc-


ma tio,epizeusis

EPILEPSIA: ,,; , POCA: ,, epocha.- Pertene-


, morbus comicialis.- Que pade ciente al tiempo,a la poca:
ce epilepsia: ,,; - ,, ad tempus vel tempora
pertinens
,, comitialis.- Tener epi
lepsia: , mor-
PODO: ,,,; ,, in-
bo comitiali laboro
cantamentum
EPILPTICO: ,, morbo
EPNIMO: v,v, nomen a re
comitiali laborans
inditum (nombre sacado de una
cosa.sobrenombre)
EPLOGO: ,v, epilogus

318
EPOPEYA: ,, epopeia EQUIPADO,bien equipado: ,,
bene instructus
EPULN,comiln: ,, epu
lator EQUIPAJE: ,,,;
,,, viaticum,sarcina
EQUIDAD: ,,; De camino: ,,v,;
,; ,,; ,v, ,v, viaticum.- Guardar los
aequitas,rectitudo
equipajes: vu sarcinas
custodio
EQUIDISTANTE:,, aequi
distans
EQUIPAMIENTO: ,,; ,v,
apparatus.- Militar,blico:`
EQUILIBRAR: ,- in
aequilibrium pono ,,; `,, apparatus
bellicus
EQUILIBRIO:,,;
EQUIPAR: v, ,-,
, aequilibrium
, u instruo
EQUINOCCIAL: ,, aequi- Preparar con su equipo: v suo
noccialis apparatu instruo.- Antes: -
ante viatico instruo.- Equipado
EQUINOCCIO,igualdad de das y de o preparado de la misma manera:
noches: ,, aequinoctium v,, eodem apparatu utens

EQUIPARAR: , ,,-
aequiparo EQUIVOCARSE: pecco.- Al
hablar: erro in sermone
EQUIPO: `,, instructio Errar en el blanco: aberro
a scopo.- Que se equivoca hablando:
EQUITACIN: ,,, equi ,, errans in verbis
tatio.- Ignorancia de la: , Hacer equivocarse: erra-
,, equitandi imperitia.- re facio
Instrudo en la: u,
, equitandi,equestis rei peritus EQUVOCO: u,, aequivocus
Pericia en la: ,, equi- Ser equvoco: u aequivocus
sum.- De palabras equvocas,tortuo-
tandi peritia.- Que no sabe: -
sas,oscuras: ,,, ae-
,, imperitus equitandi
quivocis verbis utens.- Embrollar un
asunto con equvocos: embage
EQUIVALENTE: ,,
verborum implico
,, aequivalens,pretio
aequalis
ERA: ,u,, ,,,;
`,, area in qua trituratur
EQUIVOCACIN: ,,; -
,,, erratum,error
ERARIO: u,u,, ,
Con grande equivocacin: u
u,; ,,; u,,;
cum multo errore.- Torpeza:
uu,u, aerarium.- P
, aberratio a scopo
blico: ,u, aerarium.- De
psito para gastos de guerra,juegos
EQUIVOCADO infelizmente: u,
pblicos..: ,, aerarium
, infeliciter errans.- Ir,estar atheniensium
equivocado: erro
ERATO,musa: ',,-, Erato
EQUIVOCAR: in errorem in-
duco EREBO: ,, Erebus

319
ERECCIN: , ,,

320
,, erectio.- Priapismo, ERMITAO: ,u, eremita
ardor ertico: ,, ten-
tigo.- De una estatua: u, ERTICAMENTE: amatorie
, erectio
ERTICO: ,, amatorius
EREGIR una estatua: ,
erigo ERRADICACIN: ,, exs-
tirpatio
ERGUIDO: ,-,
ERRADICAR: eradico
,,; ,, cervicem
attollens,erectus.- Caminr con cue- ERRANTE: `,,; ,
llo erguido: u alta cervice ,; ,,; ,
incedo
,; ,,; ,u,
; ,,; ,,;
ERGUIR la cabeza: ,,
,u,,
cervicem attollo,effero
; u,, multiva-
gus,erro,erraticus,errabundusvagus.-
ERGUIRSE: sto rectus
Andar como ratn aturdido: u
muris instar oberro.- Andar errante
ERIGIDO: ,, erectus
juntamente: u simul vagor et
oberro.- Andar errante mendigando:
ERIGIR: `,`, ,
trepide aberro mendicans.-
, ( por ),
Andar errante: , -
,, u, -
, , ,`,
, , , ,
, ,,
, , ,
- incertis sedibus vagor,vagabun
(,` `,`),
dus jactor,oberro,erro,aberro.- Cur
u, , ,
so errante: ,, vagus
erigo.- Juntamente: u
error.- De aqu para all: -
simul erigo
,, circumvagus.- De nuevo:
ERINNIS (furia,divinidad) ', ,,;
, Erynnis , iterum errabundus> El que
anda errante por los montes: -
ERISIPELA: u,, erysi ,, in monte errans>El que
pelas separado de otros anda errante:
,, ab aliis seorsim
ERITREO 'u,, Erythraeus errans.- En lugares solitarios:
(rojo) ,, in locis solitariis
vagans.- Hacer andar errante: -
ERIZAR: que tiene cabello erizado: , errare facio.- Por la
,,, horrentem comam noche: u,,; u
habens
,,; u,, noctu
ERIZO: ,u,; ,, echi errans.- Vagabundo,sin hogar: -
nus.- De mar: ,u,; - ,, domo carens
,u,; ,, echini
marini genus,spatangus.- Terrestre: ERRAR: ,- vagor.- Hacer
,u, echinus terres- errar: , errare
tris facio,errabundum circumago.- Junta-
mente: u, u una
ERMITA: ,, delubrum ero,simul pecco (equivocarse).-
Volviendo sobre los pasos

321
errare iterum regrediens
ERUCTACIN: u,, ructatio
ERROR: ,,; u,,;
,,; ,,; ERUCTAR: ,,,
u,,; u,, ,-,, , -
,,; ,,; ,u, u,,
,,;,,; , eructo.- Eructar acedo: u-
,,; ,u, error.- Gra- acidum ructo.- Con estrpi-
ve: ,, aberratio a to: cum strepitu eructo
scopo.- Inducir a error: El que eructa acedo: u,
in errorem induco.- Que tiene aspec qui acidum ructum emittit.- El
to de verdad: ,, que eructa la comida: u,,
error qui veri speciem habet
cibos eructans.- El que eructa: tum ex piscibus aestivo tempore
u, u,, ruc- captis.- Plaza en que se venden
tuosus,ructus movens.- Lo que promue escabeches: ,u, fo-
ve el eructo u,u rum ubi salsamenta venduntur.- Que
,; u,, ructus mo- gusta de comer escabeches: -
vens.- Lo que se arroja eructando: ,, qui gaudet esu salsamen-
u,, eructatio.- Eruc- torum.- Salsa de escabeche: ,u
tar sobre: eructo in ; ,u, garum.- Vender esca-
beches: salsamenta vendo
ERUCTO u,,; ,,
; u,,; u,, ESCABEL: u,u,; ,u
; u,,;u,, ructa- ; ,u,; ,u,
tio,exhalatio.- Agrio: u, scamnum,scabellum
acidus ructus.- Ftido: u-
ESCABIOSA (planta) u,,
,, foetidus eructus
herba quaedam
ERUDICCIN: ,; u,
ESCABROSIDAD: ,,;
u,, multarum rerum doc-
, salebra,scabrities
trina,erudictio.- Con erudiccin:
, erudite.- Falsa
ESCABROSO: u,,; `-
erudiccin: u,, falsa
,,; u,,,;
erudictio.- Mucha erudiccin: u- , ,,; -
,, multa erudictio.- Tar- ,,; ,,;
da: ,, sera erudictio ,,; ,,; -
.,; ,,; -
ERUDITAMENTE: u erudite
,,; u,,; -
,,; ,,; ,
ERUDITO: u,,,;
,; ,,; ,,
,,; u,,; -
salebrosus,scaber,arduus,asper,
u,, eruditus abruptus.- Andar por sitios escabro-
sos u per salebrosa gra-
ERUPCIN: u,,; ,
dior.- Lugar escabroso: ,
,; ,,; ,
,; ,,; ,,
; ,,; ,,
; ,,; ,u,
pustula,eruptio
,u, locus salebrosus,as-
per.- Sitios de difcil subida:
ESCABECHE: ,u,; ,
,, loci praerupti.- Un
salsamentum,piscium caro sale
poco escabroso: ,, ali
condita.- De peces escogidos en el
quantum scaber
esto: ,u, salsamen-

322
ESCALMO: ,, scalmus,paxi-
ESCALA: ,, scala- Nuti- llus ad quem alligatur remus.- Base
ca: ,, scala nautica del.: ,, scalmi basis

ESCALAR: , ,- ESCALOFRO: u,, perfrictio.-


sucedo.- Apto para escalar Escalofros: ,; ,
,, scansorius horror febrilis> Tener escalofros:
horrore febris corripior
ESCALERA: `,,; ,
,; ,,; ,u ESCALN: ,,;
; ,,; ,,; ,; ,u,; ,,
,-,,-,; , ,,; ,,; -
,; ,,; , ,,; ,,;
, scala.- De la casa: , ,,; ,, scalae
, scala domus.- Largueros de una gradus,gradus,scala
escalera: ,, ligna recta
in qua defiguntur gradus scalae.- ESCALPELO: u,u,; u
Pequea,escalerilla: ,, ,u,; ,u,; ,
,u,; ,u, u,; ,,; u,,;
scalula.- Hecho a modo de escalera: u,u,; ,,
,, gradatus culter ad scarificandum,scalpellus.-
Para cortar el ombligo al nio
ESCALFADO: u,, igni ex recin nacido: ,,
calefactus scalper ad resecandum pueri modo
nati umbiculum.- Cortar con:
scapello ESCANDALIZAR: ,
offensionis causam affero
ESCAMA: ,,,,-
,,; ,, squama.- ESCNDALO: ,u, scandalum
Con escamas: u,u, El que causa escndalo: -
; u,, squamis contectus ,, qui scandalum affert
Cubierto de escamas de oro: u-
,, aureis squamis obtectus ESCANDALOSO: ,, qui
Cubierto de speras escamas o scandalum affert
conchas: u,, aspera
testa tectus.- Protegido por una mem ESCAO: ,u,; u,u,;
brana escamosa: ,, (slo dat. ; ac.
cui tenuis membrana est pro testa.- ac.pl. ) subsellium,scabellum
Que tiene escamas por piel: -
,, testaceam pellem ESCAPAR: , ,
habens.- Quitar las escamas: , , ,
desquamo , ,-,
aufugio,effugio,refugio,elabor.-
ESCAMAR: , ,- Dejar escapar: elabi
desquammo sino.- Escapar nadando: u
elabor natando.- Secretamente: -
ESCAMONEA (yerba) ,u,; , ,- clam effu-
,, scammonium gio,subterfugio

ESCAMOSO (pez o piedra) ,, ESCAPARSE: , , u


; ,,; ,, , ,-, ,
squamatus,squameus , , ,-
elabor, fugio,effugio,evado,fu-

323
giendo evado.- A rastra: , ESCARBAOREJAS: ,,
serpendo abeo.- Con astucia: auriscalpium
,- effugio calli-
de.- A escondidas: furtim ESCARCHA: ,u,; ,
excedo.- Escaparse por: ; ,,; ,, pruina,
elabor per.- Hacia un lado: - ros concretus.- Lleno de: ,
in latus excurrere.- Huyen- , pruinosus
do delante: ante fugien
do elabor.- Ocultamente: ESCARCHADO: ,,; -
clam prosilio.- Escaparse de una ,, pruinosus
situacin embarazosa,difcil: -
u emergo.- Salir,escapar de ESCARDA: ,,; u,
algo: u, ,- ex- ; , ,,; -
cutio.- Por en medio de la gente: ,, runcatio,sarritio
,, , ,
subeo per medium.- Secretamente,si- ESCARDADO,no..: u,
lenciosamente: ,-u, - ,, non sarritus,incultus
clam elabor
ESCARDADOR: ,,; ,
ESCAPE: , u,, , sarritor,runcatrix
effugium
ESCARDAR: ,,,
ESCARABAJO: ,u,; ,, ,, runco,her-
; ,u, scarabeus,bla- bas lego,sarrio
tta.- Pelotero: ,, sca-
rabeus.- Dorado: u,u, ESCARDILLO: ,u,;
aureolus scarabeus.- Con manchas u,; ,u,; u,u
blancas: ,u, fullo ; ,,; ,u,
; ,,u, sarcu
ESARAMUJO,flor del: u,u- lum,falx ad runcandum.- Remover con
,u, rosa canina el escardillo: sarculo
suscito
ESCARAMUZAR: praeludo
ad futurum certamen ESCARLATA: ,,u,;
,, ostrum,purpura.- De
ESCARBADURA:,, scarificatio escarlata: ,, puni-

ceus.- Tener color de escarlata: ,, ludibrium


puniceum colorem refero.-
Vestido de escarlata o prpura: - ESCARO (pez) ,,; ,
,, purpureum u, skarus
ESCARPADO,abrupto: ,u,
ESCARMIENTO,pena ignominiosa para: ,,; ,,
,, ignominiosa ,,,
poena ad exemplum
,; ,,,,
,; ,,,;
ESCARNECER: ,,-,
,,; ,,; -
,,-, contu
melioso gestu subsano, irrideo, sub- ,,;,,
sano abruptus,fractus,praeruptus,ascensu
difficilis,altus,durus,arduus.- Par
te escarpada de un monte:
ESCARNIO: ,,; -
, abrupta in praeceps montis
,,; ,,;
pars.- Lugar escarpado: ,,

324
praeruptus.- Lugares escarpados y ,u,, ingressus in scenam.-
pendientes: ardua,accli- Lugar antes de la escena:
via loca.- Muy spero y escarpado: , locus ante scenam.- Parte de
,, valde asper et la escena donde se ponan los ac-
abruptus.-Por todas partes: tores para recitar: ,u,
,, circumquaque abruptus.- pulpitum in scena.- Paso y entradas
Sitios escarpados y fragosos: - a la escena: ,u, adi-
,, loca praerupta et salebro- tus ad scenam perducens.- Puesto
sa.- Sitios escarpados: , delante de la: ,, ante
, excelsa loca.- Escarpado y scenam positus.- Sacar a escena:
spero: ,, admodum ,- in prosce-
praeceps et abruptus.- Escarpado y nium produco.- Salir (o sacar) a es-
alto ,, altus et praecisus cena: in scenam prodeo o
produco.- Vestbulo de la escena:
ESCASAMENTE: , perple ,u, vestibulum scenae
xe,tenuiter
ESCNICO: ,, scenicus
ESCASEAR: deficio.- Que
escasea de vveres: ,, ESCENIFICAR: u ad fabulam
qui penuria annonae laborat.- Que redigo
tiene escasez: u,, inops
ESCENGRAFO: ,, qui
scenam pingit
ESCASEZ: ,,; ,,;
u,u,; ,,; - ESCENOPEGA,fiesta de los tabrncu-
,,; ,,; , los (entre los judos) ,
; ,,; ,,; festum tabernaculorum apud he-
,; ,,; ,, braeos
,,; ,, defec-
tus,inopia,penuria,indigentia,rarita ESCPTICO,filsofo que hace profe-
s,privatio.- Con escasez: sin de observar y de no afirmar na-
restricte.- De lo que hay esca- da: ,, scepticus, qui
sez: ,, cuius exstat omnia in considerationem subjicit.-
penuria.- De vveres: ,, Secta de los: ,, conside
ratrix et assensum retinens secta
penuria annonae.- Vivir con esca-
sez: parco farinae
ESCEPTICISMO,con..: scep-
tice
ESCASO: ,,; ,,
,, inops,rarus.- Parco: u ESCINDIDAMENTE: latenter,obs-
,u, perparcus cure

ESCENA: ,, scena (u, ESCIRRO,tumor duro,cncer de mama:


, altar en el escenario del tea- ,u, scirrhus.- Formarse un
tro de Atenas para los sacrificios; escirro: duro in scirr-
por extensin: escena).- Acomodar a hus.- Especie de: ,,
la escena: u ad fabulam redi duritia
go.- Bosquejo de la: ,,
scenae adumbratio.- El que pinta ESCISIN: ,,; ,
la escena: ,, qui
scenam pingit.- Entrada en la: -
, discissio,scissura.- Amigos ESCITA: u,,; ,u,
de escisiones: ,, amans scyticus,scytha.- Mujer escita: u
schismatis ,, scytha.- Ser del partido

325
de los,imitar a los: u scy-
this faveo,scythas imitor.- Imitar a
los escitas en beber: u
scythas imitor.- A modo de escitas:
u scythico more


ESCITADO: u
,,
excitatus

EXCITAR juntamente: u simul


excito

ESCITIA, ciudadano de: u,


u, scythopolensis

ESCLARECER: u,,
fulgore illustro,illucesco

ESCLARECIDO: ,,; ,

326
u, ,,; , tem redigo
; ,,; ,
,; ,,; ,, ESCLAVO: ,u,; ,u
,, clarus,praestans,cons ; ,,; ,, ser
picuus,inclytus.- Ms,muy esclare- vus,mancipium.- Depilado,imberbe,fa
cido: u,u,,;- vorito: ,, glaber.- De
,, praestantior,praestanti- guerra: (gen. ) captivus.-
ssimus.- Muy esclarecido: , El que se vende por esclavo: -
, u, u, ,u, qui se pretio mancipat
,,, valde cla- Esclavo fugitivo: ,,
rus,inclytus,egregius.- ,- servulus fugitivus.- Inferior: u
,
praeclari ,u, servulus.- Nacido en la
casa: ,,; ,,
ESCLAVA: ,,; , ,u,; ,,
,;-,, serva,ancilla.- servus vernaculus.- Baile de: ,
Con hijos: ,, serva quae , saltatio servilis.- Crcel
liberos habet de: ,u, carcer servorum
Conductor de: u,, ser-
ESCLAVISTA ,, mango vorum ductor.- Correras para hacer
qui libero pro servo vendit esclavos: ,, di-
reptio in servitutem.- Mesada,sala-
ESCLAVITUD: ,,; rio de los: ,, demensum
,,; u,,; Suerte de cacera de ilotas en la
captivitas.- Reduccin a: , cual se ejercitaban los jvenes es-
, reductio in servitutem.- Redu partanos u,, persecutio
cir a: , u in ser illotarum in qua venationis modo ju-
vitutem redigo.- Reducir de nuevo a venes spartani noctu exercitabantur
,- in ser- Multitud de: u,, multi-
vitutem redigo.- Sujetar a esclavi- tudo servitiorum.- Perteneciente a:
tud ignominiosa: sub- u,,; ,,
jicio in servitutem ignominiosa.- servilis,ad servum pertinens.-
Voluntaria: ,, vo- Poder,imperio de: u,,
luntaria servitus servorum imperium.- Que tiene muchos
esclavos: u,, multos
ESCLAVIZADO: ,, illi- servos habens.- Quedar esclavo:
berabilis mancipor.- Seduc-

ESCLAVIZAR: in servitu-
cin de esclavos: u,, vestem indutus.- Incursin para
servorum seductio.- Semi-esclavo: hacer esclavos: ,,
`u,, semi-servus.- So- direptio in servitutem
ciedad de esclavos: uu,,
societas servitutis.- Traficante de: ESCOBA: ,,; ,
,u, corporum,id est, u,; ,u,; ,,
hominum in mercaturam exercens.- ; ,u,; ,u,,
Tres veces esclavo: u,, u, scopae.- Harinera: u,
ter servus.- Vendedor de: u u, farinariae scopae.- Limpiar
u, hominum negotiator.- Vender con la: (,) scopis
por: , (-,- purgo,verro
) mancipo.- Vender y comprar escla
vos: corpora seu man- ESCOCER: pungo
cipia vendito et emptito.- Vestido
de esclavo: ,u, servilem ESCOFINA: ,, scofina

327
ESCOGER: ,,,- En casa: u domi lateo.-
, eligo,deligo,eruo.- Entre los rboles: inter
Adems: insuper de- arbores me abscondo
ligo.- Recin escogido: ,
, recens delectus ESCONDIDAS, a escondidas:,
,, , , ,
ESCOGIDAMENTE: selectim clam,latenter,furtim,taci
te.- Andar a..: sine stre
ESCOGIDO: ,,,; pitu incedo.- Entrar a..: ,
,,; ,,; u irrepo.- Sacar a..:
,,; ,u, electus,se- subduco.- Salir a.: u laten-
lectus.- Escogido entre muchos: ter eggredior
,,; ,u, selectum e
multis ESCONDIDO: u,u,,
u,u,,;u,u
ESCOLAR: ,u, scholaris ,,; u,, occul
tus,absconditus,latens.- Del todo:
ESCOLIO: ,u, scholium u,, omnino absconditus.-
En la tierra: u,u,, in
ESCOLIOSIS: ,, morbus terram defossus.-Estar escondido:
ex emotione vertebrarum u, intus lateo,lateo
Muy interior: ,, abstru-
ESCOLLERA: u,,; u sus.- Ya en otro tiempo escondido:
, apposita fluctibus moles ,, iam olim reconditus

ESCOLLO: `,,; ,u, ESCONDITE: ,,; u,


; ,u,; ,,; ; ,,; u,, suffu
u,u, (sinus pericu- gium,latibulum,locus qui ocultat.-
losus in mari libyco),scopulum.- Subterrneo: ,,; ,,
Oculto: , ,; , lartibulum
scopulus latens> Lugar alto:
,u, scopulus,locus altus> Sa ESCONDRIJO: ,,; ,
liente donde se estrellan las olas: ,,; ,u,; ,,
,u,; ,u, sco ; u,, latibulum,latebra,
pulus prominens.- Que tiene grandes perfugium,loculus.- De grandes es-
escollos: u,, late condrijos: u,, qui
extensos scopulos habens magna latibula habet.- Entrar en los
escondrijos: , u
ESCOLTA: ,, stipator latebras subeo

ESCONDER: u, , ESCORBUTO,especie de: ,-


,-,-, - ,, vitius oris
, u,,,
u,,u, , ESCORIA: , ,,
u, abscondo,condo, ; ,u,; ,,; -
celo.- El que se esconde: u, ,u, scoria,sordes,quisquiliae
u, qui latitat.- En lugar reser- Adulterado con escoria: ,,
vado: recondo in thesau cui scoria immixta est.- Naturale
rum.- Esconderse: , , za libre de escoria: ,,
-, , lateo sub,de-
litesco,tenebras ad latendum quaero
natura superfluitatis expers.- De scoria.- De los metales:,
la plata. u,, argenti ; ,,; ,,

328
metalli scoria.- Del ungento: scribo orationes.- Accin de
, recrementum faex unguenti escribir debajo de un escrito: -
,, subscriptio.- Accin de
ESCORPINA,pez: ,u, piscis escribir libros: ,,
scorpius librorum scriptio.- Adems: -
insuper scribo.- Al lado de:
ESCORPIN: ,u, scorpius.-
adscribo.- Antes: -
Hembra: ,,; ,
antescribo.- Apto para:
ascorpii foemina.-Herido,mordido por
, scriptorius.- Componer: -
un: ,,,
,- compono.- Con vocal
a scorpio percussus,morsus.- Pe-
breve o con espritu suave: -
queo: ,u, parvus scor-
per simplicem litteram scribo.-
pius.- Perteneciente al: ,
De noche: u noctu scribo
, ad scorpium pertinens.-
Inscribir,hacer una incisin: -
Semejante al: ,,;
inscribo.- Elegantemente: -
,, scorpioni similis
eleganter scribo.- En colum-
ESCOTE: u,,;,u,; na o cepo: in columna vel
cippo inscribo.- Escribirlo todo una
,, stips,symbola, pro
rata parte distributio.- Sin pagar cosa por entero: inte-
el escote o parte proporcional de un grum scribo.- Escrito en medio,medio
gasto: sine symbolo.- escrito: ,, in medio
Beber y alegrarse pagando los gastos scriptus,semiscriptus.- Lo que se
a escote: bibere vel dicta: dictata excipio.-
laetari cum omnium sumptibus.- Comi- Mal: vitiose scribo.- Por
das celebradas a escote: , su propia mano: propria
coenationes sodalitatum.- Sitio manu scribo.- Que escribe con cele-
para celebrar estas comidas: ridad: ,, celeriter
, locus convivalis.- Hecho a scribens.- Que escribe con letra
escote: u,, collativus pequea: ,, qui minu-
Pagar a escote: u symbolam tas litteras scribit.- Que escribe
contribuo.- Pagar el escote: u con signos convenidos:
symbolas do in convivia , qui notis utitur in scriben-
do.- Que escribe con sutileza:
ESCOZOR: u,, pruritus ,, qui subtiliter scribit
Que escribe elegantemente: -
ESCRIBANA: ,, scribae ,, qui scribit eleganter.-
munus Que escribe en bronce: ,
, qui aereis notis scribit.-
ESCRIBANO: ,,; , Que escribe en tablillas: -
,,; u,, ,, qui in tabellulis scri-
scriba,tabularius.- El primero entre
bit.- Que escribe para otros: -
los: ,, scribarum
,,; ,, qui
praefectus.- Tener el oficio de:
orationes,historias scribit.- Que se
scribam ago escribe o pronuncia de dos modos:
,, qui duobus modis
ESCRIBIENTE: ,uu,- pronuntiatur vel scribitur.- Recta-
,,u, mente: recte scribo.-
scriptor,scriba,subscriptor,scri- Regla de escribir: ,,
bae administer regula scriptoria.- Se ha de escri-
bir: scribendum.- Dedicar-
ESCRIBIR: (),
se a las letras: u litteris
scribo.- Discursos para otros: - trado.- Tabla de boj para escribir:

329
u,u,; ,u,; - ,, scripturae inver
,,; ,; ,u, sio.- Alterar un escrito por el cam-
,u,; ,u,; - bio de las letras,alterar un escri-
,u,; ,u,; u, to en general: ludo
in vocum litterarumque similitdine,
u, pugillares chartulae, pugil-
scriptaram inverto.- Bien escrito,el
lares tabellulae,tabulae in quibus
scribebatur que escribe bien: ,, be-
ne scriptus,pulchre scribens.- Como
ESCRITO: ,,; por escrito: cum scripto.-
,; ,,; ,, Con letra pequea: ,-
,, scriptus,decreta,
scriptum.- Alteracin de un escrito:
,, minutis litteris ; ,,; ,u,
scriptus.- Contrario: ,u, descriptum,chirogra
,
,
contraria scriptio.- graphum,scriptura,scriptio.- Altera
Cualquier clase de escrito: - cin de un escrito por el cambio de
,u, quodcumque scriptum.- las letras: ,,
scripturae inversio,litterae pro
Expuesto al pblico: ,,
alia positio.- De posesin:
scriptum publice propositum.-
,, scriptum quo continentur
Falso: ,, scriptura
possesiones.-Firmada: u,,
falsa.- Fingido,falso,fabuloso:
syngrapha.- Sagrada Escritura: -
,, id quod ficte
scriptum est,ficta scriptura.- Mal ,, Divinae Litterae.-
escrito: ,, perperam Hermosa:,, scribendi
adscriptus.- Muy corto: ,u, elegantia>Pblica:,, re-
latio in tabulas pulbicas> Recta es-
chartula.- Nocturno: u
critura ,, recta scrip
, nocturna scriptio.- Poco ha:
tura
,, modo scriptus.- Por
ambos lados: ,u, ESCRFULA: ,, struma.-
opistographum.- Por detrs: - Que padece de: ,,
,, a tergo scriptus.- Por strumosus
propia mano: ,,; -
, ,u, manu pro- ESCROTO: ,,; ,,,
pria scritpus,manu propria scriptum ; ,,u,; ,u,
Trasladar un escrito,transcribir: ; ,, scrotum
exscribo
ESCRPULO,picazn,aprensin,temor:
ESCRITOR: ,,; - ,, prurigo.- Meter en
,,; u,,; u- escrpulo ,, scru
,, scriptor.- De cancio- pulum injicio.- Que causa escrpulo
nes: ,, cantilenas scri- de conciencia: ,, qui
bit.- De poemas: u,, religione alios obstringit
pomatis scritor.- De prosa:
,u, pedestris orationis scrip- ESCRUPULOSO: ,, religio-
sus
ttor.- Escritores histricos:
scriptores historici
ESCRUTAR diligenter scrutor
ESCRITORIO: ,,; -
ESCRUTINIO: u,,; -
,,;u,u,;
,, scrutinium
u, scrinium,tabularium
ESCUADRN: ,,; ,
ESCRITURA: ,,; ,,
,; ,u,; ,,;

330
,, turma.- Dispuesto en
hileras: ,, turma in ordi- ESCUALIDEZ: u,, squalor
nem descripta.- Conductor,jefe de un
,,; ,u,; - ESCULIDO: ,,; ,
,u, ductor,praefectus,dux ,; ,, squalens,
turmae.- De infantera: ,- squallidus
, phalanx,ordo militaris.- De
ESCUCHAR: , , -
sententa y cuatro caballos: ,,
, , ,
agmen.- Escoger del escuadrn:
aurem praebeo,exaudio,ausculto.- A
e cohorte seligo.- Jefe de
escondidas: , exci-
escuadrn de infantera: - pio loquentes,subaudio.- Atentamen-
,u, qui phalange praeest.- Lo te: u dicta auribus capto
que es del: ,u, turma- Con la boca abierta: mira-
lis.- Mandar un escuadrn: tus audire.-El que escucha para de-
turmae praesum.- Mando de cuatro es- latar: u,, delator au-
cuadrones: ,, qua ricularius.- Juntamente a escondidas
druplicatae phalangis praefectura.- uu una sub-ausculto.- No
Mando de un: ,, turmae escuchar: u non ausculto.-
praefectura.- Pequeo escuadrn:
Pronto aescuchar: ,,
,u, parvum agmen.- Por
exorabilis.- Que escucha propi-
escuadrones: turmatim.- Que
cio: ,, qui audit
manda un: ,, qui turmam
ducit.- Ser jefe de un: ESCUDERO: ,,-
cohoris turmae praeesum
,,u,u, ,, sub clypeo tectus
scutatus,scutifer,armiger,qui arma El centro saliente del: ,
gestat.- Ser escudero: ar- u, umbo clypei.- El que agita el:
miger sum ,, scuti vibrator.-
El que lleva el: ,,
ESCUDILLA: ,,; ,, scutifer.- Guarnecido con muchos es-
; ,u,; ,u,; cudos: u,, multis cly
,,; ,,; , peis munitus.- Marchar o pelear a
,; ,u,; lasombre del: sub clypeo
u,; ,u,; ,u, latentem incedo vel pugno.- Pelear
scutella,vasis genus apiando los escudos en forma de tor
tuga: u consertis clypeis
ESCUDO: `,,; ,,; dimico.- Que corta escudos: -
,,; ,u,; ,, scuta secans.- Que lleva
,,; ,,; u,u, escudos de bronce: ,,
scutum,clypeus.- Pequeo: - aureum clypeum ferens.- Que lleva
,-,-,u,; escudo: u,, scutifer.-
,u,; ,u, par Que tiene escudo de oro: ,
mula,scutulum.- A manera de escudo: , auream aegidam habens.- Que
u,, sentiformis.- Ar tiene gran escudo: u,,
mado de escudo: ,,,,; amplum scutum habens.- Que usa
,,, qui,quae fert escudo blanco: ,, al-
scutum,clypeatus.- Caja del escudo: bum clypeum habens
,, scuti theca.- Asa del
escudo: ,,; ,u, ESCUDRIADOR: ,,; -
ansa clypei.- Crculo de hierro del u,,; u,, scru
escudo: ,, ambitus fe- tator, indagator diligens, perscru-
rreus.- Defender con el: tator
clypeo protego.- Defendido por el:

331
ESCUDRIAR: u, ,
u, , , ,
, , , u
perscrutor,scrutor,inquiro,vestigo.-
Con curiosidad: u omnia
perscrutor.- Interiormente:
penitus scrutor.- Que todo lo escu-
dria: ,, omnia specu-
lans

ESCUELA: ,, ,
, u, ,u
; ,,; ,
u,; u,, schola,ludus li
terarius,lyceum.- De nios: u-
,,-,-
,,-
,u, ludus literarius,
Asistir a la escuela: audi-
tor sum.- Concurrir a la: ESCULTOR de Mercurios,estatuas o
ventito ad magistrum.- Instrudo en cabezas de Merrcurio colocadas en
la misma escuela: ,, las calleso caminos: u,-
iisdem disciplinis eruditus.- Ir a ,u, sculptor.- Escultor:
la: ventito ad magistrum.- ,,,;
Jefe de la: ,u, scholae ,,; u,,; u
praefectus.- Maestro de: - ,,; u,,; ,
,-,u, litterarum ma- u,; u,, sculptor,sta-
gister.- Perteneciente a las: - tuarius.- En piedra: u,,;
,, as scholas pertinens.- Ser ,u,; u,, qui
jefe de la escuela (o secta) - lapides sculpit.- Estudio de:
scholae praeesum ,, lapicidina.- Taller de:
u,u, officina statua
ESCUERZO: ,,; u, - rii
,u,u,; u,u, rubeta
ESCULTURA: ,-; -
ESCULPIDO ,,; u ,,; u,,; ,,;
,; ,, sculptus.- No es- ,,; u,,; ,
culpido: ,, non exscul ,; ,, rasur sculp
ptus.- Recientemente: u, tura,statua.- Arte de la: u
,-u,, recens sculptus , () ars
satatuaria.- Cordones rizados de
ESCULPIR: ,-,- las: ,, funiculus in
sculturis intortus.- Cosa suprflua
,, ,,
en la escultura: u, ,
, , , ,- quod est in scultura supervacaneum
(),,,,-
Perteneciente a la: u,,
,, (tundendo
pertinens ad artem statuariam.-
aufero) sculpo,insculpo.- Alrededor:
Que tiene muchas esculturas o graba-
circum sculpo.- De nuevo:
dos: u,, ter scultus
,- denuo scultpo.- En
ESCUPIDERA: ,,u,
columna o cepo: in colum vas excipiendis sputis,pelvis sali-
na seu cippo incido.- En piedra: varia
sculpo

332
ESCUPIDOR: u,, sputa- ,,, subeo
tor per medium

ESCUPIR: , u, ESENCIA: ,, essentia.- Dar


, , , , , la esencia,hacer que exista lo que
u, , sa- no era: essentiam do.- De la
livam emitto,inspuo,exspuo,spuendo misma esencia: ,,
ejicio.- Con desprecio: eiusdem essentiae.- De otra
despuo.- Delante: ante me esencia o sustancia: ,,
exspuo.- Tosiendo: ,-,- alterius diversaeque essentiae.-
tussiendo exspuo.- El acto de Que tiene una esencia semejante:
escupir: ,, screatio.- ,, qui habet simi-
En: ,- salivam lem essentiam.- Unidad de esencia:
immitto in.- Encima: , - ,, subsantiae unitas
, inspuo.- Gargajean-
ESENCIAL: ,, essentialis
do: u,
No esencial: u,, non
screando ejicio.- Hacia: -
essentialis
inspuo.- Que escupe al hablar:
,, qui salivam fun- ESFACTERIA (isla) ,,
dit inter loquendum.- Sobre: - Sphacteria
despuo in
ESFERA: ,, sphaera.- A ma-
ESCUPITAJO: ,, spu- nera de esfera o globo: -
tum , in modum sphaerae.-
Semejante a la: ,,
ESCURRIRSE: ,, globosus
, ,
, , , (- ESFRICO,A ,,; -
,) labor,elabor,sub ,u,; ,, sphaeri-
labor,delabor,interlabor.- Escurrir-
se,escaparse por medio de la gente:
cus,globosus,globosa enitor,nitor,adlaboro,incumbo,obni-
tor,contendo.- Con grande empeo:
ESFINGE: ,, sphigx u firmiter initor.- En
contra: contra nitor.-
ESFNTER: ,, podicis Juntamente:u una cum aliis
musculus,podex incumbo ad premendum

ESFIRENE (pez) ,, sudis ESFUERZO: ,,; ,,;


u,, vires,contentio.- Va
ESFORZADAMENTE: , , no: u,, infelix conatus.-
obnixe Gran esfuerzo: ,, cona
tus magnus.- Hacer vanos esfuerzos:
ESFORZADO: , , , inutiliter conor
,; ,u,; ,,
; ,, strenuus,vali- ESLABONAR: u coagmento
dus
ESMALTACIN u,, inustio
ESFORZARSE: , , -
, , , ESMALTADO: u,, inustus
() , ,
, , - ESMALTADOR: u,, inustor
, , u (que marca con el fuego y esmalta)

333
ESMALTAR,relativo al arte de: u ESMIRNA: ,, Smyrna
,, pertinens ad inustionem
ESFAGO: u,u; u,u,,
ESMARIDO (pez marino) ,, ; ,, ,u,
smaris caput oesophagi,gurgulio,oesophagus

ESMERADAMENTE: eximie ESPACIAR mucho las cosas: ra-


lum facio
ESMERADO: ,,;
,; ,, studiosus,accu- ESPACIARSE: spatior
ratus,diligens
ESPACIO: ,,; ,
ESMERALDA: ,u,; - , spatium,intercapedo.- Alrede-
,u,; ,u, smaragdus, dor: ,, ambitus.-De 600
lapis smaragdinus.- De un verde es- pies o 125 pasos: ,
meralda: ,, smarag- ,
u, spatium 600 pedum vel
dinus.- Imitar,parecerse a la esme- passuum 125.- Medio: inter
ralda: smaragdum imitor capedo

ESMERIL: ,,,; u- ESPACIOSO: ,,; u-


smyris ,0,; u,, (-);
,,; ,,; -
ESMERO: ,.; u- ,,; ,,; -
,,; u,,; u, u,, spatiosus.- Lugar espa-
, intenta sollicitudo, accuratum cioso: ,, locus spa-
studium,diligentia,studium.- Con de- tiosus,platanus
masiado esmero: nimis
accurate.- Con esmero: , - ESPADA: ,,,; ,,
u,,,- ; `,,; ,,; -
studiose, diligenter.- ,,; ,u,; ,
Con mucho esmero: ,; ,,; u,u,;
diligentissime.- Hacer algo con ,,u,; -
esmero e inters: negotium fa- ,,; ,,; ,
cesso.- Hecho con poco esmero: - u,; ,u,; ,,,
,, inelaboratus.- Obra ensis,gladius.- Colgada junto al
hecha con esmero y delicadeza: - muslo: ,,; -
,,; u,, opus ,u, gladiolus ad femora.- Con
subtile et exquisitae artis.- empuadura negra:
Obra hecha con esmero: , ensis nigrum habens capullum.- Cor-
, studiose effectum opus.- Sin dn de la espada: ,u,
esmero: sine cura
lorum quo alligatur gladius.- De machaera pugno,diglatior.- Juego con
madera: u,, ligneus espadas: ,,; ,
gladius.- De Tracia: ,, , saltatio cum ensibus.- Que
gladius thracius.- El puo de la: causa la muerte con: ,
,, manubrium ensis.- Ex- ense perniciem afferens.- Muerto
tremo de la: u,, ensis con: ,, ense occi-
extremitas.- Filo de la: ,, sus.- Que tiene figura de:
acies gladii.- Hoja de la: , ensis figuram habens.- Matar
,u, lamina ensis.- Lle- a espada: ense perimo.-
var espada: ensem gesto Que mata con: ,, qui
Pelear a espada:, ense peremit.- Muerto a filo de:

334
,, ense occisus.- Es fum tergum habens.- De drandes espal
pada grande,espadn: ,, das: ,, latum dorsum
enis magnus.- Acto de desenvai- habens.- De poca espalda:
nar la: u,, gladiorum , breve dorsum habens.- El que
evaginatio.- Que desenvain la: - tiene las espaldas defendidas: u-
u,, qui gladium distrin- ,, dorsum munitum habens
xit.- Fabricante de espadas,espade- Herir las espaldas: ter-
ro: u,, gladiorum fabri- ga ferio.- Azotado en la:
cator.- Ir armado: ensem ,,, cuius dorsum
gesto.- Punta aguda de la:
,
verberibus caesum est.- Que lleva a
,
; ,,; u, - la espalda: ,, dorso
, acies gladii.- Empuadura de gerens.- Parte arrancada de la: `-
la: ,, manubrium gla- ,, avulsa pars dorsi.- Per-
dii.- Que lleva espada de oro: u- teneciente a la: ,, ad
dorsum pertinens.- Poner la carga a
,u,,; u,u,
aansem aureum habens.- Que lleva la: dorso impono feren-
espada: ,,; , dum.- Puesto a la: ,,
a tergo positus.- Que echa sobre la:
, qui gladium gestat.- Que
,, qui in dorsum tollit
maneja espada: ,, ensi-
Que conduce algo a la: ,,
fer.- Que pelea a espada: -
qui dorso vehit.- Volver la espalda:
,, gladio pugnans.- Temple de
abigo.- Dejar a la:
la: ,, ensis tem- a tego relinquo.- Andar sobre la:
peries.- Vendedor de: , super dorso incedo.- Que
u, gladiorum venditor tiene la espalda marcada: -
,, dorsum inscriptum habens
ESPADERO: ,, gladio-
Que lleva a la: ,, qui
rum faber
dorso vehit.- Que tiene espalda de
bronce: ,, aureum ter
ESPADN: ,,,u,
gum habens.- Que tiene espalda de
; ,,;
oro: u,u,,
u,; ,,; , aaureum tergum habens.- Que tiene
,u, ensiculus,gladiolus espalda testcea ,


testaceum tergum habens.- Que
ESPADN: `,, rhomphaea tiene la espalda pintada con varias
manchas: ,, qui
ESPALDA: ,u,; ,u,; tergum variis maculis distinctus
,,; ,u, dorsum habens.- Vestido que cubre las:
Espaldas: ,; ,, ,, superhumerale.- Vol-
scapulae.- A la espalda,detrs: ver las espaldas: terga
, , , verto
a tergo.- Por la espalda: -
, , , ESPALDILLA: ,u, armus
u a tergo.- Acto de doblar
la espalda hacia atrs: - ESPANTABLE: ,, formidolo-
,, spinae retrorsum cedentis sus
infelxio.- Contraccin de: u,
ESPANTADIZO: ,u, qui faci-
,; u,, contractio le terretur
scapularum.- De ancha espalda: -
,, latum dorsum habens.- ESPANTADO: ,,;
De espalda de hierro: , ,; ,, attonitus,expa-
, ferreum dorsum habens.- De vefactus,territus.- Muy:
espalda roja: u,, ru-

335
, admodum obstupefactus u, terriculum.- Espantajos vanos
uu,, inania terricula
ESPANTAJO: ,,; ,
ESPANTALOBOS (rbol) u,, spasma.- Que se parece a un:
colutea ,, convulsivus.- Que
padece espasmos: ,, ob-
ESPANTAR: , ,-, noxius convulsivis morbis
- (-), ,
u terrefacio,obstupefacio ESPTULA: ,,; ,,;
abigo,simul abigo.- Espantarse: - ,,u, spathula,
,- expavesco.- Quedar spatha.- Para mezclar: u,u,
espantado: conturbor spathula.- Usada para untar: -
,u, id quo ad illiinen-
ESPAOL: ,, hispanus dum utitur

ESPARCIDAMENTE: sparsim ESPECIAL , , ,;-


,, specialis,qui habet ge-
ESPARCIDO: u,,; u,, nus proprium
,,; ,,, fu ESPECIALMENTE: , spe
sus,effusus,sparsus.- Muy: u- cialiter
,, multum sparsum
ESPECIE: ,, species.- De
ESPARCIR: , , cuantas especies: ,,;
, , , ,, quantuplus,quotu-
, , (,- plex.- De diversas especies: u-
/) spargo,disjicio,as- ,, diversas habens species
pergo,inspergo,dispergo.- Alrededor: De la misma especie: ,,
circum spargo.- Por u,, ejusdeum speciei.-
diversas partes: ,-- De otra especie: ,,
u,-, , -u alterius diversaeque species.- De
dispergo.- Por encima con: u- varias especies: u multi-
simul inspergo plici specie.- Dividido en muchas
especies: u,, in multa
ESPARTA: ,, Sparta genera divisa.- Que concierne a la
especie,a la clase,al gnero: -
ESPARTANO,A ,, la ,, ad speciem pertinens
cedaemonii; ,,; -
,, lacaena, lacaenae virgi- ESPECIFICAR singillatim
exprimo
nes.- Favorecer a los:
foveo laconibus.- Los que comen al
ESPECFICO: ,, specia-
estilo espartano: ,, qui lis,formam continens
laconice epulantur.- Relativo a las
comidas espartanas: ,, ESPECTABLE: ,, spectabilis
pertinens ad phiditia.- Comida de
espartanos ,,u,
ESPECTACIN: ,, exspec-
sodalitas epulantium apud spar-
tatio.- Solcita: ,, so-
tas
llicita exspectatio
ESPARTO: ,u, genista.-
ESPECTCULO: `, , ,
Cuerda de esparto: ,u,;
,; ,,u,; ,
,u, spartum,funis sparteus ,; ,, spectaculum.-
Accin de ver: ,, contem
ESPASMO: ,,; ,,

336
platio.- Aficin a los: - ; ,,; ,,; -
,, studium spectaculorum.- ,,; ,, spectator.-
Amante de los: ,u,,; Ser espectador: ,,
,,; ,, specto
, amans spectaculorum.- Delega-
cin de cada ciudad para las fiestas ESPECTRO: u,,; ,
o espectculos solemnes de Olimpia, u,; ,,; ,,
Delfos,Corinto..,, delega- ; u,,; ,-
tio civilis vel religiosa.- El que ,u,; ,,; u-
promulga solemnes espectculos: ,,, spectrum.- Espectros:
,. qui promulgat solem ,, spectra
nes spectaculorum coetus.- Pertene-
ciente al espectculo: ,, ESPECULACIN,accin de observar,con-
ad spectacula pertinens templacin: ,, sspecu-

ESPECTADOR: ,,; ,,
latio

ESPECULAR, contemplar,observar:
, speculor

ESPEJO: ,u,; ,u,


,u,; ,u,;
,, speculum.- Espejo peque
o usado como instrumento quirrgico
,, specillum.- Mirarse al:
in speculo inspicio

ESPELTA,especie de trigo: ,,
, spelto

ESPERADO,el que es esperado: -


,,,
qui exspectatur

ESPERANZA: ,,; ,,
,, spes.- Alhagar con
vanas esperanzas:u inani spe

337
lacto.- Buena esperanza: ,
, bona spes.- Cronta la esperan- ESPESAMIENTO: ,u,
za,contra toda esperanza u spissatio,inspissatio
, u contra spem,prae
ter spem.- Dar esperanza: ESPESAR: , u, ,
in spem erigo.- De mala esperanza: u, u, , u,
,, malae spei.- Del spisso,inspisso.- Alrededor:
que,de la que se ha perdido la espe- circumnutrio.- El acto de
ranza,desahuciado: ,, espesar: ,, densatio.-
, de quo desperatum est.- Frus- Espesado antes: u,u
trarse las esperanzas: , ante spissatus.- Que espesa:
u(-) spe scido u,, qui cogit et spissat
Perder la esperanza: des-
pero.- Que tiene buena esperanza: ESPESO: u,,; ,,;
,, (-) bene sperans ,,; ,,;
,; ,, ; -
ESPERANZAR: in spem eri- ,,; ,,;
gere ,, densus,spissus,con-
cretus.-Que se pone negro por la den
ESPERAR: , , - sidad: u,,u nigricans ex
, (,-), densitate.- Ms espeso: ,,
, , ,
(-) spissior.- Muy espeso: -
(,), , -
,, admodum concretus.-
, , ,-,
Poner espeso antes: ante
,-, , inspisso
exspecto,spero.- Hacer esperar:
() sperare facio.- Ms ESPESOR: u,,; ,
insuper exspecto.- Que , crassitudo partium,spissa-
espera: ,, exspectans.- mentum.- Igual en espesor: ,
Que ha de ser esperado: ,, , aeque crassus
sperandus.- Que puede ser espera-
do: ,, qui sperari pot- ESPESURA: ,,; ,
est.- Se ha de esperar: , spissamentum,spissatio.- Poca
sperandum est espesura: ,, raritas

ESPERMA: ,, sperma ESPA: ,,; ,,


,u,; ,,; -
ESPERMTICO: ,, semi- ,;-,u,; ,
nalis
,; ,,; u,,
,,; u,, ex-
ESPESAMENTE: , u spisse,
dense
plorator,speculator,insidiator,index calamus.- Coger espigas: u
, spicas colli-
ESPIAR,ser enviado a: go.- Coronado de espigas: u-
mittor exploraturus
,, spicis coronatus.-Criar
espigas: u in spicam evado
ESPIGA: uu,u,; ,,
De grande espiga: u,u,u
u,u, spica.- Abundante en
(-u) grandem spicam emittens.-
espigas: u,u,,; -
Echar espigas: u spicas
,, spcis abundans.- Buscar
jacio.- Generar en espiga: u-
espigas: post alium
spicam genero.- Haz de:
spicas relego.Caa de: ,u,

338
, fasciculus.- Que lleva ,; `,u,; `,
espigas: u,, spiceus.- , ad spinam dorsi pertinens.-
Que lleva pequeas espigas: Torcimiento de la espina dorsal:
u,u,u (-u) parvas ferens u,,; ,, spi
spicas.- Que produce espigas: u nae intorsio.- Encogimiento de la
,, spicam pariens.- Que tie espina dorsal (joroba) ,
ne espiga corta y pequea: - morbus ex emotione vertebrarum.-
Extremidad de la espina dorsal:
u,u,u minutam et brevem spicam
,u, ultima pars spinae
ferens.- Tostada: ,, spica
horedi tosta.- Espigas: ,, ESPINAR: `,u, senticetum
spicae
ESPINAZO: ,u, spina
ESPIGADO: u,, spicatus
dorsi
ESPIGADOR: ,u, qui
ESPINO (arbusto) u,,u,;
manipulos colligit.- Espigadora,espi
,,; u,u, fru-
gandera: ,,;
tex a multis spinis ita dictus
, spicilega
ESPINOSO: ,,; ,
ESPIGAR: , , -
, spinosus.- Mata espinosa: -
manipulos colligo,spicas
,u, sentis
relego,spico.- El acto deespigar:
u,, spicilegium ESPIRA,lnea curva a modo de caracol
,, spira,linea flexuosa
ESPINA: ,,(), spina.-
Cierta clase de: ,u,; - ESPIRAL ,,; ,,
,u, spinae genus.- Aguda: spira.- A modo de: in
u,,; u,u, acu modum spirae.- Dar la forma de: u-
ta spina.- Arrancar las..: - in spiram contraho.- En es-
, exspino.- Cubrirse de: piral: spirali modo.-
spinis tegere.- De perro Semejante a la: ,, spirae
(arbusto espinoso para cerrar hereda similis
des) , u,,
canina sentis.- Espina a espina: ESPIRAR: u animam effla-
` spinatim.- Lleno de: re
,, multis aculeis asper.-
Macho: ,, spina hirci ESPIREA (planta) ,, spi-
na.- Pequea espina: ,u, raea
parva spina.- Que tiene espinas en
vez de hojas: u,, pro ESPRITU: ,,; ,,
foliis spinas habens.- Que tiene una ,,; ,u,; ,,
sola: ,, unicam spiritus.- Ccon espritu suave:
spinam habens.- Quitar las espinas: tenui cum spiritu.- Convertir
exosso.- Sin espinas: en espritu: u in spi-
,,; , ritum converto.- Dotado de gran
, spinis carens,sine spinis.- espritu: ,u, alta mente
Espina dorsal: ,,, praeditus.- Malo: ,,
spina dorsi.- Cortar la espina dor- () malus genius.- Que anda
sal: ` disseco spinam dorsi cerca de los sepulcros: ,
El medio de la espina dorsal: `- , capularis daemon.- Que impug
,u, media spina.- Pertene- na al Espritu Santo: u,
ciente a la espina dorsal: ` , cum Sancto Spiritu pugnans.-

339
Que recrea el espritu: , o agita el espritu: ,,
demulcens mentem.- Que trastorna
mentens versans.- Ser conducido ,,; ,u,
por espritu: u spi- aereum rostrum habens
ritu ducor
ESPONDEO: ,u,; ,
ESPIRTUALMENTE: u spiri- u, spondeus.- Que consta de espon
tualiter deos: ,, spondeis
constans
ESPLNDIDAMENTE splendide
ESPLENDIDEZ, con esplendidez: - ESPONDILO: u,u, spondylus
, splendide.- Muy es- vertebra spinae dorsi
plndidamente splendidi-
ssime ESPONJA: ,u,; ,,
spongia.- Que pesca esponjas: -
ESPLNDIDO: ,,; , ,,; ,u, qui
,,; ,,,; spongias piscatur,spongiarum venator
,, (-), , El que corta esponjas: ,
,,; u,,; , , qui spongias resecat.- El que
,; ,,; , se mete en las aguas para sacar es-
,,; ,,,; ponjas: u,, ad
,; ,,; , spongias extrahendas aquis se immer-
,; ,, splendi- gens.- Limpiado con: ,,
dus,lautus.- Esplndida: ,, id quod spongia abstersum est.-
splendida.- Muy esplndido: - Limpiar con la: spongia
,u,,; , detergo.- Pequea: ,u,
spongiola
,, ex omni circum
parte splendidus,admodum splendidus
ESPONJAR: u fungosum reddo
Todo esplndido: ,,
splendidus
ESPONJOSO: ,,; -
ESPLENDOR: ,,; - , ,,; ,,
fungosus,spongiosus.- Algo esponjoso
,,; ,,,
u,, subfungosus
; u,,; u,,;
,,; ,,; -
ESPONSAL: ,,; u,,
,,; ,,; ,
; u,, sponsalis.-
,; ,,; u,
Prendas de esponsales: ,,
,; ,,; ,
sponsalia pignora.- Regalos
,,; ,v,;
entre los esposos: ,,
,, splendor.- Amigo del:
dos,esponsalia
,, aamicus splendoris
Con esplendor: u splendide.- ESPONTNEAMENTE: u,
Dar esplendor: , , , ,
illustro,fulgorem effero.- De verde
, , , -
esplendor: u,, viridem , -, sponte sua,
splendorem.- El acto de llevar sponte, ultro sponte, per se sponte,
esplendor: ,, splen- ultro.- Moverse espontnea-
doris gestatio mente: ipse per se
moveor.- Que obra: ,,
ESPOLN de gallo: ,u,; sponte faciens.- Que se mueve espon-
,, galli calcar.- De la tneamente: ,, ipse
nave: ,u, rostrum per se movens, suapte natura movens
navis.- Que tiene espoln de cobre:

340
ESPONTNEO: , ESPORTILLERO ,u, bajulus
,,,; ,,
; ,,; ,, ESPORTILLO: u, u,-
,,; ,,; , u, ; ,,
,,; u,,; sportula,sporta.- De mimbres: -
,, spontaneus,volunta - ,, sportula e vitilibus
rius, injussus, qui se offert sponte contexta

ESPRADAS,islas: ESPORTN: ,u,; -


Sporades insulae , o,u, cophinus

ESPORTILLA: ,u,; - ESPOSA: ,,;,;


,, sportula,sporta

,u, (communem lectum tatur.- Que adorna a la esposa:


habens), ,u,; u,, u,, sponsam ornans.-
uxor.- Prometida : , spon- Que conduce la esposa al esposo:
sa.- Esposa reciente: ,u, u,, dux sponsae.- Que
recens nupta.- Esposas,bodas: encuentra un esposo: u,
uxores.- Hablar con la esposa: - quae conjugem invenit.- Que hace
, (imperf.) colloquor llorar a las jvenes esposas: u-
cum uxore.- La quem est al lado de u,, a novis nuptis defle-
la esposa: u,, quae est tus.- Que lleva los esposos a su
a latere sponsae.- Lo perteneciente casa: uu,, qui sponsum
a la esposa: u,, ad sponsamque deducit domum.- Que se
sponsam pertinens.- Peticin de una hace en honor de una joven esposa:
mujer por esposa: ,, pe- u,, quod novam nuptam
titio mulieris in uxorem.-Que ayuda in honre habet.- Que se ocupa de
a la esposa a componerse: uu- adornar a la esposa: u,u,
quae in ornanda sponsa occupatur.-
,u, quae simul sponsam ador-
Que se sienta junto al esposo o
nat
esposa: u,-u,, qui
sponso et sponsae assidet in
ESPOSAS,anillas,manijas:
nuptiis.- Recin casada: ,,
annuli.- De las manos: ,,
nova nupta.- Marido y esposa: u-
; ,,; ,, mani
,, maritus,uxor.- Zapatos de
ca,manicae.- Pequeas: ,u,
esposa u, calcei sponsales
parva manica
ESPUELA: ,,; ,
ESPOSO: ,u,; u,,
u,; ,, calcar.-
uu,, maritus,sponsus.-
Meter las espuelas: u calcari
Esposa: u,,; u,, spon urgeo
sa.-Adornar a la esposa: u
u sponsam adorno.- Llevar ESPUERTA: ,,; ,,
la esposa al esposo: u ,u,; ,u,;
sponsam deduco ad sponsum.- ,,; u,,; ,
Obsequios que haca el esposo a la
; ,, sporta.- Pequea:
esposa: ,, saluta
toria dona.- Que abandona a su ,u, sportula
esposo: ,, puella nupta
quae maritum deserit.- Que acompaa ESPUMA , u,,;
al marito al tiempo de des- ,, spuma.- Cubierto de
posarse: u,-u,, espuma,espumoso: `,, spu
qui sponsum in ducenda sponsa comi- ma tectus,spumosus.- Cubrir de

341
espuma: spumo.- Espuma de ESPURIO: , ,
agua: ,, spuma aquae.- De , , , -
espuma natural: u,, spu- ,,; ,,;
mam innatam habens.- De mar: , ,; ,,; u,,
,, spuma maris.- Echar u,,; ,, spu-
espuma: spumo.- Hacer rius,nothus.- Hacer espurio:
espuma: spumam excito.- nothum reddo
Levantar,originar espuma:
spumo.- Quitar la espuma: ESPUTO: u, , ,
despumo , , , ,
; ,,,; ,
ESPUMACIN: ,, spumatio ,u,; , u,
u, sputum, id quod tussiendo exs-
ESPUMADERA: ,u, spumile- puitur
gus
ESQUELETO: ,, sceleton
ESPUMAR: spumo De figura de esqueleto: ,
, scaphae formam habens
ESPUMOSO: ,,; ,
,; ,,,; ESQUENOS (medida egipcia) que tiene
,,; ,,; - cinco esquenos: ,,
,. spumeus,spumosus.- Ponerse quinque schenos habens
espumoso: spumesco
ESQUIFE: ,,; ,
ESPREO: u,, spurius ; ,,; ,,; ,
, navicula,scapha.- Pequeo:
,u, scaphula.- De forma de habens
esquife: ,, scaphae
formam habens.- El que impele el ESTABILIDAD: ,,; ,
esquife: ,u, qui scapham ,; u,,; , u-
impellit.- Llevar el esquife: - ,,; ,u,;
scapham gesto.- Que lleva el ,, stabilitas,firmitas
esquife: ,, scapham
ESTABILIZAR, que permanece en el
gestans
mismo sitio: ,, in
eodem loco consistens
ESQUILA: ,, tintinabulum
ESTABLE: ,,; ,-
ESQUILADO: ,, tonsus
, ,,;,,,
ESQUILADOR: ,u, qui ; ,, -
tondet oves u,,; ,,;
,, ,
ESQUILAR , , ,,; ,,;
(,), , u, ,; ,,; ,,
detondeo,attondeo,tondeo ,,; ,,; -
Piel que se ha de esquilar: , ,,; , ,,
, pellis tondenda ,, non vergens quoquam,
immotus,firmus,stabilis,inconcussus
ESQUILEO: ,, tonsura Ser estable: stabilis sum
Elprimer esquileo: u,,
prima tonsura ESTABLECER: `,`, -
, , , ,
ESQUINADO: ,, angulos ,-, ,

342
(,`,`,`
, , u,-,
-, , , (,
) u, u, ,
u, u, u
, , ,
constituo,statuo,stabilio.- Antes:
ante constituo.- Cerca
de: juxta statuo.- Con
fijeza: firmiter statuo.-
De antemano: ,- praesta-
tuo.- Sobre: insuper
stabilio.- Adems:
praeterea constituo.- Accin de:
,, actio stabilendi.-
Establecerse: u consido.- Debe
establecerse statuendum est

ESTABLECIDO: u,,; u-
,, stabilitus,praestitutus.-

Anteriormente: ,, an ,u,; ,,; -


te constitutus.- Estar establecido: ,u,; ,u,;
stabilitus sum.- Fuera de -,; ,; ,,
lo establecido: ,, u,,; , sudes,pa
praeter id quod constitutum est xillus.- Semejante a una: ,
, stipiti similis.- Pequea:
ESTABLECIMIENTO:,,
,u,; ,u, paxi-
constitutio
llus.- Clavar en tierra una estaca:
u vallum depango.- Aguzada:
ESTABLEMENTE: stabiliter
,u, palus praecutus
ESTABLO: u,u,; u,
ESTACADA: ,,; -
; , ,,; ,u,
,,; u,,; , ,,; ,, vallum,
agger ex vallis in terram depactis.-
,u,; ,,; u
Formar una: u vallum depango
,,; ,,,;
Construccin de una: ,,
u, stabulum.- Colocar en el:
palorum confectio
in stabulo colloco.- De
asnos: ,u, asinum sta-
ESTACHI( yerba) u,u, herba
bulum.- De vacas: u,,;
u,u,; u,,; ESTACIN ,u,; ,u,
u,,; ,,; statio.- Dador del tiempo o de las
,u,; ,u, boum praese estaciones: ,-,u,
pia,boum stabulum.- De cabras: horarum vel temporum dator.- Propio
, caprile.- En el patio inte- de la estacin: ,, tempes
rior de la casa: u,u, sta tivus
bulum.- Encerrar en el: sta-
bulo includo.- Guarda del: ESTACTE ,, stacte
,, ,u, stabuli
custos ESTADIO ,,; ,,
u, stadium.- Correr el estadio:
ESTACA: ,,; u, stadium curro.- Igual a

343
un estadio: ,, stadii
mensuram adaequans.- Medida de 600 ESTANCADO,agua estancada:`,,
pies o 125 pasos: ,u, ; ,, aqua palustris,palus
mensura 600 pedum vel 125 passuum.- stagnum
Prefecto del: ,u, stadii
praefectus.- Que compite en la ESTANCAMIENTO de aguas: ,
carrera del: ,, cur- restagnatio
su certans in stadio.- Que pelea en
el: ,u,; ,, qui ESTANCAR restagno.- Estan
pugnat in stadio se el agua formando una cinaga:
stagno.- Alrededor: -
ESTADO ,,; , circumstagno
habitudo,dispositio.- Buen estado
(del tiempo,de la voz,de las cosas) ESTANCIA,permanencia u,u,
,, beatus rerum status.- , ,, statio.- Cu-
Habitual: ,, habitudo,dis bierta: ,, scena.- Residen-
positio.- Mandado por los magnates:
cia en tierra extraa ,
,, status reipubli
, incolatus.- Domicilio: -
cae ab optimatibus gubernatus> El
,,; ,, stabulum
Estado,la cosa pblica: ,
u res publica
ESTANDARTE , ,, ve-
xillum
ESTALLIDO: ,, fragor
ESTANGURRA u,, stilli
ESTAMBRE ,,;,u,
cidium urinae.- Padecer: ,
; ,,; ,u,;
u stillicidio urinae la-
,u,; ,,; , boro
,; ,,; ,u
stamen.- Parecido al: , ESTANQUE ,,; ,u,
,; ,, stamineus, stagnum,aquae statio.- Que vive
stamini similis.- Tramar el hilo o en el estanque: ,u,; -
estambre: stamen connecto.- ,, in stagnis degens
Romper el: stamen abrum
po
ESTANTE de libros u,u, equilibrio de los cuerpos: ,
armarium libellorum , statice ponderandi scientia

ESTAR en: , ,- ESTTICO ,, quietus


, u insum.-Entre otros
inter jaceo.- Estar ESTATUA ,u, u,
sentado junto a: u una ,; ,-; ,
sedeo.- Junto,cerca de: ,u,; ,u, (si-
praeterea adsum.- Con alguno: u mulacrum e saxo vel ligno);
simul sto , statuae,statua.- Pequea:
,u, staticulum.- De in-
ESTATER (moneda): que vale cuatro mensa altura: ,, colossus
estateres: ,; -
,, quattuor staterum ESTATUARIO ,u, statuarius
aestimatus
ESTATURA ,,; ,,
ESTATERA (moneda) ,, ,, proceritas,statura.-
stater
Del cuerpo: ,, statura cor-
poris
ESTTICA,ciencia de los pesos y del

344
sterilis.- (Adj.neutro) , -
ESTATURARIO ,, qui irritum.- Que tiene tierra
statuas facit estril u,,; -
, sterilem terram habens.- Que
ESTATUTO ,u, institutum
carece de hijos: ,, libe
ris carens.- Impotente: ,
ESTE `,`,; `,`,;
generandi impotens.- Estriles:
,, (u,,-
, sterilia.- Hacer estri:
) hic,haec,hoc.- ,, por -
sterilem facio.- Hacerse
.- Esto es: u,
nempe videlicet.- Por esto,por tanto estril: sterilesco.-
hoc,idcirco.- Estas cosas: Ser estril,carecer de hijos: -
haec liberis orbo.- Totalmwente:
,, omnino sterilis
ESTEBAN ,u, Stephanus
ESTERILIDAD ,,; ,
ESTELAR ,u, stellaris ,; ,,; ,,
sterilitas.- Esterilidad de hijos:
ESTERA ,,,; , ,,; ,, orbi-
; ,,; ,,; - tas ob amissos filios,orbitas filiis
,u, storea,teges,storeae e vi De una mujer: u,, steri-
mine.- A modo de: in modum litas uteri.- Del ao: u,
tegetis.- Dormir sobre: sterilitas anni.- Que produce:
in storea cubo et dormio.- El que ,u, vim conmcipiendi adi-
teje esteras: ,u, qui mens
storeas contexit.- Hacer esteras o
ruedos: tegetes consuo ESTEVA u,,; ,,;
Pequea: ,-,u, sto- ,,; ,, stiva
reola.- Portador de: ,, Del arado: ,u, capulus
storearum lator
ESTIRCOL ,u,; u,
ESTERCOLACIN , , ; , ,u,;
; ,, stercoratio u,; , ,,; ,
; ,,; ,u,; -
ESTERCOLAR , , , ,u,; ,u,; ,u
, , , ; ,,; ,u,;
stercus ejicio,stercoro,stercore per ,u,; ,u,; ,-
funfo.- El que estercola: , ,; ,,; ,u,;
, sterquilinarius ,u,; ,u,;
ESTERCOLERO ,,, u, stercus.- De asno: ,,
sterquilinium ,,; ,, fimus asi-
ni.- De vacas: ,u, fimus
ESTRIL , , boum.- De cabra u oveja: u,
,u,, stercus caprae vel ovis.- De
,,; ,,; , cabras: u,,; ,u,
, ,,; ,
,; ,,,; ,,
u,, stercus caprarum.- De stercore maculo.- Llenar
estircol: ,,; , de: stercore contamino.-
; ,, stercoreus.- Que Que tiene estircol: ,,
necesita,que gusta del abono: stercoreus
,, amans stercoris.-
Manchar con estircol: ESTIGIA, laguna o ro del Infierno:

345
,, Styx.- Estigio infernal aestimo.- Ser estimado en gran
,, stygius manera: u admodum existi-
matione sum praeditus.- En menos de
ESTILETE u,u, , lo justo: subaestimo.- Que
-,u,; ,u, (punzn de se debe estimar en poco:
escribir) stylus scriptorius , parum curandus.- En ms: -
pluris facio.-Digno de estimarse
ESTILITA u,u, stylita ,, prior,potior haben-
dus
ESTILO: ,u,; ,
; ,,; ,u,; ESTIMULACIN ,, stimu
stylus.- Correcto: ,, latio
recta locurtio.- Perteneciente al:
,, pertinens ad sty- ESTIMULANTE ,,,
lum.- Propiedad del: u,, qui habet vim excitandi,qui
propietas sermonis.- Sublimidad del: excitat
,,; ,, sublime
dicendi genus,altiloquentia.- Unifor ESTIMULAR ,-, ,
midad de estilo (literario) - , , ,
,, similitudo vocum , , ,
, , ,-
ESTIMA,tener de s grande estima: stimulos addo,exstimulo,stimulo,inci
u de me magnifice sen- to.- Fuertemente: ,
tio.- Tener en estima: in oestro agito.- Con la inspiracin
pretio habeo potica: ,
exstimulo.- Antes: ante
ESTIMABLE ,, pretio exacuo.- El que punza o estimula:
dignus ,, stimulator

ESTIMACIN de los buenos: , ESTMULO ,,; u,


,, bonorum aestimatio.- ; ,,; ,`-
Los que gozan de grande estimacin: ,u,; ,,; -
, (-), qui , , ,; ,,
sunt in magna aestimatione.- Nimia: ; ,,; ,,
,, nimia aestimatio.- ,u,; u,, inci-
Clculo: , tamentum,stimulus,suscitabulum
, aestimatio
ESTO ,,; ,,; -
ESTIMADO ,, qui habetur ,, aestas.- Estival: -
in pretio.- Digno de ser: u, ,, aestivus
, magno studio expetendus
ESTIPENDIO , ,,
ESTIMAR , , stipendium.- Anual: ,,
(,),u, , - annuum stipendium.- Diario:
existimo,aestimo,habeo in pre u, diarium stipendium.- Militar:
tio.-Estimar en poco: - , ,, stipendium
, u, u, militare
, u parvi facio,
parvipendo,floccifacio.- Hacerse es- ESTIPULAR , u
timar por la finura y cortesa: u adstipulor,stipulor.-
cultu mihi concilio.- Mutuamente: vicissim
Estimar ms,mucho: , - stipulorductus
multo pluris habeo,nimio pretio

346
ESTIRAMIENTO ,, distensio
ESTIRPE `,,; `u,u,
ESTIRAR,capaz de estirar: u u,,; ,u,; ,u,
,, habens vim intenden- stirps.- De baja estirpe: -
di,contentendi.- Estirarse: - ,, sine genere,non genero-
,- pandiculor
sus.-Progenie: ,, progenies ,, qui malo stoma-
cho est
ESTIVAL ,,; ,,
aestivus ESTOPA ,,; u,u,
; ,,,; ,u,
ESTIVAR stipo ; u,u, stuppa.- De esto
pa u, ,, stu-
ESTOICO ,, stoicus peus.- Hecho de: ,,
stuppa confectus
ESTOLA ,, stola
ESTOQUE ,,u,;
ESTOLIDEZ ,,; - , gladiolus
,,; ,, stoli-
ditas ESTORAQUE (rbol) u,, sty-
rax.- De estoraque: u,,
ESTLIDO ,,; ,
e styrace confectus.- Oler a: u-
; ,,; ,, sto
odorem styracem refero
lidus

ESTOLN, nacer plantas junto al esto ESTORBAR , u offico


ln , adna- in,impedio.- Estorbado: ,
ta emitto.- Renuevo al pie del , interclusus.- Estorbando: -
rbol:,, stolo,surculus ex impedimento.- El que estorba:
radice arboris enatus ,, qui officit

ESTMAGO u,,; ,u, ESTORBO ,,; ,


stomachus.- Boca del: ,, ,; u,u,; ,
os ventriculi.- Buena disposicin ,; u,,; ,u
del: ,, ventriculi bo- interclusio,offendiculum,obsta-
na dispositio.- Conveniente al est- culum,impedimentum
mago: , u,, sto
macho conveniens.- Debilidad de: - ESTORNINO ,,; ,u,
,,, malacia.- Padecer de sturnus
debilidad de: malacia laboro
Flaqueza de: ,, stomachi ESTORNUDAR , , u,
ignavia.- Perteneciente al,que pade , sternuto,stornuto.- A
ce de: ,, stomachum menudo: ,-u in-
pertinens,stomacho laborans.- Nocivo super sternuto.- Que hace estornudar
al: ,, noxius sto- ,, habens vim ciendi
macho.- Que tiene buen estmago: sternutamentum.- Que va a estornudar
,, bonum han(bens sto ,, qui jamjam ster-
machum.- Que padece del: , nutaturus est
, qui dolore oris ventriculi ESTORNUDO ,, sternutamen-
tum
afficitur.- Dolor de: ,,
; ,, dolor oris ven-
ESTORNUSO (ave) ,, sturnus
triculi.- Tener dolor de estmago:
dolore oris ventriculi
ESTRABISMO ,, distor -
afficere.- Que tiene mal estmago:

347
sio oculorum.- Tener estrabismo, clades,pernicies
mirar con ojos atravesados:
,- strabo sum ESTRANGULAMIENTO ,,;
,u,; ,,; -
ESTRADO ,, suggestum.- ,,; ,,; ,
Humilde: ,, humile , strangulatio.- Muerte por es-
stratum.- Apisonado: ,, trangulamiento,por lazo: -
stratum calcatum , mors a laqueo facta

,u,

ESTRAGALO ornamen- ESTRANGULAR , , -
tum columnae.- Que tiene los astra-
, , ,-
galos cincelados en oro: u- strangulo.- Apretar con lazo para
,, caelatos ex auro astra- estrangular: stringo la
galos queo ad strangulandum.- Lazo para:
,,; ,, la
ESTRAGO `,,; ,,; queus ad strangulandum
,,; ,,; ,,
; , ,, strages,
ESTRANGURRIA u,,
stranguria

ESTRATAGEMA ,
,, in contrariam
partem retractio,machinamentum.-
Trampa: ,, machinatio
Sorprender con estratagemas: -
strategemate circumvenio

ESTRATEGIA ,, ducendi
exercitus scientia

ESTRECHADO u, in angus-
tum coiens

ESTRECHAMENTE , , u-
, u, u
arcte,conferte

ESTRECHAMIENTO ,,; u,
, quidquid in angustum producitur
coarctatio

ESTRECHAR , , -
,, , , -
, , ,

348
(,, ),- va estrechndose: ,, an-
, u, u, u- gustus,arcte in se ipsum contractus
, u, u, u,
premo, in angustum cogo,angus ESTRECHURA ,,; ,
tum reddo,in angustum ago,coarcto, locus angustus.- Meter en: u-
illigo,urgeo.- Capaz de estrehcar: in angustum cogo.- Poner en
u,, habens vim astrin- estrechuras: u in arctum
gendi.- Fuerte para: ,- cogo
,, validus ad strigendum.-
Ir estrechando: in angustum ESTREGADERA ,, balnea
ex lato contraho.- Meter en estrechu ris strigilis
ra: , in angustum cogo.-
ESTREGAR , , -
Estrechar por todas partes: u-
, (,) sca-
circumquaque addenso.- Al mismo
rifico,perfrico.- Antes: -
tiempo: u,- una adstrin-
go.- Todo lo que se va estrechando: ,- ante scarifico.- Suave-
,, id omne quod ex lato mente: leviter defrico
in angustum contrahitur
ESTRELLA ,,; ,u,
ESTRECHEZ ,,; - ,,; ,u, stella,
,,; ,, angus lucifer,astrum.- Brillante de estre-
tia.- Con estrechez: an- llas,brillante como una: ,
guste , stellarum fulgens,ut stella
fulgens.- Con cabellera (cometa):
ESTRECHO ,,; ,,; crinata stella.- Curso
,,; ,u, de una estrella que ocupa el medio
strigosus,arctus,angustus.- De del cielo: u,,
sideris medium coelum tenentis cur-
mar: ,,; ,u,;
sus.- Influencia de las:
,,; ,,; -
,, effectus stellarum.- Seme-
,u,; ,, fretum,
tractus inter duo litora.- Encerrado jante a: ,, stellae
en un estrecho o angostura: - similis.- Adornado de: ,,
,, angusto freto adstric ; ,, gemmis, stellis
distinctus.- Adornar con estrellas,
tus.- Navecilla para pasar un: -
poner en el nmero de las: -
,u, navicula ad transfre-
, sideribus distinguo
tandum.- Paso estrecho: u,,
in angusto contractio.- Pequeo:
,, parvum fretum.- Que
inter sidera refero.- Aparicin de saxa allido.- Contra: ,
muchas estrellas a la vez: , u,- allido
, coapparentia multarum ste-
llarum ESTREMECER , , concutio
Que estremece la tierra (pico de
ESTRELLADO ,, Poseidn): ,, concu-
,,; ,, stellans ssor terrae.- Estremecerse: -
stellaris, stellatus ,, () tre-
misco,horreo,extimesco
ESTRELLAR `, ,-,
, impingo,illi ESTREMECIDO ,, treme-
do.- Contra el suelo: `, - factus
allido solo.- Contra la
tierra: u humi allido.- ESTREMECIMIENTO ,,;
Contra las rocas: ad ,, horror,succussio

349
Estriado: `, u,,
ESTRENO ,, encaenia u,, striatus,virgatus

ESTREIDO u,, cui al- ESTRIAR `u strio


vus est adstrictior ( de vientre
estreido) ESTRIBAR , ,
, , firmo,
ESTREIR adstringo innitor
ESTRPITO ,,; , ESTRICTAMENTE , u,
,; ,,u,; `, u stricte,comprehensim
u,; ,u,; ,,
,,; ,,; - ENTRISTECER,estar triste
,u,; ,,; , moerore afficior
u,; ,,; u,,;
u,,; u,,; , ESTRO ,u, oestrum.- Agita
; u,,; ,,; do por el estro o inspiracin poti-
,,; u,u,; - ca: ,, oestro agitatus
,,; ,,; - Inspiracin potica: ,,
,u, strepitus.- Mover estrpi ,, oestrum
to: u strepitum cieo.- Que
ama el: ,, amans stre ESTROFA ,, stropha.- Que
pitum.- Que causa grave estrpito: tiene una sola estrofa: ,
,, gravem strepitum , unicam habens strophen
edens.- Que hace estrpito al mismo
tiempo: ,, una strepi- ESTROPEAMIENTO ,,;
tum edens.- Sin estrpito: ,, laniatus
sine strepitu.- A quien da cuidado
el estrpito: ,, cui ESTRUCTURA ,,; ,,;
strepitus curae est.- Con estrpito: u,,; ,,; -
, cum strepitu.- ,,; ,,; ,
Hacer estrpito: , , structura,exstructio.- Gne
, u, , - ro de estructura en que aparecen las
, , strepito,stre piedras iguales sin serlo: u-
pitum edo.- Hacer rudo juntamente: ,u, structurae genus quando
una strepitum edo inaequali crassitudine lapidei parie
tes exstruuntur.- De igual estructu-
ESTREPITOSO ,u, (adj.masc.) ra: ,, aequalis structu
,,; `,,; ra.- De piedras escogidas: -
, ,u, ,, e selectis lapidibus opus
; ,,; ,,; exstructum
, u,,;
ESTRUJAMIENTO,accin de estrujar,ex-
,; ,, streperus,
strepitum edens, habens vim ciendi primir: ,, expressio
strepitum,stridulus
ESTRUJAR stringo
ESTRA ,,,u.,;
,, stria,striatura.- Que ESTRUMO o estrigno (yerba) ,
tiene cuatro estras: u- u,; ,u, solanum
,, quatuor strias habens.-
ESTUARIO ,u, aestua- ESTUCHE ,,; ,u,
rium u,; , u,u,; u,
,; ,,; ,, cap

350
sa,theca,loculus.- Para anillos: stupro
u,, annulorum theca
ESTUPRO u, u,
ESTUDIANTE ,, scholas , stuprum,stupratio.- Cometer
ticus un estupro: stupro
ESTURIN u,u, silurus
ESTUDIAR studeo.- El que ha
comenzado tarde a estudiar: - ETCTERA u ... et
,, qui non pridem coepit caetera
discere
TER ,, aether
ESTUDIO,,; ,-
u,,;,, stu ETREO ,,, ae-
dium.- Consumirse en estudio: - therius.- Que vive en el cielo,que
studio extabesco planea sobre la tierra: ,
, in coelo degens
ESTUDIOSO u,,; -
,, studiosus.- Muy: - ETERNAMENTE eterne
,, superextensus
ETERNIDAD ,,; ,
ESTUFA u,u, vaporarium aeternitas
Estufilla: ,,u,
ETERNIZAR, hacer que dure mucho algo
ignarium
perduro
ESTUPEFACTO,quedar con la boca abier
ta ,, stu ETERNO ,,; ,,
peo,inhio (lo eterno), ,, aeter
nus.- Eterno,engendrado por s mismo
ESTUPENDO u,, stupendus u,, aeternus,ipse a se
genitus.- Que existe ms all de
ESTPIDAMENTE stupide, todo tiempo: ,, ultra
stolide omne tempus existens

ESTUPIDEZ ,, stupor.- Cra TICO ,, ethicus


sa: ,, crasa stupiditas.-
Obrar con estupidez: ` stoli- ETIMOLOGA u,, etymolo-
de ago gia,originis nominis indicatio.-
Aludir a la etimologa del nombre:
ESTPIDO ,, u ad nominis ethimolo-
,,, giam alludo.- Segn su etimologa:
,,; ,u,; pro vocis origine
,,; ,,; -
,(-u,u,u),u,,; - ETIMOLGICO u,, ety-
mologicus
,,; ,, stupidus,ex
cors,bebes
ETOPE ,,,; ,
ESTUPOR , u,,; , aethiops
,,; ,,;
EUCARISTA,accin de gracias: -
,,; ,u,; ,,;
,, gratiarum actio.- Par-
,, stupor.- Que causa estu-
ticipacin en la eucarista,comunin
por: ,, stuporem infe
,, sacrae eucharistiae
rens
participatio
ESTUPRAR , ,- EUFEMISMO,denominacin decente de

351
cosa que no lo es: ,, objetos vergonzosos o asquerosos:
; ,,; ,, honestiori nomine rem
pudendae rei honestum nomen,favo- odiosam,pudendam praetexo
rabilis verbi usus.- El que usa de
eufemismos para no decir palabras EUFONA ,, suavitas vocis
malsonantes: ,, qui
verbis extenuat res odiosas.- Usar EUFORBIO (planta) u,,
eufemismos para evitar el nombre de
,u, tithymalus

EUFORIA,capacidad para sobrellevar


el dolor: ,, vis dolorem
sufferendi

EUMNIDES Eumenides

EUNUCO `, ,
,, u, -
, , , ,u,;
,,; ,,;
, semivir, eunuchus, spado,cas-
tratus

EURO (viento) ,u,; ,


, Eurus

EUROPEO , (masc.), -
,, europeus

EVACUACIN ,,-
,, egestio,evacuatio.- Del
vientre: ,,; ,
,; ,u,,;
u,,; ,,; -
,, purgatio,alvo prolu
vium,evacuatio.- Evacuacin de lqui
dos ,,; ,,
evacuatio humorum (trmino de
medicina).- Debilitado por las
evacuaciones ,,
, effoetus

EVACUAR,desocupar,vaciar: , -
,-, ,-, ,
, , , ,
- evacuo,inanio.- Dar de vientre


, , ,
(salirse del camino) exonerare
ventrem.- Con purga: evacuo
purgatione.- Apetito de evacuar lo
que est lleno: ,, appeti-

352
tus exinaniendi quod plenum est.- Ser evangelizado: evan
Que tiene virtud ee evacuar: gelizor
,, evacuandi vim habens
EVAPORACIN ,,;
EVADIRSE , , , ,; ,,; u,
,-, , ,; ,,; u,
, , ,,; ,, evapo-
subterfugio,effugio,evado.- A escon ratio,exspiratio,vaporatio
didas: clam declino.-
Juntamente: u,- EVAPORAR , u, -
- simul,una evado , evaporo,vaporem eli-
cio.- Juntamente: u simul
EVALUACIN ,, aes- evaporo.- Que se evapora: ,
timatio , evanescens.- Evaporarse:
in vaporem abeo
EVANGLICO ,, evange-
licus
EVAPORIZAR in vaporem
converto
EVANGELISTA ,, evan-
gelista
EVANGELIZAR evangelizo.-
EVASIN u, ,, ,-, , u, -
effugium , vito,evito,declino
El golpe: ,-u declino.-
EVENTO
,
,
;
,
Que puede ser evitado: ,,
,
,
eventus qui vitari potest.- A quien hay que
evitar: ,, quo fugien-
EVIDENCIA , , dum est.- A quien se ha de evitar:
,,, evidentia,pros u,, vitandus.-Que se ha
pectus,perspicuitas.- Con evidencia de evitar: u, u,
perspicue cavendum,fugiendum

EVIDENTE ,,; `,, EVITARSE, que debe o puede evitarse:


,; , , , ,,; u,,; u-
, u,, perspicuus, , u, vitandus,qui quod
evidens,conspicuus.- Por s mismo: vitari potest
,, per se manifestus.-
Lo evidente: ,u evidens.- EVOCAR evoco
Que salta a la vista: ,,
manifestus EXACCIN ,, exactio.-
De la quinquagsima parte: -
EVIDENTEMENTE , aper- ,, quinquagessimae partis
te,clare exactio

EVITADO,que es evitado o puede evi- EXACERBACIN ,, exa-


tarse u,, qui vitatur vel cerbatio
potest evitari
EXACERBAR , ,
EVITAR , , , , (),
, , , u, , exacerbo
, , , -
u, , , (- EXACTITUD ,, accuratio>
u), (slo aor.e inf.), Con exactitud: , exac-

353
te> Ser amante de la exactitud: - cin: ,, examen> Sujeto a
amo accuratam operam examen: ,, quod in
considerationem venire potest> Con
EXACTO ,,; , diligencia: ,, perpen-
,; ,, (justus) con- satio
gruus, exactus
EXAMINADO ,, multum
EXACTOR ,, exactor spectatus> No examinado diligente-
(cobrador) mente: ,, non pers-
crutus
EXAEDRO ,, sex latera
habens EXAMINADOR ,, explora-
tor> De todo: ,, om-
EXAGERADAMENTE exagerato- nium inspector
rie
EXAMINAR , , -
EXAGERAR , , , , ,
, y , , , -
(tragice expono,exaggero) exaggero, , , , -
augeo> Mucho: exaggero , , , ,
, , -
EXGONO , ,, , , , -
sexangulus
, , appendo,
examino, excogito, perspicio, inte-
EXALTACIN , , - rrogo, respicio, recenseo, expendo,
,, exaltatio exploro, lustro> Examinar antes:
, , -
EXALTAR exalto ante examino, ante exploro,
ante speculor> Con diligencia: -
EXAMEN , ,,
examinatio> Diligente: ,
, diligens inquisitio> Pondera-
, probo, diligenter una considero> Unas cosas
expendo> Con la mano: admota junto a otras: unum alte-
manu exploro> Con los dedos: - ri admotum contemplor
digito commostro> Con mucha
exactitud: ad unguem exigo> EXANGE ,, -
Diligentemente: , - , ,,,; -
longe, diligenter examinare o ,, exsanguis> Adv.:
prospicio> El que sabe examinar: , sine sanguine
,, qui habet vim
probandi> Examinar bien: EXNIME ,,; ,
bene exploro> Las facciones de uno: , exanimis
facem alicuius diligen-
ter annoto> Examinar ms: se- EXASPERACIN , -
insuper expendo> Ponderar, tomar ,,; ,, exaspera-
tio, exacerbatio
en consideracin: libro>
Que examina antes las cosas: -
EXASPERADA , ,
,,, qui rem ante speculatur> exasperata
Que examina: ,, perpen-
dens> Ser enviado para examinar, EXASPERADO, estar exasperado -
explorar: praemit- exasperor
tor> Examinar juntamente: -

354
EXASPERAR , , celencia: ' per excellentia
, , , -
, , , - EXCELENTE ,, -
, , , - ,, ,,; -
, , , , - , ,,; ,-
, , , - ; ,,; ,,;
, , exaspero, in , ,,; ,
iram concito, exacerbo, effero> Que ,; ,,; ,,;
tiene fuerza de exasperar: - ,,; ,,; -
,, exasperandi vim habens ,,; , ,, ;
, , ,
EXASPERARSE , , - , , , -
, exacerbor,exaspero , , , -
, ,,; ,
EXCAMACIN ,, desquam- , , ,,;
matio , ,,; , ;
,,; ,,
EXCAVACIN ,-, - eximius, excellens, conspcuus,
, , ,,; - eminens, praestans, summus> Excelen-
, ,, suffossio, ex- tsimo: ; , -
cavatio> Sacado por excavacin: ,,; ,,; -
,, fossitius ,, praestantissimus, ex-
cellentissimus> Lo excelente, lo
EXCAVADO ,, excavatus mejor en cualquier cosa: ,,
; ,, in re qualibet
EXCAVAR ,-,-, -
praestantissimus (vg. ,
, , , -
..la flor de la juventud, la
,-, , , , flor de la sabidura)> Ms excelen-
fodio, defodio, excavo> Poco te: ,-,, praestan
ha excavado: ,, nuper tior> Obra excelente: ,
excavatus> A modo de tubo o fstula:
opus egregium
inb fistulam excavo
EXCELENTEMENTE , -
EXCEDENTE ,, excedens
, , excellenter, eximie
EXCEDER , , -
EXCELSO , ,,;
,-,-, - ,
,,; ,,
, , ex- cedo,
(vecino de los astros), ,
excello, praecello, longe su-
pero, praesto> Al vigor de la edad: ,,; ,,; ,
aetatis vigorem excedo> , excelsus, in alta assugens,
Que excede el nmero: , summus> De miras elevadas: -
, numerum excedens ,, cuius consilia sunt excelsa

EXCELENCIA ,,; -
, ,,; ,,
excellentia, praestantia> Por ex-
EXCEPCIN , , EXCEPTUAR , , -
,; ,,; - ,, exceptione summoveo
,, exceptio immunem facio, excipio, eximo

EXCEPTO praeter EXCESIVO , ,,


nimius, immodicus> Ser excesivo:

355
nimius sum in EXCITATIVO ,,; -
, , ,,
EXCESO ,,; ,, habens vim excitandi, excitativus
excessus
EXCLAMACIN ,,
EXCISIN ,,; ,, ,; ,, exclamatio
excisio
EXCLAMAR , , ,
EXCITABLE ,, excitabi- , , ex-
lis
clamo> Con gemidos: cum
gemitu exclamo
EXCITACIN , ,,
excitatio EXCLUIR , , ,
, , , -
EXCITADO ,, qui acerbo
, amando, excludo> Que
est animo> Animo excitado:
nada excluye: ,, qui nihil
, iracundus
perficit> Que se excluye: -
,, vim habens abstrahendi>
EXCITANTE ,, habens vim
excitandi Quedar sin parte: expers
sum, parte mea defraudor
EXCITAR,, , -
EXCOGITAR ,
, , ,-,-
excogito
, , ,-
, , , , EXCOMULGAR execror, diris
, , ,- devoveo
, , , ,
, , , , - EXCOMUNIN ,, exitio
, , , - aeterno destinatus
, , excito
concito> A la ira: in iram EXCORIACIN ,,; -
concito> Antes: ,- ante , ,; ,, excoriatio
concito> Apto para excitar: -
,, aptus ad excitandum EXCRECENCIA ,,; -
Contra: , conci- ,, carnis generatio, excre-
centia
to in> El deseo pruritum
excito> Estar excitado por la rabia:
EXCRECIN ,, excretio
rabie concitor> Estar ex-
citado: perturbor> Incapaz EXCREMENTO ,,;
de: ,, ex quo qui exci- ,,; ,,; -
tari nequit> Juntamente: - , ,,; ,
,-, una ex- ,; , , -
cito> Propio para excitar: - , , , -
,, habens vim excitandi> Que ,,; ,,; ,,
excita a las mujeres: , ; ,,; ,,; -
, concitator mulierum> Que ex- ,,; ,, merda, ejecta-
cita el nimo: ,, ani- mentum, oletum, excrementum> De cer-
mum excitans> Que puede excitar: do: `,` suis excrementum
,, excitandi vim ha- Lquido: ,, liquidum excre-
bens> Recin excitado: ,, mentum> Humano: ,, ole-
recens excitatus> Ser excitado: tum> Que come excrementos: -
, excitor ,, medivorus

356
EXCRESCENCIA ,,: - EXCUSA , , -
,, agnatio, excrescentia ,,; ,,; ,
,; ,,; ,, excu-
EXCRETOR ,, excretorius satio, recusatio, obtentus> Alegar
excusa: excuso> Confir-
EXCURSIN ,,; ,
,, excursio, excursus
mada con juramento: ,, ,,; ,,; ,,
excusatio jurejurando confirmata> ,,; ,,; -
Digno de excusa: ,, ex- ,,; ,,; ,
cusationem habens ,; ,,; ,,
justa,parentalia, inferiae, exequiae
EXCUSABARAJAS (cesta de mimbre con Hacer exequias: , , -
tapa) ,,; ,, fisce- , , , ,
lla e vimine plexa in modum arculae
exequias facio> Hacer las
EXCUSAR , ex- exequias a los padres: pa-
cuso, purgo crimen rento> A los familiares: pa-
rento> Celebracin de las exequias:
EXCUSARSE , excuso ,, inferiae> Que hace
causor las exequias o funerales a los difun
tos: ,, qui justa mortuis
EXECRABLE ,,; , solvit> Que no ha recibido los hono-
,; , ,,; - res fnebres, insepulto:
,,; ,,,;- ,, insepultus
, , ,,;
,, qui patravit non obli- EXHALACIN , ,
viscenda, execrandus, execrabilis ,; , ,,, -
,,; ,,; -
EXECRACIN ,,; ,, ,, vapor, efflatio, exhala-
; ,,; ,,; tio
,,; ,,; -
,, execratio> Merercedor de EXHALAR , , -
toda execracin: ,, , , , ,
ter omnibus diris devovendus , ,-, ,
-, exhala,spiro> Olor:
EXECRAR , - , oleo, exhalo
, execror
EXHIBICIN , ,
EXGESIS ,, expositio ; ,, exbibitio

EXENCIN ,`, - EXHIBIR , ,


,,; ,, exemptio, exhibeo
liberatio> Privilegio de quedar exi-
mido, exento: ,, exemp- EXHIBIRSE con vanidad ad
tio pulchram speciem me exorno

EXENTO , , - EXHORTACIN ,,;


,, exclusus, immunis, exem- ,; ,,; ,,
ptus ; ,,; ,,;
,,; ,,; -
EXEQUIAS `,,; ,, ,, ,,
; ,,; ,,; ; , , -

357
, , ,, exhortor, hortor> Exhortando: -
,; ,,; - adhortando> Adems: -
,,; ,,; - insuper adhortor> Aplau
,,; ,, horta- diendo: plaudendo adhor-
tio,adhortamentum tor> An ms: adhortor
De paso: obiter ad-
EXHORTADOR ,,; - dortor> Juntamente: una
,, adhortatur adhortor> Propio para exhortar: -
,, habens vim adhortan-
EXHORTAR , , -
di> Que exhorta mal: ,,
, , , -
male adhortans> Que tiene fuerza de
, , , , -
exhortar: ,, qui ha-
, , ,-, - bet vim adhortandi> Secretamente:
, , , , tacite hortor> Exhortar
, , , juntamente: adhortor>
, , , -
, , , -
, , , incito,
EXIGIR ,- exigo> Hasta lo Antes: , ,
ms mnimo: ad unguem ante existo> A un tiempo:
exigo> Malamente: perperam una existo> Cerca, junto con:
exigo> Ms de lo justo: - subsisto una> Ha-
,- ultra debitum exigo> Ocul- cer que esista lo que no era:
tamente: clam exigo essentiam do> Lo que existe por s
mismo: ,, sponte pro-
EXIGUO ,,; exiguus veniens> Existir por s mismo: -
exiguum per se existere> Primero: -
, prior existo>
EXILIADO ,, a suis se- Que existe a un tiempo: ,
dibus pulsus , simul existens> Que existe
antes de haber sido hecho el mundo:
EXIMIO , , - ,, qui est ante mundum
, ,,; ,, Que existe antes que la luna: -
,,; ,, ,,; ,,;
eximius, summus
,, ante lunam existens
Que existe ms all de la vida:
EXIMIR , , ,
,, ultra vitam exsitens>
, immunem fa-
Que existe por s mismo: -
cio, eximo> Eximir secretamente:
, ,,; ,
clam eximo
, a se ipsum ortum habens>
EXISTENCIA, vida ,, vita; Existe: instat
dota- do por su propia sustancia de
existencia: ,, in se XITO ,,; ,,;
habens existentiae rationem ,,; ,,; ,
, exitus> De difcil xito: -
EXISTENTE ,, ens ,, difficilem exitum
habens> Obtener xito feliz: -
EXISTIR ,-, , - una sucessum prosperum habeo
, , existo,exs-
to> A la vez: , - XODO ,, exodus
,- simul existo> Antes o el
primero: ante o prior existo> EXONERAR , ,

358
, ventrem
exonero, exoneror EXPECTORAR , ,-
exspectoro
EXORCISTA ,, exorcista
EXPEDICIN ,,; ,
EXORDIO ,,; ,, ,; ,,; ,,;
; ,,; , ,, expeditio> A caballo:
praeparatio narrationis, exordium ,, equitatio> Emprender una
Perteneciente al exordium: - expedicin: expeditionem
,, ad exordium pertinens sumo> Encargarse de una expedicin
contra alguno: suscipio
EXTICO ,, exoticus adversus expeditionem> Marchar a una
misma expedicin: ad
EXPANDIR ,-, eamdem expeditionem proficiscor>
expando Meditar una expdicin;
expeditionem agito> Expedicin mili-
EXPASIN, alegra ,, ala- tar contra alguno: ,,;
critas ,,; ,
,; ,,; ,,
EXPATRIAR in alias se- exercituus ductio, miliaris expedi-
des migrare
tio> Naval: ,, expeditio
navalis> Preparar una expedicin:
EXPECTACIN ,,; -
expeditionem paro
,,; ,,; -
,,; ,, exspecta- EXPEDITAMENTE ,
tio expedite

EXPECTATIVA , , EXPEDITIVO , ,,
, exspectatio instans

EXPECTORACIN ,, id quod
tussiendo exspuitur
EXPEDITO ,,; ,,; Muy experimentado: ,,
, , , - ,,, multa expertus
, ,, expeditus> Para
todo: ,, ad omne opus EXPERIMENTAL ,, empirus
expeditus> Poner expedito:
, , EXPERIMENTAR ,
expedio, extendo , , , -
,-, , ,
EXPELER , , experior, periculum facio>
expello> De alguna parte: Primero: prius experior>
aliunde expello Adems: insuper expe-
rior> Segunda vez: iterum
EXPERIENCIA ,, tentartio libo> Que experimenta lo mismo:
Tener experiencia: peritus ,, qui idem experitur>
sum> Que tiene experiencia: - Que experimenta por primera vez:
,, peritus ,,; ,, (-
) qui primus experitur> Que no
EXPERIMENTACIN ,, ten- puede ser experimentado: -
tatio
,, difficilis ad probandum
EXPERIMENTADO , ,
EXPERIMENTO ,,; -
,, peritus, spectatus>
,,; ,,; -

359
,,; ,, tenta- , , , ,
mentum, exploratio , ,-
explico, expono> Se debe ex-
EXPERTO ,, artificiosus, plicar con claridad:
eruditus> Ya desde mucho tiempo: - aperte explicandum> Sutilmente las
,, (-) multum iam cosas ms pequeas:
uso ad agendum exercitatus minuta et argute persequor> Antes:
ante explico> Con
EXPIACIN ,,; ,, claridad: , clare et
expiatio, purgatio perspicue explico> Difcil de expli-
car: , ,
EXPIRAR (antnimo de inspirar) -
,, difficilis ad expli-
, , , ,
candum> Explicar ms:
, , , ,
explico> Fcil de explicar: -
, (morir) exspiro,
,, explicatu facilis> Las
efflo
cosas ms insignificantes: -
EXPLANAR , , - minutissima persequor> Lo
explano que otro ha dicho: juxta
ea quae dixit alius loquor> Punto
EXPLETIVO ,, ex- por punto: siggilatim
pletivus (partculas o voces que se expono> Que no se explica fcilmente
usan para hacer ms armoniosa la lo- ,, difficilis ad ex-
cucin) plicandum> Que puede ser explicado:
,, qui potest exponi>
EXPLICABLE ,, qui Que sirve para explicar: -
facile explicari potest ,, habens vim explicandi

EXPLICACIN , , EXPLICATIVO ,, habens


, , , vim explicandi
,, explicatio> Deta-
llada: ,, expositio> EXPLORACIN ,,; -
Lugar de explicacin: , ,,; ,,; ,
, schola> Previa: , , exploratio,speculatio
praevia explicatio
EXPLORADOR ,,; ,
EXPLICADO ,, non expla- ,,; ,, ex-
natus plorator> Que examina: ,
explorator
EXPLICAR , , -
,-, , , -
,-,, , -
, , ,-,
, , , -
EXPLORAR, examinar , - do para: ,, praemi-
, , , - ssus ad explorandum
, , ,
, , , - EXPLOSIN ,, diruptio
, , ,
, , , EXPONER , , -
(probar) sciscitor, explor, exquiro> , , , -
Antes: ante exploro> Con , exponere> A la vista
diligencia: exquiro> Envia- , ,- in
proscenium produco> A los nios:

360
xpono> Al sol: - ,, soli expositus> Ser expues
, ante insolo> to: exponor
Antes: ante expono>
Dar una respuesta, describir: - EXPUGNABLE , , -
expono> Cualquier cosa de una ,, qui expugnari potest,
manera trgica: tragice expugnabilis> Apenas:
expono> De paso: obi- , ,, vix ex-
ter expono> Juntamente: pugnabilis
simul expono> Primero:
ante expono> Ser expuesto a la vista EXPULSADO ,, expulsus>
in medium afferor De los territorios, del pas: -
,,, e finibus, e re-
EXPONERSE a riesgos, temerariamente: gione expulsus
, ,`,
periclitor EXPULSAR , , -
, , , abjicio
EXPORTACIN ,,; - e sedibus moveo, extrudo> Ser expul-
, ,, exportatio sado: expello> Expulsado:
,, loco suo emotus
EXPORTAR , , -
exporto> Afuera antes: EXPULSIN ,,
ante exporto> Fraudulen- , , ,
tamente: furtim exporto> ,,; ,,;-
Juntamente: una effero et ,, depulsio, expulsio, ejic-
exporto tio> De la ciudad: ,,
expulsio extra terminos urbis> De la
EXPOSICIN (dar forma verbal a una tribu, del clan: ,,
idea) ,, enuntiatio ejictio> De casa: ,,;
,, ejicitio e domo>
EXPRESIVO ,, expressus Proceso por expulsin ilegal: -
actio unde vi
EXPRESO ,,; ,,
expressus EXPURGAR , expurgo

EXPRIMIDO ,,; ,, EXQUISITAMENTE exquisite


expressus, expressum
EXQUISITO ,,; ,,
EXPRIMIR , , exquisitus> Demasiado exquisito:
, , , - ,, nimis exquisitus> Lo
,-, exprimo, premo, exquisito: ,, exquisitum
exsurgo, exprimendo aufero> A gotas,
gota a gota: , - EXTRAORDINARIO ,, insolitus
, exprimo guttatim> An
ms: insuper exprimo> El EXSPECTACIN ,, exspecta-
jugo: succum exprimo> Ir ex- tio
primiendo: ,
EXSPECTADOR desde un lugar alto
instillo> Un poco: leviter
, ,, spectator ex
exprimo> El que exprime: ,
excelso loco, prospectans
, is quis exprimit
EXSPECTATIVA ,, exspectatio
EXPUESTO ,, ,
,; ,, (peri- XTASIS ,, extasis
culosus) expositus> Al sol: `-

361
ENTENDER , , - ,-, , ,
, , , , , , , ,
,-,-, - , ,-,
, , , , - , , , -
,-, , , , , , -
, , -
, ,-, , - el suelo: ,-
,-, , , subterno> Por la tieerra: ,
, , , subrepo> Rectamente: -
, , extendo, ster- in rectum protendor> Sobre:
no, perrigo, distendo, expando> A lo super extendo
largo: , , in
lon gum extendo, produco> Adems: EXTENDIDO ,,; ,,
, ,-, ; , ,,; -
,-, in- ,,; ,,; ,
super extendo> Alrededor, por todas ,; ,,; ,,;
partes: ,-, - ,,; ,,; -
, expando in orbem, ,,; ,, extentus,
circumquaque obtendo> Debajo antes: patulus, protensus, exporrectus> A
ante subster- lo largo: ,, protensus>
no> Debajo: , sub- Como la hoja: ,, expan-
tendo> Extender sobre: in- sus> Delante: ,, prae-
super extendo> Extendido a lo largo:
tensus> En lnea recta: ,
,, on longum protensus>
,; ,,; ,,
Hacia delante: ,- exten-
in rectum extendens> Lo que est
do, praetendo> Juntamente cerca:
extendido: ,, id quod
simul juxta extrendo>
expansum est> Por todas partes: -
Juntamente: una ad la-
,,; , -
tus extendo> Junto a: ,
,-,, circumquaque
juxta sterno, juxta ex-
obtentus
tendo> La accin de extender o es-
parcir: ,, stratio, stra-
EXTENSAMENTE , , -
tura> La cama: sterno> Lo
porrectim, late
que se extiende ampliamente: -
,, id quod late extentum est EXTENSIN ,,; ,
Ms de lo lcito: ultra ,; ,,; ,,
fas extendo> Por bajo: ,,; ,
substerno> Por delante: , , , ,,
,-,- praetendo> ; ,,; ,,;
Por el suelo: extendo> ,, tentio, extensio, expli-
Por encima: , , catio, productio> A lo largo: -
super extendo, insterno> Por ,, in longum extensio> Alre-
todas partes: circumquaque dedor: ,, circumtensio>
obtendo> Que extendi: ,, En lnea recta: ., in
(-) qui tetendit rectum extensio> Excesiva: -
,,immodica extensio> Ms di-
EXTENDERSE extensus sum> Ex- latada: ,, ultra ex-
tenderse a: prorrigor> Debe tensio
extenderse por el suelo:
substernendum est> Mucho a lo largo: EXCESIVAMENTE extensive
in longum extendo> Por el
suelo: , humi serpens> Por EXTENSIVO ,,; ,

362
, extensius,tensivus mit

EXTENSO , , - , EXTENUAR , ,
,,; , late , , ,
se extendens, extensus> Muy , , , -
,,; ,,; - extenuo> Antes:
,,; ,, mul- ante extenuo> Capaz de: ,
tum extensus ,; ,, extenuandi vim
habens
EXTENUACIN ,,; -
, ,, extenuatio> De EXTERIOR ,, exterior
las tierras: ,, humi ex-
tenuatio EXTERIORMENTE exterius

EXTENUADO ,, faciendi EXTERMINADOR ,,; -


facultate destitutus ,, depopulator, extermina-
tor
EXTENUANTE , ,,
extenuans, qui extenuat et consu-
EXTERMINAR , , - , , , ,
extermino, exitium facio , extraho> Antes: -
ante extraho> Con sifn: -
EXTERMINIO ,, extermi- siphonis ope extraho> Lqui-
natio dos: liquores extraho> Vio-
lentamente de todas partes:
EXTERNO ,, externus circumquaque traho> Ser extrado:
extrahor> Que tiene fuerza
EXTINCIN ,, exstinctio
de extraer: ,, vim
habens extrahendi
EXTINGUIR ,-,-
, , , - EXTRADO ,, haustus
,-,-,
, , extinguo> Jun- EXTRALIMITADO ,-;
tamente: ,- si- ,, ultra finem progre-
mul extinguo> Propio para extinguir: diens
,,; ,, ha-
bens vim exstinguendi EXTRALIMITARSE constitutum
cursum egredior
EXTIRAR , tendo
EXTRANJERO (Ver HUSPED) que odia a
EXTIRPACIN ,, cum ipso los: ,, qui odit
caule avulsio, exstirpatio barbaros> Tener el aire o el acento
extranjero peregrino as-
EXTIRPADOR ,, exstirpa- pectu utor> Extranjerizarse: -
tor barbarorum more vivo> Extranje-
(por oposicin a ciudadano) -
EXTIRPAR , . -
, ,,, falso
exstirpo, eradico
inscriptus> ,,-
EXTRACCIN ,,; , ,,; ,,; ,
,; ,,; ,
, extractio> De baja extraccin:
,,; ,,; -
,, ignobilis
,,; ,,; -
EXTRAER , , , ,,; ,,; -

363
,,; ,,; - rte a los extranjeros:
,,; ,,; hospites occido> Extranjero domici-
,,; ,,; liado: ,, inquilinus>
,,; ,,; Extranjero en parte: ,
,,; ,,; ex parte barbarus> En tierra aje-
,,,; , - na: ,,in terra peregrina
,,; ,,,; - Engao a los extranjeros: ,
,,; ,,; - ,
hospitum deceptio> Establecerse
,,; , ,, ; o residir como extranjero en alguna
, ,,; parte: peregre veniens
peregrinus, advena, extraneus, alie- aliquo diverto (dirigirse a algn
nigena, externus, adventicius, bar- punto el que viene de fuera)> Esta-
barus, hospes> A modo de extranjero: blecido en un pas: ,,
more peregrinorum> Aborrece- advena> Estancia de un extranjero
dor de extranjeros: ,, establecido en un pas: -
osor hospitum> Adopcin de una cos- ,,; ,,; -
tumbre extranjera: ,, pe- ,, habitatio in gente cui si-
regrini novique moris susceptio> tus est, peregrinatio> Expulsar a
Amante de los extranjeros: los extranjeros: , -
, amans hospitum> Perteneciente a peregrinos expulso> Expulsin de
los extranjeros: ,, ad los extranjeros o de las cosas ex-
hospites pertinens> Que honr a los tranjeras_ , ,,
extranjeros: ,, hospes peregrinorum expulsio> Extranjerizo:
colens> Alimentar a los extranjeros: ,, barbaricus> Frecuen-
alo hospites> Que da de tado de extranjeros: ,,
comer a los extranjeros: , hospitibus frequens> Generoso con
, hospitum nutritor> Ciudadano, los extranjeros: ,, hospi-
aunque oriundo de extranjeros: - talis> Gua de extranjeros: -
,, qui, quamvis peregrinus,
habetur civis> Casi extranjero: -
,, aliquantum peregrinus>
Castigar a los extranjeros: -
plagis hospites caedo> Dar mue
,, hospitum ductor> Gustar de mensa hospitalis> Mezclado con
lo extranjero: amo pere- extranjeros: ,, mix-
grina> Que recluta soldados extran- tus barbaris> Que mata a los extran-
jeros: ,, externos mi- jeros: , ,,
lites colligens> Habitar en la na- ,, hospites occidens>
cin de que se ha hecho ciudadano: Usar lenguaje extranjero:
in gente, cui insitus peregrino sermone utor> Lenguaje
sum, habito> Inhumano con los peregrino o extranjero: ,
extranjeros: ,, inhuma- , peregrinus sermo> Recibir al
nus erga hospites> Llevar a los
extranjero: peregrinum accipio
extranjeros a visitar lo que hay que
Muerto por los extranjeros: -
ver: duco hospites ad ea
quae visenda sunt> Lo que pagaban ,, ab hospitibus interfectus>
los extranjeros: ,, id Obsequio hecho a los: ,,
quod a peregrinis solvebatur> Mana xenium, munus hospiti datum> Odio a
por lo extranjero: ,, los extranjeros: ,, odium
peregrini cultus insanum studium> hospitum> Pronunciacin ex-
Matanza de extranjeros: , tranjera: ,, vitium
hominis barbare pronuntiantis> Pro-
,, hospitum occisio> Mesa
nunciar con acento extranjero: -
para los extranjeros: ,,

364
barbare pronuntio> Pro- ,; ,,; ,,
tector, extranjwero residente en una erraticus, in errorem actus, devius>
ciudad, que protege a los que llegan Andar extraviado: vagor
especie de cnsul,actual: ,
, protector> Que devora a los EXTRAVIAR errar e facio
extranjeros: ,, hospi-
tes devorans> Que habla mal un EXTRAVIARSE , ,
idioma extranjero: ,, (abducor a grege -
qui barbare verba alienae linguae separarse del rebao), ,
affert> Que tiene acento extranjero: aberro> Hacer extraviarse
,, barbaram vocem , aberrare fa-
habens> Que viene como extranjero: cio> Juntamente con otro: -
,, ut hospes adveniens> una cum alio oberro> Salirse del
Recepcin de un extranjero: camino: a via recedo
, hospitum susceptio> Reunir a
los extranjeros o forasteros: - EXTRAVO , ; ,
peregrinos congrego> Salir al: error
peregrinor> Segn costumbre
de los: ad morem barbaro- EXTREMIDAD ,,; ,
rum> Ser extranjero: , ,; ,,; ,,
peregrinor in,peregrinus et ,,; ,,; ,,;
ignarus sum> Usar de lenguaje, cos- ,,; ,,; ,
tumbres extranjeros: , , extremitas, rerum extrema pars,
peregrina lingua utor, peregrinis summitas> De cualquier cosa: ,
studeo> Volverse extranjero: - , extremitas> Desde la extremidad
barbarum reddo ab extremo> Que llega o se
extiende hasta la extremidad: -
EXTRAAMENTE peregrine ,, ad extremam usque partem
pertendens
EXTRAEZA ,, admiratio
EXTREMO ,,; ,,;
EXTRAO , ,,; ,,; ,,; -
,,; ,, ; ,,; ,,; ,,
, ,, alie- nus a ; ,,; (ex-
domo, adventitius, externus tremum) extremus, postremus, ultimus
summus> Al extremo, a lo ltimo:
EXTRAORDINARIO ,,; - ` ad extrema
,, extraordinarius, extra
naturam positus> Relato de cosas ex- EXTRNSECAMENTE , ex-
traordinarias e increbles: - trinsecus
,, admiratio ex insolen-
tia EXTRNSECO ,, extrinse-
cus
EXTRAVAGANTE: , ,,
() vecors, delirus EXTRIIR abstringo

EXTRAVIADO , ,
EXULTAR exulto
EXABUNDANCIA (ABUNDANCIA)
EXVOTO ,, donum quod deo
consacratur EXUDACIN ,, ingens
exsudatio
EXPIACIN ,, expiatio
EYACULAR fecundo

365
; u,u, amor fabularum.-
F Amante de las: u,, amans
fabularum.- Aadir fbulas a fbulas
u, u fabulas
fabulis adjicio.- Aadir una fbula:
FBRICA ,,; ,, u, u insuper
fabrica affabulor.- Autor de: u,
u,,; u,u,
FABRICACIN ,,; u- fabularum fictor,auctor.- Composi-
,,; ,,, fabri- cin de: ,, fabu
catio,coagmentatio,conditura,actio larum compositio.- Contar fbulas:
fabricandi u fabulas narro.- Expli
cacin de: u,,; u-
FABRICADO u,, fabricatus.- ,, fabularum explicatio.-
Bien fabricado: ,u,, Explicar una: u, u
bene fabricatus.- De nuevo: affabulor.- Gustar de las: u
,, novo modo compactus studiosus sum fabularum.- Invencin
de: u,, fabularum fictio
FABRICANTE ,,; , Creador de: u,, fabulae
u, fabricator conditor.- Inventar fbulas: u-
fabulas fingo.- Fbula mo-
FABRICAR u, , ral: ,u, fabula moralis
u, , (,-
), , , , FABULOSO u,, (u
, , , u- u,,; u,,; -
, (u,u),- ,,; ,, fabu-
, , , fabri- losus,commentitius
cor.- Apto para: u,, ha-
bens vim fabricandi.- Con arte,si- FACCIN ,,; ,,
guiendo reglas: artificio factio.- De una misma faccin:
se fabricor.- Encima o cerca: - u,, ejusdem factio-
insuper o juxta exstruo.- nis.- Estar rodeado de: ,
Segn arte: arte paro et ; , se-
conficio.- Al mismo tiempo: u- ditionibus premor.- Jefe de: -
simul fabricor ,u, factionum dux.- Ser compa-
ero en la: u factionis sum
FABRIL ,, fabrilis.- socius
Instrumento fabril: ,
fabrile instrumentum FACCIOSO ,,; -
,,; ,,; -
FBULA ,,; ,u,; ,u, factiosus.- Afiliado a un
u, u,,; , partido poltico: ,u, qui
u,; ,, fabula.- Fabu- est contrariae factionis
lilla: u,u,u, fa-
bella.- Inventor de: u,, FCIL `,`,,; u
; ,u,; ,, ,; , , , -
fabulator, fabularum et historiarum , , ,,; -
conditor.- Significado de una: - ,,,,; u,
,u, affabulatio.- Sembrar facilis,illaboratus.- Ms fcil:
fbulas: fabulas spargo.- `,,;`,,;`-
Fbula (mentira) ,, ,,;`,, facilior.-
fabula.- Aficin a las: u, Ms fcil (adv.): `, `,

337
` facilius.- Muy: `,, FCILMENTE , ,`,`
; `,, facillimus `, `, `, `,`,
`, `, `, , `, -
FACILIDAD , , , , ,
, , ,,; , , ,-, -
`u,,; `,, fa ,- facile, nullo labore
cilitas.- Con facilidad: ` Ms: ` facilius.- Muy: `-
facile ,`,`,`,`
facillime
FACILITAR u, u,
u, facilem FACINEROSO ,,,
reddo,expedio scelestus.- Muy: ,,
facinerossimus FAJAR fasciis involvo

FACTICIO,no natural,artificial: FALACIA u,,; `


,, factitius ,,; ,,; -
,, (mos creticus),,,;
FACULTAD `,,; , ,, fallacia.- Usar de: -
,; ,, facultas.-Facul , sophismatibus
tades: ,,; ,, fa- utor
cultates
FALANGE ,, agmen.- A ma
FACULTAR uu copiam facio nera de: phalangis ins-
tar.- Mando de una falange o escua-
FACUNDIA ,u,; , - drn: ,, imperium ejus
,,; ,,; u, qui phalangi praeest.- Ms lar-ga
,; u,, facundia,bene que ancha (trmino militar)
dicendi vis , phalanx quae procedit pro-
fundior quam latior.- Tres falanges:
FACUNDO ,u,; ,,; ,, triplicata phalanx
, ,,;-, Unica falange: ,,
; ,,; ,,; u- unica phalanx.- Jefe de una falange:
,,, facundus ,u, praefectus phalan-
gis.- Soldado de una falange,legio-
FAETN , Phaaeton nario: ,u, pedes, legio-
narius
FAISN ,, phasianus FALARICA,arma arrojadiza:
,, falarica.- Flecha cuya pun-
FAJA , ,,, ta lleva una estopa inflamada:
,; ,,; , ,, phalarica
u,; ,,; ,u,; -
,,; ,,; , FALAZ uu,,; `u,
u,; ,,; ,, ,; ,,; ,,
fascia,zona.-Para el vientre: ; (-,,); u
,u, ventrale vinculum.- Que ,; ,,; ,u,;
tiene una faja purprea: u- ,,; u,u,; u-
,, qui zona purpurea est.- ,,; u, u,
Vendedora de fajas o cinturones: ; ,,; ,,; -
,, quae fasciolas ,, fallax,deceptor,ver-
vendit sutus.- Hombre falaz: ,,
homo nequam.- No falaz: u,
FAJADO ,u, fasciatus
minime fallax

338
,,; u,,; u
FALDA de los montes: ,;- ,; ,, menda-
,, pes montis, pars infima mon cium, commentum, dolosum commentum,
tium falsitas.- Crimen de falsedad: -
,, crimen falsi.- Decir
FALLAR insuper decerno falsedades: u falsa dico.-
El que dice falsedades o miente:
FALO,emblema de la generacin que se
,,,; u
llevaba en las fiestas de Baco: -
u,u,, falsa crepans.-
,, phalus.- Andar sobre los
Escribir falsedades:
falos super phalum ince fingo scripturas
do.- Sacerdote de Prapo:
u, Priapi sacerdos.- Qie lleva FALSIFICACIN de monedas o metales:
falo en las fiestas de Baco: - , ,, adultera-
,, phalli gestator.- Rela- tio metallorum
tivo al falo o fiestas de Prapo:
,, ad phallos pertinens FALSIFICADO ,, spu-
rius
FALSAMENTE ; u
FALSIFICADOR ,u,;
,, infide,menda
ci nomine, falso, mendaciter ,, falsus monetarius,fal
sarius
FALSARIO`u,, falsarius
FALSIFICAR falso assimulo
FALSEDAD `,,; u
Escrituras: fingo scrip , , (-,,
turas.- Moneda: , - ), delinquo,de-
falsum nummum percutio,falsam ficio,desum.- A la palabra:
monetam signo.- Un sello: converto me.- Al mismo tiempo:
sigillum adultero.- Que falsifica u simul deficio.- Corporal
los escritos: ,, qui ,,; ,, robur.- Falta
fingit scripturas,falsarius abest,deest,deficit.- Junta-
mente: u, u una
FALSO ,,;
erro,una deficio.- Mucho falta: '
,; u,, (u,u-
multum abest
), u,, non sincerus
falsus.- No falso: u,, FALTO de recursos: u,,
non falsus.- Que anuncia cosas fal- non aptus ad machinandum
sas: u,, qui falsa
nuntiat FAMA,,;,,; ,
,; ,,;,,; ,
FALTA defecto ,,;
,; ,,;,,;
,, defectus.- Yerro:
,; ,,; ,,
,,; ,,;-,
fama.- Rumor: ,,; ,
erratum.- Carencia: ,,;
, fama.- Sin fama: ,
(gen.,) opus,ino-
; ,, innominatus.- Te-
pia.- Hacer falta: opus sum.-
ner fama: u existimatione
Poco falta: parum abest.- floreo inter.- Adquisicin de la:
Falta,carece: deest.- Que ,, boni ominis capta-
falta o desfallece al mismo tiempo:
tio.- Amante de la fama popular: -
u,u, qui simul deficit
,, auram popularem
captans.- Buena fama: , -
FALTAR , , ,
,,; ,,, bo-

339
na fama.- Crdito de buen ciudadano ,, cum tota familia.-
,, status civis integra De baja familia: ,, sine
Cuya fama llega muy lejos: u- genere,non generosus.- De familia:
,, cuius inclyta fama procul ex familia.- De la misma
pervenit.- De mala fama: , familia o especie: u,,
, mala fama laborans.- De muy ejusdem generis.- De la misma fami-
buena fama: ,, admo lia: u,,; ,,;
dum bona fama celebratus.- Descono- ,,; ,,
cido por la fama: u,, fama contribulis,gentilis,qui similis est
ignotus.- Gozar de buena fama: generis.- De nuestra familia:
u, u bona exis- ,, nostras.- De otra familia:
timatione gaudeo.- Mala fama: u,, alienus a genere.-
, ,, obscura, El tronco de familia: ,
mala fama.- Participar en la buena , progenitor.- Hacer a alguien
fama: uu bonae existima-
de la familia: familiarem
tionis partem capio.- Que excede a
reddo.- Los principales en las fami-
la fama: ,, praeter
lias: , principales
opinionem factus.- Que ofende la
familiarum.- Nacido de otra familia:
fama: ,, famam laedens
,, alio genere natus
Que tiene mala fama por haber cam-
Pelearse con los de la familia,con
biado de muchos amos: ,
los de casa: u rixor.- Por
qui saepius mutata servitute male
tribus o por familias:
audit.- Quitar la fama:
tributim.- Primero de la: ,
famam laedo.- Tener mala fama: -
u, generis auctor.- Los jefes o
sum pravae opinionis.- De
autores de la: , generi
mala fama: ,, famosus
parentes.- Ser miembro de la: -
Venidera: ,, futura
enumeror in gente.- Buscar
apud posteros fama
los progenitores de la:
avos recenseo.- Investigacin de los
FAMLICO ,,;
progenitores de la: ,,
, famelicus
generis recensio.- Que es de la
misma familia: ,u, qui
FAMILIA ,,; ,u,; - ejusdem generis est.- De buena y
,,; ,,; , noble familia: ,,
; ,,; ,,; innatus.- Que consta de diez mil
u,; ,,, familia,cog tribus o familias: uu,,
natio,genus.- Con toda la familia:
decies millenis tribubus.- Que es y toda la familia: ,,
del mismo linaje: ,, qui ; ,, ipse et tota
est ex eodem semine.- Que es un bien domus.- Tomar por familia: -
para la familia,la casa:
in familiaritatem assumo.- Tron
,, qui rem domesticam
co de familia: ,, auc-
juvat.- Bien o provecho para la fa-
tor familiae
milia o para la casa: ,,
-, frugalitas toti familiae FAMILIAR ,,; ,,,
utilitatem afferens.- Semejanza de
; ,,; , ,
raza o familia: ,,
;
,,; ,,;
similitudo generis.- Toda la
,,,,
familia,toda la casa: ,-
,,; ,u,,
, ,,; -,, tota
familia,tota domus.- Con toda la ; u,,; u,,
casa o famlia: ,, (-), u,,; uu
cum tota domu o famlia.- El ,,; u,, familia-
ris.- Los familiares: , fa-

340
miliares.- Pariente: ,, fa- furore divino agor
milaris.- Hacer familiar: u-
, familiarem reddo.- Muy FANFARRN `,,; `-
familiar: ,, familiari- ,,; ,,; ,
ssimus.- Familiar o conocido: - ,; , ,
,, familiaris,notus.- Trato ,, audaciam ostentans
familiar: ,,; u- garrulus,gloriosus,gloriator, -
,,; ,, consuetu ,u,; ,, (qui
do,familiaris consuetudo.- Con quien magno latratu vana effutit)
se ha criado uno: ,, fa-
miliaris FANFARRONADA,decir,echar u-
, magna crepo,effutio
FAMILIARIDAD , , blatero
; u,,; uu,u
FANFARRONERA ,, jactan
, familiaritas,consuetudo,soda- cia
litas.- Tener familiaridad con: u-
u consuetudinem habeo cum FANGO ,, lutum.- Manchar
de fango: limo obduco.- Sin
FAMILIARIZARSE adcisco fango:,,, illimis

FAMILIARMENTE familiariter FANGOSO ,,;


Que trata familiarmente a uno: - ,; ,, limosus, lu-
,,, qui frequenter utitur tosus
aliquo
FANTASEAR,andar entre cosas vanas:
FAMOSAMENTE celebriter aerem metior (medir el
aire)
FAMOSO , ,
u, , u, FANTASA ,, phantasia.-
, , u,,; Que tiene fantasa: ,,
decantatus,famosus,fama notus,glorio qui habet vim concipiendi imagines,
sus.- Antiguamente famoso: - movendi
,, antiquitus celebratus.-
Hacerse famoso: celebror FANTASMA u,,; ,u
FMULO ,u,; u, fa- ; ,u,; ,,
mulus ; u,,-,; ,,
; ,-u,u,; -
FANAL u,, lumen ,,; ,u,; -
,, spectrum,larva,phantas-
FANTICO u,,; - ma,terriculum,terriculamentum.-
,, fanaticus.- Culto fa- Pequeo fantasma: ,u,
ntico,apasionado de los dolos: - parvum visum.- Poblado de: u-
,-,, insanus ido- ,, plenus visionibus.- Se-
lorum cultus pulcral: ,, bustua-
ria larva.- Ver fantasmas: -
FANATISMO u,,; u- visiones sive imagines rerum
,, exacerbatio religiosa.- concipio
Ser agitado por furor fanntico: -
u, u fanatico seu
FANTSTICO ,, meram
speciem habens.- Muy: u, FARDAJE,lugar donde se guardan:
, multas fictas visiones effi- uu,u, locus ubi vasa o
ciens sarcinae servantur

341
,; ,,; ,,;
FARDO ,,, sarcina ,, fastidiosus.- Estar
fastidioso,fastidiado: ,-
FARINGE ,u,; u, ; stomachor,molestia
u,,; u,u,, fauces, afficior.- Ser fastidioso: u
pharygx
molestus sum.- Muy: u,
, pergravis
FARISEO ,u, phariseus
FASTUOSO ,, fastuosus
FARMACIA ,, officina
medicamentaria
FATAL ,,; ,,;
FARO u,, lumen ,,; ,,;
,,; ,,; ,
FAROL ,u,; ,, la- ,; ,,; ,,
fatalis,fato decretus,exitiosus
ternula,lucerna Que sucede por disposicin del hado:
,, fato eveniens
FARRO,trigo candeal,hecho de trigo
candeal: u,,; u,u, FATDICO ,.; ,,
far,ex olyra factus ; ,, fatidicus (que
adivina el porvenir,proftico)
FARSANTE ,,; ,
comoedus,histrio FATIGA ,,; ,u,;
,,; ,, suda
FASCES,ir delante de las fasces ` tio,aerumna,defatigatio
anteo cum fascibus
FATIGADO , ,,;
FASCCULO ,,u, fas ,,; ,,;
ciculus , lassatus,lassus,labore confec
tus.- Del trabajo: ,,
FASCINACIN ,,; defessus labore.- Estar fatigado:
u,; ,, fascinum,fas- laboro.- Muy: ,
cinatio
,, admodum,valde defa-
FASCINADOR ,, fascinator tigatus
Maligno: ,, malignus fas
cinans FATIGAR , , (-
,) exerceo,defatigo
FASCINAR , u, -
Fatigarse: , ,
, fascino
(), (), u
, male me habeo,labore
FASTIDIAR , (-,--
defatigor,lassesco,fatigor
), fastidio,molestia
afficio,exsatio
FATIGOSO ,, defatiga-
tus.- Por haberse excedido en la
FASTIDIO ,,; ,,;
comida: ,, ex saturitate
u,,; u,,; fastidiosus
,, fastidium,morositas.-
Sentir fastidio: u fastidio FATUIDAD ,, fatuitas

FASTIDIOSAMENTE , fas FATUO u,u,,,


tidiose ,,; ,,; -
,,; ,,;
FASTIDIOSO ,,; u

342
,; ,,; u,,; , fauces.- De tres fauces:
u,,; ,u,; ,, ,, trifaucis.- Glndu-
; ,,; ,,; las de las: ,, tonsi-
,,; ,,u, llae,glandulae faucium.- Que tiene
stultus,inconstans,fatuus largas fauces: u,u,,
longas fauces habens
FAUCE u,u; u,u,,;
,,; ,,; ,
FAUNO Faunus ,, adjuntor,fautor

FASTUO,favorable , , FAVORECER u, , ,
,, faustus.- Con faus , , , -
to,lujo: fastuose.- Lujo, , , , -
soberbia,suntuosidad: ,,; , u, u, -
,,; ,,; - , u, u,u
,,; ,, fastus ,-, u, uu
Sin fastuo,modesto: u,, , , ,
ostentatione alienus.- Propio para faveo,opitulor,patrocinor,favre pro-
el: ,, compositus ad sequor,foveo,opem fero,auxilior.- A
fastum uno con empeo: u studiose
alicui faveo.- Digno de ser favoreci
FAVOR ,u,; ,, do: ,, beneficio affi-
favor.- Asediar a alguien para ciendus.- Mutuamente: mu
obtener un favor: ambio.- tuis officiis inter se certare.- Que
Ayudar a granjearse el favor: favorece: ,u, qui gratifi-
u adjuvo ad conciliandam catur.- Se ha de favorecer: u-
gratiam.- Buscar el favor de alguno: opitulandum est.- Favorecer
, u obsequor.- Captar el se: opitulor
favor: benevolentiam FE ,,; , fi-
capto.- Captarse el favor con
des.- Smbolo de la fe: ,u,
palabras: ,- gra-
symbolum fidei.- Ser de mala fe
tiam lingua aucupor.- Conciliarse el
como los sicilianos: sicu-
favor: gratiam ineo.- El
lorum more ago.- Que hace fe,que
que recibi primero un favor:
sirve de garanta: u,,
,, qui prior bene-
aptus ad fidem faciendam .- No apar-
ficio est affectus.- Gozar de:
tarse de la recta fe: ab
feliciter mecum agitor.-
orthodxa fide non aberro.- Dotado de
Hablar en favor de: dico poca fe: ,, exigua
pro aliquo.- Hacer un favor:
fide praeditus.- (A fe ma! '-
rem gratam alicui facio.-
! Hercle!.- De buena fe: u-
Perorar en favor de otro:
pro alio orationem habeo.- Recibir bona fide
un favor: beneficio afficior
FEALDAD ,,; ,
Volver al favor:
redeo in gratiam deformitas,labes.- Abomnable:
u,, abominanda foeditas
FAVORABLE ,, pronus.-
Enteramente favorable: ,, FEAMENTE inornate
omnino secundus.- Que nada le es
FEBO ,u, Phoebus.- Cantos y
favorable,le sale bien: ,,
danzas en honor de: u,
cui nihil succedit
, cantus et choreae in honorem
FAVORECEDOR ,,; u Phobi.- Inspirad,a de Febo: -
,,; ,,; -

343
,,u, Phoebi numine af- cundus sum.- Fecunda en hijos:
flata,afflatus.- Ser inspirado por ,; ,;
Febo: a Poebo regor , liberis foecunda

FEBRERO ,, Frebrua- FECUNDIDAD , ,,;


rius ,,; u,, foe-
cunditas.- Gran fecundidad: u-
FEBRIL u,,; u, ,, magna foecunditas.- De hi-
, febrilis.- Estado febril: - jos: u,, foecunditas li-
,, febricatio berorum
FECIAL u,, fecialis
FELICIDAD ,u,; ,
FECUNDO ,,; ,, ; ,,; ,
; , , , ,; ,, felicitas.-
,,; ,,; , Perfecta: uu,, plenissi-
,; u,,; u,, ma felicitas.- Con felicidad: -
; ,,; ,, , beate.- Digno de:
; ,,, ,, dignus om-
foecundus,facile pariens.- Poco fe- ni felicitate.- Dispensador de: -
cundo: ,, paucos gene
rans.- Ser fecundo: u foe-
,,; ,u,; - ,,; , , ,
,u,; ,, fe- ; ,; , ,
licitatis largitor.- Estima de la: beatus,felix,faustus.- Felicsi-
,. beatitudinis mo: ,,; u,
existimatio.- La que da: - ; u,, felicissimus
,, felicitatis largitrix.- Pre Compar.,superl.: ,-
dicacin de la: ,, felicior,-cissimus.- Completamente
beatitudinis praedicatio.- Que con- feliz: ,,,; ,
duce a la: ,, ad , omni ex parte felix.- El que
felicitatem idoneus.- Que pone toda hace rico o feliz: ,,
su felicidad en el vientre: beatum,divitem faciens.- El que se
,, qui felicitatem in ha de juzgar feliz: ,
ventre ponit.- Que trae: , , beatus existimandus.-El que se
, felicitatem afferens pasa la vida feliz: ,,
feliciter agens.- Hacer feliz: -
FELICITACIN ,, gratula- ,-, beatum reddo.- Consi-
tio
derar o mirar como feliz: ,-
beatum existimo.- Juzgar ente-
FELICITAR , (),
ramente feliz: , -
, felicia precor,sal-
plane beatum judico.- Que
vere jubeo,beo.- Con otros: uu-
tiene un da hermoso,feliz: -
cum aliis fausta acclamatione
persequor ,, cui pulcher est dies.- Ser
feliz en algo: u in ali-
FELIZ ,,; ,,; qua re felix sum.- Ser feliz: -
,,; ,,; - , , , u,
,,; u,,; , beatus sum.- Ser juntamente feliz:
,,; ,, (-- u simul beatus sum.- Ser
,-), ,,; muy feliz: u felici-
, ,,; ,, ssimus sum.- Vivir feliz:
; ,,; ,,,; feliciter dego
,,; ,,;

344
FELIZMENTE , , u, - FENMENO admirable ,,
, beate,feliciter.- prodigiosa
Pasarlo felizmente: u fe-
liciter ago FEO u,,; ,,
turpis,foedus.- Indecoroso: -
FEMENINO u,,; u, ,, foedus.- Muy feo,fesi-
, muliebris,foemeninus.- Natura- mo: u,,; ,,
leza femenina: ,, foe- ,, omnino feodus.-
mina natura Feo de rostro: u,,
deformis facie
FMUR u,,; ,u,
; ,u, femur.- Cavidad del FERACIDAD u,, feracitas
fmur: u,, cavitas co-
xendicis FERAZ ,,,;
u,,; ,,; -
FENICIO ,,,; ,,; ,, ferax.- De
,, phoenicius,punicus,e tierra feraz: ,,; -
Phoenicia oriundus.- Fenicia: ,-,,; ,
,,; ,, phoenicia.- pinguem terram habens.- En muchas
De Fenicia: ,, phoeni- cosas: u,, multorum fe-
ceus.- Imitar a los: phoe rax.- En trigo: ,, fe-
nicum mores imitor.- Perteneciente a rax frumenti
los: ,, ad puni-
ceos pertinens.- Vestido a lo: - FERETRA u,, pheretra
,, phoenicum more
instructus FRETRO ,u,; ,u,
; u,u,; ,u
FNIX (ave) ,, Phoenix ; ,,; ,u, fere-
trum.- Llevar el fretro:
FENOGRECO (yerba) ,, foe- feretrum porto
numgraecum.- Hecho de fenogreco: -
,, e foeno.graeco factus FERIA ,, feriae.- Feriar,ir
a las ferias,al mercado:
nundinor.- Da de feria: ,u,; u,,; u,
dies fastus u,; ,,,, fe
rox.- Enteramente feroz: ,
FERICIDA ,,;-,, , prorsus ferox.- Feroz de nimo
fericida u,, animo ferox

FERMENTACIN ,, fermen- FEROZMENTE u ferociter


tatio
FERRUGINOSO ,,; u,
FERMENTAR u fermento
u,, ferrugineuc,-osus
FEROCIDAD ,, ferocitas
FRTIL , (fertilia), -
Excitar la : u ferocitatem
,,; u,,; -
concito.- Con ferocidad: fe
,,; ,,,;
rociter
,; ,,; ,,
FEROZ , u,,; ,,; u,,; -
,,; u,,;- , ,, -
,,; u,,; - ,, fertilis,omnium rerum
,,; ,,; u- ferax.- Poco frtil: ,,
parum fertilis.- Ser frtil:

345
u fertilis,foecundus sum.- ,; u,,; uu
De muchsimas cosas: , ,,; ,,;
plurimum ferax.- Muy: , , festus,hilarus,festivus,jucun-
,,; ,, valde glo- dus.- Ser festivo: ` jucun-
bosus dus sum

FERTILIDAD , , , FETIDEZ u,,; u,


u, u,, ubertas, ,; u,,; ,u,
fertilitas odoris foeditas.- Excesiva: u
, gravitas odoris
FRVIDO ,, fervidus
FTIDO , ,
FERVIENTE,caluroso , - ,; ,,u,
,,; u,,; u- ,,,; ,
,,; u, ,, foetidus.- Algo ftido: -
aestuosus,fervidus,fervens
,,, subfoetidus,
aliquantum foetidus.- Olor ftido:
FESTEJO,ciudadano que comparte con
otros,los ms ricos,los gastos de ,, teter odor,maleolentia.-
los festejoc pblicos (coregas): Yerba ftida: ,u, herba
,, qui certat cum foetida
aliquo in choragio.- Compartir con
otros ciudadanos,los ms ricos,los FETO u,u,; ,,
gastos de los festejos pblicos: ; ,,; ,,;
sum antichoragus ,,; ,, foe-
tus, quod in utero gestatur.- Dar a
FESTN ,u, coena.- Afi- luz el feto antes: ` foetum
cin a los festines: ,u, immaturum pario.- Falso feto: u-
amor conviviorum.- Amante de ., mola (mola matriz).-
festines o convites: , Membranas que envuelven el feto:
amans coenarum sive conviviorum u,u, secundae.- Monstruo
so: ,u, foetus ferinus
FESTIVAMENTE festive Que est an en el vientre de la
madre: ,,u, foetus
FESTIVIDAD u,,; , adhuc utero inclusus.- Que tiene
,; ,, festivitas feto que an mama: ,u,
Da festivo en que se encienden las foetum subrumum habens.- Reciente:
lmparas: u, uu,, ,, foetus recens
dies festus in quo noctu lampades
accenduntur FIADOR u,,; u,,
u,,; ,,;
FESTIVO,alegre `,,; ,,; u,, praes,
,,; u,,; , susceptor,sponsor, sequester.- Hacer
,; ,,; ,, de fiador o garante: ,-
; ,,; ,,; polliceor.- Intervencin de:
,,; ,; -
,,; u,,; ,
,, fidejussione inter fiador con escritura o cdula: u-
cessio.- Que gusta salir de fiador: per syngrapham salisdo
u,, qui amat spondere.-
Salir adems de: u in- FIANZA ,,; u,,
super sponsor fio.- Salir fiador: ;`,u,; ,,;
, pro alio ,,; ,,
respondeo,fidejussor sum.- Salir por ; ,,; (in

346
creditum subjectum),,u, febris cum gravi horrore.- Ardiente:
u,, vadimonium,pgnus,fide- ,u,.- Consumirse con: -
jussio,satisdatio,accessio,donum.- contabesco.- Especie de fie-
Bajo fianza: satisdato,va- bre continua: u spe-
dato.- Dado en prenda o fianza: cies febris continuae.- Estremeci-
,, subjectus pro pigno miento de fiebre: ,,
re.- Dar fianza: u oppignero horror febrilis.- Que delira por
En poder de un juez: , fiebre: ,,; ,
depositum apud sequestrem.- , qui,quae per febrim delirat.-
Estipular el dinero o fianza que se Que es de la naturaleza de las ter-
ha de depositar ante un juez: - cianas: u u febris quae
u apud sequestrem pecuniam tertianae naturam imitatur.- Que
deponendam stipulor.- Tomar fianzas: hace cesar la fiebre: -
`u,- pignoris loco capio ,, febrim cessare faciens.-
Que produce fiebre: u,,
FIAR committo febres creans.- Que puede excitar
fiebre: u,, habens vim
FIARSE , cre- febrim commovendam.- Sntomas de
do,prorsus difido fiebre: u,, indicia adven
tantium febrium.- Tener fiebre: u-
FIBRA ,,, fibra.- De ,- febri laboro
buena fibra: ,, bene fibra
tus.- De tenues fibras: , FIEL ,, fidelis.- A su pa
tenuibus fibris praeditus.- Que labra: u,, constans in
tiene muchas fibras: ,, fide.- Ser fiel al compromiso:
multas fibras habens , foedus observo,
constanter servo
FIBROSO ,, fibrosus
FIELMENTE fideliter
FICCIN ,,; ,
; ,,; , FIERA ,,; ,,; -
u,, effictio,fictio,fig ,u, fera.- Devorado,comido
mentum,commentum.- Falaz: u por las: ,,-
,
fallax fictio ,, a feris devoratus,co-
mestus.- Abundante en: ,-
FICTICIO ,u,; - ,, feris abundans.- Ace-
,,; ,,; u- chador de: ,u, ferarum
,, fictitius,fictor observator.- Cueva de: ,,
; ,, lustrum ferarum.-
FIDEDIGNO ,, Fieras que rugen o braman: u,
u,, fide dignus ferae frementes.- Herir a las
fieras,cazar: feras percu-
FIDELIDAD ,,; , tio.- Loco por las fieras:
, fidelitas.-Confiar en la fi- , fararum insano studio capto.-
delidad de alguno: , Matador de fieras: ,,
fidei alicuius commi ferarum interfector.- Exterminador
tto.- Palabra de: ,, fides de: ,, belluarum destruc
tor.- Medio fiera: ,,,
FIEBRE ,,,; semiferus.- Multitud de: u,
,,; ,,; u, , multitudo ferarum.- Perseguir a
, febris.- Acceso de: , voces las fieras: .-
, accesio febris.- Acompaada conspectam feram cum clangore sequor
de escalofros: `,u, Que alimenta fieras: ,,

347
qui feras nutrit.- Que mata Cogido por las: ,, a
fieras: ,, fericida.- feris captus.- Mordido por las:
Encargado de las: ,u, ,, morsus a fera.-
praefectus belluis.- De fiera: Pelear con las: cum bel-
,,; ,, ferinus luis pugno.- Que pelea con las: -
,, qui cum belluis pugnat FIGURA ,,,; -
,,; ,,; ,
FIEREZA ,,; ,, ,,, figura,schema,
; ,,; ,, fe- figuratio.- Dar una misma figura:
ritas u configuro.- De bella
forma o figura: ,, specio
FIERO ,`,,, tor sus.- De diversa figura:
vus,saevus.- De espritu fiero:
, alterum diversumque habitum
,, () immanis mente
gerens.- De la misma figura: -
Aspecto fiero,torvo: ,,
,,, ejusdem figu-
torvus aspectus
rae.- Examinar la figura: -
FIESTA u,,,; , formam inspicio.- Incorrecta:
; ,,u,; , u,,; u,
,; ,,; ,, mendosum schema.- Que tiene figura
lusus,ludicrum,festum,festivitas, de: ,, formam habens
feriatio.- Adornarse para la fiesta: FIGURADAMENTE u typice
u, u ad pompam
adornor.- Amigo de: ,; FIGURADO ,u, u,
,, amans festorum.- , figuratus.- En sentido figura
Celebracin de fiesta solemne: - do: figurate
u,, festi panegyrici cele
bratio.- Celebrador de: , FIGURAR , ,
, festorum celebrator.- Celebrar , u figuro, com-
fingo
fiestas: festum celebro.-
Celebrar la fiesta en compaa:
FIGURARSE en la imaginacin:
u simul festum celebro.-
Celebrar una fiesta nacional: cogitando praesumo.- Inte-
u, u panegyrim ce riormente: ,-;
lebro (fiesta quinqueanual ateniense animo praecipio
Compaero en la celebracin de la:
u,, socius festi cele FIGURATIVO u,, typicus
brandi.- Da de fiesta: ,
,; ,, dies festus.- Da FIGURITA ,u, staticulum
despus de la,del da festivo: -
FIJACION ,, refixio
,, qui sequitur diem festum
El que celebra fiesta solemne: - FIJADO ,, affixus.-
u,, qui festum panegyricum Lo que se ha fijado: ,,
celebrat.- Fiestas populares en
id quod affixum est
calles,plazas,etc. ,u, ludi-
crum populare,lascivum.- Frecuenta-
FIJAR , , ,
dor de fiestas: u,, nun-
- (), ,u,,
dinator.- Hacer fiesta: u,
,u,-,-,
u ferior.- Objetos de fies
., figo,compingo,in-
ta: u,, res quaedam le-
tae.- Que antecede a la fiesta: fingo,defigo.- Volver a fijar: -
,, qui antecedit festum refigo.- Con profundas ra-
ces: actis radicibus affi-

348
go.- De antemano: ,-- inter ordines colloco.- Corta: -
,-,-; u,- ,u, parvus ordo.- Disponer
,- praefinio,praefigo.- Fijar en fila: , in ver-
en: u defigo in.- Junta- sum dispono.- Doble fila: ,
mente con clavos: u una , duplex ordo.- El que est
affigo clavis.- Junto a: u primero en la fila: ,u,
,- juxta defigo.- Debe fijar qui primus est in acie.- En fila:
se: standum in versum.- Estar en la
misma fila: uu unum ordinem
FIJEZA ,, stabilitas servo.- Extenderse en fila:
ordine procedo.- Marchar en fila o
FIJO ,,;,, fixus serie continuada: ordine con
tinuato procedo.- Que consta de dos
FILA ,u, ordo.- Coloca- filas: ,, duobus ordi-
cin en cuatro series o filas: nibus constans
,, quadripartitus or
do.- Colocar entre filas:
FILANTROPA ,, huma- tur
nitas
FILOSOFA ,, philoso-
FILNTROPO ,, amans phia.- Estudiar,ser aficionado a la:
hominum in philosophiam studium
pono.- Estudio de la filosofa:
FILIACIN u,, filiatio ,, studium philo-
sophiae.- Ignorante de la: -
FILIAL u,, filialis ,, expers philosofiae.- No
aficionado a la: ,,
FILIALMENTE in modum geni- philosophiae non studiosus.- Se ha
ti.- Con afecto de hijo: cum de profesar la: stu-
affectu filii dendum philosophiae.- Ser adicto a
la: philosophiae ad-
FILICIDA ,u,; - dictus sum.- Sobrepasar los lmites
,, liberorum interfector,in de la: supra modum
terfectrix philosophor

FILPICO ,, philippicus FILOSFICAMENTE philoso


phice.- Se ha de hablar filosfica-
FILIPO ,u, Philippus.- De mente: disserendum est
Filipo: ,, philipen-
sis.- Seguir el partido de Filipo: FILSOFO ,,;
Philippo inservio ,; ,u, philosophus,commen
tator.- Como conviene a un:
FILO ,,; ,,; , ut philosophum decet.- Falso
; u,u, acies,cupis,mucro.- filsofo: u,u, fal-
Quitar el filo, embotar: u sus philosophus.- Hecho o dicho de
aciem aufero un: ,, factum vel
dictum philosopho conveniens.- Impro
FILOSOFAR , ,philo pio de un: ,, expers
sophari,sophistam ago.- Desmedidamen philosophiae.- Medio filsofo: `-
te: supra modum philo ,, semi-philosophus.- Ser
sophor.- Juntamente: u una filsofo: philosophor.-
philosophor.- Que filosofea mientras
Vestido de: ,u, vestis
las comida: , philosophica
, qui inter coenandum philosopha-

349
, , , ,
FILTRACIN ,,, finem affero,ad finem perduco,finio,
`,,;`,, percola desino.- Eficaz para llevar a fin:
tio ,, habens vim ad finem
Final, que tiene breve fin: u-
FILTRAR , , , - ,, celerem habens finem.- La
, percolo.- Clarificar que da fin: ,, quae
filtrando: u defaeco finem dat.- Por fin: , -
, u,; u,
FILTRO ,, cribrum u postremo tandem,deni-
que, tandem aliquando.- Que lleva
FIMBRIA,u,u, fimbria hasta el fin: ,-
,, ad finem perducens.- Que
FIN ,u,; ,,;
pone fin a la obra: u,
,,; ,,;
ad finem perducens opus.- Que
,,; ,,,
pone fin: u,, qui finem
; ,,; ,,; u- imponit.- Que se acerca a su fin:
,,; u,,; - ,, vergens iam ad
,,; u,,; ,, finem.- Sin fin: u sine fine
,u,; ,u,; , Trmino de una obra: ,,
,; ,,; ,, peractio
,, scopus,finis.- )Por
fin tal vez? num tandem? FINAL ,,; ,,
)A fin de qu? (`) cuius finalis,terminalis
rei gratia?.- Conviene dar fin:
u: finem facere oportet.- Dar FINALIZAR u,,u
fin: , (-, finem facio,finio
), , -
FINALMENTE `, , , FINGIMIENTO ,,, si-
, , , - mulatio
u, u, u, -
u, postremo,tandem, FINGIR , , -
denique,unde tandem ,-, , u, -
, , u,
FINANCIERO u,u, ar- u, ,-, u,
gentarius , , ,
fingo,praetendo,si-
FINCA ,u, fundus.- Codicia mulo,confingo,ementior.- Cosas fal-
de fincas: ,; - sas: u falsa fingo.- Fingir
,, cupiditas possidendi hacer que no se ve: u conniveo
Juntamente: u,- confingo
FINGIDAMENTE , Obrar a lo zorro: fraudu-
ficte lenter ago.- Que finge ser supuesto:
u,, qui fingitur
FINGIDO ,,-
esse supposititius.- Que finge: -
,u,,u,;
,u, simulator
,; u,,; u-
,,; u,, (u, FIRMA ,,; ,
u),,,; - subscriptio,subscriptum
,,; ,, simula-
tus, ementitus, supposititius, ficti FIRMADO,, subscrip-
tius,fictus,mentitus tum

350
FIRMAMENTUM ,,,
firmamentum FIRMEMENTE ,,
,,,,
FIRMANTE ,, obsigna- ,,u,
tor firmiter,satbiliter,concinne

FIRMAR con nombre supuesto: u- FIRMEZA `,,; ,,;


falso nomine inscribo ,,; ,,; -
,,; ,u,; -
FIRME ,,u ,, firmitas.- Con firme-
,,; ,,; za: u,, firme,
,,; ,- intense,firmiter.- De nimo: -
,,; ,,,; , ,,; ,, fir-
; ,,; ,,; mitas animi.- De carcter: ,
,,,u- , firmitas tenoris.- Que tiene
,,,, firmeza,sangre fra: ,,
,; ,,; ,, strenuus.- Sin firmeza:
,u,,; , infirme
,,; ,,;
,,- FISCO ,u,; ,,
,,,; , fiscus
,,; u,,; ,,
; ,,,; - FISGN ,, curio-
sus rerum alienarum
,,; ,,
,,; ,,;
FSICA u; u,,
,; u,u,; ,
physica,scientia rerum naturalium
firmus,statarius,firmus non ver
Demostrar con razones fsicas: u
gens,immutabilis,solidus,stabilis,qu
i tenetur,non vacillans.- De firme physica ratione ostendo
nimo: ,, firmus ani-
FSICO u,,; u,,
mi.- Estando firme: stando.-
physicus
Estar firme: ,,
,, () persto,
FISIOLOGA u,, de natura
stabilis sum,consto,sto,firmiter sto
sermo.- Fisiolgico: u,,
Hacer firme y vlido: fir-
mum et validum reddo.- Mantenerse ad sermonem de natura pertinens
firme: constanter sto.- No
FISONOMA u,, ars
firme: u,, infirmus.- Que
judicandi de natura alicuius ex
est firme: ,, stans
facie.- Fisionmico: u
erectus
, ad artem pertinens judicandi de FISTULAR u,,; u-
aliquo ex facie.- Conocer la fisono ,, fistularis
ma de alguien u inge-
nium alicuius ex facie cognosco FISTULOSO ,, fistulosus

FISONOMISTA u,,; - FISURA `,, fissura


,, qui cognoscit na-
turam alicuius ex facie; vultum ins- FLACAMENTE marcide
piciens
FLCIDO u,, flaccidus
FSTULA pequea u,u, par
va fistula FLACO ,,; ,
; ,,; ,,;

351
,,; ,, ,u,; ,,; ,
,,; ,, carnis , theca,loculus tibiarum.- Can-
expers,squalidus,macilentus,defectus tar con la: u accino tibia
carnibus,flaccidus,strigosus.- Estar Canto de la: ,, cantus
flaco: macilentus sum.- Muy tibiae.- Constructor de: ,
flaco,que no tiene sino la piel: - u,; ,, tibiarum opifex
,, nihil habens nisi pel Construir flautas: fisu-
super ossa.- Un poco flaco: - las compingo.- De poco mrito:
,, aliquantum macer ,u, tibia vilis.- De
un solo agujero: u,u,
FLAGELACIN ,, singularis tibia.- Diestro con la:
, flagellatio ,, tibiarum peritus.- El
que canta al son de la: ,,
FLAGELO ,, flagellum auloedus.- Ensayarse en el canto de
la: u in tibiarum cantu
FLAGRANTE ,,, flagrans praeludo.- Ensayo en el canto de la:
,,; ,u,
FLANCO ,, acies militaris praeludium in tibiarum cantu.- Escu-
La evolucin de correrse o extender char la: tibia canentem
se los flancos: ,, exten audio.- Especie de: ,,
sio cornuum
fistulae genus.- Flauta de boj: u
,u, tibia e buxo.- Instrudo
FLAQUEZA ,, macies.-
en la: ,, tibiae peritus.-
Corporal: u,, afficta va-
Lengeta de la: ,,; -
letudo.- Falta de carnes: ,
,u, tibiaew lingula.- Lgubre:
gracilitas,macies
,u, tibia lugubris (por
FLATO u,, inflatio.- usarse en los cortejos fnebres).-
Contrario al flato:u,u Meloda de: ,, tibia-
, flatus discutiens.- Que tiene rum modulatio.- Mujer flautista: -
flato: u,, qui infla- ,; ,, quae ca-
tionem habet nit tibia.- Pastoril: u -
,u, pastoralis fistula.- Pe-
FLATULENTO u,,; u- quea: ,u, parva tibia.-
,, flatuosus,flatus ingene Pequea para dar tono: ,u,
rans.- No fratulento: u,u- fistula quae musici sonos prae-
,, flatus non generans monstrant.- Que canta con la flauta
los versos pticos: u,u,
FLAUTA `,,; ,,,; qui pythicum carmen tibia canit.-
,,; u,,; u Que toca con flauta travesera: -
,u,; ,,; u, u,, qui obliquis canit
u, fistula,calamus,tibia.- Accin tibiis.- Que toca con una caa a
de tocar la: ,, tibia- manera de flauta: ,,
rum inflatio.- Acompaar con la: u,, qui calamo in ti-
u tibia comitari.- Acompaar biam formato canit.- Pasar el tiem-
mal con: u perperam sono ad po tocando la: calamo car-
tibiam.- Acorde o concierto de dos men perdo.- Que hace rudo con la:
flautas: uu,, sonantia ti- ,u, qui calamo stepit
biae ad tibiam.- Amante de las flau- Tallar las flautas: u ca-
tas,de la msica: u,, lamos sculpere.- Tallista de:
amans tibiarum.- Arte de tocar la u,, calamorum sculptor.- Que
flauta: ,,; ,, tae la: ,,;-
ars canendi tibia.- Caja de la: u

352
,, arundinem canens.- Rela- ferit.- Que arroja flechas: ,
tivo a la: ,, tibialis , sagittas mittens.- Que extrae
Sonido de flauta lgubre: las flechas: u,, telorum
, sonus tibiae flexibilis.- extractor.- Que lleva en su punta
Sonido de la flauta: ,, una estopa inflamada: ,
tibiarum sonus.- Suciedad de los , phalarica.- Que tiene flechas
agujeros de las: ,, de oro: u,u,
sordes in tibiarum foraminibus aureas sagittas habens.- Traspa-
adhaerentes.- Tocar la: , , sar con flechas: sagitta
u,-,u, , - trajicio
u fistula,tibia cano; succino
fistula.- Tocar alguna cosa suave FLECHERO `,,; ,u,;
con la: molle quod ,,; u,,;
modulor.- Tocar la flauta con la u,,; u,;u
boca (de modo especial) u , sagittarius,jaculator,arcite-
ore tibiam inflo.- Tocar la flauta nens.- De a pie: ,,
por lo bajo: u succino tibia qui pedes jaculo pugnat.- Escita:
Tocar la flauta travesera: u- u,u, scythicus sagitta-
obliqua tibia cano.- Una parte rius.- Jinete flechero: ,
de la: ,, tibiae pars u, eques sagittarius.- Flecheros:
FLAUTERO,que hace flautas: ` u,, sagittarii
,`,`u,u,;
u,, calamum sive tibiam FLECO de los vestidos: ,,;
compingens,fistulator ,,; ,u, vi-
lli,fimbria,floccus.- Adornar con:
FLAUTISTA u,,;` assuta fimbria variego.- De
,`,u,; , doble fleco: ,, utrim-
; ,,; ,u,; que fimbriatus.-(Indecl.) floccus
,,u,, Que tiene flecos: u,,;
fistulator,tibicen,calamum inflans, u,, fimbriatus
tibiis personans.- Que toca la
flauta en la danza: ,u, qui FLEMA , ,, id quod
tibis in choro inflat.- Naval: tussiendo exspuitur.- Arrojar flemas
,u, in triremibus tibi pituitam ejicio.- Eli
cen.- Primer rudimento de los: - minacin de flemas: ,
,, primum rudimentum tibici- , purgatio a pituita
num.- Que toca sin concierto: u-
,, tibicen que fistula canit FLETE ,,
incomposite.- Segn costumbre de los , , ,, porto-
more tibicinum rium,naulum,vecturae pretium.- Cobra
dor del flete: ,,
FLECHA ,u,; u,,; portorii exactor.- Cobrar el flete:
,,; ,,; ,, portorium exigo.- Del
sagitta,telum,spiculum,jaculum.- transporte por un estrecho:
Acabar con las flechas: ,; ,u, pretium trans-
exhaurio pheretram.- Arrojar flechas fretandi
, sagittas emitto.-
De hierro: ,u, cuspis fe- FLEXIBILIDAD ,,; ,
rrea.- El que recibe las flechas: , flexibilitas
,, sagittas recipiens
La que dispara flechas (Artemisa): FLEXIBLE ,,; ,
,,; ,, quae ,; ,,; ,
fundit sagittas,quae arcu,sagittis
u,,,; ,

353
,-,, FLOJAMENTE ,,u-
,,; ,,; , , remisse,laxe,levi-
,; ,,; ,,; ter
,u,,; u,,
; u,,; ,, FLOJEDAD ,,; ,
flexibilis,lentus,flexu facilis ,; ,,,; ,
,,, languor,inertia,ig
FLEXIBLEMENTE flexibiliter navia.- Con flojedad: u-
segniter.- De nimo: `u,
FLEXIN ,,: , remissio animi
, flexio

FLOJERA,debilidad ,, ta en el botn: u,,


laxitas calyculo tectus flos.- Lanuginosa:
,u, flos lanuginosus.- Que
FLOJOu,,;,,;- produce flores: ,, flo-
,,u,, riger.- Que tiene flor de poca
; ,,;`,,; duracin: u,, brevem
,,; u,,,, florem habens.- Que tiene las flores
; ,, ignavus,mollis,so papilionceas cortadas: ,
cors,otiosus,remissus,imbellis,tardu , mutillum,minutum florem habens
s.- En el trabajo: , Sembrar flores: floribus
,, minus laboriosus.- Fal conspergo
to de vida,de nimo: ,,
codis expers.- Ser flojo: ,- FLORACIN ,, florida ve-
getatio
, langueo.- Volverse flo
jo: resolvor
FLOREAR floreo
FLOR ,u,; ,,;
FLORECER `,, ,u
,u, flos.- Abundante en:
, u, , u-
u,,; u,, ,-, , , ,
floribus abundans.- Adornar con
(,) floreo.- Antes:
flores alrededor: flori-
praefloreo.- Bien,bellamen-
bus circum exorno.- Adornar con: -
te: pulchro flore vigeo.-
floribus orno.- Arrojar la
Dejar de florecer: florere
flor tronchada: mutil-
desino.- En el mismo tiempo: u
lum florem emitto.- Azul: ,u
eodem tempore vigeo et floreo.-
,, flos caeruleus.- Caer la
Hacer florecer: florere fa-
flor,marchitarse: deflores-
cio.- Insensiblemente: sub-
co.- Coger flores: ,-
floreo.- Juntamente: u simul
,, flores decer-
po,flores lego,defloro.- Con dos floreo.- Salir del botn: u
e calyculo erumpo.- Por encima:
flores: , (-,,) du-
plicem florem habens.- Cortar flores (,) superflo-
, flores carpo.- De flor reo.- Por todas partes: un-
daquaque floreo.- Que florece antes
blanca: u,,; u,
de tiempo: ,, propere
, qui est albo flore.- De flor
florescens.- Que florece enseguida:
negra: ,, nigrum florem
,, cito florens.- Que
habens.- Echar flor blanca: u florece o vegeta slo por una vez:
album florem emitto.- El acto de ,, qui altera tantum ex
arrojar flores en obsequio: u- parte viret.- Que florece tarde:
,, florum conjectio.- Encubier ,,, sero florens

354
Que floreci poco ha,joven: , do.- Siempre florido: ,,
, qui modo effloruit.- Que hace semper florens
florecer todas las cosas: u-
,,; ,, omnia FLORILEGIO ,, anthologia
florere faciens.- Sobre los dems:
prae caeteris floreo.- FLUCTUACIN: u,,; u-
Adorno con flores: ,, ,,; ,, fluctus,fluc-
florida exonatio.- Arrancar flores tuatio.- Del nimo: ,,
por todas partes: flores fluctuatio animi
undique decerpo
FLUCTUANTE u,, ()
FLORECIENTE ,,; , fluctuosus
,; ,,; ,,
virens FLUCTUAR `,`, u-
, u, u,
FLORETE tosco de gladiador: , fluctuo.- Interiormente: u-
,, rudis intus fluctuo

FLORIDO ,,;, FLUCTUOSO u,,; -


,; ,,; ,, ,, fluctuosus
; ,,; ,,
,,; ,,; - FLUIDAMENTE `u fluxe
,,; ,,; ,
,; ,, floridus.- Ha FLUDO `u,,;`u,
cer florido: floribus red-
,;`,,;`u,,; fluye de arriba: ,,
,, fluidus defluens.- Que fluye en abundancia:
,, copiose fluens.- Que
FLUIR `,`,`,`u,`, fluye en delgadas corrientes: -
,,u,, , u,, tenuiter fluens.- Que
,, , , , fluye hermosamente: ,,
, fluo,defluo,in- pulchre fluens.- Que fluye mucho,r-
fluo,effluo.- A la vez: u pidamente: u,, multi-
simul deffluo.- A lo largo de: - fluus.- Que fluye naturalmente: -
,- praeterfluo.- Con veloci u,u,, sponte
dad: ,, aestuosus.- Co- fluens.- Que fluye por siete cauces:
rrer lo lquido: , pro- ,, septemfluus.- Que
fluo.- Correr bien: , fluye por todos lados: ,,
bene fluo.- Correr hacia abajo: - circumfluus.- Que fluye profun-
defluo.- Correr un lquido: damente: ,, profunde
fluo.- De alto abajo una cosa fluens.- Que fluye: ,,;
lquida: defleuo.- El agua `u,,; ,, fluens
alrededor: ,- circum- Que fluye,que corre bien: ,
fluo.- Fluir hacia: ,u (-u),, ,, faci-
lem cursum habens
influo.- Hacia abajo: ,-
, defluo.- Lo lqui-
FLUJO u,,; `, (nom.
do por encima: super in-
acus.),`,,;`,,;`-
fluo.- Lo que fluye alrededor: -
, (`),;`,`,;`,
u,, circumfluus.- Por
,; ,,; ,,
diferente va: mutato iti-
; ,,; ,,; -
nere fluo.- Que corre,fluye lentamen
,, fluxus,fluendi actio.-
te: u,, latifluus.- Que

355
Del mar creciencte,pleamar: u- ,, comatus.- Echar mucho
,, maris aestuantis accessus.- follaje los rboles: insane
Que padece flujos: `,, flu- salvesco
xionibus laborans
FOLLETO ,u, codicillus
FLUVIAL ,,;
, fluvialis FOMENTAR ,,
, ,,-
FLUXIN `, (nom.acus.),`, ,,u,u
,;`,,; ,u,; ,,, foveo.-
fluxio,stillatio.- Padecer fluxiones Alrededor: circum foveo.-
`u,- humoris noxii Ligeramente: leniter foveo
fluxu tentor.- Sujeto a fluxiones: Secretamente: clam sero
`u,, fluxionibus obno-
xius FOMENTO,medicamento,calmante: -
,,,,
FOCA ,,; u,,; u,
; ,,; u,,;
, phoca.- Pequea: u,u,
,u,; ,, fo-
parva phoca mentum

FCIDE ,, nomen regionis FOMENTAR foveo

FOCO ,, focus.- De luz: FONDA ,u,; ,,


uu,,; u,, col ; ,u,; u,,
lustratio popina,coenacularia domus

FOGN ,,; u,u FONDO ,,; u,,


; ,u, focus.- Hogar fundum.- De vaso o de nave: ,
pequeo: ,u, foculus ;,, fundum vasis o navis
LO que no tiene fondo: ,,
FOGOSO u (-u,u,u), , fundum non habens.- Poner en el
u,,; u,, ar- fondo comn: u confero in
dens,fogosus,exsuperans animi.- En
commune.- Que carece de fondo: u-
la pelea: u,, igneus in
,, fundo carens.- Que se
pugna.- Naturaleza fogosa: u,
encuentra en el fondo: u,
, ignea natura
, sub imo fundo relicto
FOLLAJE ,, foliorum et ramo-
rum copia.- De mucho follaje: -
FORASTERO u,u,u (-u); - FORENSE ,,; ,,
,u,; u,,, forensis.- Arte de escribir dis-
,, advena.- Mesa pa- cursos forenses: ,,
ra los forasteros: ,, mensa ars scribendi orationes.- Escribir
hospitalis.- Residir como forastero: discursos forenses: scri
, peregre advenio bo orationes forenses.- Escritura de
Ser forastero: ,-,- discursos forenses: ,,
, advena,peregrinus et scriptio orationum
ignarus sum
FORTIFICAR vallo com-
FORCEPS u,,; , munio
u, forceps,id quo foetus mortuus
extrahitur FORJA ,u,; ,u,
,,; ,u, fornix,for-
nax fusoria, fornacula.- El que eje-

356
cuta sus artefactos a fuego: u-
u,, qui opus ad cominum FORMACIN ,,,
conficit informatio

FORJADO u,,; ,, FORMADO recientemente: u,,


conflatus.- De bronce: - recens formatus.- NO bien formado
,, ex aere cusus.- Mal forja- ,, expressus
do: u,, perperam cusus.-
No forjado: u,,, FORMADOR u,uu,,
non conflatus formator.- Formadora: ,,
formatrix
FORJAR ,u conflo in
FORMAL ,, formalis
fornace.- Juntamente: u
- una confingo.- Mal: FORMAR , u,-,
male cudo
u, , , -
FORMA ,,; ,,; , ,-, , ,
,; ,,; ,,; , , ,
,u, ratio,forma.- Cambiar a , , u-
,-,u,u,u
otra forma: u in aliam formam
formo,fingo,instruo,affingo.-
effingo.- Dar forma,modelar:
Primeramwente: ante
formam o speciem constituo
refingo.- Malamente: u per-
De otra forma: ,,;
peram formo.- Formado por agregacin
,, alterius diversae-
o combinacin de elementos: u-
que formae.- De todas formas: -
,, quod conflatum est.- El
,, omniformis.- De tres for
que fue formado primero: -
mas: ,, triformis.- De
,, qui primus formatus est.-
una sola forma: ,,
Acto de formar: ,, ac-
unius formae.- Elegante forma: tio fingendi.- Al mismo tiempo:
,,; ,, praestans for u,- una confingo.- Apto
mam.- Que tiene forma de: , para formar: ,,
, formam habens.- Que tiene for- vim habens formandi.- De otro modo:
ma o naturaleza semejante: - alia ratione condo
,, similem formam et naturam
habens.- Que tiene forma peculiar: FORMATIVO ,, vim ha-
,, propriam formam bens formandi
habens.- Que tiene forma semejante:
,, similem formam FORMIDABLE ,,,
habens.- Que tiene grandes formas: ; ,, formidabilis
,,;-,, magna
figura constans.- Que tiene igual FRMULA ,, exemplar
forma o dimensin: ,
quae parem formam o dimenssionem FORNICADOR ,u,; -
habent.- Que tiene todas las formas: ,u, fornicarius
,, omniformis.- Que
toma muchas y variadas formas: FORNICAR copulo.- Ardiente de
,, varias,multipli- copular,fornicar: u,, qui
ces formas habens.- Ser de la misma coire solet
forma: ejusdem formae
sum.- Variedad de formas: u,
, varietas formarum
FORNIDO ,, qui est
forti et robusto coprpore FORO ,,; ,u,; ,

357
u, forum.- Tribunal: ,u, propugnaculum,munitio
u, forum.- Plaza de arengas: munimentum.- Construda en el estua-
,, forum,concio rio: ,u, arx in aestua-
rio exstructa.- De estacas puestas
FORRAGEAR, pabulatum egre en tierra: ,, mu-
dior.- Salir juntamente a: u nimentum ex vallis in terram depac-
simul aggredior frumentatum tis.- En un alto: ,,
arx.- Natural: u,u, lo-
FORRAJE ,,; ,,; - cus natura munitus.- Punto fortifica
,,; ,,; ,, do: ,u, locus munitus
pabulum.- Pasto para los animales:
,,; ,, leguminum FORTIFICADO u,,; u,,
stipulae munitus.- Bien fortificado
,,; ,,; ,
FORRO que tiene dos forros , , bene( munitus.- Mal fortifica
,, tribus crustis oductus do: ,, male munitus.-
Obstrudo por una fortificacin:
FORTALECER u,u,u- ,, munimentum inclusus
,u munio,confirmo.- Con
races: ` () radicibus FORTIFICANTE `,, habens
munio.- Que fortalece los miembros: vim roborandi
u,, membra sanans,augens
FORTIFICAR u,u,-
FORTALECERSE , ,-,u,- (),
in masculum evadere,reficio me ,,u,
u,u,, (.-
FORTALEZA ,,;,, ),,u,-
,,; ,,; ,u,,u
u,,; ,u,; u- munio,circumvallo.- Alrededor: u-
,u,; ,, propug ,- cummunio circum ob-
naculum,praesidium,munitio,arx.- sepiendo.- Alrededor con fosos:
Fortaleza: ,,; ,, fossam circummunio.- Con em-
; ,,; ,,; palizadas: vallis munio.-
,,; ,,; - Con terrapln: ,,,
,,; ,, robur u; ,u,- circum
fortitudo.- Con fortalece: aggesta munio.- Con trinche-
fortiter.- Dotado de gran ras o setos: septo cir-
fortaleza: ,, cummunio.- De antemano:
magna fortitudine praeditus.- Gran praemunio.- Cerrando: u,
fortaleza: ,, magna intersepio.- Juntar for-
fortitudo.- Que sufre con fortaleza:
tificando: u muniendo ad-
,, qui tolerat forti
jungo.- La ciudad: ,-
animo.- Tener fortaleza de nimo:
urbem exstruo,munio.- Por delante
forti et virili animo sum
con empalizadas: impac-
tis vallis praemunio
FORTIFICACIN ,,;
u,,; ,,;
FORTN u,u, praesidium
,,; ,,
,,;-,, FORTUTO uu,; u,,
,,; u,,; ; u,, fortuitus.- Caso
,,,- fortuto: ,, fortuitus casus
,,,; ,
,; ,,; ,,; FORTUNA ,, fortuna.- Cambios,

358
mudanza de: ,,; - FORZADO ,, invitus.- Obliga
,, mutatio eventuum,furtu- do por la fuerza: ,, vi
nae mutationes.- De mediana fortuna: actus.- No abligado: ,,
,, mediocris fortunae.- non coactus
El que goza de fortuna varia: -
u,, qui varia fortuna utitur FORZAR ,,,
Favorable: ,u,; ,, ,,
u,, secunda,prospera for- , in latus tra-
tuna.-Por fortuna:u fortunate ho,vim affero,cogo,adigo> Reforzarse
u,- invalesco
FORZUDO ,,, quod tentabat
magnis viribus praeditus
FRACASO u,,; u,
FOSA u,,; u,,; ,,; u,, res
,,; ,u,; ,u, male gesta,spei frustratio,aberratio
a scopo
,u,; ,u,; ,
,; ,,; u,,
FRACCIN numerus
,; ,,; ,u, fo- aliqua parte minutus
ssa,fovea.- Abrir una fosa:
fossam duco.- Acto de abrir una: - FRACTURA,fraccin ,,
,, actio ducendi fossam.- ,,,,
Cavar una fosa: foveam ,,,; ,,
cavare.- Digno de ser precipitado en ,,, fractura,
una fosa: ,, dignus qui fractio.- Que tiene alguna fractura:
mittatur praeceps in barathrum.- Ex- `,u, qui ruptis membris
cavacin de una: ,, fossae laborat
excavatio.- Para sacrificar cerdos:
,, fossa mactandis suibus.- FRAGANCIA ,,,,
Profunda: ,u, fossa pro- fragantia
funda.- Subterrnea: ,u,
,, fossa subterranea FRAGANTE ,,;
,; ,,; ,,;
FSFORO ,u, phosphorus ,,; ,,; -
,,, fragrans
FSIL ,, fossilis
FRAGANTI,in fraganti ',
FOSO u,,; ,,; - u in ipso facto.- Accin de
,u,; ,u,; u, coger in fraganti: ,, de-
, fossa.- Cercar con fosos: - prehensio.- Coger in fraganti: -
fossa munio.- Construccin de deprehendo in ipso facto.- Co-
un foso: ,, valli exstruc- gido in fraganti: ,, in
tio.- Hacer un foso alrededor: - ipso facto deprehensus
, foveam circumdu-
co.- Que tiene cuatro fosos o FRGIL ,,; u,,;
trincheras: u,, quatuor ,,; ,u,u
fosos vel valla habens ,, fragilis

FRACASAR u una fragorem FRAGILIDAD u,, fragili-


edo.- Medio fracasado: `, tas
semi-rutus.- Que ha fracasado en
una empresa o en algo: , FRGILMENTE,sin solidez: non
,, qui non perficit firmiter

359
FRAGMENTO ,,,u FRANCO,abierto,sincero: ,,
,,,,; , apertus
, fragmentum,assula
FRANJA ,u, fimbria.- De
FRAGOR ,u,; ,, doble franja ,, utrim-
fragor que fimbriatus.- Sobrepuesta: -
,,; u,, absuta
FRAGUA ,,; ,u,; - lacinia,limbus vesti attextus
, ,u, caminus,fornax
Fundir en la fragua: in for- FRANQUEZA u., since-
nace fusoria conflo ritas.- El que habla con franqueza:
u,, qui recte loquitur
FRAGUAR molior.- Hablar con u recte loqui
Ocultamente: ,- furtim
molior FRASCO ,u, lagena

FRANCACHELA ,u, comissatio.- FRASE ,,; ,,


Amigo de francachelas: ,, phrasis
comessator.- Ir de francachelas:
comissor FRESEOLOGA ,, loquen-
di formularum omnimodarum
FRANCAMENTE palam

FRATERNALMENTE fraterne ,, qui est sine fraude.-


Sin fraude: sine fraude.-
FRATERNIDAD ,, frater- Tramar algn fraude: u
nitas fraudem molior.- Usar de afeites y
fraudes en el atuendo personal: -
FRATERNIZAR concordiae vincu fuco et fraude utor
lo jungo
FRAUDULENTAMENTE ,-
FRATERNO ,, fraternus.-
fraudulenter.- A modo de los
Caridad fraterna: ,,
vendedores de lana: eorum
charitas fraterna
more qui lanas vendunt dolose
Pbrar fraudulentamente:
FRATRICIDA ,, fra-
fraudulenter molior
tricida
FRAUDULENTO `,,; -
FRAUDE ,,; ,,
,,; ,,; ,
; , ,,; -
,; ,,; ,,
,,,,;
; ,,; ,
,,; ,,; -
,; ,, fraudulen-
u,,; u,u-
tus,subdolus.- De intencin fraudu-
,,,-
lenta: ,, qui habet
,,; ,,,; fraudulentam mentem
,,; ,,;
, u,,; u- FRECUENCIA u,, frequen-
u,,; ,, fraus, tia.- Con frecuencia: u,
techna.- Atraer con fraude: saepe,crebro.- Con poca frecuencia:
evello.- Con fraude: sinis- , infrequenter.- Con
tre.- El que maquina fraudes: - frecuencia: , fre-
,,; u,, do- quenter.- Que va y viene con
losa cogitans.- Que no tiene fraude: frecuencia: ,,; -

360
,
u, ventitator frigo.- Que fre: u,,, qui
frigit
FRECUENTADO,muy: ,,
maximo hominum conventu cele- FRENAR fraeno.- El acto de
bratus frenar: ,, fraenatio
FRECUENTAR , u, u-
, frequento.- Ir FRENES ,,; u,
con frecuencia: ventito.- Un u,, insania.- El que
sitio: ad locum ven- tiene frenes: u,, phre-
tito.- Accin de ir con frecuencia: netide laborans.- Padecer frenes:
,, ventitatio , phrenitide la-
boro
FRECUENTE ,,; ,,
; ,,; u,,; FRENTICO ,,,
u,u,,; u,,; u,, lymphatus,phre-
neticus
,,,; ,,
,,; ,,;
FRENILLO ,u, membrana
,; (slo nom.ac.fem.pl. quae linguam in inferiore oris parte
,) frequens subjicit

FRECUENTEMENTE ,,- FRENOu,u,,; `u,,;


,,,,u `u,,; ,
,u,u,u,u,u- ; u,u,; ,,
,u,,,, ,,; ,u,;
frequenter,crebro,assidue,ju- ,,; ,u,; ,,
giter.- Ms,muy: ,- ,,,u,;
crebrius,frequentissime u, fraenum,retinaculum,lupatum,
lorum.- Adornado con freno de oro:
FREGAR ,- abluo u,, aureo fraeno or-
natus.- Arte de hacer frenos: -
FREIR , , ,- ,, ars fraenorum con-
frigo.- Accin de freir o tostar: ficiendorum.- Bocado del freno:
u,,; ,, ,,; ,u,
rigendi actio, frictio in sartagi-
ne.- Juntamente: u simul
quae sub ore sunt fraeni ferra- frontem capero.- De ancha frente:
menta,id quod apponitur maxillis u,,; ,u,,
equorum.- El que hace frenos: - cui frons lata est.- De frente:
,, qui fraena conficit.- (gen.),,'-
Poner el freno: fraenum ,,-,
injicio.- Que muerde el freno: - , , , -
,, qui fraenum mandit.- , , u. -
Quitar el freno: fraenum ,, , ,
adimo.- Rehusar el freno: u- ,-, ,
fraenum amoveo.- Unido al freno: -, (dat.), ex adverso,
e regione,adversa fronte,coram.- Al
,, fraeno adnexus
frente: ,,- obviam
FRENTE natural o militar ,u Situado enfrente: ,,
ex adversus situs.- Frente de:
frons.- Adornar la frente: -
ex adverso.- Alinear los
redimio.- Adorno de la: -
frentes: in acie colloco.-
,u, frontis ornamentum.- Arru
Colocado enfrente: ,,
gar la frente: corrugo,
positus ex adverso.- De dos frentes:

361
,, bifrons.- El que es- res phrygios imitor
t de frente,enfrente: ,
ex adverso stans.- Extensin del FRIGIO ,,; ,u,
phrygius,phryx.- Segn costumbres
frente en el ejrcito: ,,
frigias: u phrygio ritu
productio aciei.- Que est sobre
la frente : ,u, qui est
FRINGILAGO (ave) ,,;
supra frontem.- Que lee en la mente
u,; ,u,; ,, frin-
(fisonomista): ,
gilla
, frontis inspector.- Que tiene
una frente igual: ,, FRO `,`,,; ,
qui frontem aequalem habet
; u,,; u,,;
u,,; u,,;
FRESA ,u, fragum
u,u,,; u,,;
FRESCO ,,; ,, frigidus.- Muy fro: u,
frigus,roscidus.- El que gusta del u,u,, perfrigidus
fro o del fresco: u,, supra modum frigidus.- Algo fro:
frigore recreans.- Que toma el u,, aliquantum frigidus
fresco: u,, frigoris cap- Medio fro: `u,,; `-
tator.- Tomar el fresco: u fri- u,, semifrigidus.- Fro:
gus capto.- Fresco,reciente: ,,; u,,; u,
, recens ,; ,,; u,,
u,, frigus,glacies.- Amante
FRESCOR,lo que est en su frescor,en del fro: u,, amans
su vigor: ,, suo vigore frigoris.- Condenar al fro: -
praeditus u,- frigore cogo.- Dar
diente con diente de fro: u,
FRESNO ,, fraxinus.-De fres- dentes concutio prae fri-
no ,,; ,,; gore.- De calentura: ,,
,, fraxineus horror febrilis.- De invierno: -
,, hibernum frigus,rigor.-
FRIALDAD u,,; u,,
Dureza provocada por el fro: `-
frigiditas
,, rigor.- Encogerse de fro
FRAMENTE u frigide ,- frigore contraho.- En-
cogimiento de las manos,de los pies
FRICCIN ,,; , por el fro: ,, manuum pe-
dumve contractio ex frigore.- Estar
; ,, frictus,frictio.- Con
fro: `,` frigeo.- Estar
la mano: ,, quae manu
fit frictio.- Seca (de polvo con que yerto de fro: , tor
se rociaban los atletas): pentes frigore manus habeo.- Hace
,, sicca frictio.- fro: frigus est.- Horrori-
Suave: ,, levis frictio.- zarse de fro: () ho-
Usar de friccin seca: rreo.- La que tiene fro:
sicca frictione utor , quae friget,rigens.- Muerto de
fro: ,, hiemis frigo-
FRIGIA u,, Phrygia.- Imitar
las costumbres frigias: u mo-
re enectus.- No expuesto al u,, frigus faciens.- Que
fro:,, frigori non defiende de los rigores del fro:
obnoxius.- Que causa fro con u,, hiemis injuriam
temblor: ,, horrorem arcens.- Que no puede sufrir el
afferens.- Que da o produce fro: fro: u,,; ,,

362
rigoris impatiens.- Que vive transi FRONTISPICIO ,u, frontis-
do de fro: `,, in picium domus
frigore semper vivens.- Rigor del
fro: ,, algor.- Sufridor FROTACIN ,,;
del fro: ,, frigoris , affrictus.- Lo que se frota:
bene paciens.- Tener fro: , ,, id omne quod
,, frigo.- Traba- affricatur
jado en fro (metal): u,
cussus ad frigus.- Vehemente: FROTAR ,-,-,
`,, frigus vehemens ,,,,-
,,,u,-
FRISUELO ,,u, capistrum collido,frico,affrico,attero
tero.- Con la mano: manu
FRITILO ,u, fritillum frico.- Ligeramente: , -
defrico,leviter tero.- Por en-
FRITO u,,; ,- cima in summa parte scari-
,u, frixus,coctus in sartagine fico

FRITURA,fruta de..: ,u, FROTE ,, frictio


placenta
FRUCTFERO ,,; -
FRVOLO u,,; , ,,;,,--
, nugatorius,vana cogitans ,,,,
,,,
FRONDA ,u, frons ,,,; -
,, pomifer,fructifer,frugi-
FRONDOSIDAD ,u, frons fer,foecundus

FRONDOSO u,u,- FRUCTIFICAR fruticesco


,u,,; , Mucho: supra modum fruc-
,; ,,; ,, tifico.- Que fructifica excesivamen-
frondosus.- Muy frondoso: - te: ,, insane fructi-
,-,, valde frondens.- ficans
En la parte superior: ,,
; ,, in summa parte FRUCTUOSO u,,; -
frondosus.- Por s mismo: ,, frugifer,fructuosus
, comatus per se.- Ser muy fron-
FRUGAL ,,,,
doso,tener muchas hojas: lu-
xurio frondibus ; ,,; u
u,, (thymbra in coenam
FRONTAL,frontalera: ,, utens) frugalis,moderatus victu con-
tentus,parcus.- Que le basta con
; ,,u, frontis,fron
tale poco: ,, qui pauca
sufficiunt,frugalis.- Que no apetece
FRONTERA `,u, limes,terminus manjares delicados: ,,
non appetens delicatioris cibi.- Que
Situado en la: ,, ad fi-
nes positus se alimenta con poca comida: -
,,, frugalis,
FRONTERIZO ,,;`,, parvo contentus ad victum
ad fines pertinens,finitimus.- Opues
to,en frente:,, opposi- FRUGALIDAD ,,,;
tus,adversus ,,,; ,
,; ,, frugalitas
parvo contenta,frugalitas

363
FRUGALMENTE , exi- FRUSLERA ,u, nugae.- Consu
guo sumptu, frugaliter mir el tiempo en: ,,-
tempus in vana consumo.-
FRUICIN u,,, Entregado a frusleras: u-
fruitio
,, inanibus rebus studens
FRUMENTARIO ,, frumenta-
rius
FRUSTRACIN u,,;- ,,; ,, fructus.-
,,;,, Abundante en: ,, fruc
, frustratio,elisio tibus abundans.- Abundar en: -
fructu exubero.- Accin de
FRUSTRAR ,,- llevar ramas con frutos:
,, frustro ,;,, palmitum gesta-
tio.- Aprovechamiento del fruto:
FRUSTRARSE u, frus ,, usus fructus.- Percibir
tror el fruto: ,,,
fructum percipio.- Coger el
FRUTA ,, pomum.- Abundancia
fruto: ,, -
de: ,, pomorum ubertas.-
fructus colligo.- Arbol que
Agria: ,, fructus imma-
da frutos tardos: ,u,
turus.- Alimentado con: , arbor quae fructus tarde perficit.-
, fructibus nutritus.- Alimen- Buen fruto: ,, bonus
tarse con: fructibus ves- fructus.- Coger los frutos sin madu-
cor.- Que vive con frutas: - rar: ,,,-
,, fructibus vivens.- Alma- mature fructus emitto,fruc-
cn donde se guardan las frutas: tus precoces reedo.- Cortedad de
u,u, locus in quo frutos: ,, exiguitas
fructus asservantur.- Cierta fruta fructuum.- Cubierta del fruto: -
inspida: ,, poma.- De ,, fructus integumentum.-
cscara suave: ,u, pomum.- Dar dos frutos: ,,-
De otoo: ,, fructus autum- insuper germino,bis fructus
nalis.- Frutas silvestres: - fero.- Dar frutos tres veces: -
,, montana poma.- Guarda de ter fero fructus.- Dar fruto
lo frutos de otoo: ,, perfecto: ,,
autumnalium fructuum custos.- Muy
perfectum fructum pario
dulce: u,u, praedulce
Dar hermosos frutos:
malum.- Pezn de las: u,u, pulchros fructus pario.- De amargo
pediculus racemorum botri.- Que gus-
fruto: ,, amarum fruc
ta de frutas: ,, qui tum habens.- De corteza dura:
delectatur pomis.- Vendedor de:
u,u, fructus omnis cuius
,u, pomorum venditor cortex est durior.- De fruto arruga-
do: `u,, cuius fructus
FRUTAL ,,- est rugosus.- De fruto cubierto o
,, fructifer encerrado: ,, fruc-
tum habens involutum.- De grandes
FRUTERO de barro: ,u,; - frutos: ,, magnos
,,; ,u, vas ficti- fructus habens.- Excesivo en dar
lia fructibus impletum frutos: ,, modum ex-
cedens in fructibus.- Que guarda los
FRUTO ,,; ,,; frutos: ,, custos
u,,; ,,; - fructuum.- Ofrecer frutos:

364
fructum offero.- De lo que se puede frutos: ,, fructuum
percibir fruto: ,, qui perceptio.- Perjudicial a los frutos
fructus percipi potest.- Producir ,, exitialis fructi-
frutos: fructum pario.- bus.- Primicias de los: ,,
Produccin de frutos: ,, primitiae frugum.- Hecho de los
fructuum editio.- Llevar buenos nuevos frutos: ,, novis
frutos: uberes fructus fructibus factus.- Produccin de
fero.- Llevar dos frutos: bis frutos temprana: ,, ce-
fero fructum.- Llevar el fruto a la lerior fructuum editio.- Produccin
madurez: fructum ad de hermosos frutos: ,,
justam maturitatem perduco.- Llevar pulchrorum fructuum editio.- Que
fruto,dar fruto: lleva buen fruto: ,,
u fructus edo.- Llevar fru- bonum fructum ferens.- Producir fru-
tos todos los aos: u tos tarde: sero fructus
singulis annis fructus fero.- Llevar gigno.- Que coge frutos crudos:-
los frutos: u conveho fruges ,, crudos adhuc fructus
Llevar mucho fruto: u mul- decerpens.- Que coge muchos frutos:
tos fructus pario.- Los frutos de la ,, multos fructos colli-
tierra: ,, fruges.- Mezcla de gens- Que come los frutos: u-
todos frutos: ,, omnium
fructuum permixtio.- Percepcin de
,, qui fructus comedit.- Que Que lleva frutos tardos:
da dos frutos: ,, bis , serotinos fructus ferens.- Que
fructum afferens.- Que da fruto lleva los frutos colocados oblcua-
blanco: u,u,, mente: ,, oblique
qui fructu est candido.- Que da fructus ferens.- Que lleva muchos
fruto seco: ,, siccum frutos: u,u,,
fructum pariens.- Que da frutos en permultos fructus ferens.- Que
sazn: ,, perfectum lleva ramas con frutos: ,
pariens.- Que da frutos no cubiertos , palmites cum recemis gestans.-
u,, cuius fructus sunt Que lleva todo gnero de fruto: -
nudi.- Que da hermosos frutos: ,, qui fructum omne genus
,, pulchrum fructum habens fert.- Que lleva tres frutos cada
Que da muchos frutos: ,, ao: ,, ter fructum fe-
multos fructus pariens.- Que echa el rens quotannis.- Que no lleva ya ms
fruto en la parte posterior de la fruto: ,, qui fructus
hoja: ,, in adversa non amplius fert.- Que produce fruto
foliorum parte fructum generans.- anual: u,, annum
Que lleva buen fruto: u, fructum ferens.- Que produce fruto
,, bonos fructus ha- delicado: ,, exilem
bens.- Que lleva dos frutos: - fructum ferens.- Que produce fruto
,, bis fructus ferens.- Que dulce: u,, qui dulcem
lleva fruto en el tallo: fructum fert.- Que produce frtutos
,, caudice fructum ferens.- comestibles: ,, comes
Que lleva fruto un ao s y otro no: tibilem fructum ferens.- Que da o
u,, alternis an- produce frutos: ,,
nis fructum ferens.- Que lleva frutuum generator.- Produccin de
frutos de oro: u,, au- frutos: ,, fructuum
reos fructus habens.- Que lleva editio.- Productor de frutos: -
frutos de toda clase: ,, ,u, fructuum dator.- Que
quae omnis generis fruges profert.- produce malos frutos: ,,
Que lleva frutos semejantes: - malos fructus afferens.- Que
,, similes frutus ferens.- produce negro fruto: ,,

365
nigrum fructum ferens.- Que Prender fuego: u igne injecto
produce poco: ,- uro.- Probar por el fuego: u
,,, raros,exiguos igne probo.- Respirar fuego: u-
fructus habens.- Que tiene fruto ,- ignem spiro.- Soplar el
ancho: ,, latum fruc- fuego: flando excito.-
tum habens.- Que tiene suaves frutos Consumir el fuego lamiendo
`,, suaves fructus lamendo consumo.- Que entra en el
habens.- Que trae la runa a los
fuego: u,u, ignem ingre-
frutos: ,, perniciem diens.- Que hace rudo con el fuego:
afferens fructibus.- Quitar los fru-
u,u, ig-ne o in igne
tos: fructus decerpo.-
stridens.- De color de fuego: -
Recoger los frutos: u fruges
,,; ,,; -
colligo.- Fruto o resultado de una
,,; u,u,,,
cosa: ,, fructus.-
flammeus,colore praeditus.- De donde
Tarda cosecha de frtuos:
gotea fuego: u,, a quo
, sera fructuum generatio.- ignis stillat.- De fuego ardiente:
Utilidad de los frutos: ,, u,, igne ardens> Engen-
fructuum proventus.- Ya maduro: drado de fuego,fogoso: u,u-
u,u,,,; , ,,; u,u, ig-
,, fructus maturus ne genitus.- Fuegos falsos para
engaar al enemigo: uu,,
FUEGO ,u,; ,u,; - ementiti ignes.- Hecho fuego: -
,u,; ,,; ,u, u,, ignitus.- Impetu del
; u,, ignis.- Andar en el fuego que devora: ,, impetus
fuego: u,-, in igne ignis ligna depascentis.- La que
verso.- Avivar el fuego: u,u- vigila,cuida el fuego consagrado:
,u,u ignem excito.- ,, protector foci.- Leo
Hacer fuego para avisar: u,- con que se enciende el fuego: `
ignem verto ad dandum lignum quo ignis accenditur.- Los
signum.- Llevar fuego: u ig- fuegos que sirven de seal: u-
nem gesto.- Ocuparse acerca del ,, ignes insignum accedens.-
fuego: u,- circa ig- No arrimado al fuego: ,,
nem versor.- Poner fuego: u ig-
nem incendo.- Ponerse de color de
fuego: cum rubore inflammo.-
igni nunquam admotus.- Ocupado o que nem ferens.- Que respira fuego: u-
anda siempre en el fuego: u,u (-u,u,u) ignem spirans
circa ignem semper versans.- Per- Que sustenta o nutre el fuego: u-
teneciente al fuego: uu,, ,, ignem nutriens.- Que
ad ignem pertinens.- Que arroja tiene punta aguzada de fuego: u-
fuego: u,u,, ,,, ignitam cuspidem
ignem protrudens,ignem emittens,ig-
habens.- Que vive en el fuego: u-
nivomus.- Que con sume con el fuego:
,, in igne vivens.- Ramas
,, igneo ardore consu
mens.- Que encierra fuego en su secas para encender el fuego: -
seno,volcnico: u,, igni ,, fomenta.- Semejante al
occupatus,ignem concipiens.- Que fuego: u,, ardenti igni
engendra fuego: u,, similis.- Sin fuego,desprovisto de:
ignem generans.- Que excita el fuego u,, ignis expers
u,, ignem excitans.-
Que inflama con fuego: u,, FUELLE `,,; ,,,
is qui igni infammat.- Que lleva ; ,,; u,; u,
fuego: u,u,, ig- , follis,flabellum.- Soplar con

366
el fuelle: ,` flatu ,,,,
discutio,flabello ventilo.- Asiento ; ,,; ,,; u-
del fuelle en la forja: u, ,,; ,,; ,
u, sedes super quam suos folles ; ,,; ,,; u-
faber ferrarius collocat ,,; u,, fortis,
strenuus,validus,viridis,prudens.-
FUENTE ,,; ,u,; Ms,muy: ,,;,,
,,; ,,; ,, fortior; u,-,u,;
,; ,, fons.- Pequea: - ,,;,,
,,; ,,u, validior quam ut facto impetu po-
fonticulus.- Abundante en fuentes: ssit everti.- Los ms furtes,valien
,, abundans fontibus.- De tes: , fortissimi.- Que
fuente,que mana de una fuente: pelea con fuerza,no con arte: -
,,; ,, fonta- ,u, qui no arte,sed robore cer-
nus.- Guarda de fuente: , tat.- Ser muy fuerte: u,-
, fontium custos.- Guardia de praevalidus sum,vigeo.- Fuer
fuente: ,,; u, te (castillo): u,, prae-
,; u,u, fontium sidium
custodia.- Que abunda en fuentes:
,,, abundans fon FUERTEMENTE ,`,,
tibus.- Fuente,plato,vasija: - ,,-,-
,u,; ,-,u, ,,, for-
; ,,; , titer,vehementer,valide
u, patina,vas in quo prandium
fertur,latex,lanx.- Por todas las FUERZA ,,;,,;,
fuentes: per omnes fontes ,;`,,;`,,; -
,,;`,,;`u,
FUERA foras.- Fuera de,excep- ; ,,; ,,; -
to (gen.) praeterquam,praeter.- ,,; ,,;
Adv.,prep.gen.: ,,- ,,; ,,; ,,
,,,,, ; u,u,; ,,;
,,,,- ,,; ,,; ,,
, (delante de conson.), ; ,,; ,,;
(delante de vocal) extra,foris.- ,,;: ,,;
Fuera de que: '` praeter quam ,, vis,robur,potentia.-
quod.- Fuera de s: u,- A viva fuerza: ,
,, amens, excussus per vim.- Con fuerza: ,
mente ,u, valide,
vehementer,robuste.- Con las fuerzas
FUERO, gozar de los mismos fueros
reunidas: u collecto ro-
que los otros: aequo jure
cum aliis vivo bore.- Con ms: vehemen
tius.- Con todas las fuerzas: -
FUERTE ,,; ,, ,,u,-
; ,, ();,- ,, u pro
,,;`,,; - viribus,contente,admodum valide,to-
,,; ,,; - tis viribus.- De doble fuerza:
,,u,, ,, bipotens.- Dotado de fuer
,,; ,
za singular: ,, singula- fuerza: ,, pari robore
ri robore praeditus.- Dotado de gran praeditus.- Dotado de la misma
fuerza: ,, magno robo- fuerza: ,, eodem robo-
re praeditus.- Dotado de igual re praeditus.- Dotado de pocas

367
fuerzas: ,, exiguis infirmus sum.- Tomar fuerza:
viribus praeditus> El que emplea invalesco.- Tomar ms fuerza
todas sus fuerzas en algo: - acriorem vim accipio> For-
,, qui omni ope nititur ad talecimiento de las fuerzas: -
aliquid.- El que tiene fuerza para ,, confirmatio virium
todas las cosas: ,u, qui FUGA ,,; ,-
vim adversus omnnia habet.- Aventa-
,,; ,u,; ,
jado en fuerza: ,,
,; ,,; ,,;
praestans viribus Falta de fuerza:
u,; u,,; u,,; -
,-,, (-
, , ,; ,,
,,)virium de
; ,u,; ,,; -
fectio.- Hecho con fuerza: ,
,, fuga.- Secreta: ,
, vehemens.-Igualdad de: -

, elapsio.- Que pone en fuga a
,, aequalit as virium.-
los enemigos: ,, qui hos-
Fuerza militar de dos cohortes: u- tes in fugam convertit.- Cogido en
,, agmen duarum cohortium la fuga: ,, reprehen-
junctarum.- Mucha fuerza: uu- sus ex fuga.- De condenados al
,, multa potestas.- Prdida de destierro: ,, fuga eius
fuerza: ,,; , qui jubetur esse extorris.- Darse a
, vigoris remissio.- Prdida re- la fuga: in fugam me
pentina de fuerzas: u,, conjicio.- Poner a los enemigos en
praeceps lapsus omnium facultatum in fuga: , hostes verto in
corpore humano,.- Que abusa de la: fugam.- Poner en fuga: ,
,u, virtute abutens.- Que (), do in fugam
excede en fuerzas: ,, Fuga por temor: ,, fuga prae
modum excedens viribus.- Que poco a timore
poco cobra fuerzas: ,,
sensim invalescens.- Que tiene FUGAZ u,u,u,,
mucha fuerza: u,, mul- ; u,, fugax
ta potestate valens.- Que tiene sus
fuerzas ntegras: ,, no- FUGAZMENTE , fugaciter
vus,qui integris est viribus.- Aa-
dir fuerzas: u vires addo.- FUGITIVO ,,; ,
Aplicar la fuerza: vires ,; ,u, fugiens,fugiti-
intendo.- Aplicar tambin las fuer- vus.- Protector de los: ,,
zas: u simul viribus adjuvo qui fugientes ad se recipit.- Que
Asociar las fuerzas: uu,- acoge al fugitivo: ,, qui
,- vires socio.- Confiar en fugienti perfugium praebet
sus fuerzas: viribus nimium
fretus sum.- Dar fuerza: - FULGENTE ,, splendens,ful-
,, vires praebeo,firmo gidus.- Todo fulgente: ,,
Estar falto de: u infirmis omnino splendidus
sum viribus.- Faltar las fuerzas:
viribus deficio.- No FULGOR ,,; ,
emplear todas las fuerzas: fulgor.- De fulgor gneo: uu
non totis viribus ago.- Superar en , qui ignei fulgoris est
fuerza: , viribus pol-
leo.- Tener fuerza: ,,- FULIGINOSO u,, fuligi-
,, valeo,valeo vi- nosus
ribus.- Tener fuerzas extraordina-
rias_ supra modum robore FULMINAR fulmino.- Junta
valeo.- Tener pocas fuerzas: - mente: uu simul fulmino.-
Que fulmina de lo alto: u,

368
, ex alto fulminans
FUNDACIN u,,; ,
FUMIGACIN ,,; u- , fundatio,fundamentum
,, suffimigatio
FUNDADO u,, fundatus
FUMIGAR suffumigo
FUNDADOR ,,u,; -
FUNMBULO u,,u, ,, fundator.- Ser fundador:
funambulus
auctor sum instituti
FUNDIDOR u,, conflator,fu-
FUNDAMENTADO bien..: u, sor.- De bronce: ,u,
profundum fundamentum habens fusor

FUNDAMENTO ,,; , FUNDIR , ,


fundo,liquefacio.- Objeto fundido:
,; ,,u,; -
,, vas fusile.- Vasija
,,,; ,
para fundir los metales: ,,
; ,u,; ,u,;
vas liquandis metallis
,,,; ,u,;
,,; ,,; - FUNDIRSE,que puede: u,, fusi-
,-,u,, lis
,,,u,;
,u,; ,, fun- FNEBRE ,,-
damentum, quod subjicitur nobis.- ,,,; ,,
Que tiene en s mismo su fundamento: ; ,,; ,, fune-
,, per se habens reus,funebris.- Cantar cantos fne-
fundamentum.- Que tiene altos funda- bres: , odas lugubres
mentos: ,, alta fun- cano,flebiter cano.- Relativo al
damenta habens.- Echar primero como sepulcro,fnebre: ,u, ad
fundamento: ante sub- sepulcrum pertinens,funebris.- Sba-
jicio pro fundamento.- Echar los na,lienzo fnebre: ,u,
fundamentos: fundamenta sepultorium linteum
jacio
FUNERAL `,,; ,,; -
FUNDAR , fundo.- De ,,; ,,; -
hermosos fundamentos: , ,,; ,,; ,
, pulchre fundatus.- LO que se ,; ,,; ,,
pone para fundar algo: ,, u,,; , ,u,
fundamentum.- Recin fundado ; ,,; ,,; -
,, ,,,; ,,
, recens conditus.- Fundar sobre ; ,,; ,,; -
superaedifico ,, justa, funeralia,paren
tatio,mortuorum festa,elatio fune-
FUNDICIN u,,; u, ris,funebria,funus,inferiae mortuo-
, confaltura,conflatio.- De me- rum.- Hacer funerales juntamente:
tales: ,, metallorum li- u una parento.- Hacer fune
quatio.- Obra de fundicin: u rales: ,.
, quodx in fusoria fornace inferas facio,exequias celebro.- Que
conflatum est arregla los funerales: ,
,, funera componens.-
FUNDIDO u,, conflatus.- No Trompeta de los funerales: u
fundido: u,u,, u, siticen.- Cuidador del funeral
non conflatus ,,, curator fu

369
neris , sacra faciens Eumenides.- Furia
furor: ,,; ,,; -
FUNESTO ,,; ,, ,u,; u,,; ,u,
; ,,,; furia,furor
,,; ,,; -
,,; ,,,; FURIBUNDO ,,; ,
,,; u,,; u, , furibundus
,; ,,; ,
, funestus,exitialis FURIOSAMENTE furiose.- Como
animal picado por tbanos:
FUNGOSIDAD,calidad de esponjoso:- insane,more boum qui oestro agitan-
,, fungositas tur

FUNGOSO,esponjoso,poroso: , FURIOSO ,,; ,


,; ,, fungosus ,; u,,; ,
; ,,,; ,,;
FURIA , Megeara (una de las ,,,; u,,
Furias).- Diosas: furiae ; ,,; u,,
Bacantes: ,, furiae.- ,,; ,,;
Eumenides: Eumenides Furiae ,,; ,,;
Sacerdote de las Furias: ,
u,,; u,,: u u cum furore et impetu.-
,,; ,u,; - Loco de furor: ,, ex-
,, (dios de las tempestades) tra mentem furore abductus.- Entrar
,,; ,,; - en furor: ,- velut
,u,; ,u,; u oestro percitus insanio.- Provocar
,; ,,; u, el furor: in furorem ago.-
,,; ,,;- Ser agitado de furor sobrenatural:
,,,; ,,,; u u,u fanatico seu
divino furore agitor.- Ser agitado
,, furens,furiosus,furi-
de furor: oestro agitor.-
bundus.- Como furioso: u fu-
Ser agitado por furor potico:
rentium more.- Como picado por un
furore agor.- Tocada de
tbano: ,, oestro per-
furor: ,, furore percita
citus,furiosus.- Estar muy: -
, valde insanio.- Muy
FURTIVAMENTE ,,-
furioso: ,, perdite
,, furtim,
insanus.- Poner furioso: ,
furtive.- Entrar furtivamente: u-
, oestro exagito
una furtim ingredior
ad insaniam adigo.- Tener transpor-
tes furiosos: ,- in
FURTIVO u,,,; ,
furorem agor.- Furiosa (bacante):
; ,,,;-
u
, , , , u-
,,; ,,; -
,, rabida,insana,furiosa
,,; ,,; ,
FUROR ,u,; u,u,, ,; ,,; ,,
furtivus,clancularius.- Accin fur-
; ,,,; ,,
tiva: ,u, facinus furtim
,,; ,,; , commissum
, furor.- Arrebatado de furor:
,,- FURNCULO ,; ,,
,,; ,, oes- furunculus
tro in furorem actus.- Bquico: -
,, debacchiatio.- Con furor: FTIL u,,; ,,

370
; ,,; ,,; FUTURO posterum (-
,,; ,,; - posteri los descendientes).- El
,, futilis,nullius pretii, que sabe el futuro: ,,
nugatorius.- Ftil y vano:`- futurorum praescius.- Para lo futuro
,, futilis et inanis.- Con- in posterum.- Signo de una
versacin,charla intil: u cosa futura: ,, rei
, orationis futilitas.- Muy ftil futurae signum
u,, futilissimus.- Que
FUTURLOGO ,,, (uno de
dice cosas ftiles: u,,
los tipos de futurologa) ex as-
qui vana et futilia dicit.- Que trorum situ futura praedicens
dice orgullosamente cosas ftiles:
u,, qui futilia tumide
loquitur

FUTILIDAD ,,; ,
, nugacitas.- Aficin a futilida-
des: u,, inanium re-
rum studium.- Decir futilidades:-
garrio.- El que dice
futilidades: ,, garru-
lus

371
G GALLO u,,; ,
; ,,u, gallus.- Cas-
trado: ,, capo
GABN,especie de: ,,,
GALOPAR equus ad gressum
,, birrus,lacerna exultantem urgere

GABELA ,, pensitatio GALOPE ,,; ,u,;


,, exultans equi gressus
GACHAS ,u,; ,u,
Llevado a galope: ,,
puls,pulmentum.-De mijo: ,, celeriter equis invectus
puls e milio
GAMO ,,,; ,,,
GAITERO u,, fistulator
dama.- Que es propio del gamo:
GALACTOSIS (transformacin en jugo ,, qui est dorkadis.-
lechoso) ,, vitium rei Pequeo ,u,; ,
in lactis naturam degenerantis ,, parva caprea,dama

GALAS ,, lautitiae GAMUZA u,, ibex,icis

GLBANO ,, galbanum.- De GANA,de buena gana ,


glbano ,, galbeneus lubenter,libenter.- De
mala gana: u difficulter
GALERA,nave de guerra: ,,
triremis,navis bellica.- De cinco GANADERO(adj.) ,,;
rdenes de remos: ,, ,,; ,, pe
quinquiremis.- Perteneciente a las cuarius.- De vacas,toros: u,
galeras de cinco rdenes de remos: ,u, bubulcus,armentarius.-
,, ad quinqueremes per- Ganadero con muchas reses: u-
tinens.- Propio de las galeras:
,, boum possesor.- Ganadero
,, ad triremes pertinens
que compra bueyes: ,u, qui
boves emit
GALGA ,, lignum quo ro-
ta impeditur
GANADO ,,; ,,u
GALLINA ,; ,,,; ; ,,; ,,;
,, gallina.- Que cra ,, pecus,pecora.- Abundante
gallinas: ,, galli- en ganado: ,,-
nas alens.-Sacar antes los huevos la ,u,, pecorosus
gallina: ante excludo.- pecore abundans.- Perteneciente al
Gallina africana: ,,; ganado,semejante al: ,,
ad pecus pertinens,similis pecudibus
,, meleagrides.- Cra de
Criar ganados: pecus alo.-
gallinas: ,, galli
Despreciar el ganado:
narum nutritio.- Criar gallinas: - gregem contemno.- El que desprecia
gallinas alo.- Gallina el: ,,
ciega (juego infantil): u,, u,, qui spernit gregem.- Guiar el
lusus puerilis
ganado: gregi praeco.-
GALLINERO ,,u, Lugar del ganado: ,,
locus armenti.-Ganado mayor o menor:
; ,,; ,
,, pecus,armentum.- Ganado
u,; u,u,u, locus
ubi gallinae dormiunt,aviarium,galli mayor: ,,; ,,
narium armentum,grex.- Perteneciente al:

365
,, armentalis.- Producto ,,; ,,; ,
que se saca de los ganados: ,; ,,; ,u,
, proventus ex pecudibus.- foenus,quaestus,reditus,lucrum.-
Riqueza en ganados: ,, Ganancia pequea: ,u, lu
pecuaria res.- Separarse del resto cellum.- Inesperada: u,u,
del ganado: ab armento lucrum inesperatum.- Mucha: u-
segregor ,, multus quaestus.- Produci-
da por la propiedad agraria: -
GANANCIA ,u,; ,, ,, perceptio fructuum.- Que
; ,u,; ,, produce ganancia: ,,
,,; ,,; -
,,; ,u,;
quaestum afferens.- Ganancia torpe: ,u, id quod baculo debetur.-
,, turpis quaestus.- Palo que usan los ganapanes para
Amor a la ganancia: ,, llevar las cargas: u,u,
-,, amor lucri.- Avidez de lignum ferendis oneribus
ganancia vil: u,, vilis
lucri aviditas.- Avido de: - GANAR , , -
,, lucri avidus.- Relativo a , lucror,foenero.- A
la ganancia: ,,, fuerza de brazos: manuum
pertinens ad foenum.- De lo que no viribus supero.- Ganar ms de lo
se puede sacar ganancia: u- justo: amplius justo
,, e quo non facile lucrum lucrum facio
potest percipi.- Ansiar la ganancia:
GANARSE, medio para ganarse la vida:
avidus sum lucri.- Buscar
,, industria in victu
la ganancia: ,- quaes-
quaerendo.- Industrioso en ganarse
tum facio.- Dar a ganancias sobre
la vida: ,, industrius
algo (dinero prestado):
ad victum quaerendum.-Que se gana la
ultra foenero.- Dar ganancias,dar a
vida trabajando: ,, quae
ganar: , u foenero,
rens victum in labore
foeneror.- Dar poca ganancia: -
seminatum exiguo foenore repen- GANCHO ,,;,u, uncus
do.- Hacer ganancia: lucri- Para colgar: ,, vas pensile
facio.- Ir tras ganancia vil:
u vile lucrum sector.- Sacar GANGOSO ,, qui ita lo-
alguna ganancia ms: quitur ut vox in naribus stridat
lucrifacio.- Sacar ganancia:
lucrum capto,quaestui GANGRENA ,,; ,
habeo ,,; ,,;
,,,u, gangrae
GANANCIOSO ,, quaes- na.- Tener gangrena:
tuosus gangrena laboro.- Conversin en gan-
grena: ,, in gangrae
GANAPN ,,; , na conversio.- Exento de la: -
,,; ,, ,, infestatus sphacelo
,,; ,u,
bajulus.- Que lleva las provisiones GANGRENOSO ,
en el ejrcito: u,u, lixa , gangraenicus,gangraenosus
Almohadilla que usan los ganapanes:
,, pulvinus quem buju- GANSO ,,, anser.- Ganso
li oneribus supponunt.- Cuerda de
pequeo: ,u,; ,u,
ganapn: ,, instrmentum
anserculus.- De Egipto: ,
bajulorum.- Paga del ganapn: -

366
,, anser aegyptius.- De ,, fuscina
ganso: ,,,,;
, anserinus.- Donde se apacien- GARANTA ,,; ,,
tan los gansos: ,u, pignus fidei,corrooratio.- Dar
locus ubi anseres aluntur.- Imitar garanta plenam fidem do
el rudo de los gansos: , Depositar una garanta en manos de
anseris sonum imitor.- Manada un tercero: u apud seques-
de gansos: ,, anserum trem pecuniam depono.- Ser deposita
grex.- Pasto de gansos: , do en garanta: u apud
sequestrem deponor.- En manos de un
,, anserum pastura.-
Perteneciente al ganso de Egipto: mediador: ,, deposi-
tum apud sequestrem.- Que lleva
,, pertinens ad an-
serem aegyptium.- Pie de ganso garantas: u,, sponsor
fide dignus.- Que sirve de garanta:
(planta): u,, anseris
u,, aptus ad fidem fa-
pes.- Pollo de ganso: ,,
ciendam> Garanta de seguridad,rehn
anseris pullus.- Que apacienta gan-
,,;`,, vadimonium>
sos: ,, qui anseres
alit.- Sitio donde se cran gansos: Dar garantas:
fidejussionem dare
,,u, locus
ubi anseres aluntur
GARANTIZAR , fidem
facio.- Con una suma de dinero:
GAIR u,u,u grannio
,, pecuniae expromi-
GARABATO , ,;
ssio.- Que sirve para garantizar: GARGAJO ,, id quod
,, aptus ad confirman- tussiendo exspuitur
dum
GARGANTA ,,u,; -
GARAN ,u, admissarium ju- ,u,; u,u; u
mentum u,,; ,,; -
,u,; ,,; u,,
GARBANZO ,u, circer.-
; u,u,,;
Menudo: u,u, cicercula.- u,; ,,; ,-
Relativo a los garbanzos: - ,u, guttur,gula.- Tumor en
,, cicerinus la garganta: ,,
tumor in gutture.- Sonido que sale
GARFIO ,,; u,u,; -
de la: ,,u, sonus
,,; ,,; ,
gutture emisus.- Que muerde la: -
,; ,, fuscina,
harpago,hamus,uncus ,, fauces mordens.- Per-
teneciente a la: ,u,; -
GARGAJEAR ,u exscreo, ,, jugularis.- A la gar-
sputo.- Frecuentemente: u, ganta: u ad gulam.- De lo
,u frequenter exscreo.- La anterior de la garganta: u
que gargajea con frecuencia: u, eximio gutture.- De los montes: -
, screatrix.- Accin de garga- ,, montium fauces.- Hacer ru
jear frecuentemente: u,, do con la garganta: ,-
u,, frequens sputurum gutture sonum edo.- Humedecer la gar
ejectio.- Accin de: ,, ganta: guttur humectare.-
exscreatio Meter en la garganta: in
gulam ingero
GARGAJEO ,, exscreatio
GRGARAS,hacer..: os col-
luo

367
attritus sum
GARGARIOSMO ,, garga-
rizandi actio GASTAR ,,,
,u,,,
GARGUERO ,, gurgulio ,,,,
, tero,expendo,impendo
GARLOPA `u,, runcina ad lae- Con exceso: , -
vigandum
, insuper impendo.-
Gastar con: u,-,-
GARO,desledo en agua: ,u
una sumptum facio.- Con economa:
dilutum aqua garum
parce dispendo.- Con el mu-
GARRAFA u,; u,u- cho uso: fricando tero.-
Exhaustivamente en el mantenimiento
,u, refrigerator,cupa.- Pe-
de tropas: in stipen-
quea: u,u, parvus re-
frigerator dia exhaurio.- Gastar en:
() consumo.- Las cosas con su
GARRAPATA ,,; uu, uso y manoseo attero.- Mal a
musca canina,ricinus propsito: obiter
impendo.- Ponerse gastado: u-
GRRULO u,, garruluc, conteror.- Gastar primero: -
loquax prius impendo.- Sin tasa:
profuse insumo.- Usando o
GARZA ,,; ,u, frotando: , tero.- Lo que
ardea
se ha gastad:
,,
GARZO u,, subglaucus.-
id quod detritum est.- Medio
Ser un poco garzo: u sub-
glaucus sum gastado: `,, ex dimidia
parte detritus.- Se ha de gastar con
GASTADO u,, tritus.- magnificencia: largius
utendum est.- Apto para gastar:
No gastado por el uso: ,,
,, consumptorius
,, usu non attritus.- Muy
gastado: ,, unda- GASTO ,,,;
quaque tritus.- Con el uso de mucho
,,; ,,; -
tiempo: , diuturno usu
tritus.- Estar gastado: ,u,
,,; ,,; , ,, qui commues sumptus
,, sumptus,impensa,con- faciunt.- Que pide muchos gastos:
sumptio.- Accin de gastar: - u,, multos sumptos
,, actio expedendi.- Gastos: exigens.- Que pide poco gasto: -
,u, impensae.- Competir o ,,; ,, modicus
compartir los gastos: sumtpum deposcens.- Que tiene poco
sum antichoragus.- Concurrir a los gasto: ,, qui exigui
gastos: u una sumptusm ad- sumptus est.- Relacin,cuenta de
ministro.- Con grandes gastos: - gastos: ,,; -
magnis sumptibus.- Con poco ,, tab ella,expensi relatio
gasto: exiguo sumptu.- En lo
GASTRONOMA ,, leges de
que se hacen muchos gastos: u-
ventre alendo
,, in quo multae impensae
fiunt.- Profuso,excesivo:
,
GASTRNOMO ,u, sapiens
,; ,, profusus sump de legibus de ventre alendis
tus.- Que hacen gastos cumones: -

368
GATEAR,entrar gateando: Parir gemelos: u gemellos
adrepo pario.- Parto de gemelos: u-
,, geminorum partus.- Que pare
GATILLO,sacamuelas ,`- gemelos: u,,u, quae
,, forcipula dentibus extrahen gemellos parit,gemellipara.- Parir
dis gemelos: ,u ge-
mellos pario
GATO u,u,; ,,,
felis,catus.- Pequeo: ,, GEMIDO ,,; u,,
mustelae catulus ,u,; u,,; u-
,,; ,,; u,,;
GAVETA ,,; ,,
u,,; u,,;
; ,u, theca
,,; ,,;
,,,u,; u,,
GAVILN ,,; ,-
gemitus,singultus,ejulatus.- De mu-
,u,; ,, accipi-
chos gemidos: u,,;
ter.- Especie de: ,,;
(multos gemitus habens),u,,
,-,u, buteo.- Espe
; u,, ploratus.- Que
cie de gavilanes: ,u,
excita gemidos y llantos: u-
accipitrum species.- Nocturno: -
,, gemitum fletumque ciens.-
,, avis nocturna.- Pequeo
Exclamar con: u cum gemitu
gaviln: ,u, parvus ac-
exclamo.- Lanzar gemidos: uu-
cipiter
vocem ejaculantis e gutture
edo
GAVIOTA ,u,; ,,
fulica
GEMIR ,,-
GAZAPO ,u,; ,u, , u, ,-
,u, parvus catulus lepo- , , ,
ris,lepusculus , ,
,-, ,
GEMA,piedra sardnica ,-, ,
gemma u, u, , ,
, , , -
GEME, medida del espacio que hay , , , ,-
entre el dedo plice (pulgar) e
pipio,gemo,ingemisco,fleo,
ndice extendidos: ,, men-
ejulo.- Gemir profundamente: u-
sura insterstitii inter policem et
indicem distentos graviter gemo.- Como las tr-
tolas: u turturis gemitum
GEMEBUNDAMENTE gemebunde cieo.- Gemir con: u con-
gemisco.- En silencio: ,
GEMEBUNDO ,,; - tascite,subtus ingemisco.-
,, gemebundus Gemir los nios: u vagio.-
MIserablemente: miserabi-
GEMELO u,,; u- liter ejulo.- Ocultamente: -
,,; , ,, clam ingemisco.- Por todas partes
; ,,; ,,,
gemellus,geminus,eodem partu editus
circumcirca gemo.- que ; citra gemitum
gime o solloza fcilmente:
,, amans gemitum.- Que GENCIANA (yerba) ,, gen-
no gime: ,, non inge- tiana
miscens.- Sin gemir: ,-

369
GENEALOGA ,,; u,,; ,,
,, genealogia,generis re- omnis generis,omnigenus.- De un solo
censio.- Comprender en la misma gnero: u,, unius gene-
genealoga: u simul gene ris.- Del mismo gnero: ,
ris seriem refero.- Perteneciente a ,; ,u,; ,,
la: ,, ad generis re- ; , quae sunt ejusdem
censionem pertinens generis.- Del propio gnero: -
,, proprium genus habens.- Lo
GENELOGO ,u, qui ali-
que pertenece al gnero: ,,
cuius familiae natales recenset
generalis.- Que es de todos
GENERACIN ,,; u,,; gneros: ,, qui omnium
generum est
,,; ,,; ,,
,,; ,,; , GENEROSAMENTE ,,
,; ,u, generatio,soboles , generose,munifice,li-
Autor de la generacin de las cosas: beraliter
,-,u, auctor
generationis rerum.- Autor de la GENEROSIDAD ,,-,
generacin: ,, auctor ,,; ,u,;
generationis.- De hijos: , ,,; ,u-
,,, libero- ,, lieralis in dadis animus,ge
rum procreatio.- Espontnea: - nerositas,liberalitas.- Dar con:
,, sponte proveniens.- liberaliter exhibeo
Hasta el dcimo grado: ,,
generatio ad decimum usque gradum GENEROSO ,,-
Que procede del concurso de dos: ,,; ,,; -
u,, generatio quae a ,,; ,, liberalis,mu-
duobus pendet.- Que tiene tres gene nificus,generosus.- Propenso en el
raciones: ,, qui tripli- dar: ,, ad dandum propen-
cem generationem habens.- Tercera
sum.- Animo generoso: ,,
generacin: ,,; liberalis in dando animus.- Para dar
, tertia soboles ,, liberalis in suppe-
ditando.- Ser generoso: -
GENERAL ,, generalis.- en
, liberaliter exhibeo
general: , cum toto
genere,in universum.- Del ejjrcito: De noble nacimiento: ,u,
generosus
,,,
`,u,; ,-, GNESIS ,, generatio
,u, exercitus ductor.-
Cargo de general: , GENIO u,, ingenium.- Alegre,
castrorum praefectura.- Como gene festivo: u,, laetitia.-
ral: imperatorie.- De la Vivo de genio: u,, promp-
guerra: ,u, impera- tus animo.- Mal genio: ,
tor belli.- El mismsimo general: ,; ,, difficultas.-
u,, ipsissimus impe- Ser de mal genio: ,
rator
- difficilis sum.- Divinidad: -
GENRICO ,, generalis ,, numen,genius

GNERO ,,; ,,; - GENITAL ,,; u


,, genus,orto,origo.- De ,; ,u, genitale,ge
nitalis,genitabilis.- Genitales del
doble gnero: ,, qui est
duplicis generis.- De todo gnero: hombre: ,,; ,u, vi-
ri genitalia,pudendum virile.- Miem

370
bro genital (en las bestias):
, genitalia (in bestiis) GENUFLEXIN u,, genufle-
xio
GENITIVO genitivus ca-
sus GENUINAMENTE genuine

GENTIL,que pertenece a una nacin: GENUINO ,u,,;


,, gentilis.- Como los ,, legitime genitus,genuinus
gentiles: gentiliter
GEODESIA ,, terrae distri ,,,,--
butio ,,-,,u
,,,,
GEOGRAFA ,, terrae des ,, germino.-
criptio
Capaz de germinar: ,, ha-
bens vim germinandi.- Con fuerza de
GEOGRFICO ,, ad te-
germinar: ,,,
rram descriptionem pertinens
vim habens germinandi.- Difcilmen-
te,mal: male germino.-
GEGRAFO ,,u,
terrae descriptor,qui terram aut te- Que fgermina malamente: ,
rrarum situs describit ,; ,, male germi-
nans.- Que crece o germina en el
GEMETRA ,-,u, geo- mismo tiempo: ,, simul
metra germinans.- Que germina a la vez:
u,, una germinans.- Que
GEOMETRA ,, geometria.- germina bien: ,,; -
Figura geomtrica: ,, ,, bene germinans.- Que
figura geometrica germina: ,, germinans.-
Que no germina: ,,
GEOMTRICO ,, geometri a radice non germinans.- Que poco ha
cus germin: ,,;-,
, qui novissime germinavit.-
GERANIO ,u, geranium
Sobre manera: ,-
supra modum germino
GERMEN `,`,u,;
,,; ,u,;
GERYON u,- Geryon
,,;u,,;
u,,; ,,; u,,; GESTICULAR u gesticulor.- Con
,,: ,u,;- las manos: concinno ges-
,,; u,, germen,.- tu manus motito
Anticipado: ,, ger-
men citius inchoatum.- Nacimiento GESTIN ,,;
del germen: ,, germi- ,, administratio
nis eruptio
GESTO,traer mal gesto: u
GERMINACIN u,, supercilia admodum adduco
,; ,,; ,-
, , u,, GIBA ,,; ,,;
germinatio.- Precoz: , u,,; ,,;
, precox germinatio.- Abundante: ,,; u,,; u-
,,; u,, co ,, gibba
piosa,multa germinatio
GIBIA ,u, gibbae
GERMINAR , ,

371
GIBOSIDAD ,, gibbositas -,, giganteus

GIBOSO u,u,,; u, GIMNASIO (ver PALESTRA) ,


; ,, gibbosus u,; u,u,; -
,u, locus ubi pueri exercen
GIGANTE ,, gigas.- Gigan- tur,gymnasium.- Presidir en el gim-
tes vencidos por Jpter: , nasio: u gymnasio o exer-
gigantes a Jove in terram detrusi citationibus praesum.- Direccin del
Imitar a los: gigantes gimnasio: u,, gymnasii
imitor.- Destructora de los: praefectura.-Prefecto del: u
,; ,, gi- ,-,u gymnasii praefectus
gantum peditrix.- Destructor de:
,u,;-,, gi- GIMOTEAR ,- ingemisco
gantum perditor.- Batalla de los:
,, pugna gigantum.- GINECEO u,,; u,
Que da muerte a los: , u, gynaeceum
,, gigantum inter-
fector.- Muerto por los: GIRAFA ,, camelo-
,, a gigante interfectus.- Que pardalis
parece gigante: ,,
giganteus.- Propio de: ,
GIRAR u,,,u diatoria.- Lugar donde los gladiado-
, gyro,circumago,contor- res se rociaban de polvo: -
queo,in gyrum moveo.- Alrededor: ,u, locus ubi atletae pugna-
,u,u, turi pulvere conspergebantur.- Lugar
circumago,gyro,obtorqueo.- Fcil de donde se alimentaban los gladiadores
hacer girar: ,, qui ,u, locus ubi
facie retorquetur.- Hacer girar: alebantur qui singulari certamine
`,,,,- pugnabant
,,, ,
GLNDULA, endurecimiento de las:
circumago in gyrum.- Giran
,u, tophus
do: ,, qui circumverti
tur.- Como un remolino: GLAUCO u,,; ,,
vorticoso impetu volvo
glaucus
GIRASOL `,u,;`- GLAUCOMA,enfermedad de los ojos:
,u, flos ad solem convertens, u,,; u,,
heliotropium glaucedo

GIRO ,,; ,,; GLOBO ,,; ,,;


,u,; u,; ,, globus.- Manera de glo-
u,; ,,; , bo o pelota: instar globi
,; ,, gyrus,in vor seu pilae
ticem circummactio> Movimiento cir-
cular: ,, circumvolu- GLORIA ,,; ,,; -
tio ,,; ,,; ,
; ,u,; ,u,;
GLACIAL ,,; ,,
,,; ,, gloria,
; ,,; ,, gla
celebritas.- Amante de la:
cies,glacialis,gelidus
,,; u,, amans
GLADIADOR ,, gladiator gloriae.- Ansia excesiva de: -
Pelea de: ,, pugna gla- ,, insana gloriae cupiditas.-

372
Ansioso de gloria: , inani studeo gloriae.- Ansiar
,, cupidus gloriae.- Ansio juntamente la: u gloriae
so de gloria hasta enfurecer: simul servio.- Gloriarse: -
,, gloriae cupidus.- Con deseo ,,u,u
de gloria: cum stu- -,u,,,
dio gloriae.- Con gloria: ,,-,-
praeclare.- Considerada en s misma: (-,-),u,-
,, gloria ipsa per se ,,u,u-
spectata.- De igual gloria: ,u,, u-
, aequalem gloriam habens.- ,u,,-
Deseo de gloria: ,, stu- ,u glorior,gloriose me
dium gloriae.- Dotado de gloria: effero,jactito,grandia de me
magna gloria praeditum.- praedico,jacto.- Con insolencia:
Indiferente a la: ,, u glorior insolenter.- Jac-
gloriam non amat.- Que consigui tanciosamente: jactito,
igual gloria: ,, parem glorior.- Mucho: u,-
gloriam adeptus.- Que goza de mucha admodum gloriari.- Vanamente:
gloria: ,, multa gloria inaniter glorior
gaudens.- Que tiene igual gloria,o
nombrada: ,, qui parem GLORIFICAR ,,,
gloriam habet.- Que tiene o produce
glorificor.- Juntamen
grande gloria: ,,
te: u simul glorifico
magnam habens o afferens gloriam.-
Sin gloria: u,, inglorius
GLORIOSAMENTE gloriose
Sobresaliente en gloria: ,
,; u,, gloria su- GLORIOSO ,, ,,
pereminens.- Suma gloria: , ,u,,,;
, summa gloria.- Vana (gloria): ,; ,,,;
u,, inanis gloria.- Estar u,; ,,;u-
ansioso de: cupidus sum ,,; ,,; u,
gloriae.- Ir tras la gloria: - (u-,u); u
gloriam sectari.- Sin gloria: , gloriosus.- Muy glorioso:-
u turpiter,sine gloria.- Andar
en busca de gloria vana: -
,,,; , vorax.- Glotona: ,, gu-
,,, supramodum losa
gloriosus
GLOTONEAR helluor
GLOSA ,u, glossa
GLOTONERA u,,; -
GLOTN ,,,; u ,,; ,, gulositas,
,; ,,,; ingluvies.- Darse a la: u
,: ,,; - lurcari.- Adulador del rico por glo-
,u,; ,,,; - tonera: ,, convivio
,,u,- rum gratia divitis adulator
,,; u,,; -
,,; ,,: , GLUTINOSO ,,; -
u,,,; - ,,, glutinosus
,,; ,u,; ,
GNMICA,arte de medir el tiempo por
; ,,;
la sombra: () gnomica
, mensipeta,liguritor,edax,helluo quae ex umbra per gnomonem horas
gulosus,catillo,lurco,ventri deditus horas cognoscit

373
administrandi vim habens.- Diri-
GOBERNACIN,accin del timonel: u- gir o gobernar la vida,los negocios
,,; u,, gu- como un piloto: u guberno
bernatio.- Acto de gobernar: - Difcil de: uu,, re-
,, gubernatio gi difficilis.- Estar gobernado por
los principales magnates: -
GOBERNADOR ,` suboptimatum regimine vivo.-
u,; ,,; ,, Fcil de: ,, qui fa-
,,; ,u, rec cile regitur.- Gobernar la ciudad
tor,moderator.- De la isla: - por influencia ajena: sub
,-,u, insulae praefectus.- alterius imperio civitatem admi-
De la provincia: ,u, pro- nistro.- Gobernar un lugar o provin
vinciiae praefectus.- De todo: - cia: locum,regionem admi-
nistro.- Tener el gobierno de la
,, omnium rector.- De una
nave: u gubernaculum
provincia: ,u, prae- teneo.- Juntamente la repblica:
ses provinciae.- Gobernador en gene
ral,no exclusivamente en el timonel) u una rempublicam admi-
uu,, gubernator.- Timonel tro.- El que gobierna: ,u,
moderator.- El que sabe gobernar:
u,; u,, gu
,, moderandi arte prae-
bernator.- Propio del: u,
ditus.- Legtimamente: le-
, ad gubernatorem pertinens.- gitime administro.- Los que no
Servir al piloto: u guber- quieren gobernar: ,
natori subservio.- Ser gobernador:
, qui reipublicae administratiem
sum praefectus.- Gobernadora
fugiunt,timidi.- Gobernar mal: -
de todo: u,, omnium
perperam administro.- Muy
rectrix.- Gobernadora: u,
bien: u optime ad-
, gubernatrix ministro.- Oponerse a los que
gobiernan: in regen-
GOBERNALLE ,u,; ,, da civitate adversor.- Que gobierna
,u,; u,, con solicitud paternal: ,
gubernaculum,clavus navis.- Tener
, qui paterna cura administrat.-
asido el: u gubernaculum
teneo Ser gobernado malamente: -
pravo imperio administror.-
GOBERNANTE de una nacin ,u Ser gobernado por pocos: -
gentis praefectus a paucis regor.- Gobernarse
por s mismo,por sus propias leyes:
GOBERNAR ,,`, - me jure vivo
, u, , -
, , ,-, GOBIERNO `,`,,;
u, , , u- ,,; ,, praefectura,
, , , , - ductus,principatus,gubernatio.- Buen
, , , , u- gobierno: ,, bona impre-
, uu, , , candi ratio.- De la provincia:
administro,guberno,rego,cons- ,, provinciae praefectura
tituo,moderor.- Apto para gobernar:
u,,; ,
De media centuria: , ,, praefectura.- Forma de
, praefectura semi-centuriae.- De gobierno: ,, forma re-
muchos: u,,; ,u rum publicarum.- Jefatura de un
imperium multorum.- De treinta: pueblo: ,, imperium.- Go-
,, triginta virorum bierno pblico: ,, rei-
dominatus.- De una provincia: - publicae administratio.- Vencer en

374
el gobierno de la repblica: - ,,,,,
politica ratione vinco ,u,,,
percutio,pulso,pertundo,tundo,infli
GOBIO,pez de ro ,, gobius go.- A su vez: repercutio.-
Pequeo: ,,u, Golpear antes: ,
gobiunculus ante concutio.- Blandamente: -
,- succutio.- Con bastn: `-
GOCE ,,, frui- bacillo percutio.- Empezar a
tio
golpear: sub-obtundo.-
Hacer rudo golpeando: u
GOLFO ,u, sinus.- Entrada de
instrepo.- Golpear o sacudir para
un golfo: ,u, anterior hacer caer (vg. los frutos de un r-
pars sinus.- Formar golfos,senos,si-
bol): deorsum percutio.-
nuosidades: in sinus contraho
Quebrantar a golpes: , ictu
Que est delante del golfo: -
perfringo.- Accin de golpear: -
,, qui est ante sinum
,, percussio,vulneratio.- el
acto de golpear el pecho en seal de
GOLONDRINA ,,; ,
dolor: u,, percussio.- Gol-
,; ,, hirundo.- De
pear el hierro encendido: uu-
golondrina: ,, hirun-
ferrum ignitum tundo.- Que
dininus.- Especie de golondrina que
golpea con fuerza: ,,
hace nido en las cavernas:
fortiter percutiens.- Que golpea:
, hirundinum species quae nidu-
,u, percussor.- Golpearse mu-
lantur in cavernis.- Imitar a las
tuamente: , refe-
golondrinas: hirundines
rio.- Golpendose mutuamente: u-
imitor.- Nido de: ,, hirun-
dinum tectum.- Pollo de golondrina: simul invicemque percutiendo
,, hurundinis pullus.- GOMA , (indecl.) gummi.- De
Propio de la: ,, algunos rboles: u,u,u,
hirundininus pilulae quorumdam arborum.- Del
rbol: ,, viscum arborum
GOLOSINA ,,; u, innascens.- Goma que segrega el
luguritio.- Amigo de golosinas: bdelio (especie de palmera): ,
,, amans bellariorum , bdellium.- Parecido a la goma:
,, gummosus
GOLOSO ,,-
u,,,; u GOMOSO ,, gummosus
,; , ,,
; ,,; ,,; - GONORREA ,-,, semi-
genitalis profluvium.- Padecer gono
,,; ,,; ,u,
gulosus,helluo,ventri amans,catillo rrea: fluxum seminis
ventri debitus.- Ser goloso: patior.- Que padece gonorrea: -
ligurio,catillonem ago.- ,, qui seminis fluxum pa-
Algo goloso: ,, aliquan titur
tum gulosus
GORDO ,,,;
GOLPEAR ,, ,,; ,,;
,,,, ,; ,,; ,,;
,,,,- ,,; ,, pinguis,
,,, , saginatus,altilis
,,,,-
GORDURA ,,; ,,;
,,,,-
,,; ,,; -
,-,,-,-

375
,,; ,,; , u,; ,, curculio,blatta,
,; u,,; ,, animaculum frumento noxium
; ,,; ,,;
,,; u,, carnis GORGONA Gorgones.- Pertene-
coalescentia,pinguedo,crassities ciente a las: ,
gorgonius
GORGOJO u,,; ,
GORGORITA u,, bulla in Padecer de gota: ,-,
aqua nascens poadra tentor,pedibus labo-
ro.- Tener gota en las manos: -
GORJEAR , ga- chinagra teneor
rrio,muusicum pulsum edo.- Hacer
rudo gorjeando: garriendo GOTEAR ,u, stillo.-
circumstrepo.- Que gorjea de diver-
Que gotea: ,,
sos modos: u,, va-
,,; ,u, stillati-
rie balbuciens
tius
GORRIN u,u,u,;
GOTEO ,, stiria
u,, passer,passerculus
GOTOSO ,, articularis
GORRN ,,; , morbo laborans
; ,, (perrillo de
todas las bodas: coenarum assecla) GOZAR ,, ,-
catillo,nidoris ap
, u,u,,
petens
,, fruor.- A la vez:
GOTA `,,; , u simul fruor.- Completa-
; ,,; ,,; - mente: perfruor.- Gozarse
,,; ,,,; ,,,,-
,,; ,,; , ,,,, gau-
; ,, gutta,stilla.- De deo.- Con otro: uu col-
roco: ,, gutta.-Derramar laetor.- Con: u una gaudeo
a gotas: elliquefacio.- Echar
GOZO ,u,; ,,; -
gotas: stillatim infundo
,,; ,,; -
Lquido que cae gota a gota: ,
,,; ,,; ,,;
,: liquor stillatus.- No gota a
,,; ,,; ,,
gota,abundantemente: non
stillatim,effusim.- Gota pequea: ; u,, gaudium.- Objetos de
,,u, guttula.- Gota gozo: u, res quaedam letae
que cae: `,,; - Que causa gozo: ,,
gaudii effector.- Saltar de gozo:
,,; ,, gutta,stilla
-,,,
Enfermedad,gota en los pies: u-
exulto,desilio,gaudio exi
,u,; ,, podagra, lio
morbus cursum tardans.- Artitris:
,, morbus aritularis.- GOZOSAMENTE cum gaudio
Artritis de las manos: ,,
chiragra.- Dolores de gota: - GOZOSO u,,; ,
podagrici dolores.- El que ,; ,,; ,,;
padece de gota: ,,; u,,; ,, (
,,; ,, poda- gavisus,laetus,gaudensjucundus,exsul
ger,pedum dolore laborans.- Gota tans.- Muy gozoso: ,,
coral o epilepsia ,,; perjucundus
,, morbus comitialis.-

376
GRABADO u,, impressus.- No ,,,
grabado: u,, non ,,,,-,-
caelatus.- Grabado de anillos: u ,- exsculpo,incido,sculpo.-
u,, annulorum caelatura.- Apto para grabar: ,,
En bronce: u,, aere aptus ad incidendum.- En los muros:
impressus.- En oro: uu,, in muro pingo vel
ex auro scuptus.- Grabado: - scribo.- En relieve: sculpo
,,; u,,;,,; percutiendo.- Que graba o escribe en
,,; ,, caelatura,si- bronce: ,, qui aereis
gillum.- Lo que tiene una seal im- notis scribit
resa,grabada: ,, in quo
est nota impressa.- Que tiene muchos GRACEJO ,,; ,
grabados:u,, ter scultus ,u,, lepores,face-
tus srmo,lepos
GRABADOR u,,; ,u,
GRACIA ,,; ,,
caelator.- De anillos: u
; ,,; ,,
,-,, caelator annulo-
rum lepor,gratia.- Con gracia: ,

GRABAR ,,u,
, venuste,lepide.- Con ,,,,,
ms gracia: venus- ; ,,; u,u
tius.- Gracia de Dios: ,, ,; ,,; u,
gratia Dei.- Decir una gracia: - facetus,festivus,urbanus,gratio-
insuper urbanum facetum sus,gratia praeditus.- Dicho gracio
dico.- Expresarse,presentarse con: so: ,,; u,
eleganter me fingo.- Falta scite dictum vel factum.- Hecho
de: ,,, gratiae expers gracioso: ,, lepidum et
Hablar con gracia,con sal: jocosum factum.- Decir o hacer algo
lepide,jocose loquor.- Hablar gracioso scite dico aut
sin gracia: u- inepte facio.- Querer hacer movimientos
loquor.- Hacer algo sin gracia: graciosos: concinnam
, desipio.- Rostro gesticulationem edere cupio.- Ser
lleno de: ,, cuius gracioso: u lepidus sum
oris gratia inest.- Sin gracia:
; ,, lepide; inve- GRADA ,,; ,
nustus,a,un.- Accin de gracias: - ; ,u,; ,,;
,,; ,u,; ,, scala,scale
,,; ,,;
GRADO ,,; ,,
,; ,, gratiarum
gradus.- Por grados: grada-
actio.- Dar gracias: ,
tim.- Que sube por grados: -
gratias ago.- Dar las
,, gradatus,assurgens
gracias antes: ante
gratificor.- Las Gracias: , GRFICAMENTE u graphice
Gratiae,Charites
GRFICO u,, graphicus
GRACIOSAMENTE , grate,
festive.- Obrar graciosamente: - GRAJO ,, graculus.- Espe-
lepide et eleganter ago cie de grajo: ,, gracu
li species.- Graznar como los grajos
GRACIOSO ,,; , , graculorum
-,-; u,, (-); - more crocito.- Voz de los: ,

377
, vox graculorum granada: ,, puniceus
Especie de granadas de oro: `,
GRAMA ,,; ,,; ,;`,u, mali punici spe-
,,; ,,; , ciem referens.- Flores de la grana-
,; ,,,; ,u da: ,, flores mali punici
; ,u,; ,, gra- Granillo de la granada: ,u,
men.- Abundar en: gramine acini granum.- Granos de la: -
vireo.- Especie de grama: ,, ,, grana mali punici.- Vino
graminis genus.- Lleno de: de granadas: ` , vinum e
, gramine consitus.- Pacer grama malis punicis confectum
foeno et gramine pascor.-
Parecido a la grama: ,- GRANADO `,;`,,;,,
malus punica.- La flor del granado
,, virenti gramini similis
silvestre: ,u, flos mali
silvestris punici.- Lugar plan-
GRAMTICA ,, grammatica
tado de: `,, locus consitus
Profesor de: ,, gram-
malis punicis
maticae praeceptor
GRANAR semen fero
GRAMTICO ,,
, grammaticus.- Ser gramtico:
GRANDE ,,,;
grammaticus sum
,-,,; ,,;
,,; ,,;
GRANA ,,u,; -
-,-; ,,; -
,u, ostrum,conchylium.-
,,; ,,; ,,;
Teido de grana: ,
,,; ,,;
,, coccotinctus.- De color
,, magnus,grandis,ingens.-
de grana: ,, coccineus
Grande a la vista: ,,
GRANADA `,,; ,; `,, magnus videri.- Como cetceo: -
malum punicum.- Cscara de granada: ,, magnus instar ceti.- Cun
,u, putamen mali punici.- grande:`,,; ` ;
Color de granada: ,, ` ; ` ; ` ; `
puniceus color.- De color de
; , quantus,quantuscum- quantuscumque,quotuscumque.- Tan
que.- En gran manwera: grande: ,,; ,-
magnopere.- Enteramente grande: - u,-; ,,,
,, omnino mangus.- Igual- ; ,,,; -
mente grande: ,, aeque ,, tantus,a,um; tan
magnus.- Muy grande: ,- multus,tam magnus
,-; ,,; -
GRANDEZA ,,; -
,-,; ,-
,,; ,,; ,,
,; ,,; ,
; u,, prolixitas,proce-
; ,,; ,,
ritas,magnitudo.- Grandeza de alma:
; ,, maximus,pergrandis
,, qui est magni et
permagnus,ingensd.- Nueve veces tan
excelsi animi
grande:,, novies tan
tum.- Que pesa un talento,muy
GRANDILOCUENTE ,,
grande: ,, talen-
,,; ,,;
tum pondere exaequans,permagnus.-
,u,; ,u, grandi-
Sumamente grande: ,,
longe maximus.- Tan grande como: loquus.- Ser grandilocuente: -
; altis et magnificis verbis utor

378
GRANDILOCUENCIA , cortice ablato granum exi-
magniloquentia mo.- Que tiene tres granos: -
,, tribus granis constans.-
GRANDIOSO,hacer ms..: augus- Que tiene pequeos granos: -
tius facio ,,, parvos acinos habens
Que tiene muchos granos: u
GRANERO `,,; ,,;
,; u,,, densos a-
,,; ,u,; cinos habens.- Granos en general:
,; ,u,; u- u,,; ,, frumentum.-
,u,; ,u,; u- Compra de grano,de trigo: ,
,u, granarium,horreum.- , frumenti emptio.- Dar grano,tri
Subterrneo: ,, scrobs,fovea go: frumentum praebeo.- De
granos duros: ,, du-
GRANIZA grandinat ra grana habens.- De la uva o de la
granada: ,u, acini granum
GRANIZADA ,,; ,u,
El que da grano,trigo: ,u,
grando.- Calamidad provenida de frumenti praebitor.- El que mide
una granizada: ,, ca- los granos,distribuidor de vveres
lamitas a grandine.- Observador de pblicos: ,u, qui frumen
las granizadas que amenazan: - tum metitur,annonae publicae distri-
,, grandinis futurae obser butor.- Feraz en granos: ,
vator , qui frumentum portat.- Granos
apiados: `,`, acinus.-
GRANIZAR , grandino Granos poco ha endurecidos por el
sol: ,u, grana recenter a
GRANIZO ,,; ,u, sole durata.- Lleno de granos o pe-
grando.- Caer a modo de granizo:
pitas: ,, vinaceus,aci
instar grandinis irruo.-
nosus.- Llevar grano,trigo:
Cubrir de: grandine in-
frumentum ago.- Medir grano: -
festo.- De granizo,como granizo: -
frumentum metior.- Pelcula
,, grandinosus.- Herir
que desprenden los granos:,-
con granizo: grandine
,, gluma.- Proveer de grano,tri
ferio.- Magullar con granizo: -
go: frumentum praebeo.- Es
grandine ferio.- Parecido al
tar lleno de granos duros:
granizo: ,, grandinosus
grumis abundo.- Granos de
GRANJERO ,,u, vi- la piel: ,,; ,,
llicus ; u,,; ,, tuber
cula per cutem sparsa,eminentia cu-
GRANO ,u, granulum.- Ven- tis humida,pustula,formicatio (pica
dedor de grano,de trigo: , zn).- Erupcin de granos: u-
u, frumenti venditor.- Vender gra- ,u, formicatio
num vel pustularum eruptio.- Formar-
no,trigo: frimentum vendo
se granos,salir granos: u-
Semejante a la vainilla de los gra-
in bullas erumpo.- Plagarse de
nos: ,, glumae similis.-
Sacar el grano quitada la corteza: granos: u infestor formica-
tionibus.- Que tiene granos: u- ,; ,,; ,u,
,, cui pustulae insunt ,,; ,,; -
,, pinguedo,arvina,pingue,axun-
GRANZAS ,, reliquiae gia,adeps.- Criar grasa:
pabuli circum pinguefacio.- Materia grasien
ta,pez: ,,; ,
GRASA ,,; ,, , pix.- Que huele mucho a

379
grasa: ,, multum ni- ,; ,-,,;
doris habens.- Semejante a la: - ,,; ,,; ,,
,, pingui similis.- Sin ,, gravis,onerosus.- Algo
grasa: ,,; ,, grave,solemne: ,, ali-
pinguidinis expers.- Mugre de la quantum gravis.- De aspecto: -
piel: ,, strimen- ,, gravis.- En el hablar
tum ,, gravis ore.-Grave,
funesto: u,, gravis,funestus
GRASIENTO ,,; u, Grave,serio: ,,; -
u,u pinguis,crassiusculus ,, gravis.- Enteramente grave
,, omnino gravis
GRASO,algo graso: u,u,u sub-
pinguis
GRAVEDAD (peso) ,,;
,,; ,u,; ,
GRATAMENTE ,
grate ,,; ,,; -
,, gravitas.- Con grave-
GRATIFICAR ,u dad: ,,
gratificor graviter,honeste.- Gravedad en el
aspecto: ,, gravitas
GRATIS ,, gratis aspectus.- Conveniente a un hombre
Casi gratis: fere gratis de gravedad honrosa: ,,
gravitatem decoram habens,virum
GRATITUD ,, gratitudo gravem decens.- Gravedad honrosa:
,, gravitas decora.-
GRATO ,,,; Gravedad, circunspeccin ,
,,; ,,, , gravitas.- Afectar gravedad:
,; ,,; u,, (u gravitatem affecto.-
,u; ,u- Hablar con gravedad:
); ,u,,; gravitatem in verbis habeo.- Mostrar
,; ,,; u,u- gravedad: gravitatem prae
,, gratus.- Acepto,bien reci me fero
bido: ,,, accep
tus.- Cosas gratas: , grata.- GRAVEMENTE ,,
Grato al nimo: u,, animo ,,u graviter.-
gratus.- Muy grato: ,u Gravsimamente: , gra-
vissime
,,,,
jucundissimus,pergratus.- Poco grato
GRAVTONO ,, gravitosus
u,, parvum gratus
GRAZNAR ,, clango,cro
GRATUTAMENTE gratuite
cito.- Alrededor: circum
crocito.- Vocear como los grajos:
GRATUTO ,,,;
clamo more gracularum
,, gratuitus

GRAVADO,estar gravado,oprimido por GRECIA `, Hellas.- Reunin


pesada carga: premor de toda la Grecia: ,u,
totius Greciae conventus
GRAVAR v.- Oprimir con
GREDA u,, creta
un peso: onere oprimo
GREDAL u,u,,
GRAVE ,,; ,, cretifodina
,,; ,,;

380
GREGARIAMENTE , ;,; , ,,
;
gregarie ,,; ,, graecus,
argivi,graii.- Contrario a los grie-
GREA ,, crinis gos: , infesus graecis

GRIEGO `,,; `,,


Imitador de los: `,, u,u occlamo.- Mucho:
graecorum imitator.- Imitar a los: supra modum clamo.- Perorar
` graecos imitor.- Partida- hablar con vorz fuerte,tronar: -
rio de los griegos: , contra tono.- Que grita con-
studiosus graecorum.- Por parte de fusamente:,u, qui promis-
madre o padre ex altero cue clamat.- Que grita fuerte,mucho:
parente graecus.- Toda la literatura ,u,; ,,;
de los: ,, tota u,u,; ,,;
graecitas.- Tomar de los griegos:
u,u,; ,, vehementer
a graecis desumo clamans,magno clamora boans,graviter
fremens.- Que grita: ,u,;
GRIETA ,, hiatus
,u,; ,,;
,u, graviter fremens.- Que
GRIFO ,u,; ,u,
pistomium,gryps,gryphus sobresale en gritar: ,
u;- qui vociferando alios su-
GRILLETE ,,, pedica, perat.- Tumultuosamente: ,
compes ,, tumultuor,tumul-
tuando clamo
GRILLO (insecto) ,u,; GRITERA ,,; ,,
,,, grillus.- ,; ,,; ,
Grilos (del preso): ,,; ,,; ,,; -
, , compedes ,,; ,,; ,
De manos: ,, manicae u, convicium,clamor,crocitatio,vo-
Llevar grillos: vinculum ciferatio,acclamatio.- De las bacan-
traho.- POner grillos,encadenar: tes: ,, bacchantium vo-
pedicis vincio.- Sujetar con ciferantium.- Repugnante: ,
grillos:,- compedibus stridulus clamor.- Gritero: -
constringo ,, vociferatio

GRITADOR ,, clamator GRITO ,,; ,,,;


u,, ululatus,clamor.- De
GRITAR ,,,- las bacantes: ,,; -
,,,,,u- ,, vociferatio bacchantium.-
,u clamo,occlamito,obs- Que da grandes gritos: ,-
tremo,vociferor,crocito,vocem dila-
,, acutum et altum clamo-
to.- Ante la cara de alguno: - rem edens.- Que da gritos penetran-
u occlamo.- Como los nios tes: u,u, celer clamore.-
pequeos que piden agua: Que todo lo perturba con sus grito:
(slo el pres.) potito.- Grito del ,, (-u,u,u) omnia
nio pidiendo agua: , vox in- clamore perturbans.- Aturdir con
fantium potum petentium.- Con fuerte gritos: u obstremo.- Con-
voz: u gravi voce clamare.- fusin de gritos: ,u,
Con voz ronca: u raucesco.- vociferatio.- Dar gritos: ,
El que grita antes de amanecer: - , acclamo,vociferor.-
,u,, qui summo mane ante Grito de guerra: ,, clamor
lucem vociferatur.- Ms fuerte: - bellicus

381
exigua pinguedo
GROSERAMENTE u,u rus
tice,crasso modo GRA ,u,; ,-
,, machina tollendis oneribus
GROSERA ,, rusticitas trochlea

GROSERO,,u GRUESO ,,; ,;


,,,; - ,,,; ,, cra
,,, sordidus,agrestis,im- sus,unctus,pinguis.- Algo grueso:
politus,asper,nulla arte expolitus ,,, sublin-
Inculto,ordinario:,, im- guis.- Muy grueso: ,,;
pexus u,u,u; ,,
percrassus.- Hombre gureso:
GROSURA ,,; ,,;
u, homo crassus.- Hacer grueso:
,,; ,u,; ,
crassum efficio.- Lo que
,; ,,; ,u,;
pone grueso: ,u, quod
u,, carnis coalescentia, pinguefacit.- Ponerse grueso con los
pinguedo.- Grosor: ,, pin- alimentos: alimentis au-
guedo.- Poca grosura: ,u,
geor.- Un poco grueso: ,, testudo subterranea,spelunca
aliquantum pinguis
GUADAA ,, ensis fulcatus
GRULLA ,u,; ,u,;
u,, (macho) grus.- Manada GUANTE ,,; ,,
manus integumentum,chirotheca
de grullas paciendo: ,,
grex gruum pascentium GUAPO,drselas de guapo,hacerse el
guapo: ad pulchram spe-
GRUMO ,u, grumus.- Formar ciem me exono
grumos: in grumos con-
cresco GUARDA `u,,;`,,;
u,u,; ,,; -
GRUMOSO ,, grumosus
,,; ,u,; ,
custos.- De alhajas o muebles:
GRUIDO u,u,,; u,, vasorum custos.- De
u,,; u,, grun otro,guardaespaldas: ,,
nitus.- De cerdo: ,u,, satelles.- Del lugar o del campo:
grunnitus.- De burla: u,, ,, loci vel agri
sonus narium ad irrisionem.- De las custos.- Guarda de armario o muebles
narices teniendo los labios cerrados u,, armarii o vasorum
u,, sonus occlusis labiis custos.- Nocturno: u,,
per nares emissus
nocturnus custos.- Sin guarda:
GRUIR , ,u, ,,u,, incustoditus
u,u,u,,
murmuro,fremo,grunnio.- Como el ja- GUARDABOSQUE ,,; ,
bal: u conqueror in modum . silvae custos
apri
GUARDAJOYAS ,u,;
GRUPO de cinco personas o cosas: ,-,u, locus in quo
,, collectio quinque re- res pretiosae reconduntur; pre-
rum seu personarum.- Estar en grupo, tiosae supellectili servandae prafec
agrupado: sum densus tus

GRUTA ,,; u,, GUARDAR `,,u

382
,,,,- Apto para guardar u,,
,,,,, habens vim servandi.- Guardar secre-
,u,- servo,custo- tamente: occulte condo.-
dio,recondo.- A una persona: Separar para guardar: in
armatus stipo.- Bien guardado: thesaurum sepono.- Tener guardado:
u,, bene observatus.- repositum habeo
Guardar dentro: intus con-
GUARDARROPA ,,u,
do.- Difcil de guardar: u,
,u,; u,u,
difficilis ad custodiendum.-
arca vestium,arca vestiaria.- Encar
Digno de ser guardado: ,,
gado,jefe del: ,,;
dignus reponi.- Guardar en silen-
,, vestium custos,vestia-
cio: silentio premere rii praeses
Juntamente: u,uu,-
una custodio.-La que guarda o defien GUARDARSE,precaverse: , (
de: u,, custos.- Lo dado ,),,u,-
para guardar: ,, datum caveo.- Que debe guardarse o
ad custodiendum.- LO que se guarda:
custodiarse: u,, custo-
,, id quod reponitur.-
diendus.- Destinado a guardarse: -
Guardar para el porvenir:
,, thecae destinatus
sepono in futurum usum.- Guardar,pro
teger: u servo.- Que guarda lo
GUARDIA u,,; u,
necesario con prudencia: u- custos.- Guardia,custodia,vigilancia
,, qui habet prudentiam recon- u,,; ,, praesi-
dendi quae opus est.- Que guarda
dium,custodia.- Cabo de guardia: -
para lo futuro: u,, qui
,-,u, custodum praefec-
recondit in usum futurum.- Que no
tus.- Cuerpo de guardia: u,
puede ser guardado: ut,
u,; ,, praesidium.-
, difficilis ad custodiendum.-
Que se ha de salvar o guardar: De corps: u,, satel-
litium.- Hacer de guardia de corps:
,u,, servandus
u corpus regis stipo.- De-
samparar el cuerpo de guardia: - GUARNICIN u,u,;
desero stationem.- Estar de , u,,; ,u,
guardia: , praesi- praesidium.- Militar: ,
dium sum,excubo.- Estar encargado de , praesidium militare
la guardia o defensa: u
praesidii sum praefectus.- Hacer la GUARRERA dictio sordida
guardia cerca de: u, -
custodio,juxta sum statione GUARDIN ,, custos
Hacer la guardia: u praesidio
teneo.- Inspeccin de los centinelas GUBERNATIVO u,, guber-
o cuerpo de guardia: ,, natorius
lustratio o circuitio excubiarum.-
Jefe de guardias: u,- GUERRA ,,; ,u,; -
,u, custodiarum princeps.- ,u,; ,u,; ,u
Guardia nocturna: uu, ; ,u, bellum.- Amante de la:
, nocturna custodia.- Rodear de , -,, amans
guardia: u custodia circum belli.- Apto para la: ,,
cingo.- Vivir entre guardias: u u-,,; ,
; ,, aptus,habilis ad
inter custodias ago.- El jefe de
bellumAutor de la: ,,
las guardias reales:
belli artifex.- El que odia las:
, dux regiorum custodum
, osor bellorum.- El

383
que pregona o publica la: - Que termina la: ,,
u,u, belli praeco.- El que bellum perficiens.- Socio en la: -
vive de la: ,, qui ,, socius belli.- Se ha de
ex bello vivit.- Excelente en la: hacer la guerra: pug-
,, excellens bello.- nandum est.- Provocar la guerra: -
Grito de guerra: (Viva!.- bellum excito.- Mover la
Impetuoso en la guerra: u, guerra: bellum moveo.-
hasta impetuosus.- Instrudo en Hacer la guerra: , -
la: ,, bello instruc- ,, expug-
tus.- Invencible en la: u no,resisto,bellum gero vel infero.-
, bello insuperabilis.- La que Hacer la guerra juntamente: u-
odia la guerra y las armas: - simul bellum gero.- Hacer la
, quae valde odit guerra contra alguno:
arma,abhorrens a bello.- Mquina de bello gero contra aliquem.- Hacer la
guerra: ,u, tormenti belli guerra con enojo y furor: u
ci genus.- Mquinas de guerra: infenso animo bellum gero.- Fomentar
,,; ,, machinae ad guerras: bellum alo.-
obsidendas urbes,plutei.-Ministro Excitar la guerra contra alguno: -
de: ,u, duc belli.- Muy ad bellum excito.- Encender la
instrudo en la: ,, peri- guerra: bellum excito.-
tus rei militaris.- Perteneciente a Excitar a la guerra: u una
la: ,,; ,, ad bellum inferendum excito.-
ad bellum pertinens.- Poco apto Emprender la guerra: be-
para la: u,, parum ap- llum apparo.- Ayudar en la guerra:
tus ad bellum.- Poderoso en la: - u opitulor in bello.- Caer
u,, bello potens.- Provo- en la guerra: (,-
cacin de la: ,, ex- ,) occidor in bello.-
citatio ad bellum.- Que arde en Desear con ansia la guerra: -
deseos de: u,,; - bellare gestio
,, insano belli studio.- Que
destruye con la guerra: - GUERREAR , be-
,, bello consumens.- Que lligero
emprende guerras: ,
GUERRERO ,,; -
,,, bellorum
susceptor,susceptrix.- Que huye de ,,,; u,,; -
la: u,, qui bellum ,,,; u,,; -
fugit.- Que gusta de la: - ,; ,u,; ,
,, bella gaudens.- Que mueve ,; ,,; ,
grandes guerras: u,, ,,; u,,;
qui grave bellum movet.- Que preside ,; ,,,
(amator ocrearum) bellicosus,pugnax
la guerra: ,, belli prae-
bellator,bellicus.- Guerrera: -
ses (pico de Minerva); ,
praeses belli (pico de Zeus).-
,, impetuosa.- De a caballo:
u,, galeatus eques.- GUERRILLA ,,: -
Esclarecido: u,,; u- ,, velitatio,praeludium
u,u, praeclarus bellator.- pugnae.- Guerrillas: ,,
Hbil guerrero: u,, pugnae praeludium
habilis bello.- Incansable: u-
GUERRILLERO ,, veles ad
,, bellator strenuus.- Va-
proelium praeludens
liente: ,u, hasti po-
tens

384
GUA ,,; ,, pata tejer guinaldas,coronas:
,,; ,,; - ,, aptus ad serta nec-
,,; ,; - tenda.- Coronado con muchas guinal-
,; ,,; ,u, das: u,, multis ser-
; ,,; ,- tis redimitus.- De rosas: `,
,; ,, dux,duc- sertum rosarum.- El que teje gui-
tor.- De forasteros en los templos: naldas de violetas: ,, e
u,, advenarum ductor.- violis serta innectens.- Guirnal-
De huspedes o extranjeros: - das colgadas al cuello: u,
,, ductor hospitum.- Del -u,-u, serta collo
camino: ,,, appensa
,; ,,,;
GUISADO u,, condimentum.-
,u, dux viae,itineris.- Paga
de los que guan en los caminos: De carne: ,,; ,,
,u, merces seu donum quod pulmentum.- Exquisito: u,
comiti aut duci itineris datur , exquisitum condimentum
Que gua o ilustra detalladamente,in
trprete: ,, qui ducit GUISANDERO u,,; u
per singula,interpres.- Que sirve de , condimentarius,conditor
gua describiendo y explicando:
,, interpres,descri- GUISANTE ,u,; ,u-
tor ,u,,; ,u, pisum.- Com-
puesto de guisantes: ,, e
GUIAR ,, , pisis confectus
, , , ,
, duco,auferre, GUISAR u condio.- Apto para:
adfero.- Con luz: praeluceo `u,, aptus ad condiendum
alicui.- El ejrcito: La comida con mejores condimentos:
exercitum duco.- Juntamente: u u,u exquisitiore ap-
una duco.- Volver a guiar: - paratu cibos condio
reduco.- Apto para guiar:
GUISO ,,; u,
,, habens vim praeeun-
; ,,; ,, condi-
di.- Que gua: ,, ductor
mentum,esculentum.- Diestro en pre -
Se ha de guiar: ducendum
parar un guiso: ,, con-
diendi juris peritus.- Hacer un
GUIJARRO ,, calculus
guiso de mesclas: ` miscella-
neam facio condituram.- Guiso o
GUIAR ,,,
comida de los lidos: ,,
, , , condimentum lydorum.- Preparar el
, u, - guiso: u condimentum appa-
nicto,conniveo.- Que guia con ro
frecuencia: u,, cre-
bro nictans.- Guiando los ojos: GULA ,,; ,
u ninctantibus oculis ,; ,,;,
gula,edacitas,nimia cibi aviditas
GUIO,hacer guios: ,,- Dado a la gula: ,,,
,-,, oculis conni- ,,, gulosus,qui fe-
veo,nicto licitatem in ventre ponit.- Esclavo
del vientre: u,, ven-
GUIRNALDA ,u,; , tri deditus.- Incentivo de la:
; ,,; ,u, , gulae irritamentum.- Estar
,, sertum.- Adornar con: sujeto a la gula:
sertis,vittis adorno.- Apto subservio ventri.- Ser dado a la

385
gula: ventri deditus sum u, vermiculus

GUSANILLO ,,;
,-,,,
GUSANO ,,; ,, gusto,degusto.- Antes: u
,,; ,,; , praegusto.- Con la extremidad de los
, vermis.- Comido de: - labios una bebida: summis
,-; ,, labris potum delibo.- Probar: u-
corrosus a vermibus.- Expuesto a: gusto,gustu exploro.- El que
,, vermbis obnoxius.- prueba,gusta antes: u,,
Cra,produccin de: ,, qui praegustatur
vermium procreatio.- De cantrida:
,u, testudinarius vermis.- GUSTO ,,; u,,;
De forma de gusano: ,, ,,; ,u,;-,
vermiformis.- De la madera y del gustus,delectatio.- Al gusto:
trigo: ,, vermis.- De los ad placitum.- Con gusto: -
olivos: ,, vermis in oleis ,u libenter.- Con mu-
De luz: ,, cicindela.- De cho gusto: quam libenti-
seda: u,u,; ,, ssime.- Dar gusto: ,,-
,, bombix,bombyces.- Lleno placeo,morem ago
de: ,,; ,
, vermiculosus,vermibus scatens GUSTOSAMENTE ,,-
No corrodo por: ,, , libenter,jucunde
a tenedinibus corrosus.- Pequeo de
cabrahigo: ,, vermiculus in GUSTOSO `,`,; ,,;
caprificis nascens.- Que come gusa- ,,; ,, jucun
nos: ,, vermibus dus,libens.- Hallarse gustoso en
vectitans.- Que nacen en las carnes: algn lugar: in loco aliquo
u vermes carnibus innascentes.- libens versor.- Ms gustoso:
Que pare gusanos: ,, ,,; `,, li-
vermes pariens.- Rodo de: - bentior.- Muy gustoso: ,
,, a vemibus arrosus.- ter,admodum libens
Parir gusanos: , -
vermes pario,genero.- Hervir
en gusanos: ,
vermibus scateo.- Infestar de: -
vermibus infesto.- Infestarse
de: vermibus infestor

GUSTABLE u,, gustabilis

GUSTAR ,,,

386
H se.- Hecho con mucha habilidad:
,, admodum artificiosus.-
Obrar con habilidad: ar-
tificiose ago

HABILIDOSAMENTE artifi-
HABA ,u,; ,u,; - ciose
,u, faba.- Haba pequea: u-
,u, parva faba.- Egipcia: HABILIDOSO ,-,u,
,,; ,u, fa industriosus
ba aegypcia.- El fruto de la haba
egipcia: ,u, fructus fa- HABILITAR u suo apparatu ins-
bae aegyptiacae.- Apto para cocert truo
habas: u,, aptus ad co-
quendas fabas.- De haba: u, HBILMENTE , so-
; u,, fabaginus,fabalis lerter,ex habitu
El que come habas: u,,,
HABITABLE ,,; ,
qui,quae fabas devorat.- Folculos
habitabilis
de las habas: ,, follicu-
li fabarum
HABITACIN u,,; -
HABAR u,, fabetum ,,,; ,,
,u,; ,,; -
HABER de futurus sum ,,; ,,,
habitatio.-Conjunto de habitaciones
HABERES ,, facultates vecinas: ,, commoratio.-
Cualquier habitacin de la casa: -
HBIL ,,; (-u, ,u, cella.- De poco tiempo,
u,u); ,,; - transitoria:,,; -
,u,,; ,, ,, vicina habitatio,incola-
,, , tus.-Domicilio: ,, sedes
,u,,; u Estrecha: ,, angusta
, valde artificiosus,solers,habi habitatio.- Interior y privada de la
lis,consultus,intelligens,industrio- casa: u,, penetrale.-
sus.- Que tiene hbiles manos: Perteneciente a la: ,, ad
, , industriosas manus incolatum pertinens.- Que tiene
habens.- En el manejo de las cosas: cuatro estancias o habitaciones: -
,, in rebus tractandis ,, quatuor mansiones vel
solers.- En todas las artes: - stationes habens.- Que tiene la
,,omnium artium peritus.- En misma habitacin: ,,
muchas cosas: u,, in eodem rtecto utens.- Dar habitacin:
multis versutus.- Ms hbil: `, in domum introduco.-Hacerse
, habilior.- Sumamente hbil: habitacin inaedifico
,, prorsus dexter
HABITADO ,, habitatus.-
HABILIDAD ,,; , Bien habitado: ,, be-
,; ,,; - ne habitatus.- Poco habitado: -
,,; u,,; - ,, infrequenter habitatus
,,; ,,; -
HABITANTE u,,
,,; ,,; ,
,,,,;
,; ,, solertia,indus-
tria,dexteritas,artificium,habilitas ,, (,,;
Con habilidad: artificio- ,, habitatrix),-

385
,u,; ,,; ,, tio incolarum.- Colonizacin: -
,; ,,; , ,, traslatio incolarum.- Ser
,; ,u,; ,,; habitante de la comarca: -
,,; ,u, incola, accola sum.- Trasladar los
habitator,habitans.- Habitante cer- habitantes,colonizar: in-
cano: ,, finitimus ha- colas transfero.- Colocar los habi-
bitator.- La habitante: ha- tantes junto a a:
bitans.- Nuevo habitante: - habitantes juxta colloco
,,, novus aedium o urbis
habitator.- Perteneciente a los HABITAR ,,u-
habitantes: ,, ad incolas ,,,-
pertinens.- Traslacin de
habitantes: ,, trasla-
,,u, habitor.-Habitar solo:
(,),,, solus habito.- Que habita al lado:
,,,,, u,, cohabitator.- Que
, (,),, habita juntamente: u,
,,,,- , simul commorans,habitans.- Que
stabulor,habito,sedem habeo,in- habita la misma casa: ,,
colo.- Alrededor: ,-- eiusdem tecti habitator.- Que
circumhabito.- Antes: - habita la misma tierra desde todo
prius habito.- Cerca o en tiempo: ,, () ab
compaa: juxta habito.- omni tempore eamdem terram incolens
Con otro: u,u,u- Venir a habitar cerca de: ,
,u una versor,commoror.- peregre advenio
En las cercanas: circum
HBITO ,,; ,,;
habito.- Con gusto: li-
,,; ,,
benter habito.- Junto a:
,, habitus.- Conservar el
accolo,habito apud.- Deba
mismo habto o costumbre: -
jo de: habito sub.- Dentro:
eumdem habitum servo
inhabito.- En sitio
donde se ha echado a otro: HABITUALMENTE pro habitu
ejectis allis habito (habitar como
colono).- En tiendas: in HABITUAR,estar habituado: u
tentorio habito.- Como husped: consuefacio
u diversor.- Habitar en:
,,, HABLA `,,; ,, ser
() inhabito.- Habitar (prefe mo,loquela.- De habla ordinaria:
rentemente los animales): u- ,, vaste loquens.- De
stabulor.- Habitar aparte: - habla suave: ,, blan-
seorsim habito.- Habitar en la diloquuuc.- El que habla por s,sin
ciudad vecina: u urbem otra ayuda: ,, qui sua
vicinam incolo.- Hacer habitar ipsa voce,non aliena utitur.- Sin
juntamente: u,, habla: ,, qui non habet
u una,juxta habitare facio loquendi facultatem
Hacer habitar cerca de:
HABLADOR ,,; ,
juxta habitare facio.- Ir a
,; ,,,;
habitar a: migro habitatum
,u,; ,u,; ,
in.- Hacer habitar: habi-
,; ,,,; -
tare facio.- Ms lejos:
,u,,; ,
longius habito.- Ser habitado: -
u,; ,,; ,

386
u,u,,, Abriendo mucho la boca: ore
loquax,garrulus,dicax,muliloquus,con diducto et latiori loquor.-
fabultator,verbosus.- Hablador necio Astenerse de hablar: in
u,, stultiloquus.- Que dice loquendo abstinere.- Hablar a la an-
vaciedades: ,, nuga effu- tigua: veteribus verbis
giens utor.- Andar hablando: con-
fabulor.- Hablar antes: -
HABLADURA ,, nugacitas ,u ante colloquor.-
Hablar a medias,por lo bajo:
HABLAR (),,` (` subloquor.- A escondidas,al odo:
,),, u,- susurro,clam in aurem
(),, loquor.- Atenindose a las reglas
(, ), - del buen decir: ex
,,,,,, praeceptis artis dico.- Hablar bajo:
,,,u,u,u ,, submi-
,u,,- sse loquor.- Brbaramente,sin elegan
,,,,,, cia: , barbare lo-
loquor.- Hablar a: , quor.- Cansarse de hablar: -
,,u,- sum defessus dicendo.- Hablar
,,u,, cmicamente: ,
,,,- comice loquor,dico.- Con adorno y
u, alloquor.- Hablar elegancia: ,,
con: ,,,, eleganter,ornate dico.-
,,, Con afluencia,con abundancia de
,,u,u palabras: eloquenter
,u colloquor.- dico.- Con nimo resuelto: -
confidenti animo loquor.- Con cosas muy altas: de
aspereza: spiritu aspero rebus caelestibus et sublimioribus
loquor.- Con brevedad u garrio.- Hablar de repente: -
brevis sum in dicendo.- Con calor: ex tempore dicere.- Dificultar
fervide loquor.-Con preci- la entrada para hablar: u
pitacin: praeceps sum in difficilem facio aditum.-
loquendo.- Con gravedad y pomposamen Hablar el mismo idioma:
te spetiose et graviter eadem lingua utor.- Hablar el prime
loquor.- Con gravedad,ostentacin,in ro: prior verba facio.- En
solencia: u cum gravitate, alta voz: alta voce loquor.-
fastu,insolentia loquor.- Con igual- En compaa: colloquor.-
dad de ventajas: ,- ex En contra: ,
aeque loquor.- Con la boca muy verba facio contra,obloquor.- En
abierta: ore dilatato estilo trgico,exagerar: -
loquor.- Con mala fe: in- tragice dico.- En pblico: -
fideliter loquor.-Andar en corrillos
concionor.- En voz baja: -
, confabulor.- Con
submissa voce loquor.- Entre,
propiedad y distincin: u
en medio de: loquor inter.-
proprie distincte loquor.- Con
Decir necedades,hablar sin considera
propiedad: , pro-
cin: effutio.- Falsamen-
prie loquor.- Con rodeos:
te: u disloquor.- Familiar
utor verborum circuitu.- Contestar:
mente: familiariter loquor.-
verba facio,responsum do
Frecuentemente: dictito.- Fra
Copiasamente: u multus sum
et copiosus in dicendo.- Cosas mente: u,- frigide lo-
distintas: aliud loquor.- quor.- Fuera de propsito:
praeter propositum loquor.- Gracio-
De antemano: praefor.- De

387
samente: facete et nubes) deblatero- Sobre:
urbane dico.- Grandes cosas: - super loquor.- Suavemente:
magna loquor.- Hablar con blande appello.- Sutilmente de cosas
igual libertad: ,- pa- insignificantes: de
ri libertate loquor.- Hablar libre- rebus minutis subtiliter disputo.-
mente:u, Velozmente: linquam
libere dico.-Impropiamente: u celeriter versor.- Hablar sin corta-
impropie loquor.- Inarticulada- pisas,libremente: u,,
mente: inarticulate loquor.- u libere loquor.-
Hablando con propiedad y distincin:
Incorrectamente,con solecismos
u proprie loquendo.- A
soloecismis loquor.- Mal: u-
quien nadie puede o se atreve a
,,
hablar: ,,,
maledico,obloquor,perperam loquor.-
quem affari non licet,quem affari
Ms: insuper dico.- Moderarse
nemo audeat.- Accin de hablar: -
en hablar: u linguam non
,,, ipsa actio loquen-
contineo.- Mucho contra alguno:
di,dictio.- Bien hablado: ,
u deblatero adversus ali-
lenis.- Breve en el hablar: -
quem .- Mucho: ,-; -
u,, breviloquus.- Capaz de
,u fabulor,confabulor,multa
hablar: ,, habens vim
loquor.- Mucho,neciamente: u-
edendae vocis.- Celeridad en el ha-
inepte garrio.- Muy bien: -
blar u,, celeritas loquen-
magnifice loquor.- No saber di.- Coleccin de todas las frmulas
hablar: loqui nescio.- Popu- de hablar: ,, omnimo-
larmente: populariter darum loquendi formularum.- Que ha-
loquor.- Por lo bajo: sub- bla de cosas muy altas: -
loquor.- Por segunda vez: u- ,u, qui de sublimibus sermonem
iterum loquor.- Propiamente: u- habet.- De dulce hablar: u,
proprie dico.- Rectamente: suaviloquae (musas).- De quien se
recte loquor.- Rectamente ha hablado mucho: u,u
con propiedad: u recte,pro- ,, multum dictus,celebra-
prie loquor.- Repitiendo las pala- tus.- De suave hablar: u,,
bras: in dicendo vocem suaviloquus.- Difcil de hablarle
revoco.- Respetuosamente: u y verle: ,, diffilis ac-
gravi tono refero.- Sentenciosamente
cesu.- Dificultad de hablar: -
sententiose dico.- Ser
,, difficultas loquendi.- El
profuso en el hablar: ver-
acto de hablar a alguno: ,
bosus esse.- Sin ton ni son: -
,; ,, compellatio
, (sublimia cae-
do,azotar el aire,perserse en las
,, veteribus verbis que habla en voz alta: ,,
utens.- El que habla bien queriendo alta voce loquens.- El que habla
aparecer bueno: ,, qui o pasa el tiempo con otro: u
bene loquitur et videri vult , confabulator,sodalis.- El que
bonus,blandiloquus.- El que habla
habla por segunda vez: u,
con buena pronunciacin: ,
, orator sequens.- Elegancia en
justa et recta dicens.- La que
el hablar: ,,,
habla con buena pronunciacin: - in dicendo elegantia.- Gracia en el
,, quae recte loquitur.- El hablar: ,, facetus
que habla con dificultad: , sermo.- Gracioso,bello,elegante en
, difficulter loquens.- El que el hablar: ,u,; -
habla con igual derecho: , ,, facetus,elegans in sermo-
, qui pari jure loquitur.- El ne.- Grato en el hablar: ,

388
, qui favet ore et lingua.- u,, rectus loquendi modus
Igual libertad para hablar: - Se ha de hablar: ,-
,, aequa loquendi libertas.- alloquendum colloquendum est
Indigno de ser hablado: , Tardo,torpe en hablar: ,
, indignus allocutione.- La que u,, tardiloquus,qui voces
es dulce en el hablar: ,, non bene conformat.- Torpeza,dificul
suaviloqua.- Mal hablado: tad para hablar: u,,
,, maledicus.- Modo adornado balbuties
de hablar: u,, ornata
dicendi ratio.- Modo figurado de HACEDOR ,,; ,,
hablar: ,, figuratam ,,; ,,; ,
dicendi genus.- Modo peculiar de , effector,exstructor,fictor.-
hablar: ,, propria dicen Primario: u,, primarius
di causa.- Modo propio de hablar: effector.- Del mundo: ,,
,, peculiare dicendi mundi opifex
genus.- Que habla antes que otros:
,, qui ante alios loqui HACER (,,,
tur.- Que habla con agudeza: u- , (,,),
,, acute loquens.- Que habla ,,,,
con tosquedad: ,, as- ,,,-
pere loquens.- Que habla entre las ,,,,
copas (en los banquetes): u- (,),u
,, qui inter pocula fabulator ,,,,,,
Que habla lo mismo: ,, -,u facio,efficio,ago,con
idem loquens.- Que habla mal (pronun do,perago.- Antes: prius
cia) ,, male pronun- facio.- Bien: beneficio.-
tians.- Que habla mal: , Caer bien: subverto.- Con
indisertus.- Que habla mucho anticipacin: ante facio.-
tiempo: ,, qui diu lo- Con otro: u,u simul
quitur.- Que habla mucho: u facio.- Juntamente: u,u-
, multiloquus.- Que habla poco: ,u,u,
u,, pauciloquus.- Que - una,simul perficio.- Hacer mal
habla rectamente: ,, lo que se cree saber bien: -
recte loquens.- Que habla suavemen- ea perperam facio.- Hacer mal:
te: u,, suaviloquus.- Que malefacio.- Hacer ms:
habla velozmente: u,, ,- insuper facio.-
celeriter loquens.- Que habla: Ser hecho dems: ,-
,, loquens.- Que no sabe , insuper fio.- Ser
hablar: ,,; ,, hecho:`,,,
;,, stultus,infans ,,,
loqui nesciens.- Que no se deja ,,,
hablar fcilmente: uu,, fio.- Hacer y ser hecho:
qui sui conveniendi copiam aegre facio,fio.- Cuanto puede hacerse:
facit.- Que rompe a hablar: ,- quantum fieri
,, primum sonum emittens.- potest.- Difcll de hacer: u-
Que sabe hablar bien: ,, ,u,, difficilis
qui bene scit conversari.- Que effectu.- El que con mucho preparati
tiene facultad de hablar con liber- vo nada hace: u,, qui
tad: ,, habens vim magno molimine nihil agit.- El que
libere loquendi.- Quien todo lo hace algo con su propia mano: -
habla: ,, qui omnia lo-
quitur.- Recto modo de hablar:

389
,,, aliquid sua manu
facit.- El que puede hacer algo:
,, aptus ad agendum.-
Fcil de hacer: ,u,
u,, facilis effectu.- Hecho
en el mismo da: ,, idem
eodem die factus.- Hecho poco ha:
u,, nuper factus.- Hecho
por propia mano: ,u
propria manu factum.- Hecho por
seiscientos: u,, a sex
centis effectus.- Lo que puede
hacerse: ,,; ,
, quod fieri potest.- Lo que se
ha de hacer: ,, efficien
dus.- Que debe hacerse:
,,; ,,; -
,,, peragendum,agen-
dus.- Que lo hace todo: ,
, qui omnia efficit.- Recin
hecho:,,; ,
u,,;-u,, recens
factus,conditus.- Se ha de hacer:
, faciendum est.-
Tratar de hacer algo: factu-
rio .- Violentamente: u vi
perficio.- Hacer fcilmente y sin
tra
bajo: `u facile et sine ,, securis manubrium.- Cortar
labore aliquid facio.- Crear,produ- a golpe de hacha: ,
cir: () facio.- Hacerse f securi incido,securi dolo et
cil de hacerse: ,, complano.- Herir con hacha:
effectu facilis.- Que se ha hecho a ,u, as-
s mismo: ,,, cia percutio.- Hacer seal con hacha
a se ipso factus encendida: u face sublata
signum da.- Indicar con hachones la
HACHA ,,; u,,; llegada del enemigo: u per
,,;u,u,;,u, faces adventum hostium significo.-
; u,u, ascia,securis.- A Llevar hachas encendidas: -
modo de hacha: asciae lampades gesto.- Hacha o antor-
modo.- Agujero del hacha por donde cha para avisar la aproximacin del
se mete el mango: ,, enemigo: u,, fax qua hos-
foramen securis.- De dos filos: tium adventus significatur.- Hacha o
,u,; u,,; - tea: u,,; ,,; ,
,u, bipennis.- El que corta , fax
con el hacha o azuela: ,
qui securi caedit o dolat.- El que HACIA , ad.- , in (ac.)
lleva un hacha de dos filos:
u,, bipennifer.- Golpe HACIENDA ,,; ,,
de hacha: ,, ictu secu- res,substantia.- Familiar: ,u,
ris.- Mango del hacha: , res familiaris.- Perder la hacien
,,,; , - da: rem familiarem perdo
Prdida de la: ,, rei

390
familiaris eversio.- El que aumenta struo
la hacienda: ,, qui rem
domesticam juvat.- Dominio de la HADO ,,;,u,;
hacienda: ,, dominium in ,,,;,; ,
substantias.- Destructor de la: - u,,; ,,; ,u
,, domus eversor.- Apto ; ,u,; ,u,
para la: ,, aptus ad fatum,sors.- Contra lo que haba en
acquirendum.- Agotar la hacienda los hados: , contra
domstica: rem familia quod in fatis erat.- Decretado por
rem exhaurio.- Atender preferentemen el hado: ,, fato decre-
te a la: ad rem sum tus.- Hado desgraciado: u,
attentior infelix fatum.- Fijado por el hado

HACINAR con dolo uu subdole


,, a fato efectus.- ,, munera quibus emul-
Mal hado: ,,, cui cemur.- Un poco: subblan-
difficile fatum obtigit.- Prepa dior
rado por los hados: ,u,
destinatum fatis.- Que es oprimido HALAGO ,,; ,
por el hado: ,, qui fato ; ,,; ,,
premitur.- Que sucede por ,,; u,,
disposicin del hado: ,, ,,;,u,;
fatalis,fato eveniens.- Sealar ,,; ,,u,
el hado o destinodecir el hado: delinementum,illecebra,illecta-
nendo stamen fatale destino mentum,lenocinium,titillatio,apella
tio adulatoria.- Halago de los
(HALA! (Hala! oidos: ,, actio delinien-
di aures.- Halago de los sentidos y
HALAGAR ,u,- del corazn: ,,u,
,,,,- delinimentum aurium et animi.-
,,, Pequeo halago: ,u,
,,,u, parvum illectamentum.- Que atrae con
,,,, halagos: ,, illecebrosus
,,,
,, mulceo,blandior, HALAGEO ,, illecebro-
delinio,demulceo>A alguno para conse sus.- Enteramente halageo: -
guir su favor: , u,, omnino illecebrosus
lenociniis concilio,ambio.-
Antes: ante adblandior.-Con HALCN ,,; ,u, fal
palmoteos y aplausos u pop co,accipiter
pysmate demulceo.- Moviendo la cola: HLITO ,,; ,,; -
,- caudam movendo ,,; u,, halitus
circum blandior.- Pasando la mano:
u poppysmate demulceo.- El que HALLADO ,, inventus.- No
halaga los sentidos: ,, hallado: ,, irrepertus
delinitor.- Fcil de halagar: - HALLAR u,u,u-
,, qui facile mulcetur.- ,,,u,
Poderoso para halagar: , ,,,u,
mulcendi potens.- Que halaga a invenio.- Casualmente: u-
todos: ,,; - obiter invenio.- Hallar con:
,, omnes demulcens.- Que halaga uu una invenio.- De paso:
el nimo: ,, animum u obiter invenio.- Def-
demulcens.- Regalos para halagar: cil de hallar: u,u-

391
,u,uu,, ,, magna fames.- Hambre
difficilis inventu.- Fcil de melia o suma (adv.):
hallar: ,,; ,, melia fames.- Miseria,sarna tia
inventu facilis.- Hallado casual- causadas por el hambre: ,ou
mente: ,,; - scabies,strigositas a fame ortum
,, id in quod quis incidit, ducens.- Muerto de hambre: ,
qui non quaesitus reperitur.- Hallar ,,,; -
se: ,,- ver ,,, fame confectus,enectus
sor in.- Que se halla siempre en un Que causa hambre: ,,
mismo sitio: ,, qui famem afferens.- Que excita el
semper in eodem loco residet hambre: ,, qui famem
excitat.- Que mata de hambre:
HALLAZGO `,u,; , ,, fame conficiens.-Que
,; ,, lucrum ines- se mata de hambre por ruindad:
peratum,inventum ,,, qui fame seipsum
recat.- Tener hambre: ,-
HAMBRE ,,,; ,,, esurio,fame
,; ,,; ,, fames laboro.- Secarse de hambre: u-
,esduries.- Canina,excesiva,insacia inedia exsicco.- Darse la muerte
ble: ,u,,; por hambre: mortem ipse
,,,; u,, mihi concisco.- Enflaquecer de ham-
canina,inexplebilis appetitus comen bre: u inedia exsicco.- Matar
di,vehemens fames.- Con hambre:
de hambre: ,,-
famelice.- El que sufre
,- fame eneco,conficio
una aguda hambre: ,,
vehementem famem patiens.- Grande
hambre: ,,,;
Morirse de hambre: u,u- , farina melle conspersa.- De
,u,- fame enecor.- avena: ,-,, simi
Mudar de domicilio por el hambre: la crassa.-De harina: ,,
fame cogente in alias se- farinaceus.- De mijo: ,,
des emigro.- Padecer hambre y sed: minutissimus farinae pulvis.- De tri
siti et fame maceror.- go amasada con agua:,,
Padecer hambre: inediam , farina triticea aqua subacta
patior Finsima: ,, farina
tenuissima.- Flor de harina: ,
HAMBRIENTO ,,
,,,; ,,;
,,; ,,;
,,; ,, simila,
,; ,,; ,,
similago,pollen.- Hecho de flor de
,,; ,, fa-
harina: ; u
melicus,jejunus.- Algo hambriento:
u, panis a simila confectus.-
,, subfamelicus.-Estar
Harina ordinaria: ,u, fari
hambriento: famelicus sum
na crassior.- Masa de harina con
agua: ,, farina aqua
HAMBRN ,, ventris
subacta.- Masa de harina y vino:
cupiditate insanus
,, maza e vino et polline.-
HARINA ,,; , (slo Masa de harina: ,, farina
aqua subacta.- Medida colmada de
ac.nom.),,u, (de cebada y
en general de trigo) farina.- Abun harina: ,, cumulata farinae
mensura.-Que se ofrece a los dioses:
dante en harina: u,,
,, farina diis oblata.-
abundans farina.- Amasada: ,
Que tiene mucha harina: ,
subacta farina.- Con miel: ,
cui plurimum inest farinae.-

392
Rociar la harina , HASTIL ,u,; ,,
farina conspergo hastile,hasta

HARTAR ,u,- HASTO u,,; ,, fas


, exsaturo.- DSe alimen tidium.- De la comida: ,,
to: frugibus sagino.-Hartarse ciborum fastidium.- Que siente
acto de hartarse: ,,; hasto de los alimentos: ,
,, saturatio , qui fastidiose vescitur.-
Sentir,tener hasto: , ,
HARTO ,,;-,,; (-) fastidio laboro
,,; ,,; -
,, satur,refertus.- Estar HAYA (rbol) ,,, fagus
harto hasta la boca: ad De haya: ,,; ,
labia usque satiatus sum.- Retozar faginus.- Hecho de madera de haya
de harto: , e satieta- u,,; ,, e fago
te lascivio confectus

HARTURA ,,,; - HAZ ,, fascis.- De espigas


,,,; ,u,; ,u, merges.- De manojos:
,, saturitas,satietas, ,u, manipulorum collectorum
explementum.- Demasiada (de comer): fascis.- Hacecillo: ,,;
,, ingluvies ,u,; ,u,;
,u,; ,, fasci-
HASTA , (prep.acus.con nombres culus
de pueblos,gentes,sitios a los que
cuales se va) ad,in.- Con numeral:
HAZAA,u,,
vg. hasta diez mil: , circiter
; ,, facinus praeclarum
Hasta: adusque.- Hasta ahora:
Arriesgada: ,, facinus
adhuc.- Hasta: ,, temerarium et strenuum.- Gloriosa:
usque ad,tenus.- (Hasta cundo!: ,, res praeclarae gestae
! usquequo! quousdem!.- Hasta que Hecho,dicho memorable: u
,; ,,,- , dictum memorabile.- Varonil:
,,,, donec.- ,, virile facinus
Hasta (prep.gen.), usque El que hace cosas grandes,hazaas:
ad.- Hasta tanto: ,,, gra-
tantisper via faciens,fortium facinorum patra-
tor
HASTIARSE ,,
taedio afficior

HEBE,hija de Juno: `,; `,, Unir,sujetar con hebillas: -


Hebe ,,,-,-
,,,u-
HEBILLA `,,; ,, , annecto fibula,fibu
; ,u,; ,,; lis adstringo,infibulo.- Ajustar con
,,,; ,,; - hebillas por delante: ex
,,; ,u,; ,,; anteriori parte fibulo
,, fibula.- De la bota:
,u, fibula ocreae.- Unido HEBRICAMENTE hebraeice
con hebillas: ,,
HEBRICO ,, hebraicus
; u,, fibula connexus
Vestido sujeto con hebillas: -
HEBREO ,u,; ,,
,, vestis fibulis astricta hebraeus,hebraea.- Lengua hebrea:

393
lingua hebraea.- Mal,apresuradamente hecho y sin arte
Vivir o hablar al estilo de los ,, ex tempore factus
hebreos: hebraeorum more Apresuradamente: ,,
loquor,vivo extemporalis

HCATE `,, Hecate HCTOR `,, Hector

HECATOMBE ,, centum boum HEDER , foeteo


sacrificium
HEDIONDO ,,,;
HECES ,,; ,,; - u,,, foeteus,foe-
,,; ,,;- tidus
,; ,, faex.- Sin
heces:u,,; u,, HEDOR ,,; ,,; u
sine faece.- Que se alimenta de ,,; u,,; ,
heces: u,, faece victi- u,; u,,,; ,,
tans.- Lleno de heces,hez: u, foetor,odor ingratus.- Mal olor
u,; ,,; ,,; (de las lanas del esquilmo): ,
,,; u,, faecu ,,u, foetor.- Hedor
lentus.- Colar las heces: u ptrido: ,u, foetor putridus
vinum faeculentum percolo.- Heces
del vino,del aceite: u,, HEGEMNICO `,, impera-
floces,fraces.- Escudriar las heces torius
uu faecem scrutor
HELADO u,,,;
HECHICERA ,,; ,,, ,,; u,u,, ge
; u,, saga,venefica,in- lidus,gelu astrictus.- Cristalizado:
cantatrix,strix.- Que purifica fro- u,u,,; u-
tando drogas: ,, vene ,, glacie concretus,in
fica quae purificat medicamenta crystallum frigore astringens vel
fricans> Ruedecilla que hacan girar astrictus
las hechiceras: `u,u, rotu-
la quam versabant sagae HELAR u,u,-,-
conglacio,gelo
HECHICERO ,u,,; ,
,, praestigiator,incantator HELARSE u,u vehemen-
ti frigore rigeo
HECHIZAR incanto
HECHIZO ,,; u, HELECHO ,,; ,,
; ,,; ,, incantamen filix
tum,incantatio
HELENISTA ,, imitator,
HECHO ,,u,,; amans graecorum
,,; ,, factus
HELENIZARSE a graecis
actio.- Bien hecho: ,,
desumo
benefactus.- De paso: ,
, factus per disgressionem.- Es- HELESPONTO `,u, Helles
clarecido: u,, prae- pontus
clarum facinus.- Hace tres aos:
,, tertio ante prae- HELIASTA,juez de Atenas `,
sentem anno factus.- Hechos ilustres
,, res bene gestae.-
heliasta.- Relativo a los helias- pertinens
tas: `,, ad heliastas

394
HELICN,monte `,, Helicon hendido: ,, circumqua-
que fissus
HELICONIO ,, heliconius
HENDIDURA ,,;,
HELIOTROPO ,u, flos ad ;`,`,`,,;`,
flores convertens.- Mayor (yerba) ,;`,`,; u,,;
u,-u,u (,) herba u,,; u,,; ,,
; ,,; ,,,;
HELSINE (yerba) ,u, hel- ,,; ,, fissura,ri
xine ma.- De las manos: ,,
manuum fissura.- En la tierra: -
HEMBRA ,, femina,mulier.-
,, fissura terrae.- Inferior:
Primeriza: ,u, primipara
,, ruptura inferior.-
HEMICICLO `u,`,u, Lleno de: `,, rimosus.-
hemicyclus Que tiene una gran fissura: -
,, magnam scissuram habens.-
HEMINA (medida) ,,; u- Que slo tiene una hendidura: -
,u,, cotyla ,, unicam fissuram habens

HEMIPLEJA `,, dimidiata


apoplexia

HEMISFERIO `,u, hemis-


phaerium

HEMISTIQUIO `,u, hemis-


tichium

HEMORRAGIA ,, sanguinis
eruptio

HENCHIR , tumidum
facio

HENDER ,,,,
() findo,diffindo,infindo.-
Con cua: , adacto
cuneo diffindo.- LO que se hiende
fcilmente: ,,; -
,, fissilis

HENDERSE ,,-,
hisco

HENDIDO `,,; ,
,,, fissus.- Hendi
da: `,, rimosa.- En dos
partes: ,, bifurcus,bifi-
dus.- Naturalmente en tres partes:
u,, trifidus.- No hendido:
,,; ,,,
non fissus.- Por la mitad: -
,, in medio fissus.- Todo

395
HENDIR findo.- Por un lado: des: u,, continuatio fundo
a latere findo rum.- El que tiene pocas heredades:
,u, paucas glebas habens
HENDIRSE (),, Pequea: ,u, agellus,prae
hisco,hio diolum.- Que tiene poca heredad:
,,, paucos sulcos ha-
HENO ,,; ,u,; bens.- Derecho a la heredad: -
,u, foenum,gramen.- Cortar el ,, actio haereditatem adeun-
heno: foenum reseco.- Haz di
de heno: ,,; u,u,
foeni fasciculus.- Que corta el HEREDAR haereditatem
adeo.- Cosas heredadas del padre o
heno: ,, qui foenum
enseadas por el padre: ,
secat.- Siega del heno: ,
prisca a patre tradita
, foeni sectio
HEREDERO ,,-
HEPTICO ,, ad hepar
,, haeres,sucessor.- Absoluto
pertinens.- Apto para sanar el
,, haeres ex asse.- De
hgado: `,, hepaticus,ap
tus ad sanandum hepar los bienes paternos: ,,
patris bona possidens.- Universal,de
HERALDO ,, is cui fun- toda la hacienda: ,, ad
ctio est appellare quem universa haereditas pertinet.-
Heredera: ,, ad quam
HERBARIO ,, herbarius universa haereditas pertinet.- Hacer
heredero: hae-
HERBOLARIO `,, qui radi redem facio.- Heredero nico: -
ces resecat,herbarius ,u, unicus haeres.- Recu
sado: ,, repulsus
HERBOSO ,,; ,
,,,; ,,; HEREDITARIO ,,,
,u,; ,,, ; u,, haereditarius
,; ,,; ,
,; ,,, herbosus HEREJE ,,; ,
herbidus haereticus.- Herejes milenarios:
,, millenarii
HERCLEO ,`,,
herculeus HEREJA ,, haeresis

HRCULES(Por Hrcules! `! HERENCIA ,u, haereditas.-


Hercle!; `,- Hercules Absoluta: ,, tota ex asse
Danza de cuatro en honor de Hrcules haereditas.- Admitido a parte de:
,u, saltatio ubi quatuor ,, in partem haere-
saltant.- Falso Hrcules: u- ditatem admissus.- Adquirir la heren
,, falsus Hercules.- Fiestas, cia: haereditatem jure
sacrificios y templos de: ` obtineo.- Derecho de: ,,
Herculis festa vel sacrificia ,u, jus succesionis.-
vel aedes Divisin de la: ,, hae-
reditatis divisio.- Dejar en heren-
HEREDAD ,,; ,u,; cia: haereditatem insti-
,u,; ,u,; ,; tuo.- Tener herencia:
,, hereditas,fundus,prae- haereditatem habeo.- Entrar en la
dium,portio.- Continuacin de hereda herencia: haereditatis

396
jure obtineo.- Llamamiento a la HERTICO ,, haereticus
herencia: u,, haeredita-
tis aditio.- Pedir la herencia: - HERIDA ,,; u,,;
haereditatem peto.- Pleito u,,;,u,;`,,u,
sobre la herencia: ,, ,,; ,,; -
actio legis de haereditate controver ,,; ,,;,,
sa.- Pretender la herencia: - ,,; ,,; ,,
haereditatem peto.- Que recibe ; ,,; ,,;
igual herencia: ,, ,,; ,,; -
, qui pari sorte fruitur.- Que ,,; ,,;,
tiene mucha herencia: ,, u,,; ,,; u,
multam haereditatem obtinens vulneratio,ictus,vulnus,plaga.-
Heridas: ,; ,,
vulnera.- Aumento de herida: - ,u,, herilis
,, exulceratio.- Bueno para
las heridas: u,, aptus HERIR ,u,`,-
vulneribus.- Herida con bronce: ,,,, (-
u,, vulneratio ab armis ,),,, ,
aereis.- Cuyas heridas se curan ,,,,-
difcilmente: u,, cui ,,,u
difficulter curantur vulnera.- De u,,
piedra: ,, ictus lapide ,,,,
impactus.- Lo que esta herido: - ,,-,u,u,-
,, quod mutilatum est.- , (inf.),,-
Eficaz para cerrar una: u, ,,-,,
, efficax ad cicatricem abducen- ,,,
dam (cicatrizar).- Llenar de heridas (,),u,
u vulneribus conficio.- ,u, (u), ,
Perteneciente a las heridas: u- ferio,tundo,vulnero,percutio,
,, ad vulnera pertinens.- Que infligo.- Herir juntamente: u-
causa herida: ,, vulnus simul vulnero.- Ser herido:
inferens.- Sin herida: u percerllor.- Profundamente:
,; invulneratus,sine vul illido.-Ocultamente:
nere
occulte saucio.- Ligeramente:
( p.p.) levi motu percutio.-
HERIDO u,u,,
A puadas: u,u
; ,,; ,,
pugnis percutio.- Adems:
,,; u,,
,- insuper ferio.- Con bastn:
u, ictus,perculsus,vulneratus,lae-
sus.- Con el bronce (lanza,espada): ` bacillo caedo.- Con dardos
,, aere percussus.- por todas partes: jacu-
lis undique ferio.- Con grandsima
Con fuerza: ,, valido
fuerza: vehementissima vi
ictu percussus.- Con hierro: -
percutio.- Con hacha:
,, ferro percussus.- Con
securi ferio.- Con maza o bastn:
la mano: ,, manu
` clava,baculo caedo.- Con
percussus.- Con piedra: ,
lanza: hasta ferio.- En la
lapidibus caesus.- Igualmente:
cabeza: caput ferio.- Hi-
,, una pariter vulnera
riendo gravsimamente:
tus.- Medio herido: `,, gravissime feriendo.- La que hiere:
semi-percussus ,, vulneratrix.- El que
hiere: ,u,; ,,;
HERIL,perteneciente al dueo: -
,u, percussor.- El que hiere

397
prontamente: ,, celeri- a diversa matre
ter feriens.- El que hiere primero:
,, qui primus ferit.- HERMANO ,,; ,u,
Capaz de herir: ,, qui ;.,,; ,,,; -
percutiendi vim habens.- Recin ,,; ,
herido: ,,- , iisdem e visceribus natus,fra-
,, recens vulneratus.- Se ha ter (soror),germanus.- Hermanito:
de herir: dferiendum est.- ,u, fraterculus.- Aman
Accin de herir: ,, te de su hermano: ,,
pulsatio.- Acto de herir: , amans fratris.- Carnal: ,
vulneratio.- Apto para herir: ,, frater germanus
u,, vulneribus aptus Considerar o reconocer como hermano:
fratrem meum facio.- De
HERIRSE,el que se hiere a s mismo: leche: ,u,,
,u, sui ipse percussor collactaneus.- Hermana: ,
, u,,, soror (fra-
HERMAFRODITA ,, am- ter vel soror, uno eodemque sanguine
bigui sexus genitus).- Hermanos de leche:
, una lacte nutriti.- Igual a un
HERMANA carnal ,, hermano: ,, aequalis
soror germana.- De padre y madre: fratri.- Infeliz por culpa de su
u,,, germana soror.- De hermano: u,, infelix
padre: ,, eodem patre propter fratrem.- Hermano infiel:
Del padre o madre: ,, patris u,u, falsus frater.- Que
matrisve soror tiene hermanos o hermano: u

HERMANASTRO ,, fatrer
, fratrem vel fratres habens.- u,,; ,,; -
Ser el tercero de los: ter- ,, (-;-,-)
tia generatione nascor.- Ut erino: formosus,speciosus,pulcher,venustus
,,; ,,, Hermosa: `,, pulchra.-
; ,,; ,, Hermoso a la vista: ,,
frater uterinus visu pulcher.- Amopr de lo hermoso y
de lo bueno: ,, amor
HERMOSAMENTE , pulchre pulchrarum rerum.- Aparecer hermoso:
speciosus appareo.- Compo
HERMOSEAR ,,- nerse para aparecer hermoso:
,,,,- ad pulchram speciem me exorno.-
, venustum,pulchrum,for De aspecto: `,, pulcher as-
mosum facio.- Cuanto sirve para pectu.- Hewrmos,con hermosa cabelle
hermosear: u,u, id quo ra: ,,, pulcher co-
aliquid exornatur.- Hermoseado con
ma.- Muy hermoso: ,,;
color rojo: ,, rubeo
,,,; -
colore decoro
,, supra modum formosus.- Por
HERMOSO ,,- un solo da: `,, cuius
pulchritudo unius tantum diei est.-
,-,,,
Ser hermoso: conspicuus sum.-
,,,
Trabajar haciendo una obra
,,,
hermosa,bella: elaboro
;`,,;`,,; -
eleganter.- Hermoso,hermosa: `-
u,u,u; ,,;
u,,, pulcher,pulchra
,; ,, (,
u,,; uu,u,u; u HERMOSURA ,,;,

398
,;,,; ,,
u,,; u,,; , HERONA `,`,,;`,
,; ,,,; , heroina
,,; ,,; -
,,; ,, venustas, HERPES ,,;,,
pulchritudo,species.- Amar la hermo herpes
sura: amo pulchritudinem
El que ama la hermosura: , HERRAMIENTA,herramientas agudas u
, amans pulchritudinem.- Envane- ,,, acuta ferramenta
cerse por la: superbio
HERRERA ,u, officium
ob formam.- Hacer alarde de: -
ferrari.- Arte de la herrera: -
pulchrum me fingo.- Hermo
u,, ars aeraria vel ferra-
sura postiza: ,, fu-
ria.- Taller de herrera: u-
cata et ascita pulchritudo.- Premio
,, ferri officina
de la hermosura: ,u,
praemium pulchritudinis.- Exceder en
HERRERO ,,; u-
hermosura: pulchritudine
excellere.- Ventaja,excelencia en ,u,; u,,; -
her mosura: u,, pul- ,,; ,u,; u
chritudine praestantia.- Que aprecia ,, ferrarius faber,malleator,
su hermosura: ,, aestima aeris domitor.- Herrero (adj.):
tio pulchritudinis ,, ferrarius

HERNIA ,; , u, HERRUMBRE u,, rubigo.- Lle


, ramex,hernia.- Acuosa: narse de herrumbre u xido: u
,, acuosa hernaia,hydro- - rubigine infesto
cele.- Compuesta: ,,
hernia composita.- El que tiene HERVIR ,,,
hernia acuosa: ,, hy- ,,u,,,,
drocelicus.- Especie de hernia: - ,,u, u, ,
,, ramicis genus.- Que pade ,,,,u,
ce hernia: ,,u, qui , ferveo,effervesco,
ramice laborat fervefacio.- Con murmullo: -
cum murmure bullio.- Demasiado,sa
HROE ,,;`,, heros lirse por el mucho hervor:
Perteneciente al hroe: ,, prae nimio fervore effundor.- Hacer
ad heroas pertinens hervir con: ,u confer-
vefacio.- Hacer hervir: ,
HERICO `,`,,; `
,, heroicus
fervefacio.- Hacer hervir ,u, qui falso esse Hesiodi
hasta verterse: supra dicitur
modum efervesco.- Mucho: ,-
vehementer ferveo.- Sobremanera HESPERIA `,, Occidens Hes-
peria
supra modum ferveo
HESPRIDES,las..: `, Hes-
HERVOR ,,; ,,
perides
; ,,; ,,;
,, fervor HESPES ,, vitiligo

HESODO `,u Hesodus.- Que HETERODOXO `,, qui


dice falsamente ser Hesodo: u- alterius est opinionis

399
; ,,; ,,
HETEROGNEO `,, alte- hydropicus.- Hidrpico,que tiene el
rius diversique generis vientre hinchado como un tambor: u
,u,; u,u,; u-
HEXMETRO ,u, hexameter ,, hydropicus.- Muy
hidrpico: u,, intercute
HEZ ,,, aqua distentus.- Estar hidrpico:
,; ,, faex,retrimen u,, hydro-
tum.- Limpio de heces: u,,
; u,, sine faece.- Lle picus sum.- Parecido al hidrpico:
no de heces: u,,; u- ,, hydropico similis
,, faeculentus.- Quitar
las heces: u defaeco.- Desper- HIEDRA u,u, hedaerae
dicios,mondaduras,desechos: - species
,u, quisquiliae
HIEL ,, fel.- De hiel: -
HIADAS,las.. (constelacin lluviosa) ,, felleus.- Lleno de hiel:
`,, Hyades.- Una de las Ha ,, felleus.- Que arroja
das: `,, Hyas hiel: ,, bilem educens.-
Que recibe la hiel: ,,
HIBLA,ciudad y monte de Sicilia: bilem seu fel recipiens.- Sin hiel:
`,, Hybla,urbs et mons Sici- ,, felle carens.- Vegiga
liae.- Del monte Hybla: ,, de la hiel: ,, vesica bilem
hybleus continens

HIDRARGIRIO, mercurio artificial HIELO `,,; ,,;


u,u, hydrargyrum,argentum ,u,,; ,,; -
vivum ,,; ,u,; ,,
,,; ,,; -
HIDROCFALO ,, hydro-
,, glacies,gelu,algor.- Artifi
cephalus
cial: ,, gelu ficticium
HIDROFOBIA ,, aquae me- Reducir a hielo: u in crys-
tallum cogo
tus.- Tener horror al agua: -
aquam metuo
HIENA `,, hyaena
HIDRFOBO u,, hydropho-
HIERBA ,,;,, herba.-
bus.- El que treme al agua por la
Especie de hierba: u,u, her
rabia: ,,;
bae species.- Hierbecilla:
, qui aquam metuit
u, herbula.- Verde: ,,;
HIDROMANCIA ,, per
aquam divinatio ,,, herba virens.- Toda
la hierba del campo: -
HIDROPESA,agua entre piel y carne: omnis herba agri.- Sin hierbas:
,,; `,,; - ,, sine herbis.- Que cra
,, aqua intercus, hydrops.- mucha hierba: ,, her-
El que padece hidropesa: , bas nutriens.- Que brota hierba:
,; ,, aqua intercute ,, viriscens.- Lleno de
laborans.- Padecer hidropesa: - hierba: ,, herbosus.- De
, aqua intercute laboro muchas virtudes: ,u,

HIDRPICO `u,,;,
herba mille virtutibus praedita.- herbosus.- Producir yerbas verdes:
Abundante en hierba: ,, virides herbas fero.-

400
Coger hierbas: ,,
herbas lego.- Comer hierba
herbas carpo.- Abundar en
hierbas: virentibus her-
bis insanio.- Hierba para la comida
de las bestias: ,, herba
animalibus nutriendis

HIERRO ,,; ,,u


,;,; ,u,
,u, ferrum,chalybs.- Abun-
dante en: ,,; -
u,, ferri ferax.- Acero
templado: ,, schalybs
Arte de trabajar el hierro:
,,, ars trac-
tancdi ferri.- de hierro: -
,,; ,, (),
ferreus.- Candente: ,u, fe-
rrum ingitum.- Devorador del hierro:
,, vorator,voratrix
ferri.- Fabricado de hierro: -
u,, ferro fabricantus.-
Fabricante de hierro: ,

, ferri fabricator.- Hecho de a los higos: u,, amans


hierro: ,, e ferro ficuum.- Higo de ro: u,,
confectus.- Instrumento de hierro: nymphaea.- Especie de higos:
,u, ferramentum.- Manejo ficuum species.- Higo que
del hierro: ,, tractatio parece maduro,pero que no lo est:
ferri.- Masa de hierro: ,u, ,, grossus,ficus quae vide
massa ferri.- Mina de hierro: tur matura neque est.- Hecho de
,,, terra ubi ferrum higos: u,u, a ficubus confec
foditur.- Pesado con el hierro,de tus.- Higos por madurar: ,
hierro: ,, ferro gra grossi,ficus immaturae.- La que coge
vis,ferreus.- Que corroe el hierro: higos: u,, quae ficus co-
,,, ferrum exedens.- lligit.- Que lleva higos sin madurar
Que cra hierro: ,, u,, grossos ferens.-
ferrum procreans.- Que lanza el Lugar para secar los higos: `
hierro: ,, ferrum ja- u, locus siccandis ficubus.- Pare-
culans.- Tierra,madre del hierro cido a los granos de los higos:
(Scytia): , () fe- ,, granis ficus si-
rri mater.- Todo de hierro: - milis.- Granos o semillas de higo:
,, totus ex ferro.- Manejar ,, granum vel semen
hierro: ferrum tracto.- ficus.- Preparado con higos: u
Templar el hierro: ,, , ficuum usu praeparatus.- Que
- immergo ferrum in aquam coge higos: u,, qui ficus
colligit.- Que coge o cuenta higos:
HGADO `,, hepar.- Enfermo u,, qui ficus colligit,
del hgado: `,, qui labo- numerat.- Que gusta de higos: u-
rat hepatis morbo ,,, qui ficubus gaudet.-
Que vive de higos: u,,
HIGO ,u, ficus.- Aficionado ficubus victitans.- Secadero de

401
higos: ,, locus in quo Llevar higos sin madurar: u-
ficus siccantur.- Seco: ,, grossos fero.- Producir higos:
,,; ,u, carica, u ficus fero
ficus arida.- Semejante al higo o
higuera: u,, ficui similis HIGUERA u,u.,; ,u,
Sin madurar: u,u, grossus.- ficus.- Higuera egipcia (sicomoro):
Coger o comer higos: u ficus u,u, sycomorus.- Atica:
colligo,comedo.- Coger o contar hi- ficus atticae.- Enana:
gos: u ficus colligo.- ,, pumila ficus.- Silves
Hablar de higos: u de ficu- tre: ,,; ,,,
bus loquor.- Comer higos: u
ficus comedo.- Guardar higos u
caprificus,ficus silvestris.- Nueva: de sus padres: ,, pro-
,u,; u,, ficus cul a parentibus nutritus.- Crianza,
tenerrima,novella,recens.- Real: u- educacin de los hijos: ,
,, ficus regia.- Guarda , liberorum educatio.- Hijo de
de higueras: u,uu,, familia: ,, filius-
custos ficuum.- Hoja de higuera: familias.- Hijo de la que al casarse
,,u, folium ficus.- era reputada virgen: ,u,
Que come hojas de higuera: - filius ex ea natus quae,cum ducere-
,,, ficulneis ven- tur,virgo putabatur.- Del hijo,por
cens foliis.- Ramo de higuera silves medio del hijo: a filio,per
tre: ,,;,u, surculus filium.- Devoracin de hijos: -
ficulneus.- Cultivador de higueras: ,, liberorum voratio.- El
,, ficuum cultor.- Conver que mata a los hijos: ,
tirse en higuera: u in ficum ,,; ,u,;-
vertor.- Recoger hojas de higuera: ,,; ,,
folia fici arboris colligo liberorum interfector,interfectrix.-
El que odia a los hijos: ,
HIGUERAL u,, ficetum ,-,, qui odit libe-
ros, vel odio est liberis.- El
HIJAR,los hijares ,, ilia tercero de los hijos: ,,
tertio generatus.- Felicidad de
HIJASTRO,hijastra ,u,; tener buenos hijos: ,-
,, privignus,privigna ,, felicitas quam boni liberi
efferunt.- Feliz en los hijos o en
HIJO ,u,; ,, ( hijos: ,,, felix multa
); ,u,; prole o bonos habens liberos.- Feliz
(nom.,ac.) ,u,; ,,; por los hijos: ,,; -
,,; ,,; , ,, prole felix,ob libe-
,; ,,; u, ros felicior.- Hijos de diversos
; u,,,,; ,, padres: , diversis paren-
,,,; liberi,,u, tibus ortis.- Prole: ,u, so-
filius,filia,nati,soboles.- El me- boles.- Infelicidad por causa de los
nor de los hijos: u,u,, hijos: u,, infelicitas ob
natu minimus.- Hija: u,, liberos.- Infeliz por causa de los
filia.- Hijito,hijita: ,u,; hijos: ,, infelix prop-
ter liberos.- Matanza de los hijos:
u,u, filiolus,filiola.-
,,, libero-
Amante de sus hijos:,
rum caedes.- Muerto por los hijos:
,; ,, amans libero-
,, a liberis occisus.-
rum.- Con todos los hijos:
Multitud de hijos: u,,
cum omnibus liberis.- Criado lejos
multitudo liberorum.- Muy amables

402
hijos: , per quam es alimentado por los hijos: -
amabiles liberi.- Notable por los ,, qui a liberis alitur.-
hijos: u,,, filiis Que produce buenos hijos: -
inclytus.- Odio hacia los hijos: ,, qui,quae optimus parit.-
,, odium liberorum.- Que produce vigorosos y valientes
Hijo pequeo: ,u, filiolus hijos: ,, quae stre-
Pernicioso a los hijos: , nuos pariunt filios.- Que se opone a
, liberis perniciosus.- Por su padre: ,, qui patrem
donde pasan los pequeos al nacer: adversatur.- Que tiene cincuenta
,, liberis o pueris hijos: ,-
transitum praebens.- Privacin o , quinquaginta filios habens.-
falta de hijos: ,, orbitas Que tiene muchos hijos: ,
liberorum.- Procreacin de hermosos ,,; ,, multos li-
hijos: ,, pulchrorum beros habens.- Que tiene poca descen
liberorum susceptio.- Que tiene denci,pocos hijos: ,,
hermosos hijos: ,,, , cui pauci sunt liberi.- Que
cui pulchri sunt liberi.- Que tiene
tiene tres hijos: ,-,
pocos hijos: ,, pau-
cui tres suint liberi.- Que tiene
cos habens liberos.- Que carece de
un solo hijo o hija: ,,
hijos: ,,, liberis ca-
rens.- Que cra,alimenta hijos: unicam prolem habens.- Que tiene
,, qui,quae liberos un solo hijo: ,-,,
unum filium habens.- Que tiene hijue
alit.- Que devora los hijos: -
,, liberorum vorator.- Que
los: ,, habens pullos.- Enlazar hilando: u una nendo
Devorar a los hijos: connecto.- Mujer que gana el susten
liberos voro.- Educar a los hijos: to hilando: ,, mulier
liberos tollo.- Matar los victum quaerens nendo manibus.-
hijos: liberos occido.- Perito en: ,, nendi peri-
Parir hijos: liberos tus.- Recin hilado: ,,
pario.- Privar a alguien de los nuper fuso ductus.- Rodear o tor-
hijos: , orbo,li- cer hilando: nendo cirum-
beros privo ago o torqueo.- Sacado hilando:
,, nendo deductus
HILADO,con lino ,, ex
lino netus.- Tres veces hilado: - HILARIDAD ,, laetitia
,, ter fuso versato ductus
HILAS ,,; ,u,
HILANDERA,buena hilandera penicillus.- Poner hilas en las
u, colus perita heridas: turundam vulneribus
indo
HILANDERO ,, qui,quae fila
deducit HILERA ,u, linea,series,ordo
En hilera: in versum
HILAR ,,,,-
,,,, filum e colu HILO ,, (fila), ,
devolvo,neo.deduca lanam.- Accin de ,,,; ,,;
hilar: ,,; ,,; ,u,; ,u,; ,
,, nendi actio.- Apto para , filum.- En ovillos: u,
hilar el lino: ,u,, ad u,u,, filum glome-
linum nendum aptus.- Fcil de: - ratum.- Sacado de la rueca: ,
u,, facilis ad nendum.- Hilar , stamen o filum e colu deduc-
la lana: deduco lanam tum.- Tejido de siete hilos: -

403
,, septenis filis contextus.- hymnos scribit.- Que se ocupa de
Trama del hilo: ,,; himnos: ,,u,,
,, staminis connexio.- qui,quae circa hymnos versatur
Sacar el estambre o hilo:
stamen o filum educo.- Torcer el HINCAR ,,,
hilo: ` torqueo filum.- ,,- figo.- A la vez
Tramar el hilo o estambre: o fuertemente: u simul
stamen connecto infingo vel firmiter.- Fuertemente:
u firmiter adigo
HIMEN ,, hymen
HINCHADO ,,,,,;
HIMENEO ,u, hymaeneus,nup- ,,; ,,; u-
tiarum praeses genius.- Cancin nup- ,u,,; ,,
cial: ,u, nuptiale carmen ,,; ,,; -
Cantar el himeneo: carmen ,,; ,, praetumi
nuptiale cano dus,turgidus,tumidus,turgens,inflatu
s.- Algo hinchado,vanidoso: `-
HIMNO `,u, hymnus.- Abundante ,u,, subtumidus,glo-
en himnos: ,, abundans riosus.- Hinchado,lleno de aire:
hymnis.- Cantar himnos: u, ,; ,,
,,, ; ,, tumidus.- Estar
hymnis celebro,peana cano.- Cantar hinchado: , infla-
un himno: ; tus sum.- Poner hinchado: tumi
hymnum dico,cano.- Cntico de himnos dum reddo
,,; ,, hymno-
rum decantatio.- Cantor de himnos: HINCHAR ,,,
,,, hymnorum cantator.- ,,,
Celebrado con himnos graves: u- tumefacio,tumidum facio,intumesco.-
,, gravibus hymnis celebratus Estar hinchado: u tumeo.-
Compositor de himnos: ,, Hinchar mucho: admodum
hymnorum effector.- Entonar himnos: inflo.- Hincharse: ,u
u hymnum cano.- Escritor de ,,,,-
himnos: ,u, hymnorum ,,,,-
scriptor.- Introduccin de un himno: ,,,u
,u, hymni proemium.- intumesco,tumefacio,tumeo,
Ocuparse de himnos: ,- turgeo.- A manera de burbujas: -
circa hymnos versor.- Que
escribe himnos: ,u, qui
,- bullarum instar tur- inflatio,tumor,tumefactio,tuber.-
geo.- A modo de vejiga: u Con hinchazn: tumide
in vesicae modum inturgesco.- Con la
fuerza del fuego: u vi flam- HINOJO ,u,; ,,
ma glisco.- Empezar a hincharse: ,, marathrum,herbae nomen
u,, subtumesco
intumesco.- Que se hincha: HIPLAGE ,, hypallage,sub
, insuper intumescens.- Hinchar- mutatio
se juntamente: u simul intu-
HIPERBATON ,, hyper-
mesco.- Un poco: subtumesco
baton
HINCHAZN ,,,;
HIPRBOLE ,, hyperbole
`,u,; ,,;
,,; ,,; HERPERBLICAMENTE supra
,; ,,; ,, fidem

404
HIPERBLICO ,, hyper HIPTESIS ,, suppositio
bolicus
HIPOTTICAMENTE conditio-
HIPERION `,, Hyperion naliter

HPICO ,, equestris HIPOTTICO ,, conditio-


nalis
HIPNOSIS,somnolencia ,,
somnolentia HIPOTPOSIS ,, hypoty-
posis
HIPNTICO,somnoliento ,,
,, somnulentus,soporife- HIRSUTO ,, hirsutus
rus
HIRVIENTE u,,; u,
HIPOCENTAURO u, hippo ; ,, exaestuans,aestuo-
centauri sus,fervens

HIPOCONDRACO ,, hy- HISOPO(planta) `,u,; `u


pocondriacus ,u, hyssopus.- Hecho de hisopo:
,u, ex hyssopo confectus
HIPOCRESA ,,;
, hypocrisis HISPOTTICAMENTE perhy-
postasim
HIPCRITA u,,; ,
u,; ,, anima duplex, HISTORIA ,,; ,
hypocrita,simulator ; ,,; ,,,
u,, historia.- En el senti
HIPDROMO ,u, hippodro- do de deseo de conocer: ,,
mus,circus equestris.- La meta del cognoscendi studium.- Arte de escri-
hipdromo: ,, meta hyppo bir historia: ,, ars
dromi scribendi historiam.- Conocedor de
historias: ,, historiarum
HIPOGASTRIO ,u, imus cognitor.- Descripcin histrica por
venter
pocas: ,, rerum gesta-
rum per horas et tempora descriptio
HIPOPTAMO ,u, hippopo-
Escribir historias: his-
tamus
toriam scribo.- Escritor de historia
,u,; ,u, his-
HIPOTECA ,,; -
toriae scriptor.- Escritura de his-
; ,u,; ,,
toria: ,, historiae
pignus,hypotheca,in creditum sub-
scriptio.- Historias de antigedades
-jectum
,, de rebus antiquis
HIPOTECADO,no hipotecado , sermo.- Obra histrica: ,
, nulli creditori obnoxius , opus historicum.- Ser aficio
nado a la historia: ,-
HIPOTECAR pignero studeo historiae

HIPOTENUSA u sub-
tendens linea recto angulo
HISTORIADOR u,u, tas.- En el sentido de investigar:
, historicus sciscitor

HISTORIAR scribo res ges- HISTRICO ,, historicus

405
,, qui viridi coma est.- De
HISTRIN ,-, hojas agudas: u,, acuta
,u,; ,u,; , folia habens.- De hojas anchas:
mimus,histrio u,, lata folia habens
De hojas blandas,suaves: u,
HOCICO `, (u), rostrum , mollia habens folia.- De hojas
De cerdo u,,; ,u carnosas: u,, carnosa
rostrum suis.- Que tiene hocico folia habens.- De hojas espesas: u
abultado: u,, crassum u,, densus foliis.- De
rostrum habens
hojas finas: u,,
, tenuia folia habens.- De hojas
HOGAO ,,,; -
negras: ,u,,
,,; ,, hornus
qui nigra folia habet.- De papel
HOGAR ,,,; ,,; (y papiro) ,u, scheda.- de
,, focus,domus.- El que pocas hojas: u,, bre-
preside el hogar: ,, qui via folia habens.- De tres hojas:
foco praeest.- Hogar,fogn: , ,, trifolius.- De una
,; ,,u, focus sola hoja: u,, unicum
floium habens.- Estrechez de hojas:
Perteneciente al hogar: ,,
u,, angustia foliorum
ad focum pertinens.- Que habita
Hecho de hoja: ,u,,
en el mismo hogar: ,,
eumdem larem habitans.- Que no tiene quasi foliaris.- Hojas cadas de
casa,hogar: ,, domo ca- las guirnaldas o coronas: -
rens.- Que vive en el mismo hogar:
,, ,, eum-
dem larem habitans

HOGUERA ,,; u,,;


u,,; u,, rogus

HOJA ,u,; ,,
u,; ,u,; ,,
frons.- Que tiene tres hojas: u-
,, trifolius.- Sembrado de
hojas: u,; u
, foliis constratus.- Semejante
a la hoja de rbol o metal:
, folio,laminae similis.- Hoja
verde: ,, frons viridis.-
Abundante en hojas: u,,;
u,, foliis abundans,abun
dantior.- Arbol de hoja perenne: -
u,, cuius folia sunt
firma et stabilia.- Cada de las
hojas: u,, folliorum
amissio.- Cubierto con hojas o
lminas: ,, foliis vel
laminis obtectus.- De cien hojas:
u,, centum folia
habens.- De hermosas hojas:
u,, pulchris foliis
praeditus.- De hoja verde: -

406
,, quod decidit e coronnis ne muchas hojas: u,-
aut sertis.- Lozano con nueva hoja: u,,u,,
,, recenti fronde vi- lata,ampla folia habens.- Que tiene
rens.- Hojas verdes y olorosas: - pequeas hojas: u,,
,,u,, herbae parva habens folia.- Que tiene pocas
virides et odoriferae.- Menuda: u- hojas: u,u,,
,, minutum folium.- Montn cui rara folia sunt.- Que tiene
de hojas: u,, foliorum ralas las hojas: u,,
acervus.- Parecido a las hojas: rara folia habens.- Transformarse en
,u,; ,, fo- hoja: in folium muto.-
lium referens.- Pequea: u, Perder las hojas: u,u-
,u, foliolum,bracteola.- foliis defluo.- Dejar caer las
Que agita las hojas: u, hojas: u folia effundo.-
u,, folia quatiens.- Echar hojas: u, fron-
Que come hojas: u,, desco,folia emitto.- Echar muchas
folia comedens.- Que consta de cinco hojas: u nimia foliorum
hojas: ,, quinque copia luxurior.- Llevar hojas: u
foliis constans.- Que crece en los folia fero
nudos o protuberancias de la tierra:
`uu,u, tuberibus terrae HOJALDRE ,, pemma
supercrescens folium.- Que extiende
sus hojas por el suelo: u, HOLA ` !, !, ,!,!,
, humi serpentia folia habens.- ! Heus,tu!,Vah!,Heus!,Eheu!,Papae
Que lleva hojas: u,,
Phy!.- (Oh,amigo!: !
O,amice
folia ferens.- Que pierde las hojas: (Hola,buen hombre!: ! (Oh,bone
u,, folia abjiciens.- vir!.- (Hola,t!: (Heus,tu!
Que tiene bellas hojas: ,
pulchra habens folia.- Que tine HOLGAZN ,u,u-
cinco hojas: u,, quin ,,; , deses,igna-
que folia habens.- Que tiene diez vus,iners.- Voluntario: ,
mil o muchas hojas: uu,, , consulto ignavus
decies millena folia.- Que tiene HOLGAZANERA ,, oscitanta
dos hojas: u,, duo folia bunda ignavia
habens.- Que tiene grandes hojas:
u,, magna folia ha- HOLLADO ,,,
bens.- Que tiene hermosas hojas: - ,, calcatus
u,, ,
pulchra folia habens.- Que tiene HOLLAR ,,,
hojas cncavas: u, , conculco,tero,calco.-
concava folia habens.- Que tiene Que huella el camino,caminante:
hojas espinosas: u,, ,; u,, qui viam
cui folia sunt spinosa.- Que tiene calcat,viator.- Marcar las huellas:
hojas estrechas: u,, impressis vestigiis signo
angusta folia habens.- Que tiene Muy hollado,muy pisado,recorrido:
hojas velludas: u,, ,, valde calcatus
capillata folia habens.- Que tiene
largas hojas: u,, lon HOLLN ,,,; ,,
folia habens.- Que tiene las hojas a ,u,; ,,;
manera de palma:u,, u,; ,,; ,,; -
spathae similia folia habens.- Que ,u, fuligo.- Llena de holln:
tiene las hojas rizadas: u, fuliginosum facio.- Lleno
, crispa habens folia.- Que tie de holln ,,;

407
,; ,, fuliginosus homo,homines.- Aborrecido de
Manchar con holln: , los hombres: u,, homi-
fuligine inficio.- Sacudir el holln nibus invisus.- Abundante en hombres
fuliginem excutio hermosos: ,, pulchris
abundans viris.- Abundante en hombre
HOLOCAUSTO u,, ,, abundans viris.-
,; ,,; u Amante de los hombres: ,
u,; ,,;-, , amans hominum.- Amor de los
, holocaustum.- Ofrecer en holo- hombres,filantropa: ,
causto: in holocaustum amor in homines.- Concurrencia de
offero hombres: u,, frequen-
tia hominum.- Despreciador,pisotea-
HOMBRE ,u,; ,
,,; ,,; ,-
dor de lod hombres: , bres: ,, alens viros.-
,, calcator hominum.- Devo- Que gusta de hombres: ,,
rador de hombres: ,, virorum appetens.- Que hace
vorator hominum.- Domador de hombres desaparecer al hombre,que quita el
,u,; ,, carcter de hombre: ,,
domitor mortalium,hominum.- El hom- ex hominum numero sublato,inhumanus
bre verdaderamente hombre, el hombre Que pierde a los hombres: ,
en s,viviente,de carne y hueso: - ,, perdens viros.- Que produce
,u, homo ipse.- Escasez hombres esforzados: ,
de hombres: ,, virorum , optimos viros generans.- Seme
vacuitas.- Falto de hombres: - jante a los hombres: ,,
,, viris vacuus.- Hombre homini similis.- Escasez de hom-
formado: ,,u, bres: ,,,
vir factus.- Grueso: ,u, hominum infrequentia.- Con escasez
homo crassus.- Hombres de un solo de hombres: ,, pau-
da,que no piensan en el maana: cos homines habens.- Todo el hombre:
unius diei homines ., totus homo.- Voz de
Intil,que slo sirve para comer: hombre,voz humana: u,u,u
u,u, frumentum abradens humana voce,hominis vox.- Tener
Juntamente con los hombres: escasez de hombres: homi-
cum ipsis hominibus.- Matador de num paucitate vel penuria laboro.-
hombres: ,, interfec- Tener muchos y buenos hombres:
tor hominum.- Medio hombre: `- multos et fortes viros
, `,u,; `, habeo.- Hacerse hombre: ,
, semivir.- No hecho por (), homo
hombres: ,u fieri; caro,homo fio.- Huir de los
, non manu factus.-Perteneciente hombres por miedo:
a los hombres: ,, ad terreor.- Llenar de hombres:
homines pertinens.- Perteneciente a viris impleo.- Mostrarse
todos los hombres: ,, varonilmente,como hombre de valor:
ad omnes homines pertinens.- Poblado virum me praebeo.-
de hombres: u,,; u Abundar en hombres: u,u-
, frequens hominibus.- abundo viris.- Dejar de ser
Hombre privado,m,ujer privada (por hombre: homo esse de-
oposicn a hombre pblico: rey,magis sino.- Estar entre los hombres:
trado..): ,u,; ,
homo,mulier privatus.- Que aborre versor inter homines
ce a los hombres: u,,
qui homines odit.- Que alimenta hom- HOMBRO ,,:,u,; ,

408
, humerus.- Al hombro: - hombros: ,u, qui est amplis
humeris.- Alto de hombros: humeris.- Que esrt alrededor de los
,,; ,u,; , hombros: ,, qui est circa
, qui est altis humeris.- humeros.- Que lleva al hombro:
Cargado de hombros: ,, ,, humeris ferens.- Que
humeris gravis.- El que es de oprime los hombros con su peso:
hombros levantados: ,u, ,, humeros pondere suo
qui est humeris tumidis.- El que opprimens.- Relativo al hombro: -
lleva en hombros: ,, qui ,, humeralis.- Robusto de
humeris gestat.- Eminencia de los hombros: ,, humeris
hombros: ,, eminentia robustus.- Sobre el hombro o sobre
humerorum.- Encaje o acetbulo del los hombros: ,,
hombro: ,, humeri aceta , supra humeros.-
bulum.- Encogimiento de hombros: u- Desnudar hasta los hombros:
,, contractio scapularum humeis tenus denudo.- Gloriarse de
LO que est bajo el hombro: - tener anchos hombros: u
,, qui est sub humero.- Parte humeris latis glorior.- Levantar en
de debajo de los hombros: ,, hombros: humeris tollo.-
Llevar la carga sobre los hombros:
subhumeralis pars.- Parte superior
humeris impositum fero
del hombro: ,, summa hu-
meri pars.-Pendiente de los hombros
HOMRICO `,,;`,
,, ex humeris dependens
homericus
Pequeo: ,u, humerulus.- Por
sobre el hombro: ,
HOMRIDA.que canta a Homero: -
torve,torvis oculis.- Puesto sobre
los hombros: ,, supra
humerum positus.- Que es anchos
homeridae HOMICIDIO ,,; ,u
; ,,; ,
HOMERO `,u, Homerus.- amante , homicidium.- Perpetrado por
de Homero: ,, Homeri propia mano: ,, homici-
studiosus.- Canciones compuestas de dium quod qui sua manu perpetravit.-
varios versos de Homero: Recompensa del homicido atltico:
,; , carmina e ,u, merces athletici
variis homeri versibus consuta.- homicidii
Imitar a Homero: Homerum
imitor HOMILA ,, colloquium

HOMICIDA ,u,; - HOMLOGO ,, consentiens


,u,; ,,
,,,,; HOMONIMIA u,, vocum aequa-
,,; ,; - litas
u,,; ,, inter
fector,homicida.- Homicida,que se HOMNIMO u,, aequalis no-
mine
mancha con muertes: ,,
qui caede se polluit.- Multa impues
HONDA `,,; ,u,;
ta al homicida: ,, sol-
vendae pecuniae ab interfectore.- ,,; ,, funda.-
Por naturaleza,por carcter propio: Lanzar con honda: ,-
u,,; ,,; ,-,- ejacu-
,u, ipse sui interfec- lor funda,funda emitto.- Tirar con
tor honda: ,,-
funda disjicio.- Que tiene

409
forma de honda: ,, ,,;,,,,;
funfae figuram habens.- Arrojar,dis- ;,u,;,,
oarar con honda: `u, ; ,,; ,,; ,
,, funda excu , honos.- El primer honor:
tio vel torqueo.- A modo de honda: ,u, primus honos.- Honor
in modum fundae adquirido en los certmenes:
honos e certaminibus comparatus
HONDERO ,; ,-
Grandes honras,honores: ,
,u, funditor , magni honores.- Igualdad de
honor: ,, aequalitas hono
HONDO ,, profundus.- (Un rum.- Pretensin de honores:
pozo): u,, altus.- Al ,,, petitio ho-
parecer honod: ,, cavus norum.- Promocin a los honores:
aspectu.- Cosa honda a la vista: ,,, promotio ad
,, cava aspectu.- Si- honores.- Que goza de igual honor:
tio honod: ,, locus ,, qui est in pari
depressus honore.- Sentimiento de honor:
,u, studium generosae
HONDONADA ,, saltus vritutis.- Sin honor: ,,
inhonoratus.- Capaz de pretender
HONDURA ,, fundus honores o cargos pblicos: ,
, cui licet ad honores aut
HONESTAMENTE
honestissime.- magistratus accedere.- Con especial
Portarse honestamente con: uu honor: u praecipuo honore
una honeste me gero Con grande deseo de honor:
magno studio honoris.- Cosa hecha
HONESTO ,,; ,, por deseo deseo de honor:
(,) decorus,honestus , id quod studio honoris
Muy honesto,muy honrado: , effectum est.- Dado a otro,levantn
,; ,, admodum hones dose y hacindole paso: ,
tus.- Amar juntamente lo honesto: , honor habitus alteri,cui
u una cum aliis studeo assurgitur et deceditur.- Deseo de
honestis rebus honor: ,,; ,u,
studium honoris.- Digno de honor:
HONGO ,u,; ,u, fun-
gus.- De la naturaleza del hongo: ,,;,,; -
u,, fungeus.- Enfermedad ,,; ,, honorandus.-
de los rboles: ,, fungus Digno de ms honor: ,,

HONOR ,,; ,,; -


honorabilior.- Aumentar el honor: ,, magno honore dig-
honorem augeo.- Pretender nus.- El que honra a la ciudad:
honores: ambio honores ,-, qui honestat civi
tatem.- Grandes honras,honores: -
HONORABLE ,, dignus ho- ,, magni labores.- Insig
nore
ne honra: ,, eximium
decus
HONORFICO ,,; ,,
honorificus,clarus HONRADEZ ,, probitatis
honestitas.- Amante de la honradez:
HONRA ,,,; ,,; ,, stu
,,; ,,; , diosus generosae virtutis.- El que
, decus.- Digno de grande honra odia la honradez: ,,

410
osor honesti.- Maestro de honradez: que consta el da y la noche: u-
,u, honestitatis ma- ,u, spatium 24 horarum ex die
gister et nocte constans.- Espacio de 24
horas: `,u, vigin
HONRADO ,,, ti quatuor horarum spatium.- Hora
,; ,,; u,, del da sealada por la sombra:
; ,,; u,, , stylus horas indicans
,, (,,), - Instrumento que marca las horas:
,,; ,,, ,u, instrumentum ho-
(honorem sive pretium habens) ras commonstrans.- Media hora: `-
probus.honratus,honestus.- Divinamen ,u, semi-hora.- Observacin de
te: ,, divinitus hono- las horas: ,, hora-
ratus.- Muy honrado: ,- rum observastio.- Que equivale a una
,,; ,, late hora: ,, unius horae spa-
valde honoratus.- Honrado o digno de tium aequans.- Que observa las horas
ser honrado por muchos: , del nacimiento de alguien: -
, a multis honoratus vel horan- ,, qui horas natales obser-
dus.- Por sus rentas: , vat.- Sealar las horas: ,
, censu potens.- Que debe ser horas indico vel rego
honrado: ,, qui coli debet
HORADAR u,u perforo
HONRAR u,u,u,-
,,,,- HORCA ,,; ,, sus-
,,,,, pendium
honoro,honesto,colo.- Honrar a
HORFANDAD de los hijos ,,
muchos: u multos hono-
orbitas liberorum
ro.- A su vez: vicissim
honoro.- Honrar con honores: u- HORIZONTE ,, horizon.-
donis honoro.- Mucho: Extremidad del horizonte hacia orien
,,,- te: ,, extremitas horizon-
admodum colo.- Honrar reli- tis orientem versus
giosamente: religiose colo.-
Ser honrado antes que otro: - HORMIGA ,,,;
ante honoror.- Ser honrado entre ,; ,u, formica.- Ejr-
decorus sum inter.- Ser cito de: u,, formicarum
honrado por muchos: u a agmen.- Lleno de: u,,
multis honoror.- Institudo para formicis plenus.- Semejante a la:
honrar: ,, in honorem u,, formicae similis
institutum.- Propenso a honrar:
,, propensum ad honorem HORMIGUEO,sentir un hormigueo gene-
tribuendum.- No honrar: ral por todo el cuerpo: u
ita afficior ut si formicae per
non honoro
totum corpus perreptent
HOPLITA,soldado pesadamente armado:
HORMIGUERO u,, antrum sive
,u, hoplita
agmen formicarum
HORA ,,; ,, hora.-
HORNERO u,,;
Desprecio de la hora prefijada (para
, qui circa caminum operatur;
una cita): ,, tempo
operatrix
ris praefiniti negligentia.- En la
misma hora: , eadem
ipsa hora.- Espacio de 24 horas de
HORNILLA ,,; ,u, caminus

411
HORNILLO u,u, hypocaus-
tum

HORNO ,,; ,u,;


,u,; ,u,; ,,
,,;-,-,u,
, ,u,; ,
; u,,; ,-,
,; ,, caminus,for-
nax,clibanus.- Para fundir oro: u-
,u, fornax in qua au-
rum coquitur.- Perteneciente al
horno: ,,; ,u,
fornaceus.- De carbn: ,,
fornax carbonaria.- De fundicin:
,,,u,u,
fornax fusoria,conflatoria.- El ca-
n del horno: ,u, tabu-
lus fumarii.- Inmundicias del horno:
,, purgamenta furni.- Que
hace hornos: ,, qui
furnos fabricatur.- Trabajo que se
hace en el horno: ,, opera
quae navatur circa caminum.-
Quemar,cocer en el horno:

Quemar en el horno: aduro.- ; ,, horribilis.- Ms


Arrojar en el horno: in fur- muy horrible: `,`,,
num conjicio magis,maxime horribilis.- A la
vista: u,u,,
HORSCOPO ,u,; , horribilis aspectu
, horoscopium.- Horoscoplogo:
,, qui horoscopum ali- HORRIBLEMENTE ,,u-
cuius observat horrendum,horribiliter

HORQUILLA ,, furcula.- HORRISONANTE ,u


Para sostener los lazos y trampas: , horrisonus
,, furculae>Para el
peinado: ,, acicula ad HORRSONO u,,; ,u
comam nectendam ,, horrisonus
HORRENDO `,,; , HORROR ,,; u,,
; ,,; ,-, horror.- Sentir horror:
u,; u,,; ,, u,u,u, horreo,ab
horribilis,terribilis,aspectu tru horresco.- Temblar de horror:
culentus,execrandus.- Muy horrendo:
- horresco.- Tener algn horror:
`,, maxime horrendus
aliquantum horreo.- El que
HORRIBLE ,,; `- tiene horror: ,, qui
horrore efficitur
,`,`,`,,,;
u,,; ,,
HORRORIZADO ,, horrore per
; ,,; ,,
cussus.- Estar horrorizado: `
,,; ,u

412
horreo , horridus,terrificus,valde stu-
pendus
HORRORIZAR horrifico
HORTALIZA ,u, olus.- Sil-
HORRORIZARSE ,,- vestre ,,;,
abhorreo,extorreo,perhorres olus silvestris.- Coger hortalizas:
co.- De miedo: horreo olera lego.- Producir hor-
talizas: olera produco.-
HORROROSO `,,; ,,; Recoleccin de: ,,; -
,,; u,-
,,; ,u, olerum
collectio.- Semejante a las hortali- HOSPICIO ,u, hospitium
zas: ,, olerum naturae
similis HOSPITAL ,u, locus ubi
aegroti curantur
HORTELANO u,,u-
,,; ,u,; u- HOSPITALARIO,ser.. hospita
,, hortulanus,plantas curans lis sum.- Que es hospitalario:
Perteneciente a los: u,, ,, hospitibus opem ferens
ad hortulanos pertinens
HOSPITALIDAD ,,; -
HORTENSE ,,; , ,, hospitalitas.- Derecho a la
,,; u,, horten- hospitalidad: ,,; ,
sis , hospitti jus et necessitudo.-
Estar unido con el vnculo de la:
HORTICULTURA ,, horti cultu hospitii necessitudine jun-
ra gor.- Que no da hospitalidad,hospeda
je ,,, inhospita-
HOSPEDAJE,alojamiento , lis,sine hospite.- Que aborrece los
; ,, diversorium,hospi- deberes de la: ,, inhos
tium.- El que hospeda: , pitalis.- Que da hospitalidad: -
susceptor.-Contrasea de hospedaje ,,, hospitalis.- Rela
,u, tessera hospitalis.- ciones de hospitalidad: ,,
Dueo de la casa u hospedaje: - hospitii necessitudo
,, cauponae dominus.- Pago
de posada u hospedaje: , HOSTELERO ,u, caupo.- Profe
u, quod pro hospiti solvitur.- sin de: ,, cauponatio.-
Dar hospedaje ,,- Ser hostelero: cauponariam
,u hospitio excipio exerceo.- Que es propio de hostele-
ro: ,, ad caupones per-
HOSPEDAR hospitem accipio.- tinens
Ser hospedado: hopsitio
excipior.- El que hospedad por volun HOSTERA ,,-
tad: ,, voluntarius ,u, popina,taberna
hospes.- Hospedar en nombre de la
ciudad: excipio nomine civi HOSTIA ,u, hostia
tatis.- La que hospeda a muchos:
u,, quae multorum hospes HOSTIL ,,,;
est.- Hospedarse: () ,,; ,,; ,
diversor ,; ,,, hos-
tilis,infensus
HOSPEDERA ,,; ,
, hospitium HOSTILMENTE ,,u

413
,u,,, ,u,; ,u,; -
hostiliter,infenso animo,be ,u,; ,,; u,
llicose.- Entrar hostilmente: - ; ,u, (falx messoria)
hostiliter ingredior falx.- Pequea: ,, fal-
cula.- Armado de hoz: ,
HOY ,, hodie.- De , falcifer.- Cortado con hoz:
hoy: ,, hodiernus.- Hoy ,, falcatus.-Para cortar
por la maana: , hodie el heno: ,, id quo
mane foenum seccatur.- Muy aguda: u
,u, falx praeacuta.- Para
HOYA u,u,,; u-
cortar puerros: u,u,
,u,; ,,; ,, falx porris caedendis.- Hecho a
; ,u,; ,u,; - manera de hoz: ,,
,,; ,u,; ,, falcatus.- Cortar con hoz:
fossa.- Vecina al mar: , falce abripio
fovea mari vicina
HUECO ,,,
HOYO ,u,u, fovea,scobs ,; u,,; ,,;
Pequeo: ,u, parva scrobs ,,; ,,; ,
Hacer hoyos: cuniculos ago ; u,, concavus,cavus
Sin huecos: absque foramine
HOZ ,,,,,;
Hueco en su mitad: ,, in pascit.- Lugar para educar y
media parte cavus alimentar a los: ,u,
locus orphanis alendis et educan-
HUELLA ,u,; ,, dis.- Perteneciente al hurfano: -
,,;,, ,, pupillaris.- Que alimen
,u, vestigium.- El que deja ta a los: ,, pupillo
las huellas: ,u, qui rum nutritor.- Ser hurfano: -
vestigia lustrat.- Accin de seguir orphanus sum
la pista,las huellas: ,,
actio vestigandi.- Examinar las hue- HUERTA,cuadro de huerta para verdu-
llas: ,- vestigia ras: ,, areola in hortu
perlustro.- Seguir las huellas o la
pista: , vestigo,ves HUERTO ,,u,; u
tigia inspicio ,; ,u,; ,u,; -
,u,; u,; ,
HURFANO ,, orphanus.-
,, hortus.- Amigo de huer-
Privado de: ,,, (ac.-)
orbus.- Alimentar a los hurfanos: tos: ,, amans hortorum
orphanos alo.- Cuidar a Huerto contiguo: ,u, hor-
los: orphanoc curo.- Dejar tulus.- Guarda del: u,,
hurfano: , horti custos.- Pequeo: ,,
orphanum facio,reddo.- Quedarse ; ,, hortulus.- Cultivar
hurfano,sin padres: pa- el huerto: ,u hortum
rentibus orbari.- Cuidado de los: colo.- Sembrar el huerto: in
,, orphanorum cura.- horto sero
Cuidador,protector de los: -
HUESO ,,; ,,
,, pupillorum curator.- De
ossa,os.- Arrancar los huesos:
madre: ,, qui caret matre
exosso.- Cavidad donde
Desamparo de los: u,,
orbitas pupillorum.- El que alimenta entra la cabeza del hueso: ,
a los: ,u, qui orphanos u, sinus alteriores excipiendis

414
capitibus ossis.- Consolidarse los tilaginis.- Unin natural de los
huesos: u de ossibus con- huesos: u,, ossium natu-
solidor.- Curacin del hueso disloca ralis unio.- Huesos: ossa
do: ,, ossis laxati
restitutio.- De naturaleza de hueso: HUESOSO ,, osseus
u,, osseus natura.- El que
recoge los huesos de los cadveres HUSPED ,,; ,
quemados: ,, u,; ,,;
qui crematorum ossa colligit.- Guar ,; ,,, hospes.-
necido de huecesillos: , Aborrecedor de los huspedes: -
, ossiculis instructus.- Juego de ,, osor hospitum.- Acogida
huesos: ,,; , de un husped: ,, hos-
u, ossiculorum ludus.- Mostrar pitum exceptio.- Que acoge huspedes
los huesos: ossa ostendo ,, hospitum receptor.-
Hueso pequeo: ,u, ossi- Amante de los huspedes o extranje-
culum.- Que consta de dos huesos: ros: ,u,, amans
,, duplici osse constans hospitum.- Perteneciente a los:
Que consta de un solo hueso: - u,, ad hospites perti-
,, ex uno osse constans.- Que nens.- Que honra a los: ,
padece de lcera de los huesos: hospites colens.- Alimentar a los
,u, qui carie laborat.- hospites alo.- Que da de
Que rompe los huesos: ,- comer a los: ,, hospi-
,, ossa frangens.- Que tum et peregrinorum nutritor.- Dar
tiene muchos huesos: u,, muerte a los: hospites
multis ossibus constans.- Que occido.- Casa de huspedes: u
tiene un solo hueso: ,, , contubernium.- Castigar a los
ex uno osse constans.- Recoger los plagis hospites caedo.- Dar
huesos de los cadveres quemados: muerte a los: hospi-
ossa lego.- Reduccin a su tes occido.- Engao de los huspedes
lugar de un hueso dislocado: ,, hospitum deceptio.-
,; u,, luxati ossis Frecuentado por huspedes: ,
reductio.- Hueso sacro: ,u, , hospitibus frequens.- Genero
sacri ossis extremum.- Todo de hueso so con los: ,, hospitalis.-
,, totus osseus.- Unin Gua de los huspedes: ,u
de los huesos por los cartlagos:
u,, intercretio car-
hospitum ductor.- Inhumano con los ciudad: ,-,u, hospes
u,, inhumanus erga hos- privatus.- Que da muerte a los:
pites.- Insolencia del husped: - ,, hospitum occisor.-
u,, hospitis insolentia.- Que devora a sus huspedes: -
Llevar los huspedes a ver las cosas ,u, hospites devorans.- Que
notables: duco hospites ad engaa a los huspedes con fingimien
ea quae visenda sunt.- Matanza de: tos: ,, per simula-
,,, hospitum tiones hospitem fallens.- Que mata a
occisio.- Que mata a los huspedes: los huspedes: ,,
,, hospites occidens.- hospites occidens.- Que no admite
Recibir un husped: hospitem huspedes o los deberes de la
accipio.- Muerto por los: hospitalidad: ,, inhos-
, ab hospitibus interfectus.- pitalis.- Que se porta mal con los
Obsequio hecho al: ,u, xe- huspedes: ,, qui male
nium,munus hospiti datum.- Husped age cum hospitibus.- Que tiene
privado: ,, privatus muchos huspedes: u,u,
hospes.- Husped pblico de la multos hospites habens.- Que viene

415
como husped: ,, pere-
grinans.- Que engaa a sus huspedes
,,u, hospitum
deceptor.- Recepcin de un husped:
,,; ,, hospi-
tum susceptio.- REcibir con gusto a
los: libenter hospites re-
cipio.- Regalo que se da al husped:
,,u, munus quod datur
hospiti.- Ser husped pblico:
hospes sum

HUEVO ,,,u, ovum.-


Calentar los huevos las aves
concalefacio.- De forma de
huevo: ,, oviformis.- El
acto de estrellar los huevos: -
,, excisio,exclusio ovorum
El acto de romperse los huevos:
,, ovorum fractio.-
Generacin dek huevo: ,,
ovi generatio.- Guardar los huevos:
u ova custodio.- Medio
salido del huevo: `,,
semi-exclusus ovo.- Poner huevos:
ovum pario.- Que lleva hue-
vos: , ovum ferens.- Que
pone huevos: ,, ovipara
Semejante al huevo: ,, ovo
similis.- Vendedora de huevos: -
,, ovorum venditrix
HUDA u,u,u,
u,,u,,u
u,u,,;u-
,u,u,,; ,,
; ,; ,
, effugium,fuga> Monumento que se
pone a la huda del enemigo:
,,, tropaeum ob
hostes versos in fugam

HUIR ,u,,
,,,
,,,-
,,u,-
,,,,,-
,,,u,- a: fugio ad.- A escondidas:
,-,,-u,- clam profugio.- A ua de
,, (u),u caballo: ,,-
,u,,, , equo me prorripio.- Antes:
,,,, , ante confugio.-
,-,,- Con: u una fugio.- Corriendo:
fugio.aufugio,terga verto,vito.-Huir cursu me subduco.- De la

416
compaa de los hombres:
hominum consortium fugio.- De los HUMANO ,,,;
hombres por miedo: terreor ,,;-,,; -
De miedo: ,, ,,; ,,; ,
,,, for- , humanus.- Gnero humano: ,
mido,pro metu aufugio.- Huir el u, humanum genus.- Hacer humano,
cuerpo,evitar: clam de- dar carcter humano:
clino.- Escondidamente: ,- humanum facere.- Mostrarse humano:
furtim effugio,suffugio.- memor sum humanita-
Hacer huir: ,, in tis.- Humansimo: ,,
fugam conjicio,verto.- Huir de prisa humanissimus.- Sacrificio de vcti-
aufugio.- Juntamente: u mas humanas: u,, homi-
,u una fugio.- num immolatio
Huir lejos: , longe
discedo.-Por mar: HUMANOIDE ,, humana
me navibus subduco.- Precipitadamen- specie praeditus
te: prorripio me raptim.-
HUMEANTE ,,; u,
Secretamente: ,
clam me subduco.- Silenciosamente: , fumidus,fumans
, subterfugio.-
HUMEAR fumo
Volando: ,,-
avolo,pervolo.- De lo que se debe
HUMEDAD ,,,;,
huir: u,, fugiendus.-
; ,,,; ,,
De quien se ha de huir: u,
,,; .,;
; ,, quo fugiendum
,,; ,, humidi-
est.- El que puede huir: u- tas,mador,humor.- Corromperse por la
,, habens vim fugiendi.- humedad: u,u madeo.- Fl
Facilidad de huir: u,, faci cido por la: ,, flacci
litas fugae.- Que hace huir a los dus ex humiditate.- Podredumbre por
hombres: u, fugam immitens humedad: ,, putredo e
viris.- Que huye del campo a la nimio humore.- Que se alimenta en la
ciudad: ,, qui ex agro in humedad: ,, qui in
urbem fugit.- Se ha de huir: u humido alitur.- Soltar la humedad:
fugiendum est.- Sin esperanza de resudo.- Tener mucha humedad:
huir: u sine fugae spe.- humore abundo
Huyendo: fugiendo

HUMANAMENTE humnaniter

HUMANIDAD ,,,
humanitas.- Que habla con humanidad:
,, humana lingua
loquens.- Rasgo de humanidad: -
u,, studiosum humanita-
tis factum.- Usar de humanidad: -
humano animo utor

HUMANIDADES,instruir en las letras


humanas: u ad humaniores lit-
teras instituo

HUMANIZAR humanum
facere

417
HMEDAMENTE humide `,,;-,, semi-
madidus.- Sitio hmedo: ,,
HUMEDECER ,u,- locus uliginosus.- Ser muy hmedo:
,,,,,- , humore nimio abundo.-
,,,,u, Andar por sitios hmedos:
u,,u,u per humida gradior.- Estar hmedo:
,,,, u, humesco,humidus sum.-
,,,,- Gustar de lugares hmedos: u
madefacio,humecto,intingo.- Antes aquosis locis gaudeo
,, ante
madefacio.- Ligeramente: HUMILDAD ,,; -
leviter humecto.- Humedecido ligera- ,,; ,,; -
mente: u,, leviter madi- ,,; ,,; -
dus.- El acto de: ,- ,, humilitas.- Servi-
,,; `,, madefactio lismo: u,, humilitas
quae decet servos.- Con humildad:
Humedecerlo todo: perhumesco
humiliter
HUMEDECIDO ,,;
HUMILDE ,,;
,; ,,; ,,;
,,,,; ,; ,,; ,,;
,,; ,,; ,,; ,,;
,,;,,; u, u,,; ,,;
,u,u,`, ,,, humilis
Humilde,que se levanta poco del
,; ,,; ,,;
suelo: ,, humilis,non
,,; ,,; u- multum assurgens a solo.- De humilde
,,; ,,; ,
condicin: ,, humilis
; ,,,; u,
,; ,,; u,, HUMILDEMENTE ,,u-
,,,; ,,; ,- suppliciter,hu-
,,; u,,; u- militer.- Pensar humildamente:
,,; ,,; , humiliter sentio
,; ,,; u,
, ; ,,; ,,; HUMILLACIN ,, ramus
,, humidus,madidus,udus oleaginus lana obvolutus (signo de
roscidus,aquosus.- Lo humedecido: humillacin que se llevaba,como
,, dilutum.- Algo h- corona,en la cabeza en las fiestas
medo: `u,, aliquantum hu- pianepsias emn honor de Apolo, en
midus.- Bien hmedo: ,, Atenas).- ,,; -
pulchre roscidus.- Lugar hmedo y ,, humiliatio
fangoso: ,,,; -
,,; ,,,; - HUMILLAR , humilem
,u, locus humidus.- Por la reddo.- A uno con palabras: -
lluvia: ,, pluvia made- dictis adjicere
factus.- Que anda por sitios hmedos
,u,; ,, per HUMILLARSE,fcil en.. ,,
humida ambulans.- Que tiene la facile se submittens
propiedad de andar por los sitios
hmedos: ,, habens vim HUMO ,,; ,,; -
per humida ambulandi.- Que vive en
sitios hmedos: ,, qui in ,,; ,,; ,u,;
humidis vivit.- Semi-hmedo: ,u,; ,u, fumus.- Abun

418
dante en humo: ,, HUMOR,lquido de una cosa,jugo,supu-
abundans fumo.- Agujero por donde racin u,, humor.- Exceso de
sale el humo (en el techo de las malos humores: u,, redun-
casas): ,u, foramen per dantia vitiosorum humorum.- Lleno de
quod fumus exit.- Ennegrecer con malos humores: u,, vitio
humo: , fumo denigro.- sis humoribus plenus.- Lleno de
Levantar humo: fumum excito.- humores: ,, qui humori-
Llenar de humo: , bus et succis abundat.- De mal humor
fumo impleo.- Lleno de humo: - u,u,,; -
,,; u,, a fumo ve- ,,; ,,; -
xatus,fumi plenus.- Reducir a humo: ,, tetricus,querelus,morosus
u, in fumum redigo.-
Tener muchos humos: ani-
mosos spiritus gero

difficilis.- De semblante ttrico y


de mal humor: u,, vultum HURTAR ,,,-
praeferens iratum et tetricum.- El ,,,,
que es de buen humor: u,, , furor,suffuror
qui bono est animo.- Estar de buen furtim emoveo. A escondidas:
humor: u bono animo sum.- surripio.- Con astucia:
Estar de mal humor: u moro- astute furor.- Ocultamente:
sus sum.- Mal humor: u,, , suffuror.- Para
morositas.- Ponerse o estar de mal
comer: surripio quod come-
humor: u irascor
dam.- Secretamente: furto
subduco.- Hurtar juntamente: u-
HUMOS ,, fastus
simul furto aufero.- Que hura
HUMOSO ,, fumosus al anochecer: ,, qui sub
nocte furatur.- Accin de hurtar:
HUNDIMIENTO ,, depressio ,,; ,, ipsa furandi
actio
HUNDIR , immergo.- Que no
HURTO ,,; ,,
puede hundirse: ,,
immersabilis ,,; ,,;,,
; ,,; ,,;
HURACN ,,; ,, ,,; ,,; ,
; ,, rapidus turbo, ; ,u, (parvum furtum)
impetus ventorum.- Con relmpagos y sublatio,abactio,furtum.- Hurto ma-
rayos: ,, rapidus turbo nifiesto: ,u, ipsum fur-
fulguribus fulminibusque comitatus.- tum,fragrans furtum.- Que es cogido
en el hurto: ,, qui
HURGN,instrumento de hierro para deprehensus est in furto.- Coger en
atizar y remover el fuego: el hurto: , deprehen
,u,u, sarculum do in ipso furto

HURTADILLAS,a hurtadillas:
,, furtim,furti HUSO ,u,;,,;
ve,clam.- Hacer a hurtadillas: - ,u,; u,u,; -
clam facio ,u,; ,,; ,
u, fusus,venticillus.- Semejante
HURTADO ,, furto ablatus.- al huso: ,, fusus
similis
Lo hurtado: ,u, quod furto
ablatum est

419
HYDRA,serpiente de agua: `,,
hydra

420
IDENTIDAD u,, identitas
I
IDENTIFICAR u ideentifico

IDILIO ,u, idylium


IBIS (ave) ,,, ibis
IDIOMA (lenguaje peculiar) ,
ICONO ,u, parva imago
, idioma,proprietas linguae.-
ICONOGRAFA ,, collec Hablar el mismo idioma:
tio descriptiva imaginum et pictura- eadem lingua utor.- Que usa el mismo
rum idioma: ,, qui eadem
lingua utitur
ICONOLOGA ,, represen
tatio virtutum auti vitiorum in IDIOTA ,u, idiota
fomra humana
IDIOTISMO,modo propio de hablar:
ICOSAEDRO ,, viginti ,, loquendi peculiare
basibus genus

ICTERICIA ,u, icterus,mor- IDLATRA ,u, idolatra


bus regius.- Que padece..:
DOLO ,u, idolum.- Fabrica
,; ,,, mor
bo regio laboratus.- Tener icrteri- dor de dolos: ,, fabri-
cia: , morbo regio cator deorum.- Hacer dolos: -
laboro , simulacra facio.- Lleno
de dolos: ,, idolis
IDA (monte) Ida.- De Ida: - refertus.- Dado a los dolos: -
ex Ida.- Accin de ir,ida: - ,, idolis deditus.- Lo que
,u, actio exeundi se inmola al dolo: u,u
quo idolo sacrificatur.- Servir a
IDEA ,,, idea.- Informa- los dolos: idolis
cin de una cosa: ,, servio
rei informatio.- Imaginacin: -
,, species.- Abundante de IDONEIDAD ,, idoneitas
ideas cuando habla: ,,
copiosus in exponendo.- Cambiar de IDNEO ,,; ,,
ideas,pasar al otro bando: u- ; ,, idoneus.- Es idneo
trasnsfugio.- Concebir una idea idoneum est.- Hacerse idneo
, mente concipio.- De , idoneus fio,idoneum
grandes ideas y pensamientos: - reddo
,, alta,magna cogitans.-
Enunciar una misma idea con IDUS,los idus: , idus
distintas palabras: ideam
commutatis verbis enuntio et trans- IGLESIA ,, ecclesia (coe-
tus convocatus).- Pertenecer a una
fero.- Fato de ideas: u,
misma iglesia: u eiusdem
non aptus ad machinandum.- Que
sum ecclesiae
tiene altas ideas: ,, qui
altos et elatos animos habet
GNEO u,,; u,u-
,,; u,, ignitus,g-
IDEAR excogito.- Idear
neus.- Naturaleza gnea: u,,
ms: u,u,
ignea natura
insuper excogito
IGNOMINIA ,,; ,

412
; ,,; u,, pro ,; ,,; ,
brum.ignominia,dedecus.- Tratar con ; ,u,u,,
ignominia: dedecoro ,,; ,u,; u-
,,; ,, inscientia,
IGNOMINIOSAMENTE , ignorantia,inscitia
foede,turpiter
IGNORANTE ,u,,;
IGNOMINIOSO ,,, ,,,; ,,,; -
inglorius,probrosus ,,; ,,,; u,,
ignarus,insipiens,indoctus,ineruditu
IGNORANCIA ,,, s,imperitus,inscius.- Sumamente ig
norante: u,, qui nihil adaequo.- Igualar con: u-
omnino audivit.- Hacerse el ignoran- ,u coaequo,una exaequo
te: fieri nesciens.-Igno El acto de igualar en dignidad: -
rantsimo: ,, ,, dignitatis exaequatio
, ignarus Propio para igualar: ,,
habens vim aedequandi
IGNORAR ,,,
ignoro.- Que debe ignorarse: IGUALDAD ,,; ,
nesciendum ; ,,; aequabilitas,ae-
qualitas.- De leyes: ,,
IGUAL ,,; ,,, legum aequabilitas.- Ser reducido a
; `,,,; ,,; la igualdad: ad aequali-
,,,- tatem redigor.- Vivir en igualdad de
,,,,; leyes: aequis legibus
,u,,,; u- vivo
,,; ,,,; -
,,; uu,, aequalis, IGUALMENTE ,,,,
par,compar.- Casi igual: ,- ,, pariter,aeque
,, fere,prope aequalis.- aequaliter
Igual en medida: ,, pari
ILACIN ,, illatio
mensura.- En precio,estimacin: -
,,, existimatio ILEGITIMIDAD de nacimiento: ,
ne pars,aequalis praetii.- Igual en
,; u,, degeneratio
nmero: ,,, par
numero.- Igual por igual: u ILEGTIMO u,, ; -
aequaliter,ex aequo.- Tener por
,,,-
igual: , aequalem fa-
,,;,, ille
cio
gitimus,qui nothus genitus est.-
Bastardo: ,, nothus
IGUALACIN ,,
LEON ,, (os ileus)
,, adaequatio
ILESO,,,u
IGUALADO u,,; u,
,,,,
; u,,, aequalis,aequa-
tus ,,; ,,,-
,,,,,,
IGUALAR ,,,- illaesus,intactus,invulneratus.-
,,,,-, Enteramente ileso: ,-
,,, ,, omnino,prorsus illaesus
,,, adae-
quo,exaequo,aequalem facio,complano ILETRADO, sin instruccin ,
Igualar con el suelo: solo , qui doctrina caruit

413
,,,uu
ILADA ,, Ilias illumino.diffulgeo,illustro,lumen
vel lucem affero.- Alrededor: -
ILCITO ,, u circum illustro.- Todo: -
,, illicitus circumquaque illumino.- Que
ilumina: ,,; ,
ILIMITADO ,, , lucem adducens.- Que puede
, nullis limitibus arctatus iluminar: ,, habens vim
illuminandi
ILGICO u,, inconse-
quens ILUSIN ,, illusio.-
Dar una ilusin: speciem
ILOTA,condicin de: ,,
ostendo.- Formarse ilusiones: -
servitus
vanis imaginationibus
percellor.- Que se deja llevar de
ILUMINACIN ,,; -
vanos ilusiones: ,,
,,,u,
qui vanis speciebus sive imaginatio-
, illuminartio,lucis allatio nibus percellitur

ILUMINADOR ,u, lacis dator ILUSORIAMENTE decep-


torie
ILUMINAR ,u,u,
,,,,
ILUSTRACIN ,,; ,,, facinus praecla-
,,; ,,; u,, rus.- Accin ilustre: ,
ullustratio,coruscatio , facinus liberale.- Algo
ilustre: `u,, sublustris.-
ILUSTRAR ,,,- De ilustre nombre: u,,
,,,, nomine clarus.- Ejecutar una
,u,,- accin ilustre,una hazaa:
,u,.,- pulchrum facinus edo.- Hacer ilustre
illustro,clarum reddo,collustro a una persona: glorior.-
A la vez,juntamente: u,u Hacer ilustre: ,u
simul illustro.- Que ilumina clarum reddo.- Ser ilustre: ,
todo: ,, omnia illustrans clarus,illustris sum; cele-
Que tiene poder de ilustrar: bror
u,, vim habens illus-
trandi (illustro: iluminar,eviden- IMAGEN ,u,,
ciar,explicar)
,,,
; ,,,u
ILUSTRE ,,,
; ,; ,,;
,,,-
u,; , (u) ; ,
,,,,; -
; ,,; ,, imago
,,,; ,-
simulacrum.- Al vivo: ,u,
,,,;
,; ,,; ,,; expressa imago.- Descripcin de
u,, insignis,praestans,cla- imgenes: ,,
rus,illustris.- Muy ilustre: - , descriptio per imagines.-
,,; u,, valde Imagen expresiva: ,,
illustris.- Que tiene varones simulacrum ad formam expressum.-
ilustres,que hace ilustre: - Ficcin mental de imgenes: -
,, claros viros continens,cla- ,,; ,, imaginum
in mente fictio.- Imgenes de los
rum reddens.- Hecho ilustre: dioses pintadas en las popas de los

414
barcos: simulacra deorum in gines.- Imaginacin voluble: ,
puppibus navium picta.- Imagen peque , mens versatilis
a de cera: ,, icuncula
cerea.- Pequea imagen: ,u, IMAGINAR u,-,
parva imago.- Simulacro: - imaginor,excogito.- Inepto para ima-
,, simulacrum.- describir ginar y tener ideas: u,,
imgenes de cosas: ima- non aptus ad machinandum
gines describo.- Hacer imgenes: -
imaginem facio.- Represen- IMAGINARSE cogitando
praesumo
tar una imagen: u imaginem
repraesento
IMN ,,-
IMAGINACIN ,, imaginatio ,,; ,,, magnes
lapis
Dar vueltas en la imaginacin: u-
mente verso.- Tener en la
IMBCIL ,u,,; ,
imaginacin: sub mente
,;,,; ,,;
habeo.- Venir a la imaginacin: -
,,; ,,; ,
subeo in mentem.- Falto de: ,; ,,; u,
,, cui nihil in animum ,; ,,,
venit.- Lo que se trae en la
,u,; ,, imbe-
imaginacin: ,u, id quod cillis,stlidus
in animo versatur.- Me viene a la
imaginacin: in mentem ve IMBECILIDAD u,,;
nit.- Proveniente de la imaginacin:
,,-,,; u-
,, imaginatione pro-
,,, imbecillitas
veniens.- Que se puede imaginar:
,, quod imaginari potest
IMBERBE ,,,
Que se viene a la imaginacin: -
,,; ,,
,, animo observans.- Que
u,; ,u,; , (im-
sujeta la imaginacin: ,
berbes) ,,; ,-
qui domat mentem.- Que tiene gran
,, (impubis) impubes,impubens,
imaginacin: ,, ha- imberbis
bens vim concipiendi imagines.- Que
tiene imaginacin viva: , IMBUIR inculco
, qui habet vim concipiendi ima-
IMITABLE ,,, ,, imitando expressus,si-
,, imitabilis.- Muy digno de mulatus
ser imitado: ,, mul-
tum aemulandus IMITADOR u,,; -
,,,; ,,
IMITACIN ,,, ; ,, sequax,aemulus,
,,; ,, imita imitator,assimilator.- De la voz:
tio.- Imitacin de gestos y costum- ,, imitator vocis.- Fe-
bres: ,, gestuum et liz: ,, felix imitator.-
habituum effictio.- De lo malo: Junto con: u,, qui simul
,u, mala affectatio.- De imitatur
los movimientos de los animales:
,, saltatio,animalium IMITAR ,,-
diversos motus imitans.- Digno de ,,,u,u
imitacin: ,,, ad imitationem effingo,imi
imitandus tor ,effingo.- Arte de: ,,
imitandi ars> Destreza en: -
IMITADO ,,,; -

415
,, imitandi peritia.- sirve de impedimento: u,
Diestro en: ,,, u, qui impedimentum est
imitandi peritus.- Digno de ser imi-
tado: ,, aemulandus.- El IMPEDIR .,,
que imita y remeda lo mismo: .,,-
,, qui eadem imitatur et ,u,u,,-
affectat.- Muy digno de ser imitado: ,,,,-
,u,, multum ,,,,
aemulandus.- Que imita lo malo:
,,u impedio,inhi-
,, malus aemulator.- beo,impedimentum sum.- Apto para
Imitar saltando: imitor sal- impedir: u,, impidien-
tando.- Se ha de imitar: di vim habens.- An ms:
imitandum est.- Tomar de un escritor
insuper impedio.- El paso: ,
imitor
,, impedio,
IMMODERADO,ser inmoderado en el occludo.- Entorpecer,embarazar: -
hablar: sum immodicus in implico.- Que impide el
loquendo paso:,u, qui in via obsis-
tit.- Que impide: ,,
IMPACIENCIA u,,; officiens.- Ser impedido: ,
,, impatientia.- Llevar impedio
con: ,- aegre fero
IMPELER ,,,-
IMPAR ,, impar.- En nmero ,,,,
impar: numero im- ,,,,
pari ,,,u-
, impello,protrudo.- Acto de
IMPVIDAMENTE impavide impeler o arrojar hacia adelante:
,, propulsatio.- Aquello
IMPVIDO ,u,, con que se impele: ,u,
impavidus id quod impellitur.- Con viento
favorable: u,-u vento
IMPEDIDO u,, impeditus.- secundo impello.- JUntamente y a la
Impedido,embarazado: , vez: u una et simul im-
implicatus.- Estar impedido con pingo.- La que impele: ,,
muchos asuntos: multis agitatrix.- Que impele con viento
negotiis distineor.- Estar impedido: favorable: u,, vento se-
ante implicatis teneor.- cundo impellens
Verse impedido: u impe-
dite versor IMPELIDO ,, impulsus

IMPEDIMENTO ,,; u- IMPENETRABLE ,,


,,; ,,; - ,; ,, impenetrabilis
,u,; u,,; u
,; ,,; - IMPENITENTE ,, resi-
,,,, piscere nesciens
offensio,offendiculum,impeditio,im-
pedimentum.- Impedimento del paso:
,, interclusio.- Que
IMPERAR ,-,,,
,u,- impero IMPERATRIZ `,, impera-
trix
IMPERATIVO ,, impera-
tivus IMPERDONABLE ,u

416
, venia indignus
MPETU ,,; ,-
IMPERFECCIN ,, imperfec- ,u,`,`,,;
tio `,,; `,u,; `,u
;`,u,; `,u,; `
IMPERFECTAMENTE imperfecte ,,;,,; ,-
,u,,-
IMPERFECTO (sin concluir) ,
,,,,
`,,u,,
,,; ,,; ,
,,; `,,; -
; ,,; ,,; u,u
,,,-
,,,, impetus.- Con m-
,u,u,-
petu: ,,
,, imperfectus,irritus.-
cum impetu.- Con mpetu rui-
NO acabado: ,, infec- doso,con rechinamientos y crujidos:
tus
(adv.),`,,
cum impetu strdrulo,impetus cum
IMPERIAL `,, imperato-
rius stridore.- Con todo mpetu: u
omni impetu.- De mpetu veloz: -
IMPERICIA ,,,; ,, celeres impetus habens
,,; ,,; - De muchos a la vez: u,,
,,,,- impetus a multis simul.- Del nimo:
,,; ,, imperitia ,, impetus animi.- Genero-
so: generosus impetus
IMPERIO,mando `,,,; `- Movido con mpetu: u,
,,;`,,; impetu vehementi delatus.- Movido
u,,; ,,; con mucho mpetu: u,,
,; ,,; u,, multo impetu incitato.- Que cae con
imperium.- De todo: ,, mpetu: u,, impetu
omnium imperium.- De uno solo: - ruens.- Que rompe con todo: `-
,, unius imperium.- Exten ,, impetus omnia praerum-
pens.- Que sale con grande mpetu:
der los confines del imperio: -
,, cum vehementi
profero fines imperii
concussione errumpens.- Que sale de
muchas partes con mpetu: u
IMPERIOSAMENTE imperio
se,more paedagogorum , ex multis partibus erumpens.-
Que viene con mpetu sobre otro:
IMPERIOSO u,, imperiosus ,, incurrens cum impe-
tu.- Dejarse llevar con mpetu:
IMPERITAMENTE imperite u simul cum impetu feror.- Ir
con mpetu: impetu feror,eo.-
IMPERITO ,,,; , Reprimir el mpetu: ,
,,,, reprimo.- Ser llevado con mpetu:
u,,,; , ` impetu feror.- Venir con
,; ,,; ,u mpetu sobre: irruo.-
; u,u, imperitus Impetu,vehemencia: ,, impe
tus
IMPERTRRITO u,,
,; ,,,, IMPETUOSAMENTE `,`,
imperterritus.- Imperturbable: `u,`,`u; , -
,, imperterritus ; abrupte,impetuose

IMPETRAR ,- impetro IMPTUOSIDAD ,, temeri-


tas

417
,,; u,,; -
IMPEWTUOSO `,,;`- ,,; ,, impetuosus
,,; `,,; , Muy impetuoso: u,, mul-
,; ,,; , tum impetuosus.- Impetuosa: ,
; u,,,; u, u,; u,, impetuosa
,; u,,; u
-,, (multum impetuosus),
,,; ,,; u-
IMPIAMENTE impie.- Obrar IMPORTACIN ,,-
impiamente: u, impie ,, importatio.- De frutos:
ago ,, advectio

IMPIEDAD ,u,- IMPORTADO ,, importa-


,,; ,u,, tus.- De fuera: u,,
,, impietas.- Obrar con aliunde importatus
impiedad: impie ago
IMPORTTANCIA,darse.. u
IMPO u,,,- cervicem erigo
,,,,;
,u,, impius,profa- IMPORTANTE,drselas de
animosos spiritus gero
nus.- Que niega a Dios: ,
, impius,qui deum negat
IMPORTAR ,,-
, u importo,perfero
IMPLACABLE ,,-
Que se importa o exporta: -
,u,,u-
,, importativus.- Importa
,,; u,,
implacabilis,immitis,irae (def.) interest
tenax,indeprecabilis
IMPORTUNAR , moles-
IMPLICADO ,,, tus sum,urgeo
implicitus
IMPORTUNIDAD ,,; -
IMPLICAR ,,u ,,; u,, impor-
,,,,- tunitas
,,
IMPORTUNO,echar fuera los importunos
implico.- Implicando: impli-
cando importunos protrudo
IMPLCITO ,,; u-
IMPOSIBILIDAD u,,;-,
,, implicitus
impossibilitas> Prefijo que indica
IMPLORAR imploro imposiblidad: u
-

IMPLUME ,,, implumis IMPOSIBLE ,,,


impossibilis.- Adv.: (-
IMPOLUTO u,,u- ) impossibile.- Que no puede ha-
,,, impollutus cerse: ,u, quod fie-
ri nequit
IMPONER ,,-
,,, impo- IMPOSICIN ,,; ,
no.- Poner encima: ,- , impositio.- De manos: -
super impono.- Las manos: - ,, manuum impositio
manus impono
IMPOSTOR u,,; ,

418
,(-), ,u,; , impotentia.- Legamento de los
u,; ,,;,u,; - testiculos: e,, testium
,,; ,,; ,- vinculum
,,,; ,,
mentem occultans), u,u- IMPOTENTE ,, (-);
,,; ,,; ,, ,, impotens.- No viril:-
; ,, impostor,syco- u,, impotens,non virilis
phanta.- Ser impostor: cre-
tisso (imitor cretenses) IMPRECACIN ,,; ,,
,; ,,; u,,
IMPOSTURA u,,; ,, imprecatio,preces irae.- (As te aho
u,,; ,,; gues!: suffoceris!.- Aadir
-,,; ,,; imprecaciones: insu-
,; ,,; u, per imprecor
,; ,,,
IMPREGNAR intingo
,,; u,,;
,, praestigiae,praestigium,
IMPREPARADO u,, impara
impostura
tus
IMPOTENCIA u,,; ,
IMPRESIN ,,; , ,, improbabilis,nulla con-
, impressio.- Que eriza los jetura assequendus
cabellos: ,, affectio
qua quis erectos crines habet MPROBAMENTE,muy.. impro-
bissime
IMPRESO u,u,, im-
pressus.- No impreso: ,, IMPROBIDAD u,,,
improbitas
non impressus
MPROBO u,,;,,
IMPRESOR u,, impressor
,, improbus
IMPREVISIBLE ,,
IMPRODUCTIVO ,, sterilis
non previstus
IMPRONUNCIABLE ,, ine-
IMPREVISTO ,,
ffabilis
,, subitus,improvisus
No previsto antes: , IMPROPERIO ,u, convicium.-
,, non ante provisus.- Ino Decir improperios: u,u,
pinado: u,,, - convicior,incesso maledictis
inopinatus.- Que no se puede conjetu
rar: ,, insperatus IMPROPIO u,, impropius

IMPRIMIR ,-; u, IMPROVISACIN ,,


-u;u,-, opus ex tempore facrtum.- Fcil para
u,u,u,- la improvisacin: ,
u,u,,- , aptus ad ex cogitandum ex tem-
imprimo.- En relieve: per- pore
cutiendo imprimo.- Por debajo: -
,- subimprimo> Impreso hace IMPROVISADAMENTE ,-
poco: ,, nuper impre- incunsulte,imparate
ssus
IMPROVISADO ,, su-
IMPROBABLE ,, bitus.- Apresurado e improvisado:

419
,, tumultuarius
IMPBER ,, impuberes
IMPROVISADOR ,, qui
imparatus agit vel loquitur IMPUDENTE u,,; -
,,; u,,; u-
IMPROVISAR ,,- ,, (,,; -
, temere et impro- ,, (impudentior,impudentssi-
vise agere,occurrere,ex tempore dice mus),,,; ,, impu-
re.- Hablando: loquor dens
inconsulte
IMPUDENTEMENTE,impdicamente u
IMPROVISO ,, impro- impudenter,lascive
visus.- De improviso: ,
,, ex IMPUDICIA ,,;
improviso.- Presentarse,aparecer de ,, foeda actio, impu-
improviso: ,u,- ditia
ex improviso adsum,ex im-
proviso appareo IMPDICO ,,; u-
,,; ,,;
IMPRUDENCIA ,,- ,,; ,,,; u
,,,,, ,,; ,,; ,,
insipientia,imprudentia.- Delito por ; ,u, impudicus,impudens.-
imprudencia: ,, impru Ser furiosamente impdico: -
dentia delictum
impudens furiose sum
IMPRUDENTE ,,,;
IMPUESTO ,, percunia cre-
,,; ,,; - dita.- Primera paga del impuesto:
,, non circumspectus,in-
,, repraesentatio pen-
sipiens,imprudens.- Algo imrpudente
sionis vectigalium prima
,, aliquantum im-
prudens.- Ser imprudente: IMPUGNACIN ,,; ,
imprudens sum
, redargutio impulsus vehemens

IMPULSADO por s mismo - IMPULSOR ,, impulsor


,, per se ipse impulsus
IMPUNE ,u,
IMPULSAR ,,,- ,,,,; -
, (,) im- ,,, inculpatus,irrepre-
pello,incito,propello hensus,impunitus,inultus.- Dejar im
pune: impune relinquo
IMPULSIN ,,; , Quedar impune: impune
,, impulsio.- Hacia ade- evado.- Que no queda impune:
lante: ,, protrusio , inultus

IMPULSO ,u,u IMPUNEMENTE ,,,u


,,;,,; `u,,; ,,,,
,,; ,,; ,,, im-
,, impulsus,impulsio.- De fuer- pune
te impulso: u,u,
valens impulsus.- Movido por un IMPUNIDAD ,, immunitas a
solo impulso: ,, unico reprehensione
impulsu actus.- Vehemente: `,,
IMPUREZA ,,,; -

420
,,; ,,; - groso acercarse: ,-
,, impuritas,inmundities ,,inaccessus cui appropinqua
re tutum non est.- Difcil de verle
IMPURO ,,- y hablarle: ,, diffici-
,,; ,,; ,, lis accessu.- Hacer inaccesible:
; u,,; ,,; - invius reddo
,,; u,,; ,
,; ,,; ,, INADMISIBLE ,, non
impurus,inmundus.- Enteramente admittendus
impuro: ,, omnino impu
INEXPUGNABLE ,, inex-
rus.- Hacer impuro: pro impu- pugnabilis
ro habeo.- Comer alimentos impuros:
pollutis cibis utor.- Uso INAGUANTABLE uu,, cu-
de alimentos impuros: ,, ius difficulter sustineri potest
pollutio ex esu ciborum impurorum
El que come alimentos impuros: INALCANZABLE ,, quem ne-
,, qui se polluit edendo quimus assequi
cibos impuros
INALTERABLE ,
IMPUTAR ,,- ,; ,, qui non conver-
,u (auctorem esse dico) titur,non tremens.- Adv.:
imputro irretortis oculis
INABORDABLE uu,, parum
affabilis,inaccessus INAMOVIBLE ,,,
immobilis,firmus,in eodem loco sem-
INABSORBIBLE ,, qui per consistens
absorberi mequit
INANICIN,que padece.. ,
INACABADO ,u, ob vacuitatem vasorum corporis
,,; u,, infec (que tiene malo el cuerpo de
tus,imperfectus necesidad de comer)

INACCESIBLE ,,-- INAPETENCIA ,,,


,,,, cibi inapetentia,inedia
,,,
,,- INAPETENTE ,,, qui
,,u,u- cibos non appetit
,u,u,
INAPLAZABLE u,, qui
,,; ,,; -
differi nequit
,, inaccessus,invius,imper-
vius,difficilis accessu,vix pervius
INAPRECIABLE ,, sine
Inaccesible (como el sol): ` pretio
, inaccesibilis.- Adonde es peli
INARTICULADO ,, inar- ,,; u,, qui audiri
ticulatus non potest,inauditus.- Enteramente
inaudito: u,, prorsus
INASEQUIBLE ,, quem as- inauditus
sequi nequeas
INAUGURAR , inauguro
INASIBLE ,, incompre-
hensus INCAPACITADO ,, qui
vel effici vel efficiere nequit
INAUDITO u,u,u-

421
INCAUTAMENTE ,u INCIDENTE u,u, interci-
insipienter,incaute dens

INCAUTO ,,- INCIDIR (), u


u,u,,, incido
,, incautus.- Ser incauto:
u, incautus sum INCIENSO ,,,; -
,u,; ,,,
INCENDIAR ,,, ; u,,; ,u,; ,
-,u incendo,inflammo.- ; ,, thus.- Arbol del incien
Del todo:u prorsus accendo so: ,u, arbor thurifera.-
De incienso: ,, thureus
INCENDIARIO ,,; u, De olor de incienso: ,,
, incendiarius thureus.- El que lleva incienso:
,, thurifer.- Acto de
INCENDIO ,,; , quemar incienso: ,, actio
,; ,,; ,,; thuros urendi.- Planta del in-
u,,u,; - cienso: ,, thurea
u,,u,, in- planta.- Quemar incienso:
cendium,adustio.- Devastar con incen thus adoleo.- Montn pequeo de in-
dios: u igne prorsus de- cienso: ,u, grumus thuris
vasto Resina de la que se extrae el incien
so: ,u, cancamum
INCENSACIN ,, incensio
INCIERTO ,u,-
INCENSARIO ,u,; ,,,-
,; ,,; u,u, ,,,-
u,,; u,u,; u- ,,; ,,-
,u, thuribulum,acerra ,u,,; ,
,,; ,, in-
INCENTIVO `,,u, certus,dubius,incorruptus.- Estar
; ,, incitamentum incierto: ,u,-
incertus sum, dubito
INCERTIDUMBRE ,, incer-
titudo.- Con incertidumbre: - INCIRCUNCISO u,,
dubie , praeputiatus.incircumcisus.-
Estar,ser..: u praeputia-
INCESABLE u,, cessare tus sum
nescius
INCISIN ,,; ,,
INCESANTE ,u,- ,,; ,,;
,,,; ,; ,,; ,,;
,, indesinens,non cessans ,,; ,,; -
,,, incissio,incisura.-
INCESANTEMENTE ,, Incisiones: ,, incisiones
u,,u Hacer una incisin: cir-
indesinenter,incessanter,assidue cumquaque scarifico

INCESTUOSO ,, communem INCISIVO ,,; ,,


lectum habens divisor,incisorius
INCIDENCIA,por incidencia , INCISO ,, incisum.- Que
u obiter consta de incisos: ,,

422
incisis constans INCITACIN ,, incitatio

INCITADO u,, incitatus vel inclinatus in caput.- De otro


modo: ,, aliter in-
INCITADOR u,, incitator clinatus.- Hacia abajo: ,
,; ,, declivis.-
INCITAMENTO u,,; - Hacia adelante: ,,
,u, fomes,incitamentum in anteriora tendens.- Hacia arriba
y hacia abajo: ,, accli-
INCITAR ,,,- vis pariter et declivis.- Que anda
,,, inclinado hacia un lado: ,,
,,,,- qui obliquus in latus procedit.-
,,,u, Estar inclinado: , pro-
u,,,,-, nus sum,propendeo
vellico,exstimulo,incito,incen
do.- Excitar en contra: INCLINAR ,,,
, concito adversus.- El ,u,, incli
acto de incitar: ,, no,proclinor.- Alrededor:
incitatio.- Capaz de incitar: - circum inclino.- Estar igualmente
inclinado a una parte y a otra:
,, vim habens illiciendi
ambiguo as utramque partem.-
INCIVILIZADO ,u, stultus Hacia abajo: , subver-
to,inclino.- La cabeza: u nu-
INCLEMENCIA,exponer a la inclemencia to.- No inclinarse a una ni otra
u simul sub dio pono parte: sto medius.- Lo
que se inclina a,declive: ,
INCLEMENTE ,, inclemens , vergens in.- Que se inclina a
una y otra parte: ,, in
INCLINACIN ,,;- hanc et illam partem onclinans.- Que
,,,,- se inclina o mira hacia abajo:
,,,;`, ,, deorsusm vergens.-
; ,, Inclinndose: inclinando
,; ,u, (studium) inclina-
tio,proclivitas,declinatio,incliname INCLINARSE ,`,,-
ntum.- De varias cosas a un mismo ,,,,
lado: u,, eorum quae si- inclino,vergo,me inclino,
mul vergunt inclinatio.- Hacia la Inclinarse a: ,,
tierra: ,, inclinatio deflecto,vergo,inclino me
ad.- A entrambas partes: -
INCLINADO u,,;` in utramquem partem vergo.- A la
,; ,,; , vez: u simul inclinor.- A
,; ,,,; tierra con el peso: ad
,,; ,,; terram devergo propter gravitatem.-
,,; ,,; Al mismo tiempo: u una
u,u,,; ,u,, inclino.- Bajo el peso:
,,; ,,; prae pondere devergo.- Hacia abajo:
,,; ,, deorsum vergo.- Inclinarse
,,,, para mirar abajo: u deorsum
, proclivis,propensus,pronus,cer vergo.- No inclinarse a parte algu-
nuus,procumbens.- A una parte: na: neutram in partem
,,;-,, in alte- inclino.- Por alguna parte:
ram partem inclinans.- De cabeza: aliqua ex parte inclino.- El que
,,; ,, pronus se inclina a una parte: u,

423
,; ,, alteram par NCLITO ,,; ,-
tem propendens.- Inclinarse a una u,,,; ,
parte: ,- in alteram u,,; ,, incly-
partem vergo.- Hacia abajo: tus,decantatus
deorsum vergo.- Inclinndose
hacia la tierra: in INCLUIR ,,
terram vergendo.- La accin de incli ,u,-,-;
narse cerca: ,, ac- ,,u, -
clinatio.- Que puede inclinarse: - ,,-,- inclu
,, qui inclinari potest.- do.- A la vez: uu,u-
Que se inclina hacia el mismo punto: simul includo.- Disimuladamen
u,, in idem vergens.- te: subincludo
Que se inclina igualmente a: -
,, aequaliter vergens

INCOADO,trabajado a medias `
,; `,, inchoatus INCOMPACTO ,, incom-
pactus
INCOAR,empezar,trabajar a medias:
` inchoare INCOMPARABLE ,,
,,u
INCGNITO ,,; ,, ,, incomparabilis,cui nihil
incognitus.- De incgnito: , valet comparari
u occulte
INCOMPLETO ,u,,
INCOHERENTE ,u, inexpletus,mancus
, non cohaerens
INCOMPRENSIBLE ,
INCOHERENTEMENTE u incohe- ,, incomprehensus,in-
renter comprensibilis

INCLUME ,,,- INCOMPROBABLE ,, cuius


veritas nequit comprobari
,,; , (-u,u,
u),,, incolumis,sospes.-
INCONCLUSO ,, infectus
Conservar inclume: , -
, incolumem servo.- INCONCUSO u,
Hacerse inclume: incolumem fa- , inconcussus
cio
INCONECTABLE ,, qui
INCOLUMIDAD ,, incolu- non potesrt conecti
mitas
INCONEXO ,, non con-
nexus.- Inconectable: ,
INCOMODAR , vexo,fas-
tidio , qui non potes conecti

INCOMODARSE u usu of- INCONGRUENTE ,,


fendor , incongruus

INCOMODIDAD ,,; u- INCONSECUENTE u,, non


,,; u,, in- consentaneus
commoditas,impatientia
INCONSIDERADAMENTE ,
INCMODO ,,, inconsiderate
incommodus

424
INCONSIDERADO ,- sitios: ,, qui loca
,,, inconsidera- solet mutare.- En sus pareceres:
tus ,u,, qui est du
plicis sententiae,cito consilia per-
INCONSOLABLE ,- mutans
,, inconsolabilis
INCONSTIL ,, insutilis
INCONSTANCIA ,u,
,u,,- INCONTAMINADO u,
,, instabilitas,incons- , impollutus,incontaminatus
tantia
INCONTENIBLE ,,
INCONSTANTE ,,- , qui non potest contineri
,-,,
,,,- INCONTINENCIA ,,; u
,,,- ,, incontinentia,lascivia
,u,,-
,,; ,,; - INCONTINENTE ,, (-)
,,; ,,; u- ,, incontinens
,,u,,; u,
INCONTRASTABLE ,, fir-
u,u (-,); ,u,
mus
; ,,, versipellis
levis,mutabilis,inconstans,varius,
INCONTROVERTIBLE ,,
que facile mutatur,versabilis,ins-
contradicit nequit
tabilis.- De nimo: u,,
varius animi.- Que sule cambiar los
INCONVENIENCIA ,, inconve- ,, incorruptus,a vermibus
nientia non corrosus

INCONVENIENTE ,,, INCRDULO ,,,


insolens,indecens incredulus,incredibilis.- Ser incr
dulo: ,, incredulus sum
INCORPORACIN ,, accre
tio eorum quae coalescunt in idem INCREBLE ,u,,
corpus incredibilis,cui nihil adjici va-
let.- Decir cosas increbles:
INCORPORAR u concorporo
incredibilia loquor.- Cosa
increble: ,u, incredibi
INCORPREO u,,,
le.- Que acostumbra a decir cosas
, expers materiae,incorporeus
increibles: ,, qui
novo,inopinata et incredibilia dice
INCORREGIBLE ,,- re solet.- Relato de cosas incre-
,u,u, bles: ,, nova et in-
, perditus,non emmendabilis,dif- credibilis oratio
ficilis ad corrigendum
INCREIBLEMENTE incredibi-
INCORRUPTIBLE ,, liter
,, incorruptibilis,qui
munera non accipit.- Hacer incorrup- INCREMENTO ,,; ,
tible: incorruptibilem ,,, incre-
facio mentum

INCORRUPTO ,, INCREPACIN ,,; -


,,,, ,, exprobatio,increpatio

425
INCREPAR ,, INCURABLEMENTE , insa
,,,, nabiliter
increpo.- Maltratando de palabras:
increpo INCURIA ,u,-
,,,, incuria
INCRUSTACIN ,, incrus- El que suele incurrir en incuria:
tatio.- Obra hecha de incrustacin: ,, qui per incuriam
,, opus incrustatio peccat
ne factum
INCURRIR ,, -
INCRUSTADO de oro u,, ex ,u,u incurro.-Jun
auro aptatus tamente: uu,uu
una incurro
INCRUSTAR incrusto
INCURSIN ,,,
INCUBACIN ,,; , ,; ,,, in-
, incubatio cursio.- Militar: ,, incur
sus militaris.- Hacer incursiones:
INCULCAR ,u inculco.- incursiones facio in
Muchas veces: u saepius in-
culco INDAGACIN ,,
u,,; ,,; -
INCULPABLE,vida inculpable - ,,;u,,; -
,, innocens vita ,,; ,,; ,,
; ,, indagatio,inquisi-
INCULTO ,u,; , tio,sciscitatio,vestigatio
, incultus.- Estar inculto: -
incultus sum.- Quedar inculto: INDAGADOR ,u,; ,,
incultus fio.- Campo in- ,,; u,,;-
culto: ,,, ina- u,,;-,,; u,
ratus ,; ,,; ,,;
,, indagator,quaesitor
INCURABLE ,,u inquisitor
,, insanabilis,non sanatus.-
De donde no puede ser expulsado el INDAGAR `,,u-
mal,inmedicable: ,u,
a quo malum depelli nequit
,,,,u- Que indaga antes: u,,
,,u,,- qui ante indagat.- Que se puede in-
, indago,scrutor,di dagar: ,,, qui
judico,vestigo,inquiro,quaero,scisci indagari potest
tor.- Antes: u,u-
ante perscrutor,ante indago.- INDAGATORIO u,, percunc-
tatorius
Con diligencia: probo,dili
genter indago.- An ms: -
INDECENCIA ,, turpitu
insuper exquiro.- El que indaga: do.- Hacer o decir a caua de la
,, quaesitor.- Seguir una embriaguez , pecco
investigacin: , propter ebrietatem
vestigando sequor.- Indagado,que
puede indagarse: ,, INDECENTE (),,
indagatus,qui potest indagari.- Inda ,; ,,; ,
gndolo todo con sutileza: - , indecens,nefanda perpetrans
subtiliter quaeque indagando.-

426
independiente: propriam
INDECENTEMENTE , jurisdictionem habens.- Que obra por
indecenter.- Mover indecentemente: su propia cuenta,sin rendir cuenta a
indecore moveo nadie: ,, qui sui juris
et arbitrii est
INDECIBLE ,,, non
dicendus,ineffabilis INDETERMINADO ,,;
,,,,;
INDECISO u,, incertus ,, indeterminatus,infi-
consilii nitus

INDECLINABLE,, indecli- INDICACIN u,,,


nabilis indicatio,demonstratio

INDECOROSAMENTE ,, INDICADOR ,, index.-


indecore.- Obrar indecorosa INDICAR ,u,,
mente: ,,- (,,u,u,u
indecore ago .. (imperf.),; -
,,u,,-
INDECOROSO ,, ,,,,
,,; ,,u ,,,,-
,; ,, indecorus u,u,-,
,u indico,ostendo,sig
INDEFENSO ,u,
nifico.- Antes: ,,
non vallatus.- No fortificado:
, praemonstro,ante
u,, intutus
significo.- Juntamente: uu-
,-,u simul indico
INDEFINIDAMEWNTE,sin fin u,
Ligeramente: u subindico.-
u sine fine
Que indica o descubre: ,
INDEFINIDO ,, indefi- indicandi vim habens
nitus
INDICATIVO,modo indicativo:
INDELEBLE ,u, .- indicativus modus
uu,,,; u-
,, indelebilis NDICE ,u,; ,
; u,,, ,,
INDELIBERADAMENTE sine indiex.- Dedo: (u)
deliberatione index.- Indice,elenco:,u,
elenchus.- De un libro: ,
INDEPENDIENTE ,, u,; ,u, index libri
,; u,,,; -
,,,; ,u,; INDICIO ,,u,
,,, qui sui ,,u,,;
juris est,nullius imperio obnoxius, ,,; ,,;-
liber,independens,qui a nullo pen- ,,u, indicium
det,tantummodo a se ipso.- Que no
tiene trato con los dems: uu- INDIFERENCIA ,, levis cura
,,, qui nullum Mirado con indiferencia: ,,
habet cum caeteris commercium.- Ser
cuius levis cura habetur ad causam non pertinens.- A lo
bello,al bien: ,, pul-
INDIFERENTE ,,, chritunis,honestarum artium non stu-
indifferens.- A algo: ,, diosus

427
subindignor.- Que se indigna fcil-
INDIFERENTEMENTE u indis- mente: ,, facile indig
criminate nans

INDGENA ,,- INDIGNIDAD ,, indignitas


,,,,; -
,,; ,,- INDIGNO ,, ; ,,
,,,; ,u, ; ,, indignus.- De todo
terrae filius,indigena,qui in ipso cuidado: ,, omni cura
loco natus est,vernaculus indignus.- Juzgado indigno de (gen.)
,, inhonoratus
INDIGENCIA ,,,;
,; ,, inopia,in- INDIGO ,, indicum piper
digentia
INDISCRETAMENTE cu-
INDIGENTE ,u, riose
,,; ,, indigens
Casi: ,, pauperculus INDISCRETO ,,,
Todava: ,, insdigus.- indiscretus
Estar indigente: , INDISOLUBLE u,u,,
indigeo indisolubilis

INDIGENTEMENTE indigenter INDISPUESTO ,,,; -


,,; ,, male ha-
INDIGESTIN ,, indigestio bitus vel affectus

INDIGNACIN u,,;u, INDIVIDUALMENTE '` sigillatim


,u,,,,;
u,, indignatio.- INDIVIDUO ,, individuum
Comn: u,, communis vel singulare
indignatio.- Con indignacin: u-
INDIVISIBLE ,,u-
cum indignatione.- Que
,,; ,,;--
mueve a indignacin: ,
,-,, insecabilis,indivi
habens vim ciaendae indignationis duus,indivisibilis
Provocar la indignacin: cieo
indignationem INDIVISO ,,,; -
,, indivisus
INDIGNADO,estar.. gravi-
ter affectus sum in.- Muy indignado:
INDCIL,incapaz de aprender u
u,, valde indignatus
,; u,u,u-
,,,
INDIGNARSE ,,-
,,, indocilis,
u,,,,
qui regi nequit,inoboediens.- Ser
u,u,,
indcil: u fraenum amoveo
,,,-
,u,,,, INDOCTAMENTE indocte
indignor,aegre fero,irascor
Airarse alternativamente: - INDOCTO ,,,; ,
vicissim indignor.- Fuertemen ,,; ,, ()
te: vehementer indignor u,u,u,; u,,
Juntamente: u simul indig indoctus,imperitus
nor.- Mucho: u insuper
aegre fero.- Un poco: u INDOLE u,,; ,, indoles

428
ingenium.- Buena ndole: u,, ,, homo pecuinae indolis.-
bona indoles.- De buena indole: Mala ndole: ,,; ,
u,, excelsae indolis.- Ex- ,; ,,; u,,
celente ndole: u,, ex- maligno ingenio.- Que es de ndole
celsa indoles.- De mala ndole: suave: ,,, qui est
u,, qui est malae indolis blandi et mansueti ingenii
Hombre de baja ndole: -
INDOLENCIA ,,, remissior.- Ser muy indulgente:
indolentia admodum parco

INDOLENTE,sobremanera: , INDUMENTARIA ,, indu-


supra modum supinus mentum,amictus

INDOLORAMENTE sine dolore INDUSTRIA ,,


industria(habilidad).- Habilidad en
INDOLORO ,,; , muchas cosas: u,,
; u,, (dolorem sedans) multorum mechanitrix industria
doloris expers
INDUSTRIOSO,hbil ,-
INDOMABLE ,,; , ,,,; ,,
,,; ,, nu- industrius,solers.- En ganarse
llo labore frangendus,indomitis cer- la vida: ,, industrios
vicis,indomitus ad victum quaerendum.- En lo malo:
,, industrius in ma-
INDMITO ,,- lis rebus
,,,-
,u,,- INEDIA ,,, inedia
,u,u,- Inedia que acaba con la vida: -
,,; ,,,;- ,, inedia ad necem usque
,,; ,,; , perducta
indomitus.- De indmita cervix:
,,, indomitae cer- INEDUCADO ,,, indoctus
vicis
INEFABLE ,,
INDUCCIN ,, inductio.- Por ,, ineffabilis
induccin: per induc-
tionem INEFABLEMENTE ineffabi-
liter
INDUCIR ,,,-
, induco.- A error: INEFICAZ ,,,
in errorem induco.- Que induce a ,, inefficax
error: ,, in errorem
impellens INELEGANTE ,, ine-
legans
INDULGENCIA ,u,,
; u,, indulgentia.- INENARRABLE ,,
Tratar con: , in- ,,uu
dulgeo,indulgenter tracto.- Tratar ,; ,, inenarrabilis
con poca indulgencia: INEPCIA ,,; -
minime indulgenter educo ,, ineptia

INDULGENTE u,, indul- INEPTAMENTE u inepte


gens.- Ms indulgente: ,
INEPTITUD u,,; ,

429
; ,, inepta natura,inuti ,; ,,; ,-
litas ,,; u,, iners

INEPTO ,,- INESPERADAMENTE ,-


,u,,,; , inesperato
u,,,; ,-
,,; ,,,; INESPERADO ,,; ,
,,,, inep- ,; ,, insperatus
tus.- No a propsito,no adecuado:
,,, non ap- INESTABILIDAD ,, ins-
tus.- Ser inepto: ineptus tabilitas
sum
INESTABLE ,,; u,
INERCIA ,;-,,, ,; ,,; ,,
inertia instabilis,non bene fundatus

INERME ,,,; u INEVITABLE u,, -


,, inermis , (),u-

INERTE ,,
u,uu,-u,, ,,,
inevitabilis.- Absolutamente inevi- ,,; ,, inexper-
table: u,, prorsus ine- tus,novus,imperitus,cui nihil animum
vitabilis venit

INEVITABLEMENTE sine ullo INEXPLICABLE ,,uu


effugio ,, ineffabilis

INESCRUTABLE ,- INEXPUGNABLE ,,-


,u,, inscrutabi- ,,,
lis ,,u,
inexpugnabilis.- Cosa inexpugna-
INEXCUSABLE ,-
ble: inexpugnabile
,, inexcusabilis
INEXTINGUIBLE ,, inex-
INEXHAUSTO ,, inexhaus tinguibilis
tus
INEXTRICABLE uu,, inextri
INEXISTENCIA u,, non exis cabilis
tentia
INFALIBLE ,,
INEXISTENTE ,, non
; ,,, infalibilis,nullo
existens.- Cosa que no ha existido:
errore arreptus
u,, falsum monu-
mentum
INFAMADO ,, maledicus
INEXORABLE ,,u-
INFAMAR `u,, -
,,u
,,,
,; ,, inexorabilis
infamo,infamem facio.- A algu-
no: noto infamemque facio
INEXPERIENCIA ,,; -
Apto para infamar: ,,
,, inexperientia
aptus ad injurendam ignominiam.- Con
injrias: `u maledictis infamem
INEXPERTO ,,-
reddo

430
, in infantiam regrediens
INFAMATORIO u,, ha-
bens vim infamandi INFANTE ,,;`,u,;
,,,; ,u,,
INFAME ,uu,u, ,u,; ,u, infans.-
,; ,,; ,,; Infantillo,nio pequeo que no habla
,,; ,,; - ,u,; ,, in-
,,; u,, infamia fans
notatus,infamis,improbus,inhonoratus
INFANTERA ,,; ,
INFAMIA ,,; ,, ,; u,, propugnatores
; ,u,; u,,; pedites,peditatus.- Armada a la lige
u,,; ,,; ra: ,, levis armaturae
u, infamia,probrum,turpitudo.- praefectura.- Jefe de la infantera:
Incurrir en infamia: , ,,; ,u, militum
,, notam turpem subeo levis armaturae dux.- Infantera pe-
Marcar con nota de infamia: u- sada: ,, peditatus gra-
viter armata
infamiam inuro.- Notado de
infamia,inscrito en cepo (columna
INFANTICIDA ,, infan
pbica,funeraria): ,u, no
ticida
tatus infamia,in cippum inscriptus
Sealado de infamia: ,,
INFANTICIDIO ,, infan-
infamia notatus
tis caedes
INFANCIA ,,; u,
INFANTIL ,,; uu,
; ,,; ,,,; -
,; ,,; ,u,
,,; ,u,; ,
; ,,; ,,;
,; , infantia.-
,,; ,, puerilis
Que ha salido de la infancia: - infans,infantilis.- Edad infantil:
,, qui excessit a pueris> Que ,, puerilis aetas
recae en la infancia:,
INFATIGABLE u,,, INFELICIDAD ,,; u-
,,,; ,,; ,,; u,,; u
,,,; u, ,,; ,,;
,, infatigabilis,indefessus,in ,, infelicitas.- Por causa
flexibilis de los hijos: u,, infeli-
citas ob liberos.- Prefijo que
INFATUAR , fatuum denota infelicidad: u-
efficio,infatuo
INFELIZ ,,,
INFATUARSE infatuor ,,; u,u,,;
u,.; u,u
INFAUSTO ,,,; ,,,,; u-
,,; u,,; - ,,; u,,; ,
,,; ,,; ,, ,; u,,-
( infasutus,infausti ,,; uu,,; -
ssimus), ,,; ,,; ,,;
,; ,,, inauspicatus ,,; u,,;
infaustus,laevus
,; ,,; ,
,; ,,; ,,
INFECUNDO u,,,
infoecundus,sterilis ; ,,, mise-
rabilis,infelix,infelix animi.- Que
lleva un da desafortunado: -

431
,, qui inauspicatus diem agit INFESTAR ,,u-
Que naci con mala luna: , , deturpo,infesto
, adversa luna natus.- Infelic-
simo,muy infeliz: ,- INFIEL ,, infidus.- A sus
,,; ,- compromisos: ,, foe
,,; ,, valde difragus.- A un pacto,alianza: -
infelix,ter infelix.- Por causa de ,, foedifragus.- Con los
los hijos: ,, infelix amigos: ,, qui soda-
propter liberos.- Por culpa de su les nonm colit.- Ser infiel a las
hermano: u,, infelix alianzas,pactos..: ,
propter fratrem.- Reputar a uno foedus non servo,rescindo foedera.-
infeliz: infelicem ju Ser infiel (la mujer):
dico.- Ser infeliz jutamente: uu alium praeter maritum admitto
una sum infelix.- Ser infeliz:
u,u,u,u INFIERNO `,; `,;
u,,u,- u; `,,;`,,
`,
,u infelix sum.- Tener por `, Orcus,Erebus,
Pluto.- Abismos del infierno pest-
infeliz: miserum appello.-
feros: ,,, barathra plu
Desgraciado,infeliz: ,,
tonia foedos odores exhalantia.-
infelix
Arrojar al infierno: in
Tartarum detrudo.- Encerrado en los
INFELIZMENTE (),u in-
feliciter infiernos: ,, sub
Tartarum detrusus.- Escudriar los
INFERIOR `,,; , secretos del Infierno:
; ,,; ,,; Erebi arcana scrutor.- Los dioses
,`,,; ,,; - infernales: ,, manes.-
,; ,,; Desde el Infierno: ex Erebo
,u; ,,; , Proveedor de los Infiernos: ,
; ,, inferior.- Ser , inferorum subministrator.-
Sacar un alma de los infiernos:
inferior: `,`,
u animam educo ex inferis
u, inferior sum
INFILTRARSE de una manera impercepti
INFERIORIDAD ,, de- ble me introduco impercepti-
fectus bili modo
INFERIR ,,- INFIMO ,,; ,,;
infero ex ,, infimus,imus
INFERNAL ,, stygius.- INFINITO ,,,
Dioses infernales: inferi ,,,
dii

,,,,
,,, INFLACIN (accin de inflar) u-
u,,, ,, inflatio e vento
,; u,, infinitus,inmen-
sus,indeterminatus,fine carens.- In- INFLADO ,,; ,,
menso: ,,- inflatus
,,,; ,,
infintus,indeterminatus.- Nmero in INFLAMACIN ,,-
finito: u,, infinitus ,,; u,,,
numerus u,,,; -

432
,,; ,,; ,, habens vim inflandi.- Instrumen-
; ,,,; u, to para inflar: u,u, id
, accensio,inflammatio.- Que omne quo quid inflatur.- Propio para
impide la inflamacin: , inflar: u,, habens vim
, inflammationem impediens latus excitandi.- Que infla o espon
ja: u,, inflans.- Que se
INFLAMADO ,; u,, infla soplando: uu,,
; ,,; , qui spiritu inflatur
,; u,, inflammatus.-
INFLARSE u, inflor
Estar algo inflamado:
subinflammor.- Estar inflamado:
INFLEXIBLE ,,
, inflammor.- Medio in-
,,,; ,
flamado: `u,, semi-inflam
,; ,, inflexibilis.-
matus.- No inflamado: , Que difcilmente sew deja convencer:
non inflammatus u,u;--
,, qui difficile sermone
INFLAMAR ,,, flectitur
,u,,u,
,,,,, INFLEXIN ,,;
,,, ,; ,,; u,,;
-,,-,- u,,; ,,; -
u,,u, ,,; ,,; u
(u perf.pas.),, ,, infelxio,flexus.- Desviacin
u, inflammo.- A la vez,jun- inflexin hecha por muchos: -
tamente: u,u,u- ,, inflexio
,u una,vel simul inflam
mo.- Capaz de: u,, vim INFLUENCIA u,, influxio
habens inflammandi.- Inflamar con:
u concalefacio.- Del INFLUIR ,- influo
todo: u prorsus inflammo.-
El que inflama: u,, qui INFLUJO ,u,u,; u-
inflammat.- Fcil de inflamarse: - ,, influzus
,, inflammatu facilis.-
Insensiblemente: clam,sen INFORMACIN ,, percontatio
sim inflammo.- Que no se puede
INFORMAR,dar cuenta de la comisin,
inflamr: ,, qui inflam
mari nequit.- Que tiene virtud de de la embajada: legatio-
nem renuntio
inflamar: uu,, habens vim
inflammandi
INFORMARSE , requiro
INFLAMARSE con la fuerza del fuego eloquor
u vi flammea glisco.- Inca-
INFORME judicial redactado por otro
pacidad de: ,, inflam-
,, relatio causarum ab
mabilitatis ineptitudo.- Juntamente:
alio scripta.- Sin figura,sin forma:
u una inflammor
,,, infor-
mis,nullam figuram habens
INFLAR u,,u,u
,u,u,u,, INFORTUNADO u,, infelix
,u inflo,intumesco,
flatu distendo,tumidum facio.- Acto INFORTUNIO u,; -
de inflar: ,, inflandi ,,,; ,-
actio.- Capaz de inflar: u, ,,; ,,; u,,

433
u,,; u,, in infortuniis laboro
fortunia,infortunium.- Padecer fata-
les infortunios: fatalibus
INFRACTOR de los pactos , ,,; ,,; -
, foedifagus ,u,-
,u,,u-
INFRECUENTE ,,; - ,, ingeniosus,callidus,ver
,,,,; - sutus,industrias manus habens,solers
,,; ,, infrequens, De espritu: ,, qui
inexercitatus,non tritus versutam mentem habet.- Muy ingenio
so: ,, omnino artificio
INFRECUENTEMENTE infrequen- sus.- Para todas las cosas:
ter ,u, omnium artifex.- Por sus
opiniones: ,, qui sibi
INFRINGIR ,, videtur dexter.- Sumamente inge
infringo,transgredior
nioso: ,, prorsus ar-
tificiosus
INFRUCTUOSO ,,-
,,, sterilis, unde INGNITO ,u,,; -
nihil decerptum est,infructuo-
,u, ingenitus
sus,nullum fructum fert vel percipit
INGENTE ,,; u,,
INFUNDIDO u,, infusus
ingens
INFUNDIR ,,,-
INGENUAMENTE, sin malicia
,,,,- sine noxa
indundo
INGENUO ,, ingenuus.-
INFUSIN u,,; u- Fcvil de engaar: ,, fa-
,,; u,,;u- cilis deceptu.- Falto de sagacidad:
,, infusio.- Derramamiento: ,;,,; ,-
u,, infusio.- Bebida: ,,,, non sagax.-
,, infusio liquoris Ingenuo,nacido libre,de buen linaje:
,, ingenitus,ingenuus
INGENIO ,u, mentis ex-
celsitas.- Buen ingenio: u,, INGLE ,u,; u,,
ingenii dexteritas.- Con poco inge- ,, inguen.- Tumor en la in-
nio: u crassa minerva.- De gle: u,, tumor circa inqui
craso ingenio: (u,u,u na,buba
crassus et pingui ingenio praeditus
Hbil ingenio: ,, INGRATITUD ,, ingratitud
versuta solertia.- Pesadez de inge-
nio: ,, ingenii tarditas INGRATO ,,,; ,
Pesado de ingenio: (u, (odiosus,ingratus), ,,
u,u) tardus mente.- Superiori- ,,,; ,
dad de ingenio: u,, inge- ,; u,, inimicus,imme-
nii praestantia.- Ingenio tardo,len mor,ingratus.- Ser ingrato: -
to: u,, hebes ingenium gratiam non rependo

INGENIOSO (u,u,u) INGRESO ,,; u


,,; ,,; - , ingressus,introitus
,,; ,,;
,u,,; ,- INHBIL ,,; ,

434
,, inhabilis, industria INHIBIR ,,,-
carens ,,-,,
inhibeo.- Que inhibe: u,;
INHABITABLE ,, inha- ,u, inhibitor
bitabilis
INHOSPITALARIO ,,-
INHABITADO,, inhabitatus
,,, inhospitalis
INHERENTE ,, inhaerens
INHOSPITALIDAD ,, inhospi-
Estar,ser inherente:,u talitas
inhaereo
INHSPITO ,,, si-
INHIBICIN ,,; ne hospite,inhospitalis
,; ,,, inhibi-
tio

INHUMANIDAD ,,
,u,,; - INIMAGINADO u,, non
,, inhumanitas suspicans

INHUMANO ,, INIMITABLE ,u,,


inimitabilis,vix imitabilis
u,,,
u,,
ININTELIGIBLE ,,;
,, immitis,inhumanus
,, non intelligibilis, in-
Costumbres inhumanas: , trincatus
asperi mores
ININTERRUMPIDAMENTE,sin respirar -
INICIACIN en los misterios de la
u sine respiratione
religin ,,,; -
u,, iniciatio ININTERRUMPIDO ,, non
intermissus
INICIADO u,, inicia-
tus.- Poco ha iniciado: , INIQUIDAD ,,;
, nuper iniciatus.- Ser inicia- , improbitas
do en los misterios sagrados: -
initior INJERTADO ,,; -
,, insertus
INICIADOR en los misterios sagrados
,, iniciator INJERTAR ,u,u
,,,,
INICIAR ,u, , insero,injicio
,, initio.- Accin de
iniciar en los misterios sagrados INJERTO ,,; u,
u,, actio iniciandi.- El ; ,,;-,,;
que inicia o consagra: teleiothc,o,
u,, insitio,surculus insitus
iniciator
arbori,ex uno in aliud insitus
INICIO ,, initium
INJURIA `,,; `,,
; ,,; ,;-
INCUO ,,u,-
,,; ,,;-
u,,, iniquus.- El
,,,; ,,
que tiene pensamientos incuos: -
; ,,; u,,
,, qui velut tortuosa men
te prava cogitat ,,; ,,;

435
,u,; ,,; u,,; que se acuerda de las injurias: -
,,; ,,; ,, memor injuriarum.- Ex-
,,; ,,; - puesrto a las injurias: ,
,,; ,,; , ,, injuriae obnoxius.-
; ,u,,,; Injuria grosera: ,,
,u,; ,u,; u, rudis injuria.- Hecha con vilencia:
,; ,, injuria,dictum ,, injuria per vim illata
contumeliosum,convicium,irrisio.- A Hecha por un ebrio: ,,
quien se hace injurias en cosas gran injuria ab ebrio illata.- Recuer-
des: ,, cui in magnis fit do de las injurias: ,,
injuria.- Acometer con injuria: injuriarum memoria.- Sujeto a inju-
conviciis incesso.- Acor- rias: ,, injuriis obno-
dar se de las injurias recibidas:
xius.- Vengar la injuria:
injuriarum aceptarum me- ulciscor illatam injuriam.- Injuria-
mor sum.- Atacar con injurias: - do por un ebrio ,,
,- probris incesso.- Cargar is ipse quem temulentus habet in
de injurias: probris ludibrium.- Ser injuriado vergonza-
onero.- Injuria con violencia: - samente petulanti in-
,,; ,, injuria vi juria afficior
illata.- Conservar memoria de las
injurias: memoriam in- INJURIADOR u,, (-),-
juriarum servare.- Injuria de pala- ,, (-),,-
bra: ,, convicium.- De- ,,, odiosis ver-
cir injurias: u convicior.- bis insectans,conviciator
Injuria desvergonzada: u,,
petulans injuria.- El que hace inju- INJURIAR ,,-
rias en cosas grandes: ,
a quo in magnis fit injuria.- El
,,,,- ,,, convicior
,u,,, incesso dictis,jurgor.- Injuriar el
,,,,- primero: ,
,-,,u, prior injuriam facio.- El que inju-
u,u,-,, ria de palabras: ,,;
,,,,- ,, objurgator.- El que
,,,,- injuria con jambos: ,,
, lacero conviciis,injuria proscindens jambis.- El que odia a
afficio,dicteria jacto,convicior,pro los que injurian: u,,,
bris insector,injuria lacesso.- Pron qui odit injuriosos.- Juntamente:
to para injuriar: ,, u,u simul inju-
promptus ad convicia.- Injuriar riam infero.- Acometer con injurias:
voceando: convicior.- A dictis impeto
causa de la embriaguez:
temulentus injuriam facio.- Accin INJURIOSAMENTE contu-
de injuriar: ,, contume- meliose
liae illatio.- Alternativamente: -
INJURIOSO ,,;,
u contumelias vicissim afficio
,; u,; u,
Amigo de injuriar: ,,
; ,,; ,
amans convitiorum.- Injuriar an-
; ,,; u,,
tes: , ante
probro et ignominia afficio.- Con ;,,,;
,;,,; ,,;
palabras: ,-
,,; ,,; -
,,,,-
,,; ,,; -
,,,-

436
,,; ,, injurio- maduritatem non perductus,immaturus
sus,contumeliosus,probrosus,injurius Que ha sido cortado inmaduro: -
De modo injurioso: di- ,, qui crudus adhuc,necdum
caciter.- Dicho o hecho injurioso: maturus sectus est.- Salido a la luz
,u, petulanter et contu- antes de tiempo: ,u, foe
meliose dictum o factum.- Ligeramen tus immaturo partu editus
te injurioso: ,, in
parvis injurius.- Muy injurioso: INMANENTE (hablando del Hijo de
,, omnino contumelio- Dios) ,, innatus
sus.- Vehementemente injurioso:
,, vehementer injurio- INMARCHITABLE ,, non
marcescens
sus.- Por borrachera:
, ex ebrietate contumeliosus.-
INMATERIAL ,, materia ex-
Injuriosa: `,, injuriosa pers
Ser muy injurioso: admo-
dum injuriosus sum INMEDIATAMENTE u,,
,u,,,-
INJUSTAMENTE injuste.- Obrar
,u continenter,conti
injustamente: , nuo,statim,extemplo
inique prasso
INMEDICABLE , immedica
INJUSTICIA ,, injustitia.- bile
Con injusticia: inique
Ser tratado con: indi- INMENSO ,,,
na patior.- Sufrir injusticias: - ,,,
indigna patior ,,; ,,,
; ,,,
INJUSTO ,,-, ,,,-
,, iniquus,injustus.- En ,,,; ,,
teramente injusto: ,, ; ,,,
omnino injustus.- Ser injusto: - ; ,-,-; -
injustus sum ,-,, inmensus,infini
tus.- Absolutamente inmenso:
INMACULADO ,,- ,,; ,, pror-
,,u,,; - sus immensus
,, purus a sordibus,impollu-
tus,immaculatus INMERSIN ,,;
,; ,,; u,,
INMADURO ,,,;
,,; ,, ad
immersio.- No para personas,sino
de tejidos u otros objetos: ,, INMODERADO ,, immode-
immersio ratus

INMINENTE u,u,, im- INMOLACIN u,, immolatio


minens.- Ser inminente: im- De bueyes: ,, boum mac-
mineo tatio

INMISERICORDE ,,; - INMOLADO u,, totus immo-


latus
,,; ,,;
,, immisericords.- Cruel,que cas
INMOLAR ,,-
tiga con dureza: ,,
,,,u,-
crudelis puniens supplicio

437
,u immolo,macto.- Lo que purgamenta,immundities
se inmola al dolo: u,u,
quod idolo immolatur.- Inmolar INMUNDO ,,; ,,;
ms: insuper jugulo.- ,,; u,, immun-
dus,impurus
Recin inmolado: u,, nu-
per immolatus.- Ser inmolado:
INMUNE u,,, im-
immolor munis.- De destruccin y dao:
,, ab exitio et damno
INMORTAL ,,
immunis.- De pecado: ,,
,,,u-
immunis a lapsu
,,, immortalis.-
Hacer inmoortal: , INMUNIDAD ,,,
imortalem facio,immortalitae dono.-
, immunitas a reprehensione,immu-
Que piensa en lo inmortal: - nitas
,, immortalia cogitans
INMUTABILIDAD ,u,;
INMORTALIDAD ,,, ,,; ,, immutabi-
immortalitas litas

INMORTALIZAR immortalem INMUTABLE ,,-


facio
,,,,
immutabilis
INMVIL ,,,
u,,u,- INNATO u,, innatus.- Que
,,,, esten el fondo del alma:
,,,, sta- , intimus
tarius,immotus,immobilis,inconcussus
non pandiculans
INNOBLE ,,; ,,
INMOVILIZARSE immotus maneo ; ,,,
; ,, ignobilis,illiberalis
INMUNDICIA ,,;`,, Ser innoble: -,- pe-
`u,,; u,,; - tulanter ago.- Innobles: u,
,,; ,,; , innobiles
,; u,,; ,,
; ,,; u,,: INNOMBRABLE ,, in-
fandus
,,: ,,;
,, inquinamentum,sordes,
INNOMINABLE ,, non
immundities,purgamentum.- Arrojar la
compellandus
inmundicia: proluviem
projicio.- Lavar las inmundicias:
INNOVACIN ,,; -
`,` sordes eluo.- Montn de
,,; ,,;
inmundicias: ,,; u-
u,,; ,,;
,, cumulus sordium.- Limpie ,,; ,, novatio,
za de inmundicias: `,, pur- innovatio
gatio sordium.- Util para limpiar o
lavar las: `u,, habens vim INNOVADOR ,, innovator
tergendi vel eluendi sordes.- Inmun-
dicias del barrido: ,, INNOVAR ,,-
sordes undequaque verrendo col- ,,,, innovo,
lectae.- Excrementos: ,, novo.- Hacer algo nuevo:
; ,,; ,,
aliquid novi facio.- Segunda vez: rursus innovo

438
rus.- Hablar cosas inoportunas:
INNUMERABLE ,, loquor intempestiva
,,,,
innumerus,innumerabilis.- Innumera- INQUEBRANTABLE ,, incon
bles: u,,; u,, innu- cussus
merabilis.- Como las arenas: -
; ,, arenarum INQUIETAR , molesto,exs
numerum aequantes timulo.- El acto de inquietar:
,, incitatio.- Inquietarse:
INOBEDIENCIA ,, inobe- animo sum inquieto
dientia
INQUIETO `,,; `,
INOBEDIENTE ,,; , agitatus.- Como hirviendo: -
, inobediens ,u, aestuosus in modum aquae
effervescentis.- De nimo: -
INOCENCIA ,,,; -
,, innocentia ,, turbidus animi.- Estar
inquieto: ,,,;
INOCENTE ,,u , moveor,in sol-
,,; ,, inno- licitudine sum.- Estar juntamente
cens,insons,noxa carens.- Del todo: inquieto: u una anxius sum.-
,, (-( prorsus in- Que causa inquietud: ,
noxius
, molestus,sollicitus
INOCULACIN ,, ino- INQUILINATO,pensin de nquiilinato
culatio
,u, pensio quam inquili-
ni in singulos annos solvebant
INOCULAR inoculationem
infero
INQUILINO ,,
,,,-
INODORO ,,,;
,,,, inqui-
, odore carens,inodorus
linus,incola
INOLVIDABLE ,, non abli
INQUIRIR ,u,
viscendus
,,,,-
INOPINABLE ,, nulla con ,,,
jectura assequendus ,,,,-
requiro,scrutor,dijudico,ex
INOPINADAMENTE ,u quiro,indago.- Inquirir contra:
inopinato,incaute contra inquiro.- Con cuida
do y diligencia: u diligen
INOPINADO ,,- ter inquiro.- Con detencin:
,,; ,, inopi- ,- vestigia perlustro.-
natus,inopinus
Difcil de: u,, diffi
cilis ad examinandum.- Diligente en
INOPORTUNAMENTE ,
inquirir: ,, diligens ex
intempestive
exquirendo.- Juntamente: u
INOPORTUNIDAD ,,, ,u una,simul inquiro.-
Por curiosidad la conducta ajena:
, intempestivitas
curiose in alium inquiro
INOPORTUNO ,,, Sagaz para inquirir: ,,
sagax ad inquirendum.- Se ha de
,; ,,; ,,
intempestivus,inopportunus,immatu- inquirir: inquirendum

439
,,,,,-
INQUISICIN ,, inquisitio u,, insatiabilis,inexplebi-
lis,impastus.- Ser insaciable:
INQUISIDOR ,, inquisitor sum insatiabilis

INSACIABILIDAD ,u, INSACIABLEMENTE insatiabi-


; u,, inexplebilitas liter
insatiabilitas,nimia fames
INSATISFECHO ,, inexple-
INSACIABLE ,,, bilis
,,,-
INCONSTANTE en sus opiniones - ,,,; ,
,, proclivis ad mutanda , instabilis,non firmus.- Mar-
consilia char con paso inseguro,incierto:
incerto gradu eo
INSCRIBIR ,,-
, in numerum adscribo INSENSATEZ ,, stoli-
inscribo.- En una columna pblica: ditas
in cippum inscribo.-
Falsamente: falso inscri INSENSATO ,,;,,
bo.- Sobre: insuper ins- ,, (),,
cribo.- Con: u simul ins- ; ,,; ,
cribo u;-,,; ,,,
,,,; -
INSCRIPCIN ,,,; ,, stultus,emotus mente,ve-
,,; ,, ins cors,insanus,demens,stupidus
criptio.- En columna pblica o cepo:
,, in cippum inscrip- INSESIBILIDAD ,, cessa-
tio.- En piedra: ,, la- tio a dolore
pidum incisio.- Falsa: u,
INSENSIBILIZARSE dedoleo
, falsa inscriptio
INSENSIBLE ,, affectione
INSCRITO ,, inscrip-
carens.- Duro,cruel: ,
tus.- Por fraude: ,-
qui est saxeo corde
,, falso inscriptus.-
Ser inscrito,alistado: censeor
INSEPARABLE ,, inse-
inter
parabilis
INSECTO ,u,; ,,
INSEPULTO ,,-
,u, animaculum,insectum
,,,u-
Con aguijn: ,,; -
,,, insepultus
,, insectum aculeatum.- De
la especie de las cantridas: - INSERCIN ,,,; -
,, insectum e cantharidum ,, insertio
genere.- Que roe las races de las
plantas: ,,, in- INSERTAR , inse
sectum quoddam.- Que zumba: - ro
,, cui inest strepitus
INSIDIA ,,; ,, insi
INSEGURIDAD ,, instabili- diae.- El acto de poner insidias:
tas,insecuritas ,,; ,, insidia
rum collocatio.- Lugar a propsito
INSEGURO ,,- para poner: ,, saltus ap-

440
tus ad insidias.- Que arma insidias:
,u, insidiator INSINUACIN ,u,,
; ,,; ,, insi
INSIDIOSAMENTE insidiose nuatio,nutus

INSIDIOSO ,,; , INSINUAR con disimulo ,


u,, insidiosus - subsinuo

INSIGNE ,,u INSINUARSE u,-,-;


,; ,,; ,, ,-,,,-,
u,, clarus,insignis.- , subeo,adrepo,ob
Muy: ,-,, admodum repo.- Juntamente: u
insignis una furtim ingredior.- Ocultamente
para dao de alguno:
INSIGNIA ,,, insigne obrepo ad perniciem alicuius.- Ocul-
nobilitatis tamente: clam me insinuo
Que se insina calladamente: -
INSIGNIFICANCIA,cualquier cosa mni-
u, furtum adrepens
ma e insignificante ,, mini-
mum quid
INSPIDO ,,,; u,
INSIGNIFICANTE,cosa ,u, ,u,, injocun-
recula dus,insipidus,non conditus aut mace-
ratus sale.- Hacer algo inspido,sin INSOLENTE u,,
gracia: , desipio ,,,; u
,,; ,,; ,
INSISTENCIA (con..) ins ; , insolens,arrogans
tanter
INSOLENTEMENTE ,,
INSISTIR ,,
insolenter
incumbo,insto.- Insistir ms: -
, innitor INSLITO ,, insolitus

INSOBORNABLE ,, non co- INSOLUBLE uu,, insolubi-


rruptus muneribus lis

INSOCIABLE ,, INSOMNE ,,,


u,,, , insomnis.- Enteramente insom-
,,,; ne: u,,, omni
u, (inhumanus) insociabilis no insomnis

INSOCIAL ,, inhumanus INSOMNIO ,, insomnia,vigi


lia
INSOLENCIA u,,;
,; ,,; ,, INSOSPECHADO u,, non
,, insolentia.- La que se suspicans
introduce con isolencia: ,
, quae insolenter sese infert.- INSPECCIN ,,-
Portarse con: insolentius me ,,; ,, inspectio
effero Hacer una ronda de inspeccin: -
, iter facio.- Ronda de
INSOLENTARSE ,u, inspeccin ,, circuitio
, insolesco excubiarum.- Tener inspeccin: -
inspectionem habeo

441
,, qui divino instinctu agi
INSPECCIONAR ,,u tur,celesti numine afflatu.- Inspira
(una inspicio) inspicio.- Que do para vaticinar: ,,
inspecciona y examina todo: - habens vim vaticinandi.- Estar inspi
,,; ,,; rado de un nmen: ,u-
,u, qui omnia cernit et ,,u,u-
inspicit numine afflor,numine afflatus
sum.- Ser inspirado: divino
INSPECTOR ,u,; , spiritu afflatus esse
,,; ,u,; ,,
, inspector.- Inspectora: , INSPIRAR ,u,,-
, inspectrix.- De obras: - ,,-,,
u,, inspector operum.- De inspiro,afflo.- Ser inspirado:
todo: ,,u,; u instinctu divino corripior
,, omnium inspector Inspirar confianza: u,-
fiduciam affero
INSPIRACIN u,,; -
,,; ,,; u INSTANCIA judicial ,,
,,; ,, inspiratio instantia litis et causae
Divina: u,,; ,,
INSTANTE ,, momentum.-
; ,,; ,,;
u,,; ,, divi- Momento de tiempo: u
nus afflatus,instinctus numinis.- punctum temporis.- Al instante:
Por inspiracin: ,- ,u,u,u-,-
u, statim,illico,confes
divino afflatu.- Que obra
tim.- Desde este mismo instante: -
por inspiracin divina: ,
u, jam ab hoc tempore
, qui agit divino consilio.-
Recibir inspiracin divina: -
INSTAR ,,u
divino numine afflor
,,,,
, insto,ins-
INSPIRADO ,,,;
tanter rogo.- Que insta: ,,
u,,; u,,;
(-,) instans.- Rogando: -
u,,,
,; ,,; ,-
enixe precor instilo.- Sobre: ,
instillo super
INSTAURACIN ,,
, instauratio INSTINTIVAMENTE suo
ipsius ingenio
INSTAURAR ,-,-
,-, instauro INSTITUCIN divina ,,
divina institutio (Ver INSTRUCCIN
INSTIGACIN u,,; -
; ,,; ,, ins- INSTITUIR ,,-
tigatio ,, instituo.-
Adems: u instituo
INSTIGADOR ,u, instigator
INSTRUCCIN ,,; ,
INSTIGAR ,,, ; ,;,, institu
,,,u, tio.- Doctrina: ,,; -
u,, instigo ,, doctrina.- Previa:
,, praevia doctrina.-
INSTILAR ,, Que se adquiere por s mismo, sin

442
maestro: ,,,
doctrinam quam quis ipse sibi magis- INSTRUSO ,,,
ter comparat.- Sere peridica de ins , intrusus
trucciones: u,, dis-
ciplinarum series.- Tener deseo vehe INSUFICIENCIA ,, dere-
mente de instruccin: vehe lictio
menti amore doctrinae teneor.- El
que da las instrucciones para un INSUFICIENTE ,, non su-
negocio,para el gobierno de la casa: fficiens
,, negotia,res domesticas
regulans.- Enemigo de la instruccin INSUFRIBLE ,,
,, osor litterarum et ,,,; u,,
doctrinae non ferendus,intolerandus,aegre vel
graviter abominandus
INSTRUCTOR ,,,
iniciator,dux viae.- De nios: INSULAR ,, insularis
,, puerorum informator
INSULSEZ ,,; u-
INSTRUDO ,,, ,,, insulsitas,imperitia
; ,, peritus,doctus
INSULSO ,,
INSTRUIR ,, u- ,; ,,; ,
,u,- (simul erudio, ; ,,; u,, in-
instruo), doceo,erudio.- En las le- sulsus,futilis.- Decir cosas insul-
tras humanas: u ad humaniores sas: u frigida et inepta
litteras instituo.- A los nios: dico.- En el hablar: ,,
, pueros educo,ins- qui intempestive loquor.- Que
tituo habla cosas insulsas: u,,
qui inepta dicit
INSTRUIRSE,que poco ha comenz a
instruirse: ,, qui pau-
INSULTADO ,, insultatus
lo anrte coepit discere
Ser atrevidamente insultado: -
INSTRUMENTAL ,, instru- petulanter illudor
mentalis
INSULTANTE,insultador ,
INSTRUMENTO ,,u, ; ,,, qui insolenter in-
,, instrumentum.- De m- sultat,conviciator
sica: (,),
INSULTAR ,,-,-
u,; ,u, ( tan-
,,,-
gere lyram),,,; -
,,,,-
,, musicum instrumentum.- Ins
,,,u-
trumento de hierro: u,,
,,,-;
ferramenta.- Medio: ,u, ins convitior,ago petulanter,illudo,in-
trumentum.- Sin instrumentos,despre- sulto,vexo,contumeliosus sum,dicte-
venido: u,,; u,,
carens instrumentis
riis incesso.- Burlndose: en las cuales las mujeres se
ridens insulto insultaban festivametne unas a
otras: ,, festiva commemo
INSULTO ,,; - ratio Demetros ex inferis provenien
,, convitium,insultatio.- Fies tis in qua mulieres athenienses
tas de Atenas que recordaban la festive vicissim insultabantur
llegado de Demter de los Infiernos

443
INSUPERABLE ,, insupe- ter.- Estar en inteligencia con otro
rabilis,qui in lucta est invictus uu simul maliciose ago.-
Que tiene mucha inteligencia: -
INSURRECCIN ,, insur- (u,u,u) cui multum men-
rectio tis est

INSURRECCIONAR ad sedotio INTELIGENTE ,,; ,


nem concito ,; ,,; u,,;
u,,; u,,; u
INTACTO ,,,-
, intelligens,consultus.- Ha-
,,; ,,,
cer inteligente: u intelli-
,, impollutus,intactus gentem reddo.- Hecho con inteligen
Puro,casto,clibe: ,u, pu- cia: ,, scite,affabre
rus,caelebs.- Ileso: ,, factus.- Inteligente segn l: -
intactus.- Incontaminado: - ,, qui sibi videtur inte-
,, intactus,incontaminatus.- lligens
No roto: ,,, non ruptus
Conservar intacto: incolumem INTELIGIBLE ,u,, in
servo telligibilis,qui comprehendi animo
potest
INTEGRAMENTE ,,
integre INTEMPERANCIA ,,; -
,, intemperantia,abusus.- En
INTEGRIDAD ,,- la bebida: ,,,
,,,,; - intemperantia in bibendo.- Lasciva
,, integritas.- De una ,, libidinis intempe-
cosa: ,, integritas ali- rantia.- Propenso a la intemperancia
cuius rei.- Perfecta: ,, ,, studiosus intem-
oerfecta integritas perantiae

NTEGRO ,,; ,,; INTEMPERANTE ,,; -


,,,; , ,, intemperans
u,,,-
,,,,; , INTEMPERIE u,, intempe-
ries.- Dormir a la intemperie:
,; ,,; ,,
,,,; , sub dio dormio.- Dormir
,; ,,; ,, a la intemperie (sust.): ,
,, integer.- Integro, que no , cubatio sine tecto.- El que
accepta ddivas: ,, est a la intemperie: uu,,
qui munera non accipit.- Honesto: ; ,,; ,
,, integer.- Intacto: ,`,,;,,
,,, fatigatus,integer sub dio agens,subdialis,sub dio
vivens.- Estar a la intemperie:
INTELECTUAL ,, intelec , sub dio moror,sub
tualis dio sum.- Exponer a la intemperie:
sub dio teneo.- Pasar la
INTELIGENCIA ,u,; - vida al sereno,a la intemperie: -
,,; ,,; , ,, sub dio vivens.- Quedar-
,,,, se a la intemperie de la noche:
; ,u (,),,, sub dio moror
intelligentia,facultas intelligendi
Con inteligencia: u,,- INTEMPESTIVAMENTE '` intempes
diserte,perite,intelligen- tive

444
tempestivo: ,, omnino
INTEMPESTIVO ,,- intempestivus.- Muy intempestivo:
,,,, ,, ter,valde intempesti
,,, intempesti- vus
vus.- Antes de tiempo ,,
temprano immatura.- Enteramente in-
INTENCIN ,,, inten difficulter averti a suis consi-
tio.- Que oculta su intencin: liis potest
,, mentem occultans.- Que
INRTERCALACIN interposicin -
tiene intencin mala: u,,
,,; ,,;
noxium animum habens.- Tener la
,,,; ,
misma intencin: eiusdem
mentis sum , intercalatio,interpositio,ad-
mixtio
INTENCIONADAMENTE u con-
sulto INTERCALADO ,,; -
,, intercalaris (mes,dia),in-
INTENCIONADO,mal intencionado: - tercalatus
,, ingenio pravo
INTERCALAR ,,-
INTENDENCIA ,, dispensa- intercalo
tio
INTERCEDER ,u,
INTENDENTE,ser intendente o distri- intercedo,sum mediator
buidor de vveres pblicos: -
frumentum distribuo.- Distri INTERCEPTAR , in-
buidor de alimentos pblicos,inten- tercipio.- Accin de interceptar,
dente: ,, annonarius cortar el camino a las tropas: -
,, actio profectionem exer-
INTENSAMENTE ,u- citus impediendi
studiose,intense
INTERCESIN ,,,;
INTENSIDAD ,, vehementia u,u,, in-
Dar intensidad: , intendo tercessio

INTENSIVO ,,, INTERCESOR ,,; -


,, intendendi vim habens ,, intercessor
intensus
INTERCOLUMNIO: ,,; -
INTENSO ,,; ,, ,u, intercolumnia,in-
; ,,; ,, tercolumnium
intensus,intentus.- Muy intenso:
,, supra modum intentus INTERDICCIN u,, interdic-
tio (de derechos civiles); -
INTENTAR ,,- u,, intercitio (de derechos
,, conor.- Se ha sagrados)
de intentar: conandum
INTERDICTO del magistrado:
INTENTO ,,, ,; ,, interdic-
tum magistratus
; ,, actio quae intendi-
tur,conatus.- De intento de:
INTERS,cuidado,inquietud ,,
,,u ex mente, de
cura.- Poco inters: ,, ne-
industria.- Difcil de apartar de
glectus.- Accin de dar a inters
sus intentos: u,, qui

445
(ganancia): ,, foeneratio studiose curo.- Intereses del
Dar a inters: do ad usuram, dinero de un ao: ,u,; -
foeneror.- Dinero puesto a inters: ,, reditus unius anni
,u,; ,, pe-
cunia foeneratitia.- El que da a INTERESADO,que nada hace sino por
inters,usurero: ,, ; dinero: u,, qui nihil
u,u, foenerator,qui pecuniam nisi accepto pretio facit.-
foenori datam tabulis insculpit.-
Escribir los nombres de los que han INTERESAR,que a todos interesa (pi-
recibido a inters: u tabu- del navo Argos) u,,
lis nomina eorum quibus foenori cre- quae ab omnibus curae habebatur
dita est pecunia insculpo.- Que
genera inters,ganancia: INTERESARSE satago circa
, foeneratorius.- Reclamacin de
NTERIM interim
intereses ya pagados: ,,
foenoris repetitio.- Tomar una
INTERIOR ,u,,
cosa con inters,con celo: u-
,; ,,, INTERMINABLEMENTE sine fine
, interior.- Desde lo interior:
ex interiore loco.- Estar en INTERMISIN ,, intermissio
lo interior: u intus maneo.-
Lo ms interior: ,,; INTERNO u,,
u,, locus intimus , internus,intestinus.- Ms in-
terno: ,, interior
INTERIORMENTE ,,
intus INTERNUNCIO,ministro de la Iglesia
que hace las veces de nuncio: -
INTERJECCIN ,, inter- ,, internuntius
jectio
INTERPELACIN u,,;
INTERLINEAL (espacio) ,, ,,; ,, inter-
spatium inter lineas pellatio

INTERLOCUTOR ,,; - INTERPELAR ,,u-


,,,; , ,, interpello,
u. internuntius, qui nuntium pro compello.- A alguien,dirigirle la
alio dat vel transmittit palabra: apello

INTERMEDIARIO ,, INTERPOLACIN ,, in-


-,u,; ,, para- terjectus
rius,internuntius.- LO que se da al
intermediario por su trabajo: - INTERPOLADO ,, in-
,, quod proxenetae sol- terpolatus
vitur
INTERPONER ,,-
INTERMEDIO ,,; ,-,,,
,, intermedius.- Descan , interpono.- Que
so entre obra y obra: ,, se interpone en el combate: -
intermissio ,, () qui se inter
ponit certamini
INTERMINABLE ,u
infintus; ita ut finis vix impo INTERPOSICIN ,,; -
ni possit ,, interpositio, interjec-
tio

446
in contrariam partem inter
INTERPRETACIN ,,; - pretor.- Las cosas divinas: -
,,,; u,,; res divinas enarro.- Malamente:
,,; ,,; ,,-
,,; ,,,, prave,perperam interpretor.-
interpretatio.- A manera de interpre Que interpreta falsamente lo odo:
tacin in modum para- ,u, qui audita falso
phrasis.- Astuta: ,, ca- interpretatur.- Que interpreta lo
llida interpretatio.- Breve: divino: ,, qui habet vim
u, brevis interpretatio.- De dif divina interpretandi.- Que puede
cil interpretacin: u,, interpretar: ,, habens
difficilis ad efferendum.- El que vim eloquendi.- Que sirve para: -
escribe acerca de la interpretacin u,, habens vim interpre
de las lenguas: ,, tandi.- Interpretar sueos:
qui de linguarum interpretatrione in somniis interpretandis versor
scribit.- Mala interpretacin: Util para interpretar: u,
,,; ,, pra- habens vim interpretandi
va,perversa interpretatio.- Que
tiene interpretacin: , INTRPRETE u,u,
, metaphrasim habens ,; ,,; ,-
,,,-
INTERPRETAR ,,- ,,; ,,;
,,,- ,,, ,, inter-
,,u,- pres,paraphrastes.- Intrprete cmi
interpretor.- Al modo de los que co,actor: ,u, comicus
interpretan las cosas divinas: - De los dioses: ,u,; -
eorum more que divina inter-
pretantur.- En sentido contrario:
,u, doerum interpres.- De INTERROGATORIO ,,,
sueos: ,u, somniorum quaestio
interpres
INTERRUMPIR ,,-
INTERPUESTO: ,, inter- ,, interloquor,
positus interpello,interrumpo.- Hablando:
,u obloquor,in-
INTERREGNO ,, inter- terloquor.- La conversacin: -
regnum
sermonem interpello.- Interrum-
piendo al que habla: inter
INTERROGACIN ,,;
pellato sermone
,, interrogatio
INTERRUPCIN ,,; -
INTERROGAR ,,
,,, intermissio.- De
, interrogo.- Ade
una conversacin: u,,
ms: insuper interrogo
interlocutio.- Sin interrupcin: -
Antes: ante interrogo.- Ser
,,u,,
interrogado adems: -
serie perpetua,continenter
ultra interrogor
INTERSTICIO ,,; u
INTERROGATIVO ,u
, insterstitium,membrana quae
, interrogativus, habens vim in- demet
terrogandi.- En tono interrogativo:
interrogative INTERVALO ,,; ,
,,,; ,

447
,; ,,; u,; , territio,tremefactio
, ( ) in-
tervallum,intercapedo,elatio,inter- INTIMIDAD,comercio ntimo y relacio-
missio.- Cualquier intervalo: nes ntimas entre el marido y la mu-
,,u, inter duo alia jer ,, commercium mariti
medium cum uxore

INTERVENCIN ,, mediatio NTIMO u,,,


,; ,,u
INTERVENIR ,, ,; u,,, intimus,
,,,- internus
-,-,,u-
INTUTULARSE,tomar una titulacin ofi
,,-,-
cial: apellor,nuncupor
intervenio,intersum.-Poner las manos
en: ,-, immitto
INTOCABLE ,, non tangendus
manum,intervenio
INTOLERABLE ,,-
INSTESTINO u,,u-
,,,,
,u,u,; ,,
,u,u,,
,,: ,, intestinum
intolerabilis,intolerandus.-
Instestinos: ,,; ,u
Insufrible: ,, intole-
; ,,; ,,; rabilis
,,; ,,; ,
; ,-,,; - INTRANSITABLE ,,-
,,; ,, ilia,intes ,,u,-
tina,praecordia.- Sacar los intesti- ,,, non calcatus,
nos: exentero.- Grueso,cra- invius,impervius,qui transire non
so: ,,,; ,u, datur
crassum intestinum.- Enfermedad que
se manifiesta en el intestino (vlvo INTRATABLE ,-
lo): ,, ileon.- Recto: ,,,-
,,; ,, latrina, u,,,u-
rectum intestinum.- Rudo de los ,u,,,
intestinos:u,,; u,, sociatatis expers,in-
u,,; u,, in tractabilis,aegre tolerandus,asper
testinorum tumultus (quando esurio
tunc intestina crepant) INTRPIDAMENTE ,,
intrepide
INTIMAMENTE intime
INTRPIDO ,,
INTIMIDACIN `,,;
,,,, INTRINCADAMENTE u intrin-
,,,- cate
u,,; ,,,
,; ,,; ,, INTRINCADO u,,; -
audax,intrepidus,securus ,,; u,,; -
,, intrincatus,inextricable
INTRIGA,combinacin de intrigas y Que usa lenguaje intrincado: u
fraudes: ,, machina- ,, intrinato sermone utens
rum dolorumque concinnatio
INTRODUCCIN ,,; -
INTRIGANTE ,, machi-
,,,,
nator
immisio,introductio,intromissio,

448
admotio INTUICIN ,,; ,
, intuitus
INTRODUCIDO ,,; -
,, immissus,importatus.- INUNDACIN u,,; u-
Junto con: u,, simul ,,; ,,; u
introductus.- Ocultamente: - ,; u,,; u
,, irreptitius , inundatio.alluvies,illuvies
Del mar: `,,;`,,;
INTRODUCIR ,,, ,, maris proluvies,res
,,,, tagnatio maris
,,,,
,,, INUNDADO u,, inundatus
,,, Lugar inundado: u,u,
,u,u im- locus in quem defluit humor
porto,introduco,immitto,intromitto,
infercio,infero,incutio.- Antes: INUNDANTE u,, inundans
, ante intromitto
ante immitto.- El primero: INUNDAR ,,-
, prior vel ante ,,,,-
induco aut infero.- Juntamente: ,, inundo.- An
,u,u tes: ante inundo.- Con la
simul,una introduco.- Introducir dul marea: ,-u aestu inun
cemente,mezclar: suaviter do.- Del todo: prorsus
introduco.-Introducir la mano: inundo> Estar inundado: res-
insero manum.-Por engao: - tagno.- Sobremanera: u
per errorem introduco.- Por fuer supra modum exundo
za: u contrudo.- Secretamente
submitto.- Lo que se intro- INUSITADAMENTE inusitate
duce en otra cosa: u,,
id quod aliis infercitur.- Que se INUSITADO ,,; ,-
introduce o mete entre otras cosas: ,, inusitatus
u,, qui aliis intrudi-
tur vel inseritur.- Que sirve para INUSUAL ,, inusitatus
introducir,meter: ,, im- Ser inusual: inusitatus sum
missor.- Se ha de introducir: -
inferendum INUSUALMENTE inusitate

INTRODUCIRSE ,u- INTIL ,,,;u


,,,,- ,,; ,,;,
,u, subeo,irrepo ,,,; ,
perrepo.- Disimuladamente: ,; u,,; ,-
irrepo.- Insidiosamente: ,,,; ,
, furtim et insidio- ,,; ,,; -
se adrepo.- Que se introduce calla- ,,; u,, inu-
damente: ,u, furtim adre- tilis,vanus.- Ser intil:
pens sum inutilis.- Hombre intil,chance-
ro: u,u,; ,u,
INTRODUCTOR ,, intro- homo nihili.- Hacer intil:
ductorius vanum reddo.- Hablar cosas intiles:
vana loquor.- Decir
INTROSPECCIN ,, intros cosas intiles: vana
pectio dico.-Enteramente intil:

449
, omnino ineptus.- Cosas inti- ,, inventio.- Ingenio-
les: u,,; ,, fri- sa: ,, inventio inge-
vola.- Buscar cosas intiles (que niosa.- Invencioncilla: ,
andan por las nubes): u, inventiuncula.- Obra de inven-
, inania inquirens cin: u,, effictio

INUTILIDAD ,,; - INVENTAR uu,,


,,, inutilitas ,,,,,-
,,,
INUTILIZAR , inutilem ,,-
reddo
,,-,,-
,u,-,
INTILMENTE ,, comminiscor,excogito,invenio.- An
,u,,, ms,ms: ,u,
turpiter,inutiliter,frustra,incassum
u, insuper in-
INVADIR ,,, venio,excogito.- Diestro en: u-
,,, ,,; ,,; -
,,,, ,, peritus fingendi,solers in
cogitando.- Inventar adems,en ade-
,,u invado,
lante: u praeterea inve-
irrumpo,ingruo.- Antes:
ante aggredior.- Apto para invadir: nio.- Que inventa por s mismo: -
,, aptus ad invadendum ,, () qui suo inge-
nio componit
El primero: prius invado
Fcil de: ,, invasu fa- INVENTARIO , indices
cilis
INVENT ,u,,-
INVLIDO ,,; ,,
,,-,,
; u,u, causarius,invalidus inventum.- Aadir algo al invento:
inventis aliquid addo
INVARIABLE ,, non
versatilis
INVENTOR ,,; ,
INVASIN `,u,;`u,, (),; u,,-
,,, inventor,excogita-
; u,,,-
,,, invasio,occu- tor,creator.- De todo: ,
patio , omnium excogitator.- Primer
inventor o creador: ,u
INVECTIVA ,,; u prius fictor.- Inventora: -
, invectiva,oratio qua invehimur ,, fictrix
in aliquem
INVERNADA ,, hiematio
INVENCIBLE ,,-
,u,,, invic- INVERNADERO ,u, hiberna-
tus,non tangendus,qui manibus non culum
potest subiji,nullo proelio superan-
dus,insuperabilis INVERNAL ,,;
,; ,,; ,,
INVENCIN ,,; hibernus,hiemalis
,,,; ,,;
,,; ,,; INVERNAR ,,-
,, commentum,adiventio ,,,
inventum,inventio.- Falsa: uu- hiberno,hiemem ago in.- Apto para
,, falsum commentum.- Hallazgo invernar: ,,;,

450
, aptus ad hibernandum.- Estan- INVERTIDO ,,,
cia en algn sitio para pasar el praeposterus.- Inversin,trastorno,
invierno: ,, hiberna- lo que no est ordenado: -
tio.- Invernar juntamente: u- ,u, praeposterum.- Ser inver-
una sum in hibernis tdio,trastornado,puesto en sentido
contrario: invertor
INMVEROSMILMENTE non ve-
rosimiliter INVERTIR , subverto
inverto.- Totalmente:
INVERSA,a la inversa ( prorsus inverto.- Expresin que
) praepostere invierte el orden de las cosas: -

,, praepostera dictio no,invernal: u,,


, hibernalis.- Da de invierno:
INVESTIGABLE ,, in- ,, hiberna dies.- Estacin
vestigabilis de invierno: ` hibernum
tempus.- Ejercitarse durante el
INVESTIGACIN ,, invierno: hieme exerceor.-
u,,; ,,; Pasar el invierno en: ,-
,,; ,,; ,, hieme dego
,;u,, exquisitio,in- in.- Que corre o se derrite con las
vestigatio,vestiactio.- Por el fue- lluvias de invierno: ,-
go: ,, exploratio per ,, hieme fluiens.- Sin ri-
ignem
gores de: ,, carens
hieme.- Sufrir juntamente el invier-
INVESTIGADOR (),,;
no: u una hieme sustineo.-
,u,,,,; ,,
Vestido de invierno: ,
; ,,; ,u,;
,u, hiemalis vestes
u,,;-,,; ,
; u,,; u,,
INVIOLABILIDAD u,, inviola-
; ,, explorator,inves- bilitas
tigator,qui vestigia lustrat
INVIOLABLE u,,; u,
INVESTIGAR u,,
,; ,, inviolabilis,
u,u,, quem nefas est violare
,,,-,-
,, (,), INVIOLABLEMENTE u inviolabile
insto,investigo,sciscitor,ves-
tigo,sequor.- Alguna cosa: INVISIBLE ,,,
exquirere quid.- Cuidadosamente: - ,,,-
,- studiose exquiro.- ,u,,u,
Difcil de: uu,, inves- ,; u,, non conspicuus,
tigatu difficilis invisibilis,qui videri nequit,vix
visibilis
INVICTO ,,u
,,,,, INVITACIN ,, vocatio
invictus.- De nimo invicto:
,, invictus animo INVITAR , invito.- A
comer: facio discumbere.- A
INVIERNO ,,; ( su vez: vicissim invito
,u, hierms.- A propsito Con magnificencia y gusto:
para el invierno: ,, comiter accipio.- Que se invita a s
ad hiberna accomodatus.- De invier- mismo: ,, ipse a se
invitatus

451
INVOCACIN previa ,, INYECTAR por medio de una jeringa:
praevia invocatio ,- per collum irrigo

INVOCADO,digno de ser , IR ,,,


invocandus ,,,,,
,,,,,-
INVOCAR ,, ,,,,,
invoco.- A Dios: ,- ,,
precibus deum imploro vado,venio,eo,praetereo.- A juntarse
coo.- A la otra parte: -
INVOLUNTARIAMENTE u,-,-, transeo.- A su perdicin:
inconsulte,invite u in perditionem eo.- A
una: pariter curro.- Ade-
INVOLUNTARIO ,u,; - lante: progredior.- Al alcance
,,, invitus,invo- insequor.- Al paso: -
luntarius grassor.- Alrededor:
circumeo.- Con frecuencia:
INVULNERABLE u,, in-
vulnerabilis ventito.- Con luz delante:
u praeluceo.- De frente:
INVULNERADO,sin herida u,, contra venio.- Delante:
invulneratus ,`,,

INYECCIN ,, injectio
,,, u,, qua gradi licet.- Que
,,,- va a tierras lejanas: ,,
,, , longe pervadens.- Que va con
,,, otro,compaero: ,, qui
praecedo,praeeo,antegre- cum aliquo it.- Que va delante o
dior,progredior,procedo.- Ir detrs: gua: ,, qui praeit
u,,,- alteri.- Se debe ir: u,
,, subsequor, eundum,adeundum est.- Ir
persequor,eo post.- En contra: - sobre,pisar: incedo super
, tendo contra.- En
orden: ,- ordine eo.- IRA ,u,; uu,,;
Frecuentemente de un lado para otro: ,,; ,, ,
u una huc illuc ventito ,; ,,; ,,
Girar por diversas partes: ,,; ,,; ,,
in diversam partem circumago,cir- u,,; ,, ira.- Divi
cumverto.-Hacia adelante: na: ,,; ,,;
progredior.- Ir a ver: ,, ira divina.- El que
inviso.- Juntamente: u simul oculta su ira: ,, bilem
eo.- Mandar ir: ire jubeo.- occultans.- Excitacin a la ira:
Ms all: , prae- ,,;
tereo.- Ms lejos: , irritatio ad iram.- Ira fuerte:
progredior longius.- Prontamente o u,, acris et praeceps ira
corriendo: incitato cursu Libre de ira: ,, expers
feror.- Ir y venir: , irae.- Ira permanente: ,,-
ventito.- El acto de ir adelante: ,; ,;-, ira perma-
,, progressio.- Por donde nens.- Precipitada: uu,,
es fcil ir,accesible: , acris et praeceps ira.- Precipitado
, pervius.- Por donde puede irse: en la ira: u,, praeceps

452
ad iram.- Propenso a la ira: u- bre iracundo: ,, vir ira-
,,, pronus in cundus.- Que se enoja y desenoja f-
iram.- Provocado a la ira: , cilmente: ,, qui vici-
ad iram concitatus.- Que disumula ssim irascitur
la ira: u,, iram dissi-
IRONA ,, ironia.- Hablar
mulans.- Que excita la ira: -
con irona: ,-
,, indignationem provocans.-
dissimulo in loquendo,cavillor
Que oculta la ira: ,,
Que habla con irona: ,,;
bilem occultans.- Sin ira: ,
u,, qui,quae loquitur
, irae expers.- Tener puntos de
ironice.- Que gusta hablar con
ira: uu celerem iram concipio
irona: ,, qui dissimula
Ser provocado a ira: u ad tione gaudet
iram concitor.- Provocar la ira:
,u,,,- IRNICAMENTE ironice
u,,u ad iram pro-
voco.- Obrar con ira: , IRNICO ,, qui dissimula
iram exerceo.- Mover a la ira tione gaudet
iram moveo.- Incitar a la
ira: ,, ad iram inci- IRRACIONAL ,, rationis
to.- Encenderse en ira: succen expers
dor ira.- Deponer la ira:
iram depono IRRECONCILIABLE ,u-
,, irreconciliabilis,dif-
IRACUNDIA ,,; ficilis ad reconciliandum
,,; ,, iravun-
dia IRREDENTO ,, non redemp-
tus
IRACUNDO ,,; u,
IRREDUCTIBLE ,, durus
-,,; ,, (gen.
-,-), ,, IRREFLEXIBLEMENTE inconsul-
,,-,, te
,; ,,; ,u,
uu,u,; u,u,; - IRREFLEXIVO ,, qui
,,,; u,,; u- nihil expendit
,, iracundus.- Muy iracundo:
,, valde iracundus.- Hom
IRREFUTABLE ,, qui IRRESCATABLE ,, irrecu-
refutari et coargui non potest perabilis

IRREGULAR , inaequale IRRESISTIBLE ,,,


non audendus
IRREGULARIDAD ,,;
,,; ,, inae- IRRESOLUTO `u,, remissus.-
qualitas Ser irresoluto: `au remisso sum
animo
IRREPRENSIBLE ,,
, irreprehensus IRRESPONSABLE uu,, non
obnoxius rationibus (no sujeto a
IRREPROCHABLE u,- rendir cuentas)
,,; ,, qui crimino
se o non est delatus o non potest IRRIGACIN u,,;,
deferri,inculpatus,peccati expers ,; ,,; ,-
,, injectio,irrigatio

453
irascor
IRRISIN u,,; -
,,; ,,; - IRROMPIBLE ,, infragilis
,,; u,,;
,; ,,,; u- IRRUMPIR a la fuerza ,-
,,; u,,; u irrumpo,irruo.- Salir con mpe-
,,; ,u,; ,, tu: erumpo
,, irrisio,sanna.- Amarga:
,, irrisio amarulenta IRRUPCIN ,,,
,; ,, irruptio.- Hacer
IRRISORIO ,, una irrupcin: u una incido
, irrisorius
IRSE ,,,-
IRRITABILIDAD ,, irri- abeo,proficiscor,pergo.- Irse
tatio con: u simul abeo.- Facultad
de irse: ,, discendi
IRRITABLE (),, facultas.- Al que se le deja que se
; ,,, ad iram vaya: ,, dimissus
valde proclivis,irritabilis
ISLA ,u,; ,u, insula.-
IRRITACIN u,,; - Pequea: ,,; ,-
,,; ,, irrita- ,,u, insula parva.-
mentum,excandescentia Islas muy cercanas: u
concurrentes insulae.- Asemejarse a
IRRITADO ,, iratus una isla: insulae formam re-
fero
IRRITAR ,,,-
,,,, ISLEO ,,; ,,
,,,, ; ,u, insulanus,insulana
-,,,,- uu,, cui naves pro pe-
,-,,, dibus sum
,,,-
,,, ISMENIO (Apolo) ',u, Is-
,,uu,-- menius (sic dictus Apollo)
,-, subirrito,exa -
cui(o,iirito,exulcero,exacerbare,in ISTMO ,, duo maria pene-
iram concito.- Irritar a un tiempo: trans.- Pasar el istmo:
u simul iram accendo.- Lo isthmum trajicio.- En el istmo: -
que irrita: ,, irrita- in isthmo.- Que vive en el istmo
mentum ,,; ,u, in is-
thmo habitans
IRRITARSE u,,,
stomachor,irascor,exacer ITALIANO ,, italus
bor.- Fcil en: u,,
praeceps ad iram.-Ms: - ITINERANTE,viajero ,u,
viator
insuper exacerbor.- Pronto en
irritarse: ,,, celer ITINERARIO itineraria,relativo a ca-
irasci.- Un poco: sub-
mino ,, itinerarius sinistra manu.- Que est a la
IZQUIERDO ,, laevus.- A la izquierda: ,, sinis-
izquierda,por la izquierda: ter
a laeva.- El que est a la izquierda
en el coro: ,u, a

454
J ,,; ,,;
,,; ,,; -
,,; ,,;
,,; ,,;
(JA!(JA! ! ! .- (Ja!(Ja!(Ja!

,; ,,; ,,;
Ha!Ha!
,, jactabundus,super
bus,jactator sui,que se valde jac-
JABAL: ,,; ,,;
tans.gloriosus,tumidus,valde gloria-
,,; ,, tur,fumosus jactator,venditator sui,
,; ,,,; ,, admodum jactabundus.- No jactancio-
aper,porcus silvestris.- De jabal: so: ,, non sui os-
,,;, tentator.- Jactancioso importuno:
aprinus.- Que caza jabales:
, ,, molestus jactitator
,, qui sues venatur.- Ja- Lenguaje jactancioso: ,,
balina (fem.de jabal): ,, excedens modum sermo.- El que
sus foemina odia a los jactanciosos: ,
, qui odit jactatores.- Jactan-
JABN: ,; ,,;
ciosa: ,, jactatrix
,,; ,,,
,; ,, sapo,smemma
JACTARSE: , ,
, , ,
JACINTO: ,, hyacyntus.-
, , ,
De jacinto: ,, Hyacin
thinus.- Fiestas en honor de Jacin- , , jacto me,
ostento me,jactanter glorior,jactito
to ,, hyacinmthia.- Ser
glorior.- Con exceso: ja
de color de jacinto: hya- ctabundus sum.- Con libertad juvenil
cinthi sum coloris.- Teido de color
juveniliter exulto
de jacinto: ,, hya
cinthino colore tinctus Con vehemencia: ve-
hementer me jacto.- Frecuentemente
JACO: ,,; ,, cupide jactito me.- Inso
equulus lentemente: glorior in
solenter
JACTANCIA: ,,;
,; ,,; ,, JADEAR: spiro.- Jadeando:
; ,,; ,,; - cum vehementi flatu
,,; ,,; ,,
JADEO: ,,; ,
; ,,; ,,
, vehemens emissio spiritus ex
; ,,; ,,
ore
jactantia,gloriatio,gloria.- Jac
tancia insolente: ,, inso JAECES: ,,; ,,;
lentia.- Amante de la: , , ,, phalarae
, amans jactationis.- Injuriosa: equestris vestis.- Con jaces de oro:
,, insultatio.- Ha- , ,,
blar con: jactabun aureas phaleras habens
de loquor.- Obrar con:
jactabunde ago.- Vana: , JAMS: '; ; ,
fumosa jactantia '; , nunquam,
nusquam,nullatenus,unquam
JACTANCIOSO: ,,
,; ,,; , JAMBA,postes de la puerta: ,
,; ,,; ,,,; ,; ,,; ,
,,; ,,; ,; ,, antae,januae
postes,postes ostii

448
JARABE: ,,; ,
JAMN: ,,; ,, , ecligma
petaso,lateris caro
JARAMAGO: ,, eruca
JANTO o Escamandro (ro de la Tra
de): ,, Xanthus JARCIA: , funes nautici.- Re-
torcida en espiral: ,,
JAQUECA: `,, dolor dimi funis nauticus inorbem convolutus
diam partem capitis
JARDN: ,,,;
JARA: ,, ledum
, viridarium.- De jardn:
,; ,, hortensis.- nario: ,, qui exerci-
Cuadro de jardn: ,, areo- tum ducit in expeditionem.- Prefecto
la in hortu ,,, dux,praefectus.-
(Oh,jefe!: (,),
JARDINERO: ,, plantarum ! O,domine!.- Que manda cinuen
curam gerens.- Ser jardinero: ta soldados: ,, qui
plantas curo quinquaginta militibus praeest.- Ser
jefe: `,-,- dux
JARRETE (parte de la pierna de los sum.- Ser jefe,mostrarse jefe:
animales): ,,; , ducem me praebeo.- Sin jefe
, suffrago militar: ,, duce ca-
rens.- Sueldo del jefe: `,
JARRO: , ,,; -
, praemium ducis
,,; ,,; ,
,; ,, haustrum. JENJIBRE: ,,; ,
urceus,poculum
, zingiberis,indicum piper
JASPE: ,, jaspis
JERARCA: ,, qui sacris
praeest
JAULA,toda especie de: ,,
praedae omnis genera continens JERRQUICO: ,, perti-
nens ad eos qui rebus sacris prae-
JEFATURA: `,, ducatus.- sunt
Obtener la jefatura: JERARQUA: ,, sacrum im-
principatum obtineo perium

JEFE: ,; `,,; JERINGA: ,,; ,


,,; ,; ,; ,, clyster
,; ,; ,;
,; ,; , JERINGUILLA para los odos: -
; ,; ,; - ,, auricularis clyser
,; ,; ,; JEROGLFICO: ,, sym-
,; ,, prin- bolum
ceps,dux.- De cincuenta soldados:
,, quinquaginta mili JESS-SALVADOR: Jesus
tu praefectus.- De quinientos solda-
dos: ,-,, quin JIBIA,pez: ,,; ,,
gentorum militum praefectus.- De sepia.- Pequea:
veinte hombres: ,- , sepiola.- Parte dura y slida
,, qui praeest viginti viro- en el cuerpo de la jibia: ,,
rum ordini.- Buen jefe: ,, pars dura et solida in corpore
bonus ductor.- Militar expedicio sepiae.- Interior de la: ,,

449
sepiolae interior.- Pez semejante pies).- Fondo o pie de jofaina:
a la: ,, piscis sepaie si- ,, fundum o vasis pelvis
milis
JONIA: I,, Jonia
JILGUERO: ,,,
carduelis JONICO: ,,; ,, j
nico
JINETE: ,,; ,,
; ,,; ,,; JONIO: imitar a los jonios (vida
,,; ,, equo insi- muelle): jones imitor,jonizo
dens,eques.- Flechero: , A lo jonio,muellemente: mo-
, eques saggitarius.- Hacer des- lliter et delicate
montar al jinete: sessorem
aufero.- Que compite con un solo ca- JORNADA feliz: ,, dies
felix
ballo: ,, qui unico equo
certat
JORNAL: `,,; ,
JOCOSAMENTE: jocose ,; ,, labor mercede
conductus,pretium mercenarium, mer-
JOCOSIDAD: ,, faceti ces diurna.- Cobranza del:
sermones , mercedis acceptio.- Modo de ga-
nar el: ,, ratio qua
JOFAINA: ,, malluvium o
pelluvium (para bao de manos o
mercenarius lucrum facit ; ,,; ,,;
,,; ,,,
JORNALERO,todo asalariado: - ; ,,; ,,;
,,; ,,; ,, adolescens,puber,qui in pu
,,,; bertate est,juvenis.- Muy joven:
,,; ,,; ,,; ,,; -
,,; ,,; - ,,,,; ,,;
,, pro mercede operam ,,; ,,;
praestans,qui operam elocat mercede, ,, adolescentulus,valde ju
mercenariusservus mercenarius.- Del
venic.- Algo ms joven: ,,
campo,campesino: ,,;
() aliquanto minor et junior
,, qui rura suo labore El ms joven,menor de nacimiento:
exercet,qui in agro pedem habet.-
,, junior.- El que se
Jornalera: ,,, ancilla
hace joven: ,, repu-
mercenaria.- Perteneciente a los jor
bescens.- Desgraciado: ,-
naleros: ,
,, infelix puber.- De igual
,,, ad mercena-
rios pertinens edad: ,, aequalis.-
Joven bella y feliz: ,,
JOROBA:,,; ,, felix et pulchra virgo.- Doncella,
; ,,; ,,; jovencita,nia: ,; ,
,, gibba,gibbus,curva ; ,; ,,
men , puella,adulescentula,juven
cula.- Perteneciente a las nias y
JOROBADO: ,,; , doncellas: ,,, ad
,, gibbosus puellas pertinens.- La joven,la don-
cella: ,, adolescens,pue
JOVEN:`,,;,,, lla.- Doncella nbil: ,,
;`,,,; - puella nubilis.- Ms joven:
,,; `,,; , ,; ,, junior.- Que

450
ha entrado en la pubertad: juvenesco,fio adolescens.- Imitar
, adolescens puber.- Que pare- las costumbres de los: ju
ce joven: , ,, qui niorum mores imitor
juvenis videtur.- Joven vigoro-so:
,, juvenis robustus JOVIAL: ,, jucundus.-
Ya crecido o grueso: ,, Manifestarse jovial:
adolescens grandis.- Reunin de ostendo laetam faciem
jvenes: ,, juvenum coe
JOVIALIDAD: ,, festi-
tus.- Rico en muchachas: ,
vitas
, virginibus abundans.- Multi-
tud de jvenes: ,, juve- JOYA: ,, monile
num multitudo.- Libro en el que se
inscriban los jvenes que entraban
JUBN,que tiene jubn de lino: -
en mayora de edad: ,,
,,, thoracem lineum ha-
liber juvenum suo jure gaudentium.-
bens
Lugar de ejercicio de los jvenes y
de diversin: `,, lo- JUDAIZAR: judaice vivo
cus exercitii et oblectationis ado-
lescentium.- Jvenes que se dejan
JUDA (legumbre): ,, pha
las cabelleras: co seolus
mantes,capillati.- Lleno de jvenes:
,, plenus puellis.- JUDICIAL: ,,-
Obrar como joven: ,- ,,, juditia-
, adolescentis mo lis.- Derechos judiciales: -
re ago,juveniliter exulto.- Ser
,, sportula judicialis.- Es-
joven: juvenis sum.-
critos judiciales: ,,
Traer vida joven: juvenem tabellae judicum.-Instancia judicial
ago.- Solicitar a una joven: ,, instantia litis et
puella demulceo.- Tratar con causae.- Accin judicial: ,
los jvenes elegantes:` , judicialis actio
inter venustos versor.- Vivir como
joven: juvenia sapio.-Hacer JUDO: ,, judaeus.- A mo
se joven: , ,
, , ,
do de judos: judaico habilidad: ,, ludi
more.- Circuncidado: ,, crum artificium.- Compaero de juego
verpus recurtitus.- Consejo supremo ,, collusor.- De don
entre los: ,, judicum cellas: , virginum lusus
consessus.- Da festivo de los: De las correas: ,,;
dies festus judae- ,, lusus cottobi.- De
orum.- Hacerse judo: ju- las lmparas;fiesta, concurso de las
daeus fio.- Parasceve de los: - lmparas: ,, certa
,, parasceve> Crimen judo men,ludus,festa in qua lampades cu-
(comer carne de cerdo) , rrendo gestabant.- De piedras: -
, crimen judaicus si quis ,, calculorum ludus.- El que
vescitur vetito contiende en todos los juegos depor-
tivos: ,, in omni pug-
JUEGO: ,,; , narum genere decertans.- Diestro en
,; ,,; ,, el juego de piedras: ,,
,, lusus,ludicrum,deliciae doctus ludere calculis.- Especie
Amigo de juegos o chanzas: de juego: ,, ludi genus
,,(), ,, Morra (especie de juego): ,,
amicus ludorum vel jocorum.- De micatio.- Juegos de nios:`-

451
,, saltus et ludi pueriles
Juegos deportivos que comprende JUEZ: ,,; ,
todos (pancracio): ,, ,; ,,; ,;
certatio in omni pugnarum genere.- ,,, judex,juris dator,
Juegos stmicos en honor de Neptuno: qui praeest causis et judiciis.-
',, ludi isthmi in hono Cargo de juez: `,, judi-
rem Neptuni.- Juegos ptios: , candi munus.- Citar ante el juez:
, pythia.- Juez de los juegos in jus voco.- Comparecer
pblicos griegos,olmpicos) - ante el juez: sisto me apud
,,; -,, judex sacro judicem.- De Atenas: `,,
rum certamina.- Juvenil: , judex,heliasta.- De primera instan-
, juvenilis lascivia.- Lugar don cia: ,, praejudex.-
de se juega,plaza de juego: - El presidente de los: ,
,, locus ubi luditur, fo- , praeses judicum.- El que se
rum aleatorium.- Perteneciente al cree juez absoluto,no sujeto a leyes
juego de piedras: , - soberano: ,, non ob-
, ,, lusorius.- Pue noxius rationibus (no sujeto a dar
cuentas).- Escrito de un juez a otro
ril,infantil: ,,; -
para trasladarle el conocimiento de
,,;,, ludus
una causa: con-
puerilis.- Que da toda libertad en
testatione super exceptione vel tras
los juegos, que hace juegos libres:
latione causae.- Jueces prevadicado-
,, () ludos so-
lutos faciens.- Que hace juegos de res: ,, qui reos in
judicium nollent protrahere.- Justo:
manos: ,, qui calcu-
lis ludendo fallit.- Que se haca ,, (, judex)
con cinco piedras: ,, justus judex.- Mediador: ,
ludus quidam.- Sitio para contemplar , judex medius.- Juez o rbitro
los juegos: ,, locus de la palabra dada: ,, ar
spectandis ludis.- Socia en los jue- biter fidei.- Pedneo: -
gos: ,, socia ludo- ,, pedaneus judex.- Profesin
rum.- Usado en los convites entre de juez: ,, judicis
los jvenes atenienses (consista de profesio.- Segn costumbre de los
ordinario en arrojar el resto de jueces: ut fit in
una copa en un recipiente de metal, judiciis.- Administrador de la justi
invocando el nombre de la mujer ama- cia: ,, juris procu-
da; si se produca un sonido vibran- rator
te, era seal de un amor compartido)
, ,, lusus convi JUGADOR: ,,; ,,;
valis.- Juegos en tiempos de la ven-
dimia (Leneos, en honor de Baco): lusor.- Jugadora: ,,
lenaei ludi.- Hacer quae simul colludit.- Con otro: -
juegos de manos: , .,; ,, col
, prestigia lusor.- De manos: ,,
exerceo, arte circulatoria oculos calculorum fur
fallo, calculis ludendo fallo.- Hur-
tar las piezas del juego: JUGAR , , ,
calculos subduco.- Perder en el jue- , ludo.- Retozar de harto,
go: alea consumo.-
de satisfecho: nimia pabuli lis ludo.- A las correas:
ubertate lascivio.- Con piedras: cottabo ludo.- A pares y nones con
, calculis ludo.-Ju menedas: ludo par impar
guetear como terneras: nummis aereis.- Como las monas:
juvencae more lascivio.- A las cinco ludo more simiae.- Como
piedras: quinque calcu los nios: , , lu

452
do pueriliter,ludo more puerorum.- ,; ,, ludibrium,res
Con otro: collu- ludicra.- De burla: ,,
do.- Con piedras o peones: ludibrium.- Tomado por juguete:
ludo scrupis.- El que juega con ,, ludibrio habitus
pie-
Tomar por juguete:
dras: ,,,
qui calculis ludibrio habeo
ludit.- Que juega con otro: -
,,: ,, collu- JUGUETEAR: , ,
sor,qui simul otiatur.- Jugar a , , , ,
saltar exultim ludo delicior,lascivio

JUGO: ,,; ,,; JUICIO: ,, judicium.-


,,; ,,; , Anticipado: ,, praeju-
, ., succus,succu dicium.- Astuta maldad para perver-
lus> Abundante en jugo: ,, tir los juicios (en los tribunales
abundans succo.-Acto de sacar el de justicia): ,
jugo: ,, succi expressio , (---) in-
De dulce jugo: ,, dul- pervertendis judiciis versuta impro-
cem habens succum.- De jugo espeso tas.- Citar a juicio: ,
, ,, crassum , , ad ju-
succum o humorem habens.- De poco dicium voco,in jus voco.- Comparecer
jugo: ,, tenui succo en juicio: sisto me apud
praeditus.- El acto de exprirmi el judicem.- Defender un juicio: -
jugo: ,, succi expressio , .- Dilacin de jui-
El acto de sacar el jugo de un rbol cio o vista de causa: ,,
por incisin: ,, succi ex deprecatio judicii.- Evitar compare-
incisa sarbore defluentis exceptio cer en juicio: detrecto
Jugo exprimido de una planta: - judicium.- Falta de comparecencia en
,, succus expressus.- Ex- juicio: desertum vadimo-
trado por incisin: ,, nium.- Que ha de verse en segunda
id quod ex arbore incisa defluit et instancia: ,, post apel
excipitur.- Lo que queda (exprimido lationem judicandus.- REcto e
el jugo) ,, quo reli- ntegro ,, rectum judi
quum est succo expresso.- Mala cali- cium et incorruptum.- Sostener un
dad de un jugo: ,, suc- juicio contra un reo:
cus deficiens.- Que produce mal ju judicio contendo.- Capaz de hacer
go: ,, malum succum perder el juicio,la capacidad mental
producens.- Que tiene mucho jugo: ,, habens vim ex-
,, multum succum ha- cutiendi mentem e statu.- Con juicio
bens.- Que tiene poco jugo: - con sensatez: ,
,, exiguum succum habens sane,caste.- De juicios rectos: -
Exprimir el jugo: in succum ,, cuius judicia sunt recta
redigo.- Sacar el jugo: , De mal juicio: ,, qui
succum elicio.- Tomar jugo: sentit improbe.- Depravado: -
` succum duco et nutrior ,, pravum judicium.- Juicio,
Sin jugo: ,, succo carens opinin: ,, opinio.- El
que est en su juicio: ,,
JUGOSO: ,,; ,, mentis compos.- El que no est en su
; ,, succosus,suc- juicio: ,, qui non est
culentus.- Muy jugoso: ,, mentis compos.- Estar dotado de sano
succo abundans juicio: sana mente sum
praeditus.- Estar en el sano juicio:
JUGUETE: ,,; , sana mente sum praeditus.-

453
Estar privado de juicio: justum judicium.- Juicio,opinin:
mente captus sum.- Estar ,,,; ,,
sin juicio: insanio.- judicium.- Lleno de juicio:
Gustar de formar un juicio recto: ,, mentis plenus.- No tener
amo de rebus accuratum entero el juicio: ,
judicium facere.- Haber perdido el insanio,non sapio,omen careo.-
juicio: mente Dictamen,opinin ,, exis
emotum esse.- Justo: ,
timatio.- Perder el juicio,la cabe juge.- Carga que se pone sobre los:
za: , , ,, onus jumentis impositum
desipio,emoveor mente.- Prdida de
juicio: ,,; JUNCIA,falsa juncia: ,
,, mentis excussio e suo statu , falsa cyperus
oblivio,dementia.- Perteneciente a
los juicios: ,, ad judi JUNCO: ,,; ,,; -
cationem pertinens.- Perverso: ,,; ,, juncus,storea
,, pravum judicium.- Preven Agudo: ,, acutus jun-
tivo: ,, praejudicatio cus.- Con muchos juncos:
Privado de: ,, mente , profundos et densos habens
carens (tambin: magno animo praedi- juncos.- De junco: ,,;
tus).- Mentecato,falto de juicio: ,,; ,,; -
,, mente captus.- Que ,, scirpeus,junceus.- Ms
afecta al juicio: ,, grueso: ,, juncus cra-
mentem laedens.- Que est en sano
ssior.- Marino: ,, jun
juicio: ,, mentis com-
cus marinus.- Mata de: ,,
pos.- Que est en su juicio: ,
,, cespes totius junci.-
, mentis compos.- Que ha perdi-
Tejido de: ,, e
do la razn: ,, mente junco plexus
perditus.- Que tiene algo perdido el
JUNIO: ,,; ,,
juicio: ,, qui leviter mensis junius.- Mes de los corin-
desipit.- Que trastorna el juicio:
tios,segn algunos: ,, men
,, solvens mentem.- Re sis corinthiorum
cobrar el juicio: mentis sa
nitatem recipio.- Sacar de juicio: JUNO:`,; `,; ,,
oestro agito.- Sagrado: Juno.- De Juno: `,, ju-
,, sacrum certamen.- nonius.- Fiestas y sacrificios de
Sin juicio: ,, Juno: `, Junonis sacra vel
sine judicio,afferate.- festa
Sin juicio (adj.): ,
insanus.- Sincero: ,, JUNTA: ,,; ,,;
sincerum judicium.- Trastornado de ,,; ,,; -
juicio: ,, emotus ,,; ,,; -
mente.- Estar fuera de juicio: ,,; ,,; ,
extra mentem sum> Falta de , coetus,concio,conventio.-
comparecencia en juicio: Primera junta o sesin: -
desertum vadimonium ,, primus consessus.- Reu-
nin de gente: ,,;`-
JUICIOSO: ,,; , ,,; ,, coetus,con
,; ,, () mentis gressus.- Solemne: ,,
compos, mentis sane solemnis coetus.- Perteneciente a
las juntas solemnes: ,,
JUMENTO: ,, jumentum.- Do ad solemnes synodos sive congressus
mado: ,, jumentum sub pertinens.- Estar en la misma junta:

454
sum in eodem consessu.- -, ,-, -
Asistir a la misma junta: - ,-, ,-
eidem conctioni intersum.- ,- (-), , -
Celebrar,convocar junta: , , , con
conventum celebro, ad contionem voco jungo,simul adduco,compingo,coagmen
to,admoveo,adjunto,adjungo,cogo,ob-
JUNTADO: ,, conjugatus sero.- Juntar a: .-,
- (-) juxta jungo.- Alrede
JUNTAMENTE,a la vez,a la par,junto dor: undaqueque congre-
con:`,`, , , go.- Con: ,-,-
, ,-; ; permisceo.- En uno: ()
; , , aduno.- Hacer juntarse: coire
, , , simul facio.- Juntado,unido: ,
una,pariter,una cum,junctim
(-) concretus
JUNTAR: , , ,
JUNTARSE: , ,
, , ,-, convenio,concurro.coo.- Juntarse a:
, , , adjungor.- Con:
-, , ,- convenio.- En una sola sustsncia,por
- (-), , ,
, ,
cohesin: in unam Jove datus.- Hijo de: ,,
substantiam conjungor.- En uno: Jovis filius.- Pluvial: ',
insuper convenio in unum Jupiter Pluvialis.- Que oye todo
Que se junta,que se encuentra con (epteto pico): ,, pa-
otros: ,,, convena nomphaeus.- Tutelar: '
tutelaris Jupiter
JUNTO a: (dat.); ,,
(acus.), , (acus.) apud,jux JURADO: ,,; ,,
ta.- Adv. ,, , ,, juratus,jurator (que
- juxta.- Todo junto: hace un juramento)
, universus,cunctus.- Juntado:
,, junctus,copulatus.- Es JURAMENTO: `,,,;
tar junto a: adjaceo ,,; ,,;
,, jusjurandum.- Comisiona
JUNTURA: ,,;`,,; dos para exigir juramento:
`,,;`,,; ,, legati qui ad exigendum jusju-
,,; ,,; - randum mittebatur.- Dado que se ha
,,; ,,; - de prestar: ,, jusju-
randum ante praestandum.- De alianza
,,; , ,
,, jusjurandum foederis
,; , ,, commisu
Juramento con el que se confirma al-
ra, junctura, compages.- Unin:
go: ,, jusjurandum quo
,, junctura
qui quid confirmat.- Falso: -
JPITER: ,; (gen.), ,, falsum tstamentum.- Fide-
,,, (gen. ) Jupi lidad al: , ,,
jusjurando fidelitas.- Hecho legal-
ter.- Altisonante:
mente: ,, sanctum jus
altisonans Jupiter.- Consejero: -
jurandum.- Obligado por: ,
consiliarius Jupiter.-
,;,,, ju-
Esttor o Conservador: ,,
rejurando obstrictus.- Previo: -
', ' Jupiter
,, actio prius jurandi.-
Stator.- Dado por: ,,
Que pertenece al: ,, ad

455
jusjurandum pertinens.- Que respeta religiosamente: sancte et
el: ,, jusjurandum co religiose juro Tomar las entraas de
lit.- Solemne:,, eximium las vctimas en las manos para
jusjurandum.- Sujeto al mismo jura- jurar: exta
mento: ,, eodem jureju victimarum in manus sumo.- Que jura
rando obstricuts.- Juramento hecho en falso: , ,;
por los dioses: ,, jus- ,, qui falsum jurat.-
jurandum a diis factum.- Exigir con Que jura mucho: ,
juramento,estrechar con: , - multum jurans.- El que jura en una
, ad jusjurandum adi- piedra: ,, qui ad lapidem
go,abstringo jurat

JURAR:, (,, JURDICO: ,,; o


), , ,-,- ,, juridicus
, , ,
juro,sacramento ago.- Adems: JURISCONSULTO: ,,
,- insuper juro.- legis peritus
Afirmar con juramento:
, () jurando JURISDICCIN: ,
affirmo.- Antes: -, ,, jurisdictio.- Que tiene
ante juro.- Con maldicin: jurisdiccin: ,, qui
execrando juro.- Con litigat per se ipsum.- Tener
mentira,en falso:, jusrisdiccin propia:
propriam jurisdictionem habere
, , ,
, pejero, falsum
JUSTAMENTE: `, ,
juro,contrajuro,juramentum calumniae
simul,congruenter.- Hecho jus-
praesto.- Juntamente: una
tamente: ,, juste
juro.- Mucho: dejero.- Por
factum.- Justsimamente:
lo sagrado: sancte juro.-
justissime
Religiosa-mente:
religiose,sincere juro.- Santa y
JUSTICIA: ,; ,; , expeto.- Plaza de la justi
; ,; , jus cia de Atenas: `,, Forum
titia,jus.- Administrar justicia: Heliaea,ubi tribunal heliastarum se
recte administro.- Citar o debat.- Que se entrega a la: -
acusar en justicia: (- ,, qui dat poenas.- Que ob-
) convenio.- Defender la..: serva con religiosidad la: ,
causam defendo.- Ejercer la , qui jura sancte colit.- Que
justicia: justitiam administra: ,, jus
exerceo.- Hacer justicia: administrans> Ciudad donde se
judico.- Invocar la..: in practica la justicia:,
jus voco.- Juzgar con: juste urbs in qua justitia viget> Prac-
judico.- Obrar con justicia: ticar la: justitia exer
juste ago.- Pedir en ceo
justicia: expostulo.-
Dis fastos ( en los que se poda ad JUSTICIERO,en demasa: ,,
ministrar justicia) ,, supra modum justus
fastus dies.- Diosa de la: ,
, deae justitiae.- Ignorante de JUSTIFICAR: , jus-
tifico,justum facio.- El que se jus-
la: ,, justitiae nes-
tifica,con buenos pretextos:
cius.- Ms all de la:
,, speciosam probabi-
praeter jus.- Pedir justicia: -
lemque causam praebens

456
les: ,, qui juveni-
JUSTILLO: ,, indusium lia membra habet

JUSTIPRECIADOR: ,, JUVENILMENTE: `, ju
aequus in aestimando veniliter.- Obrar juvenilmente: -
juveniliter ago
JUSTO: ,,; `,,
,, ; ,,; ,, JUVENTUD:`,,;`,,; -
; ,,; ,, ,,; ,,; ,
,, justus.- Lo justo: ; ,, juventus,juveni-
`,, justum.- Accin justa: litas,paucitas annorum.- Alimentar
,, justa actio.-Aman en la juventud: eo in juven
te de lo justo: ,, tute alo.- Estar en la flor de la:
amans justi.- Como es justo: , , adolesco,
, ut par est et decet juvenilem aetatem ago.- Llegar a la
Confirmar que es justo: edad juvenil,varonil:
justum esse confirmo.- Dentro de lo virilem aetatem ingredior.- Pasar la
justo: intra modum.- Deseo de juventud al mismo tiempo:
juventutem simul ago.- Pasar la:
lo justo y bueno: ,,
studium aequi bonique.- En apreciar, juvenilem aetatem ago
Perder la flor de la edad,de la ju-
en valorar,tasar: ,,
aequus in aestimando.- Enteramente ventud florem aetatis
amitto.- Que va perdiendo el vigor
justo: ,, omnino justus
de la juventud: ,,, cuius
Justo,de nobles sentimientos: -
aetas defloruit
,,; , (-)
aequus.- Obrar lo justo y santo:
sancta et justa facio.- JUZGADO,curia: ,, curia
Segn es justo: ut par Lugar donde los magistrados juzgaban
est> Tener por justo: , - ,, locus ubi prae-
aequum censeo sides judicabant

JUVENIL:`,,; ,,
; ,,; ,, JUZGAR:`, , -
,,; ,,; , , , (,
,,; ,, juvenilis , ,)
Hecho o dicho juvenil: , , , , , ,
,, juvenile factum vel , , , -
dictum.- De rostro: ,, qui , , , ,
juvenile est facie.- Edad juvenil: , , ,
,, juvenilis aetas ,
Juegos juveniles: ,, judico,puto,aestimo,censeo
juvenilis lascivia.- Que conviene a existimo,dijudico.- Antes:
un joven: ,, juvenem
decens.- Que tiene miembros juveni-
praejudico.- Con otro: perperam judico.- Se debe
, una judico, juzgar: existimandum est
consideo.- De nuevo una cosa ya juz- Arte de juzgar: ,, ars
gada: de re judicata judicandi.- Apto para: ,,
iterum judio.- En contra: criticus.- Difcll de ser juzgado:
judico contra.- Examinar,juzgar: ,, difficilis judi
expendo,judico.- Incua catu.- El que es juzgado otra vez:
mente: , -,- ,, qui iterum judica
praeter aequum statuo.- Malamente: tum.- Lo que ha de juzgarse: -

458
,, existimandus.- Malo pa- ,, qui habet vim opinandi.-
ra juzgar: ,, qui Juzgarse a s mismo,no sujetarse a
sentit improbe.- Que juzga con otro: juicio extrao: me ipso
,,; ,, judice utor.- Fcil de juzgarse: -
qui una sedet.- Que juzga con ,, arbitratu facilis
rectitud: ,, recta dans
judicia.- Que juzga: ,,
arbiter.- Que puede juzgar: -

459
L,Ll ,,,;
,; u,, laboriosus
industrius,operosus.- Muy: u-
,,, multum laborio-
sus
LABERINTO,lugar con muchos caminos y
vueltas ,u, labyrin- LABRADO,tierra de.. ,, te-
rra jugerum
thus.- Semejante al: u,,
labyrintho similis LABRADOR ,,; ,u,
,,; u,,; -
LABIO ,,; ,, la-
,,; ,u,; u-
brum.- Pequeo: ,,
,,; ,,u;
u, labellum.- Que tiene largo
,,; ,u;
labio: ,, cui longum
,,; ,,u,
est labrum.- Que tiene grandes
qui terram exercet,agricola,terrae
labios: ,, magna habens
arator.- Labradora: ,,
labia.- Que llega hasta los bordes o
villica
labios: ,, ad labra
usque pertingens.- Parte prominente
LABRANZA ,, aratio.-
de los labios: ,-
Que pertenence a la labranza: -
u, labrorum pars prominens.- Ex-
,,, ad arationem
tremidades: ,, labiorum pertinens.- Que precede a las labran
fines ultimi.- El de labios gruesos:
zas de las tierras: ,,
,-,u,; ,, praecedens arationem.- Sacrificio
(),,, cui crassis que preceda a la labranza de las
labris est,labeo.- De labios promi- tierras: ,,; ,
nentes ,,; , , sacrificium quod ante aratio-
, qui est labiis prominentibus nem fiaebat
De labios pequeos: ,,
cui tenue labrum est.- De labios LABRAR ,,
o bordes agudos: ,, aro.- Capaz de labrarse:
acutis labris.- Comisuras de los , cui colit potest
labios: u,, labiorum
commisurae.- Apretarse los labios: LACAYO ,,; ,u,
labra distorqueo.- Cerrar ,, pedisequus,assectator
los labios: labia comprimo.- Ex-
tender los labios: u la- LACEDEMONIO ,,;
bra protendo.- Labios grandes y ,; , lacon,lace-
espesos: ,, profunda daemon,lacedaemonii.- Partidario de
habens labia.- Unin de los labios: los lacedemonios: ,,
,,; ,u, la- ,, studiosus laconum
briorum commisura
LACERADO ,,; ,,
LABORABLE ,, aptus ad dilaniatus
laborem
LACERAR `,`,u,-,
LABORIOSAMENTE laboriose ,,,,
,,,,
LABORIOSIDAD ,, , lacero,dilanio
, industria
LACNICA (regin del Peloponeso)
LABORIOSO ,,- -
,,,, ,, regio peloponuensis

459
LACRIMAL, grndulas lacrimales `-
LACNICAMENTE laconice.- ,, locus in oculis unde
Halbar lacnicamente: u laco manant lacrymae
nice loquor
LACTACIN u,u,,
LACNICO,ser.. brevis sum lactatio
in loquendo
LACTAR ,u,
LACONISMO ,, laconismus lacto,lactesco
Amigo de laconismo: ,,
breviloquus LCTEO ,,; ,

,,; ,,; dum genitus.- Que tiene fuerza de


,, lacteus.- Va Lctea: ladrar: ,, habens vim
,u, lacteus circulus in latrandi
coelo
LADRIDO `,,; `,u,;
LADERA ,,; ,,: `,,; ,,; -
,,; ,u, latus ,,; u,,; ,
montis,pes montis,pars montis ascen , latratus,gannitus.- Voz ono-
dens.- Puesto en la ladera de los matopyica: , vox ficta latra-
montes: ,, al latera tum canis exprimens
montis positus.- Que habita la
ladera de los montes: ,u, LADRILLO ,u, later.- Ladri
, latera montium habitans llo pequeo: ,,; -
,u, laterculus.- Molde del
LADO u,, latus.- De seis ladrillo: ,u, lateris
lados o caras: u,, sex forma.- Fabricar,hacer: ,
latera habens.- Que tiene cuatro u lateres fingo.- Hecho de
lados: u,, quatuor ladrillos: ,, a lateri-
latera habens.- Que tiene tres bus confectus.- Hacer de ladrillos:
lados: u,, tria latera e lateribus conficio.- Que
habens.- Puesto al lado: u lleva los ladrillos: ,,
, circum latus poisitus.- Que ; u,, qui lateres bu-
est al lado,al costado: u julat,qui lateres trahit.- Fabrican
,, qui latera stipat, te de ladrillos: u,,;
qui est a latere.- Que tiene iguales u,, qui lateres fingit
lados: u,, aequa latera Fabricacin de ladrillos: u-
habens.- Que tiene muchos lados: - ,,; u,,;
u,, multa latera habens , laterum fictio.- De ladrillo:
,,, lateritius
LADRADOR , latrator
Conducir ladrillos: u la-
teres traho.- A manera de:
LADRAR `,`,`,`,
in medum laterum
`u,`,,u,
,,,, LADRN ,,; ,
, latro,adgannio,oblatro.- ,; ,,;,,
Antes: ante allatro.- ,,; (),; ,u
Apto para ladrar: ,, ; ,,; ,u,; ,
ad latratum aptus.- Con voz quebrada
,,; ,u,; u-
` latro fracta voce.- Mucho: - ,,; ,,; ,,
u oblatro.- Nacido para ,,,; uu,,; u-
ladrar: ,, ad latra- ,,; u,, spoliator

460
fur,latro,raptor.- Accin contra los u; , nocturnus fur.- Noc-
ladrones de vestidos: ,u, turno,que penetra cavando las pare-
actio in fures vestium.- Capitn des: u,u, fur nocturnus.-
de: ,u; ,,; Oculto: ,, praedo furti-
,,u, praedonum vus.- Ladrn que va solo: ,
dux,princeps furum.- Cogido in fra- u, latro solitarius.- Propio de:
ganti: ,,, ma- ,, praedatorius.- Que
nifesto in furto deprehensus.- reprende a los ladrones: -
Compaa de ladrones: ,u, ,, fures arguens.- Sacrlego:
agmen latronum.- Cosa de ladrones u,, sacrilegus praeda-
,, praedatorius.- De tor.- Ladrn y ladrona: ,u,
caminos: ,u,; u,, fur; ,,u,u
viarum incessor.- De capas: ,u,,; ,,
,u, qui laenas furto subducit.- fur foemina,raptrix,praedatrix,spo
De sagrado: ., sacrorum liatrix
depeculator.- De vestidos:
u, praedator.- De vctimas sacrifi LAGAA ,,; ,,; ,
cadas: ,, qui haedos ,; ,,; ,, gramia,
mactatos seu victimas furatur.- Inve lippitudo.- Tener lagaas:
terado: ,, antiquus fur lippio
Matador de ladrones: ,
praedonum interfector.- Nacido de LAGAOSO ,,; ,,
ladrn: ,,, fure ,,,; ,
patre natus.- Nocturno: u
; ,, lippus,gramiossus.- stagnum maris.- Que anda por las
Ser lagaoso: ,, lagunas: ,u, qui per
gramia laboro,lippio.- El estar la- paludes graditur.- Que habita,que
gaoso: ,, lippitudo pace en las lagunas: ,,
in locis palustribus habitans vel
LAGAR ,, cella vinaria.- pascens.- Que nace en las: -
Prensa del lagar: ,, tor- ,, in loco palustri nascens
cular.- Lagar (molino de aceite):
,ou,t trapetum.- Pren LAGRIMA u,u,; u,,
sa del molino o del lagar: ,- ; u,u,; ,, la-
,,; ,, torcular.- cryma.- Lagrmas: , lacry-
Piln,depsito o cuba de un lagar o mae.-Lagrimita:,u, lacry
molino: ,, lacus praeli tor- mula.- Amante de las lgrimas: -
culari.- Ninfas de los lagares: - u,u; u,u,, amans
,, nynphae torcularium acrymarum.- Baado en: ,
, lacrymis suffusus.- Derraman-
LAGARTIJA ,u,; ,, do lgrimas: u lacrymis effu-
, lacerta.- Semenjante a la: u- sis.- Derramar lgrimas: u
,, lacertae similis u effundo lacrymas.- Deshecho
en lgrimas: u,u,, effu-
LAGARTO ,u, lacertus; - sus in lacrymas.- El que derrama
,-,u, (qui cum serpen- lgrimas: u,
tibus pugnat).- Verde: , , lacrymas stillans.- Que deja
, viridis lacerta caer lgrimas: u,,
lacrymis stillans.- Que derrama
LAGO u,, lacus.- Cercano lgrimas dulces: uu,u,u;
al mar: ,u, lacus prope uuu,, dulces lacrymas
mare.- Martimo: ,, fundens> Que derrama muchas lgrimas

461
u,, lacrymabundus.- Que LAMENTABLE ,,; ,,
excita las lgrimas: u ,,; u,,,
, lacrymas ciens.- Rebosar en u,,; u,u
lgrimas: u lacrymis exundo ,,; ,, ();
No contener las lgrimas: - ,,; ,,;
modum lacrymis non pono ,,; ,,
; ,, lamentabilis,
LAGUNA `,,;u,,; querulus,luctuosus,deflendus
,,; ,,; ,
,; ,, lacus,lacuna LAMENTACIN u,; u,
palus.- Criado en lagunas: - ;u,,; ,,
,,, in palustri- ,u,; ,u,; uu-
bus nutritus.- Que crece en las ,,; ,, lamenta-
lagunas: u, in paludibus tio,luctus,ejaculatus
crescens.- De laguna: ,,
LAMENTAR `u,`,,-
palustris.- El que trabaja en las
,,,
lagunas (pescador): u,,
lamentor,ingemere,defleo
in paludibus laborans,picator.-
Formar una laguna: restagno
LAMENTARSE ,,
Inmediato a una laguna: ,
,,,-
, juxta paludem situs.- Pequea
,,-,-; ,
,u, parva palus.- Que
,u,,-
gusta de las lagunas: , ,,,,
paludibus gaudens.- Que tiene el lamentor,ploro,defleo,ejulo
aspecto de: ,, stagno Lamentarse algo: sublamentor
similis.- Situado a orillas de una
Con gemidos: comploro.-
laguna: ,, ad paludes
situs Con lgubre voz: lubrica
voce lamentor.- Lamentarse con:
LAGUNAR ,, lacunar u simul lamentor.- Dbil-
mente: u exili voce lamentor
LAGUNOSO ,,; ,, Juntamente: u una lamen-
,, lacustris,palus - tor.- Sobre manera:
tris vehementer ejulo.- Tristemente: -
exili voce lamentor.- Propen
LAMBDA,de figura de lambda - so a: ,, propensus ad
,, formam habens litterae L lamentandum

LAMENTO u,,;u, ,, quae lambitur.- Quitar


; ,-,, lamenta- lamiendo: , lamben
tio,lamentum.- Resonar los lamentos do aufero.- Sorber lamiendo: -
por todas partes: la- lingo canum more
mentis circumsono
LAMIA,monstruo quimrico (rostro de
LAMEPLATOS,goloso ,, cati- mujer hermosa y de dragn) ,,
llo,nidoris appetens lamia

LAMER ,,, LMINA ,,; ,


,, perlambo,delam u, lamina,foliolum.- Cubierto de
bro,lingo,lambo.- Alrededor: lminas: ,, laminis
,,- circumlambo.- obtectus.- Dctil: ,,;
La parte superior: in summa ,, lamina ductilis.- Redu-
parte lambo.- La que se lame:

462
cido a lminas: ,u,; - sancio de trabajar en las lanas: -
,, in laminas solutus ,, defatigatio ex assidui-
tate lanificii.- Trabajo de las
LMPARA ,u,,; , lanas: ,, lanificium.-
,,; ,,; ,, vas Cardada: u,u,u,
fictile,lucerna,lampas.- Accin de ; ,, lana carpta et pexa
encender la lmpara: u,,; Copo de lana: ,u, lanae flo
u,, lucernarum accesio.- ccus.- Cubierto de lana,que lleva
Donde se guardan las lmparas: u- lanas: ,, laniger.- Cu-
,, lychnorum repositorium brirse de lana o vello:
Fabricante de: u,, qui lanugine aut pilis obducor.- De
lucernam fabricatur.- Fiesta de las lana: ,,, laneus
lmparas: u,uu,, Ejercer el arte de trabajar la lana:
dies festus in quo noctu lampades u lanificium exerceo.- El que
inceduntur.- Llevar lmparas encendi trabaja en lana: ,u,
das: lampades fero.- lanificus.- El que trabaja o trafica
Portador de lmparas: u,u en lana: u,, qui lanifi-
,u, qui lucernas gestat.- cium exercet.- Estar cansado de
Perteneciente a las lmparas: u- trabajar en las lanas: lanifi-
,, ad lucernam pertinens cio lassesco.- Faja de lana: ,
Que enciende la lmpara: u, u, laneum redimiculum.- Grasa de
u, qui lychnum accendit.- Que la lana: ,,; ,, oe-
tiene siete lmparas: u, sypus,lana sordida.- Hmeda: ,
septem lucernas habens.- Que , lana succida.- Limpiar la lana
vende lmparas: u,u, qui con la yerba saponaria: u
lucernas vendit.- Que vive a la luz ope radiculae expurgo lanas.- Merca
de las: u,, qui vivit ad do de lana: ,-,u,
lucernas forum lanarium.- Lana o hilos de
color de jacinto: ,u, la-
LAMPARILLA u,,u, na aut fila hyacinthino coloreimbu-
lucernula ta.- Obra de lana trabajada: u
,, ex lana elaborata opus.-
LAMPARN ,u, panus Perteneciente al trabajo de la lana:
u,, ad lanariam ar-
LAMPAZO (yerba) ,u, lappa tem pertinens.- Lana prensada: -
minor
,, lana coacta.- Prensar
LAMPIO , depiles
lana: constipo.- Propio para
LAMPREA (macho) ,u,; preparar las lanas: uu,,
u, myrus.- Hembra: ,, habens vim lanae apparandae.-
myraena Que lava la lana: ,u, qui
lanas lavat.- Que se ha de
LANA ,,u,; ,, trasquilar: ,, pellis
; ,,; ,,;- tondenda.- Que tiene fuerza de
,,; ,u, lana,vi- compactar la lana: ,,
tta.- Amante de trabajos de lana: habens vim densandi lanam.- Que
,, amans lanificii.- tiene hermosa lana: ,,
Arrancada de las piernas de las pulchrum vellum habens.- Que tiene
ovejas: ,, lanae spolia.- lana de oveja: ,, ovi-
Arte de beneficiar la lana: ,
u,, lanificium.- Can-
llam lanam habens.- Que tiene mucha trabaja en lanas: ,-
lana: ,, lanosus.- Que ,, qui,quae lanificio laborem

463
impendit.- Suciedad de las lanas y
de las ovejas: ,, LNGUIDO ,, languens
u,; ,, sordes in avium
lanis,sordes lanarum et ovium.- Tra- LANUDO ,,,
bajador de la lana: u, ,,,
lanifex.- Trabajar en lanas: - ; ,,, laniger
,-; , u lanatus,lanuginosus,lanam gerens
lanas tracto.- Vedija de lana: -
,u, floccus.- Vendedor de LANUGINOSO ,,;
lana: ,u, lanarum vendi- , lanuginosus
tor.- Vender lana: lanas LANZA ,,; `,,,
vendo.- Vestido de lana: ,- `,,; ,,; ,u
u,u, vestis lanea ,,; ,,; ,,
; ,u,; ,u,;
LANCERO u,,; u, ,; ,,; ,u,;
u, satelles.- De a caballo: - ,, hasta,lancea.- Armado
,, qui ex equo jaculo de lanza: ,, septem
pugnat.- Escuadrn de: ,, hastis instructus.- Armado de pesada
agmen hastatorum lanza: u,, gravis a
cuspide.- Armado de: ,,
LANCETA ,u,; , ,,; ,u, hasta-
u,; ,u,;u, tus.- Batalla con: ,,
; u,u, scalprum,id quo pugna quae fit hastis.- Cabo de la
vena seccatur,pugio,scalpellus lanza para clavarla en tierra: u-
,, cuspis in imo hastae
LANCHA ,u,; u,u, ferro transversa.- Lanza con punta:
navis parva,lembus `, hastae mucronatae
Contera de la lanza: ,u,
LANGOSTA ,,; u, hastae cupis quam terrae infigimus.-
; u,,; u, De larga lanza: u,-,u,
,; u,, locusta.- latam habens lanceam.- De los
Ave que se alimenta de langostas: lacedemonios: ,, sarissa.-
u,, avis vescens lacus- De madera de fresno: ,,
tis.- Especie de langosta: , hasta fraxinea.- De sauce: ,
,; ,,u (bro -, hasta saligna.- El que
chus), ,-,u (cum ser- lleva lanza macednica: ,
pentibus pugnans) lacustae species , sarissam ferens.- Extremo de
Que se pone en las hojas: , la lanza: u,, hastae extremi
, locusta foliis insidens tas.- Armado de infausta lanza:
,, qui funestam has-
LNGUIDAMENTE u,,- tam habet.- Fabricante de: -
, remisse,langui- ,, lancearum fabricator.-
de
Herido con: ,, hasta
concussus.- Herir con:
LANGUIDECER , langueo,
hasta ferio.- Hierro de la lanza:
languesco.- Que hace languidecer:
,, cuspis hastae.- Hierro
,, habens vim languescen-
fijado al extremo opuesto de la
di
lanza: ,u, ferrum extremo
hastili praefixum.- Que lleva pica,
LANGUIDEZ ,,; ,
lanza: ,, qui contum
, mollities.- De cuerpo: -
gerit.- Lengeta de la lanza: -
,, languor.- Con languidez:
u,, cuspis hastae.- Manejar
languide

464
una fuerte lanza: ,, hastam gerens.- Que
tractare validam hastam.- tiene lanza de oro: u,
Muerto a lanzazos: u,, , auream lanceam habens.- Temi-
hastam interemptus.- Mutilada:- ble por su lanza: ,-
u,, hasta mutilata.- Peque ,, hasta furens.- Tener
a: ,u, lanceola.- Po- la lanza enristrada: u
deroso en la lanza: ,u hastam amento teneo
hastipotens.- Que evita el golpe
de la lanza: u,u, fugiens LANZADA,muerto de una u,
hastae cuspidem.- Que lleva lanza: , hasta caducus
de bronce:,u, aeream,fer-
ream hastam habens.- Que lleva lanza
LANZADERA ,, radius tex-
torius LARGAMENTE , longe

LANZADO contra el que arroj - LARGO ,,; ,,; -


,, remissus in vibrantem ,,; ,,; -
,,; ,,; -
LANZAMIENTO `,,, pro ,,; ,,; -
jectio,emissio ,,; u,u,,
; u,u,u; ,,
LANZAR , , ejaculor
,u, longus,promissus.-Lar
emitto.- Con anticipacin:
go y delgado: ,, imbeci-
projicio.- Que se lanza por la mitad
llus.- A lo largo: ,
(vg. una lanza): ,, a
prolixe,prorrecte.- A todo lo largo,
media parte vibratus
a lo largo y a lo ancho:
LANZARSE con mpetu , extente.- Algo largo: ,,
ruo,prosilio,se injicere cum impetu longiusculus.- Como medio estadio
Contra,sobre: se injicere `,, stadii mensuram
exaequans.- De cuarenta codos de
LAPA ,, concha petrae ad- largo: u, qua-
nascens,lepas draginta cubitorum.- De cuatro dedos
de largo: u,, qua-
LAPIDACIN u,, lapidatio tuor digitos habens.-De tres palmos
de largo: ,, tres
LAPIDAR , lapido spithamas longus.- Igualmente largo:
,, aeque longus.- Ms
LAPIDARIO ,u,; u,, largo que la otra parte:
; ,u,; , , altera parte longior.- Ms
,; ,u,; , largo: ,, longior.- Muy
u, lapicida.- Taller de lapidario: largo: ,,
,, lapicidina ,; u,, (capaz de
llevar diez mil nforas) ,
LAPDEO ,,; ,,; ,; ,,; ,
,,,; ,, ,; ,u,,
lapideus ,; ,, praelongus,lon
gissimus,prolongus.- Largo por su
LAPISLZULI ,u,, lapis naturaleza: u,, qui sua
natura longus est
LAQUESIS (parca) ,, La-
chesis LARGUEZA,que da con largueza: -
,, omnia largiens
LARES lares

465
LARGUSIMAMENTE longissime lidios en la lascivia: u,u-
lydorum lascivia imitor.- Mujeres
LARGURA ,, longitudo lascivas: u, mulieres
libidinosae
LRICE ,, larix.- Planta:
,, laris pumila LASCIVAMENTE , lasci
ve.- Juguetear lascivamente: u-
LARINGE ,u,; u,, una lascivio
gula,guttur,larygx.- Inflamacin
de la laringe: u,, angina LASCIVO ,,; -
,,; ,u,; ,
LARO (ave) ,u,; ,u ,; ,,; ,-
(),,u, larus ,u, (),,-
,,; ,u,; ,u
LASCIVAMENTE,bailar.. u
; ,u,; ,,; -
lascivire
,u,; ,;,
LASCIVIA ,,; - u,,; ,,, salax,
,,; ,,; u, lascivus,libidinosus.- Muy: -
,; u,,; ,, ,u, (adj.masc.) valde libidino-
sus.- Entregarse a los placeres
lascivia,salacitas,veluptas vene-
lascivos: rei venereae
rea.- Con lascivia: lascive vaco.- Hom,bre lascivo,sensual:
Dado a la lascivia: ,u, ,-,u, lascivus,libidi
in venerem effusus.- Imitar a los
nosus.- Por la embriaguez: - ,, fragellum
,, ex vino lascivo.- Ser habena.- De correas para los
lascivo: libidinosus sum esclavos: `,`,; -
,,, flagrum ex corio.- De
LASERPICIO,primeras hojas del.. - correas: u,, flagrum lo-
, prima silphii folia reum.- Pequeo: u,u, par
va scutica.- Ltigo y sonido del
LSTIMA ,,,; ltigo: `,`,-,
,, commiseratio scutica,sonus scuticae vibratae.-
Hacer avanzar a golpe de ltigo:
LASTRAR , saburro virga incitare

LASTRE de las naves: `,`, LATN,en latn: ` latine.-


,; `,, saburra Hablar en latn: ` latine
loquor
LATERAL u,u, lateralis
LATITUD ,,; ,
LATICLAVIA u,,; , ; ,,; ,,;
u, praeclava,laticlavium u,,; ,, la-
titudo
LATIFOLIO (rbol) u,u,
latifolium LATO ,, latus

LATIFUNDIO,posesin de muchas tie- LATONA (madre de Apolo y Diana)


rras : u,, latifundium (,) Latona.- Hijo de: -
,, Latonae filius,filia
LATIGAZO,sonido del ,,
crepitus ex ictu fragelli LATONERA,arte de latonera: u
,, ars aeraria.- Taller de:
LTIGO u,,; u,, ,,; u,u,

466
aeraria officina ,, lauri comestor.-
Comerciante de: ,u, lau-
LATONERO u,,; - ri mercator.- De laurel: ,
,u,; ,u,; u- ,; ,, laureus.- De un
,
, excusor,aerarius faber.- verde hermoso: u
Perteneciente a los latoneros: - laurus pulchre virens.- Llevar el
u,, pertinens ad fabros laurel: laurum gero.-
aerarios.- Trabajo del latonero: Lugar plantado de: ,,
u,, aeris tractatio lauretum.- Perteneciente al: -
,,,; ,, lau
LATROCINIO ,,; - rens,laurinis,ad laurum petinens.-
,,; u,,; - Que goza del: ,, lauro
,,, latrocinium,spo- gaudens.- Laurel rosa: ,u,
liatio,grassatio
nerium.- Semejante al laurel: -
LAUDABLE ,, ,, laurus similis.- Fruto
,;

,, lauda- del laurel: ,u,; ,
bilis,laudandus.- Muy laudable: - , lauri fructus,laurina bacca.-
,, maxime laudabilis Sombreado de laurel: ,,
lauris umbrosus
LAUDATORIO ,,; -
,, laudatorius LAUREOLA(planta) ,, lau
reola
LAUREADO ,,,
laureatus LAVADERO u,, lavacrum

LAUREL ,,; ,u, lau- LAVADO u,,;u


rus.- Alejandrino: ,,; - ,; ,,; u,u,
,, laurus alexandrinus.- ; ,,; ,,;
Accin de llevar el laurel: - u,, elutus, lotio,lotura
,, lauri gestatio.- Adornado collutio.- Acto de lavar: ,
con: ,,- , lavacrum.- Bien lavado:u-
,, lauris ornatus,lauriger.- ,, bene lotus.- En agua: -
Consagrado a Apolo: ,, u,, aqua ablatus.- Lo que
Apollini sacra.- Comedor de laurel se paga por el lavado: ,
u, quod solvitur pro lotura.- No lavor.- Los vestidos:
lavado: ,,; ,, lavo vestimenta.- A la vez: u
illotus.- Tres veces: u, simul lavo.- Accin de lavar lo bajo
, saepius elutus u,, subluvies.- Acto de
lavar con agua caliente: u
LAVANDERA,lavandero: , , lotio in aqua fervente.- Agua
; u,,; ,, lo- sucia despus del lavado: u,
trix.- `u,, lotor , eluvies,aqua sordida ex eo
quod eluitur.- Al mismo tiempo:
LAVAR ,,,- u simul abluo.- Algo: -
,,,,, aliquantum lavo.- Antes: -
,-,,, prius eluo.- Apta para: u-
,,,,, ,, apta ad lavandum.- Apto
,,,- para: u,,; u,,
,,,,- aptus ad lavandum.- Bien: -
, lavo,abluo,proluo,col circum lavo.- Con leja la
luo,eluo,mergo.- Ser lavado: ropa: lavo nitro.- Con:

467
colluo.- Lavando: LAZARILLO ,, caecum
lavando.- Desear lavar: u,u- ferens
lavare cupio.- El que lava los
paos: ,,u, qui pan- LAZO ,,,;
nos lavat.- El que lava: u, ,; ,,; ,,
, lotor.- En vasija de madera: ; ,,; ,,; -
u in alveolo ligneo lavo ,,; ,,;
Enteramente: perluo.- Le- u,; ,,; ,
brillo para lavar los pies: - ,; ,,; ,u,
,,; ,,; -
,, lavandis pedibus pelvis.-
,u,; ,, laqueus,
Lo bajo: subluo.- LO que se
vinculumdecipula,nexus,pedica.- Co-
emplea para lavar: u,,
gido en lazo: ,, illa-
id quo quis utitur ad colluendum
queatus.- De caza: ,,; -
Medio lavado: `u,, semi-
,u,; ,,; ,
lotus.- Que no se lava fcilmente:
,; ,, rete venartorium,
u,, indelebilis.- Re-
pedica.- Enredar con lazo: -
cin lavado: u,u,
laqueo implico.- Para cazar aves:
, recens lotus.- Ser ha de lavar
,, laqueus capiendis
u lavandum est.- Ser lavado:
avibus.- Pequeo: ,u, par-
immergor
vum vinculum.- Que conecta una cosa
LAVARSE,acto de lavarse las manos: con otra: ,, vinculum
,u,; ,, Retorcido: ,, vinculum
;,, manuum ablutio.- Con contortum
agua caliente: u calida
LEBRATO ,u,; ,-
lavor.- Junto a: ,-
,u, lepusculus
juxta lavor.- Las manos: -
,- manus lavo.- Vaso para LEBRILLO u,,; u,
lavar las manos: ,-,u ; u,,; ,u,; u-
gutturnium ,u, pelvis
LAVATIVA u,, per LEBRUNO ,,;,
clysterem infusio,in jectio.- Instru
,; ,, leporinus
mento para poner una: ,u
instrumentum quo medicamentum ute-
LECHAZO (cordero lechal)
ro infunditur.- Poner una:
per clysterem infundo -,,u, nefrens
(que no tiene an dientes,que no
puede masticar)
LAVATORIO ,,; ,,
; u,,u,
, LECHE ,,; ,,;
u,,; u,, lava- ,,; ,u, lac.- Abun-
crum,lavatio,lotio
dante en: ,,;
LAXANTE ,,; , ,; u,,; u-
,, lacte abundans.- Agria:
laxans
,, lac acidum.- Alimen
LAXO ,,; ,,; - tar con leche: , lac-
,, laxus

to.- Beber leche: lac , lac in caseum coactum.- Dar


bibo.- Convertirse en leche: leche,de mamar: u lacto.- De
lactesco.- Cuajada: u, leche: ,, lacteus.- Estar

468
hinchada,llena de leche: - ,,; ,u,; u-
tumeo,distentus sum.- Exprimir ,,; u,,; -
el jugo lcteo de un rbol cortada ,,; ,
la corteza: succum lacteum u, lectus humilis.- Camas de hojas
arboris inciso cprtice expirmo.- apretadas: ,, tori ex
Falta de leche: ,, lac- frondibus stipatis.- De comedor:
tis inopia.- Que se alimenta de ,, accubitus.- De hier
leche: ,, lacte ves- bas o follaje: ,,;
citur.- Hacerse leche: ,u, stibadium.- Pequeo: -
latesco.- Imitar la blancura de la
,, lectulus.- Nupcial:u
leche: candorem lactis
, nuptialis thalamus.- Para
imitor.- Lleno de jugo lcteo:
recostarse: ,, torus dis-
,, lacteo succo refertus.-
cubitorius.- Apetecer el lecho:
Lleno de leche: ,, lac-
lectum sive accubitum appeto
teus.- Que parece leche: ,
Clavado al lecho: ,, lec-
, lac referens.- Apto para leche:
to affixus.- Compaera de lecho: u-
,, lacti recipiendo
,, lecti consors.- Compae-
aptus.- Como leche: ,,
ro de lecho: uu,u,,
lac referens.- Alimentado con
qui,quae simul cubat.- De un ro:
leche: ,,,--
,, fluminis alveus.- Del
,, lacte nutritus.- Portador
lecho: e lecto.- Pertenecien
de leche: ,, lactis
te al lecho: ,, ad lectum
exportator.- Que bebe leche:
pertinens.- Guardin del lecho: -
,u,; ,, qui lac
,,; ,, qui
potat.- El que hace cosas con
strada custodit.- Pequeo:
leche,confitero: u,,
lacticiniorum confector.- Que tiene u,; ,, lectulus.- Pies
leche: ,, lac habens del lecho conyugal: ,,
Util para aumentar la leche: fulcrum tori.- Provisto de cinco
,, lacti generando utilis lechos: ,, quinque
lectis instructus.- Que comparte
Que tiene color de leche: -
lecho con otro: `,,
(u,u) lacteum colorem ha-
eodem cubile utens.- Que participa
bens.- Semejante a la leche: -
del mismo lecho,consorte:
,, lacti similis.- Que
, ejusdem lecti particeps,conjux
carece de leche: ,, qui
Que tiene cuatro lechos:
caret lacte.- Que no ha cuajado:
, quatuor lectos habens.- Recli-
,, qui in caseum coagula
tum non est.- Tener abundancia de narse en el: u lecto incum-
leche: , lacte bo.- Sin lecho: ,, non
stratus
abundo.- Tener leche: u,
u lac habeo
LECHN,cerdo de leche ,u,;
LECHINO,algodn o hilas que se pone ,u,; ,,,;
en las heridas: ,u,; ,,u,; ,u,
,,; ,, linamentum ; ,-,
vulnerarium; linteum carptum quod ,u, lactens porcus,porcellus,
vulneribus inditur subrunus foetus,porcellus subrunus

LECHO ,,; ,u, LECHONA ,, tenera sus


,u,; ,,;
LECHUGA ,,; ,
,; u,,; ,,; -
; ,,; ,,
,,; ,u,;
,, lactuca
lectus,cubile.- Bajo,pobre:

469
LECTURA ,,; ,
LECHUZA ,,; ,,; , lectio; id quod auditur.-
u,,; u,,; u- Gustar de la lectura:
,,; ,,; u,, cupidus sum legendi.- Simultnea:
noctua,nyctikorax,ulula.- Pareci- u,, quae simul fit
do a la: u,, noctuae lectio
speciem gerens.- Voz de la lechuza:
vox noctuarum LEER ,,-
, lego.- Antes:
LECTOR ,u, lector

praelego.- Con otro: u legislatores pertinens


,u simul lego.-
Deseoso de leer: ,, LEGISLAR , legem
studiosus legendi.- Digno de leerse: instituo
,, legendus.- Leerlo todo:
LEGTIMAMENTE ,
, perlego.- Mal:
,, recte,
,-,- perpe-
legitime
ram lego.- Que se ha de leer:
legendum.- Volver a leer: LEGTIMO ,,,
relego.- Ledo: , ,; ,,; ,,
, lectus legitimus.- Pasar por legtimo: -
legitimus habeor
LEGACIN,embajada ,,;
,u,, legatio LEGO ,, laicus
LEGADO,embajador ,u,; LEGUMBRE ,u,; ,u,
u,,u legatus.- De paz: - ; ,u,; ,,,; -
u,u, caduceator.- Envo rec- ,; ,,; ,u
proco de legados: ,, legumen,olera,olus.- Compra de
intercessio legatorum
legumbres: ,, leguminum
LEGAL ,, legalis emptio.- Comprador de legumbres: -
,u, leguminum emptor.- El,la
LEGIN ,,,; , que vende legumbres: -
; ,, legio,cohors ,u,;-,, qui,quae legu
mina vendit.- Legumbres mezcladas:
LEGIONARIO ,, legiona- ,, permixta legumina.-
rius.- Soldado legionario: - Nuevas legumbres: ,u, nova
,u, miles legionarius legumina.- Producir legumbres: -
olera produco.- Recoger las
LEGISLACIN ,, legis legumbres: olera decer
constitutio.- Buena legislacin: - po.- Recoleccin de: ,,;
,, optimus legum status.- ,u,; ,,
Ser socio en la legislacin: u- olerum collectio.- Semejante a las:
in legibus ferendis socius ,,,,
sum olerum naturae similis,legumini
similis.- Legumbre silvestre: `
LEGISLADOR ,,; , , olus silvestre
,; ,u,; ,u
; ,, legum lator,con- LEJANO ,,,; u-
ditor; legislator.- Perteneciente a ,, longiquus,longe longiquus
los legisladores: ,, ad Ms lejano: ; ,

470
, longius ante (adv.); longior.- ,,,-
Ms y muy lejano: ,,; ,, ,
,

,, longior,longissime ,,,
distans longissime.- Situado ms all del
austro: ,, super,ultra
LEJA ,,,; u, austrum positus.- Tan lejos de:
, lixivium,perluvium.- Adulte- , `, `, `,
rada: u,u, falsum lixi- , ` tantum abest ut
vium
LMNOS (isla) , Lemnus
LEJOS u,,,
,,,, LENA ,, laena
,,,,,- LENGUA ,,; ,,-
, (adv.con gen.) pro- ,, lingua.- Lengua de buey
cul,longe.- De lejos: , (planta): ,, herba
`,`,,, quaedam.- De cuatro lenguas: -
,,, ex ,-,, quadrilinguis.- De
longinquo,eminus,procul.- A lo lejos diversa lengua: ,
,,,,,- ,, diversae linguae est.-
,, procul,eminus De lengua dulce o discurso suave:
longe.- Ms lejos: , ,, suavem linguam vel
; , orationem habens.- De muchas lenguas
longius.- Muy lejos:
,, multilinguis.- De u linguae impero.- Impedimento
suave lengua: ,, lae de la lengua: u.u,
vis lingua.- En forma de: , linguae praepedimentum.- Semejante a
, linguae formam habens.- En la lengua: ,, simi-
lengua comn: communi lis linguae.- Suave de lengua: `-
lingua.- Inmediato a la lengua: ,, lingua suavis.- Tumor
,, id quod est circa bajo la lengua: ,u,; -
linguam.- La punta de la lengua: ,,; ,u,
,, linguae pars extre tumor,abcessus,turbercvulum sub lin
ma.- Perteneciente a la: , gua.- Volubilidad de la lengua:
, ad linguam pertinens.- Puesto ,, linguae volubilitas
bajo la lengua: ,, sub
lingua situs.- Que no contiene, LENGUADO (pez) ,, solea
reprime la lengua: ,
qui linguam cohibere nescit.- LENGUAJE `,,; ,,
Moderar la lengua: lin- sermo.- Agradable y gracioso:
guae modum facio.- Cortar la lengua: facetus sermo.- Bello
,,
linguam incido.- Que lenguaje: ,, ele-
tiene larga lengua: ,, gans sermo.- Conciso en el: -
linguam extensam habens.- Que ,, linguam habens precisam
tiene lengua ancha: , De spero lenguaje: ,,
qui latioris lenguae est.- Que asperi sermonis.- De lenguaje
tiene mala lengua: ,, desenfrenado: ,-
qui est malae linguae.- Que tiene ,, qui est oris effraenati
muchas lenguas: u,, de- Defecto del lenguaje: ,,
cies millenas linguas habens.- Raz vitium sermonis.- Discurso elegante
de la lengua: ,-, adornado: , oratio
caro quae linguae inferiori sub- elegans.- Educado,urbano,corts: -
nectitur.- Refrenar la lengua: - u,, urbanitas in sermone

471
El mismo lenguaje: u,, utor.- Usar lenguaje extranjero: u-
idem sermo.- El que usa un lenguaje peregrina lingua utor.- Usar
suprfluo: ,, sermo-ne lenguaje florido: ver-
superfluo utens.- Elegancia de bis utor ornatis.- Usar lenguaje
lenguaje: ,, ser- pomposo: sesquipedalia ver-
monis urbanitas.- Excelente en el: ba projicio.- Que usa lenguaje pompo
,, disertus.- Figura- so: ,u; ,
do,tropolgico: ,, per ,, qui ampullo-
tropos figurata oratio.- Gracia en sa verborum vel grandibus verbis
el lenguaje: ,, ve- utitur.- Vano y ftil: `,,
nustas sermonis.- Identidad,igualdad vanus,futilis sermo>Corruptor de len
de lenguaje: ,, convenien guaje,como los habitantes de Solos:
tia vocis.- Novedad en el lenguaje: , qui Solis in urbe Cili-
,, sermonis novitas.- ciae habitabant vitiose loquentes
Estilo correcto en el lenguaje: -
,, recta locutio.- Obsce- LENGECITA ,, lingula
no en el lenguaje: u,,
Qui sermones turpes habet.- Tener un LENGETA ,u, lingula.-
lenguaje indecente: u impu- Construir lengetas de flautas: -
dent i sermone utitur.- Persuasivo: lingulas fabricor.- Arte de
,, sermo persuasorius hacer lengetas: ,,
Propiedad de lenguaje: u, lingulas in tibiis fabricandi ars.-
, proprietas sermonis.- Lenguaje Construccin de: ,,
propio del hombre de bien: - lingularum in tibiis fabricatio.-
,, bono viro conveniens Fabricante de: ,, lin-
sermo.- Que tiene un lenguaje extra- gularum in tibiis fabricator.- Que
o,no comn: ,, qui tiene ancha lengeta: ,
peregrina lingua utitur.- Que usa , latam cuspidem habens
del mismo lenguaje: ,-
, eadem lengua utens.- Que usa LENIDAD `,,,
un lenguaje variado: u, ,,; ,u
, vario sermone utens.- Usar de , lenitas hominis nunquam irascen
lenguaje algo extrao: ali- tis> Con lenidad: , le-
quantum peregrino sermone utor.- niter
Usar de lenguaje vulgar:
communi sermone utor.- Usar el mismo LENITIVO ,,,
lenguaje: eadem lingua
, lenimentum.- Adj.: - ticulatus.- Semejante a la lenteja:
,,; ,, aptus ad ,, lenticulae similis
leniendum
LENTISCO ,u, lentiscus.-
LENOCIDIO ,, lenodidio Aceite de lentisco: ,u,
lentiscinum oleum.- De lentisco:
LENTAMENTE ,u,, ,, lentiscinus.- Flor del
,,u,u,- lentisco o de la encina: ,
tarde,lente,gradatim,quiete flos lentisci vel ilicis.- Fruto
del lentisco: ,, lentisci
LENTEJA ,,; ,u, bacca.- Parecido al lentisco:
u,, lens,lenticula.- Cocimiento -
de lentejas: ,, ptisa- ,, lentiscum referens.- Que
narium ex lentibus confectis.- Cruda masca lentisco: ,u;
,, lens cruda.- Hecho de ,,, qui lentiscum
figura de lenteja: ,, len mandit

472
do con: u,, ligno per-
LENTITUD ,,; , mixtus.- Montn de lea:
-
, tarditas,lentitudo ; ,, trues lignea.- Que
corta lea: u,, qui ligna
LENTO ,,,; secat.- Util para cortar lea:
,,; ,, (, u,, aptus ad secanda
; , - ligna.- Que lleva,transporta lea:
tardior,tardissimus)tardus,mo ,,, qui ligna
rosus,non faciendo magnos progressus comportat.- Que vende lea o cosco-
Hacerse lento: pigresco.- jas: u,, qui ligna
Pesado de piernas,lento: u, vendit.- Recoger lea: ,u-
u,u () tardipes.- Que anda colligo ligna.- Lea seca:
apoyado en un bastn: ,, ,u, cremium
lentus,qui baculo innitens
incedit.- Ser lento: tardus LEADOR u,; u,u-
sum ,u,,
, (),u,,
LEA `,,; ,,; , ; ,,; u,,
, ligna.- Abundante en lea: - ,,; u,,; u-
,,;u,u,,- ,,; u,u,u,
,, in materia luxurians.- ; u,, lignator,calo,qui
Acarreo de lea: ,, lig- arbores secant.- Leadora: ,
norum convectio.- Acopio de lea o , lagnatrix
ramaje seco: u,, arido-
rum virgultorum collectio.- Arte de LEERA u,, locus ubi ligna
cortar lea: u,u,, ponuntur
ars lignoria.- Corta de lea:
,u,, lignatio,lignorum LEO ,,; ,u,;
sectio.- Cortar lea en los bosques: ,u,; ,u,; u
,u ligna in silvis u, lignum.- Leos: ,,,;
caedo; ligna incido,congrego.- Provi ,, ligna.- Convertir en
sin de lea: u,, lignorum leo: u in lignum verto.-
collectio.-Coger lea: u,u- Convertirse en leo: u
ligna peto.- Acarrear lea: u- lignesco.- De naturaleza de leo:
ligna conveho.- Acarreador de: u,, ligni naturam habens
u,, qui ligna convehit.- Hecho de un solo leo: u,
De lea: u,,; u, ex unico ligno factus.- Pequeo:
,,, ligneus.- Acopio de u,u,u, parvum lig-
lea u,, lignatio,lig- num
norum collectio.- Destreza en cortar
lea: ,, lignorum seccan- LEOSO u,, lignosus
dorum peritia.- El que acarrea lea
,, qui ligna convehit.- LEOCUTEA o Matuta (divinidad de la
Escasez de lea: u,, ligno- luz de la maana) u Leocothea
rum inopia.- Hacer mucha lea: u-
silvesco.- La accin de cortar LEN , (); (Ac.
lea: `,, ligna conveho.- ,, leo.- A manera de len:
Llevar lea: ,,- leonum more.- Cachorro de
ligna fero.- Lo que pertenece len: ,,; ,
a la corta de lea: ,,
ad ligna secanda pertinens.-Mezcla-
u,; u,u,; ,u, catulus leonis.- De cabeza de len:

473
,, leonis caput leprosum reddo.- Hacerse leproso:
habens.- De len: ,, ,,,
,,, leoninus leprosus fio
De naturaleza de len: u,
LESIN ,,; ,
ad leonis naturam accedens.- Len
; ,,; u,, lae-
hormiguero (insecto): u,
sio,vulneratio,quod mutilatum est
, leo formicarius.- Matador de
leones: ,, leonis LESIONADO ,, laesus
interfector.- Muerto por un len:
,, leone occisus.- Que LESNA ,u,; ,u,
cuida de los leones: ; `,u,; u,,;
, leonum curator.- Que lleva un ,,; ,,
len: ,, qui leonem ,,u,; ,-
fert.- Que pelea contra un len: ,,; u,u, subula
,,; ,u,
contra leonem pugnans.- Segn los LETAL ,,; ,,
leones: leonum more.- ,,, letahlis,
Semejante a un len: ,, lethifer
leoni similis.- Len solitario: u-
,, leo solitarius.- Len LETANA ,, supplicatio
enorme: u,, leo ingens
Vestido de piel de len: - LETARGO ,,; ,,
,, leonis pelle pro veste in- ,u,; ,,; ,
dutus.- Leona: ,, leaena , veternus,lethargia,somnus pro
fundus.- Estar en un profundo letar
LEONINO ,,; - go: veternoso sopore oppri-
,, leoninus mor

LEOPARDO u,,; u- LETRA ,,,;


,u,; ,u,; , ,u, littera.- A la letra
,, lupus pardus,pardium,parda- ad verbum.- De siete
lis letras: ,, septem
litteris constans.- Escrito en letra
LEPORINO ,,; , pequea: ,,
,; ,-,,; - minutis litteris scriptus.- Que
,, leporinus consta de cuatro letras (nombre de
Dios entre los hebreos) -
LEPRA ,,;-- ,u, quatuor litteris constans
,,; ,,; ,, Que gusta de las letras simples: -
,u, vitiligo,lepra.- Bueno ,, qui gaudet tenuibus li-
contra la lepra: ,, ad tteris.- Usar la letra M muchas
lepram tollendam aptus.- El tener veces: u litteram M crebrius
lepra: ,, leprositas.- itero.- Uso excesivo de la letra M:
Especie de lepra: u,u, u,, crebrior M iteratio
morbus quidam.- Padecer lepra: - Ignorancia de las letras:
, elephantiasi vel , litterarum ignorantia.- Aficin
grandine laboro a las letras: ,, studium
litterarum.- Aficionado a las bellas
LEPROSO ,,; ,, letras: ,, qui bonis
,, grandinosus,leprosus studiis gaudet.- Amante de las
Estar leproso: , le- letras: ,,
prosus sum.- Hacer leproso: studiosus litterarum.- Amar las

474
letras: amo litteras.- LETRINA ,,; u,,
Ensear las letras: litte letrina,seccessus
ras doceo.- Estar dedicado a las
bellas letras: honestis LEVA ,, militum,virorum
studiis deditus sum.- Odiar las delectus.- Militar: ,,
letras: bonas litteras odi delectus exertitus.- Levantar levas,
El que odia las bellas letras,la quintas: viros colligo. -
instruccin: ,, qui odit Que hace levas o levanta un ejrcito
bonas litteras,doctrinam.- Ser ,u, qui exercitum co-
aficionado a las letras: lligit
studium litterarum teneor

LEVADURA u,,; ,, tus stat.- En contra: con-


fermentum.- Mezclada con: u, tra surgo.- Hacer levantar: -
fermentaceus.- Hecho con levadura ,u,u una
u,u,; u,, fermenta- consurgere facio.- Hasta el cielo:
tus ad aethera fero.- Junto
con: u una tollo.- Levantar
LEVANTADO ,,; , sobre la espalda: in tergum
,; ,,; ,u, sustollo.- Por la parte opuesta:
,-,, erectus, , ex adver
editus.- De la tierra: , so attollo.- Primeramente:
, ex humo sublatus.- Tener prius attollo.- Ser levantado en
levanta alto: u, erigor in
do: , supra aliquid altum.- Ser levantado:
attollo attolor.- Levantarse: ,-
,,u,,-
LEVANTAMIENTO ,,; - , (), -
,, exaltatio,sublatio.- Ac ,,,,
to de levantarse de la cama,del
,,,-
asiento: ,, surrectio.-
,u,,-,
En alto: ,,; , erigor,surgo,assurgo,insurgo,atto-
,; u,, levatio llor.- A la vez: u,u-
,u,u
LEVANTAR ,,,- una,simul exsurgo.- A manera de palo
,,,u,, o clava: u instar clavae
,,,, fastigium edo.- Acto de levantarse:
,,,u,u ,, assurrectio.- An-
,u,,,- tes del amanecer: ante
,u sustollo,attollo,levo, lucem srugo.- Antes:
arrigo.- A manera de una torre: u- prius exsurgo.- Contra: u,-
turris instar erigo.- A la vez: u,,,-
uu,u,uu simul , insurgo in.-
extollo.- A lo alto: ,- De dormir: excitor som-
,,,,,- no.- De maana: mane surgo.-
, in sublime tollo,in Del asiento: ,,
altum elevo.- Algn tanto: - e sede surgo.- El que se levanta en
,u aliquantum sublevo alto desde el suelo: ,-
Apto para levantar: u ,, sublimis e solo in alto
, aptus ad excitandum.- Con: u assurgens.- Levantars en contra: -
u una sublevo.- El que est insurgo.- En obsequio de
levantado: ,u, qui erec- alguien: ,,

475
assurgo honoris causa.-
Hacer levantarse al mismo tiempo: LEVTICO u,, levticus
u simul exsurgere facio.-
Hacer levantarse juntamente: u- LEXICGRAFO ,, lexi-
una exsurgere facio.- Hasta cographus
el cielo: in coelum me
attollo.- Juntamente en contra de: LEY `,,; ,u,;
u una consurgo in.- Muy u,; ,,; ,,
de maana: ,-, ; ,,; ,, lex
surgo diluculo.- Para salir: Leyes: ,; ,, le-
exsurgo.- Primero: - ges.- Plesbicitum ,
,,- prius plebiscitum.- Admitir la ley: -
insurgo.- Que no se levanta mucho legem admitto.- Aadir leyes
del suelo: ,, humilis,non sobre leyes: alias leges
multum a terra assurgens aliis adjicio.- Cantar las leyes:
leges cano.- Confron
LEVE ,,,; , tar dos leyes: leges ex
,; ,, levis adverso lego.- Ensear buenas leyes:
bonis legibus insti-
LEVEMENTE ,, ,- tuo.- Formar layes con otro: u
leviter.- Con la punta de los simul leges pono.- Proponer
dedos: summis tantum di- nuevas leyes en vez de las antiguas:
gitis veteribus legibus obrogo
Publicar la ley: ,-
LEVITA,sacerdote judo u,u,
levita
legem fero.- Publicar una ley las leyes: ,;
contraria: contrariam , legum peritus.- Intrprete de
legem fero.- Ser regido por buenas la ley: ,,; ,
leyes: bonis legibus regi.- legis interpres.- Ley justa: -
Convencin internacional para juzgar ,, justa lex.- Libro donde se
en su pas y segn las leyes de su registran las leyes y edictos:
pas a un hombre acusado en el
,u, liber ubi leges et
extranjero: ,, edicta inscribebantur.- Observancia
, internationalis conventio ad de las leyes: u,, legum
aliquem judicandum in regione eius observatio.-Pergaminos para escribir
secundem leges eiusdem regionis.-
la ley: u,, phylacte-
Buenn sistema de leyes: ,, ria.- Profesor de ley o de derecho:
optimus legum status.- Conforme a ,u, profesor juris.-
la ley: ,, legibus con- Que goza de buenas leyes: ,
sentaneus.- Contrario a la ley: - qui bonis legibus utitur.- Que
,, nefarius.- Custodio de habla de las leyes: ,u,
las leyes: ,, legum qui de legibus confabulatur.- Que
custos.- Defensor de la ley: se gobierna por malas leyes:
,,; ,, de- ,, malis legibus utens.- Que
fensor,legum custos.- Discrepancia
viola las leyes: u,, qui
de la ley: ,, discrepantia leges violat.- Repeticin de la ley:
a lege.- Doctor de la ley: u,u, repetitio legis
,
u, legis doctor.- Exento de Sancin de la ley: ,,
leyes,no sujeto a dar cuentas:
,, legis sanctio.-
uu,, solutus legibus.-
Sin ley: sine lege.- Sujeto a
Institucin de la ley: ,
la ley: ,, subjectus
institutio legis.- Instrudo en legi.- Tabla triangular para escri-

476
bir las leyes: ,, tabula LIBAR ,,,
triangularis in qua leges inscribe- ,,,
bantur> Tablas de las leyes: , , libo.- Vaso en que se
u, tabula legum.- Violacin de la libaba el vino: ,,
ley: ,, legis transgre- poculum.- Libacin: ,,
ssio libatio

LIBACIN u,,,; LIBELO u,, libellus


,,; ,,; ,u,
,,; ,,,; u- LIBERACIN `,,u-
, libamenta,libamen,libatio.- ,u,,; -
Accin de rociar las libaciones ,, assertio in libertatem,ma-
sobre las vctimas: , numissio,liberatio
perfusio hosiae.- Esparcir libacio
nes sobre las vctimas: LIBERADO,digno de ser.. u,,
perfundo.- Apto para libaciones: solvendus,liberandus
,, aptus ad libationes.-
De los sacrificios: ,- LIBERADOR ,, assertor
, immolatorum libamina.- Donde
se hacen libaciones con slo agua: LIBERAL ,,; u-
,u, ubi aqua sola liba- ,,; ,,
tur.- Hacer libaciones: u,u- ,., -
oleo aquae permixtum perfundo.- ,, liberalis,munificus
Especie de libacin con higos y Mostrarse liberal,generoso: -
nueces que se hace sobre los liberaliter exhibeo.- Ser libe
esposos,los esclavos y los esclavos ral,generoso: hospitalis
nuevos: u,, species sum
libationis in qua effunduntur fici
vel nuces in sponsos,noviciosque LIBERALIDAD ,,; -
servos.- Participante de la libacin ,, liberalitas,in magnis dan-
,u, libaminis particeps dis liberalitas et munificentia.-
Vaso para hacer libaciones: , Prevenir con: liberaliate
, ; ,u, vas libaminis praevenio
dicatum.- Libado ofrecido tres veces
,, ter libatus LIBERALMENTE , li-
beraliter,prompto ad donandum animo
LBANO ,u, Libanus (monte
de Siria)

LIBERAR ,u, - la libertad: ,, amans


,,-, libero,di- libertatis.- Con toda libertad
mitto,absolvo.- De la prisin por aperte.- Conceder la liber
fianza: u fidejussione e vin- tad: u,u,u-
culis libero.- Lo que libera: u- libero.- Dar juntamente la li-
,,; u,, liberato- bertad: uu una vindico in
rius.- Librarse: libera- libertatem.- De gobernarse a s
re cupio mismo por sus propias leyes: -
,, libertas suis vivendi legi
LIBERATORIO u,,; u, bus.- Libertad de hablar: u
, liberatorius ,,, libertas loquen-
di.- De obrar: u,,
LIBERTAD u,,; u- libertas agendi.- Desear la libertad
,,; u,, li- liberari cupio.- El que
bertas,libera potestas.- Amante de

477
toma demasiada libertad para hablar: LIBERTO ,u,; ,u
u,, effrenantam in manu missus,libertate donatus.-
dicendo libertatem usurpans.- Gozar Libertos lacnicos (ilotas esparta
de libertad de hablar: u- nos a quienes se condeca la liber-
libere dico.- Igual libertad tad a cambio de que sirviesen como
para hablar: ,, aequa li- marineros): libertini
bertad loquendi.- Libertos lacnicos laconici
(ilotas espartanos que obtenan la
libertad a condicin de servir de LIBIA ,, Lybia.- De Libia:
marineros): liberti e Lybia> Habitantes de Libia
laconici.- Puesto en libertad: de enormes pies(que se hacen sombra
,, manu missus.- Ser con los pies) u,,
puesto en libertad: in , umbram pede sibi fiaciens
libertatem asseror.- Vindicacin a
la libertad: , assertio liber LBICO u,, lybicus
tatis.- Tomarse la libertad: u-
mihi potestatrem assumo LIBDINE insaciable ,-,
; ,, insatiatia libido
LIBERTADOR `,u.;`u,,
;`,,; u,,; u LIBIDINOSO ,,; -
,,; u,,; , ,,; ,,; -
, liberator.- Libertadora: - ,u,; ,,; ,
,, liberatrix ,u, (,),,u,
,u,; ,,, li-
LIBERTAR ,,, bidinosus.- Libidinosa: ,
,,, libe libidinosa.- Relativo al comercio
ro,servo,vindico in libertatem,seli- carnal: uu,, libidi-
go.- Libertarse: ,-u emer nosus
go (de una situacin embarazosa).-
Ser libertado: ` liberor.- LIBONOTO,viento sudoeste ,
Usurpar la libertad: u u,; ,, libonotus
libertatem usurpo
LIBRA (peso,medida) ,,; -
LIBERTINAJE darse al.. in ,, libra.- De cinco libras:
libidinem ruo.- Malgastar en el , , quinque librarum
libertinaje: per luxum Media libra: `,u, seli-
profundo.- Vivir ern el libertinaje bra.- Nacido bajo el signo de Libra:
como los corintios: u,, sub Libra natus
vitam degere mor3e corinthiorum
LIBRADO ,, ereptus.-Digno
LIBERTINO (esclavo a quien se ha
dado la libertad recientemente,o de ser librado: u,, solven-
hijo de esclavo) u,, dus,liberandus
libertinus.- Hijo de liberto: u
LIBRAR `,`,,-
,, libertinus.- Admitido
libero,vindico.- Capaz de librar
recientemente en el pueblo: -
`,, liberandi vim habens
,, recens inter populares
ascritus.- Perdido,corrompdo,entre- Lo que libra: u,,; u-
dado al libertinaje: ,, ,, liberatorius
u, ( ,, superl.)
libertino

LIBRARSE effugio LIBRE ,,,-


,u,,u,

478
,,; u, ,, concinnatio
; u,,; u,
,; ,,; u LICENCIA ,, venia.- Que
,; ,, qui sui juris tiene licencia absoluta o permiso
est; non impeditus,liber; qui agit hablando de soldados: u,,
libere,liberalis,liber.- Cuyos hijos veniam habens
son libres: u,-,,
qui procreat filios liberos.- Dema- LICENCIARSE del ejrcito:
siado libre en el hablar: - a militia dimittitur
,u,, nimis liber et audax in
loquendo.- Desembarazado: u, LICENCIOSAMENTE licenter.-
, liber,non impeditus.- Entera- Vivir licenciosa,desvergonzadamente:
mente libre: ,, pror u unam intemperantem et
sus liber.- Que habla y obra como libidinosam vitam ago.- Vivir licen-
hombre libre: u,, qui ciosamente: , lu-
agit vel loquitur libere.- Quedar xurior
libre: u absolvor.- Ser
LICEO ,u, lyceum,ludus sive
libre: meo jure vivo
schola
LIBREMENTE ,,u LICIA, hecho a estilo de Licia:
solutorie,suan sponte,expedite u,, lycio opificio fac-
El que obra libremente: u- tus.- Nacido en: u,, in
,, libertatem prae se ferens Lycia genitus
Hablar libremente: liben-
ter loquor LCITAMENTE licite

LIBRERO ,, librarius LICITAR liceor

LIBRO ,u,; ,u,; LCITO ,u,; `,u,;


,u,; ,; u,u ,,; ,, fas,
,; ,,; ,u,; licitus.- Es lcito: ,-
,,; ,, licet.-Ser lcito:,-
,, liber.- Libro pequeo: licere,fas esse
u,,; ,-
,,u,; ,, LICTOR `,,,u,
,u,; ,u, li- ; ,`,,;
bellus,codicillus.- Librillo plega- `,u, lictor,flagellum fe-
ble: u,u, libellus plicati- rens,qui virgas gestat.- Cargo de
lis.- Amante de los libros: - lictor,de llevar las fasces o varas:
,, amans librorum.- Conteni u,, munus gestandi
do de un solo libro: ,, fasces.- Llevar las fasces: `
uno libro contentus.- Cubiertas fasces gesto.- Ser lictor,llevar
de los libros: ,, libro- delante las fasces: `u ante-
rum tegumentum.- El que guarda los o cum fascibus
libros como sepultados: ,
u, qui libros quasi sepultos
tenebris servat.- Poner seales en LICUAR , liquo,liquefa-
los libros: u ceram illino cio.- Del todo: prorsus li-
libris.- Untar con cera los libros: quefacio.- Que no se: ,,
u ceram illino libris.- Ven non liquescens
dedor de,mercader de: ,
,u, bibliopola,vendi- LIDIA,regin del Asia Menor u,
tor librorum> Composicin del libro: , Lydia

479
Cayado con que se hiere a las
LIDIO ,,; u,, ly- liebres en su caza: ,
dius.- Imitar a los lidios: u ,u, pedum quo lepores feriun
lydorum lasciviam imitor tur.- Comida de liebre: ,
leporum esus.- Criar liebres:
LIEBRE u,,; ,,; lepores alo.- Perteneciente a
,,, lepus.- Accin de las liebres: u,, ad
herir las liebres: ,, lepores pertinens.- Liebrezuela: -
leporum percussio.- Carne de liebre:
,,u, leporina caro
,u, lepusculus.- Que mata LIGARSE coo
liebres: ,, leporum
interfector o interfectrix.- Que LIGERAMENTE ,,
tiene pies de liebre: u,u, leviter
u () pedes leporinos habens.-
Vivero de liebres: ,u, LIGEREZA u,,; ,,
vivarium ubi lepores nutriuntur ; ,, levitas.- Aventajar
en ligereza: celeritate
LIENDRE ,, furfures capi- vinco.- Como nios: ,,;
tis,lens ,, levitas qualis
infantium.- De pies: ,,
LIENZO ,,; ,, pedum celeritas.- Igual a los
linteum.- Sutil,fino: ,u,; vientos en ligereza: ,,
,, tenue,subtile linteum.- par celeritate ventis
Muy fino: ,u, byssus.-
LIGERO ,,; ,,;
Pedazo de lienzo: ,u,;
,,; ,,; ,
`,, linteolum
,; ,,; ,,;
LIGA ,,; ,u, viscum ,,; ,,; -
,,; ,,; ,
LIGADO ,,,; - , (levis similis avibus), -
,, constrictus,alligatus.- ,,; u,,; u
Alrededor: ,, circum ,; ,,; ,,;
alligatus.- Estar ligado: u,,; ,,; -
dependeo u,,; u,,; u-
,u,; (,,
LIGADURA ,,; , ; ,), -
, ligamentum ,,; u,,; ,,
celer,pernix,festinus,velox.- Te
LIGAMENTO ,,u,; nue: u,, levis.- Vano:
,,; ,u, li- ,,, vanus.- Algo lige
gamentum,illigatio,facturas ro: u,, aliquantum levis
subligans
De cascos: ,, homo versa
LIGAR ,,-,- tilis.- De pie: u,,,;
,,,, u,u,; uu,u,u,
alligo,ligo,revincio.- Accin (), ,,; ,,
de ligar: ,,, re- ; uu,u,u()> Ms
ligatio,ligatio.- Fuertemente: ligero: ,,, ce-
lerior.- Que tiene rodillas o pies
firmiter ligo.- Ser juntamen
ligeros: u,, cui velo-
te ligado u,u cia sunt genua.- Sobremanera ligero:
simul religor
,, praeter modum lae

480
vis.- A la ligera: pro- LIMITADO por todos sus lados -
pere ,,; ,,, suis
finibus terminatus
LIGURINO,de Liguria u,u,, LIMITAR definio.- Reducir a
ligur ciertos lmites: cir-
cumscribo.- Que limita: ,,
LIJA (pescado) `,, squatina finitivus.- Que tiene poder de poner
lmites o definir: ,,
LIMA ,, lima.- Pequea: `- habens vim indicandi o definiendi
,`,u, parva lima
LMITE `,,; `,u,;
LIMADURA `,`,,; `,,; ,,; ,,
,, scobs.- Limaduras de ,u,; ,, limes,
hierro: u,, ramentum finis.- Punto de partida para los
carros en las carreras: ,u,
LIMAR `,`, , ,, carceres.- Circumscrito a
, lima erado,limo sus lmites: ,,
limitibus suis circumscriptus.-
LIMITACIN ,,; , Echar fuera de los lmites,desterrar
, finitio,praefinitio extermino.- El que pone
lmites: ,,, limi-
LIMITADAMENTE definite tes statuens,finitor.- El que traspa

sa sus lmites: ,,, qui LIMTROFE ,,u-


fines suos transiliit.- Encerra ,,,,; -
do en sus lmites: ,,; ,, finitimus,conterminus,vi-
,,, suis finibus cinos limites habens.- Ser limtrofe
terminatus.- Exceder los lmites: u confines sum
ultra mldum excedo.-
Fijar lmites: definio.- LIMO ,, limus
Incluir dentro de los mismos lmites
u intra eosdem fines contraho LIMOSNA ,,; ,,
Marcar los lmites: termino.- ; ,, eleemosyna.- Reco
Piedra que seala el lmite: ger limosna de puerta en puerta: -
terminalis lapis.- Que preside stipem colligo.- Cantar de
los lmites: ,,; - los que pedan: ,,
,, ad limites positus,ter- carmen quod cantabant stipem corro-
ninalis.- Que sale fuera de los gantes.- Repartir limosnas de comida
umbrales,que traspasa los lmtes: frustulatim distribuo
,, superegrediens,
transultans.- Que seala el lmite: LIMPIA (sust.) ,, pur-
`,, terminalis.- Reducir a gamentum
sus lmites: suis finibus
circumscribo.- Salirse fuera de los LIMPIADERA ,, strigil
trminos,de los lmites sealados:
constitutum cursum egredior LIMPIADIENTES ,u, den-
Separar con lmites: suis tium expolitor
limitibus finitum separo.- Situado
fuera de los lmites: ,, LIMPIADOR ,u, obstersor
extra limites situs.- Traspasar los
justos lmites: superegre- LIMPIAR ,,-
dior> Reducir a ciertos lmites,limi ,,u,-,-
tar: circumscribo ,,,,u-
,-u,-,,-

481
u,,,,- do: prius diluo.- Limpiar-
,,,,, se antes: ante purifico
,,u,-u Que limpia,que sirve para limpiar:
,,-,u ,; ,, de-
-,,, tersor,detersorius,expurgandi vim
u,-,, habens.- Raspando: ,
,,,- abrado.- Tierra que tiene
,,,u,u la propiedad de limpiar: ,-
,,,-,u, ,,; ,, terra apta
-,,-,,u ad detergendum.- Util para limpiar:
,u,,,, u,, habens vim nitidum
faciendi
,,, eluo,expurgo,
abstergo,emungo,abluo.- Acto de
LIMPIEZA ,,
limpiar: ,, detersio.- Ade
,u,,; u
ms: insuper detergo.-
,; ,,,;
Antes: , ante
,,; u,u,;
det ergo.- Con esponja: ,
,,; ,, lotura,pu-
, spongia abstergo.- El
ritas,mundities,purgatio,abstersio.-
que limpia o lava: u,,
Aficin a la limpieza: ,
,; ,; ,
studium munditiae.- Amante de la
, mundator,lustrator,defaecator
limpieza: ,, amans
Limpiar por encima: detergo munditiae.- Conservar la limpeza:
in summa parte.- La accin de
munditiem servo.- De manos:
limpiar: ,, detersio.- La
,, purgamentum manuum.-
suciedad: ,,- Lo que se paga por la limpieza:
sordes expurgo.- Lo que se limpia ,u, quod solvitur pro lo-
`,, id quod abstergitur tura
Los granos: , frumen-
tum vanno mundare.- No limpiado: - LIMPIO ,,,
,, non detersus.- Penetran ,u,,; ,
do: tergendo penetro.- Por , ; u,,;
todas partes: , ,u,, (non sordi-
,,,- dus) limpidus,detersus,mundus,purga-
circumquaque abstergo.- Primero:
praepurgo.- Primero baan
tus.- Poner limpio: ni- Pirmero del linaje: ,u,
tidum reddo.- Que difcilmente puede generis auctor.- Buscar los progeni-
ser limpio: uu,, qui tores del linaje: avos
difficulter ablui potest recenseo.- Ser contado entre los
miembros del linaje:
LINAJE ,,;,u,; - enumeror in gente.- Investigacin
.,; ,u, genus,pro- del origen del linaje:
genies.- Buen linaje: ,, ,; ,, generis
felicitas sobolis.- De bajo linaje: recesio
,, obscurus,innobilis.- De
buen linaje: ,,;
-
LINCE u,u,,; ,,,
,,; ,, generosus, lynx.- De lince: u,, lyn-
ingenuus,innatus.- Humilde: u, ceus
, obscuritas.- Jofe o autores del
LINDAMENTE a lepide
linaje: , generis paren-
tes.- Nacido de un mismo linaje:
LINDAR confinis sum
,, eodem genere ortus.-

482
u, linum corrumpens.- Que parte
LINDERO ,u,; ,, manojos de lino: ,, qui
sepes cum palis,finis lini fasciculos diffindit.- Tejedor
de lino: ,u, lini textor.-
LINDO ,, venustus Tejido de lino: ,,;
,,, lino con
LNEA ,,; ,, linea textus.- Vestido de lino,tnica de:
Con lneas de diversos colores: - ,,; ,,; -
,, variis coloris li- ,, sindon,amictus ex lino,
neis distinctus.- De lneas negras: tunica lintea
,, nigras habens
lineas.- Grabado de varias lneas: LINOSIRIS (planta) u,,
,, lineis variis herba quaedam
distinctus.- Lineas puestas unas en
frente de otras,paralelismo: LINTERNA ,,u,;
,, rerum ex adverso posita- ,, ; ,, vas fictile
rum inter se ratio.- Lo que consta laterna,facula
de cinco lineas: ,,
quinque lineis constans.- Que es las LQUEN ,, lichen,arborum
mismas lneas: ,, qui impetigo
est earumdem lenearum.- Que tiene
muchas lneas: ,- LIQUIDAR,convertir en lquido -
,, multas lineas habens.- Se- ,,,,,,
mejante a la lnea: ,, , liquefacio,liquo
lineae similis.- Sealado con muchas
lneas: ,, multis LQUIDO ,,; ,,;
lineis distinctus> Estacada,lnea o ,,; u,, liqui
cordn que se usa de obstculo para dus,liquor.- Cualquier lquido: -
algo (vg.caza): ,, in- ,,; ,,, liquor
dago,series humor.- Fcil de convertirse en
lquido: ,, liquabilis.- Ha
LINEAL ,, linealis cer muy lquido: admodum
liquefacio.- Que corre velozmente:
LINEAMIENTO ,, lineamen- u,u,u, celeriter
tum fluens.- Que fluye en abundancia:
,u, humor abunde fluens.-
LINFTICO `,,
Sacado de cualquier cosa: u,,
,, lymphaticus humor expressus quomodolibet.- Supr
fluo : ,u,; ,u,
LINO ,u,; ,,; humor superfluus
,; u,u, linum.- Atado
con lazos de lino: ,, LIRA ,u,; ,u,;
lineis laqueis perditus.- Crudo: ,,; ,,; u,
,u, linum crudum.- De u,; ,,; ,,;
lino fino: ,, byssimus.- ,, barbiton,lyra,chelys,tes-
Elaboracin del lino: u,, tudo.- Construdo a los sonidos de
lini elaboratio.- Hecho de lino: - la lira: u,, lyra compa
,,; ,, ex lino fac-
tus.- Que malea el lino: ,
ratus.- Onomatopeya para parodiar el ,u, victor clamore
sonido de la lira (indecl.): celebratus.- Arte de tocar la lira:
onomatopoeia qua sonitum lyrae u,, lyram pulsandi ars.-
scurriliter imitabatur.- Vencedor Cantar con la lira: barbi-
aclamado con el grito de : to cano.- Cantar y tocar al mismo

483
tiempo la lira: psallo et qui lyra gaudet.- Que halaga o
voce simul cano.- Canto de la lira: divierte con la lira: u,,
u,,; ,, lyrae qui lyra demulcet.- Que no sabe
cantus.- Canto de lira sin otro tocar la lira: ,, fidium
acompaamiento ,, pulsu carens.- Que toca la lira sin
nudus citharae cantus.- Clavculas acompaamiento de voz:
de la lira: ,u, epithonium , nudus citharista.- Sujeto a la
chordarum.- Templar las cuerdas de
lira: ,, subjectus
la lira: verticillis
chordas lyrae vel citharae intendo.- lyrae.- Taedor de lira: u,
luyricen.- Tocar mal la lira:
Con muchas cuerdas en la lira: -
perperam pulso.- Tocar
,, multas habens chordas
suavemente la lira leviter
Constructor de liras: u,,
citharam pulso
u,, qui lyras concinnat.-
Cuerda de la lira: u,,; LRICO u,,;- ,u,
,, intestinum,fides lirae.- ; u,; u,, lyri-
El que canta bien con la lira:
cus.- Lirio: ,u,;,u
,, lyra suaviter canens.-
; ,u,; ,u,; -
El que canta con lira: ,
,,.- Parecido al lirio: -
qui barbito vel lyra canit.- Hbil
,, liliaceus.- Pertenecien
en tocar la lira: ,, ha-
bens artem psalllendi.- Inventor de te a los lirios: ,, ad li
lia pertinens.- Lugar plantado de
la lira: u,, lyrae inven
tor.- La cuerda ms alta de la lira: lirios: ,,; ,,
locus liriis consitus.- Hecho de
,, summa chorda in idibus.-
lirios: ,, e liliis con-
La que sabe tocar la lira: ,
fectus.- De lirio: ,,;
, psaltria.- Las cuerdas de la
,,; ,,
lira: ,, fides,ium.-
Multitud de cuerdas en la lira: , ex liliis factus,liliaceus
u,, multitudo chordarum
LIRN ,, glis
in lyra.- Pequea: ,u, parva
lyra.- Pulsacin de la lira:
LISO ,,; ,,; -
,, lyrae pulsatio.-
,,; ,, glaber,laevis
Sonido de la lira: ,,
Lisa (adj.fem.): ,, levis
,, sonus lyrae pulsatae
Un poco liso: ,, ali-
Perteneciente a la lira: -
quantum laevigatus
,, ad lyran pertinens.- Que
toca la lira (mujer): , LISONJA: u,u,,
; u,,;-,u,; appellatio adulatoria,blandimentum.-
u,,,; u,, lyri Con lisonja: u assentatorie
cen.- Arte de tocar la lira:
,, ars pulsandi lyram LISONJEAR , , -
Tocar la lira: ,,- , comiter appello,assentor
, fidibus cano.- Cantar
al son de la lira: ad lyram LINSONJEARSE a s mismo
cano.- Hbil en tocar la lira: mihi placeo
,, peritus ad lyram
canendi.- Pulsar la lira ligeramente LISONJERO ,,; ,
, leviter fides pul ; ,,; ,,
so.- Pulsar la lira por s mismo: ; u,, assentatorius,de-
u ipsemet lyra cano.- linitor,assentator.- Lisonjera:
Pulsar la lira: fidibus cano.- ,, assentatrix
Que gusta de la lira: u,,

484
LISTA ,u, census- Que hace LISURA ,,; ,
las listas por orden numrico o , laevor,glabricies
alfabtico: ,, qui
delectus facit LITARGIRIO u,u, spuma
argenti
LISTADO u,,; u,u,
virgatus

LITERA ,u,; ,, Amante de litigios: ,,


u,u,u, lecti- ,, amans litigiorum,li
ca.- Portador de litera: , tium.- Ser amante de los litigios:
-,u,; ,, lecticarius.- litigiorum sum avidus
Perteneciente a la litera: -
,, ad lecticam pertinens LITORAL ,,; ,
,,; u,,; -
LITERARIO (banquete) ,u, ,,; ,,
literarium convivium> Trabajo li- , litoralis (adj.).- Litoral
terario: ,, lucubratio> Que (sust.): ,,u
consagra su tiempo libre al estudio: litus
,, qui ocium studio
dedicat LTOTE ,, litotes

LITERATO (ver LETRA) ,, LITRO ,, (libra,nombre de


; ,,; ,, peso y medida)
,,; u,,
LITURGIA u,, liturgia
litteratus.- Iletrado,indocto,ig-
norante: ,, illitera-
LIVIANDAD ,,;
tus
,; ,u, salacitas,catuli-
tio,libido.- Andar en liviandades:
LITERATURA ,, litteratu
ra.- Emplearse en los estudios de scortor.- Arrastrado de una
las letras: in studia furiosa liviandad: ,,
litterarum impendo insaniente locura corruptus.- Dada a
la liviandad,prostituta: ,
LITASIS ,, culculis libidinosa,meretrix.- Dejarse
generatio in renibus.-Padecer de mal llevar de la liviandad:
de piedra calculo laboro.- Al libidine teneor.- Insaciable: -
que se le ha sometido a la extrac- ,, insatiata libido.- Metido
cin de la piedra ,u,, en liviandad: u,,
cui calculi exstracti sunt.- Forma- in libidem effusus.- Liviandades:
cin de clculos en la vejiga: - , libidines
,, vesicalis morbus
LIVIANO `u,, evanidus
LITIGANTE ,,; -
,, litigator LVIDO ,,; ,,
; ,, lividus
LITIGAR , , ,
-, litigo.- Mucho: - LLAGA ,u,; `,,
u multum litigo `,,; ,,;
,; ,,; ,,;
LITIGIO ,,; , ,,; ,,;,
,; ,,; , ; ,,; u,,;
, lis,litigium.- Injusto: - , plaga,ulcus,vulnus,ulceratum
,, perversa litigia.-

485
Pequea: ,-,u, par ,,;,,; ,u,
vum ulcus.- Que cura las llagas: ; ,,; ,,;
,, ulcerativus.- Aber u,; u,, flamma.- Pequea:
tura de llagas:`,, ulcera ,u, flammula.- Remolino de
tio.- Que produce llagas: llamas: ,, undosus flamma
, exulcerandi vim habens.- Cica- rum vortex
trizacin de las llagas: u,
, obductio cicatricum.- Forma- LLAMADOR `,u, marculus
cin de una llaga: ,,
exulceratio.- Que no cicatriza: LLAMAMIENTO ,,
uu,u,, ,,,,
difficulter cicatricem contrahens.- ,; ,,;
Lleno de llagas: ,, ulce- ,,,; u,,
rosus compellatio,evocatio,accitus,con-
vocatio,vocatio.- Perteneciente al
LLAGAR ,,,- llamamiento,a la convocatoria: u-
saucio,ulcero.- Juntamente: ,, ad convocationem per-
u simul vulnero tinens

LLAMA ,,; ,,;


LLAMAR ,,, ginquo evocatus.- Llamado a: -
, , , ,, insuper accitus.- Llamado a
,, , , muchas partes: ,, e
,,u,- multis locis evocatus.- Llamando
,-,, nominalmente: nominatim
, accerso,appello compellando.- Que llama por su
voco,clamo,invoco.- A golpes: nombre: ,, nomencla-
pulso.- A grandes gritos: , tor.- Llamar ms alto: al-
hians vociferor.- A voces: - tius inclamo.- Por su nombre: -
,,, vocife- nomine voco.- Que debe ser
ror,inclamo,acclamo.- Adentro: - llamado: ,,;
, intra invoco.- , accersendus.- Enviado a llamar:
Antes: accerso prior.- ,, accersitus.- Que
Aparte: aveto,avoco.- Con llama por su nombre: ,
estrpito: ` cum strepitu nomemclator.- Que sirve para
voco.- Con otro nombre: llamar: u,, compe-
mutato nomine apppello.- De nuevo: llativus.- Ser llamado,llamarse:
insuper advoco.- Digno nominor.- Volver a llamar
de ser llamado: ,, ad- , ,
revoco,evoco
vocandus.-El primero: prior
voco.- En alta voz: u insuper
LLANO ,, ,
appello.- En auxilio:
,,; ,,; u
evoco.- Enviar a llamar: ,
,; ,, planus
-,,-,
accersitum mitto,accerso.- Hacia s:
LLANTA ,,; ,,
in me appello.- Juntamente: canthus
u,u una nomino.-
Juntamente afuera: u simul LLANTEL (planta) u,u,
evoco.- Llamado ,, plantago
,, vocatus,accersitus.- An-
tes: u,, ante nominatus LLANTO ,,u,,
Desde lejos: ,, e lon- ; u,,; u,,;

486
,,,; ,u,: ,, sponte luctui indul-
,,; ,,; , get.- Sin llanto: sine luc
; ,u, planctus,luctus,sin- tu.- Vehemente: ,u,, acer
gultus,fletus,ploratus.- Acompaar et vehemens luctus.- Voz de llanto
en el llanto: u collacrymor (onomatopeya para expresar un
Afectado por amargo llanto: u- gemido): flebilis vocula
,,,-,, gravi luctu
affectus.- Amante del llanto,lloro- LLANURA ,,,u,
so: u,, amans feltuum ; ,, planities,aequor.-
Amargo: u,, acerbus De monte: ,,u,
luctus.- Con llanto y gemido: - montana planities.-Habitante de lu-
,- cunm ploratu et ejulatu.- gares llanos y campestres: ,
De mucho llanto: uu,, , qui in locis planis et
multum luctum habens.- Lugar de campestribus moratur.- Que tiene una
llanto: u,, locus fle- llanura honda: ,, ca-
tus.- La que causa un llanto amargo: vam planitiem habens.- Que vive o
u,, quae dat acerbum crece en el llano: ,, in
luctum.- Llanto mezclado con risa: plano versans.- Rodeado de: -
u,, fletus risu ,, campis undique cinctus
permixtus.- Lo que ocasiona llanto:
,, illud quod affert LLAR ,, quodlibet pensi-
causam luctus.- Mover a llanto: le vas
lacrymas efficio.- Percusin
LLAVE ,,, ,,;
del pecho,llanto: u,,
pectoris percussio,planctus.- Propen ,,; ,,; ,
so al llanto: ,, mollis , clavis.- Pequea: ,
in luctu.- Que carece de: , u, clavicula.- Falsa: u-
, luctu carens.- Que causa gran ,u, clavis adulterina.- Echar
llanto: ,, magnum la llave: obsero
luctum afferens.- Que gusta de
llantos y gemidos: ,,; LLAVERO ,u, claviger
,, amans luctus flebi-
lis.- Que se entrega al llanto: -
LLEGADA ,,u, do,venio.- Llegar a: ,-
; ,u,; u, `, ,,,,-
,,u,- ,, venio in,
,,; ,u,; u- advenio.- Adonde se puede llegar:
,,; ,, adventus, ,, quo adire potest.- Al
accessus.- Sacrificios por la feliz destacamento de guardia:
llegada: ,, sacra ad fe stationem subeo.- A punto de llegar:
licem eggressum in litus in ipso adventu.- Antes:
praevenio.- Despus:

LLEGAR `,,,- eo.- El primero:
,,,,- prior advenio.- El que llega: -
,,,,- ,, adveniens.- Inesperada-
,,,u, mente: incido.- Llegar ms
,-,- tarde: u tardius advenio.-
,,,, Que llega con otros: u,u,,
,,,- convena.- Recin llegado: u,
,,, u,, qui paulo ante advenit
,,
pervenio,adeo,advenio,advento,acce- LLENAMENTE plene

487
,; u,,; ,
LLENAR ,,
-
,; ,,; ,
,-,-,,, ,,; ,,;-
,,,, ,,; ,,
,,,- ,,; ,,;
,-,,, ,,; ,,;
,,,,- ,; ,,; ,,
,,,, ; ,,; ,,; -
,,,, ,,; ,,;
- (llenar y ser llenado)impleo u,,; u,,;
infercio,compleo,repleo,constipo.- ,, plenus,confertus,refer-
Ser llenado: impleor.- tus,expletus.- No lleno: u-
Accin de llenar: ,- ,, non completus.- Sobremane
,, repletio.- Llenar adems: ra: ,,,;
praeterea impleo.- Que ,,; ,
llena,que satisface: ,, , admodum,nimis,admodum plenus.-
implens.- Antes: ante im- Casi lleno: ,,;-,,
pleo.- Apretando: u confertim fere plenus.- De cosas malas: -
oppleo.- Atestadamente: , ,,; ,, ma-
impleo.- Capaz de: ,, lis consutus.- Doblemente: ,
habens vim implendi.- Casi: - , dupliciter plenus.- Estar casi
, prope impleo,subim- lleno: fere plenus sum.-
pleo.- Completamente: Estar lleno: ,,
u plane impleor.- Con exce ,,,
so: superimpleo.- Con plenus,onustus sum,impleor.- Hasta
largueza: u largiter impleo la boca: ,,;-,
De musgo: musco oppleo.- Del , supra labra impletus.- Igual
todo: omnino expleo.- de lleno: ,, pariter
Difcl de llenar: ,, plenus.- Medio lleno:`,`
inexplebilis.- El que llena o comple ,,;`,, semi
ta: ,,; ,, qui plenus
implet.- Hasta arriba,hasta la boca:
u,,- si- LLEVAR ,,,,-
mul expleo.- Juntamente del todo: ,,,,
u,u,- una ,,, veho,
impleo.- Llenar de trabajo: - affero,fero.- LLevar a: ,
,u labore conficio.- , immitto,infero,af-
Mucho: ,, fero.- A cabo: ad finem
,,, perduco.- A escondidas:
, supra modum clam effero. A hombro,como los mozos
impleo.- Llenarse hasta la garganta: de cuerda: bajulo.- A mal:
ingurgitor.- Sobre- u,,,u-
manera: ,- ,,,,-
,- praeter modum impleor ,-,,,
LLENO ,,; ,, ,u aegre,graviter fe-
;,,; ,,;
ro.- A otra parte: ,- Acto de llevar: ,,; -
alio abduco,transmoveo.- A ,, comportatio,latio.- Acto de
quien llevas con gusto: ,, llevar con: u,, collatio
quem feras libenter.- A todas partes Adentro: adduco.- Afuera: -
in omnem partem fero.- ,,u
Abajo: u una deorsum fero exporto,extra fores ago.- Alrededor:

488
,, circumfero llevar ms: ,, qui plus
Por diversas partes: cir- portare potest.- Que puede llevar o
cumago.- Ante s: u prae enviar: ,, qui mittere,
me fero.- Conducir por grados: transmittere potest.- Que puede ser
sensim deduco.- Consigo: llevado: ,, qui ferri
adfero.- Dejarse llevar: potest.- Se ha de llevar afuera en
, invehor,ef- secreto: clam exporta-
feror.- Delante: , tum esse.- Se ha de llevar: -
antefero.- Al interior: u , adducendum est.-
simul immitto.- Difcil de ser Ser llevado a otra parte -
llevado: ,, portatu transferor.- Ser llevado a telas
difficilis.- El acto de llevar de un tendidas: expansis velis
lado a otro: ,, compor- ferri.- Ser llevado con mpetu: -
tatio.- El que es llevado fcilmente cum impetu feror.- Ser llevado
,, qui facile deve- con violencia y ruido:
hitur.- En torno de: cir- cum impetu et stridore feror.- Ser
cumveho.- Fcil de llevar,tolerable: llevado hacia abajo:
,, ferendus.- Fcil de ser deorsum feror.- Llevar hacia abajo:
llevado: ,,; - , defero,infero.- Ser
,, facilis ad gestan llevado hacia adelante: -
dum,ad circumducendum.- Fuera junta- ,- provehor.- Ser llevado
mente: u una eveho.- Fuera: juntamente alrededor: u
u una effero et exporto.- simul circumferor.- Ser llevado ms
Hacia adelante: , pro- all juntamente con: u
veho,praeeo.- Hasta el fin: - una praetervehor.- Ser llevado
ad finem perduco.- Idneo para rectamente: recte feror.- Ser
llevar: ,, idoneus ad ges- llevado: ,,u-
tandum.- Juntamente a lo alto: u- feror,una feror.- Sobre: -
una in sublime traho.- Junta- , superfero.- Tras s
mente a: u una effero.- traho post me.- Uno por
Juntamente alrededor: u fuerza: , pertractum
una circumfero.- Juntamente: u cimpello in.- Violentamente: `
,u,u,-,- una traho.- Volver a llevar:
fero.- Llevado: ,, reveho.- Llevarse: ,u
,, advectus,allatus.- eripio (llevarse algo para alguien)
Llevado a cabo: ,, ad
LLORADO u,,; u,
finem perductus.- Alrededor:
u,,; u,u,,
,; ,, circumactus defletus,ploratus,lacrymosus.- Digno
Llevando: gestando.- La que de llorarse: u,,; -
lleva o transporta: ,, ve- ,,; u,u,,
hens.- LLevado en brazos: , defletus,deflendus.- Muy llorado:
, qui inter ulnas gestatur.- u,u,u
Llevado por seis: ,, qui , multum defletus.- No llorado:
portatur a sex.- Ser llevado: - ,,, indefletus,luc
auferri.- Ms all: tu carens.- Que no debe ser llorado:
praeterveho.- Ms: insu- ,, non lugendus
per affero.- Muy a mal: -
,u, pror LLORAR ,u,u-
sus indigne fero.- Por todas partes: ,u,,,-
circumveho.- Que lleva diez ,,,
mil hombres: u,, decem ,,,,
millia jhominum ferens.- Que puede ,, , -

489
,,,,- misco,defleo,illacrymor.- Llorando:
,,,, u flebiter.- Llorar el nio:
,,-,- ,,u vagio,bu-
,,,,- bulo.- A gritos: ejulo.-
,u,,, Amargamente: ,
,,,,- graviter deploro.- An-
,, deploro,inge-
ters: , ante Por lo bajo: sublacrymor.-
defleo.- Con voz baja: submi Que debe ser llorado sumamente:
ssa voce fleo.- Llorar con: u- u,, omnino deflendus.-
, simul lamen- Que debe ser llorado: ,,
tor.- Cosa que merece ser llorada: is qui lugetur vel que lugeri debet
,, res per se ipsa Que debe ser muy llorado: u-
gravi gemitu lugenda.- Desear llorar ,u,, omnino deflen-
plorare cupio.- Digno de dus.- Que golpea el pecho llorando:
llorarse: u,u,, u,, qui,quae plangendo
u,u,,- pectus ferit.- Que llora con otro:
,, flebilis,lacrymis dignissi ,, qui,quae simul luget
mus.- Digno de ser llorado amargamen Que llora mucho: u,u-
te: u,,; u,, u,,; u,u,u multum
acerbssime lugendo.- Llorar lacrymans.- Que llora por la maana:
amargamente: vehementer lu- ,, mane lugens.- Que llora
geo.- El acto de llorar y gemir: - presto: u,u,u-u) cito
lacrymans.- Que llora y re al mismo
,, ejulatio,ploratio.- El
tiempo: ,,,
que es llorado por uno solo: -
lacrymabundus ridet.- Que llora por
u,, qui ab uno lugetur.-
el bollo: ,, ob mazam
El que llora amargamente: u
flens.- Recin llorados: u
u,u; uu,, graviter la-
nuper defleti.- Sin causa:
crymans.- El que no llora: u, absque causa fleo.- Llorar zollozan-
u,u non lacrymans.- El que llora: do: ,u fleo cum
,,, qui luget.- Llorar singulto,ploro.- Trgicamente: -
en presencia de: fleo tragice deploro.- Digno de
ad.- En secreto consigo mismo: - llorarse: u,, omnino
clam ejulo.- En silencio: - deflendus
, tacite lugeo.- Llorar con
ayes: ejulo.- Fcil en LLORO u,, ploratus
llorar: u,,; -
u,u,, ad lacrymas proclivis LLOROSAMENTE flebiter
Fuertemente: vehementer
ingemisco.- Que llora: ,, LLOROSO ,u,,;
,, plorator, gemens.- u,,; u,,;
Inconteniblemente: mo- ,,; ,,; ,,
dum larymis non pono.- Junto a: ; u,,; ,,
,u simul,juxta lu- ; ,,; uu,-
geo.- La que llora: , u,,; ,-
quae luget.- Llorado con lgrimas ,, gemebundus,luctuosus.-
recientes: u,, recen- Muy lloroso: u,,;u
tibus lacrymis defletus.- LO que se ,,; ,, mul-
debe llorar: ,, lugen- tum luctuosus.- Propenso a llorar:
dus.- Llorar ms insuper u,u,u facilis ad lacrymas
defleo.- Mucho: defleo.-
LLOVER `, ,,

490
,, pluo,imbrem in- do.- El que desea la lluvia: -
fundo.- Canal por donde corre el ,-,, cupidus pluviae
agua llovediza: ,,, Mojado por la lluvia: ,,
canalis per aquae pluviae effluunt ,, imbre madidus.- Mojar
Mucho: perfundo pluvia.- Muy a con la lluvia imbre made-
menudo: in roris modum minu- facio.- Mojarse mucho con la lluvia:
tis guttulis pluo pluviis nimiis perfundor.-
Que anuncia lluvia: ,,
LLUECA ,, gallina incubans pluviam praenuntians.- Que carece de
LLUVIA ,,; ,u, lluvia: ,, imbribus ca-
;`,,; `,,; `., rens.- Que corre o se derrite con
; ,,; ,, pluvia, las lluvias de invierno: ,
imber.- Abundancia de lluvias: - hieme fluens,torrens.- Que derra-
,,,, excedens ma lluvias o aguaceros: ,
modum pluviae copia,imbrium copia.- , () pluviam effundens.- Que
Abundante en: ,, suena con lluvia: u,
imbribus abundans.- Algo hmedo imbre sonans.- Que trae lluvia:
con la lluvia: `,, sub- ,, imbrifer.- Regar la
madibus ex imbre.- Rociar con lluvia lluvia: irrigo.- Tempestuo-
imbre perfundo.- Derramar a
modo de lluvia: imbrem effun
sa: ,, nimbus.- Viento que Comido de lobos: u,, a
trae lluvias: u ven- lupo comensus.- Como lobo: u
tus cum aquis pluviis erumpens lupino more.- Creerse que se es lobo
(especie de locura): u,
LLUVIOSO,,- insaniae genus.- De color de lobo:
,,; ,,,; u,, lupi colori similis
,,; ,,; , De lobo: ,, lupinus.-
, pluviosus.- El lluioso (Jpi- Despedazado por un lobo: u,
ter): `,, Pluvius ,; u,,, a lupo dis-
cerptus.- Hecho de piel de lobo: u-
LOA ,, hymni cantus , e lupi corio confecta.-
Lobos cobardes que acometen a los
LOABLE ,,, hombres de uno en uno:
dignus laude.- Muy loable: - lupi inertes qui singulos ho-
,, admodum laudabilis mines invadunt.- Lobo marino:
, lupus.- Matador de lobos: u-
LOBA ,,; u,,;
,,; u,u,
u,, lupa.- Pequea: u, luporum interfector.- Matar lobos:
, parva loba u lupum interficio.- Mordi
do de lobos: u,, a lupo
LOBANILLO ,,; u,u,
morsus.- Muerto por un lobo: u-
tuberculum
,, a lupo interemptus.- Piel
de lobo: u,u,,; u-
LOBATO u,, lupi catulus
,, lupina pellis.- Semejante
LOBEZNO u,, lupi catulus a lobo: u,, lupo similis
Que ahuyenta a los lobos: u,
LOBO ,u,; ,u, lupus , lupos arcens
Pequeo: u,u, parvus lupus
Atrevido como un lobo: u, LBREGO ,, tenebrosus
luporum modo audax.- Aullido del
LOCAL ,, localis
lobo: u,, luporum ululatus

491
; ,,; ,
LOCAMENTE ; ,- ; ,,
stupide u,u,,-
u,,; u,,,
LOCIN ,,; ,,; loquacitas,multiloquium.- Demasiada
,,; u,u,; locuacidad: ,, nimia lo-
u,,; u,, unc cuacitas.- De desmedida loquacidad:
tura,lotio.- Locin desecante ,, immodicae loquacita
,, medicamentum corporis tis> Con locuacidad: loqua
inspersum citer

LOCO ,,,; , LOCUAZ ,,; -


, (); ,,; u- ,u,,; ,
,,; ,, ; ,,; ,,;
,; ,,; , ,u,; ,,,
; ,u,,; - ,u,,; ,
,,; ,,; , ,; ,u,u
,; ,,; ,u, ,, loquax,multiloquus,
; ,u,; ,, garrulus,linguosus,nullum finem lo-
,,, demens,insanus, quendi faciens.- Ser locuaz: -
amens.- Loca: ,, insana.- ,, lingua pru
Del todo: ,,,u, rio,verbosus sum.- Locual inmoderado
qui totus insanit.- Estar loco: - ,, loquax
,,,-
LOCUCIN ,,; ,,
, insanio,desipio.-
locutio
Medio loco: `,, semi-
insanus.- Muy loco: ,- LOCURA ,,,,
,, admodum insanus.- Poner ,u,; ,,;
se loco: demens sum.- Ser ,,; ,,; -
loco furioso: prorsus insa- ,,,; ,
nio.- Ser,estar loco,fuera de s: ; ,,; ,
u una desipio,insanio ,, stoliditas,insania,vesania
LOCUACIDAD `,u,; ,
amentia.- Necedad: ,, ; ,,, mentem perce-
stultitia.- Especie de locura de llens.- Reducido a la locura: -
creerse que se es loco: u, ,, ad insaniam redactus
, insaniae genus.-Con locura: - Tener la misma locura: u
vesane.- De amor , simul insanio
,, amoris insania.- Estar
en la locura,estar loco: - LODAZAL u,,; u,
insanio.- Excitar a la locura: ; ,,,; ,u, col-
ad insaniam adigo.- Furor luvies
bquico: ,, debacchiatio.-
LODO ,,; ,,;
Hacer locuras: , ,
,u,; ,,; ,u,
vecorditer ago,insanire.-
lutus,limus.- Construdo,hecho de
Hacer muchas locuras:
lodo: ,u,, e luto
supra modum insanio.- Llevado de la
exstructus,factus.- Construir de
locura: , ,, ad in-
lodo: e luto construo.-
saniam adactus.- Padecer locura:
Cubrir de lodo: limo obduco
omen careo.- Que produce lo-
Engendrado del lodo: ,,
cura: ,,;-,,

492
e luto genitus.- Lleno de lodo: u- desipio.- Como los coribantes: u-
,,; u,,; u- u una insanio more cory-
,, lutosus,limosus.- Pisar el bantium
lodo o barro: ,u lu-
tum calco.- Revolcamiento en el lodo LORIGA ,; ,,; -
,, volutatio in luto ,,; ,,; u-
,, lorica.- Armado de lo-
LGICO ,, logicus riga de bronce: ,;
,,; ,
LOGRAR u,u,, ,; ,,; ,
efficio,assequor,nanciscor.- Adems , aereo thorace armatus.- Ves-
,- insuper efficio tir de loriga: ,-
Con sorteo: ,u sor- , lorico,thorace vel
tior,voti compos fio.- Lograr lo que lorica munio
se desea: , voti compos
fio.- No logra su intento, su deseo LORO ,,; ,,
u,, voti non compos.- No avis viridis,galbula
lograr: u non consequor
LOTE ,, sors.- Primer lote
LOGRO u,,, adeptio ,, prior sors
consecutio
LOTO ,, lotus.- Corona hecha
LOMBRIZ `,; ,u, de loto: ,, sertum e loto
lombricus factum.- Cortar almez o loto:
lotum decerpo.- De loto: ,,
LOMO ,,; ,,; -
lotinus.- Flor de loto: ,
,,; ,, ,,
, flos loti decerptus.- Que
, lumbus
produce el loto: ,,
lotum alens.- Que se alimenta con:
LONCHA ,, segmentum
,, qui loto pascitur.-
LONGEVIDAD ,,; Ser abundante en loto: loto
abundo
,, longaevitas
LOTFAGO , lothofagi
LONGEVO ,,; ,
,-,,; ,,; LOZANO ,,; ,,
u,u,;-,, longaevus, vegetus,valde vigens.- Con hoja
in decies mille annos perdurans
nueva: ,, recenti fron
LONGMANO ,,, longi- de virens.- Estar lozano: ,
manus vigeo.- Lozano y floreciente:
,, virescens et florens
LONGITUD ,,; ,
,; ,,; , LBRICO ,, lubricus.- Muy
, longitudo,extensio.- Excesiva: lbrico: ,, admo-
,, nimia longitudo dum lubricus

LOQUEAR , insanio,
LUCERO ,u,; ,, ,,; ,,;-
; ,u,; ,, ,,; ,,; ,,
lucifer.- De la tarde: lucta,reluctatio,pugna.- Aficionado
vesper a la lucha: ,
, palaestrae studiosus.- Amante
LUCHA ,,; ,, de la lucha: ,, amans

493
certaminum.- Lucha astuta: , -,,; u,u-
, artificiosa luctatio.- Dies- ,, cicindela
tro en la lucha: ,-
,. lucta eperitus.- Igual en LUCINA (diosa de los partos) -
la lucha: ,, in lucta u,, Lucina
aequalis.- La ciencia de la lucha:
,, ars pugnandi.- Perte- LUCIR ,,,,,-
neciente a la lucha: ,- ,,,,
,, ad luctam pertinens (),,,,,
Prepararse para la lucha: - ,, luceo,illucesco
ad certamen me accingo.- Soste- splendeo.- Algo: ,-
nida hasta el ltimo momento: leniter eluceo,subluceo.- Antes:
u,, ad extremum usque , praeluceo.- Bri-
spiritum producta pugna llar como la esmeralda: ,-
splendeo.- Comenzar a lucir:
LUCHADOR ,,, , illucesco,sub
u,, luctator.- Buen lucha luceo.- Mucho: ,
dor: ,, pugnator plnius luceo.- No lucir ni res-
plandecer del todo: nondum
LUCHAR ,,,
totus luceo.- Que luce mucho: -
,-,,-
,, multum lucens.- Que luce
,,,,
,, lucens
,,,,
,,,- LUCRAR ,,-
,,, ,,,,
colluctor,luctor,certo,pugno.- Apto
lucrifacio,lucror
para luchar: ,, par
certando.- Luchar con: u LUCRATIVO ,,; -
colluctor.- Contra: , ,,; ,u; u
(), ,; u,,; u,
repugno.- El que lucha armado: - ,; ,,; ,
,u, qui armatus luctatur.- unde quaestus existere potest,lu-
El que lucha con las manos: - crosus,quaestuosus
,, manibus pugnans.- Expedito
para luchar: ,, expeditus LUCRO ,u,; ,,;
ad luctam.- Hasta morir: u pro ,,; ,,,;
anima depugno ,-,, ,
,; ,u, lucrum,foe-
LUCIDO ,,; ,- nus,quaestus.- Con avidez de lucro:
,,; u,u,, cum aviditate lucri.- Dado
,,; ,,; - al lucro: ,,
,,; ,, lucidus.- Muy ,, deditus lu-
lcido: ,,,; - cro.- Inesperado: `,u, lu-
u,, lucidissimus.- Todo crum inesperatum> Que preside el lu-
lcido: ,,; , cro (Hermes): ,u qui lucro
illustris praeest.- Sin lucro: sine
lucro
LUCIENTE u,u,,;
,, lucifer,clarus LUCTUOSO u,,; ,
,; u,, luctuosus
LUCIRNAGA u,,; u
,u,,; u, LUDIBRIO ,,;

494
,; ,, ludibrium enim...multo magis

LUEGO ,,u mox, LUGAR ,,; ,u,;


deinceps,post.- Luego que: `, u,; ,u, locus.- A aquel
,, () simul ac, lugar: illic,illuc.- A un
postquam,ubi.- As pues: () mismo lugar: eumdem in locum.-
ergo,ubi ergo.- Pues
luego...mucho ms: ` u...
u
ubi
Lugar alto: ,, locus lujo: u, per
altus.- Dar lugar: u praebeo luxum absumo.- Darse al lujo y a la
locum.- De muchos lugares: molicie: u, delicias
ex plurimis locis.- De ningn facio.luxu difluo.- Gastar lujo,ser
lugar: nusquam,e nullo suntuoso: u, lu-
xum gustare,luxu difluo.- Lujo sun-
loco.- En ningn lugar: nus
tuoso: ,, luxuria in
quam,nullibi.- A ningn lugar: -
sumptus effusa.- Vivir con lujo:
nullum in locum.- De pocos
luxuriose vivo
lugares: paucis e locis.-
en pocos lugares: paucis in LUJURIOSO ,, salax.-
locis.- De tres lugares: e Ser..: ,- lascivio
tribus locis.- En algn lugar: , ,,,; ,
alicubi.- )En cuntos lugares? ; ,u,; ,
, quot in locis?.- En u, (,,),,,
cuarto lugar: quarto loco, ,, libidinosus,salax.- En
gradu.- En tercer lugar: ter- extremo: ,, furiose li-
tio loco.- En muchos lugares: - bidinosus.- Hombre lujorioso: u-
multis in locis.- De muchos ,, scortator.- Ser lujurioso:
lugares: ex multis locis ,, lascivio
A muchos lugares: ad multa Vida lujuriosa: ,,
loca.- En todo lugar: , luxuriosa vita
ubique,in omni loco.- En tres
lugares: tribus locis LUJURIA ,,; ,,
Ocupar el tercer lugar: ter- luxuria.- Maestro de la: -
tium gradum habeo.- Por razn del ,, luxuriae magister.- In-
lugar: ratione loci.- Que clinacin a la lujuria: ,,
ocupa o tiene el tercer lugar: salacitas.- Prurito de lujuria: -
,u,;-,, qui, u,,; ,, pru-
quae tertius stat ritus in venerem,salacitas in vene-
rem effusa.- Tener prurito de luju-
LGUBRE ,,,; , ria: u prurio ad venerem.-
,; ,,; u, Yerba que excita la lujuria:
,; u,,; , ,u, herbam ad venerem ex-
; ,,; ,, citans> Celo en los animales:
,,; ,, lu , libido
gubris,luctuosus.- Cancin lgubre:
,u,; `,,, car LUMBAR ,,,; ,u,
men lugubre,nugae lumbaris,musculi in interna lumborum
regione siti
LGUBREMENTE (),-
lugubriter LUMBRE ,,u, lumen.- Mato-
rral para encender la lumbre: u-
LUJO ,,; ,, ,, ad ignem concipiendum ap-
; ,, luxus.- Consumir en ta virgulta

495
, plenilunis,implens lucem luna
LUMBRERA ,,; ,, Luna pequea,luneta,adorno de los
luminare,lumen (stella) mujeres: ,u, lunula.- Luz
de la luna,luna: ,u, lu-
LUMINOSO ,, luminosus nae lux,luna.- Luna menguante: u
,,; ,, decres-
LUNA ,,,,; , cens luna.- Noche de luna llena:
,, luna.- Lunita: - ,, nox in qua tota luna
,u, lunula.- Que naci con lucet.- Luna nueva: ;
mala luna,infeliz: ,, ,, nova luna.- Luna
adversa luna natus.- A manera de oscura: u,u, obscura
luna: ,, lunatus.- Bri- luna.- Oscurecimiento de la luna:
llante con la luna: ,, ,,, lunae ob-
luna fulgete illustris.- Cualquier tenebratio.- Que dura tres lunas o
cosa hecha en figura de luna: noches: ,, trilunis.-
,, quidquid in lunae Que goza de luna llena: ,
formam est factum.- El ltima da
, plenam lucem habens
de la luna: ultima diez
lunaris.- Fase de la luna: , LUNAR ,,; ,
phasis.- Luna dbil,de poca luz:
,, luna sublucida.-
Llena: ,,; ,
lunaris ti luctu.- Causar luto: luctu
afficio.- No honrado con el luto o
LUNTICO ,- duelo: ,, nullo luctu
,,; ,.; - decoratus
,, a luna percussus,lunati
LUXACIN,instrumento quirrgico para
cus.- Estar luntico:
lunaticus sum las luxaciones: ,, ins-
trumentum medicum quo luxati artus
reponuntur
LUNETA,adornado con ,,
lunatus
LUZ `,,,; ,,;
LUPANAR u,u,- ,,; ,,; ,
,,u, lupanar , (,) ,,;
,,; ,,; -
LUPERCAL,fiestas lupercales , ,, lumen,lux.- Autor de la
,; ,, lupercalia luz: , fons lucis.- Dar a
ver,hacer salir: ,
LUSTRACIN,purificacin , ; ,,,-
; ,,; u,, ,, in lucem edo,lumen prae-
lustratio beo,illustro.- Dar a luz:
pario.- La que dio a luz: ,
LUSTRAL ,,,; , quae peperit.- Efusin de la
,, lustralis luz: u,, lumnis effusio.-
El acto de dar a luz,lo dado a luz:
LUSTRO ,,; ,, partio,partus.- El que
, lustrum goza con las luces: ,,
gaudens lampade.- Esparcida alre-
LUTO ,,; ,,; dor,difusa: ,, circum
,,; ,,u fusus splendor.- Falto de luz: -
; ,u, luctus.- Poco ha de ,,, expers lucis
luto: ,, qui est recen cassus lucis.- La misma luz,la

496
divinidad: , Deus.- Much luz artificial: u elucubro
sima luz: ,, lux summa
Padre de la luz (pico de Apolo):
u,, lucis genitor,e luce
genitus.- Pequea: ,,
u, facula.- Privado de luz: -
,, luce privatus.- Que da
luz a los hombres: ,
, lucem hominibus afferens.- Que
lleva luz: ,,,
lucem,splendorem afferens.- Que
tiene luz alta: ,,,
altam lucem habens.- Salir a la
luz: ,-,-
orior.- Seal hecha de noche con
luces: u,, facibus sub-
latis significatio.- Trabajar con

497
squalidus,macilentus,strigosus,
M pallidus,pallescens

MADERA `,,; ,u,;


`,, materia,lignum.- Acarrear
madera: , materiam
MACEDONIA,guardia imperial de -
comporto.- Alisar la madera: -
,, milites imperatoriae
laevigo.- Arte de cortar la made-
custodiae apod macedonas
ra: u,, seccandi mate-
MACERACIN ,, maceratio riae ars.- Combustible:u,
materia ignem cito concipiens.-
MACERADO ,,, mace Hecho de madera: u,,
ratus,sale maceratus ligno compactus> Enlace,trabazn de
madera: ,, colligatio>
MACERAR u,,, Hecho de buena madera: ,;
,,u macero u,, qui probae est materiae
Obras de madera: uu,,
MACERO,que pelea con maza u, fabrilia.- Que acarrea madera:
u,; u,, qui clava ,,, qui materiam
pugnat.- Que lleva maza: u comprtat.- Que come madera:u
, clavam gestans , qui lignum exedit.- Que corrom
pe la: u,, qui ligna
MACHACADO ,,; u- corrumpit exedendo.- Transporte de
,, contusus,contritus.- Con madera: u,, portatio lig-
otro: ,, cum alio tritus ni.- Que lleva madera: u,,
lignifer.- Cercado de: u-
MACHACAR ,-, ,, lignis obseptus.- Cortar
,,,,- madera: u ligna seco.- Que es
,u,,, de madera por dentro: u,,
,-,,,uu, subtus ligneus.- Que golpea la made-
u, contro,pinso,contundo ra: ,u, ligna tundens.-
Apto para machacar: ,, Que talla y pule madera: u
habens vim pinsendi , qui ligna seu stipites polit
MACHISTA,de resoluciones varoniles vel scalpit.- Que tiene poca:
u,u, virili consilio ,, parum materiae habens.-
utens Todo de madera: ,, ex
ligno totus.- Trozo de madera engas-
MACHO ,u,; ,, tado,inserto en algo: ,,
, (,dat.) mas, lignum insertum
masculus.- Animal macho: ,,
MADERAJE ,, materiatio
; u,, admissarius,qui
foeminas init.- Macho y hembra: MADERO ,, lignum.- Trabazn
u,u,u (-) masculus simul et de maderos que forman la techumbre:
foemina ,, contignatio.- Llevar un
madero: u fustem gesto.-
MACILENTO ,,;-
Maderos largos: , in longum
,,,; ,,
prrecta ligna.- Maderos rectos: -
, (,), ,,
, recta lignea
; ,,; ,,
; ,,; u,
MADRASTRA ,,,; u-
; u,; ,,
,,; u,, noverca
; ,,; ,,

490
De la madrastra: u,, antiqua parens.- De familia:
novercalis ,,; ,,
materfamilias.- De todas las cosas:
MADRE ,,; ,, ,; ,,,
; u,u,; ,,; - omniparens.- El que abandona a su
,,; ,,; , madre: ,,, qui matrem
mater.- A quien solo queda la madre: relinquit.- Hace ya mucho tiempo
,,, cui sola mater madre: ,, jampridem
superest.- Afecto de madre: mater.- Igual a la madre: ,
u, afectus maternus.- Amante de ; ,,, aequalis ma-
la madre: ,,, amans
matris.- antigua madre: ,
tri.- La mismsima madre,que tiene media maturitate sum.- LO que tiene
las mismas costumbres que la madre: la virtud de madurar: ,-
,,, ipsissima mater, ,, habens vim maturandi
matris mores referens.- Nacido de la
misma madre: ,,; - MADURARSE u maturesco
,,, eodem matre natus.- Que
asume el cuidado de las madres: - MADUREZ ,,; ,,
,, qui cum matribus ver- ,,; ,,;
satur.- Que favorece a su madre: ,,; ,, maduri-
,, qui matrem suam tas.- Reducirse a la madurez: -
recipit.- Recibido por su madre: - ad maduritatem perducor.- Ade-
,, a matre receptus.- Por lantar la madurez de los frutos: -
parte de madre: mater- maturesco.- Llevar a madurez:
no genere.- Matar a su madre: - ad maduritatem perduco.-
matrem occido.- Muerte de la Que lleva a la madurez:
madre: ,, matris cae- , perducens ad maturitatem
des.- Muerto por la madre: -
,, a matre occisus.- El que MADURO ,,; ,,;
mata a su madre: ,u, ,,; ,,; u,
,,u; - ,; ,,; ,,;
,u, qui matrem occidit ,,; u,, maturus
Ms maduro: ,, maturior
MADRINA ,, pronuba quae Edad madura: ,, aetas matu-
conciliat nuptias rior

MADROO ,u,; ,u,; MAESTRA , -() artis


u,u,(fruta) arbutum; perita magistra
,u, arbutus (rbol).- Que
come madroos: ,, qui MAESTRESALA ,u, archi
arbutis vescitur triclinus

MADRUGADA ,u,; ,, lux MAESTRILLO ,u, ma-


prima,diluculum gister vili pretii

MADRUGAR mane surgo MAESTRO ,u,; ,


; ,, traditor doctrinae,
MADURAR ,,,- magister.- Maestro (voz siraca):
, maturo,maturefacio.- Co ` rabbi,magister.- A modo de
ger los frutos sin madurar: los que ejercitana los nios: -
fructus immaturos carpo.- eorum more qui pueros
Estar a medio madurar: in exercent.- De escuela:

491
,; ,u,; ,
,u, palaestrae magister MGICO ,, magicus
De gimnasio: ,,;
,u, palaestrae magister.- De MAGISTERIO ,, docendi
nios: u,, eruditor.- munus.- Relativo al magisterio: -
Elemental o de instruccin primaria: ,, traditionem doctrinae
,,; ,, qui pertinens
prima elementa tradit.- Maestro,maes
tra: ,u,; ,, MAGISTRADO ,, magistra-
tus.- Ambicioso,deseoso de ser magis
magister,magistra.- Falso maestro,
trado u,u,; u,
que ensea falsas doctrinas: u-
u,; u,u, qui studet
,u, falsus doctor,qui
magistratibus gerendis.- Asamblea de
falsa docet.- Oficio de maestro de
magistrados: u,, magistra-
baile: ,, munus eius
tuum collegium.- Magistrado atenien-
qui chori magister erat.- Pre-
se: ,u, magistratus athe-
mio dado al maestro: ,u,
niensis (presidente de seccin de
praemium docenti traditum.- Tener un
cada tribu).- Avidez o percepcin de
mismo maestro: u simul audio
recompensa en el: ,,
mercedis in magistratu perceptio
MAGNANIMIDAD u,, sive aviditas.- Contestacin de los
, magnanimitas magistrados: ,,; -
,u, datio responsorum a
MAGIA ,, magia,ars magica magistratibus.- Designacin de magis
Trampas de magia: ,,
insidiae magicae
trados: ,, designatio ,, promptus ad obediendum
matritatuum.- Eleccin de los magis magistratibus.- Supremo magistrado:
trados: ,, magistratuum ,, prytanis.- Ser supre-
electio.- Espartano: mo magistrado: u sum pryta-
patronomus.- Los seis magistrados nis.- Tabla donde se inscriban los
atenienses: ,-, sex nombres de los magistrados:
magistratus athenienses.- Lugar , album
donde se elige a los magistrados por
sorteo: ,u, locus ubi MAGISTRATURA ,, magistratus.-
magistratus sorte creantur.- Magis- Suprema en Atenas: u,,
trado que compona las diferencias dignitas prytanica.- Ambicionar el
de los marineros: u, poder de la magistratura: -
magistrartus qui naturam lites
magistratum ambio.- Colega en
componebant.- Magistrados inferiores
la magistratura: ,, col-
u, inferiores magistratus
lega in magistratu.- El pretende la
Obodecer a los magistrados: - magistratura,los cargos pblicos:
obtempero magistratibus.- Obe- ,u,u, magis-
diencia a los magistrados: tratus ambiens.- El que recibe recom
, obtemperatio magistratibus.- pensa por el desempeo de la magis-
Magistrados para la conservacin y tratura: ,u, qui merce-
justo precio del trigo: , dem in gerendo magistratu accipit
, qui frumentum servat.- Perte-
neciente a los sumos magistrados: MAGNNIMAMENTE u magnanime
u,, ad summos prytanes
pertinens.- Precipitacin en elegir MAGNANIMIDAD u,,,
magistrados: u,, -,,; ,, magnani-
festinationes magistratuum eligendo mitas
rum.- Pronto a obedecer a los: -
MAGNNIMO ,,; ,

492
,,,; , MAGNITUD ,, magnitudo.-
,,; u,, Conveniente,justa: -
,,,,; ,, justa magnitudo.- De siete pies
; u,,- de magnitud: ,, septem
u,,u,, pedalis.- Que es de la misma magni-
,,,, magnani- tud ,, qui est ejus-
mus dem magnitudinis

MAGNATE ,; ,, MAGO ,,; ,,


optimates,magnas,atis ,,; ,u, magus

MAGNFICAMENTE ,,- MAGRO ,,; ,,;


,u sublate,regie,mag- ,, macer
nifice
MAGULLADURA ,, con-
MAGNIFICENCIA ,,,; tusio
,,; ,u,; -
,,; ,, MAGULLAMIENTO ,,; -
,,; u,,; ,, contusio
,,,; u-
,, magnificentia,splendidus MAGULLAR u, con-
apparatus.- De palabras: ,u tundo
granditas verborum.- Hablar con
magnificentia: magnifice MAJADA ,, cassae pasto-
res
loquor.- Ostentar magnificencia: -
ostento magnificentia.- MAJAR ,,,-
Propenso a la magnificencia en el
pinso.- Accin de majar:
lenguaje: ,, ad gran-
,; ,, actio pinsendi
diloquentiam pronus

MAGNFICO ,, MAJESTAD ,,;


,u,,; - u,; ,,; ,
,,; , ,; ,,; ,
,; ,, magnificus.- En , majestas
el decir: ,, magni-
ficus in dicendo MAJUELO ,, novellatio

MAL ,, malum,detrimentum.- Presentimiento de un mal: ,


Males: ,, mala.- Causante , praesensio mali.- Dioses que
del mal: ,,; , ahuyentan o apartan los males: u-
, damnum inferens.- Desgracia,c ,, fugatores,aversorum ma-
mulo de males: u,, cumulus lorum dii.- Que calma los males: u-
malorum.- El que aparta los males: ,, sedator malorum
,, malum pellens.- El
que no ha probado mal alguno: - MALAMENTE ,, male
,, nihil expertus mali.- El improbe
que recuerda los males: ,
memor malorum.- Hacer mal: - MALDAD `u,,; ,
,,, noceo.- Lleno ,; ,,; u,
de grandes males: ,u- ,; ,,; u,-
,,; u,, un- u,,; ,,
dique immersus malis.- Obrar mal,tor ,,; ,,
cidamente: ago perverse.- ,,; u,,

493
,,; ,,; -
,,; ,,; MALDICIN u,, (dirae)
, pravitas,flagitium,scelus,de- ,,; ,,
pravitas,improbitas,nequitia.- Andar ; ,,;
en maldades con otro: u- ,; ,,; ,,
flagiose cum alio oberro.- Au- devotio,convicium,maledictum,male-
tor de una maldad abominable: u- dictio
,u, abominandi flagitii auctor
MALDITO ,, maledictus
Cometida astutamente: ,
, callide admissum scelus.-
MALEAMIENTO ,, dis-
Digna de castigo: ,, tortio
scelus poena dignum.- Envejecido en
maldades: ,,;- MALEDICENCIA `u,u,
,,, in sceleribus exerci- ,,,,;
tatus.- Inclinacin a la maldad: ,,; ,,
,, natura malefica.- Na- ,,; ,u, ma
cido para la malad: ,, ledicentia
ad alios laedendos natus.- Obrar con
maldad: ,,- MALEFICIO ,,,;
proterve me gero.- Odiar la ,,; -,,; -
maldad juntamente: u una ,, maleficium
improbitatem odi.- Origen o autor de
lo malo: ,u, auctor seu MALFICO `u,,; `-
origo malorum.-Reprensin ,; `,,; -
de la maldad: ,, exproba- ,u,; ,,; -
tio improbitatis
,,; ,.,,
,,; ,,;
MALDECIDO ,,,;
,, maleficus.- Ser mal
,, diris devotus,maledictus
fico: u maleficus sum
MALDECIR ,,-
MALETA ,, sarcina viatorum
,u,,
,,,
MALEVOLENCIA ,,-
,,
u,, malevolentia
u,,,,
,,,- MALVOLO ,u,,;
maledictis persequor,maledico,im- ,, malevolus.- Ser mal-
precor,execror
volo: malevolus sum
MALDICIENTE ,,
MALGASTAR `u,,
,,,
,-, utendo con-
,,,- sumo,dissipo,disjicio,dilapido bona
,,,,; Gastar el tiempo: ,
,,; ,,,; - tempus frustra consumo.- Gastar ne-
,u, maledicus,qui odiosam ora- ciamente: ,- inepte
tionem habet.- De lengua: - impendo.- Gastar malamwente: -
,, amaram linguam habens.- ,u perperam consumo
Mal hablado: ,, pro-
terve contumeliosi
MALHABLADO ,, male- iram rumpere
dicus
MALICIA ,,,
MALHUMOR,estallar de in ,; ,,; ,, malitia

494
Con deliberada malicia: vis rebus.- Hasta lo sumo: -
deliberata malitia.- Obrar con mali- ,, ad summum malus.- Hombres
cia dolose ago.- Malicia deli malos y despreciables: ,,
berada: ,,; , homines viles et improbi.- Malo
u, deliberata malitia.- No usar al obrar: ,, improbus
de: malitia non utor.- in agendo.- Medio malo: `
Obrar con malicia juntamente: u- `,, semi-malus.- Muy
u simul improbe ago.- Obrar malo: ,,; ,,
con malicia: vulpino more ,,; ,,
ago pessimus,admodum malus.- Odio contra
los malos: ,, odium in
MALICIOSAMENTE ,- malos.- Poco malo: ,, mi-
, dolose.- Obrar mali- nime malus.- Ser malo de intento,con
ciosamente: u maliciose advertencia: sponte malus
ago sum

MALICIOSO u,,; - MALOGRAR elido


,,; ,, versu
tus.- Accin maliciosa: , MALOLIENTE ,, graveolens
; u,, fraudulen- Desprender un mal olor: u foe-
tum,dolosum factum.- Muy malicioso: teo
,, omnino vafer.- No
malicioso: ,, minime MALROCHAR dilapido bona
malus
MALROTADOR ,, profusus
MALIGNIDAD ,, maligni-
tas MALSONANTE ,u,-
u,, dissonus,gravisonus
MALIGNO ,,; ,,
,,; ,, pra MALTA,de Malta: ,, meli-
va indole,malignus.- De nimo malig- taeus
no: ,, ingenio pravo
MALTRATADO,muy.. u,,
MALINTENCIONADO ,, inge - valde vexatus
nio pravo MALTRATAR ,,,-
u,,,-
MALLA para pescar ,u,; ,,, vexo,car-
,, sagena po,dilacero.-A alguno: male
habeo.-A golpes: plagis con
MALO `,,; ,,; - tundo.- A la vez: uu una
,,; u,,; ,, male vexo.- Con oprobios:
,,; ,,; - probris scindo.- Con palabras: -
,,, malus,pravus.- dicteria jacio
Aborrecer a los malos:
malos detestor.- Algo malo: - MALTRATO `,,; -
,, subimprobus.- De mal ,, vexatio.- Violento:`u-
corazn: ,, vecors.- De ,, tractio violenta
propsito: ,, de industria
malus.- Del todo malo: ,, MALVA ,,; ,, malva
() omnino malus.- El que Arbrea: ,, malva ar-
odia a los malos: ,, borescens
qui malos odit.- En cosas pequeas:
,, improbus in pra- MALVADAMENTE sceleste.- Por-

495
tarse malvadamente: incom- ,,,; -
posite me gero ,,; ,,; ; ,,
,; ,u,; ,,; u
MALVADO ,,, ,,; u,,; -
; ,,;,,; - ,,; ,,;
,,,, ,; ,,; ,
; ,,; ,,; ,,; ,,;
,,; ,; ,u,
; ,,; ,
u,,; ,,,; ,,, adhuc
,,,; ,,; - mammis admotus.- Que mama desde hace
,, sceleratus,verbero,impro poco: ,,, qui
bus,scelestus,fligitiosus,sinister nuper sugit
circulator,reprobus.- Amante de los
malvados: ,, amans MAMILA,entre las mamilas ,
improborum.- De nimo malvado: - , medius inter mamillas
,, malevolo et infenso animo
Digno de un castigo capital,del MAN manna
barathrum o precipicio: ,u
sceleratus.- Hombre malvado: - MANADA u,u, armentum boum
,, homo nequam.-Jpter,ven Por manadas: gregatim
gador de los malvados:
MANANTIAL ,,; ,
Jupiter vindex sceleratorum.-
,;-,,; ,,;
Ms malvado: ,, proter-
,,; u,,; -
vior.- Muy malvado: ,,;
,,; ,,; ,
,,; ,, sce
,, scatebra,scaturigo.- A modo
leratissimus.- Por naturaleza: -
de manantial: u instar
,, per se sceleratus.-
Que gusta de gente perdida,malvada: fontis salientis.-De agua: ,
,, qui gaudet impro- ,; ,, scaturigo,erup-
bis.- Sumamente malvado: , tio aquarum.- Pequeo: ,u,
,, prorsus scelera parva scaturigo.- Que sale del
tus,sceleratissimus manantial: u,, scate-
bris saliens.- Que se divide en
MALVAVISCO ,,u, hi- muchos arroyuelos: , fontes
biscus rivuli sparsi.- Que tiene dos manan-
tiales: u,,; u
MAMA,pechos de hombre o mujer , ,, fontibus scatens.- Saltar a
, mamma.- Enfermedad en el pecho manera de manantial: salio
de las mujeres que cran,llamada instar aquae scaturientis
pelo: ,,; ,,
morbus pilaris.- Que an mama: - MANAR `u,,,
,, qui adhuc est lactens.- ,,,,,,
Voz del nio que llama a su madre: ,,, scateo,
,,; ,, vox mano,fluo,scaturio,undaqueque scateo
puerili ad matrem vel aviam advocans Agua: ,, scaturio
En aguas: aquis scateo.- Hacer
MAMAR ,u,,u, manar: scaturire facio.- Que
u,, mulgeo,sugo.- mana de una fuente: u,,
Dar de mamar: ,u, e fonte scaturiens.- Salir manando:
lacto.- El que mama: ,u erumpo in modum aquae
,,; ,, lac- salientis,effundo> Que mana: -
tens.- Que an mama: ,,; ,, scaturiens

496
cha: ,, infector.- Sin
MANCEBA ,u, prostibulum mancha: ,, impollutus
Suciedad,inmundicia ,,
MANCEBO desgraciado ,, sordes
, infelix puber.- Mancebo y man-
ceba: ,u,, qui,quae jux MANCHADO ,,; u,-
ta cubat ,,,,: ,
; ,,; ,,
MANCHA ,,; ,,; - maculosus,inquinatus,foedatus,pollu-
,,; ,u,; ,, tus.- Con pintas: ,, macu
,,; ,,; u latus.- De pintas negras: ,,
,,; ,,; , ; ,, nigris maculis va-
u,; ,,; ,, riegatus.- Muy manchado: u,
macula,labes,noxa,piaculum,pollu- ,; u.- Ser manchado: -
tio.- Moral: ,, inquina- polluor
mentum.- Del vestido: ,, ma-
cula.- Distinguido por las manchas MANCHAR ,`u,,-
rojas: u,, rubeis ma ,,,u,,
culis distinctus.- Negra: , ,,,,u,-
,; ,, denigratio.- ,,,u
pintando con manchas: ,,
maculis egregie pictus.- Que man
,,,, ,,,,
,,,,, ,,,-,-
,, maculo,in- ,,,,,
quino,polluo,foedo,contamino,deturpo ,,
.- Accin de manchar: u,, ,,-,u-
inquinatio.- Con orn: rubi- ,,,,,
gine foedare.- Con sangre: - impero,praecipio,jubeo,
cruore inquino.- De fango: - accerso,administro.- A la vez: u-
limo obduco.- El que mancha: una jubeo.- Adems: -
u,, infector insuper jubeo.- Andar mandando
imperito.- Antes: ,
MANCHARSE u inquiror cum ,u ante praecipio
Con una muerte: caede me An ms: ,-
polluo
insuper jubeo.- Bajo las rdenes
de otro: impero sub
MANCO ,,;,,;
altero.- Buen modo de mandar: -
,,; ,,; -
,, bona imperandi ratio.- Como
,,; ,,; u,
jefe: ,, impero
,; ,, mancus,manu captus
praeesse.- Con autoridad: -
Accin de dejar a uno manco: -
domini more impero.- Con energa
,, actio reddendi mancum.- Que
fortiter impero.- Con natura-
slo tiene una mano: ,
leza o carcter para mandar:
-,, unicam manum habens
,, natura vel ingenio
princeps.- Con rigor: u,-
MANDADO ,, imperatus
u jubeo imperiore.- El que es
MANDAMIENTO,cumplidor de los manda- mandado a hacer alguna cosa: u-
mientos divinos ,, amans ,, qui jussus est aliquid
et studiosus mandatorum dei effector facere.- Del que manda: ,
, imperatorius.- Desear mandar a
MANDAR ,,, los soldados: milites du-

497
cere cupio.- Deseo de mandar: vim habens.- Que tiene fuerza de
,, imperii cupiditas.- El mandar: ,, habens vim
que manda bien: ,, qui imperandi.- Tener aficin a mandar:
bene imperat.- El que manda justamen affecto dominatum
te: ,u, qui juste impe- Mandar,enviar a un lado y a otro:
rat.- El que manda: u,,; mittere in diversas
,, jussor,praefectus.- partes.- Mandar,enviar fuera: -
En comn: u,- communi- emitto.- Mandando,ordenando: -
ter edico.- En jefe: sum praecipiendo
dux.- Ignorante en el modo de mandar
,, ars imperandi ig- MANDATO ,`,,;`-
narus.- Mandar bien: bene ,,; ,,;,,
impero.- Ms y ms cosas: ,,; ,,,;
alia ex aliis impero.- Muy ,,9 ,,;
bien: optime magistratum ,,; ,,; -
fero.- Perfectamente: ,,; u,,; u-
optime impero.- Por pregn: ,,; ,u,; ,
per praeconem promulgo.- Por propia ,; ,,; ,
autoridad: ,u, qui suo ,; ,, mandatum,
jure imperat.- Por seas: jussum
nuto jubeo.- Que manda a todos: -
MANDBULA ,, mandibula
,, omnibus imperans.- Que
manda diez mil hombres: u,
MANDO ,,; ,,
u,u, qui decem millibus
,,; ,, impe-
praeficitur.- Que manda en muchos
rium.- Abusar del mando o del que
pueblos: u,,;-u
manda: abutor regno vel
, late imperans.- Que manda en
rege.- Apto para el mando: ,
muchos: ,u,,
u,, aptus ad imperium
multorum dominus,princeps.- Que
obtinendum.- Ambionar el mando: -
manda solo,monarca: ,u,
qui solus imperat.- Que manda una magistratum ambio.-Colega
parte: ,u, qui parti en le mando militar: u,u
imperat.- Que puede mandar: -
,,, imperandi
imperii militaris collega.- Dar el dominor.- Mando,auitoridad:
mando: praeficio.- Mando de , imperium
muchos: u,, multo-
rum imperium.- Deseoso de mando: - MANDRGORA ,u, mandra-
,, cupidus imperii.- Difi- goras.- Propinar la madragora: -
cultar de conservar el mando: u- mandragoram propino
,, difficultas imperii retinen
di.- el solo dueo del mando: - MANEJABLE ,,; ,
,, penes quem unum est , tractabilis
imperium.- Mando militar:
, rei militaris imperium.- Obte- MANEJAR ,u,-
ner el mando: imperium pertracto,administro,assi-
habeo.- Pequeo mando: ,u, due verso.- Defcil de: u-
imperium parvum.- Pretender el ,, tractatu difficilis.-
mando del ejrcito: impe- Fcil de: ,, faci
rium militare affecto.- Ser colega lis ad tractandum
en el mando: u collega sum in
MANEJO `,,, trac-
magistratu.- Tener mando:

498
tatio.- De pocas cosas: - MANGUITOS ,-,--
,, paucarum rerum tractatio.- ,u, id quod circa manus
ponitur
MANERA a la manera que , ,
quemadmodum,sicut.- De alguna MANA,tener la misma mana o locura
manera: quodam modo.-De cinco u eodem furore agor
maneras: quintuplicer
MANIFESTACIN ,,
de cuatro maneras: ,-;-
,,,, ma-
, quadrifariam.- De esta
nifestatio,ostentatio,patefactio,sub
manera: hac via.- De muchas jectio
maneras: , mul-
tifariam.- De ningua manera, MANIFESTAR ,,-,
nihil quidquam,nequaquam -,,,,
De todos maneras: omni ,,,
mode.- De tres maneras: ,- ,,,,-
trifariam.- - En ,u,-,,-
gran manera: ,,,u,
,,,,, ,,,-
,,,,u,, u,,,-
, magnopere.- ,,,,-,-
Que tiene buenas maneras: ,,, mani-
, qui manibus sapit> Tener bue- festo,exhibeo,adaperio,appareo,pro-
nas maneras: concinne fero,ostendo,manifestum reddo,planum
gesticulor facio,patefacio,edo,demonstro,praebe
o,in medium produco.- Antes: -
MANES ,;,, manes , manifesto,ostendo
(dioses infernales).- Tratado de los Con ciertos signos: ,-
manes: u,, tractatus de ma- certis signis ostendo.- Con
nibus claridad: plane manifesto
De paso: obiter ostendo.-
MANGA,lo que tiene mangas
Desear manifestarse: os-
, manicatus,manuleatus tendere me cupio.- Manifestar ms:
u,- insuper os-
MANGO ,,; ,u, tendo.- Que tiene virtud de manifes-
,,; ,,; ,u, tar,ilustrar,iluminar: ,,
; ,, hasta,manubrium habens vim naifestandi.- Sacar a
De madera pulida: u,, has- la luz: in lucem profero.-
tile.- El que tiene mango dorado:
Manifestar conjuntamente: u-
uu,, aureum lignum ha-
bens.- Que tiene asas o mango: simul ostendo
,, manubriatus,ansatus
MANIFIESTAMENTE ,,-
Que tiene mango de marfil: -
,,,
,, eburneum manubrium ha-
bens.- Mango que tienen las azadas, manifeste,palam,liquide.- Muy
hachas y otros instrumentos semejan manifiestamente: manifes-
tes: `,u, scapus.- Sin tissime
mango: u,, sine manu-
brio

MANIFIESTO ,,,; ; ,,,


,,; ,,; , ,,; ,,-
,; ,,; ,- ,,,u,,;
,,,;,, ,,; ,,;

499
,`,, manifestus, manjares delicados: delica-
qui est in promptu,apparens.-A todos tis cibis delector
,, omnibus apparens.-
Manifiesto de todas partes: - MANO ,,; ,,; -
,, ex omni parte manifestus.- ,, manus.- Izquierda: ,
Muy manifiesto: ,,; , sinistra manus.- Mano pequea:
,,,- ,u, manus parva.- A manos
,,; ,, valde,ad limpias: manibus vacuis.-
modum manifestus.-Ms manifiesto: Agitar mucho la mano,gesti-
,, clarior.- Enteramen- cular: u crebro motu cieo ma-
te manifiesto: ,, pror- nus.- Celeridad de manos: u,
sus manifestus.- Poner de manifiesto , celeritas manuum.- Con las
u manifestum facio.- Por manos vacas: vacuis mani-
todas partes: ,, unde- bus.- Con manos levantadas: -
quaque manifestus ,, manibus sublatis.- Con una
sola mano: ,-,, uni-
MANIOBRAR,que maniobra o trabaja in cam manum habens.- Concavidad de la
teligentemente ,, mani mano o pie: ,, vola.-
bus sapiens Cualquier arte que necesita de las
manos: ,, ars quae manu
MANPULO militar ,u,; -
tractatur.- Darse la mano:
,u, manipulus dextram jungo.- Ejercer arte de ma-
nos: manu artem aliquam
MANIR macero
exerceo.- Extender la mano: -
MANJAR ,u,; ,, manum protendo.- Hacer juegos de
,; ,,; , manos: u,u praestigia
,; ,u,; , exerceo.- Lavar las manos: ,-
u,; ,,u, abluo.- Poner manos a la obra:
epulae,opsonium,pulmentum,dapes, in manus sumo.- Hacer
edulium.- Abstenerse de manjares: seales con la mano: manu
a cibis abstineo.- Especie significo.- Sobrepujar en fuerzas de
de: ,, edulii genus.- Ex- manos: , manuum viri-
quisito: ,,; , bus supero.- Traer entre manos: -
cupediae,cibaria,lautitae.- Gran pertracto.- Usar de la mano
apresto de manjares: u,, izquierda: sinistra utor
; u,, ciborium nimius De cien manos: ,;-
apparatus.- Manjar lidio,hecho de ,, centimanus.- De cuatro
harina,queso y leche: u,u, manos: ,,-,, quadri
cibys lydius.- Manjares delicados y manus.- De hierro: ,u
sabrosos: ,, edulia suavia manus ferrea.- De mano fuerte:
et delicata.- Posos de los manjares ,-,,; ,,;
cocidos: `,,; ,, fae- ,,, manu fortis.-
ces cibi decoti.- Preparacin de De manos magnficas,fuertes: -
manjares exquisitos: u, ,, manibus strenuus.- De
exquisitior ciborum apparatus.- muchas manos: ,,,;
Preparar manjares exquisitos: u- ,, multimanus.- De suave
exquisitiore apparatu cibos mano: ,-,, qui
condio.- Presentar los manjares a la mollem habens manum.- Debe
mesa: appono cibos.- Que extenderse la mano:
habla de manjares agradables: manus extendenda est.- Dbil de
,, qui sermones habet de manos: ,, manu debilis
rebus ventri gratis.- Regalarse con Defecto en las manos: ,,

500
tarditas manus.- El acto de extender ,, cui sunt fissurae in
la mano: ,, manuum pro- manibus.- El que tiene manos forzu-
tensio.- Hbil de manos: , das: ,, () qui
u, qui aliquid manu aptat.- El que manibus est nervosis.- Enlace de las
es de dbiles manos: ,, manos: ,, manuum conser-
manu debilior.- El que mueve las tio.- Extremidad de la mano:
manos segn arte: ,, , summa manus.- Hecho de mano
qui certa lege manus motitat.- El humana: ,, manu fac-
que tiene hendiduras en las manos:
tus.- Hecho por diestra mano: expedita: ,,, expedi-
,, perita manu confectus.- tam manum habens.- Que tiene seis
Hendidura de la mano: ,, manos: ,,, qui sex
,, manuum fissura.- Hueco manus habet.- Tanto que pueda llenar
de la mano: ,, cavitas la mano: ,, tan-
tus ut manum implere possit.- Poner
manus.- Imposicin de manos: -
en las manos: in manus traho
,, impositio manuum.- La mano
extendida,la palma de la mano: -
MANOJITO ,, fasciculus
,u, palmus,porrecta manus.-
La parte exterior de la mano: - MANOJO ,,; ,,;
,, adversa pars manus.- ,,; ,u, ma-
Largo de manos: ,,, nipulus,fasciculus.- Cuerda con que
longimanus.- Ligero de manos: u- se ata el manojo: ,u,
,, celeritas manuum.- Lo que funis quo fasciculus colligatur.-
llena la mano: ,, Coger manojos: manipulos
manum implens.- Lo que se ha hecho colligo.- Que coge manojos: -
con la mano: ,, id ,, qui manipulos colli-
quod manus artificio confectus est.- git.- Recoger en manojos:
Movimiento arreglado de las manos: in manipulos colligo
,, manuum certa cun lege MANOSEAR ,,,,
motus.- Movimiento de manos:
,,,,
,, manuum motus.- Pal-
,,,-
ma de la mano: ,u,; u ,,,,-
,,; ,, vola,palmus manu tracto,contrecto,subigo.-
Cavidad de la mano: ,u, Por debajo: subtus con-
cavitas.- Que cabe en la mano: trecto.- Por todas partes: -
u,, qui manu comprehenditur undique tracto.-Manosear sua-
Perteneciente a las obras de mano:
vemente: , leviter
,, ad manus artifi- attrecto
cium pertinens.- Perteneciente a los
movimientos de las manos: - MANOSEO ,,, contrec
,, pertinens ad illam concinni tatio,attractus
tatem gesticulationis.- Poder de
manos: ,, manuum po- MANSAMENTE , leniter,
tentia.- Por propia mano: , mansueto animo
, manu propia.-
Puesto a la mano, que se tiene a las MANSEDUMBRE `,,; -
manos: ,,; ,, ,,; ,,-
ad manus situs.- Que carece de u,u,,; ,
manos: ,,; ,, ,, placatio,mansueto,leni-
manu o manibus carens.- Que carga la tas hominis nunquam irascentis
mano: ,, manus onerans
Que gasta la mano: ,, MANSIN ,u,; ,,
manum atterens.- Que tiene mano ; ,, mansio.- Seorial:

501
,, ad aulas pertinens ,u, mantile

MANSO `,u,;`,,; MANTELETA ,, laena mol-


,, (mansueta) ,, lior et tenuior
; ,,,
,; ,,,; , MANTENER con tesn pertina
citer conservo
,; ,,, cicur,
mansuetus,irae expers
MANTENERSE firme praesto
MANTA burda ,, cento
MANTO ,,;
MANTECA ,,; ,u, u, peplum.- De seora: ,u,
,,u, butyron,ar- ,u,; ,, pelus,
vina.- Hecho de manteca: u -um.- Cubierto de un solo manto: -
, a butyro factus.- Semejante a ,, unico peplo indutus
El que lleva un manto vil y rgido:
la manteca: ,, pingui
similis ,, rigidum vilemque
peplum gerens.- Que lleva manto
MANTEL ,,; - negro: ,, nigrum pe-
plum habens.- Que tiene hermoso lanzas: , regii persarum
manto: ,,, qui satellites qui aurea mala kastis
pulchrum peplum habet.- Que tiene praefixa gestabant.- Que produce
manto largo: ,, manzanas:,, mala ferens
longum habens peplum.- Que tiene un Gurda de las manzanas:,
manto pequeo: ,, , malorum custos.- Que se parece a
parvum peplum habens.- Manto real: la manzana: ,, ad malum
u,, pallium regium.- Vesti accedens.- Tirar a color de:
da de manto largo: ,, ad colorem mali vergo
longa veste induta.- Vestido con
manto de lino: ,, li- MANZANO (rbol) ,,,;
neum peplum indutus ,, malus.- Plantado de: -
,, malis consitus.- Sil-
MANUAL ,u, enchiridium vestre: ,, cruda malus
MANUBRIO ,,; ,u, MAA gustar de malas maas -
; ,,; ,u, manu- malis artibus gaudere.- Que
brium
gusta de malas maas: ,
MANUFACTURA ,, , malis artibus gaudens.- Que se
, opificium,opus manibus fac- vale de malas maas: ,,
tum qui arte utitur.- Con maa:
versute
MANUMISIN u,,; u-
,, manumissio MAANA , cras.- De la
maana: ,, matutinus.- De
MANUSCRITO ,u, scheda maana temprano: mane.- De
maana: ,, mane.- Matu
MANZANA ,u, malum.- De color tino:,, matutinus.- La maa
de manzana: ,,; na: ,, matutinum tempus.-
,,; ,, mali Para el da de maana: ad
colorem habens.- De oro: u, diem crastinum.- Para maana: -
u, aureum pomum.- Producir: - in crastinum.- Pasado maana:
mala fero.- Escolta real persa `; dies peren
que llevaba manzanas doradas en las dinus,perendie.- Por la maana:

502
,, mane.- Propio de
la: ,,,, MAQUINAR ,,
matutinus u,,u,,
,,,,
MAANERO ,, matutinus ,,,-
,,-
MQUINA ,,; ,, ,u,u,u,
machina.- Militar,blica: u -,u,u,
,; u,u, machinamentum, ,u, u,u
tormentum.- Construccin de mquinas molior,machinor,instruo,comminiscor
,, machinarum fabrica- contechnor.- Adems: ,
tio.- Constructor de: , insuper machinor.-
machinator.- Construir mquinas: Cosas nuevas: ,-,-
machinas struo.-De gue- ,, res novas mo-
rra: ,u, bellicum instrumen- lior.- Diestro para maquinar cual-
tum quier cosa: ,, ad
quidvis maquinandum solers.- Hbil
MAQUINACIN ,,; - para: ,, machinadi so-
,, machinatio,malorum ma- lers.- Juntamente: u
chinatio.- Insidiosa: u, simul molior.- Malas cosas: -
; uu,, insidiosa molitio mala machinor.- Que maqui-
Invencin astuta: ,, na mal: ,, malum ma-
machinatio.- Contraria: chinans.- Se ha de: machi
, contraria machinatio nandum est

MAQUINADOR ,u, machina- MAQUINISTA diestro ,,


tor.- Astuto: ,, calli- ,u, machinator,doctus in
dus machinator.- Audaz: u fabricandis machinis
, audax.- De cosas malas: -
,,; ,, ma- MAR ,,; ,,;
lorum consutor.- De maldades: - ,,; ,u,; ,,;
,, malorum machinator
,,; ,-,, Dirigirse a alta mar: in
,u, mare.- Abismo del mar: altum compello.- Dominador del mar:
u, pontica Charyb- ,, rex maris (Posei
dis.- Agitacin del mar precedente a dn).-El que marcha por el salado
la borrasca: ,; , mar: ,, incedens per
,,; ,, summi maris pri salsum mare.- Entre dos mares:
prima summa agitatio,horror maris.- ,-,, bimaris.-
Agua del mar: ,u,, aqua Escupir la mar: u,-
marina.- Alborotado: ,u simul ejicio.-Estar en alta mar:
pelagus aestuosus.- Alta mar: sto in salo.- Fuera del mar:
,,; ,u,; - ,, mari eminens.- Que
,u, salum,pelagus.- Baado de rodea la tierra: ,u, qui
terram ambit.-Gozarde tranquilidad
mar por todas partes: ,,
en el mar u tranquillis
(-) qui,quae fluctibus circum
undis feror.- Hija del mar: -
alluitur.- Calma del mar: ,
tranquilitas maris.- Mar tempestuoso ,, e mari genita.- Ir por el
agitado: ,,; , (indecl.) mar: ,- per pontum
mare aestuosus.- Cercano al mar: gradior.- Libaciones en el mar:
,, proximus mari.- Del ,, libatio in ponto.- Lo
que arroja el mar a la ribera:
mar: , e mari.-
,, ejectamentum ma-

503
ris aestuantis.- Mar Muerto: -
, Mare Mortuum.- Que aplaca o MARAVILLOSAMENTE ,,-
allana los mares: ,, qui ,-,- mirifice,mire
sternit sive sedat aequora.- Que
est oculto bajo el mar: `,, MARAVILLOSO u,, mirus.-
qui est intra mare.- Que navega Hacer cosas maravillosas: u
por alta mar: ,, per mirifico.- Narracin,conversacin de
altum navigans.- Que tiene el cosas maravillosas: ,,
dominio del mar: u,u, qui de monstris sermo,narratio.- Que
classe pollens maris imperium obti- hace cosas maravillosas u
net.- Ruido del mar alborotado: , marablium effector,praestigia-
,, strepitus aestuan- tor
tis maris.- Serenidad,tranquilidad
del mar: ,,; ,, MARCA ,,; ,,;
serenitas,tranuillitas maris.- Tener ,,,,
el dominio del mar: u,- ,u, impressio,,nota sigillo
maris imperio potior.- impressa,stigma,nota.- De las caba-
Seor del mar: ,, lleras: , jumentorum notae
maris dominus.- Que se alimenta en De puntos a fuego: ,, punc
el mar: ,, in mari torum inustio.- Sin marca:
pascens.- Errante por el mar: u,; ,,; ,,
,, per mare errans.- nullis punctis natatus; adv.:
Azotado por el mar: , , nullam sequen-
, mari verberatus.- Que camina dum conjecturam
por el mar: ,, per
mare iter faciens.- Trabajar en el MARCADO ,, suis termi-
mar: u opus in mari nis descriptum.- A fuego:
facio.- Que trabaja en el mar: u,; ,, stigmate notatus
u,, opus in mari Por todas partes: ,,
faciens.- Sumergir en el mar: - circumquaque compunctus notis
mari submergo.- Negociar en el
mar: u in mari negotior.- MARCAR , obsig-
Trnsito martimo: ,-u, no,exprimo.- Con fuego: ,-
u, transitus.- Vecino al mar: - ,u,u,-
,, mari vecinus.- Verse en ,u,-,u inuro
peligro en el mar: commo- Adems: u insuper inuro
veor Con lmites: suis limiti-
bus finitum separo.- Con puntos:
MARASMO consumido de ,, , notis punctis-
tabidus que distinguo.- Con una seal: -
obsigno.- Con una x: -
MARAVILLA cosa asombrosa ,, littera x noto.- Marcado con fre-
res mira cuentes notas y seales: u-

MARAVILLARSE ,,-
u admiror,obstupesco
,, densis notis compunctus.- ,,; ,,; u,
Accin de marcar con puntos a fuego: ,; ,,,;
,, actio signandi inustis ,; u,,; ,u,
punctis profectio,gressus,sgressio,iter.-
Abrir la marcha: iter
MARCHA ,u,; u,, aperio.- Marcha atrs: ,,
; ,,; `u,,; regressus.- Con los pies desnudos:

504
u,, nudis pedibus ince- re progredior.- Que marcha con
ssus.- Dirigir la marcha: sum ligereza: u,u,u (-)
dux itineris.- En lnea recta: u- celeri pede progrediens.- Que marcha
,, profectio in recta via.- con pie derecho: u,u,u
Hacia atrs: ,,- itio () recto pede progrediens.- Que
retrograda.- Hecha a pie: , marcha con prontitud: ,,
, itineris suis pedibus confectis celeriter gradiens.- Rectamente:
Ir de marcha: peragro recta incedo.- Marchar al
Marcha larga: ,, longin mismo tiempo: u,u-
qua profectio.- Militar: , ,u simul abeo
, profectio militaris.- Nocturna:
MARCHARSE u,,
u,u,, iter noc-
,,,,-
turnum.- Rectitud de la marcha: -
,,,,
u,, meatuum rectitudo
,, discedo,exeo,abeo
MARCHAR ,,,,- Marcharse en secreto: clam
,,,,- discedo.- Juntamente: u si-
mul discedo
,,,,
,,,-
MARCHITAMIENTO ,, mar-
,,, cor
proficiscor,procedo,progredior,in-
cedo,vado,grassor,gredior,eo.-A com-
MARCHITAR marcescere facio
ps: ad numeros incedo.- A
la vez: u,- una profi MARCHITARSE ,,-
ciscor.- A pie: pedibus iter ,,,-
facio.- Adelante: ,- , marcesco,defloresco,de-
, progredior.- Con fluo.- Hacer marchitarse juntamente:
otro: ,u,,- u una marcescere facio
congredior,una eo.- Con pie
derecho: recto pede incedo MARCHITEZ `u,`u,,; -
Con pompa: cum pompa in- ,, marcor
cedo.- Que marchan a una: ,
una euntes.- Contra: , MARCHITO ,, marcidus
-,- eo adversum.- De- Poner marchito: flaccidum
jar marchar: dimitto.- Delante reddo
,,
progredior,ante viam ingredior.- El MARCIAL ,, martius.- Ms
que marcha por su pie: u, marcial: ,, martius
, qui suis ipse pedibus incedit.-
MAREA ,,, aestus maris
El que marcha: ,, qui in-
cedit.- En lnea recta:
MAREARSE u,u respuo,nau-
recta procedo.- En orden: , seo
,,-,, or-
dine incedo.- Marcharse: , MAREO u,u,,; u,
abeo.- Marchar fuera: , nausea.- Vrtigo: ,
egredior.- Honor de machar u, vertigo.- Padecer mareos,vrti-
delante: ,, praeundi gos: , vertigi-
dignitas.- Juntamente: u una gine laboro
progredior.- Marchar en lnea recta:
u recta linea progfre- MARFIL ,, ebur.- De mar-
dior.- Prsperamente: prospe- fil: ,,;-,,

505
eburneus.- Engastado en marfil: margarita
,, ebore revinctus
MARIDO ,u,; ,,;
MARFILEO ,, elefan- ,,; ,,;
tinuc,eburneus ,,u,; ,u,;

MARGARITA (perla) ,u,


uu,,; u,u,; u peritus
,u,; ,u,; ,
,; ,u, maritus,concu- MARINO ,,,,;
bitor.- Amante del marido: ,u,; ,,; -
u,; ,, amans mariti.- ,,; ,,; ,
Amor del marido: ,, amor , qui nauticae rei dat operam,
marinus,nauta
mariti.- Futuro marido: ,
,;-,u, futurus MARIONETA simu-
maritus.- La que ha conocido cinco lachra quae nervis occultis trahun-
maridos: ,u, quinque tur.- Que hace mover marionetas:
lectos conjugales experta.- Maridos u,u, qui parvula simula
de dos hermanas: , mari- chra ope fidicularum motat
ti duarum sororum.- Marido o mujer:
u,u,, maritus vel MARIPOSA ,u,; u,,
uxor.- Que espera o atiende a su papilio
marido: ,, qui virum
sperat.- Sujeta al marido: ` MARISCO,especie de u,u,
u, viro subjecta.- Tener un solo piscis quidam
marido: unicum virum habeo MARTIMO ,,,
,,,-
MARINA u,,; ,, ,-,,-
marina,res nautica.- Amante de la ,,-,-
marina: ,u, amans rei ,,,-
nauticae.- Aficionado a la marina: ,,; ,u,,; -
,,, rei nau- ,u,; ,, maritimus
ticae studiosus
marinus.- Regin martima: ,
MARINERO u,u,,u , regio maritima
,u, navita,vector,nauta,nau-
MARMITA ,,; ,u,
ticus.- A modo de marineros: u-
,, olla,cacabus
nautarum more.- Amante de los
marineros o de la marina: MRMOL ,u,; ,u,
u, amans nautarum.- De mil marine- marmor.- Blanco (piedra de Paros):
ros: ,u,, mille nautas ,u,; ,,u, pa-
habens.- Desertor: ,-u rius lapis.-Pedazo de mrmol:
desertor navis.- Grito de marineros: u, marmoris fragmentum
`u nautica acclamatio.-Mujeres
marineras: u,,; u MARMOLISTA ,u, mamorarius
, mulieres navitae.- Pena o
castigo de los marineros que abando MARMREO ,-,,;
nan las naves: ,u, -,,; ,,;
poena in eos qui naves desuerunt.- ,, marmoreus
Que tiene muchos marineros: u-
,
u, multis nautis instructus.- MARMOTA u,, mus alpinus
Experto en materia de la mar: -
,,, rei navalis MAROMA ,,u,; -

506
,, rudens.- Maromas: u,, malleus.- De artesano:
, rudentes.- De un navo: - ,u,; ,,, malleus
,u, funis nauticus.- Rodillo en fabrilis.- Hecho a martillo: u-
que se envuelve la maroma: u, ,,; u,u, malleo duc-
u, machina tractoria tus.- Obra hecha a martillo: u-
,, opificium fabrile.- Que
MARRONO,marrana `,,,; , trabaja a martillo: u,,
sus,porcus; porca malleator.- Todo hecho a martillo:
,u,u,
MARTA,hecho de piel de ,, ,, totus malleo ductus
e mustella confectus
MRTIR u,u,,; u,u,
MARTE ',,u;-,,, ; u,u,, martyr,testis
'u,u, Mars,Ares.- Campo de
Marte: ,u, martius MATRIMONIO ,u,; , ma-
campus tromonium

MARTILLO `,` ,,;


,,; ,,; u,,
MARZO uu,, primus mensis MASCULINO ,,,
atheniensibus (segn unos) masculinus.- Generacin masculina:
,, masculorum procrea-
MAS ; ; ; tio
enim vero,at vero,autem,sed
Ms: ,,, ma- MASTICACIN ,, actio
gis.- No ms: non amplius.- Y mandendi
poco ms: plus,plusculum
MSTIL de navo ,u,; ,
MASA ,u, massa.- Formar una , malum navis.- Agujero en el
masa: ,- in massam formo navo para el mstil: ,-
Formarse una masa redonda: u- ,, foramen in media navi.-
Parte inferior del mstil natico:
in globosam molem conformo.-
,, mali nautici pars in-
Poner en la masa comn: u
ferior.- Receptculo del mstil: -
simul induco.- Masa redonda: -
,, receptaculum mali.- Soga
massa rotunda
que va del mstil a la proa: -
MASCAR ,,, ,u,; ,u, funis
mando.- Que masca: ,
MASTN ,, canis (perro
, qui mandit
moloso)
MSCARA ,u,; ,, MASTUERZO (planta comestible de
,u,; u,-u sabor spero) ,u,; ,
,u,; ,,; - ,; u,u, nasturtium.-
,u,; ,,; el que monda el mastuerzo: -
u, persona,larva.-Pequea: ,, qui nasturtium scalpit
,u, parva persona.-Sin cara
descubierta y abiertamente: MASTURCIO (yerba) ,,
,, coram agens.- Teatral: iberis
,u, persona theatrica
MATA u,, frutex.- Lleno de
MASCULINAMENTE mascule matas,herboso: , fruti-
cosus.- Semejante a una mata seca:

507
u, cremio similis.- ,,,,,
,u,u,-
MATADERO de puercos , , (solo pret.imperf. y aor.
u, locus ubi porci mactantur.- ,; interficio
Matadero de bueyes: u,u, occido,perimo,macto,jugulo,obtrunco
(?) locus ubi boves mactantur Matar a traicin: occido
per dolum.- A un hombre: -
MATANZA ,,; , hominem occido.- Accin de matar
,,; ,u,; - ,,; ,,
,, caedses,internecio.- Mu occisio,mactatio.- Adems: -
tua: ,, mutua caedes.- , insuper jugulo
De hombres: ,, (-, Antes: , praeci-
) caedes virorum.- De bueyes: do.- Con otros: u socius sum
,, boum caedes.- En caedis factae.- Matar con: u
emboscada: ,, caedes ex contrucido.- Desear matar: -
insidiis perpetrata interficere cupio.- El primero:
prior occido.- Entre
MATAPERROS u,u, canum
esquifes: inter scaphas neco
interfector
Matar por aadidura: insu-
MATAR u,,,, per occido.- Juntamente: uu
,, u,, - una interimo.- Matar primero
,,,,- de hambre: prius fame
,,,, eneco.- Que mata a hierro:
u,,,, , qui ferro interficit hostes.-
,,,, Que mata a muchos: u,,
,, (),- u,, multos occidens.-
,, ,, Que mata a su amo: u,,
,,,- domini interfector.- Que mata a
,,,,- nios: u,, puerorum
,,,u,-, interfector.- Que mata: ,,
,,,u,,-
interfector.- Quitar ms vidas:
insuper incido.- Sobre: MATERNO ,,; ,,
insuper occido ; ,, maternus

MATARIFE u,u, boum inter- MATINAL ,,,,


fector ; crastinus

MATEMTICO ,, mathe- MATORRAL `,`,; `,


matichus (que pertenece a las cien ; ,,; ,u, du-
cias) mus,virgultum,frutetum.- Cubrirse de
matorrales: silvescere.-
MATERIA `,, materia.- Constru
Lleno de matorral: ,,
do con materia ligera: , fruticosus.- Que cria muchos matorra
tenui materia exstructus.- De que les: ,, multos frutices
se trata: ,u, id de quo emittens.- Matorral seco: ,
agitur.- Que ofrece abundante
u, cremium,virgultum aridum.-
materia: ,, multum mate-
Sitio lleno de matorrales: `,
riam habens
u, locus virgultis plenus.-
MATERIAL u,,; ,, e Matorral suave: `,u, molle
materia constans,materialis virgultum

508
MATRICARIA (yerba) u,,; ,u,,; ,,;
,u, pyrites,parthenium u,,; ,,;
,.; ,,;-
MATRICIDA ,u,; - ,, (comp.y su-
,u, matricida perl.),,, matutinus

MATRICULAR connumero MAXILAR ,u, maxilla


inter (inscribir en)
MAYOR ,,,,
MATRICULARSE juntamente u- (),,, major
una profiteor Cosa mayor: , majus.- Mucho
mayor: ,, () mul
MATRIMONIAL u,; u,,
to major> Por mayor:
; u,, sponsalis summatim.- Veintisiete veces mayor:
,, septem et
MATRIMONIO u,,; uu- viginti partibus major.- Cinco veces
,,; ,u,,; mayor: ,, quiquies
u,,; u,, major.- Mayor de cuanto puede decir-
conjugium,connubium.- Vivir en ma- se: ,, omni sermone ma-
trimonio: u connubio jungo.- jor.- De edad: ,,, natu
Contraer matrimonio: u matri- maxima maxime honoranda; ,
monium contraho.- Dar en matrimonio:
qui praecessit ortu.- El mayor de
despondeo.- Dar juntamente
todos: ,, longe om-
en matrimonio: u simul do nium maximus.- Gobernarse por las
nuptum.- Dar la hija en matrimonio
leyes de los mayores:
con dote: dote data eloco.- El majorum legibus et institutis utor.-
que da su hija en matrimonio con
Lo mayor que:
dote: ,,u,, qui
quantusplurimus.- Mayorcito:
filiam dat addita dote.- Desgraciado
, grandis
en su: ,,; ,
, infelix conjugii.- Prometer en
MAYORAL ,u,;
matrimonio: u spondeo.- Que
u, pecoris magister, princeps bu-
aborrece el matrimonio,el lecho con-
bulcorum
yugal: u,-,, cui
est in odio lectus conjugalis,
MAYORDOMO ,,; ,-
coelebs.- Que rompe los matrimonios:
, dispensator,curator
u,, qui solvit nuptias.-
Ser prometida en: despon MAYORA de edad,libro en el que se
deor inscriban los nombres de los que
entraban en.. ,, li-
MATRIZ ,,; , ber juvenum suo jure gaudentium
(); ,, matrix,uterus.-
Origen ,, semen MAYORMENTE , ` maxime

MATUTINO ,,;
,,;,,;
MAZA ,, malleus.- De forma de Maeander
maza: u,, clavae formam
habens.- Maza o mazo para deshacer MEAR , meio
terrones: ,, malleus quo
occantur glebae MECNICA u,,;
; u,, mecanica,ars
MEANDRO de un ro ,u, fabrilis
flexus.- Ro Meandro: ,u,

509
MECNICO u,,; , MEDIANO ,,; ,,
,; ,,; , mediocris
machinator,mechanicus.- Oficio:
uu,, artis fabrilis pro MEDIAR ,,-
fessio ,-, , u,
u intersum,intervenio,sum
MECANISMO ,u, instrumen- mediator.- Por otro: pro
tum ad aliquid operandum.- Construir alio medium me interpono
mecanismos: instrumenta fa-
bricor.- El que fabrica instrumentos MEDIAS,las medias u,,;
,, qui instrumenta fa- ,; ,, tibia-
bricatur.- Fabricacin de mecanismos le,tibiarum tegumenta
,, instrumentorum fa-
bricatio MDICA ,,, mulier
medica
MECHA ,,; ,,;
,, ellychnium, folia ap- MEDICACIN u,,-
ta ad ellychnia (hoja que sirve para u,,; ,,,
mecha).- Que tiene tres mechas: - medicatio

u,, tria ellychnia habens.- MEDICAMENTO ,u,; ,


Que tiene muchas mechas: u, ,; ,,u,;
, multa ellychnia habens ,u, medicamentum.- Abun-
dante en medicamentos: u,
MEDEA ,, Medea.- ijo de , abundans medicamentis.- Bebida
Medea: ,u, filius Medeae de medicamentos: ,,
medicamentorum haustus.- Composicin
MEDIAS ,, tibialia de un: ,, medicamenti composi
tio.- Purgante: ,,;
MEDIACIN ,,; u-
,, smegma,medicamentum pur-
,, mediatio,deprecatio
gans.- Fuertes,dolorosos: u
MEDIADOR ,,,; ,, medicamenta lacrymas moven
,, (-); u- tia.- Mezclar medicamentos:
pharmaca vel medicamenta misceo.-
,,; ,u,; ,u,
Preparar medicamentos:
; ,, mediator,inter- conficio medicamenta.- Que tiene cua
nuntius,intercessor,arbiter,seques-
tro medicamentos: ,u,
ter.- Entre contratantes:
quatuor medicamenta constans.-
, conciliator.- Ser mediador
Sin medicamento: u,,
entre contratantes: conci-
liatorem me praebeo medicamenti expers.- Tibio: ,
, medicamentum tepidum.- Util
MEDIANAMENTE , mediocri- para muchos medicamentos:
ter , ad multa medicamenta utilis

MEDIANERA ,,u MEDICINA ,,; ,,


intergerinus paries ;,,;
(remdedium adversus morbi dolores et
MEDIANERO u,, qui si- vim),,,,; -
mul internuntius est ,,u,; ,,
medela,medicamentum,farmacum.-
MEDIANA ,, mediocri- Medicina que pasa con velocidad a la
tas sangre: ,,;.,,

510
medicamenta celeriter in sanguinem ,, salutifer.- Que cu-
transeuntia.- Abundar en medicinas: ra con ungentos: ,u,
medicamentis abundo.- Aman- medicus unguentis curans.- Consulta
te de medicinas: ,, (lugar) del mdico,u,
studiosus medicinae.- Apolo,dios de medici officina.- Honorarios del
la Medicina: ,, Apollo mdico: ,u, pretium cura
salutaris.- Arte de hacer medicinas: tionis.- El primero entre los
,, ars medicamenta mdicos: ,u, medicorum
faciendi.- Arte de la medicina: - princeps.-Ser mdico: me-
,,; ,, ars medendi dicus sum
Bote para medicinas: u,,
medicamentaria.- Compositor de medi- MEDIDA ,,; ,,;
cinas: ,u; ,u,; ,,; -
, qui medicamenta terit.- El que ,,; ,,; ,
hace medicinas: , u,; ,,; ,
qui medicamenta conficit.- Hacer ,; ,, radius ad men-
medicinas: medicamenta suras deradendas,mensura,mensio.-
facio.- Medicinas fuertes,dolorosas: Acto de reducir a igual medida: u-
u,, medicamenta.- ,, actio commetiendi vel
Necesitar medicinas: medi- ad parem mensuram redigendi.- Aadir
camentis opus habeo.- Seca,como pol- a la medida: in mensura
vo: siccum medica- addo.- Con peso o medida:
mentum.- Ser amigo de medicinas: appensim,pondere.- Dar medida colma-
gaudeo usu medicamentorum da: ultra justum sub-
Tomar medicinas: medi- inde admetior.- De cordel: -
camentum sorbeo.- Tratar de la medi- ,, funiculatio.- De distancias
cina: de medicina dissero por estadios: ,,
Vender medicinas: medi- , per stadia locorum dimenssio.-
camenta vendo
De grano: ,,u
frumenti mensura.- De igual
MEDICINADO ,, medi-
catus medida: ,,; ,
,, qui paris est mensurae
MEDICINA ,,; , De los lquidos: ,,; ,
,; ,,; , , mensuram liquidorum.- De sli
medicus,medicatorius,ad medici- dos: ,, solidorum di-
nam spectans menssio.- De trigo: ,u, fru-
menti mensura.- Dos medidas y media
MEDICINAR ,,,- (cinco sextarios): ,
,,,, , duae choenices cum dimidia.-
,,,, Egipcia: ,u, mensura aegyp-
,-, curo,medeor tiaca.- Encargado de las medidas:
Ocultamente: ,- clam , mensurarum moderato-
pharmacum adhibeo res.- Especie de medida: u,,
mensurae genus.- Llenar la medida
MEDICIN ,, radius ad hasta rebosar: ,- modium
mensuras deradendas impleo largiter.- Pequea: ,u
parva mensura.- Perteneciente a
MDICO ,; ,,,
la medida: ,, ad mensu-
; ,,; ,,; - ram pertinens.- Por pasos o pies:
,,; ,u,; , ,, dimenssio passibus
,; ,,; ,,; aut pedibus.- Prestar con medida:
,,; u,, me certa mensura mutuum do.-
dicus.- Que trae la salud,mdico:

511
Que excede la medida: ,, MEDIDOR ,, mensor.- P-
mensuram excedens.- Reducido a la blico: ,, qui triticum in
misma medida: ,, ad jus- foro emptoribus metitur
tam mensuram redactus.- Reducir a
igual medida: u ad parem MEDINNO (celemn) ,u, me-
mensuram redigo.- Reducir a justa dimnus.- Medio medimno: `
medida: `u ad numeros aptos u, semi-medimnus.- Igual a un me-
redigo.- Sujeto a medida: , dimno: ,, qui medim-
, servans modum.- Tomada con los num mensura exaequat.- Que tenan
pies: ,, dimenssio pedi- quinientos medimnos de renta: -
bus facta.- Y media: , qui quingentos medim-
, choenicis cum dimidia capax nos possidebant.- Tercera parte de
MEDIDO ,,,; un medimno: ,, medimni
tertia pars
,,; ,, demensus
Lo medido: ,, dimensum

MEDIO ,,; ,,; Lo que es o se hace despues del -


,,,; , ,, postmeridianus.- Que
,,; ,, ocurre en medioda: ,,
; ,,`,, meridianus.- Despus de:
medius.- Media: `,, di- postmeridiem
midia.- Desde el medio: ,-
e medio.- En el medio: MEDIR ,,,
,, in medio.- ,,,-
Estar en el medio,ser neutral: - metior,dimentior.- Alrededor
,,, sum medius circum metior.- Apto para
Muy en medio: ,, maxime medir: ,, habens ratio-
nem metiendi.- Arte de medir slidos
medius.- Por aquel medio:
,, ars solida dimi
illa ratione.- Que est casi en
tiendi.- Con cuerda: fune
medio: ,, qui est juxta
metior.- Con el pie: pede
medium.- Que est en medio:
metior.- Con exactitud: ,
, qui est medius in aliquo loco
Todo lo que est en medio entre ad amussim metior.- Cosas
cosas: ,u, omne inter slidas: solida metior
alia medium De antemano,como aforador:
praemetior,praebeo demensum.- De ms
MEDIOCRE ,,; ,, in mensura addo.- El que
mediocris mide cosas slidas: ,u,
qui solida metitur.- El que mide
MEDIOCREMENTE , mediocri por pies o por pasos: ,,
ter qui per passus aut pedibus spatia
metitur.- Juntamente: u una
MEDIOCRIDAD ,, medio- metior.- Pesar,medir mal: u-
critas , male metior.- Para
distribuir: ad impartien-
MEDIODA ,,; , dum metiri.- Por estadios:
,, posmeridianus,meri- per stadia dimetior.- Por pies o por
dies.- Del medioda: , pasos: pedibus aut passibus
meridianus.- Despus del medioda metior.- Por pies: pedibus
posmeridiano tempore.- Estar dimetior.- Tambin adems: u-
al medioda: ,-,- simul insuper admetior.- Una
medium cursum teneo.- cosa con referencia a otra: -

512
juxta alterum admetior.- Volver ,,, qui,quae meditatur.-
a medir: remetior> Medir Se debe meditar: meditan-
por el nmero de pasos: pa- dum.- Se ha de meditar atentamente:
ssibus metior solerter excogitandum est
Una obra: opus meditor
MEDITABUNDO ,,; -
,(-u,u,u) meditabundus,co- MEDITATIVO ,, medita-
gitabundus tivus

MEDITACIN ,,; - MEDITERRNEO mar ,u,


,,; u,,; - mediterraneum mare.- Espacio entre
,,; ,,; , dos tierras ,,,; -
,; ,,; , ,, mediterraneus
accurata cogitatio,meditatio,exer-
citatio,commentatio.- Contnua: - MEDO ,u,; , hombre,mu-
jer medos.- Convenio con los medos:
,, assidua meditatio.-
,, cum medis consensio.-
Lugar de meditacin: ,
Propio de los medos: ,,
u, schola.- Profunda: ,,
medorum proprius.- Ser del partido
profunda cogitatio
de los medos: medorum partes
teneo.- Los medos: ,
MEDITAR ,u, -
medi
,,, ,
,,-,, MDULA ,u,; u,,
,,u,- ,, medulla.- De los hue-
, ,,- sos: u, ossium medulla
u, animo verso,meditor,re
Lleno de: u,, medullo-
volvo mente,animo volutare.- Con
sus.- Llenar de mdula: u medu-
frecuencia: aliquid animo
saepe volvere.- El que medita: -
lla impleo.- Semejante a la mdula: habet.- Que tiene mejillas purpreas
u,, medullae similis.- ,-,, purpu-
Sacar la mdula: u medullam reas genas habens.- Que tiene meji-
extraho llas rojas: ,, rubras
habens genas.- Que tiene suaves meji
MEDUSA,una de las Gorgonas u, llas: ,, laeves malas
, Medusa habens.- Mejilla roja: `,u
rosea gena.- Mejillas:
MEJILLA ,-; u,u,; genae
u,; ,,u,; -
,,; ,u,;, MEJOR `,,,; ,
gena,malae,maxillae.- De hermosas ,; ,,; ,,
mejillas: ,,- ,,,; ,-
,,; ,,, (); ,.; ,
; ,, genas habens ,; ,,; ,,; -
pulchras.- De cndidas mejillas: ,, melior.- El mejor:
u,,; u,, ,, optimus.- Mejor (Adv.) -
candidas genas habens.- De tiernas ,u,,
mejillas: ,, mollicu- melius.- Cosa mejor: ,
las genas habens.- Herir en las
; ,, melius
mejillas: caedo in malas.-
Que tiene mejillas de bronce: MEJORAMIENTO ,, in me-
,,; u,u,u lius profectio
,, qui aereas genas

513
MEJORANA u,u, mejorana.- malus
De mejorana: ,, sampsy-
chinus.- Parecerse a la mejorana: MELODA ,,; ,,;
u sampsychum refero ,u, melodia,modulamen

MEJORAR , in melius MELODIOSO muy u,, valde


reficio canorus

MELANCOLA ,,; u, MELOS (isla) ,u, Melus


; u,,; ,,
moeror,tristitia,melancholia.- MELOSIDAD u,, suaviloquen
Padecer melancola: atra tia
bile laboro
MELOSO ,,; ,,
MELANCLICO ,u,- ; ,, melleus
,,; ,, tris-
tis,atra bile laborans,melancholicus MELPMENE (musa) ,, Mel-
Estar melanclico: u,u- pomene
male affectus sum
MEMBRANA ,u,; ,,
MELANURA (serpiente o pez) u-
membrana.- Pequea: ,u,
,u, malanurus
membranula.- Cubierto de una membra-
na sutil: ,, tenuis mem-
MELENA ,, juba
brana constans.- Que tiene membranas
,,; ,, membrana
MELFLUO ,,; u,
ceus
,; ,, mellifluus
MEMBRANOSO,membranceo ,,
MELISEO ,u Melissaeus,ab
; ,, membranaceus.- De
apibus nutritus
alas membranosas: ,,
cui membranaceae pennae sunt
MELLIZO u,,; u,
,, communi partu edi-
MEMBRILLO u,u,; u
tus,geminus.- Melliza: uu,
,u, aureum pomum,cydonium.-
, quae gemello est foetu.- Que da
Arbol: u,u ,,
a luz a dos mellizos: u, cotonea malus.- Mezcla de rosas y
u, gemellipara.- Mellizos: u- membrillos: `,u, mixtio
tergemini e rosis et malis cotoneis

MELOCOTN ,, persica mala MEMORABLE ,,-


u,,,
MELOCOTONERO ,,, u,, memorabilis,sem-
,; ,, persea,persica
per memorandus Conservar en la memoria: -
,, , memoria
MEMORIA ,,; , teneo.- Digno de traerlo a la memo-
,; ,,; ,,; - ria: u,, in memoriam
,,; ,,; - revocandus.-Cuya memoria se conser-
,,,; ,,; va fcilmente: ,,
,, memoria.- Abolir del todo , cuius memoria facile digne
la memoria: memoriam prorsus retinetur.- Dotado de: u
aboleo.- Arte de la: , qui valet memoria.- Dotado de
memoriae ars.- Borrado de la memoria buena..: ,, () bona
,, oblitteratus.- memoria praeditus.- Encomendar a la

514
memoria: praeterea memo- mendigar cantando la llegado de la
riae trado.- Escritor de memorias, golondrina: ,, qui
analista: ,, com colligit stipem hirundini.- El que
mentariorum scritpor.- Indigno de: circula,pasea mendigando:
u,,, memoria , circulator mendicans
indignus,non memorandus.- Hecho de
que hay memoria: u,, MENDIGO ,,,; ,u,
res cuius memoria reperitur.- De (cibum quaerens,ad cibum veniens),
gran memoria: ,, memo- ,,; ,u,;
ria valens.- Perteneciente a la memo ,,; ,,;
ria: ,, ad memoriam ,u,; ,,; u-
pertinens.- De memoria: ,,; ,u,; ,u
memoriter.- Traer a la memoria: - ; ,,u,;
in memoriam retraho.- Propio ,, (,-,
para ayudar a la memoria: - ) mendicus.- Alimentacin de
,, ad memoriam adjuvandans mendigos: ,, mendico-
pertinens.- Que tiene mucha memoria: rum nutritio.- El que alimenta mendi
u,, () multarum gos: ,, qui mendicos
rerum memor.- Recitar de memoria: alit.- Jactancioso y arrogante: -
in memoriam revoco.- ,,, mendicus gloriosus
Traer a la memoria: u et arrogans.- Perteneciente a: -
u simul in memoriam ,, ad mendicos pertinens
revoco
MENEAR quasso
MEMORIAL ,,
-,u,; ,u, libellus MENESTEROSO ,, indigus.-
MENAJE ,,; u, Muy menesteroso: ,, prae
, supellex.-De casa: , ter modum indigens
,; ,,; ,,
suppellex,bona mobilia,vasa ad suppe MENGUAR uu velut cauda muris
llectilem pertinentia decresco (adelgazar como cola de
ratn)
MENCIN ,,; ,,
, mentio.- Digno de mencin: - MENJUNGE ,, pigmentum
,, mentione dignus.- Hacer
mencin: ,-; MENOR `,`,,; ,
mentionem facio ,,,; ,,
,,,; ,u,;
MENCIONAR memora.- Digno de ,, minor.- Algo menor:
ser mencionado: ,, ad men ,, () aliquantum
tionandum dignus minor.- Lo menor: ,, minus
Que el ms pequeo: ,
MENDAZ ,, mendax minimo minor

MENDICIDAD u,,,; MENOS ( ),-


,, medicitas.- Que redu ,,` () minus.-
ce a la mendicidad: ,, A lo meno,al menos: u,
mendicos faciens u,u,,,
,',u, saltem.-
MENDIGAR ,u,u
Mucho menos,cuanto menos:
,, mendico.- De multum,menus nedum
puerta en puerta: colli-
go stipem hirundini.- El acto de MENOSPRECIAR u,,-

515
contemno,negligo
MENOSPRECIO ,, neglectus.- MENTA `,u,; ,,
Mirar con: negligo mentha

MENSAJE ,,; - MENTE ,, mens (la po-


,, nuntium.- Enviar mensajes a tencia principal), ,,; -
un lado y a otro: in ,,,; ,,,
diversas partes mittere.- Llevar un mens.- Que es de mente recta: -
mensaje: anuntio.- Que da o (u,u,u) qui rectae mentis
lleva sus propios mensajes o est.- Representacin de imgenes en
recados: ,, qui sibi la mente: ,,; -
nuntius est.- Secreto (enviado al ,, imaginum in mente fictio
enemigo): ,, nunitus se- Fijo en la mente: ,,
cretus ad hostem missus.- Transmitir internus.- De mente slida y constan
un mensaje: transmitto te: ,, () solidam et
nuntium duram mentem habens.- De alta mente:
,-u,u,u al-
MENSAJERA ,, functio tae mentis.- Altura de la mente:
perferendi mandata
,-u,u, altitudo mentis
Agitar en la mente: insuper
MENSAJERO ,u,;
mente agitor.- Aplicar la mente:
,u,; ,u,;
animum adverto
,; ,u,; ,
u,; ,u,; , MENTECATO ,,; ,,
, nuntius,tabellarius,index.- ; ,,; ,
Parlamentario,mediador entre dos par
,,; ,,,
tes: , ,;
; u,,; ,,;
u, internuntius.- De juntas sagra-
,, () mente captus,
das: ,u, qui sacros demens
conventus nuntiat.- Manifestado por
mensajero: ,, per MENTIR ,,u
nuntium patefactus.- Que vuelve con
,,,-
el recado: ,, rever-
,,,,-
sus nuntius ad eum a quo est missus
,,,u,
MENSIFLORA ,, mensi- u,u,uu,u-
flora , mentior,mendacium dico
No mentir: u mendax non sum.-
MENSTRUAL ,,, Accin de mentir: ,, actio
,, menstruus.-Flujos mens mentiendi.- Adems,contra: -
truales de las mujeres: u, insuper o contra mentior.-
menstrua Descarademente: ` temere men-
tior.- Hbil en mentir: -
MENSTRUO , menstrua.- Reten- ,, solers in fingendo.- Prodi-
cin del: ,, retentio flu- giosamente: prodigio-
xus menstrui se effabulor.- Que gusta de mentir:
,u, qui amat mentiri.-
MENSUAL ,,, Que no sabe mentir: u,,
,,; ,, mentiri nesciens
,, menstruus
MENTIRA u,,; u-
MENSURABLE ,,, ,,; ,,; -
demensus,mensurabilis ,,; uu,u,; u

516
,,; uu,,; u- fabularum o mendaciorum fictio.-
,,; u,,; , Para librarse de alguien: ,
,u, mendacium,falsiloquium, , commentum quo excogitatur ad
simulatio,commentum.- Aficin a la eludendum.- Que odia la mentira:
mentira: ,, studium uu,u,, mendacium perosus
mendacii.- Amante de la mentira: Sembrar metiras: falsos
u,, amans mendacii.- Con rumores spargo
mentira: u mendaciter.- Decir
mentiras: u mendacia MENTIROSO ,,
loquor.- El que finge mentiras: u- ,,; ,,; ,,
,u, mendacia fingens.- El ,u,; u,,; u-
que odia a la mentira: u, ,,; u,u; u-
, qui odit mendacium.- Ficcin
de fbulas o mentiras: ,,
,,; u,,; u mercado: ,, pertinens
,; ,,; ,, ad mercatores.- Plaza del trigo:
mendax,bilinguis,deceptor,fallens u,u, forum tritico ven-
Comp.y superl. u,u- dendo destinatum
mendacior,mendacissimus.- El que
es de lengua mentirosa: u, MERCANCA ,u, merx.- De
, qui mendaci ore est exportacin: ,, mer-
ces exportatae.- Pequea mercanca:
MENTN ,,; , ,u,;`,u, parvula
; ,u,; u,u, mentum merx.- De poca consideracin:`,
barba `, merx non magni momenti.- De
poco valor: ,, merces ex-
MENUDO ,, minutus.- Cosa pers valoris.- Extranjera: ,
muy menuda: ,,, u, merx adventicia o peregrina.-
res minima Mercancas: ,u, merces

MERCADER ,u,; ,, MERCED ,, merces


; ,,; u,
, vector,mercator MERCENARIO () ; ,
,; ,, mercenarius
MERCADERA u,, merca- (trabajador a sueldo).- Soldados
tura mercenarios: mercenarii
milites
MERCADO ,,,; ,
,; ,,; , MERCURIO `,-;`,`-
, ,u, ,u; `,, Mercurius.- Que
forum,mercatus,locus ubi merces lleva el ariete: ,u,
exponuntur.- Da en que haba merca- arietem gestans.- Mutilador de las
do: ,u, fastus dies.- estatuas de Mercurio: ,
Donde se venden todas las cosas:
u, Mercurii statuarum mutilator
,u, forum ubi res
(destructores de los -
omnes veneunt.- Ir al mercado: - que est delante de la puerta- Estos
proficiscor ad mercatum.- tenana su cargo la proteccin
Mercado naval: ,u, navale de los dinteles de las puertas y
emporium.- Mercado o plaza para eran muy populares en Atenas.-
vender los despojos de los prisione- Tenan la forma de un busto flico y
ros: u,u, forum prae- su destruccin,que produjo conmo-
dae vendendae.- Para carnes: cin en Atenas, parece haber estado
u, macellum.- Perteneciente al relacionada con Alcibades)> Perte-

517
neciente a Mercurio: `,`-
,`,, mercurialis MES ; ,; ,, mensis
121 mes del calendario eteniense,pro
MERENDAR merendam sumo bablemente Junio: ,,
mensis 121 calendarii atheniensis.-
MERENDONA ,, comesatio De cinco meses: ,,
quinque mensium.- De diez meses: -
MERIENDA ,,u, me- ,,; ,, de-
renda
cumestris.- De doce meses: u-
,,u,,
MERETRIZ ,,;,- duodecim mensium.- De nueve meses:
,,; ,,; , ,, novem menseshabens
,; ,,,
De seis meses: ,, qui sex
,u,; u,,, mensium est.- De siete meses:
meretrix,scortum
,, septimestris.- De
treinta meses: ,,
MERGO o cuervo marino ,,
triginta mensium.- De tres meses:
mergus
,, trium mensium.- De un
MERIDIANO ,,; - mes: ,, menstruus.- El
,, meridianus da treinta del mes: ,
; ,, dies trigesimus men-
MRITO ,, meritum sis.- Espacio de cuatro meses:
,u, quadrimestre spa-
MERODEO ,, praedatio
tium.- Lo extremo del mes,la ltima , triginta lectorum coena.-
dcada: vergentis ad Encargado del servicio en la mesa:
finem mensis,extremi mensis pars.- ,u, qui mensam et
Mes unddimo de los atenienses spectantia ad escam curat.- Esplendi
(dedicaban en l fiestas a Diana y a dez y lujo en la mesa: ,,
Apolo): ,, undecimus lautilia,lautus apparatus.- Pequea:
mensis atheniensium.- Que cuenta ,u,; ,u, aba-
siete meses: ,, sep- culus.- Perteneciente a la mesa:
timum mensem agens.- Que dura por ,, ad mensam perti-
todos los meses: ,, per nens.- Poner en,sobre la mesa:
omnes menses durans,diuturnus.- Que mensae impono.- Ponerse a la
tiene ocho meses: ,, mesa: ,, dscubitus
qui est octo mensium.- Sagrado: - accubatio.- Preparado con tres mesas
,, sacer mensis.- Tercer de comer: ,, tribus
da del mes: ,, tertia lectis ad coenam constratus.- Prepa
mensis dies rativos de la mesa: ,,
,, apparatus mensae
MESA ,, mensa.- Amor por la Que est sobre la mesa:
buena mesa: ,, amor cu , qui est super mensam.- Que
pediarum.- Colocar en la mesa al
lleva la mesa: ,,
lado de: in lecto juxta mensam ferens.- Que prepara la mesa
statuo.- Construccin de mesas
y la sirve: ,, servus
,, mensarum confectio.- structor coenae.- Que sirve a la
Dar en la mesa asiento preferente:
mesa: ,, mensae in-
ante alios discumbere
serviens.- Que sirve la mesa: -
facio.- De comer: ,u,
,u, structor qui dapes appo-
triclinium.- De cocina: ,,
nit.- Que tiene buena mesa: -
,, mensa coquinaria.- De
,, qui habet mensam bene ins-
treinta asientos: , tructam.- Que tiene una sola mesa:

518
,, unicam mensam tamia
habens.- Semejante a la mesa: -
,, mensae similis.- Sentar- MESTRUACIN ,,;
se a la mesa: ,- u, menstrua mulierum purgatio
accumbo,discumbo.- Separado de
META ,u,; ,,;
la mesa: ,, remotus a
u,; ,,; ,,;
mensa.- Mesilla: ,u,
mensula ,; ,,; ,u,;
,, meta.- Llegar a la meta:
MSES viento del nordeste ,u, u ad metam perduco
meses
MESOCARPO ,u, media MET- perfijo preposicional que en
pars carpi composicin signfica: paso a otra
parte,traslacin
MESOLABIO instrumento de matemticas
,-,u, mesolabium, METFORA ,, methafora
instrumentum ad inveniendum media
proportionalia METAFRICAMENTE ,-
per tropum,figurate,metaphorice
MESN ,,- Hablar metafricamente:
,,u, popina,diverso- tropis utor in loquendo
rium,taberna.- Tener un mesn: -
diversorium habeo METAFRICO ,,; -
,, figuratus,metaphoricus
MESONERA ,, quae hos
pitio excipit METFRASIS ,, metapha-
sis
MESONERO ,,,
METAGEITNION,segundo mes de los ate-
caupo.- Oficio de: ,,
cauponarium munus.- Ser mesonero: nienses ,, mensis
secundus atheniensium
cauponariam exerceo.- Que
es propio de mesoneros: ,,
METAL ,u,; ,u, me-
ad caupones pertinens.- Mesonero tallum.- Tierra que abunda en
y mesonera: ,u,; , metales: `,, terra metallis
, caupo,quae cauponaria exercet abundans.- Batidor de metales: u

MESOPOTAMIA ,, Mesopo-
,, malleator.- Color negro lepsim pertinens.- Por metlepsis:
del metal: ,, metallicus per metalepsim
color niger.- Cubrir con lminas de
metal: aere,ferro obduco METLICO ,, metallicus
De metal: ,, aereus.- Fun
didor de metales: ,, fa- METAMRFOSIS ,, meta
ber aerarius.- Hojuela de metal: morphosis
,, bracteola.- Mezclado
METAPLASMO ,, meta-
con metal: ,, subaera-
plasmus
tus.- Ocuparse de la extraccin de
metales: u circa metalla METTESIS (trasposicin,fig.gram.)
opus facio
,, transpositio
METLEPSIS (empleo de una plabra por
MENTEMSCOSIS ,,;
otra) ,, metalepsis.-
Perteneciente a la figura metlepsis ,, animae ex uno
corpore in aliud transmigratio
,, ad figuram meta-

519
MTRICO ,, metricus
METEORO ,, meteora
METRO ,u, metrum.- De cinco
METEOROLOGA ,, meteo quinque metrorum.- De cuatro metros:
rologia metros: ,, qui est
,, quatuor metris
METEOROLGICO ,, ad constans.- Que consta de ocho: -
faenomena celsstia pertinens
,, octo metris constans.-
Que consta de tres metros:
METEORLOGO ,u, de coe
lestibus faenomenis cognitor , ternis metris constans.- Que
tiene toda clase de metros: -
METER immitto.- Adentro por ,, omnia metrorum genera
fuerza: u contrudo.- Dentro: habens
, intromitto,ingero
METRPOLIS ,, metropo-
lis,mater urbium,urbs prima provin-
METERSE ,u,
ciae
perrepo
METROPOLITANO ,u, me-
METICULOSAMENTE me- tropolitanus
ticulose
MEZCLA ,,; ,,;
METDICO ,,; ,
,,; ,,;
, methodicus, cum methodo factus
,,; u,,: -
,,; ,,;,
MTODO ,u,; ,u,;
; ,,; ,,; -
,,; ,u, ratio,me-
,,; ,,,;
thodus.- Mtodo cierto: ,
u,,; uu,,; u-
, certa methodus.- Con mtodo:
,,; ,,; u-
adhibita methodo.- De vida
,u,u,, co-
,,,; ,, vitae ratio lluvio,commixtio,concretio,mixtio,mi
Reducir a mtodo: ad metho- xtura.- De dos cosas: ,
dum redigo
, mixtio duorum.- De muchas
cosas: uu,, multorum per-
METONIMIA u,, metonymia
mixtio.- Lo que se ha mezclado:
Por metonimia: u metony-
,,; ,, id quod
mice
permixtum est.- Para unir las
piedras: ,, glutinum quo
METONMICO u,, metony-
lapides ferruminantur.- Sin mezcla:
micus
,-,, purus
METRETA ,, metreta.- Que
MEZCLADO ,,; u,,
contiene cuatro metretas: -
; ,,; u,
,, quatuor metretas con-
tinens u,,; u,,;
u, uu,, mixtus.-
MTRICA , ars metrica Convenientemente: u,,
Cuyo pie ltimo tiene espondeo en apte commixtus.- De muchas cosas:
vez de jambo: ,u, claudi- u,, mixtus ex omni gene-
cans jambus

re.- Mezclados,sin distincin: - ,, mixtus ex omni


, mixti,permixti.- De todo genere.- Juntamente: u,,
gnero: ,,,; una permixtus

520
MEZQUINDAD `,u,;`,u,
MEZCLAR ,u,-, ,, avaritia,illibera-
u,-,-,u- litas.- Con mezquindad:
,u,-,-,- illiberaliter.- Vivir con mezquindad
,,u,u,-- parce vivo
,u,,
u,u,-,- MEZQUINO ,,; ,,
u,,-,-, ; ,, parcus,illibe-
u,-,,,, ralis.- Ser mezquino en cosas peque-
u,u,u,- as: ,,
u,,,u, parco etiam minimis
,,,,,u- Ser mezquino: tenax sum
,u,u,,
MI de m mismo,para m mismo,a m
u,,,,
mismo: u,u,u mei
u,,,,,
ipsius,ipso,ipsum
-,,-,u,,
,uu,u,u- MICENAS ,, Mycenas.- De Mi-
,uu,u,u cenas: u ex Mycenis.- De Mi-
,u misceo.- Mezclarlo enas (adj.): u,, muce-
todo: u,- penitus mis- naeus.- De Micenas (refirindose a
ceo.- Antes: u,u Ifigenia): u,, mycenida
Mezclar con: ,u,
uu,u,uu, MIEDO ,,;,u,;
u,uu commis- ,,; ,,; -
ceo.- Derramar mezclando: - ,,; ,,; ,
u,-,-,- trans- ; ,,; ,,; -
fundo.- Juntamente: uu,u ,,,; u,;
u simul permisceo.- Junto con ,u,; ,,; u-
otras cosas: uu una cum ,,; ,,; , ,
aliis misceo.- Mezclar ms: - metus,pavor,formido,timiditas.-
u insuper immisceo.- Oculta,li Causar miedo: , expa-
geramente: u, sub- vefacio.- Encogerse de miedo: -
misceo leviter.- A escondidas: ,u pavore contraho animum
clam admisceo.- Se ha de mez Huir de los hombres por miedo:
clar: miscendum est.- Ser terreor.- Huir de miedo:
mezclado: ,u tremefactus diffugio.- No
commisceor.- Todo: cir- sin miedo: non sine metu.-
cum misceo.- Mezclar y ser mezclado: Que causa miedo y espanto: u-
misceo,misceri.- Mezclar ,, metum stuporemque efficiens
se: ,,u Quedar encogido de miedo:
misceor,simul commisceor.- Accin de metu contraho.- Caer de miedo:
mezclar: u,, commixtio.- Ap- metu concido.- Quien por el
to para mezclar: ,, aptus miedo le palpita el corazn:
ad mixturam.- Bien mezclado: ,, cui prae metu cor
,, bene mixtus.-El que mezcla trepidat et salit.- Superior a todo
o es mezclado: ,u, qui miscet miedo: ,, metu superior
vel miscetur.- Que mezcla: Tener miedo: ,,,
u,, qui permiscet.- Poco ha ,, paveo,trepido.-
mezclado: ,, nuper com- Tener mucho miedo: ,-
mixtus.- Que tiene fuerza de mezclar gravissime angor,permetuo
u,, vis habens miscendi
MIEDOSO ,,; ,

521
,; ,u,; - me decerpo.- Condimentado con
,,; u,u,; - miel: ,u, quod melle
,,,; ,,, conditum est.- Condimentar con miel
,,; ,, meti melle admixto condio.- Con-
culosus,pavidus,timidus,formidulo us feccin con miel: u,,
mellis confectio,opus mellarii.- Co-
MIEL ,, mel.- Alimentado, sechero de miel: u,,
criado con miel: ,, mellarius.- De color de miel, de
melle nutritus.- Coger la miel: - mosto y miel: ,u, ad me-
llis colorem accedens,ex musto et ,, paribus ex membris
melle.- De color de miel: constans.- De miembros poderosos
,v,; ,, me- (obtenidos por el valor y el esfuer-
llis colorem referens.- De miel,que zo) u,, audacia habens
sabe a miel: ,,; - membra.- De miembros del cuerpo
,,; ,, mel flexibles: u,, qui
redolens,melleus.- De sabor de miel: corporis artus habet flexibles.- De
,, mellis saporem ha- miembros rgidos: ,,
bens.- Hacer miel: , - membra rigentia habens.- De miembros
u mellifico.- Mezclado con uniformes: ,, cuius
membra sunt unius modi.- De un solo
miel: u, ,,;
miembro: ,, unimembris
,, melle mixtus.- Que
Extendidos los miembros: po-
gusta de la miel: ,-, rrectis membris.- Falto de algn
, melle gaudens.- Torta de miel: miembro: u,u, mutilus.- Que
,-; ,, inmoviliza los miembros: u,
placenta melle condita.- Vendedor y
, membra rigida faciens.- De
vendedora de miel: ,u,
miembros agotados: u,,
,, mellis venditor, membra tabefaciens.- Que horada,hie-
venditrix.- Vender miel: re sus miembros: u,,
mel vendo membra lacerans.- Debilitar los miem
bros: u membra frango.- Miembro
MIEMBRO u,,; u,u,; -
parte del cuerpo: `,, mem-
,, membrum,membra.- Que tiene brum.- Que consume o pudre los
largos miembros (v.piernas): miembros: ,, membra li-
,, longa membra habens quefaciens.- Que robustece los miem-
Que tiene miembros flexibles: - bros: u,, qui facit membra
,, flexibilia membra habens robusta.- Que tiene cuatro miembros:
El que fatiga sus miembros: u- ,, quatuor membra ha-
,, membra fatigans.- Que tiene bens.- Que tiene fuertes miembros:
todos sus miembros sanos: u- u,, validos artus ha-
,, membris valens.- Que bens.- Que tiene ntegros los miem-
tiene sus miembros daados: u- bros: ,, integra membra
habens.- Que tiene todos los miem-
,, membra gravia habens.- Que
doma o suaviza sus miembros para la bros,perfecto: ,, om-
nibus membris constans.- Que tiene
lucha: u,u, qui membra
miembros altos: u,, alta
domat.- Miembro a miembro:
membra habens.- Que tiene tres miem-
,, membratim.- Cor
bros ,, tria cola habens
tar miembro a miembro: Vicio de un miembro de tal suerte
membratim concido.- Corto de miebros
empinado que no se puede doblar: -
,, brevibus membris
,u, vitium ita rigentis ut
constans.- Miembro de hombre o
flecti nequeat
animal,particularmente pierna:
u, membrum.- De iguales miembros: MIENTRAS dum.- Mientras que:

522
,,, dum,donec, ,, mica,offula.- Pequea
usque ad,usque dum.- Mientras tanto: ,u, parva mica.- Semejante a
tnatisper la migaja: ,, micae
similis.- Migajas: ,,
MIES ,u,; ,; ,, micae
; ,,; ,,;
,u,; ,,; , MIGAS ,, micae
, messis,seges,segetes.- De
trigo: u,, tritici messis MIGRACIN ,, migratio
Abundante en mieses: u,,
multas habens segetes.- Corrup- MIJO ,u,; ,u,;
cin de mieses: u,, segetis ,, milium.- Semejante al mijo
corruptio.- Destruir las mieses: ,,; ,, mi
u segetes destruo.- Que devo lio similis; qui ejusdem cum milio
ra las mieses: ,,; - magnitudinis est
,; ,u, segestes
depascens MIL ; ,, mille,millia.- De
mil aos: ,u; ,
MIGAJA ,u,; ,; mille annorum
,u,; ,,; ,,
MILAGRO ,u,; ,,
; ,,; ,u,; -
,, miraculum.- Obrador de , quae ad rem militarem
milagros: u,, miraculo pertinent.- Prctico en la milicia:
rum effector.- Hacer un milagro,una ,, rei militaris peri-
cosa sorprendente: uu edo tus.- Pretor de milicia,general,capi
miracula tn: ,, praefectus mili
tiae,dux,praetor.- Prncipe de la:
MILANO (ave) ,; ,u, ,u, militiae princeps.-
; ,u, milvius Que sabe sufrir la milicia: u
,, habens vim ferendae mili-
MILENARIO ,, millena- tiae
rius numerus
MILITAR ,, mi-
MILENIO ,u,; ,, lito.- Militar a un tiempo con: u-
mille annorum spatium , simul milito.- Por
contrata en un pas extrao: -
MILSIMO ,, millessimus
in alieno solo mercede milito.-
Parte milsima: ,, pars Ser superior en prendas militares:
millessima
imperatoria virtute su-
pero.- Sin conocimientos militares:
MILICIA ,,,; -
,, ad imperandum nu-
u,, militia.- Acostumbrado a
lla arte instructus.- Militar: -
la milicia: u,, assuetus
u,,,; -
militiae.- Aficionado a la milicia:
,, militaris.- Ignorancia del
,u, amans militiae.-
arte militar: ,, du-
Estipendio militar: -
cendi exercitum imperitia.- Perito
,, militare stipendium.-
en el arte militar: ,,
Libre de milicia: u,, peritus rei militaris
immunis a militia.- Milicia de vein-
ticuatro hombres de caballera: - MILITARMENTE ,
,, turma.- Muy versado en la militariter,militari modo
milicia: ,, militiae
maturus.- Perteneciente a la milicia MILLA ,,u, milli

523
are -,-,, mimus.- El
que escribe mimos: ,u,
MILLAR ,, chilias,id est, qui mimos scribit.- Recitar mimos:
numerus mille continens.- Espacio de mimos recito
un millar de aos: ,, mille
annorum spatium MINA ,u,; ,u,
suffusus locus,metallum.- De oro:
MIMBRE `,u,; ,u,; - u,u, auraria.- De cobre:
,,; u,, vimen.- De ,u, aeris fodina.- Ex-
mimbre: ,,,; u- plotacin de minas: ,,
,, vimineus,viminalis.- metallorum scrutatio.- Que concierne
Enrejado de mimbres: ,, al trabajo de las minas: ,
, crates.- Flexible: `,`, , ad metalla pertinens.- Que se
vimen flexibile.- Hecho con: u- ocupa en las minas: u,,
u,,; u,, vimi- qui circa metalla operatur.-
neus.- Obra de mibre: ,u, Sacado de las minas: u,,
vitile opus.- Que hace obras de a metallis effosus.- Sacar meta-
mimbre: uu,, qui e vimi- les de las minas: metalla
ne opera concinnat.- Que teje mimbre eruo.- Explotar las minas:
u,, qui vimina conte- scrutor.- Ser condenado a las minas:
xit.- Semejante al mimbre: u, ad metalla damnor.-
, vitici similis.- Tejido de Tierra de minas: meta-
mimbre: ,,; ,u, llica terra.- Util para el trabajo
; ,,u, craticula, de las: u,, habens vim
storeae e vimine,opus vitile effodiendi metalla.- Columna para
contener el terreno de las minas:
MMICA ,u, gesticulatio ,, columna sustinendi
terrae in metallicis.- Cavador de
MMICO ,, mimicus.- El minas: ,, metellorum
principal entre los mimos: effosor.- Mina (moneda)
, princeps mimorum ,, mina.- Lo que es de seis
minas: ,, qui sex mina-
MIMO mmoc,ou, mimus.- Actor de rum est.- Cinco minas: ,
mimos: ,,; ,
u, quinque minae.- De cinco MINERO u,, qui circa
estteres o minas: ,, metalla operatur
quique staterum seu minarum.- De
cuatro minas: u,u,u MINERVA ',','-
quatuor minarum.- Equivalente a una ,',',, Minerva.-
mina en peso o valor: ,,; Engendrada de la cabeza:
,, minam pondere vel pretio ; ,, ex capite orta
exaequans.- Media mina: ,u Fiestas de Minerva en Atenas: ,
dimidum minae.- Que vale o pesa , festum Minervae Athenis.-
tres minas: ,,; - Relativo a una fiesta de Minerva:
u,u,u qui est trium minarum ,, ad Minerve festum
pertinens.- Templo de Minerva en
MINAR,hacer hoyos: suffo- Esparta: ', Minervae tem-
plum
dio.- Hacer conejeras:
suffodio cuniculatim
MNIMO ,, multe-
simus
MINERAL cristalizado `,`,
u,, succinum pellucidum
MINISTERIO (servicio) u,,

524
; ,,; ,,; ,,,,-
,,,; ,,,,-
,,; u,, ministerium ,,,
Pblico,servicio pblico: - ,,,,
,, publicum ministerium ,,,
,,,,,-
MINISTRO (servidor) u,, ,,,
minister.- Pblico,servidor pblico: ,,,
,u, minister publicus.- Sa ,,,
grado: u,, qui sacris ,,,,
operatur specto,aspicio,obtueor,intueor,ins-
picio,conspicio,video.- A diversa
MINUCIOSAMENTE subtiliter parte: in diversam partem
vergo.- A la vez: u,u-
MINUCIOSO que cuida demasiado de
simul aspicio.- A lo lejos o por
cosas pequeas ,, in
u prospicio.- A uno y otro
rebus parvis nimiam curam collocans
lado: oculos huc illuc ver-
MO () , meus.- Lo mo: to.- Adelante: ,,-
( ) meum prospicio.- Adentro: -
, introspicio,inspicio.-
MIOPE ,,; ,,, Al rostro: faciem res-
lusciosus,connivens.- Ser miope: u picio.- Alrededor con la boca abier-
,u,u lusciosus sum ta: os magno hiatu diduco
circumspiciens.- Alrededor: -
MIOPA u,;-,,; u- ,,,
,, oculorum vitium ,,,,
(MIRA! , spice,ecce,en ,,,
,-,,
MIRADA ,,;,,; , circumspicio.-Antes
,; ,,,; - respicio.- Atrs: -
,,; ,,; , , respicio.- Atravesa
,,; ,, conspec- damente: torve aspicio.-
tus,obtutus,aspectus,intuitus.- Bajo: dejectis oculis aspi-
Poner la mira (mirada): cio.- Bien ,,
collino.- De dulce mirada: uu perspicio.- Como en un espejo: -
,, dulcis aspectu.- De mirada in speculo intueor.- Con
petrificada: ,, lapi- agudeza: u,- acutum
deum aspectum habens.- De suave cerno.- Con atencin: ,-
mirada: ,, suavis as- ,,,,
pectu.- Fija: ,, intui- ,,,,
tus continuus.- Oblcua: inscio, perspicio,oculos defigo.-
,; ,, obliquus Con descuido: incuriose
aspectus (como de bizcos) videre.- Con intencin: u pers
picio.- Con la cabeza baja:
MIRAR `,,,-
inclinato capite intueor.- Con irrideo,distortis oculis aspicio.-
los ojos torcidos: distortis Con odio: respuo.- Con ojos
oculis aspicio.- Con luz: u fijos: defixis oculis
splendorem infero ad inspiciendum.- aspicio.- Con poca atencin: -
Con malos ojos: u,, parum attente aspicio.- Con serie
,, dad: u aegre aspicio.- Con
terribiliter intueor,dejectis oculis torvos ojos: trucibus ocu-

525
lis circumspicio.- De alto: - qui simul spectat.- El que mira por
,- speculor.- De antemano: otro: u,, qui pro alio
, ante inspicio consulit.- El que mira sin pestaear
De hito en hito: u, u,, non nictans.- En
,u intentis pupillis derredor: circumspicio.- La
intueor,immotis oculis aspicio.- De que mira juntamente: u,,
lejos: ,, quae simul spectat.- Que mira a
prospicio.- De reojo,con fijeza: muchos: u,, multos in-
, torve intueor, tuens.- Que mira con admiracin: -
ex adverso aspicio.- De travs: ,; ,, qui cum
, limis intueor.- admiratione spectat.- Que mira con
Delante: prospicio.- Desde la boca abierta: ,,,
un lugar elevado: ,- hianti ore respectans.- Que mira o
ex alto specto.- Doblarse para tiende hacia abajo: ,,;
mirar: incurvo me ad videndum u,, deorsum vergens
Fijamente: , ocu-
los in aliquen defigo.- Furtivamen- MIRLO ,,u,u,
merula
te con los ojos bajos:
dejectis oculis furtim aspicio.-
MIRMIDN u, myrmidones
Hacia abajo: u,,
(soldados de Aquiles)
,,u deorsum
aspicio,inflector.- Hacia adelante:
MIROBLANO ,u, unguen-
prospicio.- Hacia adentro: taria glans
introspicio.- Inclinndose
prono capite introspicio.- MIRRA ,,; u,,;
Inclinarse para mirar alrededor: ,,; ,u, myrra,planta
me inclino ad circumspicien myrram referens.- De color de mirra:
dum.- Junto a: juxta as- u,, myrrae colorem refe-
pecto.- Mirar etentamente: - rens.- Empapar en mirra: u
perspicio.- Mirar como en espejo myrrha imbuo.- Semejante a la mirra:
intueor quasi in specu u,, myrrhae similis
lo.- Mirarse (voz media): -
intueor.- Levantarse para mi- MIRTO u,u, u,,;
rar: erigor in pedes ad ,u,; ,u, myrtus.-
prospiciendum.- Mirar mal por: - Aderezado con mirto: u,u
u perperam consulo.- Mirar ,u, myrto conditus.- Agudo:
con: conspicio.- Para adelan uu,, acuta myrtus.- De
te: prospicio.- Por la mirto silvestre: u,, e
ventana: per fenestram pers silvestri myrto.- De mirto:
picio.- Mirar por: ,- ,, myrtheus.- Semejante a
u prospicio.- Digno de ser la hoja del mirto: u,
mirado con atencin: u,, similis folio myrti.- Raiz que
multum spectans.- El que mira con nace junto al tronco del mirto: u-
agudeza: u,-,, acu ,,; u,,; u-
tum cernens.- El que mira con dolo: ,u, appendix circa myrti
,u,; ,, dolose truncum adnascens.- Aderezado con
aspipciens.- El que mira con ojos mirto: u,u, myrto conditus
fijos,con insistencia: , Silvestre: u,, pumila
, adversis oculis intuens.- El myrtus
que mira de frente: ,,;
,, adversus obtuens.-El MISNTROPO ,, osor
hominum
que mira juntamente: u,,

526
; ,,; ,,
MISERABLE ,,- ; ,,,
,,,; ,; ,, (), ,-
,,; ,,; ,,; ,,;,,
,u,,; , `, miser (in frigore
,; ,,; ,, vivens), miserabilis,sordidus,parcus
Hacer miserable: u calamitosum ,, apta ad ciendam misera-
efficio.- Ms: ,, mi- tionem oratio.- Tener misericordia:
serabilior.- Muy: , misereor
,u,,,;
,,; ,,; MISERICORDIOSO ,,;
,,; ,,; ,,; u,,; u-
,, miserrimus.- Ser ,, misericords,ad ignoscen
miserable: sum miser dum proclivis.- Muy: u,u
,, valde misericords
MISERABLEMENTE ,,
,,,, MISIN ,,; ,,
missio
, misere
MISMO ,, ipse,idem.- El mis
MISERIA ,,;,,
mo: ,, idem.- Lo mismo:
; ,,; ,,;
,,; ,u,; ,, ipsum.- Lo mismo que:
aeque ac perinde.- Decir lo mismo,re
,,; ,,
petir lo mismo: u

emdem
,,; ,, te-
nacitas,miseria,aerumna.- Mezquindad sermonem iterare.- El mismsimo: -
ruindad: ,, tenacitas.- ,, ipsissimus
Con miseria: parce.- Lleno MISGINO ,,u,
osor mulierum
de miseria: ,,,
; u,,; ,, MISTERIO u,u,; ,,
aerumnosus.- Que hace desaparecer
mysterium.- Ceremonias secretas y
las miserias: ,, miserias
abolens.- Que lleva con paciencia la reservadas: ,, mysterium
miseria: ,, qui patien- Celebrar los misterios: u
ter aerumnas suffert.- Tolerar mise- misteria perago.- Celebrar los miste
rias y desgracias: perfero rios sagrados: u sacris ope-
aerumnas.- Verse oprimido por la: ror.- Ciencia que explica los miste-
aerumnis premor rios: ,, doctrina rerum
reconditarum interpres.- Enseanza
MISERICORDIA ,u,; ,u, de los misterios: ,, illud
quod docetur mysteriis initian
; ,,; ,u,;
dus.- Ensear los misterios (de
,,; ,,
iniciacin): u mysteria
misericordia.- Sin misericordia: - doceo.- Iniciado en los misterios:
sine misericordia.- Alcanzar u,, sacra doctrina
misericordia con ruegos: - instructus.- Iniciados en los miste
misericordiam oratione capto.- rios de Baco: ,, Baccho ini
Alcanzar misericordia: mise tiati.- Iniciar en los misterios
ricordiam consequor.- Amante de la sagrados: initio sacris.-
misericordia: ,, ( Intrprete de misterios: ,
amans misericordiae.- Inclinado a la , qui res arcanas patefacit.-
misericordia: ,,, Junta de los fieles para la celebra
pronus ad misericordiam.- Splica cin de los misterios: ,,
para excitar la misericordia: conventus fidelium ad sacra.-

527
Maestro de los sagrados misterios: ,, iniciator
u,, sacrorum magister.-
Preparar a los divinos misterios: MISTERIOSO ,,; ,,
paro ad divina facienda ; u,, arcanus
Preparar al conocimiento de los
divinos misterios: ad ini- MSTICA iniciacin en los misterios:
tiationem praeparo.- Que celebra los u mystica initiatio.-
misterios sagrados: u,, Iniciada en los misterios: ,
qui res mysticas celebrat.- Socio en , sacris initiata
la iniciacin de los sagrados miste-
rios: u,u, socius in MSTICAMENTE u mystice
sacrorum initiatione.- Celebracin
de los misterios sagrados: u- MSTICO ,u,,;
,, sacris operatio.- Celebrar u,, mysticus
los misterios sagrados: ,
u sacris operor.- El que MITAD `,u,; ,
instruye en los misterios: - ,; ,u,; ,,
,u, institutor.- Iniciacin en medietas,dimidium.- La mitad: -
los misterios: ,, initiatio
Iniciador en los misterios sagrados:
u ( `u),u quod dimidium.-
Que pasan de la mitad: ,
, dimidiam patem ecedentes.- Que
vale la mitad:`u,,u dimidius
Reducir a la mitad: ` ad dimi
diam partem redigo

MITIGADO ,, lenitus

MITIGAR ,,
,,,
,,,,
-,,-,,,
,u,u,
mitigo,mulceo,mansuefacio.-Apto para
mitigar: ,. aptus ad
leniendum.- Mitigar el nimo con
blandas palabras: mulceo
suavitate verborum.- Que puede miti-
gar:

528
cens genitus.- Salido a la luz al
N mismo tiempo: ,, editus
cum ipso partu.- Dificultad de nacer
uu,, difficultas nascendi.-
El que nace el postrero:
, natu posterior.- Nacido antes
NABO `,`u,u,; ,
de tiempo: ,,
,; u,,; ,
natus ante completos menses.-
(rapae) rapa,rapum.- Pequeo:
Nacido de parto rpido: ,
u,, rapulum.- Especie
celeri partu editus.- Nacido en
de: u,,; ,u, napi
casa: ,, domi natus.-
genus
Nacido,dado a luz poco ha:
NACER ,,,- , qui paulo ante prodit.- Que ha
,u,,-,- nacido el segundo: u,,
,,-,- qui secundo partu editus est.-
,,,, Que nace a los nueve das: ,
,,,,- , nono die proveniens.- Que nace
,,,,- alrededor: u,, circumnas-
u,u,,,- cens
,,,-
NACIDO ,u,; ,,;
,,, orior
nascor,innascor,exorior.- A la vez: ,,; ,u, natus.- A la
u,u,u una vez: uu,, simul natus
enascor.- Al pie: u adnas Con otros tres: u,, eodem
partu cum tribus aliis editus
cor.- Algo en alguna cosa: ,
De los mismos padres: ,
adnascor.- Alrededor: -
,,; ,, ab
circumnascor.- Despus: ,
iisdem parentibus natus.- De s
,-,,
mismo: ,u,, ipse sui
subnascor.- Aqu y all, causa.- En el tiempo justo,que tiene
en medio: u,,- in- los meses legtimos: ,,
ternascor.- Empezar a nacer junto
perfectos,legitimos menses habens
con: u una subnascor.-
En la casa: ,, domi na-
Empezar a nacer: ,
suborior.- Fuera de las leyes de la tus.- Furtivamente,bastardo: u-
naturaleza: adnascor prae ,, furtim natus,nothus.- Hace
ter naturam.- Hacer nacer junto a: tres aos: ,, tertio
adnasci facio.- Hacer que ante praesentem anno natus.- Mucho
nazca: , suboriri ha: ,, dudum natus.-
facio.- Ir naciendo: Nacido en el segundo parto: u-
suborior.- Junto a: u,- ,, secundus natus.- Nacido
,-,, en otra parte: u,, ali-
,u,,, bi natus.- No nacido: ,,
juxta nascor.-Prime non natus.- Primeramente: u,
ro: prior orior.- Nacer , primo natus.- Recin nacido:
sobre: insuper adnas- ,-,,; -
cor.- Que nace difcilmente: uu ,,,; ,,
, difficulter nascens.- Que na- recens a partu.- Tarde: ,,
ce en la misma tierra: , sero natus
qui in ipsa terra nascitur.- Re-
NACIMIENTO ,,; ,,;
cin nacido: ,-,,;
,,; ,, ortus,
,,; ,, re- nativitas.- Autor del nacimiento de

537
las cosas: ,-,u, ,u, generosus
auctor ortus.- De hijos: ,
, liberorum procreatio.- De muy NACIN ,, natio.- Con toda
buen nacimiento: ,, la nacin: , cum
optimus partu editus.- De oscuro universa gente.- De una misma nacin
nacimiento: ,, obscuris u,, ejusdem tribus
natalibus ortus.- Que tiene nacimien
to: ,, qui ortum habet.- NACIONAL ,, gentilis
Ilegitimidad de: ,, degene-
ratio.- Observar la hora del naci- NADA ,, (-,,)
miento de alguien: nata- nullum,nihil; ; ,, nu-
lem horam inspicio.- Presidir el na-
cimiento: natali horae
praesideo.- De noble nacimiento:
llum.- Nada ms: ; lado: trano.- Peligroso
nihilo magis.- Nada menos: para nadar: ,, peri
; ; ; culosus natatu.- Por debajo del
nihilominus,nequaquam.- Casi agua: , subnato.- Por
nada: ,, nihilitas.- Re- encima: supernato.- Que
ducir a la nada: ad nihilum nada mucho: uu,, multum
redigo.- Tener en nada: u natans.- Que puede nadar:
parvipendo ,u,, vim habens
natandi.- Salir nadando: ,
NADADOR u,; u, enato.- Se debe nadar: u-
; u,u; ,; u natandum est
u,,; ,, na
tator.- Que nada: ,,;
- NADERA,hablar sutilmente de nade-
,, (qui ipse sui navis est) ras (como los poetas) -
natans.- Con referencia a los peces: de rebus minutis subtiliter
,, natantes pisces.- loquor
Nadadora: u,, natatrix
NADIE ,, (,
NADAR u,u,,, ,); ,;
nemo
, no,nato,enato.- Alejn-
dose de la orilla: nato.-
NAFTA ,, naphtha
Alrededor: , cir-
cum nato.- Bajo el agua: u- NALGA u,,u,; u,
urinor.- Que nada bajo el agua: ; ,u,; ,u, (plu.)
u,, urinator.- Cerca clunis,nates.- Herir en las nalgas:
de: , juxta nato.- nates percutio.-Pertenecien
Como el alcornoque: suberis te a las nalgas: u,, ad na-
more superfluito.- El acto de nadar: tes pertinens.- Flaco de nalgas:
,, natatio.- Hacia alguna , qui exilibus sunt clu-
parte: adnato.- Junta- nibus.- Nalgas: ,u,,
mente hacia: u una ad- ; u,, nates,clunes.- Las
nato.- Juntamente: uu simul posaderas: u,, illud
nato.- Junto a: ad latus quod est sub clunibus,clunes
nato.- Lugar donde se nada: ,
u, locus ubi natatur.- Nadar NAPEAS,ninfas de los bosques
hacia: innato.- Pasar a nado: napaeae
u,,,-
transnato.- Pasar nadando al otro NPOLES ,, Neapolis,nova
urbs

538
u,, qui naso adunca est.-
NARCISO,nombre de flor o varn Agujeros de la nariz: , ca-
,u, Narcissus.- De narciso: vitates nasi.- Amputar la nariz:
,, narcissinus.- Seme- `,` nares amputo.-
jante al narciso: ,u, Cortador de narices: `,
narcisso similis u, narium decurtator.- De gruesa
nariz: ,-; ,,
NARCTICO ,, torpefa- , crassis naribus praeditus.- De
ciendi vim habens
narices anchas: ,-,-
u,, latas nares habens.-
NARDO ,u, nardus.- Aceite de
De nariz grande:,,,
nardo: ,,u,;
,, naso.- De pequea nariz:
,u, oleum ex baccare.- Confec-
,,,, qui est
cionado de nardos: ,, e
parvo naso.- Desde la nariz: u
nardo confectus.- Falso nardo: u
e naribus.- Emitir por las
,u, falsa nardus.- Oler a
narices el sonido: u,u clau-
nardo: nardum redoleo.- Espi
sis labris sonum naribus emitto.-
ga de nardo: u,u, nar- Excrecencia de la carne en las
di spica
narices: u,; u,u,
caruncula in naribus excrecens.- Ex-
NARIZ `,`,`,;`,
pelido por las narices: `,
;`,; u,,; ,
, per nares expulsus.- Instrumen
; u,u,, nasus,na- to con que se introduce algo en la
res.- Achatamiento de la nariz: nariz: `,u, instrumentum
,,; ,, simitas.- quo quid naribus infunditur.- Instru
Aguilea: ,,; u,
mento para lastimar,torcer la nariz: NARRACIN ,,; ,
`,, illud quo arreptus ,; ,,; ,,
nasus torquetur.- Llaga de las nari- ; ,,; ,,;
ces: ,, narium ulcus.- Or- , ,,; ,
gano del olfato: ,, na- ,; ,,; ,,
res.- Pequea nariz: `,u, narratio.- Breve: ,,
parva naris.- Que corta la nariz: oratio brevis.- De fbulas o cuentos
`,, nasum amputans.- Que u,, confabulatio.- De paso:
tiene la nariz cortada: `- ,,; ,,
,, cui naus amputatus.- Que narratio quae fit obiter.- Prodigio-
tiene nariz aguda: ,, sa: ,, prodigiosa narra-
,, acutam nasum habens.- San- tio.- Repetida: ,,
grar por la nariz: u sangui- repetita narratio
nem e naso effundo.- Sin nariz:
,,; ,-, NARRADOR ,,; ,
,, expers naso,qui naso est , narrator
mutilato.- Sonar las narices: ,
-.- Sonido emitido por las nari- NARRAR ,,
ces teniendo los labios cerrados: ,, enarro
u,, sonus occlusis labris
per nares emissus.- Ternilla de la NARRATIVAMENTE narrati-
nariz: u,,; ,, ve
illud quod nares dirimit,cartilago
NARRATIVO ,,,
NARRABLE ,, narrabi- enarrativus
lis
NARTA,planta odorfera ,,

539
narta ras habens.- De igual naturaleza:
u,u,uu,, ejus-
NATACIN ,,, natatio dem naturae.- De naturaleza apta
para todo: u,, aptam ad
NATAL ,,, na omnia naturam habens.- De una sola
talis.- Lo que pertenece a los das naturaleza: u,, unius na-
natales: ,, ad natales turae.- Disertar acerca de la natu-
pertinens raleza: u de natura dissero
Identidad de naturaleza: u,,
NATALICIO (sust.) ,, unitas naturae.- La misma natura-
,; ,, natalitia, leza: u,, eadem natura
dies natalis.- Adj. ,, Que tiene forma o naturaleza semejan
natalitius te: ,, similem formam
aut naturam habens.- Que tiene
NATIVIDAD (nacimiento) ,, naturaleza perfecta: u,,
,, nativitas,ortus perfectam naturam habens.- Que tiene
tres naturalezas: u,, tri-
NATIVO u,,; u,- plicem naturam habens.- Que trata de
,,,, la naturaleza: u,, qui de
patrius,vernaculus,innatus,nativus natura loquitur.- Tratado de la
naturaleza de los seres: u,
NATURAL ,,; u,, ,
de natura sermo
u,,; ,,; u-
,,; ,, (qui NATURALIDAD,sin naturalidad
egreditur ex ipsa fonte,id est,non sine artificio
elaboratus,rudis),naturalis.- De
pas lejano: ,, in lon- NATURALISTA u,, naturae stu
ginquo solo natus.- De un modo natu- diosus
ral, instintivo: suo
ipsius ingenio.- En bruto,no pulido: NATURALIZADO ,, ads-
,, naturalis sua spon criptitius
te.- No artificial: ,,
inartificialis.- Ser natural: u NATURALMENTE u naturaliter
insitus sum.- Sin artificio: -
u suapte natura NAUFRAGAR pereo

NATURALEZA u,,;,,;- NAUFRAGIO u,u,, na-


vis pernicies sive naufragium.- Pere
,,; ,, natura.- De dos
naturalezas: u,, duas natu-
cer en naufragio: pereo.- Per- nuseas: ,,u,-
dido o en naufragio: ,, ,-,u nauseo,fastidio.-
naufragio perditus Nuseas: ,, nausea

NUFRAGO u,u,,; NUTICO ,,; u,,


,, naufragus ; ,u,; ,,;
,, nauticus.- Vida nutica:
NUSEA u,,; u, u,, vita nautica
,; u,,; ,,; -
,, (,),u,,; NUTILO (pez) ,u,u,
u,u,,; , nautilus
, nausea.- Dar nusea: u
nauseo.- Que da naseas: u, NAVAJA ,, culter.-De afei-
, nauseam sciens.- Sentir,tener tar: u,,,; u,

540
,u, novacula.- Caja para las "teoras" o delegaciones de
guardar la navaja: u,u sacerdotes para la asistencia a las
diversas fiestas en Grecia en honor
, noveculae theca
de los dioses: ,,; `
NAVAL u,u,u- navis publica.- Na-
,,; ,,,,; vecilla de carga: ,u, na-
vicula oneraria.- Para llevar caba
,u, (adj.mas.) navalis.- Pe-
llos: ,,, navis qua
lear en batalla naval: u,
equi trajiciuntur.- Para pasar un
u in navali proelio dimico
estrecho: ,,;
Pelear juntamente en combate naval:
u, navis qua fretum trajicitur.-
uu simul navali proelio
deserto.- Vencer en batalla naval: Pequea ,,u, navi-
u navali proelio vinco.- Es- cula. Pequea de carga: ,u,
clarecido por hechos navales: u- navicula oneraria.- Que se mueve
,uu,, re navali con remos como pies: ,
clarus navis quae remis ceu pedibus agitur
Que sirve de escolta: u ,
NAVE ,u,; ,;- navis praesidiaria.- Amarra de la
,,; u,,; u nave: u,,; ,,;
,u,; ,,; ,, ,u, navis retinaculum.-
Aprestada para el transporte de
; ,u, ratis,navis,navi-
gium.- Cierta clase de naves que se soldados: ,u, navigium
transportandis militibus.- Apto para
movan con pica: ,
genus navium quae conto impellaban- construir naves: ,, navibus
aptus.- Aquello con que se sostienen
tur.- Con espoln: ,,
las naves en el puerto: ,
u,; ,, navis rostrata
, id quod subductae naves ful-
De guerra: ,, navis be-
ciuntur.- Armamento de naves de
llica.- De carga: ,,;
expensas propias: ,,
; ,, navis triremium instructio propriis sumpti
oneraria.- De cinquenta remos: - bus.- Arrastre de la nave a la sirga
,-,u, navis quae ,,, naviu ductio.-
quinquaginta remis agitur.- De cua- Atado a las naves: ,,
renta rdenes de remos: - navibus alligatus.- Capitn de la
,, quadraginta ordinum na- nave: u,, navarchus.- Nave
vis.- De seis remos: ,, sex capitana: , praetoria
remorum navis.- De trece rdenes de navis.- Nave conductora de tropas:
remos: trede- , navis militibus
cim remorum ordines habens.- De tres convehendis.- Construccin de naves:
remos: ,, triremis.- En u,, navium fabricatio.-
cuya proa figura un buey: , Constructor de navos: u,,
u,, navis bovem in prora habens.- u,,;,, navium
Equipada de remos: ,, na- fabricator.- Costados de los navos:
vis remigio instructa.- Especie de ,, naviu, costae.- Cuerda
nave: ,u, navigii genus.- para remolcar la nave: u,-
Grande,que lleva diez mil hombres: u,, funis tractorius.-
u , navis quae decem Cuerdas del barco: ,, funes
millia hominum vehit.- Liburnas,pira
Cuerdas para sujetas las naves: -
tas y ligeras: u,; u-
,, naves liburnae.- Nave
pblica para los sacerdotes atenien-
ses,barco sagrado que transportaba
,-, funes quibus navis ,,, cursus navis.-
litori alligatur.- Curso de la nave: Donde no est segura la nave: -

541
,, ubi naves in tuto stare
nequeunt.- Dueo de la nave: -
,
u, navis dominus,nauclerus.-
El palo que va debajo de las naves:
,, lignum quod navibus
supponitur.- El que custodia la nave
,, qui navem custodit.-
Encargado de la limpieza de la nave:
,, nauta purgandae navis
curam habens.- Espacio entre los
tablados de la nave: ,,
spatium inter tabulata navis.- Fon-
do de la nave: ,, alveus
navis.- Fragmento de nave: u,
u, fragmentum navis.- Gobierno de
la nave: u,, navium guber
natio.- Llegada de naves: ,
, appulsum navium.- Maderos en
la nave sobre los que se colocan las
tablas: ligna in navi.-
Mquina para arrastrar las naves a
la orilla: instrumen-
ta quibus naves in terram ex mari
subducuntur.- Naves unas detrs de
otras formando serie:

naves aliae post alias in continua ,, navium servator.-


serie.- Parte de la nave: u, Guarda del navo: ,u, navis
, pars navis.- Parte elevada de custos.- Oficio de guardar la nave:
la nave que no tiene remos: - u,u, navis custodiendae
,, pars summa navis.- Perte officium.- Que tiene nave propia:
neciente a la construccin de naves ,, navim propriam ha-
u,, ad navium fabricatio bens.- Reserva de agua en la cala de
nem pertinens.- Pico de la nave: un navo: ,, aquae repo-
,u, navis rostrum.- Prefec nendae destinandus locus in nave.-
tura de una nave de tres remos: Una parte de la nave: ,
,, triremis praefectu- ; u,u, pars navis.- Tras-
ra.- Propio de la prefectura o arma- ladar: transfero navem.-
mento de las naves: ,, Acometer las naves: navigo
pertinens ad praefecturam vel adversus.- Arrastrar la nave a la
apparatum triremium.- Que cuida de sirga: , navem subduco
la nave: ,u, qui navis cu- Conducir,dirigir la nave: u
ram gerit.- Que es conducido en nave navem mittere,ducere.- Construir
u,, qui navibus vehi- naves: u, navem
tur.- Que gobierna la nave por la aedifico.- Fletar una nave: u
proa: ,u; ,, naulo conduco.- Gobernar la nave por
proreta,qui navis proram regit.- Que
la proa: in prora navem
guarda las naves: ,, qui
rego.- Gobernar la nave: u
naves custodit.- Que hace aguas por
navem guberno.- Guiar la nave:
todas partes: ,, navis
navem deduco.- Llenar
cuius sentina exundat.- Que hace
demasiado la nave: nimis
marchar a una nave: u,,
impleo navem.- Maniobrar una nave
navibus iter faciens.- Que pasa la
delante de: u praeguberno
vida en la nave: u,, in

542
Fabricar naves: u naves fabri statione naves habeo.-Tener asido el
cor.- Pasar a otra nave: gobernalle: u gubernaculum
,,,- teneo> Tapn de madera en el fondo
trascendo,e nave in aliam do del navo: ,, clavus
ligneus sub carina
transfero.- Quebrar la nave: u
navem frango.- Sacar de la nave jun-
NAVEGABLE u,,-
tamente: u una educo de
,,; ,,,;
nave.- Sacar fuera la nave:
promoveo navem.- Tener las naves ,,,; ,,;
cerca del puerto: juxta in
,, navegabilis.- De una tructus
parte: ,, ex altera
parte tantum navegabilis NAVEGAR ,,,-
,,,,u-
NAVEGACIN ,u,; , ,,,-
-u,,u,; u, ,,,,,-
,; u,u,,; ,, navigo,navi profi
,,; ,,; , ciscor.- A la otra parte:
,; ,,, navigatio.- alterius navigo.- A lo largo de:
Navegacin a: ,u, adnavi- subnavigo.- Alrededor: -
gatio.- A vela y remo: ,, ,,- circum navigo
naviatio quae fit velo et remigiis Apto para navegar: u,,
Apto para la navegacin: ,, accommodus navigationi.- Nevegar
navigatio aptus.- Buena navega- cerca de: praeter navigo.-
cin: ,, bona navigatio.- Comenzar a navegar: ,
enavigo.- Nevegar con buen tiempo:
Compaero en la navegacin:
u,-u vento favente navi
(-u,u,u), u,, na-
vigationis socius.- Llevar prspera go.- Con frecuencia: ma-
navegacin: prospera naviga- re frequento.- Con rapidez: u
tioni uti.- Nocturna: u,, uu celeriter navigo.- Con:
nocturna navigatio.- Que desampara u,u,u simul
a los compaeros de la navegacin: navigo.- Contra,de nuevo:
,u, desertor sociorum ,-,-;
nautarum.- Sociedad de navegacin: adnavigo in.- Darse a la vela: -
,, navigationis societas solvo e portu.- Dejando atrs la
Velocidad en la navegacin: - tierra,la costa: oram
,, celeritas navigandi solvere.- Delante: praenavi-
go.- A travs de: ,
NAVEGANTE ,u, (),u pernavigo.- Difcil de navegar: u-
,u,,u,; , ,,, difficilis
,; u,u,; , ; navigatu.- El que navega con felici
,, naviga,nauta,navigator dad: ,, qui prospero
El primer navegante: ,u, cursu navigat.- El que navega con
primus navigans.- Gritos de los nave recto curso: ,(u,u,u)
gantes para animar: u,,; qui recto cursu navigat.- El que na-
u,, clamor hortatorius vega por primera vez: ,
nautarum.- Inquietud del navegante: (u,u,u) primus navigans.-
,u, jactatio eius qui navigat Fcil de navegar: ,, navi
Que paga el flete con su trabajo: gatu facilis.- Hbil en navegar:
u,u, pro naulo operam ,, peritus navigandi.- Ha-
praebet.-Que tiene muchos navegantes cerse a la vela el primero: -
u,u, multis nautis ins- praenavigo.- Hacia: ,

543
,,- adnavigo.- conjiciuntur suffimenta
Lentamente: u tarde navigo
Ms all de: , NAVO (ver tambin NAVE) `,
praeternavigo.- Prsperamente: - , navigii genus.- Apoyo de los
feliciter navigo.- Que na- navos: ,u,; -
vega al mismo tiempo: ,- ,u, fulcrum navium.- Cable de
u,u,u smul navigans.- Que navo: , rudens.- Cons
navega con dificultad: u, tructor de navos de guerra: -
, qui aegre navigat.- Que navega ,, qui triremes conficit.-
delante para explorar: ,, Costillaje del navo: ,,
statumen.- Dar alcance a un navo:
praenavigans ad explorandum.- Que
praenavigantem insequor.-
navega juntamente: uu,u,
qui simul navigat.- Que navega veloz De muchos navos: u,u,
multas naves habens.- Direccin del
mente: ,,, ve-
lociter navigans.- Rectamente,con navo: ,, gubernatio
vientos favorables: ,- Gobernar el navo: rego na-
recta navigo,rectum cursum secundis vem.- Maderas finas de la cubierta
ventis fero.- Se ha de navegar: de un navo: ,, ta-
u navigandum.- Navegar y ser bulae extensae quae solum navium
constituunt.- Maromas de un navo:
navegado: navigo,navigor
,, rudens et funes naticus
NAVETA ,,; ,u,; u-
,u, navicula,vas in quo
Parte del navo en que va el mstil: ,,,, stul-
,, pars navis quae malum titia,insania,ineptia,stoliditas,in-
continens.- Pequeo: u,, sipientia.- Decir,hablar necedades:
,u, liburnum,lembus.- Que ,,u,,,
puede ser desarmado o habilitado muy ,,,,-
pronto: ,, navigium.- Ta ,u,,
blado divisorio de un navo: inepta dico,nugor,vana loquor,garrio
, tabulatum Hacer o decir necedades:
prorsus eneptio.- El que dice nece-
NYADE ,,; ,, Na- dades: ,,; ,u,;
ias,nympha fluminum,fontium ,,; ,,
ineptus,stultiloquus,stulta loquens
NEBLINA,con neblina ,,
caliginosus NECESARIAMENTE necessario

NEBULOSO ,,; u,, NECESARIO ,,; ,


; ,u,,; , commodus.- Es necesario,convie
,, nubilosus.- Algo nebu- ne: ,; , deest,opus
loso: ,, subnubilus.- est,decet.- Es necesario adems:
Estado nebulado del cielo: - insuper opus est.- Cualquier
,u, nubila coeli conditio cosa necesaria: ,, res
quaelibet necessaria.- Lo que es
NECEDAD ,u,;,, necesario: ,, commodum.-
,,;u,,;- Dar lo necesario: submi-
,,; ,,u, nistro.- Menos de lo necesario: -
,; ,,; u,, parum,quod satis non sit.- Ser
; ,,,; necesario: , opus sum.-
,; ,,, Tener lo necesario para la vida:
,,; ,,; - sufficientibus
abundare fortunis.- Tener ms de lo
,,; ,,; ,,

544
necesario: u ultra quam
opus esset habeo NECIAMENTE ,,
stolide.- Hablar neciamente:
NECESIDAD ,, , ,,u,-
; ,,; ,,u, ,, inepte loquor,ga-
necessitas,necessitudo,egestas,opus rrio.- Obrar neciamente: ,-
Con necesidad: indigenter.- ,,, de-
Corporal (exonerar el vientre): sipio,stulte ago
,, cacandi necessitas.- En
recursos de vveres o dinero: - NECIO ,,;,
,, inopia.- Grave necesidad: ,,;,,;,
,,; ,, gravis indi- ,; ,, (), -
gentia.- Que tiene necesidad de ,,,; ,,
muchas cosas: u,, multis ,,; ,,
egens.- Tener alguna necesidad: ,,; ,,; u
,,,, u,u,; ,,; -
, opus habeo,indigeo ,u,,; ,,; ,
,; ,u,; ,,
NECESITADO ,,; , ; ,,; u,
,; ,,; ,,; - ,; ,,; ,,
,u,; ,, eje- ; ,,; ,,; -
nus,ejena; inops.- Necesitado an: ,,; ,,; -
,, insuper ejenus.- Muy ,,; ,,; -
necesitado ,,; - ,,; ,, obtusus,
,, prorsus indigens.- Estar stolidus,imperitus,stultus,fatuus,
necesitado: indigeo.- En ineptus.insipiens.- Necia: ,,
recursos de vveres o dinero: - stulta.- Algo necio: ,,
,, pauper,egens aliquantum stultus.- Bobo: -
,,, sine causa ridens
NECESITAR ,,,- De ndole necia y malvola: -
,,,,, ,, stultae et maleficae
,, indolis.- Hombre necio: ,u,
opus habeo,indigeo,egeo.- homo levis,stolidus.- Que abre la
Que necesita poco: ,, boca de necio: ,,,
paucis indigens.- Se necesita: - stultus.- Muy necio: ,,
opus est
omnino stultus.- Que echa mano de dem
consejo necio: u,,
stulto consilio utens.- Ser muy NEFASTO (da) ; -
necio: stultus sum.- Ser ` dies nefastus
necio: ,,u,
, stultus sum,desipio NEFRTICO ,, nephreti-
cus
NCTAR ,, nectar,potus
NEGACIN ,,-
deorum.- Suave como nctar: -
u,,; ,, negatio
,,; ,, nectarius,
nectaris suavitatem referens.- Que Con juramento: ,, infi-
tiatio per jusjurandum
destila nctar: ,,
nectare stillans
NEGAR ,,,,
NEFANDO ,,u- ,,,,
,, nefandus,ne nominandus qui nego,renuo,denego.- Absolutamen
te: pernego.- Con jura-

545
mento: u,-u abjuro.- El
que niega: ,,;
, inficiator.- Por seas: -
renuo.- Porfiadamente: u-
pernego.- Que no puede negar
,, qui negare nequit

NEGATIVO ,,-
,, infitialis,negativus

NEGLIGENCIA ,,-
,,; ,,; ,
,; ,,; ,,
,, negligentia,praetermi-
ssio,neglectus.- Con negligencia:
negligenter.- Lo que se mi-
ra con negligencia: ,,
quod quis negligenter aspexit.-
Obrar con negligencia: `u,-
u,u,u,-
u negligenter ago.- Obrar con
negligencia,por cumplir: `u-
negligenter et perfunctorie ago
Que se hace con negligencia: `-
,, animo vagabundo factus

NEGLIGENTE ,,
u,,,;
,; ,,; ,,;
,,, negligens,
incultus.- Ser negligente:
negligens sum

NEGLIGENTEMENTE ,
,,,-
,,,-
negligenter,contemptim,incuriose

NEGOCIACIN ,,,,
negotiatio

NEGOCIADOR ,, negotia-
tor

NEGOCIANTE ,,; ciendo otra cosa:


,,,; - obiter et quasi aliud agens gestor
u,, negotiator.- Hbil:
u,, habilis negotiator NEGOCIO ,,,; -
,,; ,,; ,,;
NEGOCIAR ,- ,; ,u,; ,u,;
, lucrum se- ,,,; ,
quor,negotior.- De paso y como ha- ,; ,, facinus,negotium

546
Agente de negocios: ,u, poco cuidado de los negocios:
negotiorum gestor.- Agilidad en los ,, negotiorum curam gerit.-
negocios: u,, celeritas Que tiene pocos negocios:
aggrediendi negotii.- Al que no le ,, pauca negotia habens.-
gustan los negocios,las ganancias:
Tener separado de los negocios: -
,, alienus a facien-
distineo negotiis.- Traer en-
do lucro.- Aplicarse al desempeo de
tre manos muchos negocios: u
los negocios: u in
gerendis negotiis operam do.- Ayudar multis negotiis vaco.- Tratar
en los negocios: u adjuvo in los negocios pblicos:
agendo.- Colaboracin en los nego- civitatis negotia fero> Lugar de ne
cios: ,,, in x gocios:bolsa,mercado,tienda: -
gerenda re opera simul collata.- ,, nundinae
Conclusin de un negocio: ,
, confectio negotii.- Cuidado de NEGREAR ,,,
los negocios privados: , nigrico.- Negrear algo:
, privatorum negotiorum cura.- aliquantum nigreso.- Que
Cuidar de los negocios privados: - negrea: ,, nigrescens
privata curo negotia.- De
NEGRO ,,; ,,;
poca monta: ,u, negotio
lum.- Dedicarse al despacho de los ,,,; ,,
negocios: rebus gerendis ,,; ,,;
constituendisque vaco.- Diligente en ,,; ,,;
los negocios: ,, di- u,; ,,;
ligens in curandis negotiis.- El que ,; ,,; ,-
con gusto emprende muchos negocios: ,; ,,,; -
,,, qui libenter ,,; ,,,;
multis se negotiis implicat.- Empren ,; ,, niger.-Hablan
der el negocio antes: rem do de la noche: ,,
ante aggredior.- Emprender un niger.- Algo negro: ,,
negocio juntamente: u subniger.- Color negro: ,
capesso negotium.- Enemigo de los
,; ,, niger color.-
negocios: ,, abho-
rrens a negotiis.- Estar enredado en De color negro o moreno:
negocios: negotiis , (); ,, nigrum
implicor.- Estar exento de negocio: colorem habens.- El,la que tiene la
vacuus sum a negotiis.- cara negra: ,u,
Exito del negocio: ,, ; ,, qui,quae nigro
finis,exitus rei.- Hbil en los est aspectu.- Negro en lo alto:
negocios: ,,; - ,, in alto niger.-Ente
,, in rebus tractandis so- ramente negro: ,, omni
lers.- Lleno de negocios: u- no niger.- Lo negro: , nigrum
,, () negotiosus.- Lo re- Lo que tira a negro: ,,
lativo a los negocios: ,, nigricans.- Poner negro primero:
negotialis.- Manejo de los nego- prius nigrum facio.-
cios: ,,; , Poner negro: nigrico.-Negro
,; ,,; , por el tinte: ,, niger
ex tinctura.- Que viste de negro:
rerum tractatio.- Muy ejercitado
,,; ,,
en los negocios: ,u, nigra veste indutus.- Ser negro:
multo iam uso rebus in agendis exer-
citatus.- Prctico en negocios: niger sum.- Vestir de negro
.,; ,, veterator, nigram vestem induo.-
in agendis rebus tritus.- Que tiene Negro y profundo: ,,
niger et profundus (hablando del

547
Trtaro) NEMEA ,, Nemea (donde se
celebraban los juegos olmpicos).-
NEGRURA ,,; , De Nemea: ,, nemeaeus
,; ,, nigredo

NMESIS o Ramnusia,diosa de la ven- Aflojar los nervios:u ner


ganza ,,; `u,, vos resolvo
Nemesis,Ramnusia
NERVIOSO ,u,, ner-
NEMOROSO ,,; u- vosus
,, nemorosus,ad nemus perti-
nens NERVOSIDAD ,, nervositas

NEFITO u,, neophytus NERVOSO, que consta de nervios u-


,, nervis constans
NEPTUNO ',u,; o,
, Neptunus.- Agitador de la NERVUDO,vigoroso ,, nervo-
tierra: quassator terrae sus
Cierto mes entre los ticos (diciem-
bre segn algunos): ,, NEUTRAL ,,; ,,
neptunus.- De Neptuno: , neutri causae addictus.- De opinin:
neptunius.- Dios del mar: - ,, sententia neutram in
partem propensius inclinata.- Ser
,, Neptunus.- En honor de
neutral: , in neu-
Neptuno: ,, sacra in
tram partem inclino
honorem Neptuni,ludi isthimii).- Nep
tuno protector de los certmenes:
NEVADA ,, nix acervatim
Neptunus certa-
decidens
minum.- Perteneciente a: -
,, neptunius.- Templo de: - NEVADO ,,,; -
,,u, Neptuni tem ,,,; ,,
plum
; ,, nivosus
NEREIDA(ninfas) ,; u-
NEVAR ,,,
, Nereides
ningo.- Nieva: ningit.- Nevar
ms: ningo super.- Un poco:
NEREO, dios marino ,, Ne-
reus subningo

NERN,falso Nern u, NEVOSO ,,,; -


falsus Nero ,,; ,, ni-
vosus
NERVIO `,u,;,,;
,u, nervus,fibra.- Cortar NEXO,,; ,, nexus
los nervios,enervar: u, u-
NI ; ' ; '; ; ;
, nervos abscindo.- Fuerza
,'; ' neque.- NI aun: -
que mueve los nervios: u-
ne quidem,nedum.- Ni uno: -
,, vis nervos movens.- Matriz
neque ullum.- Pero ni:
de los nervios: u,,nervo
u nec vero
rum matrix.- Pequeo: u,u,;
u,, nervulus.- Que sufre de NICHO ,,; ,u, locu-
los nervios: u,, nervo- lus in pariete.- Lleno de nichos:
rum dolorem laborans.-Tumores de u,, locularis.- A mane-
nervios ,, nervorum tumores ra de bveda o nicho: in mo-

548
dum loculi seu busti.- Encerrar ca- , nidulor,nidifico
dveres en nicho o atad:
cadavera loculo includo NIEBLA ,,; ,,; -
,,; ,, caligo, ne-
NIDIFICAR ,,- bula
, nidifico.- El acto de
nidificar: u,, nidi- NIETO ,u,,; ,u,
ficatio ,,,; ,u,,; u
,,; u,,; u-
NIDO ,,; ,,; u,, e filio nepos,nepos e fi-
,,,; ,u, lia,filii filius.- Nieta: u,,
nidus.-De aves: ,,; ,,; ,,; u,
,; ,,; ,u, neptis.- Que tiene tres nietas:
nidus avium.- De paja: , ,, trineptis.- Que tie
, nidi e festucis.- Hacer ne tres nietos: ,u, tri
el nido: u.,- nepos
,-,,--
NIEVE ,, nix.- Alimentado rora.- Rociar con nieve: nive
con nieve: ,, nivibus conspergo.- Transformar en nieve:
nutritus.- Azotado de nieves: in nivem transformo
u,,; ,,,;
,, nivibus percussus.- NIGROMANCIA u,,;
LLeno de nieve: ,,, ,, necromantia
,, nivibus contectus.-
Que resuena con la nieve que cae: NIGROMNTICO u,, qui
evocatis mortuis vaticinatur
u,, cadente nive reso-
nans.- Blanco por la nieve: -
NILO ,u, Nilus.- Columna en
,,; ,, nive cons- que se observan las elevaciones del
persus.- Cubierto de mucha nieve:
Nilo: ,u, collumela
u,,; , - in qua incrementa Nili cernuntur.-
,,, nivosus.- Cu Del Nilo: ,, niliacus.-
brir de nieve: , Perteneciente al Nilo: ,,
nivibus obruo.- De color de nieve:
niliacus.- Planta del Nilo: -
,(u),,,,
,u, planta niliaca
niveum colorem habens.- De natura-
leza de nieve: ,, nivis NIMIO ,,; ,,
naturam habens.- De nieve: , nimius
, nivalis.- Donde se pisan las
nieves: ,, ubi nives NINFA ,, nympha.- De las
calcantur.- Espacios de terreno no fuentes: ,,-
cubiertos por la nieve y de color
,,, nynphae fontium.-
oscuro: ,, qui niger
De los montes: ,, montana
est hieme.- Lleno de nieve:
Llorado de las ninfas: u,
,; ,,; ,
, a nymphis defletus.- Ninfas de
,, nivalis,nive obrutus.- Que
los ros y fuentes: ,,
anda por la nieve: ,, Naias,nympha fluminum,fontium.- Per
per nives gradiens.- Que arroja nie-
teneciente a las ninfas: u,
ve: ,, qui nives jacu-
latur.- Que mantiene o conserva la ad nymphas pertinens.- Que es de
nieve: ,, () nives las ninfas:u,, quae nympha
nutriens.- Que tiene pies de nieve, rum est.- Templo de las ninfasu
la aurora: ,, niveos seu ,u,;u,u, nym
candidos pedes habens,au- pharum templum

549
NINGUNO ,,; , NIEZ ,, pueritia.- Ape
(,,); nas salido de la , pue
,; ,,; , rilem aetatem vix egressus.- Desde
, (-,-,-),- la niez: a pueritia
,, nullus.-No alguno
ninguno: o non quemquam, NIO `,u,; ,u,;
nullum.- Nadie,ninguno,nada:u, ,,; ,,,;
u () masc.y fem.nullus, u,; ,u,; ,u,
a; neutro: nihil (puerulus,puella),infans,puer.-
Tierno: ,u, pupus.- Nios
NIA,jovencita ,u,; pgiles: ,, pueri pu-
,; ,,; ,u, giles.- Alimentar a un nio: -
,,u,; , puerum alo.- Amador de los
,u,; ,, puella, nios: ,,; ,
pupa,puellula.- De nia: , perorum amator.- Amar a los
,, puellaris.- Semejante a nios: pueros adamo.-
una nia: ,, puellae Amor a los nios: ,,
similis.- Lleno de nias o jvenes: puerorum amor.- Arte de ejercitar a
,, plenus puellis los nios: ,, ars pue-
rorum exercendorum.- Como de diez
NIERA,que an tiene niera: aos: ,, circiter
,,,; ,, decennis.- Como de nios:
; ,u, qui est adhuc sub puerilem in modum.- Conveniente a
nutrice los nios: ,, puero
conveniens.- Cra de nios: u-
NIERA,hacer y decir nugor ,, puerorum generatio.- Cuida
Tener por niera: u pro
nugis habeo
do de los nios: ,, natali.-Encargado de dirigir a los
puerorum cura.- Cuidado y potestad nios: ,, pueris regen
de dirigir a los nios: , dis praefectus.- Engaador de nios:
, puerorum regendorum cura et po- ,u, puerorum deceptor.-
testas.- De doce aos: u, Exposicin de los nios recin
, duodecim annos natus.- De doce nacidos en vasijas de arcilla: u-
das: u,, duodecim ,, expositio puerorum in
olla fictili.- Exponer a los nios
dies natus.- Desde nio: ,
en vasijas de arcilla: u
a puero.-Devorador de nios
pueros in ollis fictilibus expono.-
,,, puerorum vorator Fiestas lacedemonias en las cuales
Ejercicio fsico de nios desnudos: danzaban desnudos nios y hombres en
u,, puerorum nudorum honor de los guerreros muertos en
exercitatio.- Ejercitar a los nios: Thyrea: u,, festi lacae
pueros exerceo.- El que demonii in quibus pueri et viri nudi
cuida de los nios: ,, saltabant in honore militum Thyreae
qui pueros curat.- El que se come Grandecito: ,, puer
a los nios: u,u, qui grandis.- Juego de nios: ,
pueros devorat.- El que se porta , saltus et ludi pueriles.-
como un nio: ,, qui Llamar a los nios con cario: -
puerili ingenio puerum se ostendit.- molliore nomine pueros
Eleccin,alistamiento de nios: - appello.- Matador de nios: -
,, puerorum delectus.- ,,; ,;-
Fiesta por el nacimiento de un nio:
,; ,u,,
,, festus dies ob pueri puerorum interfector.- Matadora de

550
nios: ,, puerorum diculum
interfectrix.- Matanza de nios:
,,, puerorum NIVELAR, instrumento para ,
caedes> Matar nios: u, instrumentum ad librandas aquas
pueros caedo.- Menor de 17 aos:
,u, puer infra 17 annum.- NVEO ,,; ,,
Nios alquilados para traer las niveus
mercancias: ,, pueri
conducti.- Perteneciente al que NO ,,,, (seguido de
ejercita a los nios: , vocal spera).- No ciertamente:
, ad eum qui qui exercet pueros non certe,non profecto.- No por
pertinens.- Portarse como un nio: cierto: non equidem.-No porque
,, infantili- no: '` non quin.- NO sea
ter ago.- Ser nio: infans que: ne forte.- No slo no:
sum.- Que alimenta a los nios: - , , `,`,
,,; ,, qui ,` non modo non.- No
pueros alit.- Que ama a los nios: ms: non amplius.- Acaso no?:
,,, qui pue- ? nonne igitur?.- No,de ningn
ros amat.- Que muestra ya nimo modo: , , , ,
varonil: ,, puer viri- , non minime.- Aun no:
lem iam animum ostentans.- Que tiene
, nondum.- NO pues:
cinco das: ,, quinque
non igitur.- De ningn modo:
dies natus.- Que ya puede hablar:
nullo modo.- Por qu no?:
, puer qui iam fari potest
? nonne?.- Sin embargo no:
Sacrificio por los nios: ,u,
non tamen.- Mas no por eso
sacrificium pro pueris.- Tener
, nec tamen.-
cuidado de nios: puero-
rum curam habeo No slo: `,` non solum,
non modo
NSPERO,fruta ,u,; -
NOBLE ,,,; -
,, mespilus.- Semejante al ns-
,,; ,,
pero: ,, mespilo simi-
,,; ,,; ,.
lis.- Arbol parecido al nspero:
bene notus,generosus,nobilis.- (Oh,
,u,; ,, arbor
mespilo similis noble varn!: ' !,!
(O,ingenue!.- De una antigua nobleza
NITRO ,,u, nitrum.- u,, valde nobilis.- Muy
Semejante al nitro: ,, noble: u,,; u,
nitro similis , admodum generosus.- Propio de
gente noble: u,,
NITROSO ,, nitrosus conveniens homini libero

NIVEL, a nivel ad perpen


NOBLEMENTE u,- liberali- la nobleza: ,u,; ,
ter , nobilii genere ortus

NOBLEZA u,,; NOCHE ,,; ,,;


,,; ,, u,; ,; ,,
, nobilitas.- Armas de nobleza: nox.- A altas horas de la noche: -
,, stemma nobilitatis.- u,u, nox intempesta.- Aman
Con nobleza: u libera- te de la noche: u,, noctis
liter.- Falta de nobleza: u, amans.- Antes de la noche:
ignobilitas.- Nacido del linaje de ante noctem.- Cerca de media noche:

551
,, circa mediam noc- ad lucernas
tem.- De noche: , noctu.-
NOCIN,cuyo conocimiento es difcil
Durante nueve noches: u per
novem noctes.- En la misma noche: u,, cuius difficilis
est cognitio
u,u,u eadem
ipsa nocte.- Fiesta de toda la noche
NOCIVO ,,; ,,
u,, festum quod per to-
tam noctem celebratur.- Guardia de ,,; ,,;
noche: ,, custodia noctur ,,; ,,; -
na,vigilantia.- Hacerse de noche: ,; ,,,;
u advesperascit.- Horrible: ,,; ,,; u-
,, nox atra.- La noche, ,,; ,,,; ,u,
tiempo de pensar con cordura: - ; ,, noxius,perniciosus
,, nox.- Media noche: - Nociva: ,, noxia
,u, media nox.- Muy de noche
NOCTVAGO u,u,,
u,- noctu,multa nocte.-
noctivagus
Nueve noches: u per novem
noctes.- Oscura: ,,; u- NOCTURNO u,-,,; -
,
,
obscura nox.- Oscura,sin ,,; u,u,
luna: ,u, illunis nox.- ,u,,; u-
Pasar la noche a la intemperie: u ,,; u,,; ,
noctem degere sub divo.- Pa- ,; ,, nocturnus.-
sar la noche en claro: u Baco,al que se le rinde culto
pervigilo.- Pasar la noche: - nocturno u,u, nocturnus.-
, noctem degere in.- Celebrar los nocturnos sacrificios:
Por toda la noche: u per totam u nocturna sacra celebro.-
noctem.- Que corre de noche: Operacin,trabajo nocturno: u
u,, noctu currens.- Que u,u,u,
dura toda la noche: , , actio nocturna.-Sacrificios noc
, (); u,,;u turnos:u,, nocturna sacra
,, pernox.- Que vela toda la
noche: u,,; , NODRIZA ,, (seno de mujer)
,; u,, totam noctem ,,; ,,; u,,
pervigilans,pernox.- Que dura tres ; ,,; ,,; ,
noches: ,, tres noctes ,; ,u,; ,,;
una continens.- Que vive de noche, ,,; ,,;
que busca su sustento de noche: u- ,,; ,,; ,;
,u,, noctu vi- ,,; ,, nu-
vens,noctu victum quaerens.- Semejan trix.- Honorario de la: ,,
te a la noche:u,u, praemia nutricis.- Que tuvo la misma
, nocti similis.- Que aparece de nodriza: ,, cui eadem
noche: u,, qui noctu nutrix fuit
apparet.- Que anda de noche: u-
,, noctu ambulans.- Que hace NOGAL ,,; u,u, nux
guar dias de noche: uu- juglans.- Parecido a nogal: u
,,, nocturnas excu- , nuceus
vias agens.- Sin luna,tenebrosa:
,, illunis nox.- Pasar la NOGENTSIMO ,, non-
gentessimus
noche al lado de alguno: u-
juxta vel apud aliquem pernocto
NMADA ,,, errans.- Pue
blos nmadas: , populi vi-
NOCHERNIEGO u,, qui vivit

552
tae dediti erraticae.- Propio de tinens
pueblos nmadas: ,, ad
populos vitae deditos erraticae per-
NOMBRADA u,, magni
nominis

NOMBRAMIENTO ,, nuncu-
patio

NOMBRAR ,,,
,, nomino,nuncu-
po,cognomino.- Nombrado: ,
nominatus

NOMBRARSE,digno de ,, di-
cendus,nominandus

NOMBRE ,,,; -
( ) nomen.- Aludir al nom
bre: adnomen alludo.-
Buen nombre: ,,,
bona fama.- Con nombre supuesto:
u mendaci nomine.- Conve-
niencia del nombre con la cosa:
u,, convenientia nominis
cum ipsa re.- Dar nombre:
cognomino.- Dar un nombre derivado
de otro: u
nomen do ex alio
derivatum.- De feliz nombre:
u,, fausti nominis.- De
igual nombre: u,, qui
idem nomen est.- De otro nombre: bres: ,u, nominum im-
u,, aliud nomen habens positor.- Que indica el origen de un
Igualdad de nombre: u,, nombre: u,u,, qui origi-
communitas nominis.- Imposicin de nem nominum indicat.- Que lleva
nombres: ,, nominum nombre verdadero: u,,
impositio.- Indicar el origen de un ferens nomen verum.- Que lleva un
nombre: u originis nominis nombre parecido o derivado de otro:
indico.- Inscribir nombres: - u,, denominativus.- Que
nomina inscribo.- Inventar lleva un nombre supuesto: uu
nombres: nomina configo , qui falsum nomen gerit.- Que
Inventor de nombres,de vocablos: pone nombres: ,u, nomi-
,, vocabulorum confic- num impositor.- Que sobrepuja a todo
tor.- Lista de nombres: , nombre: u,, superans
omne nomen.- Que tiene el mismo
,, nominum ratio,scrip
nombre:u,,, idem
tura.- Mudar el nombre:
et commune cum alio nomen habens.-
commuto nomen.- Multitud de nombres:
Que tiene infinitos nombres: u-
uu,, multitudo nominum.-
u,, infinita nomina habens
Poner nombres: nomina im-
Que tiene muchos nombres: uu
pono.- Que busca nuevos nombres:
, multa habens nomina.- Que
,u, nominum venator.- Que
tiene nombre digno de ocultarse: u-
escribe nombres: ,,
nominum scriptor.- Que impone nom- u,, qui habet celandum
nomen.- Que tiene nombre igual:

553
uu,, qui nomen commune nomino.- Cambio de nombre: -
habet.- Que tiene tres nombres: ,, mutatio nominis.- Tres nom
u,, tria nomina habens.- Que bres: u,, tria nomina.-
tiene nombre clebre: u, Verdadero origen del nombre,del voca
nomen inclytum habens.- Sacado de blo: u,u, etymon,vera vocis
una cosa: u,u, nomen a re origo
inditum.- Sustantivo: ,,
NOMENCLATURA ,,;
susbsitentiam significans.- Tener
,, nomenclatura
el mismo nombre que otro: u
eodem quo alius nomine appellor.-
NOMINACIN ,, nuncupa
Tomar nuevo nombre:
tio
mutato nomine priori,alio nominnari
Mudar de nombre: trans-
NOMINALMENTE ,`,-
,, nominatim NOTARIO ,u,;
,; ,, tabellio,
NOMINATIVO ,, nominati scriba,qui legit commentaria.- Tener
vus oficio de: scribam ago

NONAGSIMO ,, NOTICIA ,, notitia,nuntium


, nonagessimus Falsas noticias: u,,
falsorum nuntiorum enuntiatio.-Feliz
NORMA ,, norma.- Que se ,, felix nuntiatio.- Por
toma como norma: ,, positi tador de malas noticias: ,
vus , malus nuntius.- Que anuncia
falsas noticias: u,,
NORTE ,u, septentrion.- Ex- qui falsa nuntiat.- Que da la noti-
puesto al norte: ,- cia: ,, praebens noti-
,,, ad Boream con- tiam.- Que esparce falsas noticias:
versus.- Pueblos del norte: - u,, falsum rumorem af-
,, populi arctici ferens

NOSOTROS `,` (); , NOTICIERO,que da o lleva noticias


nos.- Perteneciente a nosotros: ,, lator
,, id quod ad nos per
tinet.- Tambin nosotros: et NOTO (viento) ,u, notus.- No
nos to sereno,que no produce lluvias:
u,u, imbribus carens no-
NOTA ,,; ,, tus
; ,, ,-
,u, nota, subscriptio.- No- NOTORIO,hacer notorio a todos: -
tas de los libros: ,, omnibus notum facio
cerulae illitae libris adnotandas
quaestiones.- Usar notas al escribir NOVAL (campo renovado) ,,
notis utorin scribendo ,; ,u, novale
Poner notas debajo: subtus
pungo NOVATO ,, novellus

NOTABLE ,,,; - NOVECIENTOS nongenti


,, clarus,notabilis
NOVEDAD ,u,; ,,;
NOTARA ,, scribae mu- ,, novitas.- Admirable
nus por su novedad: ,-,

551
, propter novitatem admirandus.-
Aficin a novedades: ,- NOVELISTA ,,; -
,, rerum novarum studium.- ,, fabularum et historiarum
Amante de la novedad: ,, conditor
amator novitatis.- Ansioso de no-
NOVENO ,,,,
vedades: ,, rerum nova-
rum avidus.- Maquinar cosas nuevas: nonus
,u res novas mo
lior.- El que piensa en novedades: NOVENTA , nona
ginta
,, novarum rerum moli
tor.- Proyecto,trama,traza de cosas
NOVICIO u,, novitius
nuevas: ,,;
,; ,,;
NOVILLO,novilla ,u,; u-
,; u,, rerum no-
,u, buculus,parvus taurus,bu-
varum molitio.- Ser aficionado a
cula.- Que cra novillos: u-
novedades: novis rebus stu-
,, juvenculorum nutritor
deo.- Deseo de cosas nuevas: -
,, studium novarum rerum.-
NOVILUNIO ,,; ,u-
Que agrada por una novedad convenien
,, novilunium.- Da que prece-
te: ,, decenti gratus
de al novilunio: u,,
novitate.- Tramar novedades:
dies praecedens noemeniam.- Para el
u novas res molior.- Tur-
novilunio: in novilunium
bar con novedades: u,,
novitate quasi peregrina
turbo
NOVIO ,,; ,,; fuscus.-Hecho a manera de:
,, procus.- Joven que , nubis instar factus.- Hijo de
llevaba al novio,el da de su la nube: ,, nube ge-
boda,una vasija conm agua de la nitus.- Puesto sobre las nubes:
fuente de Kallirro u,u, ,,; ,, ultra
adolescens qui aquam sponsalium spon nubes positus.- Que est en las
so afferens.- Perteneciente al novio
nubes: ,, qui est in al-
,, pertinens ad procum tis nubibus.- Que impulsa o levanta
Regalo del novio a la novia para el
las nubes: ,,;
da de las vistas: ,u,
nubiscogus,nubium excita-
munus sponsae.- Que tiene cuidado de
tor (Jpiter).- Que sale de la nube:
la novia: ,, quae spon
,, e nube prorumpens.-
sae curam habet.- NOvia: ,,
Que tiene las nubes apiadas: u-
nubilis sponsa
,, collectas habens nubes.-
NUBE ,,; ,,; - Que tiene muchas nubes: u
,,; ,, nubes.- Nube u, qui multas nubes habet.- Reu-
cilla: ,,; ,u, nin de nubes: u, u,
nubecula.- A manera de nube: - , congregatio nubium.- Reunir las
in modum nubis.- Andar por las nubes: u,u nubes cogo
nubes: per sublime gra- Semejante a una nube: ,
dior.- Cercado de: ,, nu- nubi similis
bibus obductus.- Cubierto de nubes:
,,, nubibus NUBLADO ,,; ,,
obtectus.- Cubrir de nubes: , nubilus
nubibus obduco.- Juntar las
NCLEO ,,; u,,;
nubes: nubes cogo.-De sombras
u,u,, nucleus.- Lleno de
nubes: ,, ex nubibus

552
ncleo: u,u,, ; `,,; ,, noster
nucleosus.- Que tiene blando el n-
cleo: ,, mollem nu- NUEVA,feliz nueva ,, fe-
cleum habens.- Que tiene forma de lix nuntiatio
ncleo: u,, nuclei for
mam habens.- Sin ncleo: , NUEVE ,,,; nona-
,, nucleo carens rius numerus.- Nueve mil: -
,,, novem mi-
NUDILLO u,u, digiti articu- llia.- Nueve veces: novies
lus.- Herir con los nudillos: u- Nueve: z.- Nueve mil: Z'
pugno vel nodo digiti percutio
NUDO ,,; ,,; NUEVO ,,; ,,; -
,, nodus.- De las ramas ,,; ,,; ,
,u, geniculum.- Del rbol ,; ,,,; -
,u, nodus arboris.- Lleno de ,,; ,,;
nudos: ,, torosus.- Que , novus.- Muy nuevo: ,,
tiene muchos nudos: u, ,, novissimus.- Nuevecito:
densa genicula habens.- Que tiene ,, novellus.- De nuevo:
pocos nudos: ,, pau- u,,,,,-
ca genicula habens.- Que tiene ,u,,,
iterum,rursus,retro,ex integro.- Lo
treinta nudos o lazos: -
que es nuevo: ,u, id quod
,, triginta nodis seu vincu-
noveum est
lis constans.- Que tiene tres nudos
o articulaciones: u,,;
NUEZ u,u,; u nux,nu-
,tres juncturas nodosque ha-
ces.- De nuez: ,, nuceus
bens.- Que tiene un solo nudo: -
Jugo de nuez: ,, nucibus
u,, unum nodum habens.-
expressus.- Nuez moscada: -
Formar nudos: in materiam
,u,u, nux odorata
nudosam converto
De oro: u,u, glans au-
NUDOSO ,,; ,,; rea.- Juego de nueces: ,,
ludus nucum.- Parecido a la nuez:
,,,; -
,, nodosu,articulosus,genicu- u,, nuci similis
latus
NUEZA,planta herbcea ,,
NUERA u,, nurus vitis alba

NUESTRO ,,; `,,


NULIDAD ,, nullitas.- tatio
Reducir a la nulidad: u in
nihilum reddo NUMERADO ,,,
numeratus
NULO ,,; ,,;
,, irritus.- Tener por ENUMERAR ,,
nulo: u pro nullo habeo , numero.- Con: u-
connumero.- Accin de nume
NUMEN (divinidad) ,,,; rar: u,, computatio
,u,; ,u,;
,,; ,u, numen NMERO ,, numerus.- Conte-
nido en el mismo nmero: u,
NUMERABLE ,, numerabilis u, qui in eodem numero continetur
Del mismo nmero: ,u
NUMERACIN u,, compu- ,, ejusdem numeri.- Tanto en

553
nmero: u,, tantus NUTRIDO ,,; ,,,
numero ; ,,; ,,
nutritus.- Bien nutrido: ,
NUMEROSO ,,; u, ;-,,; ,-
; u,u,u; u,, ,, bene nutritus.- Estar
numerosus.- Poco numeroso: , muy nutrido,en demasa:
exiguus lascivio ex nimia saturitate

NUNCA ,u',, NUTRIDOR ,, () nutri-


nunquam tor

NUNCIO,mensajero ,u, nun- NUTRIR ,,,


tius,tabullarius ,,,,-
,,,,,
NUPCIAL ,,,; ,, (carnem alo)
,,; u,; , nutrio.- Con: u, u-
, nuptialis.- Cancin nupcial: una,simul enutrio.- El que se
,, carmen nuptiale.- Corona nutre bien: ,, qui bene
nupcial: u,, nuptialis coro nutritur.- La que nutre a muchos:
na.- Don nupcial: ,u, mu- uu,, quae multos alit.-
nus nuptiale.- Segn costumbre nup- Que no se nutre: ,, qui
cial: u more nuptiali alimentis non fit vegetior.- Que
nutre a los hombres: ,,
NUPCIAS,segundas nupcias u- homines nutriens.- La que nutre
, ,, secundae nuptiae.- la vida: ,, vitae nu-
Fiestas nupciales: , trix.- Recin nutrido: ,,
festa nuptialia recens nutritus

NUTRIA u,,; ,u, NUTRIRSE `,


u, lutra,animal ex mari victum succum ducor et nutrior,nutrior.- No
quaerens nutrirse: non nutrior

NUTRICIN ,,; ,, NUTRITIVO ,,,


,,; ,,; ,,; ,,; -
, nutritio.- Utilidad de la nu- ,,; ,,; ,
tricin: ,u, proemium nu- , alendi vim habens,almus,nutri-
tritionis.- Buena nutricin: - tius,idoneus ad alendum
,, bona nutritio.- Oculta,sen-
sible: ,, oculta nutritio

554
O sus.- Hacer grueso,obeso:
obessum efficio.- Estar obeso
obessus sum

BICE ,,; ,,
; u,,; u,,;
u,u,; ,, obex
; ; ( ),u
O
,, aut,vel,sive
OBISPO ,,;,,
,,; ,u,; -
OBEDECER ,,,-
,u, episkopus,sacrorum an-
,,,,
tistes
,,,,u
,u,,,- OBJECCIN ,, objectio
, obedio,obtempero,pareo.-
Que obedece,ejecuta las rdenes de OBJETANTE ,, habens vim
otro: ,, qui,quae ex contradicendi
alienis jussis agit.- Gustoso de obe
decer: ,, amans domini OBJETIVO,el que no tiene un objetivo
vel gaudens parere.- No obedecer: claro: ,, qui non bene
non pareo.- Que empez por collimat
fin a obedecer: ,,;
,, qui nunc demum parere OBJETO ,,; ,,
coepit.- Que obedece con prontitud: objectus,scopus.- Fin: -
u,, celeriter audiens.- Se propositum.- Objeto de oro: u-
ha de obedecer:, ,u, vas aureum
tardo para obedecer: u,,
tardus ad parendum OBLACIN ,,, obla-
tio
OBEDIENCIA ,,; ,,
; ,u,; ,, oboe OBLCUAMENTE ,,,-
dientia,obtemperatio ,, oblique.- Colo-
car oblcuamente: ,
OBEDIENTE ,,; , oblique statuo.- Marchar oblcuamen-
; ,,,; ,,; te: oblique incedo
,,; ,,;
,,,; u,, OBLICUIDAD ,,; ,
; ,, obediens,audien ,; ,,; ,
tem se praebere.- Muy obediente: ; ,,; ,
,, valde obediens.- Al oblicuitas,in latus deflexio
freno: ,, habenis
obendiens OBLCUO ,,,;
,,; ,,; ,,
OBELISCO ,u, obeliscus,la ; ,,; ,,; -
pis pyramidis forma ,,; ,,; ,,
,,, obliquus.- Algo
OBERTURA,de gran abertura: - oblcuo: ,
,, latum ostium vel os habens , aliquantum obliquus.- Hacer
oblcuo: , obliquum reddo
OBESIDAD u,, obesitas
OBLIGACIN,tener obligaciones hacia
OBESO ,,,; alguien officiosus sum in
,; ,,; , aliquem
, (); ,, obe-

553
OBLIGADO ,,,; - ,,,-
,(u),,; ,,; ,,u,u in
,,; , obno unum cogo,compello,cogo,obligo.- Ade
xius,coactus.- No obligado: ms: insuper cogo.- Con
u,, non coactus,non ob- injurias: contumeliose.- Con
noxius.- Estar obligado: juramento: ,, ju
obstringor rerudandum obstringo.- Con: u
una cogo.- Contra voluntad:
OBLIGAR ,u, invitum cogo.- Empleando mu-
, ,,
,,,,-
cha fuerza: summa vi ; ,, opus.- Buena obra
cogo.- Por fuerza: per vim u,, bonum opus.- De
cogo.- Por medio de un contrato: - manos: ,u, opus manuum
obstringo foedere.- Primero De mucho trabajo: ,,
prior cogo.- Se ha de artis eruditae opus.- Detencin en
obligar: compellen- la obra: ,, mora ope-
dum est.- Obligado con juramento: ris.- Ejecucin de una obra: -
,u, jurejurando adscric- ,, opificium.- Excelente,ar-
tus.-Obligarse: devincior tstica,bella: ,, opus
egregium.- Gasto hecho antes de
OBLONGO ,,; , emprender la obra: ,,
, oblongus impensa operis susceptionem ante-
cedens.- Grandeza de la obra: -
OBOLO ,,; ,, u,, magnitudo operis.- Ha-
; ,, obolus.-Cinco bolos bilidosa: ,, opus
,u, quinque oboli.- De solers et artificiosa.- Hacer obras
valor de cuatro bolos: ingeniosas,artsticas: ar-
-,, obolorum quatuor.- tificose facio.- La obra del que
Ganar cuatro bolos: trabaja por sus manos: u,,
quattuor obolos mereor.- La cuarta operatio eius qui per se aliquid
parte del: ,u, quarta obo efficit.- Lo que debe hacerse antes
li pars.- Media parte del: `- de la obra: u ( u) id
,u, dimidia pars oboli.- Mone quod ante opus fieri debeat.- Perso-
da de cuatro bolos: ,u, nal: u,, operatio eius qui
quaturo obolorum.- Perteneciente al: per se aliquid efficit.- Poner manos
,,, obolaris a la obra: ante ma
Arte de recoger bolos: , num appono.- Que concluye una obra
, ars colligendi obolos.- Que igual: u,, qui tantumdem
operis conficit.- Que obra segn su
vale medio bolo: `,,
obolum exaequans.- Que vale tres juicio: ,, qui ex sua
sententia omnia facit.- Tomar a su
bolos: ,,
cargo una obra: opus
,, tres obolos pondere faciendum suscipio
vel pretio exaequans.- Tasado en
cinco bolo: ,, quin- OBRAR , operor.- A
que obolis aestimatus.- Tres bolos:
la vez: u,u si-
,,u, tres oboli
mul ago.- Al gusto de alguno: -
Obolo y medio: ,u,
obolus cum dimidio gratificor.- Bien juntamente:
u simul recte facio.-
OBRA ,u,; `,,; Como primero: primus facio.-
,u,; ,; , Con ms detencin de lo que
conviene: serius ago quam

554
opus sit u,,; ,, qui
El que obra antes de la vspera: agitur sponte sua,injussus.- Obrar
,, qui agit ante ves- un espontneamente: ,-
peram.- El que obra por su propia ipse per me efficio.- Derecho
voluntad,por su propio dictamen: u- o accin de obrar a su gusto: -
ex animi sententia facio ,, agendi jus et arbitrium
El que obra: ,; , ut velis.- Que obra voluntariamente:
u, qui agit.- En unin de otro: ,, qui cupide et liben
communiter ago.- Fcil- ter facit
mente,libremente: ` facile,
libere ago.- Infelizmente: u OBRERO ,, operarius.- Direc
infeliciter ago.- La que obra espon- tor de los obreros: ,,
tneamente: ,, qui ul- fabrorum praeses.- Multitud de o-
tro agit.- Mal a la vez: uu- breros (multitud de brazos): u
simul maliciose ago.- Mal: - ,, multitudo operariorum
,,,,
u perverse ago,perperam OBSCENIDAD ,,; -
facio.-Perversamente: ,- ,,, obscoenitas,ne-
u improbe ago.- Ocultamente: fandum facinus.- De palabras:
occulte facio.- Por s ,, verborum obcoenitas
mismo: ,, qui per se
operatur.- Prontitud en obrar: u- OBSCENO ,,; u,
,, celeritas operis.- Pbli- ,; ,, obscenus,ne-
camente: palam facio.-
Que obra por propia voluntad:
fanda perpetrans.- Cancin obscena: ,; ,,; ,
,u, obscoena cantio.- Con- ,, obscurus,tenebricosus.-
versacin obscena: ,, Humilde: u,u,, ca-
turpiloquium.- En conversacin,en rens nomine.- Que pasa una vida oscu
palabras: ,,;u- ra: ,, vitam obscuram
,, turpiloquus.- Obrar cosas degens
obscenas: ago turpia.-
Que da consejos obscenos: - OBSEQUIAR , ,
,,, turpia consilia agitans ,u,,-
,u, observo obse-
OBSCURAMENTE u obscure quiose,elargior,colo,laute accipio

OBSCURECER ,u,u- OBSEQUIO `,,; ,


, excaeco,obscuro ; ,u,; u,,
obsequium,munus.- En obsequio de
OBSCURIDAD ,,; ,,; alguno: in gratiam alicuius.-
,,; ,u,; , Que da un consejo o regalo agradable
; ,, obscuritas.- Espar suave: ,, qui blanda
donat.- Sembrar hojas o flores en
cir la oscuridad: tenebras ef- obsequio y acto de arrojar flores y
fundo
hojas en obsequio: u,u-
OBSCURO ,,; ,- ,, honoris causa floribus,fo
liis conspergo; florum conjectio
,,; ,,; ,
,,,; u
OBSEQUIOSAMENTE ,
,; ,,; ,, grate,obsequiose
; ,,; ,,;
,,,; ,- OBSEQUIOS ,u,-

555
,,; ,,, Antes: ante speculor.-
u,,; ,, Atentamente: diligenter
()gratiae captator,obsequiosus, observo.- Con cautela desde atalaya:
obsequens.- No obsequioso: ,- e specula caute
, inofficiosus.- Mostrarse muy observo.- Con cuidado: u accu
obsequioso: u comiter et rate observare.- De cerca: u-
officiose me dedo ,- juxta observo.- De una ojea
da: u conspicio.- Difcil de
OBSERVACIN ,,,; observar: u,, obser-
,,; ,,; vatu difficilis.- Diligente en obser
,,; ,, var: ,, diligens in
uu,,; ,, observando.- El que observa muchas
,u,u,, cosas: ,, qui multa
, ,, speculatio,ob observat.- Insidiosamente: u-
servatio.- Digno de observacin: , insidiose observo.- Junta
,, considerandus,dig mente: u,u una
nus animadversione.- El que est en observo.- Las horas: horas
observacin: ,u, circums- inspicio.- Que observa juntamente:
pector.- Estar en observacin: u,, qui una spectat.- Se
exspecto.- Maliciosa: ,, ha de observar: ,
u,, insidiosa observatio.- prospiciendum est
Pequea observacin: ,-
,u, observantiuncula OBSTACULIZAR obsepio,
obstruo
OBSERVADOR ,;-,u,
u,,,,; OBSTCULO ,,; -
,,; ,,; - ,,; ,,; u,
,u,; ,,, speculator ,; u,u,; u,
,; ,, ; -
OBSERVAR ,,- ,u,; ,u, obex,offen-
,-,,,- diculum,impedimentum,obstaculum.-
,,,,u, Ser obstculo: impedimento
sum
-,,, ,
u,-,,-
OBSTANTE, no obstante ,
,,,-
,` ,, -
,,,,
nihilominus,tamne,verumtamen
u, specto,observo,
speculor,inspicio,contemplor.- Se ha
de observar: observandum.-
OBSTINACIN ,, obsti- obstructio,obturamentum,obastaculum
natio
OBSTRUDO ,,; -
OBSTINADAMENTE u contuma- ,, obstructus
citer
OBSTRUIR ,,
OBSTINADO ,uu, u,,u,-,-
; u,,,; ,-,,-,,
u,,, non cedens con u,,,,
tumax,pervicax,contentiosus u obsepio,obstruo,obturo.-
Apto para obstruir: ,
OBSTRUCCIN ,,
,, habens vim obstruen-
,,,; ,
di.- Con terraplenes: terra
,; ,,; ,,

556
agesta circumvallo.- Lo que sirve pa OCCIDENTE ,, occidens
ra obstruir: ,, quod
adhibetur ad obstruendum.- Ms con OCCIPUCIO ,u,; ,,
montones de tierra: ,-- occiputium
u insuper agesta terra obstruo.-
Por todas partes: circum- OCURRIR a la imaginacin -
quaque obstruo.- Que sirve para obs- venio ad mentem
truir: ,, habens vim
obstruendi.- Quedar obstrudo por OCANO ',,;',,
por un montn de arena: Oceanus.- Engendrada por el Oceno:
aggere arenarum obstrui.- Untando: ',, ab Oceano genita.-
,- obstruo illinendo Engendrado por el Oceno: '
u, ab Oceano genitus.- Habitante
OBTENER ,,, derca del Ocano: ,,
,-,u,u (con par- Oceani occola.- Hija del Oceno: '-
ticipio de presente o pret.equivale ,, Oceani filia.- Las hijas
a sum: u del Ocano: ',,
estbamos paseando) obtineo.- Obte-
occeanidae.- Perteneciente al: '
ner ms: praeterea nancis-
cor ,, ad Oceanum pertinens.- Que
vive en el: ',, degens
OBTURAR ,,- in Oceano
circumtego operculo
OCENA (pez ftido) ,,; -
OBTUSO ,, obtusus u,,; ,,u-
,u, ozaena
OBVIO u,,; ,
; u, obvius OCHENTA ,,, octogin-
ta.- ' ' octoginta; , ,
OCASIN ,,- octogin-
ta millia
,,,; ,,; -
,, occasio,eventus.- Aprovechar
OCHO mil octo millia
la ocasin: occasionem ca-
Nmero ocho: ,,; nume-
pio.- Bella ocasin: ,, rus octonarius,octo.- Ocho y ocho
Cuando haya ocasin: ,- mil: ' ' octo; , , octo millia
u ( ); u,
cum liceat,cum occasio ita ferat.- OCHOCIENTOS ,, octin-
Esperar la ocasin: ,- genti.- Ochocientos y ochocientos
,u,-u mil: ' ' octingenta; ' ' octin-
tempus,occasionem speculor.-Fortu genta millia
ta ,, occasio fortuita
OCIO `,,;
OCASO ,u,; ,,; u- ,,; ,,,; ,
,, occasus.- De todos los as- ,; ,, otium.- Apar
tros: u,, omnium astrorum tarse del ocio,estar ocupado: -
occasus.- Del sol: ,, occupo.- Privacin de ocio: -
solis occasus.- Desde el ocaso: - ,, otii privatio.- Usar mal
ab occasu del ocio: otio male utor

OCCIDENTAL u,u,,; OCIOSAMENTE otiose


,,; ,, occi-
dentalis

OCIOSIDAD `u,,; ` ,,; ,,; ,,,

557
desidia,ignavia.- Entregarse a la ,,,-
ociosidad: ` otio langueo ,,u,u,u-
Pasar la vida en la ociosidad: - ,,,,,-
inertem vitam ago ,,,
,,u,u
OCIOSO ,,; ,,; ,u,,,-
,,,; ,,; occulto,subocculto, velo,celo,
,,;,,; - abscondo,con do.- Apto para ocultar:
,,; ,,; u,, vim habens occul-
,; ,, (, tandi.- De antemano: prae-
),,, ocioso, occulto.- Deseo de ocultar:,-
nihil agens.- Ocioso,bromista,papa- ,,;,,; ,
natas como los que acudan a las
, latendi studium.- Juntamente:
se-
u una occulto.- Lugar
siones amfictinicas: u,
u,u, unus e vulgo prope secreto para ocultar: u,,
Thermopylas confluente.- Estar ocio locus qui occultat.- A escondidas:
so: ,,, , clam.- Que oculta sus
`u otiosus sum,otior.- No intenciones: ,, occul-
ocioso: ,, occupatus tus animo.- Un poco:
subocculto
OCRE ,, ochra
OCULTARSE ,-,,
OCTAEDRO ,, octo sedes o perfugio,delitesco,latito
bases habens in.- En el interior de la casa:
u intus delitesco.- Entre los
OCTAVO ,, octavus rboles: u sub arbores
prae metu penetro.- Por temor: -
OCTOGSIMO ,, octoge- prae metu adlateo.- Ocultarse
simus bajo: ,u tegor sub

OCTUBRE ,, october (aut OCULTAS,a ocultas , clam


januarius).- Mes,segn algunos,en
que se celebraba "ta pyanepsia":
OCULTO ,u,,
u,, menis in quo cele-
,u,,; u,,
brabantur u
; u,,; ,u; -
,,, occultus,latens
OCTUPLO,aumentado en el ctuplo
De oculto: clam.- Enteramente
,,; ,, oc-
tuplo auctus oculto: u,,,
omnino occultus.- Estar algo oculto:
OCULTACIN u,u,- aliquantum lateo.- Estar
u,,u,,; oculto: ,,u-
u, occultatio (simul lateo) lateo.- A ocultas
u,u,u clam.- De
OCULTAMENTE `u; u, oculto: ,u occulte.- Muy
; , , ,- oculto: u,,;-u,
,u, latenter, , bene latens.- Ser,estar oculto
clam,occulte lateo

OCULTAMIENTO u,, occul- OCUPACIN ,,,;


tatio ,,,
;,, id in quo aliquis
OCULTAR ,-,-- exercet,occupatio.- Grande ocupacin

558
u,, vehemens occupatio.- ,,,,
Ocupado: ,,, ,, occupo.- Antes:
occupatus.- Muy ocupado: u- , ante capio.-
,, multum occupatus.- Estar Estar ocupado: occupor
ocupado: occupor,distineor
OCUPARSE occupor.- Dia-
riamente: quotidie versor
OCUPAR (apartarse del ocio), in.- Ocuparse en: , ver-
,,-, sor,studeo.- Juntamente: u,
,,,,,-
,,,-,
u simul versor in.- El que a su hermano: ,, qui
se ocupa en algo durante todo el odit fratrem.- Igualmente: u
da: ,, pariter odi.- La que odia a los
,; ,, qui per to- hombres: u,, quae viros
tum diem in aliqua re versatur odit

OCURRENCIA ,,; u, ODIO ,,; ,,;


u,, occursus, quod contin- ,,; ,,; ,
git ,,; ,u,; u-
,,,; , ,
OCURRIR , u,,
,; ,,; ,,
,,,
; ,, odium,simultas.-
u,u,u evenio,occu
Amante de los odios: ,-
rro,incido.- De nuevo:
,,; ,, amans
insuper accido.- L que ocurre:
odiorum.- Amar los odios:
` id quod contingit.- Que ocurre
amo odia.- Aumentar el odio:
por casualidad: u,, qui
forte occurrit invidiam augeo.- Con odio ocul
to: u,, cum occulta si-
OCURRIRSE,venirse al pensamiento multate.- Odio de los buenos: -
subeo in mentem ,, odium bonorum.- De los
hombres: ,, odium ho-
ODA ,, ode.- Escritor de odas minum.- Digno de odio: ,
,, qui odas sive carmina ,; ,,; ,
scribit , abominandus,odio dignus.- En-
cenderse en odio: ad
ODEN,lugar donde los poetas recita-
invidiam accendor.- Fraterno: -
ban sus versos ,u, locus
ubi poetae sua carmina recitabant ,, odium in fratrem.- Gusto
en fomentar odios: ,
ODIADO u,u,, invi- , amor concitandi odia.- Invetera
sus.- Ser odiado: ,- do: n,u,t vetus ira.- Lo que
invisus sum excita el odio: ,u, odii
causa.- Mirar con odio: res-
ODIAR u,,,- puo.- Mutuo: ,, odium
,,u,, mutuum.- Que gusta de fomentar odios
aversor,odio persequor,odi.- Oculta ,, (); -
mente: clam odi.- Ser odia ,, amans odiorum et simulta-
do: odio habeor.- Hacer lo tum.- Que inspira odio: ,,
que otros odian: quae alius qui odium inspirat.- Tener odio:
odit facio.- A los hombres: u, aversor
odi homines.- El que odia

559
ODIOSAMENTE ,, odre o pellejo: ,, pe
, odiose diculus in utre.-Llevar odres: -
utres fero
ODIOSO ,,; ,
,,,; u- OETA ,, Oeta,mons Thesaliae
,,; u,,; u-
,,; ,u,,; OFENDER ,,,
u,u,, odiosus.- Por , u, ,-
una maldad abominable: u,, , , offendo
odiosus propter abominandum scelus.- laedo,pecco.- Con palabras mordaces:
Ser odioso: ,,u- , mordacibus
odiosus sum.- Que se hace odio dictis incesso.- De palabra:
so: ,, inimicus.- De dictis incesso.- Juntamente adems:
nombre odioso: uu,, cuius u una et insuper laedo.-
nomen odiosum est.- Muy odioso: El que ofende punzando,aguijoneando:
,, admodum odiosus.-Hacerse ,, qui pungendo no-
xam affert
odioso: invisum reddo
OFENDERSE mutuamente offen
ODISEA ',, Odysea (poema
de Homero) dere mutue.- Llevar a mal:
aegre fero
ODORFERO ,, aromata
ferens OFENDIDO, sentirse ofendido u
u aegre fero
ODRE ,,, uter.- Boca del
OFENSA ,,,; u- ,, id quod praeterea
u,, offensio offertur

OFENSIVO ,,; ,, OFRECERSE, que voluntariamente se


contumeliosus.- Muy ofensivo: u- ofrece u,u, qui ultro
se offert
,, multum laedens
OFRECIDO casualmente u,,
OFERTA,escasez de compradores -
(), ,, fortuito ob-
,,; ,, emptorum pe-
nuria,oblatio latus.- Voluntariamente: ,
, a se ipso collectus
OFICIAL,diginidad de oficial munici-
pal , dignidad de pen- OFRECIMIENTO espontneo u,
taproto.- Municipal: , , spontanea oblatio
quinque primi
OFRENDA ,,; ,
OFICIO ,,; ,, ; ,u,; ,,;
artificium.- Ejercer el mismo oficio ,,, libatio,libamen.-
eamdem artem profiteor.- Ofrenda propiciatoria: ,u
Que ejerce un mismo oficio o arte: oblatio.- Torta para ofrenda:
,,, eamdem ar ,, libum.- Vaso de ofren
tem factitans.- Relativo a los ofi-
das: ,u, vas ad libandum
cios u artes mecnicas: ,
ad fabros pertinens OFUSCACIN ,, obnubilatio

OFRECER en sacrificio ,- OFUSCADO (quedar) u,u tene


,, libo,devoveo, bris obducor
consecro.- Lo que se ofrece adems:

560
OFUSCAR u,u,- audio.- Deseo de oir: ,,
,- offusco,percello cupiditas audiendi.- Deseoso de oir:
,, (),,
OGENO ',u, Ogenus cupidus audiendi.- Despreciar el
oir: negligo audire.- Dig-
(OH! , , , ,, no de orise,de ser odo: u
Ohe! Papae! Ehu! Eho!.- (Oh! adv. , auditu dignus.- El primero:
para llamar o exclamar,de admiracin prior audio.- El que es
y de dolor: ' adv.vocantis et odo: u,, qui auditur,
excla qui audiri potest.- El que oye
mantis,admirantis et dolentis.- Ex
muchas cosas: u,, qui
clamar,decir (Oh!: exclamo,dico
multa audit.- El que oye: u,
O!
auditor.- El que oy por s mismo
ODO ,u,; ,,; algo: ,, qui suis auri-
bus aliquid audivit.- Estar deseoso
,; ,, auditus,auris.- Agu-
de oir: cupidus sum audien-
deza de odo: u,, auditus
di.- Fcil de oirse: ,,
acumen.- Del odo: ,, au-
auditus pervius.- Odo antes:
ricularis.- Dolor de odos:
u,, praeauditus.- Pres-
, aurium dolor.- Entorpecimiento
tar odos: `u dicta auribus
en los odos: ,, exsdurda
tio.- Que causa deolor de odos: capto.- Que presta odos:
,, aurium dolorem gene- ,, qui docilem se praebet.-
rans.- Que tiene los odos obstru- Odo: ,,, auditus
dos: uu,, sordibus Dureza de odos: u,, hebe
obstructus aures habens.- Rompimien- tudo aurium.- Duro de odos: u-
to de odos: ,, au- ,, qui est obtusi auditus.-
rium fractura.- Tener dolor de odos Que tiene odo agudo: u,,
, aurium dolore acutum auditum habens.- Ser duro de
crucior odos: u hebetudinem aurium
habere.-Tardo de odos: u,
OIR ,,,,, ,, difficulter audiens.-
,,,u, Fingir que no se oye:
u,,,,u- simulo non audire.- Hacer or: u
audio,exaudio.- Acto de oir: , audire facio,asso
,,, ausculta- no.- Mal: perperam au-
tio.- A disgusto: negligo dio.- No oir: u,,-
audire.- Adems: insuper
non audio.- Que oye bien o OJEADA ,, conspectus
es bien odo: ,, bene
audiens vel qui bene auditur.- Que OJEAR oculos conjicere
oye mal o no oye: ,,
qui,quae male audit.- Que oye o OJO ,,,u,; ,
escucha con otros: u,, ,; ,,; ,,;
simul audiens,simul auscultans.- ,,; ,,; ,,
Tener facultad de oir: ,, ; ,,; ,,; ,
audiendi facultate praeditus ,u, oculus.- Ojos: ,
, oculi.- A ojos vistas: u-
OIRSE,que puede oirse u,, , 'u in ipso conspectu
qui audiri potest Angulo exterior,ngulos exteriores
del ojo: ,u,; ,
(OJAL! ,,,,, , angulus oculi ad aures spec-
Heu!,Utinam!
tans.- Cavidad de los ojos: u,

561
,; ,u,; , craso que afluye a los ojos: u-
,; ,, sinus,cavitas oculi ,-u,, suffusio,humor cra
Cerrar los ojos: , con ssus in cornea membrana concretus.-
niveo.- Clavar,fijar los ojos: Inflamacin de los ojos: ,
oculos jacto,oculos conjicio , lippitudo sicca.- Iris del
in.- Cuenca de los ojos: ,, ojo: ,, circulus in oculo
hirquus.- De bellos ojos,prpados: Lo que est debajo de los ojos: -
,, pulchras habens ,, oculis subjacens.- Los
palpebras.- De grandes ojos: ojos: ,,; ,
u,;-,,; , , oculi.- Lumbreras del cuerpo:
u,, latos oculos habens ,, oculi.- Mancha blanca
De grandes y hermosos ojos: en el iris del ojo: ,,
, magnos seu pulchros oculos cicatrix in oculo resplendens.- Man-
habens.- De la aguja: ,, cha en los ojos: ,, oculi
foramen acus.- De negros ojos: - macula.- Membrana del ojo: `-
,,,; - oculi tunica.- Ojito,oji-
,, nigros oculos habens.- De llo,ojo pequeo: ,-
ojos azules: u,u ,,u, ocellus.- Pade-
,,; u,,; u- cer fluxin de ojos: ,
,,; u,,; - occulorum suffusionibus laboro.-
, caesios oculos habens.- En Perteneciente a los ojos:
fermedad de los ojos: , , ad oculos pertinens.- Que pue-
,; ,, glaucedo.- de sanar los ojos: ,,
De ojos saltones: ,, vis morbos oculorum sanandi.- Pupila
qui oculis est prominentibus.- De del ojo: ,, pupilla oculi.-
ojos verstiles e inquietos: - Que es de bellos ojos: ,
,, rotabiles seu ver pulchros oculos habens.- Que est
satiles oculos habens.- Ojo de perro alrededor de los ojos:
(yerba): ,, canis oculus.- , qui circum oculos est.- Que
De un solo ojo: ,- lleva ojos blancos: u,u,
,, unoculus.- Derramamiento albos oculos habens.- Que slo ve
de sangre en los ojos: , con un ojo: ,u, uno
, suffusio sanguinis in oculis tanto oculo videns.- Que tiene forma
Con los ojos inyectados de sangre: de ojo: ,, oculi spe-
,, cui oculi sanguine ciem habens.- Que tiene grandes ojos
suffusi sunt.- El de ojos largos y ,, magnos oculos habens
estrechos: ,, cui porrec- Que tiene los ojos negros: -
ti sunt oculi.- El que tiene los ,,,, habens
ojos metidos,hundidos: ,u, nigrantes pupillas.- Que tiene los
cuius oculi sunt in recessu cavo.- ojos plidos: ,, cui
El que tiene muchos ojos: , pallent oculi.- Que tiene muchos
, multos oculos habens.- Enferme ojos: u,,; ,-
dad de los ojos: ,,; - u,, permultos oculos ha-
,,; u,,; bens.- Que tiene ojos blancos: u
u,, (nocturna caeci- ,,; u,, albos
tudo) morbus oculorum.- Fluxin a oculos habens.- Que tiene ojos lloro
los ojos: `u,,; , sos: ,, oculos ha-
suffusio,morbus oculorum.- Hacer bens madefactos.- Que tiene ojos pe
seas frecuentes con los ojos,guiar queos: ,, parvos ocu
u,,- salien
tibus oculis crebro conniveo.- Humor
los habens.- Que tien ojos secos: ,, siccos oculos ha-

562
bens.- Que tiene ojos tiernos: pito de las olas: `,u, unda-
,, oculos habens made- rum strepitus.- Furor de las olas:
factos.- Que tiene ojos tiernos,mo- `,u, impetus undarum.- Gran
vibles,lascivos: ,, ola: u,,; (-
qui humidos,mobiles,lascivos oculos ) magnus fluctus.- Grande sin
habet.- Que tiene ojos vivos: - estrpito: u,, flustrum
,, flexiles habens ocu- Hacer rudo las olas del mar:
los.- Que tiene tres ojos: `,` strepo.- Intervalo de
,,; ,,,; las olas: ,u, fluctuum
,u, qui tres oculos habet.- intervallum.- Ser agitado por las
Que tiene un solo ojo: , olas: u fluctibus agitor
; ,,, unoculus.- Seque Lugar donde se estrellan las olas:
dad de ojos: ,, sicci- `,, locus cui alliduntur
tas oculorum.- Ser de ojos hundidos: fluctus.- Ola mediana: u,u,
,, cavis oculis sum.- modicus fluctus.- Carga de las
Que es de ojos hundidos: - olas: u,, fluctuum
,, qui avis oculis est.- Te- onus.- Olas doradas: u,u,
ner los ojos hinchados: u sum aureos vortices habens.- Oleada:
oculis tumentibus.- Tener los ojos `,, fluctus.- Pequea:
malos,enfermos: u infir- u,u, parvus fluctus.- Que
mis oculis utor.- Tener malos los blanquea,que hace espumas: uu
ojos: doleo ex oculis.- , albescens fluctus.- Que se ve
Tener ojos lagaosos: lippio, agitado por grandes olas: u-
gramiosos oculos habeo.- Volver los ,, qui magnis fluctibus agi-
ojos a todas partes: oculos tatur.- Que tiene olas pacficas:
verto circumquaque.- Volver los ojos ,, quietos fluctus ha-
a un lado y a otro: oculos bens.- Sin olas: ,, sine
huc et illuc verto fluctibus.- Sonido de las olas que
se estrellan contra las rocas:
OLA ,,;`,,; , `,u, sonitus fluctuum sco-
,; ,,; ,, pulis allisorum.- Sumergido en las
fluctus.- Accin de encresparse unas olas: u,, undis sub-
olas sobre otras: ,, mersus.- Surcar las olas:
fluctus.- Abundante en olas: u- enavigo.- Ola vehemente: `,u,
,, undis abundans.- Agitado fluctus vehemens
por grandes olas: ,, mag
nis fluctibus agitatus.- Agitado por OLEADA `,, maris aestus.-
las olas: u,,, Agitado con muchas olas: u
; u,,; u, , multis fluctibus agitatus.-
, fluctibus pulsatus.- Agitar Quinta oleada (enorme,terrible):
con olas,mover las olas: u, u,, quintus fluctus
u fluctus moveo,agito.- Agua
agitada por las olas: ,u, LEO ,, oleum
agitata et fluctuans aqua.- Baado
por las olas: u,, cum OLER ,,,,
fluctibus elapsus.- Baar las olas `,,,-
agitadas: u alluo aestuan- ,,,-
do.- Bramido de las olas: ,- ,,, olfacio
, fluctuum fremitus.- De blancas odoror,oleo,redoleo.- Oler al mismo
olas: u,, fluctus albes tiempo: u una redoleo.- Oler
cens.- De terribles olas: u, bien,suavemente: ,
suaviter oleo,odorem suavem spiro.-
, habens undas profundas.- Estr
Despedir olor: redoleo.- Lugar

563
que huele mal: ,, oletum OLFATEADO `,, naribus
Oler mal: , foeteo.- deprehensus
Oler mucho: u, ado-
leo.- Que huele a cocina: , OLFATEAR `,,-
,; ,, nidorosus.- Que , odoror,olfacio.-
Que olfatea o persigue olfateando:
huele bien o suavemente: -
`,u, qui naribus insdequi
,,; ,,; ,
tur
, odoratus,suaviter spirans.-
Que huele mal: ,; - OLFATO ,, olfactus.- De
,,; ,,, olfato delicado: `,u, na-
male olens

ris emunctae.- Engaar el olfato:


` decipio nares.- Indagacin OLINTO,ciudad de Tesalia'u,u
por el olfato: `,, inda- urbs Thesaliae
gatio ex olfatu.- Que tiene buen
olfato: ,, valens olfa OLIVA ,,; ,,
tu.- Que excita el olfato: oliva.- Especie de oliva: ,,
,, qui olfactum excitat.-
,, oleae genus.- Frtil:
Que tiene buen olfato: ,u, fructfera olea.-
,,; ,, be Injertada en acebuche: ,,
ne olfaciens.- Sin olfato: , olea inserta in oleastrum.-Pequea
,,, non olfascens u,, furfuracea oliva.-
Ramo de oliva: ,u,; ,
OLIGARQUA ,, oligarchia , oleae termes.- Sagrada: ,
,; ,,, olea sacra
OLIGRQUICO ,, ad pau-
corum dominatum pertinens OLIVAR u,;-,u,;
,, olivetum,oleis consitus
OLIMPIA,ciudad de Acaya ',,
Olympia.- A Olimpia: 'u ad OLIVO ,, olea.- Gusano de los
Olympiam.- De Olimpia: 'u ex olivos: ,, vermis in oleis
Olympia.- Junto a,en: 'u ad Ramo de olivo envuelto en lana
Olympiam,Olympiae (signo de humillacin) ,
ramus oleaginus lana obvolutus>Oli
OLIMPADA u,, olympias, vo salvaje: ,-,, olea
quatuor annorum spatium silvestris

OLMPICO u,u,, OLLA ,,; ,,; -


olympiacus.- Combates olmpicos:
,u,; ,,; ,u,
, olympia certamina.- Core
; ,u,; ,,; u
bo,vencedor de los juegos olmpicos
a partir del cual se cont por ,,; ,u,; u,u
olimpadas: ,u, Corebus.- ; ,,; ,,; -
Que venci tres veces en los juegos ,u, olla,calix.- Pequea:
olmpicos: u,u, qui ,u,,u,;
ter in olympicis ludis victor fuit.- u,, ollula.- Agujero de la
Vencedor en los juegos olmpicos: olla: ,u, foramen ollae.-
u,u,; u,u, Donde se conservan las ollas:
victor in olympicis ludis u,u, locus ubi ollae et
fictilia servantur.- Exponer en olla
OLIMPO 'u,u, Olympus,mons ( a un nio recin nacido): u
Thesaliae.- Que habita el Olimpo: expono.- Fiesta de las ollas en
,, Olympum habitans honor de Baco: ,, ollae

564
festum quoddam.- Fondo de la olla: ,; ,,; ,,; ,
,u, ollae fundum.- Grande: , odoramentum,odor.- Abundan-
uu,u, magna olla.- Lugar cia de olor: u,, copia
donde se venden ollas: u, odoris.- De cocina: ,,;
u, locus ubi ollae venduntur.- ,,,; ,,
Meter en la olla: u in olla nidor.- Llenar de olor de cocina:
condo.- Pequea con pies: u- , , nidore
,u, ollula cum pedibus.- Con inficio.- Lleno de olor de cocina:
pies: uu,, olla pedes ,,; ,,
habens.- Tapa de la olla: u,u nidore plenus.- Que va tras el olor
ollae operculum.- Vendedor de de la cocina: ,u,
nidorem persequens.- De olor agrada
ollas: u,u, ollarum ven-
ble: u,, aliquantum gra
ditor.- Vendedora de ollas: u-
vis oloris.- De olor ftido: u-
,, ollarum venditrix
,u, mali odoris.- De olor mo-
OLLERO u,, qui olla con- lesto: ,, gravem odorem
ficit emittens.- Despedir algn olor: -
,,, suboleo
OLMO ,, ulmus.- De monte: Despedir olor aromtico:
,, ulmus montana.- De aromata redoleo.- El que percibe
olmo,semejante al: ,,; olor: ,, olfactor.- Es-
,, ulmeus,ulmo similis parcir olor: odorem perfero

OLOR ,,,,; ,
Exhalar olor juntamente: u una Muy oloroso: ,, valde
redoleo.- Falta de olor: ,, odoratus
odoris vacuitas.- Mal olor: a
, malus odor.- Percibir olor: OLVIDADIZO () ,;
,,,- ,,; ,,,
,, olfa mentis oblitus,obliviosus
cio,odoror.- Que exhala buen olor:
u,,, bene olens OLVIDADO ,, oblitus
Que despide mal olor: ,,
cui foetent alae.- Que exhala suave OLVIDAR , obli-
viscor,oblivionem induco.- Hacer ol-
olor: ,, pulchrum spi-
vidar lo aprendido: de-
rans.- Que tiene poco olor: `
doceo.- Hacer olvidar: obli-
, levem odorem habens.- Ser de
visci facio.- Que hace olvidar: -
buen olor: sum boni odoris
,, oblivionem faciens
Sin olor: ,, non olens.-
Suavidad de olor: ,, odo-
OLVIDARSE ,-,,
ris suavitas
, obliviscor.-Dif
OLOROSO ,,; , cil de: ,, qui aegre
dilabitur.- Que se olvida fcilmen-
; ,,;`,,;`-
te: ,, obliviosus
,,; ,,,;
,,; ,,
OLVIDO ,,; ,,;
; ,,,;
,,; ,,;
,; ,,; ,,
,; ,,; ,,
,,; ,,; u oblivio,oblitteratio.- De lo pasado:
,; u,, odorus,odo- ,, praeteritorum oblivio
ratus,bene olens.- Hablando de un lu
Entregar a perpetuo olvido:
gar: `,, suave spirans.- memoriam prorsus aboleo.- Lo que pro

565
duce olvido: ,, lethaeus ,, omnipotens
Que induce al olvido: ,,
oblivionem inducens.- Que trae olvi- ONDA ,,; ,, un-
do: ,, oblivionem inducens da.- De ondas rpidas: ,
celeres fluctus habens
OMBLIGO ,u,; ,,
,, umbilicus.- Acumula- ONEROSO ,,-
cin de lquido en el ombligo: - ,,, onerarius,onero-
,u, aquarum collectio in sus
umbilico.- Escalpelo para cortar el
ombligo al nio recin nacido: NICE,onix (piedra preciosa) u-
- ,u,; u,u, onyx.- De ni
,, scalper ad resecandum ce: ,, onychinus.- Piedra
pueri modo nati umbilicum.- Lo que semejante al nice: ,,
pertenece al ombligo: ,, onychis maculis similis
umbilicalis.- Que est en el ombligo
en el centro,en la mitad: ONOCENTAURO,monstruo u,u
, medius umbilicus.- Que tiene onocentarus
ombligo: ,, umbilica-
tus.- Seccin del ombligo: - ONOMATOPEYA ,, vocabu
lorum confictio a sono (invencin de
,,; ,, umbilici
palabras por el sonido)
resectio
ONZA ,,, uncia.- Peso
OMITIDO , praetermi-
ssa de nueve onzas: ,u, do-
drans.- Sexta parte de una onza:
OMITIR ,,- ,u, sextula
,, omitto,prae-
tereo.- Por negligencia: ne- OPACO ,,; ,-
gligentia omitto ,u,,,-
,,,; ,-
OMNIPOTENCIA ,, omni ,,; ,, opacus.-
potentia.- Perteneciente a la ominpo Opaca: ,, opaca
tencia divina: ,,
ad omnipotentiam divinam pertinens OPERACIN u,, quae fit
manibus operatio
OMNIPOTENTE ,,-
,,; ,,;
OPERARIO ,,; u tio.- El que opina o dice su parecer
,; ,, faber,operarius ,,, opinator.- Que
Diestro operario: ,, opina de distinta manera: -
peritus artis fabrilis.- Operarias: ,, () diversam sentiens.-
,, quae mercede operam Rectamente: recte sentio
locant
OPININ ,,; ,,;
OPIMO ,, opimus ,,;,,; ,
u,; ,,; ,,;
OPINABLE ,,, opi ,,; ,,; ,
nabilis
; ,, opinio.- Alta opi-
nin de s: ,,;
OPINAR ,,,
u,; ,, tumida de se opi
, opinor.- Cosas
nio.- Apoyar la opinin de otro:
falsas: u falsa sentio.-
alterius opinionem
En contra: contraria sen-

566
adjuvo.- Buena opinin: ,
bona fama.- Cambiar de parecer: OPPARAMENTE ,- large,opi
sententiam mutare.- Cambio pare.- Vivir opparamente:
de: ,, mutatio u laute et opipare vivo
consilii.- Con recta opinin: -
recta opinione.- Conce- OPPARO ,, bonis epulis
instructus
bir falsa opinin: falsam
opinionme concipio.- De contraria
OPONENTE ,, habens vim
opinin,parecer: ,,
contradicendi
qui est adversae sententiae.-Opinin
distinta: ,, diver-
OPONER ,,
sa sententia.- Diversidad de opinio
,,,,
nes: ,, diversa mentis
sententia.- De ingeniosa opinin: , moveo contra,oppo
no,objicio,officio.- Oponer y oponer
,, qui sibi videtur
dexter.- Opinin de grande sabidura se: , oppono,oppo
no adversus
,, sapientiae magna
opinio.- El que es otra opinin:
OPONERSE ,,-
,, qui alterius est
opinionis.- El que primero dice su , adversor,resistor.-
opinin: ,, () qui Oponerse a los que gobiernan: -
primus sententiam dicit.- Falsa in regenda civitate ad-
opinin: u,, falsa opi- versor
nio.- Formar falsas opiniones: u-
OPORTUNAMENTE ,,-
falsas opiniones confingo.-
,,, tem-
Gozar de buena opinin: u,- pestive
bona existimatione sum.- La
opinin en s: ,,, opinio OPORTUNIDAD ,,
in se ipsa spectata.- Mudar de opi- , ocassio,opportu nitas.- Esperar
nin opinionem muto.- la oportunidad: ,-
Neutral: ,, sententia neu- ,u-u tempus,oca
tram in partem propensius inclinans ssionem speculor.- Hermosa oportuni-
Que sigue con otro la misma opinin:
dad: ,, pulchra oppor-
,,; ,, qui
est eiusdem opinionis.- Que tiene tunitas.- Lograr la oportunidad: -
recta opinin: ,, opportunitatem nanciscor.- No
cuius recta est opinio.- Que tiene tener oportunidad: ,
voz y opinin contraria: - opportunitate temporis destituor
,, contrariam vocem habens.-
Recta opinin: ,, recta OPORTUNO ,,,;
opinio.- Semejante: ,, ,,;,,;
similis opinio.- Ser contrario de ,,,,
opinion: sententiam ,,,,
fero negativam.- Ser de distinta opi tempestivus,opportunus
nin: alterius sum opinio
nis.- Ser de la misma opinin: OPOSICIN ,,,
euiusdem opiniois sum.- ,,, ,;
Aquel cuya opinin es falsa: u- ,, refutatio,
,, cuius falsa est opinio
contrarietas,oppositio.- Formar un
partido de oposicin o faccin en el OPRESIN ,,,
Estado: factionem in ,,; u,,
republica condere oppresio,coarctatio

567
OPRESOR ,, qui vim infert ,, opulentus,locuples

OPRIMIR ,,,- ORACIN ,, votum.-Lugar de


u,,,- oracin: ,u,u,
,,, premo,oppri u,, locus precationis.-
mo.- Con el mando: u ty- Oracin gramatical: ,,
rannide opprimo.- Con la carga: - propositio ex nomine et verbo.- Cor-
,-,,- respondencia simtrica de dos miem-
deprimo ponmdere bros de la oracin: ,,
adaequatio
OPROBIO ,,; ,
ORCULO ,u,; ,,
-,,; ,u,; u,
; ,,; ,,; -
; ,,; ,
,u,; ,,; -
; ,,; ,,
probrum,convicium,contumelia,oppro- ,,; ,,; -
bium.- El que dice oprobios: ,,; ,u,;
,;-,, exprobator.- u,; u,,; ,,;
Lleno de oprobios: ,, ,u,; ,; -
probrosus.- Maltratar con oprobios: ,,; ,,; -
probris scindo.- Que es teni ,, oraculum,oracula.- Consul-
do en oprobio: ,, qui tar el orculo: ,,-
probro habetur oraculum consulto.-De Delfos
u,u, Pythium oraculum.- El
OPTAR vota facio inter.- que dice orculos: ,u,
Con preferencia: praeop- qui oracula dicit.- El que publica
to orculos: , ,
,u, oracula editor.- En
OPTATIVO ,, optativus.- De que se consultan las almas de los
un modo optativo: optati muertos: u,u, oracu-
ve.- Que emplea mucho el optativo: lum in quo mortui consuluntur.- In-
u,, gaudens optativus trprete de los orculos: ,
,,u,; ,
PTICA ,, doctrina de visu ,;-,, oracula promul-
gans vel enarrans.- Ir a consultar
PTIMO ,,, el orculo: oraculum
,,,- adeo.- Respuesta dada por el orculo
,,; ,, optimus ,, responsum ab
oraculum datum.- Orculo o respuesta
OPUESTO ,, que se daba en Delfos: u,,
,,; ,(u,u,u)con daemonium cuius afflatu futura prae-
trarius,oppositus,adversus.- Estar, dicebant.- Oscuridad de los orculos
ser opuesto: , ,, obscuritas oraculorum.-
, oppositus sum ax Pronunciar orculos:,
adverso,opponor , oracula cano.-
Que anuncia los orculos: -
OPULENCIA ,,; , ,,; ,,, respon-
u, opulentia sa divina enuntians,fatidica.- Res-
pondido por el orculo de Delfos
OPULENTO ,,; , (Apolo Pitio): u,, py-
u,u,, thico oraculo editus.- Respuesta del
,,; ,; orculo: ,u, responsum
,u,; ,,- divinum.- Ser enviado a consultar el
,(,),u,,; - orculo: u una mittor ad

568
consulendum oraculum orator popularis.- Orador de mesa:
,, mensae orator
ORADOR `,;`,,;
,,; ,u,; u- ORAR ,,
,,; u,,; u- ,, oro.-
,, orator.- Orador,apoyo del Deseoso de orar: u,,
pueblo: ,u, orator,popu- studiosus orandi.- Orar por: -
li defensor.- En la asamblea del oro pro
pueblo: ,, orator co
mitialis.- Popular: ,u,
ORATORIA `,, oratoria.- orden: ,, triplicem
Adornos oratorios: u,u, pig- ordinem habens.- Disponer por orden:
menta oratoria.- Adquirir fama por in ordinem dispono.- El que
la oratoria: gloriam ser- guarda orden y disciplina: ,
monibus captito , ordinem servans.- El que pone
las cosas en orden: ,;
ORATORIO `,,; , ,u, dispositor.- El que
u, oratorius,oratorium pone orden: u,, ordi-
nator.- En el mismo orden:
ORBE u,, universus orbis eodem ordine.- Guardar orden y dis-
Por todo el orbe: u per ciplina: ordinem servo.-
universum orbem
Orden invertido: ,,
praeposterus ordo rerum.- Perturba-
ORBICULAR ,,; u,,
cin del orden: u,,;
u,,; ,-
,, ordinis perturbatio.-
,,, orbicula-
Poner en orden con otras cosas: u-
ris
,- una cum aliis ordino.-
RBITA ,,; ,u,; - Poner en orden: ,-
,
,
; ,u,; , ,,,u,u-
, orbita,orbis , concinne dispo-
no.-Por orden,ordenadamente:
ORCO ',',u,; u, ,, ordine.- Puesta por
; ', Orcus,inferi orden,a intervalos inguales:
,, ordine posita.- Que
ORDEN ,,; ,u,; - consta de cinco rdenes:
,,; ,u,; ,, , quinque constans ordinibus.-
,,; ,,; , Que consta de dos rdenes:
u,; ,u,; u,,; , duobus ordinibus constans.-
,,;,, ordi- Segundo orden,fila,plano: u
natio,ordo.- Alterar el orden: - ,; u,, secundus
ordinem turbo.- Buen orden: - ordo.- Sin orden: ,u
,,; ,, concin- nullo ordine delectu,passim.- Triple
na dispositio.- Colacado por orden: orden: ,,; ,,
,, ordine collocatus.- triplex ordo.- Orden,decreto,mandato
Colocar por orden: ordine ,,, placitum.- Especie de
colloco.- Con orden: ,u orden militar: ,, genus
composite.- Cosa puesta en ordinis militaris
orden: ,, res ordi
ORDENACIN ,u,;
nata.- Orden de cosas: u,,
,; ,,; ,,
; `u,, rerum convenientia,
apparatus,ordo,ordinatio,id quod
rerum series.- De tres rdenes: ordinatum est
triplici ordine.- De triple

569
dino.- Separadamente: seor-
ORDENADAMENTE ,', sum pono.- En primer lugar: -
, ordinatim, or- in primo loco ordino.- Ordenar
dinate sacerdote: sacerdotem con
secro.- La vida: vitam
instituo.- Poner orden en algn asun
ORDENADO ,, ordinatus.- Mal
to: u paucis rem expedi-
ordenado: ,, male ordi re.- Poniendo unas cosas enfrente de
natus.- Bien ordenado: ,, otras: invicem compono.-
; ,, () bene ordina Mandar,ordenar: ,- prae-
tus,concinnus.- En filas,en todas cipio.- Que se ha de ordenar,estable
direcciones: ,, cir- cer: ,, ordinandus,cons-
cumquaque ordinibus certis distinc- tituendus.- Se ha de ordenar,clasi-
tus
ficar: u simul ordinandum
vel in classes distribuendum est.-
ORDENADOR ,u, ordnator Orden militar que consta de cincuen-
ta hombres: ,-, or-
ORDENAR ,-,,- do militaris constans quinquaginta
u,,,, viris.- Estar a las rdenes de algu-
,,-,,- no: subservio
ordino,convenio,instruo.- Al mis
mo tiempo: u simul ordino ORDEADO,recin ,, re-
Antes: , ante or
cens mulctus De dos orejas o asas: ,,
duas aures habens.- En forma de
ORDEAR ,,,- oreja: in auris formam.-
, mulgeo.- Acto de ordear: Instrumento para limpiar las orejas:
,, mulctus.- Cntara para u,, auriscalpium.- Lam
ordear: ,,; ,,; parones detrs de las orejas: u-
u,,; ,,; u, ,, tumor adenum post aures
, mulctra.- Que apenas puede ser Mutilado en las orejas: ,
ordeado: u,, qui vix , auribus mutilatus.- Parte de
mulceri potest la oreja: ,, pars auris.-
Parte interior de la: ,,
ORDEO ,, mulctio pars auris interna.- Punta de la
oreja: ,,; ,u,
ORDINARIO ut plurimum (como pars auriculae prominula.- Que lleva
sucede de ordinario) orejas postizas: ,,
auriculas gestans adscititias.- Que
ORGANO ,,u,; tiene figura de oreja: ,,
,u, origanum.- Compuesto de auris speciem habens.- Que tiene
organo: ,u,, ex origano grandes orejas: ,,; -
confectus.- Tener sabor de organo:
,, aures habens magnas.- Que
organum sapio
tiene las orejas cortadas: -
,,; ,-
OREJA ,,; ,u,;
,u, aures comminutae
',u,; ,,; ,,;
habens.- Que tiene muchas orejas:
,,; ,,; ,,
auris,auricula.- Adorno de las ore- ,, multas aures habens.-
jas: ,u ornamentum au- Suciedad en las orejas: u,,
arium.- Cavidad de las orejas: - sordes in auribus.- Tumor bajo las
,, cavitas auris.- Cortar las orejas: ,, tumor glandu-
larum sub auribus
orejas: ' aures concido

570
OREJERA ,, tegmen auri-
bus circumpositum ORGANIZAR y dirigir una fiesta o so-
lemnidad pompam duco
OREJILLA de ratn (yerba) u,
u,,; u,,; u- RGANO ,u, organon.- De
,u, muris auricula flautas para un solo taedor: u-
,u, organum tibiale unius
OREJUDO ,,; ,, cantus.- Hidrulico: u -
,, auritus ; `u,, hydraula

ORESTES,habitante del monte) '- ORGA ,,,; -


,u, Orestes ,,; u,, bacchatio,
bacchanalia.- Celebrar orgas junta-
ORFANDAD ,, orbitas mente: u simul orgia cele-
bro.- Celebrar orgas: ,-
ORFEBRE u,,; uu- , bacchor.- El que celebra
,, aurifex las orgas:u,, qui orgias
celebrat.- El que se alegra con las
ORFEBRERA u,,; u- orgas: ,, gaudens or-
,u, monilium officina,au- giis.- Hacer preparativos para las
rificina orgas: ad orgia initio
Orgas,sacrificios de Baco: ,
ORFEO , Orpheus.- Pertene- orgia,Liberi sacra.- Que excita a
ciente a Orfeo: ,,; - las orgas: ,, ex-
,, orphicus.- Que se inicia citans comessationem.- Reunin de
en los misterios de Orfeo: - bebedores:u,u, bacchatio
,, qui orphicis mysteriis
iniciat ORGISTICO ,, bacchicus,
divino furore afflatus
ORGANISTA (que toca el rgano hidru
lico) ,u, organarius ORGULLO ,,; u
, ;,,; ,,;
ORGANIZADOR (de una fiesta o solemni
, ,,
dad: triunfo,procesin religiosa o
,,; ,,;
profana) ,; u,,
qui pompam ducit
,, superbia,arrogantia.- An- ORGULLOSO ,u,,; -
dar con orgullo: , ,,,,;
, ferocio,subli- ,,; u,u,;
mis incedo.- El que anda con orgullo ,,; ,,-
con el cuello erguido: ,, ,,; ,,; -
() alta cervice incedens.- ,,, elatus,superbus,tumidus
Hinchado con vano orgullo: , audax,sibi placens,fastuosus,jacta-
,, animi superbia tumens.- tor.- Locamente orgulloso:
Llenarse de orgullo: u,- , insane superbus.- Muy pagado
fastum assumo.- Que reprime de s mismo: ,, sibi pla-
el orgullo: `,, frangens cens.- Ser orgulloso: u
ferociam.- Tener orgullo: u (levantar los cuernos),,
superbio , insolesco,
superbus sum> Violento,orgulloso:
ORGULLOSAMENTE superbe. - ,,; ,,
Pensar orgullosamente: vehemens
supra modum de me sentio
ORIENTAL ,,; ,

571
-,-; ,-, orientalis ORINA `,,,; ,
u, lotium,urina.- Conducto de la
ORIENTE ,, oriens.- Vuelto orina: ,, ureter,urina-
al oriente: ,, ad auroram rius meatus.- Destilacin de orina,
versus estangurra: u,, stilli
cidium urinae.- No contener la orina
ORFICE u,, aurifex u urinam non contineo.- Pade-
cer mal de orina: uu,uu-
ORIFICIO u,u; ,u,; labore difficultate laboro di-
,u, podex,orificium fficultate unirnae.- Propenso a mal
de orina: uu,, obnoxius
ORIGEN `,,; ,, difficultati urinae.- Que excita la
,,; ,,; , orina: u,,,
, principium,origo.- Primer ori- urinam ciendi vis.- Que recibe la
gen: ,, prima origo.- orina: ,, urinam reci-
De una cosa: ,, ortus piens.- Retencin de la: u,
cuiusque rei.- Desde el origen: - ; ,, retentio urinae.-
ab origine.- Que es de origen Secrecin de la orina: ,
comn: ,, qui communis urinae excretio
est generis.- Que tiene origen pro-
pio,de un origen especial: ORINAL ,,; ,u,;
, proprium genus habens ,,; ,,; -
,u,; ,,; -
ORGISTICO ,, ab orgia ,,; ,,
Bacchi pertinens u, ventrosum vas,vas ad excipien
dum ventris onus,matula,lasanum,ma-
ORIGINAL u,, archetypus tella

ORIGINARIAMENTE u per proce ORINAR u,u,,


ssionem urinam reddo,meio,mingo,permin
go.- Accin de orinar: ,
ORILLA ,,; u,, ora
; ,,; `,,
litus.- Del ro,del mar: ,
actio mingendi.- Contra,sobre: -
litus,ripa.- Espumante: u
u (fam.) mingo.-Dificultad de:
, spumans litus.- Pasar a la
uu,, difficultas urinae.-
otra orilla: transveho in Orinar o echar con la orina juntamen
ulteriorem oram.- Salir a una orilla
te: uu simul reddo urinam
enato.- Sin orillas: vel cum urina.- Que orina con difi-
,, labris carens.- Del vesti- cultad: u,, aegre red-
do ,, fimbria dens urinam.- Que orina de nuevo:
,, iterum mingens.-
ORN ,, rubigo.- Criar orn: Tener ganas de orinar: u,-
u rubiginem genero.- Cubrir micturio
se de orn: , aerugine ob-
ducor.- Infestar con orn: u, ORIN (constelacin) `,,
u rubigine infesto.- Lleno de Orion
orn: ,, rubiginosus

ORIUNDO ,,,;- u,; ,,; ,, fim-


,u,, ortus,oriundus bria,limbus.- Adornado con orla o
flecos: ,, fimbriatus.- De
ORLA ,,; ,u,; los vestidos: ,,; -
,u,; u,,; , ,, ora,fimbria.- Pequea

572
,u, fimbriola.- Que lleva u,, auro intexus,aureo
orla:,, fimbriam gerens limbo praetextus.- Fabricado de oro:
Terminado en orlas o puntas: - u,u,, ex
,, fimbriatus auro fabricatus.- Falso: uu
,u, aurum arte mentiens.- Fino:
ORNAMENTACIN u,, ornatio u u,u, obryzum,aurum
purum putumque.- Fundidor de oro:
ORNAMENTO ,u,; - u,, auri funditor.- Fun-
,,; ,,;,- dir el oro: u aurum fundo.-
,,, ornamentum Furiosamente apasionado por el oro:
Que lleva ornamentos de oro: u- u,, auri amore insa-
,, aurea ornamenta gestans niens.- Guarnecer de oro: u
inauro.- Hablar del oro,recoger oro:
ORNATO ,u,; ,, u de auro loquor,aurum co-
; ,,,,; lligo.- Hecho de oro: uu,
,,; ,u,; u uu,,; ,, ex
,,; ,u, ornamentum, auro fabricatus,confectus.- La mitad
ornatus,cultus.- Exterior: - de oro: u,u, semi-aureus.-
,, externus cultus.- Pequeo Ligado con oro: u,, au-
,u, parvum ornamentum ro ligatus.- Llevar oro: u,
aurum gesto.- Manejar el oro:
ORO u,,; u,u,; u uu aurum tracto.- Masa de
,, aurum.- Acto de llevar oro: oro: ,,, massa aurei.-
u,, auri gestatio.- Ador Mina de oro: uu,u,; u
nar con oro: u auro exorno.- ,,, aurifodinae.- Abundante
Amante del oro,avaro: u, en oro: u,, auro abundans
; u,, auri amator,ava Parecerse al oro: u auri spe-
rus.- Arte de fundir el oro: u- ciem gero.- Parecido al oro: u-
,, auri fundendi ars.- Cam- ,u, auro similis.- Pertenecien-
biar oro: u aurum nummum te a los fundidores de oro: u
argento permuto.- Cincelado en oro: ,, ad auri fussorem pertinens
uu,, ex auro tornatus Poco oro: u,u,u,
Compuesto de oro,marfil y mbar: parum auri.- Que cambia oro por
u,, ex auro, metal: u,, is qui aurum
ebore et electro factus.- Cubierto alio metallo mutat.-Que lleva oro en
de oro: u,, circum auro su corriente: u,u,
obductus.-Cubrir con oro: u,- u,; uu,, aurifluus.-
u auro circumquaque obductus Que lleva vestido tejido de oro:
Dado de color de oro: u,, u,, auro intextam ves
aureo colore imbutus.- De aspecto tem habens.- Que nada en oro: -
de oro: u,,; u u,, affluens auro.- Que no
u; u,, aureus aspectu.- tiene oro: u,, auri nihil
De color de oro: ,, au- habens.- Que saca oro de la mina:
ri colorem referens.- De oro macizo: u,, auri effosor.- Que
u,u,u,, se ha de comprar a precio de oro:
totum ex auro.- De oro: ,, u,, aequalis auro, auri
; u,,;,, aureus pretio comparandus.- Que se parece
massa auri.- Deseo del oro,avaricia: al oro: u,, speciem au-
u,, cupiditas auri,avi- ri referens.- Que toma su nombre del
ditas.- Enteramente de oro: - oro: uu,, ab auro
,, prorsus aureus.- Entrete- cognominatus.- Rico en oro: u
jido con oro,con franja de oro: u- , dives auri.- Taller de tirador

573
de oro: u,u, auraria offi-
cina.- Tirador de oro: u,, OROPEL ,,u, ori
aurifex.- Un poco de oro: u, chalcum.- Hecho de oropel:
u, parvum aurum.- Vaso de oro: ,, confectus ex ori-
,, vas aureum.- Vaso en chalco
que se lava el mineral de oro: u-
OROPNDOLA ,u, galbula
,u, locus,vas in quo au-
rum lavatur
ORQUESTA(parte del teatro donde se tinieblas al mismo tiempo: u
situaba la orquesta) ,,; una tenebras offundo.- Oscurecer
,u, locus theatri sub- adems: u insuper obscuro
tus scenam
OSCURECERSE ,,u
ORQUILO (ave) ,u, orquilo obtenebro

ORTIGA ,,,; , OSCURECIDO,quedar ,u tene-


,; ,, urtica.- Que mar bris obducor
como la ortiga: urere ut
urtica OSCURECIMIENTO ,,;
u,,; ,
ORTODOXO ,, orthodoxus , abumbratio,obscuratio.- Vahido
No ser ortodoxo o catlico: - ,, obscuratio.- De la
orthodoxis non assentior vista: ,, oculorum caliga-
tio
ORTOGRAFA ,, orthogra.
phia OSCURIDAD ,; ,;u
,,; ,,;,,
ORUGA ,,u,; u ; ,,; ,,; ,
-,, eruca.- Velluda: u,; ,u,; ,,;
, eruca.- De pinos: u, ,,,; u,,
pinorum eruca.- De puerro: - ,; ,,; ,,
u,, quae porrum detondet caligo,obscuritas,tenebrae.- Con
oscuridad: obscure.- En el
ORUJO ,, vinacea cielo: ,u, opacitas aris.-
Que agita pensamientos en la oscuri-
ORZA `,,; , dad: ,, qui occulte in
u,; ,,u,, hyr tenebris consilia agitat.- Salido de
cha seu orca,urceus la: ,, e tenebris egre-
ssus.-Vivir en la oscuridad:
OSA,la Osa Mayor 'u,,; in obscuro dego
uu,, Ursa Minor,Cynosura
OSCURO ,,,,
OSADA ,, ad omnia promp ; ,,; u,,
ta audacia
; u,,; ,,
,; ,,; ,,
OSCURAMENTE obscure
,,; ,,; ,
OSCURAS,a oscuras u latenter ,; ,,; ,,
,,; ,,; -
OSCURECER u,,- ,,; u,,; u,
,,,, ,; ,,; -
,,u,,- ,,; ,,; ,
,,u, obumbro ,; ,,;,,
obscuror,obtenebro.- Extender las ; ,,; ,u,; -

574
,,; ,,; ,,;
,,; ,,; u- OSTENSIBLEMENTE demostra-
,, obscurus,fuscus,niger,tene tive
brosus.- A oscuras: ,
OSTENTACIN ,,; ,
clanculum.- Algo oscuro:
,; ,,; u,
u,, suboscurus.- Encerra
; ,,,; -
do en lo oscuro: u,,
,, ostentatio.- Amante de la
tenebris conditus.- Muy oscuro:
ostentacin: ,, ()
,, admodum caliginosus amans ostentationis.- Conducirse con
superbe me ostendo.- El
OSEO, de hueso ,,-
que odia la ostentacin: u,
,, osseus
, qui odit ostentationem.- Gus-
OSO ,u,, ursus.- Cachorro tar de la ostentacin:
libenter me ostendo.- Hacer ostenta-
de: ,u, catulus ursae.-
cin: ostento.- Ostenta-
Cosa de oso: ,,,
cin de riquezas en la pobreza:
ursinus.- Piel de oso: ,,
ursina pellis ,, ostentatio divitiarum in
paupertate
OSSA,monte de Tesalia',, Ossa
OSTENTAR u, de frutos del: ,; -
ostento,jactito ,u, autumnalium fructuum emptor
vel venditor.- Del otoo:
OSTRA ,,u,; - , autumnalis.- En el otoo:
,,; ,, ostrum,pinna.- in autumno.- Estar en
Especie de ostras: ,, os- medio del otoo,a medio madurar: -
treorum genus
in medio autumno sum,in
media maturitate.- Hecho de frutos
OSTRACISMO ,, ostracis
de otoo: ,, ex fructibus
mus,relegatio per testulas in urnam
autumnalibus confectus.- Llevar fru-
conjectas.- Condenar al ostracismo:
tos del otoo: autumnales
u, in exi-
fructus fero.- Recoger los frutos
lium mitto testarum suffragiis.-
del otoo: fructus autumna-
Destierro por ostracismo:
les colligo.- Recoleccin de los fru
,, relegatio per testarum suf-
tos del otoo: ,, autum-
fragia
nalium fructuum collectio
OTERO ,u, collis
OTRO ,,; ,`,
,,; ,, alter.-
OTO (ave nocturna) ,u,
Empeo en meterse en cosas de
otus
otro,ajenas: ,, stu
dium res agendi maxime alienas
OTOAL ,,,
,,, autumnalis OVA (planta parecida a las algas)
,u,u,; ,, ul-
OTOO ,, autumnus.- Abundan-
va,alga.- Lleno de ovas: u,
te en frutos del otoo: ,,
, algosus
autumnalibus fructibus ferendis
idoneus.- Amigo de recoger los fru-
OVEJA `,,,; ,,
tos del otoo: ,, qui
,,; ,u,; ,
amat decerpere fructus autumni.-
,; ,,u,; ,
Comer frutas del: vescor
fructibus autumnalibus.- Comprador ( acs.);,u, ovis.-
Abundante en ovejas: ,,

575
ovibus abundans.- Amigo de ovejas: ovejas: ,, ovium serva-
,, amans ovium.- Apto tor.- Degollar ovejas:
para pastos de ovejas: ,, oves jugulo.- Inmolacin de:
ovibus pascendis aptus.- Carne ,, ovium immolatio.- Que cra
de: caro ovilla.- Oveja ovejas: ,, qui oves
con su cordero: `,- nutrit.- Comer carne de:
,u, ove sub se vel in se ovibus vescor.- Que come carne de:
agnum habens.- Cuidado de las ovejas ,, qui oves comedit.-
,, ovium cura.- Donde El que mata las ovejas: ,
estn las ovejas para sacrificarlas: , ovium interfector.- Pastor de
,,u,ubi stant vel ovejas: ,,,; ,
mactantur oves.- El que devora las
u, ovium custos.- Piel de oveja:
ovejas o las mata: ,,
,, ovina pellis.- Que condu
oves devorans, occidens.- El que
ce solo las ovejas a pastar: -
inmola las ovejas: ,u, qui
oves immolat.- El que recibe las ,, qui solus oves pascit.- Que
evitan o estn libres de los dientes
ovejas para sacrificarlas
de las ovejas: u,
-,u, qui oves recipit.- El
effugientes ovium morsuram.- Que
que vende ovejas: ,,
mata a una oveja: ,,
ovium venditor.- El que cuida de ovem mactans.- Que tiene hermosas
las ovejas: ,,, ovejas: ,,,; ,
ovium inspec tor.- LO que pertenece
, pulchras habens oves.- Que
a las ovejas: ,, ad
tiene leche: ovis
oves pertinens.- Ovejilla: , quae lac habet.- Que trata en ovejas
, ovicula.- Ovejas robustas: ,, qui circa oves solus
vegetae oves.-Pacido por versatur.- Suciedad de las lanas y
las ovejas: ,, ab ovibus de las ovejas: ,,,;
depastus.- Pequea: u,,; u,u, sordes
u, ovicula.-Perteneciente a las: ovium.- Vestido con una piel de
,,; ,, ovillus oveja: `,, pellis ovis
Piel de oveja: ,,; ,,; indutus
,,; ,u,;,,
pellis ovina.- Protector de las
OVEJUNO ,,; , OXIDARSE u,- rubigine in-
; ,, ovillus festo

OVILLO ,,; ,, OYENTE ,,; u,


glomus.- De lana: u,, ,, aures praebens,auditor
lanae glomus

OXIDADO u,, rubigino-sus

576
P PACIFICADOR ,; -
,u,; ,,;
u,, pacificator.- Que
reconclia: ,, mode-
rator.- Tener el cargo de pacifica-
dor: fungor irenarchia
PACER ,,-
PACFICAMENTE , pa
, despasco,depascor.- cifice
Apto para pacer: ,, aptus
ad pacendum.- Pacer del todo: - PACIFICAR concilio
depasco.-El acto de pacer,pas- PACFICO u,,-
tar: ,, pastio.- Pacer ,,,,; -
hierbas verdes: virides ,,; ,,;
herbas depasco.- Grama y heno: - ,; ,, mansuetus,pac-
, foeno et gramine pasco ficus,tranquillus,quietus,a conten-
Juntamente: u simul pascor.- tione alienus.- Enteramente pacfico
Llevar a pacer: u simul pastum ,, omnino quetus.- No
duco.- Marchar paciendo: acostumbrado a la guerra: u-
progredior pascendo.- Pacer en,sobre ,, insolens belli
pasco in,super.- Que pace
en seco: ,, qui in sicco PACTADO,contra lo pactado -
pascitur.- Que pace con otro: contra foedus,adversus pacta
,, qui cum aliquo pasci-
tur.- Que pace detrs de los dems: PACTAR ,,-
,, praepostere pas- ,,u,
cens.- Que pace en las selvas: - ,,u,u,
,, in silvis pascens.- Que u,u,u
pace solo: ,,; u paciscor.- Adems:
u, solus pascens insuper paciscor.- Antes:
ante paciscor.- Con
PACIENCIA ,,,; otro: u,- paciscor.- De
,,; ,, patien unnime consentimiento: u
tia.- Con paciencia: ,`u- communi consensu paciscor
patienter,forti animo.- Dotado
de paciencia: u,, pa- PACTO ,,; ,,;
tienta praeditus.- Llevar con pacien ,,; ,,;
cia: patienter fero ,,; u,,; u-
,,; u,,; ,,
PACIENTE ,u,, ; u,, pactum,foedus.-
; ,,,- Pactos: ,, pacta.- Escri
,,,; ,- to en cifras o caracteres de conven-
,,; ,, tole- cin o pacto: u,, sig-
rans laborum,patiens laboris,patiens nis vel characteribus conventis
Resignado: ,, scriptum.- Faltando a lo pactado:
patiens laboris foedifrage.- Hacer pacto:
spondeo.- Infractor de
PACIENTEMENTE , los pactos: ,,
patienter , foedifragus.- Obrar contra el
pacto que se ha hecho por escrito:
PACIFICACIN u,, pacifi- u contra syngraphae fi-
catio
dem facio.- Observar los pactos: -

573
u pacta fideliter servo.- Pac patior,perfero.- Antes:
tos convenidos: u,, , ante patior.- Con
pacta conventa.-Valindose de signos otro: u,u,-
de pacto o convencin: u alterius dolore afficio.- Cosas nue-
utendo signis inter utrosque consti vas y desacostumbradas:
tutis.- Vino ofrecido en la sancin nova et insolita patior.- Injurias:
de los pactos: ,, vinum afficior injuria.- Junto con:
libatum.- Violacin del pacto: u- u una patior.- Males morales
,, violatio foederis morbis animi afficior.-
Miserias por alguno:
PADECER ,,, dura et misera patior.- Mucho: -
,,,,,-
,,,,u,-
exantlo.- Que ha padecido mucho de familias: ,, pa-
,, multa passus.- Que trifamilias conveniens.- De padres
padece al mismo tiempo: ,, ilustres: ,,; -
simul patiens.- Que padece cosas ,u, qui bono patre natues est.-
acerbas: ,, acerbas De una prole muy buena: ,
patiens.- Que padece mucho: u- u, parens optimae prolis.- Del
,, () multum patiens.- Que padre: ,, patrius; -
puede padecer: ,, pa- a patre.- El que abandona a su
ssibilis.- Trabajos: af- padre: ,, qui deserit
fligor.- Padeciendo personalmente: patrem.- El que mata al padre de
intrinsece patiendo otro: ,, qui alterius
patrem occidit.- Fingido: u
PADECIMIENTO ,, passio.- , falsus pater.- Fortaleza o
Con los mismos padecimientos: - probidad paterna: ,,
,, iisdem affectibus obno- paterna fortitudo o probitas.- Hala-
xius.- Multitud de: u,, gar al padre llamndole pap:
perpessio.- Semejanza de padecimien- adblandior patri vocando pappam.-
tos: ,, similitudo affec Hija de padre noble: ,,
tuum generoso patre edita.- Hijo de padre
noble: ,, natus bono
PADRASTRO ,,; , patre.- Hijo,hija de padre fuerte,po
, vitricus deroso: ,,-,;
,u,;-,, forti,
PADRE ,; u,u; u- praepotenti patre natus,nata.- Imi-
,; uu,; u,; tar al padre: patrisso.-
,; ,u; , Llamar a uno padre: patrem
; ,; ; ,; apello.- Llamar padrecito:
, parens,pater,genitor.- paterculum apello.- Mando paterno:
Engendrado por s mismo: , ,, imperium paternum.-
, genitus per se.- (Oh,padre!: Matar al padre: patrem
occido.- Mostrar el genio del padre:
`,! pater!.- Amante del padre:
patrem ingenium exhibeo.-
,, amans patris.- Amor
Muerto por el padre: ,,
a padres e hijos: ,,
propensio in amorem parentum et li- a patre occisus.- Nacido de mal
berorum.- Con las costumbres de su padre: ,,, malo pa-
padre: ,, patris mores tre ortus.- Pequeo padre:
referens.- De familias: ,u, ,u, paterculus.- Que hace
; ,u, progenitor,pa- las veces de padre: ,,
terfamilias.- Concerniente al padre secundus auctor.- Que tiene el mismo
padre: ,,,;

574
,, ex eodem patre genitus.- , ();
Transmitido de padres a hijos: ,,u,,,-
,, a patre traditus , solvo,luo,persolvo.- A su
vez,alternativamente: vici-
PADRINO ,,u, susceptor ssim solvo.- Al mismo tiempo: u-
simul solvo.- Antes de tiem-
PAGA ,,; ,, po: ante diem solvo.-
,, depensio,retribu- Con la misma moneda: par
tio,persolutio.- Anticipada: pari fero.- El dinero anticipadamen-
,, id quod ante diem sol- te: ante diem solvo.- El que
vitur.- Pequea: ,u, paga: ,, qui solvit.-
mercedulla.- Que recibe completa pa- Juntamente: u, u,-
ga: ,, qui plenam et ,- una solvo.- Lo que se paga
perfectam mercedem accipit.- Recibir
dems: ,, quo in-
la paga: mercedem capio.- super solvitur.- Pagado,contratado
Segunda paga,paga del segundo plazo:
por una paga: ,, mercena-
,, altera pensio.-
rius.- Pagar por: ,-
Total: ,, persolutio solvo pro.- Ser el primero en pagar:
ante confero.- Una pena,
PAGADO de s mismo,orgulloso
una condena: , rependo
, magna sui opinionis intumescens
PAGAR ,, scriptum quo
PAGADOR u,,; ,, debitam pecuniam debitor se accepi-
solutor sse testatur

PAGAR ,,,,
PGINA ,u,; ,, Mudar de pas: u verto solum
scheda,pagina
PAISANO ,,,; ,
PAGO ,, pecuniae solutio.- ,,; ,,
De lo comprado: ,u, quod ,,; ,u,u,
penditur emptionis causa.- Por otro: ,, coterraneus,ejusdem
,, solutio vel expen patriae,popularis,ejusdem civitatis
sio pro Paisana: ,, conterra-
nea
PAS ,,,,,; ,
u, regio,tractus.- Aficin a un PAJA u,u,; ,,; -
pas: ,, studium locis ,u,; ,, palea.-
cuiusdam.- De nuestro pas: - Abundante en paja: u,, pa-
,, nostras.- De pases remotos leis abunddans.- Coger pajas: -
ex longinquo.- )De qu ,, stipulas
pas?: ,,, cuias? festucas lego.- Recoleccin de pajas
ex qua regione?.- Del mismo pas: ,, palearum collectio.-
u,,, intestinus Camas de paja: ,,
Describir los lugares de un pas: strata festucis.- Nidos de paja:
regionis locos describo.- ,, nidis e festucis.-
Descripcin de un pas por cada uno Compuesto de pajas: ,, e
de los lugares: ,, paleis confaltus.- Construccin de
regionis per locos singulos descrip paja: ,, aedificatio ex
tio.- El que describe los lugares de
paleis.- De lino: ,,
un pas: ,, locorum
lini stipula.- De mies: ,u,
descriptor.- Inspector del pas: - stipula.- Lleno de pajas o granzas
,u, regionis inspector.- uu,, acerosus.- Lo que se

575
hace de paja: ,, aedi ,, appellatio.- Dar y
ficatio quae fit ex paleis.- Montn exigir palabra: fidem facio et
de paja: u,,; u,, exigo.- De suaves palabras:
acervus palearum.- Pajilla: u- , mitis sermone.- Delicadeza en
,,; ,,; ,, la eleccin de las palabras:
paleolae,festuca.- Para el ganado: u
,,;,, leguminum sti ,, nimia subtilitas in verbo-
pulae (paja de las legumbres) rum delectu.- Dirigida a alguien:
,,; ,,
PAJAR u,, locus recipien- allocutio.- Dirigir la palabra a
dis paleis aptus
uno: ,,-
PAJARERO , ,
,u alloquor.- El que
u, qui aves captat vel vendit
dirige la palabra: ,,
allocutor.- En muy pocas palabras:
PJARO ,,; ,,,
u, brevissime,bre-
ales.- Una clase de: ,
viter.- En una palabra: u
, molliceps.- Pjaro llamado
,, ut breviter
piesrubios: uu,- genus
dicam.- Extraa o desusada: -
passeris pedibus rubris.- Que se
,, vacabulum peregrinum
parece a un pjaro: ,,
aut absoletum.- Flujo de palabras:
ad avium naturam accedens
,, verborum proflu-
vium.- Gastar palabras intilmente:
PAJE ,,; ,u,;
blatero.- Invencin de
,u, assecla,pedissequus
palabras: ,,
PALA ,, palmula.- De hor- , verborum fictio,inventio.-
nero: `,u, pala.- De cocina: Inventor de palabras: ,,
,, cochlear ; ,, verborum fic-
tor,inventor.- Palabra pequea:
PALABRA ,,; `,,; ,u, dictiuncula.- Pronunciada
,,; ,,; con alta voz: ,, ver-
u,; ,,; ,u,; bum intenta voce prolatum.- Que dice
u, dictio,verbum.-Palabras: palabras de oro,elocuente: u-
, verba.- Abundancia de palabras ,, () aurea verba funden
Que dirige la palabra,a quien se
,,,,
verborum affluentia.- Accin de dirige la palabra: ,,
tomar la palabra por segunda vez: alloquens,interpellatus.- Palabra
u,, actio secunda lo- que se dirige a alguien: ,
quendi.- Acto de dirigir la palabra:
, allocutio.- Que se vale de ,u, verbi venditor.- Usar de
palabras adornadas: ,, pocas palabras: ,

pulchris verbis utens.- Que usa brevi et exigua oratione
de palabras semejantes: ,, utor
iiisdem verbis utens.- Que va a
la caza de palabras: ,u, PALABRERA ,u, inanis ver-
verborum venator.- Ser demasiado borum strepitus
delicado en la eleccin de palabras:
u in verbis diligendis PALACIEGO ,,; ,,
nimis subtilis esse.- Tener buenas aulicus,ad aulam pertinens
palabras: ,- gratam
linguam habeo.- Tomar la palabra por PALACIO ,u,; ,
segunda vez: u iterum lo- , regia.- Conveniente a: -
quor.- Traficante de palabras: - ,, aulae conveniens.- De

576
bronce: aureum pala- ad gymnasium pertinens.- Director
tium.- Deidades protectoras de los de la: u,, praefectus pa-
palacios: ,, nimphae laestrae.- Segn costumbre de la:
.- Del prncipe: ,u, u more palaestrico
domus principis.- Estar en palacio:
u in aula sto.- Habitar en PALIDECER ,,,
el palacio: in aula habirto.- pallesco,palleo
Puerta del palacio: ,,
aulae janua.- Palacio real: - PALIDECIDO ,u, cui color
,u,; ,, domus regia in pallorem vertitur

PALADAR ,u,; ,, PALIDEZ ,,,; -


; ,, palatum.- Grato al ,,; ,u,;,
paladar: ,, ori gratus ; ,,; ,u,; -
Ingrato al paladar: ,, ,,; ,,; -
ori insuavis ,,; ,,; u,
, macies,pallor,palliditas
PALANCA ,u,; ,
,; ,,; , PLIDO ,,;,,
u,; ,,; ,u,; ;,,;,,;
,u,; ,u,; u- ,,; ,,,
,, vectis.- Aseguracin con ; ,,; ,,;
palanca: u,,; , ,, pallescens,pallidus,livi
cum veste obfirmatio.- Brazo ms dus.- Algo plido:`,,
corto de la balanza:,u, ,, subpallidus.- Como la
bracchium brevius vectis.- Empujar corteza de granada: ,
con palanca: vecte impello.- pallidus instar corticis mali pu-
Mover con palanca: ,, nici.- Como los muertos: ,
vectibus moveo.- Que levanta ,, luridus.- Estar muy plido:
con una palanca: u,, vec- ,- prorsus palleo.-
te movens Poner plido:,,-
pallidum facio.- Ponerse plido
PALANCANA ,u,;,u ,,,
; ,u, pelvis,lebes pallesco,pallore a metu perfundor

PALEMN,dios marino ,, PALILLO ,,; ,;


Palaemon ,, paxillus

PALESTRA u,u,; , PALIMPSESTO,pergamino en que se ha


,, palaestra,pulvereum borrado lo escrito para volver a
volutabrum,arena.- Amante de la pa- escribir: ,u, palimp-
lestra: ,, amans sestus
palaestrae.- Ejercitarse en las cin
co clases de juegos de la palestra: PALINODIA ,, palinodia
quinque certaminum generi
bus me exerceo.- El ejercicio de los PALIZA u,, fustuarium
cinco juegos de la palestra: -
,u, quinquertium.- El vence- PALMA,rbol ,,; ,
dor de los cinco juegos de la pales- , palma.- Corteza de la palma:
tra: ,, quinquertio,qui ,u, cortex palmae.- Cubierta
quinque certaminibus victor evasit de la flor de la palma:
Perteneciente a la: u,,
u, palmae adhuc florentis involu- crum.- De palma: ,,

577
,; ,, palmeus.- ,,u, fustis,palus,ames
Especie de palma: ,, coix Aguzado el fuego:
Lugar plantado de palmas: u- lignum acuminatum urendo.- Delgado:
,u,; ,, palmis ,u, lignum tenue.- Echar a
consitus locus.- Exilas de la palma: palos: u stipite expello.-
,,; ,, axilla Espinoso: `,u, palus spinosus
palmae.- Rama arrancada de la palma: Fijar en palos: paxi-
,, e palma evulsus termes llis affigo.- Fijar un palo: -
Rama de la palma: ,u, palo infigo.- Largo y puntiagu-
termes palmae.- Palma de la mano: do: ,u, lignum oblongum
,,; u,, pal- et in acutum desinens.- Largo,prti-
ma,palmus ga: ,, pertica.- Muy agu-
do: ,, palus praeacutus.-
PALMACRISTI (planta) ,u
Poner en palos: u paxi-
planta quaedam
llis affigo.- Que lleva palo: u-
PALMAR ,, palmetum ,, qui fustem portat

PALOMA ,,; ,,;


PALMERA etipica ,, palma
,,; ,, colum-
aethiopica.- Que segrega goma: -
ba.- Abundante en palomas: u-
,u, bdelllium
,,, abundans columbis.- Ca-
PALMETA (usada para castigar a los zador de palomas: ,,
nios) ,,, columbarum interfector.-El que cra
ferula.- Ser golpeado con la palmeta palomas: ,, ()
ferula percutio columbas nutriens.- Lugar donde se
cran las palomas:
PALMFERO ,, palmifer u, locus ubi columbae nutriuntur
Que es del gnero de paloma: -
PALMO ,,; ,u,; ,, qui est columbinae
,,,; ,,; speciei.- Que hiere a las palomas:
,,; ,, (sphi- ,, columbarum percussor
thama,spatium inter pollicem et Silvestre: ,, columba sil-
minum digitum),palmus.- Que tiene un vestris.- Palomita: u,u,
palmo: ,, palumbula
,, spithamae longitudinem
aequans.- Que es de dos palmos: - PALOMAR ,,u,; -
,u,,; ,, qui ,, aviarum,columnba-
duorum palmorum est.- De tres palmos rium
,, trium palmorum.- De
cuatro palmos: ,- PALOMINO ,; --
,, quatuor palmorum.- De ,-,u,; ,u, pu-
llus columbinus,pipio
cinco palmos: ,
,, quinque palmorum
PALOMO,paloma ,, palumbus,co
lumba
PALMOTEAR junto con u una
complosis manibus edo strepitum
PALPABLE ,u,,
, qui tangitur vel tangi potest,
PALMOTEO ,, complosio
palpabilis
PALO `,u,; ,,;
PALPADO ,, palpatus
,u,; u,,; u-
,,; ,u,; - PALPAR , , ,

578
,,,, ,,,,-
,,,u, ,, palpito.- Algo:
, attingo,palpo,tango subpalpito.- Con estrpito
contrecto.- Levemente: le , cum strepitu palpito
viter attrecto.- Accin de palpar: Que no palpita: ,,;-
,,; ,, palpa- ,,; ,, non pal
tio pitans

PALPITACIN ,u;, PALUSTRE,pantanoso ,, pa-


cordis pulsus,palpitatio lustris

PALPITAR ,,-
PMPANO ,u,; , pam Cortezas de pan: , crus-
pini.- Abundar en pmpanos: - tulae ex pane.- Pan cotidiano: -
pampanis abundo.-Cortar pmpanos panis quotidianus.-
pampino.-De pmpano: Cuya superficie superior est divi-
, pampineus dida en ocho porciones: ,
u, octo morsuum,ex octo quadris.-
PAN (dios de los pastores) Disco sobre el cual se hacen los
,u,; ,, Pan.- Acom panes: ,u,; ,,
paante de Pan: ,, asse- orbis super quo panes formantur
cla Panis.- Pan (alimento): , Distribuir pan: panes dis-
,u,; ,,; ,; tribuo.- Elaboracin del pan: -
,u, panis.- Candeal o de flor ,, panificium.- Escasez de:
siligineus panis.- ,, panis penuria.- Ha-
Cocido bajo el rescoldo: u, cer pan: , pa-
,; panis subcine- nem conficio.- Pan cocido en el hor-
ritius.- De ajonjol: - no: ,,; -
panis e sesamo.- De avena: - panis ex comino coctus.- Panes
,u, panis ex alica.- De flor ofrecidos a los dioses: ,,
muy bien amasado: panes diis propositi.- Pedazo de
panis ter pistus.- De los atletas: pan a modo de cuchara: u,,;
,u, panis quo utebantur ,u, buccea panis excava-
athletae.- De salvado: - ta,qua pulmentum hauritur.- Pedazo
u; u fur- de pan: ,,
furaceus panis.- De trigo y miel: ,,,u,; ,u,
u panis e tritico et ; ,,; ,, frustulum
melle confectus.- De trigo: u panis,portio.- Pedir pan: pa-
; ,u, triticeus panis nem peto.- Perteneciente a la elabo-
Especie de pan: u,u, panis racin del pan: ,, ad
quidam.- Infimo: u,- panem conficiendum pertinens.- Que
gana el pan con el trabajo de sus
u,u, panis cibarius.- Ne-
manos: ,,-
gro: cibarius et ater
,; ,, manibus vic-
panis.- Tostado:
panisverus assatus.- Arca de pan: tum comparans.- Pan sobrante: -
,,; u,,; , panis sufficiens.- Todo
u,; ,, panarium.- Comer lo que se come con pan: ,
pan enmelado: panes mel- , id omne quod una cum pane
comeditur.- Trozo de pan echado a
litos edo.- Pan con aceite: u,
los perros: u,u,u,
, panis oleo conspersus.-
frustrum panis canibus objectum
Cortado a modo de cuchara: u,
Utilizar el pan para recoger con l
, panis in cochlear exacavatus.- a modo de cuchara la comida del pla-

579
to: u,u panem in Constructor de: ,, fa-
formam cochlearis excavato haurio.- vos conficiens.- Insecto que destrye
Voz del nio que pide pan: los panales: u,u, vermicu
vox puerilis significans panem lus infestans favos.- Panales de
avispas: ,, favi vespa-
PANACEA, curalotodo ,,; rum
,u, panacea
PANATENEAS,fiestas de Atenas en ho-
PANADERO ,,; ,- nor de Minerva ,, pana
,, pistor,pistrix thnea

PANCRACIO,ejercidio que comprende


PANAL `,u,; ,u,;
todos los juegos: ,u,
,u,; ,,-
certatio in omni pugnarum genere
,,,u,;
,,; ,,: PNCREAS ,, pancreas
, (cellae apum),favus,alveus
apum.- Construir los panales: - PANDECTAS , pandectae,li-
, mel conficio.- Pa bri legum omne complectens
nal de znganos o abejas: ,
favi fucorum vel apum.- Masa para PNDURA,instrumento msico de tres
formar los panales: ,, glu cuerdas ,, pandura
ten ad formandos favos.- Fabricar
celdas de panal hechas con cera: - PANECILLO ,u,; ,
cellas cereas struo.- Hacer
panales: favos confingo.-
parvus panis,pastillus
PANTERA ,,: ,,
PANEGRICAMENTE u panegy- panthera,pardalis.- Piel de pante-
rice ra: ,, pantherina pellis
Perteneciente a la pantera: -
PANEGRICO u,, panegy-
,,; ,, panthe-
ricus
rinus.- Lo que tiene color de pante-
ra: ,, pantherinum co-
PNICO ,,; ,,
lorem habens
panicus a Pane immnissus (terror
pnico,porque los rudos en las
montaas y valles eran atribudos al PANTOMIMA ,, gestuum
dios Pan) et habituum effictio in saltando.-
Acto de: u,u, actor pantomi
PANIZO u,u,; ,u,; marum.- Expresar la accin de los
mimocs con el canto de la flauta:
,, panicum
u cantu tibiarum exprimere
PANTANO (ver LAGO) mimorum actionem

PANTANOSO (ver LAGUNA) ,, PANTOMIMO ,u, pantomimus


,,; ,,;
PANTORRILLA ,,;
,,; ,, palus
,;-,u,; ,,;
tris.- Lugar pantanoso: ,,
,u, sura,dimidium crus
; ,u, locus pantanosus.-
Ser pantanoso (hablando de una De gruesas pantorrillas: ,
regin): stagno ,;,, suras habens
crassas
PANTEN ,,u, tem-
plum omnibus diis commune PANZUDO ,,;

580
,,, ventricosus,ven- ; ,u, galbula,psittacus
trosus
PAPAGAYO ,,u, psi-
PAAL ,u, fascia qua in- ttacus
fans involvitur.- Envoltura del nio
en paales: ,, involu PAPEL ,u,; ,u,;
tio in fascias.- Envolver a un nio ,u, charta,papyrus.- Rela-
en paales: ,,, tivo a la hoja de papel: ,
, fasciis involvo , chartaceus.- Vendedor de papel
,,u, charta-
PAO ,,; ,, pan- rum venditor.- Cordn de papel: -
nus.- Aspero,apto para limpiar los
cuerpos: ,u, pannus aspe- ,, funiculus papyro plexus
rior detergendis corporibus aptus.-
El primer papel: ,, pri
Burdo: ,u, pannus.- Que mae partes agendi.- Hacer el pepel
hace paos o velas de navo: - de: simulo.- Hacer el pa
,, qui lenteos pannos aut pel principal: primas partes
vela conficit.- Preparar los paos o ago.- Hacer el tercer papel,ser el
telas para los vestidos: , timo de los representantes: -
, pannos parare et tertias partes ago
stringere ad vestem faciendum.-
Teido: `,, pannus tinctus PAPELINA ,, redimicu-
Vil y rado: `,u, vilis et lum
detritus panniculus
PAPERA ,u, struma (enferme-
PAUELO ,`,u, dad que principalmente acomete a los
linteolum,naribus abstergendis lin- cerdos).- Tener paperas: u
teolum.- Para limpiar el sudor: - struma laboro
,u,; ,, lin-
tea sudatoria,sudariolum PAPILLA ,u, pulticula
De mijo: ,, puls e milio.-
PAP pater.- Voz de los nios a Especie de papillas o gachas: `-
sus padres: ,u, pappa,pater ,, puls,pultis
Papato: ,u,; ,,
blana patris compellatio PAPIRO ,u, papyrus.- Caa
egipcia: u,u,, papyrus
PAPAGALLO ,,; ,
PAQUETE ,, convolutum plar

PARA ,, (dart.gen.) erga.- PARADO, sin trabajo ,


Para que: ut,quo.- Para qu? sine labore
?,`,`,
,
qui,qua,quo
Para que nada: nequid.- Que no: PARADOJA ,u, paradoxum
non non
PARAFRASEAR juxta ea quae
dixit alius loquor
PARABIN,dar el parabin: u
una gaudeo
PARFRASIS ,, paraphra
PARBOLA ,, parabola sis.- Que sirve de parfrasis: -
,, habens vim eadem fu-
PARADA,descanso,detencin: , siori sermone explicandi.- Que usa
, mora de parfrasis: ,, qui
utitur paraphrasi
PARADIGMA ,, exem-

581
PARASO ,u, paradisus ,,,,; -
,, (coenarum assecla-
PARALELAMENTE composite perrillo de todas las cenas),,
,; ,,; ,
PARALELISMO ,, rerum ,,; ,,; -
ex adversa positarum inter se ratio
,, (qui edendi causa adula-
tur),,, (nombre c-
PARALELO ,, ex adver-
mico de un parsito: qui currit ad
so respondens.- Espacio comprendido
coenas),,u,; ,
entre lneas paralelas: -
, (que come a costa de otro: qui
, spatium paralle-
lis lineis comprehensum cibum sumit apud aliquem),-
,u,; ,,; -
PARLISIS `,,;`, ,,; ,, pa-
,; u,,; , rasitus,assecla,catillo,lurco
paralysis
PARCA,PARCAS ,,; ,
PARALTICO u,,; - ; ,,; ,,;
,,, paralyticus ,,; , Parca,
Lachesis,Parcae.- Conductor que pre-
PARANOMASIA (fig.ret.) , cede a las Parcas: ,u,
ductor praevius
,; u,, vocum collu-
sio,agnominatio PARCELISTA, que tiene parte de un
campo ,, qui agrum di-
PARAPETO u,,; ,u, vidit
; ,, spaliones,lorica
firmamentum PARCIAL ,,; ,
u, ad partem petinens,partialis
PARAR , detineo,deti-
neor.- Apto para parar: - PARCIALIDAD ,, perso-
,, sistendi vim habens nae respectus
PARARSE cunctor.- Pararse
en: immoror PARCO ,,
u,,; ,,; -
PARASANGA,medida mtrica prsica que ,,; ,,; ,-
comprenda treinta estadios - ,,; u,u,;-
,,u, parasanga ,u,,; ,,;
u,, parcus.- Que se ali
PARASCENIO ,u, paras-
menta con poca comida: ,-
cenium
,,, tenui ci
PARASNTESIS,palabra derivada de una bo vivens.- En demasa: ,
compuesta nomen praeparcus.- Muy parco: -
ex composito derivato ,, perparcus.- Que se bas-
ta con poco: ,, parcus.- Ser
PARSITO,gorrn,acompaante servil- muy parco: ,-
mente obsequioso ,, praeparcus sum.- Ser parco en el
(que olfatea donde hay humo de
hablar: ,-
cocina),parasitus,olfator: u-
brevi et exigua oratione utor.-
Ser parco: parcus sum PARDAL ,, pardalis
Ser parco,imitar a los calcedonios:
, chalcidenses PARDILLO,ave ,u, pardalus
imitor

582
PAREAMIENTO u,, parius parietes perfodere solita.- Sin
copulatio pared: ,, parietem non
habens.- Taladrar las paredes (para
PARECER ,,, (- robar) u,u,-
,) videor.- Mudar de parecer: parietes perfodio
senentiam immuto.- Ser del
mismo parecer: ,u,- PAREJA u,, par
, eiusdem sum
PARELIA,imagen del sol en una nube
sententiae.- Tomar pareceres: -
,, sol geminatus
,, consilia agito
Se tuvo a bien parecer: visum PARELIPSIS,omitir una de las dos
est.- Que sigue el mismo parecer:
consonantes repetidas: ,
,,; ,,
, praetermissio alterius e ger-
eamdem sententiam habens.- Que muda
minatis consonantibus
de parecer: ,, qui
sententiam revocat.- De un mismo PARNQUIMA,tejido celular,sustancia
parecer: u (),,; - de los pulmones,de los riones,del
,, (),,, (u bazo,del hgado,formada,segn Erasis
u,u) unanimis,unius mentis.- Pa- trato,por la sangre de las venas de
recer: ,, sententia,mens.- estos rganos,por oposicin a
Tomando pareceres en particular: (carne) u,, sanguinis
sententiis singulatim latis extra venas intra corpus suffusio
Habiendo parecido: cum vi-
PARENTELA ,,; ,,
sum esset.- Mudanza de parecer: -
cognatio,parentela
uu,, mutatio consilii
PARENTESCO ,,,;
PARECERSE algo ad simi-
,,; ,,; -
litudinem accedo
,,; u,,,
PARECIDO al original u,, ,,; u,, necessi
expressus ad archetypum.- De modo tas, propinquitas,cognatio,jus con-
parecido similiter.- Pareci- nubii.- De parentesco comn: -
do: ,, instar.- Enteramen ,, communis consanguinit as
te parecido: ,, pror- Derecho de parentesco: ,,
sus similis.- Ms parecido: - jus propinquitatis.- Tener paren-
,,; ,, similior.- Muy tesco: u affinitatem habeo.-
recido: u,,,
p Tercer grado de parentesco: -
; u,, simillimus ,, tertius gradus generis

PARCTASIS (fig.gram.) , PARNTESIS ,, paren-


thesis
, parectasis
PARES,jugar a pares y nones
PARED ,u,; ,u,
ludo par e impar.- Pares y nones:
paries.- Paredes: ,, parie
,u,, par impar
tes.- Accin de perforar un muro o
pared para robar: u,,
PARIENTE ,u,; ,
parietum perfossio.- Paredes de la
,; ,,; ,
casa fronterizas a la puerta:
,; ,,; ,
, parietes domus qui sunt e re-
gione januae (idem cercanas a la ,; ,,; ,,
puerta de la casa).- Que perfora las ,,,; ,,
paredes (para robar): ,u ,; ,u; ,,
; ,, parietum fossor ; u,u,,; u

583
,,; ,u,- parientes o deudos: ,
u,,,, ,; ,,; ,,
cognatus,propinquus,affinis,nece- ; ,, studiosus ne-
cessariorum vel propinquorum.- Par-
ssarius,familiaris.- Parienta: u- riente por afinidad: ,,
,, cognata.- Amante de sus affinis.- Ser pariente:
sum propinquus.- Tener gran amor a u,, quaternos simul pa-
los parientes: magno riens.- Que pare primero:
amore in cognatos afficior u, primum pariens.- Que pare pron-
tamente: u,u,,; u,
PARIETARIA (yerba) ,,;
, brevi tempore, celeriter par-
,u, helxine,parietaria tum edens.- Que pare velozmente:
u,, celeriter pariens.-
PARIHUELA ,u, vectis.-
Que se ha parido a s mismo: -
Llevar en: in gestatorio
,, editus cum ipso partu.-
fero
Tiempo de parir: ` parien-
PARIR ,,,- di tempus.- Parir un animal: -
,,,,, animal pario
,,,,-
, gigno,pario,parturio,enitor PARLAMENTARIO , fecia-
in lucem educo,partum edo.- A lavez: les.- Mensaje de parlamentario: -
u una pario.- De tarde en u,, actio mittendi cadu-
tarde: infrequenter pario ceatores> Discurso parlamentario:
Fcilmente: facile pario.- ,, in rostris orationem
dicere
Gemelos,parir dos veces: bis
PARLAMENTO ,, conventus.-
pario.- Hijos la mujer: libe-
Hablar en el parlamento: u
ros pario.- Muchos hijos: u
multos liberos pario.- Parir hermbra in rostra ascendere
u,u foeminam pario.-
PARLANCHN ,,-
Por primera vez: primum
,,, nugax,blatero,
pario.- Mal parida: ,u,
garrulus,loquaculus
effoeta.- Recin parida: ,
,; ,u,; ,,; - PARLAR effutio
,, puerpera,mulier recens a
partu.-Parir buenos hijos o muchos PARLERA ,, garrulitas
bonam et multam prolem
pario.- La que da a luz muchos hijos PARLERO ,, nugax
u,u, multos pariens.- La
que pare hembra: u,u, foe- PARNASO ,u, Parnassus
mellipara.- La que ha parido recien
temente: ,u, quae recen- PARODIA ,,; ,, pa
ter peperit.- Que pare pocas veces: rodia,carminis alterius imitatio.-
,u, raro pariens.- Que Escribir parodias: parodias
pare por segunda vez: u, scribo.- Escritor de parodias: -
u, quae secundo parit.- Que da a ,
, parodiarum scriptor.- Per-
luz parto perfecto: ,u, teneciente a la imitacin o parodia:
perfectum edens partum.- Que pare ,, ad parodiam pertinens
antes de tiempo: ,u, cru-
dum partum edens.- Que pare buenos PARODIAR scurriliter imitor
hijos,pero con mal hado: u-
,, quae optimam prolem pe- PARONIMIA u,, vocum simi-
perit.- Que pare cuatro a la vez: litudo

584
qui pulchras palpebras habet.- Que
PROS ,de la isla de ,, hace hermosos los prpados:
parius ,u, pulchras paplpebras fa-
ciens.- De prpados negros,movedizos
PARTIDA,especie de tumor en la in- ,, cui palpebrae sunt
gle: ,u, panus volubiles o nigrae.- Enfermedad de
los prpados: ,u,; -
PARPADEAR crebro cinniveo, ,, grandinatio palpebra-
nicto
rum.- Falto de prpado:
PRPADO ,,; ,u , captus palpebris.- Inflamacin
palpebrae.- A quien se le han ca de los: ,, inflammatio
palpebrarum.- Parte inferior del
do los pelos de los prpados:
prpado: ,u, pars infe-
, cui ex ciliis pili defluxere.- rior palpebrae. Prpado superior:
Aspereza callosa de los: , ,,u, superior palpe-
; ,, palpebrarum aspe- bra
ritas.- Callosidad en los prpados:
,, morbus oculi.- De be- PARRA ,,; ,
llos prpados: ,,
,; ,, vitis arbustica ,, quarta pars.- Cuyas
partes son cortas: u,,
PRRAFO ,u, paragraphus cuius partes sunt exiguae.- Dar
parte en: impertio.- De
PARRICIDA ,u,; parte de: (gen.) a,ab,ex.- De
u,; ,,; , tres partes: trifariam.- De
,; ,u,; una sola parte: ,,
,; ,,u , ex una tantum parte,unius par-
patris percussor,interfector,parri tis.- Dividido en cuatro partes: -
cida.- Que maltrata a su padre: - u,u; ,,;
,u, qui patrem verberat ,, in quatuor partes divi-
sus.- Dividido en muchas partes: -
PARRICIDIO ,, parrici-
dium ,,; u,,
multifidus.- El que otro no recibi
parte alguna: u,, qui
PRROCO ,u, parochus (que
unam cum alio nullam partem acciipit
acompaa a los recin casados en el
carro nupcial) En cuatro partes: ,-.-,
quadrifariam.- En gran
PARROQUIA ,, accolarum parte: magna ex parte.- En
conventus siete partes. ,- septempli-
citer.- En tres partes: ,
PARSIMONIA ,,,; in tres partes.- Estar de parte de
, (u),; ,,; alguno: uu sto ab aliquo.-
,,, parsimonia.- Que Igual a la cuarta parte: -
acaba con la vida: , ,, quartam partem aequans.-
inediam ad necem usque perductam.- Igual parte: ,, aequalis
Se ha de obrar con mucha parsimonia: pars.- Infima parte: u,,
perparce agendum ima pars.- La tercera parte: ,
, triens.- Llevar la peor parte
PARTE ,,; ,,; posteriores partes fero.-
,,,,; ,, Media parte: `u,,; `
pars.- Brevedad de las partes:
,u, dimiata pars.- Mnima:
u,, brevitas partium.-
,u, pars multessima
Cuarta parte: ,,; -

585
Multitud de partes: u,, parte: ,u,;
multitudo partium.- Obtener una par , tertia pars.- Terceras partes
te: sortem obtineo.- Pe- , tertiae partes.- Tomar
queez de partes: ,, igual parte o porcin:
partium tenuitas.- Por la mayor par- aequam portionem capio.- Tomar parte
te: ; ut plurimum, juntamente: u unam partem
majori ex parte.- Que lleva igual capio.- Tomar parte tambin: u-
parte: ,, aequans partem simul partem capio.- Tres
referens.- Que consta de menudas
cuartas partes: ; -
partes: ,, exiguas par
,, tres quartas partes.- Trig
tes habens.- Que consta de partes
sima parte: ,, trigessi-
semejantes ent re s: ,
ma pars.- Una de cuatro partes:
similibus inter se partibus cons-
,,; ,, pars una
tans.- Que lleva igual parte o
e quatuor.- Una de las dos par-
porcin: ,, aequalem par
tes: `,u, pars altera.-
tem ferens.- Que se divide en cuatro
Una de siete partes: ,u,
partes: u,, qui in
quatuor partibus scinditur.- Que una e septem cubitorum.- )A cul
tiene cinco partes: ,, de las dos partes? utram in
quinque partes habens.- Que tiene partem?.- De qu parte de los dos?
dos partes: ,, duas utra ex parte?. A cualquie
habens partes.- Que tiene tres par- ra de las dos partes:
tes,brazos,ramas,plantas: , in utramlibert partem.- A la otra
,, tricuspis,trisulcus.- Que parte: `,,,-
toma tres cuartas partes: - trans,ultra.- A ninguna de las
,u,, qui tres partes e quatuor dos partes: neutram in
capit.- Que tiene una de muchas partem.- A otra parte: ,
partes,mnimo: ,, alio,aliorsum.- A todas par-
multessimus.- Se ha de tomar parte: tes: , in universum
u capienda pars est.- De alguna parte: alicunde.-
Semejanza de partes: ,,
similitudo partium.- Tener parte
con: confinis sum.- Tercera
De cualquier parte que: , undique,ubique.- En
cuiascunmque.- De cualquier alguna parte: ,u alicu-
parte: ,; bi; ,u (enclticas: quovis loco)
; , undacumque.- A todas En cualquier parte que: `u ;
partes: in omnem ,,,
partem.- En todas partes: ubicumque,ubique.- De todas partes:
-,-, ubique.- De dos undique.- Por,en todas
partes: u,, bipartitus.- De partes: ubique.- A cual-
esta parte: ex hac parte.- quier parte: quocumque.-
De la otra parte: , En cualquier parte: ubili-
ex altera parte.- En otra parte: bet.- De ambas partes:
alibi.- A la otra parte: utrimque.- A una u otra parte: -
in alteram partem.- De ninguna in alterutram partem,in utram-
de las dos partes: neu- que partem.- De una a otra parte:
tra ex parte.- De ninguna parte: - in utramque partem.- De
nulla ex parte.- En ninguna ambas partes,de una u otra parte:
parte: , nusquam.- De utrimque.- A ambas partes:
todas partes: undique.- De in utramque partem.- En
todas partes,de ambas partes,en dos cualquier parte: u,`u,,
partes: ,,, `u ,u ubicumque.-

586
En muchas partes: , PARTICIPANTE ,,,
multis in locis.- En ninguna parte: ; u,, particeps.- Con
, nusquam.- En otra otro: u,, una particeps
parte: ,,, Hacer participante: ,-
,, , alibi participem facio.- Ser partici-
En todas partes,hacia todas partes: pante: particeps sum
ubique,undequaque.- Hacia
qu parte: in utram partem PARTICIPAR ; ,
Hacia todas partes: quoquover- , communico,participo
sum,ubique.- Por todas partes: in consortium venio.- Capaz de: -
u, in universum,cir- ,, vim habens participan
cumcirca.- Por una sola parte: - di.- Juntamente: u,u-
ex una parte.- Si el alguna parte una particeps sum.- No participar
, u sicubi.- Si hacia alguna non sum particeps.- Que
parte: si aliquo.- Porcin,par participa,que recibe parte: ,
te,trozo: ,, pars u, qui partem accipit.- Que se
puede participar: ,,
PARTEAR obstetricor cuius aliquis potest esse particeps
PASTELILLO u,,; ,u PARTCIPE ,,; ,,
(pastelillo redondo) pastillus,co-
llyra ; u,,; u,
,; u,, particeps.- Ser
PARTERA ,,,- partcipe: , parti-
,,; u,u;, ceps sum
; ,u, (quae
umbilicum resecat) obstetrix.- Auxi- PARTICIPIO (gram.) ,, par-
ticipium
lio de la partera: ,,
obstetricis opera.- Como las parte-
PARTCULA ,u,; ,,
ras: u obstetricum more.-
particula
Hacer de partera: obstetricem
ago.- Oficio de: ,,,; u PARTICULAR ,,; ,,
,, oficium obstetricis.- Paga ,, particularis,pecu-
de la partera: ,, quae liaris.- En particular: ,
obstetrici slvuntur in pramium.-
', seorsim,sigi-
Relativo a la partera: u,, llatim
; ,, ad obstetricem
pertinens PARTICULARIDAD ,, pro-
prietas
PARTICIPACIN ,,; -
,,,; ,,; PARTICULARMENTE , pro-
u,,; ,,; - prie,particulatim
,, participatio.- Del princi
pado: ,, participatio PARTIDA (salida) ,,
principatus

,,,; - tus in aliquem


,,u,; ,,
discessus,emigratio.- La primera par PARTIDO poltico: ,,
tida: ,, prior dis- factio.- De ningn partido,neutral
cessus ,, neutrius partis.- Hom
bre de diverso partido: -
PARTIDARIO ,, bene anima- ,u, adversae factionis homo.-

587
Jefe de un partido: ,u, da a luz una sola criatura en el
dux factionis.- Divergencia de opi- parto: ,, quae unam
niones entre dos partidos polticos: duntaxat prolem singulis partibus
,, concertatio civilis generat.- La que est de parto:
Pasar de rango en un partido: - , puerpera.- La que oculta su
,- transcribo in alium ordi- parto: ,u, partum occul-
nem.- Que es del partido de alguno: tans.- La que padece graves dolores
u,, qui studet alicui.- en el parto: u,u, quae
Seguir diverso partido: gravem dolorem habet.- Relativo al
diversas partes sequor.- Seguir el parto: ,, puerperium per-
partido: , partes tinens.- Libre del dolor del: -
sequor.- Ser de un partido poltico ,, liberata a dolore partus
contrario: in regen- Lucina,diosa de los partos: -
da civitate adversor u,, Lucina.- Lugar donde se
hace el parto: locus
PARTIR ,,,- ubi partum adimplere.- Medicamento
partior,divido.- Apropiado para para acelerar el parto: u,
partir: ,, vis habens u, medicamentum accelerando par-
dividendi.- Lo que se puede partir a
tui.- Parto monstruoso: ,
pedazos: ,, in
monstrificus partus.- Nacido de
assulas scissilis.- Ser partido en
pronto parto: ,, celeri
trozos: dividor in nu-
partu editus.- Padecer en el parto:
cleos.- Partir( marchar) juntamente:
circa partum laboro.-
u, u una
Perfecto: ,, partus
proficiscor.- Partir a:
proficiscor in perfectus.- Perteneciente al:
, ad prtum pertinens.- Propicia
PARTIRSE proficiscor en partos: ,, parturienti
bus favens.- Prxima al parto: -
PARTO u,,, ,u, partui propinqua.- Que
,,; ,,; acelera el parto: u,u,
.; u,,; u,, celerem partum afferens.- Que alivia
; ,,; ,u, par- los dolores del parto: ,
tus,foetus,generatio.- Ayudar al par partum dolorem solvens.- Que
to: u ad partum conduco.- asiste a las mujeres en el parto
Basuras despus de efectuado el par- (pico de Artemisa): u,,
to: ,, purgamenta a partu obstetrix.- Que est de parto: -
Celeridad en el parto: ,u, ,, parturiens.- Que no siente
partus celeritas.- Con sumo dolor los dolores del parto: u,u,
al estar de parto: summo parus dolorem non sentiens.- Que
dolore in parturiendo.- Cercana al perfecciona el parto,que nace en el
parto: ,, partui vicina.- momento justo: ,,
Concerniente al parto: ,, perficiens foetum.- Que procura un
ad partum pertinens.- Dado a luz en parto rpido y fcil: ,,
el segundo parto: u,, adjuvans partui prompto et facili
natus e secundo partu.- De Que sufre en los partos: ,
infeliz parto: ,, partu , partus laborem suscipiens.-
infelix.- Dolor de parto:, Repeticin del parto: ,,
,; partus iteratio.- Sitio dispuesto
partus dolor.- Esfuerzo en el parto: para el parto: sedes
,, nixus in pariendo.- partui accomodata.- Tener un parto
Estar de parto: ,,- difcil: u difficulter pario
,, parturio.- La que Tiempo de parto,parto: ,,

588
tempus pariendi,partus> Parto,produc
cin en el tiempo previsto: - PARVULARIO ,u, locus
,, perfecta generatio alendis et educandis infantibus

PARTURIENTA ,, quae pepe- PRVULO ,,, par-


rit
vulus ,,,,-,-
,,
PASA (uva) ,, uva passa ,,u,
Hacer pasas: ad solem coquo transeo, praetereo,
praetermitto,praetervaho.- De largo
PASADO ,, exoletus.- Pa con insolencia: insolenter
sado,rancio: ,, marcidus praetereo.- De un hoyo a otro:
(alimentos,bebidas del da anterior)
ex una scrobe in aliam trans
Lo pasado: praeterita
fero.- De un lugar a otro: -
,- ex uno loco in alium
PASAJE ,, praetervectio
transeo.- De un puerto a otro:
PASAJERO ,u, epibata,vec- e portu in portum transeo.- De
tor.- Pasajero de ms en la nave: una parte a otra: ,
,u, superfluus in navi transmuto,transilio.- Dejar pa-
vector sar: , praetermitto
Pasar delante: ,
PASAR ,,, procedo,praetero.- Desear
,,,,, pasar: transire cupio.-
,,,- Despus de otro: alium
,,,,- transeo.- Difcil de pasar: u-
,,, tradu- ,, transitu difficilis.- Difi
co,trajicio,transeo,praetereo,trans- cultad de pasar: u,, diffi
figo,pervado,vado,muto.- Pasar a: cultas transitus.- Pasar el primero
,,, por medio de algo:
transeo ad.- A la otra orilla: prior pertranseo.- Pasar el primero:
transveho in ulteriorem oram.- ,,
A la otra parte: u,-- prius transeo.- El que pasa con
,,,,- celeridad: ,, celeriter
,,,, transiens.- El que pasa: ,u
,- trajicio.- A lo largo qui transit.- Pasar el tiempo:
de: praetereo.- A otra , tempus degere.-
parte volando: ,- Fcil de: ,, pervius.-
transvolo.- A otra parte: - Hacer pasar de un lugar a otro: -
,,,,- expono in alium locum.-
trajicio,traduco.- A otras partes Juntamente a la otra parte: u-
transeo in alias partes.- una transeo.- Juntamente a
A otro lado: transeo.- otra parte: u,u-
Accin de pasar: ,, ,u,u simul tradu
praeteritio.- Pasar adelante: - co.- Pasar la vida con: u
,,, prae- u una vitam transigo.- Ms
tereo.-Alotro lado: , adelante: ,,-
transgredior.- A otra parte con: ,, supergre-
u una pertranseo.- Con dior.- Ms all: ,
mpetu: , cum impe- ,, supergre-
tu transeo.- De largo: ,- dior.- Pasando con mpetu:
,,,- cum impetu transeundo.- Pasar a: -

589
, trajicio in.- Por de- PASARSE a transeo ad.-
lante: , ex Que puede pasarse: ,, qui
adverso praetereo.- Pasar por: transiri potest
, pertranseo.- Que pasa
de mano en mano: ,, PASAS hacer pasas ad solem
qui veluti pewr manus traditur.- Que coquo.- Uva pasa: ,, uva
pasa pronto: ,, cele- passa
riter transmittens.- Que pas: `u-
PASATIEMPO ,, oblectamen-
,, qui effluxit.- Que puede
tum
pasarse: ,, qui transiri
potest.- Pasar saltando: , PASCUA , (indecl.) pascha
-, supersilio,transilio (fiesta juda y cristiana)
Se debe pasar: u transeun
dum.- Pasar todo el da con: u- PASEAR inambulo.- A caba
una totam diem transigo.- Un llo: adequito,advehor
estrecho o un ro: tra- equo.- Alrededor: obambulo
jicire fretum.- Pasar arrastrndose: Juntamente: u una ambulo
, rapte transeo

PASEO ,,;,u PASMO ,, torpor


deambulatio.- Paseo y lugar por
donde puede pasearse: ,u, PASO ,,,,
qua potest transcurri.- Lugar , (),,,
donde se pasea: ,u, locus ,; ,,; ,,;
in quo ambulamus.- Alrededor de un ,,; ; ,,
edificio: ,u, locus figu gressus,trajectus,transitus.- Tran-
rae circularis sito: ,u,, transitus.-
Huella: ,u,; ,,
PASIBLE, que puede padecer: , vestigium.- Paso a la parte de ms
, passibilis all,ulterior: ,, tran-
situs in ulteriorem partem.- Abrir
PASIN ,,; ,,; , paso: , transitum pa-
, passio.- Dominio sobre las tefacio.- Al paso: ,
pasiones: ,, imperium obiter.- Alternado: u-
in pasiones.- Excitacin de las
,u,, gressus alternans.- Ce-
pasiones: ,, affectuum
rrar el paso: u,
commotio.- La que se deja llevar de
- intersepio.- Cortar el paso:
cualquier pasin: ,, quae
vehementi ira aut alio quovis animi intercludo.- De paso largo:
impetu incenditur.- Perturbado por u,u,u (); u,
una pasin: ,, affectu , grandi passu incedens.- De
commotus.- Ser agitado por la pasin paso: ,,
,u libidine agitor.- Te- transitive,obiter,in transitu.- De
ner vehementes pasiones: una parte a otra: ,, tra
vehementer afficior jectio.- Detener el paso:
sisto gradum.- El que sigue los
PASIVO ,, passivus pasos: ,u, qui vestigia
lustrat.- Facilitar el paso: -
PASMADO ,,; ,, ,- obstructionem amoveo.-
obstupefactus Hacer paso,dejar pasar: ,
aditum facio.- Seguir los pasos, las
PASMARSE , stupeo,demiror huellas: vestigia sequor,
inspicio.- Impedir el paso: -

590
obstruo,obsepio.- Ir sobre los
pasos de: calco.- Medir por PASTELERO ,,; ,,
pasos: pedibus aut pa- ; u,,, qui placen-
ssibus metior.- Por donde no se da tas conficit, pistor,cupediarius.-
fcil paso: u,, per quem Hacer el oficio de pastelero: u-
facilis transitus non datur.- Que opus pistorium facio
anda a largos pasos: u,
u,u () latis passibus ince- PASTO ,,; ,,; -
dens.- Que abre paso por medio de: ,,; ,,,; -
`u,, perrumpens viam ,,; ,,; ,
Tardo de paso: u,,; ,; ,,; ,, pastus,
,, tardigradus pabulum,pascua.- Abundancia en: -
,, pastu copia.- Abundante
PASTAR ,,- en pastos: ,,, pas
,,,, cuis abundans.- Abundante en buenos
pasco,depascor,pabulor.- Aparte,a pastos: ,, pinguibus pas-
solas: solitario pasto ccuis abundans.- Bondad de pastos:
utor.- Juntamente: u pasco.- ,, pabuli bonitas.- Bueno
Llevar a: , pasco.- Lugar para pasto: ,, pascuus.-
donde pastan los bueyes: u, Carecer de: carere pa-
u, locus ubi boves pacuntur.- Que bulo.- Pasto comn: ,u,
pasta,que vive en dehesas:, compascuus.- Lo bueno para pasto:
in pascuis degens
, ,, pascuus.- Que carece
de: ,, pascuis carens,im-
PASTEL ,u,; - pastus.- Que proporciona pasto: -
; ; u,,; ,, pastum praebens.- Que
; ,,; - sirve para pasto de bueyes:
,,; ,,; , , aptus ad pascendos boves.- Que
u, pastillus,pemmata,maza,crustula sirve para pastos: u,,
De cebada: ,,; - pabularis.- Que tiene pastos dilata-
panes.- Redondo: ,,; dos: ,,; u,
u,, maza rotunda
, lata pascua habens.- Que usa gem.- Amante de los pastores: -
los mismos pastos: ,, ,, amans pastorum.- Pastor
iisdemx pascuis utens.- Que viene de de vacas: ,,u
los pastos: ,, a pascuis u,; u,, boum pastor.-
veniens.- Que vive de pastos: - De ovejas: ,,-
,, pascuis vivens.- Que vuel ,-,u,; ,;
ven de los pastos en grandes grupos ,; ,,;
como ejrcito: ,, a ,,, opilio,
pascuis agmine redeuntes gregales qui oves pascit,pastor ovium.- Hijo
Relativo a los pastos comunes: u de pastor: ,u, pastoris
,, ad simul pascendum perti filius.- Pastor de bestias de carga,
nens de jumentos: ,u, jumen-
torum pastor.- Mayoral: ,
PASTOR ,u,; ,,
u, pecoris magister.- Pertenecien-
(,, foemina pastoris),-
te a los pastores: ,,
,,; ,; ,,; pastoralis.- Relativo a las asocia-
,,u,; ,,; ciones de pastores: u,,
,,; ,,; - ad simul pascendum pertinens.- Sin
,u,; ,u,; - pastor: ,, pastore ca-
,, pastor,qui vigilat gre- rens.- Voz de los pastores con que

591
obligan a andar al ganado: PATERNO ,, paternus.-
vox pastorum,sittta.- Voz de Imitar las costumbres paternas: -
los pastores para llamar al ganado: paternos mores imitor.- Segn
, vox pastorum ad incitan costumbre o afecto paterno:
dos greges> Cancin de pastores: paterno more,affectu
,, pastoralis cantile-
na PATTICAMENTE pathetice

PASTORAL ,, pastoralis PATTICO ,, patheticus

PASTOREAR u, boves PATIO ,, locus subdialis.-


ago.- Que pastorea vacas: , Del patio de una casa: ,,
u, qui boves pascit ad impluvium pertinens.- Patio inte-
rior de la casa: u,u,
PASTOREO u,,; u- locus in medio stabulo.- Puertas del
,,; u cura patio: portae vestibu
pascendi,pecuaria ars.- Destreza en lares
el pastoreo de vacas,bueyes:-
,, agitando boves peritia PATITUERTO `,, cui
introrsum aborta sunt crura,valgus,
PASTORIL ,u,; u, varus
,; ,,; ,-
PATIZAMBO u,,,; -
,,,; ,
,,; u,,,; -
pastoralis.- Cantar vesos pasto-
u,,; ,,,
riles: ,- pastora-
les cantilenas cano.- Poema pastoril , qui crura habet extrorsum in-
flexa,flexipes
, eglogae seu carmina pasto
ralia.- Vasos pastoriles: .
PATRIA ,,,; ,u,
-, vasa pastoralia
; ,, patria.- Amante de
la patria: ,,,;
PASTOS,comercio de pastos ,
,-,, amans patriae.-
, pascuorum commercium
De la madre: ,, ().- De
PASTURA ,, pabulatio la patria: ,,; ,
, patrius.- )De qu patria?
PATEAR,dar patadas en el suelo ,, cuias?.- De vuestra
terram calcibus pulso patria: ,, vestras

PATENTE ,,, PATRIARCA ,u, patriarcha


,,,,-
,, patens,manifestus.- PATRIMONIO ,u, patrimonium.-
Hacer patente: ,,- Corto: ,u, substantiola
u, patefacio.- Junta Pblico,nacional:
bona quae in legum praesidio sunt
mente: u simul ostendo

PATRIO ,,,, Juntamente: u simul pa-


patrius trocinor

PATRIOTISMO ,, patriae PATROCINIO ,u,,


amor uu,, patrocinium

PATROCINAR ,u,- PATROCLO ,,u,


,-,u patrocinor.- Patroclus

592
PATRN de la nave u,u, PAZ ,, pax.- Amar la paz:
nauclerus pacem colo.- Amigo de la
paz: ,, pacis studio-
PATRONA ,, patrona sus.- Apto para hacer la paz: u-
,, aptus ad reconciliandam
PATRONAL ,, ad patro-
pacem.- Arreglar paces: u
num pertinens
bellum pacem compono.- Custodiador
de la paz: ,,, pa-
PATRONMICO (nombre) u
cis custos.- Deseoso de la paz,del

descanso: u,, cupidus


quietis.- Encargado de defender la
PATRONO ,,u,; -
paz: ,u, inerarcha.-
,,,,; -
Cargo de defender la paz:
,,; ,u,; u-
, inerarchia.- Enviar mediadores
,, patronus.- Soy patrono:
de paz:u,u
u patronus sum
mitto caduceatores ad pacem.- Ir de
PATRONOMO (magistrados espartanos) embajador de paz: u caduceato
patronomos res munus adeo.- Vivir en paz: -
vitam pacificam degere
PAVESA ,,,; ,,
,, favilla.- Pavesas de PEAJE ,u, portorium
fuego que se extinguen: u,u,
PEANA ,u, scabellum
(u,,) favillae iam emorien
tes
PECADO ,,; ,
PVIDO ,,, pavidus ,,,-
,,; ,,,;
PAVIMENTO ,,; ,u -,,; ,,,
; ,,; ,,; ,,; ,, pec-
,,; ,,, pavi catum,erratum.- Avido de pecado:
mentum.- Adornado con figuras: - ,, () avidus pec
candi.- Que sufre el castigo del pe-
,u, pavimentum artificiosis
figuris elaboratum.- Que tiene pavi- cado: ,, qui peccati dat
mento de bronce: ,, poenam.- Sin pecado: ,,
aereum pavimentum habens peccati expers

PAVO real ,; ,,; , PECADOR ,,; ,u,


, pavo ; ,u,; ,,;
,,,; ,, peccator,
PAVOR ,,,; - peccatrix
,,; ,,; ,
; ,,; ,,; PECAR ,,,
,,; ,, pa- ,,,,
vor.- Tener gran pavor: , (incido) pecco
gravissime angor,paveo.- Tener pavor Equivocarse: pecco.-Hacer
,, pecar: , pecca-
timeo,paveo,expavesco re facio.- Pecar ms:
PAVOROSAMENTE ,,- insuper pecco.- Antes:
meticulose,pavide,cum stupore ante pecco

PAVOROSO ,u, (-); PECAS ,u, lentigo.- De la


u,, pavens,pavidus cara: ,, maculosa punc-

593
ta in facie u, strophium

PECHERA,faja que para sostener los


pechos usaban las mujeres ,
PECHERO,contribuyente,tributario ,, magno et amplo pectore
,, stipendarius praeditus.- Que tiene los pechos
llenos: ,u, mammas bene dis
PECHO u,u,; ,u,; - tentas habens.- Que tiene pecho de
,,u,; , bronce,fuerte: ,,
; ,u,; ,,; qui aereum pectus habens,fortis
,, pectus.- Aplicado al pe-
cho: ,, applicatus PCILE (prtico de Atenas) ,
pectori.- Aplicar al pecho: - , poecile
ad pectus applico.- Apto para
PECTORAL ,,; ,
defender el pecho: ,,
, pectoralis.- Pectoral del gran
aptus ad protegendum pectus.-
Aquella parte de cuerpo que cie el rabino judo: ,,
pecho,peristernio: ,u, u, pectorale.- Puesto sobre el
pars illa corporis quae pectus pecho: ,,,
cingit.- Cubierta del pecho: - super pectus positus.- Tnica cor
,u, anterior pars sinus.- ta que cubre el pecho: ,u,
Pecho de hembra: ,u, mami- ; ,, pectorale
lla.- De pecho ancho: , PECULIAR ,, peculiaris
,; u,, qui est lato Modo peculiar: ,, pecu-
liaris modus.- De un modo peculiar:
pectore.- De pecho angosto: -
peculiari modo
,,, qui est angusto pectore
De pecho hundido: ,,
PECULIARIDAD ,, proprie
profundum habens pectus.- De pecho
tas
velloso: ,, hirsutum
pectus habens.- Del pecho: , PECULIO ,, peculium
, pectoralis.- El centro del
pecho: ,u, medium pecto- PEDAGOGO ,, pedagogus.-
ris.- Faja para sostener los pechos A estilo de pedagogos:
de una mujer,pechera (sostn): - imperiorse,modo pedagogorum
,,; ,u,;
,u, fascia pectoralis, PEDASO (nombre propio) ,u,
strophium.- Golpear el pecho,llorar: Pedasus
u pectus ferio,plango
La parte del pecho bajo las tetillas PEDAZO ,,; ,,;
,u, locus pectoris sub ,u,; ,; ,,
mamillis.- Lo que est bajo el pecho ; ,u,; ,,;
,, qui est sub pectore ,,; ,u, frustrum
Pecho pequeo: ,, Hecho a pedazos,a manera de virutas:
u, pectusculum.- Poner bajo el ,, assulosus,in assula
pecho: sub pectore mitto rum modum sectus.- A pedazos: -
Puesto ante el pecho: , assulatim.- Pedacito: ,
, ante pectus positus.- Que ci- ,,,u,; -
e el pecho:, u,,; ,,; ,
,, qui circumcingit ,
frustulum.- Pedazos pequeos
pectus.- Que golpea el pecho,que llo ,, frustula.- Pedazo corta
ra: ,u, qui pectus tun do de: ,,u, frustum
dit.- Que tiene gran pecho: - desectum.- Dividido en pedazos: -

594
,, resectus in frusta.- Corta ,,, pedo,foe-
do: ,, frustum dilace- teo
ratum.- Dividir en pedazos: u-
findo in assulas.- Hacer pedazos PEDERASTA ,, amator
puerorum
con: u simul discerpo.- Hacer
pedazos: , confringo.-
PEDERNAL ; ,
Hecho pedazos: `,, laci-
,; u,, lapis ignitus,
niosus.- Lo que se da en pedazos:
lapis ignaria (piedra de chispa).-
,, quod comminutum in
Fuego sacado del pedernal: u-
bucceas datur.- Partido en pedazos,
,u, ignis ipse elisus
de ningn valor: ,,
u, in frustra comminutum.- Partir
PEDESTAL u,u, columnae ba
en pedazos: in frusta comminuo sis
Sacado cortando alrededor: -
,u, frustum circumcidendo ex- PEDESTRE ,, pedestris
sectum

PEDER,ventosear u, ,
PEDIDO muchas veces ,- PEDREGOSO ,,,;
,, multum rogatus ,; ,,; -
,,; ,,; -
PEDIR ,,,, ,u,,, petrosus,
, supplico,mendico, lapidosus,saxosus,petricosus.- Cami-
obsecro,oro,peto.- Con gemidos: - no pedregoso: petro-
cum gemitu requiro.- Con insis sae viae
tencia: ,,-
per contentionem exigo,expostu- PEDRERA,cantera u,, ad
lipicidinam pertinens
lo.- Con respeto: ,- ve-
nerabunde supplico.- Con ruegos:
PEDRERA, adornado de ,
precor.- En compaa de
, lapidibus vel gemmis constans
otros: una cum aliis peto.-
En justicia: expeto.- Ms PEDRO ,u, Petrus
insuper peto.- Por otro:
u, precor pro PEDREGOSO ,, aliquantum
alio.- Pedir adems: lapidosus.- Lugares pedregosos: -
praeterea deposco.- Se ha de pedir: ,, loca lapidosa
, deprecandum
PEER pedo
PEDO ,,; ,u,;
,, ventris crepitus.- Soltar PEGADO ,, agglutinatus
un pedo callando: submisse Unido con cola: ,, con-
ventris crepitum emitto glutinatus.- Estar pegado: -
,,,,,
PEDRADA,acometer a pedradas
haereo,adhaeresco
lapidibus peto,incesso.- El
que ahuyenta a pedradas: , PEGADURA ,, agglu-
, qui lapides incutit tinatio

PEDREA u,, lapidatio PEGAJOSO ,,; ,,


glutinosus.- Hacerse o hacer pega
PEDREGAL ,, lapidosus joso: viscosus efficio.-
Hacerse pegajoso: visco-

595
sum fieri nator,comptrix

PEGAR (unir) ,, PEINAR ,-,,-


agglutino.- Acto de pegar ,,,,,-
con pez: u,, picatio.- , pecto,pilum expolio.-
Apto para pegar: ,, Con elegancia: comas ele-
aptus ad conglutinandum.- Con cola: ganter adorno.- Aficin de peinarse:
u conglutino.- El que pega ,, studium pectendae co-
con pez: u,, picator.- mae.- No peinado: ,,;
Estar pegado: adhaereo.- ,, impexus
Que une o pega con cola: u
, conglutinator PEINE u,-,; ,u,
; ,,; ,, pec
PEGARSE adheresco ten.- Peinecillo: ,u, pec-
tunculus.- Que vende peines: -
PEGASO,caballo alado , ,u, qui pectines vendit.-
u, Pegasus.- Nacida del Pegaso: Peine para cardar la lana: ,
,, e Pegaso orta.-Perte- ,u, pecten (quo carminatur
neciente al Pegaso: ,, lana)
ad Pegasum pertinens
PELA,ciudad de Macedonia ,,
PEINADO ,u,; ,,; Pella
,, pexus,comatus.- Muelle-
mente: ,,u, mo- PELADO ,, laevis.- Todo al-
lliter comatus.- No peinado: - rededor: u,, circumton-
,, impexus sum

PEINADOR,peinadora ,, PELAR,cortar el cabello ,u-


; ,,, comae or-
,u,,u, ,, equestre proelium.-
depilem reddo,depilo,tondeo.- El que Compaero en la pelea: u,
es pelado o trasquilado por primera , adjutor in pugna.- Compaero y
vez: u,, qui primum defensor en la pelea: u,-
tondetur.- Pelarse: u tonsoris ,, socius et adjutor cer-
manum posco.- Pelado: u,, taminis.- Desear la pelea:
tonsus.- Pelar,descortezar ,- appeto pugnam.- En campo raso: u-
decortico ,, pugna aperto Marte.- En-
sayarse para la pelea: ad
PELDAO ,,; - pugnam praeludo.- Experto en la
,, scale gradus pelea: ,, bello instruc
tus.- Huir de la pelea: u
PELEA ,,; ,,; ,,
fugio pugnam.- Intil: ,,
; ,,; ,,; ,
inanis pugna.- Lo ms recio de la
,; ,,,;
pelea: ,, vis ipsa proe-
,,; ,u,; ,
lio.- Pendencia: ,,
; u,,; u,, contentio.- Que huye de la pelea:
; ,, pugna,dimicatio,con-
u,, qui fugit pugnam.-
gressio,contentio.- Pelea a pie:
Pelea que se tiene con armas: -
,,; ,, sta-
taria pugna.- Apto para la pelea: ,, certamen quo armis
,, pugnax.- Audaz en la decertatur.- Sociedad de pelea: -
pelea: ,,;-,u, ,, societas pugnae.- TRabar
pugnae audax.- Combate a caballo: pelea: u consero manus.-

596
Pelea y clamoreo en la pelea: , pro.- En singular combate:
, clamor pugnae singulari certamine pungnans.- En
unin de otros: u una certo.-
PELEAR ,,- Fuertemente en compaa: u-
,,,,- una fortiter pugno.- Hasta el
,,,- ltimo aliento: u ad extre-
,,,,- mum usque spiritum depugno.- Hasta
,,,,, herirse: usque ad plagas
, bello,pugno,cer digladior.- Juntamente apiando los
to,proelior,luctor,debello,contendo escudos: u una confertis
A caballo: ex equo pugno.- clypeis pugno.- Juntamente: u-
A pie: pedestre proelium una certo.- Por s mismo:
committo.- Animo dispuesto a pelear: ipse in judicio causam de-
,, animus alacer ad pugnan- fendo.- Que an no pele: ,,
dum.- Ansioso de pelear: u, qui nondum pugnavit.- Que excita
,, avidus pugnandi.- a la pelea: ,,
Pelear contra: ,- accendens ad puignam.- El que
pugno contra.- Pelear armado: pelea con armas: ,, qui
armatus decerto.- Cerca de armis pugnans.- Que pelea de lejos:
alguno: circum pugno.- ,,, eminus
Choque de los que pelean: u, pugnans.- Que pelea desde el carro:
, conflictus pugnantium.- Con la , ,u, qui e cur
fuerza fsica: robore,non ru pugnat.-Que pelea en falange o
arte depugno.- Con valor: escuadrn: ,u, qui
phalange pugnat.- Que pelea juntamen
strenue pugno.- Con esfuerzo: -
te apiando los escudos: u
acriter decerto.- Contra:
, confertis clypeis una pugnat.-
pugno adversus.- De no-
Que pelea por s mismo: ,
che: u noctu proelior.-
ipse per se pugnans.- Reidamente
Dejarse arrastrar para pelear: u-
acriter pugno.- Se ha de
simul invehor ad congrediendum
pelear: , pug-
Desde el carro: pugno ex
nandum.- Sin reglas: eluc-
curru.- El que pelea a caballo:
tor.- Tener deseo de: ,
,, ex equo pugnans.- El que
pugnare gestio.- Traidoramente:
pelea a pie: ,u, qui pe-
destre proelium committit.- El que insidiose pugno.- Valerosamen-
pelea armado al lado de alguno: te: acriter pugno
,, qui juxta aliquem
PELEARSE con los de casa rixor
clypeatus pugnat.- El que pelea arma
do de coraza: ,, qui
PELENDENGUES ,, inaures
loricatus pugnat.- El que pelea con
la fuerza fsica: ,u, qui
PELEO,hijo de ,, Pelides
robore,non arte depugnat.- En
contra: contra molior
En favor de: depugno
PELCANO ,,; PELIGRO u,u,; u,
, pelecanus ,; ,, peligro.-
arrojarse a los peligros: `-
PELIGRAR u,u periclitor u projicio me in pericula.-
Juntamente: uu simul peri- Arrojarse con audacia a los: -
clitor.- Por defender: u ,u audacter peri-
propugno periclitando
culum adeo.- Audaz en el: uu-
,, audax in periculis.- Con

597
peligro: periculose.- Con- ,,; ,,; ,
tnuo en arrostrar peligros: u- ; ,,; ,u,
u,, frequens in periculis vellicatio,laniatio.-Romper a pelliz
adeundis.- Correr juntamente un peli cos: villicatim rumpo
gro: uu cum aliquo pe-
riculo subeo.- De nimo pronto para PELO ,,; ,,
arrostrar los: u,, pilus,caesaries.- Arrancar el pelo:
prompto in subeundis periculis animo ,, depilo,
El que se precipita en los peligros: depecto.- Cada de pelos: ,
`u,, qui praecipitat se , defluvium pilorum.- Coger pe-
in pericula.- En igual peligro: los: floccos otiosus lego
u,, qui est in pari Cortar el pelo: ,
periculo.- Esquivar el peligro: u- pilos reseco- Criar pelo: u
effugio.- Estar en extremo capillos produco.- De corto y poco
peligro: ultimo pericu pelo: ,, qui exiguis et
lo versor.- Evitacin del peligro: brevibus pilis est.- De pelo crespo:
uu,, declinatio ad peri ,u, qui cris-
culum evitandum.- Hallarse en peli- pa est coma.- De pelo duro y rgido:
gro: u versor in pericu- ,, duros et rigidos
lo.- Ofrecerse al peligro por otro: pilos habens.- De pelo grueso y
u pro alio periculis me espeso: ,,, crassos
objicio.- Que arrostra pequeos pilos habens.- De pelos negros:
peligros: u,, qui ,-,, qui nigris est
parva pericula suscipit.- Salvar del
pilis.- De suave pelo: ,-
peligro: eximo periculo
,, tenui et sdubtili pilo.-
Dejar crecer el pelo: ,-
PELIGROSAMENTE uu,-
u capillos produco.- Del mismo
periculose,temere pericli
tando pelo: ,,,;
, ejusdem capilli.- El acto de
PELIGROSO ,,- quitar el pelo: ,, degla-
u,u,,; - bratio.- El primer pelo: ,,
,,; u,,; - prima lanugo.- El que se compone
con cuidado el pelo:
uu,,; ,, pe
riculosus ,, studiosus
capillitii.- El que tiene el pelo
atado con cintas de oro:
PELLEJO ,, pellis.- Pellejo
uu,u,, aurea fascia li-
con pelo: ,,; ,u,
gatos crines habens.- Enfermedad de
,, pellis cum suo villo.- El pelo en las mamas de las mujeres:
acto de tapar vasijas con pellejos:
,,; ,,; -
,, obturatio vasorum cum
,, trichiasis.- Estar mala de
pelle.- Pequeo: , pelo (enfermedad en el pecho de la
u, utriculus mujer que cra) trichiasi
laboro.- Falto de pelo: ,
PELLIZCAR ,,,-
,;-,, defectus pilis.-
,,, Horroroso por los pelos o cerdas:
,-,,,- ,-,, horrens pilis vel
,- vellico,carnes carpo,vi- setis.- Medicamento para hacer caer
llicatim rumpo.- El acto de pelliz- el pelo: ,u, medica-
car ,, vellicatio mentum quo utuntur in depilando
corpore.- Pelillo: , (indecl.)
PELLIZCO u,,; u, flocus.- Perder el pelo por enferme
,;u,,; u,,; dad: ,u pilorum de-

598
fluvio laboro.- Perteneciente al ,u,; ,u,
pelo: ,u,; ,, qui pilos corrodit.- Que corta el
pilaris.- Produccin de pelo: - pelo: ,, depilator.- Que
,, pilorum emissio.- Que
corroe los pelos: ,,;
echa los primeros pelos: , juego de pelota: ,, pila
(-u,u,u) primam lanuginem emit ludendi genus.- Desafo de pelota a
tens.- Que pone cuidado en el pelo: mano o a manopla: ,,
,, qui comae curam im- certamen caestibus pugnatium.- Devol
pendit.- Que recoge los pelos,pinzas ver la pelota: pilam re-
,u,;-,, pi- mitto.- Diestro en jugar a la pelota
los capiens,volsella.- Que roe los ,, peritus pilae.- En
pelos: ,u, qui pilos forma de pelota: in formam
erodit.- Que sirve para arreglar el pilae.- Juego de pelota:
pelo (peine,cepillo): u,- ,,; ,, ludus pi-
, idoneos ad capillos componen- lae.- Jugador de pelota:
dos.- Que tiene el pelo crespo: , qui pila ludit.- Jugar a la
,u, qui crispa est co pelota con manopla:
ma.- Que tiene el pelo suave: - caestibus pugno.- Jugar a la pelota:
,, qui tenues capillos ,,,-
habet.- Que tiene el perlo tirado ,u (colludo pila)
atrs: ,,;-,u, pila ludo.- Lugar de juego de pelota
a terga reflexas comas habens.- ,u, sphaeristerium
Que tiene los pelos rizados: u- Perteneciente al juego de pelota:
,, qui crispos habet capillos ,, pertinens ad ludum
Que tiene mucho pelo: ,- pilae.- Que juega a la pelota: u-
,,,; ,, ,, qui colludit pila
,; ,-,, multos
pilos habens.- Que tiene virtud de PELOTE ,,, molle tormen
criar pelo: u,, habens vim tum culcitris interficiendis
capillos faciendi.- Que tiene virtud
de hacer caer el pelo: PELOTILLA ,u, pilula
,, habens vim depilem faciendi
Semejante al pelo: u,, PELOTN ,, globus.- En pe
pilis similis.- Sin pelo,de lana lotn: u, turmatim,ca-
corta: ,,; ,,; - tervatim
,, glaber.- Suave: ,,
pilus tener.- Tener los pelos cres PELUCA ,,,, co-
ma ascititia,ficticia,aposititia
pos: crispa sum coma
Tener mucho pelo: pilosus PELUDO ,,, pi-
sum.- Pelo pequeo: ,u, pi- losus,lanuginosus.- Hacer peludo:
lus
pilosum reddo
PLOPE,hijo de ,u, Pelo-
PELUQUERA ,, quae comit
pis filius
PELUQUERO u,,
PELOPONESO ,u, Pelopon
,, tonsor,comae comptor.-
nesus.- Del Peloponeso:
Rizador: ,u, ornator,com
,, peloponnesiacus.- Al estilo
ptor
del Peloponeso: pelo-
ponnesiace
PELUSA ,,; ,u,;
u,u,u,u, lanugo.- Criar
PELOTA ,, pila.- Cierto

599
pelusa: in pappos et ,,; ,,; -
lanuginem abeo.- De algunas plantas: ,, poena.- El que impona la
,u, lanudo quarumdam planta- pena o tasaba la condena en segunda
rum.- De caas: ,, lanudo vista: ,, qui litem aes
arundinis.- Pelusilla: ,, timatam secundo loco aestimat.- El
, lanugo.- Que echa la primera que paga la pena: ,, qui
pelusa: (u,u,u) pri poenam solvit.- Pena establecida:
mam lanuginem emittens.- Sin pelusa: ,, sanctio.- Correccin
,u,u,u carens lanugine ,, poena.- Fatiga: ,
Tener pelusilla: , lanugi- u, aerumna.- Condena judicial:
nem habeo ,,, poena.- Pagar la pe
na: u,u, poe-
PENA,dar pena,compasin taedio nas luo.- Trabajo penoso,como un
afficior.- Castigo: ,u,; castigo: ,, poena.- Que afli-
,,; ,, poena.- ge con pena,con castigo: ,
Castigo legal: ,,; , poenis affligens.- Sufrir la pena
, poena.- De muerte: ,u
poena mortis.- Multa pecuniaria:
rependo.- Sujeto a pena,que cho: ,, qui cristam in
puede ser citado ante la justicia, alto habens.- Que tiene penacho de
responsable: ,, qui sub- cerdas de caballo: `u,,
est poenae.- Pago por otro de un cristam ex setis equinis habens.-
castigo,de una multa: , Que tiene penacho de cobre: -
, solutio vel expensio pro.- ,, ex aere cristam habens.-
Castigo,venganza: ,, Que tiene penacho de oro: u
vidicta.- Contraevaluacin de la , auream cristam habens.- Que
cantidad que debe uno pagar por un tiene penacho largo: ,
castigo o multa: ,, cristam oblongam habens.- Sin
aestimatio per se poenae pecuniariae
penacho: ,, sine crista.-
Sitio del penacho: ,,
PENACHO ,u,; u,
locus ubi figitur crista.- Tener
u,; ,u,; ,u,;
muchos penachos: multas cris-
,u,; ,,; ,
tas habeo.- Tener penacho: ,-
, cirrus,crista,crista galeae,
pinaculum.- Armario de crestas o pe- cristam habeo.- Vender penachos:
nachos: ,u, cristarum re- cristas vendo
positorium.- Con penacho o cresta:
,, cristatus.- Cuyos pena- PENAL ,,; ,,
chos agita el viento en los combates poenalis
, crines vel cristas assi
due concutientes.- Del morrin: - PENATES (dioses) ;
,, crista galeae.- El que Penates dii
hace penachos: ,, crista
rum artifex.- En forma de penacho: PENDENCIERO ,,; -
u in cirri formam.- Insig- ,, jurgiosus,certator
ne por el penacho: u,,;
PENDER ,,u-
,, crista insignis.- Lugar
donde se pone el penacho el yelmo: pendeo
,, cristae in galea repo-
PENDIENTE ,,,
sitorium.- Pequeo: ,u, par acclivitas,proclivitas.- Del monte:
va crista.- Que agita el penacho del
,, declivis montis.- De
morrin: ,, qui vi-
brat galeam.- Que lleva un alto pena una cuesta: ,, declivitas
montis.- Que est en cuesta,escarpa-

600
do: ,,; ,
; ,,; ,, ac PENETRAR ,,-
clivis,pendens ,,,,-
,u,-,-,
PENDIENTES,adornos ,u,; ,,,u
,,,;, (inf.aor.2 u) penetro,perspi-
; ,,,; , cio,succedo.- Penetrar en: ,
,; ,u,; ,,; u, penetro,subeo.-
,u,; ,,; Limpando: tergendo penetro.-
; ,, inauris,inaures Pared,muro,montaa,cavando:
- perfodio.- Que sirve para hacer
PENE u,,; ,u,; penetrar: ,, qui injicit
,,; ,, penis,praepu
tio,membrum genitale.- Que es de cra PENNSULA ,,-
so pene: ,, qui est cra- ,u, unidque mari cinctus
sso praeputio nisi ex una parte,peninsula.- Pareci
do a una pennsula: ,
PENETRABLE ,,;
, peninsulae similis.- Tener
,; ,,; ,,
penetrabilis forma de pennsula: ,-
, peninsulae
PENETRACIN u,u,u, formam habeo
,; u,, perfossio
PENITENCIA ,,; -
PENETRANTE u,,; ,, ,,; ,,; -
,,; ,,;
,,; ,,;
,, poenitentia.- Tarda:
,,; ,, acutus,pene-
trans,stridulus.- De manera penetran u,, sera poenitentia
te: , acriter,ita ut pene-
PENITENTE ,, poenitens
tret.- Hasta el corazn: ,
, cors penetrans
PENOSO,trabajoso ,,; profundos pensamientos: u,
,,; ,, laborio- u,u profundus cogitatione.- Mal
sus.- Ejercitar en cosas penosas: pensamiento: ,, mala
in rebus negotiosis exer- cogitatio.-Que oculta sus pensamien-
ceo tos: u,, occultator suo
rum consiliorum.- Que todo lo abarca
PENSADOR ,,, con su pensamiento: ,,
commentator,cogitator animo universa complectens.- Sentir
grandes pensamientos: mag
PENSAMIENTO,,; na sentio.- Tener ocultos sus pensa-
,; ,,,; - mientos: u sub alto pecto-
,,; u,,; re penitus insideo.- Vano: -
,; ,,; , ,, inanis cogitatio.- Venir
; ,,; ,, al pensamiento: ,
; ,,; ,,, subit,venit ad mentem> (Ver CONCEPTO
; ,,; ,, (mens)
cogitatio,cogitatum.- Revolver en el PENSAR ,,,
pensamiento: , men u,,u,u-
te agito.- Amplificar un pensamiento ,,,,
fusiori sermone eamdem sen ,,,,
tentiam dilato.-De iguales pensamien ,, cogito,dignosco.-
tos: ,, consors.- De Pensar mal: male cogito.-

601
Agudamente pensando: u, PENSATIVO ,,;
acute excogitans.- Altamente de (u,u,u) mentis compos
s mismo: ,
,- supra me magna PENSIN u,, pensio
sentio.- Antes: ante
cogito.- An: adhuc cogi- PENTAGRAMA ,, quin-
que lineis constans
to.- Capaz de pensar: ,,
cogitandi vim habens.- Con cuida- PENTATEUCO,que tiene cinco volmenes
do: ,, anxie u,u, quinque volumina ha
cogito.- Con detencin: bens
excogito.- Consigo mismo: u,
u una mecum cogito.- Cosas de PENTECOSTS pente-
poca monta: vana cogito coste,quinquagessima die
De antemano: aliquantum
ante cogito.- De nuevo: PENULA ,,u,
insuper cogito.- Del mismo modo: penula
u una puto.- Diligentemente
PENLTIMO u,, penul-
diligenter cogito.- El timus
que piensa con rectitud: ,
, qui recte sentit.- El que PENURIA ,,,; ,
piensa o reflexiona tarde: - ,; ,,; ,,;
,u,; ,, qui,quae ,,; ,,, ,,
sero cogitat,sapit.- Fcil de pensar ,,; ,,;
,, facilis cogitatu.- ,; , penuria
Hbil para pensar: ,,
solers ad cogitandum.- Modestamente PEA partida,con muchas hendiduras
, modeste sentio ,, () rupes praerup-
Que no puede ser pensado: u- ta in magnos hiatus propendens
,, difficilis ad dispensandum
Que piensa cosas vanas: , PEASCO ,,; ,;
, vana cogitans.- Que piensa de ,,; ,u,; ,u,
igual manera: u,, consen rupes,saxum
tiens.- Que piensa mal: ,
PEN de juego ,,; ,
,; ,, mala cogitans
,; ,u,; ,-,,
Que piensa silenciosamente: u-
calculus lusorius.- Pie mtrico:
,, in profundo pectore cogi-
,,; ,, paeon.- Ser
tans.- Se ha de pensar: `,-
pen de albail: lutum
cogitandum,existimandum.- Sin fero o bajulo
pendarlo: praeter
sententiam.- Volver a pensar: - PEONIA (planta) ,, paeonia
insuper cogito

PEONZA `,`,u,; , `) peius,deterius


; ,u,; ,,u
; ,, turbo,trochus PEPITA ,u, grana.- Lleno de
pepitas: ,, vinossus,
PEOR `,,; ,,; acinosus.- Sacar las pepitas: -
,, (),,; grana,sive acinos eximo.- Enfer-
,; ,,; medad de las aves: ,, pituita
,,; ,, peior.-
Peor: ,`, ( PEPLO ,, peplum.- Que tiene

602
hermoso peplo: ,, pul- PERCEPCIN ,, cognitio
chrum peplum habens.- Que usa de Pequea: ,, perceptio
peplo azul: u,, caeru- exigua
leo peplo utens.- Vestida con largo
peplo: ,, longa ves PERCIBIDO ,, perceptus
te induta.- Peplo atado con hebilla:
,, peplum,vestis fibu PERCIBIR ,,-
la subnexa ,,,,
,u,u,u-
PEQUEEZ ,,, ,u intelligo,percipio,sen-
parvitas.- Ocuparse en pequeeces:
tio.- Antes: ,- ante
circa parva occupor
mente percipio.- Bien:
prorsus sentio.- Capaz de: -
PEQUEO `,,;,,
,, habens vim percipiendi.-
,,; ,, (-
El que percibe: ,,, qui ca
,-,,-;,
pit.- Juntamente: u simul ca
),,, (,
pio.- No percibir: nihil
,) u,,; u,
sentio.- Que percibe o es percibido
; ,,; ,
fcilmente: ,, qui fa-
,; ,,; ,,; cile sentitur vel sentit
,,u,; u,,,
parvus.- Como una hemina (medida PERCNPTERO,especie de guila con
de capacidad): u,,; u pintas negras
u,, exiguus instar cotylae percnopterus,aquila habens alas ni -
id quod in cotyla capit.- Cun peque gris maculis variegatas
o:`,,;, quan
tulumcumque.- Hacer pequeo: PERCUSIN `,,; ,
parvum reddo.- El ms pequeo de ,; ,,,; ,
edad: ,, natu minimus , vulneario,percussio.- Del
Pequesmo: ,,; - oecho,llanto: u,, pec-
,,,; ,,; toris percussio,planctus
; ,,
; ,,; ,- PERDEDORA ,, peditrix
,, minutissimus,perexiguus,mi
nimus,perpusillus.- Poco numeroso: PERDER ,,u,-
,,; ,, exi- u,u,,,u-
guus.- Muy pequeo,que se eleva poco ,,,,
del suelo: ,, parum solo ,,,,u
assurgens.-Pequeito u,, perdo.- A un tiempo: uu-
parvulus ,- simul amitto.- Adems:
,u,- insu-
PERA ,u, pyrum.- Especie de: per perdo.- Antes: u ante
, sorba.- Silvestre: , perdo.- Con: u simul perdo.-
, pyrum silvestre Del todo: funditus perdo
El que perdi a muchos: ,
PERAL ,u, pyrus.- Especie de , qui multos perdit.- El tiempo:
peral: ,, pyri species.- tempus contero.- El trabajo y
Silvestre: ,,, pyrum el tiempo: ,, qui ope
silvestre ram perdit.- En el juego: u
alea consumo.- Enteramente: u
PERCA (pez) ,,; ,,
, funditus perdo.- Jun-
perca
tamente: u,u,u-

603
u una perdo.- Primero: - Propio para perder: ,,
u,- prius pwerdo.- Perder perdendi vim habens.- Que todo lo
adems: insuper perdo pierde: ,,; ,
, cuncta perdens.- Perderse: ,, liber a poena
u,; in me
excidium infero PERDONAR ,,,,
,u,u,u
PEDERNAL,de pedernal ,, ignosco,indulgeo,parco,remitto
siliceus Alcanzar perdn: u veniam
consequi.- Algo: aliquan
PERDICIN ,,; u, tum parco.- Obrar clementemente:
, exitium,perditio,pernicies clementer ago.- Difcil
Absoluta: ,-,, tota para perdonar: ,, dif-
pernicies ficlis in condonando.- El que perdo
na: ,, dimissor.- Fcil en
PRDIDA ,u,, pedonar: u,, ()
,; u, ,, facilis in danda venia.- Facilidad
,; u,, exitium,jactu- en perdonar: u,, ignos
ra,intertrimentum,perditio,amisio.- cendi facilitas.- Inclinacin a per-
Sentimiento de una prdida: - donar: ,, affectus remi-
,, amissae rei desiderium ttendae offensae.- Inclinado a per-
donar: u,, pronus ad
PERDIDAMENTE perdide ignoscendum.- Que se debe perdonar:
u,, ignoscendus.- Se ha
PERDIDO ,,; ,, de perdonar: ,,u-
,, perditus,amissus.- Ma- ignoscendum est
lamente perdido: ,, ma
le perditus> Por todos lados,infeli- PERDURAR perduro
csimo: ,, infelix
PERECEDERO ,, fluxus.- Mor
PERDIGN ,, pullus per- tal: ,, periturus
dicis
PERECER ,,,-
PERDIZ ,,; ,, ,-,,u,,
,,, perdix.-De la perdiz u,,,
,, perdiceus.-De Siria .,,u-
u,, perdix e Siria intereo,dispereo,pereo.- A la
oriunda.- Donde se cran perdices:
uu,u simul pe
,u, locus ubi per-
reo.- Del todo: omnino
dices nutriuntur.-Pequea: pereo.- Hacer perecer secretamente:
u, parvula perdix clam tollo de medio.- Hacer
perecer: u perire facio.-
PERDN u,, i ndulgentia.-
Injustamente: u immerito
Alcanzar perdn: veniam
perdo.- Por otro: -
impetro.- Digno de: u,,
,- pro alio pereo.- Pri-
venia dignus.- Indigno de: -
mero: u prius pereo.- Que
,u,, venia indig
pereci antes de tiempo: ,,
nus.- Obtener el perdn: re-
qui ante tempus periit
pendo.- Peticin de: ,
veniae petitio.- Sin esperanza de PARECIDO,ser parecido sum
perdn: u citra spe veniae similis

PERDONADO o liberado de castigo PEREGRINACIN ,,-

604
,,; ,, pere- PEREJIL ,u, apium.- Espe-
grinatio cie de perejil: ,u,
petroselinum
PEREGRINAMENTE peregrine
PERENDENGUES ,,; ,u,
PEREGRINAR ,, inaures
peregrinor.- Con otro: u
una peregrinor PERENNE ,,,;
,, jugis,perennis
PEREGRINO ,,-
,,,; ,,; PEREZA `u, (-,,),
,,; ,u,; ,,,,
,,; ,,, pere ; ,,,; ,
grinus.-Voluntario: ,, ,; ,,
voluntarie peregrinus ,; ,,,,,;

,u, pigritia,tarditas,segni- ,,,,;


ties,remissio,oscitabunda ignavia.- u,,; ,,; -
Pereza de carcter: u,, ,, perfectio.-De la obra
ingenii asperitas.- Dado a la: - ,, perfectio ope-
u,, socordiae deditus ris.- Que conduce a la perfeccin:
Obrar con pereza: u pigres ,, perfectum effi-
co.- Tener pereza: piget me ciens.- Prefijo - en composi-
cion de vocablos
PEREZOSAMENTE `u,,,
,, segniter,otio PERFECCIONADO ,,; -
se,pigre ,, perfectus

PEREZOSO ,`u, PERFECCIONAR ,u,,-


,,; ,,; u, ,,,,-
,; ,,,; - ,,-,,
,,; ,,; ,, ,-,,-
(,,; - ,,,,u
, -tardus,tardior, ,,,-,,
tardissimus),u,,; - u, perficio.- Con-
,,,; ,,; cluir con perfeccin: per
u,,; ,,; ,, ago.- Perfecccionar juntamente: u-
,,; ,,; , simul perficio.- Llevar a la
, resolutus,piger,ignavus,segnis, perfeccin: , per-
socors.- Ser perezoso: , fectum reddo.- Idneo para: -
,,,,- ,, ad perficiendum idoneus
,, piger sum,pi- Que no puede perfeccionarse: -
gresco.- Hacerse perezoso: ,, perfectionis expers
pigreso,viscosum fieri.- Que
no se puede mover fcilmente: u- PERFECTAMENTE ,,-
,, qui non facile moveri po ,,,,
test.- Menos laborioso: , , eximie,perfecte
,, piger
PERFECTO ,,-
PERFECCIN ,,; ,, ,,,,
; ,,; ,,; ,,,-
,,,,; ,,,,-
,;,,;

605
,,; ,,, ,, perforatio
.; u,,; ,
; ,,; ,,; - PERFORADO ,, perforatus
,,, perfectus,nu- No perforado: ,, non
lla in re deficiens,vitio carens.- perforatus
Muy perfecto: ,-,
,; ,, admodum per- PERFORAR u perforo
fectus.- Hacer perfecto: u
PERFUMADO ,, aromata
perfectum reddo.- Ms perfecto:
redolens.- Hablando de un lugar:
u,, plusquamperfectus.-
`,, suave spirans.- Con
Medio perfecto: `,, semi
ungento: u,,; u
perfectus.-Que hace perfecto
,, unguento madens.- Que es
,, perfectum reddens.- Que
perfumado: u,, qui reci-
puede hacer perfecto: u,, pit suffimenta
valens ad reddendum perfectum
PERFUMAR ,u,u,u-
PERFIDIA ,,, ,,u suffitum facio.-
perfidia.- Con perfidia: , Acto de perfumar: ,, un-
infide guenti illitio.- A propsito para:
u,, aptus ad suffiendum
PRFIDO ,u,; ,,
(que mira con engao),,, PERFUME ,,,;
perfidios.- Prfido con sus amigos u,; ,u,,,,
,, perfidus in de- adoramentum,suffimentum.- Apto
cipiendis amicis.- No sincero: - para la confeccin de perfumes: u-
,, non sincerus ,, aptus ad temperanda
unguenta.- Bote de perfumes: u,
PERFORACIN ,u,-
, unguetarium.- Mercado,plaza perfumes: ,, astricto-
de perfumes: u,u, rium ad elaborationem suffimentorum
u, unguentorum folium.- Olor de PERFUMERA,perteneciente a la u-
perfumes: u,, unguetorum ,, unguentarius
odor.-Que huele a perfume: u
(u,u,u) unguenta redolens.- Que PERFUMERO u,,; u,
quema perfumes: u,, qui u,u, unguentarius
odores incendit.- Que mar perfu-
mes: u,u adoramenta ado- PERFUMISTA ,u,; u-
leo.- Repuesto de perfumes,tocador: ,u,u,u,,
u,,; u,u, un- unguentarius,pigmentarius
guentorium repositorium.- Usar perfu
mes: u unguentis me illino PERGAMINO ,,; ,,
Uso de pomadas y perfumes: , ; pergamenae membranae
membranae in quibus scribitur.- Para
,; u,,; u,
escribir la ley: u,,
, unguentorum usus,illitus.- Ven- phulacteria
dedor,vendedora de: u,u,;
u,, unguetorum venditor PRGAMO,ciudad de Asia ,u,
venditrix.- Vender perfumes: u- urbs Asiae insignis
unguenta vendo.- Que huele a
perfumes: u,, redolens PERICARDIO ,u, in quo
suffimentis.- Vaso de: ,u, circa cor est,involucrum cordis
vas in quo conjiciuntur suffimenta>
Astringente para la elaboracin de PERICIA ,,; ,,

606
; ,,; ,,
,,,,; u- PERITO ,,; ,,,
,, peritia.- Con pericia: `,,,; (),,
, perite ; ,,; ,,; -
,,,; ,,
PERIFOLIO (planta) u,u, (), ,,;
chaerephyllum ,,; ,, peritus,ha-
bilis
PERFRASIS,,, periphra
sis.- Acostumbrado a hablar por PERITONEO ,u, peri-
,, solitus loqui per tonaeum
paraphrasim
PERJUDICADO u,, damno affec
PERMETRO peri- tus
meter
PERJUDICAR ,,,-
PERINEO ,,u,; - ,,,,,-
,u, perinaeum noceo,damnum infero,laedo.- Ade
ms: insuper damnis affi-
PERIDICO ,, periodicus cio.- Con otro dao: dam-
num damno adjicio.- Salir perjudica-
PERODO ,u,; ,, do: damnum percipio ex.-
periodus.- (Sint.) ,,; Ser perjudicado: ,-
,, periodus,longitudo mem laedo
brorum in periodis
PERJUDICIAL ,,; ,
PERIOSTIO ,,; - ,; ,,; ,,
,u, circumtegens ossa ,,; ,,;
,; ,,-
PERIPATTICO ,, peri
,,; ,,
pateticus
,; ,,; ,,
PERIPECIA ,, subita re- ,,; ,,; ,
rum mutatio ,,
nocens,noxius,perniciosus,
exitialis,infestus,sons,damnosus.-
PERISCIOS (habitantes de las zonas Que hace cosas perjudiciales: -
polares en cuyo alrededor gira la ,, exitialia faciens
sombra) ,, periscii
PERJUDICIALMENTE damnose
PERISTILO u,,u,
; u,u,, locus circum- PERJURAR ,,-
circa columnis cinctus
, pejero.- Una y otra ,,;,, monile
vez: u,-,- tribus gemmis ornatus.- Ador-
iterum atque iterum pejero nado con: ,,; ,
, gemmis distinctus.- Concha que
PERJURIO ,,;-,u, contiene perlas: , concha
perjurium que uniones continet.- Pendientes
que tienen tres perlas: ,
PERJURO ,u,- tres gemmas habens.- Que gusta de
,,; ,u, perjurus perlas: ,, qui gaudet
gemmis
PERLA ,u,; ,u,
unio.- Aderezo de tres piedras: PERMANECER ,,-

607
,,,,- permuto.- Antes: ante per-
,,,, muto.- Que se cambia o permuta: -
,,,,- ,, qui commutatur
,,u,u-
, remaneo,persto,perma- PERNICIOSO ,,
neo,commoror.- En su sitio: - ,; ,,; ,
in loco, in sede maneo.- Junta- ; ,,,
mente: u una permaneo.- ,,; ,,; -
Junto al lado: u una a ,,; ,,; ,
latere sto.- Permanecer en: -,,; u,,;
, permaneo in.- Que ,,; ,,; -
permanece constantemente en: - ,,; u,,; u-
,,, constanter ma- ,,; ,,; ,
nens apud.- Que puede permanecer: ; ,,,; ,
,, qui manere potest.- Se ,; ,,; ,,
debe permanecer: manendum ,,; u,, per-
est.- Permaneciendo constante: - niciosus,exitialis.- Muy pernicioso:
stando constanter u,, admodum exitiosus

PERMANENCIA ,, PERNIL ,, petaso.- De


, permansio.- En casa: u puerco: ,,; ,,
perna,pes suis
, domi mansio
PERNIO pequeo ,u, axiculus
PERMANENTE ,,,;
,,; ,, stabi-
PERNOCTACIN u,u,,
lis,permanens
pernoctatio
PERMISIBLE ,, ferendus
PERNOCTAR u,u,
,u,u,
PERMISIN u,, facilitas
animi in decernendo u,u,u,
u,u, pernocto.-
PERMISO ,,; , En el campo: u in agro per-
,, venia,permissio nocto.- Fuera de la casa: uu
foris pernocto.- El que pernocta

licet
PERMITIDO fuera de la casa: u,, fo-
ris pernoctans
PERMITIR ,,,,
(),,,,- PERO ,,, ,,
,, permitto,in- , sed,autem,vero
dulgeo.- Es permitido: ,,
PERPENDICULAR ,u, linea
, licet.- Ser permitido:
perpendicularis
,; u fas esse
promittor.- Que debe permitirse: PERPENDCULO ,, perpendi-
,- permittendum culum

PERMUTA ,,,; PERPETUAMENTE ,,


,,; ,, perpetuo.-Durar perpetuamente:
,; ,, permutatio perpetuo duro

PERMUTAR ,,, PERPETUIDAD ,,; -


,,u,- ,,; ,, perpetuitas

608
PERPETUO ,,; ,,; perro: u,, canum morsus
,,; ,, Mordido de perro: u,u-
,; u,u, ,, a cane morsus.- Diente
,u,,; de perro: uu,, dens
,u,, perpetuus,in- caninus.-Que tiene forma de perro:u
desinens ,, caninam formam habens
Que tiene cabeza de perro: u
PERPICAZ u,, lynceus ,, canino capite praeditus
(especie de mono).- Perro goloso y
PERPLEJAMENTE u perplexe ladrn: u,u, canis fur et
abactor.- Ladrn de perros: u-
PERPLEJIDAD u,, perplexi-
tas ,u, canum latro.- Que mata per-
ros: u,,; u,
PERPLEJO ,,, u, canum interfector.- Que tiene
,,; ,,, cara de perro: u,,;
perplexus.- Estar perplejo: - u,u, (voc. u!) qui
, quo me vertam nescio canina facie est.- Mover la cola los
perros: caudam moveo.- Nacido
PERRO ,,; ,u,,; de zorra: u,, canivul-
,u,; ,, canis.- pis.- Pelos de perro: u,,
Perrito: ,u, parvus canis canum pili.- Perros de caza: u-
Aficionado a los perros: u, ,u, canes venatores.- Purifi-
, gaudens canibus.- Ayuntamiento car con el sacrificio de un perro:
de perros: u,, canum ad- u lustro per catulum
missura.- Ayuntar los perros: u-
PERRUNO ,, caninus
canes admitto.-Comida de perros
,, canum cibus.- Como un PERSA ,u, persa.- A manera
perro: u canino rito.- Azuzar de persas: more,sermone per
a los perros para cazar: u,u- sarum.- Mujer persa: ,,
canes ago ad venandum.- Azu- mulier e gente persarum.- Persegui-
zamiento de perros: u,, dor de los persas: ,u,
canum incitatio.- Azuzar los perros: persarum insecutor
u canem irrito.- Conductor de
perros atraillados: u,, PERSECUCIN ,,; ,
canum ductor.-Correaje de los perros ,; ,,; ,-
de caza mayor: , baltea ,; ,,; ,
coriacea quibus armantur canum ; ,, persecutio
adversus feras.- Correr como los pe-
rros: u incitato cursu fe- PERSEGUIDO,ser perseguido
ror.- Carrera de perros: u, sum persecutus
, canum cursus.- Pelear con los
perros: u adversus canes pug PERSEGUIDOR ,u, persecutor
no.- De cara de perro: u,
canino aspectu.- Comido por los PERSEGUIR u,,,
perros: u,, a canibus ,,,-
devoratus.- Lengua de perro (yerba) ,,,,-
u,
,
; u,u, ,,,-
canina lingua.- Perro desvergozado: ,,,,
,u, canis impudens.- Fajas ,, persequor
de los perros (de caza): , insector.- A voces: clamore
, fasciae canum.- Mordedura de

609
persequor.- Con furia: PERSEO ,, Perseus (hom
insequor cum impetu.- En justicia: bre,pez,astro).- Hija pequea de Per
justicia persequor.- Junta- seo: ,, filiola Persei.-
mente: u una persequor.- Lo Hijo de: ,u, Perseius, ex
que se ha olfateado: ` na- Perseo natus
ribus deprehensum insequor.- Por
delincuencia,dolo,fraude: u- PERSPOLIS,ciudad ,-
convenio.- Que debe ser perse- , Persepolis
guido: ,, persequen-
dus.- Que persiguen su presa en los PERSEVERANCIA ,,;
aires: , in sublimi ,,,,; -
venantes.- Volando: ,-- ,,; ,-
insequor volando ,,; ,u,;

, perseverantia,assiduitas.- Con Que tiene una sola persona: -


perseverancia: , assi ,, unica tantum persona
due,continenter constans.- Ser semejante a la perso-
na: similis sum perso-
PERSEVERAR ,,, nae
,,,-
,,,, PERSONIFICAR , -
,,u, - effingo,corpus seu rem corpo-
persevero,perduro.-Que persevera ream fingo
en el mismo tenor: ,, in
eodem tenore perseverans.- Que perse PERSPECTIVA ,, circum-
illustratio
vera por mucho tiempo: ,,
qui diu stat.- Se ha de perseverar:
PERSPICAZ ,,,
,- perseverandum est
; ,,-
PRSICO ,, persicus,a ,,; u,u,;
persis ortus ,,; u,-,,;
,,; u,, pers
PRSIGO ,, persicae nuces picax,acutum cernens,late perspicuus
seu juglandes Hacer perspicaz: perspicacem
reddo.- Que tiene buena vista: -
PERSISTIR ,,- ,, perspicax
,,u, per-
sisto,persto.- Hasta el ltimo alien PERSUADIDO u,,; -
to: ,- ad extremam ,, persuasus,oboediens
vitam permaneo in
PERSUADIR ,,u,-
PERSONA ,u,; , ,,,-
,; ,, persona.- Bajo ,,,,-
la misma persona: u- ,,,,-
sub eadem persona.- De diversa ,u,u sua-
persona: ,, alius deo,adduco,persuadeo.- Persuadir con
diversaeque personae.- De una perso- u una suadeo.- De modo
na semejante: ,, apto para persuadir: apte ad
eiusdem personae.- Introducir perso- persuadendum.- Difcil de: u
nas hablando: personas , difficilis persuasu.- El que
loquentes induco.- Que es de la mis
lo persuade todo: ,, qui
ma persona: u,-- omnia persuadet.- El que persua-
,, qui est eiusdem personae.- de cantando: ,u, qui ti-

610
biis persuadet.- El que persuade: na persuasio
,,; ,, suasor
El que sabe atraer y persuadir: u- PERSUASIVO ,,;
,, qui animos trahit et ,; ,,,
flectit.- Hablar bien para persuadir ,,u,uuu
apte ad persuadendum lo- ,, persuasorius,alliciens
quor.- Juntamente: u simul
persuadeo.- Propio para persuadir: PERTENECER ,,`, ,
,, habens vim suaden- ,,,,,
di.- Que persuade a los hombres: ,u pertineo.- Perte
, persuadens viros.- Que nece a: pertinet ad
persuade: u,u, suasor.-
Que puede ser persuadido: PERTENECIENTE a ,u; -
, qui verbis flecti potest.- Re- pertinens ad,spectat
cin persuadido: ,,;
,, recens persuasus.- PRTIGA `,,;`,`-
Se ha de persuadir: ,- ,u; `,,; ,,
suadendum est ; ,,; ,, per-
tica
PERSUASIN ,,,
PERTINACIA u,, per-
uu,,,; - tinacia
,,,; ,,;
,, suasio,persuasio.- Coac- PERTINAZ ,,
tiva: ,, persuasio quae ,,; ,,,;
fit per vim.- Diosa de la: , ,, pertinax,inflexi-
Suada.- Plena: ,, ple
bilis praeterea turbo

PERTURBACIN ,, PERTURBARSE con alguna cosa como si


u,,,; , fuese nueva o peregrina:
,; u,,; ,,; aliqua re velut peregrina et nova
,, perturbatio.- De la perturbor
mente: ,, dementia
PERVESAMENTE ,
perperam,perverse.- Obrar perversa-
PERTURBADO ,, perturbatus.-
mente: perverse ago
No perturbado: ,,
non perturbatus
PERVERSIDAD u,,;
PERTURBADOR u,, turba- ,, perversitas.-Obrar con
tor perversidad e ignorancia: a
imperite et perverse ago.- Odiosa:
PERTURBAR ,-,-,- ,, improbitas odio
,,,,, sa
,-,,,
PERVERSIN ,,-
,-,,,
,,; ,, per-
,u,,,
versio
,,,u,u
u,,- perturbo,con- PERVERSO ,u,,
turbo,tumultuor,concito,attonitum
,,,; -
reddo.- Perturbado: ,,
,,; u,,; u,
mente alienatus.- Que perturba: u
,,; ,,,;
,, qui turbat.- Adems: -
u,, sceleratus,pravus,per

611
versus,malus,improbus,iniquus.- De ; ,,; u,,
lenguaje: ,, voce pro- ; ,,; ,,
tervus.- Muy perverso: ,, ; u,,; ,,; -
sceleratissimus.- Que tiene inten ,, gravis,perniciosus.- Muy
cin perversa: u,, qui pesado: ,,,;
est lupini animi.- Trato malo con ,,; ,,
los perversos: ,, cum ; ,,, supra
pravis prava consuetudo modum gravis,pergravis.- Compar.y
superl.: , tar-
PERVERTIDO ,,- dior,tardissimus.- No pesado: -
,,,; ,, non gravis
u, deflexus,foeminatus,a recta
via aversus,scortator,perversus PESADUMBRE ,, cruciatus
Aquello que nos causa pesadumbre:
PERVERTIR ,, ,, cuius nos poenitet
,,,
,, depravo, PESAR u, ,-
perverto,vitiosum reddo.- Ser perver ,,,,-
tido: u pervertor ,,, pon
dero,libro,expendo,perpendo.- El ac-
PERVIGILIO (vigilia prolongada) - to de pesar: ,,; -
u,, pervigilium ,,; ,, pon
deratio.- Capaz de pesar: ,
PESADAMENTE ,u gravatim
habens vim ponderandi.- Pesar y
PESADEZ ,,; , ser pesado: ingravo
tarditas,segnities.- Que iguala al
PESAR (sentimiento)tener pesar:
plomo en: ,, plumbi
gravitatem exaequans.- Que se mueve poenitet
con pesadez: u,, tar-
de se movens PESAROSO,estar doleo

PESADILLA ,,, PESAS y medidas (encargado de) u


supressio qua dormientes videntur si ,u, publicorum ponderum prae-
bi suffocari fectus

PESADO ,,; ,, PESCA ,,; u


; ,,; ,,; - () ,,,; -
,,; ,,; ,
,; u,,; ,,
,,; ,, quae fit -,u, crudum salsamentum.-
in humedis venatio,piscatio,ars Salado: ,u, salsamentum
piscandi.- Con caa: ,,
piscatio.- Con red: ,u,; PESCADOR ,u,; ,
,, piscatus per sagena.- Con ,,-,
tridente: ,, pescatus ; uu,,; ,
quae fit tridente ,u,,; u-
,,u,; ,-
PESCADO ,u, piscis.- Abundan- ,, piscator.- Que pesca en
te en pescados grandes: ,, las lagunas: u,, qui
cetis abundans.- En escabeche,sa- circa paludes operatur.- Con caa:
lado: ,u, salsamentum.- ,,; u,-
Salado en crudo: `,u,; u,u,, qui calamo pis-

612
catur.- De red: ,,; - ,,; ,,; -
u,,; u,,; ,,,, qui
,u,; u,, retia- aequalis est ponderis.- De mucho
rius piscator.- Pescador que lava peso: ,,, ponde-
las redes: ,u, piscatur rosus.- De poco peso: ,,
qui retia lavat.- Barca de pescador: levis.- De un mismo peso: ,
,u,; ,, na- , eiusdem ponderis.- De peso
vis piscatoria excesivo: ,, admodum
ponderosus.- Doble peso: ,
PESCANTE ,u, sedes aurigae
u, duplum pondus.- Empujar hacia
abajo el peso: ,-
PESCAR ,,,-
succutiendo dejicio.- Igual al de un
,,,,u
grano de tigo ,u, pondus
u,u piscor,hamis
Igualdad de peso: u,, ae-
capto.- Arte de pescar: u, qialitas ponderis.- Inclinarse con
; ,, piscatoria ars.- el peso: propendeo.- Los bra-
Con caa: arundine piscor.- zos del peso: ,, state-
Con cebo: inesco.- Con red: rae regula.- Mquina para levantar
sagena piscor.- Cuerda de pesos: ,u, grus,maccina to-
pescar: ,,; , llendis oneribus.- Para carnes:
, funiculus,funes piscatoris.- ,, statera appendendis
El que enciende fuego para pescar: carnibus.- Pequeo: ,u,
uu,uu,, is qui ignem pondusculum.- Platillo de peso:
accendit ad piscandum.- Que caza o ,, lanx e jugo suspensa.- Que
pesca de noche: uu,, qui es del mismo peso: ,
nocte agit.- Que pesca con farol: u , qui est eiusdem ponderis.- Tan
u,uu,, qui lucer- tear el peso por la mano:
na piscatur.- Red de pescar: , pondus manu aestimo
, retis genus.- Tridente para pes
car: ,, fuscina PESTAA ,u, palpebra.- Caer-
se las pestaas: palpebrae
PESEBRE ,,, praesepe.- cadere.- Cada de los pelos de las
Desde el pesebre: a praesepi pestaas ,,; ,,
Construir a modo de pesebre, revis- defluvium pilorum palpebrae.-
tiendo las paredes de yeso: Enfermedad de las pestaas: -
ad praesepis modum fabricor.- Echar ,, affectio pilorum oculi
fuera del: e praesepi
ejicio PESTAEAR nictare.- El
que mira sin pestaear: u-
PSIMO ,, pessimus
,, non nictans.- Sin pesta-
ear: u,u nec
PESO ,,; ,,;
nictando quidem
,,; ,,; -
,,; ,u,; ,u PESTE ,u,; ,,;
; ,,; ,,;, ,,; u,,; u,
; ,,; ,,,; ; ,u, pernicies,pestis.- Del
,,,; ,, pueblo: ,, pestis.- Que
,u, statera,pondus,onus.- trae la peste: ,, pestem
Aumento de peso o medida: , afferens.- Tener peste: pes
u, auctarium.- Cargar con peso: te laborare
ingenti pondere ingruo.- De
igual peso o valor: ,,
; ,,; ,-

613
PESTILENCIA: ,, pestilens peces: u,, a piscibus
morbus voratus.- El pez mjol: ,u,
; ,, mugil.- Escondite de
PESTILENTE ,,; los peces: ,, piscium
,, stercorosus,pestilens latibulum.- Pez espada: ,,
piscis marinus.- Especie de peces
PESTILLO ,u,; ,, cartilaginosos: ,u,; -
; ,,; ,- ,u, genus piscium cartilagi-
,u,; ,,; , nosum.-Gran pez preparado para salar
,,u,;,, pes , ingens piscis ut
sulus,sera,vectis,obex.- Echar el in frusta dissecetur.- Muy voraz:
pestillo: u pessulum obdo fo- ,u, piscis pagrus.- Pececi-
ribus llos de poco valor: ,
viles pisciculi.- Pequeo: ,
PETARDO ,u, malleolus
u, pisciculus.- Plaza de vender
PETICIN ,,; , el pescado: u,u, forum
piscatorium.- Puerta de los peces:
,; ,u,, precatio,
petitio u piscaria porta.- Que
cra grandes peces: u,,
PETRIFICADO,de mirada petrificada qui pisces alit.-Que se entretie-
,, lapideum aspectum ne criando peces: u,,
habens qui piscibus alendis delectatur.-
Que se alimenta de peces: u-
PETRIFICAR u,u in lapi- ,, qui pisces comedit.- Todo
dem verto pez grande: , ingens cete
Una clase de pez:,u;,
PETULANCIA ,,; u,
, trichia; ,u, citha
, exsultatio,petulantia.- Con
rus.- Vendedor,vendedora de: u-
petulancia: , petulan
,u,; u,, pis-
ter.- Reprimir la petulancia: u cium venditor,venditrix
petulantia compesco
PEZ,resina ,,, pix.-
PETULANTE ,,, Aceite sacado de la pez: ,
,, arrogans,petulans u, ex pice oleum.- Composicin de
pez y cera: ,u, pissoce-
PEZ ,,; ,,; u-
rus.- Dar de pez: ,-
,, piscis.- A modo de pez:
pice ablino.- Parecido a pez:
u piscium modo.- Abundante en
,,; ,,;-
peces: uu,,; u,
,, piceus,picem referens.-
; u,, pisculentus.-
Pez lquida: ,u, liqui-
Abundante en grandes peces: u-
da pix.- Mezclada con betn: -
,, magnis piscibus abundans
,u, pix bitumine mixta.- Pa
Alimentarse de peces: u
piscibus victito.- Nombre de peces: recerse a pez: picem refero
u,u,; ,u,; , Abundate en pez: ,, abun
,; `,`,u,; , dans pice.- Que cra pez: -
,; u,u,; ,,: ,, picem referens.- Que pare
,,; ,,; ce pez: ,, picem refe-
rens.- Que tiene forma o semejanza
u,; ,; ,; -
,; ,- piscium nomi- de pez: ,, picis spe-
na.- Clase de peces con manchas,pe- ciem habens.- Que unta con pez: -
ces mgiles: ,u, pisces e ,, picem vel pice illinens
genere mugilum.- Devorado por los Sacar pez por la accin del fuego:

614
u urendo elicio picem.-
Untado con pez: ,- PEZPITA (ave) ,u, motacilla
,, pice illitus.- Untar con
pez: ,,, PEZUA u,u, ungula.- Abierta
picem circumlino,oblino pice,pico.- ,, ungula bifurca.- De par-
Untura de pez: ,, pica- tida pezua: ,, ungulam
tio.- Pez vuelta a cocer: scissam habens.- Hendidura de la
, recocta pix pezua: u,, fissura un-
gularum.- Hueco de la pezua del ca-
PEZN de la teta: ,, pepilla ballo: ,, cavitas ungu-
Pezn o rabillo de las frutas y ho- lae equorum
jas: ,u,; pediculus
fructuum et foliorum
PI la letra mayscula tiene en PICAPEDRERO ,u, quadratarius
las inscripciones el valor numrico
de cinco. Si dentro de ella se PICAR ,,,,
encuen- tra la ,,, maysculas , acri pungo, acri humo
se quintu re mordeo
plica el valor respectivo de stas
PICARDA u,, vafrities.-
PIADOSAMENTE ,, Picardehuela: ,u, ver-
pie
sutia.- Obrar con picarda: u-
callide ago
PIADOSO ,,; ,,
; ,, (); -
PICAZA ,, pica.- Imitar la
,,,; u,,
pius voz de la picaza: pice vo-
cem edo vel imitor
PIAMATER ,, membrana ce-
rebrum ambiens PICAZN ,,; ,,;
,,; ,,
pruritus,prurigo.- Picazn con mal
PIAR los pollos ,,
pipio olor: ,, pruritus cum foetore
Excitar la picazn: pruri-
PIARA u,,u tum excito.- Tener picazn:
u,u, hara,suum grex ,,, pruritum exci-
to
PICA u,u,u, hasta.-
Lanzador de: u,, hastam PICHN ,; -
jaculans ,,u, pullus colum-
binus
PICADILLO ,u,;
,,; u,u,; - PICO de ave: `,,;
,,; ,u, ,u, rostrum avis.- De ga-
carnes minutim concissae,minutal llina: ,, rostrum gallina-
ceum.- De pico ancho: u,
PICADOR de bueyes ,, boves , latum rostrum habens.- Que
incitans tiene largo pico: u,,
rostrum longum habens.- Que tiene pi
PICADURA ,,; ,, co agudo: ,, qui est
punctura acuti oris,sive rostri.- Que tiene
pico azulado: u,, cae-
PICANTE ,, dicax ruleum rostrum habens.- Que tiene
pico rojo: ,u-

615
,, rubrum rostrum habens.- pie: u,, solitus iter fa
Pico verde (ave) ,, sitta cere pedibus.- Adorno de los pies:
,, pedum ornamenta.-
PICOR,tener picor (,- Agua con que se lavan los pies:
) prurio ,,u,; -
,, aqua qua pedes abluuntur
PICOTAZO,que hiere la tierra a pico- Ajustado al pie: u, pedi
tazos ,, humi feriens et conveniens.- Al pie de la letra:
tundens ` ad verbum.- Andar a cuatro
pies: quaternis pedibus
PICOVERDE (ave) ,,; u- gradior.- Apoyndose en los pies:
,u,; ,u,; u- innitendo pedibus.- Atado
,,; ,,u, por los pies con grillos: ,
picus (ligna tundens) avis culicele-
u, cumpedibus illigatus.- Vendaje
ga (enemiga de los mosquitos)
para los pies sustituyendo al calza
do: ,, id quod gestatur
PICTRICO ,, ad pictu-
vice calceorum ad tutandos pedes.-
ram pertinens
Con los pies polvorientos (calzado
roto): u,; u,
PIE ,,; ,,; -
,, cuius pedes in pulvere
,u,; ,,; ,
; ,, pes.- A pie firme: versantur.- Con pies de marfil: -
u,u una stando.- A pie u,,, eburneis pedibus
,,, innitens.- Concavidad del pie:
pedestri itinere,suis ipsius
pedibus.- Acostumbrado a marchar a
, vola.- Contrahecho de pies, u,u,u () validis et fir-
de pies deformes (especialmente ca- mis pedibus.- De pies incansables:
ballos): ,u, scaurus.- u,,, qui pedes ha-
Cualidad de estar dotado de pies: bet indefessos.- De pies ligeros:
,, pedibus praeditus.- ,,; u,u,u()
Cuyos pies estn separados en dedos: celeres pedes habens.- De pies ms
u,,, fissuram pedum ligeros que el corcho: ,
in digitos divisam habens.- De spe- subere levioribus pedibus utentes
ros pies: u,,, asperis De pies planos: u,,,
pedibus.- De cuatro pies: plancus.- De pies robustos: -
, quadrupes.- De dos pies: u,,, robustos pedes habens
,,;-,,; u, De pies rubios: uu,,,
,, bipedalis.- De elegante for cui pedes rubent.- Delante de los
ma de pies: u,, eleganti pies: ante pedes.- Pie dere-
pedum forma.- De grandes pies: - cho: `,,; ,u,;
,; u,-,, qui mag- ,u, sublica,arrectarius
nis est pedibus.- De pies giles pa- asser.- Piececito: ,,
ra saltar: ,u, agiles ad u, pediculus,exiguus pes.- Dolor
saltandum pedes habens.- De pies
de pies: ,, pedum dolor.-
anchos: u,u,u () la-
El acto de estar de pie: ,,
tos pedes habens.- De pies blancos:
statio,standi actus.- El que est
uu,u,u,u,
a pie firme con otro: u,u,
u (); uu,, qui
qui simul stat.- El que tiene los
albis est pedibus.- De pies delica-
pies sanos: u,,, inte-
dos:u,u,-
ger pedibus.- El que,la que est de
,,; u,,, molli
pie: ,,; ,, stant
bus tenerisque pedibus praeditus.-
El que tiene hendiduras en los pies:
De pies firmes,giles,robustos: -

616
u,u,,, cui sunt bajo los pies: suppono.-
fissurae in pedibus.- Estar de pie: Por su propio pie: ,-
,,,,, ,, perdestri itineri.-
, sto,exsto.- Extremidad del pie: Que tiene altos pies: u,u,
,u, pedis extremitas u () altos pedes habens.- Que
Faja para envolverse los pies: est de pie: ,, stans.-Que
,,u, pedale.- gasta adornos lujosos en los pies:
Lazo o grillete de los pies: , u,u,,, lu-
; ,, laqueus pedes innec xuriosa ornamenta pedibus circumdans
tens.- Lebrillo para lavar los pies: Que hacen rudo con los pies: -
,, lavandis pedibus ,, qui pede strepitum exci-
pelvis.- Ligar los pies: u tant.-Que padece de los pies: -
pedes obligo.- Los que carecen de u,u,u () infirmo pede la-
pies: pedibus carentes.- M- borans.- Que rodea el pie: u,
quina de toruta para los pies: pedem circumcingens.- Que tiene
,, instrumentum torto- diez mil pies o muchos ms: u-
rium.- Martillo del pie: u,, u,u,u () decies millenos
malleolus pedis.- Mover los pies permutlos pedes habens.- Que tiene
con agitacin: pedes agito.- grandes pies: u,,, cui
Moviendo los pies alternativamente: magni sunt pedes.- Que tiene hermo-
pedibus alternatim motis sos pies: u,,, pulchros
Movimiento consulsivo de los pies: pedes habens.- Que tiene un pie de
,, agitatio pedum tan- madera: u,,, ligneum
tium.- Multitud de pies: u, pedem habens.- Que tiene los pies
, multitudo pedum.- Parte infe- membranosos,de pies anchos: -
rior del pie: ,, pars u,,, planipes,plancus,plau-
pedis inferior.- Parte superior del tus.- Que tiene los pies torcidos:
pie: ,u, pars pedis supe- u,,, qui pedes tortos
rior.- Pequeo: ,u, pes habet.- Que tiene muchos pies: -
parvus.- Pies de puercos,callos: u,u,u () multipes.- Pie de
,, trunculi.- Pies delan la copa o taza: ,u
teros: , anteriores pedes basis crateris.- Que tiene pie o
Pies torcidos (que tiene..): - columnas de oro: uu,u,u
u,,, qui est distortis pe- aureos pedes habens.- Que tiene pie
dibus.- Planta del pie: ,u, rojo: ,, rubrum pedem
,,; ,,; , habens.- Que tiene pies azulados:
; ,u,; ,, u,, caeruleos pedes ha-
planta pedis,vola,cubitus.- Poner
bens.- Que tiene pies de avestruz: ,, purpureos pedes habens.-
uu,,, habens strutho- Que tiene pies tiernos: u,
cameli pedes.- Que tiene pies de ,, molles pdes habens.- Que
cabra: ,,; u, tiene un solo pie: ,u,
u, () capripes.- Que tiene uno tantum pede constans.- Que va a
pies de madera: uu,,, pie: ,u,, pedester.- Rudo
ligneos pedes habens.- Que tiene de los pies: ,,; ,,
pies de rosa: `u,, ro- strepitus pedum.- Sin pies: -
seos pedes habens.- Que tiene pies
u,,, truncus pedibus.- Su-
deformes,dbiles: u,,, jetar con correas o calzado el jue-
qui infirmis,deformibus est pedibus
go del pie: u malleolos pedum
Que tiene pies firmes y robustos:
calceis munio vel corrigia substrin-
u,; u,,
go.- Tener buenos pies: pe-
qui validos et firmos habet pedes dibus valeo.- Toalla para limpiar
Que tiene pies purpreos: u-

617
los pies: ,, ; ,,; ,,; ,
u, id quo pedes absterguntur.- ,,; ,u,;
Tocar con los pies: pulso u,; ,u, calculus,lapi-
pedibus.- Trabar los pies: llus.- A manera de piedras:
pedes implico.- Volverse sobre un in morem lapidum.- Abundante en pie-
pie,saltar: pede me circum- drecitas: u,,, calcu-
volvo.- Pie mtrico: ,, lis abundans.- Piesra aguzada: -
pes ex brevi et duabus longis.- Pie ,u, lapis desinens in tenui-
mtrico que tiene tres slabas bre- ssimam aciem.- Altura de las piedras
ves: u,, tribrachys.- Que ,, petrarum summitas.- Apto
consta de pies coreos: para rrojar piedras: -
, trochaeis constans.- De seis ,, aptus ad jaciendos lapides
pies (medida):,u,;u, Arte de trabajar la piedra: -
u,u () sex pedes habens.- De ,, ars expoliendi lapides.-
treinta pies de largo: u Piedra spera: ,,; ,
,, triginta pedes habens.- De , aspera petra.- Blanca y suave
tres pies: ,u,; ,, ,u,; u,u, albus
; u,,, tripes,id omne et mollis lapis.- Construdo en pie-
quod habet tres pedes.- De un pie de dra: ,, e saxo struc-
largo: ,, unum pedem lon- tus.- Convertir en piedra:u
gus.-Dos pies y medio: lapidesco.- Piedra cor-
u, duo pedes cum dimidio.- Lo que roda: `,, saxum exessum
tiene siete pies: u, sep- Cortado en piedra: u,, in
tem pedes habens.- Medida de seis saxo incisus.- Cortar piedra: -
pies: u,; u,, mensu- ,u,u lapides scin-
ra sex pedum.- Medir con pies o do.- Cubrir con piedras:
pasos: passibus vel pedibus lapidus obruo.- Piedra de color de
metior.- Que tiene ocho pies: - azafrn: lapis croceo
u,u,u () octo pedes ha- colore.- Piedra de donde salta el
bens agua: u petra unde salit
aqua.- Piedra de molino: ,u,
PIEDAD ,,; ,, u,u,; ,u, lapis mola-
,,; ,, pie- ris.- De negras piedras: ,
tas.- Actos de piedad: , ,,; ,, nigros
officium pietatis.- Amor mutuo de calculos habens.- Piedra de Paros:
padres e hijos: ,, amor, ,u, lugdus (mrmol blanco).-
pietas.- Con piedad: pie.- De piedra,lapdeo : ,,;
Discurso hecho para excitar la pie- ,,; ,,,;
dad: ,, oratio ad ,, lapideus.-Piedra de ri
pietatem excitandam.- Excitar la pie
bera:,,; ,u, cal
dad en el discurso: culus litoralis.- Piedra de tejedor:
misericordiam loquendo excitare.-
,, lapis.- Piedra de toque:
Muy digno de: ,, valde
miserabilis lapis auri probator.-
Duro como la piedra: ,,
PIEDRA `,u,; ,u,; durus.- El que extrae piedras:
,,; ,,; ,u, u,, qui lapides extrahit
,,; ,u,; ,u, El que graba en piedra: ,
petra.- Piedrecilla: ,u, u, qui lapides scalpit.- El que
,,; ,,,; , pule piedras: ,u, qui
lapides scalpit.-El que tira piedras
; ,u,; ,,; ,
,; ,u,; ,

618
,,u, lapidator destila agua: ,, petra unde
Estructura de piedra: ,, aqua stillat.- Que engendra la pie-
saxea structura.- Extraer piedra: dra: ,, lapidem gene-
u lapides eximo et extraho rans.- Que es de piedra: ,,
Formacin de piedra en la vejiga: lapideus.- Piedra que puede
,, calculi generatio in cogerse con una sola mano: -
renibus aut vesica.- Hecho de piedra ,,; ,, lapis qui una
toba: ,, poro lapide fac- manu tolli possit.- Que se adhiere a
tus.- Herido con piedras: , las piedras: u,,
,, lapidibus percussus saxis adhaerens.- Que se compone
Cierta clase de piedra: , de cinco piedras: ,,
(ac.-) lapis quidam.- Labrar las quinque lapidibus constans.- Que
piedras: ,u,u tiene parecido a la piedra: -
lapides excido.- Piedra lisa: - ,, lapidis speciem habens.-
,,, laevis petra.- Que tiene piedras que sobresalen:
Lleno de piedras: ,,; ,, habens eminentes pe
,, petrosus,petris con tras.- Raeduras de piedras: ,
tectus.- Mquina con que se arrojan , quo a saxis abrasum est.- Rom-
piedras: ,,; , per piedras o con piedra:
u, tormentum ad lapides jaciendos lapidem au lapide frango.- Piedra
Mezcla para unir las piedras: - sardonia: gemma.- Se-
,, glutinumquo lapides ferru mejante a la piedra molar: u
minantur.- Molido a piedra de molino , similis lapidi molari.- Tirar
u,, mola fractus.- piedras: ,,
Montn de piedras: ,, lapido.- Tiro de piedra: ,
acervus lapidum.- Mutacin en piedra , lapidus jactus.- Piedra toba,po
,, in saxum mutatio.- rosa: ,u, tophus.- Todo de
Nacido entre piedras: ,, piedra:,, totus lapideus
qui in saxis provenit.- Nombre de Volver en piedra: in petram
piedra preciosa: ,u, verto
lapidis nomen.- Padecer el mal de
piedra: ad lapidis naturam PIEL ,u,; `,,,;
accedo.- Parecido a la piedra: - ,,,; ,,; ,
,, lapideus.- Piedra pequea: ; ,,; ,,;
,,; ,u,; ,,; ,,,;
, parvus lapidis,calculus.- ,; ,,; ,u,; -
Piedra pmez: ,, pumex.- ,,; ,,; ,
Que se asemeja a la piedra pmez: , pellis.- Blandura de la piel o
,,; ,, corteza: ,, tenuitas
ad pumicem accedens.- Piedra precio- cutis,corticis.- Cubierto de pieles:
sa parecida a la esponja: , ,, pellibus indutus.-
u, spongites lapis.- Piedra precio Cubrir con piel: pelle inte-
sa: ,,; ,, go.- De blanca piel: u,,
u,u,; u,, chelo- ,; ,, albus pelli.-
nitis,gemma.- Pulimentar piedras: Piel de buey,vaca: u,u,
u lapides malleo expolio.- u,u,; ,, bovinum
Que arroja piedras: ,, corium,pellis bubula.- De ciervo:
jaciens lapides.- Que consta de una ,, nebris,hinnuli aut cer
sola piedra: ,, ex uno vi pellis.- De dura piel o corteza:
lapde constans.- Que deshace la ,, durum pellem o
piedra: ,, liquefaciens corticem habens.- De la que se
et comminuens lapides.- Piedra que despojan los reptiles,los animales:

619
, (indecl.) exubium anguis, () variam maculosamque pellem
cicadae.- Piel arrugada: , habens.-De puerco: ,
pellicula rugosa.- Piel de lobo: porcinae pellis.- De raposa: -
u,u,; u,, lupina pe ,, vulpina pellis.- De una
llis.- De macho cabro recin sola piel: ,, unica
degollado: ,u,; ,, pelle obtectus.- Delgada: ,,
() hircina pellis.- De perro: pellicula.- Endurecimiento de la
u,, pellis canina.- De piel piel: ,, durities-
blanca: u,, candida callus.- Erupcin en la piel:
cute praeditus.- De piel dura como ,,,,,
la piedra: ,, lapideum eruptio in cute.- Estar cubierto de
corium habens.- De piel gruesa: pieles: pellibus amic-
,, crassipellis.- De piel
manchada y variada: ,
tus sum.- Piel exterior: molli cute praeditus.- Que tiene
-,, summa cuticula,epider piel ligera y fina: ,,
mis.- Hasta la piel: u ad cutem tenuem cutem habens.- Que tiene
usque.- Hecho de piel cruda: `u una sola piel: ,, sim-
,, e crudo tergore factus.- plici cortici tectus.- Quitar la
Hecho de piel de hurn o de marta: piel: u cutem detraho.-
,, e mustela confectus.- Rodear con pieles: vellere
Hecho de pieles de ovejas: , circumdo.- Piel rota: `,,
e peillibus ovium confectus.- rupta cutis.- Tener erupciones en la
Hecho de siete pieles de buey: - piel: scateo.- Vendedor de pie
,-,, ex semtem bubu- les: u,u, qui pelles ven-
lis pellibus factis.- PIel lanuda: dit.- Vestido de pieles: ,,
,, lellis lanata.- Mancha ro- pellica pellis.- Vestido de pieles
ja en la piel: , macula ru- speras: ,u, cilicium.-
bens.- Pequea piel: u,, Vestido de pieles blancas: -
parva pellis.- Piel de cerdo,piel ,, albis pellibus indutus.-
crasa: ,, pellis porcina.- Vestido de pieles: ,,,
Pieles de ovejas: `,, ,u,; ,,; -
ovium pelles.- Privado de su piel: ,, indumentum ex pellibus.-
,, destitutus sua pe- Piel pequea: ,u, pelli-
lle.- Producto de la venta de pieles cula
,, quod ex pe-
llium venditione provenit.- Que PILAGO ,u,; ,, pe-
consta de muchas pieles: , lagus
, multis e pellibus constans.-
Que cose las pieles: u,, PIENSO ,,; ,,
qui pelles consuit.- Que lleva pabulum in praesepi appositum.- Ces-
abrigo de piel: ,u; - tilla con pienso: ,,
,u, qui pelliceam tunicam fiscella pabulum continens
gestat.- Quwe lleva piel de macho
PIERI provincia de Macedonia ,
cabro: ,, hircinam
pellem gestans.- Que tiene la piel , Pieria.- De Pieria ex
Pieria
spera: ,,; -
,, asperam pellem habens.- Que
PIRIDES (musas) ,, pie
tiene la piel grasienta y brillante:
rides
,, qui pel-
lem habens pinguem et lucidam.- Que
PIERNA ,,; ,,;
tiene piel blanda: ,,
,; ,u,; ,,; -

620
,, tibia,crusa,perna.- Apo- qui est hircinis cruribus.- Que
yado en una sola pierna: , tiene piernas poco resistentes:
, uno tanto crure nixus.- Armadu ,, qui infirmis cruri-
bus est.- Que tiene piernas gordas:
ra de la pierna: ,;-
u,, crassa crura habens
,u, caliga.- Cortar las pier
Que tiene piernas iguales:
nas: , crura succi-
, aequalia crura habens.- Que
do.- De blancas piernas: ,
tiene piernas rojas: ,
, cruribus albis praeditus.- De
, rubra crura habens.- Que tiene
la pierna: ,, tibialis.-
De piernas delgadas y dbiles: lceras en las piernas: ,
,,; ,, , cui crura sunt ulcerosa.-
exiles tibias habens.-Hueso exterior Rotura de la pierna: ,,
de la pierna ,u, ext- cruris fractio.- Vestidura orien-
rior os cruris.- Que cubre las pier tal para las piernas: ,
nas: ,, circum crura tibialia persica
positus.- Que tiene cuatro piernas:
,, quatuor crura ha- PIES carencia de ,, pedum
bens.-Que tiene dbiles piernas: - carentia.- De grandes pies: u
,, qui crura exilia ha- u,u (); u,, ex-
bet.- Que tiene largas piernas: - tensos pedes habens.- De nueve pies:
,, longa crura habens u, novem pedes.-Que tie
Que tiene las piernas enteras: - ne largos pies: u,u,u
,, valentes tibias habens.- (),u,,, longos pe
Que tiene muy grandes las piernas: des habens.- Que tienex pies de bron
,, qui supra modum ce: u,,, aeris pes.-
grandia sunt crura.- Que tiene Que tiene pies de marfil: -
piernas de cabra: ,,
u,,, eburneis pedibus inni-
tens PLDORA (medicina) ,u
,,u, pilula,catapo-
PFANO ,u, parva fistula tium

PIGMEO ,,,; u, PILLAJE ,,; (nom. y


, pumilio,pigmaeus ac.plural) praeda.- Infestar con el
pillaje: praedatione in
PIGNORACIN u,-, festo.- Que se dedica al pillaje:
pignoratio ,, spoliator

PIGNORAR u; pignora PILN ,,; ,u,; -


capio,oppignero ,,; ,u,; ,
,u,, pila,aquarium
PIHUELA,lazo para trabar los pies
,, pedicula PILOS,ciudad de la Elide en Pelopo-
neso ,u, Pylus.- De Pilos:
PIJAMA cubicularis ves ,, pylius
tis
PILOTO nutico ,;
PILA,mortero,almirez para majar,tri- ,,,u,; u
turar ,u, pila.- Bao,lebri- ,,; ,u, (de gale-
llo,pila: u,, labrum.-Montn ra) gubernator,rei nauticae peritus,
,u, pila,strues gubernaculum tenens.- Asiento del pi
loto: ,,; ,,
PILASTRA u,, columella pars navis in qua sedet gubernator

621
,,; ,,;
PIMIENTA ,, piper.- Acu- ,, praeginguis
tica: ,, aquaticum pi
per.- Tener sabor de pimienta: - PINILLO (rbol) uu,u, cha
piperis saborem refero maepithys

PIMPOLLO ,,; , PINO ,,; ,u,; u,


,; ,,; ,, u,; ,u, pinus,picea.-
; ,u,; ,u,; Abundante en pinos: u,,;
,,; ,u,; u,,; u,,
u,, stirps,ramusculus,sur- arboribis piceis abundans.- De pino:
culus.- Intil que sale al pie del , ,,;
rbol: ,u, stolo.- Cor- , ; u,, piceus,pineus
tar pimpollos: surculos ampu Lo que es de pino: ,, pi-
to neus.- Que dobla los pinos: u
,u, qui pinos inflectit
PINCULO ,, pinaculum
PINTAS,con pintas ,, macu
PINAR ,, pinetum losus.- Notado con varias pintas:
,, variis maculis
PINCEL ,u,; , notatus
penicillus
PINTADO ,-,,;
PINCHAR pungo ,, varius,pictus.- Al-
rededor y con variedad:
PINCHAZO ,, punctura , circumpictus et variegatus.-
Bien pintado: ,, bene co-
PINCHO,ortiga ,, urtica.- loratus.- Con manchas encarnadas:
Lleno de pinchos ,, u,, rubeis pictus ma
multis aculeis asper,pungens culis.- Con variedad: ,
vaire pictus.- Con varios colores
PINDO,desde el Pindo e Pindo
,u,
,; ,, vario colore
PINGE ,,,; -
pictus.- Mal pintado: ,,
,,; ,,; ,,;
male coloratus
,,; ,,; ,
, (),,,;, PINTAR ,,-
,; ,,; ,,; ,,,-,
,, pinguis.- Muy pinge:
,,,,- ,u, pictor animalium.- De cosas
, illino,coloro,pingo,co torpes,asquerosas: `u,,
lore imbuo.- A lo vivo: sordidarum rerum pictor.- Tabla de
,, ef- pintor: u,u, tabula pictoris
figo,depingo,formam exprimo.- Con Taller de: ,u, officina
diversos colores: maculo.- pictoris
Hbil en: ,, pingendi
peritus.- Muros: muros PINTURA,,; ,
depingo.- Pintado poco ha: , ; ,u, tabula,tabella.-
,; ,, nuper pictus Retrato: ,, expressum
Pintar sobre: superpingo simulacrum.- Buena pintura: -
,, bona scriptio.- Pintura,
PINTOR ,,; , color para pintar: ,,;
pictor,pictores.- De animales: ,u, pigmentum

622
PINZA ,, volsella.- Para PIRAMIDAL u,, pyrami-
arrancar el pelo ,u, datus
vusella.- De cirujano: ,, spe
cillum PIRMIDE u,, pyramis.- De
Egipto: u niloti-
PIA u,,; ,u,; cae pyramides
,u,; ,,; -
,, pinea,strobilus.- Pia y PIRATA ,,: ,
pin: ,,;,u, ,; ,u,; , p-
rata,piratae.- El principal entre
,u, pinea nux et eius nu-
los: ,u, princeps pi-
cleus.- Parecido a la pia:
ratarum.- Morada de: ,u,
,, pineae nucis.- Que pro-
sedes piratarum.- Perteneciente a
duce pias: ,, pineas
producens los piratas: ,, pei-
raticus,praedatorius
PIN ,,; ,,
PIRATEAR u,u,u,u-
nux pinea.- Alimentarse,comer pi-
depraedor
as,piones: ,-
,, pineas edo.-Que co
PIRATERA u,u,,;
me pias,piones: ,,
,, praedatio,spoliatio.- Ejer
qui pineas comedit.- Que produce pi-
cer la piratera: pirati-
ones: ,, pineas fe-
cam exerceo.- Infestar con piratera
rens.- Que se alimenta de pias o pi
,,, vasto
ones: pineas vo-
rantes
PIREO,puerto de Atenas ,
Piraeeus
PIOJERA ,, pedicularis
morbus
PIRITA u pyrites
PIOJO ,,; ,,;
PIRFORO u,, qui ignem
,, pediculus.- Lleno de
fert
piojos: ,u,, pedicu-
lis scatens.-Que produce piojos:
PIROMANCIA u,, ex igne
,, pediculos produ- divinatio
cens.- Apto para engendrar piojos:
PIRRIQUIO,pie mtrico u
,, ad pediculos gene- pyrrichius.- Ritmo en que domina el
randos aptus.- Arte de buscar piojos
pie pirriquio: ,, do-
,, ars pediculos quae- dulationis genus ad citharam
rendi.- Bullir en piojos: ,
- pediculis scateo.- Despiojar: PIRRO u,, Pyrrhus
pediculos venari (cazar pio-
jos) PISADO ,,,;
,,, calcatus,cal-
PIOJOSO ,,; - cibus pulsatus.- A la vez: -
,u,, pediculis scatens ,, simul calcatus.- No pisado
,, non conculcatus.- Muy
PIPO (ave marina) ,u, pipus
,,, multum
calcatus.- Por huellas desconocidas:
PIRA u,u,,; u,,
,, ab errantibus cal-
pira,rogus
catus calcitro

PISADOR, pisoteador ,, PISAR ,,,

623
,,,, quem Apollo interemit
conculco,calco,tero,calci-
bus peto.- Pisar con: u con- PITNICO u,, pythonicus
culco.- El que suele pisar: -
PITONISA u ; u,,
,, qui calcitrari solet
pythia sacerdos
PISAVERDE u,
PITUITOSO ,-,u,:
(,u,,) homines vo
,,; ,,;
luptuarii qui nihil nisi de nutrien-
da coma,gestandis annulis,unguibus ,, pituitosus
expoliendis cogitant.- , ele
gantiores homines PIZCA,ni una pizca nec
tantillum quidem
PISCATORIO u,u,,
piscatorius PLACENTERO u,,;u
, jucundus
PISCINA u,, piscina
PLACER `,,; `,,;
PISIDIA ,, Pisidia u,,; , ,,;
,, voluptas,deliciae,ob-
PISO de una casa ,, lectamentum.- Placeres: ,,
; contignatio.- Casa de dos pisos: ,, deliciae.- A placer:
,, domus duplici tecto u libenter.- Darse a place-
instructa.- Que tiene muchos pisos: res y prodigalidades: luxu-
u,,, multas rior.- Enervar con los placeres:
contignationes habens.- Que tiene frango deliciis.- Entregarse a
tres pisos: ,, los placeres: indulgeo
,, tres contignationes ha- volup
bens tatibus.- Entregarse con demasa a
los placeres: supra modum
PISOTEAR , cal- deliciis indulgeo.- Gozar de place-
citro,pedibus proculco.- Que suele res: u deliciis utor.- In-
pisotear: ,, qui cal- clinado a los placeres: u,,
citrari solet pronus in delicias.- Que se entre
ga a los placeres como los lidios:
PISTA,camino seguido ,,, u,, qui lydorum more de-
, vestigium.- Seguir la pista: liciis indulget
vestigium persequor.- Accin
de seguir la pista ,, ves- PLCIDAMENTE , quiete,
placide
PITADA,dar una pitada explodo
e theatro PLCIDO ,,;-,,;
,,; ,,
PTICO u,,; ,, py- ; ,,; ,,; u
thius,pythicus ,u,, gratus,placidus
Plcida: ,, placida
PITIRROJO (pjaro) u,u,
PLAGA ,, plaga
, ignaria
PLAGIARIO ,, plagia-
PITO ,u, parva fistula rius (lit.: el que roba los esclavos
ajenos)
PITN,dragn o serpiente que mat
Apolo ,, Pytho,serpens PLAGIO u,u, crimen

624
plaggi (lit.: que compra o vende
como esclavo a una persona libre) PLANCHA ,, lamina.- Cubierto
de largas planchas de bronce: -
PLAN ,u, ratio tractandae ,, in longum aere obtectus
rei.- De vida: ,, insti-
tutum vitae PLANETA ,u, planeta.-Curso
de los planetas: ,u, decur
PLANA ,, pagina.- Pequea sus
,u, paginula
PLANIFICAR ordino cercada alrededor de las plantas: u
,u, terra circa plantas vel
PLANO ,,; ,- stirpes effosa.- Viciarse las
,,; ,, planus.- De plantas: u luxurio.- De dos
una obra trazado ligeramente: plantas o pisos (ver tambin PISO):
,, aedificii forma levi ,, duplex tectum habens
ter delimenta Planta de una casa: ,,
contignatio.- Intermedio de un edifi
PLANTA ,,; u,,; cio: ,, contignatio
uu,u,; ,u,; u-
,, planta.- Odorfera: PLANTACIN u,,; u,,
,, stoechas.- Nacida de u,,; u,,
semilla: ,, planta plantatio,consitio,id quod plantatum
nata e semine.- Flexible:`, est.- Apto para la la plantacin: u
planta flexibilis.- De pequeas ,u,, aptus ad plan
races: ,u,, cuius tationem
brevis radices sunt.- Rastrera:
PLANTADO ,, satus.- No
u,, sparsa humi foliis
habens.- Abundancia excesiva de plantado: u,, non consi-
plantas: ,, segetum lu- tus.- Poco ha plantado: u,
xuries.- Abundante en plantas: - nuper plantatus.- Plantado con:
u,, plantis abundans.- Cava u,, una plantatus.- Plan
do alrededor de las plantas: u- tado de: u,, consitus.-
,,; u,, circa En tierra: ,, in solo
plantas effusus.- Echar nudos las defossus.- Junto a: u,,
plantas: in geniculum no- juxta consitus
dor.- Enfermedad de las plantas que
se llenan de gusanos: , PLANTAR ,u,,u
vermiculatio.- Entender en plantas ,u,u,,
uu circa plantas operor.- Es- planto.- Accin de plantar: uu-
pacio entre dos hileras de plantas ,,; u,, plantatio,
o rboles: ,u, spatium consitio.- Plantar antes. u
inter plantarum ordines.- Que cuida prius planto.- Apto para plantar: u
de las plantas: u,, plan u,, aptus ad plantationem
tarum curam gerens.- Que planta: Plantar con: u, u,uu-
u,, plantam serens.- Que una planto.-Junto a: u
produce plantas dbiles: - juxta consero.- Que planta o siembra
,, tenuia germina ferens u,uu,, consitor.-
Que produce plantas: u,, Recientemente plantado: u,,
plantas producens.- Relativo a las nuper consitus.- Tiempo de plan-
plantas: u,, ad plantas tar: u,, plantationis tempus
pertinens.- Relativo al cuidado de
las plantas: uu,, ad PLANTARSE debe plantarse uu
plantarum curam spectans.- Tierra conserendum est.- Que puede plantar-

625
se o sembrarse: uu,u-
,, qui plantari potest PLATA u,u, argentum.- Masa
de plata: ,, massa argenti.-
PLANTEL uu,u,u- Adornado con aderezos de plata:
,u, plantarium u,u () argenteis
phateris ornatus.- Cincelada:
PLAIDERA ,,; ,- u argentum celatum.- Cubrir
-u,; ,- con plata: u argento obduco
,,, quae inferias Espuma de plata (litargirio): -
mortuis ferunt u u, spuma argenti.-
Falsa: uu,u, spurium
PLAIDERAMENTE flebiliter argentum.- Hecho de: u,,
ex argento ductilis.- Abundante
PLAIDERO ,,; ,,
en plata: u,u, argento
praeficus,flebilis
abundans.- Que contiene plata: u-
,, unde effoditur argentum
PLAIDO u,u,,,
Parecido a la plata: u,,
u,, plangor.- ,,
haberns formam argenti.- Mezclado
planctus
con plata: u,, argen-
PLAIR u, pectus
ferio,plango
to mixto.- Con pies de plata: u argento abduco
,, candidos pedes habens.-
Pequea suma de plata: u,u PLATERA u,, argen-
parva argenti summa.- Sacar plata taria
cavando: u argentum effodio.-
PLATERO u,u, argenta-
Exigir dinero: u argentum
rius
flagito.- Mezcla de plata y plomo:
u,u, mixtio argenti et PLATO ,u,; ,u,
plumbi.- Mina de plata: u,u u,,; u,,; u-
argentifodina.- Que tiene mucha ,u,; u,,; ,
plata: uu,, multum ar- u,; ,u,; ,,;
genti habens.- Todo de plata: - ,u,; ,,; -
u,u,, totus argen- ,,; ,,; ,
teus.- Trocar por plata: u u,; ,u,; ,,
argento muto ,,; ,; -
,u,u, catinus,fercu-
PLTANO ,u, platanus.- lum,discus,lanx,patina,patella,paro-
Abundante en: ,, pla- psis,vas in quo prandium fertur.-
tanis abundans.- Lugar plantado de: Grande: ,-,u, lanx
,, platanetum pergrandis.- Pequeo: -
,u,; ,u, parva
PLATEA (ciudad) ,, Pla-
lanx.- Platos finos: ,, lau
taeae.- Perteneciente a Platea: -
titiae.- Que se sirve en la mesa:
,, plataeensis
,, ferculum quoo opponi-
tur ad coenandum
PLATEADO ,,,;
u,,; u,,; - PLATN (filsofo) ,, Pla-
u,u,u,, to.- Musa platnica: ,,
argenteus,inargentatus platonica musa
PLATEAR u,u,u- PLAUSIBLE u,,;

626
,, laudabilis,plausibilis lens plebeiis

PLAYA ,, littoreus.- De PLEBEYO ,,; ,,


la playa: ,u; ; ,,; ,,;
,, littoreus ,, plebeius.- Hombre plebe
yo: ,u, homo abjectus
PLAZA `,,; ,,; - (que lleva arnero,criba en las fies
,,u, platea,forum tas de Dyonisos)
Ancha: ,, platea alta.- De
PLEBISCITO ,,;
la bolsa: ,u, locus
ubi negotiationes exercentur.- El ,; ,,;
que anda alrededor de la plaza,char- , plebiscitum,rogatio
latn: ,,, qui cir-
cum forum versatur.- Militar,plaza PLECTRO ,,; ,
fuerte: ,u, sedes belli ,u, plectrum.- Pulsar con el
Para venta de granos: ,u plectro: ,, pectine seu
forum frumentarium radio pulso

PLAZO u,, dies legitimus.- PLEGABLE u,, plicatilis


Fijar plazo: diem prae-
finitum figo.- Que deja pasar el pla PLEGADO u,, plicatus.- De
zo: ,, qui praestitu- muchos modos: u,, multi
tum diem excedit pliciter plicatus.- Tres veces:
,, triplice volumine sinua
PLEAMAR ,; u,, tus
maris aestuantis accessus
PLEGAMIENTO u,, plicatura
PLEBE ; ,,; -
,, plebs.- Toda la plebe: PLEGAR ,,u compli-
,, universa plebs.- Amante co.- A la vez: u una impli
de la plebe: ,, populi co.- Accin de plegar: u,
amans.- Concitar,conmover a la plebe complicatio.- Alrededor: -
plebem concito.- Que mira u circumamplector.- Que puede ple
por la plebe: ,, consu-
gar o doblar: uu,, qui positio litis.- Decidir un pleito:
habet vim complicandi dijudico.- Defender plei-
tos: litem defendo.- Diri-
PLEGARSE a la voluntad de alguien mir pleitos: u dirimo liteas.-
u obsequor Fianza para la tasacin de un pleito
,, deposita in litis
PLEITEAR , judi- aestimationem pecunia.- Perder el
cio contendo.- Bajo fianza: pleito: causam amitto.-
sponsione certo Poner pleito a alguno:
litem alicui dico.- Precio,ta-
PLEITISTA ,,,; - sacin del pleito: ,,
,, rixosus,contentiosus pretium,aestimatio litis.- Que desha
ce pleitos: u,, qui li-
PLEITO ,,; ,,; tes dirimit.- Que est en pleito:
-,; ,,, lis,con ,, de quo lis est.- Que no
tentio.- Ajeno a pleitos: puede prescribir: lis
, alienus a litibus.- Anulado: quae prescribi non potest.- Tasa
,u, lis inducta.- Arre- dor de pleitos: ,,,
glo de pleitos: u,, com- aestimator litium.- Terminar un

627
pleito: litem dirimo.- Valo-
rado: ,, lis aestimata PLOMADA ,, perpendiculum

PLENILUNIO ,; , PLOMO ,u,u,


; ,-,,; - ,u, plumbum.- De plomo: -
,, plenilunium (u),,; ,u,
plumbeus.- Masa de plomo: ,
PLENIPOTENCIARIO ,, , pila plumbea.- Espuma de:
legatus cum potestate summa missus ,, plumbi spuma.- Que
trabaja en: u,, qui ex
PLENITUD ,,; ,, plumbo opera conficit.- Que parece
; ,, plenitudo de plomo: ,, qui
plumbeus videtur.- Fundir plomo:
PLENO ,, plenus plumbum fundo.- De color
de: ,,; ,
PLEONASMO ,, pleonasmus ,,; ,, ad plumbi
(superfluidad de palabras) colorerm o naturam accedens.- Obra
de plomo: ,, plumbeum
PLTORA ,, pletura
opus.- Soldadura de: ,,
ferruminatio
PLETRICO ,, abundans,
plenus
PLUMA ,,; ,,
PLEURA u,, pleura ; u,u, penna.- Blanda,pe
lusa: ,u, penna mollis,lanu
PLEURITIS u , pleuri- go.-Cubierta de plumas: ,
tis,morbus laterum pennarum tegmen.- Cubierto de plu
PLEYADES (constelacin) , mas: ,, plumis instructus
,, vergiliae,Pleias De diferentes o variadas plumas:
,, varias pennas ha
PLIEGUE ,,; ,, bens.- De las las: ,, pen-
u,u,; ,,; u nae.- De pluma verde: ,
,; ,u,; ,, , qui viridi coma est.- Echar
plica,plexus.- Con grandes pliegues, plumas: ,-u plumesco.-
dobleces: u,, profundos Erizar las plumas: pennas
flexus habens.- Del vestido: - hispidare.- Mudanza anual de plumas:
,,; ,, plica,rugae ,, pennarum annua muta-
vestium.- Que forma pliegues: - tio.- Produccin de plumas:
,, sinuatus.- Formacin de , pennarum productio.- Que tiene
pliegues: ,, pliegues muchas plumas: ,, mul-
sinuatio.- Que tiene cuatro plegadu- tas pennas habens.- Que tiene pocas
ras: u,, quatuor plica plumas: ,, paucas ha-
turas habens.- Que tiene muchos, bens pennas.- Que tiene todo el
pliegues: ,, multas cuerpo cubierto de plumas:
plicas habens , cuius totum corpus pennis ob-
PLINTO ,u, pars quaedam ca-
pitis columnae
tectum est.- Sin plumas: , nmero plural: u plura-
implumis li numero

PLUMN ,, plumula PLUSQUAMPRFECTO u,,


plusquam perfectus
PLURAL u,, pluralis.- En

628
PLUTO u,, Pluto , paupertas,egestas,inopia.- Afec
tar aires de pobreza:
POBRE ,,u,, (slo presente) paupertatem simulo.-
; ,,; ,,; Desnudo a causa de la pobreza: u
,,,; u,,; ,, prae paupertate nudus.- El
u,,,,; u- que pasa la vida desnudo por la
,,,; , pobreza: u,, qui nudus
u,, (que lleva el mis- degit.- Pasar una vida en la:
mo su alcuza de aceite), , inopem vitam ago.- Reducir a la
,; ,,; ,u, pobreza: ad paucitatem
; ,,,; ,u; redigo
,u,,; ,,; -
POCERO ,,-
,u,; ,,;
,,u, puteorum fos-
,,; ,,; ,,
sor
,, (,-),
,, egenus,miser,divitiis POCILGA ,,; u,u
carens,inops,pauper.- Amante de los
; u,,; ,u,
pobres: ,, amans pau-
; u,,; ,u,
perum.- Bolsa,zurrn de pobre: u- suum volutabra,porcinarium
,, perae genus.- Como los
pobres: more pauperum.- POCIN ,,; ,,
Dinero que se daba a los pobres potio
(despus de Pericles) para pagar su
localidad en el teatro: ,, POCO ,u,,u
aerarium atheniensium.- Enteramen ,u paululum,parum.-
te pobre: ,,, A poco: ,,
omnino inops.- Estar pobre: sensim,paulatim.- Cun poco
, pauper sum.- Hacer ; , -
pobre: pauperem facio.- Muy quotuscumque,quotuslibet.- Dema
pobre: ,, pauperri siado poco: ,, minimus.-
mus.- Necesitado de recuros en Poco ha: ,,,
dinero o vveres: ,, nuper.-Ms o menos:
pauper,egens.-Ostentar riqueza sien-
prope modum.- Muy poco: ,
do pobre: ,- divi-
; ,,, pauci-
tias ostento in paupertate.- Pobre-
ssimus.- Uno de pocos,acompaado de
cito: ,,; ,
unos pocos: ,, unus ex
pauperculus.- Privado de recursos paucis,paucis comitatus.-Muy poquito
para vivir: ,, indigens ,, perparum,
Que aparenta opulencia: , quantulumcumque.-Poco a poco:
pauper qui opulentiam simulat,jac-
paululum, paulisper,
tabundus.- Que tiene mesa pobre: -
sensim.- Poco ha: ,,
,, qui tenuem mensam
,,,,,
habet.- Ser pobre: , nuper.- Poco menos: , -
pauper sum.- Vivir pobremente: - paulo minus.- Por muy
tenuiter vivere poco: ' propemodum.- Por
poco: pene,prope.- Un po-
POBREZA ,,,-
quito: paululum.- Muy poco:
,,,,,-
, parum,minime.- Po
,,,,-
co (adj.): ,,; ,
,,,,; ,
; ,,; ,,; -
,;,,; ,,;
,, paucus.-Poquito,muy poco
,,; ,,;

629
en nmero:u,, pauxillus, tatio.-De los retoos: ,
pauculus.- Tener en poco: u pampinatio
,u contemno,parvi facio
PODADERA u,,u,
PODA ,,; , falx putatoria
,u,,; ,
putatio,purgamentum,foliorum ampu- PODADOR u,u,; u,
;-u,u,; ,,; absoluto: ,,
,,; ,, podator,pu- , summa potestas.-Poder,autoridad
tatorius ,,; u,,;
-,,; ,,; ,
PODAR u,, ,
potestas,potentia.- Poder co-
,,, frondes am mn: u,, commune domi-
puto,securi dolo et complano,arbores
nium.- De gran poder: ,
puto,ramulos,puto.- A golpe de hacha
,, cuius magna est potestas.-
securi dolo et complano.-
Poder de hacer: ,, factio
Los ramos ms tiernos: ,-
ramulos teniores puto.- Los renuevos Poder de unos pocos: ,,
paucorum potentia.-Poder divino:
de las vides: pampino.-
,, dei potestas.-Dotado
Los renuevos: germina
frango de igual poder: , pari
potestate praeditus.- En poder del
PODER ,,,, mismo: u apud ipsum.- Igual
,,,, po- poder: ,, aequalis poten
ssum.- Afectar poder,drselas de po- tia.- Mucho poder: uu,,
deroso: tyrannidem affecto.- multa potestas.- Que puede grandes
Disminuir el poder: poten- cosas: ,, qui magna
tiam imminuo.- Ejercer por s mismo potest.- Que todo lo pone bajo su
el poder supremo: ipse sum- poder: ,u, omnia cogens
mae rerum praesum.- Exceder en poder sub suam dictionem.- Poder supremo,
u potentia praesto.- sumo: ,, summa potestas
Poder lo mismo: uu aequipo
PODERO ,, imperium
lleo.- No poder absolutamente: -
u prorsus nequeo.- No poder
PODEROSAMENTE u potenter
menos que: (siguiendo infi.
o part.) non possum quin.- Obtener
PODEROSO ,,; u,,
el poder en compaa de unos pocos:
; u,,; u,,; -
cum paucis dominatum obti-
,,; u,,; u-
neo.- Tener igual poder: uu-
,,,; u,
idem vel tantum possum.- Tener
,; ,,; ,,
poder: ` (),` valeo.- Cuando
; ,u,; ,,
se pueda: , cum liceat.- En
,; ,, potens,validus
cuanto yo pueda: ( )
quantum potero.- Mientras se puede: robustus.- Muy poderoso: ,
, dum licet,dum ,; ,,; ,,
liceat.- No puede ser: ' praestantissimus.- Por sus rentas
imposibile est.- No puede: ,, potens censu.- Ser
poderoso: u potens sum
nequit.-Puede ser: ,
fieri potest.- Se puede: ,
PODREDUMBRE ,,; ,
, inest,licet,est locus
,; ,,; u,,;
Cuando se pueda: absolute,
,,; ,,
cum liceat.- Segn se puede: -
; ,,; ,, putre
, pro viribus.- Poder

630
do,caries,tabes.- Por humedad: - PODRIR ,,,,,
,, putredo e nimio humore ,, in tabem resolvo,
putrefacio,tabefacio
PEDREGOSO ,-, saxo-
sus,habens lapidosum solum PODRIRSE ,,-
,,,,-
PODRIDAMENTE putride ,,,
, putresco,tabesco,
PODRIDO ,,; ,, putrefacio,ccontabefacio.- Antes:
; ,,; ,, ante putresco.- Como
; ,,; ,,; carne: carnium more pu-
,,,; ,, tresco.- Empezar a: u putresco.-
; ,,; ,, tabi Interiormente: subputrefacio
dus,putris,putridus.- Medio podrido:
`,,; `,, POEMA ,,; ,,;
u,, semi-putris.- Muy ,u, poma,carmen.- Burles-
podrido: ,, valde pu- co o mordaz: ,u, irrisorium
tris.- Sujeto a podrirse: ,, o mordax poma.- Corto: ,u
putridine obnoxius,putrefactus versiculus.- Escritor de poemas:

,, qui carmina scribit.- tas advinos cubiertos de heces: u


Pequeo: ,,u, ,, faecibus oppleti
idylium,parvum poema.- Que cantaban daemones.- Repentista: ,,
los invitados en la mesa: ,u recens pota.- Trgico: ,
convivale carmen , tragoedus

POESA ,, posis.-Lgubre POETASTRO,extrao a las musas u


,u, carmen lugubre.- Sagra ,, a musis alienus
da: `,u, carmen sacrum.- Aman
te de la poesa: ,, amans POTICA ,, ars faciendi
carminis.- Composicin potica: - carmina
,, carmen.- Compuesta de ver
sos ajenos: ,, poema va POTICO ,,-
riis versibus consutum.- Estar ,, poticus
dedicado a la poesa, a las bellas
letras: honestis studiis POETISA,la que canta himnos
dedicatus sum ,; ,, hymnorum can-
tatrix,potria
POETA ,u,; ,
; ,,; ,,; POLAINA ,, ocrea
,,; ,,;
,,; ,u, (qui car POLEA u,u,; ,,
mina dicit) poeta,versificator,quae ,, trochlea.- A manera de
versatur circa carmina.- De versos polea: in modum trochlea
hericos: ,, scriptor he-
roici carminis.- Decir,cantar como POLMICO ,, certaminum
los poetas: ,- dico, studiosus
cano more potarum.- Lrico: -
,,; ,,; , POLEMISTA ,,;
,; ,,; u, , certaminum studiosus
,; u,, pota lyri-
cus,musarum famulus.- Nocturno: u POLICA,que protege la ciudad (rec-
,, nocturnus vates.- Poe tor de una ciudad) u,,
curam habens tuendae urbis.- Cargo

631
de polica urbana u,, PLIPO ,,; u,-
urbis tuendae curae u,,; u,u, polypus.-
Los brazos del: ,, brac-
POLCROMO ,u, chia polypi.- Pequeo plipo: u
, diversicolor ,u, parvus polypus.- Pertene-
ciente al plipo: u,, ad
POLIFEMO (cclope) ,u, polypum pertinens.- Que ha de
Polyphemus ponerse en la clase de los plipos:
u,, ad polyporum ge-
POLIGAMIA u,, multitudo nus referendus
nuptiarum
POLIPODIO (yerba) u,u,
POLGAMO ,, multarum polypodium
nuptiarum vir
POLPOTE (repeticin de una palabra
POLGLOTO ,, multarum en varios casos) ,,
linguarum doctus multos habens casus

POLGONO ,-,, POLSNDETON u conjunctio-


multis angulis constans num multiplicatio

POLILLA `,-,; , POLITESTA ,, qui multos


; ,,; ,, tinea.- deos esse statuit
Consumido por la polilla:
, a tineis consumptus.- Cortado POLTICA ,, regendae civi
por la polilla: ,, a ti tatis scientia.- Divergencias pol-
neis caesus.- Polilla de la madera: ticas entre dos partidos:
,, vermis ligna corrodens , concertatio civilis.- Luchar
los ciudadanos entre s por cuestio-
POLIMNIA (musa) ,u, nes polticas: obtec-
, Polymnia,Polyhymnia

tare inter se cives.- Seguir una Alimentar pollos: pullos


poltica opuesta a la de otro: - alo.- Criar pollos: pu-
in regenda civitate llos procreo.- De gallina: ,
adversor u, pullus gallinaceus.- Donde se
cran los pollos: ,u,
POLTICO ,, politicus.-
Inepto para los negocios pblicos,po locus ubi pulli nutriuntur.- El
arte de sacar o salir los pollos:
lticos: ,, minime ci-
vilis,ineptus ad rebus publicis ,, pullorum exclusio.-
Pollito: ,,,u
POLLA ,, gallinula pullus rtenellus.- Sacar pollos:
, excludo pullos.-
POLLERA ,,; - Salir el pollo del huevo: ,
,u, aviarium , excisio,exclusio ovorum.- Sin
plumas: ,; ,u
POLLINO ,u,; ,u, implumis pullus
asellus
POLO ,u, polus
POLLO u,,; ,-
,,; ,; ,, POLUCIN ,, pollutio
,; ,,; u,,,;
,,, pulli,pullus.- PLUX u,, Pollux

632
POLVAREDA ,-u,, pompam.- Conducir con pompa: -
pulvis excitatus pompam duco.- El que dirige el
triunfo,la pompa, la procesin: -
POLVO ,,,; ,,; ,,; u,, qui pom-
,,; ,,; , pam ducit.- Lo que pertenece a la
u,; ,,; ,, pompa: ,, ad pompam perti
,u, pulvis.- Acto de levan- nens.- Solemne pompa: u,
tar polvo: ,, pulveris , panegyrica pompa
excitatio.- Cubierto totalmente de
polvo: ,, omnino pulve POMPEYN,edificio en Atenas para
re aspersus.- De polvo: , guardar los ornamentos de las gran-
pulvereus.- Cubrir con polvo: des fiestas religiosas: ,u
pulverem injicio.- Levantar locus quidam Athenis ad
polvo: , pulverem ex servandum apparatum fesrtivitatum
sacrarum
cito.- Llenar de polvo:,-
POMPOSAMENTE u pompose
pulvere impleo.- Polvo molido:
,u, pulvis motus.- Opera
POMPOSIDAD,hablar con ,
rio que anda con los pies en el
u amplificare,inflate dico
polvo: u,, aegrestis
operarius cui pedes in pulvere
versantur.- Que se revuelca en el POMPOSO,que usa lenguaje pomposo
polvo (gladiador en el ) ,u,; ,,,
grandiloquus.- Hablar con lenguaje
,, qui volutatur in
pomposo y solemne: alta et
pulvere.- Quitar el polvo: -
magnifica loquor
cinerem dejicio.- Reducir a
polvo: ,u conrado PONDERACIN ,,; -
,, ponderatio,grandiloquen-
POLVORIENTO ,,; - tia
,,,; ,,;
,, pulverulentus PONDERAR ,,-
, pondero.- Exageradamen-
POMADA ,,; ,u, te: ,,
unguentum.- Especie de pomada o tragice exaggero
ungento: ,u, unguenti genus
Apto para la confeccin de: u- PONDERATIVO ,, grandi
,, aptus ad temperanda unguen- loquus
ta.- so de pomadas o pwerfumes: -
,,; u,, illitus PONER ,,, ()
unguentorum.- Dar pomada: u un- pono.- A la vista: pono
guentis illino.- Darse pomada: u- ante oculos.- Accin de poner sobre:
unguentis me illino ,, impositio.- Adems:
appono.- Alrededor: -
POMPA ,,,; ,
, pompa.- Con pompa: ad
circumpono.- Debe ponerse: - pono.- Poner sobre: ,
ponendum est.- Delante: , super impono.- Ser
, propono.- En frente: puesto: ponor
oppono.- Encima:
,, collocare PONERSE entre otros: in-
supra.- Juntamente alrededor: u- terpono
una circumpono.- Junto a:
PONTIFICADO ,, summum
,,
juxta
sacerdotium

633
,; ,,; ,,
PONTIFICAL ,, pontifi ,-,,; ,,
calis.- Libros pontificales - ,,,,;
,, libri pontificales ,, popularis,plebicola,ver
sans in populo
PONTFICE ,,; -
u,,; u,, ponti- POPULARIDAD ,, populari
fex,summus pontifex tas.- Adquirida por intrigas,ddivas
y medios viles: ,, aurae
PONMTIFICIO ,, ponti- popularis largitionibus captatio
ficius
POPULARMENTE ,
PONTO,que es del Ponto ,, populariter.- Popularmente, como en
ponticus.- Ponto Euxino: la vida comn suele obrar el pueblo:
, Pontus Euxinus populariter ut in communi
vita fieri solet
POPA ,, puppis.- Cuya popa
est levantada: u,, POPULOSO u,,; ,
cuius puppis erecta est.- De hermosa , abundans turba.- Ser populoso:
popa: u,,; -,, u,u hominum turba
pulchram puppim habens.- El que se abundo
sienta en la popa: u,u, qui
sedet in puppi.- Extremidad de la POQUEDAD ,, paucitas
popa o de la proa: ,
locus unde proreta prospectat.- La ,, (acus.); (gen)
POR
parte ms alta de la: ,u, procedencia,origen; (gen.) pro
summa pars puppis.- Perteneciente (gen.) a,ab,ex.- , (gen)
a la popa: u,, ad puppim a,ab,ex.- Por lo cual:,,
pertinens.- Por la popa: quamobrem.- Por lo dems:
,u a puppi.- Una parte caeterum.- Por fin: tan-
de la popa: ,, pars dem.- Por medio,por causa:` per
puppis propter.- Porque ` quod,quia.-
(gen.) pro (en composicin denota
POPULACHO ,u, turba popula- antelacin de tiempo o preferencia)
ris.- Apoyarse en el poder del popu
lacho: a turba popula- PORCINO ,,,;
ri regor.- Conmocin del populacho: ,,; ,, porci-
,, popularis turbae con- nus
citatio.- El que excita al populacho
,, qui popularem turbam PORCIN ,,; ,,
concitat.- El que injuria al popula- ; ,,; ,,; -
cho: ,, qui populari ,,; ,,; ,u,
turbae conviciatur.- Que excita portio.- Cudruple: ,,
conmociones del populacho: quadrupla portio.- Triple:
, qui popularem turbam concitat , tripla portio.- Igual porcin:
Regirse por el populacho: ,, aequalis portio.- Me-
a populari turba regor.- Reunir dia porcin: ,, dimi
al populacho: cogo turbam dia portio.-Que lleva igual porcin
Tener aficin desmedida al populacho ,,;,, aequam
turbae popularis insano portionem referens.- Tomar igual por
studio teneor cin o parte: aequam portio
nem capio
POPULAR ,,,; ,
,u,; ,,; PORFA ,,; ,,

634
contentio.- A porfa: , PORFIADAMENTE , -
certatim

, contentiose,certatim PORRA ,, virga capitata

PORFIADO ,, contentiosus PORTADOR u,,;


, deportator,portator
PORFIAR ,,-
,,,u ace- PORTAESTANDARTE ,,
rrime contendo,nitor.- Adems: - signifer
insuper contendo.- Con fu-
ror: cum furore adver- PORTAL de una casa ,u-
sus contendo.- Ms: ,u,u,u,; u
insuper contendo.- Reidamente: - ,, vestibulum.- LO que est
vehementer contendo en el portal: u,, quae
sunt in vestibulo
PORNGRAFO ,u, qui de
meretricibus scribit PORTARSE , ago cum
Portarse malamente:
PORO ,u, meatus.-De estrechos admodum indecenter me gero
poros: ,,,
angustos meatus habens.- Obstruir PORTTIL,que no es porttil u-
los poros: ,- obstruo ,, difficilis portatu.-
meatus.- Que tiene muchos poros: u Portable: ,, portabilis
,, frequentes meatus ha-
bens PORTAVOZ misin de un ,,
missio internuntii
POROSIDAD ,u,
fungositas,laxitas spongiosa PORTAZGO ,,u,
portorium.- Cobrador del: -
POROSO ,,; u, ,, portorii exactor.- Cobrar
fungosus portazgo: portorium exigo.-
Exigir portazgo: porto-
PORQUE `,, 'u, , rium exigo
`, ( `) quod,quia,
quoniam,enim,quare.- Por qu? PORTE ,,; ,,
,' (),, cur? ,u,; ,,u,
; ,u, onus quod portatur,
PORQUERA `u,,; `u, naulum.- Lo que se lleva: ,-
,; `,,; , ,, id omne quod gestatur.-
; ,,,; ,, Paga,precio del porte: ,u
,, sordes,spurcitia,situs, ,u,u, pretium ges
purgamentum tationis

PORQUERIZO ,, subulcus PORTEADOR,mozo de cuerda: ,


u, bajulus,sarcinarius
PORQUERO ,u,; u,
u,; u,,; u,u- PORTEAR , porto,affero
,,,,-
,u, subulcus.- Perteneciente a PORTENTO ,,; ,
los porqueros: u,, ad su- -,,; ,, portentum
bulcos pertinens
PORTENTOSAMENTE portentose

635
nitris cellula.- Hacer de u
PORTENTOSO ,,; januam custodio
,; ,,, porten
tosus- Escribir cosas portentosas e PRTICO ,,; ,
increbles: monstrosa et u,; ,,; ,,
incredibilia scribo ,,u,; ,
,; ,, porticus.- De Ate-
PORTERA ,u, janitrix nas: ,, poecile

PORTERO ,,; ,u, POSADA ,,; ,u,


u,,; ,,; u ; ,,,
,u,, janitor.- Portero y ,-,-,-
portera: u,,,; uu, u,; ,, diversorium
uu,u,,, janitor,ja- caupona,coenacularia domus.- Que re
nitrix.- Casilla del portero (por-
tera): u,u,u, ja-
cibe a todos en la posada: , possessus.- Que todo lo posee: -
, omnes hospitio excipiens.- Te- ,, () omnia possidens
ner una posada: diverso-
rium habeo POSESIN ,,; ,,
; ,,; ,,
POSADERA ,, quae hos- ,u,; ,,;
pitio excipit ,,; ,,; , ,
,; ,, possessio.- Po
POSADERO ,,;
sesin abundante: u,,
,,; ,,; affluens possessio.- Ansioso de te
,, caupo.- Oficio de posa- ner posesiones,avaro: ,
dero: u,, cauponium , cupidus possessionum.-El que
munus est al frente de posesiones y biene
,, praeses bonurum et
POSADERAS u,, id quod possessionum.- Posesin corta,peque
est sub clunibus,clunes.- Flaco de
a: ,,,u
posaderas: , qui exili-
bus sunt clanibus possessuncula.- De muchas cosas:
u,, multarum rerum
POSEEDOR ,,; , possessio.- Dueo de muchas posesio-
,; ,, compos,po- nes: u,,; u
ssessor.- De caballos: ,, , multarum possessionum dominus
possessor equorum.- Quien por En donde hay grandes posesiones: -
sorteo posse lo que le ha correspon ,, ubi multa possidentur
dido: ,, qui sorte sibi Que tiene grandes posesiones: u-
atributum est tenet ,, amplas possessiones ha-
bens.- Rico en campo: ,,
POSEER ,,- dives agri.- Posesin total:
,,,,, ,,; ,, universa
,,, possessio
possideo.- El que posee mucho: u
,, () multa possidens.- POSESIVO ,, possessivus
Juntamente: u simul
possideo.- Lo que ha tocado en POSIBLE ,,; u,,;
sorteo: u sorte datum possi- ,,; ,, pos-
deo.- Poseer por sorte: sibilis.- )Es posible?: ,
sorte possideo.- Posedo por derecho itane?.- Absolutamente posible:
propio: ,, propio jure u,, qui prorsus effici

636
potest.- Cuanto es posible: ' -
pro viribus POSTERGADO (ser) u sum vel
fio posterior
POSICIN ,, positio> Recta
,, rectus habitus> Moral POSTERIDAD ,,; ,
de una persona: ,, sta ,u, posteritas
tus rerum in quo quis versatur
POSTERIOR `,,,;
POSMERIDIANO ,, post- ,,; ,,; -
meridianus ,, posterior,posticus> Ser
posterior: u, poste-
POSO,horrura ,, situs>Po- rior sum o fio
sos: ,,;
-,,; ,; - POSTERIORIDAD ,, poste
,, sessio in aqua medicata, riores partes
faex
POSTIGO `,,; ,
POSTA ,, veredarius ; uu,u, posticum

POSTE ,, postis POSTILLA ,,,;


,u,,; ,
POSTEMA ,,; ,, ,; ,,; u,,
vomica>Que padece postemas: u ; ,,; u,,
u, qui phymatis laborat> Salir un pustula> Postillas de la cara:
postema: u tumor praeter ,,; ,,; u
naturam innascitur> Sin postemas: ,, ulcurae oris,pustulae
u, non infestatus pus
tulis
POSTRACIN ,,,
postratio POSTREMO ,,; ,,
; ,,; ,,;
POSTRADO ,, cernuus> En u,,; ,,
tierra: ,,, postremus
humi postratus
POSTRERO,ser el postrero
POSTRAR u,- pros sum posterior
terno
POSTURA ,,;
POSTRARSE,que se postra en el suelo: , positura,licitatio
u,, humi cubans
POTABLE ,,,,;
POSTRE ,,; , ,,, potabilis
,; ,,; -
,,; ,-, POTAJE ,,; ,,
id quod post coenam affertur,secun- puls ex leguminibus> De acelgas y
dae mensae> Gnero de postre: ` lentejas: u,, edulium e
, genus bellarii> Comer los beta et lente mixtis> De lentejas:
postres o dulces: comedo ,, pulmentum e lentibus> Es-
bellaria> Servir los postres: pecie de potaje: u,, genus
secundam mensam appono> Postres esculenti ex herba
de dulces: ,,,;
POTENCIA ,,; ,
,; ,,
,; u,,; ,,
,, tragema,bellaria
potentia

637
lus> Profundo a manera de pozo:
POTENTADO ,, dives ,, in modum putei profundus
Que mueve la cuerda para sacar agua
POTENTE `,, potens,robus del pozo: ,, qui
tus> Potentsimo: ,, po- funem versat in haurienda aqua>
tentissimus Sacar agua del pozo: loreo fune
haurio> Secar un pozo: sub-
POTESTAD ,, ,,; sicco> Torno o gra del pozo: -
,, potestas> Suma potes- , puteorum tympana
tad: u summa potestas>
Libre pitestad: u,, PRCTICA u,,,,
libera potestas>El que est bajo la ,,; ,u, effectio,
potestad de alguno: ,, qui exercitatio,consuetudo
est in manu vel potestate alterius
POTSIMO (principalsimo) PRACTICAR ago> Difcil de
, potissimus practicar: u,, dif-
ficilis ad peragendum
POTRO `u,u,; ,,; -
,,,u,; , PRCTICO ,,; ,
u, parvus equus,mannus> Carnosidad , peritus,tractabilis> Ser prcti
que sale en su frente: , co: peritus sum
caruncula in equini pulli nascens
Potro,tormento (puesto en el): - PRADERA ,,; ,
,, vinctus numellis (con -,u, pratum> De amplias pra
las piernas sujetas en un mquina de deras: ,, () qui
madera) lata prata habet

POZO `u,,; ,, PRADO ,,; ,,;


, puteus> Acto de abrir pozo ,,; ,,;
,, puteorum effossio> De ,-,u,; ,,;
pozo: ,,,; ,,; ,,; -
,, putealis> Que saca ,u,; ,,,;
agua del pozo (nombre dado al ,, humida et herbosa loca,pra
estico Cleanthe): ,u, tum,saltus> Cosa del prado: -
puteorum haustor> Hacer pozos: - ,,; ,;
u,u puteum fodio> Mqui , pratensis> Del prado: -
na para sacar agua de los pozos: - ex prato> Para pastos: ,
,,; ,u, instru- pascua> Quwe tiene buenos prados:
mentum quo aqua e puteis hauritur> ,, (); ,,
Pozo pequeo: ,u, puteo-
bona prata habens> Que vive en PRECAVER praecaveo> Que
prados,en pastos: ,,, in puede precaver: ,,
pascuis degens> Se mejante a prado: habens vim praecavendi> Se debe
,, prato similis> precaver: ,,;
Verde del prado: ,, prati cavendum est
veriditas
PRECAVERSE ,u,
PRECAUCIN u,,; ,,u,,-
,,,, cautio> Con ,-,,-
precaucin: , cau- ,,, caveo,ca
te> Precaucin oratoria (fig.): veo me
,, praecautio oratoria
PRECAVIDO,ser.. caveo

638
es del mismo precio: ,,
PRECEDENCIA u,, progre- qui est eiudem pretii
ssio
PRECIOSO,estimable ,,;
PRECEDENTE quae ante sun o ,,, pretiosus> De
fuerunt> Sentar precedentes: alto precio: ,,u
praedico
u,,; ,,
,, pretiosus> Costoso: -
PRECEDER ,,,
u,,; u,
,, praecedo
,; ,, pretiosus> Muy
Que precede: u,, qui
praecedit> Que tiene la propiedad de precioso: ,, admodum
pretiosus
preceder: ,, vim habens
praecedendi
PRECIPICIO`,u,; ,
PRECEPTIVO ,- ; ,,; ,, praecipi-
,, praeceptorius cium> Parecido al (lleno de
hondonadas,abismos..): ,
PRECEPTO ,u,; u similis barathrum> Por donde se
,,,; - arrojabana a los condenados:
,,; ,,; u- u, barathrum> Que tiene altos
,,; ,,; - precipicios: ,
,,; ,, praeceptum> ,; u,, qui alta,pro-
El que prescribe preceptos: funda praecipia habet> Que tiene
,, qui praecepta describit> muchos precipicios: ,,
Escuchar los preceptos,obedecer: u- multa praecipicia habens
ausculto
PRECIPITACIN ,u,;
PRECEPTOR ,,,; ,,; ,,;
u,, praeceptor ,; ,, quidquid su
bito efficitur,temeritas,festinatio
PRECES ,,; ,- Precipitacin en el hablar:
,,,; u,,; , praecipitantia in loquendo>
,,; ,, preces> Hacer Accin de precipitar: ,,
preces: u una praecor ; ,, praecipitatio

PRECIO ,u,; ,, PRECIPITADAMENTE ,,


,,; ,,; praecipitanter
, pretium> Al contado: u
PRECIPITADO ,,; ,
,, aestimatio rei in pecu
nia numerata> Aumentar el precio: ,; ,,; ,-
,u,u,u ,,; ,,-
pretium augeo>De alto precio: ,, pronus,praeceps,inconsul
,, magni pre tus,qui citatu impetu fertur> Algo
tii> De igual precio:,,; precipitado:,, aliquan
,, aequale pretium> De ma- tum praeceps> De nimo:u,u
yor precio:,, majoris u; u,, praeceps animi
pretii> En muchsimo precio: - Desde una roca: ,, e
saxo praecipitatus> En el hablar:
u plurimi> En mucho precio,
,,u,,
,estimacin: permagni pre
celer ad loquendum> En obrar: -
tii> Igual de precio: ,
,, nimis praeceps in agen-
,, aeque pretiosus>Poner
precio: u aere aestimo> Que

639
do> Obra precipitada: ,u, ,,u praedico
opus tumultuarium> Que cae de cabeza vaticinor,praenuntio> Arte de:
,, praceps> Ser preci u , praenuntiandi
pitado en el hablar: ,- ars> Capaz de predecir: ,
praeceps sum in loquendo.- ,, habens vim praedi-
Ser precipitado: praceps cendi.- El que predice: ,
sum.- Que toma decisiones rpdas, ,; ,, praenuntius>
precipitadas: u,, prae- Que predice el porvenir por el vuelo
ceps de las aves: ,, futu-
rum avium observatione praedicere>
PRECIPITAR `,`,, Se ha de predecir antes:
,-u,,- praedicendum est> Predecir supersti-
,,,- ciosamente: auguror
,,,,
u praecipito,devolvo praeci- PREDESTINACIN ,, prae-
pitem,praecipitem deorsum ago> De un destinatio
peasco: de saxo praeci-
pito> En el barathrum: in PREDESTINAR praedestino
barathrum conjicio> Precipiado,pron-
to a precipitar: ,, PREDICADO,atributo (gram.fil.) -
praeceps,in praecipicium pronus ,,; ,, prae-
dicatum
PRECIPITARSE ruo,prosilio> De
cabeza: u in caput praeceps PREDICADOR ,, praedica-
desilio> El que se precipita: tor
,,,,; -
,, praceps> Precipitndose: PREDICAR ,,u-
se praecipitans> Sobre: praedico
incido
PREDICCIN ,,;
PRECISADO ,, coactus ,u,,
,,; ,, prae
dictio,praenuntiatio> Que contiene
PRECISAR , adigo
predicciones: ,, con-
tinens praedictiones
PRECISO ,u,,
praecisus
PREDICHO ,, ante dictus
PRECOZ ,,,,
PREDISPUESTO,estar predispuesto des-
;,,; ,, prae
favorable,contrariamente: -
cox> Enteramente precoz: ,
sum contrarius animo affectus
, omnino intempestivus> Ser pre-
coz: fructus precoces PREDOMINANTE ,, supe-
reddo rans

PRECURSOR ,u,, PREDOMINIO,alzars con el.. -


praecursor primas partes erigo

PREDADOR ,; ,, PREEXISTENCIA ,-
praedator
,, praeexistentia
PREDECIR ,,
PREEXISTIR praexisto
,,,
,,,- PREFACIO ,,; ,u,

640
praefat ,, praefectura> Dignidad de
prefectura: ,, praefec-
PREFECTO ,u,; ,u turae dignitas
; ,; ,u,;
,, praefectus> Colega del PREFERENCIA ,, ipsa
prefecto: u,u, colle- actio pluris aestimandi> Desear la
ga praefecti> Con otro: u, preferencia: primatum
, qui una est praefectus> De una amo> Por el mrito: ,,
regin o barrio: `u,u, prae delectus,praelatio> Sealar con pre-
fectus regionis o vici ferencia: praefero

PREFECTURA ,u,-
PREFERIBLE ,, praefe u, praeco sacer> Pregonero que
rendus llama la atencin con la trompeta:
,, praeco qui tuba
PREEFERIDO ,,; - silentium indicit
,, pluris aestimatus
PREGUNTA ,,,,
PREFERIR ,,u- ; ,,,,;
,u,,, ,, interrogatio> Mutua: u-
,,,- ,, mutua quaesitio
,- praefero,antepono> Se de
be preferir: praeferen- PREGUNTAR ,,u
dum est ,,,,
,,,u
PREFIJAR praestituo ,,,
,,,,-
PREFINIR praefinio ,u interrogo,sciscitor
percontor,quaero> De nuevo:
PREGN u,u,; u,u
, denuo interrogo> De
,, praeconium> Edicto por
paso: obiter inquiro> De-
pregn: u,u,
seo de preguntar: u,,
edictum per praeconem> Hacer sa- studium scicitandi> El que pregunta:
ber por pregn: per prae u,,; u,, is qui
conem indico> Llamar por pregn: - scicitatur> En secreto:
per praeconem voco> Publi clam interrogo> Gustar de preguntar:
car por pregn: ,- prae u cupidus sum sciscitandi>
conis voce edicere Juntamente: u una interrogo
Mutuamente: u mutuo quaero>
PREGONAR u,
Que gusta de preguntar: u
per praeconem ago,praedico>
,; u,,; u,
Vender por pregn: per
, qui amat sciscitari> Una y
praeconem vendo
otra vez: iterum atque
iterum interrogo
PREGONERO u,,u,;
u, ,u, praeco> De voz muy
PREJUICIO ,,; -
fuerte: ,, stentor> Fal-
,, praejudicium
so: uu,u, falsus praeco
Paga del pregonero: u,,; PREJUZGAR praejudico
u,,u,; ,
, merces ob praeconium> Pertene PRELUDIO (),,; -
ciente al: ,, ad praeco- ,,; ,, prae-
nem pertinens> Sagrado: u, ludium

641
,,; ,,; ,u,
PREMATURAMENTE praemature praemium> Amante de los: -
,, ambiens coronarum> De la
PREMATURO ,,- victoria: ,u, victoriae
,,,; ,u praemium> De un certamen: -
,, praematurus> Nacimiento ,,,,u,
praematuro: ,u, foetus certaminis praemium> El que da pre-
immaturo partu editus mios: ,u, praemiorum
largitor> Privar del premio debido:
PREMEDITACIN ,, debito praemio privo>
praemeditatio Que se da al ltimo en una carrera:
,,,u,
PREMEDITAR ,,- praemium quod ultimo dator> Terceros
, praemeditor premios: ,, tertia prae-
mia
PREMIADO ,,,
praemium ferens> En el combate, PRENDA ,,; u,,
certamen: ,, qui prae- ; `,u,; ,,
mium ex certamine reportat ,,; u,,,
u,; ,,; ,,
PREMIAR praemio dono aliquem ; ,u,; u,,;
,,; ,, (pignora) pig-
PREMIO ,,; ,u,;
nus> Dar en prenda: ,,
,u,; ,u,; -
,,; ,,; -
,,,,u ,, nuper pressus>
,u pignori pono, Prensar ms: insuper premo
oppignero> Dado en prenda: ,
,; ,, subjectus PRENSIBLE ,, captu faci-
pro pignore,oppigneratum> Poner en lis
prenda: pignus do> Que da
o recibe en prenda: ,u, qui PREADA(ver VIENTRE) ,;
deponit aliquid> Recibir en pren ,;,u; ,
da: u,,u, - ;u,u; ,; -
,u pignora capio> ,u; u,; ,;
Tomar prenda adems: u ,,, praeg-
insuper pignus capio> Tomar,dar en nans,gravida,foeta> Estar preada:
prenda: u,u oppignero sub utero gesto> Que padece
antojos de preada: ,
PRENDER ,,- praegnans fastidiosa
illaqueo,deprehendo,irretio
PREEZ ,,; u,u-
PRENSA u,, ,, gravitas,conceptio,utero
(proelum quoddam) gestatio
,u,; ,,;
,, praelum PREOCUPACIN ,,;
,, (fig.ret.praemunitio)
PRENSADO ,, proelo domi- praeocupatio> Agitado con muchas
tus preocupaciones: u,u
,, multis curis anxius> Que
PRENSAR ,-, causa una preocupacin: ,,
deprimopremo.- Lo que se ha qui in animo est> Que hace olvi-
prensado: ,, qui dar las preocupaciones: ,
expressum est> Recin prensado:

642
curas oblivione tegens> Que tiene ,,,u-
agudas preocupaciones: u, ,,,-
,; u,, graves curas ,,u,u,
habens ,u,,u-
,, paro,struo,instruo,
PREOCUPAR ; , praeparo,apparo> Algo ara lo que se
,,- intenta hacer: u prae-
praeocupo paro ad ea quae tento efficere> An-
PREPARACIN ,u,; tes: u,,
,; ,,; , u,u ante
; u,,,; praeparo> Apto para preparar: -
,,,; - u,, habens vim praeparan
u,,u,- di> Con o adems: u,
u,,; ,, prae- u,uu,u
paratio> Por medio de la dieta: - simul,una apparo> Difcil de prepa-
,, praeparatio per diae rar: ,, difficilis appa
tam ratu> Fcil de: ,-
,, facilis apparatu> Prepa-
PREPARADO ,,; , rar ms: u insuper
,,,; u,, apparo> Preparado o equipado de la
praeparatus> No preparado: misma manera: u,, eodem
u,, imparatus> Prepara apparatu utens> No preparado:
do a: u,, compositus u,, imparatus
ad
PREPARARSE apparor> Pre
PREPARADOR u,, apara- pararse a: accingo me
tor
PREPARATIVO u,,;
PREPARAR `,,,
,u,; ,,; u,
,,,,,
,; ,,; u,
u,u,-,
,; u,, apparatus> Ayudar
,u,,-,-
en hacer los preparativos: u
u,,,-
u adjuvo in parando
,,u,u-
,u,,-
PREPONDERAR praepondero
u,,-,u-
,,,,-
PREPOTENTE ,, praepo- ; ,,; ,u,; ,
tens ,; ,u, (slo nom.acus.
sing,pl.) praeda> Amante de la presa
PREPUCIO u,,,; ,, amans praedae> La
,,, praeputium> Estar des- mejor y parte principal de la presa:
provisto de prepucio: a ,u, aeximia praedae pars>
praeputio orbari> Sin prepucio: - Participar de la presa: -
,,, a praepu- partem praedae capio> Que
tio orbatus coge mucha presa:u,,;
,, multam praedam capiens
PRERROGATIVA ,, Robo: ,, praeda
, praerogativa
PRESAGIAR ,
PRESA ,,;u,, praesagio
,,,; ,,;
,,; ,,, PRESAGIO u,,; ,

643
u, praesagium> De buen presagio:
,, auspicatus> De mal PRESENTARSE u,,-
presagio: ,, inominatus adsum,prodeo,adeo> No presen-
tarse en el da sealado: -
PRESBITADO ,u, pres- non sisto me dicta die> No pre-
byterium,seniorum ordo,Ecclesiae se- sentarse: absisto
natus
PRESENTE ,,,
PRESBTERO ,u, presby- ante pedes existens,praesens; qui
ter est in conspectu> Que tiene algo a
la vista,presente: ,,
PRESCIENCIA ,, ante conspectu aliquid habens> Lo
, praescientia que est a la vista,lo presente:
u,, quae sunt ante oculos>
PRESCINDIR ,,- Lo presente,el ahora: ,u,
praescindo (,,) praesens> Lo presente:
,, quod adest> La presen
PRESCRIBIR praecribo> Un te: praesens> Al presente:
rito: dogma introduco> El ; u in praesentia
que prescribe leyes: ,, El que est presente: u;
qui leges scribit
, () adstans>
Est presente: , inest,
PRESCRIPCIN ,,;
adest> Estar presente adems: -
u,, praesciptio> Prescripcin
de las leyes (facultad de darlas): insuper adsum> Estar presente
,, legum praesciptio junto con otros: u simul
adsto> Estar presente: ,
PRESENCIA u,, praesentia> ,,,-
A presencia de,en presencia: ,-,-,,-
,-,;,- ,,,u-
,,,,' ,u,-,u-
(gen.) in conspectu,coramA ,,,u (con parti
Digno de ser quitado de la vista,de cipio de presente o de pretrito
la presencia: ,, e cons equivale a "sum" o al auxiliar espa
pectu tollendus ol "estar": u -
estbamos paseando) adsum,prae-
PRESENTALLA,exvoto ,, sum
donum quod deo consecratur
PRESENTIMIENTO ,,
PRESENTAR ,,, praesentio
,,,
exhibere,repraesento,affero,sisto, PRESENTIR ,,
objicio> El que se presdenta el da praesentio
sealado: ,, qui die
adest praestituto> En medio: - PRESIDENCIA ,,,
in medium affero> Ms: actus praesidendi> De juegos,sacri-
insuper exhibeo> Ofreciendo: - ficios: ,,;-,
insuper offero> Que se presen- , praefectura ludorum,sacrorum
ta a la vista: u,, in cons-
tu cadens
PRESIDENTA ,,; u,; u,,; ,
,, ductrix,praeses u,; ,,,;
,, praeses
PRESIDENTE `,,; u

644
PRESIDIR ,,-, ; ,u, praestigiator
,,-,-
,,,,- PRESTIGIO ,,; ,,
,,, auctoritas,praestigiae
, praeeo,praeesum PRESTO celeriter
Juegos,competiciones,sacrificios,es-
pectculos: praefectus sa PRESUMIDO ,,;
crorum sum ,; ,u, jactabundus,con-
fidens animo
PRESIN ,u,; ,,
,,,; , PRESUMIR superbio
, expressio,pressio,pressura
PRESUMIRSE praesumo
PRESO ,u, captivus> Tener
PRESUNCIN ,,;
preso y enredado: captum et
irretitum habeo , praesumptio,conficentia

PRESTADO dar.. do mutuo> Tomar, PRESUNTUOSO u,,; -


pedir prestado: u foenus ,,; ,, vana
peto jactans,praefidens,fidens

PRESTAMISTA ,, creditor PRESUPONER ,- prae-


suppono> Ser presupuesto: -
PRSTAMO ,u,; , praesuppono
u, mutuum> Mutuo: ,,
donum mutuum PRETAL ,, antilena

PRESTAR ,,- PRETENDER ,,


,,, commo ,,,
do,mutuam pecuniam do;ultra foenero> praetendo,contra peto,am-
A su vez,contraprestar: bio,affecto> A la vez: u-
vicissim commodo> Anticipadamente: simul affecto> Con empeo: -
ante foenero> Con medida: nitor> Un cargo:
certa mensura mutuum do> honorem peto
Con usura: , foenero
Prestar dinero en sociedad: u PRETERICIN u,, prae-
una foenero> Recibir prestado: teritio
commodato accipio> Tomar
PRETRITO imperfecto
prestado: ,,-
imperfectum tempus
mutuo sumo> El que tom presta
do: ,, qui utendum ro-
PRETEXTA u,, praetexta
gavit> El que dio prestado: ,
,, qui utendum dedit PRETEXTAR,alegar ,-
,,,,
PRESTEZA ,, celeritas> Con: ,,,-
,u, celerrime,fes- ,, praetexto
tinanter
officio,causor,causificor> Una causa
especiosa: speciosam cau-
PRESTIDIGITACIN u,uu-
sam praetexto
,, praestigium,praestigiatio
PRETEXTO ,,,
PRESTIDIGITADOR u,,; -
,,,,;
u,u,, ,
u,,,;

645
u,; ,, praetextus> Que PRETURA,ser colega en la pretura u
sirve de pretexto: ,, praeturae sum collega
occasionalis> Sin pretexto:
sine ulla praetextu PREVALECER u,,-
,,,-
PRETORIO ,, ,,,,
,u, praetorium supra modum valeo,praevaleo

PREVARICACIN , ,
,; u,, praeva- PREVISOR ,,; ,u,
ricatio ; ,, vir qui res futuras
praevidet,provisor
PREVARICAR praevaricor
PREVISTO ,,
PREVEER , praevi ,, praevisus> Del modo
deo> Se ha de preveer: previsto: opinato
prospiciendum est
PRAMO ,u, Priamus> Hijo o
PREVENCIN u,,; nieto de Pramo ,u, Pria-
,, praestructio,praejudicium mides
Con prevencin: ,uu
ex praeparato> Cuidadosa: PRIAPISMO u,u, frequens
,, praecastigatio> penis erectio
Desfarorable: ,,
damnatio ex praesumpta opinione> Te- PRAPO (dios de los huertos)
ner prevencin contra alguna cosa: u,; ,; ,, Priapus
male in aliquid affectus sum
PRIMO ,,; ,, con-
PREVENIDO,estar prevenido - sobrinus,consobrina,patruelis
sum contrarius animo affectus
PRIMACA ,u, primatus>
PREVENIR ,-,,, Desear la primaca: pri-
matum amo
,,,,
-,, , -,
PRIMADO ,u, primatus
- (part.),,
,,-,- PRIMARIO ,, prima-
praevenio,occurro> Levantndose: rius
,,- prae
venio surgendo> Los reproches de PRIMAVERA ,,; ,,
otro censurndose uno a s mismo:
, ver> Pasar la primavera:
,- praemunio> Que
trasngio ver> Pasar la pri-
previene: ,, habens vim
mavera con: u una vernum tem
ante capiendi> Previniendo:
pus ago> Criado en primavera: -
praeviniendo
,-,,; -,,
vere nutritus
PREVER u,,
praevideo,perspicio,prospicio PRIMAVERAL ,,;,
; ,,; ,,
PREVIO u,, praevius
, vernus
PREVISIN ,,, accu-
PRIMERAMENTE , ; ,
rata consideratio,praevisio> Con:
,,,,
, providenter
,, primum,prius,in

646
primis,primitus , prior sum,praecedo,
praesum,sum primus,primas teneo (te
PRIMERO ,,; ,,; ner el primer lugar)> Lo que est
,,; ,, incoeptor antes antea> Primero que
primus,prior> El primero de todos: llega a ser el ltimo: ,
,,; ,, , praeposterus
,, primus omnium> Colo-
cacin en primera fila: , PRIMICIA ,,,;
in priori acie collocatio> Desempe ,,; ,,; -
ar el primer papel: ,u,; ,,-
primas partes ago> Estar el primero ,, primitiae
en orden: primus in ordi
ne sto> Puesto en primera fila: - PRIMIGENIO ,,,
,, in priori acie colloca- ; ,,; ,
tus> Que desea ser el primero: primigenius
,, cupienbs esse pri-
mus> Que est el primero: , PRIMOGNITO ,,
u, qui primus stat> Ser el primero ,,; ,, pri-
,,,-
,,,,
mogenitus> Dar a luz al primognito: ,u,, princeps> Principalsimo,
primogenitum edo> Dere- potsimo: ,, potissi-
chos del primognito: ,, mus
jura primogeniti
PRINCIPALMENTE ;
PRIMOGENITURA u,, pri- , , `, ,,
mogenitura> Derechos de: , in pirmis,prae-
, primogeniturae jura cipue,eximie,primarie> Muy principal
mente: eximie,praecipue> Y
PRIMITIVO ,, primitivus ya principalmente:
tum vel maxime
PRINCESA ,,; ,
foemina principis,augusta PRNCIPE ,,;,u,
,,;u,u,;
PRINCIPADO `,,; `, ,,; ,u,; ,
,; ,,;,, ,; ,,; u,
,,; ,u,; ; ,u,; u,u,
,; ,,; ,, princi- ,u,; ,u, prin-
patus> Obtener el principado: - ceps> Como conviene a un prncipe:
, principatum obtineo ` ut principem decet> Dar
Participante del principado: la guardia del prncipe: u
,u, particeps principatus corpus regis stipo> Ser prncipe:
princeps sum> Del prncipe:
PRINCIPAL ,,; ,, ,, principalis
; ,,; ,,;
u,,; , PRINCIPIANTE,, incoeptor
,; u,,; -
PRINCIPIAR,,-,
,, princeps,capitalis,praeci-
inicium facio,in manus su-
puus,principalis> El principal:
mo,incipere
,, princeps> Los principales
optimates> Que tiene el PRINCIPIO ,,,; ,
primer rango en el consejo: u- ,; ,,; ,

647
; ,,; ,, ini laboratus> Ir de prisa: propero
tium> Al principio: , Apresuradamente: u prope-
primum,principium> Dar principio: ranter> Que acelera el paso,va de
,-,, prisa: u,, accele-
incipio,initium do> Desde el princi- rans viam> Que da prisa: ,
pio del mundo: ab aevo condi , instans> Se ha de dar prisa:
to> Desde el principio: ,- urgendum> Aligerar el paso:
,,,, , festino
, a principio> Falto en
el prin cipio y fin: , PRISIN ,,,; -
, dupliciter desinens> Inculcar ,, vinculum> Liberar de la pri
los primeros principios,elementos: sin por la fianza: u fideju-
inculco prima elemen ssione libero e vinculis> Puesto en
ta> Tomar el principio: - prisin: u,, in custo-
exordior diam datus

PRISA ,u,,; PRISIONERO ,u,; ,,


u,, festinatio> (Anda,date vinctus,in praedam obductus> Caer
prisa!: ' Vade!,Age!> Andar prisionero: capti-
muy de prisa junto con otro: u- vor> De guerra: ,
simul citato impetu feror> Con u,,; ,u,; -
prisa: concitate> Dar prisa ,,; ,,; u
al que va con lentitud: captivus,mancipium,bello in praedam
obductus,a> El que ha estado aprisio
subsistentem et cunctantem urgeo>
nado con grillos muchas veces: -
Dar prisa: u, ,-
,,,; ,, qui sae-
,, urgeo,fes
pe compedibus adstringitur> Mercado
tinare cogo> Darse prisa: u, o plaza para vender los despojos de
,,u festi- los prisioneros: u,u,
no,propero,accelero> De prisa: - forum praedae vendendae> Parlamen
, cursim> El que tario para el canje de prisioneros:
se da prisa: u,, acce- ,u, legatus captivis re-
lerator> Hecho de prisa,mal trabaja-
do: ,, subito factus,ine-
dimendis> Subastar los despojos de PRIVADAMENTE , privatim
los prisioneros en el mercado: u- Que obra privadamente: ,u,
auctionem praedae facio qui privatus agit

PRISMA (geom.) ,, prisma PRIVADO ,,; u,,


(u),,,;
PRISTE o pez sierra ,u, ,,; ,, priva-
pristis tus> Falto de algo: ,, pri
vatus o carens> Amante de la vida
PRITANEO (palacio en Atenas donde se
privada: ,, vitae pri
alimentaban los cidadanos benemri-
vatae amans> Cuidado de las cosas
tos de la repblica) u,u,
privadas: ,, rerum pri-
Prytenaeum vatarum cura> Cuidar de las cosas
privadas: res privatas
PRIVACIN ,,
ago> Estar privado: privor
,, privatio> Hecho a las
Hacer vida privada: priva-
privaciones: ,, pri tam vitam ago> Vida privada:
vationibus solitus> Prefijo que indi
,, privata vita
ca privacin: u-

648
PRIVAR ,,, ,, probabilis
,, ,
u,,,,- PROBABLEMENTE probabiliter
,,,,u,
,,,, PROBADO ,, probatus
, privo,orbo>
Adems: insuper privo> PROBAR u,u,uu
De la diadema,de la tierra: - ,,,
,,u,
cidari nudo> Privado de,que no
,,
tiene parte:,, expers>
,, probo,periculum
Ser privado: ,,
facio,exploro,tento> Gustar -
privor,privo
,u,,,-
PRIVATIVO ,, privativus ,, gustu exploro,
degusto> Con argumentos: u-
PRIVILEGIO ,,; - argumentis probo> Con escrituras
,, privilegium,privilegia u collacta scritura probo>
El que gusta de probar: uu,
PROA ,,; ,, prora> De , qui periclitari amat> El que
larga y ancha proa: ,, sabe probar: ,, qui
latam et protentam habens proram> De vim habet probandi> Que tiene
proa azulada: u,u facultad de probar,poner a prueba:
,, ceruleam habens proram> De ,, habens vim proban-
proas rojas: ,, pro- di> Se ha de probar: uu
ras rubras habens> Desde la proa: periclitandum> Probar se-
e prora> Inclinado hacia la gunda vez: iterum libo
proa:,, in proram incli
natus> Inclinar el navo por la proa PROBIDAD ,,, mo
in prora deprimo> Que tiene rum probitas,probitas
hermosa proa: ,, pul-
chram proram habens> Que tiene incli PROBLEMA ,, problema
nada la proa: ,, depre-
ssam habens proram> Que tiene la PROBO ,,; ,,
proa teida de bermelln: - ,,; ,, probus
,, minio proram coloratam
habens> Que tiene proa aguda: PROCACIDAD u,,,
procacitas in loquendo> Hablar con
,, acutam proram habens> Que
procacidad: procaciter
tiene proa de bronce: ,
loquor
aeream proram habens> Que tiene
proa de oro: ,, auream PROCAZ ,,-
proram habens
,,; ,-
,u,,; u,
PROBABILIDAD ,, proba-
bilitas u, procax,procaciter loquax,voce
protervus
PROBABLE ,,; ,
PROCEDENCIA u,, profec- u,, metricus pes
tio
PROCELOSO ,,; ,
PROCEDER,que procede u,, , procellosus
procedens
PRCER ,, magnas,atis>
PROCELEUSMTICO (pie mtrico) - Los prceres: ,, proce-

649
res ,, li-
ber os procreo> Que procrea: u-
PROCESIN ,,; , ,, prolem procreans> Que
, pompa,processio> Canto de pro- tiene virtud e procrear: ,
cesin: precessionis habens vim procreandi
carmen> Que concierne a una proce-
sin: ,, ad processio- PROCURACIN ,, procuratio
nem pertinens
PROCURADOR ,,;
PROCESO ,, judicium> Empezar
,,; ,, cura
un proceso,un juicio:
tor> Viceprocurador: ,
judicio contendo> En el que slo com
procuratoris vicarius> Ser procu-
parece una de las partes:
rador: procura negotia
quo ex altera tantum parte ac-
cessum est
PROCURADURA ,, procura-
tio
PROCIN (constelacin) ,u
procyon
PROCURAR ,,
PROCLAMACIN ,, pro do operam,curam gero,
clamatio curo> Ms intensamente: -
intentiore studio conor> Se
PROCLAMAR , proclamo ha de procurar: ,

curandum est> Se ha de procurar
PROCLIVE ,,,; con todo empeo: omni
,,; ,,; u- ope conandum
,,; ,, labi-
lis,declivis,proclivis PROCURARSE, debe procurarse -
cogitandum est
PROCNSUL ,u, proconsul
PRODIGALIDAD ,,,;
PROCREACIN ,,; - ,, profusio,effusa largi-
,, procreatio> De hembras: - tio.- Con prodigalidad:
u,u,, foeminarum effusim
procreatio> De hermosos hijos:
,, pulchrorum liberorum PRODIGAR ,,
susceptio> De hijos: ,- prodigo
,u,,; -
,,,, li- PRODIGIO ,,; ,,
berorum procreatio ; ,u, prodigium,mons-
t rum,monstrosa> Autor de prodigios:
PROCREADOR ,, generator> ,, prodigiorum auctor>
De hijos: ,,; - Dar a conocer por medio de prodigios
,,; u,, libe- portendo> El acto de ha-
rorum generator> Procreadora: - cer prodigios: u,, ac-
,, procreatrix tio faciendi prodigia> Hablar o con-
tar prodigios: incredi-
PROCREAR , bilia,monstrosa narro> Hablar prodi-
semen emitto> A la vez: uu gios: portenta loquor> Ha-
una ingenero> El que procrea hijos cer prodigios,milagros: u
tarde: ,, sero liberos monstra et portenta edo> Obrador de
procreans> El que procrea hijos: prodigios: u,, prodi-
,,; ,, giorum artifex> Ostentar prodigios:
liberos procreans> Procrear hijos: prodigia ostento> Que habla

650
de prodigios admirables: to significatio
, qui de monstris loquitur> Que
hace prodigios: ,, PRODIGIOSAMENTE prodigiose
faciens prodigia> Significacin por
prodigios: ,, ex porten
PRODIGIOSO ,,,; ,,,; ,u-
,,; ,,; - u,u,, habens vim pro
,, portendens, portentosus, ducendi> Que tarde en producir: u-
prodigiosus ,, sero germinans

PRDIGO ,,; u,, PRODUCIRSE a continuacin -


; ,,; ,- ,-, supervenio
,,; ,,;
,,; ,, profusus in PRODUCTO,rdito,renta ,u,
sumptu,prodigus> Ser prdigo: - reditus,proventus
dilargior
PRODUCTOR ,, productor
PRODUCCIN ,u,-
,, productio,exortus> De co- PROEMIO,introduccin ,
sas grandes,importantes: u u,
, grandium rerum effectus> De ; u,u, proemium> Usar de
frutos: ,, fructuum edi proemio: proemio utor
tio> De hermosos frutos:
PROFANACIN ,, profana-
, pulchrorum fructuum editio
tio
PRODUCIR ,,-
PROFANAR profano
,,,,u,,
,,, PROFANO ,,,
,,,, ,,,,
, produco,fructum fe , profanus,non sacris iniciatus
ro,exorior> A la vez: u,u- pervivax> No profano: ,,
una pario> Alrededor: non profanus
produco> Apto para producir:
u,,; u,, ha- PROFECA ,, prophetia>
berns vim producendi> De un modo Inrterpretar las profecas: -
semejante: similter , prophetias expono
germino> El que produce: ,
, productor> Frutos semejantes: PROFERIR ,,-
similes fructus gigno> profero
Hacia fuera (plantas,minas): -
extra produco> Ms: PROFESAR profiteor
, insuper adgenero> Mu
chas cosas: u,,u- PROFESIN ,,; -
multum pario vel produco> Que ,,; ,,; ,
produce frutos tardos: , id in quo quis se exercet,artifi-
, seros fructus ferens> Que pro cium,professio> De un arte: ,
duce lo necesario para vivir: u- artis professio> Lugar donde se
,-,, generans ad victum ejerce la profesin: ,u,
necessaria> Que produce mucho: - locus ubi quis se exercet> Instru
(-u,u,u) qui multa parit> mento de la profesin: ,
Que puede producir: uu,u- u, instrumentum quo quis se exer-
cet

651
; ,u,;u,u
PROFETA ,,; ,u, ; ,u, profugus> Prfu-
; ,u,; ,,; ga: ,, profuga
,-,,,; u,,
; ,,, (dotado de men- PROFUNDAMENTE , profunde
te divina) vates,propheta
PROFUNDIDAD ,,; u,
PROFTICO u,,- ,; ,u,; ,,
,, propheticus ,,u,; u,,;
,,,,;
PREFETISA ,,; u, ,, profunditas
, prophetissa
PROFUNDIZAR , altius
PROFETIZAR , pro- fodere
pheto
PROFUNDOu,,; ,
PRFUGO ,,- ; ,,; u,,;
,,; u,,,; u,
,, (,; progredior
, profundior,profunsissi
mus),u,,; ,,; PROGRESIN ,, progre-
,u,,; - ssio (mat.geom.)
,, alte profundus,cavus,pro-
PROGRESO ,,;,
fundus> Desde lo ms profundo: -
; ,, progressio,progre-
, ab,ex imo> En lo ms pro
ssus
fundo: , in imo> Igual
mente profundo: ,, aeque PROHIBICIN ,,;
profundus> Ms profubndo: ,, ,u,,;u,
profundior> Muy profundo: u ; u,,, prohibitio>
,, valde profundus> No profun De asistir a los sacrificios: -
do: ,, profunditate carens u,, interdictio sacris>
Hablando del sueo: u,, Entredicho: u,,;
profundus
,, interditum
PROFUSAMENTE , profu-
PROHIBIDO u,, prohibitus> Lo
se,effusim
prohibido: vetitum
PROFUSIN ,,; u,
PROHIBIR ,,,
u,u,, profusio> Con
u,,,,-
profusin: ,u effu-
se ,,,,
,,,,,u
PROGENIE ,u,; ,, ,u,,,,
progenies ,u,-,-,
, veto,prohibeo,in-
PROGENITOR ,u,; terdico,inhibeo> El primero: -
,,; ,, progeni- prior prohibeo> El que prohibe:
tor u,,; ,,;-
u,, inhibitor,qui adver
PROGRAMA ,, program- satur
ma inhibendi vim habens> Se ha de prohi
bir: prohibendum est> Pro-
PROGRESAR ,,,, hibir tenazmente: obnixe

652
prohibeo PRLOGO ,u, prologus

PROHIBITIVO u,u- PROLONGACIN , ,


,u,,, , distentio,ultra extensio
inhibitorius,prohibitorius
PROLONGADO ,,; ,
PROLE ,u,; , protensus> Muy prolongado: u-
,; ,,,, ,, in longum protentus
,; u,; u,,; -
,,; ,,; ,u, PROLONGAR ,,-
; ,,; ,, pro- prolongo> Una lnea:
les,soboles> Amante de prole: - produco
,, amans prolis
PROMESA ,,; ,,;
PROLETARIO,los.. u prole- ,,; ,u-
tarii ,,,; ,
,;-,, promissio,promissum>
PROLIJAMENTE , pro- Cumplir algo prometido:
lixe respondeo> Obligado a la promesa:
u,, sponsioni obnoxius>
PROLIJIDAD ,, prolixitas
Perteneciente a la promesa: -
De un discurso: ,, pro-
lixitas orationis ,, ad promissionem pertinens
Que hace grandes promesas vanas:
PROLIJO ,, prolixus> En el ,, promissor qui vana
jactat promissa
hablar: u,,,
prolixus in sermone> Muy prolijo: PROMETEO ,, Prometheus
,, bene longus> Prolijo en
el hablar: , pro PROMETER ,,u
lixus sum in sermone

u,,,- har: praesto futurum po


u,,,- lliceor> Prometer sin nimo de dar:
u,u,,- daturus sum nec unquam do
,,,-
,,,,, PROMETIDO,fe de lo prometido -
spondeo,promitto,despondeo> ,, fidejussio> Prometido bajo
A su vez: u,u vi fianza: u,, per sponsio-
cissim promitto> Antes: nem factus
,,,-
PROMINENCIA,,; ,-
, ante promitto>
,,; ,u,;
El que promete espontneamente: -
,,; ,u, eminentia,pro-
,, sponte pollicens> El
minentia> De la tierra: ,`-
que promete y no da: ,,
vanus promissor> Intilmente,hacer ,u, tumor terrae
vanas promesas: frustra
promitto> Prometer con largueza: PROMINENTE ,,; ,
effuse promitto> Otra y ,, prminens
otras veces: u iterum
atque iterum polliceor> Prometer,pac PROMISCUAMENTE ,,
tar primeramente: ,,,uu mix-
tim,promiscue
ante paciscor> Prometer por s:
u expromitto> Prometer que se PROMISCUO u,,,;

653
u,, promiscuus> De varios PRONTAMENTE ,,,-
,, promiscuus u,-,-,;
,u,,,,,-
PROMOCIN ,, promotio ,, celeriter,cito,re-
pente,cursim,prompte> Muy prontamen-
PROMONTORIO,u,;,u te: citissime> Ms prontamen
;`,u,; ,u,; - te: ,, citius
, (nom.voc,ac.) promontorium,x
tans maris> Pequeo:, PRONTITUD ,u,,;
u, parvum promontorium ,,,,;,
, celeritas,promptitudo,alacri-
PROMOVER ,,, tas> Con prontitud:u,u
,,, ,,,,-
,,,- celeriter,properanter,sedulo
promoveo Con toda prontitud: dicto
citius
PROMULGAR promulgo
PRONTO ,,
PRONOMBRE u,, pronomen> cito,ex tempore> (Pronto!!
Relativo: `,`,`; `,,` !, '! age,agite> Pronto
`,,` qui,quae quod (adj.): ,,; `,u,
,, (pronto a),
PRONOSTICAR ,,- ,,; ,u,
,,,u ; ,,,; u-
-,,-u au- ,u,; u,,; ,
guror,vaticinor,ominor,auspicor,por-
, (,,,-
tendo,praenuntio> Acto de: - ; ,),,,
,, praenuntiatio> Por el vue velox,celer,promptus> Vivo de
lo o canto de las aves: ingenio: u,, promptus ani
ex avium volatu vel cantu auguror> mo> Ms pronto: `,,
Pronosticado por el canto de las promptior,citior> Que ha de venir
aves:,, avium voce edi pronto: `,, proxime ventu
rus> Ser pronto,ser vivo de ingenio:
tus> Que puede pronosticar:
u promptus sum>En el obrar
,, habens vim praesagiendi
,u,,;-,

PRONSTICO ,,; ,, propere> Pronto en la guerra: -
; ,,; , (u),; ,,;-,u, promptus
,,;,;,, in bello> Estar pronto: ,u-
,, prognosticum,augu- promptus sum> Lo ms pronto po-
rium> De buen pronstico: , sible: ( ) quam
cellerrime
boni ominis

PRONUNCIACIN ,,;,
, pronuntiatio> Basta,grosera: PRONUNCIADO ,, clare pro-
u,, crassi oris vitium in nuntiatus
pronuntiando> De clara pronuncia-
cin: ,, expeditam arti PRONUNCIAR , pronuntio
culationem habens>Mala pronunciacin Con exactitud: rectum pro-
,, mala pronuntiatio> fero tonum> Grosaramente: u
Suave pronunciacin: ,, crasse pronuntio> Pronunciar mal:
apta pronuntiatio> Uniforme,igual: male pronuntio> Que ape-
,, aequalis pronuntiatio nas puede pronunciar la "p": `

654
,,; `,, qui litte- so por reclamacin de propiedad:
ram "" vix pronuntiare potest actio rei judicatae

PROPAGACIN ,,, PROPIETARIO,justo,legtimo


propagatio u, justus prossessor

PROPAGADO ,, propaga- PROPINACIN ,, propina-


tus tio

PROPAGAR propago> Que se PROPINAR propino


propaga: `,, (
se propagans PROPIO ,,; ,,;
,, proprius> Hacer propia
PROPENDER `,,, una cosa: acquiro> Lo que
,,,u es propio de cada uno: ,u,
vergo,propendeo,divertor,incumbo quod est cuique proprium> Ms,muy
propio: , pro-
PROPENSIN `,,; prior,maxime proprius> Propio, suyo:
,; ,, propensio ,, proprius,suus

PROPENSO `u,,; - PROPONER ,,,


,,; ,,,; ,-,, propo
,,,; no> En contra: con-
,; ,,; ,, tra propono et designo> Pblicamente
; ,, propensus> Prpensa publice propono
,, propensa> Ser propenso
propensus sum PROPNTIDE o Mar de Mrmara -
,, Propontis
PROPICIACIN ,, propitia-
tio PROPORCIN ,u,,
proportio> Con las justas proporcio
PROPICIAR propitio nes: u servata partium
dimensione> Falta de: u,,
PROPICIATORIO ,, proportionis carentia
o, propitiatorius
PROPOSICIN ,,; ,
PROPICIO`,`,,;`, ,,,,; -
,,, propitius> De ,, propositio> Contraria:
nimo alegre y propicio: propi ,, contraria proposi
tio et hilari animo> El que hace tio> Evidente: u rata propo
propicio: ,, propitiator> sitio> Fundamental: ,, the
Hacer propicio: ,, ma> Hacer una proposicin:
propitio,propitium reddo>Hacer ad disputandum propono
se propicio: propitius fio
Muy propicio: ,, admodum PROPSITO ,,;
propitius> Ser propicio: , ,,, propositum> A pro
,` propitius sum> Sed propi psito,conveniente:,,;
cio: `,` propitius esto ,, congruus,appositus> Fir
me en el propsito: ,,
PROPIEDAD ,, proprietas> ,,, constans
Con propiedad: recte> De tenax propositi
grandes propiedades: u,,
amplas possesiones habens> Proce PROPUESTA contraria ,,

655
contraria designatio tus> Estar,ser propuesto: ,

PROPUESTO ,, proposi-
, proponor
PROSISTA ,,u,
PRORRATEO u,, rata pars> soluta oratione scribit
Lo que toca a prorrata ,
, qui in dividenda praeda pro PROSODIA ,, prosodia
parte alicui cedit
PROSOPOPEYA ,, proso-
PRRROGA u,,; , popeia,fictia personae
, prorogatio
PRSPERAMENTE ,u prospe
re> Salir prsperamente,felizmente:
PRORROGAR , pro-
rogo ,,uu felici- ter
procedo,mihi ex voto succedit
PRORRUMPIR prorumpo
PROSPERAR uu,,u
PROSA ,u, sermo solutus> El felice sorte fruor,prosperor
que habla en prosa: ,u,;
soluta oratione dicit> En prosa: PROSPERIDAD `u,,;`-
, prosa oratione> ,,; ,,; -
Escribir en: solutam ora- ,,; ,,,
tionem scribo> Semejante a la: - , prosperitas,res secundae> Con
,, orationi prosae similis poca prosperidad: u parum
prospere> De los sucesos: ,
PROSCENIO ,u, prosce- , res secundae> Estar en prospe-
nium ridad: uu felice sorte fruor>
Gozar de prosperidad: ,u
PROSCRIBIR ,,- ,,,
proscribo rebus secundis utor> Gozar igualmen-
te de prosperidad: uuu simul
PROSCRIPCIN u,,; u secundiset laetis rebus utor> Supe-
,; ,, proscriptio> Ta rar a otro en prosperidad: u-
bla donde se inscriban los nombres secundis rebus alium supero
de los proscritos: ,,
album PRSPERO ,,; ,-
,,,, faustus,
PROSCRITO ,u, proscriptus prosper> Vida prspera:
Lista de los: u,, tabula prospera vita

PROSEGUIR transeo> Hasta PROSTERNAR `,`,u-


terminar algo: (acus.) proturbo,prosterno
prosequor
PROSTBULO ,,; u -
PROSLITO u,, prosely-
,,,-
tus> Nuevo proslito:u,
,u, prostibulum,lupanar,letri-
novus proselytus
na> Frecuentar los: mere-
tricor,scortor
PROSERPINA ,,,; ,
,; ,, Proserpina> PRSTILO u,u, ab anteriore
Sacerdote de: ,u, Proser- parte columnas habens
pina sacerdos> Fiestas de: ,
, festa Proserpinae PROSTITUCIN u,,;

656
,,,; , prostituo> Mujeres: alie
,, scortatio,prostitutio no amore servio> Por dinero: u
Ganancia de la: ,, me- mercede prostotuo
retricius quaestus> Lugar de prosti-
tucin: ,u, locus ubi sta- PROSTITUIRSE ,,u,
bant meretrices> Trato con prostitu- se prostituo
tas: ,, scortatio> Tener
una casa de: prostibulum PROSTITUTA ,,; ,
habere> Que tiene un prostbulo: ; ,,; ,,;
,u, prostibulum habens> ,,; ,,;
Direccin de un prostbulo: ,;,, scortatrix,mere
,, gestio prostubuli trix> Pequea:,,
u, meretricula> Andar con prosti
PROSTITUIR ,,
tutas: scortor> Lo relativo lia: ,,; ,
a las rameras: ,, meretri , auxiliator,auxiliatrix
cius> Loco por las rameras: -
,, meretricum amore furens> PROTEGIDO,defendido,seguro u
Que tiene trato con: ,, , tutus> Bien protegido: -
scortator> Trato con: , ,, protectus
, scortatio
PROTERVO ,,; ,,
PROSTITUTO ,u, scortator ,,; ,u,;
,u,; ,, protervus
PROTAGONISTA ,, qui
primas partes ago,antesignanus PROTESTA ,,; ,
, adjuratio,dejeratio
PROTAGONIZAR,hacer el pirmer papel:
primas partes ago PROTESTAR u,,
u,-,- dejero
PRTASIS ,, protasis
PROTOTIPO u,u, primum
PROTECCIN ,,; exemplar
,,; ,, propugnatio,
favor,protectio>Acogerse a la protec PROTUBERANCIA u,,
cin de: , suffugio ; ,, protuberantia,
carnis excrescentia> Lleno de: u
PROTECTOR ,u,; , ,, tuberosus
,,; ,u,: -
,,; ,, protec PROTUBERANTE ,, protube-
tor,patronus,vindex,a latere stans> rans
Protectora: ,, auxi- PROVECHO ,,; -
liatrix ,,; u,, commo-
dum> Coger un provecho o un perjui-
PROTEGER u,,,- cio al pasar: obiter fruc
,,, tum aut damnum percipio> De provecho
,,,- ,, qui est frugi> Volver
,,, en provecho propio: in rem
custodio,protego,propugno,auxilior, meam verto
servo> Apto para proteger: -
,, aptus ad protegendum> Con PROVECHOSO ,,,
un terrapln: ,u agge commodus,utilis> A otros: -
rem exstruo> Que ayuda,protege,auxi- ,, beneficus

657
,, fabula vulgi,oratio
PROVEEDOR de vveres ,u, proverbialis,proverbium> Decir,reco
parochus ger o interpretar proverbios: -
proverbia,dico,colligo,in-
PROVEER ,,- terpretor> Usar proverbios:
,,,,- proverbiis utor> El que escri-
,,, be proverbios: ,,
,u provideo,suppedi- porverbiorum scriptor
to,prospicio> Proveer a: pro
video> El que provee: ,, PROVIDENCIA ,,-
qui providet> Estar bien provisto de ,, providentia> Divina: -
cosas precisas: u vasis omni- ,,;,u, divina pro
busque necessariis bene instructus videntia> Dictar providencias:
sum> Lo necesario: ,- jus dico> Tarda: ,,
suppedito,providenter ago> Sol- consilium quod initur re peracta
cito en: ,, providendi
solertiam habens PRVIDO ,,,;,,
; u,,; ,,;
PROVENA,renuevo de la vid u,
,,, provi-
, propago dus

PROVERBIAL ,,; - PROVINCIA ,,,;


,, proverbialis> Hacerse ,,; ,, provin-
proverbial: in prover- cia,tractus> Gobierno de una provin
bium venio cia:,,, praefec-
tura regionis
PROVERBIO ,u,; ,,;
PROVISIN ,; ,u, ,,-
commeatus> Vveres: ,, ci- u,, provoco,con-
bus> Abundancia de provisiones: u- cito,irrito,convicior> Con injurias:
,, copia rerum quaesiarum , probris incesso>
Arca para las provisiones: , Ser provocado: lacessor
, capsa> De agua: `u, Provocado: ,, lace-
; ,u, aquatio> Encargado ssitus
de las provisiones: ,u, qui
PROVOCATIVO ,,; -
commeatibus praeest> Provisiones de
,,; ,,
boca: ,, opsonium> De
provocatoriusprocax,vim habens
viaje: ,u, viaticum> Provi-
provocandi> De modo provocativo:
siones para la vida: ,u, vic-
, dicaciter
tus> Ser jefe de las provisiones:
rei frumentariae praeesum>
PRXIMAMENTE ,,
Cargo de provisin de vveres: -
,u proxime,tantumdem
,, frumentariae rei procuratio
PROXIMIDAD u,,;
PROVOCACIN ,, provo-
, proximitas
catio> Al combate: ,,
velitatio
PRXIMO ,,; ,,
,; ,, proximus,finitimus
PROVOCADO ,, provocatus
Estar prximo: ,,u
immineo,contiguus sum> Estar o ser
PROVOCAR ,,,
muy prximo: u sum conterminus
,,,-,
Que est al lado: u,u,
,,,

658
qui a latere stat ,; ,,;
,,; ,,; u-
PROYECCIN `,, projectio ,,; u,u,,;
,,; u,, prudens,
PROYECTAR la forma de una obra futu-
qui est prudenti consilio> Cual con-
ra u futuri operis formam con
viene a un hombre prudente: -
cipio
ut moderatum hominem decet> En
PROYECTIL ,, missile> Impetu la guerra: ,,, in bello
de un proyectil: `,, impetus prudens> En las desgracias: -
eius quod projicitur ,, in malis prudens> Accin
prudente: u,, factum pru-
PRUDENCIA ,, dens> Ms prudente: ,,
,u,,; , prudentior> Prudente (aplicado a
,; ,,,; - Jpiter): ,u, prudens> Muy
,,; ,,; , prudente: ,,,;
,; ,,; u,, u,,; ,; -
u,,, prudentia> u,u,,; ,, val-
Mucha prudencia: ,, multa de prudens> Poco prudente: u,
prudentia> Con prudencia: u , parum prudens> Prudentsimo
uu, prudenter> En el en aconsejar: u,, pru-
decir: ,, prudentia in dentissimus in consilio> Que es de
dicendo consejos prudentes: u,,
() qui est prudenti consilio
PRUDENTE ,,;,,
,u,; ,,; - PRUDENTEMENTE ,,
,u,,;,,; ,,,u-
u,,; ,, (), ,u,,,
,,; ,,; - ,u,u prudenter
,,; ,u,; ,
,; ,,; ,, PRUEBA ,,,;
; ,,,; , ,,,,,
,; ,,; ,,; u,,,; -
,,,; ,, ,,; ,,; ,u,
,,; uu,,; - ,, experientia,proba
,,; u,,; - tio,periculum> Accin de probar:
,,; u,,; - u,, degustatio> Dar una
,,; u,,; u prueba: u specimen prae
u,,; u,,; u- beo> Hacer una prueba: ,
,,; ,-
,- periculum facio,prae- que tiene prurito: ,,
tendo> Instrumento para prueba,pie- ,, pruriens> Excitar el
dra de toque: ,u, instrumen prurito: ,,,
tum periculi> Prctico en hacer prue prutitum excito> Pequeo:
bas: ,, tentandi peri- ,, levis prurito> Tener
tus> Sacada de la tortura: , prurito: ,,-,-
u, quaestio> Argumento de refuta- ,,,,,,-
cin: ,u, probatio ,, prurio

PRURITO `,, PSALTERIO ,u, psalte-


,,; ,,; , rium
,; ,,; ,,;
,u,, pruritus,tentigo> El PSORIASIS ,, psoriasis,

659
scabra lippitudo oculi sumptibus> , ,
, qui publica bona sorte distri-
PBER `,;`,; - buunt> Capacitado para emprender car
,u; ,,u, puber gos u honones pblicos: ,,
cui licet ad honores accedere> En
PUBERTAD`,,; ,,; pblico: `, palam,
,,; ,, puber- in propatulo> Excusarse con un jura-
tas> Desde la: ` a pubertate> mento de un cargo pblico: u,
El que est en la pubertad: u ejuro> La cosa pblica,lo
,u, qui primos pubertatis que es de todos,comn: ,u
annos agit> El que sali de la puber ; ,, res publica> Oficio
tad: ,, qui pubertatem pblico: u,, publicum
excessit> Entrar en la pubertad al munus> Perteneciente al oficio pbli
mismo tiempo: u,u si- co: u,, ad ministerium
mul pubesco> Entrar en la pubertad: publicum vel sacrum prodeo> Que hace
,,,,- una obra pblica: u,,
pubesco> Prximo a la pubertad: opus publicum faciens> Sacar al
,,, puberta- pblico: refero> Se ha de
tis vicinus> Que no ha llegado a la
salir al pblico:
pubertad:,, impubens,im in publicum prodeundum est> Tener
berbis> Salir de la pubertad: cargo pblico: u publicum
e pubertate excedo munus obeo

PUBLICACIN ,, evulga- PUCHERO u,,; ,,;


tio
,,; ,,
u,; ,u,; ,u,
PUBLICADO ,, indictus
amphora,urceus,fictile> Pequeo:
PBLICAMENTE ,,- ,,u, urceolus>
, palam,publice Meter en un puchero: u in olla
condo
PUBLICANO que recoge los tributos de
todos ,,; ,u, PUDOR ,,; ,u,; u-
pubicanus,qui ab omnibus tributa ac- ,,,; ,,;
cipiunt , (indecl.) puditia,pudor>
Sin pudor:,;
PUBLICAR ,, ,, qui nunquam erusbescit> Ca
,,u,- recer de pudor: u nullius
communiter edico,publico,palam facio me pudet> Causar pudor: pu-
edico> Por la voz de un heraldo o
dore afficio> Obrar sin pudor:
pregonero: ,u
u impudenter ago> Que causa pu-
u,,- praeconis
dor: ,, pudefaciendi vim
voce edicere> Publicado a voces:
habens
,, vociferatus
PUDRIR y pudrirse ,,-
PBLICO ,,,;
,, putrefacio,tabe con-
,,; ,,,
sumor> Que difcilmente se pudre:
publicus,vulgatus (qui est in ore
,, qui difficulter putres
omnium)> Actas pblicas: ,
cit> Que se pudre fcilmente:
,; ,, acta publica>
,, qui facile putrescit> Que
Beber y regocijarse en reuniones p-
se pudre: ,, putrescens
blicas con el gasto de todos:
Antes de tiempo: ante putre
bibere et laetari cum omnium
facio

660
PUEBLO u,u,;,,; nado: refero ad> De nuestro
,u,; ,u,; ,,; pueblo: ,, nostras> De-
,u,; ,,; , fensor del pueblo: ,,
u,; ,u, oppidum,populus> populi defensor> Del mismo pueblo:
Bajo pueblo,hez del pueblo: - ,,; ,,;
,u,; ,,; u, ,,,; ,, qui est
,; ,u, plebecula,po- eiusdem populi> Distribuir al pueblo
pellus,faex plebis> Pequeo: - en tribus: in tribus populum
diastribuo> El mejor del pue
,,; ,,-
blo: ,u, princeps popu-
,u, oppidulum> Aborrecido
li> El que aborrece al pueblo: -
del pueblo: ,,
,, qui odit populum> El que
, populo invisus> Aclamado por
arenga al pueblo: ,u, con
el pueblo: ,, populi
cionator> El que busca el favor del
sermone celebratus> Adoptado por el
pueblo: ,, captator
pueblo: ,, a populo
poplaris aurae (cortesano del pueblo
adoptatus> Adulador del pueblo: El que se gana al pueblo con ddivas
,, populi adulator> Agra- convites,juegos: ,, qui
dable al pueblo (porque lo adula?: populo abrepit ludis..> Ganar con ha
,,; " lagos al pueblo: populum le
-Arist.Pol.5:ll,22 nociniis capto> Ganar el favor del
,, gratus populo> Ala- pueblo con juegos,banquetes o por
bado por el pueblo: , - los ms viles medios: popu
,, populi sermone celebra larem auram captare> Hacer contratas
tus> Alimentado por el pueblo: - con el pueblo: ago cum
,, a populo nutritus> Aman populo et quaestum ab eo facio>
te del pueblo o de las cosas popula- Hacer una proposicin al pueblo: -
res: ,,; , ad po-
; ,, populi amans> pulum vel senatum refero> Halagar al
Amor al gobierno del pueblo: - pueblo: populum demul-
,, amor populi> Apedreado por ceo> Destruir al pueblo: -
el pueblo: u,, a popu populum devoro> Ganarse el favor
lo lapidatus> Arenga al pueblo: del pueblo: populum
obnoxium mihi facio> Distribuir en-
,, contio> Arengar al pueblo
tre el pueblo: in
orationem ad populum habeo
populum distribuo> Hombre del pueblo
Arte de gobernar al pueblo adulndo-
ciudadano ,u, civis> Honra
le: ,, ars populi ducen-
di illum adulans> Banquete popular, do del pueblo por su edad:
pblico: ,, populare epu , senex ob aetatem a populo
lum,publicum> Buscar el aura popular honoratus> Honrado por el pueblo:
,, po ,, a populo cultus> Impe
pularem auram capto> Captar al pue- ler al pueblo con falacias demaggi-
blo por ardides demaggicos: - cas: fallaciis populum
fallaciis populum captare> captare> Jefe del pueblo: ,
Casa del pueblo: domus u,: ,u, dux populi> Ley,
communis> Con amor del pueblo: - decreto del pueblo,de la plebe: -
cum studio populi> Concurren- ,, plebiscitum,rogatio>
Lugar de runin de la asamblea del
cia de pueblo: ,, ubi
magna est populi frequentia> Conquis pueblo: ,u, comi-
tium> Manejar al pueblo a su gusto:
tador o domador de pueblos:
populum duco quod volo>
, populorum domitor>Corruptor
Miembro de la asamblea del pueblo:
del pueblo: ,, populi
,, membrum conventus
corruptor> Dar cuenta al pueblo o se

661
populi> Ogbligar al pueblo con hala- pars populi> Patrimonio pblico,del
gos: populum blanditiis pueblo: bona quae in
irretitum mihi servire cogo> Obrar legum praesidio sunt> Pedido por
en nombre del pueblo: civi los votos del pueblo: ,-
tatis nomine ago> Ocuparse en los ,
negocios del pueblo: , populi votis expeditus> Perma-
civitatis negotia fero> Odiado del nencia en el pueblo: ,,
pueblo: ,, invisus inter cives praesentia> Pertenecien
populo> Orador del pueblo,popular: te a la asamblea del pueblo: -
,,u, orator po- ,, pertinens ad comitium
pularis; orator,fulcimentum populi>
Orador en la asamblea del pueblo:
,, orator comtialis>
Parte del pueblo: ,, tribus,
Perteneciente al plesbicito: u, praeses> Reparto al pueblo: -
,, ad decretum pertinens> ,, largitio ad populum> Ser
Peste del pueblo: ,, tribuno del pueblo: tribu-
u, publica pestis> Pisado por el: nus populi sum> Servidor pblico:
,, a populo calcatus> ,u, minister publicus> Tra
Por todo el pueblo al mismo tiempo: tar de complacer al: populo
a toto simul populo> Procu blandus esse studeo> Tratar de ganar
rar y desear ser uno del pueblo,vi- al pueblo: ambitiose
vir de la vida del pueblo: loquor> Tratar los negocios pblicos
uno de populo esse studeo> Proponer civitatis negotia fero>
al pueblo: ad populum fero> Tratarse con el pueblo:
Protector del pueblo: ,u, inter populum versor> Tribunado del
populi protector> Que afecta al pue- pueblo,de la plebe: ,,
blo ,, populum afficien tribunatus plebis> Tribuno del
Que arenga al pueblo: ,, pueblo: ,u, tribunus ple-
concionator> Que atiende los inte bis> Util al pueblo: ,,
reses del pueblo: ,, qui plebi utilis
res populi bene administrat
curatque> Que devora los bienes p- PUENTE ,,u,,
blicos: ,, qui bona po- pons> Echar un puente: u
puli devorat> Que engorda a expensas ponte jungo> Puentecillo: ,
del pueblo: ,, qui bona u, ponticulus> Construir puentes:
publica devorat> Que es un sufrimien
u pontem facio> Que hace
to para el pueblo: ,,
populum afficiens> Que interviene en puentes: u,,; u
el pueblo: ,, qui in po u, qui pontem construit> Grandes
pulo versatur> Que maltrata al pue- piedras sobre los caminos en vez de
blo: ,, populum caedens> puentes: , lapides prae-
Que permanece,que es estable en el grandes in itineribus projecti pon-
tis loco> Que tiene hermoso puente:
pueblo: ,, qui in civita
te, domi est> Que pertenece a todo u,, pulchrum pontem
habens> Unir por medio de puentes:
el pueblo: ,, ad univer-
sum populum pertinens> Que procura u ponte jungo> Construccin de
el paso al pueblo o al ajrcito: puentes: ,,;
,, transitum populo vel , pontium exstructio> Puente de
exercitui permittit> Que sustenta al navo: ,, pons in navi>
pueblo: ,, populum nu- Levadizo: ,,; ,u,
triens,almus> Que vive a expensas machina bellica
del pueblo: ,, plebivo-
PUERCA ,, scropha (puer
rus> Rector,presidente del:

662
ca paridera)> Ubre de: uu, puercos: ,, porcorum
sumen jugulator> Semejante al puerco: u-
,u, porco similis> Ser semejan
PUERCO u,;,u,; te al puerco por la inmundicia:
,u,;`,u,, porcus> Cos- u spurcitie porco similis sum>
tumbres de puerco: mores Vendedor de: ,u, porco-
suilli> Dado a luz despus de tiempo rum venditor> Vender puercos: -
,u, sus qui post tempus porcos vel sues vendo> Vivir
editur> De puerco,porcino: , como un puerco: porcorum more
,; ,,; ,,; vivo> Puerco,sucio,desaseado: -
,,; ,,; ,;`u,, sordidus,ster-
,,,,;,, spur- corosus
cus,porcinus,suillus> Donde se cran
puercos: ,u, hara ubi PUERICIA u,,; ,,
porci nutriuntur> Espn: `, pueritia
,; ,,; `,,
, hystryx> Hedor de los puercos: PUERIL ,,; ,,;
,, porcorum foetor> Inmun- uu,,; ,,;
duncia de los puercos: u,, ,,; ,u,,;-
porcina spurcitia> Imitar a los puer ,,; ,,
cos: porcos imitari> La que ,; ,,, pueri-
apacienta puercos: u,, quae lis,puellaris> De pensamientos pue-
sues pascit> Muslo de puerco: riles: ,, puerilis sa-
,, femur porci> Oler a piens> Mente pueril: ,,
puerco: porcinum oleo> Ponerse ; ,, puerilis mens>
puerco: `u sordesco>Que degella
Que tiene mente pueril: , ,; u,u,; ,,
qui puerili mente praeditus est ; ,, duo habens ostia>
De muchas puertas: u,-
PUERRO ,u, porrum> Cosa de ,, centum ora vel ostia
puerro: ,,; ,, habens> De siete puertas: u,
,u, porraceus> Semejante al , septem portas habens> De una
puerro: ,, porraceus> sola puerta: u,, unifo-
Ser semejante al puerro: po- ris> Defender con puertas: u por
rro similis sum tis munio> Defender las puertas: u-
januas munio> El que llama a la
PUERTA ,,; ,-
puerta: u,u,; u,
,u,; u,,; u,
u,; uu,, qui januam
; ,,;u,,; pulsat> El que pasa la noche a la
u,; ,,; ,u,; - puerta vigilando: u,, fo-
,, janua,porta> Puerteci- ris pernoctans> Fabricacin de: u-
lla:`u,,,; ,u,; ,, januarum fabricatio>
u,,; ,-,u,; Falsa,trasera: ,,; u-
u,, portula,ostiolum> Andar
u,u, posticum,falsa porta>
alrededor de la puerta: u
Fuera de la puerta: u,,
circum januas versor> Cerrar la puer
extra portam> Puerta grande: -
ta con pestillo: portam obi
,u, ingens porta> Guarda,pro-
ce munio> Puertas anchas: ,
tector de: uu,, portae cus-
, januae latae>De anchas puertas
tos,portarum custodiae praefectus>
uu,,; ,, la-
Guardar la puerta: u,u
tas portas habens> A la puerta: - portas servo> LLamar a la puerta:
foris> De dos hojas: , u januam pulso> Material

663
para hacer: ,, tabulamen rum custodiae praefectus sum> Tablas
tum ad faciendas januas> Montante para hacewr puertas: ,,
que sostiene la puerta: ,,; tablamentum ad januas faciendas>
,u, portae antepagmentum> Puerta tapada,ciega: u,
Puerta muy alta: ,, excel caecum os vel ostium> Tirador de
sa janua> No cerrado con puertas,sin la puerta: `,u,; ,
puertas: ,, nullis por- annuluis quo fores attrahuntur>
tis clausus> Puerta pequea inmedia- Vigilar la puerta durante la noche:
ta a la principal: ,u, u,, ante fores pernoctatio
portulam juxta portam maiorem> Pro-
tectora de puertas: u,, PUERTO `,u,; ,u,;
protectrix portarum> Que cuida de ,,; ,u,; -
abrir las puertas: u,, ja- ,,-u,u,; ,u,
naue apertor> Puesto a la puerta o u; ,,; ,u,
fuera de ella: u,,; - ,,; ,u,; ,,
u,, ante portam positus> Que ; ,u,; ,u,
abre las puertas de las casas impune portus,statio navium> Accin de refu
mente: u,u, januarum giarse en un puerto: ,
apertor> Que se abre hacia arriba: , in portum receptio> Acercarse
,, in altum tendens janua> al puerto: apellor> Car
Que tiene cien bocas o puertas: - go de custodiar los puertos: -
,, quinque ostia habens> u,, portus custodiendi offi
Que tiene cuatro puertas: cium> Conducir al puerto:
, quaternas fores habens> Que in stationem subduco> Cuidado de los
tiene fuertes y compactas puertas: puertos: ,, portuum cu-
u,u, habens portas validas, ra> De puerto seguro: u,
bene compactas> Que tiene muchas
, tutum portum habens> Entrar en
puertas: ,u,,
el puerto: ,,
multas januas habens> Que tiene
naves in statioenm subduco>
puertas altas: u,, altas
portas habens> Que tiene puertas de Estar en el puerto: ,
bronce: u,, aereas por- stationem habeo> Guarda de
tas habens> Que tiene puertas largas puertos: ,, portuum
u,, longas portas ha- custos> Inspector de puertos: -
bens> Que tiene puwertas colocadas a ,u, porttum inspector> Lle
grande distancia: u,, gar al puerto: ,,
cuius portae longe spatio inter se naven in stationem apello> Lu-
distans> Quicio de la puerta: u
,, cardo portae> Ser prefecto
de guardas de puertas: u porta
gar apto para puero: `,u, ,u, qui praeest portu-
locus stationi aptus> Nave surta bus> Que tiene buen puerto: -
para defensa de un puerto: u, ,, bono portu instructus> Que
, quae mittitur ad praesidium> tiene puerto seguro para todas las
Permanecer en el puerto: in naves: ,, qui omnibus
statione sum> Prefecto de los puer- navibus aptam stationem habet> Que
tos: ,u, portuum praefec tiene puerto: ,, portuo-
tus> Provisto de puerto: , sus> Quedar en el puerto: u,
, portum continens> Que habita - in portu maneo> Salir antes
en el puerto: ,u,; - del puerto: ante navigo e
,, in portum versans> Que statione> Salir del puerto embarcado
preside los puetos,que hace llegar a u cum navi portu exeo> Salir
los puertos (pico de Prapo): el primero del puerto: ante

664
enavigo> Tomar puerto: - El que puja: ,, li-
apello,pervenio in portum citator> En una compra o subasta:
liceor> Ms:
PUES (),,, , pluris licitor o liceor
,,,u ergo,igi-
tur,etenim,porro> As pues: igi- PULCRITUD ,, pulchritudo>
tur> Pues que: quip Con mucha pulcritud: per
pe,siquidem> Pues jams de otra pulchre> Que no cuida su pulcritud:
suerte: nunquam enim ,, curam pulchritu-
alioque> Pues qu? nunquid?> dinis negligens
Pues que: ubi ergo
PULCRO (muy) ,, perpul-
cher
PUESTO delante ,, objec
tus> Bien puesto: ,, ap
PULGA y pulgn ,,; ,u
positus> De centinela: u,u,
pulex> Lleno de pulgas: u,
statio> Puesto o cargo inferior:
, pulicosus> Coger pulgas: u
,, inferior sedes,locus>
pulices venor> Corrodo por los
Perder su puesto: loco
pulgones: u,, a puli-
moveor> Puesto que: ,, cibus corrosus
,,`u , ,
quandoquidem,si quidem,quippe, quo- PULIDO u,u,,; u,,
niam> Puesto que an: `u ' politus,laevigatus,scaptus> De
quandoquidem etiam
nuevo: ,-u,, ra
sus iterum atque aequatus pumice> No
PGIL u,,; ,u, pu
pulido: ,,-
gil> Contienda de pgiles: u,
,, non politus
, pugilum certamen> Nios pgiles
atletas: ,, pueri pugi PULIDORA ,, laevigatrix
les> Ser pgil: u,u
pugil sum PULIMENTADO ,,,;
,,; u,, dolando,
PUGILATO u,,; u,,; radendo politus> Lo pulimentado y
u,, pugilatus> Apto para trabajado: ,, structura
el pugilato: u,, aptus ad
pugilatum> Arte de pelear en el pugi PULIMENTAR ,,-
lato: u ars certandi pu- u laevigo,expolio radendo,,expo-
gilatu> Contender en el pugilato:
lio> Arte de: u,, ars
u pugilatu certo> Ejercitar
poliendi> No pulimentado: ,
el pugilato: u,u pugi-
, radendo non politus> Pulimen-
lem ago> Lugar de pelea en el pugila
tado poco ha: ,, nuper
to: u,u, locus ubi pugiles
tersus
certant
Vencer en el pugilato: u
PULIMENTO ,,; u
vinco in pugilatu
, laevigatio,politura
PUJA ,, licitatio
eius qui pluris licitatur quam cae- PULIR ,,
teri ,,,,-
,u,,,,
PUJANTE ,, admodum po- u,u,, rado,polio,ex-
tens polio,laevigo> Antes: an-
te laevigo> Apto para pulir: -
PUJAR , licitor

665
,, vim habens laevigandi> Con commotiones> De pulso dbil: -
lima: `,` limando expolio u,, cui exilis est pulsus>
Instrumento para pulir las piedras: El que casi no tiene pulso: u-
u,u, fabrile instrumen- ,, cui est admodum exilis ve-
tum poliendis lapidibus> Las piedras narum pulsus> Estar sin pulso: u
u expolio lapides> Limando: nullum venarum pulsum habeo>
, limando expo- Lentitud en el pulso: u,
lio>Lo que se ha pulido:,, pulsus infrequentia> Palpitacin
id quod laevigatum est> Pulir la del pulso: ,, pulsus pal-
obra ya acabada: opus pitatio> Semejante al pulso: u-
iam perfectum expolio> Recin pulido
,u,, pulsui similis
,, nuper expolitus> Gas
Tener el pulso lnguido: u
tar por frotamiento: polio languidum venarum pulsum habeo
PULULAR ,-,,
PULMN ,u,,;
uu,, pullulo
(slo nom.ac.dat.) pulmo>
Llaga de pulmn: u,, PULVERIZAR ,u in pul-
pulmonis exulceratio> Perteneciente verem redigo
al pulmn,pulmonar: u,,
ad pulmonem pertinens PUNDONOR ,, pudor
PULMONA u,u,- PUNDONOROSO u,,; u-
u,, pulmonis exulceratio, ,,; ,,; -
pulmonis morbus> Acometido de: u- ,,; , (-)
,u,, laborans pudibundus
pulmone> Padecer pulmona: u-
pulmonis exulceratione laboro PUNTA ,u,; ,,,
,,; ,,; ,,;
PULPA ,, pulpa ,; ,,; ,,
; u,u, acies,mucro,punctum
PLPITO,,; , u
acumen,conus> De barra: ,
; ,,,; u,u,u
u, lingula> De punta aguda: -
; ,, pulpitum,sugges-
,, acutam cuspidem habens>
tum
De punta corta: u,,
brevem cuspidem habens> De punta
PULSACIN u,,; ,
larga: u,, longam habens
pulsatio> De un in strumento de m
cuspidem> En el centro de algo: -
sica: ,, pulsatio instru-
menti musici> De fuerte pulsacin: ,,; ,, umbo> Lo
u,u,, vehemens que tiene punta o aguijn:
ad aures pulsandas> Por pulsaciones: u, aculeatus> Que remata en pun-
u pulsatim tas: ,, in cornua inci
dens> Que tiene cinco puntas:
PULSAR ,, pulso> La ,, quinque cuspides ha
ctara: pectine pulso> Pulsado bebens> Que tiene cuatro puntas o co
,, pulsatus nos de metal saliente: ,
habens quatuor conos vel clavos
PULSO u,,; eminentes> Que tiene cuatro puntas:
venarum pulsus> Alterado y descom- quatuor habens cuspides>
puesto: u,, arteriae pulsus Que tiene larga punta: ,,
inordinatus et incompositus> Concer- ; ,, protensam habens
niente a los movimientos del pulso: aciem> Que tiene muchas puntas: u
uu,, pertinens ad pulsus ,,, multas cuspides ha-

666
bens> Que tiene punta de bronce o de ,u,; ,,; -
hierro: ,,, aeream ,u, trigilla ad subtructiones
vel ferream cuspidem habens> Que apta,columen,sublica,fulcimentum,ad-
tiene punta o botn de oro:u miniculum,furca qua quid sustinetur
,, aureum umbliculum sive um-
bonem habens> Que tiene tres puntas PUNTAPI ,, ictus cal-
(tridente): ,, tripli- ce inflictus> Que da patadas,punta-
cem cuspidem habens> Sin punta: u- pis,que cocea: ,, calce
,,; u,, hebes> Ter- feriens> Dar puntapis en el trasero
minar en punta: u, `u,`u pedibus ad
in aciem desino nates complodo> Dar un puntapi:
calce ferio> Echado a punta-
PUNTAL,apoyo `,,;
,,; ,,; -
pis: ,, pedibus pul-
satus PUNZADO ,,,;
,,; ,, acu-
PUNTEAR notis distinguo leatus

PUNTIAGUDO ,,; u, PUNZAMIENTO ,, punc-


,; u,,, extensas tio
habens cuspides
PUNZANTE u,, pungens
PUNTILLAS,estar de u,u-
arrectum consistere in digitos PUNZAR ,,-,,
,u,,
PUNTO ,u,; ,, pun ,,,
ctum> Principal: ,, cardo ,,,,-,
rei> Ortogrfico: ,, punc- ,,,,u-
tum supra litteram> Separar un escri ,u,u pungo> A la vez
to con puntos: distinguo no u compungo> Alrededor:
tis> Sealado con muchos puntos: circumpungo> Por debajo: -
,, multis punctis dis suppungo> Por la parte de
tinctus> De todo punto: , arriba: in summa parte pun-
,, prorsus,omnino> go> Por un lado: ,-
Al punto,al instante: u,u- ,- a latere pungo> Que punza:
,,u,,, ,, is qui pungit
,u,,,,
,, ,, PUNZN ,u, subula> De
,,, ,u,- escribir: ,u, stylus
u,,,,u-
,u,u statim, PUADA,a puadas u, pugnis>
exinde,protinus,eodem momento,confes Dar puadas: u,u pug-
tim,illico,,in praesentia,sine mora> nos incutio
Al mismo punto: eodem
PUADO ,,; ,
PUNTUACIN ,, notatio> Sepa ; ,, pugillus,quod
racin con puntos o signos de puntua manu decerpitur
cin: ,, distinctio quae
fit punctis> Separar con signos de PUAL ,,; ,;
puntuacin: distinguo notis ,; u,,; -
,,; ,u,; -
PUNZADA ,,; u,, ,,; u,,; -
u,, punctio

667
,,u,; ,, mu tiene tres pupilas (Hcate): -
cro,pugio,gladiolus ,, tres habens pupillas

PUETAZO u,u, pugni ictus> PUPILO ,, pupillus


Golpear a puetazos: u,
u pugnisd percutio POPULACHO ,u, infima plebs>
Alborotado y reunido: ,u,
PUO ,u,u,; u, concitata turba popularis> Conci-
pugnus> A manera de puo: u tar al populacho: plebem
instar pugni> Con el puo: pugno concito
Herir,golpear con los puos: u
pugno percutio> Que tiene el puo PURAMENTE , pure
de oro: u,, aureum ca-
pulum habens PUREZA u,,;,
puritas> Alcanzar la pureza:
PUPILA ,,; ,,; , puritatem consequor> Perfec
, pupilla oculi> Crculo negro en tsima: ,, puritas per-
torno a la pupila: ,, ni- fectissima
gricans circulus ambiens pupillam>
De grandes pupilas: , PURGA u,u,, purgatio
,, magnas pupillas habens> con elboro: ,, pur-
Dilatacin de la pupila (enfermedad) gatio helleborica
,, pupillae dilatatio>
Que tiene pupilas de fuego: u- PURGACIN ,,
,, igneas pupilas habens> Que , purgatio> Excesiva: -
,,, immodica purga- Ligeramente: subpurgo
tio
PURGATIVO ,,
PURGADO con exceso ,- , habens vim dejiciendi
,, supra modum purgante phar
maco evacuatus PURIFICACIN ,,;
,,; ,,,
PURGANTE ,u,; u,u ,,,,;
; medicamenta quae ,u,; ,,
alvum subducunt,potionis genus aptum purificatio> Por medio del azufre:
ad purgandum> Medicamento detersivo:
,, lustratio> En sen-
,,; ,, smegma> Dar
tido moral: ,, purgatio
un purgante: evacuo pur-
gatione> Purgante (adj.): , PURIFICADO,no purificado ,
,, habens vim deji non purificatus
ciendi> Tomar un purgante: u
purgo PURIFICAR `,`,,
,,,,,-
PURGAR ,,,- ,,,-
,,,, ,,,,
,u,u,,u ,,,,-
, emungo,purgo,lustro> Con ,,,
elboro: purgo helle- purifico,purgo,stergo,defaeco,lustro
boro> Con demasa: prae- Antes: ante purifico> Con
ter modum purgo> Difcil de purgar: el sacrificio de un perro: u-
u,, purgatu difficilis lustro per catulum> Con azu-
Enteramente: perpurgo> fre: sulphure circum in-
Juntamente: u una purgo> censo expio> Con sacrificios,lustrar

668
lustro> De antemano: - ,,;,u, purpura,os-
prius lustro et purifico> El treon,conchylium> Color de prpura:
que limpia o purifica: , ,,,u,;
; ,, expiator> Juntamen- u,, color purpureus,
te: u simul expurgo> La- conchyliatus> Con flor de prpura:
vando: eluendo purgo> Por u,, purpureo flore> Cu
todas partes: circumcir bierto de: u,u
ca purifico> Que limpia y purifica , purpura praetextus> Dar de co-
con el fuego: u,, qui igne lor de prpura: purpureo
excoquit et purgat> Se ha de purifi- colore perfundo> Concha o molusco
car: purgandum est del que se saca la prpura: ,
animal purpurae> De color de pr-
PURIFICARSE u purgor> Que pura: ,, violaceus> Dies-
debe purificarse: u,, tro en pescar las conchas de la pr-
purificandus pura: uu,, habens vim
artem purpuras venandi> El que pesca
PURISTA del lenguaje u, prpuras o tie con: u,,
artifex sermonis : uu,, qui purpuras ve-
natur vel tingit> El que tiene color
PURO ,,; , mezclado de prpura y verde: -
,,; ,- ,, purpureum viridi colo-
,,u,, rem admixtum habens> El que tie de:
,,u, u,u, qui purpuras tin-
,,; ,,, git> El que vende,la que vende: -
,;,,,;- u,u,; u,,
,,; ,,; , purpurarius> Extraer prpura de la
,,; ,,; concha: ostreum e concha ex-
,, purus,non mixtus,me- traho> Imitar el color de la: u
rus> Hablando de cosas: ,u purpureum colorem refero> Pesca
purus> Bien puro: ,, dor de prpuras: uu,,
conchyliorum venator> Parecido a la:
bene merus> Enteramente puro: -
u,, purpurae speciem
,, omnino purus> Limpio de
habens> Pequea concha de prpura:
heces: u,,; u,,
,u, parva purpura> Pes-
sine faece> Pursimo: ,
car prpuras: u purpuras ve-
purissimus> Ser puro: pu-
nor> Que imita a la prpura: -
rus sum

PRPURA ,,; , -
,,, qui ostrum imi- tus> Tela de: ,, pannus pur
tatur> Que se tie de color de: - purae liquore tinctus> Teido de:
u,u,; u,, pur- ,,; u,-
purascens> Que tiene ancha orla de u,,; u,,
prpura: uu,, latum purpureo colore tinctus> Teido en-
purpurae limbum habens> Que tiene la t eeramente de: u,,;
prpura con franjas: u, u,, circum purpuratus
purpuram limbo attextam habens> Teir de prpura: rubefacio>
Que tiene prpura tejida: u- Tinta de prpura: ,u, pur
,,; u,, attex- purae tinctura> Tirar un poco a co-
tam habens purpuram> Tejido de pr- lor de prpura: u leviter
pura: u,, purpura indu- purpurasco> Todo de prpura: -
tus> Tejido y mezclado con: u- u,, totus purpureus> Vestido
,, purpura mixtus,intertex- de prpura: u,,; -

669
,,; ,,; - ,; ,, exscreatio
,, (); ,,; puris
,,; u,, purpu-
rea vestis> Pez prpura: ,, PUSILNIME u,u,-
purpura u,u,u,-
u,u,,; ,
PURPREO ,,;`, , pusillanimis> Ser pusilnime:
`,,; u,,;-, u,u,u pu-
,; ,,; , sillo sum animo
,; ,,; ,,
PUSILANIMIDAD ,u,-
; ,,,; u-
,,; ,,,; - u,u,, animi defec
tio,pusillanimitas
,,; u,, pur
pureus> De aspecto purpreo: PSTULA ,,;,-
,, purpureus aspectus> De u,u,,,; u-
color purpreo: u,, ,,; ,,;
marinae purpurae colorem habens>
,; ,,; ,,
Enteramente purpreo: u, eminentia cutis tumida,pustula>
omnino purpureus> Que tiene flo- Erupcin de: ,, eruptio
res purpreas: ,, pustularum> Erupcin en cara y ore-
purpureos flores habens jas propia de los nios: ,,
sordes capitis> Que hace salir pstu
PURULENTO u,,; u,, las: ,-,, bullas
; ,, purulentus> De car- excitans
ne purulenta: u,, cu-
ius caro purulenta PUTA ,, meretrix

PUS ,,; ,, PUTAERO ,, scortator


; ,,; ,u,; ,u,
; ,, pus> Acumulacin de PUTREFACCIN ,,
pus: u,u, collectio puris> ,; ,, putredo,putrefac-
Carnoso: u,u, pus carno- tio> Que causa putrefaccin: -
sum> Coger el pus: ,, ,, putrefactivus
puris collectio> Derramar pus: u-
,- pus effundo> Echar pus: PYRAUSTA (insecto que se crea viva
sanie fluo> Expulsin de en el fuego) ,u, animacu-
lum quod ad lucernam volans se exu-
pus,,; ,,
rit
exscreatio puris> Flujo de pus: u-
,, puris defluxio> Instrumen PYROFLEGETN,ro de los infiernos
to para extraer el pus: uu,, u,, fluvius infero-
id quo pus extrahitur> Llenar de rum
pus: u pure impleo> Llenarse de
pus: u pure se implere> Lleno
de pus: ,, saniosus> Que
fluye pus: u,, (-u,u,
u) a quo pus defluit> Que saca pus
,, saniem trahens> Seme-
jante al pus: u,, similis
puri> Vomitar pus: u pus evomo>
Vmito de pus: ,,; ,

670
,,,-
Q ,-,,,,u-
,uvvu,-v,uv,u-
,,,u,u
, frango,rumpo,elido> Acto de
quebrar por todas partes:
QU ,,ou quam> Para qu, ,, circumfractio> Apto para quebrar:
por qu? `v ut quid? quare?> Qu ,,v vim habens frangendi> Con
cul? oo,,o qualis?> Qu? mpetu: ,-
quid? quidnam? vu effringo> El que quiebra:
,ou,; ,, frac
QUEBRADIZO ,,v; o tor,fractrix (sacrificadora)> Fcil de ser
,ov anfractuosus,friabilis quebrado: o,o,ov fa-
cilis contusu> Que difcilmente se quiebra:
QUEBRADO `o,,ov; uo,o,ov qui diffi
u,; ,,,, culter frangitur> Sobre:
v; ,u,; o,o, vu,-v frango super> Que tiene fuerza de
ov fractus,abruptus> Quebrado,frgil quebrar: u,,v frangendi vim
,,v fractus> No quebrado: habens> Quebrar a gol-
,, infractus> Nmero que- pes: ictu perfringo
brado: o numerus aliqua
parte minutus> Por todas par- QUEBRARSE,facilidad de u,-
tes ,, ex omni circum parte o, friabilitas
confractus
QUEDAR ,,vo,
QUEBRADURA o,o,; u- ovo,-vo,-vo,
,, fractura uvo,oo sum resi
duus,supersum> Atrs: supe-
QUEBRANTADO con otro: vo,o, ror> Que queda en casa o bajo la tienda:
ov cum alio tritus `uo,o,ov domi,sub ten-
torio manens
QUEBRANTAHUESOS (ave) v,,
v,, ossifraga QUEDARSE atrs poco a poco v-
sensim retro abeo> Quedarse en:
QUEBRANTAMIENTO v,o,; inhaereo
uv,o, contritio
QUEHACER ,o, res
QUEBRANTAR vu,v,o,o
,o,,, QUEJA ,,; vo,
,o,uv,uvo,uvo, o,o,,; ,
uv,uv fringo ,,; ,,; o,
frango,attero,comminuo> Alrededor: ,; ,,; o,,;
vu,-v, cir- vo,uo,; u,o, que-
cumfringo,circum dejicio> Torciendo rimonia,qurela,conquestio,expostula
vu,-v torquendo confrin- tio> Acompaada de llanto e indigna-
go cin ,o, querimonia cum
ejaculatu et indignatione> Queja de su
QUEBRANTATERRONES ,o, suerte: o,, conques-
frangens glebas tio sua sorte> Propensin a la queja
ov,ou, propensio ad conque-
QUEBRAR `,`v,`vu, rendum> Propenso a la queja: -
vvu,-v,,v o,o,ov amans jurgiorum
,v,vu,v,
vu,,,,, QUEJARSE ,o,o,
v,-vu,,,- ,o ejulo,que-

652
ror> A gritos: conqueror> qui libenter conqueritur> Que se queja de
Quejarse de: o,o poco: o,o,ov de minimis rebus
conqueror>Con justicia: o conquirens> Que se queja: ,,v
conqueror>Con otro: o conque- conquerens
ror> Ms de lo justo: o-
insuper conqueror> Mucho: vo- QUEJIDO u,,;u,o, ejaculatus
o graviter conqueror> Por lo bajo:
oo sub-expostulo> Que fcilmente QUEJOSO u,,v; o,
se queja: o,,
o,ov; ou,, querulus> Estar lentis ignibus aduro,suburo> A
quejoso: querulus sum propsito para quemar: o,o,
ov aptus ad comburendum> Acto de quemar:
QUEJUMBROSO v,,v; - ,, ustio> Al sol:
o,oo,oo,o,ov; sole aduro> Alrededor:
,,v; v,, queru- ,, circumquaque uro>
lus> Muy: ,, admodum querulus Quemar con: uvv una in-
cendo> Debajo: o subtus cremo>
QUEMA u,u,,- Del todo: v prorsus exuro>
u,u,o,;u, Difcil de quemar: u,, qui difficulter
u,,,u, uritur> Fcil de quemar:
, ustio,adustio o,o,ov qui facile detra
hitur> Juntamente con: u
QUEMADO ,o,,v; , u,u,uu una simul
,v; ,,;u, incendo> Quemar en honor de:
v exustus,ustulatus,crematus> Semi- adoleo> La superficie: in summa
quemado: `uo,`o,o, parte inuro> Quemar ms:
ov;`,, semiustus> Con fue o,o insuper adu
go o al fuego: uuo,uu- ro> Poco a poco: o paulatim u-
o,o,ov; u,uo, ro> Por todas partes: ,
; uo,uo,o,ov ig ,-,,-
ne combustus> Lo que se ha quemado: circumquaque uro> Que no se quema con el
,o, id quod ustulatum est> No fuego: uo,o,ov qui igne non uritur>
quemado: o,o,ov non ustulatus Que puede quemar: ,,v habens vim
urendi> Que quema: ,,v ustivus>
QUEMADURA u,u,- Que tiene virtud de quemar: u,u
u,,; ,o,; u- o,,v urendi vim habens> Que-
,o, ustio> Enfermedad de los rboles: marlo todo: ou,-u,u-
u,o, uredo> Llaga de quemadura: , exuro,totum comburo> Que
u,o, pus- marse todo: totus ardeo> Reducir a
tula e inustione carbones: v in carbones redigo>
Quemar un poco: o
leviter uro> Ser quemado por un
QUEMAR ,,,v- lado: o a latere uror> Ser quemado:
,o,o,,,,,, o,o,
,,, uror> Recin quemado: vuo,v
-,,, uo,o,ov recens ustus
,v,,,-
,,o,vu,v,- QUEMARSE o uror
v,,,,o,-
,,,-u,- QUEMAZN o,o, ustulatio
,v,,-
,,o,,, QUENIQUE,capaz de tres queniques,que vale
(),o,u,u,o- tres queniques ov,,
succendo,aduro,uro,comburo,us- v trium choenicum capax> De valor de
tulo> A fuego lento: ,o- cuatro queniques: ovo,

653
o,ov quatuor choenicas aequans,men- mismo: uv-
sura vel pretio> El que mide con que idem volo> Lo que quiera: `
nique: ovo,ou, qui choe- (`) quidquid> Querer ms: o-
nice metitur> Medida poco mayor que un ou malo> Mucho: admo-
litro: ov,o, choenix dum volo> Que quiere una misma cosa:
u,, ipssissimum idem vo-
QUERELLA ,,,; lens
,o, expostulatio> El que viene
a presentar una querella, QUERIDO o,,ov charus> Oh,que
una denuncia o acusacin: vu- rido!: Oh,bone vir!
,-vu,o, qui expostulatio-
ne profert QUERSONESO ovo,vo,ou
Chersonesus> Natural de: ovo
QUERER oo,,,- o,ov; ov,ou, Chersoneso
,,,,,o,- oriundus
oo volo> Cuanto se quiera: -
quantumlibet> El que quiere cosas QUESO o,o,; o,
distintas: o,, alia et diversa
volens> Juntamente: uv simul volo> Lo
o,; u,o, caseus> Accin de hacer cardo,cardines ostii
quesos: uoo,, caseo-
rum confectio> Queso agrio: u QUIEN `,`,` (ovo,-
u acidus caseus> Confeccin del queso: vo); ,v; quis?> Quin,cul de
u,, confectio casei> Cortar,dividir los dos: o,-
quesos: uoo ca-seos incido vel findo> o,,ov uter,utra,utrum?> Cul: oo,,ov
Cuajar en que qualis?> Quin pues?: ov quis igitur?
so: u coagulo,denso in caseum>
Cuchillo para raer el queso: uv QUIETAMENTE `,; ,v,
,; uv,, radula,cute- , quiete
llus> De queso: u,,v; u-
,, caseosus> Encella para hacer el QUIETO o,,ov; ,,
queso: uoov,ou, id in quod coniciuntur (o,o),`
casei> Esporti- o,`uo,`uo,o,ov; ,
llo para los quesos: ,,; ,v; o,,ov; o,
,, storea pensilis> Hacer queso: o,o,ov; o,,ov; -
u,uoo in caseum cogo,caseos ,,v placidus, quietus> Estar quieto:
conficio> Lugar donde se guarda el queso: ,v,,
uooov,ou, locus ubi caseus servatur> immotus maneo,quietus sum>
Pequeo: uov,ou, caseolus> Que se cuaja estarse quieto: ,,
con leche de higuera: u, conquiesco
o, caseus qui coagulatur lacte fi-
culneo> Que tiene corteza de queso: QUIETUD`,,; `,-
uvo,o,ov ex caseo dorsum ha- v,,,,; v,
bens> Reciente: ,o,; quies> Con quietud: ,
o,ou, caseus recens> Seca- quiete
dero de quesos: ,, locus in quo casei
siccantur> Vendedor de: uo,ou, QUIJADA ov,ou,; vo,ou,;
caseorum venditor> Vender,pesar queso: v,o,; u,; ,,
uo caseos vendo,caseos venditurus ; v,vo, maxilla,mala> Parte de la
pondero quijada: vov,ou, pars maxillaris> Que
tiene cuatro quija-
QUICIO de la puerta ,o,; - das: vo,o,ov quatuor malas habens
,o,; o,v,o; o-
,,; ,o,; QUILLA de la nave oo,ou,; -
,; u,o,; ,o, ,o,; ,,; ,

654
o, carina> Construir una qui- QUINCURIN vo,ou,;-,
lla: o carinam instruo> Que pertenece a ou, quincurio (jefe de cinco hom- bres)
la quilla,bueno para construir quillas:
oo,,ov ad carinam pertinens,aptus ad QUINGENTSIMO voo,,v
fabri- quintentessimus
candum carinas
QUINIENTOS vo,, ('')
QUILO u,o, chylus> Formacin del quinientos mil , quingenti,ae,a; quingenta
quilo: ,, succi gene- ratio millia

QUIMERA ,, Chimaera> El que mata QUIQUAGESIMO vo,,v quin-


la Quimera: ovo,ou quagessimus> Da quinquagesimo: v-
Chimerae interfector o quinquagessima die>
Exigir,recoger la quinquagesima par- parte:
QUIMRICO,combatir con un enemigo vo,vooo
quimrico (batirse con la sombra) quinquagessimam partem exigo,colligo
pugno cum umbra> Combate con un Recoger la quinquagesima parte: v-
enemigo quimrico (con la sombra): ov quinquagessimam partem colligo
,, dimicatio cum umbra
QUINQUEFOLIO (yerba) vuo,ou,
QUINARIO v,,v quinarius quinque folium

QUINCE v,v quin- QUINQUENAL v,,v; v-


decim> Que tiene quince aos: v- o,,ov; v,, quin-
,, qui est quindecim annorum

quennis,quinquennalis
QUINQUAGENARIO,hombre de cincuenta
QUINQUENIO v,o,; v- aos vov,o, quinquage-
,,;,o, quinque- narius
nium
QUIROMANCIA ov,, ex ma-
QUINQUEVIRATO v,, quinque nibus inspectis divinatio> Pertene-
virorum imperium ciente a la quiromancia: oo-
,,v ad artem eius qui manus ins
QUINTERNA vov,ou, quinternio picit pertinens

QUINTO o,o,ov; o,, QUIROMTICO oo,o,ov qui manum


ov; v,,v quintus> Por quintas inspicit
partes: v quinque-
partito> Quinta parte: ,o, QUIRN (centauro) v,ovo, Chi-
; ov,ou, quinta pars ron> Digno de Quirn,que necesita a
Quirn: vo,o,ov Chirone dig
QUINTUPLICAR v quintu- nus
plum reddo
QUIRRGICO movimiento quirrgico de las
QUNTUPLO vo,o,ov quintu manos,miembro operado por un m-
plus,-plex dico,operacin quirrgica ,

QUO (isla) o,ou, Chius> Oriun-


do de Quo: o,o,ov Chio oriundus

QUINQUAGENARIA,mujer de cinquenta aos


vov,o, quinqua-
ginta annos nata

655
fortasse>Si acaso,quiz? v num,num
quid,an...utrum?

o,; ,o, manuum admo


tio chirurgica, membrum corporis a medico
tractatus,medicina chururgica

QUITAR o,vu,vu,
,vu,vv,v,
,,,u,-
,ovuvu,ou,
ouo,v,,-
,,,,
v,,,vu
o,,,-
,uvv,o,o,o
o subduco,aufero,detraho,adi-
mo,privo,tollo,eximo> Acto de quitar
anticipadamente: o,, prae
reptio> Quitar parte de: detraho>
Antes: oo ante adimo> An ms:
o insuper dtraho> Difcil de ser
quitado: u-
o,o,ov difficilis ablatu>
Disimuladamente: clam eximo>
El acto de quitar: ,,
ademptio> Exprimiendo: aufero
exprimendo> Furtivamente: -
,vv furtim subduco,to-
llo> Hurtando juntamente: uv
simul furto aufero> La accin de quitar
alrededor: ,,
circum undique detractio> Lo que se quita:
corteza,piel,escamas:
o, id quod eximitur> Quitar ms
o insuper aufero> Por debajo:
voo surripio> Por
todas partes: vu,u-
undaqueque detraho

QUITARSE el cinto,la faja ovvu-


,vv zona spolio

QUITASOL ov,ov,
ov,ou,; ,,; -
o,ou,; o,, umbella,umbra-
culum> De cuero: ov,ou, um-
braculum coriaceum

QUIZ ,v,,o,-
ov ` utrum,propemodum,forsitan,

656
piosus> Pequeo: `ov,oov,
R ou,; u,o, racemulus> Que echa
racimos: u,ou, qui racemos
procreat> Que tiene cua-
tro racimos: uo,o,ov qua
tuor corymbos,racemos habens> Que tiene
RABADILLA oov,ou, pars su- hermosos racimos: ou,
pra clunes elata u,u pulchros racemos habens

RACIOCINAR,razonar vo,v-
RBANO `v,,;`v,o ,vo,oo,vo-
;`vo,ou,; u,,; u- o,oo,uoo ratio-
ov,ou, raphanus> A manera de: `vv cinor> A propsito para raciocinar:
in modum raphani> Pequeo uo,,v aptus ad ratioci-
ov,ou, parvus raphanus> Purga del nandum> Acto de raciocinar: oo
jugo del rbano: u- ,o, ratiocinatio> Capaz de ra- ciocinar:
,o, purgatio> Semejante al:`- o,,v; o-
v,, ad formam aut naturam raphani ,,v habens vim ratiocinandi> El que
acedens raciocina: o,o, ra-
tiocinator> Raciocinando: o disserendo
RABIA ,o,; ,, ra
bies>Furor canino:,, rabies RACIOCINIO vo,,; o
Estar excitado por la: u rabie o,o, ratiocinatio>Coleccin de
concitor> Padecer rabia: o- raciocinios (silogismo): uo
o rabie laboro> Tocado de rabia ,o, collectio quae ratiocinando fit> Sin
uvuo,o,ov canina rabie correp raciocinio: uo sine ratiocinatione>
tus Capcioso (sofis
ma) ,o,; o,, captiosa
RABIAR o rabio ratiocinatio> Falso: -
o,o, falsa ratiocinatio
RABILARGO (glgulo,ave muy ligera)
,o, avis pernicissima,galgu- RACIONAL oo,o,ov; o,,
lus v rationalis

RABIOSO uo,,ov;u,o RACIONALMENTE o rationaliter


; u,,v; uov,,
; u,o, rabidus,rabida, RADA oo,ou,; vov,ou,
rabie furens> Estar rabioso: u- vo,ou,; ov,ou, na
vehementi rabie agor> Mordido por un vium statio
rabioso: uo,o,ov a rabido morsus>
Ponerse rebioso: u- RADAMANTO,juez del Infierno `v
,u,u in rabiem agor u,uo, Rhadamanthus

RABO ,o, penis> Del animal RADIALMENTE,en forma de rayos v


,o, penis,mentula v radiatim

RECAUDACIN ,o, collec- RADICAL `,ou, radicarius


tio pecuniarum
RADICALMENTE `v,,
RACIMO `,`,; ,,; stirpitus,funditus
u,o, racemus> Parecido al
racimo:`o,, habens spe- RADICAR ` radico
ciem racemi> Abundante en racimos:
uo,o,ov; o,, (uo) RADIO vov,ou, dadius> De rueda:
`,, acinosus,recemis co- o,ou, radius rotae> Hueso menor del

656
codo> ov,ou, radius,os cubiti limpieza de la piel: ov,ou,
minor>Que tiene cuatro radios ; ,,; u,o, stri
vo,o,ov quaternos radios habens> gil
Que tiene ocho radios: -
vo,o,ov octo radios habens RAEDURA u,v,,,
u,,o,; ,v,;
RAEDERA vov,vov,ou,; ,,,,; u,
,,; ,o,; o, radamentum,laceramentum,rasura
,,; ,o, radula, Raeduras de metal,madera: ,
strigil> Utilizada en los baos para la
o, scobes> Raeduras ,o, ov cum radicibus ipsis> Con races derechas:
strigmentum> Raeduras,roa: o,o,ov cuius rec
ov,ou, id quod abstergitur tae radices sunt> Con toda la raz:
o,o,ov cum tota radice> Cortadura de
RAER o,-,o,o- races: `oo,,
,,o,o,o radicum recissio> Cortar races> `
u,-u,,,, oo radices reseco> Criar races
v,,,v,v,v,v `oo radices nutrio> De gran-
,v,o,o,- des races: o,o,ov mag-
,,,,,- nas radices habens> De profundas ra
v,,o,u rado,adra ces: o,o,ov profundas ra-
do,abrado> Que rae: v,o, qui dices habens> Afirmar las races:
radit>Que puede raerse uo radicibus firmo> De ra-
o,ov qui radit potest> Que tiene fuerza de ces espesas y muchas: vo,
raer: u,,v habens vim radendi> Todo o,ov densas multiplices radices ha-
lo que sirve para raer: u,uv,, id bens> De races profundas: u-
omne quod utitur ad radendum> Con las ,, radicis profunditas> De raz:
uas: ,- rado unguibus> Con lim- `v,o,-,-
piaderas: , strigi- v,vu,uuv,,
li rado> La superficie: v, v ov,,,-ov radicitus>
summa parte scalpo> Ligeramente De una sola raz: ovo,o,ov unam
ou leviter rado> Por bajo: stirpem habens> Desde la misma raz:
o,o subtus rado> Por enci- `uo,o,ov ab ipsa ra-
ma: ,, in summa parte dice> Desde la raz: uvv fun-
rado> Por todas partes: ditus> Destruir la raz: oo funditus
circumquaque rado> Alrededor: everto> Echar races: `o
circumrado> Alrededor con navaja: o,`ou,`o radices genero>
u,-u circumrado Emisin de races: `,
, radicum emissio> Engendrado de la
RADO o,o,ov;v,,v raz: `ou,, e radice ge
,,u,,v abrasus, nitus> Enlazar mutuamente sus races
rasus,scalpus> Un poco> uo,o uvo ubi radices inter se
ov subrasus> Hasta la piel: uo implexas,sunt>Jugo de races:`
o,ov adbrasus,ad cutem tonsus ou, succus e radicibus expressus>
Juntamente con la raz: o,o
RAZ `,o,;`,,;`- ov una cum radice extirpatus> Longi-
uov,ou,;`,o,; u,, tud de las races: o,,
; o,o,; u,o,; uv, longitudo radicum> Montn de race:
vo, radix,stirps> Raiz gruesa: `,o, radicum acervus> Multi
,o, tuberculum> Coger races tud de races: ou,, multi
`oo radices colligo> Que coge races: tudo radicum> Que tiene muchas ra-
`oo,o,ov qui radices colligit> Colocado ces: oo,o,ov multas habens radices>
bajo la raz: Pequea: `ov,ou, radi
o,o,ov sub radicibus positus> cula>Pequeez de races: u
Con las mismas races: o,o , brevitas radicum> Perteneciente a la

657
corta de races: `oo, o,o,ov longas radices habens>
v pertinens ad recissionem radicum> Que Que tiene races unidas y trabadas:
alimenta la raz: `oo,o o,o,ov conjunctas et conser- tas radices
ov radicem nutriens> Que arranca ra habens> Que tiene sus races en el suelo:
ces: `uo,o,ov radices evel- o,o,ov
lens> Que contiene las races: `oo,o,ov qui radices in solo fundit> Que tiene una sola
radices continens> Que echa races o se raz:ovo,o,ov
propaga: `o- unicam radicem habens> Que vende races:
o,o,ov radices agens,se propa- `o,ou, qui radices vendit> Que vive
gans> Que echa races: `ou,, de races: `o-
radices generans> Quew proviene de la o,o,ov racicibus victitans> Saca-
raz, engendrado de la raz: `uo,o,ov a do de raz: ouvo,o,ov e radice
radice genitus, erutus>Sacar de raz: o
proveniens> Que se alimenta de las rices: radicibus extraho> Semejante a la
`oo,o,ov qui radici raz:`,, radici similis
bus vescitur> Que tiene algo de raz
o,o,ov aliquid radicis ha- RAJA ,`,o,,,
bens> Que tiene gruesas races: ; ,o,; ,,,
o,o,ov crassas radices habens>Que
tiene largas races:o
scissura,rima,scissio,rictus> Lleno de rajas: La que coge ramas secas:uv
`,, rimosus , aridorum virgultorum collectrix
Lleno de ramas y tallos: ,
RAJADO,rajada `,,v; `- uv,, surculosus> Rama nueva
o,,ov;oo,o,ov fissus cargada de frutos: ,,
scissus; `,o, lacera o,ou,;ov,ou,;o,
ou, ramus novellus> Produccin de ramas
RAJAR lacero intiles: ,o,
inutilis fruticatio> Que echa muchas ramas:
RAJARSE v hisco ou,,; oo,
o,ov multos ramos emittens> Que se abre en
RALEA,de baja ralea uv,, ramas desde la tierra: ,, qui himi
generis obscuritas> Innoble,de baja ralea: finditur> Que tiene ramas delagadas:
uv,, ignobilis o,
RallO (rallar) ,, radula o,ov tenues festucas habens> Ramas ms
extendidas,que dan ms sombra: ,v,
RALO,raro v,, rarus> Hacer ralo: umbrasiores rami> Tron
v rarefacio co,palo: o,o, caudex

RAMA vo, ou,; ,, RAMAJE,maleza,zarza uvov,ou,


o,ou, ramus> Abundante en ra- mas y virgultum> Coger ramajes secos: u-
arbustos: v,, fruti cosus> vo arida virgulta colligo> Echar ramaje
Arrancada del rbol: en abundancia: ov luxurio> Lleno de
o,; ,o, ramus evulsus> ramaje: oo,
Coger ramas y mattorrales secos: o,ov silvis comans> Propio para la lumbre:
uvo arida vergulta colligo uv,v, ad ignem con
Con hojas: ov,ou, frons> Con las cipiendum apta virgulta> Ramaje seco
mismas ramas: o,o,ov cum ipsis uvov,ou, aridum virgultum
ramis>De rbol: ,o
; ov,ou, palmes,ramus> Ramita: RAMERA ,; o,o;
ov,ou, ramulus> Dividi- ,; ,; ,;
do en cinco ramas: voo,o,ov in quinque ,o; ,; ,
ramos divisus> Formar ra- o; ,o; u,o; o-
mas: o in materiam ramosam o,; ,o: ,
converto>Frondosa: ov,ou, frons o; , meretrix.scortum,

658
meretricula> Frecuentar el trato de rameras: nues festucas habens> Que tiene tres ramos:
, scortor> Tra to conm rameras oo,o,ov tres ramos ha-
de bajo preecio: u,,;-u,, bens> Que tiene un slo ramo: ov-
consuetu vo,o,ov unicum ramum habens> Ra
do cum vilibus scortis> Ramera vil: mo tierno: o,ou, ramulus> Ramos
,, scortum vile tiernos,flexibles: o,ou,
o,o, ramus tenuis,flexibi-
RAMILLETE ov,ou,; v- lis> Ramo verde: ,,, ramus
ov,ou, olfactorium virens> Ramos tiernos: -
v,v, tenelli rami> Tierno: `-
RAMO vo,o,; o,o,; vo,ou, ramus tener> Ramo:
o,o,; o,ou,;`, o, ramus
o,; ov,o,; vo,
ou,; o,ou,; `,o, ra- RAMOSO ,,; vo,,ov;
mus,surculus> Abundancia de ramos: v,,, ramosus> Muy:
ouo,, ramorum copia> De flo- ooo,o,ov multos ramos ha-
res y hojas que arroja el pueblo a los bens> No ramoso: oo,o,ov non ramosus
principes o vencedores: o,
,; o,ou, missilia florum et foliorum> RANA ,o,; o,ou,
De la vid: vo,ou, ramus> De palma: rana> Rana pequea: o,ou,
(acus.v) uvo,ou, parva rana,ranula> Rana que
ramus palmae> Dividido en cinco ramos: duerme en el lodo: oooo
voo,o,ov in quinque ra- ou, qui cubat in luto> Cantar como las
mos divisus> Ramo pequeo: `ov, ranas: coaxo> Guerra entre las
ou,; v,vo; v,o; ranas y los ratones:
vov,vov,ou,; ,o, ra ovo,, ranarum et murium pugna> La
mulus> Que tiene pocos ramos: o- rana cantando: o onoma-
o,o,ov paucos ramos habens> Que tiene topeya (indecl.)> Nadar a modo de ranas:
ramos anchos: o,o, in morem ranae nato
ov latum ramulum habens> Que tiene ramos
delgados: o,o,ov te
Nombres de rana: o,oo-
o,uo,ou,; ,ou,; RAPAZ ,o,,; oo,
oo,ou,; v,vo,; o- ,ov rapax,furax
,ou,; oou,, nomen rane>
Perteneciente a la rana: RPIDAMENTE , rap-
o,,ov ad ranam pertinens> Vene- nosa: tim, celeriter
v,v,vo,uvov,
vo,ou, rubeta,rana venenosa RAPIDEZ o,o, celeritas> Aven
tajar en rapidez: celeri-
RANCIO `o,o,o,ov; - ter vinco> Que va con rapidez en ca-
,,v; ,,v; ,,v rruaje: `o,o,ov qui cele-
raneidus,rancidus> Ponerse rancio: riter curru fertur
rancesco
RPIDO o,o,ov; ou,-
RANCIEDAD ,, rancor ou,o,ov (oo); ,,v; -
o,,ov; ,,v; -
RANGO ,o,;o,ou, ordo vuo,o,ov; ouo,o
Del mismo orden o categora: o- ov; ,,v velox,celer,rapidus
,,; o,oo,o, Pronto,que no puede diferirse: vu-
ov in eodem ordine collocatus> Alto o,o,ov qui differi nequit> Que usa
rango,distincin,auctoridad: , calzado con alas: u-
o,; ,, auctoritas o,o,ov celer

RANNCULO ov,ou, ranunculus RAPIA ,,; ,o,;

659
,o,; ,, rapi mensurae deraduntur> De medir: o-
na ,, radius ad mensuras

RAPOSA ov,ou,; ,o RASGADO `,,; o,o


; ,, vulpes ,; oo,o,ov; ,o,
,; ,,v ruptus,scissus,
RAPSODA vo,v,o qui carmina re attritus,abscissus> Estar rasgado: `o
citabant laceror> Por delante:
,o, quod anterius scissum est
RAPTADO,sacado de ,,v erep
tus RASGADURA `,o,;`,,
`o,o, scissura
RAQUETA para las mesas de juego
,, reticulum ad pilam RASGAMIENTO `,, ruptura

RAREZA ,o, raritas RASGAR `,ovu,o,


ov,o,,-,
RARO ,,v; v,,; - v,,v; ,,-,o,-
vo,,ov; v, ,,,o,o,
v,,v infrequens,rarus,laxus> He- ,,vu-v,
cho raro: v,,v rarus effec- -,-; ,v, scin-
tus> Hacerse raro: v rarus fio do,rumpo> Antes: o ante scin-
do> Juntamente: uvo simul accindo>
RASCADURA v,o, ramentum Las carnes: o car-
nes discindo> Por abajo: ovu
RASCAR ,v,, -v; o,- subtus rum-
v,v,v,v,v,v, po>Rasgado en dos partes: o
v,,,ov, , in duas partes concissus> Re-
-v,uv scabo,scarifico,rado, cin rasgado: voo,o,ov re-
scalpo,succido> Por bajo: o subtus cens laceratus> Todo rasgado: o-
scarifico> Accin de rascar: ,o, ,, totus concissus
scarificatio> An-
tes: o ante scarifico RASGARSE,fcil de o,o,ov qui facili
scindi potest
RASCARSE,excitar la comezn,el picor
pruriginem excito RASGO,estilo ov,ou, stylus

RASCN (ave acutica) uo, RASGN `,, scissura> Hecho con


coturnicum mater o dux rudo: ,o, fissura

RASERO ov,ou, lignum quo


RASO vo,o,ov nulla nube obtec ,,v,; uov,ou, ramentum,id
tus> Exponer al raso: uv quod radendum detractum
simul sub dio pono> Que est al raso detractum est
vo,o,ov qui est sub divo
RASPAR `,o,o,
RASPADO ,,v rasus ,o,,v,v,
v,v,v,,,u
RASPADURA ,,, ,ov,-v,,uv fri-
`v,`v,`v,v,v co,scindo,derado,abrado> Algo para darle
,,,,o,; otra figura,adulterar:
,v,; ov,ou,; - aliter sculpendo muto> Medio ras-
u,o,; ov,ov,ov, pado: `o,o,ov semi-rasus>
ou,; ,v,; ov,ou, No raspado: o,o,ov non rasus
v,,; ov,ou,; - Por todas partes con estregadera:

660
stringili circumquaque de: u,-,ou, mu- rium venator>
derado> Que raspa: ,o, de- Excremento de ratn:
rasor> Todo instrumento de raspar: uoo,ou, muscerda> Cosa de:
,o, radula>Despellejar,des- vo,,ov; u,,v murinus> Ratn
gastar respando: ov abrado domstico: v,, mus do-
mesticus> Escondrijo de ratn,rato-
RASPARSE,que puede rasparse , nera: uo,u,u,, mu-
,v qui radi potest rium latibulum>Matador de: uovo
o,ov murium occisor>Perteneciente a los
RASTRAS a rastras,por fuerza v ratones: u,, ad mures pertinens>
tractim Que caza ratones: uo
ou, qui mures captat (especie de serpiente)>
RASTREAR , subrepo> Pasar Que da asilo a los: uo-
ms all rastreando: -, o,-o,o,ov murium receptor> Que mata
praeter rependo gra- ratones: uovo,o,ov mu
dior res occidens> Estircol de ratones:
uoov,ou, muscerda
RASTRERO o,o,ov repens
RATONERA ,u,,; o
RASTRILLAR v,v pecto vov,ou, muscipula,decipula> Armar la
ratonera: v mascipu-
RASTRILLO ,, pecten> Para lam tendo
deshacer terrones: v,, occa,
crates dentata RATONIL vo,,ov murinus

RASTRO,baratillo uoov,ou,; RATO,a ratos v ex interva- llo


,, locus ubi scruta ven-
duntur RAYA (pescado) uv,vo, pasti-naca
marina> Labrado con rayas: u-
RASURA ,, rasura ,,v virgatus

RATERO ,.v; oo,, RAYADO u,,v virgatus


ov; oo,ou, marsupiorum am-
putator,furax RAYANO o,,ov corterminus

RATIFICACIN ,, rata fi- RAYAR,cubierto de dura cera que


des difcilmente se deja rayar: -
RATIFICAR u,u,ou,u o,o,ov dura cera et difficulter exaranda
u,uvu ratum facio,compro obductus
bo,ratum habeo
RAYO ,uv,o,; uv o;
RATN `,`,o,; ,u, ,o, fulmen,fulgur> Derribar con un
; vo,ou,; uo,oo, rayo: uv
mus> Diminutivo: uov,ou, mus- fulmine prosterno> El despide rayos,
culus> Ahueca-quesos: uoo,ou relmpagos: o,, fulgu-
caseorum excavator> Roepn: rator> Herido de un rayo: o,
,ou, arrodens panem> Alpino: u vo,uvo,o,ov;
,o, mus alpinus> Nombre de ratn: uvo,o,, fulimne ictus>
v,oo,; o, Lanzar rayos: uvoo,uv
; ov,o,; voo,
ou,; ,o, muris nomen> Cazador
fulmen jaculari> Lanzamiento de rayos: (Jpiter)> Que brilla como un rayo:
uvoo,, fulminis jaculatio> Lanzador uvo,, in modum coruscans
de rayos: u- fulminis> Armado de rayos:
voo,vo,o,ov fulminis ja culator uvoo,o,ov foulmen forens> Cada del

661
rayo: v,, ful REAL v,o,v ens> Real,regio:
minatio> Que arroja rayos encendidos ,,v regalis> Casa Real:
ovo,ou, rutila fulmina jaculans> ov,ou, domus regia
Que dispara rayos: uo- REALIDAD o,, essentia,substan
o,o,ov ignes jaculans> Que encien tia> As es en realidad: u
de el rayo: o,ou, qui fulgur oo sicque res habet> En realidad:
suscitat> Que goza en lanzar rayos: ,o,oov re ipsa,
uvo,o,ov gaudens fulmine> Reunin equidem
de rayos luminosos:
uvu,o,; uv,, col REALIZACIN vu,,; o-
lustratio> Despedir rayos: ,o, profectus,effectio
radios vibro> De luz: ,, splendor> De
sol: v,vo, ra- REALMENTE uov vere et revera (real y
dius solis verdaderamente)

RAZA vo,o,; v,, ge-nus> De la REANIMAR recreo


misma raza o familia: oov,, qui
similis est ge- REANIMARSE v,- animum erigo
neris>Semejanza de raza: oov
, similitudo generis> Segn el uso o REASUNCIN v,, resumptio
carcter de una raza: v,
,v gentiliter REATAR religo

RAZN o,ou, ratio> Capaz de razn: REBAJA,en un impuesto,en una multa,


vo,,v rationis capax> Dbil,de escasa en un precio `,, debiti diminutio
consistencia: o-
ov,ou, ratiuncula> Dotado de ra- REBAJAR el precio o subaesti-
zn: oo,o,ov rationis parti- mo> Rebajndose: u demi
ceps> Especiosa: ,o, speciosa ttendo se ex sua dignitate
causa> Falto de razn: u-
o,o,ov rationis expers> Fue REBAO ovov,ou,; ov,,
ra de razn: praeter rationem> No ; ov,,; ovov,ou,; u-
conforme a la razn: oo,o,ov rationi v,o,; ,o (plural:
non consen- ) grex> Amante del rebao: o-
taneus> Privado del uso de la razn ovo,o,ov amans gregis> De ove-
voo,, qui mente captus est jas: `vo,o,; vu,o-
Que no oye razn: uo,u ,o, grex pecorum> Despreciar el
o,o,ov cuius ratio non est rebao: gregem contem
expedita> Que pide y pesa las razones: no> El que desprecia al rebao: -
oo,ou, qui rationes o,,,ou, qui gregem
exposcit et expendit> Recobrar la ra spernit> El que tiene muchos rebaos:
zn, el juicio: vv mentis sani- o,vo,, multos agnos habens>
tatem recipio Lugar donde se pueden ver los rebaos:
oo,
RAZONABLE oo,o,ov rationabilis ou, unde pecora conspici possunt> Camino
por donde van los: o , via qua
RAZONAR o ratiocinor> El que pecora aguntur> Nin-
razona rectamente: o,o fas protectoras de los: ,o,
ov qui tecte ratiocinatur> Razonar ninphae stabulorum> Perteneciente al
rectamente: o recte ratioci rebao: o,ovo,,ov
nor> Tener ganas de razonar: o dissere armentalis>Que tiene muchos rebaos:
cupio ovo,o,ov multos agnos habens>
Separarse de lo restante del rebao:
REA (diosa) `,`,, Rhea ,oouoo a grege se
gregor

662
benas>Con otro: uv,uv
REBATIR v contradico> Que debe simul ad defectionem traho
rebatirse: vo,,ov in disceptationem
revocandus REBELDE v,o,;v,ou
; oo,o,ov; o,,
REBELARSE v,v excuso ha-
v; o,o,ov qui non est impe RECAPACITAR vu,-,-;
rri patiens,rebellis> Domar al rebel ov,v repeto,animo voluto
de: subjicio reluctantem>
RECAPITULACIN v,u-
REBELDA v,o, rebellio> ,, redactio in summam
Falta de comparecencia en juicio:
desertum vadimonium RECAPITULAR oou,,u
summatim recenseo
REBELIN v,,,
defectio,rebellio> Incitar a la rebe RECAUDACIN de contribuciones,tribu-
lin: o,uvv, tos,rentas: v,v,o-
uv sollicito ad defectionem> o,,; o,, tributi exac
tio

REBOSAR ,ov,u, RECAUDADOR uoo,uoo


v,vo,vo, oo,ou,; ,o,; o
superfluo,exundo> Con exceso ,,; o,ou,; o-
o, vehemen- ,o,; o,oo,; -
ter exundo> Mucho: valde ,o,; ,ou,; ,
redubndo> Que rebosa: o, o,; ,o, tributorum collector> De
o,ov praeter effluens la quinquagsima parte
vooo,ou, quinquagessi-
REBOTAR u,o resilio mae partis exactor> De las rentas p
blicas,recaudadores civiles: v
REBOTE ,, actio insilien ou,; o,o,-
di in ,o vectigalium redemptor, civi-
lium pecuniarum quaestores> Jefe de los
REBUSCA u,o, racematio recaudadores pblicos: -
v,ou,; v,ou, publicano-
REBUSCAR inquiro rum magister> Perteneciente a los re
caudadores: v,,v ad publi-
REBUZNAR oo,o rudo> Que canum pertinens
rebuzna: ,,v; -
,o; ,oo, qui rudit> RECAUDAR ooo,,oo
tributos colligo
REBUZNO ,o,; ,
ruditus RECELAR o caveo
RECAER ov,o reci-
do> Que recae sobre s mismo: u RECELARSE o,o,u-
,u, in se recidens o,o revereor,caveo,suspec-
tum habeo
RECADA o,, morbi repe
titio RECELOSO oo,oo,o,
ov suspicax
RECADO,el que ha recado
, relapsus RECEPCIN vo,oo,o,
o,o,oo,,; -
RECALENTAR uvv calorem adjuvo ,,; ,o,; o
,,; ,, susceptio

663
receptio> Preparativos de recepcin:
o,, apparatus quo quis ex- RECHAZAR `,`,,
cipitur ,-,,v,
v,vu,v,v,
RECEPTCULO ooov,oov,ou, oo,oo,vu,-
; v,,; o,o, v,-,,vo,-
receptaculum ,,uv,,-
vo (cubito repello),projicio,
RECHAZABLE o,o,ov; oo- fugo,abdico,repello,repercutio,pro-
oov ablegandus,rejiciendum> In- pulso,removeo> A zapatazos,a coces,a
digno de que le hablen: o golpes: calcitrando repe-
o,ov non alloquendus llo> Adems: oouo,o
demolior,praeterea repello> Con
RECHAZADO oo,o,ov rejectus> Que desprecio: ,o con
debe ser rechazado: o temptim rejicio> Con un topetazo: v
o,ov rejiciendus o repercutio> Debe rechazarse:
vov reluctandum> El que es be: o ampara: ,o; ,o
rechazado: vu,, qui re- ; o,ou,; ,oo, susceptor>
percutitur> Que rechaza de nuevo: Bien recibido: o,
vu,, repercutiens> Que rechaza el ,v acceptus> Adems: in-
golpe: vu,,; super accipio> Amigablemente: o
vu,,ov ex adverso respon- amice excipio> Recibir mutuamen-
dens> Secretamente: o clam te: vuv vicissim accipio> Ap
extrudo> Una proposicin o a alguien con un to para recibir: oo,,ov ad
voto a mano alzada: oo- suscipiendum aptus> An ms: o-
ov propositionem vel aliquem reji v insuper adsumo> Benignamen
cere publico suffragio te: ooovo benigne acci-
pio> Con agrado: o,o-
RECHAZO vv,, repulsio ,vo,,,-
,o perbenigne accipio>
RECHINAMIENTO ,o,; , El primero:oo,-o prior
; o,ou,; ,o, stri- excipio> Juntamente: uvov,
dor> De dientes: ,,;- o,ou,; uvo una excipio> Lo que se ha
u,u,o, stri recibido dems: ,o,
dor dentium> Semejante al de un hie- acceptum praeterea> Lo que se reci-
rro metido en el agua: , be con agrado: ,o, id quod
o,; ,, stridor comiter accipitur> Mal: -
, male accipio> Nominal-
RECHINANTE ,,; u mente: o nominatim exci-
,; u,,v stridulus pio> Por medio de otro: o
accipio per alium> Por separado:
RECHINAR `o,`u,`, v divissim accipio> Por sorteo
o,o,, por reparto (vg. las tierras conquis
, strideo> El hierro can- tadas): oo,-o,-o,
dente metido en el agua: strido ,v sorte accipio> Re-
Los dientes: ,o, - cibir prendas: `u,-o pigno-
frendeo,dentibus stupeo ris loco capio> Que ha de ser recibi
do: o,,ov accipiendus> Que recibe dos
RECIBIR vo,vo,v partes,una racin doble: o,ou, cui
v,,ooov,- dupla portio da-
o,vo,o,o- tur> Que recibe la vigsima parte de algo:
,v,oo,- ooo,o,ov tributum vigessimae partis
v,o,o,- bonorum exigens>
v,o,oo Que se debe recibir: oo,,ov
recipio,accipio,excipio> El que reci recipiendus> Quien todo lo recibe o quien r

664
ecibe de todos voo,o o,oo,o,ov reciprocus
ov qui omnia o ab omnibus accipit> Recibir
de: ou,-o acci- RECITADOR vocinglero de los versos
pio ex>Recibir entre los brazos: oo ouoo,-o,o,ov carmi-
inter ulnas accipio> Salir a recibir num suorum clamosus recitator
v,v oc-
curro> Se ha de recibir: ov RECITAR ,-,vv
accipiendum recito> Antes: ovv ante re
cito> Cosas fabulosas: u fabu-
RECIBO oov,ou, syngrapha> losa narro> De memoria: oo
Sin recibo: oo,o,ov datus nullo scripto memoriter recito> Que recita versos
ad cavendum hericos:`,o, carminum re-
citator> Versos,trozos de poemas:
RECIENTE ,,v; vv,v- o,` carmina,rhapso-
,vo,,; vo, ov; dias recito
vo,,ov; v,,; voo,
o,ov; v,,v; ovo,,ov; RECLAMACIN o,,; ,
o,o,uo,uo , poena,repetitio
o,ov; uov,ou, recens> v
v (adv.) recens RECLAMADO ,,v repetitus

RECIENTEMENTE uouou,vo,- RECLAMAR vv,,


uov,vuov,u,,ov nu oo,ooo repeto,vin
per,recens dico,reclamo> Ante los jueces: v-
ad causam occurro> Que debe re
RECPROCO oo,oooo,ov;
o,,; oo,-
clamarse: ov repetendum RECOCIDO o,o,ov recoctus

RECLAMACIN ,, petitio RECODO o,o, anfractus tortus

RECLAMO,pjaro que se usa de reclamo RECOGER vo,v,o


,, illex,irretiens o,o,,u,u
v,uvvu,uv,uvv
RECLINAR v,v reclino> v colligo> Antes: ou
Antes: ov ante reclino> De ante colligo> Recoger con: uv
bajo: ov reclino sub> Estar re una colligo> El que recoge: uo-
clinado junto con: uvv una ,uv,, collector> Jun
accumbo> Que sirve para reclinar: tamente: uv colligo> Poco ha recogido:
,,v declinativus> Que est reclinado voo,o,ov nuper collectus> Por todas
al lado de: v, oo,; ,ou, partes: -
qui a latere accubat circum undaquaque colligo

RECLINARSE incumbo> Hacer re RECOGERSE a casa de o recipio


clinarse: vv reclinare fa- me apud> Que se recoge en s mismo:
cio ad>Sobre el pecho: o uv,,v seipsum col-
pectori incumbo ligens

RECLUTA oo,ou, tiro RECOGIDO vo,o,ov collectus> De


varias partes: uoo,,ov
RECOBRAR v,ov,oo- o,uvo,o,ov; u-
,vv recupero ,,v collectitius> Por s mismo:
o,o,ov a seipso co-
RECOCER recoquo llectus> Juntamente con: uvo
o,ov una collectus

665
,, reconciliatio> Amante de la
RECOLECCIN o,ou,; reconciliacin: u,,v
uo,, fruguum collecttio> amans compositionem
De hortalizas: v,,; -
vov,ou, ollerum collectio> Fies- tas de la RECONCILIADOR ,o,o;
recoleccin: uo ,ou,; o,o,ov; ov,ou,
v,; ,v, festa ob fru- conciliator> Recon-
guum comparationem ciliadora: ov,, concilia
trix
RECOLECTAR el fruto o fructum
decerpo RECONCILIAR o,,
voo,o,,
RECOMPENDABLE vo,- oo,u,uv,-
vo,o,ov commendabilis reconcilio

RECOMPENSA vo,,; RECONCILIARSE,querer..u re-


ov,ov,ou,; oo,, conciliari cupio
; oovov,ou,; v,o
; ,, remuneratio,merces> RECNDITO o,o,ov reconditus>
Falta de: o,o,ov mercedis exppers> Muy recndito: uoo,,ov peni-
Por favores: v,o tissimus> No recndito: uo,
gratiae relatio> Privar de la de- o,ov non reconditus
bida recompensa: debito
praemio fraudo RECONFORTAR v,vvu,-
v corroboro
RECOMPENSADO vvo,o,ov re-
pensus RECONOCER vv,v,
,vv,v,-
RECOMPENSAR vuo,v,v recognosco> No reconocer: o
, accepta benefi- v non agnosco
cia beneficiis rependo,do vicissim>
Los favores: vo,v RECONOCIMIENTO v,, agni-
gratiam rependo tio

RECONCILIACIN ,,; RECONTAR recenseo


,o,; ,,; -
,,; u,o,; -
RECORDAR vo,,v- Juntamente: uvvv,
v,vv.v,ovo uvvov una commemoro> La que
ovo,ovov,vo- recuerda: v,, memor>
v,vo,-v,vo, Que recuerda,que conserva la memoria
vo,vovo,ouov vv,v,ov; vv,v,ov memor
oov,ov,ov in
memoriam revoco,recordor,memoror> RECORRER ,,,
Mencionar,recordar antes: oo o,o,,o
ante memoro> Cosas extraas: ov o,oo,,o-
peregrina commemoro> De paso: - o recurro,percurro,peragro>
vo obiter memoro> Difcil de recordar: De un extremo a otro: per-
uvvuo,o,ov memo- lustrare ex initio usque in finem>
ratu difficilis> El que es recordado y alabado: Empezar a recorrer: vo
vovu,,v qui memo subrecurro> Pases: ,-
ratur et praedicatur> Fcil de: u- peregre advenio> Ser recorrido en todos los
vvuo,o,ov memoratu facilis> Hacer sentidos: oo cir-
recordar: v facio recor cumquaque calcor> Recorrer conjunta-
dari> Hacer por: v meminisse facio> mente: uvo una exploro> Una y otra

666
vez: oo iterum iterumque
percurro RECRIMINARSE mutuamente v
acriminor vicissim
RECORRIDO ,,v cursus perac-
tus> Recorrido errabundo: v- RECRIMINATORIO v,,v
,, arrabunda circumcursatio> recriminatorius
Muy recorrido: ,, val-
de calcatus RECTAMENTE ,,,
ov,u,'ov,, rec-
RECORTADO oo,o,ov breviter te> Estando rectamente: v more
recissus stantium> Proceder rectamente,en l-
nea recta: uo,o,ov recta pro-
RECORTADURA ,o, quod cedens
adimitur,resegmen
RECTNGULO ovo,ovo,ou,
RECORTAR decurto rectangulus

RECOSIDO o,o,ov consutus RECTIFICAR las expresiones oo-


dictum exceptione circumscribo
RECOSTADO,acto de estar..,
, decubitus> Estar recostado junto a: RECTILNEO o,o,ov rectili
,o- neus> Todo lo que es rectilneo: -
juxta recumbo> Estar recostado: ,o, figura qualibet in rectitu-
jaceo in> Reclinado,recos- dinem producitur
tado: v,, reclinatus
RECTITUD u,u,ou,
RECOSTARSE o-,- ,; ,o, rectitudo> Con rectitud:
v,o recumbo,incum- , recte> El que habla con
bo> Recostarse con: uv una rectitud: uv,
recumbo> Recostarse en: ov v,ov qui recte loquitur> Hablar con rectitud:
recumbo apud> Recostarse encima: o uov recte loquor
insuper incumbo Obrar bien y con rectitud: o
o recte ago
RECREACIN vu,,; vu, ,
recreatio RECTO o,o,ov; ,,;
,,; o,o,ov; u-
RECREAR v,v recreo> Que o,o,ov; ,,; o,o,
recrea con variedad: o- ov; ,,v rectus> Recto,firme,
o,o,ov varie ablectans estable: o,,ov rectus> Ser recto: v
rectus sum> Sincero:
RECREO (escolar,entre clase y clase) ,, rectus> Lo recto,lo sin
u,o,; ov,, in cero: ,o, rectum> Recto,
termissio,oblectatio justo: o,,ov aequuus

RECRIMINACIN v,o, re- RECTOR voo,ou, rector


criminatio

RECRIMINAR vo recriminor
RECUERDO vv,,; vuvov
ou,; v,o,: v, RECUPERACIN v,, recupe
, monumentum,recordatio> Lo que es de ratio
grato recuerdo: v,,
cuius recordatio jucunda est> Objeto de RECUPERAR voo, vo,
recuerdo: ov,ou, res in qua alicuius vo,vv recupero
memoria permanet

667
RECURRIR v,vv,v redes: uo,, instrumen
recurro tum piscatorium texendis retibus>
Intercalacin de redes: ,
RECURSO vo,, recursus> v, reticulorum intercalatio> Leo
Abundancia de: ,, opum copia> encorvado para sostener lazos,redes:
Abundar en recursos: o abunde vov,ou, lignum incruvum
possum> Recursos para vivir: oo,ou, ad sustinendos laqueos> Lugar donde estn
victus,res ad vitam nece extendidas las redes: u-
ssariae ov,ou, locus ubi retia stant in-
tensa> Meter en la red: v
RECUSACIN justa u,, jus- sagena irretio> Mirar las redes: vo,-
ta recusatio o retia inspicio> Red para pesca o caza:
ov,ou,
RECUSADOR,recusante , rete piscaotirium vel venatorium> Red que
o, propulsator lleva cebo: ,,; v,vo,;
ov,ou, sage-
RED u,uo,;`o,o,; - na> Preparar las redes de caza: -
o,ou,; ,o,; uov,ou, plagas seu retia erigo> Preso en la red:
; o,ou,; o,ou,; o vo,o,ov sagenae illigatus> Que echa
o,; o,ou,; vov,ou,; la red para pes-
,v,; ,o,; - car: voo,o,ov qui sagenam jacit> Red
ov,; vov,ou,; - que encierra todas las fieras: vov uov
,,; ,o,; - rete omnes feras includens> Que lava las
ov,ou, rete,tendicula> Pequea: redes:
ov,vov,ou,; vo, vov,ou, qui retia lavat (piscator)> Que
ou, parvum rete> Cierta red: lleva las redes:
, rete quoddam> De caza: o,ou uoo,o,ov qui retia fert> Que teje redes de
; v,vo,; vov,ou,; - lino: voo,ou,
vo,, rete venatorium,aves impediens qui retia e lino nectit> Que tiende la red:
laqueus> De pescar: o u,o, qui retia ten-
ou,; ov,ou,; o,ou,; dit> Serie de redes: o,o,
,,; u,o,; o,ou odo plagarum> Tejedor de redes: -
; v,,; uo,ou,; uoo,o,ov qui retia plectit> Tejido a
v,, sagena,nassa,rete piscato- modo de red: uo,
rium> Aprisionar en la red: o,ov; uo,, in retium morem
irretio> Atraer a la red: in retia contextus
pertraho> Caer en la red: -
voo in casses incido> Cogido en la REDAO ov,vuov,vuov,
red: uo,o,ov reti captus> Colocacin ou, omentum,magnum intestinum
de redes: vo
,, retium collocatio> Componer en REDARGIR ,,-
forma de red: u ad retis formam redarguo> Sus ms y sus ms: -
compono> Cuidador de las re- o magis et magis redarguo
des: u,o, servator retium
El acto de extender las redes: o,o, REDECILLA vov,ou,; o-
retium tensio> El que repara las redes: vv,, reticulum sive ornatus capitis>
v,vo, qui consuit et sarcit retia> El De las mujeres para el cabe
que tira de las redes: ,, qui tra- llo: o,ou,; uo-
hit retia> Estar al cuidado de las redes: o,ou, reticulum quo mulieres cri-
u servare retia>Horqui nes compescunt> Para el cabello:
lla para sostener las redes: - ,, reticulum obtegendis comis
,o, furcula sustinendis pla Que gasra redecilla azulada: uv-
gis seu retibus> Inspector de redes: u,uo,, caeruleum habens reti-
v,ou, retium inspector> Ins- culum
trumento de pescadores con que tejen sus

668
REDENCIN ,,, ov,ou, redemptionis pretium> De
redemptio> Precio de redencin: - cautivos: o,, redemp-
tio captivi> Parlamentario para el canje de
cautivos: ovo,o,ov legatus de captivus REDONDEZ ou,o, rotun-
redimendis ditas

REDENTOR u,ou, redemptor REDONDO v,,v;o,-


uo,uo,o,oo
REDIL ,,; ov,ovov, o,ov; uo,,ov; o,o,ov;
,,o, stabulum proprie ca- uo,,; u,,v; -
prarum et ovium> Puerta del redil: o oo,o,ov; ,,
u pecuaria porta ,; o,o,ov; ,
ou,; o,,; oo,
REDIMIR vo,ov,u, ,ov; o,,v; o,o,ov;
,o,-o,vo o,,v rotundus> Redonda:
,u, redimo> Se ha de redimir: ,o, rotunda> A manera de muela
uov redimendum> Un cautivo: de molino: u,,v
ou captivum redimo in molae formam rotundus> Algo redon
do: uo,ouo,o-
RDITO ov,ou,; ,v, o,o,ov subrotundus> A manera de
u,o,; ,,; o,o,; escudo: ,, in clypei mo- dum
voo,ou, reditus> rotundus> Como pelota:
De un ao: vo,o, reditus unius anni> ,v instar pilae rotundus> De figu- ra
Percibir rditos: oo- redonda: uo,o,ov;
o reditus percipio> Que tiene rditos: ouo,, rotundam formam
oo,,v quaestus habens> habens> Medio redondo: `u-
Rditos,ganancias: o,o,ov semi-rotundus> Obra o cosa
, reditus redonda: ou,o, opus te-
res> Por todas partes: ooo,
REDIVIVO u,o,; u- o,ov undique rotundus
o,o,ov;u,, redivivus
REDUCIR v reduco> A la ter-
REDOMA vo,ou, lagena> Cubierta de cera parte: o ad tertiam partem
mimbres: uv,, lagena vimi- redigo> A medida justa: -
ne obducta u,-u ad numeros redigo altos> A
partes pequeas: -
REDONDAMENTE o rotunde minutas in partes redigo>A poco
, ad paucos redigo> A quien no
REDONDEADO u,,v rotundus> Lo se reduce fcilmente: u
que tiene forma redondeada: o o,o,ov qui non facile cogitur
,o, quod rotundam in for- Ayudar para reducir: u adju-
mam compactum est vo in reducendo> Reducir con: u-
una reduco> Que reduce a potes-
REDONDEAMIENTO o,, tad,a dominio: ,,v in potestatem
rotundatio redigens> Reducir a: -
redigo in> Ser reducido: u-
REDONDEAR ou,ou,ou- adducor> Se ha de reducir
,ou,ou, ou oov adducendum est
v,- rotundum efficio,rotundo>
A torno: ov tornando rotun- do REDUNDANCIA ,,; -
efficio> A modo de pelota: - ,o, redundantia
in pilae modum rotundo
REDUNDANTE vu,,v;
REDONDEL uo,ou,; uov, o,o,ov; ,,ov
ou, orbiculus ,ov,,v; vo,

669
o,o,ov exundans,superabun-
dans,redundans> El que usa de estilo REEDIFICAR vu reaedificar
redundante: oo,o,ov super
fluo sermone utens REELEGIR,reelegido despus de haber
abdicado vo,o,ov qui abdi
REDUPLICACIN v,v cato magistratu iterum creatur
,,; u,o,; v
,o, geminatio,duplicatio REEMPLAZAR o sufficio

RECUPERAR vv recupero REENVO vo,, remissio

REEDIFICADOR u,o, ins- REFERENCIA vo,, relatio


taurator
REFERIR v,o,v, ipse cogitat
, commemoro,refero> An-
tes: oo,oo prae- REFLUIR v, refluo
narro
REFLUJO o,,; ov
REFLEJADO a una y otra parte refluxus,unda reflua
,, in utramque partem refrac-
tus REFORMACIN ,, refor
matio
REFLEJAR v,v,uv-
,vo,v splendo- REFORMAR ,u,-
rem reflecto,repercutio,reflecto u,u reformo> Pri-
meramente: ov ante reformo
REFLEJARSE como un espejo vov
comparo in imagine REFORZAR uv valesco> Reforzar
se uv,- invalesco
REFLEJO vv,, repercu-
tio> De la luz: v,,, re- REFRACCIN vv,, refrac
flexio luminis> Refractado,reflejo: tio
vo,o,o,ov re-
flexus REFRACTADO o,o,ov refrac
tus
REFLEXIN vou,,; v REFRACTAR uv reflecto
o,,; ,o,; o-
,, prospectio,reflexio> Con reflexin: REFRACTARIO vuo,o,ov refrac
vouvv considerate> tarius
Obrar sin reflexin,repentinamente:
,vvinconsiderate ago> REFRN,que dice refranes vvoo,
Reflexin peridica (fig.ret.): o,ov qui sententias exprimit (ver
,o, reflexio in or- (SENTENCIA)
bem> Prudente: ,o, astuta mens
REFRENAMIENTO ,, cohi-
REFLEXIONAR vu,v,v bitio
o,vu,-.-,,
vuo,vuo,o, REFRENAR o,vu,-
v revolvo animo,mente,perspi- vu,,,,(`),
cio,curo,cogito> Sin reflexionar,de antemano: ,uv,uvv
non praemeditate cohibeo,compesco,detineo,coer-
ceo> Antes: ov ante cohi-
REFLEXIVAMENTE data opera beo> Cortar,impedir: vov
intercludo> Que refrena: ,ou,
REFLEXIVO vvoo (ou),o,ov qui secum corcens> Que se sabe refrenar:

670
,, continens> Ser refre ,,;vu,,;`,o
nado: uvo constringor refrigeratio

REFRENARSE o contineo me REFRIGERADO u,,v refrigeratus

REFRESCADO uo,,ov; u REFRIGERADOR u,o,; u


,v refrigeratus ,; u,ou, refrigerator

REFRESCANTE u,,v vim ha REFRIGERANTE vu,u-


bens refrigerandi ,u,,v; uo,,ov
vim habens refrigerandi,refrigerato-
REFRESCAR ,v, rius
u,uv refrigero> Antes: o
ante refrigero> Con el solplo: v,- REFRIGERAR v,v,,
v perflo> Mucho: - ,vo,v,,
admodum refrigero> Un poco: ,v,u refrigero> Un poco:
uo leviter refrigero o aliquantum refrigero>
Que no puede refrigerarse: uo,
REFRESCO u,o, medicamentum o,ov qui refrigerari non potest> Que tiene
refrigerandi virtud de refrigerar: uoo,,v habens
vim refri-
REFRIGERACIN `,,;` gerandi
o,; vu,u,u,-
REFUERZO ,,v subsidiarius o,vu,ouo,-
,,,vvo,v-
REFUGIADO u,uo, qui confu- ,o,-oo refuto,
git ad patronum refello,contra respondeo> Diestro en:
vo,,v aptus ad refu-
REFUGIARSE v,o,o, tandum> Victoriosamente: -
u refugio> Acto de: oo, o victoriose refutare
, ipse subeundi actus
REFUTARSE,fcil de o,o,ov fa-
REFUGIO ooov,uov,uov cilis ad solvendum
uuov,ov,ou,; u
,,; u,oo,,; REGADO ov,ou, locus irri- guus> De
u,, perfugium,receptorium regado: uo,o,ov irriguus
asylum,refugium
REGADO uo,uo,o,ov ir-
REFULGENTE o,,, rigatus> Regado,metido en el agua:
splendidus> Como el oro: uvu- ou,,; oo,,ov sub irriguus>
,uo,,; uovvo,o Con arroyos: v,,
ov auro parem fulgorem habens fluentis irriguus> Por todas par-
tes: ,, circumquaque irrigatus>
REFUNDIR las obras de metal - Recin regado: vo,
aere facta opera refingo , nuper irrigatus

REFUTACIN vu,v,,; REGALAR ,o largior> El que


vv,ou,,; - regala: o,oo,; ,o
u,,o,; , dator,donator
o,;,,; vvoo,
contradictio,refutatio>Por escrio REGALARSE un poco,hacerse algo afemi
v,o, contraria scrip- nado oo aliquantum deli-
tio cior

REFUTAR v,vovo,v- REGALIZ u,,;-ov,ou,

671
dulcis radix do: o,o,o, humectatus locus>
Regar ms: o insuper irrigo>
REGALO ov,ou, donum> Cualquier Primero: oo prius irrigo> Regado
regalo: vov,ou, quodlibet munus recientemente: v-
Gran regalo: o,, magni- vo,o,ov recens aspersus> Regado
fica donatio> Pequeo: oo, vo,, uvidus
exigua donatio> Aceptacin de rega
los: oo,, munerum acceptio REGAZO, de blanco regazo uvo,
Hacer un regalo: o obsequor> o,ov albiulna> Que es llevado en el regazo:
Hecho a una joven madre: ,v, oo,o,ov qui in sinu gestatur
dona quae nuptae recenti praeben-
tur> Los que reciben regalos: - REGENERACIN v,, rege-
o,v,o qui munera accipiunt> Que lleva a neratio
otro los regalos: o-
o,o,ov qui dona fert alicui dan REGENERAR vvv regenero
da> Regalos de boda al yerno:
v, dona generi> Ser honrado con regalos: REGENTE del reino o,,
muneror honrois causa interrex

REGAADIENTES (a regaadientes) u REGIAMENTE v regie


v cum stridore dentium
RGIMEN ,, disciplina> Apar
REGAN ovu,o, murmurator tarse del antiguo rgimen: o
a prisca disciplina descisco
REGAR ,,,,
,,o,v,, REGIO ,,v regius> Regio (ciudad)
,-,-,,, 'ov,ou, Rhegium
,,,,
o,o,v,,o- REGIN o,o,; ,,; ,
,oo irrigo,irrigor>Antes ,; ,,; o,ou,; ,
o ante irrigo> El que riega: o,o, o,; vo,o, regio,tractus>
irrigator> Lugar rega-
De la misma regin: o,o,ov eiusdem
regionis>Regin de una pre- REGISTRAR inspicio> Con la vista:
fectura: o,, regio praefec o,o oculis circumlustro>
turae> Espacio entre dos regiones: Inscribirsde en el re-
ov,ou, spatium inter duas re gistro: vov in tabulas recen-
giones medium> Extraa,extranjera: sionis refero> Registrar todo: -
o,, regio externa,peregri- v oculis lustro
na> Hostil: o,, regio hosti
lis> Madre de otras ( de donde salen REGISTRO ,, recensio> P
colonias): o,, regio aliarum blico: ov,o,; ov-
mater> Pequea: , ,v, commentarius> Encargado
o,, paucos habens sulcos> Que tiene del registro:v,, con-
hermosa regin: o,o, tra scriptor,contralor
ov pulchram regionem habens
REGLA vv,ovo,; uuv,
REGIR `voo,`voo,vo ; ,, regula> Con,segn re-
v,uv,v,,, gla: v ad amussim> Hablar con
o,ov rego,adminis reglas: voo ex artis prae
tro,obeo> Fcil de ser regido: ceptis loquor> Hecho con reglas,con arte:
o,o,ov regi facilis v,vov,,v fabre-
factus,regularis> De acuerdo con las reglas:
REGISTRADO,no registrado v o adhibita methodo>
improfessus Someter a una regla: vov ad regulam

672
dirigo REHN u,,o,;`-
o,ou, obses> Entrega de rehenes
REGLAMENTAR vov ad regulam dirigo ou,,; ,, ob-
sidum datio> Estar en rehenes: -
REGOCIJAR v laetitia circum- sum obses> Exigir rehenes: o-
fundo obsides exigo> Hijos de los rehenes:
,o filii obsidum>
REGOCIJARSE gaudeo> Que se Peticin de rehenes: ou,
regocija: uv,v,ov exultans> So obsidum petitio> Prenda en lugar de los
bremanera: v supramodum rehenes: `ov,ou, pignus loco obsidis
amplector
REHUIR v,ov vicissim fu-
REGOCIJO ,, insultatio gio,tergiversor

REGOLDAR v-v perflo REHUSAR vv,vo,vvo,


v,ov,vo,v
REGRESAR vo,,v, v,-u,o recuso,
regredior,redeo,remeo> Que regresa: abdico,tergiversor,detrecto> Con se-
oo,o,ov redux> Juntamente: as: vv renuo> Fingidamente:
uvvo una regredior simulate recuso

REGREDIOR v,,; vo- REINA v,,;`ov,o,


,o,; oo,,;o, ,,; vv,,
vo,uvvo,,; oo, ,; v,,; ou,v
ou,; oo,o, regressus,re- ,; uvv,o, regina> De to-
ditus> Da del: vov ' dies reditus> do: ,, omnium regina
Que tiene un feliz regreso: voo,o,ov
felicem reditus ha- REINAR uv,v,-,,
bens ,v,,,uv-
v,-vv regno> Con otro: u-
REGRUIR como los perros placide v,u simul regno> Que reina
admurmuro en lo alto: v,v,ov (ov
o) in altum regnans> Apto para reinar:
REGELDO v,vu,,; u,,v aptus ad fe-
vu,o, exhalatio rendum regnum

REGULAR o ad amussim re- REINO ,, regnum> El primero del


digo> Conforme a regla: vov,, reino: o,o
v regularis augustior,augustissimus
REHACER ,v reficio> El nimo
cado: reficio

REIR v,,,, mo tiempo: ,o,, lacry


o, rideo> A carcajadas mabundum ridens> Que puede reir:
u cachinnari> Abriendo mucho la ,,v qui ridere potest> Que re con
boca: , diducto risu irridere> suavidad: `,o
Arrugas que se forman al reir: vo,v,o , suave ridens> Que re sin causa,
rugae arisu necio: ,o,, sine cau
Capaz de hacer reir: ,,v qui risum sa ridens,stultus> Que se re a cos-
movere potest> Con risa sardnica: ta de otro: o,o,ov qui risum ex alio
sardonicum risum rideo> El que hace captat> Tener ganas de reir: ridere
reir:vo,o gestio> Reir disimu-
ov risor> El que re: ,- ladamente: simulate rideo
u ridens> Hacer reir: risum
gigno> Que llora y re al mis- REIRSE a carcajadas ,-

673
,,v,,- tuti moris abrumpo
,o caccinnor,cachinum to-
llo,irrideo hianti ore ad cachinnos> RELAMERSE exserta lingua os
Con otros: u,uv simul allambo>Que se relame: ,,
rideo> Descompesadamente: - exserta lingua os allambens
immoderate rideo> Discurrir de una parte a
otra riendo: u RELMPAGO o,,o,
circumeundo peragro> Interiormenmte: ,; o,o,; v,v,v,
o intra me subrideo> Ms: fulgur,coruscationes> Que levanta
o insuper irrideo> Ser objeto de relmpagos: o,ou, qui fulgur
risa: irridere in aliquem> Sonreir: suscitat
, subrideo
RELAMPAGUEANTE o,ov,ov ful-
REITERAR itero> Muchas veces: furum effector
uv saepe itero
RELAMPAGUEAR ,,-
REJA de arado oou,oo, vo- , fulguro
mer> De hierro: ov,ou, cla-
thrum RELAPSO ,, relapsus

REJUVENECER o, v,vvo- RELATAR o refero


juvenesco> A la vez: uv simul
rejuvenesco RELATO ,, rarratio,expo-
sitio> Anticipado: o,,
REJUVENECERSE v,ov subju- praenarratio> Hacer un relato de-
venesco tallado: oo accuratam na-
rrationem facio> Que hace un relato
RELACIN vo,,;, detallado: oo,o,ov in re
,, relatio> De parentesco, bus narrandis perfectus accuratus>
relacin natural: o,o, Repetido: ,, repetita narratio
id quod accommodatam ad alia naturam
habet> Estar en relacin uo RELATOR oo,ou, relator
cognationem habeo> Hacer relacin:
o narro> Que hace una rela- RELEER vv, relego,
cin detallada: oo,o,ov perlego
in rebus narrandis perfectus accura-
tus RELEGAR ooo ablego

RELAJACIN v,v,- RELIGIN ,,,o


,,,; v, ,,,; oov,,
,o, laxatio,relaxatio> De los miembros: religio> Celebrar los misterios sa-
uu,,, membrorum dissolutio grados: o sacra arcana ges-
tare> Con religin: o religio
RELAJADO ,,v laxus se> Ensear los elementos de la reli
gin: , elementa re-
RELAJAMIENTO vo,o,; vo- ligionis trado> Instruir en la reli
,, relaxatio,remissio gin,en la piedad: in pieta-
te instruo> Ortodoxa: ov,,
RELAJAR ,,, orthodoxa religio> Que mezcla las falsas
,uvv relaxo> Las anti doctrinas con la religin ver
guas costumbres: tenorem insti
dadera: oo,o,ov qui falsa verae tes
religioni dogmata admiscet>Que preside las
cosas religiosas: o- RELIGIOSAMENTE ,o re-
,,ou, sacrorum antis- ligiose,pio in deo amore

674
go> Con: uv,uv una remigo>
RELIGIOSIDAD ,o, vene El que se levanta remando para dar ms
rabilitas fuerza: o,ou,
qui erigit se in r emum ut fortius impellat>
RELIGIOSO ,,o Facilidad en remar: ,, facilitas in
,; vo,o,ov; o, remigando
ov; vo,,ov; ,,v re Acto de remar: ,, remiga
ligiosus,dei cultor> Temeroso de Dios: tio> Escalmo a que se ata el remo:
oo,o,o, dei metuens> Religiosa: ,o, scalmus alligandis remis> La
u,o, reli- giosa> Perteneciente a ccin de remar: ,,
la vida reli- remigatio> Preparado para remar:
giosa: u,,v ad religio- ,, paratusd ad remigandum>
sam vitam pertinens> Preparacin o enseyo Que rema solo: ouv,ou, solus remex
de cosas religiosas: o-
ov tirocinium sacrum REMEDAR oo,o,o
, simulo,imitor> Que todo lo
RELINCHAR u,-,, remeda: vo,o,ov pantomi-
,, hinnio> Capaz de mus
relinchar: ,,v ha-bens vim
hinniendi REMEDIO ,o,,o,;
,,; o,,;
RELINCHO ,u,- ,,; o,o,o, remedium
,o,; ,o, hinnitus Curacin: o,o, remefium> Da-
do como remedio,antdoto: voo,
RELIQUIA ,,; , o,ov datus ut remedium
o,; v,v,; vov,ou,
reliquiae,reliquum REMEDO de gesticulaciones y maneras
oo,, habituum et ges-
RELLENAR v,,- tuum effictio in saltando
,,, repleo
Todo lo que sirve para rellenar: o,, REMENDADO o,o,ov pannosus
quod est ad replendum ap
tum REMENDAR ,,-
,u insuo,consuo,consarcino
RELOJ oo,o,; `oov, El calzado: calceum re-
ovov,-voov,oov,ou, sarcio> Un vestido: o consuo
horologium> De sol: `oov,
ou,; ,ou,; ov,ou, REMENDN de vestidos `ou-
solarium> De agua: ,, ,ou, qui vestes pannosas consuit
clepsydra> Especie de reloj de agua:
oov,o, clepsydrae genus> REMERO ,ou,; o,,;
Sombra del reloj de sol: o, ,ou,; ovo,v; o,
o,; oov,ou, umbra sola- o,ou,; ,ou, remex>
rii Banco de remeros: ,o,;
,o,; vo,ou, transtrum>
RELUCIR vu,v reluceo De galera: ,,ou,
remex triremis> De nfimo orden: -
RELUMBRAR uvo simul effulgeo o,,ou,; ,o,
remex infimi ordinis> Jefe de los
REMAR ,, remi- remeros: oo,ou, qui remigiis
go> A las rdenes de otro: in latere praeest> Parte de la nave donde
subremigo> Alrededor: , estn los remeros: o-
circum remigo> Apto para remar: - ,, pars navis ubi stant remi-
,, aptus ad remigandum> Con toda ges> Principado entre los remeros:
fuerza: `o contente remi- ,, principatus inter remiges>

675
Remero que se sienta en la popa: ; voo,o,ov triginta re-
v,ou, remex> Que tiene muchos miges habens> Remero de medio orden:
bancos de remeros: ouo, u,ou, remex medii ordinis> Ser remero
o,ov habens multa transtra> Que tie de galera: tri remem ago
ne treinta remeros: ov,,
REMIENDO ,o,; ov viginti ordines remorum habens> Con-
ou, panniculus,pittacium> Lleno de cerniente a los remos: ,,v
remiendos: `,,v; u- ad remos pertinens> Correa del remo:
o,o,ov; uv,v,ov pannosus o,o, lorum quo remus scal
lacer> Para calzado: v,v, mo alligatur> De blancos remos: u-
quae veteribus calceis suppingun- o,o,ov;-,, albire-
tur> Poner un remiendo: u mis> De tres remos: oo,o,ov
consarcino> Remiendos variados: - triremis> De cuatro remos: ,
o,v, panni diversi> Vesti , quadiremis> De siete remos:
do lleno de remiendos: vv,vo, ,, septiremis> De ocho re-
cento mos: ,, octi-remis> De once remos:
v,, indeci-remis> De cien remos:
REMILGADO o,o,ov nitidulus vuo,o
De palabras remilgadas: o,ou ov centiremis> De largos remos: o
in dicendo affectator o,o,ov navis quae longis remis utitur>
El astil del remo:
REMIRAR v rursus intueor ,o, manubrium remi> Equipado de
muchos bancos de remos: ou
REMISAMENTE uvv,v, o,, multis transtris instruc-
v,v remisse,languide tus> Espacio entre remo y remo:
vo,ou, interscalmium> Estr
REMISIN vo,o,; `, pito de los: `oo,ou, remorum strepitus>
uvvo,vo,, remisio Estrpito del agua sacudi
da por los remos: uo,`o,
REMISO ovo,vovo,ovo, ou, strepitus aquae remo percussae
o,ov; o,,ov; ,,v Golpear el agua con el remo: o
v,v,ov; vo,,ov; - o remis aquam percutio> Que se maneja
o,,ov remissus con remos: ,, qui remis agitur> La
parte ancha y extre
REMITIR v,v,vo ma del remo: u,o,; ,
,,,v, ,; ,o, summa et lata pars remi>
v,v,-v,u, Lugar de la nave en que se colocan los
u,,,, remos: ov,ou,
,uvv,,v, pars navis ubi remi ponuntur> Mover
v,o,-o vires estrpito con el remo: u palmula
remitto,remitto> De la ira,etc aquas percuntiendo strepitum cieo> Nave de
ov remitto> Juntamente: uvv tres remos: vo-
una remitto> Remitir algo: o o v, navis quae tringinta remis agitur>
aliquantum remitto Paleta del remo: -
,o,; u,uo,; -
REMO ,,; ,o,; - v,o,; ,,o, palmula remi> Palo al que se
,,; v,o,; ,o, remus> ata el remo,escalmo: -
Agitado con muchos remos: oo,o,ov ,o, scalmus,paxillus ad quem alligatur
multis re- mis agitatus> Agujeros para los remus> Parte de la nave para colocar los
remos: ,, navis foramen per quod remos: ,o,
remus inseritur Apto para hacer remos: pars navi ubi scalmi ponuntur> Parte
vo,o,ov aptus ad conficiendos remos> extrema del rema: ov,ou,
Atar el remo: o loro contorto ad palmula> Parte superior del remo
scalmum alligo> Con venite rdenes de ov,ou, remi pars superior> Pertrechado
remos: o,,; oo,o,ov de: o,o,ov ra-

676
mis apte instructus> Proveer de re- mos: bancos remeros: o,
remis instruo> Provisto de remos: o,ov tria transtra habens> Que tiene un solo
o,o,ov remis ins- orden de remos: ov-,, unicum
tructus> Que tiene quince rdenes de remos: habens remorum or-
v,, quinde- dinem> Que tiene solo un remo: ov-
cim ordines remorum habens> Que tiene oo,o,ov uniremis> Que usa de un solo
cuatro remos: o,o, remo: ovo,o,ov unico re-
ov quatuor han+bens scalmos> Que tiene mo int er navigandum utens
muchos remos: oo,o,ov multos remos
habens> Que tiene otros tantos e iguales REMOCIN o,, remotio
remos: o,
o,ov totidem sive aequales remos habens> REMOJADO ,, elixus
Que tiene treinta remos: voo,o,ov;
ov,,
triginta remos habens> Que tiene treinta
REMOLCAR uv una funem traho> La ov,ovov,ou, munus,
nave: `uou navem remulco> La nave remuneratio,quod datur sive fit sol-
oneraria: traho navem onerariam vendae gratiae causa

REMOLINO o,o,; vo,ou,; REMUNERATORIO ovo,o,ov remune-


o,,,o,; - ratorius
vo,ou,; o,o,ou,
; uov,ou,; o,, RENACER v,vu,-,vu,
u, vortex,turbo,gurges> Agitado por un ou neascor,revivisco> Que rena
lento remolino: uv, ce: vu,, renascens> Que vuelve a
, qui lentulo vortice circumagi- nacer: v,, re-
tur> Remolino de agua: , nascens
v,, aquarum vortices> De ho-
rrosos remolinos: vv, RENACIDO u, renascens
v,ou, atros vortices habens> De muchos
remolinos: o,, turbinatus> Lleno RENACUAJO uvo,ou, rana imperfec
de remolinos: v ta
,,; ouv,,;-vo,
o,ov vorticosus> ser arrebatado por un RENCOR ,v,,; ,
impetuoso remolino: v ven- o,; v,o,-o,; ou-
ticoso impetu arripio> Viento que remolinos: ,, simultas,ira,odium> Guar-
,o, ventus vor- dar rencor: ov iram servo
ticosus> Violento: vo,, vio-
lentus vortex RENCOROSO uvv,v,ov irae te-
nax
RMORA vv,o, remora
RENDICIN o,vo,o-
REMORDER vv remordeo ,, deditio> El que hace rendicin de
cuentas: uv,,
REMOTO ,,v repulsus,remotus v reposcens rationes
Ms remoto: o,,ov remotior>
Remotsimo: o,,ov remotissi RENDIJA u,o,;-u,,;
mus ,,,; ,, rima

REMOVER ov,v,, RENDIMIENTO de cuentas oo


vo,ov subagito,removeo o, rationum r editio> Provecho de una
De antemano: ovv ante commo- propiedad agraria: ,,
veo fructuum perceptio

REMUNERACIN ,o,-o,-,; RENDIR,no rendirse v non cedo>

677
Que no se rinde: uv,v, RENTERO uo,o publicani
ov nullo labore frangendus> No rendi
do: ovo,uo,o,ov indefe- RENUEVO u,o,;`vo,ou,
ssus> Que se rinde a las palabras: ; ov,ou,; ,o,
o,o,ov qui verbis frecti potest> ; v,ovo,; ,o,;
Rendirse: subjicior vov,ou,; o,ou,; u-
,o,; o,ou,; ov,
RENOVACIN vv,,; v- o,; vo,ou,; u,
,o, renovatio o,; o,ou, surculus,ramus
novellus,germen,propago> De un rbol
RENOVADO voo,o,ov renovatus u,, suboles succrescens> De la
vid: u,o, propago> Brote de
RENOVAR vv,vv,vv, renuevos junto al estoln:
vv,v,v,voo- ,, pullulatio ramu-
,v,v,v,vou novum lorum justo germini adnascentium> Arrancar
facio,renovo> Adems: ovv insuper el renuevo del rbol:
renovo fruticem adnatum ex ima arbore avello>
Cortar los renuevos: o-
RENTA o,,; voo,ou, proven o germina frango> Echar renuevos
tus> Rentas del campo,ganancias: ou,vo,o enascor
,, rceptio fructuum> Arren dar la fruticesco,emitto stolones> Lleno de
renta pblica: v vecti- renuevos o ramas: uv,,
galia conduco> Rentas: ,o, surculosus> Pegado al vstago: -
census

,, ramulus justo germini adnascens> o reus fio> Ser reo:


Que echa muchos renuevos: uv reus sum> Splica en favor del reo:
ou,, multum germinans> ,, deprecatio pro reo
Que tiene muchos renuevos:ovo
o,ov multos surculos habens> Renue- REOJO, mirar de o,o li-
vos intiles: oo, stolones inutiles mis oculis intueor> Que mira de reo-
jo: v,v,ov qui retortis oculis
RENUNCIA ,o,; intuetur> De reojo: ,
, repudio `o torvis oculis

RENUNCIAR v,, REPARACIN u,,;o


renuntio,decedo> Antes: o an- , refectio
te renuntio
REPARADO u,,v reparatus
REIR ov; o,v
v rixor> Con los de casa: u- REPARADOR ,ou,; o-
o reluctari ,o, instaurator,mutator

REO voo,o,ov; ,,; REPARAR ou,v,o-


vo,uvo,o,o,ov; , reficio,sarcio,reparo> Adems:
o,ou, reus,noxius> Convencer al reo: ovo insuper animad-
reum perago> Reo de los ms verto> Mirar: aspicio
infames delitos: v,
oo, qui prorsus infanda perpetra- REPARO ,o, tutamen
vit> Espacio de tres meses concedi-
do a los reos: o,, tem- REPARTICIN v,o,; ,
pus trium mensium> Facultad dada al reo o,; u,,; -
para defenderse de nuevo: v- ,o, partitio,divisio> Reparto:
,, facta reo sui iterum de- oov,,; oovo,,
fendendi potestas> Ser declarado reo dispensatio

678
uov, subito,ex tempore> Caer de
REPARTIDOR o,o,ov; , repente: subito incido> Ha-
o,; ,ou,; ,o, cer de repente: ex tem-
distribuitor,partitor pore facio> Obra hecha de repente, de prisa:
REPARTIR ,o, ,o, opus ex tempore factus
,ovov,,oo
,ov, ovv,- REPENTINAMENTE v,,,
,v,vu,-o, ,o,v,v,v,
,,o,v- v,ouou,
o,v,,o divido, extempore,repente,puncto temporis
partior,dispertior> Con generosidad:
o largior> Repartir con: u- REPENTINO o,,v; -
v,uvv una divido> Ms vo,vo,o,ov; vo
,-,- insuper lar- ,ov extemporalis,repentinus> Cosa
gior> Por sorteo: oo sorte divido> reepentina: uo,o,ov repenti-
Que se reparte por sorteo: o,, nus
qui sorte distribui
tur> Ser repartido: o dividor RESPETABLE o,,v venera-
bilis
REPARTO ,, distributio> Porcin
en el reparto: ,, sors,portio> Al REPETICIN v,,; u-
pueblo: vo,, ,o,; u,,; -
largitio ad populum v,o,; vo,,
v,, repetitio> De la misma
REPELER vvo,vv,v- palabra: oo,,; u-
o,v,v,,- ,, eiusdem sermonis itera-
,,oo,v repello, tio> Repeticin de lo misma con las
excutio,vim vi repello> Con dureza: mismas palabras:uoo,, idem sermo>
ou, duriter excipio> Repe- Vana repeticin de las mismas palabras:
ler o sacudir hacia abajo (para hacer caer oo,, inanis eo-
algo): o deorsum repello rumdem verborum repetitio> Repeti- de la
misma slaba o de la misma pa-
REPENTE,de repente v,ou, labra: v,, repetitio
-,-,,,vuov
verbi aut sillabae o,ov qui se ipse implicat

REPETIDO uv,,v creber REPLEGAR ov insuper repli


co> Replegarse: o in sinum
REPETIR vu,u,v- reflecto> Que se repliega en s mismo:
,v,,,v- oo,o,ov per se ipse volutus
v,v repeto> Hablando: uo
oo iterum loquor> Decir dos ve- REPLETO o,,; oo,o,
ces lo mismo: o bis dico> El mismo ov satiatus,repletus> Calidad de re-
crculo: vu orbem eum pleto: ,o, repletio
dem repeto> Las palabras al hablar:
oo in dicendo vocem revoco> Lo RPLICA,refutacin voo,,
mismo con distintas palabras: u refutatio
oo,u eadem dico> Que re-
pite las ltimas palabras: - REPLICAR v replico
vo,o,ov echo
REPONER ou,v re-
REPLECIN excesiva,accin de relle- pono
nar ,o, nimia repletio
REPORTAR oo reporto
REPLEGADO sobre s mismo o

679
REPOSAR , requiesco ,; o,,; ,,
; ov,o,; o,,
REPOSO,lugar de reposo (poesa) v ,o,; ,,; -
vu,o, locus ad quietem o,,; v,,; vo,
o,; oo,,; o,ou,;
REPRENDER o,,oo, o,ou,; ,, animadversio,
oo,,v,v,o, reprehensio,increpatio,exprobatio> Digno de
,o,- reprensin: o,-
o,-o,,-,- o,o,ov increpandus> Reprensin
,,,, fuerte,furibunda: o,-
ov,v,o, ,o,; ,o, gra
o,,,oo vis increpatio
oo,,o,-,o
,vo,,o,o- REPRENSOR ,o, reprehensor
,-,,v,o,
animadverto,incuso,abjurgo,reprehen- REPRESENTACIN v,o,; -
do,increpo,carpo>Con aspereza: ,, species,repraesentatio>
o,o perstringo> Grave- Caracterstica de una cosa: -
mente: v,,- gravi- ,o, rei suo charactere ins
ter abjurgo> Gustar de reprender: culptae repraesentatio> De algn ob-
oo amo reprehendere> Antes: o jeto,idea: o,, rei in -
prior carpo> Amigo de repren formatio> Mental de imgenes: -
der: ,o, qui libenter objurgat> v,o,; ov,o, ima-
Reprender fuertemente: v ginum in mente fictio> Teatral: -
,v objurgo> Por gusto de re ,o, theatralis repraesen-
prender: o studio carpendi> tatio> Teatral cmica de la magia: ,,
Que reprende: ,,v repre- ludus scenicus magorum
hensorius> Que gusta de reprender: praestigias exprimens
oo,o,ov qui studiose carpit alios>
Observador curioso de lo que puede REPRESENTAR o,,-
reprenderse: oo,o,ov oo,,,ou
curiose observans ea quae reprehendi ,ovo fingo,repraesento> Al vivo:
possunt ov exprimo> Apto para representar a
otro: ,o
REPRENSIBLE ,v,,v; ,,v habens vim per gestus
o,,v reprehensibilis> Lo que se tiene exprimendi> Diestro en representar:
por reprensible en otro: ,o, id o,,v peritus artis hys-
omne quod vitio alicui vertitur trionicae> Representar el segundo papel:
uov secundas par- tes ago>
REPRENSIN oo,o,; - Representar en el teatro: in theatro
v,,; o,o,; - ago fabulam> Gesticulando mucho: o
,o,; ,,; v,- gesticu-
o,,; ,,
,,,,
lor> Representar en: vov re- ,,,v,-
praesentare ,,,
,, cohibeo,reprimo> Ap-
REPRESIN ou,,; o to para reprimir: ,,
,oo,, represio> Digno de: v vim habens cohibendi> Juntamente:
o,,ov dignus reprehensione uvv simul retundo> Que no se
reprime fcilmente: uo,o,
REPRIMIDO ,,v constrictus ov difficilis ad inhibendum> Que re-
prime el nimo: `voo (ou,ou,
REPRIMIR v,, ouv) frangens animum> Que reprime o
,,v,- constrie: ,o, qui cons-

680
tringit> Que tiene fuerza para repri REPUGNANCIA vv,v,
mir y coartar: ,,v habens vim , contrarietas,repugnantia> Con
comprimendi et coarctandi repugnancia: vv e contrario>
Reprimirse: u corceo,me ip- Sentir repugnancia: ou fasti-
sum reprimo dio

REPROBACIN ,o, repro- REPUGNANTE de aspecto o,o,


batio ov turpes oculos habens

REPROBADO o,o,ov reiectaneus REPUGNAR vo repugnare> Desagra


dar: oov displicere
REPROBAR oo,-o,o
oov,ov,o,uv REPULSA vvu,,; u,
o reprobo,improbo o,; ou,,; o
o, repulsa,repulsio
RPROBO o,oo,o,ov
reprobus REPULSIN v,,vou
,ou,,,;v
REPRODUCCIN ovv,, gene- o,, repulsus,repulsio,depulsio
ratio REPUTACIN oo,ou, reputatio> Nimia:
o,, nimia exis
REPTACIN ,,; u,o, timatio> Buena reputacin: o-
; ,o, reptatio ,, bona aestimatio

REPTAR u repo REPUTAR `o,,oov


aestimo> consigo: uo mecum
REPTIL u,o,; u,o, reputo> Reputar por reputar: o existimo
; ,v, reptilis> Venenoso:
ov,ou, serpens> De naturaleza o forma REQUEMADO,estar.. o inflammor
de reptil: ,,;
,,v (vo) qui est na RES ov,ou, pecus
turae aut formae reptilis> Reptil (adj.):
,,- RESALTAR u,o resilio
,,v; ,, reptilis,
humi repens> Mordido por un: - RESARCIR v, resarcio
o,o,ov a serpente morsus
RESBALADIZO ,,; -
REPBLICA o,, respublica> o,o,ov; o,,ov;,
Administracin de la: o,o, v; ,,,,v lu
; o,, administratio rei- bricus> Muy resbaladizo: ,
publicae> Administrar la repblica: , valde lubricus
o,-o,o adminis
tro rempublicam> Gobernar la repbli RESBALAMIENTO o,o-
ca: o rempublicam administro ,,,;,-
,,o lapsus,prolapsio
REPUDIAR oo,o,ouvv-
,vu,uv,-,- RESBALAR ov,o
repudio> A una mujer: o- prolabor> Accin de resbalar:
repudio ,, procidentia> Resbalarse:
o,,,-,uv-
REPUDIO ,oo,,; collabor> Por la lisura: uvo-
o,, dimissio,repudiatio,re- v propter lubricum simul dela
pudium

bor> Juntamente: uov si- mul labor

681
servo> Que puede resguardar:
RESBALN ,o, casus ,,v habens vim sepiendi> Ser
resguardado: `o servor
RESCATAR ov, redimo,pre-
tium reporto RESIDENCIA ov,, subsi-
dentia> Cambiar de: ov,ov
RESCATE v,,;v,, re- sedem muto
demptura,redemptio> De algo mediante el pago
de alguna cosa:ov,v, RESIDIR v,uv,u
pretia loco poena debita> Los tasado sedem habeo,resideo> Habitualmente en la
dores del rescate,del castigo: o- ciudad: ,- in ur
vo,o qui statuunt quanto pre- bem versor
tio poena sit redimenda> Rescate o precio por la
libertad,por la vida, por rescatar un RESDUO v,v,; vov,ou,
cadver:ov,v, ; ,o,; ,
redemptio ; oo,o,ov; ,o,
; o,,; oo,o,ov;
RESCINDIR o rescindo ,o, reliquiae,reliquus
Dejar resduos: o,-
RESCOLDO uov,ou, reliquiae ig- ,v reliquum facio> Re siduos
nis cineribus> Trabajar cerca del rescoldo: de la mesa: v,o,
circa favillas laboro reliquiae mensarum> Resduos:
,, reliquiae
RESELLAR o,,
,- resigno,signum aliud im RESIGNACIN ,, patientia
primo Con resignacin: aequo animo

RESENTIMIENTO ,o,; RESIGNADO v,v,ov patiens labo-


,,;oo,ou, animi exa- ris> En las desgracias: uo,
cerbatio> Tener resentimiento: o- uo,o,ov patiens in aerumnis
exacerbationem animi habere> Re-
sentimiento antiguo: ,o, RESIGNARSE v malorum patien
; ,, ira vetus> Pasa- tem me praebeo
jero: ,, non diuturna si-
multas> Obrar por resentimiento: - RESINA`v,`uv,,; u,
v odium et simultatem exerceo u,u,; ,,, pilu-
lae quorumdam arborum,resina,pix> De
RESERVA ,o, reservatio> De lentisco: ,, lentiscina re
reserva: ,,v subsidia- sina> Manchado de resina:
rius> Lo que se guarda,dinero que se guarda: , pice illitus> Parecerse a la resina:`v
u,o, repositio in thesaurum resinam refero> Pa-
recerse a la resina del teberinto: v
RESERVADO,no reservado uo,o resinae terebinthinae similis sum> Parte
ov non reservatus serosa de la resi
na: vo,o, picis flos
RESERVAR in penu custodio
RESINOSO`v,, resinosus,
RESFRIADO u,, pororum ex naceus
frigore obstructio> Estar resfriado:
uv refrigescere RESISTENCIA vv,v,
v,,,; vu
RESGUARDADO ,,v munitus ,; vv,o,; ov,
, sustentio,renixus,oppositio,os
RESGUARDAR in penu custo- trectatio,repugnantia>Impetuosa:
dio> Proteger,cubrir con algo: - ,, impetus ad resisten-

682
dum>Con resistencia: o sus v,v,v,v,
tinenter v,uo,o,
o,,uo,,
RESISTENTE obstinado v,, uo,o-
v pervicax ,oo adversor,resito,obnitor
A quien no se puede resistir: vo-
RESISTIR v,v,vv- ,ou, cui resisti non potest> Con
,vo,v,v- arrogancia: o pertina
citer resisto> Con flojedad: u- solvo,consilium capio> Pronto en re-
parum valide repugno> Con fuer- solver: u,ou,; ,
za:v,vv,vu re o,, celer in solvendo> Resolver enigmas:
nitor> Ms: ov insuper sus- solvo aenigma
tineo> No resistir: v,o-
v non reluctor> Ocultamente: RESOLVERSE a ov animum induco
vvo occulte adversor> Re- in
sistiendo:uvv resistendo
RESONANTE ,,v; vo
RESISTIRSE v obsisto> A quien no o,ov; o,,v; v,,
puede resistirse: vuo,o, ; vo,o,ov; ,,
ov invictus o,, adsonans.qui strepit valde

RESOLUCIN vu,,o RESONAR`o,`o,v,v-


,; o,o, resolutio,consi- ,v,,ov,,
lium> Cambio de resolucin: v- vou,o,,v,
o,, consilii mutatio> De mu- ,o,,-
chas y variadas resoluciones: o- ,,,,
o,ou,; o,o,, resono> Antes: o ante perso
varia et multiplicia habens consilia no> Hacer resonar: v perso-
De prontas resoluciones: ouo no> Por enfrente: v resono> Que
o,ov celeris consilii> De resolucio resuena con dulzura: -
nes audaces: u,,; - o,o,ov pulchre resonans> Sobre manera:
u,o,; ,o,, con supra modum resono
sulendo audax> De resoluciones fir-
mes: ovv,v,ov solidae men- RESOPLIDO ,o, fremitus>
tis>El que toma tarde una resolucin Dar resoplidos: o flatum naribus
,, qui sero sapit> Firme en sus emitto> Del caballo: -
resoluciones:,-o ,o,; u,o, fremitus a equo
, stabili in consiliis> Que adopta diversas naribus emissus
resoluciones: oouo
o,ov qui animo suo agitat varia con RESPETABLE ,v,,v; -
silia> Tenaz en sus resoluciones: o,,ov; o,,ov veneran-
oo,o,ov propositi tenax> dus,vernerabundus,reverendus,religio
Tener resolucin: o,o sum audax> sus> Por su poder: ovvo,o,
Resolucin tomada: vu ov dominatu venrandus
o, decretum judicium> Tomar una mala
resolucin: ouo per- RESPETADO vo,o,ov non
peram consulo> Tomar una resolucin contemnendus
secreta: oou clam ineo consi-
lium>Tomar una resolucin: v RESPETAR o,o,u-
consilium capio o,,,o,o
,u,oo colo,subve-
RESOLUTIVO vu,,v resoluto- reor,vereor>Como cosa divina:
rius in religionem verto

RESOLVER v,v, re RESPETO ,,,,

683
,, reverentia> Causar res vvo,;vo,,; u
peto: o,o veneran- , exspiratio,respiratio,halitus>
dus sum> Expresin de respeto a los Con respiracin anhelosa: ov
mayores: benevolentiae aut ho- cum vehementi flatu> Contener la res
noris vox qua seniorem junior compe- piracin: vu spiritum conti-
llat> Ganarse el respeto: voo- neo> Fcil respiracin: vu,
reverentia concilio> Mirar con respeto: commoda spiratio> Fatigosa: o,
o,u observo, ou, anhelitus> Penosa: ,o,
revereor> Que tiene respeto y consideracin spirandi difficultas> Que sirve para la
a las personas: o- respiracin: vu,,
o,ou, qui rationem habet per v respirationi serviens> Sin respi
sonarum> Tener respeto y considera- racin: vo,o,ov sine flatu
cin a las personas: oo personam
respicio RESPIRADERO,que tiene cuatro respi-
raderos voo,o,ov quatuor ha-
RESPIRACINvu,v,v bens spiracula
vu,,v,,; -
vo,vvo,,vo,,; -
RESPIRAR vu,vv,v, u,o,; v,
vv,,,,v ,; u,o,; ,o,
u,v,v,v,v,v, ,,; ,o,; o-
spiro,respiro> Accin de res- ,o,; ,o,;
pirar: vvu,, respiratio> o,; vo,o,; ,o,
Antes: ovv prius respiro> Con v,,; ,,;
dificultad: v,,uv ,o,; o,,; o,
uvo,u,vu,-,u- oo,; ,,; u,,
ou, difficultate spirandi labo- splendor> Dar resplandor:
ro,spiritum vix sustineo> Dificultad de splendeo> Causar resplandor:
respirar: vo,vo,, spirandi v clarum reddo> De la luz: -
difficultas> El que respira con frecuencia: ,, lucis splendor> De muy fuerte
vu,ou, cui frequens est respiratio> El resplandor: vo,,
que res- ingrato fulmine fulgens> De suave
pira con trabajo: ,,v di resplandor: u,,; -
fficulter spirans> Fuertemente: - o,o,ov molliter splendidus>
v furenti spiritu spiro> Junta- Deslumbrante: u,o,; -
mente: uv una spiro> Que no pue ,u,,; u,,
de respirar:vuo,o,ov qui res splendor translucens> Despedir res-
pirare non potest> Que padece difi- plandores a la vez: uv si-
cultad de respirar: uvo,,v mul emitto fulgores> Que lanza rayos o
spirandi difficultate laborans> Que respira resplandores: o,,ov detorquens
con dificultad: voo, lucem> Que tiene mucho resplandor:
-vou,,; u,,; vu- ou,, multum fulgoris habens>
,, qui aegre respirat> Que respira Resplandores: v
fcilmente: vuo,- v,v, splendores
voo,o,ov facile spirans> Que respi
ra,vivo: uo,voo,o,ov spi RESPLANDECER ,,,
rans,vivus> Sin respirar,arrebatada- v,o,,u,u,
mente: u raptim,sine respiratio- ,,,,
ne,labris compressis> Suavemente: ov ,v,-
aliquantum spiro> Volver en s,respirar: ,v,,,-
vu ad me redeo, ,,,u,-
respiro ,o,,,,
corusco,splendeo,luceo,fulgeo,
RESPLANDOR,brillo,centelleo u- emico,resplandeo> Alrededor: -
,,; ,,; u, ,; circumfulgeo> Como cristal:

684
u instar crystalli splen- cidus> Con fuego: u,, igne
deo> Como el mrmol: velut micans> Con luz: u,,v
marmor splendeo> Con luz: u luce luce splendidus> Con un crculo de oro:
splendeo> De lejos: u eminus uouo,o,ov aureo ful- gens> Hacer
splendeo> Del todo: o resplandeciente: o
nondum totus luceo>Empezar a resplan ,oo, splendidum efficio> Muy
decer: ,,- illu- resplandeciente: ,,
cesco> Hacer resplandeciente: o totus lucens> Poner resplandeciente:
v clarum reddo> Juntamente: u- v,, nitidum reddo
,uvv,uvuo,u-
v simul corusco> Resplande- RESPONDER vo,vo,v
cer poco y resplandecer junto a: v,vo,ovo,o-
parum vel juxta fulgeo> Que resplandece o,o,oo,o-
oscuramente: u- vo respondeo> De manera apro-
,, obscure fulgens> Que res- piada: ovuv appostite respon-
plandece con brillo suave: `u deo> Al mismo tiempo: uvovo
, suavi splendore nitens> Que simul respondeo> Alternativamente:
resplandece de lejos: u,, o vicissim respondeo> De mo-
(-o,-o) eminus splen- do que es difcil responder: uo-
dens> Que resplandece: u, ita ut aegre responderi queat
, splendide fulgens Desacertadamente: o in-
concinne respondeo> En contra,refu-
RESPLANDECIENTE ,,v;- tar: vovo contra respondeo
v,v,ov; ,,v; , Ms de lo que se pregunta: ov-
,,; ,,v; - vo plura respondeo> No respon-
vo,,ov; ,,; oo der: o subticeo> Por escrito: v
o,ov; ,,v; ouv,,v ni- rescribo> Por otro: -
tidus,splendidus,fulgens,fulgidus,lu
ovo pro alio respondeo> Que responde
a la voz: voo,o,ov voci respondens> RESTABLECER o instauro> Resti-
Tardo en responder tucin al antiguo estado: o-
uo,o,ov difficilem respon ,, in pristinum statum res
sionem faciens titutio> Con alimento: ov
alendo reficio
RESPONSABILIDAD,garanta u,,
de reparando damno sponsio,fidejus- RESTABLECERSE,emepezar a ` in-
sio> Bajo responsabilidad: uv cipio recreari e morbo
ita ut reddenda sit ratio
RESTABLECIMIENTO vu,,
RESPONSABLE uo,uvo,o,ov restauratio> De fuerzas: oo,
u,o, sponsioni obnoxius recreatio

RESPUESTA ,o,; - RESTALLAR disrumpor


,,; v,v, o,
,;-,,; ,o, RESTANTE oo,o,ov; oo
, responsio,responsa> Inconve- oo,o,ov; o,,v; o-
niente: ,o, respon- sum ad res ,, reliquuus> Lo restante:
non pertinens> Respuesta por escrito: ,o ( o) reliqua
v,,; v
ov,ou, rescriptum RESTAR resto

RESQUICIO `,, rima RESTAURACIN u,,; -


,, instauratio
RESOLUCIN o,o, consi-
lium RESTAURADOR u,,-

685
o,o, instaurator
RESUMEN ov,ou, summa> En
RESTAURAR vu,v, resumen: ou,uv sum
u restauro,instauro> Un edificio: matim
vooo restauro aedificium
RESUMIDO u,, celerem ha
RESTITUIR v,o- bens finem
v,o,o,
,- restituo,reddo quoa a alte- ro accepi RESUMIR vo,v
sub unum caput reduco,sum-
RESTO ,o,; matim repeto
,; v,v,; vov,ou,
ov,vo,; ,o, RESURRECCIN v,, resur-
residuum,reliquiae,reliquum rectio

RESTRICCIN oo,,; o- RETAGUARDIA ou,,; o


o,o, exceptio ; o,, agminis militum a tergo
custodia,extremum agmen exer-
RESUCITADO o,uo,- citus> Conducir la retaguardia: o-
vo,o,ov redivivus,qui resump- extremum agmen duco> Guardar la
sit animam retaguardia: o,o, extremi agminis dux

RESUCITAR v,-,o, RETARDACIN ,,;


resurgo> Que resucita muer- o, procrastinatio
tos: vuoo,o,ov qui mortuos sus
citat RETARDAR ,,,
,,,-
RESUELLO ,,; v,vo, ,ovv,o,
halitus tardo,cunctor,moror> Que re-
tarda: ,o, dilator> Apto para
RESULTADO ,, effectus> De una retardar: ,,v cunc
cosa: ,-,, tabundus
; v,o, fructus,effectus
RETARDARSE o immoror
RESULTAR o efficio> Resul-
tado que sale bien o a placer: o- RETARDO u,, protractio
,o, res ad votum succe-
dens
RETENCIN v, o,, reticentia
,,,; o
,,,, retentio RETIRADA ,o,,; -
vo, oo,ou,; v,
RETENER vo,, v,,,
v,,v, ; u,,; u,o,; -
teneo,retineo> A propsito para retener: ,vo,, recessus,secce-
o,,ov aptus ad re- ssio,discessus> Falsa: ,,
tinendum> A viva fuerza: v- recessus ad fallendum> Secreta: -
v injectis contra manibus retineo v,, occulta recessio
Capaz de retener: uv,,v
qui habet vim retinendi> Lo que sirve para RETIRADO de la vista o,,v semotus
retener: ,o, retinaculum> til para procul a conspectu
retener: -
,,v habens vim retiendi RETIRAR v,,o-
o retracto,amoveo,abduco
RETICENCIA o,,

686
RETIRARSE v,o, RETRICA,arte de bien hablar y decir
,o,o,oo- `o+,, dicendi ars> Que ama a los
,,o,,- retricos,la retrica: o,-,oo,
,v,vo, rhetores sive rhetoricam amans
,,vv,oo,-
,,,, RETRICAMENTE `o oratorie
cedo,secedo,discedo,subduco
me> Retirarse a: oo confero me ad> RETRICO `,o,; `,
Adems: oo insuper discedo> oo,; `o,v rhetor,rhe-
Antes: o,o- toricus> Azote de los retricos:`-
ante abscedo> Con cautela,con tiento: oo,o, flegellum rhtorum
vo vv pedeten
tim recedere> De callada: RETORNAR o,oo re-
sensim,occulte discedo> El primero: vertor> Que retorna: vo,
o,o prior discedo> v remeans
En secreto: ovo clam me reci-
pio>Ocultamente: oo,o RETORNO vo,,; oo,
clam me subduco> Poco a poco: v ,; oo,,; oo,
cedo paulatim>Prontamente: o- o, reciprocatio,recursus> Fiestas del
celeriter reddo> Retirarse retornoa a la patria:,
deooo abeo ex v, regressus festivitas

RETIRO ,v,,; RETORTIJN o,ou, tormentum


v,o, discessus instestinorum> Pacecer retortijones
tentor vertigine
RETOAR v,v revivesco>
Que retoa: vu,, recres- RETOZAR,brincar como un nio:
cens salio more pueri> De harto: ,
; a satietate lascivio>
RETOO:,o,surculus>De Que retoza juvenilmente: ovo,
via:oov,ou, racemuli ra- ,ov juveniliter lasciviens
cimo
RETRACCIN v,,; o-
RETORCER ,,o, ,, retractio
,u,o,u,,
, distorqueo, RETRATACCIN ov,, retracta
torqueo> Como una cuerda: o tio> Pblica: v,, rectrac
torqueo> Ms: o insuper con- tatio,palinodia
torqueo>Poco ha retorcido:voo
o,ov nuper tortus RETRACTARSE: v retracto

RETORCIDO ,,;u RETRAER v,v,-


,,v; vovo,o,ov refle- retraho> Juntamente: uvv una
xus,recurvus,intortus retraho

RETORCIMIENTO ,o,; RETRAIMIENTO o,ou, litus


o,o, stragulatio,tortio

RETRATAR ,,o,- expressum simulacrum,expressio


u,vu, effingo,ef-
formo RETRETE v,vo,; o,ou,
; ouov,ov,oov, oo,ou,
RETRATO ,v,o, latrina,secessus ad ven
o,; ov,o,, trem lavandum petitus,discessus
,; ,, effigies,

687
RETRIBUCIN o,,; vo,
o,; v,,; vo REUNIN ,o,; u,
v,, retributio ,; `o,ou,; ,,; -
,,; ,,; uv-
RETRIBUIR vo,vo,v- ,,; oo,,; o,
,v,vo,o- ,; oo,ou,; ,,
,o, retribuo,praebeo v,o,; uv,,; -
Poco: oo parum refundo> Por igual: v,,; uvo,o,;
v,v rependo uvo,o,; uv,o,
; uvu,uvu,,; uv-
RETRIBUTORIO vo,,v re- u,,; uvo,,; voo,
tributorius ou,; uvo,uvo,o,; uvou
,o,; ,, congre-
RETRODECER vo,vo, ssus,coitus,conventus,commissura,coe
vv,o,o,- tus,concio,compactio> Apto para reu
o,uvv,o,oo, niones: uvu,,v aptus ad
o,,ovo clam me conveniendum> Con otros: uvu,
recipio,retrocedo> Que retrocede: o, simul collectio> Confusa: vo
ou,ou,ouv (oo); ou ,, coetus permixtus> Convoca-
ou,ouv (oo) retrocedens> Retroce- da: ,, coetus convocatus>
der primero cortada la carretera: De cuatro: v,ov,ou,
ovoo prior retrocedo inhi- ; ,o,; ,o,
tu cursu> Retrocediendo: u- quaternio> De gente: u,,
vv retrocedendo congregata multitudo> El que arenga o habla
a la multitud en la reunin o junta:
RETROCESO v, v ,o, conciona-
,; oo,o,; oo, tor> Gustar de reuniones: ouvou-
, reditus,recessus> Sin vuelta: gaudeo frequenti congressu> Que gusta
vo,voo,o,ov reditus ex- vivir en reunin:uv
pers ,,v qui amat gregatim vivere>
Beber y alegrarse en reuniones pblicas con
RETRGRADO ov,v,ov; - el gasto de todos: vv bibere vel
o,o,voo,- laetari cum omnium sumptibus
voo,vo,o,ov; v-
o,,; voo,o,ov re- REUNIR u,u,o,-
trogradus> Que anda hacia atrs: ,,v,u,-
oo,o,ov retrogradus,pone gradiens ,o,o,,v,-
o,v,vu,uo,u-
RETUMBAR por el rudo de los caba- ,uvv,uv,uv-
llos ooo reboare equorum strepitu ,uv,uv,uvuv,
-u,uv conjungo,contexo,congre-
REUMTICO `u,,v rheumati- go,consocio,una colligo,congero,cogo
cus> Estar reumtico: `uo coactor> Accin de reunir: uvo-
- humoris noxii fluxu tentor ,,; u,, circulatio
El que rene: uv,, coac-
REUMATISMO `u,o, deflu- tor> En un cuerpo: uoo in unum
xio humoris noxii corpus cogo> En uno solo: v
unum efficio> Nuevamente reunido:
REUNIDO ,,; o,uv- voo,o,ov nuper concretus> Propio
o,o,ov; u,,v collec para reunir: uv,,v habens vim
tus,callatus,congregatus> Con: uv colligendi> Que rene muchas cosas:
uo,o,ov simul collectus> De va- uv,,v qui multa colligit> Que rene:
rias partes: vu,uo,,, co uv,
llectitius> No reunido: vo, o, collector> Reunido: oo,
o,ov non congregatus o,ov; u,, simul congre-

688
gatus REUNIRSE uoo,uvo,uv

uv congredior,convenio
REVISAR v recognosco> Con
REVELACIN ou,,; u diligencia: ooo accu-
,o, revelatio> De un secreto rate recenseo
u,, indicatio arcane rei
REVISOR o,o,; uv-
REVELADO ouo,o,ov retectus ,, rationem magister; qui una
describit tributa
REVELADOR ou,,v reve-
lans REVISTA de armas oo,, ar-
morum inspectio
REVELAR o, revelo
REVIVIR v,vu,-,vu
REVENDEDOR o,ou, reven revivisco
ditor> De trigo: oo,ou, propola
REVOCABLE vo,o,ov revoca-
REVENDIDO oo,oo,o,ov bilis
revenditus
REVOCACIN v,, revoca-
REVERBERAR v,v re- tio
pello,referio
REVOCAR v retracto
REVERDECER v,v,oo-
,o reviresco> Que reverdece: REVOLCADERO uv,,,; -
,o; ,o, virens> Que ,o,; u,, volutabrum
reverdece tres veces: ,
, ter virens REVOLCARSE uuvo volutor> Acto
de: uv,,, volutatio
REVERENCIA ,,,; ,
(indecl.) ,,; REVOLOTEAR v,,-
ov,ou,; v,o,; ,o,oo,o
, reverentia> Mirar con: v volito,circumvolo,revolo
-o revereor
REVOLUCIN o,v,; o,,
REVERENCIAR ,o, ,v,, evolu-
o,,,o,uv tiones,convolutio,conversio (accin de dar
, revereor> Como a Dios: - vueltas)> Sedicin: -
,, deifico,in re- ,, seditio
ligionem verto
REVOLUCIONARIO v,o,; v
REVS,al revs praepostere> Obrar al ,,v seditiosus
revs: vo praeposte
re ago REVOLVER ,`u,v,,
ov,vo,,-,-
REVESTIR ,,v ,-,,,-
vu,-vv,vo,v,v v,,uvo,u,uo
vu superindo,induor> A alguien con voluto,verso,evolvo,profundo> Con, a la vez:
insignias de su cargo,etc.:u- uvvu simul revol
(v.v aliquem indue- vo> De un lugar a otro: uv
re functione r egia,magistratu.. u de loco in locum volvo> Que
revuelve en su interior varias
REVESTIRSE v me superinduo> De cosas,ingenioso: ovo,o,
bellas apariencias:,-o ov qui varia sub pectore agitat

689
REVOLVERSE uuvo volutor REY v,o,; vo,ou,; -
uv,ou,; uv,o,;
REVUELCO ,, volutatio ,,; v,vo,; v,
oo,; v,ovo,; v,ovo,
REVUELTA uv,u,, ; ov,ou,; vo,ou,; o
volutatio,volutio> De muchas revuel- v,,; uv,ou,; v-
tas o vueltas: ,,v; o- vo,ou, rex> Amante de la dignidad real:
u,, multus flexus habens oo,,ov regiae dig-
nitatis amans> Amante del rey: o-
REVULSIN v,, revulsio
,, amans regis> Cosa del rey: riberas: ,,v ripo-
o,,ov regalis,regius> sus> Margen de la ribera: ov
De pueblos: ov,ov,oo, ou, margo litoris> Prximo a la ribera:
rex populi> De todo: , o,o,ov juxta litus positus> Que tiene
, omnium rex> Dos reyes: - escarpadas,altas riberas:,,v;
,o gemini reges> El que aborre- ,
ce a los reyes: o,, ripas habens arduas> Salida a la ribera:
osor regum> Rey,jefe de tribu: uo- ,,; ,
,, tribus rex> Obrar como rey: egresus in litus> Situado junto a la ribera
o regis more ago> Pequeo rey: o,,ov juxta li
o,, tus positus
parvus rex> Poco poderoso,reyezue-
lo,pequeo rey: o,ou,; - RIBEREO v,, litoreus
ov,ou, regulus> Portarse como rey:
o regem ago> Proclamar rey: RIBETE ,,; ov,ou,;
reem consti- o,o,; u,o,; ,
tuo> Sin rey: uo,o,ov re- o,; uo,ou, fimbria> Adorna
gem non habens> Vivir como un rey: do con muchos ribetes: ouvo,
o regio more ago> Reyezue- o,ov multis fibriis ornatus> Ribe-
lo: o,ou, regulus te del vestido: vov,ou,; v,
, fimbria> Cercar con ruedo o ri-
REYEZUELO (pjaro) ,, bete: o fimbria circumdo> Ribe
avis te o parte extrema de las cosas: -
,, rerum extrema pars> Poner ri
REZAR o vota facio betes: v assuta fimbria variego

RIACHUELO ov,ou,; ,o, RIBETEAR con vistosos adornos -


rivulus variego

RIBAZO ,o, clivus RICINO,rbol de Egipto ,o,


ricinus
RIBERA v,vo,;v,vo,;
,,;o,ou,;`v,vo, RICO o,,ov; vo,v,,
;`,o,; ,; ,,; v; vv,v,ov; vv,v
,o,; ,,; v,vo; ,o,,; ,; -
,,; o,o,; o, ,ou,; ouo,voo,-
,; o,ou,; ,,,; o,o,; o,o,oo,o,ou,
u,,; - ; ,,v; v,,v;
,,; o,ou,; ,, vo,o,ov; v,,v;
; v,, v,, ripa,litus> Cercano a la ,; ou,,v; oo,,
ribera: o,o, ov; oo,oo,oo
ov juxta litus positus> Espumante: ovo,ouo,ouo
uov,ovo, spumans litus>Gran o,ov dives,locuples,non indigens,
de: v,vo, litus magnum> Lleno de opulentus> Muy rico:ouo,ou

690
o,oo,oo, o,o,ov opulentus> Hace ya tiempo:
o,o,ov; o,o, praedi- ouo,o,ov ex lon- go dives> Hacer
ves,admodum dives> Nuevo rico: v- rico: ou divi
ouo,o,ov subito dives factus> Poco ha: tem reddo> Hecho rico tarde: ou
ouo,o,ov modo di- o,o,ov sero dives factus> Hombre rico:
ves factus> Opulento: ouv,o- ouo,ou, ("el tesoro de la
uv,-v,ouv,v,ov; fosa",sobrenombre del atenien- se Calliar del
ov,vo; ovo,o,ov opu- que se deca haber en
lentus> Asociacin de los 60 ms ri- contrado un tesoro enterrado) vir lo
cos ciudadanos de Atenas que haban de cuplex>Poseedor de antiguas riquezas
sufragar a su costa ciertas con- ouo,o,ov dominus antiquarum
tribuciones: uo,, munerum societas> divitiarum> Rica: ,o,
Dominacin de los ms ri- opulenta> Ser muy rico: ou
cos: ouo,, ditiorum do- valde ditesco> Ser rico: ,
minatio> El que hace rico o feliz: ov,ou,ou-
o,,v beatum,divitem fa- ciens> ,ou dives sum> Rico sobrema-
Rico en casas: ouo, nera: ouo,o,ov supra modum dives>
o,ov multas aedes habens> Rico en frutos: Ya desde hace mucho tiempo:
o,o,ov dives fruc- ouo,o,ov iam inde multis ab annis
tibus> Rico en ganado: ovo,o dives> Vestido de los ricos
ov dives pecoris> En heredades: -
v,,; ,o, vestis divitum o,o, annulus habenae> Llevar las
riendas: v fraeno duco
RIDICULIZAR ,,o Poner la rienda al caballo: `v
irrideo>Que ridiculiza: fraeno> Que hace riendas: `voo
o, irrisor o, qui habenas conficit> Que lleva riendas
de oro: uvo,o,ov au-
RIDCULO ,o,; o,o, reas habenas habens> Sacudir las riendas:
ov; ,o,,v; - v,v excutio ha
o,o,ov ridiculus> Dicho ri- benas> Sufridor de la rienda: -
dculo: o,, ridicule dic- tum> vo,,ov patiens habenae> Tener las riendas:
Enteramente ridculo:oo `vo habenas habeo
o,ov omnino ridiculus> Hacer cosas
ridculas: oo ridicula fa- RIESGO (ver PELIGRO)> Defender del riesgo:
cio> Hacer el ridculo: eximo periculo> Estar en el mayor
comice ago> Muy ridculo: - riesgo: vo ul
o,o,ov admodum ridiculus timo periculo versor

RIEGO `u,,; ,o, RIGIDEZ o,,; vo,ou, ri-


u,,; ov,ov dititas
ou,; ,o,; o,o,
irrigatio> De riego: ,,v RGIDO o,o,ov; `o,,
irriguus ov; `v,,,v; oo, o,ov;
,,; uo,
RIENDA ,o,;`v,,;`- o,ov; v,,; v,
vov,ou,; ,v,;`u- v,ov; ,,v; vo,,ov;
,,;`uv,o,;`u,o, vo,,ov; ,,v; -
,,; vov,vov,ou,;u ,,v; v,,v; u,
,o,; ,v,;,o v; vovo,,ov rigidus> Ponerse rgido:
lorum,habena,tractus> Para las bestias: rigeo
uov,ou, lorum subju
gale> Para elcaballo:, RIGOR ,,; ,,
lorum quo ducitur equus> Accin de tener ; uvv,, rigor,contentio>
las riendas: `v,, En exceso: oov,ou, sum-
aurigatio> Anillo para las riendas: mum jus

691
lumbi
RIGUROSOSO en el trato con los hom-
bres vo,ou, graviter homi- RO `,,o,; o,
nes tractans> Duro de mano:v o, fluvius,flumen> A manera de ro
o,, manus duras habens ov instar fluvii> Abundancia en ros:
ouo,o,ov abundans fluviis> Colocado
RINCN v,, angulus junto al ro:
oo,o,ov ad flumen situs> Con-
RINOCERONTE `v,-o, fluir,juntarse dos ros: u,u-
rhinoceros ,uu confluo> De dos ros:
o,o,ov duos habens fluvios
RIA ,,; ,,;uv, Desembarque de un ro: o,,
,; vo,o, rixa> Amar las rias: fluminis exitus> Libre curso de un ro:
ov amor rixas> Afi- o,, affluens cursus> Ma
cin a las rias: ov,, dre de un ro: ,,; o,
amor rixarum> De palabras: - , fluminis alveus> Que pasa al otro lado
,, verborum contentio> Llegando a las del ro: oo,ou, fluvium trajiciens>
manos: ,o,; Que tiene hermo- sos ros: o,o,ov
o,, manuum consertio> Sin rias: pulchro
ovv citra contentio- fluvios habens> Que traspasa un ro:
nem> Disputa,querella: ,, oo,o,ov fluvium tra-
rixa jiciens> Que vive junto al ro:
oo,o,ov fluminis accola> Ru-
RIN v,o,; ,, ren,lum- do de piedras en los ros:
bus> De riones gruesos: vo, o, strepitus calculorum> Tierra cubierta
o,ov habens renes obesos> Enferme- y como amontonada por un ro: oo
dad de los: ,ou,; , flumine cooper-
o,; v,o, morbus renum> ta et quasi aggesta tellus> Vecino a los ros:
Perteneciente a los: vo,,ov oov,ovo flu-
v,ou, ad renes pertinens> Que tiene viis vicinus
figura de: vo,,
renum speciem habens> Riones:
RIQUEZA,bienes ,v,; , oo,o, divitiarum dator> Que finge
,; vo,ou,; vo,ou,; tener riquezas: uouo,
o,ou,; ,,; , o,ov qui divitias mentitur> Eligien
o,,; oo,ou,; ou- do las riquezas: ouvv ex divi-
ov,,; ,o,; - tiis eligendo> La que da riquezas:
u,o,; ,v,;ov, o,, divitiarum datrix>
,; ov,v, gaza,divitiae, Nadar en: vo affluo divitiis
opes,opulentia> Abundancia en: `u- Que amontona riquezas: o-
v,`uv,, affluentia di- ,o,o, qui nimia
vitiarum> Abundar en: o,ou- cupiditate divitias congerit> Que tiene
,- divitiis abundo> Amante de las abundantes riquezas: ou
riquezas: ouo,o,ov o,o,ov; `uv,, cui afflu
amans divitiarum> Ansia de riquezas: unt opes, qui praeclaras opes habet>
oou,, studium divitiarum> Que trae riquezas: oo,o,ov
Ansiando riquezas: o divitias afferens> Sobreabundar en:
nimia cupiditate divitiis inhiando> ou superabundo divitiis> Ri
Aumentar las riquezas: o opes queza y salud: ouu,, di-
augeo> Dador de riquezas: ouoo,o,; vitiae simul et sanitas
ouo,ou,
ouo,, dator,datrix di- RISA ,o,; ,o,
vitiarum> Desprecio de las: o oov,ou,; ,o;,;
,, divitiarum contemptus> ,,; ,,
Dispensador de: o,ou,; - ,o,; ,o,; o,

692
o, risus> Descompasada,carcajada
,o,; ,o,; - RIVAL vo,o,o,ov; u-
,o, risus immoderatus> Aman v,o, rivalis> Con otro: u-
te de la risa y de los chistes: vu,o, una rivalis> En el amor:
o,o,, risu et jocurum amans> v,o, rivalis> En la profesin:
Amante de la risa: o vvo,o,ov certator de arte
, amans risus> Cosquilleo de risa:
,o, titillatio ri- RIVALIDAD o,,; ov,
sus> Digno de risa: ,,v dignus risu> ou, simultas ex contentione
El que excita la risa: ooo,,v qui
risum ciet> Excitacin de la risa: oo, RIZADO ouvo,,ov; ou-
, risus excitatio> Evitar la risa ,u,o,,
risda abstineo> Mover a risa: cincinnatus,cirratus> Cabellera ri-
o,- risum moveo> Que excita la risa: zada: o,o, crispa coma> Con la
,o, risum movens> Que gusta cabellera rizada: oovo
de la risa: ooo,o,ov; o,v,o;
,o, qui gaudet risu o,o,, qui crispos ha-
bent capillos> Rizada: o,o,
RISIBLE o,,ov; ,, crispa> Bien rizado: o,o
v; o,,v; vo,,ov o,o,ov pulchre cincinatus>
ridiculus,jocularis
RIZAR la cabellera ou comam
RISUEO ,,v qui est hila camilistris adorno> Rizarse el cabe-
ri vultu llo: ouo comam camilistris me
adorno
RTMICO vuo,o,ov; `u,
v; vu,,v rhythmicus RIZO ,o,; ,v,;
u,uo,; vo,ou,; u
RITMO `u,o,; ,, ryt o,ou,; uo,ou,; uov,ou
thmus> Composicin de ritmos: `u- ; uo,ou,; ,o,;
o,, rhythmorum effectio> Com ov,ou,; o,ou,; o ,o,;
positor de ritmos: `uoo,,v ov,ou,; o,ou
rhythmorum effector> Variar de ritmo ; vov,ou, cincinnus,cirrus>
u,u, Que lleva los rizos sujetos con cintas de oro:
ryhtmum immuto uouo,o,ov
aureos cincinnos implexos habebs> Con
RITO o,o,; ,, rizos en los cabellos: u
,; ,v,; ,o, o,o,ov densis cincinnis comam in-
vov,ou,; v,,; o, nexam habens> De largos rizos: vu-
o, ritus,caeremonia> Prescribir, ordenar o,o,ov longos cincinnos ha-
un rito: o dogma in-
troduco
bens> Pepqueo rizo: vov,ou, ,o,,u,u-
parvus cirrus> Que gusta de rizos ,u,u,ou furo,de-
o,o,ov gaudens nexu> Que tiene praedor,latrocinor,deripio,rapio> Di
rizos negros:ouo,o,ov nero: ,o aere spolio> A
cirros nigrantes habens> Rizos no cortados escondidas: o sub duco furtim>
desde la primera juventud: ,-oo, Acostumbrado a robar:
cincinnus a prima juventute nondum rasus ,,,v; o
,ov; o,o,ov rapere solitus,
ROBACAPAS o,ou, praedator furtivus> Arte de robar: ,
, ars furandi> Dado,inclinado a robar:
ROBAR oo,o,ou- ,,v; oo,o,
u,,,v, ov furax> Propensin a robar: -
,,ooo,u ov,, furacitas> Beuyes,vacas:

693
o abigo> Expuesto a ser roba- v,,; u,,-
do: ,,v praedae obnoxius> Que roba ,,v; v,,; o,
con sutileza: o, o,v,,v; o,,v
ou, calculorum fur> Vestidos,capas: robustus,validus> Muy robusto: u
ou vestes praedari o,o,ov; ,,;
v,, admodum robustus> Ms ro
ROBLE ,u, robur> De roble y hecho busto: `v,v,ov validior> Entera-
de roble: uo,,; u,, mente robusto: vv,, omni-
compactus e robore,ro- no robustus> Estar robusto: vvo
burens ,, vigeo> Estar
robusto y con buena disposicin:
ROBO ,,; ,,; sum vegetus et corpore bene habito> Hijo de
o,,; ,,; padre fuerte,robusto
,o,; ,o,; o,ou,; o,o-
o,; ,o,; u, o,; o,, forti patre
,; u,,, prae- genitus,genita
datio,praeda,depilatio,abactio,cap-
tus,furtum,abretio> De bueyes,vacas: ROCA `,o,;`,`,;
o,, boum abractio> De ves- oo,ou,; ,o,;
tidos: ou,, vestis expolia ; vo,o,; v,,; ,
tio> El que vive del robo:o ,; o,ou, rupes> A flor de agua:
o,ov rapto vivens> Inclinado al ro- o,o, saxum in mari eminens> Aspera
bo: ,o,, rapax> Robo si- y elevada: ,
multneo: uv,, abreptio> Socio del o, rupes abrupta et praeceps> En el agua:
robo,favorecedor del robo: u,ou, ,o, saxum in aqua
socius,adjutor furti Escarpada: o,o, rupes abrupta>
Los que andan por las rocas
ROBUSTAMENTE robuste o,o qui per saxa gradiun-
tur> Que se adentra a lo largo del mar:
ROBUSTECER `,`o,, `,o,; `,, ru-
uv,,ov,ov ro- pes in mare procurrens
boro,potentem reddo> Que no se robus
tece: o,, qui alimentis non fit ROCE ,, attritus
vegetior
ROCIADO `v,,v; o,,v;
ROBUSTEZ ,v,,; ,,v conspersus,roscidus> Li-
,o,; u,uo,; o,o, geramente: ov,ou, quod sub-
; vo,o, robur,firmitas,vi- inspersum est> Por encima: `,
rium integritas> Con ms robustez: ,v inspersus
v robustius> Dar robus-
tez: vuvo,vuv validum reddo> ROCIADURA v,, perfusio
Gozar de robustez juvenil: vvo
juvenili robore prae ROCIAMIENTO `v,o,; `v-
valeo> Tener robustez: v vi- ,o, aspersio
ribus valeo> Superar en robustez:
viribus polleo ROCIAR `,`v,`v,`-
v,`,ov,ov,-
ROBUSTO o,o,o, ,-,v,v,,
o,o,uo,ovo o,,,-,
ovo,vo,o,vo,o,ov; ,vo,,-,-
`o,,ov; - ,v,o,,
,,v; ov,v,-
,-,o,o,o do stillatim> Alrededor: v,
v,,, roro,aspergo v circum aspergo> Antes:
inspergo> A gotas: v perfun ov,ov ante aspergo> Con

694
abundancia: v perfundo> Con aceite ,ov rhodius> Raiz de Rodas: `o
y agua: u oleo aquae im , rhodia radix (yerba)
mixto perfundo> Con gotas: ` RODEADO oo,o,ov circumactus
guttis aspergo> Con pequeas gotas:
irroro minutis guttulis> RODEAR ,vvu,vv,o,
Juntamente: u simul conspergo u,,,u
Lo que se roca: o,; uv,u,u,,-
o,o,ov qui,quod aspergitur o,,o,-
Ligeramente: v,o le- o,o,,o-
viter irroro> Rociar ms: o- o,o,v ambio
praeterea inspergo> Por encima con: circumplector,circumdo,circumeo,cir-
uv simul inspergo> Por todas cumago> A manera de torbellino:
partes: undaquaue conspergo> v verticose circumago> Con cuer-
Que roca: `v,o, da a modo d espiral: circum
is qui aspergit> Que se debe rociar: do fune in orbem convolutio> Estar
o,,ov inspergendus> Ser ro- alrededor: , cir
ciado: vvo perfundor> Rociar sobre: cumjaceo,circumsto> Juntamente: uv-
v super aspergo> Un poco: u una circumdo> Por todas par-
o subinspergo tes: ,- ex omni parte
cingo> Que rodea por todas partes:
ROCO ,,;,.,; o u,,v qui ducit circum
ou,; ,,; ,, quaque> Circuto,acto de rodear: -
o, ros> Baado de roco: oo- ,, circuitio
o,o,ov rore perfusus> Baado en fecundo
roco: oo,o,ov fecun- RODELA ,, lunata cetra> Ar-
do rore imbutus> Cubierto de roco: mado de: o,o,ov peltatus
oo,o,ov subroscidus> Gota de roco:
,,o, roris guttu RODEO uv,u,-
la> Humedecido con mucho roco: o ,,; ,o,
oo,o,ov multo rore madens> Que tiene ,; oo,ou, ambages,circumi
roco: ooo,o,ov rorem ferens tio,volutatio> Andar,hablar con ro-
deos: ooo,ooo,
RODABALLO (pez) `o,ou, piscis oblique incidere,circumloquor>

RODAJA ,o; ,o, trochus RODILLA ouv,o,; ov,o,


; ouv (ovo,ov),ouv
RDANO (ro) `ov,o, Rhodanus o, genu> Caer de rodillas: -
in genua succumbo> De rodillas:
RODAR o,,u,u- v,,,v genibus inflexis>
v,,o,o Inflexin de rodillas: o,, genuum
roto> Echar a rodar delante: incurvatio> Caer sobre las rodillas: o
ou,ov provolvo> Echar in genua procumbo> De o sobre las rodillas:
rodando: devolvo> Hacer ro vu in genua> De rodi-
dar de alto abajo: uv,-u llas dbiles: uovo,-oovo,
v,u devolvo> Hacer ro- o,ov gravia genua habens> Doblar las
dar juntamente: uuv una volu rodillas: ov in genua in-
to> Que rueda alrededor: o, flecto> El que dobla las rodillas: ,ou,
v qui circumrotatur> Rodar por en- qui genua flectit> Puesto sobre las rodillas:
cima: uv volvo super> Que rueda ouv-
fcilmente: o,,v vo o,o,ov genibus impositus> De gruesas
lubilis> Rodar al mismo tiempo: u- rodillas: ouvo,, pinguia habens
uv una voluto genua> Que tiene pe-
queas las rodillas: ovo,
RODAS (isla) `oo,ou, Rhodus> De la isla o,ov pauca genicula habens> Estar de
de: `o,,v;`oo, rodillas: vo genibus insi-

695
deo vov,ou, rhododendron

RODILLO ,o, lignum rotun RODRIGN ,o, pedamentum> De la


dum et oblongum vid: ovo,ou,; ,o,
ov,ou, vitis pedamentum
RODODENDRO `oov,,; `o-
ROEDOR de nimo uo,o,ov ani- v; ov,,v; ovo,
mum mordens ov; oo,o,ov; ov,,v;
ov,o,; ,,v; v,
ROER ,o,,v, ,v; o,,; uo,,ov
vo,v,,,- u,ou,; u,u,-
,,, o,,; o,o,ov; u,,v
-,-,-,,v- u,v,ou,,v fluvus,ru-
,v,,o exedo,rodo fus,fulvus,flavus,ruber,rubeus,ru-bicundus>
abedo> Acto de roer: ,- Roja: ov,, rubra
,, rosio> Alrededor: Algo rojo: vo,,ov; u-
,, circumarrodo ,; o,vo,o,ov
Por debajo: o subrodo> Por todas subflavus> Color rojo: u,o
partes: circumquaque obrodo> Que ; v,o,; v,o,
roe: v,, ro- flavus color> De color de granada:
dens ,,v puniceus> De color rojo:
u,ou, rufo o ribeo colore praeditus>
ROGADO vu,,v precibus peti Dividido en lneas rojas: uo,o,ov
tus rubeis lineis insterstinctus> Estar ojo: u
rubeo> Hacer rojo: u,
ROGAR vo,,,vo, uv rubesco> Hacerse demasiado rojo:
v,vuv,,o, u supra modum flavum fio> Que se
,,,o, asemeja al color rojo: o,, ad
u,,vo- fulvum colorem accedens> Medio rojo:
,,o,o,- `uo,o,
o,o,o,v, ov semi-rufus> Pintado de bermelln o rojo:
v,,o,- o,o,ov imbutius ru-
,o,,oo- brica> Poner rojo: ov,ov-
,o, oro,obsecro,ro ,ov,uv,uv
go,precor,obtestor> Rogar con: uv- uv,u,u,u
o una precor> Humildemente: o rubeo,rutilo,rubefacio> Ponerse rojo como el
o rogo humiliter> Ms y ms: coral: o in coralli modo rubeo> Ser
ovo magis ac magis obsecro algo rojo: ou-
Mover rogando: exoro> Rogar por: ,u,u subrufus sum> Ser rojo:
oo oro pro> Que rue- v flaveo> Teido de color rojo:
ga: ,o, precator> Apto para rogar: uo,o,ov rubro co-
,,v ad precan- lore distinctus>
dum aptus
ROLLIZO de cuerpo o,,ov qui est
RODO o,o,o,ov co- tereti corpore
rrosus,absumptus,exesus
ROLLO ,o, convolutum
ROJEAR un poco u subrubesco
ROMA `,, Roma
ROJIZO vo,o,ov; uo,
ov subrufus ROMANA (balanza,peso) v,,;
ov,ou, trutina,statera
ROJO uo,o,ov; `oo,`o-o,,ov;
u,,v; u- ROMANO `o,,ov;`,,v
,,; o,,ov; u, romanus> Como los romanos: `

696
romano more> Favorecer a los roma- ,-v,-,,vo
nos: ` romanis faveo> Vesti- v,vu,v,-vu,
do de romano: vvo,ou,; vv ,,-,,-
, vestis romana ,u,uv,uv,u
vu,-v,-, frango,con-
ROMBO `o,ou, rhombus> Que tie- fringo,elido,conquasso,rumpo> Capaz de
ne figura de rombo: `o,,v; romper: `,,v habens vim rumpendi>
`oo,, rhmobo similis Con estrpito: ` frango> Con mpetu:
erumpo> Con otra cosa:
ROMO poner romo o chato simum affringo> Con piedra o romper
reddo piedras:o
lapidem aut lapide frango> En muchas
ROMPER o,vu,v,`,` partes: vu,-v disrum
,`v,`vu,`,v- po> Fcil de ser roto: uo,
vu-v,-,v,o-
vu,,,-,vu
o,o,ov; u,,v ruptu facilis> o,ov noctu circumiens
Frotando: attri-
tu prorsus elido> Alrededor,por to- RONQUEAR valde strepere
das partes: vu,-v,-
,,vu circum RONQUERA o,ou,; o,o,
quaque rumpo> Que no se puede romper ; uv,, raucedo
,, infragilis> Que puede romperse:
`,,v qui rumpi po- RONQUIDO `o,ou,;`,,;
test> Que rompe violentamente: ` `o,ou,; `o,ou,; `o,
o,,ov vi perrumpens> Sonar lo que se ou, rhonchus,sonus nasi inter ster-
rompe: sono> Romper contra: tendum editus
o impingo
ROA,raeduras ov,ou,; o
ROMPERSE disrumpor ,o, strigmentum

ROMPIMIENTO `,`,o,; ROOSO ,, parcus


`,,; ,,; -
,o,; ,,; u, ROPA interior ,, inter-
o, ruptio,discissio,confraactio> Con rior tunica
aberturas o hendiduras: `o-
,o, ruptura cum hiatu ROPAVEJERO uo,uo,
ou, qui scruta vendit> Tener el ofi
RONCAR `,`,`,`o, cio de: `o,` scruta-
`o,o,`,v ster- riam facio
to> Mucho: valde strepere
El que ronca: `,, ster- ROSA `ov,ov,ou, rosa> Abun-
tens te en rosas: ouo,,; o-
oo,`ooo,o,ov zabundans ro
RONCO o,,v raucus> Ponerse ronco: sis,rosifer> Aceite de rosa desledo en
raucesco> Que produ vinagre: uvov,uvov,
ce un sonido ronco,spero:o, ou, oleum rosaceum aceto dilutum>
vo,,ov qui raucum strepe- Blanca: ooov,-ov,ou, al-
rumque sonum edit> Sonar ronco: - ba rosa> Rosa canina: uvoov,ou,
,v raucum sono rosa canina> Rosa damascena (ar-
busto): `oov,,;`ovov
RONDA,caminar haciendo una ronda o ou, rosa laurea> De color de rosa:
,-oo iter facio `ooo,o,ov; `o,o ro-
sei coloris> De rosa: `ov,,v
RONDA que ronda de noche vuo, `ovo,o,ov; `o,,v;`o

697
o,,ov;`o,,ov roseus> He- ou,o, crustulum
cho de rosas: `vo,,ov e rosis confectus>
Parecido a la rosa: `oo ROSTRO ov,ou,; o,
,, rosae similis> Pequea: vultus,facies> Afeites para hermo-
`,o, parva rosa> Polvo,po- sear el rostro: ,o, id quod ad
mada de rosa: `o,o, e rosis pastillus> fucandum vultum adhibetur> Cado sobre su
Que despide olor de rosa: `ovoo rostro: v,,
(ou,ou,ouv) roseum spi- pronus in faciem> De hermoso ros-
rans odorem> Teir de color de rosa,tener color tro: o,o,ov qui est pul
u olor de rosa: `o chra facie> De rostro estrecho: -
roseo colore tingo,rosam refero vo,o,ov qui est angusta facie>
colore aut odore Descubrir el rostro:
faciem detego> La parte del ros-
ROSCEO `o,,v rosaceus tro que est bajo los ojos: ,
v,; ov,ou, vultus pas quae subjacet
ROSAL `,,;`ov,vo,;`o oculis> Que se ha herido el rostro:
v,, planta rosae> Rojo,encarna- vo,ou, cuius facies incisa est> Se ha
do: ovoo,v punica rosaria> Silvestre: de dejar ver el rostro,salir al pblico:
vo,ou, cynara voo-
ov ostendenda est facies> Tosta-
ROSALEDA `ov,vo,; `ov, do por el sol,aspereza de rostro: ,o,-
;`ov,vo, rosetum o,, vitium faciei asperae ex ustione solis>
Vuelto el rostro: ov aversa facie
ROSCA ,o,; v,,;-v,
, involucrum,circulus ROTACI `o,ou,; uoo,

ROSQUILLA ov,-ov,ou,;
,; ,,; o,ou, ,;`,,;`,o,;`-
; ,o,; ,, ,,;`,,; ,,;
rotatio,vertigo> A manera de torbe ,o,; ,, fissura,
llino: v,, in vorti- ruptura,fractura> Que padece de algu
cis morem circumactio na rotura interior:`,ou, cui ruptus
est intus
ROTACISMO (frecuente repeticin de la letra
griega : ,o, ROZA,limpieza de hierbas con la escarda
frequens litterae "r" repetitio> In- ov,o, runcatio
currir en rotacismo: `,`
litteram saepe itero ROZADOR,escardador ,, run
cator
ROTO `,`,,v;`-
,,v; o,o,,,;o- ROZAR o runco
o,o,ov; ,u,;
o,,ov lacer,ruptus,abruptus RUBETA v,,;uvov,ou,;
Rota:`,o, rupta> Estar ro- vo,ou, rubeta
to: `o rumpor> Medio roto:
`o,o,ov;`,, semi-fractus> RUBIA (yerba) uvov,u-
Por el fuego: u- vov,ou, rubia> Teido de: uo
,uo,u,, igne fractus> Por vvo,,ov rubia tinctus
todas partes: -
,,, circumquaque scissus RUBIO`oo,`oo,,ov; v
,,v; ovo,o,ov; u
RETRICO ejercicio ,,; ou, rufus,puniceus,russus> Algo ru-
, chria bio: uo,,ov subruber> Muy:
uo,o,ov admodum rufus> Po-
ROTURA ,,;,o,;` ner rubio: v rufum facio> Espe-

698
cie de pez: ,o, orphus bres rudas: o ad mores rus
ticos redigo
RUBOR ,o,;uo,ou,
ov,, rubor RUECA o,ou,;,,
vov,ou, colus> Que tiene buena
RUBORIZAR rubefacio rueca: o,,ov auream habens
colum> Que tiene rueca de oro: u-
RUBORIZARSE o,o,,ov auream
u,,- habens colum
uv,o erusbesco,pudet me
RUEDA o,o,; o,
RBRICA ov,ou,;,o ,; o,o, rotula,rota> A mo-
consuetum scripturae o picturae do de rueda que gira: o ins-
firmamentum,fucus tar rotae currentis> Agujero del cubo de la
rueda: uov,ou, formane rotae> Caer
RUDA (planta)`ov,ou,;`, bajo la rueda: oo sub rotam
; vov,vov,ou, ruta> Oler como la discedere> Circumferencia de una rueda:
ruda: v rutam refero> u,
Parecerse a la ruda: v rutam uo, rotae circumferentia> Clavos que
referre,ruta olere sujetan la rueda en el eje: v-
,v, clavi rotam in axe conti-
RUDIMENTO,ensear los primeros rudi- nens> Cubo de la rueda (donde se fijan los
mentos ou primis elementis im- radios): ,vo,,;
buo> Enseanza de los rudimentos ( de viva ovov,ou,; ov,o,; ov,,;
voz): ,, de pri o,ou,; ,
mis elementis eruditio> Pertenecien- a la modiolus rotae> De alfarero: oo-
enseanza de los primeros ele-mentos: o,ou, rota figuli> De cuatro
,,v ad elemen- ruedas: v,v,ov quadrijugus
torum tradictionem pertinens Eje de la rueda: u,o,; ov,ou,
lignum orbiculare rotae
RUDO oo,o,vo, El que hace andar la rueda con el
o,o,o,ov;,oo pie,alfarero: ooo,o,ov pe-
; vv,vo; vvo,o,ov dem rotam circumagens> Extender bajo la
v,o,; u,,; , rueda oo sub rotam dis-
,; ,o,,; ,, tendo> Hacer ruedas:ooo rotas
v rudis,imperitus,minimus graecus> facio> Herraje de la rueda: vv-
Poco,no trabajado: vo,o,ov
inelaboratus,rudis> Reducir a costum
ov,ou, ferramentum rotae> Movi-
do por las ruedas: oo,o,ov rotis RUEGO v,,; ,o,
agitatus> Movimiento de las ruedas: ,,; ,,; o-
o,, rotarum agi- u,, rogatio,obsecratio,precor
tatio> Que tiene cuatro crculos o ruedas: Diosas que presidan los ruegos: -
uo,o,ov quatuor circulos vel rotas ,v, deae praesides supplica-
habens> Que tiene figura de rueda: tionum> Instar con ruegos: o,
oo,, rotae speciem habens> - precibus insto> Que cede a los ruegos:
Radios de la rueda: v,; v,, ,,v exorabilis> Ruegos porfiados:
radius o,,
radii rotae> Ruido de las ruedas: vo,,; obnixae praeces
vo,o, strepitus axis
rotae> Ruedecilla: `o,ou,; o RUFIN ,,v; o,,
ov,ou,; o,ou, rotula ov; ,o,o,,; o-
voo,o,; o,,; o
RUEDO de los vestidos o,ou, extrema ,,v perductor,lena,lena> De
vestis ora prostitutas: ovov,ou, mere-

699
tricum publicanus> Oficio de: o- strido> Hacer rudo estrepitoso
u,o,; ovoo., leno strepito> Hacer rudo moles-
cinium> Ser rufin ovoo leno sum tando: o,- obstrepo> Hacer rudo
por lo bajo: o subtre
RUGIDO u,,;u,o,;`- po> Hacer rudo sobre:
,o,; `u,o,; u, superstrepo> Hacer rudo:,v-
,; u,o, rugitus ,,,o,-
, ,,uu,-
RUGIENTE uo,,ov rugiens ,o,o,ov,ov
o,u,,,-
RUGIR ,o,uo,u ,uo,u,o,,o,
vo,,uo rugio> Alrededor: o,u,,-
o circumfren- sono,crepito,strepo,crepitare
deo> Con fuerza: uo vehemen facio,strepitum edo,fremo,obstrepo>
ter rugio> En presencia de otro: ooo Que hace rudo: v,,v obs-
ad alium rudo> Mucho: uo valde treperus> Con rudo: ovv cum strepitu>
rugio Hacer un ligero rudo: o
o subcrepo pulsando> Hacer un rudo
RUGOSIDAD `u,o, rugositas bajo: o subsono> Hacer un rudo muy
grande: ` strepi
RUGOSO `u,,v;`uo,,ov tum edo> Hacer un rudo sordo: -
`u,o,, rugosus , murmuro> Lo que hace un rudo
penetrante: oo,o,ov
RUIBARBO ` ov, rha barba- stridulus> Mquina para hacer rudo
rum (especie de tambor de bordes metli-
cos):ov,ou, machinam ad eden-
RUDOo,ou,; o,ou,; dum sonum> Oir rudo por todas par-
,o,; o,ou,; vo,ou tes: uo circumquaque obs
; oou,,; o,,ou, trepo> Pequeo rudo agudo:
,o,; o,o,; u o, parvus,penetrans sonus> Produ-
,o,; o,ou,; , cir rudo: o,ov bombum edo> Que
o,; o,ou,; ,o, excita mucho rudo: ou-
stridor.sonus,fragor,crepitus,stre- o,o,ov; ,,; -
pitus,tumultuatio> Agudo y penetran- ,ou,; o,o,ov; oo
te: ,o,; u,o, stridor> Con o,ooo,o,ov multum strepi-
grande rudo: `o, tum edens> Que hace rudo con los caballos:
`ov magno stridore> Emitido con rudo: oo,o,ov equi pers
`o,, cum stri- trepens> Que hace rudo con los pies
dore emissus> Hacer rudo desde alto: (aplaudir con los pies): ooo,
ou strepo ex alto> Hacer rudo o,ov pedibus plaudens> Que hace ru
alrededor: do: `o,,; ,,v
o,ou,,o, ooo,,v sonum edens> Que ha-
u,o, ce un fuerte rudo: uo,o,
circumstrepo> Hacer algn ru- ov gravem edens strepitum> Semejante al de
do: oo substrepo> Hacer mucho rudo: las abejas: o,, strepitus bombo
uo perstrepo> Hacer rudo contra: similis
inclamo> Hacer rudo desapacible:
`o,`o
RUIDOSAMENTE uv cum fremitu

RUIDOSO o,vo,o,ov;
o,,v; o,,v ha RUN oo,ou,,;`u,,
berns vim ciendi strepitum ;`u,,v; o,o,

700
ov; ,,v; v,v,ov; acredula
vov,o,; ,,
o,; o,oo,o,ov RUMBO,que lleva rumbo recto o-
u,ou,; ,,v; - o,o,ov recto cursu pergens> Va-
o,o,o,ov sordide parcus, riar de rumbo: mutato cursu navigo
siccus in victu,sordidus,tenuis> Mez
quino en la comida: uvo, RUMIAR vo,vo,ou
o, arctus in victu> Ser run: `u,- u,u,,u ru-
squaleo> Algo run: o- mino> Acto de: u,o, rumi-
o,o,ov subparcus natio

RUINA `,v,o,; RUMOR ,,; o,,;ou


,,,,,; ,,,o,; ,-
,,,, ,,,; ,,; ,
o,; o,o,; v,o, o,; v,,; ,,;
ruina,pernicies,exitium> Causar ru- ,; o,o,; ,o, ru-
na entrando a escondidas: o- ad mor,fama,res quae auditur> Esparcir rumor:
inferendam perniciem irrepo> El que se rumorem spargo> Espar-
fragua su ruina: v cir secretamente un rumor: o-
v,ov ipse sibi camlamitatis artifex clam divulgo
Inducir a ruina: in ruinam impello>
Lo que causa ruina: o- RUMOREAR , divulgo
,, qui perniciem affert> Que causa
ruina con un sacudimiento: ,ou, e RSTICAMENTE ,,-
concussione ruinam affert> Que trae la ruina rustice
a las familias:oo,o,ov omnibus
perniciem afferens> Que trae la ruina a las RUSTICIDAD ,o,; o
fieras: o,o, u,,uv,,;
ov feris perniciem afferens> Que trae ruina a ov,,;,o, inurba-
los hombres: v, nitas,rusticitas
oo,, Que trae ruina a los campos
o,o,ov glebis perniciem afferens> RSTICO o,uo,o,ov
Ruinas,miserias,desgracias v,ou,;,,;,
v,o,; uv,o, exitium> v;,,v rusticus,agrestis> Mu
Traer la ruina: exitium affero jer rstica: ,o, rustica
mulier>Reducir a costumbres rsticas
RUINDAD `u,,; ,,; rudas:o ad mores rusticos
,v,, parcitas,tena- redigo> Volver rstico:
citas parcentis sumptibus,sorditia, barbarum reddo
parsimonia> Con ruindad: `u,
, parce,sordide RUTILANTE o,,; uu
,; u,u,o,, ru
RUINMENTE tenuiter tilus,rutilans,flammeus

RUINOSO uo,o,ov cadivus

RUISEOR ov,o,;v,vo,
ouv,vo, lusciniola,luscinia,

701
re sapio> Muy bien con anterioridad:
S o ante compertum probe scio>
Neciamente: oo stulte sapio>
Preguntando: o sub in-
terrogato cognosco> Pretender saber ms
que los sabios: oo plus sapere
SBADO ov,ou, sabbatum> Per- affecto> Que sabe muchas cosas:
teneciente al sbado: ,, o,,; ouvv
v sabbatismus> Celebrar el sbado: v,ov multiscius> Que sabe y recuer-
sabatum celebro> Da que precede da muchas cosas: o,oo,,
al sbado: oov,ou, qui multa novit et memorat> Que sabe
dies qui sabbato abtecedit> Observan `,oo,,; ,u sciens>
cia del sbado: ,o, sa- Quien todo lo sabe: vo,,
bbatismus omniscius> Tener saber: uvov
una sapio> Tener sabido antes: o
SBANA v,v,vo, sindon> ante notum habeo> Saber bien (tener
Mortuoria: vov,ou, sepulto- buen sabor): gusto
rium linteum
SABIAMENTE `v,,o-
SABAN ,,; ov,- v,v,,v
ov,ov,ou, pernio> Tener u,ov,vouv,u
sabaones: ,,- v,ouvv,o sapienter,eru
pernionibus laboro die,scienter,scite,perite

SABEDOR ,oo,,; uv, SABIDO a ciencia cierta ,,


u; uv,vo; uv,oo, v certa sciencia compertus
conscius,sciens> Ser sabedor junta
mente: uv simul conscius sum> SABIDURA v,,; v,v,
Ser sabedor y testigo: uvo una ; v,,; ,o,; vu-
coscius testisque sum> Ser sabe- ,,; vu,,; vu,
dor: uv,uv,vo conscius o,; oov,,; o,,
mihi sum sapientia> Amante de la: oo,
o,ov studio sapientia deditus> Amar la
SABER ,,,, sabidura: oo amo sapien-
(,o),,,, tiam> Amor a la sabidura: oo
,ov,v,v, , amor sapientiae> Capaz de ense-
v,uv,uv,o (novi) ar la sabidura: o,,v ha
calleo,cognosco,sapio,scio> A saber: bens vim docendi sapientiam> Compla-
,ou,oov, , v; cencia en la propia sabidura: o-
ov, ou; v,ov nimi o,, opinio sapientiae> Con sa
rum,videlicet,nempe> Amante del sa- bidura: o,ovov,-
ber v,v,ov; ou, v sapienter> Cuya sabidura es tarda:
; uo,o,ov avidus,cupidus discendi> voo,o,ov qui sero sapit
De antemano: o ante scio> De cierto: Dotado de: v,vuv,v,
compertum habeo> Deseo de ov (ovo) sapienti mente praeditus>
saber: ou, El que odia la sabidura: oo,
, studium sciscitandi> Deseoso de saber: o,ov qui odit sapientiam> Ensear la
uo,o,oo sabidura: o sapientiam do-
cupidus sciendi> El que sabe de antemano: ceo> Falta de: o,, insipien-
o,,v praenos- tia> Necia: oo,, stulta sapientia>
cens> El que supo antes: o, Notable por su sabidura: u,o,,;-
oo, qui ante scivit> Hacer saber: ,ou,, sa-
v,v ,v sapere facio> pientiae inclutuys> Ostentar sabidu-
Juntamente: uv simul scio> ra: o ostento sapientiam>
Saber mal: oo praeposte- Profesar,ensear la sabidura: o

695
sophisticam profiteor,doceo> Profunda pientia> Ansioso de vana sabidura:
sabidura: oov,, voo,o,ov inanis sapientiae studiosus
altitudo sapientiae> Que ensea la filosofa:
o,o, qui docet sapientiam> Que tiene SABIENDAS a sabiendas v scienter
sabidura para hacerlo todo: voo,o,ov
qui ad omnia efficienda consilio valet> SABINA (yerba) u,uo, sabina
Sobresalir en sabidura: ov supra
modum sapio> Vana sabidura: SABIO v,v,ov;o,vvo-
o,voo,, inanis sa-
o,o,ov;v,v,ov;`,o,;o produco,effero,eripio> Afuera:
o,ou,; ,,v; o- v,,,,,
o,ou,; v,v,v,v ,o,o protraho,pro
ov; ,,; ,, mo,exhaurio,evacuo,exero,educo> Fuera con
ov,,v; ouo,o,ov; golpes: o excindo>
,ou,; ,o,; vo Fuera de s: o,o oes
v,,v; v,ou,; v, tro exagito> A la luz: ,o-
oo,; vuvo,,ov; o- profero> Acto de sacar oculta-
,,v; ,,; vu, mente: ,, subductio>
uv,,v; uvv,v,ov; o- Al medio: in medium affero>
,,v; v,v,ov sapiens, De lo profundo: , ex profun
sciens,peritus> El que se tiene por sabio: do traho> De su sitio: v a sua sede
ooo,o,ov qui sibi vi- extraho> Exprimiendo: -
detur sapiens> Falso sabio: u- exprimendo aufero> Furtivamente:
oo,o,ov falsus sapiens> Fatuo: o, furtim exporto>
oo,o,ov stulte sapiens> Ha- Ha de sacarse: ov extrahendum est>
cer sabio: o,o sapientem reddo> Hacer salir: v facio ori
Hasta los pelos: ovvv, ri> Lo que se ha sacado o llevado fuera:
v,ov barba tenus sapiens> Hombre sabio y o,o, egestum> Ocultamente:
astuto: ,, homo sapiens et ,,
astutus> Medio sabio:` oo,o,ov semi- subduco> Por fuerza: , tra-
sapiens> Muy sabio: ho> Que tiene fuerza de sacar: -
voo,ouoo,o,ov; v, ,,v habens vim subducendi> Re
v,ov valde sapiens> Que sabe mucho: cin sacado: vo,, recens
ouvv,v,ov multiscius> Que se tiene expressus> Sacndolo todo:
por sabio: ooo,o,ov qui sibi sapiens omnia simul trahendo> Se ha de sacar
videtur> Todo sabio ov subducendum est> Trayendo por
v,v,ov totus sapiens> Muy sa- fuerza: o protraho tra-hendo
bio: oo,o,ov admodum sapiens
SACERDOCIO ,,; u,
SABLE ,, machaera> Corvo: o,; ov,,; ,,
ovov,ou, ensis falcatus uo,, sacerdotii functio> Compaero
en el sacerdocio: u-
SABOR u,o, sapor> Cosa de buen o,ou, sacerdotii collega> Sa-
sabor y gusto para comer: o, cerdocio conjunto: u,,
o,ov edulis> Perder el sabor,el gus una sacerdotio fungens> Ejercer el
to: desipio> Tener buen sabor: sacerdocio: sacerdotio fun-
gusto gor> Sumo sacerdocio: v,
, summum sacerdotium> Tener el sumo
SACADO ,,v haustus sacerdocio: o,-
summo sacerdotio fungor
SACAMUELAS callejero,charlatn u-
,o, circulator SACERDOTAL ,,v; ov-
,,ov sacerdotalis
SACAR v,vu,v,
,,u,,o SACERDOTE ,; ,,;

696
o,o,; oo,ou,; u oblata
,o,; ,ou,; ov,
oo,; ,ou, sacerdos,dei mani SACERDOTISA ,,; ,
festator>De Baco: o,v,o Bacchi ,; ,o,; ,,,
sacerdotes> De Cristo: o, ; ,,, sacerdos foemina>
ou, Christi sacerdos> Egipcio: - De Baco,bacante: v,-
oo,uoo,o,ov sacerdos quidam v mimallones,bachhae> De Febo: o
apud aegyptios> El que parti- ,o, proebas> Futura sacerdo-
cipa con el sacerdote en la comida de las tisa: ,, iam futuram sa-
vctimas: o,o,ov is qui partem cerdos> Maestra de las futuras sacer
victimae cum sacerdote in cibum capietbat> dotisas: ,, quae futuras sacerdotes
Ministro de la mesa sagrada: u,ou, initiat
mensae sacrae minister> Ptico:
uv,, pythius vates> Ser sacerdote: SACHADURA ,, sarritio
o
,o sacerdos sum> Vctima ofrecida SACIADO o,o,,;
para la ordenacin de un sacerdote (en oo,oo,o,o,ov
Delfos): ,o, refertus,satiatus> No saciado: -
victima in ordinatione sacerdotis delphici
o,o,ov non completus ficado: uo,o,ov rite sacri-
ficatus> Ex expiacin: ,o,
SACIAR,o,-,-u piaculum
,o,,-,
ovvu,-vv,,o- SACRIFICADOR ,,;u-
,oovu,-ov,oo ,o,; u,o,; u,o
satio,expleo,impleo> Sobremanera: ;,,,, macatator
ovvu,-ov,o su- jugulatrix
pra modum saturo
SACRIFICAR `,vu,v,
SACIARSE oo repleor o, o, , vu,
v, , ,
SACIEDADo,o,; o,, ,,, oo,
,,; ,o,; ,,, o,
ov,ou, sacietas,explementum> Has ,,,v,v-
ta la saciedad: oo,o ,v,u,u,uuo,
as satietatem u sacrifico,immolo,
macto> Un animal ou animal sacrifico>
SACO o,o,; ,,; u- Sacrificar o ser sacrifi-
o,ou,; ,,; ,o,; o,ou,; cado: o sacrifico vel sacrifi-
uov,uov,ou cor> Con feliz resultado: felici
; uo,o,ou,; u- eventu sacrifico> Sacrificar con: uv una
,,; ,o, saccus> Ata sacrifico> De nuevo: o insuper
do al saco: o,o,ov perae alligatus> De macto> Del todo: o totul adoleo>
cuero: o,o,; uo,ou,; o,o, Delante o por delante: o pro o ante
saccus co sacrifico> En donde se sacrifican muchas
riaceus> Para carga: ,o,; vctimas: ouuo,o,ov ubi multae
,,ou, saccus> Pequeo: victimae immolantur> Lo que se sacrifica al
ov,ov,ov,ou, dolo: -
sacculus> Pequeo,alforja: , uov,ou, quo idolo immolatur> Que
u,,; ov,ou, saccu sacrifica: uo,ou, sacrificus
lus> En forma de: uo,,;
-,,;-,ou sacci formam ferens SACRIFICIO ,v,; ov,ou,
; o,v,; ,o,
SACRIFICADO uo,o,ov; v,o,o; ou,,; -
,v mactatus,immolatus> Bien sacri- ,o,; v,o,; -

697
,,; ,,o,; u- Participantes en los sacrificios:
ov,ou, sacrificium,mactatio,sa- sacrorum participes> Pre-
cra> Apto para los sacrificios: - pararse para los sacrificios: o-
o,o,ov aptus sacrificiis> Dado a adorgia praeparo> Que come car
sacrificios: o,ou, dedi- ne de las vctimas del sacrificio: uo,o,ov
tus sacrificiis> De bueyes: oo- qui victimarum carne vescitur> Que ofrece
,, boum mactatio> De tres vc- sacrificios con otro: uvoo,,v collega
timas: ,,; ,o, e tribus sa-
victimis sacrificium> Desti crorum> Sacrificios mensuales: -
nar al sacrificio: o in sacrifi v v menstrua sacrorum> Servi-
cia absumo> En que se hacen ofrendas con dor en un sacrificio: oo,o,ov
miel: ov , sacra quae mellis minister sacrorum> Vasos para los sa
libamenta habent> Estar crificios: ,v, vasa.uten
empleado en los sacrficios ou- silia quae quibus utebantur in sa-
operor sacrificiis> Iniciar en los crificiis> Hacer sacrificios sin vino: v
sacrificios: u instituo in sa sobria sacra perago>
cris> Instruir en losd: u insti- Emplearse en los sacrificios:ou
tuo in sacris> Lo ofrecido en el sa- sacris operor
crifico: ,o, sacratum
litatum> Mesa para los sacrifios: SACRILEGIO o,o,; o-
u,o,; u,o, mensa sa- u,, sacrilegium> Cometer un
crificia dicata> Ofrecer en: ov sacrilegio: ou sacrilegium com mitto>
libo> Ofrecer sacrificios infaus Robar,saquear cosa sagra-
tos, con auspicios desfavorables: u das: ou divina spolio
non lito> Ofrecer sacrifi-
cios: uv una libo> Sacrificios SACRLEGO vo,o,ov; ,,
,o, sacra> Perteneciente al ; ,o,; oo,o,ov;
sacrificio: u,,v ad harus
pices,ad sacra pertinens,sacrificus>
uo,ou,,; ,o,; ,o, concutio> El acto de sacudir: v-
sacrilegus,profanus> v,o, incussio> Agitar en el aire:
Ladrn sacrlego: uo,o,ov; ventilo> Juntamente: uv simul
ou,, sacrorum spoliator> concutio> Que f-
Robo sacrlego: ou,, rerum cilmente sacude,agita: o,o,
divinarum spoliatio ov qui facile excutitur> Que sacude o
conmueve: v,oo, vibrator
SACRISTA ouov,v,ou, quassator> La que sacude o conmueve:
sacrarium v,, quae concutit> Sacu-
dir ligeramente: o leviter percutio>
SACROSANTO ,,v sacrosanctus Sacudir o golpear para hacer algo: o
percutio deor-
SACUDIR `,, v,o- sum> Por todas partes: cir-
v,v,vo,o- cumquaque quatio> Que puede sacudir:
,,v,,v, uoo,o,ov habens vim concu-
v,vv,v,v- tiendi> Ser sacudido fcilmente: `
,,,o,- vo quatior facile>
,o,v,
-,ov,v,u,- SACERDOTISA,maestra de las futuras
,,-,,-, sacerdotisas: ,,; -
,,,u,v,v- ,, quae futuras sacerdotes ini-
,,-,o,, tiat
, incutio,impingo,depello,
tundo,quatio,percutio> Con fuerza: SADUCEO ouo,ou, sadducaeus
, vehementer concu
tio> SAcudir con: uvv una SAETA o,ou,,;,,

698
o,o,; o,o,; , Saeta y disparo de saeta: -
o,; u,o,; u, o, u,o, sagitta,jactus sagitta
sagitta> Accin de arrojar: rum
ov,o, jaculatio> Acome-
ter con saetas,disparar la saeta: o SAETERA o,ou, sagittandi perita
o sagittas impeto; ex arcu sa-
gitta emitto> Apto para disparar saetas: SAETERO u,o,o,
o,,v ad sagittas ap- o,o,; o,
tus> Apuntar con la saeta: o- ou,; u,o,; u,
sagittas dirigo in> Arrojar: - o,; ou,o,; ou,o,
ov jaculor> Arte de disparar sa ,ou, arcitenens,sagittarius
etas: ov,ou, ars sagittandi> Ar jaculator> Saetero clebre: uo-
te de fabricar saetas: o,, o,ou,, clarus arcu> Jefe de los saeteros:
ars eius qui conficit sagittas> Cons o,ou, sagittario-
tructor de arcos y saetas: ooo rum praefectus
o, qui arcus et jacula conficit> Disparar
saetas con el arco: o sagittas arcu SAGACIDAD o,v,,
emitto> Domado con sa- solertia> Ingeniosa: vou,,
etas (enemigo): ovo,o,ov sa- solertia sollicita> Mucha sagacidad:
gittis domitus> Hacer arcos y dardos o ovo,, multa sagacitas
saetas: oooo arcus et jacu-
la conficio> Herido con saeta: o- SAGAZ `v,ou,; ,,v;
oo,o,ov; ou,,v sagitta percusus> La v,,v; oo,o,ov
que dispara saetas: o- ooo,o,ov; v,vo;
,, quae sagittas emittit> vo,o,ov;vo,o,ov;
Longitud ee lanzamiento de la saeta: v,v,ov; v,v,ov; uo,
ouv,o,; ouv,, ou,; v,,,v; ovoo,(-
tantum intervallum continens quantum vou,ou,ouv) sagax,so-
hastae jactus> Muesca de la saeta: lers,vafer
,o, crena sagittae> Pare-
cido a la saeta: oo,, sagittae SAGITARIO ou,o,; ou,
similis> Prctico en dispa- o, sagittarius
rar saetas: o,,v doctus sa-gittae arcu
emittere> Que hiere con SAGRADO o,o,ov; ,,v;
saetas: 0oo,o,ov sagittis fe- ,,v; uoo,o,ov; -
riens> Que muestra fuerza con las saetas: o,o,ov sacer> Hablando de luga-
o,, sagittis vim ostendens> res:`o,,ov sanctus> Celebean-
Remedio contra las saetas
ov,ou, remedium contra sagi-ttas>
te de cosas sagradas: u,o, celebrator ov,ov,ou,
sacrorum> Cosa sagrada: , (indecl.) sacrarium,locus sacer> Maestro de cosas
res sacra> El que se ocupa de cosas sagradas: uoo,o,ov sa-
sagradas: u- crorum doctor> Oficio sagrado: -
o,uo,uoo,o,ov qu circa res ou,, munus sacrum> Que acep
mysticas versatur> Ensear las cosas ta lo sagrado o a los que honran lo sagrado:
sagradas: ov sa- uoo,o,ov qui sacra o sacrorum
cra doceo> Hablar de cosas sagradas: oo cultores recipit> Que can ta cosas sagradas:
de rebus sacris verba facio> Iniciado en lo o,ou, qui sacra canit> Que cuida
sagrado: ,ou, sacris iniciatus> Inicia de lo sagrado: oo,o,ov; o,
dor,maestro en las cosas sagradas: o, sacrorum custos> Que ensea las
u,o, iniciator,sacrorum princeps cosas sagradas: oo,
et magister> Instruccin en cosas sagradas: ou,; ov,ou, qui res sacras docet>
uo,, sa- Que lleva cosas sagradas:
crorum disciplina> Instruir en las cosas oo,uoo,o,ov qui sacra fert> Que
sagradas: ou initio> Lugar sagrado: tiene nombre sagrado:

699
vuo,ou, sacram vocem habens> Que tiene mis
voz sagrada: vo,o,ov
sacram vocem habens SALAR sale condio> Antes: o-
ante salo> El que sala: -
SAGRARIO,lugar donde se guardan las cosas u,o, salsamentarius> Para poner en
de culto ov,ou- conserva: muria con-
ov,ou, sacrarium dio

SAHUMAR vu,u,vu, SALARIO o,,; oo


u,ov,u odores ,; vov,ou, merces ex labo-
incendo,suffio> Con azufre: - re> Dar el salario: oo mer-
,- sulphure perfumo> Con in- cedem do> El que da el salario: -
cieso: v thure aspergo o,-,ou,; o,
ou, qui mercedem persolvit> El que pide el:
SAHUMERIO ov,o,; u- o,-o,ou, mer-
,v,ov,u, cedis quaestor
u,,o,; uov,
ou, suffimentum,suffitus> Accin de SALAZ o,o,o,ov salax
quemar sahumerios: v,,
suffimenti urendi actio SALAZN ,v,; u,
,; ,, conditura quae sale fit> El
SAL ,,; vov,ou, asal, que vende salazones: o,ou,
nitrum> Compuesto con sal: u- salsamentorum vendi
,,v sale conditus> Cosa no con- tor> Plaza donde se vende: o-
dimentada con sal: uo,o,ov ov,ou, forum ubi salsamenta ven
non conditus aut maceratus sale> Gra duntur> Vender salazones: o-
no de sal: vo,ou, grumus salis salsamenta vendo
Rociado de sal: o,o,ov sale
conspersus> Tener gusto a sal: SALCHICHERO voo,o, tuce-
saporem salis refero> Tener un poco de tarius
sal: u aliquantum salis habeo
SALACIDAD v,, salacitas SALCHICHA o,ou,; ov,ou,
; oo,ou, forcimen
SALADO o,vo,,ov;
,v; u,,v; u, SALCHICHN o,ou,; ov,ou,
; ,,; u,,v; - lucanica
,,v sale conditus> Algo sa-
lado: `o,o,ov; ,,v SALIDA u,v,o
subsalsus> No salado: o,o,ov ,;,o,; u,
non salitus> Un poco salado: u- ,; oo,ou,; u,-
o,o,ov leviter salsuginosus u,,,,; ov,ou,;
oo,ou,; oo
SALAMANDRA v,, salaman- ou,; ,,; u,,
dra egressus,secessio,exitus,egressio>
Con mala salida: uoo,o,ov di-
SALAMANQUESA ,ou, stellio fficilem exeundi malam viam habens> Que no
tiene salida: voo,o,ov
SALAMINA (isla) .vo, Sala-
multum habens exitum> Referente a la salida: ,oo, vu,-
o,o,ov; o,,v v,,,,ov,o
ad exitum pertinens> Fin,trmino: o,v,ov,oo,
,o, exitus o egredior,exeo,orior,emergo>
Ha de salirse: uov exeundum est> A
SALIR u,,v,v- esconmdidas: vu,-v;
,o,v,o,, ,,o exo-

700
rior> Afuera: o,u,- effluo> Fuera: o,-
v,v,ov,o- o digredior> Mucho: -
o,v,v,o u supra modum exundo> Oculta e
,o,,v egre insensiblemente: v,-v,
dior,exorior,exsilio,excedo> Fuera primero: -u,v clam et sensim emer-
o prius exsilio> Al encuentro: go> Rebosar: vo exundo
uv occurro> Al pblico: o in
medium pro- SALIVA ,o,; ,,o
deo> Salir saltando a modo de manan- ; ov,ou,; o,o,ou,
tial: oouv aquae salientis mo re effluo> ; ov,ou,; ,,o,
Arrastrando: ,. saliva> Arrojar saliva contra: o,-
erefo> Con mpetu: , salivam immitto in> Parecido a la
,vu,o, saliva: ,
,o,o,, , salivae similis
,,uvu,-v
erumpo> Con furia: o gradu con- SALIVACIN u,u,o,
citato feror> De donde no se puede salir: ; ,,o, screatus
uoo,uo,o,ov unde no n facile salivae abundantioris emissio
exire> De donde se sale fcilmente:
oo,o,ov unde facile exitur> De madre: SALIVAR sputo
,
-u,, restagno,exundo> Sa- SALIVAZO ,o, id quod exs-
lir de para: abeo inde ad> puitur
Dejar salir: emitto> Del agua:
emergo> El primero del agua: SALIVOSO ,, salivosus
ov primis emergo> El primero:
oo prior exeo> Empezar a salir: SALMISTA ,o; ,ou, psaltes
v,v-
exorior> En secreto: o SALMO ,o,; ,o,;
clam egredior> Fcultad de salir: v psalmus> Cntico de los: ,
exeundum> Fluyendo: ou- , psalmorum cantatio> Cantor de salmos:
v defluo> Furtivamente: ,o, qui psalmorum canit> Que
furtim exedo> Hacer salir: v- escribe salmos: o-o,ou, qui
, surgo,abire facio> Ir saliendo: psalmos scribit> Que gusta de los psalmos:
v suborior> Junta- o,,
mente de pronto: uvo una erum psalmis gaudens
po> Juntamente: uvoo,uv-
,uvo simul egredior> SALMONETE ,,; ,o,
Mal las cosas: oou,uou- trigla
infeliciter mihi succedit> Man-
dar salir: o,oo SALMUERA ,o,;,,;
exire jubeo> Marchar fuera: o- ,o, salsamentum> Aderezado:
exeo> Poco a poco: u,,v muria conditus,
sensim exeo> Precipitadamente: o- salsus> Agria: ,uo,,
o prosilio> Primero: oo muria acida> Lo que tiene salmuera:
prius exeo> Que sale mal,infausto: `o,o,ov aliquid salsuginis ha
u,, male cedens> Que sale bens
o,o,o,ov praeter effluens>
Rompiendo,arrebatadamente: SALPA (pescado) ,, salpa
raptim erumpo> Salir de: v
egredior> Saltando: SALPICADO de blanco uo,o,
,u exsilio> Se ha de salir: ov albis notis distinctus
ov exeundum est
SALPICADURA v,, perfusio
SALIRSE fuera en secreto o clam

701
SALPICAR ov,,,- praeterea inspergo
o,, conspergo,macu-
lo,impingo,perfundo> Ms: o-
SALPIMENTAR u condio> Lo que o insilio> Dentro,sobre:
sirve para salpimentar: , vo,v insilio in,ir-
o, id quod ad condiendum utitur ruo> Despus: o post insi-
lio> Donde se salta mucho: ou-
SALSA ,u,o,; o,o,ov in quo multum exultatur> El que
,, jurulentum,salsamenta> De salta sobre: vo,,
vinagre y grasa: uov,ou, ov insiliens> Saltar en: ,
u,o, aceto et pingui con- ov, insilio> Entre:
dimentu salto inter> Hacer saltar
oo exsultare facio> Hacia adelante:
SALSAMOLA o,v, mola salsa> Va oo,oo ad-
sija para la salsamola: ooov,ou silio> Impetu del que salta: -
vasculum in quo salsae fruges ,o,;,, impetus de
conjiciebantur silientis> Saltar jugando: v-
exsilio,exultim ludo> Juntamente en:
SALTAMONTES ,,o, rep uv,-o simul insilio
tile saliens Llegar saltando: o adsul-
to> Saltar mal: oo perperam
SALTAR o,vov,v salta> Movimiento de los pies y de las manos
o,-o,o,, saltando,bailando:
o,oo,,o- ,o, pitylisma,micatio pedum et
,o,vu,,v manuum in saltando> Muy gil en saltar:
o,,,oo oo,o,ov multum agilis in saltu> Por
o,oo,,, bajo: o-
,o,,, vo subsulto> Saltar primero sobre
o,,,,o, oo prosilio in> Que salta bien
o,, salto,salio,insi- o,o,ov bene saltans> Que salta de
lio> Saltar a: ,o transilio> A lado,oblcuamente:
la otra parte: o- oblique insiliens> Que salta entre las
transilio> Abajo: o,- ovejas: `voo,, inter pecudes
,o desilio> Accin de saltar: saltans> Que salta mucho: ouo,o,ov;
,, saltatio> ou, solamente acus. ou)
Saltar afuera: ,o multum
o extra salio,exsilio> Agil en saltar: saliens> Saltar abajo:
,,, salio,desilio> Saltar en: ,
v; v,o,, agilis ad sal- o insilio in> Sobre: o-
tandum> Al son de la msica: - ,o,,vo,v
o subsaltando choro canenti> Al ,,,o
rededor: o,, ,o, supercilio
circumsalio> Ante o delante: subsilio> Uno sobre otro: v-
ooo praesulto> Como los ni- unum super alium rejicio> Un poco
os: o,o, sal- o subsilio
to more puerorum> Con mpetu: -
prosilio> Con la mano extendida en forma SALTARN o (solamente acus.:
de espada: manu por- ou) multum saltans
tenta in formam ensis saltito> De alegra:
(), ex- SALTEADOR o,ou, praedator>
sulto> De lado: ,- De caminos: oo,o,ov; o
a latere salto> De rebote: o- ou,,v viarum incessor
resilio> De una parte a otra oo
desulto> Saltar de: - SALTEAR ou latrocinor
desilio> Dentro: o,

702
SALTERIO v,,; vov,ou,; bro> Dar pequeos saltos: o subsulto>
,o,;ov,ou,;v Salto de altura,mpetu del que salta:
,v,, nabla> Tocar el:v ,o,;,
nablam pulso> Que toca el: v , ex alto praeceps saltus,impe- tus
,ou, qui nablam pulsat desilientis> Salto de cabeza: u
,,; u,,; u-
SALTO ,,;,o,; ,o, saltatio in caput
ou,o,; ,o,;
,,;,,o SALUBRIDAD o,o, salubritas
; ,,; ,o,; ,o,;
,o, sal- SALUD `,,,;o,o
tus,saltatio> Agil en el salto: ; ; ,,,; -
,ou, agilis in saltu> Celebrar con saltos:
oo saltando cele
ov,ou, salus> Diosa de la salud: ve para saludar: oo,o,ov aptus ad
,o, Salus> Buena salud: salutationem> Saludarse abrazndose:
,,, bona valetudo> De poca v pari humani-
salud: vo,,v valetu- tate complector> Se ha de saludar:
dinarius> Estar bueno de salud: oov salutandum
valeo> Gozar de salud: v recte valeo>
Mala salud: v,,; v,, ad- SALUDARSE dndose la mano v
versa valetudo> Opulencia de salud: prensa manu resaluto> Darse la mano:
ouu,, sanitas opulentia> v,o dextra data sa-
Perfecta salud: ,, integra sanitas> luto
Que goza de poca salud: -
v,,v valetudinarius> Resti- SALUDO ,o,; ,o
tuir la salud: uv,o sa- ; ,o,; ,
nitati restituo ,; ,o, salutatio> De despedida
que vaya bien! ! feliciter
SALUDABLE oo,o,ov; -
,,v; oo,o,o- SALUTACIN ,o,; -
o,o,o,ov; v,ovo, ,o,; ,,; ou
vo,,ov; ,,v; - ,; o,o, salutatio
o,o,ov; v,,v saluber, Dando la mano: ,, suscep
salutaris,salutifer> Que carece de tio per dextram> Que vaya bien!: o!
enfermedad: vo,voo,vou- vale,bene tibi sit!> Psalo bien,pasadlo bien!:
o,o,ov morbi expers oo,o!
vale,valete!
SALUDABLEMENTE v, salu-
briter SALUTFERO oo,,ov; o,
o,ov salutifer
SALUDADO o,,v salutatus
SALVACIN,recompensa por el salva-
SALUDAR o,,, mento de algn peligro,ofrenda a los dioses
u,oo,oo,o- por alguna curacin: ov
o saluto> Amante de saludar: ou, praemium salutis
oooo,o,ov studiosus salu-
tandi> Amistosamente: oo amice SALVADO ,,v salvatus> Csca-
saluto> Con afecto: o ra de trigo,cebada: ,,;
humaniter ewxcipio> Con cortesa,con u,v,; ,o,;
agasajo: o dextra data salu- uov,ou, glumae et acerca hordei
to> Digno de ser saludado: o- Perteneciente al salvado: u,
o,,ov; o,o- , furfuraceus
,,v salutandus> El que saluda:
ooo,o,ov salutator> Que sir- SALVADOR o, (ou,ou,ouv); ,

703
o, salutis auctor,salvator
SAMARITANA ,o, samari-
SALVAJE ov,v,ov; ,ou, tana
silvestris,ferus> Fiero:o,
o,ov saevus SAMARITANO ,ou, samarita-
nus
SALVAR ,,o,,,
, servo> Capaz de salvar: SANABLE ,,,v; o,
,,v habens vim servandi> Que se ha de o,ov sanabilis
salvar: o,,ov ser-vandus
SANAR u,,,
SALVARSE o servor o,,. sano>
A quienes es fcil sanar: u-
SALVIA o,ou, salvia> Transmari o,o quos facile sanare licet> Di-
na: `vov,ou, horminum> Abundan fcil de sanar: u,,; u-
te en salvia: ,, abun- uo,o,ov difficilis ad sanan
dans salvia> Parecido a la salvia: dum> Lo que tiene fuerza de sanar:
v,, hormino similis o,,ov; ,,,
v habens vim sanandi
SALVO oo,o,ov; o,,ov; o
(ou,ou,ouv),o,,ov salvus SANCIN vo,ou,; ov,,
sanctio
SAMARIA ,, Samaria
SANCIONAR o,voo, SANGRADOR oo,o,ov venae in-
u,u sancio,lege san cisor
cio> Antes: ou ante sancio> Con ley:
vo lege sancio> Derecho de sancionar las SANGRAR sanguinem extraho (
leyes: voo, animal), scalpro aperio
, jus sanciendi leges> El que es
sancionado y sancionador: , SANGRE ,,o,; ,,
o, sancitor> Est sancionado: -o ,o, sanguis> Abundancia de sangre:
sancitum est> La alianza con libaciones: ou,, abundantia sanguinis>
ovoo,-oo li Abundancia de sangre y de humores en el
bando foedus facio> Sancionar la ley: cuerpo: ,,
vooo,voo sancio> Lo sancionado humorum redundantia> Abundante en:
por la autoridad: v- oo,ouo,o,ov;-v,
,o, quod auctoritate suprema sancitum v,ov sanguine abundans> Abundar en
est sangre: ou abundo sanguine>
Ansioso de sangre: o,-
SANDAL (rbol) vov,ou, santa- o,o,ov; v,v,ov avidus
lum sanguinis> Beber sangre:
sanguinem poto> Sangre caliente:
SANDALIA ov,vov,vov ,o, cruor> Avido de sangre:
ou, sandalium> Especie de sanda- ,,v avidus caedis> Chorro de
lias elegantes: ,, calcea- sangre de las narices: o,,o,
mentum genus> Que lleva sandalias de oro: sanguinis e naribus torrens> Coagulada:
uovo,o,ov aureas san -
dalias habens o,ou, sanguis coagulatus> Consan-
guineidad: ov,, consan-
SANDARACA (especie de arsnico rojo) guinitas> Corrompida: ,o,
v,, sandaracha> Parecerse a la ,o,; ov,ou, sanies,cru-
sandaraca: v sandara- or.sanguis crudus> De color de san-
cham imitor> Semejante a la: v gre: ov,,v cruentus> De
vo,o,ov sandarachae similis vctima: ,o, cruor vic
timae> Demasiada sangre:

704
, nimia sanguinis copia> Derrama SANGRA ,, sanguinis de
miento de sangre: ,, sanguinis tractio
eruptio> Derramar sangre:
sanguinem fundo> Extrava- SANGUIJUELA ,, hirudo
sada: ,o, cruor> Falto de
sangre: o,o,ov cui deest sanguis> SANGUINARIO `o,o,ov; ov
LLeno de sangre: v, ,v; ,,v sanguinolen
sanguineus> Llevar a sangre y fue tus,caede infectus
go: depopulor,trucido> Mancha
do de: vo,o,ov caede cruentus SANGRIENTO o,o,o,ov;
Manchar de sangre: o cruore u,, cruentus
inquino> Pobreza de: ,,
o,, inopia sanguinis> Podrida: SANGUNEO ,,v; vo,
ov,ou, sanies> Pujo de sangre: ,ov; ,ov,,;
v,v,o, te o,o,ov sanguineus
nesmus> Que destila sangre: vo
o,ov sanguine stillans> Que detiene la SANGUINOLENTO o,o,ov; ovo
sangre: o,o,ov sistens sanguinem> ,ov sanguinolentus
Que goza en la sangre:
o,, gaudens sanguine> Que tiene SANIDAD `,,,,
poca sangre: o,o o,o,; ,,,
ov cui parum sanguinis est> Quedar sin sanitas> La diosa de la sanidad: ',, dea
sangre: , desti sanitas
tuor sanguine> Redundante en sangre:
ovuo,o,ov sanguine redundans> SANO vo,voo,vouo,o,ov
Sacar sangre: , san ,,,; o,o,
guinem elicio> Manchar con: - ov; oo,,ov; oo,,ov; o,
,u sanguine foedo> Teir de: ,ov; v,,v; ,,
ov cruento> Vaso para reco- ; ,,; ,,v sanus
ger la sangre de los sacrificios: ov,ou, morbo carens> Estar sano: ,,
vas sanguinem exci- uv,,o,o,-
piens v sanus sum

SANTAMENTE v,v,, vo,,ov omnino sanctus> Hablan


,, sancte,pure do de lugares: `o,,ov sanctus
Hacer santo: sanctum reddo> Muy
SANTIDAD ,,,; ov, santo,santsimo: o,-
; ,,o,; v- o,o,ov ter sanctus,sanctissimus
,, sanctitas> Conveniente a la
o,, sanctimoniam decens SANTUARIO ov,ov,ou,
Del lugar: u,, sanctitas lo- sanctuarium
ci> Excelsa: v,, perfecti-
ssima sanctitas> Obrar con santidad: SAUDO vo,o,; vo,o,,
sancte ago> Que excede toda santidad: ; o,,v torvus> Aspecto sau-
o,o,ov excedens omnem sanctitatem do: o,,; ,o,
; ,, torvus aspectus
SANTIFICACIN ,o,;
,o, santificatio SAPO o,ou, bujo> Parecido a un sapo
o rubeta: uvo,,
SANTIFICAR ,,o san rubetae speciem habens
tifico,sanctum facio
SAPONARIA,yerba usada en la limpieza de la
SANTO o,,ov; `ov,ou,; v lana ou,o,; ouov,
,,,; o,,ov; - ou, radicula lanaria
,,v sanctus> Enteramente santo:

705
SAPRFILO,amante de cosas feas y ver o,o,ou,;ov,ou, pal-
gonzosas o,o,ov amans tur- mes,pampinus> Estrpito de los sar-
pium et foedorum mientos: o,-u,o, stre
pitus sarmentorum> Hecho de sarmien-
SAQUEADO oo,o,ov valde direp tos: vo,,ov; ,-
tus ,v e sarmentis factus> Sarmien-
tos secos: ,o,; -
SAQUEAR ,o,ou, ov,ou, sarmenta arida> Llenarse la vid de
ou,ouu,o, sarmientos: o pampinis silvesco>
,-,o, , Lleno de sarmien- toc: ,,
o,o depraedor,compilo, sarmentosus>
diripio> Pillar (pillaje): ouu Que produce sarmientos: uvoo
compilo o,ov sarmenta ferens> Arrancar sar-
mientos: ,ov pampinos detraho
SAQUEO ovo,,; ovo,,
direptio,praedatio SARNA v,,; vo,o,; o-
o,ou,; ,,; ,,
SARCASMO ,o, sarcasmus> Con o,o, scabies> En perros y ani-
sarcasmo: acerbe males ( en el cuello): ,o,
sordes capitis> Estar infestado de sarna:
SARCCOLA (rbol) o,, scabie infestor> Expuesto a la:
sarcocolla ,,v obnoxius scabiei> Llenar de
sarna: vu scabie infesto> Tia,miseria
SARDIS (ciudad) ,v, Sar- causada por el hambre:oo,ou, scabies
des> Perteneciente a Sardes: - strigositas a fame ortum ducens> Util contra
vo,,ov sardius la sarna: ,,v utilis adversus scabiem

SARDO ovo,,ov sardonius SARNOSO ,,v; o,,


o,,ov; ,,; -
SARDONIA vu,uo, sardonyx (piedra ,,v scabiosus,scaber> Estar sar
preciosa) noso: , scaber fio> Ha
cer sarnoso: scabrum reddo
SARDNICO v,,v; vo
vo,v,,v sardonicus SARTNvov,vov,ov,-

SARGO (pez) o,ou,; ,ou, ov,ov,vov,ovov


sargus,piscis ou, sartago,vax frixorium

SARMIENTO `vo,ou,; ov,o SATRE ,o, sartor> Mujer del sastre:


; ovov, ovov,ou,; , ,, sartrix> Perte
o,; ,,,,;
neciente a los: ou,,v pertinens costumbres y vicios de los hombres (en el
eum qui vestes facit teatro): hominum mores et vitia
perstringo
SATRERA ou v ars ves-
tes conficiendi STIRO uo,ou, satyrus> Stiro,
carnero gua del rebao: uo,ou,
SATANS oo,oo,; v (indecl.) aries major> Imitar a los stiros: u
mundi princeps,Satanas satyrum imitor> Pequeo: uo,ou,
parvus satyrus> Que
SATRICO ,,v; tiene figura de stiro: u,
o,; u,,,v saty- satyros referens> Stiros danzan-
ricus,dicax,invectivus tes: u,v,o satyri salta-
tores> Danza de los stiros: v
SATIRIZAR satyrice dico> Las o, (ac. -v) satyrorum saltatio

706
SATISFACER , satisfa- SAZN ,o,; ,, maturitas>
cio> El que a todos satisface o del todo En sazn: o,,ov; o; ,,v;
satisface: v,, omni o,-
no oblectans,omnes oblectans> Que sa o,o,o,ov tempestivus> Lo que est
tisface: o,,ov replens> De- en sazn: vo,o,ov tem
jar satisfecho: uvo satisfa- pestivus
cio
SAZONAR o condio> Ligera-
SATISFECHO,feliz ovo,,ov; mente: v male condio
oo,o,ov contentus,compos> So-
bremanera: o,,; o- SEBO ,o, sebum> Convertir-
o,o,ov supramodum satur> Estar sa se en sebo: o in sebum con-
tisfecho: vvo,vv sa- vertor> Parecido al sebo: ,
tis haeo ,, sebum referens

STRAPA ,ou, satrapa> Ser strapa: SECADERO de higos y de quesos


sum satrapa> Per- , locus in quo siccantur casei et ficus
teneciente a los: ,,v ad satrapas
pertinens SECAR ,uv,,vv
uv,,-, o,
SATRAPA ,, satrapia o,o,-,-
,ov,v,,u-
SATURAR o,oovvu,-ov- v,,,-,,
v,oo exsaturo v,uv,uv,
,-,u,v,-
SATURNAL (plural) v,v, satur v,uv,v,,-
nalia v,,,-
v,,ouv,,,
SATURNO vo,ou, Saturnus> El hijo de: v,,,,,
vov,vo,; ov,ou ,,v,u,v,
Saturni filius> De Saturno: o- oo exsicco,arefacio,exaresco
v,,v saturnius Al sol: o in aprico desic-
co,in solo> A la vez: uvuv,u-
SAUCE ,,; ,,; , vuv simul arefacio> El acto de secar:
; o,,; o,, salix> De sauce: ,,; ,o,
ovo,,ov salignus> Fru- exsiccatio> Los vestidos: `-
to del: oo,ou, salicis fruc vestimenta desicco> Ms de lo su-
tus> Rama de: `,`, salignus ficiente: v plusquam satis
exsicco> Ms: v insuper ex-
SACO,flor de vov,ou, sambuci flos sicco> Que se seca: ,, arescens>
Que seca mucho: oo
SAUZAL v,vo, salicetum o,ov valde exsiccans> Que tiene fuerza de
secar: v,,v ha
SAUZGARTILLO (mimbre) o,ou, vi- bens vim exsiccandi> Se ha de secar:
men vov arefaciendum

SAYO o,o,; ,o, SECARSE o,,u ares-


sagum,chlamys> De piel de cabra: - co> Al sol: o ad solem exsic
uv v e pellibus caprinis tecta tunica cor> Empezar a secarse:
- exaresco
SECO o,o,ov; vo,,ov
SECCIN o,o,;,o, sectio o,,ov; o,o,ov;o
,ov; vo,o,ov; o,
SECESIN ,, secessio ov; o,,ov; o,o,

707
ov; o,,ov; o, ov qui est praeter succeptum opus
o,ov; ,,v; u,,v;
,,v; ,,v siccus,aridus SECUNDINA ov,-ov,ov,ou,
Algo seco: o,o,ov aliquan- secundinae,secundae> Membrana que ha
tum siccus> Hablando de plantas: ,o ce las veces de secundina:
aridus> Seco,flaco: - v,uov,ou, secundae
,,v; ,,v; -
,, squalidus per siccitatem SED ,,; o,o, sitis> De sed
Hasta la mitad: o,o,ov ex media parte insaciable: o,o,ov impastus> Que
siccus> Medio seco: ` causa sed: ,
u,,;`uo,o,ov semifri ,v sitim afferens> Tener mucha sed
gifus> Muy seco: uvo,o,ov; vehementer sitio> Tener sed:
uo,,ov; ouv,,; o sitio
o,o,ov valde siccus> Por la accin del
aire o del sol: u, SEDA ,, sericum> De seda:
v a sole vel aere arefactus> Que anda o vive ,,v sericus> Gusano de:
en seco,en tierra: o- u,uo, bombix> Todo de seda: o
,o,,v qui in sic ,,v totus ex serico
co vivit> Sobremanera: o,o,
ov supra modum siccus SEDAL para pescar ,o, li-
namentum
SECRETAMENTE arcane
SEDANTE uo,,ov; u,
SECRETARIO ooo,ov; o ,v; vuvo,o,ov dolorem sedans
,, subscriba,tabellarius>
De actas: vv,vv,v,ov scri- SEDENTARIO vo,o,ov sedenta-
ba> Escribano: ,, rius
scribarum praefectus
SEDICIN ,,;
SECRETO vuo,o,o,ov; - ,; o,,; ,,;
,,; uo,o,,ov ab- ,; o,ou,; o,ou,; v-
ditus,occultus,arcanus> Declaracin de un ,o, seditio> Compaero de
secreto: u,, in- sedicin: u,o, socius seditionis>
dicatio rei arcanae Estar rodeado de sedicio
nes,revueltas: ,-;
SECTA ,, secta ,o seditionibus
premor> Excitar sediciones: oo-
SECTARIO uvo,-,, asse- o,, seditio-
cla nes excito> Motor de sediciones:
,o, seditionum motor> Mover
SECUAZ oou,,v; o, sediciones: o,u,uo
,; vo,; ,,v se- voo seditiones moveo> Que no
quax,assecla promueve sedicin: o,o
ov nullam seditionem movens> Sujeto a
SECUELA oo,, sequela sediciones: ,,v sedi-
tionibus obnoxius
SECULAR vo,o,ov saecularis
SEDICIOSAMENTE o sedi-
SECUNDARIO uo,,ov; u- tiose
o,,ov; uo,o,ov secun
darius> Hacer papeles secundarios: SEDICIOSO ooo,; -
uv secundas partes ago> o,o,ov; u,,v; u,
Que hace papeles secundarios: u- ou,; v,o; v
v,o,secundas partesagens ,v; voo,,v;
Lo que se hace dems: o,o, ,ouoo,,v; ,,

708
; ,ou, seditiosus> Reu- v; o,o,ov; ,, siti bundus> Muy
nin sediciosa: uo,, sedi- sediento: ouo,o
tiosa contio ov multum siticulosus

SEDIENTO o,o,ov; ,,
SEDIMENTO ,, v, tum
,o,; uv,-
,, sedimentum> Lo que queda en lo SEGREGAR o,o,,vv
hondo: ov,ou, quod subsidit vo,ov separo,segrego> Con
uvo simul segrego
SEDUCCIN v,o,; oou-
,,o,; ,o, SEGUIMIENTO ,o, persecutio> Ir en:
,,; o,o eo post
, seductio,illectamentum
SEGUIR `,`o,`o,oou-
SEDUCIDO, pervertido o,o,ov ,o,,,o-
effoeminatus ,oou,,,
,,,,oou-
SEDUCIR `ou,oouo,o- ,,,o,,u-
v,o,,o o (una consequor) sequor,inse
,,v, decipio quor> A alguno: uvo assec-
seduco> El entendimiento: voo- tor> A la par: uvo,- una sequor> Al
,v mentem suffuror> Se alcance: o inse-
ducir o inclinar con palabras dulces quor> Al lado de,al paso de: uv-
flecto mollibus verbis> Ser seducido ,uvoou,o asse-
juntamente: uvo- quor> Al que va delante: oo-
simul seduco praeeunt em insequor> Con: u-
o,uv,uvo consequor> De cerca:
SEDUCTOR o,,; ,o cominus sequor> Detrs:
; ,ou,; ,o , pone sequor
o,,; ,o,; vo,,ov El que sigue detrs: ouo,
ovoo,ou,; o,,v se o,ov pone sequens> El que sigue:
ductor,tentator,leno,lenocinator> Se ,o, comes> En pos: -
ductora de un hombre: ,oo, oou subsequor> Hasta el fin:
virum seducens persequor> Inmediatamente
o sobsequor> Ir siguiendo:
SEGADOR ,o,; ouo,- o consequor> Juntamente: u
o,o,ou,; ,,; - oou simul assector> La pis
u,; u,ou,; uo ta: vo,v vestigando se-
o,o,ov; +,o, messor, qui spicas quor> La que sigue: o,, se-
colligit> que ata los ma- quens> Los alcances: uvoou
nojos: oo,ou, messor qui li-gat una subsequor> Mandar seguir:
manipulos sequi jubeo> Que sigue detrs: -
ou,ou,ouv (-oo) pone sequens
SEGAR ,,o, Se sigue: uv consequitur
,,,,-
,oo,,,- SEGUIRSE a v subsequor
, messo,meto> Segar corto:
demeto> Juntamente: uv- SEGN (acus.), (gen.) secun
una meto> Que puede segarse dum> Segn lo que: () se-cundum
,,v qui meti potest> Que siega tarde: quae
,ou, qui sero metit
SEGUNDO o,,ov secundus> Del
SEGMENTO ,,,o, general: oo,ou, imperato-
o,o,; oov,ou, segmen- ris vicarius> En segundo lugar,segun

709
da vez: u,,ov, ou, secur,falx messoria> Pequea:
u secundo loco,iterum> Entrar el ov,ou,;`ov,ou,
segundo: uov secundas partes securicula,dimidiata securis
ago> Ser el segundo: u
,u secundas partes ago> Segundo SEGURAMENTE sane
lugar: u,v, secun
dae partes SEGURIDAD ,o,v,
o,,,; u,
SEGUNDN que hace el segundo papel en la o, securitas> Con poca seguridad
escena uov,o, histrio secundas vo, non constanter,
partes agens parum tuto> Con seguridad: u,
ov, tuto,firmiter> Prenda de
SEGUR v,,; vu,uo,; o seguridad: ,o, pig-
o,; u,,; ov,
nus quod quid firmatur> Que da,ofre- ce
seguridad: o,,ov securita- SELLADOR ,o, sigil-
tem praebens lator

SEGURO o,,ov; vvo,, SELLAR ovo,o,


ov; o,vo,o, ,v,v,
vo,oo,uo,v- sigillo,obsigno> Al pie,aba
o,o,ov ( vo crasis) jo: oo sigillo imprimo sub> Antes:
certus,tutus,securus> No dudoso: o ante obsigno
voo,voo,vo,o,ov El que sella: ,o, ob-
induitatus> No vacilante: v,, non signator> Tierra para sellar: v-
vacillans terra sigillaris

SEIS ` sex> El nmero seis: ,o, SELLO o,o,; -


numerus senarius> Ms de seis mil: ov,ou,; ,o,;
o supra sex millia> Seis mil: o,; ,o,; -
o,, sex millia ,o,; vov,ou, exemplar
sigillum> Falso sello: ov,
SEISCIENTOS o,,; uo ou, falsum signum> El que sella o cierra
, sexcenti> Ms de seiscientos: con sello: ,o, qui obsignat>
o supra sexcentos> Seis y Custodiado con muchos sellos:
seiscientos mil: ' '; sexcen ouo,o,ov multis sigillis munitus>
a,sexcenta millia Cerrar con sello: u una sigillo

SELECTO o,o,o,ov selectus> SELVA `,,; vv,vo,;


Lo selecto de entre muchas cosas: ov,ou,; o,o,; ,,
o,o,; oov,ou, silva,arboretum> Abundante en lobos:
; ,o, flos cuiusve rei uo u silva lupis fre-
quens> Espesura de una selva: o
SELENITA v,ou, lanaris lapis o, densitas silvae> Guarda de las selvas:
,; ,o,
SELISTERNIO (comida sagrada que se silvae custos> Hijo de las selvas:
ofreca a las diosas cuyas estatuas estaban ov,, in silvis genitus> Que anda por
colocadas en sillas) - las selvas: ,ou
,, sellisternium qui per silvas incedit> Que duerme en las
selvas: o,ou, qui in silvis dormit>
SELLADO,impresin del sello o- Que gusta en exceso de las selvas:
,o, sigilli impressio> Mal se ov,, qui insano silvarum studio
llado: o,o,ov perperam sig- capitur> Que pace en las selvas:
natus> No sellado: o,o,ov oo,o,ov
nullo sigillo impressus qui silvas depascitur> Que vive en la selva:

710
,ou, silvicola bro,ttrico: u,,v qui est vultu
tetrico> Que tiene semblan
SELVCOLA ,ou, silvicola te encendido: v.o, qui
formidabilem aspectum habens> Tener el
SELVOSO ,,; oo,o,ov semblante ttrico y anublado: uv
silvosus v tetricum et nube obductum vul-
tum habeo
SEMANA o,o,; ov,ou,
hebdomada,septimana SEMBRADA ,, satriva,semina-
ta
SEMBLANTE ,,;,,;o
ov,ou,; o,, vultus, SEMBRADO ,vo; ,,v
facies> Abatido: ,, vul o,ou, satus,seminatus> Lugar
tus demissus> Estar con semblante abatido: sembrado: u,o, locus plan
sum vultu demisso> Con mal tis consitus> En el invierno:
semblante: u vultu tetrico> De oo,o,ov hieme satus> Espeso: u
brillante semblante: - voo,o,ov dense seminatus> No
,o,, nitidam faciem habens sembrado: oo,o,u-
Dignidad de semblante: vo, o,o,ov non satus> Que debe ser sembrado
, dignitas oris> Estar de mal sem pronto: oo,o,ov ma
blante: u tristi vultu sum> La que t ure satus,mature serendus> Primera
tiene hermoso semblante: ,o, quae mente: oo,o,ov primum se-
pulchrum vultum habens> Que tiene mal
semblante,som-
minatus> Que puede ser sembrado: natus> Segunda vez: v,
o,o,ov qui seminari potest> Senda que denuo sero> Sembrado de trecho en
atraviesa los sembrados: ,o, trames trecho: voo,o,ov ex inter
in agris trans- vallo seminatus> Sembrado tarde o que se ha
versus> Sembrado de fuego,ardiente: de sembrar tarde: o-
uo,o,ov igne satus> Sem- o,o,ov tarde seminatus,sero semi-
brados: ,o, sata nandus

SEMBRADOR o,,; ou, SEMEJANTE `oo,o,ov;o,


o, sator,seminator o,ov;`o,o,,ov; oo,
ov; ,u,; v,,: v
SEMBRAR ,, o,o,ov; ,u,v (-oo)
v,,u,u, o,o,ov; o,,ov; o-
,,v,- ,,, (oo); ,,
,oo,o semino, ; ,,v;: uo,o,ov; u,uo,,;
sero> Antes de tiempo: o, o,o,
ou prius,mature sero> En invierno: o,ov; ,,v; o,,ov
oo hieme semino> oo,o,ov; o,,;
Espaciadamente: voo parum den o,,; oo,o,ov
se semino> Espeso: uvoo den- conformis,similis> A la carne: -
se semino> Fuera del surco: oo- o,, carni similis> Semejan
clam surculos sero> Junto a: te a: ooo,,ov adsimilis> Casi:
juxta semino> Ocultamente oo,o,ov fere similis>
o occulte sero> Por todas partes: De un modo semejante: ,oo-
circumquaque sero periter,eodem modo> Del todo
Que se siembre muy hondo: oo semejante: o,o,ov pror-
o,ov qui profunde seritur> Que siem sus similis> En el vivir: oo,
bra primero: oo,o,ov qui primum oo,o,ov similis victu> Entera-
serit> Que siembra: uo mente semejante: vo,o,ov
uou,,v consitur> Recin sem- omnino similis> Hacer semejante a la vez:
brado: voo,o,ov recens semi- uvoo una effingo> Hacer

711
semejante: uvoo similem reddo> Muy SEMENTAL ooo,ou, insiliens vac
semejante: ,, ad- cis taurus
modum sililis> Parecer semejante: vo
similis videor> Pero no de la misma SEMENTERA o,o,; o,ou,
sustancia: ooo, satio,tempus serendi> Antes de la se
o,ov similis quidem,sed non unius et mentera: semente non facta>
eiusdem sustantiae> Que tiene partes En donde se ha hecho tres sementeras
semejantes: ov,, partes inter se oo,o,ov in quo tres sementes sunt
similes habet> Ser semejante en alguna factae> Hacer la sementera tarde: o
cosa: o, sero sementem facio
,.. aliqua ex parte similis sum> Lapso de tiempo de diez sementeras:
Ser semejante: ,o,oo- oo vo qui decem statio-
,,o,o si nes tulit
milis sum
SEMESTRE vo,-vo,,ov se-
SEMEJANTEMENTE ov,, mestris
v uv ov similiter
SEMICIRCULAR `uo,o,ov; o
SEMEJANZA o,,;, vo,o,ov semi-circularis,inflexus
o,; ,ou,,; -
oov,ou,; o,o,; o SEMICRCULO `uo,o,ov semi-
,,; o,o,; oo- circulus,hemicyclus
,, similitudo> De figura: o,,
similtudo speciei> He- SEMILLA u,o,;o,o
cho a semejanza de alguno: o ; ov,ov,ou,;
,o, factum ad similitudinem o,; o,,; o,ou, semen
Abundancia de: ou,, co-
SMELE (madre de Baco) ,, Semele pia seminis> Arrojar la semilla:
oo, semen jacio
SMEN u,o,; ov,,; o,,; Bolsa de la semilla: ov,ou
o,o, semen genita- pars fructus quae semen ambit> Mezcla de
le> Emisin de smen: , todas las semillas: v-
o, seminis emissio ,, omnifaria seminum mixtio

Que nace,brota de semilla: o- ,; oo,,ov; o,,v se


u,, semine erumpens,nascens> minalis
Que tiene diversas semillas: o-
oo,o,ov diversa semina habens> Que tiene SEMRAMIS ,o, Semiramis
la semilla envuelta en muchas capas:
ooo,o,ov multis SEMITONO `ovov,ou, dimidia pars toni
folliculis inclusum semen habens> Que tiene
mucha semilla: ooo SEMIVOCAL `vo,o,ov semivoca-
o,ov multum seminis habens> Que tiene lis
pequea semilla: o,
-o,o,ov parvum semen habens> SEMPITERNO ovo,o,ov; v-
Semillas lanuginosas: o ,v,ou,; o,o,ov;
v, lanuginosa semina> Sin cs- o,o,ov sempiternus
cara,desnuda; que echa semillas des-
nudas: uvoo,-o,o, SEN (arbusto) v,, sena
ov cuius nudum est semen
SENADO ouov,ouuov,ou,;
SEMILLERO uuov,ou, semina- ,ou,,; uvov,ou,
rium conciliu,senatus,curia> Ateniense
oo,ou, curia atheniensis> Dar cuenta
SEMINAL ,,v; al senado: refe-

712
ro ad senatum> Decreto del: oo-
u,o, senatusconsultum> Dig- SENDA ,,;o,ou,;u,,
nidad senatorial: ou,, dig- ,o,; u,,; ,
nitas senatoria> Echar del senado: ,; o,ou, semita,via> Senda recta:
uoo e senatu moveo> Jefe del u,, rectus trames
senado: ovv,v,ov (ovo)
princeps senatus> Primer asiento en el SENECTUD o,o, senectus
senado: o,, prima se
des in concessu SENIL vo,-o,,ov; ov
,,v; o,,v; u
SENADOR ouu,o,; ov, ,v senilis> Edad senil:
ovo,; ou,o,; u, ,; ,, senilis aetas
,u; ouo,ou,; uouu,
o,; ovoo,o (senatores),se- SENO o,o,; o,ou,;
nator> Senadores infernales: v- o,o, sinus,gremium> De gran seno:
orcini senatores> Conjunto de senadores: oo,o,ov magnum si-
uoov,ou, senato- num habens> Cualquier cosa que forma
res> Banco de los senadores: - senos: ,o, sinuatum quid quid>
,-, senatorum sebsellia> Insigne por Estrechar en el seno,abrazar:
la dignidad de senador: o,o,ov lato o,o in gremio foveo> Formar
clavo insignis senos,sinuosidades: o in sinus
contraho> Oculto en el seno: oo,-
SENATORIAL ouu,u, oo,o,ov sub sinu
,v senatorius occultus> Que tiene cinco senos:
voo,o,ov quinque meatus ha-
SENCILLAMENTE ,o, bens> Que tiene cuatro senos: -
simpliciter uo,o,ov quatuor sinus habens>
Que tiene senos profundos: o-
SENCILLEZ ,o,;o,o o,o,ov profundum sinum habens> Re
v,,; u,,; ,o coger en el seno: o in sinu
tenuitas,simplicitas> Amante de la constringo> Tener en el seno: o-
sencillez: oo,,v; - in sinu habeo
ou,ou,ouv amans simplicitatis
SENSATEZ v,, prudentia> Estar
SENCILLO uo,o,ov; ,, dotado de sensatez: ov
o,o,o,- sana mente praeditus sum
oo,oo,o,ov; o,,v;
o,o,ov; ,,; , SENSATO v,v,ov; vouv,,
,v; ovoo,ovoo,o,ov mo valde prudens,intelligens
destus,simplex,incautus,candidus> Ser
sencillo: oo simplex sum SENSIBLE ,,v sensibilis
Sin composicin: o,,ov sim-
plex> Sin lujo: o,- SENSUAL,entregado al deleite sensual
o,o,o,ov luxu carens
`u,, voluptati deditus per discumbo> Estar sentado entre dos:
Sensual,que adora la carne: o inter alios sedeo>
,o, qui carnem adorat Estar sentado junto a: ,-
,o, assideo> Estar
SENTADO estar sentado ,, sentado ms arriba:
v,,vu,v,v supra discumbo> Hacer sentar: -
,v,o,uv,u v,`,`,u,v,,
,v,,,o- v,,` sedere facio> Hacer sentar al
,,o,, insideo lado de: v juxta accumbere facio>
Estar sentado delante de otro,un puesto ms Estar sentado con, sentarse: uvo
arriba: su consideo> Los reales:

713
o,uo- cessus> Sentarse con: v,
,o,o castra metor> El - consideo> Sobre las rodillas:
que est sentado separada in genua inflexa subsido>
mente: vo,,ov in primis sub-selliis Sobre las ancas: coxendices
sedens> En las primeras fi- subsido> Sobre: v,-
las: o,o,ov in primis sub o supra sedeo> Sentarse jun-
selliis sedens> Sentado con ms seguridad tamente: u una assideo
(en la silla de montar): oo,,ov firmius
insidens SENTENCIA (parecer) v,o,
o,o, (aforismo),vu-
SENTARSE ,`o,o,- ,,,; ,o,
,,o,vo, ; ,o,; ,,;
oo,o,, ,,; ,, sententia>
v,o,, sedeo> Sentar- Anticipado,prejuicio: ov,
se a la mesa: accumbo> , praejudicium> Corta,pequea:
Sentarse abajo: uv,v `ov,vov,voov,ou, sententiola>
subsideo> Acto de sentarse: , Dicho sentencioso: v-
o,; ,,,; - u,o, sententiose dictum>
,o,; v,, actio Discurso lleno de sentencias: vo-
sedendi> Sentarse al lado de: o,, oratio sententiis copiosa
o, a latere El que dice muchas sentencias y re-
consideo,assideo> Sentarse alrededor franes: voo,o,ov qui senten-
circum sedeo> Sentarse aparte: tias exprimit> Expresin de senten
o,-o seorsum sedeo> Sentarse cias: vou,, sententiarum
cerca: o pro enuntiatio> Pronto en proferir sen- tencias:
pe collocor> Sentarse con: u vou,,v vividus in efferendis
uvv,uo,u, sententiis> Forjar sen
,-v consideo> Sentarse con otro tencias: vou sententias cude-
para juzgar: uo consi re> Sentencia oscura: o,,
deo> Sentarse de nuevo: o, obscura sententia> Perversa: oo-
-o sedem repeto> Sentarse el primero,en ,, perversa sententia> Salida de una
el puesto principal: - misma boca: oo,o,ov a sua ipsius
o,o primus sedeo,po voce profectus> Tan aguda que parece necia:
no solium supra alia> En sitio pre ov,ou,
ferente: o,oo,o sententia ita acuta ut fatua videatur>
ante sedeo> Sentarse en el teatro: Sentencia absolutoria: -
sedeo> Sentarse en silla: ,o, sententia absolutoria
in sella sedeo> Sen- Dar sentencia: dijudico
tarse cerca: ov,o,-
, assideo,adsto> Hacer sentarse SENTENCIAR,prejuzgar ov
a la vez juntamente: u- praejudico> Sentenciar,opinar en con
v simul mensae accumbere facio tra: v decerno adversus> En vez
Hacer sentarse junto a: ,uv- del juez: o locus ju-
v,ovvo accubo> Ha dicis decerno> El que sentencia por suerte
cer sentarse: sedere facio> (echando las habas): uo-
La accin de sentarse con: uv o,o,ov qui fabis fert sententiam
, considentia> Mandar sentarse junto a:
u assidere ju- SENTENCIOSAMENTE ov,voo
beo> Propio para sentarse: , ,vou sententiose
,v sessilis> Que se sienta al lado:
uvv,v,ov concessor> Que se sienta con SENTENCIOSO o,v,
otro: vo,o,ov concessor> Que se sienta voo,vov,,v; o-
el primero: vv,v,ov; o,, (cu-
o,o,ov qui sedet primus>
Sentado con otro: vo,o,ov con

714
ius sententiae sunt subtiles) senten Hacer seas con la cabeza hacia todas
tiosus> Hablar sentenciosamente: v partes: v undique innuo
,voo sententie loquor
SEAL o,o,; ,
SENTIDO ,,; vo,ou (vo ,; ,,; vu,o,
o),,o, sensus> Con un mismo ; ov,ou,; ,,;
sentido: uvvuov,uvvu- vov,ov,ou,; oov,ou,
univoce> Embotamiento de senti- ; ,o,; uv,,
dos: u,, senssum hebeba v,o,; ,o,; -
tio> Que ha perdido el sentido: , (indecl.) signum,tessera> Accin de
uo,o,ov qui sensum amisit> dar seales con hachas encendidas:
Vigor de los sentidos: , u,, signi datio accensis sublatisque
sensuum vigor facibus> Seal comn: ov,ou,
commune signum
SENTIMIENTO ,, sensus> Cambio Dada a otros: o,, sig-
de sentimientos: vo,, num aliis additum> Dada de noche por medio
mutatio animi> Con los mismos sen- de luces: u,, faci
timientos: oo,, iisdem effectibus bus sublatis significatio> Dar la seal:
obnoxius> Sentimiento pro v,v signum do> De
pio: o,, propia affectio jar seal,imprimir seal: v
Que tiene bellos sentimientos: - imprimo signum> El que da la seal:
v,v,ov pulchra sentiens> Que tiene los v,oo, signator> En un escrito:
mismos sentimientos:o- ,o, nota certis scriptorum locis
,, eodem modo affectus> Seme- opponi solita> Hacer seales con hacha
janza de sentimientos: oo, encendida: u face sublata signum
, similitudo affectuum> Sufrir graves do: Ha cer seales con la cabeza: v
sentimientos: uov gra- innuo> Hacer seales con la mano:
viter afficior> Tener sentimientos v manu significo> Hacer seales con
semejantes: o,oo si- teas encendidas desde un lugar alto:
miles effectus experior u,u e specula
accensis facibus signum do> Hecha a fuego:
SENTINA v,,; vo,ou, sentina> ,o, signum inustum o impressum>
Cubo para desaguar la senti Hecha a golpe: o,
na: vov,ou, vas quo exhauritur ou, signum percussione factum> Hecha con
sentina el dedo: uo,,
monstratio facta digito> Imprimir una seal:
SENTIR vo,, sentio, u signum imrpimo> La accin de sar la
doleo> Sentir con otro: uvvo- seal: ,,
cum alio sentio> Juzgar por los signi datio> Llevar seales hechas a fuego:
sentidos: vo sentio> Leve- o stigmata inus
mente: leviter doleo> Lo contrario: ta fero> Los fuegos que sirven para hacer
ov sentio contra> seales: u,o, ignes insignum
Lo mismo: oo idem sentio> accedens> Manifiesta: v-
Modestamente: oov modeste sentio> ,o, manifestum indicium>
No sentir: v sensu careo,nihil Pequea seal o signo: ov,-
sentio> Que se siente mal: v,v,ov ov,ou, parvum signum> Que da la
sentiens ali- seal: v,o,; o,
ter> Que siente otra cosa: v ,ov qui signum dat> que tiene seales
v,ov aliter sentiens> Sin sentir, sin darse ocultas: ooo,o,ov notas habens
cuenta: ,o, sensim occultas> Se ha de dar la seal: vov
significandum>
SEA v,v,o, nutus,sig Sin seal de reconocimiento:
num> Hacer seas con el sobrecejo: u o,o,ov nullas conjecturas sequens
superciliis nuto> Hacer se- Sin seal,sin marca: o,o,ov nullis
as con la boca: ore aliquid innuo> punctis notatus> Hacer seal indirectamente:

715
ov indico ostensus> Con puntos: ,
,v punctis distinctus
SEALADAMENTE insignite
SEALAMIENTO ,, notatio
SEALADO ,ou,;v,vo
; ,vo; ,,v sig- SEALAR o,,
natus,notatus> No sealado: v- ,vvu,v,-
o,o,o,ov non signatus> ,v,o,-
Con las manos: o,o,ov manu
,,, definio,no tinens> Ser seor de la casa: oo-
to,obsigno,significo> Con el dedo: o domus sum dominus> Ser seor:
uo digito commostro> Con la uv sum princeps> Seora:
mano: o manu ostendo> Con ,,;,o ; uv,o,;
puntos: , punc- u,v,
tis adnoto> De antemano: - , domina,hera> Seora de muchas
praesigno> El que seala con el dedo: posesiones: ,, multarum
uo,uo, possessionum domina>
ou, qui dactilo monstrat aut est monstratus>
Mal: ,- perperam signo> Que SEORIAL u,,v dominicus
contribuye a sealar: o,o,ov
consignifi- SEORO o,, dominatus> Con
cans> Se ha de sealar con puntos: ov seoro de s mismo: ,
punctis distinguendum est abstinenter> Obtener el seoro:
o dominatum obtineo
SEALIZAR ov significo> Con hacha
encendida: u face sub SEPARABLE o,o,o,ov
lata signum do> Sin sealizar v ,,v seponendus,separabilis
o,o,o,ov non signatus
SEPARACIN ,o,; o-
SEAS,hacer entender por seas vv ,o,; v,o,; v
innuo> Hacer sear con la cabeza: v ,oo,,,;
innuo> Hacer seas con los ojos: v ,o,; u,,;
oculis innuo u,,; ,,:-
,o,; o,o,,;
SEOR ,ou,; ,oo, ,o,; ,,; u,
; uv,ou,; ou,o,; ,; ,,, separatio
vo,ou,; ovo,ou,; o, segregatio,secretio,ablatio> Oculta:
ou,; u,o, dominus,herus, dynasta> vo,o, clandestina abductio
Absoluto: o,,
oo,ou, potestate absoluta fruitur> SEPARADAMENTE vu,,o
Seora absoluta: o- v,v,,-
,, domina cum potestate summa> v,,v,,-
Derecho seorial: o- ,,,,,,
v ov jus domini> Dar el ttu v,ouv,v,v,o-
lo de seor a: uoo titulum domini seorsum,divisim,seorsim,separa-
alicui dare> De la casa: o- tim
o,ou, herus> Concerniente al seor
de la casa: ooo, SEPARADO oo,o,ov; ,
,v hero vel patrifamilias conve- ,,v; ,,; vo
niens> De muchas posesiones: - ,ov; ,,v; voo,,ov
,ou, multarum possessionum do- o,ou, separatus,discretus,divi
minus> De s mismo: ooo,o sus> Estar separado: ,
ov sui dominus> Del seor: u, disjunctus sum
,v dominicus> Perteneciente al se-
or: o,,v ad dominum per- SEPARAR ovu,-uv,o-

716
,ov,ov,o, paro> El que separa o segrega: -
o,o,ovvu,v- ,o, separator,segregator> En partes:
v,,oovo,oo,- o dispertior> Por foso:
o,o,o,oov, fossa dirimo> Por mar: mari
ou,vu,-uv, disjungo> Que debe ser separado:
,v,oo,, vo,,ov
,,v,vo dimovendus> Que puede separar: o
,,,-, ,,v discussorius> Que sepa-
,,v,- ra: ,,v vim habens
v,,voo,vo,- abstrahendi> Que tiene fuerza de separar y
,,,, desunir: ,,
amove,averto,diverto, v vim habens separandi> Secretamen-
abstraho,separo,avello,excerno,disjungo,dis te: clam sepono
partior,abrigo,removeo> A escondidas:
suffuror> Al mismo tiempo: SEPARARSE ,v,,
uvv simul excer o,-,o,-
no> Con el codo: vo cu- o,, diverto
bito repello> Con intervalos: o- secedo,aberro,discedo
,- intervallo sejungo>
Con una cuerda: oov fune se-
SEPARATIVO o,,v separa o,o,ov; o,,ov; o,
tivus ,ov; u,ou, sepulchralis
ad sepulchrum pertinens> Columnas o
SEPTENARIO ,o, numerus sep- estatuas sepulcrales: ,v
tenarius> Amante de los nmeros sep- columnae superpositae> Monumento
tenarios: oo,o,ov amans sep sepulcral: ov,ou, sepulcrum> Voz
tenarii numeri sepulcral: u vox sepulcralis>
Inscripcin sepulcral:
SEPTENIO ,, septenium ,, in cippum inscrip-
tio
SEPTENTRIN o,o,ov sub sep-
tentrione positus> Vuelto al septen- SEPULCRO ,ou,; v,o,;
trin: o,,v versus ad vov,vov,u,; ,,
septemtrionem> Desde septentrin: o o,; ,,o,; oo
v septentrionali plaga> Del sep ou,; o,o,; o,ou,; u
tentrin: v a Borea ,o,; o,ou,; ,,
sepulcrum> Abrir sepulcros: uu-
SEPTENTRIONAL o,,ov; - u sepulcra effodio> De tierra: u,,
,,v; o,,ov septentrio tumulus> El que lleva las libaciones a los
nalis sepulcros: oo
o,ov libamenta mortuorum bustis infundenda
SEPTIEMBRE v,ovo, sep- gestat> excavacin de se-
tember pulcros: uu,, sepulcrorum effosio>
Excavador de: uo,o
SPTIMO oo,o,ov ; o, ov qui sepulcra effodit> Inscribir en la
,ov septimus> Da sptimo: o- columna de un sepulcro: -
septima dies in cippo o columna sepulcri
inscribo> Pequeo: ov,-
SEPTUAGENARIO oov,, ov,ou, parvum bustum> Que est o se
septuagenarius hace alrededor del sepulcro: o,o,ov
qui circa bustum
SPTUPLO o,o,ov; - et sepulcrum versatur> Que tiene el mismo
v,v,ov septuplus sepulcro> Que tiene pequeo sepulcro:
o,o,ov parvum ha
SEPULCRAL vo,,uo, bens sepulcrum> Urna sepulcral: -

717
,o, una sepulcralis> Sepul- ,ou,; vu,o,; ,
cro vaco: voov,uov,ou, ,; ,o (pollinctores)
cenotaphium,inanis tumulus qui mortuos effert,qui mortuos dedu-
cit,sepelit,mortuorum ductor,qui mor
SEPULTADO ,,v sepultus> Con tuos recipit
otro: vo,o,ov consepultus
Dos veces: ,, bis sepul- SEQUEDAD o,,; v,,
tus ,ov,,; ,o,; -
,o,; ,,; v,-
SEPULTAR vo,v,- ,,,; ,o,
,,,u,uo, ariditas,siccitas,exsiccatio
in tumulum infero,sepelio,in-
humo,funero,in luculo condo> Con: SEQUA ,, aquae penuria
uo,-, consepe-
lio> Dentro: v sepelio intra> SER ,,o.vo,vo
Juntamente: u,uv una vo,vo,,,o,
sepelio> Que sepulta a todos: o,ou, ,,o,o,
qui omnes sepelit> Se debe sepultar: sum> Ser adems: ou in
ov,uoov super existo> Antes: ovo,o
sepeliendum est vo,ovo ante sum,prior existo>
Existir con otro: v sum cum alio> A no
SEPULTURA o,o,o,; ,, ser que: '`-
; ,,,; o,ou,; - ov; nisi quod,nisi> A no ser que: v nisi
vov,vov,ou, fossa,sepultu-
ra,bustum> Privacin de sepultura: SERAPIS ,o, Serapis> Tem-
,, sepulcri jactura> Dar se pultura: plo de Serapis: ov,-ov,
v funero ou, templus Serapis

SEPULTURERO voo,voo, SERBAL (rbol) o,,;,; o


voo,voo,o,ov; vo-
,; ,,; ,, sorbus no: vo,vo,o,ov qui se-
cundis ventis utitur> Quedarse al se
SERENAMENTE ,vv,u reno: sub dio moror> Siem
v excogitate,cum tranquillita- pre sereno en los peligros y adversi
te,sine perturbatione dades: ,,v qui praesen
ti semper animo est ad omne discri-
SERENAR v, sereno,se men
renum reddo
SERIE v,,;o,o,
SERENARSE v,v sere- nus fio ou,;`u,o,; ,,;
,,o,; ,o, se-
SERENIDAD ,,; v, ries,series rerum> Colocado en la misma
o, serenitas> De nimo: serie: oo,o,ov in eadem serie positus>
,,, animi ala Continuada: u-
critas,animus praesens> Del mar: v,o,; ov,ou,;
v,,; v,, serenitas maris> Del ,o,; uv,o,
tiempo: ,, sere- continuus ordo,continuata sereis> De tres
nitas> Gozar de serenidad: o- rdenes: o,, trium ordinum
,uo serenitate fruor series> En la misma serie: o una
serie> Formando una se-
SERENO o,o,o,o rie: uo una serie efficiendo>
ov; v,,v; o,o,ov; Lnea: o,o, series
,,v; vo,vo,o
o,ov; o,o,ov serenus,tran- SERIEDAD ou,,; ou,
quillus> De vientos favorables,sere- o, gravitas,diligentia> Con se-

718
riedad: ou serio>El que gusta do en tierra: humi serpendo
de la seriedad: ouo,o,ov qui rebus
seriis gaudet SERPENTINA (piedra) o,,
lapis macuals habens
SERIJO,serillo uo,ou, vas vi-
mineum SERPENTINO oov,,; -
,,v; ,,; vo
SERIO ouo,,ov serius> Que ha- bla ,ov anguinus,serpentem referens,ser
seriamente: ouoo,o,ov qui serio pentigena
loquitur> Que habia de cosas serias:
ouuo,o,ov De rebus seriis loquens> SERPIENTE ,,;,
Que gusta de lo serio y veraz: o,ou,;,v, serpens> Cla
ou,,v se de serpiente: ,o, ser-
qui serio sermone delectatur> Dedi- pens quidam> Acutica: ,o,
carse a cosas serias: ou o,ou, serpens aquatica> Camisa de
rebus seriis operam do> Hablar de cosas serpiente: ,o,;
serias: ouoo de rebus seriis loquor> o, exuvium serpentis> De serpien
Tener aspecto serio: voo te: vo,,ov anquinus,serpen
gravitatem prae me fero tinus> Mordido por serpiente:
o,o,o,ov a serpente morsus>
SERMN oo,, sermo de rebus sacris Escondrijo,nido de: ,;
,,; ,o,; ,o,
SEROSIDAD ,o, serum>Conversin serpetum latibulum> Manchada: v-
en serosidad ,, in serum ,, serpens maculosa> Matador de
conversio serpientes: oo,o,ov; -
ovo,ou, serpentis percussor,
SEROSO ,, serosus interfector> Nacido de serpiente:
ov,, a serpente genitus> Nombre
SERPEAR vo,,u- de serpiente venenosa: ,
serpo,repo,sunuo> Que serpea o se ,,; uo,ou, venenatus ser
arrastra: ,o,;v pens> Pequea serpiente: ov,ou,
, reptator,repens parvus serpens> Que tiene forma de
serpiente: o,, anguis
SERPENTARIO (constelacin) o, speciem habens> Que tiene pies de
o; oo,ou, arquitenens,sidus serpiente: ou,ou,ouv (-oo)
coeleste serpentinos pedes habens> Cierta cla se de
serpiente: oou,o, ser-
SERPENTEAR,acercarse serpenteando pens quidam
o serpendo accedo> Serpentean-
SRPOL u,o,;`uov,ou, vo,o,ov nuper di-
serpyllum sectus serra> Que sierra algo: -
,o; ,o, qui serra ali
SERRADO ovo,vo,, quid secat> Serrado diestramente:
; ov,v,,v serra- o,o,ov serra eleganter sectus
tus
SERRN ,,o, se-
SERRADOR de piedras o,ou, rrago,scobs e ligno
serrarius lapidarius
SERRUCHO ovov,ou, serrula
SERRAR ,,,
,,,,o di SERVICIAL,complaciente v,v,ov
secco,serra incido,serro> Accin de: officiosus
,,; ,o, actio se-
rra secandi> Fcil de: o,o, SERVICIO ov,o,; o
ov qui serra facile secatur> Poco ha serrado: v,,; u,o,; v,,

719
; v,,; ou,o, ,ou in servitutem redigo
; ,,; ,o
,o,; ,,; ou- SERVIL vvo,o,ov; oo,
,,; ,,;, ov; o,,ov; ,,v
famulatus,ministerium,officium,ser u,o,,-
vitium> Apto para el servicio pbli ,,v servilis> Humildad que co-
co o sagrado: ouo,o,ov aptus ad rresponde al esclavo: ouo,
ministerium publicum,sacrum , humilitas quae decet servos> Obra
Diligente para servir: , servil: ou,o, opera servilis
strenua ad agendum> El que hace un
servicio,un trabajo pblico: ou SERVILISMO ouo,, humili-
,o, opus publicum faciens> Ser- tas quae decet servos> Usar el ser-
vicio retribudo: ,, labor vilismo como los criados: fa
mercede conductus> Ocuparse en el servicio mulorum more assector
de un seor: oo cir- ca dominum
versor: pronto para el servicio,para servir: SERVILLETA ov,ou, mappa
,o,
acer ad agendum> Servicio pblico: SERVILMENTE ov addicte
o,o, publicum minis-
terium> Que hace grandes servicios: SERVIR o,,ov,ov
ou,,; ou,,v grandia ov,v,ou,,-
opera praestans> Servicio sa grado: ,,,o,u-
o,o, ministe- ,o,ov,,o-
rium sacrum> ,o,oo,,-
,o,o,-
SERVIDOR u,o,; u servio,famulor,ministro,prosum
o, minister,cultrix> Pblico: A sueldo: , mercede servio> A un
ovo,ou, minister publicus mismo dueo: uvou eidem do-
mino servio> Con diligencia: ov
SERVIDUMBRE v,,;-,,; ov sedulo ago
ou,,,; ou,
; ouov,,; ,,; o- SESEL,simiente de.. oov,-
v,o,; v,,; , uov, tordylium
,,; o,o,; -
,, (condicin de ilotas) servi- SESENTA ov; ' ' sexaginta>
tus,famulatus> Poner en servidumbre: Sesenta mil: o,, ,
ou in servitutem adigo> Ac- , sexaginta millia
to de poner en servidumbre: o-
,, in servitutem redactio> SESIN ,,,; -
Pblica servidumbre: vo,, pu- ,,o, sessio> De varios:
blica servitus> Que ayudaba a la reina a subir ov,ou, consessus> Primera jun-
a la carroza: - ta: o,, primus conse-
, (,o,) mulierculae ssus
reginae inservientes> Que tiene poca
servidumbre,pocos criados: ou- SESO,de poco seso v,v,ov men
o,o,ov paucos servos habens> Re- te diminutus
duccin a: o,, reductio in
servitutem> Reducir a la: v SESQUIMODIO ov,ou, sesquimodius
,voo,ovo,ou-
SETA ,ou, boletus letras maysculas)

SETECIENTOS o,, ' ' SETENTA oov ' o' septuagin-


septingenti> Setecientos mil: , , ta> Setenta mil: o,,
septingentia millia (los dos prime- ros , o, septuaginta millia> Que tiene
smbolos numricos se entiende que son setenta aos: oovo,ou,;

720
oovo,o, septuagesimum SEXTO o,,ov sextus> Sexta par-
annum gerens> Sesenta y seis: o te: ov,ou, sextans
ov septuaginta sex> Setenta ve-
ces: oov septuagies SPTUPLO o,,ov (o,,ov)
sextuplex> Mayor que el sxtuplo:
SETO ,v,,- o,o,ov; v,ovo
,o,; ,,; , septuplo major
,; o,o,; ,o,;
,v,,; oov,oov, SEXUAL oo,,ov ad delitias amoris
ou,; ,o,; u, pertinens> Priapismo,apetito
, septum,sepes sexual u,, tentigo ve-
neris
SEUDNIMO uvuov,ou, falsum no
men gerens S (adv.afirm.) v,v,,,
,ou,v,ou,,
SEVERAMENTE o, severe o,ouv sane,profecto,nempe,
certe> Pron.:a s,se: ` se; de s mismo:
SEVERIDAD ,,,; o,u,v sui ipsius>
,,; ,o, se- Partcula para oracin interrogativa indirecta:
veritas> Ttrica: u,o, utrum> Si algo: si quid> Si alguna vez:
tetrica severitas> Obrar con severi- o si quando> Si en alguna parte: ,-
dad: imperiose ago> Obrar con ou sicubi> Si hacia alguna parte: o si
ms severidad: o- aliquo> Si de alguna parte ov si quo ex
vo saevius ago loco> Si por casua
lidad: si forte> Si no es que:
SEVERO o,o,o,ov; v nisi forte> Si no, a no ser que:
,,v; u,,v; o v,v (subj.),v ;
vo,,ov; ooo,o,ov; ,v nisi> Decir que s uv-
v,v,ov; ,,v v assentio
severus,superciliosus,immitis
SBARI ,o, Sybaris
SEVICIA ,o, saevitia
SIBARITA u,ou,; u,
SEXAGENARIO ov,,;- o, sybarita, mulier sybarita> Imitar a los
,ou, sexagenarius sibaritas: u sy-
barisso
SEXAGSIMO ovo,o,,
v sexagesimus SIBARTICO u,u,,
v sybariticus
SEXCENTSIMO oo,,v sex-
centesimus SIBILA u,, Sybilla> Perte-
neciente a la: o,,ov ad si
SEXENIO ,, sexenium byllas pertinens

SEXO vo,o,; ,,; - SIBILINO o,,ov sibyllinus


,o, sexus> De sexo ambiguo
hermafrodita: o,o,ov am- SICARIO o,o,ov; ,,
bigui sexus,androgynus sicarius

SEXTANTE ov,ou, sextans SICILIA v,,, Sicania


Sicilia
SEXTARIO (medida) ,,; -
oo,ou,ou,; ,ou, sex- SICILIANO v,,,
tarius ,v sicanus,siculus

721
SICIN uv,vo,, Sicyon> De o desde
Sicin: uv ex urbe sy- SICLO (moneda y peso) o,ou, siclus
cione
SICOFANTA,calumniador uooo ,o; ,; ,o
uoo,uo,o,ov; u, ,; v,;-v,
o,; uov,ou, sykophanta o ancilla,serva> Fugitiva: -
,o serva fugitiva> Inferior: ou,o
SICOMORO uvo,ou,; uoo, serva,servula
, sycaminus,sycomorus> Fruto del:
uoov,ou, fructus sycomori SIERVO vo,o,ov; v,vo,
; vo,v,o; ,,v;,
SIDERAL o,o,ov sidereus (cautivo de guerra),o,oo,ou,
; ,ou,; ,o,,;
SIDEREO o,o,ov sidereus o,ou,; v,ou,; v,v
o; ,o,; o,o-
SIDERITES (planta) ,- o,ou,; u,o,-u,
,o, herba quaedam o,; ,, servus> Siervo y sierva:
,,,; v,v-
SIDERURGIA ou,, ferri tractatio o,; ,o,; v,,
minister.famulus,famula> Alimentar a los
SIDN v,vo, Sidon siervos: oo servos nutrio> Amante
de los siervos: -
SIDONIO vo,,ov sidonius ouo,o,ov amans servorum> Con otro:
vouo,o,ov conservus> Con
SIEGA o,, messis> De siega: denar a los siervos a dar vueltas en la rueda
,,v messorius> Del trigo: del molino: in pis-
uoo,, tritici sectio trino servos punio> Siervo de todos:
vouo,o,ov omnium servus> Fugi-
SIEMBRA o,,; o,ou, sa- tivo: ,ou,; ,ou,
tio> Tierra de sembradura: v, servus fugitivus> Inferior:ouov
o, novale> Segunda siembra: ou, servulus> Infimo,criado del ba
o,,;-o,, iterata satio ero: ,ou, mediastinus,ser
vus in balneis> Mal siervo: oo
SIEMPRE .,v,, o,ou, malus servus> Mercenario:
,v,vo semper> Para siempre: ,, servus mercenarius> Mul
vo; v titud de siervos: ouou,, multitudo
in perpetuum> Siempre que: oov, servorum> Nacido en la casa: v,vo,
o quandocunque,quotiescumque> verna> Nacido de padres vernculos:
Siempre y en todas partes: o oo,ou; o,o, servus
semper et ubique vernaculus> Que lleva horca:
uo,o,ov furcifer> Que tiene muchos
SIEMPREVIVA uov,ou, sedum siervos: o,o,, multos servos ha
major bnes> Siervo sagrado: ouo,ou,
sacer servus> Siervos nfimos en los
SIEN o,ou,; o,ou, ad tempora navos: ov,v,o medii inter nautas et
pertinens> Que tiene las sienes encendidas: vectores> Tnica servil: ,o, tunica
uo,o, servi-
ov cuius ignita sunt capitis tempora lis> Siervo venal: o,o, em
pitius> Voluntario: ouo,o,
SIERRA v,ovo, serra> Semejante a la ov voluntarius servus
sierra: vo,ovo
, serrae speciem habens> De car- SIESTA ,, meridies,quies
pintero: vo,ou, fabrilis serra meridiana> Echar la siesta:
,-,-,v,v,-
SIERVA ,o; ,;,o o, post cibum dormio,me-

722
ridior la

SIETE ,o,, ' ' septem> Siete mil: SIGMA nombre de la letra ,o,
o , , sep- sigma> Nombre antiguo de la sigma
em millia v nomen litterae , > Frecuente
concurrencia de sigmas: ,
SIFN v,vo,; vov,ou,; o, litterae S frequens concursus>
v,vo,; ,o, sipho De forma de sigma: o,,
habens formam to S
SIGLO v,vo,; vo,ou, aevum
seculum> Que es antes de los siglos: SIGNIFICACIN ,,vu-
ovo,o,ov qui est ante saecu-
,,,; ,,; , sequens,sequax> Lo que sigue:
,o, significatio,figura> Que tiene ( ) quae praeterea> El da siguiente
una significacin parecida (a cualquier suceso): ,, postero die
oo,o,ov similem significa-
tionem habens SLABA u,, syllaba> De cua-
tro slabas: o,o,ov qua
SIGNIFICADO,tener significado comn tuor sillabarum> De dos slabas:
uvvu communem cum alia voce o,o,ov duobus syllabis cons-
significationem habeo tans> Que consta de tres slabas:
o,o,ov tribus syllabis constans>
SIGNIFICANTE,bien significante - Unir slabas: u sy
o,o,ov bene significans llabas connecto

SIGNIFICAR ov,, SILABICO, cantidad silbica vo,


v,vv,v significo> ou, quantitas syllabarum
Al mismo tiempo: uvv simul significo>
De antemano: o praesignifico> SILBADOR ,o, sibilitor
Oscuramente: v-
o,-vo clam et per aenig SILBAR `o,`o,ou,
ma significo> Que significa dos co- ,,,u,
sas: o,o,ov duo significans> -,-,,,u,o
Que significa muchas cosas: o- ,,u,u,- si-
o,o,ov multa significans> Se ha de bilo> A modo de grullas: u,
significar: vov significan- -u,- sibilo> Por lo bajo: ou
dum adsibilo> Dar una silba
explodo e theatro
SIGNIFICATIVO v,ov-
,,v; ,, signifi- SILBATO ,o, fistula> Tocar el
cans> Muy: ouvo,oo,o silbato: u,- fistula cano
ov multa significans
SILBIDO `o,`oo,`oo,
SIGNO vu,,,o,; - ou,; ,,; ,o,; v-
ov,uov,ov,ou,; ,-,u,o,
,o,; , (indecl.) u,o, sibilus> Del viento,
signum> Hacer signos con la cabeza: v del hombre,de los animales: ,
innuo> Relativo a los signos o, sibilus> Libre,protegido de los silbidos:
,,v de signis agens> Mal o,o,ov tutus a si
impreso: ,o, sig bilo
num perperam impressum> Signos abre-
viados en la escritura: ,v, SILENCIAR,imponer silencio oo-
notae compendiariae in scribendo ,oo os obturo> No admitido en la
conversacin,obligado a guar-
SIGUIENTE `o,,ov; o, dar silencio: ovo,o,ov in colloquium

723
non admissus SILENCIOSO v,v,,;
v,v,ov (-ou), v,,; o-
SILENCIO `u,,u, ou,oo,,; uo,o,ov taci-
: ,,,; ,, siulentium> turnus,tacitus,silens,mutus> Estar
En silencio: ,- silencioso: moereo
silentio,tacite> Guardar silen
cio: ,o obmutesco, SILENO (ayo de Baco) vo,ou, Silenus
subticeo> Imponer silencio con la mano:
manu silentium facio> SILEPSIS (figura retrica) ,
Imponer silencio: ,- , syllepsis
, silere jubeo> Imponer silencio
por el pregn: o per praeconem SILEX ,o, silex
silentium indico> Pasa
do en silencio: vo,,ov si- SILCEO o,, siliceus
lentio praeteritus> Pasar en silen-
cio: ,v, SILLA `,,;`,o, ;
silentio praetereo,praetermitto uo,vo,vo,ou, sella> Pequea:
v,o,; vov,ou
SILENCIOSAMENTE ,o, sellula> Plegable: o,ou,
,, tacite,sine clamore sella complicabilis> De manos:

vov,vov,ou,; ,o,
,o, lectica> De caballo: SIMTRICO o,o,ov aptatus
oov,ov,-ov,ou,; -
,, ephippium,instratum equi SIMIENTE vov,ov,ou,; o,
o,;,,,o
SILLETA ov,ou,; , ; o,o,; ov,ou,
o, sellula,vas ad excipiendum ventris ; o,ou, semen> Apto para
onus recibir la simiente: oo,o
ov ad sementem recipiendum aptus> Echar la
SILO ,o, fovea simiente: semen-
to> Llevar la simiente: oo
SILOGISMO uo,o, syllogis- semen fero> Nacido de simiente:
mus> Conclusin del silogismo: u ,ou, e semine procreatus> Pe-
,o, conclusio syllogismi quea simiente,grano de simiente:
ov,ou, parvum semen,semi-
SILOGSTICO uo,,v ad nis granulum> Producir simiente: ou
syllogismum pertinens semen produco> Que lleva simiente:
oo,o,ov semen ferens> Que tiene
SILVESTRE oo,o,,ov; - poca simiente: o
,,,v silvestris,silve-sus> Hacer oo,o,o,ov parum seminis
silvestre: silves habens> Que vive de simiente que coge
tre reddo simientes: ovo,
oo,,oo,o,ov semini- bus
SIMBIOSIS u,, convictus vivens,qui semina colligit> Se-
mejante al apio: v,ovo, semen
SIMBLICO uo,,v; oo- apio simile
o,o,ov conjecturalis,symbolicus
SIMILITUD oo,, effictio
SMBOLO oov,ou, symbolum
SIMOIS ,vo, Simois
SIMETRA vo,u,, sym
metria,aptus corporis habitus; pro- SIMPATA u,, symphatia
portio> Con simetra: u con-
gruenter SIMPATICAMENTE u cum simili

724
affectu
SIMULACRO u,,v,
SIMPTICO u,, consentiens ( `),ov,-
ov,ov,ou,; ,o,
SIMPATIZAR oo similes affec- statua,simulacrum
tus experior
SIMULADAMENTE simulate
SIMPLE ,,; o,-
o,o,o,o,ov SIMULTNEAMENTE (v) simul
,,; oo,ovoo,
o,ov; ovuu,ovo,,; SIN vu,,,v ,v
o,,ov;o,, simplex (+gen.),,,,v
non mixtus> Simple,necio: v, absque,sine
v,v,ov simplex,nugax> Tierno,
como los nios: ,,v tener SINAGOGA uv,, synagoga> Ale
jado de la sinagoga: vo,o,
SIMPLEMENTE v,ov simpli- ov alienus a synagoga> Prefecto de la:
citer uvo,ou, praefecus sy-
nagogae
SIMPLEZA vo,ou, stultiloquium
Decir simplezas: nugor> SINALEFA uvv,,; uvo-
Con simpleza: simpliciter ,,; uvo,, duarum vo-
calium contractio
SIMPLICIDAD ,,; ,-
,; ,o,; ov, SINCERAMENTE simpliciter
, simplicitas
SINCERIDAD v,,; u
SIMULACIN o,,;-,,; ov,,; v,o, since-
,, simulatio> Falsa si- ritas> El que habla con sinceridad:
mulacin: uooo,, fal u,, qui sincere loquitur>
sa simulatio
Hablar con sinceridad: u,, SNDICO vo,o,ov legatus e ci
rectus loquendi modus vitate sua missus> Cargo sndico: o,,
parochi munus
SINCERO oo,o,o,ov;
,,v,,; o SINCDOQUE uvo,, comprehen-
o,vuo,vouo,- sio
oo,o,o,
o,uo,o,ov; ,o, SINEDRN uvov,ou, consessus judicum
sincerus,fucus carens (sin fingimien
to),minime simulatus,non fictus> Sin engao: SINRESIS uv,, synaere-
v,, qui est sine fraude> Non sis
sincero: o,o,ov non sincerus> Hacer
sincero: SINFONA uv,, concentus
v sincerum reddo
SINGULAR v,ov,,v; ovo
SNCOPA uo,, syncope u,,; ovu,uo,, singu-
laris
SNCOPE uo,, syncope> Que produce
sncopes: uo,,v SINGULARIDAD v,, singulari
syncopem movems tas

SINDRESIS uv,, syntere- SINGULARMENTE v,oouv


sis singulariter> En particular: v sin
gulatim

725
uov,ou,; u,,; u
SINIESTRO ,,v; v, o, sinus,flexus,suinatio> Con si
,; o,o,ov; ,,v nuosidades: oo sinuoso flexu
ov,o,,; ,,v funes flexuosus> Como un laberinto: u-
tus,inauspicatus,sinister v,, sinuosus,flexuosus

SINO v nisi> Sino antes bien: SION (planta acutica) ov,ou, sium
v quin etiam
SIRACUSA uo,v Syracusae
SNODO uvo,, synodus
SIRBENA,coro de Sirbena,coro descon-
SINONIMIA uvvu,, nominis cum alio certado uv o Syrbenae cho-
in significatione communio rus

SINNIMO uvvuo,o,ov qui nomen SIRENA v,vo, siren


communem habet
SNOPE (ciudad) v,, Sinope SIRIA u,, Syria

SINPSIS vo,, synopsis SIRACO,en siraco u lingua sy


riaca,syriace
SINPTICO uvo,,v synopticus
habens vim multa simul videndi SIRIO o,ou,; u,,v si-
rius,syriacus> De nacin siria: u-
SINTCTICO uv,,v habens vim v,, genere syrus> Hablar u obrar a
ordinandi la manera de los sirios: u syrice ago vel
loquor
SINTAXIS v,, syntaxis
SIRIOFENICIA uoov,, syro-
SNTESIS v,, synthesis phoenissa

SINTTICO uv,,v ad synthe SIRTE,bajo,banco ,, syr-


sim pertinens tis

SNTOMA,lo que sucede junto con otra cosa SIRVIENTA ,,, ncilla mercenaria
,o, symptoma,id quod una cum
alio incidit> De enfer- medad: o, SIRVIENTE oo,ovo,oo,o,
quae morbum praenuntiant ov; ov,ou,; u,o,; vu,o,;
o,ou,; o
SINUOSIDAD ,,; vo
ou,; ,,; ,o,;
,; ov,v,ov; ovu,,v; mathicus
o,o,; o,-ou,
,v minister,famulus,servus> Acti- SSTOLE o,, systole
vo,diligente: ,o, diligens famulus> La
sirviente: ,, fa SISTRO (instrumento de metal usado en los
mula sacrificios de Isis) ov
ou, sistrum,crepitaculum> Instru-
SISAR suffuror mento msico: ,, instrumen-
tum musicum
SISIMBRIO (yerba) ov,ou,
sisymbrium SITIADO,estar sitiado o
circumsideor
SISTEMA ,o, systema
SITIADOR oo,o, urbium ob-
SISTEMTICO u,,v syste- sessor

726
, fastum furoremque una habens>
SITIAR v,-,-,v- Vana: uv,o, stolida et tu-
,vo,v, mida superbia> Soberbia y locura:
o,o,,- uv,, fastus cum furore> Con
o,oo obsideo, soberbia: ,o,
circum undique obsisto,circumsideo> Con v,o,v,-v,-
porfa:oo constanter obsideo> La ,v superbe
ciudad: oo urbem obsideo> Fcil de:
oo,o, SOBERBIAMENTE ov,
ov facilis obsessu magnanime,superbe

SITIO,asedio oo,, obsidio> SOBERBIO o,o,o,ov; u-


Al mismo sitio (lugar): ,u- v,uv,v,ov; u,,
ad eundem locum> En cualquier si- u,,v; ,o; ,
tio: in illo loco o; o,,ov; ou,ou,;
o,,v; o,,; v
SITUACIN ,,, situs> v,ov; ouo,o,ov; ,
Cambio de: ,, delapsio e statu> o,,; v,oo,; ov,
En que una persona se encuentra: ,v; o,ou,; v,-
,, sta- v,oo,,; o,o,ov;
tus rerum in quo quis versatur> Local: v,v,ov; v,,; o
oo,, locorum situs o,ooo,o,o,ov; o,,v;
v,vo;
SITUADO lejos v,, longe positus v,vo,,; v,v,
v,ov superbus,jactabundus> Algo so-
SITUAR colloco in> Estar situado: berbio: uo,o,ov aliquantum superbus>
u situs sum De nimo soberbio: o-
vv,v,ov elati animi> Muy sober-
SOBACO ,,,; , bio: ou,u,u admodum superbus
o, axilla> Cuyos sobacos huelen a macho Ser soberbio: ou (tener los cuernos
cabro: oo,o,ov cuius alae hircum levantados) superbus sum
olent> Hedor de los: o,ou, alarum
foetor> Oler mucho los sobacos: SOBORNADO ooo,o,ov; o-
hir- cum valde oleo ,ou,ou, pretio corruptus

SOBAR ,,- depso,subido SOBORNAR ,oo,


u,uvv,-,uv
SOBERBIA ,`,,; ; u,o suborno,donis
vo,,,; ,o, corrumpo> Dejarse sobornar: oo-
(fastus),,o,; - muneribus corrumpor> Con ddivas
o,o,; vv,,,; - o muneribus corrumpor> Fcil de
,,; ,,; o,o,; sobornar: o,ou, qui capitus
o,o,o,vo muneribus> Sobornado con ddivas:
,,; u,,; ,,v muneribus co-
,, superbia,fastus> Furiosa: rruptus> Sobornar y dejarse sobornar
uov,, fastus cum furore> Hablar con ,- muneribus corumpo
soberbia: o su-
perbe loquor> Portarse con suberbia: SOBORNO u,, (argentini an
uo superbe me gero> Que tiene
soberbia y locura: uv,
gina -angina de plata,expresin que usaba Adjudicar un objeto mediante soborno
Demodo contra Demstenes.Sig- u rem vanalem abdico> Crimen de
nific tambin aquel que se deja corromper soborno: o,, crimen et mulcta in
por el dinero),,o judices muneribus corrup-
; u,uu,, subonatio> tos> Dinero en forma de regalo que se daba

727
para provocar otro juicio: stupeo
ov,ov,ou, sportula in
provocatione ad aliud judicium si SOBREENTENDER o subaudio
ta> El que recibe con gusto los regalos,el
soborno: o,ou, SOBREHUMANO vo,o,ov huma-
qui libenter munera accipit> Regalo recibido na conditione major
por soborno:o,o
munus per corruptionem acceptum SOBREMANERA ,ov,,
ov,,ov,o,
SOBRADAMENTE v nimis,valde supra modum,magno
pere,summopere,admodum
SOBRANTE ov,vo,; ,
, remansio,quod superest> Lo so- SOBREMESA conversacin de voo-
brante: reliqua> Dejar so- ,, coenandi ratio> El que ha-
brante: o insuper rel- bla en la conversacin de sobremesa:
linquo voo,o,ov de coenis loquens>
Participantes en la conversacin de:
SOBRAR ,,vo, voo,o,ov ratione coenandi participes
-vo,-vo;,-
oo remaneo,resto,residuus sum SOBRENADAR v,vo super
nato
SOBRAS,restos,migajas o,
v, reliquae> De la comida: o SOBRENATURAL u,, suprana-
,o, quod superest a cibis turalis> Por favor sobrenatural:
ov divina fortuna
SOBRE (prep.gen,dat.ac.),v (dat.)
supra,super> Encima: `v SOBRENATURALMENTE u supra na-
`,v,, supra> turam
Estar sobre: supra sto
SOBRENOMBRE ,,; ovo
SOBREABUNDAR ,o- ,vo,,; vov,ou,
v superabundo ovo,,; vuo o,ov cog-
nominatio,cognomen,cognamentum> Poner
SOBREAADIR ov,- sobrenombre: oovo cog-
superaddo nomino> Por sobrenombre: v,o-
vo cum cognomine,cognamento
SOBRECARGAR oo,
oneri superadjicio SOBREPASAR o,
supero,longe excurro
SOBRECEJO vov,ou,; ,
;,,; ,o,;u SOBREPONER superpono> A la
,o, supercilium> De sobrecejo sombro: vez: uv una superimpono
uo,o,ov supercili- SOBREPONERS,que puede sobreponerse:
is inumbratus> Levantar el sobrecejo en ,,v superlativus
seal de desprecio u orgullo: u
supercillia attollo> Levan- SOBREPUESTO o,o,ov;
tar el sobrecejo: uo,-o supercillia o, superinjectus,additamentum
attollo> Que tiene sobre
cejo: vou,uo,, superciliosus SOBREPUJANTE o,o,ov vires
superans
SOBRECOGERSE de miedo o ex-
horresco SOBREPUJAR , supero,
exsupero> En fuerzas,en poder: -
SOBRECOGIDO vo,o,ov atton- v supero viribus,potentia> En
nitus> Quedar sobrecogido: o- gloria,celebridad: uo glo-

728
ria et existimatione supero tes,clarus,praestans

SOBRESALIENTE o,o,ov; u SOBRESALIR v,,,


,; o (-) o prominen- ,v,v,v,
v,,,v,v, mutens,parcus in victu> Hacerse so-
,,o,v,- brio: v sobrius fio> Ser sobrio
v,v,,- v,v,ov,vv so
,v,-vo supere- brius sum
mineo,excello,antecello,emineo> Que
sobresale de frente: v,, SOCAVAR o,v,ou,
-oo,o,ov sursum ferens oo,,o suf-
fodio> Tortuga o mquina militar para
SOBRESEER , supersedeo socavar: u,uo, testudo militaris ad
fodiendum comparata
SOBRESUELDO o,o, auctua
rium SOCAVADO ,, suffosus
SOCIABLE oovvo,ovv,
SOBRESUSTANCIAL o,o,ov su- ,v sociabilis> Fcilmente sociable
persustancialis o,o,ov facile sociabilis>
Ser sociable: o versor in coe
SOBRETODO,capa.especie de abrigo tu,sociabilis sum> No sociable: -
v,,; o,o, laena, chlamys o,o,ov abhorrens a coetu> Apto
para la sociedad: oovvo,o,
SOBREVENIR ,,, ov ad societatem aptus
o,vo,vo,-
vo,u,,, SOCIAL o,,ov; u,,v
supervenio,incido,insuper adsum> Que socialis> Muy social: o,o,ov
sobreviene: u,,v super- facilis in convictu
veniens
SOCIEDAD vo,o,; ,
SOBREVESTIR vo superinduo o,,; ,,; uvu
uu,,; u,u-
RSOBREVIVI , sum su- ,, societas> Estado corrompi-
perstes do de la sociedad,de la ciudad: o
o,, corruptus civitatis status> Estar
SOBRIEDAD v,o,; v- en sociedad:
,o,; v,, sobrietas> in civitate versor> Sociedad laboral
Que es sobrio vv,,v qui sobrietatem uv,, societas operis> Socie
afferre potest> Reducido a la sobriedad: dad o derecho comn de dominio: uv-
vv,,v ad sobrietatem revocatus> Que o,, societas vel jus com- mune
puede o suele vivir con sobriedad: v dominii> Perteneciente a la so-
,v qui potest o solet sobre vivere ciedad: o,,ov sodalitius> Separado de
toda sociedad: v-
SOBRINO ovo,o,,; vo, o,o,ov ab omni sejunctus consor-
ou,; o,ou,; o,, tio> Sociedad para hacer algo: ovo
ov; ,, fratris aut soro- ,, societas ad aliquid fa-
ris filius> Por parte de padre: - ciendum
vo,ou, ex patre consobrinus
SOCIO o,oo,uvoo,o
SOBRIEDAD v,, sobrietas ov; ovv,uvv,v,ov; u
,ou,; u,u,oo
SOBRIO ,,v; ov,ou,; ; uvv,ovo,; uv,uv
o,,; vo,o,ov so- ,ou,; ,, socius> Socia:
brius> En la comida: uvo u,o, socia> De libacin:
uoo,o,ov thymbra in coena ovo,o,ov eiusdem libationis socius>

729
Del robo: u,ou, so- ,v,oo,uvv,
cius furti> En las comilonas: - o, succurro,fe-
o,o,ov comessationis socius> Ele- ro opem,accedo in auxilium> Acudir a
gir por socio: oo insuper lego> Ser socorrer: o ingredior ad au xilium>
socio en el manejo de algu Socorrer con: uvv una opitulor> El
na cosa: uo una admi- primero: oo prius opem fero> El que
nistro> Ser socio en la guerra: u socorre: uo,o,ov auxiliator> Juntamen
o sum commilito> Ser socio: te: uvou una sucurro> Que apenas
u,- socium me praebeo puede ser socorrido: uo
o,uoo,o,ov cui aegre succu-
SOCORRER o,,,o, rri potest
,o,,vo
-vo,vo,-vo,-
SOCORRISTA ,,v;o,o o argutis cavillationi-
(adjutor non vocatus,-espontneo) bus eludo
auxiliator> De los que nadan,se ba-
an: ov,v,o adjutores nau SOFISTA o,ou,; o,o,
tarum ; voo,ou, sophista,captio-
sus argutator> Angustioso: vo-
SOCORRO ,,;ou,o ov,v,o anxii sophistae> El que se
; ou,, auxilium,sola- finge sofista: uoo,
tium> Acudir en socorro: o ad opem o, sophistam simulans> Capcioso:
ferendam supervenio> Darse un mutuo o,,v fallacibus ratio
socorro> uo mutuum auxilium nibus decipiendi peritus
praebeo> Llamar en socorro de uno:
o auxilium ab ali SOFSTICO,falaz o,,v so-
quo flagito> Prestar socorro: - phisticus,fallax
fero auxilium> Salir en socorro:
o erumpo ad auxilium feren- SOFOCACIN v,o,; v,
dum> Socorro mutuo: uo,, o,; v,, suffocatio> Que causa
mutuum auxilium> Socorros,ayudas: sofocacin: v,,v su-
o,, suppetiae ffocationem afferens

SCRATES ,ou, Socrates> Se- SOFOCADO vo,o,ov; v-


guir a Scrates: Socratem sequor ,,; v,,v suffocatus
vel ago
SOFOCAR ov,,v,
SOCRTICO ,,v;-o,, v,,v,v,
ov socraticus ,-,-,uv suffoco

SODOMA voo,, depravatio SOGA o,ou, funis> De esparto:


contra naturam>Tener costumbres sodo ,, funis sparteus> El que hace sogas
mitas:voo in morem contra naturam de esparto: oo,
venire o,ov funes e sparto conficiens> El que vende
sogas de esparto: o-,ou, funes e
SODOMITA voo,o,ov peccatum sparto vendens
contra naturam exercens
SOJUZGAR ,oo subjugo,subi
go> Ser sojuzgado: ov sub-
SOFISMA ,o,; oo jicior
ou, sofisma,crocodilus> Disputar con
sofismas: vo sophismate contendo> SOL `o,,`o,ou,; `,
El que sisputa con sofis- oo,; o,,ou,; v,ovo,
mas: vo,o, qui sophisma- v,o,; o,ou,; ,-
te contendit> Eludir con sofismas: ,; oo,ou, sol> Antes de ponerse el

730
sol: uvo ou ante solis opuesta del sol: vo-
occasum>Bronceamiento por exposicin al o,o,ov ex adverso conspectus> Pa-
sol:`,, coloratio ex sole> Calentado recido al sol: `,, soli similis>
al sol: o,o,ov; ,, a so- Ponerse el sol: u,-
le calefactus> Calor del sol: , v,- occido> Que goza todo de sol:
,,; ,, calor sola- vo,o,ov totus sole gau-
ris> De espaldas al sol: voo, dens> Que gusta del sol: ov,
o,ov a sole aversus> Disco del sol: , sole gaudens> Que huye del sol
o,ou, orbis solis> Estar expuesto al sol: uo,o,ov fugiens solis> Que mira al sol:
`o,- `oo,o,ov so-
o,`o,`o,`, lem aspectans> Que protege contra el sol:
o,` soli expono,sereno soli `o,, qui privat sole> Quemado por
objicio> Exposicin al sol: - el sol: u
,`,, solis exposi- tio> o,-uo,o,ov; `o,,
Expuesto al sol: `o, exustus sole> Reflexin del sol en los
; o,o,ov soli expositus> vapores del aire,que est cerca del sol:
Herido,molesto por los rayos del sol o,o,ov sol gemina
`oo,o,ov s sole percussus> tus,qui est circiter solem> Resplan-
Iluminado por el sol: `ov,, dor del sol: `ov,,;
;`o,, a sole illus- splendor solis> Salida del sol: o
tratus,qua sole incedit> Lugar ex- o, solis ortus> Autor de la luz,
puesto al sol: ov,ou, lo- sol: v,ou, lucis auctor>
cus solis calori expositus> Mirado a la parte
Semejante al sol: `o,,; ,o, peltasta> Armado: u
`,, solis speciem habens> o,uoo,o,ov qui arma gestat>
Ser iluminado por el sol: o Bisoo: o,o,ov;
sole irradiari> Sin sol: uo,o uo,ou, tiro> De infantera:
ov sole carens> Tostado por el sol: ooo,o; uv,o; uv-
o,o,ov sole adustus> Trastor- ,o, velites,miles levis armatu-
nado por el sol: `ov,, so rae> De la sptima legin: o-
le insanitus> Vuelto al sol: o- ,,v septimanus> De marina: -
o,oo,o,ov ad solem conver- ,ou, miles classiarius> En for
sus> Sol: v,vo, Sol macin: ,ou, miles in ordi-
ne collocatus> Mercenario,contratado
SOLADO ,, pavimenta- oo,,v mercede conductus miles>
tus Soldado remero: ,ou
miles per se remigans> Soldados de a pie y
SOLAMENTE ovv,vov,oov,o, de a caballo: o,o bis pugnantes>
solum,solummodo> Tan solamente no: Soldados de lnea: -
ovovo,,ovovo,-ou tantum non> Tan v,o, gravis armaturae milites
solamente: vov,ooov,oou- Soldados que tenan un pie armado y otro
ov adeo,tantum no: o,v,o altero pede nudi,altero
armati> Vestidos o calza dos de bronce:
SOLAR `,,v solaris> Para edificar: ov aereis ocreis aut armis induti>
o,,; oo,ou, Alimentar a los soldados contratados:
area aedificii futuri> Solar,pavi- voo-
mentar: vvu,vv pavi- externos milites conductos alo>
mento Alistamiento de soldados extranjeros
voo,, externorum militum co
SOLDADAov,ou merces diurna llectio> Amante de los soldados: -
o,ou, amans militum> Ar-
SOLDADO ou,o,; oo,o te de instruir a los soldados:
ov; ,ou,; u, v ars instruendi milites> Car
ou, miles> Lneas de soldados: - go de cada soldado: ,, offi
, ordines> Armado con adarga: cium,munus> Escuadrn de soldados

731
ligeros: uv,, levis arma tum una serie stantium> Tener el mando de
tura> Ser soldado de infantera: u mil soldados: mille militibus
v miles sum levis armaturae> Es praeessum> Soldados de refresco: voo
coger soldados: oo militem deligo> milites recen-
Jefe de los soldados extran- tes> Ligeros,velites: ,-
jeros: v,o, externorum sive ,o,v,o leviter armati mili
mercenariorum militum praefectus> Je tes> Los soldados: o,o milites> Mil
fe de mil soldados: o,ou, mille viris soldados de a caballo:
praefectus> La accin de alimentar a los `o mille equites
soldados extranje-
ros y pagarlos: voo,, ac- SOLDADURA ,, ferrumina-
tio alendi milites externos et ipsis stipendia tio> De oro: uo,, auri lutinum> De
solvendi> Que cuida del alimento de los platero: o,,
soldados extranjeros aurificum gluten et ferruminatura>
voo,o,ov qui alit externos Con soldadura de oro: uoo,
conductosque milites> Lugar donde se -o,o,ov auro agglutinatus
contaban los soldados y se les paga-
ba: oov,ou, locus ubi re- SOLEADO,sitio soleado para tomar el sol
censebantur milites et ipsis stipen- `ov,ou, fanum solis
dia numerabantur> Mando sobre mil
soldados: ,, imperium in mille SOLECISMO oo,,; oo-
viros> Mil soldados: o, ,o, soloecismus,vitiosa locutio
o, mille milites> Paga del solda-
do: v,o, militare stipen SOLEDAD ,,; ovov,
dium> Prefectura sobre cincuenta sol ou,; v,, solitudo> Hacer vida de
dados: vov,, quinqua- soledad: ov solitarius vivo
ginta militum praefectura> Provisto de diez
mil soldados: uuo, SOLEMNE o,,; o,
o,ov decies millenis militibus ins- o,o,ov; o,,ov; -
tructus> Reclutar soldados extranje ,,v; o,,ov; ,
ros: voo externos milites co- ,; u,o, solemnis
lligo> Reunin de soldados en una lnea:
uo,, conjuctio mili
SOLEMNIDAD vu,,; o, tar intilmente solcito: -
pompa,solemnitas> Llevar con pompa o inaniter satago> Estar solci-
cum pompa circumfero to antes: ov ante sollici-
tus sum> estar solcito: vo
SOLICITACIN ,, sollici- o,ov,ov satago>
tatio Ser solcito: v,o solli-
citus sum
SOLICITADO ,,v cupitus> So-
licitada de muchos: ouvuo, SOLICITUD ov,o,; v
ou,;ouv,, a multis ambita ,; v,o,; o,o,
; ov,,; ,o,;
SOLCITAMENTE ov sollicite v,,; v,o,;
,, sollicitudo> Vana:ou
SOLICITAR ,o sollicito v,, sollicitudo inanis
tento
SOLIDEZ ,o,; ,
SOLCITO ,,; o, o,; ov,ou,; ,
o,ov; ov,,v; v, ,o, soliditas>La accin
ovo,; uvo,,ov; ,,v de dar solidez: ,, cor-
ou,,v; o,, pulentia> Con solidez: so-
sollicitus> Andar solcito: u lide
v satago,sollicitus sum> Es-

732
SOLIDIFICAR oo,oo num segregatam agit> Que vive para l
solido,solidum efficio mismo,solitario: ,ou, qui sibi ipse
vivit; qui solitudine vivit> Vida solitaria:
SLIDO o,o,ov; vvo, ovu,,
,ov; ,,; uo,o, ovou,, vita solitaria
ov; o,o,ov; o,,
; o,,; o,, SOLLOZAR ,,uv,u-
ov; oo,ouo,o- v,,,,u
o,uo,o,ov; v, singultio,ejulo
,v; uo,o,ov; v,
v; v,,v; ,,v; SOLLOZO u,o, singultus> Con
,,v; ,,v; , sollozos: v singultim
v; o,o,ov; uv,u,
solidus,compactus SOLO o,,ov; vo,,ov; ov,
,v; ov,,; ovvo,o,
SOLIO o,vo,ou, sedile,so- ov; ovo,,ov; ovo,o,ov so
lium> Que est en alto solio: - lus,unicus> Que no es gregario: o-
ovo,o,ov qui in alto solio sedet ,,v non gregalis> Uno solo:
o, (para el masculino slo el dat.sing.;
SOLITARIA (lombriz) v,,,; ,- el femen. todos los casos) solus,unus>
,o, vermis,orbata,so Completamente solo: ov oo, cum solo
litaria solus> Slo de este modo: ov hoc tan-
tum modo> Dejado solo: ovo,,v
SOLITARIAMENTE ov,ov,ovo solus relictus> Dejar solo: ov
solitarie ov,o solum relinquo,solum fa-
cio> Estar solo,vivir solo: so-
SOLITARIO v,,o,; lus vel solitarius vivo> Muy solo:
,,v; ,ou,; ovo,,ov maxime solus> Ni uno solo:
,,v; o,o,ov; ov, v,,v ne unus quidem>
v; ov,o,; ov,,v Que vive solo: ov,o,; vu-
ovoo,o,ov; ov,,; o- o,ovoo,o,ov qui solitariam vitam degit
v,ou,; ov,,v; ov,v
ov; uo,ov,ou,; u- SOLSTICIO o,, solstitium
,o:-u,o, solitariam vi
tam agens,solitarius> Solitaria: o- SOLTAR v,, di-
v,,; ov,o, mulier solitaria> ssolvo,dimitto,relaxo> Se debe sol-
Hacer vida solitaria: o- tar: ov dimittendum est
v solitarius vivo> Que gusta de los sitios
solitarios: o,o, SOLTERO vuo,ou,,; o,
ov diligens deserta> Que pasa su vida o,o,ov; u,,; uo
apartado de los hombres:oo o,ov;u,uo,,; vuvvo,
o,ov qui solus vitam a coetu homi-
ov; uvo,o,ov non copolatus, uo,o,ov difficilis ad dissolven-
coelebs> Soltera: o,ou,; dum
,oo,; vuo,ou, in
nupta SOLVENTAR,difcil de solventar -
uo,o,ov solutu difficilis
SOLTURA,con soltura solute
SOMBRA ,o,; ,,;
SOLUBLE o,o,o ov,ou, umbraculum,umbra> Arte de
o,ov solubilis medir el tiempo por la sombra: vov
(v) gnomica> Accin de hacer sombra:
SOLUCIN uov,ou,: , o,o,; ,o,
; u,o,; u,, solutio> De obumbratio> Amante de la sombra:
difcil solucin: u o,o,o,

733
ov umbrae amans> Cubierto de sombra: o, pileus a sole defendens> Pe-
uv,,; vo,o,ov um queo: ov,ov,ou,; -
brosus,tectus umbra> Cubrir de som- o,ou, pileolus> Que tiene figura de
bra,hacer sombra: ,,o- sombrero chato: ,ou,;
obumbro,umbra tego> Dar poca ,, petasi habens spe-
sombra: o leviter obumbro> Hacer ciem
sombra: ,u, -
u,,,- SOMBRILLA ovo,ou,;
,uv,u,o inum ,o,; o,ou,; -
bro,obumbro,umbra occulto> La accin de ov,ou,; ov,ou,; -
hacer sombra alrededor: ,,; o,ou,; o,,
,o, circumobumbratio> Lugar apto para umbella,umbraculum> Que tiene figura de
tomar la sombra: sombrilla: ,, habens speciem
ou,; ov,ou, locus umbrae captandae umbellae
idoneus> Producida por los rboles:
u,,; u SOMBRO,umbroso vu,,; -
o, inumbratio> Que carece de som- ,,; o,o,ov; u
bra enteramente: vo,o,ov omnino ,v; o,o,ov; ,o
umbra carens> Que da espesa sombra> ; vo,o,ov; ,
uo,o,ov umbram den- ,v; ,o,,; -
sam faciens> Que echa la sombra a una ,,v; o,o,ov;
parte: o,o,ov umbram in alteram ,,; o,o,
tantum partem vergit> Que hace mucha o,ov; o,o,ov; ,
sombra: vo,o,ov late extendens (que proporciona cama en el esto
umbram> Que no da som umbrosus,obscurus,nemorosus,caligino
bra: o,o,ov umbra carens> Que presta sus> Hablando de la noche: v-
gran sombra: o,o,ov densam habens vo,o,ov obscurus> Algo sombro:
umbram> Que produce una larga sombra: o,,v aliquantum umbro-
oo,o,ov longam faciens umbram> sus> Muy sombro: o,oo
Que se hacen sombra con los pies (porque o,ov perumbrosus> Lugar sombro ar-
los tienen muy grandes),habitantes fabu- tificialmente: ,o, umbracu-
losos de Libia: ou,oo,, um lum fornicatum> De aspecto sombro:
bram pede sibi faciens> Sitio de som vo,,v niger aspectu
bra: ,o, umbraculum> Pa-
sar la vida a la sombra o deliciosa- SOMETER o,o,o-
mente: o delicatam vitam ago ovvu,ovv,oo,o-
vu subjicio,submitto> Ser some-
SOMBREAR o,oo,oo- tido: o subigor> Fcil de so-
obumbro> Que da sombra: o meter: o,o,ov facile manu
o,ov densam umbram habens superandus

SOMBRERERO oo,o, qui pilos SOMETERSE u,u,o


conficit ,o,oo ,o-
o subservio,me submitto> A al-
SOMBRERO uov,ov,ou, guno: uvo simul in genua me
; ,o,; o,ou, capi- submitto> Fcil de someterse: o
tis tegumentum,pileus> De copa alta: ,,v facile me submittens> So-
o,, pileus fastigiatus> De grandes alas: meterse y acomodarse: uv demitto
u,,; o, me,accommodo ad
ou, causia,petasus,pileus>Gacho:
u,, pileus latus arcendo solis
ardori> Para el sol: ,
SOMETIDO `v,`v,v,ov; - subigi> Estar sometido: ov,
vo,,ov deditus,subjectus> Mo some- subsum,subjicior
tido: o,o,ov qui manibus non potest

734
SOMETIMIENTO ,, debe u,uo,o,; ,,; ,,
llatio> El acto de sujetar a la po- v,,; vo,ou,; ,
testad: ,, reductio in potestatem o,; o,ou,; o,o,; ,o,;
,,; o,ou,
SOMNFERO voo,o,ov somnifer sonus,sonitus> Sonido diferente de la voz:
o,ou, sonus> Aspero y fuerte:
SN o,ou, sonus,sonitus o,ou, crepitus> Aspe
ro: ov,, sonus asper> De mal
SONANTE vo,o,ov sonans sonido: vo,o,ov absonus>
Con variados sonidos: ou sono vario>
SONAR ,ou,,, Conjuntado: oo,o,ov
o,,v,,, consonus> Dar un sonido agudo:
sono,insono> La campana: v acutum edo sonum> Dar un sonido
v tinnio> Al unsono: uv consono> estridente: strideo> De cinco voces o
Alrededor: ,- sonidos: vvo,o,ov quinque voces aut
v, circumsono> Bajo: - sonos redens> De doble sonido:
subsono> De un modo semejante: oo,o,ov gemi-
sono similis sum> Estrepito- num sonans> De dulce sonido: uu-
samente: u strepo> Mucho: - ,,; oo,oo,
o persono> Que algo suena inge- ouo,o,ov suaviter sonans> De igual
niosamente: vo,o,ov inge- sonido: ov,, aequali-
niose sonans> Que suena alto: tas vocis> Sonido de las cuerdas pul
, alte sonans> Que suena armonio sadas: ,o, pulsatio chor- darum>
samente: vo,o,ov bene sonans> De muchos sonidos: ouo
Que suena bien: oo,o, ooo,o,ov multisonus> De sie-
oo,o,ov pulchre sonans> Que suena con te sonidos: uo,oo,
mucha estrpito: oo o,ov septisonus> De sonido agudo:
o,o,ov; ,, multum stre uoo,o,ov; u,, ar
pitum sonans> Que suena con: vo- gutum sonum habens,celer ad sonandum
o,o,ov consonus>Que suena de lejos De sonido armonioso: ,,;
oo,o,ov eminus sonans> Que suena o,o,o,ov bene sonans> De sonido
mucho: ouo,ouo, dbil y delgado: v-
ouo,uo,o,ov valde so- vo,o,ov exilem sonum edens> De sonido
nans> Que suena suavemente: vo grave: vo,o,ov profun
o,o,ov immisso spiritu suaviter so de sonans> Sonido desagradable: -
nans> Sin cesar de sonar: in- ,,; ,,; v
desinenter> Sobremanera: , absurditas vocis,sonus dissonus
supra modum resono> Sonar ronco,desa Emitido soplando: u,o, so-
gradable: ,v straperum sono> nus flando emissus> Estridente,agudo
Que suena desagradablemente: uoo,o,ov argutum sonum habens
o,vo,,ov qui rau- Hermoso sonido: v,, pul-
cum streperumque sonum edit> Hacer sonar cher sonus> De hermoso sonido:
spero: ,v raucum so vo,o,ov pulchrum sonum habens>
nare facio> Que hace sonar spero: Lo que tiene un grave sonido: -
,, qui asperum sonat,so- oo,o,ov qui gravem sonum habet
nare facit Sonido musical: o,ou, sonitus
musicus> Producir un sonido rozando:
SONDA (instrumento natico) - strigendo sonum reddo> Que da
,o,; ,,; o,o,; hermosos sonidos: oo,o
,, funis nau ov;-,, pulchrum sonum red
ticus,fabrilis libella> Tienta de ci dens> Que da muchos sonidos: o-
rujano: ov,ou, specillum oo,o,ov multos sonos edens> Que da
nueve sonidos: vvoo,o,ov novem
SONIDO o,ou,; v,,; v sonos edens> Que da todos los sonidos:
,u,o,; ,,; oo,o,ov omnes so- nos emittens>

735
que da un sonido suave Que produce un sonido suave: o
oo,o,ov suavem strepitum edens> o,o,ov suavem sonum edens> Que tiene el
Que emite todos los sonidos: mismo sonido: oo,o
vo,o,ov omnisonus> Que produ- ov qui eumdem sonum habens> Que tiene el
ce mucho sonido: ouo,o,ov sonido de bronce: u-
multum sonitum edens> Que produce so
nido: ,,v qui edirt sonum>
o,uo,o,ov aeristrepus> Que tiene nio> Accin de soar: v,,
muchos sonidos: ou, somniandi actio> Que suea mucho:
, multisonus> Que tiene sonido agudo: ouvo,o,ov multa insomnia ha-
uo,o,ov acutum sonum habens> Que bens
tiene sonido y voz varia
da: ou,uo,, variam vo- SOOLIENTO uv,,; uvo,
cem sonumque habens> Triste de la flauta: o,ov; vo,,ov; v,,
,o, sonus tibiae flebilis v; v,,v; v,,
somniculosus,somnolentus
SONORAMENTE canore
SOPESAR pondus manu aestimo
SONORO ,o,;,,;
vo,vo,o,ov;vo,oo, SOPLADO `,,v perflatus
;,,v; o,o,ov; -
,,; o,o,ov; v, SOPLADOR u,o; u,o,
vo; v,,v; vv, inflator
,v; ,u,,; ,
,; o,, sonorus,canorus SOPLAR ,v,vu,vu-
De muchos sonidos: ooo,o,ov ,,ou,,v,-v
multisonus> Muy sonoro: ooo, v,,u,,u
ooo,o,ov valde sonorus> Ha- cer ,u,u,,,-
sonoro: v sonorum reddo v,v, flo,perflo,flatu deji-
cio> Accin de soplar: vu,
SONREIRSE ,,- ,, flandi actio> Alrededor:
,,,,o v,-v circumspiro> Con fuerza:
,o subrideo,arrideo> ,uv graviter, vehementer
Que sonre: ,oo,, lene spiritum emitto> Con ru-
ridens do: , perflo> Con suavidad
spiro> Con violencia: -
SONROJADO vu,, ruber ,- impetuose flo> De lado: v a
later e flo> Soplar en: inflo>
SONROJAR uv,ov rubefacio, Excitar soplando: ov insuper
pudore subfundo ventilando ex
cito> Juntamente: uu conflo>
SONROJARSE oov,-ov sub Ligeramente: v leviter spiro>
rubesco Por abajo: sufflo> Sobre:
v,-v,u inspiro,flo> Que sopla
SONROSADO ouo,o,ov inter con fuerza: ,, ve-
flammeum et album colorem medius hementer flans> Que sopla con fuerza desde
arriba: ,, valde
SONSACAR ,- decipio flans desuper> Que sopla con fuerza o
desde arriba: ,, desu-
SONSONETE,hacer un sonsonete o per,vehementer flans> Que sopla favo
succlamo rablemente: ,, salubriter spirans>
Que tiene fuerza de soplar:
SOADOR vuv,o, somniator vu,,v habens vim inflan
di> Propio para: vu,,v ha-
SOAR vuv,v,- som- bens vim spirandi> Soplar viento con

736
trario: vv reflo
SOPORFERO vo,,vsoporferus
SOPLO u,,; `,,;
,ou,; ,,; vo,, SOPORTABLE o,o,ov tolerabi-
,,,; ,,; o,- lis> De un modo soportable: o
o,ou,; vu,v,o,; tolerabiliter
v,,; vo,, inspiratio
flatus,aura> De viento: ,,; SOPORTAR difcilmente uv mo-
v,vo,; vo,vo,,; leste fero
,o; ,o, flatus> Viento
favorable: ,, salu- SORBER `o,`o,`,`o
briter spirans oo,o,-o,
sorbeo> Lamiendo: o lingo ca-num
SOPOR ,o,; ,, more> Bueno para sorber: `o-
soporatio> Sopor pesado: o,ou, ,,v sorbilis> Difcil de sorber
sopor cum gravidine> Causar sopor: uoo,o,ov qui difficulter absorbetur>
gravem soporem affero Sorberlo todo juntamente
uvo simul exsorbeo lo> Por los muchos pelos de sus ore-
jas,por su excesivo vello: -
SORBIBLE o,,v sorbibilis o,o,ov surdus ex hirsutia> Ser sordo de un
odo: o altera aure surdus sum>
SORBO `,,; `,o, Aparentar ser sordo o sponte
`ov,o, sorbitio> De agua: oo,, surdus sum> Un poco sordo: ,ou,;
aquae potus> El acto de sorber: `oo,ou, o,o,
sorbitio> Que bebe a sorbos: u,ou,; surdaster
oo,o,ov qui brevi tractu o parum bibit
SOREL (pez) uo,ou, trachurus
SORDERA vou,,;v,o
,,; ,o, surdi- SORITES (especie de argumentacin)
tas> Sordera por enfermedad: , ,ou, sorites
o, surditas ex morbo
SORPRENDER o,vu,o-
SRDIDAMENTE o sordide ,u, corripio,de-
prehendo,impono,excipio> Con estrata
SORDIDEZ `u,o,;`, gema: stratagemate su-
o,;`ov,ou,;`o,ou,; ou,,; pero
v,o,; -
o,, inhonesta parsimonia SORPRENDIDO,estar soprendido -
sordes v,-v sum deprehensus

SRDIDO `u,,v;`u,, SORPRESA u,, obreptio> Coger


uv,,; ov,,; o por sorpresa: vu de-
,,v; o-o,o,ov; o prehendo
,,; -o,oo
uo,o,ov sordidus> Srdido,co SORTEAR ,o,o,
rrupto,que recibe regalos por sobor uv,,v,u-
no: o,o, qui munera acce- v,uv, sortior,sorte distribuo
pit vel duco

SORDO o,voo,voo,vou SORTEO o,,; ,


o,vuoo,o,ov surdus,qui non audit> ,,,; o,ou,; ou,,
Algo sordo: o,- sortitio> Lo que per-
o,o,ov aliquantum surdus> Estar sordo: tenece al sorteo: o,,v ad
surdeo> Hacerse el sor- sortitiones pertinens> Obtener por
do: o,-,- surdum me simu- sorteo,entrar en sorteo: uv

737
una sortior> Que recibe una parte por sorteo: ; `u,, tranquillitas> Con sosiego:
oo,-,ou, qui partem sortem ` quiete
accipit> Urna para el sorteo: ,o,
situla SOSO ,,; u,,v
frigidus,ineptus
SORTIJA v,, fibula
SOSPECHA ,,; o,
SORTILEGIO u,,; oo, ,; ov,o,; vo,,
ou, sortilegius> Piedrecitas para el oo,o,; o,, suspi
sortilegio: ,v, calculi sortilegii cio> Inclinado a la sospecha: uo
,, pronus ad suspiciones ani-
SOSAMENTE u inepte mus> Libre de:vuo,vuuo
o,ov suspitione vacans
SOSEGADAMENTE , leniter
SOSPECHAR oo,o,o,
SOSEGADO o,o,ov; o,, o,o,o,o,o
ov; ,, placidus,quietus> Estar vo,oo,o suspicor,sus-
sosegado: quietus sum pectum habeo> Sospechar mal: uo-
oo mala suspicor> Pronto en
SOSEGAR ,o,- quie- sospechar: oo,o,ov celer ad
tum facio,sedo> Difcil de sosegar: suspicandum
uuo,o,ov vix sedabilis
SOSPECHARSE uo suspicor
SESEGARSE vo acquiesco
SOSPECHOSAMENTE suspiciose
SOSIEGO ,,; ,,
SOSPECHOSO vu,,v; o- tineo> Por debajo: sustineo> Que tiene
o,oo,uoo,o, fuerza para sostener: -
uo,o,ov; ,ou, sus- ,,v suffulciendi vim ha-
pectus,suspiciosus> Cosa sospechosa de bens
que debe uno guardarse: `oo,
o,ov suspectus> Tener por sospecho- SOSTENERSE,que puede sostenerse por su
so: vuo,vuo,o suspectum propio peso uv,,v habens vim se
habeo suo nixu continendi

SOSTN ,o,; ,o SOSTENIMIENTO ,, fultu-


;`,,;`,o,; ra
,o,; o,
,; ,,, SOTERRADO ou,,v defossus
,,o,o,
; o,ou,; o,ou,; SOTERRAR o obruo> Juntamente:
vov,ou, columen,fulcrum,ful- uo,- defodio una
cimen,stabilimentum,fulcimentum,fur-
ca qua quid sustinetur SUAVE `uo,o,ov; `,`,
`;,,v;-,,v
SOSTENER v,o, vo,o,ov;oo,o,ov; v,,v;
,,o,- v,,; o
,u,,,, o,ov; v,,v; vuvo,o,ov;
,,o,o,u- vu,,v; u,,v; -
,o,-,o sug- ,,; o,,ov; vo,
grundia fulcio,sustineo,suffulcio> ,ov; ,,v; vo,,
Capaz de sostener: o,,v ov; o,o,,ov; vo-
aptus ad sustinendum> Con otro: uv- ,,v; vo,,; v-
cum alio sustineo> En alto: o,,ov; vo,,ov; o,
v in sublime elevatum sus- ,ov; ,,; o,o,ov;-

738
,,; v,,; voo liens
(-ou,ou,ouv) lenis,suavis,mitis>
Suave como miel: o,o,ov me- SUAVIZAR `v,ov,
llis suavitatem habens> El que es de nimo uv,,,-
suave: uo,o,ov mitis animo> En el ,,v,o,-
hablar: `vo,o,ov suaviloquus> Hacer ,,,u,
suave: `v sua mulceo,emollio,mollefacio,delinio,laevigo,sua
ve reddo> Ms suave:`v,v,ov; ve reddo
o,o,,ov lenior,
suavior;`v,`ov,`ov sua SUBALTERNO o,,ov subalter-
vius> Muy suave: o,,ov; nus
vuo,o,ov; `uo,,ov suavis
simus> No asperouvo,o,ov non SUBASTA ,, auctio sub prae
asper cone> Comprar en: vvo liceor
Vender,sacar a subasta: auc-
SUAVEMENTE `,`ov,`,`, tionor
,,,ov,
v, suaviter,mansuete> Ms SUBASTAR la presa o botn uo-
suavemente: ov suavius> Muy sua- auctionem praedae facio
vemente: `,,
mansuetissime,suavissime SUBDICONO oovo,ou, subdiaco
nus
SUAVIDAD o,o,; `u,o,
;,o,; ,- SUBDISTINCIN oo,, sub-
,,,; ,, distinctio
o,; ov,, suavitas,leni
tas> Con suavidad: `ov,o SBDITO `oo,ooo,o,ov;o
v,v,v leniter,suavi- o,,ov; ovo,,ov; -
ter> En el hablar: `uo,, o,,ov qui,quae ex alienis ju-
suaviloquentia> Que proporcionada ssis agit,subditus
suavidad: oo,o,ov qui mitia dat
SUBDIVIDIR o,o sub
SUAVIZAMIENTO ,, emolli- divido
tio
SUBDIVISIN o,,; o-
SUAVIZANTE ,, emol-
,o, subdivisio alturas de los montes:
ou, qui locos excelsos scandit> Ha-
SUBIDA v,,; vo,,; cer subir: v,,-
v,,;,o,; ,v ascendere facio,pro
v,,, ascensus> De difcil moveo> Subir a lo alto: ov
subida: uo,u- sursum ascendo> Que se apoya en los
o,-vo,o,ov difficilis ascen cuernos para subir (pico de Pan)
su o,ou, qui cornibus utitur ad
scandendum> Todo lo que sirve para subir
SUBIR vv,v,vo,v (un bastn,una cuerda,unas escaleras)
,v,v,o- o,o,ov scansorius
,vo,-vo,v, Que sube a lo alto: ou,,
ov ascendo,subeo> A lo ms alto: in altum assurgens> Que sube por grados:
summa peto> Adonde se sube con ,,v gradatim assurgens> Subir
facilidad: o,o,ov sobre: ov,
qui facile conscenditur> Apto para ov insuper conscendo> Vol ver a
subir,escalar:o,o,ov scan subir: v ascendo> Su-
sorius> Subir con: uvvv,uv bir y bajar: ` sursum et deor
vo una ascendo> El que sube a las sum eo

739
bajo el dominio de otro: ou-
SBITAMENTE v,v,v ,o, conditio eius qui est alienae
subito,repente potestatis

SBITO o,o,o,ov; SUBORDINAR o,- subordino


vo,,ov subitus,improvisus
SUBSIDIARIO ,,v subsidia-
SUBJUNTIVO (modo verbal) o rius
,v subjuntivus modus
SUBSIDIO v,,; o-
SUBLEVARSE ou, tumul- ,o, subsidium
tuor
SUBSISTENTE ,,v subsistens
SUBLIMAR u sublimo
SUBSISTIR , subsisto> A un
SUBLIME o,o,oo,- tiempo: uvu una subsis
uo,o,o,ov; u- to> Capaz de subsistir: ,
o,,ov; o,ovoo v habens vim subsistendi> El acto de
ovo,o,o,oo, subsistir antes: o,
o,ov; ,,v sublimis> Afectar un praesubsistentia> Por s mismo:
lenguaje sublime: o subli- sufficio> Que no puede sub-
mitatem orationis affecto> En el ha- sistir> vuo,o,ov qui non potest
blar: o,o,ov grandiloquus> Escribir subsistere> Que an subsiste:
cosas sublimes: oo- uv adhuc existens
de rebus sublimibus commentor>
Disertacin sobre cosas sublimes: SUSTANCIA o,, substantia> Su-
oo,, de rebus sublimibus perior a todas las substancias:
disputatio,sermo> Que habla de cosas oo,o,ov supra omnem esentiam positus>
sublimes: oo,o,ov qui de rebus Compuesta de pequeas par-
sublimibus loquitur> Curioso de cosas tes: o,, corporis sta-
sublimes: oo,, tus we particulis compositus
v in rebus sublimibus curiosus> Con
templar cosas sublimes: oo SUBTERFUGIO ou,, suffugium
sublimia contemplor
SUBTRERRNEO vo,o,-
SUBLIMIDAD ,o,; - o,vo,o,ou-
,o, sublimitas> Con sublimidad: o,o,-o,o,o
elato animo> De alma: - vo,o,ov; oo,,ov;
voov (-vouv),ou, elatio mentis> De lenguaje: ,v (gen.-) subterraneus> Camino
o,, sublimitas orationis> Pensar subterrneo: ou,, via
con sublimidad: oov alte sapio subterranea> Habitaciones subterr-
neas: v (gen.-,) aedes sub-
SUBMLTIPLO ooov,ou, mul terraneae>Por conductos subterrneos
tesima pars ovov cuniculatim

SUBORDINACIN condicin del que est


SUBTITUTO oo qui vices exci- SUBVENIR subvenio
piunt
SUBVERTIR v subverto
SUBURBANO uov,,v; u-
v,v,ov suburbanus SUBYUGAR ,,,o-
subjugo,subigo> A la vez: u-
SUBURBIO oov,ou, subur- ou simul redigo in servitutem> An no
bium subyugado: o,,ov non-
dum subactus

740
o,o,
SUCEDE,acontece uv,v, felix successus> Fortuto:
o,uv contingit,succe- ,,o, eventus fortuitus
dit,accidit,evenit Prspero: u,, sucessus> Ser
favorable el suceso: v,-
SUCEDER o,o, v prospero successu utor
v,uv contingo,succedo> Jun-
tamente: u,uv una inci- SUCESOR ,oo,; oo,
do> A sus mayores: o suc- o,ov; ,oo, successor
cedo iis a quibus nutritus sum> Des-
pus: vo,vo ali- SUCIEDAD ,o,; ou,
ter fio> Ir sucediendo: o suc ou,ou,,; v,
cedo> Que sucede al cuarto da: - ,o,; ,o,; vov
o,,ov quarto die eveniens> ou,; ,u,,o,
Que obra o sucede a los cuarenta das: v,,; vo,ou,; ,
oo,,ov quadra- ,; oo,ou,; o,o,
gesimo die faciens,eveniens> Que sucede o,o,; ,, sordes,si-
antes de un ao: o,o, tus,illuvies,squalor,proluvies> De la piel:
ov praeveniens annum> Que sucede cada ,,o,
cuatro aos: o,,ov ,, strigmentum> Limpada con la espon
quarto anno recur- ja: o,o, sordes spon
rens> que suicede en el dcimo quinto da: gia detersae> Limpiar,quitar la su-
vo,,ov quinto decimo die ciedad,las heces: u defaeco
eveniens> Que sucede o se hace a los
catorce das: o,,ov decimo SUCIO uo,o,o,ov; -
quar o,,ov; ou,,; ou-
to die eveniens,efficiens> Que suele hacerse ,v,v,,v; v,
o suceder cada cuatro aos: ,,v ; v,,v sordidus,sterco-
quarto quoque an- reus,inquinatus,illotus> De costum-
no fieri solitus,seu recurrens> Suce bres sucias: uv,,v qui porci-
da lo que suceda,suceda lo que quiera: nis est moribus> Ponerse sucio: `u-
o'v ov voo quid- sordesco> Que no usa del bao: ou
quid accidisset> Suceder y suceder despus balneo non utor> Ser sucio: `u
uv accido,postea accido sordidus sum

SUCESIN ,o,,; SUCULENTO ,,v succulen-


o,o,, sucessio> de- tus
recho de: ,,; ov,
ou, jus succesionis> Tener suce- SUCUMBIR vov,v,-
sin: v liberos tollo ,,,oo
succumbo,procido,deficio> A los ma-
SUCESIVAMENTE ordine les: , prorsus malis
succumbo
SUCESIVO o,,v posterus> En lo
sucesivo: ooo,, SUDAR ,v,,,
,o ( o) deinceps,in posterum ,, sudo,exsudo> Acos
tumbrado a sudar: ,,v su-
SUCESO ,,; ov,vo, dare solitus> Con exceso: sudo>
; o,,; uo,, Juntamente: uv una sudo> Mucho:
uvo,,; vu,,; uv sudore diffluo> Que suda
u,,; ,, eventus> Dolo- difcilmente: o,o,ov aegre sudans
roso,que afecta al cuerpo o al alma:
,o, eventus perniciosus corpori SUDOR o,o,; ,o,;
vel animo incidens> Feliz: u,,; u,,, sudor> Exci-
v,o,; ovov,ou,;

741
tado por el fuego: u,, suda- tilabrum ferreum ad complanandum so
tio sicca> Gran sudor: , lum> Pegado al suelo: o,o,
, ingens exsudatio> Sudor o gra- ov solo adjunctus> Que golpea el sue
sa que se limpia con la estregadera: lo: o,o,ov quatiens solum> Sin suelo:
,,o, quod strigili uo,o,ov qui est sine fundo
derasum est> Pauelo para limpiar el sudor:
,v, SUELTAMENTE uv solute
lintea sudatoria> Provocacin de su-
dor: ,,; oo, SUELTO uo,vo,o,ov; -
sudoris evocatio> Provocar el su- v,,v solutus> Suelto o que pue-
dor: oo sudorem evoco> Que excita de serlo: u,,v solutus vel qui solvi
el sudor: ,,v;- potest> Sin rienda: o,
o,o,ov sudorem movens,sudori- oo,o,ov habenas non habens
ficus> Suelto (de vientre): ,,v;
,,v laxus,laxatus
SUEGRA u,v,, socrus
SUEO `vo,ou,; u,o,; v
SUEGRO v,o,; u,o,; ,o,; vu,o,;o
o,ou,; ,u,o, ou,;ov (slo nom.y ac.sing.) som
; v,o, socer> El que tie- nium,somnus> Amante del sueo: u
ne noble suegro: vo,o,ov nobilem vo,o,ov amans somni> Cargado de sueos:
socerum habens uvo,o,ov somno oppre-
ssus> Causar sueo pesado: gra
SUELA `,o,; uov,ou,; vem soporem affero> Conciliar el sue
ov,ou,; ,, o,causar sueo: v,v,-
o, solea> De madera: o, somnum concilio,affero> Dadora de sueo:
ouv,; ou, lig- vo,vo,o, somni largitrix> Dar
neae solae> Ponerse las suelas: o cabezadas de sueo: vu prae somno
ov nectare calceos capite nuto> De corto sueo: uvo,
o,ov brevia somnia habens> Sueo en el
SUELDO `ov,ou,; oo, aposento: oo,ou, somnus in cubili> En
,; ,o,; u,o, sueos,durante el descan-
honorariummerces diurna,merces> Suel so: 'v in somnio,per quietem> Igual a
do entero: voo,o,ov qui plenam et un sueo,vano: vo,o,
perfectam mercedem accipit ov aequalis somnio>Intrprete pruden
Pago del sueldo: oo,, mer te de los sueos: vv,v,ov
cedis solutio somniorum prudens conjector> Largo sueo:
ov,, diuturnus somnus> Ligero al
SUELO o,o,; ov,- amanecer:
ov,ou,; ,o,; , , somnus levis sub aurora> Luchar con el
,; o,o,; ov,ou, so- sueo: vo cum somno pugno>
lum> Al suelo: o,ov in so- Manifestado por un sueo: vvo,o,ov
lum> De duro suelo: ,, somnio manifesta-
v durum habens solum> De suelo muy tus> Ocuparse en interpretar sueos:
profundo: uv,vo profundum solum voo in somniis inrterpretan
habens> El que anda por el sue dis versor> Parecido al sueo: v,,
lo: o,, per solum gra- somno similis> Sueo profundo: ,o,
diens> Fijo en el suelo por cuatro partes: somnus profun
o,o,ov ex quatuor partibus solo dus> Puertas del sueo: v somni
insistens> Suelo fir- portae> Que aterra en sueos: vo,ou,
me: ov,ou, firmum solum in somnis exterrens> Que produce sueo:
et duris lapidibus stratum> Igualar con el vo-
suelo: solo adaequo o,,v somnum efficiens> Que produce
Instrumento de hierro para aplanar el suelo: largo sueo: v,,
ov,ov,ou, ven longum somnum afferens> Que produce

742
sueos suaves: `uvo,o,ov sua lethargo oprimor
via somnia ferens> Que tiene arte de Tener sueo: uvo,-uvo
interpretar los sueos: vo- sopior> Tratados de las interpreta-
,,v habens vim vel artem inter- ciones de los sueos: () libri
pretandi somnia> Que trae el sueo: interpretatione som-
vo,,,; vo,ou,; niorum
voo,o,ov somnifer,somnifera>
Semejante al sueo: vo,o, SUERO u,o,; ,,
ov somno similis> Ser oprimido por el sueo:
o,; , serum lactis> Convertir adversa suerte: uo infeliciter ago>
en suero: o,o in serum muto> De Tener la
la leche y de la sangre: o,o, serum suerte principal: oo prae
lactis et sanguinis> Instrumento para sacar el cipuam sortem habeo> Tener mala suerte:
suero de la leche: v,vo, ins u,oov diffi
trumentum o vas ferreum cili sorte premor> Tocar por suerte:
v sortior> Unin en la misma suerte:
SUERTE,sorteo vo,ou,; , u,, ejusdem
; ,,; ,o,; o,o sortis conjunctio
; o,ou,; ,,; o
o,; uu,, sors> Porcin en la SUFICIENCIA ,,; v, o,
suerte,en el reparto: , sufficientia> Propia:
, sors,portio> Alcanzar por sor- ,,, propria sufficien
teo,por suerte: o sortior> Buena suerte: tia
,o,; -
,, bona sortitio> Con buena y feliz SUFICIENTE o,,ov; ,,
suerte: o bono felici v; o,,,;-
que fato> Distribucin por suete o sorteo: v,,v sufficiens> Ms de lo su-
,, distribu- ficiente: o,- plusquam satis>
tio quae fit sorte> Echar suertes ( echar las Ms que suficiente para comer
habas): u,uv- oo,o,ov plus satis suffi-
,uv,uv fabis eligo,sor ciens ad edendum> Ms que suficiente
tior> Entrar en la suerte: o- o,,; vo,o,ov
in consortium venio> Gozar de buena plus quam sufficiens> Muy suficiente
suerte: o felici fato utor> Hacer ou,, multum sufficiens> Suficiente
parrticipante o consorte de la misma suerte: para todos: vo,o
u consor tem facio> Mala suerte: ov; v,v,, omnibus
u, sufficiens> Ser suficiente: ,
sors difficilis> No tener suerte: u mala uvo, (slo fut. y aor.
fortuna utor> Parte lle- impersonales:satis esse) par sum,suf
vada en la suerte: ,, pars sorte ficio> Tener lo suficiente:
ducta> Participacin en la suerte: sufficio> Suficiente para todo: v
v,vo, sortitus> Par-ticipante de la o,o,ov ad omnia sufficiens
misma suerte:
o,o,o,ov; v,v,ov sor SUFICIENTEMENTE ov,v
tis particeps> Por suerte,por sorteo ,,,ov
sortito> Que corre la misma suerte: satis,sufficienter
u,,v; uov-
v,,v; uvo,o,ov; o- SUFRAGIO u,, suffra-
v,v,ov; o,o,ov qui aequa gium
lem sortem fortunamque habet> Sacar
la suerte antes que otro: oo SUFRIDO ovo,o,ov ,,v
ante alium sortior> Salir por suerte,por ,,v; ,,v patiens, durus> Ser
sorteo: o sor- sufrido: pa-
te evenio> El que da por suerte,por sorteo: tiens sum
o,ou, qui per sortem dat> Tener

743
SUFRIDOR ,oov,,v pa quien apenas puede sufrir-
tiens> Sufridor de desgracias,de ma- se: uuo,o,ov cuius vix di-
les: vo,o,ov tolerans malo- fficulter sustineri potest> Sufrir antes:
rum> Sufridor de trabajos: ovo o,o ante patior
o,ov tolerans laborum Con otro: uo una patior> Con
paciencia: ou patienter fero> Con
SUFRIMIENTO ,,; oov, perseverancia:
tolerantia,sustentatio> De traba- jos: perduro> Conviene sufrir: oov ferre
ov,, patientia labo- oportet> De mala gana: -
rum> En los males: ,, patientia iniquo animo fero> El que su-
malorum> Personal: o- fre personalmente: o,, se ipse
,, intrinseca passio> Sin su- patiens> Sufrir grandes males enviados por
frimiento,sin tortura: vo, los dioses: o-
o,ov sine dolore,sine tortura gravia mala a diis immissa pa tior>
Hacer sufrir vivamente ou-
SUFRIR v,v,, v (en activa) dolorem afficio> Su-
,o,,ov,, frir vivamente: ouv (en pasiva
,,o,o, dolore conficio> Sufrir la pena:
ov,o,- suffero,sus-
tineo,patior> A la vez: u una patior> A
solvo poenas> Sufrir males: o-
patior mala> No poder sufrir: SUJESTIN oo,, subjectio
, tolerare non possum
No sufrir: uo aegre fero> Que puede SUJETADO como una bestia ou
sufrirse,que sufre: v,, , instar jumenti subditus
v qui tolerari potest,patiens> Que se debe
sufrir: ovo,,ov sustinendus> Que SUJETAR ,,o,-
sufre cosas nuevas e indecibles: ,,uo,
vo,, nova et infanda patiens> Que ,o,ovu,uv,o-
sufre mucho: ,o,-,o,o-
uo,o,ov; ou,, qui multa subjicio,subido,alligo> A la vez:
patitur> Sufrir con otro: uv- uo simul in potes-
cum alio tolero> Trabajos y miserias tatem redigo> Acto de sujetar con las manos:
juntamente: uv- ,, actio mani
simul labores sive aerumnas sus- bus superandi> Al dominio> o,
tineo - subigo> Bajo los pies: o
subjicio> Que sujeta o refrena:
SUGERIR ,o,ov- ,ou, corcens
,oo,ov ad disputandum
propono,suggero> Que sugiere: oo- SUJETO `oo,o,ov; ovo,
,, qui subjicit ov subjectus> Con la mano: u
, manu subactus> Estar sujeto a,
SUICIDA oo,o,o- dependiente: o,,-
o,ovo,ovo,o,ov ,oo,,ovo- subjaceo,
o,,v; v,ou, qui sua manu se subjicior,obnoxius sum Que gusta de estar
perimit sujeto: -
o,o,ov gaudens nexu> Sujeto,suje-
SUICIDARSE ov,oov ip- se mihi ta a: ,ou,; ,o
mortem infero obnoxius,obnoxia

SUJECIN ,u,, sujectio> SULFATO de cobre v,,; -


Fig.retrica: oo,, sujectio> Rehusar vo,ou,; vov,ou, chalcan
la sujecin: u- thum
v cervicem frango,detrecto frae
num SULFREO ,, sulphureus

744
gor> Juntamente: uo una
SUMA,conjunto ,o,; demergor> Que no puede sumergirse:
o,o, summa> En suma: ou, v o,o,ov immersabilis> Que se
in summa,summatim sumerge en el agua: u,,v qui immergit
se in aquas> Reapare-
SUMARIAMENTE ,uv cer despus de sumergirse: vo-
summatim emergo

SUMARIO ,, summarius SUMERSIN ov,o, demer-


sio
SUMERGIDO en agua fra uo,
frigidam aquam immersus> En el mar: SUMINISTRAR oou,o,
ovoo,o,ov in mare demer o,u,o,o
sus> En lo profundo: o,o,ov alte ,,ov,oo,v
immersus> Profundamente: - suppedito,subministro> Con abundan-
o,o,ov alte immersus cia: o abundanter subminis
tro> Juntamente: u,u-
SUMERGIR ,,,u- ,uvo una praebeo
,-v,-,,,
u,,o (mer- SUMISAMENTE v summisse
gor,ser sumergido),ov,
,o,o inundo SUMISIN `,u,,;
immergo,mergo> Antes: o,-u ,o,oo,,; -
ante demergo> Del todo: vo- ,, obedientia,submissio> Con
prorsus immergo> En el mar: ov sumisin: v abjecto ani-
,,ov in pontum mer go> mo> Condicin del que est bajo el dominio
Ser sumergido: o im de otro: ou,o,
mergor conditio eius qui est alienae potes-
tatis
SUMERGIRSE ,,
immergo> En las aguas: o mer-
SUMISO o,,ov; vo,o SUPERAR `,o,v,
o,ov; vo,,ov submissus,obe- ,-o,o,-
diens> No sumiso: o,o,ov qui ,v,,vo,
manibus non potest subigi -vo,-vo,vu,
,,,,
SUMO `o,uo,o,ov; o, ,,o,
,ov; ,o,,ov summus ,,v supero>
Con moderacin filosfica: o-
SUNTUOSIDAD ,, luxuries> Vivir con: o philosophica moderatione supe-
u laute et opipare vivo ro> Difcil de: uo,o,ov;
u,, qui lucta difficulter superari
SUNTUOSO ,,v; v,, valet
v; vo,,ov; o,ou-
vo,o,ov; ou,, sump- SUPERARSE,que se supera a s mismo
tuosus,magnificus,fastuosus ,, compos sui

SUPERABLE o,o,ov superabilis SUPERFICIAL o,o,ov superfi


ciarius> Que no es profundo: ,
SUPERABUNDANCIA u,o,; , profunditate carens
u,, exuberantia
SUPERFICIALMENTE v,o
SUPERABUNDANTEMENTE v leviter,superficialiter> Hacer algo
exuperanter superficialmente y con negligencia:
o perfunctorie et negligen

745
ter ago lativus

SUPERFICIE v,,; ov, SUPERPOSICIN ,, super-


ou,; ,, superficies> En la superficie: positio
o,o in superficie> Estar en la
superficie: o in superficie sum SUPERSTICIN ov,oo
,,; ,o,; ,
SUPERFLUAMENTE v supervaca , superstitio
nee> Hablar superfluamente: o-
o superflua verba facio SUPERSTICIOSO v,v,ov; -
o,ou,; u,o,; -
SUPERFLUIDAD ,, super- o,o,ov supersticiosus> Ser super-
fluitas ticioso: ov prava religio
ne teneor> Hacer prcticas supersti-
SUPRFLUO o,o,ov; ov- ciosas: superstitione deum colo
,ov,,v supervacaneus> Lo que es
superfluo: ,o, SUPINO,postura supina ,o,
; ov,ovo, supervacaneum Hacer supinitas
gastos superfluos: ,
o profusos sumptus facio> Ser SUPLANTAR ov,,
superfluo: supervacaneus sum ,-oo,,o
supplanto
SUPERIOR v,,v; u-
o,,ov; ouo,,ov; o,, SUPLEMENTO v,,
ov; o,o,- ,; ,,-
o,o,,ov superior> a todos: ,o,; ov,ou, superad-
vuo,,ov omnium su- ditum,supplementum,expletio
premus> Ser superior: u,
,, supe- SPLICA v,v,v-
rior sum> Superior (lugar): - ,,; voo,,; ,
o,o,ov supewrior o,; ,,,; ,
,;,,,,;
SUPERIORIDAD ,,; - u,o,; u,,; vo,
,,; ou,,; - ,; ou,,; uv,v,
,,; ov,ovo,; ; ,v, preces,supplicatio-
,, summitas,praestantia nes,supplicatio,votum> Splica humil
de: v,,; ,,; ov
SUPERLATIVO ,,v super- ,, supplex obtestatio> A Dios
,,; ,o, deprecatio>
Desechar las splicas: o deprecor> SUPLICANTE ,oo,; ,
Echndose a los pies de uno: o,, ,v; o,o,ov; o,,ov
provolutio ad pedes> El o la que re ,,ou,;,o,;u
cibe las splicas> oo,ou,, ,,v; vo,,ov; ,o,
suplicum receptor vel receptrix> Hacer ,; ,,v; ooo,-
splicas: o preces fundo> Vuelto a oo,o,ov supplex> Suplicante,la
uno con splicas: ooo,o,ov ,o, quae est supplex> Con
conversus ad ali- veniente a los: o,o,
quem supplicandi causam ,ov; ,,v supplicibus con
veniens> Suplicante a los pies de alguno:
SUPLICACIN oo,,; - ovo,, supplex ad genua alicuius
u,, supplicatio provolutus> Yacer su-
plicante a los pies: ov ad pedes
SUPLICADO vu,,v exoratus> Muchas supplicer jaceo
veces: o,o,
o,ov multum rogatus SUPLICAR vo,v,,,

746
,vo,,-,, vera,suppositio
ovo,oovo,v,,-
vo,,vo,- SUPREMO `o,uo,o,ov; -
o,,,o, o,,ov summus
-,o,o,o-
,o,o,v,- SUPRESIN ,,-
v,, supplico,precor, ,, deceptio,deletio,supressio
flagito,oro,postulo> Abrazando las rodillas:
ouvo genua amplec- SUPRIMIR v,ovv,-vvu-
tens oro> Amargamente: ooo flebiliter ,-,-; o suppri-
deprecor> Aquel a quien se suplica: mo> Que puede suprimir: o
o,o,ov cui su- ,v discussorius
pplicatur> Suplicar con: uvo-
una apprecor> Echar mano a la barba SUPUESTO o,o,o,ov;
para suplicar: ov men ooo,,ov supposititius
to subjicio manum> Echarse a los pies de
uno para suplicarle: oo- SUPURACIN ,u,
uvo provolvor ad pedes suppli o,; ,,
citer> En unin de: uvo simul precor> ,, suppuratio> Especialmen
Humildemente: ov,- te pulmonar: ,, suppuratio> Promover
suppliciter oro> Ir a suplicar: o la supuracin: uoo sup
oo suppliciter adeo> Junto al ara: purationem promoveo
o ad aram sto su-
pplex> Postrado a los pies: o- SUPURADO uuo,o,ov suppuratus
ad genua provolutus precor> Que se
acerca a suplicar: o,oo SUPURAR v,u,u,u-
, qui accedit supplex ,u,uo suppuro> Que have supurar:
u,,v; uoo,
SUPICATORIO vo,,ov; o, ,v; uo,o,ov ad pus movendum aptus
o,ov supplicatorius
SURCAR u persulco> El mar:
SUPLICIO ov,o,; u- ovoo,-,,ov
,, supplicium> Condenar al su enavigo,trajicio mare> Abrir con surcos:
plicio: ad poenam abigo> Lugar de o, sulcis fun-
suplicios: vv,, gehenna> Puwerta por do> El que surca el mar: ovoo,
donde salan los senten- o,ov mare sulcans
ciados al suplicio: vov ,
vov,ou, porta per quam abdu- SURCOo,oo,;o,ou,; ,o,;
cebantur damnati ,o,; ,
o,; o,ou,; ov,ou,;
SUPLIR v,ov,uv ,o,; ,o,; o,
v suppleo o, sulcus> Comprendido en el mismo
surco: u,o,, eodem sulco
SUPONER oo,oo in loco comprehensus> De muchos surcos
suppono> Se ha de suponer: oov ou,o,, multos sulcos ha-
supponendum est bens> Espacio includo en el surco:
,o, quod effosum est> Ti-
SUPOSICIN oo,o,,;
,, subjectio rei falsae pro
rar surcos superficiales: tivus
superficiarios sulcos duco
SUSCITAR v, suscito
SURTIR scaturio
SUSCRIBIR o subscribo> Adems
SUCEPTIBLE ,,v suscep- ouo insuper subscribo

747
vo (vocem ejaculantis e guttu
SUSCRITO ,o, subscrip- re edo) u,,v,
tum v,v suspiro> A un tiempo:
uv una suspiro> Que suspira
SUSPENDER ,,vv- fuertemente: ovo,o,ov gravi-
vu,-vv,v,vvu,v- ter suspirans
v,v,ovvu,o-
vv,o,,, SUSPIRO u,,; u,o
,,vvu,-vv ; v,o,; v,o,
-,,,,- ov,,; vo,ou, suspirium>
.o,o,vvu Que da profundos suspiros: vo-
vv,, suspendo o,o,ov longos spiritus ducens
appendo> Alrededor: cir-
cumcirca suspendo> Suspender en: - SUSTANCIA `,,,
,-vvu,-vv susbstantia> Cuya sustancia no tiene
suspendo in> Colgar: seorsum semejante: ovooo,o,ov cuius substantia
suspendo> Cuerpo suspendido y en mo- unica nihil habet sui si-
vimiento: vu,o, simulacrum mile> Formado de tres sustancias:
aerium> De lo alto: vvu, uo,o,ov tribus susbtan-
super appendo> El que sus tiis compositus> Principio de sustan
pende o cuelga: ,o, qui cia: o,, principium subs-
suspendit> Estar suspenso:o tantiae
suspensus sum> Juntamente: uv,
uv simul suspendo> Junto a: SUSTANCIACIN o,, substan
vvu,-vv, tiatio
juxta suspendo> Lo que se
suspende: ,o, quod SUSTANCIAL voo,o,ov; o,
suspenditur> Ser suspendido junto a: ,; o,,v substantia-
o juxta suspendor> Suspen lis
der de: ,-,-vvu,
-vv suspendo de SUSTANCIALMENTE oo substantia-
liter
SUSPENDIDO en el aire ,ou,
in are suspensus> Estar suspendi- do SUSTENTO ,,;
junto a: o juxta pen- o, cibaria,victus> Que proporciona
deo> Sobre: ,, suspen- sustento: o,oo,o,ov omnibus
sus super pabulum praebens

SUSPENSIN ,,,; SUSTITUCIN ,o, id quod


,o,; ,o, sus vicem alterius praebet> Elegido en
pensio> De toda clase de negocios: sustitucin de otro: vo,
uv,o, justitium ov in alterius locum electus

SUSPENSO vo,,ov; vo SUSTITUIR ,o subs


o,o,ov; ,,v; tituo> A otro por sorteo: v
o,oo,o,ov suspensus> Sus sorte in alterius locum sufficior> En lugar de
pendido,colgado: vo,vo otro: ,-
,ov suspensus> Tener suspenso: - sufficio in locum alterius
v,v,v suspensum
teneo SUSTITUTO oo,o,; o
o,o,ov substitutus
SUSPICAZ o,,v; ,ou
suspicax SUSTRACCIN v,,

SUSPIRAR ov,-,uu-

748
,; ,, substractio,sub- o,ou, susurrus
ductio> Furtiva: ,, furti-
va sublatio SUTIL v,,v; vo,,;
vu,,v; o,,;
SUSTRAER ,,, ,v; o,,ov; ,,v
,o,o sustraho> A la gracilis,subtilis,exilis
vista: u subduco ex oculis
Disimuladamente: subtraho SUTILEZA o,,;
o,; o,ou,; v
SUSTRAERSE,que debe sustraerse - o, argutia.subtilitas
ov,ov substrahendum est
SUTURA de una herida o incisin en el
SUSURRAR ov,o,u, vientre o,, ventris vulnerati
,o,u,u,u, connexio
u,u susurro> Secreta-
mente: ou clanculum susurro SUYO,de uno ,,v suus> De l,
Juntamente: uu una susurro> de ellos: o,,ov suus> Vuestro:
El que susurra: o,o, qui bombum o,,ov suus,vester> Suyo pro
edit> Contra: u in susurro> pio: o,,ov suus,proprius
Susurrando: ov cum bombo

SUSURRO uo,ou,; ,o
; u,o,; uo,ou,;

749
T

TBANO vv,,; ,oo,;


o,o,; o,,; TABLADO ,,; ,-
oo,o, oestrum,asilus,crabo, o,-o,; ,v,o,
vespa>Herido por el: oo,o ; v,, tabulatum,contig
, oestro percussus natio,pulpitum> Desde donde declaman los
actores trgicos: ,vo
TABERNA ov,ov,o, ganea tabulatum ex quo tragici actores
popina> De vino: ovoov,o, ta declamant> Que tiene tres tablados:
berna vinaria> El que frecuenta la taberna: oo,o,ov tres tabulatus ha-
o,o, qui caupo- bens> Tercer tablado: oov,ov
nam frequentat tertium tablatum

TABERNCULO ,,;v,o TABLEADO v,v,,


; v,o,; vo,o, v tabulatus
tabernaculum
TABLILLA para escribir ov,
TABERNERA ,o, quae caupo- ov,o,; o,o,; ov
nariam exercet ov,o, tabella,pugillares

TABERNERO o,o,; ovoo,o, TABLITA ov,o, tabella


caupo,pincerna,pocillator> Oficio de
tabernero: ,, caupona- TACAERA oo,, sordida
tio> Ser tabernero: caupo- parsimonia
nariam exerceo> Que es propio de ta-
berneros: ,,v ad caupones TACAO oo,o,ov restrictus
pertinens
TACHAR ovv expugno
TABLA ov,o,; v (indecl
v,o,; ov,o,; v- TCITAMENTE , tacite
ov,o,; v,o,; ,,
tabula> Tablilla: vo,o, TCITO v,,;vo,o,ov
vov,vov,o, tabella> v,o tacitus
A manera de tabla: vv in mo-
dum tabularum>Ancha y lisa:, TACITURNIDAD oo,,
; ,o, tabula lata> Da- ; ov,,; ,,;
da de blanco ( en ella se inscriban los v, taciturnitas
nombres de los magistrados,de los
proscritos): ,o, tabulaalbo colore TACITURNO v,v,ov; o,o
inducta,album> En- ov; ,o,; ,,,v
cerada: ,o, tabula cerata v,v,ov; ,,v; -
Ley de las Doce Tablas: o ,,v; oo,o,ov taciturnus,
vo, lex duodecim tabularum> Para llevar tacitus
alguna cosa: ,o, lignum ponendis
vel ferendis rebus> TCTICA ,, agendi ars> Mili
Semejante a la tabla: v,, tar v ars rem militarem agendi
tabulae similis> Venedor de ta-
blas: ovo,o, tabularum venditor TACTO ,,; ,,; -

742
ov,ov,,o,;, vov,vov,o,; -
tactus> Con tacto conveniente:- ,o,; ,o, balteus
,- decenti tactu> Averiguar por el tacto:
o tactu ex- TAHONA ooov,ov,o,; -
ploro v,vo, pistrinum

TAHAL o,o,; v,,; - TAHONERA ,o, pistris


vov,o,; ,o,;
,; o,o,,; -
o,o,o,; v,,;
TAHONERO ,o, pistor dem thalamo habitans

TAIMADO o,oo,,;- TALAR diripio> Los que ta-


oo,oo,o,ov; vo, lan: oo,o qui arbores secant
,v; ,o, vafer,veterator> Hombre Relativo a la vestidura que llega hasta los
taimado: ,o, homo veterator pies,talar: ,
v; ov,,; oo,o,ov
TAJADA v,, segmentum ,, talaris> Ornamento de la
vestidura talar: ov,o,
TAJADO ,,v praeceps fascia circa talos

TAJO cocina,mesa de partir carne TALEGO o,o, sacculus> Peque-


vov,vov,vov,o, mensa culinaria o (alforja): ov,ov,
o,; o,o,;-,, sa
TAL oo,,ov; o,o,o- cculus
ov; ooo,o,oo; o-
oo,o,ooo; oo- TALENTO vov,o, lanx> Moneda
oo,o,ov talis,e> Tal cual: vov,o, talentum> Medio talen
oov quantuscumque> Con tal que: to: `vov,o, semi-talentum
vov dumtaxat> Tal vez: Aapreciado en mil talentos: o-
fatassis vo,o,ov mille talentis aestima-
tus> Peso de 125 libras o 69 minas ticas:
TALA oo,, arborum sectio> vov,o, talentum seu pondus CXXV
Relativo a la tala de rboles: - librarum> Que consta de tres talentos:
oo,o,ov ad arbores caesionem per vo,o,ov tri
tinens bus talentis constans> Que pesa cien
talentos: ovvo,o,ov cen
TALABARTE ( Ver TALAHI) tum ponderans> Que pesa un talento, de
valor de un talento: vo,
TALADRAR ,,v, ,ov talentum pondere aequans> Que tiene
v,o perforo> difcil de: muchos talentos (dinero): o
o,o,ov terebratu diffici- vo,o,ov multa talenta possi-
lis> Que taladra: oo,o,ov te- dens> Tasado en cinco talentos: v-
rebrans vo,vvo,o,ov quin-
que talentis aestimatus> Tasado en
TALADRO ,v,- cincuenta talentos: vovv-
,, perforatio,foramen,terebra o,o,ov quiquaginta talentos aes-
timatus> Tasado en ms de diez talen
TALAMFERA (Venus) oo,o, tos: vo,o,ov supra decem
thalamifera talenta aestimatus> Valor de cien talentos:
ovv,, pretium,ponsus centum
TLAMO ov,vov,oov, talentorum
o,; ,o,; ,o,;
o,o, lectus,thalamus> Compae- TALA (musa) ,,,
ro de: oo,o,ov simul et eo- Tha-

743
lia
TALLO ,o,;`ov,o,;
TALIN,ley del vov,o, talio,lex o,o,; ,o, caudex
talionis> Sufrir la pena del talin: v scapus,caulis> A manera de tallo: v in
talionis poenam sustineo modum caulis> De gran tallo:
o,o,ov magno cau-
TALLA ,o, corporis mensura le assurgens> De tallo blanco:
o,o,ov cuius caulis albus est> Echar
TALLE,de buen talle ,, optima tallo por un lado: -
corporis habitudo caulem a latere emitto>Echar
tallo: caudicem emito> Que tiene el
TALLER oov,ov,o, tallo purpreo: o
offina o,o,ov cui caulis purpureus> Que tiene
forma de tallo: o,
TALLA,accin de trabajar la madera ov caudicis speciem habens> Que tiene largo
o,, sculptura tallo: o,o,ov longo caule
assurgens> Que tiene mu-
TALLISTA o,,v ad sculp- chos tallos: oo,oo,
tori pertinens> Oficio de: o-
o,o, qui ligna sculpit
o,ov multos caules habens> Que tiene pocos ob ebrietatem vacillare> que se tambala
tallos: o,o, (mujer) ,o, te-
ov paucos caules habens> Que tiene callo mulenta; ,o, temulentus
ancho: o,o,ov latum caulem
habens> Que tiene tallo grue- TAMBALEO por efecto de la embriaguez
so: o,o,o,ov cra ,, temulentia
ssum caulem habens> Que tiene tallo
nervudo> vo,o,ov nervosus est TAMBIN ,- aeque,atque> No slo
caulis> Que tiene tallo oblcio: sino tambin tum...cum
o,o,ov obliquum caulem habens>
Que tiene tallo recto: - TAMBOR ov,o,;vov,-
o,o,ov rectum habens caulem> Que vov,o, tympanum> Tocar el tambor:
tiene un solo tallo: ovo, ,v tympanizo,cymba-
o,ov unicum caulem habens lum pulso> Acto de tocar el tambor,
tamboreo: v,o, tympani pulsatio>
TALO,retoo de las plantas o,o Aturdir por todas partes con el tambor:
novum germen v tympano
rum pulsatione circumquaque obtundo>
TALN ,o,; v,,; v,o, La que toca el tambor: v,
talus,calx pedis> Hue , qua e tympanum pulsat> El que toca el
so del taln: o,o, pars in talo prona> tambor: v,o, qui tympanum
Hacer rudo con los ta- pulsat> Llevar el tambor: vooo
lones: voo calcibus strepi- tympanum porto> Pa-
tum moveo> Con los talones: cal- recido al tambor: v,,
ce seu calcibus tympano similis> Pequeo tambor:
vov,o, parvum tympanum
TALUD ,,,; -
ov, clivus TAMBORILERO ,o, cymba-
lista
TAMARIZ (arbusto) o,o,; -
,, vitex,myrica> De tamariz: TAMIZ o,o,o, saccus> Pa-
vo,o,ov myricinus> Semejante al: sado por tamiz: ,o, per sac
,, myricae similis cum transmissus> Pasar por tamiz:
,,,o
TAMBALEARSE por la embriaguez - percolo

744
(); ooo,o,ooo; o-
TAMIZAR , per colum tra- o,,ov (o una ciu-dad tan
jicio grande) tam,tantum.. quantum Tanto..que:
ov...ov, tam...quam> Algn tanto:
TAMPOCO etiam non o,`ov
,oovov aliquantum> Entre tanto:
TAN (con idea de cantidad) o,, interea,tamdiu> Tanto:
ov (o oo tan taimado) ov tantum> Tanto ms: o-
tantus> En correlacin con `o: o,,ov tantuplus> Ni siquie
o...o tam...quam (tanto.. ra un tanto: o'`ov ne tantillum quidem>
que,tanto..como Por lo tanto: ,,
,, ,oov proinde> Tan-
TNTALO vo,o, Tantalus> Per- to por tanto,igual por igual (ley del talin):
teneciente a Tntalo: vo,o, vov,o, aequale repensum> Un
ov Ad Tantalum pertinens> Semejante a tanto,hasta tanto,mientras tanto: ooov
Tntalo: vo,o,ov Tantalo similis tantisper

TANTEAR el peso con la mano TAER v tinnio> El que sabe taer:


pondus manu aestimo ,o; ,o, qui novit psallere> El
que tae y canta: ,o,, qui salit ety
TANTITO (enseando el dedo auricular canit
vvoo,,ov tantillus
TAPA ,,; ,o,;
TANTO,tan o,,ov (con idea de cantidad: ,o,; v,o,; -
tan pequeo,tan grande,tan numeroso:ov vov,o,; ,o, opercu-
tan gran coraza lum,operimentum,tegmen> De la olla:
Correlativo con o, (o... v,, ollae operculum> Poner tapa:
o; o... tantus... quantus operculum oppono
tantum..quantum); o,o,o-
v; o,o,ov..o
TAPABOCAS ov,o, quod os cingit
TAPIA oo o paries domus
TAPADERA ,o, ollae opercu-
lum TAPIAR pariete claudere

TAPAR o,ov,,- TAPICERA o v ars phry-


v,v,,,, gionum et plumariorum
,v,,v
obturo,tego,obstruo,operio>Con cuas TAPICERO o,o, phrygio
v obstruo cuneo> Por encima:
superne obtego> Por todas partes: TAPIZ `o,o,; ov,o,;
v circumquaque ob- ,,,o,
turo> Util para tapar,cubrir: stragulum,aulaeum> Cubrir con tapices:
ov,ov,o, id quod tegere potest vv circum-
sterno

TAPETE o,o,; ,o,; TAPIZAR vv aulaeis ornare


,,o,; -
oov,o,; ,o,; TAPN ,o,; ov,o,
,o,; ov,,; , ; v,v, (operimenta),oris
o,; ,o, aulaeum,tapetum obturaculum,obturamentum> Cerrar con
tapes; stragulum,stratum,stragula vestis> tapn: obturo> Tapn de madera en
Velludo: ,o,; - el fondo del navo: o,o, clavus
,o,; o,o, tapes vi ligneus sub carina
llosus

745
TARNTULA ov,ov,o, facio> Tarde: ov sero> Llegar tarde:
; ,,; ,- tardius sum> Ms tarde,muy tarde:
,vo,,o, ov,
stellio,phalangium> Mordido por la tarntula: tardius,tardissime> Por la tarde:
o,o,ov a phalangio morsus v, v,;
,o, vesperi> Que lle
TARAREAR musicum pulsum edo ga tarde: oo,o,ov sero ve-
niens
TARDANZA ,,; ov,o
; ov,o,; ,o,; TARDAMENTE v, tarde
ov,,; v,,; v,v
v,,; v,,o, TARDO oo,o,ov; vo,,ov;
o,o,,; o- ov,,v; vo,,ov;
,o,; ,o,,; v,,v; o,,ov (comp.,superl.)
,, mora,cunctatio> Sin tar- o,o; o,
danza: o, sine mora o serotinus,dissitus,serus; tar
dior,admodum tardus
TARDAR ,v,v,o
v,ov,,v, TARDO,lento o,o,o,
v,,vo, ov; ,,; ,,v; -
serius venio,tardo,immoror,cunctor ,,v; ,o,; vo,
o,ov; v,,; v,,v;
TARDE,la tarde o,o,; , ,,v; vo,,ov (tardus,
,; ,,; o,o, vespe qui baculo innitens incedit) tardus,
ra,vesper,serum diei> Tarde: `v verperi> A lentus> Ms tardo,muy tardo: v
la tarde: o post meridiano tempore> v,ov; o,o; o
Cada de la tarde o,o (oo,,ov)
,, occidens> Cercano a la cada de tardior tardissimus
la tarde: oo,o,ov
subvespertinus> De tres tardes: - TARENTINO vvo,v,o terentini
o,o,ov trivesper> Desde la tarde:
v a vespera> El que llega tarde: TARIMA o,o, scabellum
o,o,ov (-oo) qui sero vel tarde
pede venit> TARREAS v,vo, crepitacu-
El que suele llegar tarde: - lum
,,v qui solet tardius accedere
Hacer algo tarde o a la cada de la tarde: TARRO ,o, pyxis>Para guar-
sero aliquid facio o sub vesperam
darla miel ,o, mulctra infiernos: o,o, Tar-
tarus,seu profundissimus inferorum locus
TARTAMUDEAR ,,,
o balbutio,aliquantum bal- TARTERA vov,ov,o, pa-
butio tella,patina profundior

TARTAMUDEZ ,o,; - TASA o,o,; ,,;


,o,; ,o,; ,, pretium,taxatio,aestimatio
o,; ,o,; ,
o, balbuties TASACIN ,v,-
,, aestimatio pretii,litis
TARTAMUDO ,o,,;
o,,v balbus,qui haeret lo- TASADOR o,o,; ,o
quendo aestimator pignoris,auctionator

TRTARO,los trtoros orientales - TASAR vo,o,v


,v,o seres> Lugar muy profundo en los ,o, indico quanti rem

746
velim vendere,taxo,aestimo> No tasado: oo,o,ov qui fa-
o,o,ov non taxatus culam gestat> Semejante a la tea:
,, taedae similis> Espe-
TATE Tate! '! Atat! cie de tea: ov,o, taedae ge-
nus
TAUMATURGO o,,v praes-
tigiator TENDRICO v,,v divinus simul et
humanus
TAURINO o,,ov; o,,ov
,,v; o,,ov taurinus TEATRAL ,,v theatralis

TAURO (monte de Asia) o,o, mons TEATRALMENTE fastuose


Asiae> Signo del Zodaco: -
o,o, signum coeleste TEATRO ov,o,; ,, theatrum>
Acomodar,arreglar algo dn
TAUTOLOGA oo,, tautolo- dole la forma de obra de teatro: -
gia ad fabulam redigo> Asistencia para ver
una representacin de tea-
TAZA ov,o,; ,,; - tro: oo,, theatralis spectatio>
,o,; v,,; v, Arrendador del teatro: v,o, qui
o,; vo,o,; o,o,; theatrum conducit
,o, scyphus,crater,vas, Autor de teatro costumbrista:o
pyxis,phiala> Taza con que se saca el vino: o,o, qui in scaena mores hominum verbis
ov,, vas quo vi- effingit> Cancin al terminar el teatro:
num hauritur ov,o, carmen quod in exitu fabulae
cantatur> Lugar del teatro destinado al coro:
TEA o,,; ,o,; ,,; ,
,o,; , , orchestra> Parte del teatro reservada a
o, fax,teda,lampas> Pequea: los espectadores: -
ov,o, facula> Alumbrar con tea: v,o, cavea theatri> Que tiene forma de
o facem teneo,praeluceo> Con- teatro: o,, theatri formam
vertir en teas: in taedas con-verto> habens> Tener mana por el teatro:
Cortar madera para teas: - ov theatro amore insanio> Que tiene
oo lignum in taedas excido> El que lleva mana por el teatro: ov,, theatri
la tea: oo,oo amore ardens> Recin sacado al teatro:
o,ov qui taedam dert> Encendida para hacer voo,o,ov nuper in theatro propositus>
seales: v,o, fax accensa ad signum Representar en el teatro: in theatro
dandum> Encendida: ago fabulam> Sentarse en el teatro: -
v,v,, lampas> Fabricante de teas: sedeo
o,o, taedarum con
fector> Hacer teas: o taedas TEBANO ,,v thebanus
conficio> Iluminacin con teas: o,,
facis gestatio> Llevar las teas: oo TEBAS Thebas> Oriundo de: -
taedas fero> Lle v,, Thebis oriundus> A Te-
var teas encendidas: o faces bas: Thebas
accensas gesto> Mudanza en teas: -
,, in taedas mutatio> Que lleva teas:
TECHADO ,,; o,o,ov neus
,,v tectus.tegmen> El que est
bien techado: o,o,ov qui est sub TECHO oo,o,; o,,; -
tecto ,o,; ,,; vv,
o,; o,o,; ,,; -
TECHAR o,voo,v o,o, tectum> Abovedado:
tego,concamero,operio> Idneo para techar: ,; ,o, camera,testudo> Artesonado:
o,o,ov tectis ido- o,o, camera fasti-

747
giata> Bajo el techo,junto al techo: tegulis tego>
o,o,ov sub tecto> Construir, Ser cubierto de tejas: o im-
formar el techo de una casa: o bricor> Tierra para tejas: o,
contigno> De dos techos: oo,o o, terra figularis
ov; oo,o,ov duplex tectum ha-
bens> Producido por la misma natura- TEJADO ,o,; ,,;
leza: o,o,ov tectus a na- vov,o,; vo,o, tegmen
tura instructus> Que tiene doble te- tectum domus> Borde saliente de un tejado:
cho: o,o,ov duplex tectum habens> o,o, ora tecti>
Que tiene el techo alto: o,o,ov Cornisa volada de un tejado: o-
altum habens tec- ,o, prominentia tecti et sug-
tum> Que tiene el techo de piedras: grundi> Fortalecer los aleros del te
oo,o,ov lapideum habens tec jado: guggrundia fulcio>
tum> Que tiene techo alto: oo, Fortalecimiento de los aleros del:
o,ov altum tectum habens> Que tie- ,,;-,o,
ne techo de oro: oo,o,ov aureum suggrundatio> Base o sostn de los aleros
tectum habens> Que tiene te- del: o,oo, suggrun
cho elevado: ,,- diorum fulcrum et veluti pes> Alero del
,, altum tectum habens> Que tiene tejado: ov,ov,o, sug-
un solo techo: ovo,o, grundium> Que est sobre el tejado:
ov unicum tectum habens>Sin cubierta o,oo,o,
sin techo,sin casa: ,, o,o,ov qui supra tectum est> Que vive
o,o,ov qui tectum non habet> bajo los techos: o-
Trabazn de maderos para hacer el te ,o, in tectis versans
cho: ,, contignatio> Te-
chos: v,v, cacumina tecto- TEJAR ov,vov,o, of-
rum ficina figuli,ubi lateres finguntur>
Cubrir con tejas: o,o-
TECHUMBRE ,o, lacu-
nar imbrico

TCNICO v,,v peritus> Ins- TEJEDOR v,,o,o,;


trudo por s mismo en una tcnica o arte ,v,o,; o,,
vo,o,ov per ser artis peritus,ipse sibi textor> Arte de tejer: ,,
magister textoria> De sacos o mantas de caba-
lleras: v,o, qui saccos intexit>
TEDIO o,o,; ,,; De vestidos: o,o,
,,; , textor vestium> Perteneciente al tejedor:
, taedium.fastidium> Lo que quita el tedio y o,,v ad texto-
deleita la vida: - rem pertinens> Piedra de tejedor: ,,
ov,o, qui oblectat vitam et tae-dium lapis> Segn los tejedores: v
adimit> Tener tedio: , textorum more> Tejedora: ,o;
,,o,vo- ,,; -
taedio afficior ,-,o; v,, lani-
fica mercenaria,textrix
TEDIOSO v,,v fastigiosus> Cosa
trediosa: vv, fastidium TEJER v,vv,v,-
,v,-v,o,-
TEGUMENTO ,v,, v,v,,,-
,,,- ,v,`,, texo,
,o,; ,o, complico> Telas: o telas ne-
(tegumenta),tegmen,tegumentum xo> Recin tejido: vo,, recens
contectus> Aadir tejiendo:
TEJA ,o,; ,o, ,o,ov attexo>
vo,o, imbrex,tegula> Cubrir con tejas: Apto para tejer: o

748
,v telae texendae aptus> Bien te- menzar a tejer:o stamen telae
jido: o,o,ov bene tectus> Co devincio> Tejer con lanzadera: -
radio fila discrimino> La ac- hermanas: oo,o,ov
cin de tejer: vvv,, ac- a tribus sororibus nexus> Que tiene tejido
tio contexendi> Propio para tejer: rojo: ovoo,o,ov pu-
,,v habens vim implicandi niceam tramam habens> Que tiene un suave
Que puede tejer: v,,v ha- tejido: o,o,ov laeve stamen habens>
bens vim texendi Que tiene un tejido poco denso:
vo,o,ov laxio-
TEJIDO ov,ov,o,; `v rem rtexturam habens> Sutil,fino:
,,;`,o,;`o,o o,o,ov textus subtilis
; ,o,; o,, ; TEJO (rbol) o,o,; ,o
,o,; ,o,; ; o,o, taxus,quercus genus
v,,; vo,o,; vo,o,o, TEJUELA ov,o, testula> Con denar
,o,; ov, ov por tejuelas: testis
v,o,; v,o,; in urnam conjectis condemno
v,,, textum,textura> Espe
sura,densidad en el tejido: TELA `ov,,;`,o,; `o,o,;
o,; ,, densitas in tela> Muy `,o,; v,,
fino y de gran valor: - ; vo,o,; vo,o,; v
ov,o, textum tenue et bomby- ,; ,, tela> Textura de la tela:
cinum magni pretii> Tejido peludo: o,, elae contextio>
,o,; ov,o, villosum Que teje tela: o,o, qui telas conficit
tegmen> TEJIDO (adj.part.) TLEFO
a modo de enrejado: ,- o,o, Teleohus> Perte-
,, cratis instar contextus> neciente a Tlefo: o,o,ov
Bien tejido: vo,oo,o,ov ad Telephum pertinens
vo,o,ov; ,,; -
,,v bene textus> Blanco: TELMACO o,o, Telemachus
o,o,o,ov;,,
; o,, albo intextus> Con TELN ovov,o, aulaeum sce-nae
delicadeza: o,o,ov sub
tiliter textus> Con hilos de oro: TEMA proposicin fundamental ,
ovo,o,ov aureo tagmine textus> ,o, thema
Con muicha variedad: o-
o,o,ov varie intextus> Con sutil trama: TEMBLAR ,,,
vo,o,ov subtili li- o,o,,-
cio textus> Con tres estambres: ,o,,,,
vo,o,o,ov ternis li- ,o tremo,intermisco,trepi-
ciis textus> De hilo delgado,delica- do> Temblar como enfrentado a un combate:
do: o,, subtili filo con textus> De v ut in certamine positus trepido>
lino: voo,o, e lino contextus> De Algo: o sub-
negro hilo: tremisco> Antes de tiempo: ov
oo,o,ov lino filo contextus> De oro: ante tempus trepido> De miedo: -
o,, auro intextus> ,- tremo> De pavor: -
De pelo: o,o,ov e pelis tex- ,, paveo> De pies a cabe
tus> De un solo estambre: ovo za: prorsus infremisco> Em-
o,ov simplici licio textus> Elegan- pezar a temblar: v intremis
temente: o,o,ov eleganter textus> co> Mucho: circumtremo> No
Espeso: ovo,o,ov mul- temblar: o non tremo> Que tiembla a
to stamine contextus> Largo: v- cualquier rudo: oo,
o,o,ov in longum plexus> Muy bien , ad quosvis strepitus expaves-
tejido: v,, subtili- cens> Que hace temblar la tierra ba-
ter textus> Por medio de trama: o- jo sus pasos: `v,v,ov terram
vo,o,ov per tramam textus> Por tres grassibus rumpens> Agitarse colvul-

749
sivamente convulsione effec o,,v trepidus
tus tremo
TEMER ,,,o
TEMBLOR o,o, tremor> De fro: o,,v,,-
oo,o, tremor cum rigore> De tierra que o,,oo,
suena con rudo sordo: o,,v,-
terrae trepidatio ,o, timeo,ve-
reor, metuo> Algo: o subme-
TEMBLOROSO oo,o,ov; tuo> Algn tanto: ,o-
o,; o,,v; o,,;
,o,ov, cin temeraria: o,, cali
metuo,aliquantum metuo> Antes del peligro: dum consilium> Con temeridad: `o-
ovv metum praesu- vv temere
mo> Antes:o praecipio metum>
Mucho: oo,o,- TEMEROSAMENTE admodum pa-
o,,o, vide
,oo,,
,v,oo supra modum TEMOROSO ,o,,; -
extimesco> Por alguno: oo timeo ,o,; ,,; ,
alicui> Que teme el agua fra: oo,o,ov o,; ,,,; o,
frigi ov; o,o,ov timidus,pavidus> Muy
dae aquae metuens> Se ha de temer: temeroso: oo,o,ov admo-
oov timendum est dum trepidus> Temerosa: ,o
; ,o, timida
TEMERARIAMENTE ,o,o
,,v,, TEMIBLE o,,v; o,,v;
,oov,oov,, o,,ov formidolosus,metuen
o,o,, dus,metum afferens
temere,inconsulto,vecorditer> Hablar
temerariamente: temere lo- TEMIDO,respetado,considerado -
quor> Obrar temerariamwente: o- vo,o,ov non contemnendus
o,o temere ago
TEMIS (diosa) ,o,o, Themis
TEMERARIO `ovvo,o,ov (qui se
praecipitat in pericula), TEMOR ,o,; ,o,; o
,; v,v,ov; ,,; ,o,; o,o,; ,
ovo,ovvo,o,ov; ; ,,; ,,; oo,
o,,ov;,,v;-,o, o,; ,,; o,o, ti-
,o,; ,, (teme- mor,metus> Demasiado temor: -
raria),,,v; oo,- ,, nimius timor> Que espera con algn
oo,o,o,ov; ov,v temor: `,o spem timore mixtam
ov; o,o,o,; o- habens> Concebir temor
o,o,ov temerarius,audax> Que hace o timorem praecipio> Ser agi
temerario: ,,v temerarium tado de algn temor: oo timo-
Ser temerario en el hablar: re succutior> Tener algn temor: o
praeceps sum in loquendo> Ser temera aliquantum metuo> Vano temor:
rio: o sum praeceps o,o, inanis terror

TEMERIDAD `o,,;`ov- TEMPERAMENTO ,o, tem


v,o,o,oo peramentum> Buen temperamento:
o,,; ov,,;- ,, bonum temperamentum
,o,; ,,; - TEMPERANCIA v,o, tempe
,o,; vv,,; rantia
,,o,,
,o, temeritas> Resolu- TEMPERATURA ,, temperies

750
coeli> Buena temperatura: ,
, optima temperies> Que goza de buena TEMPESTIVO,oportuno o,o,ov
temperatura> o,o,ov coelo temperato tempestivus
gaudens> Saludable al ao: ,,
salubris anni temperies TEMPESTUOSO v,,v; -
o,,ov; ,,v tempestuo-
TEMPESTAD ,,o,; - sus
,,; v,vo,; ,
o,; ,o,;,o TEMPLADO v,,v; ,,v
; ,,; ,o,; ,o,,, temperatus> No
v,vo, procella,tempestad> Arre- templado: o,o,ov non tempe
cia la tempestad: tempestas ratus> Muy templado: v,v,
saevit> Deshecha: o,;- ov valde temperans> Por su propia na
,, procellosa tempestas> Gran trualeza: o,, suapte na-
tempestad: ,,; ,, tura bene templatus> Bien templado:
tempestas maxima> Molestar la tem o,,v bene templatus
pestad: ,v tempestate vexo> No
turbado por la tempestad: vo,- TEMPLAZA ,,; oov
o,o,ov tranquillus
Sin tempestades: v,v,ov sine procellis
ov,, temperantia plo: voo,o,ov qui circa templa versatur>
Perteneciente al templo: vo,,ov ad
TEMPLAR vvv,-vv,- fanum pertinens> Que barre el templo:
.vv,-v,- o,-
vv,vv,-,-,- o,oo,o,, qui,quae tem-
vv,-vv,vv,- pla verrit> Que se ocupa en el tem-
vv,-,-,v tempe- plo: voo,o,ov qui circa tem-
ro> Las cuerdas de la lira,ctara: plum versatur> Que tiene diversos templos:
oo,ooo chordas deligo oovo,o,ov diver-
sas sedes habens> Que tiene el tem-
TEMPLE,buen temple ,, op- plo comn: vo,o,ov commune tem
tima temperies> Del hierro,acero: plum habens> Que tiene un templo de
,, ferri temperies bronce: vo,oo,o,ov aereum
templum habens> Ser guarda o custodio del
TEMPLO `o,o,; ov,o, templo: voo templi curam habeo> Tener
,o,; v,o,; , el cargo de lim-
o,; v,o,; ov,o,; piar y adornar el templo: vo
v,v,v,o,; ,,o templi verrendi vel ornandi curam habeo>
; ,,o,; vo,o, Situado ante el templo: -
; ov,o, templum,fanum,de- vo,o,ov ante templum situs> Veni-
lubrum> Pequeo: v,o, da a los templos: oo,o, adi-
aedicula> Abundante en templos: o tio ad tempora
vo,o,ov frequens delubris> Criado del
encargado del templo: ooo TEMPORAL (TEMPESTAD) anticipado a la
o, aedituifamulus> Custodio o guarda del estacin: o,, praeve-
templo: vo,o,; niens status dies tempestas> Sereno
voo,vo,oo,o, vvo `, anni serena tempes
o,voo,o,,; o tas
o, templi custos> Edificar un templo:
voo,vo templum TEMPORERO ovo,o,ov temporara-
aedifico> Constructor de un templo: rius
vo,,v qui templum aedificat
Cuidar el templo: v templum cu- TEMPRANERO oo,o,o,
ro> Lo ms sagrado del templo:- ,ov crastinus
ov,o, adytum> Ministro del tem-

751
TEMPRANO`v diliculo> Ms tempra- Abrir con: fortice discin-
no: vvov maturius> Muy tempra do> Auricular: ,, auricu-
no: admodum tempestive> El que larius forceps> Dental: ovv
viene temprano,de maana: o, forceps dentalis> Hendidura a modo de
o,,ov mane veniens> Venir tem- tenaza: ,o, fissu
prano: diluculo> Temprano: ra qua aliquid fit bisulcum
vo,o,o,ov maturus Lo inma
duro ,v, immatura TENAZMENTE ,, tenaciter

TENACIDAD ,, contumacia TENCA (pez) v,v,vo,` pis


TENAZ ,,; o, cis quidam
o,o,ov; ,,v; ,,;
o,,; ,,v TENDER vv,v,
,o,,v tenax,qui difficulter vvv.v tendo,intendo,ins
frangitur> En el prop- terno> Por el suelo: oovv
sito: ovv,v,ov propositi tenax -ovv,oo,ov sub
terno> Que tiende a la recto: -
TENAZA ,o,; ov,o, ,, in rectum tendens> Que tiende hacia
; ,o,; ,,; - abajo: ovo,o,ov deorusm tendens> Que
,o,; ,,; o, tiende hacia lo alto: o,,ov in altum
,; vo,vo,o,; - tendens
ov,o, forceps,forcula> Pequea: Tender juntamente: vv una insuper
o,o, forcicula> Para coger carne: intendo
o,o,; oo
o, carnes prehendens,forceps> Para asir TENDIDO,estar tendido v repositus
los cuerpos encendidos: sum> Boca arriba: `o,
vo forceps quo tenentur ignita> A modo ,ov supinus> En tierra: -
de tenaza o tijera: o,o,ov in terra stratus
o,, in modum forficis>
TENDN vv,ovo, tendo> Herido en el Ser tenido: oo, habeor> Que tiene a
tendn: voo,o,ov lae- la vista: o-
sos habens nervos ,,v praespiciens> Tener a bien: oo
videtur> Por debajo: subter teneo>
TENEBROSO ,,v;o Tener por una misma cosa: unum et
ov;v,,v; o,o,ov; vo,,v; idem esse censeo> Tener bastante:
vo,,v; vo- satis habeo> Calofros: horrore febris
o,o,ov; vo,o,,; corripio> El que tie
oo,,; o,,v; ne ms: ov,,v qui plura habet>
v,,v; vo,,v; vo, Ms: ov plus habeo> Me-
,ov; ,.v; ,- nos: ov,ov minus ha-
,,; ov,,v; v, beo> Mucho ms: ov plura ha-
,,; vo,,ov; vvo, beo
,ov; v,,v; v,,v;
,,v; o,,ov; oo, TENESMO,que padece tenesmos v-
,ov; ov,,v; oo, ,, tenesmo laborans vel tenesmo
ov; o,,ov; o,,; o,,v similis
tenebrosus,caligino
sus,ter TENOR,del mismo tenor ov eodem
tenore
TENEDOR ov,o, tridens
TENSIN ,,, tractio,
TENER ,,,,v (con tensio> Estado de una cosa estirada,
part.de pres.o pret.al latino sum,al estar extendida: ,, intentio> Fuerte
espaol,vg. vov tensin: v,, con-
ov estbamos paseando) habeo> tentio> Simultnea: vv,,

752
intentio quae simul fit TEIR ,`v,oo,
,vv,-vv,,
TENSO ovo,o,ov tensus> Muy: vv,-vv,,--
ovo,ovo,o,ov supra mo- ; ,-vv,-vv,-
dum intentus ,,,-,,-
,,,v,-
TENTACIN (tentativa,prueba) - ,,-vv,-vv,
,o, tentatio ,v,,,
tingo> Acto de teir: ,-
TENTAR , tento ,, tinctura> Con floridos co-
lores: v floridis coloribus tingo> De
TENTATIVA ,,; - otro color: ,-v
,,; ov,o,; - v,-vv alio colore imbuo> De prpura:
,,; ,o, tentamen, o,o purpureo colore perfundo>
tentatio El que tie: o-
o,,v tinctor> La que tie o mancha:
TENUE ov(exiguum), `v,` ,,, quae tingit et inficit>
v,,v;`vo,o,ov; v, Ligeramente: -
,; ,,v; o,,ov; leviter imbuo> Lo que es propio
vvo,o,ov; o,,; para teir: ,,v tinc
,,v; o,,ov; ,,v torius> No teido: o,o,ov non tinctus>
,,v; ,,v; o,o, Oficio de teir: ,,
ov; vvo,,ov; vo,,ov te- ars tingendi> Que se ha de teir de otro
nuis,subgracilis> Muy tenue: - color: ov alio colore imbuendum>
o,,ov; o,o,ov tenuissi- Teido con aceite de cedro: ,,v
mus> Por naturaleza: ., cedrinus
natura tenuis
TEOCRACIA o,, dei impe-
TENUEMENTE ov, parum rium
admodum,tenuiter
TEOGONA oov,, deorum gene-
TEIDO (sust.) ,,o, tinctura> ratio
(Adj.) ,,,v
tinctus> De color de yedra: vo- TEOLOGAR oo de rebus divinis loquor
,, hederaeo instinctus colo
re> Mal teido: o,o,ov perpe TEOLOGA oo,, dissertatio de
ram tinctus> Muy teido: o, deo,theologia
,; o,o,ov alte tinctus

TEOLGICO oo,,v theolo- ,,,v; o,,ov; ,,v


gicus tertius> Ser el tercero:
, tertius sum> Infe-
TELOGO o,oo,o,; o- rior al tercero: o,o,ov sub
v,oo, theologus tertius

TEOREMA ,o, theorema> TERCIANA o tertiana febris>


Geomtrico: ,v, theore Estar con tercianas: -
mata geometrica tertiana febri laboro> Relativo a las
tercianas: ,,v ter-
TESOFO oo,o,ov in divinis doctus tianus

TERAPUTICO ,,v vim habens TERCIO que tiene un tercio de menos


curandi o,o,ov subtertius

TERCERO o,o,,ov; TERCO oo,o,

753
vo,ovovo,o,ov; , juguetear con terneras: o juvencae
,; ,, contumax,dif- more lascivio>
ficilis ad mutandum,pervicax,conten- Que come terneras: o,o,ov qui
tiosus> Que tiene la cabeza muy dura buculas comedit
oo,o,ov qui est lapidei seu praeduri
capitis TERNERO ov,o, parvus tau-
rus
TEREBINTO vo,vo,-
o,o, terebyntus> De terebinto TERNILLA vo,o, cartilago> En-
vvo,,ov terenbinthinus lace de ternillas: ovovo,
o, cartilagineum vinculum> Que es-
TERGIVERSACIN v,, t bajo la ternilla: ovo,o
tergiversatio ov qui,quae est sub cartilagine> Que tiene
ternillas en vez de espinas: ovvo,o,ov
TERGIVERSAR ,vo,- cartilaginem pro spina habens> Semejante a
ov,,,ovoo la terni-
tergiversor lla: ovoo,o,ov cartiligini similis

TERMAS ,v, calida balnea TERNILLOSO y nervioso ovov


, cartilagineus et nervosus
TERMINACIN o,o, effec
tus> Que tiene terminacin semejante TERNURA o,o,; o,,
ooov,o, similiter desi- amor ingenitus,teneritudo> Sin ter-
nens nura: oo,o,ov a amoris sensu
carens
TERMINAR v,,-
,,, termi- TERQUEDAD ,o,;
no,ad finem perduco> Terminar en: , contumacia,arrogantia> Con ter-
recido in> Terminar en pun- quedad: ov pervicaciter> Por
ta: o in acutum desino> Que termina tarse con terquedad: o
de un modo semejante: o contumaciter me gero
o,o,o,ov similiter ca-
dens> Que termina en punta: oo TERRAPLN ,,o,;
o,ov cuius extremae partes in acu- ,,v,, agger> Formar un terrapln:
tum desinunt> Que termina: o ,o, vv,
o,ov finem imponens vv aggerem exstruo> Proteger con un
terrapln: ,vv agge
TRMINO `ov,o,;`,o, rem exstruo
`oo,o,; `,v,; v
o,o,; ov,o,; TERRAPLENAR ,vv,-vv,
,,o,; ,o,; eggesta terra impleo,compla-
,o,; ov,o, terminus no
Trminos: ,v, termini> Que tiene
poco trmino: o,o,ov TERREMOTO ,o,;
parvam regionem habens> Sealado: o,; ,o, concussio,agi-
o,, terminus positus tatio terrae,terrae motus> Expuesto a
terremotos: o,o,ov moti-
TERNERA oov,oov,o,; -
,,; o,o, juvenca> Brincar y
bus terrae obnoxius hermosos terrenos: o,
o,ov pulchras glebas habens> Que tiene
TERRENO (adj.)o,o,ov; - poco terreno: o,o,ov
o,vo,o,o,ov; o,,ov parvam regionem habens> Aspereza del
,,; vo,,ov; vo, terreno: ,, asperitas lo-
o,ov; oo,,ov terrenus> Que tiene corum> Desigualdad del terreno: -

754
,o, inaequalitas montium> turbacin de juicio vo,,
Desnudo,rido: ,, loca nu- lymphatio> Poner terror: o terro
da> Porcin de terreno medida a cor- rem injicio> Que impone terror: o
del: ov,o, portio per fu- ,,v terrorem injiciens> Sedien-
nes mensurata to de terror: oo,o,ov cum timore
sitiens> Terror pnico: -
TERRIBLE o,,ov;- vov panicus terror
o,o,ov; v,,v; o-
o,o,ov; o,,v; o- TERSCORE , musae nomen
o,-,o,; oo,o,o
ov; v,v,,v; TERSO ,,,v; vo,
,,v; ,o,; o ov laevis,tersus
,o, terribilis> Muy terri-
ble: ,, valde terribi- TERSURA ,, glabricies
lis> A la vista: vo,o,
ov; oo,,; oo, TERTULIA ,,; ,
,v; v,,v; o,,v ,; ov,o, sodalitas> Fal tar a la
o,,;-,o; tertulia: o desum sodalitate
,,ov terrificus aspectu>
TESALIA,lugares amenos de Tesalia ,
TERRIBLEMENTE ,, tmpe> Todos los de Tesa-
ov terribiliter lia: vv omnes thesali

TERRGENA ov,-o,, ter- TESEO,feista en Atenas en honor de Teseo:


rigena v,v festum Athenis propter collecta in
urbem a Theseo omnium popularum concilia
TERRITORIO o,, territorium
TESIS ,, thesis
TERRN ,o,; o,o, gle-
ba> Terroncillo: ov,ov, TESN,poner gran tesn `o incum
ov,o, glebula> A manera de terrn: bo
v in modum glabae> De grandes
terrones: o,o,ov TESORERA ov,o,; ,
magnas glebas habens> Deshacer terro ; ,o,; oov,o
nes: v,oo glebas fran- aerarium
go> Lleno de terrones: ,,
vo,,ov glebosus> Que tiene ne- TESORERO oo,o,; ,o,
gros terrones,frtil: vo,o, o,o, thesauri custos>
ov nigras glebas habens> Que corta los Cargo de: ,, quaestura> Ser
terrones: oo,o,ov glebas secans> Que tesorero: quaesturam gero
tiene terrones de oro: o,o;
o,- TESORO ,o, thesaurus>
o,o,o,ov aureas glebas habens> Real: ,o, thesaurus> Ago- tar el
Quebrantamiento de terrones: tesoro: thesaurum exhaurio>
oo,, glebarum fractio> Vuelta de Aadir al tesoro: o-
terrones: oo,, addo thesauro> El que acumula un
glebarum inversio tesoro: oo,,v thesau-
ri exstructor> Lo que se guarda en la
TERROR ,o,; o tesorera: ,o, id quod in
o,; o,o,; oo,- thesauro conditur> Reservar para el tesoro:
o,o, terror> Causar terror: - o sepono
,- perterrefacio> Infundido antes: in thesaurum
o,, ante incus
sus terror> Infundiendo terror: o- TESTCEO oo,o,ov testam pro domo
terrorem incutiendo> Terror, ferens

755
, testamentum,obtestatio morien-
TESTAMENTO oo ,-
o,o,; ,,; ,
tis ad mandatum aliquid> El ltimo
testamento: ,, poste- TESTIMONIO ,,;
rius testamentum ,o,; ov,o, marty-
rium,testimonium,testificatio> Por escrito:
TESTAR , obtestor vo,o,ov scripto testatus> Apoyarse en
un testimonio humano: humanis
TESTCULO ,,;ov,o, testimoniis
o,o,; o,o,;ov innitor> Dar testimonio:
ov,o,; v,vo,; o una testimonium reddo> Dar un falso
o, testiculus; o,v,o testi- testimonio> o falsum dico
culi> Aquel a quien se le han magu- testimonium> Del ausente:
llado los testculos: ,o, ,, testimonium absentis a judicio>
cui testes contussus sunt (eunuchus) Denunciar un testimonio:
Arrancar los testculos,castrar: testimonium denuntio> Fal
v testiculos evello> Ligamento de los so testimonio: ovov,o,;
testculos: ,,; o,,; oov,
,v, testium vinculum> Que tiene un o, falsum testimonium> Querella contra
solo testiculo: vo, falsos testimonios:
, unitestes , actio in falsos testes

TESTIFICACIN,testimonio TESTUD v,, testudo> Militar:


, testificatio v,, testudo,genus agminis apud
romanos> De los instrumentos de cuerda:
TESTIFICAR , justi ,o, tabulatum tstu-
fico,testor,testificor> En falso: o dinis chordas sustinens
falsum testificor
TETA ,,,,-
TESTIGO oo,o,ov; o,,v ,o,; ,, mailla,mamma> Te
,oo,,; ,o, tilla: ,o, mailla> Dar la te
; o,o,; ,o,, ta: lacto> Que tiene tetas empi-
o,o,,; ,o,; o- nadas: oo,oo,o,ov
,oo,; vo,o,ov testis,ju mammas erectas habens> Semejante a la
rator> De juramento:`o,,o, jusjurandi teta: o,, mammae similis
testis> El que se trae como testigo:
,o, ntesta- TTIDO (yerba ftida) ov,o,
tus> Falso: o,o,, fal herba foetida
sus testis> Hombre bueno,llamdo como
testigo: ,o, antetatus> Juntamente: TETILLA (parte del cuerpo debajo de las
,o,,; - tetillas) oo,v loca sub mammis sita
o,o,ov qui una testatur> Ocular:
o,o; ,o,; TETRAEDRO o,o,ov qui qua-
v,o,v testis oculatus> Ocular,uno tuor basibus constat
mismo: o,o,
spectator testis latus> Pena de los falsos TETRARCA ,o, tetrarcha, qui
testigos: oov, quartam partem regionis regit> Pas
o, poena adversus eos qui falsum gobernado por un: ,
testimonium dederant> POner por tes- tetrarchae regio> Ser tetrarca:
tigo: o obtestor> Ser testigo con sum tetrarcha
otro: una tes
tor TTRICO ,,;o,o
oo,o,o,o,ov;
TESTIMONIAR (TESTIFICAR) vo,,ov; v,, tetri

756
cus> De semblante ttrico y de mal humor: qui tiaram gestat> Semejante a la tiara:
,,v vultum praefe- o,, tiarae simi-
rens iratum et tetricum lis

TA ,; o,o;,o TIBIA (pierna) v,vo,; v,


,, amita,matertera>To: o ,; ,o, tibia,crus
o, avunculus patruus
TIBIEZA ,o, tepiditas
TIARA (CORONA) ,, tiara>
Adorno de la cabeza: ,; - TIBIO v,,v; ,,
,, tiara> Corona de los reyes persas: ,v; ,o,,,; v-
,,, tiara o,,ov tepidus,calidus,tepens
El que lleva tiara: oo,o,ov
Estar tibio,algo caliente: v o longe ante> Mucho tiempo ha:
tepeo ,'vv diu>
No ha mucho tiempo: v, non
TICIO (gigante) ,o, Tytius> Que mat ita dudum> Para breve tiempo:
a Ticio: ovo,o,ov ad breve tempus> Pasado mucho tiempo
qui,quae Tytium occidit ha: vo,,ov multo ante et jam diu>
Tiempo pasado: -
TIEMPO ,,;,,:o,o, vo vo praeteritum tempus>
; ,o,; vo,o, tempus> Perteneciente al tiempo o pocas:
Serenidad del tiempo: ,, se- ov,,v ad tempos vel ad tempo
renitas> A tiempo determinado: ra pertinens> Por largo tiempo:
v stato tempore> A tiempo: - v,v,v,,v,,
, tempestive> Al mismo tiempo v tamdiu,diu,perenniter> Tiempo prefijado:
o, simul> Amante del tiempo: ` tempus praefinitum
ovo,o,ov amans tem- Que es de tres tiempos: ovo,
poris> Andando el tiempo: vv o,ov qui est trium temporum> Que ha pasado
v temporis progressu> Arte de medir el su tiempo: o,o,ov qui excessit
tiempo por la sombra: v- aetatem justam> Que no desperdicia el
ov (v) gnomica,ars quae ex umbra per tiempo: ovo,
gnomomen horas cognoscit> , qui tempus non terit> Segn el tiempo:
Buen tiempo: ,, ov pro tempor e serie>
, coelum temperatum> De largo tiempo: Separado por un largo espacio de tiempo:
ovo,o,ov diuturnus> De mucho tiempo ov,,v longo tempo-
ha: vo a multo tempore> De tiempo en ris intervallo> _Todo el tiempo que: `ov
tiempo: o (encltica) aliquando> Del mismo quandium> Ya en otro tiem-
tiempo: o,, simul natus> Desde po: iam olim> Ya hace mucho tiempo:
aquel tiempo: ,o, oo ab illo oo iam dudum> Ya hace tiempo:
tempore> Despus de mu- vv iampridem> Vi-
cho tiempo: ov diu post> Dura-cin del vir en igual tiempo: oov aequali
tiempo: ov,o, tempore vivo> Pasar,gastar perder el tiempo:
ov,o, diuturnitas> En algn tiempo: oo,-
v quondam> En cualquier tiempo: ,o,ovo diem
oov quandocumque> En otro tiempo: tero,cunctor> Distribuir el tiempo: ovo
,oov,, horas distribuo>
,o,ov, v olim,aliquando> Aplazar el tiempo: ovo tempus
Espacio de tiempo: v,vo, aevum,vitae differo
spatium> Ha-
ce tiempo: ov a longo tem- TIENDA ,o,; vov,o,
pore> Igual en el tiempo: ovo, ; ov,,,; v,,
o,ov par tempore> Mal tiempo tardo ; v,o, tentorium,taber-
,, tenmpestas post statutum naculum> De ultramanrinos,abacera:
diem existens> Mucho tiempo antes: ov,o, caupona> Colocar las tiendas:

757
v,-vo,- in tentorio habitans> Tiendecilla
v,v,vo tentorium figo despreciable: vov,o,o vile
Desde la tienda: v ex tento-rio> Hacia tentoriolum> Usar de la misma tienda
la tienda: v ad tentorium> El que vive ov contubernalis sum
en tiendas: v,,; v,o,; -
vo,o,ov sub pellibus degens> Fa- TIENTA ancha,de cirujano o,
bricacin de tiendas: voo,, ,; ov,o, specillum> Explo
tabernaculorum fabricatio> Fabri- rar con la tienta: exploro spe
cante de tiendas: voo,,v cillum demittens> Introduccin de la tienta
tabernaculorum confector> Donde se para explorar: ,,
preparan las pieles para las tiendas specilli demissio ad explorandum
voov,o, locus ubi tento-
ria consuuntur pellibus> El que cose las TIERNAMENTE tenere
tiendas: voo,o,ov tento
ria consuens> Fijacin de tiendas: TIERNO `v,`o,,-
vo,, fixio tabernaculorum ,v,,o,,
Hacer tiendas: voo tabernacu- ,v; v,,,,
la conficio> Llevar la tienda a otra parte: ,,,,
v tabernaculum alio transfero> ,,,v; oo,o,,ov;
Tienda pequea: vov v,,v; v,v,ov; v,
o, tentoriolum> Que habita en tiendas: v,v tener,mollis,blandus> Tier-
v,o,; v,o,
necito: v,v,ov molliculus> Todo v,v ex humo,ex terra> De tierra
tierno: vo,o,ov totus tener> Tierno de blanca: o,o
carne: o, ,ov cuius alba est terra> De tierra igual:
o,ov carne mollis> Que tiene un cuerpo o,o,ov terrae aequa-
tierno: o,o,ov qui tenellum lis> Terroso,terreno: vo,o,ov
coprpus habens o,,v terrenus> Defendido o formado
con grandes montones de tie-
TIERRA ,,,; ,, (, rra: oo,o,ov aggesta terra
) ,,; ,,;v,ov, exstructus> Describir la tierra:
ov,o,; ,o, terra> A la terram describo> Descripcin de la
tierra: o,ov in terram> Agi tierra: ,, terrae descriptio>
tador de la tierra (Neptuno): v- Perteneciente a la des-
; vvoo,o, quassator cripcin de la tierra: ,
terrae> Amontonada: o,o,;- ,v ad terrae descriptionem perti-
,,; ,o,; , nens> Que describe la tierra:
o,; ,o, agger,cumulus o,o,ov qui terra,terrarum situs describit>
eggestus terrae> Apartado de la tie- Distribucin de la tie-
rra: o,o,o,ov terra temotus> rra: ,, terrae distribu-
Blanca,creta: ,, tio> Desde la tierra: v,-
cimolia terra> Ceir,rodear la tie- v e terra> Dioses de la tierra: vo o
rra: v terram abire> Cado en tierra: inferii dei> Echado en tierra: o,,
,. in terram delapsus> Trabajar la humi stra-
tierra: o- tus> El que come tierra: o,
v, terram colo> Libacin so o,ov qui terra vescitur> Dador de la tierra:
bre la tierra: oo,o, funden- o,o, terrae da-
dus in terram> Convertirse en tierra torz> Porcin de la tierra: o-
oo in terram vertor> Criado en la tierra: ov,ov,o, portio terrae>
ovo,o, A propsito para la tierra: o,
in solo nutritus> Cubrir con montones de ov ad terram aptus> Que contiene o cie la
tierra: vv,-v tierra: oo,oo,
vv, humo congesta tego> Tie- o,oo,o,ov terram cin-
rra de color rojo: o,o, terra rubrica> De gens> El que tiene muchas tierras de labor:
la tierra: v, ooo,o,ov multas ara-

758
tiones habens> En tierra firme: - natus> Perteneciente a tie
in continenti> En tierra: rra firme: ,,v ad conti
,,, ad te- nentem pertinens> Producto de la:
rram,humi> Convertirse en tierra fir ov,o, terrae productus> Que sacude la
me: continenti adjungo> Tierra tierra: v,v,ov te
firme: ,,,v; o,o, terra rram concutiens> Que cie la tierra,
continens> For- prximo a la: o,o,ov terrae
mado de la tierra: ovo,o, proxumus,ambiens terram> Que es lle-
ov; ov,, e terra formatus> vado a la tierra: ovo,o,ov
Desde la tierra: v,v a te- qui in terram defertur> Que est sobre la
rra> Que cuida de la tierra: o- superficie de la:o
o,o,ov qui terram curat> Habita- o,ov qui est super terram> Que mira hacia la
ble: oov orbis terrarum ha- tierra: ,, in terram vergens>
bitabilis> Hacia tierra firme: -ov in Tierra que susten
terram,in continenti> Hijo ta mucho: o multa nutri-
o hija de la tierra: ov,- ens terra> Que tiene tierra negra:
,, terrae filius vel filia> Tie o,,ov nigram habens terram
rra rida: ,, arida> Lejana, Que tiene tierra roja: v,,
distante: o,,ov ( ) v fulvam habens terram> Que tiene tierra
terra que est ultra locum> Medir la suave: o,o,ov mol-
terram metior> Que distri- lem terram habens> Recientemente ara
buye la tierra: vo,o,ov qui terram da: vo,o,ov terra recens ara
distribuit> Que trabaja la tierra: vo,o,ov ta> Situado entre dos tierras: -
qui terram exercet> Mezclado con la: o,o,ov mediterrneus> Interior de las
, tierras: ,, loca mediterranea>
, terra mixtus> Divisin de la tierra: Transformar en tierra firme:
o,, agrorum divi- continenti adjicio
sio> Que tiene poca tierra: -
v,o, qui terrae fame laborat> Nacido en la TIFEO,Tifn gigante de cien pies
tierra,de baja condi- v,vo, Typhon,Typhaeus,centi-
cin: v,, humi natus> Nacido en pedes
tierra firme: ,
o,; ,o, epirota,in continens
TIGRE o,o,; ,o,-o, vv timide
pardus,tigris
TIMIDEZ vv,vv,v,
TIJERA ,o,; ov,o, ,; v,,; v,v-
forficula> A modo de tenaza o tije- ,v,,; ,o,
ra: o, in modum forfi ; ,o,; ,o,
cis> Cortar con tijeras: for- ,o, timiditas> Cortedad para hablar:
tice recido oo,, timiditas non ingernue loquentis

TILO ,,, tilia> Bas- TMIDO o,o,ov;`,o


tn de tilo: ov,o, baculus ; o,o,ov; v,v,ov;
e tilia> Cosa de tilo: vo,, ,,v;o,o,,ov;
ov; o,o,ov tiliaceus v,v,ov;o,o,ov;
o,,,; v,-
TIMBAL vov,vov,o, tympa-num> ,,ov; o,,ov; -
Tocar el timbal: cym vo,oo,o,ov; v,o
balum pulso ,; v,,; v,,v; ,,;
,,ov; -
TIMBALISTA ,o, cymbalis ,o,; o,v,o (qui
ta reipublicae administrationem fugiunt
tmidi),timidus,trepidus,pavidus> Al-
TMIDAMENTE o, go tmido: o,, subtimidus>

759
Muy tmido: o,,ov; o- TINAJA ov,o,; v,,; -
o,-oo,o,ov extreme timidus ,o,; o,o, cadus> Pequea:
multum pavoris habens> Ser tmddo: ov,o doliolum> El acto de abrir las
,,v,-vo ti tinajas: o,, doliorum apertio> Tapa
midus sum de tinaja:
v,vo, operculum dolii> Que rodea con
TIMN,o,; oov,o,; mimbres las tinajas o tone
oov,o,; oo,-,; oo,,; les de vino: voo,o,ov qui vitilibus
oovov,ov dolia religat> Que tiene figura de:
o,o, clavus,gubernaculum,temo ,,; ,o,
A modo de timn: in guber ; ,o,; ,o, do-
naculi modum> De dos timones: - lii figuram habens
o,o,ov duos timones habens> De ocho
timones: o,o, TINIEBLA ,,,; vo,
o,ov octo timones habens> Dirigir el timn: o,; v,o,; vo,o,
,o gubernacu- vo,o,; o,o,; ,,
lum dirigo> El clavo del timn: `,oo, ; vo,o,; ,o,; o
clavus temonis> El l o,; o,o,; ,,
timo timn: o,o, extre- v,,; ,o,; o,,
mus temo> Lo inmediato al timn: vo,o,; o,,; o,o
,o, quod est circa temo obscuratio,tenebrae,obscuritas> Acos
nem> Pequeo: oov,o, parvum tumbrado a vivir en las tinieblas:
gubernaculum> Que carece de timn: oo,,ov in tenebris agere so-
o,o,ov carens gubernaculum> Que litus> Cubierto de densas tinieblas: o
tiene cuatro timones o lanzas: una tenebras offundo> Que anda por las
o,o,o,ov quatuor temones tinieblas: oo
habens> Que tiene tres timo- o, per tenebras means> Causar tinieblas:
nes: o,o,ov tres temones habens> o tenebras induco>
Tener asido el timn de la nave: oo Derramar tinieblas: o tenebras
clavum navis teneo> Volver el timn: offundo
ooo clavum
torqueo> Que da vueltas al timn: TINTA v,; o,o, atramen-
ooo,o,ov qui clavum tor- tum> Holln: atramentum,fuli-
quet,gubernator go> Del pez jibia: o,o, atra-
mentum sepiae> De zapatero:
TIMONERO oo,v,o, o, sutorium atramentum
gubernator
TINTE v,vo,; ,,;
TMPANO `ov,`ov,o, tympanum ,o,; ,o, tinc-
tura,atramentum> Meter las lanas en el tinte:
TINADA,hoguera para la cremacin de los lanas tingendas im-
cadveres o vov rogus

mergo ,o,; oo,o, tinctor> La rubia de


los tintoreros: -
TINTERO vo v; voo- ov,o, rubia tinctorum
ov,o, vas atramentarium,atra-
mentarium TINTURA ,,; ,,-
,o,; ,, tinctura
TINTORERA ov,o,; v, Astringente para la elaboracin de las
vo, officina tinctoris> Taller de tintorera tinturas,perfumes: ,o,
de prpura: oov,o astrictorius ad eleborationem
officina in qua tinctura purpurea utitur tincturae,suffimenti

TINTORERO `,,,; - TIA ov,o, capitis sordes> Infestarse

760
de tia: o porri o (vesidos con pieles de lobos) ty-
gine infestor> Padecer de tia: - rannorum satellites> Amante de los tiranos:
scabie fera laboro ovvo,o,ov amans ty
rannorum
TO paterno o,oov,o-
vo,o,; ,o, avun- TIRANTE v,,; vovo,,ov
culus,patruus> Materno: vv,o, intentus> Muy: ovo,o,ov;
,o; o,o; - v,, valde intentus> No tiran
,o, avunculus,matris frater> te: ,,v non contentus
Materno,ta materna: o,o,
, avunculus,matertera> Paterno o materno: TIRANTEZ vov,, contentio
vvvo,o, patrus,avuncu-
lus TIRAR ,,,o, v jacio>
Accin de tirar: `ov
TIPO ,o,; o,o, typus , jaculatio> El acto de tirar des
cuidadamente y sin seguridad: -
TIRABUZN o,o,; o,o ,, segnis et incerta ja
crines intorti culatio> Tirar hacia atrs:
vv retrorsum traho> Lo que sirve para
TIRANA ,o,; v- tirar,arrastrar: ,
,,; v,,; vv, o, o, trahens
tyrannis,saevitia> Que aspira a la tirana:
ovvo,o,ov ty- TIRESIAS,poeta de Tebas ,o
rannidis cupidus Tiresias

TIRNICAMENTE ov,vv- TIRO `,o,; ,,;


tyrannice o,o, jactus> Ciudad: o,o,
Tyrus
TIRANICIDA vvovo,o,ov tyran
nicida TIRRNICO v,v,,v
tyrrhenicus
TIRANICIDIO vvoov,, tyran
nicidium TIRRENO vo,vo,o, tyrre
nus> Obra de los tirrenos: vo
TIRNICO vv,,v tyrannicus ,o, tyrrenorum opus

TIRANIZAR v,vv TIRSO o,o, thyrsus,hastula frondibus


tyrannicide opprimo vestita quae utabantur in bacchanalibus

TIRANO vvo,o, tyrannus> Mujer del TISANA v,v,, ptisana


tirano: vv,o, uxor ty- Componer una tisana: ov alicam seu
ranni> Casa del tirano: vov,o ptisanam facio> Con bellotas dul
domus tyranni> Cruel: ov- ces: vov,o, ptisana e glan-
vo,o, crudelis tyrannus> El que odia a los dibus confecta
tiranos: ovvo,o,
ov qui odit tyrannos> Libre de los tiranos: TSICO ,,v phthisicus
vvo,o,ov liber a dominatu
tyrannorum> Matar al tirano TISFONE (furia vengadora) vv
vvoov tyrannum occido>Seguir el , Tisiphne,furia ultrix
partido del tirano: vv ty-
ranni partes sequor> Soldados de la guardia TISIS v,o,; v,o,
de los tiranos: o,v
; ,,; o,, phthisis tabe consumpta> Propenso a la tisis:
Demacrase con la: tabe consu v,, ad phthisim proclivis
mo> Consumida por la tisis: ,

761
TITN v,vo, Titan> Titanes: go,contrecto> Juntamente: vo-
v,v titanes> Domador de tita- ,v,ov,
nes: vo,oo, titanum do-mitor> vv simul attingo> De paso:
Que mata titanes: vo-vo,ov,ov titanum o obiter in trancursu tango
interfector> Tie- Con la mano: manu tango> Con
rra de Titn: v titania tellus las manos: contrecto>
Deshonestamente: , con
TITNICO v,,v; v, trecto turpiter> Hacer tocar: v-
, titanicus contingere facio> Instru.de msi-
ca: ,, fides pulso> Las
TITN v,o, Tithonus cuerdas con las puntas de los dedos:
, primori-
TITUBEAR tutubo bus tantum digitis chordas contrecto
> Ligeramente: ,,
TTULO ,o,; , o,,o,,
,; o,o, titulus> Que care- ,oo leniter,leviter attingo>
ce de ttulo: vo,o,ov ti- Por encima: o at-
tulo carens> Que lleva ttulo falso: tingo> Por todas partes:
o,o,ov fictitium titu- ciircumquaque tango> Se ha de tocar:
lum gerens oov tangendum> Suavemente:
,,, leviter contrec
TIZN ,,o, titio> Encendido: to> Tocar a,corresponder a: -
,o, fax magna est ardens> Bajo las ,v,o attingo,pertineo>
cenizas: - accin de tocar: contrecta-
ov,vov,o, titius ignitus ci-neribus tio> El que toca muchas veces: -
obrutus> Quemado: , ,, qui saepius contrectat>
o, titio ambutus Fcil de ser tocado: ,, facilis ad
tangendum> Lo que se toca
TMESIS ,, tmesis ov,o,; ,,o,
id quod tangitur>
TMOLOS (monte de Lidia) o,o,
Tmolus TOCAYO ,,; vo,-
o,o,ov idem et commune cum alio
TOALLA ,o, mantile nomen habens> Ser tocayo: -
v eodem quo alius nomine appe-
TOBILLO v,o, laus> De hermo llor
sos tobillos: o,o,ov pul-
chros talos habens TODAVA v etiamnunc,adhuc

TOCADO ,,v; ,,v TODO ,,v;o,,ov;


pulsatus,tactus o,o,ov; o,,; ,,
v; voo,o,ov totus> Todo abso-
TOCADOR o,,; oov,o lutamente: ,,v to-
unguentorum reepositorium tus,universus> Enteramente,a la vez:
v,vo; ,,v cunctus
TOCAMIENTO o,,; ,, totus> Semejante en todo: voo,
attactud,contrectatio ,ov omnino similis> Todos a una:
vv simul,una impetu> Todos jun-
TOCAR `,`o,, tos: .,v universus,cunc-
o,,,o (dat.) tus,omnes simul> Todo: v, omne
,v,,o,,
,,o,v,, TOGA vv,,; vvo,o, to
,o- toga> Que rodea los hombros: -
o,ov,o,- ov,o, toga humeros circumdans
,,,v, tango,attin

762
TOGADO vvoo,o,ov tagatus
TOLERADO ,,v toleratus
TOLERABLE v,v,
,v; oo,,ov;, TOLERANCIA v,,; v,
,o,,v; o,o, ,; vo,,; ,,;
ov tolerabilis,tolerandus ,,; ov,,; -
,,; oov,, tolerantia TOMILLO ov,o,; o,o, thi-
mum
TOLERANTE ,ov,o
ov,,v tolerans TOMIZA,cuerdecilla de esparto -
ov,ov,o, sparteus funicu-
TOLERAR v,v,vo,v lus
,v,v,,-
o,,o,,o TOMO o,o, tomus
,,,,,,
,o,ov, (patior TONANTE ovo,,ov fulminans
fierei) tolero,patior> Dif-
cil de tolerar: o,- TONEL v,v,,; -
o,oo,o,ov difficlis toleratu> No vov,ov,o, doliolum> Tone-
tolerar,llevar a mal: les pequeos: ,v, parva do-
o,o,,- liola
v aegre fero> Que puede ser to-
lerado: ,,v qui tolerari po- TNICO ov,,v tonicus
test> Que todo lo tolera con pacien-
cia: v,v,v, TONO vo,o, tonus> Concluir con tono
v,ov cuius pectus omnia tolerat> Que tolera agudo: ov in acutum tonum desino>
mucho: oo,o,ov Dar tono: ov,ov,ov-
multa tolerans> Se debe tolerar: o tonum do> De igual tono: ovo
vov sustinendum> Trabajos: v ,ov toni magnitudinem adaequans> De tono
perfero laborem grave: ovo,o,ov gra-
vitosus> Expresar con el tono: ov
TOMAR v,v,,o tono exprimo> Lo que da el tono a un
o,vo, (),v cantor: ov,o, susci
o,,v,o, tabulum> Que concluye en tono agudo:
,,v,oo- o,o,ov in acutum desinens
capio,tollo,prehendo> Tomar ade- Que tiene siete tonos o voces: -
ms: oo,-,o- ovo,o,ov septem tonos habens> Que usa el
v,ov insuper adsumo> mismo tono: vo,o,ov qui eodem sono
Juntamente,tambin,vv, utitur> Uniformidad de tono: ovoov,,
v,v,vo fastidiosa uniformitas> Tono y medio:
simul accipio,una excipio> Coger por la -
mitad: o medium com- vov,o, tonus cum dimidio
prehendo> Coger con: vv una capio>
De antemano: ov praecipio> El TONSURA ,,,; o-
que tiene poder de to- ,,; ,, tonsura> La pri
mar: o,,v habens vim mera tonsura: oo,, prima
assumendi> Tomar en las manos junta- tonsura
mente: o una in ma-
nus sumo> En las manos: o TONSURADO ooo,o,ov tonsus
in manus sumo> La accin de tomar:
,, assumptio> Lo de en medio: TONSURAR o tondeo
o medium capio> Lo que se ha
tomado dems: , TONTEAR o,,,-
o, assumptum praeterea ineptio

763
TONTERA v,, stultitia> De- Hacer, volver tonto: stul-
cir tonteras: effutio> De- tum efficio> Hacerse,volverse tonto:
cir tonteras como una hechicera o o stolidus fio
una sibila: v, mo-
re sybilae vel incantatricis nugor> TOPACIO oov,o,; oo,-
Tontera en el hablar: oo,, o,o, topazius
stultiloquium> Hacer y decir tonte
ras: nugor TOPAR o arieto

TONTO o (slo voc.:!),- TPICO,relativo a los tpicos o luga


,,,; ,,v - res comunes o,,v ad locum alicuius
,,; ,vo,, referens> Ciencia de los tpicos o lugares
; o,,ov; o,o,ov; - comunes: o v, loci alicuius
o,,ov; v,, stultus, tractatio> Ex
infans,stolidus,hebes,desipiens> Co- plicacin de un tpico o ars expli-
mo si todava estuviera mamando de su
madre: o,o, stolidus>
cans locos dialecticos TORCEDURA ,,; ,
,; ,,; ,o,
TOPO ,,,o,; ; ,o, contorsio,incurva
o,oo, talpa tio,distorsio,blaesitas> De alguna cosa:
,o, blaesitas
TOPOGRAFA oo,, loci des-
criptio TORCER oo,,,
o,,,,
TOPGRAFO ooo,o,ov locurum ,,,,-
descriptor ,,,
,,o,-
TORADA oo,, armentum boum ,,,o,-
,, torqueo,distorqueo>
TRAX o,o,; ,o Torcer adems: o insuper con
cordis tumamen,thorax torqueo> Ser torcido:
contorqueor> Torcido como hilo: v-
TORBELLINO ,,;o,o, ,,v tortus instar fili> Torcer,
,o,;`o,o,; , desviar: a via deflectere>
o,; ,o,; vo,o, A modo de mimbres: obtor-
,,; vo,o,; , queo vitilium in morem> Bien torcido
o,; ,o,; o, oo,o,ov tortilis> Hacia otro punto:
o,o,o,; oov, v alio deflecto> Juntamente: v
o, turbo,vortex> Del mar: - una distor
,, vortex vorticis>Con muchos queo> La accin de torcer: o
torbellinos: v,, valde vorticosus> , actio reddendi tortuosum> Tor-
Agitado por un rpido torbellino: cerse: ov ,-o in la-
vo,o,ov celeri vortice contortus> tus distorqueo
Girar en torbelli TORCIDA (mecha) ,, elluchnium
nos: o turbine vorticoso cir cumago>
Que forma muchos y variados torbellinos: TORCIDAMENTE o tortuose
ovo,o,ov va-
rios multosque vortices habens> Que tiene TORCIDO `,`o,,v; -
muchos torbellinos: oo- oo,o,ov; o,,v;
,o,, vorticosus> Semejan- ,; -o,o,ov; ,,
te a un torbeliino de fuego: - v; o,o,ov; ,,v; -
o,, similis igneo tur- o,,ov; ooo,o,ov; -
bini ,,,v; o,,v;
,,,v flexus,tortus

764
sinuosus,tortuosus,incurvus> El que camina v,o,; ov,o,;
torcido: oov,, oblique incedens> ,, tormentum,crucita-
El que tiene pensa tus> Mquina de guerra,tortura: -
mientos torcidos: ov,v,ov qui velut ov,o, tormentum> Gnero de
tortuosa mente prava cogi- tormento: ov,o, tormenti genus>
tat> Pintado con lneas torcidas: Lugar donde se da tormento:
oo,o,ov tortuosis notis vov,o, locus ubi crucia
pictus> Todo lo torcido:,o tur aliquis> Rueda de tormento: o-
illud omne quod intortum est ,o, equuleus ad torquendum> Cuerdas
delgados para tormento de los reos:
TORCIMIENTO de una cosa que estaba recta ,v, fidiculae
,, inflexio El que da tormento: v,o,
tortor
TORDO ,, turdus> Comer grue-
sos tordos: pignuibus tordis TORNABODA ; en sing. slo
vescor> Comida de gruesos tordos: acus.) secundus dies nup- tiarum
,o, pinguium tordorum co-
mestio TORNEADO o,o,ov; o
, tornabilis> A huso: ovo
TORMENTA,tempestad ,,; vo,o,ov verticillo vel fuso tor-
o,; ,, procella tus> Bien torneado: ovo,o,ov
eleganter tornatus
TORMENTO ,,; o,o,
; v.o,; v,,; TORNEAR oov,v,ov
v,o,; ,-,, v,,ov torno> Accin de
,,; ,o,; o- tornear: o,,; ,
,o,; oov,o,; o
actio tornandi rinus> Devorador de toros: o- o,o,ov
taurorum vorator> Diana, que presida los
TORNERO o,,; o,o- toros: ,o Diana quae tauris preerat> El
v,o,; ov,, tornator> que hiere a los toros: oo,o,ov
Obra de tornero: ov,, torna- qui tauros percutit> El que mata o sacrifica
tio> Que hace liras y broqueles: o un toro: oo,o,ov
voo,o, (ov, ovo,o,ov qui taurum mactat>
,,v) clypeorum et ly- Hacer de toro: taurum facio> Hacerse
rarum tornator et compactor toro: o taurus fio> Herido por un toro:
oo,o,ov a tauro percussus> Matar al
TORNO vo,`o,o,; o toro: ov,o taurum occido
o,; ov,,; vo,o, tor Muerto por un toro: ovo,o,
nus,secula,turbo> Hacer a torno: o- ov a tauro interfectus> Toro padre:
,ov torno expolio> Hecho a torno: ooo,o, insiliens vaccis tau-
v,,v; v,o, rus> Piel de toro: o tau-
tornando effectum torno factus> Mover el rina pellis> Poner como un toro:
torno: v saculam verso et cirumago> in taurum muto> Ponerse hecho un toro:
Obra de torno: , o taurinam naturam i-
o, toreuma> Trabajado a torno: duo> Que anda y vive con toros: -
o,,v torno elaboratus oo,o,ov qui circa tauros et pecora
versatur> Que es llevado por carroza tirada
TORO ,o,; o,o, taurus por toros: oo
A modo de toro,torvamente: v o,ov tauris ad currum junctis vehi-
in modum tauri,torve> Apetecer el to tur> Que mata toros: ovo,o,
ro a la vaca: , taurum vel ov tauricida> Que parece toro: -
jucencam appeto> Caza de toros: ov,, qui taurus videtur> Que tiene
o,, taurorum venatio> De cabeza de toro: -
toro,taurino: ,, tau- vo,o,ov taurinum caput habens> Que tiene

765
cara de toro: ,,v taurino vultu TORQUILO (ave)o,, torquila
praeditus> Que tiene forma de toro:
oo,o,ov tau TORRE ,o,-o,,,; v
ri formam habens> Que tiene pies de toro: v,vo,; o,o,; ,
o,oo,, tauri pe- , turris> A manera de torre:
des habens v in modum turris> Armado de to-
rres: ,,v; ,o,
TORONJIL (yerba abejera) ov, turritus,turrita> Construccin de to
ov,o,; v,- rres: ,, turris exstruc-
. apiastrum tio> Defender las torres:
turres defendo> Destructor de: -
TORPE o,o,ov; , oo,o,ov dirutor turrium> For
,v stolidus,insutilis> Que comete cosas talecido con siete torres: -o,o,ov
torpes:`o,,ov;oo septem turribus instructus
,v; vo,o,o,ov; Fortificada: ,, turris munita>
,v; vo,,ov; ,,; o,o,ov Guarda de torre: o.
turpis,immundus> Ac- o, turris custos> Guerra que des
cin torpe,vergonzosa: o, truye las torres: oo -
, turpe factum> Escritor de cosas torpes: o,o, turres evertens bellum> Los que
oo,o, turpium scriptor> Ser habitan torres o castillejos: ovoo,o,ov
torpe,entontecido: cui turris lignea
torpeo> Torpsimo: o, pro domo est> Pelear desde la torre:
o,ov turpissimus o e turri pugno,turrim defen
do> Permanecer como en una torre:
TORPEMENTE , turpiter intra turrim me contineo> Que sostiene las
torres: oo,
TORPEZA o,o,; ,o o,ov turrim sustinens> Que tiene hermosas
; v,,; ,, tur torres: o,o,ov pul-
pido,torpor,aberratio a scopo> De hablar,de chras turres habens> Que tiene mu-
lengua: ,o,; chas torres: oo,o,ov multas
,o,; ,o,; - turres habens> que tiene torres al-
,o, titubantia linguae, blaesitas> tas: o,o,ov altas turres habens> Que
Ingenio torpe: o, vive en torres:
o,; o,o, crassum ingenium> o, in turribus degens> Semejante o
Para aprender: ,o, tar- levantado a manera de torre: -
ditas ad discendum

,, turri similis,turris ins v,vo, alveus torrentis


tar excelsus> Torrecilla: ov,
ov,o,; o,o, turri TORREN ,o, propugnacu-
cula> Llevar torres: oo tu- lum
rrim gesto
TORREZNO o,o,o, offu-
TORREADO ,,v turritus> Co- la> Comer torreznos: o,-
ronado de torres (epit. de Cibeles) offulam deglutio
oo,o,ov turriger,turritus>
Hermosamente torreado: o, TRRIDO o,,ov; o,
o,o,ov pulchre turritus ,ov; o,o,ov; ,,v to-
rridus
TORRENTE vo,o,;`,o
; o,o,; oo,o, torrens> Abrir TORTA ,o,; ov,o,
paso a los torrentes: torrentibus o o,ov ,
excavo> Impe- o o,v,vo,; o,
tuoso: ,, torrens terram excavans> o,o,; ooov,o,; -
Madre de un torrente: - ,o,; ,,; v,o,

766
,o,; o,ovo,;ov ,v; o,,; ,,v;
ov; ,o, libum,opus o,,ov; ,,
pistorium,placenta,maza,ofella> Apel ,,v; ,
mazada: v,, placenta densa> o,,v tortuosus,tortilis> Cual un
Comer una torta: o,o bucellam laberinto: v,,
devoro> De harina de cebada tostada: tortuosus> Hacer tortuoso: o-
ov,, polenta> De ha v tortuosum reddo
rina ordinaria: v,o, e fa
rina crassiore placenta> De harina: TORTURA ,, tormentum> Prue
vo,o,; vv,vo,; - ba de la tortura: vo,o, proba
o,v , tio tortura> No sometido a la tortu-
o; v placenta ex fa rina ra: vo,o,ov non subjectus in
confecta> De leche y miel: o- tormentum> Desgarrar por medio de tortura:
,o, placenta ex lacte et melle> Especie v in tormento carnes scindere> Especie
de torta ancha y delgada: vov,o, de tortura: o-
popanum> Es- v,o, t ormenti genus> Instru-
pecie de torta: o,,; vov, mento de tortura que retuerce los labios:
o, laganum,placenta> Frita en sar oov,o, labia noxiorum intorquens
tn: vo; v,o, placenta in
sartagine fricta> Hecha de miel y vino: TORTURADOR v,v,o
ovo,-o,, tortor
placenta ex vine et melle confecta
Pequea: vov,o,; o,o, TORTURAR o,v,-
parvum laganum v flagello,torqueo

TRTOLA v,ovo, turtur> Arru- TORVAMENTE v torve


llo de la: ,o, murmur tur-
turis TORVISCO (aceite de torvisco) v-
ov,o, cnidio grano oleum
TORTUGA oo,oo,o,; -
v,v,,; ,o,; -,o, TORVO,aspecto torvo ,o,
testudo> Concha de la tor- ,, aspectus torvus
tuga: ov,vov,o, tes-
tudinis concha> De tortuga: vo TOS ,, tussis> Tosecilla se
-v,o testidinarius> El que come tortugas: ca: ov,o, sicca tussicula>
voo,o,ov qui tes- Tosecilla: ov,o, parva tussis
tudines edit> Gnero de tortuga:`- Eficaz contra la tos: ,,v
,o, testudinis genus> MIlitar efficax adversus tussim> Esputos de tos:
para proteger a los que trabajaban en los ,o, id quod tussien-
terreaplenes: v ad humum do exspuitur> Perteneciente a la tos
eggerendam comparata trestu ,,v ad tussim pertinens> Que tiene
do bellica mucha tos: ,, tussi laborans

TORTUOSIDAD o,o,; o TOSCAMENTE crassiore modo


,,o, tortuositas

TORTUOSO ,,; ,
TOSCO o,o,o- o,-o,,o tussio
o,oo,o,ov rudis>Hecho tos Un poco: o,- subtussio> Es cupir
camente: oo,o,ov factus rudis> tosiendo: tussiendo exs
Ruducir a costumbres rsticas puitur> El que tose: ,,v tu
toscas: o ad mores rusti- ssiens
cos redigo
TSIGO ov,o, toxicum
TOSER o,-, ,-, -

767
TOSTADA ,, torrida o,ov non elaboratus

TOSTADO ,,v; ,,v TRABAJADOR v,o,; v,


o,,ov; ,,v; v,ov; o,o,; o,,
,v; o,,ov; o,, ;-,o,; oo,o,ov; o-
ov; o,o,ov; o,vo v,,v; ,,v; ovo
,ov; vo,,ov; , - o,ov (laborans victum quaerens) ope
,,v; ,,,v tostus rator,opifex,laboriosus,operosus
torridus> LO que se tuesta bajo el carbn:
v,o, quod prunis torretur> TRABAJAR ,,v,-
Tostado antes: - ,,o,ov,v
o,o,ov praeustus> Con exceso o,,-o,,-
oo,o,ov praeter modum assa- ,,o,o-
tus et torrefactus ,o,o,o,-
,vo,vo,ov exer-
TOSTAR v,,v, ceo,laboro,operor,efficio,studeo> Ac
v,v,,,, tivamente: diligenter laboro
-,,,,- Antes: ov praelaboro> Con ahin
,,o, ,- co,con empeo: ov,ov,-o
,o,,, vo,oo,oovo
torreo> A fuego lento: lento igne studiose laboro> Con esmero en compa
torreo>A la vez: una torreo> Accin a de: o una studeo> Con gusto:
de tostar: ,o voov operam libenter impendo> Con
;,, torror> Tostar mu- luz artificial: -
cho: o supra modum torrefa- elucubro> Con ms intencin: o
cio> Por todas partes: cir ov,ooov intentiorem
cumquaque torreo> Que puede tostarse operam do> Con otro: v una operor>
o,o,ov qui torreri potest> Que tuesta: Con singular maestra: -
, quae torret> o singulari arte efficio> Con sus propias
Se ha de tostar: ov torrendum manos: o manibus meis operor> Con
todo empeo: -
TOTAL ,,v; voo,o,ov to- o totis viribus adnitor> Con:
talis,universus v simul laboro> Con inters:
oov studiose laboro> Contra:
TOTALIDAD ,o, universitas vov simul laboro in> De mano
o manu operor> De noche a la luz de
TOTALMENTE ,v,v- la lmpara: vo lu
,v funditus,in totum,om- cubro> De noche: v noctu facio>
nino Dejar de trabajar: oov laborare desino>
Deseoso de trabajar: -
TXICO v,o, toxicum ovo,o,ov laboris cupidus> El que trabaja
muy bien: ovo,o,ov optime laborans>
TRABADO ,,v compactus> Po El que trabaja vo-
co ha trabado: ,, re- luntariamente: vo,o,ov;
cens compactus o,,v voluntariam operam praebens>
En balde: ,o
TRABAJADO ,,v; o,o ,oo frustra laboro
ov; ,,v elaboratus> A mano: Esmeradamente: exorno opero
o,o,; o,o- se> Estar cansado de trabajar:
vo,o,ov manu laboratus> Bien trabajado: ferssus sum labore,deficio ex labore
o,o,ov excultus> Hacer,trabajar con reglas: v arte paro et
Con mucho arte: oo,o,ov affabre conficio> Infructuosa-
factus> Muy trabajado: - mente: frustra facio> Juntamen
vo,oo,o,ov ter,valde laboratus> te: ov simul laboro> Manualmen
No trabajado: vo, te: oov collaboro manu> Trabajar

768
en compaa: o
una operor> Ms de lo que se puede: trabajo: ,oov dili-
o insuper onero> Mucho en balde: go amorem> Amor al trabajo: oo-
oov multum sed frus- tra laboro> v,, amor laboris> Aadir algn trabajo:
Mucho: v admodum laboro>Padecer oo aliquid ope-
trabajos: oo ris addo> Ayudante en el trabajo:
affligor> Alrededor: vo cir ,oo, administer> Buena
cumn laboro> Por alguno: o elaboro disposicin para el trabajo: o-
in gratiam alicuius> Pertene ov,, bona disposictio ad labo-
ciente a los que se buscan la vida rem> Cansarse del trabajo: ov
trabajando: v,,v perti- nens ad illos labore conficio> Cargado con intil trabajo:
qui manu vitam quiri- ovo,o,ov inanem la-
tant> Por inters: v,-v quaestum borem ferens> Compaero de trabajo:
facio> Por otro: v, vo,o,ov administer> Con mucho
ov pro alio laboro> Por riva- trabajo: ov cum multo labore> Con
lidad: oo contendo> Prime- trabajo: ov,-
ramente: oov prius elaboro> Que v laboriose> Consumido con el tra-bajo:
puede ser trabajado: o, ovo,o,ov nimio labore confectus>
o,ov qui elaborari potest> Que se busca la Continuacin en el traba-
vida trabajando:v,o jo: ,, assiduitas labore
v,o,, qui manu vitam que- De mucho trabajo: ,,v
ritant> Que trabaja poco tiempo: operosus,artificiosus> De noche a la luz de la
o,, brevi tempore laborans lmpara: vo,,
Que trabaja con cantu suave: o lucubratio> De trabajo fcil:
o,o,ov suavi cantu laborans> Que trabaja o,o,ov facilem laborem habens> Hecho de
de noche: vo,,v un trabajo delicado: -
qui noctu operatur> Que trabaja en vano: ,, subtili opere confectus> Desfallecer
o,,v qui in cas- de: ov,ov prae laboro deficio>
sum laborans> Que trabaja gratuta- Ejecucin de un trabajo: ,,
mente: oo,o,ov qui gratis agit> Que opificium> Trabajo ejecutado: ov,o,
trabaja intilmente: - effectum> Esmerado: ov,
oo,o,ov inanem laborem ferens> Se debe opus solers et artificiosum>Esmero
trabajar: ovov,ov en el trabajo amor al trabajo:
ov opera danda est> Sin ,, sedulitas in opere,studium operis>
experiencia,inexpertamente: vo- Estar alegre en el trabajo: o laetor ex
v imperite agere> Todo el da en cualquier labore> Fuga del trabajo: oov,, fuga
cosa:v,v laboris
qui per totam diem in aliquid versa- Hecho con mucho trabajo: ovo
tur> Trabajar en: ov laborem colloco in> o,ov multo labore effectus> Infruc
En exceso: ov ni- tuososo,intil: oov,o,
mio labore me exerceo> Vanamente: , inanis labor> Literario: o,
inaniter laboror , lucubratio> LLeno de trabajos:
o,o,,v; o,,
TRABAJO o,o,o,;ov, v; ooo,o,ov; ,,v
o,;,o,;o,o,; aerumnosus,laboriosus> Lugar de tra-
,v,v,o,; bajos forzados para los esclavos:
,,; o,o,; - ov,o, carcer servorum> Nota-
,,; o,o,; o,o,; ,o,; ble por sus trabajos: oo,
o,o, o,ov inclytus laboribus> Odiar el trabajo:
o,o,vo,o,o,;ov oov odi laborem> Ol-
o, labor,aerumna> Trabajo ajus- vidado de los trabajos: ovo,o
tado: v,, opera propter quaestum ov laborum oblitus> Oprimido de:
locata> Amante del trabajo: ,,v aerumnosus>Oprimir
,,v; oo,o con el trabajo: supras vire onero>
ovo,o,ov amans laboris> Amar el Padecer trabajos,emplear el trabajo: ov

769
laborem sustineo, Que cuesta mucho trabajo: vo
laborem impendo> Padecer trabajos: oo,- o,ov qui multo labore efficitur> Que da fin al
aerumnas patior> Perse- trabajo: ovo,o
guido por trabajos:oo,o,ov qui est in ov finiens laborem> Que exime del trabajo:
labore,in aerumnis> Pre- `ovo,o,ov liberans a labore> Que ha
mio del trabajo: ,o, prae- sufrido trabajos: o,o,ov aerumnas
mium laboris> Pronto en el trabajo: expertus
,,;-,,v celer in opere> Que huye del trabajo: o,
Propio de los que viven de su v; ovo,o,ov qui laborem fu-
trabajo: v,,v perti- git> Que lleva con paciencia el tra-
nens qui manibus victum comparant>
bajo: ,,v qui patienter opus facit> TRABAJOSO oo,oo,
Que no tiene trabajo: oo,o,ov laborens o,o,ov; v,,v; ,,
carens> Que padece trabajos molestos: v; ov,,; ovo,o,ov;
o, oo,ovo,o,ov; ,
o,ov;-,, patiens aerumna- ,,; o,,v; o
rum> Que padece y sufre con valor los ,,; v,v,ov; vo,
trabajos: ovo,o,ov qui labores ov; ,, laboriosus,gra
audacter adit ert tolerat> Que sostiene largos vis,aerumnosus,operosus
trabajos: -
,o, qui labores assiduos sus TRABAZN de piezas ,,;
tinet> Que sufre trajaxos: ,, compactio
,,,; o,
vo,vo,ovo,o, TRABEA vv,,; vvo,o, trabea>
ov laboris patiens> Que tiene mucho trabajo: Vestido con trabea: vvo-
oo,o,ov multo la- o,o, trabeatus
bore effectus> Que vive de su traba-
jo: o,oo, labore ma- TRACCIN`o,o,; ,, trac-
nuum victitans> Quebrantado con mu- tio> Violenta: `,o, vio
chos trabajos: ovo,o,ov mul- lenta tractio
tis laboribus confectus> Que quita,
que hace el trabajo de otro: o- TRACIA ,, Thracia> De la Tracia:
vo,o,ov solvens labores> Salir bien del v ex Thracia
trabajo: voo feli
cem operam pono in> Ser esperado en el TRACIO o,,ov thracius> A modo de los
trabajo: sedulus sum in opere> Ser tracios: thracum more
oprimido antes por el tra
bajo: oov ante labore opprimor> TRADICIN ,o,; o,
Trabajo sin molestias: o , traditio,doctrina ore tradita>
o,ov nullis aerumnis exagitatus> Sin trabajo: Docto en tradiciones: ,o,
oo,o,ov; ov doctus traditionibus
v labore carens,sine labore> Su
frir trabajos: , aerumnas fero> TRADUCCIN ,, conver-
Tener un trabajo pesado: o sio
durum laborem sustineo> Tolerar
trabajos: v perfero laborem> TRADUCIR o, tradu
Trabajos honestos: oo labores honesti> co,transfero
Trabajos molestos: ,,
strages> Vivir de su trabajo: v, TRADUCTOR o,o, trans-
o,; v,, qui,quae victum labore ductor
quaerit
TRAER `,`o,,v
TRABAJOSAMENTE , o, traho,affero> A la fuerza:
laboriose,difficulter v catena traho,re-
flecto> Alrededor: una

770
circumvolvo> Ayudar a traer: v- - avide deglutio
adjuvo in trahendo> Traer a un
lado,traer para quitar,robar: - TRAGEDIA , ,,;
traho in latus id quod non decet ov,o, tragoedia,tragoe-
trahere> En alto: v refe diola> Escribir tragedias:
ro> Entre manos: inter tragoedias scribo,ago> Escritor de:
manus habeo> Hacia abajo: detraho> o,o,ov; oo,
Hacia arriba: vv sursum traho> Por o, tragoediarum scriptor>Hacer una
todas partes: tragedia (exagerar): tra
circumcirca traho> Voluntaria- gice expono> No conveniente a la tra
mewnte: oo sponte affero gedia: ,, tragoediae non
conveniens> Perteneciente a la tragedia:
TRAFICAR oo negotiari> Que trafica ,,,v ad tragoedas
con Cristo y su divina pala- pertinens> Que ensea a representar
bra: oo,o, qui Christum tragedias: -
ejusque verbum quaestui habet o,o, qui tragoedias docet> Que no tiene
el lujo de la tragedia: ,, tragico
TRAGALUZ ,, fenestra fastu carens
Representar tragedias: tra-
TRAGAR v,o,, goedias ago
o,o praeripio,de-glutio>
Antes: ov ante ab-
sorbeo> Tragar vidamente: ,
TRGICAMENTE tragice>Hablar ov; ,o, tractus,allatus> De fuera:
trgicamente: o tragice loquor o,o,ov accitus> Ha-
cia s: attraho
TRGICO ,,v tragicus> Au-
tor trgico: o,o, tragoedus TRAIDOR o,o,; o,o
Actor trgico: ,o, tragi- proditor,proditrix> El traidor que con nueva
cus> Musa trgica: ,, tra- traicin vuelve a su pri-
gica musa mer partido: o,o, alte
ra proditione ad priores partes re-
TRAGN v,,,v; - gressus
,oo,; o,o,ov;
,o,; o,o,ov; vo TRAMA,tejido `ov,,; o,o,
,ov; o,o,o,ov vorax, ; ,o,; o,o,; -
helluo,epulator,epulo,edax ,,; oov,o,; ,o-
, trama,licium,subtemen> Maqui-
TRAHA,mquina para sacar las naves a tierra nacin,treta: v,o,;
o,o, traha ,,; v,, techna,moli-
tio
TRAICIN o,,; oo,
,; ,o,; oo, TRAMAR oo,o,o-
, traditio,proditio> A tracin: ov, vo,ov, mo-
oo insidiose,perfi- lio,machinor> Tramar cosas malas:
diose> Matar a traicin; ooov occido per oov res malas molior> Nove-
dolum> Que tiene relacin con la traicin: dades: vo,voo,v
oo,,v proditoriius res novas molior> Que trama nove-
dades: v,o,; v-
TRAICIONADO oo,o,ov proditus ,,v novarum rerum molitor

TRAICIONAR o,o TRAMOYA,maquinacin,astucia: v-


prodo> Que traiciona: o,o, proditor ,, machinatio
TRAMOYISTA,astuto,que trama tretas:
TRADO o,,v; oo,o, voo,o,ov astutus

771
lla vita
TRAMPA ,o,; o-
,o, supplantatio> Servirse de trampas TRANQUILIZADO o,o,ov sedatus
estudiadas: vv ex composito fraude
utor> Usar de tram- TRANQUILIZADORA ,, pla
pas y ardides: vo contech- catrix
nor> Trampas de un discurso: v-
ov,o, sermonis laquei> Caer en una TRANQUILIZAR ,v tran-
trampa: voo zonam furari> Trampa quillo
para cazar: o-
,,,,,; - TRANQUILIZARSE ,v,
,, decipula,pedica> Para los ciervos: vvo,vo,v
ooov,o, cervis re tranquillo,animo sum tranquillo
tinaculum> De magia: ,o,
insidiae magicae TRANQUILO`o,vo,-o,
vo,vvo,o,ov; ,,
TRANCA,para cerrar una puerta - ; o,o,-
ov,ov,ov,o, sera o,o,o,o,ov; vo,
,ov; v,,v; ,,v; v,,;
TRANQUILAMENTE`,,- ,,v
,,,v cum vo,o,ov quietus,tranqui-
tranquilitate,quiete llus,compositus,securus> Estar tran-
quilo el tiempo,el mar: vvo
TRANQUILIDAD vo,`,vv- tranquillus sum a procella
,,,,; v,,
tranquillitas,quies> De nimo: ,(slo TRANSACCIN ,, composi-
dat.acus.o,ee- tio,transactio
) tranquillitas> Cargo de conser-
var la paz y tranquilidad: v- TRANSCRIBIR v, trans
,, irrenarchia> Gozar de tran- cribo,excribo> Que transcribe o tras
quilidad: tranquillitate fruor lada el escrito: ,,
Vida tranquila: ,, tranqui-
descriptor trnasfiguratio

TRANSCRIPCIN,copia vov,o, TRANSFIGURAR ,o-


,, transcriptio> De li- , transfiguro
bros: o,, transcriptio
librorum TRANSFIXIN ,, transfi-
xio
TRANSCURRIR v() trans
currere TRANSFORMACIN oo,-
,,,,
TRANSCURSO o,, transcur- ,o, transformatio
sus
TRANSFORMADO o,, formam
TRANSFERIBLE o,o,ov trans mutatam habens
latitius
TRANSFORMAR o,o,-
TRANSFERIR oo,,- o,,o,
,o,, tra transformo,in aliam formam effingo>
duco,transfero> Juntamente: - Ser transformado: o-
una transfero> El uso de una co transformor> Transformarse:
sa: o transmuto naturam muto

TRANSFIGURACIN ,o, TRNSFUGA o,,v transfuga

772
o,; oo,o,, transi
TRANSGREDIR la ley vo legem tus,transgressio> De breve trnsito:
transgredior oo,o,ov breves meatus ha-
bens> Accin de pasar: o,,
TRANSGRESIN de la ley v, transitus
o,; vo,,,;
,,; ,,; TRANSITORIAMENTE transi-
,,; ,, transgre tive
ssio
TRANSMARINO vo,vo,
TRANSGRESOR voo,o,ov; - o,ov transmarinus
,,o, legis transgre-
ssor TRANSMIGRACIN o,o,
,; v,,;oov
TRANSICIN ,,; , o, transmigratio,emigratio
, trajectus
TRASMIGRAR v migro> Juntamen
TRANSIGIR o,,- te: o commigro
v,v,v traduco,
transigo> Juntamente: , TRANSMISIN o,,; o,
una transigo o, transmissio

TRANSITABLE o,,ov; o, TRANSMISOR ,o, qui trans-


o,ov; ,,v; oo,o,ov mittit
,,v; oo,o,ov;
,v; oo,o,ov; o,, TRANSMITIDO o,o,ov trans-
v meabilis,pervius,qua transitur mitto> Con prontitud: oo,o,
ov celeriter transmissus
TRANSITADO ,,v transitus> Muy
transitado: oo,oo,o TRANSMITIR ,,,
ov multigradus ,,,o,
, transmitto> Que trans-
TRANSITIVO ,,, mite pronto: oo,o,ov cele-
v (cum de verbis loquitur) transi- riter transmittens> El que transmite
tivus ,o, qui transmittit> Jun-
tamente: v simul transmitto
TRNSITO ,,; o,
o,o,,; , TRANSMUTACIN ,,;
,,,,; ,o,; ,, transmutatio
,,; o-o,o,; ,o,;
- TRANSMUTAR ,- transmuto
,,,,; ,
(ov),,o,; o,
TRANSPARIENCIA v,,; -
v,,, transparientia TRANSPLANTE ,, trans-
plantatio
TRANSPARENTE v,,; o-
,,v; ,,v trans- TRANSPONER ,- transfero
parens,perlucidus,specularis
TRANSPORTADO o,,v convec
TRANSPLANTACIN o,, trans tus
plantatio
TRANSPORTAR v,,
TRANSPLANTAR o, ,o,,o,o
transplanto ,o,o,,

773
o,o,ovo,-
o,o transveho,comporto, TRANSVERSAL o,o,ov;-,,v
porto,effero,transporto> A otro lado transversus
ultra transveho> Adems:
o insuper comporto> Capaz de TRAPACERA,embuste,engao ,
transportar diez mil nforas: - ,; ,, praestigiae
oo,o,ov decies millies ampho
rarum capax> Cargas: o onera gero> TRAPACERO,ser un.. cretisso (imitor
De un lugar a otro: - cretenses)
in alium loco expono> Apto para
transportar: o,,v aptus ad TRQUEA ,, trachia
vehendum> Por mar: oo
per fretum exporto> Que transporta trigo: TRASCRIBIR transcribo
,,v fretum compor-
tans> Se ha de llevar: oov TRASCURRIR transcurro
comportandum est> Transportado por mar
v naulo accepto expor- TRASEGAR v,,-
to (pagado el flete..)> Trigo: - ,, ex vase in vas
, frumentum comporto> transfundo

TRANSPORTE,,; oo, TRASERO ,,o,o,;


o,,; ,,; ,o, podex> Posterior:o
o,,; o,, compor ,ov posticus
tatio,transportatio,vectio> Apto pa-
ra el transporte de vveres: - TRASFERIR o,o trans
,,v ad frumentum et commeatus fero
advehendos aptus> De bagajes:
,, vasorum vectio> De cargas TRASLACIN ,,; o-
o,, onerum gestatio> De f- ,,; ,,; -
cil transporte: o,o,ov ,o, translatio
transportatu facilis> De toda clase de
mercancas: ,, omnis gene TRASLADADO v,,v (
ris mercium sarcina> De vveres: - ) translatus
,, commeatuum advectio> Ejercer
servicio pblico de transpor TRASLADAR oo,,
te: publicam servitutem sus ,v,, ,
tineo> Lugares donde se situaban los o,o,o,-
ganapanes o servidores de transpor- trajicio,transfero,transmoveo,
tes: ,v, stationes in quas augarii vecto> Ser trasladado: o,
divertebant> Persona que hace un transporte transponor,transferor> Ca
pblico,ganapn: o,o, publicus paz de trasladarse: ,,
minister,ba- v habens vim transferendi> Traslada
julus> Servicio pblico de transpor- do de lugar en lugar: vo
te: ov,o,; ,, o,ov de loco in locum translatus> Que puede
publica servitus> Precio del trans- trasladarse: ,
porte: ov,o, pretium vehen v habens vim sese transferendi
di> Perteneciente al transporte de mobiliario:
oo,,v ad va- TRASLADO ,,; ,
sorum bajulationem pertinens> El acto de ,; o,, translatio
llevar cargas: ,,
portatio TRASMISIN o,,; -
,, transmissio (Ver TRANSMI-
TRANSVASACIN ,o, de vase in
vas transfusio
SIN)

774
TRASMITIR ,vo tran det
smitto (Ver TRANSMITIR)
TRASQUILAR oo,o,
TRASNOCHAR v,v ,,,o,
invigilo,pernocto o,o subtondeo,vello,ton- deo> A
la manera de los escitas: scytico
TRASPASADO ,,v; - more circumton-
,,v transfossus deo> Alrdedor: circumtondeo>
El que es trasquilado por primera vez:
TRASPASAMIENTO ,, con- oo,o,ov qui primum tondetur>
fixio Ovejas: vo vellera
evello
TRASPASAR vo,ov,-
v-vo,,, TRASTO ,, utensilia> Llevar trastos:
,v,,, o instrumenta fero
v,-v,-v,-
,,,v, TRASTORNADO ,,;
, (),ov,o, ov,o, subversus,praeposterum
o,v,,
,vv,vv confodio,tran- TRASTORNADOR ,o, turbator
seo,trajicio,transfigo,terebro,tran-
silio> Traspasar a uno lo que se ha TRASTORNAR ,,
determinado para otro: quod v,, everto,
decretum est uni in alium trans quatio,labefacto> Del todo: ov
fero> Con saetas: o sagit- prorsus everto> Las causas en los
tis cirumfodio> Con: vv una tribunales de justicia o-
confodio> Juntamente de parte a par- dolis et tergiversatione inter-
te: v, una transfigo> Pasar a la verto judicia> Adems: ov
otra parte: o transveho> Por todas praeterea subverto> Que trastorna el juicio:
partes: v,v,ov mentem sol-
undaqueque trajicio> Saltando: vens
transilio
TRASTORNO o,,; -
TRASPASO ov,,, ,o, subversio,praeceps exturba-
confixio,transfixio> Del derecho de uno a ot ro tio
por decreto:
, translatio quae fit per decre- TRASVASAR (Ver TRANSVASACIN) -
tum uni in alum ,,,,-
v ex vase in vas transfundo
TRASPLANTAR (Ver TRANSPLANTAR) -
,o transplanto TRASVERSAL (Ver TRANSVERSAL) o
,ov transversus
TRASPONER (TRANSPONER) v,
,-, transpo- TRATABLE oovvo,o,ov;
no ,, humanus,facilis,ad socie-
tatem aptus
TRASPORTAR (TRANSPORTAR) o,
, veho,transfero,trajicio> TRATADO v,o, foedus> Ar-
Ser trasportado de todas partes: oo tculos de un tratado,entre indivi-
circumvehor duos y naciones: v, foedus
Vino ofrecido en la sancin de los tratados:
TRASQUILADO ooo,vo, ,o, vimum libatum
o,ov tonsus
TRATAMIENTO ,,;
TRASQUILADOR ,o, qui ton- ,o, tractatio

775
oo,o,vo,
TRATANTE de caballos oo,o, vo,-vo,vvo
qui circa equos versator ,v utor,conversor,ser-
monem habeo cum,commercium habeo cum
TRATAR tracto> A menudo con aliquo> Con las gentes,ser sociable: o
alguno: vvo versor> Acerca de: consuetudinem habeo> Con los hombres:
o sermonem confero de> Antes: vv,-v,
ov An- -v conversor cum hominibus>
te paciscor> Con alguno: o
Cualquier asunto: ago cum alio de ovv,o,vvv,-v,-
aliqua re> Digno de ser tra- ,o consuetudinem
tado: oovvo,o,ov ad socie- habeo,commercium habeo
tatem aptus> Injuriosamente: `- TRAVS,a travs de (gen.) per> Al travs:
v injuriose traho> Lo que se trata en primer v ex transver
lugar: ov,v, quae priore loco so
aguntur> Muy bien:
v,v benigne aliquem trac- TRAVESA oo,o, navigatio> Ofrenda
tare> Que se est tratando,que ent entre para hacer una buena trave-
manos: o,o,ov qui est inter manus> sa: ov ov marina oblatio
Que trata con otro: v,, qui Que hace buena travesa: o,
versatur> Que trata frecuentemente con o,ov qui feliciter in mari versatur
otros: -
vo,o, collocutor> Tratat mal: TRAVESURA vo,o, factum
o male tracto> Una cosa: astutum et callidum
ovo unicam rem tracto
TRAVIESO voo,o,ov inquietus,
TRATARSE bien oo cutem curo turbulentus

TRATO ,,; ,,; TRAVIESA, lanza del coche ,


,(commercium); vo,, (con o, temo
versatio) usus> Mal trato: o,
, acerba tractatio>Con otro: v TRAYECTO ,o,; o,o,
vo,, consuetudo cum aliquo trajectus
Con quien fcilmente se entra en trato:
vo,o,ov quocum fa-cile datur TRAZAR o,o formo,descri-bo
commercium> De buen trato: oo,o,ov ruditer
facilis in con
victu> De trato spero: o,o TRAZO ,, tractus> Que solo tiene los
ov tetricus> Descontentadizo en el trato con primeros trazos: ov-
los dems: oo,o o,o,ov primis tantum litteris de-
ov morosus in convictu> Diariamente lineatus
continuado con alguno: v,
, assidua per totos dies consue- TRBEDES de cocina vov,o, lasanum
tudo> Duro: ,, dura educatio>
El que no tiene trato con otros: TRBOL ov,o, trifolium
voo,o,ov qui nul-
lum habet cum caeteris commercium> TRECE (I' ,)) ,-,v;
Familiar con otro: o, , tredecim> Trece mil:
,,; v,, consue- (,I ,) o (-,) (-,v)
tudo,convictus> Idntico: vo, tredecim milia
, convictus> Incomodarse con el trato:
o incommode ver- TRMULO o,, tremulus
sor,usu offendor> Que huye del trato con las
gentes: o,o,ov abho- TREGUA o,o,; ,-
rrens a coetu> Tener trato con: v- ,,; ,,; ov,

776
, induciae
TRMULO o,,v; o,,v
TREINTA (' ') ov; ov tremus> Algo trmulo: oo,o,
o,, triginta> Treinta mil (, ov subtremulus
,) o triginta milia> El n
mero treinta: ,o,; - TRENO v,,; vo,o, can
ov,o,; ,o, tricena- tus lugubris> Cantar trenoc: v,
rius numerus> El dia treinta del mes v odas lugubres cano,flebiter cano
,o, dies trigesimus men-
sis> Que tiene treinta aos: ov TRENZA(objeto trenzado) ,o,
,o,;-,o, qui,quae est triginta ; ov,o,; o,o,
annorum> Que tiene treinta das: (de pelo,crines plexi) cincinnus
ovo,o,ov triginta dies habens
TREPAR manibus et pedibus
TREMEBUNDAMENTE v fremunde sursum tendere

TREMEBUNDO ,,; oo TRES (' ') , tres,tria>


,ov tremebundus
Tres mil: (, ,) o tria mi tribu ovo,o,ov unius
lia> Tres a un tiempos,juntos: v- tribus> De otra tribu: o,o
tres simul> De tres en tres: ov alterius tribus (tribus,divisin del pueblo
vo,o,ov; v triplex, romano)> Distribuir en tribus:
terni,tres simul> El nmero tres: ,o,; distribuo in tri-
,.; , bus> Dividido en cuatro tribus:
o, ternarius numerus,t ernio o,o,ov in quatuor tribus
divisus> Dividido en tres tribus: o,o,ov
TRESCIENTOS (' ') trecenta> Tres- in tres tribus divi-
cientos mil: (, ,) o o trecenta sus> Echar de la tribu: oo
milia e tribu emoveo> Jefe de la tribu:
o,; o,o, tri
TRACA,antdoto contra venenos de animales bus rex,praefectus tribus> Juzgar por tribus:
voo theriaca ov per tribus ju dico> La que es de la
misma tribu: ,o, quae est ex eadem
TRIANGULAR ,,v triangula- tri
ria> De forma triangular: vo- bu> Parte de la tribu: ,,
,, triangularis forma tribus pars> Perteneciente a la tribu:
,,v tribulitius> Por tribus: v
TRINGULO vov,o, triangulum per tribus> Por-
Escaleno: vv vov figura cin del pueblo: ,, tribus> Presidir o
geometrica triangula,cuius latera sunt inter mandar una tribu: -
se inaequalia> Formar un tringulo: ov tribui sum praefectus> Que es de alguna
in triangulum efformo tribu: ,o, qui est aliqua tribu>
Que es de la misma tribu: ,o,,
TRIBU,grupo de familias de la misma raza tribulis> Que preside la tercera parte de la
,,; ,,; , tribu
,; o,,; ov,o,; ,,; o,-,o, qui tertiae parti tribuss
o,, tribus> Compuesto de tribus de praeest> Que tiene una tribu entera:
todas espe- o,o,ov inte-
cies: o,o,ov ex omnibus tribubus gram tribum habens> Ser partcipe en la curia
mixtus> De la misma tribu o curia: o tribu: ,
,o,;o,-o,o,ov; curiae vel tribus sum particeps> Ter
,oo,; cera parte de las tribus: ,
,,v; ,oo,; o,o ,o, tertia pars tribus
ov; ,o,; ,o,;
o,o,ov eiusdem tribus> De una sola TRIBUNA v,vo,; ,o,

777
ov,o,; ,, sug-
gestum,ambo,umbo TRIBUTAR o, pendo> El
que paga tributo: oo,o,
TRIBUNADO ,, tribunatus ov qui tributum pendit
plebis> Militar: ,, tri-
bunatus militaris TRIBUTARIO oo,ooo,
oo,o,ov; o,, sti-
TRIBUNAL ,o,; ov, pendiarius,tributarius
ov,ov,o,; oov
o, forum,tribunal,locus in quo di TRIBUTO oo,,; ,o,;
cuntur causae> Llevar a alguien a los ov,ov,o,; o,
tribunales,ante el juez: v ; ov,o,; o,o,; v
vo judicio contendo contra ali- ,,; ,o,; o,
quem> Segn costumbre de los tribu- o,; ,o,-o, vectigal
nales: ut fit in judi- tributum> Que no paga arbitrios:
ciis vo,o,ov; ,, vectiga-
li immunis> Cobrador de tributos:
TRIBUNICIO ,,v tribuni- o,,; oo,oo-
tius o,o,ov tributi collector> Escri-
bano de rentas,oficial de tributos:
TRIBUNO ,o,; o,- oo,o, tributi scriba> Exaccin de
,o, tribus praefectus> De la plebe: tributos: ooo,, tributi exactio> Exigir
o,o, tribunus plebis tributos: v,ooo tributum
En la misma legin: o,o, exigo
tribunus in eadem legionis> Mili- Igualdad en los tributos: o
tar: o,o, tribunus milita- , tributi paritas> Imponer tribu-
ris> Ser tribuno de la plebe: -
tribunus plebis sum
toc: oo,,- indico sive impono TRIENAL ,,v triennalis
tributum> Inspector de
tributos,contribuciones: v TRIERACO,tener el cargo de..
, vectigalium inspector> Pagar tributo: obeo munus trierarchi
,oo,,
o,-o,v vectigal TRIGSIMO o,,v trigesimus
solvo> Que paga el mismo tributo:
o,o,, idem tribu- TRIGO ,,,; o,,o,
tum pendens> Que se pagaba en frutos: ; v,o,; o,o,;
,, indictio> Recaudacin de: o,; vov,o,; ,, tri
oo,, tributi collec- ticum,frumentum> De trigo: vo,
tio> Recaudar los tributos: oo- ,ov; vo,o,ov; ,,v; ,,v;
tributum colligo> Tributar por ,, frumen-
persona,capitacin: vo sin- taceus,triticeus,frumentarius> Abun-
gulis capitibus sumptum colligo dancia de: o,, abundantia frumenti>
Ebundante en: oo,o
TRIDENTE v,,; o,ov ov abundans frumento> Acarreo de tri
o, tridens> Remover a la vez con el go: oo,-o,, frumen
tridente: vv una triden- ti transmissio> Alimento de trigo: v,,
te emoveo> Que usa tridente: v cbus frumenarius> Amante del trigo:
,o, qui tridenti utitur> Mover con el o,o,ov amans tri
tridente: v tri- tici> Amontonar trigo,grano: oo
dente moveo> Que agita el tridente, v frumentum confgero> Trigo can-
glorioso por su tridente (Neptuno) deal: ,,; v,, siligo> Coger
ov,v,o, triden- trigo,exigir: oo-
tis agitator,tridente inclytus frumentum colligo,exigo> Compra-
dor de trigo,grano: v,o, fru

778
menti emptor> Comprar trigo,grano: o,o, qui frumentum servat>
oo,v frumentum emo> Que lleva trigo: oo,o,ov triticum
Conductor de trigo: ,,v frumentum ferens> Que produce mucho trigo:
advehens> Dado en vez de trigo: ,,v oo,o,ov multum triti-
frumenti nomine datus> De color de trigo: ci gerens> Que produce poco trigo:
oo o,o,ov parum tritici fe-
(o,o,ov) frumenti colorem ha- rens> Que produce trigo: o,
bens> Distribucin de trigo,grano con o,ov triticum ferens> Que transpor-
medida: o,, distribu ta,acarrea trigo: oo,,v
tio frumenti certa mensura> El acto de dar is qui frumentum transmittit> Seme-
trigo: oo,, frumen- jante al trigo: o,, fru
ti datio> El que come trigo: o- mento similis> Ser revendedor de tri
o,o,ov qui frumento vescitur> El que recibe go: o sum propola frumen-
el grano,el trigo: o ti> Suministrar trigo: ,
o,o,ov suscipiens frumenti> Engen frumentum praebeo> Todo de trigo:
drado del trigo: ov,, ex frumento o,o,ov totus ex tri-
genitus> Especie de trigo: ,o,; tico
,,; v,
o,; vo,o,; ,, fru- TRILLA o,o, tempus trituran
menti genus> Feraz en trigo: - di> Polvillo resultante de la multu-
o,o,ov tritici ferax> Granzas de racin del trigo: v,v,, tenuissima
trigo,cascarillas: v,v,, pars
gluma,acus> Gusanos que comen las races
del trigo: ,v vermicu TRILLADO o,o,o,ov
li qui radices frumenti depascuntur> ,,,,v calca-
Hacer nuevas provisiones de trigo: tus,tritus,calcibus pulsatus vel tri
o insuper frumenta com- tus; ov,o,; ,o,
porto> Lleno de trigo: vo,, tritum> Bien trillado: ,
ov frumento plenus> Medida de: v , bene tritus> Muy t rillado: o
,; o,o, frumenti mensura> Medidor o,oo,oo,
de trigo: o,o- o,ov; ,, multum tri-
,o, qui triticum metitur> Me tus
dir trigo: o triticum metior>
Parecido al trigo: o- TRILLADOR ,,; ,
o,o,ov; ,, frumento si o,; ,o, tritor
milis> Que apetece el trigo o la co-
mida: o,o,ov appetens tri- TRILLAR tero> Con carro: -
tici vel cibi> Que conserva el tri- curru tero> El acto de tri-
go y establece su justo precio: -
llar paja: o,o, paleae succussio> TRINCHANTE ov,o,; o,o,
Extender la paja para la trilla: paleis tridens,fuscina coquinaria
sterno> Que sirve para trillar: ,,v
habens vim terendi TRINCHAR , partior> Habili-
dad en trinchar: ov,, pe-
TRILLO ov,o,; oo,o, ritia dividendi et ministrandi car-
; v,v,,; ov, nes
o tribula,tribulum,pistillum
TRINCHERA ,o,; -
TRIMESINO vo,o,ov trimestris oov,o,; ,o,;
,,; o,o,; ,
TRIMESTRAL vo,-vo,, o,; ,,,o,
ov trimestris ; ,o, vallum,munimen-
tum,murus,circumvallatio> Construc-
TRIMESTRE vov,o, trimestre spatium cin de una trinchera: ,,
valli exstructio

779
vus tripus
TRINIDAD,Santsima Trinidad ,
o, Trinitas TRIPULACIN o,, nautarum turba>
Que causa llanto a la tripula
TRINO ,,o, trinus cin: vovo,o,ov classi gemi-
tum et luctum afferens
TRINQUETE (garfio,aldabilla) v,
ovo, dolon TRISTE ,,; v,,v;
,,; o,o,ov; v
TRIPA,las tripas v,v, intes- ,,v; vo,,ov; o,o
tina> Hacer rudo,sonar las tripas: ; ,,v; o,,ov
oo,o ventris murmur edo> o,,ov; o,,;
Rudo de las tripas: oo, o,vo,vo,o,ov; -
,; oo,o, intestinorum tumultus ,,v; vv,v,ov; oo-
,oo,,,,v
TRIPLE vo,ovo,o,ov; v,,v; ,, (-oo)
o,,ov; ,,; - tristatus,tristis,moestus>Algo tris
o,o,,ov; v, te: ,,o,,
ovo,,; ,o,,; - subtristis> Que tiene el alma afec-
o,,ov;,,,v; tada por un gran dolor: v,v,
o,o,ov; ,o,,; - ov tristis,qui mentem gfravi dolore affectum
o,o,ov triplex,triplicatus> Ha- est> El que es de color triste: oo
cer mayor que el triple: (o,o,ov) qui squallido est colore> Estar
triplo major em facio muy triste: o immodice con-
tistor> Estar con el semblante tris-
TRIPLEMENTE ,,o, te,ttrico: tetrico et moesto
,,, tripli- vultu sum> Estar triste con:
citer,triplatio v,- simul moereo> Estar
triste: ,,
TRIPLICADO ,, ter pli- ,v,,,v
catus ,v,vo,, te-
trico,moestus sum,moereo,tristor> Muy
TRIPLICAR ,, triste: o,o,o,ov
triplico valde tristis> Que habla de cosas tristes:
vo,o,ov de tristi
TRIPLICIDAD ,,o, tri bus rebus loquens> Que pasa los das de su
plicitas vida tristemente: o,o
ov qui inauspicatus dies agit
TRIPLO oo(o,o,ov) triplus
TRISTEZA o,o,; ,-
TRPODE oo,o,; v,o; ,,;o,o,;,
ov,o,; v,vo,; - v,o,; v,ovo,; ,
o,o,ov (tres pedes habens) - v,,: ov,,; -
o,oo,, tripus,tripodes> Lle- ,,; o,o,; ov,
var los trpodes: ooo tripo ; ,,; ,o,; vo
das fero> Pequeo: ov,o-
ov,o,; oo,o, par
o,; ,,; ,o,; excedo tristitia> Oprimido por una gran
,o,; vo,o,; - tristeza: o,o,
,o,; vvo,, moeror, ov gravi tristia oppressus> Que aparta la
tristitias,luctus> Anublar el rostro tristeza: v,v,ov liberans a tristitia>
con tristeza: vv,vv vul- Que se entrega a la tristeza: o,o,ov
tum moerore obduco> Causar tristeza: indul
v tristitia afficior> Consu gens moerore> Que tiene o causa mu-
mirse de tristeza: oo animum cha tristeza: o,, magno moerore

780
affectus> Tener tristeza: o aeger fugam> Que lleva los trofeos:
sum> Consumir el nimo de tristeza: ooo,o,ov qui tro-
oo animo excedo tristitia paea gestat> Que tiene el trofeo, que tiene a
su disposicin los tro-
TRITONIA o Palas: v,o, Tritonia feos: ooo,o,ov tropaeum te-
nens,in cuius arbitrio sunt tropaea
TRITURACIN ,,; ,o,
; ,, tritura TROGLODITA o,o,; o-
,,v qui cavernas subit et in eis degit
TRITURADO ,o, intritum
TROMPA de elefante ,o,;
TRITURAR ,o,o, ovo,,; o,oo,
o,-o, trituro o, proboscis

TRITURARSE,fcil de o,o,ov facilis TROMPETA ,o, tuba> De los


tritus funerales: ,o, siti-
cen> Despertarse al sonido de la trompeta:
TRIUNFADOR ,o, trium- o circum son- nante tuba excitor>
phator El trompeta:
,,o, qui tuba canit
TRIUNFAL ,,v trumphalis Sonar la trompeta: o,
clango> Sonido de la: ,o,
TRIUNFAR o, triun-pho> ; ,, tubae clangor> To
Juntamente: o una pom- car la trompeta: ,,
pam duco ,,v,- clan go,tuba
cano> Tocando la trompeta: v cum
TRIUNFO vo,o,; ,o, clangore
; o,o, triumphum>Celebrar
el triunfo: o pompam duco> El que TROMPETERO ,o, buccinator
dirige el triunfo, la proce-
sin,la solemnidad que se celebra: TROMPO (juguete de nios) o,
o,,; o,o, qui pompam o,; ,o,; ,o,;
ducit> Llevar delante en el triunfo: oov,o,; o,o, tro-
oo in pompa praefe- chus
ro> Ser llevado en triunfo:
o ducor in triumpho TRONAR ov tono> El que truena y
fulmina: ovvo,o,ov tonans et
TRIVIAL ,,v trivialis fulminans> Que truena mu-
cho: o,o,ov valde tonans
TRIZAS,hacer trizas,desmenuzar -
,v contero TRONCO vov,o,; ,o,;
,o,; o,o,; vov,
TROCADO, el primero por el ltimo o,; o,o,o,; v
o,o,ov praeposterus o, truncus,stipes> Del cuerpo:-
o,o, truncus corporis> Abundante en
TROCEAR , in frus- troncos: oo,o,ov mul-
tra seccare tos truncos habens> De poco tronco:
v,o, brevem caudicem habens>
TROFEO ov,oov,o, tro- De tronco delgado: -
paeum> Fijar un trofeo: oo o,o,ov tenui et exili caule> Pequeo:
tropaeum statuo> La accin de llevar el vov,o, parvi stipes
trofeo: ooo,, propae- Que tiene algn tronco: vo,
orum gestatio> Monumento ( de haber o,ov aliquid stipitis habens> Que tiene largo
puesto en fuga al enemigo) ov, tronco: o,
oov,o, tropaeum ob hostes versos in

781
longum caudicem habens> Que tiene ,,,v
muchos troncos: ovo,o,ov multos offendo,impingo,confligo> Tropezar con:
truncos habens> Que tiene tronco bajo: v incidere in aliquem
o,o,ov humi- El mismo acto de tropezar: o-
lem caudem habens> Que tiene un solo ,, ipsa actio offendendi> El primero:
tronco: ovoov,o,; ovo- o prior impingo
o,o,ov unicum habens truncum> Troncos
de encinas viejas: vo, TROPEZN ,o, offensio
v,o trunci vetustarum quercuum
TROPIEZO o,,o-
TRONERAS de la nave v,o, ,o,,,
navium foramen emittendis missilibus o,; oo,,; ov,
ov,o, offendiculum,offensio> Que no ha
TRONO o,vo,o, solium,thro sufrido ningn tropiezo: -
nus> Colocar en el trono: vov, oo,o,ov nullum expertus offendi-
ov in throno colloco> El que se sienta en culum> Ser causa de tropiezo: v-
el primer trono: o- ,v offensionis causam effero>
vo,o,ov qui primo throno sedet> Participante Sin tropiezo: o,-
del mismo trono: - pede inoffenso
ovo,o,ov eiusdem throni parti- ceps> Que
ocupa el mismo trono: v- TROPO o,o, tropus,deflexio vocis a
ovo,o,ov in eodem throno> Que tiene propria significatione
hermoso trono: ovo,o,ov
pulchrum thronum habens> Que tiene trono TROQUEO, pie mtrico oo,o,
de oro: ovo,o,ov aureum thronum trochaeus
habens
TROTE ,,; ,o,;
TROPA ,,; ,,; ,,; ov,o, exultans equi gressus> Ir al trote:
vo,o,; vo,o, equum ad gressum exultantem
copiae,agmen> Apto urgere
para transportar las tropas pesadas:
,,v aptus ad graviter armatos TROYA 'Iov,o,; o,o,; o,;
transvehendos> Conducir las tropas: o,; ,, Troja
v,- copias du- De la ciudad de Troya: v ex urbe
co> Mandar las tropas de lnea: Troja> Devastador de Troya: o,o, Ilii
praeesum graviter armatis> Pelotn de tropa: populator> In-
,o, feliz Troya: oov,o, infelix Illium
cwrtus militum numerus> Reunir las tropas
por centurias: o co- TROYANO ,,v; o,,ov;
pias congrego> Tropas apostadas: ,, trojanus:Troyana:
,, insidaie> Tropas formadas en o, trojana mulier vel regio
cua:oo,o, acies cuneata> Tropas
ordenadas en batalla TROZO o,,o,; o,
, ordines,calsses> Aliadas: o,; o,o, (resegmina) frus-
v,o, copiae sociorum trum,segmentum> Divisin en trozos:
v,, fissio in assulas
TROPEL,turba desordenada ,, Lo que se ha cortado en trozos: -v,o,
turbarum occursus> A la vez,colecti- quod in frustra conci-
vamente: vv collectim> De sum est> Pequeo: ,, frus-
tropel: ,ov tulum> Separado cortando:
catervatim,tomultuose o, frustrum scindendo avulsum>
Trozos mordisqueados: ,v,
TROPEZAR , ,, frustra dilacerata
o,,,o-
,o,oo,o, TRUCHA ,o, tructa

782
,ov; ovoo,o, tonitrus auc-
TRUCULENTO o,o,; o tor> Conmovido por un trueno: -
-,o, terribilis ovo,o,ov tonitru impulsus> El que brama
a manera de trueno: ov-
TRUENO ov,,; v,o, ,, tonitrus instar fremens
tonitrus>Autor de truenos: ovo
Hijo,hija del trueno: ovov, TUGURIO ,o, tugurium
filius,filia tonitrus> Que lanza
truenos,lanzado como un trueno: - TUMBA ,o,; o,o,
ovo,o,ov tonitri jaculator, sepulcrum,tumulus
tonitri impulsus
TUMOR ,o,; ,,
TRUHN oo,oo,o,; ,v; o,o,; ,,
o,o,ov; ,o,; ;,o,;oo,o,;
,;o,o, (ventris cau ,o,,; v,,
sa adulator) scurra,lepidus,nugator> A modo ,,; ,o,; -
de truhn: o scurri- ,o,; ,o,; ov,
liter o, marisca,tumor,tuberculum,vomi-
ca> Acuoso en la cabeza: oov
TRUHANERA ,o,, o, aquosus capitis tumor> Duro:
scurrilitas,vafrities ,o,; o,o, scirr-
hus> En la piel: ,o, tu-
TRUNCADO oo,,; o,o, mor in cute> Pequeo: ov,vo;
ov; v,,; o,o, ov,ovo,;ov,o, furun-
truncus,praeruptus culus> Plagado de tumores: -
,, phimatis abundans> Que con
TRUNCAMIENTO ,, detrun- tiene una materia parecida al cebo:
catio> De las extremidades del cuer ,o, steatoma> Que pade-
po (en los cadveres): , ce tumores: ,o, qui phima-
o, extemarum corporis partium tis laborat> Salir un tumor o poste
detruncatio ma: o tumor praeter naturam
innascitur> Tumor en la piel: -
TRUNCAR ,, trunco v,, tumor in cute

T tu> Ciertamente,t en verdad: tu TMULO o,o,o,;ov,o,


quidem,tu sane sepulcrum (hecho con un montoncillo de
tierra)>Montecillo,tumulo: o-
TUBRCULO `vov,o,; , v,o,; ov,,; o,
,; ov,o,; o,o, o,o, tumulus> Formar un tmulo:
; ov,o, turberculum> Raz gruesa: o tumulum aggero>Construccin
,o, turberculum de un tmulo: ,, tumuli exstructio>
Formacin de un tmulo:
TUBO v,vo,; vov,o,; oo,, tumuli eggestio
v,vo, tubus> A modo de tubo:
vo,, in tubi modum> Pe- TUMULTOo,`o,`o,
queo: vov,o,; vo, ,o,vo,o,o,
o, tubulus o,,,,o,-
,o,vo,o,o
TUERTO ,,v; o; , o,; ,,; ,,; v,,;
o,; ovo,o,ov luscus,uno- ,, tumul
culus,strabus tus> Blico: ,,o,;
bellicus tumultus> Excitar un tumul-
TUTANO vov,o, medulla> Sa- to: ,o,,o-
car el tutano: v medullam eximo oo,o tumultum moveo> Le-
vantar leves tumultos: oo

783
subtumultuor> Que tiene fuerza de ex TNICA ,,; ,o,
citar tumultos: o,,v qui habet vim ,,o, (tunica o vestis mu-
tumultus excitandi liebris) supparum,tunica> Con ruedo:
o v tunica fimbriata> Cu
TUMULTUOSAMENTE ,- bierto con dos tnicas v,v,ov
v,ov tumultuose duabus tunicis involutus> Cubierto con
muchas tnicas(camiseta,camisa,
TUMULTUOSO oo,o,ov; - vestido talar): ov,vo,,
v,,v; ov,,v; v multis tunicis contectus> Escondido bajo la
,; ,,v; ,, tnica: ov,v,ov sub tunica latens>
oovo,o,ov; v,, Gruesa y spera: -
o,, tumultuosus ,o, crasa et hirsuta tunica>
Orlada: o v praetexta
TUNDA de palos oo,, fustua tunica> Que lleva tnica negra: -
ria ultio v,v,ov nigram tunicam gerens

Que lleva tnica de lana de ovbeja: TURBAR o,vo,,


oov,ovo,, qui tunicam gestat ex v,,,,
ovis lana confectam> Que tiene larga tnica: o,ov,o,v,
v,vo, ,,,-,
, cui longa est tunica> Que tiene una sola o,o,,o turbo> Que tiene
tnica: ovv,v,ov uni- fuerza de turbar: ,,
cam tunicam habens> Rota: ov, v vim habens turbandi> Que turba los
ov,ov,o, tunica vilis et detrita> corazones: o,o,ov perturbans
Tunica talar: ,o, tunica usque ad corda> Ser turbado:
terram descendens o turbor> Turbar y estar turbado
o turbo,turbatus sum> Que fcilmente
TUPIDO ,,v densatus se turba: o,o,
qui facile turbatur
TURBA o,o,; o,o,; o,o,;
o,o,; , TURBIAMENTE o turbide
,; o,o, turba> Desordena-
da: ,, turba> Que viene en tropel: TURBIO o,,v turbidus> Algo turbio:
,o, confluens turba> Mover las o,o,ov subturbidus
turbas: ,-
concito turbam> Reunir una tur- TURBIN de agua ,o,; -
ba sediciosa: facciosam ca- ,o,; ,,; v,vo, turbo
tervam cogo
TURBULENCIA vov,o, turbulen
TURBACIN o,,; o, tae res
v,,,,; ,
,; ,o, (id quod tur- TURBULENTO ooo,,;
batum est) turbatio> Causa de turba- v,,; ov,,v;
cin: ov,o, id quo aliquid v,,; ,o; ,
turbatur> Del juicio: vo,, o,; voo,,v; ,
lymphatio ,v; ,,,v; -,,;
,,v;
TURBADO ovvo,,ov attoni- o,; v,,v; ,,;
tus> Fcil de turbarse: ,, o,, rubulentus> Hombre
v turbatus,facilis turbatus turbulento: ovo,o, homo tur-
bulentus> Muy turbulento: o-
TURBANTE ,, mitra> Que lleva o,o,ov multum turbulentus
turbante de oro: o,o, auream
mitram heabens TURIFERARIO voo,voo
o,o,ov thurifer

784
TURMA,por turmas o compaas -
v,vo turmatim,catervatim

TURNAR o alternatim succede


re> Turnando por vez: ov
circumagendo per vices

TURNO ,,; o,,


oo,o, series,vicissitudo qua laiquid
per vices fit> Llegar el turno,la vez:
mutatis in orbem vicibus pervenio

TURQUESA,piedra preciosa oo,


o, bucardia

TURRN,especie de o,, copta

TUSLAGO planta llamada ua de caba


llo,usada para la curacin de la tos
ov,o,; ,, tussi
lago,pumila populus

TUTELA o,,; o,,


; o,, tutela> Confiado a la tutela:
oo,,ov tute-
lae commissus> Estar bajo la tutela de:
sub tutela esse

TUTELAR o tueor> Adj. -


o,,v tutelaris

TUTOR ,o,; oo,o,;


v,vo,; ,oo,; -
,,; o,o,; ,
o, tutor,procurator> De viuda: -
,v,o viudarum tutores> Ser tutor:
o pro curationem sustineo

TUTORA o,,; o,
tutela

TUYO ,,v; ,,v tuus

785
ultimus sum> Premio que se da al
U ltimo: oov,o, proe-
mium quod ultimo datur> A lo ltimo:
,`ov,ov ad extre-
mum,ad ultimum,postrero> El ltimo de
todos: vo,o,ov; v-
o,,ov omnino postremus> El ltimo
o,,ov extimus> Lo ltimo: oov
UBRE ,o,; o,o, uber extremum> En la carrera:
De grandes ubres: o,,v o,, ultimus in cursu> Es-
mammosus tar en lo ltimo: sum in extrema
parte> Llegar el ltimo: o-
LCERA ,o, ulcus> Que corroe: extremus,sero venio> Por lti
v,,v corrodens ulcus> Que mo: v,,,
padece lceras: o vv,o,, o,
o,ov aphthis laborans>Que se extien ov tandem,postremo,denique
den: vo,, ulcera serpentia> Se-
mejante a un higo: ,,; ULTRAJADOR o,o,ov conviciator
,o, ulcus in ficus formam> Tener
lceras: aphthis laboro> ULTRAJAR o conviciis pros-
Ulcera de boca: v ` oris ulcera> cindo> De palabra: ,o
Ulceras en las piernas: v ` o insuper conviciis proscindo
ulcera putridarum
tibiarum ULTRAJE o,, convicium>
Deshonrar con ultraje: con
ULCERACIN `,, ulceratio tumeliose foedo

ULCERAR oo, exulcero UMBILICAL ,,;


,v; o,,ov umbilicalis
ULCERATIVO ,,v ulcera-
tivus UMBRA (pez) v,o,; v,
, umbra
ULISES ',o, Ulysses
UMBRAL ,o,o, limen> De la casa:
ULTERIOR o,,ov ulterior> Que est o,o, limen domus> De un pabelln:
ms all: o,,v ulterior v,o, limen ja-
De la parte ulterior: v ex ul- nuae tabernaculi> Que est al pie del umbral:
teriore parte o,o,; -
ov,o, subliminare
ULTIMAMENTE extime
UMBRO v,, umbrosus
ULTIMO o,`o,o,,
ov; ,,v; o,,ov; - UMBROSO o,o,ov; v,
,,v; oo,o,ov; v- ,; ,, aestate lec-
,v,,v; vo,o,ov; v- tum praebens,que proporciona cama en el
o,,ov; o,,; - esto),nemorosus,umbrosus
o,,ov; oo,o,ov; oo,
,ov; o,,ov; v,, UNNIME ovv,v,ov; o,
v; o,,ov; o,,ov; -o,,ov; o,o,ov; v,ovo,,; voo,o,ov
o,o,ov; - unanimis
o,,ov; o,,ov; -
,,v;vo,,ov; o UNNIMEMENTE ov unanimiter
,ov extremus,ultimus> Puesto en la ltima
parte: ,,v in extrema parte UNANIMIDAD o,,,;
positus> Ser el ltimo ov,, unanimitas> Por una-

779
nimidad: oov,ov eadem
omnium voce UNCIR , vv,-v,
-, illigo ad jungendum> Los bueyes:
UNNIME o,, unanimis boves jungo> Uncidos juntamente:
parijuges> Cor-
UNCIDO con otro o,o,ov; reas para uncir los caballos al ca-
o,, bijugis rro: ,o, lorum ad alligandum
currui equos> Diversos animales: o
UNCIN ,,, diversa anima-
,,; o,,; v
o, unctio
lia jungo NICO ov,,v; ovo,ovo
v,,; ov,o,,; ov-
UNDECMVIRO,los undecmviros v- ovo,o,ov; vo,,ov unicus
,o undecimviri (Athenis)
UNICORNIO ovoo,o,ov; ov-
UNDCIMO vo,,ov undecimus ,o; o,o,, unicor-
nic
UNDOSO `o,,; o,
, undosus,undabundus UNIDAD v,,; v,o,;
v,o,; ov,o,; -
UNGIDO ,,v illitus> No un- ,, unitas
gido:o,o,ov; v,,
non unctus UNIDAMENTE ,,v
v,vv,v con-
UNGIR ,v,, junctim,contexte,cohaerendo
,,o,
illino,inungo,ungo> Antes: o UNIDO vvo,,ov; ,
o ante inungo> Las manos para ,v; o,o,o,ov; -
pelear: manus ungo v,v,,; voo,o,ov;
v,,v cunjuctus,connexus,uni
UNGENTO ,,, tus> Bien unido: ,,;
,,,,,o o,o,ov; ,,; -
,; ov,ov,o, voo,o,ov; vv,, pate con
unguentum> Especie de ungento o nexus> Con hermosos lazos: -
pomada: ,o, unguenti genus> ,, pulchris vinculis conjunc-
Bote de ungento o pomada ,o tus> De nuevo: o,o,ov ite-
; ov,o,; vov,o, rum compactus> Estar unido: o-
unguentarium,narthecium> De alhe- v,o,oo,v co-
a: vov,o, unguentum cypri- haereo,applicor,haereo> Unido exac-
num> Disecante: ,o, me tamente: ovo,o,ov apte com-
dicamentum corpori inspersum> Lqui- pactus> Lo que est unido convenien-
do: ov,o, liquidum unguen temente: vov,o, quod apte
tum> Seco: ov,o, siccum un cohaerens> Permanecer unido: v
guentum> Untar con unguento craso: conjunctus maneo> Poco ha:
v illino pingui unguento> Untar con o,, recens compactus
unguentos: un-
guentis inungo> Vaso de unguentos: UNIFORME ovo,o,,;
ov,ov,o, vas un- ovovo,o,ov; oov,o-
guentarium v,v,ov uniformis

NICAMENTE v solummodo UNIFORMEMENTE aequabiliter

UNICIDAD v,, unitio UNIFORMIDAD ,o, aequabi-


litas

780
, artuum commissura> De piezas:
UNIGNITO ovo,ovov,,; ,o,,; ov,,; -
ovovo,o,ov; v,-o, ,o, junctura,compago> De una
unigenitus naturaleza con otra: ,,
naturae unius cum altera conjunc-
UNIN `,,;`,,; tio> De varias cosas en un todo: ,o,
,,; ,,; o,, pegma> De una cosa con otra: ,,
; ,,o,; coitus> De varias cosas en un todo:
,,,v,v,v ,o, peg-
,,; o,, ma> En yugo: ,, conjugium>
; vo,o,; v,o, Natural: ,, naturalis con-
copulatio,conjunctio,connexio,compa junctio
go,commissura,concretum,conjugatio>
Reciente: ,, recens con- UNIR `,o,,v
junctio> Por medio de articulaciones v,,,,v
v,, per articulos com- -,o,-o,v,v-
pactio> Carnal: ,, car- v,-v,-,v,
nis coalescentia> Con cola: ,v,v,o
,, conglutinatio> Con unin: ,,v,-v,--
v consertim> Conyugal: v ,v,,o,o,
,,; v,,; v,,
conjugium> De miembros: ,
o,v,-v,v, jungo
v,-v,-,v,
v,v,v,vv, UNIRSE v,vo,vo-
,v, annecto,coaduno, ,-vo adhaereo> Muchos en uno:
copulo,coagmento,conjungo,conglutino simul in unum confluo
Apto para unir: o,- Por cohesin: voo cohareo>
o,,v aptus ad conglutinan Que puede unirse: o,o,ov qui
dum> Bajo una misma forma: - compigi potest
una conformo> Capaz de unir dos
cosas en una: ,,v ha UNIVALVO ovo,o,ov univalvus
bens vim ut duo coalesant> Unir con:
v,-v conjungo> UNIVERSAL o,oov,
El que puede unir: o,,v ,,v; v,,v generalis,
habens vim subjungendi> Encadenar cosas: universalis,universus
v coagmento> Estar unido a:
ov,o UNIVERSALMENTE ,o,
una adhaeresco> Juntamente: - , universim,universa-
vv simul adnecto> Los miem- liter,in universum
bros: membra jungo> Por ar-
ticulaciones: v per articu- UNIVERSO (el) ov,o, universum
los compingo> Por lo bajo: o-
v,-v,o subjungo> Que se une UNO ,,v;`o,`,`ov (el masc.slo
fcilmente: ,,v dativo:`; el fem.todos los casos),vo,,ov
facile coalescens> Que une con: v- unus> A cada uno: v cuilibet> A
vo,,ov conjungens> Recin uni- unas,juntos
do: vo,vo,,; v- ov uno animo> Uno y otro: ,,
o,o,ov; v,o,,, recens v; o,,ov; vov
compactus> Se ha de unir: o- uterque,ambo; utrumque> Uno de cinco mil:
ov adsuendum est> Apto para unir: vo,,v uno e quin-
v,,v aptus ad copulandum que millibus> De uno en uno:`o
Unas cosas con otras: compin- ,ov; singuli,singulatim> Uno u otro:
go> Unir y atar juntamente: o,,ov; o,
v,-v undique alligatum con- o alteruter> Uno de los dos: -

781
o,,ov; oo,,ov alter ex duo- tus ad illinendum> Con pez,betn: o
bus,alter> Uno cualquiera: o, subungo pice> Con ungento craso:
,ov utervis> Uno en pos de otro,uno a v illino pingui unguento> Con
uno,de uno en uno: ovo, ungentos:
; ,ov, sin inguentis inungo> El acto de untar:
gulatim,alius post alium> Ni uno ni otro: ,,; ,o,
o,oo,oo, illitio> Untar juntamente: ,
,ov neuter> Uno y medio:`o vv,- simul illino> Lo
`oo,o,ov sesquialter> Uno y otro que se unta: ,o,;
juntamente: vo,,ov ov,o, id quod aliquid illini-
uterque simul tur> Untar por debajo: o,o-
subtus ungo> Por encima:-
UNTADOo,o, ,o superillino> Por todas partes:
o,o,ov; ,,,v unc- ,,- cir
cumquaque illino> Recin untado: vo
tus,illitus> Por todas partes: - o,o,ov recens inunctus> Sin untar:
o,o,ov circumquaque illitus> v,, non unctus>
Untado sobre: ,,v unctus in Todo untado: o,o,ov totus
inunctus> Untar bien: deungo
UNTAR ,,v,-
,,-,,v, UNTARSE con tanquia (pomada depilato
,,v,v, ria) dropace corpus inungo
,,-,o, UNTURA o,,; ,o,
,v illino,ungo> Acto de ; o,,; ,,;
untarse con tanquia: , ,, illitio> Usar de un-
o, illitio corporis dropace (dro- tura seca y sin bao: o,
pax: ungento depilatorio)> Untar al - sicca unctione utor> En seco
go: sublino> Alrededor: sin bao: o,,;
circum lino> Antes: - , sicca,citra lavationem unctio
,o,o ante oblino
Apto para untar: ,,v ap-
UA v,o,;`,,; , sordes unguium> Arrebatar con las uas:
o,; v,o, unguis,ungula> Pequea: ov ungulis ra-
vov,o, unguiculus> De anchas uas: pio> Cortadura de las uas: ov
vo,o,ov latos ungues habens> De ,o, unguium resegmina> Cortar las
fuertes uas uas: v,ov ungues praecido>
v,o,, robustos ungues habens> Sealar con la ua: v-
De una ua sola y slida: ovo,o,ov ungue noto> Hendidura de la pezua:
unicam et solidam ungulam habens>De uas v,o, fissura un-
corvas: gularum> De figura de ua: vo-
v,o; vo,o,ov cui curvi sunt ,, unguium speciem referens>
ungues>El que tiene muchas uas Extremidad de las uas: v,o,
ovo,o,ov multos ungues ha - extremitas unguium> Que quita las uas:
bens> Hendida de los animales: v,o, praedator un-
, ungula bisulca> Que tiene fuer guium> Tener la ua partida: -
tes uas: v,o,, firmos habens ,-, ungulam scissam habens
ungues> Que tiene largas uas
o,o,ov longas ungulas ha- URANIA,una de las musas v,,
bens> Que tiene uas slidas: v Urania
o;ovv,o,,; ovvo,o,
ov firmos ungues habens> Que tiene las URBANIDAD ,,; oo-
uas partidas: vo,o,ov fissas ungulas v,, urbanitas,comitas> Agrada-
habens> Races de las uas: `v,o ble: v,o, lepida urba-
unguium radices> nitas> Obrar con urbanidad: v-
Suciedad de las uas: ,,v (indecl.) o lepide et eleganter ago> Te-

782
ner urbanidad: o urbane ago USADO muy usado oo,o,ov;
,, multum usitatus,un-
URBANO,civil ,o,; - daquaque tritus
o,o,ov; v,v,ov urbanus,
comis> No urbano: o,,v USAGRE ,o, sordes capitis
minime civilis> Ser urbano: o-
comis sum USAR o,o,o
utor> Usar mal,abusar: o-
URDIMBRE ,o,; o,o, abutor> Muchas veces,abusar:
licium> Preparar la urdimbre: o saepe utor> Se ha de usar: ov
liocia tendo> utendum est> Que sabe usar bien de las
cosas: ,,v qui novit apte uti rebus>
URDIR v,ov,o or- Nunca usado: vo,vo,,ov inusitatus
dior,stamen duco Usar adems: oo insuper utor>
Antes: oo ante utor> Difcil de
URETRA ov,,; o,, ure usar: o,
thra o,ov usu difficilis> Lo que se usa:
URGENTE v,,v urgens> Muy vo,,ov qui est in usu
urgente: ,, admodum urgens
USO ,,; ,,;o
URGIR v,, o,; ,,;-,), ov,
urgeo o,; ,o,; ,o,; o,o,
usus,ritus,mos> Comn:
URINARIO,lo que sirve para orinar o,,v ovo,,;,, com
urinarius munis usus> Falta de uso: ,
, usus defectus> Lo que est en uso:
URNA v,,; ,,; o,o,ov in usu receptus> No estar en
o,; ov,o,; ,o, uso: inusitatus sum> Ofrecer el
urna> Cineraria,funeraria: , uso: uten-
o,; ,, urna funebris,ahe- dum offero> Sin uso: inusi-
num condendis mortuorum cineribus> Cierta tate> Uso cmodo: ,, com
clase de urna: vo,o, olla quaedam> Para modus usus
los sorteos: -
o,o, situla> Para recoger los votos USUFRUCTO ,,; ,
ov,ov,o, vas- , usus fructus
culum in quod suffragia seu sortes
conjiciebantur USURA o,o,; oo,,
v,o,; o,o,; o,o,
URRACA ,,, pica usura,foenus> Exigir usu-

ras: oo foeneror> Prestar con usura: UTENSILIO o,o,; ov,


v foenero> Quedar empobrecido por ; ,o, utensile,utensilia
la usura: o-
o foenero obruor UTERINO ovo,o,ov ex eodem ute
ro progressus
USURERO oo,o; v,o
; ,o,o,; ooo UTERO ,o,; , (-
o, foenerator ),,,,; v,o,;
, uterus> Perteneciente al tero
USURPACIN ,o, usurpa- ,,v ad vulvam sive uterum
tio pertinens

USURPAR , usurpo, TIL o,o,vo,


adscisco vo,o,o,ov;-
,,v; ,,; o

783
o,ov; ,,v; o,o,ov Que trae utilidad
o,,v;,,; o vv,v,ov utilitatem afferens> Sacar
,ov; o,,ov; ,,v utilidad: lucrum captum
,,;o,,ov;
,,; o,o, UTILIZAR,echar mano ,-o,
o,ov; vo,vo,,ov; v- - immito manum,utilitatem affe
o,o,ov; v,v,,v;- rre
vo,,ov; o,v,,;
oo,o,ov; ov,ovo;ov,ovo UTILMENTE o,,
( aequum,utile) utilis> Conviene ser til: v,,ov
ov oportet prode- ov commode,utiliter
sse> Es til: ,,
prodest> Ms til: v,v, UVA ,o,; ,,; - ,o,;
ov; oov utilior,utilius> Muy til: ,o, uva> Abundante en uvas:
o,,ov; , oo,o,
,,; o,o,ov; o ov abundans uvis> Baco Leneo,que presdide
v,ovo,o, utilissimus,valde utilis> la prensa de la uva: v-
Para custodiar: o, ,v,o, Bacchus enaeus, praeses
,ov habens vim custodiendi> Para muchas praelorum> Cogedor de uvas:
cosas: oo,o,ov ad multa utilis> Para `oo,o,ov acinorum colector>
una ofrenda: ov Coger uvas: `,`o acinos,
o,o,ov ad libandum utilis> Ser til: uvas colligo> Uva en agraz: ,
,v,v,- o, uva acerba> Granillo de la uva:
, utilis sum,prosum> ov,o, acini granum> Jugo de uva
Ser til: utile erit agraz: ov,o, succus uvae acerbae>
Lo que destila la uva: oo,, ab
UTILIDAD ,,v, uva destilans> Los que pisan la uva: -
v,,;,,,; vo,v,o; ,o, vinato-
o,o,; oov,o,; - res qui uvas calcant in turculari,
,,o,: uvarum calcator> Pisar uvas:
,;-,,; ,,; o uvas calco> Prensar la uva: v
v uvas praelo exprimo> Que gusta de la
uva: ,o,,
gaudens acinis vel uvis> Que lleva racimos o
uvas: o,o,ov
ferens racemos vel uvas> Que produce
o,o,; v,o,; -
grandes uvas: o,o,ov mag-
,o,; ,,; -
nas uvas ferens> Que tiene las uvas por
,,; ov,o, utilitas>
madurar: o,o,, acerbos
Comn: ov,ovo,,
necdum maturos acinos habens
communis utilitas> Convertir en pro-
Que tiene muchas uvas: oo,
pia utilidad: ,ooo
o,, multas uvas habens> Uvas
in meam rem converto> Particular:
grandes,uvas de teta de vaca: o
o,, privata utilitas> Percibir
o,oo,o, bumastus
utilidad: v utilita-
tem percipio> Pblica: ovv,o, utilitas
publica> Que no deja utili-
dad: v,, nihil lucri ha-
bens vel faciens> Que tiene mucha utilidad:
o,, multum utilitatis habens>

784
v; o,,ov vacuus,inanis> Es-
V pacio vaco: v,o,; v
, vacuum spatium> Medio vaco:
`,, semi-vacuus> Estar vaco: v
exinanio> Hablando de cosas): o
vacuus sum
VACA o,o,, vacca> Con hijos:
o,o, vitulum sub se ha- VACUIDAD o,o, inanitas> De
bens vacca> Lengua de vaca: o- palabras: o,o, inanis ver
o,o,;-ov,o, lingua bubula> Parir las borum strepitus
vacas: o vitulor> Que tiene muchas
vacas: oo, VADEABLE o,o,ov; o,
o, multas boves habens> Matador de vaca ,; ,,v; o,o
o buey: o,o,; ovo ov qui transiri potest>
vo,o,ov; ,o,; v
o,; ,, jugulator,occi- VADEAR v amnem vado transire
ssor,boum interfector
VAGABUNDEAR v,o,oo-
VACACIN ,,; ,o, , pervagor,erro,vagor
; o,o,, vacatio,feriae
VAGABUNDO`,,;v,
VACADA oo,,; oov, ,,; ,,v; -
o, boum armentum v,o,; v,o,; v-
,,v; v,, vagabundus>
VACAS,cesar en la ocupacin,en el trabajo Vagabunda: ,o; v,
oov,o vaco,labora o, vaga,errabunda> Que anda va-
re desino>Se ha de vacar: ov gabundeando por toda la tierra: -
feriandum est o,o,o,ov totam terram per
vagans> Sin hogar: vo,o,ov do
VACA `ov,ov,ov,o,; mo carens
,,; o,o, pelvis ad lavandum
VAGAMENTE errabunda mente
VACIAR v,,v,v, VAGANCIA,o,; ov,
v,,,-,v ina- ; oo,o,; ov,, va-
nio,evacuo,exhaurio,vacuefacio gatio,error

VACIEDAD v,, inanidad> VAGAR ,,o,


Falta de densidad en las cosas: o,o,oo,-
o,-,o, lagenis praeposi- ,ooo,vo,vo
tus> Decir vaciedades: , vagor,error,incertis sedibus vagor>
ov,ov,,o- Andar vagando,formando corrillos:
v admodum ineptio,nepta loquor oo circulatorem ago> De noche:
o in nocte vagor> Vagar al travs:
VACILANTE `,,; oo ooo oblique vagor> Por todas partes:
o,ov incertus,errabundus v errabundum
circumago> Por todas partes como un
VACILAR o,,o va perdido: ad perniciem cir-
cillo,nihil definio,titubo> No saber qu hacer: cumago> Que vaga de noche: v-
oo quo me ver- o,o,ov noctivagus> Que vaga por los
tam nescio> Tibubear en el discurso: montes: o,o,ov; o-
o vacillo in sermone , montivagus,montivaguae> Que
Que vaga por muchas partes: o
VACO vo,vo,vo, o,o,ov; ov,,; o-
vo,o,ov; v,v,,v; vo,ovo,o,ov multivagus
,,v; o,,ov; v,, Que vaga por pases distantes: -

784
o,o,ov longivagus ,,o, una vagor prope
Thermopylas confluente
VAGIDO de los nios v,o,
v,o, vagitus puerilis VAGUEAR ,o pere-
rro,una vagor> Por los campos: -
VAGO ov,,; o,, ,- per agros perambulo
v; ,o,; ooo,o,
ov; o,,v vagus> Papanatas VAHIDO,vrtigo ,o,; -
mirn,como los que acudan a Pylas durante
las fiestas amfictinicas:
,, vertigo oo,; o,o,ov; ,
,v; vo,o,ov; vo,,ov
VAHO ,o, vapor> Echar vaho: -o,,ov;-o,,ov ,
,- evaporo ,v; ,o,,; o,
o,ov; oo,o,o,ov; -
VAINA ,, vagina> De las semi- ,,; vv,o,; -
llas: o,o,; ,o, va- ,,v; ,,v; o
gina seminis> Encerrado en una vaina o,ov; v,,v strenuus,vali-
oo,o,ov siliqua inclusus> Que tiene dus> Muy valiente: ,,
larga vaina: oo,o,ov ter,valde fortis> Por naturaleza:
longam siliquam habens> Que tiene vaina ,,v strenuus natura
donde encierra la flor: o-
o,o,ov florem siliqua inclusum ha VALIENTEMENTE v valide
bens>De la espada:o,o,;
,o,; ,o,; o, VALIMIENTO,tener valimiento -
, vagina gratia antecello

VAINILLA v,v,, gluma> Cu- VALLA ,, maceria


bierto de vainilla: ,-
,, glumis contectus VALLADO o,o,;`,o,;
v,,; ov,o,;`o,o
VAJILLA v,v, vasa convi- ; ,o,; ov,o,;
valia> Lo concerniente a la vajilla: ,o,; ,,;
v,o, ad supellectilem pertinentia oov,o,; oov,o,; -
,o, sepes,vallum,septum
VALE ov,o, chirographum carcer> Cerrar con vallado: -
vallo intersepio> De madera:
VALENTA `,,; ,o, o,o, sepes cum palis> Perte-
vo,, strenuitas,valentia> Con
valenta: , valide> Con neciente al vallado: ,o, ad sepes
ms valenta: ov- pertinens> Sin vallado:
fortius o,o,ov nullo vallo munitus>

VALER v,,v valeo VALLADN v,o, septum


Poco: o, parva res sum>
Que vale muy poco: - VALLAR o,o vallis
vo,o,ov valde facilis ademendum includo,vallo

VALEROSAMENTE vv strenue VALLE v,vo,; ,v,;


o,o,; ,o,; o,
VALEROSO en las batallas - o,; ,, convallis,va-
o,o,ov fortis bello llis> Pequeo: ov,o,; v
o,o, parva vallis> Extendido a modo de
VALIENTE v,v,vo,;- valle: vo,, in modum vallis
o,o,ov; `v,oo,; v porrectus> De profundos valles:

785
,, depressas va enemigas: `vo,
lles habens> En que hay confluencia de , fortitudo in praerumpendis hos-
arroyos: ,, conval- tium copiis> Muy premiado por su valor:
lis in qua fit mixtio aquarum> Hme- ,, qui ter strenuitatis palmam
do y herboso: v,, vallis humecrtus et retulit> Portar-
herbosus> Lugar en que se reunen dos se con gran valor: fortissi
valles: v,, me me fero> Premio del valor: -
locuss ubi duae valles conveniunt> Situado ov,o, praemium fortitudinis>
al fondo de un valle: o- Que da valor: ,o, qui con-
o,o,ov cavam planitiem habems> firmat> Tener valor: bono animo
Vivir en el valle: v in valle dego sum> Cosa de ningn valor: `ov,o,;
v,, res nul-
VALOR ,,; v,o, lius pretii> Cosa de valor: ov,
,,; ov,o,; o,o o, id quod est pretiosum> De igual peso o
audacia,fortitudo,strenuitas> Con valor: valor: ovo,o,
`,ovov audac- ov; voo,o,ov qui paris est
ter> Cobrar valor: , ani ponderis aut momenti> De ningn va-
mum sumo> Del mismo valor y fuerza: lor:`o,o,ov; ov,,v
ovo,o,ov eiusdem virtutis et r oboris>
Valor en romper por medio de las tropas
vov,vov,o,; ov,
,v nullius pretii> De poco valor: VANAMENTE vv,vv irritu co-
`oo,,ov; ; vo natu
o,ov; oo,-oo,,ov
vilis,parvi curandus,parvi momenti> VANGUARDIA oo,, primum
De triple peso o valor: o, agmen> Que pelea en la vanguardia:
o,o,ov triplo repensus> Lugar donde o,o,ov in priori acie pug-
se guardan las cosas de valor: nans> Pelear en la vanguardia: o-
ov,o, locus in quo res pretiosae in prima acie pugno
reconduntur> Poco valor: ,o,
vilitas> Infundir coraje: animum addo VANIDAD ,o,; v,
,; ov,,; ,
v,,o,; ,,
VALORADO,muy valorado care vanitas,inanitas> Deseo de cosas vanas:
voo,, inanium et va-narum rerum
VLVULA ov,o, pistomio studium> Hablador de va-
nidades: vvo,o,ov vaniloquus
VAMOS,Ea,vamos! !! age! Hablar de s mismo con vanidad:
agite! oo de me ipso loquor jactabun
dus> Que hace cosas de pura vanidad:
VAMPIRO v,o, strix (ave nocturna voo,,v qui facit ea quae sunt plena
de la que crean los anti- vanitatis
guos que chupaba la sangre de los nios)
VANIDOSO o,,ov; ,,;
VANAGLORIA ,,,;v vv,v,ov; voo,o,ov; -
, vana gloria,inanis gloria> De- ,,; vo,o,ov glorio-
seoso de vanagloria: voo,o,ov sus,fastuosus,inanis gloriae cupidus
inanis gloriae cupidus Algo vanidoso: o,o,ov ali-
quantum fastuosus> Ser vanidoso: o-
VANAGLORIARSE voo,vo, glorior
ov,o,,,o-
oo,o,,- VANO o,,ov; ,,v
vo mihi placeo,inaniter glo- ,,; vo,vo,
rior,ostento me,glorior,jactitor,in- o,o,ov; ,,; v-
solesco v,v,ov; v,v,,v; o-

786
,,v; ,,v; o,, ,v in vaporem converto>
ov; o,-vo,vovo,o Lugar para recibir el va-
vo,vo,o,ov; o,,ov por: v,, vaporarium (calor-
oo,o,ov (admodum jactabun- fero)> Que echa vapor: oo,o
dus),ovov,oov (irritum) vanus, ov vaporem effundens
vacuus,inanis,stultus,nugatorius> Va
no,igual a un sueo: vo,,o, VAPORIZAR,convertir en vapor
ov vanus,aequalis somno> Amante de lo in vaporem converto
vano: vo,o,ov amans vana-
rum rerum> Cosa vana: o,o, res inanis> VAPOROSO ,, vaporis ple-
Emplearse en cosas vanas: oo nus
inanibus studium impendo> En vano:
,,,, VAQUERO o,o, bubulcus> Te-
v,v,,,,- ner el oficio de vaquero: o
,v,ov,vv, frus- boves ago
tra,in vanum,incassum> Hacerse vano:
oo,-o vanus fio> Inten VARA oo,o,:`o,o,;`
tar cosas vanas: v vana co- o,;`ov,o,; ,,;
nor> Lleno de viento: vo,v- ,o,; vvov,o,; -
o,vo,vo,o,ov vanus o,o, virga> Pequea: `ov,
o, virgula> De conducir: ,
VAPOR v,,; ,,; o, vectis> De un codo: o,
,o,; ,o,; ,, o, stipes cubitalis> Prtiga: -
v,vo,; v,o,; ,o, pertica> De vara: `
vo,,; ,o,; ,o vo,,ov virgeus> Llevar las varas o fasces,ir
nidor,vapor,exhalatio,halitus> Ex- delante de las fasces:
halar vapor: ,,v,
v,v vaporo> Convertir en vapor:
`o virgas gesto,anteo cum riado: voo,o,ov omnino varius
fascibus> Para sacudir la fruta: `ov,o, Muy variado: ooo,o,ov va-
baculus quo fructus dejiciuntur> Que rius
gobierna con vara: `ovo,o, qui virga
moderator VARIAR o,,v
Que tiene varas gruesas: o vario,immuto
o,ov crassas virgas habens> Semejan
te a la vara,en forma de: `o- VARICE ,,o,; ,, varix
,, virgae similis,vrigatus> Tejido de
varas: ov,o, crates lignea VARICOSO ,,;-o,,
varicosus
VARAL `,,;`o,`o
o,;`,o,; ,o, pa- VARIEDAD ,,; o,
xillus,pertica ; o,, variegatio,varie-
tas> Aadir para que haya variedad:
VARIABLE oo,o,ov; - o addo variegandi causa> Con
,,v mutabilis (nunc his, variedad: o varie
nunc illis favens), variabilis
VARIO o,o,ov; ,,;
VARIACIN o,, variatio o,o,ov; ,,; v-
o,,v; voo,,ov;v-
VARIADAMENTE o varie vo,o,ov; oo,,ov; oo-
o,o,ov; ov,v,ov; o-
o,,ov; o,o,ov va-
VARIADO oo,o,ov; - rius> Infinitamente vario: o-
,,v; o,ooo,o, ,, infinite varius
ov varius,variegatus> Enteramente va

787
VARN v,o (v,v), varonilmente: v viri-
,; v,v,vo, vir> liter agere
Multitud de varones: vo,
, virorum frequentia> Que engen- VASERA o,,; oov,
dra varones: vovo,o,, mas- o, vasorum apotheca,caliculare
culos procreans> Que tiene un hijo varn:
v,-o,, mascu- VASIJA o,o,; o,o, vas
lus est filius> Concebir y dar un hi Cualquier vasija: o,,; ,
jo varn: voo marem concipio partum o, vas quodlibet> Con asas:
masculum edo> La que pare o,,o, vas vas utrimque ansatus>
varn:voo,o, marem pariens Con respiradero: ,,
Abundante en varones fuertes: v- dolium in quo est foramen> De barro:
o,o,ov fortibus viris abundans> Abundante ov,o,; o,o,; -
en varones: vo, ,o, urceus fictilis> De bron-
, viris abundans> Amante de los varones ce: ov ahenum> De cobre para carnes:
fuertes: v,oo amans viros fortes> v,, vas aereum in quo condiebant
Carecer de varones: v virorum carnes> De cobre: `
penuria laborare ov,o, vas aereum> De cuello lar
Cosa de macho,de varn: v,vo, go: oov,o, poculum co-
,;v, mas,maculus> Desear va llo oblongo> En que se menea alguna cosa:
rn: virum appeto> Digno de grandes vov,o, vas in quo aliquid agitatur>
varones: v,-v,oo Grande para agua: ,, solium> Para
altis et magnis viris dignus> Esca- aceite o vi-
sez de varones fuertes: v, no: `,, vas olearium vel vina
v,, virorum penuria> Varn fuerte: rium> Colocar en vasija:
,,; - in testa condo
o,o,ov vir fortis> Llevar varn en el
vientre: vo marem in utero gesto VASO ov,o,;,o,;
`,oo,; ov,o,;
VARONIL v,v,oo,, vi- o,; ov,o,; oov,o
rilis> Aspecto varonil: vo, ; ,,; ,o,; -
virilis aspectus> Hacerse varonil: ,o,; o,o,; ,
vvo vir fio> Llegar a edad o,; oov,o, vas,pocu-lum>
varonil:,,, Vasito: ov,o,; -
ad virilem aetatem pervenio> Por su aspecto: ov,o, vasculum> De libacin: o,o,;
v,v,,v as oov,oov,o
pectu virilis ; ovov,o, vas ad libandum>

VARONILMENTE v viriliter> Obrar


A manera de concha: ,,; o,;v,o,; ,,;
,o, lepista> Ancho: - vo,vvo,o,; ,o,; o-
vov,vov,vov,vov, ,o,; ,o, paculum,
o, poculum amplum> Armario para haustus> De boj torneado: ,
guardar los vasos: ov,o, locus ,o, vasculum e buxo> De bronce:
calicibus reponendis> Con el que se echaba ov,o, vas aereum> De figura de nuez:
en las copas el vino sacado de las cubas: o,o,;
ovo,, vas quo vinum e cratere haustum ,v, scyphus,scyphi in nu-
in pocula infunditur> Cncavo: o, cis modo> De figura de vaso: o
o, vas concavum> Cualquier clase de ,ov; ,, vasis formam
vaso o vasija: o,o, vas quodlibet> De habens> De figura lenticular: ,
barro: ,,; -ov,ovov,o,; o, vas lenticularis forma> De ma-
o,, dera de yedra: ov,o, pocu-
; o,o, testa,vas testaceus lum e ligno haederaceo> De madera para
De beber: v,,; v,, vino: v,, vas vinarium ligneum> De
; ,,o,; o, vino: o,o,o,

788
cadus> Doble: ,o, vas duplex>
Echar en el vaso,trasvasar: VASTO o,o,ov vastus> Muy vasto:
defundo in vas> El ltimo vaso o copa que se oo,o,ov vastus
serva: v-
,o,; vov,o, su- VATE `,o,;`v,o, vates> Ilustre vate:
premum poculum> En el que se prueba el n,,, illustris vates> Venerable:
vino o se liba: ovovo,o, vv
in quo vinum libatur> En figura de gndola: ,, venerabilis vates
ov,o, cymbium> En forma de huevo:
oov,o, oviforme poculum> Especie VATICINACIN,varticinio ,
de vaso: vo,o,;`o,o,; o o,; ,, vaticina-
o,o,; o, poculi genus> tio
Grande: o,o,; -
,o,; ov,o, poculum> VATICINADOR ,oo,; -
Ms capaz: v,vo, poculum ca- ,o,; ,o., vaticinator
pacius> Para aceite,salsas..: - vaticinatrix,fatidicus Vaticinadora:
ov,o, patina profundior> Para beber en ,, vaticinatrix
figura de esquife: ov,
o, vas potorium> Para catar el vino: VATICINANTE vo,,ov vatici-
ov,o, poculum vino gustando> Para nans
derramar agua: oo
ov,o,; oo,o,; oo, VATICINAR oo,o,
, vas fundendae aquae> Para expri oo,-oo,ov
mir gota a gota: ov,o, vas ad o,o,o,,
exprimendum guttatim humorem oo,vo,o-
Para las pompas solemnes: oov, ,ovo,vo,ovoo
o, vas ad celebrandas pompas> Pa- ,,o,o,o-
ra las viandas lquidas: ov,o ,ov,o,-
vas opsoniis liquidis apponendis> v,,oo,-
Para mezclar el vino con el agua: ,ov,oo,o,
ov,o, poculum vino miscendo> ,o,-,-,
Pastoril: ,-o, vasa pastoralia> vaticinor,auguror> Acto de adivinar:
Pequeo de bronce: ,, vaticinatio
ov,o, parvulum vas ex aere> Pe- Que adivina el porvenir: vvo,
queo: ov,ov,o,; o ,ov fatidicus> Capaz de adivinar:
o,o,o, vaculum> Prsi v,,v vaticinandi potens>
co: v,o, poculum persicum> Que hace Cosas falsas: ovo falsa vaticinor>
vasos de barro: o, Diestro en vaticinar: o
o, qui vasa e luto fingit> Quebra- o,,ov; oo,,v vatici-
dizo: ,, fictile vas> Seme- nandi peritus> El que vaticina por el incienso
jante a un vaso o taza: o,o, quemado: vv,
ov scypho similis> Tapadera del vaso , quae ex thure incenso vaticina
vov,o, vasis operculum> To tur> Inspirado por un dios:
do vaso para vino: ovoo,o, divino numine afflatus vaticinor> Por el
omne vas vinarium> Vasod e oro: - vientre: ovo ven tre divino> Por
,v, aurea vasa> Verter de un vaso: inspiracin de Febo:
effundo e vase o,ov,o Phoebi instinctu
vaticinor> Por las vcti-
VSTAGO ,o, propago
mas: vaticinari victimis ins- cina por los cuervos: ov,
pectis> Que vaticina por inspiracin ,, vates ex corvis auguria du-
diablica: vv,,, qui e pectore cens
vaticinatur> Que vaticina a todos igualmente:
o,oo, VATICINIO ,,; ,,;
omnibus pariter vaticinans> Que vati ,o,; oo,,

789
ov,o,; v,,; v- v,ov non habens vicinum
,o,; vov,,; -
,,o,,; , VEGETACIN vo,o, vegetatio>
, vaticinium> Recto: v, Lleno de vegetacin: v,, laetus
, recrta vaticinatio> Que se ha- germinibus
ca por las saetas: ov,,
ex sagittis vaticinatio> Que se ejer VEGETAL ,,v vegetalis
cita en los vaticinios: vo,
o,ov divinus> Por agero: ovov- VEGETATIVO oo,,v; ,
,, vaticinatio per auspicium> v vegetativus
Oral: vov,o, voce datum vaticinium>
Lugar donde se da el orculo: vov,o, VEHEMENCIA `,o,o-
vaticinium, ,o,; ,, vehemen-
locus ubi editur oraculum> Dotado de poder tia> Vehementemente,con vehemencia:
de vaticinio: v,,v `,v,vv,vv
vaticinio praeditus> Ciencia del va- ,o,,o,
ticinio: ovov,, auguralis v vehementer,pugnaciter
scientia> Vaticinio: oov,
o, vaticinium VEHEMENTE vovo,o,ov; `o,
,ov;`,,,v;`o,,ov;
VAYA Vaya! ! euge! v,,v; ovo,o,ov; v,
; ,,;-o,o,ov;
VECINDAD ,o,; v,, o,,v; ,,v; o-
; v,,; ovv,o ,,v; vo,,ov; vo,,
v,,; ov,, vici ov; v,,; o,o,ov; o
nitas> Habitante de la vecindad: ,,; v,v,,v
oo,o,ov accola o,,v; vovo,,ov; ,
,v vehemens> Muy vehemente: o-
VECINO v,v,ov; o, oo,o,ov valde vehemens
o,vo,vo,-
vo,vo,o,o,ov; VEHCULO ,o,;o,o,;
v,v,ov; ov,o, o,o,;o,o, currus,ve-
o,; o,oo; ,o,, hiculum
,o,,; oo,o,ov;
,o,; o,,ov;oo VEINTE ,o(v) ' ' vigin-
o,ov; ; v,o,; ti> El nmero veinte: ,o, numerus
oo,oo,o,ov; o,, vicessimus> El da veinte: ,o,
ov; o,oo,ooo, vigessima dies mensis> Veinte mil: , ,
oo,voo,voo,o,ov; v o viginti millia
vo,o,ov cohabitator,vicinus,con-
terminus,accolaaffinis> Vecina: - VEINTEAERO o,o,; o-
v,, vicina> Amigo de sus ve- ,o,,; o,o, qui,
cinos: oo,o,ov studiosus quae est viginti annorum
pronquorum> De los alrededores:
,o,, circumvicinus> Es- VEJACIN ,o,; o
tar vecino a:v,-v,- ,; ,,; ,o,;
v vicinus sum> Mal vecino: o ,,; ,, vexatio
v,v,ov malus vicinus> Que tiene malos
vecinos: ov,v,ov ma- VEJAR ovv,,,-
los vicinos habens> ptimo vecino: ,,,,
ov,v,ov optimus vicinus> ,,, vexo> Vejar con:
Ser vecino: ooo,v,- vo una male vexo
o,oo conterminus sum
Hacerse vecino: ov,- vici- VEJEZ `,,;`,,; ,
nus accedo> Sin vecindad: v, o,;,o,; ,o

790
; o,,; ,o,; Buena vejez: ,, bona senec
,,; , (indecl.) se tus> Consumido por la vejez: -
nectus,vetustas,senescentia,senecta>
,,v senio confectus> Corrodo por la contraho vela
vejez: ,o, id quod exesum est
vetustate> Delirar por la vejez: VELACIN ,, velatio
deliro prae senectute> El que tiene buena
vejez: o,o,ov; ,,v cui bea VELAR v,o,o
ta senectus evenit> Prximo a la ve- o,v,oo,
jez: ,,v senio prximus> noctu perago,vigilo> Amante de velar
Que goza de una vejez cruda y gil: vo,o,ov amans vigiliarum>
ov,v,ov cui viridis et cruda est El que vela: oo,vo,o
senectus> Que ha llegado a la vejez: ov pervigil> Toda la noche: v-
o,o,ov qui medium canae aetatis v,v Totam noctem pervi-
attigit> Que no enveje gilo> Cubrir velo
ce: o,o,ov senii expers> Ser consumido
por la vejez: senio conficior> VELLO v,,; vo,o,; -
Vejez,senectud: - ,,o, villus,lanugo> De la cara:
,o, senectus vo,o, lanugo> Abundan
cia de vello: ,o, pilosi-
VEJEZUELA ,, o o tas> Cubrirse de vello: vo lanugine aut
anus pilis abducor

VEJICARIA (planta) ov,o, ve- VELLN ov,o,; o,o,;


sicaria herba ,,; ,o,; o,o,
; o,o,; o,o,; -
VEJIGA ,,; ,,,; o,o,; vo,o,; vo,o,
ov,o,; ,,; , v,, vellus,ovium vellus> De ve
o, vesicula> Pequea: , lln negro:vo,o,ov nigrum
o, parva vesica> De la orina: oo,, vellus habens> Pequeo velln: o-
vesica ov,vov,vov,o, parvum
vellus> Que tiene largos vellones:
VELA ,o,; v,, per- o,o,ov promissiam lanam ha-bens>
vigilatio,pernoctatio>Pasar la noche Que tiene velln de oro: -
en vela: v pervigilo> De barco: o,o, aureum vellus habens
,; v,,; v, Semejante al velln: oo,,
v,vo,; ov,o,; , velleri similis
o,; o,o,; v,o,
velamen,navis velum,carbasus,funes> VELLOSO voo,-vo,o,ov; -
Armado de tres velas: vo,o, o,o,ov; ,,; ,
ov trinis velis instructus> Darse a la vela: ,v; voo,o,ov; ov,o,
vv,o solvo e portu> Hacerse a la fem. villosa),vo,,; v-
vela secretamen- ,,; vo,,ov; v-
te: vo clam solvo e litto ,,v; ,,,v;
re> Izar las velas: vela erigo ad o,o,o,ov; vo-
navigandum> Que cose velas del navo: ,v,,; v
oo,o, qui ve- ,v lanuginosus,villosus,pilosus,
las consuit> Que hace velas de navo: hirsutus,fimbriatus> En el pecho:
ovoo,,v qui velas conficit> Que vo,o,ov hirsutum pectus habens>
hinche las velas: - Hacer velloso: v pilo-
o,o,ov velum implens> Que lle sum reddo> Hacia las orejas: -
va velas: oo,oo,o,ov oo,o,ov circa aures hirsutus>
vela ferens> Que tiene velas de lino Por un lado: o,o,ov ex altera parte
vo,o,ov alas lineas habens villosus> Que tiene pies y pernas vellosos:
Recoger velas: o,-o vv,

791
v,ov hirsutos pedes habens lamen,velum> De la cabeza,de mujer:
o,o,; ,,; -
VELLUDO ,,; o, o,o, tegmen capitis,velum quo foemina
o,ov; vo,,ov; o,,ov faciem tegit> Que penetra por los velos de
,,; o,- lino (el viento): voo,o,ov per vela linea
o,o,ov villosus,hirsutus,pilo- tran-
sus,hispidus> Por naturaleza: - siens> Que tiene velo negro: -
oo,o,ov ipse per se comatus> Un poco vo,o,ov nigrum velum habens
velludo: ,, paulum hirsutus
VELOCIDAD,o,; ,,
VELO oov,o,; o,o, celeritas> Con velocidad: ,
,, v celeriter> Igual en velocidad
,,o,; -
vov,o,; ,o, ve-
o,o,, par velocita Muy velozmente: celerrime
te
VENA ov,o,;,o,;
VELOCSIMAMENTE celerrime , vena> Acto de cortar la ve
na: oo,, venarum sectio
VELN v,o,; vo,o, lu- Cortar la vena: oo venam se-
cerna co> Vena pequea: ov,o, ve-
nula> Perteneciente a las venas:
VELOZ v,,v;v, ,,v ad venas pertinens> Que abunda
,;o,,ov;.,; `v,,v; en venas: ,, ve-
,,v; v- nis abundans> Que no tiene venas:
v,,v; ,o,,; ,, o,o,ov venis carens> Rotura de las
v; oo,,ov; ,, venas: o,, vena-
oo,o,o,ov;ov, rum ruptio> Vena safena: vena
v,ov; vo,,ov; ,,v; pertinens ad malleolum seu pedis
,v,,v; voo extremitatem> Espermtica:
o,ov; o,o,ov; , seminaria vena> De graandes venas:
,,; o,o,ov; , o,o,ov magnas velas habens> De
,v; ,,v; ,,v negras venas
,,; v,,v; v,o,, nigras venas ha-
v,ovo,,; ,o,; - bens> Dilatacin de las venas:
,, (o,v,v, o, vena dilatata> Espacio entre las venas:
v; o,o),vo oov,o, spatium inter venas
o,ov (-oo), vo,o,ov; VENABLO v,v,v,,;
,,v; o,,v; o,,v oov,o, venabulum> Pequeo:
,,v elox,celer> Que igua- vov,o, parvum venablum
la al viento con sus pies: o,
vo,vo,ovo,ov VENAL o,,ov;v,,v;v-
o,o,ov ventis par velocitate> En o,,ov; oo,,ov; o,,
la carrera: o,o,ov qui ve- ov; o,o,ov venalis
lociter currit> Hacer veloz: o velocem
reddo> Ms veloz: v,v, VENATORIO vo,o,ov; -
ov; v,v,v,ov velocior> Muy veloz: ,,,v venatorius,ve-
o,o,,ov; naticus
vo,vo,o,ov (-oo)
velocissimus> Veloz (fem.): ov, VENCEDOR oo,o,ov; ,
o, velox oo,; ,,; o,o,
ov; v,v,o,; v-
VELOZMENTE,,,- ,o,; v,oo,; vo,
,,,v,-ov; o,ov; voo,,v; v,
, velociter,celeriter o,; o,o,ov victor> Antes de la pelea

792
o sin pelear: o
o,ov citra certamen victor> De los juegos
pticos: ov,o,; -
vo,o, in ludis pythicis vic-
tor> En los juegos olmpicos: -
ov,o,; vo,o, vic
tor in olympicis ludis> Ilustre: -
vo,o,ov victor egregius> Res-
cate o precio que se paga al vence- dor que
perdona la vida: ov,o
; ,v, servatae vitae
praemium,redemptio> Perteneciente al
vencedor de los juegos pticos: -
ov,,v ad victorem pythicum pertinens>
Ser ms que vencedor: v plusquam
victor sum> Ser vencedor en tres combates:

793
una jaceo
X
YAMBO (verso) ov,o,; -
o,o, iambus> Cantar yambos con la
flauta: v jambis adhibere
tibiam> Que injuria con yambos:
X disponer en forma de X dis o,o,ov proscindens jambis> Usar el verso
pono in formam litterae X ymbico: jambis utor> Escritor de
ymbicos: o-
XANTOLINE (planta) o, o,o, jamborum scriptor
o, pumila cypressus YEDRA ,o,; o,, hedera>
Andar coronado de yedra: -
XEROBITICO,que vive en tierras se- oo hederacis foliis redimitus incedo>
cas o,,v qui in sicco Coronado de yedra: o-
ambulans ,,v; o,o,; o-
vo,o,ov; o,, hede-
XERFILO,vigetacin que vive en sitios ra foliis redimitus,coronatus> De yedra:
secos o,o,ov vegeta- ,,v hederaceus>
tio solo sicco apta Planta semejante a la yedra: v-
,o, planta hederae similis> Que gusta de
XEROFTALMA,sequedad de la conjunti- llevar la yedra: oo-
va de los ojos o,, siccitas o,o,ov qui gaudet hedera gestan
oculorum di> Que lleva yedra: o,,
qui hederam gestans> Que se ase-
XILFAGO,que se alimenta de la made meja a la yedra: ,,
ra o,o,ov qui lignum exedit , hederaceus> Que viste de yedra
ov,v,ov qui hedera amicitur
Rastrera: o,o, pumila he
dera> Parecido a la yedra: -
,o,,; vo,o,
ov hederae similis,hederae genus> Te
ido de color de yedra: vo
Y , hederaeo instinctus colore> Vestido de
yedra: ,, he
dera instructus

YEGUA `o,o,; o `o equa,equae>


Echar un asno a la yegua
Y ,v,,' (),,-
vo asinum admitto ut equam ineat>
(encl.)-que,et,atque> Y en: v> Y como:
Ordeayeguas: ooo,o
utque> Y si: v
equimulgi
quod si
YEGERO oooo,o, equorum pastor
YAov,,o,v ;
'; o sive,iam,tum> Ya que:
YELMO ,o,; ,o,
v, ov quandoquidem> Ya..
,o,; vo,o,; ,
ya: `o v,`o nunc quidem
o,; ,, galea,ca-
..nunc vero
ssis> Adorno del yelmo: ,; ,,
ornamentum galeae> Armar con yelmo:
YACER ,,,
o,o galea ar-
,o,oo jaceo
mo> Armado de yelmo: ovo,,
subjaceo> Desear yacer: jacere cupio>
ov galea armatus> Que tiene yelmo adornado:
Yaciendo en tierra: -
ooo,o,ov qui ha-
humi jacendo> En tierra: -
bet galeam variegatam> Fabricante de:
o jaceo> Juntro a: -
voo,o, galearum opifex

819
Pequeos escudos clavados en los yelmos:
o,v,o splendida et parva scuta galeis YERBA o,o,; ,; ,,
affixa> Punta del yelmo: ov,o,; o,; o,, herba> Que nace en los
o,o, apex galeae tejados: oo,o,ov her-
ba quae in tectis nascitur> Que se alimenta
YEMA de huevo ,o,; o, de hierba: oo,o,ov herbis vescens>
o,o,,; v,o, vitel- Accin de arrancar las malas hierbas:
lus ovis> Que echa muchas yemas: o,o, no-
vo,o,ov dense germinans
xiarum herbarum evulsio> Arrancar la mala YEZGO (planta) ,, sambu-
hierba: o herbas lego> Ali- cus,ebulus
mentarse de: o herbis victito
Comida de solas hierbas: o, YO ,; () ego> Y yo: et
in herbis solis consistens cibus> ego
Hierba pequea: oov,o, herbu-
la> Lleno de hierba: o,,v YOTACISMO,lenguaje que consiste en la
o,, herbosus,herbidus demasiada repeticin de la iota
,o, vitium orationis
YERBABUENA v,v,, mentha
YUGADA,medda de tierra ov,o,;
YERMO o,o,ov; ,, ov,o, juger,jugerum> Carrera que
v eremus,solum desertum tiene una yugada:,o
cursus ad jugeri spatium produc-
YERNO o,o,; , tus> Yugada de tierra: ov,o,
o, gener> Futuro yerno: - ; ,, jugerum> De cincuenta yugadas:
o,o, iam futurus gener> Hacer a uno vovo,vovo
yerno: affinitatis jure duco>Yerno o,o,ov quinquaginta jugerum>
malvado:o De cuatro yugadas,relativo al traba-
o, improbus gener> Que tiene mal yerno: jo diario de arar: o,o,ov quatuor
o,o, malum gene- jugerum> De nueve yugadas:
rum habens> Que es yerno del mismo suegro vvo,o,ov novem jugerum> Es-
o suegra: o,o,ov qui eiusdem soceri pacio de una yugada: o,o,
o socrus est ge- jugeri spatium longum> Igual a una yugada:
ner> Ser yerno: affini- o,o,ov jugeri mensu
tatis jure duco ram aequans> Que es de diez yugadas:
o,o,ov qui decem jugerum est> Que
YERO (planta de la algarroba) o- es de tres yugadas: -
o,o, ervum o,o,ov qui trium jugerum est> Que tiene
altas yugadas: o,o,
YERRO ,o, erratum ov alta jugera habens> Que tiene mu-
chas yugadas: oo,o,ov qui
YERTO.estar yerto `,`,- multorum jugerum est
,,,, ri
geo> Ponerse,quedarse yerto: v- YUGO oov,oov,o,; -
, inalgeo> Estar yerto con el fro ,,; ,o,; ,o,;
del trtaro: tar- v,o, jugum> Pequeo: -
tareo frigore obrigeo ov,o, parvum jugum> Acostumbra
do al yugo: v,,v subju-
YESCA ov,ov,vov,o,; galis> Atado al lado del yugo: -
,o, incitamentum,fomes oo,o,o,ov ad latus jugi alligatus>
igniarium Cuerdas del yugo:
o,; o,o, lorum juga-
YESO oo,o,; vo,o, gyp- le> Someterse al yugo: o jugum
sum submittere> El que lleva el yugo:
o,o,ov jugum ferens>

820
Unir bajo el yugo: subjugum o,o,ov aureum jugum habens>
redigo> Unin en yugo: ,, conjugium> Sacudir el yugo: v, v executio
Resistirse al yugo: oo- habenas> Sometido al mismo yugo:
pugnare cum jugo> Construir yugos: o,o,ov;-,
oo juga conficio> Estar atado al mismo ,; ,o,,; o,o,
yugo: unum jugum servo> Hecho al ov; ,, conjugatus
yugo: oo,,ov subjugis> Juntar al
mismo yugo: v,o eodem jugo YUNQUE v,ovo, incus> Que llevan el
connecto> Palo del yugo que separa alos yunque a la espalda: vov,v incudigeri
bueyes: oov, vel incidem in dorso gerentes
ov,o, medium lignum inter bo-
ves> Sujeto al yugo: ,o, YUNTA oov,oov,o, jugum boum>
jugo astrictus> Puesto bajo el mismo yugo> De carro o coche: v,o
o,o,ov; ,o, par equorum aut mulorum currum tra
, sub eodem jugo positus> Que lleva el hentium,bigae
yugo: oo,o,ov qui jugum fert> Que
obedece al yugo: vv,v,ov mansuetum
collem ha-
bens> Que tiene seis yugos: o
o,ov sex jugis> Que tiene yugo do-rado:

821
; , ,; , ,
Z , ,; , ,; -
, , sutor,cerdo,crepi-
darius> Cuchilla de zapatero:
, ,: , , culter
sutorius> Remendn: , , su
ZAFIO , , agrestis tor cerdo> Ser zapatero: ,
artem sutoriam exerceo> Tin-
ZAFIRO , , saphirus te de zapatero: , ,
atramentum sutorium> Trinchante
ZAGAL , , vicarius pasto- de zapatero: , , culter suto-
ris> Zagalillo: , , pastor- rius
culus
ZAPATO , , ; , ,
ZAGUN , , , ; calceus,crepida> Gastar,llevar zapa-
, , vestibulum toc: crepidas induo> Que
vende zapatos: , ,
ZAHERIR .- , - crepidarum venditor> Que tiene un
, , submordeo solo zapato: , ,, qui
dicteriis> Adems: insu- inicum calceum habet> Zapato sicio-
per exprobro nio: sicyonei cal
cei> Uso de zapatos: , ,
ZAHOR , , aquae in- crepidarum indutus> Zapatos de
vestigator mujer: , , ,
calcei muliebris
ZALAMERA blanditias facere
ZARAGATONA (hierba) , ,
ZALAMERO , , blandilo- psyllium
quus
ZARCETA (ave acutica) , ,
ZAMBO , , valgus cui avis quaedam
genua trepidant
ZARZA , , ; , ,; -
ZAMBULLIR , ,- , , , rubus,rhamnus> Abundante
- immergo,sumergo en zarzas: , , rubis fre
quens> Zarza blanca: ` , ,
ZAMBULLIRSE , immergo rhamnus>Lleno de zarzas:
, abundans rubis> Perteneciente
ZAMPOA ` , , stipula a la zarza: , , rubeus>
Plantado de zarzas: , ,
ZANAHORIA , , ; , , rubis consertus> Semejante a la zar-
daucus,pastinacia>Vino de pastinacia za: , , ; , ,
, , ; vino rubo similis
e dauco
ZARZAMORA , , ; , ,
ZANCADA , , passus longe rubi fructus
ductus
ZARZO , , ,
ZANCADILLA , , sup- crates lignea,craticula
plantatio> Echar la zancadilla:
supplanto> Arte de echar la zan ZEUGMA (fig.) , , zeugma
cadilla la lucha pugilstica: -
( ), , ars in certamine sup ZISZAGUEAR oblique ambulo
plantationis
ZODACO , ,; , ,
ZANCO los que andan con zancos zodiacus> Signo del: , ,
, grallatores sidus

ZNGANO , , fucus ZODIO , , signum celeste

ZANJA,cuneta,fosa , , fo- ZOLLOZAR ,- ,-


sa ingemisco
ZAPATERA , , , ZONA , , , zona,trac
sutrina,officina cerdonis tus
ZAPATERO ` , ,;` , , ZOOFITO , , quae medie
sunt naturae inter plantam et animal
ZOORMORFO , , animalis
formam habens

ZOOLGICO (parque) , ,
ubi inclusae bestiae nutriuntur
ZORRA , , ; , ,
, , ; , , ; ,
,; , , ; ,
; , , ; , , vul-
pes> De zorra: , ;
, vulpinus> Perteneciente a la
zorra: , , vulpinus
ZORRERA,obrar con vulpino
more ago

ZORRO (- , ), vulpes>
Piel de zorro: ( )
vulpina pellis>
ZUECO , , soccus> Pequeo:
, , , socculus> Zue-
cos: , , lignei calcei>

ZUMAQUE ` , ,, rhus
ZUMBAR , bombum edo

ZUMBIDO , , ; , ,;
, , strepitus bombo simi-
lis> Semejante al de las avispas:
, , sonus vesparum susu-
rro similis

ZURCIDOR ` , , qui
vestes pannosas consuit
ZURCIR sarcire> Que surce
vestidos andrajosos:` -
, , qui vestes pannosas consuit

ZURDO ,- ,; ,
, sinistra utens,scaevus

ZURRIAGO ` , ,; , ,
scutica,flagellum
ZURRN , , perae genus
Este libro fue distribuido por cortesa de:

Para obtener tu propio acceso a lecturas y libros electrnicos ilimitados GRATIS


hoy mismo, visita:
http://espanol.Free-eBooks.net

Comparte este libro con todos y cada uno de tus amigos de forma automtica,
mediante la seleccin de cualquiera de las opciones de abajo:

Para mostrar tu agradecimiento al autor y ayudar a otros para tener


agradables experiencias de lectura y encontrar informacin valiosa,
estaremos muy agradecidos si
"publicas un comentario para este libro aqu".

INFORMACIN DE LOS DERECHOS DEL AUTOR

Free-eBooks.net respeta la propiedad intelectual de otros. Cuando los propietarios de los derechos de un libro envan su trabajo a Free-eBooks.net, nos estn dando permiso para distribuir dicho
material. A menos que se indique lo contrario en este libro, este permiso no se transmite a los dems. Por lo tanto, la redistribucin de este libro sn el permiso del propietario de los derechos, puede
constituir una infraccin a las leyes de propiedad intelectual. Si usted cree que su trabajo se ha utilizado de una manera que constituya una violacin a los derechos de autor, por favor, siga nuestras
Recomendaciones y Procedimiento de Reclamos de Violacin a Derechos de Autor como se ve en nuestras Condiciones de Servicio aqu:

http://espanol.free-ebooks.net/tos.html

Das könnte Ihnen auch gefallen