Pasivna kua

KONSTRUKCIJE ZIDOVA PASIVNE KUE

Broj se izgraenih pasivnih kua po-
veava. U Austriji je izgraeno vie
od 5000 kua, a po predvianjima
tamo e svaka etvrta kua izgrae-
na u 2010. godini biti u pasivnom
standardu. U Beu su u listopadu
2009. zapoeli s projektiranjem naj-
veega stambenog naselja s pasiv-
nim kuama na svijetu, nazvanog
Eurogate. U dvije e se godine na
22 ha povrine izgraditi 740 stanova
u pasivnom standardu koje trenuta-
no projektira est razliitih projek-
tantskih ureda. Zavretak izgradnje
stambenog naselja koje e u kona-
nici imati 1700 stanova za etiri do
pet tisua ljudi predvien je do 2016.
Naalost, ne postoji podatak koliko
je u 2009. u Hrvatskoj izgraeno pa-
sivnih kua (openito za Hrvatsku
nema nikakvih evidencija), u sus-
jednoj ih je Sloveniji priblino 50
koje za grijanje trebaju manje od 15
kWh/(m2a). Kratak uvid pokazuje da
se pasivne kue grade blok-elemen-
tima, drvom, a zanimljiv je sustav
openih elemenata i polistirena. Sve
je ea masivna gradnja opekom.
Valja istaknuti da su za pasivne ku-
e primjerene sve vrste konstrukcija.
postiu s masivnim i laganim kons-
trukcijama, kao i s razliitim materi-
jalima. esto je odluujue znanje
projektanata i izvoaa radovi se
mogu uinkovitije izvesti s materija-
lima i postupcima kojima ste vini.
Masivni zidovi
Masivna gradnja od blok-elemenata
najraireniji je nain gradnje i za pa-
sivne kue. Kod masivnih je zidova
nosiva konstrukcija od openih blo-
kova, openih blokova punjenih per-
litom, blokova od betona ili lagano-
ga betona. Na vanjskoj je strani od-
govarajue debeli sloj toplinske izo-
lacije. Za postizanje standarda pasivne
gradnje jednoslojni zidovi bez top-
linske izolacije nisu upotrebljivi.
Zidovi pasivnih kua mogu biti i od
betona koji se na gradilitu ulijeva u
predgotovljene oplatne elemente (iz-
gubljena oplata). Na vanjskoj strani
zid ima odgovarajui sloj toplinske
izolacije. Zidovi od betona imaju
dobru zrakonepropusnost.
Za izvedbu masivnih zidova na tritu
su na raspolaganju posebni oplatni
elementi od polistirena. Ti elementi
imaju na vanjskoj strani deblji sloj
polistirena, na unutarnjoj tanji. Sas-
tavljaju se na mjestu izvedbe, u ot-
vore se stavlja potrebna armatura, a
zatim se otvori zalijevaju betonom.
Gradnja je jednostavna, a nema pro-
blema niti s toplinskim mostovima.
Debljina masivnoga nosivog zida
ovisi o statikim zahtjevima. Obloga
proelja moe biti, kao kod obinih
kua, ventilirana ili neventilirana.
Problem moe nastati kod debljih

Konstrukcije kosih krovova kod pa-

sivnih su kua, kao i kod obinih
kua, lagane. Izmeu nosivih je drve-
nih rogova ili drvenih I profila top-
linska izolacija, na unutarnjoj strani
parna brana, na vanjskoj sekundarni
krov i pokrov. Za temelje, tj. temelj-
nu plou nadomjestka za armirani
beton gotovoo nema, postoje razlii-
ti naini ugradnje. I, naravno, debeli
sloj toplinske izolacije.

Puno je razliitih vrsta konstrukcija

za vanjske zidove. Upotrebljavaju se
masivne i lagane konstrukcije. Izbor
ovisi o naklonjenosti investitora te Masivni zid openi zid i vanjska toplinska izolacija od mineralne vune i ekstrudiranoga
najvie o cijeni. Jednaki se rezultati polistirena

GRAEVINAR 62 (2010) 5 461

Pasivna kua

stavljaju drveni I nosai. Ti patenti-

rani nosai sastavljeni su od gornje i
donje letve od masivnoga drva, izme-
u je ispuna od drva (vezana ploa,
OSB ploa ploa od usmjerenih
ivera). Zbog manjeg presjeka I nosa-
i manje utjeu na toplinsku provod-
ljivost zida. Izmeu I nosaa obino
je utisnuta toplinska izolacija od
celuloznih pramiaka. Zid od I nosa-

Blok od polistirena irine 100 cm

obloga proelja koje se uvruju na Na unutarnjoj se strani zida ispred

nosivi zid posebnim sidrima. Ona parne brane (koja je esto i zrakone-
zbog deblje toplinske izolacije mo- propusna ravnina) izvodi tzv. insta-
raju biti dulja, no na tritu ih zasa- lacijski sloj koji je dodatni sloj top-
da nema dovoljno. Osim toga, sidra linske izolacije na zidu. Drugi je
su toplinski most u konstrukciji zida. nain sastavljanja zida postavljanje
stupova u dvije ravnine koje su izmak-
Lagani zidovi
nute da drvena konstrukcija ne bi
Od klasine tehnologije gradnje dr- stvarala toplinski most. Drveni I nosai
vom razvili su se razliiti sustavi
koji su primjereni za postizanje pa-
sivnoga standarda. Prednost je tih
naina gradnje da toplinska izolacija
nije privrena za zid na vanjskoj
strani ve je smjetena izmeu drve-
ne konstrukcije. Na taj se nain kod
drvene kue postie jednaka toplin-
ska izolacija s manjom debljinom
zida.
Osnovna konstrukcija pasivne kue
od drva jest sustav stupova i greda
koji ine drvene okvire. Meupros-
tor se moe ispuniti mineralnom vu-
nom, ovjom vunom, toplinskom Toplinska provodljivost laganih zidnih konstrukcija
izolacijom od celuloznih pramiaka,
Udio masivnoga drva u zidu propor-
drvenih vlakana ili lana. Zidovi pa-
cionalno je velik. Kako drvo ima ve-
sivne kue deblji su od uobiajenih
u toplinsku provodljivost od toplin-
to se postie na razliite naine. Deb-
ske izolacije izmeu nosive konstruk-
ljina stupova i greda najvie je 16
cije, to stvara u zidu toplinske mos-
cm, a to zidu pasivne kue ne osigu-
tove koji znatno oslabljuju toplinsku
rava dostatnu toplinsku izolaciju.
izolaciju zida. Slika 3. prikazuje top-
Stoga je potrebno zidnu konstrukci-
linske provodljivosti laganih drvenih
ju sastaviti od vie slojeva. Na vanj-
zidova pri razliitim izvedbama.
skoj strani zid dobiva dodatni sloj
toplinske izolacije koji esto nosi Vanjski zid koji odgovara standardu
proeljnu buku. Umjesto buke pasivne kue zahtijeva poprilinu
primjerena je i ventilirana obloga debljinu i time vei udio drva. Racio- Model zidne konstrukcije s drvenim
proelja od drva ili drugih materijala. nalizaciju pri njegovoj upotrebi pred- letvama

462 GRAEVINAR 62 (2010) 5


a u usporedbi s pravokutnim masiv-
nim stupovima ima 20 posto bolju
toplinsku izolaciju uz visoku sta-
tiku nosivost. Drveni I nosai izra-
uju se u visini 20 do 50 cm.
Kako bi se smanjili toplinski mosto-
vi u drvenoj konstrukciji zida, proiz-
voai trae razliita rjeenja. Jedno
je takvo rjeenje konstrukcija od
drvenih letava izmeu kojih je upu-
hana celulozna toplinska izolacija.
Toplinska izolacija
Debljina je toplinske izolacije, ovis-
no o materijalu i sastavu zida, izme-
u 25 i 40 cm (esto i vie). Kao
toplinskoizolacijski su materijali za
pasivnu kuu primjereni svi materi-
jali takve vrste umjetni anorganski
i organski te prirodni.Od umjetnih
anorganskih materijala upotreblja-
vaju se mineralne vune i pjenjeno
staklo. Od umjetnih organskih top-
linskoizolacijskih materijala najvie
se rabe ekspandirani i ekstrudirani
polistiren, pjenjeni polietilen i pje-
njeni poliuretan. Posljednjih se go-
dina umjesto umjetnih materijala
upotrebljavaju prirodni toplinsko-
izolacijski materijali celulozna
vlakna, drvena vlakna, kokosova
vlakna, lan, konoplja, ovja vuna,
pluto, ak i slama. Toplinskoizola-
cijska svojstva veine spomenutih
Montaa toplinske izolacije od staklene vune
GRAEVINAR 62 (2010) 5
materijala (osim slame) priblino je
jednaka.
Za ugraivanje toplinske izolacije
pasivnih kua rabe se slini naini
kao kod uobiajenih graevina, iako
su zbog debljeg sloja toplinske izo-
lacije nekako privrene. Privr-
uju se lijepljenjem, sidrenjem, av-
lanjem, vijcima, ugraivanjem s po-
monim letvicama ili upuhivanjem.
Postavljanje toplinske izolacije upuhivanjem
Pasivna kua
Izbor toplinske izolacije ovisi o no-
sivoj konstrukciji. Na masivan se
zid toplinskoizolacijske ploe ili
lamele lijepe, sidre, avlaju. Pri la-
ganim je konstrukcijama toplinsku
izolaciju (celulozne i drvene prami-
ke, ovju vunu, konoplju) mogue
upuhivati izmeu nosivih elemenata.
Na taj nain toplinska izolacija dob-
ro zapuni prostor te nema pukotina
kroz koje bi izlazila top-
lina. Meke toplinske
izolacije za privriva-
nje trebaju potkonstruk-
ciju.
Toplinske se izolacije
meusobno razlikuju i
po cijeni i po ekolokoj
komponenti. Koncept
pasivne kue ve u isho-
ditu znai i ugodnost za
okoli. Pri izboru mate-
rijala treba uzeti u obzir
jesu li prirodni, proizve-
deni s najmanjim mogu-
im utrokom energije i
imaju li negativnih utje-
caja na ovjeka i okoli
u cijelom vijeku trajanja
koji obuhvaa proizvod-
nju, ugradnju, uporabu i
odstranjivanje.
Zakljuak
Izbor tehnologije gradnje nije klju-
an za osiguravanje standarda pasiv-
ne kue. Sloj toplinske izolacije mo-
ra imati odgovarajuu debljinu top-
linska provodljivost svih graevnih
elemenata mora biti najvie 0,15
W/(m2K), pri slobodnostojeoj se
obiteljskoj kui preporuuje i ispod
0,1 W/(m2K). Pri projektiranju i
izvedbi bitan je neprekinuti toplinski
plat po cijelom presjeku zgrade
na zidovima, krovu i podu prema
terenu. Toplinski plat pasivne kue
mora biti u cijelosti izveden bez top-
linskih mostova i zrakonepropusno
bez obzira na to od kakvoga je ma-
terijala.
Prof. dr. sc. Martina
Zbanik-Seneganik
463