4571

KOOPERATFLER KANUNU (1)(2)

Kabul Numaras : 1163

Kabul Tarihi : 24/4/1969
Yaymland Resm Gazete : Tarih : 10/5/1969 Say : 13195
Yaymland Dstur : Tertip : 5 Cilt : 8 Sayfa : 1955

Bu Kanun ile ilgili tzk iin, "Tzkler Klliyat"nn kanunlara

gre dzenlenen nmerik fihristine baknz.

BRNC BLM
Kooperatif ve Kuruluu
A) Tarif:
Madde 1 (Deiik: 21/4/2004-5146/ 1 md.)
Tzel kiilii haiz olmak zere ortaklarnn belirli ekonomik menfaatlerini ve zellikle meslek veya geimlerine ait
ihtiyalarn igc ve parasal katklaryla karlkl yardm, dayanma ve kefalet suretiyle salayp korumak amacyla
gerek ve tzel kiiler tarafndan kurulan deiir ortakl ve deiir sermayeli ortaklklara kooperatif denir.
B) Kurulu, muteberlik artlar, isim kullanma yetkisi :
Madde 2 Bir kooperatif en az 7 ortak tarafndan imzalanacak ana szleme ile kurulur. Ana szlemedeki imzalarn
noterce onaylanmas gerekir.
Yap kooperatifleri ile konusuna tanmaz mal temliki dahil bulunan dier kooperatiflerin anaszlemelerinde
ortaklara tanmaz mal temlik edilecei hakkndaki taahhtler baka bir resmi ekil aranmakszn muteberdir.
Sermaye miktar snrlandrlarak kooperatif kurulamaz. Kooperatif adn ancak bu kanuna gre kurulmu teekkller
kullanabilir.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/1 md.) Kooperatifler ve st kurulularnn unvanlarnda, kamu kurum ve kurulularnn
isimlerine yer verilemez.
C) zin verme, tescil ve ilan:
Madde 3 Ana szleme, Ticaret Bakanlna verilir. Bakanln kurulua izin vermesi halinde, kooperatif
merkezinin bulunduu yer ticaret siciline tescil ve ilan olunur. Tescil ve ilan olunacak hususlar unlardr:
1. Ana szleme tarihi,
2. Kooperatifin amac, konusu ve varsa sresi,

(1) 13/12/1983 tarih ve 183 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 50 nci maddesi hkm gereince anlan maddede
saylan kooperatiflerle ilgili olarak Ticaret Bakanlna ve Bakanna verilmi olan grev ve yetkiler Tarm Orman ve
Kyileri Bakanlna ve Bakanna devrolunmutur.
(2) 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayl Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinlii Bulunan Dier Mallarn Ticaretinin
Dzenlenmesi Hakknda Kanunun 18 inci maddesiyle, bu Kanunda 5957 sayl Kanun hkmlerine aykrlk bulunmas
durumunda mezkur kanun hkmlerinin uygulanaca hkm altna alnmtr.
 4572

3. Kooperatifin unvan ve merkezi,

4. Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi ksmna karlk olarak denen en az miktar ve her ortaklk paynn deeri,
5. Ortaklk pay belgelerinin ada yazl olduu,
6. Ayni sermaye ve devralnan akal kymetlerle iletmelerin neden ibaret olduklar ve bunlara biilen deerler,
7. Kooperatifin ne suretle temsil olunaca ve denetlenecei,
8. Ynetim Kurulu yeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadlar,
9. Kooperatifin yapaca ilanlarn ekli ve anaszlemede de bu hususta bir hkm varsa ynetim kurulu kararlarnn
pay sahiplerine ne suretle bildirilecei,
10. Kooperatifin ubeleri: Kooperatifler, lzum grdkleri takdirde memleket iinde ve dnda ubeler aabilirler.
ubeler, merkezin sicil kaydna atf yaplmak suretiyle bulunduklar yer ticaret siciline tescil olunurlar.
Ticaret Bakanl, ana szlemelerin, kanunun ihtiyari hkmlerinden ayrldn ileri srerek kooperatifleri
kuruluuna izin vermekten kanamaz.
Anaszlemenin deiiklikleri de kurulutaki usullere baldr.
D) Anaszlemeye konacak hkmler:
I Mecburi hkmler:
Madde 4 Kooperatif anaszlemesinde aadaki hususlara ait hkmlerin yer olmas gerektir.
1. Kooperatifin ad ve merkezi,
2. Kooperatifin amac ve alma konular,
3. Ortaklk sfatn kazandran ve kaybettiren hal ve artlar,
4. Ortaklarn pay tutar ve kooperatif sermayesinin denme ekli, nakdi sermayenin en az 1/4 nn pein denmesi,
5. Ortaklarn ayni sermaye koyup koymyacaklar,
6. Kooperatiflerin ykmlerinden dolay ortaklarn sorumluluk durumu ve derecesi,
7. Kooperatifin ynetici ve denetleyici organlarnn grev ve yetki ve sorumluluklar ve seim tarzlar,
8. Kooperatifin temsiline ait hkmler,
9. Yllk gelir gider farklarnn, hesaplama ve kullanma ekilleri,
10.Kurucularn ad, soyad i ve konut adresleri,
II htiyari hkmler:
Madde 5 Anaszleme ayrca aadaki hususlar da kapsyabilir.
1. Genel kurulun toplants, kararlarn alnmas, oylarn kullanlmas hakkndaki hkmler;
2. Kooperatifin alma ekline dair esaslar;
3. Kooperatifin birliklerle olan mnasebetleri;
4. Kooperatifin dier bir kooperatifle birlemesine ait hkmler;
5. Kooperatifin sresi.
III Yorumlayc hkmler:
Madde 6 5 inci maddenin 1 ve 2 nci bentlerinde yazl hususlar hakknda anaszlemede hkm olmad takdirde
aadaki hkmler uygulanr.
 4573

1. Genel kurul, kooperatifi temsile yetkililer tarafndan imzalanan taahtl mektuplarla veya mahalli gazete ile
kylerde ise yazl olarak imza karl toplantya arlr.
2. Kooperatifin faaliyeti; kooperatifin amac ve alma konusuyle snrldr.
E) Tzel kiiliin kazanlmas ve sorumluluk:
Madde 7 Kooperatif ticaret siciline tescil ile tzel kiilik kazanr. Tescilden nce kooperatif namna ilem yapanlar
bunlardan ahsan ve zincirleme olarak sorumludur.

KNC BLM
Ortaklk Sfatnn Kazanlmas ve Kaybedilmesi
A) Ortakla girme artlar ve ek demeler:
1. Ortakla girme artlar ve ortak says:
Madde 8 (Deiik: 6/10/1988 - 3476/2 md.)
Kooperatif ortaklna girmek iin gerek kiilerin medeni haklar kullanma yeterliliine sahip olmalar gerekir.
Ortak olmak isteyen gerek ve tzelkiiler, kooperatif anaszlemesi hkmlerini btn hak ve devleriyle birlikte kabul
ettiklerini belirten bir yaz ile kooperatif ynetim kuruluna bavururlar. Kooperatif, ortaklarna kendi varl dnda ahsi bir
sorumluluk veya ek demeler yklyor ise ortak olmak istei, bu ykmlerin yazl olarak kabul edilmesi halinde deer tar.
Ynetim Kurulu; ortaklar ile ortak olmak iin mracat edenlerin anaszlemede gsterilen ortaklk artlarn tayp
tamadklarn aratrmak zorundadr.
Yap kooperatiflerinde konut, iyeri ve ortak says genel kurulca belirlenir. Ynetim Kurulu, genel kurulca
kararlatrlan saynn zerinde ortak kaydedemez.
II Tzel kiilerin ortakl:
Madde 9 (Deiik: 21/4/2004 - 5146/ 2 md.)
Kamu ve zel hukuk tzel kiileri amalar bakmndan ilgilendikleri kooperatiflerin kurulularna yardmc olabilir,
nderlik edebilir ve ortak olabilirler.
B) Ortakln sona ermesi:
I Ortaklktan kma serbestisi - tazminat:
Madde 10 Her ortan kooperatiften kma hakk vardr. kma keyfiyetinin kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye
drmesi halinde ayrlmak istiyen ortan, muhik bir tazminat denmesine dahi hkm anaszlemeye konulabilir.
II Ortaklktan kmann snrlandrlmas:
Madde 11 Kooperatiften kma hakknn kullanlmas, anaszleme ile en ok 5 yl iin snrlandrlabilir.
Hakl ve nemli sebeplerle bu sreden evvel kabilecei hususunda Anaszlemeye hkm konulabilir.
Bir ortan hibir suretle kooperatiften kamyacana dair balamalar hkmszdr.
III Bildirme sresi ve kma zaman:
Madde 12 k, ancak bir hesap senesi sonu iin ve en az 6 ay nceden haber verilerek yaplr. Anaszlemede
daha ksa bir sre belirtilip hesap senesi iinde ka msaade edilebilir.
IV Ortaklktan kmay kabulden kanma:
Madde 13 Ynetim kurulu, anaszlemeye uygun olarak yaplacak istee ramen, bir ortan kooperatiften
istifasn kabulden kanacak olursa, ortak kma dileini noter aracl ile kooperatife bildirir. Bildiri tarihinden itibaren
kma gerekleir.
 4574

V Ortan lm ve ortakln devri:

Madde 14 Ortan lm ile ortaklk sfat sona erer.
Anaszlemede gsterilecek artlarla len ortan miraslarnn kooperatifte ortak olarak kalmalar salanabilir.
(Deiik: 6/10/1988 - 3476/3 md.) Ortaklk devredilebilir. Ynetim kurulu, ortakl devralan kiinin ortaklk
niteliklerini tamas halinde, bu kiiyi ortakla kabul eder.
VI Grev veya hizmetin bitmesi, tanmaz mal veya iletme karl ortaklk:
Madde 15 Ortaklk sfat bir grev veya hizmetin yerine getirilmesine bal ise, bu grev veya hizmetin sona
ermesi ile ortaklk sfat kalkar. Bu halde Anaszlemeye hkm konulmak suretiyle ortakln devam salanabilir.
Ortaklk sfatnn kazanlmas, Anaszleme ile bir tanmaz maln mlkiyetine bal haklarn kullanlmasna veya
bir teebbsn iletilmesine balanabilir. Bu gibi hallerde tanmaz maln mlkiyetinin veya iletmenin nc ahslara
devir veya temliki ile ortaklk sfatnn bir hak olarak yeni malike veya iletmeyi alana geebileceini anaszleme hkm
altna alabilir. Tanmaz mala ait bu ekil iktisabn nc ahslara kar muteber olmas tapu siciline bu yoldan meruhat
verilmesine baldr.
C) Ortaklktan karlma esaslar ve itiraz:
Madde 16 (Deiik birinci fkra: 6/10/1988 - 3476/4 md.) Kooperatif ortaklndan karlmay gerektiren
sebepler anaszlemede aka gsterilir. Ortaklar anaszlemede aka gsterilmeyen sebeplerle ortaklktan karlamazlar.
Ortaklktan karlmaya ynetim kurulunun teklifi ile genel kurulca karar verilir. Anaszleme, karlann genel
kurula bavurma hakk sakl kalmak zere, bu hususta ynetim kurulunu da yetkili klabilir.
karlma karar gerekeli olarak tutanaa geirilecei gibi, ortaklar defterine de yazlr. Kararn onayl rnei,
karlan ortaa tebli edilmek zere, on gn iinde notere tevdi edilir. Bu ortak tebli tarihinden itibaren ay iinde it iraz
davas aabilir. Tebli edilen karar, ynetim kurulunca verilmi ise ortak, aylk sre iinde genel kurula da itiraz edebilir.
Bu itiraz, ilk toplanacak genel kurula sunulmak zere, ynetim kuruluna noter aracl ile tebli ettirilecek bir yaz ile
yaplr. Genel kurula itiraz edildii takdirde, ynetim kurulunun karma karar aleyhine itiraz davas alamaz. tiraz zerine
genel kurulca verilecek karara kar itiraz davas hakk sakldr.
aylk sre iinde, genel kurula veya mahkemeye bavurmak suretiyle itiraz edilmiyen karlma kararlar
kesinleir.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/4 md.) Haklarndaki karma karar kesinlemeyen ortaklarn yerine yeni ortak alnamaz. Bu
kiilerin ortaklk hak ve ykmllkleri, karlma karar kesinleinceye kadar devam eder.
D) Kooperatiften kan veya karlan ortaklarla hesaplama sresi ve ykmllk:
Madde 17 Kooperatiften kan veya karlan ortaklarn kendilerinin yahut miraslarnn kooperatif varl
zerinde haklar olup olmad ve bu haklarn nelerden ibaret bulunduu anaszlemede gsterilir. Bu haklar, yedek akeler
hari olmak zere, ortan ayrld yl bilanosuna gre hesaplanr.
Kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye drecek nitelikteki iade ve demeler, anaszlemede daha ksa bir sre tespit
edilmi olsa bile genel kurulca yl amamak zere geciktirilebilir. Bu durumda kooperatifin muhik bir tazminat isteme
hakk sakldr. kan veya karlan ortaklar ile miraslarnn alacak ve haklar bunlar istiyebilecekleri gnden balyara k
be yl gemekle zamanamna urar.
 4575

kan veya karlan ortan sermaye veya mevduatndan ksmen veya tamamen yoksun kalaca hakkndaki artlar
hkmszdr.

NC BLM
Ortaklarn Hak ve devleri
A) Ortaklk senedi:
Madde 18 Her ortan yelik haklarnn, ada yazl ortaklk senedi ile temsil olunmas arttr. Bu senede
kooperatifin unvan, sahibinin ad ve soyad, i ve konut adresi, kooperatife girdii ve kt tarihler yazlr.Bu hususlar,
senet sahibi ile kooperatifi temsile yetkisi olan kimseler tarafndan imzalanr. Ortan yatrd veya ektii paralar tarih
srasiyle kaydedilir. Bu kaytlar kooperatifin dedii paralara ait ise ortak imza eder. mzal ortak senedi makbuz
hkmndedir. Mezkr senet anaszlemeyi ihtiva etmek artiyle ortaklk czdan eklinde de dzenlenebilir. Ortaklk
senetleri kymetli evrak niteliinde olmayp sadece beyyine vesikas hkmndedir.
B) Ortaklk paylar, ahsi alacakllar: (1)
Madde 19 Kooperatife giren her ahstan en az bir ortaklk pay alnmas gerekir. Anaszleme, en yksek had
tespit ederek bir ortak tarafndan bu had dahilinde birden fazla pay alnmasna cevaz verebilir.
(Deiik: 28/5/1998 - 4363/1 md.) Bir ortaklk paynn deeri 100.000 liradr. Kooperatife giren ortaklar en ok 5
000 pay taahht edebilirler. Kooperatifler st kuruluuna itirak edenler ise en az 50 pay taahht ederler. Ortaklk paynn
deeri Bakanlar Kurulu Karar ile artrlabilir.
(Deiik: 6/10/1988 - 3476/5 md.) Bir ka pay bir ortaklk senedinde gsterilebilir. Senetle temsil edilmeyen paylar
(100.000).- lira itibar olunur.
Her kooperatifin itigal mevzuuna gre kredi talepleri bankalarca, messeselerce veya irketlerce ncelikle karlanr.
(Deiik: 6/10/1988 - 3476/5 md.) Tarmsal amal kooperatiflerin yatrm faaliyetleri, ilgili bakanlka dzenlenen
ynetmelik esaslar dahilinde, bteden ayrlacak denekler yoluyla verilecek dk faizli kredilerle desteklenir.
Bir ortan ahsi alacaklar, ancak ortaa ait faiz ve gelir-gider farklarndan hissesine den miktar ve kooperatifin
dalmasnda ona denecek pay haczettirebilirler.
C) Ayni sermaye:
Madde 20 Ayn nevinden sermaye konmas veya kooperatifin mevcut bir iletmeyi veya aynlar devralmas
szleme ile kabul edilebilir.
1. Deer bime, bilirkii:
Madde 21 Anaszlemede aynlarn deeri tespit edilmemi ise, bu tespit kurucular tarafndan toplantya arlacak
ilk genel kurulda ortak adedinin 2/3 n temsil eden ortaklarn ounluu ile seilecek bilirkii tarafndan yaplr.
Kurulutan sonra girecek ortaklarn ayn nevinden sermaye koymalar halinde bu ar ynetim kurulu tarafndan
yaplr.
Ortaklarn, 2/3 n birlemesi mmkn olmyan hallerde bilirkiinin seimi sulh hukuk mahkemesinden istenir.
Seilen bilirkii veya bilirkiiler tarafndan verilen rapora kar tebli tarihinden itibaren bir hafta iinde mahalli sulh
hukuk mahkemesine itiraz edebilirler. Mahkemenin verecei karar kesindir.

(1) 14/7/2009 tarihli ve 2009/15233 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile; 1163 sayl Kooperatifler Kanununa tabi
kooperatiflerde, bir ortaklk paynn deerinin 100 (yz) Trk Lirasna ykseltilmesi kararlatrlmtr.
 4576

2. Karar nisab, raporlarn kabul:

Madde 22 21 inci madde gereince atanan bilirkii, gereken raporlar dzenleyip verdikten sonra yaplacak genel
kurul toplantsnda, konu grlr. ar mektuplarna bilirkii raporunun bir rnei eklenir.
Ortak saysnn en az yarsnn asaleten ve temsilen toplantda bulunmas artiyle bilirkii raporlar okunup
incelendikten ve gereinde ayn nevinden sermaye koyan kimselerin ve devralnacak iletmenin veya aynlarn sahibinin
aklamalar dinlendikten sonra deerlerinin aynen kabul veya reddine, yahut ilgililerin muvafakatiyle deerlendirilmesine
ounlukla karar verilir.
) Hak ve vecibelerde eitlik:
Madde 23 Ortaklar bu kanunun kabul ettii esaslar dahilinde hak ve vecibelerde eittirler.
1. Bilgi edinmek hakk, bilano:
Madde 24 Ynetim Kurulunun gelir gider farklarnn datm ekli hakkndaki tekliflerini ihtiva eden yllk alma
raporu ile bilano ve denetilerin 66 nc madde hkmlerine uygun olarak tanzim edecekleri rapor genel kurulun yllk
toplantsndan en az 15 gn ncesinden itibaren bir yl sre ile Kooperatif merkezinde ve varsa ubelerinde ortaklarn
tetkikine amade tutulur.
Talep eden ortaklara bilano ve gelir gider fark hesaplarnn birer suretinin verilmesi mecburidir.
Ortaklarn bilgi edinmek hakk, anaszleme veya kooperatif organlarndan birinin karariyle bertaraf edilemez veya
snrlandrlamaz.
2. Ticari defterler ve sr saklama hkmleri ve ceza:
Madde 25 Kooperatifin ticari defterleri ve haberleme ile ilgili hususlarn tetkiki, genel kurulun ak bir msaadesi
veya ynetim kurulunun karar ile mmkndr. ncelenmesine msaade edilen defter ve vesikalardan renilecek srlar hari
olmak zere, hibir ortak kooperatifin i srlarn renmeye yetkili deildir. Her ortak ne suretle olursa olsun renmi
olduu kooperatife ait i srlarn, sonradan ortaklk hakkn kaybetmi olsa dahi daima gizli tutmak zorundadr. Bu
mecburiyete uymyan ortak meydana gelecek zararlardan kooperatife kar sorumlu olduu gibi kooperatifin ikayeti zerine
herhangi bir zarar umulmasa dahi bir yla kadar hapis veya adl para cezas ile cezalandrlr. (1)
3. Genel kurul toplantlarna katlma hakk:
Madde 26 (Deiik: 6/10/1988 - 3476/6 md.)
ay evvel ortak olmayanlar hari her ortak genel kurula katlma hakkna sahiptir. Yap kooperatiflerinde genel
kurul toplantlarna katlmak iin bu art aranmaz.
D) Ortaklarn dev ve sorumluluklar:
I Sre ve ortakln yok olmas:
Madde 27 Ortaklarn yklendikleri paylar iin diyebilecekleri para tutarn anaszleme belirtir. Kooperatif, sermaye
yklemlerinde borlu veya sair demelerle ykml bulunan ortaklarndan elden yazl olarak veya taahhtl mektupla, bu husus
mmkn olmazsa ilanla ve mnasip bir sre belirterek ykmlerini yerine getirmelerini ister. lk istee uymyan ve ikinci
istemeden sonra da bir

(1) 23/1/2008 tarihli ve 5728 sayl Kanunun 337 nci maddesiyle; bu maddede yer alan 500 liradan 10000 liraya kadar
ar para cezasyla veya her ikisiyle birlikte cezalandrlr. ibaresi adl para cezas ile cezalandrlr. eklinde
deitirilmi ve metne ilenmitir.
 4577

ay iinde ykmlerini yerine getirmiyenlerin ortakl kendiliinden der. Ortakln dmesi alakalnn, anaszleme veya
dier suretlerle domu borlarnn yok olmasn gerektirmez.
II Kooperatifin sorumluluu:
Madde 28 Anaszlemede aksine hkm olmadka kooperatif, alacakllarna kar yalnz mamelekiyle
sorumludur.
1. Snrsz sorumluluk:
Madde 29 Anaszleme, kooperatifin varl borlarn karlamaya yetmedii hallerde, ortaklarnn da ahsan ve
snrsz olarak sorumlu tutulacaklarn hkm altna alabilir. Bu takdirde alacakllar kooperatifin iflas veya dier sebeplerle
dalmas halinde alacaklarn tamamen salyamazlarsa, kooperatifin borlarndan dolay, kooperatif ortaklar zincirleme ve
btn varlklariyle sorumlu olurlar.
2. Snrl sorumluluk:
Madde 30 Anaszlemeye, kooperatif borlar iin her ortan kendi payndan fazla olarak ahsan ve belirli bir
miktara kadar kooperatiften sonra sorumlu olacaklar hususunda bir hkm konabilir. Ortaklarn tek bana sorumlu
olacaklar miktar kooperatifteki paylarnn tutar ile orantl olarak da gsterilebilir.
flasn sonuna kadar bu sorumluluk iflas idaresi tarafndan ileri srlr.
3. Ek deme yklemi:
Madde 31 Anaszleme, ortaklar ek demelerle ykmlendirebilir. Ancak, ek demelerin yalnz bilano aklarn
kapatmada kullanlmas arttr. Ek deme ykleme snrsz olabilecei gibi belirli miktarlarla veya i hacmi ile veya paylarla
orantl olarak snrlandrlabilir.
Kooperatifin iflas halinde ek demeleri isteme hakk iflas idaresinindir.
4. Caiz olmyan snrlama:
Madde 32 Sorumluluu belirli bir zamana brakan veya baz ortak grublarna ykleyen anaszleme hkmleri
muteber deildir.
5. flas halinde usul:
Madde 33 Ortaklar ahsan sorumlu bulunan veya ek demelerle ykml olan bir kooperatifin iflas halinde, iflas
idaresi sra cetvelini dzenlemekle beraber ortaklardan her birinin payna den borcun denmesini kendilerinden ister.
Tahsil olunamyan meblalar dier ortaklar arasnda bllr. Aktif bakiyesi pay cetvellerinin kesin olarak tespiti
zerine geri verilir. Ortaklarn birbirlerine rcu haklar sakldr. Ortaklarn geici olarak tespit olunan borlariyle pay cetveli
aleyhine cra ve flas Kanunu hkmlerine gre itiraz haklar vardr.
6. Sorumluluk hkmlerinin deitirilmesi:
Madde 34 Ortaklarn sorumluluu ve ek demeler ykmleri ile ilgili deitirmeler ancak anaszlemenin tadili ile
mmkndr. Sorumluluk ve ek deme ykmleri konulmas veya bunlarn artrlmas, bu husustaki kararn tescili ile
kooperatifin btn alacaklar lehine hkm ifade eder. Sorumluluun azaltlmas hakkndaki kararlar, tescilden evvel domu
borlar kapsamaz.
7. Kooperatife yeni giren ortaklarn sorumluluu:
Madde 35 Ortaklar ahsan sorumlu, veya ek demelerle ykml bir kooperatifte, durumunu bilerek yeni giren
kimse, giriinden nce domu olan borlardan dier ortaklar gibi sorumlu olur. Buna aykr mukavele hkmleriyle ortaklar
arasndaki anlamalar nc ahslar hakknda hkm ifade etmez.
 4578

8. Bir ortan ayrlmasndan veya kooperatifin dalmasndan sonra sorumluluk:

Madde 36 Snrsz veya snrl sorumlu bir ortak lr veya dier bir sebeple kooperatiften ayrlnn kesinletii
tarihten balyarak bir yl veya anaszleme ile tespit olunan daha uzun bir sre iinde kooperatif iflas ettii takdirde,
ayrlmasndan nce domu olan borlar iin ortak sorumluluktan kurtulamaz.
Ayn artlar altnda veya ayn sre iinde ek deme ykm de mevcut olmakta devam eder.
Bir kooperatif dalrsa, dalmann Ticaret Siciline tescilinden balyarak bir yl veya anaszlemede tespit olunan
daha uzun bir sre iinde kooperatifin iflasnn almasna karar verilmesi halinde ortaklar ayn ekilde ek demelerle birlikte
sorumludurlar.
9. Sorumlulukta zamanam:
Madde 37 Alacakllarn, ortaklarn ahsi sorumluluklarndan doan isteme haklar, daha nce kanuni bir hkm
gereince dmedike iflas ilemlerinin sona ermesinden balyarak daha bir yl sre ile alacakllardan her biri tarafndan ileri
srlebilir.
Ortaklarn birbirine olan rcu haklar da bu hakka vcut veren demenin yapld andan balamak zere bir yl
iinde zamanamna urar.

DRDNC BLM
Kooperatif Hesaplar
A) Gelir gider farklar, blnmesi ve paylara faiz verilmesi:
Madde 38 Anaszlemede aksine hkm bulunmad takdirde ortaklarla yaplan muamelelerden bir yllk faaliyet
sonunda elde edilen haslann tamam gelir gider fark olarak kooperatifin yedek akelerine eklenir.
Gelir gider farknn ortaklar arasnda bllmesi ngrlm ise bu blnme ortaklarn muameleleri orannda
yaplr.
(Deiik: 6/10/1988 - 3476/7 md.) Gelir-gider farknn en az % 50'si ortaklara datldktan sonra, ortaklarn sermaye
paylarna genel kurul karar ile Devlet Tahvillerine verilen en yksek faiz haddini gememek zere faiz denebilecei
anaszleme ile hkme balanabilir.
(Deiik: 6/10/1988 - 3476/7 md.) Ortak d ilemlerden elde edilen haslann ortaklara sermaye paylar orannda
datlabilecei anaszlemede hkme balanabilir. Datlmad takdirde, bunlar kooperatifin gelimesine yarayacak ilerde
kullanlmak zere zel bir fonda toplanr.
Bir yllk faaliyet neticeleri menfi olduu takdirde ak, yedek akelerden ve bunlarn kafi gelmemesi halinde ek
demelerle veya ortak sermaye paylariyle karlanr.
Menfi neticeler ortadan kaldrlmadka gelir gider fark ve faiz datm yaplamaz.
B) Yedek ake ayrm:
Madde 39 (Deiik birinci fkra: 6/10/1988 - 3476/8 md.) Gelir-gider farknn en az % 10'u yedek akeye,
kooperatif st kurulularnda ise buna ilaveten en az % 5'i fevkalade yedek akeye ayrlmadka ortaklara datm yaplmaz.
Yedek akelerin ortaklara datlacana dair anaszlemeye konacak hkmler muteber deildir.
C) Ortak ve personel iin yardm fonlar:
Madde 40 Anaszleme gerek kooperatifin memurlar ile iileri, gerekse kooperatifin ortaklar iin yardm
kurulular vcuda getirmek ve bunlar iletmek amac ile yardm fonlar kurulmasn hkm altna alabilir.
 4579

Yardm amac iin ayrlan kymetler belirli ise, bunlar kooperatifin mamelekinden ayrlarak tahsis edildii amalar
iin kullanlmak zere zel bir hesaba alnr.
D) Gelir gider farkndan ilk ayrlacak fonlar:
Madde 41 Blnecek gelir gider farkndan ilk nce yedek ake ile kanun veya anaszleme gereince kurulan
dier fonlara yatrlacak paralar ayrlr.
Yedek akelerin ve zel fonlarn kullanl ekil ve artlar anaszlemede gsterilir.

BENC BLM
Kooperatif Organlar
A) Genel kurul:
I Yetki:
Madde 42 Genel Kurul btn ortaklar temsil eden en yetkili organdr.
Genel Kurul, aadaki yetkilerini devir ve terk edemez.
1. Anaszlemeyi deitirmek,
2. Ynetim Kurulu ve Denetiler Kurulu yeleriyle gerektiinde tasfiye kurulunu semek,
3. letme hesabiyle bilano ve gerektiinde gelir gider farknn bllmesi hakknda karar almak,
4. Ynetim ve denetiler kurullarn ibra etmek,
5. Kanun veya anaszleme ile Genel Kurula tannm olan konular hakknda karar vermek.
6. (Ek: 6/10/1988 - 3476/9 md.) Gayrimenkul almnda ve satmnda takip edilecek usul ile alnacak gayrimenkuln
niteliini, yerine ve azami fiyatn, satlacak gayrimenkuln asgari fiyatn belirlemek.
7. (Ek: 6/10/1988 - 3476/9 md.) malat ve inaat ilerinin yaptrlma yntemini belirlemek.
8. (Ek: 6/10/1988 - 3476/9 md.) Yap kooperatiflerinde; kooperatifin ortak says ile yaplacak konut veya iyeri
saysn tesbit etmek.
II ar:
1. arya yetkisi olanlar:
Madde 43 (Deiik: 6/10/1988 - 3476/10 md.)
Ynetim kurulu veya anaszleme ile bu hususta yetkili klnan dier bir organ ve gerektiinde denetiler kurulu,
orta olduu st birlik ve tasfiye memurlar genel kurulu toplantya arma yetkisine sahiptirler. Ancak genel kurul
yukarda belirtildii ekilde toplanamad takdirde ilgili bakanlk genel kurulur toplantya arma yetkisine sahiptir.
2. Ortaklarn istei, bakanlklarn ars, mahkemenin izni:
Madde 44 Drt ortaktan az olmamak kaydyle ortak saysnn en az onda birinin istei zerine Genel Kurul
toplantya arlr.
Ynetim Kurulu bu istei en az on gn iinde yerine getirmedii takdirde, istek sahiplerinin mracaat zerine veya
dorudan doruya Ticaret Bakanl tarafndan, yap kooperatiflerinde de mar ve skan Bakanl tarafndan Genel Kurul
toplantya arlabilir.
arlmad takdirde istek sahipleri mahalli mahkemeye bavurarak Genel Kurulu bizzat toplantya arma
msaadesini alabilirler.
3. ekil:
Madde 45 (Deiik: 4/10/1988 - 3476/11 md.)
Genel kurul olaan ve gerektiinde olaanst olarak toplanr. Olaan toplantnn her hesap devresi sonundan
itibaren 6 ay iinde ve en az ylda bir defa yaplmas zorunludur. (Ek cmle: 18/6/2017-7033/9 md.) Ancak, usul ve esaslar
ilgili Bakanlka yaplacak dzenlemede gsterilmek zere; kooperatif st kuruluuna ortak olunmas ve genel kurul
toplantsnn gndemine konuyla ilgili madde konulmas artyla, olaan genel kurul toplantlar en fazla hesap dnemini
kapsayacak ekilde ve birletirilerek yaplabilir.
 4580

Genel kurul, anaszlemede gsterilen ekil ve surette toplantya arlr.

Toplant nisab anaszlemede gsterilir. Ancak yap kooperatiflerinin genel kurul toplantlarnda ortaklarn en az
1/4'nn ahsen veya temsilen hazr bulunmalar arttr.
Genel kurul toplant tarihi, yeri ve gndemi toplantdan en az 15 gn nce ilgili bakanla ve mlki idare amirliine
yazl olarak bildirilir.
Genel kurulun sevk ve idaresi, ortaklar veya st kurulu temsilcileri arasnda seilen bakan ve yeler tarafndan
salanr.
III Gndem:
Madde 46 (Deiik: 6/10/1988 - 3476/12 md.)
Toplant arsna ve ilana gndem yazlr. Anaszlemenin deitirilmesi bahis konusu ise, yaplacak ilanda
deitirilecek maddelerin numaralarnn yazlmas ile yetinilir.
Drtten az olmamak zere ortaklarn en az 1/10'u tarafndan genel kurul toplantsndan en az 20 gn nce yazl
olarak bildirilecek hususlarn gndeme konulmas zorunludur.
Gmdemde olmayan hususlar grlemez. Ancak, kooperatife kaytl ortaklarn en az 1/10'unun gndem
maddelerinin grlmesine geilmeden nce yazl teklifte bulunmalar halinde, hesap tetkik komisyonunun seilmesi,
bilano incelemesinin ve ibrann geriye braklmas, kan veya karlan ortaklar hakknda karar alnmas, genel kurulun yeni
bir toplantya arlmas ve kanun, anaszleme ve iyiniyet esaslar ile genel kurul kararlarna aykr olduu ileri srlen
ynetim kurulu kararlarnn iptali, ynetim kurulu yeleri ile denetilerin azli ve yerlerine yenilerinin seilmesi ile ilgili
hususlar, genel kurula katlanlarn yardan bir fazlasnn kabul ile gndeme alnr.
IV Btn pay sahiplerinin hazr bulunmas hali:
Madde 47 Kooperatifin btn ortaklar toplantda hazr bulunduu srece ve bir itiraz olmad takdirde Genel
Kurul toplantlarna dair olan dier hkmler sakl kalmak artiyle toplantya ar hakkndaki hkmlere uyulmam olsa
dahi kararlar alnabilir. Bu gibi kararlarn, ortaklar veya ortaklarn toptantda oy birlii ile seecekleri temsilciler tara fndan
imzalanmas gereklidir.
V Oy hakk:
1. Genel olarak:
Madde 48 Genel Kurulda her ortak yalnz bir oya sahiptir.
(Ek fkra: 3/6/2010-5983/1 md.) Esnaf ve sanatkrlar kredi ve kefalet kooperatifleri hari olmak zere, ortak says
500den fazla olan kooperatiflerin ve st kurulularnn genel kurul toplantlarndaki ynetim ve denetim kurulu belirleme
seimleri, gizli oy ak tasnif esasna gre yaplr. Kooperatiflerin organ seimlerinde her ortak, en fazla bir orta temsilen
oy kullanabilir. Anaszlemelerin bu fkraya aykr hkmleri uygulanmaz.
2. Temsil:
Madde 49 Anaszlemede aklama bulunduu takdirde, bir ortak yaz ile izin vermek suretiyle Genel Kurul
toplantsnda oyunu ancak baka bir ortaa kullandrabilir. Bir ortak Genel Kurulda birden fazla orta temsil edemez.
ye says 1000 in stnde olan kooperatiflerde anaszleme ile her ortan en ok 9 olmak zere birden fazla baka
orta temsil edebilecei ngrlebilir. E ve birinci derecede akrabalar iin temsilde ortaklk art aranmaz.
3. Oya katlamyacaklar:
Madde 50 Kooperatif ilerinin grlmesine herhangi bir suretle katlm olanlar Ynetim Kurulunun ibrasna ait
kararlarda oylamaya katlamazlar. Bu hkm denetiler hakknda uygulanmaz.
Ortaklardan hibiri kendisi veya kar ve kocas yahut usul ve fruu ile kooperatif arasnda ahsi bir ie veya davaya
dair olan grmelerde oy hakkn kullanamaz.
VI Kararlar:
1. Genel olarak:
Madde 51 Kanun veya anaszlemede aykr hkm bulunmadka Genel Kurul kararlarnda ve seimlerde oylarn
yardan bir fazlasna itibar olunur.
Kooperatifin dalmas veya dier bir kooperatifle birlemesi ve anaszlemenin deitirilmesi kararlarnda fiilen
kullanlan oylarn 2/3 ounluu gereklidir. Anaszleme, bu kararlarn alnmas iin oy ounluu hakknda daha ar
hkmler koyabilir.
 4581

2. Ortaklarn paylarnn artrlmas:

Madde 52 (Deiik: 8/6/1981 - 2475-1 md.)
Ortaklarn ahsi sorumluluklarnn arlatrlmas veya ek deme ykmleri ihdas hakknda alnacak kararlar iin
btn ortaklarn 3/4'nn rzas gereklidir.
(Deiik: 6/10/1988 - 3476/13 md.) Ancak, kamu kurulularndan kredi alan kooperatiflerin kredi miktarnn
artrlmasndan yararlanmak zere alacaklar kararlarda bu art aranmaz ve 51 inci maddenin birinci fkras hkm uygulanr.
Kararlar, ilandan balayarak ay iinde kooperatiften ktklarn bildirmeleri halinde bunlara katlmayan ortaklar
balamaz. Bu takdirde kooperatiften kma beyan, kararn yrrle girdii tarihten balamak zere hkm ifade eder.
Bu suretle kooperatiften kma hakknn kullanlmas, bir ayrlma tazminat denmesine bal klnamaz.
3. Kararlarn bozulmas ve artlar:
Madde 53 Aada yazl kimseler kanuna, anaszleme hkmlerine ve iyi niyet esaslarna aykr olduu iddias
ile Genel Kurul kararlar aleyhine, toplanty kovalyan gnden balamak zere bir ay iinde, kooperatif merkezinin
bulunduu yerdeki mahkemeye bavurabilirler.
1. Toplantda hazr bulunup da kararlara aykr kalarak keyfiyeti tutanaa geirten veya oyunu kullanmasna haksz
olarak msaade edilmiyen yahut toplantya arnn usul dairesinde yaplmadn veyahut gndemin gerei gibi ilan veya
tebli edilmediini yahut da Genel Kurul toplantsna katlmaya yetkili olmyan kimselerin karara katlm bulunduklarn
iddia eden pay sahipleri;
2. Ynetim Kurulu;
3. Kararlarn yerine getirilmesi Ynetim Kurulu yeleri ile denetilerin ahsi sorumluluklarn mucip olduu takdirde
bunlarn her biri;
Bozma davasnn ald ve durumann yaplaca gn, Ynetim Kurulu tarafndan usulen ilan olunur.
Birinci fkrada yazl bir aylk hak dren srenin sona ermesinden nce durumaya balanlamaz. Birden fazla
bozma davas ald takdirde, davalar birletirilerek grlr.
Mahkeme, kooperatifin istei zerine muhtemel zararlarna kar davaclarn teminat gstermesine karar verebilir.
Teminatn mahiyet ve miktarn belirtmek mahkemeye aittir.
Bir kararn bozulmas btn ortaklar iin hkm ifade eder.
4. Mektupla oy verme ve temsilciler toplants:
Madde 54 Ortak says 1000 den fazla olan kooperatiflerde, anaszlemelerine kayt konulmak suretiyle:
1. Genel Kurula ait kararlardan, hepsinin veya bir ksmnn ortaklarn oylarn mektupla bildirmeleri suretiyle
verilmesi,
2. Ortaklarn gruplara ayrlarak verecekleri kararlarla tespit edecekleri talimat gereince oy vermek zere kendi
aralarndan seecekleri temsilciler topluluu,
Genel Kurul saylabilir.
Mektupla oy bildirme halinde, mektuplarn, Ynetim Kurulu ve bakanlk temsilcisi nnde incelenmesi sonunda
muhtevann neden ibaret olduu tespit edilerek tutanaa yazlr. Hazr bulunanlar tarafndan imza edilen tutanaa gre
verildii anlalan karar yrrle girer.
Grup temsilcileri genel kurulunda her temsilci, temsil ettii ortaklarn says kadar oya sahiptir. Temsilcinin ald
talimata aykr olarak oy vermesi karara tesir etmez.
 4582

B) Ynetim kurulu:
I devi ve ye says:
Madde 55 Ynetim Kurulu, kanun ve anaszleme hkmleri iinde kooperatifin faaliyetini yneten ve onu temsil
eden icra organdr.
Ynetim Kurulu en az yeden kurulur. Bunlarn ve yedeklerinin kooperatif orta olmalar arttr.
Ynetim Kurulu yeliine seilen tzel kiiler, temsilcilerinin isimlerini kooperatife bildirir.
II yelik artlar ve cret: (1)
Madde 56 (Deiik: 6/10/1988 - 3476/14 md.)
Ynetim kurulu yelerinde aadaki artlar aranr.
I. Trk vatanda olmak.
2. Ayn trde baka bir kooperatifin ynetim kurulu yesi olmamak.
3.(Deiik: 23/1/2008-5728/338 md.) Devletin gvenliine kar sular, Anayasal dzene ve bu dzenin ileyiine
kar sular, ()(1) zimmet, irtikp, rvet, hrszlk, dolandrclk, sahtecilik, gveni ktye kullanma, hileli iflas, ihaleye
fesat kartrma, edimin ifasna fesat kartrma, sutan kaynaklanan malvarl deerlerini aklama veya kaaklk
sularndan ya da bu Kanun hkmlerine gre mahkum olmamak.
yelik artlar denetiler tarafndan aratrlr. Bu artlar tamadklar halde seilenler ile sonradan kaybedenlerin
grevlerine ynetim kurulunca son verilir.
Haklarnda yukardaki sularla ilgili olarak kamu davas alm olanlarn grevleri ilk genel kurul toplantsna kadar
devam etmekle beraber, ynetim kurulunca bu durumdaki yelerin genel kurulca azli veya greve devam hakknda karar
alnmak zere yaplacak ilk genel kurul gndemine madde konulur.
Bu veya anaszlemede gsterilecek dier bir sebeple ynetim kurulu toplant nisabn kaybederse, boalan ynetim
kurulu yeliklerine denetim kurulu yeleri tarafndan gecikilmeksizin yeteri kadar yedek ye arlr.
Ynetim kurulu yelerinden bir veya bir ka kooperatifi temsil yetkisini haiz murahhas ye seilebilir. Murahhas
yelerin seilmesi ve deitirilmesi Ticaret Siciline tescil ettirilir.
Ynetim kurulu yelerine genel kurulca belirlenen aylk cret, huzur hakk, risturn ve yolluk dnda hi bir ad altnda
bakaca deme yaplamaz.
III yelik sresi:
Madde 57 Ynetim Kurulu yeleri en ok 4 yl iin seilebilirler. Anaszlemede aksine hkm yoksa tekrar
seilmeleri caizdir.
IV Ynetim ve temsil:
1. Yetkilerin devri:
Madde 58 Anaszleme, Genel Kurula veya Ynetim Kuruluna, kooperatifin ynetimini ve temsilini ksmen veya
tamamen kooperatif orta bulunmalar art olmyan bir veya birka mdre veya Ynetim Kurulu yesine tevdi etmek
yetkisini verebilir.
2. mul ve snrlandrlmas:
Madde 59 Temsile yetkili ahslar kooperatif namna onun amacnn gerektirdii btn hukuki ilemleri yapabilir.
Bu temsil yetkisinin snrlandrlmas iyi niyet sahibi nc ahslara kar hibir hkm ifade etmez. Temsil
yetkisinin sadece esas messesenin veya bir ubenin ilerine hasrolunmasna veya kooperatif unvannn birlikte
kullanlmasna dair ticaret siciline tescil edilmi olan kaytlar sakldr.
Ynetime veya temsile yetkili ahslarn kooperatife ait grevlerini yrtmeleri esnasnda meydana getirdikleri haksz
fiillerden doan zararlardan kooperatif sorumludur.

(1) Bu maddenin birinci fkrasnn (3) numaral bendinde yer alan milli savunmaya kar sular, devlet srlarna kar
sular ve casusluk, blm, Anayasa Mahkemesinin 25/2/2010 tarihli ve E.: 2008/17, K.: 2010/44 sayl Karar ile
iptal edilmitir.
 4583

(Ek: 6/10/1988 - 3476/15 md.) Kooperatiflerce alnmas kararlatrlan gayrimenkullerin almnn, tapu devri veya
tapuya erh verdirilecek bir sat vaadi szlemesi ile yaplmas arttr.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/15 md.) Alnacak gayrimenkulln kooperatifin amacna uygun olmas gerekir.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/15 md.) Ynetim kurulu yeleri ve kooperatif personeli ortaklk ilemleri dnda kendisi veya
bakas namna, bizzat veya dolayl olarak kooperatifle kooperatif konusuna giren bir ticari muamele yapamaz.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/15 md.) Kooperatif ve st kurulularca tantma ve ortak kaydetmek amacyla yaplacak ilan,
reklam ve aklamalar, eksik ve geree aykr olamayaca gibi, yanltc bilgi ve unsurlar tayamaz.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/15 md.) Ynetim kurulu yeleri ve temsile yetkili ahslar, genel kurulun devredemeyecei
yetkilerini kullanamaz.
3. mza:
Madde 60 Kooperatifi temsile yetkili klnan kimseler imzalarn ancak kooperatifin unvan altna koymak suretiyle
kooperatifi balarlar.
4. Tescil:
Madde 61 Kooperatif Ynetim Kurulu, kooperatifi temsile yetkili klnan kimselerin isimlerini, imzalarn ve bu
yetkiye dayanan kararlarn noterlike tasdikli rneini ticaret siciline verir.
5. yelerin titizlik derecesi ve sorumluluklar:
Madde 62 Ynetim Kurulu, kooperatif ilerinin ynetim iin gereken titizlii gsterir ve kooperatifin baars ve
gelimesi yolunda btn gayretini sarf eder.
Ynetim Kurulu, kendi tutanaklar ile Genel Kurul tutanaklarnn, gerekli defterlerin ve ortak listelerinin muntazam
hazrlanp, tutulup, saklanmasndan ve iletme hesabiyle, yllk bilononun kanuni hkmlere uygun olarak hazrlanp tetkik
olunmak zere denetleme kuruluna verilmesinden sorumludur.
Ynetim Kurulu yeleri ve kooperatif memurlar, kendi kusurlarndan ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunlarn
su tekil eden fiil ve hareketlerinden ve zellikle kooperatifin para ve mallar bilano, tutanak, rapor ve baka evrak, defter
ve belgeleri zerinde iledikleri sulardan dolay kamu grevlisi gibi cezalandrlr. (1)
V Kooperatifin aczi halinde yaplacak iler:
Madde 63 Kooperatifin aczi halinde bulunduunu kabul ettirecek ciddi sebepler mevcut ise ynetim kurulu
piyasada cari fiyatlar esas olmak zere, derhal bir ara bilanosu tanzim eder. Son yln bilanosu veya daha sonra yaplan bir
tasfiye bilanosu veyahut daha yukarda sz geen ara bilanosu kooperatif mevcudunun, borlarn artk karlamyacan
belirtiyorsa ynetim kurulu, Ticaret Bakanlna ve yap kooperatiflerinde mar ve skan Bakanlna da keyfiyeti bildirir ve
genel kurulu derhal olaanst toplantya arr.
Pay senetleri karlm olan bir kooperatifte son yln bilanosunda kooperatif varlnn yars karlksz kalrsa
ynetim kurulu derhal genel kurulu toplantya ararak durumu ortaklara arz eder. Ayn zamanda ilgili mahkemeye, Ticaret
Bakanlna ve yap kooperatiflerinde mar ve skan Bakanlna da bilgi verir. Ancak, ortaklar ek demelerle ykml olan
kooperatiflerde, bilanoda tespit edilen ak, ay iinde ortaklarn ek demeleriyle kapanmad takdirde Ticaret Bakanl
ve yap kooperatiflerinde mar ve skan Bakanl da haberdar edilir.

(1) 23/1/2008 tarihli ve 5728 sayl Kanunun 339 uncu maddesiyle; bu fkrada yer alan Devlet memurlar gibi ceza
grrler. ibaresi kamu grevlisi gibi cezalandrlr. eklinde deitirilmi ve metne ilenmitir.
 4584

Mali durumun dzeltilmesinin mmkn grlmesi halinde mahkeme ynetim kurulunun veya alacakllardan birinin
istei zerine iflasn almasn erteliyebilir. Bu takdirde, mevcutlar defterinin tutulmas, ynetim memuru atanmas gibi
kooperatif varlnn korunmasna ve devamna yaryan tedbirleri alr.
VI ten karma:
Madde 64 Ynetim kurulu, ilerin grlmesi ile grevlendirdii kimseleri ve atad mdrleri ve dier temsilci ve
vekilleri her zaman azledebilir.
ten karlan kimselerin tazminat isteme haklar sakldr.
C) Denetiler:
I Seim:
Madde 65 Denetiler, genel kurul namna kooperatifin btn ilem ve hesaplarn tetkik eder.
Genel kurul, denetleme organ olarak en az bir yl iin bir veya daha ok deneti seer. Genel kurul yedek deneiler
de seebilir. Denetilerin ve yedeklerinin kooperatif ortaklarndan olmas art deildir.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/16 md.) 56 nc maddenin birinci fkrasnn birinci ve nc bentlerinde yer alan hkmler
denetiler hakknda da uygulanr.
II alma:
I. nceleme ykmll:
Madde 66 Denetiler, iletme hesabiyle bilanonun defterlerle uygunluk halinde bulunup bulunmadn,
defterlerin dzenli bir surette tutulup tutulmadn ve iletmenin neticeleriyle mameleki hakknda uyulmas gerekli olan
hkmlere gre ilem yaplp yaplmadn incelemekle ykmldrler. Ortaklarn ahsan sorumlu veya ek deme ile
ykml olan kooperatiflerde denetiler, ortaklar listesinin usulne uygun olarak tutulup tutulmadn da incelemek
zorundadrlar.
Yneticiler, bu maksatla denetilere defterleri ve belgeleri verirler.Denetilerin istekleri zerine mfredat defteri ve
bu defterin hangi esaslara gre dzenlendii ve istenilen her konu hakknda bilgi verilir.
Ortaklar gerekli grdkleri hususlarda denetilerin dikkatini ekmeye ve aklama yaplmasn istemeye yetkilidirler.
2. Rapor dzenlenmesi:
Madde 67 Denetiler her yl yazl bir raporla beraber tekliflerini genel kurula sunmaya mecburdurlar.
Denetiler, grevleri erevesinde ilerin yrtlmesinde grdkleri noksanlklar, kanun veya anaszlemeye aykr
hareketleri bundan sorumlu olanlarn bal bulunduklar organa ve gerekli hallerde ayn zamanda genel kurula haber
vermekle ykmldrler.
Denetiler ynetim ve genel kurul toplantlarna katlrlar. Ancak, ynetim kurulunda oy kullanamazlar.
3. Sr saklama ykmll:
Madde 68 Denetiler, grevleri srasnda rendikleri ve aklanmasnda kooperatifin veya ortaklarn ahslar iin
zarar umulan hususlar kooperatif ortaklarna ve nc ahslara aklayamazlar.
III zel hkmler:
Madde 69 Anaszleme ve genel kurul karar ile denetleme tekilat hakknda daha geni hkmler koymak,
denetilerin grev ve yetkilerini artrmak ve zellikle ara denetlemeleri ngrmek mmkndr.
 4585

ALTINCI BLM
Kooperatif Birlikleri, Kooperatifler Merkez Birlikleri,
Trkiye Milli Kooperatifler Birlii ve Danma Kurulu
Grev ve sorumluluk:
Madde 70 Kooperatiflerin mterek menfaatlerini korumak, amalarn gerekletirmek iin iktisadi faaliyette
bulunmak, faaliyetlerini koordine etmek ve denetlemek, d memleketlerle olan mnasebetlerini dzenlemek, kooperatifilii
gelitirmek ve eitim yapmak, kooperatifilik konularnda tavsiyelerde bulunmak gibi hizmetlerin yerine getirilmesi iin,
Kooperatif birlikleri, kooperatifler merkez birlikleri ve Trkiye Milli Kooperatifler Birlii kurulur.
Kooperatif birlikleri, kooperatifler merkez birlikleri ve Trkiye Milli Kooperatifler Birlii Ynetim Kurulu yeleriyle
memurlar haklarnda 62 nci madde hkm uygulanr.
Ykmllk:
Madde 71 Birliklere katlan kooperatifin ortaklarna, birlie girmekle kanun veya kendi kooperatiflerin
anaszlemesindeki ykmllklerden fazlas yklenemez.
A) Kooperatif birlikleri:
Madde 72 Konular ayn veya birbiriyle ilgili nitelikte olan 7 veya daha ok kooperatif tarafndan birlikler
kurulabilecei anaszlemelerinde tesbit edilebilir.
Bu birlikler kooperatif eklinde kurulur.
(Ek: 6/10/1988 - 3476/17 md.) lgili bakanlk tarafndan blgeler belirlendii takdirde, bu blgelerde ayn alma
konularna sahip birden fazla kooperatif birlii kurulamaz.
1. Genel kurul:
Madde 73 Kooperatif birliklerinin en yetkili organ anaszlemede aksine hkm bulunmad takdirde kooperatif
temsilcilerinden teekkl eden genel kuruldur.
Ynetim kurulu yelerinin temsilci seilmesi mmkndr.
2. Ynetim kurulu:
Madde 74 Birlik ynetim kurulu, birlik genel kuruluna dahil temsilciler arasndan seilir.
Ynetim kuruluna seilecek yelerin ayn kooperatifin temsilcilerinden olmamas arttr.
3. Denetim ve eitim:
Madde 75 (Deiik: 6/10/1988 - 3476/18 md.)
Kooperatif merkez birlikleri kendisine bal birlik ve kooperatifleri denetler ve bunlarn eitim ve retim
ihtiyalarn karlar. Merkez birlii kuruluu tamamlanmad hallerde, birlikler kendisine bal kooperatifleri denetler. st
kurulularca yaplan denetim sonular ilgili bakanla bildirilir.
Kooperatif ve st kurulular, st kuruluunun tespit edecei esaslara gre, kendilerine ynelik denetim ve eitim
hizmetlerine ait giderlere itirak ederler.
B) Kooperatifler merkez birlikleri:
Madde 76 Kooperatif birlikleri kendi aralarnda kooperatif eklinde merkez birlikleri kurabilirler.
Merkez birliklerinin genel kurullar bu birlie dahil kooperatifler birliklerinin genel kurullar tarafndan seilecek
temsilcilerden kurulur.
Kooperatifler birliklerinin ynetim kurullar yeleri merkez birlikleri genel kurullarna ye seilebilirler.
 4586

(Ek: 6/10/1988 - 3476/19 md.) Ayn alma konularna sahip kooperatif birlikleri birden fazla kooperatif merkez
birlii kuramazlar.
C) Trkiye Milli Kooperatifler Birlii:
Madde 77 Birlikler veya merkez birlikleri kooperatif eklinde Trkiye Milli Kooperatifler Birliini kurabilirler.
(Ek cmle: 8/3/2011-6172/21 md.) Sulama Birlikleri Kanunu ile 29/6/2004 tarihli ve 5200 sayl Tarmsal retici Birlikleri
Kanununa gre kurulmu birlik ve merkez birlikleri de Trkiye Milli Kooperatifler Birliine ye olabilirler.
Katlma artlar, Trkiye Milli Kooperatifler Birlii Anaszlemesinde belirtilir.
Trkiye Milli Kooperatifler Birlii Genel Kurulu bu Birlie dahil birlikler ve merkez birlikleri genel kurullarnca
seilecek temsilcilerden kurulur. Bu Kurulun kooperatif, birlik ve merkez birlikleri ynetim kurullarndan tekil olunaca
anaszleme ile hkm altna alnabilir.
D) Temsilcilerin belirtilmesi:
Madde 78 Birlikler, merkez birlikleri ve Trkiye Milli Kooperatifler Birlii Anaszlemelerinde bunlarn genel
kurullarn tekil edecek kooperatifler, birlikler ve merkez birlikleri temsilcilerinin adedi, ortak saysna gre 5 kiiyi
gememek zere belirtilir.
Madde 79 Birlikler Milli Kooperatifler Birlikleri ve Trkiye Milli Kooperatifler Birlii Anaszlemelerini bu
kanun hkmlerine gre hazrlarlar.
E) Danma Kurulu:
Madde 80 Trkiye Milli Genel Kooperatifler Birlii Genel Ynetim Kurulu ile Devlet Planlama Tekilat, Ticaret,
Tarm,Maliye, Ky leri, mar ve skan, Milli Eitim ve Sanayi Bakanlklar, kooperatifleri finanse eden bankalar ve
Trkiye Kooperatifilik Kurumunun birer mmessilinin itirakiyle "Trkiye Kooperatifleri Danma Kurulu" kurulur.
Bu kurulun grev ve yetkileri alma ekil ve artlar Ticaret Bakanlnca hazrlanacak bir tzkle tespit olunur.

YEDNC BLM
Kooperatiflerin Dalmas
A) Dalma sebepleri:
Madde 81 (Deiik: 6/10/1988 - 3476/20 md.)
Kooperatif:
1. Anaszleme gereince,
2. Genel Kurul karar ile,
3. flasn almasyla,
4. Kanunlarda ngrlen dier hallerde, ilgili bakanln mahkemeden alaca karar zerine,
5. Dier bir kooperatifle birlemesi veya devralnmas suretiyle,
6. yl olaan genel kurulunu yapmamas halinde,
7. Amacna ulama imkannn bulunmadnn ilgili Bakanlka tespiti halinde mahkemeden alaca kararla,
Dalr.
Konut yap kooperatifleri, anaszlemede gsterilen ilerin tamamlanmas ve ferdi mlkiyete geilip konutlarn
ortaklar adna tescil edilmesiyle amacna ulam saylr ve dalr. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay ierisinde usulune
uygun ekilde anaszleme deiiklii yaplarak kooperatifin amacnn deitirilmesi halinde dalmaya ilikin hkm
uygulanmaz. (Ek cmle: 3/6/2010-5983/2 md.) Amacna ulalarak dalma srecine girmi olan kooperatiflerden kan
veya karlan ortan konutu veya iyeri kma veya karlma sebebiyle geri alnamaz; ancak, bu eski ortaklar daha sonra
oluabilecek tasfiye masraflarna katlrlar. Konut kooperatiflerinde yap kullanma izninin alnmasn mteakip en ge bir yl
iinde ortaklarn Kat Mlkiyeti Kanununa gre ferdi mnasebet ileri sonulandrlr.
Mahkemece veya genel kurulca tasfiye memurlar seilmedii takdirde tasfiye ilerini ynetim kurulu yapar, Tasfiye
kurulu yelerine, atamay yapan merci tarafndan tespit edilecek miktarda cret denir.
 4587

Anaszleme ile zel bir nisap belirlenmemi ise, tasfiye halinde kooperatiflerin genel kurul toplantlarnda nisap
aranmaz. Kararlar oy okluu ile verilir.
Tasfiye kurulunun grevleri anaszlemede gsterilir,
Tasfiye kurulu yeleri, tasfiye ilerinin biran nce bitirilmesi iin almakla ykmldr.
56 nc maddenin 1 inci fkrasnn 3 nc bendi ile 62 nci madde hkmleri tasfiye kurulu yeleri hakknda da
uygulanr.
B) Ticaret siciline bildirme:
Madde 82 flastan gayr hallerde kooperatifin dalmas, yetkili organlar tarafndan Ticaret Siciline tescil ile ilan
ettirilir. Yetkili organlarn kimler olaca Anaszlemede gsterilir.
C) Tasfiye mamelekin paylatrlmas:
Madde 83 Tasfiye haline giren kooperatifin btn borlar dendikten ve ortak pay bedelleri geri verildikten sonra
kalan mallar ancak Anaszlemede bu husus ngrlm olduu takdirde, ortaklar arasnda paylatrlr.
Anaszlemede baka bir hal tarz kabul edilmi olmadka paylatrma, dalma annda kaytl ortaklar veya huku ki
halefleri arasnda eit olarak yaplr.
Ortaklara paylatrma yaplacana dair Anaszlemede aklama olmad takdirde tasfiye neticesinden arta kalan
miktar, kooperatifleme amacna uygun olarak harcanmak zere Trkiye Milli Kooperatifler Birliine braklr.
(Son fkra mlga: 21/2/2001 - 4629/1 md.)
D) Birleme suretiyle dalma:
Madde 84 Bir kooperatif btn aktif ve pasifleriyle dier bir kooperatif tarafndan devralnmak suretiyle dald
takdirde aadaki hkmler uygulanr:
1. Devralan kooperatifin ynetim kurulu, dalan kooperatifin tasfiye hakkndaki hkmlere gre alacaklarn
bildirmeye arr.
2. Dalan kooperatifin mameleki, borlar tediye veya teminata balanncaya kadar ayr olarak idare edilir. Ynetimi
devralan kooperatifin ynetim kurulu yeleri zerine alr.
3. Devralan kooperatifin ynetim kurulu yeleri alacakllara kar ynetimin ayr olarak yrtlmesinden ahsan ve
zincirleme sorumludurlar.
4. Mameleki ayr olarak ynetildii sre iinde, dalan kooperatife kar alacak davalara dalmadan nceki yetkili
mahkeme bakar.
5. Dalan kooperatif alacakllarnn devralan kooperatif ve onun alacakllar ile olan mnasebetlerinde, devralnan
mallar ayn sre iinde dalan kooperatife ait saylr. Devralan kooperatifin iflas halinde ise bu mallar ayr bir masa tekil
eder. Gerekirse yalnz dalan kooperatifin borlarnn denmesinde kullanlr.
6. Her iki kooperatifin mameleki, ancak dalan kooperatifin mallar zerinde tasarruf etmek caiz olduu andan
itibaren birletirilebilir.
7. Kooperatifin dalmasnn tescili Ticaret Sicili memurluundan istenir. Borlar dendikten veya teminata
balandktan sonra kooperatifin kayd sildirilir.
8. Kooperatifin dalmasnn tescili ile ortaklar da btn hak ve borlar ile birlikte devralan kooperatife katlm
olurlar.
9. Mameleki ayr idare edildii srece dalan kooperatifin ortaklar yalnz onun borlar iin ve o zamana kadar
sorumluluklarnn bal olduu esaslar dairesinde takip olunabilirler.
 4588

10. Ayn sre esnasnda, dalan kooperatifin ortaklarnn sorumluluklar veya ek deme ykmllkleri birleme
neticesinde hafiflemeye urad lde, bu hafifleme dalan kooperatifin alacakllarna kar ileri srlemez.
11. Birleme neticesinde dalan kooperatifin ortaklar iin ahsi sorumluluk veya ek deme ykmll doduu
veya arlat taktirde birleme karar, ancak btn ortaklarn 3/4 nn ounluu ile verilebilir. Sorumlulua ve ek deme
ykmllne mtedair hkmler birleme kararna katlmam olan ve bundan baka kararn ilan tarihinden balamak
zere ay iinde kooperatiften kacan bildiren ortaklara uygulanmaz.
E) Bir kamu tzel kiilii tarafndan devralnmak:
Madde 85 Bir kooperatifin varl, belediye, ekonomik bir Devlet kuruluu, kamu messesesi veya kamuya yararl
dernek veya cemiyetler tarafndan da devralnabilir. Bu takdirde genel kurulca alnacak kararn dalmaya ait hkmlere gre
tescil ve ilan ettirilmesi gerekir.
Bu gibi kooperatif varlnn, Devlete ait ekonomik kurulu veya herhangi bir ekonomik kurulu veya herhangi bir
dernek veya cemiyet tarafndan devralnmas hallerinde genel kurul tasfiye yaplmamasna karar verebilir.
Devir kararnn ilan edildii tarihten itibaren kooperatifin aktif ve pasifi devralana intikal etmi olur. Dalan
kooperatifin ad ticaret sicilinden sildirilir. Bu husus ayrca ilan ettirilir.
Birleen messese ile kooperatifin alacakllarndan her biri ilan tarihinden itibaren ay iinde yetkili mahkemeye
bavurmak suretiyle birlemeye itiraz edebilir. tiraz hakkndan vazgeilmedike yahut bu husustaki itirazn reddine dair
mahkemece verilen karar kesinlemedike veyahut mahkemece takdir edilecek teminat, messese veya kooperatif tarafndan
verilmedike birleme hkm ifade etmez.

SEKZNC BLM
Ticaret Bakanlnn Grev ve Yetkileri

A) Genel olarak Bakanln grev ve yetkileri:

Madde 86 Ticaret Bakanlnn kooperatifleri ilgilendiren balca grev ve yetkileri unlardr:
1. Kooperatiflere, kooperatif birliklerine, merkez birliklerine, Trkiye Milli Kooperatifler Birliine kurulu ve
organizasyonlarnda yol gstermek, tleriyle ynetimlerinde ve almalarnda yardmc olmak,
2. Kooperatifleri, birlikleri, merkez birliklerini ve Trkiye Milli Kooperatifler Birliini tefti etmek, denetlemek veya
denetlettirmek,
3. Kooperatiflerin, birliklerin, merkez birliklerinin ve Trkiye Milli Kooperatifler Birliinin dalmasn gerektiren
sebepleri mahkemeye bildirmek,
4. Kooperatiflerin, bilhassa istihsale yararl kooperatiflerin kuruluu, ncelikle kredilenmesi ve memleket yararna
faaliyette bulunmalar hususunda ilgili bakanlklar ve kurulular nezdinde gerekli teebbsleri yapmak ve koordinatr olarak
vazife grmek.
5. (Ek: 6/10/1988 - 3476/21 md.) Kooperatifler mevzuatnn uygulanmasnda ve kooperatiflerle st kurululara
yaplacak desteklemelerle ilgili kamu ve sosyal gvenlik fonlar konusunda dzenleyici tasarruflarda bulunmak.
B) Ticaret Bakanl temsilcileri ve kararlarn yrrlk art:
Madde 87 Ticaret Bakanl, kooperatiflerle, kooperatif birlikleri, merkez birlikleri ve Trkiye Milli Kooperatifler
Birliinin, genel kurul toplantlarnda temsilci bulundurur.
Genel kurul toplantlar Bakanlk temsilcisinin huzuru ile alr ve devam eder.
dare, bildirilen gnde temsilci bulunmasn salar.
 4589

(Deiik: 6/10/1988 - 3476/22 md.) Temsilciler, toplantnn kanunlara, anaszlemeye ve gndeme gre
yrtlmesini denetleme ve temin ile grevlidirler. Temsilcilerden her birine birinci derece kadrolu memur iin tesbit edilen
en yksek yurt ii harcrahnn bir gnlk tutarnn iki katn gememek zere ilgili bakanlka tespit edilen tutarda cret
denir. Bu cret grevli temsilciye denmek zere kooperatif ve st kurulularnca genel kurul ncesinde maliye veznesine
yatrlr.
Genel kurul kararlarn muhtevi tutanaklar ile toplantya katlanlarn listesi temsilciler tarafndan imzalanr. Temsilci,
genel kurulda, kanun ve anaszlemeye aykr olarak alnan kararlar hakkndaki grn tutanakla belirtmeye mecburdur.
Temsilcinin nitelii ve grevi tzkte belirtilir.
Ancak usulne uygun mracaat yapld halde, temsilci toplantya gelmez ise toplant icrasn temin etmek zere,
mahalli idare amirine durum bildirilir. Temsilci yine gelmez ise bir saat sonunda toplantya balanr.
C) rnek anaszleme hazrlanmas:
Madde 88 Ticaret Bakanl, kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Trkiye Milli
Kooperatifler Birlii iin bu teekkllerin mtalaasnn da alnmak kaydiyle rnek anaszlemeler hazrlar, yap
kooperatifleri iin bu grev Ticaret ve mar ve skan Bakanlnca mtereken kullanlr.
D) Muhasebe usul ve defterler:
Madde 89 Kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, kooperatif merkez birliklerinin ve Trkiye Milli Kooperatifler
Birliinin muhasebe usulleri ve mecbur olarak tutacaklar defterler Ticaret Bakanlnca belirtilebilir.
Vergi Usul Kanununun bu hususlarla ilgili hkmleri sakldr.
E) Tefti ve denetleme:
Madde 90 (Deiik: 3/6/2010-5983/3 md.)
lgili bakanlk; kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, kooperatif merkez birliklerinin ve Trkiye Milli Kooperatifler
Birliinin ilem ve hesaplarn ve varlklarn mfettilere, kooperatif kontrolrlerine veya denetim iin grevlendirilecek
olan personele denetlettirebilir.
(ptal ikinci fkra: Anayasa Mahkemesinin 19/1/2012 tarihli ve E.: 2010/79, K.: 2012/9 sayl Karar ile.)
Birinci fkradaki teekkller, denetim sonularna gre ilgili bakanlka verilecek talimata uymak zorundadrlar.
Yaplan denetimler sonucunda, kooperatiflerin, kooperatif birliklerinin, kooperatif merkez birliklerinin, Trkiye Milli
Kooperatifler Birliinin ve bunlarn itiraklerinin ynetim kurulu yeleri ile st dzey yneticilerinin, hukuka aka aykr
eylem ve ilemlerinin tespit edilmesi durumunda, ilgili Bakanlk, kamu yarar ve hizmet gerekleri dikkate alnarak
gecikmesinde saknca grlen hallerde ileride telafisi g veya imkansz zararlara yol almasnn engellenmesi amacyla bu
kiilerin grevlerine tedbiren son verebilir. Bu durumda ilgili Bakanlk, bir yl ierisinde olaanst genel kurul toplantsnn
yaplmas iin gerekli tedbirleri alr.
Kooperatifler ve st kurulularna kredi veren kamu kurum ve kurulular ile belediyeler ve ilgili bakanlklar; verilen
kredilerin al gayesine uygun olarak kullanlp kullanlmadn, plan ve projesine uygunluu, teknik zellikleri ve kalite
asndan denetleyebilirler.
Kooperatiflerde ve st kurulularnda grevli bulunanlar bu kurululara ait mal, para ve para hkmndeki katlar ve
gizli de olsa bunlarla ilgili defter ve belgeleri istenildiinde mfettilere, kooperatif kontrolrlerine, denetimle grevlendirilen
personele ve kredi kurulularnn denetim grevlilerine gstermek, saymasna ve incelemesine yardmda bulunmak, istenilen
bilgileri geree uygun ve eksiksiz olarak vermek ve doru beyanda bulunmakla ykmldrler.
Birinci fkradaki teekkller, ilgili Bakanlka teekkle ilikin olarak istenilen her trl bilgi, belge ve kaytlar,
tannan sre iinde tam olarak vermek zorundadr.
F) Tefti ve denetleme ile grevlendirme:
Madde 91 (Deiik birinci fkra: 6/10/1988 - 3476/24 md.) lgili bakanlk; kooperatif st kurulularn, ilgili
messeseleri ve bamsz denetim kurulularn denetleme ileri iin grevlendirebilir.
 4590

Bunlara mtaallik esaslar 90 nc madde gereince hazrlanacak tzkle belirtilir.

DOKUZUNCU BLM
eitli Hkmler
A) Siyasi faaliyet yasa:
Madde 92 (Mlga: 12/6/1997 - 4274/1 md.)
B) Muaflklar:
Madde 93 1. Kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Trkiye Milli Kooperatifler Birlii;
a) Birbirlerinden ve ortaklarndan aldklar faiz ve komsyonlar ile ortaklarna kefalet etmeleri dolaysiyle bunlardan
aldklar paralar, banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden,
b) Her nevi defterlerin ve anaszlemelerin tasdiki ve al tasdiklerinde sayfalarnn mhrlenmesi her nevi hartan
ve Damga Vergisinden,
c) Kiraya verilmedii veya irat getirmiyen bir cihete tahsis edilmedii mddete sahip olduklar gayrimenkul mallar
zerinden alnacak her trl vergilerden,
d) Ortaklarn temlik edecekleri gayrimenkuller her trl vergi ve harcndan,
Muaftr.
e) 13 nc madde gereince verilecek bildiri Damga Vergisine, dier har ve resimlere tabi deildir.
2. Gayrimenkullerin irtifak haklarnn ve gayrimenkul mkellefiyetinin kooperatiflere, kooperatif birliklerine,
kooperatif merkez birliklerine, Trkiye Milli Kooperatifler Birliine sermaye konulmas halinde bunlar Emlak Alm Vergisi
Kanununun 9 uncu maddesindeki indirimli nispetten,
3. 5422 sayl Kurumlar Vergisi Kanununun 199 sayl Kanunla deiik 7 nci maddesinin 16 nc bendindeki esaslar
dahilinde Kurumlar Vergisi muaflndan,
Faydalanrlar.
4. Kooperatifler, kooperatif birlikleri ve kooperatifler merkez birlikleri faaliyete geen st kurululara girmedikleri
takdirde, bu maddenin 1 nolu fkrasnn (b) bendi ile 2 nolu fkrasndan gayri fkralarnda yazl muaflklardan istifade
edemezler.
C) Tantma ve eitim hizmetlerini salyacak fon:
Madde 94 (Mlga: 21/2/2001 - 4629/1 md.)
D) Uyumazlklar, hakem kurullar:
Madde 95 Kooperatif organlar ile kooperatifler, kooperatiflerle bal bulunduklar kooperatif birlikleri, kooperatif
merkez birlikleri ve Trkiye Milli Kooperatifler Birlii arasnda itigal konularna giren hususlardan dolay kan
anlamazlklar, genel hkmler sakl kalmak artiyle anaszlemelerinde ngrlen hakem kurullarnca da halledilebilir.
 4590-1

E) Sakl hkmler:
Madde 96 2834 sayl Tarm Sat Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu ile 2836 sayl Tarm Kredi Kooperatifleri
Kanunu hkmleri ve 7116 sayl Kanunun yap kooperatiflerine ait hkmleri sakldr. u kadar ki, yukarda zikredilen
kanunlarda aklk olmyan hallerde bu kanun hkmleri uygulanr.
Madde 97 2834 ve 2836 sayl kanunlarla kurulan kooperatif ve kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri
halinde tekilatlanabilecekleri gibi Trkiye Milli Kooperatifler Birliine de girebilirler.
F) Anonim irket hkmlerine atf:
Madde 98 Bu kanunda aksine aklama olmyan hususlarda Trk Ticaret Kanunundaki Anonim irketlere ait
hkmler uygulanr.
G) Davalarn nitelii ve muhakeme usul:
Madde 99 Bu kanunda dzenlenen hususlardan doan hukuk davalar, taraflarn tacir olup olmadklarna
baklmakszn ticari dava saylr.
Bu davalarda basit muhakeme usul uygulanr.
H) Kaldrlan hkmler:
Madde 100 Trk Ticaret Kanununun kooperatiflere ait 6 nc fasln tekil eden 485 - 502 nci maddeleri yrrlkten
kaldrlmtr.
lgili Bakanlk:
Ek Madde 1 (Ek: 6/10/1988 - 3476/26 md.)
Bu Kanunda geen Bakanlk isimleri "lgili bakanlk" olarak deitirilmitir.
(Deiik ikinci fkra: 3/6/2010-5983/4 md.) lgili bakanlk deyiminden, bu Kanun kapsamndaki tarmsal amal
kooperatifler ve st kurulular iin Tarm ve Kyileri Bakanl, yap kooperatifleri ve st kurulular iin Bayndrlk ve
skan Bakanl ve dier kooperatifler ve st kurulular iin ise Sanayi ve Ticaret Bakanl anlalr.
Cezai sorumluluk:
Ek Madde 2 (Ek: 6/10/1988 - 3476/26 md.; Deiik: 23/1/2008-5728/340 md.)
1. 8 inci maddenin nc fkrasna, 16 nc maddenin beinci fkrasna, 56 nc maddenin altnc fkrasna, 59 uncu
maddenin drdnc, altnc, yedinci ve sekizinci fkralarna ve 90 nc maddenin beinci fkrasna aykr hareket eden
kooperatif ve st kurulularnn ynetim kurulu yeleri ve memurlar aydan iki yla kadar hapis ve elli gnden beyz
gne kadar adl para cezas ile cezalandrlrlar.
2. Genel kurulu olaan toplantya armayan ynetim kurulu yeleri ile 2 nci maddenin drdnc fkrasna, 8 inci
maddenin ikinci fkrasna, 16 nc maddenin birinci fkrasna, 66 nc maddenin ikinci fkrasna ve 90 nc maddenin nc
fkrasna aykr hareket eden kooperatif ve st kurulularnn ynetim kurulu yeleri alt aya kadar hapis ve otuz gnden
yz gne kadar adl para cezas ile cezalandrlrlar.
3. 56 nc maddenin ikinci ve drdnc fkralarna, 66 ve 67 nci maddeye aykr hareket eden kooperatif ve st
kurulularnn denetim kurulu yeleri bir aydan alt aya kadar hapis ve otuz gnden yz gne kadar adl para cezas ile
cezalandrlrlar.
lgili bakanlk, kooperatifler ve st kurulularnn ynetim ve denetim kurulu yeleri ile memurlar hakknda
grevlerine ilikin olarak iledikleri sulardan dolay alan kamu davalarna katlma talebinde bulunabilir.
 4590-2

Badamayan grevler
Ek Madde 3 (Ek: 29/3/2011-6215/18 md.)
Kooperatifler ve st kurulularnn ynetim kurulu yeleri ve denetileri; bu kooperatiflerin ve st kurulularnn
hissedar olduklar irketlerde, katldklar vakflarda ve dier teekkllerde ynetim kurulu yesi veya deneti olamazlar,
personel olarak yahut baka bir ekilde cretli grev alamazlar.
Birinci fkrada belirtilen dier grevleri bulunmasna ramen kooperatif ve st kurulularnda ynetim kurulu yesi
veya deneti olarak seilenler, seildikleri tarih itibariyle dier grevlerinden ayrlmak zorundadrlar. Bu grevlerinden
ayrlmayanlarn ynetim kurulu yeliine veya denetilie seilmelerine ilikin ilemler hkmszdr. Seildikten sonra
birinci fkradaki dier grevleri edinen kooperatif ve st kurulularnn ynetim kurulu yeleri ve denetilerinin sonradan
edindikleri grevlere ilikin seilme veya grevlendirme ilemleri ile szlemeler de hkmszdr. Ynetim kurulu yeliine
veya denetilie seilme ilemleri bu ekilde hkmsz olanlarn yerlerine yedekleri arlr.
Kooperatifler ve st kurulularnn ynetim kurulu yeleri ve denetilerinin fiilen bu grevleri yrttkleri dnemde;
bunlarn e ve ikinci derece dhil kan ve kayn hsmlar, bu kooperatifler ve st kurulular ile % 50den fazla hissedar
olduklar irketlerde, katldklar vakflarda ve dier teekkllerde ynetim kurulu yesi veya deneti olamazlar, personel
olarak veya baka bir ekilde cretli olarak ie alnamazlar.
Bu madde hkmlerine aykr uygulamalar denetiler tarafndan aratrlr.
Birinci fkraya aykr olarak grev yapmakta olanlar, bu maddenin yrrle girdii tarihten itibaren ay ierisinde
bu grevlerinden sadece birisini tercih ederek dierlerinden ayrlrlar. Sresi ierisinde tercihte bulunmayanlarn seilmi
olduklar kooperatif veya st kurulularndaki ynetim kurulu yelii veya denetilik grevleri dndaki dier grevlerinin
tamam kendiliinden sona erer.
niversitelerin ynetim kurulunda ye bulundurma hakk
Ek Madde 4 (Ek: 20/2/2014-6525/9 md.)
niversiteler bu Kanunun 9 uncu maddesine gre ortak olduklar kooperatiflerin ynetim kurullarnda ye tam
saysnn ounluunu gememek zere ye bulundurabilirler. Bu hakkn kullanmak isteyen niversiteler, ynetim kurulu
yelerinin seilecei genel kurula adaylarn nerir. Genel kurul, bu ekilde seilecek yeleri niversitelerce nerilen adaylar
arasndan seer. niversitenin nerecei adaylarda kooperatife ortaklk art aranmaz.
Bu ekilde seilen ynetim kurulu yeleri, genel kurul tarafndan seilen dier yelerin hak, yetki ve grevlerini
haizdir. niversiteler, bu yelerin kooperatif ynetim kurulu yesi sfatyla iledikleri fiillerden ve yaptklar ilemlerde n
dolay kooperatife ve onun alacakllaryla ortaklarna kar sorumludur. niversitenin rcu hakk sakldr.
 4590-3

Geici Hkm:
Geici Madde 1 (24/4/1969 - 1163 sayl Kanunun kendi numarasz geici maddesi olup teselsl iin
numaralandrlmtr; Deiik: 16/11/1971 - 1496/1 md.)
Halen kurulu ve faaliyette bulunan kooperatifler szlemelerini sene iinde bu kanun hkmlerine intbak
ettirmek zorundadrlar. Bu hususa riayet etmiyen kooperatifler dalm saylrlar. Kanunen tasfiye ile vazifelendirilmi
kimseler tarafndan dalmadan balyarak iki ay iinde tasfiyeye geilmedii takdirde Ticaret Bakanl veya Hazine
tarafndan mahkemeden tasfiye memuru atanmas istenebilir.
Anaszlemelerini bu kanuna intbak ettirmek iin kooperatiflerin yapacaklar genel kurullar, olaan genel kurullarn
usul ve ounluuna gre toplanr ve karar verilir.
Geici Madde 2 (Ek: 8/6/1981 - 2475/2 md. ile gelen geici md. hkm olup madde numaras teselsl
ettirilmitir.)
Bu Kanunun yaymndan nce kurulmu bulunan ve Kamu Kurulularndan kredi alan yap kooperatiflerinin
anaszlemelerindeki 1163 sayl Kooparatifler Kanununun bu Kanunla deiik 52 nci maddesine aykr hkmler, herhangi
bir ilem yaplmakszn anlan maddeye gre dzeltilmi saylr.
Geici Madde 3 (Ek: 3/6/2010-5983/5 md.)
1163 sayl Kooperatifler Kanununun ek 1 inci maddesi uyarnca Sanayi ve Ticaret Bakanlnca yap kooperatifleri
ve st kurulular ile ilgili balatlm veya planlanm i ve ilemler ile bunlara dair her trl hak, yetki ve grevler
Bayndrlk ve skan Bakanlna devredilmitir. Bayndrlk ve skan Bakanl, Sanayi ve Ticaret Bakanlnca balatlm
veya planlanm i ve ilemleri yrtmeye, bunlar hakknda yeni i ve ilemler yapmaya, gerekli grlenleri tasfiye etmeye
yetkilidir.
Bayndrlk ve skan Bakanl; Kooperatifler Kanununun ek 1 inci maddesi uyarnca yaplan i ve ilemlerden dolay
Sanayi ve Ticaret Bakanlnn taraf olduu ilemlerde ve szlemelerde taraf olur ve bu Bakanlk leh ve aleyhine alm ve
bu maddenin yrrle girmesinden nce bu Bakanlk tarafndan yaplm olan i ve ilemler sebebiyle alacak olan
davalarda kendiliinden taraf sfatn kazanr.
Bu madde ile devredilmesi ngrlen her trl ileme ilikin evrak ile dava dosyalar ve sair malzemenin devri,
Bayndrlk ve skan Bakanl ile Sanayi ve Ticaret Bakanlnca mtereken belirlenecek usul ve esaslara gre
gerekletirilir.
Geici Madde 4 (Ek: 3/6/2010-5983/5 md.)
Bayndrlk ve skan Bakanlnn personel ve tekilat yaps, yap kooperatifleri ile ilgili olarak bu Kanun ile verilen
grevleri yrtmeye hazr hle getirilinceye kadar, hizmetine ihtiya duyulan personel, her trl zlk haklar sakl kalmak
kaydyla Sanayi ve Ticaret Bakanlnca, Bayndrlk ve skan Bakanl emrinde bu maddenin yrrlk tarihinden itibaren
bir yl sre ile geici olarak grevlendirilir.
 4590-4

Geici Madde 5 (Ek: 20/2/2014-6525/10 md.)

Bu Kanunun ek 4 nc maddesi hkmne gre orta olduu kooperatifin ynetim kurulunda ye bulundurmak
isteyen niversitenin, kooperatife yazl talebini izleyen iki ay iinde toplanacak ekilde genel kurul, ynetim kurulunca
toplantya arlr. Bu sre iinde genel kurul toplanamad takdirde, ilgili niversite tarafndan Bakanla yaplacak bavuru
zerine, genel kurulu ar yetkisi bavuru sahibine verilebilir. Bu toplant gndeminde, kooperatif ana szlemesinin bu
Kanunun ek 4 nc madde hkmne intibaknn ve ynetim kurulu ye seiminin bulunmas zorunludur. Mevcut ynetim
kurulu yelerinin grevi bu genel kurulun toplant tarihinde sona erer.
Kooperatiflerin birinci fkra uyarnca yapacaklar genel kurul, olaan genel kurullarn usul ve ounluuna gre
toplanr ve karar verir.
) Yrrle girme:
Madde 101 Bu kanun yaymland tarihten 3 ay sonra yrrle girer.
I) Kanunu yrtecek makam:
Madde 102 Bu kanun hkmlerini Bakanlar kurulu yrtr.
 4591

24/4/1969 TARH VE 1163 SAYILI KANUNA LENEMEYEN HKMLER:

1 6/10/1988 tarihli ve 3476 sayl Kanunun Geici Maddeleri:

Geici Madde 1 Unvanl 1 inci maddede belirlenen esasa uymayan kooperatifler ve st kurulular, anaszleme
deiiklii yapmak suretiyle unvanlarn alt ay iinde bu Kanuna uygun hale getirerek tescil ettirmek zorundadrlar.
Bu Kanunun 14 nc maddesiyle deitirilen 56 nc maddenin birinci fkrasnn (2) numaral bendine gre, ayn trde
birden fazla kooperatifte ynetim kurulu yesi olanlar, Kanunun yrrle girmesini takip eden 3 ay ierisinde bu
yeliklerinden yalnz birini tercih ederek dierlerinden ayrlrlar.
Geici Madde 2 Bu Kanunun yrrlk tarihinden nce tzelkiilik kazanm olan kooperatif st kurulular bu
Kanun hkmlerine gre kurulmu saylr.
Geici Madde 3 Halen kurulmu ve faaliyette bulunan kooperatifler,anaszlemelerini iki yl ierisinde bu Kanun
hkmlerine intibak ettirmek zorundadrlar. Bu hususa riayet etmiyen kooperatifler dalm saylr. Kanunen tasfiye ile
grevlendirilmi kimseler tarafndan dalmadan balyarak iki ay ierisinde tasfiyeye geilmedii takdirde, ilgili bakanlk
veya Hazine tarafndan mahkemeden tasfiye memuru atanmas istenebilir.
Anaszlemelerini bu Kanuna intibak ettirmek iin kooperatiflerin yapacaklar genel kurullar, olaan genel kurullarn
usl ve ounluuna gre toplanr ve karar verirler.
 4592

1163 SAYILI KANUNA EK VE DEKLK GETREN MEVZUATIN VEYA

ANAYASA MAHKEMES PTAL KARARLARININ
YRRLE GR TARHLERN GSTERR LSTE

Deitiren Kanunun/KHKnin
1163 sayl Kanunun deien Yrrle Giri
veya ptal Eden Anayasa
veya iptal edilen maddeleri Tarihi
Mahkemesi Kararnn Numaras
1496 Geici Madde 10/8/1971

2475 52, Geici Madde 10/6/1981

3381 19 25/6/1987
Ek Madde 2nin drdnc
25/4/1989
3476 bendinin ikinci fkras
Dier hkmleri 25/10/1988

4274 92, Ek Madde 2 17/6/1997

4363 19 2/6/1998
1/1/2002 tarihinden
4629 83, 94 geerli olmak zere
3/3/2001
5146 1, 9 7/5/2004

5728 25, 56, 62, Ek Madde 2 8/2/2008

5983 48, 81, 90 13/6/2010

Ek Madde 1, Geici Madde 3,
13/12/2010
6172 Geici Madde 4
77 22/3/2011

6215 Ek Madde 3 12/4/2011

6525 Ek Madde 4, Geici Madde 5 27/2/2014

7033 45 1/7/2017