Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Proyecto Agrocyt-013-2003
Este documento no es lucrativo, mas bien pretende ser una gua para docentes, estudiantes, agrnomos,
investigadores e interesados en reconocer por sus sntomas en los diferentes cultivos las principales
enfermedades y su agente causal, segn su nombre cientfico y el nombre comn de la enfermedad que causa.
En el pasado, Monterroso y Pareja (1985) hicieron el esfuerzo de recopilar en un inventario preliminar, las
principales enfermedades de los cultivos de Guatemala y en base a este se ha hecho posible ahora, haciendo uso
de la nueva tecnologa, para presentar en forma pictrica los sntomas de cada una de las enfermedades en los
diferentes cultivos.
Esperamos con ello contribuir al conocimiento de la informacin tcnico cientfica actualizada de los nombres
Los recopiladores.
Ing. Danilo Ernesto Dardn Avila Investigador Agrcola del Instituto de Ciencia y Tecnologa Agrcolas
Ing. Gustavo Adolfo Alvarez Catedrtico de Fitopatologa- Facultad de Agronoma, Universidad de San Carlos
I
Contenido
Captulo I II
1.2.2 Pudricin del tallo Rhyzoctonia solani = Sclerotium irregulari = Rhizoctonia microsclerotia =
heterostrophus (teleomorfico) 4
II
1.3.3 Pudricin del grano Aspergillus spp. ; Cephalosporium (Acremonium) maydis 5
1.5.1 Roya negra del tallo Puccinia graminis = Puccinia graminis f.sp. tritici 8
1.5.5 Pudricin del grano y la raz Fusarium sp. (Anamorfico) Gibberela zeae (Teleomorfico). 9
2.2.1 Tizn de la hoja Septoria apiicola = Septoria apii = Septoria apii graveolens 11
III
2.3 Repollo Brassica oleracea var capitata; Brcoli Brassica oleracea var italica; Coliflor
IV
2.9.1 Tizn tardo Phythoptora infestans = Peronospora infestans 16
V
3.2 Chile Capsicum Nahum 21
3.3.4 Mal del semillero Pythium sp.; Rhyzoctonia solani; Fusarium sp. 23
3.4 Meln, pepino y sanda (Cucumis melo; Cucumis sativus; Citrullus vulgaris) 24
VI
4.1.3 Pudricin amarga Glomerella cingulata (teleomorfico) Colletotrichum gloesporoides (anamorfico) 27
VII
5.1 Banano Musa sp. 32
5.1.2 Sigatoka negra Mycosphaerella fijiensis var diformis (teleomorfico); Cercospora fijiensis =
IX
5.12.1 Mancha foliar y del fruto Cercospora sesami (anamorfico) 42
X
Captulo I Enfermedades de los cultivos de granos bsicos
1
1.2 Frijol (Phaseolus vulgaris)
(teleomorfico o sexual)
Foto 5 Sntomas en plantas y races (original de Karen Rane and Gail Ruhl, Departament of Botany and Plant
2
1.2.4 Roya Uromyces phaseoli
3
1.2.6 Mosaico Dorado Begomovirus
(Originales de gemini.biosci.arizona.edu)
4
1.3.2 Mancha caf Helminthosporium maydis = Bipolaris maydis (anamorfico)
5
1.3.4 Pudricin por Diplodia zeae; Penicillium spp.
(Originales Shroomery.org)
6
1.3.6 Pudricin de grano Gibberella zeae (Teleomorfico) Fusarium graminearum
(anamrfico)
7
1.5 Trigo (Triticum sativum)
1.5.1 Roya negra del tallo Puccinia graminis = Puccinia graminis f.sp. tritici
(Original va rural.com.ar)
8
1.5.4 Mancha de la hoja Septoria tritici
1.5.5 Pudricin del grano y la raz Fusarium sp. (Anamorfico) Gibberela zeae (Teleomorfico)
(Original zoetecnocampo)
9
Captulo II Enfermedades de Hortalizas clima Templado
10
2.2 Apio (Apium graveolens)
2.3 Repollo Brassica oleracea var capitata; Brcoli Brassica oleracea var italica;
11
2.3.2 Tizn de la hoja Alternaria brassicae
12
2.4 Ayotes o calabazas Cucrbita pepo
13
2.6 Arveja y arveja china (Pisum sativum)
14
2.7 Fresa (Fragaria sp.)
15
2.9 Papa Solanum tuberosum
2.9.2 Pudricin del tubrculo, de la raz, la base del tallo Rhyzoctonia solani (anamorfico)
(original redepapa.org)
16
2.9.3 Moco de la papa Ralstonia solanacearum = Pseudomonas solanacearum
(Original redepapa.org)
17
2.9.6 Virus X de la papa Potexvirus
(Original plantdepommedeterre.org)
2.10.2 Pudricin de la raz y la base del tallo Rhyzoctonia solani (anamorfico) Thanatephorus
cucumeris (teleomorfico)
18
2.10.3 Roya Uromyces fabae
Foto 64 Sntomas en la hoja (original Faculty of Biology - University of Konstanz)
19
2.12 Zanahoria Daucus carota
20
3.2 Chile Capsicum annum
21
3.3 Tomate Lycopersicum esculentum
22
3.3.4 Mal del semillero Pythium sp.; Rhyzoctonia solani; Fusarium sp.
(Original inra.fr)
23
3.4 Meln, pepino y sanda (Cucumis melo, Cucumis sativus, Citrullus vulgaris)
(teleomorfico)
24
3.4.3 Tizn Alternaria cucumerina
25
Capitulo IV Enfermedades de Frutales deciduos
26
4.1.3 Pudricin amarga Glomerella cingulata (teleomorfico) C. gloesporoides (anamorfico)
27
4.2 Durazno Prunus domestica
carpophila (teleomorfico)
(Original inra.fr)
28
4.2.3 Marchitez lenta Armillaria sp.= Clitocybe sp.; Rosellinia sp.
(Original ent.uga.edu)
29
4.4 Pera (Pyrus comunis)
Foto 101 Sntomas en las hojas (original North Carolina State University)
30
4.5 Aguacate (Persea americana)
(original infoagro.com)
31
V- Enfermedades de cultivos de clima clido
musicola (anamorfico)
Foto 109 Sntomas en la hoja (original viarural.com.ar) Foto 110 Sntomas en la planta
(original foniap.gov.ve)
32
5.1.3 Mal de Panam Fusarium oxysporium var cubense
Foto 111 Sntomas en el corte del tallo (original up.ac.za)
palmivora
33
5.3 Coco Cocus nucifera
Foto 114 Sntomas en corte de tallo ( fao.org) Foto 115 Sntomas en la planta (ecoport.org)
34
5.5 Pia Ananas comosus
35
5.6 Uva Vitis americana
Foto 122 Sintomas en las hojas Foto 123 Sntomas en los frutos
(original Inra.fr)
36
5.7 Cafe Coffea arabiga
37
5.7.3 Ojo de gallo Mycena citricolor (anamorfico) Omphalia flavida (teleomorfico)
Foto 128 sntomas en los frutos Foto 129 Sntomas en las hojas
(original ecoport.org)
38
5.8 Caa de azcar
39
5.9 Cacao Theobroma cacao
40
5.10. Hule Hevea brasiliensis
Foto 137 Sntomas en la planta Foto 138 Sntomas en el interior del tallo
(original ces.ncsu.edu)
41
5.11.2 Virus del mosaico del tabaco Tobamovirus
5.12.1 Mancha foliar y del fruto Cercospora sesami (anamorfico); Mycosphaerella sesami
(teleomorfico)
42
5.13 Soya Glycine max
(original cipo.mcsu.edu)
43
5.1.3.4 Mildiu Peronospora manchurica
5.14 Yuca
44
VI Cultivos forrajeros
45
VII- Bibliografa
1- http://www.aggie-horticulture.tama.edu/aggie-horticulture.tama.edu/leaves/19b.html
2- http://www.agroterra.com/plagasyenfermedades/detalles_pe.asp?idpe=75#
3- http://www.aps.org/aps.org/armillaria/text/fig07.htm
4- http://www.aps.org/aps.org/when_do_pg4.htm
5- http://www.atcitrus.com/atcitrus/gomosis.htm
6- http://www.avrdc.org/lc/cucurbits/alternaria.htm
7- http://www.biltek.tubitak.gov.tr/calilar/fungi/plasmodiophora.htm
8- http://www.btmy.purdue.edu/btmy.purdue.edu/soybean/soybean.htm/small/rhizoctonia.jpg
9- http://www.ca.uky.edu/agc/pubs/id/id121.htm
10- http://www.caf.wvu.edu/kearneysville/wvufarm11.htm
11- http://www.caf.wvu.edu/kearneysville/wvufarm13.htm
12- http://www.cce.cornell.edu/cce.cornell.edu/index.php1010049.jpg
13- http://www.ceniap.gov.ue/bdigital/monografias/biblio/sigatoka.yaracvy.htm
14- http:// www.ces.ncsu.edu/depts/pp/bluemold/thedisease.php
15- http://www.ces.ncsu.edu/depts/pp/notes/ornamenta/odin011.htm
16- http://www.cipm.mcsu.edu/ent/ssdw/soyaatlas.htm
17- http://www.cybersciences.com/cyber/3.0/n2639.asp
18- http://www.dekalb.de/undernehmen/ht.html
19- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20165
20- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20254
21- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20307
22- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20312
23.- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20316
24- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20394
25- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20397
26- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdbid=20419
27- http://www.ecoport.org/ep?searchtype=pdb?pdb&author=kranz%20j&authorwild=ma/
46
sclerospora-sorgui.htm
28- http://www.edis.ifas.ufl/sc008.htm
29- http://www.edis.ifas.ufl/vh050.htm
30-http://www.edis.ifas.ufl.edu/images/1551323096.htm
31- http://www.ent.uga.edu/ent.uga.edu/images/armillaria_fig4al.jpg
32- http://www.ent.uga.edu/ent.uga.edu/images/armillaria_fig16l.jpg
33- http://www.extento.hawai.edu/kbase/ukw/files/pictures/img0006.jpg
34- http://fao.org/docrep/006/y4360e/y4360e0g.htm
35- http://www.forestryimages.org/browse/detail.cfm?imgnum=1436166
36- http://www.gaipm.org/id/appled.html
37- http://www.gov.mb.ca/agriculture/news/topics/daa67d03.htm
38- http://www.gov.on.ca/gov.on.ca/english/crops/facts/01-083.htm
39- http://www.gov.on.ca/omafra/english/crops/facts/00-045.html
40- http://www.gov.on.ca/omafra/french/crops/facts/00-096.htm#fig13
41- http://www.infoagro.com/frutas/frutas_tropicales/aguacate.htm#94
42- http://www.inra.fr/inra.fr/hyp3/pathogene/6altbra.htm
43- http://www.inra.fr/inra.fr/hyp3/pathogene/6altdan.htm
44- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/pathogene/3heltur.htm#haut maydis
45- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/images/6030610.jpg
46- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/images/6030824.jpg
47- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/images/6032053.jpg
48- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/images/6037102.jpg
49- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/images6063762
50- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/images6030763
51- http://www.inra.fr/internet/produits/hyp3/images6033451
52- http://www.inta.gov.ar/inta.gov.ar/galera/galimagenferm.htm
53- http://www.inta.gov.ar/inta.gov.ar/emp/foto/actpap7servdiag.htm
54- http://www.maga.gob.gt/download/upie/fotos2/vac.jpg
55- http://www.maga.gob.gt/download/upie/fotos2/vmca.jpg
56- http://www.mejoravegetal.criba.edu/ar/semillap/sanidad/sanidad.htm
47
57- http://www.mkk.szie.ho/mkk.szie.ho/gvumoles/szamoch/nowed.htm
58- http://www.mycocondroz.be/champignons/p/inventaire.html
59- http://www.oardc.ohio-state.edu/cocoa/blackpod.htm
60- http://www.oardc.ohio-state.edu/drechslera=bipolaris.htm
61- http://www.oirsa.org/publicaciones/vifinex/manuales-1999/manual04.htm
62- http://www.oirsa.org/publicaciones/vifinex/manuales-2002panama/cucurbitaceas-0504.htm
63- http://www.orbita.starmedia.com/aldocova/pathos/fungi/manpa.htm
64- http://www.outreach.missouri.edu/outreach.missouri.edu/witches%20broom.jpg
65- http://www.plantde pomme de terre.org/eng/diseases/virus.htm
66- http://www.public.iastate.edu/tcharrin/cacao.htm
67- http://www.pv.fagro.ed.uy/fitopato/cursos/fitopato/practicas/bacterias.html
68- http://www.pv.fagro.edu.uy/pv.fagro.edu.uy/sintomashongos.html
69- http://www.redepapa.org/cancros.html
70- http://www.redepapa.org/enrolamiento.htm
71- http://www.redepapa.org/piernanegra1.htm
72- http://www.rbgsyd.nsw.gov.au/conservation_research/pland_pathology_research/
soilborne_plant_diseases/vietnam_template3/sclerotinia-sclerotium.htm
73- http://www.rmv.gov.ve/noticias/?act=st&f=21&t=14041
74- http://www.rest2.agr.ca/rest2.agr.ca/pubs/phhandbook/ch_disea_c.htm
75- http://www.rothamsted.bbsrc.ac.uk/rothamsted.bbsrc.ac.uk/nyellow.php
76- http://www.shroomery.org/index/par/23418
77- http://www.srs.dl.ac.uk/srs.dl.ac.uk/anrep99/00/apple_tree.jpg
78- http://www2.tau.ac.il/lifesci/plansci/as/index.asp
79- http://www.up.ac.za/academic/fabi/banana/img/hifi/imgs.jpg
80- http://www.up.ac.za/academic/fabi/banana/img/diseases/hifi/imgs.jpg
81- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/
alternaria-porri.htm
82- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/ Alternaria
solani.htm
83- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/
48
ascochyta-pisi.htm
84- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/
bremia-lactucae.htm
85- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/
clasterosporium-carpophilum.htm
86- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/
colletotrichum-lagenarium.htm
87- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/colletotrichum
lindemutianum.htm
88- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/drechslera-
oryzae.htm
89-http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/
mycosphaerella-fijiensis.htm
90- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/..
peronospora-destructor.htm
91- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/phythopthora
cactorum.htm
92- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/ agricultura/frutales/plantas/hongos/
Plasmopara-viticola.htm
93- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plantas/hongos/
pobredumbres.htm
94- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plantas/hongos/
pseudoperonospora-cubensis.htm
95- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/puccinia
graminis.htm
96- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/pyricularia-
. oryzae.htm
97- http://wwwviarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/septoria.
chrysanthemi.htm
49
98- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/sphaceloma
fawceti.htm
99- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/sphaceloma
-persea.htm
100- http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/...
thanatephorus-cucumeris.htm
101-http://www.viarurual.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/...
uromyces.viciae-fabae.htm
102-http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/venturia
inaequalis.htm
103-http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/frutales/plagas/hongos/venturia
pirina.htm
104-http://www.viarural.com.ar/viarural.com.ar/agricultura/papa/nematododelajo.htm
105-http://www.yangpara.com/geanaral/disease.htm
106-http://cropdisease.cropsci.ujuc.edu/soybean/purple-seed-stain.html
107-http://edis.ifas.ufl.edu/images/=24578769
108-http://fuv.hivolda.no/prosjekt/espelra/sopptoerraate.htm
109-http://gemini.biosci.arizona.edu/gemini.biosci.arizona.edu/viruses/bgymv.bgymv.do_th.gif
110-http://ipm.ncsu.edu/corn/diseases/corn_diseases.html#e?k_rots
111-http://ohioline.osu.edu/ac-fact/0033.htm
112-http://pv.fagro.edu.uy/pv.fagro.edu.uy/practicas/hongos.html
113-http://ss.ngri.affrc.go.jp/disease/de5.htm
114-http://vegetablemdonline.ppath.cornell.edu/factshheets/beans-bactbligths.htm
50