8.

ALEKSANDER WIELKI NOTATKA

______________________________________________________________________________

1. Macedonia przed Aleksandrem Wielkim

a) Macedonia bya niewielkim krajem na pnocy Pw. Bakaoskiego
b) bya to monarchia krlowie pochodzili z rodu Argeadw. Kolejnych monarchw wybiera lud
macedooski. Lud mia prawo sdzid krla za zdrad i pozbawid go wadzy. Na dworze nie
obowizywa ceremonia dworski. Pierwszym wadc historycznym by Perdikas VIII w. p.n.e
c) due znaczenie miaa arystokracja, ktra dzierya wikszod ziemi i tworzya oddziay konnicy
macedooskiej (tzw. towarzysze krla hetajrowie); klasa rednia tworzya oddziay piechoty, ktra
walczya w formacji falangi (piesi towarzysze krla pedzetajrowie).
d) Aleksander I (498 454 r. p.n.e.) uzna zwierzchnictwo Persji, utrzymywa dobre stosunki z
Atenami. Odda Grekom due zasugi podczas wojen grecko perskich za co Jego rd nazwano
Hellenem i pozwolono uczestniczyd w igrzyskach w Olimpii. Macedooczycy zafascynowali si
wwczas kultur Grecji.
c) Archelaos I (413 399 r. p.n.e.) zaoy stolic miasto Pella, zorganizowa pierwsze igrzyska ku
czci Zeusa i muz w Dion.
d) Filip II (360/359 336 r. p.n.e.) zreorganizowa system rzdw:
zakooczy lokalne wanie,
przesiedla ludnod na masow skal,
utworzy korpus paziw synowie arystokratw, ktrzy przygotowywali si do suby
paostwowej na dworze krlewskim; byli zakadnikami krla, ktry mia gwarancj, e ich rodziny
si nie zbuntuj,
reforma wojskowa:
o wprowadzi duo taosz lekkozbrojn piechot
o uzbroi piechot w sarisy 7-o metrowe wcznie
o zreorganizowa falang ilod szeregw wzrosa do 16
o wyposay armi w machiny oblnicze do zdobywania fortyfikacji
podboje Filipa II:
o podbi swoich ssiadw, min. Trakw,
o opanowa Chalkidyk i Tesali
o podbj Grecji 339 338 r. p.n.e.
Najsilniejszymi paostwami Grecji w drugiej poowie IV w. p.n.e. byy Teby i Ateny.
W Atenach przeciwko Filipowi II wystpowa Demostenes, ktry na Zgromadzeniu
Ludowym wygasza przemwienia ostrzegajce przed krlem Macedonii, i nawoujce
do zaatakowania Macedonii, nazwane filipikami.
W 339 r. p.n.e. armia macedooska wkroczya do Grecji. Wwczas powsta sojusz ateosko
tebaoski.
w 338 r. p.n.e. Filip II pokona Grekw w bitwie pod Cheronej
w 337 r. p.n.e. utworzy Zwizek Koryncki, w skad ktrej miay wejd wszystkie poleis
greckie. Zostay zobowizane do respektowania powszechnego pokoju w Grecji i
przymierza z Macedoni. Filip II zosta hegemonem i naczelnym dowdc wojsk.
Zwizek Koryncki i Macedonia wypowiedziay wojn Persji by pomcid zniszczenia
 wityo greckich podczas wojen grecko perskich. Zanim doszo do wyprawy Filip II
zosta zamordowany.
2. Podboje Aleksandra Macedooskiego
a) Aleksander Macedooski by synem Filipa II. Jego nauczycielem by najsawniejszy filozof grecki
Arystoteles. Aleksander zosta krlem w 336 r. p.n.e. mia 20 lat. Poleis greckie staray
wykorzystad zmian na tronie macedooskim i podniosy bunt. Aleksander stumi go i nakaza
zburzyd Teby, a Tebaoczykw sprzeda w niewol. Nastpnie Mody krl chcia spenid marzenie
ojca i pokonad Persj.
b) W 334 r. p.n.e. rozpocz wypraw przeciwko Persji (334 323 p.n.e.)
Data Wydarzenie
334 r. p.n.e. przeprawa armii do Azji Mniejszej. Armia liczya 30 50 tys. ludzi.
bitwa nad rzek Granikos pokona wojska perskich satrapw i otworzy
sobie drog do opanowania caej Azji Mniejszej,
we frygijskim miecie Gordion przeci wze gordyjski.
333 r. p.n.e. bitwa pod Issos w Cylicji pokona Dariusza III. Wzi do niewoli syna, on i
matk krla krlw. Skierowa si na poudnie w kierunku Syrii i Fenicji. Miasta
poddaway mu si z wyjtkiem Tyru., ktry musia zdobyd. Zaj Egipt. Zosta
przyjty jako wyzwoliciel, nastpca faraona i syn boga Amona. Zaoy miasto
Aleksandri w delcie Nilu i koronowa si na faraona.
331 r. p. n.e. bitwa pod Gaugamel w Mezopotamii decydujca bitwa kampanii. Pokona
Dariusza III, ktry przey bitw lecz zosta zamordowany przez satrap Bessosa.
Aleksander zaj stolic w Suzie. Zdoby tam nieprzebrane zasoby zota i srebra, z
ktrych kaza wybid monety ze swoim imieniem.
330 r. p.n.e. Aleksander zdoby Persepolis i spali paac Kserksesa w odwecie za spalenie
Aten przez tego krla w V w. p.n.e. Aleksander uzna si za spadkobierc krla
krlw.
do 327 r. zdoby wschodnie satrapie Persji i uderzy na Indie. Zaoy okoo 70 miast
p.n.e. nazwanych od jego imienia Aleksandri. Na podbitych ziemiach pozostawia
macedooskie zaogi i osadnikw.
326 r. p.n.e. Mimo zwycistw postanowi si z nich wycofad onierzy trapiy choroby
tropikalne, nie chcieli duej walczyd, a sam Aleksander nie spodziewa si tak
zaartego oporu i tak duego paostwa. Powrt zabra 1,5 roku.
325 323 r. Po powrocie do Suzy polubi crk Dariusza III, a swoim oficerom nakaza
p.n.e. polubienie przedstawicielek arystokracji perskiej. Stolic imperium zosta
Babilon. Aleksander zamierza podbid Kartagin i Itali w tym celu w miastach
fenickich nakaza budowad wielk flot. Zmar w 323 r. p.n.e. na skutek zoliwej
gorczki. Mia niecae 33 lata.

4. Imperium Aleksandra Macedooskiego

a) obszar imperium paostwo graniczyo z Morzem Adriatyckim na zachodzie, rzek Indus na
wschodzie. Sigao od Kaukazu na pnocy po poudniow granic Egiptu na poudniu,
b) imperium zamieszkiway ludy o rnym pochodzeniu etnicznym i mwice rnymi jzykami,
posiadajce rna kultur,
c) legitymizacja wadzy Aleksandra:
uzna si za kontynuatora Dariusza III i jego mciciela pomci mierd krla skazujc na
mierd jego zabjc,
oeni si z crk Dariusza III Roksan chcia zaznaczyd, e jest spadkobierc perskiego
krla,
d) pozostawi na stanowiskach persk arystokracj, wymagajc od niej przysigi wiernoci; modzie
persk wcieli do armii macedooskiej i ja przeszkoli
e) pozostawi perski system administracyjny,
f) przyj perski ceremonia dworski,
g) popiera zawieranie mieszanych maeostw midzy macedooskimi i greckimi onierzami, a
przedstawicielkami arystokracji paostwa perskiego. Celem bya integracja.
h) Aleksandra ogoszono bogiem i rozpoczto kult jego osoby by scementowad paostwo.