JEO 152 / MAS

1. HARTA BLGS ve TOPORAFK HARTALAR

Harita nedir?
Yeryznn veya bir parasnn belli bir orana gre kltlerek ve belirli iaretler kullanlarak yatay
dzlem zerinde gsterilmesine harita ad verilir.

Deiik amalara ynelik haritalar bulunmaktadr. Bunlardan bazlar;

- Corafik haritalar; Fiziki, Siyasi, Nfus, Sanayi v.s.
- Meteorolojik haritalar
- Toporafik haritalar
- Jeolojik haritalar v.s.

lek nedir?
Bir yeryz parasnn (veya bir cismin) plan, maket veya harita gibi yntemlerle gsterilmesi iin
kullanlan byltme veya kltme oranna lek denir. rnein: 1/5000. lei ifade etmek iin
kullanlan bu oranda, paydann deeri ne kadar bykse lek o kadar kktr.

rnek: 1/500 > 1/5000 > 1/50000

Daha byk lekli Daha kk lekli
Daha detayl Daha kapsaml

Haritalarda iki eit lek kullanlabilir. Bunlar;

- izgisel lek r:

0 1 km

- Kesir lek r: 1/25000

lein anlam nedir?

Paydaki deer, paydadaki deerin harita zerindeki ayn birimden karldr. Yani, Pay=harita
zerindeki uzunluk, Payda=arazi zerindeki uzunluk.

rnek: 1/25000 lekli bir haritada harita zerindeki 1 birimlik (cm) uzunluk, gerekte yani arazide 25000
birim (cm)e karlk gelir.

Toporafik haritalar:
Yeryznn veya bir parasnn morfolojik (ekilsel) yapsnn belli bir lek iinde e ykseklik erileri
yardmyla yatay dzlem zerinde gsterilmesiyle elde edilen haritalara toporafik haritalar denir.
Toporafik haritalar zerinde, yeryznde bulunan tm unsurlar kendilerine zg simgelerle
iaretlenmilerdir. rnein: yollar, yerleim yerleri, emeler, enerji nakil hatlar, ... v.s.

Toporafik haritalar leklerine gre;

- Kk lekli toporafik haritalar 1/600.000 ve daha kk lekliler
- Orta lekli toporafik haritalar 1/600.000 ile 1/75.000 aras
- Byk lekli toporafik haritalar 1/75.000 ve daha byk lekliler
 JEO 152 / MAS

PAFTA BLMLEMES

1/250.000lik paftalar
Kutup

1o 30

o
1 30

3o boy
lam
o
1
2
o
1/250.000
1o

0o enlem
o
0
o
6
o o
1 o
5
2
o
3
o
4

1/100.000lik paftalar

1/250.000 30
1o 30

30

1o 1/100.000 30
30
1/100.000

30 30
30

1/50.000lik paftalar

15
o
1 30

1
o

1/50.000 15
1/50.000

1/25.000lik paftalar

7,5
1o 30

1o 1/25.000 7,5
1/25.000
 JEO 152 / MAS

Nokta tarif sistemleri / UTM Grid sistemine gre yer tarifi

Arazide herhangi bir lokasyonun haritaya iaretlenmesi ve bu noktann yazyla ifade edilmesi
gerekmektedir. Arazide genellikle UTM Grid sistemiyle yer tarifi yaparz.

UTM Grid sistemiyle bir noktann tarifi:

rnek - 1 : 1/25.000lik bir toporafik haritada bulunan A noktasnn tarifi : 15400 K / 44675 D

4 cm=1000 m

16

4 cm=1000 m
2,7 cm=675 m A
Kuzey

Dou
1,6 cm=400 m

15

44 45

rnek - 2 : B noktasnn tarifi : 51000 K / 23250 D

rnek - 2 : C noktasnn tarifi : 52000 K / 24000 D

52
C

1 cm=250 m

51
B

23 24
 JEO 152 / MAS

Trkiye Pafta Blmlemesi

24o 45o o
42o 27o 42o
30o 33o 36o 39o 42
K
40o 40o

Ankara Sivas
o zmir Uak Van
38 Afyon 38o
Denizli Isparta Adana
Konya
o
36 36o
24o
27 o
42 o 45o
30o 33o 36o 39o

K
ZMR
L 1/250.000lik
ZMR paftas
M

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

1/100.000lik pafta blmlemesi

ZMR K18
K

a b 1/50.000lik pafta blmlemesi

L ZMR L20 b
d c

18 19 20

ZMR L20 b1 1 2
b 1/25.000lik pafta blmlemesi
4 3
 JEO 152 / MAS

UYGULAMA:

1. Aadaki lek evirme ilemlerini yapnz.

a) 1/25000lik bir harita zerinde llen aadaki uzunluklar gerekte ka mdir?
1 cm= m
2,5 cm= m
4 cm= ... m

b) Arazide llen aadaki uzunluklar, 1/10000lik bir harita zerinde ka cmdir?

10 km= cm
2,5 km= cm
100 m= ... cm

c) Aadaki haritaya gre;

- yol ile bulunduunuz yer arasndaki uzaklk gerekte ka mdir? m
- ky ile bulunduunuz yer arasndaki uzaklk gerekte ka mdir? m
- Haritann kesir lei nedir?

0 150 m

Gzelyurt ky

Yol

2. a) Aadaki noktalar UTM Grid sistemine gre tarif ediniz.

D A noktas:.
33
E B noktas:.

C noktas:.
A
C D noktas:.

E noktas:.
F
F noktas:.
32
B

16 17
 JEO 152 / MAS

b) UTM Grid Sistemine gre tarif edilmi aadaki noktalar Grid a zerine iaretleyiniz.

A noktas: 19500 K / 33250 D

B noktas: 19475 K / 34250 D
C noktas: 19750 K / 34000 D
D noktas: 19575 K / 33200 D
E noktas: 19200 K / 34950 D
F noktas: 19000 K / 33250 D

20

19

33 34 35

3. a) Aadaki isimleri verilmi paftalarn leklerini karlarna yaznz.

zmir L19 ..
Ankara K29 a4 ..
Van L50 c ..
Konya ..

b) Aadaki paftalarn ayn lekli belirtilen komusunu yaznz.

Yozgat J35 a4 paftasnn doudaki komusu . paftasdr.

Adana N34 a1 paftasnn batdaki komusu . paftasdr.
Trabzon H43 b paftasnn kuzeyindeki komusu . paftasdr.
Eskiehir 25 d3 paftasnn gneyindeki komusu . paftasdr.
Denizli M23 paftasnn batdaki komusu . paftasdr.
Ankara 28 b4 paftasnn gneyindeki komusu . paftasdr.