INLEIDING ASTROFYSICA - WERKCOLLEGE I

WOENSDAG 11 OKTOBER, 2017

Dit werkcollege bestaat uit vier opdrachten. De inleveropdracht (opgave 1) moet op 11 oktober aan
het begin van het werkcollege worden ingeleverd bij je assistent. Tijdens het werkcollege zal er
nog gelegenheid zijn om aan de overige opgaven te werken, maar het is aan te raden om al het een en
ander voor te bereiden.

Opgave 1 (Inleveropdracht):
Vanuit Leiden (l = 4 300 OL, 52 90 NB) willen we de ster Arcturus ( = 14h 14m 39.7s , = 19 100 5700 )
waarnemen.

(a) (2 punten) Wat is de maximale hoogte van Arcturus aan de hemel?

(b) (2 punten) In welke maand staat Arcturus het langst boven de horizon?
(c) (1 punten) Hoe ver staat Arcturus maximaal onder de horizon?
(d) (1 punten) Hoe ver moet je naar het Noorden reizen zodat Arcturus vanaf die plek een cir-
cumpolaire ster is?
(e) (2 punten) Hoe laat culmineert Arcturus op 11 oktober in Leiden?
(f) (2 punten) Arcturus heeft een parallax = 88.83 milliboogseconden. Wat is de afstand tot
Arcturus?

Opgave 2:
(a) Geostationaire kunstmanen draaien in 24 uur om de Aarde, zodat ze vanaf de grond gezien
nauwelijks van positie veranderen. Aangezien de Maan op een afstand van 384 000 km in
27.3 dagen om de Aarde draait, hoe hoog boven het aardoppervlak staat een geostationaire
kunstmaan?
(b) Vergelijk de omloopstijd van de Aarde om de Zon met die van onze Maan om de Aarde.
Gebruik dat een Astronomische Eenheid (AE) ongeveer 150 miljoen km is om de verhouding
tussen de mass van de Zon en de massa van de Aarde te berekenen.
(c) Er wordt een nieuwe planeet in ons zonnestelsel ontdekt, op een afstand van 300 AE. Wat is
de omloopsnelheid van deze planeet?
(d) Een planeet in een ander planetenstelsel draait op een afstand van 2 AE om haar moederster
met een omloopstijd van twee jaar. Wat is de massa van de ster (in zonsmassas)?

Opgave 3:
(a) Het waterstofatoom heeft energie niveaus zoals weergegeven in Figuur 1. Bereken de golflengtes
van de kleinste overgang in de Lymanreeks (Ly-), de Balmer-reeks (H-), en de Paschenreeks
(Pa-).
(b) Welke van deze lijnen liggen in het infrarood, ultraviolet, en het optisch golflengtegebied?
 INLEIDING ASTROFYSICA - WERKCOLLEGE I WOENSDAG 11 OKTOBER, 2017

(c) In het spectrum van een wolk van waterstofgas wordt bovengenoemde H- lijn waargenomen
op een golflengte van 657.3 nm. Wat vertelt ons dat over de gaswolk? Op welke golflengte zal
de Pa- te zien zijn?

Figuur 1: Energie niveaus voor waterstof (1 eV = 1.602 1019 J).

Opgave 4:
(a) De spectra van ster A t/m D in Figuur 2 hebben Planck spectra die respectievelijk pieken bij
een golflengte van 500 nm, 360 nm, 830 nm en 645 nm. Welke ster zendt de meeste energie
uit? En welke de minste? Laat zien waarom.
(b) Hoeveel dichter bij ster B moet een waarnemer zijn, in vergelijking met ster C, om evenveel
energie op te vangen?

Figuur 2: Sterren met verschillende temperaturen en stralen.