1.Sta su to polimeri i kako ih dijelimo prema hem.

sastavu a kako prema reakcijskom mehanizmu

nastajanja? (primjer za reakc.meh.)

Polimeri su jedinjenja velike molekularne mase koja se sastoje od velikog broja manjih osnovnih jedinica-
monomera.Zbog velicine molekula,polimeri se cesto nazivaju i makromolekule.Polimeri su kondenzovani
sistemi makromolekula.Kondenzovani,znaci da postoje u cvrstom i tecnom,ali ne i u gasovitom
stanju.Sistemi,znaci da su strukturne jedinice u interakciji.Polimerne molekule sintetiziraju se iz
odgovarajucih supstanci,najcesce nezasicenih jedinjenja s dvostrukim ili trostrukim vezana koja su
energetski bogatija i jako reaktivna.Svaka molekula monomera mora imati barem jednu dvostruku vezu
ili dvije funcionalne skupine(di-alkoholi,di-kiseline,diamini,aminokiseline).

Prema reakcijskom mehanizmu nastajanja(reakciji polimerizacije)polimeri se dijele na: *Adicijskom ili

lancanom polimerizacijom uz otvaranje dvostrukih veza nastaju adicijski ili lancani polimeri.
*kondenzacijskom ili stupljevitom polimerizacijom,tj.reakcijom funkcionalnih skupina monomera nastaju
kondenzacijski ili stupnjeviti polimeri.Adicijske lancane polimerizacije se primjenjuju na monomere koji u
svom sastavu imaju dvostruke ili trostruke veze ili na monomere prstenaste strukture,ili pak na
monofuncionalne molekule monomera.Kod ove vrste reakcija monomeri u potpunosti ulaze u sastav
novonastalog polimera bez izdvajanja tzv.malih molekula(H2O,NH3,HCl,itd.)sto je osnovna karakteristika
kondenzacijskih polimerizacija.Primjer: CH3-N=C=O+HO-CH2-CH3 = CH3-NH-CO-O-CH2-CH3(isocyanate
+ alcohol =ureathane)

Kondenzacijske-stupnjevite reakcije polimerizacije se primjenjuju na monomere koje sadrze razlicite

funcionalne skupine npr.: -COOH, -COOR, -COCl,-OH,-NH2,-CHO...Pri ovim reakcijama dolazi do izdvajanja
tzv.malih molekula(H2O,NH3,HCl,itd.)sto znaci da monomeri ne ulaze u cjelsti u sastav novonastalog
polimera.Primjer: CH3-NH2+HOOC-CH2-CH3 = CH3-NH-CO-CH2-CH3+H2O (amine+acid =amide+water)

--Postoji mnogo kriterija podjele polimera.Najopcenitija je podjela na:organske i anorganske.Polimeri su

pretezno organskog porijekla,i sastoje se pretezno od ugljika,zatim vodika,kisika,dusika,i sl.Anorganski
polimeri ne sadrze ugljikove atomevec su gradjeni od makromolekula koje sadrze anorganske temeljne
lance i bocne skupine.

2.Kako dijelimo polimere obzirom na vrstu veze izmedju makromolekula i ponasanje pri zagrijavanju?

Obzirom na vrstu izmedju makromolekula i ponasanje pri zagrijavanju polimere dijelimo u tri grupe:

*plastomere(termoplaste); *elastomere(termoplasticne gume ili termoplasticni elastomeri;

*duromere(duroplasti,termoreaktivni plast.mase).

Plastomeri su oni polimeri u kojima su mokromolekule medjusobno povezane iskljucivo sekundarnim

vezama.Takvu strukturu obicno nazivamo linearnom strukturom.Zagrijavanjem,sekundarne veze
postepeno slabe i popustaju.Na mjestima gdje su popustile sekundarne veze izmedju makromolekula je
omogucena povecana pokretljivost segmenata makromolekula.Vanjska posljedica povecane
pokretljivosti makromolekula jest meksanje polimera.Daljim povisenjem temp.moze doci do potpunog
popustanja sekundarnih veza.Makromolekule se potpuno slobodno krecu i polimer prelazi u
taljevinu.Odvodjenjem topline dolazi do suprotnog procesa.Vecina plastomera nastaje adicijskom
polimerizacijom,mada se neki plastomeri mogu dobiti kondenzacijskom polimerizacijom.Plastomeri
mogu imati:*pretezno sredjenu strukturu(kristalna struktura),*pretezno nesredjenu strukturu(amorfna
struktura).O hem.sastavu polimera zavisi da li ce polimer imati kristalnu ili amorfnu strukturu.

Elastoplastomeri(termoplasticni elastomeri)su tvari koje se pri sobnoj temp.ponasaju poput elastomera,a

pri povisenim temp.poput plastomera,sto omogucavanjihovu preradu i doradu.

Elastomeri imaju djelimicno umrezenu strukturu sto znaci da su makromolekule medjusobno povezane i
sekundarnim i primarnim vezama.S obzirom na prisutnost sekundarnih veza elastomeri se zagrijavanjem
mogu omeksati.

Duromeri(duroplasti)imaju potpuno umrezenu strukturu,a to znaci da su im makromolekule povezane

primarnim vezama.Zbog karaktera primarnih veza duromer se zagrijavanjem ne moze niti omeksati niti
rastopiti.

3.Koja su tri stupnja koji su karakteristicni za lancane reakcije polimerizacije-pojasni!

Lancane reakc.polimerizacije zbivaju se tipicnim mehanizmom lancanih reakcija u kojem su zastupljena

najmane tri sljedeca stupnja elementarnih reakcija: *pocetak reakcije ili inicijacija; *rast lanca ili
propagacije i *prekid rasta lancane reakcije ili terminacija.Lancana reakcija polimerizacije pocinje
reakcijom aktivnih dijelova inicijatora s molekulama monomera,nakon cega slijedi vrlo brza reakcija
propagacije,kada velik broj molekula monomera sukcesivno reagira s aktivnim cesticama.Porast
koncentracije aktivnih polimernih molekula dovodi do njihove uzajamne reakcijei terminacije ukupne
reakcije.Osim radikalnih,lancane reakcije polimerizacije obuhvacaju i reakcije koje se odvijaju
*anionskim; *kationskim ili *koordinativnim mehanizmima.

4.Skrob!

-je polisaharid sastavljen od jedinica D-glukoze povezanih preko C-1 jedne molekule glukoze i C-4 druge
molekulske glukoze tzv. (alfa)-glikozidnim vezama(cis).Sastoji se od 25%linearnog polisaharida,amiloze
i 75% razgranatog dijela,amilopektina.Amilopektin je topljiv u vodi i razlikuje se od amiloze po tome sto
se otprilike na svakoj 25-oj glukoznoj jedinici nalazi bocni poliglukozidni lanac vezan na 6-ti ugljikov
atom.Osnovni izvori skroba su razlicite zitarice i krumpir.Dobivanje skroba iz biljnog materijala zapocinje
usitnjavanjem biljne mase u vodi.Dobivena kasa se filtrira kako bi se dobila suspenzija granula
skroba,centrifugira i susi.Ako se suspenzija skroba zagrije na 60-800C,granule bubre i pucaju,sto rezultira
stvaranem viskozne koloidne disperzije,koja sadrzi i nesto otopljenog skroba.Hladjenjem disperzije
nastaje gel zbog asocijacije molekula amiloze.Pri tome molekule amilopektina ne mogu
asocirati(zelirati)zbog bocnih lanaca te ne stvaraju gel pod tim uvjetima.Skrob se upotrebljava u industriji
papira i tekstila,prehrambenoj industriji te kao dodatak mnogim sintetskim polimerima.Skrob s jodom
daje karakteristicno plavo obojenje te se u analitici koristi kao indikator.Morfoloska struktura granula
skroba zavisi od porijekla.

5.Sta je Vulkanizacija-pojasni!
Bez obzira na mastikaciju(mastikacija-proces mehanicke razgradnje lanaca poli(izoprena)u prisustvu
zraka u lance manje molekulske mase) prirodni kaucuk je pri visim tep.ljepljiv,a pri nizim temp.tvrd i krt
materijal.Od 1831.na daljeAmerikanac C.Goodyear trazio je nacin na koji bi poboljsao uporabna svojstva
kaucuka,sasvim slucajno otkrio je da smjesa kaucuka i sumpora nakon zagrijavanja vise nije ljepljiva,ali ni
krta pri nizim temp.Prema vulkanu,rimskom bogu vatre i kovaca proces je nazvan vulkanizacijom,u
procesu vulkanizacije pomocu sumpora stvaraju se jaka hemijska umreznja izmedju polimernih lanca
kaucuka uz otvaranje nekih dvostrukih veza.Da bi se vulkanizacija ubrzala dodaju se razliciti
ubrzivaci,poput cinkovog oksida u kombinaciji s masnim kiselinama ili aminima (anilin).Hladna
vulkanizacija provodi se pomocu S2Cl2 pri cemu medju lancima nastaju monosulfidni mostovi,dok kod
vulkanizacije sumporom nastaju polisulfidni mostovi.Gume s udjelom sumpra 5% zovu se meke,one s 5-
20% sumpora imaju nizu elasticnost,a gume s 25-40% sumpora nemaju ni svostvo gume niti
elasticnosti.To je tvrda guma ili ebonit,koja se moze rezati,piliti i polirati.Procesom vulkanizacije smanjuje
se gibljivost polimernih lanaca i onemogucava tecenje pri visim temp.Isto tako,materijal prestaje biti krt
jer su molekule cvrsto vezane i nije ih lako razdvojiti.Time se postizu potrebna upotrebna svojstva gume.

6.Kako dijelimo procese polimerizacije u ovisnosti o mediju provodjenja reakcije?

Procesi polierizacije u ovisnosti o mediju provodjenja reakcije razvrstavaju se u dvije temeljne grupe:
*homogene: a)polimerizacija u masi

b)Polimerizacija u otopini i

*heterogene:a)heterogena polmerizacija u masi; b)het.polimerizacija u otopini; c)suspenzijska

polimerizacija; d)emulzijska polimerizacija; e)polimerizacija u plnsoj fazi; f)medjupovrsinska
polikondenzacija.

7.Emulzione polimerizacije?

Emulzijska polimerizacija vrsta je lancanih polimerizacija kad se reakcija provodi s monomerima koji se
pomocu povrsinsko-aktivnih tvari,emulgatora nalaze u obliku vodenih emulzija.Nakon zavrsene reakcije
dobiva se koloidna disperzija polimera,tzv.lateks,te se polimerizacie ponekad nazivaju i disperzijskim
polimerizacijama.Proces uspjesno tece samo s monomerima relativno maletopljivosti u vodi i s
vodotopljivim radikalnim inicijatorima.Uz jednostavno odvodjenje reakcijske topline u usporedbi s
procesima u masi,otopni i suspenziji,procesi emulzijskih polimerizacija odlikuju se i velikom brzinom
reakcije uz nastajanje polimera velikih molekulskih masa.Nedostatak emulzijskih polimerijacija je
oneciscenje nastalog polimera s emulgatorom,a potrebno je ukloniti i vodu,osim kad se lateks izravno
upotreblava,kao u slucaju premaza il ljepila.Emulzijske polimerizacije najcesce se prijenjuju za
proizvodnju najpoznatijeg sintetskog kaucuka,polivinl-hlorida,polivinil-acetata,polimernih emulzija na
temelju estera akrilne kiseline,politetafluoretilena,itd.Temeljni sastojci sustava emulzijskih polimerizacija
jesu:monomeri,inicijatori i disperzijski medij.

8.Koje su to osnovne operacije prerade plasticnih masa?

S interneta---- Osnovne operacije prerade plasticnih masa

su:Kalendrovane,presovanje(obicno,posredno,inekciono),ekstrudiranje(folija,cijevi,traka i
ploca),ekstruziono brizgane,ekstruziono duvanje supljih tijela,proizvodnja vjestackih pjena,i prevlacenje
metalnih predmeta vjestackim materijama.

9.Ekstrudiranje?

S neta--- Ekstrudiranje je kontinualan postupak prerade plasticnih masa.Ovim postupkom plasticna

masa,kao polazna sirovina,u prahu ili najcesce grnulatu ubacuje se putem lijepka u cilindar masine u kojo
je smjesten jedan ili vise puzeva,koji transportuju,a pod uticajem dovedene topline prevode je u tecno
stanje.Masina u kojoj se odvija pomenuti proces zove se ekstruder.

10.Celuloza!

-je polisaharid ciju strukturu cini kao i kod skroba,niz glukoznih jedinica povezanih 1,4-glikozidnom
vezom.Ali za razliku od skroba,celuloza ima poli-(BETA)-glukozidnu konfiguraciju.Rengenskom analizom
utvrdjeno je da se celuloza sastoji od dugackih paralelnih lanaca povezanih vodikovim vezama,posljedica
kojih je kristalicna struktura celuloze.Skupine celuloznih lanaca zovu se fibril.Drvo sadrzi 40-50%
celuloze,a pamuk i laneno vlakno preko 90%.Celuloza se otapa u otapalima koja mogu prekinuti jake
vodikove veze.To su vodene otopine anorganskih kiselina,kalcijevog tiocijanata,cinkovog klorida,litijevog
hlorida itd.Prosjecna molekulska masa celuloze moze se odrediti merenjem viskoznosti tih
otopina.Hemijska otpornost celuloze je u vezi s njezinom fibrilnom strukturom.Celuloza se moze alkilirati
i acilirati,ali samo na nekim vanjskim hidroksilnim skupinama.Acetolizom celuloze nastaje disaharid
celobioza.Potpunom hidrolizom celuloze nastaje D-glukoza.Hidroliza celuloze od interesa je u proizvodnji
bioetanola i proizvodnji stocne hrane.Moze se izvesti na tri nacina: *u jednom
stupnju,koncentriranomkiselinom; *u dva stupnja,razrijedjenom kiselinom; *enzinski

11.Koje su razlike izmedju suspenzione i emulzione polimerizacije?

Razlika izmedju suspenzione i emulzione polimerizacije je prisustvo povrsinski aktivnih

supstanci(surfaktanata).Dio monomera se nalazi u obliku kapi u vodi a dio ulazi u micele koje nastaju
stvaranjem agrerata povrsinski aktivnih supstanci.Inicijatori rastvorni u vodi(peroksidi i perosulfati)se
razlazu i aktivna cestica ulazi u micelu i na taj nacin stvara radikal.Polimer raste u miceli.U prosjeku se u
svakoj miceli nalazi po jedan radikal.Zatim se vrsi transfer monomera iz kapi do micele i na taj nacin
polimer raste.Polimerizacija se zavrsava kada u micelu udju radikal i na taj nacin izvrsi terminaciju.

12.Bubrenje!

Osnovnu strukturu polimernih materijala cine makromolekule.Karakteristicno je postupno i sporo

otapanje makromolekula u odgovarajucim otapalima.Proces koji prethodi otapanju makromolekula
naziva se BUBRENJE.Adsorpcija otapala dovodi do postupnog povecanja mase i volumena polimera.Na
proces otapanja utjece vise faktora a jedan od najznacajnijih je slicnost u hem.strukturi polimera i
otapala.Tako npr.elastomeri u svojoj strukturi uglavnom ne sadrze polarne skupine,pa ce se prema
tome,dobro mijesati s nepolarnim otapalima,a slabije s polarnijim otapalima(ketoni)dok se uopce nece
mijesati s otapalima koja imaju tendenciju stvaranja vodikove veze(nizi alkoholi,voda).Kao kvantitativna
mjera medjudjelovanja polimera i otapala najcesce se upotrebljava parametar topljivosti (delta).Niske
vrijednosti karakteriziraju uglavnom nepolarna otapala,dok je porast vrijednosti ovog parametra
uglavnom povezan s porastom polarnosti otapala.