Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
EM 6 LIES
ROBERTO FIGUEIRA
O QUE O ESPERANTO
Veja no final desta apostila mais indicaes sobre literatura em Esperanto, sites,
manuais, outras apostilas, mdia em geral para continuar o aprendizado.
ORTOGRAFIA
O Esperanto uma lngua fontica, sua escrita representa o que se fala e se fala como
est escrito. Cada letra corresponde a um nico som e cada som representado por uma nica
letra. O alfabeto do Esperanto composto por 28 letras:
ABCDEFGHIJKLMNOPRSTUVZ
No h acentuao no Esperanto, as letras , , , , , e so caracteres prprios. As
letras Q, W, X e Y no so usadas em Esperanto.
As cinco vogais so: A, E, I, O, U.
PRONNCIA
O som de uma letra no muda, qualquer que seja sua posio na palavra, no h
excees, pois uma lngua absolutamente regular.
As letras A, I, U, B, D, F, K, M, N, P, T, V, Z, pronunciam-se como em portugus. As letras
restantes tm os seguintes sons:
4
DIVISO SILBICA
SLABA TNICA
A slaba tnica recai sempre na penltima vogal nas palavras com mais de uma slaba.
No h excees. Exemplos:
bela: b-la
letero: l-t-r
sekreto: s-kr-t
As vogais nunca devem ser nasaladas, mesmo se elas estiverem antes das letras M e N.
Exemplo:
memori: m-m-ri
telefono: t-l-f-n
banko : b-n-k
EXEMPLOS DE PRONNCIA
5
A letra "G" soa sempre dura, como "GU" em guerra, mesmo antes de "E" e de "I". Nunca
como o "J" portugus:
A letra "C" soa como "TS" na palavra ts-ts, jamais como "K" ou "Q" ou "C" de "casa":
A letra "R" deve ser pronunciada de modo bem distinto, em final ou incio de slaba, como
no portugus do Rio Grande do Sul (palato dental):
parto = parrr-t, pronuncia-se enrrolando a lngua (parte, poro, pedao)
rapida = pronuncia-se rrrra-pi-da (rpido ou rpida)
6
A letra "S" soa sempre como "SS", mesmo entre vogais, jamais como "Z":
A letra "" soa como "CH" ou o "X" do portugus, como na palavra "chave":
7
ESTRUTURA DAS PALAVRAS
O sistema criado por Zamenhof garante total flexibilidade da lngua, permitindo criar
infinitas combinaes entre os seus elementos, o que torna o Esperanto uma lngua verstil e
mais flexvel do que qualquer outra, possibilitando inclusive criar palavras que no existem em
lnguas nativas! E o mais curioso: o falante pode criar uma nova palavra a qual ser
compreendida por quem no a conhecia desde que o ouvinte conhea a estrutura do Esperanto!
RADICAIS
8
TERMINAES
As terminaes so associadas aos radicais para lhes dar significado e determinar as suas
classes gramaticais. Existem apenas 11 terminaes no Esperanto, sem excees:
So elas: O, A, E, I, AS, IS, OS, U, US, J, N.
TERMINAO O = SUBSTANTIVOS
Toda palavra terminada em O, sem excees, ser um substantivo em Esperanto:
tabl + O = TABLO = mesa
kat + O = KATO = gato
leon + O = LEONO = leo
TERMINAO A = ADJETIVOS
Toda palavra terminada em "A" ser um adjetivo, sem distino de gneros:
alt + A = ALTA = alto ou alta
rapid + A = RAPIDA = rpido ou rpida
bel + A = BELA = bonito ou bonita
TERMINAO E = ADVRBIOS
A terminao "E" Caracteriza os advrbios derivados:
rapid + E = RAPIDE = rapidamente
cert + E = CERTE = certamente
facil + E = FACILE = facilmente
9
TERMINAO "IS" = VERBO NO PASSADO
mi amIS = eu amava (ou amei)
li drinkIS = ele bebia (ou bebeu)
i parolIS = ela falou (ou falava)
Mi = Eu Mia = Meu
Vi = voc, vocs, o senhor (a) Via = seu, sua, de voc, do senhor (a)
Li = ele Lia = dele
i = ela ia = dela
i = ele, ela, coisa, animal ia = dele, dela, coisa, animal
Ni = ns Nia = nosso, nossa
Vi = vs, os senhores (as) Via = vosso, vossa, da senhora
Ili = eles, elas Ilia = deles, delas
10
CONJUGAO DE VERBOS
Os verbos em Esperanto no possuem nmero nem pessoa. Usa-se uma s forma para
cada tempo. Ao ser conjugado, o verbo exige o uso do pronome pessoal o qual designa a pessoa
e o nmero. O verbo AMI (AMAR) e qualquer outro, conjugado seguindo o modelo abaixo, sem
excees! :
11
OS 40 VERBOS MAIS USADOS NO DIA-A-DIA
O livro do pedagogo e filsofo hngaro Laszlo Plgar, no qual demonstra sua pedagogia para formar
crianas Gnios ! Ele fala apenas hngaro e Esperanto mas as meninas so fluentes em 6 lnguas!
12
TERMINAO N (OBJETO DIRETO)
13
PERMUTANDO ELEMENTOS
Radicais, prefixos, sufixos e terminaes podem ser aglutinados, trocados (ou ambos os
processos simultaneamente) para formar novas palavras ou funes gramaticais.
Quando se aprende uma raiz, basta modificar sua terminao para se obter uma "nova"
palavra: aprendendo-se uma palavra saberemos no mnimo 10 outras! Aprendendo-se 10
saberemos de imediato 100 outras! Cada radical d origem a diversas palavras atravs de
acrscimos e permutas de seus elementos bsicos, formando "famlias" de vocbulos, todos
relacionados a partir de uma ideia bsica. Vejamos os exemplos:
RADICAL "PAROL"
parol+I = PAROLI = falar (verbo no infinitivo)
parol+O = PAROLO = palavra (substantivo)
parol+A = PAROLA = oral (adjetivo)
parol+E = PAROLE = oralmente (advrbio)
RADICAL "AM"
am+I = AMI = amar (verbo no infinitivo)
am+O = AMO = o amor (substantivo)
am+E = AME = amavelmente (advrbio)
am+A = AMA = amoroso (adjetivo)
ama+S = AMAS = amo, tu amas, ele ama
am+IS = AMIS = eu amei (ou eu amava)
am+OS = AMOS = eu amarei, tu amarais
am+US = AMUS = eu amaria, tu amarias
am+U = AMU = ame!
RADICAL "RAPID"
rapid + a = rpida = rpido ou rpida
rapid + e = rapide = rapidamente
tre + rapid + a = trerapida = muito rpido ou muito rpida
mal + rapid + a = malrapida = lento (a)
tre + mal + rapid + a = tremalrapida = muito lento (a)
tre + mal + rapid + e = tremalrapide = muito lentamente
14
RADICAL "BEL"
bel+o = belo (o belo, substantivo)
bel+ec+o = beleza (pronncia: b-l-ts)
bel+eg+a = belssimo, lindssimo
bel+e = lindamente
bel+eg+e = belssimo
bel+et+a = bonitinho, bonitinha
bel+ig+i = embelezar
bel+i+i = embelezar-se
RADICAL "BON"
bono = bem
bone = bem
boneco = bondade
bonega = timo, bonssimo
bonege! = timo!
bonulo = bom sujeito, virtuoso
bongusta = gostoso
bonkora = bondoso, caridoso, de bom corao
bonvolo = boa vontade
RADICAL "CERT"
certe = certamente, decerto
certeco = certeza
certigi = assegurar, certificar
certii = certificar-se
15
PRIMEIRA LIO (UNUA LECIONO)
numerais cardinais
vocabulrio
birdo = pssaro en = dentro de, em
botelo = garrafa kio = o que
glaso = copo estas = h, existe, eu sou, ele
krajono = lpis kiom = quanto (a), quantos (as)
ombrelo = guarda-chuva kaj = e
orano = laranja jes = sim
pomo = ma ne = no
skatolo = caixa u = palavra que inicia perguntas, no
uo = sapato tendo traduo em portugus. No
tablo = mesa pode ser usada em perguntas
la = (artigo definido) o, a, os, as iniciadas por palavra interrogativa
sur = sobre, em cima de (em contato) (comeando em KI-, como kio, kiom).
sub = embaixo de -j = desinncia que indica plural
texto
Kio estas sur la tablo? Estas kvar.
Estas pomoj kaj glasoj. Kiom da boteloj estas sub la tablo?
Kiom da pomoj estas sur la tablo? Estas tri.
Estas du. u estas pomoj sur la tablo? Jes.
Kiom da glasoj estas sur la tablo? Kiom da pomoj? Du.
Estas kvin. u estas glasoj sub la tablo?
Kio estas sub la tablo? Ne. Ne estas glasoj sub la tablo.
Estas oranoj kaj boteloj.
Kiom da oranoj estas sub la tablo?
16
traduza para o esperanto
01) O que h sobre a mesa? 08) H lpis (plural)
02) H sapatos. 09) O que h dentro da caixa?
03) Quantos sapatos h sobre a mesa? 10) H guarda-chuvas.
04) H seis. 11) H copos debaixo da mesa?
05) H mas sobre a mesa? 12) No, h copos em cima da mesa.
06) Sim, h quatro. 13) Quantos pssaros h embaixo da mesa?
07) O que h dentro do copo? 14) Sim, h 60 pssaros e um gato.
numerais ordinais
Para formar os numerais ordinais basta acrescentar a terminao "A" (adjetivo) aos
numerais cardinais.
vocabulrio
Nunca se deve nasalar as vogais, mesmo quando a elas se seguem as letras M, N, assim
como as letras M e N devem ser pronuciadas bem distintas em final de slaba e no nasalam as
vogais que as precedem:
17
SEGUNDA LIO (DUA LECIONO)
vocabulrio
esti = haver, ser, estar de = de (posse)
kioma horo estas? = que horas so? is = at
je kioma horo...= a que hora... sed = porm, mas
je = , s (referente a hora) kelkfoje = s vezes, vez em quando
duono = meia (hora) iutage = todos os dias
kiu = quem, qual iunokte = todas as noites
taksio = txi -i = indica ao sobre si mesmo
-ist = prefixo que indica profisso levi = levantar
taksiisto = motorista de txi levii = levantar-se
kiam = quando lito = cama
labori = trabalhar en = dentro
ordinare = normalmente enlitii = ir dormir, deitar-se
texto
exerccio
18
traduza:
Kiu vi estas
Mi estas Petro
Kio vi estas?
Mi estas taksiisto.
Kiam vi laboras?
Mi ordinare laboras de la oka is la tria, sed kelfoje mi laboras is la sepa.
Je kioma horo vi levigas?
Mi levias je la kvina kaj duono iutage.
Mi enlitias je la dekunua iunokte.
19
TERCEIRA LIO (TRIA LECIONO)
vocabulrio
instrui = ensinar -in = sufixo indica sexo feminino
kuraci = tratar de doente viro = homem
polico = polcia virino = mulher
letero = carta instruistino = professora
instruisto = professor tiu = aquele, aquela
kuracisto = mdico kie = onde
policisto = policial advokato = advogado
leteristo = carteiro anka = tambm
-ej = sufixo indica lugar Karlo = Carlos
lerni = aprender Klara = Clara
konsulti = consultar teknika = tcnico
lernejo = escola strato = rua
konsultejo = consultrio, escritrio
texto
-Kiu estas tiu viro? -Kio i estas?
-Li estas Karlo. -i estas instruistino.
-Kio li estas? -u anka i laboras em lernejo?
-Li estas instruisto. -Jes, i laboras em teknika lernejo.
-Kie li laboras? -Kie laboras kuracistoj kaj advokatoj?
-Li laboras em lernejo. -Ili laboras en konsultejoj.
-Kiu estas tiuvirino? -Kie laboras policistoj kaj leteristoj?
-i estas Klara. -Ili laboras sur la stratoj.
responda em Esperanto
1) Kio Karlo estas?
2) Kio Klara estas?
3) Kie ili laboras?
4) u kuracistoj laboras sur la stratoj?
5) kie ili laboras?
20
traduza em esperanto
1) ela advogada?
2) O que aqueles homens so?
3) Aquelas mulheres so professoras.
4) Eles tambm so carteiros.
5) Voc trabalha nas ruas?
6) Mdicos trabalham em consultrios.
7) O carteiro no trabalha na escola tcnica.
8) O policial se levanta s 5:30 todos os dias.
En la ambro estas tablo. En la ambro estas anka seo. En la ambro estas tablo kaj seo.
Sur la tablo estas libro, papero, plumo kaj floro. Sur la seo estas kato. La kato dormas. En la ardeno
estas birdo. La birdo kantas. Tablo estas meblo. Seo anka estas meblo. Kato ne estas meblo.
21
QUARTA LIO (KVARA LECIONO)
vocabulrio
saluton! = oi! ol! kiel = como
nomo = nome tajpi = digitar
bela = bonito, bonita, belo tajpisto = digitador
alta = alto, alta granda = grande
grasa = gordo kompanio = empresa
mal- = prefixo que indica o oposto, o flegi = tomar conta de doente
antnimo flegistino = enfermeira
loi = morar hospitalo = hospital
apartamento = apartamento vendi = vender
kun = com, em companhia de ato = carro, automvel
frato = irmo vendisto = vendedor
fratino = irm atovendejo = agncia de automveis
ter = muito
texto
Saluton! Mia nomo estas Bruno Silva. Mi estas alta kaj grasa. Mi loas em apartamento kun
mia frato kaj mia fratino. Lia nomo estas Roberto kaj ia nomo estas Andrea. Roberto estas
malalta kaj malgrasa. Anka Andrea estas malalta kaj malgrasa, sed i estas tre bela virino.
Roberto laboras kiel tajpisto em granda kompanio, kaj Andrea laboras kiel flegistino em hospitalo.
Mi laboras kiel vendisto en granda atovendejo.
A palavra interrogativa "KIA" serve para perguntar a respeito do aspecto fsico, do estado
ou do carter. Equivale a "como" em portugus:
Kia i estas? = Como ela ?
i estas malbela = Ela feia.
Kia besto estas hundo? = Que espcie de animal um co?
Kia virino i estas? = Que tipo de mulher ela ?
22
responda em esperanto
1) Kia Bruno estas?
2) Kia estas lia frato?
3) Kia estas lia fratino?
4) Kie ili loas?
5) Kio Bruno estas?
6) Kio estas lia frato?
7) Kio estas lia fratino?
8) Kie ili laboras?
traduza em esperanto:
01) Enfermeiras normalmente trabalham em hospitais.
02) O irmo de Bruno baixo e magro.
03) Qual seu nome?
04) Meu nome no Roberto.
05) Seu nome Clara?
06) Como a irm de Bruno?
07) Onde eles moram?
08) O irmo dele trabalha em uma agncia de automveis.
09) s vezes eu me levanto s 6:00.
10) O irmo dela trabalha das nove s cinco todos os dias.
Observao: no confunda o numeral "UNU" (= um, uma) com artigo indefinido, que no
existe em Esperanto. "UNU" s usado quando se trata de contar objetos ou pessoas, de modo
geral. Na maioria dos outros casos, simplesmente no se traduz.
23
QUINTA LIO (KVINA LECIONO)
vocabulrio
persono = pessoa ar = porque (em resposta)
familio = famlia juna = jovem
edzo = marido maljuna = idoso, velho
patro = pai povi = poder
filo = filho vivi = viver
edzino = esposa sola = sozinho
patrino = me domo = casa
filino = filha a = ou
ge- = prefixo que indica ambos os komforta = confortvel
sexos ao mesmo tempo urbo = cidade
geedzo = marido e mulher, casal urbocentro = centro da cidade
gepatroj = pais (pai e me) proksime al = perto de, prxim ao
gefiloj = filhos e filhas kvartalo = bairro
kial = por que (em pergunta)
Sur la ielo brilas la steloj kaj la luno. En la bela ardeno, inter la grandaj, malnovaj
arboj kaj lago promenas Petro kaj Maria.
24
texto
- Kiom da personoj estas en via familio?
- Estas sep personoj: mi, mia edzino, unu filo, du filinoj, mia patro kaj mia patrino.
- Kial viaj gepatroj loas kun vi?
- ar ili estas maljunaj kaj ne povas vivi solaj.
- Kiuj estas la nomoj de viaj gefiloj?
- Ili estas Alfonso, Marta kaj Elizabeta.
- u via familio loas en domo a apartamento?
- Ni loas en granda kaj konforta domo en la urbo Recifo.
- u vi loas proksime al la urbocentro?
- Ne, mi loas malproksime, en la kavartalo Prado.
traduza em esperanto
1) Voc vive sozinho?
2) Como sua casa?
3) Meu apartamento muito confortvel.
4) H cinco pessoas na famlia dela.
5) A casa dele pequena e feia.
6) Eles moram no centro da cidade?
7) Os professores moram longe de Recife.
8) Meu bairro grande e bonito.
Observao
Os possessivos devem sempre vir antes do substantivo:
lia frato = o irmo dele
ia domo = a casa dela
25
SEXTA LIO (SESA LECIONO)
vocabulrio
bonana tagon! = bom dia! restoracio = restaurante
kiel vi fartas? = como vai? voli = querer
bne = bem futbalo = futebol
dankon = obrigado (a) mato = partida, jogo
kien = aonde, para onde futbalmato = partida de futebol
iri = ir ne gravas = no imorta
hodia = hoje venonta = que vem, vindouro
-os = terminabo que forma o futuro semajno = semana
dos vebos komenci = comear
-is = terminao que forma o passado -i = sufixo
dos verbos komencii = comear, ter incio
kino = cinema (arte) eble = talvez
kinejo = cinema (prdio) telefoni = telefonar
al = preposio "a", para por = para, a fim de
amato = namorado konfirmi = confirmar
amatino = namorada is la revido = at logo!
poste = depois is = iterjeio, tchau!
ni = ns
texto
- Bonan tagon, Palo! Kiel vi fartas? - Mi volis iri al futbalmato, sed ne gravas. Mi
- Bone, dankon, Alfredo. Kien vi iros hodia? povos iri en la venonta semajno.
- Mi iros al kinejo. - Je kioma horo la mato komencios?
- u vi iros sola? - Je la naa kaj duono.
- Ne. - Eble mi, povos iri sed mi telefonos al vi por
- Kun kiu vi iros? confirmi.
- Kun mia amtino. Poste ni iros anka al - Tre bone! is la revido.
restoracio. - is!
26
Observao
" SIA" um possessivo reflexivo usado apenas na terceira pessoa, singular e plural,
significando "seu (prprio)", "sua (prpria)":
Li loas kun sia familio = Ele mora com sua (prpria) famlia.
reponda em esperanto
27
Petro estas juna kaj forta. Maria estas juna kaj
bela. Maria sidas sur benko. Petro ne sidas; li
staras kaj rigardas. Lia koro estas varma.
28
ILUSTRITA VORTARETO (PEQUENO VOCABULRIO ILUSTRADO)
29
CONTINUANDO O APRENDIZADO
30
Maravilho livro, em espanhol, antigo mas sempre atual, totalmente
ilustrado. Belssimo trabalho do Jorge Hess, fundador da Liga
Argentina de Esperanto e publicado originalmente em 1956;
imperdvel pelo estupendo trabalho visual.
A obra mais emblemtica de todas, publicada em 1932 pelo Doutor William Sol Benson o qual
nasceu em KIEV (Rssia) e viveu como mdico em New Jersey onde faleceu em 1945. Seu
mtodo, completamente ilustrado, pode ser assimilado por estudantes de qualquer nacionalidade
pois inteiramente pictogrfico. Uma obra obrigatria at mesmo pelo aspecto nostlgico de
suas figuras. Um verdadeiro documento histrico.
31
RECURSOS NA INTERNET
Para digitar usando os caracteres especiais do Esperanto sem instalar algum programa
prprio para isso, existe o seguinte site:
http://esperanto.typeit.org/
Basta digitar o que quiser no campo adequado, selecionar o texto e colar onde for
necessrio.
32
O melhor programa para se comear do zero, ir alm, com pronncia e didtica perfeita;
pode ser baixado da internet, grtis e em mais de 35 lnguas!
http://www.kurso.com.br/index.php?pt
33
O melhor e mais completo dicionrio bilngue da internet, em portugus! Existe tambm um
outro no site http://lernu.net/pt.
http://vortaro.esperanto.org.br/
Um site com arquivos em PDF, grtis, pronncia, dicionrio on-line em mais 60 lnguas e
links para correspondncia!
http://lernu.net/pt/gramatiko
34