Sie sind auf Seite 1von 9

ClickaquparaguardarcomoPDF|

La necesidad de tomar en cuenta las diferencias de gnero | 29 FEB 16

Cuidados cardiovasculares especficos para las mujeres


Se destaca la necesidad de tener en cuenta aspectos del diagnstico y el tratamiento de las enfermedades
cardiovasculares que son especficos para las mujeres.
Autor:GarciaM,MillerVM,GulatiMetal.Fuente:MayoClinicProceedeings201691:22640.FocusedCardiovascularCareforWomen:TheNeedandRoleinClinicalPractice

Pgina 1
ABREVIATURAS
ACV:accidentecerebrovascular
AR:artritisreumatoidea
BRA:bloqueantesdelreceptordeangiotensinaII
CAC:calcificacindelaarteriacoronaria
CI:cardiopataisqumica
DEAC:diseccinespontneadelaarteriacoronaria
EAC:endarterectomacarotdea
EAP:enfermedadarterialperifrica
EC:enfermedadcoronaria
ECV:enfermedadcardiovascular
FA:fibrilacinauricular
IAM:infartoagudodemiocardio
ICFEc:insuficienciacardacaconfraccindeeyeccinconservada
IECA:inhibidoresdelaenzimaconvertidoradeangiotensina
LED:lupuseritematosodiseminado
SOPQsndromedeovariopoliqustico
STOP:sndromedetaquicardiaortostticapostural
TC:tomografacomputarizada

Introduccin

SegnlasestadsticasmsrecientesdelosEEUU,elnmerodemuertesdemujeresdebidoaenfermedadcardiovascular
(ECV)superaelnmerodemuertesfemeninasdebidasalconjuntodetumoresmalignos,enfermedadesrespiratoriascrnicas
ydiabetesmellitus.ApesardequedurantelasdosltimasdcadaslastasasdemortalidadCVdescendieronenambossexos,
estedescensofueenlasmujeres,especialmenteenlasdemedianaedad(3550aos),enquieneslamortalidadCVaument
levementeoseestanc.Enlaltimaevaluacin(2012),soloel56%delasmujerestenanconcienciadequelaECVesla
principalcausademuerte,conunanotabledisparidadracial,tnicayetariaenestesaber.

Ademsdelaprevencin,eldiagnstico,eltratamientoylaeducacinCVhabituales,esnecesarioestudiarytratartrastornosy
riesgosCVqueafectansoloalasmujeres,entreellaslosproblemasdelembarazo,lamiocardiopataperiparto,elsndromede
ovariopoliqustico(SOPQ),lamenopausia,losproblemasconeltratamientodereemplazohormonal(TRH)enlamenopausia,
ascomotrastornosCVqueafectandesproporcionadamentealasmujeres,comoladisfuncinmicrovascularcoronaria,la
diseccinespontneadelaarteriacoronaria(DEAC),lamiocardiopatainducidaporestrs,lostrastornosinamatorios
asociadosconlasenfermedadesautoinmunes,laenfermedadarterialperifrica(EAP),lainsuficienciacardacaconfraccinde
eyeccinconservada(ICFEc)yelsndromedetaquicardiaortostticapostural(STOP)..

Lafaltadeconocimientosdelosmdicossobrelasdiferenciasfisiopatolgicasdelascardiopatasenlapoblacinfemenina
sealaunprofundovacoenlasestrategiasdeprevencinptima,losmtodosdiagnsticosylasrespuestasalostratamientos
mdicosyquirrgicosparalaECVenlasmujeres.Existeasunanotablediferenciaentreloqueselograactualmenteyloque
sepodralograr.

ElobjetivodeesteartculofueorientarsobreloscuidadosCVparalapoblacinfemeninaypromoverlacreacindecentros
especficosparaestoscuidadosconpersonalqueconozcalosproblemasCVespecficosdelasmujeres.Elmodelode
atencinmdicamseficazparalosautoresdeesteartculoesuntratamientoenequipo,conmdicosypersonalde
enfermeraespecializados,conrecursosmultidisciplinariosparainterconsultasyparaproporcionarapoyonutricional,actividad
fsica,apoyoconductual,rehabilitacinyapoyomdico,intervencionalyquirrgicointegrativo.

AspectosdelafisiopatologaCVdistintivosdelasmujeres

Variosfactorescontribuyenadiferenciasespecficasdelamorbimortalidadsegnelsexo,entreelloslasvariantesbiolgicas
debidasaloscromosomassexualesyalosefectoscomplejosdelosestrgenossobreelsistemaCV.Estasdiferencias
producenvariacionesenlaprevalenciaylasmanifestacionesdelostrastornosCV,entreotraslasasociadasconlaregulacin
delsistemaneurovegetativo,lahipertensin,ladiabetesyelremodeladovascularycardaco..

Haydosestadosquesondistintivosdelasmujeresysecaracterizanporcambioshormonales:elembarazoylamenopausia.

TrastornosCVyembarazo

AdaptacionesCValembarazonormal:Unapruebadeestrsnaturalparalasmujeres.

Enelembarazonormalelcuerposufrecambiosfisiolgicos,metablicosyhemodinmicosnotables,necesariosparasostener
lasaludfetal. Page 1 / 9
Enelembarazonormalelcuerposufrecambiosfisiolgicos,metablicosyhemodinmicosnotables,necesariosparasostener
lasaludfetal.

Normalmente,lasvariacioneshemodinmicasdelembarazosetoleranbiensinembargo,laECVsepuedemanifestarpor
primeravezduranteelembarazodebidoalasdemandasdelaumentodelgastocardacoqueponendemanifiestofenotipos
genticosdebaseoempeoransntomasmenoresytrastornospreexistentesdeECV.

EvolucindesfavorabledelembarazoyriesgoCVmaterno

Lasmujeresconantecedentesdeevolucindesfavorabledelembarazo,entreelloshipertensingestacionalydiabetes,
preclampsia,eclampsiaypartoprematuro,tienenmayorriesgodeECVafuturo.Estascomplicacionesdelembarazo
actualmenteseaceptancomofactoresderiesgoCVpropiosdelasmujeresyseincluyeroncomotalesenlasrecomendaciones
de2011delaAHAparalaprevencindelascardiopatasenlasmujeres.

Lasmujeresconantecedentesdeevolucindesfavorabledelembarazo,entreelloshipertensingestacionalydiabetes,
preclampsia,eclampsiaypartoprematuro,tienenmayorriesgodeECVafuturo.

Lahipertensingestacionalylapreclampsiaeclampsiaconfierenriesgosdehipertensinulterior2,7y3,0vecesmayores,
respectivamente.Asimismo,elriesgodeaccidentecerebrovascular(ACV)es2,33,4vecesmayor.Lasmujerescon
hipertensinpersistentetraslapreclampsiatieneneldoblederiesgodesufrirECV.
Ladiabetesgestacionalseasociaconunndicederiesgode1,71defuturosepisodiosCV.Enungranmetanlisissepublic
queentreel3%yel70%delasmujeresconantecedentesdediabetesgestacionalsufrirndiabetestipo2dentrodelastres
dcadasposterioresalembarazo.Porelloselesdebeaconsejarsobreestrategiaspreventivasapropiadascentradassobretodo
enlograrymantenerunpesosaludable,conanlisisperidicosparaevaluarlaaparicindediabetes.

Sedebenemprenderconversacionesconlasmujerestendientesaeducarlas,modificarintensivamenteycontrolarlosfactores
deriesgoafindemitigaresteaumentodelriesgoconferidoporlascomplicacionesdelembarazo.

Miocardiopataperiparto

Lamiocardiopataperiparto(MCPP)sedefinesobrelabasedecuatrocriterios:

(1)aparicindeinsuficienciacardacaenelltimomesdelembarazoodentrodeloscincomesesdelparto

(2)ausenciadeunacausaidenticabledeinsuficienciacardaca(IC)

(3)ausenciadecardiopatareconocibleantesdelltimomesdeembarazo

(4)disfuncinsistlicadelventrculoizquierdoobservadaenlaecografa.

LaMCPPesmsfrecuenteenlosembarazosconfetosmltiples,enlasmultparas,enlasmujeres>30aos,enlasquesufren
preclampsiayenlasmujeresquerecibierontratamientocontocolticos.Suetiologaesdesconocidayesundiagnsticode
exclusinporlotantosedebeestudiarexhaustivamenteatodaslaspacientesparaidentificarotrascausasdeIC.

Aunqueesrelativamenterara,laMCPPtienetasasdemortalidaddel18%56%.Laconsideracinprincipaldebeserel
beneficioCVmaterno.EnlaICavanzadaconinestabilidadhemodinmica,podrasernecesarioelpartourgente,
independientementedelaedadgestacional.DespusdelpartoeltratamientoesigualaldelaICdecualquiercausa,con
diurticos,bbloqueantes,inhibidoresdelaenzimaconvertidoradeangiotensina(IECA)obloqueantesdelreceptorde
angiotensinaII(BRA)ehidralazina/nitritos.Elmetoprololdeaccinprolongadaesseguroduranteelembarazoylalactancia.
LosneonatospuedensersensiblesalosIECA,quenosedebenempleardurantelasprimerassemanasposparto.LosBRAno
sehanestudiadodurantelalactanciaysedebenevitar..

Basadossobrepresuntosefectosnegativosdesubfragmentosdeprolactinarelacionadosconlapatogeniadelamiocardiopata
peripartoalgunosrecomiendanevitarlalactanciamaternaenestaspacientes.Esoesmuycontrovertido,especialmentedadala
importanciadelalactanciamaternaenpasesendesarrollo,dondelamiocardiopataperipartoesmsfrecuente.

Hastaahora,nohayconsensoenrecomendacionesgeneralesparalaposibilidaddeunembarazoafuturoenmujerescon
antecedentesdemiocardiopataperiparto.Lasmujeresconestaentidaddebenrecibirtratamientoconjuntodeobsttricos
especializadosenembarazosypartosdealtoriesgofetalymaternoycardilogosespecializadosenmujeresembarazadaso
pospartodealtoriesgocardaco.

Sindromedeovariopoliqustico:Untrastornometablicoespecficodelasmujeres

Elsndromedeovariopoliqustico(SOPQ)eslaendocrinopatamscomnenlasmujeresenedadreproductiva.Seestimaque
suprevalenciaesdel6%10%.Secaracterizaporesterilidaddebidaafaltadeovulacin,irregularidadesmenstrualese
hirsutismo.Otrasmanifestacionesimportantessonalteracionesmetablicas,talescomoresistenciaalainsulina,dislipidemia,
inamacinleveymayorriesgodediabetestipo2.Sedebe,porlotanto,estudiaratodaslasmujeresconSOPQenbuscade
factoresderiesgoCVmodicables.

Lamenopausiayeldilemadelreemplazohormonal

Datosepidemiolgicosindicaronqueenlasmujereslacalcificacindelaarteriacoronaria(CAC)enlatomografa
computarizada(TC)seinicia,enpromedio,unadcadadespusqueenloshombres.

Lasmujeresconestadoshipoestrognicos,comolainsuficienciaovricaprimariaolamenopausiaprematura(antesdelos40
aos),experimentanuniniciomstempranodeCACydesndromescoronariosagudosquelasquetienenlamenopausiams
tarde.LasugerenciadequelosestrgenostienenefectoprotectorcontralasECVyefectobeneficiososobrelamortalidad
surgiinicialmentedeestudiosdeobservacindemujeresquerecibantratamientodereemplazohormonal(TRH).

Encambioestudiosaleatorizadoscontrolados(EAC)comoelHeartandEstrogen/progestinReplacementStudy(HERS)yel Page 2 / 9
tarde.LasugerenciadequelosestrgenostienenefectoprotectorcontralasECVyefectobeneficiososobrelamortalidad
surgiinicialmentedeestudiosdeobservacindemujeresquerecibantratamientodereemplazohormonal(TRH).

Encambioestudiosaleatorizadoscontrolados(EAC)comoelHeartandEstrogen/progestinReplacementStudy(HERS)yel
WomensHealthInitiative(WHI)queexaminaronlosefectosdelosestrgenosequinosconjugadosenmujeresmayorescon
ECVmanifiesta(HERS)oconelriesgohabitualdeECV(WHI)nopudieronmostrarefectosvascularesprotectoresconelTRH.
LamayoradelosefectosadversosobservadosenlosEACfueronenmujeresquenohabancomenzadoconelTRHhasta
msde5aosdespusdeliniciodelamenopausia,mientrasquelasquecomenzaronlaTRHinmediatamentedespusdela
menopausiaquirrgicamostrarondisminucindelaaterosclerosiscoronaria.

Losefectosfavorablesdelosestrgenosporvaoralsecaracterizanpormejorarelperfillipdico.Sinembargo,laadministracin
oral,peronolatransdrmica,deestrgenoseasociaconefectosadversossobrelacoagulacinsanguneaylostriglicridos.
Losestrgenos,yaseaporvaoralotransdrmica,disminuyenlaresistenciaalainsulinaylaperoxidacinlipdica,inhibenla
acumulacinintravasculardecolgeno,disminuyenlaproliferacindelmsculolisovascularypromuevenlavasodilatacinde
losvasossanguneos..

ElresultadodeestosdatoscontradictoriosdelosEACsetraduceenundilemamdicocuandosedebeaconsejaralas
pacientessobrelosriesgosylosbeneciosdelTRH.SegnlaUSPreventiveServicesTaskForce,elTRHreduceelriesgode
fracturas,peropuedeaumentarelriesgodeACVytromboemboliasegnelpreparado,ladosisyelmomentodeiniciodel
tratamiento.

ElTRHreduceelriesgodefracturas,peropuedeaumentarelriesgodeACVytromboemboliasegnelpreparado,la
dosisyelmomentodeiniciodeltratamiento.

Ademselestrgenoconjugadosolo(sinprogestgeno)disminuyelriesgodecncerdemama,mientrasqueelestrgeno
combinadoconunprogestgeno(acetatodemedroxiprogesterona)seasociaconpequeosaumentosdelriesgodedemenciay
cncerdemama.As,elTRHnoserecomiendaactualmenteparaprevenirenfermedadescrnicasyseloconsiderauna
indicacinclaseIII(contraindicado)paralaprevencinprimariaysecundariadelaECVenmujeres.SerecomiendaelTRH
durantemenosde5aosparatratarlossntomasdelamenopausia,comoloscaloresylossndromesgenitourinarios(estos
ltimossepuedentratarcondosisbajasdeestrgenoporvavaginal,cuyaabsorcinsistmicaesmnima).

Esdifcilaplicarlasdiversasrecomendacionesacadamujer,loquehacequeelTRHseaunadelasdecisionesmscomplejas,
magnicadaporlacantidaddeopcionesfarmacolgicas.Variosestudioscontemporneosintentarondilucidarestedilema,pero
sinembargo,laimportanciadelTRHenrelacinconlaprogresindelaECVsigueendebate.

Cardiopataisqumicaenlasmujeres

Haygrandesdiferenciasenlaprevalencia,laincidenciaylacargadecardiopataisqumica(CI)entrehombresymujeres.Las
mujerestienen:

(1)mayorprevalenciadeanginadepecho

(2)menorcargadeECenlaarteriografa

(3)peorpronsticoqueloshombres.

Adems,laspuntuacionesderiesgoactuales,determinadasenpoblacionespredominantementemasculinas,nopronostican
conexactitudelriesgoenlapoblacinfemenina,loqueindicalanecesidaddecifrasdebiomarcadoresespecficassegnel
sexoydeherramientasparalaestratificacindelriesgoafindemejorareldiagnstico,eltratamientoyelseguimientoenla
poblacinfemenina.

Cardiopataisqumicaespecficadelasmujeres

SegnelestudioWomensIschemiaSyndromeEvaluation,dosterciosdelasmujeresnomostrarondatosarteriogrficos
tpicosdeenfermedadcoronaria(EC)obstructivaapesardetenersignosysntomasdeisquemiayamenudotuvieron
disfuncinmicrovascularcoronaria,sinembargo,estasmujeressintomticastuvieronpeorevolucin.Laarteriografacoronaria
porTACenmujeresconrmmenorestasasdeECobstructivaytambinmenoresdimetrosdelascoronariasqueen
hombres,apesardeajustarparalasuperficiecorporal.

LaCIqueafectasobretodoalascoronariasepicrdicascomprendelaEC,elvasoespasmocoronarioyladiseccin
espontneadelaarteriacoronaria(DEAC).Encambio,ladisfuncinmicrovascularcoronariaserefierealadisfuncindelas
arteriolascoronariasmspequeasquepuedecausarisquemiacrnica,infartoagudodemiocardio(IAM)omiocardiopata
inducidaporestrs,tambinllamadaapicalballooningsndrome(dilatacindelapuntadelVI),miocardiopatadetakotsuboy
sndromedelcoraznroto).Losfactoresderiesgoespecficosparalasmujeressonlafuncinovrica,elTRHylos
antecedentesdelosembarazosademsdelosfactoresderiesgotradicionales.

Vasoespasmocoronario

ElvasoespasmocoronarioestambinunacausadeIAMenausenciadeECobstructiva.Supatogeniaesmultifactorial,con
disfuncinendotelialehiperreactividaddelmsculoliso,quesepuedeiniciarporfactoresambientalesmodificables,comoel
tabaquismo.Losantisqumicostradicionalessonelprimerpasoeneltratamiento.Losbloqueantesdeloscanalesdecalcioy
losnitritosdeaccinprolongadasoneficacescomotratamientosqueprevienenlavasoconstriccinypromuevenla
vasodilatacincoronaria.Losnitritosdeaccincortasepuedenemplearenelcortoplazoparatratarlosepisodiosdeanginade
pecho.

Miocardiopatainducidaporestrs

LamiocardiopatainducidaporestrssecaracterizapordisfuncinsistlicaydiastlicatransitoriadelVI.Ensufaseaguda,las
manifestacionescnicas,losbiomarcadoresyelECGsonsimilaresalosdelIAM,debidoalaECobstructiva,peroenla
coronariografalasarteriascoronariassonnormales.Lamayoradelospacientessonmujeresposmenopusicasconuna
Page 3 / 9
mediadeedadde6176aos.
LamiocardiopatainducidaporestrssecaracterizapordisfuncinsistlicaydiastlicatransitoriadelVI.Ensufaseaguda,las
manifestacionescnicas,losbiomarcadoresyelECGsonsimilaresalosdelIAM,debidoalaECobstructiva,peroenla
coronariografalasarteriascoronariassonnormales.Lamayoradelospacientessonmujeresposmenopusicasconuna
mediadeedadde6176aos.

Enunregistrointernacionalrecientesehallqueconfrecuenciasufrantambinenfermedadesneurolgicasypsiquitricas.Los
sntomasdedolorprecordialydisneaamenudo,peronosiempre,eranprecedidosporintensoestrsfsicooemocional.

AunquelamejoraespontneaylaresolucindeladisfuncindelVIenvariosmesessonpatognomnicas,lamorbimortalidad
puedeserconsiderable.

Diseccinespontneadelaarteriacoronaria

Ladiseccinespontneadelaarteriacoronaria(DEAC),queantesseconsiderabarara,estsurgiendocomocausaimportante
deIAMymuertesbita,especialmenteenmujeresjvenes.Aproximadamenteel80%delospacientesafectadossonmujeres
sinfactoresderiesgodeECV.Laincidenciaesdehastael1%4%delossndromescoronariosagudos,constituyeunfactoren
hastael30%delosIAMenmujeres<50aosyeslacausamscomndeIAMenelembarazo.

LosdatossobrelapatogeniaylaevolucinnaturaldelaSEACsonlimitados,peroestudiosrecienteshallaronasociacionescon
ladisplasiabromuscularyotrasvasculopatassistmicas,muchasdelascualestambintienenpredominanciafemenina.
Tambinseasociaconestrsfsicooemocionalextremo.Eldiagnsticoprecisoesimportanteporquelaestrategiateraputica
inicialinvasivaconangioplastiaintraluminalcoronariaenlaDEACseasociaconmenosxitoycomplicacionesmsfrecuentes
queenlasobstruccionescoronariasaterosclerticas.Lacicatrizacindelvasoesfrecuentey,enconsecuencia,lospacientes
tratadosconderivacinaortocoronariatienenaltatasadefracaso.Porello,laestabilizacinmdicasinrevascularizacinsuele
serlaestrategiateraputicapreferible.

AunquelasupervivenciaylafuncinventricularizquierdaenlasmujerestraslaDEACsonmejoresquetraselIAM
aterosclertico,lastasasderecidivaa10aossondehastael29%.SehaobservadoaumentoinesperadodeDEACrecidivante
enmujeresquerecibanestatinas,porlocualstasnosedebenrecomendar.Larehabilitacincardacaessegurayeficaz.

Enfermedadarterialperifricaenlasmujeres

Laenfermedadarterialperifrica(EAP)aterosclerticadelasextremidadesinferioresafectalamarchayseasociaconmenor
calidaddevidacomoastambincongranaumentodelriesgodeepisodiosdeECVymortalidad.Estudiosrecienteshallaron
altaprevalenciadeEAPenmujeres.Enlosextremosetariosde<40y>80aos,lasmujeresrepresentanunamayorcarga
estimadadeEAPdelasextremidadesinferiores.LaEAPenlasmujerespuedeserasintomticaomanifestarseconsntomas
atpicosyseasociaconenfermedadesconcomitantesosituacionesmsfrecuentesoexclusivasdelapoblacinfemenina,
comoempleodeanticonceptivosoralesyantecedentesdehipertensingestacional.

SolounaminoradelospacientesconEAP(10%)sufreclaudicacinintermitente.Apesardelafrecuenteausenciadeeste
sntoma,lasmujeressufrenmayordisfuncinqueloshombres.

LaEAPdelasextremidadesinferioressepuedediagnosticarfcilmenteconelndicetobillobrazoquecuandoes<0,90es
anormaleindicalapresenciadeEAPycuandoes<0,70,lasmujerestienenmayorriesgodeIAMymuerteCVquelos
hombres.Globalmente,lamortalidadesmayorenlasmujeresqueenloshombresconEAP(58%vs42%),ascomola
mortalidadhospitalariatambinesmayortraslosprocedimientosderevascularizacin.

LaAmericanHeartAssociationyelAmericanCollegeofCardiologyrecomiendanlapesquisadeEAPentodoslosadultos
mayoresde65aos:Sitienenantecedentesdetabaquismoodiabetes,lapesquisadebecomenzarapartirdelos50aos.

OtrasentidadesCVobservadasmasamenudoenlasmujeres

Insuficienciacardaca

LasmujeressonmsproclivesqueloshombresasufrirICconconservacindelafraccindeeyeccindelVI(ICFEc).Las
mujeresconestapatologasuelensermayoresqueloshombresytienenmayorprobabilidaddesufrirdiabetesehipertensin.
LafisiopatologadelaICFEcannoseconocebien,notienetratamientoespecficoyseranmuynecesariosnuevosestudiosde
estaentidad.Elcuidadodelapresinarterialsegnlasrecomendacionesexistenteseslomsimportanteparaestaspacientes,
ademsdelempleodediurticosparaaliviarlossntomasdesobrecargadevolumen.Hastaahoralosestudiosdefrmacos
especcosparatratarlaICFEcnosealaronningnefectosignicativo.

LaapneaobstructivadelsueoylaobesidadconfrecuenciaseasocianconlaICFEc,contribuyendoaunestadoproinamatorio
yahipertrofiacardaca..

Sndromedetaquicardiaortostticapostural

Lataquicardiaortostticaposturalesunsndromeclnicocaracterizadoporantecedentesduranteseisomsmesesde(1)
aumentosdelafrecuenciacardacade30latidos/minomsalcambiardesdeeldecbitosupinoalaposicindepie,(2)
empeoramientodelossntomasalestardepieymejoraconeldecbitoy(3)ausenciadeotrascausasmanifiestasde
sntomasortostticosotaquicardia.Lagranmayoradelospacientesconestesndromesonmujeresenedadfrtil.

Laetiologaesmultifactorialynosehaidentificadounacausaclara.Lossntomassonmareos,visinborrosa,debilidady
dificultadescognitivasyamenudoseacompaanconpalpitaciones,disnea,sncopeosntomasgastrointestinales.Los
tratamientosdirigidosalahipovolemiayelexcesodeactivacindelsistemanerviososimpticopuedenayudaraaliviarlos
sntomas.
Elentrenamientoenejerciciofsicoesunaimportanteestrategiaparamejorarlacalidaddevidadeestaspacientes.

Fibrilacinauricularyaumentodelriesgodeaccidentecerebrovascular(ACV)

Sibienlaincidenciadefibrilacinauricular(FA)esmenorenlasmujeresqueenloshombreslasmujeresconFAtienenmayor Page 4 / 9
Fibrilacinauricularyaumentodelriesgodeaccidentecerebrovascular(ACV)

Sibienlaincidenciadefibrilacinauricular(FA)esmenorenlasmujeresqueenloshombreslasmujeresconFAtienenmayor
incidenciadeACVymayortasademortalidadquestos.LaevaluacindelriesgodeACVenestasmujeresdebeteneren
cuentalasdiferenciasespecficassegnlaedadyelsexo.LapuntuacinCHADS2Vascesunaextensindelapuntuacin
CHADS2queagregaunpuntoextraparaelsexofemenino.

Lasrecomendacionesde2014delaAmericanHeartAssociation/AmericanStrokeAssociationparalaprevencindelACVenlas
mujeressecentraronenlosfactoresderiesgoquesonexclusivosomscomunesenellas,entreotroslosfactores
reproductivos,lamigraaconaura,laobesidadyelsndromemetablico.EstudioshallaronqueenlaFAelsexofemeninose
asociaconsiderablementeconACV,especialmenteenmujeres>75aos,inclusocontratamientoanticoagulanteadecuado.Por
lotantoserecomiendalapesquisadeFAenmujeresdeestegrupoetarioenlaatencinprimaria.

LasmujeresconfrecuenciatienenvariosfactoresderiesgomodicablesparaACV,comohipertensin,obesidadysndrome
metablicoytratarestosfactoresderiesgooptimizarlaprevencindelACV.

Trastornosautoinmunes:factorderiesgoparalaECV

Numerososestudiosdemogrficoshallaronunaasociacinespecficaparaelsexoentrelasenfermedadesinamatoriasyel
aumentodelamortalidad,sobretodocomoconsecuenciadelaECV.Enfermedadesautoinmunescomolaartritisreumatoidea
(AR)yellupuseritematosodiseminado(LED)sonmuchomsfrecuentesenlasmujeresyseasocianconaumentodelriesgo
demuerteCV,posiblementerelacionadoconlaaceleracindelaaterognesisqueacompaaalainamacincrnica.

LamayormortalidadCVobservadaenpacientesconARyLEDseproduceanenausenciadelosfactoresderiesgoCV
tradicionales.Losfrmacosantirreumticosquemodificanlaenfermedadparecenreducirlaprogresindelaaterosclerosisen
pacientesconAR.LossistemasdepuntuacindelriesgoCVsubestimanlacargaderiesgoCVenpacientesconARyLED.

Esdesumaimportanciaquereumatlogosycardilogosreconozcanalasenfermedadesautoinmunescomofactoresderiesgo
signicativosparaECV.

DiferenciaseneltratamientodelasECVenlasmujeres

LasdiferenciassegnelsexoenlosmecanismosfisiolgicossubyacentesafectannosololasmanifestacionesdeECV,sino
tambinlarespuestateraputica.Eltratamientodelahipertensinesgeneralmentemseficazenlasmujeres,aunqueenla
ancianidadesmsprobablelograrbuenosresultadosenloshombresqueenellas.TambinporesoelriegodeACVpuedeser
mayorenlasmujeres.Losantiarrtmicostienenefectoseinteraccionesdiferentesenlasmujeresqueenloshombres.Estudios
detratamientosantiplaquetarioshallaronmayorestasasdecomplicacioneshemorrgicasenlasmujeres,loquesugierela
necesidaddeajustesdelasdosissegnelsexo.

AunqueeltratamientoparalaECaterosclerticaessimilarparahombresymujeres,esmenosprobablequestasreciban
tratamientobasadosobrerecomendacionesparalaECcrnicaestableolossndromescoronariosagudos.Asimismo,anteel
diagnsticodeECV,esmenosprobablequelasmujeresseanderivadaspararehabilitacincardaca.

Muchosestudiosinvestigaronlautilidaddeltratamientoconestatinasenlasmujeres.Eldescensodelaslipoprotenasdebaja
densidadyladisminucindelreinfartodemiocardiosonsimilaresalosobservadosenloshombrescuandorecibentratamiento
conestatinasparalaprevencinsecundaria.

Lasmujerestiendenabeneficiarsemsqueloshombresconelempleodelosbetabloqueantes.Sinembargo,porfaltade
evidencia,nohayrecomendacionesespeccasparaeltratamientodemujeresconsignosysntomasdeisquemia,perosinEC
obstructiva,apesardequerepresentanalrededordel20%delospacientesconcardiopataisqumicaenlosEEUU.Tampoco
estestudiadalacausadequepocasmujeresseansometidasarevascularizacinCV(percutneayquirrgica),ascomoa
implantededispositivossiselascomparaconlapoblacinmasculina.Algunasintervencionespuedensermuytilesparalas
mujeres,comoseobservconelefectodeltratamientoderesincronizacincardaca,conelquelasmujeresexperimentaron
mayorrecuperacindelafuncinsistlicadelVIqueloshombres.

Lasancianasconestenosisarticagravesintomticatienenmejorsupervivenciaacortoyalargoplazoqueloshombrestrasel
reemplazovalvularporvaintraluminal.UnsubanlisisdegruposenelestudioPARTNER1revelmayorsupervivenciaconel
reemplazovalvularintraluminalenrelacinconlacirugaenmujeresqueenhombres.

Conclusin

FactoresespecficossegnelsexotienengranefectosobrelasaludCVdelasmujeres,entreelloslostrastornoshormonalesy
metablicos,lascomplicacionesCVdelembarazo,lamenopausiaylasenfermedadesautoinmunes.Lasmujerestienen
predisposicinaciertostiposdeECV,comolaDCM,laDEAC,laEAP,laICFEc,lataquicardiaortostticapostural,yla
miocardiopataporestrs.

LaconcienciayelreconocimientodequelasmujerestienenriesgosignicativodeECVesesencialparaproporcionarlesla
atencinmdicaadecuadayevitaratribuirequivocadamentelossntomasacausasnocardacas.

TantomdicoscomomujerescarecendeinformacinsobrelasaludylaenfermedadCVenlapoblacinfemenina.Porelloes
menosprobablequelasmujeresrecibanorientacinyconozcanestrategiaspreventivasyqueseanderivadasparalaspruebas
diagnsticas,eltratamientoylarehabilitacincardacanecesarios..

Adems,aunqueelconocimientodequelascardiopatassonlaprincipalcausademuerteentrelasmujeresestenaumento,
esmenorenlasmujeresdebajonivelsocioeconmicoyenlasmsjvenes,queporestacausanoprocuranatencinmdica
niadoptanloscambiosnecesariosenloshbitosdevida.

*TraduccinyresumenobjetivoDr.RicardoFerreira Page 5 / 9
esmenorenlasmujeresdebajonivelsocioeconmicoyenlasmsjvenes,queporestacausanoprocuranatencinmdica
niadoptanloscambiosnecesariosenloshbitosdevida.

*TraduccinyresumenobjetivoDr.RicardoFerreira

Referencias
REFERENCIAS

1.MozaffarianD,BenjaminEJ,GoAS,etal.AmericanHeartAssociationStatisticsCommitteeandStrokeStatisticsSubcommittee.Heartdiseaseandstrokestatistics2015
update:areportfromtheAmericanHeartAssociation[publishedcorrectionappearsinCirculation.2015].Circulation.2015131(4):e29e322.
2.WilmotKA,OFlahertyM,CapewellS,FordES,VaccarinoV.CoronaryheartdiseasemortalitydeclinesintheUnitedStatesfrom1979through2011:evidencefor
stagnationinyoungadults,especiallywomen.Circulation.2015132(11):9971002.
3.ShawLJ,BugiardiniR,MerzCNB.Womenandischemicheartdiseaseevolvingknowledge.JAmCollCardiol.200954(17):15611575.
4.TowghiA,ZhengL,OvbiageleB.Sexspecictrendsinmidlifecoronaryheartdiseaseriskandprevalence.ArchInternMed.2009169(19):17621766.
5.FordES,CapewellS.CoronaryheartdiseasemortalityamongyoungadultsintheU.S.from1980through2002:concealedlevelingofmortalityrates.JAmCollCardiol.
200750(22):21282132.
6.NabelEG.Heartdiseasepreventioninyoungwomen:soundinganalarm.Circulation.2015132(11):989991.
7.MoscaL,HammondG,MochariGreenbergerH,TowghiA,AlbertMA.Fifteenyeartrendsinawarenessofheartdiseaseinwomen:resultsofa2012AmericanHeart
Associationnationalsurvey.Circulation.2013127(11):12541263:e1251e1229.
8.KlingJM,MillerVM,MankadR,etal.GoRedforWomencardiovascularhealthscreeningevaluation:thedichotomybetweenawarenessandperceptionofcardiovascular
riskinthecommunity.JWomensHealth(Larchmt).201322(3):210218.
9.MoscaL,FerrisA,FabunmiR,RobertsonRM.AmericanHeartAssociation.Trackingwomensawarenessofheartdisease:anAmericanHeartAssociationnationalstudy.
Circulation.2004109(5):573579.
10.PreglerJ,FreundKM,KleinmanM,etal.Thehearttruthprofessionaleducationcampaignonwomenandheartdisease:needsassessmentandevaluationresults.J
WomensHealth(Larchmt).200918(10):15411547.
11.InstituteofMedicineCommittee.WomensHealthResearch:Progress,Pitfalls,andPromise.Washington,DC:NationalAcademiesPress2010.
12.MillerVM,BestPJ.Implicationsforreproductivemedicine:sexdifferencesincardiovasculardisease.SexReprodMenopause.20119(3):2128.
13.BarbourLA,McCurdyCE,HernandezTL,KirwanJP,CatalanoPM,FriedmanJE.Cellularmechanismsforinsulinresistanceinnormalpregnancyandgestationaldiabetes.
DiabetesCare.200730(suppl2):S112S119.
14.RobertsJM,HubelCA.Pregnancy:ascreeningtestforlaterlifecardiovasculardisease.WomensHealthIssues.201020(5):304307.
15.KessousR,ShohamVardiI,ParienteG,SergienkoR,HolcbergG,SheinerE.Recurrentpregnancyloss:ariskfactorforlongtermmaternalatheroscleroticmorbidity?Am
JObstetGynecol.2014211(4):414.e1414.e11.
16.KessousR,ShohamVardiI,ParienteG,HolcbergG,SheinerE.Anassociationbetweenpretermdeliveryandlongtermmaternalcardiovascularmorbidity.AmJObstet
Gynecol.2013209(4):368.e1368.e8.
17.MnnistT,MendolaP,VrsmkiM,etal.Elevatedbloodpressureinpregnancyandsubsequentchronicdiseaserisk.Circulation.2013127(6):681690.
18.RichEdwardsJW,FraserA,LawlorDA,CatovJM.Pregnancycharacteristicsandwomensfuturecardiovascularhealth:anunderusedopportunitytoimprovewomens
health?EpidemiolRev.201436:5770.
19.KewS,YeC,HanleyAJ,etal.Cardiometabolicimplicationsofpostpartumweightchangesintherstyearafterdelivery.DiabetesCare.201437(7):19982006.
20.MoscaL,BenjaminEJ,BerraK,etal.Effectivenessbasedguidelinesforthepreventionofcardiovasculardiseaseinwomend2011update:aguidelinefromtheAmerican
HeartAssociation[publishedcorrectionsappearinCirculation.2011123(22):e624andCirculation.2011124(16):e427].Circulation.2011123(11):12431262.
21.WilsonBJ,WatsonMS,PrescottGJ,etal.Hypertensivediseasesofpregnancyandriskofhypertensionandstrokeinlaterlife:resultsfromcohortstudy.BMJ.2003
326(7394):845.
22.BreetveldNM,GhosseinDohaC,vanKuijkS,etal.Cardiovasculardiseaseriskisonlyelevatedinhypertensive,formerlypreeclampticwomen.BJOG.2015
122(8):10921100.
23.ShahBR,RetnakaranR,BoothGL.Increasedriskofcardiovasculardiseaseinyoungwomenfollowinggestationaldiabetesmellitus.DiabetesCare.200831(8):1668
1669.
24.KimC,NewtonKM,KnoppRH.Gestationaldiabetesandtheincidenceoftype2diabetes:asystematicreview.DiabetesCare.200225(10):18621868.
25.PearsonGD,VeilleJC,RahimtoolaS,etal.Peripartumcardiomyopathy:NationalHeart,Lung,andBloodInstituteandOfceofRareDiseases(NationalInstitutesof
Health)workshoprecommendationsandreview.JAMA.2000283(9):11831188.
26.ElkayamU.ClinicalcharacteristicsofperipartumcardiomyopathyintheUnitedStates:diagnosis,prognosis,andmanagement.JAmCollCardiol.201158(7):659670.
27.McNamaraDM,ElkayamU,AlharethiR,etalIPACInvestigators.ClinicaloutcomesforperipartumcardiomyopathyinNorthAmerica:resultsoftheIPACStudy
(InvestigationsofPregnancyAssociatedCardiomyopathy).JAmCollCardiol.201566(8):905914.
28.SliwaK,HilkerKleinerD,PetrieMC,etal.HeartFailureAssociationoftheEuropeanSocietyofCardiologyWorkingGrouponPeripartumCardiomyopathy.Currentstate
ofknowledgeonaetiology,diagnosis,management,andtherapyofperipartumcardiomyopathy:apositionstatementfromtheHeartFailureAssociationoftheEuropean
SocietyofCardiologyWorkingGrouponperipartumcardiomyopathy.EurJHeartFail.201012(8):767778.
29.NationalInstitutesofHealth,U.S.NationalLibraryofMedicine.DrugsandLactationDatabase(LactMed).http://toxnet.nlm.nih.gov/newtoxnet/lactmed.htm.Accessed
March11,2015.
30.TomasuloP.LactMednewNLMdatabaseondrugsandlactation.MedRefServQ.200726(1):5158.
31.SarsteinJG,RoAS,GrandhiS,WangL,FettJD,StaniloaeC.Predictorsofleftventricularrecoveryinacohortofperipartumcardiomyopathypatientsrecruitedviathe
internet.IntJCardiol.2012154(1):2731.
32.ElkayamU.Riskofsubsequentpregnancyinwomenwithahistoryofperipartumcardiomyopathy.JAmCollCardiol.201464(15):16291636.
33.MarchWA,MooreVM,WillsonKJ,PhillipsDI,NormanRJ,DaviesMJ.Theprevalenceofpolycysticovarysyndromeinacommunitysampleassessedundercontrasting
diagnosticcriteria.HumReprod.201025(2):544551.
34.DaanNM,LouwersYV,KosterMP,etal.Cardiovascularandmetabolicprolesamongstdifferentpolycysticovarysyndromephenotypes:whoisreallyatrisk?Fertil
Steril.2014102(5):14441451.e3.
35.PalaciosS,HendersonVW,SiselesN,TanD,VillasecaP.Ageofmenopauseandimpactofclimactericsymptomsbygeographicalregion.Climacteric.201013(5):419
428.
36.HaberlR,BeckerA,LeberA,etal.Correlationofcoronarycalcicationandangiographicallydocumentedstenosesinpatientswithsuspectedcoronaryarterydisease:
resultsof1,764patients.JAmCollCardiol.200137(2):451457.
37.DevriesS,WolfkielC,FusmanB,etal.Inuenceofageandgenderonthepresenceofcoronarycalciumdetectedbyultrafastcomputedtomography.JAmCollCardiol.
199525(1):7682.
38.ShusterLT,RhodesDJ,GostoutBS,GrossardtBR,RoccaWA.Prematuremenopauseorearlymenopause:longtermhealthconsequences.Maturitas.201065(2):161
166.
39.DubeyRK,ImthurnB,BartonM,JacksonEK.Vascularconsequencesofmenopauseandhormonetherapy:importanceoftimingoftreatmentandtypeofestrogen.
CardiovascRes.200566(2):295306.
40.HsiaJ,LangerRD,MansonJE,etal.WomensHealthInitiativeInvestigators.Conjugatedequineestrogensandcoronaryheartdisease:theWomensHealthInitiative
[publishedcorrectionappearsinArchInternMed.2006166(7):759].ArchInternMed.2006166(3):357365.
Page 6 / 9
41.GrodsteinF,StampferM.Theepidemiologyofcoronaryheartdiseaseandestrogenreplacementinpostmenopausalwomen.ProgCardiovascDis.199538(3):199210.
CardiovascRes.200566(2):295306.
40.HsiaJ,LangerRD,MansonJE,etal.WomensHealthInitiativeInvestigators.Conjugatedequineestrogensandcoronaryheartdisease:theWomensHealthInitiative
[publishedcorrectionappearsinArchInternMed.2006166(7):759].ArchInternMed.2006166(3):357365.
41.GrodsteinF,StampferM.Theepidemiologyofcoronaryheartdiseaseandestrogenreplacementinpostmenopausalwomen.ProgCardiovascDis.199538(3):199210.
42.MansonJE,ChlebowskiRT,StefanickML,etal.Menopausalhormonetherapyandhealthoutcomesduringtheinterventionandextendedpoststoppingphasesofthe
WomensHealthInitiativerandomizedtrials.JAMA.2013310(13):13531368.
43.MansonJE,AllisonMA,RossouwJE,etalWHIandWHICACSInvestigators.Estrogentherapyandcoronaryarterycalcication.NEnglJMed.2007356(25):25912602.
44.ReslanOM,KhalilRA.Vasculareffectsofestrogenicmenopausalhormonetherapy.RevRecentClinTrials.20127(1):4770.
45.UshiodaM,MakitaK,TakamatsuK,HoriguchiF,AokiD.Serumlipoprotein(a)dynamicsbefore/aftermenopauseandlongtermeffectsofhormonereplacementtherapyon
lipoprotein(a)levelsinmiddleagedandolderJapanesewomen.HormMetabRes.200638(9):581586.
46.ChristodoulakosGE,LambrinoudakiIV,PanoulisCP,PapadiasCA,KouskouniEE,CreatsasGC.Effectofhormonereplacementtherapy,tiboloneandraloxifeneonserum
lipids,apolipoproteinA1,apolipoproteinBandlipoprotein(a)inGreekpostmenopausalwomen.GynecolEndocrinol.200418(5):244257.
47.SuminoH,IchikawaS,ItohH,etal.HormonereplacementtherapydecreasesinsulinresistanceandlipidmetabolisminJapanesepostmenopausalwomenwithimpaired
andnormalglucosetolerance.HormRes.200360(3):134142.
48.AyresS,AbplanalpW,LiuJH,SubbiahMT.Mechanismsinvolvedintheprotectiveeffectofestradiol17betaonlipidperoxidationandDNAdamage.AmJPhysiol.1998
274(6Pt1):E1002E1008.
49.OrshalJM,KhalilRA.Gender,sexhormones,andvasculartone.AmJPhysiolRegulIntegrCompPhysiol.2004286(2):R233R249.
50.KhalilRA.Estrogen,vascularestrogenreceptorandhormonetherapyinpostmenopausalvasculardisease.BiochemPharmacol.201386(12):16271642.
51.U.S.PreventiveServicesTaskForce.FinalRecommendationStatementMenopausalHormoneTherapy:PreventiveMedication,October2012.
http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/age/Document/RecommendationStatementFinal/menopausalhormonetherapypreventivemedication.AccessedAugust24,
2015.
52.NorthAmericanMenopauseSociety.The2012hormonetherapypositionstatementof:TheNorthAmericanMenopauseSociety.Menopause.201219(3):257271.
53.HarmanSM,BlackDM,NaftolinF,etal.Arterialimagingoutcomesandcardiovascularriskfactorsinrecentlymenopausalwomen:arandomizedtrialcardiovascular
diseaseandmenopausalhormonetherapy.AnnInternMed.2014161(4):249260.
54.HodisHN,MackWJ,ShoupeD,etal.MethodsandbaselinecardiovasculardatafromtheEarlyversusLateInterventionTrialwithEstradioltestingthemenopausal
hormonetiminghypothesis.Menopause.201522(4):391401.
55.BrewerLC,SvatikovaA,MulvaghSL.Thechallengesofprevention,diagnosisandtreatmentofischemicheartdiseaseinwomen.CardiovascDrugsTher.2015
29(4):355368.
56.BaireyMerzCN,ShawLJ,ReisSE,etalWISEInvestigators.InsightsfromtheNHLBISponsoredWomensIschemiaSyndromeEvaluation(WISE)Study,partII:gender
differencesinpresentation,diagnosis,andoutcomewithregardtogenderbasedpathophysiologyofatherosclerosisandmacrovascularandmicrovascularcoronary
disease.JAmCollCardiol.200647(3suppl):S21S29.
57.AgrawalS,VanEykJ,SobhaniK,WeiJ,BaireyMerzCN.Sex,myocardialinfarction,andthefailureofriskscoresinwomen.JWomensHealth(Larchmt).2015
24(11):859861.
58.GulatiM,ShawLJ,BaireyMerzCN.Myocardialischemiainwomen:lessonsfromtheNHLBIWISEstudy.ClinCardiol.201235(3):141148.
59.DickersonJA,NagarajaHN,RamanSV.Genderrelateddifferencesincoronaryarterydimensions:avolumetricanalysis.ClinCardiol.201033(2):E44E49.
60.SunH,MohriM,ShimokawaH,UsuiM,UrakamiL,TakeshitaA.Coronarymicrovascularspasmcausesmyocardialischemiainpatientswithvasospasticangina.JAmColl
Cardiol.200239(5):847851.
61.MiwaK,FujitaM,MiyagiY.Benecialeffectsofsmokingcessationontheshorttermprognosisforvariantanginavalidationofthesmokingstatusbyurinarycotinine
measurements.IntJCardiol.199444(2):151156.
62.AkashiYJ,GoldsteinDS,BarbaroG,UeyamaT.Takotsubocardiomyopathy:anewformofacute,reversibleheartfailure.Circulation.2008118(25):27542762.
63.TemplinC,GhadriJR,DiekmannJ,etal.Clinicalfeaturesandoutcomesoftakotsubo(stress)cardiomyopathy.NEnglJMed.2015373(10):929938.
64.GianniM,DentaliF,GrandiAM,SumnerG,HiralalR,LonnE.Apicalballooningsyndromeortakotsubocardiomyopathy:asystematicreview.EurHeartJ.200627(13):
15231529.
65.SawJ,AymongE,ManciniGB,SedlakT,StarovoytovA,RicciD.Nonatheroscleroticcoronaryarterydiseaseinyoungwomen.CanJCardiol.201430(7):814819.
66.NishiguchiT,TanakaA,OzakiY,etal.Prevalenceofspontaneouscoronaryarterydissectioninpatientswithacutecoronarysyndrome[publishedonlineaheadofprint
September11,2013].EurHeartJAcuteCardiovascCaredoi:10.1177/2048872613504310.
67.ElkayamU,JalnapurkarS,BarakkatMN,etal.Pregnancyassociatedacutemyocardialinfarction:areviewofcontemporaryexperiencein150casesbetween2006and
2011.Circulation.2014129(16):16951702.
68.SawJ,RicciD,StarovoytovA,FoxR,BullerCE.Spontaneouscoronaryarterydissection:prevalenceofpredisposingconditionsincludingbromusculardysplasiaina
tertiarycentercohort.JACCCardiovascInterv.20136(1):4452.
69.LiangJJ,PrasadM,TweetMS,etal.AnovelapplicationofCTangiographytodetectextracoronaryvascularabnormalitiesinpatientswithspontaneouscoronaryartery
dissection.JCardiovascComputTomogr.20148(3):189197.
70.GoelK,TweetM,OlsonTM,MaleszewskiJJ,GulatiR,HayesSN.Familialspontaneouscoronaryarterydissection:evidenceforgeneticsusceptibility.JAMAInternMed.
2015175(5):821826.
71.EleidMF,GuddetiRR,TweetMS,etal.Coronaryarterytortuosityinspontaneouscoronaryarterydissection:angiographiccharacteristicsandclinicalimplications.Circ
CardiovascInterv.20147(5):656662.
72.TweetMS,HayesSN,PittaSR,etal.Clinicalfeatures,management,andprognosisofspontaneouscoronaryarterydissection.Circulation.2012126(5):579588.
73.AlfonsoF,PauloM,LennieV,etal.Spontaneouscoronaryarterydissection:longtermfollowupofalargeseriesofpatientsprospectivelymanagedwitha
conservativetherapeuticstrategy.JACCCardiovascInterv.20125(10):10621070.
74.TweetMS,EleidMF,BestPJ,etal.Spontaneouscoronaryarterydissection:revascularizationversusconservativetherapy.CircCardiovascInterv.20147(6):777786.
75.SilberTC,TweetMS,BowmanMJ,HayesSN,SquiresRW.Cardiacrehabilitationafterspontaneouscoronaryarterydissection.JCardiopulmRehabilPrev.2015
35(5):328333.76.TweetMS,HayesSN,GulatiR,RoseCH,BestPJ.Pregnancyafterspontaneouscoronaryarterydissection:acaseseries.AnnInternMed.2015
162(8):598600.
77.McDermottMM,FerrucciL,GuralnikJM,etal.Theanklebrachialindexisassociatedwiththemagnitudeofimpairedwalkingenduranceamongmenandwomenwith
peripheralarterialdisease[publishedcorrectionappearsinVascMed.201015(6):517].VascMed.201015(4):251257.
78.McDermottMM,GreenlandP,LiuK,etal.Sexdifferencesinperipheralarterialdisease:legsymptomsandphysicalfunctioning.JAmGeriatrSoc.200351(2):222228.
79.McDermottMM,GreenlandP,GuralnikJM,etal.Depressivesymptomsandlowerextremityfunctioninginmenandwomenwithperipheralarterialdisease.JGenIntern
Med.200318(6):461467.
80.McDermottMM,FeinglassJ,SlavenskyR,PearceWH.Theanklebrachialindexasapredictorofsurvivalinpatientswithperipheralvasculardisease.JGenInternMed.
19949(8):445449.
81.HirschAT,AllisonMA,GomesAS,etalAmericanHeartAssociationCouncilonPeripheralVascularDiseaseCouncilonCardiovascularNursingCouncilon
CardiovascularRadiologyandInterventionCouncilonCardiovascularSurgeryandAnesthesiaCouncilonClinicalCardiologyCouncilonEpidemiologyandPrevention.Acall
toaction:womenandperipheralarterydisease:ascienticstatementfromtheAmericanHeartAssociation.Circulation.2012125(11):14491472.
82.BarochinerJ,AparicioLS,WaismanGD.Challengesassociatedwithperipheralarterialdiseaseinwomen.VascHealthRiskManag.201410:115128.
83.McDermottMM,FriedL,SimonsickE,LingS,GuralnikJM.Asymptomaticperipheralarterialdiseaseisindependentlyassociatedwithimpairedlowerextremityfunctioning:
thewomenshealthandagingstudy[publishedcorrectionappears
84.McDermottMM,GreenlandP,LiuK,etal.Legsymptomsinperipheralarterialdisease:associatedclinicalcharacteristicsandfunctionalimpairment.JAMA.2001
286(13):15991606. Page 7 / 9
83.McDermottMM,FriedL,SimonsickE,LingS,GuralnikJM.Asymptomaticperipheralarterialdiseaseisindependentlyassociatedwithimpairedlowerextremityfunctioning:
thewomenshealthandagingstudy[publishedcorrectionappears
84.McDermottMM,GreenlandP,LiuK,etal.Legsymptomsinperipheralarterialdisease:associatedclinicalcharacteristicsandfunctionalimpairment.JAMA.2001
286(13):15991606.
85.VanDenBoschMA,KemmerenJM,TanisBC,etal.TheRATIOstudy:oralcontraceptivesandtheriskofperipheralarterialdiseaseinyoungwomen.JThrombHaemost.
20031(3):439444.
86.WeissgerberTL,TurnerST,BaileyKR,etal.Hypertensioninpregnancyisariskfactorforperipheralarterialdiseasedecadesafterpregnancy.Atherosclerosis.2013
229(1):212216.
87.HirschAT,CriquiMH,TreatJacobsonD,etal.Peripheralarterialdiseasedetection,awareness,andtreatmentinprimarycare.JAMA.2001286(11):13171324.
88.AboyansV,CriquiMH,AbrahamP,etalAmericanHeartAssociationCouncilonPeripheralVascularDiseaseCouncilonEpidemiologyandPreventionCouncilonClinical
CardiologyCouncilonCardiovascularNursingCouncilonCardiovascularRadiologyandIntervention,andCouncilonCardiovascularSurgeryandAnesthesia.Measurement
andinterpretationoftheanklebrachialindex:ascienticstatementfromtheAmericanHeartAssociation[publishedcorrectionappearsinCirculation.2013127(1):e264].
Circulation.2012126(24):28902909.
89.WismanPP,TangelderMJ,vanHattumES,deBorstGJ,MollFL.YoungwomenwithPADareathighriskofcardiovascularcomplications.EurJVascEndovascSurg.
201243(4):441445.
90.LoRC,BensleyRP,DahlbergSE,etal.Presentation,treatment,andoutcomedifferencesbetweenmenandwomenundergoingrevascularizationoramputationforlower
extremityperipheralarterialdisease.JVascSurg.201459(2):409418.e3.
91.HirschAT,HaskalZJ,HertzerNR,etalAmericanAssociationforVascularSurgerySocietyforVascularSurgerySocietyforCardiovascularAngiographyand
InterventionsSocietyforVascularMedicineandBiologySocietyofInterventionalRadiologyACC/AHATaskForceonPracticeGuidelinesWritingCommitteetoDevelop
GuidelinesfortheManagementofPatientsWithPeripheralArterialDiseaseAmericanAssociationofCardiovascularandPulmonaryRehabilitationNationalHeart,Lung,and
BloodInstituteSocietyforVascularNursingTransAtlanticInterSocietyConsensusVascularDiseaseFoundation.ACC/AHA2005PracticeGuidelinesforthemanagement
ofpatientswithperipheralarterialdisease(lowerextremity,renal,mesenteric,andabdominalaortic):acollaborativereportfromtheAmericanAssociationforVascular
Surgery/SocietyforVascularSurgery,SocietyforCardiovascularAngiographyandInterventions,SocietyforVascularMedicineandBiology,SocietyofInterventional
Radiology,andtheACC/AHATaskForceonPracticeGuidelines(WritingCommitteetoDevelopGuidelinesfortheManagementofPatientsWithPeripheralArterialDisease):
endorsedbytheAmericanAssociationofCardiovascularandPulmonaryRehabilitationNationalHeart,Lung,andBloodInstituteSocietyforVascularNursingTransAtlantic
InterSocietyConsensusandVascularDiseaseFoundation.Circulation.2006113(11):e463e654.
92.ScantleburyDC,BorlaugBA.Whyarewomenmorelikelythanmentodevelopheartfailurewithpreservedejectionfraction?CurrOpinCardiol.201126(6):562568.
93.ArainFA,KuniyoshiFH,AbdalrhimAD,MillerVM.Sex/gendermedicine:thebiologicalbasisforpersonalizedcareincardiovascularmedicine.CircJ.200973(10):1774
1782.94.GreitenLE,HolditchSJ,ArunachalamSP,MillerVM.Shouldtherebesexspeciccriteriaforthediagnosisandtreatmentofheartfailure?JCardiovascTranslRes.
20147(2):139155.
95.RedeldMM,ChenHH,BorlaugBA,etal.RELAXTrial.Effectofphosphodiesterase5inhibitiononexercisecapacityandclinicalstatusinheartfailurewithpreserved
ejectionfraction:arandomizedclinicaltrial.JAMA.2013309(12):12681277.
96.LeWinterMM,MeyerM.Mechanismsofdiastolicdysfunctioninheartfailurewithapreservedejectionfraction:ifitsnotonethingitsanother.CircHeartFail.2013
6(6):11121115.
97.RajSR.Posturaltachycardiasyndrome(POTS).Circulation.2013127(23):23362342.
98.GarlandEM,RajSR,BlackBK,HarrisPA,RobertsonD.Thehemodynamicandneurohumoralphenotypeofposturaltachycardiasyndrome.Neurology.200769(8):790
798.
99.LowPA,SandroniP,JoynerM,ShenWK.Posturaltachycardiasyndrome(POTS).JCardiovascElectrophysiol.200920(3):352358.
100.PoliD,AntonucciE.Epidemiology,diagnosis,andmanagementofatrialbrillationinwomen.IntJWomensHealth.20157:605614.
101.BushnellC,McCulloughLD,AwadIA,etalAmericanHeartAssociationStrokeCouncilCouncilonCardiovascularandStrokeNursingCouncilonClinicalCardiology
CouncilonEpidemiologyandPreventionCouncilforHighBloodPressureResearch.Guidelinesforthepreventionofstrokeinwomen:astatementforhealthcare
professionalsfromtheAmericanHeartAssociation/AmericanStrokeAssociation[publishedcorrectionsappearinStroke.201445(10):e214andStroke.201445(5):e95].
Stroke.201445(5):15451588.
102.FribergL,BensonL,RosenqvistM,LipGY.AssessmentoffemalesexasariskfactorinatrialbrillationinSweden:nationwideretrospectivecohortstudy.BMJ.2012
344:e3522.
103.ReevesMJ,FonarowGC,ZhaoX,SmithEE,SchwammLH.GetWithTheGuidelinesStrokeSteeringCommittee&Investigators.Qualityofcareinwomenwithischemic
strokeintheGWTGprogram.Stroke.200940(4):11271133.
104.OngKL,TsoAW,LamKS,CheungBM.GenderdifferenceinbloodpressurecontrolandcardiovascularriskfactorsinAmericanswithdiagnosedhypertension.
Hypertension.200851(4):11421148.
105.SolomonDH,KarlsonEW,RimmEB,etal.Cardiovascularmorbidityandmortalityinwomendiagnosedwithrheumatoidarthritis.Circulation.2003107(9):13031307.
106.EsdaileJM,AbrahamowiczM,GrodzickyT,etal.TraditionalFraminghamriskfactorsfailtofullyaccountforacceleratedatherosclerosisinsystemiclupus
erythematosus.ArthritisRheum.200144(10):23312337.
107.WolfeF,MitchellDM,SibleyJT,etal.Themortalityofrheumatoidarthritis.ArthritisRheum.199437(4):481494.
108.DoriaA,IaccarinoL,GhirardelloA,etal.Longtermprognosisandcausesofdeathinsystemiclupuserythematosus.AmJMed.2006119(8):700706.
109.GonzalezGayMA,GonzalezJuanateyC,MartinJ.Rheumatoidarthritis:adiseaseassociatedwithacceleratedatherogenesis.SeminArthritisRheum.200535(1):817.
110.LibbyP.Inammationinatherosclerosis.Nature.2002420(6917):868874.
111.WestlakeSL,ColebatchAN,BairdJ,etal.Theeffectofmethotrexateoncardiovasculardiseaseinpatientswithrheumatoidarthritis:asystematicliteraturereview.
Rheumatology(Oxford).201049(2):295307.
112.GuinA,ChatterjeeAdhikariM,ChakrabortyS,SinhamahapatraP,GhoshA.Effectsofdiseasemodifyingantirheumaticdrugsonsubclinicalatherosclerosisand
endothelialdysfunctionwhichhasbeendetectedinearlyrheumatoidarthritis:1yearfollowupstudy.SeminArthritisRheum.201343(1):4854.
113.PetersMJ,vanSijlAM,VoskuylAE,SattarN,SmuldersYM,NurmohamedMT.Theeffectsoftumornecrosisfactorinhibitorsoncardiovascularriskinrheumatoid
arthritis.CurrPharmDes.201218(11):15021511.
114.SymmonsDP,GabrielSE.EpidemiologyofCVDinrheumaticdisease,withafocusonRAandSLE.NatRevRheumatol.20117(7):399408.
115.MyasoedovaE,CrowsonCS,KremersHM,etal.Lipidparadoxinrheumatoidarthritis:theimpactofserumlipidmeasuresandsystemicinammationontheriskof
cardiovasculardisease.AnnRheumDis.201170(3):482487.
116.KremersHM,NicolaPJ,CrowsonCS,BallmanKV,GabrielSE.Prognosticimportanceoflowbodymassindexinrelationtocardiovascularmortalityinrheumatoidarthritis.
ArthritisRheum.200450(11):34503457.
117.CrowsonCS,MattesonEL,RogerVL,TherneauTM,GabrielSE.Usefulnessofriskscorestoestimatetheriskofcardiovasculardiseaseinpatientswithrheumatoid
arthritis.AmJCardiol.2012110(3):420424.
118.PetersMJ,SymmonsDP,McCareyD,etal.EULARevidencebasedrecommendationsforcardiovascularriskmanagementinpatientswithrheumatoidarthritisandother
formsofinammatoryarthritis.AnnRheumDis.201069(2):325331.
119.PhamT,GossecL,ConstantinA,etal.Cardiovascularriskandrheumatoidarthritis:clinicalpracticeguidelinesbasedonpublishedevidenceandexpertopinion.Joint
BoneSpine.200673(4):379387.
120.RienstraM,VanVeldhuisenDJ,HagensVE,etalRACEInvestigators.Genderrelateddifferencesinrhythmcontroltreatmentinpersistentatrialbrillation:dataofthe
RateControlVersusElectricalCardioversion(RACE)study.JAmCollCardiol.200546(7):12981306.
121.WolbretteD.Antiarrhythmicdrugs:age,race,andgendereffects.CardElectrophysiolClin.20102(3):369378.
122.WangTY,AngiolilloDJ,CushmanM,etal.Plateletbiologyandresponsetoantiplatelettherapyinwomen:implicationsforthedevelopmentanduseofantiplatelet
pharmacotherapiesforcardiovasculardisease.JAmCollCardiol.201259(10):891900. Page 8 / 9
RateControlVersusElectricalCardioversion(RACE)study.JAmCollCardiol.200546(7):12981306.
121.WolbretteD.Antiarrhythmicdrugs:age,race,andgendereffects.CardElectrophysiolClin.20102(3):369378.
122.WangTY,AngiolilloDJ,CushmanM,etal.Plateletbiologyandresponsetoantiplatelettherapyinwomen:implicationsforthedevelopmentanduseofantiplatelet
pharmacotherapiesforcardiovasculardisease.JAmCollCardiol.201259(10):891900.
123.GuQ,BurtVL,PauloseRamR,DillonCF.Genderdifferencesinhypertensiontreatment,drugutilizationpatterns,andbloodpressurecontrolamongUSadultswith
hypertension:datafromtheNationalHealthandNutritionExaminationSurvey19992004.AmJHypertens.200821(7):789798.
124.LewisWR,EllrodtAG,PetersonE,etal.Trendsintheuseofevidencebasedtreatmentsforcoronaryarterydiseaseamongwomenandtheelderly:ndingsfromthe
getwiththeguidelinesqualityimprovementprogram.CircCardiovascQualOutcomes.20092(6):633641.
125.ChouAF,ScholleSH,WeismanCS,BiermanAS,CorreadeAraujoR,MoscaL.Genderdisparitiesinthequalityofcardiovasculardiseasecareinprivatemanagedcare
plans.WomensHealthIssues.200717(3):120130.
126.WittBJ,JacobsenSJ,WestonSA,etal.Cardiacrehabilitationaftermyocardialinfarctioninthecommunity.JAmCollCardiol.200444(5):988996.
127.SuayaJA,ShepardDS,NormandSL,AdesPA,ProttasJ,StasonWB.UseofcardiacrehabilitationbyMedicarebeneciariesaftermyocardialinfarctionorcoronary
bypasssurgery.Circulation.2007116(15):16531662.
128.PuriR,NissenSE,ShaoM,etal.Sexrelateddifferencesofcoronaryatherosclerosisregressionfollowingmaximallyintensivestatintherapy:insightsfromSATURN.
JACCCardiovascImaging.20147(10):10131022.
129.KostisWJ,ChengJQ,DobrzynskiJM,CabreraJ,KostisJB.Metaanalysisofstatineffectsinwomenversusmen[publishedcorrectionappearsinJAmCollCardiol.
201259(16):1491].JAmCollCardiol.201259(6):572582.
130.CholesterolTreatmentTrialists(CTT)Collaboration,FulcherJ,OConnellR,VoyseyM,etal.EfcacyandsafetyofLDLloweringtherapyamongmenandwomen:meta
analysisofindividualdatafrom174,000participantsin27randomisedtrials.Lancet.2015385(9976):13971405.
131.GottliebSS,McCarterRJ,VogelRA.Effectofbetablockadeonmortalityamonghighriskandlowriskpatientsaftermyocardialinfarction.NEnglJMed.1998
339(8):489497.
132.GoAS,MozaffarianD,RogerVL,etalAmericanHeartAssociationStatisticsCommitteeandStrokesStatisticsSubcommittee.Executivesummary:heartdiseaseand
strokestatisticsd2014update:areportfromtheAmericanHeartAssociation.Circulation.2014129(3):399410.
133.DaubertJP,ZarebaW,CannomDS,etalMADITIIInvestigators.InappropriateimplantablecardioverterdebrillatorshocksinMADITII:frequency,mechanisms,
predictors,andsurvivalimpact.JAmCollCardiol.200851(14):13571365.
134.PoissonSN,JohnstonSC,SidneyS,KlingmanJG,NguyenHuynhMN.Genderdifferencesintreatmentofseverecarotidstenosisaftertransientischemicattack.Stroke.
201041(9):18911895.
135.SmithCR,LeonMB,MackMJ,etalPARTNERTrialInvestigators.Transcatheterversussurgicalaorticvalvereplacementinhighriskpatients.NEnglJMed.2011
364(23):21872198.

Page 9 / 9

Das könnte Ihnen auch gefallen