14 07 2010 Nikola Matesa Diplomski

SVEUILITEUZAGREBU
FAKULTETSTROJARSTVAIBRODOGRADNJE

DIPLOMSKIRAD
Mentor:
Prof.dr.sc.IzvorGrubii NikolaMatea
Zagreb,2010.
IZJAVA

Izjavljujemdasamdiplomskiradizradiopotpunosamostalno,koristeiseliteraturomi
znanjemsteenimtijekomstudijanafakultetustrojarstvaibrodogradnjeSveuilitauZagrebu,
i na temelju vlastitih istraivanja i prouavanja literature uz nadzor mentora prf. Dr. Izvora
Grubiia.
NikolaMatea
UZagrebu1.srpnja2010.
SVEUILITEUZAGREBU
FAKULTETSTROJARSTVAIBRODOGRADNJE

DIPLOMSKIRAD
Mentor:
Prof.dr.sc.IzvorGrubii NikolaMatea
Zagreb,2010.
IZJAVA

Izjavljujemdasamdiplomskiradizradiopotpunosamostalno,koristeiseliteraturomi
znanjemsteenimtijekomstudijanafakultetustrojarstvaibrodogradnjeSveuilitauZagrebu,
i na temelju vlastitih istraivanja i prouavanja literature uz nadzor mentora prf. Dr. Izvora
Grubiia.
NikolaMatea
UZagrebu1.srpnja2010.
Nikola Matea Diplomski rad, 2010
SAETAK
U radu je prikazana konstrukcija nadgraa od kompozitnih materijal kao alternativa
aluminijskom nadgrau. Na poetku rada opisani su materijali za izradu polimernih
kompozita, njihova mehanika i konstruktivna svojstva, te primjena. Takoer su usporeeni
sa ostalim konstrukcijskim materijalima u brodogradnji kako bismo vidjeli prednosti njihove
primjene. Konstrukcija je raena na osnovi dva konstrukcijska materijala: stkloplastika,
sendvi paneli sa PVC pjenom kao jezgrom i stakloplastinim laminatom kao povrinskim
slojem.
Analizirana je mogunost primjene balistike zatite nadgraa i to sa S2-staklenim

vlaknima te izraunate mase za pojedine stupnjeve zatite. Predloen je i nain spoja sendvi
konstrukcije sa metalnim trupom broda. Za projekt konstrukcije koritena su pravila LR
Secial Service Craft i raunalni program LR SSC v.5.0.4. Dobiveni rezultati su usporeeni sa
postojeim projektom patrolnog broda Bakar.
I
SADRAJ
1. Uvod ............................................................................................................................ 1
1.1 Openito o patrolnom brodu ................................................................................ 1
2.1 Patrolni brod Bakar .............................................................................................. 2
2. Kompozitni materijali .................................................................................................. 4
2.1 Vlakna .................................................................................................................. 6
2.2.1 Staklena vlakna ............................................................................................. 9
2.1.2 Ugljina vlakna ................................................................................................. 10
2.1.3 Aramidna vlakna .............................................................................................. 12
2.1.4 Hibridna vlakna ........................................................................................... 13
2.1.5 Keramika vlakna ....................................................................................... 13
2.1.6 Usporedba najvanijih svojstava vlakana ................................................... 14
2.2 Matrica ............................................................................................................... 15
2.2.1 Polimerne matrice ....................................................................................... 16
2.3 Usporedba vlaknima ojaanih kompozita sa ostalim konstrukcijskim

materijalima .......................................................................................................................... 20
3. Raunalni program Lloyds register SSC v5.0.4 ........................................................ 24
4. Konstrukcija nadgraa od stakloplastike ................................................................... 28
4.1 Koriteni materijali ............................................................................................. 28
4.2 Proraun konstrukcije od stakloplastike ................................................................... 32
5. Konstrukcija trupa od naprednog kompozita............................................................. 38
5.1 Materijali i vrsta konstrukcije ............................................................................ 38
5.1 Proraun konstrukcije od sendvi kompozita..................................................... 41
6. Masa i centracija ........................................................................................................ 45
6.1 Masa i centracija stakloplastinog nadgraa ...................................................... 45
6.2 Masa i centracija nadgraa od Sendvi konstrukcije ......................................... 48
7. Protubalistika zatita ................................................................................................ 51
II
8. Spoj kompozitnog nadgraa sa metalnim trupom ..................................................... 56
9. Usporedba dobivenih rezultata sa projektom patrolnog broda Bakar ....................... 59
10. Zakljuak................................................................................................................ 61
12. Literatura ................................................................................................................ 62
III
POPIS SLIKA
Slika1.1Patrolnibrodsakompozitnomprotubalistikomzatitom...................................1
Slika1.2OpiplanBakar....................................................................................................3
Slika2.1[2]usporedbaosnovnihtipovakompozita:kompozitisaesticama,kompozitisa
vlaknima,slojevitikompoziti......................................................................................................4
Slika2.1[3]Aramidnavlakna.............................................................................................12
.Slika3.1PrikazoptereenjanatrupbrodaLRSSC........................................................24
.Slika3.2Prikazizbornikazaunososnovnihpodatakaoplovilu......................................25
.Slika3.3Prikazizbornikazadefiniranjeukrepe...............................................................26
Slika3.4Prikaztabliceusporedbestvarnihidozvoljenihnaprezanja...............................27
Slika4.1Staklenimat(pust)...............................................................................................29
Slika4.2[3]Razliitevrstetkanjarovinga..........................................................................29
Slika4.3Roving...................................................................................................................30
Slika4.43Dmodelnadgraapogledsprijeda................................................................32
Slika4.53Dmodelnadgraapogledsakrme................................................................33
Slika4.63Dmodelpolovicestruktureboka.....................................................................34
Slika4.73Dmodelstrukturepalube.................................................................................35
Slika4.83Dmodelstrukturekrovanadgraa..................................................................35
Slika4.93Dmodelstrukturekrovanadgraa..................................................................36
Slika4.103Dmodelstrukturestranjegdijelanadgraasaprednjompregradom.........37
Slika5.1[13]Shematskiprikazsaastesendvikonstrukcije............................................39
Slika5.2DivinycellH100jezgra.......................................................................................40
Slika5.3Strukturaprofilasadebljinama...........................................................................41
Slika5.4StrukturaSendviasadebljinamaimehanikimkarakteristikamapojedinogsloja
..................................................................................................................................................42
Slika5.53Dmodelkonstrukcijenadgraaodsendvikonstrukcije.................................44
Slika6.1TablicasasvojstvimalaminataizraunataraunalnimprogramomLRSSC........45
Slika6.23Dmodelnadgraaodstakloplastikezaproraunmasaicentraciju................46
Slika6.3Tablicasasvojstvimasendvilaminata(LRSSC)..................................................48
Slika6.4TablicasasvojstvimaOkvira(LRSSC)..................................................................48
Slika6.53Dmodelnadgraazaproraunmaseicentracije............................................49
IV
Slika7.1[10]UsporedbaveliinestreljivasaAAbaterijom...............................................52
Slika7.2[12]RezultatiV50testasobziromnagustouzarazliitevrstekompozita.......53
Slika 7.3 [12] Rezultati V50 testa s obzirom na debljinu kompozita za razliite vrste
kompozita.................................................................................................................................53
Slika8.1[14]Razliitevrstespojevazasendvistrukture.................................................57
V
POPISTABLICA
Tablica2.1[3]Svojstvakeramikihvlakana.......................................................................13
Tablica2.2[3]Usporedbanajvanijihmehanikihsvojstavaizmeuvlakana..................14
Tablica2.3[3]Mehanikasvojstvamaterijalamatrice......................................................15
Tablica4.1Konstrukcijskipritiscinapojedinedijelovestrukture......................................33
Tablica5.1[5]Gustoaivrstoajezgriodpolimernihpjena...........................................38
Tablica5.2Strukturanadgraa..........................................................................................43
Tablica6.1Masaicentracijanadgraaodstakloplastike..................................................47
Tablica6.2MasaicentracijanadgraaodSendvipanela...............................................50
Tablica7.1Masanadgraazapojedinestupnjevezatite................................................55
Tablica9.1Masanadgraazapojedinestupnjevezatite................................................59
VI
POPIS DIJAGRAMA
Dijagram2.1[3]zastupljenostpojedinevrstevlakanaubrodograevnojindustriji...........8
Dijagram2.2odnosinaprezanjaideformacijarazliitihvrstavlakana..............................14
Dijagram2.3[3]Vlanavrstoaimodulelastinostirazliitihvrstasmola.....................17
Dijagram2.4[3]Naprezanjedeformacijadolomarazliitihvrstasmola.........................17
Dijagram2.5[5]Upotrebarazliitihvrstasmolauproizvodnjibrodograevnihdijelova.19
Dijagram2.6[3]vlanavrstoarazliitihvrstakonstrukcijskihmaterijala......................20
Dijagram2.7[3]vlanimodulrazliitihvrstakonstrukcijskihmaterijala..........................21
Dijagram2.8[3]specifinagustoarazliitihvrstakonstrukcijskihmaterijala................22
Dijagram2.9[3]specifinavlanavrstoarazliitihvrstakonstrukcijskihmaterijala....23
Dijagram2.10[3]specifinavlanimodulrazliitihvrstakonstrukcijskihmaterijala......23
VII
1. Uvod
1.1 Openito o patrolnom brodu
Zadaa patrolnih plovila je zatita nacionalnih voda, ne samo u blizini obale ve i

zatienih gospodarskih podruja. Tako iroki spektar zadaa uvjetuje i raspon istisnina od
3000 (za velike oceanske patrolne brodove) do samo 30 tona za male priobalne amce.
Zajedniko im je da su projektirani kako bi onemoguili ilegalni ulazak u tieno podruje i
djelovanje unutar njih, bez obzira na to radi li se o krijumarenju, piratstvu ili ribolovu. Dok
je borba protiv ilegalnog ribolova uglavnom slina policijskim dunostima, borba protiv
krijumara i pirata esto vie nalikuje borbenom djelovanju.
Mogu biti u sustavu Ratne mornarice, obalne strae ili policije te se mogu koristiti u
slubi spaavanja. Morski patrolni brodovi su oko 30 m duine te su obino opremljeni
jednim topom srednjega kalibra kao glavno oruje te lakim sekundarnim naoruanjem
kao to su strojnice i oruje za blisku borbu. Ovisno o ulozi, plovila u ovoj klasi
mogu biti opremljeni sofisticiranim senzorima te sistemom za kontrolu paljbe koji im
omoguuje da nose torpeda, protu brodske i protuzrane rakete.
Njegova mala veliina i relativno mala cijena ini ga jednim od najeih tipova
ratnog broda u svijetu.
Slika 1.1 Patrolni brod sa kompozitnom protubalistikom zatitom
1
2.1 Patrolni brod Bakar
Bakar je patrolni brod tvrtke Adria-Mar brodogradnja d.o.o. Glavni zadaci su nadziranje
i zatita teritorijalnih voda i ekskluzivnih ekonomskih zona (EEZ), nadzor brodovlja i
plovidbe, misije traenja i spaavanja na moru, nadzor i kontrola oneienja, transport
oruanih snaga i opreme, lake borbene zadae.
Glavne karakteristike i znaajke:
Loa = 31,55 m Lwl = 28,25 m
B = 6,49 m T = 1,60 m
H = 4,06 m
Dmax = 124 t P = 3480 kW
vmax = 30 v vk = 15 v
Posada je 12 lanova + 4 gosta, doplov mu je 1000 nm pri brzini od 15 v, autonomija do

10 dana, a puna operabilnost mu je do stanja mora 4. Naoruan je jednim Kongsberg Sea
Protector 12.7 mm sa irostabilizacijom i upravljanjem paljbom te dvije strojnice 12.7 mm.
U originalnoj izvedbi trup mu je graen od elika po pravilima Lloyds registra (SSC), dok
mu je nadgrae od aluminija. Pogonjen je sa dva etverotaktna MTU 12V 396 TE94 motora
ukupne snage 3480 kW.
2
Slika 1.2 Opi plan - Bakar
3
2. Kompozitnimaterijali
Kompozitni materijali sastoje se od dva osnovna konstituenta: vlakna i matrice koji ine
slojeve koji su meusobno povezani i tako ine vieslojni kompozit (laminat). Vlakna su
nosivi element kompozita i daju mu vrstou, dok matrica dri vlakna zajedno, ima vanu
funkciju prijenosa optereenja na vlakno, daje vanjsku formu kompozita, definira njegovo
ponaanje obzirom na djelovanje atmosferskih uvjeta itd.[1]. Najee upotrebljavani
kompozitni materijali mogu se podijeliti u tri glavne grupe:
- Kompoziti sa polimernom matricom (FRP-Fiber Reinforced Plastics) to je

najzastupljeniji tip kompozita u kojima se koristi matrica na bazi polimera, a ojaani
su razliitim vrstama vlakana kao to su staklo, ugljik i armaidi.
- Kompoziti sa metalnom matricom (MMC-Metal Matrix Composites) ovdje se
kao matrica koriste metalni materijali, kao to je aluminij, te ojaala kao to je silicij
karbida. Koristi se u automobilskoj industriji.
- Kompoziti sa keramikom matricom (CMC-Ceramic Matrix Composites) ovdje
se kao matrica koriste keramiki materijali dok se kao ojaala koriste kratka vlakna
napravljena od silicij karbida i bor nitrida. koriste se u okolini gdje se javlja visoka
temperatura.
Takoer mogu se razvrstati kao : kompoziti sa esticama, vlaknima ojaani kompoziti ,

slojeviti kompoziti i sendvi konstrukcije. Na slici 2.1 [2] prikazana je usporedba takve
podjele kompozita.
Slika 2.1 [2] usporedba osnovnih tipova kompozita: kompoziti sa esticama, kompoziti sa vlaknima,
slojeviti kompoziti
4
Ukupno ponaanje kompozita e ovisiti o:
1. Svojstvima matrice i ojaala,

2. Veliini i raspodjeli konstituenta
3. Volumnom udjelu konstituenta
4. Obliku konstituenta
5. Prirodi i jakosti veze meu konstituentima
Za ovaj diplomski rad tematski su iskljuivo relevantni vlaknima ojaani polimeri

(kompoziti) koji zbog svojih svojstava su zanimljivi kod primjene u brodograevnoj
industriji. Materijali matrice kao to su epoksidne i poliesterske smole imaju ogranienu
upotrebu pri izradi struktura poto njihova mehanika svojstva nisu visoka u usporedbi sa
veinom metala. No naravno imaju neka odlina svojstva kao to je mogunost oblikovanja u
sloene oblike.
Materijali kao to su staklo, aramid ili bor imaju visoki modul elastinosti i vlanu
vrstou ali u vrstoj formi ta svojstva nisu izraena. To je zbog injenice da kada je
materijal optereen, od sluajnih mikroskopskih povrinskih pukotina e se na materijalu
stvoriti vee pukotine i doi e do loma materijala i to ispod njegove toke loma. Materijal se
izrauje u obliku vlakana te se kombinirajui sa matricom mogu dobiti eljena svojstva
kompozita.
Glavne karakteristike kompozita su:
mala gustoa
visoka vrstoa
visoka krutost
visoka ilavost
samogasiva i antikorozivna svojstva
postojanost prema veini kiselina i luina
visoka otpornost na koroziju
velika mogunost priguenja vibracija
odlina otpornost na zamor (u usporedbi sa veinom metala)
5
2.1 Vlakna
Mehanika svojstva kompozita kao to su vrstoa i krutost ovise vlaknima. Osnovni

zadatci vlakana su da prihvati optereenje (kod konstrukcijskih kompozita vlakna nose 70-
90% optereenja), da osiguraju vrstou krutost i toplinsku stabilnost te da osiguraju
elektrinu vodljivost ili izolaciju ovisno o namjeni kompozita. Vlakna trebaju biti vrsta,
kruta i lagana, a takoer trebaju imati visoko talite.
Vlakna moraju biti vrsta, kruta i lagana, a takoer moraju imati visoko talite.
Specifina vrstoa i specifini modul elastinosti materijala definirani su izrazima:
Specifina vrstoa = Rm(Re)/,
Specifini modul elastinosti = E/,
gdje su: E modul elastinosti

Rm vlana vrstoa,
Re granica razvlaenja,
gustoa.
Kao materijali za vlakna preferiraju se materijali visokog specifinog modula elastinosti
ili specifine vrstoe.
U uporabi su vrlo raznoliki materijali ojaala da bi se dobila eljena svojstva kompozita.

Na osnovi staklenih vlakana ugraenih u polimernu matricu dobiva se kompozit pogodan za
primjenu u brodogradnji i zrakoplovstvu. Vlakna od bora, ugljika i polimera osiguravaju
izrazito ojaavanje. U tablici 2.1 mogu se vidjeti mehanika svojstva materijala vlakna.
6
Tablica 2.1 [1] Osnovna mehanika svojstva ojaala (vlakana)
Modul
Gustoa Vlana Specifini Specifina
VrstaVlakna 3 elastinosti
[kg/m ] vrstoa[Gpa] modul vrstoa
[Gpa]
Poliester 1,38 11 1 8 0,72
Estaklo 2,54 72 3,4 2,8 1,34
Sstaklo 2,49 86 4 34 1,57
Kevlar49 1,45 130 3,6 90 2,48
Kevlar29 1,44 69 2,9 49 2,02
Ugljina
vlaknavisoke 1,74 277 3,1 30 1,77
vrstoe(HS)
Ugljina
vlaknavisokog 1,81 390 2,1 215 1,16
modula(HM)
Danas se najvie koriste ugljina i staklena vlakna. Zastupljenost pojedinih vlakana s

obzirom na konstrukcijske dijelove broda je prikazan na dijagramu 2.1 [2]. Staklenim
vlaknima ojaani kompoziti su koliinski najzastupljenija ojaala, a upotrebljavaju se u
gradnji svih vrsta tipova amaca i malih brodova, dijelova nadgraa, cijelih nadgraa kod
veih brodova, opreme i ureaja kao to su vrata, okviri brodskih prozora, pokrovi grotala,
tankovi, spremnici, itd. Ovako rasprostranjenoj primjeni ovaj materijal treba zahvaliti vrlo
dobrim fiziko-mehanikim svojstvima kao to su:
1. Visoki omjer vrstoa/teina vrste i lake konstrukcije

2. Mogunost izrade velikih i sloenih oblika iz jednoga dijela
3. Mogunost gradnje i primjene na licu mjesta i zbog toga ekonominija gradnja
4. Variranje debljine po potrebi kod kompliciranih oblika
5. Otpornost na koroziju
6. Lako odravanje i jednostavni popravci
7. Nemagnetinost i elektroizolaciona svojstva
8. Promjena mehanikih svojstava unutar vrlo irokih granica
9. Kod gotovih proizvoda nema krivljenja, stezanja ili pucanja
10. Ima nisku toplinsku vodljivost
7
Termoplastinavlaknazadijelove
Nikola Matea
Termoplastinavlaknazapalube
Termoplastinavlaknazatrup
Hibridizadijelove
Hibridizapalube
Hibridizatrup
Kevlarzadijelove
Kevlarzapalube
8
Kevlarzatrup
Ugljinavlaknazadijelove
Ugljinavlaknazapalube
Ugljinavlaknazatrup
Estaklozadijelove
Estaklozapalube
Dijagram 2.1 [3] zastupljenost pojedine vrste vlakana u brodograevnoj industriji
Estaklozatrup
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Diplomski rad, 2010
2.2.1 Staklenavlakna
Najvie upotrebljavana ojaala za kompozite. Glavne prednosti upotrebe staklenih

ojaanja u kompozitima jesu: visoka vrstoa, mala teina, dimenzijska stabilnost, postojanost
na povienu temperaturu i koroziju, dobra elektrina svojstva te relativno jednostavna
proizvodnja te stoga i niska cijena (u odnosu na druge vrste ojaala).
Staklena vlakna dobivaju se raznim tehnolokim postupcima iz staklene taline. Staklena

vlakna razlikuju se po kemijskom sastavu i svojstvima koje oznauju slova:
E niska elektrina provodljivost

C kemijska postojanost
S visoka vrstoa
M visoki modul rastezljivosti
A alkalijsko staklo
Tablica 2.3 [4] Osnovna mehanika svojstva pojedinih vrsta staklenih vlakana
Tipstaklenogvlakna
Svojstvo E C S A
3
Gustoa[g/cm ] 2,542,55 2,49 2,482,49 2,5
Lomnost 1,547 1,541 1,523 1,512
Modul
7274 70 8488 72,5
rastezljivosti
Rastezna
vrstoa 3,5 2,73,1 4,6 2,414
2
[N/mm ]
Toplinska
rastezljivost 4960 7072 2950 90
[107/C]
9
Tablica 2.4 [4] Osnovna mehanika svojstva pojedinih vrsta staklenih vlakana
Vrstaspoja EStaklo Sstaklo

Silicijdioksid 5256% 6466%
KalcijOksid 1625% 00,3%
AluminijOxid 1216% 2426%
BorOksid 510%
NatrijiKalijOksid 02% 00,3%
MagnezijOksid 05% 911%
eljezoOksid 0,050,4% 00,3%
TitanOksid 00,8%
Fluor 01%
U brodogradnji se najvie koristi E-staklo, te S-staklo koje ima 25% bolju tlanu
vrstou, 40% veu vlanu vrstou, 20% vei modul elastinosti te 4% manju gustou ali
zato mu je cijena 2 4 puta via to ograniava njegovu upotrebu.
2.1.2Ugljinavlakna
Ugljina vlakna imaju od poznatih vlakana najviu specifinu krutost, vrlo visoku vlanu i
tlanu vrstou te vrlo visoku otpornost prema koroziji, puzanju i zamoru materijala. Njihova
ilavost je meutim nia od bilo staklenih ili aramidnih vlakana. Ugljina (karbonska) vlakna
se proizvode kontroliranom oksidacijom i karbonizacijom ugljikom bogatih organskih
predkursora koji su ve u obliku vlakana. Najei predkursor je poliakrilonitril zato jer daje
najbolja svojstva ugljinih vlakana, ali vlakna takoer mogu izraena i od fenolnih smola ili
celuloze. Glavni nedostatak im je visoka cijena koja je funkcija visoke cijene proizvodnje
predkursora (potroene energije u proizvodnji). Razliitim postupcima karbonizacije
dobivamo razliita mehanika svojstva vlakana.
Ugljina vlakna, s obzirom na njihove mehanike karakteristike moemo klasificirati kao HS

(High Strength visoke vrstoe), IM (Intermediate Modulus umjerenog modula
elastinosti), HM (High Modulus visokog modula elastinosti) i UHM (Ultra High Modulus
vrlo visokog modula elastinosti). U tablici 2.4 [3] mogu se vidjeti mehanika svojstva
razliitih vrsta ugljinih vlakana.
10
Tablica 2.5 [3] Svojstva razliitih vrsta ugljinih vlakana
Razred Vlani Modul [Gpa] Vlana vrstoa [Gpa]

T300 230 3,53
Ugljina vlakna HS (<265GPa)

T700 235 5,3
HTA 238 3,95
UTS 240 4,8
34-700 234 4,5
AS4 241 4
T650-35 241 4,55
Panex 33 228 3,6
F3C 228 3,8
TR50S 235 4,83
TR30S 234 4,41
T800 294 5,94
Ugljina vlakna IM
M30S 294 5,49

(265-320 Gpa)
IMS 295 4,12/5,5

MR40/MR50 289 4,4/5,1
IM6/IM7 303 5,1/5,3
IM9 310 5,3
T650-42 290 4,82
T40 290 5,65
HM (320-440 Gpa)
M40 392 2,74

Ugljina vlakna
M40J 377 4,41

HMA 358 3
UMS2526 395 4,56
MS40 340 4,8
HR40 381 4,8
vlaknaUHM
M46J 436 4,21

(440Gpa)
Ugljina
UMS3536 435 4,5

HS40 441 4,4
UHMS 441 3,45
11
2.1.3Aramidnavlakna
Aramidna vlakna poinju sa svojom upotrebom ranih sedamdesetih godina prolog

stoljea kao zamjena elinim icama u automobilskim gumama. Naziv ARAMID dolazi od
naziva ARomatic polyAMID (Aromatski poliamid). To je organski polimer koji se proizvodi
predenjem vrstih vlakana iz tekueg stanja polimera. Izvrsne karakteristike aramidnih
vlakana su mala teina, visoka vlana vrstoa i visoki modul, otpornost na udar i zamor
materijala te mogunost jednostavnog tkanja. Tlana naprezanja aramida nisu tako dobro
izraena kao kod staklenih vlakana jer prikazuju nelinearno duktilno ponaanje na niim
vrijednostima naprezanja.
Slika 2.1 [3] Aramidna vlakna
Sadravaju visoka mehanika svojstva pri temperaturama od -200C do +200C. Podlona

su djelovanju jakih kiselina ali su postojana na otapala i druge kemikalije.
Aramidna vlakna u suvremenim mjeavinama ve nadomjetaju elik i aluminij. Jedna su

od osnovnih komponenata za izradu polimernih materijala gdje se trae izuzetna toplinska i
mehanika svojstva. Upotrebljavaju se u izradi zranih i svemirskih letjelica, vojnoj industriji,
brodogradnji, graevinarstvu itd. [4].
12
2.1.4 Hibridnavlakna
Hibridna vlakna se rade od dvije ili vie vrsti vlakana kako bi se postigla eljena svojstva.
Najee koritena hibridna vlakna u brodogradnji i zrakoplovstvu su ugljino-staklena
vlakna. [4]
Hibridizacija se izvodi najee izravno u proizvodnji kompozitnog proizvoda, to

znai kombinaciju razliitih vlakana u cilju postizanja eljenih svojstava proizvoda. Ovaj tip
hibridnih vlakana upotrebljava se kako bi se promijenila sljedea svojstva:
- poboljanje udarne ilavosti

- spreavanje galvanske korozije
- nia cijena
2.1.5 Keramikavlakna
Keramika vlakna su anorganskog podrijetla i dolaze u razliitim oblicima. Zanimljiva su

zbog visoke toplinske postojanosti i postojanosti na djelovanje vlage, te su openito
primjereni za upotrebu u kompozitima koji su podvrgnuti ekstremnim optereenjima. Sva
keramika vlakna se najvie upotrebljavaju s epoksidnim smolama, za proizvode industrijske
opreme koja je podvrgnuta tekim uvjetima. U sljedeoj tablici mogu se vidjeti najznaajnija
mehanika svojstva razliitih tipova keramikih vlakana.
Tablica 2.1 [3] Svojstva keramikih vlakana
Rasteznavrstoa Modulrastezljivosti Gustoa

Materijal 2 3 2 3
[N/mm ] [10 Nmm ] [g/cm ]
RFC 1725 83103 2,7
Aloksid 1380 380 3,9
Bor 3520 400 2,45
SiCmonofilament 34504500 430 3
SiCljuske 7000 690
SiCvlakna 24803200 180210 2,56
13
2.1.6 Usporedbanajvanijihsvojstavavlakana
Usporeujui razliite vrste vlakana jedne sa drugima moemo utvrditi da imaju razliite
prednosti i nedostatke. Te prednosti odnosno nedostaci ine razliite tipove vlakana vie ili
manje pogodne za razliitu upotrebu. U tablici 2.6 moe se vidjeti usporedba najznaajnijih
karakteristika vlakana gdje A predstavlja odlino svojstvo, B osrednje, dok C oznaava loe
svojstvo.
Tablica 2.2 [3] Usporedba najvanijih mehanikih svojstava izmeu vlakana
SVOJSTVO Aramidnavlakna Ugljinavlakna Staklenavlakna

Visokavlanavrstoa B A B
Visokivlanimodul B A C
Visokatlanavrstoa C A B
Visokitlanimodul B A C
Visokasavojnavrstoa C A B
Visokisavojnimodul B A C
Visokaudarnavrstoa A C B
Visokasminavrstoaizmeulaminata B A A
Visokasminavrstoaulaminatu B A A
Niskagustoa A B C
Visokaotpornostpremazamorumaterijala B A C
Visokaotpornostnapoar A C A
Visokatermalnazatita A C B
Visokaelektrinazatita B C A
Niskikoficijenttoplinskogirenja A A A
Niskacijena C C A
Dijagram 2.2 odnosi naprezanja i deformacija razliitih vrsta vlakana
14
2.2 Matrica
Osnovna funkcija matrice:
Prenoenje optereenja na vlakno

Odvajanje vlakana jednih od drugih u svrhu spreavanja irenja pukotina u
materijalu
Formiranje vanjskog oblika kompozitne konstrukcije
Zatita kompozita od utjecaja okoline
Matrice mogu biti polimerne (duromeri i plastomeri), ugljine, metalne, keramike i

druge. Materijal matrice u pravilu mora ispuniti vie funkcija, od kojih su neke kljune za
postizanje zadovoljavajuih performansi kompozita. Matrica ne smije kemijski reagirati sa
vlaknom i mora dobro prianjati uz vlakna. [6]
Tablica 2.3 [3] Mehanika svojstva materijala matrice
Modul Vlana
gustoa Produljenje
Tipmatrice 3 elastinosti vrstoa
[kg/m ] [%]
[Gpa] [Mpa]
Poliester 1500 4,5 90 5
Vinilester 1150 4 90 5
Epoksi 1400 6 130 8,5
Bizmaelimid 1320 3,6 78 6,6
Poliimid 1890 4,9 120 3
Polieterimid 1270 3 105 60
Poliamidimid 1400 5 95185 1218
PPS 1340 3,3 7075 3
PEEK 1320 92100 150
Polisulfon(PS) 1240 2,5 7075 50100
Polipropilen(PP) 900 11,4 2538 300
Polikarbonat(PC) 1200 2,4 4570 50100
Aluminij 2700 70 200
Ti6Al4V 4500 110 1000
Borosilikatnostaklo 2300 60 100
MgO 3600 210300 97130
Al 2O3 4000 360400 250300
SiC 3200 400440 310
15
Svojstva matrice izrazito su vana za odreivanje uzdune tlane vrstoe, poprene

vlane vrstoe kao i meuslojne posmine vrstoe te se obino kae da us ova svojstva
uvjetovana matricom. Svojstva matrice najee odreuju i svojstva kompozita, kao i
ogranienja u primjeni. U sluaju izloenosti kompozita kemijskim utjecajima ili utjecajima
okoline, matrica je ta koja je prva izloena smanjenju mehanikih svojstava, te njena svojstva
znaajno odreuju ponaanje kompozita. [1]
2.2.1 Polimernematrice
Polimerni matrice su u brodogradnji najvie koriteni tip matrica. Polimerne matrice

mogu biti:
Plastomerne PA-poliamid, PE-polietilen, PP-polipropilen,
visokotemperaturni plastomeri (PEEK, PPS)
Duromerne poliesterske smole, epoksidne smole, vinil-esterske smole,
fenolne smole, itd.)
Polimerne matrice povezuju komponente i odreuju termotehniku postojanost

kompozita, zatiuju ojaavalo od troenja/abrazije i okoline, pomau pri raspodjeli
nametnutog optereenja budui da prenose naprezanja, te daju trajnost, meslojnu ilavost i
sminu vrstou sustavu. [6]
Duromeri pri zagrijavanju stvaraju ireverzibilne kemijske veze meu polimernim

lancima koji su meusobno snano umreeni. Pri ponovnom zagrijavanju, oni ne mijenjaju
stanje ve ostaju kruti sve dok se pod djelovanjem visoke temperature potpuno ne razgrade.
To znai da ih nije mogue reciklirati ve samo mehaniki usitniti ime se dobivaju granule
koje u sebi sadre i vlakna i matricu. Za razliku od njih, plastomeri imaju svojstvo da se pri
hlaenju stvrdnjavaju, ali se pri ponovnom zagrijavanju razmekavaju te ih je mogue
ponovno oblikovati to omoguuje popravljanje dijelova koji su izraeni od ovih kompozita
kao i njihovo djelomino recikliranje.
16
Duromerna matrica
Duromeri su polimeri koji se najee koriste kao matrice zbog relativno nie cijene,
niskih proizvodnih temperatura, niske viskoznosti pri proizvodnji te dobrog oplakivanja
vlakana. Najvanije duromerne matrice su:
Epoksidne smole (EP)
Poliesterske smole (UP)
Vinil-esterske smole
Fenolne smole
Na sljedeim dijagramima mogu se vidjeti dva najvanija svojstva smole, vlana
vrstoa i krutost, razliitih tipova smola te odnos naprezanja i deformacija do loma.
Dijagram 2.3 [3] Vlana vrstoa i modul elastinosti razliitih vrsta smola
Dijagram 2.4 [3] Naprezanje-deformacija do loma razliitih vrsta smola
17
Epoksidne smole su najee upotrebljavane duromerne matrice zbog svojih dobrih

mehanikih svojstava, dobre postojanosti na agresivne medije, visoke toplinske postojanosti,
lakog koritenja, a i dobro reagiraju s veinom vrsti vlakana. Glavni nedostaci jesu visoka
cijena proizvodnje u odnosu na ostale vrste duromernih smola, osjetljivost na vlagu, sporo
polemeriziranje, mala otpornost nekim organskim spojevima (organskim kiselinama i
fenolima) te relativno niska najvia temperatura primjene.
Poliesterske smole (zasieni poliesteri) su linearni lanani polimeri. Poliesteri su

makromolekule na bazi diabazinih kiselina (ortoftalna, izoftalna, tereftalna kiselina) i
diola kao to su etilen glikol, propilen glikol, nepontil glikol, bisfenol itd. Nezasiene
poliesterske smole su najzastupljenije unutar grupe poliesterskih smola. [6]
Odlikuju se nizom dobrih svojstava koja su im u kratkom vremenu omoguila brzi
razvoj i iroku primjenu u proizvodnoj industriji. Alati i kalupi su im jednostavni i razmjerno
jeftini, a izrauju se od gipsa metala, drva te od epoksidne i poliesterske smole. Mogu se
preraivati pri sobnoj temperaturi, a gotovi proizvodi su postojani i na visokim
temperaturama. Glavne prednosti su ovih materijala jesu mala poetna viskoznost, mala cijena
poetnih sirovina, jednostavna proizvodnja te izvrsna otpornost atmosferskim utjecajima.
Loe svojstvo jest to da im je polimerizacija vrlo egzotermna s visokim skupljanjem ime se u
procesu proizvodnje unose znaajna zaostala naprezanja, krhkost te slaba kemijska otpornost
prema nekim spojevima.
Vinil-esterske smole su po svojstvima izmeu epoksida i poliestera. Polimerizacija se

dogaa na relativno niskim temperaturama (kao kod poliestera), a konana svojstva daju
dobru kemijsku otpornost kao kod epoksida uz jednostavnu proizvodnju te bolja mehanika
svojstva i bolje veze izmeu vlakana i matrice u odnosu na poliestere. Imaju znatno vee
trokove proizvodnje nego poliesterske smole te znatno vee sakupljanje nego epoksidne
smole. [3]
Fenolne smole su toplinski postojane, samogasive, te tvrde. Imaju povienu

postojanost prema utjecaju organskih otapala i kiselina. Nastaju polimerizacijom fenola uz
pomo npr. Formaldehida. Relativno su krhke i slabijih mehanikih svojstava od epoksidnih i
poliesterskih smola.
18
Orthopoliesterskasmola zatrup
Nikola Matea
Orthopoliesterskasmola zapalube
Orthopoliesterskasmola zadijelove
Isopoliesterskasmolazatrup
Isopoliesterskasmolazapalube
Isopoliesterskasmolazadijelove
Vinilesterskesmolezatrup
19
Vinilesterskesmolezapalube
Vinilesterskesmolezadijelove
Epoksidnesmolezatrup
Epoksidnesmolezapalube
Epoksidnesmolezadijelove
dijagramu 2.5 [5] moe se vidjeti upotreba razliitih vrsta smola u brodogradnji.
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Dijagram 2.5 [5] Upotreba razliitih vrsta smola u proizvodnji brodograevnih dijelova
Diplomski rad, 2010
Najee koritene smole u brodogradnji su epoksidne, poliesterske i vinilesterske. Na

2.3 Usporedba vlaknima ojaanih kompozita sa ostalim

konstrukcijskim materijalima
Kako bi predoili prednosti upotrebe kompozitnih materijala najbolje ih je usporediti sa

ostalim konstrukcijskim materijalima u brodograevnoj industriji. U usporedbama koje slijede
prikazana su najvanija mehanika svojstva kompozitnih materijala u usporedbi sa istim
svojstvima ostalih konstrukcijskih materijala.
Dijagram 2.6 [3] vlana vrstoa razliitih vrsta konstrukcijskih materijala
20
Dijagram 2.7 [3] vlani modul razliitih vrsta konstrukcijskih materijala
21
Dijagram 2.8 [3] specifina gustoa razliitih vrsta konstrukcijskih materijala
Prema dijagramima 2.6, 2.7 te 2.8 moemo rei da je njihova najvanija prednost
visoki omjer vrstoa/teina to ih ini idealnim za tako puno razliitih primjena. Pogotovo se
to odnosi na mobilne strukture kao to su automobili, avioni i brodovi i to zbog toga to lake
strukture igraju znaajnu ulogu u smanjenju potrebne jaine pogonskih ureaja, to dalje
dovodi do uteda u cijeni motora, njihovog odravanja i naravno potronje goriva, a time i
smanjenju emisije staklenikih plinova .
Omjer vrstoa/teina kompozitnih materijala u odnosu na druge konstrukcijske

materijala se najbolje moe vidjeti preko specifine vlane vrstoe odnosno specifinog
modula kao to je prikazano na dijagramima 2.9 i 2.10 Specifina vrstoa odnosno specifini
modul dobijemo kada podijelimo mehanika svojstva materijala sa njihovom gustoom.
22
Dijagram 2.9 [3] specifina vlana vrstoa razliitih vrsta konstrukcijskih materijala
Dijagram 2.10 [3] specifina vlani modul razliitih vrsta konstrukcijskih materijala
23
3. RaunalniprogramLloydsregisterSSCv5.0.4
Konstrukcija e se raditi u raunalnom programu LR SSC v. 5.0.4. koji objedinjuje pravila
za gradnju specijalnih tipova brodova (brzi brodovi, vietrupni brodovi, velike jahte,
poludeplasmanske brodice) koje se grade od elika, aluminijskih legura te kompozita.
Raunalni program LR SSC namijenjen je kako proraunu konstruktivnih elemenata trupa i
nadgraa, smjetaju i opisivanju opreme i strojarnice kroz pravila Lloyds registra za
specijalne tipove brodova. Program objedinjuje pravila za tehniki nadzor i gradnju brodova
te slui kao jednostavniji pristup konstrukciji broda prema pravilima registra.
Prvo je potrebno definirati glavne karakteristike broda kao to je opisivanje forme,

odnosno glavnih dimenzija broda, podruje plovidbe i hidrostatske karakteristike prema
kojima program rauna optereenja. Kako izgleda optereenje po duljini broda izraunato od
strane programa moe se vidjeti na slici 3.1. Projektni tlak je oznaen crvenom bojom dok je
utom bojom oznaen forebody impact pressure, a zelenom bojom je bojom oznaen tlak od
posrtanja. Na slici 3.2 moe se vidjeti glavni izbornik koji se nalazi sa lijeve strane dok je
desna strana rezervirana za tablicu koja se odabere u izborniku, prva odabrana tablica upravo
je i prikazana te ona slui za opisivanje forme
. Slika 3.1 Prikaz optereenja na trup broda LR SSC
24
. Slika 3.2 Prikaz izbornika za unos osnovnih podataka o plovilu
Kada je brod definiran glavnim dimenzijama i hidrostatikom, slijedi odreivanje

materijala gradnje. Softver dozvoljava razliite materijale gradnje (elik, aluminijske slitine,
kompozitni materijali). Kod kompozitnih materijala ulazi se u podruje definiranja vrste i
koliine gramature vlakana, ako se radi o sendvi konstrukcijama definira se i svojstvo jezgre
odnosno ako se radi o izboru metalnih materijala definiraju se njihova glavna mehanika
svojstva.
Kod kompozitnih materijala potrebno je definirati pojedine slojeve kao to su CSM-

stakleni mat, WR-roving ili UD-unidirekciona vlakna. Nakon definiranja pojedinih slojeva
potrebno je sloiti laminate koji e se upotrebljavati u strukturi. Na gotovo isti nain
definiraju se i ukrepljenja sa razlikom to je kod njih potrebno definirati veliinu ukrepe i
materijal ispune (ako postoji). Na slici 3.3 prikazan je izbornik za definiranje ukrepe od
staklpolastinog kompozita ispunjenog poliuretanskom pjenom.
25
. Slika 3.3 Prikaz izbornika za definiranje ukrepe
Kada su svi materijali i njihove karakteristike definirani moe se pristupiti definiranju

konstruktivnih elemenata. Tako se na slici 3.4 moe vidjeti to je sve potrebno za definiranje
oplate boka nadgraa. To je uz ve definirani laminat, razmak uzdunih i poprenih
elemenata, pozicija mjesta koje promatramo u odnosu na osnovicu, i naravno, projektno
optereenje.
Isti princip kao za laminat koristi se i za provjeru naprezanja u ukrepljenjima, odnosno

slojevima laminata oko ukrepljenja. Nakon to je proraun zavren softver ispisuje izvjetaj
koji se alje u registar na odobrenje.
26
Slika 3.4 Prikaz tablice usporedbe stvarnih i dozvoljenih naprezanja
27
4. Konstrukcijanadgraaodstakloplastike
4.1 Koriteni materijali
Laminat za izradu nadgraa patrolnog broda sastoji se od staklenog mata, staklenog

rovinga i poliesterske smole.
Stakleni mat (pust) je staklena armatura koja se sastoji od isjeckanih, nasumice razbacanih
staklenih vlakana koja su meusobno slijepljena smolom. Izrauje se u razliitim debljinama,
a masa mu se kree od 230 do 920 g/m2.
Prednosti mata su:
Niska cijena po kvadratnom metru i debljinama

Jednaka mehanika svojstva u svim pravcima
Dobra meulaminarna veza zbog meusobno dobrog povezivanja niti susjednih
slojeva
Primjenjiv kod formiranja kompliciranih oblika
Nedostaci mata su:
Debljina mata kod kontaktnog postupka ne moe se stopostotno kontrolirati

Kod poliesterskih laminata za vrijeme suenja uslijed polimerizacije dolazi do
stezanja pa krajnji sloj nije gladak nego se ocrtavaju vlakna
Kod kontaktnog postupka laminati imaju manje stakla nego laminati od rowinga,
to daje manji modul elastinosti za jednake debljine
Kod kontaktnog postupka zbog pomicanja niti za vrijeme nanoenja smole, sadraj
stakla je neravnomjerno rasporeen a kontrola nije jednostavna
28
Slika 4.1 Stakleni mat (pust)
Roving (hasura) je etvrtasto tkani materijal u dva meusobno okomita smjera. Niti su
osnova i potka koje su od guste pree irine 3 do 6 mm. Niti osnove i potke su isprepletene
meusobno na nain da svaka nit potke ide naizmjenino ispod i iznad osnove. Niti koje ine
osnovu neto su deblje od niti potke te mogu biti isprepletene na razliite naine kao to se
moe vidjeti na slici 4.2 [3].
Slika 4.2 [3] Razliite vrste tkanja rovinga
Prednosti Rovinga:
Lako oblaganje kalupa i lako rukovanje kod runog kontaktnog postupka

Dobivanje debljeg sloja laminata nego kod tkanine
Dobiva se vei sadraj stakla kod runog kontaktnog postupka
Zbog guste pree ima odlian otpor na udar
29
Nedostaci rovinga:
Fine dovoljno kompaktne staklene niti pree u hasuri su potekoa za

odstranjenje vlage kao i za impregniranje uz pomo smole. Zbog toga se
moe stvoriti slaba veza izmeu niti unutar pojedinih snopova pree
Grubo tkanje rovinga moe zadrati mjehurie zraka i stvoriti upljine koje
prouzrokuju porozne laminate koji omoguuju prodiranje vode. Ova pojava
naroito se primjeuje kod tanjih laminata
Velika usmjerena svojstva rovinga su ponekad i nedostatak zbog toga to
pravci ojaanja kod rovinga su u pravcu potke i osnove. vrstoa izmeu tih
pravaca je znatno smanjena
Slika 4.3 Roving
30
Prema pravilima LR SSC za mat je minimalni zahtijevani postotak staklenog ojaanja GC

= 0,33, dok je za roving GC = 0,5. Mehanika svojstva mata, odnosno hasure raunaju se
prema postotku staklenog ojaanja prema sljedeim izrazima :
200GC 25 91,0N/mm2 zamat(GC 0,33),

- Vlana vrstoa :
200GC 25 125,0N/mm2 zaroving(GC 0,5).
(15 GC 2) 103 6950N/mm2 zamat(GC 0,33),

- Modul elastinosti:
(15 GC 2) 103 12500N/mm2 zaroving(GC 0,5).
150GC 72 121,5N/mm2 zamat(GC 0,33),

- Tlana vrstoa:
150GC 72 147N/mm2 zaroving(GC 0,5).
80GC 38 64,4N/mm2 zamat(GC 0,33),

- Smina vrstoa:
80GC 38 78N/mm2 zaroving(GC 0,5).
(1,7GC 2,24) 103 2801N/mm2 zamat(GC 0,33),

- Modul smika:
(1,7GC 2,24) 103 3090N/mm2 zaroving(GC 0,5).
Za pust je odabrana gramature od 450 g/m2, dok je za roving odabrana gramatura od 610
g/mm2.
31
4.2 Proraun konstrukcije od stakloplastike
S obzirom na projektna optereenja proraunata programskim paketom SSC LR, dijelimo

nadgrae na sljedee grupe:
Bok (Crveno)
Paluba (Tamno zeleno)
Krov (Svijetlo zeleno)
Prednja strana (Plavo)
Stranja strana i prednja pregrada (Smee)
Slika 4.4 3-D model nadgraa pogled sprijeda
32
Slika 4.5 3-D model nadgraa pogled sa krme
Tablica 4.1 Konstrukcijski pritisci na pojedine dijelove strukture
2
KonstrukcijskipritisakkN/mm
Podruje
Oploenje Ukrepljenje
Bok 12,5 6,2
Plubanadgraa 7,8 3,9
Prednjastrana 15,6 8,9
Strnjastrana 7,8 3,9
Krov 7,8 3,9
Strukturni elementi koji su koriteni za konstrukciju pojedinih grupa, kao to su

podijeljeni u raunalnom programu LR SSC su:
Laminat_1 sastoji se od 7 slojeva staklenog mata gramature 450 g/m2 i 5 slojeva

staklenog rovinga gramature 610 g/m2 ukupne debljine 10,232 mm
Laminat_2 sastoji se od 13 slojeva staklenog mata gramature 450 g/m2 i 8
slojeva staklenog rovinga gramature 610 g/m2 ukupne debljine 18,058 mm
Ukrepa_1 dimenzija 60x40x60 mm, sa jezgrom Divinycell H130 pjene, 6
slojeva staklenog mata gramature 450 g/m2 i 5 slojeva staklenog rovinga
gramature 610 g/m2
gramature 610 g/m2
33

gramature 610 g/m2
Na sljedeim slikama mogu se vidjeti 3-d modeli pojedinih strukturnih grupa.
Bok se sastoji od sljedeih strukturnih elemenata:
Oplata Laminat_1
Rebara boka - ukrepa_1 sa razmakom od 0,75m
Uzdunjaci - ukrepa_1 sa razmakom od 1 m
Slika 4.6 3-D model polovice strukture boka
Paluba je graena od sljedeih strukturnih elemenata:
Oplata Laminat_2
Sponje ukrepa_2 sa razmakom od 0.75 m
34
Podveza Ukrepa_2 na razmaku od 1 m
Slika 4.7 3-D model strukture palube
Krov nadgraa je graen od sljedeih strukturnih elemenata:
Oplata Laminat_1
Sponje Ukrepa_2 razmaknute 0,75 m
Podveza Ukrepa_2 na CL-u
Slika 4.8 3-D model strukture krova nadgraa
35
Prednja strana se sastoji od sljedeih strukturnih elemenata:
Oplata Laminat_1
Sponje Ukrepa_3 na razmacima od 0,75 m
Uzdunjaci Ukrepa _1 na razmacima od 1,2 m
Slika 4.9 3-D model strukture krova nadgraa
36
Stranji dio nadgraa i pregrada u prednjem dijelu nadgraa se sastoji od sljedeih

strukturnih elemenata:
Oplata stranje dijela Laminat_1

Vertikalna ukrepa na CL-u Ukrepa_3
Horizontalne ukrepe Ukrepa_1 na razmacima od 1 m
Slika 4.10 3-D model strukture stranjeg dijela nadgraa sa prednjom pregradom
Cijeli proraun, odnosno izvjetaj se nalazi u prilogu na CD-u dok se konstrukcijski

nacrti nalaze u Diplomskom radu po Prilozi.
37
5. Konstrukcijatrupaodnaprednogkompozita
5.1 Materijali i vrsta konstrukcije
Sendvi materijali (konstrukcije) sastoje se od tankih vanjskih slojeva spojenih ali

i razdvojenih, s lakim materijalom za popunjavanje kao to je npr. polimerna pjena.
Niti materijal za popunjavanje niti vanjski slojevi ne moraju biti vrsti niti kruti a
sendvi posjeduje ta oba svojstva [2].
Danas se koriste tri vrste materijala jezgre:
Saaste (honeycomb) strukture

Polimerne pjene
Sintaktiki materijali
Polimerne pjene Upjenjavati se moe vei dio elastomernih, kao i neki

duromerni materijali, meutim najvie se koriste u tu svrhu Polivinil-klorid (PVC) i
polimetakrilimid, dok se rijee moe naii i na polistiren i poliuretan. Gustoa i tlana
vrstoa nekih pjenastih jezgri prikazana je tablicom 4.1 [5]
Tablica 5.1 [5] Gustoa i vrstoa jezgri od polimernih pjena
Gustoa Tlanavrstoa
Materijal 3
(kg/mm ) (Mpa)
80 0,65
PVC
40 0,35
30 0,4
Polimetakrilimid 50 0,9
70 1,5
Poliuretan 64 0,38
Polistiren 32 0,24
38
Saaste strukture (honeycomb) se najee proizvode od razliitih aluminijskih

legura, staklenim vlaknima ojaanog kompozita, meta aramidnog papira, te raznih drugih
celuloznih papira koji mogu biti impregnirani polimernom matricom [5]. Na slici 4. [13]
moemo shematski izgled sendvi konstrukcije koja se sastoji od povrinskih slojeva
(laminata) i jezgre u obliku pelinjeg saa.
Slika 5.1 [13] Shematski prikaz saaste sendvi konstrukcije
Sintaktiki materijali se sastoje od polimera punjenih mikrosferama sa svrhom

smanjivanja ukupne gustoe (mase) materijala. Za proizvodnju mikrosfera se koriste razliite
vrste materijala: staklo, keramika, polimeri i ugljik. Iako je lake proizvest kuglice preferiraju
se uplje kuglice zbog svoje upljine to rezultira manjom masom. U takvoj jezgri obino
40% - 50% volumnog udjela sainjavaju mikrosfere, tako da specifina teina ukupnog
materijala iznosi oko 0,64 to je povoljnije na od oko 1,5 za isti polimerni materijal.
Kao najee koriten materijal jezgre su PVC pjene, pa e se i ovdje koristiti.

Odabrana je PVC pjena Divinycell H100 ije karakteristike su sljedee:
Gustoa 96 g/cm3
Vlana vrstoa 3,1 MPa
39
Modul elastinosti 105 MPa

Tlana vrstoa 1,7 MPa
Tlani modul 124,97 MPa
Smini modul 1,33 MPa
Smina vrstoa 1,4 MPa
Kao Povrinski sloj koristit e se laminat od E-stakla u slojevima mata gramature 450
g/m2 i rovinga gramature 610 g/mm2 povezan poliesterskom smolom. Na slici 5.2 moe se
vidjeti kako izgleda ve gotova jezgra debljine 50 mm koja se ugrauje izmeu laminata.
Slika 5.2 Divinycell H100 jezgra
40
5.1 Proraun konstrukcije od sendvi kompozita
Nadgrae ostaje podijeljeno prema optereenjima kao na slici 4.4, odnosno

konstrukcijski pritisci su jednaki kao i u tablici 4.1. Sastav sendvi strukture, debljine
pojedinih slojeva i mehanike karakteristike materijala kako su definirani u raunalnom
programu LR SSC mogu se vidjeti na slici 5.4. Kao to se vidi sendvi konstrukcija je
sastavljena od Divinycell jezgre debljine 50 mm, te stakloplastinog laminata sastavljenog
od 4 sloja staklenog ojaanja (tri sloja mata-CSM i jedan sloj rovinga-WR), ukupna
debljina sendvi panela je 57,1 mm. Na slici 5.3 moe se vidjeti sastav profila koji je
koriten za izradu okvira kako je definiran u raunalnom programu LR SSC.
Slika 5.3 Struktura profila sa debljinama
41
Slika 5.4 Struktura Sendvia sa debljinama i mehanikim karakteristikama pojedinog sloja
Prema proraunu cijelo nadgrae, odnosno oploenje svih dijelova nadgraa, je od

istog sendvi profila. Okvir je takoer sastavljen od istog profila dimenzija 100x80x100 mm
laminiranog od stakloplastike, slojevi su prikazani na slici 5.3, ispunjenog Divinycell pjenom.
U tablici 5.2 prikazano je od kojih strukturnih elemenata se sastoji pojedina grupa te kako su
rasporeeni pojedini elementi. Postoje jo i uzdune ukrepe koje se nalaze na prednjoj strani,
zbog najveeg tlaka. Na slici 5.4 moe se vidjeti 3-D model polovice nadgraa od sendvi
strukture.
42
Tablica 5.2 Struktura nadgraa
Element RazmakUkrepe/DebljinaLaminata
Sendvistrukturaukupnedebljine57,1mm(50mm
Oploenje
jezgrai7,1mmpovrinskogsloja
BOK
Rebro Okvir(100x80x100)narazmacimaod750mm
Oplata
PALUBA
Sponja Okvir(100x80x100)narazmacimaod750mm
Podveza Okvir(100x80x100)naCL
Oplata
KROV
Sponja Okvir(100x80x100)narazmacimaod750mm
Oplata
PREDNJASTRANA
Rebro Okvir(100x80x100)narazmacimaod750mm
Uzduninosai Ukrepa(80x60x80)narazmacimaod1000mm
STRANJASTRANA
Oplata
Horizontalneukrepe Ukrepa(80x60x80)narazmacimaod1000mm
Vertilkalnaukrepa Ukrepa(1000x80x1000)naCL
43
Slika 5.5 3-D model konstrukcije nadgraa od sendvi konstrukcije
Cijeli proraun, odnosno izvjetaj se nalazi u prilogu na CD-u dok se konstrukcijski

nacrti nalaze u Diplomskom radu pod prilog.
44
6. Masaicentracija
6.1 Masa i centracija stakloplastinog nadgraa
Za izraun mase i proraun centracije prema podacima izraunatim raunalnim

programom LR SSC, a to su masa po jednom metru kvadratnom za panele i masa po jednom
metru duljine za ukrepe, potreban izraen je model nadgraa prema dostupnim nacrtima. Ti
podaci iz LR SSC se mogu jasno vidjeti na slici 5.1 gdje je prikazana tablica iz koje se moe
oitat da je specifina masa laminata (Laminat_1) 15,545 kg/m2.
Slika 6.1 Tablica sa svojstvima laminata izraunata raunalnim programom LR SSC
Mogu se proitati jo mehanika svojstva laminata kao to su:
Tlani modul (Compressive Modulus)

Vlani modul (Tensile Modulus)
Modul elastinosti (Ultimate flexular strenght)
Postotak stakla u laminatu (Glass content)
Na slici 5.2 moemo vidjeti 3-d model konstrukcije nadgraa iz kojega su izvuene
povrine, odnosno duljine i teita.
U Tablici mase i centracije se mogu vidjeti sljedei podaci:
element konstrukcije nadgraa,

vrsta elementa,
45
povrina odnosno teina elementa,

specifina teina,
masa,
poloaj teita
Momenti oko osi x odnosno y
Slika 6.2 3-D model nadgraa od stakloplastike za proraun masa i centraciju
46
Tablica 6.1 Masa i centracija nadgraa od stakloplastike
47
Na to jo moramo dodati masu Gelcoat-a. Gelcoat je zatitno dekorativni sloj laminata.

Osim to daje laminatu odgovarajui sjaj i boju o njemu ovisi i trajnost odljevka iz
stakloplastike jer je on izloen raznim neistoama, udarima, sunevim zrakama, abraziji i
drugim mehanikim djelovanjima. Kao zatitni dekorativni sloj odabran je Vapal 4780
gelcoat koji ima masu po jednom metru kvadratnom od 700 g/m2. Ako znamo da nam je
povrina laminata na koji se nanosi gelcoat 203 m2 lako se dobije masa gelcoat-a od 142,1 kg
to daje ukupna masa stakloplastinog nadgraa je 4541,7 kg.
6.2 Masa i centracija nadgraa od Sendvi konstrukcije
Kao i u prethodnom poglavlju masu emo dobit pomou podataka izraunatih u LR

SSC. Na sljedeim slikama mogu se vidjeti tablice sa povrinskom gustoom za oplatu,
odnosno sendvi laminat, te duljinska masa za ukrepe.
Slika 6.3 Tablica sa svojstvima sendvi laminata (LR SSC)
Slika 6.4 Tablica sa svojstvima Okvira (LR SSC)
48
Proraun masa i centracija je proveden kao i kod stakloplastinog nadgraa osim to

su promijenjene vrste elemenata i njihova svojstva. Kao to se vidi na gornjim slikama
jedinina masa pojedinih elementa je kako slijedi:
Sandwich 12,722 kg/m2

Ukrepa 00,642 kg/m
Tablica masa i centracija nalaze se na sljedeoj stranici. Kao to se moe vidjeti u njoj
nisu kao kod stakloplastne konstrukcije razdvojene ukrepe, to je zato jer su kod sendvi
konstrukcije okviri raeni od istog profila iste jedinine mase. Na sljedeoj slici moe se
vidjeti model nadgraa iz kojega si izvaene povrine i teita za proraun mase i centracije.
Slika 6.5 3-D model nadgraa za proraun mase i centracije
49
Tablica 6.2 Masa i centracija nadgraa od Sendvi panela
Ukupna masa strukture nadgraa od Sendvi konstrukcije iznosi 3800 kg. to je jo

znaajnija uteda kada znamo da na to ne trebamo dodavati nikakvu izolaciju.
50
7. Protubalistikazatita
Kako u diplomskom zadatku nisu precizno definirani zahtjevi prema kojem se treba
izraunati protubalistika zatita nadgraa patrolnog broda, moramo prvo vidjeti mogue
prijetnje na koje ovaj tip broda moe naii. Pretpostavimo da je brod predvien za potrebe
hrvatske obalne strae. Kao takav brod glavne zadae bi mu bile patroliranje nacionalnih voda
i ZERP-a. U takvim uvjetima najee prijetnje predstavljaju skupine krijumara droge i
ljudi.
Kako je Hrvatska lanica NATO-a tako moemo prema njihov standardima odrediti
stupanj prijetnje, a u svezi sa time i zatite. Standard koji se primjenjuje kao odreivanje
stupnja prijetnje odnosno zatite za tu prijetnju je STANAG 4569 (Nato Standardization
Agreement). STANAG 4569 koji je prvenstveno namijenjen za oklopna vozila, a u kojem se
opisane procedure za ocjenjivanje stupnja zatite za logistiku i laka oklopna vozila za
odreene prijetnje. U sljedeoj tablici mogu se vidjeti razliiti stupnjevi zatite i vrste prijetnje
koje odgovaraju odreenom stupnju zatite (STANAG 4569).
Tablica 7.1 [5] Gustoa i vrstoa jezgri od polimernih pjena
Stupanj Brzina
Vrstastreljiva Vrstaprijetnje
prijetnje (m/s)
5 25mmx137APDST,PMB073 1258 Automatskitop,APDSstreljivo
4 14,5mmx114AP/B32 911 Tekastrojnica,APstreljivo

Jurinapukaisnajper,AP
3 7,62mmx51AP(WCcore) 930
streljivosaWCjezgrom
Jurinapukaisnajper,AP
3 7,62mmx54RB32API 854
streljivosaWCjezgrom
Jurinapuka,APstreljivosa
2 7,62mmx39APIBZ 695
elinomjezgrom
1 7,62mmx51NATOball 833 Jurinapuka,obinostreljivo
1 5,56mmx45NATOball 900 Jurinapuka,obinostreljivo
51
Kako se radi o brodu za kontrolu nacionalnih voda te kojemu je glavna zadaa

sprjeavanja upadanju krijumara i ribara u gospodarski pojas, kao prijetnja e e uzeti vii
prvi stupanj, dakle jurine puke sa obinim streljivom (7,62 mmx51 NATO ball). Na slici 6.1
[10] moe se vidjeti slika jednog takvog metka karaj 5,56mmx45 NATO ball i AA baterije.
Slika 7.1 [10] Usporedba veliine streljiva sa AA baterijom
Stupanj protubalistike zatite se prikazuje preko V50 brzine. V50 ili Velocity
50% jest balistiki test u kojem se viim i niim brzinama ispaljuju metci sve dok ne ponu
prodirati kroz materijal. Brzina metaka kod koje 50% metaka prodre kroz materijal, a 50 % ne
prodre jest V50 brzina za taj stupanj balistike zatite. Dakle V 50 je dobra gornja granica
zatite, odnosno toka pucanja oklopa [11]. Na slici 6.3 i 6.4 [12] moe se vidjeti dobiveni
dijagram takvog testiranja za razliite vrste vlakana s obzirom na gustou i s obzirom na
debljinu kompozita odnosno gustou kompozita.
52
Slika 7.2 [12] Rezultati V50 testa s obzirom na gustou za razliite vrste kompozita
Slika 7.3 [12] Rezultati V50 testa s obzirom na debljinu kompozita za razliite vrste kompozita
53
Kao to se vidi na prethodnim slikama postoje razliite vrste vlakana koje se koriste za
izradu protubalistike zatite. S-2 staklo je 30 40 % jeftinije od ostalih navedenih vrsta
vlakana, a ima svojstvo da za istu debljinu kao i araimidi ima bolja protubalistika svojstva od
aramida. Zato razmotrimo upotrebu takvog materijala za protubalistiku zatitu nadgraa.
Prema istraivanju iz [9] gdje se provodi testiranje, The S2-Glass/phenolic HJ1

composite armour, kompozitni oklop baziran na S-2 staklenom ojaanju sa fenolnom
smolom. Prema tome istraivanju osim same kompozitne konstrukcije potreban je i tvrdi
materijal iza nje kako bi zaustavio protuoklopni projektil. Vrste protubalistike zatite
(konstrukcija Panela) s obzirom na V50 test i veliinu projektila odnosno stupanj zatite
prema STANAG 4569, u odnosu na potrebnu gustou S-2 kompozita, to se moe vidjeti u
tablici 6.2 [9]. Osim toga za vie stupnjeve zatite je potrebna i keramika ploa ispred
kompozita kako bi zaustavila protuoklopni projektil.[9]
Tablica 7.2 [9] Rjeenja S-2 protubalistiku zatitu prema STANAG 4569 stupnjevima prijetnje
Stupanj Potrebnapovrinskagustoa
Vrstastreljiva Konstrukcijapanela V50(m/s) 2
prijetnje kompozita(kg/m )
88mmS2/25mmkeramika
5 25mmx137APDST,PMB073 1258 276
ploa
16,5mmS2/15mmkeramika
4 14,5mmx114AP/B32 911 90,5
ploa
3 7,62mmx51AP(WCcore) 8mmS2/keramikaploa 930 67,5
2 7,62mmx39APIBZ 8mmS2/8mmkeramikaploa 695 46,6
1 7,62mmx51NATOball S2 833 48,2
1 5,56mmx45M193 S2 937 38,4
Sada kada znamo povrinsku gustou moemo prema povrini nadgraa izraunati
teinu nadgraa za pojedini stupanj prijetnje. Ako je ukupna povrina nadgraa 226,3 m2,
izraunata masa nadgraa za razliite stupnjeve prijetnje prema STANAG 4569 je prikazana
u tablici 6.3.
54
Tablica 7.1 Masa nadgraa za pojedine stupnjeve zatite
Stupanj Povrinskagustoa
Konstrukcijapanela 2 Masanadgraa(kg)
prijetnje kompozita(kg/m )
88mmS2/25mmkeramika
5 276 62458,8
ploa
16,5mmS2/15mm
4 90,5 20480,15
keramikaploa
3 8mmS2/keramikaploa 67,5 15275,25
8mmS2/8mmkeramika
2 46,6 10545,58
ploa
1 S2 48,2 10907,66
1 S2 38,4 8689,92
Kao to se vidi prema tablici 7.1 masa raste sa stupnjem zatite, to je bilo i za
oekivati. Kada bi se ilo na balistiku zatitu nadgraa trebalo bi se vratiti na sami poetak
projekta i analizirati utjecaj mase nadgraa na otpor i stabilite, poto su te razlike u masi
nadgraa i vie nego vidljive.
55
8. Spojkompozitnognadgraasametalnimtrupom
Kompozitne strukture se esto koriste za gradnju manjih brzih brodova, ali i sve ee se
ugrauju u vee brodove gdje je potrebna uteda u masi zbog zahtjeva u brzini. Spoj velikih
sendvi konstrukcija na eline ili aluminijske strukture je zahtjevan posao. Kada se radi o
zakivanju, tada imamo poveanje cijene spoja sa veim brojem zakovica odnosno veom
strukturom. S druge strane vrlo je teko, ponekad i nemogue, napraviti kvalitetan adhezijski
spoj u brodogradilitu i to zbog neistoa koje se javljaju na spojnom mjestu, kontroliranja
temperature i vlage. [14]
Optereenja koja utjeu na spoj vlaknima ojaane strukture nadgraa i metalne strukture
trupa, odnosno palube moemo podijeliti na tri vrste:
Lokalna optereenja boni tlak i sile koje djeluju uslijed hidrostatikog i

hidrodinamikog tlaka, pritisak vjetra, teina strukture ili ubrzanja
Globalna optereenja deformacije i naprezanja u metalnoj strukturi uzrokovanih
momentom savijanja na mirnoj vodi, valnim optereenjima i udaranjem u valove
Napetosti u materijalima koje nastaju pri visokim temperaturama, zavarivanje,
ukoliko postoje velike razlike toplinskih koeficijenata za materijale
Prema istraivanju provedenom u [14] su ponuena 4 rjeenja adhezijskog spoja koja su

primjenjiva u brodogradnji. Naravno podrazumijeva s da su sendvi strukture pripremljene u
izoliranoj okolini.
56
Slika 8.1 [14] Razliite vrste spojeva za sendvi strukture
Na slici 8.1 se mogu vidjeti razliite vrste adhezijskog spoja kompozitne sendvi
strukture i metalnog profila koji se ugrauje na mjestu proizvodnje sendvi panela te se
dopremi u brodogradilite i jednostavno zavari sa ostatkom metalne konstrukcije. Objasnimo
malo ta etiri spoja.
a) Prelaminirani spoj (Overlamineted) metalni profil je spojen sa laminatom u

samom procesu laminiranja. uplji profil zamjenjuje materijal jezgre na rubu
panela. Geometrija profila je jednostavna, a moe se izraditi od nehrajueg elika
ili aluminija. [14]
b) Fleksibilan spoj (Flexible Joint Concept) baziran je na vrlo fleksibilnom
(poliuretan) adhezivnom punjenju upljine na kraju panela koja je napravljena
odstranjivanjem jezgre. Dvije su verzije takvog spoja, jedna za elini profil druga
za aluminijski profil. Kod elinog profila kao vezivo se koristi jednokomponentni
57
poliuretan, dok se kod aluminijskog profila kao dvokomponentno vezivo

poliuretan-elastomer. [14]
c) Clevis podesivi profil u ovom spoju ini mogue koritenje istog profila za
panele razliitih debljina. Zbog kompliciranog oblika profila mogue je koritenje
samo ekstrudiranog aluminija.
d) Adhezivni spoj sa jezgrom visoke gustoe vezane na profil spoje je pogodan
za eline ravne profile, ali zbog puno stadija proizvodnje spoju raste cijena
Vezivo koje se koristi u konceptu Fleksibilnog spoja sa elinim profilom jest

jednokomponentno poliuretansko vezivo sa razvlaenjem do loma od 300%. Analiza takvog
fleksibilnog materijala zahtjeva specifina naine rjeenja kao to se koriste kod analiza
gumenih struktura. Analiza ovakvog spoja je pokazala da spoj ima zadovoljavajuu vrstou
usporeujui ga sa drugim spojevima. Jedna od prednosti ovakvog spoja je mogunost
priguenja vibracija.
58
9. Usporedba dobivenih rezultata sa projektom

patrolnogbrodaBakar
Dobivene rezultate (mase) izraunatih konstrukcija od stakloplastike i sendvi panela

usporeenih sa dobivenom masom od strane tvrtke Adria-Mar brodogradnja d.o.o. za
masu nadgraa od aluminijskih legura moemo vidjeti u sljedeoj tablici.
Tablica 9.1 Masa nadgraa za pojedine stupnjeve zatite
Poveanj/smanjenjeu
Materijalgradnje Masanadgraa(t)
odnosunaALnadgrae(%)
Stakloplastika 4,5 4,2
Sendvipaneli 3,8 20
Aluminjiskelegure 4,7
Protubalistikazatita(1) 8,7 +85

Protubalistikazatita(1
10,9 +132
viistupanj)
Kao to se moe vidjeti to se tie konstrukcije nadgraa od stakloplastike u usporedbi

sa aluminijskim nadgraem nema znatne utede, svega 4%, to je jo manje ako znamo da
masa nadgraa od aluminija sudjeluje u ukupnoj masi patrolnog broda Bakar svega 4%,
odnosno ima masu 50% zaliha (masa zaliha 10 t). Dakle ova uteda na masi nema nikakav
utjecaj brzinu broda. Cijena gradnje aluminijem je 15 po kilogramu, dok cijena gradnje od
stakloplastike varira od 5 do 24 po kilogramu, ovisno o vrti tkanine, smole i postupcima
izrade. Prednosti gradnje od stakloplastike moramo traiti u prednostima stakloplastike u
odnosu na aluminijske legure koji su navedeni u uvodnim razmatranjima o kompozitnim
materijalima, stoga navedimo najznaajnija:
- Bolja svojstva protiv zamora materijala

- Lake i jednostavnije je odravanje i popravci
59
to se tie konstrukcije nadgraa od sendvi panela ono je u odnosu na aluminijsko, a s time i

na staklopalstino, pridonijelo znatne utede, ako se gleda iskljuivo na nadgrae, od ak 20
%. Meutim kao to je ve navedeno to je neznatna masa u odnosu na ukupnu masu broda od
123 t, odnosno ta uteda u odnosu na masu punog broda je 2,5% to daje promjenu to takoer
nema nikakav utjecaj otpor, odnosno brzinu. Prednosti dakako moemo traiti u prednostima
sendvi konstrukcije nad aluminijem.
60
10. Zakljuak
U diplomskom zadatku je analizirana primjena kompozitnog nadgraa na metalnom

trupu patrolnog broda. to se tie projekta Bakar male ili skoro nikakve utede na masi, u
odnosu na cijeli brod, nisu primijeene. Meutim kako napreduje tehnologija izrade
kompozitnih materijala tako se iz dana u dan njihova cijena gradnje smanjuje te se tu treba
traiti najvie prednosti takve primjene. Izuzev toga prednosti koje su navedene, kao to
su bolja svojstva na zamor materijala i jednostavnije odravanje, daju prednost
kompozitnim materijalima u odnosu na, u ovom sluaju aluminijske legure.
to se tie balistike zatite, moe se zakljuiti da dolazi do rasta mase sa stupnjem

zatite, to je bilo i za oekivati. Da bi se tako neto moglo primijeniti potrebno je
napraviti analize zahtjeva na samom zaetku projekta i vidjeti koji su stupnjevi zatite
potrebni i na koji nain (vrsta materijala) e se ta zatita primijeniti kako bi se, zbog
porasta mase, mogle napraviti izmjene na formi broda.
Predloen je spoj sendvi kompozita sa metalnim trupom, fleksibilan spoj koji

priguuje vibracije. Nije poznato koliko ih priguuje jer za to bi trebalo ulaziti u dublje
analize spaja i naravno vibracija koje se javljaju na mjestu spoja.
61
12. Literatura
[1] Ivica Smojver : Mehanika kompozitnih materijala, FSB, Zagreb, 2007.
[2] Filetin, Kovaiek, Indof: Svojstva i primjena materijala, FSB, Zagreb, 2002.
[3] SP System guide to composites
[4] Walter Kunej: Poliesterski kompoziti, Metalmineral d.d., Zagreb, 2006
[5] Eric Green Associates: Marine Composites Second Edition,

www.marinecomposites.com
[6] Mladen ercer: Predavanja-prerada kompozitnih tvorevina, FSB, Zagreb,

2008/2009
[7] J. Indof, . paniek: Primjena sendvi konstrukcija na osnovi polimernih

materijala, FSB, Zagreb
[8] NATO-Military agency for standardization: STANAG 4569, 2004.
[9] Fecko, Lyle, Gambert: Composite armour solutions for STANAG 4569 balistic
protection levels, 2006.
[10] www.wikipedia.org
[11] www.booletprofme.com
[12] www.anmatiac.alionscience.com
[13] Indof, paniek: Primjena sendvi konstrukcije u brodogradnji, XVI Simpozijum

Sorta, 2004.
[14] M. Hentinen, M. Hildebrand, M. Visuri: Adhesively bonded joints betveen FRP

sandwich and metal, Diferent concepts and their strenght behavieur, VTT,
Finland, 2007.
62

14 07 2010 Nikola Matesa Diplomski

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

14 07 2010 Nikola Matesa Diplomski

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

SVEUILITEUZAGREBU

Analizirana je mogunost primjene balistike zatite nadgraa i to sa S2-staklenim

1.1 Openito o patrolnom brodu ................................................................................ 1

2.1 Patrolni brod Bakar .............................................................................................. 2

2. Kompozitni materijali .................................................................................................. 4

2.1 Vlakna .................................................................................................................. 6

2.2.1 Staklena vlakna ............................................................................................. 9

2.1.2 Ugljina vlakna ................................................................................................. 10

2.1.3 Aramidna vlakna .............................................................................................. 12

2.1.4 Hibridna vlakna ........................................................................................... 13

2.1.5 Keramika vlakna ....................................................................................... 13

2.1.6 Usporedba najvanijih svojstava vlakana ................................................... 14

2.2 Matrica ............................................................................................................... 15

2.2.1 Polimerne matrice ....................................................................................... 16

2.3 Usporedba vlaknima ojaanih kompozita sa ostalim konstrukcijskim

3. Raunalni program Lloyds register SSC v5.0.4 ........................................................ 24

4. Konstrukcija nadgraa od stakloplastike ................................................................... 28

4.1 Koriteni materijali ............................................................................................. 28

4.2 Proraun konstrukcije od stakloplastike ................................................................... 32

5. Konstrukcija trupa od naprednog kompozita............................................................. 38

5.1 Materijali i vrsta konstrukcije ............................................................................ 38

5.1 Proraun konstrukcije od sendvi kompozita..................................................... 41

6. Masa i centracija ........................................................................................................ 45

6.1 Masa i centracija stakloplastinog nadgraa ...................................................... 45

6.2 Masa i centracija nadgraa od Sendvi konstrukcije ......................................... 48

7. Protubalistika zatita ................................................................................................ 51

8. Spoj kompozitnog nadgraa sa metalnim trupom ..................................................... 56

9. Usporedba dobivenih rezultata sa projektom patrolnog broda Bakar ....................... 59

12. Literatura ................................................................................................................ 62

1.1 Openito o patrolnom brodu

Zadaa patrolnih plovila je zatita nacionalnih voda, ne samo u blizini obale ve i

Slika 1.1 Patrolni brod sa kompozitnom protubalistikom zatitom

2.1 Patrolni brod Bakar

Glavne karakteristike i znaajke:

Loa = 31,55 m Lwl = 28,25 m

Dmax = 124 t P = 3480 kW

Posada je 12 lanova + 4 gosta, doplov mu je 1000 nm pri brzini od 15 v, autonomija do

Slika 1.2 Opi plan - Bakar

- Kompoziti sa polimernom matricom (FRP-Fiber Reinforced Plastics) to je

Takoer mogu se razvrstati kao : kompoziti sa esticama, vlaknima ojaani kompoziti ,

Ukupno ponaanje kompozita e ovisiti o:

1. Svojstvima matrice i ojaala,

Za ovaj diplomski rad tematski su iskljuivo relevantni vlaknima ojaani polimeri

Glavne karakteristike kompozita su:

Mehanika svojstva kompozita kao to su vrstoa i krutost ovise vlaknima. Osnovni

Specifina vrstoa = Rm(Re)/,

Specifini modul elastinosti = E/,

gdje su: E modul elastinosti

U uporabi su vrlo raznoliki materijali ojaala da bi se dobila eljena svojstva kompozita.

Tablica 2.1 [1] Osnovna mehanika svojstva ojaala (vlakana)

Danas se najvie koriste ugljina i staklena vlakna. Zastupljenost pojedinih vlakana s

1. Visoki omjer vrstoa/teina vrste i lake konstrukcije

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Najvie upotrebljavana ojaala za kompozite. Glavne prednosti upotrebe staklenih

Staklena vlakna dobivaju se raznim tehnolokim postupcima iz staklene taline. Staklena

E niska elektrina provodljivost

Vrstaspoja EStaklo Sstaklo

Ugljina vlakna, s obzirom na njihove mehanike karakteristike moemo klasificirati kao HS

Tablica 2.5 [3] Svojstva razliitih vrsta ugljinih vlakana

Razred Vlani Modul [Gpa] Vlana vrstoa [Gpa]

Ugljina vlakna HS (<265GPa)

M30S 294 5,49

IMS 295 4,12/5,5

M40 392 2,74