Sie sind auf Seite 1von 10
2653p Zabala, Antoni Aptética educativa: como ensinar / Antoni Zaba- Jn tea Emani Fda F Rosa = Posto Agee hea 1998, = a 1. Educacio - Pratica Educativa. L Titulo, ou. Catalogasio na publicago: Mén ISBN 85-7307-426-4 CR. A Pratica Educativa Como ensinar Antoni Zabala Licenciado em Pedagogia Tradugao: Ernani Eda F. Rosa Consultoria, supervisao e revisao técnica desta edigao: da UERGS. Doutoranda em Educagéo pela UFRGS, ARIVED Porto Alegre / 1998 L estabelecidas com os esquemas de conhecimento presentes na estrutura cognitiva e, portanto, facilmente submetida ao esquecimento. ‘Como se tem repetido continuamente, a aprendizagem significativa nao é uma questao de tudo ou nada, mas de grau - do grau em que estéo _presentes as condigdes que mencionamos. Assim, pois, a conclusio ¢ evidente: O ensino ter que ajar a estabelecer tantes vfnculos essenciais e nio-arbitrérios entre (09s novos comtesdos e os comhecimentos prévios quanto perm ft Chegando a este ponto, falaremos do ensino. Na concep¢ao constru- tivista, o papel ativo e protagonista do aluno nao se contrapée & neces sidade de um papel igualmente ativo por parte do educador. £ ele quem dispde as condigées para que a construgéo que o aluno faz, seja mais ampla ou mais restrita, se oriente num sentido ou noutro, através da observacdo dos alunos, da ajuda que lhes proporciona para que utilizem seus conhecimentos prévios, da aco que faz dos contetd mostrando seus elementos essenciais, relacionando-os com o que os al yporcionando-Ihes experiéncias para que possam omparé-los, analis4-los conjuntamente e de forma auténo- 1s em situag6es diversas, avaliando a situacio em seu con- \duzindo-a quando considera necessatio, etc. Dito de outro modo, a natureza da intervendo pedagogica estabelece os parametros em que pode se mover a atividade mental do aluno, pasando por mo- mentos sucessivos de equilibrio, desequilibrio e reequilibrio (Coll, 1983). 4 ‘Assim, concebe-se a intervencao pedagégica como uma ajuda adaptada ao de construgdo do aluno; uma intervengao que vai criando Zonas de Desenvotvimento Proximal (Vygotsky, 1979) e que ajuda os alunos a percorré-las. Portanto, a situagio de ensino e aprendizagem também pode ser considerada como um proceso dirigido a superar desafios, desafios que possam ser enfrentados e que facam avancar pouco mais além do ponto de partida. E evidente que este ponto nao esta definido apenas p: sabe. Na disposicdo para a aprendizagem ~e na possibilidade de torn4-la significativa — intervém, junto &s capaci des cognitivas, fatores vinculados as capacidades de equiltbrio pess de relacdo interpessoal e de inser¢ao social. Os alunos percebem a si mesmos e percebem as situagdes de ensino e aprendizagem de uma determinada, e esta percepgdo ~ “conseguirei, me ajudarao, é divertido, é uma chatice, vio me ganhar, nao farei direito, é interessante, a ”’~influi na maneira de se situar eer Por sua vez, estes resultados nao tém um efeito, por assim dizer, exclusivamente cognitivo. Também incidem no autoconceito e na forma de perceber a es professor e os colegas, e, portanto, na forma de se relacionar com eles. Quer dizer, incidem nas diversas capacidades das ‘pessoas, em suas competéncias ¢ em seu bem-estar. AvprAmica soucativa /39 A concepcao construtivista, da qual 0 mencionado anteriormente nio é mais do que um apontamento, parte da complexidade intzinseca dos processos de ensinar e aprender e, ao mesmo tempo, de sua potencialidade para explicar o crescimento das pessoas, Apesar de todas as perguntas que ainda restam por respondei, é util foonular outas. novas, respontélas desde um malco Lockrie especialmente, porque oferece critérios para avancar. " A APRENDIZAGEM DOS CONTEUDOS SEGUNDO SUA TIPOLOGIA. ‘Vimos as condigies gerais de co: sob uma concepeao construt jamos os contetidos de aprendizagem segundo uma determinada tipologia que nos serviu para identificar com mais preciso as intengdes educalivas. A pergunta que agora podemos nos fazer é se os principios descritos genericamente se realizam de, forma diferente conforme trate-se de contetidos conceituais, procedimentais o dinais. A tendéncia habitual de situar os rentes contetidos de apren- dizagem sob a perspectiva disciplinar tem feito com que a aproximacdo A aprendizagem se realize segundo eles pertencam a disciplina ou & area: matemética, lingua, muisica, geografia, etc., criando, a0 mesmo tempo, certas didaticas espectficas de cada matéria. Se mudamos de ponto de vista e, em vez de nos fixar na classificagao tradicional dos contetidos por matéria, consideramo-los segundo a tipologia conceitual, procedi- ‘mental e atitudinal, poderemos ver que existe uma maior semelhanga na forma de aprendé-los e, portant, de ensind-los, pelo fato de serem conceitos, fatos, métodos, procedimentos, atitudes, etc, e nao pelo fato de estarem adstritos a uma ou outra disciplina. Assim, veremos que o Conhstimento geral da aprencizagem, descrita anterionmente, adguire caracleristicas determinadas segundo as diferencas tipoldgicas de cada um dos diversos tipos de contetido. Mas antes de efetuar uma anlise diferenciada dos contetidos, & conveniente nos prevenir do perigo de compartimentar o que nunca se encontra de modo separado nas estruturas de conhecimento. A diferenciacao dos elementos que as integram e, inclusive, a tipificagao das caracteristicas destes elementos, que denominamos contetdos, é uma construcio intelectual para compreender o pensamento e o com Portamento das pessoas. Em sentido estrito, os fatos, conceitos, técnicas, valores, etc., no existem. Estes termos foram criados para ajudar a com. Preender os processos cognitivos e condutuais, o que tora necessdria Sua diferenciaeao e parcializacio metodolégica em compartimentos para Podermos analisar 0 que sempre se da de maneira integrada. sov opSefaz woo ‘onb sourerapisuod ‘ajuaumperas “yezary ovds 4nzej oupecooou 9 ogu 9 seiuauodiwoo sousts %> Hour ane soos ws wapod viedo eum ap oyusumBre o no seuvoraue seu) 5 OBSezTIO|OD ep oBSEDsEp v ‘aoUBWOI UM op euIEN y “soQsefar sens 7 2 wagduios v anb soyuaua[s so sopo} ap jaazssod [ay steur o eStreiquiy bum onbyduur ‘Tezoit oginpoidar elas op tioquio ‘onb wieSezrpunide ep as-apad ‘soyuauraay as steryoey sopnayuoo so opuenb sepy ‘aes as opu no “ey luns 0 ‘owoW 0 “wep vas-aqeg “wpe no Opn) ap urafezipuarde eum 9 soseo sajsoNy “eoambaur 9 vysodsar eins Soppayios ap as-eiezy, “oJoquajs op wyExe OvSngER be ‘oLIe UIMYLaU wi93 suman 9 “orsinard woo BED © BP 28 opuenb “Teurdiz0 0 “eyexa vxioueur ap sressoxdxa 2 zeprovar ap zedeo 9 opuenb no} upagze sapien iy sozon seieus an gf Cagamses See sezaa seyinua anb of erpssoo0u 9 ov oBstsa woo e “oyueyod ‘qerayy eu ap znpord as Benue Ss saisap viowur eN “o[-tznpoidar ap zedeo 9 opuenb feny2ey opnayuoo wn napuaide eunye & no ounye o anb sourereprsu0;) ‘3}9 ‘ojvaurTa}UOD uM ‘pep um ‘oye; um napuarde as anb sowazip opuenb sourrayar sou anb v seuunSzod sou souranap ‘sarap sourezej anb opdejardzaqur e zeaymnsnl ered ® stenyoey sopnayuo> s0 wapuasde as owo> sounreuruTexa ap sanry SOPPDAUT ayUBUTE|ENSS Soy OUNTDOYUOD Wo LEEDS ANzOO as stenb so wias ‘sopvjaudiayuy weaned anb sopeposse putea ‘sop wueyuodstp sojuausDaxuoDe 9 soyey “Sopep Sasa anb aiduras ‘ore “[PUOIS guid © euerpoo epi wu ean anb sewargord 9 saodeuuosur sep : ypuaaiduioo xapod exed ‘euxoy xanbpenb ap “eas nu see ‘opezausouaur syuauzeunmn onsaunpoytoy sosmakey ssp @ seaoid ap enoreur ep yalqo ‘om wewOU,, opeuRMOUap aprauTTes[NA op aquerede symm weSeSeq & opts wa! So}yy so “aMoUNeUOMNPeX, Me ‘sexysSueqsa senuyy seu oUZMAeDOA o eIZopoIq ap wu sagsvoy bey 2 edeul OU WaTyIS aS ‘SOpeDOSse soyaUD so redure ered engin uo> anb oduroy oursaur ov ‘erumuodo} ep ovdezuOWaUT e WeyTTDe} peplane svisodozd opsas ‘unssy -sopnaquoo sajuezaytp so anus : 1; euarxpur e eyuxrad anb e yios outsua ap sopeprane se rodoxd ‘ap euLIO; ¥ ‘aprarqure orsur op opSearesuo9 e ered seprpaut aisou wg) anb jaded © oySeiapisuo> wre easy a 2 a;zepuod edeur op eanyia] ep ofuRLOp O wIOYJeUr as ‘odusa ousaur OW “01 3 ajuange ‘ou ap sojfeou0D so ‘opuapuarde opueysod a ‘aniaun opuediojax as ovsa ‘emeq ep sagdemndod sep a sanange sop auxou 0 apuaide as opuend) “a1Bag ou op wopsSorprY epeg y EHUDIOFeT zey anb wHPpI IpepRA vuMU > sTePOg svDUBI) ep vary eu SoU ‘ouuanyIg ‘sadderopisuad seyso rex}snq] vied O[dutoxa Oxo TareZN, “iios vp OpAUDS 2 JOTea Op no ounLTO8 op sossed sop ‘out ‘ojaouca op ayualajtp BuLIOS ap PINs OBrp9 0 as-epuaidy ‘oppayteD ‘op ezamyeu » opunas sawareqp ayusunpepusjsgns oes weSezip auarde ap sopepiane se ‘sazoriaque sogserapisuoo senp sep resody « “yur0s & W109 sopeLODE|ax sopnazuod ap soda, aaapp so oduia ousaUr ov ureYTEeN as as Jouadns our —_] pias ayusuIaquajaduios v-PzyBN ap apepDede> v ‘euros yp oso | ON ‘opmisa ap ooypradse ‘ouusaut wine wraayar as sopHa}I0> 0 opuenb opdeayrsnf z0TeUr bum wa} opSexBoqT e3s9 ‘OPEHOI zmptiaade e opeoymifis steur xep uressod anb soppayu0> jajanbe sopo} woo vaireyMUNS eULIO; ap sepeuOeIaI seaneNpa sapepiane ajuaurypydxe reaxasqo waaap onb ojed “epugayresis ens sejuswarut eed zvuysua urexronb as onb soppay70> $0 ou -pur ov sei9}u1 onb wg} oursua ap sapeprane se ‘e\stanNASuO eagoadsiod eum apsec] ‘oursua op oyu a wiasezmpuarde ep astyeue rap ap eS 93 i vp mmred v aquaueaseq | euros ep stenyjeouoD so wos oyun{ soprpuarde ogs (ojoquys 2 84pq0) eutos ep syemyoey steur sopadse so ‘oqduraxe so "ezamyeu exN0 ap sopnayuo> wo> oyun{ oprpuaide yres opuEjzod 2 ope we yjse aiduias ‘elas anb osyppadse sreu 10d ‘opnayuoo opal, « cenb ejuoo wre 1eaa] ospaid 9 ‘siod “umsey ‘opeztearz2s v waSezppuaide 9p oupeqea op Teumpnipe no yeraurpaoand Tenyjaouoo ‘Teny>4j opadse ou 1049p E sou no resus swarm opowiour opeuRiniajep UNN “asHyue v ENyD; ‘uanb ap ogSdo eum 9 aDey ENO no wun v opSeumxorde w “eHdoyetTe & wIOo opumdas ‘equeyog "eenjuoD @ [ENS aru 9 seNNO 2 seu ane eLOSTAIp ign y “Uxpazod ousour op save} seuATER B ‘apepyear wu ‘epuodsarx0> sono a sun aqua ogSupsyp v anb woo 2ey apepTeDynTE eanepar easy ZINOINY | OF

Das könnte Ihnen auch gefallen