Sie sind auf Seite 1von 32
Tai ligu Ky thugt Polymer - Nhya 1, $0 LUQC VE POLYMER 1.1 Khai niém Polyme 1.1.1 Dinh nghia Polyme 1a nhitng hgp chat cao phan tir gém nhitng nhém nguyén tr duge néi v6i nhau bing nhitng lién két héa hoc tgo thanh nhimg mach dai cé khéi hnong phan tir 1én. Trong mach chinh cia Polyme, nhimg nhém nguyén tir nay duge lap di tgp lai nhieu lan, Cao phan tir |; a nhimg chat cé trong hrong phan tir Ién: cellulose, chat déo ting hop, sgi, keo dan, g6m sit. 1.1.2 Phin logi Polyme rat da dang va phong phi. Tuy theo timg tinh chat va kha nang ing dung ta cé thé chia ra nhw sau: 1.1.2.1 Phan logi dya vio than phin héa hoc mach chink Polyme mach cacbon (Polyme déng mgch) la cdc Polyme trong mach chinh chi nguyén tir cacbon nhu PE, PS, PP. Polyme dj mach 1a céc Polyme ma trong mach chinh cé chita céc nguyén tit khde khde cacbon nhu N, O..., polyester, polyamit. 1.1.2.2 Phan logi dwa vio céu tric Polyme mach thing: mach phan tu dai, tinh bat ding huéng rit cao. Polyme mach nhénh: c6 cée mach chinh dai va c6 nhiing mach nhdnh & 2 bén mach chinh Polyme mach khéng gian (Polyme mang Iuéi): edu tao tir ede mach dai phan tir két hép véi nhau bang lién két héa hoc ngang: nhya rezolic, nhya reformandehit... Ba nhém Polyme trén khac nhau vé tinh chat vat ly. 1.1.2.3 Phan logi diva vao thanh phan cia monome (mat xich co bin) Polyme déng dang: khi mach phan ti chi chia mét mat xich co sé -A-A-A-A-A Polyme déng tring hgp: trong thanh phan mach phan tir chia trén hai loai mat xich co 86: -A-A-B-A-B-A-B-B-B-A-. Tai ligu Ky thuat Polymer - Nhya 1.1.2.4 Phan logi diya vao cach sip xép cdc nhém chitc khong gian Polyme diégu hda lap thé: cdc nhém thé chi 6 1 phia so véi mach chinh (Isotactic), cde nhém thé lin lugt & 2 bén so véi mach chinh (Syndiotactic). Polyme khéng diéu hoa: cdc nhém thé phan bé mét cach ngdu nhién trén mach chinh (atactic). 1.1.2.5 Phan logi dea trén tink chat co Ij: + Nhya nhigt déo °? Nhya nhiét rin Vat ligu compozit - Ung dung cia nhya nhigt rin 1.2 Mét sé khai niém co ban 1.2.1 Tring hgp géc Tring hop géc néi chung 1a phan img tao polyme tir monome chifa cae lién két etylen. Trong tring hop chudi thi viéc hinh thanh va d6 bén cia cdc géc tr do 1a rat quan trong né phy thude vao cde nhém chite lan cf. Géc ty do hinh thanh tir sy két hop cia monome véi géc ty do ban dau cing bén, do higu tng c6ng huéng thi monome nay cang dé két hop véi cdc géc ty do: CoH» -CH=CH,-CO=N > -R > -CO-OH. Thit ty trén phu thuge vio str gia ting 46 bén do cong hung cia géc tr do hinh thanb tir monome. Hop chat khéng no cho géc tr do bén do dign tir x linh déng tao nén sy céng huéng che phi bén: CHy-CH CH-CH, € ~CH,-CH-CH=CH, Nhém thé nhw halogen, ete,. ft hogt dng hon vi ety do cia halogen hay oxygen chi téc dung d6i véi géc ty do. 1.2.2 Dong tring hyp Déng tring hgp 14 qué trinh trang hyp déng théi hai hay nhigu monome véi nhau. San phim cia phan img déng tring hgp 1a polyme ding tring hgp (copolyme) cé chita trong mach phan ti tir hai hay nhiéu mic xich co sé khac nhau. C6 hai loai phan img téng hyp copolyme 1a: phan tmg déng tring hgp va phan img ddng tring ngung: Tai ligu Ky thuat Polymer - Nhya Ding tring hop (d6ng tring ngung) duge dmg dung nhiéu trong thyc té vi lam thay déi, cai thién tinh chit ciia cao phan tir theo muc dich sir dung. Céc polyme thién nhign théng thudng la cdc homopolyme, tuy nhién protein va nucleit axit 1a copolyme. Tuong ty da sé polyme téng hop 1a homopolyme, tuy nhién ta cling cé céc copolyme nhu SBR (téng hop tir Styren va Butadien), ABS (Acrylonnitrile Butadien Styren). Vi du: PS chiu durge nhiét d6, gia thanh ré, tuy nhién c6 nhuge diém 1a gidn va khé nhuém mau. Dé cai thign tinh chat cua PS ta tién hanh nhu sau: Giam tinh gion, ding tring hgp PS véi cao su butadien ta c6 duge cao su SBR: nCHy=CH- CH=CH + mCH;=CH- Cells > ~(CH,-CH=CH-CHy-CHy-CH-CaHls), ¢ Ting kha ning nhugm mau, ding tring hop PS véi vinyl pridil. Phan tng déng tring hop duge sir dung nhiéu trong cao su téng hop. Cao su butadien-nitryl (NBR) c6 kha ning ehju duge dung mdi khong phan eye nohu xing dau: ~(CH;-CH=CH-CH,-CH,-CH-CN)~ Cao su butyl duge tring hop tir isobutylen va mgt hrgng nhé isopren cé kha ning chéng thdm khi cao. Copolyme cé thé 14 déu din phan bé (M\M,M,M2...), c6 thé 1a théng ké (M\M,M;M,M,M,M;...), 66 thé 1d copolyme khéi (M,;Mb,...) hoe 1d copolyme ghép nhanb 1.2.3 Tring ngung Chua cé nhiing dinh nghia théng nl Trong héa hoc hitu co, phan img tring ngung theo co ché cng va c6 phan tir nhé. Tuy nbign trong phan tg tring ngung cao phan tir d6i khi khong logi phan tir ho. Phin ting tring ngung 1a phan tng téng hgp cdc cao phan tir ma co sé phat trién mach la cdc phan img héa hoc cé dién gitta nhiing nhém chite héa hoc mang 6 hai dau mach, Hoat 46 cia nhimg phan tir trung gian (oligimer) giéng nhu hoat 46 cia cic monome khéi dau. Gia trj phan tir mach polyme sé gia ting tun ny va tir tir. Co ché ting hop: Tai ligu Ky thugt Polymer - Nhya © Mit Mj> Mitj * Mi+M— > Mi+1 © Mi, Mj ~ polyme dang phat trién; M — monome. 1.2.4 Két tinh héa va thay tinh hoa Chang ta cé hai con duéng @é chuyén tir trang thai cn bing long sang trang thai cn bing rin: sy két tinh héa (chuyén két tinh) va thay tinh héa (chuyén thay tinh): Két tinh héa: 1 sy chuyén hoa tir trang thai cé trat ty gan sang trang thai cé trat tur xa. Qué trinh tgo ra m6t pha mai va thuéc vé chuyén pha bic mét. * Thy tinh héa: 1a qué trinh chuyén tir trang thi long chuyén ddng sang trang thai rn nhung khéng thay d6i trang thai pha, vin cu tric trat tw gin. Nhu vay su thiy tinh héa 1a qué trinh chuyén pha bac hai, Két tinh héa xay ra 6 nhiét 6 x4c dinh (nhiét 46 chay hay két tinh héa), dudi nhiét nay trang thai cn bing ciia hé 1a trang thai két tinh bei vi thé nhiét déng cia hé ket tinh nhé hon ciia hé long. Ciing mét loai vat chat ta c6 thé ha mhiét d6 xudng thdp hon nhiét d6 thiy tinh héa nhug van 6 “trang thdi pha long” (thity tinh héa) ta goi trang thai thai qua lanh”. Trang thai pha léng qué lanh 1A trang thai khong can bing va di khi thay déi m6t vai diéu kign bén ngoai c6 thé dua dén qua trinh két tinh, Khi 6 trang thai qué lanh, 46 nhét ting (trong m@t vai tarong hgp d6 nhét ting gan 10° poise, dé 1a d6 nhét cia chat rin) va nang hrgng chuyén d6ng ciing ting (E = kT), hé qua nay gay khé khan cho viéc sap xép lai mang luéi theo huéng két tinh. Nhigt d6 khi d@ nhét ciia hé tang dén khoang 10" poise duge goi nhiét d6 thiy tinh héa Ty Khi chuyén sang trang thai thy tinh, toan bé tinh chat thay déi, chuyén tir tinh chat ciia cht long sang tinh chat cia chat rin. Sy thay déi nay khéng xay ra d6t ngét ma chuyén tir tir trong khoang nhiét d6 tir 10°C dén 20°C. Do dé nhiét a6 thiyy tinh hoa khéng phai la mét diém ma 1a trung binh ciia khoang nhiét d6 nay. 1.2.6 Trang théi dan hoi cao Quan hé Maxwell: (7) _ Kar), ah ny Tai ligu Ky thugt Polymer - Nhya Quan hé nay chi ra ring: Khi tang lye tac dung va nhiét 46 (tre vé trai dong), sé Lim tang chiéu dai mau thir va lam gidm entropi cita hé (giam 46 hén d6n). Su gidm entropi nay din dén vige sp xép trat ty cdc mach phan tt. ‘Dan héi cao bao gdm dan héi tuyét d4i va thanh phan entropi tham gia vao: O dan héi tuyét d6i, khi bién dang 6 nhiét 46 va dp suat khéng déi, ndi nang thay déi, Thé hign 6 phuong trinh sau: any fap) (a), 7), Khi bién dang, entropi ciia hé thay dé thé hign sy thay déi ndi nang do bién dang 6 nhiét d6 va ap suat khéng di (thay d4i géc héa tri, din hdi tuyét déi —cé hé 86 poison rat nhd) (7) _ fi as) eC Ghi chu: Thé hign sy thay déi entropi cua hé do bién dang sinh ra. + Phuong trinh tinh tmg suat theo dinh lugt Hook Trong khéng gian 3 chiéu, img suat theo truc z duge tinh : o, = €,, : bién dang theo truc z E: modun Young ( N/m’) o> Sy thay déi thé tich khi dan hdi : Sa e,-2¥) véi vz hé s6 poisson ti 1¢ bién dang ngang trén bién dang doc khi cé lye tac d6ng mét chiéu trén chiéu doc 1.2.7 Cau tric két tinh Polymer cé céu tric mach phan tir durge sap xép déu dan trong khéng gian goi 14 polymer két tinh . Polymer két tinh la viée sip xép déu dan cae phan tit, khong phai 1 sy cé dinh nguyén tir nhu trong kim logi, Dé déu dan theo chiéu dai mach va thing géc véi chiéu dai mach la rét khde nau, Khi 6 trang thai chay nhio hay rin, su két tinh cé thé giam hodc thudn lgi hon dudi tée dung cia hye kéo din, Dudi tée dung cua ngoai Ie, mach phan tir sip xép Iai theo huéng tae dung lye, thudn loi cho két tinh, Tai ligu Ky thuat Polymer - Nhya Cao phan tir khong thé trat ty 100%, cde dau mach 6 cau tric khde voi mach phan tir. Do vay khéng thé cé Polymer két tinh 100%. 1.2.8 Cu trie v6 dinh hinh . Khi céc mach phan tir khéng thé sip xép tat ty, ta c6 cu tric v6 dinh hinh. ‘C4u tric v6 dinh hinh lién hé truc tiép dén 46 mém déo cita mach. D6 mém déo nay lién hé véi 46 dai mach hay géc héa tri cia lign két héa hoc - chia yéu 1a do sw quay chung quanh lién két Cée mé hinh ly thuyét cla polymer vé dinh hinh © M6 hinh cde mach ctng kién két. © Mé hinh quay tu do. © Méhinh quay giéi han. 1.2.9 Dung dich polymer 1 9.1 Dung dich thét: La m6t hé nhiéu phan tr c6 cdc tinh chat ? Cac cdu tir 06 Ai hre véi nhau, nhig chat dé phan cyc dé héa tan véi nhau. ¢ Sy hda tan khong can ngogi luc tic dng. Néng d6 khéng thay déi theo théi gian khi diéu kién bén ngoai (p,t) khong thay Déng nhit, ca hi 6 mt pha. > Bén vé nhiét dong. 1.2.9.2, Hé Gel: Polymer trong dung dich cé thé tao hé trrong hay khéng tan thi ta c6 edu tric Gel. * Gel logi 1 : Hinh thinh trong cdc trong hop + Polymer mach khéng gian trong trong dung mdi. © Tring hop hay tring ngung 3 chiéu trong dung méi. * Qua trinh déng rin tao mang ngang trong dung mdi. Dac tinh : Cac lién két khéng thé bi pha hay béi nhiét 46, khdng thé cé hién tuong thay déi nhiét 46. Do vay, Gel loai 1 khéng thé chay 6 bat ctr nhiét d6 nao. Gel loai 2: Dug thanh lap tir trong tac cia Polymer mach thing hoac nhanh v6i dung méi. Trong hé nay, Polymer cé chira céc nhém kh6ng phan cue, dung méi la loai khong tdt véi polymer, hay dung méi twong tac t5t voi nhém phan ce nay nhung khéng tuong tac tt voi nhém phan eye kia. 6 Tai ligu Ky thugt Polymer - Nhya Dac tinh: Lién két phan tir 18 lién két lién phan tir o6 ban chat khée nhau (lién két vat ly). Cac lién két nay bén trong nhimg diéu kién nbdt dinh nhung khi thay déi mét sé diéu kign nhu nhiét d6 hay dung mdi, lién két sé bj pha vd, gel s@ chuyén thanh dung dich polymer thye. Khi lap lai cdc diéu kign ban dau thi gel lai thanh lap lai 1.2.9.3 H phan tin keo Hg phan tin keo duoc hinh thinh khi Khdng c6 sy tan do khéng c6 ai Iye gitta dung méi va polymer . Cac tinh chat diét b sau: + Hg khong ty dng t4p hop tgo thinh nhiing hat, bau polymer. Khong bén viing nhiét déng do tin tai bé mat phan chia pha rat ro gitta pha polymer va pha dung méi. Hé keo 1a hé ton tai hai pha. 1.2.10 Héa déo polymer Dé mét polymer cé duge mét sé tinh chat yéu cdu, ngoai viée ting hgp cdc monomer cé thanh phan héa hoc khac nhau, ta cdn thay déi cdu tric cla né. Héa déo 14 mét trong nhitng phuong phap quan trong dé thay di céu trie polymer. Ha déo 1a dua vio trong thé tich polymer mét lung chat léng hay rin nhim: lam déo polymer, ting kha nang trot trong adi gitta cdc mach phan tir va dé gia céng hon, Ha déo lam thay déi toin b6 cdc tinh chat co ly ciia hg. Dién hinh nhw trong gia céng nhya nhigt déo. Chat héa déo sé kim giim nhiét 49 chay déo (T). Nhigt 46 nay déi khi gan sat nhigt 46 phan hiy cua nhya nén viée thém chit héa déo tao thudn Igi cho gia cng. 1.2.11 Mét sé khai nigm khac Qué trinh héi phye 1a qué trinh thay déi tinh chat co hoe cita polyme theo thai gian. Nguyén do cla qué trinh hdi phyc 1a do polyme cé chiéu dai phan tir lon, nén c6 sy dap img tré d4i véi tac dong cla ngoai lye va yéu t6 théi gian tre thanh mét thong anh huéng dén tinh chat co hoc cia polyme. Hién tong héi phyc c6 thé xem nhu 1a sit pha huy can bing nhigt dng cua vat thé polyme. Cé 3 hign trong lién quan dén van 48 hdi phuc cia polime: } Hién twgng rao: 1a hign twgng polyme tiép tue bién dang khi tng sudt tic dung khOng thay 46i. Khi ta tée dung mot Ie kéo mau polyme ban diu, polyme sé dat Tai ligu Ky thuat Polymer - Nhya t6i cn bang & mét do bién dang nao a6, néu ta tiép tue duy tri lye kéo nay mau polyme sé tiép tue dan dai thém. “ Hign tugng ndi: 1a hign tugng polyme gidm dan tg suat theo théi gian khi bién dang git khong déi. ¢ Hign tuong dan tré: 18 hign trong mau polime dap img voi qua trinh d3t tai va cdt tdi khac nhau. Diéu nay 1a do d6 bién dang luén luén cham hon su thay déi lve dang khi tang lye luén luén nhé hon d6 bién dang khi giam lye. Ta cd cing. D6 bid mét nat tré. Nut tré c6 gid tri cuc dai & mét van téc dat Ire trung gian va & mét nhiét 46 trung gian, nghia 1a khi van tc dgt lye ho§e nhigt d6 qué lén hode qué nhé dién tich nit tré s nh. 1.3 M6t sé tinh chdt co hoe va vat ly cia nhya 1.3.1 Tinh chdt vat ly: @) Té.trong nhua ‘Vat ligu nhya twong déi nhe, ty trong dao dng tir 0,9 Ty trong nhya phy thuéc vao d6 két tinh: d6 két tinh cao thi ty trong cao. b) Chi sé néng chéy (MI) La tri sé thé hign tinh hu déng khi gia céng cita vat ligu nhwa. Chi sé néng chay cang Ién thé hién tinh hu déng cla nhya cing cao va cang dé gia cng. Phuong phip thir nghiém: dat m6t hong hat nhya nhat dinh vio mét dung cu 6 migng chay @=2,lmm 6 nhigt 46 va 4p sudt nhat dinh trong thai gian 10 phit. Luong nya chay ra khéi m o) Be 1g dung cy xée dinh chi sé chay eta nhya. (dé hap thu medic) dinh bing mie hat nus nhya. Phuong phap do: lay mét mau nhya, say khé, cn trong lrgng. Ngam mau nhya 6 hit Am duge x vio nuée trong 24 gid, lay ra can lai. Ti 1é % gia ting trong lugng 1a mie hap thy nude. Nhua cé nhém phan cue : 46 hap thu nuéc cao. > Nhya khéng phan cyc: d6 hap thy nuée thap. D6 hat Am thap thi t6t vi nude hap thy 1am giam mét sé tinh chat co ly va anh huéng dén dé én dinh kich thuéc sin phim. @) D6 co rit ctia nhwea Tai ligu Ky thuat Polymer - Nhya DG co nit cha nhya 14% chénh Iéch gitta kich thude ca sin pham sau khi da ly khéi khuén dugc dinh hinh va én dinh kich thude so véi kich thuéc cia khuén. D6 co rit cha nhya két tinh 1én hon nhit so véi d6 co rit eta nhya vdh, e) Tinh cach dién Da loai nhya cach dign tét nén duge img dung 1am céc thiét bi dién gia dung, thiét bi vién théng, v6 tuyén truyén hinh, cdc thiét bi cao tin. Xéec dinh tinh cach dign bing thir nghiém dign thé xuyén thing qua mét tim vat ligu nhya 6 chiéu day tinh bang mm (KV/mm) 4 nhiét 46 20°C. fl Tinh truyén nhiét Ba s6 cdc logi nhya cé d6 truyén nhiét thap nén cach nhiét tot. 1.3.2 Tinh chat co hoe Nhiing tinh nang co hoc cua nhya anh hudng t6i 4 bén sin pham. 4) Dé bén kéo La site chju dyng cia vat ligu khi bj kéo vé mét phia, biéu thi bing don vi lye trén mt don vi dign tich (Don vi do: Kg/em’ hog N/m’). Chi sé curing d6 kéo cang lén tite vat liu cé d6 bén kéo cing cao. b) BG dan dai: La ti l@ gitta d6 dai khi le kéo ting dén diém ditt trén 46 dai ban dau, biéu thi bing %. Vat ligu c6 d6 dan dai lén, d6 bén kéo lém thi c6 d6 déo Ién hon vat ligu c6 46 bén kéo én ma d6 dan dai nho. ©) D6 cig: Biéu thj kha nang chéng lai tac dung cua mt vat rin dé khong bj mitt, vo hode sift mé bé ma Thiét bj do d6 cimg: Shore A,D, thiét bj Rockwell, Brinene. @) Dé chiu va dap: thj kha khéng lim nit va sn phim, Bi ng chéng lai mét tai trong roi xudéng, va dap vao san pham ma Xée dinh dO chju va dip bang thiét bj c6 mot qua cdn tir dé cao nhat dinh roi xuédng san phim da duge cé dinh. ©) Bb 9 Tai ligu Ky thuat Polymer - Nhya Biéu thj kha nang cl bidu thi bing % ng lai tae dung bao mdn ca lye im hao mon vét liéu, Déi véi cdc sin phim nhya nhw dé gidy dép, chi tiéu nay rat quan trong, PB bém méu PE cé huém mau tring bang cdc thuédc nhudm va cdc bét mau khdéc nhau trong hén hop néng chay 6 trong thiét bi tron. Lugng chat mau hiu co cé thé ding Id tir 0.005-0.2% theo ty Ié trong hugng, vat Jigu nhudm b6t mau v6 co: TiOs, CrO; ving da cam va dé ding 0.2-1%, g) Métsé tinh chdt khéc PE tron hop rat kém véi da s6 Polyme, hén hgp Polyme cé d6 dn dinh t6t néu cho vio PE ede tinh chat sau: * Parafin trong Iwgng cao phn tir, polyizobutylen, cao su, polystyrol, etylcellulose. “ Néu tron parafin c6 nhiét 46 néng chay trén 52°C véi PE thi lam ting 46 bén co hoc, dé ctmg, gidm d6 tham khi, nhung dong théi cing lam giam d6 dan dai, hén hgp hai chat nay cé thé san xuat binh dyng héa chit. + Hén hop PE véi polybutylen (c6 trong hrgng phan tir 100000-200000) c6 tinh cach nhiét tét va bén héa hoc cao. Néu polyizobutylen thém vio khoang 50% trong long polyetylen thi lam tang tinh dan héi va chiu lanh cia mang. 1.4 Phin loai cde phuong phip gia cong 1.4.1 Phin logi theo chite ning. Nhém tao hinh: nhiém vy 1a tao hinh san pham. Nhém nay bao gém gan hét cic phuong phap gia cong, c6 thé ké: dic ép, din, ép phun, tao hinh nhiét,.. Nhém bién tinh: 18 cée phuong phap lam thay déi tinh chat cua vat ligu, sin pham thi dy trn, kéo cang, xir ly bé mat, Nhém tao lién két: 1a cde phuong phap lién két cdc chi tiét dé tao thanh san phim. Cac phong phap thude nhém nay c6 thé ké dén phong phap han va dan. 1.4.2 Phiin logi theo diéu kign gia cong va trang thai vat ligu. Nhém 1: vat ligu duge gia cong 6 nhiét d6 cao, ap suit cao va 6 trang thai chy nhét. Thi dy: din, dite ép, ép phun 10

Das könnte Ihnen auch gefallen