„ѨuÎ

ÉèÏ~°`«^Õâ◊O „ѨѨOK«OÖ’x „ѨuÎ L`«ÊuÎ =∞iÜ«Ú #∂Å∞ ZQÆ∞=∞`«∞Ö’¡ „Ѩ^è•# áê„`« =Ç≤Ïã¨∞ÎOk. =∞#
~å„+¨ìO ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’#∞#fl ™êQÆ∞ qã‘Î~°‚OÖ’ 9.6 âß`«O Hõey "≥Ú`«ÎO „ѨuÎ L`«ÊuÎÖ’ 8.4 âßO "Õ∞~° P„Hõq∞OzOk.
„Ѩã¨∞Î`«O =∞# ~å„+¨ìOÖ’ „ѨuÎ 33.25 ÅHõ∆Å ZHõ~åÖ’¡ ™êQÆ∞KÕÜ«∞|_ç, 53 ÅHõ∆Å ÉËà◊§ L`«ÊuÎxã¨∞ÎOk. ã¨~åã¨i
kQÆ∞|_ç ZHõ~å‰õΩ 670 H˜Ö’Å∞(2008–09)
„ѨuÎ ~°HÍÅ∞– ÅHõ∆}ÏÅ∞
^Õâ◊"åm ~°HÍÅ∞ :
ѨO_»sѨÙ~°O =ÚOQÍi : PkÖÏÉÏ^£ H˘O_» „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. ѨO@HÍÅ=Ú 160–170 ~ÀAÅ∞. kQÆ∞|_ç
9–10H˜fi/ÃÇÏ Wã¨∞ÎOk. ^Œ∂k âß`«O 34–35 =~°‰õΩ LO@∞Ok. á⁄\˜ì Ñ≤O[QÍ
ѨiQÆ}˜OK«^Œy# nx Ñ≤O[ á⁄_»=Ù 21–22 q∞.g∞. LO_ç 30= <≥O|~°∞ #∂Å∞
=_»Hõ=K«∞Û#∞. Wk h\˜ Z^ŒÌ_çx `«@∞ì‰õΩO@∞Ok.
Q“~åx–6 : PkÖÏÉÏ^£ H˘O_» „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. HÍÅѨiq∞u 185 ~ÀAÅ∞. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ
^•^•Ñ¨Ù 10 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_ç, 25 q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey LO_ç „Ñ¨uÎÖ’ 33
âß`«=Ú =~°‰õΩ ^Œ∂k LO@∞Ok. 40= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ\ÏxH˜ gÅ∞QÍ LO@∞Ok.
ã¨~°ã¨fiu : ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’x ѨtÛ=∞ „áêO`«O‰õΩ J#∞"≥·#k. nx HÍÅѨiq∞u 180 ~ÀAÅ∞.
ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ ^•^•Ñ¨Ù 10 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_ç xã¨∞ÎOk. 26"≥Ú.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey
LO_ç, 33 âß`«=Ú =~°‰õΩ ^Œ∂k LO@∞Ok. 40= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ\ÏxH˜ gÅ∞QÍ
LO@∞Ok.
Nâ‹·Å=Ú : ~åÜ«∞Åã‘=∞ =ÚOQÍs „áêO`« Z„~°<ÕÅʼnõΩ J#∞"≥·#k. Wk ã¨fiÅÊ HÍeHõ ~°Hõ=Ú.
HÍÅѨiq∞u 170 ~ÀAÅ∞. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 10–12 H˜fiO\Ïà◊¡ =~°‰õΩ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk.
Wk #Å¡=∞K«Û `≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ì‰õΩO@∞Ok. 24 q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey, „ѨuÎÖ’
35 âß`«=Ú =~°‰õΩ ^Œ∂k Hõey LO_ç, 30= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ\ÏxH˜ J#∞=ÙQÍ
LO@∞Ok.
=∞Ǩ#Ok : ~åÜ«∞Åã‘=∞ =ÚOQÍs „áêO`« Z„~°<ÕÅʼnõΩ J#∞"≥·#k. ѨO@HÍÅ=Ú 180–200
~ÀAÅ∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù 22–24 q∞.g∞. ^Œ∂k âß`«=Ú 30–32, ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 9–15
H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_ç xã¨∞ÎOk. ѨK«Û^À=∞#∞ H˘O`« =~°‰õΩ `«@∞ì‰õΩO@∞Ok.
J~°qO^Œ : ~åÜ«∞Åã‘=∞ =ÚOQÍs, Ç≤ÏOQÍs „áêO`åÖ’¡x Z„~° =∞iÜ«Ú #Å¡ <ÕÅʼnõΩ J#∞"≥·#k.
ã¨fiÅÊHÍeHõ ~°Hõ=Ú. 160 ~ÀAÅ∞ HÍÅѨiq∞u. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 15 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_çxzÛ,
22 q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey LO@∞Ok. „ѨuÎÖ’ 35 âß`«O ^Œ∂k Hõey LO_ç
30= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»∞‰õΩ@‰õΩ J#∞=ÙQÍ =ÙO@∞Ok.
[Ü«∞^èŒ~ü : ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’x ѨtÛ=∞ „áêO`«O‰õΩ J#∞"≥·#k. ɡ@ì#∞ `«@∞ìH˘O@∞Ok. KÒ_»∞ Éèí∂=ÚÖ’¡
ѨO_çOK«\ÏxH˜ J#∞"≥·#k. 220–230 ~ÀAÅ HÍÅѨiq∞u. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 6–8 H˜fiO\Ïà◊§
=~°‰õΩ kQÆ∞|_ç xã¨∞ÎOk. 22q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey LO_ç, „ѨuÎÖ’ 31 âß`«=Ú
126
 =~°‰õΩ ^Œ∂k LO_ç 26= <≥O|~°∞ =~°‰õΩ #∂Å∞ =_»Hõ\ÏxH˜ J#∞=ÙQÍ LO@∞Ok. Wk
ɡ@ì‰õΩ ÉÏQÍ `«@∞ì‰õΩO@∞Ok.
~åѶ¨∞"ÕO„^Œ : ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’x ѨtÛ=∞ „áêO`åxH˜(J^Àx) J#∞"≥·#k. ѨK«Û^À=∞#∞, #Å¡=∞K«Û
`≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ìH˘O@∞Ok. 180 ~ÀAÅ∞ HÍÅѨiq∞u. 22 q∞.g∞. Ñ≤O[á⁄_»=Ù
Hõey LO_ç 20= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»∞‰õΩ@‰õΩ J#∞=ÙQÍ LO@∞Ok. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ ^•^•Ñ¨ÙQÍ
8–10 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. [Ü«∞^èŒ~ü Hõ<åfl "Õ∞Öˇ·# ~°Hõ=Ú.
J"≥∞iHõ<£ ~°HÍÅ∞ :
Ü«∞O.ã≤.Ü«Ú 5 : ~å„+¨ìOÖ’x Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. ѨK«Û^À=∞#∞ H˘O`«=~°‰õΩ `«@∞ìH˘O@∞Ok.
HÍÅѨiq∞u 180 ~ÀAÅ∞. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 25 H˜fiO\Ïà◊§ „ѨuÎ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. 30–32
q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey, 34 âß`«=Ú ^Œ∂kxã¨∂Î, 60= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»∞‰õΩ@‰õΩ
J#∞"≥·#k. Wk =~å¬^è•~°=ÚQÍ#∞, ¿ã^ŒºÑ¨Ù h\˜`À ѨO_çOK«=K«∞Û#∞.
ZÖò.P~ü.Z.5166 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k.ѨK«Û^À=∞#∞ `«@∞ìH˘O@∞Ok. nx HÍÅѨiq∞u 160
~ÀAÅ∞. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 26 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. D ~°Hõ=Ú 24q∞.g∞. Ñ≤O[
á⁄_»=Ù Hõey 35 âß`«=Ú ^Œ∂kxã¨∞ÎOk. 40= <≥O|~°∞ =~°‰õΩ #∂Å∞ =_»‰õΩ@‰õΩ
gÅ∞QÍ LO@∞Ok. ÉÏH©ìiÜ«∞Öò ZO_»∞ `≥QÆ∞Å∞#∞ H˘O`« =~°‰õΩ `«@∞ì‰õΩO@∞Ok. =∂QÍ}˜
Éèí∂=ÚÅÖ’ =i `«~°∞"å`« ™êQÆ∞KÕÜ«Ú@‰õΩ ‰õÄ_® ѨxH˜=ã¨∞ÎOk.
ZÖò.Ñ≤.Ü«∞ãπ. 141 : ~å„+¨ìOÖ’x Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. ѨO@HÍÅ=Ú ^•^•Ñ¨Ù 170 ~ÀAÅ∞.
(HÍOK«#) ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 24–25 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_ç Wã¨∞ÎOk. nx Ñ≤OK« á⁄_»=Ù 26 q∞.g∞. ^Œ∂k
34 âß`«=Ú LO@∞Ok. 40= <≥|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ=K«∞Û#∞. Wk `≥Å¡^À=∞#∞,
"≥∞ÿ~Àfã≤Ü«∞"£∞ =∞iÜ«Ú PÅìˆ~fliÜ«∂ =Å# HõeˆQ `≥QÆ∞à◊§#∞, ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞#∞
`«@∞ìHÀQÆÅ^Œ∞. HÍh ѨK«Û^À=∞#∞ `«@∞ìH˘#ÖË^Œ∞.
ZÖò.ÔH. 861 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. `≥Å¡^À=∞#∞, h\˜ Z^ŒÌ_çx `«@∞ìH˘O@∞Ok. 170 ~ÀAÅ∞
ѨO@HÍÅ=Ú Hõey ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ ã¨∞=∂~°∞ 25–26 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_çx=fiQÆÅ^Œ∞. D
~°Hõ=Ú 29 q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey 34 âß`«=Ú ^Œ∂kxã¨∞ÎOk. 50= <≥O|~°∞
=~°‰õΩ #∂Å∞ =_»‰õΩ@‰õΩ gÅ∞QÍ =ÙO@∞Ok. h\˜ Z^ŒÌ_çx `«@∞ì‰õΩO@∞Ok. ѨK«Û^À=∞#∞
`«@∞ìH˘#ÖË^Œ∞. nx Ñ≤O[ QÆ\ ˜ì^Œ#O ÉÏQÍ LO@∞Ok.
Ü«∞Öò 389 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. 160–170 ~ÀAÅ∞ ѨO@HÍÅ=Ú. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 25
#∞O_ç 30 H˜fiO\Ïà◊§ „ѨuÎ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. „ѨuÎÖ’ ^Œ∂k âß`«=Ú 35.5 =∞iÜ«Ú
Ñ≤O[ á⁄_»=Ù 29q∞.g∞. 50= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =~°‰õΩ =_»Hõ=K«∞Û#∞. ÉÏ¡H± P~ü‡(#Å¡=∞K«Û)
`≥QÆ∞Å∞#∞ ѨÓiÎQÍ `«@∞ìH˘#QÆÅ^Œ∞. `≥Å¡^À=∞ =Ù#fl Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ Ü«∞O.ã≤.Ü«Ú 5
Hõ<åfl Z‰õΩ¯= kQÆ∞|_ç xã¨∞ÎOk.
Z<£.Z.920 : ~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`«O‰õΩ J#∞"≥·#k. HÍÅѨiq∞u 160 ~ÀAÅ∞. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 20–25
(Ñ≤Ü«∞) H˜fiO\Ïà◊§ =~°‰õΩ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. „ѨuÎÖ’ 38 âß`«=Ú ^Œ∂k, Ñ≤O[ á⁄_»=Ù 25
q∞.g∞. Hõey, 40= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ=K«∞Û#∞.
127
Z<£.Z. 1325 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. h\˜ Z^ŒÌ_çx `«@∞ìH˘O@∞Ok. ѨK«Û^À=∞#∞ H˘O`« =~°‰õΩ
(#~°ã≤OǨÏ) `«@∞ìH˘O@∞Ok. D ~°Hõ=Ú PKå~°º Z<£.l.~°OQÍ =º=™êÜ«∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O,
#O^•ºÅ Ѩiâ’^èŒ<å ™ê÷#=Ú #∞O_ç q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞|_ç#k. 160 ~ÀAŠѨO@HÍÅ=Ú
Hõey, ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 25–28 H˜fiO\Ïà◊§ =~°‰õΩ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù 26q∞.g∞.
„ѨuÎÖ’ 36 âß`«=Ú ^Œ∂k Hõey, 40= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ=K«∞Û#∞.
ÖÏO 604 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. ѨO@HÍÅ=Ú 150–160 ~ÀAÅ∞. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 25
#∞O_ç 30 H˜fiO\Ïŧ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. „ѨuÎÖ’ ^Œ∂k âß`«=Ú 36 =∞iÜ«Ú Ñ≤O[
á⁄_»=Ù 27 q∞.g∞. =ÙO@∞Ok. 40= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ=K«∞Û#∞. ѨK«Û^À=∞#∞,
#Å¡=∞K«Û `≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ì‰õΩO@∞Ok.
ÖÏO 603 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. ѨO@HÍÅ=Ú 150–160 ~ÀAÅ∞. ÃÇÏHÍì~°∞‰õΩ 25–30
H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_ç LO@∞Ok. „ѨuÎÖ’ ^Œ∂k âß`«=Ú 35 =∞iÜ«Ú Ñ≤O[ á⁄_»=Ù 28
q∞.g∞. =ÙO@∞Ok. 40= <≥O|~°∞ =~°‰õΩ #∂Å∞ Ѩ_»Hõ=K«∞Û#∞. #Å¡=∞K«Û `≥QÆ∞Å∞#∞
ѨÓiÎQÍ#∂, ѨK«Û^À=∞#∞ H˘O`« =~°‰õΩ `«@∞ì‰õΩO@∞k.
„H˜+¨‚ : =∂QÍ}˜ Éèí∂=ÚÖ’¡ =i `«~åfi`« ™êQÆ∞‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#k. 140–145 ~ÀAÅ∞
HÍÅѨiq∞u. kQÆ∞|_ç 25 H˜fi/ÃÇÏ. 26q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù LO_ç 33 âß`«=Ú =~°‰õΩ
^Œ∂k Wã¨∞ÎOk. 40= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ=K«∞Û#∞. =i =∂QÍ}∞ÅÖ’#∞ "Õã¨q
ѨO@QÍ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#k.
ã¨OHõ~~° H° ÍÅ∞ :
ÖÏO ÃÇ·Ï„a_£û 1 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. D ã¨OHõ~° ~°Hõ=Ú ZÖò.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.Z.2Z =∞iÜ«Ú
Ü«∞Öò.Ü«∞O.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ 85 Å#∞ ã¨OHõ~° Ѩ~°z ~°∂á⁄OkOz<å~°∞. Wk ã¨fiÅÊHÍeHõ
~°Hõ=Ú. kQÆ∞|_ç ã¨∞=∂~°∞ 30–35 H˜fi/ÃÇÏ Wã¨∞ÎOk. 35 âß`«=Ú ^Œ∂k kQÆ∞|_ç, 27
q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey, 40= <≥O|~°∞ #∂Å∞ =_»Hõ=K«∞Û#∞. =i =∂QÍ}∞ÅÖ’
™êQÆ∞‰õΩ J#∞"≥·#k.
Z<£.Ü«∞ãπ.Ñ≤.ÃÇÏKü.Ü«∞ãπ.5: Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. 35 H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_ç ™ê=∞~°÷ºO Hõey, 35 âß`«=Ú
^Œ∂k xã¨∞ÎOk. 29 q∞.g∞. Ñ≤O[ á⁄_»=Ù Hõey #Å¡=∞K«Û `≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ì‰õΩO@∞Ok.
Ü«∞<£.Ü«∞ãπ.Ñ≤.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ. 7 : Jxfl „áêO`åʼnõΩ J#∞"≥·#k. 160–180 ~ÀAÅ∞ ѨO@HÍÅ=Ú. 30–35
H˜fiO\Ïà◊§ kQÆ∞|_çxã¨∞ÎOk. 30–32q∞.g∞. Ñ≤O[á⁄_»=Ù LO@∞Ok. ѨK«Û^À=∞,
#Å¡=∞K«Û `≥QÆ∞Å∞#∞ `«@∞ì‰õΩO@∞Ok.

128
q`«Î#O – q`ÕΠѨ^ŒÌu
„áêO`«O/ q`ÕÎ ã¨=∞Ü«∞O q`«Î# q`ÕÎ^Œ∂~°O(ÃãO.g∞) q`ÕÎѨ^Œúu
~°HõO "≥∂`å^Œ∞ =~°∞ã¨Å "≥ÚHõ¯Å
(H˜/ =∞^茺 =∞^茺
ZHõ~å‰õΩ)
1 2 3 4 5 6
^Õâ◊"åm ~°HÍÅ∞
=ÚOQÍs "Õ∞ PYi "å~°O #∞O_ç 4–5 60 22 Q˘„~°∞`À q`åÎe
(~åÜ«∞Åã‘=∞) E<£ "≥Ú^Œ\ ˜ "å~°O
Ç≤ÏOQÍs PQÆ+¨µì =∞^茺 #∞O_ç 4–5 60 22 Q˘„~°∞`À q`åÎe.
(~åÜ«∞Åã‘=∞) ÃãÃÑìO|~°∞ =∞^茺=~°‰õΩ
~åÜ«∞Åã‘=∞ ѨtÛ=∞ „áêO`«O ÃãÃÑìO|~°∞ =∞^茺 4–5 60 22 Q˘„~°∞`À q`åÎe.
PkÖÏÉÏ^£ Q“~åx „áêO`«O E<£ –AÖˇ· 4–5 60 30 Q˘„~°∞`À q`åÎe.
J"≥∞iHõ<£ ~°HÍÅ∞
H˘™êÎ „áêO`«O Z„~°<ÕÅÅ∞ E<£ =∞^茺֒ 3–4 90–150 45–60 JK«∞Û`Àe "≥Ü«∂ºe.
HÀ™êÎ „áêO`«O #Å¡<ÕÅÅ∞ EÖˇ·–PQÆ+¨µì 3–4 90–150 45–60 JK«∞Û`Àe "≥Ü«∂ºe.
~åÜ«∞Åã‘=∞ Ç≤ÏOQÍs„áêO`«O PQÆ+¨µì–ÃãÃÑìO|~°∞ 4–5 60 30 Q˘„~°∞`À q`åÎe.
`≥ÅOQÍ}Ï Ñ¨~°fi`«„âı}˜ E<£–AÖˇ· 4–5 75 30 Q˘„~°∞`À q`åÎe.
„áêO`«O
`≥ÅOQÍ}Ï N~åO™êQÆ~ü E<£–AÖˇ· 3–4 90–105 45–60 JK«∞Û`Àe q`åÎe.
PÜ«∞Hõ@∞ì „áêO`«O
<≥Å∂¡~°∞, „ѨHÍâ◊O lÖÏ¡Å∞ Ѷ≤„|=i 3–4 60–75 45–60 É’^≥Å JOK«∞Å
g∞^Œ q`åÎe.
ã¨OHõ~°*Ïu ~°HÍÅ∞
HÀ™êÎ „áêO`«O Z„~°<ÕÅÅ∞ E<£ =∞^茺 =~°‰õΩ 0.75–1 120 60 JK«∞Û`Àe "≥Ü«∂ºe.
HÀ™êÎ „áêO`«O #Å¡ˆ~QÆ_ç AÖˇ·–PQÆ+¨µì 0.75–1 120 60 JK«∞Û`Àe "≥Ü«∂ºe.
<ÕÅÅ∞
~åÜ«∞Åã‘=∞ #Å¡<ÕÅÅ∞ AÖˇ·–PQÆ+¨µì 0.75–1 120–150 45–60 JK«∞Û`Àe "≥Ü«∂ºe.
`≥ÅOQÍ}Ï „áêO`«O E<£–AÖˇ· 0.75–1 90–120 60–90 JK«∞Û`Àe "≥Ü«∂ºe.
QÆ=∞xHõ : ^Õâ◊"åm =∞iÜ«Ú J"≥∞iHõ<£ ~°HÍʼnõΩ áê^Œ∞‰õΩ 2 "≥ÚHõ¯Å∞, ã¨OHõ~°*Ïu ~°HÍʼnõΩ áê^Œ∞‰õΩ XHõ "≥ÚHõ¯
K˘Ñ¨C# =ÙOKåe. quÎ# 10 ~ÀAÖ’¡ MÏmÅ∞ =Ù#flKÀ@ =∞~°Å q`åÎe. quÎ# 3 "å~åʼnõΩ X`«∞Î
"≥ÚHõ¯Å#∞ Ñ‘H˜ "ÕÜ«∂e.
129
Z~°∞=ÙÅ∞ (ZHõ~å‰õΩ H˜Ö’Ö’¡)
„áêO`«O #„`«[x ÉèÏã¨fi~°O á⁄\Ï+π "Õ¿ã Ѩ^Œúu
HÀ™êÎ „áêO`«O Jxfl „áêO`åʼnõΩ ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤#
J"≥∞iHõ<£ ~°HÍÅ∞ 36 18 18 ÉèÏã¨fi~°O Z~°∞=ÙÅ∞ XˆH™êi PYi
ã¨OHõ~°*Ïu ~°HÍÅ∞ 48 24 24 ^Œ ∞ H˜ ¯ Ö’ "Õ ã ≤ Hõ e Ü« ∞ ^Œ ∞ <åfle.
~åÜ«∞Åã‘=∞ HÀ™êÎ , ~åÜ« ∞ Åã‘ = ∞ =∞iÜ« Ú
`≥ÅOQÍ}Ï „áêO`åÖ’¡ J"≥∞iHõ<£
^Õâ◊"åm ~°HÍÅ∞ 8 8 –
~° H Íʼnõ Ω =∞iÜ« Ú ÃÇ· Ï „a_£ û ‰õ Ω
J"≥∞iHõ<£ ~°HÍÅ∞(=~å¬^è•~°O) 16 8 8 ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤# #„`«[x =∞iÜ«Ú
J"≥∞iHõ<£ ~°HÍÅ∞(h\˜ =ã¨u) 36 18 18 á⁄\Ï+π Å #∞ =¸_» ∞ 㨠= ∞
ã¨OHõ~°*Ïu ~°HÍÅ∞ 48 24 24 ÉèÏQÍÅ∞QÍ KÕã≤ quÎ# 30, 60,
`≥ÅOQÍ}Ï 90 ~ÀAʼnõΩ "≥ÚHõ¯ "≥Ú^Œà◊§‰õΩ
7–10 ÃãO.g∞. ^Œ ∂ ~° O Ö’
^Õâ◊"åm ~°HÍÅ∞ 16 8 8
áê^Œ ∞ Å∞ fã≤ "Õ Ü « ∂ e.
J"≥∞iHõ<£ ~°HÍÅ∞ 36 18 18 ~åÜ« ∞ Åã‘ = ∞Ö’x =~å¬^è • ~°
ã¨OHõ~°*Ïu ~°HÍÅ∞ 48 24 24 J"≥∞iHõ<£ ~°HÍʼnõΩ ã≤áê¶ ~°ã∞¨ KÕã#≤
=i HÀã≤# `«~åfi`« "Õ¿ã =∂QÍ}˜ Éèí∂=ÚÖ’¡ #„`«[xx Ô~O_»∞ ã¨=∞ÉèÏQÍÅ∞QÍ
ã¨∂\˜ ~°HÍÅ∞ 54 18 18 KÕã≤ quÎ# 30, 60 ~ÀAʼnõΩ
ÃÑ·# `≥eÊ# q^èŒOQÍ "ÕÜ«∂e.
ÃÇ·Ï„a_£û(ã¨OHõ~°*Ïu ~°HÍÅ∞) 60 24 24
h\˜ Ü«∂[=∂#ºO : „ѨuÎ ÃÑ·~°∞ Z‰õΩ¯= h\˜x `«@∞ìHÀÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ h~°∞ Z‰õΩ¯=QÍ ÃÑ@ì~å^Œ∞. Éèí∂q∞Ö’ =Ù#fl
`Õ=∞#∞ |\˜ì 20–25 ~ÀAÅHÀ™êi h~°∞ ÃÑ\Ïìe. ™ê=∂#ºOQÍ Z~°∞=ÙÅ∞ "Õã≤# "≥O@<Õ =∞iÜ«Ú Ñ¨Ó`«
ã¨=∞Ü«∞OÖ’, HÍÜ«∞ `«Ü«∂~°QÆ∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ h~°∞ ÃÑ\Ïìe. YsѶπÖ’ 2–3 `«_»∞Å∞, ~°cÖ’ P~°∞ `«_»∞Å∞ J=ã¨~°O
LO@∞Ok. h~°∞ Hõ\ ˜ì ~°™êÜ«∞# Z~°∞=ÙÅ∞ "Õã≤ ÃÑ·~°∞ HÍÅO á⁄_çyOK«~å^Œ∞.
HõÅ∞Ѩ٠x"å~°}, JO`«~°Hõ$+≤ : q`ÕÎ =ÚO^Œ∞ Ѷ¨Ù¡HÀ¡~åe<£ 45% ZHõ~å‰õΩ b@~°∞ K˘Ñ¨C# Ñ≤zHÍi KÕã≤
Éèí∂q∞Ö’ HõeÜ«∞^Œ∞<åfle ÖË^• ÃÑO_çq∞^ä•e<£ 30% ZHõ~å‰õΩ 1.3 #∞O_ç 1.6 b. ÖË^• JÖÏHÀ¡~ü 50% 1.5
#∞O_ç 2.5 b@~°∞¡ quÎ# "≥O@<Õ QÍx =∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA# QÍx Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e. quÎ# 25, 30 ~ÀAÅѨC_»∞
=∞iÜ«Ú 50–55 ~ÀAÅѨC_»∞ Q˘„~°∞ ÖË^• QÆ∞O@HõÅ`À JO`«~°Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. YsѶπÖ’ =~å¬Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ
LO_ç JO`«~°Hõ$+≤ ‰õΩ^Œ~°#ѨC_»∞ ZHõ~å‰õΩ b@~°∞ ÃÑ~åHÍfi\ò 24% 200b. h\˜Ö’ HõeÑ≤ „ѨuÎ g∞^Œ Ѩ_»‰õΩO_®
=~°∞ã¨Å =∞^茺 HõÅ∞Ѩ٠g∞^Œ =∂„`«"Õ∞ Ѩ_Õ@@∞¡ „¿ãÊ KÕã¨∞HÀ"åe.
ã¨∂Hõ∆ ‡^è•`«∞ Ö’áêÅ∞ – ã¨=~°}
"≥∞wfl+≤Ü«∞O ֒Ѩ ÅHõ∆}ÏÅ∞ : D ^è•`«∞ ֒Ѩ=Ú#flѨC_»∞ =Ú^Œ∞~°∞ P‰õΩÅ∞, JOK«∞Å #∞O_ç =∞^茺 ÉèÏQÍxH˜
Ѩã¨∞Ѩ٠~°OQÆ∞‰õΩ =∂~°`å~Ú. P‰õΩÅ D<≥Å∞ =∂„`«O P‰õΩѨK«ÛQÍ =ÙO\Ï~Ú. P‰õΩÅ∞ Z„~°ÉÏi ZO_çáÈ~Ú
130
~åeáÈ`å~Ú. D ֒ѨO á⁄\Ï+≤Ü«∞O Z‰õΩ¯=QÍ L#fl <ÕÅÖ’¡ ™ê=∂#ºOQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. "≥∞wfl+≤Ü«∞O ֒Ѩ
x"å~°}‰õΩ b@~°∞ h\˜H˜ 10„QÍ. "≥∞wfl+≤Ü«∞O ã¨ÖËÊù\ò ÃÑ·~°∞ "Õã≤# 45 =∞iÜ«Ú 75 ~ÀAÅ `«~°∞"å`« Ô~O_»∞™ê~°∞¡
Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
lO‰õΩ ֒Ѩ ÅHõ∆}ÏÅ∞ : D ^è•`«∞=٠֒ѨO, "≥ÚHõ¯ =∞^茺 P‰õΩÅ g∞^Œ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. P‰õΩÅ D<≥Å∞ P‰õΩѨK«ÛQÍ
=ÙO_ç D<≥Å =∞^茺 ÉèÏQÆO =∂„`«"Õ∞ Ѩã¨∞ѨÙѨK«ÛQÍ =∂~°∞`«∞Ok. H˘=∞‡ z=i P‰õΩÅ∞ z#flqQÍ =ÙO_ç =Ú_»`«Å∞
Ѩ_ç Hõ}∞ѨÙÅ =∞^茺 ^Œ∂~°O `«QÆ∞æ`«∞Ok. ¿ãO„nÜ«∞ Ѩ^•~°úO `«‰õΩ¯"≥·<å, ã¨∞#flO áêÅ∞ =∞iÜ«Ú ÉèÏã¨fi~°O
Z‰õΩ¯=QÍ L#fl <ÕÅÖ’¡ D ֒ѨO HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. lO‰õΩ ֒Ѩ x"å~°}‰õΩ PYi ^Œ∞H˜¯Ö’ ZHõ~å‰õΩ 20 H˜Ö’Å lO‰õΩ
ã¨ÖËÊù@∞ "≥Ü«∂ºe ÖË^• ÃÑ·~°∞ g∞^Œ lO‰õΩ ֒Ѩ ÅHõ∆}ÏÅ∞ QÆ∞iÎOz# "≥O@<Õ b@~°∞ h\˜H˜ 2„QÍ. lO‰õΩ ã¨ÖËÊù@∞
5–6 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ 2–3 ™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍi K≥Ü«∂ºe.
É’~å<£ ֒Ѩ ÅHõ∆}ÏÅ∞ : D ã¨∂Hõ∆ ‡ Ѩ^•~°÷ ֒Ѩ=Ú#flѨC_»∞ ѨÓÅ ã¨fi~°∂ѨO =∂i PHõ~°¬} Ѩ„`åÅ∞ z#fl"≥·
֒ѨʼnõΩ =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈ`å~Ú. P‰õΩÅ∞ HÍ_»Å∞ XˆH su# =ÙO_»Hõ H˘O`« ^Œà◊ã¨iQÍ#∞, H˘O`« ѨÅK«QÍ#∞ =ÙO_ç
JHõ¯_»Hõ¯_» iOQÆ∞Å =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_»`å~Ú. D ֒ѨO ÉÏQÍ Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#flѨÙ_»∞ ѨÓ`« "≥ÚQÆæ ^Œâ◊Ö’ ZO_çáÈ=_»O,
z#fl HÍÜ«∞Å∞ ~åeáÈ=_»O`À áê@∞ "≥ÚHõ¯Å∞ y_»ã¨ÉÏi „Ѩ^è•# HÍO_»OÃÑ· ѨQÆ∞à◊√¡ ‰õÄ_® U~°Ê_»`å~Ú. HÍÜ«∞Å∞
ã¨iQÍæ Jaè=$kú K≥O^ŒHõ PHÍ~°O HÀÖ’Ê~Ú HÍÜ«∞ ÃÑiˆQ ^Œâ◊Ö’ XHÀ¯™êi xÅ∞=ÙQÍ Ñ¨QÆ∞à◊√§ U~°Ê_»`å~Ú.
É’~å<£ ֒ѨO =∞# ~å„+¨ìOÖ’ Jxfl „áêO`åÖ’¡ QÆ=∞xOK«|_çOk. ã¨∞#flO áêÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ#∞#fl <ÕÅÖ’¡#∂,
=~å¬ÉèÏ= Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ JkèHõ =~°¬áê`«O L#fl Z_»Å ‰õÄ_» D ֒ѨO HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. É’~å<£ ֒Ѩ x"å~°}‰õΩ ÃÑ·~°∞
"Õã≤# 60 =∞iÜ«Ú 90 ~ÀAÅ `«~°∞"å`« b@~°∞ h\˜H˜ 1–1.5„QÍ. É’~åH±û "å~°O ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞™ê~°∞¡
Ñ≤zHÍi K≥Ü«∂ºe.
ѨÓ`«, Ñ≤O^≥ ~åÅ@O : „Ѩu‰õÄŠѨ~°ã≤÷`«∞Ö’¡ "≥ÚHõ¯Å r=# „Ѩ„H˜Ü«∞Ö’ =KÕÛ =∂~°∞ÊÅ =Å# ÖË^• HÍÜ«∞
`˘Å∞K«∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å ^•fi~å "å\˜ÖË¡ #+¨ìO =Å# „ѨuÎÖ’ ^•^•Ñ¨Ù 60 #∞O_ç 70 âß`«O =~°‰õΩ ѨÓ`«, Ñ≤O^≥
~åÅ@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D ~åÅ\Ïxfl áÈ+¨Hõ Ѩ^•~åúÅ∞ =∞iÜ«Ú Ç¨~À‡#∞¡ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∞@O ^•fi~å HÍx, h\˜
Ü«∂[=∂#ºO =Å# QÍx H˘O`« =~°‰õΩ JiHõ@ì=K«∞Û.
x"å~°} :
1. <åѶ¨Îb<£ Zã≤\ ˜H± Ü«∂ã≤_£ 10 Ñ≤Ñ≤Z"£∞ „^•=}Ïxfl q_çQÍ QÍh ÖËHõ 1–2% _≥· J"≥∂‡xÜ«∞O á¶ê¿ãÊù\ò
„^•=}O`À HõeÑ≤ QÍx XHõ\ ˜ ÖË^• Ô~O_»∞™ê~°∞¡, 10–15 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ J=ã¨~åxfl |\˜ì Ñ≤zHÍi
KÕÜ«∞@O ^•fi~å ѨÓ`«, Ñ≤O^≥ ~åÅ\Ïxfl H˘O`« =~°‰õΩ x"åiOK«=K«∞Û.
2. ™êQÆ∞h\˜ =ã¨u =Ù#fl Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ #∂`«# Ü«∂[=∂#º Ѩ^Œú`«∞Å#∞ áê\˜OK«@O =Å# Z‰õΩ¯=QÍ Q˘_»∞QÆ∞
H˘=∞‡Å∞ =∞iÜ«Ú HÍÜ«∞ H˘=∞‡Å∞ U~°Ê_»@O, "≥ÚHõ¯Ö’ `«Ü«∂~°ÜÕ∞º Ñ≤O_ç Ѩ^•~°úOÖ’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO, D
H˘=∞‡Å Jaè=$kúˆH LѨÜ≥∂QÆѨ_ç, ѨÓ`«, Ñ≤O^≥ ~åÅ@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Ãã·HÀã≤Öò 60 Ñ≤Ñ≤Z"£∞ "≥∂`å^Œ∞Ö’
Ñ≤zHÍi KÕã≤#@¡~Ú`Õ, "≥ÚHõ¯Ö’¡ J^Œ#Ѩ٠âßvÜ«∞ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ PyáÈ~Ú, "≥ÚHõ¯Ö’ `«Ü«∂Ô~·# Ñ≤O_ç Ѩ^•~åúÅ∞,
ѨÓ`«, Ñ≤O^≥ Jaè=$kúH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_ç kQÆ∞|_ç ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
3. ɡ@ì‰õΩ ÖË^• h\˜ =ÚOѨÙ#‰õΩ „ѨuÎ á⁄ÅO QÆ∞~°~Ú#ѨC_»∞, `«QÆ∞ Ü«∂[=∂#º K«~°ºÅ#∞ ã¨HÍOÖ’ KÕѨ@ì_»O
^•fi~å ѨÓ`«, Ñ≤O^≥ ~åÅ\Ïxfl JiHõ@ì=K«∞Û. ™ê^茺=∞~Ú#O`« =~°‰õΩ áÈ+¨Hõ Ѩ^•~åúÅ#∞ =∞iÜ«Ú Ç¨~À‡#¡#∞

131
 Ñ≤zHÍi KÕã≤#ѨC_»∞, =∞Oz h\˜x =ÙѨÜ≥∂yã¨∂Î, ™êÜ«∞O„`«O ã¨∂~°º~°t‡ JkèHõOQÍ ÖËx ã¨=∞Ü«∞OÖ’
Ñ≤zHÍi KÕã≤#@¡~Ú`Õ "≥ÚHõ¯Å∞ "å\˜x ÉÏQÍ „QÆÇ≤Ï™êÎ~Ú.
ã¨ãº¨ ~°H}∆õ
ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞
™ê^è•~°}OQÍ „ѨuÎ quÎ# 50–60 ~ÀAÅ =~°‰õΩ ~°ã¨OÑ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Öˇ·# ¿Ñ#∞|OHõ, ѨK«Û^À=∞,
`å=∞~° ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ PtOKÕq. HÍx =∂i# ™êQÆ∞ Ѩ^Œú`«∞Å∞ =∞iÜ«Ú "å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞Å∞ =Å# ¿Ñ#∞|OHõ
=∞iÜ«Ú Ñ¨K«Û^À=∞ ^•^•Ñ¨Ù ѨO@ z=i HÍÅO =~°‰õΩ PtOz #+¨ìѨ~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú. JÖψQ ÃÑ·~°∞ ѨÓ`«, Ñ≤O^≥,
HÍÜ«∞ ^Œâ◊Ö’¡ `≥Å¡^À=∞, Ñ≤O_ç ѨÙ~°∞QÆ∞, #e¡, HÍÜ«∞`˘eKÕ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Öˇ·# #Å¡=∞K«ÛŠѨÙ~°∞QÆ∞, â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞,
á⁄Q͉õΩ Ö^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞, QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ PtOz Z‰õΩ¯= #+¨ìO HõÅ∞QÆ*Ë™êÎ~Ú.
~°ã¨OÑ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å∞ : ¿Ñ#∞|OHõ PtOz# "≥ÚHõ¯Å∞ 10–20 âß`«O, ѨK«Û^À=∞Å∞ P‰õΩ‰õΩ 2, `≥Å¡^À=∞ `«e¡
ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ P‰õΩ‰õΩ 6, Ñ≤Å¡ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ 20, `å=∞~° ѨÙ~°∞QÆ∞ `«e¡ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ P‰õΩ‰õΩ 10 L#fl Z_»Å PÜ«∂
ѨÙ~°∞QÆ∞Å =Å# ѨO@‰õΩ #+¨ìO JkèHõOQÍ LO@∞Ok.
~°ã¨OÑ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å Ü«∂[=∂#ºO : ѨK«Û, `≥Å¡^À=∞Å#∞ `«@∞ìH˘<Õ ~°HÍÅ#∞ ™êQÆ∞KÕÜ«∂e. H˜Ö’ q`«Î<åxH˜
`«y#O`« lQÆ∞~°∞ HõeÑ≤ 5 „QÍ. Wq∞_®HÀ¡„Ñ≤_£ 70 _»|∞¡ ºÜ«∞ãπ ÖËHõ 4„QÍ. ^äŒÜ≥∂q∞^ä•HÍû"£∞`À q`«Î#â◊√kú KÕã≤
quÎ`Õ 30–40 ~ÀAÅ =~°‰õΩ ~°ã¨OÑ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å#∞ x"åiOK«=K«∞Û. H˜Ö’ q`«Î<åxH˜ ÃÑ·q^èŒOQÍ 40–50 „QÍ.
HÍ~Àƒã¨ÖÏÊù<£`À â◊√kú KÕã≤ quÎ`Õ 30 ~ÀAÅ =~°‰õΩ ~°ã¨OÑ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å #∞O_ç ~°Hõ∆} =ÙO@∞Ok. "≥∂<À„HÀ\’á¶êãπ
ÖË^• q∞^ä≥·Öò _≥=∞\Ï<£ =∞iÜ«Ú h~°∞ 1:4 x+¨ÊuÎÖ’ ÖËHõ Wq∞_®HÀ¡„Ñ≤_£ 200 Ü«∞ãπ.Ü«∞Öò =∞iÜ«Ú h~°∞ 1:20
x+¨ÊuÎÖ’ HõeÑ≤# „^•=}O quÎ# 20, 40, 60 ~ÀAÖ’¡ ( ѨÙ~°∞QÆ∞ #+¨ì Ѩi=∂}O ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞H˘x) "≥ÚHõ¯
ÖË`« HÍO_®xH˜ „|+π`À ѨӿãÎ ~°ã¨OÑ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’ =ÙOK«∞`«∞Ok. D Ѩ^Œúu =Å# ѨÙ~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞
Y~°∞Û `«QÆæ@"Õ∞ HÍHõ "å`å=~°} HÍÅ∞+¨ºO ‰õÄ_» `«QÆ∞æ`«∞Ok. z=~°QÍ J=ã¨~åxfl |\˜ì b@~°∞ h\˜H˜ "≥∂<À„HÀ\’á¶êãπ
1.5 q∞.b. ÖË^• q∞^ä≥·Öò _≥=∞\Ï<£ 2 q∞.b. ÖË^• Wq∞_®HÀ¡„Ñ≤_£ 200 Ü«∞ãπ.Ü«∞Öò 0.4 q∞.b. ÖË^• Zã≤\Ïq∞„Ñ≤_£
0.2 „QÍ. ÖË^• ^äŒÜ≥∂q∞^ä•HÍû"£∞ 0.2 „QÍ. ÖË^• Zã≤¿Ñ¶\ò 1.5 „QÍ. "≥∂`å^Œ∞Ö’ HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
„Ѩ`ÕºHõ ã¨∂K«#Å∞
z Wq∞_®HÀ¡„Ñ≤_£`À quÎ#â◊√kú KÕã≤# q`«Î<åÅ#∞ q`«Î\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ hà◊§Ö’ <å#ɡ@ì~å^Œ∞.
z ~°ã¨OÑ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å x"å~°}‰õΩ `˘e^Œâ◊Ö’ Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡ ѨÙ~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞ Ñ≤zHÍs K≥Ü«∞º~å^Œ∞.
z `≥Å¡^À=∞ L^èŒ$u Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO>Ë Ñ¨ã¨∞Ѩ٠~°OQÆ∞ _»ÉσʼnõΩ lQÆ∞~°∞ ѨÓã≤ =ÙOz`Õ `≥Å¡^À=∞Å∞ PHõi¬OK«|_ç
lQÆ∞~°∞‰õΩ JO@∞H˘O\Ï~Ú.
z `≥Å¡^À=∞ PtOz#ѨÙ_»∞ ÃÑ·i„`å~Ú_£ =∞O^Œ∞Å "å_»HÍxfl "≥O@<Õ xeÑ≤ "ÕÜ«∂e.
z `≥Å¡^À=∞#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’ =ÙOK«\ÏxH˜ b@~°∞ h\˜H˜ 2 q∞.b. „>ˇÿ*’á¶êãπ ÖËHõ „á⁄ÃѶ<Àá¶êãπ =∞iÜ«Ú 5 q∞.b.
"ÕѨ#∂<≥ HõeÑ≤ P‰õΩÅ J_»∞QÆ∞ÉèÏQÍ# Ѩ_Õ@@∞¡ Ñ≤zHÍi K≥Ü«∂ºe.
z Z„~°#e¡x J^Œ∞ѨÙÖ’ LOK«_®xH˜ b@~°∞ h\˜H˜ 3„QÍ. hà◊§Ö’ HõiˆQ QÆO^èŒHõO ÖËHõ 5 q∞.b. _≥·HÀá¶êÖò HõeÑ≤
Ñ≤zHÍi K≥Ü«∂ºe.
132
Ñ≤O_ç#e¡
„Ѩã¨∞Î`«O ™êQÆ∞Ö’ L#fl@∞=O\˜ a\˜ „ѨuÎx Ñ≤O_ç#e¡ PtOz #+¨ìO HõÅ∞QÆKÕã¨∞Î#flk. „ѨuΠѨO@
<åtOKÕ Ñ≤O_ç ѨÙ~°∞QÆ∞ Ü≥ÚHõ¯ `«e¡, Ñ≤Å¡ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞, H˘=∞‡Å∞, HÍO_»O, "≥ÚQÆæÅ∞, ѨÙ=ÙfiÅ∞ =∞iÜ«Ú HÍÜ«∞Å
#∞O_ç ~°™êxfl Ñ‘Å∞™êÎ~Ú. D ѨÙ~°∞QÆ∞ PtOz# "≥ÚHõ¯Å∞ Z^ŒQÆHõ y_»ã¨ÉÏi áÈ`å~Ú. Hõ}∞ѨÙÅ =∞^茺^Œ∂~°O
`«yæáÈ~Ú P‰õΩÅ∞ QÆ∞|∞~°∞QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. ѨÙ~°∞QÆ∞ PtOz# "≥ÚHõ¯Å∞ z#fl z#fl HÍÜ«∞Å#∞ `«‰õΩ¯= ã¨OYºÖ’
L`«ÊuÎ KÕ™êÎ~Ú. HÍÜ«∞ ѨHÍfixH˜ ~å‰õΩO_® ѨyeáÈ~Ú kQÆ∞|_»∞Å∞ `«QÆ∞æ`å~Ú. ѨÙ~°∞QÆ∞ L^èŒ$u Z‰õΩ¯=QÍ LO>Ë
"≥ÚHõ¯Å∞ ѨÓiÎQÍ K«xáÈÜÕ∞ „Ѩ=∂^ŒO LOk.
Ñ≤O_ç#e¡ =ÚYºOQÍ HÍÅ∞=QÆ@∞¡, ѨxH˜~åx Éèí∂=ÚÅÖ’ LO_Õ HõÅ∞Ѩ٠"≥ÚHõ¯Å ^•fi~å "åºÑ≤ã¨∞ÎOk.
D ѨÙ~°∞QÆ∞ „ѨuÎ Hõ>ˇìÅ#∞ fã≤# `«~°∞"å`« ѨO@ÖË#ѨC_»∞ W`«~° "≥ÚHõ¯Å‰õΩ "åºÑ≤ã¨∞ÎOk. JO`ÕH͉õΩO_® ѨÙ~°∞QÆ∞
ã¨Ç¨Ï[OQÍ QÍe, Ѩ‰õ∆ΩÅ∞, Ѩâ◊√=ÙÅ ^•fi~å "åºÑ≤ã¨∞ÎOk. =∞#∞+¨µºÅ∞ D ѨÙ~°∞QÆ∞ PtOz# „áêO`«O #∞O_ç
PtOK«x „áêO`åxH˜ ã¨OK«iOK«@O ^•fi~å ã¨Ç¨Ï[OQÍ "åºÑ≤ã¨∞ÎOk.
x"å~°} K«~°ºÅ∞
1. HõÅ∞Ѩ٠"≥ÚHõ¯Å∞ =ÚYºOQÍ =Ü«∂ºiÉèÏ=∞, `«∞`«Î~° ɡO_», áêÜ«∞ÖωõΩ ÖÏO\˜ "å\˜x ÃÑiH˜ `«QÆ∞Å Éˇ\Ïìe.
2. „ѨuÎ fã≤# `«~°∞"å`« "≥∂_»∞Å#∞ ÃÑiH˜ `«QÆ∞Åɡ\Ïìe.
3. „ѨuÎ HÍi≈ѨO@QÍ ™êQÆ∞KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞.
4. "≥∂<À„HÀ\’á¶êãπ =∞iÜ«Ú h~°∞ 1:4 x+¨ÊuÎÖ’ HõeÑ≤# „^•=}O ѨO@ quÎ# 20,35,50 =∞iÜ«Ú 65
~ÀAÅÖ’ "≥ÚHõ¯ ÖË`« HÍO_®xH˜ „|+π ^•fi~å ѨÓÜ«∞_»O =Å# Ñ≤O_ç ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ
JiHõ@∞ìHÀ=K«∞Û#∞.
5. ѨÙ~°∞QÆ∞ L^èŒ$ux |\˜ì „á⁄ÃѶ<Àá¶êãπ 50 Wã≤ ÖË^• „>ˇÿ*’á¶êãπ 40 Wã≤ ÖË^• q∞^ä≥·Öò ÃÑ~åkèÜ«∂<£ 50 Wã≤ 3
q∞.b. b@~°∞ h\˜H˜ ÖË^• Zã≤¿Ñ¶\ò 2„QÍ. b@~°∞ h\˜H˜ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∞=Öˇ#∞.
6. ѨÙ~°∞QÆ∞ Z‰õΩ¯=QÍ PtOz ZO_çáÈ~Ú# "≥ÚHõ¯Å#∞ ÃÑiH˜ `«QÆ∞Åɡ\Ïìe.
7. =∞O^Œ∞Å#∞ Ñ≤zHÍs KÕ¿ã@ѨC_»∞ \ϺOH±‰õΩ 10„QÍ=ÚÅ _ç@~°˚O\ò ã¨~üÊù#∞ HõeÑ≤ "å_®e.
QÆ=∞xHõ : D ѨÙ~°∞QÆ∞ "≥Ú^Œ@ ѨO@Ö’ JHõ¯_»Hõ¯_» PtOz `«~°∞"å`« Z‰õΩ¯= "≥ÚHõ¯Å‰õΩ "åºÑ≤™êÎ~Ú. D
^Œâ◊Ö’ ã¨ã¨º~°Hõ∆} K«~°ºÅ#∞ KÕѨ\ ˜ì á⁄ÅO JO`å "åºÑ≤OK«‰õΩO_® *Ï„QÆ`«ÎѨ_®e. ZHõ¯_≥·`Õ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞
PtOz# "≥ÚHõ¯Å#∞ QÆ=∞xOz#ѨC_»∞ JHõ¯_Õ Ñ≤zHÍs KÕ¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok.
HÍÜ«∞`˘Å∞Û Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å∞ : 10 âß`«O ѨÓ`«‰õΩ #+¨ìO "å\˜e¡#ѨÙ_»∞, "≥ÚHõ¯‰õΩ XHõ ѨK«ÛѨÙ~°∞QÆ∞ „QÆ∞_»∞¤ ÖË^• ÖÏ~åfi
=Ù#flѨC_»∞, 10 "≥ÚHõ¯Å‰õΩ XHõ Å^≥Ì Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ „QÆ∞_»¡ ã¨=Ú^•Ü«∞O QÆ=∞xOz#ѨÙ_»∞, 10 âß`«O QÆ∞ÖÏa~°OQÆ∞
ѨÙ~°∞QÆ∞ PtOz# QÆ∞_ç¤ Ñ¨ÓÅ∞ QÆ∞iÎOz#ѨÙ_»∞ HÍÜ«∞`˘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å =Å# ѨO@‰õΩ #+¨ìO JkèHõOQÍ =ÙO@∞Ok.
HÍÜ«∞`˘Å∞Û Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å ã¨=∞„QÆ ã¨ã¨º~°Hõ∆}
z ѨO@ =∂iÊ_ç Ѩ^Œúu J=ÅOaèOKåe
z "Õã¨q ^Œ∞‰õΩ¯Å∞ Ö’`«∞QÍ ^Œ∞<åfle
133
z 25% ¿ãO„nÜ«∞ Z~°∞=ÙÅ∞, 75% ~°™êÜ«∞# Z~°∞=ÙÅ∞ "å_®e.
z ÉÁ|ƒ~°(JÅã¨O^Œ), H˘„~°, ™ÈÜ«∂z‰õΩ¯_»∞, ÃÑã¨~°, q∞#∞=Ú, QÀ~°∞z‰õΩ¯_»∞ 1:2 x+¨ÊuÎÖ’ JO`«~° ѨO@Å∞QÍ
"ÕÜ«∂e. KÕ#∞K«∞@∂ì <åÅ∞QÆ∞ =~°∞ã¨Å *Á#fl ÖËHõ "≥ÚHõ¯*Á#fl HõOK≥ ѨO@QÍ "ÕÜ«∂e.
z Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞#∞ PHõi¬OK«\ÏxH˜ ZHõ~å‰õΩ 50 P=Ú^ŒÑ¨Ù "≥ÚHõ¯Å∞ KÕ#O`å JHõ¯_»Hõ¯_» ÃÑ\˜ì, P=Ú^ŒÑ¨Ù "≥ÚHõ¯ÅÃÑ·
ÃÑ\˜ì# Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞ „QÆ∞_»¡#∞, [Öˇ¡_» P‰õΩÅ#∞ Ui <åâ◊#O KÕÜ«∂e.
z â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ PHõi¬OK«\ÏxH˜ ZHõ~å‰õΩ 100 Ѩã¨∞ѨÙ~°OQÆ∞ ѨÓÅ∞ ѨÓKÕ |Ou "≥ÚHõ¯Å∞ ÃÑ\˜ì "≥ÚQÆæÅ∞,
ѨÓÅÖ’ =Ù#fl ѨÙ~°∞QÆ∞Å#∞ Ui"ÕÜ«∂e.
z Å^≥Ì Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =Åã¨#∞ xÜ«∞O„uOK«\ÏxH˜ KÕ#∞K«∞@∂ì J_»∞QÆ∞ Ö’`«∞# KåÅ∞ fã≤ á¶êe_®Öò ÖËHõ eO_Õ<£ á⁄_ç
=∞O^Œ∞ K«Å∞¡HÀ"åe.
z â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞, Ö^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞Å LxH˜x, L^èŒ$ux JOK«<å "ÕÜ«∞\ÏxH˜ ZHõ~å‰õΩ 4 eOQÍHõ~°¬} |∞@ìÅ∞
ÃÑ\Ïìe. „Ѩu |∞@ìÖ’ H˘xfl ~ÀAÅ∞ =~°∞ã¨QÍ ~ÀA‰õΩ QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ 8, â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞
10, á⁄Q͉õΩ Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ 20, =∞K«ÛŠѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ 15 Ѩ_ç# Z_»Å ã¨ã¨º~°Hõ∆} K«~°ºÅ∞ KÕѨ\Ïìe.
z quÎ# 80–100 ~ÀAÅ =∞^茺HÍÅOÖ’ â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞ ™ÈH˜# "≥ÚHõ¯Å `«ÅÅ∞ „`«∞OKåe.
z ѨÙ~°∞QÆ∞ „QÆ∞_»¡#∞, "≥Ú^Œ\ ˜ ^Œâ◊ Ñ≤Å¡ ѨÙ~°∞QÆ∞Å#∞, x"åiOK«\ÏxH˜ 5 âß`«O "ÕѨyO[Å „^•=}Ïxfl (10
H˜Ö’Å "ÕѨyO[Å á⁄_ç 200 b@~°¡ hà◊§Ö’ 24 QÆO@Å∞ <å#ɡ\ ˜ì =_»áÈã≤# „^•=}O) Ñ≤zHÍi KÕã¨∞HÀ"åe.
z JHÀì|~°∞–#=O|~°∞Ö’ â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞ PtOz# Ü≥∞_»Å ZHõ~å‰õΩ 200 ÖÏ~åfiʼnõΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ# ѨK«Û
ѨÙ~°∞QÆ∞ "≥·~°ãπ „^•=}O, Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞ PtOz# Ü≥∞_»Å 200 ZÖò.W. Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞ "≥·~°ãπ „^•=}O‰õΩ, H˜Ö’
ÉˇÅ¡O, 100 q∞.b. âßO_Àq\ò ÖË^• 50„QÍ. ~åa<£|∂¡ áœ_»~°∞ HõeÑ≤ ™êÜ«∞O„`«O "Õà◊Ö’¡ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
z ÉÏH©ìiÜ«∂ ã¨O|Okè`« =∞O^Œ∞Å∞ ZHõ~å‰õΩ 400„QÍ. ÖËHõ 400 q∞.b. Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
z ѨÙ~°∞QÆ∞Å#∞ u<Õ Ñ¨‰õ∆ΩÅ∞ "åÅ\ÏxH˜ gÅ∞QÍ '\˜— PHÍ~°Ñ¨Ù Hõ„~°Å#∞ ÖËHõ ѨOQÆÅ Hõ„~°Å#∞ ZHõ~å‰õΩ +¨µ=∂~°∞
15–20 ÃÑ\Ïìe.
z QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞ L^èŒ$u `«QÆæ\ÏxH˜ QÆ_ç¤ Ñ¨ÓÅ#∞ Ui"ÕÜ«∂e.
z ѨÙ~°∞QÆ∞Å #+¨ì Ѩi=∂}O ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞H˘x b@~°∞ h\˜H˜ ZO_Àã¨ÖÏÊù<£ 2 q∞.b. ÖË^• H˜fi<åÖòá¶êãπ 2.5
q∞.b. ÖË^• HÀ¡iÃÑ·iá¶êãπ 3 q∞.b. ÖË^• Zã≤¿Ñ¶\ò 1.5 „QÍ. ÖË^• „>ˇÿ*’á¶êãπ 2 q∞.b. ÖË^• ^äŒÜ≥∂_çHÍ~üƒ
1.5„QÍ. Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e. ѨK«ÛѨÙ~°∞QÆ∞ „QÆ∞_»∞¡ Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO>Ë „á⁄ÃѶ<Àá¶êãπ 2 q∞.b. ÖË^• ^äŒÜ≥∂_çHÍ~üƒ
1.5 „QÍ. ÖË^• ¢>ˇÿ*’á¶êãπ 2 q∞.b. b@~°∞ h\˜ "≥∂`å^Œ∞Ö’ HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e. XˆH =∞O^Œ∞ Z‰õΩ¯=™ê~°∞¡
Ñ≤zHÍs KÕÜ«∞‰õΩO_» =∞O^Œ∞Å∞ =∂iÛ "å_»∞HÀ"åe.
z ѨK«ÛѨÙ~°∞QÆ∞ L^èŒ$u Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#flѨÙ_»∞ =¸_»= ^Œâ◊ ^•\˜# ѨK«ÛѨÙ~°∞QÆ∞#∞ KÕu`À Ui"Õã≤ WO_®HÍûHÍ~üƒ
b@~°∞ h\˜H˜ 1 q∞.b. ÖË^• ÃãÂÊù<Àâß_£ 0.3 q∞.b. ÖË^• W=∂"≥∞H˜ì<£ ɡO*’ÜÕ∞\ò 0.5 „QÍ. HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi
K͆Ƕe.
z á⁄Q͉õΩ Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞#∞ xÜ«∞O„uOK«∞@‰õΩ ã¨=∞„QÆ ã¨ã¨º~°Hõ∆} áê\˜ã¨∞Î L^èŒ$u Z‰õΩ¯=QÍ L#flѨC_»∞ b@~°∞
h\˜H˜ 1 q∞.b. <˘"åÅ∂º~å<£ ÖË^• Å∞ÃѶ#∞º~å<£ ÖË^• b@~°∞ h\˜H˜ 1.5 „QÍ. ^äŒÜ≥∂_çHÍ~üƒù Ñ≤zHÍi
134
 KÕÜ«∂e. =¸_»= ^Œâ◊Ö’ ^•\˜# Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞#∞ J^Œ∞ѨÙKÕÜ«∞\ÏxH˜ q+¨Ñ¨Ù Z~°#∞ "å_®e (ZHõ~åxH˜ 10
H˜Ö’Å `«=Ù_»∞ 2 H˜Ö’Å ÉˇÅ¡ g\˜`Àáê@∞ 750 q∞.b. HÀ¡iÃѶ·iá¶êãπ ÖË^• 300 „QÍ. ^äŒÜ≥∂_çHÍ~üƒ *’_çOz
D q∞„â◊=∂xH˜ `«y#xfl hà◊√§ HõeÑ≤ z#fl z#fl LO_»Å∞QÍ KÕã¨∞H˘x ™êÜ«∞O„`«O ã¨=∞Ü«∞OÖ’ á⁄Å=∞O`å
Z^Œ[ÖÏ¡e).
z QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ J^Œ∞Ѩ٠KÕÜ«∞\ÏxH˜ `«QÆ∞ *Ï„QÆ`«Î K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∂ ѨO@ z=i HÍÅOÖ’
Ãã·Ñ¨~üq∞„kä<£ b@~°∞ h\˜H˜ 2 q∞.b. ÖË^• ÖÏ=∂¤ Ãã·Ç¨Ö’„kè<£ b@~°∞ h\˜H˜ 1.5 q∞.b. ÖË^• ^äŒÜ≥∂_çHÍ~°ƒù
1.5 „QÍ. XHõ b@~°∞ h\˜H˜ fã¨∞H˘x J=ã¨~°=Ú "Õ∞~°‰õΩ Ñ≤zHÍi KÕã¨∞HÀ"åe.
„Ѩ`ÕºHõ ã¨∂K«#Å∞
z "≥ÚHõ¯ ÖË`« P‰õΩÅÃÑ·#, "≥ÚQÆæÅÃÑ·# ÃÑ>Ëì ѨK«ÛѨÙ~°∞QÆ∞ „QÆ∞_»¡#∞ QÆ∞iÎOz <åâ◊#O KÕÜ«∂e.
z =¸_»=^Œâ◊ ^•\˜# ѨK«ÛѨÙ~°∞QÆ∞ g∞^Œ ѨÙ~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞ PtOz#O`« ã¨=∞~°ú=O`«OQÍ Ñ¨xK≥Ü«∞º=Ù HÍ|\˜ì
KÕu`À Ui"Õã≤ ã¨ã¨º~°Hõ∆} KÕѨ\Ïìe.
z ѨO@HÍÅOÖ’ ã≤O^äŒ\ ˜H± ÃÑ·i„`å~Ú_£ =∞O^Œ∞Å∞ XHõ\ ˜ ÖËHõ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ J=ã¨~åxfl |\˜ì Ñ≤zHÍi K≥Ü«∂ºe.
z ѨK«ÛѨÙ~°∞QÆ∞, `≥Å¡^À=∞ PtOz#ѨÙ_»∞ ã≤O^äŒ\ ˜H± ÃÑ·i„`å~Ú_£ =∞O^Œ∞Å∞ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∞~å^Œ∞.
z QÆ∞ÖÏa~°OQÆ∞ ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ ѨÙ~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å ^•fi~å ã¨=∞~°ú=O`«OQÍ J^Œ∞ѨÙKÕÜ«Ú@ Hõ+¨ì`«~°O HÍ|\˜ì QÆ∞_ç¤
ѨÓÅ#∞ Ui <åâ◊#O KÕÜ«∂e.
z =∞O^Œ∞ „^•=}Ïxfl ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤# "≥∂`å^Œ∞Ö’ ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤# ã¨ã¨º~°Hõ∆} ѨiHõ~åÅ`À ã¨iÜ≥ÿ∞# Ѩ^ŒúuÖ’
Ñ≤zHÍi K≥Ü«∂ºe.
`≥Q∞Æ à◊√§
"Õ~°∞‰õΩà◊√§ `≥QÆ∞Å∞ ó Éèí∂q∞Ö’ `Õ=∞ JkèHõOQÍ =Ù#flѨÙ_»∞ D `≥QÆ∞Å∞ ÃÑ·~°∞ Jxfl ^Œâ◊Ö’¡ Hõ#|_»∞`«∞Ok. ÖË`«
"≥ÚHõ¯Å∞ J~åúO`«~°OQÍ ZO_çáÈ~Ú K«xáÈ`å~Ú. =_»eáÈ~Ú# P‰õΩÅ∞ KåÖÏ HÍÅO =~°‰õΩ K≥@∞ìÃÑ· #∞O_ç
„H˜O^ŒH˜ „"ÕÖÏ_»∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. H˜Ö’ q`«Î<åxH˜ 2 „QÍ. HÍ~°ƒO_»l"£∞ ÖË^• 4 „QÍ. ¢>ˇÿHÀ_≥~å‡ qi_ç`À q`«Î#â◊√kú
KÕã≤ q`«∞ÎHÀ"åe. HÍѨ~ü PH©ûHÀ¡Ô~·_£ 3 „QÍ. ÖË^• HÍ~°ƒO_≥·l"£∞ 1 „QÍ. b@~°∞ h\˜H˜ HõeÑ≤# „^•=}Ïxfl `≥QÆ∞Å∞
™ÈH˜# "≥ÚHõ¯Å áê^Œ∞Å K«∞@∂ì <ÕÅÃÑ· áÈÜ«∂e.
#Å¡=∞K«Û `≥QÆ∞Å∞ ó =ÚO^Œ∞QÍ P‰õΩÅÃÑ· HÀ}ÏHÍ~°OÖ’ #∂<≥~°OQÆ∞ =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç `«~åfi`« #Å¡QÍ =∂i
=¸_»=^Œâ◊Ö’ P‰õΩÅ D<≥Å ^•fi~å `≥QÆ∞Å∞ "åºÑ≤Oz #Å¡QÍ =∂~°∞`«∞Ok. nx<Õ 'ÉÏ¡H± P~ü‡— Jx Ñ≤Å∞™êÎ~°∞.
ÃÑ·~°∞ qq^èŒ ^Œâ◊Ö’¡ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. =~å¬HÍÅOÖ’ =∞|∞ƒÅ∞ Ѩ\ ˜ì#ѨÙ_»∞ D `≥QÆ∞Å∞ ÉÏQÍ "åºÑ≤ã¨∞ÎOk. L^èŒ$ux
|\˜ì 3-4 Ѩ~åºÜ«∂Å∞ 15 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ 10 b@~°¡ h\˜H˜ 1 „QÍ. áœëê"≥∞ÿã≤<£ ÖËHõ áê¡O\’"≥∞ÿã≤<£ =∞iÜ«Ú
~åy ^è•`«∞ ã¨O|Okè`« =∞O^Œ∞Å∞ (HÍѨ~ü PH©ûHÀ¡Ô~·_£) 30 „QÍ=ÚÅ K˘Ñ¨C# HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
P‰õΩ=∞K«Û `≥QÆ∞à◊√§ ó PÅìˆ~fliÜ«∂ P‰õΩ=∞K«Û =Å# P‰õΩÅg∞^Œ =∞^茺֒ QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞ =∞K«ÛÅ∞ =ÅÜ«∂HÍ~°Ñ¨Ù
iOQÆ∞Å∞QÍ U~°Ê_»`å~Ú. Ãã~À¯™⁄Ê~å P‰õΩ=∞K«Û =Å# P‰õΩÅ g∞^Œ =Ú^Œ∞~°∞ QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞Ö’ QÆ∞O„_»x
=∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç K«∞@∂ì Z~°∞Ѩ٠=~°‚O Hõeæ =∞^茺ÉèÏQÆO `≥Å¡QÍ =ÙO@∞Ok. ÃÇÏe‡O`À™ÈÊùiÜ«∞"£∞ P‰õΩ=∞K«Û =Å#

135
P‰õΩÅg∞^Œ `ÕeHõ QÀ^èŒ∞=∞ ~°OQÆ∞ QÆ∞O„_»x =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç =∞^茺ÉèÏQÆO |∂_ç^Œ~°OQÆ∞`À K«∞@∂ì Z„~°\˜ JOK«∞Å∞
U~°Ê_»`å~Ú. D =¸_»∞ `≥QÆ∞à◊§ x"å~°}‰õΩ b@~°∞ h\˜H˜ 2.5 „QÍ. =∂OHÀ*ˇÉò ÖË^• ~åy^è•`«∞ =∞O^Œ∞ (HÍѨ~ü
PH©ûHÀ¡Ô~·_£) 3 „QÍ. ÖË^• ‰õĺ=∂<£.ZÖò. 4 q∞.b. 4-5 Ѩ~åºÜ«∂Å∞ 15 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
|∂_ç^Œ `≥QÆ∞Å∞ ó P‰õΩÅ g∞^Œ HÀ}ÏHÍ~°Ñ¨Ù `≥Å¡\ ˜ =∞K«ÛÅ∞ U~°Ê_ç, |∂_ç^Œ `≥QÆ∞Å∞ tbO„^èŒ c*ÏÅ∞ P‰õΩÅ
J_»∞QÆ∞ÉèÏQÍ# U~°Ê_»`å~Ú. L^èŒ$ux |\˜ì P‰õΩ ÃÑ·ÉèÏQÍ# ‰õÄ_® "åºÑ≤Oz P‰õΩÅ∞ Ѩã¨∞Ѩ٠~°OQÆ∞Ö’H˜ =∂i
ѨO_»∞ÉÏi ~åeáÈ`å~Ú. x"å~°}‰õΩ b@~°∞ h\˜H˜ h\˜Ö’ HõiˆQ QÆO^èŒHõO 3 „QÍ=ÚÅ∞ ÖË^• 1 „QÍ=Ú HÍ~°ƒO_»l"£∞
HõeÑ≤ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e ÖË^• á⁄_ç QÆO^èŒHõO ZHõ~å‰õΩ 8-10 H˜Ö’Å∞ Ѩ=~°∞ _»ã¨ì~°∞#∞ѨÜ≥∂yOz K«ÖÏ¡e.
HÍÜ«∞‰õΩà◊√§ `≥QÆ∞Å∞ ó „ѨuΠѨO@ HÍÜ«∞^Œâ◊Ö’ L#flѨÙ_»∞ =~å¬Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ Ñ¨_ç`Õ J<ÕHõ ~°HÍÖˇ·# tbO„^•Å∞
PtOz HÍÜ«∞Å∞ ‰õΩo§áÈ`å~Ú. D tbO„^•Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ HÍÜ«∞`˘Å∞K«∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å =Å¡ U~°Ê_ç# ~°O„^è•Å
^•fi~å HÍÜ«∞Ö’xH˜ „Ѩ"Õt™êÎ~Ú. x"å~°}‰õΩ ™ê^è•~°}OQÍ "å_Õ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å`Àáê@∞ tbO„^Œ <åt#∞Öˇ·#
áœëê"≥∞ÿã≤<£ ÖË^• áê¡O\’"≥∞ÿã≤<£, ~åy^è•`«∞ =∞O^Œ∞Å∞ HõeÑ≤ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# "≥∂`å^Œ∞Ö’ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
\ÁÉÏHÀ ¢ã‘ìH± "≥·~°ãπ `≥QÆ∞Å∞ ó D "≥·~°ãπ `≥QÆ∞Å∞ `å=∞~° ѨÙ~°∞QÆ∞Å ^•fi~å „Ñ¨uÎx Ptã¨∞ÎOk. "≥·~°ãπ ™ÈH˜#
"≥ÚHõ¯Ö’¡ H˘=∞‡Å z=i P‰õΩÅ H˘kÌQÍ Ñ¨ã¨∞Ѩ٠=~å‚xH˜ =∂i z#flqQÍ LO\Ï~Ú. H˘O`« ÉèÏQÆO P‰õΩÅ∞
=∂_çáÈ`å~Ú. H˘`«Î zQÆ∞~°∞, ѨÓ`« U~°Ê_»^Œ∞. =Ü«∂ºiÉèÏ=∞, QÆ_ç¤ KÕ=∞Ou, L`«Îˆ~}˜ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ HõÅ∞Ѩ٠"≥ÚHõ¯Å
^•fi~å D "≥·~°ãπ "åºÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍ=Ù# D "≥ÚHõ¯Å#∞ <åâ◊#O KÕÜ«∂e. `å=∞~° ѨÙ~°∞QÆ∞Å x"å~°}‰õΩ J=ã¨~åxfl
|\˜ì b@~°∞ h\˜H˜ Zã≤¿Ñ¶\ò 1.5 „QÍ. ÖËHõ "≥∂<À„HÀ\’á¶êãπ 1.6 q∞.b. ÖËHõ ^äŒÜ≥∂q∞^ä•HÍû"£∞ 0.2 „QÍ. ÖËHõ
Wq∞_®HÀ¡„Ñ≤_£ 0.3 q∞.b. ÖËHõ Zã≤\Ïq∞„ÃÑ_£ 0.2 „QÍ. K˘Ñ¨C# "å~°O ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ =∞O^Œ∞Å#∞
=∂iÛ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ ó „ѨuÎÖ’ P‰õΩÅ∞ Z„~°|_»\Ïxfl ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ JO\Ï~°∞. =ÚYºOQÍ, Wk "≥ÚHõ¯ J_»∞QÆ∞
ÉèÏQÍ# P‰õΩÅ g∞^Œ Hõ#|_»∞`«∞Ok. P‰õΩÅ∞ "≥Ú^Œ@ =Ú^Œ∞~°∞ QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞‰õΩ =∂i, P `«~°∞"å`« ѨÓiÎ Z„~°QÍ
=∂~°`å~Ú. „Hõ"Õ∞Ñ≤ ZO_çáÈ~Ú, ~åe áÈ`å~Ú. Wk "≥ÚHõ¯ 50 #∞O_ç 60 ~ÀAÅ ^Œâ◊ ^•\˜#ѨÊ\˜ #∞O_ç
~å=_®xH˜ J=HÍâ◊O =ÙOk Wk KåÖÏ `˘O^Œ~°QÍ "åºÑ≤Oz, XH˘¯Hõ¯™êi ѨK«Û ^À=∞ L^èŒ$u`À Hõeã≤ =Ù#flѨC_»∞,
ѨK«Û^À=∞ =Å㨠=zÛO^Õ"≥∂##fl J#∞=∂#O ‰õÄ_» HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞ÎOk. ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ "≥ÚHõ¯ `˘e^Œâ◊Ö’
=zÛ#@¡~Ú`Õ #+¨ìO JkèHõOQÍ =ÙO@∞Ok. z=i ^Œâ◊Ö’ =zÛ#ѨÙ_»∞ HõeˆQ #+¨ìO Ѩiq∞`«OQÍ =ÙO@∞Ok.
^Õâ◊OÖ’x qq^èŒ „áêO`åÅÖ’, qq^èŒ "å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’, ѨO_®‰õΩ =zÛ#ѨÊ\˜ Ѩiã≤÷`«∞Å#∞
ѨijeOz#ѨÙ_»∞, „ѨuÎÖ’ ѨÓ`«, HÍÜ«∞Å∞ U~°Ê_Õ@ѨC_»∞, P‰õΩÅÖ’ `«Ü«∂~°~Ú# PǨ~° Ѩ^•~åúÅÖ’ Z‰õΩ¯=
âß`«=Ú ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’#∞#fl "å\˜H˜ ã¨~°Ñ¶¨~å KÕÜ«∞Ѩ_»@O`À, =Ú^Œ∞~°∞ P‰õΩÅÖ’ áÈ+¨Hõ Ѩ^•~°ú֒ѨO U~°Ê_»@O,
^•x =Å# x~å‡}Ѩ~°OQÍ P‰õΩÅ Hõ}*ÏÅO ^≥|ƒu#@O, Ѩ~åº=™ê#OQÍ PO^èÀã¨Ü≥Úx<£ J<Õ =~°‚ „^Œ=ºO
U~°Ê_ç, P‰õΩÅ∞ Z„~°|_»@O QÆ=∞xOK«_»"≥∞ÿ#k.
„Ѩã¨∞Î`«O a.\˜. „ѨuÎÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ HÍѨ٠ã¨=∞Ü«∞OÖ’ JkèHõOQÍ HÍѨ٠=ÙO_»@O =Å#, áÈ+¨Hõ Ѩ^•~°ú=ÚÅ
P=â◊ºHõ`« Z‰õΩ¯=QÍ LO_»@O, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "≥ÚHõ¯ qq^èŒ "å`å=~°} =uÎ_»∞ʼnõΩ Ö’#=fi_»O =Å# D
ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ PtOK«_»O QÆ=∞xOK«_»"≥∞ÿ#k.

136
1. "≥ÚHõ¯Ö’ #„`«[x, á⁄\Ï+≤Ü«∞O, ÉèÏã¨fi~°O áÈ+¨Hõ Ѩ^•~°ú ֒ѨO U~°Ê_»@O
2. ~å„u LëÈ‚„QÆ`« 210C HõO>Ë `«yæáÈ=@O
3. „Ѩu‰õÄÅ "å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞Å∞ U~°Ê_»@O (JkèHõ `Õ=∞ ÖË^• ɡ@ì)
4. QÍe "ÕQÆO JkèHõOQÍ =ÙO_»@O
ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ =zÛ#@∞=O\˜ „ѨuÎ á⁄ÖÏÅÖ’x <ÕÅÅ#∞, "≥ÚHõ¯Å#∞ qâı¡+≤Oz#ѨÙ_»∞
1. <ÕÅÖ’ #„`«[x, ÉèÏã¨fi~°=Ú, "≥∞wfl+≤Ü«∞O =∞iÜ«Ú HÍѨ~ü `«‰õΩ¯=QÍ =∞iÜ«Ú á⁄\Ï+≤Ü«∞O, HÍe¬Ü«∞O
Z‰õΩ¯=QÍ =Ù<åfl~Ú. <ÕÅÖ’ á⁄\Ï+≤Ü«∞O Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#flѨÊ\˜H˜x "≥ÚHõ¯ fã≤H˘#ÖË^Œ∞.
2. P‰õΩÅÖ’ Ѩ„`«Ç¨Ïi`«O ÉÏQÍ `«yæ, PO^èÀã¨Ü≥∂x<£ J<Õ Z~°∞Ѩ٠=~°‚ Hõ}ÏÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ U~°Ê_»`å~Ú.
3. P‰õΩÅÖ’ áÈ+¨Hõ Ѩ^•~°ú=ÚÅ~Ú# #„`«[x, "≥∞wfl+≤Ü«∞O, lO‰õΩ `«‰õΩ¯=QÍ LO\Ï~Ú. HÍe¬Ü«∞O Z‰õΩ¯=QÍ
=ÙO@∞Ok.
4. =ÚYºOQÍ D ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ PtOz#ѨC_»∞ "≥∞wfl+≤Ü«∞O ֒ѨO Z‰õΩ¯=QÍ ~å=\ÏxH˜ J=HÍâ◊O =ÙOk.
ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞, ѨK«Û^À=∞ PtOz#@∞¡QÍ QÍx, "≥∞wfl+≤Ü«∞O ֒ѨOQÍ QÍx „Éèíq∞OK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ѨK«Û^À=∞ PtOz#ѨÙ_»∞ : "≥ÚHõ¯Ö’x ÖË`« P‰õΩÅ∞ Ãã·`«O ™êѶ‘QÍ =ÙO_»Hõ, P‰õΩÅ JOK«∞Å #∞O_ç Z~°∞ѨÙ
~°OQÆ∞‰õΩ u~°QÆ_»O =∞iÜ«Ú Ñ¨K«Û^À=∞Å∞ u~°QÆ@O QÆ=∞x™êÎO.
"≥∞wfl+≤Ü«∞O ֒ѨO : Wk =Ú^Œ∞~°∞ P‰õΩÅÖ’, "≥Ú^Œ@ P‰õΩÅ z=i #∞O_ç Ѩã¨∞Ѩ٠ѨK«ÛQÍ =∂i,
P `«~°∞"å`« Z~°∞Ѩ٠=~°‚OÖ’H˜ =∂~°`å~Ú.
ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ PtOz#ѨÙ_»∞ : =Ú^Œ∞~°∞ P‰õΩÅ∞ =ÚO^Œ∞ QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞QÍ =∂i, P `«~°∞"å`« Z„~°QÍ
=∂~°`å~Ú.
x"å~°} ó ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞ x"å~°}‰õΩ 1% "≥∞wfl+≤Ü«∞O ã¨ÖËÊù@∞`À áê@∞QÍ 2% Ü«¸iÜ«∂ ÖË^• 1% _≥·
J"≥∂‡xÜ«∞O á¶ê¿ãÊù\ò HõeÑ≤ 5-7 ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
„ѨuΠѨO@Ö’ P‰õΩÅ∞ ѨHÍfixH˜ ~åHõ=ÚO^Õ =_»eáÈ~Ú ~åeáÈ=_»O QÆ=∞xOK«_»"≥∞ÿ#k. nxx
qâı¡+≤Oz#ѨC_»∞ <ÕÅÖ’ á⁄\Ï+π ÅÉèíº`« JkèHõOQÍ =Ù#flѨÊ\˜H˜x "≥ÚHõ¯Ö’ á⁄\Ï+≤Ü«∞O ֒ѨO =Å# D q^èŒOQÍ
[iy#@∞¡QÍ x~°∂Ñ≤OK«|_ç#k. nxx JkèQÆq∞OK«∞@‰õΩ 2% á⁄\Ï+≤Ü«∞O <≥·„>ËÂ@∞ „^•=}O Ñ≤zHÍi ^•fi~å
JOkOKåe.
„ѨuÎ fÜ«∞@OÖ’ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ ó ZO_ç# P‰õΩÅ∞, W`«~° K≥`«Î HõÅ= ‰õΩO_» fÜ«∂e. fã≤# „ѨuÎx h_»Ö’ P~°Éˇ\˜ì
xÅfiKÕÜ«∂e. xÅfiKÕã≤# „ѨuÎH˜ QÍe `«yÖË@@∞¡ `Õ=∞ `«QÆʼnõΩO_® K«∂_®e. „ѨuÎ <å}º`« =ÚYºOQÍ Ñ≤O[
á⁄_»=Ù, Ñ≤O[ QÆ\˜ì`«#O, Ñ≤O[ =∞$^Œ∞`«fiO Ñ≤O[ ѨiѨHõfi`« g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. „ѨuÎ <å}º`« J<Õk
[#∞º ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#k. J~Ú`Õ nx g∞^Œ áÈ+¨Hõ Ѩ^•~åúÅ Ü«∂[=∂#ºO, "å`å=~°} =∞iÜ«Ú p_»Ñ‘_»Å
„ѨÉèÏ=O H˘O`«"Õ∞~°‰õΩ =ÙO@∞Ok.
„ѨuÎÖ’ ѨÓ`« ^ŒÑ¶¨^Œá¶êÅ∞QÍ ~å=@O=Å¡ „ѨuÎx Hõhã¨O <åÅ∞ÔQ·^Œ∞ ™ê~°∞¡ fÜ«∞=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. ÉÏQÍ
ZO_ç#@∞=O\˜ „ѨuÎx =∂„`«"Õ∞ QÆ∞Å¡Å #∞O_ç "Õ~°∞KÕÜ«∂e. ™ê^è•~°}OQÍ „ѨuÎ _çÃãO|~°∞, [#=i <≥ÅÖ’¡
137
f`«‰õΩ ~å=_»O, J^Õ HÍÅOÖ’ =∞OK«∞ ‰õΩiÜ«∞_»O =Å# „ѨuÎ `«_çã≤ =Ú^ŒÌQÍ J=Ù`«∞Ok. HÍ|\˜ì „ѨuÎx L^ŒÜ«∞O
Zxq∞k QÆO@Å `«~°∞"å`« =∞^蕺ǨÏflO XO\˜ QÆO@֒ѨÅ, =∞~°Å ™êÜ«∞O„`«O =¸_»∞QÆO@Å#∞Oz P~°∞QÆO@Å
֒ѨŠfã¨∞HÀ"åe. "Õ_ç Z‰õΩ¯=QÍ =Ù#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „ѨuÎ f¿ãÎ "å\˜`Àáê@∞ QÆ∞Å¡Å =^ŒÌ =Ù#fl `˘_ç=∞Å∞,
ZO_ç# P‰õΩÅ∞ ÃÑà◊√ÃãH˜¯ =ÚHõ¯Öˇ· „ѨuÎH˜ JO@∞‰õΩO\Ï~Ú.
„Ѩ u Î fÜ« ∞ QÍ<Õ h_» Ö ’ =∞O_≥ Å ∞ "Õ Ü « ∂ e. D q^è Œ O QÍ KÕ Ü « ∞ @O =Å# „Ѩ u Î yO[ ÉÏQÍ
QÆ\ ˜ìѨ_»@"Õ∞H͉õΩO_®, `Õ=∞`«yæ „Ñ¨uÎ â◊√„ÉèíOQÍ LO@∞Ok. JÖÏ KÕÜ«∞#@¡~Ú`Õ ^•xÖ’ =Ù#fl `Õ=∞ =Å# "Õ_ç
Z‰õΩ¯"≥· yO[Å∞ =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈ~Ú „ѨuÎ `«∂HõO `«QÆæ@"Õ∞ H͉õΩO_®, =Ú‰õΩ¯ ѨÙ~°∞QÆ∞`«ye <å}º`« `«QÆ∞æ`«∞Ok.
a\˜ „ѨuÎ
„ѨuÎx PtOKÕ HÍÜ«∞`˘eKÕ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞ÅÖ’ J`«ºO`« „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# â◊QÆ#ѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ `«@∞ì‰õΩ<Õ
=OQÆ_®Å ~°∂ѨHõÅÊ#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ÉËã≤Å¡ãπ `«∞i<£lÜ«∞<£ã≤ãπ J<Õ ÉÏH©ìiÜ«∂ #∞O_ç H©@Hõ x~À^èŒHõ â◊H˜ÎQÆÅ
[#∞º=ÙÅ#∞ ¿ãHõiOz "å\˜x „ѨuÎ =OQÆ_®ÅÖ’ K˘Ñ≤ÊOK«@O ^•fi~å ~°∂á⁄OkOz#"Õ a\˜ „ѨuÎ =OQÆ_®Å∞.
g\˜x ™êQÆ∞ KÕÜ«∞_»O =Å# â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ ã¨=∞~°ú=O`«OQÍ JiHõ@ì@O`À áê@∞QÍ „H˜q∞ ã¨OǨ~°Hõ
=∞O^Œ∞Å "å_»HõO QÆ}hÜ«∞OQÍ `«QÆæQÆÅ^Œ∞. D a\˜ [#∞º=Ù#∞ =∞#^Õâ◊OÖ’ ™êQÆ∞Ö’ =Ù#fl ~°HÍÅÖ’ „Ѩ"Õâ◊
ÃÑ@ì@O [iyOk. D a\˜ [#∞º=Ù „Ѩ"Õâ◊ ÃÑ@ì|_ç „Ñ¨ã¨∞Î`«=Ú JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ #∞#fl „ѨuÎ ~°HÍÅ∞ 90-100
~ÀAÅ =~°‰õΩ â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ `«@∞ì‰õΩ<Õ â◊H˜Î Hõey =Ù<åfl~Ú. D Ѩi*Ï˝<åxfl 1996= ã¨O=`«û~°OÖ’
J"≥∞iHÍ "åºáê~° ã¨~°oÖ’ qxÜ≥∂QÆOÖ’H˜ fã≤H˘x~å=@O [iyOk. P `«~°∞"å`« qq^èŒ ^ÕâßʼnõΩ D Ѩi*Ï˝#O
"åºÑ≤Oz#k. =∞#^Õâ◊OÖ’ "≥Ú^Œ@QÍ ''"≥∂<£âßO\’—— HõOÃÑh ''=∞Ç≤ÏHÀ—— HõOÃÑh`À HõeÑ≤ Ü«∞O.W.ã≤.ÃÇÏKü. 12
a\˜, Ü«∞O.W.ã≤.ÃÇÏKü. 162 a\˜ =∞iÜ«Ú Ü«∞O.W.ã≤.ÃÇÏKü. 184 a\˜ J<Õ a\˜ „ѨuÎ ~°HÍÅ#∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤,
1999-2001 ã¨OII~°O „ѨÜ≥∂QÆ ˆH∆„`åŠѨijÅ<å#O`«~°O, 2002= ã¨OII~°OÖ’ "åºáê~° ã¨~°oÖ’ q_»∞^ŒÅ
KÕÜ«∞@O [iyOk. P `«~°∞"å`« qq^èŒ ¢ÃÑ·"Õ\ò ã¨Oã¨÷Å "å~°∞, qq^èŒ a\˜ ÃÇ·Ï„a_£ ~°HÍÅ#∞ =∂Ô~¯\ò‰õΩ q_»∞^ŒÅ
KÕâß~°∞. =∞# PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ =ÚYºOQÍ |hfl a\˜ =∞iÜ«Ú ~åt a\© Z‰õΩ¯=QÍ ™êQÆ∞Ö’ =Ù<åfl~Ú. =∞#
PKå~°º Z<£.l. ~°OQÍ =º=™êÜ«∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞=Ú #∞O_ç ZÖò 761 =∞iÜ«Ú #~°ã≤OǨ (Ü«∞<£.Z. 1325)
=∞iÜ«Ú ^Õâ◊"åo ~°Hõ=Ú#‰õΩ K≥Ok# 'g}— J<Õ ~°HÍÅ∞ a\˜ [#∞º =∂iÊ_ç H˘~°‰õΩ Z#∞flH˘#|_®¤~Ú. D a\˜
Ѩi*Ï˝<åxfl H˘OK≥O *Ï„QÆ`«ÎQÍ =ÙѨÜ≥∂yOK«∞ H˘#fl@¡~Ú`Õ „ѨuÎÖ’ =∞Oz kQÆ∞|_»∞Å∞ ™êkèOK«\ÏxH˜ J=HÍâ◊O
=ÙO@∞Ok.
a\˜ „ѨuÎ â◊#QÆ Ñ¨K«Û ѨÙ~°∞QÆ∞ÃÑ· ZÖÏ Ñ¨xKÕã¨∞ÎOk?
ÉÏã≤Å¡ãπ `«∞i<£lÜ«∞<£ã≤ãπ J<Õ Éèí∂q∞Ö’ =ÙO_Õ ÉÏH©ìiÜ«∂ ™ÈH˜`Õ â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞ #tã¨∞ÎO^Œx
"≥Ú^Œ@QÍ âߢã¨ÎA˝Å∞ QÆ∞iÎOK«@O [iyOk. D ÉÏH©ìiÜ«∂ L`«ÊuÎ KÕ¿ã@@∞=O\˜ XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# q+¨Ñ¨Ói`«
„áÈ\©#∞ Q˘OQÆo ѨÙ~°∞QÆ∞ J#fl "åÇ≤ÏHõÖ’ „Ѩ"ÕtOz, ^•xx ѨxKÕÜ«∞‰õΩO_® KÕÜ«∞@O =Å# Q˘OQÆo ѨÙ~°∞QÆ∞
„Hõ"Õ∞}Ï K«xáÈ`«∞Ok. P „áÈ\©#∞#∞ QÆ∞iÎOz ^•xH˜ HÍ~°}"≥∞ÿ# [#∞º=Ù#∞ „ѨuÎ "≥ÚHõ¯ Hõ}OÖ’ „Ѩ"Õâ◊ ÃÑ@ì@O
^•fi~å, P ÉÏH©ìiÜ«∂ ÅHõ∆}ÏÅ∞ "≥ÚHõ¯ÅÖ’x P‰õΩÅ∞, QÆ∂_»∞Å∞, ѨÓ=ÙÅ∞ =∞iÜ«Ú HÍÜ«∞ʼnõΩ =™êÎ~Ú. D
"≥ÚHõ¯Å ÉèÏQÍÅ#∞ HÍÜ«∞ `˘Å∞K«∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ ux# XHõ\˜ ÖË^• Ô~O_»∞ QÆO@Ö’¡ K«∞~°∞‰õΩ^Œ#O HÀÖ’Ê~Ú,
=∞O^ŒyOz „Hõ"Õ∞}Ï 72 QÆO@ÅÖ’ K«xáÈ`å~Ú. Ô~Hõ¯Å ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ P‰õΩÅ∞ QÆ∂_»ÅÃÑ· „QÆ∞_»∞¡ ÃÑ\˜ì<å, JO^Œ∞

138
#∞O_ç „H˜=ÚÅ∞ =zÛ# `«~°∞"å`« Jq #tã¨∂Î =ÙO\Ï~Ú. "≥ÚHõ¯ÅÖ’ q+¨Ñ¨^•~°úO "≥Å∞=_»@O, "å\˜ÃÑ· PtOKÕ
HÍÜ«∞ `˘Å∞K«∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ #tOK«@O x~°O`«~°O H˘#™êˆQ „Ѩ„H˜Ü«∞.
a\˜ „ѨuÎx ~°∂á⁄OkOK«@O ZÖÏ?
™ê^è•~°}OQÍ, |Ü≥∂>ˇH± ѨO@Å ~°HÍÅ#∞ [#∞º=∂iÊ_ç Ѩ^Œú`«∞Å#∞ LѨÜ≥∂yOz `«Ü«∂~°∞KÕ™êÎ~°∞.
Z<Àfl Ѩ^Œú`«∞Å∞ =Ù#flѨÊ\˜H˜x, J„QÀ ÉÏH©ìiÜ«∞"£∞ @∂ºq∞á¶êã≤Ü«∞<£û Ѩ^Œúu „Ѩã¨∞Î`«=Ú „áêK«∞~°ºOÖ’ L#flk.
J„QÀ ÉÏH©ìiÜ«∞O @∂ºq∞á¶êã≤Ü«∞<£û Ѩ^Œúu
a\˜ [#∞º=Ù#∞ D ÉÏH©ìiÜ«∂Ö’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ì, ^•xx "≥ÚHõ¯Å Hõ}=ÚÅ`À HõeÑ≤, `«^•fi~å, "≥ÚHõ¯Å
Hõ}ÏÅÖ’ D [#∞º=Ù =ÙO_Õ@@∞¡ KÕ™êÎ~°∞.
U Hõ}ÏÅÖ’#~Ú`Õ „H˘`«Î [#∞º=Ù KÕiO^À, P Hõ}ÏÅ #∞O_Õ \˜+¨Øº HõÅÛ~ü Ѩ^Œúu ^•fi~å „H˘`«Î
"≥ÚHõ¯Å#∞ ÃÑOK«∞`å~°∞. WÖÏ q[Ü«∞=O`«OQÍ [#∞º=∂iÊ_ç [iy# "≥ÚHõ¯ÅÖ’ „Ѩu Hõ}OÖ’ „H˘`«Î [#∞º=Ù
=ÙO_ç P [#∞º=Ù "≥ÚHõ¯Å ã¨O`«u Ö’xH˜ ‰õÄ_» "≥à◊√`«∞Ok.
=∞#^Õâ◊OÖ’ [#∞º=∂iÊ_ç q`«Î<åÅ∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@∞ì@‰õΩ, xÜ«∞O„uOK«∞@‰õΩ ˆHO„^Œ™ê÷~ÚÖ’ ''*ˇx\˜H±
WO[hiOQ∑ J„ѨÓ=Öò Hõq∞\˜—— (lWZã≤) U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_çOk. D Hõq∞\©Ö’ ˆHO„^Œ Ѩ~åº=~°}, J@g âßYÅ
„Ѩux^èŒ∞Å∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ =ÙO\Ï~°∞. [#∞º=∂iÊ_ç q`«Î<åÅ∞ "åºáê~° ã¨~°oÖ’ J#∞=∞uOKÕ =ÚO^Œ∞ âß„ã‘ÎÜ«∞
Ѩiâ’^èŒ#Å∞ [~°∞ѨÙ`å~°∞. D q`«Î<åÅ∞ Ѩ~åº=~°}ÏxH˜, =∂#"åoH˜ ˆH∆=∞=∞x, =ÙѨÜ≥∂QÆHõ~°=∞x `Õe#ѨÙ_Õ
qxÜ≥∂QÍxH˜ J#∞=∞u™êÎ~°∞.
a\˜ „ѨuÎ ™êQÆ∞Ö’ D kQÆ∞= Ѩ^Œú`«∞Å#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe
1. a\˜ „ѨuÎ "Õã≤# Hõ=∞`«O K«∞@∂ì Hõhã¨O 5 =~°∞ã¨Å∞ ÖË^• 20 âß`«O Hõ=∞`«O qã‘Î~°‚O(Uk Z‰õΩ¯"≥·`Õ Jk)Ö’,
a\˜ ÖËx J^Õ ~°HõO „ѨuÎ q`«Î<åxfl <å\Ïe. nxx Ô~Ѷ¨Óºr ɡÅ∞ì JO\Ï~°∞.
2. „Ѩu J#∞=∞uOz# a\˜ „ѨuÎ ~°HõO q`«Î<åÅ áêºÔH\òÖ’ Ô~ѨӺr ™êà◊√§ <å@∞@‰õΩ ã¨iáÈÜÕ∞ <å<£–a\˜
q`«Î<åÅ áêºÔH\ò Hõey =ÙO_®e.
3. „Ѩu a\˜ q`«Î<åÅ áêºÔH\ò g∞^Œ a\˜ „ѨuÎ ~°HõO q=~åÅ∞, =∂iÊ_ç KÕã≤# [#∞º=Ù ¿Ñ~°∞, lWZã≤ "åi
P"≥∂^ŒÑ¨Ù q=~°}, Éè∫uHõ, [#∞ºã¨fiK«Ûù`«, ™êQÆ∞‰õΩ J=ÅOaOK«=Åã≤# ™êO„^Œ =º=™êÜ«∞ Ѩ^Œú`«∞Å∞, ™êQÆ∞‰õΩ
J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# "å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞Å q=~åÅ∞ PÜ«∂ „áêOfÜ«∞ ÉèÏ+¨ÅÖ’ =Ú„kOKåe.
4. q`«Î<åÅ∞ ã¨~°Ñ¶¨~å KÕ¿ã HõOÃÑhÅ∞, Ô~·`«∞Å#∞, q`«Î# _ôÅ~°¡#∞ K≥·`«#º Ѩ~°KÕO^Œ∞‰õΩ J=QÍǨÏ# ã¨^Œã¨∞ûÅ∞
tHõ∆}Ï HÍ~°ºHõ„=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
a\˜ >ˇHÍflÅr =Å# ÖÏÉèÏÅ∞
1. a\˜ „ѨuÎÖ’ â◊#QÆѨK«Û ѨÙ~°∞QÆ∞#∞ `«@∞ì‰õΩ<Õ â◊H˜Î =ÙO_»@O =Å# "≥Ú^Œ@ `«Ü«∂Ô~·# HÍÜ«∞Å∞ xÅ|_ç,
"≥Ú^Œ\ ˜ f`«Ö’<Õ JkèHõ kQÆ∞|_ç ™êkèOK«\ÏxH˜ J=HÍâ◊O LOk.
2. a\˜ „ѨuÎx ™êQÆ∞ KÕÜ«∞@O =Å#, ѨÙ~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞ÅÃÑ· Y~°∞Û `«yæK«∞H˘#_»O ^•fi~å, JkèHõ xHõ~å^•Ü«∂xfl
á⁄O^Œ\ÏxH˜ J=HÍâ◊O =ÙOk.
139
3. a\˜ „ѨuÎx ã¨=∞„QÆ ã¨ã¨º~°Hõ∆} q^è•#OÖ’ =ÙѨÜ≥∂yOK«∞H˘#_»O ^•fi~å Ѩ~åº=~°} Ѩi~°Hõ∆}`À áê@∞ JkèHõ
xHõ~å^•Ü«∂xfl á⁄O^Œ=K«∞Û.
4. a\˜ „ѨuÎx ™êQÆ∞KÕÜ«∞@O ^•fi~å QÆ∞ÖÏa ~°OQÆ∞ѨÙ~°∞QÆ∞ L^èŒ$u ‰õÄ_» H˘O`« =~°‰õΩ JiHõ@ì=K«∞Û.
a\˜ „ѨuÎ ™êQÆ∞Ö’ #∞#fl J=~À^è•Å∞ :
1. al 1 a\˜ „ѨuÎ q`«Î<åÅ∞ á⁄Q͉õΩ Å^≥ÌѨÙ~°∞QÆ∞ L^èŒ$ux x~ÀkèOK« ÖË=Ù.
2. a\˜ „ѨuÎÖ’ a\˜ „ѨÉèÏ==Ú 100–110 ~ÀAÅ =~°‰õΩ =∂„`«"Õ∞ =ÙO@∞Ok.
3. a\˜ „ѨuÎÖ’ ~°ã¨O Ñ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å#∞ x~ÀkèOKÕ â◊H˜Î ÖË^Œ∞.
4. f„= =~å¬ÉèÏ= Ѩiã≤÷`«∞Å∞ =∞iÜ«Ú JkèHõ =~å¬Å ÖÏO\˜ „ѨHõ$u "≥·Ñ¨s`«º Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ a\˜ „ѨÉèÏ==Ú
J#∞H˘#fl suÖ’ =ÙO_»^Œ∞.
5. a\˜ q+¨ „ѨÉèÏ==Ú Ñ¨ÓÅ∞, HÍÜ«∞Å∞ =∞iÜ«Ú "≥ÚQÆæÅ HõO>Ë P‰õΩÅÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO_»@O QÆ=∞xOK«_»O
[iyOk. ^•x =Å#, P‰õΩÅ H͉õΩ_® "≥ÚHõ¯ÅÖ’x q∞QÆ`å ÉèÏQÍÅ#∞ ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ PtOz#ѨÙ_»∞ `«QÆ∞ Ѷ¨e`åÅ#∞
~Ú=fi_»O ÖË^Œ∞.
6. a\˜ „ѨuÎÖ’ `≥QÆ∞à◊§ L^èŒ$u a\˜ HÍx „ѨuÎÖ’ HõO>Ë JkèHõOQÍ =Ù#fl@∞¡ Ѩiâ’^èŒ#Å∞ `≥eÜ«∞ *Ëã¨∞Î<åfl~Ú.
a\˜ ™êQÆ∞ q^è•#OÖ’ "≥∞à◊√‰õΩ=Å∞ ó
„Ѩã¨∞Î`«=Ú ™êQÆ∞Ö’#∞#fl a\˜ „ѨuÎ ~°HÍÅ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ =∞iÜ«Ú QÆ∞}QÆ}ÏÅÖ’, a\˜ ÖËx J^Õ ~°HõO
„ѨuÎ`À áÈe¿ãÎ H˘xfl =∂~°∞ÊÅ#∞ =∞#O QÆ=∞xã¨∞Î<åflO. ã¨∂÷ÅOQÍ K≥áêÊÅO>Ë, a\˜ ~°HõO, a\˜ ÖËx J^Õ ~°HõO
Hõ<åfl =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨HÍfixH˜ =ã¨∞ÎOk. QÆ`«OÖ’, `«‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’#∞#fl@∞=O\˜ Ñ≤O_ç#e¡ =∞iÜ«Ú Z„~°#e¡ L^èŒ$u
ÉÏQÍ ÃÑiyOk. a\˜ ~°HÍÅÖ’, „Ѩu‰õÄŠѨiã≤÷`«∞Å `«~°∞"å`« ™ê^è•~°} Ѩiã≤÷`«∞Å∞ <≥ÅH˘#flѨC_»∞, zQÆ∞iOKÕ
â◊H˜Î ‰õÄ_» `«‰õΩ¯=QÍ #∞#flk (=ÚYºOQÍ, ѨÙ=Ùfi HÍÜ«∞^Œâ◊Ö’ #∞#flѨC_»∞) a\˜ ÖËx ~°HÍÅ`À áÈe¿ãÎ, a\˜
~°HÍÅÖ’ ѨÅ∞~°HÍÅ `≥QÆ∞à◊√§ PtOK«@O ‰õÄ_» ѨijÅ#Ö’H˜ =zÛOk. ÃÑ· q+¨Ü«∂ÅxflO\˜x ѨiQÆ}Ö’xH˜
fã≤H˘x#@¡~Ú`Õ, a\˜ „ѨuÎ ™êQÆ∞Ö’ JkèHõ kQÆ∞|_ç ™êkèOKåÅO>Ë, H˘xfl "≥∞à◊‰õΩ=Å#∞ `«Ñ¨Êx ã¨iQÍ áê\˜OKåe.
1. a\˜`À áê@∞QÍ, a\˜ ÖËx J^Õ ~°HõO „ѨuÎx JO>Ë Ô~Ѷ¨ÓºlÜ«∂ (Z~°Ñ¨O@)#∞ a\˜ á⁄ÅO K«∞@∂ì 5 =~°∞ã¨Å∞
"ÕÜ«∂e. J@∞¡ "ÕÜ«∞xKÀ, ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞ JkèHõ x~À^èŒHõ â◊H˜Îx ÃÑOK«∞HÀ=\ÏxH˜ P™ê¯~°O =ÙOk.
2. ™ê^è•~°} a\˜ „ѨuÎÖ’ "≥ÚHõ¯ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ a\˜ ÖËx J^Õ ~°HõO „ѨuÎ HõO>Ë `«‰õΩ¯= =ÙO@∞Ok. a\˜ „ѨuÎ
=~°∞ã¨Å‰õΩ =∞^茺 ^Œ∂~°O 90 ÃãO.g∞. =∞iÜ«Ú "≥ÚHõ¯Å =∞^茺^Œ∂~°O 30-45 ÃãO.g∞.Ö’ "Õã¨∞‰õΩ#fl>ˇ¡Â`Õ
ZHõ~å‰õΩ "≥ÚHõ¯Å ã¨OYº#∞ ÃÑOK«=K«∞Û#∞. ‰õΩ^Œ∞~°∞‰õΩ XˆH "≥ÚHõ¯ =∂„`«"Õ∞ =ÙO_»∞#@∞¡ *Ï„QÆ`«Î =Ç≤ÏOK«=Öˇ#∞.
3. a\˜ „ѨuÎ =ÚO^Œ∞ ѨHÍfixH˜ =ã¨∞ÎOk HÍ|\˜ì, #„`«[x =∞iÜ«Ú á⁄\Ï+π Z~°∞=ÙÅ "å_»HÍxfl =ÚO^Œ∞ #∞O_ç
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïìe. 48 H˜ #„`«[x, 24 H˜ ÉèÏã¨fi~°O =∞iÜ«Ú 24 H˜ á⁄\Ï+π Z~°∞=ÙÅ#∞ ZHõ~åxH˜ ~Ú=fi=Öˇ#∞.
ÉèÏã¨fi~°O Z~°∞=Ù#∞ PYi ^Œ∞H˜¯Ö’ "Õã¨∞HÀ=Öˇ#∞. #„`«[x =∞iÜ«Ú á⁄\Ï+π Z~°∞=ÙÅ#∞ quÎ# 20 ~ÀAʼnõΩ,
40 ~ÀAʼnõΩ, 60 ~ÀAʼnõΩ =∞iÜ«Ú 80 ~ÀAʼnõΩ ~Ú=fi=Öˇ#∞.

140
 nx`À áê@∞QÍ 2% á⁄\Ï+≤Ü«∞O <≥·„>Ë\ò#∞ ѨÓ`«^Œâ◊Ö’#∞ =∞iÜ«Ú HÍÜ«∞ J=∞ˆ~ ^Œâ◊Ö’ Ñ≤zHÍi KÕÜ«∂e.
JkèHõ =~å¬Å∞ ÖÏO\˜ „Ѩu‰õÄÅ "å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞ÖË~°Ê_ç#ѨÙ_»∞, ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤# "≥∂`å^Œ∞`À áê@∞QÍ,
1/3= =O`«∞ "≥∂`å^Œ∞ JkèHõOQÍ #„`«[x =∞iÜ«Ú á⁄\Ï+π Z~°∞=ÙÅ#∞ ѨO@‰õΩ JOkOKåe. ɡ@ì Ѩiã≤÷`«∞Å∞
U~°Ê_ç#ѨC_»∞ ÖË^• ÃÑ·~°∞ =ÚOѨىõΩ QÆ∞Ô~·#ѨC_»∞ #„`«[x =∞iÜ«Ú á⁄\Ï+π Z~°∞=ÙÅ#∞ Ñ≤zHÍi ~°∂ѨOÖ’
JOkOKåe. ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤# Z~°∞=ÙÅ#∞ Éèí∂™ê~° ѨsHõ∆#∞ |\˜ì x~åúiOK«∞H˘#=Öˇ#∞. Éèí∂q∞Ö’ ÅÉèíº=∞QÆ∞
áÈ+¨Hõ Ѩ^•~°úO `«‰õΩ¯=QÍ =Ù#flÜ≥∞_»Å ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤# ^•xHõO>Ë 25% Z‰õΩ¯=, =∞^茺ã¨÷OQÍ =Ù#flKÀ ã≤á¶ê~°ã¨∞
KÕã≤# "≥∂`å^Œ∞, JkèHõ=ÚQÍ =Ù#fl Ü≥∞_»Å 25% "Õ∞~°‰õΩ ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤# "≥∂`å^Œ∞#∞ `«yæOK«=K«∞Û#∞. D
q^èŒ=ÚQÍ Éèí∂™ê~° ѨsHõ∆#∞ |\˜ì Z~°∞=ÙÅ∞ "Õã≤# Ü≥∞_»Å Y~°∞Û#∞ `«yæOK«∞HÀ=K«∞Û#∞.
4. h\˜ =ã¨u =Ù#fl Éèí∂=ÚÅÖ’ „Ѩu `«~åfi`« "≥ÚHõ¯*Á#fl, #∞=ÙfiÅ∞, „á⁄^Œ∞Ìu~°∞QÆ∞_»∞, q∞#∞=Ú =∞iÜ«Ú
‰õÄ~°QÍÜ«∞ ѨO@Å#∞ ™êQÆ∞ KÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
5. „ѨuÎx ™êQÆ∞KÕ¿ã #Å¡ˆ~QÆ_ç Éèí∂=ÚÅÖ’ ™ÈÜ«∂z‰õΩ¯_»∞, q∞#∞=Ú, ÃÑã¨~°, ÉËaHÍ~üfl, JÅã¨O^Œ ÃÑ·~°∞Å#∞ 1:1
x+¨ÊuÎÖ’ JO`«~° ѨO@QÍ ™êQÆ∞KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. HõOk ѨO@#∞ 1:4 x+¨ÊuÎÖ’ "Õã¨∞HÀ=Öˇ#∞.
6. ~°ã¨O Ñ‘ÖËÛ Ñ¨Ù~°∞QÆ∞Å x"å~°}Ö’ „Ѩ`ÕºHõ „â◊^Œú=Ç≤ÏOKåe. J=ã¨~åxfl |\˜ì, H©@Hõ<åt#∞Å∞ Ñ≤zHÍi ã¨OYº#∞
ÃÑOK«∞HÀ"åe. qkèQÍ q`«Î#â◊√kú KÕÜ«∂e. JO`Õ H͉õΩO_®, Zky# ÃÑ·~°∞ÃÑ· ™êO„Ѩ^•ÜÕ∞`«~° ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞
Hõ#Ѩ_ç#fl@¡~Ú`Õ, "≥O@<Õ `«QÆ∞ x"å~°} K«~°ºÅ∞ KÕѨ\ ˜ì, "å\˜ L^èŒ$u ÃÑ~°QƉõΩO_® K«∂_®e.
7. `≥QÆ∞à◊√§ Hõ#Ѩ_ç# „Ѩ^èŒ=∞ ^Œâ◊Ö’<Õ ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕã≤# q^èŒOQÍ x"å~°} K«~°ºÅ∞ KÕѨ\Ïìe.
8. a\˜ „ѨuÎ ~°HÍÅÖ’, ÃÑ·~°∞ ^è•`«∞ Ö’áêxH˜ Z‰õΩ¯=QÍ QÆ∞iHÍ=_®xH˜ J=HÍâ◊O =ÙOk. JO^Œ∞=Å# ã≤á¶ê~°ã¨∞
KÕã≤# áÈ+¨HÍÅ`Àáê@∞, J=ã¨~åxfl |\˜ì Ö’áêxfl QÆ∞iÎOK«QÍ<Õ, `«QÆ∞ x"å~°} K«~°ºÅ∞ KÕѨ\Ïìe.
9. a\˜ „ѨuÎÖ’ ѨO_®‰õΩ `≥QÆ∞Å∞, ѨHÍfixH˜ ~å‰õΩO_® P‰õΩÅ∞ ~åeáÈ=_»O Z‰õΩ¯=QÍ QÆ=∞xOK«_»"≥∞ÿ#k. `«y#
x"å~°} K«~°ºÅ∞ KÕѨ\Ïìe.

„ѨuΠѨO@ÃÑ· =∞ixfl q=~åʼnõΩ ã¨O„ѨkOKåeû# z~°∞<å=∂ :

''„Ñ≤xûѨÖò Ãã·O\˜ãπì(„ѨuÎ), „áêOfÜ«∞ =º=™êÜ«∞ Ѩiâ’^èŒ<å ™ê÷#O, ÖÏO á¶ê~°O, QÆ∞O@∂~°∞–522034——
á¶È<£ : 0863–2524017 ZH±û>ˇ#¬<£ 221 =∞iÜ«Ú 0863–2524169

141