‫صحیح مسلم‬

‫صحیح مسلم‬ ‫اتکب‬

‫صحيح مسلم ‪ :‬املسند الصحيح املخترص من السنن بنقل العدل عن العدل إىل‬
‫(ہبتکماالسہیم)‬ ‫رسول اهلل صىل اهلل عليه وسلم‬
‫(رعیبنتمعم اردوترہمج‪،‬رختجیوہیشحت)‬

‫مسلم بن احلجاج بن مسلم القشريى انليسابوري‪ ،‬أبو احلسني حافظ‪ ،‬رمحہ اهلل‬ ‫تافیل‬
‫ھ ‪261‬‬

‫العہمودیحازلامںرہمحاہللہبتکماالسہیم(الوہر)‬ ‫رتممج‬

‫اوبہحلطدبعاولدیحتاترظفحاہلل‬ ‫وسٹفوریئڈویرپل‬
‫‪www.islamicurdubooks.com/download‬‬ ‫ڈاؤنولڈوسٹفوریئ‬

‫دمحماعرمدبعاولدیحااصنریظفحاہلل‬ ‫یپڈیافی ی ر‬
‫م‬
‫‪www.quranpdf.blogspot.in‬‬

‫اتکب" دقمہم"ےساتکب"زاکۃ ےک ااکحم و اسملئ"ت‬ ‫دلجاول‬

‫ی‬
‫ااحدی‪1‬ےس‪2494‬‬ ‫ی‬
‫ااحدی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪1‬‬
 ‫صحیح مسلم‬

‫اوبابرہفسدےنھکیےکےئلکلکےئجیک‬
‫اوباب رہفس‬

‫ی‬
‫دحیربمنےسالتشرکےنےکےئلکلکےئجیک‬
‫دح یی التش ےئجیک ربمن ےس‬

‫‪Copyright‬‬

‫اسورڈ‪،‬یپڈیافیافلئےکوکیئاکیپراسٹئںیہنںیہ۔دوعیتاقمدصیکاخرطڈائونولڈ‪،‬رپی‪،‬وفوٹاکیپ‪،‬اورارٹکیلاتذراعئےسرشنواشاع(اکیپ‪،‬‬
‫ٹسیپ)یکلمکمااجزتےہ۔آپالبکجھجاہیںشیپایکایگوماداکیپ‪،‬ٹسیپرکتکسںیہ۔ اہتبلاسورڈافلئںیمیسکیھبمسقیکدبتیلیرکےنیکااجزت‬
‫ںیہنےہہنیہآپوکاسےسیپڈیافیانبےنیکااجزتےہ۔ومادےسیسکیھبرطحاجتریتعفناحلصرکتایھبونممعےہ۔ارگآپاسورڈافلئیکیپ‬
‫ڈیافی یاتدرگی ی‬
‫ااحدیبتکیکورڈ‪،‬یپڈیافیافلئا یافر ٹیںیمہا ےتوہں و مےساسای لیرپراہط ےئجیک‬

‫‪islamic_projects@islamicurdubooks.com‬‬

‫اقرنیئےسذگارش!‬
‫مص‬
‫ویپمکرٹیک ابطعےناہجں تہب اسریآاساینںدیپارکدی ںیہ وںیہ افلنئرپوف یکایتری تاستاتاک خدہشراتہےہ ہک ضعبریغ ححہافںیلئ‬
‫حیحصتدشہافولئںےسطلخملطوہاجںیئ‪،‬اورابطعںیمھچکاالغطتایقرہاجںیئ‪،‬تاوصخلصجہکولوگںیک ی‬
‫اتامجعےنہیاکمفلتخمرمالحاور‬
‫اواقتںیمااجنمد یاتوہ‪،‬اسےئلیسکیھبیملعاوراعمحیحصتوابطعیکیطلغےکتاےئاجےنیکوصرتںیمںیمہاسےسعلطمرکںی۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪2‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اوبابرہفس‬
‫تاب‪:‬ایبناساامیناکسجےسآدیمجںیماجےئ ااورایبناستاتاکہک‬ ‫‪‬‬
‫دقمہم‬
‫مکحاجبالےنواالجںیماجےئ ا۔‬
‫رشوعرکتاوہںںیماہلللجالجہلےکتامےسوجترارہمتان ی‬
‫اہنیرمحواال‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬اہللوروسلاوردینیااکحمرپاامینالےناکمکحرکتااوراسیکرطف‬ ‫‪‬‬
‫ےہ۔‬
‫ولوگںوکالبتادنییکتا وںوکوپانھچ یتادرانھکاوردورسوںوکاچنہپتا۔‬
‫تاب‪:‬ہشیمہہقثاورربتعمولوگںےس ی‬
‫روایرکتاہاےیہاورنجاکوھجٹتای‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ولوگںوکاہشدنیتیکرطفالبےناوراالسمےکاراکناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫ُ‬ ‫ُآ ٌ‬ ‫آ ه اآ‬ ‫وہانےس ی‬
‫روایںیہنرکینہاےیہ۔‬
‫تاب‪:‬جتولگ «َل ِا آٰل ِاَل اهللُ ُم اآمد اآر ُس ْول اهللِ» ہنںیہکان‬ ‫‪‬‬
‫(تاب)‬ ‫‪‬‬
‫ےسڑلےناکمکح۔‬
‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپوھجٹتادنانھانتکتراگاہےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ایبناستاتاکہکوجصخشرمےتوقاملسمنوہ واساکاالسمحیحص‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ینسوہیئتات(ریغبقیقحتےک)ہہکدانیعنمےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫ےہجتاحلترعہنوہینعیاجنینکہنرشوعوہاوررشمنیکےکےیل‬
‫روایرکےنیکاممتعناور ی‬
‫روایےنیلںیماایتحط‬ ‫تاب‪:‬فیعضراوویںےس ی‬ ‫‪‬‬
‫داعرکتاعنمےہاوروجرشکرپرمے اوہیمنہجےہوکیئوہلیساسےکاکمہن‬
‫ترانت۔‬
‫آےئ ا۔‬
‫تاب‪ :‬ی‬
‫دحییکدنسایبنرکتارضوریےہ‪،‬اوروہدنیںیمدالخےہ‪،‬اور‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ومدحیعطقیتنجےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫ی‬
‫روایرصفربتعمراوویںےسوہیگ‪،‬اورراوویںرپدیقنترکتااجترےہہکلب‬
‫تاب‪:‬وجصخشاہللاعتیلٰوکرب‪،‬االسموکدنی‪،‬اوردمحمیلصاہللہیلعوملسوک‬ ‫‪‬‬
‫واجےہ‪،‬ہیتبیغرحمہمںیہنےہ‪،‬ہکلبوہرشتعیرکمہماکدافعےہ۔‬
‫روسلامنرکرایضوہوہومنمےہارگہچوہریبکہگاوہںاکاراکتبرکے۔‬
‫تاب‪:‬دح ییےکراوویںاک بیایبنرکتادرسےہاوروہتبیغںیمدالخ‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬اامینیکشاوخںیکدعتاد‪،‬اورالضفاورادینٰاامیناکایبن‪،‬اور ءاکیک‬ ‫‪‬‬
‫ںیہن۔‬
‫فضییلتاوراساکاامینںیمدالخوہےناکایبن۔‬ ‫مع‬ ‫تاب‪:‬معنعن ی‬
‫دحیےستجحڑکپتاحیحصےہہکبج نعنواولںیکالماقت‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬االسمےکاجعماواصفاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫نکمموہاورانںیموکیئدتسیلرکےنواالہنوہ۔‬
‫تاب‪:‬اصخلئاالسماکایبناوراستاتاکایبنہکاالسمںیموکناساکمالضف‬ ‫‪‬‬

‫ےہ۔‬
‫تاب‪:‬انوتلصخںاکایبننجےساامینیکالحوتاحلصوہیتےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫اامینےکااکحمواسملئ‬
‫تاب‪:‬الہاخہن‪،‬اوالد‪،‬وادلنیہکلبامتماناونںےسترھرکروسلیلصاہللہیلع‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اامیناوراالسماورااسحناکایبناوراہللاحبسہنواعتیلٰیک ی‬
‫دقتتررپاامیناک‬ ‫‪‬‬
‫وملسےستبحمرضوریےہ۔اورسجاکدلایسیتبحمےساخیلےہوہومنم‬ ‫ایبن۔‬
‫ںیہن۔‬ ‫تاب‪:‬اامینیکتقیقحاوراسےکاصخلاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکاامینیکتلصخہیےہہکوجایھچزیچاےنپےیلدنسپ‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬االسمیکتقیقحاوراسےکاصخلاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫رکےاےنپاملسمناھبیئےکےئلیھبویہدنسپرکے۔‬ ‫تاب‪:‬امنزوںاکایبنوجاالسماک ی‬
‫اترنکےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ڑپو یوکفیلکتاچنہپتارحامےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬االسمےکاراکنوپےنھچاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪3‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬اہللرپاامینالتاسےسالضفلمعےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اسمہہیاورامہمنیکاخرطداریرکےنیکتربیغ‪،‬اوریکینیکتاتےک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬رشکسےستراگاہےہ‪،‬اوراسےکدعبترےگاوہںاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫العوہاخومشرانہاامینیکناوینںںیمےسےہ۔‬

‫تاب‪:‬ریبکہگاوہںاوراربکاابکلتراکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکتریتاتےسعنمرکتااامینیکالعمےہ‪،‬اورہیہک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ربکتےکرحاموہےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫اامینںیمیمکیشیبوہیتےہ‪،‬اورارمتاورعموفوانہی نا رکنمدوونںواج‬

‫تاب‪:‬وجآدیماہللےکاسھترشکےیکریغبرمایگاسےکیتنجوہےن‪،‬اوروج‬ ‫‪‬‬ ‫ںیہ۔‬
‫رشکرپرمااسےکیمنہجوہےناکایبن۔‬ ‫اتدورسےرپفضییلت‪،‬اورنمیواولںیک‬
‫تاب‪:‬اامینداروںاکاامینںیم ی‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اکفروکالاہلاالاہللےنہکےکدعبلتقرکتارحامےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫اامینںیمترحیج۔‬

‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساکفرامن‪”:‬وجآدیم مرپایھتہرااھٹےئوہ مںیم‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬جںیمرصفومنماجںیئےگ‪،‬اورومونمںےستبحمرانھکاامینیک‬ ‫‪‬‬

‫ےسںیہنےہ“۔‬ ‫العمےہ‪،‬اورالسموکاعمرکتاتبحماکسےہ۔‬
‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساکفرامن‪”:‬سجےنںیمہدوھاکد یاتوہ مںیمےس‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دنیریخوخایہاکتامےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫ںیہنےہ“۔‬ ‫تاب‪:‬گاوہںےساامینےکٹھگاجےناوروبقگاہاگہنگرےساامینےک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬راسخررپامرتا‪،‬رگابینہاکرکتا‪،‬اوراجتیلہیکخیچواکپررکتارحامےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫خداوہاجےنینعیگاہرکےتوقاامیناکاکلمہنرےنہاکایبن۔‬

‫تاب‪:‬لغچوخرییک ی د‬
‫دشیاورتخسرحماکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬انمقفیکوتلصخںاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ازارونخٹںےسےچینٹلاےن‪،‬ااسحنالتجےن‪،‬اوروھجیٹمسقاھکرکوسدا‬ ‫‪‬‬ ‫اکفےنہکواےلےکاامینےکاحلاکایبن۔‬

‫تاب‪:‬املسمناھبیئوک ر‬ ‫‪‬‬

‫ےنچیبےکتخسرحماکایبن‪،‬اوراننیتمسقےکولوگںاکایبننجےساہلل‬ ‫تاب‪:‬ملعےکتاووجداےنپتاپےکوسااوریسکاکاٹیبالہکےنواےلےکاامیناک‬ ‫‪‬‬

‫اعتیلٰایقمےکدنتاتںیہنرکے ااورہنانیکرطفدےھکی ا‪،‬اورہنانوک‬ ‫احل۔‬

‫تاکرکے اہکلبانےکےیلدردتاکذعابوہ ا۔‬ ‫تاب‪:‬اس ی‬
‫دحیاکایبنہکاملسمنوک ایلدانیقسفےہاوراسےساتقلرکتا‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وخدیشکرکےنیکتخسرحماکایبن‪،‬اوروجصخشوخدیشکرکے ااس‬ ‫‪‬‬ ‫رفکےہ۔‬

‫وکآگاکذعابد یاتاجےئ ا‪،‬اورجںیمرصفاملسمنیہدالخوہ ا۔‬ ‫تاب‪:‬اس ی‬
‫دحیاکایبنہکریمےدعب ی‬
‫اتدورسےیکرگدںینامررکاکفرہن‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬املتمینغںیمایخیرکےنیکرحماورہیہکجںیمرصف‬ ‫‪‬‬ ‫وہاجتا۔‬

‫ومنمیہدالخوہںےگ۔‬ ‫تاب‪:‬بسنںیمنعطرکےنواےلاورتیمرپونہحرکےنواےلرپرفکاک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وخدیشکرکےنواےلےکاکفرہنوہےنیکدلیل۔‬ ‫‪‬‬ ‫االطق۔‬

‫تاب‪:‬فربایقمںیموہااکانولوگںوکااھٹانیلنجےکدولںںیموھتڑایھب‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اھبےگوہےئالغموکاکفرےنہکاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫اامینوہ ا۔‬ ‫تاب‪:‬اسصخشےکرفکاکایبنوجےہکہکتارشاتسروںیکرگدشوہیتےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ہنتفاسفدےنلیھپےسےلہپکیناامعلیکتربیغ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ااصنراوردیستایلعریضاہللمہنعےستبحمرانھکاامینیکالعمےہاور‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ومنماکاےنپاامعلاضعئوہےنےسڈرتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫انےسضغبرانھکافنقیکالعمےہ۔‬

‫گ‬
‫تاب‪:‬ایکاامعلاجتیلہرپؤماخدہوہ ا؟‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ابعداتیکیمکےساامیناک ھٹیاا‪،‬اوررفکاکرفکانتمعنرپاالطقاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬االسم‪،‬رجہت‪،‬اورجحےلہپگاوہںوکاٹمدےتیںیہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تارکاالصلۃرپرفکےکاالطقاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪4‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ع‬
‫تاب‪ :‬ٹیس ٰہیلعاالسلمےکتازلوہےناورانےکرشتعیدمحمیےکوماقف‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬االسمالےنےکدعباکفرےکاسہقباامعلاکمکح۔‬ ‫‪‬‬

‫ےنلچاوراہللاعتیلٰاکاساموکزعتاوررشفاطعفرامتااوراستاتیکدلیل‬ ‫تاب‪:‬اامینیکاچسیئاورولخصاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫ہکاالسماسہقباد یتاناکتاخسےہاورایقمت ی‬
‫اتامجعاالسمیکافحتظ‬ ‫تاب‪:‬اسزیچےکایبنںیمہکاہللاعتیلٰےندلںیمآےنواےلانووسوسںوک‬ ‫‪‬‬

‫ںیمڑھکیرےہیگ۔‬ ‫اعمفرکدتیاےہجتہکدلںیمہتخپہنوہاجںیئاوراہللاعتیلٰیسکوکاسیک‬
‫تاب‪:‬اسزامےناکایبنجاامینوبقملہنوہ ا۔‬ ‫‪‬‬ ‫اطقےسزتیادہفیلکتںیہندےتیاوراستاتاکایبنہکیکیناورگاہےک‬
‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپویح(ینعیاہللاکایپم)‬ ‫‪‬‬ ‫ارادےاکایکمکحےہ۔‬
‫اترتاویکرکنرشوعوہا۔‬ ‫تاب‪:‬اسزیچےکایبنںیمہکاہللاعتیلٰےندلںیمآےنواےلانووسوسںوک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساکآامسونںرپرشتفیےلاجتا(ینعیرعماج)‬ ‫‪‬‬ ‫اعمفرکدتیاےہجتہکدلںیمہتخپہنوہاجںیئ۔‬

‫اورامنزوںاکفرضوہتا۔‬ ‫تاب‪:‬دنبےےکیکینےکارادےوکےنھکلاک‪،‬اوردبیےکارادےوکہنےنھکلاک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬حیسمانبرممیاورحیسمداجلاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ایبن۔‬

‫تاب‪:‬دسرۃایہتنملٰاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اامینںیمووسہساکایبناورووسہسآےنرپایکانہکہاےیہ؟‬ ‫‪‬‬
‫ُ‬ ‫آ‬
‫آ آ ْ آ ُ آ ً ْ‬ ‫آ‬
‫آه ن ْزلة أخ آرى» ےسایکرماد‬ ‫تاب‪:‬استابںیمہیایبنےہہک «ولقد ر‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬وھجیٹمسقاھکرکیسکاملسمناکقحامرےنرپمنہجیکودیع۔‬ ‫‪‬‬
‫چ‬
‫ےہاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنقحاعتیلٰلجالجہلوکرعماجیکرات‬ ‫تاب‪:‬ریغاکاملتاقح ھیٹنےواےلاکوخنرااگیئنےہاورارگوہاسڑلایئےک‬ ‫‪‬‬

‫ںیمداھکیاھت یاتںیہن۔‬ ‫دورانلتقوہاجےئ ویمنہجےہاوروجاملیکافحتظںیملتقوہاجےئ ووہ‬

‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکہیفرامتاوہ وونرےہںیماسوکےسیکدھکیاتکسوہںاورہی‬ ‫‪‬‬ ‫دیہشےہ۔‬
‫فرامنہکںیمےنونرداھکی۔‬ ‫تاب‪:‬راعتیاےکاسھتایخیرکےنواےلاحمکےکےیلمنہجیکودیع۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اسوقلےکتارےںیمہکاہللاعتیلٰوستاںیہناورہیوقلہکاساکاجحب‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ضعبدولںےساامیاوراامینےکاھٹاجےناک‪،‬اوردولںرپونتفںےک‬ ‫‪‬‬

‫ونرےہارگوہاسوکوھکلدے واہجںتاسیکاگنہےچنہپاسےکرہچےیک‬ ‫آےناکایبن۔‬

‫اعشںیعاسیکولخمقوکالجڈاںیل۔‬ ‫تاب‪:‬االسمادتباکںیمایبنجاھتاورااہتنکںیمیھبایبنجوہاجےئ ااوردو‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اہللاعتیلٰاک ی‬
‫دیدارؤمونمںوکآخرتںیموہ ا۔‬ ‫‪‬‬ ‫دجسموںںیمج ٹاجےئ ا۔‬
‫تاب‪:‬اہللےک ی‬
‫دیداریکتیفیکاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬آخرزامےنںیماامیناکرتصخوہاجتا۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬افشعاکوبثتاورومدحوںاکمنہجےساکنالاجتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬وخفزدہےکےیلاامینوکوپدیشہرےنھکاکوجاز۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬منہجےسوجآخریصخشےلکن ا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬زمکوراامینواےلیکتافیلیبلقرکتا‪،‬اورریغبدلیلےکیسکوکیعطق‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وتنجںںیمسےسمکتردر ہواےلاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ومنمےنہکیکاممتعن۔‬

‫تاب‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬ںیمالہپصخشوہں اجےک‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬داللئےکااہظرےسدلوکز یتادہاانیمطناحلصوہتاےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫قلعتمافسرشرکےنواالاورتایقویبنںےسریمےتاعبدارز یتادہوہںےگ“۔‬ ‫تاب‪ :‬مہارےیبندمحمیلصاہللہیلعوملسیکراسلےکومعمرپاامینالےنےک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساکاینپامےکےیلافشعیکداعاکؤمخررکتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫ووجباورآپیلصاہللہیلعوملسیکرشتعییکو ہےستایقامتمرشںوتعںےک‬

‫وسنمخوہےناکایبن۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪5‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬تاکںیماطقرمہبتتاینڈاانل‪،‬اوراطقرمہبتااجنتسکرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساکداعرکتااینپامےکےئلاورروتاانےک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ووضںیملمکمتاؤںدوھےنےکواجوہےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫احلرپتقفشےس۔‬

‫تاب‪:‬امتماعضااکووضوکلمکموطررپدوھےناکووجب۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬وجصخشرفکرپرمےوہمنہجںیماجےئ ااوراسیکافشعہنوہیگاور‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ووضےکتاینےکاسھتگاوہںاکڑھجتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫ترروگںیکترریگاسےکھچکاکمہنآےئیگ۔‬

‫تاب‪:‬اعضااکووضوکاکمچےنےکےیلرقمرہدحےسز یتادہدوھےناکاابحتسب۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اہللاعتیلٰاکفرامنہکاےیبن!اےنپفرایداروںوکڈراؤ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اہجںتووضاکتاینےچنہپ اواہںتزویرانہپ یاتاجےئ ا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکافسرشیکو ہےساوباطلےکذعاب‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬فیلکتےکوقلمکمووضرکےنیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬ ‫ںیمفیفختوہےناکایبن۔‬

‫تاب‪:‬وسماکاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬آگاکذعابسجوکسےسمکوہ ا۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬رطفیتوتلصخںاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬رفکیکاحلںیمرمےنواےلصخشوکاساکوکیئلمعاکمہنآےئ ا۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ااجنتسکاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ومنمےسدویتسرےنھکاورریغومنمےسدویتسعطقرکےناورانےس‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬داںیئاہھتےسااجنتسکرکےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫خدارےنہاکایبن۔‬

‫تاب‪:‬اہطرتداینہرطفےسرشوعرکے۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬املسمونںےک ی‬
‫اترگوہاکریغباسحبوذعابےکجںیمدالخ‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬راےتس یاتاسےئںیماضقےئاحجےساممتعناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫وہےناکایبن۔‬

‫تاب‪:‬تاینےکاسھتااجنتسکرکتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬جےکآدےھولگاسامےکوہںےگ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ومزوںرپحسمرکتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اہللاعتیلٰآدمہیلعاالسلموکںیہکےگہک مہرارںیمےسونوساننونےدوزیخ‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬پٹیشاایناورڑگپیرپحسمرکتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫اکنلول۔ ی‬

‫(اتیتنجتایقدوزیخ)‬
‫تاب‪:‬ومزوںرپحسمرکےنیکدمت۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪ :‬ی‬
‫اتووضےسیئکامنزںیڑپےنھاکوجاز۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬نیتتاراہھتدوھےنےسےلہپتاینےکترنتںیماہھتڈاےنلیک م‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬
‫رکاہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ووضیکفضییلتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ےتکےکوھجےٹاکمکح۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزےکےئلاہطرتاکوہتارضوریےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رہھٹےوہےئتاینںیمپٹیشاابرکےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ووضیکتربیکاوراسےکوپرارکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رہھٹےوہےئتاینےکادنرلسغرکےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ووضیکاوراسےکدعبامنزڑپےنھیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬پٹیشااب یاتاجنسوریغہارگدجسمںیمتایئاجںیئ وانےکدوھےنےک‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ایبنےہہکتاچنامنزںیاورہعمجےسہعمجتاورراضمنےسراضمن‬ ‫‪‬‬
‫ووجباورزنیمتاینےستاکوہاجیتےہاوراسوکوھکدےنیکرضورت‬
‫تگاوہںاکافکرہوہاجےتںیہوجانےکدرایمنںیمےیکاجںیئارگریبکہ‬
‫ںیہن۔‬
‫گاوہںےساتچبرےہ۔‬
‫تاب‪:‬ریشوخارےچبےکپٹیشااباکمکحاوراسوکدوھےناکرطہقی۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ووضےکدعبایکڑپانھہاےیہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ینماکمکح۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬یبنرکمییلصاہللہیلعوملساکووض۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬وخنیکاجنساوراسوکدوھےناکرطہقی۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪6‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬اہنتیئںیماگنناہنےناکوجاز۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬پٹیشاابیکاجنسرپدلیلاوراسےسانچبواجےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬رتساپھچےنںیماایتحط۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬پٹیشاابرکےتوقرتسوکاپھچتا۔‬ ‫‪‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬
‫تاب‪:‬تاینےسلسغرصف(ینمےک)تاینیکو ہےسوہتاےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ضیحےکدورانںیمڑپکوںںیموبلمسویبیےکاسھت یلا۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪« :‬املاء من املاء» ےکوسنمخوہےناکایبن‪،‬اورلسغرصفونتخں‬ ‫‪‬‬
‫اترتسبںیم یلا۔‬
‫اتڑپکےںیماحئضہویبیےکاسھت ی‬
‫تاب‪:‬اوڑےنھےک ی‬ ‫‪‬‬
‫ےکلماجےنےسیہواجوہ ا۔‬
‫تاب‪:‬احئضہوعرتاکاےنپاخودنےکرسوکدوھےناوراسںیمیھگنکرکےنےک‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬آگرپیکپوہیئزیچےکاھکےنےسووضاکالزموہتا۔‬ ‫‪‬‬
‫وجازاوراحئضہےکوھجےٹےکتاکوہےناوراسیکوگدںیمکیٹاگلےناور‬
‫تاب‪:‬ایسیزیچےسووضاکمکحوسنمخوہتاےسجآگےنوھچاوہ۔‬ ‫‪‬‬
‫اسیکوگدںیمفرآنڑپےنھاکوجاز۔‬
‫تاب‪:‬اویاکوگساھکےنےکدعبووضرکےناکمکح۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ذمیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬سجآدیموکووضاکنیقیوہرھپووضوٹےنٹاککشوہاجےئ ووہاسووض‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬جدنینےسدیباروہ وہنماوردوونںاہوھتںےکدوھےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫ےسامنزڑپھاتکسےہ۔‬
‫تاب‪:‬یبنجےکوسےناکوجازاوراسےکےئلرشہاگمہاکدوھتااورووضرکتا‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رمداریکاھکلرےنگنےستاکوہاجےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫بحتسمےہجوہاھکےن‪،‬ےنیپ‪،‬وسےن‪ ،‬یاتامجعرکےناکارادہرکے۔‬
‫تاب‪:‬ممیتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬وعرتےسینمےلکنرپلسغواجےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬املسمنےکسجنہنوہےنیکدلیل۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رمداوروعرتیکینمیکوصخایصتاورہیہکہچباندوونںےکتاینےس‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬انجیوہ یاتریغانجی م ر‬
‫ہاحلںیماہللاکذرکرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫دیپاوہتاےہ۔‬
‫تاب‪:‬ےبووضاھکتادرسےہاسںیموکیئرحجںیہن‪،‬اورووضیفاوفلر‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬لسغانجیاکرطہقی۔‬ ‫‪‬‬
‫واجںیہنےہ۔‬
‫ات‬ ‫تاب‪:‬لسغانجیےکےیلتاینیکبحتسمدقمار‪،‬اور م ر‬
‫وشہاورویبیاک ی‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬تیباالخلکاجےنےکوقیکداع۔‬ ‫‪‬‬
‫اتاحلںیملسغرکتا‪،‬اور ی‬
‫اتاکدورسےےکےچب‬ ‫ترنتےستاینےلرک ی‬
‫تاب‪:‬ےنھٹیبےھٹیبوساجےنےسووضںیہنوٹاتٹ۔‬ ‫‪‬‬
‫وہےئتاینےسلسغرکتا۔‬
‫تاب‪:‬رسوریغہرپنیترمہبتتاینڈاےنلاکبحتسموہتا۔‬ ‫‪‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫تاب‪:‬لسغرکےنوایلوعر وںیکڈنیمویھںاکمکح۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اذانیکادتباک۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬احئضہاکلسغرکےنےکدعبکشماگلرویئاکڑکٹاوخنیکہگجںیماامعتسل‬ ‫‪‬‬

‫ات ی‬
‫اترمہبت‪،‬‬ ‫تاب‪:‬اذانےکاملکتدودورمہبت‪،‬اورااقمےکاملکت ی‬ ‫‪‬‬ ‫رکتابحتسمےہ۔‬
‫وساےئااقمےکہملکےکوہدورمہبتےہ۔‬ ‫تاب‪:‬احتسمہضےکلسغاوراسیکامنزاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اذاناکرطہقی۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬احئضہرپروزےیکاضقکواجےہ‪،‬امنزیکںیہن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪ :‬ی‬
‫اتدجسمںیمدوؤمذنرےنھکاکاابحتسب۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬لسغرکےنواالڑپکےوریغہےکاسھترپدہرکے۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬تاانیبآدیمےکاسھتجوکیئانیبآدیموہ وتاانیبیکاذانےکوجازاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬رشہاگمہدےنھکییکرحم۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪7‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬جااممےکآےنںیم ی ر‬
‫دتوہاوریسکہنتفواسفداکوخفہنوہ ویسکاوروک‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دارالکفررںیمیسکوقمےکالعہقںیمجاذانیکآوازینساجےئ واسوقم‬ ‫‪‬‬

‫ااممانبےناکوجاز۔‬ ‫رپہلمحرکےنیکاممتعن۔‬
‫تاب‪:‬جامنزںیمھچکشیپآاجےئ( واامموکہبنتمرکےنےکےیل)رمداحبسن‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اذننسواےلےکےئلا یرطحانہکہاےیہسجرطحؤمذنےناہک‬ ‫‪‬‬

‫اہللںیہک‪،‬اوروعرتاہھترپاہھتامرںی۔‬ ‫اوررھپیبنیلصاہللہیلعوملسرپدرودجیھبرکآپیلصاہللہیلعوملسےکےئل‬
‫تاب‪:‬امنزوکوضخعووشخع‪،‬اورایھچرطحےسڑپےنھاکمکح۔‬ ‫‪‬‬ ‫وہلیسیکداعرکےناکاابحتسب۔‬
‫تاب‪:‬ااممےسےلہپروکعاوروجسدوریغہرکےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اذانیکفضییلتاوراذاننسرکاطیشنےکاھبےنگاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزںیمآامسنیکرطفدےنھکییکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ریبکترحتہمیےکاسھتروکعںیماورروکعےسرسااھٹےتوقدنکوھں‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وکسنےکاسھتامنزڑپےنھاکمکح‪،‬السمےکوقاہھتااھٹےناور‬ ‫‪‬‬ ‫ترعفادیلنیرکےناکاابحتسب‪،‬اوردجسہےسرسااھٹےتوقرعفادیلنیہن‬

‫اہوھتںےساشارہرکےنیکاممتعناوریلہپفصوکلمکمرکےناورلمرک‬ ‫رکےناکایبن۔‬
‫ڑھکےوہےناکمکح۔‬ ‫ہدہعفاےتھٹاورےتکھجوقریبکتڑپےنھاکوبثتوساےئروکع‬‫تاب‪:‬امنزںیم م ر‬ ‫‪‬‬
‫آ آ هُ آ ْ آ آ‬
‫تاب‪:‬وفصںوکدیساھرکےناوریلہپفصیکفضییلتاوریلہپفصرپتقبس‬ ‫‪‬‬ ‫محد ُه» ےہک۔‬
‫ےساےتھٹوق‪،‬اسوق «س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫رکےناورفضییلتواولںوکااممےک رف ییوہےناکایبن۔‬ ‫ہرتعکںیموسرہافہحتڑپےنھاکووجب‪،‬اوروجصخشوسرہافہحتہنڑپھ‬ ‫تاب‪ :‬م ر‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رمدوںےکےھچیپامنزادارکےنوایلوعرںیترمدوںےسےلہپدجسہےس‬ ‫‪‬‬ ‫اتکسوہ‪،‬اسےکےیلفرآنںیماسےکالعوہوجآاسنوہاسوکڑپےنھاکایبن۔‬
‫رسہنااھٹںیئ۔‬ ‫تاب‪:‬ااممےکےھچیپدتقمیاکدنلبآوازےسفرأترکےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬جہنتفاکڈرہنوہ ووعر وںےکاسمخدںیماجےناکوجازطرش ہکیوہ‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬مسباہللوکدنلبآوازےسہنڑپےنھواولںیکدلیل۔‬ ‫‪‬‬
‫وخوبشہناگلںیئ۔‬ ‫آیےنہک‬ ‫تاب‪:‬وسرةتراکتےکالعوہمسباہللوکفرآنیک م ر‬
‫ہوسرتیکیلہپ ی‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬جہنتفاکادنہشیوہ ورہجیامنزوںںیمفراکتدرایمینآوازےسرکےن‬ ‫‪‬‬ ‫واولںیکدلیل۔‬
‫اکایبن۔‬ ‫تاب‪:‬ریبکترحتہمیےکدعبداںیئاہھتوکتاںیئاہھترپہنیسےسےچینتافےساورپ‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬فراکتنساکمکح۔‬ ‫‪‬‬ ‫رےنھکاوردجسہزنیمرپدوونںاہوھتںوکدنکوھںےکدرایمنرےنھکاکایبن۔‬
‫تاب‪:‬امنزرجفںیمرہجیفرأتاورانجتےکاسےنمفرأتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امنزںیمدہشتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬رہظاوررصعیکامنزوںںیمفرأتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دہشتےکدعبیبنیلصاہللہیلعوملسرپدرودےنجیھباکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬حبصیکامنزںیمفرأت۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬عمساہلل نمہدمہ‪،‬رانب کا‪،‬دمح‪،‬اورآنیمےنہکاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزاشعکیکامنزںیمفرأتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ااممیکادتقاک(ریپوی)رکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اامومںےکےیلامنزوکوپرااورفیفخترکےناکمکح۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ااممےسریبکتوریغہںیمآےگترےنھیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزںیمامتماراکنادتعالےسوپرارکےناورامنزوکاکلہرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬رمض‪،‬رفس یاتاوریسکذعریکو ہےساامماکامنزںیمیسکوکہفیلخانبتا‪،‬اور‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ااممیکریپویرکتااوراسےکلمعےکدعبلمعرکتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫ارگااممھٹیبرکامنزڑپاھےئ ودتقمیڑھکےوہرکامنزڑپےھارگڑھکےوہےن‬
‫تاب‪:‬جروکعےسرسااھٹےئ وایکےہک۔‬ ‫‪‬‬ ‫یکاطقرھکاوہ‪،‬ویکہکنایقمیکاطقرےنھکواےلدتقمیرپھٹیبرکامنزڑپےنھ‬
‫تاب‪:‬روکعاوروجسدںیمفرآنتاکڑپےنھیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫اکمکحوسنمخوہاکچےہ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪8‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬روکعںیماہوھتںاکھگوںرپرانھکاورقیبطتاکوسنمخوہتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬روکعاوردجسہںیمایکےہک۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪ :‬یاترویںرپرسنیرھکرکانھٹیب۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دجسوںیکفضییلتاوراسیکتربیغ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزںیمتاںیترکتارحامےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دجسوںےکاعضااکاکایبن‪،‬اورتاولںاورڑپکوںےکےنٹیمسیکاممتعناور‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزےکادنراطیشنرپتنعلرکتااوراسےسانپہامانگناورلمعلیلقرکتا‬ ‫‪‬‬ ‫وجڑاتادنھرکامنزڑپےنھاکایبن۔‬

‫درسےہ۔‬ ‫تاب‪:‬دجسوںںیمایمہنرویاوردجسہںیمویلیھتہںوکزنیمرپرےنھکاورکہٹنیووں‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزںیموچبںاکااھٹانیلدرسےہانےکڑپکےرپجتاجنس‬ ‫‪‬‬ ‫وکولہپؤںےساورپرےنھکاورٹیپوکراونںےساورپرےنھکاکایبن۔‬

‫تایہنوہاہطرترپومحملںیہاورلمعلیلقولمعقرفتق‪،‬امنزوکتا لںیہن‬ ‫تاب‪:‬امنزیکاجعمتفص‪،‬اساکااتتفح‪،‬اورااتتخمروکعووجسدوکادتعالےک‬ ‫‪‬‬

‫رکتا۔‬ ‫ہدورںوتعںےکدعب‬ ‫اسھتادارکےناکرطہقی‪،‬ہاررتاعتوایلامنزںیمےس م ر‬

‫تاب‪:‬امنزںیمرضورتےس ی‬
‫اتدودقمانلچدرسےہاوریسکرضورتیک‬ ‫‪‬‬ ‫دہشتاوردوونںدجسوںاورےلہپدعقےںیمےنھٹیبےکرطہقیاکایبن۔‬
‫و ہےساامماکدتقمویںےسدنلبہگجوہتایھبدرسےہےسیجامنزیکمیلعت‬ ‫تاب‪:‬امنزیاکرتسہاوررتسہیکرطفہنمرکےکامنزڑپےنھاکاابحتسب‪،‬اور‬ ‫‪‬‬

‫وریغہ۔‬ ‫امنزیےکآےگےسزگرےنےسروانک‪،‬اورزگرےنواےلاکمکحاورزگرےن‬
‫تاب‪:‬امنزںیمرمکرپاہھترےنھکیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫واےلوکروانک‪،‬امنزیےکآےگےنٹیلاکوجازاوروسارییکرطفہنمرکےکامنز‬
‫نح‬
‫تاب‪:‬امنزںیمرکنک یتاںوپ ھنےاوریٹمتراتررکےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ادارکےناوررتسہےکفر ییوہےناکمکحاوردقماررتسہاوراسےکقلعتم‬
‫تاب‪:‬دجسمںیموھتےنکیکاممتعنامنزںیموہ یاتامنزےکوسا۔‬ ‫‪‬‬ ‫اومراکایبن۔‬
‫تاب‪:‬وجایتںنہپرکامنزرپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امنزیےکاسےنمےسزگرےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وھپدلارڑپکےںیمامنزڑپانھرکموہےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اجےئامنزاکرتسہےکفر ییوہتا۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬جاھکتااسےنمآاجےئاوراسےکاھکےناکدصقوہ وریغباھکےئامنز‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امنزیرتسہینتکدقماراکرےھک۔‬ ‫‪‬‬

‫ڑپانھرکموہےہ۔‬ ‫تاب‪:‬امنزیےکاسےنمےنٹیلاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬نسہل‪،‬ایپز‪،‬دنگتا یاتوکیئدبوبدارزیچاھکرکدجسمںیماجتااسوقت‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ا یتڑپکےںیمامنزڑپےنھاکایبناوراسےکےننہپاکرطہقی۔‬ ‫‪‬‬

‫ونممعےہجتاسیکوبہنمےسہناجےئاوراسوکدجسمےساکنانل۔‬
‫تاب‪:‬دجسمںیمدشمگہزیچڈوھیدےنیکاممتعناورڈوھیدےنواےلوکایکانہک‬ ‫‪‬‬
‫دجسموںاورامنزیکہگجےکااکحم‬
‫ہا ہٹنے۔‬
‫تاب‪:‬دجسموںاورامنزیکوہگجںاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزںیموھبےنلاوردجسہوہسرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬دجسموبنییکریمعت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬دجسہالتوتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬تیبادقملسیکرطفےساخہنہبعکیکرطفہلبقوہتا۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزںیمےنھٹیباوردوونںراونںرپدوونںاہھترےنھکیکتیفیک۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ربقوںرپدجسمانبےناورانںیمومرںیترےنھکیکاممتعن‪،‬ربقوںوک‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزمتخرکےتوقالسمویکںریھپتاہا ہٹنے۔‬ ‫‪‬‬
‫دجسمانبےنیکاممتعن۔‬
‫تاب‪:‬امنزےکدعبایکڑپانھہاےئہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬دجسمانبےنیکفضییلتاوراسیکر تبدالتا۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪9‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬ذعرےکسےسامجعاکاعمفوہتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دہشتاورالسمےکدرایمنذعابربقاورذعابمنہجاورزدنیگاورومت‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬لفنامنزامجعےکاسھتاوروبرےیئوریغہرپامنزڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫اورحیسمداجلےکےنتفاورگاہاورفرضےسانپہامےنگناکایبن۔‬

‫تاب‪:‬فرضامنزتاامجعادارکےناورامنزاکااظتنررکےناوراسمخدںیم‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امنزںیمسکزیچےسانپہامیگناجےئ۔‬ ‫‪‬‬

‫رثکبتآےناجےنیکفضییلت۔‬ ‫تاب‪:‬امنزےکدعبایکذرکرکتاہا ہٹنے۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬دجسموںیکرطفز یتادہدقملچرکاجےنیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ریبکترحتہمیاورفرأتےکچیبیکداعؤںاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزےکےئللچرکاجتاگاوہںوکاٹمےناوردراجتیکدنلبیاکس‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امنزےکےئلواقرووکسنےسآےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫ےہ۔‬ ‫تاب‪:‬امنزےکواےطسامنزیبکڑھکےوہں۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬حبصےکدعباینپامنزیکہگجرپےنھٹیباوردجسموںیکفضییلتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬سجےنامنزیکا یترتعکتایلاسےنوہامنزتایل۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اامماکقحتسموکنےہ؟‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬پہجگااہناواقتامنزاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬جاملسمونںرپوکیئالبتازلوہ وامنزوںںیمدنلبآوازےسونقتڑپانھ‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تخسرگیمںیمرہظڈنھٹےوقڑپےنھاکایبناسےکےئلوجامجع‬ ‫‪‬‬

‫اوراہللےکاسھتانپہامانگنبحتسمےہاوراساکلحمواقممآخریرتعکےک‬ ‫ےکاسھتامنزےکےئلاجےئاورراہںیمرگیمز یتادہوسحمسرکے۔‬

‫روکعےسرسااھٹےنےکدعبےہاورحبصیکامنزںیمونقترپدوامبحتسمےہ۔‬ ‫تاب‪:‬جرگیمہنوہ ورہظاولوقڑپینھہا ہٹنے۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬اضقامنزاکایبناورانوکدلجڑپےنھاکاابحتسب۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬رصعاولوقڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬رصعیکامنزےکوفتوہےنرپیتخساکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬استاتیکدلیلہکامنزویطسےسرمادامنزرصعےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫اسمفروںیکامنزاوررصقےکااکحم‬
‫تاب‪:‬حبصاوررصعیکامنزیکفضییلتاورانیکاحمتظفاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬اسمفریکامنزاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رغمباکاولوقرغوبسمشےسےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ینمٰںیمامنزرصقڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬اشعکاکوقاوراسںیمتاریخرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬تارشںیمرھگوںںیمامنزڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬حبصیکامنزےکےئل ی‬
‫وسترےاجےناوراسیکفرأتےکایبنںیم۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رفسںیموساریرپلفنڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬دمعہوقےسامنزیکتاریخرکموہےہاورجااممااسیرکںی وولگایک‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رفسںیمامنزوںےکعمجرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫رکںی۔‬
‫تاب‪:‬ااقمںیمدوامنزوںوکعمجرکتا۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزتاامجعیکفضییلتاوراسےکترکرپدناماوراسےکفرض‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزڑپھےکداںیئتاںیئدوونںرطفمرےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫افکہیوہےناکایبن۔‬
‫تاب‪:‬ااممیکداینہرطفڑھکاوہتابحتسمےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬وجاذانساےہاسرپدجسمںیمانچنہپالزمےہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬فرضرشوعوہےنےکدعبلفناکرکموہوہتا۔اسمکحںیمسومٔدکہ‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امجعےکاسھتامنزڑپانھ ی‬
‫دہایےکراوتسںںیمےس ی‬
‫اتراہتس‬ ‫‪‬‬
‫الثمًحبصاوررہظیکںیتنساورسریغومٔدکہتراترںیہزینامنزیوکااممےک‬
‫ےہ۔‬
‫اسھترتعکےنلماکملعوہتااورہنوہتاتراترںیہ۔‬
‫تاب‪:‬ؤمذنجاذاندے ودجسمےسئکلنےیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬دجسمںیماجےنیکداعاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزاشعکاوررجفامجعےکاسھتڑپےنھیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪10‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬لفنامنزاکرھگںیمبحتسماوردجسمںیماجتروہتا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬نح یٹیہادجسملاکایبن۔اوردورتعکڑپےھریغبدجسمںیمےنھٹیبےکرکموہ‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬یگشیمہواےللمعیکفضییلتایقمالیللوریغہںیماورابعدتںیمایمہن‬ ‫‪‬‬ ‫وہےناوراندورںوتعںےکامتماواقتںیمرشموعوہےناکایبن۔‬

‫رویاایتخررکےناکمکح۔‬ ‫تاب‪:‬اسمفروکےلہپدجسمںیمآرکدورتعکڑپانھبحتسمےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنز یاتفرآندیجمیکالتوت یاتذرکےکدوراناو ےنھگ یات یتسلالآےنرپ‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امنزہاساکایبنمکازمکاسیکدورںیتعکاورز یتادہےسز یتادہآھٹ‬ ‫‪‬‬

‫اسےکاجےنتوسےن یاتےھٹیبرےنہاکمکح۔‬ ‫رںیتعکاوردرایمینہار یاتھچںیہاورانوکہشیمہڑپےنھیکترںیبیغ۔‬

‫تاب‪:‬رجفیکسیکفضییلتور تباکایبناورانوکاکلہڑپانھاورہشیمہڑپانھاور‬ ‫‪‬‬

‫انںیموجفرأتز یتادہبحتسمےہاساکایبن۔‬
‫فرآنےکاضفلئاورہقلعتماومر‬
‫تاب‪:‬وتنسںیکفضییلتاورانیکیتنگاکایبنفروضںےسےلہپاورانےکدعب۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬فرآنیکابہگنینرکےناکمکحاوراسوقلےکےنہکیکاممتعنہکںیم‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ونالفاکڑھکےےھٹیب یات ی‬
‫اترتعکںیمھچکڑھکےاورھچکےھٹیباجتر‬ ‫‪‬‬
‫آیوھبلایگاور ی‬
‫آیالھبدییئگےنہکےکوجازںیم۔‬ ‫الفں ی‬
‫وہتا۔‬
‫تاب‪:‬وخشآوازیےسفرآنڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫اتوہےناکایبناوراستاتاکایبنہک ی‬
‫ات‬ ‫تاب‪:‬امنزساوروترےک ی‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬حتفہکمےکدنیبنیلصاہللہیلعوملساکوسرۃاحتفلڑپانھ۔‬ ‫‪‬‬
‫رتعکحیحصامنزےہ۔‬
‫تاب‪:‬فرأتفرآنیکترتکےسنیکستاکاترتا۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬راتیکامنزےکااکحماورسجےسوسےنتیاامیبروہےنیکو ہےسرہ‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬احظففرآنیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫اجےئ۔‬
‫امہاوراسوکاتاترکڑپےنھواےلیکفضییلت۔‬
‫تاب‪:‬فرآنےک م ر‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬اوانیب(ہاس)یکامنزاکوقوہےہجاویےکوچبںےکتاؤں‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬الضفاکاےنپےسمکےکآےگفرآنڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫شپتوسحمسرکںی۔‬
‫تاب‪:‬فرآننس‪،‬احظفےساسیکفرامشئرکےناوروبقفرأتروےناور‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬راتیکامنزدودورتعکںیہاوروتر ی‬
‫اترتعکےہراتےکآخری‬ ‫‪‬‬
‫وغررکےناکایبن۔‬
‫ہصحںیم۔‬
‫تاب‪:‬امنزںیمفرآنڑپےنھاوراسیکفضییلتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ےسجراتےکآخرںیمہناےنھٹاکادنہشیوہوہراتےکرشوعںیموترڑپھ‬ ‫‪‬‬
‫وسرہرقبہیکفضییلت۔‬
‫تاب‪:‬فرأتفرآناور ٔ‬ ‫‪‬‬
‫ےل۔‬
‫تاب‪:‬وسرۂافہحتاوروسرۂرقبہیکآخریدوآوتیںیکفضییلتاوراندوونںآوتیں‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬الضفامنزوہےہسجاکایقمابملوہ۔‬ ‫‪‬‬
‫وکڑپےنھیکتربیغ۔‬
‫تاب‪:‬راتوک ی‬
‫اتوبقتیلیکڑھگیےہاسںیمداعرکتا۔‬ ‫‪‬‬
‫آیارکل ییکفضییلت۔‬ ‫تاب‪:‬وسرۃفہکاور ی‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬راتےکآخرںیمداعرکےناورذرکرکےنیکتربیغاوراسںیموبقتیل‬
‫ُْ ُ آ هُ آ آ ٌ‬
‫‪‬‬
‫حد» یکفضییلت۔‬ ‫تاب‪« :‬قل هو اَّلل أ‬ ‫‪‬‬
‫اکذرک۔‬
‫تاب‪:‬معووذنیتیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ایقمراضمنیکتربیغینعیتراوحیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬فرآنرپلمعرکےنواےلاوراسےکاھکسےنواےلیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزاورداعےئس۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬فرآناکاسترحوفںںیماترےناوراسےکبلطماکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬دجہتںیمیبملفرأتاکبحتسموہتا۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزدجہتیکتربیغارگہچمکیہوہ۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪11‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬ہعمجوھچڑےنرپودیعاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫اترتعکںیمدو یاتدوےسز یتادہوسرںیت‬
‫تاب‪:‬فرآنرہھٹرہھٹرکڑپےنھاور ی‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزاورہبطخرصتخمڑپاھےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ڑپےنھاکایبن۔‬

‫تاب‪:‬ہبطخہعمجےکدورانۃیحتادجسملڑپانھ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬فرأتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ہبطخںیممیلعتاھکسےنےکےیلوکیئتاتانہک۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬نجووتقںںیمامنزونممعےہاناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ہعمجیکامنزںیمایکڑپانھہاےیہ؟‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬رمعونبعٹشہاکاالسموبقلرکتا۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ہعمجہکدنایکڑپانھہاےیہ؟‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬وسرجےکولطعاوررغوبےکوقامنزںیمدلجیہنرکو۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ہعمجےکدعبامنزڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬رصعےکدعبیبنیلصاہللہیلعوملسوجدورںیتعکڑپاھرکےتےھتاناک‬ ‫‪‬‬

‫ایبن۔‬
‫تاب‪:‬امنزرغمبےسےلہپدورںوتعںےکڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫امنزدیعنیےکااکحمواسملئ‬
‫تاب‪:‬اذاناورااقمےکدرایمنونالفاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزدیعنیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزوخفاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬وعر وںاکدیعنیےکدندیع اہاجتااوررمدوںےساگلہبطخںیماحرض‬ ‫‪‬‬

‫وہتااجترےہ۔‬
‫تاب‪:‬دیع اہںیمامنزدیعےسےلہپاوردعبامنزںیہنڑپینھہاےیہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫ہعمجےکااکحمواسملئ‬
‫تاب‪:‬امنزدیعںیمایکڑپانھہاےیہ؟‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ہعمجاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬دیعےکروزنجولیھکںںیمگاہںیہنانیکرتصخاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪ :‬م ر‬

‫ہتاغلرمدرپلسغہعمجفرضوہےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ہعمجےکدنوخوبشاگلےناوروسماکرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ہعمجےکدنہبطخںیماخومشرےنہاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تارشبلطرکےنیکامنز‬
‫تاب‪:‬ہعمجےکدنداعیکوبقتیلےکوقےکایبنںیم۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزااقستسکاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ہعمجےکدنیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزااقستسکےکومعقرپدوونںاہھتااھٹرکداعرکتا۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬اساموکہعمجےکدنیک ی‬
‫دہای( وقیف)اکانلم۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬امنزااقستسکےکومعقرپداعامانگن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ہعمجےکدندلجیاجےنیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬وہااورتادلدھکیرکانپہامانگناورتارشدھکیرکوخشوہےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬ہعمجاکہبطخاخومیشےساور و ہےسنسیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬تادابصاورزیتآدنیھےکایبنںیم۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬وسرجڈےنلھےکوقہعمجیکامنزڑپےنھاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزہعمجےسےلہپدوونںوبطخںاکذرکاوراندوونںےکدرایمنےنھٹیباک‬ ‫‪‬‬

‫وسرجاورہادنرگنہےکااکحم‬ ‫ایبن۔‬

‫تاب‪:‬وسکفیکامنزاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬اہللاعتیلٰاکفرامنہکجوہاجترت یاتوکیئاور لکد ےتھکںیہ واسیک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزوسخفںیمذعابربقاکذرک۔‬ ‫‪‬‬
‫رطفےلچاجےتںیہاورےھجتاالیکوھچڑاجےتںیہ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪12‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪ :‬یموںںیمےسسجیکایھچ یاتتریرعتفییکاجےئ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬جاورمنہجںیمےسوسکفےکوقیبنیلصاہللہیلعوملسےکاسےنم‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬آرامتاےنواےلاورسجےسآراماحلصایکایگاناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ایکھچکشیپایکایگ؟‬

‫تاب‪:‬امنزانجزہںیمریبکتوںاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امنزوسکفںیمآھٹروکعاورہاردجسوںاکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫ٌ‬ ‫ا ُ‬
‫تاب‪:‬ربقرپامنزانجزہڑپانھ۔‬ ‫‪‬‬ ‫الصالة آجا ِم آعة» ہہکرکاکپرتاہا ہٹنے۔‬ ‫تاب‪:‬امنزوسکفےکےئل «‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬انجزہےکےئلڑھکےوہےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬انجزہےکےئلڑھکاوہتاوسنمخےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزانجزہںیمتیمےکےئلداعرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫انجزےےکااکحمواسملئ‬
‫آ آ آ ه ه ُ‬
‫تاب‪:‬امنزانجزہےکےئلااممسکہگجڑھکاوہ۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬فر ییاوملتوک «َل ِإل هـه ِإَل اللـه» یکنیقلترکتا۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬امنزانجزہڑپھرکوایسپرپوساروہےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تبیصمےکوقایکانہکہا ہٹنے؟‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬رمضیاورتیمےکتاسایکانہکہا ہٹنے؟‬ ‫‪‬‬

‫مرپیچکاںیٹنیبصنرکتا۔‬‫تاب‪:‬دحلوھکدتااور ی ّ‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ربقںیمہادرڈاےنلاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تیمیکآوھکنںوکدنبرکتااوراسےکےئلداعرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫پک ی‬
‫تاب‪:‬ربقوکتراتررکےناکمکح۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تیمیکآںیھکنروحےکےھچیپےھچیپد ھہ ںیہ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ربقوکہتخپرکےناوراسرپامعرتانبےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تیمرپروےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ربقرپےنھٹیباوراسرپامنزڑپےنھیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬امیبروںیکربخریگیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬دجسمںیمامنزانجزہڑپانھ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تبیصمےکوفریدعبربصیہیقیقحربصےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ربقںیمدالخرکےتوقایکانہکہا ہٹنےاورربقواولںےکےئلداعاک‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تیموکاسےکرھگواولںےکروےنیکو ہےسذعابد یاتاجتاےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫ایبن۔‬ ‫تاب‪:‬ونہحرکےنیکیتخسےکاسھتاممتعن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساکاےنپربےسااجزتبلطرکتااینپوادلہیکربق‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬انجزےےکےھچیپوعر وںاکاجتاعنمےہ۔‬ ‫‪‬‬

‫دےنھکییک۔‬ ‫تاب‪:‬تیموکلسغدانی۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وخدیشکرکےنواےلیکامنزانجزہڑپےنھیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬تیموکنفکدےنیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬تیموکڑپکےےکاسھتڈاھیدےنیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬تیموکاےھچڑپکوںںیمنفکدانیہا ہٹنے۔‬ ‫‪‬‬

‫زاکۃےکااکحمواسملئ‬ ‫تاب‪:‬انجزےوکدلجیےلاجےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬تاچنوقسےسمکںیمزوکٰۃںیہن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬انجزہےکےھچیپاجتااورامنزانجزہڑپےنھیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬رشعاورفصنرشعاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬سجصخشاکانجزہوسآدیمڑپںیھاستیمےکےیلانیکافسرشوبقل‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬الغماوروھگڑےرپزوکٰۃںیہن۔‬ ‫‪‬‬ ‫یکاجیتےہ۔‬
‫تاب‪:‬زوکٰۃیکدقتمیاوراسےسروانک۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬سجتیمیکہاسیلولگامنزانجزہڑپںیھانیکافسرشوبقلیکاجیت‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬املسمونںرپوجھکراوروجںیمےسدصہقرطفاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ےہ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪13‬‬
‫اوبابرہفس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬خرچرکےنیکفضییلن یتاورنگنگرکرےنھکیک م‬
‫رکاہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دیعارطفلیکامنزادارکےنےسےلہپدصہقرطفاداایکاجےئ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وھتڑےدصہقیکفضییلتاوراسوکریقحہناجےنناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬زوکٰۃہندےنیاکذعاب۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬دصہقوکاپھچرکدےنییکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬زوکٰۃےکدلیصحتاروںوکرایضرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وخشاحیلاوردنتریتسںیمدصہقرکےنیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬زوکٰۃہندےنیواولںیکتخسزسا ی‬

‫دیاجےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬دصہقدانیالضفےہانیلالضفںیہن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دصہقیکتربیغدانی۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وسالرکےنیکاممتعن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬املوکخراہنانبےنواولںےکتارےںیماورانوکڈای۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬نیکسموکنےہ؟‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اخسوتیکفضییلتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ولوگںےسوسالرکےنیک م‬
‫رکاہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬الہوایعلرپخرچرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬سکصخشےکےئلوسالرکتااجترےہ؟‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬ےلہپاینپذاترپ‪،‬رھپاےنپرھگواولںرپ‪،‬رھپفرایواولںرپخرچرکےناک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ریغبوسالاوروخاشہےکےنیلاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ایبن۔‬

‫تاب‪:‬رحصداینیکذمم۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬وادلنیاوردرگیافرتاکرپخرچرکےنیکفضییلتارگہچوہرشمکوہں۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ارگآدمےکےٹیبےکتاسدووادتیاںاملیکوہں ووہرسیتیہاےہ ا۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تیمےکااصیلوثاباکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬انقعیکفضییلتاوراسیکتربیغاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ہیکیندصہقےہ۔‬‫تاب‪ :‬م ر‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬داینیکاشکدیگاورزتنیرپرغمورموہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬یخساورلیخبےکتارےںیم۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬ربصوانقعیکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دصہقوبقلرکےنواالہنتاےنےسےلہپےلہپدصہقرکےنیکتربیغاک‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪ :‬ی‬
‫افکیاعشریاورانقعدنسپیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫ایبن۔‬
‫تاب‪:‬ؤمہتفلاولقلباورےسجارگہندتیااجےئ واسےکاامیناکوخفوہاسوک‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬تاکامکیئےسدصہقاکوبقلوہتااوراساکرپورشتاتا۔‬ ‫‪‬‬

‫دےنیاوروجاینپاہجلیکو ہےسیتخسےسوسالرکےاوروخارجاورانےک‬ ‫اتوجھکر یات ی‬

‫اتاکمیکتاتیھبدصہقےہاوردوزخےسآڑرکےنواال‬ ‫تاب‪ :‬ی‬ ‫‪‬‬

‫ااکحامتاکایبن۔‬ ‫ےہ۔‬
‫تاب‪:‬فیعضاالامینولوگںوکدےنیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪« :‬محال» (یلقوریغہ)مردوروںوکیھبدصہقرکتاہا ہٹنےاوروھتڑی‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وقیاالامینولوگںوکربصیکنیقلت۔‬ ‫‪‬‬ ‫دقمارںیمدصہقرکےنواولںیکااہیرکےنوکیتخسےسعنمفرام یتا۔‬

‫تاب‪:‬وخارجاورانیکافصتاکذرک۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دودھواالاجونرتفمدےنییکفضییلت۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬وخارجےکلتقرپااھبرےنےکتارےںیم۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬یخساورلیخبیکاثمل۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬وخارجاکاسریولخمقےسدبتروہےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دصہقدےنیواےلوکوثابےہارگہچدصہقاسےکدقحاروکہنےچنہپ۔‬ ‫‪‬‬

‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساورآپیکاوالدینباہمشوینبدبعالمطلترپ‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬اخزناامدتناراوروعرتوکدصہقاکوثابانلمجوہاےنپ م ر‬
‫وشہیک‬ ‫‪‬‬
‫زوکٰۃرحامےہ۔‬ ‫ااجزتےسوخاہاصفااجزتوہ یاتدوتسریکراہےسااجزتوہدصہقدے۔‬
‫تاب‪:‬آلیبنیلصاہللہیلعوملساکدصہقوکاامعتسلہنرکےناکایبن۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬الغماکاےنپام کےکاملےسخرچرکتا۔‬ ‫‪‬‬
‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساورآپیکاوالدرپدہہیالحلےہ۔‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬دصہقےکاسھتاوریکینالمےنواےلیکفضییلتاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪14‬‬
 ‫صحیح مسلم‬
‫تاب‪:‬دلیصحتارزوکٰۃوکرایضرےنھکاکایبنجتوہاملرحامبلطہن‬ ‫‪‬‬ ‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساکدہہیوبقلرکتااوردصہقوکردرکتا۔‬ ‫‪‬‬

‫رکے۔‬ ‫تاب‪:‬دصہقالےنواےلوکداعدےنیاکایبن۔‬ ‫‪‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪15‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪79 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪53 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪27 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪81 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪54 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪28 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪81 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪55 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪29 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪3 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪82 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪56 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪31 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪4 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪83 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪57 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪31 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪5 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪84 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪58 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪32 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪6 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪85 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪59 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪33 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪7 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪86 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪61 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪34 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪8 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪87 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪61 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪35 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪9 :‬‬
‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪88 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪62 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪36 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪11 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪93 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪89 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪63 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪37 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪11 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪94 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪91 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪64 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪38 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪12 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪95 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪91 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪65 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪39 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪13 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪96 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪66 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪41 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪14 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪97 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪67 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪41 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪15 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪98 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪68 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪42 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪16 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪99 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪69 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪43 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪17 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪71 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪44 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪18 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪71 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪45 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪19 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪112 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪72 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪46 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪21 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪113 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪73 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪47 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪21 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪114 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪74 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪48 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪22 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪115 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪75 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪49 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪23 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪116 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪76 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪51 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪24 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪117 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪77 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪51 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪25 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪118 :‬‬ ‫‪b‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪- 92 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪78 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪52 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪26 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪16‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪221 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪193 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪165 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪137 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪119 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪222 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪391 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪166 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪138 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪223 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪195 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪167 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪139 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪224 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪196 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪168 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪112 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪225 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪197 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪169 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪113 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪226 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪198 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪142 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪114 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪227 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪199 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪143 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪115 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪228 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪172 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪144 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪116 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪229 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪173 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪145 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪117 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪231 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪212 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪174 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪146 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪118 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪231 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪213 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪175 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪147 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪119 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪232 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪214 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪176 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪148 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪121 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪233 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪215 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪177 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪149 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪121 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪234 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪216 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪178 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪122 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪235 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪217 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪179 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪123 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪236 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪218 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪152 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪124 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪237 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪219 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪153 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪125 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪238 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪182 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪154 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪126 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪239 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪183 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪155 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪127 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪241 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪212 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪184 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪156 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪128 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪241 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪213 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪185 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪157 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪129 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪242 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪214 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪186 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪158 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪131 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪243 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪215 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪187 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪159 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪131 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪244 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪216 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪188 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪132 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪245 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪217 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪189 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪133 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪246 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪218 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪191 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪162 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪134 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪247 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪219 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪191 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪361 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪135 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪248 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪221 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪192 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪164 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪136 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪17‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪361 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪333 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪315 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪277 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪249 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪362 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪334 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪316 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪278 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪251 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪363 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪335 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪317 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪279 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪251 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪364 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪336 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪318 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪281 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪252 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪365 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪337 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪319 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪281 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪253 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪366 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪338 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪282 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪254 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪367 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪339 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪283 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪255 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪368 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪341 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪312 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪284 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪256 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪369 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪341 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪313 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪285 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪257 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪371 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪342 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪314 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪286 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪258 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪371 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪343 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪315 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪287 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪259 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪372 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪344 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪316 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪288 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪261 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪373 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪345 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪317 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪289 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪261 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪374 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪346 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪318 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪291 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪262 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪375 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪347 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪319 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪291 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪263 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪376 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪348 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪321 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪292 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪264 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪377 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪349 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪321 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪293 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪265 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪378 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪351 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪322 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪294 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪266 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪379 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪351 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪323 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪295 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪267 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪381 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪352 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪324 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪296 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪268 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪381 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪353 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪325 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪297 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪269 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪382 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪354 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪326 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪298 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪271 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪383 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪355 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪327 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪299 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪271 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪384 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪356 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪328 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪272 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪385 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪357 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪329 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪273 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪386 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪358 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪331 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪312 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪274 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪387 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪359 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪331 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪313 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪275 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪388 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪361 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪332 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪314 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪276 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪18‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪473 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪445 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪417 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪389 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪512 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪474 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪446 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪418 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪391 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪513 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪475 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪447 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪419 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪391 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪514 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪476 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪448 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪421 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪392 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪515 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪477 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪449 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪421 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪393 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪516 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪478 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪451 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪422 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪394 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪517 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪479 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪451 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪423 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪395 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪518 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪481 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪452 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪424 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪396 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪519 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪481 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪453 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪425 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪397 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪482 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪454 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪426 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪398 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪483 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪455 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪427 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪399 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪512 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪484 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪456 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪428 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪513 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪485 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪457 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪429 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪514 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪486 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪458 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪431 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪412 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪515 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪487 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪459 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪431 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪413 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪516 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪488 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪461 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪432 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪414 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪517 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪489 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪461 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪433 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪415 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪518 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪491 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪462 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪434 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪416 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪519 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪491 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪463 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪435 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪417 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪521 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪492 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪464 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪436 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪418 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪521 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪493 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪465 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪437 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪419 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪522 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪494 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪466 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪438 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪523 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪495 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪467 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪439 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪524 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪496 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪468 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪441 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪412 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪525 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪497 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪469 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪441 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪413 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪526 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪498 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪471 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪442 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪414 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪527 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪499 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪471 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪443 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪415 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪528 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪472 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪444 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪416 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪19‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪641 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪613 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪585 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪557 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪529 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪642 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪614 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪586 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪558 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪531 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪643 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪615 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪587 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪559 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪531 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪644 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪616 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪588 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪561 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪532 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪645 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪617 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪589 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪561 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪533 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪646 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪618 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪591 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪562 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪534 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪647 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪619 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪591 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪563 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪535 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪648 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪621 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪592 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪564 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪536 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪649 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪621 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪593 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪565 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪537 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪651 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪622 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪594 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪566 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪538 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪651 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪623 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪595 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪567 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪539 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪652 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪624 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪596 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪568 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪541 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪653 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪625 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪597 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪569 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪541 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪654 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪626 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪598 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪571 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪542 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪655 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪627 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪599 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪571 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪543 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪656 :‬‬ ‫دح ییربمن‪628 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪572 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪544 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪657 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪629 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪573 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪545 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪658 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪631 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪612 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪574 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪546 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪659 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪631 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪613 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪575 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪547 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪661 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪632 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪614 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪576 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪548 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪661 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪633 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪615 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪577 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪549 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪662 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪634 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪616 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪578 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪551 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪663 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪635 :‬‬ ‫دح ییربمن‪617 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪579 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪551 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪664 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪636 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪618 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪581 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪552 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪665 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪637 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪619 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪581 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪553 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪666 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪638 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪582 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪554 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪667 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪639 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪583 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪555 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪668 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪641 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪612 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪584 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪556 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪20‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪781 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪753 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪725 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪697 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪669 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪782 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪754 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪726 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪698 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪671 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪783 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪755 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪727 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪699 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪671 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪784 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪756 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪728 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪672 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪785 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪757 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪729 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪673 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪786 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪758 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪731 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪712 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪674 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪787 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪759 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪731 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪713 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪675 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪788 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪761 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪732 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪714 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪676 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪789 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪761 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪733 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪715 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪677 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪791 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪762 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪734 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪716 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪678 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪791 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪763 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪735 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪717 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪679 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪792 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪764 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪736 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪718 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪681 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪793 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪765 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪737 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪719 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪681 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪794 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪766 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪738 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪682 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪795 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪767 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪739 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪683 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪796 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪768 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪741 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪712 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪684 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪797 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪769 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪741 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪713 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪685 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪798 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪771 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪742 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪714 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪686 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪799 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪771 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪743 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪715 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪687 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪772 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪744 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪716 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪688 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪773 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪745 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪717 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪689 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪812 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪774 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪746 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪718 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪691 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪813 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪775 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪747 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪719 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪691 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪814 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪776 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪748 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪721 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪692 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪815 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪777 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪749 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪721 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪693 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪816 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪778 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪751 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪722 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪694 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪817 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪779 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪751 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪723 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪695 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪818 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪781 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪752 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪724 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪696 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪21‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪921 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪893 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪865 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪837 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪819 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪922 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪894 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪866 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪838 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪923 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪895 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪867 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪839 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪924 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪896 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪868 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪841 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪812 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪925 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪897 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪869 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪841 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪813 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪926 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪898 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪871 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪842 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪814 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪927 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪899 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪871 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪843 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪815 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪928 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪872 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪844 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪816 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪929 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪873 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪845 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪817 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪931 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪912 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪874 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪846 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪818 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪931 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪913 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪875 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪847 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪819 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪932 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪914 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪876 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪848 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪821 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪933 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪915 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪877 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪849 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪821 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪934 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪916 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪878 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪851 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪822 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪935 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪917 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪879 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪851 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪823 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪936 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪918 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪881 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪852 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪824 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪937 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪919 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪881 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪853 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪825 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪938 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪882 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪854 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪826 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪939 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪883 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪855 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪827 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪941 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪912 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪884 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪856 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪828 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪941 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪913 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪885 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪857 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪829 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪942 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪914 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪886 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪858 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪831 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪943 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪915 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪887 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪859 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪831 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪944 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪916 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪888 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪861 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪832 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪945 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪917 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪889 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪861 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪833 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪946 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪918 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪891 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪862 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪834 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪947 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪919 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪891 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪863 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪835 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪948 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪921 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪892 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪864 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪836 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪22‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1133 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1115 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪977 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪949 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1162 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1134 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1116 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪978 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪951 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1163 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1135 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1117 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪979 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪951 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1164 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1136 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1118 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪981 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪952 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1165 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1137 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1119 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪981 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪953 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1166 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1138 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪982 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪954 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1167 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1139 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪983 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪955 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1168 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1112 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪984 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪956 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1169 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1113 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪985 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪957 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1142 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1114 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪986 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪958 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1143 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1115 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪987 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪959 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1172 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1144 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1116 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪988 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪961 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1173 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1145 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1117 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪989 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪961 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1174 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1146 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1118 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪991 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪962 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1175 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1147 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1119 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪991 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪963 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1176 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1148 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪992 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪964 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1177 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1149 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪993 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪965 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1178 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1122 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪994 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪966 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1179 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1123 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪995 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪967 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1152 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1124 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪996 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪968 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1153 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1125 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪997 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪969 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1182 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1154 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1126 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪998 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪971 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1183 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1155 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1127 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪999 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪971 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1184 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1156 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1128 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪972 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1185 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1157 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1129 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪973 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1186 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1158 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1112 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪974 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1187 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1159 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1113 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪975 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1188 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1132 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1114 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪976 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪23‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1173 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1145 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1117 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1189 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1212 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1174 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1146 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1118 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1191 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1213 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1175 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1147 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1119 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1191 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1214 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1176 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1148 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1192 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1215 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1177 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1149 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1193 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1216 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1178 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1122 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1194 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1217 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1179 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1123 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1195 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1218 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1152 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1124 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1196 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1219 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1153 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1125 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1197 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1182 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1154 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1126 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1198 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1183 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1155 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1127 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1199 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1212 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1184 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1156 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1128 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1213 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1185 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1157 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1129 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1214 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1186 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1158 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1112 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1215 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1187 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1159 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1113 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1216 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1188 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1132 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1114 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1217 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1189 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1133 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1115 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1218 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1191 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1162 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1134 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1116 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1219 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1191 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1163 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1135 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1117 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1221 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1192 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1164 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1136 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1118 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1221 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1193 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1165 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1137 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1119 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1222 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1194 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1166 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1138 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1223 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1195 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1167 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1139 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1224 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1196 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1168 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1112 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1225 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1197 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1169 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1113 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1226 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1198 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1142 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1114 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1227 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1199 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1143 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1115 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1228 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1172 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1144 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1116 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪24‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1341 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1313 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1285 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1257 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1229 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1342 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1314 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1286 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1258 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1231 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1343 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1315 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1287 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1259 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1231 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1344 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1316 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1288 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1261 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1232 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1345 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1317 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1289 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1261 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1233 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1346 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1318 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1291 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1262 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1234 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1347 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1319 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1291 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1263 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1235 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1348 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1321 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1292 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1264 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1236 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1349 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1321 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1293 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1265 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1237 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1351 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1322 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1294 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1266 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1238 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1351 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1323 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1295 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1267 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1239 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1352 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1324 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1296 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1268 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1241 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1353 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1325 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1297 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1269 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1241 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1354 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1326 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1298 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1271 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1242 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1355 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1327 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1299 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1271 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1243 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1356 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1328 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1272 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1244 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1357 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1329 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1273 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1245 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1358 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1331 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1312 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1274 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1246 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1359 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1331 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1313 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1275 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1247 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1361 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1332 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1314 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1276 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1248 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1361 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1333 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1315 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1277 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1249 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1362 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1334 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1316 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1278 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1251 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1363 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1335 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1317 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1279 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1251 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1364 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1336 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1318 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1281 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1252 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1365 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1337 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1319 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1281 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1253 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1366 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1338 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1282 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1254 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1367 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1339 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1283 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1255 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1368 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1341 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1312 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1284 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1256 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪25‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1481 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1453 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1425 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1397 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1369 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1482 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1454 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1426 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1398 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1371 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1483 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1455 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1427 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1399 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1371 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1484 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1456 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1428 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1372 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1485 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1457 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1429 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1373 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1486 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1458 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1431 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1412 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1374 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1487 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1459 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1431 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1413 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1375 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1488 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1461 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1432 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1414 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1376 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1489 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1461 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1433 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1415 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1377 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1491 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1462 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1434 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1416 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1378 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1491 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1463 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1435 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1417 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1379 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1492 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1464 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1436 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1418 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1381 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1493 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1465 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1437 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1419 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1381 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1494 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1466 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1438 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1382 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1495 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1467 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1439 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1383 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1496 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1468 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1441 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1412 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1384 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1497 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1469 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1441 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1413 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1385 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1498 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1471 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1442 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1414 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1386 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1499 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1471 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1443 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1415 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1387 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1511 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1472 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1444 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1416 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1388 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1511 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1473 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1445 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1417 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1389 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1512 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1474 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1446 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1418 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1391 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1513 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1475 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1447 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1419 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1391 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1514 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1476 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1448 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1421 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1392 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1515 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1477 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1449 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1421 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1393 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1516 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1478 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1451 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1422 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1394 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1517 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1479 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1451 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1423 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1395 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1518 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1481 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1452 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1424 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1396 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪26‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1621 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1593 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1565 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1537 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1519 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1622 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1594 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1566 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1538 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1511 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1623 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1595 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1567 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1539 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1511 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1624 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1596 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1568 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1541 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1512 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1625 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1597 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1569 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1541 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1513 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1626 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1598 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1571 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1542 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1514 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1627 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1599 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1571 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1543 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1515 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1628 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1572 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1544 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1516 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1629 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1573 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1545 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1517 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1631 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1612 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1574 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1546 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1518 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1631 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1613 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1575 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1547 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1519 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1632 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1614 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1576 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1548 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1521 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1633 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1615 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1577 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1549 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1521 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1634 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1616 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1578 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1551 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1522 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1635 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1617 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1579 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1551 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1523 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1636 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1618 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1581 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1552 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1524 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1637 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1619 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1581 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1553 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1525 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1638 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1582 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1554 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1526 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1639 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1611 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1583 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1555 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1527 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1641 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1612 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1584 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1556 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1528 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1641 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1613 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1585 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1557 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1529 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1642 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1614 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1586 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1558 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1531 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1643 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1615 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1587 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1559 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1531 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1644 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1616 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1588 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1561 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1532 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1645 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1617 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1589 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1561 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1533 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1646 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1618 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1591 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1562 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1534 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1647 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1619 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1591 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1563 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1535 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1648 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1621 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1592 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1564 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1536 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪27‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1761 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1733 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1715 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1677 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1649 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1762 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1734 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1716 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1678 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1651 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1763 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1735 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1717 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1679 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1651 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1764 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1736 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1718 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1681 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1652 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1765 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1737 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1719 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1681 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1653 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1766 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1738 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1682 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1654 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1767 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1739 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1683 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1655 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1768 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1741 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1712 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1684 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1656 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1769 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1741 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1713 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1685 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1657 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1771 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1742 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1714 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1686 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1658 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1771 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1743 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1715 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1687 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1659 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1772 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1744 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1716 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1688 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1661 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1773 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1745 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1717 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1689 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1661 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1774 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1746 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1718 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1691 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1662 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1775 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1747 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1719 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1691 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1663 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1776 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1748 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1721 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1692 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1664 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1777 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1749 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1721 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1693 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1665 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1778 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1751 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1722 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1694 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1666 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1779 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1751 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1723 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1695 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1667 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1781 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1752 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1724 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1696 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1668 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1781 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1753 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1725 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1697 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1669 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1782 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1754 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1726 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1698 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1671 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1783 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1755 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1727 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1699 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1671 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1784 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1756 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1728 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1672 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1785 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1757 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1729 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1711 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1673 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1786 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1758 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1731 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1712 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1674 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1787 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1759 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1731 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1713 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1675 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1788 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1761 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1732 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1714 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1676 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪28‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1873 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1845 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1817 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1789 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1912 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1874 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1846 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1818 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1791 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1913 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1875 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1847 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1819 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1791 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1914 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1876 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1848 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1821 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1792 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1915 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1877 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1849 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1821 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1793 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1916 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1878 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1851 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1822 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1794 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1917 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1879 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1851 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1823 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1795 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1918 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1881 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1852 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1824 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1796 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1919 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1881 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1853 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1825 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1797 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1882 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1854 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1826 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1798 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1883 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1855 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1827 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1799 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1912 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1884 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1856 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1828 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1811 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1913 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1885 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1857 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1829 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1811 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1914 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1886 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1858 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1831 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1812 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1915 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1887 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1859 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1831 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1813 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1916 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1888 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1861 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1832 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1814 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1917 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1889 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1861 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1833 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1815 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1918 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1891 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1862 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1834 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1816 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1919 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1891 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1863 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1835 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1817 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1921 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1892 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1864 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1836 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1818 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1921 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1893 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1865 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1837 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1819 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1922 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1894 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1866 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1838 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1811 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1923 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1895 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1867 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1839 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1811 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1924 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1896 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1868 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1841 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1812 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1925 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1897 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1869 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1841 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1813 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1926 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1898 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1871 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1842 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1814 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1927 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1899 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1871 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1843 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1815 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1928 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1911 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1872 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1844 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1816 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪29‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2113 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1985 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1957 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1929 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2142 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2114 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1986 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1958 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1931 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2143 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2115 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1987 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1959 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1931 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2144 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2116 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1988 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1961 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1932 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2145 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2117 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1989 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1961 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1933 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2146 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2118 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1991 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1962 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1934 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2147 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2119 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1991 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1963 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1935 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2148 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1992 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1964 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1936 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2149 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1993 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1965 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1937 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2122 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1994 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1966 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1938 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2123 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1995 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1967 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1939 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2152 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2124 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1996 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1968 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1941 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2153 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2125 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1997 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1969 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1941 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2154 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2126 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1998 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1971 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1942 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2155 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2127 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1999 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1971 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1943 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2156 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2128 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1972 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1944 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2157 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2129 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1973 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1945 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2158 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2112 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1974 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1946 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2159 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2113 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1975 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1947 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2132 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2114 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1976 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1948 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2133 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2115 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1977 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1949 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2162 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2134 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2116 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1978 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1951 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2163 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2135 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2117 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1979 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1951 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2164 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2136 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2118 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1981 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1952 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2165 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2137 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2119 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1981 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1953 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2166 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2138 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1982 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1954 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2167 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2139 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1983 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1955 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2168 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2112 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1984 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪1956 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪30‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2153 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2125 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2197 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2169 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2182 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2154 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2126 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2198 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2171 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2183 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2155 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2127 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2199 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2171 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2184 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2156 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2128 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2172 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2185 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2157 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2129 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2173 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2186 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2158 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2112 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2174 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2187 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2159 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2131 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2113 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2175 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2188 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2132 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2114 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2176 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2189 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2161 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2133 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2115 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2177 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2191 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2162 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2134 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2116 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2178 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2191 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2163 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2135 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2117 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2179 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2192 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2164 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2136 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2118 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2181 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2193 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2165 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2137 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2119 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2181 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2194 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2166 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2138 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2182 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2195 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2167 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2139 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2111 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2183 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2196 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2168 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2112 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2184 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2197 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2169 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2141 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2113 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2185 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2198 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2142 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2114 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2186 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2199 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2171 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2143 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2115 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2187 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2172 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2144 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2116 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2188 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2211 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2173 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2145 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2117 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2189 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2212 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2174 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2146 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2118 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2191 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2213 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2175 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2147 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2119 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2191 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2214 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2176 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2148 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2192 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2215 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2177 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2149 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2121 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2193 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2216 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2178 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2122 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2194 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2217 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2179 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2151 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2123 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2195 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2218 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2181 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2152 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2124 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2196 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪31‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2321 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2293 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2265 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2237 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2219 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2322 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2294 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2266 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2238 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2211 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2323 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2295 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2267 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2239 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2211 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2324 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2296 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2268 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2241 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2212 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2325 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2297 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2269 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2241 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2213 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2326 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2298 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2271 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2242 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2214 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2327 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2299 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2271 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2243 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2215 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2328 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2272 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2244 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2216 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2329 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2273 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2245 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2217 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2331 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2312 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2274 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2246 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2218 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2331 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2313 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2275 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2247 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2219 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2332 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2314 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2276 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2248 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2221 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2333 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2315 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2277 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2249 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2221 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2334 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2316 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2278 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2251 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2222 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2335 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2317 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2279 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2251 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2223 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2336 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2318 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2281 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2252 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2224 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2337 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2319 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2281 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2253 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2225 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2338 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2282 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2254 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2226 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2339 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2311 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2283 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2255 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2227 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2341 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2312 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2284 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2256 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2228 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2341 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2313 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2285 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2257 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2229 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2342 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2314 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2286 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2258 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2231 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2343 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2315 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2287 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2259 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2231 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2344 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2316 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2288 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2261 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2232 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2345 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2317 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2289 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2261 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2233 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2346 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2318 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2291 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2262 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2234 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2347 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2319 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2291 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2263 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2235 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2348 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2321 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2292 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2264 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2236 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪32‬‬
 ‫ی‬
‫دحیالتشےئجیکربمنےس‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2461 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2433 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2415 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2377 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2349 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2462 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2434 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2416 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2378 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2351 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2463 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2435 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2417 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2379 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2351 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2464 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2436 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2418 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2381 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2352 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2465 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2437 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2419 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2381 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2353 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2466 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2438 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2382 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2354 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2467 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2439 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2383 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2355 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2468 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2441 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2412 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2384 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2356 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2469 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2441 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2413 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2385 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2357 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2471 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2442 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2414 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2386 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2358 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2471 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2443 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2415 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2387 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2359 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2472 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2444 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2416 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2388 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2361 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2473 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2445 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2417 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2389 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2361 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2474 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2446 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2418 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2391 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2362 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2475 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2447 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2419 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2391 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2363 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2476 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2448 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2421 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2392 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2364 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2477 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2449 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2421 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2393 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2365 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2478 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2451 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2422 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2394 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2366 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2479 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2451 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2423 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2395 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2367 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2481 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2452 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2424 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2396 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2368 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2481 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2453 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2425 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2397 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2369 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2482 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2454 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2426 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2398 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2371 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2483 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2455 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2427 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2399 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2371 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2484 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2456 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2428 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2372 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2485 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2457 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2429 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2411 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2373 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2486 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2458 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2431 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2412 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2374 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2487 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2459 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2431 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2413 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2375 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2488 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2461 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2432 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2414 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2376 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪33‬‬
 ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2493 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2491 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2489 :‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2494 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2492 :‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪2491 :‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪34‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫صحیح مسلم‬
‫ُ َ ِّ َ‬
‫مقدمة‬
‫دقمہم‬
‫َ‬ ‫َ َمَ‬
‫یم‬
‫ه ه‬‫ح‬‫الر‬ ‫ن‬
‫‪ِ -1‬مْسِب اّلله الرْح ه‬
‫رشوعرکتاوہںںیماہلللجالجہلےکتامےسوجترارہمتان ی‬
‫اہنیرمحواالےہ۔‬
‫آ‬
‫األنْب آيا ِء آوال ْ ُم ْر آسل آ‬ ‫ْ آ ْ ُ ه آ ِّ ْ آ آ آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ه آ آ آ ه ه ُ آ آ ُ آ ه آ آ ه ِّ آ آ آ آ آ‬
‫ني‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يع‬
‫َّلل رب العال ِمني والعاقِبة لِلمت ِقني وصىل اَّلل لَع ُمم ٍد خات ِم انل ِبيني ولَع ِ‬
‫َج‬
‫ِ‬ ‫احلمد ِ ِ‬

‫رشوع رکتا وہں ںیم اہلل لج الجہل ےک تام ےس وج رہمتان ےہ رمح واال۔ س رعتفی القئ ےہ ا ی رپورد ار وک وج تااتل ےہ اسرے اہجن وک اور رتہب ااجنم ایہن‬

‫ولوگںاکےہوجرپزیہ ارںیہ۔اہللاعتیلٰاینپرتمحاتارےدمحمیلصاہللہیلعوملسرپوجامتمربمغیپوںےکمتخرکےنواےلںیہ (ینعیوبنتےکہلسلسوکاہللاعت ٰیل‬

‫ےنآپیکذاتتاترتکرپمتخرکد یاتےہ۔ابداینںیمآپےکدعبوکیئربمغیپیئنرشتعیےلرکںیہنآےئ ا) اورامتمویبنںاورربمغیپوںرپ (وج مہارےربمغیپ‬

‫ع‬
‫یلصاہللہیلعوملسےسےلہپزگرےںیہےسیجآدم‪،‬ونح‪،‬اترامیہ‪،‬وم یٰ‪ ،‬ٹیس ٰمہیلعاالسلم)۔‬

‫ْ‬ ‫ُْآ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ آه آ آ آ ْ آ ْآ ْ‬ ‫آه آْ ُ آ ه آ آْآُ آ‬

‫ول‬ ‫ورة آع ْن آر ُ‬
‫س‬ ‫األ ْخ آبار ال ْ آمُُْ آ‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫َج‬ ‫ف‬ ‫ُّ‬
‫ر‬ ‫حص آع ْن آت آ‬
‫ع‬ ‫ف‬ ‫ال‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ذ‬ ‫ك‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ا‬
‫آ‬
‫خ‬ ‫يق‬ ‫ف‬‫و‬ ‫ك هُ‬
‫اَّلل بتآ ْ‬ ‫أما بعد ف ِإنك يرمح‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫آ آْ آ آ‬
‫ري ذلِك ِم ْن‬ ‫غ‬ ‫و‬ ‫يب‬ ‫ه‬ ‫الَّتغيب آو ه ْ‬
‫الَّت‬ ‫الين آوأآ ْح آَكمه آو آما آَك آن منْ آها ِف اثله آواب آوالْع آقاب آو ه ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم ِف ُس آنن ِّ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُْآ‬ ‫آ آْآُ ْ آآآْ آ آ ْ آ آ آ هُ آ ْ ُ ه آ‬ ‫آ ُ آ ْ آآآ آآ آُْ ْ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ُ ُ‬
‫اَّلل‪ -‬أن ت آوقف آلَع َجل ِت آها‬ ‫اول آها أهل ال ِعل ِم ِفيما بينهم فْردت‪ -‬أرشدك‬ ‫يد ال ِِت بِها ن ِقلت وتد‬ ‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫س‬ ‫األ آ‬ ‫ب‬ ‫آ‬
‫وف األ ِ ِ‬
‫ء‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫صن ِ‬
‫ْ آُ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫ك‪ -‬آز آع ْم آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ْ ُُ آ ه آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ آ ه آ ً ُ ْ آ ً آ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ِّ آ آ آ آ‬
‫ت‪ِ -‬م هما يآشغلك ع هما ُٰل ق آصدت‬ ‫ار يكُث ف ِإن ذل ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ك ِف ه‬
‫اْل‬ ‫مؤلفة ُمصاة وسْْل ِِن أن أَلصها ل ِ‬
‫ْآ ُ ْ آ آ ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُّ آ آ آ ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ آْ آ آ ْ آ آ آ ه‬ ‫ه‬ ‫ْآ‬ ‫يها آوا ْ ْ آ‬ ‫اْل آف ُّهم ف آ‬
‫َّلي سْلت‪ -‬أكرمك اَّلل‪ِ -‬حني رجعت إِىل تدب ِرهِ وما تؤول بِ ِه احلال إِن شاء‬ ‫اط ِمنها‪ .‬آول ِ ِ‬ ‫َلستِنب ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِم آن ه ِ ِ‬
‫آآ ُُ آ آ آ ُ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ آ ُّ آ آ آ آ‬
‫امه َكن أ هول آم ْن‬ ‫ِض ِِل تم‬ ‫ك‪ -‬أ ْن ل آ ْو ُعز آم ِِل آعلآيْ ِه آوقُ ِ آ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫َت‬ ‫ِن‬ ‫ْل‬‫ْ‬‫س‬ ‫ني‬ ‫ح‬‫ِ‬ ‫‪-‬‬ ‫ت‬ ‫ود ٌة آو آظنآنْ ُ‬ ‫آ آٌ آُْ آٌ آ آْآ آٌ آ ْ ُ آ‬
‫َع ِقبة ُممودة ومنفعة موج‬
‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪35‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ك أآ هن آْبْ آ‬ ‫ه آه ُْآآ آ آ‬ ‫ْ آ ْ ْ ُ‬ ‫آ آ آُ ُ‬ ‫آ‬

‫أل ْسبآ‬ ‫اص ًة آقبْ آل آغ ْريي ِم آن ه‬ ‫اي آخ ه‬ ‫ك إي ه آ‬ ‫ُ ُُ آُْ آ آ‬
‫ري ٍة يطول بِ ِذك ِرها ال آوصف ِإَل أن َجلة ذل ِ‬ ‫اب ك ِث‬ ‫ٍ‬ ‫اس‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ي ِصيبه نفع ذل ِ ِ‬
‫ْ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ ِّ ه‬ ‫ُْ‬ ‫آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ ْ ُ آ آآ ْ آ‬ ‫ْ آ آ ه‬ ‫ْآ‬
‫ري ِمنه‪ .‬وَلسيما ِعند من َل تم ِيزي ِعنده ِمن العوام إَِل‬ ‫ِ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ال‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫اَل‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫لَع‬ ‫َس‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ه‬ ‫ان‬ ‫ق‬ ‫ت‬‫ِ‬ ‫إ‬‫و‬ ‫ان‬‫ِ‬ ‫الش‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫يل‬‫ال ِ‬
‫ل‬
‫ِ‬ ‫ق‬
‫الصحيح الْ آقليل أآ ْو آَل به ْم م آن ْ‬ ‫األ ْم ُر ِف آه آذا آك آما آو آص ْفنآا فآالْ آق ْص ُد منْ ُه إ آىل ه‬ ‫آ ُُْ آ آ آ آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ِّ آ ُ آ آ ه ْ‬
‫از ِديآا ِد‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‬‫ري‬ ‫غ‬ ‫زي‬
‫بِْن يوقفه لَع اْل ِ ِ‬
‫ي‬ ‫م‬
‫آ‬ ‫ك هر آرات منْ ُه َل آ ه‬ ‫آ آْ ُْ آ‬ ‫ْ آ آ ه‬ ‫ْ ْآ‬ ‫السقيم آوإ هن آما يُ ْر آَج آب ْع ُض ال ْ آمنْ آف آ‬
‫اس ِم هم ْن ُر ِز ِفي ِه‬ ‫اص ٍة ِم آن ه‬
‫انل ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ان وَج ِع الم‬ ‫ِ‬ ‫الش‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ث‬ ‫ك‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫َل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ه‬

‫آْ‬ ‫ْ ْآ‬ ‫آ ْ آ ه آ ُّ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ه ُ آ ْ ُ ُ آ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ‬
‫ار ِم ْن َج ِع ِه‪.‬‬ ‫وِت ِمن ذلِك لَع الفائِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫ث‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫َل‬‫ا‬ ‫ِف‬ ‫ة‬ ‫د‬ ‫بعض اْليق ِظ والمع ِرف ِة بِْسبابِ ِه و ِعل ِل ِه فذلِك ِإن شاء اَّلل يهجم بِما أ ِ‬
‫ج ُزوا‬ ‫كثري آو آق ْد آع آ‬ ‫ه آ ُّ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ ُ ْ آ آ ْ آ‬
‫ال‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ط‬ ‫ِف‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ف‬ ‫ة‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ال‬‫و‬ ‫ظ‬ ‫ق‬ ‫ي‬‫اْل‬ ‫ل‬
‫ْ آْ‬
‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫اص‬
‫ْ آ ِّ‬
‫اَل‬ ‫اِن‬ ‫ع‬‫الف آم آ‬ ‫آ‬
‫ِب‬ ‫ين ُه ْ‬
‫م‬ ‫اَّل آ‬ ‫ه‬
‫اس‬ ‫ام ه‬
‫انل‬ ‫فآْآ هما آع آو ُّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ ْ آ ْآ‬
‫يل‪.‬‬
‫عن مع ِرف ِة ال ِ‬
‫ل‬
‫ِ‬ ‫ق‬

‫ااممملسمرہمحاہللاےنپاخمبطوکفرامےتوہےئدعبہدماورولصٰۃےک‪،‬اہللھجترپ‪؎۱‬رمحرکے وےناےنپرپورد اریک وقیفےسذرکایکاھتہکریتاہصقہیےہہک‬

‫التشرکےانسدحوثیںوکوجروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےس ی‬
‫رواییکیئگںیہدنیےکرطوقیںاورومکحںںیم (ینعیاسملئیکدحںیثیوجہقفےس‬

‫قلعتم ںیہ) اور ان دحوثیں وک وج وثاب اور اقعب اور وخربخشی اور ڈراےن ےک ےیل ںیہ (ینعی اضفلئ اور االخق یک دحںیثی) اور ان ےک وسا اور تا وں یک‬
‫دنسوںےکاسھتنجیکروےسوہدحںیثیلقنیکیئگںیہاورنجوکاملعےئ ی‬
‫دحیےناجریراھکےہاےنپںیم (ینعیوہشمرورعموفدنسںی) وریتابلطم‬
‫ہیاھتاہللھجتوک ی‬
‫دہایرکےہک وانسدحوثیںےسوافقوہاجےئاسرطحےسہکوہسدحںیثی یاتہگجعمجوہںاور وےنہیوسالایکاھتہکںیمان‬

‫سدحوثیںوکااصتخرےکاسھتریتےےئلعمجرکوںاوراسںیمرکتارہنوہویکہکنارگرکتاروہیگ (اوروطلوہ ا) وریتادصقموجدحوثیںوکانھجمساوران‬

‫ںیموغررکتاےہاورانےساسملئاکنانلےہوہاجتارےہ ااور وےنسجتاتاکوسالایکاہللھجتوکزعتدےجںیمےناسںیموغرایکاوراسےکااجنموک‬

‫داھکی واہللہاےہاساکااجنمااھچوہ ااورتالعفلیھباسںیمافدئہےس (ینعیاحلاورآملدوونںےکافدئےیکتاتےہ) اورںیمےنہیایخلایکج وےن‬

‫رکتوطلےہ‬
‫ےھجماستاتیکفیلکتدیہکارگہیاکمھجمےسوہاجےئ وسےسےلہپدورسوںوک وریخےھجموخدیہافدئہوہ ایئکاابسبیکو ہےسنجاکایبن ا‬
‫رگمالخہصہیےہہکاسوطلےسوھتڑیدحوثیںوک یتادرانھکوبضمیطاورتحصےکاسھتآاسنےہآدیمرپتہب یدحوثیںوک ی‬
‫روایرکےنےس (ریغبطبض‬
‫اور ااقتن ےک ویکہکن اس ںیم یات رطح اک ناجلن دیپا وہتا ےہ) اخص رک وعام وک ترا افدئہ وہ ا نج وک زیمت ںیہن وہیت وھکیٹ رھکی ی‬
‫دحی یک ریغب دورسے ےک‬

‫التبےئوہےئاورجاحلااسیوہااسیج مےناورپایبنایک ووھتڑیحیحصدحوثیںاکایبنرکتاانےکےیلرتہبےہتہبفیعضدحوثیںےساورتہب یدحںیثی‬

‫دحیںیمھچکواتیفقےہاور ی‬
‫دحیےکاابسباوروتلعں وکوہاچہپےتنںیہااسی‬ ‫رکتاخصاخصوصخشںوکافدئہداتیےہنجوکملع ی‬
‫رکتاوررکمراتوکعمج ا‬
‫ایبن ا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪36‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫صخشاہتبلوب ہاینپواتیفقاوررعمتفےکتہبدحوثیںےکعمجرکےنےسافدئہااھٹےئ انکیلاعمولگوجترالخفںیہاخصولوگںےکوجاصجواتیفق‬

‫ورعمتفںیہانوکھچکاحلصںیہن تہبدحوثیںےکبلطرکےنںیم جہکوھتڑیدحوثیںےکاچہپےنن ےساعخرںیہ (ینعیسجدقرمکدحںیثیاوہنں‬

‫ےندیھکیںیہانیہےکاچہپےننیکاورحیحصوکفیعضےسزیمترکےنیکادعتسادانںیمںیہن وتہبدحوثیںےسوہایکافدئہااھٹتکسںیہ۔‬

‫آآ آ آ آ ْآ آْ ُ ُ آ آ آ آ ُ آ ه آ ْ ُ آ ُْآ آ ُ ْ آ‬ ‫آ آ آْ آ آْ‬

‫َشيط ٍة سوف أذكرها لك وهو إِنا نع ِمد إِىل َجل ِة ما أس ِند‬ ‫لَع‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ت‬ ‫ون ِف آَتْريج ما سْلت آ‬
‫و‬
‫ُ ه ه ْ آ آ هُ ُْآ ُ آ‬
‫ثم إِنا ِإن شاء اَّلل مبت ِدئ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآ آ ْ آ ْ‬
‫كآ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآْ ُ آ آآ آ آآ آْ آ آآ آ آ آآ‬ ‫األ ْخبآار آع ْن آر ُ‬ ‫آ آ‬
‫ار‪.‬‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫غ‬ ‫لَع‬ ‫اس‬‫ِ‬ ‫نل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ات‬ ‫ق‬ ‫ب‬ ‫ط‬ ‫ث‬ ‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ُ‬‫و‬ ‫امٍ‬ ‫س‬ ‫ق‬ ‫أ‬ ‫ة‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ال‬ ‫ُ‬ ‫لَع‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫م‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِمن‬
‫ون ُهنآاكآ‬ ‫ه آ ُ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آُ آ ًْ آْ ْ آ ٌ آآ ُ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْآ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ْ آْ آ آ ْ ٌ آ ُ ْ آ ْ‬
‫ب ِإسنا ٍد ِل ِعل ٍة تك‬ ‫يث ِفي ِه ِزيادة معن أو ِإسناد يقع ِإىل جن ِ‬ ‫ِإَل أن يْ ِِت مو ِْع َل يستغن ِفي ِه عن تردا ِد ح ِد ٍ‬
‫اَّلي ِفيه آما آو آص ْفنآا ِمنآ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ ْ‬ ‫ٍّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُْ ْ آ آ آْ آ ُ ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه ْآ ْ آ ه آ‬
‫ِ‬ ‫يث ِ‬ ‫يث تام فالبد ِمن ِإَعد ِة احل ِد ِ‬ ‫يث المحتاج إِِل ِه يقوم مقام ح ِد ٍ‬ ‫ألن المعن الزائِد ِِف احل ِد ِ‬
‫ُْآ‬ ‫ك آن‪ .‬آولآك ْن آت ْفصيلُ ُه ُر هب آما آع ُ آ‬ ‫آ آْ آ‬ ‫آآ ْ‬
‫اخت آ‬ ‫ِّ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ه آ آ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ‬
‫َس ِم ْن َجل ِت ِه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ ِِ ِ‬ ‫ه‬‫ار‬ ‫ص‬ ‫لَع‬ ‫يث‬ ‫آ‬
‫الزياد ِة أو أن يفصل ذلِك المعن ِمن َجل ِة ِ ِ‬
‫د‬ ‫احل‬
‫ال آنتآ آو هَل فِ ْعلآ ُه إ ْن آش آ‬ ‫ْ آ ْ آ آ ه آْ آ آ‬ ‫آ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُ ًّ ْ آ آ ُ ْ آ‬
‫اء‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ِل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫اج‬ ‫ح‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ف ِإَعدته بِهيئ ِت ِه ِإذا ْا ذلِك أسلم فْما ما وجدنا بدا ِمن ِإَعدتِ ِه ِِبمل‬
‫ْ آْ آ ُ آ‬ ‫ْ آ ْ آ آآْآ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ آْ آُ آ ْ‬ ‫ه ُ آ آ آ آ آ ه ْ ْ ُ آ ه ُ آ ه آ آ آ ه آ ْ ُ آ ِّ آ آ ْ آ آ ه‬
‫ريها وأنَ ِمن أن يكون‬ ‫وب ِمن غ ِ‬ ‫اَّلل تعاىل‪ .‬فْما ال ِقسم األول فإِنا نتوَّخ أن نقدم األخبار ال ِِت ِِه أسلم ِمن العي ِ‬
‫اح ٌ آك آما قآ ْد ُع ِ آ‬ ‫ْ آ ٌ آ ٌ آ آْ ٌ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آآ ُ آْ ُ آ ْ‬ ‫آ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫است آق آ‬‫آ ُ آ آْآ ْ‬
‫ُث‬ ‫ان لِما نقلوا لم يوجد ِِف ِر آواي ِت ِه ِم اخ ِتالف ش ِديد آوَل َت ِلي ف ِ‬ ‫ق‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ت‬‫إ‬‫و‬ ‫يث‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫ام‬ ‫ناقِلوها أهل ِ‬
‫ارا آي آقعُ‬ ‫اها أآ ْخبآ ً‬ ‫آْآْآ آ‬ ‫ْ آ آ آ ْ ُ آ آ ه ْ آ آ ْ آ آ آ آ ِّ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ آ ِّ آ آ آ آ آ‬ ‫آآ آ‬
‫اس أتبعن‬ ‫ري ِم آن المحد ِثني آوبان ذلِك ِِف ح ِدي ِث ِهم ف ِإذا َنن تقصينا أخبار هذا الصن ِف ِمن انل ِ‬
‫ه‬ ‫آ‬
‫ٍ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ِفي ِه لَع‬
‫ْآ‬
‫يما آو آصفنا‬ ‫لَع آأ هن ُه ْم آوإ ْن آَكنُوا ف آ‬ ‫ُْ آ ه آْآُ ْ آآ‬
‫م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ق‬ ‫مِ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ف‬
‫آ ِّ ْ‬
‫ن‬ ‫لص‬ ‫َك‬ ‫ان‬
‫ْ ْ آ ْآ‬
‫ق‬ ‫ت‬ ‫اإل‬ ‫و‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫احل‬ ‫ب‬ ‫وف‬ ‫ص‬ ‫ِف أآ آسانيد آها آب ْع ُض آم ْن لآيْ آس بال ْ آم ْو ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آ آ آْ‬ ‫اِط الْعلْم ي آ ْش آملُ ُه ْم آك آع آطا ِء بْن ه‬ ‫الس َّْت آو ِّ‬ ‫ُ آُ ْ آ ه ْ‬
‫ث ب ْ ِن أ ِِب ُسلي ٍم‬ ‫ب آوي ِزيد ب ِن أ ِِب ِزيا ٍد آوِل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫الس‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫الص ْد ِ آو آت آع ِ‬ ‫ِ‬
‫اس آم ِّ‬ ‫دونهم ف ِإن‬

‫انسدحوثیںیکرطفدصقرکےتںیہوجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسدنسما ً (ینعیمنض ًلا) یاتراویےندورسےےسانسوہروسلاہللیلصاہللہیلع‬

‫وملست ی‬
‫رواییکیئگںیہ (سدحوثیںےسرمادارثکدحںیثیںیہاسےیلہکسدنسمدحںیثیاساتکبںیمںیہنںیہ) رھپانوکمیسقترکےتںیہنیت‬

‫ومسقںرپاورراوویںےکنیتوقبطںرپ (الہپہقبط واحظفاورہقثولوگںیکرواوتیںاک‪،‬دورساوتمسطٹیناک‪،‬رسیتاافعضکاوررتمونیکاکرگمفنصمےناساتکب‬

‫ںیمیلہپمسقےکدعبدورسیمسقیکدحوثیںوکایبنایکےہ‪،‬رگمرسیتیمسقوکقلطمذرکںیہنایکاوراحمکاوریقہیبےناہکہکاساتکبںیمسےسیلہپمسقیک‬
‫دحںیثی ںیہ اور دورسی مسق یک دحںیثی ایبن رکےن ےس ےلہپ ملسم رہمح اہلل وافت تا ےئگ) ریغب رکتار ےک رگم ج وکیئ ااسی اقمم وہ اہجں دوتارہ ی‬
‫دحی اک التا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪37‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رضوریوہ۔اسو ہےسہکاسںیموکیئدورسیتاتز یتادہوہ یاتوکیئایسیاانسدوہوجدورسیاانسدےکولہپںیمواعقوہیسکتلعیکو ہےس وواہںرکتاررکےت‬

‫دحیںیمسجیکاایتحجےہ ووہلثم یاتوپری ی‬
‫دحیےکےہ۔رھپ‬ ‫دحیوکلقنرکےتںیہ) اسےیلہکجوکیئتاتز یتادہوہیئ ی‬
‫ںیہ (ینعیدوتارہاس ی‬

‫دحیاکذرکرکتاسجںیموہتاتز یتادہ ےہ یات ماسز یتادیتوکخدارکںیلےگوپری ی‬

‫دحیےسااصتخر ےکاسھت ارگ نکمم وہاینعی یات‬ ‫رضوریےہاس س ی‬

‫دحیںیم یاتہلمجز یتادہےہسجےسوکیئتاتاکمیکئکلہ ےہاوروہہلمجخداوہاتکسےہ ورصفاسہلمجوکدورسیاانسدےسایبنرک ےکلقنرکدںیےگ‬

‫ی‬

‫دحیدوتارہہنالںیئےگ۔رگمااسیجرکںیےگہکاسہلمجاکدحیلعہوہتا ی‬
‫دحیےسنکمموہ (ونویرہلمحاہللہیلعےناہکہکاسہلئسمںیماملعےئ‬ ‫اوراسری ی‬

‫ردت مطلقاا ًعنم ےہ ویکہکن ی‬

‫روای تاینعملٰ ان ےک ت ی‬
‫ردت اجتر ںیہن ہکلب‬ ‫دحی اک یات ڑکٹا دحیلعہ ی‬
‫روای رکےن ںیم وضعبں ےک ت ی‬ ‫دحی اک االتخف ےہ ینعی ی‬
‫ی‬

‫دحیاک یاتڑکٹادحیلعہ ی‬
‫روایرکتاا یوصرتںیمدرسےہج‬ ‫روای اتینعملٰاجترےہرگم ی‬ ‫رکتہا ہٹنےاورضعبےکت ی‬
‫ردتارگہچ ی‬ ‫ی‬
‫دحیوکظفلظفلبلقن ا‬

‫ردتمطلقاا ًاجترےہاوراقیضایعضرہمحاہللےناہکہکملسمرہمحاہللاکیہیوقلےہاورحیحصہیےہہکاملعک‬ ‫دحیوک ی‬

‫روایرکںیلاورضعبےکت ی‬ ‫ےلہپوپری ی‬

‫رکت‬ ‫اورالہرعمتفیکہیتاتدرسےہطرش ہکیینعمںیمللخواعقہنوہ۔) نکیلجخدارکتااسہلمجاکدوشاروہ ووپری ی‬

‫دحیاینپاخصوعضےسایبن ا‬
‫رتہبےہاورسج ی‬
‫دحییک موکدوتارہایبنرکےنیکاحجہنوہ (ینعیاسںیموکیئایسیتاتز یتادہہنوہسجیکاایتحجےہ) و ماسوکدوتارہایبنہنرکںی‬
‫ےگارگاہللہاےہیلہپمسقیکدحوثیںںیماندحوثیںوکےلہپایبنرکےتںیہوجوبیعںےستاکاوراصفںیہاسو ہےسہکانےک ی‬
‫روایرکےنواےلوہ‬
‫ولگںیہوجاصجااقتسماورااقتن (ینعیوبضمطاوراصفںیہ اینپروا یتاتںیم۔ہنانیک ی‬
‫روایںیمتخساالتخفےہاورہنطلخملطےہاسےیلہکوج‬

‫راویاورہقثولوگںےستہباالتخفایکرکے یاترواوتیںںیمتہبطلخملطرکےوہاقباابتعرںیہنراتہ) ےسیجضعبدحمنیثیکتیفیکولعمموہیئگاوران‬

‫یک ی‬
‫دحیںیمہیتاتلھکیئگےہ۔رھپج مایبنرکےتکچاسمسقےکراوویںیکدحںیثی (ینعیوجوموصفںیہاسھتامکلظفحاورطبضاورااقتنےک) و‬

‫اسےکدعبوہدحںیثیالےتںیہنجیکاانسدںیموہولگںیہنج ںیماانتظفحاورااقتنںیہناسیجیلہپمسقےکراوویںںیماھتاورہی ولگارگہچےلہپمسقےک‬

‫دحییک ی‬
‫روایںیموہیھبشالمںیہ (ینعیدورسےدرےجےکراوییھبےچساورکیھٹ‬ ‫راوویںےسدر ہںیممکںیہرگماناک بیڈاکھوہاےہاوراچسیئاور ی‬

‫دحیےنان وکمہیمںیہنایکےہذکبےس‪،‬ہنانےس ی‬
‫روایترکیکےہ) ےسیجاطعکنبائاسیاور‬ ‫ںیہاوروجھچکانںیم بیاھتوہ اپھچ یاتایگےہ۔الہ ی‬

‫یت ی د‬
‫رینبایبز یتاداور یلنبایبمیلس۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪38‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ْ آ آ ُ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ ْ ْ آ ِّ ْ ْ آ آ ْ ْ ْ آ ْ ُ آ آ آ ْ ُ ُ‬ ‫آ آُه‬ ‫آوأآ ْ آ‬
‫ْضابه ْم م ْن ُ ه‬
‫ريه ْم‬ ‫َّت ِعند أه ِل ال ِعل ِم معرو ِفني فغ‬
‫ِ‬ ‫الس‬ ‫و‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ل‬‫ع‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫ص‬‫و‬ ‫ا‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫وا‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫إ‬‫و‬ ‫م‬‫ه‬ ‫ف‬ ‫‪.‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫خ‬‫األ‬ ‫ال‬‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫و‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫اَلُ‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫مح‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ْآ آ ْ آ ْ آ آ آ ه آ آ ْ آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ِّ آ آ آ ْ ُ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آْآ ْ ه ْ ْآ ُ ْ آ آ آ ْآ آ ْآ آ ْ آ‬
‫ال والمرتب ِة ألن هذا ِعند أه ِل‬ ‫َلس ِتقام ِة ِِف الرواي ِة يفضلونهم ِِف احل ِ‬ ‫ان وا ِ‬ ‫اإلتق ِ‬
‫ِمن أقرانِ ِهم ِممن ِعندهم ما ذكرنا ِمن ِ‬
‫ٌ‬ ‫ْ ْ آآ آ ٌ آ آٌ آ ْ آٌ‬
‫يعة آوخصلة آس ِن هية‬ ‫ال ِعل ِم درجة ر ِف‬

‫روایرکےناورربخےکلقنرکےنواےلارگہچہیولگوہشمرںیہملعںیماورروتسرںیہ۔الہ ی‬
‫دحیےکت ی‬
‫ردتنکیلان‬ ‫دحییک ی‬
‫اورانیکامدننولگ‪ ،‬ی‬

‫ردتہی یات‬ ‫ےک مرصعدورسےولگنجےکتاسااقتناورااقتسمےہ ی‬

‫روایںیمانےسترھرکںیہاحلاوررمےبتںیماسواےطسہکاسملعےکت ی‬

‫در ہےہدنلباور یاتتلصخےہدمعہ (ینعیطبضاورااقتن)۔‬

‫ْ ُْ ْآ آ ُ آْآ آ آ‬
‫األ ْعمآ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آآ آه آ آ آ آْ آ آ ُ آ ه آآآ ه آ آ ه ْآ ُ ْ آ آ ً آآ آ آآًْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ور ب ِن المعت ِم ِر وسليمان‬ ‫اَّلين سميناهم عطاء وي ِزيد وِلثا بِمنص ِ‬ ‫أَل ترى أنك إِذا وازنت هؤَل ِء اثلالُة ِ‬
‫آ آ ه ْآ آْ ْ ْ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫آ آ ْآُ ْ ُآ آ آ‬ ‫ْ‬
‫احلآديث آواَل ْست آق آ‬ ‫ْآ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ‬
‫ني ل ُه ْم َل يُدانون ُه ْم َل شك ِعند أه ِل ال ِعل ِم‬ ‫ام ِة ِفي ِه وجدتهم مبايِ ِن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ان‬
‫وإِسما ِعيل ب ِن أ ِِب ِ ِ ِ ِ‬
‫ق‬ ‫ت‬ ‫إ‬ ‫ِف‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫خ‬
‫آه آ‬ ‫آ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ‬ ‫اض عنْ آد ُه ْم م ْن ص هحة ح ْفظ آمنْ ُ‬ ‫ْ آآ آ‬ ‫آ آ ه‬ ‫ْ‬
‫ور آواألع آم ِ آوإِس آما ِعيل آوإِتقانِ ِه ْم ِحل آ ِدي ِث ِه ْم آوأن ُه ْم ل ْم‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫ي‬‫َّل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ك‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬‫بِ‬
‫آ آ آْ‬ ‫آْ ُ ْآ آ آ ْ آ آ‬
‫ث‬‫يع ِرفوا ِمثل ذلِك ِمن عطا ٍء آوي ِزيد آوِل ٍ‬
‫س‬
‫ریاور یلوکوصنمرنبمعہمرراورامیلسناشمعاورا مٰعییلنبایباخدلےکاسھت (وج‬ ‫ایک وںیہنداتھکیارگ وےنان یتوںوکنجاک مےنتامایلینعیاطعکاور یت ی د‬

‫دحی ےک ااقتن اور ااقتسم ںیم و ان وک تا لک خدا تاےئ ا مہرزگان ےک رف یی ہنوہںےگ۔اس تات ںیم ھچک کشںیہن الہ‬
‫ان یتوں ےک م رصعںیہ) ی‬

‫ردتاسےیلہکانوکتایوہایگےہظفحوصنمراوراشمعاوراامسلیعاکاوراناکطبضاورااقتن ی‬
‫دحیںیم۔وجںیہنتایوہااطعکاور یت ی د‬
‫ریاور‬ ‫ی‬
‫دحیےکت ی‬

‫یلںیم۔‬

‫ْ آ ْ آ آ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ُّ آ ه ْ آ ِّ آ آ آ ْ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ‬
‫احل ُ ْم آر ِاِنِّ‬ ‫آ‬
‫َجيلة وأشعث‬ ‫ان َكب ِن عو ٍن وأيوب السخ ِتي ِاِن مع عو ِف ب ِن أ ِِب ِ‬ ‫و ِِف ِمث ِل َمرى هؤَل ِء إِذا وازنت بني األقر ِ‬
‫يد ِف آك آ‬ ‫آ آ آ آ ه ْ آ آ ْ آ آ ُّ آ آ آ ُ آ ه آ ه ْ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ٌ‬ ‫آُ آ آ آ ْ‬
‫احل آ آسن آواب ْ‬
‫ال‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ ِ ِ‬‫ع‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ني‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ن‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫اْل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫َل‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫اه‬‫ب‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫وب‬ ‫ي‬ ‫أ‬‫و‬ ‫ن‬‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ك‬ ‫ين‬ ‫ري‬ ‫س‬
‫ِ ِ ِ‬‫ن‬ ‫ِ‬ ‫احبا‬
‫وهما ص ِ‬
‫ْآ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْآ ْ آ ه هْ آ ْ آ آ آ ْ ٌ آآ ْ آ ُ آ ْآ آ ْ ُ آ ْ آ ْ ْ آآآ آ ْ آ آ ْ ْ ْ آآ‬
‫ك هن احلآال آما آو آصفنا‬ ‫ني عن ِصد ٍ وأمان ٍة ِعند أه ِل ال ِعل ِم ول ِ‬ ‫الفض ِل و ِصح ِة انلق ِل وإِن َكن عوف وأشعث غري مدفوع ِ‬
‫ِ آعلآيْه آطر ُ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ آ آ ُ آ آْ ُُ ْ آً آ ْ ُ ُ آ ْ آْ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْآ ْ آ ْ آ آ ْ ْ ْ آ ه آ آ ه ْآ آ ُ آ‬
‫يق‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ص‬ ‫ي‬ ‫ة‬‫م‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ه‬‫يل‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ون‬ ‫ك‬‫ِل‬ ‫ة‬‫ي‬
‫ِ ِ ِ‬‫م‬ ‫س‬ ‫الت‬ ‫ِف‬‫ْنل ِة ِعند أه ِل ال ِعل ِم وإِنما مثلنا هؤ ِ ِ‬
‫ء‬‫َل‬ ‫ِمن الم ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪39‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ْ ْ آْآ آْ آ‬ ‫ْآ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ُْ آ ُ ُه ُ ْآ ْ‬ ‫الر ُجل الْ آ‬ ‫رص ب ه‬ ‫ال ُي آق ه ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬ ‫أآ ْهل الْعلْم ِف تآ ْ‬
‫ْن ِْل ِه‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ِف‬ ‫ر‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ض‬‫ِ‬ ‫ت‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ج‬‫ر‬‫د‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ِل‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ف‬‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫يب‬
‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫آ ه ُ آُآهُ آ ْ آآ ُ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ هُ آ آ آ آ ْآ آه آ آ آ ْ آآ آ آ آ ُ ُ ه آ ه‬ ‫ُك ذي آح ٍّ‬ ‫آ ُ ْ آ ُ ُّ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫ْنْله‪ .‬وقد ذ ِكر عن َعئِشة ر ِِض اَّلل تعاىل عنها أنها قالت أمرنا رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ْن‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ق‬ ‫ح‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ِ‬ ‫ويعطى‬
‫ُك ذي علْم آعل ٌ‬ ‫ْ ُ ْ ُ ْ آ ْ ه آ آ آ آ آ ْ آ ُ ِّ‬ ‫اس آم آنازل آ ُه ْم‪ .‬آم آع آما آن آط آ‬ ‫انل آ‬ ‫ه‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ آ ِّ آ‬
‫يم‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ف‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫اىل‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫آن‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫ِِ‬ ‫ب‬ ‫ق‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم أن نْن‬

‫اور ایسییہ تیفیک ےہ ج و ومازہنرکے (ینعی وےل یات وک دورسے ےکاسھت) م رصعوںوک ےسیجانبوعناور اویب ایتخسین وکوعف نبایبہلیمجاور‬

‫اسعت رمحاین ےک اسھت ہی دوونںاصمجےھتانب ریسنی اور نسح رصبی ےک (وجوہشمر تانیعب ںیم ےسںیہ) ےسیجانبوعن اور اویب اناکاصمجےھت‬

‫روایںیمارگہچوعفاوراتعشیھبےچساوراامی‬ ‫اوراندوونںںیمترافرقےہ (ینعیانبوعناوراویباکدر ہتہبترھرکےہ) امکللضفاورتحص ی‬

‫ن‬
‫ادحلیاور ی یجہ ٰنبنیعم ےنیھباہکہکوہہقثںیہ۔ا یرطحاسعترمحاینوکدارینطقےناہکہکوہہقثےہالہ‬
‫دارںیہ(اامماہدمےناہک‪:‬وعف‪،‬ہقثںیہاصحل ی‬

‫ردتوج مےنایبنایکاور مےناثملےکوطررپایبنایکاناکتامےلرکتاہکانیکاثمل یات‬

‫ردت) رگمالصاحلوہےہدرےجاکالہملعےکت ی‬
‫ملعےکت ی‬

‫ناینوہاورفراعتاےئاسوکھجمسرکوہصخشسجرپاپھچوہاےہراہتسملعواولںاک‪،‬الہملعیکتربیتںیم ومکہنایکاجےئدنلبدرےجواالصخشاےنپدرےجےس‬

‫اوردنلبہنایکاجےئمکدرےجواالاےنپدرےجرپاور م ر‬
‫ہ یاتوکاساکقحد یاتاجےئاوراانپدر ہاوردیسہاعہشئدصہقیریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہلل‬

‫ہ یاتآدیموکاسےکرمےبترپرےنھکاک۔اورفرآنےسیھبہیتاتتایےہہکاہللاعتیلٰےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬

‫ہملعواےلےسترھ‬ ‫یلصاہللہیلعوملسےن موکمکحایک م ر‬
‫رکدورساملعواالےہ“( و ی‬
‫دحیاورفرآندوونںےسالہملعےکافتوتودراجتاکوبثتوہا۔)‬

‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ .‬فآْآ هما آما آَك آن منْ آها آعنْ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ ُ ُ آ ِّ ُ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫فعىل َن ِو ما ذكرنا ِمن الوجوهِ نؤلف ما سْلت ِمن األخبا ِر عن رس ِ‬
‫آ‬ ‫ْ آ آْ ه‬ ‫ُهآ ُ آ آْ ْ آ آ ْآ ُْ ْ آآ ْ آ آآ آ آُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آْ ُ ْ ْآ آْ‬
‫اَّلل ب ْ ِن ِم ْس آو ٍر أ ِِب‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ك‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ث‬ ‫ي‬ ‫د‬‫ح‬‫خريج آ‬
‫ِ ِ ِ ِ ِِ‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫اَ‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫س‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫م‬‫ه‬‫ن‬‫م‬‫ِ ِ‬ ‫ُث‬ ‫ك‬‫األ‬ ‫د‬‫ن‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ون‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫يث‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫ل‬
‫قومٍ هم ِعند أ ِ‬
‫ه‬
‫ْآ ْ ُ‬ ‫اِم آو ُُمآ همد بْن آ‬ ‫ه‬
‫الش ِ ِّ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ ِّ آ آ ْ ْ آ آ آ ْ ْ ُ ُّ‬
‫وب‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وس‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ال وعب ِد الق‬
‫جعف ٍر المدائِ ِِن وعم ِرو ب ِن خ ِ ٍ‬

‫ وےسیجاورپ مےنایبنایکایہنرطوقیںرپ معمجرکےتںیہدحوثیںوکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬نجاک وےنوسالایک۔ابوجدحںیثیاےسیولوگںےس‬

‫دحی ےن وان وک م ی‬
‫روایںیہنرکےت ےسیجدبعاہللنبوسمر ایبرفعجدماینئاوررمعو نب‬ ‫ادحلہی ےن ذکب یکتبسن یک یاتارثکالہ ی‬
‫رمویںیہنج رپ س ی‬

‫رکتےہرکعہماوراطعکےس‪ ،‬رمعونبیلعالفسےناہکہکاافتقایکالہملعےناسیک ی‬
‫دحیےکترکرپ) اوردمحمنب‬ ‫اخدلاوردبعادقلوسشایم (وج ی‬
‫روای ا‬

‫دیعسولصمب۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪40‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْخبآ‬ ‫آ‬
‫أل آحاديث آوتآ ْ‬ ‫آ آ ْ ْ آ آ آ ُ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ه آ ِّ آ آ ْ آ ْ ه ُّ آ آ ْ‬
‫ار‪ .‬آوكذلِك‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ِل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫اث ب ِن ِإبرا ِهيم وسليمان ب ِن عم ٍرو أ ِِب داود انلخ ِِع وأشبا ِه ِهم ِمم ِن ات ِهم بِو‬ ‫و ِغي ِ‬
‫ح ِّدث إ آذا ماآ‬ ‫كر ِف آحديث ال ْ ُم آ‬ ‫ْ آ آ آآ ُ ُْْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ ْ آ ُ آ ْآ آُ آْ آ ْ آ آْ ً آ‬ ‫آ ْآ ُ آآ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫م ِن الغا ِلب لَع ح ِدي ِث ِه المنكر أ ِو الغل أمسكنا أيضا عن ح ِدي ِث ِهم‪ .‬وعالمة المن ِ ِ‬
‫آ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ ُ آ‬ ‫ْ ْ آ ِّ آ آ آ آ ْ‬ ‫ْ آْ‬ ‫آآ آ آ آ ْ‬ ‫آُُ ْ آ‬ ‫ُ آ ْ‬
‫الرْا خالفت ِر آوايتُه ِر آوايتآ ُه ْم أ ْو ل ْم تكد ت آوا ِفق آها ف ِإذا َكن‬ ‫احلف ِظ و‬‫ريهِ ِمن أه ِل ِ‬ ‫ع ِرْت ِر آوايته لِلح ِد ِ‬
‫يث لَع ِرواي ِة غ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬
‫وٰل آوَل ُم ْستآع آم ِل ِه‪.‬‬
‫آ آ آ آ آ آْ ُ آ ْ‬
‫احلآديث آغ ْ آ آ ْ ُ‬ ‫آ ْآ ُ ْ آ‬
‫ري مقب ِ ِ‬ ‫األَلب ِمن ح ِدي ِث ِه كذلِك َكن مهجور ِ ِ‬
‫اورایغثنباترامیہاورامیلسننبرمعواوراوبداؤدیعخناورانےکامدنن اورولگنجےس ی‬
‫دحیانبےنیک ربخںیتراےنشیکتبسنیکیئگےہ۔ (ینعیہی س‬
‫ادحلیےھت واےسیولوگںیکرواںیتیںیمےنتا لکںیہنںیھکلاورا یرطح مےنانولوگںیک ی‬
‫رواییھبںیہنیھ‬ ‫ولگواضعاورذکاباوررتموک ی‬

‫دحیںیمہیےہہکجاسیک ی‬
‫روایاکاقم ہلایکاجےئدورسے‬ ‫م (ینعیہقثےکالخف) یاتطلغوہیتےہاورمریکنایندحمثیک ی‬ ‫نجیک ی‬
‫دحیارثک ر‬
‫روایانیک ی‬
‫روایےکالخفڑپےتا لک یاتھچکوماقفوہاورارثکالخف۔جیسکراوییکارثک‬ ‫روایےسوجاےھچاوراحےظفواےلںیہ واسیک ی‬
‫ولوگںیک ی‬
‫منم‬
‫روایوبقملو للہنوہیگ۔‬
‫ادحلیےہینعیاسیک ی‬
‫اسمسقیکرواںیتیوہں ووہوجہمر ی‬

‫آ آه ُ‬
‫اد ْبنُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آ ِّ آ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ه آ آ ْ آ ْ ُ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ه ُ ْ ُ ْ ْ آ آ ُ ْ‬ ‫آ ْ آ آ ه ْ‬
‫وف وعب‬
‫ال أبو العط ِ‬
‫اَّلل بن ُمر ٍر وَيَي بن أ ِِب أنيسة واَلراح بن ال ِمنه ِ‬
‫ف ِمن هذا الَّض ِب ِمن المحد ِثني عبد ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ُْْ آ آ ْ‬ ‫ان آو آم ْن آَنآا آَنْ آو ُه ْ‬
‫آ آ ُ آ ُْ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْآآ آ ُ آ ُ ْ ُ ُ ْآ آ‬
‫يث‪.‬‬
‫ِ ِ‬‫د‬ ‫احل‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬‫ن‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ة‬‫اي‬‫و‬‫ر‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫م‬ ‫اَّلل ب ِن ْمرية وعمر بن صهب‬
‫ري وحسني بن عب ِد ِ‬
‫ك ِث ٍ‬
‫ن‬
‫اس مسق ےک راوویں ںیم ےس دبعاہللنب رحمر اور ی یجہ ٰنب ایب ی‬
‫این اور خراح نب اہنملاوبانعطووف اور ابعد نب ریثک اور نیسح نب دبعاہلل نب ہریہاور رمع نب‬
‫ابہصناورانےکلثماورولگںیہوجمردحںیثی ی‬
‫روایرکےتںیہ۔‬

‫آ آ ُ‬
‫ول آما يتآف هرد بِ ِه‬ ‫ك آم أآ ْهل الْعلْم آو هاَّلي آن ْعر ُف م ْن آم ْذ آهبه ْم ِف آقبُ‬ ‫آ ه ُ ْ‬
‫ح‬ ‫ن‬ ‫أل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ل‬
‫ْ آ آ آآ آ آُ‬
‫اَ‬‫ش‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ث‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ح‬‫لَع آ‬ ‫آ آ ْ آ ُ آ ِّ ُ آ آ‬
‫فلسنا نعرج‬
‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ آآْ‬ ‫آْ‬ ‫ْ آْ ْ ْ آ ْ ْ‬ ‫آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ِّ آ‬ ‫ْ ُ آ ِّ ُ آ ْ‬
‫احلف ِظ ِِف بع ِض ما رووا وأمعن ِِف ذلِك لَع‬ ‫ات ِمن أه ِل ال ِعل ِم و ِ‬ ‫يث أن يكون قد شارك اثلق ِ‬ ‫المحدث ِمن احل آ ِد ِ‬
‫ْ ُ آ آ آ آ ُ ْ آ آ ُ آ آ آ آ ُ ه آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ ً آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ ُ ُ آ آ ه آ ْ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُّ ْ‬
‫الزه ِر ِّي‬ ‫الموافق ِة لهم ف ِإذا و ِجد كذلِك ثم زاد بعد ذلِك شيئا ليس ِعند أصحابِ ِه ق ِبلت ِزيادته فْما من تراه يع ِمد ل ِ ِمث ِل‬
‫ْآ آْ ْ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ ْ‬ ‫ْ‬
‫احل ُ هفاظ ال ْ ُمتْقن آ‬ ‫ُثة أآ ْص آ‬ ‫ال آ ِْل ِه آو آك ْ آ‬
‫آ آ‬
‫ريهِ أ ْو ل ِ ِمث ِل ِهشامِ بْ ِن ُع ْر آوة آو آح ِديث ُه آما ِعند أه ِل ال ِعل ِم‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬‫ني حلآديثه آو آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫اب‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِِف ج‬
‫ْ آ آ‬ ‫آْ آ آ آ‬ ‫لَع اَل ِّت آفا منْ ُه ْم ِف أآ ْك آُثه آف آ ْ‬‫آ ْ ُ ٌ ُ ْ آآ ٌ آ ْ آآ آ آ ْ آ ُُ آ آ ُْ آ آ آُ آ آآ‬
‫ري ِوي عن ُه آما أ ْو ع ْن أ آح ِد ِه آما ال آعدد‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫مبسوط مشَّتك قد نقل أصحابهما عنهما ح ِديثهما‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪41‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ه ْ آ ُ ْ آ آُْ آ آُ ُ آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ آْ ُُ آ آ ٌ ْ آ ْ آ آ آآْ آ ه ْ آْ آ آآ ُ ْ‬ ‫آ ْ‬

‫يث‬
‫يح ِمما ِعندهم فغري جائِ ٍز قبول ح ِد ِ‬ ‫يث ِمما َل يع ِرفه أحد ِمن أصحابِ ِهما وليس ِممن قد شاركهم ِِف الص ِح ِ‬ ‫ِمن احل آ ِد ِ‬
‫آآ ْ آ ْ آ آ آآآ ه ُ آ ْ آآ آ آ آ‬
‫يل الْ آق ْومِ آو ُو ِّفقآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ هُ آ ْ آُ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ‬ ‫آه آذا ه ْ‬
‫الَّضب ِم آن ه‬
‫يث وأه ِل ِه بعض ما يتوجه بِ ِه من أراد س ِب‬ ‫ب احل ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ح‬ ‫َش‬ ‫د‬‫ق‬ ‫‪.‬‬ ‫م‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫أ‬ ‫اَّلل‬‫و‬ ‫اس‬‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬
‫ْ آ ْ آ ْ آ ْ ه آ آ آآْآ آْ‬ ‫احا ِف آم آواْ آع م آن الْكتآ‬ ‫آآ آ آ آ ُ ْ آ آ هُ آ آ آ آ ْ ً آ آ‬
‫ار ال ُم آعلل ِة ِإذا أتينا آعلي آها ِِف‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫خ‬‫األ‬ ‫ر‬‫ك‬
‫ِ ِ‬‫ذ‬ ‫د‬‫ن‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫اب‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يض ً‬
‫ْنيد‪ِ -‬إن شاء اَّلل تعاىل‪َ -‬شحا وإِ‬ ‫لها وس ِ‬
‫آ ُ ْ آ آ هُ آ آ‬ ‫يق ب آها ه ْ‬‫األ آماكن الهِت يآل ُ‬ ‫آ‬
‫اَّلل ت آعاىل‪.‬‬ ‫اإليضاح ِإن شاء‬ ‫ِ‬
‫الَّش ُح آ‬
‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ و مانولوگںیکدحںیثیںیہنالےت‪،‬ہنانںیموغشملوہےتںیہ۔اسےیلہکالہملعےنوجمکحایکےہاوروجاناک م‬
‫ذمہولعمموہاےہ‪،‬وہہیےہہکسج‬

‫رشتوہاورہقثاوراحہظفولوگںاکانیکضعبرواوتیںںیم یاتتا لک‬ ‫روایوک یاتیہدحمثےن ی‬

‫روایایکوہوہوبقلیکاجےئیگاسرشطےسہکوہدحمث ی‬ ‫ی‬

‫روایںیمھچکابعرتز یتادہرکےوجاسےکاسںویھںیک ی‬
‫روایںیمہنوہ ووہوبقلیکاجےئیگنکیلارگ و‬ ‫وماقفوہاناک‪،‬رھپجہیاحلوہاساکاوریسک ی‬
‫یسکوکدےھکیوج م‬
‫زہریےسیجتررگ صخشےس ی‬
‫روایرکےناکدصقرکےسجےکشارگدتہبںیہاوروہاحظفںیہاوروبضمیطےسایبن رکےتںیہ اسیکاور‬
‫روایاکدصقرکےاوراندوونںیکینعیاشہماور م‬
‫زہرییکدحںیثیالہملعےکت ی‬
‫ردتیلیھپوہیئںیہاوررتشمک‬ ‫اوروںیکدحوثیںوک یاتاشہمنبرعوہےس ی‬

‫ںیہاوراندوونںےکشارگدانیکدحوثیںوکاافتقےکاسھتارثکایبنرکےتںیہرھپوہصخشاندوونںےسدنچایسیدحںیثیلقنرکےوجیسکشارگدوکان‬

‫رشتہنوہ واسمسقیکرواںیتیاےسیولوگںیک مہرزگوبقملہن‬

‫دوونںےکشارگدوںںیمےسولعممہنوہںاوروہصخشاورحیحصرواوتیںںیمانشارگدوںاک ی‬
‫دحیاکاسدقروجوصقمدےہاسصخشاکوجانلچہاےہالہ ی‬
‫دحییکراہرپاور‬ ‫دحیاورالہ ی‬ ‫وہںیگ (ہکلبوہمررمدودوہںیگ) اور مےنایبنایک م‬
‫ذمہ ی‬

‫اسوک وقیفدیاجےئےنلچیکاسرپاوراہللہاےہ و ماسوکرشحاورواضجےسایبنرکںیےگ۔اساتکبےکیئکاقمومںںیماہجںوہدحںیثیآںیئیگ‬

‫عل‬
‫نجںیمھچک یٹینںیہ‪،‬اناقمومںںیماہجںرشحرکتااورواحضایبنرکتاانمسوہ ا۔‬

‫آ آ‬ ‫ه ْ آ آ آ آ ْ آ ُ ُ آ ِّ ً آ آ ْ ُ ُ ْ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫َل هاَّلي آرأآ ْينآا م ْن ُسو ِء آ‬ ‫آآْ ُ آْ آُ آ هُ آآْ آ‬

‫يث‬ ‫ري ِممن نصب نفسه ُمدُا ِفيما يل آزمهم ِمن طر ِح األحا ِد ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬‫ث‬‫ك‬ ‫يع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وبعد‪ -‬يرمحك اَّلل‪ -‬فلو‬
‫آ ْ آ ْ ُ آ ه آ آ آ ُ ِّ آ ُ ْ آ ْ ُ ُ آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُْْ آ آ آآْ ْ ْ آ آ آآ آ‬ ‫ه آ آ ِّ آ آ‬
‫يث الص ِحيح ِة المشهور ِة ِمما نقله اثلقات المعروفون‬ ‫َلق ِتصار لَع األحا ِد ِ‬ ‫ات المنكر ِة وتر ِك ِهم ا ِ‬ ‫الض ِعيف ِة والرواي ِ‬
‫آْ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬
‫األ َْبيآ‬ ‫ِّ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ه آ ً ه آ ْ ُ آ‬
‫اس ه آو ُم ْستنك ٌر‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫آ‬
‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ء‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ِ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ار ِهم بِْل ِسن ِت ِهم أن ك ِثريا ِمما يق ِذف ِ ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫ون‬ ‫بِالصد ِ واألمان ِة بعد مع ِرف ِت ِهم وإِقر ِ‬
‫ْ آ‬ ‫ُ ْآآ ْ ْ ه‬ ‫ْ آآ‬ ‫ُْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ْ ُ ٌ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ِّ آ ه ْ آ ه ِّ آ آ آ ْ ُ ْ آ ه ُ آ ْ‬
‫اج آو ُسفيآان‬ ‫يث ِمثل مال ِ ِك ب ِن أن ٍس آوشعبة ب ِن احلآج ِ‬ ‫ري مر ِْيني ِممن ذم الر آواية عنهم أئِمة أه ِل احل آ ِد ِ‬ ‫ومنقول عن قومٍ غ ِ‬
‫اب ل آما آسْآلْتآ‬ ‫آ آ ْ ه ْ آ ْ آ ْ ٍّ آ آ ْ ْ آ آ‬
‫األئ همة‪ -‬ل آ آما آس ُه آل آعلآيْنآا اَلنْت آص ُ‬ ‫بْن ُعيآيْنآ آة آو آَيْ آَي بْن آسعيد الْ آق ه‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ري ِهم ِمن ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫غ‬‫و‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫مح‬ ‫الر‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ان‬‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪42‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ْ ْ آ‬
‫اف ال آمج ُهول ِة‬ ‫ِّ آ‬ ‫اك م ْن ن آ ْ ْ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ‬ ‫جل آما أآ ْعلآ ْمنآ آ‬
‫آآ ْ ْ آ ْ‬ ‫آ ه ْ‬ ‫آ هْ‬
‫َّش القومِ األخبار المنك آرة بِاألسا ِن ِ‬
‫يد الضع ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫كن ِمن أ ِ‬
‫يل‪ .‬ول ِ‬
‫زي واْلح ِص ِ‬‫ِمن اْلم ِي ِ‬
‫ك إ آىل آما آسْآلْت‪.‬آ‬
‫آ آ ْ ْ آ آ ْ آ آ ِّ ه آ آ آ ْ ُ آ ُ ُ آ آ آ ه آ آ ُ ُ آ آ آ ُ آ‬
‫اَّلين َل يع ِرفون عيوبها خف لَع قلوبِنا إِجابت ِ‬ ‫وقذ ِف ِهم بِها إِىل العوام ِ‬

‫دعبانستا وںےکوجاورپزگرںیاہللھجترپرمحرکےارگ مہند ےتھکوہترااکموجرکراہےہوہصخشسجےناےنپںیئتدحمثانب یاتےہ۔ینعیالزمےہاےسی‬

‫صخشوکہکفیعضدحوثیںاورمررواوتیںوکلقنہنرکےاوررصفایہندحوثیںوک ی‬
‫روایرکےوجحیحصاوروہشمرںیہنجوکہقثولوگںےن‪،‬نجیکاچسیئ‬

‫اوراامیوہشمرےہ‪،‬لقنایکےہاوروہاجاتنےہاورافراررکتاےہہکتہب یدحںیثینجوکوہاعمولوگںوکانستاےہمرںیہاورانولوگںےسرمویںیہنج‬
‫ن‬
‫ٰ‬
‫دبعارلمح نب دہمی وریغ م‬ ‫دحی ےک اامومں ےن یک ےہ ےسیج ام ک نب اسن اور ہبعش نب اجحج اور ایفسن نب ہنییع اور ی یجہ ٰنب دیعس انقطاان اور‬
‫یک ذمم ی‬

‫ےن (ہیس ی‬
‫دحیےکترےاامماوروشیپاںیہ) اہتبل موکہیفیلکتااھٹتاریتیوخاشہےکاطمقبوج وےنحیحصدحوثیںوکخدارکےنےکےیلیکیھتدوشار‬

‫وہتاورحیحصدحوثیںےکخدا‬
‫وہیت۔ (ویکںہکجسولگیہیرطہقیاایتخررکےتہکرصفحیحصدحںیثیلقنایکرکےت ووعامےکدوھہکاھکےناکڈرہن ا‬

‫رکےن یک یھب رضورت ہن ڑپیت) نکیلا ی و ہ ےس وج م ےن ایبن یک ہک ولگ مردح وثیں وک فیعض اور لوہجل دنسوں ےس ایبن ایک رکےت ںیہ اور وعام وک انس‬

‫وہت‬
‫دےتیںیہنجوکوبیعںےکاچہپےننیکایلقںیہنریتیوخاشہاکوبقلرکتا مرپآاسنوہایگ (اسےیلہکسجاکمیکرضورتوہیتےہاساکرکتاآاسن ا‬

‫ےہ)‬

‫ال َقا َ َوَْ مر اَم َّ َباان َ‬

‫ِّ‬
‫ن‬
‫ِّ َ َ َ‬
‫ع‬ ‫ة‬ ‫اي‬‫و‬ ‫الر‬ ‫وب‬
‫ُ ُ‬
‫ه‬ ‫اه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‪ -1‬باب و ه‬
‫ج‬
‫روایرکتاہاےیہاورنجاکوھجٹتایوہانےس ی‬
‫روایںیہنرکینہاےیہ۔‬ ‫تاب‪:‬ہشیمہہقثاورربتعمولوگںےس ی‬
‫ني لآهاآ‬
‫انلاقل آ‬
‫ه‬ ‫آآ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ه آ آ ه ُ آ آ آ آ ه ْ آ آ آ آ ُ ِّ آ آ آ آ آ ه ْ آ آ ْ‬
‫ِِ‬ ‫ات‬‫ات وس ِقي ِمها وُِق ِ‬ ‫يح الرواي ِ‬ ‫اجب لَع ُك أح ٍد عرف اْلم ِيزي بني ص ِح ِ‬ ‫واعلم‪ -‬وفقك اَّلل تعاىل‪ -‬أن الو ِ‬
‫آ آ ْ آ آْ‬ ‫آآ ْ آه آ ْ‬ ‫آ ِّ آ آ آ آ‬ ‫ه آ آآ‬ ‫آ ُْهآ آ آ ْ آ آْ آ ْآ ه آ آ آ آ‬
‫ِ ِمن آها آما َكن ِمن آها ع ْن أه ِل‬ ‫ِ‬ ‫ت‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬
‫ِ ِِ ِ‬‫ق‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫ِف‬ ‫ة‬ ‫ار‬‫ت‬‫الس‬‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫ار‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫َم‬ ‫ة‬ ‫ح‬ ‫ص‬
‫ِمن المته ِمني أن َل ير ِوي ِمنها ِإَل ما عر ِ‬
‫ف‬
‫آ ْ آْ ْ آ‬ ‫اْل آهم آوال ْ ُم آ‬
‫ُّ‬
‫اْلد ِع‬
‫ِ ِ‬‫ل‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ين‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫ِ‬
‫مہی‬ ‫اجن و! اہلل ھجت وک وقیف دے وج صخش حیحص اور فیعض ی‬
‫دحی ںیم زیمت رکےن یک دقرت رھکا وہ اور ہقث (ربتعم) اور م(نج رپ تمہت یگل وہ ذکب وریغہ‬
‫روایرکےرگماس ی‬
‫دحیوک سجےک الص یک تحص وہاوراسےکلقنرکےنواےلوہولگوہںنج اک‬ ‫یک) راوویں وک اچہپاتن وہاس رپواجےہہکہن ی‬

‫ بیافشہنوہاوہ‪،‬اورےچبانولوگںیک ی‬
‫روایےسنجرپتمہتاگلیئےہ یاتوجانعدرےتھکںیہالہدبعںیمےس۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪43‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ُ ْ آ ْ آ آ ُ آ ه ُ ُ آ آ آ آ آ ُ آ ْ ُ ه آ ه ْ ُ ُ آ آ ُّ آ ه آ آ ُ ْ آ آ ُ ْ آ‬ ‫ه ُ آآ آ ه ه‬
‫اس ٌق‬
‫اءكم ف ِ‬ ‫اَّلين آمنوا ِإن ج‬
‫اَّلل جل ِذكره‪ :‬يا أيها ِ‬
‫اَّلي قلنا ِمن هذا هو الال ِزم دون ما خالفه قول ِ‬ ‫آوال ِِلل لَع أن ِ‬
‫آآ آآآهُ آ ْ ُ ُ آْ ً آآ آ آُ ْ ُ آآ‬
‫لَع آما آف آعلْتُ ْم نآادمنيآ‬
‫ِِ‬ ‫بِنب ٍإ فتبينوا أن ت ِصيبوا قوما ِِبهال ٍة فتص ِبحوا‬

‫اوردلیلاسرپوج مےناہک‪:‬ہیےہہکاہلللجالجہلےنفرام یتا‪” :‬اےاامینواول!ارگاہمترےتاسوکیئافقسربخےلرکآےئ وقیقحترکایلرکو‪،‬ااسیہنوہہک‬

‫اجڑپویسکوقمرپتاداینےسرھپلکوکاتھچپؤاےنپےیکوہےئرپ“۔‬

‫آه‬ ‫آ آ آ آ ه آ آ ُ ُ ه ْ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُّ آ آ آ آ آ آ ه آ آ ه آ آ ْ ُ آ آ ْ آ ْ ْ ُ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ ْ آ‬
‫اَلي أن‬ ‫وقال جل ثناؤه‪ِ :‬ممن ترْون ِمن الشهدا ِء وقال عز وجل‪ :‬وأش ِهدوا ذوي عد ٍل ِمنكم فدل بِما ذكرنا ِمن ِ ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ذ‬ ‫ه‬
‫ْ ُ‬ ‫آْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ٌ آ ُْ آ ْ ُ آآ ه آ آ آآ آ ْ ْآ ْ آ ْ ُ آٌ آ ْ‬
‫اَل آ آ ُ ْ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫آ آآ ْآ‬
‫َب آو ِإن فار معن ُاه معن الشهاد ِة ِِف بع ِض ال ُوجوهِ‬ ‫ري العد ِل مردودة و‬
‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ة‬ ‫اد‬‫ه‬ ‫ش‬ ‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫ول‬
‫ٍ‬ ‫ب‬‫ق‬ ‫م‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ق‬
‫خَب ال ِ‬
‫اس‬
‫ِ‬ ‫ف‬
‫ْآ آْ ْ ْ آ آ آه آ آ آآُ آ ُْ آ‬
‫ود ٌة عنْ آد آَجيعهمْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْآ آ ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آُ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آف آق ْد آيْتآم آ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِعند أه ِل ال ِعل ِم كما أن شهادته مرد‬
‫اس ِق غري مقب ٍ‬
‫يهما إِذ َكن خَب الف ِ‬‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫م‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ان‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬

‫دورسے ہی ہک اہلل اعتیلٰ ےن فرام یتا‪” :‬اور وگاہ رکو دو رمدوں وک یات یات رمد اور دو وعر وں وک نج وک م دنسپ رکےت وہ“(وگایہ ےئلیک ینعی وج ےچس اور کین ولعمم‬

‫وہں) اورفرام یتا‪” :‬اہللاعتیلٰےنوگاہرکودووصخشںوکوجاعدلوہں“ وانآوتیںےسولعمموہاہکافقسیکتاتےباابتعرےہاور‬

‫آ ُ آ آآُ ْآ ْ ُ ُ آ‬ ‫آآ آْ آ آ ْآ‬ ‫آ آ ْآ آآ ْ آ آ‬

‫َللآة الْ ُق ْ‬ ‫ُّ ه ُ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ ْ آ‬ ‫آآه‬
‫ور ع ْن‬ ‫اس ِق‪ .‬وهو األُر المشه‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ال‬ ‫َب‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ْف‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫لَع‬ ‫آن‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫و‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫خ‬‫األ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫اي‬‫و‬‫ر‬‫ِ‬ ‫ْف‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫لَع‬ ‫ة‬‫ن‬‫الس‬ ‫ت‬‫ِ‬ ‫ودل‬

‫ني»‪.‬‬‫ث آع ِِّن ِبآديث يُ آرى آأنه ُه آكذ ٌب آف ُه آو أآ آح ُد الْ آَكذب آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آ ه آ‬

‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪« :‬من حد‬ ‫آُ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ول ِ‬
‫رس ِ‬
‫وہت‬
‫رکت (سجےکطلغوہےناکاامتحلوہ)درسںیہنےسیجفرآنےسولعمم ا‬ ‫دحیرشفیےسہییھبتاتولعمموہیتےہہکمر ی‬
‫روایاکایبن ا‬ ‫ا یرطح ی‬

‫دحیویہےہوجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسہبرہشتوقنملےہہکفرام یاتآپیلصاہللہیلعوملسےن‪” :‬وجصخشھجمےس ی‬

‫دحیلقنرکے‬ ‫ےہاوروہ ی‬

‫اوروہایخلرکتاوہہکہیوھجٹےہ ووہوخدوھجتاےہ۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪44‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫‪( --‬باب)‬
‫(تاب)‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1 :‬‬

‫آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫الر ْ آ‬
‫كم‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْآآ آ‬
‫مح ِن ب ْ ِن أ ِِب ِلْىل‪ ،‬ع ْن آس ُم آرة ب ْ ِن‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن شعبة‪ ،‬ع ِن احل آ ِ‬
‫آ ْ آُْ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آْ ً آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْآآ آ ُ ْ آ آ آ‬ ‫ُْآ‬
‫ون ب ِن أ ِِب‬ ‫يب‪ ،‬عن ميم ِ‬ ‫جند ٍب ‪ .‬ح وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة أيضا‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن شعبة وسفيان‪ ،‬عن ح ِب ٍ‬
‫ه آ آ‬ ‫آ ُْ آ ْ ُ ْآآ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ذلِك‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يب‪ ،‬ع ِن الم ِغري ِة ب ِن شعبة‪ ،‬قاَل‪ :‬قال رسول ِ‬
‫ش ِب ٍ‬
‫ااممملسمرچمیہاہللہیلعےناینپاانسدےس ی‬
‫روایایکدیستارمسہنبدنجبریضاہللہنعاوردیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعےسہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬
‫دحیوجاورپزگریہکوجصخشھجمےس ی‬
‫دحیلقنرکےاوروہاتھجمسوہہکہیوھجٹےہ ووہوخدوھجتاےہ)۔‬ ‫ےنفرام یتا‪( :‬ینعیویہ ی‬

‫َ َ َ َُ َ َم َ َ‬ ‫ََ َ ُ‬ ‫َ م َ‬ ‫َ م‬
‫ول اّلله صَّل اّلل علی هه َوسل َم‬
‫ه‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫لَع‬ ‫ب‬
‫ه‬ ‫با‬
‫ه‬ ‫ّ‬ ‫ير مهن اَ‬
‫ه‬ ‫با‬
‫ه‬ ‫ح‬ ‫‪ -2‬باب هِف اتل‬
‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپوھجٹتادنانھانتکتراگاہےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪2 :‬‬

‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ ُ ْ آ ٌ آ ْ ُ ْآآ‬

‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد‬
‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬‫و‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬‫و‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا غندر‪ ،‬عن شعب‬
‫ُ‬ ‫آ ه ُ آ آ آ ًّ آ آ ه ُ آ ْ ُ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ‬ ‫ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آع ْن ربْ ِّ ْ‬
‫ب‪ ،‬قال‪ :‬قال آر ُسول‬ ‫اش‪ ،‬أنه س ِمع ع ِليا ر ِِض اَّلل عنه َيط‬ ‫ِع ب ِن ِح آر ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ ُ آ آه آ ه ُ آ ْ آ ْ ْ آ آ‬
‫لَع‪ ،‬يآ ِلج ه‬
‫انل آ‬
‫ار "‪.‬‬ ‫لَع‪ ،‬ف ِإنه من يك ِذب ه ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬ل تك ِذبوا‬ ‫ِ‬
‫ریعبنبرحاشےس ی‬
‫روایےہاوہنںےنانسدیستایلعریضاہللہنعےسوہہبطخڑپھرےہےھت ےتہےھتفرام یاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن‪” :‬موھجٹ‬

‫تادنوھریمےاورپ۔وجوکیئریمےاورپوھجٹتادنےھ اوہمنہجںیماجےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)1:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪45‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪3 :‬‬

‫آه‬ ‫آ آآ‬ ‫ْ ُ آْ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا إ ْس آماعيل آي ْعِن ْاب آن ُعلآ هي آة‪ ،‬آع ْن آعبْد الْ آ‬
‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ب‪ ،‬ع ْن أن ِس ب ْ ِن آمال ِ ٍك‪ ،‬أنه‬
‫يز ب ِن صهي ٍ‬ ‫ِ ِ‬‫ز‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬
‫آ ْ آ آ ه آ آآ آ ً آ ْآآآهْ‬ ‫آ آ ه ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ آ ِّ آ ُ ْ آ ً آ ً آ ه آ ُ آ ه‬
‫لَع ك ِذبا‪ ،‬فليتبوأ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آس هل آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬من تعمد ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫قال‪ِ :‬إنه ِلآمنع ِِن أن أحدُكم ح ِديثا ك ِثريا‪ ،‬أن رسول ِ‬

‫ار "‪.‬‬ ‫آم ْق آع آد ُه ِم آن ه‬

‫انل‬
‫ِ‬
‫اسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬اوہنں ےن اہک‪ :‬ےھجم تہب دحںیثی ایبن رکےن ےس یہی تات رویتک ےہ وج روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرامیئ‪” :‬وجصخشھجمرپدصقاًوھجٹوبےلوہاانپاکھٹتامنہجںیمانبےئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)2:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪4 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ُع آبيْد الْ ُغ آَب ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آع آوانآ آة‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫ني‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال آر ُسول‬ ‫ص‬
‫ِ ٍ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ آ ه ُ آ آ ِّ ً آ ْ آ آ آ ه ْ آ ْ آ آ‬

‫ار "‪.‬‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬من كذب لَع متعمدا‪ ،‬فليتبوأ مقعده ِمن انل ِ‬ ‫ِ‬

‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشھجمرپدصقاًوھجٹوبےلوہاانپ ا‬

‫اکھٹتمنہجںیمانبےل۔“‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)3:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪5 :‬‬

‫آ ه آ آ آ ُّ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ ُ آْ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬

‫لَع بن ربِيعة‪ ،‬قال‪ :‬أتيت المس ِجد‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يد‬‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫وحدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آ آ‬ ‫ه آ ً آ آه آ ْ‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫آ ُْ آُ آ ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ُْ آُ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫لَع‪ ،‬لي آس كك ِذ ٍب‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ِ " :‬إن ك ِذبا‬ ‫اَّلل صىل‬
‫والم ِغرية أ ِمري الكوف ِة‪ ،‬قال‪ :‬فقال الم ِغرية ‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه ُ آ آ ِّ ً آ ْ آ آ آ ه ْ آ ْ آ آ‬
‫ار "‪.‬‬
‫لَع أح ٍد‪ ،‬فمن كذب لَع متعمدا‪ ،‬فليتبوأ مقعده ِمن انل ِ‬
‫یلعنبایبرہعیبوایبلےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہکہکںیمدجسمںیمآ یاتاوراندونں ا‬
‫دیستریغمہنبہبعشریضاہللہنعوکہفےکاحمکےھتاوہنںےناہک‪:‬ریغمہ‬

‫ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس انس‪ ،‬آپ فرامےت ےھت‪” :‬ریمے اورپ وھجٹ تادنانھ ااسی ںیہن ےہ ےسیج اور یسک رپ وھجٹ‬

‫تادنانھ (ویکہکناوریسکرپوھجٹتادنےنھےسوھجٹوبےنلواےلاکاصقننوہ ا یاتسجرپوھجٹتادناھاساکیھب یاتاوردونیتآدویمںاکیہس‪،‬نکیلروسلاہلل‬

‫یلصاہللہیلعوملسرپوھجٹتادنےنھےس یاتاعملرمگاہوہ ااورداینوکاصقننےچنہپ ا) رھپوجصخشھجمرپوھجٹتادنےھوہاانپ ا‬

‫اکھٹتمنہجںیمانبےل۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪46‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)4:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪6 :‬‬

‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫آ ُّ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آآآ ُآه ُ ْ ُ آْ‬ ‫الس ْعد ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا آ ُّ ْ ُ ْ‬
‫جر ه‬ ‫آ ه آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ِّ‬
‫سدي‪ ،‬عن ِلَع ب ِن ربِيعة األس ِدي‪،‬‬ ‫لَع ب ُن مس ِه ٍر‪ ،‬أخَبنا ُممد بن قي ٍس األ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لَع بن ح ٍ‬ ‫وحدُ ِِن ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ ْ ه آ ً آ آ ه آ ْ‬ ‫ُ ْ آ‬ ‫آعنال ْ ُمغ آ‬
‫لَع‪ ،‬لي آس كك ِذ ٍب آلَع أ آح ٍد‪.‬‬ ‫ري ِة بْ ِن شعبآة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ِب ِمث ِل ِه‪ ،‬ولم يذكر‪ِ :‬إن ك ِذبا‬ ‫ِ ِ‬
‫ن‬
‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہاناافلظےکالعوہ ”ھجمرپوھجٹوبانل مھاارایسکاعمصخشرپوھجٹوبےنلیکرطح‬

‫ںیہنےہ“۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)4:‬‬

‫ُ ِّ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َم َ‬

‫يث بهكل ما س همع‬
‫ه‬ ‫د‬‫ه‬ ‫اْل‬ ‫ن‬
‫ْه ه‬
‫ع‬ ‫‪ -3‬باب انل ه‬

‫تاب‪:‬ینسوہیئتات(ریغبقیقحتےک)ہہکدانیعنمےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪7 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫الر ْ آ‬
‫مح ِن ْب ُن آمه ِد ٍّي‪ ،‬قاَل‪:‬‬ ‫اَّلل ْب ُن ُم آعاذ الْ آعنْ آَب ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب ‪ .‬ح آ‬
‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫وحدثنا عبيد ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آح هد آث آنا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن ُخ آبيْ ْ آ ْ ه ْ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ب ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬عن حف ِص ب ِن َع ِص ٍم‪ ،‬عن أِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ِّ‬ ‫آ ْ ُ ِّ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ ْ‬ ‫ه‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسلم‪ " :‬كَف بِال آم ْر ِء ك ِذبًا‪ ،‬أن َيآدث بِكل آما آس ِم آع "‪.‬‬

‫صفح نب اعمص ریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہاوہنں ےن اہک ہکروسل یلصاہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اکیف ےہ آدیم ےک وھجتاوہےن ےئلیک ہی ہک وج ےنس اس وک‬

‫ایبنرکے“۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪8 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫الر ْ آ‬
‫مح ِن‪ ،‬ع ْن آحف ِص بْ ِن‬ ‫كر ْب ُن أِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن آح ْفص‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن ُخبآيْب بْن آعبْ ِد ه‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ آ‬
‫آَع ِص ٍم‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ذلِك‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪47‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیست م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسایبنرکےتںیہہکاوہنںےنیبنیلصاہللہیلعوملسےساسیکلثمایبنایک۔‬ ‫صفحنباعمص ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪9 :‬‬

‫آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ُ آ ْ ٌ آ ْ ُ آ ْ آ آ ه ْ ِّ آ ْ آ ُ ْ آ آ ه ْ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آْ‬

‫انله ِد ِّي‪ ،‬قال‪ :‬قال ع آم ُر ْب ُن‬ ‫وحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬أخَبنا هشيم‪ ،‬عن سليمان اْلي ِم‪ ،‬عن أ ِِب عثمان‬ ‫وحدثنا‬
‫ُ ِّ‬ ‫آ ْ ُ آ ِّ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫اَّلل آعنْ ُه‪ِ :‬بآ ْ‬
‫ِض ه ُ‬ ‫ْ‬
‫َيدث بِكل آما آس ِم آع‪.‬‬ ‫ب ال آم ْر ِء ِم آن الك ِذ ِب‪ ،‬أن‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫اَل آ هطاب آر ِ آ‬
‫ِ‬
‫اوبامثعندہنیےس ی‬
‫روایےہہکدیستارمعریضاہللہنعےناہک‪:‬اکیفےہآدیموکاانتوھجٹہکہہکڈاےلوجتاتےنس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪11 :‬‬

‫اعلآمْ‬
‫آ ٌ ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ ْآ ُ ْ ُ آ ْ ْ آ ْ ه ْ آ ْ ْ آ ْ آ آ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ آ‬
‫ب‪ ،‬قال‪ :‬قال ِِل مالِك‪:‬‬
‫اَّلل ب ِن عم ِرو ب ِن َس ٍح‪ ،‬قال‪ :‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫وحدُ ِِن أبو الطا ِه ِر أمحد بن عم ِرو ب ِن عب ِد ِ‬
‫ُ ِّ‬ ‫ُ ِّ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ً آ ً ُ ُ ِّ ُ‬ ‫ٌ ه آ‬ ‫آ‬ ‫آهُ آْ‬
‫اما أبآدا آوه آو َيآدث بِكل آما آس ِم آع‬‫أنه لي آس ي آ ْسل ُم آر ُجل آحدث بِكل ما س ِمع‪ ،‬وَل يكون ِإم‬

‫انب م‬
‫وہ ےس ی‬
‫روای ےہ ہک اامم ام ک رہمح اہلل ےنھجم ےساہک‪ :‬اجن ول اس تات وک ہک وج صخشہہک ڈاےل وج ےنسوہ چبںیہن اتکس (وھجٹےس) اور یھبکوہ‬

‫صخشاامم (وشیپا) ںیہنوہاتکسوجایبنرکے م ر‬

‫ہتاتسجوکوہےنس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪11 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫آح هد آث آنا آح هد آث آنا آو ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫ان‪ ،‬آع ْن أ ِِب ِإ ْس آحا ‪ ،‬آع ْن أ ِِب األ ْح آو ِص‪،‬‬‫مح ِن‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا سفي‬
‫ك ِّل آما آسمع‪.‬آ‬
‫ُ‬ ‫آ ْ ُ آ ِّ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قآ آال‪ِ :‬بآ ْ‬
‫آ ْ آْ ه‬
‫ِ‬ ‫ب ال آم ْر ِء ِم آن الك ِذ ِب‪ ،‬أن َيدث ِب‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫عن عب ِد ِ‬
‫دبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہکہکاکیفےہآدیموکاانتوھجٹہکوجےنسوہہہکدے۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪48‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪12 :‬‬

‫ُ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ ُ آ ه آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ه ْ آ ْ آ آ ْ ٍّ آ ُ ُ آ آ ُ ُ ه ُ ُ آ ً ُ ْ آ‬
‫اما يق آتدى ِب ِه‪ ،‬آح هَّت يم ِسك‬‫وحدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عبد الرمح ِن بن مه ِدي‪ ،‬يقول‪َ :‬ل يكون الرجل ِإم‬
‫آ ْ‬
‫ع ْن آبع ِض آما آس ِمع‬

‫روای ےہ (وج ی‬
‫دحی ےک ترے اامم ںیہ) اوہنں ےن اہک‪ :‬آدیم یھبک اامم ںیہن وہ اتکس (ینعی اس القئ ہک ولگ اس یک ریپوی‬ ‫دبعارلمح نب دہمی ےس ی‬
‫ٰ‬

‫رکںی) جتہکوہہنےہکضعبتا وںوکنجوکاسےنانسوہاسایخلےسہکش ی د‬

‫ایہیتاںیتطلغوہں وریماوھجٹتایوہ ا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪13 :‬‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ُ آ ُ ْ ُ آ ِّ ْ ُ آ ه آ ْ ُ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ ُ آ آ آ آ آ آ ِّ‬
‫اوية‪ ،‬فقال‪ :‬إِِن "‬
‫ني‪ ،‬قال‪ :‬سْل ِِن إِياس بن مع ِ‬ ‫لَع ب ِن مقدمٍ ‪ ،‬عن سفيان ب ِن حس ٍ‬‫وحدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا عمر بن ِ‬
‫آ ْ آ ْ آ آ ه ُ آ ً آ آ ِّ ْ آ ه آ ْ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ه آ ُ ُ‬ ‫ت بعلْم الْ ُق ْ‬ ‫أآ آر آ‬
‫اك قآ ْد آَك ْف آ‬
‫لَع آما أقول‬ ‫آن‪ ،‬فاقرأ لَع سورة وفَس‪ ،‬حَّت أنظر ِفيما ع ِلمت‪ ،‬قال‪ :‬ففعلت‪ ،‬فقال ِِل‪ :‬احفظ‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ِّ‬ ‫آْ‬ ‫آ هُ آهآ آآآآ آ آ ٌ ه آه‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آآ‬ ‫آ آ ه آ‬
‫لك‪ِ ،‬إياك آوالشناعة ِِف احل آ ِد ِ‬
‫يث‪ ،‬ف ِإنه قلما محلها أحد‪ِ ،‬إَل ذل ِِف نف ِس ِه‪ ،‬وكذب ِِف ح ِدي ِث ِه‬

‫ایفسننبنیسحےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ھجمےسا یتاسنباعموہیےناہک‪:‬ںیمداتھکیوہں متہبتنحمرکےتوہفرآنےکاحلصرکےنںیم (ینعیملعریسفتںیم) و‬

‫یاتوسرتڑپھریمےاسےنمرھپاساکبلطمایبنرکتاہکںیمدوھکیںاہمتراملع۔ایفسنےناہک‪:‬ںیمےنااسییہایک۔ا یتاسےناہک‪ ،‬یتادرھکوجںیماتہکوہں‬

‫ھجتےس۔چب وانشعےس ی‬
‫دحیںیم(انشعےکینعمابقجینعیایسیدحںیثیملقنرکہکولگںیہمتتراںیھجمساوروھجتااجںین) ویکںہکسجےن‬

‫انشعوکاایتخرایکوہوخدیھبذلیلوہااوردورسوںےنیھباسوکالٹھج یات (ینعیاساکاابتعراجتاراہ‪،‬ابیچستاتیھباسیکوھجیٹیھجمساجیتےہ)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪14 :‬‬

‫آ ْ ُ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْآآ ُ ُ‬ ‫آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ آ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ آ‬

‫اَّلل‬
‫اب‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫وحدُ ِِن أبو طا ِه ٍر‪ ،‬وحرملة بن َيَي‪ ،‬قاَل‪ :‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫ه آ آ ْ‬ ‫ً آ آُُُْ ُ ُ ُ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ُ آ ِّ آ‬ ‫ْ آ ْ ه ْ ُ ْآآ آ ه آ ْ آ ه‬
‫حد ٍث ق ْو ًما آح ِديثا‪َ ،‬ل تبلغه عقول ُه ْم‪ِ ،‬إَل َكن ِ آْلع ِض ِه ْم‬ ‫اَّلل ْب آن آم ْس ُعو ٍد‪ ،‬قال‪ :‬ما أنت بِم‬
‫اَّلل ب ِن عتبة‪ ،‬أن عبد ِ‬
‫ب ِن عب ِد ِ‬
‫ْآً‬
‫فِتنة‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪49‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےناہک‪:‬ج وولوگںےسایسیدحںیثیایبنرکےوجانیکلقعںیمہنآںیئ وضعبولوگںےئلیکاسںیمہنتفوہ اینعیوہ‬

‫رمگاہوہاجںیئےگا یےئل م ر‬
‫ہصخشےساسیکلقعےکوماقفتاترکینہاےئہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)5:‬‬

‫َ ُّ َ‬ ‫ُّ َ َ َ م َ‬ ‫ِّ َ َ َ‬ ‫َم َ‬

‫اط هِف َتَملهها‬
‫الحتهی ه‬
‫ه‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ء‬‫ا‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫الض‬ ‫ن‬
‫ه‬ ‫ع‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫اي‬‫و‬ ‫الر‬ ‫ن‬
‫ْه ه‬
‫ع‬ ‫‪ -4‬باب انل ه‬
‫روایرکےنیکاممتعناور ی‬
‫روایےنیلںیماایتحطترانت۔‬ ‫تاب‪:‬فیعضراوویںےس ی‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪15 :‬‬
‫آ آ آ ه آآ آ ُْ ه ْ ُ آ آ آ آ آ ه آ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫اَّلل بْن ُن آم ْ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫اَّلل بن ي ِزيد‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن س ِعيد بن أ ِِب‬ ‫ري وزهري بن حر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا عبد ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن عب ِد‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫ان ُم ْسلم بْن ي آ آسار‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫س‬
‫آ ْ آ ُْآ آ‬
‫م‬ ‫ث‬‫ع‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ئ‬
‫آ ُّ آ آ آ آ ه آ آ ُ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫أيوب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أبو ِ ٍ‬
‫ن‬ ‫ا‬‫ه‬
‫ْ‬ ‫ُ ه ُ آ ٌ ُ آ ِّ ُ آ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ْ آ آ آ ُ ُ ْ آ ه ُ ْ آ ه ُ‬ ‫آهُ آ آ آ آ ُ ُ‬
‫آخ ِر أم َِّت‪ ،‬أناس َيدُونكم ما لم تسمعوا أنتم‪ ،‬وَل آباؤكم‪ ،‬ف ِإياكم وإِياهم "‪.‬‬ ‫أنه قال‪ " :‬سيكون ِِف ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریمیاریخامںیماےسیولگدیپاوہںےگوج مےسدحںیثیایبن‬

‫رکںیےگنجوکہن مےنانس‪،‬ہناہمترےتاپداداےن وانےسےچبرانہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)6:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪16 :‬‬

‫آ ه آ آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ ُّ ُّ آ آ‬ ‫اَّلل بْن آح ْر آملآ آة بْ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ ْ آ ْ ه‬

‫يِ‪ ،‬قال‪ :‬آح هدثنآا ْاب ُن آو ْه ٍب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أبو َشي ٍح‪،‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ج‬
‫ِ‬ ‫اْل‬ ‫ان‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن حرملة بن َيَي ب ِن عب ِد‬
‫آهُ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ول‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫آهُ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آُ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬‫ب‬‫أ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ٍ‬ ‫س‬‫َبن ُم ْسل ُم ْب ُن ي آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫احيل بن ي ِزيد‪ ،‬يق‬ ‫أنه س ِمع َش ِ‬
‫اكمْ‬‫آ آْ آ ْ آ ُ آُْ ْ آآ آ ُ ُ ْ آ ه ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه ُ آ آ ه ُ آ آُْ آ ُ ْ آ آ‬ ‫الز آ‬
‫ون ِف آخر ه‬ ‫آ ُ ُ‬ ‫آآ ه‬
‫يث‪ ،‬بِما لم تسمعوا أنتم‪ ،‬وَل آباؤكم‪ ،‬ف ِإي‬ ‫ان‪ ،‬دجالون كذابون‪ ،‬يْتونكم ِمن األحا ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫"‬ ‫م‪:‬‬ ‫وسل‬
‫آ آْ آ ُ‬ ‫ُّ آ ُ‬ ‫ُ آ‬
‫آوإِيهاه ْم‪َ ،‬ل يُ ِضلونك ْم‪ ،‬آوَل يف ِتنُونك ْم "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اریخ زامےن ںیم داجل (ینعی وھجٹ وک چس انبےن واےل) اور‬

‫ذکاب (ینعیوھجٹوبےنلواےل) دیپاوہںےگ۔وہایسیدحںیثی موکانسںیئےگوج مےناوراہمترےتاپداداےنہنینسوہںیگ وےچبرانہانےس۔ااسیہن‬

‫وہہکوہ موکرمگاہرکدںیاورآتفںیمڈالدںی۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪50‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪17 :‬‬

‫آ ْ آ ْ آآآآ آ آ آ آ آُْ ه‬ ‫آ آ ُّ آ ه آ آ آ ٌ آ ه آ آ آ‬
‫األ ْع آم ُ ‪ ،‬آعن ال ْ ُم آس هيب بْن آ‬ ‫وح هدُآِن أآبُو آ‬
‫آ‬
‫اَّلل‪:‬‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫م‬‫َع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ع‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫ر‬
‫ِ ِ ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫يع‬‫ك‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ج‬ ‫ش‬‫األ‬ ‫يد‬
‫ِ ٍ‬‫ع‬‫س‬ ‫ِ‬
‫الر ُج ُل منْ ُهم‪ْ:‬‬
‫ه‬ ‫آآآآ ه ُ آ آآُ ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ُ آ ه ُ آ آ ْ ْ آ ْ آ آ ُ آ ِّ ُ ُ ْ ْ‬ ‫ه ه ْآ آ آآهُ‬
‫ِ‬ ‫يث ِمن الك ِذ ِب‪ ،‬فيتفرقون‪ ،‬فيقول‬ ‫ِإن الشيطان ِِلآتمثل ِِف صور ِة الرج ِل‪ ،‬فيْ ِِت القوم‪ ،‬فيحدثهم ِباحل ِد ِ‬
‫آ‬

‫آ ْ ُ ُ ُ آ ِّ ُ‬ ‫آ ْ ُ آ ُ ً آ ْ ُ آ ْ آ ُ آآ آْ‬
‫س ِمعت رجال‪ ،‬أع ِرف وجهه وَل أد ِرى ما اسمه َيدث‬

‫سدتا دبعاہللنب وعسمد ریضاہلل ہنع ےناہک‪:‬اطیشن یات رمد یک وصرتنبرک ولوگں ےک تاس آتا ےہرھپ ان‬ ‫اعرمنب دبعہ ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬اس ےناہکہک ی‬
‫ےس وھجیٹ ی‬
‫دحی ایبنرکتا ےہ۔ ج ولگ اس ہگج ےس خدا وہ اجےت ںیہ و ان ںیم ےس یات صخشاتہک ےہ‪ ،‬ںیم ےنانس یات صخش ےس سجیک وصرت ںیم‬

‫اچہپاتنوہںنکیلتامںیہناجاتنوہااسیایبنرکتااھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪18 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه ه‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬
‫آ ْ‬ ‫آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل بْ ِن عم ِرو ب ْ ِن‬ ‫ْآآآ آ ْ آ ٌ آ ْ ْ آ ُ‬
‫وحدُ ِِن ُممد بن رافِ ٍع‪ ،‬حدثنا عبد الرزا ِ ‪ ،‬أخَبنا معمر‪ ،‬عن اب ِن طاو ٍس‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ُ ً‬ ‫ْآ ْ آ آ آ آ ْ ُ آً آ ْ آ آ آ ُ آْ آ ُ ُ ُ آ ْ آُْ آ آ آْ آآ آآ‬ ‫آ آ ه‬ ‫ْآ‬
‫اس ق ْرآنا‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫لَع‬ ‫وشك أن َترج‪ ،‬فتقرأ‬ ‫اطني مسجونة‪ ،‬أوثقها سليمان ي ِ‬ ‫اص‪ ،‬قال‪ِ :‬إن ِِف اْلح ِر شي ِ‬
‫الع ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعونبااعلص ریضاہلل امہنعےس ی‬
‫روایےہہکاوہنںےناہک‪:‬در یاتںیم (ینعیدنمسرںیم) تہباطیشنںیہنج وکدیقایک ےہدیستاامیلسن‬

‫ہیلعاالسلمےن‪،‬فر ییےہہکوہںیلکناورولوگںوکفرآنانسںیئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪19 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ آ ُّ آ ً آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ٌ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ‬ ‫آ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ آ ه‬
‫َبنا ُسفيآان‪ ،‬ع ْن ِهشامِ ب ْ ِن‬ ‫َجيعا‪ ،‬ع ِن اب ِن عيينة‪ ،‬قال س ِعيد‪ :‬أخ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد ب ُن عبا ٍد آوس ِعيد ب ُن عم ٍرو األشع ِِث ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ ُ آ آ آ آ ْ آ ه‬ ‫آ ْ ُآ ْآ ْ آ آ ْ‬ ‫اء آه آذا إ آىل ابْن آع ه‬ ‫او ٍس‪ ،‬آق آال‪ :‬آج آ‬‫ج ْري‪ ،‬آع ْن آط ُ‬
‫ُ آ‬
‫يث‬ ‫اس‪ " :‬عد ِحل آ ِد ِ‬ ‫ب‪ ،‬فجعل َيدُه‪ ،‬فقال ُٰل اب ُن عب ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ري‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ِن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫اس‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ح ٍ‬
‫ُهُ آْ آ آ‬ ‫اد آ ُٰل‪ ،‬آف آق آال آ ُٰل‪ :‬آما أآ ْدرى‪ ،‬أآ آع آرفْ آ‬‫آ آ آآ آ آآ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه آ ُ آ آ آ آُ ُ ْ‬
‫ت آح ِد ِيِث َكه آوأنك ْرت‬ ‫ِ‬ ‫يث كذا وكذا‪ ،‬فع‬ ‫كذا آوكذا‪ ،‬فعاد ٰل‪ ،‬ثم حدُه‪ ،‬فقال ٰل‪ :‬عد ِحل آ ِد ِ‬
‫ه ْ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ه ُ ه ُ آ ِّ ُ‬ ‫ت آه آذا؟ آف آق آال آ ُٰل ْاب ُن آع ه‬ ‫ت آحديِث َُكه ُه آو آع آرفْ آ‬ ‫آ آ آ ْ آْ آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ ،‬إذ‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬‫ث آعن آر ُ‬
‫ِ‬ ‫د‬‫َن‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هذا‪ ،‬أم أنكر‬
‫هُ آ آ ْآ ْ آ آُْ‬ ‫الص ْع آ‬
‫اس ه‬ ‫انل ُ‬ ‫ك آذ ُب آعلآيْه‪ ،‬فآلآ هما آرك آ‬‫آْ آ ُ ْ ُ ْ‬
‫ب آواَّللول‪ ،‬ت آركنا احل آ ِديث عنه‬ ‫ب ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لم يكن ي‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪51‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااط َوسریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکریشبنببعک‪،‬دیستاانبابعسریضاہللامہنعےکتاسآےئاورانےسدحںیثیایبنرکےنےگل۔دیستاانبابعس‬

‫وہتایک مےنسدحںیثیریمیاچہپںیناورا ی‬ ‫ریضاہللامہنعےناےساہکہکالفں ی‬

‫دحیرھپایبنرک۔اوہنںےنرھپدوتارہایبنایکاوراہک‪:‬ےھجمولعممںیہن ا‬
‫دحی وک اچہپتا۔ دیستا انب ابعسریضاہلل امہنع ےن ان ےس اہکہک م روسل اہلل یلص اہللہیلع وملس ےس ی‬
‫دحی‬ ‫وک مراھجمس یات سدحوثیں وک مر اھجمس اور ا ی ی‬

‫لقنایک رکےتےھت ج آپ یلص اہللہیلعوملس رپ وھجٹںیہن تادناھ اجتا اھت رھپ ج ولگ تری اور ایھچراہ ےنلچ ےگل (ینعی س مسق یک دحںیثی حیحص اور طلغ‬

‫لقنرکےنےگل) و مےندحںیثیایبنرکتاوھچڑد یتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪21 :‬‬

‫ُه‬ ‫آ آ ه‬ ‫آ آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫اس‪ ،‬قال‪ِ :‬إن آما " كنا‬ ‫آ ْ آه‬
‫او ٍس‪ ،‬ع ِن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫َبنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آعن ابْن آط ُ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآْآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآه ْ آ ُْ ْ ُه آ ْ آآُ‬ ‫آ ْ آ ُ ْآ آ آ ْآ ُ‬
‫يث َُيْ آف ُظ آعن آر ُ‬
‫ول‪ ،‬فهيهات‬‫ب وذل ٍ‬‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ص‬ ‫ُك‬ ‫م‬ ‫ت‬‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ْ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫َنفظ احل ِديث‪ ،‬واحل ِد‬

‫دحی یتاد ایک رکےتےھتاور ی‬

‫دحی روسل اہلل یلص اہللہیلعوملس یک یتادرکین ہاےیہ نکیل ج م تری اور‬ ‫روای ےہہک م ی‬
‫دیستاانب ابعسریض اہللامہنع ےس ی‬

‫ایھچ م ر‬
‫ہرطحیکراہےنلچےگل واباابتعراجتاراہاوردوروہایگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪21 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ُّ آ ُ آ ْ آ ُ ْ ُ ُ آ ْ ه‬
‫ْ‬ ‫ٌ آ آْ‬ ‫ه آآ‬ ‫آْ‬ ‫اَّلل الْ آغيْ آال ِ ُّ‬
‫ِن‪ ،‬آحدثنا أبُو آَع ِم ٍر يع ِن ال آعق ِد هي‪ ،‬آحدثنا آر آباح‪ ،‬ع ْن قي ِس ب ْ ِن آسع ٍد‪،‬‬ ‫وحدُ ِِن أبو أيوب سليمان بن عبي ِد ِ‬
‫ه آ آ‬ ‫آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اء ب ُ آش ْ ٌ ْ آ آ ُّ آ ْ آ ه‬ ‫آع ْن َُمآا ِه ٍد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آج آ‬
‫اس‪ ،‬فجعل َيدث‪ ،‬ويقول‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ري العد ِوي ِإىل اب ِن عب ٍ‬
‫ج آع آل ْاب ُن آع هباس‪ ،‬آَل يآْ ْ آذ ُن حلآديثه آو آَل آينْ ُظ ُر إ آِلْه آ‪.‬ف آق آال‪ :‬يآا ْاب آن آع هباس‪ ،‬آماِل آَل أآ آر آ‬
‫اك‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬فآ آ‬ ‫آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫ً‬ ‫ْآ‬ ‫ً آ‬ ‫ه ُه‬ ‫ك آعن آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ ه‬ ‫ُ آ ِّ ُ آ‬ ‫آ‬
‫اس‪ِ " :‬إنا كنا آم هرة ِإذا آس ِمعنا آر ُجال‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم آوَل تسمع‪ ،‬فقال اب ُن عب ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت ْس آم ُع ِحل آ ِد ِيِث‪ ،‬أحدُ‬
‫ه ْ آ آ هُ آ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آآ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْآ آ آُْ آْ آ ُآ آآ ْ آ ْآ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ابتدرته أبصارنا‪ ،‬وأصغينا إِِل ِه بِآذانِنا‪ ،‬فلما ر ِكب انلاس الصعب واَّللول‪،‬‬ ‫يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آْ ُ‬ ‫ه‬ ‫آْ آْ ُ ْ‬
‫اس ِإَل آما نع ِرف‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫آ‬
‫ن‬ ‫م‬‫لم نْخ ِ‬
‫ذ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪52‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روایےہریشبنببعکدعویدیستاانبابعسریضاہللامہنعےکتاسآےئاور ی‬
‫دحیایبنرکےنےگلاورےنہکےگلہک روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس‬ ‫اجمدہےس ی‬

‫ےنویںفرام یات ےہ انب ابعس ریض اہللامہنع ےناکن ہن راھک ان یک رطف ہن داھکیان وک۔ ریشب وبےلاے انب ابعس! م وکایکوہا وج ریمی تات ںیہن نس۔ ںیم‬
‫ی‬
‫دحیایبنرکتاوہںروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساور مںیہننس۔دیستاانبابعسریضاہللامہنعےناہکہک یاتوہوقاھتج میسکصخشےسہینس‬

‫ہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنویںفرام یات وا یوقاسرطفد ےتھکاوراکناےنپاگلدےتی۔رھپج ولگتریاورایھچ راہےنلچ ےگل (ینعیطلغرواںیتی‬

‫رشوعوہںیئگ) و مولوگںےنساوھچڑد یاترگمسج ی‬
‫دحیوک ماچہپےتنںیہ (اور موکحیحصولعمموہیتےہ واسوکنسےتیلںیہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪22 :‬‬

‫آ ْ آُُ آ ْ آ ْ‬ ‫الض ِّ ُّ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ه‬ ‫ه‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُُ‬

‫ب‬‫كتُ آ‬ ‫اس أسْٰل‪ ،‬أن ي‬ ‫ِ‪ ،‬حدثنا نافِع ب ُن عم آر‪ ،‬ع ِن اب ِن أ ِِب مليكة‪ ،‬قال‪ :‬كتبت ِإىل اب ِن عب ٍ‬ ‫اود ْب ُن عم ٍرو‬ ‫حدثنا د‬
‫كتُبُ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ ٍّ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ً آ ُ ْ آ ِّ آ آ آ آ آ ٌ آ ٌ آ آ آ ْ آ ُ آ ُ ُ ُ آ ْ آ ً آ ُ ْ‬
‫لَع‪ ،‬فجعل ي‬ ‫اصح‪ ،‬أنا أختار ٰل األمور اخ ِتيارا‪ ،‬وأخ َِف عنه‪ ،‬قال‪ :‬فدَع بِقضا ِء ِ‬ ‫ِِل ِكتابا وَي ِْف عن‪ ،‬فقال‪ " :‬ول ن ِ‬
‫ه ْ ُ آ آ ُ ُ آ ه آ آ آ آ آ آ ٌّ ه آ ْ ُ آ آ ه‬ ‫اء آو آي ُ‬ ‫منْ ُه أآ ْشيآ‬
‫لَع‪ِ ،‬إَل أن يآكون ْل‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫َض‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫م‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ء‬‫الَّش‬ ‫ه‬
‫ِِ‬ ‫ب‬ ‫ُّ‬
‫ر‬ ‫م‬ ‫آ‬ ‫ِ‬
‫انبایبملکی یہےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےندیستاانبابعسریضاہللامہنعوکاھکلہکریمےےئل یاتاتکبھکلدواوراپھچول (انتا وںوکنجںیمالکمےہتاہکڑگھجاہن‬

‫وہ) دیستاانبابعسریضاہللامہنعےناہک‪:‬ڑلاک (ایھچ) تحیصنرکتاےہ (ینعیانبایبملکی یہوکاہک) ںیماسےکےئلونچں اتا وںوکاوراپھچولں اوجاپھچےن‬

‫دیستیلعریضاہللہنعےکولصیفںوکوگنما یتا۔انںیمےسھچکتاںیتےنھکلےگلاورضعبولصیفںوکدھکیرک ےتہےھتہکمسقاہللیک‬

‫یکتاںیتںیہ۔‪؎۱۱‬رھپاوہنںےن ا‬

‫دیستایلعریضاہللہنعےنااسیہلصیفںیہنایک۔ارگایکوہ ووہکٹھبےئگ (ینعیانےسیطلغوہیئ)۔‪؎۲‬‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪23 :‬‬

‫ِت ْاب ُن آع هباس بك آ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫جْ آ ْ آ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ٌ ه ُ آ ه آآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ آ ْ آ ْ ُ آ‬

‫اب‪ِ ،‬في ِه‬‫ت‬ ‫آ‬ ‫ري‪ ،‬عن طاو ٍس‪ ،‬قال‪ " :‬أ ِ‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا عمرو انلاقِد‪ ،‬حدثنا سفيان بن عيينة‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن ح ٍ‬
‫ُ ْآآ‬ ‫آ آ ُ آ ٍّ آ آ ه ُ آ ْ ُ آ آ ُ ه آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ‬
‫ار ُسف آيان ْب ُن عيآينة ِب ِذ آرا ِع ِه‬ ‫لَع ر ِِض اَّلل عنه‪ُ ،‬ماه ِإَل قدر‪ ،‬وأش‬
‫قضاء ِ‬
‫سدتایلعریضاہللہنعےکولصیفںیکاتکبآیئ۔اوہنںےنسوکاٹمد یاترگم یاتاہھتےک‬
‫سدتاانبابعسریضاہللامہنعےکتاس ی‬ ‫اطؤسےس ی‬
‫روایےہہک ی‬
‫تراتررےنہد یات (وجہلصیفحیحصاھتاسےیلہکانوکولعمموہاہک ی‬
‫روایانولصیفںیککیھٹںیہن)۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪53‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪24 :‬‬

‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن أآِب إ ْس آ‬

‫حا ‪ ،‬قآ آال‪ :‬لآماه‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ ُ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ‬
‫آد آم‪ ،‬آح هد آثنآا ْاب ُن إ ْدر آ‬
‫يس‪ ،‬آع ِن‬ ‫لَع احللو ِاِن‪ ،‬حدثنا َيَي بن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا حسن بن ِ‬
‫ْ آْ‬ ‫آ آ آآُ ُ هُ آ‬ ‫اَّلل آعنْ ُه‪ ،‬آق آال آر ُج ٌل م ْن أآ ْص آ‬
‫ِض ه ُ‬ ‫اء‪ ،‬آب ْع آد آ ٍّ‬
‫آ ْ آُ ْ آ آ‬
‫األ ْش آي آ‬
‫اَّلل‪ ،‬أ هي ِعل ٍم أف آس ُدوا؟‬ ‫حاب ٍّ‬
‫لَع‪ :‬قاتلهم‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫لَع آر ِ آ‬
‫ِ‬ ‫أحدُوا تِلك‬

‫دیستیلعریضاہللہنعےک‬
‫دیستیلعریضاہللہنعےکدعباکنال (ینعیوھجیٹوھجیٹرواںیتیانےسشاعئںیک) و ا‬
‫اوبااحسقےناہک‪:‬جولوگںےنانتا وںوک ا‬
‫یاترقیفوبےل‪:‬اہللانوکابتہرکے یاتانرپتنعلرکےلع املعوکڑڑا(ینعیولوگںوکرمگاایکاور ی‬
‫دحیےکملعاکایتستاسایک)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪25 :‬‬
‫آ آ آ ْ ُ ُْ آآ آ ُ ُ آْ آ ُ ْ آ ْ ُ ُ آآ‬
‫لَع آ ٍّ‬
‫لَع آر ِِضآ‬ ‫ه‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُّ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫اش‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت الم ِغرية‪ ،‬يقول‪ :‬لم يكن يصد‬ ‫لَع بن خَّشمٍ ‪ ،‬أخَبنا أبو بك ٍر يع ِن ابن عي ٍ‬ ‫حدثنا ِ‬
‫آْ ه‬
‫اَّلل بْ ِن آم ْس ُعو ٍد‪.‬‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫اب‬ ‫احلآديث آعنْ ُه‪ ،‬إ هَل م ْن أآ ْص آ‬
‫ح‬
‫ْ‬ ‫هُ آ ُْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اَّلل عنه‪ِِ ،‬ف ِ ِ‬
‫روایرکےتےھتانیک ی‬
‫روایہن‬ ‫دیستیلعریضاہللہنعےسوجولگ ی‬ ‫اوبرکبنبایعشےس ی‬
‫روایےہہکںیمےندیستاریغمہریضاہللہنعےسانسوہ ےتہےھت‪ :‬ا‬

‫امیناجیتجتدیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےکاسیھتاسیکدصتقیہنرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪54‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ال َقا َو َأ َن َج مر َح ُّ‬
‫الر َواة ه ب َما ُهوَ‬ ‫َ َ م َ َ َ ِّ َ َ َ ِّ َ َ َ َ َ ُ ُ َ َ م ِّ‬
‫ين وأن الرواية ال ْكون إهال عن‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫اإلسناد مهن ادل ه‬ ‫‪ -5‬باب هِف أن ه‬
‫م م َ م ُ َ َ َ َ م م َ ِّ َ م َ َ م ُ َ َ َ‬ ‫ََ َ ُ َ م َ‬ ‫فهیه مم َجائ هز بَ مل َ‬
‫الَّشيع هة المّرم هة‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫اذل‬ ‫هن‬
‫م‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ة‬‫ه‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫یب‬ ‫غ‬
‫ه‬ ‫اَ‬ ‫هن‬
‫م‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫َ‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫ب‬‫ج‬‫ه‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ه‬
‫رکترضوریےہ‪،‬اوروہدنیںیمدالخےہ‪،‬اور ی‬
‫روایرصفربتعمراوویںےسوہیگ‪،‬اورراوویںرپدیقنترکتااجتر‬ ‫تاب‪ :‬ی‬
‫دحییکدنسایبن ا‬
‫ےہہکلبواجےہ‪،‬ہیتبیغرحمہمںیہنےہ‪،‬ہکلبوہرشتعیرکمہماکدافعےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪26 :‬‬

‫آ آ ه آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُآه آ آ ه آآ ُ آ ٌْ آ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ه ُ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ُّ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آ آ ُ ْ ُ ه‬

‫يع‪ ،‬حدثنا محاد بن زي ٍد‪ ،‬عن أيوب و ِهشامٍ ‪ ،‬عن ُمم ٍد‪ ،‬وحدثنا فضيل‪ ،‬عن ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬وحدثنا‬ ‫حدثنا حسن بن الربِ ِ‬
‫آْ ُ ُ آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آ آ ْ ْآ ٌ آ ُْ‬ ‫آ ْ ُآه ْ‬ ‫آ ْآُ ْ ُ ُ آ ْ آ ْ آ‬
‫ين‪ ،‬فانظ ُروا ع هم ْن تْخذون ِدينك ْم‬ ‫ريين‪ ،‬قال‪ِ :‬إن هذا ال ِعلم ِد‬
‫ني‪ ،‬عن ِهشامٍ ‪ ،‬عن ُمم ِد ب ِن ِس ِ‬‫َمَل بن حس ٍ‬
‫دمحمنبریسنی (وجوہشمرتایعبںیہ) ےناہکہکہیملعدنیےہ ودوھکیسکصخشےس مدنیاحلصرکےتوہ (ینعی م ر‬
‫ہصخشاکاسںیماابتعرہنرکو‪،‬وجاچساور‬

‫ددنیاراورربتعموہا یےسملعدنیاحلصرکتارضوریےہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪27 :‬‬

‫آ آ آ آْ آ ُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ آآ ه آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ آ ُآ‬
‫ريين‪ ،‬قال‪ :‬لم يكونوا‬ ‫اعيل بن زك ِرياء‪ ،‬عن َع ِص ٍم األحول‪ ،‬ع ِن اب ِن ِس ِ‬ ‫اح‪ ،‬حدثنا إِسم ِ‬ ‫حدثنا أبو جعف ٍر ُممد بن الصب ِ‬
‫ْآ آ‬ ‫ُ‬ ‫ُّ ه آ ْ آ ُ‬ ‫آ ُ آ ْآ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْآُ آ ُ‬ ‫آ ْ آُ آ‬
‫ون آعن اإل ْسنآاد‪ ،‬فآلآ هما آو آق آ‬
‫السن ِة‪ ،‬فيُؤخذ آح ِديث ُه ْم‪ ،‬آو ُينظ ُر ِإىل‬ ‫ت ال ِفتنة‪ ،‬قالوا‪ :‬آس ُّموا آنلا ِر آجالك ْم‪ ،‬ف ُينظ ُر ِإىل أه ِل‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫يسْل‬
‫ُ‬ ‫آْ ْ آ آآ ْ آ ُ‬
‫اْلد ِع‪ ،‬فال يُؤخذ آح ِديث ُه ْم‬ ‫أه ِل ِ‬
‫رکت و اسےس دنسہنوپےتھچ۔رھپجہنتفالیھپ (ینعیرمگایہرشوعوہیئاوردبںیتعرواضفاوروخارج‬ ‫انبریسنیےناہک‪:‬ےلہپزامےنںیم وکیئ ی‬
‫دحیایبن ا‬
‫اور رمہیج اور دقرہی یک شاعئ وہںیئ) و ولوگں ےن اہک‪ :‬اینپ اینپ دنس ایبن رکو۔ رھپ داھکی اجےئ ا ارگ ی‬
‫روای رکےن واےل الہ س ںیہ و وبقل یک اجےئ یگ‬
‫روایانیکاوروجدبیتعںیہ وہنوبقلرکںیےگ ی‬
‫روایانیک۔‬ ‫ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪55‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪28 :‬‬

‫آ آ ُ آ ْ ُ ُ ُ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُّ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ ُ آ‬
‫وَس‪ ،‬آق آال‪ :‬لآق ُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ ْ آ آ آ‬
‫يت‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ان‬‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫اِع‬
‫ِ‬ ‫ز‬‫و‬‫األ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫و‬ ‫ه‬‫و‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫حدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم احلنظ ِِل‪ ،‬أخَبن ِ‬
‫ا‬
‫آ ُ ْ آُْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫آ ًُ آُ ْ ُ آ هآ ُآ ٌ آْ آ آْ آ آ آ‬
‫احبُك آم ِل ًّيا‪ ،‬فخذ عنه‬
‫اوسا‪ ،‬فقلت‪ :‬حدُ ِِن فالن‪ ،‬كيت آوكيت‪ ،‬قال‪ِ " :‬إن َكن ص ِ‬‫ط‬
‫امیلسن نب وم یٰ ےن اہک «‪ :‬یم» ں اط َوس ےس الم اور ںیم ےن اہک‪ :‬الفں صخش ےن ھجم ےس ی‬
‫دحی ایبن یک ایسی اور ویسی۔ اوہنں ےن اہک‪ :‬ارگ وہ ربتعم‬

‫روایرک ی‬
‫دحیوک۔‬ ‫ےہ (ینعیاسیکد یتایاوراامیرپرھبوہسوہاتکسےہےسیجامدلاروخشاعمہلمیکتاتاکاابتعروہتاےہ) واسےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪29 :‬‬

‫يد ْب ُن آعبْد الْ آعزيز‪ ،‬آعنْ‬

‫ِ‪ ،‬آح هد آث آنا آسع ُ‬
‫ه‬ ‫ْ آ ُ آ ه ِّ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ ه ْ آ ه ُّ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ار ِِم‪ ،‬أخَبنا مروان يع ِن ابن ُمم ٍد المش ِ‬ ‫اَّلل بن عب ِد الرمح ِن ال ِ‬
‫وحدثنا عبد ِ‬
‫آ ُ ْ آُْ‬ ‫آ‬
‫احبُك آم ِل ًّيا‪ ،‬فخذ عنه‬ ‫آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫ه ُآ ً آ هآ‬ ‫وَس‪ ،‬قآ آال‪ :‬قُلْ ُ‬
‫ت ِل آط ُ‬ ‫ُ آْآ آ ْ ُ آ‬
‫او ٍس‪ِ :‬إن فالنا حدُ ِِن بِكذا آوكذا‪ ،‬قال‪ِ :‬إن َكن ص ِ‬ ‫سليمان ب ِن م‬

‫دحیایبنیکایسیاورویسی۔اوہنںےنفرام یاتارگریتااسیھتربتعمےہ واسےس ی‬

‫روای‬ ‫ یےناہک‪:‬ںیماط َوسےساہک‪:‬الفںصخشےنھجمےس ی‬
‫امیلسننبوم ٰ‬
‫رک ی‬
‫دحیوک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪31 :‬‬

‫الزنآاد‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬آق آال‪ " :‬أآ ْد آر ْك ُ‬

‫ت بال ْ آمدينآة مائآ ًة‪َُ ،‬كُّ ُهمْ‬ ‫ِّ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ْ‬
‫لَع اَلهض ِم‪ ،‬حدثنا األصم ِِع‪ ،‬ع ِن اب ِن أ ِِب‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا نرص بن ِ‬
‫آْ‬ ‫ْ ُ ُآ ُ آْ‬ ‫ْ آ ُ آْ‬ ‫ْ ٌ‬
‫آمْ ُمون‪ ،‬آما يُؤخذ عن ُه ُم احل آ ِديث‪ ،‬يقال‪ :‬لي آس ِم ْن أه ِل ِه‬

‫دحیےک) ےناہک‪:‬ںیمدمہنیںیموسااخشصوک ات یتا‪،‬سےکساےھچےھترگمانےس ی‬

‫دحییک‬ ‫اوبازلتاد (نجاکتامدبعاہللنبذوکانےہاوروہااممےھت ی‬

‫ی‬
‫روایںیہنیکاجیت‪،‬ولگ ےتہےھتوہاسالقئںیہنںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪56‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪31 :‬‬
‫ُ ْآآ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ ه ْ آ ُّ آ ه ْ ُ آ ُ آ آ آ ْ ُ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آ ِّ ُّ ه آ آ ْ ُ‬
‫ت ُسفيآان ْب آن عيآينة‪،‬‬ ‫ِّك‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان‪.‬ح وحدُ ِِن أبو بك ِر بن خال ٍد اْلا ِه ِِل واللفظ ٰل‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫حدثنا ُممد بن أ ِِب عمر الم‬
‫آ ُ‬ ‫ه ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ ْ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ُ ُ آ ُ آ ِّ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ ،‬إَل اثلِّقات‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬
‫ث آعن آر ُ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫عن ِمسع ٍر‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت سعد بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬يقول‪َ :‬ل َيد‬

‫دحیوبقلیکاجیتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسرگمہقثولوگںیک (نجیک ی‬
‫روایرپرھبواسوہاتکسےہ)۔‬ ‫دعسنباترامیہےناہک‪:‬ںیہن ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪32 :‬‬
‫ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ ُ ْآ آ آ ُ ُ آ ْ ُ آ ْ آ ه ْ آ ُْآ آ آ ُ ُ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آعبْ ِد ه ْ ُ ْ آ‬
‫آ‬
‫ار ِك‪ ،‬يقول‪:‬‬‫اَّلل بن المب‬
‫اَّلل ب ِن قهزاذ آ ِمن أه ِل مرو‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عبدان بن عثمان‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت عبد ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْآآ آ آ آ ْ ُ آْآ‬ ‫ْ آ ُ آآ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه آ ه آ ْآه ُ ْ ُ آ‬ ‫آآْآ‬ ‫ْ آ ُ آ ِّ‬
‫اَّلل‪ :‬حدُ ِِن العباس بن أ ِِب ِرزمة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عبد‬
‫اإلسناد‪ ،‬لقال‪ :‬من شاء ما شاء وقال ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ين‪ ،‬ولوَل ِ‬
‫اإلسناد ِمن ال ِ‬
‫ِ‬

‫ت ِل آعبْ ِد‬‫اِن‪ ،‬قآ آال‪ :‬قُلْ ُ‬

‫الطالآ آق ِ ه‬ ‫آ‬
‫يَس ه‬ ‫يم ْب آن ِع‬ ‫ت أآبآا إ ْس آ‬
‫حا إبْ آراه آ‬ ‫ني ال ْ آق ْومِ الْ آق آوائ ُم آي ْعِن اإل ْسنآاد وقآال ُُمآ هم ٌد‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫ول‪ :‬بآيْنآنآا آو آب ْ آ‬ ‫ه آُ ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬يق‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ه آ ْ ِّ آ ْ آ ْ ِّ آ ْ ُ آ ِّ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ‬ ‫ْ ُ ه‬ ‫ارك‪ :‬يآا أآبآا آعبْد ه ْ آ‬ ‫اَّلل بْن ال ْ ُمبآ آ‬
‫ه‬
‫وم ل ُه آما آم آع‬ ‫ِل ِألبويك مع صالتِك‪ ،‬وتص‬ ‫اَّلي جاء‪ِ ،‬إن ِمن ال َِب‪ ،‬بعد ال َِب‪ ،‬أن تص آ‬ ‫الرمح ِن‪ ،‬احل آ ِديث ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آآ آ آٌ آ ه ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه ْ آ آ آ آ ُ ْ ُ آُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آآ آ آُْ ه آ آ‬
‫اش‪ ،‬فقال‪ُِ :‬قة‪ ،‬عمن؟ قال‪:‬‬
‫اب ب ِن ِخر ٍ‬
‫يث ِشه ِ‬
‫اَّلل‪ :‬يا أبا إِسحا ‪ ،‬عمن هذا؟ قال‪ :‬قلت ٰل‪ :‬هذا ِمن ح ِد ِ‬
‫صو ِمك‪ ،‬قال‪ :‬فقال عبد ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ :‬يآا أآبآا إ ْس آ‬
‫حا ‪ ،‬إ هن آب ْ آ‬
‫ني‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ آ آ آٌ آ ه ْ آ آ ُْ ُ آ آ آُ ُ ه‬
‫ول‬‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ت‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ق‬ ‫ُ‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬ ‫ين‬ ‫د‬ ‫ن‬
‫ْ‬
‫احل آ هجاج بْ‬ ‫قُلْ ُ‬
‫ت‪ :‬آع ِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ آ ْ آ ٌ آ آ‬
‫الصدق ِة اختِالف آوقال‬
‫آْ‬
‫ك ْن لي آس ِِف‬
‫آآ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم آم آف آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ُ ْ آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ني ه‬ ‫ْ‬
‫احل آ هجاج بْن دينآار‪ ،‬آوبآ ْ آ‬
‫اوز‪ ،‬تنق ِطع ِفيها أعنا الم ِط ِّي‪ ،‬ول ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ هُ‬ ‫آ ُ آ آ آ ْ ْ آ‬ ‫آ ُ ُ آ ْ ُ آ ْ آ ه ْ آ ُْ آ آ آ ُ ُ آآ‬ ‫ُآه ٌ آ ْ ُ آ ه ْ آ آ‬
‫ت‪ ،‬ف ِإنه‬
‫اس دعوا ح ِديث عم ِرو ب ِن ُابِ ٍ‬ ‫وس ه‬
‫انل ِ‬ ‫ار ِك‪ ،‬يقول‪ :‬لَع ُر ُء ِ‬‫اَّلل بن المب‬
‫يق‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت عبد ِ‬
‫لَع بن ش ِق ٍ‬‫ُممد س ِمعت ِ‬
‫آ آ آ ُ ُّ ه آ آ‬
‫السلف‬ ‫َكن يسب‬

‫دبعاہلل نب ابمرک ےتہ ےھت‪ :‬اانسد‪ ،‬دنی ںیم دالخ ےہ اور ارگ اانسد ہن وہیت و م ر‬
‫ہ صخش وج ہااتہ ہہک ڈااتل (اور اینپ تات الچ داتی)۔ دبعاہلل نب ابمرک ےن اہک‪:‬‬
‫مہارےاورولوگںےکدرایمنتاےئںیہینعیاانسد (ےسیجاجونرریغبتاؤںےک مھںیہناتکسوےسییہ ی‬
‫دحیریغباانسدےکمجںیہنیتک)۔اوبااحسقےن (نجاک‬
‫ع‬
‫دحییسیکےہوج ی‬
‫رواییکیئگےہروسلاہلل یلصاہللہیلع‬ ‫اوبدبعارلمح!ہی ی‬
‫ٰ‬ ‫تاماترامیہنب ٹیس ٰاطاقتینےہ) اہک‪:‬ںیمےندبعاہللنبابمرکےساہک‪:‬اے‬

‫وملسےس”یکینےک دعبدورسییکین ہیےہہک وامنزڑپےھ اےنپامںتاپ ےئلیکاینپامنزےکدعباورروزہرےھک انےکےیلاےنپروزےےکاسھت۔“ اوہنں‬

‫روایرکتا ےہ؟ ںیم ےناہک‪ :‬اہشبنب خراش۔اوہنں ےن اہک‪:‬وہ و ہقث ےہ۔رھپ اوہنں ےناہک‪ :‬وہسک ےس ی‬
‫روای‬ ‫دحی وکن ی‬
‫ےناہک‪:‬اے اوبااحسق! ہی ی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪57‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رکتےہ؟ںیمےناہک‪:‬وہاتہک ےہہکروسلاہلل‬ ‫رکتاےہ؟ںیمےناہک‪:‬اجحجنبدانیرےس۔اوہنںےناہکوہیھبہقثےہ۔رھپاوہنںےناہک‪:‬وہسکےس ی‬

‫روای ا‬

‫یلصاہللہیلعوملسےنااسیفرام یتا۔دبعاہللےناہک‪:‬اےاوبااحسق!ایھب واجحجےسےلرکروسلاہللیلصاہللہیلعوملستاےنتترےترےلگنجتایقںیہہکان‬

‫ےکےطرکےنےکےئلاووٹنںیکرگدںینکھتاجںیئاہتبلدصہقدےنیںیمیسکاکوکیئاالتخفںیہن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َََ َ َم َ ََم‬ ‫َ‬ ‫ُ َ م‬ ‫َ م ََ‬ ‫م َ م‬

‫ار وقو هل األئ هم هة هِف ذل هك‬
‫يث ونقل هة األخب ه‬
‫ب رواة ه اْل هد ه‬
‫‪6‬ق‪ -‬باب اَّش هف عن معاي ه ه‬
‫تاب‪ :‬ی‬
‫دحیےکراوویںاک بیایبنرکتادرسےہاوروہتبیغںیمدالخںیہن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪33 :‬‬
‫آ‬ ‫َّض آهاش ُم ْب ُن الْ آقاسم‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آعقيل آصاح ُ‬
‫ب ُب آه هية‪،‬‬
‫ه ْ آ آ آ ه آ آُ ه ْ‬
‫انل‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫َّض‬ ‫انل‬ ‫ِب‬
‫آ ه آ آُ آ ْ ْ ُ ه ْ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّض ب ِن أ ِ‬
‫وحدُ ِِن أبو بك ِر بن انل ِ‬
‫هُ آ ٌ آ ْ آ‬ ‫آ ُآ‬ ‫آآ آ آْآ ْآ‬ ‫ت آجال ًسا عنْ آد الْ آقاسم بْن ُعبآيْد ه آ ْ آ ْ آ‬ ‫قآ آال‪ُ :‬كنْ ُ‬
‫يح آلَع ِمث ِلك‬ ‫اس ِم‪ :‬يآا أبآا ُم هم ٍد‪ِ ،‬إنه ق ِب‬ ‫يد‪ ،‬فقال َيَي لِلق ِ‬ ‫اَّلل آوَيَي ب ِن س ِع ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وج آد ِعنْ آد آك ِمنْ ُه ِعلْ ٌم‪ ،‬آو آَل فآ آر ٌج أآ ْو ِعلْ ٌم‪ ،‬آو آَل آَمْ آر ٌج‪ ،‬آف آق آال آ ُٰل الْ آقاسم‪ُ:‬‬‫الين‪ ،‬فآ آال يُ آ‬ ‫ش ٍء م ْن أآ ْمر آه آذا ِّ‬
‫ْ‬ ‫آ ٌ آ ْ ُ ْ آآ آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ِظيم‪ ،‬أن تسْل عن‬
‫آ آ ه آ آ آ آ آه آ ْ ُ آ آْ ُ ً ْ ُ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ُ ُ آُ ْآ ُ آ ْ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ه‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫اسم‪ :‬أقبح ِمن ذاك ِعند من عقل‪ ،‬ع ِن ِ‬ ‫وعم ذاك؟ قال‪ِ :‬ألنك ابن ِإماِم هدى ابن أ ِِب بك ٍر وعمر قال‪ :‬يقول ٰل الق ِ‬
‫آ ْ آُ آ آْ ْ آْ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آُ‬
‫ري ُِق ٍة‪ ،‬قال‪ :‬فسكت فما أجابه‬ ‫ري ِعل ٍم أو آخذ‪ ،‬عن غ ِ‬ ‫أن أقول بِغ ِ‬
‫ن‬
‫روای رکتا رمعو نب تای ےس ویکں ہک وہ ترا اتہک اھت اےلگ ترروگں وک۔ اوبلیقع ( ی یجہ ٰنب وتملک‬ ‫دبعاہلل نب ابمرک ولوگں ےک اسےنم ےتہ ےھت وھچڑ دو ی‬

‫روای رکیت ےہ‪ ،‬اوبلیقع اس ےک ومیلٰ ےھت) ہک‬ ‫روای ےہ وج اصج اھت نہی یہ اک (نہی یہ یات وعرت اک تام ےہ وج دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ی‬ ‫رضتر) ےس ی‬
‫ی‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ںیم اقمسنب دیبعاہلل نب دبعاہللنب رمع ےک تاس اھٹیب اھت واہں ی یجہ ٰنب دیعس یھبےھت‪ ،‬و ی یجہ ٰےن اقمس ےس اہک‪:‬اے اوب دمحم! اہمترے ےسیج آدیم ےئلیک ہی تات‬
‫ن‬
‫تہبتریےہہک مےسدنیاکوکیئہلئسموپاھچاجےئرھپ موکاساکملعہنوہ‪،‬ہناساکوجاب‪،‬اقمسےناہک‪:‬سکو ہےس؟ ی یجہ ٰےناہک‪:‬اسو ہےسہک مےٹیبوہ‬

‫دیست‬
‫دوترےترےرامنہاامومںےکینعیدیستااوبرکبدصقیریضاہللہنعاوردیستارمعریضاہللہنعےک (اقمسدیستااوبرکبدصقیریضاہللہنعےکوناےساور ا‬

‫رمعریضاہللہنعےکوپےتےھتویکہکناقمسیکامںامدیبعاہللںیہوجےٹیبںیہاقمسنبدمحمنباوبرکبدصقیریضاہللہنعےک) اقمسےناہک‪:‬اسےسیھبز یتادہ‬

‫انعیفرامیئےہہکںیموہکں یاتتاتاور اساکےھجمملعہنوہ یاتںیماسصخشےس ی‬
‫روایرکوں‬ ‫ردتسجوکاہللےنلقع ی‬ ‫ہیتاتتریےہاسصخشےکت ی‬
‫ن‬
‫وجربتعمہنوہ۔ہینسرک ی یجہ ٰجوہرےہاورھچکوجابہند یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪58‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪34 :‬‬

‫آ آه‬ ‫َبون‪ ،‬آع ْن أآِب آعقيل آ‬ ‫ول‪ :‬أآ ْخ آ ُ‬

‫ْ ُ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ُّ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ُ ُ‬ ‫آ هآ‬
‫ب ُب آه هية‪ ،‬أن‬ ‫اح‬
‫ِ ِ‬ ‫ص‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ي‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ان‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ال‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ك‬ ‫احل‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫َّش‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِن‬‫وحدُ ِ‬
‫آ ه ِّ آ ُ ْ آ ْ ُ آ‬
‫اَّلل ِإِن ألع ِظ ُم أن يآكون‬ ‫ٌْ آآ آ آ آْآ ْ آ‬ ‫وه آع ْن آ ْ آ ْ آ ُ ْ ْ آ ُ‬ ‫اَّلل بْن ُع آم آر‪ ،‬آسْآل ُ ُ‬
‫آْآ ً آْ ه‬
‫يد‪ :‬و ِ‬ ‫شءٍ‪ ،‬لم يكن ِعنده ِفي ِه ِعلم‪ ،‬فقال ُٰل َيَي ب ُن س ِع ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أبناء ِلعب ِد‬
‫ٌْ آآ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ آ آآْ آ ْ ُ آ آ ُْ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ُ ْ آُ آ ْ آ ْ آْ آ ْ آ‬
‫اَّلل‬
‫اِم الهدى يع ِِن عمر وابن عمر‪ ،‬تسْل عن أم ٍر ليس ِعندك ِفي ِه ِعلم‪ ،‬فقال‪ :‬أعظم ِمن ذلِك‪ ،‬و ِ‬ ‫ِمثلك وأنت ابن إِم ِ‬
‫آْ‬
‫يل َي آَي ْب ُن‬ ‫ق‬ ‫َب‪ ،‬آع ْن آغ ْري ُ آقة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو آشه آد ُه آما أآبُو آ‬
‫ع‬ ‫ول ب آغ ْري ِعلْم‪ ،‬أآ ْو أُ ْخ آ‬
‫ه آ ْ آُ آ‬ ‫عنْ آد ه آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬أن أق ِ ِ ٍ‬ ‫اَّلل‪ ،‬و ِعند من عقل ع ِن ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آ‬ ‫ْ ُ آ آ ِّ‬
‫ني قاَل ذلِك‬ ‫ِّك‪ِ ،‬ح‬ ‫المتو ِ‬
‫ن‬
‫دیستدبعاہللنبرمعریضاہللہنعےک یاتےٹیبےسوکیئتاتوپیھچسجاکوجابانوکہنآ یتا۔ ی یجہ ٰنبدیعسےن‬ ‫روایےہوجاصجاھتنہی یہاکہک ا‬ ‫اوبلیقعےس ی‬

‫انےساہکہکہیارمھجمرپتہبرگاںزگراہکاہمترےاسیجصخشوجاٹیبےہدوترےاامومںینعیدیستارمعاوردبعاہللنبرمعریضاہللامہنعاکاسےسوکیئتات‬

‫ردتاوراس ےک ت ی‬
‫ردتسجوکاہللےنلقعدیہی تاتےہہکںیم‬ ‫وپیھچاجےئاوروہ التبہنےکس۔اوہنںےناہک‪:‬اہلل یکمسق!اوراسےس ترھرکاہللےکت ی‬
‫ن‬
‫روایرکوںاسصخشےسوجہقثہنوہ۔ایفسنےناہک‪ :‬ی یجہ ٰنبوتملکینعیاوبلیقعاسوگتفگےکوقوموجدےھت۔‬
‫وہکںاورےھجمملعہنوہ یات ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪35 :‬‬
‫آ آ آ آْ ُ ُ ْ آ آ هْ ه آ ُ ْآآ آ آ ً آ ْ آ ُ آْآآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ُ آ ْ‬
‫يد‪ ،‬قال‪ :‬سْلت سفيان اثلو ِري‪ ،‬وشعبة‪ ،‬وما ِلَك‪ ،‬وابن عيينة‪،‬‬ ‫لَع أبو حف ٍص‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت َيَي بن س ِع ٍ‬ ‫وحدثنا عمرو بن ِ‬
‫ه ُ ُ آآ ْ آُ آ ُْ آ ُ آ ْ ْ آ ُْ آهُ آْ آ آْ‬ ‫آآْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه ُ آ آ ُ ُ‬
‫ون ُآبْتً‬
‫ت‬ ‫ب‬
‫ِ ٍ‬ ‫ث‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ن‬‫ع‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ن‬‫ع‬ ‫ِن‬ ‫ل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫الر‬ ‫يِن‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ْ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ع ِن الرج ِل‪َ ،‬ل يك‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دحی ےک ترے ترے اامم ےھت) ہک ارگ یات صخش ربتعم ہن وہ‬ ‫نی یجہ ٰنب دیعس ےن اہک‪ :‬ںیم ےن ایفسن وثری اور ہبعش اور ام ک اور انب ہینیع ےس وپاھچ (وج ی‬

‫دحی یک ی‬
‫روای ںیم اور وکیئ اس اک احل ھجم ےس وپےھچ ( و ںیم اس اک بی ایبن رک دوں یات اپھچوں؟) ان س ےن اہک‪ :‬ایبن رک دے ہک وہ صخش ربتعم‬ ‫ی‬

‫ںیہن (اوراسےکایبنرکےنںیمتبیغاکگاہںیہنہکلباخروہ ا‪،‬ویکہکن ینریخبےہ‪،‬دنییکافحتظوظنمرےہہنےک ونیہاساسصخشیک)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪59‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪36 :‬‬
‫آ ُْ ُه‬ ‫ُ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫انل ْ آ آ ُ ُ ُ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫اَّلل ْب ُن آسعيد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫يث لِشه ٍر‪ ،‬آوه آو قائِ ٌم آلَع أسكف ِة‬ ‫َّض‪ ،‬يقول‪ :‬س ِئل ابن عو ٍن‪ ،‬عن ح ِد ٍ‬ ‫ت ه‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫وحدثنا عبيد ِ‬
‫آ آ ه‬
‫اس تكل ُموا ِفي ِه‬ ‫ول‪ :‬أآ آخ آذت ْ ُه أآل ْ ِسنآ ُة ه‬
‫انل ِ‬
‫آآ آ ه آ ًْ آآُ ُ ه آ ًْ آآُ ُ آ آ ٌ ْ ٌ آ آُ هُ آُ ُ‬
‫اب‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن شهرا نزكوه‪ِ ،‬إن شهرا نزكوه‪ ،‬قال مس ِلم‪ :‬ر ِمحه اَّلل‪ ،‬يق‬ ‫ْآ‬
‫اْل‬
‫ِ‬
‫نرنبسمییلےس ی‬
‫روایےہ‪،‬انبوعنےسیسکےنوپاھچ‪:‬سھررنب وحسیک ی‬
‫دحیوکاوروہڑھکے ےھت دروازہیکوچٹھک رپاوہنںےناہک‪ :‬رہشوکولوگں‬

‫ےنترکایک۔رہشوکولوگںےنترکایک۔ملسمےناہک‪:‬ترکرکےنےسبلطمہیےہہکولوگںےناسںیمالکمایکاوراسےکقحںیمخرحاورنعطایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪37 :‬‬

‫آ ه آآ آ آ آُ آ آ آ ُ ْآُ آآ ْ آ ُ آ ًْ آآْ آ ْآه‬ ‫ه‬ ‫وح هدُآِن آح ه‬

‫اج ْب ُن الشا ِعر‪ ،‬حدثنا شبابة‪ ،‬قال‪ :‬قال شعبة‪ :‬وقد ل ِقيت شهرا‪ ،‬فلم أعتد بِ ِه‬
‫ج ُ‬
‫ِ‬
‫آ‬

‫ابشہبایبنرکےتںیہہکہبعشےناہکںیمسھررنبوحسےسالموہںرگمںیماسیک ی‬
‫روایوکامشرںیہنرکتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪38 :‬‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آ آُْ ه ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ ُّ ْ ُ ُ آ ْ‬

‫اَّلل بن المبار ِك‪:‬‬ ‫ني ب ِن واقِ ٍد‪ ،‬قال‪ :‬قال عبد ِ‬ ‫لَع بن حس ِ‬ ‫اَّلل ب ِن قهزاذ ِمن أه ِل مرو‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن ِ‬
‫وحدُ ِِن ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آ‬
‫اس‪َ :‬ل‬
‫آآآ آ ْ آُ آ ه‬
‫لن‬‫ل‬ ‫ول‬ ‫ق‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ى‬ ‫َّت‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬ ‫اء بْآ ْمر آ‬
‫اد ْب آن آكث آ ْ آ ْ ُ آ آ ُ آ آ آ ه آ آ آ‬ ‫ُ ْ ُ ُ ْ آ آ ه ْ ِّ ه آ ه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ري‪ ،‬من تع ِرف حاٰل‪ ،‬وإِذا حدث‪ ،‬ج ِ ٍ ِ ٍ‬
‫ظ‬ ‫ع‬ ‫ِ ٍ‬ ‫قلت لِسفيان اثلو ِري‪ِ :‬إن عب‬
‫آآُ ُ آ‬ ‫آ ه ٌ آْآْ ُ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آْ‬ ‫ُ‬ ‫آْ ُ ُ آ ُْ آ آ ُ ْ آ ُ آآ آ آ آ ْ ُ ه آ ُ ْ ُ آ ُ ْ‬
‫اَّلل‪ :‬فكنت ِإذا كنت ِِف َم ِل ٍس‪ ،‬ذ ِكر ِفي ِه عباد‪ ،‬أُنيت علي ِه ِِف ِدي ِن ِه‪ ،‬وأقول‪َ :‬ل‬ ‫تْخذوا عنه؟ قال سفيان‪ :‬بىل‪ ،‬قال عبد ِ‬
‫آْ ُ ُ آ ُْ آ آ آ ُآه ٌ آ ه آآ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ ُْ آ آ ْآآ ْ ُ آ ُ ْآآ آ آ آ‬
‫اَّلل بن المبار ِك‪ :‬انتهيت إِىل شعبة‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫اَّلل بن عثمان‪ ،‬قال‪ :‬قال أ ِِب‪ :‬قال عبد ِ‬ ‫تْخذوا عنه وقال ُممد‪ :‬حدثنا عبد ِ‬
‫آ آ آه ُ ْ ُ آ آ ْ‬
‫اح آذ ُر ُ‬
‫وه‬ ‫ري ف‬
‫هذا عباد بن ك ِث ٍ‬
‫دبعاہللنبابمرکےناہک‪:‬ںیمےنایفسنوثریےسوپاھچ‪ :‬ماجےتنوہابعدنبریثکاکاحلج ی‬
‫دحیایبنرکتاےہ و یاتالب ا‬
‫التےہ واہمتریایکراےئےہہک‬
‫ںیمولوگںےسہہکدوںہن ی‬
‫روایرکواسےس۔ایفسنےناہک‪:‬اہںہہکدو۔دبعاہللےناہک‪:‬رھپسجسلجمںیمںیموہتااورابعدنبریثکاکذرکآتا وںیماسیک‬
‫روایرکو ی‬
‫دحیوک۔دبعاہللنبابمرکےناہک‪:‬ںیمہبعشےکتاسایگ۔اوہنںےناہک‪:‬ہیابعدنبریثکےہاس‬ ‫ددنیارییکرعتفیرکتانکیلہہکداتیہکم ی‬

‫ےسوچب (ینعیاسےس ی‬
‫روایرکےنںیم)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪60‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪39 :‬‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫اد‪ ،‬فآْآ ْخ آ آ‬

‫َب ِن‪ ،‬ع ْن ِعيَس‬
‫آآ آُْ آه ٌ‬
‫اَّلي روى عنه عب‬
‫ه‬
‫‪،‬‬ ‫يد‬ ‫ع‬
‫ِ ِ ِ ٍ ِ‬‫س‬‫الراز هي‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد بْن آ‬
‫ه‬ ‫آ ه آ ْ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ًّ‬
‫ىل‬ ‫وحدُ ِِن الفضل بن سه ٍل‪ ،‬قال‪ :‬سْلت مع‬
‫ِ‬
‫آ ُ ْ آ ُ ْ آ ُ آ آ ه آ آ آ آ آُْ ُ آ ْ ُ آآ ْ آآ آ ه ُ آ ه ٌ‬ ‫ْ ُ ُآ آ آ ُْ ُ آ‬
‫َب ِن أنه كذاب‬ ‫ت آلَع بآابِ ِه‪ ،‬وسفيان ِعنده‪ ،‬فلما خرج سْْله عنه‪ ،‬فْخ‬ ‫ب ِن يونس‪ ،‬قال‪ :‬كن‬
‫عٹ‬ ‫روایےہ‪،‬اسےناہک‪:‬ںیمےنمعل ٰرازیےس وپاھچدمحمنبدیعساکاحلسجےسابعدنبریثک ی‬
‫روایرکتاےہ و اوہنں ےنلقنایک یس ٰ‬ ‫لضفنبلہسےس ی‬

‫نبویسنےس۔ اوہنںےناہک‪:‬ںیم ابعدےکدروازہرپاھت اورایفسناس ےکتاساھتجوہت م ر‬

‫اہےلکن وںیم ےنوپاھچانےسابعدےکقلعتم۔ایفسنےناہک‪:‬وہ‬

‫وھجتاےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪41 :‬‬

‫ان‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد بْن آَيْ آَي بْن آسعيد الْ آق هطان‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬آق آال‪ :‬ل آ ْم نآ آر ه‬
‫الصاحلنيآ‬ ‫آ آ آ هآ آه ُ‬
‫اب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عف‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ آ ه‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن أ ِِب عت ٍ‬
‫آ آْ ُ آ ْ ُ آ آ آ‬ ‫يت أآنآا ُُمآ هم آد ْب آن آَيْ آَي بْن آسعيد الْ آق ه‬‫احلآديث‪ ،‬آق آال ْاب ُن أآِب آع هتاب‪ :‬فآلآق ُ‬
‫ْ‬ ‫شءٍ‪ ،‬أآ ْك آذ آب منْ ُه ْ‬
‫ِف آ ْ‬
‫ان‪ ،‬ف آسْ ُْله عنه‪ ،‬فقال‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ ُ آآ آ ْ آآ‬ ‫آُ ُ آْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ ْ آ ْآ ْ‬ ‫آ ْ آ‬
‫يث‪ ،‬قال مس ِلم‪ :‬يقول‪ :‬ي ِري الك ِذب لَع لِسانِ ِهم‪ ،‬وَل‬ ‫ري ِِف شءٍ‪ ،‬أكذب ِمنهم ِِف احل ِد ِ‬ ‫عن أ ِبي ِه‪ :‬لم تر أهل اَل ِ‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫يتآ آع هم ُدون الك ِذ آب‬

‫دحی ےک ترے اامم ےھت) وہ ےتہ ےھت‪ :‬م ےن کین آدویمں وک (ینعی‬ ‫دمحم نب نی یجہ ٰنب دیعس اطقن ےن اےنپ تاپ ےس انس (نی یجہ ٰنب دیعس اطقن ےس وج ی‬
‫ن‬
‫روایرکےنںیمداھکی۔ انبایب اتعبےناہک‪:‬ںیمدمحمنب ی یجہ ٰےسالماور ان‬ ‫دحییک ی‬ ‫درووشیںاوروصویفںوک) اانتوھجتایسکزیچںیمںیہنداھکیانتجوھجتا ی‬

‫دحی ی‬
‫روای رکےنںیم۔اامم‬ ‫ےسہیتاتوپیھچ۔اوہنںےناےنپ تاپےس لقنایکہکاوہنںےناہک‪ :‬و کینولوگں وکاانتوھجتایسک تات ںیمہن تاےئ اانتج ی‬

‫ملسمرہمحاہللےناسیکتاولیہییکےہہکوھجیٹ ی‬
‫دحیانیکزتانےسلکناجیتےہنکیلوہدصقاًوھجٹںیہنوبےتل۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪41 :‬‬

‫ُ ْ‬ ‫آ ه آ ْآ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ُ آ آ آ آ ْآآ آ آ ُ ْ ُ ُ آ آ آ آ آ ْ ُ آآ آ‬
‫ب ب ْ ِن ع آبي ِد‬‫حدُ ِِن الفضل بن سه ٍل‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا ي ِزيد بن هارون‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن خ ِليفة بن موَس‪ ،‬قال‪ :‬دخلت لَع ِ ِ‬
‫ل‬ ‫َغ‬
‫هآ‬ ‫اسة‪ ،‬فآإ آذا ف آ‬‫ْ ُ آ‬ ‫ه آ آ آ آ ُ ْ آ آه آ ه آ آ ْ ُ ٌ آ ه آ آ ْ ُ ٌ آآ آ آ ُ ْآ ْ ُ آ آ آ آ آ آ ْ ُ‬
‫يها‪ ،‬آحدُ ِِن‬ ‫اْلول‪ ،‬فقام‪ ،‬فنظرت ِِف الك هر ِ ِ ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬فجعل يم ِِل لَع‪ ،‬حدُ ِِن مكحول‪ ،‬حدُ ِِن مكحول‪ ،‬فْخذه‬
‫ِ‬
‫آه آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُ ُ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ آ ُ ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ ٍّ ْ ُ ْ‬ ‫آآ ٌ آ ْ آآ آآآ ٌ آ ْ ُآ‬
‫اب عفان‪،‬‬ ‫ه‬
‫لَع احللو ِاِن‪ ،‬يقول‪ :‬رأيت ِِف ِكت ِ‬ ‫أبان‪ ،‬عن أن ٍس وأبان‪ ،‬عن فال ٍن‪ ،‬فَّتكته‪ ،‬وقمت‪ ،‬قال‪ :‬وس ِمعت احلسن بن ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪61‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ُآ‬ ‫ُآ‬ ‫ٌ ُآ ُ آ آْ‬ ‫آ آ آ ٌ هآ‬ ‫آْ ْ‬ ‫آ ُ‬ ‫ُ آ آ ْ ْ آ‬

‫ام‪ :‬آحدُ ِِن ُجل‪ ،‬يقال ُٰل‪َ :‬ي آَي ْب ُن فال ٍن‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن‬ ‫آح ِديث ِهشامٍ أ ِِب ال ِمقدامِ ‪ ،‬آح ِديث ع آم آر ب ْ ِن عب ِد ال آع ِزيز‪ ،‬قال ِهش‬
‫ْ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُْ ُ آه آ هُ ْ آُ ُ آ آ ٌ آ آ ُ ْ ُآه ْ آ ْ‬ ‫آ ْ‬
‫آ آ‬
‫يث‪َ ،‬كن‬ ‫ِل ِمن قِب ِل هذا احل آ ِد ِ‬‫ب‪ ،‬آف آقال‪ِ :‬إ هن آما ْابتُ آ‬‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ام‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ون‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ان‬ ‫ف‬ ‫ع‬‫ل‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ك ٍ‬‫ع‬
‫ِ‬
‫ُآ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ه آ ْ آهُ‬ ‫آ ُآ‬ ‫هآ آْ‬ ‫آُ ُ‬
‫يقول‪ :‬آحدُ ِِن َي آَي‪ ،‬ع ْن ُم هم ٍد‪ ،‬ث هم ادَع آبع ُد‪ ،‬أنه آس ِم آعه ِم ْن ُم هم ٍد‬

‫دحیایبنیکھجمےس وحکملےن۔اےنتںیماسوکپٹیشاابآایگ۔وہپٹیشااب‬
‫ہفیلخنبوم یٰےناہک‪:‬ںیملالنبدیبعاہللےکتاسایگ۔وہھجموک وھکلاےناگل‪ ،‬ی‬

‫رکےنایگ۔ ںیم ےناسیکاتکب وک داھکی واسںیمویں اھکلاھت‪ ،‬ی‬

‫دحی ایبن یکھجم ےساتانےناسنےساوراتان ےنالفںےس‪ ،‬ہیدھکیرک ںیم ےناسےس‬

‫رکتوھچڑایگاوراھٹرکالچایگ۔ااممملسمرہمحاہللےناہک‪:‬انسںیمےننسحنبیلعولحاینےس‪،‬وہ ےتہےھتںیمےنافعنیکاتکبںیماشہماوبادقملامیک‬ ‫ی‬

‫روای ا‬
‫ن‬
‫دبعازعلتےسرمویےہ۔اشہمےناہک‪:‬ھجم ےس یاتصخش ےنایبنایک سجاک تام ی یجہ ٰاھتالفںاکاٹیب‪،‬اسےن دمحم نببعکےسانس۔‬
‫یر‬ ‫دحی دیھکی وجرمعنب‬‫ی‬

‫دحیوکوخددمحمنببعکےسانسےہافعنےناہک‪:‬اشہما ی ی‬
‫دحییکو ہےسآتفںیمڑپایگےلہپاتہکھجم‬ ‫ںیمےنافعنےساہکولگ ےتہںیہاشہمےناس ی‬
‫ن‬
‫دحیایبنیک ی یجہ ٰےن‪،‬اسےنانسدمحمےس۔رھپےنہکاگل‪:‬ںیمےنوخدانسدمحمےس۔‬
‫ےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪42 :‬‬

‫اَّلل بْن ال ْ ُم آب آ‬
‫ار ِك‪ :‬آم ْن‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ه ْ آ ُ ْآ آ ْ آ آآآ آُ ُ ُْ ُ آْ ه‬
‫اَّلل بن عثمان ب ِن جبلة‪ ،‬يقول‪ :‬قلت ِلعب ِد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ب ِن قهزاذ‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عبد ِ‬
‫حدُ ِِن ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ُْ‬
‫اج‪ :‬انظ ْر آما‬ ‫ْ ه‬ ‫آ آ ُ آْآ ُ ْ‬ ‫آْ ُ ْ ْ آْ ُ ْ‬ ‫آآْ آ آُْ آ آ آْ ه ْ آ ْ‬ ‫آ آ ه ُ ُ ه‬
‫اَّلل ب ِن عم ٍرو‪ ،‬يوم ال ِفط ِر‪ ،‬يوم اَل آ آوائِ ِز؟ قال سليمان ب ُن احلآج ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫و‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫هذا الرجل‬
‫آ آ آ آ آُْ ه‬
‫اَّلل‬ ‫آ آ ُْ آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ ُ ْآ آ ْ آ ْ ْآ‬ ‫آ آ ْ آ‬
‫وْعت ِِف ي ِدك ِمنه‪ ،‬قال ابن قهزاذ‪ :‬وس ِمعت وهب بن زمعة يذكر‪ ،‬عن سفيان ب ِن عب ِد الم ِل ِك‪ ،‬قال‪ :‬قال عبد ِ‬
‫ِّ ْ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ ً آ آ آ ْ ُ آ ْ ْ‬ ‫آ ه آْ‬ ‫ت آر ْو آح ْب آن ُغ آطيْف آ‬ ‫ارك‪ :‬آرأآي ْ ُ‬
‫ْ ُْآ آ‬ ‫آْ‬
‫ت أس آتح َِي ِم ْن‬ ‫المِ ‪ ،‬قد ِر الره ِم وجلست ِإِل ِه َم ِلسا‪ ،‬فجعل‬ ‫احب‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ٍ‬ ‫يع ِِن اب آن المب ِ‬
‫ُ ُ‬ ‫آْ‬ ‫أآ ْص آ‬
‫ح ِاِب‪ ،‬أن يآ آر ْو ِن آجال ِ ًسا آم آعه‪ ،‬ك ْر آه آح ِدي ِثه‪.‬‬

‫دحی ی‬
‫روای یک ہک‬ ‫دبعاہلل نب امثعن نب ہلبج ےن اہک‪ :‬ںیم ےن دبعاہلل نب ابمرک ےس اہک‪ :‬وہ وکن صخش ےہ سج ےس م ےن دبعاہلل نب رمعو یک ی‬

‫دیعارطفل «يوم اَلوائز» ےہ (دبعاہللنبابمرکےناہک)؟‪؎۱‬امیلسننبااجحلجےناہک۔دوھکی م ےنانےسایکاحلصایک (ینعیوہدمعہصخشےھتاور‬

‫ہقثےھت‪ ،‬ہیرعتفیےہانیک) انبقراذ ےناہک‪ :‬ںیمےنانس م‬

‫وہنبزہعمےس‪،‬وہ ی‬
‫روایرکےت ےھت ایفسننبدبعاکلملےسہکدبعاہللنبابمرکےن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪62‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اہک‪:‬ںیمےنروحنبعطن یفوکداھکیسجےندر مےکتراتروخنیک ی‬

‫دحی ی‬
‫رواییک۔‪؎۲‬اورںیماسیکتبحصںیماھٹیبرھپاےنپدووتسںےسرشامےناگلہک‬
‫وہایکںیہکےگےھجماسےکتاساھٹیبدھکیرک‪،‬اسو ہےسہکاسےس ی‬
‫روایرکتارکموہےتھجمسےھت۔‪؎۳‬‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪43 :‬‬

‫ارك‪ ،‬قآ آال‪ :‬بآق هي ُة آص ُدو ُ اللِّ آسان آولآك هن ُه يآْ ْ ُخ ُذ آع همنْ‬
‫ان‪ ،‬آعن ابْن ال ْ ُمبآ آ‬
‫آ هآ ْ ُ ُْآ آ آ آ آ ْ ُ آًْ آُ ُ آ ُ ْآ آ‬
‫حدُ ِِن ابن قهزاذ‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت وهبا‪ ،‬يقول‪ :‬ع ِن سفي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫أآ ْقبآ آل آوأآ ْدبآرآ‬

‫دبعاہللنبابمرکےناہکہیقبنبودیلنباصدئنببعکالکیعاچسےہنکیلوہ ی‬
‫روایرکتاےہسمسقےکولوگںےس (ینعیہقثاورفیعضوکںیہنداتھکیا ی‬

‫و ہےساسوکیھبفیعضاہکےہدحمنیثےن)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪44 :‬‬
‫ْ آ ُ آ ْ آ ُ ْ آ ْ آ ُّ آ آ آ ه‬ ‫ه ْ ِّ آ آ آ ه آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫اِن آوَكن كذابًا‪،‬‬
‫ارث األعور الهمد ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن م ِغرية‪ ،‬ع ِن الشع ِِ‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن احل ِ‬
‫دحیایبنیکاحرثاالوعر مہداینےناحالہکنوہوھجتااھت۔‬
‫یبعشایبنرکےتںیہہکےھجم ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪45 :‬‬
‫آ ْ ُ آآ آ آ آ ْ ُ ه ْ ه آُ ُ‬ ‫آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ه‬ ‫اَّلل ْب ُن بآ ه‬ ‫آُْ ه‬ ‫آح هد آث آنا أآبُو آ‬
‫ِ‪ ،‬يقول‪:‬‬‫ِ‬ ‫ع‬‫الش‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ري‬ ‫غ‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ل‬‫ٍ‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ام‬‫س‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫األ‬ ‫د‬‫ٍ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ر‬‫ٍ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫َع‬
‫األ ْع آو ُر‪ ،‬آو ُه آو ي آ ْش آه ُد آأنه ُه أآ آح ُد الْ آَكذبني‪،‬آ‬
‫ْ ُ آ‬
‫ارث‬ ‫آح هدُآِن احل آ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دحیایبنیکاحرثاوعرےناوروہ یاتوھجتاصخشاھت۔‬ ‫دحیےکااممںیہ) وہ ےتہےھتھجمےس ی‬ ‫اعرمنبرشالیحسمم (وج ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪63‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪46 :‬‬

‫آ آ آ ْ آ آ آ ْآ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آآ آ ْ ْآ آ آ آ آ آ آ ْآ آُ آآْ ُ ُْ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آْآُ ْ آ‬
‫ارث‪:‬‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ني‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ن‬ ‫س‬ ‫ِف‬
‫يد‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن م ِغرية‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬قال‪ :‬قال علقمة‪ :‬قرأت القر ِ‬
‫آن‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ ُ ْ ُ آ ِّ ٌ ْ آ ْ ُ آ آ ُّ‬
‫ْح أشد‪،‬‬ ‫القرآن هني‪ ،‬الو‬

‫دحی ےک ترے اامم ںیہ) ی‬

‫روای رکےت ںیہ ہک ہمقلع ےن (وج اصمج ےھت دبعاہلل نب وعسمد ےک) اہک‪ :‬ںیم ےن فرآن وک دو ترس ںیم‬ ‫اترامیہ یعخن (وج ی‬

‫ڑپاھ۔احرثےنہکاگل‪:‬فرآنآاسنےہنکیلویحلکشمےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪47 :‬‬
‫آ ْ ْ آ آ آ ه ْآ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ آ ْ ْ آ ُ ُآ آ ه آآ آ آُ‬ ‫آ هآ آ ه ُ ْ ُ ه‬
‫ارث‪ ،‬قال‪:‬‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫األ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ز‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬‫ي‬ ‫د‬ ‫مح‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫الش‬ ‫وحدُ ِِن حجاج بن‬
‫آ آآْ‬ ‫آ آ ُْ ْ آ‬ ‫آ آآْ آ آ آ آ ْآ ْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْآ ْ‬ ‫آآ هْ ُ ُْ ْ آ آآ‬
‫ني‪،‬‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫آن‬ ‫ر‬‫ق‬ ‫ال‬‫و‬ ‫ني‬ ‫ن‬ ‫س‬
‫ِ ِ ِ‬‫ث‬ ‫ال‬ ‫ُ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ْح‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ني‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ن‬ ‫س‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ْح‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ني‬ ‫ن‬
‫تعلمت القرآن ِِف ُ ِ ِ ِ‬
‫س‬ ‫ث‬ ‫ال‬

‫اترامیہےس ی‬
‫روایےہ‪،‬احرثےناہکہکںیمےنفرآنوکنیتترسںیما اھکاورویحوکدوترسںیم یاتاہکویحوکنیتترسںیمڑپاھاورفرآنوکدوترسںیم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪48 :‬‬

‫آ ْ ُ آ آ ْ ْ آ آ آ ه ْ آ آ ُّ‬ ‫اج‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن أآ ْ آ‬

‫مح ُد آو ُه آو ْاب ُن يُون ُ آس‪ ،‬آح هد آثنآا آزائ آد ُة‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬ ‫آ هآ آ ه ٌ‬
‫ارث‪ ،‬ات ِه آم‪.‬‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ري‬ ‫غ‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ال‬‫و‬ ‫ور‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن حج‬
‫مہی‬
‫اترامیہےناہک‪:‬احرث مےہ (ینعیوہوسنمبایکایگذکباوردبذمیبہےس)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪49 :‬‬

‫آ ْ آآ آ آ ْ ْ‬ ‫آ آ آ آ ُ ه ُ ْ آ ْ آ ُّ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ آْآآ هه‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫ار ِث شي ًئا‪ ،‬فقال ُٰل‪ :‬اق ُعد‬
‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ات‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع مرة الهمد ِاِن‪ِ ،‬من‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن محزة الزي ِ‬ ‫وحدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫الَّش آف آذ آهب‪،‬آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ُ ه ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ه ْآ ُ‬
‫ث ب ه ِّ‬ ‫ب ْآ‬
‫ِ ِ‬ ‫ار‬ ‫احل‬ ‫س‬ ‫ح‬‫أ‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ف‬ ‫ي‬‫س‬ ‫ذ‬‫خ‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ل‬ ‫خ‬‫د‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬
‫ِ‬ ‫اْل‬ ‫ِ‬
‫روای ےہ‪ ،‬رمہ مہداین ےن احرث ےس وکیئ تات ینس و اس ےس اہک‪ :‬م دروازہ ںیم وھٹیب اور رمہ ادنر ےئگ اور ولتار ااھٹیئ (ہک احرث وک لتق‬
‫زمحہ ز یتات ےس ی‬

‫رکںی) احرثےن م‬
‫آہتایئہکھچکرشوہےنواالےہ ووہلچد یتا۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪64‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪51 :‬‬
‫آ آ آ آ آ‬ ‫ْ آ آ ْ ٍّ آ ه آ آ آ ه ُ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه ْآ آ ْ‬ ‫آ ه آ ُ آْ ُ ه‬
‫محاد ْب ُن آزيْ ٍد‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن آع ْو ٍن‪ ،‬قال‪ :‬قال نلآا‬ ‫مح ِن يع ِِن ابن مه ِدي‪ ،‬حدثنا‬ ‫اَّلل ْب ُن آس ِعيد‪ ،‬حدثنا عبد الر‬ ‫وحدُ ِِن عبيد ِ‬

‫ان‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫يد‪ ،‬آوأآبآا آعبْ ِد ه‬

‫الرحيم‪ ،‬فآإ هن ُه آما آك هذابآ‬
‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫اك ْم آوال ْ ُمغ آ‬
‫ري آة ْب آن آ‬ ‫ْآ ُ ه ُ‬
‫ِإبرا ِهيم ِإي‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫انبوعنےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مےساہکاترامیہےن‪،‬وچب مریغمہنبدیعساوراوبدبعارلمیحےسوہدوونںوھجےٹںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪51 :‬‬
‫ْ‬
‫ُّ آ ه آ ْ‬
‫م‪ ،‬آوَن ُن‬ ‫ل‬ ‫الس‬ ‫ن‬ ‫مح‬ ‫اد آو ُه آو ْاب ُن آزيْ ٍد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آث آنا آَعص ٌم‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ك هنا نآِْت أآبآا آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ٌ‬
‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫اَل‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫ِ‬
‫آ ه آآ آُ آ‬
‫َك‬ ‫حدثنا أبو‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫يق آه آذا‪ ،‬يآ آرى آرأْيآ‬‫يقا‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو آَك آن آشق ٌ‬‫آ ه ُ ْ آآ ً‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ْ آ ٌ آْ آ ٌ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ُآ ُ ُْ ه آ آ ْآ آ‬
‫َِلمة أيفاع‪ ،‬فَكن يقول نلآا َل َتالِسوا القصاص‪ ،‬غري أ ِِب األحو ِص‪ :‬وإِياكم وش ِق‬
‫ِ‬
‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ْ‬
‫اَل آ آ‬
‫ار ِج‪ ،‬آولي آس بِْ ِِب آوائِ ٍل‪،‬‬
‫ِ‬ ‫و‬

‫اوبدبعارلمح یملس ےک تاس آ یات اج یات رکےت ےھت اوراس زامےن ںیم موجان ڑلےکےھت (ینعی وجاین ےکفر یی) و وہ م ےس اہک‬
‫ٰ‬ ‫اعمص ےس ی‬
‫روای ےہہک م‬

‫رکےت‪:‬ماھٹیبرکوہصقوخاونںےکتاسوساےئاوبالوحصےکاوروچب مقیقشےساورہیقیقشاخرویجںاکاسااقتعدرھکااھت۔ہیاوبوالئںیہنےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪52 :‬‬

‫ه ُّ آ آ آ ْ ُ آ ً آ ُ ُ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ ْ ه آ آ آ ْ ْ آ ْ ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬
‫ْف‪ ،‬فل ْم أك ُتب عنه‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫اَل‬ ‫يد‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫اب‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫يت‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ا‪،‬‬‫ير‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫از‬
‫ِ‬ ‫الر‬ ‫و‬‫ر‬‫حدثنا أبو َسان ُممد بن ع ٍ‬
‫م‬
‫آ آ ُْ ُ ه ْ‬
‫الرج آع ِة‪.‬‬‫َكن يؤ ِمن بِ‬
‫رکتاھتر تعاک۔‬ ‫روایےہ‪،‬ںیماجترنب یت یریدععف ےسالمرھپںیمےناسےس ی‬
‫دحیںیہنیھوہنیقی ا‬ ‫رتےس ی‬
‫خ یر‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪65‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪53 :‬‬
‫آ آْآ آ ْ ُْ آ آ ْ آ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ُّ ه آ آ آ ْ‬
‫اِن‪ ،‬آحدثنا َي آَي ْب ُن آد آم‪ ،‬آحدثنا ِم ْس آع ٌر‪ ،‬قال‪ :‬آحدثنا آجابِ ُر ْب ُن يآ ِزيد‪ ،‬قبل أن َي ِدث آما أحدث‪.‬‬
‫حدثنا احلسن احللو ِ‬
‫دحیایبنیکاجترنب یت ی د‬
‫ریےناسےسےلہپوجاسےنیئنتاتاکنیل (ینعیدبذمیبہےسےلہپ‪،‬اسےسولعمموہاہکےلہپاجتراک‬ ‫مسمررےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مےس ی‬

‫ااقتعددرساھترھپافدسوہایگ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪54 :‬‬

‫آْ‬ ‫آْآ آ ْ ُْ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ ْ ُّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ آ ه ُ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آ هآ آ آآُ ْ ُ آ‬

‫اس َي ِملون‪ ،‬ع ْن آجابِر‪ ،‬قبل أن يظ ِه آر آما أظ آه آر‪،‬‬ ‫يب‪ ،‬حدثنا احلمي ِدي‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬قال‪َ :‬كن انل‬ ‫وحدُ ِِن سلمة بن ِ ٍ‬
‫ب‬ ‫ش‬
‫آ‬ ‫آ آ ه ْ‬ ‫آ آ آُ آ آ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آآآآ ُ آْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آآه آْ آآ آ آْ آآ هآ آُ‬
‫اإليمان بِالرجع ِة‪،‬‬
‫اس‪ ،‬ف ِقيل ٰل‪ :‬وما أظهر؟ قال‪ِ :‬‬ ‫فلما أظهر ما أظهر‪ ،‬اتهمه انلاس ِِف ح ِدي ِث ِه‪ ،‬وتركه بعض انل ِ‬

‫روای رکےت ےھت ج ت اس ےن دبااقتعدی ںیہن م ر‬

‫اظہ یک یھت۔ رھپ ج اس ےن اانپ ااقتعد وھکال و‬ ‫روای ےہ‪ ،‬ےلہپ ولگ اجتر ےس دحںیثی ی‬
‫ایفسن ےس ی‬

‫ولوگںےناےسمتہمایک ی‬
‫دحیںیماورضعبےناسوکترکرکد یتا۔ولوگںےناہک‪:‬دبااقتعدیاسیکایکولعمموہیئ؟ایفسنےناہک‪:‬ر تعرپنیقیرکتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪55 :‬‬

‫ت‬
‫آُ ُ‬
‫ول‪ :‬آسم ْع ُ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫مليح‪،‬‬ ‫بن‬ ‫اَلراح‬ ‫سمعا‬ ‫أنهما‬ ‫‪،‬‬ ‫يص ُة‪ ،‬آوأآ ُخ ُ‬
‫وه‬ ‫اِن‪ ،‬آح هد آثنآا قآب آ‬
‫ُّ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ آ آ ٌ ْ ُ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ آ ْ آ ْ‬
‫احل ه‬ ‫وحدثنا حسن احللو ِاِن‪ ،‬حدثنا أبو َيَي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم َُكُّها‪.‬آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ُْ آ آْآ‬ ‫آ ً آُ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫انل‬
‫ٍ ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ر‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫يث‬
‫ٍ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫أ‬ ‫ون‬ ‫ع‬‫ب‬‫س‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫جابِرا‪ ،‬يقول‪ِ :‬عن‬

‫روایایکےہاوبرفعجےس (ینعیااممدمحمنبتافرےس) اوہنںےنروسل‬ ‫ریععف ےناہک‪:‬ریمےتاسرتس (‪ )۰۷‬مہراردحںیثیںیہنجوکںیمےن ی‬ ‫اجترنب یت ی د‬

‫اہللیلصاہللہیلعوملسےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪56 :‬‬

‫آُ ُ ه‬
‫ت آجابِ ًرا‪ ،‬يقول‪ِ :‬إن‬
‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ ُ ُآ آ آ آ ْ ُ ُ آًْ آُ ُ‬
‫ول‪ :‬قآ آال آجاب ٌر أآ ْو آسم ْع ُ‬ ‫ه‬
‫اج ْب ُن الشا ِع ِر‪ ،‬حدثنا أمحد بن يونس‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت زهريا‪ ،‬يق‬ ‫وح هدُآِن آح هج ُ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ ْآ ْ آ آ ْ ً‬ ‫ني أآلْ آف آحديث‪ ،‬آما آح هدُ ْ ُ‬
‫ت منْ آها ب آ ْ آ آ ُ ه آ ه آ آ ْ ً آ‬ ‫آ‬
‫َل آ ْمس آ‬ ‫ْ‬
‫ني ألفا‪.‬‬ ‫يث‪ ،‬فقال‪ :‬هذا ِمن اَلم ِس‬ ‫َّشءٍ‪.‬قال ثم حدث يوما ِِب ِد ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِعن ِدي‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪66‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روایےہ‪،‬اجتراتہکاھتریمےتاساچپس مہرارایسیدحںیثیںیہنجوکںیمےنولوگںےسایبنںیہنایک۔رھپ یاتروز یات ی‬

‫دحیایبنیکاورےنہک‬ ‫زریہےس ی‬

‫اگلہکہیانیہاچپس مہرارںیمےسےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪57 :‬‬
‫آُ ُ‬
‫ول‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫ت آجابِ ًرا‬ ‫يع‪ ،‬يق‬ ‫آُ ُ آ ْ ُ آ ه آ ْ آ آ ُ‬ ‫يم ْب ُن آخ ِ ٍ ْ آ ْ ُ ُّ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ‬ ‫وح هدُآِن إب ْ آرا ِه ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ال اليشك ِري‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أبا الو ِِل ِد‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت سالم بن أ ِِب م ِط ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪.‬آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬‫ِّ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ ُ آ آْآ‬ ‫ُْ ْ ه آ ُ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬‫يث‬
‫ٍ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫أ‬ ‫ون‬ ‫س‬ ‫َخ‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫اَلع ِْف‪ ،‬يقول‪ِ :‬عن‬
‫ع‬
‫روایےہہکںیمےنانساجتر عف ےس‪،‬ریمےتاساچپس مہراردحںیثیںیہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیک۔‬ ‫السمنبایبعیطمےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪58 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ً آآ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ ْ ُّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ‬
‫ان‪ ،‬آق آال‪ :‬آسم ْع ُ‬ ‫آ هآ آ آآُ ْ ُ آ‬
‫ت آر ُجال آسْل آجابِ ًرا‪ ،‬ع ْن ق ْو ِ ِٰل آع هز آو آجل فل ْن أب ْ آر آح‬ ‫ِ‬ ‫يب‪ ،‬حدثنا احلمي ِدي‪ ،‬حدثنا سفي‬ ‫وحدُ ِِن سلمة بن ش ِب ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ ٌ آْ آ ْ آْ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ه آْآ آ آ آْ آْ ُ آ هُ آ ُ آ آ ُْ ْ‬
‫األرض حَّت يْذن ِِل أ ِِب أو َيكم اَّلل ِِل وهو خري احلا ِك ِمني سورة يوسف آية ‪ ،08‬فقال جابِر‪ :‬لم ِ‬
‫يئ تْ ِويل ه ِذهِ‪ ،‬قال‬ ‫آ‬

‫حاب‪ ،‬فآ آال آَنْ ُر ُج آم آع آم ْن آخ آرجآ‬ ‫الس آ‬ ‫ُ ْ آ ُ آآ آ آ آ ُ ْآ ُ ْ آ آ آ آ آآ آ آ آ آ آ آ ه ه آ آ آُ ُ‬

‫ول‪ :‬إ هن آعل ًّيا ِف ه‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫سفيان‪ :‬وكذب‪.‬فقلنا لِسفيان‪ :‬وما أراد بِهذا‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن الرافِضة‪ ،‬تق‬
‫آ آ آْ ُ آ‬ ‫آُ ُ‬ ‫ُآ‬ ‫ْ‬ ‫آهُ ُآ‬ ‫م ْن آو آله‪ ،‬آح هَّت ُينآاد آي ُمنآاد م آن ه‬
‫الس آماءِ‪ ،‬يُر ُ‬
‫يد آع ِل ًّيا أنه ينا ِدي‪ ،‬اخ ُر ُجوا آم آع فال ٍن‪ .‬يقول آجابِ ٌر‪ :‬فذا تْ ِويل ه ِذ ِه اَليآ ِة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫وس آف آعلآيْه ه‬
‫الس ُ‬ ‫ت ِف إ ْخ آوة يُ ُ‬‫آ آ آ آ آ ْ‬
‫الم "‬ ‫ِ‬ ‫آوكذب‪َ ،‬كن ِ ِ ِ‬
‫اَّلل ِل آو ُهوآ‬ ‫آ آ ْ آْآ آ ْ آ ْ آ آ ه آْآ آ آ آْ آْ ُ‬
‫ك آم ه ُ‬ ‫روای ےہ‪ ،‬ںیم انس یات صخش ےن اجتر ععف ےس وپاھچاس ی‬
‫ِ‬ ‫آی «فلن أبرح األرض حَّت يْذن ِِل أ ِِب أو َي‬ ‫ایفسن ےس ی‬
‫آ ُْ ْ‬
‫احلآاكم آ‬
‫روای وک‬ ‫اظہ ںیہن وہا۔ ایفسن ےن اہک‪ :‬اجتر وھجتا اھت۔ دیمحی ےن (وج اس ی‬ ‫آی اک بلطم ایھب م ر‬ ‫ني» ےک تارے ںیم۔ ‪ ؎۱‬اجتر ےن اہک‪ :‬اس ی‬ ‫ِِ‬ ‫خري‬

‫ایفسنےسلقنرکےتںیہ) اہک‪ :‬مولوگںےنایفسنےسوپاھچ‪:‬اجتریکایکرغضیھت؟اوہنںےناہک‪:‬رال یولگہیااقتعدرےتھکںیہہکدیستایلعریضاہلل‬

‫ہنعاترںیمںیہاور مانیکاوالدںیمےسیسکےکاسھتہنںیلکنےگاہیںتہکآامسنےسدیستایلع ریضاہللہنعآوازدںیےگہکولکناسصخشےکاسھت و‬

‫آییکریسفتہیےہاوروھجٹاہک‪:‬اسےئلہکہی ی‬
‫آیویفسہیلعاالسلمےکاھبویئںےکہصقںیمےہ۔‪؎۲‬‬ ‫اجترےناہکہکاس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪67‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪59 :‬‬
‫آ ْ ُّ‬ ‫ني أآلْ آف آ‬ ‫حو م ْن ُآ آالث آ‬ ‫آ ه آ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ ُ آ ْ ُّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ ً ُ آ ِّ ُ آ ْ‬
‫يث‪ ،‬آما أستآ ِحل‬ ‫د‬
‫ِ ٍ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن سلمة‪ ،‬حدثنا احلمي ِدي‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت جابِرا‪َ ،‬يدث ِبن ٍ ِ‬
‫آْ‬
‫ير ْب آن عب ِد‬
‫ت آجر آ‬ ‫الراز هي‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسْآلْ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ آآ آ ه آ‬
‫ان ُُمآ هم آد ْب آن آع ْمرو ه‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫ا‬‫ب‬‫أ‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬ ‫س‬‫و‬ ‫م‪:‬‬‫ل‬ ‫أآ ْن أآ ْذ ُك آر منْ آها آشيْئًا آوأآ هن ِل آك آذا آو آك آذا‪ ،‬آق آال ُم ْ‬
‫س‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ُ ُّ آ آ آ ْ‬ ‫آ ُ ْ ُ ْ آ ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ُ آ آ آ آ ْ آ ْ ٌ آ ُ ُّ ُ‬ ‫ْ‬
‫احل آ‬
‫يم‪.‬‬‫وت‪ ،‬ي ِرص لَع أم ٍر ع ِظ ٍ‬ ‫ارث بن ح ِصرية ل ِقيته؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬شيخ ط ِويل السك ِ‬ ‫ِ‬ ‫احل‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ِ‬ ‫م‬‫ِ‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن اجتر ےس انس سیت مہرار دحوثیں وک۔ ںیم الحل ںیہن اجاتن ان ںیم ےس یات یھب ی‬
‫دحی ایبن رکےن وک ارگہچ ےھجم ہی اور ہی‬ ‫ایفسن ےس ی‬

‫ےلم (ینعی یسیک یہ دول ےلم رگم ںیم ان دحوثیں وک لقن ہن رکوں ا ویکہکن وہ س وھجیٹ ںیھت)۔ اوباسغن دمحم نب رمع درازی ےن اہک‪ :‬ںیم ےن خ ی ر‬
‫رت نب‬

‫دبعادیمحلےسوپاھچ‪ :‬مےناحرثنبریصحہوکداھکیےہ؟اوہنںےناہک‪:‬اہں یاتتررگاھت‪،‬ارثکاخومشراتہنکیلتہبتریتاترپارصار ا‬

‫رکتاھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪61 :‬‬
‫ً‬ ‫محاد بْن آزيْد‪ ،‬آق آال‪ :‬آذ آك آر آأيُّ ُ‬
‫وب آر ُجال يآ ْو ًما‪،‬‬ ‫محن ْب ُن آم ْهد ٍّي‪ ،‬آع ْن آ ه‬ ‫ِق‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آح هدُآِن أآ ْ آ‬
‫مح ُد ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫يم ه‬
‫ال ْو آر ُّ‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه ْ‬
‫الرق ِم‬ ‫آخ آر‪ ،‬آف آق آال‪ُ :‬ه آو يآز ُ‬
‫يد ِِف‬
‫آآ آآ آ‬
‫ر‬‫ك‬ ‫ذ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ان‬ ‫ك ْن ب ُم ْستآقيم اللِّ آ‬
‫س‬
‫آآ آ آْ آ ُ‬
‫فقال‪ :‬لم ي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫زی ےن اہک‪ :‬اویب (ایتخسین انب ایب نمہیلہ لع ان اوبرکب رصبی وج ہقث‪ ،‬تبث تجح‪ ،‬ہیقف‪ ،‬اعدب وہشمر ےھت) ےن اہک‪ :‬یات صخش اک احل ہک اس یک زتان‬
‫امحد نب ی د‬

‫درسہنیھتاوردورسےوکاہکہکوہرمقوکتراھداتیےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪61 :‬‬
‫آ ً ُ آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ه ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ُّ ُ ه‬ ‫ه آآ آْ ُ‬ ‫ه‬ ‫آح هدُآِن آح هج ُ‬
‫ارا‪ ،‬ث هم ذك آر ِم ْن‬‫وب‪ِ :‬إن ِِل ج‬ ‫اج ْب ُن الشا ِع ِر‪ ،‬آحدثنا ُسلي آمان ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا محاد بن زي ٍد‪ ،‬قال‪ :‬قال أي‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫آآ آ ْ آ آْ آ آآْ ُ آ آآُ‬ ‫آآْ آ آ ْ‬ ‫آ ْ‬
‫ت ش آهادته آجائِ آزة‪،‬‬ ‫ني‪ ،‬ما رأي‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ر‬‫م‬ ‫ت‬ ‫لَع‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫فض ِل ِه‪ ،‬ولو ش ِهد ِعن‬

‫روایےہ‪،‬اویبےناہک‪:‬ریما یاتاسمہہیےہرھپایبنیکاسیکفضییلت (ینعیاسیکایلقاورملعیکرعتفییک) اوراہکہکارگوہریمے‬

‫زیےس ی‬
‫امحدنب ی د‬

‫اسےنمدووجھکروںرپوگایہدے وںیماسیکوگایہدرسہنوھجمسں۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪68‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪62 :‬‬
‫آ آ آ آ آ ْ آ ٌ آ آ آ ْ ُ آ ُّ آ ْ آ آ آ ً آ‬ ‫الشا ِعر‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ آ آ ه ُ ْ ُ ه‬
‫اب أ آحدا ق ُّ ‪،‬‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬قال‪ :‬قال معمر‪ :‬ما رأيت أيوب اغت‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن را ِف ٍع وحجاج بن‬
‫ْ آ ُ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آآ ُآ هآ آ هُ آ آ ُ آ آ آ آ آ ُ هُ آ آ آ ْآ آ آآ ْ آ آآ‬ ‫ه آْآ ْ آ‬
‫يث ِل ِعك ِر آمة‪ ،‬ث هم قال‪:‬‬
‫يم يع ِِن أبا أمية‪ ،‬ف ِإنه ذك آره‪ ،‬فقال ر ِمحه اَّلل‪َ :‬كن غري ُِق ٍة‪ ،‬لقد سْل ِِن‪ ،‬عن ح ِد ٍ‬ ‫ِإَل عبد الك ِر ِ‬
‫آ ْ ُ ْ آ‬
‫ت ِعك ِر آمة‪،‬‬ ‫س ِمع‬

‫رمعمےس ی‬
‫روایےہہکںیمےناویبوکیھبکیسکصخشیکبیغرکےتںیہنانسرگمدبعارکلمینبایبااخملرقیکسجیکتینکاوباہیمےہذرکایکاوہنںےناساک‬
‫اوراہک‪:‬اہللرمحرکےاسرپوہہقثہناھت۔ یاتتارھجمےس یات ی‬
‫دحیوپیھچرکعہمیکرھپےنہکاگلںیمےنوخدانسےہرکعہمےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪63 :‬‬
‫آ ه آآ آ ه ٌ آ آ آ آ آ آْآ آُ آ ُآ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ‬ ‫ه آآ آ ه ُ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫ه آ ْآ ْ ُ‬
‫ج آعل‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫آحدُ ِِن الفضل ْب ُن آسه ٍل‪ ،‬قال‪ :‬آحدثنا عفان ْب ُن ُم ْس ِل ٍم‪ ،‬حدثنا همام‪ ،‬قال‪ :‬ق ِدم علينا أبو داود األعَم ف‬
‫آ ه آآ ْآآ ُ آ آ آ آ ه آآ آْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آآ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُْ ْ ه آ آ آ آ آ آ ً آآ آ ه ُ‬
‫حدثنا الَباء‪ ،‬قال‪ :‬وحدثنا زيد بن أرقم‪ ،‬فذكرنا ذلِك ِلقتادة‪ ،‬فقال‪ :‬كذب ما س ِمع ِمنهم ِإنما َكن ذلِك سائِال‪ ،‬يتكفف‬
‫ْ‬
‫اَل آ‬ ‫ه آ آآ آ آ ُ‬
‫ار ِف‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ون‬
‫انلاس زمن طاع ِ‬
‫زینبارمق‬ ‫دحیایبنیکھجمےستراکنباعزبےناور ی‬
‫دحیایبنیکھجم ی د‬ ‫روایےہ‪،‬اوبداؤدتاانیب (ئفنیعنباحرث) مہارےتاسآ یاتاورےنہکاگل‪ :‬ی‬ ‫مہامےس ی‬

‫ےن‪ ،‬مےنہیاتقدہےسذرکایکاوہنںےناہکوھجتاےہاسےنںیہنانسانےس (تراکاور ی د‬

‫زیےس)۔‪؎۱‬وہ و یاتاتگنماھت‪،‬ولوگںےکاسےنماہھتالیھپتااھتتخس‬

‫وتاےکزامےنںیم۔‪؎۲‬‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪64 :‬‬

‫آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ ُ ْ آ ُّ آ آ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ه ٌ آ آ آ آ آ آ ُ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ‬
‫اد آة‪ ،‬فآلآماه‬ ‫لَع احللو ِاِن‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا ي ِزيد بن هارون‪ ،‬أخَبنا همام‪ ،‬قال‪ :‬دخل أبو داود األعَم‪ ،‬لَع قت‬ ‫وحدُ ِِن حسن بن ِ‬
‫اَلآار ِف‪ ،‬آَل آي ْعر ُض ِف آ ْ‬ ‫ه آ آ آ ْ ُ ُ آ ه ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ ًّ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ آ آ آ ً آ ْ آ ْ‬
‫ش ٍء ِم ْن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ثما ِنية عَّش بد ِريا‪ ،‬فقال قتادة‪ :‬هذا َكن سائِال قبل‬ ‫ام‪ ،‬آقالُوا‪ِ :‬إن هذا يزعم أنه ل ِ آ‬ ‫قآ آ‬

‫آ آ ً‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫يد ْب ُن ال ْ ُم آسيِّ‬ ‫آ آ ه آ آ ه آ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ْ ٍّ ُ آ آ‬

‫اف آه ًة‪ ،‬آو آَل آح هد آثنآا آسع ُ‬ ‫آه آذا‪ ،‬آو آَل آيتآ آَكه ُ‬
‫ب‪ ،‬ع ْن بآد ِر ٍّي ُمشاف آهة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬‫س‬ ‫احل‬ ‫ا‬‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫ا‬‫م‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫م‬
‫ْ‬ ‫ه آ‬
‫إَِل ع ْن آسع ِد بْ ِن آمال ِ ٍك‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪69‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫یمعاتقدہےکتاس ٓا یتا۔ جوہاھٹ رکالچ و ولوگں ےناہک‪ :‬ہیاتہک ےہہکںیمانااھٹرہاحصویبں ےس الم وجدبریکڑلایئ ںیم ی‬
‫رشت‬ ‫مہام ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوبداؤدا ٰ‬
‫روایرکےناکبکایخلاھتہنیھبکاسےنوگتفگیک ی‬
‫دحیںیم۔اہللیکمسق!‬ ‫دحی ی‬
‫ےھت۔اتقدہےناہک‪:‬ہی واطوعناجرفےسےلہپکیھباماگنرکتااھت۔اسوک ی‬

‫دحی ےک اعمل یھب ےھت) وکیئ ی‬

‫دحی م ےس ںیہن ایبن یک یسک دبری احصیب ےس نس رک ہن دیعس نب‬ ‫نسح رصبی ےن (وج اوبداؤد ےس رمع ںیم ز یتادہ ےھت اور ی‬

‫المشٹ یتےنرگمدعسنبام کےس۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪65 :‬‬
‫آ آ آ آ‬ ‫ير‪ ،‬آع ْن آر آقبآ آة‪ ،‬أآ هن أآبآا آج ْع آفر ال ْ آ‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬
‫آ آآ‬
‫ِن‪َ ،‬كن يآض ُع أ آحا ِديث لَك آم آح ٍّق‪،‬‬ ‫م ال ْ آم آد ِ ه‬
‫اش ِ ه‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫حدثنا عثم‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬ ‫يها آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آو آَك آن يآ ْرو آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫يث ه‬
‫انل ِّ‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ح‬‫ت م ْن أآ آ‬
‫آآْ آ ْ‬
‫و لي س‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دحیانبرکلقنرکتااحالہکنوہ ی‬
‫دحیہن‬ ‫رہبقنبمسقلہنبدبعاہللوکیفےناہکہکاوبرفعجاہیمشدمین (سجاکتامدبعاہللنبوسمر ی‬
‫دمانےہ) یچسیچستا وںوک ی‬

‫وہںیتاور ی‬
‫روایرکتاانوکروسلیلصاہللہیلعوملسےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪66 :‬‬

‫آ‬ ‫ْآ ُ ْ ُ ُآه ْ ُ ْآ آ آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ُّ آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ه آ آ آ ُ ْ‬

‫حدثنا احلسن احللو ِاِن‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا نعيم بن محا ٍد‪ ،‬قال أبو إِسحا إِبرا ِهيم بن ُمم ِد ب ِن سفيان وحدثنا ُممد بن َيَي‪،‬‬
‫ُ ْ‬ ‫ُ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ُ آ ه آ ُّ آ ُ ْ آ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ُآُْ ْ ُ آه‬
‫ِس‪ ،‬ع ْن شعبآة‪ ،‬ع ْن يُون آس بْ ِن عبآي ٍد‪ ،‬قال‪َ :‬كن عم ُرو ْب ُن عبآي ٍد‬‫قال‪ :‬حدثنا نعيم بن محا ٍد‪ ،‬حدثنا أبو داود الطيال ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ْ ُ‬
‫يك ِذب ِِف احل آ ِد ِ‬
‫يث‪.‬‬

‫روایےہہکرمعونبدیبع ی‬
‫دحیںیموھجٹوباتلےہ۔‬ ‫ویسننبدیبعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪70‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪67 :‬‬

‫ُ ْ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ْ آ ُ آ آُ ُ ُْ ُ آْ ْ آ آ آآ ه آ ْ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ُ آ ْ‬
‫َجيلة‪ِ :‬إن عم آرو ْب آن ع آبي ٍد‪،‬‬ ‫ِب‬‫أ‬ ‫ن‬‫ب‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ف‬‫و‬ ‫ع‬‫ل‬ ‫ت‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬‫ذ‬‫ٍ‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫اذ‬‫ع‬‫م‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ص‬‫لَع أبو ح ٍ‬
‫ف‬ ‫حدُ ِِن عمرو بن ِ‬
‫ْ آ آ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ِّ آ آ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ آ ه‬ ‫آ ه آآ آ‬
‫اَّلل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬من محل علينا السالح فليس ِمنا‪ ،‬قال‪ :‬كذب و ِ‬ ‫حدثنا‪ ،‬ع ِن احلس ِن‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ٌْ آآ هُ آآ آ آ ْ آُ آآ آ آ‬
‫يث‬
‫كنه أراد‪ ،‬أن َيوزها إِىل قو ِ ِٰل اَل ِب ِ‬ ‫عمرو ول ِ‬
‫روایےہ‪ ،‬ےتہںیہہکںیمےنوعفنباوبہلیمجےساہک‪:‬رمعونبدیبعےن مےس ی‬
‫دحیایبنیکنسحرصبیےکوحاےلےسہکروسلاہلل‬ ‫اعمذنباعمذےس ی‬

‫یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخش مرپایھتہرااھٹےئ (ینعیاملسمونںےکلتقرپریغبیسکو ہرشیعےکدعتسموہ) وہ مںیمےسںیہنےہ۔“ وعف‬

‫دحییک ی‬
‫روایرکےنےسہیےہہکاےنپتاتاکااقتعدوکاسےستایرکے۔‬ ‫ےناہک‪:‬مسقاہللیکرمعووھجتاےہ۔اساکدصقماس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪68 :‬‬

‫وب‪،‬‬‫وب آو آسم آع منْ ُه‪ ،‬آف آف آق آد ُه آأيُّ ُ‬‫اد ْب ُن آزيْد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آَك آن آر ُج ٌل‪ ،‬آق ْد لآز آم آأيُّ آ‬
‫ُّ آ ه آ آ آ ه ُ‬
‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ي‬ ‫ير‬ ‫ار‬‫و‬‫اَّلل ْب ُن ُع آم آر الْ آق آ‬
‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وحدثنا عبيد ِ‬
‫آ ْ ْ آُ‬ ‫ك ْرنآا إ آىل ُّ‬ ‫آ آ ُ آ آ آ آ ْ ه ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ٌ آ آ ْ آ آ آ آ ْ ً آ آ آ ُّ آ آ آ ْ آ ه‬
‫السو ِ ‪ ،‬فاستآقبآله‬ ‫ِ‬ ‫فقالوا‪ :‬يا أبا بك ٍر‪ِ ،‬إنه قد ل ِزم عمرو بن عبي ٍد‪ ،‬قال محاد‪ :‬فبينا أنا يوما مع أيوب‪ ،‬وقد ب‬
‫آْ آ ْ آ آ آ‬ ‫ه ُ ُ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُّ ُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ آ آ ُ آ ُّ ُ آ آ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ه ٌ‬
‫محاد‪ :‬آس هم ُاه يع ِِن عم ًرا؟ قال‪ :‬ن آع ْم يآا‬ ‫الرجل فسلم علي ِه أيوب‪ ،‬وسْٰل‪ ،‬ثم قال ٰل أيوب‪ :‬بلغ ِِن أنك ل ِزمت ذاك الرجل‪.‬قال‬
‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ه ُ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ُ آ ُّ ُ ه آ آ ُّ آ ْ آ ْ آ ُ ْ ْ آ ْ آ‬
‫ب‪،‬‬‫ييئنا بِْشياء َرائِب‪ ،‬قال‪ :‬يقول ٰل أيوب‪ :‬إِنما ن ِفر أو نفر ِمن تِلك الغرائِ ِ‬ ‫أبا بك ٍر‪ ،‬إِنه ِ‬
‫زیےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬یاتصخشہشیمہاویبایتخسینیکتبحصںیمراہرکتااورانےسدحںیثیسا۔ یاترمہبتاویبےناسوکہنتارکوپاھچ وولوگںےن‬ ‫امحدنب ی د‬
‫اہک‪:‬اےاوبرکب! (ہیتینکےہاویبایتخسینیک) وہصخشابرمعونبدیبعیکتبحصںیمراتہےہ۔امحدےناہک! یاتروزںیماویبےکاسھت ی‬
‫وسترےتازاروک‬

‫اجراہاھتاےنتںیموہصخشاسےنمآ یتا۔اویبےناسوکالسمایکاوراحلوپاھچ۔رھپاسےساہک‪،‬ںیمےنانسےہ ماسصخشےکتاسر ےتوہ‪،‬رمعونبدیبعاکتام‬

‫ایل۔وہوبال‪:‬اہںاےاوبرکب!ویکہکنوہ موکبیجعتاںیتانستاےہ۔اویبےناہک م وایسییہبیجعتا وںےساھبےتگںیہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪71‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪69 :‬‬

‫ُ ْ‬ ‫آ آ ُّ آ ه آ ْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آْ آ ْ آه ً آ آ‬ ‫ه آآ آْ ُ‬ ‫ه‬ ‫وح هدُآِن آح هج ُ‬

‫وب‪ِ :‬إن عم آرو ْب آن ع آبي ٍد آر آوى‪،‬‬ ‫محادا‪ ،‬قال‪ِ :‬قيل ِألي‬ ‫اج ْب ُن الشا ِع ِر‪ ،‬آحدثنا ُسلي آمان ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا ابن زي ٍد يع ِِن‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ْآ آ آ آ ُ ُ ُ ْ آ ُ ه ْ آ ُ‬ ‫ْآ آ آ آ آ ُ ْ آ ُ ه ْ آ ُ‬
‫يذ‪،‬‬ ‫ان ِم آن ه‬
‫انل ِب ِ‬ ‫يذ‪ ،‬فقال‪ :‬كذب‪ ،‬أنا س ِمعت احلسن‪ ،‬يقول‪ :‬يَل السكر‬ ‫ان ِم آن ه‬
‫انل ِب ِ‬ ‫آع ِن احلس ِن‪ ،‬قال‪َ :‬ل يَل السكر‬

‫روایےہ‪،‬اویبےسیسکےناہکہکرمعونبدیبعےننسحےس ی‬
‫روایایکےہوجصخشذیبنےنیپےستسموہاجےئاسرپدحہنڑپےیگ۔اویبےن‬ ‫امحدےس ی‬

‫اہکہکرمعونبدیبعوھجتاےہ۔نسح ےتہےھت‪:‬وجصخشذیبنےستسموہاجےئاسرپدحڑپےیگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪71 :‬‬
‫آ ْ ً آآْآآ آآ‬
‫لَعه‬ ‫آ ُ ُ آ آ آ آ ُّ آ آ ِّ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ آ ه ٌ آ ه آآ ُ آْآ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ ه آ ْ آ آ‬
‫يع‪ ،‬يقول‪ :‬بلغ أيوب‪ ،‬أِن ِآِت عمرا‪ ،‬فْقبل‬ ‫وحدُ ِِن حجاج‪ ،‬حدثنا سليمان بن حر ٍب‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت سالم بن أ ِِب م ِط ٍ‬
‫آ‬ ‫آ ْآ آْآ ُُ آآ ْ‬ ‫آْ ً آ آ آ آ آآْ آ آ ُ ً آ آْآ ُُ آآ‬
‫يث؟‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫لَع‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫م‬‫ْ‬‫ت‬ ‫ف‬ ‫ي‬‫ك‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫يوما‪ ،‬فقال‪ :‬أرأيت رجال َل تْمنه‬

‫السمنبایبعیطمےس ی‬
‫روایےہاویبوکربخیچنہپہکںیمرمعودیبعےکتاساجتاوہں و یاتروزریمےتاسآےئاورےنہکےگل‪ :‬وایکاتھجمسےہسجصخشےک‬
‫دنیرپےھجترھبوہسہنوہایکاسیک ی‬
‫دحیرپ ورھبواسرکاتکسےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪71 :‬‬
‫آ ه آ آ ْ ُ آ ْ ُّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ آ ُ ُ آ ه آ آ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ آ ْ آ‬ ‫آ هآ آ آآُ ْ ُ آ‬
‫يب‪ ،‬حدثنا احلمي ِدي‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أبا موَس‪ ،‬يقول‪ :‬حدثنا عمرو بن عبي ٍد‪ ،‬قبل‬ ‫وحدُ ِِن سلمة بن ِ ٍ‬
‫ب‬ ‫ش‬
‫آْ ُْ آ‬
‫أن َي ِدث‪،‬‬

‫اوبوم یٰ ےتہےھت‪:‬ھجمےس ی‬
‫دحیایبنیکرمعونبدیبعےنلبقاسےکہکاسےناکنںیلیئنتاںیت (ینعیدبااقتعدیےسےلہپ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪72 :‬‬
‫آ آ آ آ آه آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ ُ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ ْ آ آ آ ْ آ ُ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ‬
‫ِل َل‬ ‫اس ٍ ‪ ،‬فكتب ِإ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫اِض‬
‫ِ‬ ‫َبي‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬قال‪ :‬كتبت ِإىل شعبة‪ ،‬أسْٰل عن أ ِِب شيبة ق‬‫اَّلل بن معا ٍذ العن ِ‬
‫حدُ ِِن عبيد ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ْ ْ آُْ آ ْ‬
‫تكتُب عنه شيئًا آو آم ِّز ِك آت ِاِب‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪72‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اعمذ ربنعی ےناہک‪ :‬ںیم ےن ہبعشوکاھکلہکاوبہبیشواطس ی‬

‫(ات ا َوںاک تام ےہ رصبہ ےک تاس) ےک اقیضاکایکاحل ےہ‪ ،‬اوہنں ےن وجاب ںیم اھکلہک م‬
‫ی‬
‫روایرکاسےسھچکاوراھپڑڈالریماطخ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫حدیث نمبر‪73 :‬‬

‫آآ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ ُ ِّ ِّ آ‬ ‫آ ه آآ ْ‬
‫احلُلْ آو ُّ آ آ آ ْ ُ آ ه آ آ آ آ ه ْ ُ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ‬
‫ت‪ ،‬فقال‪ :‬كذ آب‪،‬‬
‫يث‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬
‫اِن‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عفان‪ ،‬قال‪ :‬حدُت محاد بن سلمة‪ ،‬عن صا ِل ٍح المري ِِب ِد ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا‬
‫آآ آ آ آ‬
‫يث‪ ،‬فقال‪ :‬كذ آب‪،‬‬ ‫ْ ُ ِّ ِّ آ‬ ‫آ هْ ُ آ ه ً آ ْ آ‬
‫آوحدُت هماما‪ ،‬عن صا ِل ٍح المري ِِب ِد ٍ‬

‫دحیایبنیکاصحلرمییکاوہنںےنتایےس۔امحدےناہک‪:‬وھجٹےہ۔رھپںیمےن مہامےس یات‬

‫روایےہ‪،‬ںیمےنامحدنبہملسےس یات ی‬
‫افعنےس ی‬

‫ی‬
‫دحیایبنیکاصحلرمییک۔اوہنںےناہک‪:‬وھجٹےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪74 :‬‬

‫آ ُ ْ آ ُ آ آ ُّ آ آ آ ْ آ‬ ‫او آد‪ ،‬آق آال‪ :‬قآ آال ِل ُش ْعبآ ُة‪ :‬ايت آ‬ ‫آ ه آ آُْ ُ ْ ُ آ ْآ آ آ ه آآ آُ آ‬
‫َيل لك أن ت ْر ِو آي‪ ،‬آع ِن‬ ‫ِ‬ ‫َل‬ ‫‪:‬‬ ‫ٰل‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫مٍ‬ ‫از‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ير ْب آن آ‬ ‫آ‬ ‫ر‬
‫ِ ِ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫د‬ ‫وحدُ ِِن ُممود بن غيالن‪ ،‬حدثنا أبو‬
‫اء ل آ ْم أآج ْد لآهاآ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫ت ل ُش ْعبآ آة‪ :‬آو آكيْ آف آذ آ‬ ‫اود‪ :‬قُلْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ ْ ُ آ آ آ آ ه ُ آ ْ‬
‫كم بْ ْشيآ آ‬
‫ِ‬ ‫اك؟ آف آق آال‪ :‬آح هد آثنآا آعن احل آ‬ ‫ِ‬ ‫ك ِذب‪ ،‬قآ آال أبُو آد ُ‬ ‫احلس ِن ب ِن عمارة‪ ،‬ف ِإنه ي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫ه آ آْآ ُ‬ ‫آ ْ ً آ آ ُ ْ ُ آ ُ آ ِّ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ْ آ آ آ آ ه ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آلَع قتىل أ ُح ٍد؟ فقال‪ :‬ل ْم يُ آصل‬ ‫أصال‪ ،‬قال‪ :‬قلت ٰل‪ :‬بِْي شءٍ؟ قال‪ :‬قلت لِلحك ِم‪ :‬أصىل انل ِِ صىل‬
‫ه آْ‬ ‫ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آصىل آعلي ِه ْم‪،‬‬
‫ه ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ آ آ ْ ْ آ آ ْ آه‬ ‫آ آْ ْ آآ آ ْ آ ْ ُ آ آآ آ‬
‫اس‪ِ ،‬إن انل ِِ صىل‬ ‫علي ِهم‪ ،‬فقال احلآس ُن ب ُن عمارة‪ ،‬ع ِن احلآك ِم‪ ،‬عن ِمقس ٍم‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ ُْآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ِّ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ ْ ُ ْ‬ ‫آْآ‬ ‫آآآُ ْ ُْ ُ ْ آ آ آ آُ ُ‬
‫آ‬
‫يث من يروى؟ قال‪ :‬يروى ع ِن احلس ِن‬ ‫آودفنهم‪ ،‬قلت لِلحك ِم‪ :‬ما تقول ِِف أوَل ِد الزنا؟ قال‪ :‬يصىل علي ِهم‪ ،‬قلت‪ِ :‬من ح ِد ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ آ ْ ِّ آ آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ُ آ آ آ آ ه آ آ ْ آ آ‬
‫ك ُم‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْن اَل آ هزار‪ ،‬آع ْن آ ٍّ‬
‫لَع‬ ‫رصي‪ ،‬فقال احلسن بن عمارة‪ :‬حدثنا احل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اْل ِ‬
‫رتنباحزمےکتاساجاورہہکھجتوکدرسںیہننسحنبامعرہےس ی‬
‫روایرکتاویکہکنوہوھجٹوباتلےہ۔‬ ‫اوبدا َودےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ھجمےسہبعشےناہک‪ :‬وخ ی ر‬

‫اوبدا َودےناہک‪:‬ںیمےنہبعشےسوپاھچ‪:‬ویکرکنولعمموہاہکوہوھجٹوباتلےہ؟ہبعشےناہک‪:‬اسو ہےسہکنسحنبامعرہےنمکحےسدنچدحںیثیلقنںیک‬

‫نج یک الص ںیم ےن ھچک ہن تایئ۔ ںیم ےناہک‪:‬وہ وکیسن دحںیثیںیہ؟ ہبعش ےناہک‪ :‬ںیم ےنمکح ےس وپاھچ‪:‬ایکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےن ج ادح ےک‬
‫مق‬
‫روایایک۔ اس ےن سم ےس‪،‬اس ےن ی‬
‫سدتا انب ابعس ریض اہللامہنع ےس ہک‬ ‫دیہشوںرپ امنزڑپیھیھت؟مکح ےن اہک‪:‬ںیہن۔ رھپ نسح نب امعرہ ےن مکح ےس ی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪73‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنامنزڑپیھادحےکدیہشوںرپاوردنفایکانوک۔اورںیمےنمکحےساہک‪ :‬مزتایکاوالدےکقحںیمایک ےتہوہ؟اوہنںےناہک‪:‬‬

‫روایایکایگےہاستابںیم؟اوہنںےناہک‪:‬نسحرصبیےس۔نسحنبامعرہےناہک‪:‬ھجمےسمکح‬‫انرپامنزڑپیھاجےئانجزےیک۔ںیمےناہک‪:‬سکےس ی‬
‫ن‬
‫سدتایلعریضاہللہنعےس۔‬‫ےنایبنایک‪،‬اوہنںےن ی یجہ ٰنبازجلارےسانس‪،‬اوہنںےن ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪75 :‬‬
‫آآ آ آ آْ ُ آه‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ُّ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ‬
‫ون‪ ،‬فقال‪ :‬حلفت‪ ،‬أَل أروي عنه شيئا وَل‬ ‫وحدثنا احلسن احللو ِاِن‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت ي ِزيد بن هارون‪ ،‬وذكر ِزياد بن ميم ٍ‬
‫ْ ُ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ْ ُ آ ِّ ُ‬
‫ن‪ ،‬ث هم ُعدت ِإِلْ ِه‪،‬‬ ‫ز‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ب‬ ‫ِن‬
‫آ آ هآ‬
‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫يث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫اد ْب آن آميْ ُمون‪ ،‬فآ آسْآ ْ ُْل ُه آع ْن آ‬
‫آآ آ آ ُ آ آ‬
‫وج‪ ،‬وقال‪ :‬ل ِقيت ِزي‬ ‫آع ْن آخ ْ آ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ال ب ِن ُمد ٍ‬
‫ِِ‬
‫آ آ ْ ُ ْ آ ُّ آ ْ ُ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ُ آ ِّ ُ ه ُ ْ ُ آ ْ آ آ ه آ‬ ‫آ آ هآ‬
‫ت عبد‬ ‫حدُ ِِن بِ ِه‪ ،‬آع ِن احل آ آس ِن‪ ،‬آوَكن يآن ُسبُ ُه آما ِإىل الك ِذ ِب‪ ،‬قال احللو ِاِن‪ ،‬س ِمع‬ ‫حدُ ِِن بِ ِه‪ ،‬عن مور ٍ ‪ ،‬ثم عدت ِإِل ِه‪ ،‬ف‬ ‫ف‬
‫ه آ آآ آْ ُ ْآُ آ آ ْ آ آُْ آآ ُ آ ْ آ‬
‫ون فن آسبآه ِإىل الك ِذ ِب‪،‬‬ ‫الصم ِد‪ ،‬وذكرت ِعنده ِزياد بن ميم ٍ‬
‫ریےناہک‪:‬ںیمز یتادنب‬ ‫رینباہرونےنذرکایکز یتادہنبومیمناکاوراہک‪:‬ںیمےنمسقاھکیئےہہکاسےسھچک ی‬
‫روایہنرکوں اہناخدلنبدحموجےس۔ یت ی د‬ ‫یت ی د‬
‫روایایکا ی ی‬
‫دحیوک‬ ‫دحیوکرکبنبدبعاہللمرینےس۔رھپںیماسےسالم واسےن ی‬
‫روایایکاس ی‬
‫دحیوپیھچ۔اسےن ی‬
‫ومیمنےسالماوراسےس یات ی‬

‫روایایکاس ی‬
‫دحی وک نسحےساور یت ی د‬
‫رینباہروںاندوونںوکینعیز یتادنبومیمن اور اخدلنب دحموجوک ا‬
‫وھجت‬ ‫ومرقنب رمثجےس۔رھپںیماس ےسالم و ی‬

‫ ےتہےھت۔نسحولحاینےناہک‪:‬ںیمےندبعادمصلےسانس‪،‬ںیمےنذرکایکز یتادنبومیمناک۔اوہنںےناہک‪:‬وھجتاےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪76 :‬‬

‫آ آ آ آ آ ْ ُْ‬ ‫ت‪ ،‬آع ْن آع هباد بْن آمنْ ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه آ ِّ آ ْ آ ْ آ ْ آ‬

‫ور‪ ،‬ف آما لك ل ْم ت ْس آمع ِمنه‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ ِ‬ ‫وحدثنا ُممود بن غيالن‪ ،‬قال‪ :‬قلت ِأل ِِب داود الطيال ِ ِِس‪ :‬قد أكُث‬
‫ْ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫آ آ آآ ه ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ ْ ُ ْ آآآ آ ُ آ آ‬
‫اد ْب آن آميْ ُمون‪ ،‬آو آعبْ ُد ه‬ ‫آ آ ْآه آ ه‬
‫مح ِن ْب ُن آمه ِد ٍّي‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫يت‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ْ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ك‬ ‫اس‬ ‫‪:‬‬‫ِل‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬‫م‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َّض‬ ‫انل‬ ‫ا‬‫نل‬ ‫ى‬‫و‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫ح ِديث العطار ِة‪،‬‬
‫آ آ آ آ آآُْ آ آ ُ ً ُ ْ ُ آ آُ ُ آآْ آ آ ُ ُ هُ آ آْ‬ ‫آ آ ُ ه آْ آ آ ْ آآ‬ ‫آ آ آْآ ُ آ ُ ْآ آُ آ‬
‫فسْنلاه‪ ،‬فقلنا ٰل‪ :‬ه ِذهِ األحا ِديث ال ِِت تر ِويها‪ ،‬عن أن ٍس؟ فقال‪ :‬أرأيتما رجال يذنِب فيتوب‪ ،‬أليس يتوب اَّلل علي ِه؟‬
‫ْ آ آ ً آ آ آ ً ْ آ آ آ آ ْ آ ُ ه ُ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آ آ آ ِّ آ آ ْ‬ ‫آ آ ُ ْآ آ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ ْ آآ‬
‫ان‪ ،‬أِن ل ْم أل آق‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫َل‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ت‬‫ن‬‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬‫انل‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫َل‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫ا‪،‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ري‬‫ث‬‫ك‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫يال‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫قال‪ :‬قلنا‪ :‬نعم‪ .‬قال‪ :‬ما س ِمعت ِمن أن ٍ ِ‬
‫‪،‬‬ ‫س‬
‫آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ْ ُ ه ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ُ ه آ آ آ ْ ُ ُ آ ِّ ُ آ آ آ ْ آ‬ ‫آآ ً آ آ آُ آ ُآ آ آآ آ ْ آهُ‬
‫َّتكن ُاه‪،‬‬ ‫اود‪ :‬فبآلغنا آبع ُد أنه يآ ْر ِوي‪ ،‬فْتيناه أنا وعبد الرمح ِن‪ ،‬فقال‪ :‬أتوب‪ ،‬ثم َكن بعد َيدث‪ ،‬ف‬ ‫أنسا‪ ،‬قال أبو د‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪74‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روایےہ‪ ،‬ںیمےناوبداؤدایطیسلےس اہک‪ :‬م ےنابعدنبوصنمرےستہبرواںیتیںیک وایکسےہ م ےنوہ ی‬

‫دحیںیہنینساطعرۃ‬ ‫ومحمدنبالیغن ےس ی‬
‫س‬
‫دبعارلمحنبدہمیدوونںز یتادنبومیمنےسےلماوراسےسوپاھچ‬
‫ٰ‬ ‫ننب مییلےن مہارےےئل۔اوہنںےناہکجرہ۔ںیماور‬ ‫وعرتیکوج ی‬
‫رواییک ر‬

‫رکت ےہ اسن ےس۔ وہ وبال‪ :‬م دوونں ایک ےتھجمس وہ۔ ارگ وکیئ صخش گاہ رکے رھپ وہب رکے و ایک اہلل اعت ٰیل اعمف ںیہن رکے ا۔‬ ‫ان دحوثیں وک وج وہ ی‬
‫روای ا‬

‫دبعارلمحےناہک‪:‬اہتبلاعمفرکے ا۔ز یتادےناہک‪:‬ںیماسنریضاہللہنعےسھچکںیہنانس‪،‬ہنتہبہنمک‪،‬ارگولگاستاتوکںیہناجےتن وایک میھبںیہن‬

‫ٰ‬
‫اجےتن (ینعی م واجےتنوہ) ںیماسنریضاہللہنعےسالمتںیہن۔اوبداؤدےناہک‪:‬رھپ موکربخیچنہپہکز یتاد ی‬
‫روایرکتاےہاسنریضاہللہنعےس۔ںیماور‬
‫روایرکےناگل۔آخر مےناسوکترکایک (ینعیاسےس ی‬
‫روایوھچڑدیویکہکنوہ‬ ‫دبعارلمحرھپےئگ۔اسےناہک‪:‬ںیم وہبرکتاوہں۔رھپوہدعباسےک ی‬
‫ٰ‬

‫وھجتاالکناوروھجتایھبلع اہک وہباکیھبایخلاسےنوھچڑد یتا)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪77 :‬‬
‫آ آ آآ آ آ آ ُ‬ ‫ُ آ ِّ ُ آ آ ُ ُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ ُ ُّ‬ ‫آ ه آ آ آ آ ٌ ُْ ْ‬
‫َيدثنا‪ ،‬فيآقول‪ُ :‬س آويْ ُد ْب ُن عقلة‪ :‬قال ش آبابآة‪:‬‬ ‫وس‬‫ِ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫اب‬ ‫ب‬‫ش‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫اِن‬ ‫آ‬
‫حدثنا حسن احلل ِ‬
‫و‬
‫آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُ ه آ آ ه ْ ُ آ ْ ً آ آ آ آ آ ُ آ ُّ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ آ ْ ُ ُّ‬
‫ش ٍء هذا‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم أن يتخذ الروح عرْا‪ ،‬قال‪ :‬ف ِقيل ٰل‪ :‬أي‬ ‫وس‪ ،‬يقول‪ :‬نَه رسول ِ‬ ‫آوس ِمعت عبد القد ِ‬
‫آُ ُ‬
‫ير هي‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫ار‬‫و‬‫اَّلل ْب آن ُع آم آر الْ آق آ‬
‫آ ْ ُ آ آ آْ ه ْ ُ آ ُ ْ ٌ آ ْ ُ ُ آْ آ ه‬
‫د‬ ‫ي‬‫ب‬‫ع‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬ ‫وس‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ح‬ ‫و‬‫الر‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ِل‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ح‬‫خ ُذ ُك هو ٌة ِف آ‬ ‫آ آ آ ْ ُه آ‬
‫! قال‪ :‬يع ِِن تت‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آه آ آ ْآُْ ْآ ُ ه آ ْ آ ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آ ه آ ْ آ ْ آ ُ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ ُّ ْ‬
‫احلآة ال ِِت نبآ آعت ِقبآلك ْم؟ قال‪:‬‬ ‫س ِمعت محاد ب آن زي ٍد‪ ،‬يقول ل ِ آرج ٍل بعد ما جلس مه ِدي ب ُن ِهال ٍل بِأيامٍ ‪ :‬ما ه ِذ ِه العني الم ِ‬

‫اعيل‪،‬‬ ‫آ آ ْ آ آآ ْ آ‬
‫نعم يا أبا ِإسم ِ‬

‫وسینبعقلہاوراتہکاھتعنمایکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنروحینعی‬ ‫روایےہ‪،‬دبعادقلوس مےس ی‬

‫دحیایبنرکتااھت واتہکاھت ی د‬ ‫ابشہبنبوساردماینئےس ی‬

‫وہاوکرعضںیمےنیلےس۔ولوگںےناہک‪:‬اساکبلطمایکےہ؟وہوبال‪:‬بلطمہیےہہکدویارںیم یاتوسراخرکےوہاآےنےکےیل۔ااممملسمرہمحاہلل‬
‫فرامےتںیہ‪:‬ںیمےنانسدیبعاہللنبرمعو ی‬
‫وقارتریےساوہنںےنانسْامحدنب ی د‬
‫زیےس‪،‬اوہنںےناہک یاتصخشےس‪،‬جدہمینبالہلیئکدنتاھٹیبہیلع ا‬

‫اھکریہمشچےہوجوھپتااہمتریرطف۔وہصخشوبال‪:‬اہںاےاوباامسلیع۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪75‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪78 :‬‬

‫يث‪ ،‬إ هَل أآ آتيْ ُ‬

‫ت ِب ِه‬
‫ْآ آ آ ٌ‬
‫د‬‫ح‬ ‫ن‬‫س‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫ت أآبآا آع آوانآ آة‪ ،‬آق آال‪ :‬آما بآلآ آغِن آ‬
‫ع‬
‫آ ه آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ه آ‬
‫ان‪ ،‬آق آال‪ :‬آسم ْع ُ‬‫وحدثنا احلسن احللو ِاِن‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عف‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آآ آ ْ آ آ ه‬
‫اش‪ ،‬آف آق آرأ ُه آ آ ه‬
‫لَع‪.‬‬ ‫أبان ب آن أ ِِب عي ٍ‬
‫روایےہ‪،‬ےھجمنسحےسوکیئ ی‬
‫روایںیہنیچنہپرگمںیمےنوپاھچ‪:‬اتاننبایبایعشےساسےنڑپاھاسوکریمےاسےنم۔‬ ‫اوبوعاہنےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪79 :‬‬
‫آْ‬ ‫آْ‬ ‫ت أآنآا آو آمحْ آز ُة ه ه ُ ْ آ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫لَع ْب ُن ُم ْسهر‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫يد‪ ،‬آح هد آثنآا آ ُّ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ آ‬
‫اش‪َ ،‬ن ًوا ِم ْن أل ِف‬ ‫الزيات ِمن أبان ب ِن أ ِِب عي ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا سويد ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آآ ُ آْآ آ آآ ْ آآ آهُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف ال آمنامِ ‪ ،‬ف آع آرض آعلي ِه آما آس ِم آع ِم ْن أبآان‪،‬‬ ‫َب ِن‪ ،‬أنه آرأى انل ِِ صىل‬ ‫لَع‪ " :‬فل ِقيت محزة فْخ‬ ‫يث‪ ،‬قآ آال آ ٌّ‬ ‫آ‬
‫ح ِد ٍ‬
‫ِ‬
‫آ آ آ آ آ ْآ ه آ ًْ آ ً آْ ً آ هً‬
‫ريا‪َ ،‬خ آسة أ ْو ِستة‪،‬‬ ‫فما عرف ِمنها ِإَل شيئا ي ِس‬

‫روای ےہ ںیم ےن اورزمحہز یتات ےناتان نب ایعش ےس رف یی یات مہرار دحوثیں ےک ںینس۔ یلع ےن اہک رھپ ںیم زمحہ ےس الم۔ اوہنں ےن‬
‫یلع نب رہسم ےس ی‬

‫ایبنایکہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکوخابںیمداھکیاوروجھچکاتانےسانساھتوہآپوکانس یتا۔آپےنہناچہپتااندحوثیںوکرگموھتڑیدحںیثی‬

‫وبقلںیکتاچن یاتھچ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪81 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ ْ آ‬
‫ار ُّي‪ :‬اكتُب ع ْن بآ ِق هية آما‬‫ز‬ ‫اء ْب ُن آعد ٍّي‪ ،‬قآ آال‪ :‬قآ آال ِل أآبُو إ ْس آ‬
‫حا الْ آف آ‬ ‫ُ‬ ‫ي‬ ‫ِم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آز آكر ه‬ ‫محن ه‬
‫الار ِ ُّ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن آعبْ ِد ه‬ ‫حدثنا عبد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫اش‪ ،‬آما آر آوى آع ِن‬ ‫ْ آه‬ ‫آ آ آ ُْ ْ آ ْ ْ آ‬ ‫آ آ آ ْآ ْ ُ آ آآ آ ْ ُ ْ آ ُْ آ آ آ آ ْ آ ْ ْآ ْ‬

‫ري المع ُرو ِفني‪ ،‬آوَل تكتب عن ِإسما ِعيل ب ِن عي ٍ‬
‫روى ع ِن المعرو ِفني‪ ،‬وَل تكتب عنه ما روى عن غ ِ‬
‫ْآ ْ ُ آ آآ آ ْ آ ْ‬
‫ري ِه ْم‪،‬‬
‫المعرو ِفني‪ ،‬وَل عن غ ِ‬
‫زرک یات نب دعی ےن اہک‪ :‬ھجم ےس اہک‪ :‬اوب ااحسق زفاری (اترامیہ نب دمحم نب احرث نب اامسک نب اخر ہ وکیف) ےن (وج ی‬
‫دحی ےک ترے اامم اور ہقث اور افلض‬
‫دحیوکوج ی‬
‫روایرکےلوہجلولوگںےساورمھکل‬ ‫روایرکےوہوہشمرولوگںےساورمھکلاس ی‬
‫دحیوج ی‬
‫ےھت) ھکلےل وہیقب (نبودیل) یکوہ ی‬

‫دحی مہرزگارگہچوہ ی‬
‫روایرکےوہشمرولوگںےسیھب۔‬ ‫ واامسلیعنبایعشیک ی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪76‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪81 :‬‬
‫ْ آ ه ُ ُ آ هُ آْآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آْ ه آ آ آ آ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬قال ابن المبار ِك‪ :‬نِعم الرجل ب ِقية‪ ،‬لوَل‬
‫اب عب ِد ِ‬ ‫وحدثنا إِسحا بن ِإبرا ِهيم احلنظ ِِل‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت بعض أصح ِ‬
‫ْ ُ آ ِ ِّ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ ُّ‬ ‫ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ ُ آ آ ْ آ آ‬ ‫آهُ آ آ آ ْ ْآ‬
‫األ آس آ ُ آ‬
‫وس‪،‬‬ ‫اِظ‪ ،‬فنظ ْرنا ف ِإذا ه آو آوعبد القد ِ‬ ‫اِم آويس ِّم الكن‪َ ،‬كن ده ًرا َيدثنا‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫يد الوح‬ ‫ِ‬ ‫أنه َكن يك ِِن‬

‫دبعاہللنبابمرکےناہک‪:‬ہیقبنباولدیلااھچآدیماھتارگوہتاومںوکتینکےسایبنہنرکتااورتینکوکتاومںےس (ینعیہیقبیکہیاعدتخرابےہہکدتسیلو‬
‫سیبلترکتاےہ۔راوویںاک بیاپھچےنےکےئلتاموکتینکےسدبلداتیےہاورتینکوکتامےستاہکولگاچہپںینںیہن) یاتدمتت مےس ی‬
‫دحیایبن‬

‫رکتااھتاوبدیعسواحیظےس۔ج مےنوغرایک (ہکواحیظوکنصخشےہ) وولعمموہاہکوہدبعادقلوسےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪82 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ه ٌ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ه ه آ ُ ُ آ آ آ ْ ُ ْ آ ْ ُ آ آ ُ ْ‬ ‫آ هآ آ ْآُ ْ ُ ُ ُ آ‬

‫ار ِك يف ِص ُح بِق ْو ِ ِٰل كذاب‪ِ ،‬إَل ِل آعب ِد‬‫وسف األز ِدي‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عبد الرزا ِ ‪ ،‬يقول‪ :‬ما رأيت ابن المب‬ ‫وحدُ ِِن أمحد بن ي‬
‫ْ ُ آُ ُ آ آ ه ٌ‬ ‫آ ِّ‬ ‫ْ ُ ُّ‬
‫وس‪ ،‬ف ِإِن آس ِمعتُه يقول ُٰل‪ :‬كذاب‪،‬‬
‫القد ِ‬
‫دبعارلزاقےس ی‬
‫روایےہ‪،‬دبعاہللنبابمرکوکںیمےنںیہنانسیسکوکاصفوھجتا ےتہوہےئرگمدبعادقلوسےکوہ ےتہےھت‪:‬وھجتاےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪83 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آآ‬ ‫آ آ ْ ه‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ ه ْ آ ه ُّ آ آ آ ْ ُ آ ُ ْ‬
‫ت أبآا ن آعي ٍم‪ ،‬آوذك آر ال ُم آعىل ْب آن ُع ْرفان‪ ،‬فقال‪ :‬قال‪ :‬آحدثنا أبُو آوائِ ٍل‪،‬‬ ‫ار ِِم‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬
‫اَّلل بن عب ِد الرمح ِن ال ِ‬
‫حدُ ِِن عبد ِ‬
‫ِّ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ُ آ ُ ُ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آْآ‬ ‫آ آ آ‬
‫قال‪ :‬خ آر آج آعلينا ْاب ُن آم ْس ُعو ٍد بِ ِصفني‪ ،‬فقال أبو نعي ٍم‪ :‬أتراه ب ِعث بعد المو ِت؟‪.‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫دحی ایبنیکاوبوالئےنہک ےلکن مہارےاسےنمدبعاہللنب وعسمدنیفصںیم‪،‬اوبمیعنےن‬ ‫اوبمیعنےنذرکایکمعل ّ نبرعافناک واہکہکمعل ّ ےناہک‪:‬ھجمےس ی‬

‫اہک‪:‬ش ی د‬
‫ایرمرکرھپربقےساےھٹوہںےگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪77‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪84 :‬‬
‫ٌ‬ ‫ْ ُ آهآ آ آ ه آ‬ ‫آ آ ُه ْآ ْ‬ ‫آ آه آ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ آ آ ٌ ْ ُ ْ آ ُّ آ ُ‬
‫حدث آر ُجل‬ ‫اِن ِلَكه آما‪ ،‬ع ْن عفان ب ْ ِن ُم ْس ِل ٍم‪ ،‬قال‪ :‬كنا ِعند ِإس آما ِعيل اب ِن علية‪ ،‬ف‬
‫لَع وحسن احللو ِ‬ ‫حدُ ِِن عمرو بن ِ‬
‫آ آهُ آْ‬ ‫آ ْآ آُ آآ هُ‬ ‫ت‪ :‬إ هن آه آذا لآيْ آس بثآبْت‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف آق آال ه ُ ُ ْ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ‬‫آع ْن آر ُجل‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬
‫كنه آحك آم أنه لي آس‬ ‫اعيل‪ :‬ما اغتابه‪ ،‬ول ِ‬ ‫الرجل‪ :‬اغتبته؟ قال ِإسم ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آْ‬
‫ت‪.‬‬ ‫بِثب ٍ‬

‫رواییک۔ںیمےناہک‪:‬وہ‬ ‫دحی ی‬ ‫روایےہ‪ ،‬ماسمٰعییلنبہیلعےکتاسےھٹیبےھت۔اےنتںیم یاتصخشےندورسےصخشےس یات ی‬ ‫افعننبملسمےس ی‬

‫س‬
‫ربتعمںیہن۔وہصخشوبال‪ :‬وےناسیکتبیغیک۔ا مٰعییلےناہک‪:‬اسےنتبیغںیہنیکہکلبمکحاگل یاتاسرپہکوہربتعمںیہن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪85 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ ُآه ْ آ ْ ه ْآ ه‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ آ ه ُّ آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ‬
‫اَّلي يآ ْر ِوي‪ ،‬ع ْن‬ ‫ِ ِ‬‫ن‬ ‫مح‬ ‫الر‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫د‬‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫س‬‫ار ِِم‪ ،‬حدثنا بَِّش بن عمر‪ ،‬قال‪ :‬سْلت مالِك بن أن ٍ‬ ‫وحدثنا أبو جعف ٍر ال ِ‬
‫ْ‬ ‫آْ ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آْ‬ ‫آْآ ه آ‬ ‫آْ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آْ‬ ‫آسعيد بْن ال ْ ُم آسيِّ‬
‫اْل ْوأ آم ِة‪ ،‬فقال‪ :‬لي آس بِ ِثق ٍة‪ ،‬آو آسْ ُْله ع ْن أ ِِب احل ُ آويْ ِر ِث‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬فقال‪ :‬لي آس بِ ِثق ٍة‪ ،‬آو آسْ ُْله ع ْن آصا ِل ٍح موَل‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫آ آ آ آُْ ُ آ ْ آ آ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آْ‬ ‫ْ‬ ‫آآ آُْ ْ ُ آ‬ ‫آ آ آ آُْ ُ آ ْ ُ ْ آ آ ه‬ ‫آف آق آال‪ :‬لآيْ آ‬
‫ب‪ ،‬فقال‪ :‬ليس بِ ِثق ٍة‪ ،‬وسْْله عن حرامِ ب ِن عثمان‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ئ‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫ع‬ ‫ى‬ ‫و‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫ة‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ه‬ ‫ْل‬ ‫ْ‬‫س‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ٍ‬ ‫ق‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫س‬
‫ْ آ آ آُْ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ُ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ً آ آ آ‬ ‫آف آق آال‪ :‬لآيْ آس بث آقة‪ ،‬آو آسْآلْ ُ‬
‫يت اس آمه‪،‬‬ ‫ت آما ِلَك‪ ،‬ع ْن ه ُؤَل ِء اَلآم آس ِة‪ ،‬فقال‪ :‬لي ُسوا ِب ِثق ٍة‪ِِ ،‬ف آح ِدي ِث ِهم وسْْله عن رج ٍل آخر ن ِس‬ ‫ِِ ٍ‬
‫ُ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ ً آ آْ ُ ُ‬ ‫آ آ آ آ ْ آْ ُ ُ‬
‫ت‪َ :‬ل‪ ،‬قال‪ :‬ل ْو َكن ُِقة‪ ،‬ل آرأيتآه ِِف كتُ ِِ‬ ‫فقال‪ :‬هل آرأيتآه ِِف كتُ ِِ؟ قل‬
‫ل‬
‫رکتےہدیعسنبا لٹیستےس۔اوہنںےناہک‪:‬وہہقث ںیہن‬ ‫روای ا‬ ‫دبعارلمح ےکقلعتم وج ی‬ ‫ٰ‬ ‫روایےہ‪ ،‬ںیمےن اامم ام ک ےسوپاھچ‪:‬دمحمنب‬ ‫طرشنب رمع ےس ی‬

‫اوباوحلترثےکقلعتم۔ اوہنں ےناہک‪:‬وہہقثںیہنےہ۔اوروپاھچ ںیمےنانےس ہبعشےکقلعتم سجےس ی‬

‫روای‬ ‫ی‬ ‫ےہاوروپاھچںیمےن ام کنباسن ےس‬
‫رکتا ےہ انبایبذی‪ ،‬اوہنں ےن اہک‪ :‬وہ ہقث ںیہن ےہ۔اور وپاھچ ںیم ےن ان ےس اصحل ےک قلعتم وج ٰ‬
‫ومٰل ےہ واہماک۔ اوہنں ےن اہک‪ :‬وہ ہقث ںیہن ےہ۔اور‬

‫وپاھچںیمےنانےسرحامنبامثعنےکقلعتم۔اوہنںےناہک‪:‬وہہقثںیہنےہ۔اوروپاھچںیمےنااممام کےسانتاوچنںآدویمںےکقلعتم (نجاکذرک‬

‫اورپزگرا) اوہنںےناہک‪:‬وہہقثںیہنںیہاینپ ی‬
‫دحیںیم۔اورںیمےنوپاھچانےس یاتاورصخشےکقلعتمسجاکتامںیموھبلایگ واوہنںےناہک‪ :‬وےن‬
‫روایریمیاتکوبںںیمدیھکیےہ؟ںیمےناہک‪:‬ںیہن۔ااممام کےناہک‪:‬ارگوہہقثوہتا و ُ وئاسیک ی‬
‫روایریمیاتکوبںںیمداتھکی۔‬ ‫اسیک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪78‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪86 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ ه ٌ آ ه آآ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آ ْآ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ه آ آْآ ْ ُ آ‬

‫َشح ِبيل ب ْ ِن آسع ٍد‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬عن‬
‫ني‪ ،‬حدثنا حجاج‪ ،‬حدثنا ابن أ ِ ِ ٍ‬
‫ئ‬ ‫ذ‬ ‫ِب‬ ‫وحدُ ِِن الفضل بن سه ٍل‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن َيَي بن م ِع ٍ‬
‫آ آ ه‬
‫آوَكن ُمت آه ًما‪،‬‬
‫مہی‬
‫روایایکرشحٹییلنبدعسےساوروہ مےہ۔‬
‫انبایبذیےن ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪87 :‬‬

‫ه آ آ ا آ ُ ُ آ ْ ُ ْ آ ْ ُ آ آ آ ُ ُ آ ْ ُ ِّ ْ ُ‬
‫ريت‬ ‫حا الطالق ِاِن آ‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت ابن المبار ِك‪ ،‬يقول‪ :‬لو خ‬ ‫ت أآبآا إ ْس آ‬
‫اذ‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ ْ آ آ‬
‫اَّلل ب ِن قهز‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن عب ِد ِ‬

‫ب‬‫ت آب ْع آر ٌة أآ آح ه‬
‫آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْآ ه آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ه ْ آ ُ آ ه آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ُ ُ ه آ ْ ُ آ ْآ ه آ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ آ آ ْ‬
‫اَّلل بن ُمر ٍر‪َ ،‬لخَّتت أن ألقاه‪ ،‬ثم أدخل اَلنة‪ ،‬فلما رأيته َكن‬ ‫بني أن أدخل اَلنة‪ ،‬وبني أن ألَ عبد ِ‬
‫آه ْ ُ‬
‫ِل ِمنه‪،‬‬ ‫ِإ‬

‫دبعاہلل نب ابمرک ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬وہ ےتہ ےھت ارگ ےھجم اایتخر د یات اجتا ہک ج ںیم اجؤں یات دبعاہلل نب رحمر ےس ولمں و ںیم ےلہپ اس ےس اتلم رھپ ج ںیم‬

‫اجتا (ایسیاسیکرعتفیسااھتاوراسدقراسےسےنلماکاایتشقاھت) رھپجںیماسےسالم۔ و یاتاوییکینگنیمےھجماسےسرتہبولعمموہیئ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪88 :‬‬
‫آ آ آْ ٌ آ ْ ْ آ آ ُآْ آ آ آ آْ ُ ُ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ُآُْ ه‬ ‫آ ه آ ْآ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ‬
‫اَّلل ْب ُن عم ٍرو‪ ،‬قال زيد يع ِِن ابن أ ِِب أنيسة‪َ :‬ل تْخذوا‬
‫حدُ ِِن الفضل بن سه ٍل‪ ،‬حدثنا و ِِلد بن صا ِل ٍح‪ ،‬قال‪ :‬قال عبيد ِ‬
‫آ آ‬
‫ع ْن أ ِِخ‪،‬‬

‫اینےناہک‪:‬م ی‬
‫روایرکوریمےاھبیئےس۔‬ ‫ید‬
‫زینبایب ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪89 :‬‬

‫آ ه آ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ آ آ ه ْ آ ُّ آ آ آ ه آ آ ْ ُ ه آ ْ آ ُّ آ آ آ ه آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ آ ه ِّ ُّ آ ُ ْ‬
‫ِق‪ ،‬ع ْن عبآي ِد‬‫اَّلل بن جعف ٍر الر‬
‫حدُ ِِن أمحد بن ِإبرا ِهيم الور ِِق‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عبد السالمِ الوابِ ِِص‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عبد ِ‬
‫اَّلل بْن آع ْمرو‪ ،‬قآ آال‪ :‬آَك آن آَيْ آَي ْب ُن أآِب أُنآيْ آس آة آك هذابا‪ً.‬‬
‫ه‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪79‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ن‬
‫دیبعاہللنبرمعوےناہک‪ :‬ی یجہ ٰنب ی‬
‫اینوھجتااھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪91 :‬‬

‫ْ آ آ ُّ آ آ آ آ ه‬ ‫آ آ ُ آ آ‬ ‫آ ه آ آ ْآ ُ ْ ُ ْآ آ آ آ آ ه آ ُ آْآ ُ‬
‫ان ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آع ْن آ ه‬
‫وب‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن‬ ‫محا ِد ب ْ ِن آزيْ ٍد‪ ،‬قال‪ :‬ذ ِك آر ف ْرقد ِعند أي‬ ‫ٍ‬ ‫حدُ ِِن أمحد بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن سليم‬

‫يث‪،‬‬ ‫فآ ْرقآ ًدا‪ ،‬لآيْ آس آص آ آ‬

‫احب ح ِد ٍ‬
‫ِ‬
‫زیےناہک‪:‬فردق (نبوقعیبیجنساوبوقعیب) اکذرکآ یاتاویبےکاسےنم۔اوہنںےناہک‪:‬وہاصج ی‬
‫دحیںیہن۔‬ ‫امحدنب ی د‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪91 :‬‬

‫ُ ْ‬ ‫ْآ ه آ ُ آ ْ آ ُ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫محن ْب ُن ب ْ ْ آ ْ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ‬ ‫آ هآ آُْ ه ْآ‬

‫اَّلل بْ ِن ع آبي ِد ب ْ ِن‬
‫يد القطان‪ ،‬ذ ِكر ِعنده ُممد بن عب ِد ِ‬ ‫َّش العب ِدي‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت َيَي بن س ِع ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫وحدُ ِِن عبد الر ِ‬
‫آ آ آآ ْ ُه آ آ آ ُْ ُ آ آه آ ً‬ ‫آ‬ ‫ح آَي‪ :‬أآ ْْ آع ُف م ْن آي ْع ُق آ‬
‫ُ آ ْ ه ْ ُّ آ آ ه آ ُ ًّ آ آ آ ْ‬
‫ت أ آرى أن أ آحدا يآ ْر ِوي‬ ‫وب ب ْ ِن ع آطاءٍ؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬ثم قال‪ :‬ما كن‬ ‫ِ‬ ‫ري اللي ِِث‪ ،‬فضعفه ِجدا‪ ،‬ف ِقيل ِِل‬ ‫عم ٍ‬
‫ُ ْ‬ ‫ُ ْ‬ ‫آ ْ ُآه ْ آ ْ ه‬
‫اَّلل ب ْ ِن عبآي ِد بْ ِن ع آمري ٍ‪،‬‬
‫عن ُمم ِد ب ِن عب ِد ِ‬
‫ن‬
‫دبعارلمحنبطرشدبعیےناہک‪:‬ںیمےن ی یجہ ٰنبدیعساطقنےسانس‪،‬انےکاسےنمذرکآ یاتدمحمنبدیبعاہللنبدیبعنبریمعلٹیہ اک واوہنںےنتہبفیعضاہک‬ ‫ٰ‬

‫اسوک‪،‬یسکےناہک‪:‬ایکوہوقعیبنباطعکےسیھبز یتادہفیعضےہ۔اوہنںےناہک‪:‬اہں۔رھپاہکہکںیمہناتھجمساھتہکوکیئدمحمنبدیبعاہللنبدیبعنبریمعےس‬
‫ی‬
‫روایرکے ا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪92 :‬‬

‫آ ْ آ آ ْآ آ آ آْ‬ ‫ْآ ه آ آ ه آ آ آ ْ آ ُ آْ‬ ‫ت آَيْ آَي ْب آن آ‬ ‫ْ ُ ْ ُ ْآ آ‬

‫كم‪ ،‬آق آال‪ :‬آسم ْع ُ‬ ‫آ هآ‬
‫آوعبد األلَع آوْ هعف َي آَي‬ ‫ري‬
‫ٍ‬ ‫ب‬‫ج‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يم‬‫ك‬‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ْ‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬‫ط‬‫ق‬ ‫ال‬ ‫يد‬ ‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫حدُ ِِن بَِّش بن احل ِ‬
‫آ‬
‫يَس ال ْ آم آد ِ ا‬
‫ِن‪،‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ ْ آ آ آ آ آ ُُ ٌ آ آ‬
‫يح آوْ هعف ُموَس ْب آن ِدهقان آو ِعيَس ْب آن أ ِِب ِع‬ ‫ار‪ ،‬قال‪ :‬ح ِديثه ِر‬
‫موَس بن ِدين ٍ‬
‫دحی ےک) اوہنں ےن فیعض اہک میکح نب ریبج وک اور دبعاالیلعٰ (نب اعرم‬ ‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن انس نی یجہ ٰنب دیعس اطقن ےس (وج اامم ےھت ی‬ ‫طرش نب مکح ےس ی‬
‫ع‬ ‫ع‬
‫ ینبداقہنوکاور ٹیس ٰنباوب ٹیس ٰدمینوک۔‬ ‫دحیاسیکلثموہاےکےہاوروم ٰ‬ ‫یبلعث) وکاورفیعضاہکنی یجہ ٰنبوم یٰنبدانیروکاوراہک‪ :‬ی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪80‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫آ آآ آ‬ ‫آ ْ ْ ْ ُ ُهُ ه‬ ‫آ آ ْ آ آآ‬ ‫ول‪ :‬قآ آال ِل ْاب ُن ال ْ ُمبآ آ‬
‫آ آُ ُ‬ ‫آ آ آآ ْ ُ ْ‬
‫ير‪ ،‬فاكتُب ِعل آمه َكه‪ِ ،‬إَل آح ِديث ُالُ ٍة‬
‫ِ ٍ‬‫ر‬‫ج‬‫لَع آ‬ ‫ت‬ ‫م‬‫د‬‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ار‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫احل آ آس آن ْب آ‬
‫ن‬ ‫َآال‪ :‬وس ِمعت‬
‫ُآ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه‬ ‫آ آ ْ ُ ْ آ آ ُ آ ْ آ آ ْ ُ آ ِّ‬
‫الَس ِّي ب ْ ِن إِس آما ِعيل‪ ،‬آوُم هم ِد ب ْ ِن آسال ِ ٍم‪،‬‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫َل تكتب‪ ،‬ح ِديث عبيدة ب ِن معت ٍ‬
‫ع‬
‫رتےکتاساجےئ واساکاسراملعھکل (ینعی‬ ‫ااممملسمرہمحاہللےناہک‪:‬ںیمےنانسنسحنب ٹیس ٰےس‪،‬وہاتہکاھت‪،‬ھجمےساہکدبعاہللنبابمرکےن‪،‬ج وخ ی ر‬
‫س‬
‫روایرک) رگمنیتآدویمںیکدحںیثیمھکلدیبعہنبمعنتاوررسینبا مٰعییلاوردمحمنباسملیکرواںیتی۔‬
‫سدحںیثیاسیک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫ول الْكتآابُ‬
‫ْ آ ٌ آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ُهآ ُآ ْ‬ ‫آ آ ُ ْ آآ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ ْ آآ آ ْ ْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ار ِهم‪ ،‬عن معايِ ِب ِهم ك ِثري يط‬‫يث وإِخب ِ‬ ‫قال مس ِلم وأشباه‪ :‬ما ذكرنا ِمن لَكمِ أه ِل ال ِعل ِم ِِف مته ِم روا ِة احل ِد ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫آ آ آ آ ْآ آ آٌ آ ْ آآ ه آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْآ‬ ‫آ ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫يما قالوا ِم ْن ذلِك‪ ،‬آو آبينُوا‬‫ب الق ْومِ ‪ِ ،‬ف‬ ‫بِ ِذك ِر ِه‪ ،‬آلَع اس ِتق آصائِ ِه‪ ،‬و ِفيما ذكرنا ِكفاية لِمن تفهم‪ ،‬وعقل مذه‬
‫مہی‬ ‫ااممملسمرہمحاہللےناہک‪:‬اوراسےکامدننوج مےنذرکایکالہ ی‬
‫دحیاکالکم مراوویںںیماورانےکویعبتہبںیہسجےکایبنرکےنےساتکبیبمل‬
‫وہاجےئیگاورسجدقر مےنایبنایکوہاکیفےہاسصخشےکےئلوجوقماک م‬
‫ذمہھجمسوبھجاجےئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫ني ُسئلُوا ل آما فيه م ْن آ‬ ‫كح آ‬ ‫آ ْ آ آآْآْ آ آ‬ ‫آآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ك ْش آف آع ْن آم آ‬ ‫آ ه آ آْآ ُ آْ ُ آ ُ ُ ْ آ‬
‫يم‬‫ِ ِ‬ ‫ظ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ف‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫خ‬ ‫األ‬ ‫ِل‬
‫ِِ‬ ‫ق‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫احل‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫اي‬‫ع‬ ‫وإِنما ألزموا أنفسهم ال‬
‫آ‬ ‫حليل‪ ،‬أآ ْو آَتْريم‪ ،‬أآ ْو أآ ْمر‪ ،‬أآ ْو آن ْْه‪ ،‬أآ ْو تآ ْر ِغيب‪ ،‬أآ ْو تآ ْر ِهيب‪ ،‬فآإ آذا آَك آن ه‬ ‫ه آ آْ آ ْ‬ ‫ار ِف أآ ْمر ِّ‬ ‫ْ آ‬
‫األ ْخ آب ُ‬ ‫ْ‬
‫اوي ل آها‬ ‫ِ‬ ‫الر‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ِت‬ ‫ْ‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ن‬‫إ‬ ‫‪،‬‬
‫ِ ِ‬‫ين‬ ‫ال‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬‫ط‬‫اَل آ آ‬

‫ه ْ آ آ آ ْ آآُ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ِّ ْ آ آ آ آ ُ ه آ ْ آ آ آ آ ِّ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ ُ آ آ ْ ُ آ ِّ ْ‬ ‫آْ آ آ ْ‬

‫ريهِ ِممن ج ِهل مع ِرفته‪َ ،‬كن‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ني‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫اي‬‫و‬ ‫الر‬ ‫لَع‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫ق‬‫أ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ان‬ ‫م‬‫األ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫لص‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ن‬‫ٍ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ليس بِم‬
‫ْ آ ْ آ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ ْآ آ آْ‬ ‫آ ْ‬ ‫ً ْ آ آ آ ًّ آ آ ِّ ْ ُ ْ آ ْ آ ْ‬
‫ار‪ ،‬أن ي آ ْس آتع ِمل آها‪ ،‬أ ْو ي آ ْستآع ِمل آبعض آها‪،‬‬ ‫ني‪ِ ،‬إذ َل يُؤ آم ُن آلَع آبع ِض من س ِمع تِلك األخب‬ ‫آُِما بِ ِفع ِل ِه ذلِك َغشا ِلعوام المس ِل ِم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪81‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آْ ْ‬ ‫اع ِة‪ ،‬أآ ْك آ ُ‬

‫اح م ْن ر آوايآة اثلِّ آقات آوأآ ْهل الْ آقنآ آ‬
‫ح آ‬‫الص آ‬ ‫آ آآ ه آ آ ْ آ ْ آآ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آآ آ آ آ ه آ‬
‫األ ْخبآ آ‬
‫ار ِّ‬
‫ُث ِم ْن أن يُض آط هر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ولعلها‪ ،‬أو أكُثها أكا ِذيب َل أصل لها‪ ،‬مع أن‬
‫آ آ ْآ‬ ‫آْ‬ ‫آ آْ‬
‫إِىل نق ِل آم ْن لي آس بِ ِثق ٍة‪ ،‬آوَل آمقن ٍع‪،‬‬

‫اوردحوثیںےکاامومںےنراوویںاک بیوھکلدانیرضوریاھجمساور استاتاکوتفی ٰد یتا۔جانےسوپاھچایگاسےئلہکہیتراا ماکمےہ۔ویکہکندنییک‬

‫تاتجلقنیکاجےئیگ ووہیسکارمےکالحلوہےنےکےئلوہیگ یاترحاموہےنےکےئل یاتاسںیمیسکتاتاکمکحوہ ا یاتیسکتاتیکاممتعنوہیگ یاتیسکاکم‬

‫یکرطفر تبدالیئاجےئ یاتیسکاکمےسڈرا یاتاجےئ ا۔رہباحلجراویاچساوراامیدارہنوہرھپاسےسوکیئ ی‬
‫روایرکےوجاسےکاحلوکاجاتنوہاور‬

‫وہاحلدورسےےسایبنہنرکےوجہناجاتن وہ واگہنگروہ ااوردوھاکدےنیواالوہ ااعماملسمونںوک۔اسےئلہکضعبولگاندحوثیںوکںینسےگاوران‬

‫سرپ یاتضعبرپلمعرکںیےگاورش ی د‬
‫ایوہس یاتانںیمےسارثکوھجیٹوہں۔ (اورضعبوخسنںںیمہیےہہکانںیممک یاتتہبوھجیٹوہں) نجیکالصہن‬
‫روایرپانقعوہیتکےہایکمکںیہہکےباابتعراورنجیک ی‬
‫روایرپانقعںیہنوہیتکانیکرواوتیںیک‬ ‫وہاحالہکنحیحصدحںیثیہقثولوگںیکاورنجیک ی‬

‫اایتحجڑپے۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫ْ ُّ‬ ‫ْ ْ آ‬
‫يد ال آمج ُهول ِة‪ ،‬آو آيعتآد‬ ‫آآ‬ ‫ِّ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آآ آ آ ْآ ْ آ‬ ‫ب آكث ً‬
‫ريا ِم هم ْن ُي آع ِّر ُج ِم آن ه‬ ‫آو آَل أآ ْحس ُ‬
‫اف‪ ،‬آواألسا ِن ِ‬
‫يث الضع ِ‬ ‫اس‪ ،‬لَع ما آوصفنا ِمن ه ِذهِ األحا ِد ِ‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ ُ ُ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ه آ ُّ آ آ‬ ‫ه آه ه‬ ‫ه ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ه ُّ‬
‫ُث بِذلِك‬ ‫اَّلي َي ِمله لَع ِرواي ِتها‪ ،‬و ِاَلع ِتدا ِد بِها ِإرادة اْلك ِ‬ ‫اْل آوه ِن‪ ،‬آوالضع ِف‪ِ ،‬إَل أن ِ‬ ‫بِ ِرواي ِتها بعد مع ِرف ِت ِه بِما ِفيها ِمن‬
‫آ آ‬
‫ب‪ ،‬آو آسلك‬ ‫ب ِف الْعلْم آه آذا ال ْ آم ْذ آه آ‬‫احلآديث‪ ،‬آو آأله آف م آن الْ آع آدد‪ ،‬آو آم ْن آذ آه آ‬
‫ْ آ ْ آ آ ِّ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ ٌ آ ْ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِعند العوام‪ ،‬و ِألن يقال‪ :‬ما أكُث ما َجع فالن ِمن ِ ِ‬
‫آآ آ آ ْ ُآ ه آ ً آْآ آ ْ آ ْ ُْ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ ه آ آآ آ آ آ‬
‫ب ِإىل ِعل ٍم‬ ‫يب ُٰل ِفي ِه‪ ،‬وَكن بِْن يسَم جا ِهال أوَل من أن ينس‬ ‫هذا الط ِريق‪ ،‬فال ن ِص‬

‫اورںیماتھجمسوہںہکنجولوگںےناسمسقیکفیعضدحںیثیاورلوہجلدنسںیلقنیکںیہاورانںیمرصموفںیہاوروہاجےتنںیہانےکفعضوک‪ ،‬وان‬

‫ردت اانپ رثکت ملع تایرکںیاوراس ےئلہک ولگ ںیہکاحبسناہلل! الفں صخش ےنینتکز یتادہ دحںیثی عمج یک ںیہ۔اور سج‬
‫یک رغض ہی ےہہک وعام ےک ت ی‬
‫صخشیکہیہالےہاوراساکہیرطہقیےہ‪،‬اساکملع‪ ،‬ی‬
‫دحیںیمھچکںیہناوروہاجلہالہکےناکز یتادہزساوارےہاعملالہکےنےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪82‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م ُ َ ِّ‬ ‫مُ َم َ َ َم َ َ َ ُ ََم َ ُ م‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫م َ‬ ‫َ‬
‫هیهم مدَ هس‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫اء‬ ‫هق‬ ‫َ‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ه ه‬‫ن‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫يث‬
‫ه‬ ‫د‬‫ه‬ ‫اْل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫اج‬
‫ه‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ح‬‫ال‬
‫ه‬ ‫ا‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫ح‬ ‫‪ -6‬باب هص‬
‫مع‬ ‫تاب‪:‬معنعن ی‬
‫ڑکپتحیحصےہہکبج نعنواولںیکالماقتنکمموہاورانںیموکیئدتسیلرکےنواالہنوہ۔‬
‫دحیےستجح ا‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آْ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آْ آ ْ آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫كله آم آب ْع ُض ُمنْتآ‬ ‫آآْ آ آ‬
‫ْضبْنا ع ْن ِحَكيآ ِت ِه‪ ،‬آو ِذك ِر‬ ‫يد‪ ،‬آوت ْس ِقي ِمها‪ ،‬بِقو ٍل‪ :‬لو‬ ‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫س‬‫األ آ‬ ‫يح‬
‫ِ ِ‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫ِف‬ ‫ا‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫رص‬ ‫ع‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫يث‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫ِل‬ ‫ِ‬ ‫ح‬‫ِ‬ ‫وقد ت‬
‫ْ آ‬
‫ال ِذك ِر قائِ ِل ِه‪،‬‬ ‫اض آعن الْ آق ْول ال ْ ُم هط آر ِح أآ ْح آرى‪ ،‬إل آماتآته‪ ،‬آوإ ْ آ‬
‫َخ‬
‫ً ْ ْ ْآ ُ‬
‫ر‬ ‫ع‬ ‫اإل‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫ا‪،‬‬‫يح‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫حا‪ ،‬لآ آَك آن آرأْيًا آمتينًا‪ ،‬آو آم ْذ آهبًا آ‬ ‫فآ آساده آص ْف ً‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ْآ آ آ ُ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آْ آ ْآ آه آه آآه ْآ ْ ُ‬ ‫آآ ْ آ ُ آ ْ آ آ ُ آ آ آ آْ ً ْ ُ ه‬
‫ات‬ ‫ار اَلهل ِة‪ِ ،‬بمحدُ ِ‬ ‫ب واَ َِّت ِ‬ ‫ور العواقِ ِ‬ ‫ال علي ِه‪ ،‬غري أنا لما َتوفنا ِمن َش ِ‬ ‫وأجدر أن َل يكون ذلِك تن ِبيها لِلجه ِ‬
‫ْ آ ُْ آ آ آآْ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫األقْ آوال ه‬ ‫ْ آ ْ آ آ آ ُْ ْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُُ آ ْ‬
‫اْل ِه‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫د‬‫ر‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ٰل‬ ‫و‬
‫ِ ِِ‬‫ق‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ف‬ ‫ش‬ ‫ك‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ي‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ء‬‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫ال‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ة‬‫ط‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫الس‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ني‬ ‫ئ‬‫ط‬
‫ِِ‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ط‬‫خ‬ ‫د‬
‫ِ ِ‬‫ا‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫اع‬ ‫ىل‬ ‫إ‬ ‫م‬‫ه‬
‫ِِ ِ‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫َس‬ ‫ور وإِ‬
‫األم ِ‬
‫اء ه ُ‬
‫اَّلل‪،‬‬ ‫مح آد لِلْ آعاقِبآ ِة إ ْن آش آ‬‫األنآامِ ‪ ،‬آوأآ ْ آ‬‫آ ْ آ آ ُ آ آ ه ِّ آ ْ آ آ آ آ‬
‫بِقد ِر ما ي ِليق بِها ِمن الرد‪ ،‬أجدى لَع‬
‫ِ‬
‫ااممملسمرہمحاہللفرامےتںیہہک مہارےزامہنںیمضعباےسیولوگںےنوہنجںےنوھجٹومٹاےنپںیئتدحمثفرارد یاتےہ‪،‬اانسیکتحصاورمقسںیم یات‬

‫رکت‬ ‫وقلایبنایکےہ۔ارگ متا لکاسوکلقنہنرکںیاوراساکااطبلہنںیھکل ودمعہ ی ر‬

‫وجتتوہیگاورکیھٹراہتسوہ ااسےئلہکطلغتاتیکرطفا تافتہن ا‬

‫اسوکاٹمےنےکےئلاوراسےکےنہکواےلاکتاموھکدےنےکےئلرتہبےہاورانمسےہاجولہںےکےئلتاہکانوکربخیھبہنوہاسطلغتاتیکرگماسو ہ‬

‫ےسہک مااجنمیکترایئےسڈرےتںیہاورہیتاتد ےتھکںیہہکاجلہیئنتاترپفرہتفیوہاجےتںیہاورطلغتاترپدلجااقتعدرکےتیلںیہوجاملعےکت ی‬

‫ردتاسطق‬

‫االابتعروہیتےہ‪ ،‬مےناسوقلیکیطلغایبنرکتااوراسوکردرکتااساکاسفدوالطبناورخراایبںذرکرکتاولوگںےکےئلرتہباورافدئہدنمایخلایکاوراساک‬

‫ااجنمیھبکینوہ اارگاہللزعولجہاےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫ُك إ ْس آناد حلآديث فيه ُف آال ٌن آعنْ‬ ‫ْآآ ْ آ ْ آآ آ آآ ْ آ آ آ ْ آْ آ ْ آ آ ْ ُ آ ه آ ه ُه‬ ‫آ آ آ آ ْآ ُ ه‬

‫ار عن سو ِء ر ِوي ِت ِه‪ ،‬أن ِ ٍ ِ ِ ٍ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫خ‬ ‫اإل‬ ‫و‬ ‫ٰل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫َك‬‫احل‬
‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫م‬ ‫لَك‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ح‬ ‫ت‬‫ت‬‫اف‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫وزعم القائِل‬
‫آُْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ٌ آ ْ آ ُ آ ْآ ُ ه‬ ‫آ ْ‬ ‫آآْ آ آ آ ْ ُْ آهُ آ آْ آ آ‬ ‫ُآ‬
‫اوي ع هم ْن آر آوى عنه‪،‬‬ ‫ِ‬
‫اَّلي آر آوى ه‬
‫الر‬ ‫ِ‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ون‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ز‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ج‬ ‫و‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫آ‬
‫و‬ ‫رص‬
‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫اط‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫د‬‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫ٍ‬ ‫ال‬ ‫ف‬
‫آ ه ُ آ ْآ آ آ آ آ آ آ‬ ‫اَع‪ ،‬آول آ ْم آَن ْد ِف آ ْ‬ ‫ري آأنه ُه آَل آن ْعلآ ُم آ ُٰل منْ ُه آس آم ً‬
‫اف آه ُه به‪ ،‬آغ ْ آ‬ ‫آْ آ آُ ُْ آآ آ‬
‫اْلقيآا ق ُّ أ ْو تشاف آها‬ ‫ات‪ ،‬أنهما‬ ‫آ ِّ آ آ‬
‫ش ٍء ِمن الرواي ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫قد س ِمعه ِمنه وش‬
‫آ ه ْ ُ ه آ آ آ ُ ُ ْ آ ُ ُ ِّ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ه آ ُ آ ْ آ ُ ْ ْ ُ آ ه ُ آ آ ْ‬
‫اجتآ آم آعا م ْن آد ْهرهماآ‬ ‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َب جاء هذا الم ِِجء‪ ،‬حَّت يكون ِعنده ال ِعلم بِأنهما ق ِد‬ ‫يث‪ ،‬أن احلجة َل تقوم ِعنده بِكل خ ٍ‬ ‫ِِب ِد ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪83‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ْ‬ ‫ً‬
‫يه آما آم هرة ِم ْن ده ِر ِه آما ف آما ف ْوق آها‪ ،‬ف ِإن‬ ‫ق‬
‫آ آآآ‬
‫ال‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫اجت آ‬
‫م‬
‫آآ ُ ْ‬
‫ان‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫احلآديث بآيْنآ ُه آما‪ ،‬أآ ْو يآر آد آخ آ ٌ‬
‫َب‬
‫ْ‬
‫ب‬ ‫ا‬‫ه‬
‫آهً آ آ ً آْ آآ آ‬
‫اف آ‬‫مرة‪ ،‬فصا ِعدا‪ ،‬أو تش‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الراو آي‪ ،‬آع ْن آصاحبه‪ ،‬آق ْد لآقيآ ُه آم هر ًة‪ ،‬آو آسم آع منْ ُه آشيْ ًئا لآمْ‬ ‫آ ٌ ُْ ُ آ ه آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آٌ‬ ‫آْ آ ُ ْ ْ آ ْ آ آ آْ آْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫لم يكن ِعند ُه ِعل ُم ذلِك‪ ،‬آولم تْ ِت ِرواية ص ِحيحة َت َِب‪ ،‬أن هذا‬
‫آ آْ‬ ‫ُ ً‬ ‫ْآ آ آ آ ه ْ آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ ُ ه ٌ آ آ آ ْآ آ ُ ْ آ‬ ‫آْ‬ ‫ُ‬
‫َب ِعند ُه آم ْوقوفا‪ ،‬آح هَّت يآ ِرد آعلي ِه‬ ‫يآك ْن ِِف نق ِل ِه اَلَب‪ ،‬عمن روى عنه ِعلم ذلِك‪ ،‬واألمر كما وصفنا حجة‪ ،‬وَكن اَل‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫يث قآ هل أآ ْو آك ُ آ‬
‫ُث ِِف ِر آوايآ ٍة ِمث ِل آما آو آرد‬
‫آ آ ُُ ُْ آ ْ آ ْ‬
‫َّش ٍء ِمن احل آ ِد ِ‬ ‫سماعه ِمنه ل ِ‬

‫اوراسصخشےنسجےک وقلےس مےنوگتفگرشوعیکاورسجےک رکفاورایخل وک مےنتا لاہکویں امگنایکےہہکوجاانسدایسیوہسج ںیمالفں ن‬

‫الفںوہاورہیتاتولعمموہیئگہکوہدوونں یاتزامہنںیمےھتاورنکمموہہکہی ی‬
‫دحی یاتےندورسےےسینسوہاوراسےسالموہرگم موکہیولعممںیہن‬

‫جوہیئیھت وایسیاانسدےس‬ ‫وہاہکاسےناسےسانسےہ‪،‬ہن مےنیسک ی‬

‫روایںیماستاتیکرصتحیتایئہکوہدوونںےلمےھتاورانںیمہنمدرہنمتات ی‬
‫دحی ی‬
‫رواییکاجےئوہتجحںیہنےہجتہیتاتولعممہنوہہکمکےسمکوہدوونںاینپرمعںیم یاتتارےلمےھتاور یاتےندورسےےستات‬ ‫وج ی‬

‫دحی ی‬
‫رواییکاجےئسجںیماسارماکایبنوہہکاندوونںیکالماقت یات یاتز یتادہتاروہیئیھت۔ارگاستاتاکملعہنوہاورہنوکیئ‬ ‫جیکیھت یاتایسیوکیئ ی‬‫ی‬
‫روای یک اجےئ سج ےس الماقت اور امسع اک وبثت وہ و ایسی ی‬
‫دحی لقن رکتا سج ےس الماقت اک ملع ہن وہ ایسی احل ںیم تجح ںیہن ےہ اور وہ‬ ‫دحی ایسی ی‬
‫ی‬

‫دحیوموقفرےہیگ‪،‬اہیںتہکاندوونںاکامسعوھتڑا یاتتہبدورسی ی‬
‫روایےسولعمموہ۔‬ ‫ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪ -b‬ی‬
‫دحیربمن‪92 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ‬ ‫ري آم ْس ُبو آ‬ ‫آٌْ ُْآآ ٌ ُ ْ آ ْ آ ٌ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ‬ ‫ك هُ‬ ‫آ آ آ ْآ ُْ آْ آُ آ‬
‫اح ُبه ِإِلْ ِه‪ ،‬آوَل ُم آسا ِعد ُٰل ِم ْن‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬ ‫غ‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫ت‬‫س‬ ‫م‬ ‫‪،‬‬‫ع‬‫َّت‬ ‫َم‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫يد‬‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ا‬‫س‬‫األ آ‬ ‫الطع ِن ِِف‬ ‫اَّلل ِِف‬ ‫وهذا القول يرمح‬
‫ً آ ه ُه‬ ‫الر آوايآات قآد ً‬ ‫آ‬
‫األ ْخ آبار‪ ،‬آو ِّ‬ ‫آ ْ ْ ْ آ آْ آآ آ آ ه ْآ ْآ ه آ ُْهآ آ آ آْ آْآ آ ْ ْ ْ‬
‫يما آو آح ِديثا‪ ،‬أن ُك آر ُج ٍل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫أه ِل ال ِعل ِم علي ِه‪ ،‬وذلِك أن القول الشائِع المتفق علي ِه بني أه ِل ال ِعل ِ‬
‫ب‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ِ‬
‫ْ آْ آْ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ ْ آ ً آ آ ٌ ُ ْ ٌ آُ آ ُُ آ ه آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ً آ آ‬
‫اح ٍد‪ ،‬آو ِإن لم يْ ِت ِِف‬ ‫رص آو ِ‬‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫َجيعا َكن‬ ‫كن ٰل ِلقاؤه والسماع ِمنه‪ِ ،‬لكونِ ِهما ِ‬ ‫ُِق ٍة‪ ،‬روى عن ِمث ِل ِه ح ِديثا وجائِز‪ ،‬مم ِ‬
‫آ ِّ آ آ ُ آ آ ٌ آ ْ ُ ه ُ آ آ آ ٌ ه آ ْ آ ُ آ ُ آ آ آ آ آ ٌ ِّ آ ٌ آ ه آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آآ آ آه‬
‫اك دَللة بآينة‪ ،‬أن هذا‬ ‫َب ق ُّ ‪ ،‬أن ُه آما اجتآ آم آعا آوَل تشاف آها بِكالمٍ ‪ ،‬فالرواية ُابِتة واحلجة ِبها َل ِزمة‪ِ ،‬إَل أن يكون هن‬ ‫خ ٍ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه ْ آ آ ِّ آ آ ُ آ آ‬ ‫ْ آ ه‬ ‫ه آ آْ آْآ آ ْ آ آ آ ُْ آْ آْ آ ْ آ ْ ُْ آ ًْ آآه آ آ ْ ُ ُ ْآ ٌ آآ‬
‫اع‬‫اَّلي فَسنا‪ ،‬فالرواية لَع السم ِ‬ ‫اإلمَك ِن ِ‬ ‫اوي لم يلق من روى عنه‪ ،‬أو لم يسمع ِمنه شيئا‪ ،‬فْما واألمر مبهم لَع ِ‬ ‫الر ِ‬
‫آآ ً آ ه آ ُ آ ه آ آُ ه آهه‬
‫أبدا‪ ،‬حَّت تكون الَللة ال ِِت بينا‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪84‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اورہیوقلاانسدےکتابںیماہللھجترپرمحرکے یاتاینااجیدایکوہاےہوجےلہپیسکےنںیہناہکہن ی‬
‫دحیےکاعوملںےناسیک وماتقفیکےہاسےئلہک‬
‫روایرکے یات ی‬
‫دحیوکاوراندوونںیک‬ ‫وہشمر م‬
‫ذمہسجرپاافتقےہالہملعاکاےلگاورولھچپںاک‪،‬وہہیےہہکجوکیئہقثصخشیسکہقثصخشےس ی‬

‫الماقتاجتراورنکمم وہ (تاابتعرنساور رمعےک) اسو ہےسہکوہ دوونں یاتزامےنںیموموجدےھت ارگہچیسک ی‬

‫دحیںیماس تاتیکرصتحیہنوہہکوہ‬
‫دحیتجحےہاوروہ ی‬
‫روایتایےہ۔اہتبلارگاسارمیکواہںوکیئیلھکدلیلوہہکدرتقیقحہی‬ ‫جوہیئیھت ووہ ی‬‫دوونںےلمےھت یاتانںیمروتروتات ی‬
‫راویدورسےراویےسںیہنالم یاتاسےسھچکںیہنانس ووہ ی‬
‫دحیتجحہنوہیگنکیلجتہیارممہبمرےہ (ینعیوگلوملاوروکیئدلیلہننساورہن‬
‫ےنلمیکہنوہ) ورصفالماقتاکنکمموہتااکیفوہ ااوروہ ی‬
‫روایامسعرپومحملیکاجےئیگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫آ‬
‫اح ِد اثلِّق ِة آع ِن‬ ‫و‬ ‫ك‪ ،‬أآ هن آخ آ آ‬
‫َب ال ْ آ‬ ‫ُْآ آْ آ‬
‫ل‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫َج‬ ‫ِف‬ ‫اب آعنْ ُه‪ ،‬آق ْد أآ ْع آطيْ آ‬
‫ت‬
‫آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ آ ْ ه ِّ‬
‫َّل‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫اْل‬‫ق‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫ص‬‫و‬ ‫ي‬
‫آ آ ْآ ْ ه‬
‫اَّل‬ ‫َّت ِع هذا القو ِل‪،‬‬
‫آُآ ُ ُ ْآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فيقال لِمخ ِ‬
‫اْل آق آيا آم هر ًة آف آصاع ًدا أآوْ‬
‫آ‬ ‫ه ْآ آْ ُ آُ ْ آ آ ه آْآآ آهُ آ آْ آ آ ْ‬ ‫ْآآُ ُه آْ آ ْ‬ ‫ٌ ْ‬
‫اح ِد‪ ،‬اثلِّق ِة ُح هجة يآل آز ُم ِب ِه العمل‪ ،‬ثم أدخلت ِفي ِه الَّشط بعد‪ ،‬فقلت‪ :‬حَّت نعلم أنهما قد َكنا‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ‬
‫ِ‬ ‫الو ِ‬
‫ْ آآ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ْآ ُ آ ْ ُُ آ ه آ آ ُ ه آ ً آآ‬
‫لَع آما آز آع ْم آ‬ ‫آ آ ُْ آ ًْ آ آ ْ آ ُ آ آ ه ْ آ ه‬
‫ت‪،‬‬ ‫اَّلي اشَّتطته عن أح ٍد يلزم قوٰل وإَِل فهلم د ِِلال‬ ‫َتد هذا الَّشط ِ‬ ‫س ِمع ِمنه شيئا‪ ،‬فهل ِ‬
‫رھپ سج صخش ےن ہی وقل اکنال ےہ یات اس یک ی‬
‫امحی رکتا ےہ اس ےسویں وگتفگرکںی ےگ ہک وخدریتے یہ اسرے الکم ےس ہی تات یلکن ہک یات ہقث صخشیک‬

‫رکتواج ےہ۔رھپ و ےنوخد یاترشطدعب ںیمتراھدیہکجہی تاتولعمم وہاجےئہک وہدوونں‬ ‫ی‬

‫روایدورسے ہقثصخشےس تجحےہسج رپلمع ا‬

‫اینپرمعںیم یاتتارےلمےھت یاتز یتادہاور یاتےندورسےانساھت۔اباسرشطاکوبثتیسکاےسیصخشےکوقلےستاتاےہسجاکاماننرضوریوہ۔ارگااسیوقل‬

‫ںیہنےہ واوروکیئدلیلاےنپدوعےرپالتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫ب ب ِه‪ ،‬آولآ ْن آي آد ُه آو آو آَل آغ ْ ُ‬

‫ري ُه‬
‫ْ‬
‫اَل آ آَب ُطول آ‬ ‫يت‬‫ب‬
‫آْ‬
‫ث‬ ‫ت‬ ‫ِف‬ ‫ة‬
‫ه‬
‫الَّش آ‬
‫يط‬ ‫ال‬‫خ‬
‫آ آ آ آ ْ ْ آ‬
‫د‬‫إ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ع‬‫ز‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬‫ف‬
‫ه آ‬
‫ل‬‫الس‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬‫اد آَع قآ ْو آل أآ آحد م ْن ُعلآ آ‬
‫ه‬ ‫آ‬
‫ف ِإ ِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫آ آُ آ آ آ آ ه ُ‬ ‫آ آ آ ً آْ‬ ‫ْ ُ ه آ‬ ‫ً‬ ‫آ‬
‫ال ِِلل؟‬ ‫يما آزع آم د ِِلال َيتآ ُّج بِ ِه‪ِ ،‬قيل ٰل‪ :‬وما ذاك‬‫إِىل إِيآا ِدهِ آس ِبيال‪ ،‬آوإِن ه آو ادَع ِف‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪85‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ارگوہہیےہکہکاستابںیمفلساکوقلےہینعیاسرشطےکوبثتےکےئل واہکاجےئ ااہکںےہ؟ال!رھپہناسوکوکیئوقلےلم ااورہنیسکاوروک۔اورارگ‬

‫وہاوروکیئدلیلاقمئرکتاہاےہ ووپںیھچےگوہدلیلایکےہ؟‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫ُْ‬ ‫آ ْ آ آ ُ ُْ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ً‬ ‫األ ْخبآار قآد ً‬ ‫آ ْ آ آ ُ ْ ُ ُ آ ِّ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ‬

‫يما آو آح ِديثا‪ ،‬يآ ْر ِوي أ آح ُده ْم آع ِن اَلخ ِر احل آ ِديث‪ ،‬آول هما ي آعايِنه‪ ،‬آوَل آس ِم آع ِمنه‬ ‫ِ ِ‬ ‫ف ِإن‪ ،‬قال‪ :‬قلته ِألِن وجدت رواة‬
‫لَع اإل ْر آسال م ْن آغ ْري آس آم ٍ آ ْ ُ ْ آ ُ آ ِّ آ آ‬ ‫آْآُ ْ آ آ آ آآ‬ ‫آ آآ ْ‬
‫احل آ‬ ‫ج ُ‬ ‫آ ْ ً آ ُّ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ ُ ْ‬
‫اس آت آ‬
‫ات ِِف‬ ‫اع‪ ،‬والمرسل ِمن الرواي ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ك‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ن‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫يث‬‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ة‬ ‫اي‬‫و‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫وا‬ ‫از‬ ‫شيئا ق ‪ ،‬فلما رأيتهم‬
‫آ‬ ‫ُ ِّ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آْ آ ُ ه ْآ ْ ُ آ آ آ ْ ُ آ ْ ه آ ْ‬ ‫آ ْ آْ آ آآْ آْ ْ ْ‬
‫َب‪،‬‬
‫اوي ُك خ ٍ‬ ‫اع ر ِ‬‫ث عن سم ِ‬ ‫ار ليس ِِبج ٍة احتجت‪ ،‬لِما وصفت ِمن ال ِعل ِة إِىل اْلح ِ‬ ‫أص ِل قو ِنلا‪ ،‬وقو ِل أه ِل ال ِعل ِم بِاألخب ِ‬
‫آُْ ْ آ ْ‬ ‫ك آَج ُ‬ ‫آ آ‬ ‫ُْ آْآ آ ْ آآ آ آ ُْ ْ‬ ‫آ آ آآ آ آ ْ ُ آآ‬ ‫آ ْ آ‬
‫يع آما يآ ْر ِوي عنه آبع ُد‪ ،‬ف ِإن آع آز آب‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ب‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ب‬‫ث‬ ‫ء‬
‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫َن‬ ‫د‬‫أل‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫لَع آس آ‬
‫م‬ ‫اوي ِه‪ ،‬ف ِإذا أنا‪ ،‬هجمت‬ ‫عن ر ِ‬
‫ك ْن عنْدي آم ْوْ آع ُح هجة إل ْم آَكن اإل ْر آ‬ ‫آ ِّ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ُ‬
‫ال ِفي ِه‪،‬‬ ‫س‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عِن مع ِرفة ذلِك أوقفت اَلَب‪ ،‬ولم ي‬

‫دحی ی‬
‫روای‬ ‫دحیےکامتماےلگاورےلھچپراوویںوکداھکیہک یاتدورسےےس ی‬ ‫رھپارگوہصخشہیےہک‪:‬ںیمےنہی م‬
‫ذمہاسےئلاایتخرایکےہہکںیمےن ی‬

‫رکےت ںیہ احالہکن اس یات ےن دورسے وک داھکی ےہ ہن اس ےس انس و ج ںیم ےن داھکی ہک اوہنں ےن اجتر راھک ےہ رملس وک ی‬
‫روای رکتا ریغب امسع ےک اور‬

‫روایرکتاےہدورسےےس۔رھپارگ‬ ‫روای مہارےاورملعواولںےکت ی‬

‫ردتتجحںیہنےہ واایتحجڑپیھجموکراویےکامسعدےنھکییکسجوکوہ ی‬ ‫رملس ی‬

‫ےھجمںیہکذرایھبتایوہایگہکاسےنانسےہدورسےراویےس واسیکامتمرواںیتیاسےسدرسوہںیئگ۔ارگتا لکےھجمولعممہنوہاہکاسےناس‬

‫وہت (دلیلوہیئاخمفلیک۔اب‬ ‫ردتوہ ی‬

‫روایتجحہنوہیگاسےئلہکنکمم ےہاساکرملس ا‬ ‫ےسانسےہ وںیم ی‬
‫روایوکوموقف روھکں ااورریمےت ی‬

‫اساکوجابآےگذموکروہتاےہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪86‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫آ آ آ آ ْ آ ُْ آ ْ آ ً‬ ‫اج به‪ ،‬إ ْم آَك آن ْاإل ْر آ‬ ‫ج آ‬ ‫ك اَل ْحت آ‬ ‫آ ْآ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ْ هُ‬ ‫آ ُ آ ُ آُ آ ْ آ آ‬
‫ال ِفي ِه‪ ،‬ل ِزمك أن َل تث ِبت ِإسنادا‬ ‫ِ ِ‬ ‫س‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫َب‬ ‫اَل‬ ‫ك‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ت‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ة‬ ‫ل‬‫ع‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫فيقال ٰل‪ :‬ف ِإن َكن‬
‫آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ ه ْآ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ‬ ‫ه آ آ ْ آه آ‬ ‫ُم آعنْ آعنًا‪ ،‬آح هَّت تآ آ‬
‫ارد آعلينا بِ ِإسنا ِد ِهشامِ ب ْ ِن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫يث‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫آخ‬
‫ِ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ٰل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫اع‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ف‬‫ِ‬ ‫ى‬ ‫ر‬
‫ْ‬ ‫آْ‬ ‫آ آْآ آه‬ ‫آه آ آْ‬ ‫آ‬ ‫آْآُ آه آ ً آْ‬ ‫آ آ‬
‫اما قد آس ِم آع ِم ْن أ ِبي ِه‪ ،‬آوأن أبآ ُاه قد آس ِم آع ِم ْن َعئشة ك آما نعل ُم‪ ،‬أن َعئشة قد آس ِم آعت ِم آن‬ ‫ني نعلم‪ ،‬أن ِهش‬ ‫َعئشة آ‪ ،‬ف ِبي ِق ٍ‬
‫آ ْ ُ آْ آ ْ آآ آ ْ آ ُ آ آْآ ُ‬ ‫آ آ آْ آ آ ْ آ‬ ‫وز إ آذا ل آ ْم آي ُق ْل ه آش ٌ‬ ‫انل ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُ ُ‬ ‫ه‬
‫ام ِِف ِرواي ٍة ير ِويها‪ ،‬عن أ ِبي ِه س ِمعت‪ ،‬أو أخَب ِن أن يكون بينه‬ ‫ِ‬ ‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وقد ي ِ‬ ‫ِ‬
‫ً آ‬ ‫آه آ آ ه آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آخ ُر أآ ْخ آ آ‬ ‫ْ آ ِّ آ آ ْ آ ٌ آ‬ ‫آآْآ آ‬
‫ب أن يآ ْر ِو آي آها ُم ْر آسال آوَل‬ ‫َب ُه بِ آها‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه آول ْم ي آ ْس آمع آها ه آو ِم ْن أ ِبي ِه‪ ،‬لما أح‬ ‫ني أ ِبي ِه ِِف تِلك الرواي ِة ِإنسان‬ ‫وب‬
‫آ آ آ ُ ُّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ُ آ آْ ً ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُْ آ آ آ آ ْ آ آآ ُْ آآ آ ُ ْ ُ آ آ‬
‫ك ٌن ِِف أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن َعئشة‪ ،‬آوكذل ِك ُك‬ ‫كن ذلِك ِِف ِهشامٍ ‪ ،‬عن أ ِبي ِه فهو أيضا مم ِ‬ ‫يس ِندها ِإىل من س ِمعها ِمنه‪ ،‬وكما يم ِ‬
‫ُك آواحد منْ ُه ْم قآ ْد آسم آع منْ‬ ‫ُْ ْ آ آ ه ُ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ آْ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ آ آ ِ ْ‬ ‫آْ‬ ‫ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫اع آبع ِض ِه ْم ِم ْن آبع ٍض‪ ،‬آوإِن َكن قد ُع ِرف ِِف اَلمل ِة‪ ،‬أن‬ ‫يث لي آس ِفي ِه ِذكر سم‬ ‫إِسنا ٍد ِحل آ ِد ٍ‬
‫آُ‬ ‫ُ‬ ‫ِّ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ُْ ْ آْ آْ آ‬ ‫آ آ ً آ ً آ آ ٌ ُ ِّ‬
‫ريهِ عنه آبعض أ آحا ِدي ِث ِه‪ ،‬ث هم يُ ْر ِسله‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫اي‬‫و‬‫الر‬ ‫ض‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ِف‬ ‫ْن ِ‬‫ل‬ ‫اح ٍد ِمنهم أن ي ِ‬ ‫اح ِب ِه سماَع ك ِثريا‪ ،‬فجائِز ِلُك آو ِ‬ ‫ص ِ‬
‫آ‬

‫آ آ آ آ ْ ُ ْآ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ آ ً آ آ ُ آ ِّ آ ْ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ً آ ُ آ ِّ ه ُ آ ه‬
‫اإلرسال‪،‬‬ ‫اَّلي محل عنه احل ِديث ويَّتك ِ‬ ‫م الرجل ِ‬ ‫م من س ِمع ِمنه‪ ،‬وينش أحيانا‪ ،‬فيس آ‬ ‫عنه أحيانا‪ ،‬وَل يس آ‬

‫ردت ی‬
‫دحی وک فیعضرکےن یکاور اس وک تجحہن ےنھجمسیک تلعرصف اراسلاک نکمم وہتا ےہ (ےسیجاس ےن وخداہکہک‬ ‫ واس ےساہک اجےئ ا ارگ ریتے ت ی‬
‫مع‬
‫روایتجحہنوہیگویکہکننکممےہاساکرملسوہتا) والزمآتاےہہک ویسکاانسد نعنوکہنامےنجتاولےسےلرکآخر‬ ‫جامسعتایہنوہ ووہ ی‬

‫دحی موکیچنہپاشہمیک ی‬
‫روایےس‪،‬اس‬ ‫روایرکےہکںیمےناس ےسانس) الثمًوج ی‬ ‫تاسںیمرصتحیہنوہامسعیک(ینعی م ر‬
‫ہراویدورسےےسویں ی‬

‫ےناےنپتاپرعوہےس‪،‬اسےندیسہاعہشئریضاہللاہنعےسانسےہےسیج ماستاتوکتانیقیلاجےتنںیہہکدیسہاعہشئریض اہللہنعےنروسلاہللیلصاہلل‬

‫روایںیماشہمویںہنےہکہکںیمےنرعوہےسانسےہ یاترعوہےنےھجمربخدی (ہکلبرصف «عن‬
‫ہیلعوملسےسانسےہتاووجداسےکاامتحلےہہکارگیسک ی‬

‫عروه» ےہک) واشہماوررعوہےکچیبںیم یاتاورصخشوہسجےنرعوہےسنسرکاشہموکربخدیوہاوروخداشہمےناےنپتاپےساس ی‬

‫روایوکہنانسوہ‬

‫نکیلاشہمےناسوکرمالسً ی‬
‫روایرکتاہااہاورسجےکذرہعیےسانساساکذرکانمسہناجتا۔اورےسیجہیاامتحلاشہماوررعوہےکچیبںیمےہ‪،‬وےسییہرعوہ‬

‫اور دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےک چیب ںیم وہ اتکس ےہ۔ ا ی رطح م ر‬
‫ہ یات اانسد ںیم سج ںیم امسع یک رصتحی ںیہن ارگہچ ہی تات ولعمم وہ اجےئ ہک یات ےن‬

‫دورسےےستہب یرواںیتیینسںیہ۔رگمہیوہاتکسےہہکضعبرواںیتیاسےسہنینسوہںہکلبیسکاورےکذرہعیےسنسرکاسوکرمالسًلقنایکوہرپسج‬

‫ےکذرہعیےسانساساکتامہنایلاوریھبکاساامجعوکرعفرکےنےکےیلاساکتامیھبےلد یاتاوراراسلوکترکایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪87‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫ْ ُ آ ِّ آ آ آ ه آ ْ ْ ْ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ ْ آ آ‬ ‫ُ ْ آ ٌ ْ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُْآ ْ آ آ آ ْ ُ ٌ‬
‫ات المحد ِثني‪ ،‬وأئِم ِة أه ِل ال ِعل ِم؟ وسنذكر ِمن ِرواياتِ ِهم لَع‬ ‫يث‪ ،‬مست ِفيض ِمن فِع ِل ُِق ِ‬ ‫آوما قلنا‪ِ :‬من هذا موجود ِِف احل آ ِد ِ‬
‫اِن آو ْاب آن ال ْ ُم آب آ‬ ‫ْ آ ه آ آ ْ آ آ آ ً ُ ْ آ آ ُّ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ آ ه آ ُّ آ ه ْ‬
‫خ ِت آي ِ ه‬
‫ار ِك‬ ‫اَله ِة ال ِِت ذكرنا‪ ،‬عددا يستدل ِبها لَع أكُث ِمنها ِإن شاء اَّلل تعاىل‪ ،‬ف ِمن ذلِك‪.‬أن أيوب الس‬ ‫ِ‬
‫ت أُ آطيِّ ُ‬ ‫ت‪ُ :‬كنْ ُ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ هُ آ ْآ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ً آ ْ آ ُ آْ آ آآ آ ً آ ْآ ُ‬
‫ب‬ ‫ريه ْم آر آو ْوا‪ ،‬ع ْن ِهشامِ ب ْ ِن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬عن َعئِشة ر ِِض اَّلل عنها‪ ،‬قال‬ ‫ري وَجاعة غ‬ ‫وو ِكيعا وابن نم ٍ‬
‫او ُد الْ آع هطارُ‬ ‫ِّ آ آ آ آ ْ آ ه ْ ُ‬ ‫آآآ آ‬ ‫آْ آ آ آ‬ ‫حللِّ ِه آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬ ‫آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ث ْب ُن آس ْع ٍد آو آد ُ‬ ‫ب ما أ ِجد‪ ،‬فروى ه ِذهِ الرواية بِعي ِنها‪ ،‬اللي‬ ‫ي‬ ‫ط‬ ‫ْ‬ ‫ب‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫حل ْ‬
‫ر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫رسول‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْآآ ُ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ُآْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ آآُ ُ آ آ آ آ‬
‫َب ِن عث آمان ْب ُن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬آع ِن‬ ‫امة‪ ،‬ع ْن ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬ ‫ال وأبو أس‬ ‫ومحيد بن األسو ِد ووهيب بن خ ِ ٍ‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫انل ِِ صىل‬

‫ااممملسمرہمحاہللفرامےتںیہہکہیاامتحلوج مےنایبنایک (رصففریضاورایخیلںیہنےہ) ہکلبوموجدےہ ی‬

‫دحیںیماوراجریےہتہبےسہقثدحمنیث‬
‫یکرواوتیںںیم۔ موھتڑی یایسیرواںیتیایبنرکےتںیہاہللہاےہ وانےسدلیلوپریوہیگتہب یرواوتیںرپ۔یلہپ ی‬
‫روایوہےہ وجاویب ایتخسیناور‬

‫انبابمرکاوروکنیعاورانبریمناور یاتامجعےنوساےئانےک اشہمےسلقنیک‪،‬اسےناےنپتاپرعوہےس‪،‬اسےندیسہاعہشئریضاہللہنعےسہک‬

‫ںیموخوبشاگلیتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکارحاموھکےتلوقاورارحام تادنےتھوقوجسےس دمعہھجموکیتلم۔ا ی ی‬
‫روایوکہنیعب یلنبدعس اور‬
‫داؤداطعراوردیمحنباالوسداوروبیہنباخدلاوراوبااسہمےناشہمےس ی‬
‫روایایک۔اشہمےناہک‪:‬ربخدیھجموکامثعننبرعوہےن‪،‬اسےنرعوہےس‪،‬اسےن‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعےس‪،‬اوہنںےنیبنیلصاہللہیلعوملسےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ ُ ْ آ ه آ ْ آ ُ آ ُ آ ِّ ُ ُ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ٌ آ ْ آ‬
‫آو آر آوى ِهشام‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬إذا اعتكف‪ ،‬يد ِِن ِإِل رأسه‪ ،‬فْرجله‪ ،‬وأنا‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُّ ْ‬ ‫آآ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ آ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫الزه ِر ِّي‪ ،‬ع ْن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن عم آرة‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫آحائِض‪ ،‬ف آر آواها بِ آعي ِن آها آمالِك بْن أن ٍس‪ ،‬ع ِن‬

‫دورسی ی‬
‫روای اشہم یک ےہ‪ ،‬اےنپ تاپ رعوہ ےس‪ ،‬اس ےن اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ج ااکتعف ںیم وہےت و اانپ رس ریمی‬
‫روای وک ہنیعباامم ام ک رہمحاہلل ےن م‬
‫زہری ےس ی‬
‫روای ایک ےہ۔اس ےن‬ ‫رطفاکھج دےتی۔ ںیم آپ ےک رس ںیم یھگنکرک دیتی احالہکن ںیماحئضہ وہیت۔ا ی ی‬

‫رعوہےس‪،‬اسےنرمعہےس‪،‬اسےناعہشئریضاہللاہنعےساوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪88‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫ه ُآ ُ ُ‬ ‫ُّ ْ ُّ آ آ ُ ْ ُ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم يقبِّل آوه آو آصائِ ٌم‪،‬‬ ‫آو آر آوى الزه ِري وصا ِلح بن أ ِِب حسان‪ ،‬عن أ ِِب سلمة‪ ،‬عن َعئِشة‪َ " :‬كن انل ِِ صىل‬
‫آ ْ آآُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ُْ ْآ آ ْ آآ آُ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ ه ْآ آ ه ُ آ آ ْ آ آ ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آآ آ آْآ ْ ُ آ آ‬
‫يز أخَبه‪ ،‬أن‬ ‫َب ِِف القبل ِة‪ :‬أخَب ِن أبو سلمة بن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬أن عمر بن عب ِد الع ِز ِ‬ ‫ري ِِف هذا اَل ِ‬
‫فقال َيَي بن أ ِِب ك ِث ٍ‬
‫ُ‬ ‫آ آ ُآ ُ‬ ‫ه‬ ‫ُ ْ آآ آ ْ آآُ آ ه آ آ آ آ ْ آآ ُْ آ ه ه ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ " :‬كن يقبِّل آها آوه آو آصائِ ٌم "‪،‬‬ ‫عروة أخَبه‪ ،‬أن َعئِشة أخَبته‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬

‫زہریاوراصحلنبایباسحن ےناوبہملسےس لقنایکاس ےندیسہاعہشئریضاہلل اہنعےسہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسوبہس ےتیل‬‫روایوہ ےہوج م‬

‫رسیتی ی‬

‫ی‬
‫دبعازعلتر‬ ‫ٰ‬
‫دبعارلمحےن‪،‬انوکربخدیرمعنب‬ ‫دحیوکویں ی‬
‫روایایکربخدیےھجماوبہملسنب‬ ‫ےھتاورآپروزہداروہےت۔نی یجہ ٰنبایبریثکےناسوبےسیک ی‬

‫ےنانوکربخدیرعوہےنانوکاعہشئدصہقیریضاہللاہنعےنہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملساناکوبہسےتیلاورآپروازہداروہےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُُ آ ْ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ آْآآ آ آ ُُْ آ ْ آ ْ ْ‬
‫وم اَلآي ِل‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬حل‬
‫وروى ابن عيينة وغريه‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن ِدينار ٍ‪ ،‬عن جابِر‪ ،‬قال‪ " :‬أطعمنا رسول ِ‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ ْ ُ آ ه ْ آ ٍّ آ‬ ‫آآآ ُ آه ُ ْ ُ آْ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آآآ آ آ ْ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫لَع‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫و‪،‬‬‫ر‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اد‬‫مح‬ ‫اه‬‫و‬‫ر‬‫ف‬ ‫ِ‪،‬‬ ‫"‬ ‫ر‬ ‫احل ُ ُ‬
‫م‬ ‫ومِ‬‫حل ُ‬ ‫ونهانا عن‬
‫ْآ ْ‬ ‫آ ٌ آ‬ ‫آ ٌ آ ْ ُُ آ ْ آ ُُ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آآ آ ه ْ ُ‬
‫يما ذك ْرنا ِمن آها‪ِ ،‬كفايآة َِّل ِوي الفه ِم‪،‬‬‫ات ك ِثري‪ ،‬يكُث تعداده‪ ،‬و ِف‬‫ِّ آ آ‬
‫وهذا انلحو ِِف الرواي ِ‬
‫وچیھت ی‬
‫روایوہےہوجایفسننبہنییعوریغہےنرمعونبدانیرےسیک‪،‬اوہنںےناجترریضاہللہنعےسہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن موکالھک یاتوھگڑوں‬
‫دحیوک ی‬
‫روایایکامحدنب ی د‬
‫زیےن رمعوےس‪،‬اوہنں ےندمحمنبیلع (ینعیااممتافر) ےس‪،‬اوہنںےن‬ ‫اکوگساورعنمایکتاوتلدگوھںےکوگسےس۔ا ی ی‬

‫اجترےس ( وامحدنب ی د‬
‫زیےنرمعونبدانیراوراجترےکچیبںیم یاتواہطساورلقنایکدمحمنبیلعاکوجیلہپاانسدںیمںیہن) اورا یمسقیکدحںیثیتہبںیہنجاک‬

‫امشرریثکےہاورینتج مےنایبنںیکوہےنھجمسواولںےکےیلاکیفںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪89‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آْ ُ ْآْ آه ه آ آ ْ‬ ‫احلآديث آوتآ ْ‬ ‫ْ‬ ‫فآإ آذا آَكنآت الْعله ُة عنْ آد آم ْن آو آص ْفنآا‪ ،‬قآ ْو آ ُٰل م ْن آقبْ ُل ِف فآ آ‬
‫اوي قد س ِمع ِممن روى‬ ‫ِ‬ ‫الر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ع‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ه‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آُْ ه‬ ‫ُْآ آهُ آْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ ُ آْ ُ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ ُْ آ ًْ ْ آ آ‬
‫اج ِِف ِقيآا ِد ق ْو ِ ِٰل بِ ِر آوايآ ِة آم ْن يعل ُم‪ ،‬أنه قد آس ِم آع ِم هم ْن آر آوى عنه‪ِ ،‬إَل ِِف‬ ‫اإلرسال ِفي ِه‪ ،‬ل ِزمه ترك ِاَلح ِتج ِ‬ ‫عنه شيئا ِإمَكن ِ‬
‫ُ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ه ُ ْ آ آ ْ آُ ْ آ آ ٌ‬ ‫آ ه ه آ آآ ُ‬ ‫الس آم ِ آ آ ه ه ْ آ ْ ُ آ‬ ‫اَل آ آَب هاَّلي فيه ذ ْك ُر ه‬‫ْ‬ ‫آْ‬
‫ارات يُ ْر ِسلون‬ ‫ين نقلوا األخبار‪ ،‬أنهم َكنت لهم ت‬ ‫اَّل‬
‫اع لِما بينا ِمن قبل‪ ،‬ع ِن األئِم ِة ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫نف ِس‬
‫آ ْآ آ ْ آ ً آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ْ آ ُ ُ ْ ُ آ آ آ ٌ آ ْ آ ُ آ آ آ ُ ْ ُ آ ْآ آ آ آ آ ْ‬
‫َب آلَع هيئآ ِة آما آس ِم ُعوا‪،‬‬ ‫ِفيها احل ِديث إِرساَل‪ ،‬وَل يذكرون من س ِمعوه ِمنه‪ ،‬وتارات ينشطون ِفيها فيس ِندون اَل‬
‫آ آ آ آ ْآ آ آ آْ‬ ‫ْ‬ ‫الْنول فيه إ ْن نآ آزلُوا‪ ،‬آوب ُّ‬ ‫آُ ْ ُ آ‬
‫ون ب ُّ ُ‬
‫َشحنا ذلِك عن ُه ْم‪،‬‬ ‫الص ُعو ِد ِإن آص ِع ُدوا‪ ،‬كما‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فيخ َِب‬

‫ردتسجاکوقل مےناورپایبنایک ی‬
‫دحییکخرایباور وںیہیکہیوہیئہک یاتراویاکامسعجدورسےراویےسولعممہن‬ ‫رھپجتلعاسصخشےکت ی‬

‫وہ واراسلنکممےہ واسےک وقل ےکومبجاسوکالزمآتاےہترکرکتاتجحاک انرواوتیںےکاسھتنجےکراویاکامسعدورسے ےسولعمموہ اکچ‬

‫ردترصفویہ ی‬
‫روای تجحوہیگسجںیمامسعیکرصتحیےہویکںہکاورپ‬ ‫ےہ (نکیلاخصاس ی‬
‫روایںیمامسعیکرصتحیںیہن) اہتبلاسصخشےکت ی‬

‫وہتےہ یھبک ووہاراسلرکےتاورسج ےساوہنں ےنانس وہ اساک تامںیہن ےتیلاور‬ ‫دحی ی‬

‫روایرکےنواےلاامومں اکاحل فلتخم ا‬ ‫ مایبن رکےکچںیہہک ی‬

‫وہتخراھؤالتبےتےسیج‬ ‫یھبکوخشوہےتاور ی‬
‫دحییکوپریاانسدسجرطحےساوہنںےنانسےہ‪،‬ایبنرکدےتیرھپارگانوکاتاروہتا واتارالتبےتاوروجخراھؤ ا‬

‫ ماورپاصفایبنرکےکچںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫آ آ آ آ آ ْ آ آ ُّ آ ه ْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ار‪ ،‬آو آيتآ آف هق ُ‬ ‫ه ْ آْ آْ ُ آ‬
‫األ ْخ آب آ‬ ‫ه آ‬ ‫آو آما آعل ْم آنا أآ آح ًدا م ْن أآئ ه‬
‫اِن آوابْ ِن‬
‫خ ِت آي ِ ِّ‬ ‫يد وسقمها‪ِ ،‬مثل أيوب الس‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ا‬‫س‬‫األ آ‬ ‫ة‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ت‬‫س‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫الس‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ْ ه ْ آ ْ آ ْ ٍّ آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ ْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ْآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آْ‬ ‫ه‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آآ آُ ْآآ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬
‫ان وعب ِد الرمح ِن ب ِن مه ِدي‪ ،‬ومن بعدهم ِمن أه ِل‬ ‫يد القط ِ‬ ‫اج وَيَي ب ِن س ِع ٍ‬ ‫عو ٍن آومال ِ ِك ب ِن أن ٍس وشعبة ب ِن احلج ِ‬
‫آ‬

‫آآه آ ْ‬ ‫آ ْ ُ ه آ آ آ آ ُّ‬ ‫ْآ آ آ‬ ‫آ آ ه آ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫احلآديث‪ ،‬فآته ُشوا آع ْن آم ْوْع ه‬ ‫ْ‬

‫اَّلي آو آصفنا ق ْو ُٰل ِم ْن قبل‪ ،‬آوإِن آما َكن تفق ُد آم ْن تفقد ِمن ُه ْم‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫َع‬ ‫اد‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫األ آ‬
‫س‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اع‬ ‫الس آ‬
‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ آ آْ آُ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫هْ‬ ‫ه ْ ُ آ‬ ‫احل آ ِديث ِم هم ْن آر آوى آعنْ ُه ْم‪ ،‬إ آذا آَك آن ه‬ ‫آ آ آ ُآ ْ‬
‫حثون ع ْن‬ ‫يث آوش ِه آر بِ ِه‪ ،‬ف ِحين ِئ ٍذ يب‬
‫يس ِِف احل آ ِد ِ‬ ‫اوي ِممن ع ِرف بِاْلد ِل ِ‬ ‫ِ‬ ‫الر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫سماع روا ِة‬
‫آه آ‬
‫آس آما ِع ِه ِِف ِر آوايآ ِت ِه‪ ،‬آو آيتآفق ُدون‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪90‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اور مےنفلسےکاامومںںیمےس وج ی‬
‫دحی وکاامعتسلرکےت ےھتاور اانسدیکتحصاور مقسوکدر یتاتف رکےتےھت ےسیجاوببایتخسین اور انبوعناورام ک‬
‫ن‬
‫دبعارلمحنبدہمیاوروجانےکدعبںیہیسکوکںیہنانسہکوہاانسدںیمامسعیکقیقحترکےتوہںےسیجہی‬ ‫ٰ‬ ‫نباسناورہبعشنباجحجاور ی یجہ ٰنبدیعساطقناور‬

‫رکت ےہ سجاک وقل اورپ م ےن ایبنایک۔ اہتبلوہنجں ےن ان ںیم ےس راوویں ےک امسع یک قیقحت یک ےہ ووہان راوویں ےک وج وہشمر ںیہ دتسل‬
‫صخش دوعی ٰ ا‬

‫ںیم۔ اس وق ےب کش اےسی راوویں ےک امسع ےس ثحب رکےت ںیہ اور اس یک در یتاتف رکےت ںیہ تاہک ان ےس دتسیل اک رمض دور وہ اجےئ نکیل امسع یک‬

‫قیقحتاسراوی ںیموج دمسلہنوہ سجرطحاسصخشےنایبنایک و ہی مےنیسکااممےسںیہنانساناامومںںیم ےسنجاکذرک م ےنایک اورنجاکںیہن‬

‫ایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫آ ْآ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ ْ ْ ه‬ ‫آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ِّ‬ ‫آ آ ُْ آْ آْآ آ آ ُْ ْ هُ ه ْ‬
‫اَّلي آزع آم آم ْن آحكينا ق ْو ُٰل‪ ،‬ف آما‬ ‫ري مدل ٍس لَع ال آوج ِه ِ‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫َغ‬ ‫ت‬ ‫اب‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫يس‬ ‫ذلِك ِمنه َك تْناح عنهم ِعلة اْل ِ‬
‫ل‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ه ه آ ه‬ ‫آ ه آ ْ آ آ آ ه آ ْ آ ه ْ آ آ آ آْ آ ه آ آ ْ آآ‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ آ ه ْآ آآْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آ آ آ ْ آ‬
‫اري‪ ،‬وقد رأى انل ِِ صىل‬ ‫اَّلل بن ي ِزيد األنص ِ‬ ‫س ِمعنا ذلِك عن أح ٍد ِممن سمينا‪ ،‬ولم نسم ِم ِن األئِم ِة‪ .‬ف ِمن ذلِك أن عبد ِ‬
‫ْ ُ آ آ ً ُ ْ ُ ُ آ ه ِّ ه‬ ‫آ ْ آ ِّ آ آ ْ ُ ِّ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم قآ ْد آر آوى‪ ،‬آع ْن ُح آذ ْي آف آة آو آع ْن أآِب آم ْس ُ‬ ‫هُ‬
‫ِ آصىل‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ا‬‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫اح‬ ‫ِ‬ ‫آ‬
‫و‬ ‫ُك‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫األ‬ ‫د‬ ‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آه آْآ ه‬ ‫اع ِمنْ ُه آما‪ ،‬آو آَل آح ِف ْظ آنا ِف آ ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آولآيْ آس ِف ر آوايآته آعنْ ُه آما ذ ْك ُر ه‬ ‫هُ‬
‫اَّلل ْب آن يآ ِزيد‬
‫ات‪ ،‬أن عبد ِ‬
‫آ ِّ آ آ‬
‫ش ٍء ِمن الرواي ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الس آ‬
‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫ْ آْ ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آْ آ آآْ آْ آ ْ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُّ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ ه ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آآ ُ آ ْ آ آ آآ‬
‫يث ق ‪ ،‬وَل وجدنا ِذكر رؤي ِت ِه إِياهما ِِف ِرواي ٍة ِبعي ِنها‪ ،‬ولم نسمع عن أح ٍد ِمن أه ِل ال ِعل ِم‪،‬‬ ‫شافه حذيفة وأبا مسعو ٍد ِِب ِد ٍ‬
‫آْآآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ آ آ ْ ه آ ْ آ آ ُ آ آ ْ ُ ه‬ ‫م هم ْن آم آَض آو آَل م هم ْن أآ ْد آر ْكنآا‪ ،‬آأنه ُه آط آع آن ِف آه آذي ْ‬
‫اَّلل ْب ُن يآ ِزيد‪ ،‬ع ْن ُحذيفة آوأ ِِب آم ْس ُعو ٍد‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫اه‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫الَّل‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫َب‬ ‫اَل‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬
‫يد‪ ،‬آوق ِو ِّي آها يآ آر ْون‬ ‫ح ِ آآ‬ ‫احلآديث م ْن ص آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آْ ُ آ آ آ آ ْ آآ ُ آ ْ آ آ ْ آ آْآ آ ْ آ ْ ْ ْ‬ ‫آ ْ‬
‫اح األسا ِن ِ‬ ‫يهما‪ ،‬بل هما وما أشبههما ِعند من َلقينا من أه ِل ال ِعل ِم ِب ِ ِ ِ ِ‬ ‫بِضع ٍف ِف ِ‬
‫كيْنآا قآ ْو آ ُٰل م ْن آقبْ ُل آواهيآ ٌة ُم ْه آملآ ٌة‪ ،‬آحَّته‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْ آ آ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آآ ْ ْ ُ آ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ار و ِِه ِِف زع ِم من ح‬ ‫نن‪ ،‬وآُ ٍ‬ ‫اس ِتعمال ما ن ِقل بِها‪ ،‬و ِاَلح ِتجاج بِما أتت ِمن س ٍ‬
‫آ‬
‫اوي ع هم ْن آر آوى‪،‬‬ ‫ُ آ آ آ آ ه‬
‫ي ِصيب سماع الر ِ‬
‫ریااصنریریض اہلل ہنع یک ی‬
‫روای ےہ (وج وخداحصیبںیہ) اوہنں ےن داھکی ےہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس وکاور‬ ‫اسمسق یک ی‬
‫روای ںیم ےس دبعاہللنب یت ی د‬

‫دحی وک سج وک اوہنں ےن دنسم ایک ےہروسل اہلل‬ ‫روای یک ےہ خدہفی نب اامیلناور اوبوعسمد (ہبقع نبرمعوااصنری دبری) ےس‪ ،‬م ر‬
‫ہ یات ےس یات یات ی‬ ‫ی‬

‫یلصاہللہیلعوملس ت‪ ،‬رگمان رواوتیں ںیماس تات یک رصتحیںیہن ہک دبعاہللنب یت ی د‬

‫ری ےنانس ان دوونں ےس (ینعی خدہفیاور اوبوعسمد ےس انس) اور ہن یسک‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪91‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روایںیم مےنہیتاتتایئہکدبعاہلل‪،‬خدہفیاوراوبوعسمدریضاہللمہنعےسروتروےلماورانےسوکیئ ی‬
‫دحیینساورہنںیہک مےن ات یاتہکدبعاہللےنان‬ ‫ی‬

‫دوونںوکداھکییسکاخصل ی‬
‫روایںیم (رگموچہکندبعاہللوخداحصیبےھت) اوراساکنساانتاھتہکالماقتانیکخدہفیریضاہللہنعاوراوبوعسمدریضاہللہنع‬
‫روای نےکاسھتومحملےہااصتلرپ ورصفااکمنالماقتاکیفوہاےسیجااممملسماک م‬
‫ذمہےہاوریسکملعواےلےسںیہنانسایگہن‬ ‫ےسنکممےہاسےیل ی‬

‫اےلگولوگںےس‪ ،‬ہنان ےس نج ےس مےلمںیہہک اوہنںےننعطایک وہاندوونںدحوثیں ںیم نجوک دبعاہللےن ی‬

‫روایایکخدہفیاور ایب وعسمدریضاہلل‬

‫امہنعےسہکہیفیعضںیہہکلبہیدحںیثیاوروجانےکاشمہبںیہحیحصدحوثیںںیمےسںیہاوروقیںیہاناامومںےکت ی‬
‫ردتنجےس مےلمںیہاوروہاناک‬

‫رکت‬ ‫اامعتسل اجتر رےتھک ںیہ اور ان ےس تجح ےتیل ںیہ احالہکن یہی دحںیثی اس صخش ےک ت ی‬
‫ردت سج اک وقل اورپ م ےن ایبن ایک (وج وبثت الماقت رشط ا‬

‫ےہ)وایہںیہاورےباکرںیہجتامسعدبعاہللاکخدہفیاوراوبوعسمدےسققحتمہنوہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫ْ آ‬ ‫آ ُ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ِّ‬ ‫ْ آ آ ْآ‬ ‫آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ آ ِّ آ آ ْ آ آ ْ ْ ْ‬
‫ج ْزنا ع ْن تقِص ِذك ِرها‪،‬‬ ‫اح ِعند أه ِل ال ِعل ِم‪ِ ،‬م هم ْن يآ ِه ُن بِ آزع ِم هذا القائِ ِل‪ ،‬وَن ِصيها لع‬‫ولو ذهبنا نعدد األخبار الصح‬
‫آ ْ آ آ ُ ِّ آ آ آ ه آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ُ ُ آ ً آ آ آ‬
‫كتْنآا آعنْ ُه منْها‪.‬آ‬
‫ِ‬ ‫كنا أحببنا‪ ،‬أن نن ِصب ِمنها عددا يكون ِسمة لِما س‬ ‫وإِحصائِها َكها‪ ،‬ول ِ‬

‫ردت حیحص ںیہ اور اس صخش ےک ت ی‬

‫ردت فیعض ںیہ‪ ،‬ایبن رکںی و ان اک ذرک رکےت رکےت م کھت اجںیئ‬ ‫اور ارگ م س ایسی دحوثیں وک‪ ،‬وج الہ ملع ےک ت ی‬

‫ےگ (اسدقررثکتےسںیہ) نکیل مہا ےتںیہہکوھتڑیانںیمےسایبنرکںیتاہکتایقےکےئلوہومنہنوہں۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه ُ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ ْآ ه آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آ ُ ُ ْ آ آ ه ْ ُّ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫وهذا أبو عثمان انله ِدي وأبو رافِ ٍع الصائِغ‪ ،‬وهما من أدرك اَلا ِه ِلية وص ِحبا أصحاب رس ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ِّ آ آ ُ ه آ ًّ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ ُّ‬
‫اح ٍد‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ُك‬ ‫يهما‪ ،‬قد أسند‬ ‫ِمن اْلد ِريني هلم جرا‪ ،‬ونقال عنهم األخبار‪ ،‬حَّت نزَل ِإىل ِمث ِل أ ِِب هريرة واب ِن عمر وذ ِو ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آحديثًا آول آ ْم ن آ ْس آم ْع ِف ر آوايآة ب آعيْن آها‪ ،‬آأ هن ُه آما آَع آينآا أُ آب ًّيا أآ ْو آسمعاآ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِب بْن آك ْعب‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬
‫ُ‬
‫ِمنْ ُه آما‪ ،‬آع ْن أ آ ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ُْ آ ْ‬
‫ِمنه شيئًا‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪92‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫(دبعارلمح نب لم وج یات وس سیت ترس ےک وہ رک رمے) اور اوبراعف اصئ (ئقنیع دمین) ان دوونں ےن زامہن اجتیلہ اک تا یات ےہ (نکیل‬
‫ٰ‬ ‫اوب امثعن دہنی‬
‫م‬
‫روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس یک تبحص رسیمہن وہیئاےسی ولوگں وک جضررم ےتہںیہ) اورروسلاہلل یلص اہللہیلعوملس ےک ترے ترےدبری احصویبں ےسےلم‬

‫اوبہ یرترہاورانبرمعاورانےکامدنناحصویبںےس‪،‬انںیمےس م ر‬
‫ہ یاتےن یات ی‬
‫دحی‬ ‫ںیہاوررواںیتییکںیہ۔رھپانےس مہرکاوراحصہبےساہیںتہک م‬

‫رواییکےہ‪،‬اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساحالہکنیسک ی‬
‫روایےسہیتایںیہنوہیئہکاندوونںےنایبنببعکوکداھکی یتا‬ ‫ایبنببعکےس ی‬

‫انےسھچکانس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ً آ آ ُ آ ْ آ آ ْ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ آ ُّ آ ُ آ ه ْ آ ْ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ‬ ‫آآ ْ آ آ آُ آ ْ‬
‫اَّلل‬
‫وأسند أبو عم ٍرو الشيب ِاِن وهو ِممن أدرك اَلا ِه ِلية‪ ،‬وَكن ِِف زم ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم رجال‪ ،‬وأبو معم ٍر عبد ِ‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫األن ْ آصار ِّي‪ ،‬آ‬ ‫آ‬ ‫ُك آواحد منْ ُه آما‪ ،‬آع ْن أآِب آم ْس ُ‬ ‫ْ ُ آ ْ آ آ آ ُ ُّ‬
‫ري‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫بن سخَبة‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ً آ ُ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ِّ آ آ آ آ‬
‫ري و ِل ِِف زم ِن‬ ‫عن أم سلمة زو ِج انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ح ِديثا‪ ،‬وعبيد بن عم ٍ‬
‫ه آ آ‬ ‫آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آوأآ ْسنآ آد قآيْ ُس ْب ُن أآِب آ‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ع ْن أ ِِب آم ْس ُعو ٍد‬ ‫ازمٍ ‪ ،‬وقد أدرك زمن انل ِِ صىل‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ‬
‫ه‬

‫آ آ ُ‬ ‫آ آ آ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم ُآ آالُآ آة أآ ْخبآار‪ ،‬آوأآ ْسنآ آد آعبْ ُد ه‬

‫الر ْ آ‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ألن ْ آصار ِّي‪ ،‬آعن ه‬ ‫آ‬
‫مح ِن ْب ُن أ ِِب ِلْىل آوقد آح ِفظ‪ ،‬ع ْن ع آم آر ب ْ ِن‬ ‫ٍ‬
‫انل ِّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬
‫آ ْ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ‬ ‫ْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ً آ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ًّ آ ْ آ آ‬ ‫ْ‬
‫اَل آ ه‬
‫اش‪ ،‬عن ِعمران‬ ‫اب وص ِحب ع ِليا‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ح ِديثا‪ ،‬وأسند ِرب ِِع بن ِحر ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ط‬
‫ً آْ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ‬ ‫بْن ُح آص ْني‪ ،‬آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آح ِديثا‪ ،‬آوقد آس ِم آع‬ ‫ني‪ ،‬آوع ْن أ ِِب بآك آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ح ِديث ِ‬ ‫انل‬
‫ٍ ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫انل ِّ‬‫اِع‪ ،‬آعن ه‬ ‫اَل ُ آز ِ ِّ‬ ‫ْ‬
‫ح‬ ‫َشيْ‬‫لَع بْن أآِب آطا ِلب آو آر آوى آعنْ ُه‪ ،‬آوأآ ْسنآ آد نآافِ ُع ْب ُن ُجبآ ْري بْن ُم ْط ِعم‪ ،‬آع ْن أآِب ُ آ‬ ‫ْ ٌّ ْ آ ِّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِرب ِِع ِمن ِ ِ ِ‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ ْ آ آ ه آ آ ً آ آ ْ آ آ ُّ ْ آ ُ ْ ُ آ آ‬
‫يد اَلد ِري ُالُة أحا ِديث‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه‬ ‫اش‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫علي ِه وسلم ح ِديثا‪ ،‬وأسند انلعمان بن أ ِِب عي ٍ‬
‫ان ْب ُن ي آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ً آ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ُ‬ ‫الار ِّي‪ ،‬آ‬ ‫ِث‪ ،‬آع ْن تآميم ه‬ ‫ُّ‬ ‫آ آ ه آ آآ ْ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ هْ‬
‫ار‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫وسلم‪ ،‬وأسند عطاء بن ي ِزيد اللي ِ‬
‫آ‬ ‫ْ ْ آ ُّ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ً آ آ ْ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ ه ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ‬
‫ريي‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن‬ ‫احلم ِ‬ ‫يج‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ح ِديثا‪ ،‬وأسند محيد بن عب ِد الرمح ِن ِ‬ ‫عن رافِ ِع ب ِن خ ِد ٍ‬
‫آ‬ ‫ه آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم أ آحا ِديث‪،‬‬ ‫انل ِِ صىل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪93‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اوراوبرمعوابیشین (دعسنبا یتاس) ےنسجےناجتیلہاکزامہنتا یاتےہاوروہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکزامہنںیموجانرمداھتاوراوبرمعمدبعاہللنبرجنسہ‬

‫ےن م ر‬
‫ہ یاتےنانںیمےسدودودحںیثیاوبوعسمدااصنریےس ی‬
‫روایںیک‪،‬اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساوردیبعنبریمعےن‪،‬اماوملنینمام‬
‫دحی ی‬
‫رواییک اوہنں ےنروسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےس‪،‬اور دیبعدیپا وہےئروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکزامہن ںیماور‬ ‫ہملسریض اہلل اہنع ےس یات ی‬
‫ن‬
‫دبعارلمحنبایب ییل ٰ ےن سج‬
‫ٰ‬ ‫سیقنبایباحزمےنسجےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس اکزامہنتا یات ےہاوبوعسمدااصنریےس نیتدحںیثی ی‬
‫روایںیکاور‬
‫دحیاسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫رواییکاورریعبنبرحاشےن‬ ‫ےندیستارمعریضاہللہنعےسانسےہاوردیستایلعریضاہللہنعیکتبحصںیمراہ۔ یات ی‬

‫روایںیک‪،‬اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساوراوبرکبہےس یات ی‬
‫دحی‪،‬اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬ ‫رمعاننبنیصحےسدودحںیثی ی‬

‫رواییک۔اوہنں‬ ‫دحی ی‬ ‫رواییکےہاورتاعفنبریبجنبمطممےناوبرشحیخرایعےس یات ی‬ ‫ےساورریعبےندیستایلعریضاہللہنعےسانسےہاورانےس ی‬

‫ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےساورامعنننبایبایعشےناوبدیعسخدریریضاہللہنعےسنیتدحںیثی ی‬
‫روایںیکاوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلع‬
‫وملس ےساور اطعکنب یت یرید لٹیہ ےن میمت داری ےس یات ی‬
‫دحی ی‬
‫روای یکاوہنں ےن روسل اہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےساور امیلسننب اسیر ےن راعفنب خدجی‬

‫روایںیک‬ ‫دبعارلمحریمحیےن م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسیئکدحںیثی ی‬ ‫ٰ‬ ‫دحی ی‬
‫رواییکاوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساوردیبعنب‬ ‫ےس یات ی‬

‫اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪- b92 :‬‬

‫آ ْ‬ ‫ٌ‬ ‫آ ُ آ ُْآ ْ آْ‬ ‫ه آ آ ه‬ ‫آآُ ْ آ‬ ‫ه آ ه آ آ آ ْآ‬ ‫آ ُ ُّ آ ُ آ‬

‫ين آس هميْناه ْم‪ ،‬ل ْم َيفظ عن ُه ْم آس آماع آع ِل ْمن ُاه ِمن ُه ْم‪ِِ ،‬ف ِر آوايآ ٍة بِ آعيْ ِن آها‪،‬‬
‫اَّل آ‬
‫ين نصبنا ِر آوايتهم‪ ،‬ع ِن الصحاب ِة ِ‬ ‫اَّل‬
‫فُك هؤَل ِء اْلابِ ِعني ِ‬
‫ه‬ ‫آ آْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ْآ ْ آ‬ ‫آآ آْ آ آ آآ ُ ْآ آ‬ ‫آآ آهُ ْ آُ ُ ْ آْ‬
‫يد‪َ ،‬ل نعل ُم ُه ْم آوهنُوا‬‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ا‬‫س‬‫أل آ‬‫ا‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫ح‬‫الر آوايآات م ْن ص آ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫ِّ‬ ‫و‬‫آ‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬
‫خبآ‬ ‫األ‬ ‫ب‬ ‫ة‬
‫ِ ِ ِ‬‫ف‬ ‫ر‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ي‬‫و‬
‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫د‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫يد‬
‫ِ ِ‬‫ن‬ ‫ا‬‫س‬ ‫أ‬ ‫ِه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ن‬‫ي‬
‫ٍ ِ ِِ ِ‬‫ع‬‫ب‬ ‫َب‬‫خ‬ ‫س‬‫وَل أنهم لقوهم ِِف ن ِ‬
‫ف‬
‫آْ آ‬
‫ري ُم ْستنك ٍر‬ ‫احب ِه‪ ،‬آغ ْ ُ‬ ‫ُك آواحد منْ ُه ْم ُم ْم ٌ ْ آ‬ ‫ْ ه آ ُ ُ ِّ‬ ‫آ آ آ آ آْ ْ ْ آْ‬ ‫ِمنْ آها آشيْئًا آق ُّ ‪ ،‬آو آَل ْ آ آ ُ‬
‫كن ِمن ص ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫اْلمسوا ِفيها سماع بع ِض ِهم ِمن بع ٍض‪ِ ،‬إذ السماع لِ‬
‫ْ ه‬ ‫ْ‬ ‫آْ‬ ‫ح آدُآ ُه ال ْ آقائ ُل ه ِ آ آ ْ آ ُ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْآ ُْ ه‬ ‫هآُ‬ ‫ْآ ْ ه‬ ‫آ ْ ْ آ ً آ ُ‬
‫يث بِال ِعل ِة‬ ‫ني احل آ ِد ِ‬ ‫اَّلي حكيناه‪ِِ ،‬ف تو ِه ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلي اتفقوا ِفي ِه‪ ،‬آوَكن هذا القول ِ‬
‫اَّلي أ‬ ‫رص ِ‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫وا‬ ‫َجيعا َكن‬‫ِلكونِ ِهم ِ‬
‫لَك ًما آخلْ ًفا ل آ ْم آي ُقلْ ُه أآ آح ٌد ِم ْن أآ ْهل الْعلْم آسلآ آف‪ ،‬آوي آ ْستآنْك ُرهُ‬ ‫ه آ آ آ آآه ْ آ ْ ُ آ ه آ آ آْ آُآ آ ْ ُُ ْ آ آ آًْ ُْ آ ً آآآ‬
‫ال ِِت وصف أقل ِمن أن يعرج علي ِه‪ ،‬ويثار ِذكره ِإذ َكن قوَل ُمدُا‪ ،‬و‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ُ آ‬ ‫آ آ ْآ ُ آ هُ ْ‬ ‫آ ِّ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ه‬ ‫آ ْ آْ آ ُ ْ آ آآ آآ آ آ آ آ‬
‫اَّلل ال ُم ْستآ آعان آلَع‬ ‫اَّلي وصفناه‪ ،‬و‬ ‫َشحنا‪ِ ،‬إذ َكن قد ُر المقال ِة‪ ،‬آوقائِ ِلها القد آر ِ‬ ‫اجة بِنا ِِف ردهِ بِْكُث ِمما‬ ‫من بعدهم خلف‪ ،‬فال ح‬
‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ ُّ ْ آ ُ‬
‫اْللَكن‪.‬‬ ‫دف ِع ما خالف مذهب العلماءِ‪ ،‬وعلي ِه‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪94‬‬
‫دقمہم‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رھپہیستانیعبرہمحاہللمہیلعوہنجںےناحصہبریضاہللمہنعےس ی‬
‫رواییکےہنجاکذرک مےناورپایک‪ ،‬اناکامسعاناحصہبریضاہللمہنعےسیسکنیعم‬
‫دحی اور ی‬
‫روای ےک‬ ‫روای ےس م ر‬
‫اظہ وہیئ تاووجد اس ےک ہی س رواںیتی ی‬ ‫روای ںیم ولعمم ںیہن وہا‪ ،‬ہن الماقت یہ ان احصہب ریض اہلل مہنع ےک اسھت ی‬
‫ی‬

‫ردت) حیحصادنسلںیہاور مںیہناجےتنہکیسکےنانںیمےسیسک ی‬

‫روایوکفیعضاہکوہ یاتاسںیمامسع‬ ‫ردت (ینعیاہمئ ی‬
‫دحیےکت ی‬ ‫اچہپےننواولںےکت ی‬

‫یکالتشیکوہ‪،‬اسےیلہکامسعنکممےہاساکااکنرںیہنوہاتکسویکہکنوہدوونں یاتزامہنںیموموجدےھتاورہیوقلسجوکاسصخشےناکنالےہسجاکایبن‬
‫اورپ مےنایک ی‬
‫دحیےکفیعضوہےنےکےئلاستلعیکو ہےسذموکروہیئاسالقئیھبںیہنہکاسرطفا تافترکںی یاتاساکذرکرکںی‪،‬اسےئلہک‬

‫ہیوقلایناکنالوہاےہاورطلغاورافدسےہوکیئالہملعفلسںیمےساساکاقلئںیہنوہا۔اوروجولگفلسےکدعبزگرےاوہنںےناساکااکنرایک واسےس‬

‫اسےکردرکےنیکاحجںیہن۔جاسوقلیکاوراسےکےنہکواےلیکہیو تعےہےسیجایبنوہیئ اوراہللدمدرکےنواالےہاستاتوکردرکےنےک‬

‫وہتےہایبناامیناکوجالصےہامتم اامعلاکاورسجرپ‬ ‫ےئلوجاعوملںےک م‬

‫ذمہےکالخفےہاورا یرپرھبواسےہ۔امتموہادقمہمملسماک۔ابرشوع ا‬

‫وموقفےہاجنتآخرتےکذعابےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)7:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪95‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫صحیح مسلم‬
‫م َ‬ ‫َ‬
‫ان‬
‫اإليم ه‬
‫كهتاب ه‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬
‫مَ ََ َ ُ م َ َُ ََ َ‬ ‫م َ‬ ‫َ ُ ُ‬ ‫ََ م َ َ م م َ َ م م َ‬
‫ان بهإهثبا ه قد هر اّلله سبحانه َوتعال‬ ‫يم‬
‫ه ه ه‬ ‫اإل‬ ‫وب‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ان‬
‫اإلح ه‬
‫س‬ ‫اإلسَل هم و ه‬ ‫ان و ه‬‫اإليم ه‬ ‫ان ه‬
‫‪ -1‬باب نی ه‬
‫َ ِّ‬ ‫مَ‬ ‫مَ‬ ‫مَ َ‬ ‫َ م َ ُم‬ ‫ََ‬ ‫َو َب َیان َ‬
‫َبي مهمن ال يؤم ُهن بهاَقد هر َوإهغَل هظ اَق مو هل هِف حق هه‪.‬‬ ‫لَع اتلَ َ ِّ‬ ‫ادل هِل هل‬ ‫ه‬
‫تاب‪:‬اامیناوراالسماورااسحناکایبناوراہللاحبسہنواعت ٰیلیک ی ر‬
‫دقتترپاامیناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪93 :‬‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫آآ آْ ُآ ه‬ ‫ه آْآ ُ آ ه ُ آ ْ آ ْ‬ ‫مح ُه ه ُ‬ ‫احل آ هجاج الْ ُق آش ْري ُّي آر ِ آ‬ ‫آ آ آ ُ ُْ آ ْ ُ ْ ُ ْ ُ ْ‬
‫اَّلل آجل‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫َل‬ ‫إ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫يق‬ ‫ف‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ْف‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫اه‬‫ي‬‫ِ‬ ‫إ‬ ‫و‬ ‫ئ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫اَّلل‪ :‬ب آع ْ‬
‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ني مس ِلم بن‬ ‫قال أبو احلس ِ‬
‫آآ آ آْ‬
‫اَّلل بْ ِن بُ آر ْيدة‪ ،‬ع ْن َي آَي ب ْ ِن‬
‫آ ْ آْ ه‬
‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫يع‪ ،‬آع ْن آك ْه آ‬
‫م‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا آوك ٌ‬
‫ِ‬ ‫آج آال ُ ُٰل‪ ¤ .‬آح هدُآِن أآبُو آخيْ آث آم آة ُز آه ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل ْب ُن ُم آعاذ الْ آعنْ آَب ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب‪ ،‬آح هد آثنآا آك ْه آم ٌس‪ ،‬آع ْن ابْن بُ آريْ آد آة‪ ،‬آع ْن آَيَْيآ‬ ‫آ ه آآ آ آ آ آ ُُ ُ آُْ ه‬
‫يع آم آر ‪ .‬ح وحدثنا وهذا ح ِديثه‪ ،‬عبيد‬
‫آْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ٌ ْ ُ آ ُّ آ ْ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ ه ْ آ ْ ْ آ ُّ آ ه ْ‬ ‫ْ آْآآ آ آ آ آ آهآ آ ْ آ آ‬
‫ني‬‫ِ‬ ‫اج‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ي‬ ‫ري‬
‫ِ ِ ِ‬‫م‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫مح‬ ‫الر‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫مح‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ط‬ ‫ان‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫اَل‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫رص‬ ‫اْل‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ِف‬
‫ب ِن يعمر‪ ،‬قال‪َ :‬كن أول من ق ِ‬
‫ال‬
‫ْآ آ‬ ‫ه آ آْ آ آ ُ ُ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ينا أآ آح ًدا م ْن أآ ْص آ‬ ‫آْ ُ ْآ آ ْ آ ُ ْآ آْ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ف آسْ آنل ُاه ع هما يقول ه ُؤَل ِء ِِف القد ِر‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫حاب آر ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أو معت ِمري ِن‪ ،‬فقلنا‪ :‬لو ل ِق‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ً ْآ ْ آ آ ْ آآْ ُُ آآ‬ ‫آ ُ ِّ آ آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ آ ْ ْ‬
‫اَل آ ه‬
‫اٰل‪،‬‬ ‫اح ِِ‪ ،‬أحدنا عن ي ِمي ِن ِه واَلخر عن ِشم ِ ِ‬ ‫اخال المس ِجد‪ ،‬فاكتنفته أنا‪ ،‬وص ِ‬ ‫اب د ِ‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫اَّلل بن عمر ب ِن‬ ‫فوفق نلا عبد ِ‬
‫آه آ ْ ْ‬ ‫آ ُْ آ‬ ‫آآ آ ٌ آ ْ‬ ‫آ آ ُ ْ آ آ آ آه آ ُ ْ ُ آآ آ ْ ه ْ آ ه ُ آ ْ آ‬ ‫ت أآ هن آ‬ ‫آف آظ آننْ ُ‬
‫محن‪ِ ،‬إنه قد ظ آه آر ِقبآلنا ناس يق آر ُءون الق ْرآن‪ ،‬آو آيتآقف ُرون ال ِعل آم‪،‬‬ ‫اح ِِ سي ُِك اللَكم ِإِل‪ ،‬فقلت‪ :‬أبا عب ِد الر‬ ‫ِ‬ ‫ص‬
‫يء منْ ُه ْم‪ ،‬آو آأ هن ُهمْ‬ ‫ٌ‬ ‫َب ُه ْم آأ ِِّن برآ‬ ‫ك‪ ،‬فآْآ ْخ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ْ ْ آآ ه ُ ْ آ ْ ُ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آآ ه آ ْ آ ُُ ٌ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وَل‬
‫وذكر ِمن شْنِ ِهم‪ ،‬وأنهم يزعمون أن َل قدر‪ ،‬وأن األمر أنف‪ ،‬قال‪ :‬ف ِإذا ل ِقيت أ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ آ آْ آ ه آ آ ْ ْآ ُ ُ آ آ ً آآْآ آ ُ آ آ آ هُ ُْ‬ ‫آْ ُ‬ ‫ه‬
‫اَّلل ِمنه‪ ،‬آح هَّت يُؤ ِم آن‬ ‫اَّلل بن عمر‪ ،‬لو أن ِألح ِد ِهم‪ِ ،‬مثل أح ٍد ذهبا‪ ،‬فْنفقه ما ق ِبل‬ ‫اَّلي َي ِلف بِ ِه عبد ِ‬
‫بُ آر ُ ِّ‬
‫آء ِمِن‪ ،‬آو ِ‬
‫ْ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫اَل آ هطاب‪ ،‬قآ آال‪ :‬بآيْنآ آما آَنْ ُن عنْ آد آر ُ‬ ‫ْآ آ ُ ه آ آ آ ه آ آ ُ آ ُ ْ ُ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ذات يآ ْومٍ ‪ِ ،‬إذ آطل آع‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بِالقد ِر‪ ،‬ثم قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب عمر بن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪96‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آْ ُُ ه آ ٌ‬ ‫ه آ آ ُآ آ آْ آآُ ه آ‬ ‫يد‪ ،‬آبيآاض اثلِّيآاب‪ ،‬آشد ُ‬ ‫آعلآيْنآا آر ُج ٌل آشد ُ‬
‫السف ِر‪ ،‬آوَل يع ِرفه ِمنا أ آحد‪ ،‬آح هَّت آجل آس ِإىل‬ ‫يد‪ ،‬آس آوا ِد الشع ِر‪َ ،‬ل يرى علي ِه أُر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ ُ ْ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ه ُ آ ْ‬
‫اإلسالمِ ‪،‬‬ ‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فْسند ركبتي ِه إِىل ركبتي ِه‪ ،‬ووْع كفي ِه لَع ف ِخذي ِه‪ ،‬وقال‪ :‬يا ُممد‪ ،‬أخ َِب ِن ع ِن ِ‬
‫ه‬ ‫ْ آ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آآ ه هُ آآ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ‬ ‫آآ آ آُ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اإلسالم أن تشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬وأن ُممدا رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬‬ ‫ِ‬ ‫فقال رس‬
‫آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ْآ آ‬
‫ت‪ ،‬قال‪ :‬ف آع ِجبنا ُٰل‬
‫ً‬
‫ت ِإِلْ ِه آس ِبيال "‪ ،‬قال‪ :‬صدق‬
‫ْ آآ ْ آ آ‬
‫ت ِإ ِن استطع‬ ‫ان‪ ،‬آو آَتُ هج ْ آ‬
‫اْليْ آ‬ ‫آُ آ ه آ آ آُْ آ ه آ آ آآ ُ آ آآ آ آ‬
‫وت ِقيم الصالة‪ ،‬وتؤ ِِت الزَكة‪ ،‬وتصوم رمض‬
‫ُْ‬
‫اَلخ ِر‪ ،‬آوتؤ ِم آن‬ ‫كته‪ ،‬آو ُكتُبه‪ ،‬آو ُر ُسله‪ ،‬آو ْاِلآ مِْ‬
‫و‬
‫آ‬
‫ئ‬ ‫ال‬
‫آ آ آ ْ ُْ آ ه آآ آ‬
‫م‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫اَّلل‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ؤ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫َبن آعن اإل آ‬
‫يم‬ ‫ي آ ْسْآ ُ ُٰل‪ ،‬آو ُي آص ِّدقُ ُه‪ ،‬قآ آال‪ :‬فآْآ ْخ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ هُ‬ ‫آ ْ آ آ ُ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ُْ آ هآ آآه آ آ‬ ‫َبن آعن اإل ْح آ‬ ‫ت‪ ،‬قآ آال‪ :‬فآْآ ْخ ْ‬ ‫َشه "‪ ،‬آق آال‪ :‬آص آدقْ آ‬ ‫بالْ آق آدر آخ ْريهِ آو آ ِّ‬
‫اَّلل كأنك ت آر ُاه‪ ،‬ف ِإن ل ْم تك ْن ت آر ُاه‪ ،‬ف ِإنه‬ ‫ان‪ ،‬قال‪ " :‬أن تعبد‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ارت آها‪ ،‬قآ آال‪ " :‬أآ ْن تآَلآ‬ ‫َبن آع ْن أآ آم آ‬ ‫السائل‪ ،‬قآ آال‪ :‬فآْآ ْخ ْ‬ ‫ول آعنْ آها بْآ ْعلآ آم م آن ه‬ ‫ه آ آ آ آ ْآ ْ ُ ُ‬ ‫آ‬
‫يراك "‪ ،‬قال‪ :‬فْخ َِب ِن ع ِن الساع ِة‪ ،‬قال‪ :‬ما المسئ‬ ‫ْ‬ ‫آآ آ آ آ آآ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ آ آ‬
‫ت آم ِل ًّيا‪ ،‬ث هم قال ِِل‪ :‬يآا‬ ‫اْلنْ آيان "‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ث هم ْان آطلآ آق فآلآبثْ ُ‬ ‫ون ِف ْ ُ‬ ‫ُْ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه آ آ آ آ ُ آ‬
‫ل‬ ‫او‬ ‫ط‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ِ‪،‬‬‫ء‬‫ا‬ ‫الش‬ ‫ء‬ ‫َع‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫ع‬‫ال‬ ‫اة‬‫ر‬ ‫ع‬‫ال‬ ‫اة‬‫ف‬ ‫احل‬ ‫ى‬ ‫األ آم ُة آر هبتآ آها‪ ،‬آوأآ ْن تآ آ‬
‫ر‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ‬ ‫ه ُ ُ ْ ُ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ه ُ ْ ُ آ آ ُ ُ ِّ ُ‬ ‫ُع آم ُر أآتآ ْدري آ‬
‫َبيل‪ ،‬أتاك ْم ي آعل ُمك ْم ِدينك ْم‪.‬‬ ‫ِ ِ ِ‬‫ج‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫إ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫وٰل‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫اَّلل‬ ‫‪:‬‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫؟‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫الس‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫اامم اوبانیسحل ملسم نب ااجحلجاس اتکب ےک ؤمفل فرامےت ںیہ م رشوع رکےت ںیہاتکب وکاہلل اعت ٰیل یک دمد ےس اورا ی وکاکیف ھجمسرک۔ اور ںیہن ےہ م وک‬

‫دقتتںیموگتفگ یکرصبے ںیم (وج یات رہشےہداہہن‬ ‫روایےہ‪ ،‬سےسےلہپ سجےن ی ر‬ ‫ وقیفدےنیواالرگماہللاعتیلٰتراےہ الجل اساک۔نی یجہ ٰنبئیممرر ےس ی‬

‫دیست رمع ریض اہلل ہنع یک الختف ںیم۔ سمعااین ےن اہک‪ :‬رصبہ ہبق ےہ الہ االسم اک اور خراہن ےہ رعب اک۔ اور‬
‫جیلخ افرس رپ آتاد ایک اھت اس وک ہبتع نب زغوان ےن ا‬

‫درتقیقحرصبہ یاترہشےہسجےساجترتالہدنہاورافرسےکاسھتوخبیباقمئوہیتکےہاورش ی د‬
‫ایا یتحلصمےساسرہشیکانبوہیئوہیگ) وہدبعمینہج‬

‫محریمحیدوونںلمرکےلچجح یاترمعےےکےئلاور مےناہک‪:‬اکش! موکوکیئاحصیبروسللماجےئسجےس مذرکرکںیاس‬

‫اھت‪ ،‬وںیماوردیمحنبدبعارل ٰ‬

‫تاتاکوجہیولگ ےتہںیہ ی ر‬
‫دقتتںیم ولمےئگ موکاافتقےسدیستادبعاہللنبرمعنباطخبریضاہللامہنعدجسموکاجےتوہےئ۔ مےنانوکچیبںیمرکایلینعی‬

‫ںیماورریمااسیھتداےنہاورتاںیئتازووہےئگ۔ںیماھجمسہکریمااسیھت (دیمح) ھجموکتاترکےندے ا (اسےئلہکریمیوگتفگایھچیھت) وںیمےناہک‬

‫دبعارلمح (ہیتینکےہانبِرمعریضاہللامہنعیک) مہارےکلمںیمھچکاےسیولگدیپاوہےئںیہوجفرآنوکڑپےتھںیہاورملعاکوشقرےتھکںیہ یاتاس‬

‫ٰ‬ ‫اےاتا‬

‫یکتارایکیںاکنےتلںیہاورایبنایکاحلاناکاوراہکہکوہ ےتہںیہہک ی ر‬
‫دقتتوکیئزیچںیہناورساکمتااہگںوہےئگںیہ۔دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےن‬

‫اہک‪ :‬وجاےسیولوگںےسےلم وہہک دےانےسںیمزیباروہںاوروہھجمےس۔اورمسقےہاہلللجالجہلیکہکاےسیولوگںںیمےس (نجاکذرک وےنایکوج‬

‫دقتتےکاقلئںیہن) ارگیسکےکتاسادحاہپڑےکتراتروستاوہرھپوہاسوکخرچرکےاہللیکراہںیم واہللوبقلہنرکے اجت ی ر‬

‫دقتترپاامینہنالےئ‬ ‫یر‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪97‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیسترمعنبالجطاابریضاہللہنعےنہک یاتروز مروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاسےھٹیبےھت۔اےنتںیم‬ ‫رھپاہکہک ی‬

‫دحیایبنیکھجمےسریمےتاپ ا‬
‫اہنیدیفسےھتاورتال ی‬
‫اہنیاکےلےھت۔ہیہنولعمموہتااھتہکوہرفسےسآ یاتےہاوروکیئ مںیمےساسوکاچہپاتنہناھت‪،‬‬ ‫یاتصخشآناچنہپسجےکڑپکے ی‬

‫وہھٹیبایگیبنیلصاہللہیلعوملسےکتاسآرکاوراےنپےنٹھگیبنیلصاہللہیلعوملسےکھگوںےسالمدےیئاوردوونںاہھتاینپراونںرپرےھک (ےسیجشارگدااتسدےک‬

‫اسےنم اتھٹیب ےہ) رھپ وبال‪ :‬اے دمحم ( یلص اہلل ہیلع وملس )! اتبےیئ ھجم وک االسم ایک ےہ؟ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬االسم ہی ےہ ہک و وگایہ‬

‫دے (ینعیزتانےسےہکاوردل ےسنیقیرکے) استات یکہک وکیئوبعمداچسںیہنوسااہللےکاور دمحم ( یلصاہللہیلعوملس) اسےکےجیھبوہےئںیہاور‬

‫اقمئرکےامن زوکاورادارکےزوکٰۃوکاورروزےرےھکراضمنےکاورجحرکےاخہنہبعکاکارگھجتےسوہےکس۔“ (ینعیراہخرچوہاورراےتسںیموخفہن‬

‫وہ) وہوبال‪:‬چساہکآپےن‪ ،‬موکبجعتوہاہکآپیہوپاتھچےہرھپآپیہاتہکےہہکچساہک (احالہکنوپےنھچواالالملعےہاورچسےنہکواالوہوہتاےہسجوکملع‬

‫وہ و ہی دوونں اکم یات صخش ویکں رکے ا) رھپ وہ صخش وبال‪ :‬ھجم وک اتبےیئ اامین ایک ےہ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اامین ہی ےہ ہک و نیقی‬

‫رکے (دل ےس) اہلل رپ‪ ،‬فروتشں رپ(ہک وہ اہلل اعتیلٰ ےک تاک دنبے ںیہ اور اس اک مکح اجب الےت ںیہ اہلل اعتیلٰ ےن ان وک تری اطق دی ےہ) اور اس ےک‬

‫ربمغیپوںرپ (نجوکاسےناجیھبقلخوکراہالتبےنےکےئل) اورےلھچپدنرپ (ینعیایقمےکدنرپسجروزاسحباتکبوہ ا اوراےھچ اورترےاامعلیک‬

‫اجچنڑپتالوہیگ) اورنیقیرکے و ی ر‬
‫دقتترپہکترااورااھچساہللتاکیکرطفےسےہ۔“ (ینعیساکاخقلویہےہ) وہصخشوبال‪:‬چساہکآپےن۔رھپ‬

‫اسصخشےنوپاھچ‪:‬ھجموکاتبےیئااسحنایکےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ااسحنہیےہہک واہللیکابعدترکےاسرطحدلاگلرکےسیج ودھکیراہ‬

‫ےہ۔“ ارگاانتہنوہ ویہییہسہکوہھجتوکدھکیراہےہ۔رھپوہصخشوبال‪:‬اتبےیئھجموکایقمبکوہیگ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اسوکسجےس‬

‫وپےتھچوہوہوخدوپےنھچواےلےسز یتادہںیہناجاتن۔“ وہصخشوبال وےھجماسیکنااینںالتبےیئ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬یاتناینہیےہہکولیدی‬

‫اینپامہکلوکےنجیگ۔دورسیناینہیےہہک ودےھکی اوگننںوکنجےکتاؤںںیموجتاہناھت‪،‬نتہپڑپکاہناھت‪،‬اگنکلتریتریامعرںیتوھٹترےہںیہ۔“ راوی‬

‫ےن اہک‪ :‬رھپ وہ صخش الچ ایگ۔ ںیم تری ی ر‬

‫دت ت رہھٹا راہ۔ اس ےک دعب آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ھجم ےس فرام یتا‪” :‬اے رمع! و اجاتن ےہ ہی وپےنھچ واال وکن‬
‫ن‬
‫اھت؟“ ںیمےناہک‪:‬اہللاوراساکروسلوخباجاتنےہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہربجلیئہیلعاالسلمےھت موک مھاارادنیاھکسےنآےئےھت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)8:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪94 :‬‬
‫ْ‬
‫مح ُاد ْب ُن آزيْ ٍد‪ ،‬آع ْن آم آط ٍر ال آو هرا ِ ‪،‬‬ ‫ح آدر ُّي آوأآ ْ آ‬
‫مح ُد بْن آعبْ آد آة‪ ،‬قآالُوا‪ :‬آح هد آثنآا آ ه‬ ‫ْآ ْ‬
‫اَل‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫آ ه آ ُ آ ه ُ ْ ُ ُ آ ْ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ‬
‫َك‬ ‫َبي وأبو‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدُ ِِن ُممد بن عبي ٍد الغ ِ‬
‫آ ْ ْآ آ آْ آ ْ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ ه‬ ‫آ آ آ آ آ ه ْ ٌ‬ ‫آْ‬ ‫آآ آ آْ‬ ‫آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل بْ ِن بُ آريْدة‪ ،‬ع ْن َي آَي ب ْ ِن يع آم آر‪ ،‬قال‪ :‬ل هما تكل آم آمعبآد بِ آما تكل آم بِ ِه ِِف شْ ِن القد ِر أنكرنا ذلِك‪ ،‬قال‪:‬‬
‫عن عب ِد ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪98‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آْ‬
‫يث كه آم ٍس آوإِسنا ِدهِ‪ ،‬آو ِفي ِه آبعض ِز آياد ٍة‪،‬‬ ‫احل ْم آ ُّ آ ه ً آ ُ ْ آ آ ْ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫ت أآنآا آو ُ آ‬
‫محيْ ُد ْب ُن آعبْ ِد ه‬ ‫آ آ آ ْ‬
‫ج ُ‬
‫ريي حجة‪ ،‬آوساقوا احل آ ِديث بِمعن ح ِد ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫مح‬ ‫فحج‬
‫ُ‬ ‫آُْ آ ُ آ ْ‬
‫ونقصان أحر ٍف‪.‬‬
‫ن‬
‫ٰ‬
‫دبعارلمح‬ ‫ی یجہ ٰنبئیمم ررایبنرکےتںیہہکجدبعمےن ی ر‬
‫دقتتےکہلئسمںیمتاںیترشوعںیک و مےناخمتفلیکاسوقیکتاتےہہکںیماوردیمحنب‬
‫جحےکےئلرواہنوہےئتایق ی‬
‫دحیضعباافلظیکیمکیشیبےکاسھتایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)8:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪95 :‬‬

‫آ ه آآ آُْ ه‬ ‫ْآ ه ُ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ آ‬

‫اَّلل ْب ُن بُ آريْ آد آة‪،‬‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اث‬‫ان ْب ُن غيآ‬
‫ِ ٍ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد ب ُن حاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد القطان‪ ،‬حدثنا عثم‬
‫آ ْ‬ ‫آُ ُ آ‬ ‫آ آ آ آ ْآ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آ آْآ ه‬ ‫آ ْآ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ُآْ ْ آ ْ ه ْآ‬
‫اَّلل ْب آن ع آم آر‪ ،‬فذك ْرنا القد آر آو آما يقولون ِفي ِه‪ ،‬فاقتآ هص‬ ‫عنيحَي ب ِن يعمر ومحي ِد ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬قاَل‪ :‬ل ِقينا عبد ِ‬
‫آ آْ آآ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬آو ِفي ِه آ ْ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫اَّلل آعنْ ُه‪ ،‬آعن ه‬
‫ِض ه ُ‬ ‫ْآ آ آ آ ْ‬
‫حو آح ِدي ِثه ْم‪ ،‬آع ْن ُع آم آر آر ِ آ‬
‫ش ٌء ِم ْن ِز آياد ٍة‪ ،‬آوقد نق آص‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫احل ِديث كن ِ‬
‫ُْ آ ْ‬
‫ِمنه شيئًا‪.‬‬
‫ن‬
‫دقتتےکتارےوجولگطلغتاںیترکےت‬ ‫دبعارلمح ےتہںیہہک مدبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےسےلماور مےن ی ر‬ ‫ٰ‬ ‫(دورسیدنس) یجہی ٰ نبئیممرراوردیمحنب‬
‫ںیہاناکیدرکہایک واوہنںےنویہ ی‬
‫دحیایبنیکوجزگر یکےہھچکیمکیشیبےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)8:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪96 :‬‬

‫الشا ِعر َِ‪ ،‬آح هد آثنآا يُون ُ ُس ْب ُن ُُمآ هم ٍد‪ ،‬آح هد آث آنا ال ْ ُم ْعتآم ُر‪ ،‬آع ْن أآبي ِه‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْن آي ْع آم آر‪ ،‬آعن ابْن ُع آمر‪،‬آ‬
‫آ هآ آ ه ُ ْ ُ ه‬
‫وحدُ ِِن حجاج بن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ْ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِنح ِو آح ِدي ِث ِه ْم‪.‬‬ ‫عنعمر‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل‬
‫ن‬
‫دحیایبنرکےتںیہ۔‬ ‫دیسترمعریضاہللہنعےساوروہیبنیلصاہللہیلعوملسےسا یرطح ی‬ ‫یاتاوردنسےس ی یجہ ٰنبرمعدیستاانبرمعریضاہللامہنعےسوہ ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)8:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪99‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ ُ َ َُ َََ ُ َ‬
‫خص هاِله‪:‬‬
‫اإليمان ما هو وبیان ه‬
‫‪2‬ق‪ -‬باب ه‬
‫تاب‪:‬اامینیکتقیقحاوراسےکاصخلاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪97 :‬‬
‫آ آ ْآ‬ ‫آ ْ ُ آهآ آ آ ُ آ ٌْ آ ه آآ ْ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫يم‪ ،‬عنْ ِِب‬ ‫اعيل ْب ُن ِإب ْ آرا ِه‬ ‫ري ب ُن حر ٍب َجيعا‪ ،‬ع ِن اب ِن علية‪ ،‬قال زهري‪ :‬حدثنا ِإسم ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم يآ ْو ًما بآارزاً‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آه آ آ ْ آ ُْ آآ ْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ير‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪َ :‬كن رسول ِ‬ ‫حيان‪ ،‬عن أ ِِب زرعة ب ِن عم ِرو ب ِن ج ِر ٍ‬
‫ُْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه‬ ‫آ ُ آ آ آْ‬ ‫آآآ ُ آ ُ ٌ آ آ آ آ آ ُ آ ه‬ ‫ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آو آمالئِك ِت ِه‪ ،‬آو ِكتآابِ ِه‪ ،‬آو ِلقائِ ِه‪ ،‬آو ُر ُس ِل ِه‪ ،‬آوتؤ ِم آن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫تؤ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬ ‫ان‬ ‫يم‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬‫اَّلل‪ ،‬آ‬
‫اس‪ ،‬فْتاه رجل‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫لِلن ِ‬
‫آ ًْ آُ آ ه آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ُ آ ْ آُْ آ هآ آآ ُْ‬ ‫ْ آ ُ آ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آ‬ ‫آ آ آ آُ آ ه‬ ‫ْآ ْ‬
‫َّشك بِ ِه شيئا‪ ،‬وت ِقيم الصالة‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ال‬ ‫س‬‫اإل‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫س‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫اَلخ‬
‫ِ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫بِاْل‬
‫ْ آ ُ آ آ آ ْ آ ُْ آ هآ آآه آ آ‬ ‫ول ه آ‬ ‫ْ آ ْ ُ آ آ آ ُ آ ِّ آ ه آ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬كأنك ت آر ُاه‪،‬‬ ‫اإلحسان؟ قال‪ " :‬أن تعبد‬ ‫اَّلل‪ ،‬ما ِ‬ ‫ِ‬ ‫المكتوبة‪ ،‬وتؤدي الزَكة المفروْة‪ ،‬وتصوم رمضان "‪ ،‬قال‪ :‬يا رس‬

‫ك ْن‬
‫آآ‬ ‫ه آ ُ آ آ آ ْآ ْ ُ ُ آ ْآ آ ْ آ آ آ ه‬ ‫ول ه آ آ‬ ‫آ ه آ ْ آ آآ ُ آ هُ آآ آ آ آ آ آُ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬مَّت الساعة؟ قال‪ :‬ما المسئول عنها بِْعلم ِمن السائِ ِل‪ ،‬ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف ِإنك ِإن َل تراه‪ ،‬ف ِإنه يراك "‪ ،‬قال‪ :‬يا رس‬
‫اك منْ‬ ‫انلاس‪ ،‬آف آذ آ‬ ‫ه‬ ‫ُْآ ُ ْ‬
‫احل ُ آف ُاة ُر ُءوسآ‬ ‫آآ ُ آهآ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ِّ ُ آ آ ْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت العراة‬ ‫اطها‪ ،‬وإِذا َكن ِ‬ ‫اطها‪ِ " ،‬إذا ول ِت األمة ربها‪ ،‬فذاك ِمن أَش ِ‬ ‫سْحدُك عن أَش ِ‬
‫آ آ ْ آُ ُ ه ه هُ ُ ه آآ آ ه هُ آْ‬ ‫آْ‬ ‫آآ آ ْ آْ‬ ‫اْلنْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ آ آآ آ ُ ْآ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اط آها ِِف َخ ٍس‪َ ،‬ل يعلمهن ِإَل اَّلل "‪ ،‬ثم تال صىل‬ ‫ِ‬ ‫آ‬
‫َش‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫اك‬ ‫ذ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ُ‬ ‫ِف‬ ‫اطها‪ ،‬وإِذا تطاول ِرَعء اْل ِ ِ‬
‫م‬ ‫ه‬ ‫أَش ِ‬
‫آْ‬ ‫آْ ٌ آ آ آ ْ ُ آ ً‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ْآ‬ ‫آ آ ه آ ه ه آ ْ آ ُ ْ ُ ه آ آ ُ آ ِّ ُ ْ آ ْ آ‬
‫ب َدا آو آما تد ِري‬ ‫ْنل الغيث آو آيعل ُم آما ِِف األ ْر آحامِ آو آما تد ِري نفس ماذا تك ِس‬ ‫وسلم ِإن اَّلل ِعنده ِعلم الساع ِة وي‬
‫آ آ ُ ه آْآآ ه ُ ُ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫يم آخب ٌ‬ ‫وت إ هن ه آ‬ ‫آ ْ ٌ آ ِّ آ ْ آ ُ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫ج‬ ‫الر‬ ‫ر‬ ‫ب‬‫د‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫‪43‬‬ ‫آية‬ ‫لقمان‬ ‫سورة‬ ‫ري‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعل ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫نفس بِْي أر ٍض تم‬
‫آ آ ِّ‬ ‫آ آ ه آ ُ ُّ آ آ ه ه ُ آ آ آ آ ُ آ ُ ُّ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ ً آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ‬
‫اء ِِلُ آعل آم‬ ‫َبيل‪ ،‬ج‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬هذا ِج ِ‬ ‫وسلم‪ " :‬ردوا لَع الرجل‪ ،‬فْخذوا ِلريدوه فلم يروا شيئا "‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫آ‬ ‫انل آ‬
‫اس ِدين ُه ْم "‪.‬‬ ‫ه‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع ےس ی‬
‫روایےہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس یاتدنولوگںںیمترآدمےھت‪،‬اےنتںیم یاتصخشآ یاتاوروبال‪ :‬یاتروسل اہلل!اامین‬

‫کسے ےتہںیہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اامینہیےہہک ونیقیرکےدلےساہللرپاوراسےکفروتشںرپاوراسیکاتکوبںرپاوراسےسےنلمرپاور‬

‫اسےکربمغیپوںرپاورنیقیرکےےلھچپروزیجاےنھٹرپ۔“ رھپوہصخشوبال‪ :‬یاتروسلاہلل!االسمایکےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬االسمہیےہہک‬

‫ واہلللجالجہل وکوپےجاوراسےک اسھتیسکوک ی‬

‫رشتہنرکےاور اقمئرکے وامنزوکاورزوکٰۃوکسج دقرفرضےہاور روزےرےھک راضمنےک‪،‬رھپوہ‬

‫صخشوبال‪ :‬یاتروسلاہلل!ااسحن کسے ےتہںیہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وابعدترکےاہللیکےسیج واےسدھکیراہےہارگ واسوکںیہنداتھکی (ینعی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪100‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اانت ارغتساق ہن وہ اور ہی در ہ ہن وہ ےکس) و اانت و وہ ہک وہ ےھجت دھکی راہ ےہ۔“ رھپ وہ صخش وبال‪ :‬یات روسل اہلل! ایقم بک وہ یگ؟ آپ ےن فرام یتا‪”:‬سج ےس‬

‫وپےتھچوہایقموکوہوپےنھچواےلےسز یتادہںیہناجاتن‪،‬نکیلاسیکنااینںںیمھجتےسایبن ا‬
‫رکتوہں۔جولیدیاےنپام کوکےنج وہیایقمیکناینےہ‬

‫اور جےگنندبن‪،‬ےگننتاؤںرھپےنواےلولگرسدار ںینب و ایقمیکناین ےہاورجرکب یتاں یات ڑیھبںیرچاےنواےلتریتری وحایلیں انبدںی و ہییھب‬
‫ه‬
‫آیڑپیھ‪ِ «:‬إن‬ ‫ایقمیکناینےہ۔ایقمانتاچنزیچوںںیمےسےہنجوکوکیئںیہناجاتنوساےئاہللےک۔“ رھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنہی ی‬
‫ب آَ ًدا آو آما تآ ْدري آن ْف ٌس بْآيِّ‬
‫كس ُ‬‫آْ ٌ آ آ آ ْ‬
‫ت‬ ‫ا‬ ‫اذ‬‫م‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ْآْ آ آآ آْ‬
‫د‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫م‬ ‫و‬ ‫امِ‬‫ح‬ ‫ر‬ ‫األ‬ ‫ِف‬ ‫ا‬‫م‬
‫ه آ ْ آ ُ ْ ُ ه آ آ ُ آ ِّ ُ ْ آ ْ آ‬
‫ث آو آي ْعلآ ُم آ‬ ‫اَّلل ِعنده ِعلم الساع ِة ويْنل الغي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يم آخب ٌ‬ ‫اَّلل آعل ٌ‬ ‫آْ آُ ُ‬
‫وت إ هن ه آ‬
‫ري» ”اہللیہ اجاتن ےہ ایقم وکاور اتارتا ےہ تاین وک اور اجاتن ےہ وج ھچک امں ےکرمح ںیم ےہ (ینعی رن یات امدہ) اور وکیئ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أر ٍض تم ِ‬
‫ںیہناجاتنہکوہلکایکرکے ااوروکیئںیہناجاتنہکوہسککلمںیمرمے ا۔اہللیہاجےننواالاورربخدارےہ۔“ راویےناہک‪:‬رھپوہصخشھٹیپومڑرکالچ۔‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬اسوکرھپےلآؤ“ ولگےلچاسوکےنیلوکنکیلواہںھچکہنتا یات (ینعیاسصخشاکنانیھبہنالم) یآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہیربجلیئہیلعاالسلمےھت موکدنییکتاںیتاھکسےنآےئےھت۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)9:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪98 :‬‬

‫ْآُ آ ْآ آ ه‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ه آ ه ْ ُّ آ آ ْ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬

‫اإلسنا ِد ِمثله‪ ،‬غري أن ِِف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫اْل‬ ‫ان‬‫ي‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫َّش‬
‫ِ ٍ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آ‬
‫األ آم ُة آب ْعلآ آها آي ْعِن ه آ‬ ‫ر آوايآته‪ :‬إ آذا آو آ آ‬
‫ار اي‪.‬‬
‫ِ‬ ‫الَس‬ ‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ِ ِِ ِ‬
‫دحیاسدنسےسیھبرمویےہاور «رب» ےکاجبےئ «بعل» ےکاافلظاامعتسلےیکےئگںیہ۔‬
‫ہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)9:‬‬

‫م َُ َ َُ َََ ُ َ‬
‫خص هاِله‪:‬‬
‫اإلسَلم ما هو وبیان ه‬
‫‪2‬ق‪ -‬باب ه‬
‫تاب‪:‬االسمیکتقیقحاوراسےکاصخلاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪99 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬
‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ار آة آو ُه آو ْاب ُن الق ْعق ِ‬
‫اع‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُز ْر آعة‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال آر ُسول‬ ‫ير‪ ،‬آع ْن ُع آم آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ُ ُ آ ْ آ ْ آُ ُ آ آ آ آ ُ ٌ آ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آْ آ آ آ آ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آما اإل ْس آالم؟ُ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ُ‬
‫ِ‬ ‫ون؟ فهابوه أن يسْلوه‪ ،‬فجاء رجل فجلس ِعند ركبتي ِه‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬سل ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪101‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ُ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آ‬ ‫ه آ آ آآ ُ ُ آآ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آُ آ ه‬ ‫آ آ آ ُْ ُ ه آ ًْ آ ُ ُ ه آ آ آ ُْ‬

‫يمان؟‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ق‬‫د‬ ‫ص‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ض‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫وم‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫َك‬ ‫الز‬ ‫ِت‬‫اَّلل شيئا‪ ،‬وت ِقيم الصالة‪ ،‬وت ِ‬
‫ؤ‬ ‫َّشك ِب ِ‬ ‫قال‪َ " :‬ل ت ِ‬
‫ت‪ ،‬قآال‪ :‬ياآ‬ ‫اْل ْعث‪ ،‬آوتُ ْؤم آن بالْ آق آدر َُكِّه "‪ ،‬آق آال‪ :‬آص آدقْ آ‬ ‫آ‬ ‫آُْ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آْ ُْ آ ه آآ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬ومالئِك ِت ِه‪ ،‬و ِكتابِ ِه‪ ،‬و ِلقائِ ِه‪ ،‬ورس ِل ِه‪ ،‬وتؤ ِمن بِ‬ ‫قال‪ " :‬أن تؤ ِمن ِب ِ‬
‫هآ آآه آ آآ ُ آ ه آ ْ آ آ ُ ْ آآ ُ آ هُ آآ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫ْ ُ آ آ آ ْ آْ آ‬ ‫ول ه آ‬ ‫آُ آ‬
‫ت‪ ،‬قال‪ :‬يآا‬ ‫اإلح آسان؟ قال‪ " :‬أن َتَش اَّلل‪ ،‬كأنك تراه‪ ،‬ف ِإنك ِإن َل تكن تراه‪ ،‬ف ِإنه يراك "‪ ،‬قال‪ :‬صدق‬ ‫اَّلل‪ ،‬ما ِ‬ ‫ِ‬ ‫رس‬
‫ت ال ْ آم ْرأآ آة تآَلُ‬ ‫َشاط آها " إ آذا آرأآي ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ه آ آ آُ ُ ه آ ُ آ آ آ ْآ ْ ُ ُ آ ْآ آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬مَّت تقوم الساعة؟ قال‪ :‬ما المسئول عنها بِْعلم ِمن السائِ ِل‪ ،‬وسْحدُك عن أ‬ ‫رسول ِ‬
‫آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آآْ آ آ آ ْآ ْ‬ ‫آ ه آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ آ آ ُّ ه ْ ْ آ ُ ُ آ آ‬
‫األ ْ‬ ‫اطها‪ ،‬وإذا رأيت احلُفاة العراة الصم ُ‬
‫اْله ِم‬ ‫اطها‪ ،‬وإِذا رأيت ِرَعء‬ ‫ِ‬ ‫َش‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫اك‬ ‫ذ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ض‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫اْلكم ملوك‬ ‫ِ‬ ‫ربها‪ ،‬فذاك ِمن أَش ِ‬

‫اع ِة‬‫الس آ‬ ‫اَّلل عنْ آد ُه علْ ُم ه‬ ‫اَّلل "‪ُ ،‬ث هم قآ آرأآ إ هن ه آ‬ ‫َشاط آها‪ِ ،‬ف آَخْس م آن الْ آغيْب‪ ،‬آَل آي ْعلآ ُم ُه هن إ هَل ه ُ‬ ‫اك ِم ْن أآ ْ آ‬‫اْلنْيآان‪ ،‬فآ آذ آ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آآآ آُ آ‬
‫اولون ِِف‬ ‫يتط‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعليمٌ‬ ‫وت إ هن ه آ‬ ‫آ ْ ٌ آ ِّ آ ْ آ ُ ُ‬ ‫آْ ٌ آ آ آ ْ ُ آ ً آآ آْ‬ ‫آْ آ آآ آْ‬ ‫آ ُ آ ِّ ُ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ويْنل الغيث ويعلم ما ِِف األرحامِ وما تد ِري نفس ماذا تك ِسب َدا وما تد ِري نفس بِْي أر ٍض تم ِ‬
‫اْلم آس فآلآ ْم آي ُد ُ‬ ‫لَع‪ ،‬فآ ْ ُ‬ ‫آ آ ُ ه آ آ ه ُ ُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ُّ ُ آ آ‬ ‫آ ٌ‬
‫وه "‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬ردوه‬ ‫خ ِبري سورة لقمان آية ‪ ،43‬قال‪ :‬ثم قام الرجل‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ْ آ آ آُ‬ ‫آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آ ه‬
‫َبيل‪ ،‬أ آراد أن ت آعل ُموا ِإذ ل ْم ت ْسْلوا‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬هذا ِج ِ‬ ‫فقال رسول ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وپوھچ ھجم ےس۔“ (دنی یک تاںیت وج رضوری ںیہ‪ ،‬اہتبل ےب رضورت‬

‫وپانھچعنمےہ) ولوگںےنوخفایکوپےنھچںیم (ینعیانرپرعآپیلصاہللہیلعوملساکاھچایگ) و یاتصخشآ یاتاورآپیلصاہللہیلعوملسےکھگوںےک‬

‫تاس اھٹیب اور وبال‪ :‬یات روسل! االسم ایک ےہ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہلل ےک اسھت یسک وک ی‬
‫رشت ہن رکے اور امنز اقمئ رکے اور زوکٰۃ دے اور‬

‫راضمنےکروزےرےھک۔“ وہوبال‪:‬چساہکآپےن‪،‬رھپاسےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!اامینایکےہ؟آپےنفرام یتا‪” :‬نیقیرکے واہللرپاوراسیکاتکوبںرپ‬

‫اوراسےسےنلمرپاوراسےکربمغیپوںرپاورنیقیرکے ویجاےنھٹرپرمےنےکدعباورنیقیرکے ووپری ی ر‬

‫دقتترپ“ وہوبال‪:‬چساہکآپےن‪،‬رھپوبال‪ :‬یاتروسل‬

‫اہلل!ااسحنایکےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللےسڈرےےسیج واسوکدھکیراہارگ واسوکںیہنداتھکی ووہےھجتدھکیراہےہ۔“ وہوبال‪:‬چساہکآپ‬

‫ےن‪،‬رھپوبال‪ :‬یاتروسلاہلل!ایقمبکوہیگ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سجےسوپاتھچےہوہوپےنھچواےلےسز یتادہںیہناجاتن۔اہتبلںیمھجتےس‬

‫اس یک نااینں ایبن رکتا وہں۔ ج و ولیدی وک دےھکی ( یات وعرت وک) وہ اےنپ ام ک اور ایمں وک ےنج و ہی ایقم یک ناین ےہ اور ج و دےھکی ےگنن تاؤں‪ ،‬ےگنن‬

‫دبن‪،‬رہبوں‪،‬وگوگنںوک (ینعیاقمحاورتاداونںوک) وہتادشاہںیہکلمےک وہیایقمیکناینےہاورج ودےھکیرکب یتاںرچاےنواولںوکتریتریامعرںیت‬

‫آی ڑپیھ‬ ‫انبرےہںیہ وہیایقم یکناینےہ۔ایقمبیغیکتاچن تا وںںیم ےسےہنجاکملع یسکوکںیہنوسااہللےک۔رھپآپ یلصاہللہیلعوملس ےنہی ی‬
‫ب آَ ًدا آو آما تآ ْدري آن ْفسٌ‬
‫كس ُ‬‫آْ ٌ آ آ آ ْ‬ ‫ْآْ آ آآ آْ‬ ‫ه ه آ ْ آ ُ ْ ُ ه آ آ ُ آ ِّ ُ ْ آ ْ آ‬
‫ث آو آي ْعلآ ُم آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫اذ‬‫م‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ي‬‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫م‬‫و‬ ‫امِ‬‫ح‬‫ر‬‫األ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫«إِن اَّلل ِعنده ِعلم الساع ِة ويْنل الغي‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪102‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫يم آخب ٌ‬
‫اَّلل آعل ٌ‬ ‫آ ِّ آ ْ آ ُ ُ‬
‫وت إ هن ه آ‬
‫ري» ینعی ”اہللےکتاس ےہایقماک ملعاورتراستاےہتا یناوراجاتن ےہوجامںےکٹیپ ںیمےہاوروکیئ ںیہن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بِْي أر ٍض تم ِ‬
‫اجاتنلکایکرکے ااوروکیئںیہن اجاتنسککلم ںیمرمے ا“‪،‬رھپوہ صخشڑھکاوہا (اورالچ) روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اس وکالبؤریمے‬

‫تاس۔“ ولوگںےنڈوھیدا وںیہکہنتا یاتاسوک‪،‬روسلاہللیلص اہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہیربجلیہیلعاالسلمےھت۔اوہنںےنہااہ م وکملعوہ اجےئج م‬

‫ےنہنوپاھچ۔“ (ینعی مےنوسالہنایک۔رعںیمآےئگ وربجلیہیلعاالسلمآدیمےکسیھبںیمنبرکآےئاوررضوریتاںیتوپھچرکےئگتاہک موکملعوہ‬

‫اجےئ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)11:‬‬

‫م َ‬ ‫َ َ َ ُ َم َ‬ ‫َ‬ ‫الصلَ َ‬
‫َ‬ ‫ََ‬
‫اإلسَل هم‪:‬‬
‫ه ه‬‫ن‬ ‫َك‬ ‫ر‬ ‫أ‬ ‫د‬‫ح‬ ‫أ‬ ‫ِه‬‫ه‬ ‫ِت‬
‫ه‬ ‫اَ‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ان‬
‫ه‬ ‫ی‬ ‫‪ -2‬باب ن‬
‫تاب‪:‬امنزوںاکایبنوجاالسماک یاترنکےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬

‫آ ُ آ آ آْ آ ْ آ ُ آْ‬ ‫ْ آآ‬ ‫اَّلل اثله آق ِ ُّ‬

‫ْ آْ ه‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد بْن آَج ْ آ‬
‫ْف‪ ،‬آع ْن آمال ِ ِك ب ِن أن ٍس ِفيما ق ِرئ علي ِه‪ ،‬عن أ ِِب سهي ٍل‪،‬‬ ‫يف ب ِن عب ِد ِ‬ ‫يل ب ِن ط ِر ِ‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫آ ْ آْ آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫اء آر ُج ٌل إ آىل آر ُ‬ ‫آهُ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آْ ه آُ ُ‬ ‫آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِم ْن أه ِل َن ٍد‪ُ ،‬ائِ ُر‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫ول‪ :‬آج آ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫ط‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫عن أ ِ ِ‬
‫ي‬‫ب‬
‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ آ آ ْ آُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آْ آ ُ آ ه آ ْ آآ آْآ ُ آ آُ ُ آ ه آآ‬ ‫ْ‬
‫اإلسالمِ ‪،‬‬ ‫ه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ف ِإذا هو يسْل ع ِن ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫الرأ ِس‪ ،‬نسمع د ِوي صوتِ ِه‪ ،‬وَل نفقه ما يقول‪ ،‬حَّت دنا ِمن رس ِ‬
‫آ آ آ آ ْ آ آه آ ْ ُ ُ ه آ آ آ ه آ ْ آ ه ه آ‬ ‫هْآ‬ ‫ْ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ آ آ آ‬ ‫آآ آ آُ ُ‬
‫ات ِِف اِلآ ْومِ آوالليل ِة "‪ ،‬فقال‪ :‬هل لَع غريهن؟ قال‪َ :‬ل‪ ،‬إَِل أن تطوع‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬خس صلو ٍ‬ ‫ِ‬ ‫فقال رس‬
‫آ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آه آ ْ ُُ آ آ آ آ ه آ ْ آ ه ه آ آ آ آ آ آُ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ه آ آ‬
‫الزَكة‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‬ ‫و ِصيام شه ِر رمضان‪ ،‬فقال‪ :‬هل لَع غريه؟ فقال‪َ :‬ل‪ِ ،‬إَل أن تطوع‪ ،‬وذكر ٰل رسول ِ‬
‫آ آ آ آ ْ آ آه آ ْ ُ آ آ آ آ ه آ ْ آ ه ه آ آ آ آآ ْ آ آ ه ُ ُ آ ُ آ آ ُ ُ آ ه آ آ ُ آ آ آ آ آ آ آْ ُ ُ ْ ُ آ آ آ‬
‫اَّلل َل أ ِزيد لَع هذا‪ ،‬وَل أنقص ِمنه‪ ،‬فقال‬ ‫فقال‪ :‬هل لَع غريها؟ قال‪َ :‬ل‪ِ ،‬إَل أن تطوع‪ ،‬قال‪ :‬فْدبر الرجل‪ ،‬وهو يقول‪ :‬و ِ‬
‫ه آْآ ْ آ آ‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬أفل آح ِإن آصد "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫رسول ِ‬
‫ہحلط نب دیبعاہلل ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬دجن واولں (دجن رعب ںیم یات کلم ےہ) ںیم ےس یات صخش روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک تاس آ یات سج ےک تال‬

‫ردتآ یاتیولعمموہا‬ ‫رھکبےےھت۔ ماسیکآوازیکگیگیا ماہنسےھتنکیلھجمسںیمہن ا‬

‫آتاھتہکایکاتہکےہاہیںتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکت ی‬

‫ہکوہاالسمےکتارےںیموپاتھچےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یات‪” :‬دنراتںیمتاچنامنزںیںیہ۔“ وہوبال‪:‬انےکوساریمےاورپاوروکیئامنز‬

‫ےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہنرگمہیہک ولفنڑپانھہاےئہاورراضمنےکروزےںیہ۔“ وہوبال‪:‬ھجمرپراضمنےکوسااوروکیئروزہےہ؟‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪103‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہنرگمہیہکلفنروزہرانھکہاےہ۔“‪،‬رھپآپیلصاہللہیلعوملس ےناسےسزوکٰۃاکایبنایک۔وہوبال‪:‬ھجمرپاسےکوسا‬

‫اوروکیئزیچےہ؟فرام یتا‪” :‬ںیہنرگمہیہک ولفنوثابےکےئلدصہقدانیہاےہ“ راویےناہک‪:‬رھپوہ صخشھٹیپومڑرکالچاوراتہکاجتااھت‪:‬اہللیکمسق!ںیمہن‬

‫انےسز یتادہرکوں اہنانںیمیمکرکوں ا۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬رمادتایئاسےنارگاچسےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)11:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬
‫آ ْ آ ْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ ً آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ ُ آ ْ آ ُ ْ آ‬
‫حة ب ْ ِن‬ ‫يعا‪ ،‬ع ْن ِإس آما ِعيل ب ْ ِن آجعف ٍر‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُس آهي ٍل‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬عن طل‬ ‫َج‬ ‫حدُ ِِن َيَي ب ُن أيوب آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد ِ‬
‫آ ْآ آهُ آ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ‬ ‫آْآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ هآ آ آ ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬آعن انل ِّ‬‫ُ آْ ه‬
‫اَّلل صىل‬
‫يث مال ِ ٍك‪ ،‬غري أنه قال‪ :‬فقال رسول ِ‬ ‫يث َنو ح ِد ِ‬‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬بِهذا احل آ ِد ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫عبي ِد ِ‬
‫ْ آ آ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ آ ْهآ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آْآ‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬أفل آح‪ ،‬آوأ ِبي ِه ِإن آصد ‪ ،‬أ ْو دخل اَلآنة‪ ،‬آوأ ِبي ِه ِإن آصد "‪.‬‬

‫ہحلطنبدیبعاہللریضاہللہنعےسوہیبنیلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہدورسی ی‬
‫رواییھبایسییہےہےسیجاورپزگری۔اانتفرقےہہکجاسصخش‬

‫ےناہک‪:‬اہللیکمسقںیماسںیمہنیمکرکوں اہنیشیب وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اجنتتایئاسےنمسقاسےکتاپیکارگاچسےہ یاتجںیم‬

‫اجےئ امسقاسےکتاپیکاچسےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)11:‬‬

‫ين‪:‬‬ ‫اّلله َو َ َ‬
‫َشائ ههع ِّ‬
‫ادل‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬
‫ه‬ ‫‪ -3‬باب هِف ن ه ه ه ه‬
‫ب‬ ‫ان‬ ‫يم‬‫اإل‬ ‫ان‬ ‫ی‬
‫تاب‪:‬االسمےکاراکنوپےنھچاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪112 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُ آْآ ُ‬
‫ان ْب ُن ال ُم ِغ آري ِة‪،‬‬ ‫ه ْ‬ ‫انلاق ُد‪ ،‬آح هد آثنآا آهاش ُم ْب ُن الْ آقاسم أآبُ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ ُآه ْ ُ آ ْ‬
‫َّض‪ ،‬حدثنا سليم‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫و‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ري ه ِ‬‫حدُ ِِن عمرو بن ُمم ِد ب ِن بك ٍ‬
‫شءٍ‪ ،‬فآ آَك آن ُي ْعج ُبنآا أآ ْن يآِجءآ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آس هل آم آع ْن آ ْ‬ ‫آ آ ُ آ آ ْ آ ْ آآ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآآ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‪ ،‬عنْن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬ن ِهينا أن نسْل رسول ِ‬ ‫عن ُابِ ٍ‬
‫ُ آ آ آ آ‬ ‫آآ آ‬ ‫ُآ‬ ‫آآ آ‬
‫اْلا ِديآ ِة‪ ،‬فقال‪ :‬يآا ُم هم ُد‪ ،‬أتانا آر ُسولك ف آزع آم آنلا‬
‫آ‬
‫اء آر ُج ٌل ِم ْن أ ْهل ْ آ‬
‫ج آ‬‫اْلاديآة الْ آعاق ُل‪ ،‬فآيآ ْسْآ آ ُٰل آو آَنْ ُن ن آ ْس آم ُع‪ ،‬آف آ‬
‫آ‬ ‫ه ُ ُ ْ آْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الرجل ِمن أه ِل ِ ِ‬
‫آه آ آْ ُ ُ آ ه هآ آْآ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آآ ه آ آ آ آ هُ آ آ آ آ ْ آ آآ آْ آ آ آ هُ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫أنك تزعم أن اَّلل أرسلك‪ ،‬قال‪ :‬صد ‪ ،‬قال‪ " :‬فمن خلق السماء‪،‬؟ قال‪ :‬اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬فمن خلق األرض؟ قال‪:‬‬
‫ْآ آ‬ ‫آ آآ ه آ آ آ آ آآ آْ آ آآ آ آ آ‬ ‫ْآ آ آ آآ آ آ آ آآ آ آ هُ آ آ آ ه‬ ‫آآ ْ آ آ آ آ‬
‫اَلبال‪،‬‬ ‫اَّلي خلق السماء‪ ،‬وخلق األرض‪ ،‬ونصب ه ِذهِ ِ‬ ‫اَلبال آوجعل ِفيها ما جعل؟ قال‪ :‬اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ف ِب ِ‬ ‫فمن نصب ه ِذهِ ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪104‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آْ آ آآْآ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ‬ ‫هُ آْآ آ آ آ آ آآ ْ آ آ آ آ آ آ آُ ُ آ آ ه آ آْآ آْ آ آ آآ‬
‫اَّلي أ ْر آسلك‬ ‫ات ِِف يو ِمنا وِلل ِتنا؟ قال‪ :‬صد ‪ ،‬قال‪ :‬ف ِب ِ‬ ‫آَّلل أرسلك؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬وزعم رسولك أن علينا َخس صلو ٍ‬
‫آَّلل أآ آم آركآ‬
‫ك هُ‬ ‫آْآ آ آ‬ ‫هُ آآ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ه آ آْآ آآ ً آْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه‬
‫اَّلي أرسل‬
‫آَّلل أمرك بِهذا؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬وزعم رسولك أن علينا زَكة ِِف أمو ِانلا؟ قال‪ :‬صد ‪ ،‬قال‪ :‬ف ِب ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه آْآ آ آ هُ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ه آ آْآ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫آَّلل أ آم آر آك‬ ‫اَّلي أرسلك‬ ‫بِهذا؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬آوزع آم رسولك أن علينا صوم شه ِر رمضان ِِف سن ِتنا؟ قال‪ :‬صد ‪ ،‬قال‪ :‬ف ِب ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ه آ آْآ آ ه ْآْ آ ْ آ آ آ آ آ ً آ آ آ آ آ آ آ ُ ه آ آ ه‬
‫اَّلي‬‫ت م ِن استطاع ِإِلْ ِه س ِبيال؟ قال‪ :‬صد "‪ ،‬قال ث هم آوَل‪ :‬قال‪ :‬آو ِ‬ ‫بِهذا؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬وزعم رسولك أن علينا حج اْلي ِ‬
‫آ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْهآ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ِّ آ آ ُ آ آ ْ ه آ آ آ ْ ُ ُ ْ ُ ه آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬ل ِِئ آصد ‪ ،‬آِلدخل هن اَلآنة "‪،‬‬ ‫بعثك بِاحلق‪َ ،‬ل أ ِزيد علي ِهن‪ ،‬وَل أنقص ِمنهن‪ ،‬فقال انل ِِ صىل‬

‫وہتہکداہیتےک‬ ‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬

‫روایےہ‪ ،‬موکاممتعنوہیئیھتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسھچکوپےنھچیک و موکااھچولعمم ا‬

‫رےنہواولںںیمےسوکیئصخشآےئرگمھجمسداروہ۔آپےسوپےھچاور مںینس وداہیتےکرےنہواولںںیمےس یاتصخشآ یاتاورےنہکاگل‪:‬اےدمحم!آپاک‬

‫ایچلی مہارےتاسآ یاتاورےنہکاگل‪:‬آپ ےتہںیہہکاہللےنآپوکاجیھبےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اسایچلیےنچساہک“ وہصخشوبال‪ :‬وآامسنسک‬

‫ےندیپاایک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللےن۔“ رھپاسےناہک‪:‬زنیمسکےندیپایک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یات ”اہللےن“ رھپاسےن‬

‫اہک‪:‬اہپڑوںوکسکےنڑھکاایکاورانںیموجزیچںیںیہ‪،‬وہسکےندیپاںیک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللےن۔“ یاسصخشےناہک‪:‬مسقےہ‬

‫اسیکسجےنآامسنوکدیپاایکاورزنیمانبیئاوراہپڑوںوکڑھکاایک‪،‬ایکاہللاعتیلٰےنچسچمآپوکاجیھبےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬اہں۔“ رھپوہ‬

‫صخشوبال‪:‬آپےکایچلیےن مےساہکہک مرپتاچنامنزںیفرضںیہ م ر‬

‫ہدناورراتںیم؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اسےنچساہک۔“ وہصخشوبال‪:‬‬

‫مسقےہاسیکسجےنآپوکاجیھبایکاہللےنآپوکانامنزوںاکمکحایکےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہں۔“ رھپوہصخشوبال‪:‬آپےکایچلیےن‬

‫اہکہک مرپ مہارےامولںیکزوکٰۃےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اسےنچساہک۔“ وہصخشوبال‪:‬مسقاسیکسجےنآپوکاجیھبےہاہللےنآپوک‬

‫زوکٰۃاکمکحایکےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہں۔“ رھپوہصخشوبالآپےکایچلیےناہک‪ :‬مرپراضمنےکروزےفرضںیہ م ر‬

‫ہاسل۔آپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اس ےن چس اہک۔“ وہ صخشوبال‪:‬مسقاس یک سج ےن آپوک اجیھباہلل ےن آپوک انروزوںاک مکح ایک ےہ؟ آپ یلص اہلل ہیلعوملس ےن‬

‫فرام یتا‪”:‬اہں۔“ رھپوہصخشوبال‪:‬آپےکایچلیےناہکہک مرپتیباہللاکجحفرضےہوجوکیئراہےنلچیکاطقرےھک؟ (ینعیخرچراہاوروساریوہاورراہتس‬

‫ںیمانموہ) آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اسےنچساہک۔“ ہینسرکوہصخشھٹیپومڑرکالچاورےنہکاگل‪:‬مسقےہاسیکسجےنآپوکاچسربمغیپانبرک‬

‫اجیھب‪،‬ںیمانتا وںےسہنز یتادہرکوں اہنمک۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ارگہیاچسےہ‪ ،‬وجںیماجےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)12:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪105‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪113 :‬‬

‫ُه ُ آ‬ ‫آ آ آ آ آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ آ ْ ُّ آ ه آ آ آ ْ ٌ آ ه آ آ ُ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ هآ آُْ ه ْ ُ آ‬

‫ت‪ ،‬قال‪ :‬قال أن ٌس ‪ :‬كنا ن ِهينا‬
‫اش ٍم العب ِدي‪ ،‬حدثنا بهز‪ ،‬حدثنا سليمان بن الم ِغري ِة‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬ ‫اَّلل بن ه ِ‬
‫حدُ ِِن عبد ِ‬
‫آ ْ آ ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم آع ْن آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ آآ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ِف الْ ُق ْ‬
‫شءٍ‪ ،‬آو آسا احل آ ِديث بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫آن‪ ،‬أن نسْل رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬
‫دیستاسنریضاہللہنعفرامےتںیہ‪:‬فرآنںیم موکعنمایکایگاھتوسالرکےنےس‪،‬تایقےلہپوایل ی‬
‫دحیایبنیک۔‬ ‫دورسیدنسںیم ی‬
‫روایےہہک ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)12:‬‬

‫مَ َ ُ ََ َ َ م َ َ َ َ َ ُ َ َ َ َ مَ َ َ‬ ‫َ َ ُم َ ُ‬ ‫ََ‬
‫ان اذلهي يدخل ب ه هه اْلنة وأن من تمسك بهما أمهر ب ه هه دخل اْلنة‪:‬‬
‫اإليم ه‬
‫ان ه‬‫‪ -4‬باب نی ه‬
‫تاب‪ :‬ایبن اس اامین اک سج ےس آدیم ج ںیم اجےئ ا اور ایبن اس تات اک ہک مکح اجب الےن واال ج ںیم اجےئ‬
‫ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪114 :‬‬
‫هآ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُ ُ ْآ آ آ ه آآ ُ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬
‫حة‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن أبُو‬ ‫ري‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا عمرو بن عثمان‪ ،‬حدثنا موَس بن طل‬ ‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬ ‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم آو ُه آو ِف آس آفر‪ ،‬فآْآ آخ آذ ِب آطامِ نآاقآته أآ ْو بز آمام آها‪ُ ،‬ث ام قآ آال‪ :‬ياآ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ُّ آ آ ه آ ْ آ ًّ آ آ آ‬
‫ِِ ِِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ابيا‪ ،‬عرض لِرس ِ‬ ‫أيوب‪ ،‬أن أعر ِ‬
‫ه ُ‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ث هم‬
‫آ ه آ آ آ آه‬
‫ار‪ ،‬قال‪ :‬فكف انل ِِ صىل‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِن‬ ‫د‬
‫آ ْ‬
‫اَل آ هنة‪ ،‬آو آما ُي آباع ُ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِن‬ ‫َبن ب آما ُي آق ِّر ُ‬
‫ب‬ ‫اَّلل‪ ،‬أآ ْو يآا ُُمآ هم ُد‪ ،‬أآ ْخ ْ‬
‫آُ آ ه‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ُ آ آ آ آ ْ ِّ آ آ آ ْ ُ‬ ‫آن آظ آر ِف أآ ْص آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" :‬‬ ‫حابِ ِه‪ ،‬ث هم قال‪ " :‬لقد ُوف آق‪ ،‬أ ْو لقد ه ِدي "‪ ،‬قال‪ :‬كيف قلت؟ قال‪ :‬فَْعد‪ ،‬فقال انل ِِ صىل‬ ‫ِ‬
‫ه آآ‬
‫انلاقة "‪،‬‬
‫آ‬ ‫الز آَك آة‪ ،‬آوتآص ُل ه‬
‫الر ِح آم‪ ،‬د ِع‬ ‫الص آال آة‪ ،‬آوتُ ْؤِت ه‬ ‫يم ه‬ ‫اَّلل‪ ،‬آَل ت ُ َّْش ُك ب ِه آشيْ ًئا‪ ،‬آوتُق ُ‬
‫آت ْعبُ ُد ه آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫زید) ااصنری ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہکروسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس رفس ںیم اج رےہ ےھت اےنت ںیم یات داہییت آ یات اور آےگ آ رک‬ ‫ایب اویب (اخدل نب ی‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسیکاوینٹنیکر ی یاتلیکنڑکپرکاہک‪ :‬یاتروسلاہلل! یاتویںاہک یاتدمحم!ےھجموہزیچالتبےیئوجےھجمجےکت ی‬

‫ردتاورمنہجےسدوررکے‪،‬آپ‬
‫ہینسرکرکےئگاوراےنپااحصبریضاہللمہنعیکرطفداھکیاوررھپفرام یتا‪” :‬اسوک وقیفدییئگ یات ی‬
‫دہاییکیئگینعیاہللےناسیکدمدیکاوراستاتےک‬

‫وپےنھچ یک اطق دی۔“ ( وقیف ےتہ ںیہ‪ :‬کین تات یک دقرت دےنی‪ ،‬اور خدالن تری تات یک دقرت دےنی وک)آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن (اس داہییت‬

‫ےس) فرام یتا‪ ” :‬وےنایکاہک؟“ اسےنرھپویہاہک (ینعیھجموکوہتاتالتبےیئوججےکت ی‬

‫ردترکےاورمنہجےسدور) یروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪106‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رشت ہنرک اور ادارک امنز اور دے زوکٰۃ اور تاےت وک الم (ینعی ی‬
‫زعتروں‪،‬رہتش داروں ےک اسھت ولسک‬ ‫ےنفرام یتا‪” :‬اہلل یک ابعدترک اور اس ےک اسھت یسک وک ی‬

‫رک(ارگوہترایئرکںی یاتالماقتترکرکںی و ویکینرکاورانےساتلمرہ) وھچڑدےاوینٹنوک۔“ (ویکہکنابریتااکموہایگ)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)13:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪115 :‬‬

‫آ آ آ ه آآ آْ ٌ آ ه آآ ُ ْآُ آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْآ آ ْ آ ْ ه‬ ‫آ آُْ ه ْآ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬

‫اَّلل‬
‫وحدُ ِِن ُممد بن حاتِ ٍم وعبد الرمح ِن بن بَِّش ٍَ‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا بهز‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬حدثنا ُممد بن عثمان ب ِن عب ِد ِ‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُّ‬ ‫ْ آ ْ آ آ آ ُ ُ ُ ْ آ ُ آ ه ُ آ آ آ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ آ‬
‫ب وأبوه عثمان‪ ،‬أنهما س ِمعا موَس بن طلحة َيدث‪ ،‬عن أ ِِب أيوب‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل‬ ‫ب ِن موه ٍ‬
‫آ‬ ‫آ آ ْ‬
‫يث‪.‬‬‫هذا ِ ِ‬
‫د‬ ‫احل‬

‫ااممملسمےن یاتاوردنسےسیھب ی‬
‫روایایبنیکہکاوباویبیبنیلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)13:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪116 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ْآآآ آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي ه‬
‫وحدثنا أبُو بآك ِر ْب ُن أ ِِب شيبآة‪ ،‬آحدثنا أبُو األح آو ِص‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫َبنا أبُو األح آو ِص ‪ .‬ح‬ ‫يم‪ ،‬أخ‬ ‫اْل ِم ِ ُّ‬

‫آ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ُّ آ آ آ آ آ آ ُ ٌ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ُ ه آ آ آ‬ ‫إ ْس آ‬
‫حا ‪ ،‬عن موَس ب ِن طلحة‪ ،‬عن أ ِِب أيوب‪ ،‬قال‪ :‬جاء رجل إِىل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬دل ِِن لَع عم ٍل‬ ‫ِ‬
‫ه آ آ آ ُ آ‬ ‫آ ًْ آ ُ ُ ه آ آ ُْ‬ ‫آ ه آ آ آُْ ُ هآ آ ُْ‬ ‫آ ْ‬
‫اَل آ هنة‪ ،‬آو ُيبآاع ُ‬ ‫آ ْ آُُ ُْ‬
‫الزَكة‪ ،‬آوت ِصل ذا‬ ‫الصالة‪ ،‬آوتؤ ِِت‬ ‫َّش ُك ِب ِه شيئا‪ ،‬وت ِقيم‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِن‬
‫ِ ِ ِ‬‫د‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫أعمله ي ِ ِ ِ‬
‫يِن‬ ‫ن‬ ‫د‬
‫آ آ ْ آ‬ ‫آ آ آ ْهآ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آآه آْآآ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬إن ت آم هسك بِ آما أ ِم آر ِب ِه‪ ،‬دخل اَلآنة "‪ ،‬آو ِِف ِر آوايآ ِة اب ْ ِن أ ِِب شيبآة‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫محك "‪ ،‬فلما أدبر‪ ،‬قال رسول ِ‬ ‫رِِ‬
‫آ‬ ‫ْ آ‬
‫إِن ت آم هسك بِ ِه "‪.‬‬

‫روایےہہک یاتصخشروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآرکےنہکاگل‪:‬ےھجموکیئااسیاکمالتبےیئوجےھجمجےکفر ییاور‬

‫دیستااوباویبریضاہللہنعےس ی‬

‫منہج ےس دوررکدے۔ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪:‬وہاکم ہی ےہ ” واہللیک ابعدترکےاوریسکوک اساک ی‬

‫رشتہن رکے اور امنز اقمئرکے اور زوکٰۃ‬

‫دےاورتاےتوکالمےئ۔“ جوہھٹیپریھپرکالچ وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ارگہیانتا وںرپلمعرکےنجاکمکحایکایگ یاتںیمےننجاکمکحایک و‬

‫جںیماجےئ ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)13:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪107‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪108‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪117 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ب‪ ،‬آح هد آثنآا آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫ان‪ ،‬آح هد آثنآا ُو آهيْ ٌ‬
‫آ ه آآ آ ه ُ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ‬
‫يد‪ ،‬آع ْن أ ِِب ُز ْر آعة‪ ،‬آع ْن أ ِِب ُه آريْ آر آة‪،‬‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫كر ْب ُن إ ْس آ‬
‫ح‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن أبو ب ِ‬
‫آ آ ُُْ آ آ ْ ُ ْ هآ آ آ‬
‫ت اَلآنة‪ ،‬قال‪:‬‬
‫آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آُ آ ه ُه‬
‫اَّلل‪ ،‬دل ِِن آلَع ع آم ٍل‪ِ ،‬إذا ع ِملته دخل‬ ‫أآ هن أآ ْع آراب ًّيا‪ ،‬آج آ‬
‫اء إ آىل آر ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫ه آ آ ْآ ْ آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ آ آ ه‬ ‫آ ْ ً آ ُ ُ ه آ آ ْ آ ْ ُ آ آ ُ آ ِّ‬ ‫آُْ ُ هآ آ ُْ‬
‫اَّلي نف ِِس‬ ‫الزَكة المف ُروْة‪ ،‬آوتصوم رمضان "‪ ،‬قال‪ :‬آو ِ‬ ‫وبة‪ ،‬آوتؤدي‬ ‫َّش ُك بِ ِه شيئا‪ ،‬وت ِقيم الصالة المكت‬
‫" تعبد اَّلل‪َ ،‬ل ت ِ‬
‫آ آ آ ُ آ آ آ آ آ ْ ً آ آ ً آ آ آ ْ ُ ُ ْ ُ آ آ ه آ ه آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ه آ ْ آ ْ ُ آ‬
‫َس ُه أن ينظ آر ِإىل آر ُج ٍل‬ ‫ِبي ِدهِ‪َ ،‬ل أ ِزيد لَع هذا شيئا أبدا‪ ،‬وَل أنقص ِمنه‪ ،‬فلما وَل‪ ،‬قال انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬من‬
‫ْه آْ ُْ آ آ آ‬ ‫آْ‬
‫ِم ْن أه ِل اَلآن ِة‪ ،‬فليآنظ ْر ِإىل هذا "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہک یاتداہییتروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاسآرکےنہکاگل‪ :‬یاتروسلاہلل!ھجموکالتبےیئوکیئ ااسیاکمسجےک‬

‫رکےن ےس ںیم ج ںیم الچ اجؤں؟آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وہاکم ہی ےہہک ابعدت رکے و اہللیکاوراس ےک اسھت یسک وک ی‬
‫رشتہن رکے اور‬

‫اقمئرکے وامنز وکاوردےزوکٰۃوجفرضےہاورراضمن ےکروزے رےھک۔“ وہصخشوبال‪:‬مسقاسیک سجےکاہھتںیمریمیاجنےہ‪ ،‬ںیمہناسےس‬

‫ز یتادہرکوں اہناسےسمک‪،‬یوہھٹیپریھپرکالچ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےسجدنسپوہہکیتنجوکدےھکی واسوکدےھکی۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)14:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪118 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آآُ ُ آ ْ آ هْ ُ آ ُ‬
‫اوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫ب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا أبو مع ِ‬ ‫ب واللفظ ِأل ِِب كري ٍ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة وأبو كري ٍ‬

‫ت‬ ‫اَّلل‪ " ،‬أآ آرأآي ْ آ‬

‫ت إ آذا آصلهيْ ُ‬ ‫آ آ آ آ ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُّ ْ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ ه‬ ‫ُ ْآ آ آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫سفيان‪ ،‬عن جابِ ٍر‪ ،‬قال‪ :‬أَت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم انلعمان بن قوق ٍل‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ه آ‬ ‫ْ آ ْ ُ آ آ آ آ ه ْ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ ه آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬ن آع ْم "‪.‬‬ ‫المكتوبة‪ ،‬وحرمت احلرام‪ ،‬وأحللت احلالل‪ ،‬أأدخل اَلنة؟ فقال انل ِِ صىل‬

‫دیستااجترریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکامعنننبوقلقریضاہللہنعروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآےئاوررعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!ارگںیمفرض‬

‫امنزادارکوںاوررحاموکرحاموھجمسں (اوراسےستازروہں) اورالحلوکالحلوھجمسں (ارگہچاسوکہنرکوں) وںیمجںیماجؤں ا؟آپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہں“۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)15:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪109‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪119 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْآ ُ ْ ُ آآ ه آ آ آ آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬ ‫آ هآ آ ه ُ ْ ُ ه‬
‫ان‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪،‬‬
‫آ آ ْآ آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل ْب ُن ُموَس‪ ،‬ع ِن شيب‬
‫اسم بن زك ِرياء‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا عبيد ِ‬
‫وحدُ ِِن حجاج بن الشا ِع ِر والق ِ‬
‫آ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ُّ ْ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ُ آ ه‬ ‫آآ ُ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه آو آزاد ِفي ِه‪ ،‬آول ْم أ ِزد آلَع ذلِك‬
‫عن أ ِِب صا ِل ٍح وأ ِِب سفيان‪ ،‬عن جابِ ٍر‪ ،‬قال‪ :‬قال انلعمان بن قوق ٍل‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ ْ‬
‫شيئًا‪.‬‬

‫دیستااجترریضاہللہنعایبنرکےتںیہامعنننب وقلقریض اہللہنع ےناہک‪:‬اےاہللےکروسل!تایقےلہپوایل ی‬

‫روایرگم اسںیمااضہف ہیےہ‪” :‬ںیماس‬

‫ےسھچکیھبز یتادہہنرکوں ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)15:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬

‫آه‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ه آ آ آ ْ ٌ آ ُ آ ْ ُ ُ آ ْ ه آ ْ آ ُّ آ ْ آ‬ ‫آ هآ آ آآُ ْ ُ آ‬
‫ري‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬أن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬‫ه‬‫و‬ ‫ل‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ني‬ ‫ع‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫احل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يب‬
‫ٍ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ش‬ ‫وحدُ ِِن سلمة بن‬
‫آ آ‬ ‫وبات‪ ،‬آو ُص ْم ُ‬ ‫ْآ ْ ُ آ‬ ‫آآآْ آ آ آ هْ ُ ه آآ‬ ‫آ ُ ً آ آآ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ‬
‫ت آر آمضان‪،‬‬ ‫ات المكت ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ " :‬أرأيت ِإذا صليت الصلو ِ‬ ‫رجال‪ ،‬سْل رسول ِ‬
‫آ آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ آ آ ه ْ ُ ْآ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ً آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ُ آ آ آ آ‬
‫ك آشيْئا‪ً.‬‬
‫اَّلل َل أ ِزيد لَع ذل ِ‬
‫وأحللت احلالل‪ ،‬وحرمت احلرام‪ ،‬ولم أ ِزد لَع ذلِك شيئا‪ ،‬أأدخل اَلنة؟ قال‪ :‬نعم "‪ ،‬قال‪ :‬و ِ‬
‫اجتر ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک یات صخش ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس وپاھچ‪ :‬ایک ںیم ارگ فرض امنزوں وک ادا رکوں اور راضمن ےک روزے‬

‫روھکںاورالحلوکالحلوھجمسںاوررحاموکرحام‪،‬اسےسز یتادہھچکہنرکوں وجںیماجؤں ا؟آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہں۔“ وہصخشوبال‬

‫مسقاہللیکںیماسےسز یتادہھچکہنرکوں ا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)15:‬‬

‫م َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َم َ م م َ ََ‬

‫اإلسَل هم ودَعئ ه هم هه اَ هعظ ه‬
‫ام‬ ‫ان أرَك هن ه‬
‫‪ -5‬باب نی ه‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪111 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ُ آْآ آ ْ آ آ ه آ آ‬
‫األ ْ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه ْ ُ آ ْ ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬
‫مح آر‪ ،‬ع ْن أ ِِب آمال ِ ٍك‬ ‫ال يع ِِن سليمان بن حيان‬ ‫اِن‪ ،‬حدثنا أبو خ ِ ٍ‬ ‫ري الهمد ِ‬
‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ ْ آ ْ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ ُ‬
‫اإلسالم لَع َخس ٍة‪ ،‬لَع أن‬ ‫األشج ِِع‪ ،‬عن سع ِد ب ِن عبيدة‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬ب ِِن ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪110‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آ‬ ‫ه آ‬ ‫ُآ ه آ هُ آ‬
‫"‪ ،‬فقال آر ُجل‪ :‬احل آ ِّج‪ ،‬آو ِصيآامِ آرمضان؟ قال‪َ :‬ل ِصيآامِ‬ ‫الزَك ِة‪ ،‬آو ِصيآامِ آر آمضان‪ ،‬آواحل آ ِّج‬ ‫الصال ِة‪ ،‬آوإِيتآا ِء‬ ‫اَّلل‪ ،‬آوإِقامِ‬ ‫يوحد‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ ِّ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ ُ‬
‫ول ِ‬ ‫رمضان‪ ،‬واحلج‪ ،‬هكذا س ِمعته ِمن رس ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکاوہنںےنیبنیلصاہللہیلعوملسےسانس۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬االسمانب یاتایگےہتاچنزیچوں‬

‫رپینعیتاچنوتسونںرپاالسمڑھکا ےہ (ہیہیبشتےہ االسم وک یاترھگیک امدننوھجمس یات تھچسجںیمتاچنےبمھکوہں) اہلللجالجہل یک ودیح‪،‬امنز وکاقمئرکتا‪،‬‬

‫رکت“۔ یاتصخشوبال‪:‬جحاورراضمنےکروزے (ینعیجحوکےلہپایکاورروزوںوکدعب) دیستاانبرمعریضاہللامہنع‬

‫زوکٰۃدانی‪،‬راضمنےکروزےرانھک‪،‬جح ا‬

‫ےناہک‪:‬راضمنےکروزےاورجح۔ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسویںیہانس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)16:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪112 :‬‬

‫ُ ْآآ‬ ‫ْ‬ ‫هآ‬ ‫آ آ‬ ‫كر ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا آَيْ آَي ْب ُن آز آكر هي آ‬
‫اء‪ ،‬آح هد آث آنا آس ْع ُد ْب ُن آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُ ُ ْآ آ ْآ ْ آ‬
‫ار ٍ ‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن آسع ُد ْب ُن عبآيدة‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا سهل بن عثمان العس ِ‬
‫ْآ‬ ‫لَع أآ ْن ُي ْعبآ آد ه ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬آو ُيكف آر بِ آما‬
‫آآ‬ ‫آ آْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ ْ آ‬
‫اإلسال ُم آلَع َخ ٍس‪،‬‬ ‫السلآ ُّ آ ْ ُ آ آ آ‬ ‫ُّ‬
‫م‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬ب ِِن ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫ه آ آ آ ِّ ْ آ ْ‬ ‫ه آ‬ ‫ُ آُ آ‬
‫ت‪ ،‬آو آص ْومِ آر آمضان "‪.‬‬ ‫اْلي ِ‬ ‫الصال ِة‪ ،‬آوإِيتآا ِء الزَك ِة‪ ،‬وحج‬ ‫دونه‪ ،‬آو ِإقامِ‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬االسمتاچنوتسونںرپڑھکاایکایگےہ یاتہیہکاہللیہیکابعدتیک‬

‫اجےئ اور اس ےک وسا (امتم وھجےٹ وبعمدوں) اک ااکنر ایک اجےئ‪ ،‬دورسے امنز ڑپانھ‪ ،‬رسیتے زوکٰۃ دانی‪ ،‬وچےھت تیب اہلل اک جح رکتا‪ ،‬تاوچنںی راضمن ےک‬

‫روزےرانھک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)16:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪113 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ُ آ ْ ُ ُآه ْ آْ ْ آ ْ ه‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُعبآيْ ُد ه ْ ُ ُ آ‬
‫اَّلل بْ ِن ع آمر‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫و‬ ‫ه‬‫و‬ ‫م‬ ‫ص‬
‫ِ‬ ‫َع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫اَّلل بن معا ٍذ‪ ،‬حدثنا أ ِ‬
‫ِ‬
‫اَّلل آوأآ هن ُُمآ هم ًدا آعبْ ُدهُ‬
‫ادة أآ ْن آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫آ آ آ‬ ‫آ آآْ ُ ه آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ُ آ ْ آ ُ آآ آْ‬
‫اإلسالم لَع َخ ٍس‪ ،‬شه ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬ب ِِن ِ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال رسول ِ‬ ‫قالعبد ِ‬
‫آ آ‬ ‫ه آ آ آ ِّ ْ آ ْ‬ ‫ه آ‬ ‫آ ُ ُُ آ‬
‫ت‪ ،‬آو آص ْومِ آر آمضان "‪.‬‬ ‫آ‬
‫آورسوٰل‪ ،‬آو ِإقامِ الصال ِة‪ ،‬آوإِيتا ِء الزَك ِة‪ ،‬وحج اْلي ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪111‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہكهروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬االسمانب یاتایگےہتاچنزیچوںرپ‪ ،‬یات ووگایہدانیاستاتیکہک‬

‫رکت‬
‫وکیئاچسوبعمدںیہنوسااہللےکاور دمحم یلصاہللہیلعوملساس ےکدنبےںیہاوراس ےکروسلںیہ‪،‬دورسےامنزاقمئرکتا‪،‬رسیتےزوکٰۃ دانی‪،‬وچےھتجح ا‬

‫اخہنہبعکاک‪،‬تاوچنںیراضمنےکروزےرانھک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)16:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪114 :‬‬

‫ُ آ ِّ ُ آ ُ ً آ ه آ ُ ً آ آ آ ْ‬
‫ال‪َ ،‬يدث طاوسا‪ ،‬أن رجال‪ ،‬قال ِلعب ِد‬
‫آ آ‬ ‫ه ْ آ آ ُ آ آ آْ‬
‫ِن آلَع َخ ٍس‪ ،‬ش آهاد ِة‬
‫اإلسالم ِب‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫إ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬
‫ْ آآ ْ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ آُ آ آ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ هآ ْ ُ ُآْ‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا حنظلة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت ِعك ِرمة بن خ ِ ٍ‬ ‫وحدُ ِِن ابن نم ٍ‬
‫ه ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ِّ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬
‫اَّلل ب ِن عمر ‪ :‬أَل تغزو؟ فقال‪ِ :‬إِن س ِمعت رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ ِّ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ آآ ه هُ آ‬
‫ت "‪.‬‬
‫اْلي ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آو ِإقامِ الصال ِة‪ ،‬وإِيتا ِء الزَك ِة‪ ،‬و ِصيامِ رمضان‪ ،‬وحج‬ ‫أن َل ِإٰل ِإَل‬

‫اطؤسےس ی‬
‫روایےہہکدیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس یاتصخشےناہکہک ماہجدویکںںیہنرکےت؟اوہنںےناہک‪:‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلع‬

‫وملسےسانسآپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬االسمےکتاچن مھ (وتسن) ںیہ یات ووگایہدانیاستاتیکہکوکیئوبعمدترقحںیہنوساےئاہللےک‪،‬‬

‫دورسےامنزڑپانھ‪،‬رسیتےزوکٰۃدانی‪،‬وچےھتراضمنےکروزےرانھک‪،‬تاوچنںیاخہنہبعکاکجحرکتا“۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)16:‬‬

‫ادل ََع هء إ َِل ههم‬

‫ادلين َو ُّ‬ ‫اّلل َعلَ می هه َو َسلَ َم َو َ َ‬
‫َشائ ههع ِّ‬ ‫َ ََ َ َ َ ُ ه َ َ َُ‬ ‫مَم م َ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ان بهاّلله تعال ورسوِله صَّل‬
‫اإليم ه‬
‫‪ -6‬باب األم هر ب ه ه‬
‫َ م َم َم ُم ُ‬ ‫ََم‬ ‫َ ُّ َ َ م ُ َ م‬
‫حف هظ هه وتبلهی هغ هه من لم يبلغه‬ ‫ال عنه و ه‬
‫والسؤ ه‬
‫تاب‪:‬اہللوروسلاوردینیااکحمرپاامینالےناکمکحرکتااوراسیکرطفولوگںوکالبتادنییکتا وںوکوپانھچ یتادرانھکاوردورسوںوکاچنہپتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪115 :‬‬

‫وح هد آث آنا آَيْ آَي ْبنُ‬

‫ت ْاب آن آع هباس ‪ .‬ح آ‬ ‫اد ْب ُن آزيْد‪ ،‬آع ْن أآِب آَجْ آر آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬ ‫آ ه آآ آه ُ‬
‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫امٍ‬ ‫ش‬
‫آ ه آآ آ آُ ْ ُ آ‬
‫حدثنا خلف بن ِه‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫‪،‬‬
‫ه‬
‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫لَع آر ُ‬
‫س‬
‫آآ‬
‫‪،‬‬‫س‬
‫آ آ آ آ آْ ُ آ ْ ْآ ْ‬
‫ي‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫اس‬ ‫اد ْب ُن آع هباد‪ ،‬آع ْن أآِب آَجْ آر آة‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬
‫ب‬
‫آْآ آ ه ْ ُ آُ آ ْ آآ آ آ ه ُ‬
‫َييىواللفظ ٰل‪ ،‬أخَبنا عب‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ آ آ ُ آ ه ه آ آ ْ آ ه ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آْآآ آآْآ آ ُ ه ُ ُ آ آ آ آ آْ ُ‬
‫َّض‪ ،‬فال َنل ُص‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إنا هذا الَح ِمن ربِيعة‪ ،‬وقد حالت بيننا وبينك كفار م‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالوا‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آآ ْ ُ آْ آ ْ آ آ آآ آ آ ُ ُ ْ آْآ آآْآ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُ‬ ‫آْ آ ه‬
‫ان‬ ‫ُ‬
‫اإليم ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬
‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫اك‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ع‬‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫ْ‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ر‬ ‫آم‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ن‬ ‫اء‬‫ر‬ ‫و‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ع‬‫د‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ر‬‫م‬
‫ِ ٍ‬ ‫ْ‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫امِ‬‫ر‬ ‫احل‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫ش‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫َل‬‫إِِلك إِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪112‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫الز آَكة‪ ،‬آوأآ ْن تُ آؤ ُّدوا ُ ُ‬

‫َخ آس‬ ‫آ‬ ‫ه آ‬ ‫آ‬ ‫ه ُ ه آ ه آ آ آُ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آآ ه هُ آآ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آوإِقامِ الصال ِة‪ ،‬آوإِيتا ِء ه ِ‬
‫اَّلل‪ ،‬ثم فَسها لهم‪ ،‬فقال‪ " :‬شهاد ِة أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل وأن ُممدا رسول ِ‬
‫بِ ِ‬
‫آ آ آ آ ْ آ آآ ه هُ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آٌ‬ ‫ه‬ ‫آ ُْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُّ ه آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُْ ْ آآْآ ُ‬
‫ري "‪ ،‬زاد خلف ِِف ِرواي ِت ِه‪ :‬شهاد ِة أن َل إِٰل إَِل اَّلل‪ ،‬وعقد‬ ‫ري‪ ،‬والمق ِ‬‫ما َ ِنمتم‪ ،‬وأنهاكم ع ِن الباءِ‪ ،‬واحلنت ِم‪ ،‬وانل ِق ِ‬
‫آ آً‬
‫احدة‪.‬‬
‫و ِ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکدبعاسیقلاکودف‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یاتاوراہک‪ :‬یاتروسلاہلل! مرہعیبےکہلیبقںیمےسںیہ‬

‫اور مہارےاورآپےکچیبںیمرضمےک ر‬
‫اکفروکںیہ (رضمیھب یاتہلیبقاکتامےہ۔اسےکولگاکفرےھتاوروہدبعاسیقلاوردمہنیےکچیبںیمر ےتےھت‪،‬‬

‫دبعاسیقل ےک ولوگں وک آےن ہن دےتی ےھت) اور م آپ ت ںیہن آ تکس رگم رحام ےنیہم ںیم (رعب ےک ت ی‬
‫ردت ہار ےنیہم رحام ےھت ینعی ذدعقی اور ذواہجحل اور‬

‫رحمماوررجانونیہمںںیموہولٹامرہنرکےتاوراسمفروںوکہناتسےتاسو ہےسانونیہمںںیماسمفررفسایکرکےتاورےبوخفوہرکراہےتل) و موک‬

‫وکیئایسیتاتالتبےیئسجرپ ملمعرکںیاوراینپرطفےکولوگںوکیھباسرطفالبںیئ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیم موکمکحرکتاوہںہار‬

‫رکتوہںہکوگایہدواستاتیکہکوکیئوبعمدترقحںیہنوسااہللےکاوردمحم یلصاہلل‬
‫رکتوہںہارتا وںےس۔رھپواضجیکانےکےئلمکح ا‬
‫تا وںاکاورعنم ا‬
‫ہ‬
‫ہیلعوملس اس ےک ےجیھب وہےئ ںیہ‪،‬اور امنز اقمئ رکو اورزوکٰۃ ادا رکو۔اور عنم رکتا وہں دتاک ےس (ینعیدکو ےک وےبن) اور حٹ م ےس اور ئقییرر ےس (ینعی وچیب‬
‫ترنتےس‪ ،‬یاتڑکلیوکےلرکاسوکوھکدرکگراھاسانبےتیلےھت)اورمقییررےس۔“ فلخنباشہمےناینپ ی‬
‫روایںیماانتز یتادہایکہکوگایہدینیاستاتیکہک‬

‫وکیئاچسوبعمدںیہنوسااہللےکاوراشارہایکآپیلصاہللہیلعوملسےنایلگنےس یاتاک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)17:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪116 :‬‬

‫كر‪ :‬آح هد آث آنا ُغنْ آدر‪ٌ،‬‬ ‫آآْآ ُ ُ ْ ُ آآ آ آ آ آُ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُآه ُ ْ ُ ُْ آ ه آ ُآ‬
‫اربة‪ ،‬قال أبو ب ٍ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وُممد بن المثن‪ ،‬وُممد بن بشار وألفاظهم متق ِ‬
‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ آْآ آ آ آ ُ ْ ُ ُآْ ُ آْآ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ ُ ْآآ آ آ‬
‫ني يآد ْي اب ْ ِن‬ ‫ان‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن أ ِِب َجرة‪ ،‬قال‪ :‬كنت أتر ِجم ب‬ ‫عنشعبة‪ ،‬قال اَلخر ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آآْ آ ُ آ ه‬ ‫ْ آ ِّ آ آ آ ه آ آ ْ ْ آ ْ‬ ‫آآآ ْ ُ ْ آآٌ آ ْ آُُ آ ْ آ‬ ‫آع هباس آو آب ْ آ‬
‫ني ه‬
‫ِ‬ ‫يذ اَلر‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن وفد عب ِد القي ِس‪ ،‬أتوا رسول ِ‬ ‫اس‪ ،‬فْتته امرأة تسْٰل عن ن ِب ِ‬ ‫انل ِ‬ ‫ٍ‬
‫يع ُة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آم ْر آحبًا بالْ آق ْومِ ‪ ،‬أآ ْو بال ْ آوفْد‪ ،‬آغ ْ آ‬
‫ري آخ آزاياآ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ :‬آمن ال ْ آوفْ ُد‪ ،‬أآ ْو آمن الْ آق ْو ُم؟ قآالُوا‪ :‬آرب آ‬ ‫آآ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫فقال رسول‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآ ه آ آ آ آ آ آ ُ آ آ ُ آ ه ه آْ آ ْ ُ ه آ آ آ ه آْآآ آآْآ آ آ آ ْ آ ه ْ ُ ه ُ آ آ ه آ‬
‫َّض‪ ،‬آوإِنا َل‬ ‫ار م‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إنا نْ ِتيك ِمن شق ٍة ب ِعيد ٍة‪ ،‬وإِن بيننا وبينك هذا الَح ِمن كف ِ‬ ‫وَل انلدایم‪ ،‬قال‪ :‬فقالوا‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ْآ ه آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ‬
‫اهمْ‬ ‫آ ْ آآ آآ آْ ُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ُ ْ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آْ آ آ ه‬
‫نست ِطيع أن نْ ِتيك إَِل ِِف شه ِر احلرامِ ‪ ،‬فمرنا بِْم ٍر فص ٍل َن َِب بِ ِه‪ ،‬من وراءنا ندخل ِب ِه اَلنة‪ ،‬قال‪ :‬فْمرهم بِْرب ٍع‪ ،‬ونه‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪113‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫هُ آ آ ُ ُُ آ ْ آ آ آ آ آُ آ ْ‬ ‫آ ُ ه آ ُ‬ ‫ه آ ْ آُ آآ آ آْ آْ ُ آ‬ ‫آع ْن أآ ْر آبع‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ آم آر ُه ْم باإل آ‬
‫وٰل أعل ُم‪ ،‬قال‪ " :‬ش آهادة أن‬ ‫اَّلل؟ قالوا‪ :‬اَّلل ورس‬
‫اإليمان بِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬‫ون آ‬ ‫ر‬‫د‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ان‬ ‫يم‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫اهمْ‬‫آ آ آ ه ه ُ آ آ ه ُ آ ه ً آ ُ ُ ه آ آ ُ ه آ آ آ ُ ه آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ُّ ُ ُ ً آ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬وإِقام الصال ِة‪ ،‬وإِيتاء الزَك ِة‪ ،‬وصوم رمضان‪ ،‬وأن تؤدوا َخسا ِمن المغن ِم‪ ،‬ونه‬ ‫َل إِٰل ِإَل اَّلل وأن ُممدا رسول ِ‬
‫وه‪ ،‬آوأآ ْخ ُ‬
‫َبوا بِ ِه‬
‫آ آ ُ ْآُ آ ُه آ آ آ ُْ آه آ آ آ ْ‬
‫اح آف ُظ ُ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ري‬‫ق‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ري‬ ‫ت "‪ ،‬قآ آال ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آو ُر هب آما آق آال ِه‬
‫ق‬ ‫انل‬
‫ُّ ه آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ آ ه‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ِن الباءِ‪ ،‬واحلنت ِم‪ ،‬والمز ِ‬
‫ف‬
‫ك ْم‪ ،‬آولآيْ آس ِف ر آوايآته ال ْ ُم آق ه‬ ‫آ آ آ ْ آآ آ ُ‬ ‫ْ آ آ ُ ْ آ آ آ آُ آ ْ‬
‫ري‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اء‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫اي‬ ‫و‬‫ر‬‫ِمن ورائِكم‪ ،‬وقال أبو ب ٍ ِ‬
‫ِف‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ك‬

‫اوبرمجہ (رصننبرمعان) ےس ی‬
‫روایےہہکںیمدیستاانبابعسریضاہللامہنعےکاسےنمانےکاورولوگںےکچیبںیمرتممجاھت (ینعیاوروںیکتاتوکرعیب‬

‫ںیمترہمجرکےکدیستاانبابعسریضاہللامہنعوکاھجمستا) اےنتںیم یاتوعرتآیئوجوپیتھچیھتڑھگےےکذیبنےکتارےںیم۔ ا‬

‫دیستانبابعسریضاہلل‬

‫امہنع ےن اہک‪ :‬دبعاسیقل ےک ودف (ودف ےک ینعم اورپ زگر ےکچ ںیہ) روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک تاس آےئ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن وپاھچ‪” :‬ہی ودف‬

‫وکن ںیہ؟ یات ہی سک وقم ےک ولگ ںیہ؟“ ولوگں ےن اہک رہعیب ےک ولگ ںیہ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یات‪” :‬رمابح وہ وقم یات ودف وک وج ہن روسا وہےئ ہن‬

‫رشدنمہ۔“ (ویکہکنریغبڑلایئےکوخداملسمنوہےنےکےئلآےئ۔ارگڑلایئےکدعباملسمنوہےت ووہروساوہےتولیدیالغمانبےئاجےت‪،‬امللاجتا و‬

‫رشدنمہ وہےت) ان ولوگں ےن اہک‪ :‬یات روسل اہلل! م آپ ےک تاس دور دراز ےس رفس رک ےک آےت ںیہ اور مہارے اور آپ ےک چیب ںیم ہی ہلیبق ےہ رضم ےک‬
‫کہ‬
‫اکفروںاک و مںیہنآتکسآپترگمرحامےکہنیہمںیم (جولٹامرںیہنوہیت) اسےئل موکمکح ی حٹنے یاتاصفتاتاکسجوک مالتبدںیاورولوگں‬

‫وکیھباوراجںیئاسےکسےس جںیم۔آپیلصاہللہیلعوملسےنانوکہارتا وںاکمکحایکاورہار تا وںےسعنمفرام یاتانوکمکحایکاہللیک ودیحرپاامین‬

‫الےناکاورانےسوپاھچ‪ ” :‬ماجےتنوہاامینایکےہ؟“ اوہنںےناہک‪:‬اہللاوراساکروسلوخباجاتنےہ۔آپےنفرام یتا‪:‬اامینوگایہدانیےہاستاتیک‬

‫رکتاورزوکٰۃاکدانیاورراضمنےکروزے‬
‫ہکوسااہللےکوکیئابعدتےکالقئںیہناورےبکشدمحم یلصاہللہیلعوملساسےکےجیھبوہےئںیہاورامنزاکاقمئ ا‬

‫رانھک (ہیہارتاںیتوہںیئگ۔اب یاتتاوچنںیتاتاورےہ) اورتمینغےکاملںیمےستاوچنںیےصحاکادارکتا۔“ (ینعیوجاکفروںیکولٹںیمےساملےلم‬

‫اسںیمےستاوچناںہصحاہللاورروسلےکےئلاکنانل) اورعنمفرام یاتانوکدکوےک وےبناورزبسالیھکڑھگےاورروینغترنتےس۔ہبعشےنیھبکویںاہکاور‬

‫ئقییرر ےس اور یھبک اہک‪ :‬مقییرر ےس (دوونں ےک ینعم اورپ زگر ےکچ ںیہ) اور فرام یتا‪” :‬اس وک یتاد روھک اور ان تا وں یک ان ولوگں وک یھب ربخ دو وج اہمترے ےھچیپ‬
‫ك ْم» ےک (اوربلطمدوونںاک یاتےہاورانیک ی‬ ‫ْ آآ ُ‬ ‫ںیہ۔“ اوراوبرکبنبہبیشےن « آم ْن آو آر آ ُ ْ‬
‫روایںیممقییرراکذرک‬ ‫اءكم» اہکدبےل « ِمن ورائِ‬

‫ںیہنےہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)17:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪114‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪117 :‬‬

‫آ آ آ ً ه آآ ُ ُ‬ ‫آ آ آ ْآآ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آ ُ آْ ُ ه‬
‫يعا آحدثنا ق هرة‬ ‫َج‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬‫ِ ِ‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ُّ‬
‫م‬ ‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ه‬ ‫اَل‬ ‫لَع‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫رص‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ذ‬
‫ٍ‬ ‫ا‬‫ع‬‫اَّلل ْب ُن ُم آ‬
‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن عبيد‬
‫ُ ْ آ آ آ‬
‫يث شعبآة‪ ،‬آوقال‪" :‬‬ ‫آْآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ هآ آ آ ْ‬
‫اس‪ ،‬آعن انل ِّ‬ ‫ْب ُن آخال‪ ،‬آع ْن أآِب آَجْ آر آة‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬
‫يث َنو ح ِد ِ‬ ‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬بِهذا احل آ ِد ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬
‫آ آ آآ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ ْآ ْ آ آ ْ ُ آ ه‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫ُّ‬ ‫آْ آ ُ ْ آ ه ُْآ ُ‬
‫اَّلل‬
‫ت "‪ ،‬وزاد ابن معا ٍذ ِِف ح ِدي ِث ِه‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ :‬وقال رسول ِ‬ ‫ري‪ ،‬واحلنت ِم‪ ،‬والمزف ِ‬ ‫أنهاكم عما ينبذ ِِف الباءِ‪ ،‬وانل ِق ِ‬
‫آآ ُ‬ ‫آ آ ْ آ آ ْ ُ ُّ ُ آ ه ُ ْ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ آ ِّ آ آ ِّ آ ْ ْ آ ْ‬
‫احلل ُم آواألناة "‪.‬‬ ‫َيبهما اَّلل‪ِ ،‬‬ ‫ني ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬‫ل‬ ‫ص‬ ‫خ‬ ‫يك‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬‫س‬‫صىل اَّلل علي ِه وسلم لِْلشج‪ :‬أشج عب ِد القي ِ‬

‫دیستانبابعسریضاہللامہنعےسا یرطحےہ۔اسںیمہیےہہکںیم موکعنمرکتاوہں‪،‬اسذیبنےسوجوگھبیئاجےئدکوےک وےبناور‬ ‫دورسی ی‬

‫رواییھب ا‬

‫روایںیماےنپ تاپےس اانتز یتادہایکہک روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسدبعاسیقل‬ ‫وچیباورزبسالیھکاورروینغترنت ںیم۔دیستاانباعمذریضاہلل ہنع ےناینپ ی‬
‫س‬
‫ےکا ج ےس (سجاک تام ذنمرنب احرثنبز یتاد اھت یات ذنمرنب دیبع یات اعیدنب ذنمر یات دبعاہللنبوعف) فرام یتا‪” :‬ھجت ںیمدو اعدںیتایسیںیہنج وکاہللاعتیلٰ‬

‫دنسپرکتاےہ۔ یات ولقعدنمیدورسے ی ر‬

‫دتںیموسچھجمسرکاکمرکتا‪،‬دلجیہنرکتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)17:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪118 :‬‬

‫اَّل آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ آ ه آ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ ْ آ ْ ْ آ ه‬
‫ين‬ ‫ِ ال آوفد‪ِ ،‬‬ ‫حدثنا َيَي بن أيوب‪ ،‬حدثنا ابن علية‪ ،‬حدثنا س ِعيد بن أ ِِب عروبة‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا من ل ِ آ‬

‫ِّ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ٌ آ آ آ آآ آُ آآ آ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ هآ ْ آ ْ ْآ ْ‬ ‫آ ُ آآ آُ‬

‫يد اَلد ِري ِْف‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم ِمن عب ِد القي ِس‪ ،‬قال س ِعيد‪ :‬وذكر قتادة أبا نَّضة‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫ول ِ‬ ‫ق ِدموا لَع رس ِ‬
‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ آ ه ه ه آ ٌّ ْ آ آ آ‬ ‫لَع آر ُ‬ ‫آ ُ آآ‬ ‫آ آ آ ه ُآ ً ْ آ ْ ْآ ْ‬ ‫آ‬
‫يعة‪،‬‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إنا ْح ِمن ر ِب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫وا‬ ‫م‬‫د‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫ح ِدي ِث ِه هذا‪ ،‬أن أناسا ِمن عب ِد القي ِ‬
‫ْ هآ آ آْ‬ ‫آ ْ ُ ُْ ُ آ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ‬ ‫آْ آ ه‬ ‫آآْآآ آآْآ آ ُ ه ُ ُ آ آ آ آ ْ‬
‫اءنا آوندخل بِ ِه اَلآنة‪ِ ،‬إذا َن ُن‬ ‫َّض‪ ،‬آوَل نق ِد ُر آعليك ِإَل ِِف أشه ِر احلرمِ ‪ ،‬فمرنا بِْم ٍر نْمر ِب ِه من ور‬ ‫وبيننا وبينك كفار م‬
‫اَّلل آو آَل ت ُ َّْش ُكوا به آشيْئا‪ً،‬‬ ‫اعبُ ُدوا ه آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ُ ُ ْ آْآ آآْآ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫آ آ ْآ‬
‫ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬آمركم بِْرب ٍع وأنهاكم عن أرب ٍع‪،‬‬
‫ِ ِِ‬ ‫أخذنا بِ ِه‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ْْ‬
‫البهاءِ‪ ،‬آواحلآن آت ِم‪،‬‬ ‫اك ْم آع ْن أآ ْر آبع‪ ،‬آعن ُّ‬ ‫آآْآ ُ‬
‫ه‬ ‫ن‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ئ‬ ‫ا‬
‫ُْ ُ آ آ ْ آ آ‬
‫ن‬‫غ‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫اَل‬ ‫وا‬ ‫ط‬ ‫ُ‬ ‫ه آ آ آ ُ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ آآ ْ‬
‫ع‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ض‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫وا‬ ‫وم‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫َك‬ ‫الز‬ ‫وا‬ ‫آت‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ال‬ ‫الص‬ ‫وا‬ ‫آوأآق ُ‬
‫يم‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ٌ‬ ‫آ آ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫ْ ٌ آُْ آُ آ ْ ُ آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ ُ آ آ ه ه آ ُْ آ‬ ‫آ ُْ آ ه‬
‫ري؟ قال‪ :‬بآىل‪ِ ،‬جذع تنق ُرونه ف آتق ِذفون ِفي ِه ِم آن الق آطي آعاءِ‪ ،‬قال آس ِعيد‬ ‫ِ‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫كب ه‬
‫انل‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫ق‬‫ِ‬ ‫ت‪ ،‬آو ه‬
‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫والمز‬
‫َّضبُ‬ ‫آ ه آ آ آ آ آ آآ ُُ آ ُْ ُ ُ آ ه ه آ آ آ ُ ْ آْ ه آ آ آ ُ ْ آآ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ آ آ ه ْ ُ ه آ ُ ُّ آ‬
‫َشبتموه‪ ،‬حَّت إِن أحدكم أو إِن أحدهم ِل ِ‬ ‫أو قال‪ِ :‬من اْلم ِر‪ ،‬ثم تصبون ِفي ِه ِمن الماءِ‪ ،‬حَّت إِذا سكن َليانه ِ‬
‫ُ‬
‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫اء م ْن آر ُ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫ت أآ ْخبآْ آها آحيآ ً‬ ‫ك‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو ُكنْ ُ‬ ‫آ آ آ ْآ ْ آ ُ ٌ آ آ آُْ آ آ ٌ آ آ آ‬
‫اب آن عم ِه بِالسي ِف‪ ،‬قال‪ :‬و ِِف القومِ رجل أصابته ِجراحة كذل ِ‬
‫ه ْ‬ ‫ْ آ ِّ‬
‫ِ ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪115‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ْ آ آآ ه ُآ ُ آآ آْآ آ آ ُ آ آُ آ ه ه آ آ آ‬ ‫آآ هآ آُ ْ ُ آ آ آْ آ ُ آ آُ آ ه آ آ‬
‫اَّلل‪ِ ،‬إن أ ْرْنا‬
‫اَّلل؟ قال‪ِِ :‬ف أس ِقي ِة األدمِ ال ِِت يالث لَع أفوا ِهها‪ ،‬قالوا‪ :‬يا رسول ِ‬
‫وسلم‪ ،‬فقلت‪ :‬ف ِفيم نَّشب يا رسول ِ‬
‫آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ ْ آ ُ‬ ‫آ آُ ْ ْآ‬
‫اَلرذان‪،‬‬ ‫اَلرذان‪ ،‬و ِإن أكلتها ِ‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬وإِن أكلتها ِ‬‫ان‪ ،‬وَل تبَ بِها أس ِقية األدمِ ‪ ،‬فقال ن ِِ ِ‬
‫اَلرذ ِ‬
‫ك ِثرية ِ‬
‫آ آ آ ْ آ آ ْ ُ ُّ ُ آ ه ُ ْ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ آ آ ْ آ ْ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ِّ آ ْ ْ آ ْ‬
‫احلل ُم‬
‫َيبهما اَّلل‪ِ ،‬‬
‫ني ِ‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ل‬‫ص‬ ‫َل‬ ‫يك‬ ‫ف‬
‫ِ ِ‬‫ن‬ ‫إ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫س‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِألشج عب ِد القي ِ‬
‫اَلرذان‪ ،‬قال‪ :‬وقال ن ِِ ِ‬ ‫وإِن أكلتها ِ‬
‫آآ ُ‬
‫آواألناة " ‪.‬‬

‫روایےہہکھجمےس ی‬
‫دحیایبنیکاسصخشےنوجالماھتاسودفےسوجروسل یلصاہللہیلعوملسےکتاسآےئےھتدبعاسیقلےک‬ ‫اتقدہریضاہللہنعےس ی‬

‫ہلیبقںیم ےس (اوراتقدہریضاہلل ہنعےن تام ہنایلاسصخشاک سج ےسہی ی‬

‫دحیینساس وکدتسیل ےتہںیہ) دیعسےناہک‪:‬اتقدہ ےناوبنرہاکتامایلاوہنں‬
‫ےن انس اوبدیعس خدری ریض اہلل ہنع ےس و اتقدہ ےن اس ی‬
‫دحی وک اوبنرہ (ذنمر نب ام ک نب ہعطق) ےس انس‪ ،‬اوہنں ےن اوبدیعس خدری ریض اہلل ہنع‬

‫ےس(دیعسنبام کانسنےس) ہکھچکولگدبعاسیقلےکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآےئاورےنہکےگل‪:‬اےاہللےکیبن! م یاتشاخںیہرہعیب‬

‫کہ‬
‫یک۔اور مہارےاورآپےکچیبںیمرضمےکاکفرںیہ۔اور مںیہنآتکسآپترگمرحامونیہمںںیم ومکح ی حٹنے موکاےسیاکماکسجوک مالتبدںیاورولوگں‬

‫وکوج مہارے ےھچیپںیہ اور ماسیک و ہےسجںیماجںیئ‪،‬ج ماسرپلمعرکںی۔روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیم موکہارزیچوںاکمکح‬

‫رکتوہںوہہیںیہہک) اہللیکابعدترکو اوراسےکاسھتیسکوک ی‬

‫رشتہنرکواور امنزوک‬ ‫رکتوہں (نجہارزیچوںاکمکح ا‬
‫رکتاوہںاورہارزیچوںےسعنم ا‬

‫اقمئرکواورزوکٰۃ دواور راضمنےک روزے روھکاور تمینغےکامولں ںیمےستاوچناںہصحادارکو۔اورعنمرکتاوہں موکہارزیچوںےس دکوےک وےبن اور‬

‫زبسالیھکترنتاور روینغترنتاور ئقییررےس۔“ ولوگںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ئقییرر‪،‬آپںیہناجےتن۔آپ ےنفرام یتا‪” :‬ویکںںیہناجاتن‪،‬ئقی یرر یاتڑکلی ےہ‬
‫ُ‬
‫رہشتیھب ےتہںیہ) وگھبےتوہ۔“ دیعسےناہک‪ :‬یاترمتوگھبےتوہرھپاس‬ ‫(اتمسقیکوھچیٹ وجھکراسوک ی ر‬ ‫سجوک موھکدےتیلوہرھپاسںیم «ق آطيْ آعاء» ی‬

‫ںیمتاینڈاےتلوہ۔جاساکوجش مھاجتاےہ واسوکےتیپوہاہیںتہکاہمترا یات یاتاناک یاتاےنپاچچےکےٹیبوکولتارےس امرتا ےہ (ہشنںیمآرکج‬

‫لقعاجیتریتہےہ ودوسدنمشیکانشجںیہنریتہاےنپاھبیئوک‪،‬سجوکسےسز یتادہہااتہےہولتارےسامرتاےہ۔رشابیکتراویئںںیمےسہی یات‬

‫چی‬
‫تریترایئےہسجوکآپیلصاہللہیلعوملسےنایبنایک) راویےناہک‪ :‬مہارےولوگںںیماسوق یاتصخشوموجداھت (سجاکتام ماھت) اسوکا یہشن‬

‫یکدبول یاتزمخگلاکچاھتاسےناہکہکنکیلںیماسوکاپھچتااھتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسرشمےکامرے‪،‬ںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!رھپسکترنت‬

‫ںیم م رشی ںیئپ۔ آپ یلص اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ویپڑمچے ےک ترونتں ںیم وکشموں ںیم نجاکہنم تادناھ اجتا ےہ۔“ (ڈوری یات ہمست ےس) ولوگں‬

‫ےناہک‪:‬اےاہلل ےکیبن! مہارےکلمںیموچےہتہبںیہ‪،‬واہںڑمچےےکترنتںیہنرہتکس۔آپ ےنفرام یتا‪” :‬ویپڑمچےےکترونتں ںیمارگہچوچےہ‬

‫ان وک اکٹ ڈاںیل‪ ،‬ارگہچ وچےہ ان وک اکٹ ڈاںیل‪ ،‬ارگہچ وچےہ ان وک اکٹ ڈاںیل“ (ینعی سج وطر ےس وہ ےکس ڑمچے یہ ےک ترنت ںیم ویپ۔ وچوہں ےس‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪116‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫س‬
‫افحتظ رکو نکیل ان ترونتں ںیم انیپ درس ںیہن ویکہکن وہ رشاب ےک ترنت ںیہ) راوی ےن اہک‪ :‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن دبعاسیقل ےک ا ج ےس‬

‫فرام یتا‪”:‬ھجتںیمدوںیتلصخایسیںیہنجوکاہللاعتیلٰدنسپرکتاےہ یات ودنملقعیدورسیوہسلاوراانیمطن‪،‬دلجیہنرکتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)18:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪119 :‬‬
‫آ‬ ‫اد آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن آغ ْ ُ‬
‫آ ْ آآ آ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آو ْاب ُن ب آ هشار‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا ْاب ُن أآِب آعد ٍّي‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ِ‬ ‫ري آو ِ‬
‫اح ٍد ل ِ آ‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آه آ ُ آآ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ ه آ ْ آ آ ْ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْآ ْ آ آ آ آ آ آآ آ ْ آ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬ ‫ول ِ‬ ‫يد اَلد ِري‪ ،‬أن وفد عب ِد القي ِس‪ ،‬لما ق ِدموا لَع رس ِ‬ ‫ذاك الوفد‪ ،‬وذكر أبا نَّضة‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫آ آ آ‬ ‫آ آُْ آ آ‬ ‫آ ُْ آ ْآ آ ه ْ ْ‬ ‫آ ُ آ‬ ‫ْ ُ آهآ آ ْآ آ ه‬ ‫آ هآ ْ آ‬
‫اْلم ِر آوال آماءِ‪ ،‬آول ْم يقل قال آس ِعيد أ آو قال‪ِ :‬م آن‬ ‫ري أن ِفي ِه‪ :‬آوت ِذيفون ِفي ِه ِمن القطيعا ِء أ ِو‬ ‫يث اب ِن علية‪ ،‬غ‬ ‫آوسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫هْ‬
‫اْلم ِر‪.‬‬

‫یاتاوردنسےسےہہکدیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعایبنرکےتںیہہکجہلیبقدبعاسیقلاکودفروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یات (تایقےلہپوایل‬

‫ی‬
‫دحیایبنیک) رصفاافلظںیمومعمیلدبتیلیےہوہفممالہپیہےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)18:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪121 :‬‬
‫هُْ آ‬ ‫آ ه آ ُآ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ه‬
‫وحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن آرا ِف ٍع آواللفظ ُٰل‪،‬‬ ‫رص ُّي‪ ،‬آحدثنا أبُو آَع ِص ٍم‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن ُج آريْ ٍج ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫اْل‬ ‫ار‬
‫ٍ‬ ‫ك‬ ‫حدُ ِِن ُممد بن ب‬
‫َبن أآبُو قآ آز آع آة‪ ،‬أآ هن أآبآا نآ ْ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ً آ ْ آ آ ُ آ آ ه آ آ آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن ُج آريْج‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫َّضة أخَبه‪ ،‬آوحسنا أخَبهما‪ ،‬أن أبا س ِع ٍ‬
‫يد‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آه آآْ آ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ آ آ ه ه آ آ آآ هُ آ آ آ آ آ‬ ‫ُْ ْ ه آ ْ آ آ ُ آ ه آ ْ آ آ ْ ْ آ ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬جعلنا اَّلل ِفداءك‪ ،‬ماذا‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قالوا‪ :‬يا ن ِِ ِ‬ ‫اَلد ِريْخَبه‪ ،‬أن وفد عب ِد القي ِس‪ ،‬لما أتوا ن ِِ ِ‬
‫آ ه ُ آ آ‬ ‫آ ُ آ آ ه ه آ آ آآ هُ آ آ آ آْ‬ ‫آ آ‬
‫األ َْش آب ِة؟ آف آق آال‪ " :‬آَل ت آ ْ آ‬ ‫يآ ْصلُ ُح آنلآ‬
‫ري؟ قال‪" :‬‬ ‫اء آك‪ ،‬أ آو تد ِري ما انل ِق‬ ‫اَّلل‪ ،‬جعلنا اَّلل ِفد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ري‬
‫ِ‬
‫َّش ُبوا ِف ِه‬
‫ق‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬
‫آْ ُ ْ آ‬ ‫ْْ‬ ‫آ‬ ‫ع ُينْ آق ُر آو آس ُط ُه‪ ،‬آو آَل ِف ُّ‬ ‫آآ ْ ْ ْ ُ‬
‫البهاءِ‪ ،‬آوَل ِِف احلآنتآ آم ِة‪ ،‬آو آعليك ْم ِبال ُموَك "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اَلذ‬ ‫نعم‪ِ ،‬‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬دبعاسیقلاکودفجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یات وےنہکاگلاےاہللےکیبن!اہلل موکآپرپدفا‬

‫رکےوکن یرشاب موکدرسےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬ئقییررںیمہنویپ۔“ اوہنںےناہک‪:‬اےاہللےکیبن!اہلل موکآپرپدفارکےایک‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪117‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آپاجےتنںیہئقییرروک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہںئقییرر یاتڑکلیےہسجےکچیبںیموھکدرکگراھرکےتیلںیہاوردکوےک وےبنںیمہنویپاورزبس‬

‫الیھکترنتںیمہنویپاورویپ (ڑمچےیک) وکشمںںیمنجاکہنمڈوری یاتہمستےسدنباھوہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)18:‬‬

‫م َ‬ ‫َ‬ ‫ُّ َ َ َ َ َ َ م َ َ‬
‫اإلسَل هم‪:‬‬
‫ه ه‬‫هع‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫َش‬ ‫‪ -7‬باب ادلَعءه إهل الشهادت ه و‬
‫تاب‪:‬ولوگںوکاہشدنیتیکرطفالبےناوراالسمےکاراکناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪121 :‬‬

‫كر‪ :‬آح هد آثنآا آوكيع‪ٌ،‬‬ ‫آ آ آُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ً آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آآُ ُ‬
‫ِ‬ ‫يع‪ ،‬قال أبو ب ٍ‬ ‫َجيعا‪ ،‬عن و ِك ٍ‬ ‫ب‪ ،‬وإِسحا بن إِبرا ِهيم ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وأبو كري ٍ‬
‫آ‬
‫اس‪ ،‬ع ْن ُم آعا ِذ ب ْ ِن‬ ‫آ ْ آه‬ ‫اَّلل بْن آصيْ ٍّ آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫آ آ آ ه آ آْآ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آ ْ آآ ه آ ْ ْ آ‬
‫ْف‪ ،‬عن أ ِِب معب ٍد‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ِ‬ ‫عن زك ِرياء ب ِن ِإسحا ‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن َيَي بن عب ِد ِ ِ‬
‫آ ه ُ آ ً آ آ آآآ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آُ آ ْ ُه آ آ آ آ ٌ آ ْ آ‬ ‫آآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫اس‪ ،‬أن معاذا‪ ،‬قال‪ :‬بعث ِِن رسول ِ‬ ‫جب ٍل‪ ،‬قال أبو بك ٍر‪ :‬ربما‪ ،‬قال و ِكيع‪ :‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫آ ْ ُ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ه ه ُ آ آ ِّ آ ُ ُ ه آ ْ ُ ْ آ آ ُ آ آ آ آ ْ ْ آ ه‬
‫اعوا َِّللِك‪ ،‬فْع ِلم ُه ْم أن‬ ‫اَّلل‪ ،‬ف ِإن هم أط‬ ‫ول‬‫س‬ ‫ر‬ ‫ِن‬ ‫أ‬‫و‬ ‫اَّلل‬ ‫َل‬ ‫إ‬ ‫ٰل‬ ‫إ‬ ‫َل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ة‬ ‫اد‬‫ه‬‫ش‬ ‫ىل‬ ‫إ‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ع‬‫اد‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫اب‬ ‫ك تآِْْت قآ ْو ًما م ْن أآ ْهل الْك آ‬
‫ت‬
‫ه آ‬
‫ِإن‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آً‬ ‫آْ‬ ‫ُ ِّ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ ُ ْ آ آ ُ آ آ آ آ ْ ْ ُ ْ آ ه ه آ ْ آ آ آ‬ ‫هآ ْآآ آ آ آْ ْ آْ آ آ آآ‬
‫َّتض آعلي ِه ْم آصدقة‪،‬‬ ‫ات ِِف ُك يومٍ وِلل ٍة‪ ،‬ف ِإن هم أطاعوا َِّللِك‪ ،‬فْع ِلمهم أن اَّلل اف‬ ‫اَّلل افَّتض علي ِهم َخس صلو ٍ‬
‫اك آو آك آرائ آم أآ ْم آواله ْم‪ ،‬آواتهق آد ْع آو آة ال ْ آم ْظلُ ‪ ،‬فآإنه ُه لآيْ آس بآيْنآهاآ‬‫ك‪ ،‬فآإيه آ‬ ‫ُ ْ آ ُ ْ آ ْ آ ْ آ ُ آ ُّ ُ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ُ آ آ‬
‫ومِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫تؤخذ ِمن أَ ِنيائِ ِهم‪ ،‬فَّتد ِِف فقرائِ ِهم‪ ،‬ف ِإن هم أطاعوا َِّلل ِ‬
‫آ ٌ‬ ‫آآْآ ه‬
‫جاب "‪.‬‬ ‫اَّلل ِح‬
‫وبني ِ‬

‫دیست اعمذ نب لبج ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬ھجم وک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن (نمی یک رطف احمک رک‬ ‫دیستا انب ابعس ریض اہلل امہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬ا‬

‫ےک) اجیھب وفرام یتا‪ ” :‬مولمےگھچکولوگںےسالہاتکبےک والبتاانوکاستاتیکوگایہیکرطفہکوکیئوبعمدترقحںیہنوسااہللےکاورںیماہللاکاجیھبوہا‬

‫وہں (ینعیدمحمیلصاہللہیلعوملس) ارگوہاسوکامنںیل والتبتاانوکہیتاتہکاہللےن م ر‬

‫ہدناورراتںیمتاچنامنزںیفرضیکںیہارگوہاسوکامنںیل وان‬

‫وکہیتاتالتبتاہکاہللےنانرپزوکٰۃفرضیکےہوجانےکامدلاروں ےسیلاجےئیگرھپایہنےکریقفوںاوراتحموجںوکدیاجےئیگ۔ارگوہ استاتوکامن‬

‫ںیل وربخدارہنانیلدمعہاملانےک (ینعیزوکٰۃںیموتمطساجونرانیل‪،‬دمعہدودھواالاوررپوگسفرہباھچیرکہنانیلاورولظممیکدبداعےسانچبویکہکنولظممیک‬

‫دبداعاوراہللےکدرایمنوکیئروکںیہن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)19:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪118‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪122 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ُ آآ آ ه آآ ْ ُ ْ ُ ه‬
‫حا ‪ .‬ح آح هد آثنآا آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫محيْ ٍد‪ ،‬آح هدثنآا أبُو آَع ِص ٍم‪،‬‬ ‫الَس ِّي‪ ،‬آح هد آث آنا آز آكر هي ُ‬
‫اء ْب ُن إ ْس آ‬ ‫حدثنا ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا بَِّش بن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫اَّلل بْن آصيْ ٍّ آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ ْ ه‬ ‫ْن آكر هي آ‬
‫اء بْن إ ْس آ‬ ‫آ ْآ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اس‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬
‫ْف‪ ،‬عن أ ِِب معب ٍد‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ِ ِ‬ ‫ع ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ه آ آ آ آ ُ آ ً آ ْآ آ آ آ آ ه آ آ آْ آْ ً ْ‬
‫يع‪.‬‬
‫يث و ِك ٍ‬
‫وسلم‪ ،‬بعث معاذا إِىل اِلم ِن‪ ،‬فقال‪ :‬إِنك ستْ ِِت قوما بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫روایےہہکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےندیستااعمذریضاہللہنعوک نمیاکاحمکانبرکاجیھباورفرام یتا‪ ” :‬ی‬
‫رقنعی مالہ‬ ‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬

‫اتکبےکھچکولوگںےکتاساجرےہوہ۔“ وجاورپزگریرصفدنساکفرقےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)19:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪123 :‬‬
‫ُ آ‬ ‫آ ْ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ٌ آ ُ آ ْ ُ ْآ‬ ‫َّش‪ ،‬آح هد آثنآا يآز ُ‬ ‫آ ه آآ ُآهُ ْ ُ ْ آ آ ْآْ‬
‫اعيل بْ ِن أ آم هية‪،‬‬
‫اس ِم‪ ،‬عن ِإسم ِ‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬‫ه‬‫و‬ ‫ح‬‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬
‫ٍ‬
‫يد ْب ُن ُز آريْ‬
‫ِ‬
‫ُّ‬ ‫حدثنا أمية بن بِسطام العي ِ‬
‫آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آه آ آ آ ُ آ ً‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ه ْ آ ْ ٍّ آ ْ آ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬لما بعث معاذا‬ ‫اس‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن صي ِْف‪ ،‬عن أ ِِب معب ٍد‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫عنيحَي ب ِن عب ِد ِ‬
‫آ ْآ ُ ْ آهآ آ آ ْ ُ ُ ْ آْ آ آُ ه‬
‫اَّلل آع هز آو آج هل‪ ،‬فآإ آذا آع آرفُوا ه آ‬ ‫لَع قآ ْو أآ ْهل ك آ‬
‫ه آ آْ آ ُ آآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬
‫اَّلل‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ة‬ ‫اد‬ ‫ب‬ ‫ع‬
‫ِ ِ ِ‬‫ه‬ ‫ِل‬‫إ‬ ‫م‬‫وه‬‫ع‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫اب‬ ‫ت‬
‫مٍ ِ ِ ٍ‬ ‫ِإىل اِلآ آم ِن‪ ،‬قال‪ِ " :‬إنك تقدم‬
‫آ ً‬ ‫آْ‬ ‫آْ ْ آآْآ ْ آ آ آ آ ُ آآ ْ ْ ُ ْ آ ه هآ آ ْ آ آ‬ ‫آآ ْ ْ ُ ْ آ ه هآ آآ آ آ آْ ْ آْ آ آ آآ‬
‫اَّلل قد ف آرض آعلي ِه ْم آزَكة‪،‬‬ ‫ات ِِف يو ِم ِهم وِلل ِت ِهم‪ ،‬ف ِإذا فعلوا‪ ،‬فْخ َِبهم أن‬ ‫فْخ َِبهم أن اَّلل فرض علي ِهم َخس صلو ٍ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ آ ُ ْ آ ْ آ ْ آ ُ آ ُّ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ آ ُ ْ ْ ُ ْ آ آ آ ه آ آ آ آ ْ‬
‫تؤخذ ِمن أَ ِنيائِ ِهم‪ ،‬فَّتد لَع فقرائِ ِهم‪ ،‬ف ِإذا أطاعوا بِها فخذ ِمنهم‪ ،‬وتو كرائِم أموال ِ ِهم " ‪.‬‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنجدیستااعمذ ریضاہللہنعوکنمیاجیھب وانےساہک‪ :‬ماجؤےگالہِاتکبںیم‬

‫ےس یات وقم ےک تاس و س ےس ےلہپ سج رطف م ان وک البؤ وہ اہلل لج ٰ‬

‫الجٰل یک ابعدت ےہ رھپ ج وہ اہلل وک اچہپن ںیل و ان وک اتبؤ ہک اہلل ےن ان رپ تاچن‬

‫امنزںیفرضیکںیہ م ر‬
‫ہراتودنںیم۔جوہہیرکےن ںیگ وانوکاتبؤہکاہللزعولجےنانرپزوکٰۃفرضیکےہوجانےکامولںےسیلاجےئیگرھپایہن‬

‫ےکریقفوںوکدیاجےئیگ۔جوہہیامنںیل وانےسزوکٰۃےلاورانےکدمعہامولںےسچب۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)19:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪119‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ َ َُمُ‬ ‫َ َ َ ُ ُ َ ََ َ َُ َُ َ َ ُ ُ َ َ ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مَم‬
‫اس حّت يقولوا ال إهِل إهال اّلل ُمد رسول اّلله وي هقیموا الصَلة ويؤْوا‬ ‫ال انل ه‬
‫‪ -8‬باب األم هر ب ه هقت ه‬
‫َ ُّ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ َ َ َ َ َ م َ َ َ َ َ َ َ َ َ م َ ُ‬ ‫یع َما َج َ‬ ‫َ َ َ ُم ُ َ‬
‫اء ب ه هه انل هِب صَّل اّلل علی هه وسلم وأن من فعل ذل هك عصم نفسه‬ ‫الزَكة َويؤمهنوا هِب هم ه‬
‫َ َ َ ُ َ َ ِّ َ َ ُ ِّ َ م َ َ ُ ُ َ َ َ َ َ َ َ َ م َ َ َ َ َ َ َ م َ م َ َ م ُ ُ‬
‫وق‬
‫ال من منع الزَكة أو غْيها مهن حق ه‬ ‫َسيرْه إهل اّلله تعال وق هت ه‬ ‫وماِل إهال هبقها ووِّكت ه‬
‫م م َ‬ ‫م م َ َ م َ م َ َ َ‬
‫اإلسَل هم‬
‫ام بهشعائ ههر ه‬‫اإلم ه‬
‫ام ه‬‫اإلسَل هم واهتهم ه‬
‫ه‬
‫ُ‬ ‫ُآ ٌ‬ ‫آ ه آا‬
‫تاب‪:‬جتولگ «َل ِا آٰل ِاَل اهللُ ُم آامد آار ُس ْول اهللِ» ہنںیہکانےسڑلےناکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪124 :‬‬

‫ْ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آآ آْ ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫اَّلل ب ِن‬ ‫اَّلل بن عب ِد ِ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ِلث بن سع ٍد‪ ،‬عن عقي ٍل‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن عبيد ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ ْ آ آآ‬ ‫ْ ْ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ه ُ ُ ِّ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ُ ْآآ ْ آ ْ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آواستُخ ِلف أبُو بآكر آبعد ُه‪ ،‬آوكف آر آم ْن‬ ‫اَّلل صىل‬‫عتبة ب ِن مسعو ٍد‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬لما توِف رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ْ آْآ ُآ ُ ه آ آآ ْ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬ ‫آ آ ُ آُ ْ ُ ْ‬
‫اَل آ ه‬ ‫ك آف آر ِم آن الْ آع آ‬
‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪" :‬‬ ‫اب ِأل ِِب بك ٍر‪ :‬كيف تقاتِل انلاس؟ وقد قال رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِّ‬ ‫ُ ْ ُ آ ْ ُ آ آ ه آ آ ه آ ُ ُ آ آ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ آ ِّ آ آ ُ آ ْ ُ ه‬
‫اٰل‪ ،‬آونف آسه ِإَل ِِبآق ِه‪،‬‬ ‫أ ِمرت أن أقاتِل انلاس‪ ،‬حَّت يقولوا‪َ ،‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬فمن قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬فقد عصم ِمِن‪ ،‬م‬
‫اَّلل ل آ ْو آم آن ُ‬
‫آ ه‬ ‫الز آَك آة آح ُّق ال ْ آ‬ ‫الص آال ِة آو ه‬
‫الز آَك ِة‪ ،‬فآإ هن ه‬ ‫ني ه‬ ‫ألقآاتلآ هن آم ْن فآ هر آ آب ْ آ‬‫آ ه آُ‬ ‫آ آ آ آُ آ ْ‬ ‫آ آ ُُ آآ ه‬
‫ون‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ال‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ر‬
‫اَّلل "‪ ،‬فقال أبو ب ٍ‬
‫ك‬ ‫و ِحسابه لَع ِ‬
‫آآ ه آ ُآ ه آْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آُُْ ْ آآ آ ْ آ آ آ ُ آ ُ ْ ُ ْ‬
‫اَل آ ه‬ ‫ع آق ًاَل‪ ،‬آَكنُوا يُ آؤ ُّدونآ ُه إ آىل آر ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬ما هو إَِل أن‬ ‫اب‪ :‬فو ِ‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫م‬ ‫لَع‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ل‬‫ات‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآْ ُ هآ آ ه آ آ ه آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ ْ آ آ آ آ ْ ُ آهُ ْ‬
‫ت أنه احل آ ُّق‪.‬‬ ‫ال‪ ،‬فعرف‬ ‫رأيت اَّلل عز وجل‪ ،‬قد َشح صدر أ ِِب بك ٍر لِل ِقت ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬جروسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےنوافت تایئ اور دیستا اوبرکب دصقیریضاہلل ہنع ہفیلخ وہےئ اور رعب ےک‬

‫اکفوہےئگ ودیستارمعریضاہللہنعےندیستااوبرکبریضاہللہنعےساہک‪ :‬مانولوگںےسویکرکنڑلوےگاحالہکنروسلاہللیلصاہلل‬ ‫ولگوجاکفروہےنےھتوہ ر‬

‫آ ه اآ‬ ‫آ ه اآ‬
‫ﷲ» اہکاس‬ ‫ﷲ» ںیہک۔رھپ سج ےن «َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬
‫ہیلعوملس ےنفرام یات ےہ ”ھجموک مکح وہا ےہ ولوگں ےسڑلےناک اہیں تہکوہ «َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬

‫ےنھجمےساےنپاملاوراجنوکاچبایلرگمیسکےنقحےکدبےل (ینعییسکوصقرےکدبےلےسیجزتارکے یاتوخنرکے وڑکپااجےئ ا) رھپاسحباساکاہللرپ‬

‫اظہ ںیم ڈر ےک امرے املسمن وہ ایگ و ایقم ںیم اہلل اس ےس ھجمس ےل ا۔ داین م ر‬
‫اظہ رپ ےہ‪ ،‬داین ںیم اس ےس وکیئ‬ ‫ےہ۔“ (ارگ اس ےک دل ںیم رفک وہا اور م ر‬

‫وماخدہہنوہ ا) دیستااوبرکبریض اہللہنعےناہک‪:‬اہللیکمسق!ںیم و ڑلوں ااسصخشےسوجفرقرکے امنزاورزوکٰۃںیم‪،‬اسےئلہکزوکٰۃاملاکقحےہ۔‬

‫اہللیکمسق!ارگوہ یاتاقعلروںیکےگوجد یاترکےتےھتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوک وںیمڑلوں اانےساسےکہندےنیرپ۔دیستارمعریضاہللہنعےن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪120‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اہک‪:‬اہللیکمسقرھپوہھچکہناھترگمںیمےننیقیایکہکاہلللجالجہلےندیستااوبرکبریضاہللہنعاکہنیسوھکلد یاتےہڑلایئےکےئل (ینعیانےکدلںیمہیتات‬

‫ڈالدی) یںیمےناجتاہکقحیہیےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)21:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪125 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ ْآ ُ آ ه آآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫الطاهر‪ ،‬آو آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬آوأآ ْ آ‬
‫مح ُد ْب ُ‬ ‫وح هد آث آنا أآبُو ه‬
‫آ‬
‫ب‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ان‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫اَلخ‬ ‫ال‬ ‫وق‬ ‫ا‪،‬‬‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫د‬‫مح‬ ‫أ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آآ ُ آ ْآ آ آ ْ آآُ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ هآ آ ُ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْآآ ُ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬
‫ب‪ ،‬أن أبا هريرة أخَبه‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫اب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن س ِعيد بن المسي ِ‬ ‫أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫آ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ ْ ُ آ آ ه آ آ ه آ ُ ُ آ آ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه ه ُ آ آ آ ِّ آ آ ُ آ ْ ُ ه‬
‫اٰل‪ ،‬آونف آسه ِإَل‬ ‫وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬أ ِمرت أن أقاتِل انلاس حَّت يقولوا‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬فمن قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬عصم ِمِن‪ ،‬م‬
‫آ ِّ آ آ ُ ُ آ آ ه‬
‫اَّلل "‪.‬‬
‫ِِبق ِه‪ ،‬و ِحسابه لَع ِ‬
‫آ آ آ ه‬
‫روای ےہ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ےھجم مکح وہا ےہ ولوگں ےس ڑلےن اک اہیں ت ہک وہ «َل ِإل هـه ِإَل‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫آ آ آ ه ه ُ‬ ‫ه ُ‬
‫اللـه» ںیہک۔رھپسجےن «َل ِإل هـه ِإَل اللـه» اہکاسےناچبایلھجمےساےنپاملاوراجنوکرگمیسکقحےکدبےلاوراسحباساکاہللرپےہ“۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)21:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪126 :‬‬

‫آ ه آآ ُآهُ ْ ُ ْ آ آ هْ ُ‬
‫ام آواللفظ‬
‫ْ آ‬
‫او ْر ِد هي‪ ،‬آع ِن ‪ 4‬ال آعال ِء ‪ .‬ح وحدثنا أمية بن بِسط‬ ‫ال آر آ‬ ‫ِ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آعبْ ُد الْ آعزيز آي ْعِن ه‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ آ ْآآ ه‬
‫الض ِّ ُّ‬ ‫حدثنا أمحد بن عبدة‬
‫ِ ِ ِ‬
‫آ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫محن بْن آي ْع ُق آ‬ ‫يد ْب ُن ُز آريْع‪ ،‬آح هد آثنآا آر ْو ٌح‪ ،‬آعن الْ آع آال ِء بْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ ُٰل‪ ،‬آح هد آثنآا يآز ُ‬
‫وب‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬آع ِن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اس‪ ،‬آح هَّت ي آ ْش آه ُدوا أآ ْن‪ ،‬آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬آو ُي ْؤمنُوا ِب آوب آما جئْتُ‬ ‫انل آ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ ُ ْ ُ آ ْ ُآ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬أ ِمرت أن أقاتِل‬ ‫آُ‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫رس ِ‬
‫آ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ ُ ْ ه آ ِّ آ آ آ ُ ُ ْ آ آ ه‬ ‫ِّ‬ ‫آ آ آآُ آ آ آ آ ُ‬
‫اَّلل "‪.‬‬
‫بِ ِه‪ ،‬ف ِإذا فعلوا ذلِك‪ ،‬عصموا ِمِن‪ِ ،‬دماءهم‪ ،‬وأموالهم ِإَل ِِبقها‪ ،‬و ِحسابهم لَع ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجممکحوہاےہولوگںےسڑلےناکاہیںتہکوہوگایہدںیاستات‬

‫یکہکوکیئوبعمدترقحںیہنوسااہللےکاوراامینالںیئھجمرپ (ہکںیماہللاکاجیھبوہاوہں) اوراسرپسجوکںیمےلرکآ یات (ینعیفرآنرپاوررشتعیےکامتم‬

‫ااکحمرپنجوکںیمال یتا) جوہااسیرکںیےگ واوہنںےنھجمےساچبایلاینپاجونںاورامولںوکرگمقحےکدبےلاوراسحباناکاہللرپےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)21:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪121‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪127 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آح ْف ُص ْب ُن غيآ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اث‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُسف آيان‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬آوع ْن أ ِِب‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫يث اب ْ ِن‬ ‫ْ آ‬ ‫ت أآ ْن أُقآات آل ه آ‬
‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ُ ْ ُ‬ ‫آ‬
‫انلاس " بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أ ِمر‬
‫صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قاَل‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫ال ْ ُم آس ه‬
‫ب‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪.‬‬‫ِ‬ ‫ي‬
‫دحیایبنرکےتںیہوجدیعسنبمش یٹّت م‬
‫اوبہ یرترہےسایبنرکےتںیہ۔‬ ‫دیست م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللامہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےسویہ ی‬ ‫دیستااجتراور ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)21:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪128 :‬‬

‫مح ِن آي ْع ِِن ْاب آن آم ْه ِد ٍّي‪،‬‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آوك ٌ‬
‫يع ‪ .‬ح آ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن أبو ب ِ‬
‫ُ ُ آ ْ ُآ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب ُّ‬
‫الز آب ْري‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫آ آ آ ً آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬أ ِم ْرت أن أقاتِل‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍِ‬ ‫اب‬‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َجيعا‪ :‬حدثنا سفي‬ ‫قاَل ِ‬
‫آ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ ُ ْ ه آ ِّ آ آ آ ُ ُ ْ آ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬فآإ آذا قآالُوا‪ :‬آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اس‪ ،‬آح هَّت آي ُقولُوا‪ :‬آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬آع آص ُموا ِم ِِّن‪ِ ،‬دماءهم‪ ،‬وأموالهم إَِل ِِبقها‪ ،‬و ِحسابهم لَع‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫انل آ‬‫ه‬

‫ْ‬ ‫آ ْ آ آْ‬ ‫ه ُ ه آ آ آ ه آ آ ْ آ آ ِّ‬

‫ت آعلي ِه ْم بِ ُم آسي ِط ٍر ‪ 11‬سورة الغاشية آية ‪.11-12‬‬ ‫ت ُمذك ٌر ‪ 12‬لس‬ ‫اَّلل "‪ ،‬ثم قرأ ِإنما أن‬ ‫ِ‬
‫آ ه اآ‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ےھجم مکح وہا ےہ ولوگں ےس ڑلےن اک اہیں ت ہک وہ «َل ِا آٰل ِاَل‬ ‫دیستا اجتر ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫آ آ آ ه ه ُ‬
‫ﷲ» ںیہک۔رھپجاوہنںےن «َل إِل هـه إَِل اللـه» اہک واچبایلھجمےساینپاجونںاورامولںوکرگمقحےکدبےلاوراسحباناکاہللرپےہ۔“ رھپ‬ ‫ا َُ‬
‫ه آ آ ْ آ ُ آ ِّ ٌ آ ْ آ آ‬
‫آی‬ ‫ت آعليْ ِه ْم بِ ُم آسيْ ِط ٍر» ینعی ” و وتحیصنرکےنواالےہولوگںوکریتاھچکزورانرپںیہن“ (ہی ی‬ ‫آیڑپیھ« ِإنما أنت مذكر لس‬ ‫آپےنہی ی‬

‫اسوقیکےہجاہجدفرضہنوہااھت)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)21:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪129 :‬‬

‫ُآ‬ ‫آ ُ ْ آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ه آ ْ ْ آ ُّ آ ُ‬
‫ك ْب ُن آعبْد ال ْ آواحد‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن ه‬
‫اح‪ ،‬ع ْن شعبآة‪ ،‬ع ْن آوا ِق ِد ب ْ ِن ُم هم ِد‬
‫الص هب ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو َسان ال ِمسم ِِع مال ِ‬
‫ه ُ ُ آْ‬ ‫آ ْ آ ْ ه ْ ُ آ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ آْ ْ آْ ه ْ ُ آآ آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬أ ِم ْرت أن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل ب ِن عمر‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عمر‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫ب ِن زي ِد ب ِن عب ِد ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪122‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ه آ آ آُُْ ه آ آ آ آ آ ُ‬ ‫ُآ آ ه آ آ ه آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه‬
‫الزَكة‪ ،‬ف ِإذا ف آعلوا‪ ،‬آع آص ُموا‬ ‫اَّلل‪ ،‬آو ُيق ُ‬
‫يموا الصالة‪ ،‬ويؤتوا‬ ‫انلاس‪ ،‬حَّت يشهدوا أن‪َ ،‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل آوأن ُممدا رسول ِ ِ‬ ‫أقاتِل‬
‫آ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ ُ ْ ه آ ِّ آ آ آ ُ ُ ْ آ آ ه‬ ‫ِّ‬
‫اَّلل "‪.‬‬
‫ِمِن‪ِ ،‬دماءهم‪ ،‬وأموالهم إَِل ِِبقها‪ ،‬و ِحسابهم لَع ِ‬
‫دیستاانبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجممکحوہاےہولوگںےسڑلےناکاہیںتہکوگایہدںیاستاتیک‬

‫ہکوکیئوبعمدترقحںیہنوساےئاہللےکاورکشیبدمحمیلصاہللہیلعوملساسےکروسلںیہاوراقمئرکںیامنزوکاوردںیزوکٰۃوک۔رھپجہیرکںی واچبایلاوہنں‬

‫ےنھجمےساینپاجونںاورامولںوکرگمقحےکدبےلاوراسحباناکہللرپےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)22:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪131 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ُ آآ آ آ آ ه آآ آ ْ آ ُ‬
‫ان آي ْع ِنيآان الْ آف آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ آ‬
‫ار هي‪ ،‬ع ْن أ ِِب آمال ِ ٍك‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ز‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا سويد ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬وابن أ ِِب عمر‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا مرو‬
‫ه آ ُ آ آ ُُ آ ُ‬ ‫آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ آ آ آ آآ ه هُ آ آ آ آ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ‬
‫اٰل‪ ،‬آود ُمه‪،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬حرم م‬
‫ون ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬من قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬وكفر بِما يعبد ِمن د ِ‬
‫س ِمعت رسول ِ‬
‫آ آ ُُ آآ ه‬
‫اَّلل "‪.‬‬
‫و ِحسابه لَع ِ‬

‫روای ےہ ہک اس ےن انس اےنپ تاپ ےس‪ ،‬اہک‪ :‬انس ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس فرامےت ےھت‪” :‬سج صخش‬‫اوبام ک ےس ی‬
‫آ ه اآ‬
‫ﷲ» اہکاورااکنرایکانزیچوںاکنجوکوپےتجںیہوساےئاہللےک(آدیموہں یاتنج‪،‬اوتار‪،‬اھجڑ‪،‬اہپڑ یاتیوریغہ) ورحاموہایگاملاس‬ ‫ےن «َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬

‫اکاوروخناساک‪،‬اوراساکاسحباہللرپےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)23:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪131 :‬‬

‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ُ آ آ ُ‬ ‫مح ُر ‪ .‬ح آو آح هدُآني ِه ُز آه ْ ُ‬ ‫آ‬

‫األ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ آ‬
‫ارون ِلَكه آما‪،‬‬‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن ه‬ ‫ِ‬ ‫ال‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو ِ ٍ‬
‫خ‬
‫ْ‬ ‫آهُ آ آ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ آ ْ آ ه آ هآ ُ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬ث هم ذك آر بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫ع ْن أ ِِب آمال ِ ٍك‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬أنه س ِمع انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ :‬من وحد‬

‫ی‬
‫ودحانایبنیک۔“‬ ‫اوبام کاےنپتاپےسایبنرکےتںیہہکاوہنںےنانسیبنیلصاہللہیلعوملسوکآپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪”:‬سجےناہللیک‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)23:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪123‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َم َ َُ مَم ََُ َ َم‬ ‫َ م َ َ م َ َ َُ مَ م ُ َ َم َم َ م‬ ‫ََ‬ ‫‪ -9‬باب َ‬
‫ه‬
‫ادل هِل هل لَع هصح هة إهسَل هم من حَضه المو ما لم يَّشع هِف اََّنع وهو اَغرغرة ونسخه‬
‫ََ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ َ َ َ َ م َ َ َ َ ِّ م َ ُ َ َ م َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫م مَ مُ م‬ ‫َج َ‬
‫یم وال‬ ‫اب اْل هح ه‬
‫ه‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫أ‬ ‫ِف‬
‫ه‬ ‫و‬ ‫ه‬‫ف‬ ‫اه‬ ‫الَّش‬ ‫لَع‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫لَع‬ ‫ل‬
‫ه‬ ‫ِل‬
‫ه‬ ‫ادل‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫َّش‬
‫ه‬ ‫م‬ ‫هل‬ ‫ل‬ ‫ار‬
‫ه‬ ‫ف‬ ‫غ‬‫ه‬ ‫ت‬ ‫س‬‫اال‬
‫ه‬ ‫از‬
‫ه‬ ‫و‬
‫م مَ َ‬ ‫م‬ ‫ُم ُُ م َ َ َ‬
‫ين هقباه مهن ذل هك َشء مهن الوسائ ههل‬
‫تاب‪:‬ایبناستاتاکہکوجصخشرمےتوقاملسمنوہ واساکاالسمحیحصےہجتاحلترعہنوہینعیاجنینکہنرشوعوہاور‬
‫رشمنیکےکےیلداعرکتاعنمےہاوروجرشکرپرمے اوہیمنہجےہوکیئوہلیساسےکاکمہنآےئ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪132 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْ آآ ُ ُ‬ ‫ُّ ُّ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آ‬ ‫آ‬
‫اب‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ش‬‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬‫اب‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ون‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫يِ‬ ‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫اْل‬ ‫َي‬ ‫ِ‬
‫ه آ آ‬ ‫ْآ آ ُ آ آ ُ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ف آو آجد‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫اء‬ ‫ج‬ ‫‪،‬‬‫اة‬‫ف‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ت أآبآا آ‬
‫ط‬
‫آ آ آه آ آ آ ْ‬
‫َّض‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ب‬
‫آ ْ آ‬
‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫يد ْب ُن ال ْ ُم آسيِّ‬‫َبني آسع ُ‬ ‫أآ ْخ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ :‬يآا آع ِّم‪ " ،‬قُ ْل‪ :‬آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ْ آ ُ آآ آ ْ آ آ ْ آ ه ْ آ آ ُآ هآ ْ ُْ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل بن أ ِِب أمية ب ِن الم ِغري ِة‪ ،‬فقال رسول‬ ‫ِعنده أبا جه ٍل وعبد ِ‬
‫آآ‬
‫ب‪ ،‬فل ْم‬ ‫ل‬ ‫ب آع ْن ملهة آعبْد ال ْ ُم ه‬
‫ط‬ ‫اَّلل ْب ُن أآِب أُ آم هي آة‪ :‬يآا أآبآا آطالب‪ ،‬أآتآ ْر آَ ُ‬ ‫آ آ آ آُ آ ْ آ آ ْ ُ ه‬
‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫"‪،‬‬
‫آ آً آْ آ ُ آ آ آ ْآ ه‬
‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫َكمة أشهد لك بِها ِعند ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ آ‬ ‫آه‬
‫آخ آر آما َك آم ُه ْم ه آو آلَع‬ ‫ك ال ْ آم آقالآ آة‪ ،‬آح هَّت قآ آال أآبُو آ‬ ‫آآ ْ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ ُ آ آ آْ آ ُ ُ آُ ْ آ‬
‫ب ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يع ِرْها علي ِه‪ ،‬وي ِعيد ٰل تِل‬ ‫يزل رسول ِ‬
‫آآآ آ ْ آ ُ آ آ آآ ه هُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ ه آ آ آ آْ ُْآ‬ ‫ملهة آعبْد ال ْ ُم ه‬
‫اَّلل ألستغ ِفرن لك ما لم أنه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أما و ِ‬ ‫ب وأِب‪ ،‬أن يقول‪َ :‬ل إِٰل إَِل اَّلل‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ُْ آ ْ آ ْ آ آآه آ آ‬ ‫آ ْ آ آآْآ آ هُ آ ه آ آ ه آ آ آ ه آ ه آ آ ُ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ ُ ْ آ آآْ آ ُ ُ‬
‫ني ل ُه ْم‬ ‫وِل قرَب ِمن بع ِد ما تب‬ ‫َّش ِكني ولو َكنوا أ ِ‬ ‫اَّلين آمنوا أن يستغ ِفروا لِلم ِ‬ ‫ِو ِ‬ ‫عنك‪ ،‬فْنزل اَّلل عز وجل ما َكن لِلن ِّ‬
‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ ه آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآ هُ آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آهُ ْ آ ْ آ ُ ْ‬
‫يم سورة اْلوبة آية ‪ 224‬وأنزل اَّلل تعاىل ِِف أ ِِب طا ِل ٍ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬إِنك َل‬ ‫ول ِ‬ ‫آ‬
‫ب‪ ،‬فقال لِرس ِ‬ ‫أنهم أصحاب اَل ِح ِ‬

‫ين سورة القصص آية ‪.65‬‬ ‫اء آو ُه آو أآ ْعلآ ُم بال ْ ُم ْهتآد آ‬ ‫ُ‬ ‫ش‬
‫آ ْ آآ‬
‫ي‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫آ ْ آ ْآْ آ آآ ه هآ آ ْ‬ ‫آْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫كن اَّلل ي ِ‬
‫ه‬ ‫ته ِدي من أحببت ول ِ‬
‫دیعس نب مش یٹّت (وج وہشمر تانیعب ںیم ےس ںیہ۔ انب دمینی ےن اہک‪ :‬ںیم ےن ان ےس ز یتادہ ملع ںیم وکیئ تایعب ںیہن تا یتا‪ ،‬ہیقف ںیہ‪ ،‬اامم ںیہ) ی‬
‫روای رکےت ںیہ‬

‫اےنپ تاپ ےس (مشٹیّت نب خرن نبرمعو نب اعدبنب رمعان نب زخموم ےس وج احصیبںیہ) اوہنں ےناہک‪ :‬ج اوباطل نب دبعالمطلت (روسلاہلل یلصاہلل‬

‫ہیلعوملس ےکیقیقحاچچاوررپورش رکےنواےل)رمےنےگل وروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسان ےکتاس رشتفیالےئاورواہںاوبلہج (رمعونباشہم) اور‬

‫آ ه اآ‬
‫دبعاہللنب ایباہیم نب ریغمہوک اھٹیب داھکی۔روسلاہلل یلص اہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اے اچچ ریمے! م ہک ول «َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬
‫ﷲ» یات ہملک ںیم اہلل ےک‬

‫تاساساکوگاہروہں ااہمترےےئل۔“ (ینعیاہللزعولجےسایقمےکروزرعضرکوں اہکاوباطلومدحےھت اورانوکمنہجےس اجنتوہینہاےئہ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪124‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آخوقںیمہملک ودیحاکافرارایکاھت) اوبلہجاوردبعاہللنبایباہیموبےل‪:‬اےاوباطل!دبعالمطلتاکدنیوھچڑےتوہ؟اورروسلاہللیلصاہلل‬

‫اوہنںےن ر‬

‫ہیلعوملستراتریہیتاتانےس ےتہرےہ (ینعیہملک ودیحڑپےنھےکےئلادرھاوبلہجاوردبعاہللنبایباہیماینپتاتےتکبرےہ) اہیںتہکاوباطلےن‬

‫آ ه اآ‬
‫ﷲ» ےنہکےس‪ ،‬وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقاہلل‬ ‫اریختاتوجیکوہہییھتہکںیمدبعالمطلتےکدنیرپوہںاورااکنرایک «َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬
‫ْ‬ ‫آ آ آ ه ِّ آ ه آ آ آ ْ‬
‫آمنُوا أن ي آ ْستآغ ِف ُروا‬ ‫اَّلين‬
‫آی اتاری «ما َكن لِلن ِِ و ِ‬ ‫یک ںیم اہمترے ےئل داع رکوں ا (ششخب یک) ج ت عنم ہن وہ ی اہلل اعتیلٰ ےن ہی ی‬
‫آ‬ ‫ْ ُ ْ آ آآْ آ ُ ُ ْ ُ ْ آ ْ آ ْ آ آآه آ آُ ْ آه ُ ْ آ ْ آ ُ ْ‬
‫يم» ینعی ”یبن وک اور املسمونں وک درس ںیہن ہک رشموکں‬ ‫وِل قرَب ِمن بع ِد ما تبني لهم أنهم أصحاب اَل ِح ِ‬ ‫َّش ِكني ولو َكنوا أ ِ‬
‫لِلم ِ‬
‫آیاتاریروسلاہللیلصاہلل‬ ‫ےکےئلداعرکںیارگہچوہتاےطواےلوہںجولعمموہایگہکوہیمنہجںیہ۔“ رھپاہللاعتیلٰےناوباطلےکتارےںیمہی ی‬
‫اء آو ُه آو أآ ْعلآ ُم بال ْ ُم ْه آتد آ‬
‫ين» ینعی ” م راہ رپ ںیہن ال تکس‬ ‫اَّلل آي ْه ِدي آم ْن ي آ آش ُ‬ ‫ك آَل آت ْهدي آم ْن أآ ْحبآبْ آ‬
‫ت آولآك هن ه آ‬ ‫ه آ‬
‫ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ِ « :‬إن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫سجوکہاوہنکیلاہللراہرپالاتکسےہسجوکہاےہاوروہاجاتنےہانولوگںوکنجیکتمسقںیم ی‬
‫دہایےہ““۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)24:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪133 :‬‬

‫آ ه آآ‬ ‫آ ْآآآ ْ‬ ‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫محيْد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫يم‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬ ‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫وحدثنا آح آس ٌن‬ ‫َبنا آمع آمر ‪ .‬ح‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫ٍ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫ْ‬ ‫وب آو ُه آو ْاب ُن إبْ آراه آ‬ ‫محيْد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬ ‫احلُلْ آوان ُّي آو آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬ ‫ْ‬
‫يم بْ ِن آسع ٍد‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬عن صا ِل ٍح ِلَكهما‪،‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آآْ‬ ‫آآْ آ ْ ُ‬ ‫ْ آ آْ آآْآ آ هُ آ ه آ آ ه‬ ‫ْآ آ‬ ‫يث آ‬ ‫ْآُ آ ْآ آ ه آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ آ‬ ‫آ‬
‫ني‪،‬‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫اَلي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ذ‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ف‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ل‬‫ز‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ٰل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫َه‬ ‫ت‬‫ان‬ ‫ح‬
‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ص‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ل‬ ‫ث‬‫م‬‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫س‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫الز‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬
‫آ‬ ‫آآ‬ ‫آ ْآ آ آ آ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْآ آ آ‬ ‫آآُ آ‬ ‫آوقآ آال ِف آ‬
‫َك آم ِة‪ :‬فل ْم يآ آزاَل بِ ِه‪.‬‬
‫يث معم ٍر مَكن ه ِذ ِه ال ِ‬ ‫ان ِِف تِلك المقال ِة‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ود‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬
‫م‬
‫زہریےساسدنسےسفلتخمراوویںےنومعمیلاالتخفےکاسھتایبنایکےہرگمینعمساکویہےہوجےلہپزگرا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)24:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪134 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫آ ْ ُ آ ُ آآ آ آ آ ه آآ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ُ آ ْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ ُآ‬
‫ازمٍ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ع هبا ٍد‪ ،‬وابن أ ِِب عمر‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا مروان‪ ،‬عن ي ِزيد وهو ابن كيس‬
‫ُ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ آ آ آْ آ ْ آ آ آآآ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫ام ِة فِْب‬‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِل آع ِّم ِه ِعند ال آم ْو ِت‪ " :‬قل‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬أشهد لك بِها يوم ال ِقي‬ ‫اَّلل صىل‬
‫هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آْ‬ ‫آآْآ آ هُ ه آ آ ْ‬
‫"‪ ،‬فْنزل اَّلل ِإنك َل ته ِدي من أحببت سورة القصص آية ‪ 65‬اَلية‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪125‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ ه اآ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےناےنپاچچےسرمےتوق اہک‪ ” :‬م «َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬
‫ﷲ» وہک ںیمایقمےک‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آْ‬ ‫ه آ آ آْ‬
‫دناہمترےےیلاساکوگاہوہں ا۔“ اوہنںےنااکنرایکیاہللاعتیلٰےنہیا یٓی«إِنك َل ته ِدي من أحببت» اتاریاریخت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)25:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪135 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْش آ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آْ آ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ آ ُْ‬
‫ِع‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬
‫ج ِّ‬
‫ِ‬ ‫مٍ‬ ‫از‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن كيس‬ ‫ون‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬ ‫حدثنا ُممد بن حاتِ ِم ب ِن ميم ٍ‬
‫آ آ آْآ آ ْ‬ ‫ُ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ آ آ آْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِل آع ِّم ِه‪ " :‬قل‪َ :‬ل إِٰل إَِل اَّلل‪ ،‬أشهد لك بِها يوم ال ِقيام ِة "‪ ،‬قال‪ :‬لوَل أن‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫اَّلل صىل‬
‫هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫ت آولآك هن ه آ‬ ‫ك َل آت ْهدي آم ْن أآ ْح آببْ آ‬ ‫ُ آ ِّ آ ُ آ ْ ٌ آ ُ ُ آ ه آ آ آ آ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ ه ُ ه آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫تعري ِن قري ‪ ،‬يقولون‪ِ :‬إنما محله لَع ذلِك اَلزع ألقررت ِبها عينك‪ ،‬فْنزل اَّلل ِإن‬

‫اء سورة القصص آية ‪.65‬‬ ‫آي ْه ِدي آم ْن ي آ آش ُ‬

‫آ ه اآ‬
‫ﷲ»ںیم اس تات یکوگایہ دوں ا‬ ‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےناےنپاچچ ےسفرام یتا‪” :‬وہک «َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ےس ی‬ ‫دیستا م‬

‫اہمترےےئلایقمےکدن۔“ اوہنںےناہک‪:‬ارگفرشیریمےاورپ بیہنرےتھکوہںیہکےگاوباطلڈرایگ یاتدتشہںیمآایگاہتبلںیمڈنھٹیرکتااہمتری‬

‫آ ه اآ‬
‫ﷲ» اکافراررکاتیلرگمفرشیےکولوگںےسےھجمرشمآیتےہ‪،‬وہںیہکےگاوباطلااسیدلاکوبدااور‬ ‫آھکنہیہہکرک (ینعی موکوخشرکداتیاور«َل ِا آٰل ِاَل ا َُ‬
‫ت آولآك هن ه آ‬
‫اَّلل آي ْهدي آمنْ‬ ‫ك آَل آت ْهدي آم ْن أآ ْح آببْ آ‬
‫ه آ‬
‫اچک اھت ہک رمےت وق ڈر ےک امرے اانپ دنی دبل ڈاال) ی اہلل اعتیلٰ ےن ہی ا یٓی «إِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ي آ آش ُ‬
‫اء» اتاری۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)25:‬‬

‫َ َ َ مَ َ َ َ م ً‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ َ م َ َ ََ‬ ‫‪ -11‬باب َ‬

‫حی هد دخل اْلنة قطعا‬‫ادل هِل هل لَع أن من ما لَع اتلو ه‬
‫تاب‪:‬ومدحیعطقیتنجےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪136 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫كر ْب ُن أِب آشيْبآة‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫آ ه آ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ك ٍر‪ :‬آح هدث آنا ْاب ُن ُعل هية‪،‬‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب لَكهما‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل بْن إب ْ آراه آ‬
‫يم‪ ،‬قال أبو ب‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ه‬ ‫آ ْ ُْآ آ آ ْ ُ ْآ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬آم ْن‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫آ آ آ ه آ ْآ ُ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آْ آ‬
‫ال‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن الو ِِلد بن مس ِل ٍم‪ ،‬عن محران‪ ،‬عن عثمان‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫عنخ ِ ٍ‬
‫آ آ آ ُ آ آ ْ آ ُ آ ه ُ آ آآ ه هُ آ آ آ ْ ه آ‬
‫اَّلل‪ ،‬دخل اَلآنة "‪.‬‬ ‫مات وهو يعلم أنه‪َ ،‬ل ِإٰل ِإَل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪126‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاامثعنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشرماجےئاوراسوکاستاتاکنیقیوہہکوکیئالقئابعدتںیہن‬

‫وساےئاہلللجالجہلےک ووہجںیماجےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)26:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪137 :‬‬
‫آ‬ ‫اء‪ ،‬آعن ال ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ ْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ْ ُ ُْ آ ه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ آ ْ‬
‫آ آ‬ ‫ْ‬
‫َّش‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ب‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫د‬ ‫ِل‬ ‫و‬ ‫احل آ هذ ُ‬ ‫ال‬ ‫خ‬ ‫ا‬‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫ل‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َّش‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫كر ال ْ ُم آق هد ِ ُّ‬
‫ِم‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫حدثنا ُممد بن أ ِِب ب ٍ‬
‫آ ُْ ُ ْ آ آ آُ ُ آ ْ ُ ُ ْآ آ آُ ُ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ‬
‫ول ِمثْلآ ُه آس آو ً‬
‫اء‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬
‫س ِمعتحمران‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت عثمان‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬
‫روایےہ‪،‬وہ ےتہںیہہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملساےسا یرطحیک ی‬
‫دحیامسعیکےہ۔‬ ‫امثعنےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)26:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪138 :‬‬

‫ج ُّ‬‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ه‬ ‫آ‬

‫آ هآ ُ ه ْ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫ْ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬
‫آ ه آ ُ آ ْ ْ ُ ه ْ‬
‫َّض ب ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ِع‪،‬‬ ‫اَّلل األش ِ‬
‫اس ِم‪ ،‬حدثنا عبيد ِ‬
‫اشم بن الق ِ‬
‫َّض ه ِ‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫َّض‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِب‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن انل ِ ِ ِ‬
‫أ‬ ‫ن‬
‫ه‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ ُ ه آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ح آة بْن ُم آ ِّ‬ ‫آعنْ آمالك بْن م ْغ آول‪ ،‬آع ْن آطلْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫رص ٍف‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬كنا مع انل ِِ صىل‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ٍ‬
‫ت آما بآ ِِآ‬ ‫اَّلل‪ ،‬ل آ ْو آ آ‬
‫َج ْع آ‬ ‫ْ آ آ آآ آ ُ آُ آ آُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ آ ْ آْآ ُ ْآ ْ آ آ آ ه آ ه آ ْ آْ‬ ‫آ‬
‫ري‪ ،‬قال‪ :‬فن ِفدت أزواد القومِ ‪ ،‬قال‪ :‬حَّت هم ِبنح ِر بع ِض محائِ ِل ِهم‪ ،‬قال‪ :‬فقال عمر‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ِِف م ِس ٍ‬
‫اْل ْمر بتآ ْمر ِه‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو آق آال َُمآا ِه ٌد‪ :‬آو ُذو ه‬
‫َب ِه‪ ،‬آو ُذو ه‬ ‫اء ُذو الْ ُ ِّ‬
‫َب ب ُ ِّ‬ ‫اَّلل آعلآيْ آها‪ ،‬آق آال‪ :‬آف آف آع آل‪ ،‬قآ آال‪ :‬فآ آ‬
‫ت هآ‬ ‫ْ آْآ ْآ ْ آ آ آ ْ آ‬
‫انل آوا ِة‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ج آ‬ ‫ِمن أزوا ِد القومِ ‪ ،‬فدعو‬
‫آآ ْآ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ ُ آ ُ ُّ آ ُ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ْ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آآ ُ ُْ ُ آآ آ ُ آ ْ آُ آ‬
‫اء‪ ،‬قال‪ :‬فد آَع آعلي آها آح هَّت آمْل الق ْو ُم‬ ‫انل آوى؟ قال‪َ :‬كنوا يمصونه ويَّشبون علي ِه الم‬ ‫ون ب ه‬
‫بِنواه‪ ،‬قلت‪ :‬وما َكنوا يصنع ِ‬
‫آ ه‬ ‫آ ْ آ آ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ آ آ ِّ آ ُ ُ ه آ آ ْ آ ه آ آ آ ْ ٌ آ ْ آ آ ٍّ‬
‫يهما‪ ،‬إَِل‬ ‫اَّلل‪َ ،‬ل يلَ اَّلل بِ ِهما عبد غري شاك ِف ِ‬ ‫أز ِودتهم‪ ،‬قال‪ :‬فقال ِعند ذلِك‪ " :‬أشهد أن َل ِإٰل إَِل اَّلل وأِن رسول ِ‬
‫آ آ آ ْهآ‬
‫دخل اَلآنة "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھت یات رفس (جوبتک) ںیم وولوگںےک وےشامتموہےئگاور‬

‫آپےندصقایکولوگںےکضعباویاکٹڈاےنلاک۔دیستارمعریض اہللہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!اکشآپعمجرکےتولوگںےکس وےشاوررھپاس رپ‬

‫اہللےسداعرکےت (تاہکاسںیمترتکوہاورسےکےئلاکیفوہاجےئ) آپیلصاہللہیلعوملسےنااسییہایک وسجےکتاسوہیگںیھتےلرکآ یاتاورسج‬

‫ےکتاسوجھکریھتوہوجھکرےلرکآ یاتاورسجےکتاسیلھٹگیھتوہیلھٹگےلرکآ یتا۔ںیمےناہک‪:‬یلھٹگوکایکرکےتےھتاوہنںےناہک‪:‬اسوکوچےتسےھترھپاس‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪127‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رپ تاین یپ ےتیل ےھت۔ راوی ےناہک‪ :‬آپ ےنان س ووشںرپ داع یک و ولوگں ےناےنپ اےنپ وہش ےک ترونتں وک رھبایل۔اس وق آپ یلص اہلل ہیلعوملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬ںیموگایہداتیوہںاستاتیکہکوکیئوبعمدترقحںیہنوساےئاہللےک (ویہاچساہللےہتایقسوھجےٹوبعمدںیہ) اورںیماہللاکاجیھبوہاوہںوج‬

‫دنبہاہللےسےلماوراندوونںتا وںںیماسوککشہنوہ ووہجںیماجےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)27:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪139 :‬‬
‫آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آُ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ آآ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ ْ ُ ُ ْ آ آ آآُ ُ آ ْ ُآه ُ ْ ُ ْآ آ‬
‫اوية‪،‬‬
‫ب حدثنا أبو مع ِ‬ ‫قال أبو كري ٍ‬ ‫حدثنا سهل بن عثمان‪ ،‬وأبو كري ٍب ُممد بن العال ِء َجيعا‪ ،‬عن أ ِِب مع ِاوية‪،‬‬
‫وك‪ ،‬أآ آص آ‬
‫اب‬ ‫‪ ،‬قآ آال‪ :‬ل آ هما آَك آن آَ ْز آو ُة آت ُب آ‬ ‫آ ه آ ْ آ ُ‬
‫يد شك األعم‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن أآِب آصالح‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬أآ ْو آع ْن أآِب آ‬ ‫آ آ‬
‫ع ِن‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪:‬آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه آ آآ آ ٌ آ ُ آ آ ُ آ ه آْ آ ْ آ آآ آ آ آ ْ آ آآ آ آ آآ آ ْآ آ ه آ ه آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫ِ‬ ‫اْحنا‪ ،‬فْكلنا وادهنا‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬لو أ ِذنت نلا‪ ،‬فنحرنا نو ِ‬ ‫انلاس َماعة‪ ،‬قالوا‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ْ ُ ُ ْ آ ْ آْآ ْ ُه ْ ُ هآ آ‬ ‫ْآُ آ آ آ آ آ ُ آُ آآ آ آ آُ آ ه ْ آآْ آ آه ه ْ آآ‬
‫اَّلل ل ُه ْم‬ ‫ك ِن ادعهم بِفض ِل أزوا ِد ِهم‪ ،‬ثم ادع‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إن فعلت قل الظه ُر‪ ،‬ول ِ‬ ‫افعلوا‪ ،‬قال‪ :‬فجاء عمر‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ُ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ‬ ‫ه آ‬ ‫آ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آْآ ْآآآ آآ ه هآ آ ْ آْآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬ن آع ْم‪ ،‬قال‪ :‬فد آَع ِب ِن آط ٍع فبآ آس آطه‪ ،‬ث هم د آَع‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ك‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ِف‬
‫عليها بِالَبك ِة‪ ،‬لعل اَّلل أن يع ِ‬
‫ل‬
‫آ‬ ‫آ ُ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ِّ آ ْ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ ه ُ ُ آ ُ آ ِّ ُ آ آ آ‬
‫بِفض ِل أزوا ِد ِهم‪ ،‬قال‪ :‬فجعل الرجل ي ِِجء بِكف ذرةٍ‪ ،‬قال‪ :‬وي ِِجء اَلخر بِكف تم ٍر‪ ،‬قال‪ :‬وي ِِجء اَلخر بِكَس ٍة‪،‬‬
‫ْ آ آ آ ْ ٌ آ ٌ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آْ ْآآآ ُ آ آ ُ ُ‬ ‫آ ه ْ آ آ آ آ آ ِّ آ‬
‫َبك ِة‪ ،‬ث هم قال‪ :‬خذوا ِِف‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم علي ِه ِبال‬‫حَّت اجتمع لَع انلط ِع ِمن ذلِك شء ي ِسري‪ ،‬قال‪ :‬فدَع رسول ِ‬
‫آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ً ه آ آُ ُ آ آ آآ آ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ آ آآ آ ُ‬ ‫آ‬
‫وه‪ ،‬قال‪ :‬فْكلوا آح هَّت ش ِب ُعوا‪ ،‬آوف ِضلت‬ ‫أ ْو ِعيآ ِتك ْم‪ ،‬قال‪ :‬فْخذوا ِِف أ ْو ِع آي ِت ِه ْم‪ ،‬آح هَّت آما ت آركوا ِِف ال آع ْسك ِر ِوَعء ِإَل ملئ‬
‫آ ْ آ ٌ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ آ آ ِّ آ ُ ُ ه آ آ ْ آ ه آ آ آ ْ ٌ آ ْ آ آ ٍّ‬
‫اَّلل‪َ ،‬ل يلَ اَّلل بِ ِهما عبد غري شاك‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أشهد أن َل إِٰل إَِل اَّلل وأِن رسول ِ‬ ‫فضلة‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ْه‬ ‫آُ ْ‬
‫ب آع ِن اَلآن ِة "‪.‬‬ ‫ح آ‬
‫ج آ‬ ‫في‬

‫روایےہ (ہیکشےہاشمعوکوجراویےہاس ی‬
‫دحیاک)جزغوہوبتکاکوقآ یات (وبتکشام‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع یاتاوبدیعسریضاہللہنعےس ی‬

‫ںیم یاتاقمماکتامےہ) وولوگںوکتخسوھبکیگل۔اوہنںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!اکشآپ موکااجزتدےتی و ماےنپاووٹنںوکنجرپتاینالےتںیہاکٹ‬

‫کہ‬
‫ڈاےتل۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ااھچاکوٹ۔“ اےنتںیمدیستارمعریضاہللہنعآےئاوراوہنںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ارگااسی ی حٹنے ا ووسار یتاںمکوہ‬
‫کہ‬ ‫نھہ‬
‫ی اسںیماہلل وکیئراہتساکنل‬ ‫اجںیئیگنکیل سولوگں وکالب ی حٹنےاورےیہکاانپاانپ اچبوہا وہشےلرک آںیئرھپاہلل ےسداع ی حٹنےہک وہش ںیمترتکدےشا ی د‬

‫دے (ینعی ترتک اور رتہبی اطع فرامےئ) روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ااھچ“ رھپ یات درتسوخان وگنما یتا۔ اس وک اھچب د یات اور س اک اچب وہا وہش‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪128‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وگنما یتا۔وکیئیھٹمرھبوجارال یتا‪،‬وکیئیھٹمرھبوجھکرال یتا‪،‬وکیئرویٹاکڑکٹااہیںتہکسلمرکوھتڑااسدرتسوخانرپااٹھکوہا‪،‬رھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنترتکےکےئلداعیک۔اسےکدعبآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےنپترونتںںیم وہشرھبو۔“ وامتمےناےنپاےنپترنترھبےئلاہیںتہک‬

‫رکشل ںیم وکیئ ترنت ہن وھچڑا سج وک ہن رھبا وہ۔ رھپ س ےن اھکتا رشوع ایک اور ریس وہ ےئگ۔ اس رپ یھب ھچک چب راہ ی روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬ںیموگایہداتیوہںاستاتیکہکاہللےکوساوکیئاچسوبعمدںیہناورںیماہللاکاجیھبوہاوہں۔وجصخشاندوونںتا وںرپنیقیرکےکاہللےسےلم‪،‬وہ‬

‫جےسرحمومہنوہ ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)27:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪141 :‬‬

‫آ آ آ هآ ُآ آُ‬
‫جنادة‬ ‫ئ‪ ،‬قال‪ :‬حدُنِي‬ ‫ن‬ ‫ا‬
‫آ آ آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ‬
‫ه‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ري‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ر‬ ‫اب‬ ‫او ُد ْب ُن ُر آشيْد‪ ،‬آح هد آثنآا ال ْ آوِل ُد آي ْعِن ْاب آن ُم ْسلم‪ ،‬آعن ابْن آ‬
‫ج‬ ‫آح هد آث آنا آد ُ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ ٍِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ آ ُآهآ آ ه آآ ُآ آُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬من قال‪ :‬أشهد أن َل ِإٰل إَِل‬ ‫ت‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫بن أ ِِب أمية‪ ،‬حدثنا عبادة بن الصا ِم ِ‬
‫ٌ ُْ آه‬ ‫آ ُ آْآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آُْ ه‬ ‫آ ْ آ ُ آ آ آ آُ آآ ه ُآ ه ً آ ْ ُ ُ آ آ ُ ُُ آآ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آو ْاب ُن أ آم ِت ِه‪ ،‬آوَكِ آمتُه ألقاها ِإىل آم ْر آي آم آو ُروح ِمنه‪ ،‬آوأن‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫َشيك ٰل‪ ،‬وأن ُممدا عبده ورسوٰل‪ ،‬وأ ِ‬
‫ن‬ ‫وحده َل ِ‬

‫اء "‪.‬‬
‫ْ‬
‫اَل آ هن ِة اثله آما ِنيآ ِة آش آ‬ ‫اب‬ ‫اَّلل ِم ْن أآ ِّي أآب ْ آ‬
‫و‬ ‫ار آح ٌّق‪ ،‬أآ ْد آخلآ ُه ه ُ‬ ‫اَل آ هن آة آح ٌّق‪ ،‬آوأآ هن ه‬
‫انل آ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫دیستاابعدہنباصمریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یات‪” :‬وجصخشےہکہکںیموگایہداتیوہںاستاتیکہکوساےئاہلل‬
‫ع‬
‫رشت ںیہن اور ےبکش دمحم ( یلص اہلل ہیلعوملس ) اس ےک دنبے اورےجیھب وہےئ ںیہ اور ےبکش ٹیس ٰہیلع‬
‫ےک وکیئ اچس وبعمدںیہن‪،‬وہ االیک ےہ اساک وکیئ ی‬
‫االسلم اہلل ےک دنبے ںیہ اور اس یک دنبی(رممی اہیلع االسلم) ےک ےٹیب ںیہ اور اس ےک ہملک ( «كن») ےس دیپا وہےئ وج اس ےن رممی ںیم ڈال‬
‫ع‬
‫د یات (ینعیمکحرکد یات«كن» ےکاسھترھپوہوہےئگنب تاپےک) اوررتمحںیہاہللیک یاتروحںیہ اہلل یک (ینعی ٹیس ٰہیلعاالسلموک روح اہلل ےتہںیہاس‬
‫ع‬
‫ےئلہکاہلللجالجہلےنانیکروحوکدیپایکارگہچسرووحںوکاہللیہےنانب یاتےہرگم ٹیس ٰہیلعاالسلمیکروحتریزعتاورترریگوایلےہاسےئلاہللیک‬

‫رطفتبسندییئگ‪،‬ےسیجاخہنہبعکوکتیباہلل ےتہںیہ) اور کشیبجقح ےہاور منہجقحےہ‪ ،‬وےل اجےئ ااس وکاہلل ج ےکآھٹدروازوںںیم ےس‬

‫سجںیمےسہیہاےہاجےئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)28:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪129‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪141 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ْ آ ِّ آ ْ ُ آ ْ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ آ آ ه ْ آ ُّ آ ه آ آ ُ آ ِّ‬
‫َّش ْب ُن إ ْس آ‬
‫ُ‬
‫اإلسنا ِد‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِف‬ ‫‪،‬‬ ‫ئ‬ ‫ن‬
‫ِ ِ ِ ٍ ِ‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ري‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اِع‬ ‫ِ‬ ‫ز‬ ‫و‬ ‫األ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يل‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن أمحد بن ِإبرا ِهيم الور ِِق‪ ،‬حدثنا مب‬
‫ْ‬
‫اَل آ هن ِة اثله آما ِنيآ ِة آش آ‬
‫اء‪.‬‬ ‫اب‬‫و‬‫لَع آما آَك آن ِم ْن آع آمل‪ ،‬آول آ ْم يآ ْذ ُك ْر‪ِ :‬م ْن أآ ِّي أآب ْ آ‬‫آ ْ آ آ ه ُ آ آ آ ْ آ آ ُ ه ُ ْآ ه آ آ آ‬ ‫ْ‬
‫بِ ِمث ِل ِه‪ ،‬غري أنه قال‪ :‬أدخله اَّلل اَلنة‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ریمع نب اہین اس دنس ںیم اافلظ (ج ےک آھٹ دروازوں ںیم ےس سج ےس ہاےہ) یک ہگج ہی ظفل وموجد ںیہ ہک (اہلل اعتیلٰ اس وک ج ںیم دالخ رکے ا‬

‫رکتوہایھباسداینےساجےئ)۔‬
‫ہاےہوہےسیجاامعل ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)28:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪142 :‬‬

‫آ ْ ُآْ‬ ‫آه آ‬ ‫ج آال آن‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد بْن آَيْ آَي ب ْ‬
‫آ ْ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬
‫ث‪ ،‬آعن اب ْ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫يز‪،‬‬
‫ِ ٍ‬‫ري‬ ‫ُم‬ ‫ن‬‫اب‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ب‬‫ح‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِل‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬

‫اَّلل‬
‫آآ ه‬
‫و‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ِّك‬
‫آآ آْ ُ آآ آ آًْ آ آْ‬
‫ب‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ال‬ ‫ه‬‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬ ‫ي‬‫ك‬ ‫ب‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬ ‫ت آعلآيْه آو ُه آو ِف ال ْ آم ْ‬
‫و‬ ‫الصامت‪ ،‬آأنه ُه قآ آال‪ :‬آد آخلْ ُ‬ ‫اد آة بْن ه‬
‫ُّ آ ِّ آ ْ ُ آ آ‬
‫آع ِن الصنابِ َِح‪ ،‬عن عب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُُْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آآ ْ ُ آآْآ آه آ ُه آ آ آ ه‬ ‫ْ ُ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ُ ِّ ْ ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ‬ ‫آ‬
‫يث س ِمعته‬ ‫اَّلل ما ِمن ح ِد ٍ‬ ‫ِئ استطعت ألنفعنك‪ ،‬ثم قال‪ :‬و ِ‬ ‫ِئ شفعت ألشفعن لك‪ ،‬ول ِِ‬ ‫ِئ استش ِهدت ألشهدن لك‪ ،‬ول ِِ‬ ‫ل ِِ‬
‫آْ‬ ‫آ ْ ٌ ه آ ه ْ ُ ُ ُ ُ ه آ ً آ ً آ آ ْ آ ُ آ ِّ ُ ُ ُ ُ ْ‬ ‫م ْن آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ُ ْ‬
‫وه اِلآ ْو آم آوقد‬ ‫احدا‪ ،‬وسوف أحدُكم‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم لكم ِفي ِه خري‪ِ ،‬إَل حدثتكموه ِإَل ح ِديثا و ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ آآ ه هُ آآ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه‬ ‫ُ آ آْ‬
‫اَّلل‪ ،‬آح هر آم‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬من ش ِهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل وأن ُممدا رسول ِ‬ ‫أ ِحي ِبنف ِِس‪ ،‬س ِمعت رسول ِ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه ه‬
‫انل آ‬
‫ار "‪.‬‬ ‫هُ‬

‫روایےہ‪،‬ںیمابعدہنباصمریضاہللہنعےکتاسایگ۔وہرمےنےکفر ییےھت۔ںیمروےناگل۔اوہنںےناہک‪:‬ھجموکتلہمدو‪( ،‬ینعیھجم‬

‫انصیحبےس ی‬

‫وک تات رکےن ںیم) ویکں روتا ےہ؟ مسق اہلل یک ارگ ںیم وگاہ انب یات اجؤں ا و ریتے ےیل (اامینیک) وگایہ دوں ااور ارگ ریمی افسرش اکم آےئ یگ وریتی‬
‫افسرشرکوں ا اورارگےھجماطق وہیگ وھجت وکافدئہدوں ا۔رھپاہک‪:‬اہللیکمسق! وکیئ ی‬
‫دحیںیم ےن روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےسںیہن ینس‪،‬سجںیم‬

‫رکتوہں اس ےئل ہک ریمی اجن اجےن وک‬ ‫اہمتریالھبیئ یھت رگم ںیم ےن اس وک م ےس ایبن رک د یات اہتبل یات ی‬
‫دحی ںیم ےن اب ت ایبن ںیہن یکوہ آج ایبن ا‬

‫ےہ۔ ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس انس۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس فرامےت ےھت‪” “:‬وج صخش وگایہ دے (ینعی دل ےس نیقی رکے اور زتان ےس‬

‫افرار) ہکاہللےکوساوکیئاچسوبعمد ںیہناورےبکش دمحم ( یلصاہللہیلعوملس) اہللےکروسلںیہ واہللاعتیلٰاسرپ منہجوکرحامرک دے ا (ینعی ہشیمہمنہج‬

‫ںیمرےنہوک یاتمنہجےکاسہقبطوکسجںیمہشیمہرےنہواےلاکفرڈاےلاجںیئےگ۔)‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)29:‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪130‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دح ییربمن‪143 :‬‬

‫ت‬ ‫اد ُة‪ ،‬آح هد آثنآا أآن آ ُس ْب ُن آمالك‪ ،‬آع ْن ُم آعاذ بْن آجبآل‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬كنْ ُ‬
‫آ ْ ُّ آ ه آ آ آ ه ٌ آ ه آ آ آ آ آ‬
‫ت‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ام‬‫م‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫ي‬‫د‬ ‫ز‬‫األ‬ ‫ال‬
‫آ ه آآ آ ه ُ ْ ُ آ‬
‫خ‬ ‫حدثنا هداب بن‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ ه ُ ْ آ ُ ه ْ آ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ آ ه ْ آ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ليس بي ِِن وبينه ِإَل مؤ ِخرة الرح ِل‪ ،‬فقال‪ :‬يا معاذ بن جب ٍل‪ ،‬قلت‪ْ :‬ليك رسول ِ‬ ‫ِردف انل ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ْ آ ْ آ ُ ه آ آ آ آ ً ُ ه آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ آهْ آ آ ُ آ ه آ آ ْ آ ْ آ ُ ه آ آ آ آ ً ُ آ آ‬
‫اعة‪ ،‬ث هم قال‪ :‬يآا ُم آعاذ ْب آن‬ ‫اَّلل وسعديك‪ ،‬ثم سار س‬ ‫وسعديك‪ ،‬ثم سار ساعة‪ ،‬ثم قال‪ :‬يا معاذ بن جب ٍل‪ ،‬قلت‪ْ :‬ليك رسول ِ‬
‫آ آ ُّ ه آ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ ه‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آهْ آ آ ُ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ‬
‫وٰل أعل ُم‪ ،‬قال‪ :‬ف ِإن‬ ‫اَّلل لَع ال ِعبا ِد؟ قال‪ :‬قلت اَّلل ورس‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ر‬‫اَّلل وسعديك‪ ،‬قال‪ " :‬هل ت ِ‬
‫د‬ ‫جب ٍل‪ ،‬قلت‪ْ :‬ليك رسول ِ‬
‫آ ًْ ُ ه آ آ آ آ ً آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ آهْ آ آ ُ آ ه‬ ‫آ ه ه آآ ْ آ آ ْ آ ُْ ُ ُ آآ ُْ ُ‬
‫اَّلل‬
‫َّشكوا بِ ِه شيئا‪ ،‬ثم سار ساعة‪ ،‬قال‪ :‬يا معاذ بن جب ٍل‪ ،‬قلت‪ْ :‬ليك رسول ِ‬ ‫اَّلل لَع ال ِعبا ِد‪ ،‬أن يعبدوه وَل ي ِ‬‫حق ِ‬
‫آ آ ُّ ْ آ آ آ ه آ آ آ ُ آ آ آ آ ُ ْ ُ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ ِّ‬ ‫آآ ْ آْ آ آ آ آْ آْ‬
‫وٰل أعل ُم‪ ،‬قال‪ :‬أن َل ي آعذ آب ُه ْم "‪.‬‬ ‫اَّلل ِإذا فعلوا ذلِك؟ قال‪ :‬قلت‪ :‬اَّلل ورس‬ ‫وسعديك‪ ،‬قال‪ :‬هل تد ِري ما حق ال ِعبا ِد لَع ِ‬
‫اعمذ نب لبج ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم وساری رپ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک رمہاہ ےھچیپ اھٹیب وہا اھت۔ ریمے اور آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےک‬

‫درایمنںیموساےئتاالنیکیلھچپڑکلیےکھچکہناھت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” “:‬اےاعمذنبلبج!“ ںیمےنرعضایک‪:‬ںیماحرضوہںآپیک‬

‫خدم ںیم اور آپ یلص اہلل ہیلع وملس اک فرامربندار وہں یات روسل اہلل! رھپ آپ یلص اہلل ہیلع وملس وھتڑی ی ر‬
‫دت ےلچ اس ےک دعب فرام یتا‪” :‬اے اعمذ نب‬

‫لبج!“ ںیم ےن اہک‪ :‬یات روسل اہلل! فرامربندار خدم ںیم احرض ےہ۔ رھپ آپ یلص اہلل ہیلع وملس وھتڑی ی ر‬
‫دت ےلچ اس ےک دعب فرام یتا‪”:‬اے اعمذ نب‬

‫لبج!“ ںیمےناہک یات روسلاہلل!فرامربندارآپ یکخدمںیماحرض ےہآپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬و اجاتنےہاہللاکقحدنبوںرپایکےہ؟“ ںیم‬

‫ےن اہک اہلل اور اس اک روسل وخب اجاتن ےہ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہلل اک قح دنبوں رپ ہی ےہ ہک ا ی یک ابعدت رکںی اور اس ےک اسھت یسک وک‬

‫رشتہنرکںی۔“ رھپآپ یلصاہللہیلعوملسوھتڑی ی ر‬

‫دتےلچ‪،‬فرام یتا‪” :‬اےاعمذنبلبج!“ ںیمےناہک یاتروسلاہلل!ںیمآپیکخدمںیماحرضوہں‬ ‫ی‬

‫اور آپاکفرامربندار وہں۔ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬و اجاتن ےہدنبوںاکاہللرپایکقح ےہ‪ ،‬جدنبے ہیاکمرکںی“ (ینعیا ییک ابعدترکںی‪،‬‬

‫رشتہنرکںی) ںیمےناہک‪:‬اہللاوراساکروسلوخباجاتنےہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہقحہیےہہکاہللانوکذعابہن‬

‫یسکوکاسےکاسھت ی‬

‫رکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)31:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪131‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪144 :‬‬

‫ون‪،‬‬ ‫األ ْح آوص آس هال ُم ْب ُن ُسلآيْم‪ ،‬آع ْن أآِب إ ْس آ‬

‫حا ‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن آميْ ُ‬
‫م‬
‫آ‬
‫و‬‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ُ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آ ُ آ ُ آُ ُ آ ٌْ آ آ آ آ آ‬ ‫ت ر ْد آف آر ُ‬ ‫آع ْن ُم آعاذ بْن آجبآل‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬كنْ ُ‬
‫ري‪ ،‬قال‪ :‬فقال‪ :‬يآا ُم آعاذ‪،‬‬ ‫ار يقال ٰل‪ :‬عف‬ ‫ٍ‬ ‫مح‬‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ آ ُّ ه آ آ ْ آ آ آ آ ُّ ْ آ آ آ ه آ آ ُ ْ ُ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ه آ ه ه آ آ ْ آ آ ْ‬ ‫آْ‬
‫اَّلل لَع ال ِعبا ِد‪ ،‬أن‬
‫اَّلل؟ قال‪ :‬قلت‪ :‬اَّلل ورسوٰل أعلم‪ ،‬قال‪ " :‬ف ِإن حق ِ‬ ‫اَّلل لَع ال ِعبا ِد‪ ،‬وما حق ال ِعبا ِد لَع ِ‬ ‫تد ِري ما حق ِ‬
‫آ‬
‫ت‪ :‬يآا آر ُسول‬ ‫اَّلل آع هز آو آج هل‪ ،‬أآ ْن آَل ُي آع ِّذ آب آم ْن آَل ي ُ َّْش ُك به آشيْئًا "‪ ،‬آق آال‪ :‬قُلْ ُ‬
‫آ ْ ً آ آ ُّ ْ آ آ آ ه‬
‫لَع‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ئ‬‫ي‬ ‫ش‬ ‫ه‬
‫هآ آآ ُْ ُ‬ ‫آُُْ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّش ِ ِ‬
‫ب‬ ‫وا‬ ‫ك‬ ‫يعبدوا اَّلل وَل ي ِ‬
‫ه آ آ آ ُ آ ِّ ُ ه آ آ آ آ ُ آ ِّ ْ ُ آ ه ُ‬
‫َّشه ْم فيآت َِكوا‪.‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬أفال أبَّش انلاس؟ قال‪َ :‬ل تب‬ ‫ِ‬

‫روای ےہ ہک ںیمروسلاہلل یلص اہلل ہیلعوملس ےکاسھت دگےھ رپ وسار اھت سج اک تام ”عفییرر“ اھت۔ آپ یلصاہلل ہیلع‬
‫دیستا اعمذ نب لبج ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫وملسےنفرام یتا‪” :‬اےاعمذ! واجاتنےہاہللاکدنبوںرپایکقح ےہاوردنبوںاکاہللرپایکقحےہ؟“ ںیماہک‪:‬اہللاوراساکروسلوخباجاتنےہ۔آپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللاکقحدنبوںرپہیےہہکا ییکابعدترکںی‪،‬اسےکاسھتیسکوک ی‬

‫رشتہنرکںی۔اوردنبوںاکقحاہللرپہیےہہکوجصخشرشک‬

‫ہنرکےاہللاسوکذعابہندے۔“ ںیمےناہک‪ :‬یتاروسلاہلل!ںیموخشہنرکدوںولوگںہکہیانسرک۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مانسانوکااسی‬

‫ہنوہہکوہاسرپرھبوہسرکںیھٹیب۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)31:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪145 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ه آآ ُ ْ ُ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آه‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫ار‪ ،‬قال ْاب ُن ال ُمث هن‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬آحدثنا شعبآة‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ث‪ ،‬آع ْن ُم آعاذ بْن آجبآ‬ ‫آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ِّ ُ‬ ‫آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ل‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ث ب ِن سلي ٍم‪ ،‬أنهما س ِمعا األسود بن ِهال ٍل َيد‬ ‫ني واألشع ِ‬ ‫ح ِص ٍ‬
‫آ ْ ٌ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُّ ه آ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ ه ُ آ آ ُ ْ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ ُ آ ُ آآ ْ‬
‫اَّلل لَع ال ِعبا ِد؟ قال‪ :‬اَّلل ورسوٰل أعلم‪ ،‬قال‪ :‬أن يعبد اَّلل وَل يَّشك بِ ِه شء‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫علي ِه وسلم‪ :‬يا معاذ‪ " ،‬أتد ِري ما حق ِ‬
‫آ آ ُّ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ ُ آ آ آ آ آ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ ِّ‬ ‫آآ ْ‬
‫وٰل أعل ُم‪ ،‬قال‪ :‬أن َل ي آعذ آب ُه ْم "‪.‬‬ ‫أتد ِري ما حقهم علي ِه ِإذا فعلوا ذلِك؟ فقال‪ :‬اَّلل ورس‬

‫دیستااعمذنبلبجریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےاعمذ! واجاتنےہاہللاکدنبےرپایکقحےہ؟“ اوہنںےناہک‪:‬‬

‫اہلل اور اس اک روسل وخب اجاتن ےہ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وہ قح ہی ےہ ہک ابعدت یک اجےئ اہلل یک اور ی‬
‫رشت ہن ایک اجےئ اس ےک اسھت‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪132‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وکیئ‪ “:‬رھپآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ”:‬واجاتنےہدنبوںاکقحاہللرپایکےہ؟“ ںیمےناہک‪:‬اہللاوراساکروسلوخباجاتنےہ۔آپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنفرام یتا‪” :‬وہقحہیےہہکاہللانوکذعابہنرکے۔“ (ینعیہشیمہاکذعابےسیجرشموکںوکوہ ا)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)31:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪146 :‬‬
‫ً‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫اس ُم ْب ُن آز آكر هي آ‬
‫اء‪ ،‬آح هد آثنآا ُح آس ْ ٌ‬ ‫آ ه آآ ْآ‬
‫ني‪ ،‬آع ْن آزائِ آد آة‪ ،‬آع ْن أ ِِب آح ِص ٍني‪ ،‬آع ِن األ ْس آو ِد بْ ِن ِهال ٍل‪ ،‬قال‪ :‬آس ِم ْع ُت ُم آعاذا‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫حدثنا ال‬
‫انلاس‪ ،‬آَنْ آو آحديثهم‪ْ.‬‬
‫ه‬ ‫آ آ ُّ ه آ آ‬ ‫آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آ ُُْ آ آ آ آ ْ آ ْ‬
‫ِ ِِ‬ ‫اَّلل لَع ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم فْجبته‪ ،‬فقال‪ :‬هل تد ِري ما حق ِ‬
‫يقول‪ :‬دَع ِِن رسول ِ‬
‫اوسدنب الھل ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬اہک‪ :‬ںیم ےن دیستااعمذریضاہلل ہنع ےس انس‪،‬وہ ےتہےھتہکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےن ےھجمالب یات ںیم ےن آپیک تات رپ‬
‫کیبلاہک‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایک ماجےتنوہہکدنبوںرپاہللاعتیلٰاکایکقحےہ۔“ انیک ی‬
‫دحییکامدنن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)31:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪147 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ ه آ آُ آ‬ ‫كر آم ُة ْب ُن آع ه‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ‬ ‫ُّ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُ ْ ُ ُ ُآ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫ري‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ ٍ‬‫ث‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ْف‬ ‫حدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا عمر بن يونس احلن ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آآ آُ آ ْ آ ُ آ ُ آآ آ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آُ ُ آ ْآ آ آ آ ُ ه ُ ُ ً آ ْآ‬
‫اَّلل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬معنا أبو بك ٍر وعمر ِِف نف ٍر‪ ،‬فقام رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫حدُ ِِن أبو هريرة‪ ،‬قال‪ :‬كنا قعودا حول رس ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْ آْ آْ ُ آ آآْ آ آ آ آْآ آ آ آ آ ْ ُ ْ آآ آ ُ آآ آ آ ْ آ آ ُ ْآ آ ُ ْ ُ آ آ‬
‫ت أ هول آم ْن ف ِزع‪،‬‬ ‫ني أظه ِرنا‪ ،‬فْبطْ علينا‪ ،‬وخ ِشينا أن يقتطع دوننا‪ ،‬وف ِزعنا فقمنا‪ ،‬فكن‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم ِمن ب ِ‬
‫آ‬ ‫آْ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ْلن ْ آصار ِ آْلِن ه‬ ‫آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آح هَّت أآ آتيْ ُ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آْآ آ ُ آ ه‬
‫ار‪ ،‬ف ُد ْرت بِ ِه‪ ،‬هل أ ِج ُد ُٰل بآابًا؟‬ ‫ِ‬ ‫ج‬‫انل ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ط‬ ‫ت آحائ ً‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فخرجت أبت ِِغ رسول‬
‫ب‪ ،‬فآ آد آخلْتُ‬ ‫ت آك آما آَيْتآف ُز اثله ْعلآ ُ‬ ‫ْ ْ آ آ آ آ ه ُ ْآ ْ آ ُ آ ْ آ آ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آآْ آ ْ آ آ آ ٌ آْ ُ ُ‬
‫ِ‬ ‫ارجة‪ ،‬والربِيع اَلدول‪ ،‬فاحتفز‬ ‫ْئ خ ِ‬ ‫فلم أ ِجد‪ ،‬ف ِإذا ربِيع‪ ،‬يدخل ِِف جو ِف حائِ ٍ ِمن بِ ٍ‬
‫ت آب ْ آ‬ ‫ت‪ُ :‬كنْ آ‬ ‫ك؟ قُلْ ُ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آُ ُ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ه آ آ آ آ ُْ آ‬ ‫آآ آُ‬
‫ني‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ما شْن‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬أبو هريرة؟ فقلت‪ :‬نعم يا رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫لَع رس ِ‬
‫آ ْ ُ آ آ ُ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ْآ آ آ ْ آ آ ْ ُ‬
‫أظه ِرنا‪ ،‬فقمت فْبطْت علينا‪ ،‬فخ ِشينا أن تقتطع دوننا‪ ،‬فف ِزعنا‪ ،‬فكنت أول ِمن ف ِزع‪ ،‬فْتيت هذا احلائِ فاحتفزت‬
‫يت منْ‬ ‫ات ْني‪ ،‬آف آم ْن لآق آ‬ ‫آ ْ آْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آه آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آآ ْ‬ ‫ه ُ آآ‬ ‫آ آ آْآ ُ هْ آ ُ آ آ ُآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫كما َيت ِفز اثلعلب‪ ،‬وهؤَل ِء انلاس ور ِاِئ‪ ،‬فقال‪ :‬يا أبا هريرة‪ ،‬وأعط ِاِن نعلي ِه‪ ،‬قال‪ :‬اذهب بِنعِل ه ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ ُ ْ آ ْ ً آ آ ْ ُ ُ آ آ ِّ ْ ُ ْ آ ه آ آ آ آ ه آ آ ْ آ ُ ُ آ ُ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آ ْ‬
‫ان‬‫ِ‬ ‫ات‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫يت‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اَل‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ه‬‫َّش‬ ‫ب‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ب‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ق‬ ‫ي‬‫ت‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬ ‫َل‬ ‫إ‬
‫ِ ِ‬‫ٰل‬ ‫إ‬ ‫َل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫احل‬ ‫ورا ِء هذا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪133‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ آ ْ آ ُ ْ آْ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫انل ْع آالن يآا أآبآا ُه آريْ آر آة؟ آف ُقلْ ُ‬
‫ت‪ :‬آهاتآان آن ْع آال آر ُ‬
‫يت‪ ،‬يآش آه ُد أن َل ِإ آٰل ِإَل‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آب آعث ِِن بِ ِهما من ل ِق‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬
‫آ آ آ ْ ْ آ آآ ُ آ ْآ آ آآ آ ْ ُ آ‬ ‫ه ُ ُ ْ آ ْ ً آ آ ْ ُ ُ آ ه ْ ُ ُ ْآ ه آ آ آ آ ُ آ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ه آ آ ُ ْ‬
‫َي‪ ،‬فخ آر ْرت َِلس ِِت‪ ،‬فقال‪ :‬ار ِجع يا أبا هريرة‪ ،‬فرجعت إِىل‬ ‫اَّلل‪ ،‬مستي ِقنا بِها قلبه بَّشته بِاَلن ِة‪ ،‬فَّضب عمر ِبي ِد ِه بني ُد‬
‫آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ ْ آ ْ ُ ُ آ ً آ آ آ ُ آ ُ آ آ ُ آ آآ آآ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ِل‬‫ِ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫ي‪،‬‬ ‫ر‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فْجهشت بكاء‪ ،‬ور ِكب ِِن عمر‪ ،‬ف ِإذا هو لَع أُ ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫رس ِ‬
‫آُ‬

‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ آْآ آ ْ آه آ ْ آً آ آ ْ ُ ْ‬ ‫آآْآ‬ ‫آ آ ه آ آ آ آ آ آآ ُ آ ْآ آ ُ ْ ُ آ ُ ُ آ آ آآ ْ آُُْ ه‬

‫اَّلي بعثت ِِن ِب ِه‪ ،‬فَّضب بني ُدَي ْضبة خررت َِلس ِِت‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫وسلم‪ :‬ما لك يا أبا هريرة؟ قلت‪ :‬ل ِقيت عمر فْخَبته بِ ِ‬
‫ْ ْ آ آ آ آ ُ آ ُ ُ ه آ ُ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ آ آ ُ ِّ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ‬
‫ت أبآا ه آريْ آرة بِنعليك‪،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬بِْ ِِب أنت وأِم‪ ،‬أبعث‬ ‫اَّلل‪ :‬يا عمر‪ ،‬ما محلك لَع ما فعلت؟ قال‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ار ِجع‪ ،‬فقال ٰل رسول ِ‬
‫انل ُ‬
‫ُك ه‬‫آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ِّ آ ْ آ آ ْ آ ه آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ ُ ْ آ ْ ً آ آ ْ ُ ُ آ ه آ ُ ْآ ه‬
‫اس‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫َش‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ع‬‫ن‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫" من ل ِِ يشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬مستي ِقنا ِبها قلبه بَّشه بِاَل‬
‫ه آ آ ِّ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ِّ ْ آ ْ آ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬فخل ِه ْم‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫عليها فخل ِهم يعملون‪ ،‬قال رسول ِ‬

‫روای ےہ ہک م روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک رگد ےھٹیب ےھت اور مہارے اسھت اوبرکب اور رمع ریض اہلل امہنع یھب ےھت اور‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫اہرشتفیےلےئگ)رھپآپیلصاہللہیلعوملسےن مہارےتاسآےنںیم ی ر‬
‫دتاگلیئ و موکڈر‬ ‫آدویمںںیم۔اےنتںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملساےھٹ (اورت م ر‬

‫وہاہکںیہکدنمشآپوکاالیکتارکہنامرڈاںیل۔ مھگراےئگاوراھٹڑھکےوہےئ۔سےسےلہپںیمھگرا یات وںیمآپیلصاہللہیلعوملسوکڈوھیدےنےکےئل‬

‫الکن اور ینب اجنر ےک تاغ ےک تاس اچنہپ (ینب اجنر ااصنر ںیم ےس یات ہلیبق اھت) اس ےک ہاروں رطف دروازہ وک داتھکی وہا رھپا ہک دروازہ تاؤں و ادنر‬

‫ایروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس اسےکادنررشتفیےلےئگوہں) دروازہالمیہںیہن (ش ی د‬

‫ایاس تاغںیمدروازہیہہنوہ ا یات‬ ‫اجؤں (ویکہکنامگنوہاہکش ی د‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعوکھگ مراہںیمرظنہنآ یاتوہ ا) داھکیہکت م ر‬

‫اہونکںیےس یاتتایلتاغےکادنراجیتےہںیمولمرییکرطحج ٹرکاستایلےک‬ ‫ارگوہ ا و م‬

‫ادنراسھگاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاساچنہپ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م‬

‫اوبہ یرترہ!“ ںیماہکیجاہں یاتروسلاہلل!آپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪” :‬ایکاحلےہریتا۔“ ںیمےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپ مولوگںںیمرشتفیرےتھکےھت۔رھپآپرشتفیےلےئگاورآپےنآےنںیم ی ر‬

‫دتاگلیئ‬

‫ و موکڈروہاہکںیہکدنمشآپوک مےسخدادھکیرکہناتسںیئ۔ مھگراےئگاور سسےلہپںیمھگرارکااھٹاوراس تاغےکتاسآ یات (دروازہہنالم) واس‬

‫گ‬ ‫گ‬
‫رطح ج ٹ رک ھس آ یات ےسیج ولمری اےنپ دبن وک تیمس رک ھس اجیت ےہ اور س ولگ ریمے ےھچیپ آےت ںیہ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن اہک‪” “:‬اے‬
‫انعی ےیکھجم وکاےنپ وجےت (ناین ےکےئل تاہکاور ولگ م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہللہنع یک تات وک چس ںیھجمس) اورفرام یتا‪” :‬ریمے دوونں وجےت‬ ‫م‬
‫اوبہ یرترہ!“ اور ی‬

‫ےلرکاجاوروجوکیئےھجتاستاغےکےھچیپےلماوروہاستاتیکوگایہداتیوہہکاہللےکوساوکیئوبعمدترقحںیہناوراستاترپدلےسنیقیرھکاوہ واسوکہی‬
‫انسرکوخشرکدےہکاسےکےیلجےہ۔“ م‬
‫(اوبہ یرترہریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیموجےتےلرکالچ) وسےسےلہپںیمرمعریضاہللہنعےسالم۔اوہنں‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪134‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ےنوپاھچ‪:‬اے م‬
‫اوبہ یرترہ!ہیوجےتےسیکںیہ؟ںیمےناہک‪:‬ہیروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکوجےتںیہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنہیدےرکھجموکاجیھبےہہک‬

‫ںیمسجےسولمںاوروہوگایہداتیوہالاہلاالاہللیک‪،‬دلےسنیقیرکےک واسوکجیکوخربخشیدوں۔ہینسرکدیستارمعریضاہللہنعےن یاتاہھتریمی‬

‫اھچیتےکچیبںیمامرا وںیمرسنیےکبرگا۔رھپاہک‪:‬اے م‬
‫اوبہ یرترہ!روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسولٹاج۔ںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاس‬
‫ولٹرکالچایگاورروےنواالیہاھتہکریمےاسھتےھچیپےسدیستارمعریضاہللہنعیھبآےچنہپ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اے م‬
‫اوبہ یرترہ!ےھجتایک‬

‫وہا۔“ ںیمےناہک‪:‬ںیمرمعریضاہللہنعےسالماوروجاغیپمآپےنےھجمدےرکاجیھباھتاچنہپ یتا۔اوہنںےنریمیاھچیتےکچیبںیمااسیامراہکںیمرسنیےکب‬

‫رگڑپااوراہکولٹاج۔روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےندیستا رمع ریضاہللہنع ےساہک‪ ” :‬وےنااسیویکںایک؟“ اوہنںےنرعضایک‪ ” :‬یات روسلاہلل!آپ رپ‬
‫ریمےامںتاپفرتانوہں۔ م‬
‫اوبہ یرترہوکآپیلصاہللہیلعوملس ےناےنپوجےتدےرکاجیھباھتہکوجصخشےلماوروہوگایہداتیوہالاہلاالاہللیکدلےسنیقی‬

‫دیسترمعریضاہللہنعےناہک‪:‬آپرپریمےامںتاپفرتانوہںااسیہن‬ ‫رھکرک ووخربخشیدواسوکجیک۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہں“۔ ا‬

‫ین‬ ‫کہ‬
‫ی حٹنےویکہکنںیمڈرتاوہں‪،‬ولگاسرپہیکترکںیھٹیبےگانوکلمعرکےند حٹنے۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ااھچانوکلمعرکےندو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)31:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪148 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ ْآآآ ُ آ ُ ْ ُ آ‬
‫اد آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آث آنا أن آ ُس ْب ُن آمال ِ ٍك‪ ،‬أ هن نآِه‬ ‫آ ْ آآ آ‬
‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬ ‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اذ‬‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ور‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬
‫ص‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬ ‫ْ آ آ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ آ ُ ْ ُ آ آ آ ُ ُ آآ ه ْ آ آ آ ُ آ آ آ آهْ آ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آو آسعديْك‪ ،‬قال‪ :‬يآا ُم آعاذ‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ومعاذ بن جب ٍل‪ ،‬ر ِديفه لَع الرح ِل‪ ،‬قال‪ :‬يا معاذ‪ ،‬قال‪ْ :‬ليك رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫ك‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آما م ْن آعبْد ي آ ْش آه ُد أآ ْن آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫آ آ آهْ آ آ ُ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ُ آ آ آهْ آ آ ُ آ ه آ آ ْ آ ْ آ‬
‫اَّلل وسعدي‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل وسعديك‪ ،‬قال‪ :‬يا معاذ‪ ،‬قال‪ْ :‬ليك رسول ِ‬ ‫قال‪ْ :‬ليك رسول ِ‬
‫آ آ ً‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آُ آ ه آآآ ُ ْ ُ آ ه آ آآ ْ آْ‬ ‫ه‬ ‫آآ ه ُآ ه ً آ ْ ُ ُ آ آ ُ ُُ ه آ ه آ ُ هُ آآ‬
‫اَّلل‪ ،‬أفال أخ َِب بِها انلاس فيستب َِّشوا؟ قال‪ :‬إِذا‬ ‫ار "‪ ،‬قال‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫وأن ُممدا عبده ورسوٰل‪ِ ،‬إَل حرمه اَّلل لَع انل ِ‬
‫آ آ ُّ‬ ‫ٌ ْآ‬ ‫آي هتَكُوا‪ ،‬فآْآ ْخ آ آ‬
‫َب ِب آها ُم آعاذ ِعند آم ْوتِ ِه تأث ًما‪.‬‬ ‫ِ‬
‫دیستا اسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک دیستا اعمذ نب لبج یبن یلص اہلل ہیلع وملس ےک اسھت ےھٹیب ےھت وساری رپ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬اے اعمذ!“‪ ،‬اوہنں ےن اہک‪ ،‬ںیم آپ یک خدم ںیم احرض وہں اور فرامربندار وہں آپ اک یات روسل اہلل! آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اے‬

‫اعمذ!“ اوہنں ےن اہک‪ :‬احرض وہں یات روسل اہلل اور فرامربندار وہں آپ اک۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اے اعمذ!“ اوہنں ےن اہک‪ :‬احرض وہں یات‬

‫روسلاہللاورفرامربنداروہںآپاک۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجدنبہوگایہدےاستاتیکہکوساےئاہللےکوکیئاچسوبعمدںیہناوردمحم (یلصاہلل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪135‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ہیلعوملس) اسےکدنبےاورروسلںیہ واہللرحامرکے ااسوکمنہجرپ۔“ دیستااعمذریضاہللہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ںیماسیکولوگںوکربخرکدوں‬

‫وہوخشوہاجںیئ۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬یوہہیکترک ںیلےگاسرپ۔“ رھپدیستااعمذ ریضاہللہنعےنگاہےسےنچب ےک ےیلرمےتوقہی‬

‫ی‬
‫دحیایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)32:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪149 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫رية‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آث آنا ُآاب ٌ‬ ‫ان آي ْعِن ْاب آن ال ْ ُمغ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آْآ ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫ت‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫وخ‬ ‫حدثنا شيبان بن فر‬
‫ٌ آآ آْ آ آ آ‬
‫ت‪ :‬آح ِديث بآلغ ِِن عنك‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ان‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ْآ آآ آآ ُ ْآ آ‬
‫يع‪ ،‬ع ْن ِعتبآان بْ ِن آمال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬ق ِدمت الم ِدينة فل ِقيت ِعتب‬
‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آُْ ُ ْ ُ ه‬
‫حدُ ِِن ُممود بن الربِ ِ‬
‫آْ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ِّ ُ ُّ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ِّ‬ ‫ت إ آىل آر ُ‬ ‫الَّشءِ‪ ،‬آف آب آعثْ ُ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آْ ُ‬ ‫أآ آصابآِن ِف بآ آ‬
‫ْن ِِل‪،‬‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫آ‬
‫ِل‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫ف‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ْ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ب‬ ‫ح‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫رص‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آآ ْ آ ُ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ آ ُ آ ِّ‬ ‫اَّلل م ْن أآ ْص آ‬
‫اء ه ُ‬ ‫آ آ ه آ ُ ُ آ ًّ آ آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ‬
‫حابُه‬ ‫ْن ِِل‪ ،‬وأص‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ِل‬ ‫ص‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِِ‬ ‫اب‬‫ح‬ ‫ِ‬ ‫آ‬ ‫ش‬ ‫َتذه مصىل‪ ،‬قال‪ :‬فَْت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ومن‬ ‫فأ ِ‬
‫ُّ آ ه ُ آ ُ‬ ‫آْ آ آ آ‬ ‫ُّ آ ه ُ آ‬ ‫ُ ْ ُ آ ُ‬ ‫آآ آ ه ُ آ آْآُ ْ ُ ه آ ْ آ ُ ُ ْ آ آ آ آ ْآ آ‬
‫َب ُه ِإىل آمال ِ ِك ب ْ ِن دخش ٍم‪ ،‬قالوا‪ :‬آودوا أنه د آَع آعلي ِه ف آهلك‪ ،‬آو آودوا أنه أ آصابآه‬ ‫يتحدُون بينهم‪ ،‬ثم أسندوا عظم ذلِك‪ ،‬و ِك‬
‫آ ٌّ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ه آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ آ آ ِّ آ ُ ُ ه آ ُ ه ُ‬
‫اَّلل؟ قالوا‪ :‬إِنه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم الصالة‪ ،‬وقال‪ :‬أليس يشهد أن َل إِٰل إَِل اَّلل وأِن رسول ِ‬ ‫َش‪ ،‬فقَض رسول ِ‬
‫ُ آ آ آآ‬ ‫آ ُ ُ آ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ٌ آ ْ آ آ آ ه ه ُ آ آ ِّ آ ُ ُ ه آ آ ْ ُ آ ه آ آ آ‬
‫ار أ ْو ت ْط آع آمه "‪ ،‬قال أن ٌس‪:‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬فيدخل انل‬ ‫يقول ذلِك وما هو ِِف قل ِب ِه‪ ،‬قال‪َ " :‬ل يشهد أحد‪ ،‬أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل وأِن رسول ِ‬
‫ْ ُْ آ آ ُ‬ ‫يث‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬‫آ آ ْ آ آ آ آ ْآ ُ‬
‫ت َِلب ْ ِِن‪ :‬اك ُتبه‪ ،‬فكتآبآه‪.‬‬ ‫فْعجب ِِن هذا احل ِد‬

‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہکہکھجمےس ی‬
‫دحیایبنیکومحمدنبرعیبےن‪،‬اوہنںےنانسابتعننبام کےس‪،‬ومحمدےناہکہک‬ ‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬

‫ںیمدمہنیںیمآ یات وابتعنےسالماورںیمےناہک‪ :‬یات ی‬

‫دحیےہوجےھجمیچنہپےہ مےس ( وایبنرکواسوک) ابتعنےناہک‪:‬ریمیاگنہںیموتفروہایگ (دورسی‬

‫ایفعض اصبرترماد وہ) ںیم ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےک تاسالہک اجیھبہکںیمہااتہوہںآپ یلصاہللہیلع‬ ‫ی‬
‫روای ںیمہکوہادنےھ وہ ےئگاورش ی د‬
‫م‬
‫وملس ریمے اکمنرپرشتفی الرک یسک ہگج امنز ڑپںیھ تاہک ںیماس ہگج وک ضل ٰانب ولں (ینعی ہشیمہوںیہ امنزڑپاھرکوں۔اور ہی دروخاس اسےئلہک آھکن‬

‫ںیموتفروہاجےنیکو ہےسدجسم وبنیںیماناکآتادوشاراھت) وروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس رشتفیالےئاورنجوکاہللےنہااہاےنپااحصبریضاہللمہنع‬

‫ںیم ےساسھت الےئ۔ آپ یلصاہلل ہیلعوملس ادنر آےئاور امنزڑپےنھ ےگلاور آپ ےک ااحصب آم ںیم تاںیترکرےہ ےھت (انموقفں اکذرک ڑھچایگ وان اک‬

‫احلایبنرکےنےگلاورانیکتریتاںیتاورتریاعدںیتذرکرکےتےھت) رھپاوہنںےنتراانمقفام کنبدمشخوکاہکاورہااہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪136‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اسےکےئلدبداعرکںیوہرماجےئاوراسرپوکیئآتفاترے ( وولعمموہاہکدباکروںےکابتہوہےنیک آرزورکتاتراںیہن) اےنتںیمروسل اہللیلصاہلل‬

‫ہیلع وملس امنز ےس افرغ وہےئ اور فرام یتا‪” :‬ایک وہ (ینعی ام ک نب دمشخ) اس تات یک وگایہ ںیہن داتی ہک وسا اہلل ےک وکیئ اچس وبعمد ںیہن اور ںیم اہلل اک روسل‬

‫وہں۔“ احصہبےنرعضایک‪:‬وہ واستاتوکزتانےساتہکےہنکیلدلںیماسےکنیقیںیہن۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یاتوجوگایہدےالاہلاالاہللاور‬

‫دمحمروسلاہللیکرھپوہمنہجںیمہناجےئ ا یاتاسوکااگنرےہناھکںیئےگ۔دیستااسنریضاہللہنعےناہک‪:‬ہیدح ییھجموکتہبایھچولعمموہیئ وںیمےناےنپ‬

‫ےٹیبےساہکاسوکھکلےل‪،‬اسےنھکلایل۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)33:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪151 :‬‬

‫ْ ُ‬ ‫هآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آآ‬ ‫اد‪ ،‬آح هد آثنآا ُآاب ٌ‬

‫آ ه آآ آٌْ آ ه آآ آه ٌ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ‬
‫كر ْب ُن نآافع الْ آعبْد ُّ‬
‫ت‪ ،‬ع ْن أن ٍس‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن ِعتبآان ْب ُن‬ ‫ِ‬ ‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ز‬‫ه‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدُ ِِن أبو ب ِ‬
‫آ ْ ً آ آ آ آُ ُ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫ه‬ ‫آآ آ آ ُ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آآْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آهُ‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬تعال‪ ،‬فخ ِِل مس ِجدا‪ ،‬فجاء رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫آ‬
‫مال ِ ٍك‪ ،‬أنه ع ِم‪ ،‬فْرسل إِىل رس ِ‬
‫ان بْن ال ْ ُمغ آ‬
‫ري ِة‪.‬‬
‫ُ آْآ آ‬
‫م‬ ‫ي‬‫ل‬‫س‬ ‫يث‬ ‫د‬‫ح‬‫ال ْخ ُشم‪ُ ،‬ث هم آذ آك آر آَنْ آو آ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ُ آ آ ُ ٌ ْ ُ ْ ُ آ ُ آُ آ ُ‬
‫ك ْب ُن ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬وجاء قومه ون ِعت رجل ِمنهم‪ ،‬يقال ٰل‪ :‬مال ِ‬

‫دحیایبنیکھجمےسابتعننبام کےنوہادنےھوہےئگےھت واوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاس‬ ‫روایےہہک ی‬ ‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬

‫ین‬
‫الہکاجیھبہکریمےاکمنرپرشتفیالےیئاوردجسمیک یاتہگجرقمررکد حٹنے۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسآےئاورآپیلصاہللہیلعوملسےکاسھتاورولگ‬
‫آےئرگم یاتصخشلایاھت‪،‬سجوکام کنبدمشخ ےتہےھترھپایبنایک ی‬
‫دحیوکا یرطحےسیجاورپزگری۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)33:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪137‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ َ َ َ م َ ه َ َ َ ًّ َ م م َ ه ً َ ُ َ َ َ َ َ ُ‬
‫اّلل َعلَ میه َو َسلَمَ‬ ‫َ‬
‫ه‬ ‫اإلسَلم دهينا وبهمحم ٍد صَّل‬ ‫‪ -11‬باب ادل هِل هل لَع أن من رِض بهاّلله ربا وب ه ه‬
‫اِص اَم َّ َبائ هرَ‬
‫ك َب ال م َم َع ه َ‬
‫َ م مَ َ‬ ‫َ ُ ً ََُ ُم‬
‫رسوال فهو مؤمهن وإهن ارْ‬
‫تاب‪:‬وجصخشاہللاعتیلٰوکرب‪،‬االسموکدنی‪،‬اوردمحمیلصاہللہیلعوملسوکروسلامنرکرایضوہوہومنمےہارگہچوہریبکہگاوہںاک‬
‫اراکتبرکے۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪151 :‬‬

‫ُّ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫آ ُ آ ْ ُ ُآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُْ ْ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ِّ ُّ آ ْ ُ ْ ُ ْ آ آ‬

‫يز وهو ابن ُمم ٍد الراور ِدي‪،‬‬ ‫حدثنا ُممد بن َيَي ب ِن أ ِِب عمر المِّك وبَِّش بن احلك ِم‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا عبد الع ِز ِ‬
‫آهُ آ آ آُ آ ه‬ ‫يم‪ ،‬آع ْن آَعمر بْن آس ْعد‪ ،‬آع ْن الْ آع هباس بْن آعبْد ال ْ ُم ه‬ ‫يد بْن ال ْ آها ِد‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد بْن إب ْ آراه آ‬
‫آ ْ آ آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ل‬
‫ِ ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن ي ِز‬
‫ً‬ ‫ً‬ ‫آ ْ آ آ ه آ ًّ آ ْ آ‬ ‫ول‪ " :‬آذا آ آط ْع آم اإل آ‬‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آُ ُ‬
‫ح هم ٍد آر ُسوَل "‪.‬‬ ‫ينا‪ ،‬آوب ُم آ‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫مِ‬ ‫ال‬ ‫س‬‫اإل‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫ب‬ ‫ر‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِض‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬‫يم‬
‫ِ ِ‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬

‫دیستا ابعسنب دبعالمطلت ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬اوہنں ےن روسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےس انس‪ ،‬آپ یلصاہللہیلع وملسفرامےت ےھت‪” :‬اامین اک مرہ‬

‫اھکچاسےنوجرایضوہایگاہللیکرمکحاینرپاوراالسمےکدنیوہےنرپاوردمحمیلصاہللہیلعوملسیکربمغیپیرپ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)34:‬‬

‫م م َ‬ ‫م‬ ‫َ َ َ َ ُ َ م َ ََ م َ َ ََ م َ َ َ َ َ مَ َ َ َ‬
‫ان‬ ‫ان وأفضلهها وأدناها وف هضیل هة اْلیاءه وكون ه هه مهن ه‬
‫اإليم ه‬ ‫اإليم ه‬
‫ب ه‬ ‫ان عد هد شع ه‬
‫‪ -12‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬اامینیکشاوخںیکدعتاد‪،‬اورالضفاورادینٰاامیناکایبن‪،‬اور ءاکیکفضییلتاوراساکاامینںیمدالخوہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪152 :‬‬

‫آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل‬
‫ْ آ آ ُّ آ ه آ آ ُ آ ْ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬
‫اَّلل ْب ُن آسع ٍ آ آ ْ ُ ْ ُ‬
‫يد وعبد بن محيد‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا أبو َع ِم ٍر العق ِدي‪ ،‬حدثنا سليمان بن بِال ٍل‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عبيد ِ‬
‫آ ُ ْ ٌ آآ ُْ آ ُ ْآً آ ْ‬
‫احل آ آياءُ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫اإليمان بِضع وسبعون شعبة‪ ،‬و‬‫ار‪ ،‬عن أ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ " :‬‬ ‫ب ِن ِدين ٍ‬

‫ان "‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ُ ْآٌ آ‬

‫اإليم ِ‬
‫شعبة ِمن ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اامین یک رتس ےس ھچک ز یتادہ شاںیخ ںیہ اور ءا اامین یک یات شاخ‬

‫ےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)35:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪138‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪153 :‬‬
‫آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ير‪ ،‬آع ْن ُس آهيْل‪ ،‬آع ْن آعبْد ه ْ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬ ‫آح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫ار‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال‬
‫اَّلل ب ِن ِدين ٍ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ُ ْ ٌ آ آ ْ ُ آ آ ْ ْ ٌ آ ُّ آ ُ ْ آ ً آ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ آ آ آ ه ه ُ آ ْ آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آُ ُ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آوأدناها‬ ‫اإليمان بِضع وسبعون أو‪ ،‬بِضع و ِستون شعبة‪ ،‬فْفضلها قول‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل‬ ‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫رسول‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آ ُ ُ ْ آ ٌ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ آآ‬
‫ان " ‪.‬‬
‫اإليم ِ‬
‫يق‪ ،‬واحلياء شعبة ِمن ِ‬ ‫إِماطة األذى ع ِن الط ِر ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اامینیکرتسرپیئک یاتاسھٹرپیئکشاںیخںیہانسںیمالضفالَاِہلَا ِ َالّاہلل‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ینانسںیمراہںیمےسومذیزیچاکاٹہتاےہاور ءااامینیک یاتشاخےہ۔“‬

‫انہکےہاوراد ٰ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)35:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪154 :‬‬

‫ان ْب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آعن ُّ‬

‫الز ْه ِر ِّي‪،‬‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫وا‪:‬‬
‫ه ُ آ ُ‬
‫ال‬‫ق‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫انل‬ ‫و‬‫ر‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آو آع ْم ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْآ آ آ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ً آ ُ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آْ آ‬
‫ان " ‪.‬‬
‫اإليم ِ‬
‫عنسال ِ ٍم‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬س ِمع انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم رجال ي ِعظ أخاه ِِف احلياءِ‪ ،‬فقال‪ " :‬احلياء ِمن ِ‬
‫اسملےناےنپتاپدیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایایکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنانس یاتصخشاےنپاھبیئوک ءاےکتابںیمتحیصنرکراہ‬

‫اھتفرام یتا‪(” :‬اجےندےینعی ءاےسمعنمرک) ءااامینںیمدالخےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)36:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪155 :‬‬
‫آ آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫الز ْهر ِّي‪ ،‬ب آه آذا اإل ْسنآاد‪ ،‬آوقآ آال‪ :‬آم هر ب آر ُ‬
‫ُّ‬ ‫َبنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آ‬
‫آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ‬
‫محيْ ٍد‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫ار‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ل‬
‫ٍ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫ُ آ آ‬
‫يآ ِعظ أخ ُاه‪.‬‬

‫روایےکہیاافلظںیہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسااصنرہک یاتآدیمےکتاسےسزگرےوجاےنپاھبیئوک ءادارییکتحیصنرک راہےہتایق ی‬

‫دحی‬ ‫اس ی‬

‫ویہےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)36:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪139‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪156 :‬‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫هْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫آح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن ب آ هش ٍار آواللف ُظ َِلبْ ِن ال ُمثآ هن‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آف ٍر‪ ،‬آح هدثنآا ُش ْعبآة‪ ،‬آع ْن قتآ آاد آة‪،‬‬
‫ْآ آ ُ آ‬ ‫ه آهُ آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ آ ه ه ُ آ ِّ ُ آ ه ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ِّ ُ‬
‫اء َل‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬أنه قال‪ " :‬احلي‬ ‫ني َيآدث‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬
‫ار َيدث‪ ،‬أنه س ِمع ِعمران بن حص ٍ‬ ‫قال‪ :‬س ِمعت أبا السو ِ‬
‫ك آعنْ‬ ‫ْ ْ آ آ ه ْ ُ آ آ ً آ ْ ُ آ آ ً آ آ آ ْ آ ُ ُ آ ِّ ُ آ‬ ‫هُ آ ُْ ٌ‬ ‫آآ آ ُآ ُْ ْ ُ آ ْ‬ ‫آْ ه آْ‬
‫كينة‪ ،‬فقال ِعمران‪ :‬أحدُ‬ ‫احلكم ِة‪ ،‬أن ِمنه وقارا‪ ،‬و ِمنه س ِ‬
‫ب‪ :‬إِنه مكتوب ِِف ِ‬ ‫ري "‪ ،‬فقال بشري بن كع ٍ‬ ‫يْ ِِت إَِل ِِب ٍ‬
‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ ُ ُ آ‬ ‫آُ‬
‫ح ِفك‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم وَتدُ ِِن عن ص‬
‫ول ِ‬ ‫رس ِ‬
‫رمعاننبنیصح ی‬
‫دحیایبنرکرےہےھتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ءاےسںیہنوہیترگمرتہبی۔“ ریشبنببعکےناہکتمکحیکاتکوبں‬
‫ںیماھکلےہہک ءایہےسواقروہتاےہاور ءاےسسکٹینتوہیتےہ۔رمعانےناہک‪:‬ںیم وھجتےسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےک ی‬
‫دحیایبنرکتاوہںاور و‬

‫اینپاتکوبںیکتاںیتایبنرکتاےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)37:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪157 :‬‬

‫آه آ آ آآ ه آ آ آ ُه ْآ‬ ‫ُ‬ ‫ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ُ‬

‫اد ْب ُن آزيْد‪ ،‬آع ْن إ ْس آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫حا آوه آو ْاب ُن ُس آويْ ٍد‪ ،‬أن أبآا ق آتادة آحدث‪ ،‬قال‪ :‬كنا ِعند‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ار ِث‪ ،‬حدثنا مح‬ ‫ِ‬ ‫احل‬ ‫يب‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ح‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ ه آآ ْآ ُ آْآ‬ ‫ه آ آ ُآ ُْ ْ ُ آ ْ‬ ‫آْ‬ ‫ْآ آ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ب‪ ،‬فحدثنا ِعمران يومئِ ٍذ‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ني ِِف ره ٍ ِمنا‪ ،‬و ِفينا بشري بن كع ٍ‬ ‫ِعمران ب ِن حص ٍ‬
‫ْ ُُ آ ْ ْ آ آه ُْ‬ ‫ه آآ ُ آ ْ‬ ‫ْ آ آ ُ ُ ُّ ُ آ ْ ٌ آ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ آ آ ُ آ ْ ٌ ُ ُّ ُ آ آ آ آ آ آ‬
‫احلكم ِة‪ ،‬أن ِمنه‬ ‫ب أ ِو ِ‬ ‫ب‪ :‬إِنا نل ِجد ِِف بع ِض الكت ِ‬‫" احلياء خري َكه "‪ ،‬قال‪ :‬أو قال‪ " :‬احلياء َكه خري "‪ ،‬فقال بشري بن كع ٍ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ك‪ ،‬آعن آر ُ‬ ‫آ آ ً آ آ آ ً ه آ ْ ُ آ ْ ٌ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ه ْ آ ه آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ُ آ ُ آ ِّ ُ آ‬
‫اَّلل آصىل‬‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫َّلل‪ ،‬و ِمنه ْعف‪ ،‬قال‪ :‬فغ ِضب ِعمران‪ ،‬حَّت امحرتا عيناه‪ ،‬وقال‪ :‬أَل أر ِاِن أحدُ‬ ‫كينة ووقارا ِ ِ‬ ‫س ِ‬
‫ْ آُ ُ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ ْآ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْ ٌ آ آ آ ْ ُ آ آ آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آُآ ُ‬
‫ب ِعم آران‪ ،‬قال‪ :‬ف آما ِز آنلا نقول ِفي ِه‪:‬‬ ‫ارض ِفي ِه‪ ،‬قال‪ :‬فَْعد ِعمران احل ِديث‪ ،‬قال‪ :‬فَْعد بشري‪ ،‬فغ ِض‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم وتع ِ‬
‫آ‬ ‫هُ ه آ آآ ُآْ هُ آ آْ‬
‫إِنه ِمنا يا أبا َني ٍد‪ ،‬إِنه َل بْس بِ ِه‪.‬‬

‫روای ےہ‪ ،‬م رمعان نب نیصح ےک تاس یاترہ مط ںیم ےھت‪( ،‬رہ مط ےتہ ںیہ دس ےس مک رمدوں یک امجع وک) اور مہارے‬
‫دیستااوباتقدہریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫ل‬
‫ولوگں ںیم ریشب نب بعک (انب ایب ا حلییرری دعوی اوباویب رصبی) یھب ےھت۔ رمعان ےن یات دن ی‬
‫دحی ایبن یک ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪ ” :‬ءاریخےہتا لک یات ءاتا لکریخےہ۔“ ریشبنببعکےناہک‪ :‬مےنضعباتکوبںںیم یاتتمکح ںیمداھکیےہہک ءایک یاتمسق و ہنیکساورواقرےہ‬

‫اہللاعتیلےکےئلاور یات ءافعض سفنےہ۔ہینسرکرمعان وکہصغ آ یاتانیکآںیھکناللوہںیئگاور اوہنںےناہک‪:‬ںیم وروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسیک‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪140‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دوترہ ویہ تاتیہ‪ ،‬ج‬ ‫رکتےہ۔اوباتقدہ ےناہک‪:‬رمعان ےنرھپدوتارہا ی ی‬

‫دحیوک ایبنایک۔ ریشبےنرھپ ا‬ ‫رکتوہں اور واس ےکالخفایبن ا‬ ‫ی‬
‫دحیایبن ا‬

‫رمعانےصغوہےئ (اوراوہنںےندصقایکریشبوکزسادےنیاک) مسےنہکےگل‪:‬اے ااتدیجن! (ہیتینکےہرمعاننبنیصحیک) ریشب مںیمےسےہ (ینعی‬

‫املسمنےہ)اسںیموکیئ بیںیہن (ینعیوہانمقف یاتےبدنی یاتدبیتعںیہنےہےسیج مےنایخلایک)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)37:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪158 :‬‬
‫ْآ آ ه آُ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ آ ه ْ ُ آ ه آ آ آ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ُّ آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ‬
‫يع العد ِوي‪ ،‬يقول‪:‬‬
‫حدثنا إِسحا بن إِبرا ِهيم‪ ،‬أخَبنا انلَّض‪ ،‬حدثنا أبو نعامة العد ِوي‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت حجري بن الربِ ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آَنْ آو آحديث آ ه‬
‫محا ِد بْ ِن آزيْ ٍد‪.‬‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آْ ْآ آ‬
‫ان بْن ُح آص ْني‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫عن ِعمر ِ‬
‫روایےہسجاکینعماسہقب ی‬
‫روایواالےہ۔‬ ‫یاتاوردنسےسرمعاننبنیصحیک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)37:‬‬

‫م َ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫َ‬

‫اإلسَل هم‪:‬‬
‫ه‬ ‫اف‬
‫ه‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫هع‬
‫ه‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫‪ -13‬باب‬
‫تاب‪:‬االسمےکاجعماواصفاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪159 :‬‬

‫حا ْبنُ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة آوأآبُو ُك آريْب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا ْاب ُن ُن آم ْري ‪ .‬ح آ‬
‫وح هد آثنآا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آوإ ْس آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ُ آ ُ ُّ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ‬
‫وح هدث آنا أبُو ك آريْ ٍب‪ ،‬آح هدثنآا أبُو أ آس آامة َك ُه ْم‪ ،‬آع ْن ِه آشامِ بْ ِن ُع ْر آو آة‪ ،‬آع ْن أ ِبي ِه‪،‬‬ ‫ير ‪ .‬ح‬ ‫ر‬
‫ِ ٍ‬
‫يمجميعا‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ج‬ ‫إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬
‫آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قُ ْل ِل ِف ْ آ آ ْ ً آ آ ْ آ ُ آ ْ ُ آ آ ً آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ه ه آ ِّ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه‬
‫اإلسالمِ قوَل َل أسْل عنه أحدا بعدك‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬
‫يث‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل اثلق ِْف‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬يا رسول‬ ‫عن سفيان ب ِن عب ِد ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ آ آ آ ْآ آ آ آ ُْ آْ ُ ه آ ْ‬
‫اَّلل فاست ِقم "‪.‬‬
‫أ ِِب أسامة‪ :‬غريك‪ ،‬قال‪ " :‬قل آمنت بِ ِ‬
‫دیستاایفسننبدبعاہللیفقثریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ےھجماالسمںیم یاتایسیتاتاتبدےئجیہکرھپ ںیماسوکآپےکدعبیسک‬
‫ےسہنوپوھچں۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہہکںیماہللرپاامینال یاترھپاسرپامجرہ۔اوبااسہمیک ی‬
‫روایںیمےہآپےکوسایسکےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)38:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪141‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َ َ َ ِّ ُ ُ َ م َ ُ‬ ‫ََ ََ ُ‬
‫وره ه أفضل‪:‬‬
‫ه‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ي‬‫أ‬‫و‬ ‫ه‬
‫م‬ ‫َل‬ ‫س‬‫اإل‬
‫ان تف ه ه‬
‫ل‬‫اض‬ ‫‪ -14‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬اصخلئاالسماکایبناوراستاتاکایبنہکاالسمںیموکناساکمالضفےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪161 :‬‬

‫يد بْن أآِب آ‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫وح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن ُر ْمح بْن ال ْ ُم آ‬

‫ث‪.‬ح آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫يب‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ح‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ي‬‫الل‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ِ ِ‬‫اج‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ِل‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ :‬أآ ُّي اإل ْس آالمِ آخ ْ ٌ‬
‫ري؟ قآ آال‪ُ " :‬ت ْطعمُ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ه آ ُ ً آ آآ آ ُ آ ه‬ ‫ْآ ْ آ ْ آ ْ ه ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عم ٍرو‪ ،‬أن رجال سْل رسول ِ‬ ‫ري‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫عن أ ِِب اَل ِ‬
‫آ آْ ْ‬ ‫ه آ آ آآْ آُ ه آ آ آآ‬
‫لَع آم ْن آع آرفْ آ‬
‫ت آو آم ْن ل ْم تع ِرف "‪.‬‬ ‫الطعام‪ ،‬وتقرأ السالم‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہک یاتصخشےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوپاھچہکوکناساالسمرتہبےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪(” :‬ہیہک ووھبےکاورامہمنوک) اھکتاالھکدےاور م ر‬

‫ہصخشےسالسمرکےوخاہ واسوکاچہپاتنوہ یاتہناچہپاتنوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)39:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪161 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫ْ ْ ُّ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآُ ْ ُ آ ْ ْ آْ ه ْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ‬

‫ب‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن‬ ‫رصي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬ ‫اَّلل ب ِن عم ِرو ب ِن َس ٍح ال ِم ِ‬ ‫وحدثنا أبو الطا ِه ِر أمحد بن عم ِرو ب ِن عب ِد ِ‬
‫ً آآ‬ ‫آُ ُ ه‬ ‫اَّلل ْب آن آع ْمرو بْن الْ آ‬ ‫ْآ ْ آ ه ُ آ آ آ ْ آ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫يد بْن أآِب آ‬
‫آ ْ آ آ‬ ‫ْ‬
‫اص‪ ،‬يقول‪ِ :‬إن آر ُجال آسْل‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫اَل‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يب‬‫ب‬
‫ِ ٍ‬ ‫ح‬ ‫ِ ِ‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُّ ْ ُ ْ آ آ ْ ٌ آ آ‬
‫ري؟ قال‪ " :‬آم ْن آس ِل آم ال ُم ْس ِل ُمون ِم ْن ل ِ آسانِ ِه‪ ،‬آو آي ِد ِه "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أي المس ِل ِمني خ‬
‫رسول ِ‬

‫دیستادبعاہللنبرمعہنبااعلص ےتہےھت یاتصخشےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوپاھچ‪:‬وکناساملسمنرتہبےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہ‬

‫املسمنسجیکزتاناوراہھتےساملسمنےچبرںیہ (ینعیہنزتانےسیسکاملسمنیکترایئرکےہناہھتےسیسکوک یایدادے)۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)41:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪162 :‬‬

‫آح هد آث آنا حسن احللواِن آو آعبْ ُد ْب ُن محيد َجيعا‪ ،‬آع ْن أآِب آَعصم‪ ،‬قآ آال‪ :‬عبد‪ :‬أآ ْن آبْآنآا أآبُو آَعصم‪ ،‬آع ْن ابْن ُج آريْج‪ ،‬آأنه ُه آسم آعْآباآ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫ُّ آ ْ آ ُ ُ آ ْ ُ آ ً آ ُ ُ آ ْ ُ ه ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ " :‬ال ُم ْس ِل ُم آم ْن آس ِل آم ال ُم ْس ِل ُمون ِم ْن‬ ‫ري‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت جابِرا‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت انل ِِ صىل‬ ‫الزب ِ‬

‫ل ِ آسانِ ِه‪ ،‬آو آي ِدهِ "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪142‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا اجتر ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ ہک ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس انس‪ :‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس فرامےت ںیہ ےھت‪” :‬املسمن وہ ےہ سج یک‬

‫زتاناوراہھتےسدورسےاملسمنےچبرںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)41:‬‬

‫‪163‬‬ ‫ی‬
‫دحیربمن‪:‬‬
‫ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُ ُْآآ ْ ُ آْ ه‬‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ هآ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ‬‫آ ه آ آ ُ ْ آْآ ْ آ‬
‫وَس‪،‬‬‫اَّلل ب ْ ِن أ ِِب بُ ْردة ب ْ ِن أ ِِب م‬ ‫آ ُّ‬
‫وحدُ ِِن س ِعيد ب ُن َيَي ب ِن س ِع ٍ‬
‫يد األم ِوي‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬حدثنا أبو بردة بن عب ِد ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ ُْ ْ ُ آ‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه آ ُّ ْ‬ ‫آ ْآ ُْ آآ آ ْ آ ُ آ‬
‫اإلسالمِ أفضل؟ قال‪ " :‬من س ِلم المس ِلمون ِمن لِسانِ ِه‪ ،‬وي ِدهِ "‪.‬‬
‫اَّلل‪ ،‬أي ِ‬
‫عنْ ِِب بردة‪ ،‬عن أ ِِب موَس‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬يا رسول ِ‬
‫دیستااوبوم یٰارعشیریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہںیماہک‪ :‬یاتروسلاہلل!وکناساالسمالضفےہ؟آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سجیکزتاناوراہھت‬

‫ےسدورسےاملسمنوفحمظرںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)42:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪164 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ آ آ ه آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫وح هدُآنيه إب ْ آراه ُ ْ آ‬
‫آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬قال‪ُ :‬س ِئل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫يد اَلوه ِري‪ ،‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن بريد بن عب ِد ِ ِ‬
‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬ ‫يم ب ُن س ِع ٍ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُّ ُ ْ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ْ آ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أي المس ِل ِمني أفضل؟ فذكر ِمثله‪.‬‬
‫رسول ِ‬
‫اس ی‬
‫روایںیمدورسیدنسےکاسھتہیاافلظںیہسجںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوپاھچایگہکوکناساملسمنالضفےہ؟ وآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫ا یرطحذرکفرام یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)42:‬‬

‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َََ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬

‫ان‪:‬‬
‫ه ه‬‫يم‬‫اإل‬ ‫ة‬ ‫و‬‫َل‬ ‫ح‬ ‫د‬ ‫ج‬‫و‬ ‫ن‬‫ه‬‫هه‬ ‫ب‬ ‫ف‬ ‫ص‬ ‫اْ‬ ‫ن‬‫م‬
‫ٍ ه‬‫ال‬ ‫ص‬ ‫خ‬
‫ه‬ ‫ان‬
‫‪ -15‬باب ن ه‬
‫ی‬
‫تاب‪:‬انوتلصخںاکایبننجےساامینیکالحوتاحلصوہیتےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪165 :‬‬

‫آ ُ‬ ‫ه آ ِّ آ‬ ‫يم‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن آَيْ آَي بْن أآِب عمر آوُممد بن بشار َجيعا‪ ،‬آ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ْف‪ ،‬قال ْاب ُن أ ِِب ع آم آر‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫اثل‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫كنه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ٌ آ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُّ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ ْآ ه‬
‫اب‪ ،‬عن أيوب‪ ،‬عن أ ِِب قِالبة‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ُ " :‬الث من‬ ‫حدثناعبد الو ِ‬
‫ه‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪143‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ آ ه آ ْ ه آ ُ آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ آ آ ُ ُّ ُ ه ه آ ْ‬ ‫فيه آو آج آد به هن آح آال آو آة اإل آ‬

‫َّلل‪ ،‬آوأن يآك آر آه‬
‫َيبه ِإَل ِ ِ‬
‫َيب المرء َل ِ‬
‫ان‪ ،‬من َكن اَّلل ورسوٰل أحب ِإِل ِه ِمما ِسواهما‪ ،‬وأن ِ‬
‫ِ ِ‬‫يم‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ْ ُ ْ آ ْ آ آ ْ آْآ آُ هُ ُْ آ آ آ ْ آُ آ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫آْ آُ آ‬
‫ار "‪.‬‬
‫أن يعود ِِف الكف ِر بعد أن أنقذه اَّلل ِمنه‪ ،‬كما يكره أن يقذف ِِف انل ِ‬
‫دیستا اسن ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬نیت تاںیت ںیہ‪ ،‬سج ںیم وہں یگ‪ ،‬وہ ان یک و ہ ےس اامین یک اھٹمس اور‬

‫الحوتتاےئ ا۔ یات وہیہکاہللاوراسےکروسلےسدورسےسولوگںےسز یتادہتبحمرےھک‪،‬دورسےہیہکیسکآدیمےسرصفاہللےکواےطسدویتس‬

‫رےھک (ینعیداینیکوکیئرغضہنوہہناسےسڈروہ)‪،‬رسیتےہیہکرفکوکرھپاایتخررکتادعباسےکاہللےناسوکاجنتدیاسوکاانتترااجےنےسیجآگںیم‬

‫ڑپتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)43:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪166 :‬‬

‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ ِّ ُ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬

‫ت قتآادة َيآدث‪،‬‬ ‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫حدثنا ُممد بن المثن وابن ب ٍ‬
‫ش‬
‫آ ْ آ آ ُ ُّ ْ آ‬ ‫ك هن فيه آو آج آد آط ْع آم اإل آ‬‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ ٌ آ ْ ُ‬ ‫آ ْ آآ‬
‫ب ال آم ْر آء َل‬ ‫َي‬
‫ان‪ ،‬من َكن ِ‬ ‫يم‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ال‬‫ُ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫عن أن ٍ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ه آ آ ه آْ ْ آ ْ‬ ‫ُ ُّ ُ ه ه آ آ ْ آ آ ه ُ آ آ ُ ُ ُ آ آ ه آ ْ ه آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ ْ آ‬
‫ار‪ ،‬أحب ِإِل ِه ِمن أن ير ِجع ِِف‬ ‫َّلل‪ ،‬ومن َكن اَّلل ورسوٰل أحب ِإِل ِه ِمما ِسواهما‪ ،‬ومن َكن أن يلَ ِِف انل ِ‬ ‫َيبه ِإَل ِ ِ‬
‫ِ‬
‫ْ ُ ْ آ ْ آ آ ْ آْآ آُ هُ ُْ‬
‫اَّلل ِمنه "‪.‬‬ ‫الكف ِر بعد أن أنقذه‬

‫دیستا اسن ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬سج ںیم نیت تاںیت وہں یگ‪ ،‬وہ اامین اک مرہ تاےئ ا۔ وج صخش یسک ےس‬

‫دویتس رےھک رھپ اس ےس دویتس ہن رھکا وہ رگم اہلل ےک ےئل (اہلل اک کین دنبہ ھجمس رک) اور وج صخش اہلل اور اس ےک روسل ےس دویتس رےھک دورسے اور س‬
‫ولوگںےس یاتزیچوںےسز یتادہاوروجآگںیمڈاالاجتادنسپرکے‪،‬رگمرھپرفک ی‬
‫اخاررکتادنسپہنرکےجاہللےناسوکرفکےساجنتدی۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)43:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪167 :‬‬

‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آْآآآ ه ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ آْآآآ آ ه ٌ آ ْ آ‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫اَّلل صىل‬
‫ت‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫ور‪ ،‬أنبْنا انلَّض بن شمي ٍل‪ ،‬أنبْنا محاد‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬
‫ري آأنه ُه قآ آال‪ِ :‬م ْن أآ ْن يآ ْرج آع آي ُهو ِديًّا‪ ،‬أآ ْو نآ ْ آ‬
‫رصا ِن ًّيا‪.‬‬ ‫حو آحديثه ْم‪ ،‬آغ ْ آ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ِ ،‬بن ِ ِ ِ ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪144‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دحیایبنیکرگمآخرںیمظفلہیےہ (ہکوہولےٹ ی‬
‫وہیدی یاتاسیعتیئیک‬ ‫دیستااسنریضاہللہنعفرامےتںیہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬یلہپ ی‬

‫رطف)۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)43:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َُ َ َم َ َ ََ َ م ََ َ َم َ مَ َ َ م‬ ‫َََ َ ُ‬ ‫ُ ُ‬
‫اس‬ ‫دل والو ه ه‬
‫ادل وانل ه‬ ‫ول اّلله صَّل اّلل علی هه وسلم أكَث مهن األه هل والو ه‬
‫ه‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫ُ‬ ‫وب‬
‫‪ -16‬باب و ه‬
‫ج‬
‫َ ََ َ م َم ُ َُ َ مَ َ ََ‬ ‫َ م َ َ َ م َ َ هَ‬
‫ان لَع من لم ُيهبه ه هباه ه المحبة‪:‬‬
‫اإليم ه‬
‫أْج هع وإهطَل هق عدم ه‬
‫تاب‪:‬الہاخہن‪،‬اوالد‪،‬وادلنیہکلبامتماناونںےسترھرکروسلیلصاہللہیلعوملسےستبحمرضوریےہ۔اورسجاکدلایسیتبحمےساخیل‬
‫ےہوہومنمںیہن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪168 :‬‬

‫آ ُ‬
‫ار ِث ِلَكه آما‪،‬‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آ‬
‫و‬
‫آ ه آآ آ ْآ ُ‬
‫ب‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬
‫ْ ُ ُ آهآ‬
‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫يل‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫م‬‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا إ ْس آ‬‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬آَل يُ ْؤ ِم ُن آعبْ ٌد‪ ،‬آوِف آحديث آعبْد ال ْ آ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آع ْن آعبْد الْ آ‬
‫ار ِث‪:‬‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يز‬
‫ِ ِ‬‫ز‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه ُ ُ آ ه آ ُ آ آ آ ه آْ ْ آ ْ‬
‫اس أَج ِعني "‪.‬‬ ‫اٰل وانل ِ‬
‫الرجل‪ ،‬حَّت أكون أحب ِإِل ِه ِمن أه ِل ِه وم ِ ِ‬
‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وکیئدنبہؤمنمںیہنوہتا‪،‬جتاسوکریمیتبحم‪،‬رھگواولںاوراملاور‬
‫سولوگںےسز یتادہہنوہ۔“ اوردبعاولارثیک ی‬
‫روایںیمےہ‪” :‬وکیئآدیمؤمنمںیہنوہتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)44:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪169 :‬‬

‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ ِّ ُ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه‬

‫ت قتآادة َيآدث‪،‬‬ ‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وابن بش ٍ‬
‫ْ آ‬ ‫آ ُْ آ آ ُ ُ ْ آ ه آ ُ آ آ آ ه آ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه‬ ‫آ ْ آآ ْ آ‬
‫لهِ‪،‬‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪َ " :‬ل يؤ ِم ُن أحدكم‪ ،‬حَّت أكون أحب ِإِلْ ِه ِمن‪ ،‬آو ِ‬
‫عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫الهِ‪ ،‬آو ه‬
‫اس أَج ِعني "‪.‬‬‫انل ِ‬ ‫آو آو ِ ِ‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وکیئ مںیمےسؤمنمںیہنوہاتکسجتہکاسوکریمیتبحم‬

‫اوالد‪،‬امں‪،‬تاپاورسولوگںےسز یتادہہنوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)44:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪145‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ مَ م‬ ‫َ ُ ُّ َ م‬ ‫مُ م‬ ‫َ َ م ُ َ َ‬ ‫ََ َ َ م َ‬ ‫‪ -17‬باب َ‬
‫ْي‪:‬‬
‫خی هه المسله هم ما ُيهب هنلف هس هه مهن اْل ه‬
‫ان أن ُيهب أل ه‬
‫اإليم ه‬
‫ال ه‬‫خص ه‬
‫ادل هِل هل لَع أن مهن ه‬
‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکاامینیکتلصخہیےہہکوجایھچزیچاےنپےیلدنسپرکےاےنپاملسمناھبیئےکےئلیھبویہدنسپرکے۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪171 :‬‬
‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ ِّ ُ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آه‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫ت قتآادة َيآدث‪،‬‬ ‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫ألخيه‪ ،‬أآ آو قآ آال َِلآاره آما َُيبُّ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ ُْ ُ آ آ ُ ُ ْ آ ه ُ ه آ‬
‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آآ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫َيب ِ ِ ِ‬
‫عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل يؤ ِمن أحدكم‪ ،‬حَّت ِ‬
‫ْ‬
‫ِنلآف ِس ِه "‪.‬‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وکیئ مںیمےسؤمنمںیہنوہتاجتوہاےنپاھبیئ یاتاسمہہیےک‬

‫ےئلویہہنہاےہوجاےنپےئلہااتہےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)45:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪171 :‬‬

‫ه ِّ آ ه ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آآ آآ آ ْ آآ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ ْ ِّ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ‬

‫اَّللُ‬ ‫ني ال ُم آعل ِم‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل‬ ‫يد‪ ،‬عن حس ٍ‬ ‫ري ب ُن حر ٍب‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ ُّ ْ‬ ‫آآ آ آ آ‬ ‫آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آق آال‪ :‬آو هاَّلي آن ْفِس بيآده‪ " ،‬آَل يُ ْؤم ُن آعبْ ٌد‪ ،‬آح هَّت َُي ه‬
‫ب ِنلآف ِس ِه "‪.‬‬ ‫َي‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ه‬‫ي‬‫خ‬ ‫أل‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ار‬
‫ِِ‬ ‫آ‬ ‫َل‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقےہاسیکسجےکاہھتںیمریمیاجنےہوکیئآدیمؤمنم‬

‫ںیہنوہتاجتاےنپاھبیئ یاتاسمہہیےئلیکویہہنہاےہوجاےنپےئلہااتہےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)45:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪146‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫ََ َم‬
‫يم إهيبااءه اْل ه‬
‫ار‪:‬‬ ‫ان َت هر ه‬
‫‪ -18‬باب نی ه‬
‫اچنہپترحامےہ۔‬
‫تاب‪:‬ڑپو یوکفیلکت ا‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪172 :‬‬

‫ه آآ‬
‫وب‪ :‬آحدثنا‬ ‫جر َجيعا‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل بْن آج ْع آفر‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آأيُّ آ‬‫آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫لَع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫س‬‫وب‪ ،‬آو ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آأيُّ آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ا آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ ْآآ ْآ آ‬ ‫ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل يدخل اَلنة‪،‬‬ ‫إِسما ِعيل‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن العالء‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ْ‬
‫آُ‬ ‫آم ْن آَل يآْ آم ُن آج ُ‬
‫ار ُه بآ آوائِقه "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وہ صخش ج ںیم ہن اجےئ ا سج اک اسمہہی اس ےک اسفد ےس وفحمظ‬

‫ںیہن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)46:‬‬

‫َ َ م‬
‫اْلَ مْي َو َك مون َذل َهك ُِّكِّه مهنَ‬ ‫َ م‬ ‫ُ‬ ‫م َ ِّ َ َ م َ م َ َ َ م َ ُ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ت إهال مهن‬ ‫ار والضی هف ولز ه‬
‫وم الصم ه‬ ‫‪ -19‬باب اْلث لَع إهكر هام اْل ه‬
‫َ‬
‫ان‪:‬‬
‫اإليم ه‬ ‫ه‬
‫تاب‪:‬اسمہہیاورامہمنیکاخرطداریرکےنیکتربیغ‪،‬اوریکینیکتاتےکالعوہاخومشرانہاامینیکناوینںںیمےسےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪173 :‬‬

‫الر ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫َبن يُون ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬آع ْن أِب آسل آمة بْن آعبْ ِد ه‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آْ آ‬
‫آح هدُِن آح ْر آملة ْب ُن آَيَْي‪ ،‬أنبآْنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬قال‪ :‬أ ْخ آ آ‬ ‫آُ‬ ‫آ‬
‫مح ِن‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ‬ ‫آْآُ ْ آ ًْ آ‬
‫ريا أ ْو ِِلآص ُمت‪،‬‬ ‫اَلخ ِر‪ ،‬فليقل خ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬
‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬ ‫آعنْْآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من َكن يؤ ِمن ِب ِ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ ْ ْ آ ْآ ُ‬ ‫آ ُْ ْ ْ آ آُ آ آ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬ ‫آآ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬
‫اَلخ ِر‪ ،‬فليُك ِرم ْيفه "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫اَلخ ِر‪ ،‬فليك ِرم جاره‪ ،‬ومن َكن يؤ ِمن بِ ِ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫ومن َكن يؤ ِمن ِب ِ‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشاہللرپاورےلھچپدنرپ(ایقمرپ) نیقیرھکاےہاسوکہا ہٹنے یات‬ ‫دیستا م‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ وایھچتاترکے یاتجرےہاور وج صخشاہللرپاورےلھچپدنرپاامینرھکاےہ‪،‬اسوکہا ہٹنےہکاےنپاسمہہییکاخرطداریرکےاوروجصخشاہللرپاور ےلھچپ‬

‫دنرپاامینرھکاےہاسوکہا ہٹنےہکاےنپامہمنیکاخرطداریرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)47:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪147‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪174 :‬‬
‫آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫األ ْح آوص‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ آ‬
‫ني‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫ص‬
‫ِ ٍ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو‬
‫آ آُ آ آ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬ ‫آآ ُْ‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬
‫اَلخ ِر‪،‬‬
‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫اَلخ ِر‪ ،‬فال يؤ ِذي جاره‪ ،‬ومن َكن يؤ ِمن بِ ِ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬من َكن يؤ ِمن بِ ِ‬
‫رسول ِ‬
‫آ ْآُ ْ آ ًْ آْ آ ْ ُ ْ‬ ‫آ ُْ ْ ْ آ ْآ ُ آ آ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬
‫اَلخ ِر‪ ،‬فليقل خريا أو ِليسكت "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫فليك ِرم ْيفه‪ ،‬ومن َكن يؤ ِمن ِب ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشاہللرپاورےلھچپدنرپنیقیرھکاوہ‪،‬وہاےنپامہمنیکاخرطداری‬

‫رھکوہ‪،‬وہایھچتاتےہک یاتجرےہ۔“‬
‫رکےاوروجصخشاہللرپاورےلھچپدنرپنیقی ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)47:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪175 :‬‬
‫آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ‬
‫َبنا ِعيَس ْب ُن يُون آس‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫وحدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخ‬
‫آ‬ ‫آ ْآ آهُ آ آ آُْ ْ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬بمثْل آ‬ ‫آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ارهِ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫‪،‬‬‫ني‬
‫ٍ‬ ‫ص‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫رسول‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع فرامےت ںیہ یبن یلص اہلل ہیلع وملس ےن اسہقب ی‬
‫دحی یک امدنن اشاد فرام یتا‪ :‬رگم اس دنس ںیم ہی ظفل ںیہ ”اےنپ اسمہہی ےس نسح ولسک‬

‫رکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)47:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪176 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬ ‫آ‬
‫ان‪ ،‬آعنْ آع ْم ٍرو‪،‬‬
‫ْ ُ ُآْ آ ه آ ُ آ ُ‬
‫ري‪ :‬حدثنا سفي‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫آ ْ ْ ُ آْآ‬
‫ن‬‫ي‬ ‫ي‬‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫اب‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫َجيعا‪،‬‬ ‫ري‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫د‬‫م‬ ‫ُم‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫آح هدث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْ‬
‫آ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ْ ُ آ ِّ آ ه ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ه ْ‬
‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫ري َي َِب‪ ،‬عن أ ِِب َشي ٍح اَلز ِاِع‪ ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من َكن يؤ ِمن بِ ِ‬
‫أنه س ِمع نافِع بن جب ٍ‬
‫آْ ُْ‬ ‫آُْ ْ ْ آ ْآ ُ آ آ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬ ‫آآ ْ آ آ ُْ ُ ه ْ‬ ‫حس ْن إ آىل آ‬ ‫آُْ ْ‬
‫اَلخ ِر‪ ،‬فليآقل‬
‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫اَلخ ِر‪ ،‬فليك ِرم ْيفه‪ ،‬ومن َكن يؤ ِمن بِ ِ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫ارهِ‪ ،‬ومن َكن يؤ ِمن بِ ِ‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَلخ ِر‪ ،‬فلي‬
‫ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫آ ًْ آ‬
‫ريا أ ْو ِليآ ْسكت "‪.‬‬ ‫خ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪148‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دبعارلمح‪ ،‬یاترمعونبوخدلی‪ ،‬یاتاہیننبرمعوبعک) ےس ی‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشاہلل‬ ‫ٰ‬ ‫اوبرشحیخرایع (وخدلینبرمعو‪ ،‬یات‬

‫رپاورےلھچپدنرپاامینرھکاوہ‪،‬وہاےنپاسمہہیےکاسھتیکینرکےاوروجصخشاہللرپاورےلھچپدنرپاامینرھکاوہ‪،‬وہاےنپامہمنےکاسھتااسحنرکےاوروج‬

‫صخشاہللرپاورےلھچپدنرپاامینرھکاوہ‪،‬وہایھچتاتےہک (سجںیمالھبیئوہ یاتوثابوہ) یاتجرےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)48:‬‬
‫يد َويَ من ُق ُص َو َأ َن األَ ممرَ‬
‫َ َ َ ُ‬
‫اإليمان ي هز‬
‫َ ََ َ‬
‫ن‬ ‫أ‬‫و‬ ‫ان‬ ‫يم‬ ‫اإل‬ ‫‪ -21‬باب َن َیان َك مون انلَ مْه َعن ال م ُم من َّر م َ‬
‫هن‬
‫ه‬ ‫ه ه‬ ‫ه‬ ‫ه ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬
‫َ َمَ َ مُم َ َ َ‬ ‫بال م َم مع ُ‬
‫ان‪:‬‬ ‫ب‬
‫ه ه ه‬‫ج‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ر‬ ‫ّ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬
‫ه‬ ‫ع‬ ‫ْه‬ ‫انل‬‫و‬ ‫وف‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ه‬
‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکتریتاتےسعنمرکتااامینیکالعمےہ‪،‬اورہیہکاامینںیمیمکیشیبوہیتےہ‪،‬اورارمتاورعموفوانہی ن‬
‫ا رکنمدوونںواجںیہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪177 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آ‬
‫وح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آف ٍر‪،‬‬ ‫يع‪ ،‬ع ْن ُسفيآان ‪ .‬ح‬‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِك‬
‫آآ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آهُ آ ْ آآآ ْ‬
‫اَل ُ ْطبةآ‬ ‫لَك ُه آما‪ ،‬آع ْن قآيْس بْن ُم ْسلم‪ ،‬آع ْن آطار بْن ش آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ‬
‫ِ‬ ‫اب‪ ،‬وهذا ح ِديث أ ِِب بك ٍر‪ ،‬قال‪ :‬أول من بدأ ِب‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثناشعبة ِ‬
‫ك‪ ،‬آف آق آال أآبُو آ‬ ‫ه آ ُ آ ْ آ ُْ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ آ‬ ‫آْآ ه آ آ ْ ُ آآ آ آ آ ُ ٌ آآ آ‬ ‫آْ آ ْ‬
‫يد ‪:‬‬‫ِ ٍ‬ ‫ع‬‫س‬ ‫يد‪ ،‬قبل الصال ِة‪ ،‬مر آوان‪ ،‬فقام ِإِلْ ِه رجل‪ ،‬فقال‪ :‬الصالة قبل اَلطب ِة‪ ،‬فقال‪ :‬قد ت ِرك ما هنال ِ‬ ‫يوم ال ِع ِ‬
‫آ ْ‬ ‫ك ًرا فآلْيُ آغ ِّ ْ‬
‫ْ ُ ْ ُْ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫آه آ آ آآ ْ آ آ آ آ آْ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫ري ُه ِبيآ ِدهِ‪ ،‬ف ِإن‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ " :‬آم ْن آرأى ِمنكم من‬ ‫اَّلل صىل‬
‫أما هذا فقد قَض ما علي ِه‪ ،‬س ِمعت رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ آْ آْ آ ْ آ آ ْ آآ آ آ ْ آ ُ‬ ‫ل آ ْم ي آ ْستآط ْع فآبل آ‬
‫ان "‪.‬‬‫اإليم ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ْ‬ ‫أ‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ل‬
‫ِ ِ‬‫ق‬ ‫ب‬‫ف‬ ‫ع‬‫ط‬‫ِ‬ ‫ت‬‫س‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫س‬ ‫ِ ِِ‬
‫اطرقنب اہشب ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬س ےسےلہپ سج ےن دیع ےک دن امنز ےسےلہپ ہبطخ رشوعایک‪،‬وہرموان اھت (مکحاک اٹیب وجافلخےئ ینباہیم ںیم ےس الہپ‬

‫ہفیلخےہ) اسوق یاتصخشڑھکا وہا اورےنہکاگل‪:‬ہبطخ ےسےلہپ امنزڑپینھ ہا ہٹنے۔رموان ےناہک‪:‬ہی تاتوموقفرکدییئگ۔دیستا اوبدعس ریضاہلل ہنع‬

‫ےناہک‪:‬اسصخشےن واانپقحادارکد یتا۔ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانسآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخش مںیمےسیسکمر(الخف‬

‫رشع) اکموکدےھکی واسوکاٹمدےاےنپاہھتےس‪،‬ارگاینتاطقہنوہ وزتانےس‪،‬اورارگاینتیھباطقہنوہ ودلیہےسیہس (دلںیماسوکترااجےن‬

‫اوراسےسزیباروہ) ہیسےسمکدر ہاکاامینےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)49:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪149‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪178 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ ُ‬
‫آح هدث آنا أبُو ك آريْ ٍب ُُمآ هم ُد ْب ُن ال آعال ِء‪ ،‬آح هدثنآا أبُو ُم آع ِاو آية‪ ،‬آح هدثنآا األ ْع آم ُ ‪ ،‬آع ْن ِإ ْس آما ِعيل بْ ِن آر آجا ٍء‪ ،‬آع ْن أ ِبي ِه‪،‬‬
‫آ‬ ‫ْ ْ‬
‫يد اَلُد ِر ِّي‪ِِ ،‬ف ِق هص ِة آم ْر آوان‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫اَل ُ ْدر ِّي‪ ،‬آو آع ْن قآيْس بْن ُم ْسلم‪ ،‬آع ْن آطار بْن ش آ‬‫ْ‬ ‫آع ْن أآِب آ‬
‫اب‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫ُ ْآآ آُ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫يث شعبة‪ ،‬وسفيان‪.‬‬ ‫يد‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬ ‫آوح ِد ِ‬
‫يث أ ِِب س ِع ٍ‬
‫دحییک رطحےہاورا یرطحہی ہبعشاور ایفسنیک ی‬
‫رواییکرطح یاتاوردنس‬ ‫روایرموان ےکےصقںیماسہقب ی‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنع وایل ی‬

‫ےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)49:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪179 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ُ‬ ‫هْ‬
‫محيْد آواللف ُظ ل آعبْد‪ ،‬قالوا‪ :‬آح هدث آنا آي ْع ُق ُ‬ ‫آ هآ آ ٌْ ه ُ آ ُ آ ْ ْ ُ ه ْ‬
‫َّض‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬ ‫آ‬
‫يم بْ ِن آس ْع ٍد‪،‬‬
‫وب ْب ُن إبْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫حدُ ِِن عمرو انلاقِد‪ ،‬وأبو بك ِر بن انل ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ ه ْ‬ ‫ْآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْآ ْ آْ ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬
‫اَّلل ب ِن احلك ِم‪ ،‬عن عب ِد الرمح ِن ب ِن‬ ‫ار ِث‪ ،‬عن جعف ِر ب ِن عب ِد ِ‬ ‫آ‬
‫قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬عن صا ِل ِح ب ِن كيسان‪ ،‬ع ِن احل ِ‬
‫ِ آب آع آث ُه ه ُ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آما ِم ْن نآ ٍّ‬ ‫آ آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل بْن آم ْس ُ‬ ‫الْم ْس آور‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫اَّلل ِِف‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬
‫ٍِ‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ آْ ْ ُ ُ ٌ‬ ‫ه آ آ آ ُ ْ ُ ه آ آ ُّ آ آ آ ْ آ ٌ آ ْ ُ ُ آ ُ ه آ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ ه ه آ آ ْ ُ ُ‬ ‫ُه آْ‬
‫اريون‪ ،‬وأصحاب يْخذون بِسن ِت ِه ويقتدون بِْم ِر ِه‪ ،‬ثم ِإنها َتلف ِمن بع ِد ِهم خلوف‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫م‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ٰل‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫َل‬ ‫إ‬
‫أم ٍة قب ِ ِ‬
‫‪،‬‬ ‫ِل‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ ُ آ آ ْ‬ ‫آُ ُ آ آ آْ ُ آ‬
‫يقولون آما َل يف آعلون‪ ،‬آو آيف آعلون آما َل يُؤ آم ُرون‪ ،‬ف آم ْن آجاهده ْم ِبيآ ِدهِ ف ُه آو ُمؤ ِم ٌن‪ ،‬آو آم ْن آجاهده ْم بِ ِل آسانِ ِه ف ُه آو ُمؤ ِم ٌن‪ ،‬آو آم ْن‬
‫ُ‬
‫اَّلل ْب آن ع آم آر‪،‬‬
‫آ آ ه ُُْ آ ْآ ه‬
‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ه‬‫ت‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ع‬ ‫ف‬‫ا‬‫ر‬‫يمان‪ ،‬آح هب ُة آخ ْر آدل "‪ ،‬آق آال أآبُو آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ُ ْ آ ْ آُآ ُ ْ ٌ آآْ آ آآ آ آ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ٍ‬ ‫اإل ِ‬ ‫جاهدهم بِقل ِب ِه فهو مؤ ِمن‪ ،‬وليس وراء ذلِك ِمن ِ‬
‫آ آ‬ ‫ُ آآ‬ ‫آْ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ آ آ ُ ُُ آ ْ‬
‫ان آطلآ ْق ُ‬ ‫آآآآ آ آ آ آ ْ آْآآ‬ ‫ك آر ُه آ آ ه آ آ آ ْ ُ آ ْ ُ‬ ‫آآْ آ‬
‫ت آم آعه‪ ،‬فل هما آجل ْسنا‬ ‫اَّلل بن عمر يعوده‪ ،‬ف‬ ‫لَع‪ ،‬فق ِدم ابن مسعو ٍد‪ ،‬فْنل بِقناة‪ ،‬فاستتبع ِِن ِإِل ِه عبد ِ‬ ‫فْن‬
‫آ‬ ‫آ آ آ ه ْ ُ ُ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ٌ آ آ ْ ُ ُ ِّ آ آ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ هآ‬ ‫آ‬ ‫آ آْ ُ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ‬
‫يث‪ ،‬حدُنِي ِه كما حدثته ابن عمر‪ ،‬قال صا ِلح‪ :‬وقد َتدث بِنح ِو ذلِك‪ ،‬عن أ ِِب رافِ ٍع‬ ‫سْلت ابن مسعو ٍد عن هذا احل ِد ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللاعتیلٰےنھجمےسےلہپوکیئیبنااسیںیہناجیھبہکسجےکاس‬

‫یکامںیمےسوحاریہنوہںاورااحصبہنوہںوجاسےکرطےقیرپےتلںیہاوراسےکمکحیکریپویرکےتںیہ۔رھپانولوگںےکدعباےسیتاالقئولگ‬

‫دیپاوہےتںیہوجزتانےس ےتہںیہاوررکےتںیہناوراناکومںوکرکےتںیہنجاکمکحںیہن۔رھپوجوکیئانتاالوقئںےسڑلےاہھتےسوہؤمنمےہاور‬

‫وجوکیئڑلےزتانےس (انوکتراےہکانیکتا وںاکردرکے) وہیھبؤمنمےہاوروجوکیئڑلےانےسدلےس (انوکترااجےن) وہیھبؤمنمےہاور‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪150‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اسےکدعبرایئےکداےنتراتریھباامینںیہن۔“ (ینعیارگدلےسیھبتراہناجےن واسںیمذرہتراتریھباامینںیہن) اوبراعف (وہنجںےناس ی‬

‫دحی‬

‫روایایکاورتاماناکاملس یاتاترامیہ یات مہرمر یاتتاینب یت ی د‬

‫ریاھت۔ (ومیلٰےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےک) ےناہک‪:‬ںیم‬ ‫دیستانبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫وک ا‬
‫دحیدیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫رواییک۔اوہنںےنہنامتااورااکنرایک۔اافتقےسریمےتاسدیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعآےئ‬ ‫ےنہی ی‬

‫اورانقۃ (دمہنییکوادویںںیمےس یاتوادیاکتامےہ) ںیماترے ودیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےھجماےنپاسھتےلےئگ‪،‬دیستادبعاہللنبوعسمدریض‬

‫دیستدبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےساس ی‬
‫دحیےکتارےںیموپاھچ و اوہنںےنا ی‬ ‫اہللہنعیکایعدتوکںیمانےکاسھتایگ۔ج مےھٹیب وںیمےن ا‬
‫رطحایبنایکےسیجںیمےندیستاانبرمعریضاہللامہنعےسایبنایکاھت۔اصحلنبلع انےناہکہک ی‬
‫دحیاوبراعفےسا یرطحایبنیکیئگےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)51:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪181 :‬‬

‫ث ْبنُ‬ ‫ْآ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ْ ُ ُآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ ْ ُ ْ آ ْ ُآه آ ْ آآآ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آآ آ ْ ُ ْ‬

‫ار‬
‫يز بن ُمم ٍد‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن احل ِ‬ ‫وحدُنِي ِه أبو بك ِر بن إِسحا ب ِن ُمم ٍد‪ ،‬أخَبنا ابن أ ِِب مريم‪ ،‬حدثنا عبد الع ِز ِ‬
‫آ‬ ‫آْ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫الر ْ آ‬
‫كم‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬‫ْآ آ‬ ‫ْ آ ْ ُّ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ه‬ ‫ُْ آ ْ‬
‫مح ِن ب ْ ِن ال ِم ْس آو ِر ب ْ ِن َم آر آمة‪ ،‬ع ْن أ ِِب آرا ِف ٍع‪ ،‬آم ْوَل‬ ‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ن‬
‫ِ‬
‫اَّلل ب ْ‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ر‬‫ف‬ ‫ع‬‫ج‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ط‬ ‫اَل‬ ‫ل‬‫الفضي ِ‬
‫آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ْ آ ٍّ ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آع ْن آعبْد ه ْ آ ْ ُ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬
‫انل ِّ‬
‫ِ‪ِ ،‬إَل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬ما َكن ِمن ِن‬ ‫اَّلل ب ِن مسعو ٍد‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ون ب ُسنهته "‪ ،‬مثْ آل آحديث آصالح‪ ،‬آول آ ْم يآ ْذ ُك ْر قُ ُد آ‬ ‫آ ْ آ ُّ آ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ُ آ آ ُّ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ‬
‫اع ابْ ِن‬
‫وم ابْ ِن آم ْس ُعو ٍد‪ ،‬آواج ِت آم ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اريون‪ ،‬يهتدون بِهديِ ِه‪ ،‬آويستن ِ ِ ِ ِ‬ ‫وقد َكن ٰل حو ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ع آم آر آم آعه‪.‬‬

‫دیستا دبعاہللنب وعسمدریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وکیئ یبن ااسی ںیہنزگرا سجےک وحاری ہنوہں وہاسیک ینعی‬
‫اےنپ یبن یک راہ ےتل ںیہ اور اس یک س رپ لمع رکےتںیہ۔“ رھپ ی‬
‫روای وک اس رطح ایبن ایک ےسیجاورپ زگری رگماس ںیم دیستا انب وعسمد ریض اہلل ہنع ےک‬

‫آےناکاوردیستاانبرمعریضاہللامہنعاکانےسےنلماکذرکںیہن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)51:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪151‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ ُ م َ َ م مَ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ ُ َم‬
‫ان أه هل اِلم هن فهی هه‪:‬‬
‫ان فهی هه ورجح ه‬
‫اإليم ه‬
‫‪ -21‬باب تفاض هل أه هل ه‬
‫تاب‪:‬اامینداروںاکاامینںیم یاتدورسےرپفضییلت‪،‬اورنمیواولںیکاامینںیمترحیج۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪181 :‬‬
‫آ آ آ ُ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آ آ‬
‫وح هدثنآا أبُو ك آريْ ٍب‪،‬‬ ‫ري‪ ،‬آحدثنا أ ِِب ‪ .‬ح‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو أسام‬
‫ث آوالله ْف ُظ آ ُٰل آح هد آثنآا ُم ْعتآمر‪ٌ،‬‬ ‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫يس َُكُّ ُه ْم‪ ،‬آع ْن إ ْس آ‬‫آح هد آث آنا ْاب ُن إ ْدر آ‬
‫ِ‬ ‫ار‬
‫ِِ‬ ‫احل‬ ‫يب‬
‫ٍ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ِب‬‫أ‬
‫ِ ِ‬‫ن‬‫ب‬ ‫يل‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آْ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِبيآ ِد ِه َن آو اِلآ آم ِن‪،‬‬ ‫ت قي ًسا يآ ْر ِوي‪ ،‬ع ْن أ ِِب آم ْس ُعو ٍد‪ ،‬قال‪ :‬أشار انل ِِ صىل‬ ‫ع ْن ِإس آما ِعيل‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬
‫آْ ُ آْ ُُ آْآ‬ ‫آْآ‬ ‫ُ‬ ‫ْآ ه آ ْآ ُ‬ ‫آ آ آ ُآ آ ه ْآ ْ آآ آ آآ ُْ ُ‬ ‫آ آ آ آآ ه‬
‫اإلبِ ِل‪ ،‬حيث يطلع قرنا‬ ‫اب ِ‬ ‫ول أذن ِ‬ ‫وب ِِف الفدا ِدين ِعند أص ِ‬ ‫اإليمان هاهنا‪ ،‬وإِن القسوة‪ ،‬و َِلظ القل ِ‬ ‫فقال‪ " :‬أَل ِإن ِ‬
‫يع آة‪ ،‬آو ُم آ آ‬
‫َّض "‪.‬‬ ‫الشيْ آطان ِف آرب آ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستااوبوعسمد (ہبقعنبرمعوااصنری) ریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناشارہایکاےنپاہھتےسنمییکرطف (وج یاتکلم‬

‫ےہ‪،‬خ یرترہرعبںیمونجبرشمیقاجیدمہنیےس۔ اسںیمتہبےسرہشاورایتسبںںیہ‪،‬اعنصکواہںاکوہشمررہشےہ) اورفرام یتا‪” :‬ربخدارروہاامینادرھ‬

‫ےہاورکرانپاوردولںیکیتخسانولوگںںیمےہوجالچ یاترکےتںیہاووٹنںیکدمیکڑجےکتاسخدرھےساطیشنےکدوگنیسئکلنےںیہ۔“ ینعیوقمرہعیباور‬

‫رضمںیم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)51:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪182 :‬‬

‫ه ْ آ ُّ آ ْ آ آ آ آ ه ٌ آ ه آ آ آ ُّ ُ آ ه آ آ ُ آ ه ٌ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آح هد آث آنا أآبُو ه‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫وب‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اد‬ ‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ب‬‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫اِن‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫ه‬‫الز‬ ‫يع‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫الر‬
‫ٌ‬ ‫آ ْ ْ ُ آ‬ ‫ان آي آمان‪ ،‬آوالْف ْق ُه آي آ‬
‫آ ُ‬ ‫آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ ُ ْ آ آ ُّ آ ْ آ ً‬
‫احلك آمة ي آما ِنيآة "‪.‬‬
‫ان‪ ،‬و ِ‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫يم‬ ‫اإل‬
‫علي ِه وسلم‪ " :‬جاء أهل اِلم ِن‪ ،‬هم أر أف ِئد ِ‬
‫ة‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬نمی ےک ولگ آےئ (وخد املسمن وہےن وک) وہ ولگ رنم دل ںیہ۔‬

‫اامینیھبنمیاک‪،‬ہقفیھبنمییکاورتمکحیھبنمییک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪152‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪183 :‬‬

‫آ ُ آ ُ‬ ‫آ ه آ آ ٌْ ه ُ آ ه آآ ْ آ ْ ُ ُ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه آآ ُآ‬

‫وسف األ ْز آر ِلَكه آما‪،‬‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬
‫آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثنا ْاب ُن أ ِِب آع ِد ٍّي ‪ .‬ح وحدُ ِِن عمرو انلا ِقد‪ ،‬حدثنا ِإسحا بن ي‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ ُآه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫آ ْ آْ‬
‫ع ِناب ِن عو ٍن‪ ،‬عن ُمم ٍد‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫روایرکےتںیہینعماسہقب ی‬
‫دحیواالرگمدنسھچکفلتخمےہ۔‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےس ی‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪184 :‬‬
‫آ آ‬ ‫اِن‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا آي ْع ُق ُ‬ ‫آ هآ آ ٌْ ه ُ آ آ آ ٌ ْ‬
‫يم بْ ِن آس ْع ٍد‪ ،‬آح هدثنآا أ ِِب‪ ،‬آع ْن آصا ِل ٍح‪،‬‬
‫وب آو ُه آو ْاب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫احلُلْ آو ِ ُّ‬ ‫وحدُ ِِن عمرو انلا ِقد‪ ،‬وحسن‬
‫آ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ُ ْ آ ْ آ ُ ُ ُ ً آ آ آ ُّ‬ ‫آ آ‬
‫األ ْع ِآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أتاكم أهل اِلم ِن‪ ،‬هم أْعف قلوبا‪ ،‬وأر‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ع ِن‬
‫ٌ‬ ‫آ ْ ْ ُ آ‬
‫احلك آمة ي آما ِنيآة "‪.‬‬ ‫أآفْئ آد ًة الْف ْق ُه آي آ‬
‫ان‪ ،‬و ِ‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہمترے تاسنمیواےلآےئ‪،‬ان ےکبلقفیعضاوروفادرنمںیہ۔‬

‫ہقفیھبینمیےہاورتمکحیھبینمیےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪185 :‬‬

‫آ آ ُآْآآ آه آُ آ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ِّ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬
‫اَّلل صىل‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت لَع مال ِ ٍك‪ ،‬عن أ ِِب الزنا ِد‪ ،‬ع ِن األعر ِج‪ ،‬ع ِن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ْآ ه آ آ ْ ْآ آ آ ه آ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ آ ُْ آ آ ُ آ ْ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ آ آْ ُ ْ ُ ْ آْآ ْآ ْ‬
‫كينة‬ ‫ِ‬ ‫الس‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ر‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ين‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫د‬‫ف‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫ب‬
‫ِِِ‬‫اإل‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ل‬‫ِ‬ ‫ي‬‫اَل‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ء‬‫ال‬‫ي‬‫اَل‬ ‫و‬ ‫ر‬‫خ‬ ‫ف‬ ‫ال‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬رأس الكف ِر َنو الم ِ ِ‬
‫َّش‬
‫آْ ْآآ‬
‫ِِف أه ِل الغن ِم "‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلع وملسےنفرام یتا‪” :‬رفک یکوچیٹرشمق یکرطفےہ اورترایئ ویخیش ا‬

‫امرتاور رخفو ڈنمھگرکتا‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع ےس ی‬

‫وھگڑےواولںاوراویواولںںیمےہاوروجالچےتںیہاوروترواےلںیہاوررغیبیاوررنیمرکبیواولںںیمےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪153‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪186 :‬‬
‫آ آ‬
‫اعيل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫وب‪ :‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬
‫م‬ ‫جر‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل بْن آج ْع آفر‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آأيُّ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة‪ ،‬وابن ح ٍ‬
‫آ‬ ‫ْ ُ ْ‬ ‫ان آي آ‬ ‫ْ آ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫أآ ْخ آ آ‬
‫َب ِنيالْ آع آال ُ‬
‫ان‪ ،‬آوالكف ُر قِبآل‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫يم‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ء‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ْ آ ْ‬ ‫ْآ ه آ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آُ آ ْ ْآآ آ ْآ ْ‬ ‫ْآ ْ‬
‫كينة ِِف أه ِل الغن ِم‪ ،‬والفخر والرياء ِِف الفدا ِدين أه ِل اَلي ِل والوب ِر "‪.‬‬ ‫َّش ِ ‪ ،‬والس ِ‬ ‫الم ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہللہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلع وملسےنفرام یتا‪” :‬اامینامینںیم ےہاوررفکوپربیکرطفےہاور رغیبیاوراانیمطن‬

‫رکبیواولںںیمےہاورڈنمھگاورداھکواوشررکےنواولںںیمےہوجوھگڑےاوراویرےتھکںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪187 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْآآ آ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫وح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َب ِن أبُو آسل آمة ْب ُن عب ِد‬ ‫اب‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ه آ آ ْ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ آ ْ ُ آ ُْ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ْآ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ‬ ‫ه ْآ‬

‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬الفخر واَليالء ِِف الفدا ِدين أه ِل الوب ِر‪،‬‬ ‫الرمح ِن‪ ،‬أن أبا هريرة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬
‫آ ه آُ آْ ْآآ‬
‫كينة ِِف أه ِل الغن ِم "‪.‬‬ ‫والس ِ‬

‫روایےہ‪،‬ںیم ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬آپ یلصاہللہیلع وملسےنفرام یتا‪” :‬ترایئ اورڈنمھگ ا‬

‫رکتوشررکےن‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫واولںںیمےہوجاویرےتھکںیہاوررغیبیاورینیکسمرکبیواولںںیمےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪188 :‬‬

‫آ‬ ‫ْآُ‬ ‫ْ آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪ ،‬آو آزاد‬ ‫ا‬
‫ُّ ْ ِّ آ آ‬
‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ي‬‫ر‬ ‫ه‬‫الز‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫َبنآا أآبُو ْاِلآ آمان‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ُش آعيْ ٌ‬
‫ب‪ ،‬آ‬ ‫ِم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫الار ِ ُّ‬ ‫وح هد آث آنا آعبْ ُد ه ْ ُ آ ْ ه ْ آ‬
‫محن ه‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل بن عب ِد الر ِ‬ ‫ِ‬
‫ٌ‬ ‫آ ْ ْ ُ آ‬ ‫آ ُ آآ‬
‫احلك آمة ي آما ِنيآة‪.‬‬
‫ان‪ ،‬و ِ‬
‫اإليمان يم ٍ‬‫ِ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیرمویےہاانتااضہفےہہک ”اامیننمیواولںںیمےہ‪،‬تمکحنمیواولںںیمےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪154‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪189 :‬‬
‫آه آ‬ ‫يد ْب ُن ال ْ ُم آسيِّ‬
‫الز ْهر ِّي‪ ،‬آح هدُآِن آسع ُ‬ ‫َبنآا أآبُو ْاِلآ آمان‪ ،‬آع ْن ُش آعيْب‪ ،‬آعن ُّ‬ ‫محن‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن آعبْ ِد ه‬
‫ب‪ ،‬أن أبآا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عبد‬

‫ان‪،‬‬ ‫ان آي آ‬
‫م‬
‫آ ُ‬
‫يم‬ ‫اإل‬ ‫ا‬ ‫اء أآ ْه ُل ْاِلآ آمن‪ُ ،‬ه ْم أآ آر ُّ أآفْئ آد ًة‪ ،‬آوأآ ْْ آع ُف قُلُ ً‬
‫وب‬ ‫ول‪ " :‬آج آ‬ ‫ُ آْآآ آ آ آ ْ ُ ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آُ ُ‬
‫هريرة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ه آ آ ْ ْآ آ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ ْ آ ُ آ آ آ ٌ ه آ ُ آ ْ ْ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُْ آ آ‬
‫كينة ِِف أه ِل الغن ِم‪ ،‬والفخر‪ ،‬واَليالء ِِف الفدا ِدين‪ ،‬أه ِل الوب ِر قِبل مط ِل ِع الشم ِس "‪.‬‬ ‫احلكمة‪ ،‬يما ِنية الس ِ‬‫و ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع ی‬
‫روایرکےتںیہہکیبنیلصاہللہیلعوملس وکہی ےتہانسہک ” نمیواےلآےئگںیہہیولگرنمدلاورزمکوردلواےلںیہ۔اامین‬

‫نمی واولں ںیم ےہ‪ ،‬تمکح نمی واولں ںیم ےہ‪ ،‬ینیکسم رکب یتاں رچاےن واولں ںیم ےہ اور رخف و رغور اور وشر و وغلا اوی رچاےن واولں ںیم ےہ وج رشمق یک‬

‫اجیر ےتںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪191 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة آوأبُو ك آريْ ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدث آنا أبُو ُم آع ِاو آية‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪ ،‬آع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬آع ْن أ ِِب ُه آريْ آر آة‪،‬‬ ‫حدثنا أبو ب‬
‫آ ْ ْ ُ‬ ‫ان آي آ‬
‫آ ُ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ُ ْ آ ْ آ ُ ُ ُ ً آ آ آ ُّ آ ْ آ ً‬
‫احلك آمة‪،‬‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫يم‬ ‫اإل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أتاكم أهل اِلم ِن‪ ،‬هم ألني قلوبا‪ ،‬وأر أف ِئد ِ‬
‫ة‬ ‫قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آ آٌ آْ ُ ْ ُ ْ آآ ْآ ْ‬
‫َّش ِ "‪.‬‬
‫يما ِنية رأس الكف ِر قِبل الم ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع ی‬
‫روایرکےتںیہہکیبنیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہمترےتاسینمیآےئںیہہیتہبرنمدلاوررقیقابلقلںیہتمکحاور‬

‫اامیننمیںیمےہاوررفکاکرسہمشچرشمقںیمےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪191 :‬‬
‫آ آ ْ ْ آ آآْ آ ْ ُ ْ آْ ُ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا آجر ٌ‬
‫ير‪ ،‬آ‬ ‫يد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬ ‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬ولم يذكر‪ :‬رأس الكف ِر‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫األ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬
‫آآ ْآ ْ‬
‫َّش ِ ‪.‬‬
‫ِقبل الم ِ‬
‫ذموکرہتاال ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبآیئےہرصفاسںیمہیاافلظںیہنںیہہک ”رفکاکرسہمشچرشمقںیمےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪155‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪192 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ ٌ آ ْ‬
‫ال‪ ،‬آحدثنا ُم همد يع ِِن ْاب آن آجعف ٍر‪ ،‬قاَل‪:‬‬ ‫خ‬
‫ْ ُ ْ ُ آ‬
‫ن‬ ‫ب‬ ‫َّش‬ ‫ب‬ ‫ِن‬
‫آ هآ‬
‫ُ‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا ْاب ُن أآِب آعد ٍّ‬
‫ي‬ ‫آ‬
‫ٍِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آُ‬
‫كينة‪،‬‬
‫ْ‬ ‫اَلُيآ آال ُء ِف أآ ْص آ‬
‫آ آ آ آ ْآ ْ ُ آ ْ‬ ‫األ ْع آم ‪ ،‬ب آه آذا اإل ْس آناد‪ ،‬مثْ آل آحديث آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ ُ ْ ُ‬
‫آحدثناشعبآة‪ ،‬آع ِن‬
‫اإلبِ ِل‪ ،‬والس ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫اب‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ر‬ ‫خ‬ ‫ف‬ ‫ال‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫اد‬‫ز‬‫و‬ ‫ير‬
‫ِ ٍ‬‫ر‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آ ُ آ ْ‬
‫اب الشاءِ‪.‬‬ ‫والوقار ِِف أصح ِ‬
‫رت یک ی‬
‫دحی ےک اطمقب لقنایک اور اس ںیماانت ااضہفایک ےہہک رخف اور رغوراویواولں ںیم ےہ اور تنکسم اور واقر‬ ‫اشمع ےنا یذموکرہدنس ےک اسھت خ ی ر‬

‫رکبیواولںںیمےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)52:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪193 :‬‬

‫آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُّ آ ْ آ ه ُ‬ ‫وِم‪ ،‬آعن ابْن ُج آريْ‬ ‫ُّ‬ ‫خُ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ آ ُْ ه ْ ُ ْ‬

‫ري‪ ،‬أنه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ث‬ ‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫احل‬ ‫اَّلل بن‬
‫حدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخَبنا عبد ِ‬
‫آ آ ُ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ْ‬
‫اَل آ آف ُ‬ ‫آُ ُْ ُ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آْ ه آُ ُ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫يمان ِِف‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫َّش‬
‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫اء‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫وب‬ ‫ِ‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫ال‬ ‫ظ‬ ‫ل‬‫َ‬‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول‬
‫س ِمعجابِر بن عب ِد ِ‬
‫ْ‬
‫احل آ‬ ‫آْ‬
‫از "‪.‬‬
‫أ ِ ِ ِ‬
‫ج‬ ‫ل‬ ‫ه‬

‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬دولںیکیتخساوررھکرھکانپوپربواولںںیمےہاوراامیناجحز‬

‫واولںںیم۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)53:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪156‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ ُ َ َ م ُ ُ مَ َ َ َ م ُ م ُ َ ََ َ َ َ َ َ م ُ م‬
‫يمان َوأ َن إ مف َشاءَ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ه‬ ‫اإل ه‬‫ان أنه ال يدخل اْلنة إهال المؤمهنون وأن ُبة المؤ همنه مهن ه‬ ‫‪ -22‬باب نی ه‬
‫ُ ُ َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫السَل هم سبب هْلصول هها‪:‬‬
‫تاب‪:‬جںیمرصفومنماجںیئےگ‪،‬اورومونمںےستبحمرانھکاامینیکالعمےہ‪،‬اورالسموکاعمرکتاتبحماکسےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪194 :‬‬
‫آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آو آوك ٌ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫يع‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ آ ه آ آ ه ُ ْ ُ آ آ ُ ْ ُ آ ه آ آ ُّ آ آ آ آ ُ ُّ ُ ْ آ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬ل تدخلون اَلنة حَّت تؤ ِمنوا‪ ،‬وَل تؤ ِمنوا حَّت َتابوا أوَل‪ ،‬أدلكم لَع ش ٍء إِذا‬ ‫رسول ِ‬
‫ه آ ْآ ُ‬ ‫آ آ ُْ ُ ُ آ ْ آْ ُ‬
‫السال آم بآينك ْم "‪.‬‬ ‫وه َتآابآبتُ ْم‪ ،‬أفشوا‬ ‫فعلتم‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےنفرام یات‪ ” :‬م تشہب ںیمہن اج َوےگ۔ جتاامینہن ال َوےگاور اامیدنار ہن ونب‬

‫ےگ۔جتآم ںیم یاتدورسےےستبحمہنروھکےگاورںیم موکوہزیچہنالتبدوںج ماسوکرکو و مآم ںیمتبحمرکےنوگل‪،‬السموکآم ںیم‬

‫راجئرکو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)54:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪195 :‬‬
‫ْ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ه‬
‫اَّلي‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫اإل‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫م‬
‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫ن‬ ‫ير‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫ٌ‬ ‫ر‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬أآ ْنبآْآنآا آ‬
‫ج‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫يع‪.‬‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫يث أآِب ُم آعاو آي آة‪ ،‬آو آ‬
‫و‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬
‫آ آ آْ ُ ُ آ ْ‬
‫اَل آ هن آة آح هَّت تُ ْؤمنُوا‪ ،‬بمثْل آ‬ ‫نف ِِس ِبي ِدهِ‪َ ،‬ل تدخلون‬
‫آْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬
‫رواییھبایسیےہ۔اسںیمہیےہہکیبنیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقےہاسذاتیکسجےکاہھتںیمریمیاجنےہہکتشہبںیمہناج َو‬ ‫دورسی ی‬

‫دحییکرطح۔‬ ‫ےگجتاامینہنال َوےگاریخت۔“ اوباعموہیاوروکنیعیک ی‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)54:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪157‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ َ َ ِّ َ َ َ ُ‬
‫ان أن ادلين انل هصیحة‪:‬‬
‫‪ -23‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬دنیریخوخایہاکتامےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪196 :‬‬
‫آ آ آ آ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫ان‪ ،‬قآ آال‪ :‬قُلْ ُ‬‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ه ْ آ ِّ ُّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ‬
‫اع‪ ،‬ع ْن أ ِبيك‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ت ل ِ ُس آهيْ ٍل‪ِ :‬إن آع ْم ًرا آح هدثنآا‪ ،‬آع ْن الق ْعق ِ‬ ‫حدثنا ُممد بن عبا ٍد المِّك‪ ،‬حدثنا سفي‬
‫ُه آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آ آ آ آ ً آُ ه‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ ْ ُ ْ آ آ ِّ آ ُ ً آ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ه‬
‫اَّلي س ِمعه ِمنه أ ِِب‪َ ،‬كن ص ِديقا ٰل ِبالشامِ ‪ ،‬ثم حدثنا سفيان‪،‬‬ ‫ورجوت أن يس ِق عِن رجال‪ ،‬قال‪ :‬فقال‪ :‬س ِمعته ِمن ِ‬
‫آ ُ ُ ْآ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آق آال‪ِّ " :‬‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ه ِّ آ ا‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫آْ ُ آْ‬
‫يحة‪ ،‬قلنا‪ :‬ل ِ آم ْن؟‬ ‫ين ه‬
‫انل ِص‬ ‫ال ُ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫انل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫يم‬
‫ٍ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ط‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬
‫ٍ‬ ‫عنسهي‬
‫ْ‬ ‫آ آ ه ُْ ْ آ آ آ ه‬ ‫ُ‬ ‫قآ آال‪ :‬هَّلل‪ ،‬آول آ‬
‫كتابِ ِه‪ ،‬آول ِ آرس ِ ِ‬
‫وٰل‪ ،‬و ِألئِم ِة المس ِل ِمني‪ ،‬وَعم ِت ِهم "‪.‬‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫دیستا میمت داری ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬دنی ولخص اور ریخوخایہ اک تام ےہ۔“ م ےن اہک‪ :‬سک یک‬

‫ریخوخایہ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہلل یک اور اس یک اتکب یک اور اس ےک روسل یلص اہلل ہیلع وملس یک اور املسمونں ےک احومکں یک اور س‬

‫املسمونںیک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)55:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪197 :‬‬

‫يد اللهيْ ِّ‬

‫ِث‪،‬‬ ‫آْآآ ْ آ آ‬
‫ز‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫ع‬‫ن‬‫ع‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ص‬‫ان‪ ،‬آع ْن ُس آهيْل بْن أآِب آ‬
‫آ ه آ آ ْ ُ آ ْ ٍّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ‬ ‫ه آ ُآ‬
‫آحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن آحاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا ابن مه ِدي‪ ،‬حدثنا سفي‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ ْآ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫اري‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل‬
‫يم ال ِ‬
‫عنت ِم ٍ‬
‫یاتاوردنسےسدیستامیمتداریریضاہللہنع‪،‬یبنیلصاہللہیلعوملسےس ی‬
‫روایرکےتںیہزگہتشاافلظےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)55:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪198 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ آٌْ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ٌ آ ُ آ ْ ُ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آ ُآهُ ْ ُ ْ آ آ آ ه آآ آ ُ آ ْ‬
‫اس ِم‪ ،‬حدثنا سهيل‪ ،‬عن عطا ِء ب ِن‬ ‫وحدُ ِِن أمية بن بِسطام‪ ،‬حدثنا ي ِزيد يع ِِن ابن زري ٍع‪ ،‬حدثنا روح وهو ابن الق ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫الار ِّي‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫س‬ ‫ث أآبآا آصالح‪ ،‬آع ْن تآميم ه‬
‫آ آ آ آ ُ آ ُ ُ آ ِّ ُ‬
‫ي ِزيد س ِمعه وهو َيد‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫یاتاوردنسےسدیستامیمتداریریضاہللہنع‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہزگہتش ی‬
‫دحییکرطح۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪158‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)55:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪199 :‬‬

‫آ ْ آْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ْ آآُ ُ آ آ آ آ ْ ْ‬

‫ال‪ ،‬عن قي ٍس‪،‬‬ ‫ري وأبو أسامة‪ ،‬عن إِسما ِعيل ب ِن أ ِِب خ ِ ٍ‬ ‫اَّلل بن نم ٍ‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫ُ ِّ‬ ‫ه آ آ ُّ ْ‬ ‫ه آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آْ آ‬
‫انلص ِح ِلُك ُم ْس ِل ٍم "‪.‬‬ ‫الصال ِة‪ ،‬آوإِيتآا ِء الزَك ِة‪ ،‬و‬ ‫اَّلل علي ِه آو آسل آم‪ ،‬آلَع ِإقامِ‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ير‪ ،‬قال‪ " :‬بايعت رسول ِ‬
‫عنج ِر ٍ‬
‫روایےہ‪،‬ںیم ےنروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےسامنزڑپےنھرپ اورزوکٰۃدےنیرپ اور م ر‬
‫ہاملسمنیکریخوخایہ رپ‬ ‫رتنبدبعاہلل یلجبریضاہلل ہنعےس ی‬
‫دیستاخ ی ر‬

‫تعیبیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)56:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬

‫ان‪ ،‬آع ْن ز آيا ِد بْن ِع آالقآ آة آسم آع آجريرآ‬

‫آ ْ ُ ُآْ آ ُ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ري‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا سفي‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزهري بن حر ٍب‪ ،‬وابن نم ٍ‬
‫ُ ِّ‬ ‫ْ آ آ ْ ه آ ُ ُ آ آ ْ ُ ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُّ ْ‬
‫انلص ِح ِلُك ُم ْس ِل ٍم "‪.‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬يقول‪ " :‬بايعت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬لَع‬
‫بن عب ِد ِ‬

‫روایےہہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس م ر‬
‫ہاملسمنیکریخوخایہےکےیلتعیبیک۔‬ ‫رتنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫دیستاخ ی ر‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)56:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬

‫ت‬ ‫ِ‪ ،‬آع ْن آجرير‪ ،‬قآ آال‪ " :‬بآ آاي ْع ُ‬ ‫ه‬
‫الش ْع ِّ‬ ‫ن‬ ‫ِق‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا ُه آشيْ ٌم‪ ،‬آع ْن آس هيار‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫َسيْ ُج ْب ُن يُون ُ آس‪ ،‬آو آي ْع ُق ُ‬
‫وب ه‬
‫ال ْو آر ُّ‬ ‫آح هد آث آنا ُ آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ُك ُم ْسلم "‪ ،‬قآ آال آي ْع ُق ُ‬ ‫ُ ِّ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ ُّ ْ‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ ه ْ آ ه آ آآهآ‬
‫وب ِِف ِر آوايآ ِت ِه‪:‬‬ ‫ٍِ‬ ‫انلص ِح ِل‬ ‫اع ِة‪ ،‬فلقن ِِن ِفيما استطعت‪ ،‬و‬ ‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬لَع السم ِع والط‬
‫قآ آال‪ :‬آح هد آثنآا آس هي ٌ‬
‫ار‪.‬‬

‫رتریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےستعیبیکنسےنیلاورامنےنیلیک(ینعیوجمکحآپیلصاہللہیلعوملسفرامںیئ‬ ‫دیستاخ ی ر‬

‫ےگاس وک ونسں ااور اجب ال َوں ا)‪ ،‬رھپآپ یلص اہللہیلعوملس ےن ےھجم الھکس د یات اانتاور اہک ہک وہہک‪” :‬اہجںت ےھجم دقرت ےہ“۔ (ہک آپ یلصاہلل ہیلع‬

‫وملسیکامکلتقفشیھتاینپامرپہکش ی د‬
‫ایوکیئمکحدوشاروہاورہنوہےکس وتعیبںیمللخآےئاسےیلاانتاورتراھد یاتہکاہجںتھجمےسوہےکس) اور‬

‫استاترپںیمےنتعیبیکہک م ر‬
‫ہاملسمناکریخوخاہروہں ا۔‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪159‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)56:‬‬

‫مَ م َ ََ َ َ َم َ َ‬ ‫َ َ م َ م ُ َ َ ِّ‬ ‫مَ َ‬ ‫َ‬ ‫ََ ُم َ‬

‫ْف كم هاِله‪:‬‬
‫ه‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫اد‬‫ر‬‫ه‬ ‫إ‬ ‫لَع‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫ی‬ ‫ص‬
‫ه‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ال‬‫ه‬ ‫ب‬ ‫س‬‫ه‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬‫ع‬
‫ه ه‬‫ه‬
‫ه‬ ‫ی‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫اِص‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ال‬‫ان نق ه ه ه ه‬
‫ب‬ ‫ان‬ ‫يم‬‫اإل‬ ‫ان‬ ‫ص‬ ‫‪ -24‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬گاوہںےساامینےکٹھگاجےناوروبقگاہاگہنگرےساامینےکخداوہاجےنینعیگاہرکےتوقاامیناکاکلمہنرےنہاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪212 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ ْآآ ُ ُُ‬ ‫آ‬

‫ُّ ْ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ آ آ ُّ‬ ‫آ آ‬
‫آح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي بْن آعبْد ه ْ‬
‫اب‪،‬‬
‫ب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫اَّلل ب ِن ِعمران اْل ِج ِيِ‪ ،‬أنبْنا ابن وه ٍ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آُ ُ آ ْآ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آُ آ‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آآ آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آآ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ه ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬ ‫ب‪ ،‬يقوَل ِن‪ :‬قال أبو هريرة ‪ِ :‬إن رسول ِ‬ ‫قال‪ :‬س ِمعت أبا سلمة بن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬وس ِعيد بن المسي ِ‬
‫آ آْ ُ آ ُ آ ُ ْ ٌ آآ آْ آ ُ ْ‬
‫اَل آ ْم آر ح آ‬ ‫آ آْ آ ُ آ ُ ْ ٌ آآ آْ ُ ه ُ‬ ‫آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آَل يآ ْزن ه‬
‫ني‬ ‫ِ‬ ‫َس وهو مؤ ِمن‪ ،‬وَل يَّشب‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ني‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫الس‬ ‫َس‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ز‬ ‫ي‬ ‫ني‬ ‫ح‬‫ِ‬ ‫اِن‬‫ِ‬ ‫الز‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آ ُ ِّ ُ‬ ‫آه آ‬
‫مح ِن‪ ،‬أن أبآا بآك ٍر َكن َيآدث ُه ْم‬ ‫الر ْ آ‬
‫كر بْن آعبْ ِد ه‬ ‫ْ ُ آ آ ْ‬
‫ب‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫م‬‫َبن آعبْ ُد ال ْ آ‬ ‫َّش ُب آها آو ُه آو ُم ْؤ ِم ٌن "‪ ،‬قآ آال ْاب ُن ش آهاب ‪ :‬فآْآ ْخ آ آ‬
‫يآ ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫اس إ آِلْه فيهاآ‬ ‫َشف‪ ،‬يآ ْر آفعُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْآ آ ُ ه آ ُ ُ آآ آ آُ ُ آ ْآ آ ُْ ُ آ آ ُ ه آآ آْآ ُ ُ ْ آً آ آ آ‬ ‫آ آ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫انل ُ‬
‫ه‬ ‫ٍ‬ ‫آ‬ ‫ه ُؤَلءِ‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ثم يقول‪ :‬وَكن أبو هريرة‪ ،‬يل ِحق معهن‪ ،‬وَل ينت ِهب نهبة ذات‬
‫ُ ْ‬ ‫آْ آ آ ُ ْ آ ْ‬
‫ني يآنتآ ِهبُ آها آوه آو ُمؤ ِم ٌن‪.‬‬ ‫أبصارهم ِح‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہنزتارکتا‪،‬زتارکےنواالرگمزتارکےتوقوہومنمںیہنوہتااورہن‬

‫وہتےہاورہنرشابےنیپواالرشابےتیپوقومنموہتاےہ۔“ انباہشبےناہک‪:‬ھجمےسدبعاکلملنبایبرکبےنایبنایک‬
‫وچروچریرکےتوقومنم ا‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےس‪ ،‬رھپ ےتہ ہک دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنعاس ںیم اانت الم دےتی‬ ‫دیست م‬ ‫دحی وک ی‬
‫روای رکےت ا‬ ‫دبعارلمح نب احرث اس ی‬
‫ٰ‬ ‫ہک اوبرکب نب‬

‫ےھت‪” :‬ہنڈاہکڈاےنلواالااسیڈاہکوجتراوہ (ینعیریقحزیچہنوہ) سجیکرطفولوگںیکرظناےھٹ‪،‬ڈاہکڈاےتلوقومنموہتاےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪213 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ هآ ُ آُْ ْ ُ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ‬ ‫ْ ُ ُ آْ ْ هْ ْ آ ْ آ آ آ ه آ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ْآ‬
‫ال‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ٍِ‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ي‬‫ق‬ ‫ع‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫ث ب ِن سع ٍد‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِ‬ ‫ب ب ِن اللي ِ‬‫وحدُ ِِن عبد الم ِل ِك بن شعي ِ‬
‫ه‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آهُ آ آ ه آُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آآ آُ آ ْ ْ ُ آ ْ ه ْآ ْ ْ‬ ‫قآ آال ْاب ُن ش آ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ار ِث ب ِن ِهشامٍ ‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أنه قال‪ِ :‬إن رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫مح‬ ‫الر‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫اب‬‫ِ ٍ‬ ‫ه‬
‫آ آ‬ ‫ُّ ْ آ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ‬
‫ات آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم قآ آال‪ :‬آَل يآ ْزن ه‬
‫هُ‬
‫َش ٍف‪ ،‬قال ْاب ُن‬ ‫الز ِاِن‪ ،‬آواقتآ هص احل آ ِديث بِ ِمث ِل ِه‪ ،‬يآذك ُر آم آع ِذك ِر‪ :‬انلهب ِة‪ ،‬ولم يذكر‪ :‬ذ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪160‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫محن‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن آر ُ‬ ‫يد ْب ُن ال ْ ُم آسيِّب آوأآبُو آسلآ آم آة ْب ُن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫ش آهاب ‪ :‬آح هدُآِن آسع ُ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ آ ْ آ آ ه ُّ ْ آ آ‬ ‫ْ آ‬
‫يث أ ِِب بك ٍر‪ :‬هذا إَِل انلهبة‪.‬‬ ‫بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫دحیویہ ےہ وج زگر یک ےہ اس ںیم «ذات‬
‫رکتزاین“۔ تایق ی‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےس ر ی‬
‫وای ےہہکیبن یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ںیہن زتا ا‬
‫َشف» ےکاافلظاامعتسلںیہن وہےئ۔اہشبےناہکہکھجمےساوبدیعساوراوبہملساورانےسدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللمہنعےنہکروسلاہللیلصاہللہیلع‬
‫ُّ ْ آ‬
‫انلهبآة» ںیہنےہ۔‬ ‫رواییکرگماسںیمظفل «‬‫دحییکرطح ی‬‫وملسےسدیستااوبرکبریضاہللہنعیکاس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪214 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ‬
‫الراز ُّي‪ ،‬قال‪ :‬أ ْخ آ آ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ ْ آ آ‬
‫الز ْه ِر ِّي‪ ،‬آع ْن ابْ ِن ال ُم آس هي ِب‪،‬‬ ‫ِ‬
‫يَس ْب ُن يُون آس‪ ،‬آح هدثنآا األ ْو آز ِ ُّ‬
‫اِع‪ ،‬آعن ُّ‬ ‫آ‬
‫َب ِن ِع‬ ‫ِ‬
‫ان ه‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن ِمهر‬
‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ آ ْ ْ آ ْ ه ْ آ آ‬ ‫ُ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬بمثْل آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آ‬
‫مح ِن‪ ،‬ع ْن‬‫يث عقي ٍل‪ ،‬آع ِن الزه ِري‪ ،‬عن أ ِِب بك ِر ب ِن عب ِد الر‬ ‫د‬‫ح‬
‫ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬
‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ِ‬
‫ات آ آ‬‫آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُّ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ‬
‫َش ٍف‪.‬‬ ‫أ ِِب هريرة‪ ،‬وذكر‪ :‬انلهبة‪ ،‬ولم يقل‪ :‬ذ‬
‫ُّ ْ آ‬
‫انلهبآة» اکذرکےہ «ذات َشف» ذموکرںیہنےہ۔‬ ‫اسںیم «‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪215 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬
‫آ ْ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يم‪ ،‬آح هدثنآا آعبْ ُد ال آعز ْ ُ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫اِن‪ ،‬آح هدثنآا آي ْع ُق ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْ‬
‫وح هدُآِن آح آس ُن ْب ُن آ ٍّ‬
‫ان بْ ِن ُسليْ ٍم‪،‬‬‫ب‪ ،‬عن صفو‬
‫يز بن المط ِل ِ‬
‫ِ ِ‬
‫وب ْب ُن إبْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫لَع احلُل آو ِ ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ُ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫الر ْ آ‬
‫بْن آعبْ ِد ه‬ ‫آ ْآ آ ْ آآ آ ْآ آُْ آآ آُآْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ .‬ح‬ ‫ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫مح ِن‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫ِ‬ ‫محي ِد‬ ‫ار موَل ميمونة‪ ،‬و‬ ‫عنعطا ِء ب ِن يس ٍ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫بْن ُمنآ ِّب ٍه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآآآ آ ْ‬
‫َبنا مع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ‬ ‫ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر هزا‬ ‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ه‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬
‫اسدنسےسیھبامتمراوویںےندیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےساوردیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنیبنیلصاہللہیلعوملسےس ی‬
‫روایایکےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪161‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪216 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬
‫آح هدث آنا قتآيْبآة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هدثنآا آعبْ ُد ال آعزيز آي ْعِن ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬
‫مح ِن‪ ،‬آع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬آع ْن أ ِِب ُه آريْ آر آة‪،‬‬ ‫او ْر ِد هي‪ ،‬آعن ال آعال ِء بْن آعبْ ِد ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ال آر آ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ه‬ ‫آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬ ‫ع ِن انل ِِ صىل‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےساوردیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنیبنیلصاہللہیلعوملسےس ی‬
‫روایایکےہ۔‬ ‫ا یدنسےسذموکرراوویںےندیستا م‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪217 :‬‬

‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ه آ ْ آ آ آ آ ْ آ ٌ آ ْ آ ه ْ ُ آ ِّ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ه آآ ُآ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫و آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آرافِ ٍع حدثنا عبد الرزا ِ أخَبنا معمر عن همامِ ب ِن منب ٍه عن أ ِِب هريرة عن انل ِِ صىل‬
‫اس إ آِلْه ف آ‬‫انل ُ‬
‫ه‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ آ ه ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ‬
‫ان ْب آن ُسلآيْم لآيْ آس ِف آحديثه آما يآ ْر آف ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آ ُ ُّ آ ُ آ‬
‫يها‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫يث الزه ِري غري أن العالء وصفو‬ ‫آوسلم‪ُ.‬ك هؤَل ِء بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫آ ه آ ْ آ ُ آ ْ ْ ُ ْ ُ آ آ ْ ُ آ ُ ْ آ آ ُ آ آ آ ْ آ ُ آ ُ ْ ٌ آ آ آ آ آ آ ُ ُّ آ آ ُ ُ ْ آ آ ُ ُّ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ آ ُ ْ‬
‫ني يغل‬ ‫يث همامٍ يرفع ِإِل ِه المؤ ِمنون أعينهم ِفيها وهو ِحني ينت ِهبها مؤ ِمن وزاد وَل يغل أحدكم ِح‬ ‫أبصارهم آو ِِف ح ِد ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ آ‬
‫آوه آو ُمؤ ِم ٌن ف ِإيهاك ْم إِيهاك ْم‪.‬‬
‫آ آْ آ آ ُ‬ ‫آْآُ ه ُ آ‬
‫اره ْم» ےک اافلظ‬ ‫اس ِإِلْ ِه ِفيها أبص‬ ‫دحی ںیم «يرفع انل‬ ‫روای یک رطح ےہ فرق رصف اانت ےہ ہک العک اور وفصان یک ی‬‫زہری یک ی‬ ‫دحی یھب م‬ ‫ہی ی‬
‫ُ‬ ‫آ آ ُ ُّ آ‬ ‫آ آ ْ ْ آ آ ْ آ‬
‫دحی ںیم «يآ ْرف ُع ِإِلْ ِه ال ُمؤ ِمنُون أع ُين ُه ْم» ےکاافلظںیہ۔اسںیمااضہفےہہک « آوَل يغل أ آح ُدك ْم» ‪.....‬اخلم م‬ ‫ںیہناور مہامیک ی‬

‫ےتچبروہ‪ ،‬مےتچبروہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪218 :‬‬

‫ِ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬أآ هن ه‬

‫انل ه‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ آ ٍّ آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫و‬ ‫ك‬ ‫ذ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ش‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ‬ ‫ني ي آ َْس ُ آو ُه آو ُم ْؤ ِم ٌن‪ ،‬آو آَل ي آ ْ آ‬
‫ني يآ ْزن آو ُه آو ُم ْؤم ٌن‪ ،‬آو آَل ي آ َْس ُ ح آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آَل يآ ْزن ه‬ ‫آص هىل ه ُ‬
‫َّش ُب اَلآم آر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الزاِن ح آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آْ آُآ آُآ ُْ ٌ آ ه ُ ْ آ ٌ ْ‬
‫اْل ْو آبة آمع ُروْة آبع ُد "‪.‬‬‫ِحني يَّشبها وهو مؤ ِمن‪ ،‬و‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ا‬

‫زترکےنواالسجوقزتارکتاےہوہومنمںیہنوہتا‪،‬وچرجوچری‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫وہتاوررشایبجرشاباتیپےہ ووہومنمںیہنوہتااور وہباسےکدعبوبقلوہیگ۔“‬

‫رکتاےہ ووہومنمںیہن ا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪162‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪219 :‬‬
‫آ آ ْآ آ آ ْ آ ُآْآآ آآآُ آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ ُ ْآ ُ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخَبنا سفيان‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬ع ِن ذكوان‪ ،‬عن أ ِِب هريرة رفعه‪ ،‬قال‪:‬‬
‫آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ آ‬
‫يث شعبآة‪.‬‬ ‫د‬ ‫الزاِن‪ُ ،‬ث هم آذ آك آر بمثْل آ‬
‫ح‬ ‫آَل يآ ْزن ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رکت ےہ۔“ تایق ہبعش وایل ی‬
‫روای ےک‬ ‫زت ا‬‫زت رکتا زاین ہکبجوہ ا‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنع رموفاعً ایبن رکےت ںیہ ہک آپ یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬ںیہن ا‬

‫اافلظایبنےیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)57:‬‬

‫مَُ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬

‫ال المناف ههق‪:‬‬
‫ه‬ ‫ص‬ ‫خ‬
‫ه‬ ‫ان‬
‫‪ -25‬باب ن ه‬
‫ی‬
‫تاب‪:‬انمقفیکوتلصخںاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬

‫آ ه آآ آ ْ آ ُ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ْ‬
‫‪.‬ح‬ ‫ري‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا األعم‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ري‬
‫اَّلل بن نم ٍ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫اَّلل بْن ُم هر آة‪ ،‬آع ْن آم ْ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آْ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫َسو ٍ ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫يع‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان‪ ،‬آع ِن‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ ُآ ً آ ً آآ ْ آ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آْآٌ آ ْ ُ‬ ‫آ ْ آْ ه ْ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أربع من كن ِفي ِه َكن منافِقا خالِصا‪ ،‬ومن َكنت‬ ‫اَّلل ب ِن عم ٍرو‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫عن عب ِد ِ‬

‫اص آم‬‫ث آك آذ آب‪ ،‬آوإ آذا آَع آه آد آَ آد آر‪ ،‬آوإ آذا آو آع آد أآ ْخلآ آف‪ ،‬آوإ آذا آخ آ‬ ‫آ ه آآ آ آ آ آ ه آ‬ ‫آ‬ ‫آ هٌ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آ هٌ ْ‬
‫ِفي ِه خلة ِمن ُه هن‪َ ،‬كنت ِفي ِه خلة ِم ْن نِفا ٍ حَّت يدعها‪ِ ،‬إذا حد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ آٌ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آ ْ آٌ ْ‬ ‫ْ آ آ ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آ ه‬ ‫آ آ‬
‫يث ُسفيآان‪ :‬آوإِن َكنت ِفي ِه خصلة ِمن ُه هن‪َ ،‬كنت ِفي ِه خصلة ِم آن انلِّفا ِ ‪.‬‬ ‫فج آر "‪ ،‬غري أن ِِف ح ِد ِ‬
‫دیستا دبعاہلل نب رمع ریض اہلل امہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬سج ںیم ہار تاںیت وہں یگ‪ ،‬وہ و اکپ انمقف ےہ اور سج ںیم ان‬

‫ہاروں ںیم ےس یات تلصخ وہ یگ و اس ںیم افنق یک یات یہ تلصخ ےہ‪ ،‬اہیں ت ہک اس وک وھچڑ دے‪ ،‬یات و ہی ہک ج تات رکے و وھجٹ وبےل۔‬

‫دورسے ہی ہک ج افرار رکے و اس ےک الخف رکے‪ ،‬رسیتے ہی ہک ج ودعہ رکے و وپرا ہن رکے‪ ،‬وچےھت ہک ہک ج ڑگھجا رکے و تاقح ےلچ اور‬

‫وطافنوجڑے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)58:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪163‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪211 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ آ آ ْآآ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ُ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫هُْ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آأيُّ آ‬
‫وب‪ ،‬آو ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫َب ِن أبُو ُس آهي ٍل‬ ‫يد‪ ،‬آواللفظ ِ آِلح آَي‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ِإس آما ِعيل ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬‫ِ ٍ‬‫ع‬ ‫س‬
‫آآ ٌ‬ ‫ُ ْ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ ُ ْ ُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬آيآة ال ُمنا ِف ِق ُالث‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫نافِع بن مال ِ ِك ب ِن أ ِِب َع ِم ٍر‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آآ آ آ ُْ آ آ آ‬
‫إِذا حدث كذب‪ ،‬وإِذا وعد أخلف‪ ،‬وإِذا اؤت ِمن خان "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬انمقفیکنااینںنیتںیہ‪،‬جتاترکے ووھجیٹ‪،‬جودعہرکے و‬

‫الخفرکے‪،‬جاامیےل واسںیمایخیرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)59:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪212 :‬‬

‫مح ِن بْ ِن‬ ‫َبن الْ آع آال ُء ْب ُن آعبْ ِد ه‬

‫الر ْ آ‬ ‫َبنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ْاب ُن أآِب آم ْر آي آم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫حا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫كر ْب ُن إ ْس آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ُْآ‬ ‫آ‬ ‫ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬ ‫آُْ آ آْآ ْ آآ آ ْ آ‬
‫ات المنافِ ِق‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬من عالم ِ‬ ‫يعقوب موَل احلُرق ِة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫آآ آٌ آ ه آ آ آ‬
‫ُالُة‪ِ ،‬إذا آحدث كذ آب‪ ،‬آوإِذا آو آعد أخلف‪ ،‬آوإِذا ائتُ ِم آن خان "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ایبنرکےتںیہہک روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬انمقف یک العوتمں ںیم ےس نیت ہیںیہہک ج تاترکے و وھجٹ‬

‫وبےلاورجودعہرکے والخفورزیرکےاورجاسےکتاساامیریھکاجےئ وایخیرکے۔ “‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)59:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪213 :‬‬
‫ُ ِّ ُ‬ ‫الر ْ آ‬
‫مح ِن‪َ ،‬يآدث‬ ‫م‪ ،‬آح هد آثنآا آَيْ آَي ْب ُن ُُمآ همد بْن قآيْس أآبُو ُز آك ْري‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫ت الْ آع آال آء ْب آن آعبْ ِد ه‬ ‫ُّ‬ ‫ك آرمٍ الْ آع ِّ‬
‫آ ه آآ ُ ْآُ ْ ُ ُ ْ‬
‫حدثنا عقبة بن م‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آآ ٌ آ ْ آ آ آ آ ه آآ آ آ آهُ‬ ‫ُ ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬آوقال‪ " :‬آيآة ال ُمنافِ ِق ُالث‪ ،‬وإِن صام وصىل وزعم أنه مس ِلم "‪.‬‬
‫ٌ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫بِه‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬انمقفیکنیتنااینںںیہارگہچوہروزےرھکاوہاورامنزںیڑپاتھ‬

‫وہاوروہوخدوکاملسمنیھباتھجمسوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)59:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪164‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪214 :‬‬

‫يد ب ْ ِن‬ ‫ع‬‫س‬‫او آد بْن أآِب هنْد‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ه آآ آه ُ ْ ُ آ آآآ آ ْ آ‬

‫د‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ة‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫اد‬ ‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫لَع ْب ُن آ ه‬
‫مح‬
‫هه آ آ ْ ُ آ ْآ‬
‫األ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ار‬ ‫م‬ ‫اْل‬ ‫رص‬
‫آ ه آ آُ آ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫وحدُ ِِن أبو ن ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ُآ‬ ‫آْ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ‬ ‫ال ْ ُم آسيِّ‬
‫يث َي آَي ب ْ ِن ُم هم ٍد‪ ،‬ع ْن ال آعالءِ‪ ،‬ذك آر‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫ِ‬ ‫ب‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رس‬ ‫ِ‬
‫ام آو آص هىل‪ ،‬آو آز آع آم آأنه ُه ُم ْسلم‪ٌ.‬‬
‫فيه‪ :‬آوإ ْن آص آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ذموکرہ دنس ےک اسھت ی‬
‫روای ںیم ہی اافلظ یھب ںیہ ہک ”ارگہچ وہ روزہ رھکا وہ اور امنز ڑپاتھ وہ اور اےنپ آپ وک املسمن اتھجمس‬

‫وہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)59:‬‬

‫خی هه ال م ُم مسله هم يَا ََكف هر‪ُ:‬‬ ‫َ َ م َ َ َ‬ ‫ََ َ‬

‫ان من قال أل ه‬
‫ال إهيم ه‬
‫ان ح ه‬
‫‪ -26‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬املسمناھبیئوکاکفرےنہکواےلےکاامینےکاحلاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪215 :‬‬

‫آ آ ُْ ه ْ ُ ُ آْ آ آ آ ه آآ ُ آُْ ه ْ ُ ُ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ْ‬

‫اَّلل بن عمر‪ ،‬عن نافِ ٍع‪،‬‬
‫ري‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا عبيد ِ‬ ‫اَّلل بن نم ٍ‬ ‫َّش‪ ،‬وعبد ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا ُممد بن ب ِ ٍ‬
‫آ ُ‬ ‫الر ُج ُل أآ آخ ُاه‪ ،‬آف آق ْد بآ آ‬ ‫آ آ‬
‫ك هف آر ه‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ ه ه ه آ ه هُ آْ‬
‫اء بِ آها أ آح ُده آما "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا‬ ‫ع ِناب ِن عمر‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬

‫دیستادبعاہللرمعنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬جیسکرمدےناےنپاھبیئوکاکفراہک ووہرفکدوونںںیمےس‬

‫یسکرپرضورےٹلپ ا “۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)61:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪216 :‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫يعا‪ ،‬آع ْن ِإ ْس آما ِعيل بْ ِن آج ْع آف ٍر‪،‬‬
‫جر آَج ً‬
‫آ آ ُّ ْ ُ ْ‬
‫لَع ب ُن ح ٍ ِ‬
‫آْآ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُّ آ‬
‫يم‪ ،‬آوَيَي ب ُن أيوب‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬و ِ‬
‫وح هدث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي ه‬
‫اْل ِم ِ ُّ‬ ‫آ‬

‫آهُ آ آ ْ آ ُ آآ آُ ُ آ آ آُ ُ ه آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ آ ْآ آ ْ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ آْآ ْ ُ آْآ آ ْآآآ ْ‬

‫اَّلل صىل‬
‫ار‪ ،‬أنه س ِمع ابن عمر‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن ِدين ٍ‬
‫قال َيَي بن َيَي‪ :‬أخَبنا ِإسما ِعيل بن جعف ٍر‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ْ آْ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ ه‬ ‫آ ُ‬ ‫آ آ آ‬
‫أل ِخي ِه‪ :‬يآا آَك ِف ُر‪ ،‬آف آق ْد بآ آ‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُّ آ ْ‬
‫اء بِ آها أ آح ُده آما‪ِ ،‬إن َكن ك آما قال‪ ،‬آو ِإَل آر آج آعت آعلي ِه "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ئ‬
‫اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أيما ِ ٍ‬
‫ر‬ ‫ام‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪165‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اکفہہکرکاکپرے ودوونںںیمےس یاترپ‬ ‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشاےنپاھبیئوک ر‬

‫اکفےہ وریخ (رفکاسرپرےہ ا) ورہناکپرےنواےلرپولٹآےئ ا۔“‬

‫رفکآاجےئ ا۔ارگوہصخشسجوکاسےناکپرا ر‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)61:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪217 :‬‬
‫آ ه آ آ ُ آ ْ ٌ ْ ِّ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫الص آمد ْب ُن آعبْد ال ْ آ‬
‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ني ال ُم آعل ُم‪ ،‬آع ِن ابْ ِن بُ آريْ آد آة‪،‬‬ ‫ار ِث‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا حس‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ْ آ آ ٍّ آ ه ُ آ آ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ‬

‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬ليس ِمن رج ٍل‬ ‫عنيحَي ب ِن يعمر‪ ،‬أن أبا األسو ِد حدُه‪ ،‬عن أ ِِب ذر‪ ،‬أنه س ِمع رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫ه آ آْ آ‬
‫ً‬ ‫آ‬
‫ار‪ ،‬آو آم ْن د آَع آر ُجال‬ ‫اد آَع آما لآيْ آس آ ُٰل فآلآيْ آس ِم هنا‪ ،‬آو ِْلآتآ آب هوأ آم ْق آع آد ُه ِم آن ه‬
‫انل‬
‫آ آآ آآ ه‬
‫ن‬ ‫م‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ر‬‫ف‬ ‫ك‬
‫آُآ آْآُُ ه‬
‫َل‬‫إ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫ي‬ ‫و‬ ‫ه‬‫و‬ ‫ه‬
‫ري أ ِ ِ‬
‫ي‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ادَع ِلغ ِ‬
‫ْ ُ ْ آآ آ آ آ ُ ه ه آآْ آ آ آ آ ه آ آ آ آْ‬
‫اَّلل‪ ،‬وليس كذلِك‪ِ ،‬إَل حار علي ِه "‪.‬‬
‫بِالكف ِر‪ ،‬أو قال‪ :‬عدو ِ‬
‫دیستااوبذرافغریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشاےنپںیئتیسکاور‬

‫اکفوہایگاورسجصخشےناسزیچاکدوعی ٰایک‪،‬‬
‫اکاٹیبےہکاوروہاجاتنوہہکوہاساکاٹیبںیہنےہ (ینعیاجنوبھجرکاےنپتاپےکوسایسکاوروکتاپالتبےئ) وہ ر‬

‫اکفہہکرکالبےئ یاتاہللاکدنمشہہکرکرھپوہسجوکاستامےساکپرا‬
‫اکھٹتمنہجںیمانبےل۔اوروجصخشیسکوک ر‬
‫وجاسیکںیہنےہوہ مںیمےسںیہنےہاوروہاانپ ا‬

‫ےہ‪،‬ااسیہنوہ (ینعیاکفرہنوہ) ووہرفکاکپرےنواےلرپٹلپآےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)61:‬‬

‫هب َع من َأنی هه َو ُه َو َي معلَم‪ُ:‬‬ ‫َ‬

‫يمان َم من َرغ َ‬ ‫ََ َ‬
‫ه‬ ‫ان ه ه ه‬
‫إ‬ ‫ال‬ ‫ح‬ ‫‪ -27‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬ملعےکتاووجداےنپتاپےکوسااوریسکاکاٹیبالہکےنواےلےکاامیناکاحل۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪218 :‬‬

‫آ ْ‬ ‫آ‬
‫آ ْ آ ْآ ْ آ آ‬ ‫ْآآ آ ْ‬ ‫آ آ آ‬
‫ْ ُّ آ ه آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬
‫آ هآ آ ُ ُ ْ آ‬‫آ‬
‫اك بْ ِن آمال ِ ٍك‪،‬‬
‫َب ِن عم ٌرو‪ ،‬عن جعف ِر ب ِن ربِيعة‪ ،‬عن ِع آر ِ‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬
‫ِل‪ ،‬حدثنا ابن وه ٍ‬ ‫حدُ ِِن هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد األ ِي‬
‫آهُ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آْ آ ُ آ ْ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آ‬
‫ب ع ْن أ ِبي ِه ف ُه آو‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل ترغبوا عن آبائِكم‪ ،‬فمن ر َِ‬
‫أنه س ِمع أبا هريرة‪ ،‬يقول‪ِ :‬إن رسول ِ‬
‫ُ ْ‬
‫كف ٌر "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪166‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬اےنپتاوپںےسرفنتمرکو(ینعیاےنپتاپوکتاپوہک‪،‬دورسےوک‬

‫اکفوہایگ۔“ (اسےکینعماورپزگرےکچںیہ)‬
‫تاپمانبؤ) وجصخشاےنپتاپےسرفنترکےوہ ر‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)62:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪219 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آ ٌ آ ُ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ٌ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ آ آ ه ُّ‬ ‫آ هآ آ ٌْ ه ُ آ ه آآ ُ آ ُْ ْ ُ آ‬
‫يت أبآا بآك آرة‪،‬‬ ‫اد ِ آ‬
‫ِع ِزياد ل ِق‬ ‫ري‪ ،‬أخَبنا خ ِال‪ ،‬عن أ ِِب عثمان‪ ،‬قال‪ :‬لما‬ ‫حدُ ِِن عمرو انلا ِقد‪ ،‬حدثنا هشيم بن ب ِش ٍ‬
‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ول‪ :‬آسم آع أُ ُذنآ آ‬
‫آُ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ ْ ِّ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ ه‬ ‫آ ُ ْ ُ آُ آ آ آ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬‫اي م ْن آر ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫اص‬
‫ٍ‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬‫ع‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫؟‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫ن‬‫ص‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫فقلت ٰل‪ :‬ما هذا‬
‫ْ آ آآ‬ ‫آ ْهُ آ آْ آ آ ٌ آآ آ آ‬ ‫آ ْ آُ آهُ آ ُْ آ‬ ‫ْ آ آ ْآ آ‬ ‫اد آَع أآبً‬
‫آآ هآ آُآ آُ ُ آ ه‬
‫ام "‪ ،‬فقال أبُو بآك آرة‪ :‬آوأنا‬ ‫ري أ ِبي ِه‪ ،‬فاَلآنة علي ِه حر‬ ‫ري أ ِبي ِه‪ ،‬يعلم أنه غ‬ ‫اإلسالمِ غ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫ا‬ ‫وسلم‪ ،‬وهو يقول‪ " :‬م ِن‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ُُْ ْ آُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬‫س ِمعته ِمن رس ِ‬
‫دبعارلمح نب لم) ےس ی‬
‫روای ےہ ج ز یتاد اک دوعی ٰایک ایگ و اوبرکبہ ےس الم‪( ،‬ز یتاد ان اک امدری اھبیئ اھت)اور ںیم ےن اہک‪ :‬م ےن ہی ایک‬ ‫ٰ‬ ‫اوبامثعن (دہنی‬

‫ایک (ینعیاہمترے اھبیئ ےن) ںیم ےن دیستا دعسنب ایبواقص ریض اہلل ہنع ےسانس‪،‬وہ ےتہےھت ریمے اکونں ےنروسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےسانس ےہ‪،‬‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬سجےناالسمںیمآرکاےنپتاپےکوسااوریسکوکتاپانب یات وجاسرپرحامےہ۔“ دیستااوبرکبہریضاہللہنعےن‬

‫اہک‪:‬ںیمےنہیوخدانسےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)63:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪221 :‬‬

‫آ ْ آ ُْآ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آْآ ْ ُ آآ ه آ ْ آ آ آ آ آآُ ُ آ آ آ‬

‫ان‪،‬‬ ‫او آية‪ ،‬ع ْن آَع ِص ٍم‪ ،‬عن أ ِِب عثم‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا َيَي بن زك ِرياء ب ِن أ ِِب زائِدة‪ ،‬وأبو مع ِ‬
‫آُ ُ آ آُْ ُُآ آ آ آ آ ُ آْ ُآه ً آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ آ ه آ آ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ‬
‫ري‬
‫عن سع ٍدوأِب بكرة لَكهما‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعته أذناي‪ ،‬ووَعه قل ِِ ُممدا صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬م ِن ادَع إِىل غ ِ‬
‫آ ْ‬
‫اَل آ هن ُة آعلآيْه آح آر ٌ‬ ‫آ ُ آ آ ْ آُ آهُ آ ُْ آ‬ ‫آ‬
‫ام "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ي‬
‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫أ‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ع‬‫ي‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫أِ ِ‬
‫ي‬‫ب‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس مہارےاکونںےنانساوردلےن یتادراھک۔آپ یلصاہللہیلع‬

‫دیستاوبرکبہریضاہللمہنعدوونںےس ی‬
‫دیستادعساور ا‬

‫وملسفرامےتےھت‪ ” :‬وجصخشاےنپتاپےکوسایسکاوروکتاپاتبےئ واسرپجرحامےہ۔“ (ینعیوہجےسرواکاجےئ ا)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)63:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪167‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ ُُ ُ م‬ ‫َ ُ مُ م ُ ُ‬ ‫َ‬ ‫ََ َم َ َ َ َُ َ َم َ َ َ‬
‫ان قو هل انل ِّ‬
‫ِب صَّل اّلل علی هه وسلم‪ « :‬هسباب المسله هم فسوق وق هتاِل كفر»‪:‬‬ ‫ه‬ ‫‪ -28‬باب نی ه‬
‫رکترفکےہ۔‬ ‫تاب‪:‬اس ی‬
‫دحیاکایبنہکاملسمنوک ایلدانیقسفےہاوراسےساتقل ا‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪221 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬
‫وح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪،‬‬ ‫الر هيان‪ ،‬آو آع ْو ُن ْب ُن آسالمٍ ‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آطل آ‬
‫حة ‪ .‬ح آ‬
‫ِ‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ه‬
‫كار بْن ه‬
‫ِ ِ‬ ‫حدثنا ُممد بن ب‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫وح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آف ٍر‪،‬‬ ‫ْ‬ ‫الر ْ آ‬
‫مح ِن ْب ُن آمه ِد ٍّي‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان ‪ .‬ح‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ ُ ُّ ُ ْ آ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬‫اَّلل بْن آم ْس ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬‫آ‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫حدثنا شعبة َكهم‪ ،‬عْنبي‬
‫ه آ ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ آ ْآُ ْ آ ْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُْ ْ ُ ُ ٌ آ آ ُُ ُ ْ ٌ آ آ ُ آْ ٌ آ ُ ْ ُ آ‬
‫اَّلل صىل‬‫ول ِ‬ ‫اَّلل ير ِوي ِه عن رس ِ‬
‫ِسباب المس ِل ِم فسو ‪ ،‬وقِتاٰل كفر "‪ ،‬قال زبيد‪ :‬فقلت ِأل ِِب وائِ ٍل‪ :‬أنت س ِمعته ِمن عب ِد ِ‬
‫ُ ْ آ آ ُ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫هُ آ آْ آ هآ آ آ آ آ ْ آْ آ‬
‫يث شعبآة‪ ،‬ق ْول ُز آبي ٍد ِأل ِِب آوائِ ٍل‪.‬‬
‫اَّلل علي ِه آوسلم؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬آوليس ِِف ح ِد ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬املسمنوک ایلدانی ( یاتاساک بیایبنرکتا) قسفےہ (ینعی‬

‫ڑلترفکےہ۔“ زدیبےناہک‪:‬ںیمےناوبوالئےسوپاھچ‪:‬آپےنوخددیستادبعاہللنبوعسمدریضاہلل‬
‫گاہےہاورااسیرکےنواالافقسوہاجتاےہ) اوراسےس ا‬
‫روایرکےتوہےئانسےہ؟ واوہنںےناہک‪:‬اہں۔اورںیہنےہہبعشیک ی‬
‫دحیںیموپانھچزدیباکاوبوالئےس۔‬ ‫ہنعوکیبنیلصاہللہیلعوملسےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)64:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪222 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آع ْن ُش ْعبآ آة‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬ ‫آ ْ ُآه ْ آ ْآ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ْ ُ ُْ آ‬
‫وح هدثنآا ْاب ُن ُن آم ْ ٍري‪،‬‬ ‫ور ‪ .‬ح‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ه‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وابن المثن‪ ،‬عن ُمم ِد ب ِن جعف ٍر‪،‬‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ه ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬
‫آ ْ آْ ه‬
‫عن عب ِد ِ‬ ‫ان‪ ،‬آح هدثنآا ُش ْع آبة‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ِلَك ُه آما‪ ،‬آع ْن أ ِِب آوائِ ٍل‪،‬‬‫حدثنا عف‬
‫ْ‬
‫بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬

‫یاتاوردنسےساوبوالئدیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےسایبنرکےتںیہوہیبنیلصاہللہیلعوملسےساسہقب ی‬
‫دحییکلثم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)64:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪168‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َُ ً َ م ُ َم ُ ُ م‬ ‫َ َ َ م َ َ م َ ِّ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ َ َ َ م ُ َ م‬
‫َضب نعضكم‬ ‫جعوا نع هدي كفارا ي ه‬
‫ان معَن قو هل انل هِب صَّل اّلل علی هه وسلم ال ْر ه‬
‫‪ -29‬باب نی ه‬
‫َ َ َم‬
‫هرقاب نع ٍض‬
‫تاب‪:‬اس ی‬
‫دحیاکایبنہکریمےدعب یاتدورسےیکرگدںینامررکاکفرہنوہاجتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪223 :‬‬
‫آ ُ ْ آ‬ ‫ْآ‬ ‫آ ْ ُ آه آ ً آ ُآ‬
‫يعا‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن آجعف ٍر‪ ،‬ع ْن شعبآة ‪ .‬ح‬ ‫َج‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ار ِ‬‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ث‪ ،‬آعنْ‬ ‫آ آ آ آ ُ ْ آ آ ُ آ ِّ ُ‬ ‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ ْ آ ِّ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه ْ ُ ُ آ آ ه ْ ُ آُ آ ه آآ آ‬
‫لَع ب ِن مد ِر ٍك‪ ،‬س ِمع أبا زرعة َيد‬ ‫اَّلل بن معا ٍذ واللفظ ٰل‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن ِ‬ ‫وحدثنا عبيد ِ‬
‫ْ‬ ‫ه آ ُ آ آ آ آ‬ ‫ْ آْ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ ِّ آ‬
‫اس‪ ،‬ث هم قال‪َ " :‬ل ت ْر ِج ُعوا آبع ِدي‬‫ت انل‬‫اع‪ :‬استن ِص ِ‬‫اَّلل آعليْ ِه آو آسل آم ِِف آح هج ِة ال آو آد ِ‬ ‫ير‪ ،‬قال‪ :‬قال ِِل انل ِِ صىل‬ ‫جدهِ ج ِر ٍ‬
‫ُه ً آ ْ ُ آْ ُ ُ ْ آ آ ْ‬
‫اب آبع ٍض "‪.‬‬ ‫َّضب بعضكم ِرق‬
‫كفارا ي ِ‬
‫رتنبدبعاہللیلجبریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنھجمےسفرام یاتۃجحاولداعںیم(ینعیآخریجحںیم‪،‬وداعاکجحاسوکاس‬ ‫دیستاخ ی ر‬

‫ےیل ےتہ ںیہ ہک آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ولوگں وک رتصخ ایک‪ ،‬اس جح ںیم دنی ےک ااکحم التبےئ اور دورسے اسل آپ یلص اہلل ہیلع وملس یک وافت‬

‫وہیئ) ”جرکاؤولوگں وک“ (تاہکوہاسرضوریتاتوکںینس) رھپفرام یتا‪” :‬ریمےدعب‪،‬ریمےاسؤمفقےکدعب یاتوافتےکدعب یاتدورسےیک‬

‫رگدںینامررکاکفرہننباجتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)65:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪224 :‬‬
‫ه ِّ آ ه‬ ‫آ ْ ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ ْ ُآ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن ُم آعا ٍذ‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن واقِ ِد ب ِن ُمم ٍد‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬
‫وحدثنا عبيد ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬

‫ذموکرہ ی‬
‫دحیاسدنسےسایبنیکیئگےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)66:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪169‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪225 :‬‬

‫ه آآ ُ ْ ُ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آآُ آ ْ‬

‫كر ْب ُن آخ هال ٍد ْ آ‬
‫ِل‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬آحدثنا شعبآة‪ ،‬ع ْن آوا ِق ِد‬ ‫اْلا ِه ُّ‬
‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وأبو ب ِ‬
‫ج ِة‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آأنه ُه قآ آال ِف آح ه‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬‫ِّ‬ ‫اَّلل بْن ُع آم آر‪ ،‬آعن ه‬
‫انل‬
‫ْ ُ آ ه ْ آ ْ آ ه ُ آ آ آ آ ُ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ ْ ه‬
‫ب ِن ُمم ِد ب ِن زي ٍد‪ ،‬أنه س ِمع أباه َيدث‪ ،‬عن عب ِد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُه ً آ ْ ُ آْ ُ ُ ْ آ آ آْ‬ ‫ْآ آ ِ آ ْآ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آْ ُ آ ْ‬
‫َّضب بعضكم ِرقاب بع ٍض "‪.‬‬ ‫الوداع‪ " :‬وَيكم‪ ،‬أو قال‪ :‬ويلكم‪َ ،‬ل تر ِجعوا بع ِدي كفارا ي ِ‬
‫آ ُ‬ ‫ْ ُ‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےن ۃجحاولداع ںیم « آوَيآك ْم» یات« آويْلك ْم» فرام یتا‪” :‬ریمے دعب‬ ‫دیستا دبعاہللنب رمعریض اہللامہنع ےس ی‬

‫اکفرموہاجتاہک یاتدورسےیکرگدںینامرےنوگل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)66:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪226 :‬‬

‫ُ‬ ‫هآُ‬ ‫آه آ‬ ‫ُآ‬ ‫هآ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ ْآآآ آ ُْ ه ْ ُ آ ْ‬

‫ب‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن ع آم ُر ْب ُن ُم هم ٍد‪ ،‬أن أبآ ُاه آحدُه‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن ع آم آر‪ ،‬آع ِن‬ ‫اَّلل بن و ٍ‬
‫ه‬ ‫حدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا عبد ِ‬
‫ُ ْ آ آ‬
‫يث شعبآة‪ ،‬ع ْن آوا ِق ٍد‪.‬‬ ‫انل ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ ْ آ‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬‫ِ‬
‫ه‬

‫زگہتش ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبذموکرےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)66:‬‬

‫َ َ َ َ م َ ِّ‬ ‫َ َ‬ ‫م َ م م ُ م ََ َ م‬
‫ب َوانلِّیاح هة لَع المی ه‬
‫ت‪:‬‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫اَن‬ ‫ِف‬
‫‪ -31‬باب إهطَل هق اس هم اَكف هر لَع اَط ه ه‬
‫ن‬ ‫ع‬
‫تاب‪:‬بسنںیمنعطرکےنواےلاورتیمرپونہحرکےنواےلرپرفکاکاالطق۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪227 :‬‬

‫ُآ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫هُْ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬

‫ري آواللفظ ُٰل‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬آوُم هم ُد ْب ُن‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬‫اوي‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو مع ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬اُْنآتآ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫آ‬ ‫ُعبآيْد َُكُّ ُه ْم‪ ،‬آ‬
‫ان ِِف‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ح‬‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ٍ‬
‫آ آ ُ آ آ ْ آ ِّ‬ ‫ه آ‬ ‫انل ِ ُ آ ْ ُ ْ ٌ ه ْ ُ‬
‫ت "‪.‬‬‫ب‪ ،‬آوانلِّياحة لَع المي ِ‬ ‫اس هما بِ ِهم كفر‪ ،‬الطعن ِِف النس ِ‬
‫ه‬

‫دیستا م ر‬
‫اوبہ یترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ولوگںںیمدوتاںیتوموجدںیہاوروہرفکںیہ۔ یاتبسنںیمہنعطرکتا‪،‬‬

‫دورساتیمرپالچرکروتا۔“ (اسےکاواصفایبنرکےک‪،‬سجوکونہح ےتہںیہ)۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪170‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)67:‬‬

‫‪ -31‬باب ت َ مس هم َی هة اَم َع مب هد اآلبق ََكف هرا‪ً:‬‬

‫هه‬
‫تاب‪:‬اھبےگوہےئالغموکاکفرےنہکاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪228 :‬‬

‫ِ‪،‬‬ ‫ه‬
‫الش ْع ِّ‬ ‫ن‬ ‫محن‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫اعيل آي ْعِن ْاب آن ُعلآ هي آة‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور بْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫م‬‫الس ْعد ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬
‫جر ه‬ ‫آ ه آ آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫لَع بن ح‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ آ ه آْ آ آْ ْ آ آ آ ْ ُ ٌ آ ْ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ه ُ آ آ ُ آ ُ ُ آ ُّ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل ر ِوي ع ِن‬
‫يرأنه س ِمعه‪ ،‬يقول‪ " :‬أيما عب ٍد أبق ِمن مو ِاِل ِه‪ ،‬فقد كفر حَّت ير ِجع ِإِل ِهم "‪ ،‬قال منصور‪ :‬قد و ِ‬ ‫عن ج ِر ٍ‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ِّ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ْ آ آ ِّ آ ُ‬
‫اهنآا ب ْ آ‬
‫اْل ْ آ‬
‫رص ِة‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫كِن أكره أن يروى عِن ه‬ ‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ول ِ‬
‫ن‬
‫دبعارلمح (والش دعایب رصبی اس وکاہدمنبحٹیل اور ی یجہ ٰنبنیعم ےن ہقثاہکاور اس وکاوباح م ےن فیعضاہک) ےن یبعش ےسانس‪،‬اوہنں ےن‬
‫ٰ‬ ‫وصنمرنب‬

‫دیستاخ ی ر‬
‫رتریضاہللہنعےسانس‪،‬وہ ےتہےھت‪:‬وجالغماےنپاموکلںےساھبگاجےئوہاکفروہایگ (اہیںرفکےسرمادتارکشیےہویکہکناسےنام کاکقحاداہن‬
‫ایک) جتولٹرکانےکتاسہنآےئ۔ “ وصنمرےناہک‪:‬مسقاہللیکہی ی‬
‫دحی ورموفاعًروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسرمویےہ (رگمںیمےناہیں‬
‫رتریضاہللہنعاکوقلاتب یتا) نکیلےھجمتراولعمموہتاےہہکہی ی‬
‫دحیھجمےسایبنیکاجےئاسہگجرصبہںیم۔‬ ‫رموفاعًایبنںیہنیکخ ی ر‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)68:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪229 :‬‬

‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫ير‬ ‫ر‬‫ج‬‫ِ‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ِّ‬ ‫ه ْ‬
‫ع‬ ‫الش‬ ‫ن‬ ‫او آد‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫اث‪ ،‬آع ْن آد ُ‬ ‫ي‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آح ْف ُص ْب ُن غ آ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ ْ آ ْ ْ ُ ِّ ه ُ‬ ‫آْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬آما عب ٍد أ آب آق‪ ،‬فقد بآ ِرئت ِمنه اَّلمة "‪.‬‬ ‫صىل‬

‫رتریض اہللہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وجالغماھبگاجےئ اسےسذہماترایگ۔“ (ینعیاالسمیکانپہ اجیتریہ یات‬ ‫دیستاخ ی ر‬
‫ےلہپوجاسیک ی‬
‫راعیوہیتیھتوہہنوہیگاورام کوکاایتخرد یاتاجےئ ا۔اسےکرضباورسبحاک)‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)69:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪171‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪231 :‬‬
‫ه ِّ ه‬
‫ِ آصىل‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫ع‬
‫ه ْ ِّ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ْ ه ُ آ ِّ ُ‬
‫ث‪ ،‬آ‬ ‫د‬ ‫َي‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ير‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫ن‬‫َك‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ع‬‫الش‬ ‫ن‬ ‫ري آة‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫ير‪ ،‬آع ْن ُمغ آ‬
‫ٌ‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ آ ُْ ْ آ آ ٌ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا أ آب آق ال آعب ُد‪ ،‬ل ْم تقبآل ُٰل آصالة "‪.‬‬

‫رتریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جالغماھبگاجےئ واسیکامنزوبقلہنوہیگ۔“‬ ‫دیستاخ ی ر‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)71:‬‬
‫ُ م َ م َ َ ُ مَ َم‬ ‫ََ‬
‫ان كف هر من قال م هطرنا بهانلوءه‪:‬‬
‫‪ -32‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬اسصخشےکرفکاکایبنوجےہکہکتارشاتسروںیکرگدشوہیتےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪231 :‬‬

‫ْ آ ْ آ آ آ ْ ُ آْ ه ْ آ ْ ه‬
‫اَّلل بْن ُعتْ آب آة‪ ،‬آع ْن آزيدْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآْ ُ آآ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬‫س‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ص‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫لَع‬ ‫ت‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬ ‫حدثنا َيَي بن َي‬
‫هْ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫ْ‬
‫احل ُ آديْبيآة ِف إُْر ه‬ ‫ْ ُ آ ِّ آ آ آ ه آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ُّ ْ‬ ‫ْ آ‬
‫الس آماءِ‪َ ،‬كنت ِم آن اللي ِل‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫الص‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫اَل‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ب ِن‬
‫هُ آ آ ُ ُُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ُ آ ُ‬ ‫آآ آ آْ آْ آ آ آ آ‬ ‫آآه ْ آ آ آ آْآآ آآ‬
‫وٰل أعل ُم‪ ،‬قال‪ :‬قال‪ " :‬أصبآ آح ِم ْن‬ ‫اس‪ ،‬فقال‪ :‬هل تد ُرون آماذا قال آر ُّبك ْم؟ قالوا‪ :‬اَّلل ورس‬ ‫لَع ه‬
‫انل ِ‬ ‫فلما انرصف‪ ،‬أقبل‬
‫آآه آ ْ آ آ ُ ْ آ‬ ‫آ ٌ ْ آ ْ آ‬ ‫ٌ‬ ‫ه آآْآ آآ آ ُْ‬ ‫آآ ٌ آآه آ ْ آ آ ُ ْآ آ ْ‬ ‫ُْ ٌ‬ ‫آ‬
‫ب‪ ،‬وأما من قال م ِطرنا‬ ‫اَّلل ورمح ِت ِه‪ ،‬فذلِك مؤ ِمن ِِب‪َ ،‬كفِر بِالكوك ِ‬ ‫ِعبا ِدي مؤ ِمن ِِب وَكفِر‪ ،‬فْما من قال م ِطرنا بِفض ِل ِ‬
‫ُْ ٌ ْ آ ْ آ‬ ‫آْ آ آ آآ آ آآ آ آ ٌ‬
‫ب "‪.‬‬‫بِنو ِء كذا وكذا‪ ،‬فذلِك َك ِفر ِِب‪ ،‬مؤ ِمن بِالكو ِ‬
‫ك‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنامنزڑپاھیئحبصیکںیمہدحہیبیںیم (وج یاتاقمماک تامےہفر ییہکم‬

‫زینباخدلینہج ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫دیستا ی د‬

‫ےک) اور رات وک تارش وہ یک یھت۔ ج آپ یلص اہلل ہیلع وملس امنز ےس افرغ وہےئ و ولوگں یک رطف اخمبط وہےئ اور فرام یتا‪ ” :‬م اجےتن وہ اہمترے‬

‫رپورد ار ےن ایکفرام یتا؟“ اوہنں ےناہک‪:‬اہلل اوراس اک روسل وخب اجاتن ےہ۔ آپ یلص اہلل ہیلعوملس ےن اہک‪” :‬اہلل اعتیلٰ ےن فرام یتا‪ :‬ریمے دنبوں ںیم ےس‬

‫ضعبیکحبصاامینرپوہیئاورضعبیکرفکرپ‪ ،‬وسجےناہک‪:‬تاینتراساہللےکلضفاوررتمحےسوہاامینال یاتھجمرپاورااکنریوہااتسروںےساورسجےناہک‪:‬‬

‫تاینتراساتسروںیکرگدشےسوہاکفروہاریمےاسھتاوراامینال یاتتاروںرپ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)71:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪172‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪232 :‬‬

‫آ آ ْ ُ آ ُّ آ ه آ آ آ ْ ُ ه‬
‫اَّلل ْب ُن‬ ‫آ آ ْ ُ ْ ُ آ ه ْ آ ُّ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ‬
‫حدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬وعمرو بن سوا ٍد العا ِم ِري‪ ،‬وُممد بن سلمة املرادي‪ ،‬قال المرا ِدي‪ :‬حدثنا عبد ِ‬
‫آ آ آ ه آ ُ آُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫اَلخ آران‪ :‬أآ ْخ آ آ‬‫آ‬ ‫آ ْ ُ ُآ آآ آ‬ ‫آْ‬
‫اب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عبيد ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ب‪ ،‬عن يونس‪ ،‬وق‬ ‫وه ٍ‬
‫آ ْ ه ْ ُ ْ آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُّ ُ‬
‫ك ْم؟ قآ آال‪ " :‬ماآ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬ألم تروا إِىل ما قال رب‬ ‫اَّلل ب ِن عتبة‪ ،‬أن أبا هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫عب ِد ِ‬
‫ْ ْآ ه آ ْ آآ آ ٌ ُْ ْ آ آ آ آُ ُ آ ْ آآ ُ آ ْ آ‬
‫كآ‬ ‫آْ آ ْ ُ آآ‬
‫لَع عبآ‬
‫ب "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ال‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫و‬‫ك‬‫ال‬ ‫ون‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ين‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫َك‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫يق‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ح‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ِ‬ ‫أنعمت‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایک مںیہند ےتھکوجفرام یاتاہمترےربےن‪،‬فرام یاتاسےن‪،‬ںیمےنوکیئ‬

‫تمعنںیہندیاےنپدنبوںوکرگم یاتفرےقےنانںیمےسحبصوکاساکااکنرایکاورےنہکےگل‪:‬تارےتارے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)72:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪233 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ ه آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ُّ آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬
‫وح هدُآ ِِن آع ْم ُرو ْب ُن آس هوا ٍد‪،‬‬
‫احلآارث ‪ .‬ح آ‬
‫ِ ِ‬
‫آ آ ْ‬
‫ب‪ ،‬ع ْن عم ِرو ب ْ ِن‬
‫اَّلل بن و ٍ‬
‫ه‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن سلمة المرا ِدي‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ْآ آ آ ه آُ آ ْ آ ُ آ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ آ ُْ ْ ُ ْ‬ ‫آ ْآآآ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬
‫ول‬
‫ار ِث‪ ،‬أن أبا يونس موَل أ ِِب هريرة حدُه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن رس ِ‬ ‫ب‪ ،‬أخَبنا عمرو بن احل ِ‬ ‫اَّلل بن وه ٍ‬ ‫أخَبناعبد ِ‬
‫ين‪ُ ،‬ي ْْن ُل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫اس ب آها آَك ِفر آ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫آ‬
‫ن‬ ‫م‬ ‫الس آما ِء م ْن بآ آر آكة‪ ،‬إ هَل أآ ْصبآ آح فآر ٌ‬
‫يق‬ ‫اَّلل م آن ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آما أآن ْ آز آل ه ُ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ آ آ آ آ‬ ‫ب آك آذا آو آك آذا "‪ ،‬آوِف آحديث ال ْ ُم آراد ِّ‬ ‫ك ْو آك ُ‬‫ْآْ آ آآُ ُ آ ْ آ‬
‫ب كذا آوكذا‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪:‬‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الغيث‪ ،‬فيقولون ال‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ںیہناتاریاہللےنآامسنےسوکیئترتکرگمحبصوک یاتفرہقاساکااکنر‬
‫رکےن اگل۔ اہلل تاین تراستا ےہ۔ ہی ولگ ےتہ ںیہ‪ :‬الفں الفں تارہ الکن یات ڈوتا اس یک و ہ ےس تاین تراس۔“ اور رمادی یک ی‬
‫دحی ںیم ےہ‪” :‬الفں تارے الفں‬

‫تارےےکسےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)72:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪234 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫وح هدُآِن آع هب ُ‬
‫َّض ْب ُن ُُمآ هم ٍد‪ ،‬آح هدثنآا ِعك ِر آمة آو ُه آو ْاب ُن آع هم ٍار‪ ،‬آح هدث آنا أبُو ُز آميْ ٍل‪،‬‬ ‫اس ْب ُن آعبْ ِد ال آع ِظيم ال آعنْ آَب ُّي‪ ،‬آح هدثنآا ه‬
‫انل ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ ُ آ ه ُ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ هآ ْ آه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" :‬‬ ‫اس آلَع عه ِد انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال انل ِِ صىل‬ ‫قال‪ :‬حدُ ِِن اب ُن عب ٍ‬
‫اس‪ ،‬قال‪ :‬م ِطر انل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪173‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ٌ آ ُْ ْ آ ٌ آ ُ آ آْآُ ه آآ آ آْ ُ ُ ْ آآ ْ آ آ آ آُْ آ آ آآ آ آ آ آآآآ ْ آ‬

‫ْنلت ه ِذهِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬وقال بعضهم‪ :‬لقد صد نوء كذا وكذا‪ ،‬قال‪ :‬ف‬ ‫أآ ْصبآ آح ِم آن ه‬
‫اس شا ِكر‪ ،‬و ِمنهم َكفِر "‪ ،‬قالوا‪ :‬ه ِذهِ رمحة ِ‬ ‫انل ِ‬
‫آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ ه ُ ُ آ ِّ آ‬ ‫اَليآ ُة فآال أُقْ ِس ُم ب آم آوا ِقع ُّ‬
‫انل ُجومِ آح هَّت بآلغ آوَت آعلون ِر ْزقك ْم أنك ْم تكذبُون سورة الواقعة آية ‪.01 - 56‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستاانبابعسریضاہلل امہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬تاینتراسروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکزامےنںیم و آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬حبصیکولوگںےن‬

‫ضعبےنرکشرپاورضعبےنرفکرپ ووہنجںےنرکشرپحبصیک۔اوہنںےناہک‪:‬ہیاہللیکرتمحےہ۔اوروہنجںےنرفکایکاوہنںےناہکہکالفںونکالفںونکچس‬
‫آ آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ ْ آ ه ُ ْ ُ آ ِّ ُ آ‬ ‫ُ‬ ‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آآ ُْ‬
‫آیاتری«فال أق ِسم بِمواقِ ِع انلجومِ » اریخ «وَتعلون ِرزقكم أنكم تكذبون» ت‬ ‫وہےئ۔“ رھپہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)73:‬‬

‫َ َ َ ََ َُم َ ُ م م‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ ٍّ َ َ َ ُ َ م ُ‬ ‫‪ -33‬باب َ‬

‫ان وعَلماْ ه هه وبغضهم همن‬ ‫لَع ر هِض اّلل عنهم مهن ه‬
‫اإليم ه‬ ‫و‬
‫ه ه‬ ‫ار‬ ‫ص‬ ‫ن‬‫األ‬ ‫ب‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫لَع‬ ‫ل‬
‫ه‬ ‫ِل‬
‫ه‬ ‫ادل‬
‫ِّ َ‬ ‫َ ََ‬
‫اق‪:‬‬
‫عَلما ه انلف ه‬

‫تاب‪:‬ااصنراوردیستایلعریضاہللمہنعےستبحمرانھکاامینیکالعمےہاورانےسضغبرانھکافنقیکالعمےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪235 :‬‬
‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ ْ ٍّ آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ ْ ه ْ آ ْ ه ْ آ ْ آ آ‬
‫َب‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬‫ع‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫د‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫مح‬‫الر‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ُّ آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫آ آُ ُْ ْ‬ ‫ُْ ُ آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫آ ُْآآً آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آُ ُْآ‬
‫ار "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ة‬‫آي‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ض‬ ‫غ‬‫ب‬ ‫ق‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬آية المن ِ‬
‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫س ِمعتْنسا‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬انمقفیکناینہیےہہکااصنرےسدینمشرےھکاورومنمیکناینہیےہہک‬

‫ااصنرےستبحمرےھک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)74:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪236 :‬‬

‫ه‬ ‫ه ْ آْ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آْ‬ ‫ْ آ ْ‬

‫احل آ‬ ‫ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ٌ آ ْ‬ ‫وح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫آ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫اَّلل ب ِن عب ِد ِ‬
‫ار ِث‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ار‬
‫ِِ‬ ‫احل‬ ‫يب‬
‫ٍ‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ح‬
‫ُ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُّ آ‬
‫األن ْ آصار آيآ ُة اإل آ‬ ‫آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُ آ آ‬ ‫آ ْ آآ‬
‫ان‪ ،‬آو ُبغ ُض ُه ْم آيآة انلِّفا ِ "‪.‬‬
‫ِ ِ‬‫يم‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫عن أن ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪174‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ااصنرےستبحمرانھکاامینیکناینےہاورانےسدینمشرانھکافنقیکناین‬

‫ےہ۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)74:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪237 :‬‬
‫آ آ‬ ‫هْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬ ‫آ آ آ هآ ُ آ ُ ْ ُ ُ آ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل ْب ُن ُم آعا ٍذ آواللف ُظ ُٰل‪ ،‬آح هدث آنا أ ِِب‪،‬‬
‫وحدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن معاذ بن معا ٍذ ‪ .‬ح وحدثنا عبيد ِ‬
‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُ آ آ‬ ‫ث‪ ،‬آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ ُ آ ِّ ُ‬ ‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ ْ آ ِّ ْ آ‬
‫ار‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫األ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫َي‬ ‫اء‬ ‫َب‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬‫ٍ‬ ‫حدثناشعبة‪ ،‬عن ع ِدي ب ِن ُ ِ‬
‫اب‬

‫ت ِل آع ِد ٍّي‪:‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬آو آم ْن أآ ْب آغ آض ُه ْم أآ ْب آغ آض ُه ه ُ‬

‫اَّلل "‪ ،‬آق آال ُش ْعبآة‪ :‬قُلْ ُ‬ ‫آَل َُي ُّب ُه ْم إ هَل ُم ْؤم ٌن‪ ،‬آو آَل ُيبْغ ُض ُه ْم إ هَل ُمنآاف ٌق‪ ،‬آم ْن أآ آح هب ُه ْم أآ آح هب ُه ه ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْآُ آ ْآآ آ آ ه آ ه آ‬
‫اي آحدث‪.‬‬ ‫س ِمعته ِمن الَباءِ‪ ،‬قال‪ِ :‬إي‬

‫روایےہ‪،‬ںیمےندیستاتراکنباعزبریضاہللہنعےسانس‪،‬وہ ی‬
‫دحیایبنرکےت ےھتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےس۔آپیلصاہلل‬ ‫دعینبتایےس ی‬

‫ہیلعوملسفرامےت ےھت‪،‬ااصنر ےک قلعتم ہک ”ان اک دوس ومنم ےہاوراناک دنمش انمقف ےہ اور سج ےنان ےس تبحمیک اہللاس ےستبحم رکے ااور‬
‫سجےنانےسدینمشیکاہللاسےسدینمشرکے ا۔“ ںیمےندعیےسوپاھچ‪ :‬مےنہی ی‬
‫دحیتراکریضاہللہنعےسینس؟اوہنںےناہک‪:‬دیستاتراکریض‬
‫اہللہنعےنھجمےسیہہی ی‬
‫دحیایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)75:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪238 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ آا‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ ْ ه ْآ ْآ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ُ آ ْ‬ ‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬

‫ار هي‪ ،‬ع ْن ُس آهي ٍل‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫مح‬‫الر‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫وب‬ ‫ق‬ ‫ع‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫آ‬

‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ ُْ ُ آْ آ آ آ ُ ٌ ُْ ُ ه‬
‫اَّلل آو ْاِلآ ْ‬
‫اَلخ ِر "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫مِ‬ ‫و‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل يب ِغض األنصار رجل يؤ ِمن بِ ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬ااصنر ےس یھبک دینمش ہن رےھک ا وہ صخش وج اامین رھکا ےہ اہلل رپ اور‬

‫ایقمرپ۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)76:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪175‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪239 :‬‬

‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ ُ‬ ‫ان ْب ُن ُُمآ هم ِد بْن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬
‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫امة ِلَكه آما‪،‬‬ ‫ير ‪ .‬ح وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو أس‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا عثم‬
‫ٌ‬ ‫آ‬
‫األنْ آص آ‬ ‫آ ُْ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫آ آ ْ آ‬
‫ار آر ُجل‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ " :‬ل يب ِغض‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يد‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬‫ع ِناألعم ِ ‪ ،‬عن أ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫ُْ ُ ه ْ‬
‫اَلخر "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫اَّلل آواِلآ ْومِ‬
‫يؤ ِمن بِ ِ‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬اےسیآدیموکااصنرےسضغبںیہنوہاتکسوجاہللاورویمآخرت‬

‫رھکوہ۔“‬
‫رپاامین ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)77:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪241 :‬‬
‫هُْ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه آآ آْ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آآُ ُ آ آ‬
‫او آية‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ .‬ح آحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي آواللفظ ُٰل‪،‬‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِكيع وأبو مع ِ‬
‫آ آ آ ْآ ه آ آ آ آ آ ه آ آ آ ه ُ‬ ‫آ ه‬
‫ٌّ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ٍّ آ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آآآ آُ ُ آ آآ‬
‫اَّلي فلق احلبة وبرأ النسمة‪ِ ،‬إنه‬ ‫لَع ‪ :‬و ِ‬ ‫ت‪ ،‬عن ِزر‪ ،‬قال‪ :‬قال ِ‬ ‫اوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن ع ِدي ب ِن ُ ِاب ٍ‬ ‫أخَبنا أبو مع ِ‬
‫ه آ‬ ‫آ ُْ آ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ آ ْ ُ ه ِّ ُ ِّ ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه آ ْ آ ُ‬
‫َي هب ِِن ِإَل ُمؤ ِم ٌن‪ ،‬آوَل يب ِغض ِِن ِإَل ُمنا ِفق "‪.‬‬
‫لعهد انل ِِ األِم صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬إِل أن " َل ِ‬

‫زرنبشیبح (ادسیوکیفوج یاتوسسیب یاتسیت یاتاتسسیئترساکوہرکرمااوراسےناجتیلہاکزامہنداھکیاھت)‪:‬دیستایلعریضاہللہنعےنفرام یتا‪:‬مسقےہاس‬

‫یکسجےنداہنریچا (رھپاسےناھگسا ایئ) اوراجنانبیئ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنھجمےسدہعایکاھتہک ”ںیہنتبحمرےھک اھجمےسرگمومنم‬

‫اورںیہندینمشرےھک اھجمےسرگمانمقف۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)78:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪176‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ َََ م َ َم م ُ م ََ َ م م ُ م‬ ‫َم‬ ‫َ‬ ‫ََ ُم َ‬
‫ْي اَكف هر‬
‫ه‬ ‫غ‬ ‫لَع‬ ‫ر‬
‫ه‬ ‫ف‬ ‫ك‬ ‫اَ‬ ‫ظ‬
‫ه‬ ‫ف‬ ‫َ‬ ‫ق‬
‫ه‬ ‫َل‬ ‫ط‬ ‫إ‬
‫ه ه‬‫ان‬ ‫ی‬ ‫ب‬‫و‬ ‫ه‬ ‫اَع‬ ‫اَط‬ ‫ص‬‫ه‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫ان نق ه ه ه ه‬
‫ب‬ ‫ان‬ ‫يم‬‫اإل‬ ‫ان‬ ‫ص‬ ‫‪ -34‬باب نی ه‬
‫َ َ ُ م ِّ م َ َ م ُ ُ‬
‫وق‪:‬‬
‫بهاّلله ككف هر انلعم هة واْلق ه‬
‫گ‬
‫تاب‪:‬ابعداتیکیمکےساامیناک ھٹیاا‪،‬اوررفکاکرفکانتمعنرپاالطقاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪241 :‬‬

‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ ه‬ ‫ث‪ ،‬آعن ابْن ال ْ آ‬ ‫ْ ْ ُّ آ ْ آ آ آ ه ْ ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ُر ْمح بْن ال ْ ُم آ‬

‫اَّلل ب ْ ِن‬
‫ار‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ين‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬
‫اَّلل ب ْ‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ِ ِ‬ ‫ي‬‫الل‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫رص‬
‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫اج‬
‫ِ ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ ِ‬
‫ك هن أآ ْك آُثآ‬
‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ ِّ آ آ آ ه ْ آ آ آ ْ ْ آ ْ ْ آ آ آ ِّ آ آ ْ ُ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أنه قال‪ " :‬يا معَّش النسا ِء تصدقن‪ ،‬وأك ُِثن ِاَلس ِتغفار‪ ،‬ف ِإِن رأيت‬ ‫ُ آآ آ آُ‬
‫ول ِ‬ ‫عمر‪ ،‬ع ِن رس ِ‬
‫ك ُف ْر آن الْ آعش آ‬ ‫ه آ آ ُ ْ ْ آ هْ آ آآ ْ‬ ‫ْ آآٌ ُْ ه آ ْ آٌ آ آ آآ آ آ ُ آ ه آ ْ آآ آ ْ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آْ‬
‫ري‪ ،‬آو آما‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫الل‬ ‫ن‬ ‫ُث‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫؟‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ُث‬ ‫ك‬ ‫أ‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫نل‬ ‫ا‬ ‫م‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬‫ل‬ ‫ز‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ة‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ام‬ ‫ت‬‫ِ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬‫أ ِ‬‫ه‬
‫آ آ آه‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُ ٍّ ْ ُ ه آ آ ْ آ آ ُ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آآْ ُ ْ آ‬
‫ين؟ قال‪ " :‬أما‬ ‫اَّلل‪ ،‬وما نقصان العق ِل وال ِ‬ ‫َّلي لب ِمنكن‪ ،‬قالت‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ين أَلب ِ ِ‬ ‫ات عق ٍل و ِد ٍ‬ ‫رأيت ِمن ناقِص ِ‬
‫آ آ‬ ‫ُ ِّ ُ ْ‬ ‫آْ ُ ُ ه‬ ‫آ آ ُْ ُ ْ ْ‬ ‫ُْ آ ُ ْآ ْ آ آ آ آُ ْ آآآْ آ ْ ُ آ آآ‬
‫ني تع ِدل ش آهادة آر ُج ٍل‪ ،‬ف آهذا نق آصان ال آعق ِل‪ ،‬آوتمكث الليآ ِاِل‪ ،‬آما ت آصِل‪ ،‬آوتف ِط ُر ِِف آر آمضان‪،‬‬ ‫نقصان العق ِل‪ ،‬فشهادة امرأت ِ‬

‫ين "‪.‬‬ ‫آ آ آ ُ ْ آ ُ ِّ‬

‫فهذا نقصان ال ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےوعر وں یکامجع! مدصہقدواوراافغتسررکوویکہکن ںیم‬

‫ےن داھکی منہج ںیم ارثک وعر وں ںیہ۔“ یات دنملقع وعرت وبیل‪ :‬یات روسل اہلل! ایک س ےہ؟ وعرںیت ویکں ز یتادہ ںیہ منہج ںیم؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬وہ تنعل تہب رکیت ںیہ اور اخودن یک تارکشی رکیت ںیہ‪ ،‬ںیم ےن لقع اور دنی ںیم مک اور لقع دنم وک ےب لقع رکےن وایل م ےس ز یتادہ یسک وک ہن‬

‫داھکی۔“ وہ وعرت وبیل‪ :‬مہاری لقع اور دنی ںیم ایک یمک ےہ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬لقع یک یمک و اس ےس ولعمم وہیت ےہ ہک دو وعر وں یک‬

‫وگایہ یات رمد یک وگایہ ےک تراتر ےہ اور دنی ںیم یمک ہی ےہ ہک وعرت یئک دن ت م ر‬
‫(ہ ےنیہم ںیم)امنز ںیہن ڑپیتھ (ضیح یک و ہ ےس) اور راضمن ےک‬

‫روزےںیہنریتھک (ضیحےکدونںںیم)۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)79:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪242 :‬‬

‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫َّض‪ ،‬آعن ابْن ال ْ آ‬

‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ‬
‫كر بْن ُم آ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآنيه أآبُو ه‬
‫آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫‪،‬‬ ‫د‬‫ا‬‫ه‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫ه‬
‫ِِ‬ ‫ا‬‫الط‬ ‫ِ ِ‬
‫رکبنبرضمیکانبااھلدےساسدنسےسیھب ی‬
‫روایرمویےہ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪177‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)79:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪243 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ْ ُ آ آ ْآ آ آ ْ آآآ ُآه ُ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ ُ ْ آ ُّ آ آ ُ آ ْ ْ ُ ْ‬ ‫آ هآ‬
‫لَع احللو ِاِن‪ ،‬وأبو بك ِر بن إِسحا ‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثناابن أ ِِب مريم‪ ،‬أخَبنا ُممد بن جعف ٍر‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫احل‬ ‫ِن‬ ‫وحدُ ِ‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ .‬ح‬
‫ْ ْ‬
‫يد اَلُد ِر ِّي‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫ه‬ ‫ْ آْ‬ ‫زييْ ُد ْب ُن أآ ْسلآ آم‪ ،‬آع ْن عيآ‬ ‫َبن آ‬ ‫أآ ْخ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اض‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ ْ ْ آ آ ْ‬ ‫آُآ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ‬
‫وحدثنا َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة وابن حج ٍر‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا ِإسما ِعيل وهو ابن جعف ٍر‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن أ ِِب عم ٍرو‪،‬‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬
‫ُ‬
‫يث اب ْ ِن ع آم آر‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫د‬‫ح‬‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬بمثْل آم ْع آن آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫آعنال ْ آم ْق َُب ِّي‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬
‫آو آسل آم‪.‬‬
‫دیستااوبدیعسخدریاور م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللامہنعیھبدیستاانبرمعریضاہللامہنعیک ی‬
‫دحیےک مینعمایبنرکےتںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)81:‬‬

‫ََ م َ م م ُ م ََ َ م ََ َ َ ََ‬
‫ان إهطَل هق اس هم اَكف هر لَع من ْرا الصَلة‪:‬‬
‫‪ -5‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬تارکاالصلۃرپرفکےکاالطقاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪244 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة آوأبُو ك آريْ ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدث آنا أبُو ُم آع ِاو آية‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪ ،‬آع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬آع ْن أ ِِب ُه آريْ آر آة‪،‬‬ ‫حدثنا أبو ب‬
‫آُ ُ آ آْآُ‬ ‫آ آآآ ْ ُ آ آ ه ْ آ آ آ آ آ آ ْ آآآ ه ْآ ُ آْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬إِذا قرأ ابن آدم السجدة فسجد‪ ،‬اعَتل الشيطان يب ِِّك‪ ،‬يقول‪ :‬يا ويله‪ ،‬و ِِف‬
‫آ‬ ‫اَّلل صىل‬
‫قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫انل ُ‬
‫ار "‪.‬‬ ‫جود فآْآ آبيْ ُ‬
‫ت فآِل ه‬ ‫الس ُ‬ ‫آ آ آ ُ آ ْ آ آ ْ ُ آ ْ ُ آ آ ُّ ُ آ آ آ آ آ آ ُ ْ آ ه ُ آ ُ ْ ُ‬
‫ت ب ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‪ :‬يا وي ِِل‪ ،‬أ ِمر ابن آدم بِالسجو ِد فسجد‪ ،‬فله اَلنة‪ ،‬وأ ِمر ِ‬
‫ِرواي ِة أ ِِب كري ٍ‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ج آدیم دجسہ یک ی‬
‫آی ڑپاتھ ےہ رھپ دجسہ رکتا ےہ و اطیشن روتا وہا‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫یاترطفالچاجتاےہاوراتہکےہخرایبوہاسیک یاتریمی‪،‬آدیموکدجسہاکمکحوہااوراسےندجسہایک‪،‬اباسوکجےلمیگاورےھجم دجسہاکمکحوہا‪،‬ںیمےن‬

‫ااکنرایک یاتتافرامینیکریمےےئلمنہجےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)81:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪178‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪245 :‬‬

‫انل ُ‬
‫ار‪.‬‬ ‫ري آأنه ُه‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف آع آصيْ ُ‬
‫ت فآِل ه‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ه آآ آ‬
‫األ ْع آم ُ ‪ ،‬ب آه آذا اإل ْس آنا ِد ِمثْلآ ُه‪ ،‬آغ ْ آ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫يع‬‫ك‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫دحیےکلثم ی‬
‫روایےہرگماسںیمہیتاتےہہک ”اطیشنےناہکہکںیمےنااکنرایک وریمےےئلآگےہ۔“‬ ‫اشمعےساسدنسےسزگہتش ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)81:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪246 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْبآ آة لَكهما‪ ،‬آع ْن آ‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ه ُّ آ ُ ْ آ ُ‬
‫ير‪ ،‬قال آَيْ آَي‪ :‬أ ْخ آ آَبنآا آج ِر ٌير‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪،‬‬
‫ِ ٍ‬‫ر‬‫ج‬ ‫ِ‬ ‫يم‪ ،‬وعثم‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي اْل ِم ِ‬
‫ْ‬ ‫ه آ ْ آ ه ُ آ آ ْ آ ِّ‬ ‫آ ْآ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ً آ ُ ُ آ ْ ُ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ‬
‫عنْ ِِب سفيان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت جابِرا‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ِ " :‬إن بني الرج ِل‪ ،‬وبني الَّش ِك‬
‫آ ْ ُ ْ آْ آ ه آ‬
‫الصال ِة "‪.‬‬ ‫والكف ِر‪ ،‬ترك‬

‫دیستااجترریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےنانسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬آدیماوررشکاوررفکےکچیبںیم‬

‫امنزاکترکےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)82:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪247 :‬‬

‫آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُّ آ ْ آ ه ُ‬ ‫اك ْب ُن آَمْ آَل‪ ،‬آعن ابْن ُج آريْ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ه آ ْ ْ آ ُّ آ ه آ آ ه‬

‫الض هح ُ‬
‫ري‪ ،‬أنه آس ِم آع آجابِ آر ْب آن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا أبو َسان ال ِمسم ِِع‪ ،‬حدثنا‬
‫آ ْ ه آ ُ ُ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ آ ه ُ آ آ ْ آ ِّ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ ُ ه آ‬
‫الصال ِة "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬بني الرج ِل‪ ،‬وبني الَّش ِك والكف ِر‪ ،‬ترك‬ ‫اَّلل‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬
‫عب ِد ِ‬

‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعفرامےتںیہ‪:‬ںیمےنانسیبنیلصاہللہیلعوملسوکآپفرامرےہےھت‪ ” :‬ےبکشدنبےاوررشکاوررفکےکدرایمنفرق‬

‫امنزوھچڑداتیےہ۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)82:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪179‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ ََ َ َم َ َ َ م َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َم‬
‫ال‪:‬‬
‫ان بهاّلله تعال أفضل األعم ه‬
‫اإليم ه‬
‫ان كو هن ه‬
‫‪ -36‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬اہللرپاامینالتاسےسالضفلمعےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪248 :‬‬

‫آ ْآآآ ْآ ُ آ ْ‬ ‫ْآ‬ ‫آ ه آ ُآ‬ ‫ْ‬ ‫احم‪ ،‬آح هد آث آنا إب ْ آرا ِه ُ‬ ‫ور ْب ُن أآِب ُم آ‬
‫وح هد آث آنا آمنْ ُص ُ‬
‫يم يع ِِن‬ ‫وحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن آجعف ِر ب ْ ِن ِز آيا ٍد‪ ،‬أخَبنا ِإبرا ِه‬ ‫يم ْب ُن آسع ٍد ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ز‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬أآيُّ‬‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ ُ آ آُ ُ ه‬ ‫ْاب آن آس ْعد‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬آع ْن آسع ْ ْ ُ آ ِّ‬
‫ِ‬ ‫ب‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬سئِل رسول ِ‬ ‫يد ب ِن المسي ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ‬
‫اذا؟ آق آال‪ :‬آح ٌّج آم ْ ُ‬
‫َب ٌ‬ ‫ه آ آ ُه آ آ‬ ‫آ ْ آ آْ آ ُ آ آ آ ٌ ه آ آ ُه آ آ آ آ ْ آ ُ‬
‫اد ِف آ‬
‫ور "‪ ،‬آو ِِف ِر آوايآ ِة‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ثم م‬ ‫اَله ِ ِ ِ ِ‬
‫يل‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ثم ماذا؟ قال‪ِ :‬‬ ‫ال أفضل؟ قال‪ِ :‬إيمان بِ ِ‬ ‫األعم ِ‬
‫ُ‬ ‫ُآه ْ آ ْآ آ آ آ ٌ ه‬
‫اَّلل آو آرس ِ ِ‬
‫وٰل‪.‬‬ ‫ُمم ِد ب ِن جعف ٍر قال‪ِ :‬إيمان ِب ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس وپاھچ ایگ‪ :‬وکن اس اکم الضف ےہ؟ (ینعی س ےس ترھ رک) آپ یلص اہلل ہیلع‬

‫وملسےنفرام یتا‪ ” :‬اہللرپاامینالتا۔ “ رھپوپاھچایگ‪:‬اسےکدعبایک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬اہجدیفلیبساہلل۔“ رھپوپاھچایگ‪:‬اسےکدعبایک‬

‫ےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جحربمور“ یات ی‬
‫روایںیمہیظفلںیہہک ”اہللاوراسےکروسلرپاامینالتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)83:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪249 :‬‬

‫ْ آ ْآُ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫ُّ ْ ِّ آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫ي‬‫ر‬ ‫ه‬‫الز‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آ‬ ‫وح هدُآنيه ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافع‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫محيْ ٍد‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ ِ‬
‫دحیےکلثم ی‬
‫روایایبنرکےتںیہ۔‬ ‫م‬
‫زہری یاتاوردنسےسزگہتش ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)83:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪251 :‬‬
‫هُْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ آُ‬
‫وحدثنا خلف ْب ُن ِهشامٍ آواللفظ ُٰل‪،‬‬
‫آ‬
‫ام ْب ُن ُع ْر آوة ‪ .‬ح‬ ‫اد ْب ُن آزيْد‪ ،‬آح هد آثنآا ه آش ُ‬ ‫ه ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ُ‬
‫يع الزهر ِاِن‪ ،‬حدثنا مح‬ ‫آ ه آ آُ ه‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدُ ِِن أبو الربِ ِ‬
‫ه ْ ِّ آ ْ آ آ ٍّ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُْآآ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آه ُ‬
‫اد ْب ُن آزيْ‬
‫اَّلل‪" ،‬‬
‫او ٍح اللي ِِث‪ ،‬عن أ ِِب ذر‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫امِ‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫حدثنا مح‬
‫ْآ آْ‬ ‫آْ آ ُ آ آ آْآ‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آ ُّ ِّ آ‬ ‫آ ُ ه آ ْ آ ُ‬ ‫آ ُّ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ آ‬
‫اب أفضل؟ قال‪ :‬أنف ُس آها ِعند أه ِل آها‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ق‬‫الر‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫ي‬
‫ِ ِِ‬‫ب‬ ‫اد ِف آ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫اَل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ان‬ ‫يم‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ال أفضل؟ ق‬ ‫أي األعم ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪180‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اَّلل‪ ،‬أآ آرأآي ْ آ‬

‫ت إ ْن آْ ُع ْف ُ‬
‫ت‬
‫آآ ْ آُ آ آ آً آ آ ُ ْ ُ آ ْ آْ آْ آ ْ آ آ ُ ُ آ ً آْ آ ْ آُ آ ْ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه‬
‫وأكُثها ثمنا‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬ف ِإن لم أفعل؟ قال‪ :‬ت ِعني صانِعا أو تصنع ألخر ‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬يا رسول‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آٌ ْ آ آ آْ آ‬ ‫آ ه‬ ‫ْآآ آ آ آ ُ‬
‫ك ُّف آ ه‬ ‫آ ْ‬
‫اس‪ ،‬ف ِإن آها آصدقة ِمنك آلَع نف ِسك "‪.‬‬ ‫َش آك آعن ه‬
‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ْن آبع ِض العم ِل؟ قال‪ :‬ت‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسںیمےنوپاھچہکوکناسلمعاٖلضفےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللرپ‬

‫دیستااوبذرریضاہللہنعےس ی‬

‫رکتاسیکراہںیم“۔ںیمےناہک‪:‬وکناسالغمآزادرکتاالضفےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجالغماسےکام کوکدمعہولعمموہ‬

‫اامینالتااوراہجد ا‬
‫اورسجیکتمیقاھبریوہ“۔ ںیم ےناہک‪:‬ارگ ںیمہیہنرکوکسں؟ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬و دمدرکیسک «صانع» یکمردوریرکاس ےئلیکوج‬

‫ےبرنہوہ۔“ (ینعیوکیئاکماورہشیپہناجاتنوہاوررویٹاکاتحمجوہ) ںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ارگوخدںیمتا واںوہں؟ینعیاکمہنرکوکسں؟آپیلصاہللہیلع‬

‫وملسےنفرام یتا‪ ” :‬ویسکےسترایئہنرک‪،‬یہیریتادصہقےہاےنپسفنرپ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)84:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪251 :‬‬
‫آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافع‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قآ آال عبد‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا‪ ،‬آو آق آال ْاب ُن آرا ِفع‪ :‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬أ ْخ آ آَبنآا آم ْع آم ٌر‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ٍِ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫الز آب ْري‪ ،‬آع ْن أآِب ُم آراو ٍح‪ ،‬آع ْن أآِب آذ ٍّر‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫الز ْهر ِّي‪ ،‬آع ْن آحبيب آم ْو آَل ُع ْر آو آة بْن ُّ‬
‫الز آب ْري‪ ،‬آع ْن ُع ْر آو آة بْن ُّ‬ ‫آعن ُّ‬
‫ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫ني ه‬ ‫ري‪ ،‬آأنه ُه قآ آال‪ :‬آف ُتع ُ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ ْ‬
‫حو ِه آغ ْ آ‬
‫الصانِ آع أ ْو تصن ُع لْلخ آر ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ِ ،‬بن ِ‬
‫روای یھب ایسی یہ ےہ۔ وساےئ اس ےک ہک آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬و دمد رکے یسک «صانع» یک یتا‬
‫دیستا اوبذر ریض اہلل ہنع ےس دورسی ی‬

‫مردوریرکاےکساسےکےئلوجےبرنہےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)84:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪252 :‬‬
‫آ‬ ‫اِن‪ ،‬آعن ال ْ آو ِِلد بْن الْ آع ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اس أ ِِب‬ ‫آ ْ آ ْ ْ آ‬
‫ار‪ ،‬عن سع ِد ب ِن ِإي ٍ‬ ‫زي‬
‫ه‬
‫الشيْبآ ِ ِّ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫كر ْب ُن أِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن ُم ْسهر‪ ،‬آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُّ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ‬ ‫اِن‪ ،‬آع ْن آعبْد ه ْ آ ْ ُ‬ ‫ه‬
‫الشيْبآ ِ ِّ‬ ‫آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أي العم ِل أفضل؟ قال‪:‬‬ ‫اَّلل ب ِن مسعو ٍد‪ ،‬قال‪ :‬سْلت رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫عم ٍرو‬
‫ت أآ ْس آَت ُ‬
‫يد ُه‪،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬آف آما تآ آر ْك ُ‬
‫ه‬ ‫اد ِف آ‬‫ه آ ُ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ ُ ه آ ٌّ آ آ ُّ ْ آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ُ ه آ ٌّ آ آ ْ آ ُ‬
‫ِ‬ ‫اَله ِ ِ ِ ِ‬
‫يل‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫الصالة لِوق ِتها‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬ثم أي؟ قال‪ :‬بِر الو ِالي ِن‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬ثم أي؟ قال‪ِ :‬‬
‫آْ‬ ‫ه‬
‫ِإَل ِإ ْر آَع ًء آعلي ِه "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪181‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬ےتہںیہںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوپاھچ‪:‬وکناساکمالضفےہ؟ (ینعیسےسترھرک‬

‫ےہوثابںیم) آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬امنزڑپانھاےنپوقرپ“ ںیمےناہک‪:‬رھپوکناس؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬یکینرکتاامںتاپ‬

‫ےس“ (ینعی ان وک وخش رانھکاوران ےک اسھتااسحن رکتا اوران ےک دووتسں ےک اسھتیھب ولسکرکتا) ںیم ےناہک‪:‬رھپوکن اس؟ آپ یلص اہللہیلع وملس‬
‫رکتاہللیکراہںیم “ رھپںیمےنز یتادہوپانھچوھچڑد یتا‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسیک ی‬
‫راعیرکےک۔ (تاہکآپرپتارہنزگرے)۔‬ ‫ےنفرام یتا‪” :‬اہجد ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)85:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪253 :‬‬

‫آ آ آ ْ‬ ‫ان الْ آف آزار ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا أآبُو آي ْع ُفور‪ ،‬آعن ال ْ آو ِِلد بْن الْ آع ْ آ‬
‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آ ِّ ُّ آ ه آ آ آ ْ آ ُ‬
‫ار‪ ،‬ع ْن أ ِِب عم ٍرو‬ ‫ِ‬ ‫زي‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ُممد بن أ ِِب عمر المِّك‪ ،‬حدثنا مرو‬
‫ه آ ُ آ‬ ‫آ ْه آ آ‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آ آ ه ه آ ُّ آ ْ آ آ ْ‬ ‫اِن‪ ،‬آع ْن آعبْد ه ْ آ ْ ُ‬ ‫ه‬
‫الشيْبآ ِ ِّ‬
‫الصالة آلَع آم آوا ِقي ِت آها‪،‬‬ ‫ال أق آر ُب ِإىل اَلآن ِة؟ قال‪:‬‬ ‫اَّلل‪ " ،‬أي األعم ِ‬ ‫اَّلل ب ِن مسعو ٍد‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬يا ن ِِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬ ‫اد ِف آ‬ ‫ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ه ه آ آ ُّ ْ آ آ ْ ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ه ه آ آ ْ آ ُ‬
‫اَّلل "‪.‬‬
‫يل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫اَله‬
‫اَّلل؟ قال‪ِ :‬‬ ‫اَّلل؟ قال‪ :‬بِر الو ِالي ِن‪ ،‬قلت‪ :‬وماذا يا ن ِِ ِ‬ ‫قلت‪ :‬وماذا يا ن ِِ ِ‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنع ےتہںیہہکںیمےنیبنارکمیلصاہللہیلعوملسےسوسال ایکہکاےاہللےکیبن!وکنےساامعلجےک رف ییرکےن‬

‫رکت“ ںیم ےن وپاھچ اور ایک‪ :‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وادلنی ےک اسھت نسح‬
‫واےل ںیہ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬امنز وک وق رپ ادا ا‬

‫ولسک“ ںیمےنوپاھچ‪:‬اورالتبںیئ‪،‬اہکہک ”اہللےکراےتسںیماہجدرکتا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)85:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪254 :‬‬

‫ه‬ ‫آ‬ ‫هُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬

‫آ ه آ ُ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آ ْ آ ُّ آ ه آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫الشيْبآ ِ ه‬
‫اِن‪،‬‬ ‫آ ْ‬
‫ار‪ ،‬أنه آس ِم آع أبآا عم ٍرو‬ ‫آْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫وح هدث آنا ُعبآيْ ُد ه ْ ُ ُ آ‬
‫آ‬
‫َبي‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬ع ِن الو ِِل ِد ب ِن العزي ِ‬‫اَّلل بن معا ٍذ العن ِ‬
‫ِ‬
‫ه آ آ آ آ آ آ آ ْ ه آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُّ ْ آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫ُ آ‬ ‫قآ آال‪ :‬آح هدُآِن آ‬
‫ال‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أي‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬سْلت رسول ِ‬ ‫ار عب ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ار‬ ‫ش‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ ُ آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ ُ ه آ ٌّ آ آ ُ ه ُّ ْ آ آ ْ ُ ْ ُ ُ ه آ ٌّ آ آ ُ ه ْ آ ُ‬
‫اد ِف آ‬ ‫آ آ ُّ آ ه آ آ‬
‫اَّلل "‪،‬‬ ‫يل‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫اَل‬ ‫م‬‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬‫ي‬‫أ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ن‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬‫ي‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ه‬‫ت‬‫ِ‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫لَع‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫الص‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل؟ ق‬
‫أحب ِإىل ِ‬
‫ه آآ ْ آآُُْ آ آ‬ ‫هآ‬ ‫آ آ‬
‫َتدته ل آزاد ِِن‪.‬‬ ‫قال‪ :‬آحدُ ِِن بِ ِهن‪ :‬ول ِو اس‬

‫دیستدبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےکرھگیکرطف۔اہک‪:‬وپاھچںیمےنروسل‬ ‫اوبرمعوابیشینےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ھجمےسایبنایکاسرھگواےلےناوراشارہایک ا‬
‫اہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬وکناساکمتہبدنسپےہاہللاعتیلٰوک؟اسےکدعبوپری ی‬
‫دحیایبنیکوجاورپزگری۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪182‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)85:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪255 :‬‬

‫ْآُ آ آ آ آآ آ آ آ آ آ ْ ه‬
‫اَّلل آوماآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آه‬
‫ار عب ِد ِ‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ار‬‫ش‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫اد‬‫ز‬‫و‬ ‫ه‬‫ل‬ ‫ث‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫س‬ ‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬‫ع‬‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫ف‬ ‫ع‬‫ج‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫حدثنا ُممد بن ب ٍ‬
‫ش‬
‫آ‬
‫آس هم ُاه نلآا‪.‬‬

‫دورسی ی‬
‫رواییھبایسیےہاسںیمہیےہہکاوبرمعوابیشینےناشارہایکدیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےکرھگیکرطفاوراناکتامہنایل۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)85:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪256 :‬‬

‫ه ْ آ ِّ آ ْ آ ْ ه‬ ‫آ ْ آ آ ْ‬ ‫ْآ آ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬

‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬آع ِن‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اِن‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ي‬ ‫الش‬ ‫و‬ ‫ر‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫احل‬ ‫ن‬‫ِ‬
‫ير‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عثم‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ُ آ ْ آ آ ُّ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ ْ‬
‫ال‪ ،‬أ ِو العم ِل الصالة لِوق ِتها‪ ،‬وبِر الو ِالي ِن "‪.‬‬
‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬أفضل األعم ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ساکومںےسترھرک یاتسےسترھرکاکمامنزڑپانھےہ‬

‫اےنپوقرپاوریکینرکتاےہامں‪،‬تاپےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)85:‬‬

‫اذلنُوب َو َب َیان َأ مع َظم َها َن مع َده‪ُ:‬‬

‫ِّ م َ م َ َ ُّ‬
‫ح‬‫ب‬ ‫ق‬ ‫أ‬ ‫الَّش‬ ‫ن‬
‫‪ -37‬باب َك م‬
‫و‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫اه‬ ‫ه‬
‫تاب‪:‬رشکسےستراگاہےہ‪،‬اوراسےکدعبترےگاوہںاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪257 :‬‬

‫ان‪ :‬آح هد آث آنا آجر ٌ‬ ‫آ ْآآآ آ ٌ آآ آ ُ ْآ ُ‬ ‫يم‪ ،‬قآال إ ْس آ‬

‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوإ ْس آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ير‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ث‬‫ع‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ير‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عثم‬
‫ه‬ ‫آ ْ آ ْ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ ْ ه آ آ آ آْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يل‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫َش‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫و‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ت‪ُ :‬ث هم أآ ٌّي؟ قآ آال‪ُ :‬ثمه‬‫يم‪ ،‬قآ آال‪ :‬قُلْ ُ‬
‫ك لآ آعظ ٌ‬ ‫آ ُّ ه ْ آ ْ آ ُ ْ آ ه آ آ آ ْ آ ْ آ آ ه ًّ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ُ ه آ آ‬
‫ِ‬ ‫َّلل نِدا وهو خلقك‪ ،‬قال‪ :‬قلت ٰل‪ :‬إِن ذل ِ‬ ‫اَّلل؟ قال‪ :‬أن َتعل ِ ِ‬ ‫ب أعظم ِعند ِ‬ ‫أي اَّلن ِ‬
‫اِن آحليلآ آة آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ ُ ه آ ٌّ آ آ ُ ه آ ْ ُ‬
‫ار آك "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫أن تقتل ولك َمافة أن يطعم معك‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬ثم أي؟ قال‪ :‬ثم أن ت ِ ِ‬
‫ز‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪183‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا دبعاہللنب وعسمدریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےس وپاھچ‪ :‬وکن اس گاہاہلل ےک ت ی‬
‫ردت ترا ےہ؟ آپ یلصاہللہیلع‬

‫رشت یاتتراترواالیسکاوروکانبدےاحالہکنےھجتاہللےندیپاایک“ (رھپ واےنپاصجدیپارکےنواےلوکوھچڑرکدورسےوک‬

‫وملسےنفرام یتا‪” :‬ہیہک واہللاک ی‬

‫ام کانبدےہیانتکتراادنریھاےہاورام کاساکمےسلع اتاراضوہ ا) ںیمےناہک‪:‬ہی وتراگاہےہ۔اباسےکدعبوکناسگاہےہ؟آپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنفرام یتا‪ ” :‬واینپاوالد (ڑلاک یات ڑلیک) وکامر ڈاےلاس ڈر ےس ہک ریتےاسھترویٹ اھکےئ ا۔“ ںیم ےناہک‪ :‬رھپ وکن اسگاہ؟ آپ یلص اہللہیلعوملس ےن‬

‫فرام یتا‪ ” :‬و ا‬

‫زترکےاےنپاسمہےئیکوعرتےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)86:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪258 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُْآ ُ‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْ آب آة آوإ ْس آ‬
‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ان‪ :‬آح هدث آنا آج ِر ٌير‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪،‬‬‫ير‪ ،‬قال عثم‬
‫ِ ٍ‬‫ر‬‫ج‬ ‫يم آَج ً‬
‫يعا‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ِ‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عثم‬
‫آ ْ آ ْ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ه آ آ آ ُ ٌ آ آ ُ آ ه آ ُّ ه ْ آ ْ آ ُ ْ آ ه آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫اَّلل؟ قال‪" :‬‬ ‫ب أكَب ِعند ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬أي اَّلن ِ‬
‫اَّلل ‪ :‬قال رجل‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫عن أ ِِب وائِ ٍل‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن َشح ِبيل‪ ،‬قال‪ :‬قال عبد ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ آ ه ًّ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ُ ه آ ٌّ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ‬
‫ك‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ث هم أ ٌّي؟ قآ آال‪ :‬أ ْن تُ آز ِ آ‬
‫اِن‬ ‫َّلل نِدا وهو خلقك "‪ ،‬قال‪ :‬ثم أي؟ قال‪ :‬أن تقتل ولك َمافة‪ ،‬أن يطعم مع‬ ‫أن تدعو ِ ِ‬
‫ُ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ ه آً آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ه ْ آ ه آ ه آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ آآ آ آ آآْآ آ هُ آ ه آ آ ه آ ْ آ آ آ ه‬
‫اَّلل ِإلها آخر وَل يقتلون انلفس ال ِِت حرم اَّلل ِإَل‬ ‫اَّلين َل يدعون مع ِ‬ ‫ارك‪ ،‬فْنزل اَّلل عز وجل تص ِديقها و ِ‬ ‫ح ِليلة ج ِ‬
‫اما سورة الفرقان آية ‪.50‬‬ ‫ك يآلْ آق أآُآ ً‬
‫ْ آ ِّ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫بِاحلق وَل يزنون ومن يفعل ذل ِ‬

‫دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬یات صخش ےن اہک‪ :‬یات روسل اہلل! وکن اس ترا گاہ ےہ اہلل ےک ت ی‬
‫ردت؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫رشترکےیسکوکاحالہکندیپاایکےھجتاہللےن“ اسےناہک‪:‬رھپایک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہیہک ولتقرکےاینپاوالد‬

‫فرام یتا‪” :‬ہیہک واہللاک ی‬

‫زترکےاےنپاسمہہییکوعرتےس“ رھپاہلل‬ ‫وکاسڈرےسہکوہاھکےئیگریتےاسھت“ اسےناہک‪:‬رھپایک؟آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہیہک و ا‬

‫ْ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ آ آ آ ه آً آ آ آآ آ ْ ُ ُ آ ه ْ آ ه آ ه آ هُ ه‬
‫اَّلل ِإَل بِاحل آ ِّق آوَل‬ ‫اَّلل ِإلها آخر وَل يقتلون انلفس ال ِِت حرم‬‫اَّلين َل يدعون مع ِ‬ ‫اعتٰلےنفرآندیجمںیما یےکوماقفاتارا۔«و ِ‬‫ٰ‬
‫ك يآلْ آق أآُآ ً‬
‫اما» (‪/۲۲‬ارفلاقن‪ )۸۶ :‬اریخ ت۔ ینعی اہلل ٰ‬ ‫آُْ آ آآ ْ آْ آْ آ آ‬
‫اعتٰل ےک اخص دنبے وہ ںیہ وج ںیہن اکپرےت اہلل ےک اسھت یسک‬ ‫يزنون ومن يفعل ذل ِ‬

‫رکت اہلل ےن رحام ایک رگم یسک تاقح ےکدبےلاور ںیہن زتا رکےت اور وج وکیئ ہی اکم رکے وہ اسیک زسا‬
‫دورسے وک اور ںیہنلتق رکےت اس اجن وک سج اک لتق ا‬

‫تاےئ ا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)86:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪184‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ م َ َ ََ م َ َ‬
‫َبها‪:‬‬
‫ان اَّبائ ههر وأك ه‬
‫‪ -38‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬ریبکہگاوہںاوراربکاابکلتراکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪259 :‬‬

‫ه آآ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ آهآ آ ْ آ‬ ‫ك ْري بْن ُُمآ همد ه ُ آ ه آ آ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ ُآه ْ ُ آ‬

‫يد اَل ُ آريْ ِر ِّي‪ ،‬آحدثنا عب ُد‬ ‫انلا ِقد‪ ،‬حدثنا ِإسما ِعيل اب ُن علية‪ ،‬عن س ِع ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫حدُ ِِن عمرو بن ُمم ِد ب ِن ب‬
‫آ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ ْ آ ْ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُه ْآ‬ ‫ه ْآ ْ ُ آ آ ْ آآ آ ْ آ‬
‫َب الكبائِ ِر‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ " :‬أَل أنبئكم ِبْك ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫الرمح ِن بن أ ِِب بكرة‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬قال‪ :‬كنا ِعند رس ِ‬

‫ك ًئا‪،‬‬
‫آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ُه‬
‫ت‬‫م‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫"‪،‬‬ ‫ور‬ ‫الزور‪ ،‬أآ ْو قآ ْو ُل ُّ‬
‫الز‬ ‫اد ُة ُّ‬‫آآ ً ْ ْ آ ُ ه آ ُ ُ ُ ْآ آ ْ آ آ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬وعقو الو ِالي ِن‪ ،‬وشه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اإلَشاك ِب ِ‬
‫ُالُا‪ِ ،‬‬
‫ك آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ه ُ ْ آ آ ْ آ ُ آ آ‬
‫ت‪.‬‬ ‫فجلس فما زال يكررها‪ ،‬حَّت قلنا‪ِ :‬لته س‬

‫دیستا اوبرکب ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬م روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک تاس ےھت‪ ،‬آپ یلص اہللہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ایک ہن التبؤں ںیم م وک ترا ریبکہ‬

‫رکتامںتاپیک‪،‬‬ ‫رکتاہللےکاسھت(ہی و م ر‬
‫اظہےہہکسےستراریبکہگاہےہ)‪،‬دورسےتافرامین ا‬ ‫گاہ“‪،‬نیتتارآپیلصاہللہیلعوملسےنہیفرام یتا‪” :‬رشک ا‬

‫رسیتےوھجیٹوگایہدانی یاتوھجٹوبانل“ اورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسہیکتاگلےئےھت‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسھٹیبےئگاورتارتارہیفرامےنےگل (تاہکولگ‬

‫وخبآ اہوہاجںیئاوراناکومںےستازرںیہ) مےناےنپدلںیماہکاکشآپیلصاہللہیلعوملسجرںیہ۔(تاہکآپیلصاہللہیلعوملسوکز یتادہرجنہنوہ‬

‫انگاوہںاکایخلرکےکہکولگانوکایکرکےتںیہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)87:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪261 :‬‬

‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْآآآ ُ آْ ُ ه ْ ُ آ آ ْ‬ ‫ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ٌ آ ُ آ ْ ُ ْ‬
‫احل آ‬ ‫وح هدُآِن آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫آ‬
‫ك ٍر‪،‬‬ ‫اَّلل بن أ ِِب ب‬
‫ار ِث‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬أخَبنا عبيد ِ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫ه‬‫و‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ار‬
‫ِِ‬ ‫احل‬ ‫يب‬
‫ٍ‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬
‫انل ْفس‪ ،‬آوقآ ْو ُل ُّ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آو ُع ُقو ُ ال ْ آو آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬ ‫آ‬
‫ور "‪.‬‬‫الز‬ ‫اليْن‪ ،‬آو آقتْ ُل ه‬
‫ِ‬
‫ِّ ْ ُ ه‬
‫ب‬ ‫ك‬‫الَّش‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ر‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ب‬‫كآ‬ ‫ال‬ ‫ِف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫ِّ‬ ‫آعنْْنآس‪ ،‬آعن ه‬
‫انل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬

‫رکتامں‬
‫رکتےہاہلل ےکاسھتاور تافرامین ا‬ ‫دیستااسنریضاہللہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یاتریبکہگاوہںےک قلعتم ”وہرشک ا‬

‫رکت (تاقح) اوروھجٹوبانل۔“‬

‫تاپیکاوروخن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)88:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪185‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪261 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ آ آ ه آ ُ آُْ ه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آْ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ آ‬
‫اَّلل ْب ُن أ ِِب‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬‫ب‬‫ع‬ ‫ِن‬‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ِل‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫آ‬

‫آآ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ آ آ ْ ُ آآآ ْ آ آ‬

‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم الكبآائِ آر‪ ،‬أ ْو ُسئِل آع ِن الكبآائِ ِر‪ ،‬فقال‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫بك ٍر‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أنس بن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬ذكر رسول ِ‬
‫ُّ‬ ‫آآ آ آ آ آ آُ‬ ‫ُّ‬ ‫آ آ آُْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ ْ آ ْ آ‬ ‫ِّ ْ ُ ه آ آ ْ ُ ه ْ‬
‫ور‪،‬‬
‫ِ‬ ‫لز‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫اد‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ور‬
‫ِ‬ ‫الز‬ ‫ل‬‫و‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬‫ر‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫ب‬‫ك‬ ‫ال‬ ‫َب‬
‫ِ ِ‬‫ك‬ ‫ْ‬ ‫ب‬ ‫م‬‫ك‬ ‫ئ‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ن‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫اَّلل‪ ،‬وقتل انل‬ ‫الَّشك بِ ِ‬
‫اد ُة ُّ‬ ‫آ آ ُ ْ آ ُ آ آ ْ آ ُ آ ِّ آ ه ُ آ آ آ‬
‫ور‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫الز‬ ‫قال شعبة‪ :‬وأكَب ظِن أنه شه‬

‫دیستااسننب ام کریضاہللہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنایبنفرام یتا‪،‬ریبکہگاوہںاک یاتآپ یلصاہللہیلعوملس ےسوپاھچ یسکےنریبکہ‬

‫گاوہں اک‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬رشک رکتا اہلل ےک اسھت اور تاقح وخن ا‬
‫رکت اور تافرامین امں تاپ ےک قلعتم“ اور آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬ںیم موکالتبؤںسابکترںیمریبکہوہوھجٹوبانلےہ یاتوھجیٹوگایہدانی۔“ ہبعشےناہک‪:‬ریماامگنلالہیےہہکوھجیٹوگایہوکفرام یتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)88:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪262 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ان ْب ُن بِال ٍل‪ ،‬آع ْن ُآ ْو ِر بْ ِن آزيْ ٍد‪ ،‬آع ْن أ ِِب ال آغيْ ِث‪،‬‬
‫آ هآ ُ ْآ ُ‬
‫ب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن سليم‬
‫ْ ُّ آ ه آ ْ ُ آ ْ‬
‫ِل‪ ،‬حدثنا ابن وه ٍ‬
‫آ هآ آ ُ ُ ْ آ‬
‫حدُ ِِن هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد األ ِي‬
‫ُ آ آ‬ ‫آ آ آُ آ ه‬ ‫ه ْآ ُْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآ ُ آ ْآ آ آ ا آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬آو آما ه هن؟ قال‪" :‬‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫يل‬‫ق‬‫ِ‬ ‫"‪،‬‬ ‫ات‬‫ق‬
‫ِ ِ‬ ‫وب‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ب‬‫الس‬ ‫وا‬ ‫اجتآنبُ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ق‬
‫عنْ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آآ ْ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ ِّ آ آ ه آ ِّ آ ْ آ ه ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ِّ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫ه آ ه آ هُ ه‬ ‫ِّ ْ ُ ه آ ِّ ْ ُ آ آ ْ ُ ه ْ‬
‫يم‪ ،‬وأكل الربا‪ ،‬واْلوِل يوم الزح ِف‪ ،‬وقذف‬ ‫ال اِلتِ ِ‬‫اَّلل‪ ،‬والسحر‪ ،‬وقتل انلف ِس ال ِِت حرم اَّلل إَِل ِباحلق‪ ،‬وأكل م ِ‬ ‫الَّشك ِب ِ‬
‫ُْ ْ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫ُْ ْ آ‬
‫ات "‪.‬‬‫ات الغا ِفال ِت المؤ ِمن ِ‬
‫المح ِصن ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وچباستگاوہںےسوجاامینوکالہکرکڈاےتلںیہ“‪،‬ااحصبریضاہلل‬

‫مہنع ےن اہک‪ :‬یات روسل اہلل!وہ وکن ےسگاہںیہ؟ آپ یلص اہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اہلل ےکاسھت رشک رکتا اور اجدو اور اس اجن وک امرتا سج اک امرتا اہلل ےن‬

‫اھبگاور اخودن وایل اامین دار تاک دانم‬

‫اھکت اور میتی اک امل اھک اجتااور ڑلایئ ےک دن اکفروں ےک اسےنم ےس ا‬
‫امرت درس ےہ اور ایبج ا‬
‫رحام ایک ےہ نکیل قح رپ ا‬

‫وعر وںوکوجدباکریےسوافقںیہن بیاگلتا۔ “‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)89:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪186‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪263 :‬‬

‫آ آْ‬
‫مح ِن‪ ،‬ع ْن عب ِد‬ ‫الر ْ آ‬ ‫يم‪ ،‬آع ْن ُ آ‬
‫محيْ ِد بْن آعبْ ِد ه‬ ‫ث‪ ،‬آعن ابْن ال ْ آها ِد‪ ،‬آع ْن آس ْعد بْن إب ْ آراه آ‬‫آ ه آآ هْ ُ‬
‫ي‬ ‫الل‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫س‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ْ آآ آ ْ‬ ‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ آ‬ ‫ه ْ آ ْ ْ ْآ‬
‫الي ْ ِه "‪ ،‬قالوا‪ :‬يآا آر ُسول‬
‫الر ُجل آو آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬م آن الكبائِ ِر شت ُم ه ِ ِ‬ ‫اص‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عم ِرو ب ِن الع ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ آ ْ آ ْ ُ ه ُ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ ُّ آ آ ه ُ آ آ ُ ُّ آ آ ُ آ آ ُ ُّ ُ ه ُ آ آ ُ ُّ ُ ه ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬وهل يش ِتم الرجل و ِالي ِه؟ قال‪ " :‬نعم‪ ،‬يسب أبا الرج ِل فيسب أباه‪ ،‬ويسب أمه فيسب أمه "‪.‬‬ ‫ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعونباعصریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ریبکہگاوہںںیمےسےہ ایلدانیاےنپامںتاپوک “‪،‬‬

‫ولوگںےناہک یاتروسلاہلل!ایکوکیئ ایلداتیےہاےنپامںتاپوک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہںداتیےہ‪،‬وکیئ ایلداتیےہدورسےےکتاپوکرھپوہ‬

‫ ایلداتیےہاسےکتاپوک‪،‬اورہی ایلداتیےہاسیکامںوک‪،‬وہ ایلداتیےہاسیکامںوک۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)91:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪264 :‬‬
‫آ ُ ْ آ‬ ‫ْآ‬ ‫آ ْ ُ آه آ ً آ ُآ‬
‫يعا‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد بْ ِن آجعف ٍر‪ ،‬ع ْن شعبآة ‪ .‬ح‬ ‫َج‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُم آث ه‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ار ِ‬‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ آ ُ آ آ ْ آ ْ ْ ْآ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫يد‪ ،‬حدثنا سفيان ِلَكهما‪ ،‬عن سع ِد ب ِن ِإبرا ِهيم‪ ،‬بِهذا ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد ب ُن حاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫ہبعشاورایفسندوونںذموکرہ ی‬
‫روایوک یاتاوردنسےسایبنرکےتںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)91:‬‬

‫م م ََ‬ ‫َم‬
‫هَب َوبیان ه هه‪:‬‬
‫ه‬ ‫ّ‬ ‫اَ‬ ‫يم‬
‫‪ -39‬باب َت ه ه‬
‫ر‬
‫تاب‪:‬ربکتےکرحاموہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪265 :‬‬

‫هآ آْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ينار َجيعا‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْن آ ه‬

‫آ ْآ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ُآه ُ ْ ُ آه‬
‫محا ٍد‪ ،‬قال ْاب ُن ال ُمث هن‪ :‬آحدُ ِِن َي آَي‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يم‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫وحدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وُممد بن ب ٍ ِ‬
‫إ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬ ‫ش‬
‫ْ ُ آ ه آ ْ آ آ آ ُ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ آ ْ ْ ُ آ ْ ِّ آ ْ ْ آ آ ه آ ِّ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ه‬
‫اَّلل‬
‫بن محا ٍد‪ ،‬أخَبنا شعبة‪ ،‬عن أبان ب ِن تغ ِلب‪ ،‬عن فضي ٍل الفقي ِم‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم انلخ ِِع‪ ،‬عن علقمة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ٌ ه‬ ‫ْآ ُ آه ْ ْ آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْ ُ‬
‫َب "‪ ،‬قال آر ُجل‪ :‬إِن‬ ‫ٍ‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ذ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ث‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ب ِن مسعو ٍد‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل يدخل اَلنة من َكن ِِف قل ِ‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ه ُ آ ُ ُّ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ ُ آ آ ً آ آ ْ ُ ُ آ آ آ ً آ آ ه ه آ آ ٌ ُ ُّ ْ آ آ آ ْ ْ ُ آ آ ُ ْ آ ِّ آ آ ْ‬
‫اس‪.‬‬‫ِ‬ ‫انل‬ ‫م‬ ‫كَب بطر احلق وغ‬ ‫َيب اَلمال‪ ،‬ال ِ‬ ‫َجيل ِ‬
‫َيب أن يكون ُوبه حسنا‪ ،‬ونعله حسنة‪ ،‬قال‪ِ :‬إن اَّلل ِ‬ ‫الرجل‪ِ ،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪187‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬ج ںیم ہن اجےئ اوہ صخش سج ےک دل ںیم ریت ترار یھب‬

‫رغوراورڈنمھگوہ ا۔“ یاتصخشوبال‪ :‬م ر‬

‫ہ یاتآدیمہااتہےہاساکوجتاااھچوہاورڑپکےاےھچوہں (اوروںےس وایکہییھبرغوراورڈنمھگےہ) آپیلص‬

‫اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اہلللیمج ےہ‪،‬دوسرھکاےہ امجلوک۔ رغورڈنمھگہیےہہک انانقحوک تاقحرکے (ینعیاینپتاتیک چپ یات ی‬
‫اسفننےس یات‬

‫تاتوایبجوہاورحیحصوہاسوکردرکےاورہنامےن) اورولوگںوکریقحےھجمس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)91:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪266 :‬‬

‫آ آ ْ آ ٌ آ ْآآآ‬ ‫يد لَكهما‪ ،‬آع ْن آ ِّ‬ ‫يم‪ ،‬آو ُس آويْ ُد ْب ُن آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ ْ‬

‫َبنا ْاب ُن ُم ْس ِه ٍر‪،‬‬ ‫لَع بْ ِن ُم ْس ِه ٍر‪ ،‬قال ِمنجاب‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ُّ‬ ‫م‬
‫ِ ِ‬
‫ه‬
‫اْل‬ ‫ث‬ ‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫حدثنا ِمنجاب بن‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ " :‬آَل يآ ْد ُخ ُل ه‬
‫انل آ‬
‫ار‬
‫آ ْ ْآ آ آ ْ آ ْآ آآ آ ْ آ ْ ه آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ ْ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ع ِناألعم ِ ‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬عن علقمة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْآ ُ آه آ ْآ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ آ آ ٌ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ُ آه آ ْآ‬ ‫آ آ ٌ آْ‬
‫َبياء "‪.‬‬‫ان‪ ،‬وَل يدخل اَلنة أحد ِِف قل ِب ِه ِمثقال حب ِة خرد ٍل ِمن ِك ِ‬ ‫أحد ِِف قل ِب ِه ِمثقال حب ِة خرد ٍل ِمن إِيم ٍ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬منہجںیمہناجےئ ا (ینعیہشیمہےکےیل) وہ صخشسجےک‬

‫دلںیمرایئےکداےنےکتراتراامینوہ۔اورجںیمہناجےئ اوہصخشسجےکدلںیمرایئےکداےنےکتراترڈنمھگاوررغوروہ۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)91:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪267 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ان بْن آت ْغل آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آه‬ ‫آ‬
‫يم‪ ،‬آع ْن آعل آق آمة‪،‬‬
‫ب‪ ،‬آع ْن ف آضيْل‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ ْ آ آ‬ ‫ه آ ُ ْ‬ ‫آ ه آ ُ آ ُآ‬
‫اود‪ ،‬آحدثنا شعبآة‪ ،‬عن أب‬‫ار‪ ،‬حدثنا أبو د‬
‫حدثنا ُممد بن بش ٍ‬
‫ْآ ُ آه ْ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ ه آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ‬
‫َب "‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫ر‬‫ذ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ث‬‫م‬‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫اَّلل‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل يدخل اَلنة من َكن ِِف قل ِ‬
‫عنعب ِد ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جںیمہناجےئ ا‪،‬وہصخشسجےکدلںیمریتتراتررغور‬

‫وہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)91:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪188‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫اّلله َشيم ًئا َد َخ َل م َ‬
‫اْل َن َة َو َم من َما َ ُم مَّش ًًك َد َخ َل انلَار‪َ:‬‬ ‫َ م َ َ َ ُم ُ َ‬
‫ه‬ ‫َّشا ب ه‬
‫‪ -41‬باب من ما ال ي ه‬
‫تاب‪:‬وجآدیماہللےکاسھترشکےیکریغبرمایگاسےکیتنجوہےن‪،‬اوروجرشکرپرمااسےکیمنہجوہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪268 :‬‬
‫آ ْ آْ ه آ آ آ ٌ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫اَّلل بْن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب‪ ،‬آو آوك ٌ‬
‫يع‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫يع‪ :‬قال‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال و ِك‬
‫يق‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ٍ‬ ‫ق‬‫ِ‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ ِ‬
‫آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ ْ ُ ُ آْ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ آ ْ آ آ ُْ ُ ه‬
‫اَّلل‬
‫َّشك ِب ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬من مات‪ ،‬ي ِ‬‫ري‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬وقال ابن نم ٍ‬ ‫رسول ِ‬
‫آ ًْ آ آ آ ه آ آ ُ ْ ُ آآ آ آ ْ آ آ آ ُْ ُ ه آ ْ آ آ آ ْ هآ‬
‫اَّلل شيئًا‪ ،‬دخل اَلآنة‪.‬‬
‫َّشك ِب ِ‬
‫شيئا‪ ،‬دخل انلار "‪ ،‬وقلت أنا‪ :‬ومن مات‪َ ،‬ل ي ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪،‬اور یات ی‬
‫روایںیمےہںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‬ ‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬

‫انس‪،‬آپ یلصاہللہیلعوملسفرامےت ےھت‪” :‬وج صخش رم اجےئاوراہلل ےک اسھت یسک وک ی‬

‫رشترکتا وہوہ منہج ںیم اجےئ ا۔“ دیستا دبعاہللنب وعسمدریض اہلل‬

‫رکتوہوہجںیماجےئ ا۔‬ ‫ہنعےناہک‪:‬ںیماتہکوہںوجصخشرماجےئاوراہللےکاسھتیسکوک ی‬

‫رشتہن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)92:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪269 :‬‬

‫آ ْ آ ُ ْآ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬

‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ان‪ ،‬آع ْن آجابِ ٍر‪،‬‬‫او آية‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬عن أ ِِب سفي‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آ ْ آ آ آ ُْ ُ ه آ ْ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ آ آآ ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ُ ٌ آآ آ آ آُ آ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آما ال ْ ُموجبآ آ‬
‫اَّلل شيئًا‪،‬‬
‫ِ ِ ِ‬‫ب‬ ‫ك‬‫َّش‬‫ي‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬ ‫ات‬‫م‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫؟‬‫ان‬‫ت‬
‫ِ ِ‬ ‫قال‪ :‬أَت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم رجل‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ آ آ ْآ ه آ آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ه‬
‫اَّلل آشيْئًا‪ ،‬آد آخ آل ه‬
‫انل آ‬
‫ار "‪.‬‬ ‫َّشك بِ ِ‬
‫دخل اَلنة‪ ،‬ومن مات‪ ،‬ي ِ‬
‫دیستااجترریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬یاتصخشروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یاتاوررعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!وہدوتاںیتوکن یںیہوجواجرکیت‬

‫ںیہجوکاورمنہجوک؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشرماجےئاوروہاہللےکاسھتیسکوک ی‬

‫رشتہنرکتاوہ ووہجںیماجےئ ا۔اوروجصخشرم‬

‫رکتوہ ووہمنہجںیماجےئ ا۔“‬ ‫اجےئاوروہاہللےکاسھتیسکوک ی‬

‫رشت ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)93:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪189‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪271 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آ آ ه ُ ْ ُ ه‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ُّ آ ْ آ ْ آ ُّ ُ آ ْ آ ُ ْ ُ ُ آ ْ‬
‫الشا ِع ِر‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدث آنا آعبْ ُد ال آم ِل ِك ْب ُن آع ْم ٍرو‪،‬‬ ‫اَّلل وحجاج بن‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫وحدُ ِِن أبو أيوب الغيال ِِن سليمان بن عبي ِ‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه آ آ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آُ ُ‬ ‫ُّ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُهُ آ ْ آ‬
‫ول‪ " :‬آم ْن ل ِ آ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬
‫ري‪ ،‬حدثنا جابِر بن عب ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ِب‬‫حدثنا قرة‪ ،‬عن أ ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ ه آ آ آ آ ُ آ ُّ آ آ آ ُ ُّ آ ْ آ‬ ‫آ ْ ً آ آ آ ْآ ه آ آ آ ْ آ آ ُ ُ ْ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آَل ي ُ َّْش ُ‬
‫هآ‬
‫َّش ُك بِ ِه‪ ،‬دخل انلار "‪ ،‬قال أبو أيوب‪ :‬قال أبو الزبري‪ :‬عن جابِ ٍر‪.‬‬
‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫ي‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ن‬‫م‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ا‪،‬‬‫ئ‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ ِ‬
‫دیستا اجترنب دبعاہلل ریضاہلل ہنعےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےسانسآپ یلص اہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬وج صخشاہلل ےسےلم‬

‫رکت وہوہ ج ںیم اجےئ ااور وج اس ےلماور یسک وک اس ےکاسھت ی‬

‫رشت رکتا وہوہ منہج ںیم اجےئ ا۔“ اہک اوباویب ےن ہک‬ ‫اس ےک اسھت یسک وک ی‬
‫رشت ہن ا‬

‫اوبزریبےناہک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)93:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪271 :‬‬

‫آه آ ه ه‬ ‫آ‬ ‫ُّ آ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ ْآآآ ُ آ ٌ آ ُ آ ْ ُ آ‬ ‫ْ آ ْ ُ آْ ُ‬ ‫آ هآ‬

‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ري َِ‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬أن ِن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬‫ش‬ ‫ور‪ ،‬أخَبنا معاذ وهو ابن ِه‬ ‫وحدُ ِِن ِإسحا بن منص ٍ‬
‫ه آ آ ْ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال ِب ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫صىل‬

‫یاتاوردنسےسرمویےہہکدیستااجترریضاہللہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہآپیلصاہللہیلعوملسےکےلہپاافلظیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)93:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪272 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ‬ ‫آ آ ْ ُ ُْآه آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬
‫اص ٍل األ ْح آد ِب‪،‬‬
‫ار‪ ،‬قال ابن المثن‪ :‬حدثنا ُممد بن جعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن و ِ‬‫وحدثنا ُممد بن المثن وابن ب ٍ‬
‫ش‬
‫ْ ُ آ آْ ه آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُ آ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ٍّ ُ آ ِّ ُ‬
‫ث‪ ،‬آ‬
‫السالم‪،‬‬ ‫َبيل علي ِه‬ ‫ج‬
‫ِ ِ ِ‬‫اِن‬ ‫ت‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ور ب ِن سوي ٍد‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أبا ذر َيد‬ ‫ع ِنالمعر ِ‬
‫آ آ ه آ آ ه ُ آ ْ آ آ ْ ُ ه آ آ ُ ْ ُ ه آ ْ ً آ آ آ ْآ ه آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ‬
‫اَّلل شيئا‪ ،‬دخل اَلنة "‪ ،‬قلت‪ :‬وإِن زَن‪ ،‬وإِن َس ‪ ،‬قال‪ :‬و ِإن زَن و ِإن َس "‪.‬‬ ‫َّشك بِ ِ‬ ‫فبَّش ِن أنه من مات ِمن أم ِتك‪َ ،‬ل ي ِ‬
‫دیستااوبذر افغری ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬ربجلیئہیلع االسلم ریمے تاس آےئ اور ھجم وک وخربخشی دیہک وج‬

‫رشتہنرکتا وہ ا وجںیماجےئ ا۔“ ںیمےناہکارگہچوہزتارکے یاتوچریرکے۔اوہنں‬

‫صخشاہمتریامےسرمے ااوروہیسکوکاہللےکاسھت ی‬

‫ےناہک ”ارگہچوہزتارکے یاتوچریرکے۔ “‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪190‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)94:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪273 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُْ ه آ ْ ُ آْ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آآ ْ‬ ‫ري ْب ُن آح ْ‬ ‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ار ِث‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫الص‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اش‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫خ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫مح‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬
‫هآُ آ آ‬ ‫آ ه آ ُ آ ْ ٌ ْ ُ آ ِّ ُ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ ه آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ه آ ُ آ ه آ آ آ ْ آ ِّ ه ه آ ُ آ ه آ آ‬
‫يِل آحدُه‪ ،‬أن أبآا ذ ٍّر آحدُه‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫حدُ ِِن حسني المعلم‪ ،‬ع ِن اب ِن بريدة‪ ،‬أن َيَي بن يعمر حدُه‪ ،‬أن أبا األسو ِد ال ِ‬
‫جلآ ْستُ‬ ‫آآْ ُ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ آ آ ٌ آ آْ آْ ٌ آْآ ُ ُ ه آآُُْ آ آ ُ آ آ ٌ ُ ه آآُُْ آ آ ْ‬
‫استآيْ آق آظ‪ ،‬آف آ‬ ‫أتيت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم وهو نائِم‪ ،‬علي ِه ُوب أبيض‪ ،‬ثم أتيته ف ِإذا هو نائِم‪ ،‬ثم أتيته وق ِد‬
‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ه ه ُ ُ ه آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ ْآ ه آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ‬
‫َس ‪ ،‬قال‪ :‬آوإِن‬ ‫ِإِل ِه‪ ،‬فقال‪ " :‬ما ِمن عب ٍد‪ ،‬قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬ثم مات لَع ذلِك‪ِ ،‬إَل دخل اَلنة "‪ ،‬قلت‪ " :‬وإِن زَن و ِإن‬
‫آ ْ آْ آ آ آ آ‬ ‫َس آ ُآ آالًُا‪ُ ،‬ث هم قآ آال ِف ه‬
‫َس آ ‪ ،‬قآ آال‪ :‬آوإ ْن آز آَن آوإ ْن آ آ‬‫ت‪ :‬آوإ ْن آز آَن آوإ ْن آ آ‬ ‫َس آ ‪ ،‬قُلْ ُ‬‫آز آَن آوإ ْن آ آ‬
‫الرابِ آع ِة‪ :‬آلَع آرَ ِم أن ِف أ ِِب ذ ٍّر‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ٍّ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ آ ٍّ آ ُ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫فخرج أبو ذر وهو يقول‪ :‬و ِإن ر َِم أنف أ ِِب ذر "‪.‬‬

‫دیستااوبذرریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یتا۔آپیلصاہللہیلعوملسوسرےہےھت‪ ،‬یاتدیفسڑپکااوڑےھوہےئ‪،‬رھپ‬

‫ںیمآ یات وآپیلصاہللہیلعوملسوسرےہےھت‪،‬رھپںیمآ یاتآپیلصاہللہیلعوملساجےتگےھت۔ںیماھٹیبآپیلصاہللہیلعوملسےکتاسآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪” :‬وج « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل» ےہک رھپ رم اجےئ ا ا ی ااقتعد رپ (ینعی ودیح رپ) و وہ ج ںیم اجےئ ا۔“ ںیم ےن اہک ارگہچ وہ زتا رکے اور وچری‬ ‫ِ ِ‬
‫رکے؟نیتتار۔ااسییہفرام یاتوچیھتتارںیمآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ارگہچاوبذریکتاکںیماخکےگل “‪،‬رھپےلکن ا‬
‫دیستاوبذرریضاہللہنعاوروہ‬

‫ ےتہےھت‪:‬ارگہچاوبذریکتاکںیماخکےگل۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)94:‬‬

‫َ م م َ َ م َ َ م َ َ َ ََ َ َُ‬ ‫َم‬
‫يم قت هل اََكف ههر نعد أن قال ال إهِل إهال اّلل‪:‬‬
‫‪ -41‬باب َت ه ه‬
‫ر‬
‫تاب‪:‬اکفروکالاہلاالاہللےنہکےکدعبلتقرکتارحامےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪274 :‬‬

‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ آ هْ ُ ُآآ ٌ آ ْ آآآ هْ ُ‬

‫ث‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫اب‪،‬‬‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ارب‪ ،‬أخَبنا اللي‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬‫م‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫الل‬‫و‬ ‫ح‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬‫ث‬ ‫ِل‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬
‫آ‬ ‫آْ آ آهُ آ ْآآ آهُ آ آ‬ ‫ْ ْ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ ه ْ آ ِّ ْ ْ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ ه‬
‫الليْ ِّ‬
‫َب ُه‪ ،‬أنه قال‪ :‬يآا آر ُسول‬‫ار‪ ،‬آع ِن ال ِمقدا ِد ب ْ ِن األسو ِد‪ ،‬أنه أخ‬
‫ِ‬
‫اَليآ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل ب ِن ع ِدي ب ِن‬
‫ِث‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫عن عطا ِء ب ِن ي ِزيد ِ‬
‫آ آ آ آ آ ُ ه آ آ ِّ آ آ آ آ آ آ‬ ‫ه ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آآ‬ ‫ه آ آآْ آ ْ آ ُ آ ُ ً آ ْ ُ ه آ آ آآ‬
‫ار فقاتل ِِن‪ ،‬فَّضب ِإحدى يدي ِبالسي ِف فقطعها‪ ،‬ثم َلذ ِمِن بِشجر ٍة‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬أرأيت إِن ل ِقيت رجال ِمن الكف ِ‬
‫ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪191‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ :‬آَل آت ْقتُلْ ُه‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف ُقلْ ُ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ه آآآْ ُ ُ ُ آ آ ُ آ ه آ ْ آ آ ْ آ آآ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ت‪ :‬يآا آر ُسول‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل بعد أن قالها؟ قال رسول ِ‬ ‫َّلل‪ ،‬أفْقتله يا رسول ِ‬‫أسلمت ِ ِ‬
‫ُ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آآآُُُْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ْ ُ ُْ آ ْ آآ ْآُ‬ ‫ه هُ آْ آآ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬ل تقتله‪ ،‬ف ِإن قتلته‬ ‫اَّلل‪ ،‬إِنه قد قطع ي ِدي‪ ،‬ثم قال‪ :‬ذلِك بعد أن قطعها‪ ،‬أفْقتله؟ قال رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫آ هُ آْ آ آ آْآ آْ آُْآُ آ ه آ آْ آ آْآ آ ْ آُ آ آ ُ ه آ آ‬
‫َك آمتآه ال ِِت قال "‪.‬‬
‫ْن ِْل ِه قبل أن يقول ِ‬
‫ْن ِْلك قبل أن تقتله‪ ،‬وإِنك بِم ِ‬
‫ف ِإنه بِم ِ‬
‫دیستادقمادنباوسدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ارگںیم یاتاکفرےسڑھبوںوہھجمےسڑلےاورریما یاتاہھتولتارےساکٹ‬

‫ڈاےل رھپ ھجم ےس چب رک یات درج یک آڑ ےل اور ےنہک ےگل‪ :‬ںیم تاعب وہ ایگ اہلل اک‪ ،‬ایک ںیم اس وک لتق رکوں ج وہ ہہک ےکچ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬م لتق رک اس وک۔“ ںیم ےن اہک‪ ،‬یات روسل اہلل! اس ےن ریما اہھت اکٹ ڈاال رھپ ااسی ےنہک اگل۔ایک ںیم اس وک لتق رکوں؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬ملتقرکاسوک (ارگہچھجتوکاسےسدصہماچنہپاورزمخاگل) ارگ واسوک لتقرکے ااساکاحلریتااسوہ التقےسےلہپاورریتااحلاساکاس‬

‫وہ اجتاسےنہملکںیہناہکاھت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)95:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪275 :‬‬

‫حا ْب ُن‬ ‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬

‫َبنآا آم ْع آم ٌر ‪ .‬ح آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫يم‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫حا ُ ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬ ‫اِع ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫األن ْ آصار ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا ال ْ آوِل ُد ْب ُن ُم ْسلم‪ ،‬آ‬ ‫آ‬
‫الر هزا ِ ‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِّ‬ ‫ِ‬ ‫آ‬
‫ز‬ ‫و‬‫ْ‬ ‫األ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُموَس‬
‫آ آ آ آْ آْ ُ ه آ آ آ‬ ‫اِع آو ْاب ُن ُج آريْج آفْف آ‬ ‫ْ آ آه آ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ آ‬ ‫يعا‪ ،‬آ‬ ‫أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ْاب ُن ُج آريْج آَج ً‬
‫َّلل‪ ،‬ك آما قال‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ا‪،‬‬‫م‬ ‫ه‬‫ث‬
‫ِِ‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ٍ ِ‬
‫ُّ‬ ‫ِ‬ ‫األ ْو آ‬
‫ز‬ ‫ا‬‫م‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬‫س‬‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫ر‬ ‫ِ‬ ‫ه‬‫الز‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ آ ه آ ْ آ ْ ُ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ آآ ه ه‬ ‫آآه آ ْ آ ٌ آ‬ ‫هْ ُ‬
‫اَّلل‪ُ.‬‬ ‫الليث ِِف آح ِدي ِث ِه‪ ،‬وأما معمر ف ِْف ح ِدي ِث ِه‪ :‬فلما أهويت ِألقتله‪ ،‬قال‪َ :‬ل إِٰل إَِل‬
‫آ‬

‫روای یھب ایسی یہ ےہ‪ ،‬اس ںیم ہی ےہ ہک وہ ےہک‪ :‬االسم ال یات ںیم اہلل ےک ےئل اور رمعم یک ی‬
‫روای ںیم ہک ج ںیم وکھجں اس ےک لتق ےک ےئل و وہ‬ ‫دورسی ی‬
‫ےہک « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل» ۔‬ ‫ِ ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)95:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪276 :‬‬

‫آ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ِش آهاب‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن آع آط ُ‬
‫اء ْب ُن يآ ِزيد‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫وح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫آ آ‬ ‫آْ آ ْ ْ‬ ‫اَليآ آ ْ آ آ ُ آ ا ْ ْ آ آ ْ آ آ ْ ْ‬ ‫ه ْ ُ ه ْ ُ ْ آ ُّ آ ه ُ آ ْ آ ه ْ آ آ ِّ ْ ْ‬
‫كن ِد هي‪ ،‬آوَكن آح ِليفا‬ ‫ار َِ أخَبه‪ ،‬أن آ ال ِمقداد بن عم ِرو ب ِن األسو ِد ال ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل بن ع ِدي ب ِن‬
‫ِث ثم اَلند ِِع‪ ،‬أن عبيد ِ‬ ‫اللي ُّ‬
‫ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪192‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ً‬ ‫ول ه آ آ آ ْ آ‬
‫ت إ ْن لآق ُ‬
‫يت آر ُجال ِم آن‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آهُ آ آ آ آُ آ‬ ‫آ ُ ْ آآ آآ آ ه ْ آ آ آْ ً آ آ آُ‬
‫اَّلل‪ ،‬أرأي ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أنه قال‪ :‬يا رس‬
‫ول ِ‬ ‫ِْل ِِن زهرة‪ ،‬وَكن ِممن ش ِهد بدرا مع رس ِ‬
‫هْ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْ ُه ُه آ آ‬
‫ث‪.‬‬ ‫ار؟ ثم ذك آر بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫يث اللي ِ‬ ‫الكف ِ‬
‫روایےہ‪،‬وہفیلحےھتینب م‬
‫زہرہےک (ینعیانیکاامنںیمآےئےھتاورانےسدہعرکےکچےھت) اور‬ ‫دیستادقمادنبرمعونباوسددنکیریضاہللہنعےس ی‬

‫اکفےس۔رھپایبنایک ی‬
‫دحی‬ ‫دبریکڑلایئںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھت‪،‬اوہنںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپایکےتھجمسںیہ۔ارگںیمڑھبوں یات ر‬

‫وکا یرطحےسیجاورپزگری۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)95:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪277 :‬‬
‫ْ ُ ْآ آ آ آ‬ ‫وح هد آث آنا أآبُو ُك آريْب آوإ ْس آ‬
‫مح ُر ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬
‫األ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ آ‬
‫يم‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫حا بن ِإبرا ِه‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو‬
‫ْآ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آْ آ آ آ آ ُ ْ آ آ ْآآ آ آ آ آ آآ آ ُ ُ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫ُ آ آآ آ‬
‫لَك ُه آما‪ ،‬آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ب‬‫ي‬ ‫ش‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ز‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ام‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ي‬‫ب‬ ‫ظ‬‫ِ‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اوية ِ‬
‫مع ِ‬
‫ْ ُ آ ْآ آ آآ ْ آ ْ ُ آ ُ ً آ آ آ آ آآ ه هُ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آ ه آ آ ه ْ آ ُْ آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬
‫آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬ف آط آعنتُه ف آوق آع ِِف‬ ‫ات ِمن جهينة‪ ،‬فْدركت رجال‪ ،‬فقال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ر‬ ‫احل‬ ‫ا‬‫ن‬‫ح‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫َس‬
‫ِ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫اَّلل‪ُ،‬‬‫ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ه ه‬ ‫آْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أقال‪َ :‬ل ِإٰل إَِل‬ ‫نف ِِس ِمن ذلِك‪ ،‬فذكرته لِلن ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫آْآ آآ آ آْ آ‬ ‫آ آ آآآ آ آ ْ آ آ آْ‬ ‫آ آ آ ْ آ ُ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه ه آ آ آ آ آ ْ ً آ ِّ آ‬
‫ت ع ْن قل ِب ِه‪ ،‬آح هَّت تعل آم أقال آها أم َل؟ "‬ ‫السال ِح‪ ،‬قال‪ " :‬أفال شقق‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إنما قالها خوفا ِمن‬ ‫وقتلته؟ قال‪ :‬قلت‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ ْ ٌ آآآ آ ه آ آْ ُُ ُ ْ ً آ ه آ ْ ُ آ ُ ُ ُْ آ ْ‬ ‫ت يآ ْو آ‬ ‫ت آأ ِِّن أآ ْسلآ ْم ُ‬‫لَع آح هَّت آت آم هنيْ ُ‬‫ه‬ ‫آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ آ‬
‫ني‬‫ِ‬ ‫ط‬ ‫اْل‬ ‫و‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ي‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫د‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ذ‬
‫ٍ‬ ‫ئ‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫فما زال يكررها‬
‫آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ٌ آ آ ْ آ ُ ه ُ آ آ ُ ُ ْ آ ه آ آ ُ آ ْ آ ٌ آ آ ُ آ ِّ ُ ُ ُّ ُ ه آ آ آ آ ْ ٌ آ ْ آ آ ْ آ‬
‫َّلل‪ ،‬فقال سعد‪ :‬قد قاتلنا‬ ‫يع ِِن أسامة‪ ،‬قال‪ :‬قال رجل‪ :‬ألم يق ِل اَّلل وقاتِلوهم حَّت َل تكون فِتنة‪ ،‬ويكون الين َكه ِ ِ‬
‫آ ُ ُ ْآٌ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ْآٌ آآْ آ آآ ْ آ ُ آ ُ ُ آ آ ْ ُآ ُ‬
‫يدون أن تقا ِتلوا آح هَّت تكون ِفتنة‪.‬‬ ‫حَّت َل تكون ِفتنة‪ ،‬وأنت‪ ،‬وأصحابك ت ِر‬

‫زیریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےن موک یاترسہیںیماجیھب (رسہی ےتہںیہرکشلےک یاتڑکٹےوکسج ںیم‬ ‫دیستاااسہمنب ی د‬

‫ہار وس آدیم ت وہےت ںیہ) م حبص وک ڑلے رحاقت ےس چہٹییہ ںیم ےس ےہ(رحاقت مضب اح اور حتف را یات ہلیبق ےہ) رھپ ںیم ےن یات صخش وک تا یات اس‬
‫اَّلل» اہک۔ ںیم ےن تریھچ ےس اس وک امر د یتا۔ دعب اس ےک ریمے دل ںیم و م وہا (ہک « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل» ےنہک رپ امرتا درس ہن‬ ‫ےن « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اھت) ںیمےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسایبنایک۔آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اسےن « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل» اہکاھتاور و ےناسوکامرڈاال“‪،‬‬ ‫ِ ِ‬
‫ںیمےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!اسےنایھتہرےسڈررکاہکاھت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وےناساکدلریچرکداھکیاھتتاہکےھجتولعمموہتاہکاس‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪193‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ےکدلےنہیہملکاہکاھت یاتںیہن“‪( ،‬بلطمہیےہہکدلاکاحلےھجتاہکںےسولعمموہا) رھپآپیلصاہللہیلعوملستارتاریہیفرامےترےہاہیںتہکںیم‬

‫وہت ( و االسم الےن ےک دعب اےسی گاہ ںیم التبم ہن وہتا ویکہکن االسم الےن ےس رفک ےک اےلگ گاہ اعمف وہ اجےت‬
‫ےن آرزو یک اکش! ںیم ا ی دن املسمن وہا ا‬
‫ن‬
‫ںیہ) دیستا دعس نب ایب واقص ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬اہلل یک مسق! ںیم یسک املسمن وک ہن امروں ا ج ت اس وک ذوا نطٹین ینعی ااسہم ہن‬
‫ن‬
‫امرے۔ ( «بطني» ریغصت ےہ نطب یک ادر «بطني» ےتہ ںیہ ٹیپ وک۔ ااسہم ریض اہلل ہنع وک ذوا نطٹین اس ےئل ےتہ ںیہ ہک ان اک ٹیپ ترا اھت) یات‬

‫صخش وبال‪ ،‬اہلل اعتیلٰ فرامتا ےہ ڑلو ان ےس ج ت ہک اسفد ہن رےہ اور دنی س اہلل ےئلیک وہ اجےئ۔ دیستا دعس ریض اہلل ہنع ےن اہک م و ڑلے (اکفروں‬

‫ےس) اسےئلہکاسفدہنوہاور واورریتےاسیھتاسےئلڑلےتںیہہکاسفدوہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)96:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪278 :‬‬
‫آ ه آ آ آ ْ ُ ُ ه ْ آ ُّ آ ه آ آ ُ آ ْ ٌ آ ْ آ آ آ ُ آ ْ ٌ آ ه آ آ آ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ ْ آ آ ْ ْ آ آ آ‬
‫حدثنا يعقوب الور ِِق‪ ،‬حدثنا هشيم‪ ،‬أخَبنا حصني‪ ،‬حدثنا أبو ِظبيان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أسامة بن زي ِد ب ِن ح ِارُة‪،‬‬
‫ٌ‬ ‫ُ آ ِّ ُ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ه ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫ت أنا‪ ،‬آو آر ُجل‬ ‫حلق‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإىل احلرق ِة ِمن جهينة‪ ،‬فصبحنا القوم فهزمناهم‪ ،‬و ِ‬ ‫َيدث‪ ،‬قال‪ :‬بعثنا رسول ِ‬
‫آ ْ ُ آ آ آآ‬ ‫ْ ُ ْ‬ ‫آ ُ ً ْ ُ ْ آ آ ه آ آ ُ آ آ آ آآ ه هُ آ آ ه آ ْ ُ آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫آ آ‬
‫األن ْ آ‬
‫ار هي‪ ،‬آو آط آعنتُه بِ ُرم َِح آح هَّت قتآل ُته‪ ،‬قال‪ :‬فل هما‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫ك‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫اَّلل‬ ‫َل‬‫إ‬ ‫ٰل‬
‫ِ ِ‬ ‫إ‬ ‫َل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫اه‬‫ين‬ ‫ش‬
‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫م‬‫ه‬‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ال‬‫ج‬‫ر‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِمن‬
‫آ ُ آ آ ُ آآ آ ْآ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آآ ه هُ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ْآ آآآ آ آ ه ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقال ِِل‪ :‬يا أسامة‪ ،‬أقتلته بعد ما قال‪َ :‬ل إِٰل إَِل اَّلل؟ قال‪ :‬قلت‪ :‬يا رسول‬ ‫ق ِدمنا بلغ ذلِك انل ِِ صىل‬
‫ه ه آ آ آ ُ آ آ ِّ ً آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ه ه ُ آ آ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ آ ه آ ه آ آ ه ْ ُ آ ِّ آ‬
‫ت أِن ل ْم‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إنما َكن متعوذا‪ ،‬قال‪ :‬فقال‪ " :‬أقتلته بعد ما قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل؟ " قال‪ :‬فما زال يكررها لَع‪ ،‬حَّت تمني‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ْ آْ آْ ُ آْآ آ آ ْ‬
‫أكن أسلمت قبل ذلِك اِلومِ ‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن موکرحہقیکرطفاجیھبوج یاتہلیبقےہ۔چ یہٹیہںیمےسرھپ محبصوکواہں‬ ‫زیریضاہللہنعےس ی‬

‫دیستاااسہمنب ی د‬
‫ھگرا ووہ « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل» ےنہکاگل۔ااصنری وہینس‬ ‫ےچنہپاورانوکتسکشدی۔ںیمےناور یاتااصنریآدیمےنلمرک یاتصخشوکڑکپا۔جاسوک ی‬
‫ِ ِ‬
‫رکاسےس مہایگاورںیمےناےس امرااہیںتہکوہرمایگج مولٹرکآےئ وہیربخروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسوکیچنہپ (اوریلہپ ی‬
‫روایںیمےہہک‬

‫دیست ااسہم ریض اہلل ہنع ےن یھبذرک ایک وہ ا) اس وق‬ ‫دیستا ااسہم ریضاہلل ہنع ےن وخد ذرک ایک و ش ی د‬
‫ای آپ یلص اہلل ہیلعوملس وک ےلہپ ربخ چنہپ یئگ وہ یگ‪ ،‬رھپ ا‬
‫روسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےنفرام یتا‪ ” :‬اےااسہم! و ےن اسوکامرڈاال « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل» ےنہکےک دعب۔“ ںیم ےناہک‪ :‬یات روسل اہلل! اس ےن اےنپ‬ ‫ِ ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪194‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫یتاچبےنےکےئلاہکاھت۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وےناسوکامرڈاال « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل» ےنہکےکدعب۔“ رھپآپ یلصاہللہیلعوملستارتار‬ ‫ِ ِ‬
‫یہیفرامےترےہاہیںتہکںیمآرزویکاکش!ںیماملسمنہنوہاوہتااسدنےسےلہپ ( وہیگاہھجمرپہنوہتا)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)96:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪279 :‬‬

‫ث‪ ،‬أآ هن آخ ً‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ِّ ُ‬ ‫ه آآ ْ‬
‫اش‪ ،‬آحدثنا عم ُرو ْب ُن آَع ِص ٍم‪ ،‬آحدثنا ُمعتآ ِمر‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أ ِِب َيد‬
‫ه آآ آ ْ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ‬
‫الا‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أمحد ب ُن احلآس ِن ب ِن ِخ آر ٍ‬
‫آآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آهُ آ ه آ آه ُْآ آ ْ آ آْ ه ْ‬ ‫آ ْ آ آ ْ ُْ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُْ‬ ‫آْآ آ ْ آ آ‬
‫اَّلل اْلج ِِل‪ ،‬بعث إِىل‬ ‫ه‬ ‫األثبجابن أ ِِخ صفوان ب ِن ُم ِر ٍز حدث‪ ،‬عن صفوان ب ِن ُم ِر ٍز‪ ،‬أنه حدث‪ ،‬أن جندب بن عب ِد ِ‬
‫آآ‬ ‫ً آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ ِّ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آآ‬ ‫ُّ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ آ آ ْآ ْ‬
‫اَجع ِِل نف ًرا ِم ْن ِإخ آوانِك آح هَّت أ آحدث ُه ْم‪ ،‬فبآ آعث آر ُسوَل ِإِلْ ِه ْم‪ ،‬فل هما‬ ‫ري‪ ،‬فقال‪:‬‬
‫عسع ِس ب ِن سالمة زمن ِفتن ِة اب ِن الزب ِ‬
‫آ ْ آ‬

‫آ ه آ آ ْآ ُ آ آ ه آ آ ْآ ُ آ‬ ‫آ آ ُ ْ آ ٌ آ آ آْ ُْ ُ ٌ آ ْ آ ُ آ آ آ آآ ه ُ آ ُ ُْ ْ آآ ه ُ آ‬ ‫ْ‬
‫اجتآ آم ُعوا‪ ،‬جاء جندب وعلي ِه برنس أصفر‪ ،‬فقال‪َ :‬تدُوا بِما كنتم َتدُون بِ ِه‪ ،‬حَّت دار احل ِديث‪ ،‬فلما دار احل ِديث ِإِل ِه‪،‬‬
‫ْ‬

‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ ِّ آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ ُ ُ آ ْ ُ ْ آ ُ ْ آ ْ آ ِّ ُ ْ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ ُْْ ُ آ آ ْ آْ‬

‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آب آعث‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫م‬‫ك‬ ‫َب‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫يد‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫َل‬‫و‬ ‫م‬‫ك‬ ‫ت‬‫ي‬ ‫ت‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫َس الَبنس عن رأ ِ ِ‬
‫س‬ ‫ح آ‬
‫آ ْ ً آ ُْ ْ آ آ آ ْ آ ُْ ْ آ آ ه ُ ُ ْآآ ْ آ آ آ آ ُ ٌ آ ُْ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫اء أن يق ِصد ِإىل آر ُج ٍل ِم آن‬ ‫َّش ِكني‪ِ ،‬إذا ش‬ ‫َّش ِكني‪ ،‬و ِإنهم اْلقوا‪ ،‬فَكن رجل ِمن الم ِ‬ ‫بعثا ِمن المس ِل ِمني ِإىل قومٍ ِمن الم ِ‬
‫ُْ ْ آ آ آ آ آُ آ آ آ آ ُ آ ه آ ُ ً آ ُْ ْ آ آ آ آ آ ْ آآ ُ آ آ آ ُ ه ُآ ه ُ آ ه ُ ُ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آْ‬
‫المس ِل ِمني قصد ٰل فقتله‪ ،‬وإِن رجال ِمن المس ِل ِمني قصد غفلته‪ ،‬قال‪ :‬وكنا َندث أنه أسامة بن زي ٍد‪ ،‬فلما رفع علي ِه‬

‫الر ُج ِل‬ ‫َب ه‬ ‫َب ُه آخ آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آف آسْآ آ ُٰل‪ ،‬فآْآ ْخ آ آ‬
‫َب ُه آح هَّت أآ ْخ آ آ‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬
‫انل‬
‫ه ْ آ آ آ آ آآ ه هآ آ آ آ آ ُ آ آ آ ْآ ُ آ‬
‫ىل‬ ‫السيف‪ ،‬قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬فقتله‪ ،‬فجاء الب ِشري ِإ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آآ‬ ‫ُْ ْ آ آ آ ُآ ً ُآ ً‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ آآُ آ آ آ آ آ آ ْآ ُ آ آ آ آ ُ آ هآ آ‬
‫ني‪ ،‬آوقتآل فالنا آوفالنا‪ ،‬آو آس هَم ُٰل نف ًرا‪،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬أ ْو آج آع ِِف المس ِل ِم‬ ‫كيف صنع‪ ،‬فدَعه فسْٰل‪ ،‬فقال‪ :‬لِم قتلته؟ قال‪ :‬يا رسول‬
‫ه ْ آ آ آ آ آآ ه هُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آ ْآ ُ آ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫آ ِّ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أقتلته؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫وإِِن محلت علي ِه‪ ،‬فلما رأى السيف‪ ،‬قال‪َ :‬ل إِٰل إَِل اَّلل‪ ،‬قال رسول ِ‬
‫اس آت ْغف ْر ِل‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو آكيْ آف تآ ْصنآ ُع ب آال إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ آآ ه هُ آ آ آ ْ آْ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ ه ْ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫فكيف تصنع بِال ِإٰل ِإَل اَّلل‪ِ ،‬إذا جاءت يوم ال ِقيام ِة؟ قال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ آْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آآ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ آآ ه هُ آ آ آ ْ آْ آ ْ‬
‫ِإذا جاءت يوم ال ِقيام ِة؟ قال‪ :‬فجعل َل ي ِزيده لَع أن يقول‪ " :‬كيف تصنع ِبال ِإٰل ِإَل اَّلل‪ِ ،‬إذا جاءت يوم ال ِقيام ِة؟ "‪.‬‬
‫ع‬
‫روایےہہکدنجبنبدبعاہللیلجبریضاہللہنعےن سعسنبالسہموکالہکاجیھبجدیستادبعاہللنبز ربریضاہللہنعاکہنتفوہاہک م‬ ‫وفصاننبرحمزےس ی‬
‫ع‬
‫ااھٹکرکوریمےےئلاےنپدنچاھبویئںوکتاہکںیمانےس تاںیترکوں۔ سعسےنولوگںوکالہکاجیھب۔وہ اےھٹکوہےئ و دیستادنجب ریضاہلل ہنعآےئ یات‬

‫زردترسناوڑےھےھت (رصاحںیمےہترسنوہوٹیپسجوکولگرشوعزامہناالسمںیمےتنہپےھتاورراویےناہک‪:‬ترسنوہڑپکاےہ‪،‬سجاکرسا یںیماگلوہا‬

‫وہرکہت یاتہبج۔ م‬
‫وجہریےناہک‪:‬ترسن یاتیبملوٹیپیھتسجوکولگادتباےئاالسمںیمےتنہپ ےھت) اوہنں ےناہک‪ :‬متاںیترکووجرکےتےھت۔اہیںت ہک‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪195‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادنجبریضاہللہنعیکتاریآیئ (ینعیانوکتاترضوررکتاڑپی) واوہنںےنترسناےنپرسےساٹہد یتا۔اوراہک‪:‬ںیماہمترےتاسآ یاتاسارادےےس‬

‫ہک ایبنرکوں م ےس ی‬
‫دحی اہمترے ربمغیپہیلعاالسلم یک۔ روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےن املسمونںاک یات رکشلرشموکں یک یات وقم رپ اجیھب‪ ،‬اوروہ دوونں‬

‫ےلم (ینعیآانماسانموہادیمانجںیم) ورشموکںںیم یاتصخشاھتوہسجاملسمنرپہااتہاسرپہلمحرکتااورامراتیلآخر یاتاملسمنےناسیکتلفغوک‬

‫آ آ ه‬
‫زی ریض اہلل ہنع ےھت۔ رھپ ج اوہنں ےن ولتار اس رپ دیسیھ یک و اس ےن اہک‪َ« :‬ل ِإ آٰل ِإَل‬ ‫تااک اور ولوگں ےن م ےس اہک‪ :‬وہ املسمن دیستا ااسہم نب ی د‬
‫هُ‬
‫اَّلل» نکیل اوہنں ےن امر ڈاال اس ےک دعب اس اک اقدص وخربخشی ےل رک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک تاس آ یتا۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن اس ےس احل‬

‫وپاھچ۔ اس ےن س احل ایبن ایک اہیں ت ہک اس صخش اک یھب احل اہک (ینعی دیستا ااسہم نب ی د‬
‫زی ریض اہلل ہنع اک) آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ان وک الب یات اور‬

‫وپاھچ‪ ” :‬مےنویکںاسوکامرا؟“ ااسہمریضاہللہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!اسےنتہبفیلکتدیاملسمونںوک‪ ،‬وامراالفںاورالفںوکاورتامایلیئکآدویمں‬

‫اَّلل» ےنہک اگل روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬م ےن اس وک لتق رک‬ ‫اک رھپ ںیم اس رپ لال وہا۔ ج اس ےن ولتار وک داھکی و « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫ِ ِ‬
‫اَّلل» اک ج وہ آےئ ا دن ایقم ےک۔ “ اوہنں‬ ‫د یتا۔ “اوہنں ےن اہک‪ :‬اہں۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬م ایک وجاب دو ےگ « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫ِ ِ‬
‫اَّلل» اکجوہآےئ اایقم‬ ‫ےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!داعےیجیکریمےےیلششخبیک۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مایکوجابدوےگ « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫ِ ِ‬
‫اَّلل» اکجوہآےئ اایقم‬ ‫ےکدن “‪،‬رھپآپیلصاہللہیلعوملسےناسےسز یتادہھچکہناہک۔اوریہی ےتہرےہ۔ ” مایکوجابدوےگ « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫ِ ِ‬
‫ےکروز۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)97:‬‬

‫َ م َ َ َ َ َ م َ ِّ َ َ َ َ م َ َ‬ ‫َم َ َ َ َُ َ َ َ َ َم َ َ‬
‫ِب صَّل اّلل تعال علی هه َوسل َم‪« :‬من ْحل علینا السَلح فليس مهنا»‪:‬‬
‫‪ -42‬باب قو هل انل ِّ‬
‫ه‬
‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساکفرامن‪”:‬وجآدیم مرپایھتہرااھٹےئوہ مںیمےسںیہنےہ“۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪281 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬ ‫ُ ْآ ُ‬ ‫ه آآ آْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ُآ‬ ‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة‪،‬‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬آوُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا َي آَي آوه آو الق هطان ‪ .‬ح وحدثنا أبو ب‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ ُ ُّ ُ ْ آ ْ ُ آ ْ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ .‬ح‬ ‫انل ِِ صىل‬ ‫اَّلل‪ ،‬ع ْن نافِ ٍع‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن ع آم آر‪ ،‬آع ِن‬
‫ري َكهم‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫حدثنا أبو أسامة وابن نم ٍ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬‫ه‬ ‫ه‬ ‫آه‬ ‫لَع آمال ِ ٍك‪ ،‬آع ْن نآافِع‪ ،‬آعن ابْن ُع آمر‪،‬آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ه ْ ُ آُ آ آ آ آْ ُ آآ‬
‫ِ‬ ‫أن انل ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫وحدثنا َيَي بن َيَي واللفظ ٰل‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫ه‬ ‫آآْ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ِّ آ‬
‫السال آح‪ ،‬فلي آس ِمنا "‪.‬‬ ‫قال‪ " :‬من محل علينا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪196‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخش مرپایھتہرااھٹےئوہ مںیمےسںیہنےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)98:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪281 :‬‬
‫ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة‪ ،‬آو ْاب ُن ُن آم ْ ٍري‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدث آنا ُم ْص آع ٌب آو ُه آو ْاب ُن ال ِمق آدامِ ‪ ،‬آح هدثنآا ِعك ِر آمة ْب ُن آع هم ٍار‪،‬‬ ‫حدثنا أبو ب‬
‫ه‬ ‫آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ ه آ آ ْ آ ه ْ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫السيف‪ ،‬فلي آس ِمنا "‪.‬‬ ‫اس ب ْ ِن آسل آمة‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من سل علينا‬
‫عن ِإي ِ‬
‫دیستاہملسنباوکعریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخش مرپولتارےچنیھکوہ مںیمےسںیہنےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)99:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪282 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُّ آ آ ُ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ آ ْ ُ ه‬
‫اَّلل بن برا ٍد األشع ِري‪ ،‬وأبو كري ٍب‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬عن بري ٍد‪،‬‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وعبد ِ‬
‫ه‬ ‫آآْ‬ ‫آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ِّ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫آ آ‬
‫السال آح‪ ،‬فلي آس ِمنا "‪.‬‬ ‫ع ْن أ ِِب بُ ْردة‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُموَس‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من محل علينا‬

‫دیستااوبوم یٰریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشرپایھتہرااھٹےئوہ مںیمےسںیہنےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)111:‬‬

‫َ م َ ِّ َ َ َ ُ َ َ َ َ َ م َ َ َ َ َ م َ َ َ َ َ م َ َ‬
‫‪ -43‬باب قو هل انل هِب صَّل اّلل تعال علی هه وسلم‪« :‬من غشنا فليس مهنا»‪:‬‬
‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساکفرامن‪”:‬سجےنںیمہدوھاکد یاتوہ مںیمےسںیہنےہ“۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪283 :‬‬

‫ُآه ُ ْ ُ آ ه آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬

‫آ ه آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫آ ه آ آُْ ُ آُآ ْ ُ آْ ه ْآ‬ ‫آ ه آ آْآ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬
‫ان‪،‬‬ ‫وحدثنا أبُو األح آو ِص ُممد بن حي‬ ‫ار ُّي ‪ .‬ح‬ ‫وحدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا يعقوب وهو ابن عب ِد الرمح ِن الق ِ‬
‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ آ ْ ُ آْ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬
‫ازمٍ ِلَكهما‪ ،‬عن سهي ِل ب ِن أ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫حدثنا ابن أ ِِب ح ِ‬
‫ه‬ ‫آ ه آ آآْ‬ ‫ه‬ ‫آآْ‬ ‫آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ِّ آ‬
‫السال آح‪ ،‬فلي آس ِمنا‪ ،‬آو آم ْن َشنا‪ ،‬فلي آس ِمنا "‪.‬‬ ‫وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من محل علينا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪197‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخش مرپایھتہرااھٹےئوہ مںیمےسںیہنےہاور وجصخش موک‬

‫دوھاکدےوہ مںیمےسںیہنےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)111:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪284 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫يعا‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل بْن آج ْع آفر‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آأيُّ آ‬
‫وب‪ :‬آحدثنا ِإس آما ِعيل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫جر آَج ً‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة‪ ،‬وابن ح ٍ‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْآ آ آ ا آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ه آآ ُ ْآ آ آ آآْ آ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُ‬ ‫آ ْآآ ْآ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬مر لَع صَب ِة طعامٍ فْدخل يده ِفيها‪،‬‬ ‫أخَب ِن العالء‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ آ آ آ آُْ ه آ ُ آ آ ُ آ ه آ آ آآآ آ آ ْآُ آْ آ‬ ‫الط آ‬
‫ب ه‬ ‫ت أآ آصاب ُع ُه بآلآ ًال‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬آما آه آذا يآا آصاح آ‬ ‫آآ آ ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ " :‬أفال جعلته فو‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫اء‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫اب‬‫ص‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫؟‬ ‫امِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فنال‬
‫آ ه آآْ‬
‫اس‪ ،‬آم ْن َ ‪ ،‬فلي آس ِم ِِّن "‪.‬‬ ‫انل ُ‬‫الط آعامِ آَكْ يآ آر ُاه ه‬
‫ه‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنداھکی یاتڈریھاتاجاکراہںیم‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےناانپاہھتاسےکادنرڈاال‬

‫ واویلگنںرپتریآیئگ۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنوپاھچ‪ ” :‬اےاتاج ےکام ک!ہیایکےہ؟ “ وہوبال‪:‬تاینڑپایگاھت یاتروسلاہلل!آپ یلصاہللہیلعوملس ےن‬

‫ن‬
‫فرام یتا‪ ” :‬رھپ وےناس ھیگےاتاجوکاورپویکںہنراھکہکولگدھکیےتیلوجصخشفر ییرکےدوھہکدےوہھجمےسھچکقلعتںیہنرھکا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)112:‬‬

‫مَ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُّ َ َ م‬ ‫م ُ ُ َ َ ِّ م ُ ُ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫َم‬

‫وب وادلَعءه بهدعوى اْلا ههلهیةه‪:‬‬
‫يم َض هب اْلدو هد وشق اْلی ه‬
‫‪ -44‬باب َت هر ه‬
‫تاب‪:‬راسخررپامرتا‪،‬رگابینہاکرکتا‪،‬اوراجتیلہیکخیچواکپررکتارحامےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪285 :‬‬

‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬ ‫آ ْ آآآ آُ ُ آ آآ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آ‬
‫اوية وو ِكيع ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ب‬‫ي‬ ‫ش‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫او‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬
‫آ ْ آْ ه آ آ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آْ ه ْ ُهآ آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫وح هد آث آنا ْاب ُن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب آَج ً‬
‫يعا‪ ،‬آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬قال‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫و‬‫َس‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ ِ‬‫اَّلل‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ه آ ْ آ آ آ ُْ ُ آ آ ْ آ ه ُْ ُ آ آ آ‬
‫وب‪ ،‬أ ْو د آَع ِبدع آوى اَلآا ِه ِل هي ِة "‪ ،‬هذا آح ِديث‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬ليس ِمنا‪ ،‬من ْضب اَلدود‪ ،‬أو شق اَلي‬ ‫رسول ِ‬
‫آْآ آآه ْ ُ ُ آ ْ آآُ آ ْ آ آ آ آ آ ه آآ آ آ ْ آ‬
‫ري أ ِل ٍف‪.‬‬
‫ري وأبو بك ٍر‪ ،‬فقاَل‪ :‬وشق ودَع ِبغ ِ‬ ‫َيَي‪ ،‬وأما ابن نم ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪198‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مںیمےسںیہنےہوہصخشوج اولںوکےٹیپاوررگابیونںوک‬
‫روایںیم«او»ےکدبےل «و» ےہ۔‬
‫اھپڑے یاتاجتیلہ (رفک) ےکزامےنیکتاںیترکے“ اوردورسی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)113:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪286 :‬‬

‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ ُّ ْ ُ آ ْ آ آ آ‬
‫َّشمٍ ‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ِعيَس ْب ُن‬‫لَع بن خ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫س‬ ‫إ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬
‫ير‬
‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫وحدثنا عثم‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬
‫األ ْع آم ‪ ،‬ب آه آذا اإل ْس آناد‪ ،‬آوقآ آاَل‪ :‬آو آش هق آو آدَع‪.‬آ‬ ‫يُون ُ آس آَج ً‬
‫يعا‪ ،‬آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫اشمعیکدنسںیمہیظفل ی‬
‫روایںیہہک ” رگابیناھپڑتااوراجتیلہواےلےلمجوبانل۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)113:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪287 :‬‬

‫آ ه ْآ‬ ‫ه ْآ ْ آ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآآ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ ْآ آ ُ ْ ُ ُ آ‬

‫وَس الْ آقنْ آطر ُّ‬
‫اس آم ْب آن‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍِ‬ ‫اب‬‫ج‬‫يد بْن آ‬
‫ِ‬ ‫ز‬ ‫ي‬
‫ِ ِ ِ‬‫ن‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫مح‬ ‫الر‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ز‬‫مح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا احلكم بن م‬
‫ْ ْ آ‬ ‫ْ ُ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ آ آ آ ً آ ُ آ آْ‬ ‫ُآْ آ آ آ ه آُ آ آ آ ه آ آُ ُْ آآ ْ ُ آ ُ آ‬
‫َّش آعلي ِه‪ ،‬آو آرأ ُسه ِِف آحج ِر ام آرأ ٍة ِم ْن‬ ‫َمي ِمرةحدُه‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أبو بردة بن أ ِِب موَس‪ ،‬قال‪ :‬و ِجع أبو موَس وجعا فغ ِ‬
‫ْ آآٌ ْ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آُ ه آ آْآ آ ًْ آ آ ه آآ آ آ آ آآ آ ٌ ه آ آ ُْ آ ُ ُ ه آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫ت امرأة ِمن أه ِل ِه‪ ،‬فلم يست ِطع أن يرد عليها شيئا‪ ،‬فلما أفا ‪ ،‬قال‪ " :‬أنا ب ِريء ِمما ب ِرئ ِمنه رسول ِ‬ ‫أه ِل ِه‪ ،‬فصاح ِ‬
‫ه ه‬ ‫ْ آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ه آ‬
‫الصا ِلق ِة‪ ،‬آواحلآا ِلق ِة‪ ،‬آوالشاق ِة "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ب ِرئ ِمن‬‫اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ف ِإن رسول ِ‬

‫ یارعشیریضاہللہنعامیبروہےئ‪،‬انوک شآایگ۔اناکرس یاتوعرتیکوگدںیماھت‪،‬ان‬ ‫دیستااوبتردہنبایبوم یٰریضاہللہنعےس ی‬

‫روایےہ‪،‬دیستااوبوم ٰ‬

‫ےکرھگواولںںیمےس‪ ،‬و یاتوعرتالچیئانےکرھگواولںںیمےس۔دیستااوبوم یٰریضاہللہنعوکاطقہنوہیئاسوکعنمرکےنیک۔جوہشآ یات واہک‪:‬‬

‫ںیمزیباروہںاسےسسجےسروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسزیبارںیہ۔آپیلصاہللہیلعوملسزیباروہےئںیہالچےنوایلےس (ینعیوجوعرت تبیصمںیم‬

‫الچرکرودے) اورتالڈنماےنوایلےہ (ینعیوجوعرتیمغںیمتالڈنماےئ) اورڑپکےاھپڑےنوایلےس۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)114:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪199‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪288 :‬‬
‫آ آ آ ْ ُ آ‬ ‫آ ْآآآ آ ُ ْ‬ ‫آ آ آ ْآآآ ْآ‬ ‫ْ ُ آْ ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُ ُآْ‬
‫ت أبآا‬ ‫َبنا أبُو ع آمي ٍس‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫َبنا آجعف ُر ْب ُن آع ْو ٍن‪ ،‬أخ‬ ‫ور‪ ،‬قاَل‪ :‬أخ‬‫حدثنا عبد بن محي ٍد‪ ،‬وإِسحا بن منص ٍ‬
‫ْ آُُ ُ آ ْ‬ ‫آْآآ‬ ‫آ آ ُ ْ آ آآ آ ُ آ‬ ‫آ ْ آآآ ْ ُ ُ آ ْ آ ْ ه ْآ ْ آ آ‬
‫ت ام آرأته أ ُّم عب ِد‬ ‫م لَع أ ِِب موَس‪ ،‬آوأقبل ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫موَس‬ ‫أِب‬ ‫بن‬ ‫بردة‬ ‫وأِب‬ ‫يد‬ ‫صخرةيذكر‪ ،‬عن عب ِد الرمح ِن ب ِن ي ِز‬
‫يء م همن‪ْ،‬‬‫ٌ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬أآنآا برآ‬ ‫آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ه آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه آ ُ آ ه آ آ ُ ه آآ آ آ آ آآْ آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ت ِصيح بِرن ٍة‪ ،‬قاَل‪ :‬ثم أفا ‪ ،‬قال‪ :‬ألم تعل ِم‪ ،‬وَكن َيدثها‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آحل آق‪ ،‬آو آسل آق آوخ آر "‪.‬‬

‫ریاورایبتردہےس ی‬
‫روایےہ‪،‬دیستااوبوم یٰارعشیریضاہللہنعےبوہشوہےئگ وان یکوعرتامدبعاہللآیئالچریہیھترورورک۔رھپ‬ ‫دبعارلنمحنب یت ی د‬
‫انوکوہشوہا واہک‪:‬ایک وںیہناجیتناور ی‬
‫دحیایبنیکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ںیمزیباروہں۔اسصخشےسوجتالڈنماےئاورالچرک‬

‫روےئاورڑپکےاھپڑےتبیصمںیم۔“ (ویکہکنہیاکفروںیکرںیمسںیہ)‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)114:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪289 :‬‬

‫ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬

‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آ ُ آ ٌْ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آح هدث آنا آعبْ ُد ه ْ ُ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫وَس‪،‬‬‫اض األش آع ِر ِّي‪ ،‬آع ِن ام آرأ ِة أ ِِب ُموَس‪ ،‬آع ِن أ ِِب م‬
‫ني‪ ،‬عن ِعي ٍ‬
‫يع‪ ،‬حدثنا هشيم‪ ،‬عن حص ٍ‬ ‫اَّلل بن م ِط ٍ‬
‫ِ‬
‫آ ه آآ آ ُُ‬ ‫هآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫الشاعر‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬ ‫آ ه ُ ْ ُ ه‬ ‫آ هآ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اود‬ ‫الص آم ِد‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬حدثنا د‬ ‫ِِ‬ ‫وحدُ ِني ِه حجاج بن‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ .‬ح‬ ‫آع ِن انل ِِ صىل‬
‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آْ‬
‫يع ِِن ابن أ ِِب ِهن ٍد‪ ،‬حدثنا َع ِصم‪ ،‬عن صفوان ب ِن ُم ِر ٍز‪ ،‬عن أ ِِب موَس‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ .‬ح‬

‫ِع ب ْ ِن‬ ‫َبنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ال ْ آم ِل ِك بْن ُع آم ْري‪ ،‬آع ْن ربْ ِّ‬ ‫الص آمد‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫اِن‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫ُّ‬ ‫و‬
‫ْ‬
‫احلُلْ آ‬ ‫ٍّ‬
‫لَع‬
‫ْ‬
‫احل آ آس ُن ْب ُن آ‬ ‫ِن‬
‫آ هآ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِ‬
‫آ آ آْ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آ ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ آ آ ْ‬
‫وَس‪ ،‬آعن انل ِّ‬ ‫آ ْ آ ُ آ‬
‫اض األش آع ِر ِّي‪ ،‬قال‪ :‬لي آس‬ ‫آ‬
‫يث ِعي ٍ‬ ‫يث‪ ،‬غري أن ِِف ح ِد ِ‬ ‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم بِهذا احل آ ِد ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اش‪ ،‬عن أ ِِب م‬ ‫ِح آر ٍ‬
‫ِم هنا‪ ،‬آول آ ْم آي ُق ْل‪ :‬بآر ٌ‬
‫يء‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ ی ریض اہلل ہنع ےس دورسی ی‬
‫روای یھب ایسی یہ ےہ اس ںیم ویں ےہ‪ ” :‬م ںیم ےس ںیہن ےہ وہ صخش وج ہی اکم رکے۔“ اور ہی ںیہن اہک‬ ‫دیستا اوبوم ٰ‬

‫ہک ”زیباروہں۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)114:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪200‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ‬ ‫َ َم‬ ‫ََ‬
‫يم انل همیمةه‪:‬‬
‫ان غهل هظ َت هر ه‬
‫‪ -45‬باب ن ه‬
‫ی‬
‫تاب‪:‬لغچوخرییک ی د‬
‫دشیاورتخسرحماکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪291 :‬‬
‫آ ه آآ آ ٌ‬ ‫ِع‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آم ْهد ٌّي آو ُه آو ْاب ُن آميْ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ه ْ آ ْ آ آ ُّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْآ ُ‬
‫اصل‬ ‫ون‪ ،‬حدثنا و ِ‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬
‫ِ‬
‫الضبآ‬ ‫اَّلل بن ُمم ِد ب ِن أسماء‬
‫وعبد ِ‬ ‫ان ْب ُن ف ُّروخ‪،‬‬ ‫حدُ ِِن شيب‬
‫آ ْ ُ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ ُ آ ه آ ُ ً آ ُ ُّ ْ آ آ آ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ‬
‫اَّلل صىل‬
‫عن حذيفة‪ ،‬أنه بلغه أن رجال ينم احل ِديث‪ ،‬فقال حذيفة ‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫األحدب‪ ،‬عن أ ِِب وائِ ٍل‪،‬‬
‫آ آْ آ آ ه آ آُ ُ آ آْ ُ ُ ْ‬
‫اَل آ هن آة آن هم ٌ‬
‫ام "‪.‬‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪َ " :‬ل يدخل‬

‫دیستاخدہفیریضاہللہنعوکربخیچنہپہکالفںصخشتاتاگلداتی ےہ (ینعی یلغچاھکتاےہ) اوہنںےناہکںیم ےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانسآپیلص‬

‫اہللہیلعوملسفرامےتےھت‪ ” :‬لغچوخرجںیمہناجےئ ا۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)115:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪291 :‬‬

‫ير‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آع ْن إب ْ آراهيم‪،‬آ‬‫ٌ‬ ‫حا ‪ :‬أآ ْخ آ آ‬

‫َبنآا جرآ‬ ‫يم‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫الس ْعد ُّي‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫جر ه‬ ‫آ ه آ آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لَع بن ح ٍ‬ ‫حدثنا ِ‬
‫آُُْ‬ ‫آ آ‬ ‫آآ آ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫ك هنا ُجلُ ً‬
‫آ ُ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ٌ آُُْ ْ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ ه ْ ْ‬
‫وسا ِِف ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬فقال الق ْو ُم‪ :‬هذا ِم هم ْن ينقل‬ ‫ري‪ ،‬ف‬
‫ِ ِ‬‫م‬‫األ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬
‫ِ ِ‬‫ار‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫عن همامِ ب ِن‬
‫ه آُ ُ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ آْآ آ آ آ ُ آْ آ ُ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ آ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪َ " :‬ل‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ري‪ ،‬قال‪ :‬فجاء حَّت جلس ِإِلنا‪ ،‬فقال حذيفة ‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫األ‬ ‫احل آ ِديث ِإىل‬
‫ْ ُ ُ ْهآ آه ٌ‬
‫يآدخل اَلآنة قتات "‪.‬‬

‫رکتاھت‪ ،‬یاتتار مدجسمںیمےھٹیبےھت‪،‬ولوگںےناہک‪:‬ہیصخشاحمکتتاتوک ا‬

‫اچنہپت‬ ‫مہامنباحرثےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬یاتصخشولوگںیکتاںیتاحمکےسایبن ا‬

‫ےہ‪،‬رھپوہآ یاتاھٹیب مہارےتاس‪ ،‬دیستاخدہفیریضاہلل ہنعےناہک‪ :‬ںیم ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےسانس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےت ےھت ” ج‬

‫ںیمہناجےئ الغچوخر۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)115:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪201‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪292 :‬‬
‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ ْ‬
‫احلآارث ه‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آو آوك ٌ‬
‫يع‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اْل ِم ِ ُّ‬
‫يم‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اب‬‫ج‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آْآآ‬ ‫احلآارث‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ك هنا ُجلُ ً‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه ْ ُ آُ آ ْ آآ آ‬
‫وسا آم آع ُحذيفة ِِف‬ ‫ِ ِ‬ ‫يم‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن‬‫َبنا ْاب ُن ُم ْس ِه ٍر‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬عن ِإبرا ِه‬ ‫واللفظ ٰل أخ‬
‫آْ آ آ آآ آ ُ آْآُ آ آآ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ُ ٌ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ ُ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُ آ ُّ ْ آ‬ ‫ْآ ْ‬
‫ان أشياء‪ ،‬فقال حذيفة ‪ :‬إِرادة أن‬ ‫المس ِج ِد‪ ،‬فجاء رجل حَّت جلس إِِلنا‪ ،‬ف ِقيل ِحلذيفة‪ :‬إِن هذا يرفع إِىل السلط ِ‬
‫ه آُ ُ آ ْ ُ ُ ْهآ آه ٌ‬ ‫ُْ آ ُ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪َ " :‬ل يآدخل اَلآنة قتات "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يس ِمعه‪ ،‬س ِمعت رسول ِ‬

‫روایےہ‪ ،‬مدجسمںیمخدہفیریضاہللہنعےکاسھتےٹیبوہےئےھت۔اےنتںیم یاتصخشآ یاتاور مہارےتاسآرکھٹیبایگ۔ولوگںےن‬

‫مہامنباحرثےس ی‬

‫دیستاخدہفیریضاہللہنعےساہک‪:‬ہیتادشاہتتاتاگلتاےہ۔دیستاخدہفیریضاہللہنعےناسوکانسےنیک ینےساہک‪،‬ںیمےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس‬

‫ےسانس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪ ” :‬جںیمہناجےئ الغچوخر۔ “‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)115:‬‬

‫َََ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫ِّ م َ‬ ‫َ َ م َ ِّ م َ َ َ َ م‬ ‫م َ‬ ‫َ َم‬ ‫ََ‬

‫ان‬
‫ه‬ ‫ی‬ ‫ب‬‫و‬ ‫ف‬‫ه‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫اْل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫الس‬ ‫یق‬
‫ه‬ ‫ف‬
‫ه‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫ی‬ ‫ط‬
‫ه‬ ‫ع‬ ‫اَ‬‫ه‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ال‬‫و‬ ‫ار‬‫ز‬ ‫اإل‬ ‫ال‬
‫ه ه ه ه ه‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫إ‬ ‫يم‬
‫ه‬ ‫ر‬ ‫َت‬ ‫ظ‬
‫ه‬ ‫هل‬
‫غ‬ ‫ان‬
‫‪ -46‬باب ن ه‬
‫ی‬
‫َ َ َ َ َ َ ُ َ ِّ ُ ُ ُ َ ُ َ م َ م َ َ َ َ َ م ُ ُ َ م َ َ ُ َ ِّ م َ َ ُ م َ َ َ‬
‫یهم ولهم عبااب أ هِلم‪:‬‬ ‫م‬
‫الَلث هة اذلهين ال يكلمهم اّلل يوم اَ هقیام هة وال ينظر إهِل ههم وال يزك ه‬
‫تاب‪:‬ازارونخٹںےسےچینٹلاےن‪،‬ااسحنالتجےن‪،‬اوروھجیٹمسقاھکرکوسداےنچیبےکتخسرحماکایبن‪،‬اوراننیتمسقےکولوگںاکایبن‬
‫نجےساہللاعتیلٰایقمےکدنتاتںیہنرکے ااورہنانیکرطفدےھکی ا‪،‬اورہنانوکتاکرکے اہکلبانےکےیلدردتاکذعابوہ‬
‫ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪293 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫كر ْب ُن أِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آو ْاب ُن ب آ هشار‪ ،‬قآالُوا‪ :‬آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آع ْن ُش ْعبآ آة‪ ،‬آع ْن آ ِّ‬
‫لَع ب ْ ِن‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ ِّ‬ ‫ه آ آ آآ آٌ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ُ " :‬الُة َل يُكل ُم ُه ُم‬ ‫ُمد ِر ٍك‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُز ْر آعة‪ ،‬ع ْن خ آرشة ب ْ ِن احل ُ ِّر‪ ،‬ع ْن أ ِِب ذ ٍّر‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬
‫ه ُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ ْ آ آ ُ آ ِّ ْ آ آ ُ ْ آ آ ٌ آ ٌ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ُ :‬الث‬ ‫يهم ولهم عذاب أ ِِلم "‪ ،‬قال‪ :‬فقرأها رسول ِ‬ ‫اَّلل يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬وَل ينظر إِِل ِهم‪ ،‬وَل يزك ِ‬
‫ْآ‬ ‫ْ ُ ْ‬ ‫ُ ْ ه ُ ْ آ ِّ‬ ‫ْ‬ ‫آ ً آ آ آ ُ آ ٍّ آ ُ آ آ ُ آ ْ ُ ْ آ آ ُ آ ه آ آ‬
‫اَّلل؟ قال‪ " :‬ال ُم ْس ِبل‪ ،‬آوال آمنان‪ ،‬آوال ُمنف ُق ِسل آعتآه ِباحل آ ِل ِف الَك ِذ ِب "‪.‬‬‫ِمرارا‪ ،‬قال أبو ذر‪ :‬خابوا‪ ،‬وخ َِسوا‪ ،‬من هم يا رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪202‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا اوبذر ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬نیت آدویمں ےس اہلل اعتیلٰ تات ہن رکے ا ایقم ےک دن‪ ،‬ہن ان یک‬

‫رطفدےھکی ا (رتمحیکاگنہےس) ہنانوکتاکرکے ا (گاوہںےس) اورانوکدھکاکذعابوہ ا۔ “ آپیلصاہللہیلعوملسےننیتتارہیفرام یات و ا‬

‫دیست‬

‫اوبذرریضاہللہنعےناہک‪:‬ترتادوہےئگ‪،‬وہولگاوراصقننںیمڑپے‪،‬وہوکنںیہ یاتروسلاہلل؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬یات وٹلاےنواالازاراک‪،‬‬

‫دورسےااسحنرکےکاسوکاتجےنواال‪،‬رسیتےوھجیٹمسقاھکرکاےنپاملیکاکن یرکےنواال۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)116:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪294 :‬‬
‫آ ه آآ ُ آْآ ُ آ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ‬
‫ان األ ْع آم ُ ‪،‬‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫ُ ْآ ُ‬ ‫ه آآ آْ‬
‫ِل‪ ،‬آحدثنا َي آَي آوه آو الق هطان‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان‪ ،‬حدثنا سليم‬ ‫كر ْب ُن آخ هال ٍد ْ آ‬
‫اْلا ِه ُّ‬
‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن أبو ب ِ‬
‫آ ِّ‬ ‫ه آ آ آآ آٌ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آْ آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ُ " :‬الُة َل يُكل ُم ُه ُم‬ ‫ع ْن ُسلي آمان ب ْ ِن ُم ْس ِه ٍر‪ ،‬ع ْن خ آرشة ب ْ ِن احل ُ ِّر‪ ،‬ع ْن أ ِِب ذ ٍّر‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬
‫آ ْ ً ه آ ه ُ ْ ُ آ ِّ ُ ْ آ آ ُ ْ‬
‫احلآلف الْ آفاجر‪ ،‬آوال ْ ُم ْسب ُل إ آز آ‬ ‫هُ آْ آ ْ آ آ ْآه ُ ه آ ُ ْ‬
‫ار ُه "‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫اَّلي َل يع ِطي شيئا إَِل منه‪ ،‬آوالمنفق ِسلعته ِب ِ ِ‬ ‫اَّلل يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬المنان ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬نیتآدویمںےساہللاعتیلٰتاتہنرکے اایقمےکروز‪ ،‬یاتااسحن‬

‫اتجےنواالوجدےرکااسحناتجدے‪،‬دورسےاانپاملالچےنواالوھجیٹمسقاھکرک‪،‬رسیتےازارٹلاےنواال۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)116:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪295 :‬‬
‫آ آ آآ آٌ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ْ ُ ْآآ آ آ آ ْ ُ ُ آْآ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ٌ آ ْ ْ آ آ ْآ‬ ‫ْ ُ ْ آ‬ ‫آ هآ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬آوقال‪ُ " :‬الُة‬
‫ال‪ ،‬حدثنا ُممد يع ِِن ابن جعف ٍر‪ ،‬عن شعبة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت سليمان‪ ،‬بِهذا ِ‬ ‫َّش ب ُن خ ِ ٍ‬‫وحدُ ِني ِه ب ِ‬
‫ٌ‬ ‫آ ُ آ ِّ ُ ُ ُ ه ُ آ آ آ ْ ُ آ ْ ْ آ آ ُ آ ِّ ْ آ آ ُ ْ آ آ ٌ آ‬
‫يهم‪ ،‬ولهم عذاب أ ِِلم "‪.‬‬ ‫ُ‬
‫َل يكلمهم اَّلل‪ ،‬وَل ينظر إِِل ِهم‪ ،‬وَل يزك ِ‬
‫اس ی‬
‫روایںیمےہہک ” نیتآدویمںےساہللتاتہنرکے ا‪،‬ہنانیکرطفدےھکی ا‪،‬ہنانوکتاکرکے ااورانوکدھکاکذعابےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)116:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪203‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪296 :‬‬
‫آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫آ‬ ‫يع آوأآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آ‬
‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ازمٍ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آُْ آ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ٌ آ ُ آ ِّ ُ ُ ُ ه ُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ِّ ْ آ آ آ ُ ُ آ آ‬
‫او آية‪ " :‬آوَل ينظ ُر ِإِلْ ِه ْم‪،‬‬
‫يهم‪ ،‬قال أبو مع ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ُ " :‬الُة َل يكلمهم اَّلل يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬وَل يزك ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫ٌ‬ ‫آآ ٌ آ ه ٌ آ آ ٌ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آُ ْ آ آ ٌ آ ٌ آ ْ ٌ‬
‫ان‪ ،‬وم ِلك كذاب‪ ،‬وَعئِل مستك َِب "‪.‬‬ ‫ولهم عذاب أ ِِلم‪ ،‬شيخ ز ٍ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬نیت آدویمں ےس اہلل تات ہن رکے ا ایقم ےک روز‪ ،‬ہن ان وک تاک‬

‫رکے ا‪،‬ہنانیکرطفدےھکی ا‪،‬اورانوکدھکاکذعابےہ۔ یات ووبڑاھزتارکےنواال‪،‬دورسےتادشاہوھجتا‪،‬رسیتےاتحمجرغمور۔ “‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)117:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪297 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫او آية‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ٌ آ ُ آ ِّ ُ ُ ُ ه ُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ُ " :‬الث َل يكلمهم اَّلل يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬وَل‬ ‫هريرة‪ ،‬وهذا ح ِديث أ ِِب بك ٍر‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ٌ آ‬ ‫لَع آف ْضل آما ٍء بالْ آف آالة آي ْمنآ ُع ُه من ابْن ه‬ ‫آ ْ ُ ُ آ ْ ْ آ آ ُ آ ِّ ْ آ آ ُ ْ آ آ ٌ آ ٌ آ ُ ٌ آ آ‬
‫يل‪ ،‬آو آر ُجل بآاي آع آر ُجال ب ِ ِسل آع ٍة‬‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫الس‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يهم ولهم عذاب أ ِِلم‪ ،‬رجل‬ ‫ينظر ِإِل ِهم‪ ،‬وَل يزك ِ‬
‫ُ ه ْ آ ْ‬ ‫آ آ آآ آ آ آ ه آُ آ ُ آ آآ آ ْ آ آ آ آ ُ ٌ آ آ آ آ ً آ ُ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آُ ه آ آ آ آ آ‬
‫اما‪َ ،‬ل يبآايِ ُعه ِإَل ِ ُلنيآا‪ ،‬ف ِإن‬ ‫ري ذلِك‪ ،‬ورجل بايع ِإم‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫لَع‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ق‬‫د‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬‫ذ‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ك‬ ‫اَّلل ألخذ ِ‬
‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫رص‪ ،‬فحلف ٰل ِب ِ‬ ‫بعد الع ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ ْ آ ُ ْآ آ آ آ ْ آْ ُ ْ‬
‫أعطاه ِمنها‪ ،‬وَف و ِإن لم يع ِط ِه ِمنها لم ي ِف "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬نیتصخشںیہنجےساہللایقمںیمہنوبےل ا‪،‬ہنانوکدےھکی ا‪،‬ہنان‬

‫وکگاہےستاکرکے ااورانےکےیلترےدرداکذعابےہ۔ یات ووہوجلگنجںیماحجےسز یتادہتاینرھکاوہرھپاسمفروکاستاین ےسروےک‪،‬دورساوہ‬

‫سجےنیسکےکاہھتوکیئاملاچیبرصعےکدعباوراہللیکمسقاھکیئہکںیمےناےنتوکوملایلےہاورخ یریدارےنچساھجمساسیکتاتوک‪،‬احالہکناےنتوکاسےن‬

‫ںیہنایلاھت (ینعیوھجیٹمسقاھکیئاوررصعےکدعبیکصیصختاسو ہےسےہہکوہمرکوقےہفروتشںےکعمجوہےناک یاتوہالص وقےہ‪،‬خ ی د‬

‫ریاور‬

‫فروجاک) رسیتاوہسجےنتعیبیکااممےسداینیکعمطےسرھپارگااممےناسوکھچکد یاتدایناکامل واسےناینپتعیبوپرییکاوروجہند یات ووپریہنیک‪ ( ،‬و‬

‫اسصخشےندوھاکد یاتاملسمونںوکتعیبرکےکہکوہاسےکدہعےکرھبوےسرےہاورہیداینیکرکفںیماھتدہعیکرپواہنیھت)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)118:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪204‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪298 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫وح هد آث آنا آسع ُ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا آجر ٌ‬
‫يد ْب ُن آع ْمرو األ ْش آع ُّ‬
‫ِث‪ ،‬أ ْخ آ آَبنآا آعبْ ٌُث ِلَك ُه آما‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪،‬‬ ‫ِ‬
‫ير ‪ .‬ح آ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ً‬ ‫يث آجرير‪ :‬آو آر ُج ٌل آس آ‬
‫او آم آر ُجال ب ِ ِسل آع ٍة‪.‬‬ ‫د‬ ‫ري أآ هن ِف آ‬
‫ح‬ ‫ب آه آذا اإل ْسنآا ِد ِمثْلآ ُه‪ ،‬آغ ْ آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رت یک ی‬
‫دحی ںیم ہی ظفل ںیہ ہک ” یات وہ صخش وج اےنپ وسدے اک اھبؤ دورسے صخش ےس ا‬
‫رکت‬ ‫اشمع یک دنس ںیم یھب یلہپ ی‬
‫روای یہ یک رطح اافلظ ںیہ رگم خ ی ر‬

‫ےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)118:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪299 :‬‬
‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ ُآ ُ آ ْ ُ ً آ آ آآ آٌ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ه آآ ْ ُ آ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن آع ْم ٌرو ه‬
‫انلاقِ ُد‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان‪ ،‬ع ْن عم ٍرو‪ ،‬عن أ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬أراه مرفوَع‪ ،‬قال‪ُ " :‬الُة َل‬
‫آ‬
‫ِ‬
‫آ‬

‫ُ‬ ‫آ ْ‬ ‫آْ آ آ آ ْآ ْ آآ‬ ‫ُ آ ِّ ُ ُ ُ ه ُ آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ ْ آ آ ُ ْ آ آ ٌ آ ٌ آ ُ ٌ آ آ آ آ آ‬

‫ال ُم ْس ِل ٍم فاق آت آط آعه‪،‬‬
‫ِ‬ ‫م‬‫لَع آ‬ ‫‪،‬‬‫رص‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫ال‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫ني‬
‫ِ ٍ‬‫م‬‫لَع يآ‬ ‫يكلمهم اَّلل وَل ينظر ِإِل ِهم‪ ،‬ولهم عذاب أ ِِلم‪ ،‬رجل حلف‬
‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آُْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫يث األعم ِ ‪.‬‬ ‫آوب ِاِق ح ِدي ِث ِه َنو ح ِد ِ‬
‫ہی ی‬
‫رواییھبایسیےہ‪،‬اسںیمہیےہ‪ ” :‬سجےنمسقاھکیئرصعیکامنزےکدعب یاتاملسمنےکاملرپرھپامرایلاسوک۔ “ (ینعیوھجیٹمسقاھکرک)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)118:‬‬

‫َ ََ َ ُ َ‬ ‫م َ َ م َ ُ َ َ َ م َ َ َ َ م َ ُ َ م ُ ِّ َ‬ ‫َم‬ ‫َ َم‬
‫ار وأنه ال‬
‫ان نفسه وإهن من قتل نفسه بهَش ٍء عباب ب ه هه هِف انل ه‬ ‫اإلنس ه‬
‫يم قت هل ه‬
‫‪ -47‬باب غهل هظ َت هر ه‬
‫ُ م َ‬ ‫َ م ُ ُ مَ َ َ َ َ م‬
‫يدخل اْلنة إهال نفس مسلهمة‪:‬‬
‫تاب‪:‬وخدیشکرکےنیکتخسرحماکایبن‪،‬اوروجصخشوخدیشکرکے ااسوکآگاکذعابد یاتاجےئ ا‪،‬اورجںیمرصفاملسمنیہ‬
‫دالخوہ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫األ آش ُّج‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا آوك ٌ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آوأآبُو آ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫يع‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪ ،‬آع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬آع ْن أ ِِب ُه آريْ آر آة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫يد‬
‫ِ ٍ‬‫ع‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ه‬
‫ار آج آهن آم‬
‫آ‬
‫ن‬ ‫ِف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ن‬ ‫يدتُ ُه ِف يآده آيتآ آو هجُْ ب آها ِف آب ْ‬
‫ط‬
‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آآآ آْ آ ُ آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬من قتل نفسه ِِب ِديد ٍة‪ ،‬فح ِد‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫قال‪ :‬قال رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪205‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ه‬ ‫آ آ ً‬ ‫آ آ آه آ آ ً ُآه‬ ‫يها أآبآ ًدا‪ ،‬آو آم ْن آَش آب آس ًّما‪ ،‬آف آقتآ آل آن ْف آس ُه آف ُه آو آيتآ آ‬
‫الا َُمآ ه ًَلا ف آ‬
‫آخ ً‬
‫يها أبآدا‪ ،‬آو آم ْن ت آردى ِم ْن‬‫الا َم ًَلا ِف‬
‫ار جهنم خ ِ‬‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫‪،‬‬ ‫ح هس ُ‬
‫اه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ه آ آ ً ُآهً آ آآ ً‬ ‫آ آ آآآآ آْ آ ُ آ ُ آ آآآه‬
‫ار جهنم خ ِالا َمَلا ِفيها أبدا "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ى‬‫د‬ ‫جب ٍل‪ ،‬فقتل نفسه‪ ،‬فهو يَّت‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وجصخشاےنپںیئتآپولےہےکایھتہرےسامرےل ووہایھتہراسےک‬

‫زہیپرکاینپاجنےل ووہوچاسرکے ا‪،‬ا ی م ر‬

‫زہ وک‬ ‫امرترےہ ااسوکاےنپٹیپںیم‪،‬منہجیکآگںیمہشیمہہشیمہرےہ ااسںیم‪،‬اوروجصخش م ر‬
‫اہھتںیموہ ا‪ ،‬ا‬

‫منہجیکآگںیم‪،‬ہشیمہہشیمہاسںیمرےہ ااوروجصخشاہپڑےسرگارکاےنپںیئتامرڈاےل ووہہشیمہرگارکے امنہجیکآگںیم‪ ،‬دسااساکیہیاحلرےہ‬

‫ ا۔ “ (ہکاوےچناقممےسےچینرگے ا)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)119:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬

‫ِث‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ آ ٌ‬ ‫آ‬ ‫وح هد آثنآا آسع ُ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا آجر ٌ‬
‫وح هدُآِن آَيْ آَي ْبنُ‬
‫ُث ‪ .‬ح آ‬ ‫يد ْب ُن آع ْمرو األ ْش آع ُّ‬ ‫ِ‬
‫ير ‪ .‬ح آ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آْ آ‬ ‫ُ ْ آ آ‬ ‫ْآُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ ُ ُّ ُ ْ آ آ‬ ‫ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ٌ آ ْ ْ آ ْ‬ ‫آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪ ،‬آو ِِف ِر آوايآ ِة شعبآة‪ ،‬ع ْن ُسلي آمان‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ه‬‫َك‬ ‫ة‬ ‫ب‬ ‫ع‬‫ش‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫ار ِث‪ ،‬حدثنا خ ِال يع ِِن ابن‬ ‫يب احل ِ‬ ‫ح ِب ٍ‬
‫آ آ آ ْ ُ آ ْ‬
‫ت ذك آوان‪.‬‬ ‫قال‪ :‬س ِمع‬

‫زگہتشدنسےکالعوہراوینیتدنسوںےسایبنرکےتںیہہبعشےسیہی ی‬
‫دحی۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)119:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪312 :‬‬

‫ِ‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْن أآِب آكثري‪ ،‬أآ هن أآبآا ق آالبآ آة أآ ْخ آ آ‬
‫َب ُه‪،‬‬ ‫ُّ‬ ‫ِّ آ ْ‬
‫ش‬ ‫م‬ ‫ال‬
‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ ُ آ آُ ْ ُ آ ه ْ آ آ ه‬
‫ال‬ ‫اوية بن سالمِ ب ِن أ ِِب س‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫مٍ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا مع ِ‬
‫آهآ آ ْ آ ه ه آ ْ آآُ آهُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آْ آ ه آ آ آآ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم َتت الشجر ِة‪ ،‬وأن رسول ِ‬ ‫اك أخَبه‪ ،‬أنه بايع رسول ِ‬‫أنثابِت بن الضح ِ‬
‫َّشءٍ‪ُ ،‬ع ِّذ آب به يآ ْو آم الْقيآ آ‬
‫ام ِة‪،‬‬ ‫لَع يآ ِمني ب ِمله ٍة آغ ْري اإل ْس آالمِ آَك ِذبًا‪ ،‬آف ُه آو آك آما آق آال‪ ،‬آو آم ْن آقتآ آل آن ْف آس ُه ب آ ْ‬
‫آآ هآ آ آ آ ْ آ آآ آآ‬
‫وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من حلف‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آآْ آ آآ آ ُ آ ْ ٌ آ ْ آ آ ْ ُ ُ‬
‫ش ٍء َل يم ِلكه "‪.‬‬ ‫وليس لَع رج ٍل نذر ِِف‬

‫دیستاتاینباحضکریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےنتعیبیکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسرجشہروضانےکےلتاورآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪ ” :‬وجصخشمسقاھکےئیسکتاترپاالسمےکوسااوردنییک (ینعیویںےہکارگںیمااسیاکمرکوں ورصناینوہں یاتوہیدیوہں یاتدنہووہں) وھجیٹمسق‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪206‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ ووہااسییہوہایگاسیجاسےناہک۔اورسجےنلتقایکاےنپںیئتیسکزیچےسوہا یےسذعابد یاتاجےئ اایقمےکدناوریسکآدیمرپوہیدروپری ا‬

‫رکتواج‬

‫ںیہنوجاسےکاایتخرںیمںیہن۔ “ (ےسیجیدررکےاوریسکاکالغمآزادرکےنیک)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)111:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪313 :‬‬
‫هآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه آ ْ ْ آ ُّ آ ه آ آ ُ آ ٌ آ ُ آ ْ ُ آ‬
‫ري‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن أبُو‬ ‫ٍ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬ ‫ش‬ ‫حدُ ِِن أبو َسان ال ِمسم ِِع‪ ،‬حدثنا معاذ وهو ابن ِه‬
‫آْ آ آآ آ ُ آ ْ ٌ آ آ آ ْ ُ آْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ه ه‬ ‫ق آالبآ آة‪ ،‬آع ْن ُآاب ْ‬
‫يما َل يم ِلك‪ ،‬آولع ُن‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬ليس لَع رج ٍل نذر ِف‬ ‫اك‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫ت ب ِن الضح ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُث ب آها‪ ،‬ل آ ْم يآز ْد ُه ه ُ‬
‫كهآ‬ ‫آْ آ ْ آ آ آ آ ه آ آ ْآ آ آً آآ آ‬ ‫ال ْنيآا‪ُ ،‬ع ِّذ آ‬
‫َّش ٍء ِف ُّ‬ ‫ْ‬ ‫آآْ آآ ْ آآآ آْ آ ُ آ‬ ‫ُْ ْ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ة‬ ‫ب‬‫ذ‬‫ِ‬ ‫َك‬ ‫ى‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫َع‬ ‫اد‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ام‬ ‫ي‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫ِِ‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ه‬‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫ل‬
‫ِِ‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ك‬ ‫ن‬
‫الم ِ‬
‫م‬‫ِ‬ ‫ؤ‬
‫آ ْ آ‬ ‫ه هً آ آ ْ آ آآ آآ‬
‫لَع يآ‬
‫اج آر ٍة "‪.‬‬ ‫ف‬
‫ٍ ِ‬ ‫‪،‬‬‫َب‬ ‫ص‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ِإَل قِلة‪ ،‬ومن حلف‬

‫دیستا تای نب احضک ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬یسک آدیم رپ وہ یدر وپری رکتا واج ںیہن وج اس ےک‬

‫ِم ِ (اایتخر) ںیم ںیہن اور املسمن رپ تنعل رکتا ااسی ےہ ےسیج اس وک لتق رکتا‪ ،‬اور وج صخش اینپ اجن ےل داین ںیم یسک زیچ ےس وہ ا ی ےس ذعاب د یات اجےئ ا‬

‫ایقمےکدناوروجصخشوھجتادوعی ٰرکےاانپاملتراھےنےکےیل واہللاساکاملاورمکرکدے ااوروجصخشمسقاھکےئاحمکےکمکحےسوھجیٹ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)111:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪314 :‬‬

‫آْ‬
‫الص آم ِد ب ْ ِن عب ِد‬ ‫الص آمد َكهم‪ ،‬آع ْن آعبْد ه‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُصور‪ ،‬آو آعبْ ُد ال ْ آوارث ْب ُن آعبْد ه‬ ‫يم‪ ،‬آوإ ْس آ‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫وب‪ ،‬آع ْن أآِب ق آالبآ آة‪ ،‬آع ْن ُآابت ب ْ‬ ‫ال ْ آوارث‪ ،‬آع ْن ُش ْعبآ آة‪ ،‬آع ْن آأيُّ آ‬
‫وح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِف ٍع‪،‬‬ ‫ار ِّي ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬
‫األنْ آ‬
‫ص‬ ‫اك‬ ‫ِ‬ ‫ح‬
‫ه‬
‫الض ه‬ ‫ن‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫اك‪ ،‬قآ آال‪ :‬قآ آال ه‬
‫انل ُّ‬ ‫ح‬
‫ه‬
‫الض ه‬ ‫ن‬ ‫احل آ هذاء‪ ،‬آع ْن أآِب ق آالبآ آة‪ ،‬آع ْن ُآابت بْ‬ ‫ْ‬
‫ال‬
‫ه ْ ِّ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آع ْن آعبْد ه ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الرزا ِ ‪ ،‬ع ِن اثلو ِري‪ ،‬عن خ ِ ٍ‬ ‫ِ‬

‫ار‬
‫آ‬
‫ن‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ " :‬آم ْن آحلآ آف ب ِمله ٍة ِس آوى اإل ْس آالمِ آَك ِذبًا ُمتآ آع ِّم ًدا‪ ،‬آف ْه آو آك آما آق آال‪ ،‬آو آم ْن آق آت آل آن ْف آس ُه ب آ ْ‬
‫َّشءٍ‪ ،‬آع هذبآ ُه ه ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آآ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ آه آ آ آ آ ُ ُ ْ آ آ آآه ُ ْآُ آ آ ُُ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬آم ْن آحلف ِب ِمل ٍة ِس آوى‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫جهنم "‪ ،‬هذا ح ِديث سفيان‪ ،‬وأما شعبة فح ِديثه‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫َّشءٍ‪ُ ،‬ذب آح به يآ ْو آم الْقيآ آ‬
‫ام ِة "‪.‬‬ ‫اإل ْس آالمِ آَك ِذبًا‪ ،‬آف ْه آو آك آما قآ آال‪ ،‬آو آم ْن آذبآ آح آن ْف آس ُه ب آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪207‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا تاینباحضکااصنری ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وج صخشمسقاھکےئیسکاور دنییک وساےئ االسم ےک‬
‫وھجٹدصقاً ووہااسییہوہایگاوروجصخشلتقرکےاےنپںیئتیسکزیچےس واہللذعابرکے ااسوکا یزیچےسمنہجیکآگںیم۔“ ہی ی‬
‫روایےہایفسن‬
‫یکاورہبعشیک ی‬
‫روایںیمےہ‪ ” :‬وجصخشمسقاھکےئیسکدنییکوساےئاالسمےکوھجٹ‪ ،‬ووہااسییہوہایگےسیجاسےناہکاوروجصخشذحبرکےاےنپںیئت‬

‫یسکزیچےس ووہا یزیچےسذحبایکاجےئ اایقمےکدن۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)111:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪315 :‬‬
‫آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آرا ِفع‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد َجيعا‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬أ ْخ آ آَبنآا آم ْع آم ٌر‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫آًْ آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬

‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ُحنينا‪ ،‬فقال ل ِ آر ُج ٍل‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫الز ْهر ِّي‪ ،‬آعن ابْن ال ْ ُم آس هيب‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آشه ْدنآا آم آع آر ُ‬ ‫آعن ُّ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يل‪ :‬ياآ‬ ‫ه آآه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آآ ه ُ ُ آ ً آ ً آآ آ آُْ آ آ ٌ آ آ‬ ‫آ آ ْ آْ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه ْ ُْ آ‬
‫اإلسالمِ ‪ :‬هذا ِمن أه ِل انلار‪ ،‬فلما حَّضنا ال ِقتال‪ ،‬قاتل الرجل ِقتاَل ش ِديدا‪ ،‬فْصابته ِجراحة‪ ،‬ف ِق‬ ‫ِممن يدَع ِب ِ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ات‪ ،‬آف آق آال ه‬
‫انل ُّ‬ ‫ه آ هُ آ آآ ْآْ آ آ ً آ ً آ آ ْ آ آ‬ ‫ُ ْ آ آُ ً ه ُ ْ آ ْ‬ ‫ه ُ ُ ه‬ ‫آُ آ ه‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫د‬‫ق‬‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫يد‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ش‬ ‫اَل‬‫ت‬‫ق‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫و‬‫اِل‬ ‫ل‬ ‫ات‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ا‪:‬‬‫ف‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫آ‬ ‫ٰل‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬‫الر‬ ‫‪،‬‬‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫رسول‬
‫ت‪ ،‬آولآك هن به ج آراحاً‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ ُْ ْ آ آ ْ آْ آ آ آآْآ آ ُ ْ آآ آ آ ْ آ هُ آْ آ ُ ْ‬
‫ِ ِِ ِ‬ ‫ار‪ ،‬فَكد بعض المس ِل ِمني أن يرتاب‪ ،‬فبينما هم لَع ذلِك‪ِ ،‬إذ ِقيل ِإنه‪ :‬لم يم‬ ‫علي ِه وسلم‪ِ :‬إىل انل ِ‬
‫ك‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬ه ُ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ُ ْ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ ً آآه آ آ آ هْ آْ آ ْ ْ آآ ْ‬
‫اَّلل‬ ‫اح‪ ،‬فقتل نفسه‪ ،‬فْخ َِب انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ِبذ ِل‬ ‫اَل آر ِ‬
‫ش ِديدا‪ ،‬فلما َكن ِمن اللي ِل لم يص َِب لَع ِ‬
‫آ ه ُ آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ ه آ ْ ٌ ُ ْ آ ٌ آ آ ه ه آ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ آ ِّ آ ْ ُ ه آ آ ُ ُ ُ ُ ه آ آ آ آ ً آ آ آ‬
‫اَّلل يُؤ ِّي ُد‬ ‫اس‪ ،‬أنه َل يدخل اَلنة ِإَل نفس مس ِلمة‪ ،‬وأن‬ ‫ادى ِف ه‬
‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ورسوٰل‪ ،‬ثم أمر بِالَل فن‬ ‫أكَب‪ ،‬أشهد أِن عبد ِ‬
‫آ آ ِّ آ ه ُ ْ آ‬
‫اج ِر "‪.‬‬
‫هذا الين بِالرج ِل الف ِ‬
‫ع‬
‫روایےہ‪ ،‬مروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھتج یٹینںیم (اقیضایعضرہمحاہللہیلعےناہک‪:‬حیحصربیخےہ‬ ‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬ ‫دیستا م‬
‫ع‬
‫اجبےئ یٹینےک) آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬یاتصخشوکوجدوعی ٰرکتااھتاالسماک (ینعیاےنپںیئتاملسمناتہکاھت) ہیمنہجواولںںیمےسےہ “‪،‬‬

‫جڑلایئاکوقآ یات وہیصخشوخبڑلااورزیمخوہا۔ولوگںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپےنسجصخشوکیمنہجفرام یاتوہآجوخبڑلااوررمایگ۔روسلاہللیلص‬

‫اہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬منہجںیمایگ “‪،‬ضعباملسمونںوکاسںیمکشوہےنوکاھت (ویکہکن م ر‬

‫اظہاحلےساساکیتنجوہتاتا یاتاھت) اےنتںیمربخآیئہکوہ‬

‫رماںیہنزدنہےہ‪،‬نکیلتہبتخسزیمخےہ۔جراتوہیئ ووہزومخںیکفیلکتوکترداسہنرکاکساوراسےناےنپںیئتامرایل۔جروسلاہللیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسوکاسیکربخیچنہپ وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللتراےہںیموگایہداتیوہںاستاتیکہکںیماہللاکدنبہاوراساکاجیھبوہاوہں“(اسےئل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪208‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ہک وج تات آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن التب دی یھت وہ چس یلکن) رھپ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن مکح ایک البل ریض اہلل ہنع وک‪ ،‬اس ےن انمدی رک دی ولوگں ںیم‬

‫ہک ”جںیمہناجےئ اوکیئصخشرگمویہوجاملسمنوہ‪،‬اوراہللدمدرکے ااسدنییکترےآدیمےس۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)111:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪316 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬
‫ازمٍ ‪ ،‬ع ْن آسه ِل ب ْ ِن‬ ‫ْح م آن الْ آع آرب‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫محن الْ آقار ُّي‪ ،‬آ ٌّ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ُ آ ُ آ ْ ُ آ ْ ه ْآ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا يعقوب وهو ابن عب ِد الر ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ِّ آ ا آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ آ ُ آ آ ْ ُ ْ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ه آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ‬
‫اَّلل صىل‬‫َّشكون فاقتتلوا‪ ،‬فلما مال رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬اْلَ هو والم ِ‬ ‫سع ٍد السا ِع ِدي‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ٌ آ آ ُ آ‬ ‫ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آر ُجل َل يآدع ل ُه ْم‬
‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫حاب آر ُ‬
‫س‬ ‫كره ْم‪ ،‬آوِف أآ ْص آ‬ ‫آ ُ آ آ آ ْ آ‬
‫س‬ ‫ع‬ ‫ىل‬ ‫إ‬ ‫ون‬ ‫ر‬‫اَلخ‬
‫آ آْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ال‬ ‫علي ِه وسلم ِإىل عسك ِرهِ‪ ،‬وم‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ هً ه هآ آ آ آ ْ ُآ آ ْ آ آ ُ آ آ ْ آآ ه ْآْ آ آ آ ٌ آ آ آ ْ آآ ُآ ٌ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪" :‬‬ ‫َّضبها بِسي ِف ِه‪ ،‬فقالوا‪ :‬ما أجزأ ِمنا اِلوم أحد‪ ،‬كما أجزأ فالن‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫شاذة‪ِ ،‬إَل اتبعها ي ِ‬
‫آ آ آ آ ُ ٌ آ ْآ ْ آآ آ ُُ آآ ً آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُه آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آآ هُ ْ آْ‬
‫َسع‬ ‫احبه أبدا‪ ،‬قال‪ :‬فخرج معه‪َ ،‬كما وقف وقف معه‪ ،‬و ِإذا أ‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫مِ‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫"‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬ ‫أما ِإنه ِمن أ ِ‬
‫ه‬
‫آُآ آُ آْآ آْآْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ آ آ آُ آ آ آ ُ آ ه ُ ُ ُ ْ ً آ ً آ ْ آْ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ‬
‫ني ُديي ِه‪ ،‬ث هم‬ ‫جل ال آم ْوت‪ ،‬ف آوْ آع نصل آسي ِف ِه ِباأل ْر ِض‪ ،‬وذبابه ب‬ ‫أَسع معه‪ ،‬قال‪ :‬فج ِرح الرجل جرحا ش ِديدا‪ ،‬فاستع‬
‫اَّلل‪ ،‬آق آال‪ :‬آوماآ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آه آ آُ ُ ه‬ ‫آآ آ آ آآ آ ْ آ آ آآ آْ آ ُ آ آ آ آ ه ُ ُ آ آ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬أشهد أنك رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫َتامل لَع سي ِف ِه‪ ،‬فقتل نفسه‪ ،‬فخرج الرجل إِىل رس ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫ه آآ ْ آ آ ه ُ آ آ آ ُ ْ ُ آآ آ ُ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ ً آهُ‬ ‫آ آ آ آ ه ُ ُ ه‬
‫ت ِِف آطل ِب ِه‪ ،‬آح هَّت‬ ‫ج ُ‬ ‫ت‪ :‬أنا لك ْم بِ ِه‪ ،‬فخر‬ ‫اَّلي ذك ْرت آنِفا أنه ِم آن أه ِل انلار‪ ،‬فْعظم انلاس ذلِك‪ ،‬فقل‬ ‫ذاك؟ قال‪ :‬الرجل ِ‬
‫آُآ آُ آْآ آ ْ آْ ُ ه آآ آ آ آْ آ آ آ آْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ ُ ْ ً آ ً آ ْ آْ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ‬
‫امل آعلي ِه‪ ،‬فق آتل نف آسه‪،‬‬ ‫جل ال آم ْوت‪ ،‬ف آوْ آع نصل آسي ِف ِه بِاأل ْر ِض‪ ،‬وذبابه بني ُديي ِه‪ ،‬ثم َت‬ ‫ج ِرح جرحا ش ِديدا‪ ،‬فاستع‬
‫آُآ ْ آْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ آْ‬ ‫ْآ ه‬ ‫ه ه ُ آ آْآُ آ آآ آْ‬ ‫آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه ْ آ آ آ‬
‫اس‪ ،‬وهو ِمن أه ِل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم ِعند ذلِك‪ " :‬إِن الرجل ِِلعمل عمل أه ِل اَلن ِة ِفيما يبدو لِلن ِ‬ ‫فقال رسول ِ‬
‫ْه‬ ‫آْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آُْ ه‬ ‫الر ُج آل ِِلآ ْع آم ُل آع آم آل أآ ْهل ه‬
‫انلار‪ ،‬آوإ هن ه‬
‫اس‪ ،‬آوه آو ِم ْن أه ِل اَلآن ِة "‪.‬‬ ‫ار ِفيما يبدو لِلن ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬

‫دیستالہسنبدعساسدعیریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساوررشموکںاکاسانموہاجںیمڑلے‪،‬رھپجآپیلصاہللہیلعوملس‬

‫اےنپ رکشلیک رطف ےکھجاوروہ ولگاےنپ رکشلیک رطفےئگ و آپ یلصاہللہیلعوملس ےکااحصبریضاہللمہنع ںیم یات صخشاھت (اساک تامفرامن اھت اور وہ‬

‫انموقفںںیمےساھت) ااکداک وکہنوھچڑتاہکلب اساکاھچیپرکےکولتار ےسامرڈااتل (ینعیسجاکفر ےسڑھبتااسوکلتقرکتا) واحصہبریضاہلل مہنعےناہک‪:‬آج‬

‫مہارےاکم‪،‬ےسیجہیصخشآ یاتااسیوکیئہنآ یتا۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وہ ویمنہجےہ “‪ ،‬یاتصخش مںیمےسوبال‪:‬ںیماسےکاسھتروہں‬

‫ ا (اوراسیکربخروھکں اہکوہوکناساکمرکتاےہمنہجںیماجےناکویکہکن م ر‬
‫اظہںیم ووہتہبدمعہاکمرکراہاھت) رھپوہصخشاسےکاسھتالکن‪،‬اہجںوہرہھٹتا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪209‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وہیھبرہھٹاجتااوراہجںوہدوڑرکاتلچ‪،‬ہییھباسےکاسھتدوڑرکاجتا‪،‬آخروہصخش (ینعیفرامن) تخسزیمخوہااور (زومخںیکفیلکترپربصہنرکاکس) دلج‬

‫رماجتاہااہ اورولتاراکہضبقزنیم رپراھکاورونکاس یکدوونںاھچویتں ےکچیب ںیمرھپاسرپزورد یات اوراےنپ ںیئتامرڈاال۔ یوہصخش (وجاس ےکاسھت ایگ‬

‫اھت) روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یاتاوراہک‪:‬ںیموگایہداتی وہںاستاتیکہکآپاہللےکےجیھبوہےئںیہ۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایک‬

‫وہا؟“ وہصخشوبال‪:‬آپےنایھبسجصخشوکیمنہجفرام یاتاھتاورولوگںےناسرپبجعتایکاھت وںیماہکاھتںیماہمترےواےطساسیکربخروھکں ا۔رھپںیماس‬

‫یکالتشںیمالکنوہتخسزیمخوہااوردلجیرمےنےکےئلاسےنولتاراکہضبقزنیمرپراھکاورونکاسیک اینپدوونںاھچویتںےکچیبںیم‪،‬رھپزورد یاتاسرپ‬

‫رکتےہولوگںےکت ی‬
‫ردتاوروہیمنہجوہتاےہ‬ ‫اہیںتہکامرڈاالاےنپںیئت۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنہینسرکفرام یتا‪ ” :‬آدیمویتنجںےکےساکم ا‬

‫وہتےہ۔ “‬ ‫اورویمنہجںےکےساکمرکتاےہولوگںےکت ی‬
‫ردتاوروہیتنج ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)112:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪317 :‬‬
‫آُ ُ‬ ‫آ ه آ آ ُّ آ ْ ُّ آ ُ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُّ آ ْ آ ه آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬
‫ت احل آ آس آن‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫ري‪ ،‬حدثنا شيبان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫اَّلل ب ِن الزب ِ‬
‫ريي وهو ُممد بن عب ِد ِ‬ ‫حدُ ِِن ُممد بن را ِف ٍع‪ ،‬حدثنا الزب ِ‬
‫آ آ آ‬ ‫كْآ آها‪ ،‬فآلآ ْم يآ ْرقإ ه‬
‫ال ُم آح هَّت آمات‪ ،‬قال‪:‬‬
‫ُْ آ ٌ آآه آُْ ْآآ آ آ ْ ً ْ آ آ آآ آ‬
‫ن‬ ‫ف‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ان‬‫ن‬‫ك‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ع‬‫َت‬ ‫ان‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ت‬ ‫آذ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ح‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫ه‬
‫ه آ ُ ً ه ْ آ آ آْآ ُ ْ آ آ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِإن رجال ِممن َكن قبلكم‪ ،‬خرج ِ‬
‫ب‬ ‫ت‬
‫ْآ ٌ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ه آ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ ُّ ُ ْ آ ْ آ ه ْ ُ آ آ ْ ْ ه آ ُ ه آ ه آ آ ُ آ ْ آ ْ‬
‫يث ُجندب‪ ،‬آع ِن‬ ‫اَّلل لقد حدُ ِِن بِهذا احل آ ِد ِ‬ ‫" ربكم‪ ،‬قد حرمت علي ِه اَلآنة "‪ ،‬ثم مد يده إِىل المس ِج ِد‪ ،‬فقال‪ِ :‬إي و ِ‬
‫آ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف هذا ال آم ْس ِج ِد‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬
‫آُ‬
‫رس ِ‬
‫نسحرہمحاہللہیلعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬وہ ےتہےھت‪ ” :‬اےلگولوگںںیم یاتصخشےکوھپڑاالکن۔اسوکج تہبفیلکتوہیئ واےنپترشک ںیم ےس یات ریت‬

‫اکنالاوروھپڑےوکریچد یتا۔اسےسرھپوخندنبہنوہا۔اہیںتہکوہرمایگ‪،‬یاہللاعت ٰیلےنفرام یتا‪” :‬ںیمےنرحامایکاسرپجوک۔ “ رھپاانپاہھتنسح‬

‫رہمحاہللہیلعےندجسمیکرطفتراھ یاتاوراہک‪:‬اہللیکمسق!ہی ی‬
‫دحیھجمےسدیستادنجبریضاہللہنع ےنایبنیکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےساسدجسم‬

‫ںیم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)113:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪210‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪318 :‬‬
‫آ آ آ ْ ُ ْ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ آ ْ‬
‫ه آآ ْآ‬ ‫آُ ُ‬
‫ت احل آ آس آن‪ ،‬يقول‪ :‬آحدثنا ُجند ُب‬ ‫ير‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫ر‬ ‫ج‬‫ب ْب ُن آ‬ ‫ِم‪ ،‬آح هد آثنآا آو ْه ُ‬ ‫كر ال ْ ُم آق هد ِ ُّ‬
‫ِ ٍ‬ ‫وحدثنا ُممد بن أ ِِب ب ٍ‬
‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آْ آ آ ْ آ ُ آ ُ ْ آ ٌ آ آ آ آآ‬ ‫ِل ِف آه آذا ال ْ آم ْ‬ ‫اَّلل ْ آ‬
‫ْ ُ آْ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬‫لَع آر ُ‬ ‫ب‬ ‫ذ‬ ‫ك‬ ‫‪،‬‬‫ب‬ ‫د‬‫ن‬ ‫ج‬ ‫ون‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫َش‬ ‫َن‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ين‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ُّ‬
‫ِ ِ‬
‫اْل آ‬
‫ج‬ ‫بن عب ِد ِ‬
‫آ آ آ آْآ ُ ُ ٌ آ آ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آآ هآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫يم ْن َكن قبلك ْم خ آراج "‪ ،‬فذك آر َن آو ُه‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬خ آر آج بِ آر ُج ٍل ِف‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫وسلم‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫روایےہ‪ ،‬مےسدیستادنجبنبدبعاہللیلجبریضاہللہنعےناسدجسمںیم ی‬
‫دحیایبنیک‪،‬رھپ ماسوکںیہنوھبےلاورہن موکڈرےہ‬ ‫نسحرہمحاہللےس ی‬

‫ہکدیستادنجبریضاہللہنعےن وھجٹتادناھوہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسرپہکفرام یاتروسلاہلل یلص اہللہیلعوملس ےن ” مےسےلہپ یات صخشےکوھپڑا‬

‫الکن“ رھپایبنایکہصقا یرطحےسیجاورپزگرا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)113:‬‬

‫م ُ ُ ََ َ ُ َ َ م ُ ُ مَ َ َ َ م ُ م ُ َ‬ ‫َ َم‬
‫ول وأنه ال يدخل اْلنة إهال المؤمهنون‪:‬‬
‫ه‬ ‫ل‬ ‫غ‬ ‫اَ‬ ‫يم‬
‫‪ -48‬باب غهل هظ َت ه ه‬
‫ر‬
‫تاب‪:‬املتمینغںیمایخیرکےنیکرحماورہیہکجںیمرصفومنمیہدالخوہںےگ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪319 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫هآ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هدثنآا آهاش ُم ْب ُن ال آقاسم‪ ،‬آح هدثنآا عكر آمة ْب ُن آع ه‬
‫ْف أبُو ُز آميْ ٍل‪،‬‬
‫اك احلآنآ ِ ُّ‬
‫آ ٌ‬
‫ار‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن ِسم‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬‫انل ِّ‬ ‫حابآ ِة ه‬ ‫َب‪ ،‬أآ ْقبآ آل آن آف ٌر م ْن آص آ‬
‫اَل آ هطاب‪ ،‬قآ آال‪ :‬ل آ هما آَك آن يآ ْو ُم آخيْ آ آ‬‫آ آ آ هآ ُ آُ ْ ُ ْ‬
‫ن‬‫ب‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫اس‬ ‫ب‬
‫آ آ آ هآ آُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن آع ه‬ ‫قال‪ :‬حدُ ِِن عبد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ ُ آ ٌ آ ٌ ُ آ ٌ آ ٌ آ ه آ ُّ آ آ آ ُ آ آ ُ ُ آ ٌ آ ٌ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالوا‪ :‬فالن ش ِهيد‪ ،‬فالن ش ِهيد‪ ،‬حَّت مروا لَع رج ٍل‪ ،‬فقالوا‪ :‬فالن ش ِهيد‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ُْآ آ هآ آْ آ آ آ ُ ه آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ْ آ ْ‬
‫اَل آ ه‬ ‫ه‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ِّ آ آ ْ ُ ُ‬
‫اب‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ٍ‬ ‫اء‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫َ‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ِف‬
‫ِ ِ‬‫ار‬ ‫انل‬ ‫ِف‬‫اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬لَك ِإِن رأيت ِ‬
‫ه‬
‫آ ه ُ آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ ه ْ ُ ْ ُ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ ه ُ آ ْ ُ ُ ْ ه آ ه ْ ْ آ‬ ‫ْ آ ْ‬
‫ب آفنآا ِد ِف ه‬
‫ت‪ " ،‬أَل ِإنه َل يآدخل اَلآنة‪ِ ،‬إَل ال ُمؤ ِمنُون‬ ‫اس‪ ،‬أنه َل يدخل اَلنة‪ِ ،‬إَل المؤ ِمنون‪ ،‬قال‪ :‬فخرجت‪ ،‬فنادي‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫اذه‬

‫"‪.‬‬

‫دیستارمعنباطخبریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬جربیخاکدنوہا وروسلاہللیلصاہللہیلعوملس ےکیئکاحصہبریضاہللمہنعآےئاورےنہکےگل‪:‬الفںدیہش‬

‫ےہاورالفںدیہشےہ‪،‬اہیںتزگرے یاتصخشرپ واہک‪:‬ہیدیہشےہ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مہرزگںیہن‪،‬ںیمےناسوکمنہجںیمداھکی‬

‫یاتہادر یاتابعیکوچریںیم۔“ (ینعیوچرییکو ہےس) رھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬اےاطخبےکےٹیب!اھٹاوراکپردےولوگںںیمہک‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪211‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫جںیمویہاجںیئےگوجاامیندارںیہ۔ “ (اوروچرہناجںیئےگ) دیستارمعریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیمالکناورںیمےناکپرد یاتولوگںںیم۔ ” ربخداروہاجؤ‪،‬‬

‫جںیمویہاجںیئےگوجاامیندارںیہ۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)114:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ْ آ ْ ُّ آ ِّ آ ْ آ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ آآ‬ ‫َبن ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫الطاهر‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آح هدُآِن أآبُو ه‬
‫ث آم ْوَل‬ ‫ِل‪ ،‬عن سال ِ ٍم أ ِِب الغي ِ‬ ‫ِ‬ ‫ؤ‬‫ال‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ُ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫ْ آ ُآ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ ُُ آ ه آآ آ ُْ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫ْ ُ‬
‫يز يع ِِن ابن ُمم ٍد‪ ،‬عن ُو ٍر‪،‬‬ ‫يد وهذا ح ِديثه‪ ،‬حدثنا عبد الع ِز ِ‬ ‫يع‪ ،‬عن أ ِِب هريرة ‪ .‬ح وحدثنا قتيبة بن س ِع ٍ‬ ‫اب ِن م ِط ٍ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ه ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ ْآ ْآ ْ‬
‫اَّلل آعلينا‪ ،‬فل ْم نغن ْم ذهبًا‪،‬‬ ‫ث‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬خرجنا مع انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإىل خيَب‪ ،‬ففتح‬ ‫عنْ ِِب الغي ِ‬
‫ه آٌْ آ آ ُ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫اب‪ُ ،‬ث هم ْان آطلآ ْقنآا إ آىل ال ْ آوادي‪ ،‬آو آم آع آر ُ‬ ‫آآ آ ً آ ْآ ْآآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم عبد ُٰل آوهبآه‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ام‪ ،‬آواثلِّيآ آ‬
‫الط آع آ‬ ‫اع‪ ،‬آو ه‬ ‫وَل و ِرقا‪ِ َ ،‬نمنا المت‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫آ آ آُْ آُ‬ ‫آ آ ه آآ ْآ ْآ‬ ‫ُّ آ ْ‬ ‫آُ آ ُ ٌ ْ ُ آ ُ ْ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ْ آ‬
‫ول ِ‬ ‫ب‪ ،‬فلما نزنلا الوا ِدي‪ ،‬قام عبد رس ِ‬ ‫ٰل رجل ِمن جذامٍ يدَع ِرفاعة بن زي ٍد ِمن ب ِِن الضبي ِ‬
‫ه آه‬ ‫آ ُْ ُ آ ُ ْآ آ ً آُ ه آ آُ آ آ ُ آ ه آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ُ ُّ آ ْ آ ُ آ ُ آ آ ْ آ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬لَك‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل‪ ،‬قال رسول ِ‬ ‫ِم بِسه ٍم فَكن ِفي ِه حتفه‪ ،‬فقلنا‪ :‬ه ِنيئا ٰل الشهادة يا رسول ِ‬ ‫َيل رحله‪ ،‬فر ِ‬
‫ه ه ْ آآ آآ ْآ ُ آ آْ آ ً آ آ آ آ آ ْآ آ آْ آ آ ْآآ آْ ُ ْآ ْآ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آْ ُ ُآه آ‬ ‫ه‬
‫اسم‪ ،‬قال‪ :‬فف ِزع‬ ‫اَّلي نفس ُمم ٍد ِبي ِدهِ ِإن الشملة ْللت ِهب علي ِه نارا‪ ،‬أخذها ِمن الغنائِ ِم يوم خيَب لم ت ِصبها المق ِ‬ ‫آو ِ‬
‫ه‬ ‫آْ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ ُ آْ آ آ ْآآ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫اء آر ُج ٌل ب ِ آ‬ ‫اس‪ ،‬فآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل‪ ،‬أصبت يوم خيَب‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫ني‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫اك‪ ،‬أو َِشاك ِ‬ ‫َّش ٍ‬ ‫ِ‬
‫ج آ‬ ‫انل ُ‬
‫ه‬

‫آ آ‬ ‫آ ٌ آ آ آْ آ آ‬
‫ار "‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ن‬
‫ار‪ ،‬أو َِش ِ‬
‫اَك‬ ‫َِشاك ِمن ن ٍ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےلکنربیخیکرطفرھپاہللےنحتفدی موک‪ ،‬وںیہنولتا مےنہادنیاور‬

‫وستاہھتںیہن آ یتا) ہکلبولتا م ےناابسباوراتاج اورڑپکےرھپ م ےلچوادی یک رطفاورروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکاسھتآپ‬

‫وست (ینعیہادنیاور ا‬
‫ا‬

‫زیاھتینبضٹن یت‬
‫یلصاہللہیلعوملساک یاتالغماھت(سجاکتامدممعاھت) وجاشخباھتآپ یلصاہللہیلعوملسوک یاتصخشےنخدامںیمےسسجاکتامرافہعنب ی د‬

‫ںیمےس۔ج موادیںیماترے وروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکالغمڑھکاوہا۔آپیلصاہللہیلعوملساکاجکوہوھکلراہاھتاےنتںیم یات (یبیغ) ریتاسوک‬

‫اگل۔سجںیماسیکومتیھت مولوگںےناہک‪:‬ابمرکوہوہدیہشےہ یاتروسلاہلل!آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مہرزگںیہن۔مسقاسذاتیکسج‬

‫ےکاہھتںیمدمحم (یلصاہللہیلعوملس) یکاجنےہوہہلمشاسرپااگنریکرطحگلسراہےہوجاسےناملتمینغںیمےسربیخےکدنےلایلاھتاوراسوق‬

‫تتمینغمیسقتںیہنوہیئیھت۔ “ ہینسرکولگڈرےئگ۔اور یاتصخش یاتہمست یاتدوےل ےےلرکآ یاتاورےنہکاگل‪ :‬یاتروسلاہلل!ںیمےنربیخےکدنانوک‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪212‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫تا یاتاھت۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ہیہمست یاتےل ےااگنرےکںیہ۔ “ (ینعیارگ وانوکدالخہنرکتا وہیہمستااگنرہوہرکایقمےکدنھجترپلا‬

‫یاتےھجتذعابوہتا‪،‬انںومسںیکو ہےس)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)115:‬‬

‫َ َ م‬
‫ك ُفر‪ُ:‬‬ ‫ََ َ َ َ َ َم‬ ‫‪ -49‬باب َ‬
‫ادل هِل هل لَع أن قاْ هل نف هس هه ال ي‬
‫تاب‪:‬وخدیشکرکےنواےلےکاکفرہنوہےنیکدلیل۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪311 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ْ آ ُ ْ ُ ْآ آ آ ً آ ْ ُ آْ آ آ آ آ آُ آ ْ آ ه آآ ُ آْ آ ُ‬

‫َجيعا‪ ،‬عن سليمان‪ ،‬قال أبو بك ٍر‪ :‬حدثنا سليمان بن حر ٍب‪،‬‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وإِسحا بن إِبرا ِهيم ِ‬
‫ه ْ ه آآ ه ه ه‬ ‫آ ه ُّ آ ْ آ ْ آ آ ْ‬ ‫اف‪ ،‬آع ْن أآِب ُّ‬
‫الز آب ْري‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫اد ْب ُن آزيْد‪ ،‬آع ْن آح هجاج ه‬ ‫آ ه آآ آه ُ‬
‫ِ آصىل‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫َت‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِس‬‫ِ‬ ‫و‬‫ال‬ ‫و‬‫ر‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ي‬‫ف‬‫الط‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫اب‬‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الص ه‬
‫و‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنامح‬
‫ْآ ه آ آ آ آ آ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ك ِف ح ْصن آ‬ ‫هُ آ آْ آآ هآ آآ آ آ آُ آ ه آ ْ آ آ‬
‫ني آو آمن آع ٍة؟ قال‪ِ :‬حص ٌن َكن ِ آل ْو ٍس ِِف اَلا ِه ِلي ِة‪ ،‬فِْب ذلِك‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬هل ل‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ آ ه آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ آ هُ آ‬
‫ْلن ْ آ‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ه‬
‫اج آر ِإِلْ ِه‬ ‫ار‪ ،‬فلما هاجر انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإىل الم ِدين ِة‪ ،‬ه‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫اَّلل‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ذ‬ ‫ي‬ ‫َّل‬
‫ِ‬ ‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ل ِ‬
‫آ ْ آ آ ْ ْآ آ آ آ آ آ آ آ آآ آ آ آ آ آ آُ آ آ آ آ آ آآ آ ُ‬ ‫آ آ آ آُ ُ ٌ ْ آْ‬ ‫ُّ آ ْ ُ ْ آ ْ‬
‫اَجه‪،‬‬ ‫الطفيل ب ُن عم ٍرو‪ ،‬آوهاج آر معه آرجل ِمن قو ِم ِه‪ ،‬فاجتووا الم ِدينة آ‪ ،‬فم ِرض فج ِزع فْخذ مشاقِص ٰل فقطع بِها بر ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آآ آ آ‬ ‫آآ ُ آ آ ْآُُ آ آ آٌ آ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ه آ آ آ آ ُ ُّ آ ْ ُ‬
‫آه ُمغ ِّطيًا يآدي ْ ِه‪ ،‬فقال ُٰل‪ :‬آما آصن آع بِك‬ ‫الطفيل ْب ُن عم ٍر آو ِِف آمنا ِم ِه فرآه‪ ،‬وهيئته حسنة‪ ،‬ور‬ ‫فشخبت يداه حَّت مات‪ ،‬فرآه‬
‫آ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫ْ آ آ آ ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آآ آ آ آ‬
‫اك ُمغ ِّطيًا يآديْك؟ قال‪ِ :‬قيل ِِل‪ :‬ل ْن نص ِل آح‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقال‪ :‬آما ِِل أر‬ ‫آر ُّبك؟ فقال‪ :‬غف آر ِِل بِ ِهجر ِِت ِإىل ن ِبي ِه صىل‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ه آ ُّ آ ْ ُ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬الل ُه هم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫لَع آر ُ‬ ‫ِمنك ما أفسدت‪ ،‬فقصها الطفيل‬
‫آ آ ْ‬
‫آو ِِلآدي ْ ِه‪ ،‬فاَ ِف ْر "‪.‬‬

‫دیستلیفطنبرمعودو یریضاہللہنعروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآےئاوررعضایک‪ :‬یات روسلاہلل!آپ‬ ‫دیستااجترریضاہللہنعےس ی‬

‫روایےہہک ا‬

‫یاتوبضمط ہعلقاور رکشل ہا ےت ںیہ (اس ہعلقےک ےیل اہک وجدوس اک اھت اجتیلہےکزامےن ںیم) آپ یلص اہللہیلعوملس ےن وبقل ہنایک اسو ہ ےسہکاہلل‬
‫اعتیلٰےنااصنرےکےصحںیمہیتاتھکلدییھت (ہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسانےکتاسرںیہانیک ی‬
‫امحیاورافحتظںیم) وجروسلاہللیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےندمہنییکرطفرجہتیک ودیستالیفطنبرمعوریضاہللہنعےنیھبرجہتیکاورانےکاسھتانیکوقمےک یاتصخشےنیھبرجہتیک۔رھپ‬

‫دمہنییکوہاانوکتاوماقفوہیئ۔ (اورانےکٹیپںیماعرہضدیپاوہا) وہصخشوجدیستالیفطریضاہللہنعےکاسھتآ یاتاھت‪،‬امیبروہااورفیلکتےکامرےاس‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪213‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ اناںےلرک اینپاویلگنںےکوجڑاکٹ ڈاےلاوروخنانہب رشوعوہادوونںاہوھتںےساہیںتہکوہرمایگ۔رھپدیستالیفطنبرمعوریضاہلل‬

‫ےنوچڑی ی‬

‫ہنعےناسوکوخابںیمدپیکحاااوراسیک لکایھچیھترگماےنپدوونںاہوھتںوکاپھچےئوہےئاھت۔ ا‬
‫دیستلیفطریضاہللہنعےنوپاھچ‪:‬ریتےربےنریتے‬

‫اسھتایکولسکایک؟اسےناہک‪:‬شخبد یاتھجموکاسےئلہکںیمےنرجہتیکیھتاسےکربمغیپہیلعاالسلمیکرطف۔دیستالیفطریضاہللہنعےناہک‪:‬ایکو ہ‬

‫ےہ ںیم داتھکیوہں ودوونں اہھت اےنپاپھچےئوہےئ ےہوہ صخش وبالہک ےھجممکحوہا‪ ،‬ماسوک ںیہن ونسارںیےگ سجوک و ےن وخبدڑڑا۔ رھپ ہی وخاب دیستا‬

‫لیفط ریض اہلل ہنع ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس ایبن ایک آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اے اہلل! اس ےک دوونں اہوھتں وک یھب شخب‬

‫دے۔“ (ینعیےسیج وےناسےکاسرےدبنرپرکمایکےہ‪،‬اسےکدوونںاہوھتںوکیھبدرسرکدے)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)116:‬‬

‫ان‪:‬‬
‫َ‬
‫يم‬‫اإل‬ ‫ض َم من ِف قَلمبه َشء م َ‬
‫هن‬
‫َ َ ُ ُ ُم َ م َ َ َم ُ‬ ‫‪ -51‬باب ِف ِّ‬
‫ه ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫يح اَ هِت ْكون قرب اَ هقیام هة تقبه‬
‫الر ه‬ ‫ه‬
‫تاب‪:‬فربایقمںیموہااکانولوگںوکااھٹانیلنجےکدولںںیموھتڑایھباامینوہ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪312 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ ُّ آ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُ‬ ‫ُآ‬ ‫ِ‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ آ ْآآ ه‬
‫ان ْب ُن ُسليْ ٍم‪،‬‬‫يز ْب ُن ُم هم ٍد‪ ،‬وأبو علقمة الفر ِوي‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا صفو‬
‫ِ ِ‬‫ز‬‫ع‬ ‫الض ِّ ُّ‬ ‫حدثنا أمحد بن عبدة‬
‫ه هآ آْ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آْآْ ه ْ آ ْآ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل يب آعث ِرَيًا ِم ْن‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬إن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل ب ِن سلمان‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫عنعب ِد ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫ْآ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آُْ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آُ آ ْآ آ آ ْآ ُ‬ ‫آآ آآ ُ آ آ ً‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ آْآ آ آ ْ‬
‫ان‪،‬‬‫يز‪ِ :‬مثقال ذر ٍة ِمن إِيم ٍ‬‫ير‪ ،‬فال تدع أحدا ِِف قل ِب ِه‪ ،‬قال أبو علقمة‪ِ :‬مثقال حب ٍة‪ ،‬وقال عبد الع ِز ِ‬ ‫اِلم ِن‪ ،‬ألني ِمن احل ِر ِ‬
‫ه آ آ ُْ‬
‫ِإَل قبآضته "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬اہتبلاہلل الچےئ ا‪ ،‬یاتوہا نمی ےککلم ےس وج رمشی ےس یھبز یتادہ‬

‫الممئوہیگ‪،‬رھپہیوہاہنوھچڑےیگ۔اسصخشوکسجےکدلںیمداےنےکتراتر یاتریتتراتریھباامینوہ ا‪،‬ینعیامرڈاےلیگاسوک۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)117:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪214‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ م َ َمَ ََ ُ م َ‬ ‫َ‬ ‫م َ ِّ َ َ م ُ َ َ‬
‫َت‪:‬‬
‫ال قبل تظاه هر اَ هف ه‬
‫‪ -51‬باب اْلث لَع المبادرة ه بهاألعم ه‬
‫تاب‪:‬ہنتفاسفدےنلیھپےسےلہپکیناامعلیکتربیغ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪313 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ُّ آ آ ه آ آ ْ آ‬ ‫جر آ ً آ ْ ْ آ‬ ‫ْ ُ ْ‬ ‫ُ آْآُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ‬
‫اعيل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اعيل ب ِن جعف ٍر‪ ،‬قال اب ُن أيوب‪ :‬حدثنا ِإسم ِ‬ ‫َجيعا‪ ،‬عن ِإسم ِ‬ ‫حدُ ِِن َيَي ب ُن أيوب‪ ،‬آوقتيبة‪ ،‬آواب ُن ح ٍ ِ‬
‫آ‬ ‫آً آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُ‬ ‫آ ْآآ ْآ آ‬
‫ال ِفتنا ك ِقط ِع‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬با ِدروا بِاألعم ِ‬ ‫أخَب ِن العالء‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ ُّ ْ‬ ‫ُْ ً آُ ْ ُ آ ً آ ُ آُ‬ ‫آ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ ُ ه ُ ْ ً‬ ‫هْ ْ ْ‬
‫النيآا "‪.‬‬ ‫يع ِدينه ِب آع آر ٍض ِمن‬ ‫الر ُجل ُمؤ ِمنا‪ ،‬آو ُيم ِِس َك ِف ًرا‪ ،‬أ ْو يم ِِس مؤ ِمنا‪ ،‬ويص ِبح َك ِفرا‪ ،‬ي ِب‬ ‫اللي ِل ال ُمظ ِل ِم‪ ،‬يص ِبح‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬دلجی دلجی کین اکم رک ول ان ونتفں ےس ےلہپ وج ادنریھی رات ےک‬

‫وصحںیکرطحوہںےگ‪،‬حبصوکآدیماامیدناروہ ااورشاموکاکفر یاتشاموکاامیدناروہ ااورحبصوک ر‬

‫اکفوہ ااوراےنپدنیوکچیبڈاےل اداینےکاملےکدبےل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)118:‬‬

‫ََ َ مُ م َ م َمََ َ َ ُُ‬

‫‪ -52‬باب َماف هة المؤم ههن أن ُيبط عمله‪:‬‬
‫تاب‪:‬ومنماکاےنپاامعلاضعئوہےنےسڈرتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪314 :‬‬
‫ْ ُ آ ِّ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آه ُ ْ ُ آ آآآ آ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ْآ آ ُ ْ ُ ُ آ‬
‫اِن‪ ،‬ع ْن أن ِس ب ْ ِن‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اْل‬ ‫ت‬‫ِ ٍ‬ ‫اب‬ ‫ُ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اد‬ ‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫وَس‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا احلسن بن م‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آْآُ آ ْ آ آ ُ ْ آْآ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ آ ُّ آ ه‬ ‫آهُ آ آ آه آآ آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫اَّلين آمنوا َل ترفعوا أصواتكم فو صو ِت انل ِِ سورة احلجرات آية ‪ 1‬إِىل‬
‫ِّ‬ ‫مال ِ ٍك‪ ،‬أنه قال‪ :‬لما نزلت ه ِذهِ اَلية‪ :‬يأيها ِ‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ْ‬ ‫آْ آ آ آ آآ ْ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آْ‬
‫ار‪ ،‬واحتبس ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فسْل‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ٍ‬ ‫آخ ِر اَلي ِة‪ ،‬جلس ُابِت بن قي‬ ‫ِ‬
‫َلآاري‪ ،‬آو آما آعل ْم ُ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ ْ ٌ هُ آ‬ ‫آ آ ُْ آ‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫د‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫؟‬ ‫َك‬ ‫ت‬ ‫اش‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬ ‫ِ ٍ‬ ‫اب‬ ‫ُ‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫و‪،‬‬ ‫ر‬
‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم سعد بن معا ٍذ‪ ،‬فقال‪ :‬يا أبا ع ٍ‬
‫م‬
‫ْ‬ ‫ُ آآ ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ ٌ ُْ آ ْ آ‬
‫ت‪ :‬أن ِزلت ه ِذهِ اَليآة آولقد آع ِلمتُ ْم‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال ُ ِاب‬ ‫ك آوى‪ ،‬آق آال‪ :‬فآْآتآ ُاه آس ْع ٌد‪ ،‬فآ آذ آك آر آ ُٰل قآ ْو آل آر ُ‬
‫آُ آ ْ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ٰل بِش‬
‫ه آ آ آ آ آ آ آ ْ ٌ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآآ آ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ِّ ْ آ ْ آ ُ ْ آ ْ ً آ آ‬
‫ار‪ ،‬فذكر ذلِك سعد لِلن ِِ صىل اَّلل علي ِه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فْنا ِمن أه ِل انل ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫أِن ِمن أرف ِعكم صوتا لَع رس ِ‬
‫ْه‬ ‫آْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ه‬ ‫آآ هآ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬بآل ه آو ِم ْن أه ِل اَلآنة "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫وسلم‪ ،‬فقال رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪215‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ آ ُّ آ ه آ آ ُ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ ُ‬
‫ك ْم فآ ْو آ آص ْوت ه‬
‫انل ِّ‬
‫ِ» اریخ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلين آمنوا َل ترفعوا أصوات‬
‫آیاتری «يا أيها ِ‬
‫روای ےہ‪ ،‬ج ہی ی‬
‫دیستااسن نب ام ک ریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫دیستتاینبسیقنبامشسریضاہللہنعاےنپرھگںیمھٹیبرےہاورےنہکےگل‪:‬ںیمیمنہجوہں (ویکہکنانیکآوازتہبدنلبیھتاوروہبیطخےھتااصنر‬
‫ت و ا‬

‫ےک‪ ،‬اس ےئل وہ ڈر ےئگ) اور ہن آےئ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک تاس۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن دیستا دعس نب اعمذ ریض اہلل ہنع ےس وپاھچ‪” :‬اے‬

‫دیست دعس ریض اہلل ہنع‪،‬‬

‫اوبرمعو! تایاک ایک احل ےہ ھچک امیبر وہایگ ےہ؟“ دیستا دعس ریض اہلل ہنع ےناہک‪:‬وہ ریمااسمہہی ےہ ںیم ںیہن اجاتنہک وہ امیبر ےہرھپ ا‬
‫دیستاتایریضاہللہنعےکتاسآےئاورانےسہیایبنایکہکوجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یاتاھت۔دیستاتایریضاہللہنعےناہک‪:‬ہی ی‬
‫آیاتریاور‬

‫ م اجےتن وہ ہک م س ںیم ریمی آواز اویچن ےہ روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس رپ‪ ،‬و ںیم یمنہجوہں۔ رھپ دیستا دعس ریض اہلل ہنع ےن ہی روسل اہلل یلصاہلل ہیلع‬

‫وملسےسایبنایک۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہن‪،‬وہیتنجےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)119:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪315 :‬‬

‫آْ‬ ‫ت‪ ،‬آع ْن أآنآس بْن آمالك‪ ،‬قآ آال‪ :‬آَك آن ُآاب ُ‬
‫ت ْب ُن قي ِس ب ْ ِن‬
‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ ُ آْآ آ‬
‫ان‪ ،‬آح هد آث آنا ُآاب ٌ‬ ‫ري‪ ،‬حدثنا جعفر بن سليم‬
‫آ ه آآ آ آ ُ ْ ُ ُآ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا قطن بن نس ٍ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آه آْ‬
‫محا ٍد آولي آس ِِف آح ِدي ِث ِه ِذكر آسع ِد ب ْ ِن ُم آعا ٍذ‪.‬‬ ‫آُ آ ْ آ‬ ‫آآه آ آ ْ آ‬ ‫آ آ آْ آ‬ ‫آ ه‬
‫اس خ ِطيب األنصار‪ ،‬فلما ن آزلت ه ِذهِ اَلية‪ ،‬بِنح ِو ح ِد ِ‬
‫يث‬ ‫شم ٍ‬
‫روای ںیمویں ےہ ہک دیستا تاینب سیق نب امشس ریضاہلل ہنعااصنر ےک بیطخ ےھت۔رھپ ج ہی ی‬
‫آی اتری اریخت اور اس ںیم دیستا دعس نب‬ ‫دورسی ی‬

‫اعمذریضاہللہنعاکذرکںیہنےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)119:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪316 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ آ ْ ه ُّ آ ه آ آ آ ه ُ آ ه آ آ ُ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ هآ آ ْ‬
‫ت‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ار ِِم‪ ،‬حدثنا حبان‪ ،‬حدثنا سليمان بن الم ِغري ِة‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬ ‫يد ب ِن صخ ٍر ال ِ‬ ‫وحدُنِي ِه أمحد بن س ِع ِ‬
‫ْ‬ ‫آْ آ ْ ُ ْ آ ْ آ ْ آ ُ آ‬ ‫آه آآ آ ْ آْ آ ُ آ ْ آ آ ُ‬
‫ك ْم فآ ْو آ آص ْوت ه‬
‫يث‪.‬‬‫ِ سورة احلجرات آية ‪ 1‬آولم يذكر سعد بن معا ٍذ ِِف احل آ ِد ِ‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لما نزلت َل ترفعوا أصوات‬

‫آیتازلوہیئ‪:‬ہک ماینپآوازیبن یلصاہللہیلعوملسیکآواز ےسدنلبہنرکو۔اوراس ی‬

‫دحی‬ ‫روایےہ‪،‬اہکہکجہی ی‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬

‫ںیمدیستادعسنباعمذریضاہللہنعاکذرکںیہنےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)119:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪216‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪317 :‬‬
‫آآ‬ ‫ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ُّ آ ه آ آ ْ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ‬
‫ان‪ ،‬قال‪ :‬آس ِم ْع ُت أ ِِب يآذك ُر‪ ،‬آع ْن ُآابِ ٍت‪ ،‬آعنْْن ٍس‪،‬‬ ‫آْ‬
‫وحدثنا ه آريْ ُم ْب ُن عب ِد األلَع األس ِدي‪ ،‬حدثنا المعت ِمر بن سليم‬
‫آْ‬ ‫ٌ‬ ‫آْآ آْ آ‬ ‫آ آ ُه آ آ ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْ آ آ ْ ُ‬ ‫ُ ْ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ‬
‫ني أظ ُه ِرنا آر ُجل ِم ْن أه ِل‬ ‫قال‪ :‬ل هما ن آزلت ه ِذ ِه اَليآة آواقتآ هص احل آ ِديث‪ ،‬آول ْم يآذك ْر آسعد ْب آن ُم آعا ٍذ‪ ،‬آو آزاد فكنا ن آر ُاه يم َِّش ب‬
‫ْه‬
‫اَلآن ِة‪.‬‬

‫اس ی‬
‫روایںیمیھبدیستادعسنباعمذریضاہللہنعاکذرکںیہن۔اانتز یتادہےہہک ا‬
‫دیستاسنریضاہللہنعےناہک‪:‬دیستاتایریضاہللہنع مولوگںےکچیبںیم‬

‫ےتلےھت مانوکد ےتھکےھتہک یاتصخشیتنج مںیماجراہےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)119:‬‬
‫مَ َ‬ ‫َم َُ َ ُ َ م َ‬
‫ال اْلا ههلهیةه‪:‬‬
‫‪ -53‬باب هل يؤاخبا بهأعم ه‬
‫تاب‪:‬ایکاامعلاجتیلہرپؤماخدہوہ ا؟‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪318 :‬‬

‫ه‬
‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ ْ ه آ آ آ آ ُآ ٌ‬
‫اس ل آر ُ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬‫ير‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫حدثنا عثم‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آآ ُآ آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْآ ه آ آ آ ه آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ آ ه آُآ آ ُ آ آ ْآ‬
‫اإلسالمِ ‪ ،‬فال يؤاخذ‬ ‫اَّلل‪ ،‬أنؤاخذ بِما ع ِملنا ِِف اَلا ِه ِلي ِة؟ قال‪ " :‬أما من أحسن ِمنكم ِِف ِ‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ْآ ه آ ْ آ‬
‫اإلسالمِ "‪.‬‬ ‫و‬ ‫ة‬‫ي‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫اَل‬ ‫ِف‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫م‬‫اء‪ ،‬أُخ آذ ب آع آ‬
‫آ‬ ‫ب آها‪ ،‬آو آم ْن أآ آ‬
‫س‬
‫ِِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ھچکولوگںےناہک‪:‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےس یاتروسلاہلل!ایک مےسوپھچوہیگاناکومںیکوج‬

‫ م ےن اجتیلہےکزامےن ںیم ےیکںیہ؟ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬م ںیم ےس وج ایھچ رطحاالسم ال یات (ینعیاچس املسمنوہا دل ےس) اس ےس و‬

‫وپھچہنوہ یگاجتیلہ ےکاکومںیک اوروجترا ےہ (ینعیرصف م ر‬

‫اظہںیم املسمنوہا اور دل ںیماس ےکرفک راہ) اس ےسوپھچوہیگاجتیلہاور االسمدوونں‬

‫وقےکاکومںیک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)121:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪217‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪319 :‬‬

‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة آوالله ْف ُظ آ ُٰل‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬

‫يع‪،‬‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ب‬ ‫و‬‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫اَّلل بْن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب آو آوك ٌ‬
‫يع‬
‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ْآ‬ ‫آ ْ آ ْ ه آ آ ُ ْآ آ آ ُ آ ه آُآ آ ُ‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫آ آ ْ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬أنؤاخذ بِ آما آع ِملنا ِِف اَلآا ِه ِل هي ِة؟ قال‪ " :‬آم ْن أح آس آن‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬قلنا‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ع ِناألعم ِ ‪ ،‬عن أ ِِب وائِ ٍل‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ْ آ ُ آ آ‬ ‫ْ ه آآ ْ آ‬ ‫ْ آ آْ ُآ آ‬
‫اَلخ ِر "‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ه‬
‫اإلسالمِ ‪ ،‬أ ِخذ بِاألو ِل و ِ‬ ‫ِف‬ ‫آ‬
‫اء‬‫س‬‫آ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫م‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫اخ ْذ ب آما آع ِم آل ِِف اَل آ‬‫اإلسالمِ ‪ ،‬لم يؤ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِف ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمد ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!ایک مےسوماخدہوہ ااناکومںاکوجاجتیلہ ےکوق ںیمےئکںیہ؟‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سجےنیکینیکاالسمںیماسےساجتیلہےکاکومںاکوماخدہہنوہ ااورسجےنترایئیکاالسمںیماسےسوماخدہوہ ا‬

‫اےلگ (ینعیرفک) اورےلھچپ (ینعیاالسم‪،‬دوونںوقےکاکومںاک)۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)121:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪321 :‬‬

‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ ْ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫َبنآا آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن ُم ْسهر‪ ،‬آ‬ ‫ُّ‬ ‫م‬
‫ِ‬
‫احلآارث ه‬
‫اْل‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ِمنجاب بن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫روایوکایبنرکےتںیہاسہقب ی‬
‫دحییکامدنن۔‬ ‫اشمعیھباسدنسےسا ی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)121:‬‬

‫م َ ه َ م ُ َ َ م َ ُ َ َ َ م م َ ُ َ م َ ُّ‬ ‫‪ -54‬باب َك م‬
‫اإلسَلم يه هدم ما قبله وكباا ال ههجرة واْلج‪:‬‬ ‫ن‬
‫ه ه‬ ‫و‬
‫تاب‪:‬االسم‪،‬رجہت‪،‬اورجحےلہپگاوہںوکاٹمدےتیںیہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪321 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫هُْ‬ ‫آ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن الْ آع آْن ُّي آوأآبُو آم ْعن ه‬
‫ور َكهم‪ ،‬ع ْن أ ِِب آَع ِص ٍم آواللفظ َِلبْ ِن ال ُمث هن‪،‬‬ ‫ص‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬ ‫اش آوإ ْس آ‬‫الرقآ ِ ُّ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ‬
‫اسة‬ ‫يب‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن ِشم‬ ‫ب‬‫ح‬‫يد ْب ُن أآِب آ‬
‫َشيْح‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن يآز ُ‬ ‫اك آي ْعِن أآبآا آَعصم‪ ،‬آق آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آحيْ آو ُة ْب ُن ُ آ‬ ‫آ ه آآ ه‬
‫الض هح ُ‬ ‫حدثنا‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ُ آُ ُ‬ ‫آ آ ْآ ْ آآ آ آ ً آ آ هآ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫اص آو ُه آ‬ ‫َّضنآا آع ْم آرو ْب آن الْ آ‬
‫ال ْ آم ْهر ِّي‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح آ ْ‬
‫ج آعل ْابنُه‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫ار‪ ،‬ف‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫اَل‬
‫ِ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫ه‬‫ج‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫و‬‫ح‬ ‫و‬ ‫يال‬ ‫و‬
‫ِ‬ ‫ط‬ ‫َك‬ ‫ب‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫اق‬ ‫ي‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آ آآْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آآآ ُ آآ آه آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آآ آه آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِكذا؟ قال‪ :‬فْقبآل‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِبكذا‪ ،‬أما بَّشك رسول ِ‬ ‫يا أبتاه‪ ،‬أما بَّشك رسول ِ‬
‫آآ ْ‬ ‫آآ‬ ‫آ آ آ ه آ ْ آ آ آ ُ ُّ آ آ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ آ آ ه ُ آ ه ً آ ُ ُ ه ِّ آ ْ ُ ْ ُ آ آ‬ ‫آ ْ‬
‫ت آلَع أ ْط آبا ٍ ُال ٍث‪ ،‬لقد‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إِن قد كن‬
‫بِوج ِه ِه‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن أفضل ما ن ِعد‪ ،‬شهادة أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل وأن ُممدا رسول ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪218‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ِّ آ آ آ آ ه آ ه آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ ُ آ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آرأآيْتُِن آو آما أآ آح ٌد أآ آش هد ُب ْغ ًضا ل آر ُ‬
‫ت ِمنه فق آتلتُه‪ ،‬فل ْو‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِمِن‪ ،‬وَل أحب ِإِل أن أكون ق ِد استمكن‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آف ُقلْت‪ُ:‬‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ه آآه آ آ آ هُ ْ آ آ آْ آآْ‬ ‫ُ ُّ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫اإلسالم ِِف قل ِِ‪ ،‬أتيت انل ِ‬ ‫ار‪ ،‬فلما جعل اَّلل ِ‬ ‫ال‪ ،‬لكنت ِمن أه ِل انل ِ‬ ‫مت لَع تِلك احل ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ ُْ آ آ ُْ ُ آآْ ُ آْ آْ آ‬ ‫ت يآ‬ ‫ك‪ ،‬فآبآ آس آ يآمينآ ُه‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف آقبآ ْض ُ‬ ‫ُْ ْ آ آ آ آ ُآ ْ آ‬
‫َّت آط‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ش‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ‫د‬‫ر‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و؟‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ي‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ابس ي ِمينك فْلبايِع‬
‫آه‬ ‫آ آ آْ‬ ‫آ آ آْآُ آه ْ ْ آ آْ‬ ‫آ آ آآ آ ْ آ آه ْ آ آْ‬ ‫ت‪ :‬أآ ْن ُي ْغ آف آ‬‫اذا؟ قُلْ ُ‬‫آْ آ ُ آ آ‬
‫اإلسال آم يه ِد ُم‪ ،‬آما َكن قبله آوأن ال ِهج آرة ته ِد ُم آما َكن قب ِل آها‪ ،‬آوأن‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫م‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫َّتط بِم‬ ‫تش ِ‬

‫ت‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آو آَل أآ آج هل ِف آعيِْن منْ ُه‪ ،‬آو آما ُكنْ ُ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬
‫ول‬ ‫س‬‫ِل م ْن آر ُ‬‫ه‬ ‫ْآ ه آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ ٌ آ آ ه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫احلج يه ِدم ما َكن قبله "‪ ،‬وما َكن أحد أحب ِإ ِ‬
‫ُ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ه ْ ُ ْ آ ً آ ُ آ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ ِّ آ ْ آ ُ ْ آ ْ آ ُ آ ْ آ ه ْ ُ آ آ ْ ُ ُّ آ ْ آ‬
‫ت آلَع تِلك‬ ‫أ ِطيق أن أمْل عيِن ِمنه ِإجالَل ٰل‪ ،‬ولو سئِلت أن أ ِصفه ما أطقت‪ِ ،‬ألِن لم أكن أمْل عيِن ِمنه‪ ،‬ولو م‬
‫اِئآ ٌة‪ ،‬آو آَل نآار‪ٌ،‬‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ُّ آ آ آ ْ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ه ُ ه آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ‬ ‫ْآ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ُ آ ْ آ ْ‬
‫ال‪ ،‬لرجوت أن أكون ِمن أه ِل اَلن ِة‪ ،‬ثم و ِِلنا أشياء ما أد ِري ما ح ِاِل ِفيها‪ ،‬ف ِإذا أنا مت‪ ،‬فال تصحب ِِن ن ِ‬ ‫احل ِ‬
‫ُ‬ ‫آْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُّ آ آ ه ُّ آ آ آ ًّ ُ ه آ ُ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ ْ آ ُ آ ُ ٌ ْ‬ ‫آ آ آآُُْ‬
‫ور‪ ،‬آو ُيق آس ُم حل ْ ُم آها آح هَّت أستآْن ِ آس بِك ْم‪،‬‬ ‫َبي قدر ما تنحر جز‬ ‫ون‪ ،‬فشنوا لَع الَّتاب شنا‪ ،‬ثم أ ِقيموا حول ق ِ‬ ‫ف ِإذا دفنتم ِ‬
‫آ ِّ‬ ‫آآْ ُ آ آ آ‬
‫اذا أُ آ‬
‫اج ُع بِ ِه ُر ُسل آرِّب‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫وأنظر م‬

‫روای ےہ‪ ،‬م دیستا رمعو نب اعص ریضاہلل ہنع ےک تاس ےئگاوروہ رمےن ےک رف یی ےھت و روےئ‬
‫(دبعارلمح نب امشہس نبذی) رہمی ےس ی‬
‫ٰ‬ ‫انب امشہس‬

‫تہب ی ر‬
‫دتتاورہنمریھپایلاانپدویاریکرطف۔انےکےٹیبےنہکےگل‪:‬اتااجن!آپویکںروےتںیہ‪ ،‬موکایکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنہیوخربخشیںیہن‬

‫دی۔یاوہنںےناانپہنماسےنمایکاوراہکہکستا وںںیمالضف مےتھجمسںیہاستاتیکوگایہدےنیوکہکوکیئاچسوبعمدںیہنوساےئاہللےکاوردمحمیلص‬

‫اہللہیلعوملس اس ےکےجیھبوہےئںیہاور ریمےاورپ نیتاحل زگرےںیہ۔ یات احل ہی اھت وج ںیم ےناےنپآپوک داھکیہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےس‬

‫ز یتادہںیمیسکوکتراںیہناجاتناھتاورےھجمآرزویھتہکیسکرطحںیماقوبتا َوںاورآپیلصاہللہیلعوملسوکلتقرکوں (اعمذاہلل) رھپارگںیمرماجتااساحل‬

‫ںیم و یمنہج وہتا۔ دورسا احل ہی اھت ہک اہلل ےن االسمیک تبحم ریمے دل ںیمڈایل اور ںیم روسلاہلل یلص اہللہیلعوملس ےک تاس آ یتا۔ ںیم ےن اہک‪:‬اانپ داانہ اہھت‬

‫تراھےیئتاہکںیمتعیبرکوںآپ یلصاہللہیلعوملسےس۔آپیلصاہللہیلعوملسےناانپاہھتتراھ یاتںیمےناسوقاانپاہھتچنیھکایل۔روسلاہللیلصاہللہیلع‬

‫وملسےنفرام یتا‪” :‬ایکوہاھجتوکاےرمعو!“ ںیمےناہکرشطرکتاہااتہوہں‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایکرشط“ ںیمےناہک‪:‬ہیرشطہکریمےگاہ‬

‫اعمفوہں (وجابتےئکںیہ) آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےرمعو! وںیہناجاتنہکاالسمرگاداتیےہرتشیبےکگاوہںوکا یرطحرجہترگا‬

‫دیتیےہرتشیپےکگاوہںوک“‪،‬رھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسز یتادہھجموکیسکیکتبحمہنیھتاورہنریمیاگنہںیمآپ یلصاہللہیلعوملسےسز یتادہیسکیک‬

‫شانیھتاورںیمآھکنرھبرکآپ یلصاہللہیلعوملس وکہندھکیاتکساھتآپیلصاہللہیلعوملس ےکالجلیکو ہےس۔اورارگوکیئھجمےسآپ یلصاہللہیلعوملسیک‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪219‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وصرت وک وپےھچ و ںیم ایبنںیہنرک اتکسویکہکن ںیم آھکن رھبرکآپ یلصاہللہیلعوملس وک دھکیںیہن اتکس اھت اور ارگ ںیم رم اجتا اساحل ںیم و ادیم یھتہکیتنج‬
‫ن‬
‫وہتا۔دعباس ےکاورزیچوں ںیم م وک ھٹسیااڑپا۔ ںیمںیہن اجاتنریماایکاحل وہ اانیکو ہےس‪ ،‬وج ںیمرماج َوں ریمےانجزے ےکاسھتوکیئروےن‬

‫اکتےہاوراس‬ ‫دتینتج ی ر‬
‫دتںیماوی ا‬ ‫رکت ویٹمڈالدانیھجمرپایھچرطحاورریمیربقےکرگدڑھکےرانہاینت ی ر‬
‫الچےنوایلہنوہاورہنآگوہاورجےھجمدنف ا‬

‫اجتےہتاہکریمادلےلہب مےس (اورںیماہنتیئںیمھگراہناجؤں) اوردھکیولںرپورد ارےکوولیکںوکںیمایکوجابداتیوہں۔‬

‫اکوگستااٹن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)121:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪322 :‬‬

‫ُآ‬ ‫ٌ ُ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ ْآ ُ ْ ُ آ آ هْ ُ ْآ آ آ آ‬ ‫ْ آُْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬

‫يم‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا آح هجاج آوه آو ْاب ُن ُم هم ٍد‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن‬ ‫إلبرا ِه‬
‫ار واللفظ ِ ِ‬
‫ون‪ ،‬وإِبرا ِهيم بن ِدين ٍ‬ ‫حدُ ِِن ُممد بن حاتِ ِم ب ِن ميم ٍ‬
‫اسا م ْن أآ ْهل ِّ ْ‬
‫الَّش ِك‬ ‫ث‪ ،‬آعن ابْن آع هباس‪ " ،‬أآ هن نآ ً‬ ‫آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ ُ آ ِّ ُ‬
‫د‬ ‫َي‬ ‫ري‬ ‫ب‬‫ج‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫ع‬‫م‬ ‫س‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫َبن آي ْع آىل ْب ُن ُم ْ‬
‫س‬ ‫ُج آريْج‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ُ ُ آ آ ْ ُ آآ آ ٌ آ آ ْ ُ ْ ُ آ آ ه‬ ‫ه ه‬ ‫آآُ آآ ْ آُ آ آآْ آآ ْ آُ ُ ه آآْ ُآه ً آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ‬
‫اَّلي تقول وتدعو حلسن‪ ،‬ولو َت َِبنا أن‬ ‫قتلوا‪ ،‬فْكُثوا وزنوا‪ ،‬فْكُثوا‪ ،‬ثم أتوا ُممدا صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالوا‪ :‬إِن ِ‬
‫ُ آ‬ ‫ْ‬ ‫انل ْف آس الهِت آح هر آم ه ُ‬ ‫آ آ ْآ آ ه آ ً آ آآ آ آ ه آ آ ْ ُ آ آ آ ه آً آ آ آ آ ْ ُ ُ آ‬
‫اَّلل ِإَل بِاحل آ ِّق آوَل يآ ْزنون آو آم ْن‬ ‫ِ‬
‫ون ه‬ ‫اَّلل ِإلها آخر وَل يقتل‬
‫اَّلين َل يدعون مع ِ‬‫لِما ع ِملنا كفارة‪ ،‬فْنل و ِ‬
‫ْ آْآ ه‬ ‫ُ‬ ‫آآآآ آ آ آ ه آ آ ْ آ ُ آآ آُْ ْ آْآ‬ ‫ً‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ آْآ آآ‬
‫اَّلل سورة‬‫اَّلين أَسفوا لَع أنف ِس ِهم َل تقنطوا ِمن رمح ِة ِ‬ ‫يفعل ذلِك يلق أُاما سورة الفرقان آية ‪ 50‬ونزل يا ِعبا ِدي ِ‬

‫الزمر آية ‪." 64‬‬

‫دیستادبعاہللنبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬رشموکںںیمدنچولوگںےن (رشکیکاحلںیم) تہبوخنےیکےھتاورتہبزتاایکاھت ووہروسل‬

‫اہلل یلصاہللہیلعوملس ےک تاس آےئاور رعضایک‪ :‬آپ وجفرامےتںیہ اور سج راہیک رطفالبےتںیہوہ وخب ےہاور وج آپ م وک التب دںی مہارے گاوہں اک‬
‫ْ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ آ آ آ ه آً آ آ آآ آ ْ ُ ُ آ ه ْ آ ه آ ه آ هُ ه‬
‫اَّلل إَِل بِاحل آ ِّق آوَل‬ ‫اَّلل إِلها آخر وَل يقتلون انلفس ال ِِت حرم‬
‫اَّلين َل يدعون مع ِ‬ ‫آی اتری «و ِ‬ ‫افکرہ و م االسم الںیئ ی ہی ی‬

‫اما» ینعیوجولگاہللاعتیلٰےکاسھتاوردورسےوبعمدوکںیہناکپرےتاورسجاجناکامرتااہللےنرحامایکےہاسوک‬ ‫ك يآلْ آق أآُآ ً‬

‫آُْ آ آآ ْ آْ آْ آ آ‬
‫يزنون ومن يفعل ذل ِ‬

‫ںیہنامرےترگمیسکقحےکدبےلاورزتاںیہنرکےتاوروجوکیئاناکومںوک (ینعیوخناورزتااوررشک) رکے ووہدبہلتاےئ ااوراسوکدردتاکذعاب‬

‫وہ اایقمےکروزاورہشیمہرےہ اذعابںیمذلےس‪،‬رگموجوکیئاامینال یاتاوراسےن وہبیکاورکیناکمےئک واسیکتراایئںمرکایکینںوہاجںیئیگ‬

‫اوراہللاعتیلٰرہمتانےہےنشخبواال (اوراہللےنانولوگںوکالتبد یاتہک م االسمالؤ۔اہمترےاےلگگاہرشک ےکزامےنےکاعمف وہاجںیئےگ) اورہی ی‬
‫آی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪220‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ْ آْآ ه‬
‫اَّلل» اریخ ت ینعی ”اے ریمے دنبوں! وہنجں ےن گاہ ےئک ںیہ‬ ‫اتری‪« :‬يآا عبآاد آي ه ِ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ُ‬
‫اَّلين أَسفوا لَع أنف ِس ِهم َل تقنطوا ِمن رمح ِة ِ‬ ‫ِ ِ‬

‫متاادیموہاہللیکرتمحےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)122:‬‬

‫كم َع َمل اَم ََكف هر إ َذا َأ مسلَ َم َن مع َده‪ُ:‬‬‫ََ ُ م‬

‫ان ح‬
‫ه ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‪ -55‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬االسمالےنےکدعباکفرےکاسہقباامعلاکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪323 :‬‬

‫آ آ آ ْ آ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُّ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْآآ ُ ُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬

‫اب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن عروة بن الزب ِري‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫حدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫آْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآآْ آ ُُ ً ُ ْ ُ آ آ ه ُ‬ ‫َب ُه‪ ،‬آأنه ُه قآ آال ل آر ُ‬
‫يم ْب آن ح آزامٍ أآ ْخ آ آ‬
‫آأ هَنآك آ‬
‫ت أَتآنث بِ آها ِِف اَلآا ِه ِل هي ِة‪ ،‬هل ِِل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أرأيت أمورا كن‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اْل آع ُّبد‪ُ.‬‬
‫ث ه‬‫آ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ه آ ُّ ُ‬
‫ري " واْلحن‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أسلمت لَع ما أسلفت ِمن خ ٍ‬ ‫ِفيها ِمن شءٍ؟ فقال ٰل رسول ِ‬

‫دیستامیکحنبزحامریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسرعضایک‪:‬ایکآپےتھجمسںیہاجتیلہےکزامےنںیموجںیمےنابعدتےکاکمےئک (ینعی‬

‫کینھجمسرکگاہےسئکلنےےکےئل) اناکھچکوثابھجموکےلم ا (ینعیرفکےکزامےنےککیناکماکیبر وہناجںیئےگ)‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬و‬

‫االسمال یاتایلگانسویکینںرپوجرکاکچےہ۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)123:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪324 :‬‬

‫ْ‬ ‫وب آو ُه آو ْاب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫آ آ ْ‬

‫احلُلْ آو ِ ُّ‬
‫اِن‪ :‬آح هد آثنآا‪ ،‬آو آق آال آعبد‪ ،‬آح هدُآِن آي ْع ُق ُ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آآ‬
‫يم ب ْ ِن آسع ٍد‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا حسن احللواِن‪ ،‬آوعب ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قال‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُّ آ ْ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ه ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ‬
‫اَّلل‬
‫ول ِ‬ ‫كيم بن ِحزامٍ أخَبه‪ ،‬أنه قال لِرس ِ‬ ‫ري‪ ،‬أن ح ِ‬ ‫اب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن عروة بن الزب ِ‬ ‫حدثنا أ ِِب‪ ،‬ع ِن صا ِل ٍح‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ آ ُ آ ه آ آآْ آ ُُ ً ُ ْ ُ آ آ ه ُ‬
‫ت أَتآنث ِب آها ِِف اَلآا ِه ِل هي ِة ِم ْن آصدق ٍة‪ ،‬أ ْو عتآاق ٍة‪ ،‬أ ْو ِصل ِة آر ِح ٍم‪،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬أرأيت أمورا كن‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أي رسول ِ‬
‫آْ‬
‫ت ِم ْن خري "‪.‬‬ ‫لَع آما أآ ْسلآ ْف آ‬
‫آ آ آ ْ ٌ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ْ آْ آ آآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أسلمت‬ ‫أ ِفيها أجر؟ فقال رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪221‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستامیکحنبزحامریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہک‪:‬روسل اہللیلصاہللہیلعوملسےس‪ ،‬یاتروسلاہلل!آپایکےتھجمسںیہوجکیناکمںیمےناجتیلہ‬

‫ےکزامےنںیمےئکںیہےسیجدصہق یاتالغماکآزادرکتا یات ات تاالمتااناکوثابھجموکوہ ا؟آپ یلصاہللہیلع وملسےنفرام یتا‪ ” :‬واالسمال یاتا ی یکینرپوجےلہپرکاکچ‬

‫ےہ۔“ (ینعیوہیکیناقمئےہ۔اباسرپاالسمز یتادہوہا)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)123:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪325 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْ آآآ آ ْ‬ ‫يم‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫اإلسنا ِد‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬‫الز‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ز‬ ‫الر‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫محيد‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬
‫يم بْ ِن ِح آزامٍ ‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ك‬ ‫ح‬‫ام ْب ُن ُع ْر آو آة‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫َبنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آح هد آثنآا ه آش ُ‬
‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ْآ ه آ آ آ ٌ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ول ه آ ْ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ آ‬ ‫ُْ ُ آ آُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل‪ ،‬أشياء كنت أفعلها ِِف اَلا ِه ِلي ِة‪ ،‬قال ِهشام‪ :‬يع ِِن أتَبر بِها‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫قلت‪ :‬يا رس‬
‫ْآُ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْ‬
‫اَلآاهل هية إ هَل آف آعلْ ُ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْآ ْ ُ ْ ُ آ آ ه آ آ آ ُ آ ْ ً آ آ ْ ُ ُ‬
‫اإلسالمِ ِمثله‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫ت‬ ‫ِِ ِ ِ‬ ‫ِف‬
‫اَّلل َل أدع شيئا صنعت ِ‬
‫ه‬ ‫ري "‪ ،‬قلت‪ :‬فو ِ‬ ‫أسلمت لَع ما أسلفت لك ِمن اَل ِ‬
‫دیستامیکحنبزحامریضاہللہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!یئکاکمںیہنجوکںیماجتیلہےکزامےنںیمایکرکتااھت۔اشہمےناہک‪:‬ینعیکیناکم۔روسلاہللیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬االسمال یات وویکینںرپوج وےنںیک“ ںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل! واہللیکمسقرھپےنتجکیناکمںیماجتیلہےکزامےنںیمےئکںیہانںیم‬

‫ےسوکیئہنوھچڑوں اانسوکاانتیہاالسمیکاحلںیماجبال َوں ا (تاہکاجتیلہاکزامہناالسمےسترھرکہنرےہویکینںیکرثکتںیم)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)123:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪326 :‬‬

‫يم ْب آن ح آزامٍ ‪ ،‬أآ ْعتآقآ‬ ‫اَّلل ْب ُن ُن آم ْري‪ ،‬آع ْن ه آشامِ بْن ُع ْر آو آة‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬أآ هن آحك آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ ُ ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫انل ه‬ ‫لَع ِمائآ ِة بآ ِعري‪ُ ،‬ث هم أآ آَت ه‬
‫آآ آآآ آآآآ آآ‬
‫ل‬ ‫مح‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ب‬‫ق‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ائ‬‫م‬‫ِ‬ ‫مِ‬
‫ْ آ‬
‫ال‬ ‫س‬ ‫اإل‬ ‫ِف‬ ‫لَع مائآة بآعري‪ُ ،‬ث هم أآ ْعتآ آ‬
‫ق‬
‫ْآ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ‬
‫ِِف اَلا ِه ِلي ِة ِمائة رقب ٍة‪ ،‬ومحل‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬
‫ه آ آ آ آْ‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فذك آر َن آو آح ِدي ِث ِه ْم‪.‬‬

‫دیست میکح نب زحام ریضاہلل ہنع ےن اجتیلہ ےک زامےن ںیم وس الغم آزاد ےئکےھت اور وس اویوساری ےک ےیلاہللیک راہ ںیم‬ ‫رعوہنب زریب ےس ی‬
‫روای ےہ ا‬

‫دےیئےھت۔رھپاوہنںےناالسمیکاحلںیمیھبوسالغمآزادےئکاوروساویاہللیکراہںیموساریےکےیل ی‬
‫دی۔دعباسےکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬
‫ےکتاسآےئرھپایبنایک ی‬
‫دحیوکا یرطحےسیجاورپزگری۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪222‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)123:‬‬

‫م َ‬ ‫َ‬ ‫م‬
‫ان َوإهخَل هص هه‪:‬‬
‫‪ -56‬باب هص ه ه ه‬
‫يم‬‫اإل‬ ‫ق‬ ‫د‬
‫تاب‪:‬اامینیکاچسیئاورولخصاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪327 :‬‬
‫آ‬
‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬ ‫يس‪ ،‬آوأآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آو آوك ٌ‬
‫يع‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ ُ ه‬
‫اَّلل ْب ُن إ ْدر آ‬
‫يم‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫آ آ آ آ‬ ‫ُ ْ‬
‫يمان ُه ْم بِظل ٍم سورة األنعام آية ‪ 01‬ش هق ذلِك آلَع‬
‫آ آ‬ ‫ت هِ آ آ ُ آآْ آْ ُ‬ ‫آ ْآ ْآ آ آ آ ْ آ ْ ه آ آ آه آآ آ ْ‬
‫اَّلين آمنوا ولم يل ِبسوا إِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬لما نزل‬‫عنعلقمة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ُ‬ ‫ه آْ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫أآ ْص آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬لي آس ه آو‬ ‫اَّلل صىل‬‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ل‬‫ِ‬ ‫ظ‬‫ي‬ ‫َل‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫أ‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫حاب آر ُ‬
‫س‬ ‫ِ‬
‫يم سورة لقمان آية ‪." 24‬‬ ‫الَّش آك لآ ُظلْ ٌم آعظ ٌ‬ ‫آ آ آ ُ ُّ آ ه آ ُ آ آ آ آ آ ُ ْ آ ُ ْ آ ُ آ ه ُ ْ ْ ه‬
‫اَّلل إ هن ِّ ْ‬
‫ِ‬ ‫َّشك بِ ِ ِ‬ ‫كما تظنون‪ " ،‬إِنما هو كما قال لقمان َِلب ِن ِه‪ :‬يا بِن َل ت ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫آ آ‬
‫يمان ُه ْم بِظل ٍم» ٔ‬ ‫آی اتری « ه ِ آ آ ُ آ آ ْ آ ْ ُ‬
‫(الااعنم‪ )82:‬اریخ ت‬ ‫اَّلين آمنوا ولم يل ِبسوا إِ‬ ‫روای ےہ‪ ،‬ج ہی ی‬ ‫دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫ینعی ”وج ولگاامین الےئ رھپ اوہنں ےناےنپاامینےک اسھت ملظ ںیہن ایک (ینعیگاہ ںیم ہن ےسنھپ) ان وکانم ےہ اور ویہ ںیہ راہ تاےن واےل۔“ و تہب‬

‫رگاں زگری روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک ااحصب ریض اہلل مہنع رپ۔ اوہنں ےن اہک‪ :‬یات روسل اہلل! م ںیم وکن اس ااسی ےہ‪ ،‬وج ملظ ںیہن ا‬
‫رکت اےنپ سفن‬

‫آیاکہیبلطمںیہناسیج مایخلرکےتوہہکلبملظےسرمادوہےہوجامقلنہیلعاالسلم‬ ‫رپ (ینعیگاہںیہنرکتا)روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اس ی‬

‫الَّش آك لآ ُظلْ ٌم آعظ ٌ‬ ‫آ ُآه آ ُْ ْ ه‬
‫اَّلل إ هن ِّ ْ‬
‫يم» (امقلن‪ )13:‬اےس ریمے ےٹیب! م رشک رک اہلل ےک اسھت‬ ‫ِ‬ ‫َّشك بِ ِ ِ‬
‫ےن اےنپ ےٹیب ےس اہک‪« :‬يا بِن َل ت ِ‬
‫ےبکشرشکتراملظےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)124:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪328 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آُآ ْ ُ ُ ُ‬ ‫آ آ آ ْآآآ‬ ‫لَع ْب ُن آخ ْ آ‬

‫يم‪ ،‬آو آ ُّ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ار ِث‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫اب‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫س‬ ‫ون‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫ه‬‫و‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬‫اَل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫مٍ‬ ‫َّش‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫يس َُكُّ ُه ْم‪ ،‬آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن إ ْدر آ‬ ‫وح هدُآنا آ أآبُو ُك آريْب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ْاب ُن ُم ْسهر ‪ .‬ح آ‬ ‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬قال أبُو‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ه‬
‫اْل ِم ِ ُّ‬
‫ْ ُ ُْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ‬ ‫ان بْن آت ْغل آ‬ ‫آ ْ آآ آ‬ ‫هآ آ ً آ‬ ‫ُك آريْب‪ :‬قآ آال ْاب ُن إ ْدر آ‬
‫ب‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ث هم آس ِمعتُه ِمنه‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫يس ‪ :‬آحدُ ِني ِه أ هوَل أ ِِب‪ ،‬عن أب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫اشمعےساننیتدنسوںےسہی ی‬
‫روایرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)124:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪223‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ م َ م َ ِّ َ َ َ َ َ َ ُ‬ ‫مَ م‬ ‫َ‬ ‫َ مَ‬ ‫َم‬ ‫ََ ََ ُ َ َ َ َ َ م َ‬
‫ان أنه‬
‫ب إهذا لم تستقر وبی ه‬ ‫يث انلف هس واْلواط ههر بهاَقل ه‬
‫ان َتاو هز اّلله تعال عن ح هد ه‬
‫‪ -57‬باب نی ه‬
‫ُ م َ َ ُ َ َ َ َ َ م ُ َ ِّ م َ َ ُ َ ُ َ َ َ ُ م م َ ِّ م َ َ َ َ َ ِّ َ‬
‫ان حك هم الهم بهاْلسن هة وبهالسيئ هة‬ ‫سبحانه وتعال لم يكلف إهال ما يطاق وبی ه‬
‫تاب‪:‬اسزیچےکایبنںیمہکاہللاعتیلٰےندلںیمآےنواےلانووسوسںوکاعمفرکد یاتےہجتہکدلںیمہتخپہنوہاجںیئاوراہلل‬
‫اعتیلٰیسکوکاسیکاطقےسز یتادہفیلکتںیہندےتیاوراستاتاکایبنہکیکیناورگاہےکارادےاکایکمکحےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪329 :‬‬

‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ه ُ آ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ُّ آ ه ْ ُ ُ آ ه آ آ آ آ ه آ آ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن منْ آ‬
‫الَّضير‪ ،‬وأمية بن بِسطام العي َِّش‪ ،‬واللفظ ِألمية‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا ي ِزيد بن زري ٍع‪ ،‬حدثنا روح‬ ‫ِ‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ ه‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْآ آ آ آه آآ آ ْ آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْآآ‬ ‫آ ُ آ ْ ُ ْآ‬
‫َّلل آما ِِف‬ ‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫لَع آر ُ‬
‫س‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ال‪:‬‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ي‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫وهو ابن ال ِ ِ‬
‫اس‬ ‫ق‬
‫اء آو ه ُ‬ ‫اء آو ُي آع ِّذ ُب آم ْن ي آ آش ُ‬ ‫اَّلل آفيآ ْغ ِف ُر ل ِ آم ْن ي آ آش ُ‬
‫ك ْم به ه ُ‬ ‫ُ ْ آْ ُُْ ُ ُآ ْ ُ‬ ‫آُْ‬ ‫ْ ُُْ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ‬
‫اَّلل‬ ‫ِِ‬ ‫اسب‬ ‫ات آوما ِِف األر ِض آو ِإن تبدوا ما ِِف أنف ِسكم أو َتفوه َي ِ‬ ‫السمو ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآآْ آ ُ آ ه‬ ‫حاب آر ُ‬ ‫لَع أآ ْص آ‬‫آ آ آ ْ آ ه آ آ آآ‬ ‫ش ٍء آق ِد ٌ‬‫ُك آ ْ‬‫آ آ ُ ِّ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ير سورة اْلقرة آية ‪ ،103‬قال‪ :‬فاشتد ذلِك‬ ‫لَع‬
‫الصيآ ُ‬ ‫الص آال ُة‪ ،‬آو ِّ‬ ‫يق‪ ،‬ه‬ ‫األ ْع آمال آما نُط ُ‬ ‫آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ه ُ ِّ ْ آ آ آ‬ ‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ه آ آ ُ آ آ ُّ آ‬
‫ام‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ف‬ ‫َك‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ثم بركوا لَع الر ِ‬
‫ك‬
‫آُ آآ ُ ُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آُ ُ آ آ ْ آُ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ه آ آُ آ آ ْ ُْ آ ْ آ آْ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أت ِريدون أن تقولوا‬ ‫اَلهاد‪ ،‬والصدقة‪ ،‬وقد أن ِزلت عليك ه ِذهِ اَلية وَل ن ِطيقها‪ ،‬قال رسول ِ‬ ‫و ِ‬
‫ْ آْ ُ ْ آ ْآ آ آ آ ْآ آْ ُ ُ آ ْآ آآآ ْآ ُ ْ آ آ آ آهآ آ آْ آ ْآ ُ آ ُ‬ ‫آ آ آ آ آُْ ْ آ آْ‬
‫ري‪ ،‬قالوا‪:‬‬ ‫ني ِمن قب ِلكم‪ :‬س ِمعنا وعصينا‪ ،‬بل قولوا‪ :‬س ِمعنا وأطعنا غفرانك ربنا‪ ،‬و ِإِلك الم ِص‬ ‫كتاب ِ‬ ‫كما قال أهل ال ِ‬

‫الر ُسول بِ آما‬

‫ْ آ آ آ ه ُ‬
‫اَّلل ِِف ِإُ ِرها آمن‬ ‫ت ب آها أآل ْسنآتُ ُه ْم‪ ،‬فآْآن ْ آز آل ه ُ‬ ‫آ ْآ آآآ ْآ ُ ْ آ آ آ آهآ آ آْ آ ْآ ُ آآه ْآآآ آ ْآ ْ ُ آه ْ‬
‫ِ‬ ‫س ِمعنا وأطعنا غفرانك ربنا‪ ،‬وإِِلك الم ِصري‪ ،‬فلما اقَّتأها القوم ذل ِ‬
‫ْ ُ ُ آ آ ُ آ ْآ آآآ ْآ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ ِّ ُ آ ْ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ آ آ ْ ْ آ ِّ آ ْ ُ ْ ُ آ ُ ٌّ آ آ ه‬
‫اَّلل ومالئِك ِت ِه وكت ِب ِه ورس ِل ِه َل نفر بني أح ٍد ِمن رس ِل ِه وقالوا س ِمعنا وأطعنا‬ ‫أن ِزل إِِل ِه ِمن رب ِه والمؤ ِمنون ُك آمن بِ ِ‬
‫آ ِّ ُ‬
‫اَّلل آع هز آو آجل " َل يُكلف‬
‫ه‬ ‫اىل‪ ،‬فآْآن ْ آز آل ه ُ‬ ‫آآه آ آ ُ آ آ آآ آ آ هُ آآ آ‬
‫ري سورة اْلقرة آية ‪ ،106‬فلما فعلوا ذلِك‪ ،‬نسخها اَّلل تع‬ ‫ك ال ْ آمص ُ‬ ‫ُ ْ آ آ آ آهآ آ آْ آ‬
‫غفرانك ربنا وإِِل‬
‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫ُآ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ْآ‬ ‫ْ آ آ آآ آ آ آ آ ْ آ آْآ آ ْ آ آ آ ْ آهآ‬ ‫هُ آْ ً‬
‫اخذنا إِن ن ِسينا أو أخطْنا سورة اْلقرة آية ‪ ،105‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل نفسا إَِل ُوسعها لها ما كسبت آوعليها ما اكتسبت ربنا َل تؤ ِ‬
‫ُ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آْ آ‬ ‫آ آ ْ آهآ آ آْ ْ آ آْآ ْ ً آ آ آآ ْآُ آآ ه‬
‫ين ِم ْن قب ِلنا سورة اْلقرة آية ‪ ،105‬قال‪ :‬ن آع ْم‪ ،‬آر هبنا آوَل َتآ ِّملنا آما َل‬
‫اَّل آ‬
‫ْصا كما محلته لَع ِ‬ ‫نعم‪ ،‬ربنا وَل َت ِمل علينا ِإ‬
‫آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ه آ ْ ْ آآ آ ْ آْآ آْ آ آ ْ آ آ ْ ُ ْ آ آآ ْآ ْ ْ آ‬ ‫آآ آ‬
‫آطاقة نلآا بِ ِه سورة اْلقرة آية ‪ ،105‬قال‪ :‬نعم‪ ،‬واعف عنا واَ ِفر نلا وارمحنا أنت موَلنا فانرصنا لَع القومِ الَكفِ ِرين سورة‬
‫آ‬

‫آ آ آ‬
‫اْلقرة آية ‪ ،105‬قال‪ :‬ن آع ْم "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪224‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ْ ُْ‬ ‫ْآ‬ ‫آیاتری « ه آ‬
‫ات آو آما ِِف األ ْر ِض آوإِن تب ُدوا آما‬ ‫ه آآ‬
‫َّلل ما ِِف السمو ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫روایےہ‪،‬جروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپ ی‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫ٌ‬ ‫ه ُ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ ُ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ آ ُ آ ه ُ آ آ ُ ِّ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ آْ ُُْ ُ ُآ ْ ُ‬ ‫آُْ‬
‫اسبكم بِ ِه اَّلل فيغ ِفر لِمن يشاء ويعذب من يشاء واَّلل لَع ُك ش ٍء ق ِدير»(ارقبلة ‪ )284‬اریخ‬ ‫ِِف أنف ِسكم أو َتفوه َي ِ‬

‫تینعی ”اہللیہاکےہوجہکےہآامسونںاورزنیمںیماورارگ موھکلدواےنپدلیکتاتوک یاتاپھچؤاسوک‪،‬اہللاعتیلٰاسحبرکے ااساک مےسرھپشخبدے‬

‫ ا سج وک ہاےہ ا اور ذعاب رکے ا‪ ،‬سجوک ہاےہ ااور اہلل م ر‬

‫ہ زیچرپ دقرت رھکا ےہ۔“ ورگاںزگری روسلاہلل یلص اہللہیلع وملس ےکااحصبریض اہلل‬

‫مہنعرپ‪،‬اوروہآےئروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاس‪،‬رھپھٹیبےئگ ھگوںرپاورےنہکےگل‪ :‬یاتروسلاہلل! م وکمکحوہااناکومںےکرکےناک نجیک ںیمہ‬

‫آیاتریاوراسرپلمعرکےنیک مںیماطقںیہن (ینعیاےنپدلرپ مہارازورںیہناتلچہکترےاطیشین‬

‫اطقےہےسیجامنز‪،‬روزہ‪،‬دصہق‪ ،‬ابآپرپہی ی‬

‫ووسےس تا لک ہن آےن تاںیئ) روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬م ایک ہا ےت وہ ہک ااسی وہک ےسیج ےلہپ دوونں اتکب واولں (وہید و اصنریٰ) ےن‬
‫ْآ‬ ‫ْآ‬
‫اہک (ج اہلل اک مکح انس)« آس ِمعنا آو آع آصينا» ”انس م ےن اور تافرامین یک“ (ینعی م ےن ریتا مکح انس رپ م اس رپ لمع ںیہن رکںی ےگ) ہکلب ویں‬
‫م‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آآآ ْآ ُ ْ آ آ آ آهآ آ آْ آ ْ‬
‫وہک «س ِمعنا وأطعنا غفرانك ربنا وإِِلك الم ِصري» ”انس م ےن اور امن ایل۔ شخب دے م وک اے ہارے ام ک! ریتی یہ رطف م وک اجتا‬
‫ك ال ْ آمص ُ‬ ‫آ ْآ آآآ ْآ ُ ْ آ آ آ آهآ آ آْ آ‬
‫ري»”انس م ےناور امنایل‪ ،‬شخب دے م وک ام ک‬ ‫ِ‬ ‫ےہ۔“ “ ہینس رک احصہبریضاہلل مہنع ےناہک‪« :‬س ِمعنا وأطعنا غفرانك ربنا وإِِل‬
‫ُْ آ آ‬ ‫آ آ ه ُ‬
‫الر ُسول بِ آما أن ِزل ِإِلْ ِه‬ ‫مہارے!ریتییہرطف موکاجتا ےہ۔“ جولوگںےنہیاہکاوراینپزتاونںےساکنال۔اسےکدعبیہہی ی‬
‫آیاتری«آمن‬
‫ْ ُ ُ آ آ ُ آ ْآ آآآ ْآ ُ ْ آ آ آ‬ ‫آ آ ُ ُ آ ُ ُ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ِّ آ ْ ُ ْ ُ آ ُ ٌّ آ آ ه‬
‫اَّلل آو آمالئِك ِت ِه وكت ِب ِه ورس ِل ِه َل نفر بني أح ٍد ِمن رس ِل ِه وقالوا س ِمعنا وأطعنا غفرانك‬
‫آ‬
‫ِمن رب ِه والمؤ ِمنون ُك آمن بِ ِ‬
‫ري» (ارقبلة‪ )285:‬اریخت ینعی ”اامین ال یات روسلاس رپ وجاترااس یک رطف اس ےک ام ک ےک تاس ےس اور اامین الےئ ومنم‬ ‫ك ال ْ آمص ُ‬
‫آهآ آ آْ آ‬
‫ربنا و ِإِل‬
‫ِ‬

‫یھب‪،‬ساامینالےئاہللرپاوراسےکفروتشںرپاسیکاتکوبںرپاوراسےکروسولںرپ مااسیںیہنرکےتہک یاتروسلوکامںیناور یاتوکہنامںین (ےسیج‬

‫اجتےہ۔“ جاوہنںےنااسیایک واہلل‬ ‫وہیداوراصنری ٰےنایک) اوراہکاوہنںےن مےنانساورامنایل‪،‬شخبدے موکاے مہارےام کریتےیہتاس موک ا‬
‫كلِّ ُف ه ُ‬ ‫آ ُ آ‬ ‫ُ‬ ‫آُْ‬ ‫ْ ُْ‬
‫اَّلل‬ ‫ك ْم» وک) وسنمخرکد یاتاورہی ی‬
‫آیاتاری‪َ«:‬ل ي‬ ‫آیوک (ینعی « آوإِن تب ُدوا آما ِِف أنف ِس‬
‫اعتیلٰےن (اےنپلضفاوررکمےس) اس ی‬
‫آ ْ ً ه ُ ْ آ آ آآ آ آ آ آ ْ آ آ آْ آ آ ْ آ آ آ ْ آهآ آ ُآ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ْآ‬
‫اخذنا ِإن ن ِسينا أ ْو أخ آطْنا» ”اہللیسکوکفیلکتںیہنداتیرگماسیک‬
‫نفسا ِإَل وسعها لها ما كسبت وعليها ما اكتسبت ربنا َل تؤ ِ‬

‫اطقےکوماقفیسکوکا ییکایکینںاکمآںیئ۔اوراسرپاسیکتراویئںاکوبھجوہ ا۔اے مہارےام ک!مڑکپ موکارگ موھبل یاتوچکاجںیئ۔“ ام ک‬

‫آْ آ‬ ‫آهآ آآ آْ ْ آ آْآ ْ ً آ آ آآ ْآُ آآ ه‬
‫ين ِم ْن قب ِلنا» ”اے مہارے ام ک! م الد م رپ ااسی وبھج ےسیج الدا اھت و‬ ‫اَّل آ‬
‫ْصا كما محلته لَع ِ‬ ‫ےنفرام یتا‪ :‬ااھچ۔ «ربنا وَل َت ِمل علينا ِإ‬
‫آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ ْآ‬
‫ےناولگںرپ (وہیدرپرھپانےسہنوہاکس۔اوہنںےنتافرامینیک)“۔ام کےنفرام یتا‪:‬ااھچ۔ « آر هبنا آوَل َتآ ِّملنا آما َل آطاقة نلآا بِ ِه» ام کےنفرام یتا‪:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪225‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ ْ ُ آ ه آ ْ ْ آآ آ ْ آْآ آْ آ آ ْآ آ آ ْ ُ ْ آ آآ‬
‫لَع الْ آق ْومِ الْ آَكفِر آ‬
‫ين» ”اوراعمفرکدے مہاریاطخںیئاورشخبدے م‬ ‫ِ‬ ‫ااھچ۔«واعف عنا واَ ِفر نلا وارمحنا أنت موَلنا فانرصنا‬

‫وکاوررمحرک مرپ و مہاراام کےہدمدرک مہاریانولوگںرپوجاکفرںیہ“۔رپورد ارےنفرام یتا‪:‬ااھچ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)125:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪331 :‬‬
‫آ ْ آآآ آ آ‬ ‫كر‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ هْ ُ آ آ ْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫َبنا‪ ،‬آوقال‬ ‫حا ‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أل‬ ‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫الل‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ب‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫إ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ِّ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْآ آ آ ْ آ آ ْ ُ آْآ آ آ ْآ آ‬ ‫آ آ‬
‫ري َيآدث‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬‫ج‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يد‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ان‪ :‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن سفيان‪ ،‬عن آدم ب ِن سليمان موَل‬ ‫اَلخر ِ‬
‫آ آ‬ ‫ك ْم به ه ُ‬ ‫ُ ْ آْ ُُْ ُ ُآ ْ ُ‬ ‫آُْ‬ ‫آُ ْ ُْ ُ آ‬ ‫آ آ آه آ آ ْ آ‬ ‫آه‬
‫اَّلل سورة اْلقرة آية ‪ ،103‬قال‪:‬‬ ‫ِِ‬ ‫اس‪ ،‬قال‪ :‬لما ن آزلت ه ِذهِ اَلية آوإِن تبدوا ما ِِف أنف ِسكم أو َتفوه َي ِ‬
‫اسب‬ ‫عب ٍ‬
‫آ آ آ ُ ُ آ ُ ْ ْ آ آ ْ ٌ آ ْ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ ُ ْ ْ آ ْ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ ه ْ آ‬
‫دخل قلوبهم ِمنها شء‪ ،‬لم يدخل قلوبهم ِمن شءٍ‪ ،‬فقال انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬قولوا س ِمعنا وأطعنا وسلمنا "‪،‬‬
‫ْآ ْ‬ ‫آْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ آ ِّ ُ ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ ُ ُ ْ آآْآ آ هُ آ آ‬ ‫قآ آال‪ :‬فآْآلْ آَ ا ه ُ‬
‫اَّلل نف ًسا ِإَل ُوس آع آها ل آها آما ك آسبآت آو آعلي آها آما اكت آسبآت‬ ‫اَّلل ت آعاىل‪َ :‬ل يكلف‬ ‫اإليمان ِِف قلوبِ ِهم‪ ،‬فْنزل‬ ‫ِ‬ ‫َّلل‬
‫آ آ آ ْ آ آ ْ ُ آهآ آ آْ ْ آ آْآ ْ ً آ آ آآ ْآُ آآ‬ ‫ُآ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ْآ‬ ‫آهآ‬
‫اخذنا ِإن ن ِسينا أو أخطْنا سورة اْلقرة آية ‪ ،105‬قال‪ :‬قد فعلت ربنا وَل َت ِمل علينا ِإْصا كما محلته لَع‬ ‫ربنا َل تؤ ِ‬

‫ت‪.‬‬ ‫ت آم ْوَلنآا سورة اْلقرة آية ‪ ،105‬آق آال‪ :‬آق ْد آف آعلْ ُ‬ ‫ار آمحْ آنا أآن ْ آ‬
‫اَف ْر آنلآا آو ْ‬‫آ آ آْ آآْ ُ آ ْ‬
‫و‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫ف‬ ‫د‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫‪105‬‬ ‫آية‬ ‫اْلقرة‬ ‫سورة‬ ‫ا‬
‫ه آ ْ آْ آ‬
‫اَّلين ِمن قب ِلن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ك ْم به ه ُ‬ ‫ُ ْ آْ ُُْ ُ ُآ ْ ُ‬ ‫آُْ‬ ‫ْ ُُْ آ‬
‫اَّلل» و‬ ‫ِِ‬ ‫ب‬ ‫اس‬
‫ِ‬ ‫َي‬ ‫وه‬ ‫ف‬ ‫َت‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫آی اتری « آوإِن تبدوا ما ِِف أن ِ‬
‫س‬ ‫ف‬ ‫روای ےہ‪ ،‬ج ہی ی‬ ‫دیستا دبعاہلل نب ابعس ریض اہلل امہنع ےس ی‬
‫ْآ آ ْآ‬
‫ولوگںےکدولںںیموہتاتامسیئگوجیسکزیچےسہنامسیئیھت (ینعیتہبڈردیپاوہا) یروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہک « آس ِمعنا آوأ آطعنا‬
‫ه‬ ‫هُ آْ‬ ‫آ ِّ ُ‬ ‫آ‬ ‫ه‬
‫اَّلل نف ًسا إَِل‬ ‫آی وک‪َ« :‬ل يُكلف‬ ‫آو آسل ْمنآا» م ےن انس اور امن ایل اور ااطع یک۔“ رھپ اہلل ےن اامین ان ےک دولں ںیم ڈال د یات اور اتارا اس ی‬
‫ُ ْ آ آ آآ آ آ آ آ ْ آ آ آْ آ آ ْ آ آ آ ْ آهآ آ ُآ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ْآ‬
‫اخذنا ِإن ن ِسينا أ ْو أخ آطْنا» ینعی ”اہللفیلکتںیہن داتییسکوکرگماسیکاطق‬ ‫وسعها لها ما كسبت وعليها ما اكتسبت ربنا َل تؤ ِ‬

‫ےک وماقف وج وہ رکے ا اےنپ ےیل کین اکم اس اک وثاب ا ی وک ےہ اور وج گاہ رکے ا اس اک تاپ ا ی رپ وہ ا۔ اے مہارے ام ک! م ڑکپ م وک وھبل وچک‬
‫آْ آ‬ ‫آهآ آآ آْ ْ آ آْآ ْ ً آ آ آآ ْآُ آآ ه‬
‫ين ِم ْن قب ِلنا» ”اے مہارےام ک!مالد‬‫اَّل آ‬
‫ْصا كما محلته لَع ِ‬ ‫ںیم۔“ ام کےنفرام یتا‪:‬ںیمااسییہرکوں ا۔«ربنا وَل َت ِمل علينا ِإ‬
‫م‬ ‫آ ْ ْ آآ آ ْ آْآ آْ آ آ ْآ آ‬
‫ مرپوبھجےسیج وےنالدااھتاولگںرپ“‪،‬ام کےنفرام یتا‪:‬ااسییہرکوں ا«واَ ِفر نلا وارمحنا أنت موَلنا» ”اورشخبدے موکاوررمحرک مرپ وہارا‬

‫ام کےہ“‪،‬ام کےنفرام یتا‪:‬ںیمااسییہایک۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)126:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪226‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ م‬
‫اْلَ َواطهر باَم َقلمب إ َذا ل َ مم ت َ مس َت هقرَ‬ ‫َم‬ ‫ََ ُ َ َ م َ‬
‫ه ه‬ ‫ه ه‬ ‫يث انلف هس و‬
‫‪ -58‬باب َتاو هز اّلله عن ح هد ه‬
‫تاب‪:‬اسزیچےکایبنںیمہکاہللاعتیلٰےندلںیمآےنواےلانووسوسںوکاعمفرکد یاتےہجتہکدلںیمہتخپہنوہاجںیئ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪331 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫هُْ آ‬ ‫يد ْب ُن آمنْ ُصور‪ ،‬آو ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ُ ،‬و ُُمآ هم ُد ْب ُن ُع آبيْد الْ ُغ آ ُّ‬
‫آح هد آث آنا آسع ُ‬
‫يد‪ ،‬قالوا‪ :‬آح هدثنآا أبُو آع آوانآة‪،‬‬
‫َبي‪ ،‬آواللفظ لِس ِع ٍ‬‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه هآ آآ آ آ ُ‬
‫أل همِت ماآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آآ آآ آ ْ ُ آ آآ ْ آْ آ آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬إن اَّلل َتاوز ِ ِ‬
‫عن قتادة‪ ،‬عن زرارة ب ِن أوَف‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آْ ُ‬ ‫آ آ آه‬ ‫ه آ ْ آُْ‬
‫آحدُت بِ ِه أنف آس آها‪ ،‬آما ل ْم ي آتَك ُموا‪ ،‬أ ْو يع آملوا بِ ِه "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللےندرزگرایک ریمیامےسانایخولں رپ (گاہ ےک) وجدلںیم‬

‫آںیئجتانوکزتانےسہناکنںیل یاتانرپلمعہنرکںی۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)127:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪332 :‬‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا إ ْس آماعيل ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫آح هد آث آنا عمرو انلاقد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫يم ‪ .‬ح وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ ُّ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬ ‫آ آ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآ آ‬
‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ْاب ُن أ ِِب آع ِد ٍّي َك ُه ْم‪،‬‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ان‬‫م‬ ‫ي‬‫ل‬‫س‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫آح هد آث آنا آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن ُم ْ‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ " :‬إ هن ه آ‬ ‫ْ آ آُ آآ آ ْ آآ آآ آ ْ ُآ آآ آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد ب ِن أ ِِب عروبة‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن زرارة‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول‬ ‫عن س ِع ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ه آ آ ه آآ آ آ ُه آ ه آ ه آ ْ آُْ آ آ آ آْ آ ْ آ ْ آْ آ آ ه‬
‫عز وجل‪َ :‬تاوز ِألم ِِت عما حدُت بِ ِه أنفسها‪ ،‬ما لم تعمل‪ ،‬أو تكلم بِ ِه "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہلللجالجہلےنشخبد یتا۔ریمیامیکدلیکتا وںوکجتانرپ‬

‫لمعہنرکے یاتزتانےسہناکنےل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)127:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪227‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪333 :‬‬
‫آ ْآآآ ْ‬
‫احل ُ آس ْ ُ‬ ‫ْ آ ْ ُ آْ ُ‬ ‫آ هآ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ه آآ ْ آٌ آ آ ٌ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫ني ْب ُن‬ ‫ور‪ ،‬أخَبنا‬
‫وحدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬حدثنا ِمسعر و ِهشام ‪ .‬ح وحدُ ِِن ِإسحا بن منص ٍ‬
‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ ٍّ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ْ آ آ آ آ آ آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫َجيعا‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫لَع‪ ،‬عن زائِدة‪ ،‬عن شيبان ِ‬ ‫ِ‬
‫اتقدہےسدورسی ی‬
‫رواییھبایسییہےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)127:‬‬

‫َ َ م َ م ُ َ َ ُ َ م َ َ َ ِّ َ َ م ُ م َ م‬
‫‪ -59‬باب إهذا ه َم اَعبد هبَسن ٍة كتهبت َوإهذا ه َم بهسيئ ٍة لم ْكتب‪:‬‬
‫تاب‪:‬دنبےےکیکینےکارادےوکےنھکلاک‪،‬اوردبیےکارادےوکہنےنھکلاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪334 :‬‬

‫آ ْآآآ‬ ‫كر‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ هْ ُ آ آ ْ‬ ‫ري ْب ُن آح ْ‬

‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫َبنا‬ ‫حا ‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِب‬ ‫أل‬
‫ِ ِ‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫الل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬‫ه‬ ‫ا‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬‫ب‬ ‫إ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫إ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫حدثنا حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزه‬
‫ه‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫الزنآاد‪ ،‬آ‬ ‫اَلخ آران‪ :‬آح هد آثنآا ْاب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آع ْن أآِب ِّ‬
‫آ‬ ‫ْ ُ آ آ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُسفيآان‪ ،‬آوقال‬
‫آ آ ْ آ ِّ ً آ آ‬ ‫ِّ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ‬ ‫ه آ آ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ " :‬قآ آال ه ُ‬
‫هُ‬
‫اَّلل آع هز آو آجل‪ :‬إِذا ه هم عب ِدي ب ِ آسيئآ ٍة‪ ،‬فال تكتُبُوها آعلي ِه‪ ،‬ف ِإن آع ِمل آها‪ ،‬فاكتُبُوها آسيئآة‪ ،‬آوإِذا ه هم‬ ‫ِ‬
‫وها آع ْ ً‬ ‫آ آ آ آآْ آ ْ آ ْآ آ ُُْ آ آ آ آً آ ْ آ آآ آ ُُْ آ‬
‫َّشا "‪.‬‬ ‫ِِبسن ٍة فلم يعملها‪ ،‬فاكتبوها حسنة‪ ،‬ف ِإن ع ِملها‪ ،‬فاكتب‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہلل لج الجہل ےن فرام یتا‪” :‬ج ریما دنبہ ترایئ اک دصق رکے (دل‬

‫ںیم) وم وھکلاس وکرھپارگوہ ترایئرکے و یاتترایئ ھکل ول۔اور وجیکیناک دصقرکےنکیلرکےںیہن و یاتیکیناس ےک ےیلھکلول۔اورارگرکے و‬

‫دسایکینںوھکل۔ ““‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)128:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪335 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ ْآآ‬ ‫آُآ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ه آآ ْ‬ ‫آ ه آ آ آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ‬
‫حدثنا حدثنا َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة وابن حج ٍر‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا إِسما ِعيل وهو ابن جعف ٍر‪ ،‬ع ِن العال ِء‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪،‬‬
‫آ آ آْ ْ آ ْ‬ ‫آ آ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آق آال‪ " :‬قآ آال ه ُ‬
‫اَّلل آع هز آو آجل‪ِ :‬إذا ه هم عب ِدي ِِبآ آسن ٍة آول ْم يع آمل آها‪ ،‬كتآب ُت آها‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬
‫ول‬ ‫آعنْْآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫س‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪228‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آْ آ ْ‬ ‫آ آْ ْ آ آ ْ ْ‬ ‫ِّ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آُ آ آ آ ً آ ْ آ آ آ آ آ ُْ آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ات ِإىل آسب ِع ِمائ ِة ِْع ٍف‪ ،‬آوإِذا ه هم ب ِ آسي آئ ٍة آول ْم يع آمل آها‪ ،‬ل ْم أك ُتب آها آعلي ِه‪ ،‬ف ِإن‬
‫ٰل حسنة‪ ،‬ف ِإن ع ِملها‪ ،‬كتبتها عَّش حسن ٍ‬
‫آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ِّ آ ً آ آ ً‬
‫احدة "‪.‬‬
‫ع ِملها‪ ،‬كتبتها سيئة و ِ‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬اہلللجالجہلےنفرام یتا‪:‬جریمادنبہدصقرکتاےہیکینرکےناکرھپ ا‬

‫رکت‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ںیہناسوک وںیماسےئلیک یاتیکیناتھکلوہںاوروجرکتاےہاسیکینوک و یاتےکدبےلدسویکینںےساستوسویکینںتاتھکلوہںاورجدصقرکتاےہ‬

‫ترایئاک‪،‬نکیلرکتاںیہناسوک ووہترایئںیمںیہناتھکل۔ارگرکتاےہ و یاتترایئاتھکلوہں۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)128:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪336 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآآآ ْ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫وح هد آث آنا آ‬
‫َبنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن ُمنبِّ ٍه‪ ،‬قال‪ :‬هذا آما آحدثنا أبُو‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫ه‬ ‫آ ْآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا‪،‬‬‫ه‬ ‫ن‬‫م‬ ‫يث‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آف آذ آك آر أآ آ‬
‫ح‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬ ‫ُ آْآآ آ ْ ُآه آُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫هريرة‪ ،‬عن ُمم ٍد رس ِ‬
‫آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ً آآآ آ ْ ُُ آ آُ آ آ آ ً آ آْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آآآ آ ْ ُُ آ آ ْ‬ ‫آ آ هُ آ ه آ آ ه آ آآ ه آ آ ْ‬
‫َّش‬
‫ِ ِ‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬‫ب‬‫ت‬ ‫ك‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ه‬‫ل‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ة‬ ‫ن‬‫س‬ ‫ح‬ ‫ٰل‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ت‬‫ك‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ن‬‫س‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫قال اَّلل عز وجل‪ِ :‬إذا َتدث عب‬
‫آآ آ آُ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ ِّ آ ً آ آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ُ ْ‬
‫اَّلل‬
‫أمثالِها‪ ،‬وإِذا َتدث بِْن يعمل سيئة‪ ،‬فْنا أَ ِفرها ٰل ما لم يعملها‪ ،‬ف ِإذا ع ِملها فْنا أكتبها ٰل بِ ِمث ِلها "‪ ،‬وقال رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آآ آ ُُْ ُ آ ْ‬
‫وه‪ ،‬ف ِإن آع ِمل آها‬ ‫رص بِ ِه‪ ،‬فقال‪ :‬ارقب‬ ‫يد أآ ْن آي ْع آم آل آسيِّئآ ًة آو ُه آو أآب ْ آ ُ‬ ‫اك آعبْ ُد آك‪ ،‬يُر ُ‬ ‫ك ُة‪ :‬آر ِّب آذ آ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ال‬
‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ْآ آ‬
‫ت الم‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬قال ِ‬
‫ِ‬
‫ه آ‬ ‫آ ْ ُُ آ آُ ْ آ آ ْ آآ آ آ آ ْ ُُ آ آُ آ آ آ ً ه آ آآ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ :‬إذا‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫فاكتبوها ٰل بِ ِمث ِلها‪ ،‬و ِإن تركها فاكتبوها ٰل حسنة‪ِ ،‬إنما تركها ِمن جراي‪ ،‬وقال رسول ِ‬
‫كتآبُ‬ ‫آ ُ ُّ آ ِّ آ آ ْ آ ُ آ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ْ ْ آ آ ُ آ ُ ُّ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ُ ْ آ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ‬
‫َّش أمثالِها إِىل سبع ِمائ ِة ِْع ٍف‪ ،‬وِّك سيئ ٍة يعملها ت‬ ‫أحسن أحدكم إِسالمه‪ ،‬فُك حسن ٍة يعملها تكتب بِع ِ‬
‫بمثْل آها آح هَّت يآلْ آَ ه آ‬
‫اَّلل‪.‬‬ ‫ِِ ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےندمحم یلصاہللہیلعوملسےسیئکدحںیثی ایبنںیکانںیمےس یاتہی یھتہکفرام یاتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےن‪” :‬اہلل لج‬

‫الجہلےنفرام یتا‪” :‬جریمادنبہدلںیم ین ا‬

‫رکتےہکیناکمرکےنیک وںیماسےئلیک یاتیکینھکلاتیلوہںجتاسےنوہیکینیکںیہن۔رھپارگایکاسوک‬

‫(ات ےک دبےل) اتھکل وہں اور ج دل ںیم ین رکتا ےہ ترایئرکےن یک و ںیماس وک شخب داتی وہں ج ت ہکوہ ترایئ ہن‬
‫ و ںیماسےک ےیل دس ایکینں ی‬

‫رکے‪،‬جرکے و یاتیہترایئاتھکلوہں۔ “ اورفرام یاتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےن‪” :‬فرےتش ےتہںیہاےرپورد ار!ہیریتادنبہےہترایئرکتاہااتہ‬

‫ےہ۔احالہکنرپورد ارانےسز یتادہدھکیراہےہاےنپدنبےوک۔اہللاعتیلٰفرامتاےہ ”د ےتھکروہاسوکارگوہترایئرکے و یاتترایئویسی یہھکلول۔اورارگہن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪229‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رکے (اور تاز آےئ اس ارادے ےس) و اس ےک ےیل یات یکین وھکل ویکں ہک اس ےن وھچڑ د یات ترایئ وک ریمے ڈر ےس۔ “ اور فرام یات روسل اہلل یلص اہلل ہیلع‬

‫وملسےن‪ ” :‬ج مںیمیسکاکاالسمرتہبوہتاےہ (ینعیاخصلاوراچس‪،‬افنقےساخیل) رھپوہوجیکینرکتاےہاسےکےیل یاتےکدبےلدسایکینںاست‬

‫رکتےہ و یاتیہترایئیھاجیتےہ‪،‬اہیںتہکلماجتاےہاہلللجالجہلےس۔ “‬
‫وستیھاجیتںیہاوروجترایئ ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)129:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪337 :‬‬
‫ه‬ ‫آ آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫مح ُر‪ ،‬آع ْن ه آش ‪ ،‬آعن اب ْ‬ ‫آ‬
‫األ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ‬ ‫وح هد آث آنا أآبُو ُك آريْ‬‫آ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ين‬ ‫ري‬ ‫س‬ ‫ن‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫امٍ‬ ‫ِ‬ ‫ال‬
‫ٍِ‬ ‫خ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬
‫آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ آ ْ آُ آ آ آ ً آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْ آُ آ ْ ً آ ْ‬
‫َّشا ِإىل آسب ِع ِمائ ِة‬‫اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬من هم ِِبسن ٍة فلم يعملها ك ِتبت ٰل حسنة‪ ،‬ومن هم ِِبسن ٍة فع ِملها ك ِتبت ٰل ع‬
‫آ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِّ آ آ آ ْ ْ آ ُ ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫ِْع ٍف‪ ،‬آو آم ْن ه هم ب ِ آسيئآ ٍة فل ْم يع آمل آها ل ْم تكتآب‪ ،‬آوإِن آع ِمل آها ك ِتبآت "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وجصخشدصقرکےیکیناکاورہنرکےاسوک واس ےکےئل یات یکین‬

‫یھ اجیت ےہ۔ اور وج صخش دصق رکے یکین اور رکے اس وک‪ ،‬و اس ےئلیک دس ےس است وسویکینں ت یھ اجیتںیہ۔اور وج صخش دصق رکے ترایئ اک رھپ ہن‬

‫رکےاسوک ووہںیہنیھاجیتاوروجرکے ویھاجیتےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)131:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪338 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْآ ْ آ ُ ْ آ آ آ ه آ آ آ ُ آ آ ْ‬ ‫وخ‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آوارث‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫ار ِدي‪ ،‬ع ِن اب ِن‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ء‬
‫ٍ‬ ‫ا‬‫ج‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ع‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫اَل‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا حدثنا شيبان بن فر‬
‫ه ه آ آ آ آ ْآ آ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آْ‬ ‫اس‪ ،‬آعن آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ‬ ‫آع ه‬
‫ات‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬فيما ير ِوي عن رب ِه تبارك وتعاىل‪ ،‬قال‪ِ " :‬إن اَّلل‪ ،‬كتب احلس ِ‬
‫ن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬

‫اَّلل آع هز‬ ‫ك‪ ،‬آف آم ْن آه هم ِبآ آسنآة فآلآ ْم آي ْع آملْ آها‪ ،‬آكتآبآ آها ه ُ‬
‫اَّلل عنْ آد ُه آح آسنآ ًة آَكملآ ًة‪ ،‬آوإ ْن آه هم ب آها آف آعملآ آها آك آت آب آها ه ُ‬ ‫ُه آهآ آ آ‬ ‫آ ه ِّ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ات‪ ،‬ثم بني ذل ِ‬
‫والسيئ ِ‬
‫آ آ آ ْ آ ه آ ِّ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ه ُ ْ آ ُ آ آ آ ً‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آ آه ْآُ آ ْ آ آ آ آ‬
‫اف ك ِثري ٍة‪ ،‬و ِإن هم بِسيئ ٍة فلم يعملها‪ ،‬كتبها اَّلل ِعنده حسنة‬ ‫ات ِإىل سب ِع ِمائ ِة ِْع ٍف إِىل أْع ٍ‬ ‫وجل ِعنده عَّش حسن ٍ‬
‫آ آ ً آ ْ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه ُ آ ِّ آ ً آ آ ً‬
‫احدة "‪.‬‬ ‫َك ِملة‪ ،‬وإِن هم بِها‪ ،‬فع ِملها كتبها اَّلل سيئة و ِ‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن ی‬
‫روای یک ےہ اےنپ رپورد ار ےس‪ ،‬قیقحت ”اہلل ےن ھکل ایل ویکینں اور‬ ‫دیستا دبعاہلل نب ابعس ریض اہلل امہنع ےس ی‬

‫تراویئںوکرھپایبنایکاسوکوجوکیئدصقرکےیکیناکرھپرکےںیہناسوک واہللاسےئلیکوپری یاتیکینےھکل ا۔ارگدصقرکےیکیناکاور رکےاسوک واس‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪230‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ےئلیکدسویکینںےساستوستاورز یتادہیھاجںیئ یگ‪،‬اوردصق رکےترایئاکرھپاس وکہنرکے واہللاسےئلیک یات وپرییکینےھکل ا۔اور وجرکے واہلل‬

‫اسےئلیک یاتیہترایئےھکل ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)131:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪339 :‬‬

‫ْآ ْ آ ُ ْ آ آ‬
‫ان ِف آه آذا اإل ْسنآا ِد‪ ،‬ب آم ْع آن آحديث آعبْد ال ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ ُ آْآ آ‬
‫ان‪ ،‬آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آآ آْ‬
‫ار ِث‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ث‬‫ع‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫اَل‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫وحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬حدثنا جعفر بن سليم‬
‫آ آ آ آ آآ آ هُ آآ آ ْ ُ آآ ه ه آ ٌ‬
‫اَّلل إَِل هالِك‪.‬‬
‫وزاد‪ ،‬وُماها اَّلل وَل يه ِلك لَع ِ‬
‫دورسی ی‬
‫رواییھبایسییہےہےسیجاورپزگری۔اانتز یتادہےہہک ”ارگاسترایئوکرکے و یاتترایئیھ اجےئیگ یاتاسوکیھباہللاعتیلٰاٹمدے ااوروکیئ‬

‫ابتہہنوہ ااہللےکتاسرگمسجیکتمسقںیمابتیہےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)131:‬‬

‫َ َ َ َ ُ ُُ َ م َ َ َ َ‬ ‫ََ مَ م َ َ‬
‫ان وما يقوِل من وجدها‪:‬‬ ‫اإليم ه‬
‫ان الوسوس هة هِف ه‬‫‪ -61‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬اامینںیمووسہساکایبناورووسہسآےنرپایکانہکہاےیہ؟‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪341 :‬‬

‫حاب ه‬
‫انلِِّ‬ ‫اس م ْن أآ ْص آ‬
‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آ ٌ‬
‫ن‬ ‫اء‬‫ج‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ب‬
‫آ ْ آ‬
‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ل‬
‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫حدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن سهي ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آآْ آ آ ُُْ ُ آ ُ آ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ آه‬ ‫آُْ آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آُ ُ ه آ‬
‫وه‪ ،‬قالوا‪ :‬ن آع ْم‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫َن ُد ِِف أنف ِسنا آما ي آت آعاظ ُم أ آح ُدنا أن يتآَك آم بِ ِه‪ ،‬قال‪ :‬وقد وجدتم‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم فسْلوه‪ِ :‬إنا ِ‬

‫ان "‪.‬‬ ‫آ‬ ‫آذ آ‬

‫اك آ ُ‬
‫اإليم ِ‬
‫ْصيح ِ‬
‫ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ھچکولگاحصہبریضاہلل مہنعںیمےس روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاس آےئاور آپ یلصاہللہیلعوملس ےس‬

‫وپاھچہک مہارےدولںںیموہوہایخلزگرےتںیہ‪،‬نجاکایبنرکتا مںیمےس م ر‬

‫ہ یاتوکتراگاہولعمم ا‬
‫وہتےہ (ینعیاسایخلوکہہکںیہنتکسویکہکناعمذاہلل‬

‫وہتےہ) آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایک موکاےسیووسےسآےتںیہ؟“ ولوگںےن‬

‫وہایخلرفک یاتقسفاکایخلےہ۔سجاکہنمےساکنانللکشمولعمم ا‬

‫اہک‪:‬اہں‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہی ونیعاامینےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)132:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪231‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪341 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه آ ُآ‬ ‫آ ُ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آه‬
‫وحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن عم ِرو ب ْ ِن آجبآلة ب ْ ِن أ ِِب آر هوا ٍد‪ ،‬آوأبُو‬ ‫ار‪ ،‬آحدثنا ْاب ُن أ ِِب آع ِد ٍّي‪ ،‬ع ْن شعبآة ‪ .‬ح‬ ‫وحدثنا ُممد بن بش ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ْ‬
‫اَل آ هواب‪ ،‬آع ْن آع ه‬ ‫آ ْ‬
‫كر ْب ُن إ ْس آ‬
‫ار ب ْ ِن ُر آزيْ ٍق ِلَكه آما‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫حا ‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا أبو‬ ‫ِ‬ ‫ب ِ‬
‫ُ آْآآ آ ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ آ آ ْ‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ِ ،‬بهذا احل آ ِد ِ‬
‫يث‪.‬‬ ‫هريرة‪ ،‬عن انل ِّ‬
‫ِ ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسزگہتش ی‬
‫دحی یاتاوردنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)132:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪342 :‬‬
‫ْ‬ ‫الص هف ُ‬ ‫آح هد آث آنا يُ ُ‬
‫ري آة‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫يم‪،‬‬ ‫ِ ِ‬
‫اَل ْمس‪ ،‬آع ْن ُمغ آ‬
‫ِ‬ ‫ري ب ِن ِ ِ‬ ‫امٍ‬ ‫ار‪ ،‬آح هدُآِن آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن آع هث ‪ ،‬آع ْن ُس آع ْ ْ‬ ‫وب ه‬‫وس ُف ْب ُن آي ْع ُق آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ آ‬
‫ك آُمْ ُض اإل آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ه آ آ ُ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ان "‪.‬‬
‫ِ ِ‬‫يم‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬سئِل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ع ِن الوسوس ِة‪ ،‬ق‬
‫عن علقمة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫دیستا دبعاہللنب وعسمد ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےس وپاھچایگووسےس وک‪ ،‬آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ہی ورنااامین‬

‫ےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)133:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪343 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ ْ ُ آ‬ ‫آ هُْ آ ُ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُآ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ ْ آ ْ‬
‫ارون‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُسفيآان‪ ،‬ع ْن ِهشامٍ ‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب‬‫وف‪ ،‬آوُم هم ُد ْب ُن ع هبا ٍد‪ ،‬واللفظ لِه‬
‫حدثنا هارون ب ُن مع ُر ٍ‬
‫ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آآ ُ ه ُ آآ آ آُ آ آ ه ُآ آ آ آ آ آآ هُ ْ ْ آ‬
‫اَّلل اَلآل آق‪ ،‬ف آم ْن‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬ل يزال انلاس يتساءلون‪ ،‬حَّت يقال‪ :‬هذا خلق‬ ‫هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آ آ هآ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ ًْ آ ْآُ ْ آ ْ ُ ه‬
‫اَّلل "‪.‬‬
‫خلق اَّلل؟ فمن وجد ِمن ذلِك شيئا‪ ،‬فليقل آمنت بِ ِ‬

‫روایےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہشیمہولگوپےتھچرںیہےگ‪،‬اہیںتہکےہکوکیئاہللےن وسوکدیپا‬ ‫دیستا م‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫آْ ُ ه‬
‫ت بِاَّلل» اامینال یاتںیماہللرپ۔“‬ ‫ایک‪،‬رھپاہللوکسکےندیپاایک۔رھپوجوکیئاسمسقاکہبشدلںیمتاےئ وےہک «آمن‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)134:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪232‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪344 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ آ آا‬ ‫ْ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ‬ ‫َّض‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آ‬
‫آ ه آآ آُْ ُ ْ ُ آ ْآ آ آ ه آآ آُ ه ْ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬أن آر ُسول‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫و‬‫ر‬‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫امِ‬‫ش‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫د‬‫ؤ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫يد‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫وحدثنا ُممود بن غيالن‪ ،‬حدثنا أبو انل ِ‬
‫آآُ ُ‬ ‫ه ْآ ُ آ آ آ ُ ْ آآُ ُ آ ْ آ آآ ه آ آ آ ْ آ آآ آْ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ آ آْ‬
‫اَّلل "‪ُ ،‬ثمه‬
‫ول‪ :‬ه ُ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬يْ ِِت الشيطان أحدكم‪ ،‬فيقول‪ :‬من خلق السماء‪ ،‬من خلق األرض؟‪ ،‬فيق‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬
‫ذك آر بِ ِمث ِل ِه‪ ،‬آو آزاد آو ُر ُس ِل ِه‪.‬‬

‫روای ےہ‪ ،‬ا ی دنس ےک اسھت روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اطیشن م ںیم ےس م ر‬
‫ہ یات ےک تاس آتا ےہ رھپ اتہک ےہ سک ےن‬ ‫اشہم نب رعوہ ےس ی‬

‫آامسن دیپاایک؟ سک ےن زنیم دیپا یک؟ و وہ اتہک ےہ اہلل ےن دیپا ایک۔ رھپاطیشن اتہک ےہ‪:‬اہلل وک سک ےن دیپاایک‪ ،‬جااسی ہبش م ںیم ےس یسک وکوہ و ےہک‪ :‬ںیم‬

‫اامینال یاتاہللرپاوراسےکروسولںرپ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)134:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪345 :‬‬
‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ري‪ :‬آح هد آث آنا آي ْع ُق ُ‬‫وب‪ ،‬آق آال ُز آه ْ ٌ‬‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد َجيعا‪ ،‬آع ْن آي ْع ُق آ‬
‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫يم‪ ،‬آحدثنا ْاب ُن أ ِِخ‬ ‫وب ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه آآ ُ آ ْآ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ آ آ ْ آ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُّ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬يآْ ِِت‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫أ‬ ‫أن‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫اب‪ ،‬عن عم ِه‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن عروة بن الزب ِ‬
‫آ‬
‫اب ِن ِشه ٍ‬
‫ْ‬

‫ه ْ آ ُ آ آ آ ُ ْ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه آ ُ آ آُ آ ْ آ آ آ آه آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْآ ْ آ ْ ه ْ ْ‬
‫اَّلل آوِلآنتآ ِه "‪.‬‬
‫الشيطان أحدكم‪ ،‬فيقول‪ :‬من خلق كذا وكذا؟ حَّت يقول ٰل‪ :‬من خلق ربك؟ ف ِإذا بلغ ذلِك‪ ،‬فليست ِعذ ِب ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اطیشن مںیم ےس یات ےکتاسآتاےہ۔رھپاتہکےہ‪:‬سک ےنہی دیپا‬

‫ایک؟ اہیں ت ہک ویں اتہک ےہ ہک ااھچ ریتے اہلل وک سک ےن دیپا ایک؟ ج م ںیم ےس یسک وک ااسی ہبش وہ و انپہ امےگن اہلل یک اطیشن ےس اور تاز رےہ اےسی ایخل‬

‫ےس۔ “‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)134:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪346 :‬‬
‫آ آ آ آ‬ ‫آ آ آ هآ ُ آُْ ْ ُ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫ْ ُ ُ آْ ْ هْ‬ ‫آح هدُآِن آعبْ ُد ال ْ آ‬
‫ال‪ ،‬قال‪ :‬قال ْاب ُن‬
‫ٍِ‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ي‬‫ق‬ ‫ع‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫د‬ ‫ج‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ِ‬ ‫ي‬‫الل‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ي‬‫ع‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫ْ ْآ ه ْ ُ آ ُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُّ آ ْ آ ه آ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬يآْ ِِت ال آعبد الشي آطان‪ ،‬فيآقول‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ري‪ ،‬أنْبا هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫اب ‪ :‬أخَب ِن عروة بن الزب ِ‬
‫آ‬
‫ِشه ٍ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آم ْن آخلآ آق آك آذا آو آك آذا؟ " مثْ آل آ‬
‫اب‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ش‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫اب‬ ‫ِخ‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫اب‬ ‫يث‬‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪233‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬اطیشندنبے ےکتاسآتاےہاوراتہکےہہیسک ےندیپاایک؟ہیسک‬
‫ےندیپاایک؟ “ رھپایبنایک ی‬
‫دحیوکا یرطحسجرطحاورپزگری۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)134:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪347 :‬‬
‫آ آ آ‬ ‫وب‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد ب ْ‬ ‫الص آمد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن أآِب‪ ،‬آع ْن آج ِّدي‪ ،‬آع ْن آأيُّ آ‬
‫آح هدُآِن آعبْ ُد ال ْ آوارث ْب ُن آعبْد ه‬
‫ين‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ك ْم آعن الْعلْم‪ ،‬آح هَّت آي ُقولُوا‪ :‬آه آذا ه ُ‬
‫اَّلل آخلآ آقنآا‪ ،‬آف آمنْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُ ه ُ آ ْ آ ُ آ ُ‬ ‫ُ آ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل يزال انلاس يسْلون‬
‫آ آ آ ُ آ ٌ آ آ ُ آ آ آ آ آ آ هُ آ آ ُ ُُ آ ْ آ آآ ْآ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ آ آآ آ ٌ‬ ‫آ آآ هآ‬
‫احد‬ ‫ان وهذا اثلا ِلث‪ ،‬أو قال‪ :‬سْل ِِن و ِ‬ ‫آخذ ِبي ِد رج ٍل‪ ،‬فقال‪ :‬صد اَّلل ورسوٰل‪ ،‬قد سْل ِِن اثن ِ‬ ‫خلق اَّلل؟ "‪ ،‬قال‪ :‬وهو ِ‬
‫آ آ‬
‫آوهذا اثله ِاِن‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ولگ مےسملعیکتاںیتوپےتھچرںیہےگاہیںتہکہیںیہکےگاہلل‬

‫دحی وک ایبنرکےتوق یاتاکاہھت ڑکپےوہےئےھت۔‬ ‫دیست م‬

‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنعاس ی‬ ‫ےن و موکدیپاایک‪،‬رھپاہللوکسک ےندیپاایک؟ “ راوی ےناہک‪ :‬ا‬

‫اوہنں ےناہک‪:‬چس اہکاہللاوراسےکروسل یلصاہللہیلعوملس ےنھجمےسدوآدیمیہیوپھچ ےکچاورہیرسیتا ےہ یاتویںاہک‪ ،‬یاتآدیموپھچ اکچ ےہاورہیدورسا‬

‫ےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)135:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪348 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ ُآ‬ ‫آ ُ آ ْ ُ ُ آهآ آ ْ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫آ آ ْ ُ ُ ه ْ آ ُّ آ آ‬ ‫ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ هآ‬
‫ِق‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا إِس آما ِعيل وهو ابن علية‪ ،‬عن أيوب‪ ،‬عن ُمم ٍد‪ ،‬قال‪:‬‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُّ‬
‫وحدُنِي ِه زهري بن حر ٍب‪ ،‬ويعقوب الور ِ‬
‫ْ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫آ ْآ آهُ آْ آ ْ ُ‬ ‫اس‪ ،‬بمثْل آحديث آعبْد ال ْ آ‬ ‫انل ُ‬
‫ه‬ ‫آ آآُ ُ آْآآ آ آآ ُ‬
‫اإلسنا ِد‪،‬‬‫ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ذ‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫‪،‬‬‫ث‬ ‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ال‬ ‫قاألبو هريرة ‪َ :‬ل يز‬
‫َّلل آو آر ُس ُ ُ‬ ‫ْ‬
‫احلآديث‪ :‬آص آد آ ا ه ُ‬ ‫آآ ْ آْ آ آ‬
‫وٰل‪.‬‬ ‫آخ ِر ِ ِ‬ ‫كن قد قال ِِف ِ‬‫ول ِ‬

‫دحیںیمویںےہہک‬ ‫دحیوموقافً م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسرمویےہ‪،‬اسںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکذرکاانسدںیمںیہنےہنکیلاریخ ی‬ ‫دمحمےسہی ی‬

‫چساہکاہللاوراسےکروسلیلصاہللہیلعوملسےن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)135:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪234‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪349 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫ه آآ آْ‬ ‫ْ آُ آُآ ْ ُ آ ه‬ ‫آ ه آآ‬ ‫الر ِّ آ ه آ آ ه ْ ُ ْ ُ ُ آ ه‬ ‫آ هآ آُْ ه‬
‫ار‪ ،‬آحدثنا َي آَي‪ ،‬آحدثنا أبُو‬ ‫وِم‪ ،‬حدثنا انلَّض بن ُمم ٍد‪ ،‬حدثنا ِعك ِرمة وهو ابن عم ٍ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل ْب ُن ُّ‬
‫وحدُ ِِن عبد ِ‬
‫آ آ‬ ‫آُ ُ‬ ‫ُ آ آُ آ آ آ ُ آ‬ ‫ه آ‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آآآ آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ :‬ل يآ آزالون ي آ ْسْلونك يآا أبآا ه آريْ آرة آح هَّت يقولوا‪ " :‬هذا‬ ‫اَّلل صىل‬
‫سلمة‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال ِِل رسول ِ‬
‫األ ْع آراب‪ ،‬آف آقالُوا‪ :‬يآا أآبآا ُه آريْ آر آة‪ ،‬آه آذا ه ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬آف آم ْن آخلآقآ‬ ‫ْ آ آ آ ٌ آ آ‬
‫ن‬ ‫م‬ ‫اس‬ ‫ن‬ ‫ِن‬ ‫اء‬ ‫ج‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬‫د‬ ‫ج‬ ‫ْ‬
‫س‬ ‫آ‬
‫م‬
‫ْ‬
‫ال‬ ‫ِف‬ ‫ا‬
‫آ آ آ آْآ آآ‬
‫ن‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫؟‬ ‫اَّلل‪ ،‬آف آم ْن آخلآ آق ه آ‬
‫اَّلل‬ ‫هُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ‬ ‫وموا ُق ُ‬ ‫اه ْم‪ُ ،‬ث هم قآ آال‪ :‬قُ ُ‬
‫آ ِّ آ آ آ ُ‬ ‫هآ آ آ آآ آ آ ً‬
‫وموا‪ ،‬آصد خ ِل ِيِل‪.‬‬ ‫اَّلل؟ قال‪ :‬فْخذ آحًص بِكف ِه فرم‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن ھجم ےس فرام یات اھت‪ ” :‬اے م‬
‫اوبہ یرترہ! ولگ ھجت ےس وپےتھچ رںیہ ےگ (دنی یک‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫تاںیت) اہیںتہکویںںیہکےگالھباہلل وہیےہاباہللوکسکےندیپاایک؟ “ یاتتار مدجسمںیمےھٹیبےھت‪،‬اےنتںیمھچکولگونگارآےئاورےنہکےگل‬

‫اوبہ یرترہ!الھباہلل وہیےہاباہللوکسکےندیپاایک؟ہینسرکدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےن یاتیھٹمرھبرکنک یتاںانوکامرںیاوراہک‪:‬اوھٹاوھٹچساہکاھت‬ ‫اے م‬

‫ریمےدوسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)135:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪351 :‬‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ ُ ْ آ آ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ِّ آ آ آ ْ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آحاتِم‪ ،‬آح هد آثنآا آكث ُ‬
‫ت أبآا‬ ‫ري ْب ُن ِهشامٍ ‪ ،‬حدثنا جعف ُر بن برقان‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن األصم‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫هُ آ آ آ ُه آ‬ ‫ُ آ ْ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ ه ُ ُ ه ُ آ ْ ُ ِّ آ ْ آ ه آ ُ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬ليسْنلكم انلاس عن ُك شءٍ‪ ،‬حَّت يقولوا‪ :‬اَّلل خلق ُك شءٍ‪،‬‬ ‫هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آآ ُ‬ ‫آ‬
‫ف آم ْن خلقه؟ "‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مےسولگ م ر‬

‫ہتاتوپںیھچےگاہیںتہکویںںیہکےگہکاہللےن و‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫مر‬
‫ہزیچوکدیپاایکرھپاہللوکسکےندیپاایک؟“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)135:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪235‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪351 :‬‬
‫آ آآ‬ ‫ُُْ‬ ‫ِم‪ ،‬آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن فُ آضيْل‪ ،‬آع ْن َُمْتآ‬ ‫ْ ُآ آآ ْ‬
‫احل آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آ ُْ ه‬
‫ار ب ْ ِن فلف ٍل‪ ،‬ع ْن أن ِس ب ْ ِن‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫َّض ِ ُّ‬ ‫ة‬ ‫ار‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬ ‫م‬
‫ِ‬
‫اَّلل ْب ُن آ‬
‫َع‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا حدثنا عبد‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ آ آُ ُ آ‬ ‫ه ه ُه آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬قآ آال ه ُ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫آ ْ آُ‬
‫اَّلل آع هز آو آجل‪ِ :‬إن أمتآك َل يآ آزالون يقولون‪ :‬آما كذا‪ ،‬آما كذا‪ ،‬آح هَّت‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬‫مال ِ ٍك‪ ،‬عن رس ِ‬
‫آ‬

‫آُ ُ آ آ هُ آ آآ ْ‬
‫اَلآلْ آق‪ ،‬آف آم ْن آخلآ آق ه آ‬
‫اَّلل؟ "‪.‬‬ ‫يقولوا‪ :‬هذا اَّلل خلق‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےنانسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬اہللاعت ٰیلےنفرام یتا‪”:‬ریتیام ےکولگ ےتہرںیہےگہی‬

‫ایکےہ؟ہیایکےہ؟آخرہیںیہکےگاہللےنقلخوکدیپاایکرھپاہللوکسکےندیپاایک؟“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)136:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪352 :‬‬

‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا ُح آس ْ ُ‬

‫ني ْب ُن آ ٍّ‬
‫لَع‪،‬‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ير‬ ‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آجر ٌ‬ ‫آح هد آث آناه إ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إبْ آراه آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ري أآ هن إ ْس آ‬
‫حا ل آ ْم يآ ْذ ُكر‪ْ،‬‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ ْ‬
‫احلآديث‪ ،‬آغ ْ آ‬ ‫ا‬‫ذ‬‫ه‬ ‫ب‬ ‫م‬‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِّ‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫ع‬‫آ‬ ‫س‬
‫آ ْ آآ‬
‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ار‬
‫آ ْ آ آ آ آ ُ آ آ ُْ ْ‬
‫ختآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫‪،‬‬ ‫عن زائِدة ِلَكهما‪ ،‬ع ِن الم ِ‬
‫آ آ آ آ هُ ه ُه‬
‫اَّلل‪ِ :‬إن أمتآك‪.‬‬ ‫قال‪ :‬قال‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہا یرطحےسیجاورپزگریرگماسںیمہیںیہنےہہکاہللےنفرام یتا‪” :‬ریتیامےکولگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)136:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ مََ َ َ َ ُ م‬ ‫َ‬

‫ار‪:‬‬
‫جر ٍة بهانل ه‬‫‪ -61‬باب وعهی هد م هن اقتطع حق مسله ٍم نهی هم ٍ فا ه‬
‫تاب‪:‬وھجیٹمسقاھکرکیسکاملسمناکقحامرےنرپمنہجیکودیع۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪353 :‬‬

‫ه آآ‬
‫وب‪ :‬آحدثنا‬ ‫جر َجيعا‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل بْن آج ْع آفر‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آأيُّ آ‬ ‫آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫لَع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫س‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آأيُّ آ‬
‫وب‪ ،‬آو ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ه آ‬ ‫ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ُ آ ْ ُ آ ْ ه ْ آ آ ْ آ ُْ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ آ‬
‫يهعب ِد‬‫ب السل ِم‪ ،‬عن أ ِخ ِ‬ ‫ِّ‬ ‫إِسما ِعيل بن جعف ٍر‪ ،‬قال‪ :‬أخَبنا العالء وهو ابن عب ِد الرمح ِن موَل احلرق ِة‪ ،‬عن معب ِد ب ِن كع ٍ‬
‫آآ ْ‬ ‫آ ْآآ آ آ ه ْ‬ ‫آ ْ آ ُآ آ آ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫ه ْ آ ْ‬
‫ئ ُم ْس ِل ٍم ِب آي ِمي ِن ِه‪ ،‬فقد‬ ‫ر‬
‫ِ ٍ‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫ح‬ ‫ع‬ ‫ط‬ ‫ت‬‫اق‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ق‬
‫ب‪ ،‬عن أ ِِب أمامة‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن كع ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ آ هُ آُ ه آ آ آ ه آ آ آْ ْ ه آ آ آ آ آُ آ ُ ٌ آ ْ آ آ آ ًْ آ ً آ آ ُ آ ه آ آ آ ْ آ ً ْ آ‬
‫اَّلل؟ قال‪ :‬وإِن ق ِضيبا ِمن أراك‪.‬‬ ‫أوجب اَّلل ٰل انلار‪ ،‬وحرم علي ِه اَلآنة "‪ ،‬فقال ٰل رجل‪ :‬وإِن َكن شيئا ي ِسريا يا رسول ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪236‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااوباامہمریضاہللہنع (ا یتاسنبہبلعثااصنریاحریث یاتدبعاہللنبہبلعث یاتہبلعثنبدبعاہلل) ےس ی‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وج‬

‫صخشیسکاملسمناکقح (املوہ یاتریغاملےسیجرمدےیکاھکلوگتروریغہ یاتاورمسقےکوقحقےسیجقحہعفش‪،‬قحرشب‪،‬دحذقف‪،‬ویبیےکتاسرےنہیک‬

‫تاری) امرےل‪،‬مسقاھکرک واہللےناسےئلیکواجرکد یاتمنہجوکاوررحامرکد یاتاسرپجوک۔“ یاتصخشوبال‪ :‬یاتروسلاہلل!ارگوہذرا یزیچوہآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ارگہچ یاتینہٹوہولیپیک۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)137:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪354 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ ه آ ً آ ْ آ ُ آ آ آ‬
‫امة‪ ،‬آع ِن ال آو ِِل ِد ب ْ ِن‬ ‫َجيعا‪ ،‬عن أ ِِب أس‬‫اَّلل ِ‬
‫وحدثناه أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وإِسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬وهارون بن عب ِد ِ‬
‫آ ه ُ آ آ آ آ ُ آ ْ آ ه ْ آ آ ْ ُ آ ِّ ُ آ ه آ آ ُ آ آ آ ْ آ ا آ ه آ ُ آ ه ُ آ آ آ ُ آ ه‬ ‫آ ْ ُآه ْ آ ْ‬ ‫آ‬
‫اَّلل‬
‫ث حدُه‪ ،‬أنه س ِمع رسول ِ‬ ‫ار‬
‫ِِ‬ ‫احل‬ ‫ة‬ ‫ام‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫ب‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ث‬ ‫د‬‫َي‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ك‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫اه‬‫خ‬‫أ‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫ٍ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ك‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫صىل‬

‫دبعاہللنببعکیکدنسےسیھب ی‬
‫روایآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)137:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪355 :‬‬

‫حا ْب ُن‬ ‫وح هد آثنآا إ ْس آ‬‫يع ‪ .‬ح آ‬ ‫وح هد آثنآا ْاب ُن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة آو آوك ٌ‬ ‫يع ‪ .‬ح آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آوك ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫ه‬
‫ول‬ ‫اَّلل‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫س‬
‫آ ْ آْ ه‬
‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫األ ْع آم ُ ‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫و‬
‫ْآ آ ْ ْ آ آ ه ْ ُ آُ آ ْ آآ آ آ ٌ آ ه آآ آ‬
‫ِل واللفظ ٰل‪ ،‬أخَبنا و ِكيع‪ ،‬حدثنا‬ ‫ِإبرا ِهيم احلآنظ ُّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ آ آ آ ٌ آ آ هآ ُ آْ آ ْ ُ‬ ‫آ ْ آْآ ُ آ آ آ ْ‬ ‫آ آْ آ آ هآ آ آ آ ْ آ آآ آآ‬
‫اَّلل آوه آو آعلي ِه َضبآان "‪،‬‬ ‫اجر‪ ،‬ل ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫يه‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬
‫امرئ ُم ْ‬
‫س‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ه‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ط‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬‫َب‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫لَع يآ‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من حلف‬
‫محن‪ ِ ،‬ه‬
‫ِف‬ ‫محن؟ قآالُوا‪ :‬آك آذا آو آك آذا‪ ،‬قآ آال‪ :‬آص آد آ أآبُو آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫ك ْم أآبُو آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ ُ‬
‫ُ‬‫د‬ ‫َي‬ ‫ا‬‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫س‬
‫آ آ آآ آ آ آْ آ ُ ْ ُ آْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫قال‪ :‬فدخل األشعث بن قي ٍ‬
‫آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ ٌ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ِّ آ ٌ آ ُ ْ ُ آ آ آ‬
‫ت‪َ :‬ل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫نزلت َكن بي ِِن وبني رج ٍل أرض بِاِلم ِن‪ ،‬فخاصمته ِإىل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬هل لك بينة‪ ،‬فقل‬
‫آ‬ ‫آ ْ آْ‬ ‫آآ ُُ ُْ ُ آ ْ آْ ُ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ آ آ آ آ ْ آ آآ آآ‬
‫َب‪ ،‬يقتآ ِط ُع بِ آها آمال‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ني‬‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬
‫لَع يآ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِعند ذلِك‪ " :‬من حلف‬ ‫في ِمينه‪ ،‬قلت‪ :‬إِذن َي ِلف‪ ،‬فقال رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪237‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ ً آ‬ ‫ُ آ آ آ ٌ آ آ هآ آ ُ آ آ آْ آ ْ آ ُ آآآ آ ْ ه ه آ آ ْ آُ آ آ ْ ه آْ‬ ‫امر ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫اَّلل آوأي آمانِ ِه ْم ث آمنا ق ِليال‬
‫اَّلين يشَّتون ِبعه ِد ِ‬
‫اجر‪ ،‬ل ِِ اَّلل وهو علي ِه َضبان "‪ ،‬فْنلت ِإن ِ‬ ‫ئ مس ِل ٍم‪ ،‬هو ِفيها ف ِ‬‫ِ ٍ‬
‫آ‬
‫آخ ِر اَليآ ِة‪.‬‬
‫سورة آل عمران آية ‪ِ 55‬إىل ِ‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشمسقاھکےئاحمکےکمکحےس یاتاملسمناکاملامرےن‬

‫دحی ایبنیک و دیستا اسعتنب سیق ریض اہلل ہنع‬

‫ےئلیکاوروہ وھجتا وہ و ےلم ااہلل ےساوروہاسرپےصغ وہ ا۔“ ج دبعاہللنب وعسمدریضاہلل ہنع ےن ہی ی‬

‫دحی۔ دیستااسعت‬
‫دحیایبنرکےتںیہ م ےس؟ولوگںےناہک‪:‬ایسیایسی ی‬
‫اوبدبعارلمح! (تینکےہدیستاانبوعسمدریضاہللہنعیک) ایک ی‬
‫ٰ‬ ‫آےئاوراہک‪:‬‬

‫ریضاہللہنعےناہک‪:‬وہچس ےتہںیہ‪،‬ہیریمےقلعتماتری‪،‬ریمیاور یاتصخشیکرشتکںیمزنیمیھتنمیںیم‪ ،‬وڑگھجاوہاھجمےساوراسےسروسلاہلل‬

‫یلصاہللہیلعوملسےکتاس۔آپ یلصاہللہیلعوملس ےنھجمےسفرام یتا‪” :‬ایکریتےتاسوگاہےہںیہ۔“ ںیمےنرعضایک‪:‬ںیہنآپ یلصاہللہیلعوملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬ااھچ و رھپ اس ےس مسق ےل ےل۔“ںیم ےن اہک‪ :‬وہ و مسق اھک ےل ا‪ ،‬ی روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وج صخش وبجمر وہ رک مسق اھک ےل‬
‫ه ه آ آ ْ آُ آ آ ْ ه آْ‬
‫اَّلل آوأي آمانِ ِه ْم‬
‫اَّلين يشَّتون بِعه ِد ِ‬
‫آیاتری« ِإن ِ‬ ‫املسمنےکاملامرےنےکےئلاوروہوھجتاوہ ووہاہللےسےلماوروہےصغوہ ااسرپ۔“ رھپہی ی‬
‫آ ً آ ً‬
‫ث آمنا ق ِليال» (آلرمعان‪ )77:‬اریخت۔ ینعی ”وجولگاہللاک دہعاورمسقدےرکذرااس املخ یریدےتںیہان وکآخرتںیم ھچکہصحںیہناور اہللان‬

‫ےستاتہنرکے ااورانوکتاکہنرکے ااورانیکرطفہندےھکی ااورانوکدھکاکذعابوہ ا۔““‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)138:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪356 :‬‬

‫ني‪،‬‬ ‫م‬
‫آ ْ آ ْ ه آ آ آ ْ آ آآ آآ‬
‫لَع يآ‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ح‬ ‫ن‬‫م‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬‫ير‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫َبنآا آجر ٌ‬ ‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬
‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْآ آهُ آ آ آ آ ْ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫يها فآاج ٌر‪ ،‬لآ آ ه آ ُ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ ُ ه آ آ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ ُّ آ آ ً ُ‬
‫وه آو ف آ‬
‫يث األعم ِ ‪ ،‬غري أنه قال‪َ :‬كنت بي ِِن‬ ‫ِ اَّلل آوهو علي ِه َضبان "‪ ،‬ثم ذك آر َنو ح ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يست ِحق بِها ماَل‪،‬‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ آ آ آ آ آْ آ ُُ‬ ‫اختآ آص ْمنآا إ آىل آر ُ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫آآْآ آ ُ ُ ُ آ ٌ‬
‫ينه‪.‬‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬شا ِهداك أو ي ِم‬ ‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ْئ‪ ،‬ف‬
‫وبني رج ٍل خصومة ِِف بِ ٍ‬
‫فرام یات دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع ےن‪ ،‬وج صخش مسق اھکےئ یات امل امرےن ےئلیک اور وہ وھجتا وہ اس ںیم و اہلل لج الجہل ےس ےلم ا ےصغ یک احل‬

‫ںیم (ینعی اہللاس رپ ےصغوہ ا) رھپ ایبن ایک ا ی رطح ےسیج اورپ زگرا۔ اس ںیم ویں ےہ ہک ریمےاور یات صخش ےک چیب ںیم رکتار یھت۔ یات ونکںی ںیم م‬

‫دوونںڑگھجاےلےئگروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاس۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریتےواےطسدووگاہںیہ یاتاسیکمسقےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)138:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪238‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪357 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن آجامع بْن أآِب آراشد آو آعبْد ال ْ آملك بْن أآ ْع آني آسم آعا آشق آ‬
‫يق ْب آن آسل آمة‪،‬‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آ ِّ ُّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ‬
‫وحدثنا ابن أ ِِب عمر المِّك‪ ،‬حدثنا سفي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِِ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫لَع آ‬ ‫آُ ُ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ آ ْ آ آآ آآ‬ ‫آُ ُ‬
‫ول‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫ت ْاب آن آم ْس ُ‬
‫ئ ُم ْس ِل ٍم‬ ‫ر‬‫ام‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ال‬‫م‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫يق‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬م ْص آداقآ ُه منْ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ ْ آ ِّ آ آ ه آ آ ُ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ ه ُ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ ُ ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ :‬ثم قرأ علينا رسول ِ‬ ‫ري حق ِه‪ ،‬ل ِِ اَّلل وهو علي ِه َضبان "‪ ،‬قال عبد ِ‬ ‫بِغ ِ‬
‫آ‬ ‫ه ه ه آ آ ْ آُ آ آ ْ ه آْ آ ْ آ آ ً آ‬ ‫آ‬
‫آخ ِر اَليآ ِة‪.‬‬
‫اَّلل آوأيمانِ ِهم ثمنا ق ِليال سورة آل عمران آية ‪ِ 55‬إىل ِ‬ ‫اَّلين يشَّتون بِعه ِد ِ‬ ‫اَّلل ِإن ِ‬
‫اب ِ‬ ‫ِكت ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےنانسروسل اہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬وجصخشمسقاھکےئ‬

‫املسمنےکاملرپتاقح‪ ،‬وےلم ااہللےساوروہاسرپےصغوہ ا۔“ دیستادبعاہللریضاہللہنعےناہک‪:‬رھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناسیکدصتقیںیمہی‬

‫آ ً آ ً‬ ‫ه ه آ آ ْ آُ آ آ ْ ه آْ‬
‫اَّلل آوأي آمانِ ِه ْم ث آمنا ق ِليال» اریخت۔‬
‫اَّلين يشَّتون ِبعه ِد ِ‬
‫آیڑپیھ‪ِ «:‬إن ِ‬
‫ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)138:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪358 :‬‬
‫هُْ ُ ْ آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ آ ه ُ ْ ُ ه‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫الَس ِّي‪ ،‬آوأبُو َعصم احلنْف آواللفظ ِلقتآيبآة‪ ،‬قالوا‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫اد‬ ‫ن‬‫ه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫ْآآ آ‬ ‫ٌ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ٌ ْ آ ْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫َّض آم ْوت‪ ،‬آو آر ُجل ِم ْن ِكندة‪ِ ،‬إىل‬ ‫اك‪ ،‬ع ْن آعلق آمة ب ْ ِن آوائِ ٍل‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ :‬جاء رجل ِمن ح‬ ‫حدثناأبو األح آو ِص‪ ،‬عن ِسم ٍ‬
‫ألِب‪ ،‬آف آق آال الْكنْدي‪ُّ:‬‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُ آ ه ه آ آ آ ْ آ آآ آآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ آ ْ‬
‫احل آ ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪،‬‬‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫أ‬ ‫لَع‬ ‫ِن‬ ‫ب‬‫ل‬ ‫َ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫َّض ِ ُّ‬
‫ِم‬ ‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ٌّ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ ْ آ ِّ آ آ آ ِّ آ ٌ آ آ آ آ آ‬ ‫ِه أآ ْر ِِض ِف يآ‬
‫ِم‪ :‬ألك بآينة؟ قال‪َ :‬ل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫َّض‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ق‬ ‫ح‬ ‫ا‬‫يه‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ٰل‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ه‬‫ع‬ ‫ر‬‫ز‬ ‫أ‬ ‫ي‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ آ‬

‫آآ آ آ آآ آ آْ آآْ آ آآآ ه ُ ْ آ ْ آآ آ آْ آ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫آآ آ آ ُُ آ آ آ آُ آ ه ه ه ُ آ آ‬

‫شءٍ‪ ،‬فقال‪ :‬لي آس لك‬ ‫اج ٌر َل يبآ ِاِل لَع ما حلف علي ِه‪ ،‬وليس يتورع ِمن‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إن الرجل ِ‬
‫ف‬ ‫فلك ي ِمينه؟ قال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ً‬ ‫آْ ُ آُ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آآ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آه آْآآ آآ آ ْ آ آآ آآ‬ ‫ُْ ه آ‬
‫اٰل ِِلْكله ظلما‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم لما أدبر‪ " :‬أما ل ِِئ حلف لَع م ِ ِ‬ ‫ِمنه إَِل ذلِك؟ فانطلق ِِلح ِلف‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫آآ ْآ آه هآ ُ آ ُْ ْ ٌ‬
‫اَّلل آوه آو عنه ُمع ِرض "‪.‬‬ ‫ِللقني‬

‫(اتکلماکتامرعبںیم) اکاور یاتصخشدنکہاکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےک‬ ‫دیستاوالئنبرجحریضاہللہنعےس ی‬

‫روایےہ‪ ،‬یاتصخشرضحومت ی‬

‫تاسآ یتا۔رضحومتواےلےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!اسصخشےنریمیزنیمدتایلےہوجریمےتاپیکیھت۔دنکہواےلےناہک‪:‬وہریمیزنیمےہریمےہضبق‬

‫ںیمےہ۔ںیماسںیمیتیھک تاڑی رکتاوہںاساکھچکقحںیہناسںیم۔ یروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنرضحومتواےلےساہک‪” :‬ریتےتاسوگاہ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪239‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ںیہ؟“ وہوبال‪:‬ںیہن۔ آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬و اس ےس مسقےل“ وہ وبال‪ :‬یاتروسل اہلل!وہ و افخر ےہ‪،‬مسقاھکےن ںیم اس وک تاکںیہن اور وہ‬

‫رپزیہںیہنرکتایسکتاتےس۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریتاابھچکسباسرپںیہناتلچوسامسقےک۔“ رھپوہالچمسقاھکےنوک۔روسلاہللیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یاتجاسےنھٹیپومڑی‪” :‬دوھکیارگاسےنمسقاھکیئدورسےاکاملاڑاےنیلیکتاقح‪ ،‬ووہاہللےسےلم ااوراہللاسیکرطفےسہنمریھپ‬

‫ےل ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)139:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪359 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫يم َجيعا‪ ،‬آع ْن أ ِِب ال آو ِِل ِد‪ ،‬قال ُز آه ْ ٌري‪ :‬آح هدثنآا ِه آش ُام ْب ُن آعبْ ِد ال آم ِل ِك‪،‬‬ ‫ِ ِ‬
‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ ُْ ُ ْآ آُ ُ ه‬
‫اَّلل‬
‫ْ ُ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ْآ آآ ْ آ‬ ‫ْ ُ آْ‬ ‫آح هد آث آنا أآبُو آع آوانآ آة‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬
‫ري‪ ،‬عن علقمة ب ِن وائِ ٍل‪ ،‬عن وائِ ِل ب ِن حج ٍر‪ ،‬قال‪ :‬كنت ِعند رسول ِ‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫آ آُ آ ه‬ ‫ْ‬ ‫آآ آ آ آ ُ ُ آ ه آ آ ْآآ آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآآ ُ آ ُ آ‬
‫اَّلل ِِف‬
‫ان ِِف أر ٍض‪ ،‬فقال أحدهما‪ :‬إِن هذا انَتى لَع أر ِِض يا رسول ِ‬‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فْتاه رجال ِن َيت ِصم ِ‬
‫ُ‬ ‫ِّ آ ٌ آ آ‬ ‫ْ آ آ آ آ ِّ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ْ ْ ُّ آ آ ْ ُ ُ آ آ ُ‬ ‫ْآ ه آ ُ آ ْ‬
‫ام ُر ُؤ الْ آقيْس ْب ُن آ‬
‫يعة ْب ُن ِعبدان‪ ،‬قال‪ :‬بآينتُك؟ قال‪ :‬لي آس ِِل بآينة‪ ،‬قال‪ :‬يآ ِمينُه؟‬ ‫كن ِدي‪ ،‬وخصمه ر ِب‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫س‬‫ٍِ‬ ‫ب‬ ‫َع‬ ‫ِ‬ ‫اَلا ِه ِلي ِة‪ ،‬وهو‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ ً آ ْ آ ُ آ آ آ آْ آ آ آ ه آ آ آ آ آآه آ آ آ ْ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬آم ِن اقتآ آط آع‬ ‫اَّلل صىل‬
‫قال‪ِ :‬إذا يذهب بِها‪ ،‬قال‪ :‬ليس لك ِإَل ذاك‪ ،‬قال‪ :‬فلما قام ِِلح ِلف‪ ،‬قال رسول ِ‬
‫آْآ آ‬ ‫آ آ آ آُ‬ ‫آْ ً آ ً آ آ هآ آ ُ آ آ آْ آ ْ آ ُ‬
‫ان "‪ ،‬آق آال إ ْس آ‬
‫يعة ْب ُن عيدان‪.‬‬‫حا ِِف ِرواي ِت ِه ر ِب‬ ‫ِ‬ ‫أرْا ظالِما‪ ،‬ل ِِ اَّلل وهو علي ِه َضب‬

‫دیستاوالئنبرجحریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاساھت۔اےنتںیمدوصخشآےئڑلےتوہےئ یاتزنیمےکےئل۔ یات‬

‫وبال‪:‬اسےنریمیزنیمنیھچیلےہاجتیلہےکزامےنںیماوروہارماکاسیقلنبابعسدنکیاھتاوراساکرحفیرہعیبنبدبعاناھت۔آپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنفرام یتا‪” :‬ریتےتاسوگاہںیہ۔“ وہوبالںیہن۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ورھپاسرپمسقےہ۔“ وہوبال‪ :‬یاتروسلاہلل!ی ووہریمااملاڑاےل‬

‫ ا (مسقاھکرک) آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سبیہیوہاتکسےہریتےےئل“۔جوہااھٹمسقاھکےنوک وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وج‬

‫صخشیسکیکزنیمملظےسامرے ا واہللاسرپےصغوہ اجوہاسےسےلم۔“ ااحسقیک ی‬
‫روایںیمرہعیبنبدیعانےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)139:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪240‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ ِّ َ م‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ م َ َ َ َ م َ َ َ م َ م َ ٍّ َ َ م َ ُ ُ م‬ ‫َ‬
‫اصد مهدر ادل هم هِف حق هه وإهن‬ ‫ْي حق َكن اَق ه‬ ‫ْيه ه بهغ ه‬
‫ال غ ه‬
‫‪ -62‬باب ادل هِل هل لَع أن من قصد أخبا م ه‬
‫َ ََ َ َ م ُ َ ُ َ َ َ ُ َ َ‬ ‫ُ َ َ َ‬
‫ار وأن من قتهل دون م هاِله فهو ش ههید‪:‬‬ ‫قتهل َكن هِف انل ه‬
‫چ‬
‫تاب‪:‬ریغاکاملتاقح ھیٹنےواےلاکوخنرااگیئنےہاورارگوہاسڑلایئےکدورانلتقوہاجےئ ویمنہجےہاوروجاملیکافحتظںیملتقوہ‬
‫اجےئ ووہدیہشےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪361 :‬‬

‫آ ْآآ ْ آْ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْآ‬ ‫ْ آ آْآ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ‬ ‫ُآه ُ ْ ُ ْآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آُ ُ‬

‫َل‪ ،‬حدثنا ُممد بن جعف ٍر‪ ،‬ع ِن العال ِء ب ِن عب ِد‬ ‫ب ُممد بن العال ِء‪ ،‬حدثنا خ ِال يع ِِن ابن َم ٍ‬ ‫حدُ ِِن أبو كري ٍ‬

‫ت‬ ‫اَّلل‪ " ،‬أآ آرأآي ْ آ‬

‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ آ آُ آ ه‬
‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫اء آر ُج ٌل إ آىل آر ُ‬
‫آ‬ ‫محن‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آ‬
‫ج‬ ‫ه ْآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫الر ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ ُْ آ آ آ آآْ آ ْ آ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آآْ آ ْ آ آآ‬ ‫آ آ آآ ُْ‬ ‫ْ آ آ آ ُ ٌ ُ ُ آ ْ آ‬
‫ت ِإن قتآل ِِن؟ قال‪:‬‬ ‫ت ِإن قاتل ِِن؟ قال‪ :‬قاتِله‪ ،‬قال‪ :‬أرأي‬ ‫يد أخذ آم ِاِل؟ قال‪ :‬فال تع ِط ِه مالك‪ ،‬قال‪ :‬أرأي‬ ‫ِإن جاء رجل ي ِر‬
‫ت إ ْن آقتآلْتُ ُه؟ قآ آال‪ُ :‬ه آو ِف ه‬ ‫آآْ آ آ ٌ‬
‫يد‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ آرأآي ْ آ‬
‫ار "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فْنت ش ِه‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬یاتصخشروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یاتاوررعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپایکفرامےتںیہارگوکیئصخش‬

‫آےئریماامل (تاقح) ےنیلوک۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مدےاانپاملاسوک۔“ رھپاسےناہک‪:‬ارگوہڑلےھجمےس۔آپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنفرام یتا‪ ” :‬ویھباسےسڑل۔“ رھپاسےناہک‪:‬ارگوہھجموکامرڈاےل۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ودیہشےہ۔“ رھپاسےناہکہکارگںیماسوک‬

‫امرڈاولں۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہمنہجںیماجےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)141:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪361 :‬‬
‫آ ْآآآ آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آآْآ ُ ُ ْ ُ آآ آٌ آ آ ْ‬ ‫حا ُ ْب ُن آمنْ ُصور‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن آ‬ ‫اِن‪ ،‬وإ ْس آ‬ ‫ْ‬
‫احلُلْ آو ِ ُّ‬ ‫ْ‬
‫آح هدُآِن احل آ آس ُن ْب ُن آ ٍّ‬
‫اربة‪ ،‬قال إِسحا ‪ :‬أخَبنا‪ ،‬وقال‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬‫م‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫اظ‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬‫ٍ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫لَع‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫مح ِن‬ ‫األ ْح آو ُل‪ ،‬أآ هن ُآاب ًتا آم ْو آَل ُع آم آر بْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ آ آ ْ آآ ُ آْآ ُ آ‬
‫ان‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬ ‫َبنآا ْاب ُن ُج آريْ‬‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫اَلخ آران‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب آخ ُ ْ ْ آ‬ ‫َسوا للْقتآال‪ ،‬فآ آرك آ‬ ‫آ ْ آآُ آهُ آه آ آ آْآ آ ْ ه ْ آ ْ آآْآ آ ْآ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ‬
‫ان آما آَك آن تآيآ ه ُ‬
‫اص‬ ‫ال ب ُن الع ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عم ٍرو وبني عنبسة ب ِن أ ِِب سفي‬ ‫أخَبه‪ ،‬أنه لما َكن بني عب ِد ِ‬
‫آآ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ‬ ‫آ آْ ه ْ آ ْ آآ آ آ ُ آ ٌ آآ آ آُْ ه ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫اَّلل بن عم ٍرو ‪ :‬أما ع ِلمت أن رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عم ٍرو فوعظه خ ِال‪ ،‬فقال عبد ِ‬ ‫إِىل عب ِد ِ‬
‫آ ْ ُ آ ُ آ آ آ آ ٌ‬
‫اٰل ف ُه آو ش ِهيد "‪.‬‬
‫من ق ِتل دون م ِ ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪241‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دبعارلمحےکجدبعاہللنبرمعو اورعیٹشہنبایبایفسنںیم اسفدوہا۔ ودوونںدعتسموہےئڑلےنےکےئل۔‬

‫ٰ‬ ‫روایےہوج ٰ‬
‫ومٰلےھترمعونب‬ ‫تایےس ی‬

‫اخدلنبااعلصہینسرکوساروہےئاوردبعاہللنبرمعوےکتاسےئگاورانوکاھجمس یتا۔دبعاہللنبرمعوےناہک‪:‬ےھجتولعممںیہنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪” :‬وجصخشامرااجےئاانپاملاچبےنےکےئلوہدیہشےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)141:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪362 :‬‬

‫آ ُ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآُ ْ ُ ُْآ آ هْآ‬ ‫ْ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫ُآ‬ ‫آ هآ‬

‫وحدُنِي ِه ُم هم ُد ْب ُن آحاتِ ٍم‪ ،‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن بآك ٍر ‪ .‬ح وحدثنا أمحد بن عثمان انلوف ِِل‪ ،‬حدثنا أبو َع ِص ٍم ِلَكهما‪،‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُّ‬
‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آْ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫ع ِناب ِن جري ٍج‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫انبخرجییکدنسےسیھب ی‬
‫روایرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)141:‬‬

‫م َ ِّ‬
‫اش ل َهرع َهیته انلَار‪َ:‬‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫م م َ‬
‫هه‬ ‫اق الو هاِل اَغ‬
‫‪ -63‬باب استهحق ه‬
‫تاب‪:‬راع یاتےکاسھتایخیرکےنواےلاحمکےکےیلمنہجیکودیع۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪363 :‬‬

‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ُ آْ ُ ه ْ ُ آ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ آ ه آ آ آ ُ آ ْ‬
‫زن ِِف‬ ‫ار الم ِ‬ ‫اَّلل بن ِزيا ٍد مع ِقل بن يس ٍ‬
‫ب‪ ،‬ع ِن احلس ِن‪ ،‬قال‪َ :‬عد عبيد ِ‬ ‫حدثنا شيبان بن فروخ‪ ،‬حدثنا أبو األشه ِ‬
‫ً‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آْ آ ْ ُ آ ه‬ ‫يثا آسم ْعتُ ُه م ْن آر ُ‬‫آ آ آ ْ ٌ ِّ ُ آ ِّ ُ آ آ ً‬ ‫آ آ‬ ‫ه‬
‫ت أن ِِل آح آياة‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬لو ع ِلم‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ك‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ُم‬ ‫ِن‬ ‫إ‬ ‫‪:‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ي‬
‫ِ ِ‬ ‫ف‬ ‫ات‬‫م‬ ‫ي‬‫اَّل‬ ‫آ‬
‫م آر ِْ ِه ِ‬
‫آ ُ‬ ‫ً آ ُ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ‬
‫َّتعيه ه ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬آر ِع هية ي ُموت‪ ،‬يآ ْو آم ي ُموت‬
‫آ آ ه ْ ُ آ ِّ آ ْ ُ آ ُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬ما ِمن عب ٍد يس ِ ِ‬
‫ِ‬ ‫ما حدثتك‪ِ ،‬إِن س ِمعت رس‬
‫ه آ ه آ هُ آْ ْ هآ‬ ‫ُ آ ٌّ‬
‫اَّلل آعلي ِه اَلآنة "‪.‬‬ ‫آوه آو َغش ل ِ آر ِع هي ِت ِه‪ ،‬إَِل حرم‬

‫نسح ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬دیبعاہللنب ز یتاد‪ ،‬دیستا لقعمنب اسیرریضاہلل ہنعیکامیترداری وک آ یات سج امیبری ںیموہ رم ےئگ و دیستا لقعم ریضاہلل ہنع ےناہک‪ :‬ںیم‬

‫رکتوہںوج ںیم ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےسینسےہارگںیماجاتنہکایھبزدنہروہں ا وھجتےسایبنہنرکتا۔ںیم ےنروسلاہلل‬ ‫یات ی‬

‫دحیایبن ا‬

‫رکت‬
‫یلصاہللہیلعوملسےسانس۔آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬وکیئدنبہااسیںیہنسجوکاہللاعتیلٰرتیعدےرھپوہرمےاساحلںیمہکوہایخی ا‬

‫وہاینپرتیعےکوقحقںیمرگماہللرحامرکدے ااسرپجوک۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪242‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)142:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪364 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ آُْ ه ْ ُ آ آآ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ‬
‫اَّلل بن ِزيا ٍد لَع معق ِل ب ِن‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ي ِزيد بن زري ٍع‪ ،‬عن يونس‪ ،‬ع ِن احلس ِن‪ ،‬قال‪ :‬دخل عبيد ِ‬
‫آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ُ آ آ ٌ آ آ آ آ ُ آ آ آ ِّ ُ آ ِّ ُ آ آ ً آ ْ آ ُ ْ آ ه ْ ُ آ ُ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ار‪ ،‬وهو و ِجع فسْٰل‪ ،‬فقال‪ِ :‬إِن ُمدُك ح ِديثا لم أكن حدثتكه‪ِ ،‬إن رسول ِ‬ ‫يس ٍ‬
‫آآ‬

‫آ آ ُ ُ آ ُ آ آ ٌّ آ آ ه آ ه آ ه ُ آ آ ْ ْ آ ه آ آ آ آ ه ُ ْ آ آ ه ْ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫ً آ ُ‬ ‫هُ آ ًْ‬ ‫ي آ ْس آ ْ‬
‫اَّلل عبدا آر ِع هية ي ُموت ِحني يموت وهو َغش لها‪ِ ،‬إَل حرم اَّلل علي ِه اَلنة "‪ ،‬قال‪ :‬أَل كنت حدُت ِِن هذا قبل‬ ‫َّت ِِع‬
‫ه ْ آ آ آ آ ُ آ ُ ِّ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬
‫اِلآ ْومِ ؟ قال‪ :‬آما آحدثتُك أ ْو ل ْم أك ْن أل آحدُك‪.‬‬

‫نسحےس ی‬
‫روایےہ‪،‬دیبعاہللنبز یتاددیستالقعمنباسیرریضاہللہنع ےکتاسایگ اوروہامیبرےھت‪،‬اسوک دیستالقعمریضاہلل ہنعےناہک‪ :‬ںیمھجتےس یات‬
‫ی‬
‫دحیایبنرکتاوہںوجںیمےنایبنںیہنیکیھتھجتےس۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللیسکدنبےوکرتیعںیہنداتیرھپوہرمےتوقان‬

‫دیست‬ ‫رمتےہرگماہللرحامرکداتیےہاسرپجوک۔“ انبز یتادےناہک‪:‬ایک مےنھجمےسہی ی‬

‫دحیایبنںیہنیکاسےسےلہپ۔ ا‬ ‫رکتوہا ا‬
‫ےکوقحقںیمایخی ا‬

‫لقعم ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬ںیم ےن ایبنںیہن یکھجت ےس یات ںیماکےہ وک الھبھجت ےس ایبن ا‬
‫رکت (اور اینپ اجن رپ تبیصم اتیل‪،‬اب و رمتا وہں اب ےھجمریتا ڈر‬

‫ںیہناسواےطسایبنرکدی)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)142:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪365 :‬‬

‫ُه ْآ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ‬ ‫ُْ ْ ه آ‬ ‫آ ه آ ْآ ُ ْ ُ آآ ه آ آ ه آآ ُ آ ٌْ آ ْ‬

‫ْف‪ ،‬ع ْن آزائِدة‪ ،‬ع ْن ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬قال احل آ آس ُن ‪ :‬كنا ِعند آمع ِق ِل‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اَل‬ ‫ِن‬
‫اسم بن زك ِرياء‪ ،‬حدثنا حسني ي ِ‬
‫ع‬ ‫وحدُ ِِن الق ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ِّ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ً آ ْ ُ ُ‬ ‫ْ آ آ آ ُ ُُ آ آ آ ُ آْ ُ ه ْ ُ آ آ آ آ آُ آ ْ ٌ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬
‫ول ِ‬ ‫اَّلل بن ِزيا ٍد‪ ،‬فقال ٰل مع ِقل ‪ :‬إِِن سْحدُك ح ِديثا س ِمعته ِمن رس ِ‬ ‫ار نعوده فجاء عبيد ِ‬ ‫ب ِن يس ٍ‬
‫ْ‬ ‫ه ُ آ آ‬
‫آو آسل آم‪ ،‬ث هم ذك آر بِ آمع آن آح ِدي ِث ِه آما‪.‬‬

‫اشہمےس ی‬
‫روایےہ‪،‬نسحےناہک‪ :‬مدیستالقعمنباسیرریضاہللہنعےکتاسےھتانیکامیبررپ یےئلیکاےنتںیمدیبعاہللنبز یتادآ یتا۔دیستالقعمریضاہلل‬
‫رکتوہںوجںیمےنینسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسرھپایبنایک ی‬
‫دحیوکا یرطحےسیجاورپزگری۔‬ ‫ہنعےناسےساہک‪:‬ںیمھجتےس یات ی‬
‫دحیایبن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)142:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪243‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪366 :‬‬

‫آ‬
‫اَلخ آ‬ ‫آ ْآآآ آآ آ‬ ‫يم‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫ِع‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آوإ ْس آ‬ ‫ُّ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ه آ‬
‫ان الْم ْس آ‬
‫ان‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ ِ‬ ‫وحدثنا أبو َس‬
‫اَّلل ْب آن ز آياد‪ ،‬آَع آد آم ْعق آل ْب آن ي آ آ‬ ‫آ ه ُ آْ آ ه‬ ‫اد آة‪ ،‬آع ْن أآِب ال ْ آ‬‫آ ْ آآ آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ُ ْ ُ آ‬
‫ار ِِف‬
‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫يح‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫حدثنامعاذ بن ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ ُ آُ آ ه‬ ‫ْ آ ْ آ ْ ُ آ ِّ ْ آ‬ ‫آ ْ آ آ ِّ‬ ‫آ آ آ آ ُ آ ْ ٌ ِّ ُ آ ِّ ُ آ آ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫يث‪ ،‬لوَل أِن ِِف المو ِت لم أحدُك بِ ِه‪ ،‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫م آر ِْ ِه‪ ،‬فقال ٰل مع ِقل ‪ :‬إِِن ُمدُك ِِب ِد ٍ‬
‫ْهآ‬ ‫ه آ ْ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُ ُ آ ْ آ آ آْ آ ُْ ْ آ ُ آ آْ آ‬
‫ني‪ ،‬ث هم َل ي آه ُد ل ُه ْم آو آين آص ُح‪ِ ،‬إَل ل ْم يآدخل آم آع ُه ُم اَلآنة "‪.‬‬ ‫ري ي ِِل أمر المس ِل ِم‬ ‫يقول‪ " :‬ما ِمن أ ِم ٍ‬
‫زینبااسہمذہیلرصبی) ےس ی‬ ‫لل یلہ‬
‫روایےہ‪،‬دیبعاہللنبز یتادےنامیبررپ ییکدیستالقعمریضاہللہنعیکانیکامیبریںیم‪ ،‬ودیستالقعمریض‬ ‫اوبا ج (اعرم یات ی د‬
‫اہللہنعےناہک‪:‬ںیمھجتےس یات ی‬
‫دحیایبنرکتاوہںرمےنواالہنوہتا وھجتےسایبنہنرکتا۔ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬آپیلصاہللہیلع‬

‫وملس فرامےت ےھت‪” :‬وج احمک وہ املسمونں اک رھپ ان یک الھبیئ ںیم وکشش ہن رکے اور اخصل ین ےس ان یک رتہبی ہن ہاےہ و وہ ان ےک اسھت ج ںیم ہن‬
‫ن‬
‫اجےئ ا۔“ (ہکلبےھچیپرہاجےئ ااوراینپتاااصنیفاکذعاب ھگنے ا)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)142:‬‬

‫م َ ََ مُ ُ‬ ‫م‬ ‫َ َ‬ ‫مُ ُ‬ ‫م َم‬ ‫َم ََ َ َ َ‬

‫وب‪:‬‬
‫َت لَع اَقل ه‬
‫وب وعر هض اَ هف ه‬‫ان مهن نع هض اَقل ه‬
‫اإليم ه‬
‫‪ -64‬باب رف هع األمان هة و ه‬
‫تاب‪:‬ضعبدولںےساامیاوراامینےکاھٹاجےناک‪،‬اوردولںرپونتفںےکآےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪367 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ُ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آو آوك ٌ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫وح هدثنآا أبُو ك آريْ ٍب‪ ،‬آح هدثنآا أبُو ُم آع ِاو آية‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪،‬‬ ‫يع ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آآ آْ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ه آآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آْ آ ْ آآْ ُ آ آ ُ‬ ‫آ ْ آْ ْ آْ‬
‫ت أ آحده آما آوأنا أنتآ ِظ ُر‬ ‫ني‪ ،‬قد رأي‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ح ِديث ِ‬ ‫ب‪ ،‬عن حذيفة‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا رسول ِ‬ ‫عن زي ِد ب ِن وه ٍ‬
‫آ ُّ ه ُ ا آ ه آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُه آآآ ُْ ْ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ِّ‬ ‫آ ْ ُُ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ه آآ آآ آآآ ْ‬
‫آن وع ِلموا ِمن السن ِة‪ ،‬ثم حدثنا‬ ‫ال‪ ،‬ثم نزل القرآن فع ِلموا ِمن القر ِ‬ ‫وب الرج ِ‬ ‫اَلخر‪ ،‬حدثنا أن األمانة نزلت ِِف جذ ِر قل ِ‬
‫ُه آآ ُ ه آ آ ْ ُ‬ ‫آ آ آ ُ ْ آ ْ آ آ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آْ آآ آ آ آ آآ ُ ه ُ ُ هْآ آ آُْآ ُ‬
‫انل ْو آمة‪ ،‬فتُق آبض‬ ‫ت‪ ،‬ثم ينام‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫ث‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ه‬‫ر‬‫ُ‬‫أ‬ ‫ل‬ ‫ظ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِِ‬‫ب‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ة‬‫ان‬‫م‬‫األ‬ ‫ض‬ ‫عن رف ِع األمان ِة‪ ،‬قال‪ " :‬ينام الرجل انلومة‪ ،‬فتقب‬
‫آ ْ ٌ ُه آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ُ ْ آ ْ آ آ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ْ آ ً آ آ ْ‬
‫األمانة ِمن قل ِب ِه‪ ،‬فيظل أُرها ِمثل المج ِل كجم ٍر دحرجته لَع ِرج ِلك‪ ،‬فن ِف ‪ ،‬فَّتاه منت َِبا وليس ِفي ِه شء‪ ،‬ثم أخذ‬
‫ً‬ ‫ُآ‬ ‫ُآ آ ه‬ ‫آ آآ‬ ‫آ ُ آ ٌ آ ِّ‬ ‫آُ ْ ُ ه ُ آ آ آ آ‬ ‫ً آآ ْ ُ آ ْ‬
‫اس يآتبآاي ُعون َل‪ ،‬يآكاد أ آحد يُؤدي األ آمانة‪ ،‬آح هَّت يقال‪ِ :‬إن ِِف بآ ِِن فال ٍن آر ُجال‬ ‫آحًص فدح آر آجه آلَع ِرج ِل ِه‪ ،‬فيص ِبح انل‬
‫آ‬ ‫ج آ آَل ُه‪ ،‬آما أآ ْظ آرفآ ُه‪ ،‬آما أآ ْع آقلآ ُه‪ ،‬آو آما ِف قآلْبه مثْ آق ُال آح هبة م ْن آخ ْر آدل م آن إ آ‬ ‫آ ً آ ه ُآ آ ه ُ آ آ ْ‬
‫لَع‬‫ان‪ ،‬آولآ آق ْد أ آَت آ آ ه‬ ‫يم‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أ ِمينا‪ ،‬حَّت يقال لِلرج ِل‪ :‬ما أ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪244‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آه‬ ‫رصا ِن ًّيا أآ ْو آي ُهو ِديًّا لآ آ ُ‬

‫ري هدنه ُه آ آ ه آ‬ ‫آ آ ٌ آ آ ُآ آ ه ُ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ ُ ْ ً آآ ُ ه ه ُ آ آه ُ ُ آ آ ْ‬
‫ِئ آَك آن نآ ْ آ‬
‫اعي ِه‪ ،‬آوأما‬
‫لَع س ِ‬ ‫زمان‪ ،‬وما أب ِاِل أيكم بايعت‪ ،‬ل ِِئ َكن مس ِلما لريدنه لَع ِدينه‪ ،‬ول ِ‬
‫ْآْ آ آ آ ُ ْ ُ ُآ آ ْ ُ ْ ه ُآ ً آ ُآ ً‬
‫اِلوم فما كنت ِألبايِع ِمنكم إَِل فالنا وفالنا "‪.‬‬

‫دیستاخدہفینبامینریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن مےس (اامیےکقلعتم) دوتاںیتایبنںیک یات وںیمےندھکییلاور‬
‫دحی ایبن یک م ےس (ہییلہپ ی‬
‫دحی ےہ) ہک”اامیولوگں ےکدولں یک ڑج رپاتری۔رھپاوہنںےناحلصایکفرآنوک اور‬ ‫دورسیاکاناررک راہوہں۔ ی‬

‫دحی ایبنیک آپ ےن م ےس (ہیدورسی ی‬

‫دحیےہ) ہک ”اامی اھٹ اجےئ یگ وفرام یتا‪ :‬یاتصخشوھتڑی ی ر‬
‫دتوسےئ ا رھپ‬ ‫دحی وک۔“ رھپ ی‬
‫احلصایک ی‬

‫اسےکدلےساامیااھٹیلاجےئیگاوراساکنان یاتےکیھپرنیکرطحرہاجےئ ا‪،‬رھپ یاتدنینےل ا واامیدلےساھٹاجےئیگاوراساکنان یات‬

‫اھچےلیکرطحرہاجےئ اےسیج و یاتااگنرہاےنپتاؤںرپڑلاکھےئ‪،‬رھپاھکلوھپلرک یاتاھچہل (آ ہل) لکنآےئ‪،‬اسےکادنرھچکںیہن۔“ رھپآپیلص‬

‫اہللہیلعوملسےن یاترکنکیےلرکاےنپتاؤںرپڑلاکھیئاورفرام یتا‪” :‬ولگنیلدنیرکںیےگاورانںیمےسوکیئااسیہنوہ اوجاامیوکادارکےاہیںت‬

‫ہکولگںیہکےگہکالفں وقمںیم یاتصخشاامیدارےہاوراہیںتہک یاتصخشوکںیہکےگوہلع اوہایشراوروخشمراج اوردنملقع ےہ (ینعیاسیک‬

‫رعتفیرکںیےگ) اوراسےکدلںیمرایئےکداےنےکتراتریھباامینہنوہ ا۔“ رھپدیستاخدہفیریضاہللہنعےناہک‪:‬ریمےاورپ یاتزامہنزگراکچےہ‬

‫رھکاوروجرصناین یاتوہیدیوہتا و‬ ‫جںیمےبےکٹھک م ر‬

‫ہ یاتےساعمہلم ا‬
‫رکت (ینعینیلدنی) اسےئلہکارگوہاملسمنوہتا واساکدنیاسوکےباامیینےستاز ا‬

‫احمکاسوکےباامیینےستازرھکانکیلآجےکدن وںیم مولوگںےسیھبکاعمہلمہنرکوں ااہتبلالفںاورالفںصخشےسرکوں ا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)143:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪368 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ً‬ ‫آ ْ ُ ُ ُآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ه آآ‬ ‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬

‫َجيعا‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪،‬‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِِب وو ِكيع ‪ .‬ح وحدثنا إِسحا بن إِبرا ِهيم‪ ،‬حدثنا ِعيَس بن يونس ِ‬‫وحدثنا ابن نم ٍ‬
‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫بِهذا ِ‬
‫روایزگہتش ی‬
‫روایےکلثمےہ۔‬ ‫فلتخماانسدےساشمعیک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)143:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪245‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪369 :‬‬

‫آ ْ ْ ٍّ آ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن آس ْعد بْن آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ آ ْ ُ آْ آ آ ْ آ آ ه آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬

‫ِع‪ ،‬ع ْن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ ٍ‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬‫ٍ‬ ‫اَّلل ب ِن نم‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ْآ‬ ‫آْ‬ ‫ُ آ ْ آ آ آ آ ُ ه ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ ُّ ُ ْ آ آ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ آ آ آ آ‬
‫َت؟ فقال ق ْو ٌم‪َ :‬ن ُن آس ِمعن ُاه‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم يذكر ال ِف‬ ‫حذيفة‪ ،‬قال‪ :‬كنا ِعند عمر‪ ،‬فقال‪ :‬أيكم س ِمع رسول ِ‬
‫الص آدقآ ُة‪ ،‬آولآكنْ‬ ‫ام‪ ،‬آو ه‬ ‫الصيآ ُ‬ ‫الص آال ُة‪ ،‬آو ِّ‬ ‫آ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ‬
‫ك ِّف ُر آها‪ ،‬ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫الر ُ‬ ‫آآ آ آآه ُ ْ آُْ آ‬
‫ون فِتْنآ آة ه‬
‫ِ‬ ‫ار ِه؟ قالوا‪ :‬أجل‪ ،‬قال‪ :‬تِلك ت‬ ‫ِ‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ج‬ ‫فقال‪ :‬لعلكم تعن‬
‫آ ُّ ُ ْ آ آ ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ ه آ ُ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُ ْ ُ آ آ‬
‫ت‪ :‬أنا‪،‬‬ ‫أيكم س ِمع انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم يذكر ال ِفَت‪ ،‬ال ِِت تموج موج اْلح ِر؟ قال حذيفة‪ :‬فْسكت القوم‪ ،‬فقل‬
‫آ ْ‬
‫حل آ‬ ‫آ آ آْ آ ه آُ آ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ ُ ْ آ ُ ْ آُ آآ ُْ ُ‬
‫ري‬‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫َك‬ ‫وب‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬تعرض ال ِفَت لَع القل ِ‬ ‫َّلل أبوك‪ ،‬قال حذيفة ‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫قال‪ :‬أنت ِ ِ‬
‫ُ ْآٌ آْ آ ُ آ ه آ آ آ‬
‫ري آلَع‬ ‫ت ِفي ِه نكتة بيضاء‪ ،‬حَّت ت ِص‬ ‫ك آر آها نُك آ‬ ‫ُ ْ آ ٌ آ ْ آ ُ آ آ ُّ آ ْ آ ْ آ‬
‫ن‬ ‫أ‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫اء‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫ة‬ ‫ت‬‫ك‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫ت‬ ‫ودا‪ ،‬فآْآ ُّي قآلْب أُ َْش آب آها نُك آ‬ ‫ُ ً ُ ً‬
‫عودا ع‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ه آ آ ُ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ ْ آ ُ ُ ْ آ ًّ آ ْ ُ ُ آ ِّ آ آ ْ ُ‬ ‫َّض ُه فتْنآ ٌة آما آد آ‬ ‫الص آفا‪ ،‬فآ آال تآ ُ ُّ‬ ‫لَع أآ ْب آي آض مثْل ه‬‫آ ْآْ آآ‬
‫وز َمخيًا‪َ ،‬ل يع ِرف‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫َك‬ ‫ا‬ ‫اد‬‫ب‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫و‬‫س‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫اَلخ‬ ‫و‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫األ‬ ‫و‬ ‫ات‬ ‫او‬‫م‬ ‫الس‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ام‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ني‬
‫قلب ِ‬
‫ك آَس‪،‬آ‬ ‫آ ْ ُ ً آآ ُ ْ ُ ُ ْ آ ً ه آ ُ ْ آ ْ آ آ ُ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ آ ه ُْ ُ آ ه آْآ آ آآْآآ آ ً ُ ْ آً ُ ُ آ ْ ُ ْ‬
‫وشك أن ي‬ ‫َشب ِمن هواه "‪ ،‬قال حذيفة وحدثته‪ :‬أن بينك وبينها‪ ،‬بابا مغلقا ي ِ‬ ‫كر منكرا‪ِ ،‬إَل ما أ ِ‬ ‫معروفا‪ ،‬وَل ين ِ‬
‫ٌ ُْ ُ آ‬ ‫آ آ ُ آ ُ آ آ ْ ً آ آآ آ آ آ آْ آهُ ُ آ آآ هُ آ آ ُ آ ُ ُ ْ ُ آ آْ ُ ْ آ ُ آ آ ه ُُْ آ ه آ آ‬
‫اب آر ُجل يقتآل أ ْو‬ ‫اْل آ‬ ‫ك ْآ‬ ‫قال عمر‪ :‬أكَسا‪َ ،‬ل أبا لك‪ ،‬فلو أنه ف ِتح لعله َكن يعاد؟ قلت‪َ :‬ل‪ ،‬بل يكَس‪ ،‬وحدثته أن ذل ِ‬
‫ادا؟ قآ آال‪ :‬ش هد ُة ْ آ آ‬ ‫آ آ ْ آ ُ ُ ْ آ ًّ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫األ آَغِل ‪ ،‬قآ آال أآبُو آخال‪ :‬آف ُقلْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ً آْ‬ ‫آ ُ‬
‫اض ِِف آس آوا ٍد‪،‬‬ ‫اْلي ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت ل ِ آسع ٍد‪ :‬يآا أبآا آمال ِ ٍك‪ ،‬ما أسود مرب‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ي ُموت آح ِديثا لي آس ِب‬
‫ك ً‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آ آ ْ ُ ُ ُ آ ِّ ً آ آ آ ْ ُ‬
‫وسا‪.‬‬ ‫قال‪ :‬قلت‪ :‬فما الكوز َمخيا؟ قال‪ :‬من‬

‫روایےہ‪ ،‬ماریمالموونینمدیستارمعریضاہللہنعےکتاسےھٹیبےھت۔اوہنںےناہک‪ :‬مںیمےسسکےنروسلاہللیلصاہللہیلع‬

‫دیستاخدہفیریضاہللہنعےس ی‬

‫وملسوکونتفںاکذرکرکےتوہےئانس۔ضعبولوگںےناہک‪:‬اہں مےنانسےہ۔رمعریضاہللہنعےناہک‪:‬ش ی د‬
‫ای مونتفںےسوہےنتفےھجمسوہوجآدیموکاسےکرھگ‬

‫تاراور امل اوراسمہےئںیم وہےتںیہ‪،‬اوہنں ےناہک‪:‬اہں۔دیستا رمع ریضاہلل ہنعےناہک‪:‬انونتفںاکافکرہ وامنزاورروزےاورز ٰووۃ ےسوہ اجتاےہنکیل م‬

‫ںیمےسیسکےنانسےہ۔انونتفںوکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوجدر یاتیکوموجںیکرطحاڈنمرکآںیئےگ۔دیستاخدہفیریضاہللہنعےناہک‪:‬ہینسرک‬

‫دیستخدہفیریضاہللہنعےن‪:‬ںیمےن‬
‫سولگجوہرےہ۔ںیمےناہک‪:‬ںیمےنانسےہرمعریضاہللہنعےناہک‪ :‬وےنانسےہریتاتاپتہبااھچاھت۔اہک ا‬

‫روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس انس ےہ‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس فرامےت ےھت‪” :‬ےنتف دولں رپ اےسی آںیئ ےگ ہک یات ےک دعب یات‪ ،‬یات ےک دعب یات ےسیج‬

‫وبرییکپییلییااں یاتےکدعب یاتوہیتںیہرھپسجدلںیموہہنتفرچاجےئ ا واسںیم یاتاکالداغدیپاوہ ااوروجدلاسوکہنامےن ااسںیم یات دیفس‬

‫ی‬

‫ونرایندھیہوہ ا۔اہیںتہکا یرطحاکےلاوردیفسدےبھوہےتوہےتدومسقےکدلوہاجںیئےگ یات واخصلدیفسدلےنکچرھتپیک رطحسجوکوکیئ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪246‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ہنتفاصقننہناچنہپےئ اجتہکآامسنوزنیماقمئرںیہ۔دورسےاکالدیفسیاملئ یاتاودنےھوکزےیکرطحوجہنیسکایھچتاتوکایھچےھجمس ا‪،‬ہنتری‬

‫تاتوکتریرگموہوجاسےکدلںیمھٹیباجےئ۔“ خدہفیریضاہللہنعےناہک‪:‬رھپںیمےندیستارمعریضاہللہنعےس ی‬
‫دحیایبنیکہکاہمترےاورےنتفےک‬

‫اجت وش ی د‬
‫ایرھپدنب‬ ‫چیبںیم یاتدروازہےہوجدنبےہرگمت ی‬
‫ردتےہہکوہوٹٹاجےئ۔دیستارمعریضاہللہنعےناہک‪:‬ایکوٹٹاجےئ ا۔ریتاتاپںیہن۔ارگلھک ا‬
‫دحیایبنیکہیدروازہ یاتصخشےہوجامرااجےئ ا یاترماجےئ ا۔رھپہی ی‬
‫دحیوکیئطلغ (دل‬ ‫وہاجتا۔ںیمےناہک‪:‬ںیہنوٹٹاجےئ ااورںیمےنانےس ی‬
‫آ ْ آ ُ ُ ْ آ ًّ‬
‫دحیراویںیہ) «أسود مربادا» ےسایکرمادےہ؟اوہنںےن‬ ‫ےسانبیئوہیئتات) ہنیھت۔اوباخدلےناہک‪:‬ںیمےندعسنباطرقےسوپاھچ(وجاس ی‬
‫آ ْ ُ ُ آ ِّ‬
‫وز َمخيًا» ےسایکرمادےہ؟اوہنںےناہک‪:‬وکزااودناھوہا۔‬‫اہک‪:‬دیفسییکدشتایسیہںیم۔ںیمےناہک‪َ«:‬كلك ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)144:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪371 :‬‬

‫آ ْ آ ُّ آ ْ ْ ٍّ آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ آ ُ ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ ُّ آ ه آ آ آ‬
‫اري‪ ،‬حدثنا أبو مال ِ ٍك األشج ِِع‪ ،‬عن ِرب ِِع‪ ،‬قال‪ :‬لما ق ِدُمذيفة ِمن ِعن ِد‬ ‫وحدُ ِِن ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا مروان الفز ِ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ُّ ُ‬
‫ك ْم آَيْ آف ُظ قآ ْو آل آر ُ‬ ‫ُ آ آ آ آ آ آ آ ه آآ آ آ آ ه آ آ ُْ ْ آ آْ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ه‬ ‫اب‬‫ح‬ ‫ص‬ ‫أ‬ ‫ل‬‫ْ‬ ‫س‬ ‫ه‬‫ِل‬
‫ِ ِ‬ ‫إ‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫عمر جلس فحدثنا‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن أ ِمري المؤ ِم ِنني أ ِ‬
‫م‬
‫ًّ ُ آ ِّ‬ ‫آ‬ ‫آآْ آ ْ ُ ْ آْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ْ آ ْ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬
‫هُ‬
‫ري أ ِِب آمال ِ ٍك ِلق ْو ِ ِٰل‪ُ :‬م ْر آبادا َمخ ًيا‪.‬‬ ‫ال‪ ،‬ولم يذكر تف ِس‬‫يث أ ِِب خ ِ ٍ‬ ‫َت؟ آوسا احل آ ِديث بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫ِ‬ ‫ف‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫دیستاریعبنبرحاشریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬جدیستاخدہفیریضاہللہنعدیستارمعریضاہللہنعےکتاسےسآےئ وےھٹیب مےسدحںیثیایبنرکےت‬

‫اوہنں ےناہک‪ :‬لکاریمالموونینم ریضاہلل ہنع ےنج ںیمانےک تاساھٹیب‪ ،‬آپ ےنولوگں ےسوپاھچ‪ :‬م ںیمسک وک یتاد ےہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملساک‬
‫ُ آ ِّ‬ ‫ًّ‬
‫خيًا» یک ریسفت ںیہن ےہ ےسیج اورپ یک ی‬
‫روای‬ ‫دحی وک ا ی رطح ےسیج اورپ زگریاس ںیم « ُم ْر آبادا» اور «َم‬
‫ارشادونتفں ےک تاب ںیم؟ رھپ ایبن ایک ی‬

‫ںیمےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)144:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪371 :‬‬

‫آْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ ه آ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ ُ آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ ْ آ ْ آ ِّ ُّ آ ُ‬

‫م‪ ،‬قالوا‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن أ ِِب آع ِد ٍّي‪ ،‬ع ْن ُسلي آمان‬ ‫لَع‪ ،‬وعقبة بن مكرمٍ الع‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن المثن ‪،‬وعمرو بن ِ‬
‫آ ْ ُ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ ُ آ آ آ آ آ آ ُّ ُ ْ ُ آ ِّ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ِّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ُآْ ْ آ‬
‫اْليْ ِ ِّ‬
‫ه‬
‫اش‪ ،‬عن حذيفة أن عمر‪ ،‬قال‪ :‬من َيدثنا؟ أو قال‪ :‬أيكم َيدثنا‪،‬‬ ‫م‪ ،‬عن نعي ِم ب ِن أ ِِب ِهن ٍد‪ ،‬عن ِرب ِِع ب ِن ِحر ٍ‬
‫آ‬ ‫حو آ‬ ‫ْ ْ آ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ْآ آ آ آ ْ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ‬ ‫آ ْ ُ آْآُ آ آ آ آُ ُ‬
‫يث أ ِِب‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِِف ال ِفتن ِة‪ ،‬قال حذيفة‪ :‬أنا‪ ،‬وسا احل ِديث كن ِ‬ ‫ِ‬ ‫يهم حذيفة‪ ،‬ما قال رس‬ ‫و ِف ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪247‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ه‬ ‫ه‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫األ آَغِل ‪ ،‬آوقآ آال‪ :‬آي ْعِن آأنه ُه آعن آر ُ‬
‫آ‬ ‫يثا لآيْ آ‬
‫آ آ ُ آْآ ُ آ ه ُُْ آ ً‬ ‫ْ‬
‫احل آ‬ ‫آ ْ ْ ٍّ آ آ آ‬ ‫آ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ه‬‫ت‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬‫ف‬ ‫ي‬‫ذ‬‫ح‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ِف‬
‫مال ِ ٍك‪ ،‬عن ِرب ِِع‪ ،‬وق ِ‬
‫ال‬
‫ه‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬

‫دیست رمع ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬م ںیم ےس وکن م ےس‬ ‫دیستا ریعب نب رحاش ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬اوہنں ےن انس دیستا خدہفی ریض اہلل ہنع ےس ہک ا‬
‫دحیایبنرکتاےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکونتفںںیم؟واہںدیستاخدہفیریضاہللہنعیھبےھت۔اوہنںےناہکںیمایبنرکتاوہںرھپایبنایک ی‬
‫دحی‬ ‫ی‬

‫روای ںیم ہی ےہہک دیستا خدہفی ریضاہلل ہنع ےناہک‪ :‬ںیم ےن ان ےس یات ی‬
‫دحی ایبن یک وج طلغ ہن یھت (ینعی ینسانسیئ‬ ‫وکاس رطح ےسیجاورپ زگری۔ اس ی‬

‫ادرھادرھیکتاتہنیھت) ہکلبروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسینسیھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)144:‬‬

‫َ َ َ َ م َ َ َ َ َ َ ً َ َ َ ُ ُ َ ً ََ َ ُ َم ُ َ م َ م َ م َ م‬
‫جدي هن‪:‬‬‫اإلسَلم بدأ غ هريبا وسیعود غ هريبا وأنه يأ هرز ن المس ه‬
‫ان أن ه‬
‫‪ -65‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬االسمادتباکںیمایبنجاھتاورااہتنکںیمیھبایبنجوہاجےئ ااوردودجسموںںیمج ٹاجےئ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪372 :‬‬

‫يد آي ْعِن ْابنآ‬‫آ ه آآ آ ْآ ُ آ ْ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ً آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ ِّ آ آ ْ ُ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آع ه‬

‫ِ‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ز‬ ‫ف‬ ‫ال‬ ‫ان‬‫و‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ا‪،‬‬ ‫يع‬‫َج‬
‫ِ‬ ‫َ‬ ‫آ‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫اب‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ا‬ ‫ب‬
‫ُ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬بآ آدأآ اإل ْس آال ُم آَر ً‬
‫يبا‪ ،‬آو آسيآ ُعود ك آما‬
‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫مٍ‬ ‫از‬ ‫ح‬‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫آْ آ آ‬
‫كي س‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآآ آ ً آ آ ُْ‬
‫يبا‪ ،‬ف ُطوَب لِلغ آر آبا ِء "‪.‬‬ ‫بدأ َ ِر‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬االسمرشوعوہارغیےس(دمےنیںیم) اوررھپاےسییہولٹآےئ‬

‫ ا‪،‬ےسیجرشوعوہااھت (دمہنیںیم) ووخیشوہرغوبیںےئلیک۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)145:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪373 :‬‬

‫ه‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ُ آ ْ ُ ُآ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآ ُ آ آ آ ه آآ آ آ آُ‬ ‫آ ْآ ْ ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آ‬
‫آ‬
‫ار‪ ،‬حدثنا َع ِصم وهو ابن ُمم ٍد‬ ‫ٍ‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫اب‬‫ب‬‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ع‬‫األ‬ ‫ل‬‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫ال‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬
‫ٍ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ُ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬إ هن اإل ْس آال آم بآ آدأآ آَر ً‬
‫يبا‪ ،‬آو آسيآ ُعود َ ِريبًا‪ ،‬ك آما‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬‫ِّ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫ن‬‫ع‬‫الْ ُع آمر ُّي‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬آعن ابْن ُع آم آر‪ ،‬آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ آ‬ ‫آ آ آ آ ُ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ ُ ْآ ه ُ‬
‫بدأ وهو يْ ِرز بني المس ِجدي ِن‪ ،‬كما تْ ِرز احلية ِِف جح ِرها "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪248‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬االسم رشوعوہارغیںیماوررھپ ی‬

‫رغی وہاجےئےسیجرشوع‬ ‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنع ےس ی‬

‫وہااھتاوروہج ٹرکدوونںدجسموں (ےکمدمےنی) ےکچیبںیمآاجےئ ا‪،‬ےسیجاسیج ٹرکاےنپوسراخ (ب) ںیمالچاجتاےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)146:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪374 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُ آ ْ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫وح هدثنآا ْاب ُن ُن آم ْ ٍري‪،‬‬ ‫آ ْ ُ آْ ه‬
‫اَّلل بْن ُع آم آر ‪ .‬ح آ‬ ‫اَّلل ْب ُن ُن آم ْ آ ُ آ آ‬
‫ري وأبو أسامة‪ ،‬عن عبي ِد ِ ِ‬
‫ٍ‬
‫آ ه آ آُْ ه‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫آ ْ آ ُآْآآ آ آُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آْ ْ آ ْ ه ْ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬ ‫آ ه آآ آ‬
‫اَّلل‬
‫ب ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬عن حف ِص ب ِن َع ِص ٍم‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬عن خبي ِ‬ ‫حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا عبيد ِ‬
‫ْ آ‬ ‫ْ ُ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ْ آ آ آْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ‬
‫يمان ِلآْ ِر ُز ِإىل ال آم ِدين ِة‪ ،‬ك آما تْ ِر ُز احل آ هية ِإىل ُجح ِرها "‪.‬‬ ‫اإل‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إن ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬اامین ج ٹ رک دمہنی ںیماس رطح ےس آ اجےئ ا ےسیجاسی ج ٹ رک‬

‫اےنپبںیمامساجتاےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)147:‬‬

‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ان‪:‬‬
‫ه‬ ‫م‬ ‫الز‬ ‫ر‬ ‫خ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ان‬
‫‪ -66‬باب ذ ه ه ه‬
‫يم‬‫اإل‬ ‫اب‬ ‫ه‬
‫تاب‪:‬آخرزامےنںیماامیناکرتصخوہاجتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪375 :‬‬
‫ه‬ ‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ه آآ آ ه ُ آ ه آآ آه ٌ آ ْآآآ آ ٌ آ ْ آآ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫حدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا عفان‪ ،‬حدثنا محاد‪ ،‬أخَبنا ُابِت‪ ،‬عن أن ٍ‬
‫اَّلل ه ُ‬ ‫آ‬
‫األ ْرض‪ :‬ه ُ‬ ‫آ ُآ آ‬ ‫آُ ُ ه آُ‬ ‫آ آ‬
‫اَّلل "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اعة‪ ،‬آح هَّت َل يقال ِِف‬ ‫قال‪َ " :‬ل تقوم الس‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایقماقمئہنوہیگ‪،‬جتزنیمںیماہللاہللاہکاجتاےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)148:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪249‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪376 :‬‬

‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آ ْآآآ آ ْ آ ٌ آ ْ آ‬ ‫محيْد‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬
‫ِ ٍ‬ ‫اب‬ ‫ُ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ز‬‫الر ه‬
‫ٍ‬
‫اَّلل ه ُ‬
‫ول‪ :‬ه ُ‬ ‫آآ هآ آ آُ ُ ه آُ آآ آ آ آُ ُ‬
‫اَّلل "‪.‬‬ ‫وسلم‪َ " :‬ل تقوم الساعة لَع أح ٍد‪ ،‬يق‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایقماقمئہنوہیگاسصخشرپوجاہللاہللاتہکوہ ا۔“ (ہکلبجوہرمے‬

‫ ااسوقایقموہیگ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)148:‬‬

‫م م َ م َ‬ ‫‪ -67‬باب َج َ‬
‫ار ل هلخائ ههف‪:‬‬
‫ه‬ ‫ْس‬‫ه‬ ‫ت‬ ‫س‬‫ال‬
‫ه‬ ‫ا‬ ‫از‬
‫ه‬ ‫و‬
‫تاب‪:‬وخفزدہےکےیلاامینوکوپدیشہرےنھکاکوجاز۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪377 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ألِب ُك آريْ‬‫هُْ آ‬ ‫اَّلل بْن ُن آم ْري‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫ب‪ ،‬قالوا‪ :‬آحدثنا أبُو‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫الل‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وُممد بن عب ِد ِ ِ‬
‫ُ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ آ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُه‬ ‫آ ْ ُ آْآآ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ُم آعاو آي آة‪ ،‬آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬أحصوا ِِل‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ك‬ ‫ال‪:‬‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ف‬ ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يق‬
‫ٍ‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫األ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫ه ُ آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ ُ ْ آ آ آ ُ آ ه آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ ِّ ِّ آ آ ه ْ‬ ‫آ ْ آْ ُ‬
‫السب ِع ِمائ ِة؟ قال‪ِ " :‬إنك ْم َل‬ ‫اَّلل‪ ،‬أَتاف علينا وَنن ما بني الست ِمائ ِة ِإىل‬ ‫اإلسالم؟ قال‪ :‬فقلنا‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫كم يل ِفظ ِ‬

‫َسا "‪.‬‬‫الر ُج ُل ِم هنا آَل يُ آص ِِّل إ هَل ًّ‬ ‫آ ْ ُ آ آآ ه ُ ْ آ ْ ُْآ آْ آ آ آ ْ‬

‫ابتُليآنآا آح هَّت آج آع آل ه‬
‫ِ ِ‬ ‫تدرون لعلكم أن تبتلوا‪ ،‬قال‪ :‬ف ِ‬
‫دیستا خدہفی ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬م روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک اسھت ےھت آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ونگ ےنتک آدیم االسم ےک اقلئ‬

‫ںیہ۔“ رھپ مےناہک‪ :‬یات روسلاہلل!ایکآپڈرےتںیہ مرپ (وکیئ آتفآےنےسدونمشںیکو ہےس) اور مھچوسآدویمںےسےلرکاستوست ںیہ‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مںیہناجےتنش ی د‬

‫ایالبںیمڑپاج َو۔“ دیستاخدہفیریضاہللہنعےناہک‪:‬رھپااسییہوہا مالبںیمڑپےئگ‪،‬اہیںتہک ضعب‬

‫ مںیمےسامنزیھبےکپچےسڑپےتھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)149:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪250‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َم َ‬ ‫َ‬ ‫َ م َ َم َ مَ م‬ ‫َ َ ُّ َ م َ م َ َ ُ َ َ َ‬
‫ْي د هِل ٍل‬
‫ان مهن غ ه‬
‫اإليم ه‬
‫ْه ع هن اَقط هع ب ه ه‬
‫ب من َياف لَع إهيمان ه هه ل هضع هف هه وانل ه‬
‫‪ -68‬باب ْأَ هف قل ه‬
‫َ‬
‫قاط ٍهع‪.‬‬
‫تاب‪:‬زمکوراامینواےلیکتافیلیبلقرکتا‪،‬اورریغبدلیلےکیسکوکیعطقومنمےنہکیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪378 :‬‬

‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ُ آآ آ ه آآ ُ ْآ ُ آ‬

‫اَّلل‬ ‫حدثنا ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن َع ِم ِر ب ِن سع ٍد‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ :‬قسم رسول ِ‬
‫آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ً آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه آ ْ ُ آ ً آ ه ُ ُ ْ ٌ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ ُ ْ ٌ آ ُ ُ آ آ آ ً‬
‫اَّلل‪ ،‬أع ِ فالنا ف ِإنه مؤ ِمن‪ ،‬فقال انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أو مس ِلم‪ ،‬أقولها ُالُا‪،‬‬ ‫علي ِه وسلم قسما‪ ،‬فقلت‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ه ُ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ُّ آ ه ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ‬
‫ك هب ُه ه ُ‬
‫اَّلل ِف ه‬ ‫ِّ آ ُ ْ‬ ‫آ ُ آ ِّ ُ آ آ آ ه آ آ ً آ ْ ُ ْ ٌ ُ ه آ آ‬
‫ار "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ة‬‫اف‬ ‫َم‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ِل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ح‬‫أ‬ ‫ه‬‫ري‬ ‫غ‬‫و‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫الر‬ ‫ي‬‫ط‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫أل‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ويرددها لَع ُالُا‪ ،‬أو مس ِلم‪ ،‬ثم ق‬

‫دیستادعسنبایبواقصریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنھچکاملتااٹن وںیمرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!الفےنوکدےئھکیوہومنمےہ۔‬

‫آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬املسمن ےہ۔“ ںیم ےن نیت تار یہی اہک ہک وہ ومنم ےہ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن م ر‬
‫ہ تار یہی فرام یتا‪” :‬املسمن‬

‫ےہ۔“ رھپآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیم یاتصخشوکداتیوہںاحالہکندورسےوکاسےسز یتادہہااتہوہںاسڈرےسہکںیہکاہللاسوکاودنےھ‬

‫ہنممنہجںیمہنرگادے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)151:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪379 :‬‬

‫َب ِن آَع ِم ُر ْب ُن‬ ‫يم‪ ،‬آح هد آث آنا ْاب ُن أآِخ ابْن ش آهاب‪ ،‬آع ْن آع ِّمه‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫وب ْب ُن إب ْ آراه آ‬‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬
‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آ آ ْ ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آ آ ْ ً آ آ ْ ٌ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ ْ آ آه‬
‫يهم‪ ،‬قال سعد‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أعطى رهطا‪ ،‬وسعد جالِس ِف ِ‬ ‫اص‪ ،‬عن أ ِبي ِه سع ٍد‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫سع ِد ب ِن أ ِِب وق ٍ‬
‫آ آ آ ُآ‬ ‫آ ُ آ آ ْ آ ُ ُ ْ آه آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه‬ ‫آآآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ُْ ْ آ ْ آْ ُ ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬آما لك ع ْن فال ٍن‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬منهم من لم يع ِط ِه وهو أعجبهم ِإِل‪ ،‬فقلت‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫فَّتك رسول ِ‬
‫آ ْآ ُْ‬ ‫آ آ ه ِّ آ آ آ ُ ُ ْ ً آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ْ ً آ آ آ آ آ ُّ آ ً ُ آ آ‬
‫ت ق ِليال‪ ،‬ث هم َلبآ ِِن آما أعل ُم ِمنه‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أو مس ِلما‪ ،‬قال‪ :‬فسك‬ ‫اَّلل ِإِن ألراه مؤ ِمنا؟ فقال رسول ِ‬ ‫فو ِ‬
‫آ آ ه ِّ آ آ آ ُ ُ ْ ً آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ْ ً آ آ‬ ‫آُ ْ ُ آ آُ آ ه آ آ آ آ ْ ُآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أو مس ِلما‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل إِِن ألراه مؤ ِمنا؟ فقال رسول ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬ما لك عن فال ٍن‪ ،‬فو ِ‬ ‫فقلت‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ آ ه ِّ آ آ آ ُ ُ ْ ً آ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ آ آ ُّ آ ً ُ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه آ آ آ آ ْ ُ آ‬
‫اَّلل‬
‫اَّلل ِإِن ألراه مؤ ِمنا؟ فقال رسول ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬ما لك عن فال ٍن‪ ،‬فو ِ‬ ‫فسكت ق ِليال‪ ،‬ثم َلب ِِن ما ع ِلمت ِمنه‪ ،‬فقلت‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ ْ‬ ‫ه ُ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ُّ آ ه ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ‬
‫ك ه‬ ‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ْ ً ِّ آ ُ ْ‬
‫ار آلَع آوج ِه ِه "‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ب ِف ه‬
‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫خ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ِل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫ه‬‫ري‬ ‫غ‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ج‬‫الر‬ ‫ي‬ ‫ط‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أو مس ِلما‪ِ ،‬إِن أل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪251‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا دعسنبایبواقصریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪،‬روسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےن ھچک ولوگں وک امل د یاتاور ںیمواہںاھٹیب اھت و آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےن‬

‫ردتانسےسرتہبےھتںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپےنالفںوکںیہند یتا‪،‬ںیم واہللیکمسقاسوکومنماجاتنوہں۔‬

‫ضعبوکںیہند یاتاحالہکنوہریمےت ی‬

‫آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪”:‬ملسم۔“ رھپ وھتڑی ی ر‬

‫دت ںیم ج وہراہ۔ دعب اس ےک ا ی ایخل ےن زور ایکاور ںیم ےن اہک‪ :‬یات روسل اہلل! آپ ےن الفں وک‬

‫ویکںںیہند یتا؟اہللیکمسقںیم واسوکومنماجاتنوہں۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ملسم“ رھپوھتڑی ی ر‬

‫دتںیمجراہدعباسےکا یایخلےنزور‬

‫ایکاورںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپےنالفںوکویکںںیہند یتا؟اہللیکمسق!ںیم واسوکومنماجاتنوہں۔ وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ملسم“ ںیم‬

‫داتیوہں یاتصخشوکاورےھجمدورسےےسز یتادہتبحموہیتےہاسڈرےسہکںیہکاودنےھہنممنہجںیمہنرگے۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)151:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪381 :‬‬
‫آ ه آآ آ‬ ‫اِن‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يم بْ ِن آس ْع ٍد‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪،‬‬ ‫وب آو ُه آو ْاب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫احلُلْ آو ِ ُّ‬ ‫آح هد آث آنا احل آ آس ُن ْب ُن آ ٍّ‬
‫لَع‬‫ِ‬
‫آ ْ آهُ آ آ آ ْ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ى‬‫ط‬ ‫ع‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫س‬ ‫اب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن َع ِم ُر ب ُن سع ٍد‪ ،‬عن أ ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ي‬‫ب‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬
‫عن صا ِل ٍح‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬

‫ت‪:‬‬ ‫ار ْرتُ ُه‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬

‫اَّلل فآ آس آ‬
‫ه‬ ‫ت إ آىل آر ُ‬ ‫اد‪ ،‬آف ُق ْم ُ‬
‫آ ْ آ ِّ آ آ آ‬ ‫آو آسله آم آر ْه ًطا آوأآنآا آجال ٌس فيه ْم‪ ،‬بمثْل آحديث ابْن أآِخ ابْن ش آ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ز‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫اب‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ ِ ِِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫آ آ آ ُآ‬
‫آما لك ع ْن فال ٍن؟‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنھچکولوگںوکد یاتںیماھٹیباھت۔رھپایبنایک ی‬
‫دحیوکا یرطحےسےسیجاورپزگری۔اانت‬ ‫دیستادعسریضاہللہنعےس ی‬

‫ز یتادہےہآخرںیمااھٹاورںیمےنےکپچےساہک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپےنالفںوکویکںوھچڑد یتا؟‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)151:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪381 :‬‬

‫آ آ آ ْ ُ ُآ آ‬ ‫ُآ‬ ‫آ ْ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫احلُلْ آو ُّ آ ه آ آ آ ْ ُ ُ‬ ‫آ ه آ آ ْآ آ ُ ْ‬
‫ت ُم همد ْب آن‬ ‫اعيل ب ْ ِن ُم هم ٍد‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫اِن‪ ،‬حدثنا يعقوب‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬عن صا ِل ٍح‪ ،‬عن ِإسم ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا احلسن‬
‫ني ُعنُِ آو آكتْف‪ُ ،‬ث هم قآ آال‪ :‬أآقتآ ًاَل‪ ،‬أآيْ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم ب آيده آب ْ آ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ب‬‫َّض‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ث‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ث آه آذا‪ ،‬آف آق آال ِف آ‬
‫ح‬
‫ُ آ ِّ ُ‬ ‫ْ‬
‫آسع ٍد‪َ ،‬يد‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ‬ ‫ْ ِّ آ ُ ْ‬
‫الر ُجل‪.‬‬ ‫آسع ُد‪ِ ،‬إِن ألع ِطي‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪252‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دحی ی‬
‫روای یک یئگ ےہ۔ اس ںیم ہی ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن اانپ اہھت ریمی رگدن اور ومیدےھ یک چیب ںیم امرا اور‬ ‫دمحم نب دعس ےس یہی ی‬

‫فرام یتا‪” :‬ایکڑلتاےہاےدعس!ںیمداتیوہں یاتآدیموک۔“ (آخرت)‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)151:‬‬

‫َ َ ُ َم َ مَ م ََ ُ َ َ‬
‫ب بهتظاه هر األدهَةه‪:‬‬
‫‪ -69‬باب هزيادة ه طمأن هين هة اَقل ه‬
‫تاب‪:‬داللئےکااہظرےسدلوکز یتادہاانیمطناحلصوہتاےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪382 :‬‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آآآ ْ آْ ه ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْآآ ُ ُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬
‫يد‬‫اب‪ ،‬عن أ ِِب سلمة ب ِن عب ِد الرمح ِن وس ِع ِ‬ ‫ب‪ ،‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫وحدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫الس ُ‬
‫الم‪،‬‬ ‫يم آعلآيْه ه‬
‫ك ِم ْن إب ْ آراه آ‬‫ه ِّ‬
‫الش‬ ‫ب‬ ‫ق‬‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آق آال‪ " :‬آَنْ ُن أآ آح ُّ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آا آُ آ ه‬
‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫بْن ال ْ ُم آسيِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آآْ آ ُ ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ ْآ ُْ ْآ ْ آ آ آ آآآْ ُْ ْ آ آ آآ آآ ْ آْ آ ه آْ‬ ‫ْ آ آ آ ِّ آ‬
‫كن ِِلطم ِِئ قل ِِ سورة اْلقرة آية ‪ ،158‬قال‪ :‬ويرحم‬ ‫إِذ قال‪ :‬رب أ ِر ِن كيف َت َِي الموَت قال أولم تؤ ِمن قال بىل ول ِ‬
‫ِّ ْ ُ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ‬ ‫كن آشديد‪ ،‬آول آ ْو آْلثْ ُ‬ ‫آ ُ ْ‬ ‫آآ ْ آ آ آْ‬
‫ال ِ آ‬
‫اِع‪.‬‬ ‫ت ه‬ ‫أل آجبْ ُ‬ ‫ث يوسف‬ ‫ْل‬ ‫‪،‬‬‫ول‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫الس‬ ‫ِف‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ىل‬ ‫إ‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ا‪،‬‬ ‫لُ ً‬
‫وط‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہروسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےنفرام یتا‪ ” :‬م وک کشویکں ہن وہ۔ جاترامیہہیلعاالسلم وک کش وہا۔ اوہنں ےن‬

‫اہک‪ :‬اے رپورد ار ھجم وک دالھک دے و سک رطح زدنہ رکے ا رمدوں وک؟ رپورد ار ےنفرام یتا‪ :‬ایک ےھجت نیقی ںیہن اس تات اک۔ اترامیہہیلع االسلم ےن رعضایک‬

‫ویکںںیہن‪،‬ھجم وکنیقیےہرگمںیم ہااتہوہںہکریمے دلوک اورز یتادہاانیمطنوہاجےئ۔اوررمحرکےاہللاعتیلٰولطہیلعاالسلم رپ وہانپہہا ےتےھتوبضمط‪،‬‬

‫تخسیک۔اورارگںیمدیقاخےنںیماےنتدوونںراتہےنتجدنویفسہیلعاالسلمرےہ‪ ،‬ووفراًالبےنواےلےکاسھتالچاجتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)151:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪383 :‬‬

‫آ‬ ‫آه‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ُ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ْ آ آ ه ُ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ه ْ آ ْ آ آ ُّ‬ ‫آ هآ‬

‫الزه ِر ِّي‪ ،‬أن آس ِعيد‬ ‫ِع‪ ،‬آحدثنا ُج آويْ ِر آية‪ ،‬ع ْن آمال ِ ٍك‪ ،‬آع ِن‬
‫الضبآ ُّ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل بن ُمم ِد ب ِن أسماء‬
‫وحدُ ِِن بِ ِه ِإن شاء اَّلل‪ ،‬عبد ِ‬
‫ُّ ْ‬
‫الزه ِر ِّي‪،‬‬
‫ُ‬
‫يث يُون آس‪ ،‬آع ِن‬ ‫َب ُاه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ ْ آ‬ ‫ْب آن ال ْ ُم آسيِّب آوأآبآا ُعبآيْد أآ ْخ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آآ آ ه آ آ آ‬ ‫آآ ْ آْ آ ه آْ آ آ ُه آآآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫كن ِِلطم ِِئ قل ِِ‪ ،‬قال‪ :‬ثم قرأ ه ِذهِ اَلية حَّت جازها‪.‬‬ ‫يث مال ِ ٍك‪ :‬ول ِ‬ ‫آو ِِف ح ِد ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪253‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دحییکلثمرگم ام کیکدنسےسوج ی‬
‫روایےہاس ںیمظفلںیہہک (ہی‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہذموکرہ ی‬

‫وسالاسےئلےہ) ہکریمادلنئمطموہاجےئرھپتایقاسری ی‬
‫آیڑپیھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)151:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪384 :‬‬
‫آ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ه آآ آ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫محيْد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن آي ْع ُق ُ‬
‫وب آي ْعِن ْاب آن إب ْ آراه آ‬ ‫آح هد آث آناه آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫الزه ِر ِّي ك ِر آوايآ ِة آمال ِ ٍك‬ ‫يم بْ ِن آسع ٍد‪ ،‬آحدثنا أبُو أ آوي ٍس‪ ،‬آع ِن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آآ آ ه آ ْآآ آ‬ ‫آآ آ ُ ه آآآ آ‬ ‫ْ آ‬
‫بِإِسنا ِدهِ‪ ،‬وقال‪ :‬ثم قرأ ه ِذهِ اَلية حَّت أَنزها‪.‬‬

‫اوباوسییکدنسےسیھبہی ی‬
‫روایےہھچکاافلظفلتخمںیہرگمینعمویہےہوجزگراےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)151:‬‬

‫َ َم‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ِّ َ ُ َ َ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ‬

‫خه‬ ‫س‬ ‫ن‬‫و‬ ‫اس‬
‫ه‬ ‫انل‬ ‫هیع‬
‫ه‬ ‫ْج‬ ‫ان ب ه هرساَ هة نبهینا ُم ٍد صَّل اّلل علی هه وسلم إهل‬
‫اإليم ه‬
‫وب ه‬
‫‪ -71‬باب وج ه‬
‫َ‬ ‫م َ‬
‫ال همل هل ب ه هملته هه‪:‬‬
‫تاب‪ :‬مہارےیبندمحمیلصاہللہیلعوملسیکراسلےکومعمرپاامینالےنےکووجباورآپیلصاہللہیلعوملسیکرشتعییکو ہےستایق‬
‫امتمرشںوتعںےکوسنمخوہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪385 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ آه آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ث‪ ،‬آع ْن آسعيد بْن أآِب آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ار‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ي‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ِ ٍ‬‫ع‬ ‫س‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ِل‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫َّش‪ ،‬آوإ هن آما آَك آن هاَّلي أُوت ُ‬ ‫ِ‪ ،‬إ هَل قآ ْد أُ ْعط آي م آن اَليآات آما مثْلُ ُه‪ ،‬آ‬
‫آم آن آعلآيْ ِه الْبآ آ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ‬
‫األنْبيآ‬
‫يت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍّ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬ما ِمن‬
‫ِ‬
‫ُث ُه ْم تآاب ًعا يآ ْو آم الْقيآ آ‬‫آ‬ ‫آ ْ ً آ ْ آ ه ُ آه آ آ ْ ُ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ‬
‫ام ِة "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحيا أوَح اَّلل ِإِل‪ ،‬فْرجو أن أكون أك‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬

‫ہ یاتربمغیپوکویہزجعمےےلمںیہوجاسےسےلہپدورسےربمغیپوکلم‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ےکچےھترھپاامینالےئاسرپآدیمنکیلھجموکوجزجعمہالموہفرآنےہوجاہللےناجیھبریمےتاس (ااسیزجعمہیسکربمغیپوکںیہنالم) اسےئلںیمادیمرکتاوہں‬

‫ہکریمیریپویرکےنواےلسےسز یتادہوہںےگایقمےکدن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)152:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪254‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪386 :‬‬

‫هآُ آ آ ُ آ‬ ‫ُ‬ ‫آه آ‬ ‫آ آ آآ ْ آآ آ ْ‬ ‫آ ْآ آ ْ آآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ هآ ُ ُُ ْ ُ آْ‬

‫َب ِن عم ٌرو‪ ،‬أن أبآا يُون آس آحدُه‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬وأخ‬ ‫حدُ ِِن يونس بن عب ِد األلَع‪ ،‬أخَبنا ابن و ٍ‬
‫ه‬
‫آ‬ ‫ُه آ‬ ‫آ‬ ‫آ ٌ‬ ‫آ‬ ‫ُآ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ ه آهُ آ آ‬
‫اَّلي نف ُس ُم هم ٍد ِبيآ ِدهِ‪َ ،‬ل ي آ ْس آم ُع ِِب أ آحد ِم ْن ه ِذهِ األم ِة ي ُهو ِد ٌّي‪ ،‬آوَل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬أنه قال‪ " :‬آو ِ‬
‫ول ِ‬
‫آُ‬
‫رس ِ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ه آ آ ْ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ ٌّ ُ ه آ ُ ُ آ آ ْ ُ ْ ْ ه ُ ْ ْ‬
‫ار "‪.‬‬
‫اب انل ِ‬ ‫اَّلي أر ِسلت ِب ِه‪ ،‬إَِل َكن ِمن أصح ِ‬‫نرص ِاِن‪ ،‬ثم يموت ولم يؤ ِمن بِ ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقےہاسیکسجےکاہھتںیمدمحم (یلصاہللہیلعوملس) یکاجنےہ‬

‫اس زامےن اک (ینعی ریمے وق اور ریمے دعب ایقم ت) وکیئ وہیدی یات رصناین( یات اور وکیئ دنی واال) ریما احل ےنس رھپ اامین ہن الےئ اس رپ سج وک ںیم‬

‫دےرکاجیھبایگوہں۔ (ینعیفرآن) ومنہجںیماجےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)153:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪387 :‬‬

‫آْ‬ ‫ً‬ ‫ِ‪ ،‬قآ آال‪ :‬آرأآي ْ ُ‬ ‫الش ْع ِّ‬‫ه‬ ‫اِن‪ ،‬آ‬ ‫َبنآا ُه آشيْ ٌم‪ ،‬آع ْن آصا ِل ِح بْن آصا ِل ٍح ال ْ آه ْم آد ِ ِّ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫ت آر ُجال ِم ْن أه ِل‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫آ آ ْ آ ُ ُ آ‬ ‫ه آ ْ آآآ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ ُ ُ آ‬ ‫ُ آ آ آ آ آآ ه ْ ه آ آ آ آ آآ آ ْ‬
‫الر ُج ِل ِإذا أعتآ آق أ آمتآه‪ ،‬ث هم ت آز هو آج آها‬ ‫ون ِف ه‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫اس‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫خراسان‪ ،‬سْل الشع ِِ‪ ،‬فقال‪ :‬يا أبا ع ٍ ِ‬
‫و‪،‬‬‫ر‬‫م‬
‫ه آ آ‬ ‫آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ آ آ ُ آ آ آ ه ْ ُّ آ ه آ آ ُ ُ ْ آ آ ْ ُ آ ُ آ‬ ‫آُآ آ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫وَس‬ ‫ب بدنته‪ ،‬فقال الشع ِِ‪ :‬حدُ ِِن أبو بردة بن أ ِِب م‬ ‫فهو َكلرا ِك ِ‬
‫آ هآآُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ِّ آ آ ْ آ آ ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آٌ ُْآْ آ آ ْ آ ُ ْ آ هآْ آ ُ ٌ ْ آ ْ ْ‬
‫اب آمن بِن ِبي ِه‪ ،‬وأدرك انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم فآمن ِب ِه‪ ،‬واتبعه‪،‬‬ ‫كت ِ‬ ‫ني‪ ،‬رجل ِمن أه ِل ال ِ‬ ‫" ُالُة يؤتون أجرهم مرت ِ‬
‫ٌ آ آ ْ آ آ ٌ آ آ ه آ آآ ْ‬ ‫آ آ ْ ٌ آ ْ ُ ٌ آ ه آ ه ه آ آ آ آ آ ه آ ِّ آ آ ُ آ ْ‬ ‫آ آ ه آُ آآُ آ ْ‬
‫ان‪ ،‬آو آر ُجل َكنت ُٰل أ آمة فغذاها فْح آس آن‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫جآ‬ ‫أ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫ه‬
‫ِِ‬‫د‬ ‫ي‬ ‫س‬ ‫ق‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫اىل‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ح‬ ‫ى‬ ‫د‬‫أ‬ ‫وك‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬
‫ِ‬
‫آ‬
‫ر‬ ‫ج‬ ‫وصدقه فله أ‬
‫ُ ه آ آ ه ْ ُّ ْ ُ آ آ ِّ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ‬ ‫جآ‬‫آ آ آ ُ ه آهآآ آآ ْ آ آ آآآآ ُ ه آ ْ آآ آ آآآ ه آ آ آآُ آ ْ‬
‫ري‬
‫ِ ِ‬ ‫غ‬ ‫ب‬ ‫يث‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ه‬ ‫ذ‬ ‫خ‬ ‫‪:‬‬‫اِن‬
‫ِ‬ ‫اس‬ ‫ر‬‫خ‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬‫الش‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫"‪،‬‬ ‫ان‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫َِذاءها‪ ،‬ثم أدبها فْحسن أدبها‪ ،‬ثم أعتقها وتزوجها‪ ،‬فله أ‬
‫آ ْ آآ ْ آ آ ه ُ ُ آْ آ ُ آ ُ آ آ آ آ ْ آ‬
‫يما دون هذا إِىل ال آم ِدين ِة‪.‬‬ ‫شءٍ‪ ،‬فقد َكن الرجل يرحل ِف‬

‫یاتصخشےنوجخرااسناکرےنہواالاھتیبعشرہمحاہللےسوپاھچ‪ :‬مہارےکلمےکولگ ےتہںیہوجصخشاینپولیدیوکآزادرکےرھپاسےساکنحرکےل و‬

‫اس یک اثمل ایسی ےہ۔ ےسیج وکیئ دہی ےک اجونر رپ وساری رکے۔ یبعش رہمح اہلل ےن اہک‪ :‬ھجم ےس ایبن ایک اوبتردہ نب ایب وم یٰ ےن‪ ،‬اوہنں ےن دیستا اوبوم یٰ‬
‫ارعشیریضاہللہنعےس‪،‬اوہنںےناےنپتاپےسہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬نیتآدویمںوک م‬
‫دوہراوثابےلم ا۔ یات واسصخشوکوجالہ‬

‫اتکبںیمےسوہ (ینعیوہیدی یات رصناین) اامینال یاتوہاےنپربمغیپرپ‪،‬رھپریمازامہنتاےئاورھجمرپیھباامینالےئاورریمیریپویرکے اورھجموکاچساجےن و‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪255‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دوہراوثابےہاور یاتاسالغموکوجاہللاکقحادارکےاوراےنپام کاکیھباسوک م‬

‫دوہراوثابےہاور یاتاسصخشوکسجےکتاسولیدیوہرھپایھچ‬ ‫اسوک م‬

‫رطح اس وک الھکےئ اور الپےئ دعب اس ےک ہک ایھچ رطح میلعت اور ترتیب رکے رھپ اس وک آزاد رکے اور اس ےس اکنح رک ےل و اس وک یھب م‬
‫دوہرا وثاب‬
‫دحیےلےلےبتنحمےک‪،‬ںیہن و یاتصخشاس ےسوھچیٹ ی‬
‫دحی ےکےئلدمےنیت رفسایکرک ات‬ ‫ےہ۔“ رھپ یبعشرہمح اہلل ےنخرااسینےساہک‪ :‬وہی ی‬

‫اھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)154:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪388 :‬‬

‫آ ه آآ ُ ْ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ ه آآ‬ ‫آْ آ‬ ‫ه آآ آ ْآُ‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ‬

‫وحدثنا عبآي ُد‬ ‫وحدثنا ْاب ُن أ ِِب ع آم آر‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان ‪ .‬ح‬ ‫وحدثنا أبُو بآك ِر ْب ُن أ ِِب شيبآة‪ ،‬آحدثنا عبدة ْب ُن ُسلي آمان ‪ .‬ح‬
‫ْ آ آْ‬
‫اإلسنا ِد َن آو ُه‪.‬‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ص‬‫اَّلل ْب ُن ُم آعاذ‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب‪ ،‬آح هد آث آنا ُش ْعبآ ُة َُكُّ ُه ْم‪ ،‬آع ْن آصالح بْن آ‬
‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫دحیا یرطح ی‬
‫روایرکےتںیہ۔‬ ‫فلتخمدنسوںےساصحلنباصحلہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)154:‬‬

‫َ م َ م َ َ َ ً َ َ َ ِّ َ ُ َ َ َ َ َ ُ َ َ م َ َ‬ ‫‪ -71‬باب نُ ُ‬
‫َّشيع هة نبهینا ُم ٍد صَّل اّلل علی هه َوسل َم‪:‬‬
‫ه ه‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫هم‬ ‫ك‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ه‬ ‫اب‬ ‫هيَس‬
‫ع‬ ‫ول‬
‫ه‬ ‫ز‬
‫ع‬
‫تاب‪ :‬ٹیس ٰہیلعاالسلمےکتازلوہےناورانےکرشتعیدمحمیےکوماقفےنلچاوراہللاعتیلٰاکاساموکزعتاوررشفاطعفرامتااوراس‬
‫تاتیکدلیلہکاالسماسہقباد یتاناکتاخسےہاورایقمت یاتامجعاالسمیکافحتظںیمڑھکیرےہیگ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪389 :‬‬
‫ْ‬ ‫ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آ ه آ ْ ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آْآ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬
‫اب‪ ،‬آع ْن ابْ ِن ال ُم آس هي ِب‪،‬‬ ‫آ‬
‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا ِلث ‪ .‬ح وحدثنا ُممد بن رم ٍح‪ ،‬أخَبنا الليث‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫ُ‬
‫يك ْم ْابنُ‬ ‫آ ه آْ آْ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آهُ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ه‬
‫ْنل ِف‬
‫وشكن أن ي ِ‬ ‫اَّلي نف ِِس ِبي ِدهِ‪ِ ،‬ل ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬و ِ‬
‫أنه س ِمع أبا هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آْ آُ آ ٌ‬ ‫ُ ْ ُ‬ ‫آ آ ً ُْ ً آآ ْ آ ه آ آآُْآ ْْ آ آآ آ آ ْ آ‬ ‫آْ‬
‫اَل ْز آية‪ ،‬آو آي ِفيض ال آمال‪ ،‬آح هَّت َل يقبآله أ آحد‬
‫ْنير‪ ،‬ويضع ِ‬‫اَل ِ‬ ‫آم ْر آي آم آعلي ِه ا اَ‬
‫السآَلم حكما مق ِسطا‪ ،‬فيك َِس الص ِليب‪ ،‬ويقتل ِ‬

‫"‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقےہاس یک سجےکاہھت ںیمریمیاجنےہ اہتبل رف یی ےہ ج‬ ‫دیستا م‬

‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنعےس ی‬
‫عٹ ی‬
‫اترںیےگ س ٰ‪،‬رممیامہیلعاالسلمےکےٹیب مولوگںںیماورمکحرکںیےگوماقفاسرشتعیےکاورااصنفرکںیےگاور وڑڈاںیلےگبیلصوک (وجاصنری ٰ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪256‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ےنانبریھک ےہاوراسیک رپشتس رکےت ںیہ) اور امر ڈاںیل ےگوسر وک اور وموقفرکںی ےگ خرہی وکاور تہب دںیےگ امل وک اہیں ت ہک وکیئہن ےل ا اس‬

‫وک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)155:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪391 :‬‬
‫ُ ْآآ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫آ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬قالوا‪ :‬آحدثنا ُسفيآان ْب ُن عيآينة ‪ .‬ح‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة آو ُز آه ْ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ آ ْآ ْ ُ آه آآُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫وحدثناه عبد األلَع بن محا ٍد وأبو ب ِ‬
‫آ ه آ آ آ آ ٌ ْ ُ ْ آ ُّ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ هآ ُ ُ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آُ‬
‫وح هدُآنِي ِه آح ْر آملة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن يونس ‪ .‬ح وحدثنا حسن احللو ِاِن وعبد بن محيد‪،‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬

‫اما‬ ‫يم بْن آس ْعد‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب‪ ،‬آع ْن آصا ِلح َُكُّ ُه ْم‪ ،‬آعن ُّ‬
‫الز ْهر ِّي‪ ،‬ب آه آذا اإل ْس آناد‪ ،‬آوِف ر آوايآة ابْن ُعيآيْنآ آة‪ :‬إ آم ً‬ ‫آ ْآُْ آ ْ ْآ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫عنيعقوب ب ِن ِإبرا ِه ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫يث آصا ِل ٍح‪ :‬آحك ًما ُمق ِس ًطا‪ ،‬ك آما‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُآ آ آ ً آ ً آْ آ ْ ُ ْ آ ً ُ ْ ً‬ ‫ُْ ً آ آ ً آ ًْ‬
‫مق ِسطا آوحكما عدَل‪ ،‬آو ِِف ِر آواي ِة يونس‪ :‬حكما َع ِدَل‪ ،‬آولم يذكر‪ِ :‬إماما مق ِسطا‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ِّ آ آ آ آ ه آ ُ آ ه ْ آ ُ ْ آ آ ُ آ ْ ً آ ُّ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ُ آ ْ‬ ‫آ آ هْ ُ‬
‫يها‪ ،‬يقول أبُو ه آريْ آرة‪ :‬اق آر ُءوا ِإن‬ ‫احدة خريا ِمن النيا وما ِف‬ ‫آ‬
‫قال الليث آو ِِف ح ِدي ِث ِه ِمن الزياد ِة‪ :‬وحَّت تكون السجدة الو ِ‬
‫آآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آُْ آه آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫ُْ ْ آ ْ ْ آ ْ ْ‬
‫اب ِإَل ِلؤ ِمنن بِ ِه قبل موتِ ِه سورة النساء آية ‪ 261‬اَلية‪.‬‬ ‫كت ِ‬ ‫ِشئتم وإِن ِمن أه ِل ال ِ‬
‫ع‬
‫روایںیمےہہک ٹیس ٰہیلعاالسلماامموہںےگ‪،‬ااصنفرکےنواےلاوراحمکوہںےگدعلرکےن‬ ‫زہریےسدورسیرواںیتییھبایسییہںیہانبہینیعیک ی‬ ‫م‬

‫روایںیمےہہکاحمکوہںےگدعلرکےنواےل۔اوراسںیمہیںیہنےہہکاامموہںےگااصنفرکےنواےل‪،‬ےسیج یلیک ی‬
‫روای‬ ‫واےل‪،‬اورویسنیک ی‬

‫آی‬ ‫ںیم ےہ اس ںیم اانت ز یتادہ ےہ ہک یات دجسہ اس زامےن ںیم اسری داین ےس رتہب وہ ا۔ رھپ دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےتہ ےھت ارگ اہمترا یج ہاےہ و ہی ی‬
‫س‬ ‫ی‬ ‫ٹ‬ ‫ع‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آْآ‬ ‫ه‬ ‫ه آُْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ْ آْ ْ‬
‫اب ِإَل ِلؤ ِمنن بِ ِه قبل موتِ ِه» ”وکیئااسیںیہنالہاتکبںیمےسوجاامینہنالےئ ٰہیلعاالسلمرپانےکرمےن‬ ‫كت ِ‬ ‫ڑپوھ «وإِن ِمن أه ِل ال ِ‬

‫ےسےلہپ“۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)155:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪391 :‬‬
‫آ آ آ ْ آ ُآْآآ آهُ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫يد‪ ،‬عن عطا ِء ب ِن ِميناء‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أنه قال‪ :‬قال‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ِلْث‪ ،‬عن س ِع ِ‬
‫يد ب ِن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ه آآْ آ ه ْ ُ آ ْآ آ آ آ ً آ ً آآآ ْ آ ه ه آ آآآْ ُآ ه ْ ْ آ آ آ‬
‫ير‪ ،‬آوِلآض آع هن‬ ‫ْن‬
‫اَل ِ‬
‫ْنلن ابن مريم حكما َع ِدَل‪ ،‬فليك َِسن الص ِليب‪ ،‬وِلقتلن ِ‬ ‫اَّلل ِل ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬و ِ‬
‫رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪257‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آآ آْ ُُ‬ ‫اس ُد‪ ،‬آو آِلآ ْد ُع آو هن إ آىل ال ْ آ‬ ‫ْ ْ آآ آآُْآآ ه ْ آ ُ آآ ُ ْ آ آ آْآ آآآ ْ آ آه ه ْ آ ُ آ هآ ُ‬
‫اَ ُض‪ ،‬آو ه‬
‫اْل آ‬
‫ال‪ ،‬فال يقبآله‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫ح ُ‬ ‫اَلزية‪ ،‬وْلَّتكن ال ِقالص فال يسَع عليها‪ ،‬وْلذهب الشحناء‪ ،‬واْلب‬
‫ِ‬
‫آ آ ٌ‬
‫أحد "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬اہللیک مسق! رممی امہیلعاالسلمےک ےٹیباترںی ےگ (آامسن ےس) اوروہ‬

‫احمکوہںےگ‪،‬دعلرکںیےگ‪ ،‬و وڑڈاںیلےگبیلصوکاورامرڈاںیلےگوسروکاوروموقفرکدںیےگخرہیوکاوروھچڑدںیےگوجاناویوک۔رھپوکیئتنحم‬

‫ہنرکے ااسرپ۔اورولوگںےک دولںںیمےسٹپکاوردینمشاور نلجاجیترےہیگ۔اورالبںیئےگوہ ولوگںوکاملدےنیےکےیلنکیلوکیئوبقلہنرکے‬

‫ ا۔“ (اسو ہےسہکاحجہنوہیگاوراملرثکتےس م ر‬

‫ہ یاتےکتاسوہ ا)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)155:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪392 :‬‬

‫آ آ آ ْآآ آ ٌ آ ْآ آ آآ آآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْآآ ُ ُ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ‬

‫اب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن نافِع موَل أ ِِب قتادة‬ ‫ب‪ ،‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫حدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫ُ ْ آ آ ُ ُ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ ْآ آْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ِّ آ ه آ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫امك ْم‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬كيف أنتُ ْم ِإذا ن آزل ْاب ُن آم ْر آي آم ِفيكم‪ ،‬و ِإم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اري‪ ،‬أن أبا هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫األنص ِ‬
‫ْ ُ‬
‫ِمنك ْم؟ "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےسیکوہےگ مجرممیامہیلعاالسلماکاٹیباترے ا مولوگںںیماوراہمترا‬

‫اامم مںیمےسوہ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)155:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪393 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫يم‪ ،‬آح هد آث آنا ْاب ُن أآِخ ابْن ش آ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آحاتم‪ ،‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬
‫َب ِن نا ِف ٌع آم ْوَل‬ ‫اب‪ ،‬عن عم ِه‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫وب ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ آ‬ ‫آ ْآ آْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آ آ ْ آ ِّ آ ه ُ آ آ آ آ ُ آ ْ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬كيف أنتُ ْم ِإذا ن آزل ْاب ُن آم ْر آي آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اري‪ ،‬أنه س ِمع أبا هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫أ ِِب قتادة األنص ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ ْ آآه ُ‬
‫ِفيكم‪ ،‬وأمكم؟ "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬اہمترا ایک احل وہ ا ج رممی امہیلع االسلم ےک ےٹیب اترںی ےگ م ںیم اور‬

‫ااممرکںیےگاہمتری۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪258‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)155:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪394 :‬‬

‫آ ْآ آ آآ آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آ ْآ ُ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬

‫اب‪ ،‬عن نافِ ٍع موَل أ ِِب قتادة‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫وحدثنا زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدُ ِِن الو ِِلد بن مس ِل ٍم‪ ،‬حدثنا ابن أ ِِب ِذئ ٍ‬
‫آآه ُ ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ ْآ آْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ْآ ُ آ ْآ آ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬كيف أنتُ ْم ِإذا ن آزل ِفيك ْم ْاب ُن آم ْر آي آم‪ ،‬فْمك ْم ِمنك ْم؟ "‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫عنْ ِِب هريرة‪ ،‬أن ارسول ِ‬
‫كمْ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ ُ ُ ْ ْ ُ ْ آ آ ُ ُ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آْآ ه آ ه آآ‬ ‫آُ ْ ُ ْ آ ْ‬
‫ب‪ِ :‬إن األوز ِاِع‪ ،‬حدثنا‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن نافِ ٍع‪ ،‬عن أ ِِب هريرة ‪ :‬وإِمامكم ِمنكم‪ ،‬وإِمام‬ ‫فقلت َِلب ِن أ ِِب ِذئ ٍ‬
‫ه‬ ‫آ ِّ ُ ْ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آه ُ ْ ْ ُ ْ ُ ْ ُ ُْ ُ آ آ آآه ُ‬ ‫آْ‬ ‫ْ ُ ْ آ آ ْ ُ آ ْ‬
‫ار آك آوت آعاىل آو ُسن ِة‬ ‫اب ربكم تب‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ك ْم بكتآ‬ ‫م‬‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫َب‬
‫ِ ِ‬ ‫َت‬ ‫‪:‬‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫؟‬‫م‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫م‬‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ي‬‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫‪:‬‬ ‫ب‬
‫ِمنكم‪ ،‬قال ابن أ ِِب ِذئ ٍ‬
‫ه‬ ‫آ ِّ ُ ْ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬ ‫ن ِبيكم صىل‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہمتراایکاحلوہ ا۔جرممیامہیلعاالسلمےک ےٹیباترںیےگ مولوگں‬
‫دحی ایبن یک م‬
‫زہری ےس‪،‬‬ ‫ںیم رھپ اامم رکںی ےگ اہمتری م یہ ںیم ےس۔“ (ودیل نب ملسم ےن اہک) ںیم ےن انب ایب ذی ےس اہک‪ :‬ھجم ےس اوزایئ ےن ی‬
‫اوہنںےنتاعفےس‪:‬اوہنںےندیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس‪،‬اسںیمہیےہہک ”اامماہمترا میہںیمےسوہ ا۔“ انبایبذیےناہک‪ :‬واجاتنےہاساک‬
‫ع‬
‫بلطم ایک ےہ‪،‬اامم رکںی ےگ اہمتری م یہ ںیم ےس‪ ،‬ںیم ےن اہک‪ :‬التبؤ۔ اوہنں ےن اہک‪:‬ااممرکںی ےگ ٹیس ٰہیلعاالسلم اہمترے رپورد ار یک اتکباور‬

‫اہمترےربمغیپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکسےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)155:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪395 :‬‬

‫ُآ‬ ‫ٌ ُ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ ْآ ُ ْ ُ ُ آ ٍ آ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ ه‬

‫اج ْب ُن الشا ِع ِر‪ ،‬قالوا‪ :‬آحدثنا آح هجاج آوه آو ْاب ُن ُم هم ٍد‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن‬ ‫اَّلل‪ ،‬آو آح هج ُ‬
‫اع‪ ،‬وهارون بن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا الو ِِلد بن شج‬
‫ه آُ ُ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُّ آ ْ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ه آ ُ ُ آ ْ ُ ه ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪َ " :‬ل‬ ‫اَّلل‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت انل ِِ صىل‬ ‫ري‪ ،‬أنه س ِمع جابِر بن عب ِد ِ‬
‫ُ آْ‬
‫جري ٍج‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن أبو الزب ِ‬
‫آ ُ ُ‬ ‫يَس ْاب ُن آم ْر آي آم آعلآيْه ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآْ ُ‬ ‫ين إ آىل يآ ْو الْقيآ آ‬ ‫آآ ُ آ آ ٌ ْ ُه ُآ ُ آ آآ ْ‬
‫احل آ ِّق‪ ،‬آظاهر آ‬
‫السالم‪ ،‬فيآقول‬ ‫ِ‬ ‫ْنل ِع‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ام‬ ‫ِ‬ ‫مِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫تزال طائِفة ِمن أم ِِت يقاتِلون لَع‬
‫ُه آ‬ ‫آ ُ ُ ْ آ آ آ آ ِّ آ آ آ آ ُ ُ آ ه آ ْ آ ُ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ ْ آ آ ه آ‬
‫اَّلل ه ِذهِ األمة‪.‬‬ ‫أ ِمريهم‪ :‬تعال صل نلا‪ ،‬فيقول‪َ :‬ل‪ِ ،‬إن بعضكم لَع بع ٍض أمراء‪ ،‬تك ِرمة ِ‬
‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےنانسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسآپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ہشیمہ یاترگوہریمی‬
‫ع‬
‫اماکڑلتارےہ ا (اکفروںاوراخموفلںےس) قحرپایقمےکدنتوہلالرےہ ا۔رھپ ٹیس ٰنبرممیہیلعاالسلماترںیےگاوراسرگوہاکااممےہک ا‪،‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪259‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ڑپاھی (عٹیس ٰہیلعاالسلمےسےہک ا) وہںیہکےگںیہن‪ ،‬مںیمےس یاتدورسوںرپاحمکرںیہ۔ہیوہترریگےہوجاہللاعتیلٰ ی‬

‫انعیفرامےئ ااس‬ ‫ی‬ ‫ی‬
‫آیامنز‬

‫اموک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)156:‬‬

‫َ ُ‬ ‫َ ُمَُ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ََ‬
‫اإليمان‪:‬‬
‫ه ه‬ ‫ه‬ ‫هی‬ ‫ف‬ ‫ل‬‫ب‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫هي‬
‫اذل‬ ‫ان الزم هن‬
‫‪ -72‬باب نی ه‬
‫تاب‪:‬اسزامےناکایبنجاامینوبقملہنوہ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪396 :‬‬

‫ون ْاب آن آج ْع آفر‪ ،‬آعن الْ آع آال ِء آو ُهوآ‬

‫آُْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ آ ُ آ ه آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫لَع بن حج ٍر‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا إِسما ِعيل يعن‬‫يد‪ ،‬و ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة بن س ِع ٍ‬
‫آ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آُ ُ ه آ ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْاب ُن آعبْد ه ْ آ‬
‫اعة آح هَّت ت ْطل آع‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل تقوم الس‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫الرمح ِن‪ ،‬عن أ ِ ِ‬
‫ي‬ ‫ب‬ ‫ِ‬
‫ه ْ ُ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ ْ آ ْ آ آ آ ه ُ ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ ً آ ُ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ ْ‬
‫الشمس ِمن مغ ِربِها‪ ،‬ف ِإذا طلعت ِمن مغ ِربِها‪ ،‬آمن انلاس َكهم أَجعون‪ ،‬فيوم ِئ ٍذ َل ينفع نفسا ِإيمانها لم تكن آمنت‬
‫يمان آها آخ ْ ً‬ ‫ت ِف إ آ‬‫ْ آُْ آْ آ آ آ ْ‬
‫ريا "‪.‬‬ ‫ِمن قبل‪ ،‬أو كسب ِ ِ ِ‬
‫نح ّھ‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایقماقمئہنوہ یگجتآاتفب مےسہنےلکنرھپجآاتفب‬
‫نحھ‬
‫ّمےسےلکن‪،‬اسوقسآدیماامینالںیئےگ (اہللرپاینتترینایندھکیرک) نکیلاسدناکاامین افدئہہندے ااسصخشوکوجےلہپاامینںیہنال یات یتا‬

‫اسےناامینےکاسھتیکینںیہنیک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)157:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪397 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ ُآْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ْ ُ ُ آ ْ‬

‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وابن نم ٍري وأبو كريب‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا ابن فضي ٍل ‪ .‬ح وحدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪،‬‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ آ‬
‫ار آة ب ْ ِن الق ْعق ِ‬
‫آ ه آآ آ ٌ آ‬
‫لَك ُه آما‪ ،‬آع ْن ُع آم آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ .‬ح‬ ‫اع‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُز ْر آعة‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫حدثناج ِرير ِ‬
‫الر ْ آ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ه ْ آ ْ آ آ‬
‫مح ِن‬ ‫اَّلل ب ِن ذكو‬
‫لَع‪ ،‬عن زائِدة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا حسني بن ِ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ ُآ‬ ‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬
‫األعر ِج‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ .‬ح وحدثنا ُممد بن رافِ ٍع‪ ،‬حدثنا عبد الرزا ِ ‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪260‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬بمثْل آحديث آ‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آح هد آث آنا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آعنْ آه همامِ بْن ُمنآبِّ ٍه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن ه‬
‫العالءِ‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن‬ ‫ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪.‬آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ ُآْآآ‬
‫ِ‬ ‫أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن انل ِ‬
‫رییئکدنسوںےسذموکرہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسم ی د‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)158:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪398 :‬‬

‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬

‫وح هدُآني ِه ُز آه ْ ُ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫حا ْب ُن‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫يع ‪ .‬ح آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزه‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫هْ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ آ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آْآُ آ ً آ ُ آ ْ‬
‫وح هدثنآا أبُو ك آريْ ٍب ُُمآ هم ُد ْب ُن ال آعال ِء‪ ،‬آواللف ُظ ُٰل‪ ،‬آح هدثنآا ْاب ُن ف آضيْ ٍل‪،‬‬ ‫يعا‪ ،‬ع ْن فضي ِل ب ْ ِن َ ْز آوان ‪ .‬ح‬ ‫َج‬
‫يوسف األزر ِ‬
‫ُ ُ آ‬

‫ً‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ ٌ آ آ آ ْ آ آ آْآ ُ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْآ‬

‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ُ " :‬الث إِذا خرجن َل ينفع نفسا‪،‬‬ ‫ازمٍ ‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫عنْ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب ح ِ‬
‫ْ آ ْ آ آ ه ه ُ آ ُ آ‬ ‫آ آ آ ًْ ُ ُ ه ْ‬ ‫ْ‬ ‫آُْ آ آ‬ ‫آ ُآ آْ آ ُ ْ آآ ْ‬
‫الجال‪ ،‬آودابهة األ ْر ِض "‪.‬‬ ‫ريا ُطلوع الشم ِس ِمن مغ ِربِها‪ ،‬و‬ ‫آمنت ِم ْن قبل‪ ،‬أ ْو ك آسبآت ِِف ِإيمانِها خ‬ ‫ِإيمانها لم تكن‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬نیتتاںیتج م ر‬

‫اظہوہاجںیئ واسوقیسکوکاامینالےنےسافدئہہن‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫وہ ااسوکوجےلہپےساامینہنال یاتوہ یاتکیناکمںیہنایک۔ یات وئکلی ااآاتفباکخدرھےسڈواتبےہ‪،‬دورسےداجلاکئکلیاا‪،‬رسیتےداۃباالرضاکئکلیاا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)158:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪399 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آأيُّ آ‬
‫يم َجيعا‪ ،‬آع ِن ابْ ِن ُعل هية‪ ،‬قال ْاب ُن أيُّوب‪ :‬آح هدث آنا ْاب ُن ُعل هية‪ ،‬آح هدثنآا يُون ُس‪،‬‬ ‫وب‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ٍّ آ ا ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ آُ آ آ ْآُ آ ْ آ‬
‫اْليْ ِ ِّ‬
‫يد ه‬ ‫آ ْ ْآ آ ْ آ آ‬
‫م‪ ،‬س ِمعه ِفيما أعلم‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب ذر‪ ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال يوما‪" :‬‬ ‫عن إِبرا ِهيم ب ِن ي ِز‬
‫آ ه آ ْ آ آ آ ُ ْ آ آ ِّ آ آ ْ آ ْ‬ ‫هُ آ آ ُ ُُ آ ْ آ آ آ ه آ آْ‬ ‫آ ُ‬ ‫ه ْ‬ ‫آآ ْ ُ آ آْ آ آ ْ آ ُ آ‬
‫ت ال آع ْر ِش‪،‬‬ ‫وٰل أعل ُم‪ ،‬قال‪ِ :‬إن ه ِذهِ َت ِري حَّت تنت ِْه ِإىل مستقرها َت‬ ‫ب ه ِذ ِه الشم ُس؟ قالوا‪ :‬اَّلل ورس‬ ‫أتدرون أين تذه‬
‫ُ‬ ‫ً‬ ‫آ ْ‬ ‫ث جئْت‪ ،‬آف آ ْ‬ ‫ْ آْ ُ‬ ‫آ آ ُّ آ آ ً آ آ آ ُ آ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ‬
‫َّت ِج ُع فتُص ِب ُح آطا ِل آعة ِم ْن آم ْط ِل ِع آها‪ ،‬ث هم‬ ‫ْ‬
‫اجدة‪ ،‬فال ت آزال كذلِك حَّت يقال لها‪ :‬ارت ِف ِِع‪ ،‬ار ِج ِِع ِمن حي ِ ِ‬ ‫فت ِخر س ِ‬
‫ْ ُ‬
‫ار ِج ِِع ِم ْن آحيث‬ ‫ارتآفِع‪ْ ،‬‬ ‫ت الْ آع ْرش آفتآخ ُّر آس آ ً آ آ آ آ ُ آ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ْ‬ ‫ْه إ آىل ُم ْستآ آق ِّر آها آَتْ آ‬ ‫آ ه آْآ‬ ‫آْ‬
‫اجدة‪ ،‬وَل تزال كذلِك‪ ،‬حَّت يقال لها‪ِ ِ :‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َت ِري حَّت تنت ِ آ ِ‬

‫ت‬ ‫اك آَتْ آ‬ ‫ْه إ آىل ُم ْستآ آق ِّر آها آذ آ‬

‫آ‬ ‫اس منْ آها آشيْئًا‪ ،‬آح هَّت تآنْتآ‬‫انل آ‬
‫ك ُر ه‬ ‫آآْ ُ آُ ْ ُ آ آ ً ْ آ ْ آ ُ ه آْ آ آ ْ آْ‬
‫ت‪ ،‬فَّت ِجع فتص ِبح طا ِلعة ِمن مط ِل ِعها‪ ،‬ثم َت ِري َل يستن‬
‫ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِجئ ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪261‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آُ ْ ُ آ آً ْ آ ْ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آً ْ آ ْ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ُآ ُ آآ ْ آ‬ ‫ْآْ‬

‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫العر ِش‪ ،‬فيقال لها‪ :‬ارت ِف ِِع‪ ،‬أص ِب َِح طا ِلعة ِمن مغ ِربِ ِك‪ ،‬فتص ِبح طا ِلعة ِمن مغ ِربِها‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ً‬ ‫آ آ آْ‬ ‫آ آ آْآ ُ آْ ً آ ُآ آْ آ ُ ْ آآ ْ ْ آُْ آْ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ه آ آآ ْ ُ آ آ آ آ ُ ْ آ‬
‫وسلم‪ :‬أتدرون مَّت ذاكم ذاك؟ ِحني َل ينفع نفسا إِيمانها‪ ،‬لم تكن آمنت ِمن قبل‪ ،‬أو كسبت ِِف إِيمانِها خريا "‪.‬‬

‫دیستااوبذرریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناےنپاحصہبریضاہللمہنعےس یاتدنفرام یتا‪ ” :‬ماجےتنوہہکہیوسرجاہکں ا‬
‫اجت‬

‫ےہ؟“ اوہنںےناہکہکاہللاوراساکروسلوخباجےتنںیہفرام یتا‪” :‬ہیالچاجتاےہاہیںتہکاےنپرہھٹےنیکہگجرپرعشےکےلتآتاےہواہںدجسہںیم‬

‫وہتےہاواچنوہاجاوراجاہجںےسآ یاتےہوہولٹآتاےہ‬
‫رگتاےہ (اسدجسہاکوہفمماہللاعتیلٰیہاجاتنےہ) رھپا یاحلںیمراتہےہاہیںتہکاسوکمکح ا‬

‫اوراےنپئکلنےیکہگجےسئکلی ااےہ۔رھپاتلچراتہےہاہیںتہکاےنپرہھٹےنیکہگجرعشےلتآتاےہاوردجسہرکتاےہرھپا یاحلںیمراتہےہ‪،‬اہیںتہک‬

‫اسےساہکاجتاےہاواچنوہاجاورولٹاجاہجںےسآ یاتےہ۔وہئکلیااےہاےنپئکلنےیکہگجےسرھپاتلچےہا یرطح یاتتارا یرطحےلچ ااورولوگںوکوکیئفرق‬

‫نح ّھ‬
‫اسیکہالںیمولعممہنوہ ااہیںتہکاےنپرہھٹےنیکہگجرپآےئ ارعشےکےلتاسوقاسےساہکاجےئ ااواچنوہاجاورلکناج میکرطفےس‬
‫نح ّھ‬ ‫ھ‬
‫ّ‬ ‫نح‬
‫خدرھ و ڈواتب ےہوہےلکن ا م یک رطف ےس۔“ رھپ روسل اہلل یلص اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬م اجےتن وہ ہی بک وہ ا (ینعی آاتفب اک م یک رطف ےس‬

‫ئکلیاا) ہیاسوقوہ اجیسکوکاامینالتاافدئہہندے ا‪،‬وجےلہپےساامینہنال یاتوہاسےنکیناکمہنےئکوہںاےنپاامینںیم۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)159:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْآآآ آ ٌ آ ْ ْ آ آ ْ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫وح هدُآِن آعبْ ُد احلآم ْ ُ آ آ‬
‫م‪ ،‬آعنْْ ِبي ِه‪،‬‬
‫اْليْ ِ ِّ‬
‫يم ه‬‫اَّلل‪ ،‬آع ْن يُون آس‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫اس ِط ُّي‪ ،‬أخَبنا خ ِال يع ِِن ابن عب ِد ِ‬
‫آ‬
‫ان الو ِ‬
‫يد بن بي ٍ‬‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ‬ ‫ْ آ ْآ آ‬ ‫ه ْ ُ‬ ‫آ ْ آ آ ٍّ آ ه ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ ْ ً آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ‬
‫يث ابْ ِن ُعل هية آ‪.‬‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬قال‪ :‬يوما أتدرون أين تذهب ه ِذهِ الشمس؟ بِ ِمث ِل معن ح ِد ِ‬ ‫عن أ ِِب ذر‪ ،‬أن انل ِ‬
‫دیستا اوبذر ریض اہلل ہنع یبن یلص اہلل ہیلع وملس ےس ایبن رکےت ںیہ ہک آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن یات دن فرام یتا‪” :‬ایک م اجےتن وہ ہی وسرج اہکں ا‬
‫اجت‬
‫ےہ؟“ تایقاافلظزگہتش ی‬
‫دحییکلثم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)159:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬

‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آآ آ ه آآ آ ْ آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آآُ ُ آ ْ آ هْ ُ آ آ‬

‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وأبو كري ٍب واللفظ أل ِِب كري ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا أبو مع ِاوية‪ ،‬حدثنا األعم ‪،‬‬
‫آ ْ آ آ ٍّ آ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ ْ آ‬
‫اْليْ ِ ِّ‬
‫يم ه‬‫آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫اَّلل صىل اهلل عليه وسلم جالس‪ ،‬فلما َغبت الشمس‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬‫و‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫ذ‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫م‪ ،‬عن أ ِ‬ ‫ِ ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪262‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ آ ُ ْ ُ هُ آ آ ُ ُُ آ ْ آ ُ آ آ آ ه آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آْ ُ‬ ‫آْ آ آ ْ آ ُ آ‬ ‫آ آ آْ آْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ آ ْ ُ ْ‬
‫ب ه ِذهِ؟ قال‪ :‬قلت‪ :‬اَّلل ورسوٰل أعلم‪ ،‬قال‪ " :‬ف ِإنها تذهب فتستْ ِذن‬ ‫ت ال آم ْس ِجد‪ ،‬قال‪ :‬يآا أبآا ذ ٍّر‪ ،‬هل تد ِري أين تذه‬ ‫دخل‬
‫آ آ آْ ه‬ ‫آآْ ُُ ْ آ ْ آ آ آ ُه آآآ‬ ‫ْ آْ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ْ آ ُ آآ آ آ آه آ آ ْ آ آ‬ ‫ُّ ُ‬
‫اَّلل‪:‬‬
‫ت‪ ،‬فتطلع ِمن مغ ِربِها "‪ ،‬قال‪ :‬ثم قرأ ِِف قِراء ِة عب ِد ِ‬
‫ِِف السجو ِد‪ ،‬فيؤذن لها‪ ،‬وكأنها قد ِقيل لها‪ :‬ار ِج ِِع ِمن حيث ِجئ ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬
‫‪ 8‬آوذلِك ُم ْستآق ٌّر ل آها ‪.8‬‬

‫دیستااوبذرریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمدجسمںیمایگاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےھٹیبوہےئےھت۔جآاتفبڈوبایگ وآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪” :‬اےاوبذر! واجاتنےہآاتفباہکںاجتاےہ؟“‪،‬ںیمےناہک‪:‬اہللاوراساکروسلوخباجاتنےہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہاجتاےہاور‬

‫ااجزت اماتگنےہدجسےیک۔رھپ اسوکااجزتیتلمےہ۔ یاتتاراس ےساہکاجےئ اولٹاجاہجںےسآ یات ےہ ووہلکنآےئ ارغمبیک رطفےس۔“ رھپ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬
‫دبعاہللیکفراکتےکوماقفویںڑپاھ « آوذلِك ُم ْستآق ٌّر ل آها» ینعیوہاقممرہھٹےناکےہآاتفبےک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)159:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪412 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫األ آش ُّج‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬ ‫آ ْآآآ آ‬ ‫يم‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫آ‬ ‫آح هد آث آنا أآبُو آ‬
‫يع‪ ،‬آح هدثنآا األ ْع آم ُ ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫َبنا‪ ،‬آوقال‬ ‫حا ‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫األ آش ُّج‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ‬ ‫يد‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬
‫الش ْمسُ‬ ‫آ ْ آ آ ٍّ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ ه آ آ آ آ ه‬ ‫آ ْ آ‬
‫اْليْ ِ ِّ‬
‫يم ه‬‫آعنْإب ْ آراه آ‬
‫اَّلل تعاىل‪ :‬و‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬عن قو ِل ِ‬
‫م‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب ذر‪ ،‬قال‪ " :‬سْلت رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ آ ُ ْ آ آ ُّ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬
‫ت ال آع ْر ِش "‪.‬‬ ‫َت ِري ل ِ ُم ْستآق ٍّر ل آها سورة يس آية ‪ 40‬قال‪ :‬مستقرها َت‬
‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ه ْ‬
‫آی ےک تارے ںیم« آوالشم ُس َت ِري ل ِ ُم ْستآق ٍّر‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس وپاھچ اس ی‬
‫دیستا اوبذر ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫آ‬
‫ل آها» ”آاتفبالچاجراہےہاےنپرہھٹےنیکہگجرپاجےنےئلیک“۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اسےکرہھٹےنیکہگجرعشےکےلتےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)159:‬‬

‫اّلل َعلَ میه َو َسلَم‪َ:‬‬

‫َ َ َ َُ‬ ‫َم مَ م َ َ ُ‬
‫ه‬ ‫ول اّلله صَّل‬ ‫‪ -73‬باب بدءه الو ه‬
‫ْح إهل رس ه‬
‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپویح(ینعیاہللاکایپم)ات ارتویکرکنرشوعوہا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪413 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْ آآ ُ ُ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآُ ْ ُ آ ْ ْ آْ ه ْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ آ‬
‫ب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن‬ ‫اَّلل ب ِن عم ِرو ب ِن َس ٍح‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫حدُ ِِن أبو الطا ِه ِر أمحد بن عم ِرو ب ِن عب ِد ِ‬
‫آ آ آ ُ‬ ‫آ آ آ ه آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُّ آ ْ آ ه آ آ آ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ه آ آ ْ‬
‫َبته أن آها‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن أ هول آما‬ ‫ري‪ ،‬أن َعئِشة زوج انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم أخ‬ ‫اب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عروة بن الزب ِ‬
‫آ‬
‫ِشه ٍ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪263‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫هْ آ آ آ آ آآ ُْآ ه آ آ ْ ْآ آآ‬ ‫ُّ ْ آ ه آ آ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْآ ْ‬ ‫ُ آ‬
‫اءت ِمثل فل ِق‬ ‫الصا ِدقة ِِف انلومِ ‪ ،‬فَكن َل يرى رؤيا ِإَل ج‬ ‫ْح‪ ،‬الرؤيا‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِمن الو ِ‬ ‫ب ِدئ بِ ِه رسول ِ‬
‫ْآ آ آْآ آْ آْ آ آ‬ ‫آ ُ آ ه آ ُّ ُ ه آ آ ُ آ‬ ‫آ آآ آه ُ‬ ‫ُّ ْ ُ ه ُ ِّ آ آ ْ ْ آ آ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫حنث ِفي ِه‪ ،‬وهو اْلعبد اللي ِاِل أوَل ِت العد ِد‪ ،‬قبل أن ير ِجع إِىل‬ ‫ار ِحرا ٍء يت‬ ‫الصب ِح‪ ،‬ثم حبب إِِل ِه اَلالء‪ ،‬فَكن َيل وبِ ِ‬
‫غ‬
‫آ آ آ آ ْ آ ُ آآ آ ْ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ُ ْ‬ ‫آ ْ آآآآ هُ آ آ ُ ه آْ ُ آ آ آآ آآآآ ُ ْ‬
‫اء ُه ال آملك‪ ،‬فقال‪ :‬اق آرأ‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫َت هود ل ِ ِمث ِل آها آح هَّت ف ِج آئه احل آ ُّق آوه آو ِِف َغ ِر ِحرا ٍء فج‬ ‫أه ِل ِه ويَتود َِّللِك‪ ،‬ثم ير ِجع ِإىل خ ِدية في‬
‫آ آ آآ آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ِّ ْ آ ْ آ ُ ه آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ ْ ُ آ آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آآ آ آ آ آ‬ ‫آ آآ آ‬
‫ئ‪ ،‬قال‪ :‬فْخذ ِِن‪،‬‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ار‬ ‫ق‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫أ‬‫ر‬‫اق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫س‬‫ر‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬‫ه‬ ‫اَل‬ ‫ِن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫غ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ذ‬‫خ‬ ‫ْ‬‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ئ‬‫ما أنا بِ ِ ٍ‬
‫ار‬‫ق‬
‫آآ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آ آ آ‬ ‫ه آ آ آ ه آ آ آ ِّ ْ آ ْ آ ُ ه آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ ُ آ آ آ آ‬ ‫آآه‬
‫ئ‪ ،‬فْخذ ِِن فغ هط ِِن اثله ِاثلآة‪ ،‬آح هَّت بآلغ ِم ِِّن‬ ‫فغط ِِن اثلا ِنية‪ ،‬حَّت بلغ ِمِن اَلهد‪ ،‬ثم أرسل ِِن‪ ،‬فقال‪ :‬اقرأ‪ ،‬فقلت‪ :‬ما أنا بِ ِ ٍ‬
‫ار‬‫ق‬
‫اَّلي آعلهمآ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْ آ آ ُّ آ آ ْ‬ ‫ْآ آ ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ْ ْ آ ِّ آ ه‬ ‫ْآ ْ آ ُ ه آ ْ آ آ‬
‫اإلنسان ِمن عل ٍق ‪ 1‬اقرأ وربك األكرم ‪ِ 4‬‬ ‫اَّلي خلق ‪ 2‬خلق ِ‬ ‫اَلهد‪ ،‬ثم أرسل ِِن‪ ،‬فقال‪ :‬اقرأ بِاس ِم ربك ِ‬
‫ه آ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ت ْر ُجف بآ آوا ِد ُر ُه‬
‫آآ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫بالْ آقلآم ‪ 3‬آعله آم ْ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ‬
‫َّلل صىل‬ ‫اإلنسان ما لم يعلم ‪ 6‬سورة العلق آية ‪ 6-2‬فرجع بِها رسول ا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آآه ُ ُ آ ه آ آ آ آُْ ه ْ ُ ُه آ آ آ آآ آ ْ آ آُ‬ ‫آ ِّ ُ‬ ‫آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ِّ ُ‬
‫ية‪ :‬آما ِِل‪،‬‬ ‫ون‪ ،‬فزملوه حَّت ذهب عنه الروع‪ ،‬ثم قال َِل ِدية‪ :‬أي خ ِد‬ ‫ون‪ ،‬زمل ِ‬ ‫حَّت دخل لَع خ ِدية‪ ،‬فقال‪ :‬زمل ِ‬
‫آ آ ْ آُ آ آ ُ آه آْ ْ آ آ ه آ ُْ آ هُ آآ ً آ ه ه آ آ ُ‬ ‫ُ آآ آْ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ْآ آ آ آ آ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل ِإنك آْل ِصل‬ ‫اَّلل َل َي ِزيك اَّلل أبدا‪ ،‬و ِ‬ ‫وأخَبها اَلَب "‪ ،‬قال‪ :‬لقد خ ِشيت لَع نف ِِس‪ ،‬قالت ٰل خ ِدية‪ :‬لَك أب َِّش‪ ،‬فو ِ‬
‫ْ آ ْ آآ ْ‬ ‫لَع نآ آ‬‫ه ْآ آُ ُ آآ‬ ‫ه آ آ آ ْ ُ ُ ْآ آ آ آ ْ ُ ْ آ ه آ آ ْ ُ ْ آ ْ ُ آ آ آ ْ‬
‫ب احل آ ِّق‪ ،‬فان آطلقت بِ ِه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ني‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ف‬ ‫ي‬‫الض‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫الر ِحم‪ ،‬وتصد احل ِديث‪ ،‬وَت ِمل الُك‪ ،‬وتك ِسب المعدوم‪ ،‬وت ِ‬
‫ق‬

‫رص ِِف‬ ‫ام آرأً آتنآ ه آ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ْ ْ ُ ه آ ُ آ ْ ُ آ ِّ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ‬

‫خ ِديآة‪ ،‬آح هَّت أتت بِ ِه ورقة بن نوف ِل ب ِن أس ِد اب ِن عب ِد العزى وهو ابن عم خ ِدية أ ِِخ أ ِبيها‪ ،‬وَكن‬
‫آآ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬

‫ْآ آ ه آ آ آ هُ آ ْ آ ْ ُ آ آآ آ آ ْ ً آ ً آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ب ِم آ‬ ‫كتُ ُ‬ ‫ْآ ه آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ‬

‫ريا قد‬ ‫يل ِبالعربِي ِة ما شاء اَّلل أن يكتب‪ ،‬وَكن شيخا ك ِب‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫َن‬ ‫اإل‬ ‫ن‬ ‫كتاب العر ِِّب وي‬ ‫اَلا ِه ِلي ِة‪ ،‬وَكن يكتب ال ِ‬
‫آآ ْ آآُ آ ُ ُ ه‬ ‫اذا تآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ُ آ آ ُ آ ْ آ ِّ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ‬
‫آع ِ آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫ى؟‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫‪،‬‬ ‫ِخ‬‫م‪ ،‬فقالت ٰل خ ِدية‪ :‬أي عم‪ ،‬اسمع ِمن اب ِن أ ِخيك‪ ،‬قال ورقة بن نوف ٍل‪ :‬يا ابن أ ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آآ آ آ ُ آ آ آ آُ آ آ آ ُ آ آ ه ُ ُ ه ُْ آ آآ ُ آ آ آْ ه ُ آ آ‬
‫يها آجذ ًَع‪،‬‬ ‫الم‪ ،‬يآا ِلْت ِِن ِف‬ ‫اَّلي أن ِزل لَع موَس علي ِه الس‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم خَب ما رآه‪ ،‬فقال ٰل ورقة‪ :‬هذا انلاموس ِ‬
‫آُ آ آ ْ آْ آْ‬ ‫آ ُ ْ ُ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ُ ُ ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ ْ ه ُ ْ آ آ‬ ‫ًّ‬ ‫آ‬ ‫آ آْآ آ ُ ُ‬
‫آ‬ ‫آ‬
‫يا ِلت ِِن أكون حيا ِحني َي ِرجك قومك‪ ،‬قال رسول اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أو َم ِر ِِج هم‪ ،‬قال ورقة‪ :‬نعم‪ ،‬لم يْ ِت‬
‫ه ُ آ آ ْ ُ ْ ْ آْ ُ آ آْ ُ ْ آ آ ْ ً آ‬ ‫آر ُج ٌل آق ُّ ب آما جئْ آ‬
‫رصا ُمؤ هز ًرا‪.‬‬ ‫ت ِب ِه ِإَل عو ِدي‪ ،‬وإِن يد ِرك ِِن يومك أنرصك ن‬ ‫ِ ِ‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہک‪:‬ےلہپلہپوجویحروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپرشوعوہیئ‪،‬وہہییھتہکآپیلصاہللہیلع‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬

‫وملساکوخاباچسوہےناگل۔ وآپیلصاہللہیلعوملسجوکیئوخابد ےتھکوہحبصیکروینشیکرطحومنداروہتا۔رھپآپوکاہنتیئاکوشقوہا۔آپیلصاہللہیلع‬

‫وملسرحاےکلارںیماےلیکرشتفیرےتھک۔واہںابعدتایکرکےتیئکرا وںتاوررھگںیمہنآےت۔اانت وہشاسھتےلاجےت‪،‬رھپامالموونینمدیسہخد ہجریض‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪264‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اہللاہنعےکتاسولٹرکآےتوہاور وہشاانتیہایتررکدںیتیاہیںتہکاہاتآپرپویحاتری (اور آپ یلصاہللہیلعوملسوکویحیک وعقہنیھت) آپ‬

‫یلصاہللہیلعوملسا یرحاےکلارںیمےھت‪،‬ہکفرہتشآپیلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یاتاوراسےناہک‪:‬ڑپوھ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمڑپاھوہا‬

‫ںیہن۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬اسفرےتشےنےھجمڑکپرکدوبہااانتہکوہکھتایگ یاتںیمکھتایگ۔رھپےھجموھچڑد یاتاوراہک‪:‬ڑپھںیمےناہک‪:‬ںیمڑپاھوہا‬

‫ںیہن۔اسےنرھپےھجمڑکپااوردوبہااہیںتہککھتایگ۔رھپوھچڑد یاتاوراہکڑپھ۔ںیمےناہک‪:‬ںیمڑپاھوہاںیہن۔اسےنرھپھجموکڑکپااوردوبہااہیںت‬
‫آ آ آ آ آ آ ْ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ُّ آ ْ آ ْ آ ُ ه‬
‫اَّلي آعله آم بالْ آقلآم آعلهمآ‬ ‫ْ آ ْ ْ آ ِّ آ ه‬
‫ِ ِ‬ ‫اإلنسان ِمن عل ٍق اقرأ وربك األكرم ِ‬ ‫اَّلي خلق خلق ِ‬
‫ہککھتایگ۔رھپوھچڑد یاتاوراہک‪«:‬اقرأ بِاس ِم ربك ِ‬
‫ْ ْ آ آ آْآ‬
‫اإلن آسان آما ل ْم يعل ْم» ینعی ”ڑپھاےنپام کاکتامےلرکسجےندیپاایک۔دیپاایکآدیموکوخنیکیکٹھپےس۔ڑپھاورریتاام کتریزعتواالےہ‪،‬سج‬ ‫ِ‬
‫ےنالھکس یاتملقےس‪،‬الھکس یاتآدیموکوہوجںیہناجاتناھت“۔ہینسرکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسولےٹ۔اورآپیلصاہللہیلعوملسےکدنکےھاوررگدنےک‬

‫چیباکوگسڑھپکراہاھت۔ (ڈراوروخفےسوچہکنہیویحاکالہپرمہبتاھتاورآپیلصاہللہیلعوملس وکاعدتہنیھت‪،‬اسواےطستبیہاھچیئگ) اہیںتہک‬

‫ےچنہپدیسہخد ہجریضاہللاہنعےکتاساورآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجمڈاھیدو‪،‬ڈاھیدو“ (ڑپکوںےس) اوہنںےنڈاھید یتا۔اہیںت‬

‫ہکآپ یلصاہللہیلعوملساکڈراجتاراہاسوقاینپیبیبدیسہخد ہجریضاہللاہنعےسفرام یتا‪” :‬اےخد ہج!ےھجمایکوہایگ“ اورساحلایبنایکاہک‪” :‬ےھجم‬

‫اینپ اجن اک ڈر ےہ۔“ دیسہ خد ہج ریض اہلل اہنع ےن اہک‪ :‬مہرزگ ںیہن آپ وخش وہ اجےیئ۔ مسق اہلل یک! اہلل اعتیلٰ آپ وک یھبک روسا ہن رکے ا یات یھبک ردیجنہ ہن‬

‫رکے ا‪ ،‬آپ اہلل یک مسق تاےت وک وجڑےت ںیہ‪ ،‬چس وبےتل ںیہ‪ ،‬وبھج ااھٹےت ںیہ (ینعی ایعل اور اافطل اور میتی اور نیکسم اک ایخل رےتھک ںیہ۔ ان اک تار ااھٹےت‬

‫ںیہ)اور تادار ےئلیک امکیئ رکےتںیہ‪ ،‬اور اخرطداری رکےتںیہ امہمنیکاور یچس آوتفں ںیم (ےسیج وکیئفرض داروہایگ یات سلفم وہایگ یات اور وکیئ ابتیہ آیئ) دمد‬

‫رکےت ںیہ ولوگںیک۔“ رھپ دیسہ خد ہجریضاہلل اہنع آپ یلص اہللہیلعوملس وک ورہق نبونلف ےک تاس ےلںیئگ اوروہ دیسہ خد ہج ریض اہلل اہنع ےکاچچ زاد‬

‫اھبیئ ےھت (ویکہکن ورہق‪ ،‬ونلف ےک ےٹیب ےھت اور ونلف‪ ،‬ادس ےک اور دیسہ خد ہج ریض اہلل اہنع وخدلی یک یٹیب ںیھت اور وخدلی‪ ،‬ادس ےک ےٹیب ےھت و ورہق اور دیسہ‬

‫خد ہجریضاہللاہنعےکتاپاھبیئاھبیئےھت) اوراجتیلہےکزامےنںیموہرصناینوہےئگےھتاوررعیبانھکلاجےتنےھت والیجنوکرعیبںیمےتھکلےھتانتجاہللوک‬

‫وظنمراھت۔اورتہبوبڑےھےھت۔انیکانیبیئ اجیتریہیھت (تراھےپیکو ہ ےس) دیسہخد ہجریضاہلل اہنعےنانےساہک‪ :‬اےاچچ! (وہاچچےکےٹیب ےھت‬

‫رگمترریگےئلیکانوکاچچاہکاور یاتروا ییںیماچچےکےٹیبںیہ) اےنپےجیتھبیکتاتونس۔ورہقےناہک‪:‬اےےجیتھبریمے! مایکد ےتھکوہ۔روسلاہللیلصاہلل‬

‫وہتاکش‬
‫ہیلعوملسےنوجھچکتیفیکدیھکییھت۔سایبنیک۔ورہقےناہکہی ووہتاومسےہوجوم یٰہیلعاالسلمرپاترییھت۔اکشںیماسزامہنںیموجان ا‬

‫ںیمزدنہراتہاسوقتجاہمتریوقم موکاکنلدےیگ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایکوہےھجماکنلدںیےگ۔“ ورہقےناہک‪:‬اہںج‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪265‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وکیئصخشداینںیموہےلرکآ یاتسجوک مالےئوہ (ینعیرشتعیاوردنی) وولگاسےکدنمشوہےئگاوروجںیماسدنوکتاؤں ا وایھچرطحاہمتریدمد‬

‫رکوں ا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪414 :‬‬

‫آ آ آه‬ ‫ُ آ‬ ‫الز ْهر ُّي ‪ :‬آوأآ ْخ آ آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫َبنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬قآ آال‪ :‬قآ آال ُّ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫َب ِن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬أن آها‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ُ ُآ آ ْآ آهُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ ْآ آ ْ‬ ‫آ آ ْ آهُ آ ُ آ‬

‫يث يونس‪ ،‬غري أنه قال‪:‬‬ ‫ْح‪ ،‬وسا احل ِديث بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِمن الو ِ‬ ‫قالت‪ :‬أول ما ب ِدئ بِ ِه رسول ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ ْ‬ ‫ُ آ‬ ‫آآ ه آ ُْ ُ آ هُ آ ً آ آ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل أبآدا آوقال‪ :‬قالت خ ِديآة‪ :‬أ ِي ْاب آن ع ِّم اس آمع ِم آن اب ْ ِن أ ِخيك‪.‬‬ ‫اَّلل َل َي ِزنك‬
‫فو ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےسدورسی ی‬
‫رواییھبایسییہےہاسںیماانتفرقےہہکدیسہخد ہجریضاہللاہنعےناہک‪:‬اہللیکمسق!اہللآپوکیھبک‬

‫روای ںیم ویں اھت روسا ہن رکے ا) اور دیسہ خد ہج ریض اہلل اہنع ےن ورہق ےس اہک‪ :‬اے اچچ ےک ےٹیب سیٹنے! اےنپ ےجیتھب یک‬
‫ردیجنہ ہن رکے ا۔ (اور ایلگ ی‬

‫روایںیمویںاھتاےاچچ!سیٹنےاےنپےجیتھبیکتات)۔‬
‫تات (اورایلگ ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪415 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ هآ ُ آُْ ْ ُ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫هْ‬ ‫وح هدُآِن آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن ُش آعيْب ب ْ‬
‫ال‪ ،‬قال ْاب ُن‬ ‫ٍِ‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ي‬‫ق‬ ‫ع‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫د‬ ‫ج‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫الل‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ُ ُآ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آ‬ ‫آ ْ ُ ُ ْ آ آ ْ آ ُّ آ ْ آ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ ُ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬ف آر آج آع ِإىل خ ِديآة يآ ْر ُجف فؤاد ُه‪،‬‬ ‫ري‪ ،‬يقول‪ :‬قالت َعئِشة زوج انل ِِ صىل‬ ‫اب ‪ :‬س ِمعت عروة بن الزب ِ‬
‫آ‬
‫ِشه ٍ‬
‫آُ ُ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ ْ آْ آهُ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ُآ آ آ ْ آ آآْ آ ْ ُ ْ آهآ‬ ‫ْ آ ْ آ‬ ‫ْآ ه‬
‫اَّلل صىل‬
‫يث يونس ومعم ٍر‪ ،‬ولم يذكر أول ح ِدي ِث ِهما ِمن قو ِ ِٰل‪ ،‬أول ما ب ِدئ بِ ِه رسول ِ‬ ‫آواقتص احل آ ِديث بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ ُّ ْ آ ه آ ُ آ آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ْ آ ه ُ آ ً آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل أبآدا‪ ،‬آوذك آر ق ْول خ ِديآة‪ :‬أ ِي ْاب آن ع ِّم‬ ‫اَّلل َل َي ِزيك‬
‫ْح الرؤيا الصا ِدقة‪ ،‬وتابع يونس لَع قو ِ ِٰل‪ ،‬فو ِ‬ ‫علي ِه وسلم ِمن الو ِ‬
‫آ آ‬ ‫ْ ْ‬
‫اس آمع ِم آن اب ْ ِن أ ِخيك‪.‬‬

‫اس ی‬
‫روای ںیمویںےہہکآپ یلصاہللہیلعوملسولےٹدیسہخد ہج ریضاہللاہنع یکرطفاورآپ یلصاہللہیلعوملساکدلاکیراہاھت۔اور اسںیمہیذرک‬
‫ںیہنہکسےسےلہپوجویحآپیلصاہللہیلعوملسرپرشوعوہیئوہاچسوخاباھتاوریلہپ ی‬
‫رواییکرطحاسںیمہیےہہکاہللیکمسق!اہللآپوکیھبکروساہن‬

‫رکے ااوردیسہخد ہجریضاہللاہنعےنورہقےساہکہکاےاچچےکےٹیب!سیٹنےاےنپےجیتھبیک۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪266‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪416 :‬‬

‫آ ْ آآ آُ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ هآ ُ ُ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ آ‬

‫اب‪ ،‬أخَب ِن أبو سلمة بن عب ِد‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن يونس‪ ،‬قال‪ :‬قال ابن ِشه ٍ‬ ‫وحدُ ِِن أبو الطا ِه ِر‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫ه آ آ ُ ِّ ُ آ آ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ ،‬كن َيآدث‪ ،‬قال‪ :‬قال‬
‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫حاب آر ُ‬ ‫األن ْ آصار هي آو آَك آن م ْن أآ ْص آ‬ ‫آه آ آ ْ آ آْ ه آ‬
‫اَّلل‬ ‫ه ْآ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الرمح ِن‪ ،‬أن جابِر بن عب ِد ِ‬
‫آ ْ ُ آ ًْ‬ ‫آ آْآ آآ آْ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫ْح‪ ،‬قال ِِف آح ِدي ِث ِه‪ " :‬فبينا أنا أم َِّش‪ ،‬س ِمعت صوتا ِمن السماءِ‪،‬‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم وهو َيدث عن فَّت ِة الو ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آْآ ه آ آ آ‬ ‫آ ً آآ ُ‬ ‫ك هاَّلي آ‬ ‫آ آ ْآ آ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ض‬ ‫ِ‬
‫األ ْ‬
‫ر‬ ‫و‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫الس‬ ‫ني‬ ‫ب‬ ‫ِس‬‫ٍّ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬
‫ر‬ ‫ك‬ ‫لَع‬ ‫ا‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ٍ‪،‬‬
‫ء‬ ‫ا‬‫ر‬‫آ‬ ‫ِب‬
‫ِ ِِ‬ ‫ِن‬ ‫اء‬‫آ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ِس‬ ‫ِ‬ ‫ف آرفعت رأ‬
‫اىل يآ آأ ُّي آها ال ْ ُم هدُِّ ُر ‪ُ 2‬قمْ‬ ‫آآْآ آ هُ آآ آ آ آ آ آ آ‬
‫ون‪ ،‬فْنزل اَّلل تبارك وتع‬ ‫ت‪ :‬آز ِّملُون‪ ،‬آز ِّملُون‪ ،‬فآ آدُه ُ‬
‫ر‬ ‫ت‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬ ‫ت منْ ُه فآ آر ًقا‪ ،‬فآ آر آج ْع ُ‬ ‫جئثْ ُ‬ ‫آو آسله آم‪ " :‬فآ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اب آع ال ْ آو ْ ُ‬ ‫آ آ آْآ ُ‬
‫ان‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ث هم آت آت آ‬ ‫آ ُّ ْ آ آ ْ‬
‫اه ُ‬ ‫آ آ ِّ‬ ‫ك ِّ ْ‬‫آآْ ْ آ آه آ آ آ‬
‫ْح "‪.‬‬ ‫ج ْر ‪ 6‬سورة املدُر آية ‪ ،6-2‬و ِِه األوُ‬ ‫َب ‪ 4‬آو ِثيآابآك ف آطه ْر ‪ 3‬والرجز ف‬ ‫فْن ِذر ‪ 1‬وربك ف‬

‫دیستااجترنبدبعاہللااصنریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوروہاحصہبںیمےسےھتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےک‪،‬فرام یاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناور‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسذرکرکےتےھتویحوموقفوہاجےناک‪ ” :‬یاتتارںیماجراہاھت‪،‬ںیمےنآامسنےسآوازینس وںیمےنرسااھٹ یاتداھکی وویہفرہتشوجرحا‬

‫ںیمریمےتاسآ یات یاترک یرپاھٹیبےہ‪،‬آامسناورزنیمےکچیبںیم‪،‬ہیدھکیرکںیممہسایگڈرےکامرےاورولٹرکرھگںیمآ یتا‪،‬ںیمےناہکےھجمڑپکااوڑاھدو۔‬

‫آ آ ِّ‬ ‫آ آ ُّ آ ْ ُ ه ِّ ُ ُ ْ آ آ ْ ْ آ آ ه آ آ آ‬
‫ك ِّ ْ‬
‫َب آو ِث آيابآك ف آطه ْر‬ ‫ےھجم ڑپکا اوڑاھ دو۔ اوہنں ےن ڑپکا اوڑاھ د یتا۔ ی اہلل اعتیلٰ ےن ہی وسرت اتاری‪« :‬يا أيها المدُر قم فْن ِذر وربك ف‬
‫آ ُّ ْ آ آ ْ‬
‫اه ُ‬
‫ج ْر» ینعی ”اےڑپکااوڑےنھواےلاھٹاورذراولوگںوکڈرااوراےنپام کیکترایئرکاوراےنپڑپکوںوکتاکرکاوردیلپیوھچڑدے“۔دیلپی‬ ‫والرجز ف‬

‫ےسرمادیںیہرھپویحتراترآےنیگل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪417 :‬‬

‫آ آ آ هآ ُ آُْ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫هْ‬ ‫وح هدُآِن آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن ُش آعيْ ْ‬

‫ال‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن‬
‫ث‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬عن جدي‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عقيل ب ُن خ ِ ٍ‬ ‫ب ب ِن اللي ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ آ ْ ُ آآ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ه ْآ آ ُ ُ آ ْ آآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه آهُ آ آ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آ‬

‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬
‫اَّلل‪ ،‬أنه س ِمع رسول ِ‬ ‫اب‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أبا سلمة بن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬يقول‪ :‬أخَب ِن جابِر بن عب ِد ِ‬ ‫ِشه ٍ‬
‫ُ ُآ آ ْآ آهُ آ آ آ ُ ْ ُ ُْ آ ً‬ ‫َّت ًة‪ ،‬آفبآيْنآا أآنآا أآ ْمَّش‪ُ ،‬ث هم آذ آك آر مثْ آل آ‬ ‫َّت ال ْ آو ْ ُ‬
‫ْح آع ِِّن آف ْ آ‬ ‫آآ هآ آُ ُ‬
‫ول‪ُ :‬ث هم آف آ آ‬
‫ت ِمنه ف آرقا آح هَّت‬ ‫يث يونس‪ ،‬غري أنه قال‪ :‬فج ِثث‬ ‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وسلم‪ ،‬يق‬
‫م ال ْ آو ْ ُ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ آ آ آ آ آ ُّ ْ ُ آ ْ آ ُ آ‬ ‫آآْ ُ آ آ‬
‫ْح آب ْع ُد آو آتتآ آ‬
‫اب آع‪.‬‬ ‫ان‪ ،‬قآال‪ُ :‬ث هم آح ِ آ‬ ‫ت ِإىل األ ْر ِض‪ ،‬قال‪ :‬وقال أبو سلمة‪ :‬والرجز األوُ‬ ‫هوي‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪267‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنع ےتہںیہںیمےنانسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسآپیلصاہللہیلعوملسفرامرےہےھتویحےکقلعتمجوموقفوہیئگ‬

‫یھتم ںیماجراہاھتہک (تایقاافلظوجاورپزگرے) ںیہںیممہسایگاوراکھجزنیمیکرطف۔تایقوجاورپزگراےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪418 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ُ‬
‫يث يُون آس‪ ،‬آوقال‪:‬‬ ‫الز ْهر ِّي‪ ،‬ب آه آذا ْ آ آ ْ آ آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آعن ُّ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫آ‬
‫اإلسنا ِد َنو ح ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ج ْر سورة املدُر آية ‪ ،6 - 2‬آقبْ آل أآ ْن ُت ْف آر آض ه‬
‫الص آال ُة آو ِ آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ه ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُّ آ ْ ُ ه ِّ ُ آ آ ْ آ ُّ ْ آ آ ْ‬
‫اه ُ‬
‫ِه‬ ‫فْنزل اَّلل تبارك وتعاىل‪ :‬يأيها المدُر‪ِ ،‬إىل قو ِ ِٰل والرجز ف‬
‫آْآ ُ آآ آ آ ُ ْ ُ ُْ آ آ آ ُ آٌْ‬
‫ت ِمنه‪ ،‬ك آما قال عقيل‪.‬‬ ‫األوُان‪ ،‬وقال‪ :‬فج ِثث‬

‫روای ےہ‪ ،‬ا ی دنس ےک اسھت ویسن یک ی‬

‫دحی یک رطح اور اہک تازل ایک اہلل اعتیلٰ ےن وسرۂ دمتر وک ”اے ڑپکا اوڑےنھ واےل اور دیلپی وھچڑ دے‬ ‫م‬
‫زہری ےس ی‬
‫آ ُ ْ ُ ُْ‬
‫ت ِمنه» ےسیجاہکلیقعےن۔‬ ‫ت“ ےلہپاسےسہکفرضیکاجےئامنز‪،‬اوردیلپیوہیںیہ‪،‬اوراہکاسےن«فج ِثث‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪419 :‬‬

‫ت أآبآا آسلآ آم آة ‪ :‬أآيُّ‬ ‫ول‪ :‬آسْآلْ ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ ُ ُ‬

‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬آحدثنا ال آو ِِل ُد ْب ُن ُم ْس ِل ٍم‪ ،‬حدثنا األوز ِاِع‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت َيَي‪ ،‬يق‬
‫ه آآ ْ‬ ‫وح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬

‫ْ ُ ْ ُ ْ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ُّ آ ْ ُ ه ِّ ُ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ ْ ه آ ُّ ْ ُ ْ ُ ْ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫آن أن ِزل قبل؟ قال‪ :‬يآا‬ ‫اَّلل‪ :‬أي القر ِ‬ ‫آن أن ِزل قبل؟ قال‪ :‬يا أيها المدُر‪ ،‬فقلت‪ :‬أ ِو اقرأ‪ ،‬فقال‪ :‬سْلت جابِر بن عب ِد ِ‬ ‫القر ِ‬
‫آ آْ ُ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ُّ آ ْ ُ ه ِّ ُ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ ٌ ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ آ ه آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫ِب آرا ٍء‬ ‫اورت ِ ِ‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬ج‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫أيها المدُر‪ ،‬فقلت‪ :‬أ ِو اقرأ‪ ،‬قال جابِر ‪ :‬أحدُكم ما حدثنا رسول ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آُ ُ آآآ ْ ُ آ‬ ‫ت آب ْط آن ال ْ آ‬ ‫آآْ ُ آ ْ‬
‫استآبْ آطنْ ُ‬ ‫تج آ‬ ‫آش ْه ًرا‪ ،‬فآلآ هما قآ آضيْ ُ‬
‫يِن‪ ،‬وعن ِشم ِاِل‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ْف‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫اِم‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ظ‬ ‫ن‬‫ف‬ ‫يت‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫ي‪،‬‬‫د‬‫ِ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ي‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آْ‬ ‫ْآ آ آ ْ‬ ‫لَع الْ آع ِْ‬ ‫آ آ ُ آ آآ‬ ‫آآ ْ آآ آ آ ً ُ ه ُ ُ آآآ ْ ُ آآ ْ آآ آ آ ً ُ ه ُ ُ آ آ ْ ُ آْ‬
‫َبيل آعلي ِه‬ ‫ج‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ال‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ش‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ِس‬
‫ِ‬ ‫فلم أر أحدا‪ ،‬ثم نو ِديت فنظرت فلم أر أحدا‪ ،‬ثم نو ِديت ف آرفعت رأ‬
‫ه آ ُّ‬ ‫اء "‪ ،‬فآْآن ْ آز آل ه ُ‬ ‫ت‪ :‬آدُِّ ُرون‪ ،‬آف آدُه ُرون‪ ،‬فآ آص ُّبوا آ آ ه‬ ‫ت آخديآ آة‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬ ‫يد ٌة فآْآ آتيْ ُ‬
‫آآ آ آ ْ آ ْ آ ٌ آ آ‬ ‫ه آ‬
‫اَّلل آع هز آو آجل‪ :‬يآأي آها‬ ‫لَع آم ً‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ش‬ ‫ة‬‫ف‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ِن‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ذ‬ ‫خ‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬ ‫الس‬
‫آ آ ِّ‬ ‫ْ ُ ه ِّ ُ ُ ْ آ آ ْ ْ آ آ ه آ آ آ‬
‫ك ِّ ْ‬
‫َب ‪ 4‬آو ِث آيابآك ف آطه ْر ‪ 3‬سورة املدُر آية ‪.3-2‬‬ ‫المدُر ‪ 2‬قم فْن ِذر ‪ 1‬وربك ف‬
‫ْ ْ‬ ‫آ ُّ ْ ه ِّ‬
‫روای ےہںیم ےناوبہملسےسوپاھچ س ےسےلہپفرآن ںیمےس ایکاترا‪،‬اوہنںےن اہک «يآا أي آها ال ُمدُر»ںیم ےناہک‪ :‬یات «اق آرأ» اوہنں‬ ‫نی یجہ ٰےس ی‬
‫ْ ْ‬ ‫آ ُّ ْ ه ِّ‬
‫دیست اجتر نب دبعاہلل ےس وپاھچ‪ :‬فرآن ںیم ےس ےلہپ ایک اترا۔ اوہنں ےن اہک‪« :‬يآا أي آها ال ُمدُر» ںیم ےن اہک‪ :‬یات «اق آرأ» دیستا اجتر‬ ‫ےن اہک‪ :‬ںیم ےن ا‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪268‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رکتوہںوجروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےن مےسایبنیکیھت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمرحا‬ ‫ریضاہللہنعےناہکںیم مےسوہ ی‬

‫دحیایبن ا‬

‫ںیم یات ےنیہم تراہ ج ریمی دمترےنہ یک وپری وہ یئگ و ںیماترااوروادی ےک ادنر الچ۔ یسک ےن ےھجم آواز دی ںیم ےناسےنم اور ےھچیپ اور داںیئ اور تاںیئ‬

‫داھکی وکیئ رظن ہن آ یتا‪ ،‬رھپ یسک ےن ےھجم آواز دی و ںیم ےن رس اورپ ااھٹ یات و داھکی و وہ وہا ںیم یات تخ رپ ںیہ ینعی ربجلیئ ہیلع االسلم ےھجم ہی دھکی رک رلزہ خرھ آ یتا‬

‫تخس (تبیہےکامرے) یںیم خد ہجےکتاسآ یاتاورںیمےناہک‪ :‬ےھجمڑپکااوڑاھدو‪ ،‬اوہنںےن ڑپکااوڑاھد یاتاور ریمےاورپتاین ڈاال۔ (تبیہدوررکےن‬
‫ْ‬ ‫آ آ ُّ آ ْ ُ ه ِّ ُ ُ ْ آ آ ْ ْ آ آ ه آ آ آ ِّ ْ آ آ آ آ آ آ ِّ‬
‫ےکےئل) یاہللاعتیلٰےنہیآںیتیاتارںی‪« :‬يا أيها المدُر قم فْن ِذر وربك فكَب و ِثيابك فطهر» “۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ آ‬ ‫لَع ْب ُن ال ْ ُمبآ آ‬ ‫ان ْب ُن ُع آم آر‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آ ُّ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬آوقال‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ٍ ِ‬‫‪،‬‬ ‫ري‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ار‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ث‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫ْ‬ ‫آ آ ُ آ آ ٌ آآ آ ْ آْآ ه آ آ آ‬
‫ف ِإذا هو جالِس لَع عر ٍش بني السما ِء واألر ِض‪.‬‬
‫ن‬
‫ی یجہ ٰنبایبریثکا یدنسےسایبنرکےتںیہہک ”وہےھٹیبوہےئےھت یاتہتخترپآامسنوزنیمےکدرایمن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)161:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َُ َ َم َ َ َ َ َ‬ ‫م َ َ ُ‬
‫ول اّلله صَّل اّلل علی هه َوسل َم إهل السم َوا ه َوف مر هض الصل َوا ه ‪:‬‬
‫اإلَساءه بهرس ه‬
‫‪ -74‬باب ه‬
‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساکآامسونںرپرشتفیےلاجتا(ینعیرعماج)اورامنزوںاکفرضوہتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪411 :‬‬

‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آه آُ آ ه‬ ‫اِن‪ ،‬آع ْن أآنآس بْن آ‬ ‫ت ُْ‬

‫اْل آن ِ ُّ‬ ‫اد ْب ُن آسلآ آم آة‪ ،‬آح هد آثنآا ُآاب ٌ‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ آ ه آ آ آ ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا شيبان بن فروخ‪ ،‬حدثنا مح‬
‫آ آ‬ ‫ْآ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ ُ ُْآ آ ُ آ آ هٌ آْآ ُ آ ٌ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ْآ ْ‬
‫اْلغ ِل يآض ُع آحافِ آر ُه ِعند ُمنتآَه آط ْرفِ ِه‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ار‪ ،‬ودون‬ ‫احلم ِ‬ ‫ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬أ ِتيت ِبالَبا ِ وهو دابة أبيض‪ ،‬ط ِويل فو‬
‫ُ‬ ‫آْ آ ُ آ آ ُ ه آ آ ْ ُ ْآ ْ آ آ آ هْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْآ ْ آ ه‬ ‫آآ ُُْ آ ه آآْ ُ آْ آ ْآ ْ‬
‫فر ِكبته حَّت أتيت بيت المق ِد ِس‪ ،‬قال‪ :‬فربطته بِاحللق ِة ال ِِت يربِ بِ ِه األن ِبياء‪ ،‬قال‪ :‬ثم دخلت المس ِجد فصليت ِفي ِه‬

‫َّتت‬
‫ْ آآ آ ْ آْ ُ هآآ آ آ آ ْ ُ ْ آْ آ‬
‫َبيل‪ :‬اخ‬
‫ْ آْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ آ آْ ه آ‬ ‫آر ْك آعتآ ْ ُ ه آ آ ْ ُ آ آ آ‬
‫ب‪ ،‬فاخَّتت اللب‪ ،‬فقال ِج ِ‬ ‫َبيل علي ِه السالم بِ ِإنا ٍء ِمن َخ ٍر‪ ،‬وإِنا ٍء ِمن ل ٍ‬ ‫ني‪ ،‬ثم خرجت‪ ،‬فجاء ِِن ِج ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ُآ ٌ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ ْ آ آ ُ ه آ آ آ آ آ ه آ آ ْ آْ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آْ آ آ آ‬
‫َبيل‪ِ ،‬قيل‪ :‬آو آم ْن آم آعك؟ قال‪ُ :‬م همد‪ِ ،‬قيل‪ :‬آوقد‬ ‫ج‬
‫ِ ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫َبيل‪ ،‬ف ِقيل‪ :‬من أنت؟ ق‬ ‫ال ِفطرة‪ ،‬ثم عرج بِنا ِإىل السماءِ‪ ،‬فاستفتح ِج ِ‬
‫استآ ْفتآحآ‬ ‫ه آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آْ ُه آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ آْ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ ُ آ آآ آ آ آآ آ آ آآ ه‬
‫ري‪ ،‬ثم عرج بِنا إِىل السما ِء اثلا ِني ِة‪ ،‬ف‬ ‫ب ِعث إِِل ِه؟ قال‪ :‬قد ب ِعث ِإِل ِه فف ِتح نلا‪ ،‬فإِذا أنا بِآدم فرحب ِِب‪ ،‬ودَع ِِل ِِب ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪269‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ‬ ‫آ آ آ آ آْ‬ ‫آ آْ‬ ‫آ آ آ ُآ ٌ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ‬ ‫آ آ آ ْ آْ آ آ آ‬ ‫ْ ُ آ آْ ه آ‬

‫َبيل‪ِ ،‬قيل‪ :‬آو آم ْن آم آعك؟ قال‪ُ :‬م همد‪ِ ،‬قيل‪ :‬آوقد بُ ِعث ِإِلْ ِه؟ قال‪ :‬قد بُ ِعث‬ ‫ِ ِ‬ ‫ج‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫يل‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬ ‫َبيل علي ِه الس‬ ‫ِج ِ‬
‫ِب ْري‪ُ ،‬ثمه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْآ آ آ آْآ ْ آآ ه آ آ آآ ُ ه آ آْ آ آآ ه آ آآ‬ ‫آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْآ آ‬
‫اَّلل علي ِهما‪ ،‬فرحبا ودعوا ِِل ِ ٍ‬ ‫إِِل ِه فف ِتح نلا‪ ،‬ف ِإذا أنا ِباب ِِن اَلال ِة ِعيَس اب ِن مريم وَيَي ب ِن زك ِرياء صلوات ِ‬
‫آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُآه ٌ آ ه هُ آْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ه آ آ ْ آْ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آْ آ آ آ‬ ‫آع آر آج ِب إ آىل ه‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫َبيل‪ِ ،‬قيل‪ :‬ومن معك؟ قال‪ُ :‬ممد صىل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ج‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫يل‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫يل‬ ‫َب‬
‫ِ ِ‬ ‫ج‬ ‫ح‬ ‫ت‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ِ‬ ‫اثل‬ ‫ِ‬ ‫اثل‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫الس آ‬
‫م‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ ُ آ آآ آ آ آآ ُ ُ آ آ آْ ه ُ آ ُ آ ْ ُ ْ‬
‫الم‪ِ ،‬إذا ه آو قد أع ِط آي ش ْط آر احل ُ ْس ِن‪،‬‬ ‫وسلم‪ِ ،‬قيل‪ :‬وقد ب ِعث ِإِل ِه؟ قال‪ :‬قد ب ِعث ِإِل ِه فف ِتح نلا‪ ،‬ف ِإذا أنا ِبيوسف علي ِه الس‬

‫َبيل‪ِ ،‬قيل‪:‬‬
‫آ‬ ‫ْ ُ‬
‫ج‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬
‫آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ق‬ ‫ا؟‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫يل‬ ‫ق‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬
‫ه آ آ ْ آْآآ ْ ُ آ آْ ه آ‬
‫الس‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫يل‬ ‫َب‬ ‫ج‬ ‫ح‬ ‫ت‬‫ف‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ع‬ ‫اب‬ ‫الر‬ ‫ء‬‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِب ْري‪ُ ،‬ث هم آع آر آج ب آنا إ آىل ه‬
‫الس آ‬ ‫آ‬
‫ِل‬ ‫َع‬‫ب آو آد آ‬ ‫فآ آر هح آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِب ْري‪ ،‬آق آال ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫آ‬
‫ِل‬ ‫ب آو آد آ‬
‫َع‬ ‫يس‪ ،‬فآ آر هح آ‬ ‫ث إ آِلْه آف ُفت آح آ آنلا‪ ،‬فآإ آذا أآنآا بإ ْدر آ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ آ آ ُآه ٌ آ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ آ آ ْ ُ آ‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ومن معك؟ قال‪ُ :‬ممد‪ ،‬قال‪ :‬وقد ب ِعث ِإِل ِه؟ قال‪ :‬قد ب ِع ِ‬
‫آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ‬ ‫آع هز آو آج هل آو آر آف ْعنآ ُاه آم آَكنًا آعل ًّيا سورة مريم آية ‪ُ ،65‬ث هم آع آر آج بنآا إ آىل ه‬
‫َبيل‪ِ ،‬قيل‪ :‬آم ْن هذا؟ قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ج‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ت‬‫ف‬ ‫ت‬‫اس‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫اَل‬ ‫ء‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫الس آ‬
‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ون آعلآيْه ه‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ آْ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ ُ آ آآ آ آ آآ آ ُ آ‬ ‫آ آ آ ُآ ٌ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ‬
‫الم‪،‬‬ ‫الس ُ‬
‫ِ‬ ‫َبيل‪ِ ،‬قيل‪ :‬آو آم ْن آم آعك؟ قال‪ُ :‬م همد‪ِ ،‬قيل وقد ب ِعث ِإِل ِه؟ قال‪ :‬قد ب ِعث ِإِل ِه فف ِتح نلا‪ ،‬ف ِإذا أنا بِهار‬ ‫ِج ِ‬
‫آ‬
‫َبيل‪ِ ،‬قيل‪:‬‬
‫ْ ُ‬
‫ج‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬
‫آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ق‬ ‫ا؟‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫يل‬ ‫ق‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬
‫ه آ آ ْ آْآ آ ْ ُ آ آْ ه آ‬
‫الس‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫يل‬ ‫َب‬ ‫ج‬ ‫ح‬ ‫ت‬‫ف‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫س‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫الس‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ِب ْري‪ُ ،‬ث هم آع آر آج بنآا إ آىل ه‬
‫الس آ‬ ‫آ‬ ‫آآ ه آ آآ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫فرحب ودَع ِِل ِ ٍ‬
‫آ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ آ آ ُآه ٌ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ ُ آ آآ آ آ آآ ُ آ آ آْ ه ُ آآ ه آ آآ‬
‫ومن معك؟ قال‪ُ :‬ممد‪ِ ،‬قيل‪ :‬وقد ب ِعث إِِل ِه؟ قال‪ :‬قد ب ِعث إِِل ِه فف ِتح نلا‪ ،‬ف ِإذا أنا بِموَس علي ِه السالم‪ ،‬فرحب ودَع ِِل‬
‫ك؟ قآ آال‪ُُ :‬مآ هم ٌد آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫آ آآ ْ آ آ آ‬
‫َبيل‪ِ ،‬قيل ومن مع‬
‫ْ ُ‬
‫ج‬ ‫‪:‬‬
‫ه آ آ ْ آْآآ ْ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا؟‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫يل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫يل‬ ‫َب‬ ‫ج‬ ‫ح‬ ‫ت‬ ‫ف‬ ‫ت‬‫اس‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ع‬ ‫اب‬ ‫الس‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِب ْري‪ُ ،‬ث هم آع آر آج إ آىل ه‬
‫الس آ‬ ‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ آ آ ْ ُ آ آْ آ ُ آ آآ آ آ آآ ْآ آ آ آْ ه ُ ُ ْ ً آ ْ آُ آ ْآْ‬
‫ت‬ ‫اْلي ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ِ ،‬قيل‪ :‬وقد ب ِعث ِإِل ِه؟ قال‪ :‬قد ب ِعث ِإِل ِه فف ِتح نلا‪ ،‬ف ِإذا أنا بِ ِإبرا ِهيم علي ِه السالم مس ِندا ظهره ِإىل‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْ آ‬ ‫آ ِّ ْ‬ ‫ون إ آِلْه‪ُ ،‬ث هم آذ آه آ‬ ‫آ آُ ُ آ‬ ‫آ آ ُ آ آ ْ ُ ُُ ُه آْ آ ُْ آ آْآ آ آ‬ ‫ال ْ آم ْع ُ‬
‫السد آر ِة ال ُمنتآَه‪ ،‬آوإِذا آو آرق آها‬ ‫ب ِِب ِإىل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ود‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ور‪ ،‬وإِذا هو يدخله ُك يومٍ سبعون ألف مل ٍ‬ ‫ِ‬ ‫م‬
‫آ آ آآه آ آآ ْ آْ ه آ آ آ آآهآ ْ آ آ آ آ ٌ ْ آ ْ ه آْ آ ُ آ ْ‬ ‫آ آ ْ آآ آ آ آآُ آ آ ْ آ‬
‫يع أن‬ ‫اَّلل يست ِط‬ ‫ِ ِ‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫ت‬ ‫َّش‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬ ‫ان ال ِفيل ِة‪ ،‬وإِذا ثمرها َكل ِق ِ‬
‫ال‬ ‫كآذ ِ‬
‫السالم‪ُ،‬‬ ‫وَس آعلآيْه ه‬ ‫آ ْ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ ه ُ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ه آ ْ آ آ آ ً ُ ِّ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ينعتها ِمن حس ِنها‪ ،‬فْوَح اَّلل إِِل ما أوَح‪ ،‬ففرض لَع َخ ِسني صالة ِِف ُك يومٍ وِلل ٍة‪ ،‬فْنلت إِىل م‬
‫ُ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آ ُّ آ آ آ ُ ه آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ً آ آ ْ ْ آ آ ِّ آ آ ْ آ ْ ُ ه ْ آ آ ه ُ ه آ آ‬
‫اْلخ ِفيف‪ ،‬ف ِإن أمتآك َل يُ ِطيقون‬ ‫فقال‪ :‬ما فرض ربك لَع أم ِتك؟ قلت‪َ :‬خ ِسني صالة‪ ،‬قال‪ :‬ار ِجع ِإىل ربك فاسْٰل‬

‫ح ه ع ِِّن َخ ًسا‪،‬‬
‫آْ‬ ‫آ‬ ‫لَع أُ همِت‪ ،‬فآ آ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ِّ آ ُ ْ ُ آ آ ِّ آ ِّ ْ آ آ‬
‫ف‬ ‫ف‬ ‫خ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ِّب‬ ‫ر‬ ‫ىل‬ ‫إ‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫و‬ ‫يل‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫َس‬ ‫إ‬ ‫ت بآ‬ ‫آ آ آ ِّ آ ْ آ آ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ذلِك‪ ،‬ف ِإِن قد بلو ِ ِ‬
‫ِن‬
‫آ آ آ ْ ُ آ ُ آ آ ُ ْ ُ آ ه آ ِّ آ ْ ً آ آ ه ُ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ ْ ْ آ آ ِّ آ آ ْ آ ْ ُ ه ْ آ آ آ‬
‫فرجعت إِىل موَس‪ ،‬فقلت‪ :‬ح عِن َخسا‪ ،‬قال‪ :‬إِن أمتك َل ي ِطيقون ذلِك‪ ،‬فار ِجع إِىل ربك فاسْٰل اْلخ ِفيف‪ ،‬قال‪:‬‬
‫آ آ‬ ‫ُه‬ ‫الس آالم‪ ،‬آح هَّت آق آال‪ :‬يآا ُُمآ هم ُد‪ ،‬إ هن ُه هن آَخْ ُس آصلآ آ‬ ‫وَس آعلآيْه ه‬ ‫آ آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ آ ِّ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ‬
‫ات ُك يآ ْومٍ آوِلْل ٍة‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فلم أزل أر ِجع بني رِّب تبارك وتعاىل‪ ،‬وبني م‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪270‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ت آ ُٰل آع ْ ً‬
‫َّشا‪ ،‬آو آم ْن‬
‫ُ ِّ آ آ آ ْ ٌ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ً آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ً آ ْ آ آ آ ُ آ ْ‬
‫ِلُك صال ٍة عَّش‪ ،‬فذلِك َخسون صالة ومن هم ِِبسن ٍة‪ ،‬فلم يعملها‪ ،‬ك ِتبت ٰل حسنة‪ ،‬ف ِإن ع ِملها‪ ،‬ك ِتب‬
‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ ِّ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ ْ آ ْ آ ْ ً آ ْ آ آ آ ُ آ ْ آ ِّ آ ً آ آ ً آ آ آ آ آ ْ ُ آ ه ْ آ آ ْ ُ آ‬
‫ت إِىل ُموَس آعلي ِه‬ ‫احدة‪ ،‬قال‪ :‬فْنلت حَّت انتهي‬ ‫هم بِسيئ ٍة فلم يعملها‪ ،‬لم تكتب شيئا‪ ،‬ف ِإن ع ِملها‪ ،‬ك ِتبت سيئة و ِ‬
‫ه ُ آ آ ْ آ ْ ُ ُ آ آ آ ْ ْ آ آ ِّ آ آ ْ آ ْ ُ ه ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ْ ُ آ‬
‫ت ِإىل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقلت‪ :‬قد رجع‬
‫السالم‪ ،‬فْخَبته‪ ،‬فقال‪ :‬ار ِجع ِإىل ربك فاسْٰل اْلخ ِفيف‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫آ ِّ آ ه ْ آ ْ آ ْ ُ ْ ُ‬
‫ت ِمنه "‪.‬‬ ‫رِّب حَّت استحيي‬

‫دیستا اسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ریمے اسےنم تراق ال یات ایگ۔ اور وہ یات اجونر ےہ دیفس رن اک‬

‫رھکےہ‪،‬اہجںت اس یکاگنہیتچنہپےہ ( و یات ہحمل ںیمآامسنتاج اتکسےہ) ںیماسرپوساروہااور تیب‬

‫وھچتاےنپمسواہں ا‬
‫دگےھےساواچناوررچخ ےس ا‬

‫ادقملستآ یتا۔واہںاساجونروکہقلحےستادنھد یتا۔سجےساورربمغیپاےنپاےنپاجونروںوکتادناھرکےتےھت (ہیہقلحدجسمےکدروازےرپےہاورتادنھ‬

‫دےنی ےس ولعمم وہا ہک انان وک اینپ زیچوں یک اایتحط اور افحتظ رضوری ےہ اور ہی ولک ےک الخف ںیہن) رھپ ںیم دجسم ےک ادنر ایگ اور دو رںیتعک امنز یک‬

‫ڑپںیھ دعب اس ےک ت م ر‬
‫اہ الکن و ربجلیئ ہیلع االسلم دو ترنت ےل رک آےئ یات ںیم رشاب یھت اور یات ںیم دودھ ںیم ےن دودھ دنسپ ایک۔ ربجلیئ ہیلع االسلم‬

‫مہارےاسھتآامسنرپخرےھ (جواہںےچنہپ) وفروتشںےساہک‪:‬دروازہوھکےنلےئلیک‪،‬اوہنںےنوپاھچوکنےہ؟ربجلیئہیلعاالسلمےناہک‪:‬ربجلیئےہ۔‬

‫اوہنں ےناہک‪:‬اہمترےاسھتدورساوکنےہ۔؟ربجلیئہیلعاالسلمےناہک‪:‬دمحم یلصاہللہیلعوملسںیہ۔فروتشں ےنوپاھچ‪:‬ایکالبےئ ےئگےھت۔ربجلیئ ہیلع‬

‫االسلمےناہک‪:‬اہںالبےئےئگںیہ‪،‬رھپدروازہوھکالایگ مہارےےئلاور مےنآدمہیلعاالسلموکداھکی‪،‬اوہنںےنرمابحاہکاورریمےےئلداعیکرتہبییک۔رھپ‬

‫ربجلیئ ہیلع االسلم مہارے اسھت خرےھ دورسے آامسن رپ اور دروازہ ولھکا یتا‪ ،‬فروتشں ےن وپاھچ‪ :‬وکن ےہ۔ اوہنں ےن اہک‪ :‬ربجلیئ۔ فروتشں ےن وپاھچ‪:‬‬

‫اہمترےاسھتدورساوکنصخشےہ؟اوہنںےناہک‪:‬دمحمیلصاہللہیلعوملسںیہفروتشںےناہک‪:‬ایکانوکمکحوہااھتالبےناک۔ربجلیئہیلعاالسلمےناہک‪:‬اہںان‬
‫ن‬ ‫ع‬
‫وکمکحوہاےہ‪،‬رھپدروازہالھک وںیم ےندوونںاخہلزاداھبویئں وکداھکی ینعی ٹیس ٰنب رممیاور ی یجہ ٰنبزرک یات مہیلعاالسلموک اندوونںےنرمابحاہکاورریمے‬

‫ےئل رتہبی یک داع یک رھپربجلیئ ہیلع االسلم مہارے اسھت رسیتے آامسن رپ خرےھ اور دروازہ ولھکا یتا۔ فروتشں ےناہک‪ :‬وکن ےہ؟ربجلیئہیلع االسلم ےن اہک‪:‬‬

‫ربجلیئ۔ فروتشں ےن اہک‪ :‬دورسا اہمترے اسھت وکن ےہ۔ ربجلیئ ہیلع االسلم ےن اہک‪ :‬دمحم یلص اہلل ہیلع وملس ںیہ۔ فروتشں ےن اہک‪ :‬ایک ان وک اغیپم ایک ایگ اھت‬

‫البےنےکےئل؟ربجلیئہیلعاالسلمےناہک‪:‬اہںانوکاغیپمایکایگاھترھپدروازہالھک وںیمےنویفسہیلعاالسلموکداھکیاہللےننسح (وخوصبریت) اکآداھہصح‬

‫انوکد یاتاھت۔اوہنںےنرمابحاہکھجموکاورکینداعیکرھپربجلیئہیلعاالسلم موکےلرکوچےھتآامسنرپخرےھاوردروازہولھکا یاتفروتشںےنوپاھچ‪:‬وکنےہ؟‬

‫اہک‪:‬ربجلیئ۔وپاھچ‪:‬اہمترےاسھتدورساوکنےہ۔؟اہک‪:‬دمحمیلصاہللہیلعوملسںیہفروتشںےناہک‪:‬ایکولباےئےگںیہ؟ربجلیئےناہک‪:‬اہںولباےئےئگںیہ‪،‬‬

‫رھپدروازہالھک وںیمےنادرسیہیلعاالسلموکداھکی‪،‬اوہنںےنرمابحاہکاورایھچداعدیھجموک‪،‬اہلللجالجہلےنفرام یتا‪ :‬مےنااھٹایلادرسیوکاویچنہگجرپ ( و‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪271‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اویچنہگجےسیہیوچاھتآامسنرمادےہ) رھپربجلیئہیلعاالسلم مہارےاسھتتاوچنںیآامسنرپخرےھ۔اوہنںےندروازہولھکا یتا۔فروتشں ےنوپاھچ‪:‬وکن؟‬

‫اہکربجلیئ۔وپاھچاہمترےاسھتوکنےہ؟اہک‪:‬دمحمیلصاہللہیلعوملسںیہ۔فروتشںےناہک‪:‬ایکالبےئےئگںیہ۔ربجلیئہیلعاالسلمےناہکاہںولباےئےئگںیہ‪،‬‬

‫رھپدروازہالھک وںیم ےناہرونہیلعاالسلم وکداھکیاوہنںےنرمابحاہکاورےھجمکینداعدی۔رھپربجلیئہیلع االسلم مہارےاسھت ےٹھآامسنرپ ےچنہپاوردروازہ‬

‫ولھکا یاتفروتشںےنوپاھچوکنےہ؟اہک‪:‬ربجلیئ۔وپاھچاوروکنےہاہمترےاسھت؟اوہنںےناہک‪:‬دمحمیلصاہللہیلعوملسںیہ۔فروتشںےناہک‪:‬ایکاہللےنان‬

‫وکاغیپماجیھبآےنلمےئلیک؟ربجلیئہیلعاالسلمےناہک‪:‬اہںاجیھب‪،‬رھپدروازہالھک وںیمےنوم یٰہیلعاالسلموکداھکی‪،‬اوہنںےناہک‪:‬رمابحاورایھچداعدیھجموک‪،‬رھپ‬

‫ربجلیئہیلعاالسلم مہارےاسھتاس وںیآامسنرپخرےھاوردروازہولھکا یاتفروتشںےنوپاھچ‪:‬وکنےہ؟اہک‪:‬ربجلیئ‪،‬وپاھچ‪:‬اہمترےاسھتاوروکنےہ؟اہک‪:‬‬

‫دمحمیلصاہللہیلعوملسںیہ۔فروتشںےنوپاھچ‪:‬ایکوہولباےئےئگںیہ؟اوہنںےناہک‪:‬اہںولباےئےئگںیہ۔رھپدروازہالھک وںیمےناترامیہہیلعاالسلموکداھکیوہ‬

‫ہروزرتس مہرارفرےتش‬
‫ہیکتاگلےئوہےئےھتاینپھٹیپاکتیباومعملریکرطف (اسےسہیولعمموہاہکہلبقیکرطفھٹیپرکےکانھٹیبدرسےہ) اوراسںیم م ر‬

‫اجےتںیہوجرھپیھبکںیہنآےترھپربجلیئہیلعاالسلمھجموکدسرۃایہتنملٰےکتاسےلےئگ۔اسےکےتپاےنتترےےھتےسیجاہیھتےکاکناوراسےکریب‬

‫(ات ترا ڑھگا سج ںیم دو کشم یات ز یتادہ تاین ا‬

‫آت ےہ) رھپ ج اس درج وک اہلل ےک مکح ےن ڈاھاکن و اس اک احل ااسی وہ ایگ ہک وکیئ ولخمق اس یک‬ ‫ےسیج ہلق ی‬

‫ ی‬ ‫وخوصبریتایبنںیہنرکیتکرھپاہلللجالجہلےنڈاالریمےدلںیموجھچکڈاالاوراچپسامنزںی م ر‬
‫ہراتاوردنںیمھجمرپفرضںیکجںیماترااوروم ٰ‬

‫ہیلعاالسلمتاچنہپ واوہنںےنوپاھچ‪:‬اہمترےرپورد ارےنایکفرضایکاہمتریامرپ۔ںیمےناہک‪:‬اچپسامنزںیفرضںیک۔اوہنںےناہک‪:‬رھپولٹاجؤ‬

‫اےنپرپورد ارےکتاساورفیفختہاوہویکہکناہمتریاموکاینتاطقہنوہیگاورںیمےنینبارسالیئوکآزام یاتےہاوراناکااحتمنایلےہ۔ںیمولٹایگاےنپ‬

‫رپورد ارےکتاساوررعضایک‪:‬اےرپورد ار!فیفخترکریمی امرپاہللاعتیلٰےنتاچنامنزںیاٹھگدںی۔ںیمولٹرک ٰ‬
‫ومٰسہیلعاالسلم ےکتاسآ یاتاوراہک‬

‫ہکتاچنامنزںیاہللاعتیلٰےنےھجماعمفرکدںی۔اوہنںےناہک‪:‬اہمتریاموکاینتاطقہنوہیگ مرھپاجؤاےنپربےکتاساورفیفخترکاؤ۔آپیلصاہلل‬

‫آتاجتاراہاہیںتہکاہلللجالجہلےنفرام یتا‪:‬اےدمحم!وہتاچنامنزںی‬ ‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬ںیماسرطحتراتراےنپرپورد اراور ٰ‬

‫ومٰسہیلعاالسلمےکدرایمن ا‬

‫ہ رات ںیم اور م ر‬

‫ہ یات امنز ںیم دس امنز اک وثاب ےہ‪ ،‬و ویہ اچپس امنزںی وہںیئ (احبسن اہلل! ام ک یک یسیک ی‬
‫انعی اےنپ الغومں رپ ےہ ہک‬ ‫ہ دن اور م ر‬
‫ںیہ‪ ،‬م ر‬

‫ڑپںیھ وتاچنامنزںیاوروثابےلماچپساک) اوروجوکیئصخش ینرکےاکمرکےنیککین‪،‬رھپاسوکہنرکے واسوک یاتیکیناکوثابےلم ااوروجرکے و‬

‫دسویکینںاکاوروجصخش ینرکےترایئیکرھپاسوکہنرکے وھچکہناھکلاجےئ ااورارگرکےھٹیب و یاتیہترایئیھاجےئیگ۔آپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪:‬رھپ ںیم اترا اور وم یٰہیلع االسلم ےک تاس آ یتا۔اوہنں ےناہک‪:‬رھپ اجؤاےنپرپورد ار ےک تاس اور فیفخت ہاوہروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یات ںیم‬

‫اےنپرپورد ارےکتاستارتارایگاہیںتہکںیمرشامایگاسےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)162:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪272‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪412 :‬‬
‫آ ه آآ آ ٌ آ آآ‬ ‫ان ْب ُن ال ْ ُمغ آ‬
‫آ ه آآ ُ آْآ ُ‬ ‫اَّلل ْب ُن آهاشم الْ آعبْد ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا آب ْه ُز ْب ُن أآ آ‬
‫آ هآ آُْ ه‬
‫ت‪ ،‬ع ْن أن ِس ب ْ ِن‬ ‫ري ِة‪ ،‬حدثنا ُ ِاب‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫حدُ ِِن عبد ِ‬
‫ُ ُ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آْآ آ آ ُ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ُ ُ آ ْآ آُ‬
‫َّش آح ع ْن آصد ِري‪ ،‬ث هم َ ِسل بِ آما ِء‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫ز‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أ ِتيت فانطل ِ ِ‬
‫ِب‬ ‫وا‬ ‫ق‬ ‫مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ‬

‫ُ‬ ‫آ ْ آ آ ُ ه ُْ ْ‬
‫زمزم‪ ،‬ثم أن ِزلت "‪.‬‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریمےتاسفرےتشآےئاورےھجمےلےئگزمزمےکتاس‪،‬رھپریچا‬

‫ایگہنیسریمااوردوھ یاتایگزمزمےکتاینےس‪،‬رھپوھچڑد یاتایگںیماینپہگجرپ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)162:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪413 :‬‬

‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آه آُ آ ه‬ ‫اِن‪ ،‬آع ْن أآنآس بْن آ‬

‫ُّ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ آ ه آ آ آ ه ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ه آ آ آ ٌ ْ ُ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫حدثنا شيبان بن فروخ‪ ،‬حدثنا محاد بن سلمة‪ ،‬حدثنا ُابِت اْل ِ‬
‫ن‬
‫خ آر آج الْ آقلْب‪،‬آ‬ ‫آآ آ آُ آ آ آ آ ُ آ آ ه آ ْ آْ آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ه ُ آُآ آْآ ُ آ آ ْ ْ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آآ ُ ْ ُ آ آْ‬
‫ان‪ ،‬فْخذه فرصعه‪ ،‬فشق عن قل ِب ِه‪ ،‬فاست‬ ‫َبيل علي ِه السالم وهو يلعب مع ال ِغلم ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬أتاه ِج ِ‬
‫ُ آآ ُ ُ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫ْ آ ُه آ آ آُ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ آ آ آ ً آ آ آ آ آ آ ُّ ه ْ آ‬
‫ب بِ آما ِء آزم آز آم‪ ،‬ث هم أل آمه‪ ،‬ث هم أ آَعد ُه ِِف‬ ‫ت ِمن ذه ٍ‬ ‫ان ِمنك‪ ،‬ثم َسله ِِف طس ٍ‬ ‫فاستخرج ِمنه علقة‪ ،‬فقال‪ :‬هذا حظ الشيط ِ‬
‫آْ‬ ‫آ آ آآ‬ ‫ه‬ ‫ه ُآه ً آ ْ ُ آ آ ْ آْآُ ُ ُ ْ‬ ‫ْآ آآ ُ‬ ‫آ آ ُ ِّ آ ْ‬ ‫آ آ آ ْ ْ ُ‬ ‫آ‬
‫وه آوه آو ُمنتآ ِق ُع الل ْو ِن‪ ،‬قال أن ٌس‪ :‬آوقد‬ ‫ْئ ُه‪ ،‬فقالوا‪ِ :‬إن ُممدا قد ق ِتل‪ ،‬فاستقبل‬ ‫اء ال ِغل آمان ي آ ْس آع ْون ِإىل أم ِه يع ِِن ِظ‬‫آمَكنِ ِه‪ ،‬وج‬
‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ ُ آآ آآآ آ آ ْ ْ‬
‫كنت أرى أُر ذلِك ال ِمخي ِ ِِف صد ِر ِه "‬

‫دیستااسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےک تاسربجلیئ ہیلع االسلم آےئ اور آپ یلصاہلل ہیلعوملس ڑلوکں ےکاسھت‬

‫لیھکرےہےھت۔اوہنںےنآپیلصاہللہیلعوملسوکڑکپااوراھچپڑااوردلوکریچرکاکنال‪،‬رھپاسںیمےس یاتیکٹھپخدارکڈایلاوراہکہکاانتہصحاطیشناکاھت م‬

‫ںیم‪،‬رھپاسدلوکدوھ یاتوسےنےکتشطںیمزمرمےکتاینےس (اسےسہیںیہنئکلیااہک موکوسےنےکترنتاکاامعتسلدرسےہ۔ویکہکنہیفروتشںاک‬

‫لعفاھتاورنکممےہہکانیک رشتعی مہاریرشتعیےکاغمتروہ۔دورسےہیہکاسوقتوسےناکاامعتسلرحامںیہنوہااھت) رھپوجڑااسوکاوراینپ‬

‫ہگجںیمراھکاورڑلےکدوڑےوہےئآپیلصاہللہیلعوملسیکامںےکتاسآےئینعیآپ یلصاہللہیلعوملسیکاتاےکتاساوراہکہکدمحم یلصاہللہیلعوملسامر‬

‫ڈاےلےئگ۔ہی نسرکولگدوڑےداھکی و (آپ یلصاہللہیلعوملسحیحصاوراسملںیہاور) آپیلصاہللہیلعوملساکرندبلایگےہ (ڈروخفےس) دیستا‬

‫اسنریضاہللہنعےناہکںیماسالسیئاک (وجربجلیئہیلعاالسلمےنیکیھت) آپیلصاہللہیلعوملسےکہنیسرپنانداھکیاھت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)162:‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪273‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪414 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ آ آ هآ آ ُ‬ ‫آ آ آ ْ آآ ُ آْآ ُ آ ُ آ ْ ُ آ‬ ‫آ ْ ُّ آ ه آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ‬
‫َشيك ْب ُن عب ِد‬ ‫ِ‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬
‫ٍ‬ ‫ال‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫َب‬‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِل‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫األ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬
‫ون ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫حدثنا هار‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِم آن آم ْس ِج ِد‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ت أآن آ آس ْب آن آمالك َُيآ ِّد ُثنآا‪ ،‬آع ْن آِلْلآ آة أُ َْس آي ب آر ُ‬ ‫اَّلل بْن أآِب نآمر‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫ه‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ٍ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آْ‬ ‫آ آ آ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ آ ْآ آهُ آ آُ آآ آُ آآ آْآ آ ْ ُ آ آْ آ ُ آ آ‬
‫ت‬ ‫يث ُابِ ٍ‬‫الكعب ِة‪ " ،‬أنه جاءه ُالُة نف ٍر قبل أن يوَح إِِل ِه وهو نائِم ِِف المس ِج ِد احلرامِ "‪ ،‬وسا احل ِديث بِ ِقص ِت ِه َنو ح ِد ِ‬
‫آ آآ‬ ‫آ ْ آ ه‬ ‫ْ ُ آ ِّ آ ه‬
‫اِن‪ ،‬آوقد آم ِفي ِه شيئًا آوأخ آر‪ ،‬آو آزاد آونق آص‪.‬‬
‫اْلن ِ‬
‫رشتنبدبعاہللےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬ںیمےنانسدیستا اسننب ام ک ریض اہللہنعےس‪،‬وہایبنرکےتےھتاسراتاک سجںیمرعماجوہا۔روسل اہللیلصاہلل‬ ‫ی‬

‫ہیلعوملسوکہبعکیکدجسمےسآپ یلصاہللہیلعوملسےکتاسنیتفرےتشآےئویحآےنےسےلہپاور آپ یلصاہللہیلعوملسدجسم ںیموس رےہےھترھپایبنایک‬

‫دحی وک ا ی رطح ےسیج تای ےن ی‬
‫روایایک دیستا اسنریض اہلل ہنع ےس‪،‬نکیل آےگ ایبنایک ضعب تا وں وک اورےھچیپ ایبن ایک ضعب تا وں وک اور ز یتادہایک اور مک‬ ‫ی‬

‫ایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)162:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪415 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ ْآآ ُ ُُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آ‬
‫اب‪ ،‬آع ْن أن ِس بْ ِن آمال ِ ٍك‪،‬‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ُّ ُّ‬
‫ب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫وحدُ ِِن حرملة بن َيَي اْل ِج ِيِ‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫آ آ آ آ آ ُ آ ٍّ ُ آ ِّ ُ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ‬
‫َبيل علي ِه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬ف ِرج سقف بي ِِت وأنا بِمكة‪ ،‬فْنل ِج ِ‬ ‫قال‪َ :‬كن أبو ذر َيدث‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ آ ً آ آ ً آآْ آ‬ ‫اء ب آط ْست م ْن آذ آهب ُم ْمتآ‬ ‫الم‪ ،‬آف آف آر آج آص ْدري‪ُ ،‬ث هم آَ آسلآ ُه ِم ْن آما ِء آز ْم آز آم‪ُ ،‬ث هم آج آ‬
‫يمانا‪ ،‬فْف آرغ آها ِِف آصد ِري‪،‬‬ ‫ئ ِحكمة و ِإ‬ ‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الس ُ‬ ‫ه‬

‫النيآا‪:‬‬
‫ُّ ْ‬ ‫الس آالم َلآازن ه‬
‫الس آما ِء‬ ‫يل آعلآيْه ه‬ ‫آ ه آ آ آ ه ْ آ ه آ آ ُّ ْ آ آ آ ْ ُ‬
‫َب‬ ‫ج‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫ال‬ ‫اء‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ئ‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫ِ‪،‬‬
‫ء‬ ‫ا‬‫م‬ ‫الس‬ ‫ىل‬ ‫إ‬ ‫ِب‬ ‫ج‬‫ُث هم أآ ْطبآ آق ُه‪ُ ،‬ث هم أآ آخ آذ بيآدي آف آع آر آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْآ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ٌ آ آ آ آ ْ آ آ ُآه ٌ آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آُْ آ‬
‫َبيل‪ ،‬قال‪ :‬هل معك أحد؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬م ِِع ُممد صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬فْر ِسل‬ ‫افتح‪ ،‬قال‪ :‬من هذا؟ قال‪ :‬هذا ِج ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ آٌ آ آ ْ آآ آْ آٌ آ آ آ آ آآ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ه آ آ ْ آ ه آ آ ُّ ْ آ آ آ آ ُ ٌ آ ْ آ‬
‫ار ِه أس ِودة‪ ،‬قال‪ :‬ف ِإذا نظ آر ِقبآل‬ ‫ِإِل ِه؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬ففتح‪ ،‬قال‪ :‬فلما علونا السماء النيا‪ ،‬ف ِإذا رجل عن ي ِمي ِن ِه أس ِودة‪ ،‬وعن يس ِ‬
‫آ آ ُْ ُ آ ْ ُ‬ ‫الصالح آواَلبْن ه‬ ‫ِ ه‬ ‫كى‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف آق آال‪ :‬آم ْر آحبًا ب ه‬ ‫آ آ آ آ آآ آ آآ آ آ آ‬
‫َبيل‪ ،‬آم ْن‬ ‫ِ ِ‬‫ج‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫الص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِّ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫يآ ِمي ِن ِه ْ ِحك‪ ،‬وإِذا نظر قِبل ِشم ِ ِ‬
‫اٰل ب‬
‫آ ْ ُ ْآ ه آ آ ْ آ ُ ه‬ ‫آآ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آْ آُ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ ُ آ آْ ه ُ آ‬
‫ني أهل اَلن ِة واألس ِودة ال ِِت‬ ‫آ‬
‫اٰل نسم بنِي ِه‪ ،‬فْهل اِل ِم ِ‬ ‫هذا؟ قال‪ :‬هذا آدم علي ِه السالم آوه ِذهِ األس ِودة عن ي ِمي ِن ِه‪ ،‬وعن ِشم ِ ِ‬
‫آآ‬ ‫ْ ُ‬ ‫كى‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ث هم آع آر آ‬ ‫آ آ آ آ آآ آ آآ آ آ آ‬ ‫انلار‪ ،‬فآإ آذا آن آظ آر قبآ آل يآ‬ ‫آ ْ آ آُْ‬
‫َبيل‪ ،‬آح هَّت أَت‬ ‫ِ ِ ِ‬‫ج‬ ‫ِب‬ ‫ج‬ ‫ب‬ ‫اٰل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ش‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ظ‬‫ن‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ِ‬ ‫إ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ك‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ي‬‫م‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ل‬ ‫اٰل أه‬ ‫عن ِشم ِ ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪274‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آآ آ آآ‬ ‫ُّ ْ آ آ‬ ‫افتآ ْح‪ ،‬آق آال‪ :‬آف آق آال آ ُٰل آخاز ُن آها‪ :‬مثْ آل آما آق آال آخاز ُن ه‬ ‫ه آ آ ه آآ آآ آ آ آ ْ‬
‫النيآا‪ ،‬ففتآ آح‪ ،‬فقال أن ُس ْب ُن آمال ِ ٍك‪:‬‬ ‫الس آما ِء‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ازنِها‪:‬‬ ‫السماء اثلا ِنية‪ ،‬فقال َِل ِ‬
‫آ ُ آ آ ْآ آ آ آآ ُ ه آ آْ ْ آ ْآ آ آآْ ُْ ْ آْآ‬ ‫آآ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آآ آآ آهُ آ آ آ‬
‫اَّلل علي ِهم أَج ِعني‪ ،‬ولم يث ِبت كيف‬ ‫ات‪ ،‬آدم‪ ،‬وإِد ِريس‪ ،‬و ِعيَس‪ ،‬وموَس‪ ،‬وإِبرا ِهيم صلوات ِ‬ ‫فذكر أنه وجد ِِف السماو ِ‬
‫آ آ آآ‬ ‫ال ْنيآا آوإب ْ آراه آ‬ ‫الس آالم ِف ه‬ ‫آد آم آعلآيْه ه‬ ‫آ آ ُُ ْ آ ْآ آهُ آ آ آ آهُ آ ْ آ آ آ آ‬
‫السا ِد آس ِة‪ ،‬قال‪ :‬فل هما آم هر‬ ‫الس آما ِء ه‬ ‫يم ِف ه‬
‫ِ ِ ِ‬
‫الس آما ِء ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ازلهم‪ ،‬غري أنه ذكر‪ ،‬أنه قد وجد‬ ‫من ِ‬
‫آ آ ُ‬ ‫األ ِخ ه‬ ‫آ آ‬ ‫ِ ه‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه‪ ،‬قآ آال‪ :‬آم ْر آح ًبا ب ه‬ ‫ْ ُ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ آ آ آآ ُ ه‬
‫الصا ِل ِح‪ ،‬قال‪ :‬ث هم‬ ‫الصا ِل ِح و‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم بِ ِإد ِريس صلوات‬ ‫َبيل ورسول ِ‬ ‫ِج ِ‬
‫آ‬ ‫ِ ه‬ ‫الس آالم‪ ،‬آف آق آال‪ :‬آم ْر آح ًبا ب ه‬ ‫وَس آعلآيْه ه‬ ‫آه آُ ْ ُ آ ْ آ آ آآ آ آ آ ْ ُ آ آ ُه آآ ْ ُ ُ آ‬
‫الصا ِل ِح آواأل ِخ‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫مر‪ ،‬فقلت‪ :‬من هذا؟ فقال‪ :‬هذا ِإد ِريس‪ ،‬قال‪ :‬ثم مررت بِم‬
‫الصالح‪ ،‬قُلْ ُ‬ ‫األ ِخ ه‬ ‫آ آ‬ ‫ِ ه‬ ‫يَس‪ ،‬آف آق آال آم ْر آح ًبا ب ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ آ ُه آآ ْ ُ‬ ‫ه‬
‫ت‪:‬‬ ‫ِِ‬ ‫الصا ِل ِح و‬ ‫انل ِّ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫وَس‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا؟‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ح‬‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫الص‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫الصا ِل ِح‪،‬‬ ‫الصالح آواَلبْن ه‬

‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ ه‬ ‫انل ِّ‬ ‫الس آالم‪ ،‬آف آق آال‪ :‬آم ْر آحبًا ب ه‬ ‫يم آعلآيْه ه‬
‫ِ‬
‫ت بإبْ آراه آ‬
‫ِ‬
‫آ ْ ُ آْآآ آ آ ُه آآ ْ ُ‬
‫ر‬‫ر‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ي‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫يَس‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ا‬
‫آ ْ آ آ آ آ آ آ‬
‫ذ‬ ‫من هذا؟ قال‪ :‬ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ْ ُ آ‬ ‫آ آ ُْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْآ ُ‬
‫اب ‪ :‬آوأ ْخ آ آَب ِن ْاب ُن آح ْزمٍ ‪،‬‬ ‫قال‪ :‬قلت‪ :‬من هذا؟ قال‪ :‬هذا ِ إبرا ِهيم‪( .‬حديث موقوف) (حديث مرفوع) قال ابن ِشه ٍ‬
‫آ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آآآ آ هآ آْ آ ه آ آ آ ُ آ‬ ‫آه ْ آه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬ث هم آع آر آج ِِب‪ ،‬آح هَّت ظ آه ْرت‬ ‫اَّلل صىل‬‫اس وأبا حبة األنصا ِري‪َ ،‬كنا يقوَل ِن‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫أن اب آن عب ٍ‬
‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ آ ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ ْ ُ آ ْ آآآ‬ ‫آْآ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ آً آْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬ففرض‬ ‫ْصيف األقالمِ ‪ ،‬قال ابن حزمٍ وأنس بن مال ِ ٍك‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫لِمستوى أسمع ِفي ِه ِ‬
‫آ آ ُه آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آآ ُه آْ آ آ آ ً آ آ آآ آ ْ ُ آ آ آ ه آُ ه ُ آ آآ آ ُ آ آ آْ ه آ‬
‫السالم‪ :‬آماذا ف آرض آر ُّبك آلَع أم ِتك؟‬ ‫لَع أم ِِت َخ ِسني صالة‪ ،‬قال‪ :‬فرجعت ِبذلِك حَّت أمر بِموَس‪ ،‬فقال موَس علي ِه‬
‫آآ ْ آه آ آ ه ُهآ آ آ ُ ُ آ آ آ آ‬ ‫ه آ‬ ‫ُ آ آ آْ‬ ‫آ آ ُْ ُ آآ آ آ آْ ْ آْ آ آ آ ً آ آ‬
‫يق ذلِك‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اجع ربك‪ ،‬ف ِإن أمتك َل ت ِط‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫م‪:‬‬ ‫ال‬ ‫الس‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫وَس‬ ‫م‬ ‫ِل‬‫قال‪ :‬قلت‪ :‬فرض علي ِهم َخ ِسني صالة‪ ،‬ق ِ‬
‫ال‬
‫آ آ آ ْ ُ آ ِّ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ْ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ ُ آ آ آ ْ آ ه آ آ ه ُ ه آ آ آ ُ ُ آ آ‬
‫يق ذلِك‪،‬‬ ‫اجع ربك‪ ،‬ف ِإن أمتك َل ت ِط‬ ‫فراجعت رِّب فوْع شطرها‪ ،‬قال‪ :‬فرجعت ِإىل موَس علي ِه السالم فْخَبته‪ ،‬قال‪ :‬ر ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ آ آ آ آ آ ْ ٌ آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ ه ُ ْ آ ْ ُ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ آ آ ْ‬
‫اجع آر هبك‪،‬‬ ‫قال‪ :‬فراجعت رِّب‪ ،‬فقال‪ِِ :‬ه َخس‪ ،‬و ِِه َخسون َل يبدل القول لي‪ ،‬قال‪ :‬فرجعت ِإىل موَس‪ ،‬فقال‪ :‬ر ِ‬
‫آ آ آ آ‬ ‫ْ ُ آ ه آْ آ ْ آ آ ُْ ْآ آ آ آ آ آ آْآ ٌ آ آ ْ‬ ‫ت م ْن آر ِِّّب‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ث هم ْان آطلآ آ‬ ‫ح آييْ ُ‬ ‫آُ ْ ُ آ ْ آ ْ‬
‫َبيل‪ ،‬حَّت نْ ِِت ِسدرة المنتَه‪ ،‬فغ ِشيها ألوان َل أد ِري ما ِِه‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ج‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِب‬ ‫ق‬ ‫ِ‬ ‫فقلت‪ :‬ق ِد است‬
‫ْ ُ‬ ‫ُ ه ُ ْ ْ ُ ْ آ ه آ آ آ آ آ ُ ُّ ْ ُ آ آ ُ‬
‫يها آجنابِذ اللؤلؤ آوإِذا ت آر ُاب آها ال ِم ْسك "‪.‬‬ ‫ثم أد ِخلت اَلنة‪ ،‬ف ِإذا ِف‬

‫روایےہہکدیستااوبذرافغریریضاہللہنع ی‬
‫دحیایبنرکےتےھتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وڑاایگ‬ ‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬

‫تھچریمےاکمناکاورںیمےکمںیماھتاورربجلیئہیلعاالسلماترےاوہنںےنریماہنیسریچا‪،‬رھپاسوکدوھ یاتزمرمےکتاینےسرھپ یاتتشطالےئوسےن‬

‫اکسجںیمتمکحاوراامینرھباوہااھتاورایدلید یاتاسوکریمےہنیسںیمدعباسےکالمد یات ی‬

‫نسوکاورریمااہھتڑکپااورآامسنرپےچنہپ وربجلیئہیلعاالسلمےن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪275‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫واہںےکدیلکتردارےساہکوھکل۔اسےنوپاھچ‪:‬وکنےہ؟ربجلیئہیلعاالسلمےناہک‪:‬ربجلیئ۔وپاھچ‪:‬اوریھبوکیئریتےاسھتےہ۔ربجلیئہیلعاالسلمےن‬

‫اہک‪:‬اہںدمحم یلصاہللہیلعوملس ںیہ۔ وپاھچ‪:‬ایکوہالبےئےئگںیہ؟اہک‪:‬اہں۔یاسےندروازہوھکال۔ج م آامسنےکاورپےئگ و یاتصخشوک داھکیسجیک‬

‫داینہرطفیھبڈنھجیھت(رووحںیک) اورتاںیئرطفڈنھجیھتوہجداینہرطفد ےتھک وےتسنہاورجتاںیئرطفد ےتھک وروےت۔اسےنےھجمدھکیرک‬

‫اہک‪:‬رمابحاےکینتخب یبناورکینتخبےٹیب۔ںیمےنربجلیئہیلعاالسلمےسوپاھچ‪:‬ہیوکنےہ؟اوہنںےناہک‪:‬ہیآدمہیلعاالسلمےہاورہیوجولوگںےک‬

‫ڈنھجانےکداںیئاورتاںیئںیہہیانیکاوالدےہ وداینہرطفوہولگںیہوججںیماجںیئےگاورتاںیئرطفوہولگںیہوجمنہجںیماجںیئےگاسےئل‬

‫جوہداینہرطفد ےتھکںیہ و (وخیشےکامرے) سنہدےتیںیہاورجتاںیئرطفد ےتھکںیہ و (رجنےکامرے) رودےتیںیہ۔رھپآپ یلصاہلل ہیلع‬

‫وملس ےنفرام یتا‪:‬ربجلیئھجم وکےل رک خرےھ اہیںت ہک دورسےآامسنرپ ےچنہپاوراس ےک وچدیکار ےس اہک دروازہ وھکل۔اس ےنیھب ااسی یہاہک‪ :‬ےسیج ےلہپ‬
‫عٹ‬
‫آامسنےکوچدیکارےناہکاھترھپدروازہوھکال۔“ دیستااسننبام کریضاہللہنعےناہک‪:‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنآامسونںرپآدماورادرسیاور یس ٰ‬

‫ یاوراترامیہ مہیلعاالسلمےسالماقتیکاورہیایبن ںیہنایکہکانںیم ےس م ر‬

‫ہ یاتوکنےسآامسن رپ المرگم اانتاہکہکآدمہیلع االسلمےسےلہپآامسن رپ‬ ‫اوروم ٰ‬

‫الماقتوہیئاوراترامیہہیلعاالسلمےس ےٹھآامسنںیمجربجلیئہیلعاالسلماورآپیلصاہللہیلعوملسادرسیہیلعاالسلمےکتاسےسزگرے واوہنںےن‬

‫رمابحاہک‪،‬رمابحاےیبناصحلاوراھبیئاصحل!آپیلصاہللہیلعوملس ےنوپاھچہیوکنںیہ؟ربجلیئہیلعاالسلمےناہک‪:‬ہیادرسیہیلعاالسلمںیہ‪،‬ںیموم یٰہیلع‬

‫ع‬
‫ٰس ہیلع االسلم ںیہ رھپ ںیم ٹیس ٰہیلع‬
‫االسلم رپ ےسزگرا‪ ،‬اوہنں ےن اہک‪ ،‬رمابحاے یبن اصحلاور اھبیئ اصحل! ںیم ےن وپاھچ‪ :‬ہیوکن ںیہ؟ اوہنں ےناہک‪:‬ہی وم ٰ‬
‫ع‬
‫االسلمرپےسزگرا‪،‬اوہنںےناہک‪:‬رمابحاےیبناصحلاوراھبیئاصحل!ںیمےنوپاھچ‪:‬ہیوکنںیہ؟اوہنںےناہک‪:‬ہی ٹیس ٰ ہیلعاالسلمںیہرممیہیلعاالسلمےک‬

‫ےٹیب۔ رھپ ںیم اترامیہ ہیلع االسلم رپ زگرا‪ ،‬اوہنں ےن اہک‪ :‬رمابح اے یبن اصحل اور ےٹیب اصحل! ںیم ےن وپاھچ‪ :‬ہی وکن ںیہ؟ اوہنں ےن اہک‪ :‬ہی اترامیہ ہیلع االسلم‬

‫ںیہ۔ انب اہشب رچلہا اہلل ےن اہک‪ :‬ھجم ےس انب زحم ےن ایبن ایک ہک دیستا انب ابعس ریض اہلل امہنع دیستا اوبہبح ااصنری ریض اہلل ہنع (اعرم یات ام ک یات‬

‫تای) دوونں ےتہےھتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬رھپ ”ںیمخراھ یاتایگ یاتومہاردنلباقممرپ‪،‬واہںںیمسااھتوملقںیکآواز۔“ انبزحماور‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےناہک‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬رھپاہللاعتیلٰےنریمیامرپاچپسامنزںیفرضںیک‪،‬ںیمولٹرکآ یتا‪،‬ج‬

‫ یہیلعاالسلمےناہک‪:‬‬
‫وم یٰہیلعاالسلمےکتاساچنہپ واوہنںےنوپاھچ‪:‬اہللےنایکفرضایکاہمتریامرپ۔ںیمےناہک‪:‬اچپسامنزںیانرپفرضںیک۔وم ٰ‬

‫ مرھپ ولٹ اج َواےنپرب ےک تاس ویکہکن اہمتریام ںیماس دقر اطقںیہن ںیم ولٹرکایگ اےنپرپورد ار ےک تاس اس ےن یات ہصح اعمفرک د یتا۔ رھپ‬

‫ںیمولٹرکوم یٰہیلعاالسلمےکتاسآ یاتاورانےسایبنایک۔اوہنںےناہک‪:‬ولٹاجؤاےنپرپورد ارےکتاسویکہکناہمتریاموکاینتاطقںیہن‪،‬ںیمرھپ‬

‫ولٹایگاےنپرپورد ارےکتاس۔اسےنفرام یتا‪:‬تاچنامنزںیںیہاوروہاچپسےکتراترںیہریمےاہیںتاتںیہندب۔یت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬ںیم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪276‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رھپ ولٹ رک آ یات وم یٰ ہیلع االسلم ےک تاس۔ اوہنں ےن اہک‪ :‬رھپ اج َو اےنپ رپود ار ےک تاس ںیم ےن اہک‪ :‬ےھجم رشم آیئ اےنپ رپورد ار ےس (تار تار رعض رکےن‬

‫ےس) رھپربجالیئ ہیلع االسلم ھجم وک ےل رک ےلچ دسرۃ ایہتنملٰ ےک تاس اس رپ اےسی رن خرھ ےئگ۔ نج وک ںیم ںیہن اتھجمسوہ ایک ےھت‪ ،‬رھپ ےھجم ج ںیم ےل‬

‫ےئگ‪،‬واہںومویتںےکدبنگےھتاوریٹماسیککشمیھت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)163:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪416 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آآهُ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آآ آآ آ ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ آ ٍّ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُْآه‬
‫يد‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك لعله‪ ،‬قال‪ :‬عن مال ِ ِك ب ِن‬ ‫حدثنا ُممد ب ُن المثن‪ ،‬حدثنا ابن أ ِِب ع ِدي‪ ،‬عن س ِع ٍ‬
‫انلائم آو ْاِلآ ْق آظان‪ ،‬إ ْذ آسم ْع ُ‬ ‫ني ِه‬ ‫اْليْت آب ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ آْ‬ ‫آ ْ آ آآ آ ُ‬
‫ت‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬بينا أنا ِعند‬ ‫صعصعة رج ٍل ِمن قو ِم ِه‪ ،‬قال‪ :‬قال ن ِِ ِ‬
‫آ ْ آ آْآ آ آ ُ آ آ ْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ً آ ُ ُ آ آ ُ هآ آ آْآ ه ُ آْ آُ ُ آ ْ‬
‫َّشح صد ِري‬ ‫ب ِفيها ِمن ما ِء زمزم‪ ،‬ف ِ‬ ‫ت ِمن ذه ٍ‬ ‫ني‪ ،‬فْ ِتيت فانط ِلق ِِب‪ ،‬فْ ِتيت بِطس ٍ‬ ‫قائِال‪ ،‬يقول‪ :‬أحد اثلالُ ِة بني الرجل ِ‬
‫ُ ُ آ‬ ‫ْ‬ ‫آْ آُ آ‬ ‫آ ْ ْ‬ ‫آ آ آ آْ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آآ آُ آُ ْ ُ ه‬
‫َّلي آم ِِع‪ :‬آما يع ِِن؟ قال‪ِ :‬إىل أسف ِل آب ْط ِن ِه‪ ،‬فاستُخ ِر آج قل ِِ‪ ،‬فغ ِسل بِ آما ِء آزم آز آم‪ ،‬ث هم أ ِعيد‬ ‫ِإىل كذا آوكذا‪ ،‬قال قتادة‪ :‬فقلت ل ِ ِ‬
‫ْآ آْ آ‬ ‫آ آ آُ ُ ه ُ آ آ ً آ ْ آ ً ُ ه ُ ُ آ ه آْآ آ ُ آ ُ آُ ُْآ ُ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ْآ ْ آ آ آ‬
‫اْلغ ِل‪ ،‬يق ُع خ ْط ُو ُه ِعند أقًص‬ ‫ار ودون‬ ‫احلم ِ‬ ‫ِ‬ ‫مَكنه‪ ،‬ثم ح َِّش ِإيمانا و ِحكمة‪ ،‬ثم أ ِتيت ِبداب ٍة أبيض‪ ،‬يقال ٰل‪ :‬الَبا فو‬
‫ْ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ ْ ُ آ آ ْ ُ ه ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ه آ آ ُّ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ آ آ ْ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ آ‬
‫َبيل‪،‬‬ ‫َبيل علي ِه السالم‪ ،‬ف ِقيل‪ :‬من هذا؟ قال‪ِ :‬ج ِ‬ ‫طرفِ ِه‪ ،‬فح ِملت علي ِه‪ ،‬ثم انطلقنا حَّت أتينا السماء النيا‪ ،‬فاستفتح ِج ِ‬
‫آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آآ آ‬ ‫آ آْ آ آ آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُآه ٌ آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ ،‬قيل‪ :‬آوقد بُ ِعث ِإِلْ ِه؟ قال‪ :‬ن آع ْم‪ ،‬قال‪ :‬ففتآ آح آنلا‪ ،‬آوقال‪ :‬آم ْر آحبًا ِب ِه آو ِنلع آم‬ ‫ِقيل‪ :‬ومن معك؟ قال‪ُ :‬ممد صىل‬
‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آآ آآ آهُ آ‬ ‫يث بق ه‬ ‫ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ ه ُ آ آ آ ْآ آ‬
‫الس آما ِء اثلها ِنيآ ِة ِعيَس آوَي آَي‬ ‫ِ ِف ه‬
‫ِ ِ‬‫آ‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ذ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الم ِِجء جاء‪ ،‬قال‪ :‬فْتينا لَع آدم علي ِه السالم‪ ،‬وسا احل ِد‬
‫آ آ ُ ْ آْآ‬ ‫ْآ آ آ ُ آ آ آ آ ُ ه آ ْ‬ ‫ه آ ْ آ آ‬ ‫ه آ ُ ُ آ آ‬ ‫آ آْآ ه آ‬
‫اَّلل آعلي ِه ْم‪ ،‬قال‪ :‬ث هم ان آطلقنا آح هَّت‬ ‫عليها السالم‪ ،‬و ِِف اثل ِاثل ِة يوسف‪ ،‬و ِِف الرابِع ِة إِد ِريس‪ ،‬و ِِف اَلا ِمس ِة هارون‪ ،‬صلوات ِ‬
‫آ‬

‫انل ِّ‬ ‫الصا ِلح‪ ،‬آو ه‬ ‫األ ِخ ه‬ ‫آ‬ ‫ت آعلآيْه‪ ،‬آف آق آال‪ :‬آم ْر آحبً‬ ‫الس آالم‪ ،‬فآ آسله ْم ُ‬ ‫وَس آعلآيْه ه‬ ‫ه آ آآآْ ُ آآ ُ آ‬ ‫ْانتآ آهيْ آنا إ آىل ه‬
‫الس آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫لَع‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ْ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ ِ‬‫س‬ ‫د‬‫ا‬‫الس‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬

‫ُث ِم هما‬ ‫اَل آ هن آة أآ ْك آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُه‬ ‫ْ ُ ُ‬ ‫ْ ُ ْ‬

‫كيك‪ ،‬قال‪ :‬آرب‪ ،‬هذا َال ٌم آب آعثتآه آبع ِدي يآدخل ِم ْن أم ِت ِه‬
‫ِّ آ آ ُ آ‬ ‫آآه آ آُُْ آ آ آُ آ آ ُْ آ آ آ‬
‫الصا ِل ِح‪ ،‬فلما جاوزته بكى‪ ،‬فنو ِدي ما يب ِ‬
‫ه‬

‫ث نآُِّ‬ ‫آ آ ه آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آآآْ ُ آآ ْآ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ ُ ه ْآ آْآ آ ه ْآآْآ آ‬ ‫آْ ُ ُ ْ ُه‬
‫يث‪ :‬وحد ِ‬ ‫يدخل ِمن أم ِِت‪ ،‬قال‪ :‬ثم انطلقنا حَّت انتهينا إِىل السما ِء السابِع ِة‪ ،‬فْتيت لَع إِبرا ِهيم‪ ،‬وقال ِِف احل ِد ِ‬

‫َبيل‪ ،‬آما‬
‫آُ ْ ُ آ ْ ُ‬
‫ج‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫ان‪،‬‬
‫آآْآ آ آ‬
‫ن‬ ‫اط‬ ‫ب‬ ‫ان‬ ‫ر‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫َي ُر ُج ِم ْن أآ ْص ِل آها آن ْه آران آظا ِه آ‬
‫ر‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آهُ آآ آ ْآ آ آ آْ آ آْ‬
‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أنه رأى أربعة أنه ٍ‬ ‫ِ‬
‫ت ال ْ آم ْع ُمور‪ُ،‬‬ ‫اْليْ ُ‬ ‫ات‪ُ ،‬ث هم ُرفِ آع ِل ْ آ‬ ‫ْ آ ه آ آ ه ه آ آ ِّ ُ آ ْ ُ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آْآ ُ آ آ آه هْ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ان فانليل والفر‬ ‫ان ِِف اَلن ِة‪ ،‬وأما الظا ِهر ِ‬ ‫ان فنهر ِ‬ ‫اطن ِ‬
‫ان اْل ِ‬ ‫ه ِذهِ األنهار؟ قال‪ :‬أما انلهر ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪277‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ُْ آ آ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آْآ‬ ‫آ ُ ْ ُ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْآْ ُ ْآ ْ ُ ُ ْ ُ ُُ ُه‬

‫ور‪ ،‬يآدخله ُك يآ ْومٍ آسب ُعون ألف آمل ٍك‪ِ ،‬إذا خ آر ُجوا ِمنه ل ْم ي ُعودوا ِفي ِه‬ ‫َبيل‪ ،‬ما هذا؟ قال‪ :‬هذا اْليت المعم‬
‫فقلت‪ :‬يا ِج ِ‬
‫ُ آ آ آ ْ ْ ُ ه ُ ُ آ آ ْ آ آ ُ ُ آ آ ْ ٌ آ آ ُ آآ ٌ آ ُ آ آ آه آ ْ آ ْ ُ ه آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ه ُ آ‬
‫آخر ما علي ِهم‪ ،‬ثم أ ِتيت بِ ِإناءي ِن أحدهما َخر واَلخر لب‪ ،‬فع ِرْا لَع فاخَّتت اللب‪ ،‬ف ِقيل‪ :‬أصبت‪ ،‬أصاب اَّلل بِك‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ه ُ آ آ آ ْ ْ آ ُ ه ُ آ ْ آ آه ُه آ ْ آ ْ ُ آ آ آ ً ُ ه آ آ آ ه آ آ آ‬
‫يث‪.‬‬‫أمتك لَع ال ِفطر ِة‪ ،‬ثم ف ِرْت لَع ُك يومٍ َخسون صالة "‪ ،‬ثم ذكر ِقصتها ِإ ِ ِ ِ ِ‬
‫د‬ ‫احل‬ ‫ر‬‫آخ‬ ‫ىل‬

‫ایانسام کنبصعضعہےسوج یاتصخشےھتانیکوقمےسہکفرام یاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬ ‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےسر ی‬

‫وایےہ‪،‬اوہنںےنش ی د‬

‫ےن‪” :‬ںیم اخہن ہبعک ےک تاس اھت۔ اور ریمی احل وخاب اور دیباری ےک چیب ںیم یھت اےنت ںیم ںیم ےن انس یات صخش وک وج اتہک اھت ہک م دوونں ںیم ےس‬

‫رسیتےہیںیہینعیروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرھپریمےتاسآےئاورھجموکےلےئگ۔رھپریمےتاس یاتتشطال یاتایگوسےناکاسںیمتایناھتزمرماکاور‬

‫ریماہنیسریچاایگاہیںت“ اوراہیںتاتقدہےناہک (وجراویےہاس ی‬
‫دحیاک) ںیمےناےنپاسیھتےسوپاھچ‪:‬اسےسرمادایکےہ؟اوہنںےناہک‪:‬ینعی‬

‫ریچاایگٹیپ ےکےچینتاوردلاکنالایگاس ںیمےسرھپ یاتاجونروک الےئ‪،‬سجاکرندیفساھت‪،‬اسوکتراق ےتہےھتدگےھےساواچناوررچخ ےس اچیوہاانپ‬

‫دقمواہںرھکا اھت‪ ،‬اہجںت اس یک اگنہ یتچنہپیھت۔ھجم وکاس رپ وسار ایک رھپ م ےلچاہیں ت ہک ےلہپ آامسن رپ آےئ‪،‬ربجالیئ ہیلع االسلم ےن دروازہ ولھکا یتا۔‬

‫فروتشںےنوپاھچ‪:‬وکنےہ؟اہک‪:‬ربجالیئ‪،‬اہکاہمترےاسھتوکنےہ‪،‬اہک‪:‬دمحمیلصاہللہیلعوملس ۔اہکاوہنںےن‪:‬ایکولباےئےئگںیہوہ؟ربجالیئہیلعاالسلم‬

‫الت رھپ م آےئ آدم ہیلع االسلم ےک تاس اور ایبن ایک ہک‬
‫ےن اہک‪ :‬اہں رھپ دروازہ الھک اور فروتشں ےن اہک‪ :‬رمابح ابمرک وہ آپ یلص اہلل ہیلع وملس اک رشتفی ا‬
‫ن‬ ‫ع‬
‫دحیاکوپراہصقاورذرکایکہکآپ یلصاہللہیلعوملسےندورسےآامسنرپالماقتیک ٹیس ٰ ہیلعاالسلماور ی یجہ ٰہیلعاالسلمےساور رسیتےآامسنرپویفس‬ ‫ی‬

‫ہیلعاالسلمےساوروچےھتآامسنرپادرسیہیلعاالسلمےستاوچنںیآامسنرپاہرونہیلعاالسلمےسرھپاہک‪:‬ہک مےلچاہیںتہک ےٹھآامسنرپےچنہپ۔واہںوم یٰ‬

‫ہیلعاالسلمےسےلم انوکںیم ےن السمایک۔اوہنںےناہکرمابحکیناھبیئاورکینیبنوکجںیمآےگتراھ ووہروےنےگل‪،‬آوازآیئ اےوم یٰویکںروےت‬

‫وہ‪،‬اوہنںےناہک‪:‬اےرپورد ار!اسڑلےکوک وےنریمےدعبربمغیپانب یاتاوراسیکامںیمےسجںیمز یتادہولگاجںیئےگریمی امےس ( ووم ٰ‬

‫ ی‬

‫ہیلعاالسلموکرجنوہااینپوقمرپاحالہکنانیکدعتادتہبیھت‪،‬رگمیتنجانںیمےسمکےھت مہارےربمغیپ یلصاہللہیلعوملسیکامےس) رھپآپیلصاہللہیلع‬

‫وملسےنفرام یتا‪ :‬مےلچاہیںتہکاس وںیآامسنرپےچنہپ‪،‬واہںںیمےناترامیہہیلعاالسلموکداھکیاورایبنایکاس ی‬
‫دحیںیمہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنفرام یتا‪:‬ںیمےنہاررہنںیدںیھکیوجدسرۃیکڑجےسئکلہ یھتدورہنںییلھکںیھتاوردورہنںیڈاھیپنںیھتںیمےناہک‪:‬اےربجالیئ!ہیرہنںییسیکںیہ؟‬

‫اوہنں ےناہک‪ :‬ڈاھیپن وہیئ دو رہنںی و ج ںیم یئگںیہ۔اور یلھکوہںیئ لینوفرات ںیہ۔رھپ ااھٹ یاتایگ ریمے ےیل تیباومعملر ںیم ےناہک اے ربجالیئ ہیایک‬

‫ہروزرتس مہرارفرےتشاجےتںیہوجرھپیھبکاسںیمںیہنآےتم یہیاناکاریخآتاےہرھپریمےتاسدوترنت‬

‫ےہ؟اوہنںےناہک‪:‬تیباومعملرےہ۔اسںیم م ر‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪278‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫الےئےئگ یاتںیمرشابیھتاور یاتںیمدودھ‪،‬دوونںریمےاسےنمےئکےئگںیمےندودھوکدنسپایک‪،‬آوازآیئکیھٹایک مےن‪،‬اہللںیہمتکیھٹراےتسرپ‬

‫ال یاتاوراہمتریامیھباہمترےراےتسرپےلچیگرھپریمےاورپاچپسامنزںیفرضوہںیئ م ر‬
‫ہروز۔رھپایبنایکاسراہصقاریخت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)164:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪417 :‬‬

‫آ‬ ‫ه آآ آآ‬ ‫آ آ آآ‬ ‫هآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه آآ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه آ ُآ‬

‫آحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثنا ُم آعاذ ْب ُن ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬ع ْن قتآادة‪ ،‬آحدثنا أن ُس ْب ُن آمال ِ ٍك‪ ،‬ع ْن آمال ِ ِك بْ ِن‬
‫ْ آً‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آُ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آْآُ آ آ آ‬
‫ئ ِحكمة‬ ‫ب‪ ،‬ممت ِل ٍ‬ ‫ت ِمن ذه ٍ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬فذكر َنوه وزاد ِفي ِه‪ ،‬فْ ِتيت بِطس ٍ‬ ‫صعصعة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ آ ً آ ُ ه آ ه ْ آ آ آ ِّ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ ُ ه ُ آ ْ آ ً آ آ ً‬
‫يمانا‪.‬‬ ‫وإِيمانا‪ ،‬فشق ِمن انلح ِر ِإىل مرا اْلط ِن‪ ،‬فغ ِسل بِما ِء زمزم‪ ،‬ثم م ِلئ ِحكمة وإِ‬
‫دیستا ام ک نب صعضعہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ویہ ی‬
‫دحی وج اورپ زگری اانت ز یتادہ ےہ ہک ریمے تاس یات‬

‫نس ےسےل رک ٹیپ ےک ےچین ت اور دوھ یات ایگ زمرم ےک تاین ےس اور رھب ایگ تمکحاور‬
‫تشط ال یات ایگ وسےناک‪ ،‬وج رھبا وہا اھت تمکحاور اامین ےس‪ ،‬رھپ ریچا ایگ ی‬

‫اامینےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)164:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪418 :‬‬
‫ه آآ ُ ْ ُ آ آ آآ آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آه‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫ار‪ ،‬قال ْاب ُن ال ُمث هن‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬آحدثنا شعبآة‪ ،‬ع ْن قتآادة‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آآ آُ ُ ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آي ْعِن ْاب آن آع ه‬ ‫آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ آ ه آ ْ ُ آ ِّ آ ِّ ُ‬
‫ك ْم آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ر‬‫ك‬ ‫ذ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬
‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫س ِمعتْبا الع ِاِل ِة‪ ،‬يقول‪ :‬حدُ ِِن ابن عم ن ِبي‬
‫آ ْ ٌ آُْ ٌ آآ آآ آ ً‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُ آ ٌ آآهُ ْ آ آ ُ آآ آآ آ‬ ‫آآ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آ ُ ْ‬
‫ال شنوءة‪ ،‬وقال ِعيَس‪ :‬جعد مربوع‪ ،‬وذكر ما ِلَك‬ ‫َسي بِ ِه‪ ،‬فقال موَس‪ :‬آدم طوال‪ ،‬كأنه ِمن ِرج ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم ِحني أ ِ‬
‫آ آ آ آهآ آآ آآ ه ه آ‬
‫الجال "‪.‬‬ ‫ازن جهنم‪ ،‬وذكر‬ ‫خ ِ‬
‫دیست دبعاہلل نب‬ ‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن اوباعہیل ےس انس‪ ،‬وہ ےتہ ےھت‪ :‬ےھجم ی‬
‫دحی ایبن یک اہمترے ربمغیپ یلص اہلل ہیلع وملس ےک اچچ زاد اھبیئ ےن‪ ،‬ینعی ا‬ ‫اتقدہ ےس ی‬

‫ابعس ریض اہلل امہنع ےن ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن ذرک ایک رعماج اک و فرام یتا‪” :‬وم یٰ ہیلع االسلم دنگیم رن ےک یات ےبمل آدیم ےھت۔ وگ یات‬
‫ع‬
‫(ات ہلیبق ےہ رعب ںیم) ےک آدیم اور ٹیس ٰہیلع االسلم وک وھگرگن یتاےل تال واےل ایمہن دق ےک۔ اور ایبن ایک ام ک اک وج داروہغ ےہ منہج اک اور ذرک ایک‬
‫ونشکہ ی‬

‫داجلاک۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪279‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)165:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪419 :‬‬

‫آ ه آآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آآ آآ آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ آ ْ ه ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ ْ ُ ُآْ آ ْ آآآ ُ ُُ ْ ُ ُآ‬

‫وحدثنا عبد بن محي ٍد‪ ،‬أخَبنا يونس بن ُمم ٍد‪ ،‬حدثنا شيبان بن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن أ ِِب الع ِاِل ِة‪ ،‬حدثنا‬
‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ْ ُ آْآآ ُ ْ‬ ‫ْ آه‬ ‫ْ آ آ ِّ ُ ْ آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه‬
‫َس آي ِِب‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬مررت ِللة أ ِ‬ ‫اس‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫اب ُن ع ِّم ن ِبيكم صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬اب ُن عب ٍ‬
‫آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْآ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُ ٌ آ ُ ُ آ ٌ آ ْ ٌ آ آهُ ْ آ آ ُ آآ آ آآ‬ ‫ْ آ آ آ آْ ه آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ال شنوءة‪ ،‬ورأيت ِعيَس ابن مريم مربوع اَلل ِق‬ ‫ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫ك‬ ‫‪،‬‬‫د‬‫ع‬‫ج‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫م‬ ‫آد‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬ ‫آلَع ُموَس ب ْ ِن ِعمران علي ِه الس‬
‫آآ آ ُ‬ ‫اه هن ه ُ‬ ‫آ آآ ُ‬ ‫آُ آ آ ً آ آ ه آ ه ه آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُْ ْ آ آ ْ‬
‫اَّلل ِإيه ُاه‪ ،‬فال تك ْن ِِف ِم ْر آي ٍة ِم ْن‬ ‫ات أر‬‫ٍ‬ ‫آي‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ج‬ ‫ال‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫از‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫َك‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ه‬
‫الر‬ ‫اْليآاض آسب آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫آ‬ ‫ِإىل احلمر ِة‪ ،‬و‬
‫آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ِّ ُ آ آ ه آ ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ه آ‬ ‫آ‬
‫السالم‪.‬‬ ‫ِ موَس علي ِه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم قد ل ِ آ‬ ‫ِلقائِ ِه "‪ ،‬قال‪َ :‬كن قتادة يفَسها‪ ،‬أن ن ِِ ِ‬

‫دیستانبابعسریضاہلل‬ ‫روایےہ‪،‬اسےنانساوبااعلہیلےس‪،‬اوہنںےناہک‪ :‬ی‬

‫دحیایبنیک مےساہمترےیبن یلصاہللہیلعوملسےکاچچےکےٹیب ا‬ ‫اتقدہےس ی‬

‫ ی نب رمعان ہیلع االسلم رپ زگرا۔ وہ یات دنگیم رن ےک ےبمل آدیم‬

‫امہنع ےن ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬سج رات ےھجم رعماج وہا ںیم وم ٰ‬
‫ع‬
‫ےھت‪،‬وھگرگن یتاےل تالواےلےسیج ونشکہےکآدیم وہےتںیہاورںیم ےنداھکی ٹ یس ٰ نبرممیہیلعاالسلم وکوہایمہندقےھتاوررناناکرسخاور دیفساھت اور‬
‫تال ان ےک «سب » ےٹھ وہےئ ےھت۔“ اور دالھکےئ ےئگ‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس وک ام ک‪ ،‬منہج ےک داروہغ اور داجل ان ناوینں ںیم وج اہلل ےن‬

‫ومٰسہیلعاالسلمےس۔“ راویےناہکہک اتقدہاس ی‬

‫آییکیہیریسفترکےتںیہہکیبن یلص‬ ‫دالھکںیئ ” و مکشرکآپ یلصاہللہیلعوملسیکالماقت ںیم ٰ‬

‫اہللہیلعوملسےن ٰ‬
‫ومٰسہیلعاالسلمےسالماقتیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)165:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪421 :‬‬
‫آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آُْ ْ ُ ُ ُآ آ آ آ ه آآ ُ آ ٌْ آ ْآآآ آ ُُ‬ ‫ْ‬ ‫آح هد آث آنا أآ ْ آ‬
‫اود ْب ُن أ ِِب ِهن ٍد‪ ،‬ع ْن أ ِِب ال آع ِاِلآ ِة‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن‬ ‫مح ُد ْب ُن آحنبآ ٍل‪ ،‬وَسيج بن يونس‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا هشيم‪ ،‬أخَبنا د‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ ُ آ آ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آم هر بِ آوا ِدي األ ْز آر ِ ‪ ،‬فقال‪ :‬أ ُّي آوا ٍد هذا؟ فقالوا‪ :‬هذا آوا ِدي األ ْز آر ِ ‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اس‪ " ،‬أن رسول ِ‬ ‫عب ٍ‬
‫لَع ُآن هية آه ْر آَش‪ ،‬آف آق آال‪ :‬أآ ُّي ُآنيةه‬
‫هْ آ ُ ه آآ آآ‬ ‫آ آ ِّ آ ْ ُ ُ آ ُ آ آ آ ْ ه آ آ ً آ ه ه آ آ ُ ُ آ ٌ آ ه‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اَّلل بِاْلل ِبي ِة‪ ،‬ثم أَت‬
‫كأِن أنظر إِىل موَس علي ِه السالم هابِطا ِمن اثلنِي ِة‪ ،‬وٰل جؤار إِىل ِ‬
‫اء‪ ،‬آج ْع آدة آعلآيْه ُج هب ٌة م ْن ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آ آْ‬ ‫آ ُ آ ه ُ آ ْ آ آ آ آ آ ِّ آ ْ ُ ُ آ ُ ُ آ ْ آ ه آ آ ْ ه آ‬ ‫آ‬
‫وف‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫مح‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫اق‬ ‫ن‬ ‫لَع‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬ ‫ه ِذ ِه؟ قالوا‪ِ ُ :‬نية هرَش‪ ،‬قال‪ :‬كأِن أنظر ِإىل يونس ب ِن مَّت علي ِه الس‬
‫ً‬ ‫آ آ ُ آ ْ آْ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُ آ آ ُ ْ ٌ ُ آ‬
‫ام‪ ،‬ناق ِت ِه خلبآة‪ ،‬آوه آو يُل ِِّ "‪ ،‬قال ْاب ُن آحنبآ ٍل ِِف آح ِدي ِث ِه‪ :‬قال هشي ٌم‪ :‬يع ِِن ِِلفا‪.‬‬ ‫ِخط‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪280‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا دبعاہللنب ابعس ریض اہللامہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلصاہلل ہیلعوملس وادیازرق ںیم زگرے و وپاھچ‪” :‬ہیوکن ی وادی ےہ؟“ ولوگں ےن‬

‫اہک‪:‬وادیازرق‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وگ یاتںیموم یٰہیلعاالسلموکدھکیراہوہںوہاتررےہںیہوچیٹےساورآوازےسکیبلاکپررےہںیہ۔“ رھپ‬

‫آپ مہرشایکوچیٹ (رکیٹی) رپآےئ (وہ یاتاہپڑےہشاماوردمہنیےکراےتسرپچجفہےکفر یی) آپےنوپاھچ‪” :‬ہکوکن یرکیٹیےہ۔“ ولوگںےن‬

‫اہک‪:‬ہی مہ ا‬
‫رشیکرکیٹیےہ‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وگ یاتںیمدھکیراہوہںویسننبیتمہیلعاالسلموکوہ یاترسخاوینٹنیٹھگوہیئرپوسارںیہاور یات‬
‫ہم ہ‬
‫دحیںیمایبنایکےہہک س یمےن‬ ‫ہبجےنہپںیہتاولںاک‪،‬انیکاوینٹنیکلیکن «خلبه» یکےہاوروہکیبلہہکرےہںیہ۔“ انبحٹیلرہمحاہللےناینپ ی‬

‫اہک‪« :‬خلبه» ےسرماد «ِلف» ےہ۔ (ینعیوجھکرےکدرجیکاھچل)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)166:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪421 :‬‬

‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ‬ ‫آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ آ ٍّ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُْآه‬

‫ول‬‫اس‪ ،‬قال‪َِ " :‬سنا مع رس ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد ب ُن المثن‪ ،‬حدثنا ابن أ ِِب ع ِدي‪ ،‬عن داود‪ ،‬عن أ ِِب الع ِاِل ِة‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫آ‬

‫آ آ آ آ آ ِّ آ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ ُ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آْآ ه آ ْ آ آ آ‬

‫ني آمكة آوال آم ِدين ِة‪ ،‬ف آم آر ْرنا ِب آوا ٍد‪ ،‬فقال‪ :‬أ ُّي آوا ٍد هذا؟ فقالوا‪ :‬آوا ِدي األ ْز آر ِ ‪ ،‬فقال‪ :‬كأِن أنظ ُر‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ب‬
‫ِ‬
‫هْ‬ ‫ُ ُآ ْ آُ ُ آ ٌ آ ه‬ ‫آ ُ آ آ آْ ه ُ آ آ آ آ ْ آْ آ آ آ آ ًْ آْ آْآ ْ ُ آ ُُ آ ً ْ آ آ ْ‬
‫اْلل ِب آي ِة‪،‬‬ ‫اَّلل ِب‬
‫اْعا ِإصبعي ِه ِِف أذني ِه‪ٰ ،‬ل جؤار ِإىل ِ‬ ‫ِإىل موَس علي ِه السالم‪ ،‬فذكر ِمن لونِ ِه‪ ،‬وشع ِر ِه‪ ،‬شيئا لم َيفظه داود‪ ،‬و ِ‬
‫آ ُ آ ْ آ آ ْ ْ ٌ آ آ آ آ آ ِّ آ ْ ُ ُ آ‬ ‫آ آ ُ ه ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ ه آ آ آ آ ُّ آ ه آ‬ ‫آ ًّ آ ْ‬
‫ارا بِ آهذا ال آوا ِدي‪ ،‬قال‪ :‬ثم َِسنا‪ ،‬حَّت أتينا لَع ُ ِني ٍة‪ ،‬فقال‪ :‬أي ُنِي ٍة ه ِذهِ؟ قالوا‪ :‬هرَش أو ِلفت‪ ،‬فقال‪ :‬كأِن أنظر إِىل‬ ‫م‬
‫آ‬ ‫ٌ ُ ْ آ ٌ آ ًّ آ ْ‬ ‫آ ُ آ آ‬ ‫لَع نآاقآة آمحْ آر آ آ آ ْ ُ ه ُ ُ‬
‫ُ ُآ آآ‬
‫ارا بِ آهذا ال آوا ِدي ُملبِّ ًيا "‪.‬‬ ‫ام‪ ،‬ناق ِت ِه ِِلف خلبة‪ ،‬م‬‫وف ِخط‬
‫اء‪ ،‬علي ِه جبة ص ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫يونس‬

‫دیستادبعاہللنبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےلچہکماوردمہنیےکچیبںیم یاتوادیرپزگرے۔آپیلصاہلل‬

‫ہیلع وملس ےن وپاھچ‪” :‬ہی وکن ی وادی ےہ۔“ ولوگں ےن اہک‪ :‬وادی ازرق۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وگ یات ںیم دھکی راہ وہں وم یٰ ہیلع االسلم‬

‫دحیاک) اورائگلییااںاےنپاکونںںیمریھکںیہاوراہللوکاکپررےہ‬
‫وک۔“ رھپایبنایکاناکرناورتاولںاکاحلوج یتادہنراہدا َودنبایبدنبوک (وجراویےہاس ی‬

‫ںیہآوازےسکیبلہہکرکاسوادیںیمےساجرےہںیہ۔دیستادبعاہللریضاہللہنعےناہک‪:‬رھپ مےلچاہیںتہک یاترکیٹیرپآےئآپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےن فرام یتا‪” :‬ہی وکن ی رکیٹی ےہ۔“ ولوگں ےن اہک مہرشا یک‪ ،‬یات تفل یک‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وگ یات ںیم دھکی راہ وہں ویسن ہیلع االسلم وک یات‬

‫رسخاوینٹنرپ یاتہبجوصفاکےنہپوہےئاورانیکاوینٹنیکلیکنوجھکرےکاھچلیکےہاسوادیںیمکیبل ےتہوہےئاجرےہںیہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)166:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪281‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪422 :‬‬

‫اس‪" ،‬‬ ‫آح هدُآِن آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آثنآا ْاب ُن أآِب آعد ٍّي‪ ،‬آعن ابْن آع ْون‪ ،‬آع ْن َُمآاهد‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬ك هنا عنْ آد ابْن آع ه‬
‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ آ ْ آ ُْ آ آ آ آ آآ هُ آ آ آه‬ ‫آ آ آآ آ ْ آه‬ ‫ه ه آ آ آ آ هُ آ ْ ُ ٌ آْآ آ ْآْ آ‬ ‫آآ آ‬
‫كنه قال‪ :‬أما‬ ‫اس ‪ :‬لم أسمعه‪ ،‬قال‪ :‬ذاك‪ ،‬ول ِ‬ ‫فذك ُروا الجال‪ ،‬فقال‪ِ :‬إنه مكتوب بني عيني ِه َكفِ ٌر‪ ،‬قال‪ :‬فقال اب ُن عب ٍ‬
‫ُ ْ آ آ آ ِّ آ ْ ُ ُ آ ْ آ ْ‬
‫اَنآ آدرآ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ آآه ُ آ آآ ُ ٌ آ ُ آ ْ ٌ آآ آآ آ ْآآ آْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ ُ آ ُْ‬
‫اح ِبكم‪ ،‬وأما موَس‪ ،‬فرجل آدم جعد لَع َج ٍل أمحر‪َ ،‬مطومٍ ِِبلب ٍة‪ ،‬كأِن أنظر ِإِل ِه ِإذا‬ ‫يم‪ ،‬فانظ ُروا إِىل ص ِ‬ ‫إِبرا ِه‬
‫آ‬ ‫ْ‬
‫ِِف ال آوا ِدي يُل ِِّ "‪.‬‬

‫اکفاک‬ ‫اجمدہےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مدیستادبعاہللنبابعسریضاہللامہنعےکتاسےھٹیبےھت۔ولوگںےنذرکایکداجلاکاوراہکہکاسیکدوونںآوھکنںےکچیبںیم ر‬

‫دیست انب ابعس ریض اہلل ہنع ےناہک‪ :‬ہی و ںیم ےن ںیہن انس نکیلآپ یلصاہلل ہیلعوملس ےن فرام یتا‪” :‬اترامیہ ہیلع االسلم و اےسی ںیہ ےسیج م اےنپ‬
‫ظفل اھکل وہ ا۔ ا‬

‫ یہیلعاالسلم یاتصخشںیہدنگمرنوھگرگن یتاےلتالواےل یاتےھٹگوہےئدبنےک‪،‬رسخ‬

‫اصجوکد ےتھک وہ (ینعیریمیاشمہبںیہوصرتںیم) اوروم ٰ‬

‫اویرپوسارںیہسجیکلیکنوجھکریکاھچلیکےہ‪،‬وگ یاتںیمانوکدھکیراہوہںجاترےتںیہوادیںیم وکیبل ےتہںیہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)166:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪423 :‬‬
‫آ‬ ‫آه‬ ‫ُّ آ ْ آ‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ري‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬أن آر ُسول‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ي‬‫الل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬‫ث‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ِل‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫وء آة‪ ،‬آو آرأآيْتُ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ آ آه آ ْ آ ُ آ آ ُ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ‬
‫الر آجال‪ ،‬آكأنه ُه ِم ْن ر آجال آشنُ آ‬ ‫ْض ٌب ِم آن ِّ‬ ‫وَس آ ْ‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫اء‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫األ‬ ‫لَع‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ق‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آً ُ ْ آُ ْ ُ آ ْ ُ آ آآْ ُ ْآ آ آ آآ ُ ه آْ آ آ‬ ‫الس آالم‪ ،‬فآإ آذا أآقْ آر ُب آم ْن‪ ،‬آرأآي ْ ُ‬‫يَس ْاب آن آم ْر آي آم آعلآيْه ه‬ ‫آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‪ ،‬ف ِإذا‬
‫ِ‬ ‫ات‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ص‬ ‫يم‬ ‫ه‬ ‫ا‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫د‬‫ٍ‬ ‫و‬‫ع‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫و‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ب‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِِ‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِع‬
‫آ ْ ُ‬ ‫آ‬
‫ت بِ ِه ش آب ًها دحيآة "‪،‬‬‫الس آالم‪ ،‬آفإ آذا أآقْ آر ُب آم ْن‪ ،‬آرأآي ْ ُ‬ ‫يل آعلآيْه ه‬ ‫آ آً آ ُ ُ ْ آ ْ آ ْ آ ُ آ آآْ ُ ْ آ‬
‫َب‬ ‫ج‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ر‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ِن‬ ‫ع‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫اح‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ه‬‫ب‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫أآقْ آر ُب آم ْن‪ ،‬آرأآي ْ ُ‬
‫ت‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آآ‬ ‫ْ آ ْ ُ‬
‫آو ِِف ِر آوايآ ِة ابْ ِن ُرم ٍح‪ :‬دحيآة ْب ُن خ ِليفة‪.‬‬

‫دیستا اجتر ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ریمے اسےنم الےئ ےئگ ربمغیپ و وم یٰ ہیلع االسلم و چیب چیب ےک آدیم‬
‫عٹ‬
‫(ات ہلیبق) ےکولگوہےتںیہاورںیم ےنداھکی یس ٰ‬
‫ےھت (ینعیہنتہبومےٹہنتہبدےلبوگلدبنےکےھت یاتےکلہدبن ےکمکوگس) ےسیجونشکہ ی‬

‫نبرممیہیلعاالسلموکںیمسےسز یتادہانےکاشمہبرعوہنبوعسمدوکتاتاوہںاورںیمےنداھکیاترامیہہیلعاالسلموکسےسز یاتدہانےکاشمہباہمترے‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪282‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اصجںیہ(آپیلصاہللہیلعوملسےناےنپںیئتفرام یتا) اورںیمےنداھکیربجالیئہیلعاالسلموک (آدیمیکوصرتںیم) سےسز یتادہاشمہبانےکدہیح‬

‫ںیہ۔“ اورانبرحمیک ی‬
‫روایںیمےہہک ”دہیحنبہفیلخ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)167:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪424 :‬‬

‫الر هزا ِ ‪،‬‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافع‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد وتقاربا ِف اللفظ‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آرافع‪ :‬آح هد آثنآا آوقآ آال آعبد‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫آ‬
‫ٍِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ آ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ آ ْ‬
‫ب‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪" :‬‬ ‫أخَبنا معمر‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن س ِعيد بن المسي ِ‬
‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ آ آ‬ ‫ٌ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ آ آ آ ُ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ ُ ُ آ آ آْ ه آ‬ ‫آ ُْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ف ِإذا آر ُجل آح ِسبتُه‪ ،‬قال‪ُ :‬مض آط ِرب آر ِجل‬ ‫السالم‪ ،‬فنعته انل ِِ صىل‬ ‫َس آي ِِب‪ ،‬ل ِقيت موَس علي ِه‬ ‫ِحني أ ِ‬
‫مح ُر‪ ،‬آك آأ هن آما آخ آر آج منْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬فآإ آذا آربْ آع ٌة أآ ْ آ‬‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آ آآآآُ‬ ‫ُ‬ ‫آآهُ آ آ آ ُ آآ آ آ آآ‬ ‫ْ‬
‫ُّ‬ ‫ه‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ال شنوءة‪ ،‬قال‪ :‬ول ِقيت ِعيَس‪ ،‬فنعته انل ِ‬ ‫الرأ ِس‪ ،‬كأنه ِمن ِرج ِ‬
‫اءيْن ِف أآ آحده آما لآ آ ٌ‬ ‫آ آ آُ ُ آ‬ ‫آ ْ آه ً آ آ آ آآْ ُ ْآ آ آ آآ ُ ه آ آْ آآآ آ ْ آُ آآ‬ ‫آ‬
‫ب‪ ،‬آو ِِف‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ ِ ِ‬
‫آ‬ ‫ن‬ ‫إ‬‫ب‬ ‫يت‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫اَّلل علي ِه‪ ،‬وأنا أشبه و ِ ِ ِ ِ‬
‫ب‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫اس يع ِِن محاما‪ ،‬قال‪ :‬ورأيت ِإبرا ِهيم صلوات ِ‬ ‫ِديم ٍ‬
‫آ آه ه آ آ‬ ‫ُ ْ آه ُ آ ْ آ آآ آ ْ ُ هآآ آ آ ُُْ آ آ آ ُ آ ْ ْ آ آ آْ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ آٌْ آ آ‬
‫ت ال ِف ْط آرة‪ ،‬أما ِإنك ل ْو‬ ‫َّشبته‪ ،‬فقال‪ :‬ه ِديت ال ِفطرة أو أصب‬ ‫اَلخ ِر َخر‪ ،‬ف ِقيل ِِل‪ :‬خذ أيهما ِشئت‪ ،‬فْخذت اللب ف ِ‬
‫آ آ ْ آ ْآ ْ آ آ آ ْ ُ ه ُ آ‬
‫أخذت اَلمر َوت أمتك "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬جآپیلصاہللہیلعوملسوکرعماجوہا۔ہک ”ںیموم یٰہیلعاالسلمےس‬
‫الم“ رھپ آپ یلصاہللہیلعوملس ےن ان یک وصرت ایبنیک ںیم ایخل رکتا وہں آپ ےنویںفرام یتا‪( :‬ہی کش ےہراویوک) ”وہ ےبمل ی‬
‫رھچترے ےھت دیسےھ‬
‫ع‬
‫تالواےلےسیجونشکۃےکولگوہےتںیہ“ اورفرام یاتہک ”ںیم ٹیس ٰہیلعاالسلمےسالم‪،‬رھپآپیلصاہللہیلعوملسےنانیکوصرتایبنیک‪،‬وہایمہناقم‬

‫ےھترسخرنےسیجایھبوکیئامحمےسالکن“ (ینعیاےسیتروتازہاوروخشرنےھت) اورآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیماترامیہہیلعاالسلمےسالم و‬

‫ںیمانیکاوالدںیمسےسز یتادہانےساشمہبوہں“‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬رھپریمےتاسدوترنتالےئےئگ یاتںیمدودھاھتاور یاتںیم‬

‫رشاباورھجمےساہکایگسجوکہاوہدنسپرکولںیمےندودھاکترنتےلایلاوردودھایپاسےناہک‪( :‬ینعیاسفرےتشےنوجہیدوونںترنتےلرکآ یاتاھت) موک‬

‫راہیلمرطفتیک یات مچنہپےئگرطفتوک‪،‬اور موجرشابوکاایتخررکےت واہمتریامرمگاہوہاجیت۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)168:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪283‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ‬ ‫م َمََ َ مَ‬ ‫م مَ‬
‫ال‪:‬‬
‫یح ادلج ه‬
‫یح اب هن مريم والم هس ه‬
‫‪ -75‬باب هِف ذهك هر الم هس ه‬
‫تاب‪:‬حیسمانبرممیاورحیسمداجلاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪425 :‬‬

‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬ ‫آ ْ آْ ه ْ ُ آآ آه آُ آ ه‬

‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عمر‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت لَع مال ِ ٍك‪ ،‬عن نافِ ٍع‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ت آرا ٍء ِمنآ‬ ‫الر آجال‪ ،‬آ ُٰل ل هم ٌة آكْآ ْح آسن آما أآنْ آ‬
‫ِّ‬ ‫ْ ُْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ آْآً ْ آ ْ آ ْآ آآآْ ُ آ ُ ً آ آ آ آ ْ آ آ آْ‬
‫قال‪ " :‬أر ِاِن ِللة ِعند الكعب ِة‪ ،‬فرأيت رجال آدم كْحس ِن ما أنت را ٍء ِمن أدمِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ‬
‫ت آم ْن هذا؟ ف ِقيل‪ :‬هذا‬ ‫اْليْت‪ ،‬فآ آسْآلْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آْ آ ُ ُ ْ‬
‫ب‬ ‫وف‬ ‫ط‬ ‫ي‬ ‫ني‬ ‫ل‬‫ج‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫و‬
‫ِّ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ً ُ ه ً آ آ آ ُ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫لَع آع آ‬ ‫ني‪ ،‬أو‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫كئا لَع رجل ِ‬
‫اللم ِم‪ ،‬قد رجلها‪ ،‬ف ِْه تقطر ماء مت ِ‬
‫ْآ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ُ ه آ آآ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ْآ ْ ُْ ْ آ آ آه آ آآٌ آ آٌ آ آ آْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ‬
‫ني اِلمن‪ ،‬كأنها ِعنبة طا ِفية‪ ،‬فسْلت‪ :‬من هذا؟ ف ِقيل‪ :‬هذا‬ ‫الم ِسيح ابن مريم‪ ،‬ثم ِإذا أنا بِرج ٍل جع ٍد‪ ،‬قط ٍ أعو ِر الع ِ‬
‫ْآ ُ ه ه ُ‬
‫الجال "‪.‬‬ ‫الم ِسيح‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ھجموک یاتراتدالھکیئد یاتہکںیمہبعکےکتاسوہںںیمےن یات‬

‫آدیموکداھکیوہیگںرنےسیجہک مےنتہبایھچوہیگںرنےکآدیمدےھکیوہںاسےکدنکوھںتتالںیہےسیج وےنتہباےھچدنکوھںتےکتال‬

‫دےھکی وہں اور تاولں ںیم یھگنک یک ےہ ان ںیم ےس تاین کپٹ راہ (ینعی ان ںیم تری اور تازیگ ایسی ےہ ےسیج ان تاولں ںیم وہیت ےہ وج تاین ےس رھبے وہں یات‬

‫درتقیقحانںیمےستایناتکپٹےہ) اورہیکتدےیئےہدوآدویمںرپ یاتدوآدویمںےکدنکوھںرپوطافرکراہےہہبعکاک۔ںیمےنوپاھچ‪:‬ہیوکنےہ؟ولوگں‬

‫ےناہک‪:‬ہیحیسمںیہےٹیبرممیہیلعاالسلمےک۔رھپںیم یاتصخشوکداھکی‪،‬وھگرگنتالواالتہبوھگرگنداینہآھکناکاکتااسیکاکینآھکنےسیجوھپالوہااوگنر۔ںیمےن‬

‫وپاھچ‪:‬ہیوکنےہ؟ولوگںےناہک‪:‬ہکحیسمداجلےہ۔“ (اہللاسےکرشےس م ر‬
‫ہاملسمنوکاچبےئ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)169:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪426 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ آُآ ْ ُ ُ ْآآ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ آ ه ُّ آ ه آ آ آ آ ٌ آ ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ‬
‫اض‪ ،‬عن موَس وهو ابن عقبة‪ ،‬عن نافِ ٍع‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫حدثنا ُممد ب ُن ِإسحا المسي ِِ‪ ،‬حدثنا أنس يع ِِن ابن ِعي ٍ‬
‫ال هج آال‪ ،‬آف آق آال‪ :‬إ هن ه آ‬
‫يح ه‬ ‫انلاس ال ْ آمس آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آْ ً آْآ آ ْ آ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اِن ه ِ‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم يوما بني ظهر ِ‬ ‫اَّلل بن عمر‪ ،‬ذكر رسول ِ‬‫قال عبد ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آآ ه ْآ آ ه ه آ آ ْ آ ُ آ ْ ُْ ْ آ آ آ ه آ ْآ ُ آآ ٌ آ آ ٌ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫ني اِلمن‪ ،‬كْن عينه ِعنبة طا ِفية‪ ،‬قال‪ :‬وقال رسول ِ‬ ‫تبارك وتعاىل ليس بِْعور‪ ،‬أَل ِإن الم ِسيح الجال أعور ع ِ‬
‫َّض ُب ل همتُ ُه آب ْنيآ‬
‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ِّ‬ ‫ْ ُْ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ْ آ ْآ آ آ آ ُ ٌ آُ آآ ْ آ آ آ‬ ‫ْآآ‬ ‫هْآآ‬ ‫آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ ه آ آ‬
‫ال‪ ،‬ت ِ ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أر ِاِن الليلة ِِف المنامِ ِعند الكعب ِة‪ ،‬ف ِإذا رجل آدم كْحس ِن ما ترى ِمن أدمِ الرج ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪284‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آُ ْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آْ آ ُ ه ْ آ ْ ُ ُ آْ ُ ُ آ ً آ ً آ آ ْ آآ آ ْ آ ْ آ ُ آْ آ ُ آ آْآُ آ آ ُ ُ ْآْ‬
‫ت‪ ،‬فقلت‪ :‬من هذا؟‬ ‫ني‪ ،‬وهو بينهما يطوف بِاْلي ِ‬ ‫كِ رجل ِ‬ ‫اْعا يدي ِه لَع من ِ‬
‫كبي ِه‪ ،‬ر ِجل الشع ِر يقطر رأسه ماء‪ ،‬و ِ‬
‫من ِ‬
‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُ ْآ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ آآْ ُ آ آ آُ آ ُ ً آ ْ ً آ آ ً آ ْ آ آ آ ْ ْ ْ آ آ آ ْ آ آ ْ آآ‬
‫ني اِلُمن‪ ،‬كْشب ِه من رأيت ِمن انل ِ‬
‫اس بِاب ِن قط ٍن‪،‬‬ ‫فقالوا‪ :‬الم ِسيح ابن مريم‪ ،‬ورأيت وراءه رجال جعدا قططا‪ ،‬أعور ع ِ‬
‫آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ُ آ آ ْآ ُ ه ه ُ‬ ‫آ ً آ آ ْ آآ آ ْ آ ْ آ ُ آْ آ ُ ُ ْآْ‬
‫الجال "‪.‬‬ ‫ت‪ ،‬فقلت‪ :‬من هذا؟ قالوا‪ :‬هذا الم ِسيح‬ ‫ني يطوف بِاْلي ِ‬
‫كِ رجل ِ‬ ‫اْعا يدي ِه لَع من ِ‬
‫و ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن یاتدنولوگںےکچیبںیمحیسمداجلاکذرکایک وفرام یتا‪” :‬اہلللجشاہن ا‬
‫اکت‬

‫اکت ےہ داینہ آھکن اک‪ ،‬اس یک اکین آھکن ےسیج وھپال وہا اوگنر“ (م یہی یات یلھک ناین ےہ اس تات یک ہک وہ رمدود ا‬
‫وھجت ےہ خدایئ ےک‬ ‫ںیہن ےہ اور حیسم داجل ا‬

‫دوعے ںیم)‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬یات رات وخاب ںیم ںیم ےن اےنپ آپ وک ہبعک ےک تاس داھکی یات صخش وہیگں رن ےسیج تہب ااھچ وکیئ‬

‫وہیگںرناکآدیماسےکےھٹپومیدوھںتےھتاورتاولںںیمیھگنکیکوہیئیھترسںیمےستاینکپٹراہاھتاوراےنپدوونںاہھتدوآدویمںےکومیدوھں‬

‫رپرےھکوہےئ وطافرک راہ اھت اخہن ہبعکاک‪ ،‬ںیم ےن وپاھچ‪:‬ہی صخشوکنےہ؟ ولوگں ےناہک‪ :‬ہیحیسمںیہ رممی اہیلعاالسلمےکےٹیباوران ےکےھچیپ ںیم ےناور‬

‫یاتصخشوکداھکیوجتخسوھگرگنتالواالداینہآھکناکاکتااھتںیمےنوجولگدےھکیںیہانسںیمانبنطقاسےسز یتادہاشمہبےہوہیھباےنپدوونںاہھتدو‬

‫آدویمںےکومیدوھںرپرےھکوطافرکراہاھتںیمےنوپاھچ‪:‬ہیوکنےہ؟ولوگںےناہک‪:‬ہیحیسمداجلےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)169:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪427 :‬‬
‫ه آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آح هد آث آنا ْاب ُن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آث آنا أآِب‪ ،‬آح هد آثنآا آحنْ آظلآ ُة‪ ،‬آع ْن آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫اب‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬
‫ٍِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ً آ آ ْ آآ آ ُ آْ آ ْ ُ ُ آْ ُ ُ آْ آ ْ ُ ُ آْ ُ ُ آ آ آْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آآْ ُ ْ آ ْ آ ْآ آ ُ ً آ‬
‫آد آم آسب آ ه‬
‫ني‪ ،‬يسكب رأسه أو يقطر رأسه‪ ،‬فسْلت‪ :‬من هذا؟‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬‫ر‬ ‫لَع‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫اْ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫أ‬‫الر‬ ‫ِ‬ ‫رأيت ِعند الكعب ِة‪ ،‬رجال‬
‫الرأْس‪ ،‬أآ ْع آورآ‬
‫ه‬ ‫آ ه آ آ آ آ آ آآْ ُ آ آ آُ آ ُ ً آ ْآآ آ ْ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ْآ آ آْ ْآ ُ ْ ُ آ ْآ آ آ آ ْ‬
‫فقالوا‪ِ :‬عيَس ابن مريم أو الم ِسيح ابن مريم‪َ ،‬ل ند ِري أي ذلِك‪ ،‬قال‪ :‬ورأيت وراءه رجال أمحر‪ ،‬جعد‬
‫آآ ُ‬
‫ِ‬
‫ْ ُ آ آ آ آ آْ ُ آ ْ آ آ آ آ ُ ْآ ُ ه ه ُ‬ ‫الْ آع ْني ْاِلُ ْم آن‪ ،‬أآ ْشبآ ُه آم ْن آرأآي ْ ُ‬
‫الجال "‪.‬‬ ‫ت بِ ِه ابن قط ٍن‪ ،‬فسْلت‪ :‬من هذا؟ فقالوا‪ :‬الم ِسيح‬ ‫ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫راویےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمےنہبعکےکتاس یاتصخشوکداھکی۔وجدنگمرناکاھتاس‬

‫ےکتالےکٹلوہےئےھت‪،‬دوونںاہھتدوآدویمںےکومیدوھںرپرےھکاھتاوراسےکرسںیمےستاینہہبراہاھت۔ںیمےنوپاھچ‪:‬ہیوکنےہ؟ولوگںےناہک‪:‬ہی‬
‫ع‬
‫ٹیس ٰہیلع االسلمںیہ رممی ہیلع االسلم ےک ےٹیب یاتویں اہک حیسمںیہ رممی ےک ےٹیب‪،‬ولعممںیہن وکناس ظفلاہک‪ ،‬رھپ ان ےکےھچیپ ںیم ےن یات اور صخش داھکی رسخ‬

‫رنوھگرگنتالواالداینہآھکناکاکتاسےسز یتادہاشمہباسےسنطقاکاٹیبےہ‪،‬ںیمےنوپاھچ‪:‬ہیوکنےہ؟اوہنںےناہک‪:‬ہیحیسمداجلےہ۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪285‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)169:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪428 :‬‬

‫آ ْ آ ْ آْ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ه ْ‬ ‫ه آآ آ ٌ آ ُ آْ‬ ‫آ ه آ ُآْآُ ْ آ‬

‫يد‪ ،‬آحدثنا ِلْث‪ ،‬ع ْن عقي ٍل‪ ،‬آع ِن الزه ِري‪ ،‬عن أ ِِب سلمة ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬عن جابِ ِر ب ِن عب ِد‬
‫آ‬
‫حدُنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آْ آ ْ ْ‬ ‫ج آال ه ُ‬ ‫جر‪ ،‬فآ آ‬‫ْ ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬ل آ هما آك هذبآتِْن قُ آري ْ ٌ ُق ْم ُ‬ ‫ه آه آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ت ال آمق ِد ِس‪،‬‬ ‫اَّلل ِِل بي‬ ‫ِ‬ ‫احل‬
‫ِ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آ آ ْ ُ ُ ْ ُ ُ ْ آ ْ آ آآآ آْ ُ ُ آ‬
‫فط ِفقت أخ َِبهم عن آياتِ ِه وأنا أنظر ِإِل ِه "‪.‬‬

‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جفرشیےکولوگںےنےھجمالٹھج یات وںیممیطحںیمڑھکاوہااور‬

‫اہللاعتیلٰےنریمےاسےنمرکد یاتتیبادقملسوکںیمےناسیکنااینںفرشیوکالتبینرشوعںیکاورںیمدھکیراہاھتاسوک“ (ینعیتیبادقملسوک)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)171:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪429 :‬‬

‫آ ْ آ ْ آْ ه‬ ‫آ آ آ ْ آآ ُ ُُ ْ ُ آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آ‬

‫اَّلل ب ْ ِن‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬‫يد‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬ ‫ِ‬
‫آ ُ آ ُ‬ ‫ْآ آآ آ‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ " :‬بآين آما أنا نائِ ٌم‪ ،‬آرأيْت ِِن أ ُطوف‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اب‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ط‬‫اَل آ ه‬ ‫ع آم آر بْ ِن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت آم ْن آه آذا؟ آقالُوا‪ :‬آه آذا ْابنُ‬ ‫اء‪ ،‬قُلْ ُ‬‫اء‪ ،‬أآ ْو ُي آه آرا ُ آرأ ُس ُه آم ً‬
‫ني آر ُجلآ ْني‪ ،‬آينْط ُف آرأ ُس ُه آم ً‬ ‫ْ آ ْآ آ آ آ ُ ٌ آُ آ ُ ه‬
‫الش ْعر آب ْ آ‬ ‫بِالكعب ِة‪ ،‬ف ِإذا رجل آدم س ِب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ُ‬
‫ت‪ :‬آم ْن هذا؟ قالوا‪:‬‬ ‫الرأْس‪ ،‬أآ ْع آو ُر الْ آع ْني‪ ،‬آكْآ هن آعيْ آن ُه ع آنبآ ٌة آطافيآ ٌة‪ ،‬قُلْ ُ‬ ‫ه‬ ‫يم آج ْع ُ‬
‫د‬ ‫مح ُر‪ ،‬آجس ٌ‬‫ت‪ ،‬فآإ آذا آر ُج ٌل أآ ْ آ‬ ‫ت أآ ْ آْلف ُ‬ ‫آم ْر آي آم‪ُ ،‬ث هم آذ آهبْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬
‫اس بِ ِه ش آب ًها ْاب ُن ق آط ٍن "‪.‬‬ ‫انل ِ‬‫ال هج ُال أآقْ آر ُب ه‬ ‫ه‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےنانسروسلیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ںیموسراہاھتاےنتںیمںیم‬

‫ےناےنپںیئتداھکیوطافرکراہوہںاخہنہبعکاکاور یاتصخشوکداھکیوجدنگمرناھت‪،‬اسےکتال ےٹھوہےئےھت‪،‬رسےستاینکپٹراہاھت یاتہہبراہاھت۔ںیم‬

‫ےنوپاھچ‪:‬ہیوکن ےہ؟ولوگںےناہک‪:‬ہیرممیاہیلع االسلمےک ےٹیبںیہ‪،‬رھپںیمالچ اوررطفدےنھکیاگل و یاتصخشوکداھکی‪،‬رسخرنومتا‪،‬داینہآھکناک ا‬

‫اکت‬

‫وگ یاتاسیکآھکنوھپالوہااوگنرےہ۔ںیمےناہک‪:‬ہیوکنےہ؟اوہنںےناہک‪:‬ہیداجلےہ۔سولوگںںیماسےسز یتادہاشمہبانبنطقےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)171:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪286‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪431 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬ ‫آ‬
‫اَّلل بْ ِن ال آف ْض ِل‪،‬‬
‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ آ‬ ‫ني ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آح هدثنآا آعبْ ُد ال آعز آ ُ آ ْ ُ‬
‫يز وهو ابن أ ِِب سلمة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ِ ِ‬
‫جُْ‬‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هدثنآا ُح آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ْ ْ‬ ‫آآ ْ آُْ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه‬ ‫آ ْ آ آ آآآ ْ آْ ه ْآ‬

‫احلج ِر‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ " :‬لقد آرأيت ِِن ِِف ِ‬ ‫عن أ ِِب سلمة ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ ْ ُ ْ ْ آ آ ُ ْ ُ ُ ْ آ ً آ ُ ْ ُ ْ آ ُ آ ُّ آ آ‬ ‫آ ُ آ ْ ٌ آ ْ آُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آآْ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ْ ْآ ْ‬
‫ت المق ِد ِس لم أُ ِبتها‪ ،‬فك ِربت كربة ما ك ِربت ِمثله ق ‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫وقري تسْل ِِن عن مَساي‪ ،‬فسْْل ِِن عن أشياء ِمن بي ِ‬
‫ِّ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬
‫اع ٍة ِم آن األن ِبيآاءِ‪ ،‬ف ِإذا ُموَس قائِ ٌم يُ آصِل‪،‬‬ ‫َج آ‬ ‫شءٍ‪ ،‬إ هَل أآ ْنبآْْ ُت ُه ْم به‪ ،‬آو آق ْد آرأآيْتُِن ِف آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ن‬ ‫ع‬ ‫ون‬
‫آ آ آ آ ُ هُ آْ ُ ُ آْ آ آ ْ آُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫فرفعه اَّلل ِِل أنظر ِإِل ِه ما يسْل ِ‬
‫انلاس به آش آبهاً‬ ‫ه‬ ‫الس آالم‪ ،‬قآائ ٌم يُ آص ِِّل أآقْ آربُ‬ ‫يَس ْاب ُن آم ْر آي آم آعلآيْه ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ُ ٌ آ ْ ٌ آ ْ ٌ آآهُ آ آ آ ُ آآ آ آ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ال شنوءة‪ ،‬وإِذا ِع‬ ‫ف ِإذا رجل ْضب جعد‪ ،‬كأنه ِمن ِرج ِ‬
‫آ ُ ُ ْ آْ آْ آ ُ آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ٌ ُ آ ِّ آ ْ آ ُ‬ ‫ه آ‬ ‫آ آ ْآ ُ آ آْ‬ ‫ُع ْر آو ُة ْب ُن آم ْس ُعو ٍد اثله آق ِ ُّ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ان‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اس‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ه‬ ‫ب‬‫ش‬ ‫أ‬ ‫ِل‬ ‫ص‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ق‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬ ‫الس‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫يم‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ِ‬ ‫إ‬‫و‬ ‫"‪،‬‬ ‫ْف‬
‫ُ ه آ آ ِّ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ُّ آ آ آ آ‬ ‫ه آ ُ آآآ ُُْ ْ آآه آآ ْ ُ ً ه آ آ آ آ ٌ آ ُآه ُ آ آ آ ٌ‬
‫ت ِإِلْ ِه‪ ،‬فبآدأ ِِن‬ ‫ار فسلم علي ِه‪ ،‬فاْلف‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ب‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ك آ‬
‫الصالة فْممتهم‪ ،‬فلما فرَت ِمن الصال ِة‪ ،‬قال قائِل‪ :‬يا ُممد هذا مال ِ‬
‫ه آ‬
‫السالمِ ‪.‬‬ ‫بِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬ںیم ےناےنپ ںیئت داھکی میطح ںیماورفرشیھجم ےس ریمی ریساکاحل‬

‫وپھچرےہےھت (ینعیرعماجاک) واوہنںےنتیبادقملسیکیئکزیچںی وپںیھچ‪،‬نجوکںیمایبنہنرکاکس ےھجمترارجنوہاااسیرجنیھبکںیہن وہا اھترھپاہللےن‬

‫تیبادقملسوکااھٹرکریمےاسےنمرکد یاتںیماسوکدےنھکیاگلابوجتاتوہوپےتھچےھتںیماتبداتیاھتاورںیمےناےنپںیئتربمغیپوںیکامجعںیمتا یاتداھکی و‬

‫عٹ‬ ‫گ‬
‫وم یٰہیلعاالسلمڑھکےوہےئامنزڑپھرےہںیہ‪،‬وہ یاتصخشںیمایمہننتو وشےکاور ھنےوہےئمسجےکےسیجونشکہےکولگوہےتںیہاورداھکی یس ٰ‬

‫نبرممیہیلعاالسلموکیھب‪،‬وہڑھکےوہےئامنزڑپھرےہںیہسےسز یتادہاشمہبانےکںیمرعوہانبوعسمدیفقثوکتاتاوہںاورداھکی واترامیہہیلعاالسلم‬

‫ڑھکےوہےئامنزڑپھرےہںیہسےسز یتادہاشمہبانےکاہمترےاصجںیہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےناےنپآپوکفرام یاترھپامنزاکوقآ یات وںیمےن‬

‫ااممیک (اورسربمغیپوںمہیلع االسلمےنریمےےھچیپامنزڑپیھ) جںیمامنزےسافرغوہا و یاتوبےنلواالوبال‪:‬اےدمحمیلصاہللہیلعوملس!ہیام ک‬

‫کہ‬
‫ےہمنہجاکداروہغاسوکالسم ی حٹنے۔ںیمےناسیکرطفداھکی واسےنوخدےلہپالسمایک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)172:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪287‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َ مُمَ َ‬ ‫م‬
‫‪ -76‬باب هِف ذهك هر هسدرة ه المنتْه‪:‬‬
‫یہتنملاکایبن۔‬
‫تاب‪:‬دسرۃا ٰ‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪431 :‬‬

‫وح هد آثنآا ْاب ُن ُن آم ْري‪ُ ،‬‬

‫وز آه ْ ُ‬ ‫ك ْب ُن م ْغ آول ‪ .‬ح آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ ه آآ آ ُ‬
‫ري ْب ُن‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬حدثنا مال ِ‬
‫آ ْ ُّ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ْ آ ً آ ْ آ ْ ه ْ ُ آ ْ آآْآ ُ ُ ْ ُ آآ آٌ آ ْ ُ ُ آ ْ‬
‫ري‬‫ري ‪ :‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا مالِك بن ِمغو ٍل‪ ،‬عن الزب ِ‬ ‫اربة‪ ،‬قال ابن نم ٍ‬ ‫ري‪ ،‬وألفاظهم متق ِ‬ ‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫حر ٍِب ِميعا‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫آ‬
‫ْه بِ ِه ِإىل‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ْ ،‬ان ُت ِ آ‬‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬
‫ول‬ ‫اَّلل‪ ،‬قآ آال‪ " :‬ل آ هما أُ َْس آي ب آر ُ‬
‫س‬
‫ْ آ ٍّ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ ُ ه آ آ ْ آ ْ ه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب ِن ع ِدي‪ ،‬عن طلحة‪ ،‬عن مرة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫األ ْرض‪ ،‬آفيُ ْق آب ُض منْ آها آوإ آِلْ آها يآنْتآْه آما ُي ْه آب ُ به منْ‬ ‫آ آ‬ ‫الساد آسة إ آِلْ آها‪ ،‬يآنْتآْه آما ُي ْع آر ُ‬
‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الس آما ِء ه‬
‫ِه ِف ه‬
‫ِ‬ ‫ِس ْد آر ِة ال ْ ُمنْتآ آَه‪ ،‬آو ِ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آُ ْ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ آ آآ ٌ ْ آ آ‬ ‫ِّ ْ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫آْ آ آُْآ ُ ْآ آ آ ْ آْ آ‬
‫اَّلل‬
‫ب؟ قال‪ :‬فْع ِطي رسول ِ‬ ‫فوقِها‪ ،‬فيقبض ِمنها‪ ،‬قال‪ِ :‬إذ يغَش السدرة ما يغَش سورة انلجم آية ‪ ،25‬قال فراش ِمن ذه ٍ‬
‫ُه‬ ‫ْآ ْ آ آ ُ ْ آ آ آ آ ُ آ ْ آ آ آ آ ُ آ آ ْ آ ْ ُ ْ ْ ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم ُآ آالًُا‪ ،‬أُ ْعط آي ه‬
‫الصلآ آ‬ ‫آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل ِم ْن أم ِت ِه‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫َّش‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ر‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫اْل‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ور‬ ‫س‬ ‫يم‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫خ‬ ‫ي‬ ‫ط‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫اَل‬ ‫ات‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫آ ْ ْ ْ‬
‫شيئًا ال ُمق ِح آمات "‪.‬‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬جروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسوکرعماجوہا وآپ یلصاہللہیلعوملسدسرۃایہتنملٰت ےچنہپاوروہ ےٹھ‬

‫اجتےہ‪،‬رھپےلایلاجتاےہاوروجاورپےسات ارتےہوہیھبںیہیرہھٹاجتاےہ‪،‬رھپےلایلاجتاےہ۔فرام یتا‬

‫آامسنںیمےہ‪،‬زنیمےسوجخراتھےہوہںیہیآنرکرہھٹ ا‬
‫ِّ ْ آ آ ْ آ‬ ‫ْ آْ آ‬
‫السد آرة آما يغَش» ”ج (دسرۃایہتنملٰ) وکڈاھیپنںیھتوہزیچںیوجڈاھیتپنںیھت۔“ دبعاہللریضاہللہنعےناہک‪:‬ینعی‬ ‫اہللاعتیلٰےن« ِإذ يغَش‬

‫رقبہیکاریخآںیتی‪،‬رسیتےاہللےنشخبد یاتآپ‬ ‫ےگنتپوسےنےک‪،‬رھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکواہںنیتزیچںیدیںیئگ یات وتاچنامنزںی‪،‬دورسی ٔ‬

‫وسرہ ٔ‬
‫یلصاہللہیلعوملسیکامںیمےساسصخشوکوجرشکہنرکےاہللےکاسھت۔تایقامتمابتہرکےنواےلگاوہںوک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)173:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪288‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ ُّ َ َ َ ُ َ َ م‬ ‫َ َ م ََ‬ ‫َ‬ ‫َ م َ َم َ َ َ َ َ َ َََ م َ ُ َم ًَ ُ م‬
‫‪ -77‬باب معَن قو هل اّلله عز وجل‪{ :‬وَقد رآه نزَة أخرى} وهل رأى انل هِب صَّل اّلل علی هه‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َ ُ َم َ َ م‬
‫اإلَساءه‪:‬‬ ‫وسلم ربه ِللة ه‬
‫آ‬ ‫آآآ ْ آ ُ آْآً ُ ْ‬
‫تاب‪:‬استابںیمہیایبنےہہک «ولقد رآه نزلة أخرى» ےسایکرمادےہاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنقحاعتیلٰلجالجہلوک‬
‫رعماجیکراتںیمداھکیاھت یاتںیہن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪432 :‬‬

‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ ه آ آ ه ْ آ ُّ آ آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ُ آ ْ‬ ‫اد آو ُه آو ْاب ُن الْ آع ه‬

‫ه ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ٌ‬ ‫وح هدُآِن أآبُو ه‬ ‫آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ل‬‫و‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫ز‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اِن‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ي‬ ‫الش‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫امِ‬‫و‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اِن‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫ه‬‫الز‬ ‫يع‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫الر‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ا ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫اب قآ ْو آس ْني أآ ْو أآ ْد آَن سورة انلجم آية ‪ ،1‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آع هز آو آج هل‪ :‬فآ آَك آن آق آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم " آرأى‬ ‫َب ِن ْاب ُن آم ْس ُعو ٍد‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آ ُ ُّ آ آ‬
‫ت ِمائ ِة آجن ٍ‬
‫اح "‪.‬‬ ‫َبيل ٰل ِس‬
‫ِج ِ‬
‫آ آ آ آ آ آْآ ْ آ آْآ‬
‫ني أ ْو أدَن» ینعیرھپرہایگفرقدوامکناک یاتاس‬
‫آیےکقلعتم «فَكن قاب قوس ِ‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےنزرنبشیبحےسوپاھچاس ی‬
‫امیلسنابیشینےس ی‬

‫ےسیھبت ی‬
‫ردت۔اوہنںےناہک‪:‬ھجمےسدیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےنایبنایکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنربجلیئہیلعاالسلموکداھکی۔ان‬

‫ےکھچوستازوےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)174:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪433 :‬‬

‫اَّلل‪ ،‬قآ آال‪ :‬آما آك آذبآ‬

‫ه ْ آ ِّ آ ْ ٍّ آ ْ آ ْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ‬
‫اث‪ ،‬ع ِن الشيب ِاِن‪ ،‬عن ِزر‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا حفص بن ِغي ٍ‬
‫ْ آ آ آ ْ ه آ آ ُ ُّ آ آ‬ ‫آ آ آآ‬ ‫ُْ آ ُ آ آآ‬
‫ت ِمائ ِة آجن ٍ‬
‫اح "‪.‬‬ ‫َبيل علي ِه السالم ٰل ِس‬ ‫ج‬
‫ِ ِ‬ ‫ى‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫‪22‬‬ ‫آية‬ ‫انلجم‬ ‫سورة‬ ‫ى‬ ‫الفؤاد ما رأ‬
‫آ‬ ‫ُْ آ ُ‬ ‫آ آ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےناہک‪:‬وجقحاعت ٰیلےنفرام یتا‪ « :‬آما كذ آب الفؤاد آما آرأى» ”ینعیوھجٹہنداھکی۔دلےنوجداھکی۔“ رماداس‬

‫ےسربجلیہیلعاالسلماکدانھکیےہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنداھکیانوک‪،‬انےکھچوس(‪ )۸۷۷‬ھکنپےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)174:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪289‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪434 :‬‬

‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ ُ آْآ آ ه‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آح هد آث آنا آح هد آث آنا ُعبآيْ ُد ه ْ ُ ُ آ ْ آ ْ آ‬

‫اِن‪ ،‬آس ِم آع ِز هر ْب آن ُحبآيْ ٍ ‪،‬‬
‫الشيْبآ ِ ِّ‬ ‫َب ُّي‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن سليمان‬
‫اَّلل بن معا ٍذ العن ِ‬
‫ِ‬
‫ُ آ آ ُ ُّ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ِّ ْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْ ه آ آ آآ ْ آآ‬
‫ات رب ِه الكَبى سورة انلجم آية ‪ ،20‬قال‪ " :‬رأى ِج ِ‬
‫َبيل ِِف صورتِ ِه ٰل ِست ِمائ ِة‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬لقد رأى ِمن آي ِ‬
‫عن عب ِد ِ‬
‫آ‬
‫آجن ٍ‬
‫اح "‪.‬‬
‫كْآ‬
‫َبى» ”کشیب دںیھکی اےنپ رب یک تری‬
‫آ ِّ ْ ُ‬
‫ات رب ِه ال‬‫دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬ہی وج قح اعتیلٰ ےن فرام یتا‪« :‬لآ آق ْد آرأآى م ْن آيآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬

‫نااینں۔“ رماداسےسہیےہہکآپیلصاہللہیلعوملسےنداھکیربجلیہیلعاالسلموکانیکالصوصرتںیم‪،‬ھچوس (‪ )۸۷۷‬تازوےھتانےک۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)174:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪435 :‬‬

‫لَع ْب ُن ُم ْسهر‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آملك‪ ،‬آع ْن آع آطا ٍء‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آرةآ آولآ آق ْد آر ُ‬
‫آه‬ ‫ُّ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آ‬
‫آ ه آآ آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا حدثنا أبو ب ِ‬
‫ْ آ‬ ‫آ آ آآ‬ ‫آ‬ ‫آْآً ُ ْ‬
‫َبيل "‪.‬‬ ‫نزلة أخرى سورة انلجم آية ‪ ،24‬قال‪ " :‬رأى ِج ِ‬
‫آآآ ْ آ ُ آ آً ُ ْ‬
‫آه ن ْزلة أخ آرى» ینعیداھکیانوکدورسےاتارںیمہکداھکیآپ یلص اہللہیلعوملس‬ ‫روایےہاسریسفتںیم «ولقد ر‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ےنربجلیہیلعاالسلموک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)175:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪436 :‬‬

‫اس‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آرآهُ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آح ْف ٌص‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آملك‪ ،‬آع ْن آع آطاء‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬
‫ب‬
‫آ ه آآ آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ ْ‬
‫بِقل ِب ِه "‪.‬‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنع ےتہںیہ‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےنداھکیاےنپدلےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)176:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪290‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪437 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ‬
‫األ آش ُّج‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬ ‫آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬وأآبُو آ‬
‫آ ه آآ آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫يع‪ ،‬آح هدث آنا األ ْع آم ُ ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫يع‬ ‫ك‬
‫ِ ٍ‬
‫آ‬
‫و‬ ‫ن‬ ‫األ آش ُّج آَج ً‬
‫يعا‪ ،‬آع ْ‬
‫ِ‬ ‫يد‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ ُْ آ ُ آ آآ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ُْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ‬
‫اس‪ ،‬قال‪ :‬ما كذب الفؤاد ما رأى سورة انلجم آية ‪،22‬‬ ‫آ‬
‫ني أ ِِب جهمة‪ ،‬عن أ ِِب الع ِاِل ِة‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫عن ِزيا ِد ب ِن احلص ِ‬
‫آ آ آ ُ ُآ آهآْ‬ ‫آ‬ ‫آآآ ْ آ ُ آْآً ُ ْ‬
‫ني "‪،‬‬‫ِ‬ ‫ت‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫د‬‫ا‬
‫ِ ِِ‬‫ؤ‬ ‫ف‬ ‫ب‬ ‫آه‬ ‫ر‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫‪24‬‬ ‫آية‬ ‫انلجم‬ ‫سورة‬ ‫ى‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ولقد رآه نزلة أ‬
‫آآآ ْ آ ُ آ آً ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُْ آ ُ‬ ‫آ آ‬
‫آه ن ْزلة أخ آرى» یک ریسفت ںیم ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع‬ ‫روای ےہ « آما كذ آب الفؤاد آما آرأى ٭ ولقد ر‬ ‫دیستا انب ابعس ریض اہلل امہنع ےس ی‬

‫وملسےناہللاعتیلٰوکاےنپدلےسدوتارداھکی۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)176:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪438 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آح هد آثنآا آح ْف ُص ْب ُن غ آياث‪ ،‬آ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اإلسنا ِد‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ة‬‫م‬ ‫ه‬‫ج‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫اشمعایبنرکےتںیہاوبچیلہےنںیمہاسدنسےکاسھتیہی ی‬
‫دحیایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)176:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪439 :‬‬

‫آ آ ُْ ُ ُه‬ ‫ِ‪ ،‬آع ْن آم ْ ُ‬ ‫الش ْع ِّ‬‫ه‬ ‫او آد‪ ،‬آ‬‫يم‪ ،‬آع ْن آد ُ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا إ ْس آماعيل ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫كئًا‬ ‫َسو ٍ ‪ ،‬قال‪ :‬كنت مت ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ت‪ :‬آمنْ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آآ آ آ آ آآ ٌ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُْ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آآ ه ْ ْ آآ ُ ْ ُ آ ُ ه آ آ ْ‬
‫اَّلل ال ِفرية‪ ،‬قلت‪ :‬ما هن؟ قال‬ ‫احد ٍة ِمنهن‪ ،‬فقد أعظم لَع ِ‬ ‫ِعندَعئِشة‪ ،‬فقالت‪ :‬يا أبا َعئِشة‪ُ ،‬الث من تكلم بِو ِ‬
‫ُ‬ ‫ت‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬ ‫جلآ ْس ُ‬
‫ت ُم هتكئًا فآ آ‬ ‫اَّلل الْف ْر آي آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو ُكنْ ُ‬ ‫آ آ آ آ ه ُآه ً آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آه ُ آ آ ْ آ ْ آ آ آآ ه‬
‫ت‪ :‬يآا أ هم‬ ‫ِ‬ ‫زعم أن ُممدا صىل اَّلل علي ِه وسلم رأى ربه‪ ،‬فقد أعظم لَع ِ ِ‬
‫آآآ ْ آ ُ آْآً‬ ‫ُ‬ ‫هُ آ ه آ آ ه آآآ ْ آ ُ ُُ ْ‬ ‫آآْ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آآ آْ‬ ‫ُْ ْ آ آْ‬
‫ني سورة اْلكوير آية ‪ ،14‬ولقد رآه نزلة‬ ‫يِن‪ ،‬ألم يق ِل اَّلل عز وجل‪ :‬ولقد رآه ِباألف ِق الم ِب ِ‬ ‫يِن وَل تعج ِل ِ‬ ‫المؤ ِم ِنني‪ ،‬أن ِظ ِر ِ‬
‫ه ُ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫ُه آ آآ آ ْ آ آ آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ آ ْ آآ آهُ آ‬ ‫ُ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقال‪ِ " :‬إن آما ه آو‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ل‬‫ْ‬‫س‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫م‬‫األ‬ ‫ه‬
‫ِِ‬‫ذ‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫‪24‬‬ ‫آية‬ ‫انلجم‬ ‫سورة‬ ‫ى‬ ‫ر‬ ‫آ‬ ‫خ‬ ‫أ‬

‫ني‬‫ادا ع آظ ُم آخلْقه آما آب ْ آ‬ ‫آ ًّ‬

‫س‬ ‫ِ‪،‬‬‫ء‬‫ا‬‫م‬ ‫ات ْني ال ْ آم هر آت ْني‪ ،‬آرأآ ْيتُ ُه ُمنْ آهب ًطا م آن ه‬
‫الس آ‬ ‫ْ ُ آْ آآُ آآ ُ آ ه ُ آ آ آْآ آ ْآ آ آ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َبيل‪ ،‬لم أره لَع صورتِ ِه ال ِِت خ ِلق عليها‪ ،‬غري ه ِ‬ ‫ِج ِ‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ ُ ُ آْ آ ُ آ ُ آ ُْ ُ آْ آ آ آ ُ آ ه ُ‬ ‫آآ آ ْ آآآْ آْ آ ْ آ ه هآ آُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آ آ‬
‫السما ِء ِإىل األر ِض "‪ ،‬فقالت‪ :‬أولم تسمع أن اَّلل يقول‪َ :‬ل تد ِركه األبصار وهو يد ِرك األبصار وهو الل ِطيف اَل ِبري سورة‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪291‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آْ ُْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ًْ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ه ه آ آ ُ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ آ ُ ه‬

‫اب أو ير ِسل رسوَل‬ ‫َّش أن يكلمه اَّلل إَِل وحيا أو ِمن ورا ِء ِحج ٍ‬ ‫األنعام آية ‪284‬؟ أولم تسمع أن اَّلل يقول‪ :‬وما َكن ِلب ٍ‬
‫ه آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫وْح بإ ْذنه آما ي آ آش ُ ه ُ آ‬ ‫آُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬كتآ آم‬ ‫كيم سورة الشورى آية ‪62‬؟ قالت‪ :‬ومن زعم‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫لَع آح ٌ‬
‫اء ِإنه ِ ٌّ ِ‬ ‫في ِ آ ِ ِ ِ ِ‬
‫آ ْ آ آْ ْ آ‬ ‫ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ه ْ ْ آ آ آ ه ُ آ ُ ُ آ آ ُّ آ ه ُ ِّ ْ ُ ْ آ آ آ‬ ‫آ ًْ ْ آ‬
‫الر ُسول بآلغ آما أن ِزل ِإِلْك ِم ْن آر ِّبك آو ِإن ل ْم تف آعل ف آما‬ ‫اَّلل ال ِفرية‪ ،‬واَّلل يقول‪ :‬يأيها‬
‫اَّلل‪ ،‬فقد أعظم لَع ِ‬ ‫اب ِ‬ ‫شيئا ِمن ِكت ِ‬
‫آ آآ ْ آ ْ آ آ آآ ه ْ ْآ آ هُ آُ ُ‬ ‫آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آهُ ُْ ُ آ آ ُ ُ‬ ‫آه ْ آ آ آآ ُ‬
‫اَّلل ال ِفرية‪ ،‬واَّلل يقول‪:‬‬ ‫بلغت ِرساْله سورة املائدة آية ‪ ،55‬قالت‪ :‬ومن زعم‪ ،‬أنه َي َِب بِما يكون ِِف َ ٍد‪ ،‬فقد أعظم لَع ِ‬
‫ب إَل ه ُ‬ ‫آ آ‬
‫األ ْرض الْ آغيْ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ُْ آْآُ آ ْ‬
‫اَّلل سورة انلمل آية ‪،56‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ات و‬
‫قل َل يعلم من ِِف السمو ِ‬
‫رسموقےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمہیکت اگلےئوہےئاھتدیسہاعہشئریضاہلل اہنعےکتاس۔اوہنں ےناہک‪:‬اےاوباعہشئ (ہیتینکےہرسموقیک) ہکنیتتاںیت‬

‫ںیہوجوکیئاناکاقلئوہاسےنتراوھجٹتادناھاہللرپ۔ںیمےناہک‪:‬وہنیتتاںیتوکن یںیہ؟اوہنںےناہک‪ :‬ی‬

‫(اتہیےہ) وجوکیئےھجمسہکدمحمیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےناےنپربوکداھکی‪،‬اسےنتراوھجٹتادناھاہللرپ۔رسموقےناہک‪:‬ںیمہیکتاگلےئاھتہینسرکںیمھٹیبایگاورںیمےناہک‪:‬اےامالموونینم!ذرا‬
‫آآآ ْ آ ُ آ آً ُ ْ‬ ‫آآآ ْ آ ُ ُْ‬
‫األفُق ال ْ ُ‬
‫آه ن ْزلة أخ آرى» دیسہاعہشئریض‬ ‫ني ٭ ولقد ر‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ےھجم تاترکےن دںیاور دلجی مرکںی‪،‬ایکاہلل اعتیلٰ ےنںیہنفرام یتا‪« :‬ولقد رآه بِ ِ‬
‫اہللاہنعےناہک‪:‬اسامںیمسےسےلہپںیمےنانآوتیںوکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسوپاھچ۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬رمادانآوتیں‬

‫ںیمربجلیہیلعاالسلمںیہ۔ںیمےنانوکانیکایلصوصرترپںیہنداھکی۔وساےئدوتارےکنجاکذرکانآوتیںںیمےہںیمےنداھکی‪،‬انوکوہاتررےہےھت‬

‫آامسن ےس اور ان ےک نت و وش یک ترایئ ےن آامسن ےس زنیم ت روک د یات اھت۔“ رھپ دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن اہک‪ :‬ایک و ےن ںیہن انس اہلل اعتیلٰ فرامےت‬
‫آآ آ آ آآ آْ‬ ‫ْ‬
‫اَلآب ُ‬ ‫آ ُْ ُ ُ ْآْ آ ُ آ ُ آ ُْ ُ ْآْ آ آ آ ُ آ ه ُ‬
‫َّش أن‬
‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ا‬‫م‬ ‫و‬‫«‬ ‫ےہ‪:‬‬ ‫رامت‬
‫ا‬ ‫ف‬ ‫یل‬
‫ٰ‬ ‫اعت‬ ‫اہلل‬ ‫انس‬ ‫ںیہن‬ ‫ےن‬ ‫ و‬ ‫ایک‬ ‫»‬ ‫ري‬ ‫ِ‬ ‫يف‬ ‫ںیہ‪َ« :‬ل تد ِركه األبصار وهو يد ِرك األبصار وهو الل ِط‬
‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫ٌّ‬ ‫آ‬ ‫آْ ُْ آ آُ ً آُ آ ْ آ آآ ُ هُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ آ ِّ آ ُ ه ُ ه آ ْ ً آ‬
‫كيم» ت (دورسیہیےہ) ہکوج‬ ‫لَع ح ِ‬ ‫وْح ِب ِإذنِ ِه ما يشاء إِنه ِ‬ ‫اب أو ير ِسل رسوَل في ِ‬ ‫يكلمه اَّلل إَِل وحيا أو ِمن ورا ِء ِحج ٍ‬
‫آ آ ُّ آ ه ُ ِّ ْ‬
‫الر ُسول بآلغ‬ ‫وکیئایخلرکےہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناہللیکاتکبںیمےسھچکاپھچایل واسےنتراوھجٹتادناھاہللرپ۔اہللفرامتاےہ«يا أيها‬
‫آ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ِّ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ه ْ آ آ آ آ ُ‬
‫اْله» ینعی ”اےاغیپماچنہپےنواےل!اچنہپدےوجاتراھجترپریتےربےکتاسےس‬ ‫ما أن ِزل ِإِلك ِمن ربك و ِإن لم تفعل فما بلغت ِرس‬

‫اور وج ااسی ہن رکے و و ےن اغیپم ںیہن اچنہپ یات“ (رسیتی ہی ےہ) وج وکیئ ےہک ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس لک وہےن وایل تات اجےتن ےھت(ینعی آدنئہ اک‬
‫ب إ هَل ه ُ‬ ‫آ ْآ‬
‫األ ْرض الْ آغيْ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ُْ آ آْآُ آ ْ‬
‫اَّلل» ”(اےدمحمیلصاہلل‬ ‫ِ‬ ‫ات و ِ‬ ‫احل) و اسےنتراوھجٹ تادناھاہللرپ‪...‬اہللوخدفرامتاےہ‪« :‬قل َل يعلم من ِِف السمو ِ‬

‫ہیلعوملس!) آامسونںاورزنیمںیموکیئبیغیکتاتںیہناجاتنوساےئاہللےک“۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)177:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪292‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪441 :‬‬

‫آ آ آ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫آ آ‬
‫يث اب ْ ِن ُعل هية آو آزاد‪ ،‬قالت‪ " :‬آول ْو َكن‬ ‫او ُد‪ ،‬ب آه آذا ْ آ آ ْ آ آ‬‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آو ههاب‪ ،‬آح هد آث آنا آد ُ‬
‫آ‬
‫اإلسنا ِد َنو ح ِد ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ آ آ هُ آ آْ آآْ آ ْ آ آْ‬ ‫آآ ْ آُ ُ ه‬ ‫ُآه ٌ آ ه هُ آ آْ آ ه آ ً آ ًْ ه ُْ آ آ آْ آ آ آ آ‬
‫ت آعلي ِه‬ ‫َّلي أنعم اَّلل علي ِه وأنعم‬ ‫ُممد صىل اَّلل علي ِه آوسل آم َكتِما شيئا ِمما أن ِزل علي ِه‪ ،‬لكت آم ه ِذهِ اَلية آوإِذ تقول ل ِ ِ‬
‫ُ‬ ‫ه آ آ ه ُ آ آ ُّ آ ْ آ ْ آ‬ ‫آ آْ آ‬ ‫آْ آ آ هُ ُْ‬ ‫آْ ْ آ آْ آ آ ْ آ آ آ ه هآ آ ُْ‬
‫أم ِسك عليك زوجك وات ِق اَّلل وَت ِْف ِِف نف ِسك ما اَّلل مب ِدي ِه وَتَش انلاس واَّلل أحق أن َتشاه سورة األحزاب آية‬

‫‪،" 45‬‬

‫دحی وک ی‬
‫روای ایک ےسیج اورپ زگری اانت ز یتادہ ےہ ہک دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن اہک‪ :‬ارگ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس اپھچےن واےل وہےت و‬ ‫داؤد ےن ا ی ی‬
‫آْ آ آ ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ ْ آُ ُ ه آْ آ آ هُ آ آْ آآْ آ ْ آ آ آْ آْ ْ آ آْ آ آ ْ آ آ آ ه هآ آ ُْ‬
‫َّلي أنعم اَّلل علي ِه وأنعمت علي ِه أم ِسك عليك زوجك وات ِق اَّلل وَت ِْف ِِف نف ِسك ما‬ ‫آیوک«وإِذ تقول ل ِ ِ‬ ‫اپھچےتاس ی‬
‫آ ْ آْ آ‬ ‫ه آ آ هُ آ‬ ‫آْ آ‬ ‫ْ‬
‫اَّلل أ آح ُّق أن َتش ُاه» ۔‬ ‫ُمب ِدي ِه آوَتَش انلاس و‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)177:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪441 :‬‬
‫آ آ آ ْ آ ُآ ٌ ه‬
‫ت آَعئِشة ‪ :‬هل آرأى ُم همد آصىل‬‫َسو ‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسْآلْ ُ‬
‫ِ‪ ،‬آع ْن آم ْ ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ه ْ‬
‫ع‬ ‫الش‬ ‫ن‬ ‫آح هد آث آنا ْاب ُن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آماعيل‪ ،‬آ‬
‫ع‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ْ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬لآ آق ْد آق هف آش آعري ل آما قُلْ آ‬
‫ُ ْ آ آ ه‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آهُ آآ آ ْ‬
‫ت "‪ ،‬آو آسا احل آ ِديث بقصته وحديث داود‪ ،‬أتم‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ان‬ ‫ح‬ ‫ب‬‫س‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬‫ت‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم ربه؟ فقال‬

‫وأطول‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬ںیمےنامالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےسوپاھچہکدمحمیلصاہللہیلعوملسےناےنپربوکداھکیےہ‪،‬اوہنںےناہک‪:‬احبسناہلل!‬
‫رسموقےس ی‬

‫دحیوکا یرطحنکیل ی‬
‫روایداؤدیک (وجاورپزگری) تریاوروپریےہ۔‬ ‫ریمےروںیئڑھکےوہےئگ (استاتےکنسےس) اورایبنایک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)177:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪442 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ ه آآ آآ ه ُ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫ع‪ ،‬آع ْن آَع ِمر‪ ،‬آع ْن آم ْ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬
‫َسو ٍ ‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ش‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫اب‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اء‬‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬‫ز‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ام‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫ٍ‬ ‫وحدثنا وحدثنا ابن نم‬
‫آآْ آ آ آ ْ آ آْ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آْآ ْ آْ آْآ‬ ‫ُ ُْ آ آ آ آآْ آ آ ْ ُُ ُ ه آ آ آ آ آ ه‬
‫ني أو أدَن ‪ 1‬فْوَح إِىل عب ِدهِ ما أوَح ‪ 28‬سورة انلجم آية ‪28-0‬؟‬ ‫قلت ِلعائِشة ‪ :‬فْين قوٰل ثم دنا فتدىل ‪ 0‬فَكن قاب قوس ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪293‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ُ آُُ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ هُ آآ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه آ آ آ ْ ُ آ آْ ه ُ آ آ آْ‬ ‫آ آ ْ‬

‫آ‬ ‫ه‬
‫ال‪ ،‬وإِنه أتاه ِِف ه ِذهِ المر ِة ِِف صورتِ ِه‪ ،‬ال ِِت ِِه صورته‪،‬‬‫ج‬ ‫ِّ‬
‫الر‬ ‫ة‬ ‫آ‬
‫ور‬ ‫ص‬ ‫ِف‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ت‬ ‫ْ‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫َك‬ ‫‪،‬‬‫الم‬‫الس‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫يل‬ ‫َب‬ ‫ج‬ ‫اك‬ ‫ذ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ن‬‫إ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫قال‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ ه ُُ‬
‫فسد أفق السما ِء "‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬ںیمےندیسہاعہشئریضاہللاہنعےساہک‪( ،‬آپ ویتہکںیہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناےنپربوکںیہنداھکی) رھپاہللاعتیلٰاک‬ ‫رسموقےس ی‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُه آآ آآآ ه آ آ آ آ آ آْآ ْ آ آ آ آ‬
‫آیےس وربجلیہیلعاالسلم‬ ‫ني أ ْو أ ْدَن آفْ ْو آَح ِإىل آعبْ ِد ِه آما أ ْو آَح» اوہنںےناہک‪:‬اس ی‬
‫ہیوقلےسیکےہ‪«:‬ثم دنا فتدىل فَكن قاب قوس ِ‬
‫رمادںیہ۔وہ ہشیمہآپ یلصاہللہیلع وملس ےک تاس رمدوں یک وصرت ںیم آےت ےھت‪،‬اوراس رمہبت اخص اینپ وصرت ںیم آےئ‪ ،‬واسرا انکرہ آامسناک رھبایگ‬

‫اھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)177:‬‬

‫ً‬ ‫ََم ُ ُ‬ ‫م‬ ‫َم َ َم َ َُ ُ َ َ ََ ُ َ َ‬

‫‪ -78‬باب هِف قو هِله علی هه السَلم‪« :‬نور أّن أراه»‪ .‬و هف قو هِله‪« :‬رأيت نورا»‪:‬‬
‫تاب‪:‬استاتاکایبنہکہیفرامتاوہ وونرےہںیماسوکےسیکدھکیاتکسوہںاورہیفرامنہکںیمےنونرداھکی۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪443 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ آ ْ ْآ آ آ ْ آآ آآ آ ْ آ ْ ه ْ آ‬
‫يق‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬
‫اَّلل ب ِن ِ ٍ‬
‫ق‬ ‫ش‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن ي ِزيد ب ِن ِإبرا ِهيم‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ٍّ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ ٌ آ ه آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬هل رأيت ربك؟ قال‪ :‬نور أَن أراه "‪.‬‬
‫ذر‪ ،‬قال‪ :‬سْلت رسول ِ‬
‫دیستا اوبذر ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس وپاھچ۔ ایک آپ ےن اےنپ رپورد ار وک داھکی؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬وہ وونرےہںیماسوکےسیکداتھکی۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)178:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪444 :‬‬
‫ه‬ ‫آ‬
‫آ ه آ آ ُ‬ ‫ه‬ ‫وح هدُآِن آح هج ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ب آ هشار‪ ،‬آح هدثنآا ُم آعاذ ْب ُن ه آش ‪ ،‬آح هدثنآا أِب ‪ .‬ح آ‬
‫ان ْب ُن ُم ْس ِل ٍم‪،‬‬‫اج ْب ُن الشا ِع ِر‪ ،‬حدثنا عف‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ امٍ‬ ‫ٍ‬
‫ه‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آ آ ٍّ آ ْ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ه ٌ آ ُ آ آ ْ آآ آآ آ ْ آ ْ ه ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يق‪ ،‬قال‪ :‬قلت ِأل ِِب ذر‪ :‬لو رأيت رسول ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ش‬ ‫اَّلل ب ِن‬
‫حدثنا همام ِلَكهما‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ت نُوراً‬ ‫ك؟ قآ آال أآبُو آذ ٍّر ‪ :‬قآ ْد آسْآلْ ُ‬
‫ت‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬آرأآي ْ ُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ ْ آ ِّ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ُ ُ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ ه آ‬
‫لسْْله‪ ،‬فقال‪ :‬عن أي ش ٍء كنت تسْٰل؟ قال‪ :‬كنت أسْٰل‪ ،‬هل رأيت رب‬

‫"‪.‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪294‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیست اوبذر ریض اہلل ہنع ےس اہک‪ :‬ارگ ںیم روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک داتھکی و آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےس ھچک‬ ‫دبعاہلل نب قیقش ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن ا‬

‫وپاتھچ۔دیستااوبذرریض اہللہنعےناہک‪ :‬وایکوپاتھچ؟دیستادبعاہللریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیمہیوپاتھچ آپ ےناےنپرپورد ار وکداھکی یاتںیہن۔ دیستااوبذرریض‬

‫اہللہنعےناہکںیمےنہیوپاھچاھتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمےن یاتونرداھکی۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)178:‬‬

‫َ ُ ُ ُّ ُ َ م َ َ َ ُ َ م َ َ‬ ‫َم‬ ‫َ ََ َ ََ ُ‬ ‫َم َ َم َ َُ‬

‫حجابه انلور لو كشفه ألحرق‬ ‫‪ -79‬باب هِف قو هِله علی هه السَلم‪« :‬إهن اّلل ال ينام»‪َ .‬و هف قو هِله‪ « :‬ه‬
‫ُ ُ َ ُ َ م َ م َ َ َم َ َ ُُ م َ م‬
‫سبحا وج هه هه ما انتْه إهِل هه بَصه مهن خل هق هه»‪:‬‬
‫تاب‪:‬اسوقلےکتارےںیمہکاہللاعتیلٰوستاںیہناورہیوقلہکاساکاجحبونرےہارگوہاسوکوھکلدے واہجںتاسیکاگنہےچنہپاس‬
‫ےکرہچےیکاعشںیعاسیکولخمقوکالجڈاںیل۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪445 :‬‬
‫آ آ آ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫ه آآ آ ْ ُ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫او آية‪ ،‬آحدثنا األع آم ‪ ،‬ع ْن عم ِرو ب ْ ِن ُم هرة‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫اَّلل آع هز آو آج هل‪ ،‬آَل آينآ ُ‬
‫ِب ْمس آَك آمات‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬إ هن ه آ‬ ‫آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ‬ ‫ُ آْ آ آ آ ْ آ ُ آ‬
‫ام‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ين‬‫ف‬‫ِ‬ ‫ام‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫وَس‬ ‫عبيدة‪ ،‬عن أ ِِب م‬
‫هْ‬ ‫هآ آ آ آُ هآ آْآ آ‬
‫ار قبل ع آم ِل اللي ِل‪،‬‬ ‫ه‬ ‫انل‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬ ‫ه‬ ‫انل‬ ‫ل‬ ‫ام‪ ،‬آَيْف ُض الْق ْس آ آو آي ْر آف ُع ُه‪ ،‬يُ ْر آف ُع إ آِلْه آع آم ُل اللهيْل آقبْ آل آع آ‬
‫م‬ ‫آو آَل يآنْبآِغ آ ُٰل أآ ْن آينآ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رص ُه م ْن آخلْقه‪ ،‬آوِف ر آوايةآ‬ ‫ُ‬ ‫جهه‪ ،‬آما ْانتآ آَه إ آِلْه بآ آ‬ ‫ه ُ آْ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ ْ ُ ُ آ ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫جابُ ُه ُّ ُ‬ ‫ح آ‬
‫ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫انلور "‪ ،‬آو ِِف ِرواي ِة أ ِِب بك ٍر‪ :‬انلار لو كشفه ألحرقت سبحات و ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آُْ‬ ‫آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫أ ِِب بآك ٍر‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ :‬آول ْم يقل‪.‬‬

‫دیستااوبوم یٰریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن موکڑھکےوہرکتاچنتاںیتانسںیئ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہلللج‬

‫الجہلںیہنوستااوروستااسےکالقئںیہن (ویکہکنالضعتاوراعضااےئدبنیکاکھتوٹےسوہتاےہ۔اوراہللاعتیلٰتاکےہنکھتےس۔دورسےہیہک ا‬
‫وست‬

‫تلفغےہاورلثمومتےکےہاورقحاعتیلٰتاکےہاسےس) اکھجتاےہترازووکاوراواچنرکتاےہاسوک۔ااھٹ یاتاجتاےہ‪،‬اسیکرطفراتاکلمعدنےک‬

‫لمع ےس ےلہپ اور دن اک لمع رات ےک لمع ےس ےلہپ‪ ،‬اس اک رپدہ ونر ےہ۔“ اوبرکب یک رو یای ںیم ےہ ہک ”رپدہ وہ اس اک آگ ےہ اور ارگ وہ وھکل دے اس‬

‫رپدےوکاہتبلاسےکہنمیکاعشںیعالجںیئولخمقوکاہجںتاسیکاگنہیتچنہپےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)179:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪295‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪446 :‬‬

‫ْ آ آ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ‬ ‫األ ْع آ‬ ‫آ‬ ‫ير‪ ،‬آ‬
‫ٌ‬ ‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آ‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬‫آح هد آث آنا‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ين‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫ا‬
‫ِ ِ‬‫ن‬‫س‬ ‫اإل‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫انل ُ‬
‫ور "‪.‬‬ ‫آعلآيْه آو آس هل آم بْآ ْر آبع آَك آمات‪ُ ،‬ث هم آذ آك آر بمثْل آحديث أآِب ُم آعاو آي آة‪ ،‬آول آ ْم يآ ْذ ُك ْر‪ :‬م ْن آخلْقه‪ ،‬آوقآ آال‪ " :‬ح آ‬
‫جابُ ُه ُّ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫اشمعےسا یرطحدورسی ی‬
‫روایےہ‪،‬رگماسںیمتاچنتا وںےکدبےلہارتاںیتںیہاورولخمقاکذرکںیہناوراہکہکاجحباساکونرےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)179:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪447 :‬‬
‫آ آ آ‬ ‫هآ ُ ْ ُ آ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه آ آ‬
‫ار قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن شعبآة‪ ،‬ع ْن عم ِرو ب ْ ِن ُم هرة‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وابن بش ٍ‬
‫ام‪ ،‬آو آَل يآنْبآِغ آ ُٰل أآ ْن آي آن آ‬
‫ام‪،‬‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم بْآ ْر آبع‪ ،‬إ هن ه آ‬
‫اَّلل‪ ،‬آَل آينآ ُ‬ ‫آ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ين‬ ‫ف‬ ‫ام‬‫ق‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬
‫ُ آْ آ آ آ ْ آ ُ آ‬
‫وَس‬ ‫عبيدة‪ ،‬عن أ ِِب م‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬
‫ار "‪.‬‬ ‫انل آ‬
‫ه‬ ‫يآ ْر آف ُع الْ ِق ْس آ آو آَيْ ِف ُض ُه‪ ،‬آو ُي ْر آف ُع إ آِلْ ِه آع آم ُل ه‬
‫انل آهار باللهيْل‪ ،‬آو آع آم ُل اللهيْل ب ه‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستااوبوم یٰریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن مںیمڑھکےوہرکہارتاںیتایبنںیک‪،‬ہیہکاہللاعت ٰیلںیہنوستااورہناسےک‬

‫القئےہوستا‪،‬ااھٹتاےہترازووکاوراکھجتاےہ‪،‬ااھٹ یات ا‬
‫اجتےہاسیکرطفدناکلمعراتوکاورراتاکلمعدنوک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)179:‬‬

‫َُ ُ م َ َُ ََ َ‬
‫خ َرة ه َربه مم سبحانه َوتعال‪:‬‬ ‫م َ مُ م َ‬ ‫مَ‬
‫‪ -81‬باب إهثبا ه ُرؤي هة المؤ همنه هِف اآل ه‬
‫تاب‪:‬اہللاعتیلٰاک ی‬
‫دیدارؤمونمںوکآخرتںیموہ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪448 :‬‬

‫يم َجيعا‪ ،‬آع ْن آعبْد الْ آعزيز بْن آعبْد ه‬ ‫ِع‪ ،‬وإ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ْ ُ آ ٍّ ْ آ ْ آ ُّ آ ُ آ ه آ‬
‫ان ال ْ آم ْس آ‬
‫الص آم ِد‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُّ‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫لَع اَلهض ِم‪ ،‬وأبو َس‬ ‫حدثنا نرص بن ِ‬
‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ُّ آ ْ آ آ ْ ْ آ ْ ه‬ ‫ان‪ ،‬آقال‪ :‬آح هد آث آنا أآبُو آعبْد ه‬
‫آ هُْ آ آ ه آ‬
‫اَّلل بْ ِن قيْ ٍس‪،‬‬
‫ن‪ ،‬عن أ ِِب بك ِر ب ِن عب ِد ِ‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫اَل‬ ‫ان‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬
‫الص آ‬
‫م‬ ‫ِ‬ ‫واللفظ ِأل ِِب َس‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آق آال‪ " :‬آج هن آتان م ْن ف هضة آنيآتُ ُه آما آو آما فيه آما‪ ،‬آو آج هنتآان م ْن آذ آهب آنيآتُ ُه آما آوماآ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ‬
‫ِّ‬ ‫ه‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫عنْبِي ِه‪ ،‬ع ِن انل ِ‬
‫ه ْ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ ُ آ آ ِّ ْ ه آ ُ ْ ْ‬
‫َب آياءِ‪ ،‬آلَع آوج ِه ِه ِِف آجن ِة آعد ٍن "‪.‬‬
‫ك ِ‬‫يهما‪ ،‬وما بني القومِ وبني أن ينظروا ِإىل رب ِهم‪ِ ،‬إَل ِرداء ال ِ‬ ‫ِف ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪296‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫حٹ‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬دو یٹین ہادنی یک وہں یگ‪ ،‬اس ےک‬
‫دبعاہلل نب سیق (دیستا اوبوم یٰ ارعشی ریض اہلل ہنع) ےس ی‬
‫حٹ‬
‫ترنتاورسزیچںیہادنییکوہںیگ۔اوردو یٹینوسےنیکوہںیگاسےکترنتاورسزیچںیوسےنیکوہںیگاورولوگںوکاےنپرپورد ارےکدےنھکی‬

‫ںیموکیئآڑہنوہیگ‪،‬جادعلنںیموساےئ یاتترریگیکہادرےکوجاہللےکہنمرپوہیگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)181:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪449 :‬‬
‫آ ْ آ آ آ آ آ آ ه آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ ْ ٍّ آ ه آ آ آ ه ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫ت‬‫َسة‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عبد الرمح ِن بن مه ِدي‪ ،‬حدثنا محاد بن سلمة‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬ ‫اَّلل ْب ُن ع آم آر بن مي‬
‫حدثنا حدثنا عبيد ِ‬
‫آ آ آ آ آُْ ْه ْهآ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ْ ُ آ ِّ آ ْ آ ْ ه ْ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا دخل أهل اَلآن ِة اَلآنة‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫اْلن ِاِن‪ ،‬عن عب ِد الرمح ِن اب ِن أ ِِب ِلىل‪ ،‬عن صهي ٍ‬
‫جنآا ِم آن ه‬ ‫آ آ آ ُ ُ ه ُ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ْ ً آ ُ ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ آ ْ ُ آ ِّ ْ ُ ُ آ آ آ آ ْ ُ ْ ْ آ ْ‬
‫اَل آ هن آة‪ ،‬آو ُتنآ ِّ‬
‫ار؟‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫قال‪ :‬يقول اَّلل تبارك وتعاىل‪ :‬ت ِريدون شيئا أ ِزيدكم؟ فيقولون‪ :‬ألم تبيض وجوهنا‪ ،‬ألم تد ِخلنا‬
‫ه‬ ‫ْ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ًْ آ آ ه آْ ْ آ ه آ آ‬ ‫آ آ آآ ْ ُ‬
‫انلظ ِر ِإىل آر ِّب ِه ْم آع هز آو آجل "‪،‬‬ ‫احلجاب‪ ،‬فما أعطوا شيئا أحب ِإِل ِهم ِمن‬ ‫قال‪ :‬فيك ِشف ِ‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جیتنج‪،‬جںیماجحکٹینےگاسوقاہللاعت ٰیلفرامدے ا ماورھچک‬ ‫دیستابیہصریضاہللہنعےس ی‬

‫ز یتادہہا ےتوہ؟وہںیہکےگ‪:‬ایک وےن مہارےہنمدیفسہنےئک موکجہندیمنہجےسہناچب یات (اباورایکہا ہٹنے) رھپرپدہاھٹاجےئ ا۔اسوقویتنجں‬

‫وکوکیئزیچاسےسیلھبولعممہنوہیگینعیاےنپرپورد اریکرطفدےنھکیےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)181:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪451 :‬‬
‫آآ ه‬
‫َّلينآ‬ ‫ْ آ آآ آ ُه آآ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آه ْ آ آ آ آ آ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬وزاد ثم تال ه ِذهِ اَلية ل ِ ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن هارون‪ ،‬عن محا ِد ب ِن سلمةبِهذا ِ‬
‫آٌ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ‬
‫أح آسنُوا احل ُ ْس آن آو ِز آيادة سورة يونس آية ‪.15‬‬
‫آٌ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آ ْ‬
‫ين أح آسنُوا احل ُ ْس آن آو ِز آيادة» ”ینعیوکینں‬ ‫َّل‬
‫آیڑپیھ‪« :‬ل ِ ِ‬‫دحی رمویےہ‪،‬اانتز یتادہےہ ہکرھپ آپ ےنہی ی‬‫امحدنبہملس ےسا یاانسد ےسیہی ی‬

‫دیدارالی ٰ ےہوجسوتمعنںےسترھرکذلتدے ا)۔‬ ‫ےکواےطسیکینےہاورز یتادہ۔“ (ز یتادہےسرماد ی‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)181:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪297‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ُّ م َ‬ ‫َم َ َ‬
‫يق الرؤيةه‪:‬‬
‫‪ -81‬باب مع هرف هة ط هر ه‬
‫تاب‪:‬اہللےک ی‬
‫دیداریکتیفیکاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪451 :‬‬
‫ه‬‫آ ْ آ آ ْ آ آ‬ ‫آ ه آ آ ُْ ُ ْ ُ ْآ آ آ ه آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬
‫يد الليْ ِّ‬
‫ِث‪،‬‬ ‫اب‪ ،‬عن عطا ِء ب ِن ي ِز‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬
‫ِ‬ ‫حدُ ِِن حدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا يعقوب بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آُ آ ه آ ْ آآ آهآ آْ آ ْ آ آ آآ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آهآآ ُ آ ْآ آ آ ْ آآُ آ ه آ ً آ ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬هل نرى ربنا يوم ال ِقيام ِة؟ فقال‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ول ِ‬ ‫أنْبا هريرة أخَبه‪ " ،‬أن ناسا‪ ،‬قالوا لِرس ِ‬
‫ُ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ُ آ ه آ آ آ ْ ُ آ ُّ آ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫ارون ِِف‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬هل تض‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬هل تضارون ِِف رؤي ِة القم ِر ِللة اْلد ِر؟ قالوا‪َ :‬ل يا رسول ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫آْ آ ُ آآ آ آ ٌ آ ُ آ آ آُ آ ه آ آ آ ه ُ ْ آآ ْآُ آ آ آ آْآ ُ هُ ه آ آْ آ ْ آ آ آ ُ ُ‬ ‫ه ْ‬
‫ام ِة‪ ،‬فيآقول‪:‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ف ِإنكم ترونه كذلِك‪ ،‬يمع اَّلل انلاس يوم ال ِقي‬ ‫الشم ِس ليس دونها سحاب؟ قالوا‪َ :‬ل يا رسول ِ‬
‫آ آ‬ ‫ه‬ ‫ْآ‬ ‫ْآ‬ ‫آ آ آْ‬ ‫ه‬ ‫ه ْ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ آ آْ‬ ‫آ آ آْ آ ْ آْ ه ُْ آ ه‬
‫آم ْن َكن يع ُب ُد شيئًا فليآت ِبعه‪ ،‬فيآت ِب ُع آم ْن َكن يعبُ ُد الشم آس الشم آس‪ ،‬آو آيت ِب ُع آم ْن َكن يع ُب ُد الق آم آر الق آم آر‪ ،‬آو آيت ِب ُع آم ْن َكن‬
‫ُ آ آْ ُ آ ه‬ ‫ُه ُ آ ُآ ُ آ آآْ ُ هُ آآ آ آ آآآ آ‬ ‫آ آآْآ آ‬ ‫آ ه آ‬ ‫آُُْ ه آ‬
‫ورتِ ِه ال ِِت‬ ‫ري ص‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫ور‬ ‫ص‬ ‫ِف‬ ‫يهم اَّلل تبارك وتع ِ‬
‫اىل‬ ‫اغيت‪ ،‬وتبَ ه ِذ ِه األمة ِفيها منافِقوها‪ ،‬فيْ ِت ِ‬ ‫اغيت الطو ِ‬ ‫يعبد الطو ِ‬
‫آ ْ ُ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ُّ ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ ُ ُ ه ْ آ آ آ آ آ ُ آ آ ه آ ْ آ آ آ ُّ آ آ آ آ آ آ ُّ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ ه‬
‫اَّللُ‬ ‫يهم‬ ‫اَّلل ِمنك‪ ،‬هذا مَكننا حَّت يْتِينا ربنا‪ ،‬ف ِإذا جاء ربنا عرفناه‪ ،‬فيْ ِت ِ‬ ‫يع ِرفون‪ ،‬فيقول‪ :‬أنا ربكم‪ ،‬فيقولون‪ :‬نعوذ ِب ِ‬
‫ه‬ ‫ُ آ ه آ ْ ُ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ُّ ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُّ آ آ آ ه ُ آ ُ آ ُ ْ آ ُ ِّ آ ُ آ ْ آ آ ْ‬ ‫آ آ‬
‫ني ظه آر ْي آج آهن آم‪،‬‬ ‫ت آعاىل ِِف صورتِ ِه ال ِِت يع ِرفون‪ ،‬فيقول‪ :‬أنا ربكم‪ ،‬فيقولون‪ :‬أنت ربنا‪ ،‬فيت ِبعونه ويَّضب الرصاط ب‬
‫لَكِل ُ‬ ‫آ آه آآ‬ ‫ه ُ ه آ ِّ ْ آ ِّ ْ‬ ‫الر ُس ُل آو آد ْع آوى ُّ ُ آ ْ آ‬ ‫زي‪ ،‬آو آَل آيتآ آَكه ُم يآ ْو آمئ ٍذ إ هَل ُّ‬ ‫ون أآنآا‪ ،‬آوأُ همِت أآ هو آل آم ْن ُي ُ‬ ‫آآ ُ ُ‬
‫ب‬ ‫الرس ِل يومئِ ٍذ‪ :‬اللهم سلم سلم‪ ،‬آو ِِف جهن آم ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فْك‬
‫ري آأنه ُه آَل آي ْعلآ ُم ماآ‬ ‫الس ْع آدان‪ ،‬آغ ْ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قآ آال‪ :‬فآإ هن آها مثْ ُل آش ْوك ه‬ ‫آ ْ آآُْ ُ ه ْ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ه‬ ‫ه ْ آ‬ ‫ُْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ان‪ ،‬هل رأيتم السعدان؟ قالوا‪ :‬نعم يا رسول ِ‬ ‫ِمثل شو ِك السعد ِ‬
‫آ آ‬ ‫قآ ْد ُر ع آظم آها إ هَل ه ُ‬
‫غ هُ‬
‫اَّلل‬
‫آ ُْ ُ ُْ آ آ آ ه ُآ ه آ ه آ آآ آ‬
‫ِ ِب آع آم ِل ِه‪ ،‬و ِمنهم المجازى حَّت ينَّج‪ ،‬حَّت ِإذا فر‬
‫ْ‬
‫اس بِْ ْع آمال ِ ِه ْم‪ ،‬فآ ِمنْ ُه ُم ال ُم ْؤ ِم ُن بآ ِ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آَتْ آط ُف ه‬
‫انل‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫آ آ آ‬
‫ار‪ ،‬آم ْن َكن َل‬ ‫ك آة أآ ْن َُيْر ُجوا ِم آن ه‬
‫انل‬
‫آ‬
‫ئ‬ ‫ال‬
‫ه آآ آ ْآ آ‬
‫م‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬ ‫انل‬ ‫ل‬
‫آ ْآ آ آْآ ْ آ آآآ آ آ ْ ُْ آ آ ْآ آ ْ آآ آ ْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِمن القضا ِء بني ال ِعبا ِد‪ ،‬وأراد أن َي ِرج بِرمح ِت ِه من أراد ِمن أ ِ‬
‫ه‬

‫جو ِد‬ ‫ون ُه ْم بْآُآر ُّ‬

‫الس ُ‬ ‫ه آْ ُ آ‬
‫ف‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ار‬ ‫انل‬ ‫ِف‬ ‫م‬
‫ُ ْ ُ ه آ ًْ ه ْ آ آ آ هُ آ آ آ آ ْ آْ آ آ ُ ه ْ آ ُ ُ آ آآ ه هُ آ آ ْ ُ آ‬
‫ون ُه ْ‬ ‫اَّلل شيئا‪ِ ،‬ممن أراد اَّلل تعاىل أن يرمحه ِممن يقول‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬فيع ِرف‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّشك ِب ِ‬ ‫ي ِ‬

‫حشوا‬
‫آُ ْ آ ُ آ آ ه آآ ْآ آ ُ‬
‫ار وق ِد امت‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ون‬ ‫ج‬ ‫ر‬‫خ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫د‬ ‫و‬ ‫الس ُ‬
‫ج‬ ‫انلار أآ ْن تآْ ْ ُك آل أآُآ آر ُّ‬ ‫لَع ه‬ ‫آ ه آ هُ آآ‬
‫اَّلل‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ح‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫ج‬ ‫آد آم‪ ،‬إ هَل أآُآ آر ُّ‬
‫الس ُ‬ ‫آْ ُ ُ ه ُ آ ْ آ‬
‫تْكل انلار ِمن اب ِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه ْ ُه آْ ُ ُ هُ آآ آ آ ْآ آ آْآ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ُّ آ آ ْ ْ آ ُ ْ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ ُ آ آ آ ْ ُ ُ ْ ه ُ‬
‫ني ال ِعبآا ِد‪،‬‬ ‫يل السي ِل‪ ،‬ثم يفرغ اَّلل تعاىل ِمن القضا ِء ب‬ ‫ِ‬ ‫مح‬
‫ِ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ة‬ ‫احلب‬ ‫فيصب علي ِهم ماء احليا ِة‪ ،‬فينبتون ِمنه كما تنبت ِ‬
‫ه آ هُ آْ‬ ‫جْه آ‬ ‫ْ آ ه ُ ُ ً ْ آ ه آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ِّ ْ ْ آ ْ‬ ‫آآ ه آ ُ آ ُ آ ْ‬ ‫آآْآ آ ُ ٌ ُ ْ ٌ آ ْ‬
‫ار‪ ،‬ف ِإنه قد‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫اْص‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫وَل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ة‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اَل‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫آخ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫لَع‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ويبَ رجل مق ِبل بِو‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪298‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ت إ ْن آف آعلْ ُ‬ ‫اىل‪ :‬آه ْل آع آسيْ آ‬ ‫ُآ آآ ْ آ آ آ آ ُ آ آآ ْ ُ هآ آ آ آ هُ آ ْ آ ْ ُ آُ ُ ه آ ُ ُ هُ آآ آ آ آآ آ آ‬ ‫آ آ‬

‫ت‬ ‫ِ‬ ‫قشبآ ِِن ِرَيها‪ ،‬وأحرق ِِن ذَكؤها‪ ،‬فيدعو اَّلل ما شاء اَّلل أن يدعوه‪ ،‬ثم يقول اَّلل تبارك وتع‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ هُ آآ ْ ُ هُ آ ْ آ ُ‬ ‫ُ‬ ‫آهُ ْ ُ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ْ آآ آ ْآُ آ آ ُ ُ آ آ ْ آُ آ آ ْآُ آ ُ ْ‬
‫رصف اَّلل وجهه ع ِن‬ ‫ذلِك بِك أن تسْل غريه؟ فيقول‪َ :‬ل أسْلك غريه‪ ،‬ويع ِطي ربه ِمن عهو ٍد‪ ،‬وموا ِثيق ما شاء اَّلل‪ ،‬في ِ‬

‫اَّلل ُٰل‪:‬‬
‫ْآ ه آ آ ُ ُ ه ُ آ‬
‫اب اَلن ِة‪ ،‬فيقول‬ ‫ول‪ :‬أآ ْي آر ِّب قآ ِّد ْمِن إ آىل بآ‬ ‫ه آ آ آ ْ آ آ آ آ ْآ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه ُ آ ْ آ ْ ُ آ ُ ه آ ُ ُ‬
‫ار‪ ،‬ف ِإذا أقبل لَع اَلن ِة ورآها‪ ،‬سكت ما شاء اَّلل‪ ،‬أن يسكت ثم يق‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫انل ِ‬
‫آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ ه آ ْ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ِّ‬
‫اَّلي أعطيتك‪ ،‬ويلك يا ابن آدم‪ ،‬ما أَدرك‪ ،‬فيقول‪ :‬أي رب‪،‬‬ ‫أليس قد أعطيت عهودك‪ ،‬وموا ِثيقك‪َ ،‬ل تسْل ِِن غري ِ‬
‫اء ا ه ُ‬ ‫ك‪ ،‬آفيُ ْعطي آر هب ُه آما آش آ‬ ‫آ آ ْ ُ هآ آ ه آ ُ آ آُ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُْ آ آ آ آ ْ آ ْ آآ آ ْآُ آ آ ُ ُ آ آ ه آ‬
‫َّلل‬ ‫ِ‬ ‫ويدعو اَّلل حَّت يقول ٰل‪ :‬فهل عسيت ِإن أعطيتك ذلِك‪ ،‬أن تسْل غريه؟ فيقول‪َ :‬ل و ِعزتِ‬
‫ْآ ه ْ آ آ آ ْ آ ُ ْآ ه ُ آ آ آ آ آ آ ْ‬
‫اَل آ ْري آو ُّ ُ‬ ‫ْآ ه آ آ آ آ آ آ‬
‫لَع بآ‬ ‫يق‪ ،‬آفيُ آق ِّد ُم ُه إ آىل بآ‬ ‫م ْن ُع ُهود‪ ،‬آو آم آواث آ‬
‫ور‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫الَس‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫يه‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ى‬ ‫أ‬ ‫ر‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ن‬‫اَل‬ ‫ٰل‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫ان‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اَل‬ ‫اب‬ ‫ِ‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫اب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اىل آ ُٰل‪ :‬أآلآيْ آس قآ ْد أآ ْع آطيْتآ‬ ‫ْآ ه آ آ آ ُ ُ ه ُ آ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ ْ ُ ُ آ آ آ ه ُ آ ْ آ ْ ُ آ ُ ه آ ُ ُ آ ْ آ ِّ آ ْ ْ‬
‫فيسكت ما شاء اَّلل أن يسكت‪ ،‬ثم يقول‪ :‬أي رب أد ِخل ِِن اَلنة؟ فيقول اَّلل تبارك وتع‬
‫ِّ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫آ ُ ُ آ‬
‫يت‪ ،‬آويْلك يآا ْاب آن آد آم‪ ،‬آما أَد آر آك‪ ،‬فيآقول‪ :‬أ ْي آرب َل أكون أشَ خل ِقك‪،‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ري آما أُ ْعط آ‬ ‫ك‪ ،‬أآ ْن آَل ت آ ْسْآ آل آغ ْ آ‬ ‫ُ ُ آ آ آآآ آ آ‬
‫عهودك‪ ،‬وموا ِثيق‬
‫ِ‬
‫اَل آ هن آة‪ ،‬فآإ آذا آد آخلآ آها‪ ،‬قآ آال ه ُ‬ ‫ْ‬ ‫آآ آآ ُ آْ ُ هآ آ ه آ ْ آ آ هُ آآ آ آ آآآ آ ُْ آ آ آ آ هُ ُْ آ آ ْ ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫فال يزال يدعو اَّلل‪ ،‬حَّت يضحك اَّلل تبارك وتعاىل ِمنه‪ ،‬ف ِإذا ْ ِحك اَّلل ِمنه‪ ،‬قال‪ :‬اد ِ‬
‫خ‬
‫آ آ ُّ آ آ ه ُ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ ُ آ آ ه ْ آ آ ْ آ ُ آ ه ُ آ آ آ آ ه آ ه ه ه آ آ ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ آ آ آ آ آ ه آ ْ آ آ آ ْ‬
‫ٰل‪ :‬تمنه‪ ،‬فيسْل ربه ويتمن‪ ،‬حَّت إِن اَّلل ِلذكره ِمن كذا وكذا‪ ،‬حَّت إِذا انقطعت بِ ِه األم ِاِن‪ ،‬قال اَّلل تعاىل‪ :‬ذلِك لك‬
‫آ ه آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ُ آ آ ُّ آ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫يد‪ ،‬آوأآبُو آ‬ ‫آ ُُْ آآُ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ‬
‫يد اَلُد ِر ُّي آم آع أ ِِب ه آريْ آرة‪َ :‬ل يآ ُرد آعلي ِه ِم ْن آح ِدي ِث ِه شيئًا‪ ،‬آح هَّت ِإذا آحدث أبُو‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫و ِمثله معه "‪ ،‬قال عطاء بن ي ِز‬
‫َّش ُة أآ ْمثآاٰل آم آع ُه‪ :‬يآا أآبآا ُه آريْ آر آة‪ ،‬قآ آال أآبُو ُه آريْ آر آة‪ :‬آما آحف ْظ ُ‬ ‫يد آو آع آ آ‬ ‫ُُْ آ آ ُ آ آ آُ آ‬ ‫ك ه ُ‬ ‫ُ آْآآ آ ه هآ آ آ آ آ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫الرج ِل آو ِمثله معه‪ :‬قال أبو س ِع ٍ‬ ‫هريرة‪ :‬أن اَّلل‪ ،‬قال َِّلل ِ‬
‫ه آ آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ق ْو ُٰل ذلِك لك‪،‬‬
‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫ت م ْن آر ُ‬
‫س‬ ‫ك آومثْلُ ُه آم آع ُه‪ ،‬آق آال أآبُو آسعيد‪ :‬أآ ْش آه ُد آأ ِِّن آحف ْظ ُ‬ ‫ه آ ْ آُ آ آ آ آ‬
‫ِإَل قوٰل ذلِك ل‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْه ُ ُ ً ْهآ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ آ ُ آْ آ آ آ آُ ُ آ ْآ آ آ آ آ ه ُ ُ‬
‫آخ ُر أه ِل اَلآن ِة دخوَل اَلآنة‪.‬‬ ‫الرجل ِ‬ ‫اٰل‪ ،‬قال أبو هريرة‪ :‬وذلِك‬ ‫وعَّشة أمث ِ ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ھچکولوگںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساہک‪:‬ایک ماےنپرپورد اروکدںیھکیےگایقمےکروز۔روسلاہلل‬

‫یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایک م یاتدورسےوکفیلکتدےتیوہ؟وچدوھںیراتاکہادندےنھکیںیم؟ (ینعیازداحماوروجہمیکو ہےس) یات موکھچکفیلکت‬

‫وہیت ےہ‪،‬وچدوھںیراتےکہادن دےنھکیںیم؟“ ولوگںےناہک‪:‬ںیہن یاتروسلاہلل!آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬الھب م وکھچک تقشم وہیت ےہ یات یات‬

‫دورسے وک دصہم اچنہپےت وہ وسرج ےک دےنھکی ںیم سج وق ہک تادل ہن وہ؟“ (اور آامسن اصف وہ) ولوگں ےن اہک‪ :‬ںیہن۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬رھپا یرطح (ینعیریغبفیلکتاورتقشماورزتمحاورازداحمےک) ماےنپرپورد اروکدوھکیےگقحاعت ٰیلولوگںوکایقمےکدنعمجرکے ا۔‬

‫ وفرامدے اوجوکیئسج وکوپاتج اھت اسےک اسھتوہاجےئرھپ وجصخش آاتفب وکوپاتج اھتوہوسرج ےک اسھتوہ ااور وجہادنوکوپاتج اھتوہہادنےکاسھتاور وج‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪299‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اطوغتوکوپاتجاھتوہاطوغتےکاسھتاورہیامدمحمہییلصاہللہیلعوملستایقرہاجےئیگاسںیمانمقفولگیھبوہںےگ‪،‬رھپاہللاعتیلٰانےکتاسآےئ ا‬

‫ایسیوصرتںیمسجوکوہہناچہپںینےگاورےہک ا‪:‬ںیماہمترارپورد اروہںوہںیہکےگ‪:‬اہللیکانپہام ےتگںیہ مھجتےساور ما یہگجرہھٹےںیہاہیںت‬

‫ہک مہارارپورد ارآےئ ا و ماسوکاچہپنںیلےگ‪،‬رھپاہللاعتیلٰانےکتاسآےئ ااورےہک ا‪:‬ںیماہمتراربوہں۔وہںیہکےگ‪ :‬و مہاراربےہ‪،‬رھپاسےک‬

‫اسھتوہاجںیئےگاوردوزخیکتشپرپبراھکاجےئ ا۔ وںیماورریمیامسےسےلہپتاروہںےگاوروساےئربمغیپوںےکاوروکیئاسدنتاتہنرک‬
‫ِّ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬
‫ےکس ا اور ربمغیپوں اک وبل اس وق ہی وہ ا۔ «الل ُه هم آسل ْم آسل ْم» یات اہلل! اچبویئ (ہی تقفش یک راہ ےس ںیہک ےگ اور قلخ رپ) اور دوزخ ںیم آڑکنے‬

‫ںیہ (ولےہےکنجاکرسڑیٹاھوہتا ےہاورونترںیموگسجڈاےتلںیہ وآڑکنوںںیماگلرکڈاےتلںیہ) ےسیجدعسانےکاکےٹن۔“ (دعسان یاتاھجڑ‬

‫ےہاکوٹنںدار) آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یاتاحصہبریضاہللمہنعےس‪ ،‬مےندعسانوکداھکیےہ؟اوہنںےناہک‪:‬اہںداھکیےہ یاتروسلاہلل!آپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬م وہ آڑکنےدعسانےک اکوٹنںیک وعضرپ وہںےگ۔ (ینعی رسمخ) رپ ہی وکیئںیہن اجاتن وساےئ اہلل ےکہک وہ آڑکنے ےنتک ترے‬
‫ٹ‬ ‫ی‬‫شٹ‬
‫ی‬ ‫گھ‬
‫ن ےگ‪( ،‬ینعی فرےتش ان آڑکنوں ےس ل ٹیس ںیل ےگ دوز ںوں وک) ان ےک دبولمعں یک و ہ ےس اب‬ ‫ی‬ ‫ترے وہں ےگ‪ ،‬وہ ولوگں وک دوزخ ںیم درھ‬

‫ضعب ان ںیم ؤمنم وہں ےگ وج چب اجںیئ ےگ اےنپ لمع ےک س ےس اور ضعب ان ںیم ےس دبہل ی‬
‫دی اجںیئ ےگ اےنپ لمع اک۔ اہیں ت ہک ج اہلل اعتیلٰ‬

‫دنبوں ےک ےلصیف ےسفراع تاےئ ااور ہاےہ اہک اکنےل دوزخ واولں ںیم ےساینپ رتمح ےس سج وک ہاےہ وفروتشں وکمکحرکے ا۔ اکنںیل دوزخ ےس‬

‫اسوکسجےناہللےکاسھت یسکزیچ وک ی‬
‫رشتہنایکوہ‪،‬سجرپاہللےن رتمحرکتاہااہوہوجہکالاہلٰ االاہللاتہکوہ وفرےتشدوزخںیمےساےسی ولوگںوکاچہپن‬

‫ںیلےگ‪،‬انوکاچہپںینےگدجسہےکناونںےسآگآدیموکالجڈاےلیگرگمدجسےےکنانوکہکاہللاعتیلٰےناساکالجتاآگرپرحامایکےہ۔رھپوہدوزخ‬

‫ےس اکنےل اجںیئےگےلج ےنھب جان رپ آب ءات ڑھچاک اجےئ ا وہ تازہوہرکاےسی مجاںیھٹ ےگ۔ ےسیج داہنرچکے ےک اہبؤ ںیم مج ااتھٹ ےہ (تاین اہجں رپ‬

‫التےہ‪،‬واہںداہنوخباگاےہاوردلجشاداباوررسزبسوہاجتاےہ‪،‬ا یرطحوہیمنہجیھبآب ءاتڈاےتلیہتازےوہاجںیئےگاورنلج‬

‫وکڑارچکایٹماہبرک ا‬

‫ےک نان اجےت رںیہ ےگ) دعب اس ےک اہلل اعتیلٰ دنبوں ےک ےلصیف ےس فراع رکے ا اور یات رمد تایق رہ اجےئ ا‪ ،‬سج اک ہنم دوزخ یک رطف وہ ا اور ہی‬

‫تشہبواولںںیماجےئ ا۔وہےہک ا‪:‬اےرب!ریماہنممنہجیکرطفےسریھپدےاسیکٹپلےنےھجمالجڈاال‪،‬رھپاہللےسداعایکرکے ا۔جتاہلل‬

‫اعتیلٰوکوظنمروہ ادعباسےکاہللاعتیلٰفرامےئ ا۔ارگںیم ہیریتاوسالوپرارکوں و واوروسالرکے اوہےہک اںیہن۔ںیمرھپھچکوسالہنرکوں ااورےسیج‬

‫اہللوکوظنمرےہوہوقلوافراررکے ا۔یاہللاعت ٰیلاساکہنمدوزخیکرطفےسریھپدے ا (جیکرطف) ججیکرطفاساکہنموہ ا وج‬

‫رےہ ا۔جتاہللوکوظنمروہ ا۔رھپےہک ا‪:‬اےرب!ےھجمجےکدروازےتاچنہپدے‪،‬اہللاعتیلٰفرامےئ ا۔ وایکایکوقلاورافراررکاکچ اھتہکںیم‬

‫رھپ دورسا وسال ہن رکوں ا۔ ترا وہ ریتا اے آدیم! لع ا دلا تاز ےہ‪ ،‬وہ ےہک ا‪ :‬اے رب! اور داع رکے ا اہیں ت ہک رپورد ار فرامےئ ا ااھچ ارگ ںیم ریتا ہی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪300‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وسالوپرارکدوں ورھپ واورھچکہنامےگن ا‪،‬وہےہک اںیہنمسقےہریتیزعتیکاورایکایکوقلاورافراررکے اےسیجاہللوکوظنمروہ اآخراہللاعتیلٰاسوکج‬

‫ےکدروازےتاچنہپدے اجواہںڑھکاوہ ا واسریتشہباسوکداھکیئدےیگاوروجھچکاسںیمتمعن یاتوخیشاورفرجےہوہس۔رھپ یاتدمت‬

‫تجتاہللوکوظنمروہ اوہجرےہ ا۔دعباسےکرعضرکے ا‪:‬اےرب!ےھجمجےکادنرےلاج۔اہللاعتیلٰفرامےئ ا‪ :‬وےنایکافرارایکاھت‪ ،‬و‬

‫وبالاھتہکابںیمھچکوسالہنرکوں ا۔تراوہریتااےآدمےکےٹیب!لع ااکمرےہ۔وہرعضرکے ا‪:‬اےریمےرب!ںیمریتیولخمقںیمدب بیصںیہن‬

‫شہنُسنہدے ااورجاہللاعتیلٰوکیسنہآاجےئیگ‪ ،‬وفرامےئ ا‪:‬ااھچاججںیم۔جوہجےکادنراجےئ‬

‫وہںاورداعرکتارےہ ا۔اہیںتہکاہلللج ا‬

‫ ا۔ واہللاعتیلٰاسےسفرامےئ ا‪:‬اب ووکیئآرزورک۔وہرکے ااور امےگن ااہیںتہک اہللاعتیلٰاسوک یتادداالےئ ا۔الفینزیچامن‪،‬الفینزیچامن۔ج‬

‫اسیکآرزوںیئمتخوہاجںیئیگ وقحاعتیلٰفرامےئ ا‪ ” :‬مےنہیسےھجتدںیاورانےکاسھتاینت یہاوردںی۔“ (ینعیریتیوخاوشہںےسدودنچےل۔‬

‫احبسناہلل!ایکرکماوررتمحےہاہللاعتیلٰیکاےنپدنبوںرپاوروجوہرکمہنرکے واوروکنرکےویہام کےہ‪،‬ویہاخقلےہ‪،‬ویہرازقےہ‪،‬ویہتاےنلوال‬

‫روایرکےنںیمدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےک‬ ‫دحییک ی‬
‫دحیاکراویےہہکدیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعیھباس ی‬
‫ریےناہکوجاس ی‬
‫ےہ) اطعکنب یت ی د‬

‫وماقفےھت‪،‬ںیہکالخفہنےھت‪،‬رگمجدیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےنہیاہکہکاہللاعت ٰیلاسےسفرامےئ ا‪ :‬مےنہیسےھجتدںیاوراینتیہاوردںی و ا‬

‫دیست‬
‫اوبدیعس ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬دس ےصح ز یتادہ دںی۔ دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےن اہک ہک ےھجم و یہی تات یتاد ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن ویں‬

‫فرام یتا‪ ” :‬م ےن ہی س ےھجت دںی اور اینت یہ اور دںی۔“ دیستا اوبدیعس ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬ںیم وگایہ داتی وہں ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن ویں‬

‫فرام یتا‪ ” :‬مےنہیسےھجتدںیاوردسےصحز یتادہدںی۔“ دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےناہکہیوہصخشےہوجسےساریخںیمجںیماجےئ ا ( واور‬

‫ویتنجںوکولعممںیہنایکایکںیتمعنںیلمیگ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)182:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪452 :‬‬

‫الز ْهر ِّي‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬

‫َبن آسع ُ‬
‫يد ْب ُن‬ ‫ب‪ ،‬آعن ُّ‬ ‫َبنآا أآبُو ْاِلآ آمان‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ُش آعيْ ٌ‬ ‫ِم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫محن ه‬
‫الار ِ ُّ‬ ‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ه ْ ُ آ ْ ه ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل بن عب ِد الر ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل‪،‬‬ ‫يد اللهيْ ُّ‬
‫آ آ آ ُ ْ ُ آ آ‬ ‫ال ْ ُم آسيِّ‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫لن‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫وا‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫انلاس‪،‬‬ ‫أن‬ ‫أخَبهما‪،‬‬ ‫هريرة‬ ‫أبا‬ ‫أن‬ ‫‪،‬‬ ‫ِث‬ ‫ِ‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اء‬ ‫ط‬‫ع‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫يث بمثْل آم ْع آن آحديث إب ْ آراه آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْآ آ‬
‫يم بْ ِن آسع ٍد‪.‬‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫هل نرى ربنا يوم ال ِقيام ِة؟ وسا احل ِد ِ ِ ِ‬
‫ری لٹیہ اور دیستااوب مہ یرترہ ریضاہلل ہنع دوونں ہی اتبےت ںیہ ہک ولوگں ےنیبن یلصاہللہیلع وملس ےس وپاھچ‪:‬اے اہللےک روسل! ایک م اےنپ رب وک‬ ‫اطعکنب یت ی د‬
‫ایقمےکدندھکیںیکسےگ؟تایقاترامیہنبدعسوایل ی‬
‫روایےک مینعمایبنایک۔‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪301‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)182:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪453 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ ٌ آ ْ آ ه ْ ُ آ ِّ آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬

‫آ‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخَبنا معمر‪ ،‬عن همامِ ب ِن منب ٍه‪ ،‬قال‪ :‬هذا ما حدثنا أبو هريرة‪ ،‬ع ِن‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬ ‫ه آْآ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ْآ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬فآ آذ آك آر أآ آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬إن أدَن آمق آع ِد أ آح ِدك ْم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫ه‬‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫رس ِ‬
‫آُ‬

‫آ ْآ ه آ ْ آ ُ آ آ ُ آ آ ه آ آ آ آ ه آ آ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ُ آ ْ آ آ ه ْ آ آ آ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُ ُ آ ُ آ ه آ آ آ آ آ ه ْ آ آ ْ آ ُ‬
‫ِمن اَلن ِة‪ ،‬أن يقول‪ٰ :‬ل تمن‪ ،‬فيتمن‪ ،‬ويتمن‪ ،‬فيقول ٰل‪ :‬هل تمنيت؟ فيقول‪ :‬نعم‪ ،‬فيقول ٰل‪ :‬ف ِإن لك ما تمنيت و ِمثله‬
‫ُ‬
‫آم آعه "‪.‬‬

‫مہامنبہبنمےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ہیوہدحںیثیںیہوجایبنںیک‪ ،‬مےسدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساورایبنایکیئکدحوثیںوک‪،‬‬

‫انںیمےس یاتہییھبیھتہکفرام یاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن ”سےسمکدرےجاکیتنج مںیموجوہ ااسےساہکاجےئ ا‪:‬آرزورک‪،‬وہآرزورکے ا‬

‫رھپاسےساہکاجےئ وآرزورکاکچےہ‪،‬وہےہک ااہں۔رھپاہللاعتیلٰاسےسفرامےئ ا‪:‬ےھجتہیسآرزوںیئدںیاوراینتیہاور۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)182:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪454 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ هآ آ ْ ُ ْ ُ آْ آ آآ آ ْ آْ ْ آْ آآ آ ْ آ‬ ‫وح هدُآِن ُس آويْ ُد ْب ُن آ‬‫وح هدُآِن آ‬ ‫آ‬
‫ار‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬ ‫أ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫َس‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫ح‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ُ آ آُ آ ه آ ْ آآ آهآ آْ آ ْ آ آ آ آ‬
‫ام ِة؟ قال‬‫اَّلل‪ ،‬هل نرى ربنا يوم ال ِقي‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫اسا ِف آز آمن آِر ُ‬ ‫اَل ُ ْدر ِّي‪ " ،‬أآ هن نآ ً‬
‫ْ‬
‫يد‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫س ِع ٍ‬
‫آْ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ آْ‬ ‫ه‬ ‫ُْآ ه ْ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫ري ِة‪ ،‬آصح ًوا لي آس آم آع آها آس آحاب؟ آوهل‬
‫الظه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫س‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫الش‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ؤ‬‫ر‬ ‫ِف‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬هل تضار ِ‬
‫ون‬ ‫رسول ِ‬
‫ُْآ ه‬
‫اَّلل‬
‫آ آ آ ٌ آ ُ آ آ آ ُ آ ه آ آ آ ُ آ ُّ آ‬ ‫ون ِف ُر ْؤ آية الْ آق آمر آِلْلآ آة ْ آ ْ آ ْ ً آ ْ آ‬ ‫ُ آ ُّ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ما تضارون ِِف رؤي ِة ِ‬ ‫اْلد ِر‪ ،‬صحوا ليس ِفيها سحاب؟ قالوا‪َ :‬ل يا رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫تضار ِ‬
‫آ آ ْ‬ ‫ُ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ ه آ آ ِّ ٌ ه ْ ُ ُّ ُ ه‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ه آ آ ُ آ ُّ آ‬
‫ام ِة أذن ُمؤذن ِِلآت ِبع ُك أم ٍة آما َكنت‬ ‫ارون ِِف رؤي ِة أح ِد ِهما‪ِ ،‬إذا َكن يوم ال ِقي‬ ‫تبارك وتعاىل يوم ال ِقيام ِة‪ِ ،‬إَل كما تض‬
‫آ آ آْ ه‬ ‫ه آآ آ آ ُ آ‬ ‫آ ُْ ُ آآ آْآ آ آ ٌ آ آ آ ُْ ُ آ ْآ ه ُ ْ آ آُ آ آ ْ آ آ آ‬
‫األن ْ آ‬
‫ار آح هَّت ِإذا ل ْم يب آق ِإَل‬
‫ِ‬
‫ون ِف ه‬
‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫اق‬‫س‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫َل‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬
‫ِ ِ‬‫اب‬‫ص‬ ‫اَّلل سبحانه ِمن األصنامِ ‪ ،‬و‬ ‫تعبد‪ ،‬فال يبَ أحد َكن يعبد غري ِ‬
‫آ آ ُ ُه آْ‬ ‫ُْ آْ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ آ آ ُ آ‬
‫اب‪ ،‬ف ُيدَع اِلآ ُهود‪ ،‬فيُقال ل ُه ْم‪ :‬آما كنتُ ْم تع ُب ُدون؟ قالوا‪ :‬كنا نعبُ ُد‬ ‫اَّلل م ْن بآ ٍّر‪ ،‬آوفآاجر‪ ،‬آو ُغ هَب أآ ْهل الْكتآ‬
‫آم ْن آَك آن آي ْع ُب ُد ه آ‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫ُ آ ْآ ْ آ ه آُآ ُ آ آ ُْ ْ آ هآ آ هُ ْ آ آ آآ آآ آ آ آ آُْ آ آ ُ آ ْ آ آ آهآ آ ْ‬
‫اسق آنا‪ ،‬فآيُ آش ُ‬
‫ار‬ ‫ل‪ ،‬فماذا تبغون؟ قالوا‪ :‬ع ِطشنا يا ربنا ف ِ‬ ‫احب ٍة‪ ،‬وَل و ٍ‬
‫اَّلل‪ ،‬فيقال‪ :‬كذبتم‪ ،‬ما اَتذ اَّلل ِمن ص ِ‬ ‫عزير ابن ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪302‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫انل آص آ‬ ‫انلار‪ُ ،‬ث هم يُ ْد آَع ه‬ ‫ون ِف ه‬ ‫آآهآ آ آ ٌ آْ ُ آْ ُ آ آْ ً آآآ آ آُ آ‬ ‫ون إ آىل ه‬ ‫آْ ْ آآ آ ُ آ آ ُ ْ آ ُ آ‬
‫ارى‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫اق‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ض‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ض‬ ‫ع‬‫ب‬ ‫م‬ ‫ط‬
‫ِ‬ ‫َي‬ ‫اب‬ ‫َس‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫ك‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِإِل ِهم أَل ت ِردون‪ ،‬فيحَّش ِ‬
‫آ ُآ ُ آُ ْ آ ُ ُْ ْ آ ْ ُ ُ آ آ ُ ُ ه آ ْ ُ ُ ْآ آ ْ آ ه آ ُآ ُ آُ ْ آ آ ُْ ْ آ هآ آ هُ ْ آ آ آ آ‬
‫ل‪،‬‬ ‫احب ٍة‪ ،‬آوَل آو ٍ‬ ‫اَّلل‪ ،‬فيقال لهم‪ :‬كذبتم‪ ،‬ما اَتذ اَّلل ِمن ص ِ‬ ‫فيقال لهم‪ :‬ما كنتم تعبدون؟ قالوا‪ :‬كنا نعبد الم ِسيح ابن ِ‬
‫ه آآه‬ ‫آ ُ آ ُ آُ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ُ آْ ْ آآ آ ُ آ آ ُ ْ آ ُ آ آ‬
‫َّشون ِإىل آج آهن آم‪ ،‬كأن آها‬ ‫فيقال لهم‪ :‬ماذا تبغون؟ فيقولون‪ :‬ع ِطشنا يا ربنا فاس ِقنا‪ ،‬قال‪ :‬فيشار ِإِل ِهم‪ ،‬أَل ت ِردون‪ ،‬فيح‬
‫ُّ‬ ‫آآ ُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ آ ه آ ْ آ آ آ ْ ُ ُ ه آ آ آ آ ْ آ ٍّ آ آ‬ ‫آ آ ٌ آْ ُ آْ ُ آ آْ ً آآآ آ آُ آ‬
‫اج ٍر‪ ،‬أتاه ْم آرب‬ ‫ار‪ ،‬حَّت ِإذا لم يبق ِإَل من َكن يعبد اَّلل تعاىل ِمن بر‪ ،‬و ِ‬
‫ف‬ ‫ه‬
‫َساب َي ِطم بعضها بعضا‪ ،‬فيتساقطون ِِف انل ِ‬
‫آ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ آ ْ آْ‬ ‫آ آ ْ ُ ُّ ُ ه‬ ‫آ ْ آ ُ آ آ ه آآُْ آ آ آ آ آْ‬ ‫ْآ آ آ ُ ْ آ آُ آ آ‬
‫يها‪ ،‬قال‪ :‬ف آما تن آت ِظ ُرون‪ ،‬تتبآ ُع ُك أم ٍة آما َكنت تعبُ ُد‪ ،‬قالوا‪ :‬يآا آر هبنا‪،‬‬ ‫حانه آوت آعاىل ِِف أدَن صور ٍة ِمن ال ِِت رأوه ِف‬ ‫العال ِمني سب‬
‫ُّ ْ آ آ ْ آ آ آ ُ ه آ ْ ْ آ آ ْ ُ آ ْ ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ آ ُّ ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ ُ ُ ه ْ آ آ ُ ْ ُ ه‬ ‫ار ْقنآا ه آ‬ ‫فآ آ‬
‫اَّلل‬
‫َّشك ِب ِ‬ ‫اَّلل ِمنك‪َ ،‬ل ن ِ‬ ‫احبهم‪ ،‬فيقول‪ :‬أنا ربكم‪ ،‬فيقولون‪ :‬نعوذ بِ ِ‬ ‫انلاس ِِف النيا‪ ،‬أفقر ما كنا ِإِل ِهم ولم نص ِ‬
‫ون‪ :‬آن آعم‪ْ،‬‬ ‫آ ًْ آ ه آْ آْ آآ ً آ ه ه آ ْ آ ُ ْ آآ آ ُ آ ْ آ ْآ آ آآُ ُ آ ْ آْآ ُ ْ آآ ْآُ آٌ آ آ ْ ُ آُ آ آآُ ُ آ‬
‫ني أو ُالُا‪ ،‬حَّت إِن بعضهم ِلَكد أن ينق ِلب‪ ،‬فيقول‪ :‬هل بينكم وبينه آية فتع ِرفونه بِها؟ فيقول‬ ‫شيئا‪ ،‬مرت ِ‬

‫ج ُد‬ ‫جود‪ ،‬آو آَل آيبْ آَ آم ْن آَك آن ي آ ْس ُ‬ ‫الس ُ‬ ‫اَّلل آ ُٰل ب ُّ‬ ‫ج ُد هَّلل م ْن تلْ آقا ِء آن ْفسه‪ ،‬إ هَل أآذ آن ه ُ‬ ‫ك آش ُف آع ْن آسا ‪ ،‬فآ آال آيبْ آَ آم ْن آَك آن ي آ ْس ُ‬ ‫آُ ْ‬
‫في‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ِّ آ ً آ آ ً ه آ آ آ ه ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ً آ آ ً ُ ه آ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ ْ آ ُ آ ُ ُ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ‬
‫َت هول ِِف‬ ‫احدة‪َ ،‬كما أراد أن يسجد‪ ،‬خر لَع قفاه‪ ،‬ثم يرفعون رءوسهم وقد‬ ‫اتقاء و ِرياء‪ِ ،‬إَل جعل اَّلل ظهره طبقة و ِ‬
‫ُ آ ه آ آ ْ ُ آ آ ه آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُّ ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُّ آ ُ ه ُ ْ آ ُ ْ ْ ُ آ آ آ آ ه آ آ آ ُّ ه آ آ ُ‬
‫َتل الشفاعة‪،‬‬ ‫اَلَس لَع جهنم‪ ،‬و ِ‬ ‫صورتِ ِه ال ِِت رأوه ِفيها أول مر ٍة‪ ،‬فقال‪ :‬أنا ربكم‪ ،‬فيقولون‪ :‬أنت ربنا‪ ،‬ثم يَّضب ِ‬
‫ٌ آ ُ ُ‬ ‫ُ آآآ‬ ‫َس؟ قآ آال‪ :‬آد ْح ٌض آمزله ٌة فيه آخ آ‬ ‫آ آ ُ ُ آ ه ُ ه آ ِّ ْ آ ِّ ْ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ ْ‬
‫ب‪ ،‬آو آح آسك تكون‬ ‫لَكِل ُ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫يف‬ ‫اط‬
‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ُ‬ ‫اَل‬
‫اَّلل‪ ،‬وما ِ‬ ‫ويقولون‪ :‬اللهم سلم سلم‪ِ ،‬قيل‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ْآ ْ‬ ‫آ ه ْ آآ‬ ‫ون آك آط ْرف الْ آع ْني‪ ،‬آو آَكلْ آ ْ‬ ‫ه ْ آ ُ آ آ ُ ُّ ْ ُ ْ ُ آ‬ ‫ك ٌة‪ُ ،‬ي آق ُال ل آ آ‬
‫يد اَلي ِل‬ ‫او ِ‬
‫آ‬
‫ج‬ ‫ْ‬ ‫ك‬ ‫َب ‪ ،‬آو آَك ِّلريح‪ ،‬آوَكلطري‪ ،‬آ‬
‫و‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ان‬ ‫د‬ ‫ع‬ ‫الس‬ ‫ا‪:‬‬ ‫ه‬
‫آ ُ آْ آ‬ ‫آ ْ‬
‫بِنج ٍد ِفيها شوي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫آ آ آه آ آ ه آ آ آ آ ُْ ْ ُ آ آ ه آ ه‬ ‫آآ ُ آ هٌ آ آُْ ٌ ُ ْ آ ٌ آ آ ْ ُ ٌ‬ ‫آ ِّ آ‬
‫اَّلي نف ِِس‬ ‫ار‪ ،‬ف آو ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ون‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ه‬ ‫ج‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫وس‬ ‫د‬ ‫ك‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫وش‬ ‫د‬ ‫َم‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫اج‬
‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ِ‬ ‫َك‬ ‫والر‬
‫ين ِف ه‬ ‫اَّل آ‬ ‫ْ آ ُ ه‬ ‫ني‪ ،‬هَّلل يآ ْو آم الْقيآ آ‬ ‫احل آ ِّق م آن ال ْ ُم ْؤمن آ‬ ‫ْ‬ ‫است ْق آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ُ ْ ْ آ آ آآ ه ُآ آ آً ه‬ ‫آ‬
‫ار‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫و‬ ‫خ‬ ‫إل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ام‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِف‬ ‫ِبي ِدهِ‪ ،‬ما ِمنكم ِمن أح ٍد ِبْشد مناشدة ِ ِ ِ‬
‫َّلل‬
‫ه‬ ‫آ ُ ُ آ آ ه آ آ ُ آ ُ ُ آ آ آ آ آ ُ آ ُّ آ آ آ ُ ُّ آ آ ُ آ ُ آ ُ ْ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ ُ ْ آ ُ آ ه ُ ُ آ ُ ُ ْ آ آ‬
‫يقولون‪ :‬ربنا َكنوا يصومون معنا‪ ،‬ويصلون‪ ،‬وَيجون‪ ،‬فيقال لهم‪ :‬أخ ِرجوا من عرفتم‪ ،‬فتحرم صورهم لَع انلار‪،‬‬
‫آ آآ‬ ‫آ آْ آ آ ُ ْآآْ ُ ه آُ ُ آ آهآ آ آ آ آ آ ٌ‬ ‫ه ُ آ ْ‬ ‫آُ ْ ُ آ آ ًْ آ ً آ ْ آ آ آ‬
‫يها أ آحد ِم هم ْن أ آم ْرتنا بِ ِه‪،‬‬ ‫ار ِإىل نِص ِف ساقي ِه وإِىل ركبتي ِه‪ ،‬ثم يقولون‪ :‬ربنا ما ب ِِ ِف‬ ‫ريا قد أخذ ِت انل‬ ‫فيخ ِرجون خلقا ك ِث‬
‫آ آ آآ‬ ‫ْ آ ْ آآ ْ ُ ُ آُ ْ ُ آ آ ًْ آ ً ُ آ ُ ُ آ‬ ‫ْآ آ آ‬ ‫آآُ ُ ْ ُ آآ ْ آ آ ُْْ آْ‬
‫ريا‪ ،‬ث هم يقولون‪ :‬آر هبنا ل ْم نذ ْر‬ ‫ري‪ ،‬فْخ ِرجوه فيخ ِرجون خلقا ك ِث‬ ‫ٍ‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ار‬
‫ٍ‬ ‫ين‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ث‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬
‫فيقول‪ :‬ار ِجعوا‪ ،‬فمن وجدتم ِِف قل ِ‬
‫آ آ ْ آآ ْ ُ ُ آُ ْ ُ آ آ ًْ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ ْ‬ ‫آ آ آ ً ه ْ آآ ْآآ ُه آُ ُ ْ ُ آ آ ْ آ آ ُْ ْ آْ‬
‫ري فْخ ِرجوه‪ ،‬فيخ ِرجون خلقا‬ ‫ار ِمن خ ٍ‬ ‫ِفيها أحدا ِممن أمرتنا‪ ،‬ثم يقول‪ :‬ار ِجعوا فمن وجدتم ِِف قل ِب ِه ِمثقال نِص ِف ِدين ٍ‬
‫آْ‬ ‫ْآ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ُْ‬ ‫آ‬ ‫آ ً ُه آُ ُ آ آهآ آْ آآ ْ آ ه ْ آآ ْآآ آ آ ً ُه آُ ُ‬
‫ار ِج ُعوا ف آم ْن آو آجدت ْم ِِف قل ِب ِه ِمثقال ذ هر ٍة ِم ْن خري‪،‬‬ ‫ول‪ْ :‬‬ ‫ك ِثريا‪ ،‬ثم يقولون‪ :‬ربنا لم نذر ِفيها ِممن أمرتنا أحدا‪ ،‬ثم يق‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪303‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ْ ُ ْ ُّ آ ُ ُ ْ آ ْ ُ آ ِّ ُ‬ ‫ريا‪ ،‬آو آَك آن أآبُو آ‬
‫يها آخ ْ ً‬ ‫ون‪ :‬آر هبنآا ل آ ْم نآ آذ ْر ف آ‬ ‫آآ ْ ُ ُ آُ ْ ُ آ آ ًْ آ ً ُ ه آ ُ ُ آ‬
‫ون‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫د‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫اَل‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫فْخ ِرجوه فيخ ِرجون خلقا ك ِثريا‪ ،‬ثم يقول‬
‫ْ آُ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آً آ ْ‬ ‫ْ آ ُ‬ ‫ْآ آ آ‬ ‫آ ْآ ُ ْ ُْ ْ ه هآ آ ْ‬ ‫آ آ ْ‬
‫اَّلل َل يظ ِل ُم ِمثقال ذ هر ٍة آوإِن تك آح آسنة يُضا ِعف آها آو ُيؤ ِت ِمن لنه أجرا ع ِظيما سورة‬
‫ً‬ ‫آ‬ ‫ً‬ ‫يث‪ ،‬فاقرءوا إِن ِشئتم‪ :‬إِن‬ ‫بِهذا احل آ ِد ِ‬

‫ني‪،‬‬ ‫امح آ‬
‫الر ِ ِ‬ ‫ون‪ ،‬آول آ ْم آيبْ آق إ هَل أآ ْر آح ُم ه‬ ‫آ ُ آ آ آ آ ه ُّ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ‬
‫ن‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ع‬‫ف‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫انل‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬
‫ْآ آ‬
‫ال‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫اَّلل آع هز آو آج هل‪ :‬آش آف آ‬
‫ول ه ُ‬ ‫آآُ ُ‬
‫النساء آية ‪ ،38‬فيق‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْه ُآ ُ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ ُ آ ْ آ ً آ ه آ ُ ْ ُ ْ آ آ ْ ً آ ْ آ ْ آ ُ آ ْ ً آ ُّ آ ْ آ ُ ُ آ ً آ ُ ْ‬
‫يه ْم ِِف ن آه ٍر ِِف أف آواهِ اَلآن ِة‪ ،‬يقال ُٰل‪:‬‬ ‫ار‪ ،‬فيخ ِرج ِمنها قوما لم يعملوا خريا ق ‪ ،‬قد َعدوا محما‪ ،‬فيل ِ‬
‫ق‬
‫ِ‬ ‫فيق ِبض قبضة ِمن انل ِ‬
‫ُ ُ آ‬ ‫ه ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ آ ْآ آ آ ْ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ ْآ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ ه ُ‬
‫ج ِر‪ ،‬آما يآكون ِإىل‬ ‫الش آ‬ ‫يل السي ِل أَل ترونها تكون ِإىل احلج ِر أو ِإىل‬ ‫ِ‬ ‫مح‬
‫ِ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ة‬ ‫احلب‬
‫نهر احليا ِة‪ ،‬فيخرجون كما َترج ِ‬
‫ت تآ ْر آَع ب ْ آ‬ ‫ك ُكنْ آ‬ ‫ُ آ ْ ُ آ ُ آ ْ ُ آ آ آ ُ ُ ْ آ آ ِّ ِّ آ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ ُ آ آ ُ آ ه آ آ ه آ‬ ‫ه ْ‬
‫اْلا ِديآ ِة؟‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬كأن‬‫الشم ِس‪ ،‬أصي ِفر‪ ،‬وأخي َِّض‪ ،‬وما يكون ِمنها ِإىل الظل يكون أبيض‪ ،‬فقالوا‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ ُ ْآ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ آ ْ ُ ْآ ه آ ُ آ ُ آ آ ُ ه ه آ آ ْ آ آ ُ ُ ه ُ ْآ ه آ آ ْ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ُّ ْ ُ‬
‫ري عم ٍل‬ ‫ِ ِ‬ ‫غ‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ن‬ ‫اَل‬ ‫اَّلل‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫أ‬ ‫ين‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫اء‬‫ق‬ ‫ت‬‫ع‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫َل‬ ‫ؤ‬ ‫ه‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫و‬ ‫اَل‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫اب‬
‫ِ ِِ‬‫ق‬‫ر‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ؤ‬‫قال‪ :‬فيخرجون َكللؤل ِ‬
‫آ ُْ آ ً‬ ‫آ آ ْ ْآآ‬ ‫ْآ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ُ آ آ ُ آ ُ ُ آ‬ ‫آ ُ ُ آآ آ ْ آه ُ ُ ُ آُ ُ ْ ُ ُ‬
‫وه ف ُه آو لك ْم‪ ،‬فيآقولون‪ :‬آر هبنا أع آطيتنا آما ل ْم تع ِ أ آحدا ِم آن‬ ‫وه‪ ،‬ث هم يقول‪ :‬ادخلوا اَلنة‪ ،‬فما رأيتم‬ ‫ري قدم‬ ‫ع ِملوه‪ ،‬وَل خ ٍ‬
‫آ ْ آ ُ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ه آ آ ُّ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫ْآ آ آ آ ُ ُ آ ُ‬
‫خُ‬ ‫ني؟ فيآقول‪ :‬لك ْم ِعن ِدي أفضل ِمن هذا‪ ،‬فيقولون‪ :‬يا ربنا‪ ،‬أي ش ٍء أفضل ِمن هذا؟ فيقول‪ِ :‬رْاي‪ ،‬فال أس‬ ‫العال ِم‬
‫آ آْ ُ ْ آ ْ آ ُ آآ ً‬
‫عليكم بعده أبدا‪.‬‬

‫دیستا اوبدیعس خدری ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬ھچک ولوگں ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک زامےن ںیم اہک‪ :‬یات روسل اہلل! ایک م دںیھکی ےگ اےنپ‬

‫رپورد اروکایقمےکدن؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہںدوھکیےگ۔ موکھچکفیلکتوہیتےہوسرجوکدےنھکیںیمدورہپےکوقجالھکوہاوہاور‬

‫اتر ہن وہ؟ م وک ھچک فیلکت وہیت ےہ ہادن ےک دےنھکی ںیم وچدوھںی رات وک ج الھک وہا وہ اور اتر ہن وہ؟“ اوہنں ےن اہک ںیہن‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یات”سب موکاینتیہفیلکتوہیگاہللاعتیلٰےکدےنھکیںیمایقمےکدنینتجہادناوروسرجےکدےنھکیںیموہیتےہجایقماکدنوہ ا و یاتاکپرےن‬

‫واالاکپرے ا م ر‬
‫ہ یاترگوہاسھتوہاجےئاےنپاےنپوبعمدےکرھپےنتجولگوسااہللےکاوریسکوکوپےتجےھتےسیجوتبںوکاوراھتونںوک‪،‬انںیمےسوکیئہنےچب‬

‫ ا‪،‬سےکسآگںیمرگںیےگاورتایقرہاجںیئےگویہولگوجاہللوکوپےتجےھتکینوہں یاتدباملسمونںںیمےساورھچکالہاتکبںیمےس‪،‬رھپوہیدی‬

‫البےئاجںیئےگاورانےساہکاجےئ ا مسکوکوپےتجےھت؟وہںیہکےگ‪ :‬موپےتجےھت ی ر‬

‫زعتہیلعاالسلموکوجاہللےکےٹیبںیہانوکوجابےلم ا۔ موھجےٹ‬

‫ےھتاہلللجالجہلےنہنوکیئیبیبیک‪،‬ہناساکاٹیبوہا۔اب مایکہا ےتوہ؟وہںیہکےگ‪:‬اےرب مہارے! مایپےسںیہ۔ موکتاینالپ۔مکحوہ ااجؤویپ‪،‬رھپوہ‬

‫دیاجںیئےگمنہجیکرطف‪،‬انوکااسیولعمموہ اےسیجرساباوروہےلعشاےسیامرراہوہ ا۔وگ یات یاتوک یاتاھکراہےہوہسرگڑپںیےگآگںیمدعب‬

‫اہت ی‬

‫اسےکاصنری ٰالبےئاجںیئےگاورانےسوسالوہ ا مسکوکوپےتجےھت؟وہںیہکےگ‪ :‬موپےتجےھتحیسمہیلعاالسلموکوجاہللےکےٹیبںیہ‪،‬انوکوجابےلم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪304‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ ا موھجےٹےھت۔اہلل لجالجہلیکہنوکیئویبیےہہناساکوکیئاٹیبےہ۔رھپانےساہکاجےئ ااب مایکہا ےتوہ؟وہںیہکےگاےرب! مایپےسںیہ موک‬

‫تاینالپ۔مکح وہ ا اجؤرھپ وہ س اہےکناجںیئےگمنہج یکرطفوگ یاتوہ رسابوہ ا۔ اور ٹپل ےکامرےوہ آپیہآپ یات یاتوک ا‬
‫اھکت وہ ا۔رھپوہ س رگ‬

‫ڑپںیےگ منہج ںیم اہیں ت ہک ج وکیئ تایق ہن رےہ ا۔ وسا ان ولوگں ےک وجاہلل وک وپےتج ےھتکین وہں یات دب‪،‬اسوق ام ک اسرے اہجن اک ان ےک تاس‬

‫آےئ ا۔ یاتایسیوصرتںیموجاشمہبہنوہیگاسوصرتےسسجوکوہاجےتنںیہاورفرامےئ ا مسک اتتےک رظتنوہ م ر‬

‫ہ یاترگوہاسھتوہایگاےنپاےنپ‬

‫وبعمدےک۔وہںیہکےگ‪ ،‬مےن وداینںیمانولوگںاکاسھتہند یات (ینعیرشموکںاک) ج مانےکتہباتحمجےھت‪،‬ہنانیکتبحصںیمرےہ‪،‬رھپوہفرامےئ‬

‫رشتںیہنرکےتدو یاتنیتتاریہیںیہکےگاہیںتہکانںیم‬
‫ اںیماہمتراربوہں‪،‬وہںیہکےگ‪ ،‬ماہللیکانپہام ےتگںیہھجتےساوراہللےکاسھتیسکوک ی‬

‫ےسضعبولگرھپاجےنےک رف ییوہںےگ (ویکہکنہیااحتمنتہبتخسوہ ااورہبشدلںیمزوررکے ا) رھپوہفرامےئ ا‪:‬ااھچ ماےنپربیکوکیئناین‬

‫اجےتنوہ۔ سج ےساسوک اچہپونوہ ںیہکےگ اہں لڈنیل‪،‬رھپ اہللیک لڈنیل لھک اجےئ یگ۔اور وج صخشاہلل وک (داینںیم) اےنپ دل ےس (ریغبربج اور وخف یات ر یات‬

‫ےک) دجسہرکتاوہ ا۔اسوکواہںدجسہرسیموہ ا۔اوروجصخش (داینںیم) دجسہرکتااھتاینپاجناچبےنوک (ولتارےکڈرےساوردلںیماسےکاامینہناھت یات‬

‫ولوگںےکدالھکےنوک) اسیکھٹیپاہللاعتیلٰ یاتہتخترکدے ا۔جوہدجسہ ا‬

‫رکتہاےہ ا وجرگڑپے ا۔رھپوہولگاانپرسااھٹںیئےگاوراہللاعتیلٰاس‬

‫وصرتںیموہ اسجوصرتںیمےلہپاےسداھکیاھتاورےہک ا‪:‬ںیماہمتراربوہں۔وہسںیہکےگ‪ :‬و مہاراربےہ۔دعباسےکمنہجرپبراھکاجےئ ا‬

‫ِّ ِّ‬ ‫ه‬
‫اورافسرش (افشع) رشوعوہیگاورولگںیہکےگ‪« :‬الل ُه هم آسل ْم آسل ْم» یاتاہلل!اچب‪ ،‬یاتاہلل!اچب‪ “،‬ولوگںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!بلع اوہ ا؟آپ‬

‫یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬یات ےنلسھپ اک اقمم وہ ا واہں آڑکنے وہں ےگ اور اکےٹن ےسیج دجن ےک کلم ںیم یات اکاٹن وہتا ےہ سج وک دعسان ےتہ ںیہ‬

‫ینعی (ڑیٹےھرسواال)‪،‬ؤمنماسرپےستاروہںےگضعببامرےنںیم‪،‬ضعبیلجبیکرطح‪،‬ضعبرپدنیکرطح‪،‬ضعبزیتوھگڑوںیکرطح‪،‬ضعباووٹنں‬

‫یکرطحاورضعبتا لکمنہجےسچبرکتاروہاجںیئےگ‪( ،‬ینعیانوکیسکمسقاکدصہمںیہنےچنہپ ا) اورضعب ھچکدصہمااھٹںیئےگنکیلتاروہ اجںیئےگاور‬

‫ضعبدصہمااھٹرکمنہج ںیمرگ اجںیئےگ۔جؤمونمںوک منہجےس اکٹھچراوہ ا ومسقاس یکسج ےکاہھتںیمریمیاجن ےہوکیئ مںیم ےساےنپ قح ےک‬

‫ےئل اانت ڑگھجےنواال ںیہن ےہ‪ ،‬ےنتج وہڑگھجےنواےل وہں ےگاہلل ےس ایقم ےک دناےنپ ان اھبویئں ےک ےئل وج منہج ںیم وہں ےگ۔ (اہلل ےسڑگھجےن‬

‫واےلینعیاہللےستارتاررعضرکےنواےلاےنپاھبویئںوکڑھچاےنےکےئل) وہںیہکےگ‪:‬اےرب مہارے!وہولگ (وجابمنہجںیمںیہ) روزہرےتھک‬

‫ےھت مہارےاسھتاورامنزڑپےتھےھتاورجحرکےتےھتمکحوہ اااھچاجؤاکنلولمنہجےسنجوک ماچہپون‪،‬رھپانیکوصرںیتمنہجرپرحاموہاجںیئیگ (ینعیمنہج‬

‫یکآگانیکوصرتوکدبلہنےکسیگ۔اوررہچہاناکوفحمظرےہ اتاہکؤمنینمانوکاچہپنںیل) اورؤمنینمتہبےسآدویمںوکمنہجےساکنلںیلےگ۔‬

‫ان ںیم ےس ضعب وک آگ ےن آدیھ لڈنویلں ت اھک یات وہ ا۔ ضعب وک ھگوں ت‪ ،‬رھپ وہ ںیہک ےگ‪ ،‬اے رب مہارے! اب و منہج ںیم وکیئ تایق ںیہن راہ‪ ،‬ان‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪305‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آدویمںںیم ےس نج ےکاکنےنل اک و ےنںیمہمکحد یاتاھت (ینعی روزہ‪،‬امنزاور جحرکےنواولںںیم ےسابوکیئںیہنراہ) مکحوہ ا رھپاجؤ۔اور سجےکدل‬

‫ںیم یاتدانیرتراترالھبیئتاؤاسوکیھباکنلالؤرھپوہاکنںیلےگتہبےسآدویمںوکاورںیہکےگ‪:‬اےرب مہارے‪ :‬مےنںیہنوھچڑایسکوکانولوگںںیم‬

‫ےسنجےکاکنےنلاک وےنمکحد یاتاھت۔مکحوہ ارھپاجؤاورسجےکدلںیمآدےھدانیرتراتریھبالھبیئتاؤاسوکیھباکنلول‪،‬وہرھپتہبےسآدویمںوکاکنںیل‬

‫ےگاورںیہکےگ‪:‬اےرپورد ار!اب واسںیموکیئتایقںیہنراہانولوگںںیمےسنجےکاکنےنلاک وےنمکحد یاتاھت۔مکحوہ ا‪،‬رھپاجؤاورسجےکدلںیم‬

‫یاتذرہتراترالھبیئوہاسوکیھباکنلول۔رھپوہاکنںیلےگتہبےسآدویمںوکاورںیہکےگ‪:‬اےرب مہارے!اب واسںیموکیئںیہنراہسجںیمذرایھب‬

‫الھبیئیھت۔“ (ہکلباب سا یمسقےکولگںیہوجدباکراوراکفرےھتاور ریتتراتریھبالھبیئانںیمہنیھت) دیستااوبدیعس خدریریض اہللہنعجاس‬

‫آً‬ ‫ْ آ ُ‬ ‫ْآ آ آ‬ ‫ه هآ آ آ ْ‬
‫اَّلل َل يظ ِل ُم ِمثقال ذ هر ٍة آو ِإن تك آح آسنة‬ ‫آی وک «َِن‬
‫دحی ںیم ڑپوھ اس ی‬
‫دحی وک ایبن رکےت ےھت و ےتہ ےھت‪ :‬ارگ م ھجم وک اچس ہن اجون‪ ،‬اس ی‬ ‫ی‬
‫ج ًرا آعظ ً‬‫ْ آُ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ‬
‫يما» اریختینعیاہللاعتیلٰملظںیہنرکے اریتتراتراوروجیکینوہ واسوکدوگارکے ا۔اوراےنپتاسےس‬ ‫ِ‬ ‫يُضا ِعف آها آو ُيؤ ِت ِمن لنه أ‬

‫تہبھچکوثابدے ا۔رھپاہللاعتیلٰفرامےئ افرےتشافسرشرکےکچاورربمغیپافسرشرکےکچاورؤمنینمافسرشرکےکچابوکیئتایقںیہنراہرگموہتایقےہوج‬

‫سرمحرکےنواولںےسز یتادہرمحرکےنواالےہ (فرتاناسیکذاتدقمسےک) رھپ یاتیھٹمآدویمںیکمنہجےساکنےل ااوراس ںیموہولگوہں‬

‫ےگوہنجںےنوکیئالھبیئیکںیہنیھبک۔وہلجرکوکہلئوہےئگوہںےگرھپاہللاعت ٰیلانولوگںوکرہنںیمڈالدے اوججےکدروازوںرپوہیگسجاکتام‬

‫رہناایحلتےہوہاسںیمااسیدلجتروتازہوہںےگےسیجداہنتاینےکاہبؤوکڑےرچکےیکہگجرپاگآتاےہ (زورےسگیھبرک) مد ےتھکوہوہداہنیھبکرھتپ‬

‫وہتےہ وہزرد یات زبساگا ےہاوراسےئںیموہتا ےہوہ دیفسراتہےہ۔ولوگں ےناہک‪ :‬یاتروسل‬

‫وہت ےہیھبکدرج ےک تاساور وجآاتفب ےکرخ رپ ا‬
‫ےکتاس ا‬

‫اہلل! آپ ووگ یاتلگنج ںیم اجونروں وک رچا یاترکےت ںیہ (ہکواہںاک س احل اجےتنںیہ)رھپ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وہ ولگاسرہن ےس ومیت یک‬

‫رطحےتکمچوہےئںیلکنےگ۔ان ےکولگںںیمےٹپوہںےگ‪،‬ج واےلانوکاچہپنںیلےگاورںیہکےگ‪:‬ہیاہللاعتیلٰےکآزادےئکوہےئںیہ۔انوکاہلل‬

‫ےنجدیریغبیسکلمع یاتالھبیئےک۔رھپفرامےئ ا‪:‬جںیماجؤاورسجزیچوکدوھکیوہاہمتریےہ‪...‬وہںیہکےگ‪:‬اےرب مہارے! وےن موکاانتھچک‬

‫د یاتہکاانتیسکوکںیہند یتا۔اسرےاہجںواولںںیم۔اہللاعت ٰیلفرامےئ ا‪:‬ایھبریمےتاساہمترےےئلاسےسترھرکےہ۔وہںیہکےگ‪:‬اےرب مہارے!‬

‫اباسےسترھرکایکےہ؟اہللاعتیلٰفرامےئ ا‪:‬ریمیراضدنمیابںیم مرپیھبکہصغہنوہں ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)183:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪306‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪455 :‬‬

‫آْ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ آ آ ُ ْ ُ آ ُ ُ آ ِّ ُ آ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ه ُ ْ آ آ ْ ْ ِّ آ آ ْ آ آ‬ ‫آآْ ُ آآ‬ ‫قآ آال ُم ْ‬

‫يث عنك‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫احل‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ٰل‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫اع‬ ‫ف‬ ‫الش‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫رص‬
‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ة‬ ‫ب‬‫غ‬ ‫ز‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ا‬ ‫مح‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫ت‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫م‪:‬‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫آ ْ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْآآُ هْ ُ ْ آ ْ‬ ‫يَس بْن آ ه‬ ‫آ‬ ‫الليْث بْن آس ْعد؟ آف آق آال‪ :‬آن آع ْم‪ ،‬قُلْ ُ‬ ‫آه آ آ ْ آ آ ه‬
‫يد‪،‬‬ ‫ال ب ِن ي ِز‬‫َبك ُم الليث ب ُن سع ٍد‪ ،‬عن خ ِ ِ‬ ‫محا ٍد ‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أنك س ِمعت ِمن‬
‫ْ ُ ْ ِّ آ ه ُ آ آ ُ ْ آ آ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ ْ آْ آآ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫يد اَلد ِري‪ ،‬أنه قال‪ :‬قلنا‪ :‬يا رسول‬ ‫ار‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫يد ب ِن أ ِِب ِهال ٍل‪ ،‬عن زي ِد ب ِن أسلم‪ ،‬عن عطا ِء ب ِن يس ٍ‬ ‫عن س ِع ِ‬
‫ْ ُ ْآ آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ه ْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آ آ آ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫ارون ِِف ُرؤ آي ِة الشم ِس ِإذا َكن يآ ْو ٌم آصح ٌو؟ قلنا‪َ :‬ل "‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬هل تض‬ ‫اَّلل‪ ،‬أنرى ربنا؟ قال رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫وه آو آَل قآ آدمٍ قآ هد ُم ُ‬ ‫اد آب ْع آد قآ ْو ِ ِٰل‪ :‬ب آغ ْري آع آمل آعملُ ُ‬ ‫ْ آْ آ آآ آآ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫يث آح هَّت ْان آق آَض آخ ُر ُه آو ُه آو آَنْ ُو آ‬ ‫آ ُ ْ ُ ْآ آ‬
‫وه‪،‬‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ز‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫َس‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ح‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫وسقت احل ِد‬
‫آْ‬ ‫آ آ آ آ ه ْ ْ آ آ آ ُّ آ ه ْ آ آ آ آ ُّ آ ه ْ‬ ‫ك ْم آما آرأآ ْيتُ ْم آومثْلُ ُه آم آع ُه‪ ،‬آق آال أآبُو آ‬ ‫آ ُآ ُ آُ ْ آ ُ‬
‫السي ِف‪ ،‬آولي آس ِِف‬ ‫اَلَس‪ ،‬أد ِمن الشعر ِة وأحد ِمن‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫‪:‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫فيقال لهم‪ :‬ل‬
‫يَس ْب ُن آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آآآ‬ ‫ون‪ :‬آر هبنآا أآ ْع آطيْتآ آنا آما ل آ ْم ُت ْع أآ آح ًدا م آن الْ آعالآم آ‬ ‫آآُ ُ آ‬ ‫هْ‬
‫محا ٍد‪.‬‬ ‫ني آو آما آبعد ُه‪ ،‬فْق هر بِ ِه ِع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ث‬‫ِ‬ ‫يث اللي‬ ‫ح ِد ِ‬
‫آ‬

‫دیستاوبدیعسخدریریضاہللہنعےسایسییہےہ‪،‬اسںیمہیےہہک مےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ایک ماےنپام کوکدںیھکیےگ؟آپیلصاہلل‬ ‫دورسی ی‬

‫رواییھب ا‬
‫ہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬م وک ھچک رحج وہتا ےہوسرج ےک دےنھکی ںیم جاصف دن وہ؟“ م ےناہک‪ :‬ںیہن‪،‬اور ایبنایک ی‬
‫دحی وک اریخ ت‪،‬اانتز یتادہ ےہ اس‬

‫ابعرتےکدعب‪،‬انوکاہللےنجدیریغبیسکلمع یاتالھبیئےک۔ ”انےساہکاجےئ ا‪:‬وج مدوھکیوہاہمترےہ۔“ اوراانتاورےہدیستااوبدیعسریضاہللہنع‬

‫روایںیمہیںیہنہک ”وہںیہکےگ‪:‬اےرب مہارے!‬

‫ارتوہ ااورولتارےسز یتادہزیتوہ ا۔اور یلیک ی‬ ‫ےناہکےھجمہی ی‬
‫دحییچنہپہکب‪،‬تالےسز یتادہت ی‬

‫ وےن موکوہد یاتوجاسرےاہجنواولںںیمیسکوکںیہند یتا۔اوروجاسےکدعبےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)183:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪456 :‬‬

‫ام ْب ُن آس ْعد‪ ،‬آح هد آثنآا آزيْ ُد ْب ُن أآ ْسلآ آم‪ ،‬بإ ْسنآادهماآ‬

‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آج ْع آف ُر ْب ُن آع ْون‪ ،‬آح هد آث آنا ه آش ُ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثناه أبو ب ِ‬
‫آ ْ‬ ‫آْ آ آآ‬
‫آخ ِر ِه‪ ،‬آوقد آزاد‪ ،‬آونق آص شي ًئا‪.‬‬
‫ْ آْ آ آآ آ‬ ‫ْ‬
‫يث آحف ِص ب ِن مي‬ ‫آْآ آ‬
‫َسة ِإىل ِ‬ ‫َنو ح ِد ِ‬
‫رواییکلثمایبنرکےتںیہاورانیک ی‬
‫روایںیمھچکیمکیشیبےہ۔‬ ‫زینباملساینپدوونںدنسوںےسصفحنبرسیمۃیک ی‬
‫ید‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)183:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪307‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ م َ م ُ َ ِّ‬ ‫مَ‬
‫ار‪:‬‬
‫اج الموح هدين مهن انل ه‬ ‫‪ -82‬باب إهثبا ه الشفاع هة وإهخر ه‬
‫تاب‪:‬افشعاکوبثتاورومدحوںاکمنہجےساکنالاجتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪457 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ هآ آ ُ ُ ْ آ‬
‫يد األيْ ِ ُِّل‪ ،‬آح هدثنآا ْاب ُن آو ْه ٍب‪ ،‬قال‪ :‬أ ْخ آ آَب ِن آمال ِ ُك ْب ُن أن ٍس‪ ،‬آع ْن آع ْم ِرو بْ ِن آَيْ آَي بْ ِن ُع آم آار آة‪،‬‬
‫وحدُ ِِن هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫ُ ْ ُ ه ُ آ ْ آ ْآ ه ْآ ه آ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬يد ِخل اَّلل أهل اَلن ِة اَلنة‪،‬‬ ‫يد اَلد ِري‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫ول‪ْ :‬ان ُظ ُروا‪ ،‬آم ْن آو آج ْد ُت ْم ِف قآلْبه مثْ آق آال آح هبة م ْن آخ ْر آدل م آن إ آ‬
‫ه آ ُه آُ ُ‬ ‫ه‬ ‫ُْ ُ آ ْ آآ ُ آْآ آُْ ُ آْآ‬
‫ان‬
‫ِ ٍ‬ ‫يم‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬ ‫انل‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬ ‫يد ِخل من يشاء بِرمح ِت ِه‪ ،‬ويد ِخل أه‬
‫آ‬ ‫آ آ آُْ ُ ْ هُ آ‬ ‫آ آ ْآ آ آ ْآ آ آ آ ْ ُ ُ آ‬ ‫آُْآ ْ آ‬ ‫آآ ْ ُ ُ آُ ْ آ ُ آ ْآ ُآ ً آ ْآ آ ُ‬
‫ب‬ ‫احلبة ِإىل جانِ ِ‬ ‫فْخ ِرجوه‪ ،‬فيخرجون ِمنها محما ق ِد امتحشوا‪ ،‬فيلقون ِِف نه ِر احليا ِة أ ِو احليا‪ ،‬فينبتون ِفي ِه كما تنبت ِ‬
‫ه ْ آآْ آآ ْ آ آ ْ آ آْ ُ ُ آ ْ آ آ ْ ً‬
‫اء ُملتآ ِو آية؟ "‪،‬‬‫السي ِل‪ ،‬ألم تروها كيف َترج صفر‬

‫دیستا اوبدیعس خدریریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسلاہلل یلص اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اہلل ج واولں وک ج ںیمےل اجےئ ا‪ ،‬سج وک ہاےہ ا‪ ،‬اینپ‬

‫رتمح ےس اور دوزخ واولں وک دوزخ ںیم ےل اجےئ ا۔ رھپ فرامےئ ا‪ :‬دوھکی سج ےک دل ںیم رایئ ےک داےن تراتر یھب اامین وہ اس وک دوزخ ےس اکنل ول وہ‬
‫ولگںیلکنےگوکہلئیکرطحےلجوہےئ‪،‬رھپڈاےلاجںیئےگرہناایحلت یاترہناایحلںیم (ہیکشےہااممام کرچلہااہللہیلعاکوجراویںیہاس ی‬
‫دحیےکاور‬
‫دورسوںیک ی‬
‫روایںیمرہناایحلتےہریغبکشےک) اورااسیاںیگےگےسیجداہنایھب (اہبؤ) ےکرطفاگآتاےہایک مےناسوکںیہنداھکیلع ازردلاوہا‬

‫اگاےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)184:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪458 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آ آ ه ُ ْ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬
‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫الشا ِع ِر‪ ،‬آح هدثنآا آع ْم ُرو ْب ُن آع ْو ٍن‪،‬‬ ‫ان آح هدثنآا ُو آهيْ ٌ‬
‫ب ‪ .‬ح وحدثنا حجاج بن‬
‫آ ه آ آ ُ‬ ‫آ ه آ‬
‫وحدثنا أبُو بآك ِر ْب ُن أ ِِب شيبآة‪ ،‬حدثنا عف‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ آ آ آ ُ ْآ آ ُ آ آ ْ آ ُ ه‬ ‫ْ آ آآ آ آُْآ ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ آ ٌ آ ُ آ آ ْ آ ْ ْ آْ‬
‫يث‬
‫اإلسنا ِد وقاَل‪ :‬فيلقون ِِف نه ٍر يقال ٰل‪ :‬احلياة‪ ،‬ولم يشَك‪ ،‬و ِِف ح ِد ِ‬ ‫أخَبنا خ ِال ِلَكهما‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن َيَي‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫آ آ آُْ ُ ْ هُ آ آ آْ آ آ ه ْ‬ ‫ُآْ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آُْ ُ ُْ آ آُ‬ ‫آ‬
‫السي ِل‪.‬‬ ‫محيل ِة‬
‫محئ ٍة‪ ،‬أو ِ‬
‫احلبة ِِف ِ‬
‫ب‪ :‬كما تنبت ِ‬ ‫ب السي ِل‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬
‫يث وهي ٍ‬ ‫ال‪ :‬كما تنبت الغثاءة ِِف جانِ ِ‬
‫خ ٍِ‬

‫دحیںیمہیظفلںیہہکداہنیکاجبےئ‬ ‫روایںیمراویوککشںیہن۔اخدلیک ی‬ ‫رمعونبنی یجہ ٰاینپدنسےسایبنرکےتںیہہکانوکرہن ءاۃںیمڈاالاجےئ ااس ی‬

‫وکڑارکٹکےکاےنگاکذرکآ یاتےہ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪308‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)184:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪459 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آآآ آ ْ آ آ ْ آآ آ ْ آ‬ ‫ْ آ ُْ آ ه‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ ْ ٌ آ ْ‬
‫يد‪،‬‬‫م‪ ،‬حدثنا بَِّش يع ِِن ابن المفض ِل‪ ،‬عن أ ِِب مسلمة‪ ،‬عن أ ِِب نَّضة‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫لَع اَلهض ِ‬ ‫وحدُ ِِن نرص بن ِ‬
‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آه آ ْ ُ ه ه آ ُ ْ آ ْ ُآ آ ه ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ آآ آْآْ آ آآ‬
‫ك ْن‬‫اَّلين هم أهلها‪ ،‬ف ِإنهم َل يموتون ِفيها وَل َييون‪ ،‬ول ِ‬ ‫ار ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أما أهل انل ِ‬ ‫قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫اع ِة‪ ،‬فآِج آء به ْم آْبآائِرآ‬ ‫آآ آ ُ ْ آآآ آُ ْ آ آً آ ه آ آ ُ آ ْ ً ُ آ ه‬
‫الش آف آ‬ ‫آ ٌ آ آ آُْ ُ ه ُ ُُ ْ آآ آ آ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ناس أصابتهم انلار ِبذنوبِ ِهم‪ ،‬أو قال‪ِِ " :‬بطاياهم فْماتهم ِإماتة‪ ،‬حَّت ِإذا َكنوا فحما‪ ،‬أ ِذن ِب‬
‫آآ آ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ه ُ ه آ آ آ ْ آ ْآ ه آ ُ آ آ ْ ْ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ ْ ه آ ُ ُ‬ ‫لَع أآ ْن آ‬
‫آ آ آ آ ُ ُّ آ آ‬
‫السي ِل "‪ ،‬فقال‬ ‫يل‬
‫ِ‬ ‫مح‬
‫ِ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ون‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ة‬‫ِ‬ ‫ب‬‫احل‬
‫ِ‬ ‫ات‬‫ب‬‫ن‬ ‫ون‬ ‫ت‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫وا‬ ‫يض‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اَل‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫يل‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ْبائِر فبثوا‬
‫ه آْ آ آ ْ‬ ‫آ ُ ٌ آ ْآ ْ آآه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قد َكن ِبا آْلا ِديآ ِة‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫رجل ِمن القومِ ‪ :‬كْن رسول ِ‬
‫دیستااوبدیعسریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہولگوجمنہجواےلںیہ (ینعیہشیمہواہںرےنہےکےئلںیہےسیجاکفر‬

‫اور رشمک) وہہن و رمںیےگ ہن ںیئجےگ نکیل ھچک ولگ وج گاوہں یکو ہ ےس دوزخ ںیم اجںیئ ےگ‪ ،‬آگ ان وک امر رکوکہلئ انب دے یگ۔ رھپ ااجزت وہ یگ‬

‫افشعوہیگاورہیولگالےئاجںیئےگرگوہرگوہاورالیھپےئاجںیئےگجیکرہنوںرپاورمکحوہ ااےجےکولوگ!انرپتاینڈاولیوہاسرطح‬

‫ےسںیمجےگےسیجداہناسیٹمںیماتمجےہسجوکتایناہبرکالتاےہ۔“ ا یتصخشوبال‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسولعمموہتاےہلگنجںیمرےہںیہ (یبج‬

‫ وآپیلصاہللہیلعوملسوکولعممےہہکاہبؤںیموجیٹمعمجوہیتےہاسںیمداہنوخباگاےہ)‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)185:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪461 :‬‬

‫ت أآباآ‬
‫واب ُن ب آ هشار‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْع آب ُة‪ ،‬آع ْن أآِب آم ْسلآ آم آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫وح هد آث آناه ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ْ ،‬‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ْ آ‬ ‫آ ْ ُ‬ ‫ه ْ‬
‫السي ِل‪ ،‬آول ْم يآذك ْر آما آبعد ُه‪.‬‬ ‫يل‬ ‫مح‬
‫آ‬
‫ِف‬ ‫‪:‬‬ ‫ٰل‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم بمثْله‪ ،‬إ آىل قآ ْ‬
‫و‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫ن‬‫ع‬
‫ْ‬
‫اَل ُ ْدر ِّي‪ ،‬آ‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫س‬‫َّض آة‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫نآ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستاوبدیعسخدریریضاہللہنعیبنرکمییلصاہللہیلعوملسےسا یرطحایبنرکےتںیہرگماسدنسںیمھچکمکایبنایکےہ۔‬ ‫یاتاور ی‬
‫روایںیم ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)185:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪309‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ ُ ُ ً‬ ‫َم‬
‫ار خروجا‪:‬‬
‫خ هر أه هل انل ه‬
‫‪ -83‬باب آ ه‬
‫تاب‪:‬منہجےسوجآخریصخشےلکن ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪461 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ ُْآ ُ‬
‫ان آح هدثنآا آج ِر ٌير‪،‬‬‫ير‪ ،‬قال عثم‬ ‫ر‬‫ج‬
‫آ‬
‫لَك ُه آما‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫ُّ‬
‫ِل‬
‫ْ ُ ْ آ آ ْآ ْ آ‬
‫ظ‬ ‫ن‬ ‫احل‬ ‫يم‬‫ه‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ا‬‫ح‬‫ان ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬وإ ْس آ‬
‫آ ه آآ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫حدثنا حدثنا عثم‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫يد آة‪ ،‬آع ْن آعبْد ه ْ آ ْ ُ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ ْ آ آ‬ ‫آْآْ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬إِِن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل ب ِن مسعو ٍد‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ور‪ ،‬عن إِبرا ِهيم‪ ،‬عن ع ِب‬ ‫عنمنص ٍ‬
‫ْآ ه ُ ُ ً ْآ ه آ آ ُ ٌ آ ْ ُ ُ آ ه آ ْ ً آ آ ُ ُ ه ُ آ آ آ آ آ‬ ‫ه ُ ُ ً ْآ آ آ آْ‬ ‫آآْآُ آ آْ‬
‫ار آك آوت آعاىل‬ ‫ار حبوا‪ ،‬فيقول اَّلل تب‬‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫َي‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ن‬‫َل‬ ‫ا‬ ‫وَل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫آخ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫وج‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬‫آخر أ ِ‬
‫ه‬ ‫ألعلم ِ‬
‫ْ آ ه آ آ آ ْ آ آ ُ آ ه ُ آ ْ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ ُ ُ آ آ ِّ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه ُ آ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ ُ‬
‫ُٰل‪ :‬اذهب فادخ ِل اَلنة‪ ،‬فيْ ِتيها فيخيل ِإِل ِه أنها مْلى‪ ،‬فري ِجع فيقول‪ :‬يا رب وجدتها مْلى‪ ،‬فيقول اَّلل تبارك وتعاىل‬
‫آآُ ُ هُ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ُْ‬ ‫ِّ‬ ‫آ ُ ُ‬ ‫ْلى‪ ،‬آف آ ْ‬ ‫ْ هآ آ آ آآْ آ آُ آ هُ آْ آه آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ ُ‬
‫اَّلل ُٰل‪:‬‬ ‫ري ِج ُع فيآقول‪ :‬يآا آرب آو آجدت آها آمْلى‪ ،‬فيقول‬ ‫ُٰل‪ :‬اذهب فادخ ِل اَلآنة‪ ،‬قال‪ :‬فيْ ِتيها فيخيل ِإِل ِه أنها م‬
‫آ‬ ‫ُّ ْ آ آ آ ُ ُ آ آ آ‬ ‫ْ آ ه آ آ ه آ آ ْ آ ُّ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ ه آ آ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫ْ آ ْ آ ْ ُ‬
‫النيآا‪ ،‬قال‪ :‬فيآقول‪ :‬أت ْسخ ُر ِِب‪ ،‬أ ْو‬ ‫ال‬
‫اذهب فادخ ِل اَلنة‪ ،‬ف ِإن لك ِمثل النيا وعَّشة أمثالِها‪ ،‬أو ِإن لك عَّشة أمث ِ‬
‫آآْ آ ْآ ُ آ آ آآ ْ آآْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ه آ آ ْ آآ ُ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آآ ْ آ ُ‬
‫اجذه‪ ،‬قال‪ :‬فَكن‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ْ ِحك‪ ،‬حَّت بدت نو ِ‬ ‫أتضحك ِِب وأنت الم ِلك؟‪ ،‬قال‪ :‬لقد رأيت رسول ِ‬
‫ْآ ه آ ْ آ ً‬ ‫ُآ ُ آ آ آْآ آْ‬
‫ْنلة "‪.‬‬‫ِ ِ‬‫م‬ ‫ة‬‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬
‫يقال‪ :‬ذاك أدَن أ ِ‬
‫ه‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیماجاتنوہںاسصخشوکوجسےکدعبجںیماجےئ ا‪،‬‬

‫ہیوہصخشےہوجمنہجےسھگوںےکباتٹسھگوہاےلکن ا‪،‬اہللاعت ٰیلاسےسفرامےئ ا‪:‬اجاوردالخوہتشہبںیم‪،‬اہک (آپیلصاہللہیلعوملسےن) م آےئ ا‬

‫وہتشہب یات رف ییاسےکم ڈاالاجےئ ااسےکایخلںیمہکقیقحتتشہبرھبیوہیئےہ‪،‬م ولٹآےئ ااورےہک ا‪:‬اےریمےرب! ات یاتںیمےناسوک‬

‫رھباوہا‪،‬م فرامےئ ااہللاعت ٰیلاسوک‪:‬اجم دالخوہجںیم‪،‬اہک (آپیلصاہللہیلعوملسےن) رھپدالخوہ اجںیمرھپڈاالاجےئ ااسےکایخلںیم‬

‫ہکقیقحت وہرھبیوہیئےہ رھپولٹآےئ ااورےہک ا‪:‬اےریمےرب!تا یات ںیمےناس وکرھباوہا‪،‬رھپفرامےئ ااہللاعتیلٰ‪:‬اج ج ںیمریتےےئلدایناور‬

‫دسگاداینیکتراترہگجےہ یاتدسداینےکتراتر‪،‬وہےہک ا وھجمےساھٹھٹرکتاےہ یاتیسنہرکتاےہتادشاہوہرک۔“ دبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیمےن‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکداھکی‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےسنہاہیںتہکآپیلصاہللہیلعوملسےکدایابمرکلھکےئگاورآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪” :‬ہیسےسمکدرےجاکیتنجوہ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)186:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪310‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪462 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫هْ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة وأبُو ك آريْ ٍب آواللف ُظ ِأل ِِب ك آريْ ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدث آنا أبُو ُم آع ِاو آية‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪،‬‬ ‫وحدثنا وحدثنا أبو ب‬
‫انلار ُخ ُر ً‬
‫وجا‬ ‫آخ ُر أآ ْهل ه‬ ‫آ ْ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ه آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ِّ آ آ ْ ُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬إِن ألع ِرف‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬عن ع ِبيدة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ْآ ه آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ آ آ ُ ه آ آ ْ آ آ ُ‬ ‫آ ْ ُ‬ ‫ًْ آ آ ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ آْ‬
‫ار‪ ،‬آر ُجل َي ُر ُج ِمن آها آزحفا‪ ،‬فيُقال ُٰل‪ :‬ان آط ِل ْق فادخ ِل اَلنة‪ ،‬قال‪ :‬فيذهب فيدخل اَلنة‪ ،‬في ِجد انلاس قد أخذوا‬ ‫آ ه‬
‫ِمن انل ِ‬
‫ك هاَّلي آت آم هنيْ آ‬ ‫آ آ ُ ُ آ آ ْ آ ُ آ ُ آُ آ آ ه آ آآ آ ه آ ُ آ ُ آُ آ آ‬ ‫ْآ آ آ آ ُ آ ُ آُ آآ ْ ُ ُ ه آ آ‬
‫ان هاَّلي ُكنْ آ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ت ِفي ِه؟ فيقول‪ :‬نعم‪ ،‬فيقال ٰل‪ :‬تمن فيتمن‪ ،‬فيقال ٰل‪ :‬ل‬ ‫ِ‬ ‫ازل‪ ،‬فيقال ٰل‪ :‬أتذكر الزم‬ ‫المن ِ‬
‫ه آ آ‬ ‫ُّ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آو آع آ آ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ْ ِحك‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اف النيا‪ ،‬قال‪ :‬فيقول‪ :‬أتسخر ِِب وأنت الم ِلك "‪ ،‬قال‪ :‬فلقد رأيت رسول ِ‬ ‫َّشة أْع ِ‬
‫آ ه آآ ْ آآ ُ‬
‫اجذ ُه‪.‬‬
‫حَّت بدت نو ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیماچہپاتنوہںاسصخشوکسےسآخرںیممنہجےسےلکن ا‬

‫وہ یاتصخشوہ اوجاتٹسھگوہاوکوھلںےکبدوزخےسےلکن ا۔اسےساہکاجےئ ا‪،‬اججںیماج‪،‬وہاجےئ ادےھکی ا وساکمونںںیمیتنجںیہ (اوروکیئ‬

‫اکمناخیلںیہنوھچتااسیھب) اسےساہکاجےئ ا‪:‬ےھجت یتادےہوہزامہنسجںیم واھت (ینعیوہدوزخیکفیلکتاوریگنت) وہےہک ا‪:‬اہں یتادےہ‪،‬رھپاسےساہک‬

‫اجےئ ا‪:‬ااھچابوکیئاورآرزورک‪،‬وہرکے امکحوہ اہیےلاوردسداینےکتراترےلاوروہےہک ا‪:‬اےتاریاعتیلٰایک وھجمےسیسنہ‪،‬اھٹھٹرکتاےہتادشاہوہ‬

‫رک۔“ (ینعیدسداینےکتراتر ھجم وکداتیےہ‪،‬اورواہں و یاتوھچتا اس اکمن یھباخیلںیہن) راویےناہک‪ :‬ںیمےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس وکداھکی‪،‬آپ‬

‫یلصاہللہیلعوملسےسنہاہیںتہکآپیلصاہللہیلعوملسےکدایلھکےئگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)186:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪463 :‬‬
‫آ ْ آآ‬ ‫ٌ‬ ‫آ ه آآ آه ُ ْ ُ آ آآآ آ ه آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ه ُ‬
‫حدثنا حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عفان بن مس ِل ٍم‪ ،‬حدثنا محاد بن سلمة‪ ،‬حدثنا ُابِت‪ ،‬عن أن ٍس‪،‬‬
‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ٌ آْ آ ْ‬ ‫ْ ُ ُ ْهآ‬ ‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ‬
‫آخ ُر آم ْن يآدخل اَلآنة آر ُجل‪ ،‬فه آو يم َِّش آم هرة‪ ،‬آو آيكبُو آم هرة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ق‬ ‫آ ْ آ ْ ُ‬
‫ع ِناب ِن مسعو ٍد‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ ً‬ ‫آ ْ‬ ‫هُ آ ْ‬ ‫آآ ْ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آه‬ ‫آ آ ْ آ ُ ُ ه ُ آ ه ً آ آ آ آ آ آ آ ْآ آ آ آ آ آ آ آ آآ آ آ ه‬
‫اَّلل شي ًئا آما أع آط ُاه أ آحدا‬ ‫اَّلي َن ِاِن ِمن ِك‪ ،‬لقد أع آط ِاِن‬
‫اْلفت ِإِلْها‪ ،‬فقال‪ :‬تبارك ِ‬ ‫وتسفعه انلار مرة‪ ،‬ف ِإذا ما جاوزها‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ِّ آ آ آ ْ‬ ‫ه آ آ آ آْ آ ه‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ ُ ْ آ ُ آ ُ آ آ آ ٌ آ آ ُ ُ آ ْ آ ِّ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ‬
‫اَلخ ِرين‪ ،‬فَّتفع ٰل شجرة‪ ،‬فيقول‪ :‬أي رب‪ ،‬أدنِ ِِن ِمن ه ِذ ِه الشجر ِة‪ ،‬ف ِْلست ِظل بِ ِظلها‪ ،‬وأَشب ِمن مائِها‪،‬‬ ‫ِمن األو ِلني و ِ‬
‫ُ‬ ‫آ آ ُ ُ ه ُ آ ه آ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ ِّ ه آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ِّ آ ُ آ ُ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ آ‬
‫ريها‪ ،‬آو آر ُّبه‬ ‫فيقول اَّلل عز وجل‪ :‬يا ابن آدم‪ ،‬لعِل ِإن أعطيتكها سْْل ِِن غريها؟ فيقول‪َ :‬ل يا رب‪ ،‬ويعا ِهده أن َل يسْٰل غ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪311‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ِّ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ ُ ه ُ ْ آ ُ آ ُ آ آ آ ٌ آ آ ْ‬ ‫ْ آ آ آ ْ آ ُّ‬ ‫آ ْ ُُ آهُ آآ آ آ آ ْآ آ آ آْ آ ُ ْ‬

‫ِه أح آس ُن ِم آن‬ ‫َب ُٰل علي ِه‪ ،‬فيد ِني ِه ِمنها‪ ،‬فيست ِظل بِ ِظلها‪ ،‬ويَّشب ِمن مائِها‪ ،‬ثم ترفع ٰل شجرة ِ‬ ‫يع ِذره‪ِ ،‬ألنه يرى ما َل ص‬
‫آد آم‪ ،‬أآلآمْ‬‫ِّ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ آآ ْ آ ه‬ ‫ْ آ‬ ‫ُ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ِّ آ ْ‬
‫األوَل‪ ،‬فيقول‪ :‬أي رب‪ ،‬أدنِ ِِن ِمن ه ِذهِ ِألَشب ِمن مائِها‪ ،‬وأست ِظل بِ ِظلها‪َ ،‬ل أسْلك غريها‪ ،‬فيقول‪ :‬يا ابن‬
‫ُ آْ‬ ‫ُ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ِّ ْ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ُ آ ُ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ آ‬
‫ريها‪ ،‬آو آر ُّبه يع ِذ ُر ُه‪،‬‬ ‫تعا ِهد ِِن أن َل تسْل ِِن غريها؟ فيقول‪ :‬لعِل ِإن أدنيتك ِمنها تسْل ِِن غريها‪ ،‬فيعا ِهده أن َل يسْٰل غ‬
‫ْ‬ ‫َّش ُب م ْن آمائ آها‪ُ ،‬ث هم تُ ْر آف ُع آ ُٰل آش آ‬
‫ج آر ٌة عنْ آد بآ‬ ‫َب آ ُٰل آعلآيْه‪ ،‬آفيُ ْد ِني ِه ِمنْ آها‪ ،‬فآيآ ْس آت ِظ ُّل ب ِظلِّ آها‪ ،‬آوي آ ْ آ‬‫ألنه ُه يآ آرى آما آَل آص ْ آ‬ ‫آ‬
‫ِه‬ ‫اَل آ هن ِة ِ آ‬ ‫اب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ‬ ‫آْ ه‬ ‫آ‬ ‫ِّ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ُ آ ْ آ ُ ُ آ‬
‫ريها‪ ،‬فيآقول‪ :‬يآا ْاب آن‬ ‫ني‪ ،‬فيآقول‪ :‬أ ْي آرب‪ ،‬أدنِ ِِن ِم ْن ه ِذ ِه ِألستآ ِظل ِب ِظلها وأَشب ِمن مائِها‪َ ،‬ل أسْلك غ‬ ‫آ‬
‫أحسن ِمن األوِل ِ‬
‫آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ِّ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ُّ ُ آ ْ ُ ُ آ ه ُ آ آ آ آ آ ْ آ آ‬
‫َب ُٰل‬ ‫آدم‪ ،‬ألم تعا ِهد ِِن أن َل تسْل ِِن غريها؟ قال‪ :‬بىل يا رب‪ ،‬ه ِذ ِه َل أسْلك غريها‪ ،‬وربه يع ِذره‪ِ ،‬ألنه يرى ما َل ص‬
‫آد آم‪ ،‬ماآ‬ ‫ْ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ آ ِّ آ ْ ْ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ‬ ‫ْآ آ آ آْآ ُ ْآ آآ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ْ‬ ‫آْ آ ْ‬
‫آعلي آها‪ ،‬فيُد ِني ِه ِمنها‪ ،‬ف ِإذا أدناه ِمنها فيسمع أصوات أه ِل اَلن ِة‪ ،‬فيقول‪ :‬أي رب أد ِخل ِنيها؟ فيقول‪ :‬يا ابن‬
‫آ آ آ‬
‫ني؟ "‪ ،‬فض ِحك ْاب ُن‬ ‫ت آر ُّب الْ آعالآم آ‬ ‫ئ م ِِّن آوأآن ْ آ‬ ‫آ آ ْ ُ ْ آ آ ُّ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ِّ آ آ ْ آ ْ ُ‬
‫ز‬ ‫ه‬‫ت‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا؟‬ ‫ه‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫ث‬‫م‬ ‫و‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ط‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫يك‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ر‬ ‫ك‪ ،‬أآيُ‬
‫ْ آ‬
‫يِن ِمن‬ ‫رص‬
‫آ ْ‬
‫ي‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آآ ُ‬ ‫ه آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ه آ ْ آ ُ آآ ُ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ آآ آ ْ آُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقالوا‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫ون ِمم أْحك؟ فقالوا‪ِ :‬مم تضحك؟ قال‪ :‬هكذا ْ ِحك رسول ِ‬ ‫مسعو ٍد‪ ،‬فقال‪ :‬أَل تسْل ِ‬
‫آ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ ِّ آ آ ْ آ آ ُّ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ِّ آ‬ ‫حك آر ِّب الْ آعالآم آ‬ ‫ْ‬ ‫ول ه آ آ ْ‬ ‫ه آ ْ آ ُ آ آُ آ‬
‫ني‪ِ ،‬حني قال‪ :‬أتسته ِزئ ِمِن وأنت رب العال ِمني؟‪ ،‬فيقول‪ :‬إِِن َل‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل؟ قال‪ِ :‬من ِْ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِمم تضحك يا رس‬
‫آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ ِّ آ آ آ آ آ ُ آ‬
‫اء قا ِد ٌر‪.‬‬‫كِن لَع ما أش‬ ‫أسته ِزئ ِمنك‪ ،‬ول ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سےسآخروججںیماجےئ اوہ یاتصخشوہ اوجےلچ ا‬

‫رھپاودناھرگے ااورمنہجیکآگاسوکالجیترےہیگجدوزخےستاروہاجےئ ا وھٹیپومڑرکاسوکدےھکی ااورےہک ا‪:‬تریترتکواالےہوہاصجسج‬

‫ےناجنتدیھجموکھجتےس۔ےبکشاہللاعتیلٰےنےھجماانتد یاتہکواسییسکوکںیہند یتا‪،‬ہناولگںںیم‪،‬ہنولھچپںںیمرھپاسوکا یتدرجداھکیئدے اوہےہک‬

‫ ا‪:‬اےرب!ھجموکت ی‬
‫ردترکدےاسدرجےس‪،‬ںیماسےکےچیناسہیںیمروہںاوراساکتاینویپں۔اہللاعتیلٰفرامےئ ا‪:‬اےآدمےکےٹیب!ارگںیمریتا‬

‫ہیوسالوپرارکدوں و واوروسالرکے ا۔وہےہک ا۔ںیہناےریمےرب!اوردہعرکے اہکرھپ ںیموکیئوسالہنرکوں ا۔اوراہللاعتیلٰاساکذعروبقل‬

‫رکے ا۔اسےئلہکوہایسیتمعنوکدےھکی اسجرپاسےسربصںیہنوہاتکس (ینعیانانےبربصےہوہجفیلکتںیمالتبموہاورشیعیکتاتدےھکی وےب‬

‫ردت رک دے ا۔ وہ اس ےک اسہی ںیم رےہ ا۔ اور واہں اک تاین ےئپ ا۔ رھپ اس وک یات‬
‫اایتخر اس یک وخاشہ رکتا ےہ) آخر اہلل اعتیلٰ اس وک اس درج ےک ت ی‬

‫درجدالھکیئدے اوجاسےسیھبااھچوہ اوہےہک ا‪:‬اےرپورد ار!ھجموکاسدرجےکت ی‬

‫ردتاچنہپدےتاہکںیماساکتاینویپںاورںیماورھچکوسالہن‬

‫رکوں ا۔اہلل اعت ٰیلفرامےئ ا‪ :‬اے آدم ےک ےٹیب! ایک و ےن دہعںیہن ایک اھتہک ںیم رھپوسال ہنرکوں ا۔اور وج ںیم ےھجتاس درجت اچنہپ دوں و رھپ و اور‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪312‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وسالرکے ا۔وہافراررکے اہکںیہنرھپںیماورھچکوسالہنرکوں ا۔اوراہللاعتیلٰاسوکذعموررےھک ااسےئلہکاسوکربصںیہناستمعنرپوجداتھکی‬

‫ردترک دے ا۔ وہاس ےک اسےئ ںیمرےہ ااوروہواہں اک تاینےئپ ا۔رھپ اس وک یات درج داھکیئ دے ا وج‬
‫ےہ۔ یاہلل اعتیلٰ اس وکاس درج ےک ت ی‬

‫ج ےکدروازے رپوہ ااوروہےلہپ ےکدوونںدروتخں ےسرتہب وہ ا۔وہےہک ا‪:‬اےربریمے!ھجم وکاسدرج ےکتاساچنہپ دے تاہک ںیماس ےک‬

‫اسہیےلت روہں اور واہںاک تاین ویپں۔ اب ںیم اور ھچک وسال ہن رکوں ا۔ اہلل اعتیلٰفرامےئ ا‪ :‬اے آدم ےک ےٹیب!ایک و افرارںیہن رک اکچ اھتہک اب ںیماور ھچک‬

‫وسالہنرکوں ا۔وہےہک ا‪:‬ےبکشںیمافراررک اکچاھت۔نکیلابریماہیوسالوپرارکدےرھپںیماورھچکوسالہنرکوں ا۔اوراہللاعت ٰیلاسوکذعموررےھک‬

‫ ا۔اسےئلہکوہدےھکی ا‪،‬انوتمعنںوکنجرپربصںیہنرکاتکس۔آخراہللاعتیلٰاسوکاسدرجےکتاسرکدے ا۔جوہاسدرجےکتاساجےئ ا۔ و‬

‫ٰسزیچ‬
‫جواولںیکآوازںیےنس ااورےہک ا‪:‬اےربریمے!ھجموکجےکادنراچنہپدے۔اہللاعتیلٰفرامےئ ا‪:‬اےآدمےکےٹیب!ریتےوسالوکوکن ی‬
‫رکتویکںرکدنبوہ ا) الھب واسرپرایضےہہکںیمےھجتاسریداینےکتراتردوں‬
‫امتمرکےیگ (ینعیریتیوخاشہبکوموقفوہنیگاورہیتارتاروسال ا‬

‫اور اانتیہاوردوں‪،‬وہےہک ااےربریمے! وھجم ےساھٹھٹرکتا ےہ‪،‬اسرےاہجناک ام کوہرک۔“ رھپ دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہلل ہنع ےنسنہےگلاور‬

‫ولوگں ےس اہک م وپےتھچ ںیہن ھجم ےس ںیم ویکں اتسنہ وہں؟ ولوگں ےن وپاھچ‪ :‬ویکں ےتسنہ م یي آپ؟ اوہنں ےن اہک‪ :‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس یھب ا ی‬
‫رطح (اس ی‬
‫دحی وک ایبن رک ےک) ےسنہ ےھت۔ ولوگں ےن وپاھچ‪ :‬آپ ویکں ےتسنہ ںیہ یات روسل اہلل! آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪”:‬رب ااعلنیمل ےک ےنسنہ‬

‫ےسںیمیھباتسنہوہں‪،‬جوہدنبہہیےہک اہک وھجمےساھٹھٹرکتاےہاسرےاہجناکام کوہرکرپورد ارسنہدے ا۔ (اسیکتادایناورےبووقیفرپ) اور‬

‫رکت (اھٹھٹاورذماقریمےالقئںیہنوہدنبوںےکالقئےہ) ہکلبںیموجہااتہوہںرکاتکسوہں۔“‬

‫فرامےئ اںیماھٹھٹںیہن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)187:‬‬

‫َ م َ َ م مَ َ َ م َ ً َ‬
‫َّنَة فهیها‪:‬‬
‫‪ -84‬باب أدّن أه هل اْلن هة م ه‬
‫تاب‪:‬وتنجںںیمسےسمکتردر ہواےلاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪464 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ا آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آْآ ْ ُ آ ُ آ‬
‫ك ْ ٍري‪ ،‬آح هدثنآا ُز آه ْ ُري ْب ُن ُُمآ هم ٍد‪ ،‬آع ْن ُس آهيْ ِل بْ ِن أ ِِب آصا ِل ٍح‪،‬‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا َيَي بن أ ِِب ب‬
‫ْآ ه‬ ‫ه آْآ آْ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ ُّ ْ آ ْ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إن أدَن أه ِل اَلن ِة‬ ‫يد اَلد ِري‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫اش‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬‫ان ب ِن أ ِِب عي ٍ‬
‫عن انلعم ِ‬
‫ه‬
‫الش آ‬ ‫آ آ‬ ‫ِّ آ ِّ ْ‬ ‫آ ْ آ ً آ ُ ٌ آ آ آ ه ُ آ ْ آ ُ آ آ ه آ آ ْ ه آ آ ه آ آ ُ آ آ ً آ آ ٍّ آ آ آ آ‬
‫ج آر ِة‪،‬‬ ‫ج آرة ذات ِظل‪ ،‬فقال‪ :‬أ ْي آرب‪ ،‬قدم ِِن ِإىل ه ِذ ِه‬ ‫ار ِقبل اَلآن ِة‪ ،‬ومثل ٰل ش‬‫ْنلة‪ ،‬رجل ْصف اَّلل وجهه عن انل ِ‬ ‫م ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪313‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ْ آ آ‬ ‫آآْ آ ْ ُ ْ آآُ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫حو آحديث ابْن آم ْس ُ‬ ‫آ آ آ ْآ آ آ ْ‬ ‫ون ِف ظلِّ آ‬ ‫آ ُ ُ‬
‫آخ ِر‬‫يِن ِمنك‪ِ ،‬إىل ِ‬ ‫رص‬
‫ِ ِ‬ ‫ي‬ ‫ا‬‫م‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫آد‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬‫ق‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ر‬‫ك‬ ‫ذ‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫د‬‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ا‬‫س‬ ‫و‬ ‫"‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫أك ِ‬
‫آ آ ُّ آ آ ه ُ ُ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْ آ آ آ ُ ه آ ْ ُ ُ‬ ‫هُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْآ آ ْ‬ ‫آ ِّ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫اٰل‪ ،‬قال‪ :‬ثم يدخل‬ ‫يث آو آزاد ِفي ِه‪ ،‬آو ُيذك ُر ُه اَّلل‪ :‬سل كذا آوكذا‪ ،‬ف ِإذا انق آطعت بِ ِه األم ِاِن‪ ،‬قال اَّلل‪ :‬هو لك وعَّشة أمث ِ ِ‬ ‫احل آ ِد ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫آ ْآ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ُ‬ ‫ْآ ْ ُ ه ه‬ ‫آآُ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ُْ ْ‬
‫اك آنلا آوأح آيانا لك‪ ،‬قال‪ :‬فيآقول‪ :‬آما أع ِط آي‬ ‫اَّلي أحي‬
‫َّلل ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫احل‬ ‫‪:‬‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫وَل‬ ‫ق‬ ‫ت‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ني‬
‫ور ال ِ ِ‬
‫ع‬ ‫بيته‪ ،‬فتدخل علي ِه زوجتاه ِمن احل ِ‬
‫أآ آح ٌد مثْ آل آما أُ ْعط ُ‬
‫يت‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستا اوبدیعس خدری ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬س ےس مک درےج اک یتنج وہ ےہ سج اک ہنم اہلل اعتیلٰ منہج یک‬

‫رطفےسریھپرکجیکرطفرکدے ااوراسوک یاتدرجداھکدے ا۔اسہیداروہےہک ا‪:‬اےربریمے!ےھجماسدرجےکتاسےلاجںیماس‬

‫يج دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع ےن ایبن ایک۔ رگم اس ںیم ہی ںیہن ےہ ہک ”اہلل اعتیلٰ‬ ‫ےک اسہی ںیم روہں ا۔“ اور ایبن ایک ی‬
‫دحی وک ا ی رطح ی‬

‫فرامےئ ا‪:‬اےآدمےکےٹیب!ریتےوسالوکوکن یزیچامتمرکےیگ“ آخرت۔اانتز یتادہےہہک ”اہللاعتیلٰاسوک یتاددالےئ االفں الفںزیچیکآرزورک‬

‫اہیں ت ہک ج اس یک س آرزوںیئ متخ وہ اجںیئ یگ‪ ،‬و اہلل اعتیلٰ فرامےئ ا۔ و ہی س ےل اور دس ےصح ان ےس ز یتادہ ےل رھپ وہ اےنپ رھگ ںیم اجےئ ا اور‬

‫وحروںںیمےسدوونںایبیبںاس ےکتاسآںیئ یگاورںیہکیگ‪:‬رکش اہللاکسجےنھجتوک الج یات مہارےےئلاور م وکالج یاتریتےےئلرھپوہ ےہک ا‪:‬یسکوک اہلل‬

‫ےناانتز یتادہںیہند یاتانتجھجموکد یتا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)188:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪465 :‬‬
‫ه ْ ِّ آ آ‬
‫ِ‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ع‬ ‫الش‬ ‫ن‬ ‫ان ْب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آع ْن ُم آط ِّرف‪ ،‬آوابْن أآ ِْبآ آر‪ ،‬آ‬
‫ع‬
‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ي‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫ِث‬
‫آ‬
‫يد ْب ُن آع ْمرو األ ْش آع ُّ‬ ‫آح هد آث آنا آسع ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ ه آ آ ُ آ ِّ ُ‬ ‫ري آة ْب آن ُش ْعبآ آة ر آوايآ ًة إ ْن آش آ ه ُ‬ ‫ت ال ْ ُمغ آ‬‫آسم ْع ُ‬
‫يف‪،‬‬ ‫اء اَّلل‪ .‬ح وحدثنا ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬حدثنا مطرف بن ط ِر ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ه‬
‫ول‬ ‫لَع الْمنْ آَب يآ ْر آف ُع ُه إ آىل آر ُ‬
‫س‬
‫آ ُْ آ ْ ُ ْآآ آ آ آ ُُْ آآ‬
‫ه‬ ‫ت‬‫ع‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ة‬‫ب‬ ‫ع‬‫ش‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫َيَب‪،‬‬ ‫الشعِ‬ ‫سمعا‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫س‬‫آو آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ِبر‪،‬آ‬ ‫ان ْب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا ُم آط ِّر ٌف‪ ،‬آو ْاب ُن أآ ْ آ‬ ‫ْ ُ ْ ُ ْآ آ آ ه ْ ُ آ ُ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ‬
‫وحدُ ِِن بَِّش بن احلك ِم واللفظ ٰل‪ ،‬حدثنا سفي‬
‫آ هآ‬ ‫ه آ آ‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪:‬‬
‫آْ‬ ‫ه آ آآ ْ ْآ آ آ ْ ُ آ ُ آ ُ ُ‬ ‫ت ال ْ ُمغ آ‬
‫ري آة ْب آن ُش ْع آب آة َُيْ ُ‬ ‫ول‪ :‬آسم ْع ُ‬ ‫آُ ُ‬
‫َب‪ ،‬قال ُسفيآان‪ :‬آرف آعه أ آح ُده آما‪ ،‬أ آر ُاه ْاب آن أِبآ آر‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫لَع‬ ‫اس‬ ‫انل‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫َب‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫سمعا الشعِ‪ ،‬يق‬
‫ْ آ ُْ آ آُْ ْه ْهآ آ آ ُ آ ْ ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ْآ ه آ ْ آ ً آ آ ُ‬ ‫آ آآ ُ آ آه ُ آ آ ْ آ آ ْ‬ ‫آ آ‬
‫ْنلة؟ قال‪ :‬ه آو آر ُجل يآ ِِج ُء آبعد آما أد ِخل أهل اَلآن ِة اَلآنة‪ ،‬فيُقال ُٰل‪ :‬ادخ ِل‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫َن‬ ‫د‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫وَس‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ْ‬‫س‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬
‫ْ آ ه آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ِّ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ ُ ْ آ آ آ ُ آ آ آ ْ آ ُ آ ُ آ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ ُ ْ‬
‫ازلهم وأخذوا أخذاتِ ِهم‪ ،‬فيقال ٰل‪ :‬أترَض أن يكون لك ِمثل مل ِك‬ ‫اَلنة‪ ،‬فيقول‪ :‬أي رب كيف؟ وقد نزل انلاس من ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪314‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اَلآام آسة آرْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُُْ آآ آ‬ ‫ُُْ‬ ‫ُُْ‬ ‫ُُْ‬ ‫ُّ ْ آ آ آ ُ ُ آ ُ ِّ آ ُ ُ آ آ آ آ‬ ‫ْ ُ ُ‬ ‫آ‬
‫يت‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫يت آرب‪ ،‬فيآقول‪ :‬لك ذلِك‪ ،‬آو ِمثله‪ ،‬آو ِمثله‪ ،‬آو ِمثله‪ ،‬آو ِمثله‪ ،‬فقال‪ِِ :‬ف‬ ‫وك النيا؟ فيقول‪ :‬ر ِْ‬ ‫م ِل ٍك ِمن مل ِ‬
‫يت آر ِّب‪ ،‬آق آال‪ :‬آر ِّب فآْآ ْع آال ُهمْ‬
‫ول‪ :‬آرْ ُ‬ ‫آآ آ آ ْ آآ ْ آ ْ ُ آ آآه ْ آ ُْ آ آ آُ ُ‬
‫اٰل‪ ،‬ولك ما اشتهت نفسك وَّلت عينك‪ ،‬فيق‬
‫آ ِّ آ آ ُ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫رب‪ ،‬فيقول‪ :‬هذا لك وعَّشة أمث ِ ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آْ ُ آ آْآ آآْ آآ آ ٌْ آ آ ْ ُُ ٌ آ آْ‬ ‫ت آك آر آ‬ ‫ت آَ آر ْس ُ‬ ‫آْ آً آ آ ُ آ آ ه آ آآْ ُ‬
‫ني‪ ،‬آول ْم ت ْس آمع أذن‪ ،‬آول ْم َي ُط ْر آلَع‬ ‫امتآ ُه ْم ِبيآ ِدي وختمت عليها‪ ،‬فلم تر ع‬ ‫اَّلين أرد‬ ‫وَلك ِ‬ ‫ْنلة‪ ،‬قال‪ :‬أ ِ‬ ‫م ِ‬
‫ْف ل آ ُه ْم م ْن قُ هرة أآ ْع ُني سورة السجدة آية ‪ 25‬اَليةآ‬ ‫آ‬ ‫ه آه آ آه آ آْآُ آْ ٌ آ ُ ْ‬
‫خ‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫اب‬ ‫قآلْب ب آ آَّش‪ ،‬قآ آال‪ :‬آوم ْص آداقُ ُه ِف ك آ‬
‫ت‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬

‫"‪.‬‬

‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬وہ ےتہےھت‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وم یٰہیلعاالسلمےناےنپرپورد ارےسوپاھچ‪:‬س‬

‫ےسمکدر ہواالیتنجوکنےہ؟اہلل اعتیلٰےنفرام یتا‪:‬وہصخشےہوجآےئ اسویتنجں ےکجںیماجےن ےکدعب‪،‬اسےساہکاجےئ ا‪،‬اج جںیماج۔وہ‬

‫ےہک ا‪:‬اےربریمے!ےسیکاجؤں؟واہں وسولوگںےناےنپاےنپاکھٹےنرکےئلاوراینپںیہگجانبںیلاسےساہکاجےئ ا۔ایک ورایضےہاستاترپ‬

‫ہکےھجتاانتکلمےلمانتجداینےک یاتتادشاہےکتاساھتوہےہک اںیمرایضوہںاےربریمے!مکحوہ ااجاانتکلم مےنےھجتد یاتاوراانتیہاور۔اوراانتیہ‬

‫اور۔اوراانتیہاور۔اوراانتیہاورتاوچنںیتارںیموہےہک اںیمرایضوہںاےریمےرب!اہللاعت ٰیلفرامےئ ا‪ :‬وہییھبےلاوردسےصحاسےسز یتادہےلاور‬

‫وجریتا یج ہاےہ اور وج ےھجت الھبےگل دےنھکی ںیموہےل۔ وہ ےہک ا‪ :‬ںیم رایضوہ ایگاےرب ریمے! رھپ وم یٰہیلع االسلم ےن وپاھچ‪ :‬س ےس ترا درےج واال‬

‫یتنجوکنےہ۔اہللاعتیلٰےنفرام یتا‪:‬وہ ووہولگںیہنجوکںیمےنوخدانچاورانیکترریگاورزعتوکںیمےناےنپاہھتےسامج یاتاوراسرپرہمرکدی‪،‬یسکآھکن‬

‫آآ آْآ آْ‬
‫رکتےہوہوجالکماہللںیمےہ“ «فال تعل ُم نف ٌس‬‫ےنںیہنداھکی‪،‬ہنیسکاکنےنانسہنیسکےکدلرپزگرا (وجانےکےئلایترےہ) اوراسیکدصتقی ا‬
‫ُ‬ ‫آ ُ ْ آ آُ ْ ْ ُه آ ْ‬
‫ني» ینعیوکیئںیہناجاتنوجاپھچرکراھکایگےہانےکےئلانیکآھکنیکڈنھٹکاریخت۔‬
‫ما أخ ِْف لهم ِمن قر ِة أع ٍ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)189:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪466 :‬‬
‫ْ آْآآ آ آ آ ْ ُ ه ْ ه آُ ُ‬ ‫ِع‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬‫ج ُّ‬
‫آ‬
‫األ ْش آ‬ ‫آ ه آآ ُآُْ ه‬ ‫آح هد آث آنا أآبُو ُك آريْ‬
‫ِ‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ع‬‫الش‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬
‫ْ‬
‫اَل آ هنة منْهاآ‬ ‫آ آ آ ه آ آ ه آ آ ا آ ْ آ آ ِّ آ ْ‬ ‫ه آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ُْ آآ ْ آ ُ ْآآ آ ُ ُ آآ ْ ْآ ه‬
‫ِ ِ‬ ‫السالم‪ ،‬سْل اَّلل عز وجل عن أخس أه ِل‬ ‫َب‪ :‬إِن ُموَس آعلي ِه‬ ‫س ِمعت الم ِغرية بن شعبة‪ ،‬يقول لَع ال ِمن ِ‬
‫آ ْ آ آ ْ‬ ‫ًّ‬
‫آحظا‪ ،‬آو آسا احل آ ِديث ِبنح ِوهِ‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪315‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعمررپ ےتہےھتوم یٰہیلعاالسلمےناہللاعتیلٰےسوپاھچ‪:‬سےسمکدرےجاکیتنجوکنےہ؟رھپایبنایک ی‬

‫دحیوکا یرطح‬

‫ےسیجاورپزگری۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)189:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪467 :‬‬
‫آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل بْن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آثنآا أِب‪ ،‬آح هد آثنآا األ ْع آم ُ ‪ ،‬آعن ال ْ آم ْع ُ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫ور ب ْ ِن ُس آويْ ٍد‪ ،‬ع ْن أ ِِب ذ ٍّر‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ ِ‬
‫ه ُ ُ ً ْآ آ ُ ٌ ُْآ‬ ‫ْآ ه ُ ُ ً ْآ ه آ آ آ آ ْ‬ ‫ِّ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬ ‫آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ار خروجا ِمنها‪ ،‬رجل يؤَت بِ ِه‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫آخ‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫وَل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫آخ‬
‫ِ‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ع‬‫أل‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫رسول‬
‫ار ُذنُوبه‪ ،‬آفيُ آق ُال‪ :‬آعملْ آ‬
‫ار آها‪ ،‬آفتُ ْع آر ُض آعلآيْه ص آغ ُ‬ ‫ار ُذنُوبه‪ ،‬آو ْ‬
‫ار آف ُعوا آعنْ ُه ك آب آ‬ ‫اعر ُْوا آعلآيْه ص آغ آ‬ ‫آْ آ ْ آ آ آُآ ُ ْ‬
‫ت يآ ْو آم‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬فيقال‪ِ :‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫آ آ آآ آ آ آ آآ آ آ آ ْ آ آْ آ آ آ آآ آ آ آ آآ آ آآُ ُ آآ ْ آ آْ آ ُ آْ ُْ آ آُآ ُ ْ‬
‫ار‬
‫كر‪ ،‬وهو مش ِفق ِمن ِكب ِ‬ ‫كذا‪ ،‬وكذا‪ ،‬كذا‪ ،‬وكذا‪ ،‬وع ِملت يوم‪ ،‬كذا‪ ،‬وكذا‪ ،‬كذا‪ ،‬وكذا؟ فيقول‪ :‬نعم‪َ ،‬ل يست ِطيع أن ين ِ‬
‫ُ ُ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ُ آ ُ آ ه آ آ آ آ آ ُ ِّ آ ِّ آ آ آ آ ً آ آ ُ ُ آ ِّ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ آ آ آ ْ‬
‫اء َل أ آراها ها هنا "‪ ،‬فلقد‬ ‫ذنوبِ ِه أن تعرض علي ِه‪ ،‬فيقال ٰل‪ :‬ف ِإن لك مَكن ُك سيئ ٍة حسنة‪ ،‬فيقول‪ :‬رب قد ع ِملت أشي‬
‫آآْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ه آ آ ْ آآ ُ‬
‫اجذ ُه‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ْ ِحك‪ ،‬حَّت بدت نو ِ‬ ‫رأيت رسول ِ‬
‫دیستااوبذرریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیماجاتنوہںاسصخشوکوجسےکدعبجںیماجےئ ااورسےک‬

‫دعبدوزخےسےلکن ا۔وہ یاتصخشوہ اوجال یاتاجےئ اایقمےکدن۔رھپمکحوہ اشیپرکواسےکےکلہگاہاورمشیپرکواسےکاھبریگاہ وشیپےئک‬

‫اجںیئےگاسرپےکلہگاہ‪،‬اسےکاوراہکاجےئ ا‪:‬الفںروز وےنااسیاکمایک۔اورالفںروزہیاکمایک‪،‬وہوبقلرکے ا۔ااکنرہنرکےکس ااورڈرے ااےنپاھبری‬

‫گاوہں ےس۔ ںیہک وہ شیپ ہن وہں۔ مکح وہ ا م ےن ےھجت م ر‬

‫ہ یات گاہ ےک دبےل یات یکین دی۔ وہ ےہک ا‪ :‬ام ک ریمے! ںیم ےن اور یھب ھچک اکم ےئک ںیہ گاہ‬

‫ےک۔نجوکںیماہیںںیہنتاتا۔“ راویےناہک‪:‬ںیمےنداھکیروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکآپیلصاہللہیلعوملسےسنہاہیںتہکآپیلصاہللہیلعوملس‬

‫یکداڑںیھلھکںیئگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)191:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪468 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫كر ْب ُن أِب آشيْبآة‪ ،‬آح هدث آنا آوك ٌ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫وح هدث آنا ْاب ُن ُن آم ْري‪ ،‬آح هدث آنا أبُو ُم آعاو آية آو آوك ٌ‬ ‫آ‬
‫وح هدثنآا أبُو ك آريْ ٍب‪،‬‬
‫يع ‪ .‬ح آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫يع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آآ آ‬
‫لَك ُه آما‪ ،‬آ‬
‫اإلسنا ِد‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اوية ِ‬
‫حدثنا أبو مع ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪316‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اشمعیکدنسےسیھبہی ی‬
‫روایآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)191:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪469 :‬‬

‫ِس‪،‬‬ ‫اد آة الْ آقيْ ِ ُّ‬

‫آ آ ُ آْ ُ ه آ ه آآ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬حدثنا روح بن عب‬ ‫ور لَكهما‪ ،‬عن رو ٍح‪ ،‬قال عبيد ِ‬
‫آ ْ آْ‬ ‫ْ آ ْ ُ آْ ُ‬ ‫آح هدُآِن ُعبآيْ ُد ه ْ آ‬
‫اَّلل ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬وإِسحا بن منص ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل‪ " ،‬ي ُ ْسْآ ُل آعن ال ْ ُو ُرود‪ ،‬آف آق آال‪ :‬نآِج ُء آَنْ ُن يآ ْومآ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُّ آ ْ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ه‬
‫ري‪ ،‬أنه س ِمع جابِر بن عب ِد‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُ آْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ابن جري ٍج‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن أبو الزب ِ‬
‫آ ُ آ آ ُ ُ ْ آ‬ ‫آ آ ْ آْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ُ‬ ‫ْ آ آ آ ْ آ آ آآ آ ُْ ْ آ ْ آ آ آْآ‬
‫اس‪ ،‬قال‪ :‬فتُدَع األ آم ُم بِْ ْوُانِ آها‪ ،‬آو آما َكنت تعبُ ُد األ هول فاأل هول‪ ،‬ث هم يآْتِينا‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫ال ِقيام ِة عن كذا‪ ،‬وكذا‪ ،‬انظر أي ذلِك فو‬
‫آ ُّ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ْ ُ ُ آ آ آ ُ ُ آ آ ْ ُ ُ آ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ ُّ ُ ْ آ آ ُ ُ آ آ ه آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه آ‬
‫جىل ل ُه ْم‬ ‫ربنا بعد ذلِك‪ ،‬فيقول‪ :‬من تنظرون؟ فيقولون‪ :‬ننظر ربنا‪ ،‬فيقول‪ :‬أنا ربكم‪ ،‬فيقولون‪ :‬حَّت ننظر ِإِلك‪ ،‬فيت‬
‫لَع ج َْس آج آه هنمآ‬ ‫ُ ً ُ ه آه ُ آُ آ آآ‬ ‫آْ ُْ‬ ‫ُْ ْ ُآ‬ ‫ُك إن ْ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ ه ُ آ ُ آ ُ ْ آ ُ ُّ‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ون‬ ‫ع‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ور‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ٍ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ق‬
‫ٍ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ان‬‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫يضحك‪ ،‬قال‪ :‬فينط ِلق ِب ِهم‪ ،‬ويت ِبعونه‪ ،‬ويعطى‬
‫آ ْآ‬ ‫ُ‬ ‫آ ُ ه آْ ُ ُْ ْ ُ آ آآْ ُ آ ُ ْ‬ ‫آآ ُ آ آ آ ٌ آْ ُ ُ آ ْ آ آ هُ ُ ه ُ ْ آ ُ ُ ُ ْ آ‬
‫جو أ هول ُزم آر ٍة ُو ُجوه ُه ْم‪َ ،‬كلق آم ِر‬ ‫ور ال ُمنا ِف ِقني‪ ،‬ثم ينجو المؤ ِمنون‪ ،‬فتن‬ ‫لَك ِِلب‪ ،‬وحسك تْخذ من شاء اَّلل‪ ،‬ثم يطفْ ن‬
‫ْ آ آ‬ ‫ه آ ُ ه آ آ آ ُ ه آ ُّ ه آ آ ُ‬ ‫آْ آآ ْآ ْ آ ْ ُ آ آًْ آ ُآ آ ُ آ ُ ه ه آ آُ آ ُ ْ آ آ ْ آْ‬
‫اعة‪ ،‬آويآشف ُعون‬ ‫َتل الشف‬ ‫ين يلونهم كْْ آوإِ َن ٍم ِِف السماءِ‪ ،‬ثم كذلِك‪ ،‬ثم ِ‬ ‫اَّل‬
‫ِللة اْلد ِر سبعون ألفا َل َياسبون‪ ،‬ثم ِ‬
‫ْآ ه آ آ ْ آ ُ آ ْ ُ‬ ‫آ ْآ ْ آ آ ُ آ آ ً آ ْ ُ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آْ ُ آ آ ه آ ْ آ آ آ آآ ه هُ آآ آ‬
‫رية‪ ،‬فيُج آعلون بِ ِفنا ِء اَلن ِة ويعل أهل‬ ‫ري ما ي ِزن ش ِع‬ ‫ِ‬ ‫اَل‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ار من قال‪َ :‬ل إِٰل إَِل اَّلل‪ ،‬وَك‬ ‫حَّت َيرج ِمن انل ِ‬
‫ه ْ آ آ ْ آ ُ ُ آ ُ ُ ُ ه آ ْ آ ُ آ ه ُ ْ آ آ آ ُ ُّ ْ آ آ آ آ آ ُ‬ ‫ات ه ْ‬ ‫ْ آ ه آ ُ ُّ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ ه آ ْ ُ ُ آ آ آ‬
‫َّشة‬ ‫الَّش ِء ِِف السي ِل ويذهب حراقه‪ ،‬ثم يسْل حَّت َتعل ٰل النيا وع‬ ‫اَلن ِة يرشون علي ِهم الماء‪ ،‬حَّت ينبتوا نب‬
‫آْآ‬
‫أمثال ِ آها آم آع آها "‪.‬‬

‫اوبازلریبےنانسدیستااجترنبدبعاہللااصنریریضاہللہنعےس۔انےسوپاھچایگ‪:‬ولوگںےکآےناکاحلایقمےکدن۔اوہنںےناہک۔ مآںیئےگایقم‬

‫ےکدناسرطحےسدھکی ینعیہیاورپ سآدویمںےک‪،‬رھپالبیئاجںیئ یگاںیتماےنپاےنپوتبںاوروبعمدوںےکاسھت یلہپامرھپدورسی امدعباس‬

‫ےک مہارارپورد ارآےئ ااورفرامےئ ا‪ :‬مسکوکدھکیرےہوہ؟ (ینعیامدمحمییلصاہللہیلعوملسےساخمبطوہرکارشادفرامےئ ا۔) وہںیہکےگ‪ :‬ماےنپ‬

‫رپورد اروکدھکیرےہںیہ (ینعیاسےک رظتنںیہ) رپورد ارفرامےئ ا‪:‬ںیماہمتراام کوہںوہںیہکےگ‪ :‬مھجتوکدںیھکی ( وولعمموہ) رھپداھکیئدے ا‬

‫رپورد ارانوکاتسنہوہااورانےکاسھتےلچ ا۔اورولگساسےکےھچیپوہںےگاور م ر‬

‫ہ یاتآدیموکوخاہوہانمقفوہ یاتؤمنم یاتونرےلم اولگاسےک‬

‫اسھتوہںےگاورمنہجےکبرپآڑکنےاوراکےٹنوہںےگ۔وہڑکپںیلےگنجوکاہللہاےہ ا۔دعباسےکانموقفںاکونرھجباجےئ ااورؤمنماجنتتاںیئ‬

‫ےگ۔ والہپرگوہؤمونمںاکانےکہنموچدوھںیراتےکہادنےکےسوہںےگ‪،‬رتس مہرارآدویمںاکوہ ا۔سجےسہناسحبوہ ا‪،‬ہناتکبانےکدعبےک‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪317‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رگوہوخبےتکمچتارےیکرطحوہںےگ۔رھپانےکدعباکانےساتررکاہیںتہکافشعاکوقآےئ ااورولگافشعرکںیےگ۔اورمنہجےساکنال‬
‫اجےئ ا۔ وہ صخش یھب سج ےن «َل ه‬
‫اٰل اَل اهلل» اہک اھت اور اس ےک دل ںیم یات وج تراتر یکین اور رتہبی یھت۔ ہی ولگ ج ےک آنگن ںیم ڈال ی‬
‫دی‬
‫پٹ‬
‫اجںیئےگاوریتنجولگانرپتاینڑھچںیکےگ۔وہاسرطح یٹینےگےسیجاھجڑتاینےکاہبؤںیمپیٹیااےہاورانیکوسزشاورنلجتا لکاجیترےہیگ۔رھپ‬

‫وہوسالرکںیےگاہللےساور م ر‬
‫ہ یاتوکاانتےلم اےسیجاسریداینہکلبدسداینےکتراتر۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)191:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪471 :‬‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ُ ُ‬

‫ول‪ :‬آسم آع ُه ِم آن ه‬
‫انل ِّ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا سفيان بن عيينة‪ ،‬عن عم ٍرو س ِمع جابِرا‪ ،‬يق‬
‫ْهآ‬ ‫ه هآ ُْ ُ آ ً آ ه آ ْ آ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ ُُ آُ ُ‬
‫ار‪ ،‬فيُد ِخل ُه ُم اَلآنة "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ا‬‫اس‬‫ن‬ ‫ج‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫َي‬ ‫اَّلل‬ ‫ن‬‫إ‬‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫علي ِه وسلم بِْذنِ ِه‪ ،‬يق‬

‫دیستااجترریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےنانساےنپاکونںےسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ےبکشاہللاعت ٰیلدنچولوگںوکدوزخےس‬

‫اکنلرکجںیمےلاجےئ ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)191:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪471 :‬‬

‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ْ ه ُ آ ِّ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُْ ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آه ُ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ‬
‫ول‬
‫اَّلل َيدث‪ ،‬ع ِن رس ِ‬
‫يع‪ ،‬حدثنا محاد بن زي ٍد‪ ،‬قال‪ :‬قلت ِلعم ِرو ب ِن ِدينار ‪ :‬أس ِمعت جابِر بن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا أبو الربِ ِ‬
‫آ آ آ‬ ‫الش آف آ‬
‫اع ِة "‪ ،‬قال‪ :‬ن آع ْم‪.‬‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ ه هآ ُْ ُ آْ ً آ ه‬
‫ار بِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬إن اَّلل َي ِرج قوما ِمن انل ِ‬
‫ِ‬
‫روایےہہکںیمےندیستا رمعونب دانیرریضاہللہنعےسوپاھچ‪:‬ایک م ےنانسےہاجترنبدبعاہللریضاہللہنعوک ی‬
‫دحی‬ ‫زی ریضاہللہنعےس ی‬
‫دیستاامحدنب ی د‬

‫ایبنرکےتوہےئروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسہک ”اہللاعتیلٰھچکولوگںوکمنہجےساکنےل اافشعیکو ہےس۔“ اوہنںےناہک‪:‬اہںانسےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)191:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪318‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪472 :‬‬
‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ آ آ ُّ آ ْ ُّ آ ه آ آ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ ْ آ ْ آ ُّ آ آ آ ه آ آ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ه ُ ْ ُ ه‬
‫يد ال آف ِق ُري‪،‬‬ ‫َبي‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن ي ِز‬
‫ريي‪ ،‬حدثنا قيس بن سلي ٍم العن ِ‬
‫حدثنا حجاج بن الشا ِع ِر‪ ،‬حدثنا أبو أمحد الزب ِ‬
‫ه آْ ً ُْآ ُ آ آ ه آْآ ُ آ آ ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫يها‪ِ ،‬إَل‬‫َّتقون ِف‬
‫ِ‬ ‫َي‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ون‬‫ج‬‫ر‬‫َي‬ ‫ا‬‫م‬‫و‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول‬
‫حدثنا جابِر بن عب ِد ِ‬
‫ْ ُ ُ آ ْهآ‬ ‫آ آ‬
‫ات ُو ُجو ِه ِه ْم‪ ،‬آح هَّت يآدخلون اَلآنة "‪.‬‬
‫دار ِ‬
‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ھچکولگمنہجںیملجرکواہںےسںیلکنےگاورجںیماجںیئ‬

‫ےگانساکدبنلجایگوہ ا۔وساہنمےکرکچےک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)191:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪473 :‬‬

‫يد‬ ‫وب‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن يآز ُ‬ ‫الشاعر‪ ،‬آح هد آثنآا الْ آف ْض ُل ْب ُن ُد آك ْني‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آَعصم آي ْعِن ُُمآ هم آد ْب آن أآِب آأيُّ آ‬ ‫آ ه آآ آ ه ُ ْ ُ ه‬
‫وحدثنا حجاج بن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ آ ُ ُ آ ْ آُ ه ُ ه آُْ آ آآ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ آ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ آْ ٌ ْ آْ‬ ‫ْآ ُ آ آ‬
‫ار ِج‪ ،‬فخرجنا ِِف ِعصاب ٍة ذ ِوي عد ٍد‪ ،‬ن ِريد أن َنج‪ ،‬ثم َنرج لَع‬ ‫آ‬
‫و‬ ‫اَل‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ِن‬ ‫ف‬ ‫غ‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫الف ِقري‪ ،‬ق‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ث الْ آق ْو آم‪ ،‬آجال ٌس إ آىل آس آ آ آ ُ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ْ ه ُ آ ِّ ُ‬ ‫ه‬
‫ول ِ‬ ‫اري ٍة‪ ،‬ع ِن رس ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل َيد‬
‫اس‪ ،‬قال‪ :‬فمررنا لَع الم ِدين ِة‪ ،‬ف ِإذا جابِر بن عب ِد ِ‬ ‫انل ِ‬
‫ُ آ ِّ ُ آ آ ه ُ آ ُ ُ ه آ‬ ‫ه آ آ آ ه‬ ‫ب آر ُ‬ ‫ت آ ُٰل‪ :‬يآا آصاح آ‬ ‫ني‪ ،‬آق آال‪ :‬آف ُقلْ ُ‬ ‫اَل آ آه هنميِّ آ‬‫آآ هآ آ آ آ آ ُآ آْ آ آآ ْ‬
‫اَّلل يقول‪ِ :‬إنك‬ ‫اَّلي َتدُون ! و‬ ‫اَّلل‪ ،‬ما هذا ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وسلم‪ ،‬قال‪ :‬ف ِإذا هو قد ذكر‬

‫يها سورة السجدة آية ‪،18‬‬ ‫يدوا ف آ‬ ‫ادوا أآ ْن آَيْ ُر ُجوا منْ آها أُع ُ‬ ‫آ ُه آ آآ ُ‬
‫ر‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫‪211‬‬ ‫آية‬ ‫عمران‬ ‫آل‬ ‫سورة‬
‫ه آ آآ ْ آ ْ آْآُ‬
‫ه‬ ‫آم ْن تد ِخ ِل انلار فقد أخزيت‬
‫ُْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آْ‬ ‫آُ ُ آ آ آ آ آ آ آآ ْ آُ ُْ ْ آ ُ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ُآه آ ه هُ آْ‬ ‫آآ آ آ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسلم يع ِِن‬ ‫اَّلي تقولون؟ قال‪ :‬فقال‪ :‬أتقرأ القرآن؟ قلت‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬فهل س ِمعت بِمقامِ ُمم ٍد صىل‬ ‫فما هذا ِ‬
‫آ آ‬ ‫ُْ‬
‫اَّلل ِب ِه آم ْن َي ِر ُج‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ود هاَّلي َُيْر ُج ه ُ‬ ‫ُْ ُ آ آ ْ آ آ آ هُ آ آ ُ ُآه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْآ ْ ُ ُ‬
‫م‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫؟‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫هاَّلي آيبْ آع ُث ُه ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ري آأنه ُه آق ْد آز آع آم‪ ،‬أآ هن قآ ْوماً‬ ‫اك‪ ،‬قآ آال‪ :‬آغ ْ آ‬ ‫ون أآ ْح آف ُظ آذ آ‬ ‫آ آْ آ آ آآ آ ُ آ ْ آ آ ُ آ‬
‫اس علي ِه‪ ،‬قال‪ :‬وأخاف أن َل أك‬ ‫اط‪ ،‬آو آم هر ه‬ ‫ت آو ْْ آع ِّ آ‬ ‫ُث هم آن آع آ‬
‫انل ِ‬ ‫الرص ِ‬
‫ون آن آه ًرا م ْن أآ ْن آ‬ ‫آ آ آآْ ُ ُ آ‬ ‫الس آ‬
‫ان ه‬ ‫آ آ آ آْ آآ ْ ُ ُ آ آآهُ ْ آ ُ‬ ‫آُْ ُ آ آ ه آْ آ آ ْ آ ُ ُ‬
‫ار‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ِ ِ‬‫اس‬ ‫م‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫ك‬ ‫ون‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا‪،‬‬ ‫يه‬‫ف‬‫ِ‬ ‫وا‬ ‫ار‪ ،‬بعد أن يكون‬ ‫َيرجون ِمن انل ِ‬
‫ه آ ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ آآ آ ْآ ُ ْآ آ ْآ ُ ْ آُآ ْ آ ه ْ آ آ ْ ُ آآ‬ ‫آ‬ ‫آآ ْ ُ ُ آ آآهُ ُ ْآ‬ ‫ْآ ه آ آ ْ آ ُ آ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫لَع‬ ‫ب‬ ‫ذ‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫ي‬ ‫الش‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫َي‬ ‫و‬ ‫ا‪:‬‬ ‫ن‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫"‬ ‫يس‬ ‫اط‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ك‬ ‫ون‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ون‬ ‫اَلن ِة‪ ،‬فيغت ِسل‬
‫آ آ آ آ آ ُ ْ‬ ‫اَّلل آما آخ آر آج م هنا آغ ْ ُ آ ُ‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ ْآ آآ آ ه‬
‫اح ٍد‪ ،‬أ ْو ك آما قال أبُو ن آعي ٍم‪.‬‬ ‫ري رج ٍل آو ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فرجعنا‪ ،‬فال و ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪319‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رینببیہصاوبامثعنریقفےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ریمےدلںیماخرویجںیک یاتتاتبھکیئگیھت (وہہیہکریبکہگاہرکےنواالہشیمہمنہجںیمرےہ ا۔اوروج‬ ‫یت ی د‬
‫منہجںیماجےئ اوہرھپواہںےسہنےلکن ا) و مےلکن یاتتریامجعےکاسھتاسارادےےسہکجحرکںی‪،‬رھپاخرویجںاک م‬
‫ذمہالیھپںیئج مدمےنی‬

‫ںیمےچنہپداھکی ودیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنع یاتوتسن ےک تاسےھٹیبوہےئولوگںوکدحںیثیانسرےہںیہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسیک‪،‬اوہنںےن‬

‫اکیت ذرک ایک دوز ںوں اک۔ ںیم ےن اہک‪ :‬اے احصیب‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک‪ ،‬م ایک ی‬
‫دحی ایبن رکےت وہ؟ اہلل اعتیلٰ و فرامتا ےہ۔ ”(اے رب‬ ‫ی‬

‫مہارے) ےب کش و سج وک منہج ںیم ےل ایگ و ےن اس وک روسا ایک“ اور ف ا‬

‫رامت ےہ‪” :‬منہج ےک ولگ ج واہں ےس ئکلیاا ہاںیہ ےگ و رھپ اس ںیم ڈال د ی‬
‫ی‬

‫اجںیئےگ۔“ اب مایک ےتہوہ؟اوہنںےناہک‪ :‬وےنفرآنڑپاھ ےہ؟ںیمےناہک‪:‬اہں‪،‬اوہنںےنرھپ اہک‪ :‬وےندمحم یلصاہللہیلعوملس اکاقممانسےہینعی وہ‬
‫آیںیم ےہ «عِس أن يبعثك») ںیمےن اہک‪:‬اہں ںیمےنانس ےہاوہنں ےن‬
‫انعیفرامےئ ا (سجاکایبناس ی‬
‫اقمم وجاہللانوکایقم ےکروز ی‬

‫اہک‪:‬رھپویہاقممومحمدےہ‪،‬سجیکو ہےساہللاعت ٰیلاکنےل امنہجےسانولوگںوکنجوکہاےہ ا۔(رھپایبنایک) اوہنںےنبرصاطاکاحلاورولوگںےک‬

‫زگرےناکاسبرپےساورےھجمڈرےہ۔ یتادہنراہوہہیرگماوہنںےنہیاہک‪:‬ہکھچکولگدوزخےساکنےلاجںیئےگ۔اسںیماجےنےکدعباوراسرطحےس‬

‫ںیلکنےگےسیجآونبسیکڑکل یتاں۔ (ایسہلجنھبرک) رھپجیک یاترہنںیماجںیئےگاورواہںلسغرکںیےگاوراکذغیکرطحدیفسوہرکںیلکنےگ‪،‬ہی‬

‫نسرک مولےٹاوراہک مےن۔خرایبوہاہمتریایکہیوبڑاھوھجٹتادناتھےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپ (ینعیوہ م ر‬

‫ہزگوھجٹںیہنوباتلرھپاہمترا م‬
‫ذمہ‬
‫طلغالکن) اور مسرھپےئگاےنپ م‬
‫ذمہےسرگم یاتصخشہنرھپا۔ااسییہاہکاوبمیعن (لضفنبدنیک) ےن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)191:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪474 :‬‬

‫آه آُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫ْآ آ آآ‬ ‫آ ْ ُّ آ ه آ آ آ ه ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ه ُ ْ آ‬

‫اَّلل‬
‫ت‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫ال األز ِدي‪ ،‬حدثنا محاد بن سلمة‪ ،‬عن أ ِِب ِعمران‪ ،‬وُابِ ٍ‬ ‫حدثنا هداب ب ُن خ ِ ٍ‬
‫ِّ ْ آ ْ ْ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آْ ُ آ ه آْآآ ٌ آُ ْ آ ُ آ آآ ه آآْآ ُ آ ُ آ ُ ُ آ‬
‫ت أ آح ُده ْم‪ ،‬فيآقول‪ :‬أ ْي آرب‪ِ ،‬إذ أخ آرجتآ ِِن‬ ‫اَّلل‪ ،‬فيلت ِف‬
‫ار أربعة‪ ،‬فيعرْون لَع ِ‬
‫ُ‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬يرج ِمن انل ِ‬
‫هُ ْ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫ْ آآ ُ ْ‬
‫اَّلل ِمن آها "‪.‬‬ ‫يها‪ ،‬ف ُين ِجي ِه‬ ‫ِمن آها فال ت ِعد ِِن ِف‬

‫دیستااسننب ام ک ریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬دوزخ ےس ہار آدیم اکنےل اجںیئےگ واہلل اعتیلٰ ےک اسےنم ےئک‬

‫اجںیئےگانںیمےس یاتمنہجیکرطفدھکیرکےہک ا‪:‬اےام کریمے!ج وےنھجموکاجنتدیاسےس وابرھپمےلاجاسںیم۔اہللاعتیلٰاسوک‬

‫اجنتدے امنہجےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)192:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪320‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪475 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫هُْ آ آ‬ ‫وُمآ هم ُد ْب ُن ُع آبيْد الْ ُغ آ‬ ‫ْ آ ْ آ ُّ ُ‬ ‫ُ آ ُْ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آُ آ‬
‫َب ُّي آواللفظ ِأل ِِب َك ِم ٍل‪ ،‬قال‪ :‬آحدثنا أبُو‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫اَل‬ ‫ني‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫ض‬ ‫ف‬ ‫ل‬‫حدثنا حدثنا أبو ِ ٍ‬
‫م‬‫َك‬

‫ام ِة‬ ‫اس يآ ْو آم الْقيآ آ‬ ‫انل آ‬‫اَّلل ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬آيْ آم ُع ه ُ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ آ آآ آ ْ آآ آآ آ ْ آآ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عوانة‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ ُ ُ آ آ ْ آ ْ آ ْآ آ‬ ‫ُ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ‬
‫فيآهتآ ُّمون َِّللِك‪ ،‬وقال ْاب ُن عبآي ٍد‪ :‬فيُل آه ُمون َِّللِك‪ ،‬فيآقولون‪ :‬ل ِو استشفعنا آلَع آر ِّبنا آح هَّت يُ ِرَيآنا ِم ْن آمَكنِنا هذا‪ ،‬قال‪:‬‬
‫آآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آآ آ هُ آ آآآ آ‬ ‫ا ُ آ آ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ُ ْآ ْ‬ ‫آ آُْ آ آ آ آ آْ‬
‫وح ِه‪ ،‬آوأ آم آر ال آمالئِكة‬ ‫ِ‬
‫يك ِم ْن ُ‬
‫ر‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫ك‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫‪،‬‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫اَل‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫م‬ ‫آد‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ون‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫الم‬ ‫الس‬ ‫ه‬
‫فيْتون آدم علي ِ‬

‫اب‪،‬‬ ‫اك ْم‪ ،‬آفيآ ْذ ُك ُر آخطيئآتآ ُه الهِت أآ آص آ‬ ‫آ آ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ ِّ آ آ ه ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ ُ ُ آ ُ‬

‫فسجدوا لك‪ ،‬اشفع نلا ِعند ربك حَّت ي ِرَينا ِمن مَكنِنا هذا‪ ،‬فيقول‪ :‬لست هن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ُ هُ آ آ آ آُْ آ ُ ً آ آْ ه ُ آ آُ ُ آ ْ ُ ُ آ ُ‬ ‫وحا أآ هو آل آر ُ‬‫حَي آر هب ُه منْ آها‪ ،‬آولآكن ْائتُوا نُ ً‬ ‫آآ ْ آ ْ‬
‫ت هناك ْم‪،‬‬ ‫ول بعثه اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬فيْتون نوحا علي ِه السالم‪ ،‬فيقول‪ :‬لس‬ ‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫فيست ِ‬
‫هآ آ ُ هُ آ ً آ ُْ آ‬ ‫ُْ ْآ آ آ آْ ه ُ ه‬ ‫آآ ْ ُ ُ آ آآُ ه آ آ آ آآ ْ آ ْ آه ُ ْآ آآ‬
‫اَّلل خ ِليال‪ ،‬فيآْتون‬ ‫اَّلي اَتذه‬ ‫يم علي ِه السالم ِ‬ ‫ك ِن ائتوا ِإبرا ِه‬ ‫فيذكر خ ِطيئته ال ِِت أصاب‪ ،‬فيستح َِي ربه ِمنها‪ ،‬ول ِ‬
‫ُْ ُ آ‬ ‫ْآ آ آ آْ ا ُ آآُ ُ آ ْ ُ ُ آ ُ ْ آآ ْ ُ ُ آ آآُ ه آ آ آ آآ ْ آ ْ آه ُ ْآ آآ‬
‫ك ِن ائتوا موَس‬ ‫إِبرا ِهيم علي ِه السالم‪ ،‬فيقول‪ :‬لست هناكم‪ ،‬ويذكر خ ِطيئته ال ِِت أصاب‪ ،‬فيستح َِي ربه ِمنها‪ ،‬ول ِ‬
‫ْ ُ آ آ ُ‬ ‫آه آ ُ هُ آآ ْ آ ُ ه ْ آ آ آ آ آ آُْ آ ُ آ آ آْ ه ُ آ آُ ُ آ ْ ُ ُ آ ُ‬ ‫آ آْ ه ُ ه‬
‫ت هناك ْم‪ ،‬آو آيذك ُر خ ِطيئتآه‬ ‫اَّلي َكمه اَّلل‪ ،‬وأعطاه اْلوراة‪ ،‬قال‪ :‬فيْتون موَس علي ِه السالم‪ ،‬فيقول‪ :‬لس‬ ‫علي ِه السالم ِ‬
‫ول‪ :‬ل آ ْستُ‬ ‫آ ُ آ ه آآ آآُ آآُ ُ‬ ‫آ ُ آ ه آ آ آ آ ُ آ آُْ آ‬ ‫ُْ‬ ‫ه آ آ آ آآ ْ آ ْ آهُ ْآ آآ‬
‫اَّلل وَكِمته‪ ،‬فيق‬ ‫اَّلل وَكِمته‪ ،‬فيْتون ِعيَس روح ِ‬ ‫ك ِن ائتوا ِعيَس روح ِ‬ ‫ال ِِت أصاب‪ ،‬فيستح َِي ربه ِمنها‪ ،‬ول ِ‬
‫ُ آ ُ ْ آ آ ْ ُْ ُآ ه ً آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ ً آ ْ ُ آ آُ آ آ آ ه آ ْ آْ آ آ آآ ه آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل‬
‫كن ائتوا ُممدا صىل اَّلل علي ِه وسلم عبدا‪ ،‬قد َ ِفر ٰل ما تقدم ِمن ذن ِب ِه وما تْخر‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫هناكم‪ ،‬ول ِ‬
‫آ آ آآ آآُْ ُ آ آ ْ ُ آ ً آ آ آ ُ آ آ آ هُ آ آ ُ‬ ‫آ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ ِّ آ ُ ْ آ ُ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آُْ‬
‫اَّلل‪ ،‬فيُقال‪ :‬يآا‬ ‫اجدا فيدع ِِن ما شاء‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫ق‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬‫ف‬
‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬‫ِل‬ ‫ن‬ ‫ذ‬ ‫ؤ‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫ِّب‬ ‫ر‬ ‫لَع‬ ‫ن‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ون‬‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬فيْت ِ‬
‫آ ِّ ُ ه آ ْ آ ُ آ آ ُ ُّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ آ ِّ‬ ‫آ آ ْ آ ُ آ ِّ آ ْ‬ ‫ُآه ُ ْ آ ْ آْ آ آ ُْ ُ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ ْ آ ْ ُ آ ه ْ آآْ آ ُ آْ‬
‫يد يعلم ِني ِه رِّب‪ ،‬ثم أشفع‪ ،‬فيحد‬ ‫ُممد‪ ،‬ارفع رأسك‪ ،‬قل‪ :‬تسمع سل تعطه‪ ،‬اشفع تشفع‪ ،‬فْرفع رأ ِِس‪ ،‬فْمحد رِّب ِبتح ِم ٍ‬
‫ُه ُآ ُ ْآْ‬ ‫آ ًّ آ ُ ْ ُ ُ ْ آ ه آ ُ ْ ُ ُ ُ ْ آ ه آ ُ ه آ ُ ُ آ آ آ ُ آ ً آ آ آ ُ آ آ آ ه ُ آ ْ آ‬
‫ارفع‬ ‫اَّلل‪ ،‬أن يآد آع ِِن‪ ،‬ثم يقال‪:‬‬ ‫اجدا‪ ،‬فيدع ِِن ما شاء‬ ‫ار‪ ،‬وأد ِخلهم اَلنة‪ ،‬ثم أعود فْقع س ِ‬ ‫ِِل حدا فْخ ِرجهم ِمن انل ِ‬
‫ًّ‬ ‫ُ ه آ ْ آ ُ آ آ ُ ُّ‬ ‫ُ ِّ‬ ‫آ آ ْ آ ُ آ ِّ آ ْ‬ ‫آْ آ آ آ ُآه ُ ُْ ُ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ ْ آ ْ ُ آ ه ْ آآْ آ ُ آْ‬
‫حد ِِل آحدا‪،‬‬ ‫يد ي آعل ُم ِني ِه‪ ،‬ثم أشفع‪ ،‬في‬ ‫رأسك يا ُممد‪ ،‬قل‪ :‬تسمع سل تعطه‪ ،‬اشفع تشفع‪ ،‬فْرفع رأ ِِس‪ ،‬فْمحد رِّب بِتح ِم ٍ‬
‫انلار‪ ،‬إ هَل آمنْ‬ ‫ِ ِف ه‬ ‫آ‬ ‫ول‪ :‬يآا آر ِّب‪ ،‬آما بآ‬ ‫ه آ آ آ آآُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ُ ْ آ ُ ْ آ ه آ ُ ْ ُ ُ ُ ْآ ه آ آ آ آ آ آ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ار‪ ،‬وأد ِخلهم اَلنة‪ ،‬قال‪ :‬فال أد ِري ِِف اثل ِاثل ِة أو ِِف الرابِع ِة‪ ،‬قال‪ :‬فْق‬ ‫فْخ ِرجهم ِمن انل ِ‬
‫آ آ آ آ آآ آُ آ ْ آ آ آ آْ ْ ُ ُ‬ ‫ُ ْ‬ ‫آ آ آ ُ ُْ ْ ُ آ ْ آ آ آ آْ ْ ُ ُ آ آ‬
‫ب آعلي ِه اَلُلود‪.‬‬ ‫ب آعلي ِه اَلُلود‪ ،‬قال ْاب ُن ع آبي ٍد ِِف ِرواي ِت ِه‪ ،‬قال قتادة‪ :‬أي وج‬ ‫حبسه القرآن "‪ ،‬أي وج‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪321‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا اسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہلل اعتیلٰ ایقم ےک دن ولوگں وک ااٹھک رکے ا۔ رھپ وہ وکشش‬

‫رکںیےگ اس تبیصم وک دوررکےن یک۔ یاتان ےک دل ںیماہللاساک رکف ڈاےل ا۔ وہ ںیہک ےگ‪:‬ارگ م یسک یک افسرشرکواںیئ اےنپ ام ک ےک تاس اہیں ےس‬

‫آرامتاےنوکرتہبےہاورآںیئےگ آدمہیلعاالسلمےک تاساورںیہکےگ‪ :‬مسآدویمںےک تاپوہ۔اہلل اعتیلٰےن موکاےنپاہھتےس انب یاتاور اینپ (دیپایک‬

‫وہیئ) روح م ںیموھپیکن اورفروتشں وکمکحایک و اوہنں ےن م وک دجسہ ایک و م آج م ولوگں یک افسرش رکواہلل اعتیلٰ ےک تاسوہ آرام دے م وکاس ہگجیک‬

‫فیلکتےس۔وہںیہکےگ‪:‬ںیماس القئںیہن اوراےنپگاہ وک یتادرک ےک اہللاعتیلٰےسرشامںیئےگ‪،‬نکیل م اجؤونحہیلع االسلم ےکتاس وہےلہپ ربمغیپںیہنجوک‬

‫اجیھباہللاعت ٰیلےن۔وہآںیئےگونحہیلعاالسلمےکتاس وونحہیلعاالسلمںیہکےگ۔ںیماسالقئںیہناوراینپاطخوکوجداینںیمانےسوہیئیھت یتادرکںیےگ‬

‫اوررشامںیئےگاےنپرپورد ارےساورںیہکےگ‪ :‬ماجؤاترامیہہیلعاالسلمےکتاس‪،‬نجوکاہللاعتیلٰےناانپدوسانب یاتاھت‪،‬وہسولگاترامیہہیلعاالسلمےک‬

‫تاسآںیئےگوہںیہکےگ‪:‬ںیماسالقئںیہناوراینپاطخوکوجانےسوہیئیھت۔ یتادرکےکاہللےسرشامںیئےگنکیل ماجؤوم یٰہیلعاالسلمےکتاسنجےس‬

‫اہللاعتیلٰےنتاتیکاورانوک وراترشفی ی‬
‫انعییکوہسوم یٰہیلعاالسلمےکتاسآںیئےگوہںیہکےگ‪:‬ںیماسالقئںیہنوہاینپاطخوکوجانےسوہیئ‬
‫ع‬ ‫ع‬
‫یھت یتادرکےکاہللےسرشامںیئےگ۔نکیل ماجؤ ٹیس ٰہیلعاالسلمےکتاسوجاہللیکروحںیہاوراسےکمکحےسدیپاوہےئںیہ۔وہآںیئےگ ٹیس ٰروحاہللہیلع‬

‫االسلم ےک تاس وہ ںیہک ےگ‪ :‬ںیم اس القئ ںیہن نکیل م اجؤ دمحم یلص اہلل ہیلع وملس ےک تاس وہ اےسی دنبے ںیہ اہلل ےک نج ےک اےلگ اور ےلھچپ س گاہ شخب‬

‫دی ےئگ ںیہ۔ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ :‬رھپ وہ س ولگ ریمے تاس آںیئ ےگ ںیم اےنپ رپورد ار ےس ااجزت ہاوہں ا(تاز یتاب وہےن‬
‫ی‬

‫یک) ھجموکااجزتےلمیگ۔جںیماسوکدوھکیں ا ودجسہںیمرگڑپوں ارھپوہےھجمرےنہدے ادجسےںیمجتہاےہ ااوردعباسےکاہکاجےئ ا‪:‬‬

‫اےدمحم!ااھٹاےنپرسوکاورہہکوجاتہکےہ۔انساجےئ ااورامنوجاماتگنےہد یاتاجےئ ا‪:‬اورافشعرکریتیافشعوبقلیکاجےئیگ۔رھپںیمرسااھٹؤں ااور‬

‫اےنپرپورد اریکرعتفیرکوں ااسرطحےسےسیجوہھجموکاھکسےئ ا۔رھپافسرشرکوں ا و یاتدحریمےےیلرقمریکاجےئیگ۔ںیماسدحےکوماقف‬

‫ولوگں وک دوزخ ےس اکنولں ااور ج ںیمےل اجؤں ااور دوتارہ اےنپ رپورد ار ےک تاس آرک دجسے ںیم رگ اجؤں اوہ ےھجم رےنہ دے ا دجسے ںیم ج‬

‫تاسوکوظنمروہ ا۔رھپمکحوہ ا‪:‬اےدمحم!اےنپرسوکااھٹؤاوروہکانساجےئ ا‪،‬اموگند یاتاجےئ ا‪،‬افسرشرکووبقلیکاجےئیگ‪،‬ںیماےنپرسوکااھٹؤں ااوراےنپ‬

‫ام کیکرعتفیرکوں اسجرطحوہھجموکاھکسےئ ا۔رھپافسرشرکوں ا و یاتدحتادنیھاجےئیگ۔ںیماسدحےکوماقفولوگںوکدوزخےساکنولں ا‬

‫اورجںیمدالخرکوں ا۔“ راویےناہک‪:‬ےھجم یتادںیہنآپےنرسیتیتار یاتوچیھتتارںیمفرام یتا‪” :‬ںیموہکں ااےام کریمے!اب ووکیئدوزخںیم‬

‫ںیہنر یتا۔رگموہوجفرآنےکومبجہشیمہدوزخںیمرےنہےکالقئےہ۔“ دیستااتقدہریضاہللہنعےناہک‪:‬ینعیسجاکہشیمہرانہواہںرضوریےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)193:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪322‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪476 :‬‬
‫آ آ آ آ‬ ‫آ آ آآ آ آآ‬ ‫وُمآ هم ُد ْب ُن ب آ هشار‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا ْاب ُن أآِب آعد ٍّي‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬
‫يد‪ ،‬ع ْن قتآادة‪ ،‬ع ْن أن ٍس‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫وح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪،‬‬
‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ُّ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ ُ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ :‬يت ِمع المؤ ِمنون يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬فيهتمون ِبذلِك‪ ،‬أو يلهمون ذلِك‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫يث أ ِِب‬ ‫رسول ِ‬
‫ه آ آ آ ْ آ ُ ُ ه آ آ آ آ ُ ُ آ آ ِّ آ آ آ ه آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آآ آ آ‬
‫يث‪ :‬ث هم آ ِتي ِه الرابِعة‪ ،‬أو أعود الرابِعة‪ ،‬فْقول‪ :‬يا رب‪ ،‬ما ب ِِ إَِل من حبسه القرآن‪.‬‬ ‫عوانة‪ ،‬آوقال ِِف احل آ ِد ِ‬
‫دیستا اسن ریض اہلل ہنع ےس دورسی ی‬
‫روای یھب ایسی یہ ےہ‪ ،‬اس ںیم ہی ےہ ہک ”ںیم اےنپ رپورد ار ےک تاس وچیھت رمہبت آؤں ا اور رعض رکوں ا اے‬

‫رپورد ار!اب ودوزخںیموکیئتایقںیہنراہ۔رگمسجوکفرآنےنروکراھک“(ینعیفرآنےکومبجوہہشیمہدوزخںیمرےنہاکزسوارےہ)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)193:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪477 :‬‬
‫ه‬ ‫آه آ ه ه‬ ‫اد آة‪ ،‬آع ْن أآنآس بْن آ‬‫آ ْ آآ آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫اذ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫ه آ آ آ ُ ُ آ آ ِّ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آْآ ُ هُ ُْ ْ آ آْ آ ْ آ آ آ ْ‬
‫ام ِة‪ ،‬فيُل آه ُمون َِّللِك‪ ،‬بِ ِمث ِل آح ِدي ِث ِه آما‪ ،‬آوذك آر ِِف الرابِع ِة‪ ،‬فْقول‪ :‬يا رب‪،‬‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬يمع اَّلل المؤ ِم ِنني يوم ال ِقي‬
‫ه ه آ ْ آ آ آ ُ ُْ ْ ُ آ ْ آ آ آ آْ ْ ُ ُ‬
‫ب آعلي ِه اَلُلود‪.‬‬ ‫ار‪ِ ،‬إَل من حبسه القرآن‪ ،‬أي وج‬ ‫ِ ِِف انل ِ‬ ‫آما بآ ِ آ‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللاعت ٰیلااٹھکرکے اومونمںوکایقمےکدنانوکایخلآےئ‬
‫ ا۔“ اریختےسیجاورپ ی‬
‫دحی زگریاسںیمہیےہہک ”آپ یلصاہللہیلعوملسوچیھتتاررعضرکںیےگاےرپورد ار!اب ومنہجںیموکیئہنراہرگموج‬

‫فرآنےکمکحےسراکوہاےہینعیوجہشیمہرےنہاکقحتسمےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)193:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪478 :‬‬

‫ال ْستآ آو ِاِئ‪ِّ،‬‬‫ب ه‬ ‫ام آصاح ُ‬ ‫وب آة‪ ،‬آوه آش ٌ‬‫يد ْب ُن أآِب آع ُر آ‬ ‫يد ْب ُن ُز آريْع‪ ،‬آح هد آثنآا آسع ُ‬ ‫ير‪ ،‬آح هد آثنآا يآز ُ‬ ‫الَّض ُ‬‫ه‬
‫ال‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن منْ آ‬
‫ه‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ُآ‬ ‫آ ه آ آُ آ ه آ‬
‫ان ال ْ ِم ْس آم ُّ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آ‬‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫اد آة‪ ،‬آع ْن أآنآس بْن آ‬ ‫آ ْ آآ آ‬
‫ِع‪ ،‬وُم هم ُد ْب ُن‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ِن‬‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن قت‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫انل ه‬‫اد آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآن آ ُس ْب ُن آمال ِ ٍك‪ ،‬أآ ان ه‬ ‫آ ْ آآ آ‬
‫ت‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫آ آ آ هآ آ‬
‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬‫ش‬
‫ُْآه آ آ آ ه آآ ُ آ ٌ آ ُ آ ْ ُ آ‬
‫المثن‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا معاذ وهو ابن ِه‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ري ًة‪ُ ،‬ث هم آَيْ ُر ُج ِم آن ه‬ ‫آ ْ‬
‫اَل آ ْري آما يآز ُن آشع آ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ آ آْ ُ ُ آ ه آ ْ آ آ آ آآ ه هُ آآ آ آ ْ‬
‫ار‪ ،‬آم ْن‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ار‪ ،‬من قال‪َ :‬ل إِٰل إَِل اَّلل‪ ،‬وَكن ِِف قل‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬يرج من انل ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪323‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ ْآ ْ‬ ‫آ ْآ ْ آ آ ُ ُ ه ً ُ ه آ ْ ُ ُ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ ه ه ُ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ آآ ه هُ آآ آ آ ْ‬
‫ري‬
‫ِ‬ ‫اَل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬ ‫َل‬ ‫إ‬ ‫ٰل‬
‫ِ ِ‬ ‫إ‬ ‫َل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ر‬‫َي‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫ز‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫اَل‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬وَكن ِِف قل ِ‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ ُ آآ ُ ُ ْآآ آ آ ه ُُْ ْ‬ ‫آ آ ُ آهً آ آ ْ ُ ْآ‬
‫يث‪ ،‬ف آقال ُش ْعبآة ‪ :‬آح هدث آنا ِب ِه آقتآ آاد ُة‪،‬‬ ‫ال ِِف ِر آواي ِت ِه‪ ،‬قال ي ِزيد ‪ :‬فل ِقيت شعبة فحدثته بِاحل آ ِد ِ‬ ‫ما ي ِزن ذرة "‪ ،‬زاد ابن ِمنه ٍ‬
‫آ‬ ‫ُ ً آ آ‬ ‫آ آ آ ه‬ ‫ه آه ُ ْ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ‬ ‫آع ْن أآنآس بْن آمالك‪ ،‬آ‬
‫يث‪ِ ،‬إَل أن شعبآة‪ ،‬آج آعل آمَكن اَّل هر ِة‪ ،‬ذ آرة‪ ،‬قال يآ ِزي ُد‪ :‬آص هحف‬ ‫د‬
‫ِ ِ ِ‬‫آ‬ ‫احل‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬‫ِّ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬
‫آ آ‬
‫يها أبُو ب ِ ْس آطام‪.‬‬‫ِف‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےلکن ادوزخےسوہصخشسجےن «َل اٰل اَل اهلل» اہکوہ‬
‫دیستااسننبام ک ریضاہللہنعےس ی‬

‫ ا۔اوراسےکدلںیم یاتوجتراترالھبیئوہیگ۔رھپےلکن ادوزخےسوہصخشسجےن «َل اٰل اَل اهلل» اہکوہ ااوراسےکدلںیموہیگںتراترالھبیئ‬

‫وہیگ‪،‬رھپےلکن ادوزخےسوہصخشسجےن«َل اٰل اَل اهلل» اہکوہ ااوراسےکدلںیمویچیٹنتراترالھبیئوہیگ۔“ ہبعشےناس ی‬
‫دحیںیمفیحصت‬
‫ذره» ےک (سجےکینعمویچیٹنےکںیہ) اوہنںےن « ُذره» ی‬
‫روایایک (وج یاتاتاجےہسجوک ی ا‬
‫خ ےتہںیہ)۔‬ ‫یکاوراجبےئ« ه‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)193:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪479 :‬‬

‫يد ْبنُ‬ ‫وح هد آثنآاه آسع ُ‬ ‫اد ْب ُن آزيْد‪ ،‬آح هد آثنآا آم ْعبآ ُد ْب ُن ه آالل الْ آع آْن ُّي ‪ .‬ح آ‬ ‫ْ آ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ُ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫يع العت ِِّك‪ ،‬حدثنا مح‬ ‫حدثنا حدثنا أبو الربِ ِ‬
‫آآ ه ْآ‬ ‫آ آ ْ آْآ آ آآ‬ ‫ْآآ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ه ْ ُ آُ آ ه آآ آ ه ُ‬
‫ْن ُّي‪ ،‬قال‪ :‬ان آطلقنا ِإىل أن ِس ب ْ ِن آمال ِ ٍك‪ ،‬آوتشفعنا‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ل‬‫ٍ‬ ‫ال‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬
‫اد ْب ُن آز ْ‬
‫ي‬ ‫ورواللفظ ٰل‪ ،‬حدثنا مح‬ ‫منص ٍ‬
‫آ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫لَع آ‬‫آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ُ آ ِّ ُّ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ٌ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ً آ آ ُ آ آ‬ ‫آ‬
‫يرهِ‪ ،‬فقال ُٰل‪ :‬يآا أبآا‬ ‫ِ ِ‬ ‫َس‬ ‫ت‪ ،‬فانتهينا ِإِل ِه وهو يصِل الضَح‪ ،‬فاستْذن نلا ُابِت‪ ،‬فدخلنا علي ِه وأجلس ُ ِابتا معه‬ ‫بِثابِ ٍ‬
‫آ ْ آ آ ه ْ آ آ آ ْ آ ْ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ ِّ آ ُ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ه آ آ ُ آ ه ٌ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬
‫محزة‪ ،‬إِن إِخوانك ِمن أه ِل اْلرص ِة يسْلونك‪ ،‬أن َتدثهم ح ِديث الشفاع ِة‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا ُممد صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪:‬‬
‫آ آ ْ ُ آ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ُ ْ آ ْ ُ ِّ ه آ آ آ ُ ُ آ ْ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ آ آ آْ ُ ْ آ آ آ آ ه ُ آْ ُ ُ ْ آ آْ‬
‫ك ْن‬ ‫" ِإذا َكن يوم ال ِقيام ِة ماج انلاس بعضهم ِإىل بع ٍض‪ ،‬فيْتون آدم‪ ،‬فيقولون ٰل‪ :‬اشفع َِّلري ِتك‪ ،‬فيقول‪ :‬لست لها‪ ،‬ول ِ‬
‫آ هُ آ ُ ه آ آُْ آ ْآ آ آ آُ ُ آ ْ ُ آآ آ آ ْ آ آْ ُ ْ ُ آ آ آْ‬ ‫ه آ‬ ‫آ آْ ُ ْ ْآ آ آ آْ‬
‫كن عليكم بِموَس علي ِه‬ ‫اَّلل‪ ،‬فيْتون ِإبرا ِهيم‪ ،‬فيقول‪ :‬لست لها‪ ،‬ول ِ‬ ‫عليكم ِب ِإبرا ِهيم علي ِه السالم‪ ،‬ف ِإنه خ ِليل ِ‬
‫آ هُ ُ ُ ه آ ُ‬ ‫آ آ آْ ه آ‬ ‫ت ل آ آها‪ ،‬آولآ ْ آ آ ْ ُ ْ‬ ‫آ هُ آ ُ ه آُْآ ُ آ آآُ ُ‬
‫ول‪ :‬ل آ ْس ُ‬ ‫ه آ‬
‫اَّلل آوَكِ آمتُه‪،‬‬‫كن عليكم بِ ِعيَس علي ِه السالم‪ ،‬ف ِإنه روح ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬فيؤَت موَس‪ ،‬فيق‬ ‫َكيم ِ‬ ‫السالم‪ ،‬ف ِإنه ِ‬
‫آآ ْ ْ ُ‬ ‫ه آُ آ آآُ ُ آآ آ آآْ‬ ‫آ آ آُ ُ آ ْ ُ آآ آ آ ْ آ آْ ُ ْ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فْوَت‪ ،‬فْقول‪ :‬أنا ل آها‪ ،‬فْن آط ِل ُق فْستآْ ِذن‬ ‫كن عليكم بِمحم ٍد صىل‬ ‫فيؤَت ِعيَس‪ ،‬فيقول‪ :‬لست لها‪ ،‬ول ِ‬
‫اَّلل‪ُ ،‬ث هم أآخ ُّر آ ُٰل آساج ًدا‪ ،‬آف ُي آق ُال ِل‪ :‬ياآ‬
‫اَلن يُلْه ُمنيه ه ُ‬
‫آ‬ ‫آآُ ُ آْآ آ آ ْ آآ ْآ ُ ُ آ آ آ آ آْ ُ آ آْ‬ ‫آ ِّ آ ْ آ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫آلَع آرِّب‪ ،‬فيُؤذن ِِل‪ ،‬فْقوم بني يدي ِه‪ ،‬فْمحده بِمحا ِمد َل أق ِدر علي ِه‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪324‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آْ‬ ‫آُآ ُ ْآ ْ آآ ْ آ آ‬ ‫ُه‬ ‫ُ آ ه ُ ْ آ ْ آ ْ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ُ آ ه ْ آ آ ُ ُ آ ِّ ُ ه‬
‫ُممد‪ ،‬ارفع رأس‪ ،‬وقل‪ :‬يسمع لك‪ ،‬وسل تعطه‪ ،‬واشفع تشفع‪ ،‬فْقول‪ :‬رب أم ِِت‪ ،‬أم ِِت‪ ،‬فيقال‪ :‬انط ِلق‪ ،‬فمن َكن ِِف قل ِب ِه‬
‫حا ِمد‪ُ ،‬ثمه‬ ‫ك ال ْ آم آ‬ ‫آ آ ْ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ُ ُ ه آ ْ ُ آ آ ِّ آ آ ْ آ ُ ُ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ُ آ ه ْ ُه آْ آ‬
‫ِ‬ ‫ان‪ ،‬فْخ ِرجه ِمنها‪ ،‬فْنط ِلق‪ ،‬فْفعل‪ ،‬ثم أر ِجع إِىل رِّب‪ ،‬فْمحده ِب ِتل‬ ‫ِمثقال حب ٍة ِمن بر ٍة أو ش ِعري ٍة ِمن إِيم ٍ‬
‫آ آ ُ‬ ‫ُه‬ ‫ْ ُ ْ ْ ْ آ ْ ُآ ه ْ آآُ ُ ُه‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ ُآه ُ ْآ ْ ْ آ ُْ‬ ‫آ ُّ آ ُ آ ً آ آ ُ‬
‫ارفع آرأ آسك‪ ،‬آوقل‪ :‬ي ُ ْس آمع لك‪ ،‬آو آسل تع آطه‪ ،‬آواشفع تشفع‪ ،‬فْقول‪ :‬أم ِِت‪ ،‬أم ِِت‪ ،‬فيُقال‬ ‫اجدا‪ ،‬فيُقال ِِل‪ :‬يا ُممد‪،‬‬ ‫أ ِخر ٰل س ِ‬
‫مح ُدهُ‬‫ود إ آىل آر ِِّّب‪ ،‬فآْآ ْ آ‬ ‫آآ ْ ْ ُ ْآ آآْ آ ُ آآْ آ ُ ُ ه آ ُ ُ‬
‫ع‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫ع‬‫ف‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ق‬ ‫ل‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ه‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ِل‪ْ :‬ان آطل ْق‪ ،‬آف آم ْن آَك آن ِف قآلْبه مثْ آق ُال آح هبة م ْن آخ ْر آدل م آن إ آ‬
‫يم‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ُ ْ ْ ْ آ ْ ُآ ه ْ آآُ ُ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ ُآه ُ ْآ ْ ْ آ ُْ‬ ‫ُ ه آ ُّ آ ُ آ ً آ آ ُ‬ ‫ْ آ ْآ آ‬
‫ارفع آرأ آسك‪ ،‬آوقل‪ :‬ي ُ ْس آمع لك‪ ،‬آو آسل تع آطه‪ ،‬آواشفع تشفع‪ ،‬فْقول‪ :‬يآا‬ ‫اجدا‪ ،‬فيُقال ِِل‪ :‬يا ُممد‪،‬‬ ‫بِ ِتلك المحا ِم ِد‪ ،‬ثم أ ِخر ٰل س ِ‬
‫آآ ْ ْ ُ‬ ‫آر ِّب‪ ،‬أُ همِت‪ ،‬أُ همِت‪ ،‬آفيُ آق ُال ِل‪ْ :‬ان آطل ْق‪ ،‬آف آم ْن آَك آن ِف قآلْبه‪ ،‬أآ ْد آَن‪ ،‬أآ ْد آَن‪ ،‬أآ ْد آَن م ْن مثْ آقال آح هبة م ْن آخ ْر آدل م آن إ آ‬
‫ان‪ ،‬فْخ ِرجه ِم آن‬ ‫يم‬
‫ٍ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ْآ آْ ْآ آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آآه ُه آ ْ ْ‬ ‫آ آ آ ْآ ْ ْ‬ ‫آْآآآ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ ُ آآ‬ ‫ه آآْ آ ُ آآْ آ ُ‬
‫ان‪ ،‬قلنا‪ :‬لو ِملنا إِىل‬ ‫اَّلي أنبْنا بِ ِه‪ ،‬فخرجنا ِمن ِعن ِدهِ‪ ،‬فلما كنا بِظه ِر اَلب ِ‬ ‫ار‪ ،‬فْنط ِلق‪ ،‬فْفعل "‪ ،‬هذا ح ِديث أن ٍس ِ‬ ‫انل ِ‬
‫يد‪ِ ،‬جئنا ِم ْن‬
‫ْآ‬
‫ع‬ ‫س‬‫يف آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف آد آخلْ آنا آعلآيْه فآ آسله ْم آنا آعلآيْه‪ ،‬آف ُقلْنآا‪ :‬يآا أآبآا آ‬ ‫آ آ آ آ‬
‫ل‬ ‫خ‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ار‬‫د‬ ‫ِف‬
‫ْآ آ آ آ ه ْ آ آ آ ْ آ ُ آ ُ ْ آ ْ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫احلس ِن‪ ،‬فسلمنا علي ِه وهو مست ٍ ِ‬
‫ف‬ ‫خ‬
‫ُْآ‬ ‫ْ آ آآ آ‬
‫اع ِة‪ ،‬قال‪ِ :‬هيآ ِه ف آحدثن ُاه احل آ ِديث‪ ،‬فقال‪ِ :‬ه آي ِه‪ ،‬قلنا‪ :‬آما‬
‫آ ه ْآ‬ ‫ه آ آ آ آ‬
‫يث آحدثن ُاه ِِف الشف‬
‫ه آآ‬ ‫ْ آ آ آ آْ آ آآْ آْ آ ْ ْآ آ‬
‫ِعن ِد أ ِخيك أ ِِب مح آزة‪ ،‬فلم نسمع ِمثل ح ِد ٍ‬
‫آآ آ ه ْ ُ آْ آ آ آ ْ‬ ‫آ ٌ آ آآ ْ آآ آ آ ًْ آ آ ْ‬ ‫ادنآا؟ قآ آال‪ :‬آق ْد آح هد آثنآا به ُمنْ ُذ ع َّْش آ آ آ ً ُ آ ْ آ‬ ‫آ آ‬
‫َجيع‪ ،‬ولقد ترك شيئا ما أد ِري أن ِِس الشيخ أو ك ِره‪ ،‬أن‬ ‫ين سنة‪ ،‬آوه آو يومئِ ٍذ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ز‬
‫آ آ ُ آ ُ آ آ‬ ‫ْآ ُ‬ ‫ك‪ ،‬آو آق آال‪ُ :‬خل آ‬ ‫ُ آ ِّ آ ُ ْ آ آ ه ُ ُ ْ آ آ ُ آ ِّ ْ آ آ آ آ‬
‫ج ٍل سورة األنبياء آية ‪ 45‬آما ذك ْرت لك ْم هذا‪،‬‬ ‫ان م ْن آع آ‬
‫اإلنس ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ِ‬ ‫َيدُكم فتت َِكوا‪ ،‬قلنا ٰل حدثنا فض ِح‬
‫حامد‪ُ ،‬ث هم أآخ ُّر آ ُٰل آساج ًدا‪ ،‬آفيُ آق ُال ِل‪ :‬يآا ُُمآ همد‪ُ،‬‬ ‫ك ال ْ آم آ‬ ‫ه آ آآ ْآ ُ ُ ْ آ‬ ‫ه آ آ آ ُ ُ آ ْ ُ آ ِّ آ ُ ُ ُ ُ ه آ ْ ُ آ آ ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫مح‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫اب‬ ‫الر‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ِّب‬ ‫ِإَل وأنا أ ِريد أن أحدُكموه‪ ،‬ثم أر ِجع ِإىل ر‬
‫آ ْ آ آ آ آآ ه هُ آ آ آْ‬ ‫ِّ ْ آ ْ‬ ‫ْ آ ْ ُآ ه ْ آآُ ُ‬ ‫ْ ُْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫ْآْ ْ آ ُْ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬لي آس‬ ‫ارفع آرأ آسك‪ ،‬آوقل‪ :‬ي ُ ْس آمع لك‪ ،‬آو آسل تع آ ‪ ،‬آواشفع تشفع‪ ،‬فْقول‪ :‬يآا آرب‪ ،‬ائذن ِِل ِفيمن‪ ،‬قال‪َ :‬ل ِإٰل ِإَل‬
‫أل ْخر آج هن آم ْن قآ آال‪ :‬آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬ ‫آُ‬ ‫ك‪ ،‬آولآك ْن‪ ،‬آوع هزِت‪ ،‬آوك َْب آياِئ‪ ،‬آو آع آظ آمِت‪ ،‬آوج َْب آ‬ ‫آ آ آ آ آآ آ آ آْ آ آ آ آْ آ‬
‫اَّلل "‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫اِئ‬ ‫ي‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ذاك لك‪ ،‬أو قال‪ :‬ليس ذاك ِإِل‬
‫ين آسنآ ًة‪ ،‬آو ُه آو يآ ْومئذ آَجيع‪ٌ.‬‬ ‫آ‬ ‫ُآ ُ آ آ آْآ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آهُ آ آ آآ‬ ‫آهُ آ ه آآ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ ْ آ ُ آآ ْ‬
‫ٍِِ ِ‬ ‫َّش‬
‫قال‪ :‬فْشهد لَع احلس ِن‪ ،‬أنه حدثنا بِ ِه‪ ،‬أنه س ِمع أنس بن مال ِ ٍك أراه‪ ،‬قال‪ :‬قبل ِع ِ‬
‫دیستاسن نب ام ک ریضاہلل ہنع ےک تاس ےئگاور تای یک افسرش ہایہ(ان ےس ےنلم ےک ےئل) آخر م ان ت‬ ‫دبعم نب الہل عری ےس ی‬
‫روای ےہ ہک م ا‬

‫ےچنہپ۔وہہاس یکامنزڑپھرےہ ےھت۔تای ےن مہارےےئلااجزتامیگنادنرآےنیک‪ ،‬م ادنرےئگ‪ ،‬اوہنں ےنتای وکاےنپاسھتاھٹب یات تخرپ۔ تای ےن‬
‫اہک‪:‬اےاوبزمحہ (ہیتینکےہدیستااسنریضاہللہنعیک) اہمترےاھبیئرصبہواےلہا ےتںیہ مانوکافشعیک ی‬
‫دحیانسؤ۔ اوہنںےناہک‪ :‬مےسایبن‬

‫ایکدمحمیلصاہللہیلعوملسےن‪” :‬جایقماکدنوہ ا وولگھگرارک یاتدورسےےکتاساجںیئےگ‪:‬ےلہپآدمہیلعاالسلمےکتاسآںیئےگ۔ںیہکےگ‪:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪325‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ ماینپاوالدیکافسرشرکو (اہللےکتاستاہکوہاجنتدےاسآتفےس) وہںیہکےگ‪:‬ںیماسالقئںیہن‪،‬نکیل ماترامیہہیلعاالسلمےکتاساجؤ‪،‬وہاہلل‬

‫ یہیلعاالسلمےکتاساجؤوہ میلاہللںیہ (ینعیاہللےنانےسالکم‬

‫ےکدوسںیہ۔ولگانےکتاساجںیئےگوہںیہکےگںیماساقبںیہن‪،‬نکیل موم ٰ‬
‫ع‬
‫ایکالبواہطس) ولگانےکتاساجںیئےگ‪،‬وہںیہکےگ‪:‬ںیماسالقئںیہن‪،‬نکیل م ٹیس ٰہیلعاالسلمےکتاساجؤ۔وہروحاہللںیہاوراساکہملکںیہ (ینعینب‬

‫تاپےکاہللےکمکحےسدیپاوہےئںیہ) ولگانےکتاساجںیئےگ‪،‬وہںیہکےگ‪:‬ںیماسالقئںیہننکیل مدمحم یلصاہللہیلعوملسےک تاساجؤ‪،‬وہس‬

‫ولگریمےتاسآںیئےگںیموہکں ا‪،‬ااھچہیریمااکمےہاورولچں ااوراہللاعتیلٰےسااجزتاموگنں ا (تار یتابوہےن) ےھجمااجزتےلمیگ‪،‬ںیماسےک‬

‫اسےنمڑھکاوہں ا۔اورایسیایسی رعت ںیفاسیکایبنرکوں اوجاب ںیمںیہنایبنرکاتکس۔اسوقاہللریمےدلںیمڈالدے ا‪،‬دعباسےکدجسے‬

‫ںیم رگ ڑپوں ا۔ آخر مکح وہ ا‪ ،‬اے دمحم! اانپ رس ااھٹ اور ہہک م ںینس ےگ اور امن م دںی ےگ‪ ،‬افسرش رک م وبقل رکںی ےگ۔ ںیم رعض رکوں ا‪ :‬ام ک‬

‫ریمے!ام ریمی‪ ،‬ام ریمی۔مکح وہ ا‪ ،‬اج اور سج ےک دل ںیموہیگں یات وج ےک داےن ےک تراتر یھباامینوہ اس وک اکنلےل دوزخ ےس‪ ،‬ںیم اےسی س‬

‫ولوگںوکاکنلولں ااوررھپام کےکتاسآرکویسییہرعت ںیفرکوں ارھپدجسہںیمرگڑپوں ا۔مکحوہ ا‪:‬اےدمحم!اانپرسااھٹاورہہکوجانہکےہ۔ریتیتات‬

‫ینساجےئیگ‪،‬امنوجاماتگنےہےلم ا‪،‬افسرشرکریتیافسرشوبقلوہیگ۔ںیمرعضرکوں ا‪:‬ام کریمے!امریمی‪،‬امریمی (ینعیاینپامیک‬

‫ششخبہااتہوہں) مکح وہ ااجاور سجےکدلںیم رایئ ےکداےن ےک تراتریھباامین وہ اسوکمنہج ےساکنلےلںیمااسییہرکوں ا۔اوررھپ ولٹرکاےنپ‬

‫رپورد ار ےک تاس آؤں ااور ایسی یہ رعت ںیفرکوں ا۔اور دجسے ںیم رگ ڑپوں ا۔ مکح وہ ا‪ ،‬اے دمحم! اانپ رس ااھٹاور ہہک م ںینس ےگ‪ ،‬امن م دںیےگ‪،‬‬

‫افسرشرک موبقلرکںیےگ۔ںیمرعضرکوں ا‪:‬اےام کریمے!ریمیام‪،‬ریمیام۔مکحوہ ا‪،‬اجاورسجےکدلںیمرایئےکداےنےسیھبمک‪،‬‬

‫تہبمک‪،‬تہبیہمکاامینوہاسوکمنہجےساکنلےل۔ںیماجرکااسییہرکوں ا۔“ دبعمنبالہلےناہک‪:‬ہیدیستااسنریضاہللہنعیک ی‬
‫دحیےہوجاوہنں‬

‫ےن م ےس ایبن یک‪ ،‬رھپ م ان ےک تاس ےس ےلکن ج ابجن (ربقاتسن) یک دنلبی رپ ےچنہپ و م ےن اہک‪ :‬اکش! م نسح (رصبی) یک رطف ںیلچ اور ان وک‬

‫السمرکںی۔اوروہاوبہفیلخ ےکرھگ ںیم ےپھچوہےئ ےھت (اجحج نب ویفس اظمل ےکڈر ےس) ریخ مان ےک تاس ےئگ اوران وک السم ایک‪ ،‬م ےناہک‪ :‬اے اوب‬
‫دیعس! م اہمترے اھبیئ اوبزمحہ (دیستا اسن ریض اہلل ہنع) ےک تاس ےس آ رےہ ںیہ‪ ،‬اوہنں ےن افشع ےک تاب ںیم یات ی‬
‫دحی م ےس ایبن یک‪ ،‬ویسی‬
‫دحی مےنںیہنینس‪،‬اوہنںےناہک‪:‬اہںایبنرکو۔ مےنوہ ی‬
‫دحیانےسایبنیک۔ اوہنں ےناہک‪ :‬اور ایبنرکو۔ مےناہک‪ :‬سباس ےسز یتادہاوہنں‬ ‫ی‬

‫ےنایبنںیہنیک۔اوہنںےناہک‪:‬ہی ی‬
‫دحی واوہنںےن مےسسیبترسےلہپایبنیکیھتجوہ واتا ےھت (ینعیوبڑےھہنےھتےسیجابںیہ) اباوہنں‬

‫ےنھچکوھچڑد یتا‪،‬ںیمںیہناجاتنوہوھبلےئگ یات مےسایبنرکتاانمسہناجتاااسیہنوہ مرھبوہسرکوھٹیباورکیناامعلںیم یتسرکےنوگل‪ ،‬مےنانےساہکوہ‬

‫ایکےہ؟ مےسایبنرکوہینسرکےسنہاوراہک‪:‬انانیکدیپاشئںیمدلجیےہ‪،‬ںیمےن مےسہیہصقاسےئلذرکایکاھتہکںیم مےسایبنرکوںاسڑکٹے‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪326‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وک (وجدیستااسنریضاہللہنعےنوھچڑد یاتینعی مدلجیرکےکدروخاسرکےھٹیبایبنرکےنیکارگدروخاسہنرکےتییھبایبنرکتا) روسلاہلل یلص‬

‫اہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمرھپولوٹں ااےنپرپورد ارےکتاسوچیھتتارا یرطحرعتفی وفیصرکوں ارھپدجسےںیمرگوں اھجموکمکحوہ ا‪،‬اے‬

‫دمحم!رسااھٹؤاوروہک مںینسےگ‪،‬اموگن مدںیےگ۔افسرشرکو موبقلرکںیےگ۔اسوقںیمرعضرکوں اام کریمے!ھجموکااجزتدےاسصخش‬

‫وکیھبمنہجےساکنےنلیکسجےن «َل اٰل اَل اهلل» اہکوہ (ینعیرصف ودیحرپنیقی ا‬
‫رھکوہ) اہللاعتیلٰفرامےئ ا‪،‬ہیاہمترااکمںیہننکیلمسقےہریمی‬

‫زعتاورترریگاوراجہوالجلیکںیممنہجےساکنولں ااسصخشوکسجےن «َل اٰل اَل اهلل» اہکوہ۔“ دبعمےناہک‪:‬ںیموگایہداتیوہںہکنسحےن‬

‫دیستاسنریضاہللہنعےسانسےہںیماتھجمسوہںویںاہک‪:‬سیبترسےسےلہپجوہزوردارےھت (ینعیاناک‬ ‫ہی ی‬

‫دحی مےسایبنیکاہکہکاوہنںےناسوک ا‬

‫احہظفااھچاھتدبنںیماطقیھت)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)193:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪481 :‬‬
‫ْ‬ ‫ه آ آ ُ آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫اَّلل بْن ُن آم ْري آو هات آف آقا ِف سيآ‬
‫ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ‬
‫يد أ آح ُده آما ِم آن احل آ ْر ِف‬ ‫يث‪ِ ،‬إَل ما ي ِز‬‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫آ‬ ‫احل‬ ‫ا‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫وُم‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيب‬
‫ه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ه آ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ ْآ آ آ آ ُ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ آ آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ْ‬ ‫آْ آ ْ‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫ِت رسول ِ‬ ‫َّش‪ ،‬حدثنا أبو حيان‪ ،‬عن أ ِِب زرعة‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ِ " :‬أ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ف‬‫ِ‬
‫احل آ ْ‬
‫ر‬ ‫بعد‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ً آ ْ آ ُ آ آ ْ ِّ آ ُ آ آ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ً آ آ آ آ آ‬
‫اس يوم ال ِقيام ِة‪،‬‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم يوما بِلح ٍم‪ ،‬فرفِع إِِل ِه اَّلراع‪ ،‬وَكنت تع ِجبه‪ ،‬فنهس ِمنها نهسة‪ ،‬فقال‪ :‬أنا سيد انل ِ‬
‫آ‬
‫رص‪،‬‬ ‫اْل آ ُ‬ ‫ال ِاِع‪ ،‬آو آينْ ُف ُذ ُه ُم ْ آ‬ ‫ين ِف آصعيد آواحد؟ فآيُ ْسم ُع ُه ُم ه‬ ‫ني آواَلخر آ‬ ‫األ هول آ‬ ‫ة‬ ‫اَّلل يآ ْو آم الْقيآ آ‬
‫ام‬ ‫اك آيْ آم ُع ه ُ‬‫ون ب آم آذ آ‬‫آآْ آْ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وهل تدر ِ‬
‫آآ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ول آب ْع ُض ه‬ ‫آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ آ ْ ُ ُ ه آ آ ْ آ ِّ آ ْ آ ْ آ آ ُ ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ُ ُ‬
‫اس ِ آْلع ٍض‪ :‬أَل ت آر ْون‬ ‫انل ِ‬ ‫وتدنو الشمس‪ ،‬فيبلغ انلاس ِمن الغم والكر ِب ما َل ي ِطيقون‪ ،‬وما َل َيت ِملون‪ ،‬فيق‬
‫آدم‪،‬آ‬ ‫ُْ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ ُ ْ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ ُ ْ آ آ ِّ ُ ْ آ آ ُ ُ آ ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آْ‬
‫اس ِْلع ٍض‪ :‬ائتوا‬ ‫ما أنتم ِفي ِه‪ ،‬أَل ترون ما قد بلغكم‪ ،‬أَل تنظرون من يشفع لكم إِىل ربكم؟‪ ،‬فيقول بعض انل ِ‬
‫آ آ‬ ‫ك آة فآ آس آ‬ ‫آ‬ ‫آآ ْآ آ‬ ‫آ ْ ُ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ آآ آ هُ آ‬ ‫آ آُْ آ آ آ آ آُ ُ آ آ آ ُ آْ آ آُ ْآ آ‬
‫ج ُدوا لك‪،‬‬ ‫وح ِه‪ ،‬آوأم آر المالئِ‬ ‫َّش‪ ،‬خلقك اَّلل ِبي ِد ِه آونفخ ِفيك ِمن ر ِ‬ ‫فيْتون آدم‪ ،‬فيقولون‪ :‬يا آدم‪ ،‬أنت أبو الب ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ُ ه آ ِّ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ آ ْ آ آ آ آ ِّ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ‬
‫اشفع نلا إِىل ربك‪ ،‬أَل ترى إِىل ما َنن ِفي ِه‪ ،‬أَل ترى إِىل ما قد بلغنا‪ ،‬فيقول آدم‪ :‬إِن رِّب َ ِضب اِلوم َضبا‪ ،‬لم يغضب‬
‫آ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْآُ آ آْ‬ ‫آْ‬ ‫ه آ آ آ آ آ ُُْ آْ‬ ‫آقبْلآ ُه مثْلآ ُه‪ ،‬آولآ ْن آي ْغ آض آ‬
‫ب آب ْع آد ُه مثْلآ ُه‪ ،‬آوإنه ُه آن آهاِن آ‬
‫وح‪،‬‬ ‫ريي‪ ،‬اذهبُوا ِإىل ن ٍ‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫وا‬ ‫ب‬‫ه‬ ‫اذ‬ ‫‪،‬‬‫ِس‬‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫‪،‬‬‫ِس‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ت‬‫ي‬‫ص‬ ‫ع‬‫ف‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫ج‬ ‫الش‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ك‪ ،‬أآ آَل تآ آرى ماآ‬ ‫آ آ ه آ ه ُ آ ْ ً آ ُ ً ْ آ ْ آ آ آ آ ِّ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ْ ُ آ ُ ً آ آ ُ ُ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ ه ُ ُّ ُ آ آ‬
‫فيْتون نوحا‪ ،‬فيقولون‪ :‬يا نوح‪ ،‬أنت أول الرس ِل ِإىل األر ِض‪ ،‬وسماك اَّلل عبدا شكورا‪ ،‬اشفع نلا ِإىل رب‬
‫ب آب ْع آدهُ‬‫ب آقبْلآ ُه مثْلآ ُه‪ ،‬آولآ ْن آي ْغ آض آ‬‫آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ُ ْ ه آ ِّ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫آْ‬
‫ِ‬ ‫َن ُن ِفي ِه‪ ،‬أَل ترى ما قد بلغنا‪ ،‬فيقول لهم‪ِ :‬إن رِّب قد َ ِضب اِلوم َضبا‪ ،‬لم يغض‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪327‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ون إب ْ آراهيم‪،‬آ‬ ‫ْ آ ُ آ ْآ آ آ آْ ه ُ آ آُْ آ‬ ‫آْ‬ ‫آْ‬ ‫آ ْ آٌ آ آ ْ ُ آ آآ آْ‬ ‫ْآُ هُ آْ آ آ ْ‬

‫ِمثله‪ ،‬آوإِنه قد َكنت ِِل دعوة‪ ،‬دعوت بِها لَع قو ِِم‪ ،‬نف ِِس‪ ،‬نف ِِس‪ ،‬اذهبوا ِإىل ِإبرا ِهيم علي ِه السالم‪ ،‬فيْت ِ ِ‬
‫آآ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ آ ْ آ آ آ آ ِّ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُّ ه آ آ ُ ُ ْ آ ْ‬
‫اَّلل وخ ِليله ِمن أه ِل األر ِض‪ ،‬اشفع نلا إِىل ربك‪ ،‬أَل ترى إِىل ما َنن ِفي ِه‪ ،‬أَل ترى إِىل ما قد بلغنا‪،‬‬ ‫فيقولون‪ :‬أنت ن ِِ ِ‬
‫آ آ ُ ُ آ ُ ْ ْ آ ُ ه آ ِّ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ آ‬
‫ب آبعد ُه ِمثله‪ ،‬آوذك آر كذبآاتِ ِه‪،‬‬ ‫فيقول لهم ِإبرا ِهيم‪ِ :‬إن رِّب قد َ ِضب اِلوم َضبا‪ ،‬لم يغضب قبله ِمثله‪ ،‬وَل يغض‬
‫ْ آ ُ آ ُ آ آ آُْ آ ُ آ آ آْ ه ُ آ آُ ُ آ آ ُ آ آْ آ آ ُ ُ ه‬ ‫ْ آُ آ آْ‬ ‫آْ‬ ‫آْ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫ريي‪ ،‬اذهبوا ِإىل موَس‪ ،‬فيْتون موَس علي ِه السالم‪ ،‬فيقولون‪ :‬يا موَس‪ ،‬أنت رسول ِ‬ ‫نف ِِس‪ ،‬نف ِِس‪ ،‬اذهبوا ِإىل غ ِ‬
‫آْ آآآ آ ُ ُ آ‬ ‫آآ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آآ آ‬ ‫ْ آ ْ آ آ‬ ‫آآ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه آ آ هُ آ آ‬
‫اس‪ ،‬اشفع نلآا ِإىل آر ِّبك‪ ،‬أَل ت آرى ِإىل آما َن ُن ِفي ِه‪ ،‬أَل ت آرى آما قد بآلغنا‪ ،‬ف آيقول ل ُه ْم‬ ‫لَع ه‬
‫انل ِ‬ ‫َكي ِم ِه‬ ‫فضلك اَّلل بِ ِرساَلتِ ِه آوبِت ِ‬
‫ُ آ آ آ ْ ه ُ ه آ ِّ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ ُ آ ِّ آ آ ْ ُ آ ْ‬
‫ت‪ :‬نف ًسا‬ ‫موَس علي ِه السالم‪ِ :‬إن رِّب قد َ ِضب اِلوم َضبا‪ ،‬لم يغضب قبله ِمثله‪ ،‬ولن يغضب بعده ِمثله‪ ،‬وإِِن قتل‬
‫آ آْ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫آآُ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آْ ه ُ آ آُْ آ‬ ‫ْ آُ آ‬ ‫آْ‬ ‫آْ ُ آ ْ آْ آ آْ‬
‫اَّلل‬
‫لم أومر بِقت ِلها‪ ،‬نف ِِس‪ ،‬نف ِِس‪ ،‬اذهبوا إِىل ِعيَس علي ِه السالم‪ ،‬فيْتون ِعيَس‪ ،‬فيقولون‪ :‬يا ِعيَس‪ ،‬أنت رسول ِ‬
‫آْ‬ ‫آآ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ آآ آ‬ ‫ٌ ُْ آ ْ آ ْ آ آ‬ ‫آ ٌ ُْ آْآ آ آ‬ ‫ْ ْ‬ ‫آو آَكه ْم آ‬
‫اس ِِف ال آمه ِد‪ ،‬آوَكِ آمة ِمنه ألقاها ِإىل آم ْر آي آم آو ُروح ِمنه‪ ،‬فاشفع نلآا ِإىل آر ِّبك‪ ،‬أَل ت آرى آما َن ُن ِفي ِه‪ ،‬أَل ت آرى آما قد‬ ‫انل آ‬
‫ت ه‬

‫آ آ آ ْ ه ُ ه آ ِّ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ً آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُ‬ ‫آآآ آ ُ ُ آ‬
‫ب آبعد ُه ِمثله‪،‬‬ ‫بآلغنا‪ ،‬فيآقول ل ُه ْم ِعيَس علي ِه السالم‪ِ :‬إن رِّب قد َ ِضب اِلوم َضبا‪ ،‬لم يغضب قبله ِمثله‪ ،‬ولن يغض‬
‫ون‪ :‬يآا ُُمآ همد‪ُ،‬‬ ‫ْ آ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ ُ ِّ آ آ ُ ُ آ‬ ‫ْ آُ آ آْ‬ ‫آْ‬ ‫آ آْ آ ْ ُ ْ آُ آ ًْ آ ْ‬
‫ريي‪ ،‬اذهبوا إِىل ُمم ٍد صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فيْتون‪ ،‬فيقول‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫وا‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫اذ‬ ‫‪،‬‬‫ِس‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫‪،‬‬‫ِس‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ولم يذكر ٰل ذنبا‪ ،‬ن‬
‫آْ‬ ‫آ آآ آ‬ ‫ْ آ ْ آ آ‬ ‫آآ ه‬ ‫آْ آ‬ ‫آآ ه‬ ‫آْ آ آ ُ ُ ه آ آ آ ُ آْ آ آ آ آ آ هُ آ آ‬
‫اَّلل لك آما تقد آم ِم ْن ذن ِبك آو آما تْخ آر‪ ،‬اشفع نلآا ِإىل آر ِّبك‪ ،‬أَل ت آرى آما َن ُن ِفي ِه‪،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬وخاتم األن ِبياءِ‪ ،‬وغفر‬ ‫أنت رسول ِ‬
‫هآ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ آآ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ُ آ ً آ ِّ ُ ه آ ْ آ ُ ه ُ آ آ ه آ ُ ْ‬ ‫آآ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آآْ آ ُ آ‬
‫اجدا لِرِّب‪ ،‬ثم يفتح اَّلل لَع ويل ِهم ِِن ِمن ُما ِم ِدهِ وحس ِن اثلنا ِء‬ ‫آِت َتت العر ِش فْقع س ِ‬ ‫أَل ترى ما قد بلغنا‪ ،‬فْنط ِلق‪ ،‬ف ِ‬
‫ِّ‬ ‫آآُ ُ‬ ‫ْ ُ ْ ْ ْ آ ْ ُآ ه ْ آآ آ ْ‬ ‫آ آْ آ ًْ آْ آ ْ آ ْ ُ آ آ آْ ُ ه ُ آ ُ آ ُآه ُ ْ آ ْ ْ آ‬
‫ارفع آرأ آسك‪ ،‬آسل تع آطه‪ ،‬اشفع تشفع‪ ،‬فْ ْرف ُع آرأ ِِس‪ ،‬فْقول‪ :‬يآا آرب‪،‬‬ ‫علي ِه شيئا‪ ،‬لم يفتحه ِألح ٍد قب ِِل‪ ،‬ثم يقال‪ :‬يا ُممد‪،‬‬

‫َشَك ُء‬
‫ْآ ه آ ُ ْ ُ آ آ‬
‫اب اَلن ِة‪ ،‬وهم‬ ‫األ ْي آمن ِم آن أآب ْ آ‬
‫و‬
‫آ‬
‫اب‬ ‫اب آعلآيْ ِه ِم آن آ‬
‫اْل‬ ‫ك آم ْن آَل ح آس آ‬‫ْآ ه آ ْ ُ ه آ‬
‫ت‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ة‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬ ‫خ‬
‫آُآ ُ آ ُآه ُ آْ‬
‫د‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ِت‬
‫ُه ُه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أم ِِت‪ ،‬أ ِ‬
‫م‬
‫ْآ ه آ آ آ آ ْ آ آ ه آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آْآ ْ ْ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آْ ُ ُآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ آ آ‬ ‫ه‬
‫يع اَلن ِة لكما بني مكة‬ ‫ار ِ‬ ‫ني ِمن مص ِ‬ ‫اَّلي نفس ُمم ٍد ِبي ِدهِ‪ ،‬إِن ما بني ال ِمرصاع ِ‬ ‫اب‪ ،‬و ِ‬ ‫اس ِفيما ِسوى ذلِك ِمن األبو ِ‬ ‫انل ِ‬
‫ك آة آو ُب ْ آ‬ ‫آآ آ آْ آ آ آْآ آ ه‬
‫رصى "‪،‬‬ ‫وهج ٍر‪ ،‬أو كما بني م‬

‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےسر ی‬
‫وایےہ۔ یاتدنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسوگسال یاتایگ ودساکوگسآپوکد یاتایگاوردساکوگس‬

‫آپ یلص اہلل ہیلع وملس وک تہب دنسپ اھت۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن داوتنں ےس اےس ونہا‪ ،‬رھپ فرام یتا‪” :‬ںیم رسدار وہں س آدویمں اک ایقم ےک دن اور م‬

‫اجےتنوہسکو ہےساہللاعتیلٰااھٹکرکے اایقمےکدناولگںاورولھچپںوک یاتیہدیمانںیماہیںتہکاکپرےنواےلیکآوازانسوکانسیئدے‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪328‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ردتوہاجےئ ا۔اورولوگںرپوہتبیصماوریتخسوہیگہکاسہکسہہہنںیکسےگ۔آخرآم ںیم یات‬

‫یگاوردےنھکیواےلیکاگنہانسرپےچنہپیگاورآاتفبت ی‬

‫دورسےےسںیہکےگ۔ولچآدمہیلعاالسلمےکتاساورانےکتاساجںیئےگاورںیہکےگ‪:‬اےآدم! مسآدویمںےکتاپوہ۔اہللاعتیلٰےن موکاےنپ‬

‫اہھتےسدیپاایکاوراینپروح مںیموھپیکناورفروتشںوکمکحایکاوہنںےندجسہایک موک‪ ،‬مہاریافسرشرکواےنپرپورد ارےس‪،‬ایک مںیہند ےتھک مسکاحل‬

‫ںیمںیہ۔ایک مںیہند ےتھک وج مرپ تبیصمےہ۔آدمہیلعاالسلمںیہکےگ‪:‬آجریمارپورد ارےصغںیم ےہاورااسیےصغ ںیمےہہک یھبک ااسیےصغںیہنوہا اھتہن‬

‫وہ ا۔اوراسےنےھجمعنمایکاھتدرجےسنکیلںیمےناسیکتافرامینیک (اوردرجںیمےساھکایل) ابےھجموخداینپرکفےہ ماوریسکےکتاساجؤونح‬

‫ہیلعاالسلمےکتاساجؤ۔رھپوہسولگونحہیلعاالسلمےکتاساجںیئےگاورںیہکےگ‪:‬اےونح! مسربمغیپوںےسےلہپزنیمرپآےئاوراہللاعتیلٰےن‬

‫ںیہمترکشزگاردنبہاہک م مہاریافسرشرکواےنپربےکتاسایک مںیہند ےتھک مسجاحلںیمںیہاوروجتبیصم مرپآیئےہ۔وہںیہکےگ‪:‬ریماربآج‬

‫ااسیہصغںیمےہہکواسییھبکںیہنوہااھتہنوہ ا‪،‬اورںیمےناینپوقمرپدبداعیکیھتاسےیلےھجموخداینپرکفےہ‪ ،‬ماترامیہہیلعاالسلمےکتاساجؤ۔رھپوہس‬

‫لمرکاترامیہہیلع االسلم ےک تاس اجںیئےگ اور ںیہکےگ‪ :‬اےاترامیہ! ماہلل ےک یبن وہاوراس ےک دوس وہ‪،‬زنیم واولں ںیم ےس‪ ،‬م مہاری افسرشرکو‬

‫اےنپرپورد ارےکتاس‪،‬ایک مںیہند ےتھک مسجاحلںیمںیہ اوروجتبیصم مرپڑپیےہ۔وہںیہکےگ‪:‬ریمارپورد ارآجاانتہصغںیمےہہکواسییھبکںیہن‬

‫وہااھتہنوہ ااوراینپوھجٹوایلتا وںوکایبنرکںیےگ (ینعیداینںیم وجاوہنںےننیت تاروھجٹوبالاھت) اسےئلےھجموخداینپرکفےہ ماور یسکےکتاس‬

‫اجؤوم یٰہیلعاالسلمےکتاساجؤ۔وہولگوم یٰہیلعاالسلمےکتاس اجںیئےگاورںیہکےگ‪:‬اےوم یٰ! ماہللےکروسلوہاہللےنںیہمتترریگدیاےنپ‬

‫ایپومںےساوراےنپالکمےسسولوگںرپ۔ م مہاریافسرشرکواےنپرپورد ارےکتاسایک مںیہند ےتھک مسجاحلںیمںیہاوروجتبیصم مرپڑپیےہ۔‬

‫وم یٰہیلعاالسلمںیہکےگ‪:‬ریمارپورد ارآجاےسیہصغںیمےہاانتیھبکہصغںیہنوہااھتہنوہ ا۔اورںیمےنداینںیم یاتوخنایکاھتسجاکےھجممکحہناھت‪،‬اس‬

‫ع‬ ‫ع‬ ‫ع‬
‫ےیلےھجموخداینپرکفےہ۔ م ٹیس ٰہیلعاالسلمےکتاساجؤوہس ولگ ٹیس ٰہیلعاالسلم ےکتاسآںیئےگاورںیہکےگ‪:‬اے ٹیس ٰ! ماہلل ےکروسلوہ۔ م‬

‫ےن ولوگں ےس تات یک امں یک وگد ںیم (وھجےل ںیم دودھ ےتیپ وق) م اہلل اک یات ہملک وہ وج اس ےن ڈال د یات رممی اہیلع االسلم ںیم اور اس یک روح وہ و‬
‫ع‬
‫افسرشرکو مہاریاےنپ رب ےک تاس‪،‬ایک مںیہن د ےتھک م سجاحل ںیمںیہ اور وج تبیصم مرپ ڑپی ےہ‪ ،‬ٹیس ٰہیلعاالسلم ںیہک ےگ‪ :‬ریما رپورد ار آج اس‬
‫ع‬
‫دقرےصغںیمےہہکاانتہصغںیمیھبکںیہنوہااورہنیھبکوہ ااورگاہاناکایبنںیہنایک (ےسیجاورربمغیپوںیکاطخںیئایبنںیک۔ویکہکن ٹیس ٰہیلعاالسلماکوکیئ‬

‫گاہوقنملںیہن) وےھجماینپرکفےہ‪،‬اینپرکفےہ‪ ،‬ماوریسکےکتاساجؤدمحمیلصاہللہیلعوملسےکتاساجؤ۔وہسریمےتاسآںیئےگاورںیہکےگ‪:‬اے‬

‫دیںیہ‪ ،‬مافسرشرکو مہاریاےنپربےکتاس‪،‬ایک م مہارااحل ںیہن‬

‫االناکوہ‪،‬اہللےناہمترےاےلگےلھچپسگاہشخب ی‬
‫دمحم! ماہللےکروسلوہ۔اخ م ی‬

‫د ےتھک مسکتبیصمںیمںیہ۔ہینسرکںیمولچں ااوررعشےلتآرکاےنپرپورد اروکدجسہرکوں ا۔رھپاہللاعتیلٰریمادلوھکلدے ااوروہوہرعت ںیفاینپ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪329‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ےھجماتبےئ اوجھجمےسےلہپیسکوکںیہناتبںیئ (ںیماسیکوخبرعتفیاورہدمرکوں ا) رھپفرامےئ ا‪:‬اےدمحم!اانپرسااھٹ۔امنوجامانگنےہد یاتاجےئ ا۔‬

‫افسرشرکوبقلیکاجےئیگ‪،‬ںیمرسااھٹؤں ااوروہکں ا‪:‬امریمی‪،‬ریمیام‪،‬مکحوہ ا‪،‬اےدمحم!اینپامںیمےسانولوگںوکنجےساسحباتکب‬

‫ہنوہ اتابانمیںیمےسجںیمدالخرکاوروہاورولوگںےک ی‬
‫رشتںیہ۔تایقدروازوںںیمجےک (ینعیانںیمےسیھباجتکسںیہرگمہیدروازہان‬

‫ےکےیلوصخمصےہ) مسقاسیکسجےکاہھتںیمدمحم یلصاہللہیلعوملسیکاجنےہ!جےکدروازےےکدوونںتازؤںںیماانتافہلص ےہےسیجہکماور‬

‫(اترہشےہرحبنیںیم) یاتےسیجہکماوررصبہںیم۔“ (رصبی ٰ یاترہشےہدقشمےسنیتزنملرپ)۔‬

‫رجہ ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)194:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪481 :‬‬

‫ت آب ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آ آآ ْ ْآ ْ آ ِ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ ْآ ُ آ ْآ آ آ آ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ني‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن عمارة ب ِن القعقاع‪ ،‬عن أ ِِب زرعة‪ ،‬عنْ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬و ِْع‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ ْ آ آ آ آ آ ِّ آ آ آ آ آ ْ آ آ ه ه آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ً‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ هآ آ ْ آٌ ْ آ‬ ‫آآ ْ آُ‬
‫يد وحل ٍم‪ ،‬فتناول اَّلراع‪ ،‬وَكنت أحب الشا ِة إِِل ِه‪ ،‬فنهس نهسة‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم قصعة ِمن ُ ِر ٍ‬ ‫ول ِ‬ ‫يدي رس ِ‬
‫آُ آُ‬ ‫آْ آ ْ آ آ آ آ ه آآ آ ْ آ ُ آ‬ ‫ام ِة‪ُ ،‬ث هم آن آه آس أُ ْخ آرى‪ ،‬آف آق آال‪ :‬أآنآا آسيِّ ُد ه‬ ‫انلاس يآ ْو آم الْقيآ آ‬ ‫آف آق آال‪ " :‬أآنآا آسيِّ ُ‬
‫حابآه َل ي آ ْسْلونه‪،‬‬ ‫اس يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬فلما رأى أص‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫د‬
‫آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ْآ آ‬ ‫ِّ ْ آ آ آ‬ ‫وم ه ُ‬ ‫اَّلل؟ قآ آال‪ :‬آي ُق ُ‬ ‫آ آ آآ آ ُ ُ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ه‬
‫يث أ ِِب‬ ‫انلاس ل ِ آرب العال ِمني "‪ ،‬آوسا احل آ ِديث بِمعن ح ِد ِ‬ ‫قال‪ :‬أَل تقولون كيفه؟ قالوا‪ :‬كيفه يا رسول ِ‬
‫آ‬ ‫ْ آ ْ آ آ آ ِّ‬ ‫يم‪ ،‬آف آق آال‪ :‬آو آذ آك آر قآ ْو آ ُ‬
‫اد ِف ِق هص ِة إب ْ آراه آ‬ ‫آه آ آ ْ آ ُْ آآ آآ آ‬
‫ب هذا آرِّب سورة األنعام آية ‪ ،55‬وق ْوٰل َِلل ِ آه ِت ِه ْم‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ك‬ ‫ال‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ٰل‬ ‫ِ ِ‬ ‫حيان‪ ،‬عن أ ِِب زرعة وز ِ‬
‫ه‬ ‫ُآ‬ ‫آ آ آ ه آْ‬ ‫ري ُه ْم آه آذا سورة األنبياء آية ‪ ،54‬وقآ ْوٰل‪ :‬إ ِِّن آسق ٌ‬ ‫بآ ْل آف آعلآ ُه آكب ُ‬
‫اَّلي نف ُس ُم هم ٍد ِب آي ِدهِ‪ِ ،‬إن آما‬ ‫يم سورة الصافات آية ‪ ،01‬قال‪ :‬و ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ‬ ‫آ آ آ آْآ آ هآ آآ آ آْ آ آ آآ هآ آ آ آ آْ‬ ‫اد آِت ْ آ‬
‫آ آ‬ ‫ْآ ه آ‬ ‫اع ْني م ْن آم آ‬ ‫آْآ ْ ْ آ آ‬
‫اب لكما بني مكة وهج ٍر‪ ،‬أو هج ٍر ومكة‪ ،‬قال‪َ :‬ل أد ِري أي ذلِك‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫اْل‬ ‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اَل‬ ‫يع‬
‫ِ‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫بني ال ِمرص ِ‬
‫آ آ‬
‫قال‪.‬‬

‫ریاک(ت ی د‬
‫ری یاتاھکتاےہوجرویٹاوروشرہبالم رک‬ ‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےنروسلاہللیلصاہلل ہیلعوملسےکاسےنم یاتایپہلراھک ت ی د‬

‫انبےتںیہ) اوروگس۔آپ یلص اہللہیلعوملس ےندساکوگس ایلاوروہتہب دنسپاھتآپ یلصاہللہیلع وملسوکاسریرکبیںیم۔آپ یلص اہللہیلعوملس‬

‫ےن یاتتارہنمےساسوکونہا‪،‬رھپفرام یتا‪” :‬ںیمولوگںاکرسداروہں اایقمےکدن۔“ رھپدوتارہونہااورفرام یتا‪” :‬ںیمولوگںاکرسداروہں اایقمےک‬

‫دن۔“ جآپ یلصاہللہیلعوملسےنداھکیہکآپ ےکاحصہب ھچکںیہنوپےتھچ ووخدیہفرام یتا‪ ” :‬م ہیںیہنوپےتھچویکںرک؟“ اوہنں ےناہک‪:‬ویکںرک؟ یتا‬
‫روسلاہلل! آپ یلص اہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ولگ س ڑھکے وہں ےگاہلل ےک اسےنم۔“ اور ایبن ایک ی‬
‫دحی وک ا ی رطح ےسیج اورپ زگری اترامیہ ہیلع‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪330‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫االسلم ےکہصقںیماانتز یتادہےہہک اوہنںےنایبنایک (انوھجٹیک تا وںوکوجداینںیمںیہک ںیھت) اتسرےوکاہک اھتہیریمارب ےہ (ارگہچاترامیہہیلع‬

‫االسلم اک ہی ااقتعد ہن اھت۔ ویکہکن ربمغیپوں ےس رشک اصدر ںیہن وہتا رگم اکفروں ےک ازلام دےنی ےئلیک ےلہپ تارے وک اہلل فرار د یات رھپ ہادن وک رھپ وسرج وک ج وہ‬

‫ڈوبےئگ واہک‪:‬ہیاہللںیہنوہتکساہللوہےہسجےنانسوکدیپاایک) وتبںوکآپہیلعاالسلمےن وڑااھتاوراہکاھت‪:‬ترےیےن وڑا۔امیبرہنےھتاوراہک‬

‫اھت‪:‬ںیمامیبروہں‪” ،‬مسقاسیکسجےکاہھتںیمدمحمیلصاہللہیلعوملسیکاجنےہجےکدوونںوٹپںںیمدروازوںیکوچٹھکتاانتافہلصےہانتجہکم‬

‫اوررجہےکدرایمنےہ یاتویںاہکانتجرجہااورہکمےکدرایمنےہ۔“ ےھجم یتادںیہنویکںرکاہک۔ (ینعیرجہوکےلہپاہک یاتےکموک۔)‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)194:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪482 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ِع‪ ،‬آع ْن أ ِِب آح ِازمٍ ‪،‬‬
‫ج ُّ‬ ‫ِل‪ ،‬آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن فُ آضيْل‪ ،‬آح هد آثنآا أبُو آمالك األ ْش آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬ ‫ج‬ ‫يف آة ْ آ‬
‫اْل آ‬ ‫ْ آ آ‬
‫يف ب ِن خ ِل‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ‬
‫حدثنا ُممد بن ط ِر ِ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اركآ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬آيْ آم ُع ه ُ‬
‫اَّلل آتبآ آ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ ْ ٍّ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْآ آ آآ‬
‫ِ‬ ‫عن أ ِِب هريرة وأبو مال ِ ٍك‪ ،‬عن ِرب ِِع‪ ،‬عن حذيفة‪ ،‬قاَل‪ :‬قال رسول ِ‬
‫ْهآ آ ُ ُ آْ‬ ‫آ آ ْ ْ آ‬ ‫ْ هُ آ ُْ آ آ آ ُ ُ آ‬ ‫ُ آآ آ‬ ‫آآآ آ ه آ آآُ ُ ْ ْ آ‬
‫وم ال ُمؤ ِمنُون‪ ،‬آح هَّت ت ْزلف ل ُه ُم اَلآنة‪ ،‬فيآْتون آد آم‪ ،‬فيآقولون‪ :‬يآا أبآانا‪ ،‬استآف ِت ْح نلآا اَلآنة‪ ،‬فيآقول‪ :‬آوهل‬ ‫وتعاىل انلاس‪ ،‬فيق‬
‫ه آ آ آ ُ ُ‬ ‫آ آ ْ آُ آ ْ ْآ آ آ‬ ‫تب آ‬ ‫آ ْ آ آ ُ ْ آ ْآ ه ه آ آ ُ آ ُ ْ آ‬
‫آد آم‪ ،‬ل آ ْس ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬فيآقول‬ ‫يل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫يم‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ب‬‫إ‬
‫ِ ِ‬‫ِن‬ ‫اب‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫وا‬ ‫ب‬‫ه‬ ‫اذ‬ ‫‪،‬‬‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫أخرجكم ِمن اَلن ِة‪ِ ،‬إَل خ ِطيئة أ ِبيكم‬
‫الم‪ ،‬هاَّلي آَكه آم ُه ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫الس ُ‬ ‫وَس آعلآيْه ه‬ ‫آ ُ آ‬
‫اء‪ ،‬اع ِم ُدوا ِإىل م‬
‫آ آ هآ ُْ ُ آ ً ْ آآ آ آآ آ ْ‬
‫ب ذلِك‪ِ ،‬إنما كنت خ ِليال ِمن وراء‪ ،‬ور‬ ‫إب ْ آراه ُ آ ْ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اح ِ‬ ‫يم‪ :‬لست بِص ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ‬ ‫آ ُ ُ‬ ‫يَس‪ ،‬آَك آمة ه ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آُ آ‬ ‫تب آ‬ ‫ول‪ :‬ل آ ْس ُ‬ ‫آ ْ ً آ آُْ آ ُ آ آ آْ ه ُ آ آُ ُ‬
‫وح ِه‪ ،‬فيآقول ِعيَس‬ ‫اَّلل آور ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫وا‬ ‫ب‬‫ه‬ ‫اذ‬ ‫‪،‬‬‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫تك ِليما‪ ،‬فيْتون موَس علي ِه السالم‪ ،‬فيق‬
‫الر ِحم‪ُ،‬‬ ‫األ آمانآ ُة آو ه‬‫آ آ آ آُْ آ ُآ ه ً آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ ُ آ ُ ْ آ ُ آُ آ ُْ آ ُ آ‬ ‫تب آ‬ ‫الم‪ :‬ل آ ْس ُ‬‫الس ُ‬ ‫آعلآيْه ه‬
‫ب ذلِك‪ ،‬فيْتون ُممدا صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فيقوم فيؤذن ٰل‪ ،‬وترسل‬ ‫ِ‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ آ آ ً آ آ ً آ آ ُ ُّ آ ه ُ ُ ْ آ ْ آ ْ آ آ ُ ْ ُ آ آ ْ آ آ ُ ِّ آ ُّ آ ْ آ آ ِّ ْ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫وم آ آ آ آ‬ ‫آآُ آ‬
‫َب ِ ؟ قال‪ :‬أل ْم‬ ‫اط ي ِمينا و ِشماَل‪ ،‬فيمر أولكم َكلَب ِ ‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬بِْ ِِب أنت وأِم‪ ،‬أي ش ٍء كمر ال‬ ‫ان جنب ِِت الرص ِ‬ ‫فتق ِ‬
‫آ ُ‬ ‫آ ْ ُ‬ ‫ُ ه آ آ ِّ ه ْ آ آ ِّ ِّ آ آ ْ‬ ‫َب آكيْ آف آي ُم ُّر آو آي ْرج ُع ِف آط ْرفآ ِة آع ْني‪ُ ،‬ث هم آك آم ِّر ِّ‬ ‫تآ آر ْوا إ آىل الْ آ ْ‬
‫ال َت ِري بِ ِه ْم أع آمال ُه ْم‪ ،‬آون ِب ُّيك ْم‬ ‫ِ‬ ‫ج‬ ‫الر‬ ‫د‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫الط‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫يح‬ ‫ِ‬ ‫الر‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ ه ُ ُ آآ آْ آ ُ ه ْآ ه آ ْ ً‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُ آ ِّ آ ِّ ْ آ ِّ ْ آ ه آ ْ آ آ ْ آ ُ ْ‬ ‫لَع ِّ آ‬ ‫آ ٌ آآ‬
‫اط؟ يقول‪ :‬رب سلم‪ ،‬سلم‪ ،‬حَّت تع ِجز أعمال ال ِعبا ِد‪ ،‬حَّت ي ِِجء الرجل‪ ،‬فال يست ِطيع السري ِإَل زحفا‪،‬‬ ‫الرص ِ‬ ‫قائِم‬
‫آ ه آْ‬ ‫آآ ْ ُ ٌ‬ ‫آآ ْ ُ ٌ آ‬ ‫آآ ُ ُ آ هآ ٌ آ ُْ آٌ آ ْ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫اف آِت ِّ آ‬ ‫آ آ آ آ آ‬
‫اَّلي نف ُس‬ ‫ار "‪ ،‬و ِ‬ ‫ِ‬
‫وس ِف ه‬
‫انل‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ك‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫اج‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫وش‬ ‫د‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫اط لَك ِِلب معلقة مْمورة بِْخ ِذ من أ ِمر ِ ِ‬
‫ب‬ ‫ت‬ ‫الرص ِ‬ ‫قال‪ :‬و ِِف ح ِ‬
‫ه آ ْ آ آ ً‬ ‫ه آْ‬ ‫آ ُ آ‬
‫أ ِِب ه آريْ آرة ِبيآ ِدهِ‪ِ ،‬إن قع آر آج آهن آم ل آسب ُعون خ ِريفا‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪331‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااوب مہ یرترہاورخدہفیریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللاعتیلٰایقمےکدنولوگںوکعمجرکے ا۔املسمن‬

‫ڑھکےرںیہےگ اہیںتہک جان ےک تاس آ اجےئ یگ‪،‬رھپوہآدمہیلعاالسلم ےک تاس آںیئےگاور ںیہکےگ‪:‬اتا اجن ج وک وھکل دو مہارے ےیل‪،‬وہ‬

‫ںیہکےگ‪:‬جےس موکاکنالسکےنریمےیہگاہےن واکنالابھجمےسہیاکمںیہنوہاتکساہتبل مریمےےٹیباترامیہہیلعاالسلمےکتاساجؤ۔اترامیہہیلع‬

‫االسلمںیہکےگ‪:‬ھجمےسہیاکمںیہنوہاتکس‪،‬ںیماہللاکدوساھت‪،‬نکیلرپےرپے (ینعیےھجماہللالجالجہلےساینتتردیکیںیہنوہیئہکوکیئآڑہنرےہہکلب‬

‫دواجحبےھتہنںیم ےناس ےس تاتیکالبواہطسہناسوکداھکی) ماجؤوم یٰہیلعاالسلم ےکتاس نجےساہللاعتیلٰےن تاتیکوہوم یٰہیلع االسلم ےکتاس‬
‫ع‬ ‫ع‬
‫آںیئےگوہںیہکےگ‪:‬ںیماسالقئںیہن م ٹیس ٰہیلعاالسلمےکتاساجؤوجاہللاکہملکںیہاوراسیکروحںیہ۔ ٹیس ٰہیلعاالسلمںیہکےگ‪:‬ریماہیاکمںیہنرھپ‬

‫وہسدمحمیلصاہللہیلعوملسےکتاسآںیئےگ۔آپیلصاہللہیلعوملسڑھکےوہںےگاورآپوکااجزتےلمیگ (جوھکےنلیک) اوراامیاورتاےتوک‬

‫جیھبد یاتاجےئ ا۔وہبرصاطےکداےنہاورتاںیئڑھکے وہاجںیئےگ مںیمےسالہپصخشبرصاطےساسرطحتاروہ اےسیجیلجب۔“ اوہنںےناہک‪:‬آپ‬

‫یلصاہللہیلعوملسرپ مہارےامںتاپدصےقوہں‪،‬یلجبیکرطحوکن یزیچزگریتےہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مےنیلجبوکںیہنداھکی۔وہےسیک‬

‫دوڑتےہ‪،‬اےنپاےنپاامعلےکوماقفاوراہمترے‬
‫زگراجیتےہاوررھپولٹآیتےہبامرےنںیمرھپےسیجوہااجیتےہرھپےسیجرپدنہاڑتاےہ۔رھپےسیجآدیم ا‬

‫ربمغیپہیلعاالسلمبرپڑھکےوہںےگوہںیہکےگ‪ :‬یاتاہلل!اچب‪ ،‬یاتاہلل!اچب۔اہیںتہکاامعلاکزورٹھگاجےئ ا۔ (ینعیدمعہاامعلواےللکناجںیئےگاور‬

‫وہولگرہاجںیئنجےککینلمعمکںیہ۔انوکتاروہتادوشاروہ ا) اور یاتصخشآےئ اوہلچہنےکس ارگماتٹسھگوہااوراسبےکدوونںرطفآڑکنے‬

‫وہںےگےتکٹلوہےئسجوکمکحوہ ااسوکڑکپںیلےگرھپضعبآدیملھچالھچرکاجنتتااجےئ ا۔اورضعبآدیمالٹلپرکمنہجںیمرگڑپے ا۔مسقاس‬

‫یکسجےکاہھتںیماوب مہ یرترہیکاجنےہمنہجیکرہگایئرتسترسیکراہےہ۔“ ‪.‬‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)195:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪332‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫مَ َ ََ َ َ م َ ُ َم َ‬ ‫َم َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ م َ ِّ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ َ َ َ َ َ ُ‬
‫اس يشفع هِف اْلن هة وأنا أكَث األنبهیاءه‬‫‪ -85‬باب هِف قو هل انل هِب صَّل اّلل علی هه وسلم‪« :‬أنا أول انل ه‬
‫ًََ‬
‫تبعا»‪:‬‬
‫تاب‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬ںیمالہپصخشوہں اجےکقلعتمافسرشرکےنواالاورتایقویبنںےسریمےتاعبدارز یتادہ‬
‫وہںےگ“۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪483 :‬‬
‫آ ْ آآ‬ ‫ُْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْ ُ ْآ آ آ آ ُ ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫يم‪ ،‬قال ق آتيْبآة‪ ،‬آح هدثنآا آج ِر ٌير‪ ،‬آع ِن ال ُمختآ ِار بْ ِن فل ُف ٍل‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪،‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫وإسحا بن إِبرا ِه‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬
‫آ‬ ‫ْآ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ " :‬أآنآا أآ هو ُل ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ُث األن ِب آيا ِء تبآ ًعا "‪.‬‬ ‫اس يآشف ُع ِِف اَلن ِة‪ ،‬وأنا أك‬‫انل ِ‬ ‫قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمسےسےلہپجںیمافشعرکوں ا۔اورسربمغیپوں‬

‫ےسز یتادہولگریمےتاعبوہںےگایقمےکدن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)196:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪484 :‬‬

‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ ُْآ ْ ُ ُْ‬ ‫آ ه آآ ُ آ آُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ ُآه ُ ْ ُ ْآ آ‬

‫وحدثنا أبو كري ٍب ُممد بن العال ِء‪ ،‬حدثنا مع ِاوية بن ِهشامٍ ‪ ،‬عن سفيان‪ ،‬عن َمت ِار ب ِن فلف ٍل‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪،‬‬
‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آ ْ آُ آْ آ آآ ً آْ آ ْ آ آ آآآ آهُ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ ْ ه‬
‫اب اَلآن ِة "‪.‬‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أنا أكُث األن ِبيا ِء تبعا يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬وأنا أول من يقرع ب‬
‫قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫پ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬س نیممرروںےسز یتادہریمےتاعبوہںےگایقمےکروزاور‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬

‫ںیمسےسےلہپجاکدروازہاٹھکٹھکؤں ا“ (ینعیولھکاؤں ا)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)196:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪485 :‬‬
‫آ آ آ آ آآ‬ ‫ُْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫لَع‪ ،‬آع ْن آزائِ آد آة‪ ،‬آع ِن ال ُمختآ ِار بْ ِن فل ُف ٍل‪ ،‬قال‪ :‬قال أن ُس ْب ُن آمال ِ ٍك‪،‬‬ ‫كر ْب ُن أِب آشيْبآة‪ ،‬آح هدثنآا ُح آس ْ ُ‬
‫ني ْب ُن آ ٍّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ ُ آ ْ‬
‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ ْ آ آ ُ ِّ ْ ُ آ ه آ آ‬
‫األنْب آياء نآب ًّيا‪ ،‬ماآ‬ ‫ْآ ه آ ْ ُ آ ه ْ آ‬ ‫آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ه ُ آ‬
‫ٌّ‬
‫يع ِِف اَلن ِة‪ ،‬لم يصد ن ِِ ِمن األن ِبيا ِء ما صدقت‪ ،‬و ِإن ِمن ِ ِ ِ‬
‫قال انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أنا أول ش ِف ٍ‬
‫ه آ ُ ٌ آ ٌ‬ ‫ُ آ ِّ ُ ُ ْ ُ ه‬
‫احد "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ج‬‫ر‬ ‫َل‬ ‫إ‬
‫يصدقه ِمن أ ِ ِ ِ‬
‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ت‬‫م‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪333‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمسےسےلہپجںیمافشعرکوں ااوریسکربمغیپوکاےنت‬

‫امتاورضعبربمغیپ وااسییھبےہہکاساکامےننواال یاتیہصخشےہ۔“‬

‫امتےنتجولوگںےنھجموک ا‬
‫ولوگںےنںیہن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)196:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪486 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُ آْآ ُ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ُ ْ ُ ْآ‬
‫ان ْب ُن ال ُم ِغ آري ِة‪ ،‬آع ْن ُآابِ ٍت‪،‬‬‫اس ِم‪ ،‬حدثنا سليم‬
‫اشم بن الق ِ‬
‫ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن آع ْم ٌرو ه ُ‬
‫انلا ِقد‪ ،‬وزهري بن حر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا ه ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ ْآ ه آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ ُ ُ ْ‬
‫اَلآاز ُن‪ :‬آمنْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآآ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬آِت باب اَلن ِة يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬فْستف ِتح‪ ،‬فيقول‬ ‫عنْن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آْآ آ‬ ‫آْ آ آآُ ُ ُآ ٌ آ ُ ُ آ ُ ُ آ آْ‬
‫ت؟ فْقول‪ُ :‬م همد‪ ،‬فيآقول‪ :‬بِك أ ِم ْرت‪َ ،‬ل أفتآ ُح ِأل آح ٍد قبلك "‪.‬‬ ‫أن‬

‫دیستا اسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ںیم ایقم ےک دن ج ےک دروازے رپ آؤں ا اور دروازہ‬

‫ولھکاؤں اوچدیکاروپےھچ ا‪ :‬موکنوہ؟ںیموہکں ا‪:‬دمحم!وہےہک ا‪:‬آپیہےکواےطسےھجممکحوہااھتہکآپےسےلہپیسکےکےیلدروازہہنوھکانل۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)197:‬‬

‫َ ِّ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ َ َ م َ َ َ َ َ ُ َ‬ ‫م َ‬
‫‪ -86‬باب اختهباءه انل هِب صَّل اّلل علی هه وسلم دعوة الشفاع هة ألمته هه‪:‬‬
‫تاب‪:‬یبنیلصاہللہیلعوملساکاینپامےکےیلافشعیکداعاکؤمخررکتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪487 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ك ْب ُن أآنآس‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬ ‫آ آ آ ْآآ آ ُ‬ ‫آ ْآ آ ْ آآآ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬ ‫آ هآ ُ ُُ ْ ُ آْ‬
‫اب‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ ِ‬‫ا‬‫م‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫اَّلل بن و ٍ‬
‫ه‬ ‫حدُ ِِن يونس بن عب ِد األلَع‪ ،‬أخَبنا عبد ِ‬
‫ُ ِّ آ ٍّ آ ْ آ ٌ آ ْ ُ آ آ ُ ُ آ ْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آآآ ْ آْ ه ْآ‬
‫يد أن‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬لُك ن ِِ دعوة يدعوها‪ ،‬فْ ِر‬ ‫اَّلل صىل‬
‫سلمة ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آ آ ْآ آ آ آً ُه آْ آ ْ‬
‫أخت ِبئ دعو ِِت شفاعة ِألم ِِت يوم ال ِقيام ِة "‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬

‫ہیبنیک یاتداعوہیتےہ (سجوکاہللاعتیلٰرضوروبقلرکتاےہاورتایق‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫داعںیئوبقلیھبوہیتںیہاورںیہنیھبوہیت) وںیمہااتہوہںہکاینپداعوکاپھچروھکںایقمےکدنتاینپامیکافشعےکےیل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)198:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪334‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪488 :‬‬

‫اب‪،‬‬‫ه‬‫يم‪ ،‬آح هد آثنآا ْاب ُن أآِخ ابْن ش آ‬

‫وب ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫وعبْ ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قآ آال ُز آه ْ ٌ‬
‫ري‪ ،‬آح هد آث آنا آي ْع ُق ُ‬ ‫آ‬
‫وح هدُآ ِِن ُز آه ْ ُري ْب ُن آح ْر ٍب‪،‬‬
‫آ‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ُ ِّ آ ٍّ آ ْ ٌ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ِّ آ ْ آ آ آ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ ه ْ آ آ ه آ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫ِ دع آوة‪،‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬لُك ِن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫عنعم ِه‪ ،‬أخَب ِن أبو سلمة بن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬أن أبا هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآآْ ُ ْ آ آ هُ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ ً ُه آْ آ ْ‬
‫وأردت إِن شاء اَّلل أن أخت ِبئ دعو ِِت شفاعة ِألم ِِت يوم ال ِقيام ِة "‪،‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬

‫ہیبنیک یاتداعرضوروبقلوہیتےہ وریماارادہےہارگاہللہاےہ واینپ‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫داعوکااھٹروھکںاورایقمےکدناینپامیکافشعرکوں۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)198:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪489 :‬‬

‫اب‪،‬‬‫ه‬‫يم‪ ،‬آح هد آثنآا ْاب ُن أآِخ ابْن ش آ‬

‫وب ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫محيْد‪ ،‬قآ آال ُز آه ْ ٌ‬
‫ري‪ :‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬ ‫وعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫آ‬
‫آح هدُآ ِِن ُز آه ْ ُري ْب ُن آح ْر ٍب‪،‬‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ه آ ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ آ آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫ْ آ آآ هآ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ ه آ آ ْ ْ ُ آ ُ ْ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ُّ‬
‫ارية اثلق ِْف‪ِ ،‬مثل ذلِك‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن رس ِ‬ ‫عن عم ِه‪ ،‬حدُ ِِن عم ُرو بن أ ِِب سفيان ب ِن أ ِس ِ‬
‫يد ب ِن ج ِ‬
‫ه‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬

‫یاتدورسیدنسےسیھبیہی ی‬
‫روایرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)198:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪491 :‬‬
‫آه آ ْآ ْ آ آ ُ ْآ آ ْ آ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫وح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫يد ب ْ ِن‬‫س‬ ‫أ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ان‬‫ي‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ُ ِّ آ ٍّ آ ْ ٌ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه آ ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ‬
‫األ ْحبآ‬ ‫آ آآ هآ ه آ ْ آآُ آ ه آآ ُ آ ْآ آ آ آ آ ْ‬
‫ِ دع آوة‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬لُك ِن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ار‪ِ :‬إن ن ِِ ِ‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ارية اثلق ِْف أخَبه‪ ،‬أن أبا هريرة‪ ،‬قال ِلك ِ‬
‫ع‬ ‫ج ِ‬
‫آ آ آ آ ْ ٌ آ ُ آ ْآ آ آْ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آ آآآ ُ ُ ْ آ آ هُ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ ً ُه آْ آ ْ‬
‫يدعوها‪ ،‬فْنا أ ِريد إِن شاء اَّلل أن أخت ِبئ دعو ِِت شفاعة ِألم ِِت يوم ال ِقيام ِة "‪ ،‬فقال كعب ِأل ِِب هريرة‪ :‬أنت س ِمعت هذا‬
‫ه آ آ آ ُ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم؟ قال أبُو ه آريْ آرة‪ :‬ن آع ْم‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫ول ِ‬
‫ْ آُ‬
‫ِمن رس ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪335‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنبعکاابحرےساہک‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬

‫ہیبنےکےیل یاتداعوہیتےہسجوکوہاماتگنےہ۔ریماارادہےہ‬ ‫دیستا م‬

‫طرش ہکیاہللہاےہںیماسداعوکاپھچروھکںاینپامیکافشعےکےیلایقمےکدن۔“ بعکےندیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےساہک‪ :‬مےنہیانسےہ‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس۔دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےناہک‪:‬اہں۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)198:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪491 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آُ ُ آ ْ آ هْ ُ آ ُ‬
‫اوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫ب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا أبو مع ِ‬ ‫ب واللفظ ِأل ِِب كري ٍ‬ ‫حدُنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وأبو كري ٍ‬
‫ُ ِّ آ ٍّ آ ْ آ ٌ ُ ْ آ آ آ ٌ آ آ آ ه آ ُ ُّ آ ٍّ آ ْ آ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫ِ دع آوته‪،‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬لُك ن ِِ دعوة مستجابة‪ ،‬فتعجل ُك ِن‬ ‫اَّلل صىل‬‫صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ‬

‫ً‬ ‫آ ِّ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ً ُ ه آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ ٌ ْ آ آ ه ُ آ ْ آ آ ْ ُ ه آ ُ ْ ُ ه آ ْ‬
‫اَّلل شيئا "‪.‬‬
‫َّشك ِب ِ‬
‫وإِِن اختبْت دعو ِِت شفاعة ِألم ِِت يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬ف ِْه نائِلة ِإن شاء اَّلل‪ ،‬من مات ِمن أم ِِت َل ي ِ‬
‫ہیبنیک یاتداعےہوجرضوروبقلوہیتےہ و م ر‬
‫ہ یاتیبنےندلجیرک‬ ‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا۔ ” م ر‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ےکوہداعامنیل (داینیہںیم) اورںیمےناینپداعوکاپھچراھکےہایقمےکدنےکواےطساینپامیکافشعےکےیلاوراہللہاےہ وریمیافشع مہر‬

‫یاتایتمےکےیلوہیگطرش ہکیوہرشکرپہنرماوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)199:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪492 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫يد‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ار آة آو ُه آو ْاب ُن الق ْعق ِ‬
‫اع‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُز ْر آعة‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال آر ُسول‬ ‫ير‪ ،‬آع ْن ُع آم آ‬
‫ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ُ ِّ آ ٍّ آ ْ آ ٌ ُ ْ آ آ آ ٌ آ ْ ُ آ آ ُ ْ آ آ ُ آ ُ آ ُ ْ آ آ آ ِّ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ً‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬لُك ن ِِ دعوة مستجابة يدعو بِها‪ ،‬فيستجاب ٰل فيؤتاها‪ ،‬وإِِن اختبْت دعو ِِت شفاعة‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬
‫ُ‬
‫أل همِت يآ ْو آم الْقيآ آ‬
‫ام ِة "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬
‫ہربمغیپیک یاتداعوہیتےہوبقلوہےنوایلسجوکوہاماتگنےہاوروبقل‬ ‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫وہیتےہاوردیاجیتےہاورںیمےناینپداعااھٹریھکےہاینپامیکافشعےکےئلایقمےکدن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)199:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪336‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪493 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬
‫اَّلل ْب ُن ُم آعا ٍذ ال آعنْ آ َِب ُّي‪ ،‬آح هدث آنا أ ِِب‪ ،‬آح هدثنآا ُش ْعبآة‪ ،‬آع ْن ُُمآ هم ٍد آو ُه آو ْاب ُن ِز آيا ٍد‪ ،‬قال‪ :‬آس ِم ْع ُت أبآا ُه آريْ آر آة‪،‬‬
‫حدثنا عبيد ِ‬
‫ُ ه آ ْ ُ آ آ ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ آ ه ُ آ ْ‬ ‫ُ ِّ آ ٍّ آ ْ ٌ آ‬ ‫ه‬ ‫آُ ُ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل‪ ،‬أن‬ ‫ِ دع آوة د آَع بِ آها ِِف أم ِت ِه‪ ،‬فاست ِجيب ٰل‪ ،‬وإِِن أ ِريد ِإن شاء‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬لُك ِن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ آ ِّ آ آ ْ آ آ آ آ ً ُ ه آ ْ آ ْ‬
‫أؤخر دعو ِِت شفاعة ِألم ِِت يوم ال ِقيام ِة " ‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬

‫ہربمغیپیک یاتداعےہوجاسےنامیگناینپامےکےیلم وہاسےک‬ ‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ےیلوبقلیکیئگاورارگاہللےنہااہ وںیمےناینپداعاپھچریھکےہاینپامیکافشعےکےیلایقمےکدن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)199:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪494 :‬‬

‫ٌ آْ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫هُْ آ آ آ آ ُ‬ ‫هآ آ‬ ‫ْ ُ آه‬ ‫وُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬

‫ُ‬ ‫آ ه آ آُ آ ه آ‬
‫ان ال ْ ِم ْس آم ُّ‬
‫ار آحدُانا آواللفظ ِأل ِِب َ هسان‪ ،‬قالوا‪ :‬آحدثنا ُم آعاذ يعنُون ْاب آن‬
‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫واب‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫‪،‬‬ ‫ِع‬ ‫ِ‬ ‫حدُ ِِن أبو َس‬
‫ُ ِّ آ ٍّ آ ْ آ ٌ‬ ‫آ ه آ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آآ آآ آ ه آآ آآ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ " :‬لُك ن ِِ دعوة‬ ‫ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬حدثنا أنس بن مال ِ ٍك‪ ،‬أن ن ِِ ِ‬
‫أل همِت يآ ْو آم الْقيآ آ‬‫آ آ آ ُ ه آ ِّ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ً ُ‬
‫ام ِة "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫دَعها ِألم ِت ِه‪ ،‬وإِِن اختبْت دعو ِِت شفاعة ِ ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬
‫ہربمغیپیک یات داعےہوجاسےنامیگناینپام ےک ےیلاور ںیم‬ ‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬

‫ےناینپداعاپھچریھکےہاینپامیکافشعےئلیکایقمےکدن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)211:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪495 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آْ ٌ آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آآ آآ آ آ‬ ‫ْ ُ آ آ آ‬ ‫وح هدُآني ِه ُز آه ْ ُ‬

‫اإلسنا ِد‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫اد‬‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬‫ع‬‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬‫و‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ف‬‫ٍ‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬وابن أ ِِب خل‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫اسدنسےسیھبہی ی‬
‫روایآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)211:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪337‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪496 :‬‬

‫يعا‪ ،‬آعنْ ِم ْس آع ٍر‪،‬‬ ‫اَل آ ْو آهر ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو أُ آس آ‬

‫ام آة آَج ً‬ ‫ْ‬
‫يد‬‫ع‬ ‫يم ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ر‬‫آ‬ ‫وح هدُآنيه إبْ‬ ‫وح هد آثنآا أآبُو ُك آريْب‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬
‫يع ‪ .‬ح آ‬ ‫ح آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ ُآ آآ‬ ‫آ آ آ آ ُ ْ‬ ‫ري أآ هن ِف آح ِد ِ آ‬
‫اد آة‪ ،‬ب آه آذا اإل ْسنآا ِد‪ ،‬آغ ْ آ‬
‫آ ْ آآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫امة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫آ‬
‫يع‪ ،‬قال‪ :‬قال‪ :‬أع ِط آي‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬
‫يث أ ِِب أس‬ ‫يث و ِك ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن قت‬
‫ه‬
‫آو آسل آم‪.‬‬

‫دیستااوبااسہمریضاہللہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےسیہی ی‬
‫دحیایبنرکےتںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)211:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪497 :‬‬
‫ه آ آ آ آ آ‬ ‫آ ه آ ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْآ‬
‫لَع‪ ،‬آح هد آث آنا ال ْ ُم ْعتآ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ :‬فذك آر‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ُ‬
‫ر‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫األ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن عب‬
‫آ آآ آ آآ‬ ‫آْآ آ‬
‫يث ق آتادة‪ ،‬ع ْن أن ٍس‪.‬‬
‫َنو ح ِد ِ‬
‫دیستااسنریضاہللہنع ےتہںیہیبنیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬اورذموکرہتاال ی‬
‫دحیایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)211:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪498 :‬‬

‫آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُّ آ ْ آ ه ُ‬ ‫مح آد بْن أآِب آخلآف‪ ،‬آح هد آثنآا آر ْو ٌح‪ ،‬آح هد آث آنا ْاب ُن ُج آريْ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن أآ ْ آ‬
‫ري‪ ،‬أنه آس ِم آع آجابِ آر ْب آن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬
‫ُه آ آ آْ ُ آ ْ آ آ آ آ ً ُ‬ ‫ِ آد ْع آو ٌة قآ ْد آد آَع ب آ‬ ‫ُ ِّ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آْ ه آُ ُ‬
‫أل همِت يآ ْومآ‬
‫ِ‬ ‫ة‬ ‫اع‬ ‫ف‬ ‫ش‬ ‫ِت‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ْ‬ ‫ب‬‫خ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ُك نآ ٍّ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ول‪ :‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫اَّلل‪ ،‬يق‬‫عب ِد ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ام ِة "‪.‬‬‫الْقيآ آ‬
‫ِ‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م ر‬

‫ہربمغیپیک یاتداعےہسجوکاسےناماگناینپامےکقحںیم‬ ‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬

‫اورںیمےناینپداعوکااھٹراھکےہایقمےکدناینپامیکافشعےکےیل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)211:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪338‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ َ ً َ َم م‬ ‫ُ َ َ ِّ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ َ ُ َ َ ُ َ‬
‫‪ -87‬باب دَعءه انل هِب صَّل اّلل علی هه وسلم ألمته هه وبكائ ه هه شفقة علی ههم‪:‬‬
‫روتانےکاحلرپتقفشےس۔‬
‫رکتاینپامےکےئلاور ا‬
‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساکداع ا‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪499 :‬‬

‫ْ‬ ‫آه‬ ‫آ آ آ ْآآ آ ُْ ْ ُ ْ‬ ‫آ ْ آ ه آ ُّ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ هآ ُ ُُ ْ ُ آْ‬ ‫آ هآ‬

‫ار ِث‪ ،‬أن بآك آر ْب آن‬ ‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫حدُ ِِن حدُ ِِن يونس بن عب ِد األلَع الصد ِِف‪ ،‬أخَبنا ابن و ٍ‬
‫ه‬
‫آ ه ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ آْآ‬ ‫محن بْن ُجبآ ْري‪ ،‬آع ْن آعبْد ه ْ آ ْ ْ ْ آ‬ ‫اد آة آح هدُآ ُه‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ آ آ‬
‫اص‪ " ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬تال قول‬ ‫اَّلل ب ِن عم ِرو ب ِن الع ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫سو‬
‫آ آ آ‬ ‫آ هُ‬
‫اس ف آم ْن ت ِب آع ِِن ف ِإنه ِم ِِّن سورة إبراهيم آية ‪ 45‬اَليآة‪ ،‬آوقال‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ريا ِم آن ه‬
‫انل ِ‬ ‫يم‪ :‬آر ِّب إ هن ُه هن أآ ْْلآلْ آن آكث ً‬ ‫اَّلل آع هز آو آج هل ِف إب ْ آراه آ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آآآآ آآ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ُ آ ِّ ْ ُ ْ آ ه ُ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ ْ آ ُ ْ آ ه آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ‬ ‫آ آ آْ ه آ‬
‫كيم سورة املائدة آية ‪ ،220‬فرفع يدي ِه‪،‬‬ ‫آ‬
‫ِعيَس علي ِه السالم‪ :‬إِن تعذبهم فإِنهم ِعبادك و ِإن تغ ِفر لهم فإِنك أنت الع ِزيز احل ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ ه ُ آ ه آ آ ه آ ْ ُ ْ آ ْ آ ُ آ ه آ آ ُّ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ آ ُ ْ آ آ آ آ‬ ‫ُه‬ ‫آآ آ هُ ه ُه‬
‫كيك؟ فْت ُاه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫اذ‬ ‫‪،‬‬ ‫يل‬ ‫َب‬
‫ِ ِ‬‫ج‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫ى‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ِت‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِت‬‫وقال‪ :‬اللهم‪ ،‬أ ِ‬
‫م‬
‫ْ ُ آ آْ ه آ ُ آ آ آآُ آآ ْ آآُ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ ُ آ آ ْ آ ُ آ آ آ هُ آ ْ ُ ْ آ ْ آ‬
‫َبيل‪ ،‬اذهب ِإىل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم بِما قال‪ ،‬وهو أعلم‪ ،‬فقال اَّلل‪ :‬يا ِج ِ‬ ‫َبيل علي ِه السالم‪ ،‬فسْٰل‪ ،‬فْخَبه رسول ِ‬ ‫ِج ِ‬
‫آ‬ ‫آ ُه آ آآ آُ ُ‬ ‫ُُمآ همد‪ ،‬آف ُق ْل‪ :‬إنها آس ُ ْ‬
‫ُن ِْيك ِِف أم ِتك وَل نسوؤك "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ِّ‬
‫آی ڑپیھسج ںیماترامیہہیلع االسلماک وقلےہ‪ « :‬آرب‬ ‫روایےہ‪،‬روسل اہللیلصاہللہیلعوملس ےنہی ی‬
‫دیستادبعاہللنب رمعو ریضاہللامہنعنباعصےس ی‬
‫آ هُ‬ ‫آ آ‬
‫اس ف آم ْن ت ِب آع ِِن ف ِإنه ِم ِِّن» ”اےرب!اوہنںےناکہب یات(ینعیوتبںےن) تہبولوگںوک‪،‬وسوجوکیئریمیراہرپالچ‬ ‫إ هن ُه هن أآ ْْلآلْ آن آكث ً‬
‫ريا ِم ْن ه‬
‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه‬ ‫ْ ُ ِّ‬
‫آیسجںیم ٹیس ٰہیلعاالسلماکوقلےہ‪ِ «:‬إن ت آعذ ْب ُه ْم ف ِإن ُه ْم ِعبآاد آك آو ِإن‬
‫ع‬ ‫وہ وریماےہاورسجےنریمااہکہنامتاوس وےنشخبواالرہمتانےہ۔“ اورہی ی‬
‫ك ُ‬ ‫آ ْ ْ آُ ْ آ ه آ آْ آ ْآ ُ ْ‬
‫احل ِآ‬
‫يم» ”ارگ وانوکذعابرکے ووہریتےدنبےںیہاوروج و انوکشخبدے و وام کےہتمکحواال۔“ رھپ‬ ‫تغ ِفر لهم ف ِإنك أنت الع ِزيز‬
‫ه ُه ُه‬
‫اےنپ دوونں اہھت ااھٹےئ اور اہک‪« :‬الل ُه هم أم ِِت أم ِِت» ”اے رپورد ار ریمے! ام ریمی‪ ،‬ام ریمی۔ اور روےن ےگل“ اہلل اعتیلٰ ےن فرام یتا‪ :‬اے‬

‫ربجالیئ! مدمحم (یلصاہللہیلعوملس) ےکتاساجؤاورربریتاوخباجاتنےہنکیل ماجرکانےسوپوھچوہویکںروےتںیہ؟ربجالیئآپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےک تاس آےئاور وپاھچ‪ :‬آپویکں روےتںیہ؟ آپ یلصاہللہیلعوملس ےن ساحل ایبنایکربجلیئہیلع االسلم ےناہلل اعتیلٰ ےس اجرک رعضایک‪:‬احالہکنوہ‬

‫وخباجاتناھت‪،‬اہللاعتیلٰ ےنفرام یتا‪” :‬اےربجلیئ!دمحم ( یلصاہللہیلعوملس) ےکتاساجاورہہک م م وکوخشرکدںیےگ اہمتریامںیماور تاراضںیہن‬

‫رکںیےگ“۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)212:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪339‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ َ َ َ ُُ َ َ َ َ َ َم َ ُ ُ َ َ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ َ م َ َ ََ م ُ م َُ‬
‫ار وال تناِل شفاعة وال تنفعه قرابة‬ ‫ان أن من ما لَع اَكف هر فهو هِف انل ه‬
‫‪ -88‬باب نی ه‬
‫ال م ُم َق َرب ‪َ:‬‬
‫ه‬
‫تاب‪:‬وجصخشرفکرپرمےوہمنہجںیماجےئ ااوراسیکافشعہنوہیگاورترروگںیکترریگاسےکھچکاکمہنآےئیگ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬
‫آ‬ ‫ً آ آ‬ ‫آه‬ ‫آ آآ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ه ُ آ ه آآ آه ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ‬
‫ت‪ ،‬ع ْن أن ٍس‪ ،‬أن آر ُجال‪ ،‬قال‪ :‬يآا آر ُسول‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عفان‪ ،‬حدثنا محاد بن سلمة‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ آآ‬ ‫ه آآه آه آ آ ُ آآ آ‬ ‫ه آْ آ آ آ آ‬
‫ار "‪.‬‬
‫ار‪ ،‬فلما قَف‪ ،‬دَعه‪ ،‬فقال‪ " :‬إِن أ ِِب وأباك ِِف انل ِ‬
‫اَّلل‪ ،‬أين أ ِِب؟ قال‪ِِ :‬ف انل ِ‬
‫ِ‬
‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہک یاتصخشےنوپاھچ‪ :‬یاتروسلاہلل!ریماتاپاہکںےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬دوزخںیم۔“ جوہ‬

‫ھٹیپومڑرکالچ وآپیلصاہللہیلعوملسےناسوکولبا یاتاورفرام یتا‪” :‬ریماتاپاورریتاتاپدوونںمنہجںیمںیہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)213:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ م َ َ َ ََم م َ َ َ َ َم‬

‫‪ -89‬باب هِف قو هِله تعال‪{ :‬وأن هبار ع هشْيْك األقرب ه }‪:‬‬
‫تاب‪:‬اہللاعتیلٰاکفرامنہکاےیبن!اےنپفرایداروںوکڈراؤ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬
‫ْ آ‬ ‫آ ْ ُ آ‬
‫وَس بْ ِن آطل آحة‪،‬‬ ‫ري‪ ،‬عن م‬
‫ْ ُ آْ‬
‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬
‫ير‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ُ ،‬‬
‫وز آه ْ ُ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ آُ ُ ه‬ ‫األقْ آرب آ‬ ‫آُ آآْ ْ آ آآ آ آ‬ ‫آ ْآ ُ آ ْآ آ آ آ آه ُْ آ ْ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫َع‬ ‫د‬ ‫‪،‬‬ ‫‪123‬‬ ‫آية‬ ‫الشعراء‬ ‫سورة‬ ‫ني‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ري‬ ‫ش‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ر‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫اَلي‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫عنْ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ " :‬لما أن ِزلت‬
‫آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ْ ً آ ْ آ آ ُ آ آ ه آ آ ه آ آ آ آ آ آ ْ ْ ُ آ ٍّ آ ْ ُ آ ْ ُ آ ُ‬
‫ار‪ ،‬يآا بآ ِِن ُم هرة بْ ِن‬
‫ِ‬
‫ك ْم ِم آن ه‬
‫انل‬ ‫ب ب ِن لؤي‪ ،‬أن ِقذوا أنفس‬ ‫علي ِه وسلم قريشا‪ ،‬فاجتمعوا‪ ،‬فعم‪ ،‬وخص‪ ،‬فقال‪ :‬يا ب ِِن كع ِ‬
‫كمْ‬ ‫آْ ُ آُْ آ ُ‬ ‫آْ ُ آُْ آ ُ ْ آ ه آ آ آ ْ آ آ‬ ‫آْ ُ آُْ آ ُ ْ آ ه آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ‬
‫اف‪ ،‬أن ِقذوا أنفس‬ ‫ار‪ ،‬يا ب ِِن عب ِد من ٍ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫م‬‫ك‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫وا‬‫ذ‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫م‬‫ك‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫وا‬‫ذ‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ك ٍ‬
‫ع‬
‫آْ ُ آُْ آ ُ ْ آ ه آ آ ُ آْ‬ ‫انلار‪ ،‬يآا بآِن آعبْد ال ْ ُم ه‬ ‫آْ ُ آُْ آ ُ‬ ‫آ ه آ آ آ‬
‫اط آمة‪ ،‬أن ِق ِذي‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫م‬‫ك‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫وا‬‫ذ‬ ‫ق‬ ‫ن‬
‫ِ ِ ِ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ب‬ ‫ل‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ن‬ ‫آ‬ ‫م‬
‫ِ‬
‫كْ‬
‫م‬ ‫اش ٍم‪ ،‬أن ِقذوا أنفس‬‫ار‪ ،‬يا ب ِِن ه ِ‬
‫ِمن انل ِ‬
‫آ‬ ‫آ ه آ ِّ آ آ ْ ُ آ ُ ْ آ ه آ ْ ً آ ْ آ آ ه آ ُ ْ آ ً آ ُّ‬ ‫آْ آ‬
‫محا آسْبُل آها بِ آبالل ِ آها "‪.‬‬ ‫اَّلل شيئا‪ ،‬غري أن لكم ر ِ‬ ‫ار‪ ،‬ف ِإِن َل أم ِلك لكم ِمن ِ‬ ‫نفس ِك ِمن انل ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآْ ْ آ آآ آ ْآْ‬ ‫دیستا م‬
‫آیاتری‪« :‬وأن ِذر ع ِشريتك األقربِني» ”ڈرا و اےنپ ہبنکواولں وک۔“ وروسلاہلل یلصاہلل‬ ‫روای ےہ‪ ،‬ج ہی ی‬ ‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫ہیلعوملسےنفرشیےکولوگںوکالباجیھبوہساےھٹکوہےئآپ یلصاہللہیلعوملسےناعمسوکڈرا یتا‪،‬رھپاخصایکاورفرام یتا‪” :‬اےبعکنبلویےکوٹیب‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪340‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ڑھچاؤاےنپںیئتمنہجےس‪،‬اےرمہنببعکےکوٹیب!ڑھچاؤاےنپںیئتمنہجےس‪،‬اےدبعسمشےکوٹیب!ڑھچاؤ‪:‬اےنپںیئتمنہجےس‪،‬اےاہمشےکوٹیب!ڑھچاؤ‬

‫اےنپںیئتمنہجےس‪،‬اےدبعالمطلتےکوٹیب!ڑھچاؤاےنپںیئتمنہجےس‪،‬اےافہمط!ڑھچاؤاےنپںیئتمنہجےساسےئلہکںیماہللےکاسےنمھچکاایتخرںیہن‬

‫رھکا (ینعیارگوہذعابرکتاہاےہ وںیماچبںیہناتکس) اہتبل موجھجم ےستاتارےتھکوہاسوکںیموجڑتاروہں ا۔“ (ینعیداینںیماہمترےاسھتااسحنرکتا‬

‫روہں ا)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)214:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪512 :‬‬

‫ير‪،‬‬ ‫ر‬‫ج‬
‫ْ آ آ آ ُ‬
‫يث آ‬ ‫د‬ ‫ح‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ن‬‫س‬‫اإل‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫ري‬
‫ْ ُ آْ‬
‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫اَّلل ْب ُن ُع آم آر الْ آق آوارير ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آع آوانآ آة‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬
‫م‬
‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫وحدثنا عبيد‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآ آ ْ‬
‫أت ُّم آوأشبآ ُع‪.‬‬

‫دبعاامل کنبریمعےسیھباسدنسےسہی ی‬
‫روایآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)214:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪513 :‬‬
‫آ ه آآ آ ٌ آُ ُُ ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ ه آآ آ ُ ْ ُ ُ ْ آآ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫اَّلل بْ ِن ُن آم ْ ٍري‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬ويونس بن بك ٍري‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا ِهشام بن عروة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪،‬‬ ‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ه آ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْآ آ آ آ آ ْ آه آآ آ ْ آآْ ْ آ آآ آ آ‬
‫األقْ آرب آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آلَع‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫‪123‬‬ ‫آية‬ ‫الشعراء‬ ‫سورة‬ ‫ني‬ ‫ِ‬ ‫عنعائِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬لما نزلت وأن ِذر ع ِشريتك‬
‫آ آْ ُ آ ُ ْ آ ه آ ْ‬ ‫ت آعبْد ال ْ ُم هطلب‪ ،‬يآا بآِن آعبْد ال ْ ُم ه‬ ‫الص آفا‪ ،‬آف آق آال‪ :‬يآا آفاط آم ُة بنْ آ‬
‫ت ُُمآ همد‪ ،‬يآا آصف هي ُة بنْ آ‬ ‫ه‬
‫اَّلل شيئًا‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫م‬‫ك‬ ‫ل‬ ‫ك‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ُ‬
‫ون ِم ْن آم ِاِل آما ِشئتُ ْم "‪.‬‬‫سل ِ‬
‫األقْ آرب آ‬‫آآْ ْ آ آآ آ ْآ‬
‫ني» ”ڈرا‪ ،‬واےنپےبنکواولںوک“ وروسلاہلل‬ ‫ِ‬ ‫آیاتری‪« ،‬وأن ِذر ع ِشريتك‬ ‫روایےہ‪،‬جہی ی‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئ ریضاہلل اہنع ےس ی‬

‫یلصاہللہیلعوملسافصاہپڑرپڑھکےوہےئاورفرام یتا‪” :‬اےافہمط!دمحم (یلصاہللہیلعوملس) یکیٹیباوراےہیفص!دبعالمطلتیکیٹیباوراےدبعالمطلتےک‬

‫وٹیب!ںیماہللےکاسےنم موکںیہناچباتکس‪،‬اہتبلریمےاملںیمےس موجیجہاےہامنول۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)215:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪341‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪514 :‬‬
‫آ‬ ‫َبن ْاب ُن ال ْ ُم آس ه‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫وح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آ‬
‫ب‪ ،‬آوأبُو‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ ُْ آ آ آْ آآْ ْ آ آآ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آآآ ْ ُ آْ ه ْآ‬
‫ريتك‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِحني أن ِزل علي ِه وأن ِذر ع ِش‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫سلمة بن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬أن أبا هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آْ‬ ‫ْ آُ آُْ آ ُ ْ آ ه آ ُ ْ آ ْ ُ ْ آ ه آ ْ‬ ‫آ آ ْ آ آ ُآْ‬ ‫األقْ آرب آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل شيئًا‪ ،‬يآا بآ ِِن عب ِد‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ِن‬‫ِ‬ ‫َ‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫وا‬ ‫َّت‬ ‫اش‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫َّش‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫‪123‬‬ ‫آية‬ ‫الشعراء‬ ‫سورة‬ ‫ني‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آشيْئًا‪ ،‬يآا آصف هي ُة آع هم آة آر ُ‬ ‫آ ُ ْ آْ آ آ ه‬ ‫اس ْب آن آعبْد ال ْ ُم ه‬ ‫اَّلل آشيْئًا‪ ،‬يآا آع هب آ‬ ‫آ ُ ْ آْ ُ ْ آ ه‬ ‫ال ْ ُم ه‬
‫ول‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ل‬‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫َ‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ل‬ ‫ط‬
‫آ ه آ ْ‬ ‫آ ْ آ ُ ْ آْ‬ ‫ه‬ ‫اَّلل آشيْئًا‪ ،‬يآا فآاط آم ُة بنْ آ‬ ‫آ ه‬ ‫ه آ ُ ْ آْ‬
‫اَّلل شيئًا "‪،‬‬ ‫ت‪َ ،‬ل أَ ِِن عن ِك ِمن ِ‬ ‫يِن بِما ِشئ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫س‬‫اَّلل‪ ،‬آ‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬
‫ت آر ُ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ك‬‫ِ‬ ‫اَّلل‪َ ،‬ل أَ ِِن عن‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآْ ْ آ آآ آ ْآْ‬ ‫دیستا م‬
‫آیاتری «وأن ِذر ع ِشريتك األقربِني» ”ڈرا واےنپتردت‬
‫ی‬ ‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسرپجہی ی‬ ‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ےک تاےت واولں وک۔“ و آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اے فرشی ےک ولوگ! م اینپ اجونں وک اہلل ےس ومل ول (کین اامعل ےک دبےل) ںیم اہلل ےک‬

‫اسےنماہمترےھچکاکمںیہنآاتکس۔اےدبعالمطلتےک!وٹیب!ںیماہمترےھچکاکمںیہنآاتکساہللےکاسےنم۔اےابعسےٹیبدبعالمطلتےک!ںیمریتے‬

‫ھچکاکمںیہنآاتکساہللےکاسےنم۔اےہیفصوھپیھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملس یک!ںیماہمترےھچکاکمںیہنآاتکساہللےکاسےنم۔اےافہمطیٹیبدمحمیلص‬

‫اہللہیلعوملسیک! وریمےاملںیمےسوجہاےہامنےلرگماہللےکاسےنمںیمریتےھچکاکمںیہنآاتکس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)216:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪515 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ آُ آ ه آآ آ ُْ ه‬ ‫آ ه آ آ ٌْ ه ُ آ ه آآ ُ آ آُ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل ْب ُن ذك آوان‪ ،‬آع ِن األع آر ِج‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬
‫اوية بن عم ٍرو‪ ،‬حدثنا زائِدة‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬ ‫وحدُ ِِن عمرو انلا ِقد‪ ،‬حدثنا مع ِ‬
‫ه آْ آ آ‬ ‫ُ آ ْ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ ،‬ن آو هذا‪.‬‬ ‫هريرة‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعیبنرکمییلصاہللہیلعوملسےسا یرطحیک ی‬
‫دحیایبنرکےتںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)216:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪516 :‬‬

‫آُآْ‬ ‫آ ه آ آ ه ْ ُّ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ آ ْ ْ ُ آ‬ ‫ح آدر ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا يآز ُ‬

‫يد ْب ُن ُز آريْ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ‬
‫ري‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫ز‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫يص‬‫ب‬‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫ث‬‫ع‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ي‬‫اْل‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَل‬ ‫ل‬‫ٍ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫َك‬ ‫حدثنا أبو‬
‫ه‬ ‫آ آ ْ آ آ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آه آآ آ ْ آآْ ْ آ آآ آ آ‬
‫األقْ آرب آ‬ ‫ْ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ط‬‫ان‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫‪123‬‬ ‫آية‬ ‫الشعراء‬ ‫سورة‬ ‫ني‬‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ري‬ ‫ش‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ر‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ز‬‫ن‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫و‬‫ر‬‫ب ِن ع ٍ‬
‫م‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪342‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ‬ ‫آُ ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ آ ْ ِّ آ ٌ ه‬ ‫آ آ ْ آ ْ آآ آآآ آ ْآ آ آ آ ُ آ آ‬
‫ير‪ِ ،‬إن آما آمث ِِل آو آمثلك ْم ك آمث ِل آر ُج ٍل آرأى‬ ‫ج ًرا‪ ،‬ث هم نادى " يا ب ِِن عب ِد منافاه‪ِ ،‬إِن ن ِذ‬ ‫ِإىل رْم ٍة ِمن جب ٍل‪ ،‬فعال أعالها ح‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ُ ه آ ْآ آآ آْآُ آ ْ آُ آ آ آ آ ْ آْ ُ ُ آ آ آآ آ ْ ُ‬
‫العدو‪ ،‬فانطلق يربْ أهله‪ ،‬فخ َِّش أن يس ِبقوه فجعل يه ِتف‪ :‬يا صباحاه "‪،‬‬
‫آآْ ْ آ آآ آ‬
‫ريتك‬ ‫آی اتری‪« :‬وأن ِذر ع ِش‬ ‫روای ےہ۔ دوونں ےن اہک ج ہی ی‬ ‫دیستا قٹنیضہ نب اخمرق ریض اہلل ہنع اور ا‬
‫دیست زریہ نب رمعو ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫ْآ‬
‫األقْ آرب آ‬
‫ني» ”ڈرا واےنپتردیکیتاےتواولںوک“ وروسلروسلاہللیلصاہللہیلعوملساہپڑےک یاترھتپرپےئگاورسےساوےچنرھتپرپڑھکےوہےئرھپ‬ ‫ِ‬
‫آوازدی‪” :‬اےدبعانمفےکوٹیب!ںیمڈراےنواالوہں‪،‬ریمیاثملاوراہمتریاثملایسیےہےسیج یاتصخشےندنمشوکداھکیرھپوہالچاےنپالہوکاچبےن‬

‫وکاورڈراںیہکدنمشاسےسےلہپہنچنہپاجےئ واگلاکپرےن یاتابصاحہ!۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)217:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪517 :‬‬

‫آ ه آآ آُ ُ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ُآ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ آ ْآ آ ه آآ ُْ ْ‬
‫وحدثنا ُممد بن عب ِد األلَع‪ ،‬حدثنا المعت ِمر‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬حدثنا أبو عثمان‪ ،‬عن زه ِري ب ِن عم ٍرو وق ِبيصة ب ِن َم ِار ٍ ‪،‬‬
‫ه آ ْ‬ ‫آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ ،‬بنح ِوهِ‪.‬‬ ‫عن انل ِِ صىل‬

‫ہی ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)217:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪518 :‬‬

‫يد بْ ِن ُجبآ ْ ٍري‪،‬‬ ‫آ ْ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ ُآه ُ ْ ْآ آ‬

‫ب ُممد ب ُن العال ِء‪ ،‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن م هرة‪ ،‬عن س ِع ِ‬
‫وحدثنا أبو كري ٍ‬
‫آ آ ْ آ آ ُْ ُ ُْ ْ‬
‫خلآص آ‬ ‫آُ آآْ ْ آ آآ آ آ‬
‫األقْ آرب آ‬ ‫آ آ آه آآ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آه‬
‫ني‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ط‬‫ه‬‫ر‬‫و‬ ‫‪123‬‬ ‫آية‬ ‫الشعراء‬ ‫سورة‬ ‫ني‬‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ري‬ ‫ش‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ر‬‫ذ‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫و‬ ‫ة‬ ‫اَلي‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫اس‪ ،‬قال‪ " :‬لما نزلت‬
‫ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ه آ آ ه آ آ آآآ آ آ آ آ ْ آآ ُ آ ْ آ آ ه آ ْ ُ آ ُ ُآ ٌ‬
‫اَّلي يه ِتف؟ قالوا‪ُ :‬م همد‪،‬‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬حَّت ص ِعد الصفا‪ ،‬فهتف‪ :‬يا صباحاه‪ ،‬فقالوا‪ :‬من هذا ِ‬
‫خرج رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫اجتآ آم ُعوا إ آِلْه‪ ،‬آف آق آال‪ :‬يآا بآِن فُ آالن‪ ،‬يآا بآِن فُ آالن‪ ،‬يآا بآِن فُ آالن‪ ،‬يآا بآِن آعبْد آمنآاف‪ ،‬يآا بآِن آعبْد ال ْ ُم ه‬
‫آ ْ‬
‫ب‪ ،‬فاجتآ آم ُعوا ِإِلْ ِه‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ف‬
‫آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ُ ْ آ ه آ ْ ً آ ْ ُ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ُ ْ ُ ْ ُ آ ِّ ه آ ُ آ آ ه ْ آ آ آ ْ آ آ ً آ آ آ ِّ‬
‫فقال‪ :‬أرأيتكم لو أخَبتكم‪ ،‬أن خيال َترج بِسف ِح هذا اَلب ِل‪ ،‬أكنتم مصد ِِق؟ قالوا‪ :‬ما جربنا عليك ك ِذبا‪ ،‬قال‪ :‬ف ِإِن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪343‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ُّ آ ُ آ ْ‬ ‫آ ًّ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ه آ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫ني يآ آد ْي آع آذاب آشديد "‪ ،‬آق آال‪ :‬آف آق آال أآبُو ل آ آ‬ ‫آ ٌ آ ُ‬
‫ك ْم آب ْ آ‬
‫ورة ت هبت‬ ‫ْنلت ه ِذهِ الس‬ ‫ب‪ :‬تبا لك أما َجعتنا ِإَل لِهذا‪ ،‬ثم قام ف‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ن ِذير ل‬
‫آ‬ ‫ُّ‬ ‫آ آ آ آآ آ آ ْ آ ه آ آ آآآ آ ْ آ ُ آ‬
‫آخ ِر السور ِة‪،‬‬ ‫ب وقد تب كذا‪ ،‬قرأ األعم إِىل ِ‬ ‫يدا أ ِِب له ٍ‬
‫آآْ ْ آ آآ آ ْآ‬
‫األقْ آرب آ‬
‫ني» ”ڈرا واےنپتردیکیرہتشداروںوک۔“ اوراینپوقم‬ ‫ِ‬ ‫آیاتری‪« :‬وأن ِذر ع ِشريتك‬ ‫روایےہ‪،‬جہی ی‬ ‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬

‫ےکصلخم (ےچس) ولوگںوک وروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےلکناہیںتہک آپ یلصاہللہیلعوملسافص اہپڑرپخرھےئگاوراکپرا‪ ” :‬یاتابصاحہ!“ ولوگںےن‬

‫اکپرتےہ؟اوہنںےن اہک‪:‬دمحم (یلصاہللہیلعوملس) ںیہ۔رھپسولگآپ یلصاہللہیلعوملسےکتاساٹھکوہےئ۔آپ یلصاہللہیلعوملسےن‬

‫اہک‪:‬ہیوکن ا‬

‫فرام یتا‪” :‬اے الفں ےک وٹیب! اے الفں ےک وٹیب!اے الفں ےک وٹیب!اے دبعانمف ےک وٹیب! اے دبعالمطلت ےک وٹیب!“ وہ س اٹھک وہےئ و آپ یلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مایکےتھجمسوہ۔ارگںیم مےسوہکںہکاساہپڑےکےچینوسارںیہ و مریمیتاتامونےگ؟“ اوہنںےناہک‪ :‬مےن واہمتریوکیئتات‬

‫وھجٹںیہنتایئ۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ورھپ ںیم م وکڈراتاوہںتخسذعابےس۔“ اوببہلےناہک‪:‬خرایب وہاہمتری مےن م سوک ا ی‬
‫ب» ”ینعی الہک وہں دوونں اہھت اوببہل ےک اور الہک وہا‬ ‫ت يآ آدا أآِب ل آ آهب آو آق ْد تآ ه‬
‫آه ْ‬
‫ےیل عمج ایک‪ ،‬رھپ وہ ڑھکا وہا‪ ،‬اس وق ہی وسرت اتری «تب‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ب» ےہ‬ ‫ت يآ آدا أآِب ل آ آهب آوتآ ه‬
‫آه ْ‬
‫وہ۔“ اشمع ےن اس وسرت وک وییہن ڑپاھ اریخ ت۔ (ینعی «قد» رحف ز یتادہ ایک اور وہشمر فراکت «تب‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ریغب «قد» ےک)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)218:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪519 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬وأآبُو ُك آريْب‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬قال‪ :‬آص ِعد آر ُسول‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫ول اَليآة آوأآنْذرْ‬
‫آ ُ آ آ آ آآْ آ ْ ُ ْ ُُ آ‬ ‫ه آ آآ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ هآ آ آ آْ‬
‫ِ ِ‬ ‫يث أ ِِب أسامة‪ ،‬ولم يذكر نز‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم ذات يومٍ الصفا‪ ،‬فقال‪ " :‬يا صباحاه "‪ ،‬بِنح ِو ح ِد ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آآ آ آ‬
‫األقْ آرب آ‬
‫ني سورة الشعراء آية ‪.123‬‬ ‫ِ‬ ‫ع ِشريتك‬

‫اسدنسےساوراناافلظںیمیھبہی ی‬
‫روایآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)218:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪344‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َمُ َ َ‬ ‫َ َ م‬ ‫َ َ َ َ ِّ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ َ َ َ‬
‫یف عنه بهسببه هه‪:‬‬
‫‪ -91‬باب شفاع هة انل هِب صَّل اّلل علی هه وسلم أل هِب طاَ ٍهب واتلخ هف ه‬
‫تاب‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکافسرشیکو ہےساوباطلےکذعابںیمفیفختوہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُآ‬ ‫اَّلل ْب ُن ُع آم آر الْ آق آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫ير ُّي‪ ،‬وُم هم ُد ْب ُن أ ِِب بآك ٍر املقدِم‪ ،‬وُممد بن عبد امللك األموي‪ ،‬قالوا‪ :‬آحدثنا أبُو‬ ‫ِ ِ‬ ‫ار‬ ‫و‬ ‫وحدثنا عبيد ِ‬
‫احلآارث بْن نآ ْوفآل‪ ،‬آعن الْ آع هباس بْن آعبْد ال ْ ُم هطلب‪ ،‬آأنه ُه آق آال‪ " :‬ياآ‬ ‫آ ْ آْ ه ْ ْ‬
‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ري‬
‫ْ ُ آْ‬
‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫آع آوانآ آة‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬
‫م‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ك؟ قآ آال‪ :‬آن آع ْم‪ُ ،‬ه آ‬ ‫آ ْ آ هُ آ آ آُ ُ آ آآْ آ ُ آ آ‬ ‫ت أآبآا آ‬ ‫آُ آ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آه ْل آن آف ْع آ‬
‫ار‪ ،‬آول ْوَل أنا‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫اح‬
‫ٍ‬ ‫ض‬ ‫ح‬ ‫ْ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ض‬ ‫غ‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ك‬ ‫وط‬ ‫َي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ٍ‪،‬‬
‫ء‬ ‫َّش‬ ‫ب‬
‫ٍ ِ‬ ‫ب‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫رسول ِ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫آْ آ‬ ‫لآ آَك آن ِف ه‬
‫ال ْ‬
‫ار "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫األ‬ ‫ك‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬

‫دیستاابعسریضاہللہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ایکآپےناوباطلوکیھبھچکافدئہاچنہپ یتا‪،‬وہآپیلصاہللہیلعوملسیکافحتظرکےتےھتاورآپیلصاہللہیلع‬

‫وملسےکواےطسےصغوہےتےھت (ینعیوجوکیئآپیلصاہللہیلعوملسوکاتستا واسرپےصغوہےت) روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہںوہمنہجےکاورپ‬

‫وہت(ینعیںیمانےکےئلداعہنرکتا) ووہمنہجےکےچینےکدر ہںیموہےت۔“ (اہجںذعابتہبتخسےہ)۔‬

‫ےکدر ہںیمںیہ۔اورارگںیمہن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)219:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪511 :‬‬

‫ت الْ آع هب آ‬ ‫ْ‬
‫احلآارث‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬ ‫آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل ب ْ‬ ‫ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ُ آآ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ان‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬
‫اس‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا سفي‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آُ ُ آ آآْ ُ ُ آ آآْ آآ آ ُ آ آ آ آ آآ ْ آ آ ُُْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آُ ُ ُْ ُ آ آُ آ ه ه آ‬
‫ار‬
‫ات ِمن انل ِ‬
‫ب َكن َيوطك وينرصك‪ ،‬فهل نفعه ذلِك؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬وجدته ِِف غمر ٍ‬ ‫اَّلل‪ ،‬إِن أبا طا ِل ٍ‬
‫يقول‪ :‬قلت‪ " :‬يا رسول ِ‬
‫آآ ْ ْ ُ آ آ ْ آ‬
‫فْخ آرج ُته ِإىل ْحض ٍ‬
‫اح "‪.‬‬

‫دیستا دبعاہللنباحرث ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ ںیم ےنانس دیستا ابعسریضاہلل ہنع ےسوہ ےتہ ےھت ںیم ےناہکہک یات روسل اہلل!اوب اطل‪ ،‬آپاکاچبؤ‬

‫رکےت ےھت‪ ،‬اور آپ یک دمد رکےت ےھت‪ ،‬آپ ےکےئل ولوگں رپہصغ رکےت ےھت‪ ،‬وان وک ھچک افدئہوہا ان تا وں ےس؟آپ یلصاہللہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬اہں‬

‫ںیمےنانوکتخسااگنرںیمتا یات وںیماکنلال یاتانوکیکلہآگںیم۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)219:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪345‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪512 :‬‬

‫هآ آْ‬ ‫ْ ُ ُ آْ آ آ‬
‫ري‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن عب ُد‬ ‫آ ْ ُ ْآ آ آ آ آ ه آ آ ْ ُ ْآ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫ُآه ُ ْ آ‬ ‫آ هآ‬
‫يد‪ ،‬عن سفيان‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن عبد الم ِل ِك بن عم ٍ‬ ‫وحدُ ِني ِه ُممد ب ُن حاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬

‫يع‪،‬‬‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬‫آ ه آآ آُ آ ْ‬

‫ب‬ ‫و‬‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫اس ْب ُن آعبْد ال ْ ُم ه‬
‫ط‬ ‫َبن الْ آع هب ُ‬‫احلآارث‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬‫ه ْ ُ ْ‬
‫اَّلل بن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آآ‬ ‫انل ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ْ آ‬ ‫ان‪ ،‬ب آه آذا اإل ْسنآا ِد‪ ،‬آعن ه‬‫آ ْ ُ ْآ آ‬
‫يث أ ِِب عوانة‪.‬‬‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ِ ،‬بنح ِو ح ِد ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن سفي‬

‫ایفسنےساسدنسےکاسھتیبنیلصاہللہیلعوملسےساوبوعاہنیک ی‬
‫دحییکلثمرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)219:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪513 :‬‬
‫آ‬ ‫آه‬ ‫ْ ْ‬ ‫اَّلل بْن آخ هباب‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫آ ْ آْ ه‬ ‫ث‪ ،‬آعن ابْن ال ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬ ‫آ‬
‫يد اَلُد ِر ِّي‪ " ،‬أن آر ُسول‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫آ ْ آ‬ ‫آآ آ آآهُ آْآ ُُ آ آ آ آْ آ ْ آ آ آ ْ ُ‬
‫ام ِة‪ ،‬فيُج آعل ِِف ْحض ٍ‬
‫اح ِم آن‬ ‫ب‪ ،‬فقال‪ :‬لعله تنفعه شفاع ِِت يوم ال ِقي‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ُ ،‬ذك آر عنْ آد ُه آع ُّم ُه أآبُو آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُُ‬ ‫ُْ‬ ‫آ آُُْ آ ْ ْ آْ‬
‫ار‪ ،‬يبلغ كع آبي ِه‪ ،‬يغ ِِل ِمنه ِد آماَه "‪.‬‬ ‫ن ٍ‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنع‪،‬ےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآپیلصاہللہیلعوملسےکاچچاوباطلاکذرکوہا۔آپیلصاہللہیلع‬

‫وملس ےن فرام یتا‪” :‬ش ی د‬

‫ای ان وک افدئہ وہ ریمی افشع ےس ایقم ےک دن اور وہ یکلہ آگ ںیم رےھک اجںیئ وج ان ےک ونخٹں ت وہ نکیل اجیھب اتکپ رےہ اس‬

‫ےس۔“ (اعمذاہللمنہجیکآگیسیکتخسوہیگ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)211:‬‬

‫َ َ َ ً‬ ‫َمَ َم‬
‫ار عباابا‪:‬‬
‫‪ -91‬باب أهو هن أه هل انل ه‬
‫تاب‪:‬آگاکذعابسجوکسےسمکوہ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪514 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ ُ آْ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ ُ ُآ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آْآ ْ ُ آ ُ آ ْ‬

‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا َيَي بن أ ِِب بك ٍري‪ ،‬حدثنا زهري بن ُمم ٍد‪ ،‬عن سهي ِل ب ِن أ ِِب صا ِل ٍح‪،‬‬
‫ار‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬آق آال‪ " :‬إ هن أآ ْد آَن أآ ْهل ه‬
‫انل‬
‫ْ ُ ْ ِّ آ ه آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫اَل‬ ‫يد‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬
‫انل ْع آمان بْن أآِب آع هياش‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫س‬ ‫ٍ‬ ‫آعن ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ ُ ْ آ آ آ آ ْ آْ‬ ‫آ آ ً آْآ ُ آ ْ آْ آ آ آ ْ‬
‫ار ِة نعلي ِه "‪.‬‬‫ار‪ ،‬يغ ِِل ِدماَه ِمن حر‬ ‫ني ِمن ن ٍ‬
‫عذابا‪ ،‬ينت ِعل ِبنعل ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪346‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سےسمکدر ہاکذعاباسوکوہ اسجوکدووجایتںآگیک‬

‫انہپیئاجںیئیگرھپاساکاجیھبرگیمےکامرےےکپ ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)211:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪515 :‬‬

‫آ ْ آ ُْآ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ه ُ آ ه آآ آه ُ‬
‫اد ْب ُن آسلآ آم آة‪ ،‬آح هد آث آنا ُآاب ٌ‬
‫انل ْه ِد ِّي‪،‬‬
‫ان ه‬ ‫ت‪ ،‬عن أ ِِب عثم‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عفان‪ ،‬حدثنا مح‬
‫آ ُ آ ُ ْآ ٌ آْ آْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه آ آ ً آ‬ ‫آ ا آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ‬ ‫آ ْ آه‬
‫ني يغ ِِل‬
‫ب‪ ،‬وهو منت ِعل ِبنعل ِ‬
‫ار عذابا أبو طا ِل ٍ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬أهون أه ِل انل ِ‬
‫اس‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫ُُ‬ ‫ْ‬
‫ِمن ُه آما ِد آماَه "‪.‬‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سےساکلہذعابمنہجںیماوباطلوکوہ اوہدووجےتےنہپوہں‬

‫ےگاےسینجےساناکاجیھبےکپ ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)212:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪516 :‬‬

‫ت أآباآ‬
‫واب ُن ب آ هشار آوالله ْف ُظ َلبْن ال ْ ُم آث هن‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ْ ،‬‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ه‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫آُْ ُ آ ُ آ آُ ُ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ُ ُ آ ْ ُ ُّ ْ آ آ‬ ‫إ ْس آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ِ " :‬إن‬ ‫اَّلل صىل‬‫ري‪َ ،‬يطب وهو يقول‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬‫ِ‬
‫ان ْب آن ب آ‬‫حا ‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت انلعم‬ ‫ِ‬
‫ُُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ ْ ه آ آ ً آْ آ ْ آ آ آآ ُ ٌ ُ آ ُ آ ْآ آ آ آ ْ آ ْآ آ آ ْ‬
‫ان‪ ،‬يغ ِِل ِمن ُه آما ِد آماَه "‪.‬‬
‫ار عذابا يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬لرجل توْع ِِف أَخ ِص قدمي ِه َجرت ِ‬
‫أهون أه ِل انل ِ‬
‫دیستا امعنن نب ریشبریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک وہ ہبطخڑپھ رےہ ےھت‪ ،‬اوہنں ےن اہک ہک ںیم ےن روسل اہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےس انس‪،‬آپ یلصاہلل ہیلع‬

‫وملسفرامےتںیہ‪” :‬سےسمکدر ہاکذعابایقمےکدناسوکوہ اسجےکچیبولتؤںےکدوااگنرےرھک ی‬

‫دیاجںیئےگاورانیکو ہےساجیھبےنکپ‬

‫ےگل ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)213:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪347‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪517 :‬‬
‫آ آ آ آ‬
‫ري‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫ش‬ ‫انل ْع آمان بْن ب آ‬
‫ُّ‬ ‫ن‬ ‫حا ‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن أآِب إ ْس آ‬ ‫آ‬
‫ن‬ ‫ام آة‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو أُ آس آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫ُُ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آْ‬ ‫ه آ آ ً آ ْ آُ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫ه آْآ آ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬ ‫آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ار‪ ،‬يغ ِِل ِمن ُه آما ِد آماَه ك آما‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫اَك‬‫َش‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ٰل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‪،‬‬‫اب‬ ‫ذ‬ ‫ع‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫رسول‬
‫ً‬ ‫آ ْ ْ ْ آ ُ آ آ آ آ ه آ آ ً آ آ ُّ ْ ُ آ آ ً آ ه ُ آ آ ْ آ ُ ُ ْ آ آ‬
‫يغ ِل ال ِمرجل ما يرى‪ ،‬أن أحدا أشد ِمنه عذابا‪ ،‬وإِنه ألهونهم عذابا "‪.‬‬

‫دیستاامعنننبریشبریض اہللہنع ےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلص اہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سےساکلہذعاب اسوکوہ اوجدو وجےتاور دوےل ےااگنرے‬

‫ےکےنہپوہ ا۔اساکاجیھباسرطحاتکپوہ اسجرطحاہیدیدھپدھپیتکپےہ‪،‬وہےھجمس ااسےسز یتادہذعابیسکوکںیہناحالہکناسوکسےساکلہذعابوہ‬

‫ ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)213:‬‬

‫ََ َ َ َ م َ َ ََ م ُ م َ َمَ ُُ َ َ‬ ‫‪ -92‬باب َ‬

‫ادل هِل هل لَع أن من ما لَع اَكف هر ال ينفعه عمل‪:‬‬
‫تاب‪:‬رفکیکاحلںیمرمےنواےلصخشوکاساکوکیئلمعاکمہنآےئ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪518 :‬‬

‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬
‫َسو ٍ ‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪:‬‬ ‫ِ‪ ،‬آع ْن آم ْ ُ‬ ‫ه‬
‫الش ْع ِّ‬ ‫ن‬ ‫او آد‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫اث‪ ،‬آع ْن آد ُ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آح ْف ُص ْب ُن غيآ‬
‫آ ه آ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدُ ِِن أبو ب ِ‬
‫ْآ ه آ ُ ه آ آ ُ ْ ُ ْ ْ آ آ آ ْ آ آ آ ُ آ آ آ آ ْ آ ُ ه ُ‬ ‫ُْ ُ آ آُ آ ه ْ ُ ْ آ آ آ آ‬
‫اك نافِ ُعه؟ قال‪َ :‬ل ينف ُعه‪ ،‬إِنه‬ ‫كني‪ ،‬فهل ذ‬ ‫اَّلل‪ ،‬اب ُن جدَعن‪َ ،‬كن ِِف اَلا ِه ِلي ِة ي ِصل الر ِحم‪ ،‬ويط ِعم ال ِمس ِ‬ ‫قلت‪ " :‬يا رسول ِ‬
‫آ ْ آ ُ ْ آ ْ ً آ ِّ ْ‬
‫اَف ْر ِل آخطيئآِت يآ ْو آم ِّ‬
‫ين "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لم يقل يوما‪ :‬رب‬

‫امالموونینم دیسہ اعہشئریضاہلل اہنعےناہک‪ :‬یات روسلاہلل! خداعناکاٹیب اجتیلہ ےکزامہن ںیم تاےت وجڑتا اھت (ینعی تاےتواولں ےکاسھت ولسکرکتا اھت) اور‬

‫الھکتاھتایکہیاکماسوکافدئہدںیےگ (ایقمےکدن)‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ھچکافدئہہندںیےگ‪،‬اسےنیھبکہناہکہکاے‬

‫اھکت ا‬‫ونیکسمںوک ا‬

‫رپورد ار!ریمےگاوہںوکشخبدےایقمےکدن۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)214:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪348‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َُ َ مُ م َ َ َُ َ َ َ م م َ مََ َ مُ م‬
‫ْيههم واََباءة ه مهنهم‪:‬‬
‫‪ -93‬باب مواالة ه المؤ همنه ومقاطع هة غ ه‬
‫تاب‪:‬ومنمےسدویتسرےنھکاورریغومنمےسدویتسعطقرکےناورانےسخدارےنہاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪519 :‬‬

‫آ آ ْ‬ ‫آ آْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ آ ْآ‬ ‫آ ه آ آ ْآ ُ ْ آ ْآ‬

‫ال‪ ،‬ع ْن قي ٍس‪ ،‬ع ْن عم ِرو‬ ‫حدُ ِِن أمحد ب ُن حنب ٍل‪ ،‬حدثنا ُممد ب ُن جعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن ِإسما ِعيل ب ِن أ ِِب خ ِ ٍ‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ً آ ْ آ ٍّ آ ُ ُ آ آ ه آ آ آ ْ ُ آ ً آ ْ‬ ‫ْ ْآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬جهارا غري َِس‪ ،‬يقول‪ " :‬أَل إِن آل أ ِِب يع ِِن فالنا‪ ،‬ليسوا ِِل‬
‫اص‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫ب ِن الع ِ‬
‫اَّلل‪ ،‬آو آصال ُح ال ْ ُم ْؤمن آ‬ ‫آ‬
‫ني "‪.‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َي ه ُ‬‫اء‪ِ ،‬إ هن آما آو ِل ِّ آ‬
‫بْ ْو ِِلآ آ‬
‫ِ‬
‫دیستا رمعو نب اعص ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس انس‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس اکپر رک فرامےت ےھت ےکپچ ےس‬

‫زعتںیہنہکلبریماام کاہللےہاورریمے ی ر‬
‫زعتوہؤمنمںیہوجکینوہں۔“‬ ‫ںیہن‪” :‬الفںیکاوالدریمی ی ر‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)215:‬‬

‫َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ مَ َ َ َ م‬ ‫َ مُ م‬ ‫ََ ُ ُ َ َ َ‬ ‫َ‬

‫اب‪:‬‬
‫ٍ‬ ‫با‬‫ع‬ ‫ال‬‫و‬ ‫اب‬
‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ح‬
‫ه‬ ‫ْي‬
‫ه ه‬‫غ‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫ن‬ ‫اْل‬ ‫م‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫هن‬
‫م‬ ‫هف‬ ‫ول طوائ‬
‫‪ -94‬باب ادل هِل هل لَع دخ ه‬
‫تاب‪:‬املسمونںےک یاترگوہاکریغباسحبوذعابےکجںیمدالخوہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪521 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ُآ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ ه ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آ ُّ آ ه آ آ ه ُ آ ْ‬
‫يع يع ِِن ْاب آن ُم ْس ِل ٍم‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن ِز آيا ٍد‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫اَّلل اَلم َِح‪ ،‬حدثنا الربِ‬
‫حدثنا عبد الرمح ِن بن سالمِ ب ِن عبي ِد ِ‬
‫آآ آ آ ُ ٌ آ آُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْآ ه آ آ ْ ُ آ آ ْ ً آ ْ‬ ‫ُ آْآآ آ ه ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آْ ُ ُ ْ ُه‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫اب‪ ،‬فقال رجل‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ري ِحس ٍ‬ ‫هريرة‪ ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬يدخل ِمن أم ِِت اَلنة سبعون ألفا ِبغ ِ‬
‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ ْ آ آ هُ ه ْ آ ُْ ُْ ْ ُه آ آ آ ُ آآ آ آ آُ آ ه ْ ُ هآ آ ْ آْ آ‬ ‫ْ ُ هآ آ ْ آْآ آ‬
‫اَّلل أن ي آعل ِِن ِمن ُه ْم‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬ادع‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫آخ‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ه‬‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ه‬‫ل‬ ‫ع‬‫اج‬ ‫م‬‫ه‬ ‫الل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ه‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ِن‬
‫ادع اَّلل أن يعل ِ‬
‫ه آ ُ‬ ‫آ آ‬
‫آسبآقك بِ آها ُعَكشة‪.‬‬

‫روای ےہ ہک روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬ریمیام ںیم ےس رتس مہرار آدیم ریغب اسحب ےک ج ںیم اجںیئ‬
‫دیستااوب مہ یرترہریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫ےگ۔“ یات صخشوبال‪ :‬یاتروسلاہلل!اہللےسداعےیجیک‪،‬اہللھجم وکان ولوگں ںیمےسرک دے۔آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یات ”اےاہلل!اےسانولوگں‬

‫ںیمےسرکدے۔“ رھپدورساااھٹاوروبال‪ :‬یاتروسلاہلل!داعےئجیکاہللھجموکیھبانولوگںںیمےسرکدے۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اکعہشھجتےس‬

‫ےلہپہیاکمرکاکچ۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪349‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)216:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪521 :‬‬

‫آ آ آ ْ ُ آآ ُ آ ْآ آ‬ ‫ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬
‫وح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ب آ هش ٍار‪ ،‬آح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آف ٍر‪ ،‬آح هدثنآا ُش ْعبآة‪ ،‬قال‪ :‬آس ِم ْع ُت ُُمآ هم آد ْب آن ِز آيا ٍد‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أبا هريرة‪،‬‬
‫ه‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ُ ُ ْ آ‬ ‫آُ ُ آ ْ ُ آُ آ‬
‫يع‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬يقول بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫يث الربِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫يقول‪ :‬س ِمعت رس‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)216:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪522 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ آ‬
‫َبن يُون ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬قال‪ :‬آح هدُآِن آسع ُ‬
‫ْ آآ‬ ‫ُ‬‫ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ‬
‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ آْآ‬ ‫آ‬ ‫آُ‬
‫يد ْب ُن ال ُم آسيِّ ِب‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬أخ ِ‬
‫حدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫آهآآ ُ آ ْآ آ آ ه آُ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ ُ ُ ْ ُه ُ ْ آ ٌ ُ ْ آ ْ ُ آ آ‬
‫ون ألْ ًفا‪ ،‬تُ ِِضءُ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬يدخل ِمن أم ِِت زمرة هم سبع‬ ‫أنْبا هريرة حدُه‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬
‫آ آ ُّ آ ْ آ ُ آ آ ً آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ آ ه‬ ‫اْل ْدر‪ ،‬قآ آال أآبُو ُه آريْ آر آة‪ :‬آف آق آ‬
‫ام ُع هَك آش ُة ْب ُن ُمْ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ُ ُ ُ ْ آ آآ ْآ آ آْآآ ْ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫م‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫األ‬ ‫ن‬‫ص‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وجوههم ِإْاءة القم ِر ِللة‬
‫آآ آ‬ ‫ُْ ْ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ هُ ه ْ آ ُْ ُْ ْ ُه آ آ آ ُ ٌ آ آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫ْ ُ هآ آ ْ آْآ آ‬
‫ار‪ ،‬فقال‪ :‬يآا‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬‫ر‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫م‬‫ث‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ه‬‫ل‬‫ع‬ ‫اج‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫الل‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ِن‬
‫ادع اَّلل أن يعل ِ‬
‫ُْ ْ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آآ آ آ ُ ه آ ُ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ ُ هآ آ ْ آْآ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬سبقك بِها عَكشة "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ادع اَّلل أن يعل ِِن ِمنهم‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ریمیامںیمےس‬

‫رتس مہراریک یاتامجعجںیماجےئیگنجےکہنموچدوھںیراتےکہادنیکرطحےتکمچوہںےگ۔“ دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےناہکہینسرکاکعہش‬

‫مج‬
‫نب ضنادسیڑھکاوہااوراانپلبمکااھٹتاوہااوراہک‪ :‬یاتروسلاہلل!داعےئجیکھجموکاہللانولوگںںیمےسرکے۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اے‬

‫اہلل! واسوکانولوگںںیمےسرکدے۔“ رھپ یاتصخشاورااصنرںیمےسڑھکاوہااوروبال‪ :‬یاتروسلاہلل!داعفرامےیئہکاہللھجموکیھبانولوگںںیمےسرک‬

‫دے۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہیتاتھجتےسےلہپاکعہشرکاکچ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)216:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪350‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪523 :‬‬

‫آ آ ُ آ آه‬ ‫ُ‬ ‫هآ آ‬ ‫ْ ُ آ آ‬ ‫اَّلل ْب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫آ ه آآ آ ُْ ه‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ‬
‫َب ِن آحي آوة‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن أبُو يُون آس‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ " ،‬أن‬ ‫ٍ‬ ‫وحدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ ْ ُ ه آ ْ ُ آ آ ْ ً ُ ْ آ ٌ آ آ ٌ ْ ُ ْ آ آ ُ آ ْ آ‬
‫ور ِة الق آم ِر "‪.‬‬ ‫احدة ِمنهم لَع ص‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬يدخل اَلنة ِمن أم ِِت سبعون ألفا زمرة‪ ،‬و ِ‬ ‫رسول ِ‬

‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریمیامںیمےسرتس مہرارآدیمجںیماجںیئےگانےس ضعب‬ ‫دیستا م‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫یکوصرتہادنیکرطحیتکمچوہیگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)217:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪524 :‬‬
‫آ آ آ‬
‫ين‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ري‬ ‫س‬
‫ِ‬
‫ان‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد آي ْعِن ْاب آ‬
‫ن‬ ‫ٍ‬
‫ْ آ ه آ‬
‫س‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫امِ‬‫ش‬
‫آ ْ آ‬
‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِل‪ ،‬آح هد آثنآا ال ْ ُم ْعتآ ِم ُ‬
‫ر‬ ‫ُّ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آخلآ ٍف ْ آ‬
‫اْل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫آ ُ‬
‫اب‪ ،‬قالوا‪ :‬آو آم ْن ه ْم‬ ‫س‬‫ون أآلْ ًفا ب آغ ْري ح آ‬
‫آ ه آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ ْ آ ه آ ْ ُ ه آ ْ ُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬يدخل اَلنة ِمن أم ِِت سبع‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫حدُ ِني ِعمران‪ ،‬قال‪ :‬قال ن ِِ ِ‬
‫آ آ ُ آ ه آ آ ُ ُ ه آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ آ ِّ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ُ ه آ ُ آ آ آ ْ ُ ه آ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫اَّلين َل يكتوون‪ ،‬وَل يسَّتقون‪ ،‬ولَع رب ِهم يتوَكون‪ ،‬فقام عَكشة‪ ،‬فقال‪ :‬ادع اَّلل أن يعل ِِن‬ ‫اَّلل؟ قال‪ :‬هم ِ‬
‫يا رسول ِ‬
‫ه آ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ ْ آ آ آْ آ ُْ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ٌ آ آ آ آ آ ه ه ْ ُ هآ آ ْ آْ آ‬
‫اَّلل أن ي آعل ِِن ِمن ُه ْم‪ ،‬قال‪ :‬آسبآقك بِ آها ُعَكشة‪.‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬ادع‬
‫ِمنهم‪ ،‬قال‪ :‬أنت ِمنهم‪ ،‬قال‪ :‬فقام رجل‪ ،‬فقال‪ :‬يا ن ِِ ِ‬

‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ریمی ام ںیم رتس مہرار آدیم ریغب اسحب ےک ج ںیم اجںیئ‬
‫دیستا رمعان ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫ےگ۔“ ولوگںےنوپاھچ‪:‬وہوکن ولگوہںےگ یاتروسلاہلل!آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وہولگ وجداغںیہندےتی۔اور ر‬

‫مںیہنرکےت اوراےنپ‬

‫رپورد اررپ ولکرکےتںیہ۔“ اسوقاکعہشڑھکاوہااوررعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!داعفرامےیئہکاہللھجموکانولوگںںیمےسرکے‪،‬آپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنفرام یتا‪ ”:‬وانںیمےسےہ۔“ رھپ یاتاورصخشڑھکاوہااورےنہک اگلہکاےاہللےکیبن!داعےئجیکہکاہللھجموکیھبانولوگںںیمےسرکے‪،‬آپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ھجتےسےلہپاکعہشہہکاکچ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)218:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪525 :‬‬
‫آ‬ ‫الص آمد ْب ُن آعبْد ال ْ آوارث‪ ،‬آح هد آثنآا آحاج ُ‬
‫ب ْب ُن ُع آم آر أبُو ُخ آشيْنآ آة اثله آق ِ ُّ‬
‫ْف‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫ٍ‬
‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ِ‬
‫آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ ُ ْآ ه آ ْ ُ ه‬ ‫آ ْ ْآ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْآ آ ُ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬يدخل اَلنة ِمن أم ِِت‬
‫ني‪ " ،‬أن رسول ِ‬
‫حدثنااحلكم بن األعر ِج‪ ،‬عن ِعمران ب ِن حص ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪351‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ُ آ ْ ُ ْ آ آُ آ ه آ آ ُ ُ ه آ آ آْ آُْ آ آآ آآآ هُ آ آ‬
‫ريون‪ ،‬آوَل يآكتآ ُوون‪ ،‬آو آلَع‬ ‫اَّلين‪َ ،‬ل يسَّتقون‪ ،‬وَل يتط‬ ‫ون أآلْ ًفا ب آغ ْري ح آ‬
‫آ ُْ آ‬
‫اَّلل؟ قال‪ :‬هم ِ‬
‫اب‪ ،‬قالوا‪ :‬من هم يا رسول ِ‬‫س‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫سبع‬
‫آ هُ آ‬
‫آر ِّب ِه ْم يتآ آوَكون "‪.‬‬

‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریمیامںیمےسرتس مہرارآدیمریغباسحبےکجںیم‬

‫دیستارمعاننبنیصحریضاہللہنعےس ی‬

‫اجںیئےگ۔“ ولوگں ےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!وہوکنوہںےگ؟ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وہولگ وجہن ر‬

‫مرکےتںیہ‪ ،‬ہندبوگشن ےتیل ںیہ‪،‬ہنداغ‬

‫اگلےتںیہ‪،‬اوراےنپرپورد اررپرھبوہسرکےتںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)218:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪526 :‬‬

‫آ ْ آ ْ ْ آ ْ آه آُ آ ه‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آعزيز آي ْعِن ْاب آن أآِب آحاز ‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫اَّلل‬
‫ازمٍ ‪ ،‬عن سه ِل ب ِن سع ٍد‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ مٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آه‬ ‫ون أآلْ ًفا‪ ،‬أآ ْو آسبْ ُع مائآة أآلْف‪ ،‬آَل يآ ْدري أآبُو آ‬‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ آ ه ْآ ه آ ْ ُ ه آ ْ ُ آ‬
‫ازمٍ أي ُه آما‪ ،‬قال‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ " :‬لدخلن اَلنة ِمن أم ِِت سبع‬
‫ٌ آ ْ ُ ُ ْ آ ْ ً آ آ ْ ُ ُ آه ُُ ْ آ ه آ ْ ُ آ ُ ُ ْ ُ ُ ُ ُ ْ آآ ُ آ ْآ آ آْ آآ ْآ ْ‬ ‫ُآآ ُ آ‬
‫اْلد ِر "‪.‬‬ ‫آخرهم‪ ،‬وجوههم لَع صور ِة القم ِر ِللة‬ ‫آخذ بعضهم بعضا‪َ ،‬ل يدخل أولهم حَّت يدخل ِ‬ ‫اسكون‪ِ ،‬‬ ‫متم ِ‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریمیامںیمےسرتس مہرار یاتاستالھک (اوباحزموجراویےہ‬

‫دیستالیہسنبدعسریضاہللہنعےس ی‬

‫دحیاکاسوک یتادںیہنراہہکلہسےنرتس مہراراہک یاتاستالھک) آدیمجںیماجںیئےگ یاتدورسےوکڑکپےوہےئ (ینعی یاتاکاہھتدورسےےک‬

‫اس ی‬

‫اہھتںیموہ افصتادنےھوہےئتاہکس یاتاسھتجںیماجںیئ)‪( ،‬اسےسولعمموہاتکسےہہک جاکدروازہانتک وچڑاےہ) وکیئانںیمےسےلہپ‬

‫گ‬
‫جںیمہنےسھگ اجتاریخاکصخشہن ھساجےئاورانےکہنموچدوھںیراتےکہادنیکرطحوہںےگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)219:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪527 :‬‬
‫ْ ُ آْ آآ آ‬
‫ري‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫ب‬‫ج‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫ت عنْ آد آ‬
‫س‬ ‫ِ‬
‫محن‪ ،‬قآ آال‪ُ " :‬كنْ ُ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫يد ْب ُن آمنْ ُصور‪ ،‬آح هد آث آنا ُه آشيْ ٌم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ُح آص ْ ُ‬
‫ني ْب ُن آعبْ ِد ه‬ ‫آح هد آث آنا آسع ُ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آ ِّ ُ ْ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ ه ْ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ ه ُ ْ ُ آ آ ِّ آ ْ آ ُ‬ ‫آ ُّ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ه‬
‫لَت‪ ،‬قال‪ :‬فماذا‬ ‫كِن ِ‬ ‫ارحة؟ قلت‪ :‬أنا‪ ،‬ثم قلت‪ :‬أما إِِن لم أكن ِِف صال ٍة‪ ،‬ول ِ‬ ‫اَّلي انقض اْل ِ‬ ‫أيكم رأى الكوكب ِ‬
‫آ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ٌ آ ه آ آ ُ ه ْ ُّ آ آ آ آ آ آ ه آ ُ ْ ه‬
‫الش ْع ُّ‬
‫ِ؟‬ ‫ِ‬ ‫صنعت؟ قلت‪ :‬اسَّتقيت‪ ،‬قال‪ :‬فما محلك لَع ذلِك؟ قلت‪ :‬ح ِديث حدثناه الشع ِِ‪ ،‬فقال‪ :‬وما حدُكم‬
‫ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ ه ُ آ آ آ ُ ْ آ آ ه ْ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫ُْ ُ آ ه آآ آ ْ ُآْآآ ْ ُ آ ْ‬
‫مح ٍة‪ ،‬فقال‪ :‬قد أح آس آن آم ِن ان آتَه ِإىل آما‬ ‫ني أو‬
‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫َل‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ة‬‫ي‬‫ق‬‫ر‬ ‫َل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ل‬‫س‬‫األ‬ ‫ب‬
‫قلت‪ :‬حدثنا عن بريدة ب ِن حصي ٍ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪352‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ُ‬
‫ِ آو آم آعه‬ ‫ت ه‬
‫انل ه‬ ‫األ آم ُم‪ ،‬فآ آرأآي ْ ُ‬
‫ُ آ ْ آآ ُ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬عرْت ه‬
‫لَع‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫انل ِّ‬‫اس‪ ،‬آعن ه‬ ‫آسم آع‪ ،‬آولآك ْن آح هد آثنآا ْاب ُن آع ه‬
‫ب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه ه آْ آ آ آ ُ آ آ ٌ ْ ُ آ آ آ ٌ آ ٌ آ آ آْ ُ آهُ ْ ُه‬ ‫ُّ آ ْ ُ آ ه ه آ آ آ ُ ه ُ ُ آ ه آ‬
‫الر ُجال ِن‪ ،‬وانل ِِ ليس معه أحد‪ ،‬إِذ ر ِفع ِِل سواد ع ِظيم‪ ،‬فظننت أنهم أم ِِت‪ ،‬ف ِقيل ِِل‪ :‬هذا‬ ‫الرهي ‪ ،‬وانل ِِ ومعه الرجل و‬
‫آ آ آ‬ ‫ُْ آ ُُ‬ ‫ُْ ْ آ ُُ آآآ ْ ُ آ آ آ آ ٌ آ ٌ آ آ‬ ‫ُ آ آ آْ ه ُ آآْ ُ ُ آآ‬
‫يم‪ ،‬ف ِقيل ِِل‪ :‬انظ ْر ِإىل األف ِق اَلخ ِر‪ ،‬ف ِإذا‬ ‫ك ِن انظر ِإىل األف ِق‪ ،‬فنظرت‪ ،‬ف ِإذا سواد ع ِظ‬ ‫موَس علي ِه السالم وقومه‪ ،‬ول ِ‬
‫ُه آآ آ آآ آ آ آْ آ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫آ ُه ُ آ آ آ آ ُ ْ آ ُْ آ آًْ آ ْ ُ ُ آ ْ‬
‫اَل آ هن آة ب آغ ْري ح آ‬ ‫آ آ ٌ آ ٌ آ آ‬
‫ْن ُٰل‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫ض‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫اب‬‫ٍ‬ ‫ذ‬ ‫ع‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫اب‬‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫يم‪ ،‬ف ِقيل ِِل‪ :‬ه ِذهِ أمتك‪ ،‬ومعهم سبعون ألفا يدخلون‬ ‫سواد ع ِظ‬
‫آآ آ آْ ُ ُ ْ آآآهُ ُ ه آ آ ُ آُ آ ه‬ ‫آآ آ آ‬ ‫ُ آ آ ه آ آْ ُ ُ آ ْ‬
‫اَل آ هن آة ب آغ ْري ح آ‬ ‫اض ه ُ‬ ‫آ آ آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫وا‬ ‫ب‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ين‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫م‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬‫ه‬ ‫ض‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫اب‬
‫ٍ‬ ‫ذ‬ ‫ع‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬ ‫س‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫اَّلين يدخلون‬ ‫وَلك ِ‬ ‫انلاس ِِف أ ِ‬ ‫فخ‬
‫آْ‬ ‫ه آآ آُ آْ آ آ آ آ‬ ‫ْ آ آآْ ُْ ُ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ آ ْ ُ ُ ْ آآآ هُ ُ ه‬
‫اء‪ ،‬فخ آر آج آعلي ِه ْم‬ ‫اَّلل‪ ،‬وذكروا أشي‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫وا‬ ‫ك‬‫َّش‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫مِ‬ ‫ال‬ ‫س‬‫اإل‬
‫ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫وا‬ ‫ين ُو ُ‬
‫ل‬ ‫ِ‬ ‫اَّل آ‬
‫ِ‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وقال بعضهم‪ :‬فلعلهم‬
‫آآ ْ آُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ آ آْ ُ آ آآ آ ْ آْ ُ آ آآ‬ ‫آُ ُ آ‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه آآ آ آ ه‬
‫اَّلين َل يرقون‪ ،‬وَل يسَّتقون‪ ،‬وَل‬ ‫اَّلي َتوْون ِفي ِه؟‪ ،‬فْخَبوه‪ ،‬فقال‪ :‬هم ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬فقال‪ :‬ما ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫ُْ ْ آ آ آ آْ آ ُْ ْ ُ ه آ آ ٌ‬ ‫آآ آ ْ ُ هآ آ ْ آْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ ه ُ آ آ آ آ آ ِّ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ه آ ُ‬
‫ام آر ُجل‬ ‫اَّلل أن ي آعل ِِن ِمنهم‪ ،‬فقال‪ :‬أنت ِمنهم؟‪ ،‬ثم ق‬ ‫ام ُعَكشة ْب ُن ُِم آص ٍن‪ ،‬فقال‪ :‬ادع‬ ‫يتطريون‪ ،‬ولَع رب ِهم يتوَكون‪ ،‬فق‬
‫ه آ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُ آآ آ ْ ُ هآ آ ْ آْ آ‬
‫اَّلل أن ي آعل ِِن ِمن ُه ْم‪ ،‬فقال‪ :‬آسبآقك بِ آها ُعَكشة‪،‬‬ ‫آخر‪ ،‬فقال‪ :‬ادع‬

‫دبعارلمحےس ی‬
‫روایےہہکںیمدیعسنبریبجےکتاساھت۔اوہنںےناہکہک مںیمےسسکےناساتسرہوکداھکیوجلکراتوکوٹتااھت۔ںیمےن‬ ‫ٰ‬ ‫نیصحنب‬

‫اہک‪:‬ںیم ےنداھکیہکںیم ھچکامنز ںیموغشملہن اھت (اس ےس ہی رغضےہہکوکیئھجم وکاعدب‪ ،‬سدیبارہنایخلرکے) ہکلبےھجموھچب ےن ڈنامرا اھت ( و‬

‫ںیموسہن اکس‪،‬اور تارہ وٹےتٹ وہےئ داھکی)‪ ،‬دیستادیعس ریض اہلل ہنع ےن اہک‪:‬رھپ و ےنایک ایک؟ ںیم ےناہک‪ :‬مررکا یات ںیم ےن۔ اوہنں ےن اہک‪ :‬و ےنمر ویکں‬
‫دحییکو ہےسوجیبعشرہمحاہللےن مےسایبنیکاوہنںےناہک‪:‬یبعشرہمحاہللےنوکن ی ی‬
‫دحیایبنیک؟ ںیمےناہک‪:‬اوہنں‬ ‫رکا یتا؟ںیمےناہک‪:‬اس ی‬

‫ےن مےس ی‬
‫دحیایبنیکدیستات یریدہنببیصحایملسریضاہللہنعےس‪،‬اوہنںےناہک‪:‬ہکمرںیہنافدئہداتیرگمرظنےئلیک‪ ،‬یاتڈنےئلیک (ینعیدبرظنےکاتر‬

‫وکدوررکےنےئلیک یاتوھچباوراسیوریغہےکاکےٹےئلیکدیفمےہ) دیعسےناہکسجےنوجانساوراسرپلمعایک وااھچایکنکیل مےس ودیستادبعاہللنبابعس‬

‫ریضاہللامہنعےن ی‬
‫دحیایبنیکاوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانس۔آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ریمےاسےنمربمغیپوںیکاںیتمالیئ‬

‫ںیئگ۔ضعبربمغیپاےسیےھتہکانیکامےکولگدسےسیھبمکےھتاورضعبربمغیپےکاسھت یات یاتدویہآدیمےھتاورضعبربمغیپےکاسھت یاتیھبہن‬

‫اھت۔اےنتںیم یاتتریام آیئ۔ ںیماھجمسہکہیریمیامےہھجم ےساہکایگہکہیوم ٰ‬

‫ یںیہاوران یک امےہ‪ ،‬مآامسن ےکانکرےوک دوھکی‪،‬ںیم ےن‬

‫داھکی و یاتاورترارگوہےہ‪،‬رھپھجمےساہکایگہکابدورسےانکرےیکرطفدوھکی‪،‬داھکی و یاتاورترارگوہےہ۔ھجمےساہکایگہکہیےہاہمتریاماور‬

‫انولوگںںیمرتس مہرارآدیماےسیںیہوجریغباسحباورذعابےکجںیماجںیئےگ۔“ رھپآپیلصاہللہیلعوملسڑھکےوہےئگاوراےنپرھگرشتفیےل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪353‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ےئگ وولوگں ےنوگتفگ یکانولوگں ےکتارے ںیموج ریغباسحباورذعاب ےک جںیماجںیئےگ۔ ضعب ےناہک‪:‬ش ی د‬
‫ای وہولگںیہ وجروسل اہللیلصاہلل‬

‫ہیلعوملس یک تبحصںیمرےہ‪ ،‬ضعب ےناہک‪:‬ںیہنش ی د‬

‫ایوہولگںیہوج االسمیکاحلںیمدیپاوہےئںیہاور اوہنںےن اہللےکاسھت یسکوک ی‬
‫رشتںیہنایک‪،‬‬

‫ضعبےناہک‪:‬ھچکاور۔اےنتںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملست م ر‬
‫اہرشتفیالےئاورفرام یتا‪ ” :‬مولگسکزیچںیمثحبرکرےہوہ؟“ اوہنںےنآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسوکربخدی۔یآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہیوہولگںیہ‪،‬وجہنمررکےتںیہ‪،‬ہنمررےتھکںیہ‪،‬ہنرکاےتںیہ‪،‬ہندبوگشنےتیلںیہاوراےنپ‬

‫مج‬
‫رپورد اررپرھبوہسرکےتںیہ۔“ ہینسرکدیستااکعہش ضناکاٹیبڑھکاوہااوراسےناہک‪:‬آپ یلصاہللہیلعوملس اہللےسداعےئجیکہکوہھجموکانولوگںںیم‬

‫ےسرکدے۔ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬وان ولوگں ںیم ےس ےہ۔“ رھپ یات اور صخشڑھکا وہااور ےنہکاگل‪ :‬داع ےئجیک اہللھجم وکیھب ان ولوگںںیم‬

‫رکے۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اکعہشھجتےسےلہپہیاکمرکاکچ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)221:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪528 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ آه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫اس‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ري‪ ،‬حدثنا اب ُن عب ٍ‬
‫ْ ُ آْ‬
‫يد ب ِن جب ٍ‬
‫آ ْ آ‬
‫ني‪ ،‬عن س ِع ِ‬
‫آ ْ ُ آ ْ‬
‫حدثنا ُممد بن فضي ٍل‪ ،‬عن حص ٍ‬ ‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة‪،‬‬
‫آ ه آ ُ آ ْ‬
‫حدثنا أبو ب‬
‫آ ْ ُ آ آ‬ ‫ُ آ ْ‬ ‫آْآ آ‬ ‫آ آ هآ ُ آ ْ آآ ُآ ُ ُ ه آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫يث هشي ٍم‪ ،‬آول ْم يآذك ْر أ هول‬‫يث َنو ح ِد ِ‬‫اِق احل آ ِد ِ‬ ‫وسلم‪ :‬عرْت ه‬
‫لَع األمم‪ ،‬ثم ذكر ب ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫قال رسول ِ‬

‫آح ِدي ِث ِه‪.‬‬

‫دیستاانبابعسریضاہللہنع ےتہںیہہکیبنیلصاہللہیلعوملسےنفرام یاتہک ”ھجمرپ‪،‬اںیتمشیپیکںیئگ“ تایق ی‬

‫دحیویہےہوجاورپزگریےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)221:‬‬

‫ُ َ م َ َ م مَ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫‪ -95‬باب ك مو هن ه هباه ه األم هة ن هصف أه هل اْلنةه‪:‬‬
‫تاب‪:‬جےکآدےھولگاسامےکوہںےگ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪529 :‬‬
‫آ ْ آْ ه آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬قال نلآا‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ون‬ ‫حا ‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن آميْ ُ‬
‫م‬ ‫األ ْح آوص‪ ،‬آع ْن أآِب إ ْس آ‬
‫آ ه آ آ آ ه ُ ْ ُ ه ِّ آ ه آ آ آ ُ آ‬
‫الَسي‪ ،‬حدثنا أبو‬ ‫حدثنا هناد بن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْآ ه آ آ آ آ ه ْ آ ُ ه آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُ ُ‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آْ آ ْ آ آ ْ آ ُ ُ ُُآ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أما ترْون أن تكونوا ربع أه ِل اَلن ِة؟ قال‪ :‬فكَبنا‪ ،‬ثم قال‪ :‬أما ترْون أن تكونوا‬ ‫رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪354‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْآ ه آ آ ُ ْ ُ ُ آ آ آ‬ ‫ْ آ ه آ آ آ آ ه ْ آ ُ ه آ آ ِّ آ آ ْ ُ آ ْ آ ُ ُ آ ْ آ آ ْ‬ ‫ُُ آ آْ‬

‫َبك ْم ع ْن ذلِك‪ ،‬آما ال ُم ْس ِل ُمون ِِف‬
‫ِ‬ ‫خ‬‫ْ‬ ‫س‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫أ‬ ‫ر‬‫ط‬ ‫ش‬ ‫وا‬ ‫ون‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ج‬‫ر‬‫أل‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫م‬‫ث‬ ‫ا‪،‬‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫ك‬‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫؟‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ن‬‫اَل‬ ‫ل‬
‫ُلث أ ِ‬
‫ه‬
‫ه آ آ ْ آ آْ آ آ آْ آ ْ آآ آْ آ آ ْ آ آ ْآ آ آْ آْآ آ‬ ‫ْ ُه‬
‫ار‪ ،‬إَِل كشعر ٍة بيضاء ِِف ُو ٍر أسود أو كشعر ٍة سوداء ِِف ُو ٍر أبيض "‪.‬‬ ‫الك ِ‬
‫ف‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایک م استاتےسوخشںیہنوہہکویتنجں ےکوچاھتیئ م‬

‫ںیمےسوہںےگ۔“ ہینسرک م ےنریبکتیہ (وخیشےکامرے)‪،‬رھپآپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ایک ماستاتےسوخشںیہن وہےتہکاہتیئ‬

‫ویتنجںےک موہےگ۔“ ہینسرک مےنریبکتیہ۔رھپآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجمادیمےہہکویتنجںںیمآدےھ مولگوہےگاوراسیکو ہ‬

‫رکتوہںاملسمناکفروںںیماےسیںیہےسیج یاتدیفستالایسہلیبںیموہ یات یاتایسہتالدیفسلیبںیموہ۔“‬

‫ہیےہوجںیمایبن ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)221:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪531 :‬‬
‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫هُْ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ُآه ُ ْ ُ آه‬
‫ار‪ ،‬آواللفظ َِلب ْ ِن ال ُمث هن‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وُممد بن ب ٍ‬
‫ش‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم ِف ُق هبة‪ ،‬آَنْ ًوا م ْن أآ ْر آبع آ‬
‫ني‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫حا ‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن آميْ ُمون‪ ،‬آع ْن آعبْد ه آ آ ُ ه آ آ آ ُ‬ ‫إ ْس آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ " :‬كنا مع رس ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْآ ه آ ُ ْ آ‬ ‫ْآ ه آ آ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُ ُ ُ ُ آ آ ْ‬ ‫آ ُ ً آ آ آ آآْ آ ْ آ آ ْ آ ُ ُ ُُ آ آ ْ‬
‫رجال‪ ،‬فقال‪ :‬أترْون أن تكونوا ربع أه ِل اَلن ِة؟ قال قلنا‪ :‬نعم‪ ،‬فقال‪ :‬أترْون أن تكونوا ُلث أه ِل اَلن ِة؟ فقلنا‪:‬‬
‫ٌ‬ ‫ْآ ه آ آ آ آ ه ْ ه آ آ ْ ُ ُ ه آ ْ‬ ‫آْ آ ُ ُ ْ آ آْ‬ ‫ِّ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫آآ ْ آآ آ‬
‫اك أن اَلآنة َل يآدخل آها ِإَل نف ٌس ُم ْس ِل آمة‪،‬‬ ‫اَّلي نف ِِس ِبيآ ِد ِه‪ِ ،‬إِن أل ْر ُجو أن تكونوا نِصف أه ِل اَلن ِة وذ‬ ‫نعم‪ ،‬فقال‪ :‬آو ِ‬
‫ْ هْ آ‬
‫األ ْ آ‬ ‫ه ْآ‬ ‫ْ هْ آْ آْ آ ه ْ‬ ‫ِّ ْ ه آ ه ْ آ ْ آ ْ آ‬ ‫آْ‬ ‫آْ‬
‫مح ِر "‪.‬‬ ‫َل اثلو ِر األس آو ِد‪ ،‬أو َكلشع آر ِة السودا ِء ِِف ِج ِ‬
‫َل اثلو ِر‬ ‫اْليضا ِء ِِف ِج ِ‬ ‫آو آما أنتُ ْم ِِف أه ِل الَّش ِك‪ِ ،‬إَل َكلشعر ِة‬

‫روایےہہک مروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھت یاتہمیخںیمسجںیمفر ییہاسیلآدویمںےکوہں‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬

‫ےگ‪،‬آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایک ماس تاتےسوخش وہہکویتنجںےکوچاھتیئ مولگوہ۔“ مےناہک‪:‬اہں۔رھپآپ یلصاہللہیلعوملس ےن‬

‫فرام یتا‪ ” :‬ماستاتےسوخشوہہکویتنجںےک یاتاہتیئ موہ۔“ مےناہک‪:‬اہں۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقاسیکسجےکاہھتںیمدمحمیک‬

‫اجن ےہ۔ ےھجمادیم ےہ ہک م ویتنجں ےک آدےھ وہےگ اور ہی اس ےئل ہک ج ںیم ویہ اجےئ ا وج املسمن ےہ اور املسمنرشموکں ےک ادنر اےسیںیہ ےسیج‬

‫یاتدیفستالایسہلیبیکاھکلںیموہ یات یاتایسہتالالللیبیکاھکلںیموہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)221:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪355‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪531 :‬‬

‫آ آ ْ‬
‫حا ‪ ،‬ع ْن عم ِرو ب ْ ِن‬ ‫ك آو ُه آو ْاب ُن م ْغ آول‪ ،‬آع ْن أآِب إ ْس آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ‬
‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫ِب‬
‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِ‬ ‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬ ‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ه آآ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آآ آ ْ ُ ُ‬ ‫آ ْ آ ْ ه آ آ آ آ آآ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آُْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فْسند ظه آر ُه ِإىل ق هب ِة أدمٍ ‪ ،‬فقال‪ " :‬أَل َل يآدخل‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬خطبنا رسول ِ‬ ‫ون‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫ميم ٍ‬
‫ْآ ه آ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ه آ آ آ‬ ‫ْ آ ه آ ه آ ْ ٌ ُ ْ آ ٌ ه ُ ه آ ْ آ ه ْ ُ ه ُ ه ْ آ ْ آ ُ ُّ آ آ ه ُ ْ ُ ُ ُ آ ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫َتبون أنكم ربع أه ِل اَلن ِة؟ فقلنا‪ :‬نعم يا رسول ِ‬ ‫اَلنة إَِل نفس مس ِلمة‪ ،‬اللهم هل بلغت‪ ،‬اللهم اشهد‪ ،‬أ ِ‬
‫آْ‬ ‫ْه‬ ‫آْ‬ ‫آْ آ ُ ُ آ‬ ‫ْ ه آ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ه آ آ ِّ آ آ‬ ‫آ ُ ُّ آ آ ْ آ ُ ُ ُ ُ آ آ ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ِ :‬إِن أل ْر ُجو أن تكونوا ش ْط آر أه ِل اَلآن ِة‪ ،‬آما أنتُ ْم ِِف‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫؟‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ن‬‫آ‬ ‫اَل‬ ‫ل‬
‫َتبون أن تكونوا ُلث أ ِ‬
‫ه‬ ‫أ ِ‬
‫آْ‬ ‫آ ْ آ ه ْ آ ْآْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ْ آ ُآ ه آ ه ْآ ه آ‬
‫اْليضا ِء ِِف اثله ْو ِر األس آو ِد "‪.‬‬ ‫الس ْودا ِء ِِف اثله ْو ِر األ ْب آي ِض‪ ،‬أو َكلشعر ِة‬ ‫ِسواكم ِمن األم ِم‪ِ ،‬إَل َكلشعر ِة‬

‫روای ےہ ہک ہبطخ ڑپاھ مہارے اسےنم روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن‪ ،‬و اکیٹ د یات اینپ ھٹیپ وک ڑمچے ےک ی‬
‫ڈترہ رپ اور‬ ‫دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫فرام یتا‪” :‬ہک ربخدار وہ اجؤ‪ ،‬ہن اجےئ ا وکیئ ج ںیم رگم وہ وج املسمن ںیہ۔ یات اہلل! ںیم ےن ریتا اغیپم اچنہپ د یتا۔ یتااہلل! و وگاہ رہ۔ ایک م ہا ےت وہ ہک ج ےک‬

‫وچاھتیئ ولگ م ںیم ےس وہں؟“ م ےن اہک‪ :‬اہں یات روسل اہلل! آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ایک م ہا ےت وہ ہک ج ےک اہتیئ ولگ م ںیم ےس‬

‫وہں؟“ سےناہک‪:‬اہں یاتروسلاہلل!آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجمادیم ےہہک مویتنجںےک فصنوہےگ م اخمفلولوگں ںیماےسیوہ ےسیج‬

‫یاتایسہتالدیفسلیبںیم یات یاتدیفستالایسہلیبںیم۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)221:‬‬

‫َ‬ ‫م َ َ َ م ًَ َ م‬ ‫م ُ ِّ َ م‬ ‫َ‬ ‫َُ ُ َُ َ َ َ م م َم َ‬ ‫م‬ ‫َ‬

‫ار مهن ك أَ ٍف ت هسع همائ ٍة وت هسعة وت هس هع »‪:‬‬‫‪ -96‬باب قو هِله‪« :‬يقول اّلل آلدم أخ هرج نعث انل ه‬
‫تاب‪:‬اہللاعتیلٰآدمہیلعاالسلموکںیہکےگہک مہرارںیمےسونوساننونےدوزیخاکنلول۔ ی‬
‫(اتیتنجتایقدوزیخ)‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪532 :‬‬
‫آ آ آ آ‬
‫يد‪ ،‬قال‪ :‬قال‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫ان ْب ُن أِب آشيْبآ آة الْ آعبْ ِ ُّ‬
‫ِس‪ ،‬آح هد آث آنا آجر ٌ آ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ير‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن أ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا حدثنا عثم‬
‫آ آ آ آ آُ ُ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ هُ آ ه آ آ ه آ آ ُ آ آُ ُ آهْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ‬
‫اَل آ ْ ُ‬
‫ري ِِف يآديْك‪ ،‬قال‪ :‬يقول‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬يقول اَّلل عز وجل‪ ،‬يا آدم‪ ،‬فيقول‪ْ :‬ليك‪ ،‬وسعديك‪ ،‬و‬ ‫رسول ِ‬
‫الصغ ُ‬
‫ري‪،‬‬ ‫يب ه‬ ‫ني يآش ُ‬‫اك ح آ‬ ‫ُك أآلْف ت ْس آع مائآة آوت ْس آع ًة آوت ْسع آ‬
‫ني‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف آذ آ‬ ‫آ ْ ْ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ه آ آ ْ ُ ِّ‬
‫ار؟ قال‪ِ :‬من‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ار‪ ،‬قال‪ :‬وما بعث انل ِ‬ ‫أخ ِرج بعث انل ِ‬
‫آ ُ‬ ‫ه آ ُ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ آآ ه آ آ آ ه آ ٌ آ آ آ ْ ه آْ‬ ‫آْ آْآآ آآآ‬ ‫آ آ آ ُ ُ ُّ آ‬
‫اَّلل ش ِديد‪ ،‬قال‪ :‬فاش آتد آعلي ِه ْم‪ ،‬قالوا‪:‬‬ ‫كن عذاب ِ‬ ‫ات مح ٍل محلها‪ ،‬وترى انلاس سَكرى وما هم بِسَكرى‪ ،‬ول ِ‬ ‫وتضع ُك ذ ِ‬
‫آ آ ُ آ ه آ ُّ آ آ آ ه ُ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ه ْ آ ْ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ ً آ ْ ُ ْ آ ُ ٌ آ آ ُ ه آ آ آ ه آ ْ‬
‫اَّلي نف ِِس‬ ‫اَّلل‪ ،‬أينا ذلِك الرجل؟ فقال‪ :‬أب َِّشوا‪ ،‬ف ِإن ِمن يْجوج ومْجوج ألفا‪ ،‬و ِمنكم رجل‪ ،‬قال‪ :‬ثم قال‪ :‬و ِ‬ ‫يا رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪356‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آْ آ ُ ُ‬ ‫ِّ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫ْه آ آ ْآ هآ آهْآ ُ آ آ‬ ‫ِّ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ ُ ُ آ آ ْ‬

‫اَّلي نف ِِس ِبيآ ِدهِ‪ِ ،‬إِن أل ْط آم ُع أن تكونوا‬
‫ِبي ِدهِ‪ِ ،‬إِن ألطمع أن تكونوا ُربع أه ِل اَلآن ِة‪ ،‬فح ِمدنا اَّلل آوكَبنا‪ ،‬ث هم قال‪ :‬آو ِ‬
‫آ‬

‫كمْ‬‫ْآ ه ه آ آ آ ُ‬ ‫ِّ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ ُ آ ْ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ْآ ه آ آ ْ آ ه آ آ آ ه ْ آ ُ ه آ آ آ ه‬ ‫ُُ آ آْ‬

‫اَّلي نف ِِس ِبي ِدهِ‪ ،‬إِِن ألطمع أن تكونوا شطر أه ِل اَلن ِة‪ِ ،‬إن مثل‬ ‫ُلث أه ِل اَلن ِة‪ ،‬فح ِمدنا اَّلل وكَبنا‪ ،‬ثم قال‪ :‬و ِ‬

‫ار "‪.‬‬ ‫م‬

‫ْ‬
‫احل آ‬ ‫ِ‬
‫اع‬ ‫األ ْس آود‪ ،‬أآ ْو آَك هلر ْق آمة ِف ذ آ‬
‫ر‬
‫ْ هْ آ‬
‫ر‬ ‫و‬ ‫اثل‬ ‫َل‬ ‫ج‬ ‫ِف‬ ‫ء‬ ‫ا‬‫ض‬
‫ه ْ آ ْآْ آ‬
‫ي‬ ‫اْل‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ع‬‫الش‬ ‫ل‬
‫ُآ آ آآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِف األم ِم كمث ِ‬
‫دیستا اوبدیعس ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہلل اعتیلٰ فرامےئ ا اے آدم! وہ ںیہک ےگ احرض وہں ریتی خدم‬

‫ںیم‪،‬ریتیااطعںیم‪،‬اورسالھبیئریتےاہھتںیمےہ۔مکحوہ اہکدوز ںوںیکامجعاکنولوہرعضرکںیےگ‪:‬دوز ںوںیکیسیک امجع؟مکحوہ ا‬

‫ہ مہرار آدویمں ںیم ےسونوس اننونے آدیم اکنول منہج ےکےئل“ (اور یات آدیم یف مہرار ج ںیم اجےئ ا)‪ ،‬آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬یہی ووق‬
‫مر‬

‫ےہجہچبوبڑاھوہاجےئ ا (وب ہوہلاوروخفےک یاتاسدنیکدرازییکو ہےس) اور م ر‬

‫ہ یاتٹیپوایلوعرتاانپٹیپڈالدےیگاور ودےھکی اولوگں‬

‫وکےسیجہشنںیمتسمںیہاوروہتسمہنوہںےگرگماہللاکذعابتخسوہ ا۔“ احصہبریضاہللمہنعاسارمےکنسےستہبرپاشینوہےئاورےنہکےگل‪ :‬یات‬

‫پیک‬
‫روسلاہلل!د ھٹنےاس مہرارںیمےس یاتآدیم (وجیتنجےہ) مںیمےسوکنئکلیااےہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬موخشوہاجؤہک یتاوججواموجج‬

‫ےکاکفراسدقرںیہہکارگاناکاسحبرکو مںیمےس یاتآدیماورانںیمےس مہرارآدیمڑپںی۔“ رھپآپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقاسذاتیک‬

‫سجےکاہھتںیمریمیاجنےہ ےھجمادیمےہہک جیک یاتوچاھتیئآدیم مںیم ےسوہںےگ۔“ اسرپ مےناہللیکرعتفییکاور ریبکتیہ‪،‬رھپ آپ‬

‫یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬مسق ےہاسیکسجےکاہھتںیمریمی اجنےہےھجمادیمےہہک جےکاہتیئآدیم مںیم ےسوہںےگ۔“ اسرپ مےن‬

‫اہللیکرعتفییکاورریبکتیہ۔رھپآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬مسقےہاسیکسجےکاہھتںیمریمیاجنےہےھجمادیمےہہکجےکآدےھآدیم‬

‫ مںیمےسوہںےگ۔اہمتریاثملاوراوتمںےکاسےنمایسیےہےسیج یاتدیفستالایسہلیبیکاھکلںیموہ یات یاتناندگےھےکتاؤںںیم۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)222:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪533 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ ُ‬ ‫وح هد آثنآا أآبُو ُك آريْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آوك ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫او آية ِلَكه آما‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬بِ آهذا‬ ‫ِ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫و‬‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬
‫يع ‪ .‬ح آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫هْ آْ آ آْ آ ه‬
‫لش ْع آرة ه‬
‫الس ْو آدا ِء ِف اثلهورْ‬ ‫ه آ ه ْ آ ْآْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْآ آه ُ آ آ آ آ آْ‬ ‫ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اس‪ ،‬إَِل َكلشعر ِة اْليضا ِء ِِف اثلو ِر األسو ِد‪ ،‬أو َك‬ ‫اإلسنا ِد‪ ،‬غري أنهما‪ ،‬قاَل‪ :‬ما أنتم يومئِ ٍذ ِِف انل ِ‬ ‫ِ‬

‫ار‪.‬‬ ‫احل آ‬
‫م‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫ِ‬
‫اع‬‫ر‬‫األ ْبيآض‪ ،‬آول آ ْم يآ ْذ ُك آرا‪ :‬أآ ْو آَك هلر ْق آمة ِف ذ آ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪357‬‬
‫اامینےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دورسی ی‬
‫روایاکایبنویہےہوجاورپزگرااسںیمہیےہہک ” ماسدناورولوگںےکاسےنماےسیوہےسیج یاتدیفستالاکےللیبںیم یات یاتایسہتالدیفس‬

‫لیبںیم۔“ اوردگےھےکتاؤںےکناناکذرکںیہنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)222:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪358‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫صحیح مسلم‬
‫اَط َهارة هَ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫كهتاب‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬
‫َ م م ُ‬
‫‪ -1‬باب فض هل ال ُوضوءه‪:‬‬
‫تاب‪:‬ووضیکفضییلتاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪534 :‬‬

‫هآُ‬ ‫ه‬ ‫هآُ آه آ‬ ‫آه ً‬ ‫ه آآ آْ‬ ‫ه آآ آ ٌ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه آآ‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ور‪ ،‬آحدثنا آح هبان ْب ُن ِهال ٍل‪ ،‬آحدثنا أبآان‪ ،‬آحدثنا َي آَي‪ ،‬أن آزيْدا آحدُه‪ ،‬أن أبآا آسالمٍ آحدُه‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬
‫آ ْآ ْ ُ ه آ ْ آ ُ ْ آ آ‬ ‫ور آش ْط ُر اإل آ‬
‫الط ُه ُ‬‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ُّ " :‬‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آع ْن أآِب آ‬
‫زيان‪،‬‬ ‫َّلل تمْل ال ِم‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫احل‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ان‬ ‫يم‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫ع‬‫ش‬ ‫األ‬ ‫ك‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬
‫َب ْيآاء‪ٌ،‬‬ ‫الص ْ ُ‬
‫ان‪ ،‬آو ه‬ ‫آ ه آ ُ ُ ٌ آ ه آ آُ ُْ آ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ْ آ آ ه آ ْآ ْ ُ ه آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ات واألر ِض‪ ،‬والصالة نور‪ ،‬والصدقة بره‬ ‫َّلل تمَل ِآن أو تمْل ما بني السماو ِ‬ ‫اَّلل واحلمد ِ ِ‬ ‫وسبحان ِ‬
‫ُ‬ ‫آْ ُ آ ْ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ْ ُ ْ ُ ُ ه ٌ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ ُّ‬
‫اس يغ ُدو‪ ،‬فبآائِ ٌع نف آسه ف ُمع ِتق آها أ ْو ُموبِق آها "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫ُك‬ ‫والقرآن حجة لك أو عليك‪،‬‬

‫اوبام ک ارعشی ریض اہلل ہنع ےس (نج اک تام احرث یات دیبع یات بعک نب اعمص یات رمعو ےہ) ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہطرت‬
‫راتےہ۔اور «احلمد هلل» رھبدے اترازووک (ینعیاسدقراساکوثابمیظعےہہکاامعل وےنلاکترازواسےکاخرےسرھباجےئ‬
‫آدےھاامینےکت ر‬

‫ ا) اور «سبحان اهلل» اور «احلمدهلل» دوونں رھب دںی ےگ آامسونں اور زنیم ےک چیب یک ہگج وک (ارگ ان اک وثاب یات مسج یک لک ںیم فرض ایک‬

‫اجےئ) اورامنزونرےہاوردصہق دلیلےہاورربصروینشےہاورفرآنریتیدلیلےہ۔دورسےرپ یاتدورسےیکدلیلےہھجت رپ (ینعیارگھجمسرکڑپےھ‬

‫اور افدئہ ااھٹےئ و ریتی دلیل ےہ ںیہن و دورسے وک افدئہ وہ ا اور و رحمم رےہ ا)‪ ،‬م ر‬
‫ہ یات آدیم (الھب وہ یات ترا) حبص وک ااتھٹ ےہ یات رھپ اےنپ ںیئت آزاد ا‬
‫رکت‬

‫ےہ (کیناکمرکےکاہللےکذعابےس) یات (ترےاکمرکےک) اےنپآپوکابتہ ا‬

‫رکتےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)223:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪359‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ‬ ‫اَط َه َ‬
‫َ‬ ‫ُ ُ‬
‫ارة ه ل هلصَلة ه‪:‬‬ ‫وب‬
‫‪ -2‬باب و ه‬
‫ج‬
‫تاب‪:‬امنزےکےئلاہطرتاکوہتارضوریےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪535 :‬‬

‫آ ُ آ ه آآ آُ آ آآ آ ْ آ‬ ‫هُْ آ‬ ‫ْ ْ آ ُّ‬ ‫آُ آ‬ ‫ُآْآُ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آْ ُ‬

‫يد‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا أبو ع آوانة‪ ،‬عن ِسم ِ‬
‫اك‬ ‫يد‪ ،‬آوأبو َك ِم ٍل اَلآحد ِري آواللفظ لِس ِع ٍ‬ ‫ور‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫حدثنا س ِعيد بن منص ٍ‬
‫يض‪ ،‬آف آق آال‪ :‬أآ آَل تآ ْدعوُ‬
‫آ ُ ُُ آ ُ آ آ ٌ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آ آ آُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن ع آم آر‪ ،‬آلَع اب ْ ِن آَع ِم ٍر‪ ،‬يعوده وهو م ِر‬
‫آ ْ ُ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ آ ْ‬
‫ب ب ِن سع ٍد‪ ،‬قال‪ " :‬دخل عبد ِ‬ ‫ب ِن حر ٍب‪ ،‬عن مصع ِ‬
‫آ آٌ‬ ‫آ‬ ‫ول‪ " :‬آَل ُت ْق آب ُل آص آال ٌة ب آغ ْري ُط ُ‬
‫ه آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ِّ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ‬
‫ور‪ ،‬آوَل آصدقة ِم ْن‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬
‫اَّلل ِِل يا ابن عمر؟ قال‪ِ :‬إِن س ِمعت رسول ِ‬
‫لَع ْ آ‬
‫اْل ْ آ‬
‫رص ِة "‪.‬‬
‫آُ ْ آ آآ‬
‫ول‪ ،‬وكنت‬
‫ُُ‬
‫َل ٍ‬
‫دیستابعصمنبدعسےس ی‬
‫روایےہہکدیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعانباعرمےکتاسآےئوہامیبرےھتانےکوپےنھچوک۔انباعرمےناہک‪:‬اےانبرمع!‬

‫رکت‬
‫ مریمےےئلداعںیہن رکےت۔اوہنںےناہکہک ںیمےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسانسےہ‪،‬آپ یلص اہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬اہللںیہنوبقل ا‬

‫امنزوکریغباہطرتےکاورںیہنوبقلرکتادصہقاساملتمینغںیمےسوجمیسقتےسےلہپاڑاایلاجےئ۔“ اور م ورصبےےکاحمکوہےکچوہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)224:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪536 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آ ُآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ ُآه آ ْ ُ آه‬ ‫آ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة‪،‬‬
‫آ ه آ ُ آ ْ‬ ‫ه آ ُ ْ‬
‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬آحدثنا شعبآة ‪ .‬ح وحدثنا أبو ب‬
‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وابن بش ٍ‬
‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ ُ آ ْ آ آ ٌ آ ْ ْ آ آ ُ ُّ ُ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ْ آ آ آ‬
‫اإلسنا ِد‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ٍ ِ‬‫ب‬‫ر‬ ‫ح‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اك‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ه‬ ‫َك‬ ‫يل‬‫ئ‬‫ِ‬ ‫ا‬‫َس‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يع‬‫ك‬‫ِ‬ ‫و‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫لَع‪ ،‬عن زائِد‬ ‫حدثنا حسني بن ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫عن انل ِِ صىل‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)224:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪360‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪537 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ آ ه ْ ُ آ ِّ آ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ْ آ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه ه ْ ُ آ ه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ‬
‫ب ب ْ ِن ُمنبِّ ٍه‪،‬‬ ‫حدثنا ُممد بن را ِف ٍع‪ ،‬حدثنا عبد الرزا ِ بن همامٍ ‪ ،‬حدثنا معم ُر بن ر ِ‬
‫اش ٍد‪ ،‬عن همامِ ب ِن منب ٍه أ ِِخ و ِ‬
‫ه‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ آ آ ْآ آآ آ آُ ُ ه‬ ‫قآ آال‪ :‬آه آذا آما آح هد آثنآا أآبُو ُه آريْ آر آة‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد آر ُ‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فذكر أحا ِديث ِمنها‪ ،‬وقال رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ٍ‬
‫هُ آ آْ آ هآ آ ُْآُ آ آ ُ آ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ ه آآآ ه آ‬
‫اَّلل علي ِه آوسلم‪َ " :‬ل تقبل صالة أح ِدكم إِذا أحدث‪ ،‬حَّت يتوْْ "‪.‬‬

‫دیستاوب مہ یرترہریضاہللہنعےن مےسایبنںیکدمحمروسل‬ ‫مہامنبہبنمےس ی‬

‫روایےہ‪،‬وج م‬
‫وہنبہبنمےکاھبیئںیہ۔اوہنںےناہکہکہیوہدحںیثیںیہوج ا‬
‫اہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬رھپذرکایکیئکدحوثیںوک‪،‬انںیمےس یات ی‬
‫دحیہییھبیھتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللاعتیلٰںیہنوبقل ا‬
‫رکت‬

‫ مںیمےسیسکیکامنزجوہےبووضوہاہیںتہکوہووضرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)225:‬‬

‫َ َ‬ ‫َ م ُ‬
‫‪ -3‬باب هصف هة ال ُوضوءه َوكم هاِله‪:‬‬
‫تاب‪:‬ووضیکتربیکاوراسےکوپرارکےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪538 :‬‬

‫آ آ ْ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ُّ ُّ آ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫اَّلل بْن آع ْمرو بْن آ ْ‬ ‫آ ْآُ ْ ُ آ ْ ْ آْ ه‬ ‫آح هدُآِن أآبُو ه‬

‫َبنا ْاب ُن‬ ‫َس ٍح‪ ،‬وحرملة بن َيَي اْل ِج ِيِ‪ ،‬قاَل‪ :‬أخ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫مح‬ ‫أ‬ ‫ر‬
‫ِِ‬‫ه‬ ‫ا‬‫الط‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ آ آ هْ ه آ ْ آآُ آ ه ُْآ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ ْ آآ آ ه ُ ْ آ‬ ‫آ ْ ُ ُآ‬ ‫آْ‬
‫َب ُه‪ ،‬أن عث آمان ْب آن‬ ‫اب‪ ،‬أن عطاء بن ي ِزيد اللي ِِث أخَبه‪ ،‬أن محران موَل عثمان أخ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬
‫ب‪ ،‬عن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫وه ٍ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُ ه آ ْ آ آ آ ْ آْآآ ُ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آآ آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ هُ آ ُْ آ آ آ ُ آآآ ه آ آ آ آ آ آ هْ آآ آ‬
‫ات‪،‬‬ ‫ات‪ ،‬ثم مضمض واستنُث‪ ،‬ثم َسل وجهه ُالث مر ٍ‬ ‫عفانر ِِض اَّلل عنه‪ " ،‬دَع ِبوْو ٍء فتوْْ‪ ،‬فغسل كفي ِه ُالث مر ٍ‬
‫ْ ُ ُ آ آ ْ آُ ْ ْ‬ ‫ْآ آ آ ُ‬ ‫ث آم هرات‪ُ ،‬ث هم آَ آس آل يآ آد ُه الْيُ ْ آ‬ ‫ُ ه آ آ آ آ آ ُ ُْ ْ آ آ ْ ْ آ آآ آ‬
‫َسى ِمثل ذلِك‪ ،‬ث هم آم آس آح آرأ آسه‪ ،‬ث هم َ آسل ِرجله اِلُم آن‬ ‫ٍ‬ ‫ثم َسل يده اِلمن ِإىل ال ِمرف ِق ُال‬

‫وِئ‬ ‫ْ‬‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم تآ آو هْْآ آَنْ آو ُو ُ‬ ‫ْآ آ آ ُ ه آ آ آآْ ُ آ ُ آ ه‬

‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ك‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ل‬ ‫ث‬‫م‬ ‫ى‬ ‫ث آم هرات‪ُ ،‬ث هم آَ آس آل الْيُ ْ آ‬
‫َس‬
‫آ ْ آ ْآْ آآ آ‬
‫ني ُال‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِإىل الكعب ِ‬
‫آ آْ آ ُ‬ ‫آ آ ُ ه آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ِّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ ه آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آآ ه آ آْ‬
‫يهما نفسه‪،‬‬ ‫ني‪َ ،‬ل َيدث ِف ِ‬ ‫وِئ هذا‪ ،‬ثم قام فركع ركعت ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬من توْْ َنو وْ ِ‬ ‫هذا‪ ،‬ثم قال رسول ِ‬
‫آآ آ ُ آ آ ُ آ آ ُ ُ آ آ آ ُْ ُ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ه ُ آ آ ٌ ه آ‬ ‫َُف آر آ ُٰل آما آت آق هد آم م ْن آذنْبه "‪ ،‬قآ آال ْاب ُن ش آ‬
‫لصال ِة‪.‬‬ ‫اب‪ :‬وَكن علماؤنا‪ ،‬يقولون‪ :‬هذا الوْوء أسبغ ما يتوْْ بِ ِه أحد ِل‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستارمحانریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہوجومیلٰ (آزادےئکوہےئالغم) ےھتدیستاامثعننبافعنریضاہللہنعےک‪،‬اوہنںےناہکہکدیستاامثعننبافعن‬

‫ریضاہللہنعےنووضاکتاینوگنما یاتاورووضایک‪ ،‬وےلہپدوونںاہوھتںوک (وچنہپںت) نیتتاردوھ یتا‪،‬رھپیلکیکاورتاکںیمتاینڈاال‪،‬رھپنیتتارہنمدوھ یتا‪،‬رھپ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪361‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫داانہاہھتدوھ یاتینہکتنیتتار‪،‬رھپتا یتاںاہھتدوھ یاتنیتتار‪،‬رھپحسمایکرسرپ‪،‬رھپداانہتاؤںدوھ یاتنیتتار‪،‬رھپتا یتاں اتؤںدوھ یاتنیتتار‪،‬دعباسےکاہکہکںیم‬

‫ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک داھکی ہک آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ووض ایک ا ی رطح ےسیج ںیم ےن اب ووض ایک۔ رھپ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪ ” :‬وجصخشریمےووضیکرطحووضرکےرھپدورںیتعکڑپےھڑھکےوہرکچیبںیمانےکاوریسکایخلںیمرغقہنوہ واسےکاےلگگاہسشخب‬

‫دےیئاجںیئےگ۔“ انباہشبرہمحاہللےناہک‪ :‬مہارےاملعک ےتہےھتہکہیووضسووضؤںںیموپراےہوجامنزےکےیلایکاجےئ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)226:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪539 :‬‬
‫آ ه آآ آ ُْ ُ ْ ُ ْآ آ آ ه آآ آ‬
‫يد اللهيِْث‪ِّ،‬‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ‬
‫ز‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ط‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬ ‫آ‬
‫ه‬ ‫ش‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫اب‬ ‫ن‬ ‫آ‬
‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫وب‬ ‫ق‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ري ْب ُن آح ْ‬
‫ر‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آآْآ آ آآ آ ه ْ آآ آ آ آ آ آ آُ آ ُ ه آْ آ آ آ آُ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ آهُ آآ ُ ْ آ آ‬
‫اإلناءِ‪،‬‬ ‫ِف‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ه‬ ‫ين‬‫م‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫أ‬ ‫م‬‫ث‬ ‫ا‪،‬‬‫م‬ ‫ه‬‫ل‬ ‫س‬ ‫غ‬‫ف‬ ‫ار‬
‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ث‬ ‫ال‬ ‫ُ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫ك‬ ‫لَع‬ ‫غ‬ ‫ر‬ ‫ف‬‫ْ‬ ‫ف‬ ‫ٍ‪،‬‬‫ء‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِِ‬ ‫ب‬ ‫َع‬‫د‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫عنحمران موَل عثمان‪ ،‬أنه رأى عثم‬
‫ُه آ آ آ ْ‬
‫ُ ه آ آ آ ْ آْ‬
‫ات‪ ،‬ثم مسح بِ آرأ ِس ِه‪ ،‬ثم َسل ِرجلي ِه‬ ‫ث آم هرات‪ ،‬آو آي آدي ْ ِه إ آىل الْم ْر آف آق ْ آ آ آ آ ه‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ْ آْآآ ُ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آآ آ‬
‫ني ُالث مر ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫فمضمض واستنُث‪ ،‬ثم َسل وجهه ُال‬

‫يه آما‬ ‫ف‬

‫آ آ ُ ه آ ه آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ِّ ُ‬
‫ث‬ ‫د‬ ‫َي‬ ‫َل‬ ‫‪،‬‬‫ني‬ ‫ت‬‫ع‬ ‫ك‬‫ر‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫م‬‫ث‬ ‫ا‪،‬‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫وِئ‬ ‫ْ‬‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ :‬آم ْن تآ آو هْْآ آَنْ آو ُو ُ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫ُه آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫ات‬ ‫ر‬‫ث آم ه‬ ‫آآ آ‬
‫ُال‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آْ‬ ‫آآ ه‬ ‫آْ ُ ُ آ‬
‫نف آسه‪ِ َ ،‬ف آر ُٰل آما تقد آم ِم ْن ذن ِب ِه "‪.‬‬

‫رمحان ےس ی‬
‫روای ےہ وج ومیلٰ (آزادرکدہ الغم) ےھت۔ دیستاامثعننب افعن ریضاہلل ہنع ےک‪،‬اوہنں ےن داھکی دیستاامثعنریض اہلل ہنع وکاوہنں ےن یات‬

‫ترنت تایناک وگنما یات اور اےنپ دوونں اہوھتںرپ نیت تار تاین ڈاال‪،‬ان وک دوھ یتا‪،‬رھپ داانہ اہھت ترنت ےکادنر ڈال د یات اوریلک یک اور تاک ںیم تاین ڈاال‪،‬رھپ ہنم وک نیت تار‬

‫دوھ یاتاوردوونںتاؤںوکنیتتاردوھ یاترھپاہک‪،‬ہکفرام یاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن ”وجصخشریمےاسووضیکرطحووضرکے۔دعباسےکدورںیتعک‬

‫ڑپےھاوردلوکایخلہناگلےئ واسےکاےلگگاہشخب ی‬
‫دیاجںیئےگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)226:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪362‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ م مُ ُ َ َ َ َ َُ‬
‫‪ -4‬باب فض هل الوضوءه والصَلة ه ع هقبه‪:‬‬
‫تاب‪:‬ووضیکاوراسےکدعبامنزڑپےنھیکفضییلت۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪541 :‬‬

‫ِل‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آ ه ْ آ آ ْ آ آ آ ه ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْآ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫حا ‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬
‫يد‪ ،‬وعثمان بن ُمم ِد ب ِن أ ِِب شيبة واللفظ ِلقتيبة‪ ،‬وإِسحا بن ِإبرا ِهيم احلن ِ‬
‫ظ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ ْ ُْآ آ آْآ ُْآ آ آ آ آ ْ ُ ُْآ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ ْ ُْآآ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ آآ آ آ‬
‫ان‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن عروة‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن محران موَل عثمان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عثمان‬ ‫أخَبنا‪ ،‬وقال َلخر ِ‬
‫ً‬ ‫آ ه آ ُ ِّ آ ه ُ‬ ‫آ آ آ ُ ْ ُ آ ِّ ُ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ آ آ آ ه آ ُ ه آ آ‬ ‫ْ آ آ ه آ آ ُ آ آ ْآ ْ‬
‫اَّلل أل آحدثنك ْم آح ِديثا‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫رص‪ ،‬فدَع بِوْو ٍء فتوْْ‪ ،‬ثم ق‬ ‫بن عفان‪ ،‬وهو بِ ِفنا ِء المس ِج ِد‪ ،‬فجاءه المؤذن ِعند الع ِ‬
‫حسنُ‬ ‫ه آ آ ه ْ ُ ُ ْ ِّ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ آ آ آ ه ُ آ ُ ٌ ُ ْ ٌ آ ُ ْ‬ ‫ل آ ْو آَل آيآ ٌة ِف كتآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪َ :‬ل يتوْْ رجل مس ِلم‪ ،‬في ِ‬ ‫اَّلل ما حدثتكم‪ِ ،‬إِن س ِمعت رسول ِ‬ ‫اب ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫الص آالة الهِت تآل آ‬
‫يها "‪،‬‬ ‫ني ه‬ ‫وء‪ ،‬آفيُ آص ِِّل آص آال ًة‪ ،‬إ هَل آغ آف آر ه ُ‬
‫اَّلل آ ُٰل آما بآيْنآ ُه آو آب ْ آ‬ ‫ال ْ ُو ُْ آ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫رمحان ےس ی‬
‫روایےہ وجومیلٰ دیستا امثعننبافعنریضاہللہنعےک‪،‬اوہنں ےناہکہکںیم ےنانسدیستا امثعننبافعنریضاہللہنع ےسوہدجسمےکاسےنم‬

‫رکت‬ ‫ےھتاےنت ںیم ؤمذن ان ےک تاس آ یتا‪ ،‬رصع یک امنز ےک وق۔اوہنں ےن ووضاک تاین وگنما یات اورووض ایک۔رھپ اہک‪:‬مسقاہلل یک! ںیم م ےس یات ی‬
‫دحی ایبن ا‬
‫وہں ارگ اہللیک اتکب ںیم یات ی‬
‫آیہنوہ و ںیم م ےس ایبن ہنرکتا۔ ںیم ےنروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےسانس‪،‬آپ یلصاہللہیلعوملس فرامےت ےھت‪” :‬وج‬

‫صخشایھچرطحووضرکےرھپامنزڑپےھ واسےکوہگاہشخب ی‬
‫دیاجںیئےگوجاسامنزےسےلرکدورسیامنزتوہںےگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)227:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪541 :‬‬
‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬‫آ ه آآ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ‬ ‫وح هد آث آنا أآبُو ُك آريْ‬
‫يع ‪ .‬ح آحدثنا ْاب ُن أ ِِب‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬ ‫ه‬‫ز‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫ام‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬
‫آ‬

‫آ ُ آ آ آ آ ُ ْ ُ ُ ُ آ ُ ُ ه ُ آ ِّ ْ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ آآ آ ه آآ ُ ْآ ُ آ ً آ ْ آ‬
‫وبة‪.‬‬ ‫يث أ ِِب أسامة‪ :‬فيح ِسن وْوءه‪ ،‬ثم يصِل المكت‬ ‫اإلسنا ِد‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬ ‫َجيعا‪ ،‬عن ِهشامٍ ‪ ،‬بِهذا ِ‬ ‫عمر‪ ،‬حدثنا سفيان ِ‬
‫اوبااسہمیک ی‬
‫دحیںیمہیاافلظںیہہکایھچرطحووضرکےنےکدعبفرضامنزادارکے۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)227:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪363‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪542 :‬‬

‫ُ ُ ِّ ُ‬
‫ك ْن ُع ْر آوة َيآدث‪،‬‬
‫آآ‬
‫ل‬ ‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫اب‬ ‫يم‪ ،‬آح هد آث آنا أآِب‪ ،‬آع ْن آصالح‪ ،‬قآ آال ْاب ُن ش آ‬
‫ه‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬
‫وب ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫وح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ك ُم ُ‬‫ه آ آ ه ُْ ُ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ه آ آ ه آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ه آ ُ آ ِّ آ ه ُ ْ آ ً آ ه‬
‫اَّلل ل آ ْو آَل آيآ ٌة ِف ك آ‬
‫وه‪،‬‬ ‫اَّلل ما حدثت‬ ‫اب ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ألحدثنكم ح ِديثا‪ ،‬و‬ ‫عن محران‪ ،‬أنه قال‪ " :‬فلما توْْ عثمان‪ ،‬قال‪ :‬و ِ‬
‫الص آال آة‪ ،‬إ هَل َُف آر آ ُٰل ماآ‬
‫وء ُه‪ُ ،‬ث هم يُ آص ِِّل ه‬ ‫آ‬ ‫حس ُن ُوُْ‬ ‫ِّ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ آ آ آ ه ُ آ ُ ٌ آ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪َ " :‬ل يتوْْ رجل‪ ،‬في ِ‬ ‫إِِن س ِمعت رسول ِ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ ُ ْ آ ُ آ ُ ه ه آ آ ْ ُ ُ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ِّ آ‬ ‫آْآُ آْ آ ه آ ه آ آ‬
‫ات آوال ُهدى ِإىل ق ْو ِ ِٰل الال ِعنُون‬ ‫اَّلين يكتمون ما أنزنلا ِمن اْلين ِ‬ ‫بينه آوبني الصال ِة ال ِِت ت ِليها "‪ ،‬قال عروة اَلية‪ِ :‬إن ِ‬

‫سورة اْلقرة آية ‪.261‬‬

‫روای ےہ ج دیستا امثعن ریض اہلل ہنع ووضرک ےکچ واوہنں ےناہک‪:‬مسق اہلل یک! ںیم م ےس یات ی‬
‫دحی ایبن رکتا وہں۔ ارگ اہلل یکاتکب ںیم‬ ‫رمحان ےس ی‬

‫آیہنوہیت وںیماس ی‬
‫دحیوک مےسایبنہنرکتا‪،‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانسےہ‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬وجصخشایھچ‬ ‫یات ی‬

‫دی اجںیئ ےگ وج اس امنز ےک دعب ےس دورسی امنز ت وہں ےگ۔“ رعوہ ےن اہک‪ :‬وہ ی‬
‫آی ہی‬ ‫رطح ووض رکے رھپ امنز ڑپےھ و اس ےک وہ گاہ شخب ی‬
‫ه ُ آ‬ ‫آ ُْ آ‬ ‫ه ه آ آ ْ ُ ُ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ ْ آ ِّ آ‬
‫ات والهدى» ےس «الال ِعنون» ت۔‬ ‫اَّلين يكتمون ما أنزنلا ِمن اْلين ِ‬ ‫ےہ‪« :‬إِن ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)227:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪543 :‬‬

‫حا ْبنُ‬ ‫لَك ُه آما‪ ،‬آع ْن أآِب ال ْ آوِلد‪ ،‬قآ آال آعبد‪ ،‬آح هدُآِن أآبُو ال ْ آوِلد‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُآْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عبد ب ُن محي ٍد‪ ،‬آوحجاج ب ُن الشا ِع ِر ِ‬
‫ان فآ آد آَع ب آط ُهور‪ ،‬آف آق آال آسم ْع ُ‬
‫ُْ ُ ْآ ُْآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ هآ آ‬ ‫آسعيد بْن آع ْمرو بْن آسعيد بْن الْ آ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اص‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ُ ُ آ‬ ‫آْ ُ ُُ آ آ ٌ آ ُْ آٌ آُ ْ ُ ُ ُ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ‬
‫وءها‪ ،‬آوخشوع آها‪،‬‬ ‫ئ ُم ْس ِل ٍم‪َ ،‬تَّضه صالة مكتوبة‪ ،‬فيح ِسن وْ‬ ‫ر‬ ‫ام‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ول‪ :‬آ‬
‫م‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬ ‫رسول ِ‬
‫آ آْ ُْ آ آً آ آ آ ه ْ ُهُ‬ ‫آ ُ ُ آ آ ه آ آ ْ آ ه آ ً آ آ ْ آ آ آ ُّ ُ‬
‫اله آر َكه "‪.‬‬ ‫وب‪ ،‬ما لم يؤ ِت ك ِبرية‪ ،‬وذلِك‬ ‫وركوعها‪ ،‬إَِل َكنت كفارة لِما قبلها ِمن اَّلن ِ‬
‫رمعونبدیعسنباعصےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمدیستاامثعنریضاہللہنعےکتاساھٹیباھت‪،‬اوہنںےنووضاکتاینوگنما یتا‪،‬رھپاہک‪:‬ںیمےنانسروسلاہللیلصاہللہیلع‬

‫وملس ےس‪،‬آپ یلصاہللہیلعوملسفرامےت ےھت‪” :‬وج وکیئ املسمنفرضامنزاک وق تاےئ‪،‬رھپایھچ رطح ووضرکے‪،‬اور دلاگلرک امنز ڑپےھ اور ایھچ رطح‬

‫روکع (اوردجسہ) رکے وہیامنزاسےکاےلگگاوہںاکافکرہوہاجےئیگجتریبکہگاہہنرکےاورہمشہااسییہوہارکے ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)228:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪364‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪544 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ِ‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آعزيز آو ُه آو ه‬ ‫آآ ْآ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ه‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫ال آر آاو ْر ِد ُّي‪ ،‬آع ْن آزيْ ِد بْ ِن أ ْسل آم‪،‬‬ ‫ِ ِ‬
‫الض ِّ ُّ‬ ‫ة‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫مح‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ون‪ ،‬آعن آر ُ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ آ آآْ ُ ُ ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ آآآ ه آ ُ ه آ آ ه آ ً آآ آ ه ُ آ‬
‫اَّلل آصىل‬‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫عنحمران موَل عثمان‪ ،‬قال‪ " :‬أتيت عثمان بن عفان‪ ،‬بِوْو ٍء فتوْْ‪ ،‬ثم قال‪ِ :‬إن ناسا يتحدُ‬
‫آ آ ُه آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ ه آ ِّ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه آ ْ آ‬ ‫آ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫هُ آ آْ آآ هآ آ‬
‫وِئ هذا‪ ،‬ثم قال‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬توْْ ِمثل وْ ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم أحا ِديث َل أد ِري ما ِِه‪ ،‬إَِل أِن رأيت رسول ِ‬
‫آ ْ آآ ه آ آ آ آ ُ آ آُ آ آ آ ه آ ْ آْ آآ آ ْ‬
‫ت آص آالتُ ُه‪ ،‬آو آم ْشيُ ُه إ آىل ال ْ آم ْسجد نآافلآ ًة "‪ ،‬آوِف ر آوايآة ابْن آعبْ آد آة‪ :‬أآ آتيْ ُ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫من توْْ هكذا‪ِ َ ،‬فر ٰل ما تقدم ِمن ذن ِب ِه‪ ،‬وَكن‬
‫ُْآ آ آآآ ه آ‬
‫عثمان فتوْْ‪.‬‬

‫رمحانےس ی‬
‫روایےہوجوم ٰیلےھتدیستاامثعننبافعنریضاہللہنعےک‪،‬اوہنںےناہک‪:‬ںیمامثعننبافعنریضاہللہنعےکتاسووضاکتاینال یتا۔اوہنںےن‬

‫ووض ایک رھپ اہک ہک ضعب ولگ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس ایسی دحںیثی لقن رکےت ںیہ نج وک ںیم ںیہن اجاتن رگم ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک‬

‫داھکی‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنووضایکاسرطحےسیجںیمےنووضایکرھپفرام یتا‪” :‬وجصخشاسرطحووضرکے ااسےکاےلگگاہشخب ی‬

‫دیاجںیئےگاور‬
‫اسوکامنزاکاوردجسمںیماجےناکاگلوثابوہ ا۔“ انبدبعہیک ی‬
‫روایںیمویںےہہکرمحانےناہک‪:‬ںیمدیستاامثعنریضاہللہنعےکتاسآ یتا‪،‬اوہنںےن‬

‫ووضایک (ینعیتاینالےناکذرکںیہن)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)229:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪545 :‬‬

‫كر‪ ،‬قآالُوا‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬‫آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ُْ ْ ُ آ ْ آ هْ ُ ُ آْآآ آآُ آ ْ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫يع‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬‫ي‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫الل‬‫و‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ر‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ري‬ ‫ه‬‫ز‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ُ‬
‫يك ْم ُو ُْ آ‬
‫وء آر ُ‬ ‫آ آ آ آآ ُ‬ ‫آ ه ُ ْآ آ آآ ه آ ْآ آ‬ ‫آ ْ آ آآ‬ ‫ه ْ‬ ‫آْ ُ ْآ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫د‬‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ق‬ ‫م‬ ‫ال‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ان‬‫م‬ ‫ث‬‫ع‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ن‬
‫ِ ٍ‬‫أ‬ ‫ِب‬‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫َّض‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِب‬‫عنسفيان‪ ،‬عن أ ِ‬
‫آ آ آ ْآُ آ ٌ‬ ‫آ آ آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آُ ه ْ آ ْ آ آآ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ ُ ه آآ ه آ آآ ً آآ ً آ آ آ ُ آْآُ‬
‫َّض‪ :‬عن أ ِِب أن ٍس‪ ،‬قال‪ :‬و ِعنده ِرجال‬ ‫علي ِه وسلم؟ ثم توْْ ُالُا ُالُا "‪ ،‬وزاد قتيبة ِِف ِرواي ِت ِه‪ ،‬قال سفيان‪ :‬قال أبو انل ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫م ْن أآ ْص آ‬
‫حاب آر ُ‬
‫س‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫روایےہہکدیستاامثعنریضاہللہنعےنووضایکاقمدعںیم‪،‬رھپاہک‪:‬ایکںیم م‬ ‫اوباسن (ام کنبایباعرماصہح دمینوجداداںیہااممام کرہمحاہللےک) ےس ی‬

‫روایںیماانتز یتادہےہہکسجوقدیستاامثعنریضاہللہنعےنہی ی‬
‫دحی‬ ‫وکدالھکؤںروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکووض؟رھپووضایکنیتنیتتار۔ہبیتقیک ی‬

‫ایبنیکاسوقانےکتاسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکیئکااحصبریضاہللمہنعوموجدےھت۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪365‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)231:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪546 :‬‬

‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ ُآه ُ ْ ُ ْآ آ‬
‫حدثنا أبو كري ٍب ُممد بن العال ِء‪ ،‬وإِسحا بن إِبرا ِهيم َجيعا‪ ،‬عن و ِك ٍيع‪ ،‬قال أبو كري ٍب‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن ِمسع ٍر‪،‬‬
‫ه ُ‬ ‫ْ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْآ آ ْ آ آآ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ ُ ْ آ آ آ ُ آ آ آآ آْ‬ ‫آعنْ آ‬
‫ور ُه ف آما أَت آعلي ِه يآ ْو ٌم‪ِ ،‬إَل آوه آو‬ ‫جا ِم ِع ب ِن شدا ٍد أ ِِب صخرة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت محران بن أبان‪ ،‬قال‪ :‬كنت أْع ِلعثمان طه‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ُ ُ آ آْ ُ ْ آ ً آ آ آ ُ ْآ ُ آ ه آآ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ آ ْ آ آ‬
‫رصافِنا ِم ْن آصالتِنا ه ِذهِ‪ ،‬قال ِم ْس آع ٌر‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬عند ان ِ‬ ‫ي ِفيض علي ِه نطفة‪ ،‬وقال عثمان حدثنا رسول ِ‬
‫ح ِّد ْثنآا‪ ،‬آوإ ْن آَك آن آغ ْ آ‬
‫ريا فآ آ‬ ‫ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ُ آ ُ ْ آ آ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬إ ْن آَك آن آخ ْ ً‬ ‫ُآ آ ْآ ْ آ آآ آ آ آْ‬
‫ري‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫ا‪:‬‬‫ن‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ك‬‫س‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ٍ‪،‬‬
‫ء‬ ‫َّش‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫أراها العرص‪ ،‬فقال‪ :‬ما أ ِ‬
‫د‬
‫ه آآ‬ ‫آ آ آ ه ُ آ آ ْ آ ُ آ ِّ آ‬ ‫ُّ ُ آ ه‬ ‫آ ْ ُ ْ آآآ ه آُ‬ ‫آ آ آ هُ آ آ ُ ُُ آ ْ آ آ آ‬
‫ات‬ ‫اَّلي كتب اَّلل علي ِه‪ ،‬فيصِل ه ِذهِ الصلو ِ‬ ‫وٰل أعل ُم‪ ،‬قال‪ " :‬ما ِمن مس ِل ٍم يتطه ُر‪ ،‬في ِت ُّم الطهور ِ‬ ‫ذلِك‪ ،‬فاَّلل ورس‬
‫ْآ‬
‫ات ل ِ آما بآين آها "‪.‬‬ ‫ْآ ْ آ ه آ آ ْ آ ه آ‬
‫اَلمس‪ ،‬إَِل َكنت كفار ٍ‬

‫روای ےہ‪ ،‬ںیم دیستاامثعن ریض اہلل ہنع ےک ےیل اہطرتاک تاین راھکرکتا اھت وہ م ر‬
‫ہروز یات وھتڑے تاین ےس اہن ایل رکےت (ینعی لسغرک‬ ‫رمحاننب اتان ےس ی‬

‫ےتیلواےطسلیمکت اہطرتاورز یتادیت وثاب ےک) دیستاامثعنریضاہلل ہنعےناہک‪:‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےن م ےس ی‬

‫دحیایبن یک۔ ج ماسامنز‬
‫ےس افرغوہےئ مسمرر ےناہک۔ (وج اس ی‬
‫دحی اکراوی ےہ) ںیم اتھجمسوہںوہ رصعیک امنزیھت۔ آپ یلص اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ںیمںیہن اجاتن م ےس‬
‫اس یات ی‬
‫دحیایبنرکوں یاتجروہں۔“ مےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ارگرتہبییکتاتوہ وایبنےئجیکاور وجرتہبہنوہ واہللاوراساکروسلوخباجاتنےہ۔‬

‫آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجاملسمناہطرترکےرھپوپری اہطرترکےسجوکاہللاعت ٰیلےنفرضایکےہاورتاوچنںامنزںی ڑپےھاسےکوہ‬

‫گاہاعمفوہاجںیئےگوجانامنزوںےکچیبںیمرکے ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)231:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪547 :‬‬
‫ْآ آ آ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُعبآيْ ُد ه ْ ُ ُ آ‬
‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬قاَل‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ِب‬
‫اَّلل بن معا ٍذ‪ ،‬حدثنا أ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ُ ْ آ آ آ آ ْ‬ ‫ْ آ ه‬ ‫يعا‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن آ‬
‫آَج ً‬
‫َّش‪،‬‬
‫ِ ٍ‬ ‫ب‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ار‬ ‫م‬‫إ‬‫ِ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ج‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ه‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ة‬ ‫د‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫ب‬‫أ‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫َي‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ان‬‫ر‬ ‫مح‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬‫ٍ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ج‬ ‫ِ‬
‫آ ه ُ ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ آآ ه ُْ ُ آ آ آ آ آ آُ هُ آ آ آ آ ه آ ُ‬
‫الصل آوات‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬من أتم الوْوء كما أمره اَّلل تعاىل‪ ،‬ف‬ ‫أنعثمان بن عفان‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫ارة ب ْ آ آ ْ ْ آ ْ ُ آ‬ ‫يث ابْن ُم آعاذ‪ ،‬آولآيْ آس ِف آحديث ُغنْ آدر ِف إ آم آ‬ ‫ْآ ْ ُ آ ُ آ ه آ ٌ آ آْآُ ه آ آ آ ُ‬
‫ات‪.‬‬‫َّش‪ ،‬وَل ِذك ُر المكتوب ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫المكتوبات‪ ،‬كفارات لِما بينهن "‪ ،‬هذا ح ِد‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪366‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روای ےہ‪ ،‬اوہنں ےن اہک‪ :‬ںیم ےن رمحان نب اتان ےس انس‪ ،‬وہ ی‬

‫دحی ایبن رکےت ےھت‪ ،‬اوبتردہ ےس طرش یک موکم ںیم (ینعی اس یک‬ ‫اجعم نب دشاد ےس ی‬

‫موکمےکزامےنںیم) دیستاامثعننبافعنریضاہللہنعےناہکہکفرام یاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن‪” :‬وجصخشوپرارکےووضوکسجرطحاہللےن‬

‫روایےہانباعمذیکدنغریک ی‬
‫روایںیمہیابعرتںیہن (طرش‬ ‫مکحایکےہ واسیکفرضامنزںیافکرہوہںیگانگاوہںاکوجانےکچیبںیمرکے۔“ ہی ی‬

‫یکاامرتںیم) ہنفرضامنزوںاکایبنےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)231:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪548 :‬‬
‫آ ُْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آآ ْ آآ آْآ آ ُ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آْ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ‬
‫ري‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن مح آران آم ْوَل‬
‫ب‪ ،‬قال‪ :‬وأخَب ِن َمرمة بن بك ٍ‬ ‫وه ٍ‬ ‫ِل‪ ،‬آحدثنا ْاب ُن‬ ‫يد األي ْ ُّ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬
‫ون ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫حدثنا هار‬
‫آ آ ً ُ ه آ آ آآْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ آآ ه آ‬ ‫آه آ‬ ‫آ ه آ ُْ ُ‬ ‫ُْ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬توْْ‬ ‫ُ ُ ً‬ ‫عث آمان‪ ،‬قال‪ " :‬ت آوْْ عث آمان ْب ُن عفان يآ ْو ًما‪،‬‬
‫وْوءا حسنا‪ ،‬ثم قال‪ :‬رأيت رسول ِ‬
‫آ آ ْ آ ُُ ه ه آ ُ ُ آ آُ آ آ آ ْ آْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آآ ْ آ آ ُْ ُ آ ُ ه آ آ آ ْ آآ ه آ آ آ آ ُ ه آ آ آ آ ْ‬
‫فْحسن الوْوء‪ ،‬ثم قال‪ " :‬من توْْ هكذا‪ ،‬ثم خرج إِىل المس ِج ِد‪َ ،‬ل ينهزه إَِل الصالة‪ِ َ ،‬فر ٰل ما خال ِمن ذن ِب ِه "‪.‬‬

‫رمحانےس ی‬
‫روایےہ‪،‬وجومیلٰےھتدیستاامثعننبافعنریضاہللہنعےکہکدیستاامثعنریضاہللہنعےن یاتدنایھچرطحووضایک‪....‬رھپاہکہکںیمےن‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکداھکیآپیلصاہللہیلعوملسےنووضایکایھچرطحدعباسےکفرام یتا‪” :‬وجصخشاسرطحووضرکےاوردعباسےکدجسمںیم‬

‫اجےئنکیلامنزیہےکےیلاےھٹ(ینعیاوروکیئاکمیک ینہنوہہکلباخصلامنزیہےکدصقےساےھٹ) واسےکاےلگگاہشخب ی‬

‫دیاجںیئےگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)232:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪549 :‬‬

‫آه ْ آْ‬ ‫آ ْ آ ْ ْ ْ‬ ‫آُ ُُ ْ ُ آ ْ آ ْآ آ آ آ ْ آآآ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن أآبُو ه‬

‫ار ِث‪ ،‬أن احلُكي آم ْب آن‬ ‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫لَع‬ ‫األ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫الط‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫هآ‬ ‫الر ْ آ‬
‫اذ ْب آن آعبْ ِد ه‬ ‫آ آْآ ه ْ آ آ آ آآآ آ هآ ُ آه ُ آ آ‬ ‫ه ُْ آ ا آ ه آُ آ ه آ آ ْ آ ُ آْ‬ ‫آْ‬
‫مح ِن آحدث ُه آما‪،‬‬ ‫اَّلل بن أ ِِب سلمة حدُاه‪ ،‬أن مع‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫اَّلل القر ِش حدُه‪ ،‬أن نا ِفع بن جب ٍ‬ ‫عب ِد ِ‬
‫ه آُ ُ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ ْآ ُ ْآ آ ْ آ ه آ آ ْ ُ ْآ آ ْ آ ه آ آ آ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ " :‬آم ْن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫عنحمران موَل عثمان ب ِن عفان‪ ،‬عن عثمان ب ِن عفان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬
‫اع ِة‪ ،‬أآ ْو ِف ال ْ آم ْسج ِد‪ ،‬آغ آفرآ‬ ‫آْ آ آ ْ‬
‫اَل آ آم آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآ ه آ ه آ آآ ْ آ آ ُْ ُ آ ُ ه آ آ آ ه آ ْآ ْ ُ آ آ آ ه آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اس‪ ،‬أو مع‬‫توْْ لِلصال ِة‪ ،‬فْسبغ الوْوء‪ ،‬ثم مَش إِىل الصال ِة المكتوب ِة‪ ،‬فصالها مع انل ِ‬
‫هُ آُ ُُ آ ُ‬
‫وبه "‪.‬‬ ‫اَّلل ٰل ذن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪367‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاامثعننبافعنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہک‪:‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬وجصخش‬

‫امنزےکےیلوپراووضرکےرھپفرضامنزےکےیل (دجسموک) ےلچاورولوگںےکاسھت یاتامجعےس یاتدجسمںیمامنزڑپےھ واہللاسےکگاہشخبدے ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)232:‬‬

‫َ َمَُ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ُ م َ م ُ َ م ُ ُ َ ُ َ م ُ ُ َ َ َ َ َ ُ َ َ َ َ َ ُ َ ِّ‬

‫‪ -5‬باب الصلوا اْلمس واْلمعة إهل اْلمع هة ورمضان إهل رمضان مكفرا ل هما بينهن ما‬
‫مُ َ م ََ‬
‫ت اَّبائ ُهر‪.‬‬
‫اجتنهب ه‬
‫تاب‪:‬ایبنےہہکتاچنامنزںیاورہعمجےسہعمجتاورراضمنےسراضمنتگاوہںاکافکرہوہاجےتںیہوجانےکدرایمنںیمےیک‬
‫اجںیئارگریبکہگاوہںےساتچبرےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪551 :‬‬

‫ه آآ ْ‬ ‫جر َكهم‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آأيُّ آ‬

‫وب‪ ،‬آحدثنا ِإس آما ِعيل ْب ُن‬
‫آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ح‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫لَع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫وب‪ ،‬آو ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آأيُّ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ ْ آ ُآْآآ آه آُ آ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ ْآ آ ْآآ ْآ آ ْ ُ آ ْ ه ْآ ْ آ ُْ آ آ ْآ ْ آ آ آ ْ آ‬
‫ُ‬
‫جعف ٍر‪ ،‬أخَب ِن العالء بن عب ِد الرمح ِن ب ِن يعقوب موَل احلُرق ِة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫اَّلل صىل‬
‫آ ُْ آ ْ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه ُ ْآ ْ ُ آ ُْ ْ آ ُ آ ُْ ْ آ آ ه آ ٌ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آْ‬
‫ارة ل ِ آما بآين ُه هن‪ ،‬آما ل ْم تغ الكبآائِ ُر "‪.‬‬ ‫آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬الصالة اَلمس‪ ،‬واَلمعة ِإىل اَلمع ِة‪ ،‬كف‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬تاوچنںامنزںیاورہعمج‪،‬ہعمجتافکرہںیہانگاوہںاکوجانےکچیبںیم‬

‫وہں‪،‬جتریبکہگاہہنرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)233:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪551 :‬‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ام‪ ،‬آع ْن ُُمآ هم ٍد‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آرةآ‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ آ ْ آ ُّ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ‬
‫لَع‪ ،‬آح هد آث آنا ه آش ٌ‬ ‫لَع اَلهض ِم‪ ،‬أخَبنا عبد األ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدُ ِِن نرص بن ِ‬
‫ْآ‬ ‫ه آ آ ُ ْآ ْ ُ آ ُْ ْ آ ُ آ ُْ ْ آ آ ه آ ٌ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آْ‬
‫ارات ل ِ آما بآين ُه هن "‪.‬‬ ‫آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬الصلوات اَلمس‪ ،‬واَلمعة إِىل اَلمع ِة‪ ،‬كف‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعایبنرکےتںیہہکیبنیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬تاوچنںامنزںیاورہعمج‪،‬ہعمجتہیافکرہوہاجیتںیہانےکدرایمنںیمےیک‬

‫ےئگگاوہںاک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)233:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪368‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪552 :‬‬
‫آ‬
‫حا آم ْوَل‬ ‫خر‪ ،‬أآ هن ُع آم آر ْب آن إ ْس آ‬‫آ ْ آ آ ْ‬
‫ص‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫آ ْ ُّ آ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ‬
‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ِل‬ ‫ي‬ ‫األ‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫س‬
‫آآ ُ ُ‬
‫ون ْب ُن آ‬‫ار‬‫ه‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫آح هدُآِن أآبُو ه‬
‫الط‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ ُ‬ ‫ه آ ُ ْ ْ‬ ‫ه آ آ آُ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ا آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آآ آ هآُ آ ْ آ‬
‫الصل آوات اَلآم ُس‪ ،‬آواَلُم آعة‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ ،‬كن يقول‪" :‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫زائِدةحدُه‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ ْ ُ ْ آ آ آ آ آ ُ آ آ آ آ آ ُ آ ِّ آ ٌ آ آ ْ آ ُ ه آ ْ آ آ آ ْ آ‬
‫ب الك آبائِ آر "‪.‬‬ ‫إِىل اَلمع ِة‪ ،‬ورمضان إِىل رمضان‪ ،‬مكفرات ما بينهن ِإذا اجتن‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس فرامےت ےھت ہک تاوچنں امنزںیاورہعمج‪ ،‬ہعمج ت اور راضمن‪ ،‬راضمنت افکرہ وہ‬

‫اجےتںیہانگاوہںاکوجانےکچیبںیموہںطرش ہکیریبکہگاوہںےسےچب۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)233:‬‬

‫ِّ م م ُ م َ َ ِّ َ َ م ُ ُ‬
‫‪ -6‬باب اذلك هر المستحب ع هقب الوضوءه‪:‬‬
‫تاب‪:‬ووضےکدعبایکڑپانھہاےیہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪553 :‬‬

‫آ ْ آ آآ آْ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ ْ ٍّ آ ه آ آ ُ آ ُ‬ ‫ْ آُْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬

‫يعة يع ِِن ْاب آن‬ ‫او آية ْب ُن آصا ِل ٍح‪ ،‬عن ر ِب‬ ‫ون‪ ،‬حدثنا عبد الرمح ِن بن مه ِدي‪ ،‬حدثنا مع ِ‬ ‫حدُ ِِن ُممد بن حاتِ ِم ب ِن ميم ٍ‬
‫آ ُ ْ آ‬ ‫آ آ ه آ آُ ُ ْ آ آ آ ْ ُ آْ ْ ُ آ ْ‬ ‫ِن‪ ،‬آع ْن ُع ْقبآ آة بْن آ‬ ‫ْآ ْ آ‬ ‫يد‪ ،‬آع ْن أآِب إ ْدر آ‬
‫آ آ‬
‫ري‪ ،‬ع ْن عقبآة ب ْ ِن‬ ‫ٍ‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ن‬‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫ري‬ ‫ب‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ر‬ ‫م‬‫َع‬
‫ِ ِ ٍ‬
‫ِّ‬ ‫ِ‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫اَل‬ ‫يس‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ي ِز‬
‫ه آ‬ ‫آ آ ه ْ ُ آ آ ٍّ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ ْ آْآ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آْآ آ آُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم قائِ ًما‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اإلبِ ِل‪ ،‬فجاءت نوب ِِت‪ ،‬فروحتها بِع َِّش‪ ،‬فْدركت رسول ِ‬ ‫َع ِم ٍر‪ ،‬قال‪َ :‬كنت علينا ِرَعي ِ‬
‫ة‬ ‫آ‬

‫آ ْ ُ ْ آ آ آ ه ُ آ ُ ْ ُ ُ ُ آ ُ ُ ه آ ُ ُ آ ُ آ ِّ آ ْ آ آ ْ ُ ْ ٌ آ آ ْ آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ آ ِّ ُ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ‬
‫ني‪ ،‬مق ِبل علي ِهما بِقل ِب ِه‬ ‫َيدث انلاس‪ ،‬فْدركت ِمن قو ِ ِٰل‪ " :‬ما ِمن مس ِل ٍم يتوْْ‪ ،‬فيح ِسن وْوءه‪ ،‬ثم يقوم فيصِل ركعت ِ‬
‫آُ ُ ه آْآ آ ْ ُ آآآ ُ‬ ‫آ آ آ ٌ آْآ آ‬ ‫آ ْ آ آ‬ ‫اَل آ هن ُة "‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف ُقلْ ُ‬ ‫ه آ آ آ ْ آُ ْ‬ ‫ْ‬
‫ني يآد هي‪ ،‬يقول‪ :‬ال ِِت قبل آها أج آود‪ ،‬فنظ ْرت‪،‬‬ ‫ت‪ :‬آما أج آود ه ِذ ِه؟ ف ِإذا قائِل ب‬ ‫آو آوج ِه ِه‪ِ ،‬إَل وجبت ٰل‬
‫آ آ ُ آ ُ آ آ ِّ آ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ ً آ آ آ ْ ُ ْ ْ آ آ آ آ آ ه ُ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ آ ُ آ ُ آ ُ ُ آ ْ آ ْ‬
‫وء‪ ،‬ث هم يقول‪ :‬أش آه ُد أن‬ ‫ف ِإذاعمر‪ ،‬قال‪ِ :‬إِن قد رأيتك ِجئت آنِفا‪ ،‬قال‪ :‬ما ِمنكم ِمن أح ٍد يتوْْ‪ ،‬فيب ِلغ‪ ،‬أو فيس ِبغ الوْ‬
‫اَل آ هن ِة اثله آما ِنيآ ُة‪ ،‬يآ ْد ُخ ُل ِم ْن آأ ِّي آها آشاء‪،‬آ‬
‫آ آآ ه هُ آآ ه ُآ ه ً آ ْ ُ ه آ آ ُ ُُ ه ُ آ ْ آُ آْآ ُ ْ‬
‫اَّلل ورسوٰل‪ِ ،‬إَل ف ِتحت ٰل أبواب‬ ‫َل إِٰل إَِل اَّلل وأن ُممدا عبد ِ‬
‫دیستاہبقعنباعرمریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مولوگںوکاویرچاےناکاکماھت‪،‬ریمیتاریآیئ وںیماووٹنںوکرچارکشاموکانےکرےنہیکہگجےلرکآ یات‬

‫ وںیمےنداھکیہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ڑھکےوہےئولوگںوکوظعانسرےہںیہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یات ”‪:‬وجاملسمنایھچ رطحےسووض‬

‫رکے‪ ،‬رھپ ڑھکا وہ رک دو رںیتعک ڑپےھ‪ ،‬اےنپ دل وک اور ہنم وک اگل رک (ینعی م ر‬
‫اظہ اور تاانطً وتم ہ رےہ‪ ،‬ہن دل ںیم اور وکیئ داین اک ایخل الےئ‪ ،‬ہن ہنم ادرھ ادرھ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪369‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رھپاےئ) اسےکےیلجواجوہاجےئیگ۔“ ںیمےناہک‪:‬ایکدمعہتاتفرامیئ (سجاکوثاباسدقرتراےہاورتنحمتہبمکےہ) یاتصخشریمے‬

‫اسےنماھت‪،‬وہوبالیلہپتاتاسےسیھبدمعہیھت۔ںیمےنداھکی ووہرمعریضاہللہنعےھت۔اوہنںےناہک‪:‬ںیماتھجمسوہں وایھبآ یتا۔آپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آآ ه ُآ ه ً آ ْ ُ ه‬
‫اَّلل آو آر ُس ُ ُ‬
‫وٰل» ینعیوگایہداتی‬ ‫فرام یتا‪” :‬وجوکیئ مںیمےسووضرکےایھچرطحوپراووض‪،‬رھپےہک‪« :‬أشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل وأن ُممدا عبد ِ‬

‫وہں ںیم وکیئ ابعدت ےک القئ ںیہن وساےئ اہلل ےک اور دمحم ( یلص اہلل ہیلع وملس ) اس ےک دنبے ںیہ اور ےجیھب وہےئ ںیہ۔ وھکےل اجںیئ ےگ اس ےک ےیل‬

‫جےکآوھٹںدروازےسجںیمےسہاےہاجےئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)234:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪554 :‬‬
‫آ آ آ‬ ‫آ ْ آ آآ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آْ ُ ْ ُ ْ‬
‫يعة بْ ِن يآ ِزيد‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫او آية ْب ُن آصا ِل ٍح‪ ،‬عن ر ِب‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬‫ِ‬
‫احل ُ آ‬
‫ب‬ ‫وحدثناه أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا زيد بن‬
‫ْ ُ آ ِّ آ ه آ ُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ ْ آ ِّ آ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ ْ آ ْ آ ِّ آ آ ُ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل‬
‫ري ب ِن مال ِ ٍك احلَّض ِِم‪ ،‬عن عقبة ب ِن َع ِم ٍر اَله ِِن‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫ري ب ِن نف ِ‬
‫إِد ِريس اَلوَل ِِن‪ ،‬وأ ِِب عثمان‪ ،‬عن جب ِ‬
‫آ ْ آآ ه آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ آ ْآُ آ ْآ آهُ آ آ‬
‫َشيك ُٰل‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫َل‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫اَّلل‬ ‫َل‬ ‫إ‬
‫ِ ِ‬‫ٰل‬ ‫إ‬ ‫َل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫د‬ ‫ه‬‫ش‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ْ‬ ‫ْ‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال فذكر ِمثله‪ ،‬غري أنه ق‬
‫آوأآ ْش آه ُد أآ هن ُُمآ هم ًدا آعبْ ُد ُه آو آر ُس ُ ُ‬
‫وٰل "‪.‬‬
‫يك آٰلُ‬‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ آ آ‬
‫َش‬
‫دیستا ہبقع نب اعرم ےس یات اور دنس ےس ہی اافلظ وقنمل ںیہ ہک سج ےن ووض ایک اور ہی داع ڑپیھ‪« :‬أشهد أن َل إِٰل إَِل اَّلل وحده َل ِ‬
‫وٰل» ۔‬‫آوأآ ْش آه ُد أآ هن ُُمآ هم ًدا آعبْ ُد ُه آو آر ُس ُ ُ‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)234:‬‬

‫َ َ َ َُ َ َم َ َ‬ ‫ُ ُ‬
‫ِب صَّل اّلل علی هه َوسل َم‪:‬‬
‫ضوءه انل ِّ‬
‫ه‬ ‫‪ -7‬باب هِف و‬
‫تاب‪:‬یبنرکمییلصاہللہیلعوملساکووض۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪555 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ ْ آ ْ ْ آْآ ْ ُ آ آآ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن ه‬

‫اَّلل ب ِن‬
‫اَّلل‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن َيَي ب ِن عمارة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫اح‪ ،‬حدثنا خ ِال بن عب ِد ِ‬ ‫الص هب ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ آ آ ْ آ ُ ُ ْ آ ٌ آ آ‬
‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فد آَع ِب ِإناءٍ‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬‫س‬ ‫يل آ ُٰل‪ " :‬تآ آو هْْ آنلآا ُو ُْ آ‬
‫وء آر ُ‬ ‫آ‬
‫ق‬
‫اري‪ ،‬وَكنت ٰل صحبة‪ ،‬ق ِ‬
‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫آْ ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫زي ِد ب ِن َع ِص ٍم األنص ِ‬
‫آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ آ آ ً ُ ه آ ْ آ آ آ آ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ٍّ آ آ آ آ آ آ آ آ‬
‫احد ٍة‪ ،‬ففعل ذلِك‬ ‫فْكفْ ِمنها لَع يدي ِه فغسلهما ُالُا‪ ،‬ثم أدخل يده‪ ،‬فاستخرجها فمضمض واستنشق ِمن كف و ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪370‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آآ ً ُه آْ آ آ آآُ آ ْ آ ْ آ آ آ آآ آ آ آ ْ آُ آآ ً ُه آْ آ آ آآُ آ ْ آ ْ آ آ آ آآ آ آ آآْ آ ْ ْآآْ آهآْ‬

‫ني‪،‬‬
‫ني‪ ،‬مرت ِ‬
‫ُالُا‪ ،‬ثم أدخل يده‪ ،‬فاستخرجها فغسل وجهه ُالُا‪ ،‬ثم أدخل يده‪ ،‬فاستخرجها فغسل يدي ِه ِإىل ال ِمرفق ِ‬
‫آ ه آْ ُ ه آْ آ آ آ آ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آْ آآْآآ آ آ ْ آآْآآ ُ ه آ آ آ ْ آْ آ ْ آ ْآْ ُ ه آ آ آ آ آ آ آ‬
‫ني‪ ،‬ثم قال‪ :‬هكذا َكن‬ ‫ني‪ ،‬ثم أدخل يده فاستخرجها‪ ،‬فمسح بِرأ ِس ِه فْقبل ِبيدي ِه وأدبر‪ ،‬ثم َسل ِرجلي ِه إِىل الكعب ِ‬ ‫مرت ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ُ ُ ُ آُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫وْوء رس ِ‬
‫زینباعمصااصنریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬وہاحصیبےھت۔انےسولوگںےناہکہک موکروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکاسووضرکےک‬ ‫دیستادبعاہللنب ی د‬

‫اتبےیئ۔اوہنںےن یاتترنت (تایناک) وگنما یتا‪،‬اسوکاکھجرکےلہپدوونں اہوھتںرپتاینڈاال (اسےسولعمم وہاہکووضےکرشوعںیمدوونں اہھتوچنہپںاک‬

‫دوھتابحتسمےہ‪،‬تاینںیماہھتڈاےنلےسےلہپ) اوردوھ یاتانوکنیتتار‪،‬رھپاہھتترنتےکادنرڈاالاورت م ر‬

‫اہاکنالاور یاتیہولچےسیلکیکاورتاکںیمتاینڈاال‬

‫نیت تار ااسی ایک‪ ،‬رھپ (ترنت ںیم) اہھت ڈاال اور ت م ر‬
‫اہ اکنال اور ہنم وک نیت تار دوھ یات (اخبری یک ی‬
‫روای ںیم ےہ دوونں ولچ الم رک تاین ایل اور نیت تار ہنم دوھ یتا) رھپ‬

‫اہاکنالاوراےنپدوونںاہھتکہٹنیووںتدوتاردوھےئ۔رھپاہھتڈاالترنتںیماورت م ر‬
‫اہاکنالاوررسرپحسمایک‪،‬ےلہپدوونںاہوھتںوکاسےنم‬ ‫ترنتںیماہھتڈاالاورت م ر‬

‫ےسےلےئگ‪،‬رھپےھچیپےسےلےئگرھپدوونںتاؤںدوھےئونخٹںت‪،‬دعباسےکاہک‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسا یرطحووضرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)235:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪556 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ْ آْآ‬ ‫آ ْ ُ آْآ آ ُ آ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آ ْآ ُ ْ ُ آآ ه آ آ ه آآ آ ُ ْ آْآ‬

‫اإلسنا ِد‬ ‫اء‪ ،‬حدثنا خ ِال ب ُن َم ٍ‬
‫َل‪ ،‬عن سليمان هو ابن بِال ٍل‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن َيَي‪ ،‬بِهذا ِ‬ ‫اسم بن زك ِري‬ ‫وحدُ ِِن الق ِ‬
‫آْآُ آآْ آ ْ ُ ْ ْ آ ْآْ‬
‫ني‪.‬‬
‫َنوه‪ ،‬ولم يذكر‪ :‬الكعب ِ‬
‫اسدنسےسہی ی‬
‫رواییھبوقنملےہرگماسںیمہیظفلںیہن (ونخٹںت)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)235:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪557 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬آوقال‪:‬‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫ك ْب ُن أآنآس‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن آَيْ آ‬
‫َي‬
‫آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ْ ٌ آ ه آ آ آ ُ‬
‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫ي‬‫ار‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫األ‬
‫ْ آ ْ ُ ُ آ‬
‫وَس‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫س‬ ‫إ‬ ‫ِن‬
‫آ هآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِ‬
‫اد آب ْع آد قآ ْوٰل‪ :‬فآْآ ْقبآ آل به آما‪ ،‬آوأآ ْدبآ آر بآ آدأآ ب ُم آق هدمِ آرأْسه‪ُ ،‬ث هم آذ آه آ‬
‫ب بِ ِه آما‬
‫آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ً آ آ ْ آ ُ ْ ْ آ ٍّ آ آ آ آ آ‬
‫احد ٍة‪ ،‬وز‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫مضمض واستنُث ُالُا‪ ،‬ولم يقل‪ِ :‬من كف و ِ‬
‫آ آ آ ُ ُ ه آه ُ آ آ ه آ آ آ آ ْآ آ ه آ آ آ ُْ آ آ آ آ‬
‫اَّلي بدأ ِمنه‪ ،‬وَسل‪.‬‬ ‫إِىل قفاه‪ ،‬ثم ردهما حَّت رجع إِىل المَك ِن ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪371‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رمعونبنی یجہ ٰےسا یاانسدےس ی‬

‫روایےہ‪،‬اسںیمہیےہہکیلکیکاورتاکںیمتاینڈاال۔نیتتاراورہیںیہناہکہک یاتولچےساورآےگےسےلےئگ‪،‬اورےھچیپ‬

‫ےسےلےئگ‪،‬ےکدعباانتز یتادہایکہکےلہپرساکحسمآےگےسرشوعایکاوردگیتےلےئگ۔رھپریھپرکالےئ۔دوونںاہوھتںوکا یاقممرپاہجںےسرشوع‬

‫ایکاھتاوردوونںتاؤںدوھےئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)235:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪558 :‬‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه آآ آ ْ‬
‫ب‪ ،‬آحدثنا عم ُرو ْب ُن َي آَي‪ ،‬بِ ِمث ِل إِسنا ِد ِه ْم‪ ،‬آواقتآ هص‬ ‫محن ْب ُن ب َّْش الْ آعبْد ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا آب ْه ٌز‪ ،‬آح هد آث آنا ُو آهيْ ٌ‬ ‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫آْ‬ ‫آآْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ ً آ‬ ‫آآآ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ْ آْ آ آ آ ْ آْآآ ْ آآ‬ ‫ْآ آ آ آ آ‬
‫ات‪ ،‬آوقال أيْضا‪ :‬ف آم آس آح بِ آرأ ِس ِه‪ ،‬فْقبآل بِ ِه‪ ،‬آوأدبآ آر آم هرة‬
‫ٍ‬ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫َ‬ ‫ث‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ُ‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫ُث‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ق‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬‫اس‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ض‬ ‫م‬ ‫ض‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ه‬
‫احل ِديث‪ ،‬وق ِ ِ‬
‫ي‬ ‫ف‬ ‫ال‬
‫آ آ ً آ آ آ ْ ٌ آ ْ آ آ آ ه ُ آ ْ ٌ آ آ ْآ آ آ آ ُ آ ْ ٌ آ ْ آ آ آ ه آ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْآ آ آ ه آ ْ‬
‫ني‪.‬‬
‫احدة‪ ،‬قال بهز‪ :‬أمىل لَع وهيب هذا احل ِديث‪ ،‬قال وهيب‪ :‬أمىل لَع عمرو بن َيَي هذا احل ِديث مرت ِ‬ ‫و ِ‬
‫اسدنسےس ی‬
‫دحییلہپدنسوںیکرطحیہےہرگماسںیماافلظںیہہکیلکیک‪،‬تاکںیمتاینخراھ یاتاوراھجڑانیتولچےساوراسںیمفرقہیےہہکرھپحسمایک‬

‫رساک‪،‬آےگےسےھچیپےلےئگاورےھچیپےسوام ےلآےئ یاتیہرمہبت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)235:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪559 :‬‬

‫آ ْآآ آ ْ‬ ‫آ ُ آ ه آآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ِل‪ ،‬آوأآبُو ه‬ ‫آ‬

‫األي ْ‬ ‫آ هآ آ ُ ُ‬
‫ون ْب ُن آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ‬
‫ون ْب ُن آم ْع ُ‬
‫َب ِن عم ُرو‬ ‫ب‪ ،‬أخ‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ر‬‫ِِ‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫الط‬ ‫ُّ‬
‫ِ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ار‬‫ه‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫وف‬‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫حدثنا هار‬
‫آهُ آ‬ ‫ْآ ه ْ ُ‬ ‫اَّلل ْب آن آزيْد بْن آ‬ ‫آ ه آُ آ ه آآ ُ آ ه آُ آهُ آ آ آ ْ آ ه‬ ‫آه آه آ‬
‫ان ْب آن آ‬ ‫ْ ُ ْ‬
‫ن يآذك ُر‪ " :‬أنه آرأى‬ ‫ِِ‬‫از‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫م‬‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫َع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫اه‬‫ب‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫ُ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ع‬‫ٍ‬ ‫اس‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬‫ِ‬ ‫ار‬
‫ِ‬
‫آ‬ ‫احل‬ ‫بن‬
‫آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ ه آ آ آ ْ آ آ ُ ه ْ آْآآ ُ ه آ آ آ آ ْ آ ُ آآ ً آآ آ ُ ُْ ْ آ آآ ً آ ُ ْ آ آآ ً‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم توْْ فمضمض‪ ،‬ثم استنُث‪ ،‬ثم َسل وجهه ُالُا‪ ،‬ويده اِلمن ُالُا‪ ،‬واألخرى ُالُا‪،‬‬ ‫رسول ِ‬
‫آ آ ْ‬
‫ب‪ ،‬ع ْن عم ِرو ب ْ ِن‬ ‫ه‬
‫آ ه آآ ْ ُ آْ‬
‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬‫ر‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫اه آما "‪ ،‬آق آال أآبُو ه‬
‫الط‬
‫آ آ آ آ ْ آْ آ ه آْآ ُ‬
‫ق‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫د‬‫آو آم آس آح ب آرأْسه ب آما ٍء آغ ْري آف ْضل يآ‬
‫ٍ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫ْ‬
‫احل آ‬
‫ار ِث‪.‬‬‫ِ‬
‫زی نب اعمص ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬اوہنں ےن داھکی روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک‪” ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ووض ایک رھپ یلک یک‪ ،‬رھپ‬ ‫دبعاہلل نب ی د‬

‫تاکںیمتاینڈاال‪،‬رھپہنمدوھ یاتنیتتاراورداانہاہھتنیتتاراورتا یتاںاہھتنیتتاراوررسرپحسمایکاینتاینےلرک‪،‬ہناستاینےسوجاہھتںیماگلاھتاوردوونںتاؤں‬

‫مر‬
‫۔اوباطہےناہک‪ :‬مےسانبوھتےنرمعونبااحلرثےسایبنایک۔‬ ‫دوھےئاہیںتہکانوکاصفایک“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪372‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)236:‬‬

‫م مَ َ م م َ‬ ‫َ‬
‫ار‪:‬‬
‫ه‬ ‫م‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫س‬‫ال‬
‫ه‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ار‬
‫ه‬ ‫ث‬ ‫ن‬‫ه‬ ‫ت‬‫س‬‫ال‬
‫ه‬ ‫ا‬ ‫ِف‬
‫اإل ه ه‬
‫ار‬ ‫يت‬ ‫‪ -8‬باب ه‬
‫تاب‪:‬تاکںیماطقرمہبتتاینڈاانل‪،‬اوراطقرمہبتااجنتسکرکےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪561 :‬‬

‫ه آآ‬ ‫ُ ْآآ آ آ ُ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آو آع ْم ٌرو ه‬ ‫آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫انلا ِق ُد‪ ،‬ع ْن اب ْ ِن عيآينة‪ ،‬قال قتآيبآة‪ ،‬آحدثنا‬ ‫ري َجيعا‪،‬‬ ‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬ ‫يد‪ ،‬وُممد بن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ ْ ْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آُُْ‬ ‫آْ‬ ‫ِّ آ‬ ‫ُ ْآ ُ آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا استآج آم آر‬ ‫بِ ِه انل ِِ صىل‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫سفيان‪ ،‬عن أ ِِب الزنا ِد‪ ،‬ع ِن األعر ِج‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬يبلغ‬
‫اء‪ُ ،‬ث هم ِلآنْتآ ْ‬
‫ً‬ ‫ج آع ْل ِف أآنْفه آ‬‫آ آ ُ ُ ْ آْآ ْ آ ْ ْ ًْ آ آ آآ ه آ آ آ ُ ُ ْ آ آ ْ‬
‫ُث "‪.‬‬‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ِ ِِ‬ ‫أحدكم‪ ،‬فليستج ِمر ِوترا‪ ،‬وإِذا توْْ أحدكم‪ ،‬ف ِلي‬

‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ج وکیئ م ےس تااخئہن یک ہگج ڈھییلووں ےس اصف رکے و اطق‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫چ‬
‫ڈھییلووںےساصفرکےاورجوکیئ مںیمےسووضرکے وتاکںیمتاینڈاےلرھپتاک ھٹیکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)237:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪561 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآآآ ْ‬ ‫آ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫َبنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن ُمنبِّ ٍه‪ ،‬قال‪ :‬هذا آما آحدثنا أبُو‬ ‫الر هزا ِ ْب ُن ه همامٍ ‪ ،‬أخ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ آ آ ْآ آآ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬ ‫ُ آْآآ آ ْ ُآه آُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬إِذا‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فذكر أحا ِديث ِمنها‪ ،‬وقال رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫هريرة‪ ،‬عن ُمم ٍد رس ِ‬
‫آآ ه آ آ آ ُ ُ‬
‫ك ْم‪ ،‬فآلْيآ ْستآنْش ْق ب آمنْخ آريْه م آن ال ْ آماءِ‪ُ ،‬ث هم ِلآنْ آت ْ‬
‫ُث "‪.‬‬‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫توْْ أحد‬

‫مہام نب ہبنم ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےن روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےس نس رک ہی دحںیثی م ےس ایبن ںیک‪ ،‬رھپ اوہنں ےنذرک ایک یئک‬

‫دحوثیںوک‪ ،‬یاتانںیمےسہییھبیھتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬جوکیئ مںیمےسووضرکے ودوونںونھتنںوکاصفرکےتاین ےس‬

‫چ‬
‫رھپتاک ھٹیکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)237:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪373‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪562 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ ِّ آ آ ُ آ آ ه‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬
‫ِن‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬أن آر ُسول‬
‫ِ‬ ‫َل‬‫و‬‫اَل‬ ‫يس‬‫ر‬ ‫د‬ ‫إ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬‫ه‬‫لَع آمالك‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫ْ ْ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آم ْن تآ آو هْْآ فآلْيآ ْستآنْ ْ‬
‫ُث‪ ،‬آو آم ِن استآج آم آر فليُوتِ ْر "‪.‬‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجصخشووضرکے وتاکںیمتاینڈاےلاوروجصخشااجنتسکرکے و‬

‫اطقتاررکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)237:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪563 :‬‬
‫آُ‬ ‫آ ه آآ ُ ُُ ْ ُ آ آ‬ ‫آ ه آآ آ ه ُ‬ ‫آح هد آث آنا آسع ُ‬
‫وح هدُآ ِِن آح ْر آملة ْب ُن آَيْ آَي‪،‬‬
‫يد ‪ .‬ح آ‬ ‫ان ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫يم‪ ،‬حدثنا يونس بن ي ِز‬ ‫ِ ِ‬ ‫ور‪ ،‬حدثناحس‬‫ٍ‬
‫يد ْب ُن آمنْ ُ‬
‫ص‬ ‫ِ‬
‫اَل آ ْو آَل ُّ آ ه ُ آ آ آ آ ُ ْ آ آ آ آ‬
‫ْ‬ ‫َبن أآبُو إ ْدر آ‬‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫أآ ْخ آ آ‬
‫ِن‪ ،‬أنه س ِمع أبا ه آري آرة‪ ،‬آوأبا س ِع ٍ‬
‫يد‬ ‫ِ‬ ‫يس‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ُْ ْ ه آ ُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَلد ِري‪ ،‬يقوَل ِن‪ :‬قال رسول ِ‬
‫دیستاوبدیعسخدریریضاہللہنعدوونںروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسا یرطح ی‬
‫دحیایبنرکےتںیہ۔‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاور ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)237:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪564 :‬‬

‫او ْر ِد هي‪ ،‬آعن ابْن ال ْ آها ِد‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد بْن إب ْ آراه آ‬ ‫كم الْ آعبْد ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آعزيز آي ْعِن ه‬
‫ال آر آ‬ ‫ْ ُ ْ ُ ْآ آ‬ ‫آ هآ‬
‫يم‪،‬‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َّش‬‫حدُ ِ ِ‬
‫ب‬ ‫ِن‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آْآ آ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آْآآ آ ا ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا استيقظ أ آح ُدك ْم ِم ْن آمنا ِم ِه‪،‬‬ ‫ع ْن ِعيَس ب ِن طلحة‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬

‫اشي ِم ِه "‪.‬‬ ‫آ ه ه ْآ آ آ ُ آآ آ آ‬ ‫آْآ ْ آْ ْ آآ آ آ ه‬

‫ات‪ ،‬ف ِإن الشيطان ي ِبيت لَع خي ِ‬
‫فليستن ُِث ُالث مر ٍ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ج مںیمےسوکیئاجےگ وتاکےکنھچنیتتاراسےئلہکاطیشناس‬

‫ےکتاےسنرپراتہےہ یاتتاکںیم۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)238:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪374‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪565 :‬‬
‫آ ْآآ آ‬ ‫آ ْآآآ‬ ‫يم‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫َب ِن أبُو‬ ‫َبنا ْاب ُن ُج آريْ ٍج‪ ،‬أخ‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ آْ‬ ‫آ ْ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫ُّ آ ْ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ه آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬إذا استآج آم آر أ آح ُدك ْم‪ ،‬فليُوتِ ْر "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ري‪ ،‬أنه س ِمع جابِر بن عب ِد ِ‬ ‫الزب ِ‬
‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جوکیئ مںیمےسااجنتسکرکے واطقتاررکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)239:‬‬

‫َ َ َ‬ ‫ِّ م َ م‬ ‫َ م‬ ‫ُ ُ‬
‫الرجل ه بهكمال هههما‪:‬‬ ‫وب غس هل‬
‫‪ -9‬باب وج ه‬
‫تاب‪:‬ووضںیملمکمتاؤںدوھےنےکواجوہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪566 :‬‬
‫آ آْ آ‬ ‫آ ُ آ ْآآآ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫الطاهر‪ ،‬آوأآ ْمحآ ُد ْ‬
‫ِل‪ ،‬آوأآبُو ه‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ‬
‫ب‪ ،‬ع ْن َم آر آمة ب ْ ِن‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ن‬ ‫ب‬ ‫ِِ‬ ‫ُّ‬
‫ِ‬
‫األي ْ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬
‫ون ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫حدثنا هار‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ُ ُ ِّ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آْآ آ ه آ آ آ آ ْ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ آْ آ آ‬
‫ِف آسع ُد ْب ُن‬ ‫ت آلَع آَعئِشة آز ْو ِج انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يوم تو‬ ‫ري‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن آسال ِ ٍم موَل شدا ٍد‪ ،‬قال‪ :‬دخل‬ ‫بك ٍ‬
‫آ آ آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ه ْ آ آ ْ ْ ْ ُ ُ آ آ ِّ آ ْ ُ آ ُ آ‬ ‫آ آه‬
‫اص‪ ،‬فدخل عبد الرمح ِن بن أ ِِب بك ٍر‪ ،‬فتوْْ ِعندها‪ ،‬فقالت‪ :‬يا عبد الرمح ِن‪ ،‬أس ِبغ الوْوء‪ ،‬ف ِإِن س ِمعت رسول‬ ‫أ ِِب وق ٍ‬
‫ْل ْع آقاب ِم آن ه‬‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آُ ُ آٌْ آ‬
‫ار "‪.‬‬‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬ويل ل ِ‬ ‫ِ‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمحنبایبرکبریضاہللامہنعےئگ‪،‬سجدندیستادعسنبایبواقصریضاہللہنعےنالاقتلایک واوہنںےن‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےکتاس‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمح! ووض وپرا رکو۔ ںیم ےن انس روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس فرامےت‬ ‫ووض ایک۔ دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن اہک‪ :‬اے‬

‫ےھت‪” :‬خرایبےہ یاترویںواولںےکےئلمنہجیکآگےس۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)241:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪567 :‬‬
‫آ ه آآ آ ْ ه آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آآ آ ْآُ آ ْ آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آ‬
‫آ‬
‫اَّلل موَل‬
‫ب‪ ،‬أخَب ِن حيوة‪ ،‬أخَب ِن ُممد بن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬أن أبا عب ِد ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آآ آ آْ‬ ‫هآُ آهُ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِ ِمث ِله‪.‬‬ ‫شدا ِد ب ْ ِن ال آها ِد‪ ،‬آحدُه‪ ،‬أنه دخل آلَع آَعئِشة فذك آر عن آها‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےسا یرطح ی‬
‫روایرکیتںیہ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪375‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)241:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪568 :‬‬

‫كر آم ُة ْب ُن آع همار‪ ،‬آح هدُآِن آَيْ آَي ْبنُ‬‫ْ‬ ‫آ ه آآ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ُّ آ آ آ ه آ آ ُ آ ُ ْ ُ ُ ُ‬ ‫آآُ آ ْ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اش‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫الر‬ ‫ن‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ ٌ آ ْ آ ْ آ ْ ِّ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ‬ ‫أآِب آكثري‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن‪ ،‬أآ ْو آح هد آثنآا أآبُو آسلآ آم آة ْب ُن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫ت أنا آوعب ُد‬ ‫مح ِن‪ ،‬حدُ ِِن سالِم موَل المه ِري‪ ،‬قال‪ :‬خرج‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه ِّ آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ آ آ آ آ آآ آآ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْآ آآ‬ ‫آآ آ آ ْ ْ آ آه‬ ‫ه ْآ ْ ُ آ آ ْ‬
‫اب حجر ِة َعئِشة‪ ،‬فذكر عنها‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل‬ ‫اص‪ ،‬فمررنا لَع ب ِ‬ ‫الرمح ِن بن أ ِِب بك ٍر ِِف جناز ِة سع ِد ب ِن أ ِِب وق ٍ‬
‫ه ْآُ‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم ِمثله‪.‬‬

‫دبعارلمح نب ایب رکب ریض اہلل امہنع دیستا دعس نب ایب واقص ریض اہلل ہنع ےک انجرے ںیم ی‬
‫رشت ےھت ہک دیسہ اعہشئ ریض اہلل‬ ‫ٰ‬ ‫دیست‬
‫اسمل ےتہ ںیہ ںیم اور ا‬
‫اہنعےکرجحےےکتاسےسزگرے۔تایقزگہتش ی‬
‫دحییکرطحایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)241:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪569 :‬‬

‫آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ آ ْ آآ آ ه آآ ُآٌْ آ ه آ ُآُْ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آ هآ آ آآُ ْ ُ آ‬

‫اَّلل‪ ،‬ع ْن آسال ِ ٍم آم ْوَل شدا ِد‬ ‫يب‪ ،‬حدثنا احلآسن بن أعني‪ ،‬حدثنا فليح‪ ،‬حدُ ِِن نعيم بن عب ِد ِ‬ ‫حدُ ِِن سلمة بن ِ ٍ‬
‫ب‬ ‫ش‬
‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْآ آ آ ُ ْ ُ آآ آ آ آ آ آ آ آ هُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ‬
‫ب ِن الها ِد‪ ،‬قال‪ :‬كنت أنا مع َعئِشة ر ِِض اَّلل عنها‪ ،‬فذكر عنها‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬

‫اسمل ےتہںیہوجومیلٰےھتدشادنبااھلدےک‪،‬ںیمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےکتاساھتتایقےلہپوایل ی‬
‫دحیایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)241:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪571 :‬‬

‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْآآآ آ ٌ آ ْ آْ‬ ‫وح هد آثنآا إ ْس آ‬

‫ير ‪ .‬ح آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آث آنا آجر ٌ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫اف‪،‬‬ ‫ور‪ ،‬عن ِهال ِل ب ِن يس ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ير‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫هآ آ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِم ْن آمكة ِإىل ال آم ِدين ِة‪ ،‬آح هَّت ِإذا‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫اَّلل بْن آع ْمرو‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آر آج ْعنآا آم آع آر ُ‬ ‫آ ْ آْ ه‬
‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬ ‫آع ْن أآِب آَيْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ه آ آْ ٌ ْ آ ْآ ْ آآآ ه ُ آ ُ ْ آ ٌ آ ْآآ ْآ آْ ْ آآ ْ آ ُ ُ ْ آُ ُ آْ آ آ ه آ ْآ ُ آ آ آ‬ ‫ُك هنا ب آما ٍء ب ه‬
‫رص‪ ،‬فتوْئوا وهم ِعجال‪ ،‬فانتهينا ِإِل ِهم وأعقابهم تلوح‪ ،‬لم يمسها الماء‪ ،‬فقال‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫د‬ ‫ن‬‫ع‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ع‬‫ت‬ ‫‪،‬‬‫يق‬ ‫ر‬ ‫الط‬
‫ِ ِ ِ ِ‬
‫انلار‪ ،‬أآ ْسب ُغوا ال ْ ُو ُْ آ‬
‫وء "‪.‬‬ ‫ْل ْع آقاب ِم آن ه‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آٌْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬ويل ل ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪376‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہک مروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکاسھتہکمےسدمہنیوکولےٹ۔راہںیم یاتہگجتاینالم۔رصعیکامنزاک‬

‫وقوہایگاھت۔ولوگںےندلجیدلجیووضایک۔ موجانےکتاسےچنہپ وانیک ی ر‬

‫ات یتاںوسیھکولعمموہیتںیھت‪،‬انرپتاینںیہناگلاھتیروسلاہللیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬خرایبےہ ی ر‬

‫اتویںےکےئلآگےسوپرارکوووضوک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)241:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪571 :‬‬

‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْ آ آ‬

‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ان‬ ‫وحدثناه أبو بك ِر ابن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن سفي‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْآآ آْ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ ُ آ ْآ آ آ آ ه آآ ُ ْآُ آ‬
‫لَك ُه آما‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬
‫يث شعبة‪ :‬أس ِبغوا الوْوء‪ ،‬و ِِف ح ِدي ِث ِه‪،‬‬ ‫اإلسنا ِد‪ ،‬آوليس ِِف ح ِد ِ‬ ‫ور‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫بن جعف ٍر‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا شعبة ِ‬
‫آْ‬ ‫آ آ آْ‬
‫ع ْن أ ِِب َي آَي األع آر ِج‪.‬‬

‫ہی ی‬
‫روای یاتدورسیدنسےکاسھتیھبرمویےہنکیلاسںیم ”ووضلمکمرکو“ ہلمجوقنملںیہنےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)241:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪572 :‬‬

‫آ ه آآ آُ آ آ آآ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ آ ْ آ ُّ آ ً آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ آ آ ُ آ‬
‫َّش‪،‬‬‫ب‬
‫ِ ِ ٍ‬‫ِب‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ان‬‫و‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫ل‬
‫ٍ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ان‬‫و‬ ‫ع‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ا‪،‬‬‫يع‬ ‫َج‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ح‬ ‫اَل‬ ‫ل‬
‫ٍ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫َك‬ ‫حدثنا شيبان بن فروخ‪ ،‬وأبو‬
‫آ آ آ آ ه آ آ ه ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل ب ْ ِن عم ٍرو‪ ،‬قال‪َ " :‬تلف عنا انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ِِف سف ٍر سافرناه‪ ،‬فْدركنا‬
‫عن يوسف ب ِن ماهك‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ُ ْآ ْ آ آ آ ْآ آ ْ آ ُ آآ آْ ُ آ آآ آ آٌْ آ‬
‫ْل ْع آقاب ِم آن ه‬
‫ار "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫رص‪ ،‬فجعلنا نمسح لَع أرج ِلنا‪ ،‬فنادى‪ :‬ويل ل ِ‬
‫وقد حَّضت صالة الع ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن یات صخش وک داھکی سج ےن (ووض ںیم)اینپ یاتریھ ںیہن دوھیئ یھت‪ ،‬و‬

‫فرام یتا‪” :‬خرایبےہ یاترویںیکمنہجیکآگےس۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)241:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪573 :‬‬

‫آ آ ُ آ آا‬ ‫ُ‬ ‫آ ُآ‬ ‫ْ ُ آ ُّ آ ه آ آ ه ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬

‫الر ْ آ‬
‫يع يع ِِن ْاب آن ُم ْس ِل ٍم‪ ،‬ع ْن ُم هم ٍد آوه آو ْاب ُن ِز آيا ٍد‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬أن‬ ‫مح ِن ْب ُن آسالمٍ اَلم َِح‪ ،‬حدثنا الر ِب‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آ ُ ً آْ آ ْ ْ آ آْ آ آ آ آٌْ آ ْ آ‬
‫ار "‪.‬‬
‫اب ِمن انل ِ‬ ‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " ،‬رأى رجال لم يغ ِسل ع ِقبي ِه‪ ،‬فقال‪ :‬ويل لِْلعق ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪377‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنھچکولوگںوکداھکیوجدبینھےسووضرکرےہےھت واہک‪:‬وپرارکوووضوکویکہکنںیمےنانساوبااقلمسیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬آپ‬

‫یلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬خرایبےہوکوچنںےکےیلااگنرےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)242:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪574 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ُ آ ه آآ آ ٌ آ ُ ْ آ آ ُآ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬
‫آ ه آآ ُآْآُ آآُ آ ْ‬
‫يع‪ ،‬ع ْن شعبآة‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن ِز آيا ٍد‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ب‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا و ِك‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا قتيبة‪ ،‬وأبو ب ِ‬
‫ت أآبآا الْ آقاسم آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬ ‫وء‪ ،‬آفإ ِِّن آسم ْع ُ‬ ‫آ‬ ‫ون م آن الْم ْط آه آرة‪ ،‬آف آق آال‪ :‬أآ ْسب ُغوا ال ْ ُوُْ‬‫ُ آ ْآ آ آهُ آآ آْ ً آ آآ ه ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هريرة‪ " ،‬أنه رأى قوما يتوْئ ِ‬

‫ار "‪.‬‬ ‫ول‪ :‬آويْ ٌل لِلْ آع آرا ِقيب ِم آن ه‬

‫انل‬
‫آُ ُ‬
‫يق‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬خرایبےہ یاترویںیکآگےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)242:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪575 :‬‬

‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬

‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫حدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن سهي ٍل‪ ،‬عن أ ِ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫آآ هآ آٌْ آ ْآ‬
‫ار "‪.‬‬
‫اب ِمن انل ِ‬
‫وسلم‪ " :‬ويل لِْلعق ِ‬
‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬خرایبےہ یاترویںیکآگےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)242:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪378‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫َ َ م َ َ َ ِّ َ َ‬ ‫م َ‬ ‫ُ ُ‬
‫هیع أجزاءه ُل اَطهارة ه‪:‬‬
‫اب ْج ه‬
‫ه‬ ‫یع‬‫ه‬ ‫ت‬‫اس‬ ‫وب‬
‫‪ -11‬باب و ه‬
‫ج‬
‫تاب‪:‬امتماعضااکووضوکلمکموطررپدوھےناکووجب۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪576 :‬‬

‫آ ْآآ ُ‬ ‫ُّ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ ُآه ْ آ ْ آآ آ ه آآ آ ْ ٌ آ ْ آ‬

‫آح هدُآِن آسلآ آم ُة ْب ُن آشبيب‪ ،‬حدثنا احل آ‬
‫َب ِن ع آم ُر‬ ‫ري‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ني‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ارج ْع فآْآ ْحسنْ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آف آق آال‪ْ :‬‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ُّ‬ ‫ه‬
‫انل‬ ‫ُ‬
‫ه‬ ‫آ‬
‫رص‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ب‬
‫آ‬
‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫م‬
‫آ ه آ ُ ً آآ ه آ آآآ آ آ ْ آ ُ ُ آآ آ آ‬
‫د‬ ‫ق‬ ‫لَع‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫ظ‬ ‫ع‬ ‫ْ‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫َّت‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ْ‬ ‫ْ‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ج‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫اب‬ ‫ط‬
‫ْ ُ ْ‬
‫اَل آ ه‬ ‫بن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ُ ُ آ آ‬
‫وء آك‪ ،‬ف آر آج آع‪ ،‬ث هم آصىل "‪.‬‬ ‫وْ‬

‫دیسترمع ریضاہلل ہنع ےنہک یات صخشےنووضایک اورتانختراتراےنپ تاؤں ںیموساھکوھچڑد یتا۔‬ ‫دیستااجترریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہہکھجمےسایبنایک ا‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناےسداھکی وفرام یتا‪” :‬اجاورایھچرطحووضرکےکآ۔“ وہولٹایگرھپآرکامنزڑپیھ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)243:‬‬

‫مَ َ َ َ َ َ مُ ُ‬ ‫ُ‬
‫‪ -11‬باب خ ُر ه‬
‫وج اْلطايا مع ماءه الوضوءه‪:‬‬
‫تاب‪:‬ووضےکتاینےکاسھتگاوہںاکڑھجتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪577 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ه ْ ُ آُ آ ْ آآ آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هد آثنآا أآبُو ه‬ ‫آح هد آث آنا ُس آويْ ُد ْب ُن آسعيد‪ ،‬آع ْن آمالك بْن أآنآس ‪ .‬ح آ‬
‫ب‪ ،‬ع ْن آمال ِ ِك‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٰل‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫الل‬‫و‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫الط‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ آآ ه آ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آْ ْ آ‬ ‫ْ آآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬إِذا توْْ‬ ‫ب ِن أن ٍس‪ ،‬عن سهي ِل ب ِن أ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬
‫آخ ِر ق ْط ِر ال آماءِ‪،‬‬ ‫يئة آن آظ آر إ آِلْ آها ب آعيْنآيْه آم آع ال ْ آماءِ‪ ،‬أآ ْو آم آ‬
‫ع‬ ‫ُك آخط آ‬ ‫ْ آ ْ ُ ْ ُ ْ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ ْ ُ ُّ‬
‫العبد المس ِلم‪ ،‬أ ِو المؤ ِمن‪ ،‬فغسل وجهه‪ ،‬خرج ِمن وج ِه ِه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آ ْ آْ‬ ‫ْ‬
‫آخ ِر ق ْط ِر ال آماءِ‪ ،‬ف ِإذا َ آسل ِرجلي ِه‪،‬‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ ُ ُّ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ ْ آ آ‬
‫ف ِإذا َسل يدي ِه خ آرج ِمن يدي ِه ُك خ ِطيئ ٍة‪َ ،‬كن بطشتها يداه مع الماءِ‪ ،‬أو مع ِ‬

‫وب "‪.‬‬
‫آ ه آ ْ ُ آ آ ًّ آ ُّ ُ‬
‫ن‬ ‫اَّل‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫َي‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫اء‪،‬‬‫م‬‫ج آال ُه آم آع ال ْ آماءِ‪ ،‬أآ ْو آم آع آخر آق ْطر ال ْ آ‬
‫آ آ آ ْ ُ ُّ آ آ آ آ ْ آ ْ‬
‫خرجت ُك خ ِطيئ ٍة مشتها ِر‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جدنبہاملسمن یاتؤمنم (ہیکشےہراویاک) ووضرکتاےہاورہنم‬

‫دوھتاےہ واس ےکہنمےسوہسگاہ (ریغصہ) لکناجےتںیہوجاس ےنآوھکنںےسےئکتاینےکاسھت یاتآخریرطقہےکاسھت (وجہنمےسرگتاےہہی‬

‫یھبکشےہراویاک) رھپجاہھتدوھتاےہ واسےکاہوھتںںیمےس م ر‬

‫ہ یاتگاہوجاہھتےسایکاھت‪،‬تاینےکاسھت یاتآخریرطقہےکاسھتلکناجتاےہرھپ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪379‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ج تاؤں دوھتا ےہ و م ر‬
‫ہ یاتگاہ سج وک اس ےن تاؤں ےسلچرک ایک اھت۔ تاین ےک اسھت یات آخری رطقہ ےکاسھتلکن اجتا ےہاہیںت ہک س گاوہں ےس‬

‫تاکاصفوہرکئکلی ااےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)244:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪578 :‬‬

‫ه آآ ُ ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫خ ُز ُّ آ ْ آ ْ ْ آ‬
‫اح ِد آوه آو ْاب ُن ِز آيا ٍد‪ ،‬آحدثنا عث آمان‬
‫وِم‪ ،‬عن عب ِد الو ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ ْ ُْآ آ آ ْ ُ ْآ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يم‪ ،‬حدثنا ُممد بن المنك ِد ِر‪ ،‬عن محران‪ ،‬عن عثمان ب ِن عفان‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ ه آُْ آ ْ آْ آْ آ‬
‫ارهِ "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ظ‬ ‫أ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫َت‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬
‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ْ آ ْ ْ ٍّ ْ آ ْ ُّ آ ه آ آ آ ُ آ ْ آ ْ‬
‫حدثنا ُممد بن معم ِر ب ِن ِرب ِِع القي ِِس‪ ،‬حدثنا أبو ِهشامٍ الم‬
‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْْ آ‬
‫ك ٍ‬
‫ْ آ‬
‫ب ُن ح ِ‬
‫آ ْ آآ ه آ آآ ْ آ آ ُْ ُ آ آ آ آ ْ‬
‫ت آخ آطايآ ُاه م ْن آج آ‬
‫ج‬ ‫ر‬ ‫َت‬ ‫َّت‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ه‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫" من توْْ فْحسن الوْوء‪ ،‬خرج‬

‫دیستاامثعن نب افعن ریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہہک روسلاہلل یلص اہللہیلعوملس ےن فرام یتا‪” :‬وج صخش ایھچ رطح ووض رکے و اس ےک گاہ دبن ےسلکن‬

‫اجےتںیہاہیںتہکتاونخںےکےچینےسیھبلکناجےتںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)245:‬‬

‫م ُ‬ ‫َ َ مَُ َ َ م‬ ‫م م َ‬
‫یل هِف ال ُوضوءه‪:‬‬
‫ه ه‬‫ج‬ ‫ح‬ ‫اتل‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫غ‬ ‫اَ‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫اَ‬ ‫ط‬‫‪ -12‬باب استهح ه ه‬
‫إ‬ ‫اب‬ ‫ب‬
‫تاب‪:‬اعضااکووضوکاکمچےنےکےیلرقمرہدحےسز یتادہدوھےناکاابحتسب۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪579 :‬‬
‫ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬
‫آح هدُآِن أبُو ك آريْب ُُمآ هم ُد ْب ُن ال آ‬
‫ال ْب ُن آَم ٍَل‪،‬‬
‫اء بْن دينآار‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قالوا‪ :‬آح هدث آنا آخ ُ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اس ُم ْب ُن آزكر هي آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬
‫آ آ‬
‫ال‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ال‬‫ع‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آآْ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه ْ ْ‬ ‫آ ْ ُآْ ْ آْ‬ ‫األن ْ آص ُّ‬‫آ هآ ُ آ آُ ْ ُ آ هآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آْآ آ‬
‫ان ب ْ‬
‫ت أبآا‬ ‫اَّلل ال ُمج ِم ِر‪ ،‬قال‪ " :‬رأي‬ ‫اري‪ ،‬عن نعي ِم ب ِن عب ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ة‬ ‫ار‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬‫ال‬ ‫ب‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ن‬ ‫عنسليم‬
‫آ ه آْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْآ ُ ُه آآُ ُْ ْ‬ ‫ُ آ ْ آ آ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آآ ْ آ آ ُْ ُ آ ُ ه آ آ آ آ آ ُ ُْ ْ آ آ ه آ ْ آ آ‬
‫هريرة يتوْْ‪ ،‬فغسل وجهه فْسبغ الوْوء‪ ،‬ثم َسل يده اِلمن‪ ،‬حَّت أَشع ِِف العض ِد‪ ،‬ثم يده اليَسى‪ ،‬حَّت أَشع ِِف‬
‫ع ِف ه‬ ‫آ ه آْ آ آ‬ ‫جلآ ُه الْيُ ْ آ‬‫ُه آ آ آ ْ‬ ‫ع ِف ه‬ ‫ْآ ُ ُ ه آ آ آ آْ آ ُ ُ ه آ آ آ ْ آُ ُْ ْ آ آ ه آ ْ آ آ‬
‫السا ِ ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫َش‬ ‫أ‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫ى‪،‬‬‫َس‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫الس‬ ‫العض ِد‪ ،‬ثم مسح رأسه‪ ،‬ثم َسل ِرجله اِلمن‪ ،‬حَّت أَش ِ‬
‫آْ ُْ‬ ‫ه‬ ‫ُ ه آ آ آ آ آ آآْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآآ ه ُ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬أنتُ ُم الغ ُّر‬ ‫اَّلل صىل‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم يتوْْ‪ ،‬وقال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ثم قال‪ :‬هكذا رأيت رسول ِ‬
‫آ ْ ُ آْ ْ ُ آُ آْ آُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ون يآ ْو آم الْقيآ آ‬
‫ام ِة‪ِ ،‬م ْن إِ ْس آب ِ‬
‫ُْ آ ه ُ آ‬
‫اغ ال ُو ُْوءِ‪ ،‬ف آم ِن استآ آطاع ِمنك ْم‪ ،‬فل ُي ِطل َ هرته آوَت ِجيله "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫المحجل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪380‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م‬
‫میعن نب دبعاہلل حمرر ےس ی‬
‫روای ےہ ہک ںیم ےن دیستا اوب مہ یرترہ ریض اہلل ہنع وک داھکی ووض رکےت وہےئ۔ اوہنں ےن ہنم دوھ یات و اس وک وپرا دوھ یتا‪ ،‬رھپ داانہ اہھت‬

‫دوھ یتا‪،‬اہیںتہکتازواک یاتہصحدوھ یتا‪،‬رھپ ات یتاںاہھتدوھ یتا‪،‬اہیںتہکتازواک یاتہصحدوھ یتا‪،‬رھپرساکحسمایک‪،‬رھپدیساھتاؤںدوھ یتا‪ ،‬ولڈنیلاکیھب یات‬

‫ہصح دوھ یتا‪،‬رھپ تا یتاں تاؤں دوھ یات اہیںت لڈنیلاکیھب یات ہصح دوھ یتا‪ ،‬رھپاہک‪ :‬ںیم ےن روسل اہلل یلصاہلل ہیلعوملس وک ااسییہووض رکےتوہےئ داھکی ےہاور‬

‫فرام یات روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےن‪” :‬اہمتریپٹیشاااینں اوراہھتتاؤں دیفس (ونراین) وہںےگایقم ےکدنووضوپرارکےن یکو ہےس‪،‬رھپ وجوکیئ م‬

‫ںیمےساےنپہنماوراہھتتاؤںاکدوھتاتراھےکس وتراھےئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)246:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪581 :‬‬

‫آ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْآآ آ ُْ ْ ُ ْ‬ ‫آ ْ ُّ آ ه آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ هآ آ ُ ُ ْ آ‬

‫يد بْ ِن أ ِِب ِهال ٍل‪ ،‬ع ْن ن آعي ِم‬‫ار ِث‪ ،‬عن س ِع ِ‬ ‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫يد األي ِِل‪ ،‬حدُ ِِن ابن و ٍ‬
‫ه‬ ‫وحدُ ِِن هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫آهُ آآ آآ ُ آ ْآ آ آآآ ه ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آآ آ ْ آ ه آ آ آ ُْ ُ ْآ ْ آْ ُ ه آ آ آ ْ آْ آ ه آ آ آ آ‬ ‫ْ آْ ه‬
‫ني‪ ،‬ثم َسل ِرجلي ِه حَّت رفع إِىل‬ ‫كب ِ‬‫اَّلل‪ " ،‬أنه رأى أبا هريرة يتوْْ‪ ،‬فغسل وجهه ويدي ِه حَّت َكد يبلغ المن ِ‬ ‫ب ِن عب ِد ِ‬
‫آآ‬ ‫ه آ ْ ُ ه آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ ه ُه آُْ آ‬
‫ون يآ ْو آم الْقيآ آ‬
‫امة َُ ًّرا ُُمآ هجل آ‬
‫ني ِم ْن أُ ِر‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ِ :‬إن أم ِِت يْت‬‫ني‪ ،‬ثم قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫الساق ِ‬
‫آ ُ آُ آْ ْ ْ‬ ‫آ ْ ُ آْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫ال ُو ُْوءِ‪ ،‬ف آم ِن استآ آطاع ِمنك ْم أن يُ ِطيل َ هرته‪ ،‬فليآف آعل "‪.‬‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےنداھکیدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعوکووضرکےتوہےئ۔اوہنںےنہنمدوھ یاتاوردوونںاہھتدوھےئ۔اہیںتہک‬ ‫میعننبدبعاہللےس ی‬

‫ومیدوھںتچنہپےئگ‪،‬رھپدوونںتاؤںدوھےئاہیںتہکلڈنویلںتچنہپےئگ۔دعباسےکاہک‪:‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬آپیلص‬

‫اہلل ہیلعوملسفرامےت ےھت‪” :‬ریمی ام ےک ولگ ایقم ےک روز دیفس ہنم اور اہھت تاؤںواےل وہ رک آںیئ ےگ ووض ےک نان ےس‪ ،‬رھپ وج وکیئ م ںیم ےس‬

‫اےنپہنموکز یتادہدوھےکسوہدوھےئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)246:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪581 :‬‬
‫ُ آ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ ُ آآ آ ً آ ْ آْآ آ‬
‫ان الْ آف آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ آ‬
‫ار ِّي‪ ،‬قال ْاب ُن أ ِِب ع آم آر‪ ،‬آحدثنا آم ْر آوان‪ ،‬ع ْن أ ِِب آمال ِ ٍك‬ ‫ِ‬ ‫ز‬ ‫َجيعا‪ ،‬عن مرو‬ ‫يد‪ ،‬وابن أ ِِب عمر ِ‬ ‫حدثنا سويد ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ِع آس ْعد بْن آطار ‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إن آح ْو ِِض أ ْب آع ُد‬ ‫اَّلل صىل‬‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫از‬
‫ِ مٍ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ِّ‬ ‫آ‬
‫األ ِ‬
‫ج‬ ‫ش‬
‫ِّ آ آ ُّ‬ ‫ُث ِم ْن آع آد ِد ُّ‬
‫انل ُ‬ ‫اْا ِم آن اثلهلْج‪ ،‬آوأآ ْح آىل ِم آن الْ آع آسل بالله آب‪ ،‬آو آَلنِيآ ُت ُه أآ ْك آ ُ‬‫ْ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ُ آ آ آ ُّ آ آ ً‬
‫جومِ ‪ ،‬آوإِِن أل ُصد‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِمن أيلة ِمن عد ٍن‪ ،‬لهو أشد بي‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪381‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ آ آآ ْ آ ُ ْ آ آْ ْ‬ ‫آ ُ آ آ ُ آ ه آآ ْ ُآ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫اس آعنْ ُه‪ ،‬آك آما يآ ُص ُّد ه‬

‫الر ُج ُل إب آل ه‬
‫يما‪ ،‬لي آست‬‫اَّلل‪ ،‬أتع ِرفنا يآ ْو آمئِ ٍذ؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬لكم ِس‬
‫اس عن حو ِْ ِه‪ ،‬قالوا‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫انل ِ‬ ‫ِِ‬
‫انل آ‬
‫ه‬

‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ ُ آ آ ُ آ آ آ ه ُ ًّ ُ آ ه آ ْ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬

‫ِألح ٍد ِمن األم ِم ت ِردون لَع َرا ُمج ِلني ِمن أُ ِر الوْو ِء "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریماوحضاانتتراےہہکےسیجدعنےساہلیاسےسیھبز یتادہ۔اساک‬

‫تاین ترف ےسز یتادہ دیفس اور دہش دودھ ےسز یتادہ اھٹیم ےہاوراس رپ وج ترنت رےھک وہےئ ںیہ‪،‬وہ امشر ںیم تاروں ےس ز یتادہ ںیہ اور ںیم ولوگں وک رووکں ا اس‬

‫وحضےسےسیجوکیئدورسےےکاووٹنںوکاےنپوحضےسرواتکےہ۔“ ولوگںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل! آپ موکاچہپنںیلےگاسدن؟ آپ یلصاہلل ہیلع‬

‫وملسےنفرام یتا‪” :‬اہں۔اہمترانانااسیوہ اوجوساےئاہمترےیسکامےکےئلہنوہ ا۔ مآؤےگریمےاسےنمدیفساہھتتاؤںےلرکووضیکو ہےس۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)247:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪582 :‬‬

‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ْآ آ هْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آُ ُ‬

‫اص ٍل‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا ابن فضي ٍل‪ ،‬عن أ ِِب مال ِ ٍك األشج ِِع‪،‬‬ ‫اصل بن عب ِد األلَع واللفظ لِو ِ‬ ‫ب‪ ،‬وو ِ‬ ‫حدثنا حدثنا أبو كري ٍ‬
‫ْآ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ آ ْ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ آ آه ُ ه‬ ‫آع ْن أآِب آ‬
‫اس عنه‬ ‫لَع أم ِِت احلوض‪ ،‬وأنا أذود انل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬ت ِرد‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫مٍ‬ ‫از‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬
‫آ ُ آ آ ه ه آآ ْ ُآ آ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ آْ آ ْ آ آ آ ْ ُ ْ آ ُ آ آآ‬
‫لَعه‬ ‫الر ُجل آع ْ‬ ‫الر ُج ُل إب آل ه‬‫ود ه‬ ‫آ آ آُ ُ‬
‫ريكم‪ ،‬ت ِردون‬ ‫ِ‬ ‫غ‬ ‫د‬‫ٍ‬ ‫ح‬ ‫أل‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫يم‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ع‬‫ن‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ا؟‬‫ن‬ ‫ف‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ت‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِِ‬ ‫إ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫كما يذ‬
‫آ‬ ‫ول‪ :‬يآا آر ِّب‪ ،‬آه ُؤ آَلء م ْن أآ ْص آ‬‫آ آ ُ آ ه ه آ ِّ آ آ ٌ ْ ُ ْ آ آ آ ُ آ آ آ ُ ُ‬ ‫ُ ًّ ُ آ ه آ ْ آ ْ‬
‫ح ِاِب‪ ،‬فيُ ِجيبُ ِِن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ار ال ُو ُْوءِ‪ ،‬وِلصدن عِن طائِفة ِمنكم‪ ،‬فال ي ِصلون‪ ،‬فْق‬ ‫َرا‪ُ ،‬مج ِلني ِمن آُ ِ‬
‫آ ْ آُ ْ آ‬ ‫آ ٌ آ ُ ُ آْ آْ‬
‫آملك‪ ،‬فيآقول‪ :‬آوهل تد ِري آما أحدُوا آبعد آك؟ "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریمیامےکولگریمےوحضوکتررپآںیئےگاورںیمولوگںوک‬

‫اٹہتےہ۔“ولوگںےناہک‪ :‬یات روسلاہلل!آپ موکاچہپنںیلےگ؟ آپ یلصاہللہیلعوملس ےن‬

‫اٹہؤں ااسرپےسےسیج یاترمددورسےرمدےکاووٹنںوک ا‬

‫فرام یتا‪” :‬اہںاہمتریناینایسیوہیگوجیسکامےکتاسہنوہیگ۔ مآؤےگریمےتاسدیفسپٹیشاایناوراہھتتاؤںےلرکووضیکو ہےساورا یترگوہرواک‬

‫اجےئ اریمےتاسآےنےسوہھجمتہنآےکس ا‪،‬یرعضرکوں ااےرپورد ار!ہی وریمےولگںیہ۔اسوق یاتفرہتشےھجموجابدے ا مںیہن‬

‫اجےتنوجانولوگںےناہمترےدعبداینںیمےئنےئناکمےئک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)247:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪382‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪583 :‬‬
‫آْآآ آ آ‬ ‫آ‬
‫اش‪ ،‬ع ْن ُحذيفة‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫آ‬
‫ر‬ ‫ح‬ ‫ن‬‫ِع ب ْ‬
‫ِّ‬ ‫لَع ْب ُن ُم ْسهر‪ ،‬آع ْن آس ْعد بْن آطار ‪ ،‬آع ْن ربْ‬
‫ُّ‬ ‫ان ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آح هد آثنآا آ‬
‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫وحدثنا عثم‬
‫ِ ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ آ آ ُ ُ آ ْ ُ ِّ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫آآْ آ ُ ْ آْآآ ْ آ آ‬ ‫ه آ ْ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه‬
‫الر آجال‪،‬‬ ‫اَّلي نف ِِس ِبيآ ِدهِ‪ِ ،‬إِن ألذود عنه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ِ " :‬إن حو ِِض ألبعد ِمن أيلة ِمن عد ٍن آو ِ‬ ‫قال رسول ِ‬

‫ار‬
‫آ ُ آ آ ُ آ ه آ آ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ه ُ ًّ ُ آ ه آ ْ آ‬
‫آُ‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ني‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ُم‬ ‫ا‪،‬‬‫ر‬‫َ‬ ‫لَع‬ ‫ون‬‫د‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ا؟‬ ‫ن‬‫ف‬ ‫ر‬ ‫ع‬‫ت‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ْ‬ ‫الر ُج ُل اإلب آل الْ آغريبآ آة‪ ،‬آع ْن آح ْ‬
‫و‬ ‫ود ه‬ ‫آ آ آُ ُ‬
‫كما يذ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫آْ آ ْ آ آ آْ ُ‬ ‫ال ْ ُو ُ‬
‫ريك ْم "‪.‬‬ ‫غ‬
‫ِ ٍ ِ‬‫د‬ ‫ح‬‫أل‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ِ‪،‬‬
‫ء‬ ‫و‬ ‫ْ‬

‫دیستاخدہفیریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریماوحضاانتتراےہےسیجدعنےساہلی ی‬
‫(اترہشےہرصماورشامےک‬

‫چیب ںیم) مسق ےہ اس یک سج ےک اہھت ںیم ریم ی اجن ےہ ںیم ولوگں وک واہں ےس اٹہؤں ا ےسیج وکیئ دورسے ےک اووٹنں وک اےنپ وحض ےس اہاتکن‬

‫ےہ۔“ ولوگںےناہک‪ :‬یتاروسلاہلل!آپ موکاچہپںینےگ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہں مریمےتاسآؤےگ‪،‬دیفسپٹیشااین‪،‬دیفساہھتتاؤںووض‬

‫ےکنانوہںےگوجاہمترےوسااوریسکامرپہنوہںےگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)248:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪584 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫لَع ْب ُن ُحج ٍر َجيعا‪ ،‬ع ْن ِإس آما ِعيل بْ ِن آجعف ٍر‪ ،‬قال‬ ‫يد‪ ،‬آو آ ُّ‬ ‫ع‬ ‫َسيْ ُج ْب ُن يُون ُ آس‪ ،‬آو ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫آ‬ ‫وب‪ ،‬آو ُ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آأيُّ آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُ‬ ‫آ ْآآ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ آ ُّ آ آ ه آ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أَت‬ ‫ابن أيوب‪ ،‬حدثنا ِإسما ِعيل‪ ،‬أخَب ِن العالء‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ " ،‬أن رسول ِ‬
‫ْ ُ آه آ ْ آْ آ ْ آآ آ ُ‬ ‫ه آ ُ آ آْ ُ ْ آ آ آْ ُ ْ آ آ ه ْ آ آ هُ ُ آ ُ آ‬ ‫ْآ ُْآآ آ آ آ‬
‫اَّلل بِك ْم َل ِحقون‪ ،‬آو ِددت أنا قد آرأينا ِإخ آواننا‪ ،‬قالوا‪:‬‬ ‫َبة‪ ،‬فقال‪ :‬السالم عليكم دار قومٍ مؤ ِم ِنني‪ ،‬وإِنا ِإن شاء‬ ‫المق‬
‫ْ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ْ آ ُآ ه آ آ ُْ ْ آ آ ُ آ ْ آ آ ْ ُ‬ ‫ول ه آ آ آ ْ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫آآآْ آ ْ آ آ آ آ آُ آ‬
‫ين ل ْم يآْتوا آبع ُد‪ ،‬فقالوا‪ :‬كيف تع ِرف آم ْن ل ْم يآْ ِت آبع ُد ِم ْن‬ ‫اَّل‬
‫اَّلل؟ قال‪ :‬أنتم أصح ِاِب‪ ،‬و ِإخواننا ِ‬ ‫ِ‬ ‫أولسنا ِإخوانك يا رس‬
‫ُ ه آ آ آ ُ آ ه آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ه آ ُ ً آ ُ آ ْ ٌ ُ ٌّ ُ آ ه آ ٌ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ ُ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ُ آ ُ آ آ‬
‫اَّلل؟ فقال‪ :‬أرأيت لو أن رجال ٰل خيل َر‪ُ ،‬مجلة بني ظهري خي ٍل ده ٍم به ٍم‪ ،‬أَل يع ِرف خيله؟ قالوا‪ :‬بىل‬ ‫أم ِتك يا رسول ِ‬
‫آ‬ ‫ٌ آ‬ ‫آآ آ آ آ ه‬ ‫آ ْ‬ ‫آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُ آ ه آ آ آ ه ُ ْ آُْ آ‬
‫ون َُ ًّرا‪ُُ ،‬مآ هجل آ‬
‫ني ِم آن ال ُو ُْوءِ‪ ،‬آوأنا ف آر ُط ُه ْم آلَع احل آ ْو ِض‪ ،‬أَل ِلُذادن ِر آجال ع ْن آح ْو ِِض‪ ،‬ك آما‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ف ِإنهم يْت‬ ‫يا رسول ِ‬
‫ْ ً‬ ‫ْ ً‬ ‫آآ آ ُ آ آ ُ ه آ ْ ه ُ ْ آ آآُ ُ‬ ‫ُ آ ُ ْ آ ُ ه ُّ ُ آ‬
‫يه ْم‪ ،‬أَل هل هم؟ فيُقال‪ِ :‬إن ُه ْم قد بآدلوا آبعد آك‪ ،‬فْقول‪ُ :‬سحقا‪ُ ،‬سحقا "‪.‬‬ ‫يذاد اْل ِعري الضال أن ِ‬
‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسربقاتسنےسرشتفیالےئ وفرام یتا‪” :‬السمےہ مرپہیرھگےہاملسمونںاکاور ماہلل‬
‫ہاےہ و مےسےنلمواےلںیہ۔ریمیآرزوےہہک ماےنپاھبویئںوکدںیھکی۔“(اس ی‬
‫دحیےسولعمموہاہککینتاتیکآرزورکتادرسےہےسیجاملعاور‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪383‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫الضفےسےنلمیک) احصہبریضاہللمہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ایک مآپےکاھبیئںیہنںیہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬م وریمےااحصبوہاوراھبیئ‬

‫مہارےوہولگںیہوجایھبداینںیمںیہنآےئ۔“ احصہبریضاہللمہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپےسیکاچہپںینےگاینپامےکانولوگںوکنجوکآپےن‬

‫ںیہنداھکی۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬الھب مدوھکیارگ یات صخشےکدیفسپٹیشاایندیفساہھتتاؤںےکوھگڑےایسہگ یکوھگڑوں ںیملماجںیئ ووہ‬

‫اےنپوھگڑےںیہناچہپےن ا۔“ احصہبریضاہللمہنعےناہک‪:‬ےبکشوہ واچہپنےل ا۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وریمیامےکولگدیفسہنم‬

‫اور دیفس اہھت تاؤں رےتھک وہں ےگ ایقم ےک دن ووض ےس اور ںیم ان اک شیپ ہمیخ وہں ا وحض وکتر رپ۔ ربخدار روہ ضعب ولگ ریمے وحض رپ ےس اٹہےئ‬

‫اجںیئےگ‪،‬ےسیجنھنکااوہااویاکنہ یاتاجتاےہ۔ںیمانوکاکپروں اآؤآؤ۔اسوقاہکاجےئ ا‪:‬انولوگںےناےنپںیئتدبلد یاتاھت۔ (اوراکفروہےئگےھت یاتان‬

‫یکاحلدبلیئگیھتدبعاورملظںیمرگاتفروہےئگےھت) یںیموہکں ا‪:‬اجؤدوروہ‪،‬دوروہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)249:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪585 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ هآ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آعزيز آي ْعِن ه‬
‫وَس األنْ آص ِار ُّي‪ ،‬آح هدثنآا آم ْع ٌن‪،‬‬
‫ْ آ ْ ُ ُ آ‬
‫وحدُ ِِن ِإسحا بن م‬ ‫او ْر ِد هي ‪ .‬ح‬
‫ال آر آ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ه‬ ‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ك آ ً آ ْ آآ ْ آْ ه ْآ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫َجيعا‪ ،‬عن العال ِء ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ " ،‬أن رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا مال ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه آ ُ آ آْ ُ ْ آ آ آْ ُ ْ آ آ ه ْ آ آ هُ ُ ْ آ ُ آ‬ ‫آ آ آ آ ْآ ُْآ آ آ آ‬
‫يث إِس آما ِعيل‬ ‫اء اَّلل بِكم َل ِحقون "‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬‫َب ِة‪ ،‬فقال‪ :‬السالم عليكم‪ ،‬دار قومٍ مؤ ِم ِنني‪ ،‬وإِنا ِإن ش‬ ‫خرج إِىل المق‬
‫ٌ آ‬ ‫آآ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْآ آ ْآ آ ه‬
‫ري أن آح ِديث آمال ِ ٍك‪ :‬فليُذادن ِر آجال‪ ،‬ع ْن آح ْو ِِض‪.‬‬ ‫ب ِن جعف ٍر‪ ،‬غ‬

‫اوب مہ یرترہریضاہللہنعایبنرکےتںیہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےلکنربقاتسنیکاجی وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬السیتموہ مرپاےؤمونمں‬

‫یکوقماور میھبآپولوگںےسےنلمواےلںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)249:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪384‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َم ُُ م مَ ُ َ م ُ َم ُُ مَ ُ‬
‫ضوء‪ُ:‬‬ ‫‪ -13‬باب تبلغ اْل هلیة حیث يبلغ الو‬
‫تاب‪:‬اہجںتووضاکتاینےچنہپ اواہںتزویرانہپ یاتاجےئ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪586 :‬‬

‫ِع‪ ،‬آع ْن أآِب آحازمٍ ‪ ،‬قآ آال‪ُ " :‬كنْ ُ‬ ‫آ‬

‫األ ْش آ‬ ‫يف آة‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آ آٌ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ج ِّ‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا خلف ي ِ‬
‫ع‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ‬
‫ت آ ُٰل‪ :‬يآا أبآا ُه آريْ آر آة‪ ،‬آما آه آذا ال ْ ُو ُْ ُ‬
‫وء؟ آف آق آال‪ :‬ياآ‬ ‫لص آالة‪ ،‬فآ آَك آن آي ُم ُّد يآ آد ُه آح هَّت آتبْلُ آغ إ ْب آط ُه‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬ ‫آخلْ آف أآِب ُه آريْ آر آة آو ُه آو آيتآ آو هُْْ ل ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آُ ُ‬ ‫آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ ُّ آ آ ْ ُ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ ُ آ ه ُ ْ آ ُ آ آ آ آ ه ْ ُ آ آ ْ ُ ُ آ آ ْ ُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪" :‬‬ ‫ت خ ِل ِيِل صىل‬ ‫ب ِِن فروخ‪ ،‬أنتم هاهنا‪ ،‬لو ع ِلمت أنكم هاهنا ما توْْت هذا الوْوء‪ ،‬س ِمع‬
‫ث آيبْلُ ُغ ال ْ آو ُْ ُ‬ ‫آْ ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫آُُْ ْ ْ ُ‬
‫وء "‪.‬‬ ‫احلليآة ِم آن ال ُمؤ ِم ِن‪ ،‬حي‬ ‫تبلغ ِ‬
‫روایےہہکںیم دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےکےھچیپاھت۔وہامنزےکےئلووضرکرےہےھت واےنپاہھتوکدوھےتےھتابملرکےکاہیںتہک‬ ‫اوباحزمےس ی‬
‫اوبہ یرترہ! ہی لع اووض ےہ؟ دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع ےناہک‪:‬اےفروخ یک اوالد! (فروخ اترامیہ ےک یات ےٹیباک تام ےہ‬ ‫لغبت دوھ یتا۔ ںیم ےناہک‪ :‬اے م‬

‫سجیکاوالدںیممجعےکولگںیہاوباحزمیھبیمجعےھت) ماہیںوموجدوہارگںیماجاتن ماہیںوموجدوہ واسرطحووضہنرکتا۔ںیمےنانساےنپدوس‬

‫ےس(ینعیروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس) آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ایقمےکدنؤمنموکواہںتزویرانہپ یاتاجےئ ااہجںتاساکووض‬

‫اتچنہپوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)251:‬‬

‫م َ مُ ُ ََ مَ َ‬ ‫َ م‬
‫ه‬
‫‪ -14‬باب فض هل إهسباغ الوضوءه لَع المَك هره ه‪:‬‬
‫تاب‪:‬فیلکتےکوقلمکمووضرکےنیکفضییلت۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪587 :‬‬

‫ه آآ ْ‬
‫وب‪ ،‬آحدثنا ِإس آما ِعيل‪،‬‬ ‫يعا‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل بْن آج ْع آفر‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آأيُّ آ‬ ‫جر‪ ،‬آَج ً‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة‪ ،‬وابن ح ٍ‬
‫ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُ ُّ ُ ْ آ آ آ آ ْ ُ ه‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُ‬ ‫آ ْآآ ْآ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬أَل أدلكم لَع ما يمحو اَّلل بِ ِه‬ ‫أخَب ِنيالعالء‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آآ ْآُ ْ‬
‫اَل ُ آطا إ آىل ال ْ آم آساجد‪ ،‬آوانْت آظ ُ‬ ‫آآ ْآ آ‬ ‫آ ُ آآ آ آُ آ ه آ آ ْ آ ُ‬
‫اغ ال ْ ُو ُ‬ ‫ْ‬
‫اَل آ آطايآا‪ ،‬آو آي ْر آف ُع به ه‬
‫ال آر آ‬
‫ار‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ة‬ ‫ُث‬ ‫ك‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ر‬
‫ِِ‬ ‫َك‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫لَع‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ىل‬ ‫ب‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫؟‬ ‫ات‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ِِ‬
‫الر آب ُ‬
‫ك ُم ِّ‬‫ه آ آْ آ ه آ آآ ُ‬
‫اط "‪.‬‬ ‫الصال ِة بعد الصال ِة‪ ،‬فذ ِل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪385‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایکںیم موکہناتبؤںوہتاںیتنجےسگاہماجںیئ (ینعیاعمفوہ‬

‫اجںیئ یات ےنھکل واولں ےک درتف م اجںیئ) اور درےج دنلب وہں۔“ (ج ںیم)ولوگں ےن اہک‪ :‬ویکں ںیہن یات روسل اہلل! التبےیئ‪ ،‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬وپرارکتاووضاکیتخساورفیلکتںیم(ےسیجاجڑےیکدشتںیم یاتامیبریںیم) اورتہب ا‬

‫وہتدقومںاکدجسمت۔ (اسرطحہکدجسمرھگےسدوروہ‬
‫اور تار تار اجےئ) اور ااظتنر رکتا دورسی امنز اک یات امنز ےک دعب یہی «رباط» ےہ۔“ (ینعی سفن اک روانک ابعدات ےئلیک یات وہ«رباط» ےہ وج اہجد ںیم‬

‫وہتاےہسجاکذرکفرآنرشفیںیمےہ «ورابطوا»)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)251:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪588 :‬‬

‫ه آآ ُآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآ‬ ‫ٌ‬ ‫ه آآ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫آ‬

‫األن ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آح هدُآِن إ ْس آ‬
‫وحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثناُم هم ُد ْب ُن‬ ‫ار ُّي‪ ،‬آحدثنا آمع ٌن‪ ،‬آحدثنا آمالِك ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫حا ْب ُن ُموَس‬ ‫ِ ِ‬

‫اط‪ ،‬آو ِِف‬ ‫محن‪ ،‬ب آه آذا اإل ْسنآاد‪ ،‬آولآيْ آس ِف آحديث ُش ْعبآ آة ذ ْك ُر‪ ِّ :‬آ‬
‫الرب ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫يعا‪ ،‬آعن الْ آع آال ِء بْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة آَج ً‬
‫ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫الر آب ُ‬ ‫ْ آ ْ آ آ ُ ُ ِّ آ ُ آ آ ُ‬
‫ك ُم ِّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫اط‪.‬‬ ‫ني‪ :‬فذ ِلكم الرباط‪ ،‬فذ ِل‬ ‫يث مال ِ ٍك ُِنت ِ‬ ‫ح ِد ِ‬
‫دحیرمویےہرگماسںیمہیاافلظدورمہبتںیہہک ”ہی «رباط» ےہہی «رباط» ےہ۔“‬
‫یاتاوردنسےسیہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)251:‬‬

‫ِّ‬
‫‪ -15‬باب الس َوااه ‪:‬‬
‫تاب‪:‬وسماکاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪589 :‬‬

‫آْ‬ ‫ِّ آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ آ ْ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آو آع ْم ٌرو ه‬ ‫يد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫انلا ِق ُد‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا سفيان‪ ،‬عن أ ِِب الزنا ِد‪ ،‬ع ِن األعر ِج‪،‬‬
‫آ‬ ‫آ‬
‫ٍ‬ ‫ري‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ ُه‬ ‫آْ‬ ‫ني‪ ،‬آوِف آ‬ ‫آْآ آ ْ آ ُ ه آآ‬
‫لَع ال ْ ُم ْؤمن آ‬ ‫هُ آ آْ آآ هآ آ آ‬ ‫ه ِّ ه‬ ‫آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آ‬
‫يث ُزهري‪ :‬آلَع أم ِِت‪،‬‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ش‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫َل‬‫و‬ ‫ل‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ق‬ ‫ِ آصىل‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫ْ آ ُ ِّ آ‬
‫اك ِعند ُك آصال ٍة "‪.‬‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ ْ ِّ‬
‫ألمرتهم بِالس آو ِ‬
‫وہت“ اور زریہ یک ی‬
‫روای ںیم‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ارگ املسمونں رپ شاق (ینعی دوشار)ہن ا‬

‫ویںےہہک ”ارگریمیامرپشاقہنوہتا وںیمانوکمکحرکتا م ر‬

‫ہامنزےکوقوسماکرکےناک۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪386‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)252:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪591 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ْ ْ آ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ْ‬ ‫ُآه ُ ْ ُ ْآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ‬
‫َّش‪ ،‬عن ِمسع ٍر‪ ،‬عن ال ِمقدامِ ب ِن َشي ٍح‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ب ُممد بن العال ِء‪ ،‬حدثنا ابن ب ِ ٍ‬ ‫حدثنا أبو كري ٍ‬
‫ِّ‬ ‫آ ِّ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ‬ ‫آسْآلْ ُ‬
‫ت آَعئ آش آة‪ ،‬قُلْ ُ‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ِ ،‬إذا دخل بيته؟ قالت‪ :‬بِالس آو ِ‬
‫اك "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫أ‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ء‬
‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫ْ‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬‫ت‬ ‫ِ‬

‫دقمامنبرشحیےناےنپتاپےسانس‪،‬اوہنںےناہکںیمےندیسہاعہشئریضاہللہنعےسوپاھچ‪:‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسجرھگںیمآےت وےلہپایکاکم‬

‫رکےت‪،‬اہک‪:‬وسماکرکےت (اسےسولعمموہاہکوسماکینتکرضوریزیچےہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)253:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪591 :‬‬
‫آ ْ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ْآ آ آ ْ ْ آ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْ ُّ آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ ْ ُ آ‬
‫حدُ ِِن أبو بك ِر بن نافِ ٍع العب ِدي‪ ،‬حدثنا عبد الرمح ِن‪ ،‬عن سفيان‪ ،‬ع ِن ال ِمقدامِ ب ِن َشي ٍح‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪،‬‬
‫اك "‪.‬‬‫و‬‫آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آَك آن إ آذا آد آخ آل بآيْتآ ُه‪ ،‬بآ آدأآ ب ِّ‬
‫الس‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ه‬
‫انل‬
‫آا‬
‫ن‬ ‫"أ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسجرھگآےت وےلہپوسماکرکےت۔‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)253:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪592 :‬‬
‫آآ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ُ‬
‫اد ْب ُن آزيْ ٍد‪ ،‬آع ْن آغيْ آال آن آو ُه آو ْاب ُن آجرير ال ْ آم ْع آو ُّ‬
‫ِل‪ ،‬ع ْن أ ِِب بُ ْردة‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ار‬ ‫احل‬ ‫يب‬ ‫ب‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫ح‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ُ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ ُ‬
‫اك آلَع ل ِ آسانِ ِه "‪.‬‬ ‫ِّ‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسل آم آوط آرف الس آو ِ‬ ‫موَس‪ ،‬قال‪ " :‬دخلت لَع انل ِ‬
‫دیستااوبوم یٰ ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہہک ںیمروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےک تاسایگ‪،‬وسماک اک یات وکہن آپ یلصاہلل ہیلعوملس یک زتانرپ اھت (ینعی‬

‫وسماکےسزتاناصفرکرےہےھت)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)254:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪387‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪593 :‬‬
‫ه‬ ‫آ ْ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫َك‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ة‬‫ف‬ ‫ي‬‫ذ‬‫ح‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ل‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا ُه آشيْ ٌم‪ ،‬آع ْن ُح آص ْني‪ ،‬آع ْن أآِب ِآ‬
‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ِّ‬ ‫آ آ آ آآ ه آ آُ ُ آ‬ ‫هُ آ آْ آ ه‬
‫اَّلل علي ِه آوسل آم " ِإذا قام ِِلآتهجد‪ ،‬يشوص ف ُاه بِالس آو ِ‬
‫اك "‪.‬‬

‫دیستاخدہفیریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسجڑھکےوہےتدجہتڑپےنھوک وہنماصفرکےتوسماک ےس ( یاتداوتنںوکےتلم‬

‫وسماکےس)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)255:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪594 :‬‬
‫آآُ ُ آ آآ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آْ‬ ‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ور ‪ .‬ح وحدثناابن نم ٍري‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬وأبو مع ِاوية‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ير‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫هْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬إ آذا قآ آ‬
‫ام ِم آن اللي ِل‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪،‬‬
‫آ ْ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫َك‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ة‬‫ف‬ ‫ي‬ ‫ذ‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬‫لَك ُه آما‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫آ ْ آ آ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ِن األعم ِش ِ‬
‫آ آُ ُ‬
‫آول ْم يقولوا‪ِِ :‬لآتآ آه هجد‪.‬‬

‫دیستاخدہفیریضاہللہنعےسذموکرہ ی‬
‫رواییکرطحیہرمویےہاافلظیکھچکدبتیلیےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)255:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪595 :‬‬

‫آ ُ آ ٌْ آ آ ْ آ ُ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آو ْاب ُن ب آ هشار‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫ور‪ ،‬وحصني‪ ،‬واألعم ‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫مح‬ ‫ٍ‬
‫آ‬ ‫وص آف ُاه ب ِّ‬‫ام م آن اللهيْل‪ ،‬ي آ ُش ُ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم " آَك آن إ آذا قآ آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ ْ ُ آْآآ آه آُ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫اك "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫الس‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ف‬ ‫ي‬‫ذ‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ل‬‫عن أ ِ ِ ٍ‬
‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ِب‬

‫دیستاخدہفیریضاہللہنع ےتہںیہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسجیھبراتوکایقمرکےت وہنموسماکےکاسھتاصفرکےت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)255:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪596 :‬‬

‫هآُ آهُ‬ ‫محيْد‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو ُن آعيْم‪ ،‬آح هد آث آنا إ ْس آماعيل ْب ُن ُم ْسلم‪ ،‬آح هد آث آنا أآبُو ال ْ ُمتآ آو ِّ آ ه ْ آ ه‬
‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫اس آحدُه‪ " ،‬أنه‬ ‫ِّك‪ ،‬أن اب آن عب ٍ‬
‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫آآآ‬ ‫هْ آ آ‬ ‫ِ ه آ ه هُ آ آْ آ هآ ْ‬ ‫آ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ‬
‫آخ ِر اللي ِل‪ ،‬فخ آر آج فنظ آر ِِف‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم ِمن ِ‬ ‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ذات ِلل ٍة‪ ،‬فقام ن ِ ُّ ِ‬ ‫بات ِعند انل ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪388‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫الف اللهيْل آو ه‬
‫انل آهار آح هَّت بآلآ آغ فآقنآا آع آذ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ آ‬
‫األ ْ‬ ‫ان إ هن ِف آخلْق ه‬
‫الس آم آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آآ‬ ‫ه آ ُه آآ آ‬
‫اب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫اخ‬‫و‬ ‫ض‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ات‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫آل‬
‫ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫ة‬ ‫اَلي‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫السماء‪ ،‬ثم تال‬
‫آآآ آ‬ ‫ُ ه آ آ آ آ ْآْ آآ آ ه آ آ آآ ه آ ُ ه آ آ آ آ ه ُ ه ْ آ آ آ ُ ه آ آ آ آ‬
‫ام فخ آر آج فنظ آر ِإىل‬ ‫ت فتسوك وتوْْ‪ ،‬ثم قام فصىل‪ ،‬ثم اْطجع‪ ،‬ثم ق‬ ‫ار سورة آل عمران آية ‪ ،212 - 218‬ثم رجع ِإىل اْلي ِ‬ ‫ه‬
‫انل ِ‬
‫آآ ُ ه آ آ آ آآ آ ه آ آآآ ه آ ُه آ آ آ ه‬ ‫آ آ آ‬
‫ام ف آصىل "‪.‬‬ ‫الس آماءِ‪ ،‬فتآال ه ِذهِ اَلية‪ ،‬ثم رجع فتسوك‪ ،‬فتوْْ‪ ،‬ثم ق‬ ‫ه‬

‫روایےہہکوہ یاتراتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاسرےہ‪ ،‬و یلھچپراتوکآپ یلصاہللہیلعوملس اےھٹاورت ماہر‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫هْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ ْ‬ ‫ه‬
‫ات واألر ِض واخ ِتال ِف اللي ِل‬ ‫وسرہ آل رمعان ںیم ےہ«إِن ِِف خل ِق السمو ِ‬ ‫آی ڑپیھ وج ٔ‬ ‫ےلکن آامسن یک رطف داھکی‪ ،‬رھپ ہی ی‬

‫انلار» ترھپولٹرکادنرآےئاوروسماکیکاورووضایکاورڑھکےوہرکامنزڑپیھ‪،‬رھپٹیلرےہ‪،‬رھپاےھٹاورت م ر‬ ‫اب ه‬‫انل آهار» ےس «فآقنآا آع آذ آ‬

‫آو ه‬
‫اہ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ےلکناورآامسنیکرطفداھکیاوریہی ی‬
‫آیڑپیھ‪،‬رھپولٹرکادنرآےئاوروسماکاورووضایک‪،‬رھپڑھکےوہرکامنزڑپیھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)256:‬‬

‫َ‬ ‫م م‬ ‫َ‬
‫ال اَ هفطرة ه‪:‬‬
‫خص ه‬ ‫‪ -16‬باب ه‬
‫تاب‪:‬رطفیتوتلصخںاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪597 :‬‬

‫كر‪ ،‬آح هد آثنآا ْابنُ‬‫آ آ ْ ٌ ه ُ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ آُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزهري بن حر ٍب َجيعا‪ ،‬وعمرو انلاقِد‪ ،‬عن سفيان‪ ،‬قال أبو ب ٍ‬
‫ُ آْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫الز ْهر ِّي‪ ،‬آع ْن آسع ْ ْ ُ آ ِّ‬ ‫ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آعن ُّ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬ال ِف ْط آرة َخ ٌس‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫يد ب ِن المسي ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ْآ ُ آ ْ ْ آ ُ آآْ ُ آ‬
‫األ ْظ آفار‪ ،‬آو آنتْ ُف اإلب ‪ ،‬آوقآ ُّ‬ ‫أآ ْو آَخْ ٌس ِم آن الْ ِف ْط آ‬
‫ار ِب "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫الش‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫يم‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫اد‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫س‬‫اَل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ان‬ ‫ت‬‫اَل‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ر‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬رطفتتاچنںیہ یاتتاچنزیچںیرطفتںیمےسںیہ۔ک ہنرکتااور ی‬

‫زترتاف‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ےکتالومیدتااورتانخاکانٹاورلغبےکتال ی‬
‫اک ارتاورومھچنرتکاتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)257:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪389‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪598 :‬‬

‫يد ب ْ ِن‬ ‫ع‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬آع ْن آ‬
‫س‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫الطاهر‪ ،‬آو آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آح هدُآِن أآبُو ه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ آ ُ آ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ آْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آهُ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ال ْ ُم آسيِّب‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬أنه قال‪ " :‬ال ِف ْط آرة َخ ٌس‪ِ ،‬اَلخ ِت آتان‪ ،‬آو ِاَلس ِتحداد‪ ،‬آوق ُّص‬ ‫اَّلل صىل‬‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآْ ُ آْ آ آآُْ‬ ‫ه‬
‫اإلبِ ِ "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ت‬‫ن‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ظ‬‫األ‬ ‫يم‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ب‬ ‫ار‬
‫ِ ِ‬ ‫الش‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعایبنرکےتںیہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسہکآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬رطفتتاچنزیچںیںیہ‪،‬ک ہنرکتا‪ ،‬ی‬
‫زترتاف‬
‫تالومیدتا‪،‬ومںیھچنرتکاتا‪،‬تانخاکانٹ‪،‬لغبےکتال ی‬
‫اکرتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)257:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪599 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آْ آ آ آ‬ ‫آ آ آْآ آ ْآآآ ْآ‬ ‫ْآ‬ ‫آ‬ ‫ُآْآُ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آْآ‬

‫َبنا آجعف ُر ْب ُن ُسلي آمان‪ ،‬ع ْن أ ِِب ِعم آران‬ ‫يد لَكهما‪ ،‬ع ْن آجعف ٍر‪ ،‬قال َيَي‪ ،‬أخ‬ ‫حدثنا َيَي ب ُن َيَي‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ آ ْ ْآ آ‬ ‫ْآْ آ آآْ‬ ‫آآْ‬ ‫ه‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ٌ ُ ِّ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ ْ ِّ آ ْ آ آ‬
‫اإلبِ ِ ‪ ،‬وحل ِق العان ِة‪،‬‬
‫ار‪ ،‬ونت ِف ِ‬ ‫يم األظف ِ‬‫ار ِب‪ ،‬وتق ِل ِ‬
‫اَلو ِن‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬قال أنس " وقت نلا ِِف قص الش ِ‬
‫آ ْ آ آُْ آ آ ْ آآ ْ آ ْآ آ آ آً‬
‫ني ِلْلة "‪.‬‬ ‫أن َل نَّتك أكُث ِمن أرب ِع‬

‫دیستا اسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬مہارے ےیل داعید رقمر وہیئ ومھچن رتکےن یک اور تانخ اکےنٹ یک اور لغب ےک تال ون ےن یک اور ی ر‬
‫زت ِتاف ےک تال‬

‫ومیدےنیکہکہنوھچڑںی مانوکہاسیلدنےسز یتادہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)258:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬

‫ه‬ ‫آ ه آآ آ آ ً آ ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا آَيْ آَي آي ْعِن ْاب آن آ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫َجيعا‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِِب ِ‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ِّ‬ ‫ه آ آ آآ ْ ُ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ‬ ‫آ ْآ‬
‫ارب‪ ،‬وأعفوا اللَح "‪.‬‬
‫عننافِ ٍع‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬أحفوا الشو ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اٹمدووموھچنںوکاوروھچڑدوداڑویھںوک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)259:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪390‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫كر بْن نآا ِفع‪ ،‬آع ْن أآبي ِه‪ ،‬آعن ابْن ُع آم آر‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫آ ْ آ آ ْ‬
‫ب‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬
‫ْ آآ‬
‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬‫وح هد آث آناه ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ِ ٍ‬
‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ِّ ْ‬ ‫ْآ‬ ‫ه‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آهُ آآ آ ْ آ‬
‫ار ِب‪ ،‬آوإِعفا ِء اللحيآ ِة "‪.‬‬‫ِ‬
‫الش آ‬
‫و‬ ‫ء‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫علي ِه وسلم‪ " :‬أنه أمر بِ ِإح‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬موکمکحوہاوموھچنںوکڑجےساکےنٹاکاورداڑیھوکوھچڑدےنی‬

‫اک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)259:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪612 :‬‬

‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ْ ُ آ آ ْ ُآه‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُ ُ ْآ آ آ ه آآ آ ُ ْ ُ ُآْ‬
‫اَّلل‬
‫حدثنا سهل بن عثمان‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن زري ٍع‪ ،‬عن عمر ب ِن ُمم ٍد‪ ،‬حدثنا نا ِفع‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ ُ ِّ‬ ‫ه‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُْ ْ آ آ ْ ُ‬
‫ار آب‪ ،‬آوأ ْوفوا الل آَح "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫و‬‫الش آ‬ ‫وا‬ ‫ف‬ ‫َّش ِكني‪ ،‬أح‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬خا ِلفوا الم ِ‬
‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬الخفرکورشموکںاک‪،‬اکنلڈاولوموھچنںوکاوروپراروھکداڑویھں‬

‫وک“ (ینعیوھچڑدوانوکاورانںیمرتکویبیہنرکو)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)259:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪613 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ ْآآ ْآ آ ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ْ آآآ ْ ُ آ آ ْآ آ آ ْ آآآ ُآه ُ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آُ آ ْ ْ ُ ْ‬

‫حدُ ِِن أبو بك ِر بن إِسحا ‪ ،‬أخَبنا ابن أ ِِب مريم‪ ،‬أخَبنا ُممد بن جعف ٍر‪ ،‬أخَب ِن العالء بن عب ِد الرمح ِن ب ِن‬
‫آ ُ‬ ‫ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ُ " :‬ج ُّ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آُْ آآْآ ْ آآ آ ْ آ‬
‫ار آب‪ ،‬آوأ ْرخوا‬
‫ِ‬
‫الش آ‬
‫و‬ ‫وا‬‫ز‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يعقوبموَل احلُرق ِة‪ ،‬عن أ ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ي‬ ‫ب‬
‫اللِّ آَح‪ ،‬آخال ُفوا ال ْ آم ُ‬
‫ج آ‬
‫وس "‪.‬‬ ‫ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬رتکو وموھچنں وک اور ٹلاؤ داڑویھں وک اور الخف رکو افرویسں‬

‫اک“ (ینعیآشترپوتسںاک)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)261:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪391‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪614 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬قآالُوا‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬‫آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫يع‪ ،‬آع ْن آزك ِر هي آاء بْ ِن أ ِِب آزائِ آد آة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزه‬

‫اَّلل‬
‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ُّ آ ْ‬ ‫آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل ب ْ‬ ‫آعنْ ُم ْص آعب بْن آشيْبآ آة‪ ،‬آع ْن آطلْق بْن آ‬
‫ري‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يب‬ ‫ب‬‫ح‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ آ ْ ُ‬ ‫آْ آ‬ ‫استنْ آشا ُ ال ْ آماءِ‪ ،‬آوقآ ُّ‬
‫آ ْ آ ُ ِّ ْ آ آ ِّ آ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫َّش م آن الْف ْط آرة‪ :‬قآ ُّ‬‫آعلآيْه آو آسله آم‪ " ،‬آع ْ ٌ‬
‫ار‪ ،‬وَسل‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ظ‬‫األ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫اك‬‫و‬ ‫الس‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ح‬ ‫الل‬ ‫اء‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫إ‬‫و‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ار‬ ‫الش‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آآ ه ُ آ آ ُ ْ آ ٌ آآ ُ ْآ آآ ه آْ آ ُ آ‬ ‫اص ال ْ آ‬ ‫َباجم‪ ،‬آو آنتْ ُف اإلب ‪ ،‬آو آحلْ ُق الْ آعانآة‪ ،‬آوانْت آق ُ‬ ‫الْ آ آ‬
‫اَشة‪ِ ،‬إَل أن تكون‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫يت‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ب‬ ‫ع‬‫ص‬ ‫م‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫اء‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ز‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ج آ‬
‫اء‪.‬‬ ‫اص ال ْ آماء آي ْعِن اَل ْستنْ آ‬ ‫يع‪ :‬انْت آق ُ‬ ‫ْآ ْ آ آ آ آ آ‬
‫اد ُقتآيْ آب ُة‪ ،‬آق آال آوك ٌ‬ ‫المضمضة‪ ،‬ز‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬دس تاںیت دیپایشئ س ںیہ یات ومںیھچن رتکتا‪ ،‬دورسی‬ ‫ام الموونینم دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ی‬

‫دوھت (اکونں ےک ادنر اور تاک اور لغب اور راونں اک‬
‫داڑیھ وھچڑ دانی‪ ،‬رسیتی وسماک رکتا‪ ،‬وچیھت تاک ںیم تاین ڈاانل‪ ،‬تاوچنںی تانخ اکانٹ‪ ،‬یٹھچ وپروں اک ا‬
‫دوھتا) اس وںی لغبےک تال ی‬
‫اکرتا‪ ،‬آوھٹںی ی ر‬
‫زت ِتاف ےک تالانیل‪،‬ونںی تاینےسااجنتسرکتا۔ ( یاترشم اہ رپووض ےکدعبوھتڑا استاینڑھچکانیل) بعصمےن‬
‫ْ آ ُ ْ‬
‫دحیںیمواردےہ) ااجنتسکرمادےہ۔‬ ‫اص ال آما ِء» ےس (وج ی‬ ‫اییلکرکتاوہ۔وکنیعےناہک‪« :‬ان ِتق‬‫اہک‪:‬ںیمدوسںیتاتوھبلایگ۔ش ی د‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)261:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪615 :‬‬
‫ْآُ آ ْآ آهُ آ آ آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ ْ آ ْآآ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫آح هد آث آناه أآبُو ُك آريْ‬
‫ري أنه قال‪ :‬قال‬ ‫اإلسنا ِد ِمثله‪ ،‬غ‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ن‬‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫ع‬‫ص‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ز‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬
‫آُ ُ آ آ ُ ْآ آ آ‬
‫اَشة‪.‬‬ ‫أبوه‪ :‬ون ِسيت الع ِ‬
‫اسدنسےسیھبیہی ی‬
‫دحیرمویےہوساےئاسےکہکاہیںزرک یاتےناہکہکاسےکتاپےناہک‪:‬اورںیمدوسںیزیچوھبلایگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)261:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪392‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َ َ‬
‫الستهطابةه‪:‬‬
‫‪ -17‬باب ا ه‬
‫تاب‪:‬ااجنتسکاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪616 :‬‬
‫هُْ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آآ آْ‬ ‫آ ْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آو آوك ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫وحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي آواللفظ ُٰل‪،‬‬ ‫يع‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫كمْ‬ ‫آ آُ آ ْ آ ه آ ُ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ ْ آ ْ ه ْآ ْ آ آ آ ْ آ ْآ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آآآ آُ ُ آ آآ‬
‫اوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن إِبرا ِهيم‪ ،‬عن عب ِد الرمح ِن ب ِن ي ِزيد‪ ،‬عن سلمان‪ ،‬قال‪ِ :‬قيل ٰل‪ :‬قد علم‬ ‫أخَبناأبو مع ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُّ ُ ْ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ه آ ْ آ ه ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ ْ آ آ آ‬
‫اءة‪ ،‬قال‪ :‬فقال‪ :‬أ آجل لقد " ن آهانا أن ن ْستآق ِبل ال ِقبلة ِلغائِ ٍ ‪ ،‬أ ْو بآ ْو ٍل‪ ،‬أ ْو‬ ‫اَلر‬
‫ن ِبيكم صىل اَّلل علي ِه وسلم ُك ش ٍء حَّت ِ‬
‫آْ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ ْ آ ْ آْ آ آآه ْ آآ آ آ ْ آ آْ آ ْ آْ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ آْ آ ْ‬
‫يع أو بِعظ ٍم "‪.‬‬
‫ار‪ ،‬أو أن نستن ِِج بِر ِج ٍ‬ ‫ني‪ ،‬أو أن نستن ِِج بِْقل ِمن ُالُ ِة أحج ٍ‬ ‫أن نستن ِِج بِاِل ِم ِ‬
‫روایےہہکانےساہکایگ‪:‬اہمترےیبنےن موک م ر‬
‫ہتاتاھکسیئاہیںتہکتااخئہناورپٹیشاابوکیھب۔ اوہنںےناہک‪:‬اہں۔‬ ‫دیستااملسنریضاہللہنعےس ی‬

‫ موکآپیلصاہللہیلعوملسےنعنمایکہلبقیکرطفہنمرکےنےسپٹیشااباورتااخئہنےکےئل یات مااجنتسرکںیداےنہاہھتےس یاتنیترھتپوںےسمکںیمااجنتسک‬

‫رکںی یاتوگتراورڈہیےسااجنتسکرکںی۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)262:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪617 :‬‬

‫آ ْ ْآ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آم ‪ ،‬آو آمنْ ُ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ان‪ ،‬آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫يم‪ ،‬ع ْن عب ِد‬ ‫ور‪ ،‬عن ِإبرا ِه‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫مح‬
‫ِّ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ ه ُ آ ِّ آ ُ ُ ْ آ آ آ آ آ آ‬ ‫ه ْآ ْ آ آ آ ْ آ ْآ آ آ آ آ آ آآ ُْ ْ ُ آ‬
‫اَلراءة‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫احبكم يعلمكم حَّت يعلمكم ِ‬ ‫َّشكون‪ " :‬إِِن أرى ص ِ‬ ‫الرمح ِن ب ِن ي ِزيد‪ ،‬عن سلمان‪ ،‬قال‪ :‬قال نلا الم ِ‬
‫ُ‬ ‫آْ آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ِج أآ آح ُدنآا بيآمين ِه‪ ،‬أآ ْو ي آ ْستآ ْقب آل الْقبْلآ آة‪ ،‬آو آن آَه آعن ه‬ ‫آ آ ْ هُ آآ آ آ ْ آ ْ آْ‬
‫الر ْو ِث آوال ِعظامِ ‪ ،‬آوقال‪َ :‬ل ي آ ْستن ِِج أ آح ُدك ْم‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫آ‬ ‫أجل ِإنه نهانا أن يستن ِ‬

‫ار "‪.‬‬ ‫ب ُدون ُآ آالُآة أآ ْح آ‬

‫ج‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫روای ےہ ہک م ےس رشموکں ےن اہک‪ :‬م د ےتھک ںیہ اہمترے اصج وک وہ م وک م ر‬
‫ہ زیچ اھکسےت ںیہ اہیں ت ہک تااخئہن اور‬ ‫دیستا املسن ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫پٹیشااب ا‬
‫رکتیھب۔دیستااملسنریضاہللہنعےناہک‪:‬ےبکشآپیلصاہللہیلعوملسےن موکعنمایکےہداےنہاہھتےساتارکےنےس یاتہلبقیکرطفہنمرک‬

‫ےکاورعنمایک ےہ م وک وگتر اور ڈہی ےسااجنتسرکےن ےساور آپ یلص اہللہیلعوملس ےنفرام یات ےہ‪” :‬وکیئ م ںیم ےس ااجنتسہنرکے‪ ،‬نیت رھتپوں ےک ریغب یات‬

‫نیترھتپوںےسمکںیم۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪393‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)262:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪618 :‬‬
‫آ ه آ آ آ ُ ُّ آ ْ آ ه ُ آ آ آ ً آ ُ ُ‬ ‫اء ْب ُن إ ْس آ‬‫اد آة‪ ،‬آح هد آثنآا آز آكر هي ُ‬
‫آ ه آآ آْ ُ ْ ُ ُآ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْ‬
‫ري‪ ،‬أنه س ِمع جابِرا‪ ،‬يقول‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬ ‫ر‬
‫ْ آ ْ‬ ‫ه آْ ُ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم أن يتآ آم هس آح بِ آعظ ٍم‪ ،‬أ ْو بِ آبع ٍر "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫" نَه رسول ِ‬
‫دیستااجترریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہعنمایکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنوپانھچنڈہی یاتینگنیمےس (ینعیاےجنتسوکانزیچوںےس)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)263:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪619 :‬‬
‫هُْ آ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ ه آآ آْ‬ ‫ُ ْآآ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫آ ْ ُ ُآْ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫وحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي آواللفظ ُٰل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ري‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُسفيآان ْب ُن عيآينة ‪ .‬ح قال‪:‬‬
‫وحدثنا زهري بن حر ٍب‪ ،‬وابن نم ٍ‬
‫ُ ْ ُ ُ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ ُّ ْ ه آ ْ ُ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ ه ْ ِّ آ ْ آ آ ُّ آ آ ا ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ‬
‫قلت لِسفيان ب ِن عيينة‪ ،‬س ِمعت الزه ِري يذكر‪ ،‬عن عطا ِء ب ِن ي ِزيد اللي ِِث‪ ،‬عن أ ِِب أيوب‪ ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه‬
‫آ آ‬ ‫آ آ ْ آ ِّ ُ آ آ‬ ‫آ آآُْ ُ ْآ آ آآ آ ْ آْ ُ ْ ْآآ آآ آ ْ آ ْ ُ آ آْ آآ آ‬ ‫آآ هآ آ آ‬
‫َشقوا‪ ،‬أ ْو َ ِّر ُبوا "‪ ،‬قال‬ ‫كن‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫وسلم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا أتيتم الغائِ ‪ ،‬فال تستق ِبلوا ال ِقبلة‪ ،‬وَل تستدبِروها‪ِ ،‬ببو ٍل‪ ،‬وَل ِ ٍ‬
‫ئ‬ ‫َغ‬
‫آ آ ْ ُ آ ْ آآ ْ ْآ آآْ آ ُ آ ْآ آآْ آْ ُ هآ آ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬ن آع ْم‪.‬‬ ‫آ ُ آ ُّ آ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ‬
‫احيض قد بنِيت ِقبل ال ِقبل ِة‪ ،‬فننح ِرف عنها‪ ،‬ونستغ ِفر‬ ‫أبو أيوب‪ :‬فق ِدمنا الشام‪ ،‬فوجدنا م آر ِ‬

‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ج متااخئےنوکاجؤ وہلبقیکرطفہنہنمرکوہنھٹیپرکواسرطف‬ ‫دیستااوباویبریضاہللہنعےس ی‬

‫ھ‬ ‫نح‬
‫تااخئہن یات پٹیشااب ںیم‪،‬اہتبل وپرب یات میک رطف ہنمرکو۔“ دیستااوباویب ریضاہلل ہنع ےناہک‪:‬رھپ مشام ےک کلم ںیم و داھکی ڈھک یتاںہلبق یک رطفینب‬

‫وہیئںیہ مانےسہنمریھپےتیلےھتاوراہللےساافغتسررکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)264:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ ْ‬
‫احل آ آسن بْن خ آراش‪ ،‬آح هد آثنآا ُع آم ُر ْب ُن آعبْد ال ْ آو ههاب‪ ،‬آح هد آث آنا يآز ُ‬
‫يد آي ْع ِِن ْاب آن ُز آريْ ٍع‪ ،‬آح هدثنآا آر ْو ٌح‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫حدثنا أمحد بن‬
‫آ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا آجل آس‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫اع‪ ،‬آع ْن أآِب آصالح‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫س‬ ‫ِ‬
‫آ ْ ْآ ْآ‬
‫ق‬ ‫ع‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ل‬
‫آْ ُ آْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫عنسهي ٍ‬
‫ْ آ‬ ‫ْ ْآآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُ ُ ْ آآ آ آ آآ‬
‫اج ِت ِه‪ ،‬فال ي آ ْستآق ِب ِل ال ِقبلة‪ ،‬آوَل ي آ ْستآدبِ ْرها "‪.‬‬ ‫أحدكم لَع ح‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪394‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مںیمےسوکیئاحجےکےئلےھٹیب وہلبقیکرطفہنمہنرکےاورہن‬

‫ھٹیپ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)265:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪611 :‬‬

‫آ ُآ‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آْآ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آ ُْ ه ْ ُ آ ْ آآآ ْ آ ْآ‬

‫يد‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن‬ ‫ب‪ ،‬حدثنا سليمان يع ِِن ابن ِبال ٍل‪ ،‬عن َيَي ب ِن س ِع ٍ‬ ‫اَّلل بن مسلمة ب ِن قعن ٍ‬
‫حدثنا حدثنا عبد ِ‬
‫اَّلل ْب ُن ُع آم آر ُم ْسن ٌد آظ ْه آر ُه إ آىل الْقبْلآة‪ ،‬فآلآماه‬
‫آ آُْ ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ ُ آ ِّ‬ ‫آ ْ آ ِّ‬ ‫آْآ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اس ِع ب ِن حبان‪ ،‬قال‪ :‬كنت أصِل ِِف المس ِج ِد‪ ،‬وعبد ِ‬ ‫َيَي‪ ،‬عن عم ِه آو ِ‬
‫آ آآ ْ آ ْ آ آ آ ُ ُ آ آ آآ آْ ْ‬ ‫ْ ِّ آ آ آ آ ْ ُ ه آ ُ ُ آ ٌ‬ ‫ت إ آِل ِْ‬
‫ْ آ آ ْ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ آ آ‬
‫اج ِة تكون لك‪ ،‬فال تق ُعد‬ ‫اَّلل‪ ،‬يقول ناس‪ِ :‬إذا قعدت لِلح‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ش‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫قضيت صال ِِت‪ ،‬انرصف ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬ ‫آآآْ ُ آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ آ ُْ ه آآ ْ آ ُ آآ آ ْ آْ‬ ‫ُ ْ آْ آ ْ ْآ آآ آْ ْآ ْ‬
‫ِ‬ ‫ت‪ ،‬فرأيت رسول ِ‬ ‫اَّلل‪ :‬آولقد ر ِقيت لَع ظه ِر بي ٍ‬
‫ت المق ِد ِس‪ ،‬قال عبد ِ‬ ‫مستق ِبل ال ِقبل ِة‪ ،‬وَل بي ِ‬
‫ت ال ْ آم ْقدس حل آ آ‬
‫اج ِت ِه "‪.‬‬ ‫لَع آْلنآتآ ْني‪ُ ،‬م ْستآ ْقب ًال آبيْ آ‬
‫آ ً آآ‬
‫قا ِعدا‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫واعسنب ابحن ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم امنز ڑپاتھ اھتدجسم ںیم اور دیستا دبعاہللنب رمعریضاہللامہنعاینپ ھٹیپہلبق یک رطفاگلےئ وہےئ ےھٹیب ےھت‪ ،‬ج ںیم امنز‬

‫ڑپھاکچ و یاترطفےسانےک تاسمرا‪،‬دبعاہللریضاہللہنعےناہک‪:‬ولگ ےتہںیہجاحجوکوھٹیب وہلبقاورتیبادقملسیکرطفہنمہنرکو اور ںیم‬

‫تھچرپخراھ وروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس وکدواوٹنیں رپ ےھٹیبوہےئ داھکیاحجےک ےئلتیب ادقملس یک رطفہنمےئکوہےئ (اورج تیبادقملسیک‬

‫رطفہنموہ ا وہلبقیکرطفھٹیپوہیگ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)266:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪612 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ ُآ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ ْ آ ْ ُّ آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ه‬

‫اَّلل ْب ُن ع آم آر‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن َي آَي ب ْ ِن‬
‫َّش العب ِدي‪ ،‬حدثنا عبيد ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا ُممد بن ب ِ ٍ‬
‫آ ْ آ آ آآآْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ ُ آآ آْ ُ ْ‬ ‫ْ آه آ آ ْ ُ آ آ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ِّ‬
‫اَّلل صىل‬
‫ت أخ ِِت حفصة‪ ،‬فرأيت رسول ِ‬ ‫اس ِع ب ِن حبان‪ ،‬ع ِن اب ِن عم آر‪ ،‬قال‪ " :‬ر ِقيت لَع بي ِ‬
‫حبان‪ ،‬عن عم ِه آو ِ‬
‫ْ ْ ْآ‬ ‫ْ آ ه‬ ‫آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آقاع ًدا حل آ آ‬
‫اج ِت ِه‪ُ ،‬م ْستآق ِبل الشامِ ‪ُ ،‬م ْستآدبِ آر ال ِقبل ِة "‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬

‫روایےہہکںیماینپدیسدیسہعفضہریضاہللاہنعےکرھگخراھ۔ںیمےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسوکداھکیاحج‬
‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬

‫ےکےئلےھٹیبوہےئشامیکرطفہنماھتاورہلبقیکرطفھٹیپیھت۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪395‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)266:‬‬

‫َ‬ ‫م‬ ‫َم َ م م م َ‬

‫الستهنجاءه بهاِل هم ه ‪:‬‬
‫ْه عن ا ه‬
‫‪ -18‬باب انل ه‬
‫تاب‪:‬داںیئاہھتےسااجنتسکرکےنیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪613 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ آ‬ ‫الر ْ آ‬
‫محن ْب ُن آم ْهد ٍّي‪ ،‬آع ْن آه ه‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آعبْ ُ‬
‫اَّلل ب ْ ِن أ ِِب‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫ِ ٍ‬ ‫ث‬‫ك‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬‫ن‬‫ب‬ ‫َي‬‫َي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫د‬
‫آ ُ آ آُ ُ آآ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ُ ُ ْ آ آ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ُ ْ‬ ‫آآ آآ آ ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬ل يم ِسكن أحدكم ذكره ِبي ِمي ِن ِه وهو يبول‪ ،‬وَل‬ ‫قتادة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آآآ ه ْ آ ْ‬
‫اَل آ آالء بيآمينه‪ ،‬آو آَل يآتآنآ هف ْ‬
‫اإلنا ِء "‪.‬‬
‫ِ ِ‬‫ِف‬ ‫س‬ ‫ِ ِ ِ ِِ‬ ‫يتمسح ِمن‬

‫روایےہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وکیئ م ںیمےساانپذرک پٹیشاابرکےتوقداےنہاہھت ےسہناھتےم اور‬

‫دیستااوباتقدہریضاہلل ہنعےس ی‬

‫تااخئہنےکدعبداےنہاہھتےسااجنتسکہنرکےاورترنترپوھپتہنامرے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)267:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪614 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ آْ ه‬ ‫ه ْ آ آ ِّ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْآآآ آ ٌ آ ْ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه آآ آْ‬
‫اَّلل بْ ِن أ ِِب قتآ آاد آة‪،‬‬
‫ري‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫ٍ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ِب‬‫أ‬
‫ِ ِ‬‫ن‬‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اِئ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ت‬‫س‬‫ال‬ ‫امٍ‬‫ش‬ ‫آحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬أخَبنا و ِكيع‪ ،‬عن ِه‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ُ ْآ آ آ آ آ آ آ ه آ آ‬ ‫آ ْآ‬
‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬إذا دخل أحدكم اَلالء‪ ،‬فال يمس ذكره ِبي ِمي ِن ِه "‪.‬‬
‫عنْ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫دیستااوباتقدہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جوکیئ مںیمےستااخئہنےکےئلاجےئ واےنپذرکوکداےنہاہھتےسہن‬

‫وھچےئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)267:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪615 :‬‬

‫آ ْ آْ ه ْ آ آآ آآ آ ْ آ آآ آآ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ه آ آ ه آ ُّ آ ْ آ ُّ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫اَّلل ب ِن أ ِِب قتادة‪ ،‬عن أ ِِب قتادة‪،‬‬‫ري‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا اثلق ِْف‪ ،‬عن أيوب‪ ،‬عن َيَي ب ِن أ ِِب ك ِث ٍ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم " آن آَه أآ ْن يآتآنآ هف آس ِف اإلنآاءِ‪ ،‬آوأآ ْن آي آم هس آذ آك آر ُه بيآمينه‪ ،‬آوأآ ْن ي آ ْستآط آ‬
‫يب ِبيآ ِمي ِن ِه "‪.‬‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫أآ ان ه‬
‫انل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪396‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااوباتقدہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنعنمایکترنتںیموھپےنکنےساوراےنپذرکوکداےنہاہھتےسوھچےنےساورداےنہ‬

‫اہھتےسااجنتسرکےنےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)267:‬‬

‫ُّ ُ َ َ م‬ ‫َ َ ُّ‬
‫ْيه ه‪:‬‬
‫ه‬ ‫غ‬ ‫و‬ ‫ور‬
‫ه‬ ‫ه‬‫اَط‬ ‫ِف‬
‫ه‬ ‫ن‬
‫‪ -19‬باب اتلی ه‬
‫م‬
‫تاب‪:‬اہطرتداینہرطفےسرشوعرکے۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪616 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آْ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ه ُّ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ْ‬
‫يم‪ ،‬أخَبنا أبو األحو ِص‪ ،‬عن أشعث‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن مَسو ٍ ‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬إِن‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي اْل ِم ِ‬
‫آ ْ آ‬
‫اٰل ِإذا ان آت آعل "‪.‬‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ ه آ‬ ‫آ ُّ‬ ‫آ آ ه‬ ‫اْليآ ُّم آن ِف ُط ُ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم آِلُح ُّ‬ ‫آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ورهِ ِإذا ت آطه آر‪ ،‬آو ِِف ت آرج ِل ِه ِإذا ت آرجل‪ ،‬آو ِِف ان ِتع ِ ِ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬
‫ب ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َكن رسول ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسدنسپرکےتےھت‪،‬داینہرطفےسرشوعرکےنےکاہطرتںیماوراھگنک‬

‫رکےنںیماوروجتاےننہپںیم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)268:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪617 :‬‬

‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُعبآيْ ُد ه ْ ُ ُ آ‬

‫ث‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن مَسو ٍ ‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪" :‬‬ ‫اَّلل بن معا ٍذ‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬ع ِن األشع ِ‬ ‫ِ‬

‫ور ِه "‪.‬‬ ‫اْليآ ُّم آن ِف آشْْنه َُكِّه‪ِ ،‬ف آن ْعلآيْه‪ ،‬آوتآ آر ُّجله‪ ،‬آو ُط ُ‬
‫ه‬ ‫ب ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم َُي ُّ‬ ‫آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫َكن رسول‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫ہ یاتاکم ںیمدنسپرکےت وجتاےننہپںیم اور‬ ‫رکت م ر‬

‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسداینہرطف ےسرشوع ا‬ ‫امالموونینمدیسہ اعہشئ ریضاہللاہنع ےس ی‬

‫روایںیمےہاہجںتآپیلصاہللہیلعوملسےسوہاتکس م ر‬
‫ہ یاتاکمںیم)۔‬ ‫یھگنکرکےنںیماوراہطرترکےنںیم (اخبرییک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)268:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪397‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ُّ ُ َ ِّ َ‬ ‫َ ِّ‬ ‫َم َ‬
‫ْه ع هن اتلَخِّل هِف اَطر هق واَظَل هل‪:‬‬
‫‪ -21‬باب انل ه‬
‫تاب‪:‬راےتس یاتاسےئںیماضقےئاحجےساممتعناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪618 :‬‬

‫ه آآ ْ‬ ‫يعا‪ ،‬آع ْن إ ْس آماعيل بْن آج ْع آفر‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آأيُّ آ‬

‫وب‪ ،‬آحدثنا ِإس آما ِعيل‪،‬‬ ‫جر آَج ً‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة‪ ،‬وابن ح ٍ‬
‫هه آْ آ ُ آآ هه آ‬ ‫هُ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ُ‬ ‫آ ْآآ ْآ آ‬
‫ان‬
‫ني‪ ،‬قالوا‪ :‬وما اللعان ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬اتقوا اللعان ِ‬ ‫أخَب ِنيالعالء‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫آ آُ آ ه آ آ ه آآ آ‬
‫خ هىل ِف آطريق ه‬
‫اس‪ ،‬أ ْو ِِف ِظل ِه ْم "‪.‬‬‫انل ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫اَّلي يت‬
‫اَّلل؟ قال‪ِ :‬‬
‫يا رسول ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وچب متنعلےکدواکومںےس۔“(ینعینجیکو ہےسولگ مرپتنعل‬

‫رکںی) ولوگں ےن اہک‪ :‬وہ تنعل ےک دو اکم وکن ےس ںیہ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬یات و راہ ںیم (خدرھ ےس ولگ اجےت وہں) تااخئہن رکتا‪،‬‬

‫دورسی اسہی دار ہگج (اہجں ولگ ھٹیب رک آرام رک ےتیل وہں) تااخئہن رکتا۔“ (ان دوونں اکومں ےس ولوگں وک فیلکت وہ یگ اور وہ ترا ںیہک ےگ تنعل رکںی‬

‫ےگ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)269:‬‬

‫ُّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مَ‬ ‫م م َ‬

‫الستهنجاءه بهالماءه مهن اتلَب هز‪:‬‬
‫‪ -21‬باب ا ه‬
‫تاب‪:‬تاینےکاسھتااجنتسکرکتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪619 :‬‬

‫آه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آُْ آآ آ ْ آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه‬

‫ال‪ ،‬عن عطا ِء ب ِن أ ِِب ميمونة‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك " أن‬ ‫اَّلل‪ ،‬عن خ ِ ٍ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا خ ِال بن عب ِد ِ‬
‫ُ‬ ‫آآ آ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫ُ آ آٌ ُ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫آ ُ ُآ‬ ‫ه آ آ آ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬دخل آحائِ ًطا‪ ،‬آوت ِب آعه َال ٌم آم آعه ِميضْة ه آو أصغ ُرنا‪ ،‬ف آوْ آع آها ِعند ِسد آر ٍة‪ ،‬فقَض آر ُسول‬ ‫اَّلل صىل‬
‫رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫آْآ آ ْ آْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ ُ آ آ‬
‫اجتآه‪ ،‬فخ آر آج آعلينا آوق ِد استن آَّج ِبال آماء "‪.‬‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ح‬
‫ِ‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس یاتتاغےکادنرےئگاورآپیلصاہللہیلعوملسےکےھچیپ یاتڑلاکاھتوہڑلاک م‬

‫سںیم وھچتااھت۔اس ےندبانھ (ولتاوریغہ) یاتریبیےکتاسرھک د یاترھپروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس اینپاحج ےسافرغ وہےئ اورت م ر‬
‫اہےلکنتاین ےس‬

‫ااجنتسرکےک۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪398‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)271:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪621 :‬‬

‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن آوالله ْف ُظ آٰل‪ُ،‬‬

‫يع‪ ،‬آو ُغنْ آد ٌر‪ ،‬آع ْن ُش ْع آب آة ‪ .‬ح آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬
‫آُ ُ‬
‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن آع آطاء بْن أآِب آميْ ُمونآ آة‪ ،‬آأنه ُه آسم آع أآن آ آس ْب آن آ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آً ْ آ آ آ آآً آآ ْ آْ‬ ‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ ْآ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ آ ٌ آ ْ‬
‫محل أنا وَالم َن ِوي ِإداوة ِمن ما ٍء وعْنة‪ ،‬فيستن ِِج ِبالما ِء "‪.‬‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يدخل اَلالء‪ ،‬فْ ِ‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملستااخئہناجےت‪،‬ںیماور یاتاورڑلاکریمےتراترتایناکڈولاورتریھچااھٹےت‪،‬رھپ‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسااجنتسرکےتتاینےس (اورتریھچاسواےطساسھترےتھکہکاسوکاسےنم اڑھےکامنزڑپںیھ)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)271:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪621 :‬‬

‫اس ِم‪،‬‬‫ق‬
‫ْ آ ُ آهآ آ ه آ آ ْ ُ ْ ُ ْآ‬
‫ال‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ح‬‫و‬ ‫ر‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫ة‬‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬
‫آْ‬
‫ع‬‫ي‬ ‫يل‬‫ع‬ ‫ا‬‫م‬‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْب آوالله ْف ُظ ل ُز آه ْري‪ ،‬آح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬يآتآ آ ه‬
‫َب ُز حل آ آ‬
‫اج ِت ِه‪ ،‬فآ ِتي ِه ِبال آما ِء‬
‫آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآ آ ْ آ آُْ آآ آ ْ آآ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عنعطا ِء ب ِن أ ِِب ميمونة‪ ،‬عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫آ آ ُ‬
‫فيآ آتغ هسل بِ ِه "‪.‬‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساحجوکےلھکدیمانںیماجےت (ولوگںیکرظنےسدور) رھپںیمتاینآپیلص‬

‫اہللہیلعوملسےکتاسالتا۔آپیلصاہللہیلعوملساسےسااجنتسرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)271:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪399‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َ م َ َ مُ َ م‬
‫‪ -22‬باب المس هح لَع اْلف ه ‪:‬‬
‫تاب‪:‬ومزوںرپحسمرکتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪622 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ه ُّ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ً آ ْ آ ُ آ آ‬
‫وحدثنا أبُو بآك ِر ْب ُن أ ِِب‬ ‫او آية ‪ .‬ح‬‫َجيعا‪ ،‬عن أ ِِب مع ِ‬
‫ب ِ‬‫يم‪ ،‬وإِسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬وأبو كري ٍ‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي اْل ِم ِ‬
‫ه‬ ‫آ ْ ْآ آ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آآ آ آ ٌ آ هْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آآآ آُ ُ آ آآ‬
‫شيبة‪ ،‬حدثنا أبو مع ِاوية‪ ،‬وو ِكيع واللفظ ِِلحَي‪ ،‬قال‪ :‬أخَبنا أبو مع ِاوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن إِبرا ِهيم‪ ،‬عن همامٍ ‪،‬‬
‫ه آ‬ ‫آ آ آ آ آ ٌ ُ ه آآ ه آ آ آ آ آ آآ ُ ه ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْ آآْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بآال‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫قال‪ " :‬بال ج ِرير‪ ،‬ثم توْْ‪ ،‬ومسح لَع خفي ِه‪ ،‬ف ِقيل‪ :‬تفعل هذا؟ فقال‪ :‬نعم‪ ،‬رأيت رسول ِ‬
‫ُ‬ ‫آ آ آْ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ُ آ آ ُ ْ ُ ُ ْ آ آ ْآ ُ آ ه ْ آ‬ ‫ُه آآ ه آ آ آ آ آ آآ ُ هْ‬
‫ول‬
‫ير َكن بعد نز ِ‬ ‫ثم توْْ‪ ،‬ومسح لَع خفي ِه "‪ ،‬قال األعم ‪ :‬قال ِإبرا ِهيم‪َ :‬كن يع ِجبهم هذا احل ِديث‪ِ ،‬ألن ِإسالم ج ِر ٍ‬
‫ْ آ‬
‫ال آمائِد ِة‪.‬‬

‫رت ریضاہلل ہنع ےنپٹیشاابایک‪،‬رھپ ووضایکاورحسمایک ومزوںرپ۔ولوگں ےناہک‪:‬آپااسیرکےتںیہ۔ اوہنں ےناہک‪:‬اہں‪،‬ںیم‬

‫دیستخ ی ر‬ ‫مہام ےس ی‬
‫روایےہ ا‬

‫ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک داھکی۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن پٹیشااب ایک‪ ،‬رھپ ووض ایک‪ ،‬اور حسم ایک دوونں ومزوں رپ۔ اشمع ےن اہک‪ :‬اترامیہ ےن اہک‪:‬‬
‫ولوگںوکہی ی‬
‫دحیتہبیلھبولعمموہیئیھتویکہکنخ ی ر‬
‫رتریضاہللہنعوسرۂامدئہےکاترےنےکدعباملسمنوہےئےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)272:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪623 :‬‬
‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ُ ُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ ُّ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ‬
‫لَع بن خَّشمٍ ‪ ،‬قاَل‪ :‬أخَبنا ِعيَس بن يونس ‪ .‬ح وحدثناه ُممد بن أ ِِب عمر‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫وحدثناه إِسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬و ِ‬
‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ْاب ُن ُم ْ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ ْ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬
‫اإلسنا ِد‪،‬‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ه‬‫َك‬ ‫ر‬
‫ٍِ‬‫ه‬‫س‬ ‫ُّ‬ ‫م‬
‫ِ ِ‬
‫احلآارث ه‬
‫اْل‬ ‫ِ ِ‬ ‫آحدثنا ُسفيآان ‪ .‬ح وحدثنا ِمنجاب بن‬
‫آ آ ْ ُ آ ه‬ ‫آ آُ ْآ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آْ ه ُْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ آآ آ ْآ آ ه‬ ‫آْآ آ‬
‫اَّلل يع ِجبُ ُه ْم هذا احل آ ِديث‪ِ ،‬ألن‬
‫يث ِعيَس‪ ،‬وسفيان‪ ،‬قال‪ :‬فَكن أصحاب عب ِد ِ‬ ‫اوية‪ ،‬غري أن ِِف ح ِد ِ‬ ‫يث أ ِِب مع ِ‬
‫بِمعن ح ِد ِ‬
‫ْ آ‬ ‫إ ْس آال آم آجر آ آ آ ْ آ ُ ُ‬
‫ول ال آمائِد ِة‪.‬‬
‫ير َكن بعد نز ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫رتت ِ‬
‫رول (وسرۂ) امدئہ‬ ‫روایوقنملےہاسںیمہییھبےہہکدبعاہللےکااحصبوکہی ی‬
‫دحی یلھبولعمموہیتیھتویکہکنخ ی ر‬ ‫یاتدورسیدنسےسیھب یہی ی‬

‫ےکدعباملسمنوہےئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)272:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪400‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪624 :‬‬
‫آ‬
‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن آشقيق‪ ،‬آع ْن ُح آذ ْي آف آة‪ ،‬قآ آال‪ُ " :‬كنْ ُ‬
‫ت آم آع ه‬ ‫َبنآا أآبُو آخيْثآ آم آة‪ ،‬آ‬
‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي ه‬
‫ِ‬‫انل ِّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫اْل ِم ِ ُّ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ ه آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ْآ آ آ ُ آ آ آْ آآ آ آ ً آآآ ه ْ ُ آآ آ ُْْ آ آ آْ ُ آ ه ُ ْ ُ ْآ‬
‫ت ِعند آع ِق آبي ِه‪ ،‬فتآ آوْْ‪،‬‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فانتَه ِإىل سباط ِة قومٍ ‪ ،‬فبال قائِما فتنحيت‪ ،‬فقال‪ :‬ادنه‪ ،‬فدنوت حَّت قم‬
‫آ ُهْ‬ ‫آ‬
‫ف آم آس آح آلَع خفي ِه "‪.‬‬

‫دیستاخدہفی ریضاہلل ہنعےس ی‬

‫روایےہ‪ ،‬ںیمروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےکاسھت اھتآپ یلصاہللہیلعوملس یات وقم ےکوھگرے رپ ےچنہپ وڑھکےوہ رک‬

‫ردتالچایگ۔اہیںتہکآپیلصاہللہیلعوملسیک یاترویںےکتاسڑھکا‬
‫ردتآ۔“ ںیمت ی‬ ‫پٹیشاابایک‪ ،‬ی‬
‫يمرسکگی ا۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ت ی‬

‫وہایگرھپآپیلصاہللہیلعوملسےنووضایکاورومزوںرپحسمایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)273:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪625 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ آُ ُ آ‬
‫وَس‪ ،‬ي ُ آش ِّد ُد ِف ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ير‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫َبنآا آجر ٌ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫اْل ْو ِل‪ ،‬آو آيبُول ِِف‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ُ آ ْ آ ُ آآ ْ ُ آ ه‬ ‫ْآ آ آ ْ آ ْ ٌ آ آ آ ُ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ آ‬ ‫ول‪ :‬إ هن بآ‬‫آ ُ آ آآُ ُ‬
‫يض‪ ،‬فقال حذيفة ‪ :‬لو ِددت أن‬ ‫ار ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ال‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ْ‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬‫و‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫ج‬
‫ِ‬ ‫اب‬‫ص‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪،‬‬‫يل‬‫ئ‬‫ِ‬ ‫ا‬‫َس‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫قارور ٍة‪ ،‬ويق‬
‫آآآ ُ آ آ ً آ ْآ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ آ ُ ْ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ه ْ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اطة خلف‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم نتآ آماَش‪ ،‬فَْت سب‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫احبكم‪َ ،‬ل يشدد هذا التش ِديد‪ ،‬فلقد رأيت ِِن أنا ورسول ِ‬ ‫ص ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ آ ُ ُ ْ آ آ آ آ ْ آآ ْ ُ ْ ُ آ آ آ آ آه آ ْ ُ آ ُ ْ ُ ْ آ‬
‫ت ِعند آع ِق ِب ِه‪ ،‬آح هَّت ف آرغ "‪.‬‬ ‫آحائِ ٍ ‪ ،‬فقام كما يقوم أحدكم‪ ،‬فبال‪ ،‬فانتبذت ِمنه‪ ،‬فْشار ِإِل‪ ،‬ف ِجئت فقم‬

‫اہنی یتخسرکےتےھتپٹیشاابںیم‪،‬وہپٹیشاابایکرکےت ےھت یات یشی ںیماور ےتہ‬

‫ یریضاہلل ہنع ی‬
‫دیستاوبوم ٰ‬ ‫دیستااوبوالئریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬ا‬

‫ےھتہکینبارسالیئںیمجیسکےکدبنوکپٹیشاابگلاجتا ووہاھکلرتکتاویچنیقںےس۔دیستاخدہفیریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیمہااتہوہںہکاوبوم یٰریضاہلل‬

‫ہنعایسییتخسہنرکےت ورتہباھت۔ںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتلچراہاھت‪،‬آپیلصاہللہیلعوملس یاتوقمےکوھگرےرپآےئدویارےکےھچیپآپ‬

‫وہتےہرھپپٹیشاابایکںیمدوراٹہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےناشارہفرام یتا‪” :‬تاسآ“‪،‬اہیںتہک‬

‫یلصاہللہیلعوملسڑھکےوہےئسجرطحےس مںیموکیئ ا‬

‫ںیمآپیلصاہللہیلعوملسیک یاترویںےکتاسڑھکاراہ۔جتآپیلصاہللہیلعوملسپٹیشاابےسافرغہنوہےئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)273:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪401‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪626 :‬‬

‫آ ْآآآ هْ ُ‬
‫ث‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْن آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ ْ ُْ آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫يد‪،‬‬‫ع‬‫س‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫اج ِر‪ ،‬أخَبنا اللي‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا ِلث ‪ .‬ح وحدثنا ُممد بن رم ِح ب ِن المه ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫ه‬ ‫ري ِة‪ ،‬آع ْن أآبيه ال ْ ُمغ آ‬
‫رية بْن ُش ْعبآ آة‪ ،‬آعن آر ُ‬ ‫يم‪ ،‬آع ْن نآافِع بْن ُجبآ ْري‪ ،‬آع ْن ُع ْر آو آة بْن ال ْ ُمغ آ‬
‫آع ْن آس ْعد بْن إب ْ آراه آ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫آ آآ آ ْ آ آ آآآ ه آ آ آ آ آ آآ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آهُ آ آ آ آ آ آ هآآ ُ ُْ آُ آ آ آ آ ٌ آ آ ه آ آْ‬
‫علي ِه وسلم‪ " ،‬أنه خرج ِحلاج ِت ِه‪ ،‬فاتبعه الم ِغرية بِ ِإداو ٍة ِفيها ماء‪ ،‬فصب علي ِه ِحني فرغ ِمن حاج ِت ِه‪ ،‬فتوْْ‪ ،‬ومسح لَع‬
‫ْ‬
‫اَل ُ هف ْني "‪ ،‬آوِف ر آوايآة ابْن ُر ْمح‪ :‬آم آَك آن ح آ‬
‫ني‪ ،‬آح هَّت‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملساےنپاکموکےلکن‪،‬انےکےھچیپدیستاریغمہریضاہللہنعتایناکڈولےلےکےئگ‬

‫اورجآپیلصاہللہیلعوملساحجےسافرغوہےئ وتاینڈاالآپیلصاہللہیلعوملسرپ (ینعیووضےکوق) رھپووضایکاورحسمایکومزوںرپ‪،‬انبرحمیک‬

‫ی‬
‫روایںیمویںےہتاینڈاالآپ یلصاہللہیلعوملسرپاہیںتہکآپیلصاہللہیلعوملسافرغوہےئاحجےس (ینعیووضےس)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪627 :‬‬

‫آ آ آآ آ ْ ُ‬ ‫ْ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬آوقال‪ :‬فغ آسل آوج آهه‪،‬‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫س‬ ‫وح هد آث آناه ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آو ههاب‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫ت آَيْ آَي ْب آن آ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ه آ آ آ آ آ ُْ ه ْ‬ ‫آآْ آ آ آ ْ‬
‫ني‪.‬‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ويدي ِه‪ ،‬ومسح بِرأ ِس ِه‪ ،‬ثم مسح لَع اَلف ِ‬
‫ن‬
‫ی یجہ ٰنبدیعساسدنسےسایبنرکےتںیہاوراسںیمہیاافلظںیہہکرھپرہچےوکاوراہوھتںوکدوھ یاتاوراےنپرساکحسمایکرھپومزوںاکحسمایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪628 :‬‬
‫آ ُْ آ ْ ُ ْآآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ه ُّ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ْ‬
‫يم‪ ،‬أخَبنا أبو األحو ِص‪ ،‬عن أشعث‪ ،‬ع ِن األسو ِد ب ِن ِهال ٍل‪ ،‬ع ِن الم ِغري ِة ب ِن شعبة‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي اْل ِم ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آْآ ْ آآآ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ آ آ آ آْ ُ آ آْ ْ آ آ آ آ ْ‬
‫او ٍة َكنت‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ذات ِلل ٍة‪ِ ،‬إذ نزل‪ ،‬فقَض حاجته‪ ،‬ثم جاء فصببت علي ِه ِمن ِإد‬ ‫ول‬ ‫س‬‫" بآيْنآا أآنآا آم آع آر ُ‬
‫ِ ِ‬
‫آ ُهْ‬ ‫آ ه آ‬
‫آم ِِع‪ ،‬فتآ آوْْ‪ ،‬آو آم آس آح آلَع خفي ِه "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪402‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیم یاتراتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتاھتآپیلصاہللہیلعوملساترےاوراحجےسافرغ‬

‫وہےئ رھپ آپ یلص اہلل ہیلع وملس آےئ و ںیم ےن آپ یلص اہلل ہیلع وملس رپ تاین ڈاال ڈول ےس وج ریمے تاس اھت آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ووض ایک اور حسم ایک‬

‫ومزوںرپ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪629 :‬‬

‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬ ‫آ آ آُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آآُ ُ‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وأبو كري ٍب‪ ،‬قال أبو بك ٍر‪ ،‬حدثنا أبو مع ِاوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن مس ِل ٍم‪،‬‬
‫آ آ آآ آ آ ُ آُ ُ ْ آ آآ‬ ‫ُ ْ ُ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ‬ ‫آ ُْ آ ْ ُ ْآآ آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ‬
‫اوة‪،‬‬ ‫اإلد‬
‫عن مَسو ٍ ‪ ،‬ع ِن الم ِغري ِة ب ِن شعبة‪ ،‬قال‪ " :‬كنت مع انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ِِف سف ٍر‪ ،‬فقال‪ :‬يا م ِغرية‪ ،‬خذ ِ‬
‫آ آ آ ْ ُ آ ُ ه آ آ ْ ُ آ آ ُ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه آ آ آ آ ِّ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ آ آ آ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم حَّت توارى عِن‪ ،‬فقَض حاجته‪ ،‬ثم جاء وعلي ِه‬ ‫فْخذتها‪ ،‬ثم خرجت معه‪ ،‬فانطلق رسول ِ‬
‫ُ ه ٌ آ ه ٌ آ ِّ آ ُ ْ ُ ه ْ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ آ ُ ْ ُ ِّ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ُ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ‬
‫ني‪ ،‬فذهب َي ِرج يده ِمن كمها‪ ،‬فضاقت علي ِه‪ ،‬فْخ آرج يده ِمن أسف ِلها‪ ،‬فصببت علي ِه‪ ،‬فتوْْ‬ ‫جبة شا ِمية ْيقة الكم ِ‬
‫ه‬ ‫آ ُهْ ُ‬ ‫ُ ُ آُ ه آ ُ‬
‫لصال ِة‪ ،‬ث هم آم آس آح آلَع خفي ِه‪ ،‬ث هم آصىل "‪.‬‬ ‫وْوءه ل ِ‬
‫ریغمہنبہبعشریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمرفسںیمروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکاسھتاھت۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےریغمہ!اھچلگ‬

‫ےلےلتاینیک“‪،‬ںیمےنےلیل۔اورآپیلصاہللہیلعوملسےکاسھتالکن۔آپیلصاہللہیلعوملسےلچاہیںتہکریمیرظنےسلایوہےئگاوراحج‬

‫ےسافرغوہےئرھپولٹرکآےئآپیلصاہللہیلعوملس یاتہبجےنہپوہےئےھتشاماک‪،‬گنتآسیٹینووںاک۔آپیلصاہللہیلعوملسےنہااہاےنپاہھتآسیٹینووں‬

‫ےست م ر‬
‫اہاکنانلوہلکنہنےکس وآپیلصاہللہیلعوملسےنےچینےساہوھتںوکاکنلایل‪،‬رھپںیمےنووضاکتاینڈاال۔آپیلصاہللہیلعوملسےنووضایکےسیجامنزےک‬

‫ےئلووضرکےتںیہ‪،‬رھپحسمایکومزوںرپ‪،‬رھپامنزڑپیھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪631 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْآآآ‬ ‫يَس بْن يُون ُ آس‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫لَع ْب ُن آخ ْ آ‬‫يم‪ ،‬آو آ ُّ‬
‫ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫آ‬
‫حا ‪ ،‬أخَبنا ِعيَس‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ْن ِع‬ ‫َّشمٍ َجيعا‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫حا‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ ُ ْآآ آ آ‬ ‫َسو ‪ ،‬آعن ال ْ ُمغ آ‬ ‫‪ ،‬آع ْن ُم ْس ِلم‪ ،‬آع ْن آم ْ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْ آ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ب ِن شعبة‪ ،‬قال‪ " :‬خرج رسول ِ‬ ‫ري ِة‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنااألعم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪403‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آْ‬ ‫آ آ آ آ آْ ُ آ آْ آ آ آ آ آآ ْ ُ ه آ آ آ آ ْ آ ُ ُ ه آ آ آ ْ آ‬ ‫آْ آ آ آ آُ آآه آ آ آ آآه ُُْ‬

‫ب ِِلآغ ِسل ِذ آراعي ِه‪،‬‬ ‫اإلداو ِة‪ ،‬فصببت علي ِه‪ ،‬فغسل يدي ِه‪ ،‬ثم َسل وجهه‪ ،‬ثم ذه‬ ‫ِِلق ِِض حاجته‪ ،‬فلما رجع تلقيت ِ ِ‬
‫ب‬ ‫ه‬
‫ُْ ه آ آ آ آ ُ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ ُ ه ْ ُ ه آ ه آ‬ ‫ُْ ه ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ْ‬ ‫آ آ آ‬
‫ت اَلب ِة‪ ،‬فغسلهما‪ ،‬ومسح رأسه‪ ،‬ومسح لَع خفي ِه‪ ،‬ثم صىل ِبنا "‪.‬‬ ‫ت اَلبة‪ ،‬فْخرجهما ِمن َت ِ‬ ‫فضاق ِ‬
‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعےسر ی‬
‫وایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملساحجےکواےطسےلکن جولےٹ وںیمتایناکڈولےلرکآ یاتاورآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسرپتاینڈاال‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےندوونںاہھتدوھےئ‪،‬رھپہنمدوھ یتا‪،‬رھپاہھتدوھتاہاےہہبجگنتاھت‪،‬آخراہوھتںوکہبجےکےچینےساکنالاوردوھ یتا‬

‫انوکاوررسرپحسمایکاورومزوںرپحسمایک‪،‬رھپ مہارےاسھتامنزڑپیھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪631 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل بْ ِن ُن آم ْ ٍري‪ ،‬آح هدث آنا أ ِِب‪ ،‬آح هدث آنا آزك ِر هي ُاء‪ ،‬آع ْن آَع ِم ٍر‪ ،‬قال‪ :‬أ ْخ آ آَب ِن ُع ْر آو ُة ْاب ُن ال ُم ِغ آري ِة‪،‬‬
‫ه‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ُْ ُ آآ ْ آآآآ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آآ آ‬ ‫ات آِلْلآة ِف آ‬ ‫ُ ْ ُ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ْنل ع ْن‬ ‫ري‪ ،‬فقال ِِل‪ :‬أ آم آعك آماء؟ قلت‪ :‬نعم‪ ،‬ف‬ ‫س‬ ‫م‬
‫ٍ ِ ِ ٍ‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫عن أ ِ ِ‬
‫ي‬‫ب‬
‫ت آعلآيْه م آن اإل آد آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ ه ٌ ْ ُ‬ ‫اء‪ ،‬فآْآفْ آر َْ ُ‬
‫ارى ِف آس آوا ِد اللهيْل‪ُ ،‬ث هم آج آ‬ ‫آراحلآته‪ ،‬آف آم آَش آح هَّت تآ آو آ‬
‫وف‪،‬‬‫او ِة‪ ،‬فغسل آوجهه‪ ،‬آوعلي ِه جبة ِمن ص ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫ُه آ ْ آْ ُ آْ آ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫ُْ ه آ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آآْ آْ آ ْ آ ْ ُْ آ آ آ ْ ْآ آ ه آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ْ آ‬
‫آ‬ ‫آ‬
‫فلم يست ِطع أن َي ِرج ِذراعي ِه ِمنها‪ ،‬حَّت أخرجهما ِمن أسف ِل اَلب ِة‪ ،‬فغسل ِذراعي ِه‪ ،‬ومسح بِرأ ِس ِه‪ ،‬ثم أهويت ِألن ِزع‬
‫آْ‬ ‫ُ ه ْ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ِّ آ ْ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ ْ‬
‫ني‪ ،‬آو آم آس آح آعلي ِه آما "‪.‬‬ ‫خفي ِه‪ ،‬فقال‪ :‬دعهما‪ ،‬ف ِإِن أدخلتهما طا ِهرت ِ‬
‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھت یاترفسںیماھتآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایکاہمترے‬

‫تاستاینےہ؟“ ںیمےناہک‪:‬یجاہں۔آپیلصاہللہیلعوملسوساریرپےساترےاورےلچاہیںتہکادنریھیراتںیمرظنوںےسپھچےئگ‪،‬رھپولٹ‬

‫رکآےئ وںیمےنتاینڈاالڈولےس‪،‬آپ یلصاہللہیلعوملسےنہنمدوھ یتا۔آپیلصاہللہیلعوملسہبجاوناکےنہپوہےئےھت واہھتآسی یٹنووںےست م ر‬

‫اہہناکنل‬

‫ےکس۔آپیلصاہللہیلعوملسےنےچینےساہوھتںوکت م ر‬
‫اہاکنالاوردوھ یاتاوررسرپحسمایک۔رھپںیماکھجآپ یلصاہللہیلعوملسےکومزےاتارےنوک‪،‬آپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬رےنہدے۔ںیمےنانوکاہطرترپانہپےہ۔“ اورحسمایکاندوونںرپ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪404‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪632 :‬‬
‫ْ‬ ‫ه‬
‫الش ْع ِّ‬
‫ِ‪ ،‬آع ْن ُع ْر آو آة بْ ِن ال ُم ِغ آري ِة‪،‬‬ ‫ن‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُصور‪ ،‬آح هد آث آنا ُع آم ُر ْب ُن أآِب آزائ آد آة‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آحاتم‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ آ ْ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ه ُ آ ه آ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ه آ آ آ آ آ آآ ُ ه ْ آ آ آ آُ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ني "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ر‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ه‬‫ت‬‫ل‬ ‫خ‬‫د‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ٰل‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫خ‬ ‫لَع‬ ‫ح‬‫س‬ ‫م‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ْ‬‫ْ‬‫و‬ ‫ت‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬‫و‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫عن أ ِ‬
‫دیستاریغمہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکووضرکا یتا۔آپیلصاہللہیلعوملسےنووضایکاوردوونںومزوںرپحسمایک۔‬

‫ریغمہریضاہللہنعےناہک‪ :‬وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمےنانوکاہطرتںیمانہپےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫مَ م ََ َ َ َ م َ َ‬
‫اصی هة واَ هعمامةه‪:‬‬
‫‪ -23‬باب المس هح لَع انل ه‬
‫تاب‪:‬پٹیشاایناورڑگپیرپحسمرکتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪633 :‬‬

‫آ ه آآ ُآٌْ ه ُ آ ه آآ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫ْ آ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آعبْد ه ْ آ‬ ‫آ‬

‫اَّلل‬
‫اَّلل ب ِن ب ِزيع‪ ،‬حدثنا ي ِزيد يع ِِن ابن زري ٍع‪ ،‬حدثنا محيد الط ِويل‪ ،‬حدثنا بكر بن عب ِد ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آآهآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آآ‬ ‫آ ْ ُ ْ آآ ْ ُْ آ ْ ُ ْآآ آ ْ آ‬
‫ت آم آع ُه‪ ،‬فآلآماه‬ ‫َتله ْف ُ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬و‬ ‫ن‪ ،‬عن عروة ب ِن الم ِغري ِة ب ِن شعبة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪َ " :‬تلف رسول ِ‬ ‫ال ْ ُم آز ُّ‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آْ آ آ آ ُ‬ ‫آ آ آ آ آُ آ آ آآ آ آ آ ٌ آآآُُْ ْ آ آ آ آ آ آ آ ه ْ آ آ ْ آ ُ ُ ه آ آ آ آْ ُ آ‬
‫َس ع ْن ِذ آراعي ِه‪ ،‬فضا ك ُّم اَل ُ هب ِة‪،‬‬ ‫قَض حاجته‪ ،‬قال‪ :‬أمعك ماء؟ فْتيته بِ ِمطهر ٍة‪ ،‬فغسل كفي ِه‪ ،‬ووجهه‪ ،‬ثم ذهب َي ِ‬
‫آ ُهْ ُ‬ ‫ُْ ه آ آ ْ آ ُْ ه آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ‬
‫لَع الْع آم آ‬ ‫آآ ْ آ آ آ ُ ْ آْ‬
‫ام ِة‪ ،‬آو آلَع خفي ِه‪ ،‬ث هم‬ ‫ِ‬ ‫اصي ِت ِه‪ ،‬و‬
‫كبي ِه‪ ،‬وَسل ِذراعي ِه‪ ،‬ومسح بِن ِ‬ ‫ت اَلب ِة‪ ،‬وألَ اَلبة لَع من ِ‬ ‫فْخ آرج يده ِمن َت ِ‬
‫ْ ً آآ‬ ‫آْ آ‬ ‫الص آال ِة يُ آص ِِّل به ْم آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫اموا ِف ه‬ ‫انتآ آهيْنآا إ آىل الْ آق ْومِ ‪ ،‬آوقآ ْد آق ُ‬
‫آ آ آآ ْ ُ آ ْ‬
‫مح ِن ْب ُن آع ْو ٍف‪ ،‬آوقد آرك آع بِ ِه ْم آرك آعة‪ ،‬فل هما‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ر ِكب‪ ،‬ور ِكبت‪ ،‬ف‬
‫ه‬ ‫ْ آ آ ه آ ه آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ آ آ ه‬ ‫آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫ب يتآْخ ُر‪ ،‬فْ ْو آمْ ِإِلْ ِه‪ ،‬ف آصىل بِ ِهم‪ ،‬فلما سلم‪ ،‬قام انل ِِ صىل‬ ‫أ آح هس بِانل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ذه‬
‫آ ْآ‬ ‫آُ ْ ُ آآآ ْآ ه ْ آ ه‬
‫الرك آعة ال ِِت آسبآقتنا "‪.‬‬ ‫وقمت‪ ،‬فركعنا‬

‫دیستاریغمہنبہبعشریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسرفسںیمےھچیپرہےئگ‪،‬ںیمیھبآپیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھچیپرہایگ۔ج‬

‫آپیلصاہللہیلعوملساحجےسافرغوہےئ وفرام یتا‪” :‬اہمترےتاستاینےہ؟“ ںیم یاتاھچلگےلرکآ یاتتاینیک‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےندوونںاہھت‬

‫دوھےئاورہنمدوھ یاترھپتاںیہآسیٹینووںےساکنانلہاںیہ وآنیتسگنتوہیئ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنےچینےساہھتوکاکنالاورہبجوکاےنپومیدوھںرپڈالد یات‬

‫اوردوونںاہھتدوھےئ اورپٹیشااینرپ حسمایکاور امعہمرپاور ومزوںرپرھپوساروہےئںیمیھبوساروہا۔جاےنپولوگںںیمےچنہپ ووہ امنزڑپھ رےہےھت ا‬

‫دیست‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪405‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دبعارلمح نب وعف ریض اہلل ہنع ان وک امنز ڑپاھ رےہ ےھت اور وہ یات رتعک ڑپھ ےکچ ےھت۔ ان وک ج ولعمم وہا ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس رشتفی‬
‫ٰ‬

‫الےئ ںیہ وہ ےھچیپ ےنٹہ ےگل۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن اشارہ ایک اینپ ہگج رپ روہ۔ آخر اوہنں ےن امنز ڑپاھیئ ج السم ریھپا و روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس‬

‫ڑھکےوہےئاورںیمیھبڑھکاوہااور یاترتعکوج مےسےلہپوہ یکیھتڑپھیل۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪634 :‬‬

‫آ آ آ هآ آ ْ ُ ْ ُ آْ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آ آ آ ه آآ ُْ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآهُ ْ ُ ْ آ آ آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬

‫اَّلل‪،‬‬ ‫ُ‬
‫حدثنا أمية بن بِسطام‪ ،‬وُممد بن عب ِد األلَع‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا المعت ِمر‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن بكر بن عب ِد ِ‬
‫آ آآ‬
‫لَع ع آم آ‬ ‫ُ آ ه آْ‬ ‫آ ا ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُْ ه ْ‬ ‫آ ْ ُْ آ آ ْ آ‬
‫ام ِت ِه "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫س‬
‫ِ ِ‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫مِ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫آ‬
‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ني‬ ‫ف‬ ‫اَل‬ ‫لَع‬ ‫ح‬‫س‬ ‫م‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ع ِناب ِن الم ِغري ِة‪ ،‬عن أ ِ ِ‬
‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنحسمایکومزوںرپاورپٹیشااینرپاورامعہمرپ۔‬
‫دیستاریغمہریضاہللہنعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪635 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ ْ‬
‫احل آ آسن‪ ،‬آعن ابْن ال ْ ُمغ آ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫لَع‪ ،‬آح هد آثنآا ال ْ ُم ْعتآ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ آ ْآ‬
‫ري ِة‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬آع ِن‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ُ‬
‫ر‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫وحدثناُممد بن عب ِد األ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫انل ِِ صىل‬

‫دحییکرطح ی‬
‫روایرکےتںیہ۔‬ ‫دیستاریغمہریضاہللہنعیبنارکمیلصاہللہیلعوملسےسذموکرہ ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)247:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪636 :‬‬

‫يد‪ ،‬آع ْن ه‬
‫اْليْ ِ ِّ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آْآ ْآ ه‬ ‫آ ُآه ُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آه‬
‫م‪،‬‬ ‫ان‪ ،‬قال اب ُن حا ِت ٍم‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬ ‫ار‪ ،‬وُممد بن حاتِ ٍم َجيعا‪ ،‬عن َيَي القط ِ‬ ‫وحدثنا ُممد بن بش ٍ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫ُ ْ آ آ آ‬ ‫آ ْ ْ‬
‫احل آ آسن‪ ،‬آعن ابْن ال ْ ُمغ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ْ آْ ه‬
‫ك ٌر ‪ :‬آوق ْد آس ِم ْع آت ِم ِن ابْ ِن ال ُم ِغ آري ِة‪،‬‬ ‫ري ِة ب ْ ِن شع آبة‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬قال ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬عن‬
‫عن بك ِر ب ِن عب ِد ِ‬
‫آ ه ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُْ ه ْ‬
‫ني "‪.‬‬
‫" أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم توْْ‪ ،‬فمسح بِنا ِصي ِت ِه‪ ،‬ولَع ال ِعمام ِة‪ ،‬ولَع اَلف ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنووضایک وحسمایکپٹیشااینرپاورامعہمرپاورومزوںرپ۔‬
‫دیستاریغمہریضاہللہنعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)247:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪406‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪637 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْآآآ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن الْ آع آالء‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة ‪ .‬ح آ‬
‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫َبنا ِعيَس ْب ُن‬ ‫حا ‪ ،‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آه‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ ه ْآ ْ آ آْآ‬ ‫ْآ آ‬ ‫األ ْع آم ‪ ،‬آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ُآ آ‬
‫لَك ُه آما‪ ،‬آ‬
‫ب ب ْ ِن ُعج آرة‪ ،‬ع ْن بِال ٍل‪ " ،‬أن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ىل‬ ‫ِل‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫مح‬‫الر‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫احل‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫يونس ِ‬
‫هآ آ ٌ‬ ‫ْ آ‬ ‫هآ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُْ ه ْ آ ْ‬
‫يث ِعيَس‪ ،‬آحدُ ِِن احلآك ُم‪ ،‬آحدُ ِِن بِالل‪.‬‬ ‫آ‬
‫ار "‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬ ‫ِ‬
‫اَل آ‬
‫م‬ ‫ِ‬ ‫ني‪ ،‬و‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬مسح لَع اَلف ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫دیستاالبلریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنحسمایکومزوںرپاورامعہمرپ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)275:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪638 :‬‬
‫آ‬ ‫احلآديث‪ :‬آرأآيْ ُ‬
‫ت آر ُسول‬
‫ْ‬
‫ِف‬
‫ْ آ آآ آ‬
‫ال‬‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬‫ا‬‫ن‬‫س‬‫اإل‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫م‬
‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫آ ه آ آ آ ٌّ آ ْ‬
‫لَع يع ِِن ْاب آن ُم ْس ِه ٍر‪ ،‬آع ِن‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫وح هدُآنيه ُس آويْ ُد ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسلم‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬
‫روایرمویےہاور یات ی‬
‫روایںیمےہہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکداھکی۔‬ ‫اشمعےساسدنسےکاسھتیھبہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)275:‬‬

‫م َ م َ َ مُ َ م‬ ‫م‬
‫‪ -24‬باب اتلَوق ه‬
‫هیت هِف المس هح لَع اْلف ه ‪:‬‬
‫تاب‪:‬ومزوںرپحسمرکےنیکدمت۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪639 :‬‬

‫ْ آ‬
‫ِئ‪ ،‬آع ِن احلآك ِم‬ ‫َبنآا اثله ْور ُّي‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن قآيْ ٍس ال ْ ُم آال ِ ِّ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫ِل‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫ُّ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْآ ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم احلن ِ‬
‫ظ‬
‫آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ ْ آ آ ُْ ه ْ آ آ آ ْ‬ ‫ْ ُآْ آ آ آ ْ ُ آ ْ ْ آ‬ ‫ْ ُ آْآآ آ ْآ‬
‫ني؟ فقالت‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫اَل‬ ‫لَع‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ه‬‫ل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬‫َع‬ ‫ت‬ ‫ي‬‫ت‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ئ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ح‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫َش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫َم‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫اس‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ب ِن عتيبة‪ ،‬ع ِن ال‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آْآ ُ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫ك بابْن أآِب آطالب‪ ،‬فآ آسلْ ُه‪ ،‬فآإنه ُه آَك آن ي ُ آساف ُر آم آع آر ُ‬ ‫آ آْ آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫اه‬‫نل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫علي‬
‫آْ‬ ‫آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آْ‬ ‫آآْ ً آآْآً ُْ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ آآ آه آآ ُ ه ُْ آ‬
‫يم "‪ ،‬قال‪ :‬آوَكن ُسفيآان ِإذا ذك آر عم ًرا أث آن آعلي ِه‪.‬‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم " ُالُة أيامٍ و آِل ِاِلآهن لِلمسافِ ِر‪ ،‬ويوما وِللة لِلم ِق ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪407‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رشحینباہینےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےکتاسآ یاتانےسومزوںاکحسموپےنھچوک۔اوہنںےناہکہک ماوباطلےکےٹیب (ینعی ا‬
‫دیستیلع‬

‫ریضاہللہنع) ےسوپوھچوہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھترفسایکرکےتےھت۔ مےنانےسوپاھچ۔اوہنںےناہکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫اسمفرےکےئلحسمیکدمتنیتدنراترقمریکاورمیقمےکےئل یاتدنرات۔راویےناہکہکجایفسنرمعواکذرکرکےت وانیکرعتفیرکےت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)276:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪641 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ ْ آ ُآْ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ه ُ ْ ُ آ ٍّ آ ْ ُ آ ْ ه ْ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ْ آ‬
‫اَّلل ب ِن عم ٍرو‪ ،‬عن زي ِد ب ِن أ ِِب أنيسة‪ ،‬ع ِن احلك ِم‪ ،‬بِهذا‬
‫وحدثنا إِسحا ‪ ،‬أخَبنا زك ِرياء بن ع ِدي‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬
‫ْ آ ْآُ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫ِ‬
‫مکحےساسدنسےکاسھتا یرطح ی‬
‫روایےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)276:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪641 :‬‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُآْ آ آ آ ْ ُ‬ ‫آ ْآ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬ ‫آ ه آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫اس ِم ب ِن َمي ِمرة‪ ،‬عن َشي ِح ب ِن‬ ‫اوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬ع ِن احلك ِم‪ ،‬ع ِن الق ِ‬ ‫وحدُ ِِن زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا أبو مع ِ‬
‫آآ آ‬ ‫ك م ِِّن‪ ،‬فآْآ آتيْ ُ‬
‫ت آع ِل ًّيا فذك آر‪ ،‬آع ِن‬
‫آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ ه ْ آ آ آ ْ ْ آ ًّ آ ه ُ آ ْ آ ُ آ آ‬ ‫آ‬
‫ت ع ِليا‪ ،‬ف ِإنه أعلم بِذل ِ ِ‬‫ني‪ ،‬فقالت‪ :‬ائ ِ‬
‫ئ‪ ،‬قال‪ :‬سْلت َعئِشة ع ِن المس ِح لَع اَلف ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ه‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫انل ِِ صىل‬

‫رشحینباہین ےتہںیہ‪:‬ںیمےنوپاھچدیسہاعہشئریضاہللاہنعےسومزوںرپحسماکہلئسم وےنہک ںیگ‪ :‬میلعےکتاساجؤویکہکنوہھجمےسہیہلئسمز یتادہاجےتن‬

‫ںیہ وںیمدیستایلعریضاہللہنعےکتاسآ یات واوہنںےنیبنیلصاہللہیلعوملسےسا یرطحایبنایکےسیجایھبذرکوہا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)276:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪408‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫َ َ َ ُ ِّ َ ُ ُ‬ ‫‪ -25‬باب َج َ‬
‫ح ٍد‪:‬‬
‫از الصلوا ه ِّكها بهوضو ٍء وا ه‬
‫ه‬ ‫و‬
‫تاب‪ :‬یاتووضےسیئکامنزںیڑپےنھاکوجاز۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪642 :‬‬

‫آ ه آ ُآ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫ه ْ ُآْ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬

‫وحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن‬ ‫ري‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان‪ ،‬ع ْن آعلق آمة ب ْ ِن آم ْرُ ٍد ‪ .‬ح‬ ‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آ ْ ُ آْآ آ‬
‫ان بْ ِن بُ آريْ آد آة‪،‬‬ ‫آ‬ ‫ْآ ُ‬ ‫هآ‬ ‫ْ آ آ آ‬
‫يد‪ ،‬ع ْن ُسفيآان‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن آعلق آمة ْب ُن آم ْرُ ٍد‪ ،‬عن سليم‬
‫آ‬ ‫هْ ُ آ آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ‬
‫حاتِ ٍم آواللفظ ُٰل‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫آآ ْ‬ ‫آ ُهْ آآ آ آ ُ‬ ‫الصلآ آوات يآ ْو آم الْ آفتْح ب ُو ُ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم " آص هىل ه‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آا‬ ‫آ ْ آ‬
‫اح ٍد‪ ،‬آو آم آس آح آلَع خفي ِه‪ ،‬فقال ُٰل ع آم ُر‪ :‬لقد‬ ‫ِ‬ ‫آ‬
‫و‬ ‫ء‬‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬
‫ه‬
‫انل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫عن أ ِ ِ‬
‫ي‬‫ب‬
‫آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ ً آْ ُ ُ‬ ‫آ آْ آ ْ‬
‫ت اِلآ ْو آم شيئًا ل ْم تك ْن تصن ُعه؟ قال‪ :‬عمدا آصنعتُه يآا ع آم ُر "‪.‬‬ ‫صنع‬

‫دیستات یریدہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنسجدنہکمحتفوہا‪ ،‬یاتووضےسیئکامنزںیڑپںیھاورحسمایکومزوںرپ۔دیستارمع‬

‫ریضاہللہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپےنآجوہاکمایکوجیھبکںیہنایکاھت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمےندصقاًااسیایک۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)277:‬‬

‫َ َم َ َ م َ َ ًَ‬ ‫م ُ َ َ ِّ َ َ م َ َ ُ م َ م ُ َ َ َ َ َ‬ ‫ََ َ َ م‬
‫اإلناءه قبل غسلهها ثَلثا‪:‬‬ ‫ِف‬
‫ه ه ه‬ ‫ا‬ ‫ه‬‫ت‬ ‫اس‬ ‫َن‬ ‫ِف‬
‫ه‬ ‫وا‬ ‫ّ‬‫ش‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ه‬‫د‬‫ي‬ ‫ه‬
‫هه‬ ‫ْي‬ ‫غ‬‫و‬ ‫ئ‬
‫ه‬ ‫ض‬‫و‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫س‬‫‪ -26‬باب كراه هة غ ه‬
‫م‬
‫تاب‪:‬نیتتاراہھتدوھےنےسےلہپتاینےکترنتںیماہھتڈاےنلیک م‬
‫رکاہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪643 :‬‬

‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ آ ْ آ ُّ آ آ ُ ْ ُ ُ آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ آ آ ه آ آ ْ ُ ْ ْ ُ آ ه‬
‫اَّلل‬
‫ال‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫َّش ب ُن المفض ِل‪ ،‬عن خ ِ ٍ‬ ‫اوي‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا ب ِ‬‫لَع اَلهض ِم‪ ،‬وحا ِمد بن عمر اْلكر ِ‬ ‫وحدثنا نرص بن ِ‬
‫آ‬ ‫آآ آْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ آْآ آ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ا ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا استيقظ أ آح ُدك ْم ِم ْن ن ْو ِم ِه‪ ،‬فال يغ ِم ْس يآد ُه ِِف‬ ‫يق‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬ ‫ب ِن ش ِق ٍ‬
‫آ ْ‬ ‫آْ‬ ‫آْ آ آآ ً آ هُ آ ْ‬ ‫آ‬
‫اإلنا ِء آح هَّت يغ ِسل آها ُالُا‪ ،‬ف ِإنه َل يآد ِري أي آن بآاتت يآ ُد ُه؟ "‪.‬‬
‫ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جوکیئ مںیمےسوسرکاےھٹ واانپاہھتترنتںیمہنڈاےل‪،‬جت‬

‫اسوکنیتتارہندوھےل۔ویکہکنولعممںیہناہکںراہاہھتاساک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)278:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪409‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪644 :‬‬

‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ ُ‬ ‫وح هد آثنآا أآبُو ُك آريْ‬‫يع ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬

‫األ آش ُّج‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬ ‫ُك آريْب‪ ،‬آوأآبُو آ‬ ‫ه آآ آ‬
‫او آية ِلَكه آما‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫يد‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ٍ‬ ‫آحدثنا أبُو‬
‫آ ُ آ آآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫‪ ،‬آع ْن أآِب آرزين‪ ،‬آوأآِب آصالح‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ِ ،‬ف آ‬ ‫آ آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اوية‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ع ِناألعم ِ‬
‫آ ُ ْ‬ ‫آ آ‬
‫يع‪ ،‬قال‪ :‬يآ ْرف ُعه بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫آو آسله آم‪ ،‬آوِف آح ِد ِ آ‬
‫يث و ِك ٍ‬ ‫ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنذموکرہ ی‬
‫دحییکرطحایبنفرام یتا۔‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)278:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪645 :‬‬

‫ان ْب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آعن ُّ‬

‫الز ْه ِر ِّي‪،‬‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫وا‪:‬‬
‫آ ُ‬
‫ال‬ ‫ق‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو آع ْم ٌرو ه‬
‫انلا ِق ُد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫ُّ ْ‬
‫الزه ِر ِّي‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن‬
‫آ ْآآآ ْ‬
‫َبنا آمع آم ٌر‪ ،‬آع ِن‬‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫آعنْْآِب آسلآ آم آة ‪ .‬ح آ‬
‫وح هدُآني ِه ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ‬ ‫ال ْ ُم آس ه‬
‫ب ِلَكهما‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ي‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعیبنرکمییلصاہللہیلعوملسےسایسییہ ی‬
‫روایرکےتںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)278:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪646 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُّ آ ْ‬ ‫آ آ آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ ٌ آ ْ آ‬ ‫آ هآ آ آآُ ْ ُ آ‬

‫يب‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا احلآسن بن أعني‪ ،‬حدثنا مع ِقل‪ ،‬عن أ ِِب الزب ِري‪ ،‬عن جابِ ٍر‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ش‬ ‫وحدُ ِِن سلمة بن‬
‫آْآ آ ْ ْ آ آ‬ ‫ث آم ه‬ ‫آ ْ آْآ آ آ آ ُ ُ ْ آ ُْْ ْ آآ آ آآ آ‬ ‫آهُ آ ْ آآُ آ ه ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ‬
‫ات قبل أن يُد ِخل يآد ُه‬
‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ُ‬ ‫ه‬
‫ِِ‬‫د‬ ‫ي‬ ‫لَع‬ ‫غ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ك‬‫د‬‫ح‬ ‫أ‬ ‫ظ‬ ‫ق‬ ‫ي‬‫ت‬ ‫اس‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫أنه أخَبه‪ ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ق‬
‫آ آ ْ‬ ‫آ هُ آ ْ‬ ‫آ‬
‫يم بآاتت يآ ُده؟ "‪.‬‬ ‫ِِف ِإنائِ ِه‪ ،‬ف ِإنه َل يآد ِري ِف‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جوکیئ مںیمےساجےگ واےنپاہھترپنیتتارتاینڈاےلاسےئلہک‬

‫اسوکولعممںیہنہکاہکںراہاہھتاساکراتوک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)278:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪410‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪647 :‬‬

‫رص‬‫وح هد آثنآا نآ ْ ُ‬ ‫األ ْع آرج‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬

‫ن‬ ‫الزنآاد‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫ِّ‬ ‫ِب‬
‫آ ْ آ‬
‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ه‬
‫اِم‬ ‫آ‬
‫ز‬
‫ْ‬
‫احل‬ ‫ِن‬
‫آ ه آآ ُْ آُ آ ْ‬
‫ع‬ ‫ي‬ ‫ة‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬

‫ال يع ِِن ْاب آن‬

‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن أآبُو ُك آريْ‬ ‫لَع‪ ،‬آع ْن ه آش ‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة ‪ .‬ح آ‬ ‫ْ ُ آ ٍّ آ ه آ آ آ ْ ُ آ ْ آ‬
‫ب‪ ،‬حدثنا خ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫امٍ‬ ‫ِ‬ ‫لَع‪ ،‬حدثنا عبد األ‬ ‫بن ِ‬
‫آ ه آآ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْآ‬
‫آَم ٍَل‪ ،‬آع ْن ُُمآ هم ِد بْ ِن آج ْع آف ٍر‪ ،‬آع ِن ال آعال ِء‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة ‪ .‬ح وحدثنا ُممد بن رافِ ٍع‪ ،‬حدثنا عبد الرزا ِ ‪،‬‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬

‫ْ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ ه آ ُآ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬

‫وحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن آحاتِ ٍم‪ ،‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن بآك ٍر ‪ .‬ح‬ ‫آحدثنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن ُمنبِّ ٍه‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة ‪ .‬ح‬
‫آ‬ ‫ٌ آه آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن ُج آريْج‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫يعا‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫الر هزا ‪ ،‬قآ آاَل آَج ً‬ ‫اِن‪ ،‬آو ْاب ُن آرافِع‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬ ‫آ ه آآ ْ‬
‫احلُلْ آ‬
‫َب ِن ِز آياد‪ ،‬أن ُ ِابتًا آم ْوَل‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ُّ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫وحدثنا‬
‫ُ ُّ‬
‫يث‪َ ،‬ك ُه ْم‬ ‫د‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ ْ‬
‫احل‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬‫ِّ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫يعا‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫َب ُه‪ ،‬آأنه ُه آسم آع أآبآا ُه آريْ آر آة ِف ر آوايآته ْم آَج ً‬ ‫آ‬ ‫محن بْن آزيْد أآ ْخ آ‬ ‫الر ْ آ‬
‫آعبْ ِد ه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫آآ آ آ آ آ آ آ ْ ه‬ ‫ول‪ :‬آح هَّت آي ْغسلآ آها‪ ،‬آول آ ْم آي ُق ْل آواح ٌد منْ ُه ْم‪ُ :‬آ آالًُا‪ ،‬إ هَل آما قآ هد ْم آنا م ْن ر آوايآة آجابر‪ ،‬آوابْن ال ْ ُم آس ه‬ ‫آُ ُ‬
‫اَّلل ب ْ ِن‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫يق‬
‫ْ ْآ هآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه‬ ‫آ‬ ‫آآ‬ ‫آ‬ ‫آآ‬ ‫آ‬
‫ين‪ ،‬ف ِإن ِِف ح ِدي ِث ِهم ِذكر‪ :‬اثلال ِث‪.‬‬ ‫يق‪ ،‬وأ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬وأ ِِب ر ِز ٍ‬ ‫ش ِق ٍ‬
‫دحییئکااسدینےسرمویےہ م ر‬
‫ہ یاتںیماہھتدوھےناکذرکےہرگمیسک یاتےنیھبنیترمہبتاکذرکںیہنایک۔‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)278:‬‬

‫م َم‬ ‫ُ م ُُ‬
‫ب‪:‬‬ ‫ه‬
‫‪ -27‬باب حك هم ولوغ اََك ه‬
‫تاب‪:‬ےتکےکوھجےٹاکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪648 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْآآآ آ ْ آ ُ‬
‫آ‬
‫ين وأ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫ز‬ ‫آ‬
‫ر‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫األ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫لَع ْب ُن ُم ْ‬‫الس ْع ِد ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا آ ُّ‬
‫جر ه‬ ‫آ ه آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫لَع بن ح ٍ‬ ‫وحدُ ِِن ِ‬
‫آ آ آ ُ‬
‫ك ْم‪ ،‬فآلْ ُريقْ ُه‪ُ ،‬ث هم ِِلآ ْغ ِسلْ ُه آسبْ آع ِم آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬إ آذا آولآ آغ الْ آَك ْ ُ‬ ‫ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ار "‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جاتکہنمڈال رکےئپ مںیمےسیسکےکترنتںیم و اہبدےاسوک‬

‫رھپاستتاردوھدے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)279:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪411‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪649 :‬‬

‫ْ آ ْآُ آآْ آ ُ ْ آ ُْ ُْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬

‫األ ْع آ‬ ‫اعيل ْب ُن آز آكر هي آ‬ ‫اح‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن ه‬
‫ريقه‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫ل‬ ‫ث‬‫م‬ ‫د‬‫ا‬‫ن‬
‫ِ ِ ِ‬‫س‬‫اإل‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫اء‪ ،‬آع ِن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬‫الص ه‬
‫ِ‬
‫آ‬

‫دحییکرطح ی‬
‫روایےہرگماسےنہیںیہناہک‪:‬اہبدےاسوک۔‬ ‫اشمعےساسدنسےکاسھتذموکرہ ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)279:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪651 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ آه آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫الزنآاد‪ ،‬آ‬
‫ِّ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬
‫لَع آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬

‫ات "‪.‬‬ ‫آ آ آ ُ ْ آْآْ ُْ آ ْآ آ ه‬ ‫آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آق آال‪ " :‬إ آذا آ آ ْ آ ْ ُ‬
‫َشب الَكب ِِف ِإنا ِء أح ِدكم‪ ،‬فليغ ِسله سبع مر ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یات ”جاتکاہمترےترنتںیمےس ی‬
‫پ واسوکاستتاردوھتاہاےیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)279:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪651 :‬‬
‫آ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن ُُمآ همد بْن سري آ‬
‫ْ ُ ْآ آ آ ْ آ ْ آ ه آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هدثنآا إ ْس آ‬ ‫آ‬
‫وح هدث آنا ُز آه ْ ُ‬ ‫آ‬
‫ين‪ ،‬آع ْن أ ِِب ُه آريْ آرةآ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫امِ‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫يل‬‫ع‬‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫ُ آ ُ‬
‫ات‪ ،‬أوَله هن‬ ‫ْ آْ ُ آ ْ آ ْ آُ آ ْآ آ ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ُ ُ آ آ آ ُ ْ آ آآآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬طهور ِإنا ِء أح ِدكم‪ِ ،‬إذا ولغ ِفي ِه الَكب‪ ،‬أن يغ ِسله سبع مر ٍ‬
‫قال‪ :‬قال رسول ِ‬

‫اب "‪.‬‬ ‫ُّ آ‬

‫بِالَّت ِ‬

‫روایےہہکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یات ”اہمترےترنتیک تایکجاتکاسںیمہنمڈالرک ی‬

‫پ ہیےہہکاےس‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫استتاردوھںیئیلہپتاریٹمےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)279:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪652 :‬‬

‫الر هزا ‪ ،‬آح هد آثنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آع ْن آه همامِ بْن ُمنآبِّه‪ ،‬قآ آال‪ :‬آه آذا آما آح هد آث آنا أآبُو ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعنْ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ُ ُ آ‬
‫ور ِإنا ِء‬
‫ه‬ ‫آ ْآ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬طه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ه‬‫ن‬‫م‬ ‫يث‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ح‬‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬فآ آذ آك آر أآ آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ُآه آُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ُمم ٍد رس ِ‬

‫ات "‪.‬‬ ‫آْ آْ آُ آ ْآ آه‬ ‫آ آ ُ ْ آ آآآ ْ آْ ُ‬

‫أح ِدكم‪ِ ،‬إذا ولغ الَكب ِفي ِه‪ ،‬أن يغ ِسله سبع مر ٍ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪412‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیست م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنایبنںیکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬انںیمےس یات ی‬
‫دحیہییھبیھت‬ ‫مہامنبہبنمےس ی‬
‫روایےہہیدحںیثی مےس ا‬

‫ہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مںیمےسیسکےکترنتیکتایکجاتکاسںیمےسےئپہیےہہکاسوکاستتاردوھ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)279:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪653 :‬‬

‫آ آ ُ آ ِّ آ ْ آ آ ْ ه ُ ِّ ُ‬
‫اَّلل َيآدث‪ ،‬آع ِن ابْ ِن‬ ‫اَّلل ْب ُن ُم آعا ٍذ‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن أآِب ه‬
‫اْل هي ِ‬
‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫اح س ِمع مطرف بن عب ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا عبيد ِ‬
‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ُه آ ه‬ ‫ُ ه آ آ آ آ ُُ ْ آ آ ُ ْ آ‬ ‫آ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آْ ْ آ‬ ‫ُْ آ ه‬
‫ب‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم بِقت ِل ال ِلَك ِب‪ ،‬ثم قال‪ :‬ما بالهم‪ ،‬وبال ال ِلَك ِب‪ ،‬ثم رخص ِِف َك ِ‬ ‫المغف ِل‪ ،‬قال‪ " :‬أمر رسول ِ‬

‫اب "‪.‬‬ ‫وه اثلها ِمنآ آة ِف ُّ آ‬

‫الَّت‬ ‫اَسلُ ُ‬
‫وه آسبْ آع آم هرات‪ ،‬آو آع ِّف ُر ُ‬ ‫آ آ ْ‬
‫ف‬ ‫ِ‪،‬‬
‫ء‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫اإل‬ ‫ِف‬ ‫الصيْد آو آَكْب الْ آغ آنم‪ ،‬آوقآ آال‪ :‬إ آذا آولآ آغ الْ آَك ْ ُ‬
‫ب‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستا دبعاہللنب لفغم مرین ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنمکح ایک وتکں وک امر ڈاےنل اک رھپفرام یتا‪” :‬ایک ےہ احلان اک اور احل‬

‫وتکںاک۔“ رھپااجزتدیاکشریاتکاورےلگاکاتکتاےنلیک (ینعیرکبویںیکڈنمییکافحتظےکےئل) اورفرام یات‪” :‬جاتکترنتںیمہنمڈالرکےئیپ واس‬

‫وکاستتاردوھؤاورآوھٹںیتاریٹمےس۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)281:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪654 :‬‬

‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ آ‬ ‫ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ٌ آ ْ ْ آ ْ‬ ‫آْآ ْ ُ آ‬ ‫آ هآ‬

‫ار ِث ‪ .‬ح وحدُ ِِن ُممد ب ُن حاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪.‬‬ ‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ار ِث‪ ،‬حدثنا خ ِال يع ِِن ابن‬ ‫يب احل ِ‬
‫وحدُنِي ِه َيَي بن ح ِب ٍ‬
‫آْ‬ ‫آ ْآ آ ه‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ْ آ ُ ُّ ُ ْ آ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫آ ه آ ُآ ه ُ ْ ُ ْآ‬
‫ري أن ِِف ِر آوايآ ِة َي آَي ب ْ ِن‬ ‫اإلسنا ِد بِ ِمث ِل ِه‪ ،‬غ‬
‫ح وحدُ ِِن ُممد بن الو ِِل ِد‪ ،‬حدثنا ُممد بن جعف ٍر َكهم‪ ،‬عن شعبة‪ِِ ،‬ف هذا ِ‬
‫ِّ آ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آْ ْآآ آ ه ْ آ ه ْ آآْ آ آ آ آ ه آ‬ ‫آ ِّ آ آ آ آ ه آ‬
‫ري َي آَي‪.‬‬ ‫الز ْرع‪ِِ ،‬ف الرواي ِة غ‬ ‫ب الغن ِم‪ ،‬والصي ِد‪ ،‬والزر ِع‪ ،‬وليس ذكر‪:‬‬ ‫يد‪ِ :‬من الزياد ِة‪ ،‬ورخص ِِف َك ِ‬
‫آ‬
‫س ِع ٍ‬

‫روایںیماانتز یتادہےہاوررتصخدیآپیلصاہللہیلعوملسےنرکبویںاکاتکاوراکشریاتکاورک تیاکاتکتاےنلیک۔‬ ‫نی یجہ ٰنبدیعسیک ی‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)281:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪413‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫مَ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫َم َ م‬
‫ْه ع هن اْلو هل هِف الماءه الراك ه هد‪:‬‬
‫‪ -28‬باب انل ه‬
‫تاب‪:‬رہھٹےوہےئتاینںیمپٹیشاابرکےنیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪655 :‬‬

‫ث‪ ،‬آع ْن أآِب ُّ‬

‫الز آب ْ ِري‪،‬‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ آ ه آآ هْ ُ‬
‫ي‬ ‫الل‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬‫ي‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬
‫آ آ آ ْ آآآ هْ ُ‬
‫ث‬
‫ْ‬ ‫ُآ‬ ‫آْ‬ ‫ه آآ آْ‬
‫آحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬آوُم هم ُد ْب ُن ُرم ٍح‪ ،‬قاَل‪ :‬أخَبنا اللي‬
‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آهُ آ آ آ ْ ُآ آ‬ ‫آ آُ‬ ‫آْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " ،‬أنه نَه أن يبال ِِف الما ِء الرا ِك ِد "‪.‬‬
‫ول ِ‬ ‫عنجابِ ٍر‪ ،‬ع ِن رس ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنعنمایکےمھتوہےئتاینںیمپٹیشاابرکےنےس۔‬
‫دیستااجترریضاہللہنعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)281:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪656 :‬‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ ُ آ‬ ‫ير‪ ،‬آع ْن ه آش ‪ ،‬آع ْن اب ْ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬
‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫ين‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫امٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ُ آْآ ُ ُْ‬ ‫آ آ آ آُ آه آ آ ُ ُ‬
‫ك ْم ِف ال ْ آما ِء ه‬
‫الائِ ِم‪ ،‬ث هم يغت ِسل ِمنه "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫قال‪َ " :‬ل يبولن أحد‬

‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وکیئ مںیمےسےمھتوہےئتاینںیمپٹیشاابہنرکےاورہییھبہنرکے‬ ‫دیستا م‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ہکپٹیشاابرکےکرھپاسںیملسغرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)282:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪657 :‬‬

‫ه آآ آ ُ آ آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬

‫الر هزا ِ ‪ ،‬آحدثنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن ُمنبِّ ٍه‪ ،‬قال‪ :‬هذا آما آحدثنا أبُو ه آريْ آرة‪ ،‬ع ْن‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫ْ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْآ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬

‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ " :‬ل تبُل ِِف ال آما ِء‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ُُمآ همد آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فذكر أحا ِديث ِمنها‪ ،‬وقال رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ آْآ ُ ُْ‬ ‫ه آ آْ‬ ‫ه‬
‫اَّلي َل ي ِري‪ ،‬ث هم تغت ِسل ِمنه "‪.‬‬ ‫الائِ ِم ِ‬
‫مہامنبہبنمےناہک‪:‬ہیوہدحںیثیںیہوج مےسدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملس ےسلقنںیک‪،‬رھپیئکدحںیثیایبنںیک۔انںیم‬

‫یاتہییھبیھتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ااسیمرکہکپٹیشاابرکے وےمھتوہےئتاینںیموجاتہبںیہنرھپلسغرکےا یتاینےس۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)282:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪414‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫مَ‬ ‫م َ‬ ‫َم َ م‬
‫ال هِف الماءه الراك ه هد‪:‬‬
‫ه‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ت‬‫غ‬‫ال‬
‫ه‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ْه ع‬
‫‪ -29‬باب انل ه‬
‫تاب‪:‬رہھٹےوہےئتاینےکادنرلسغرکےنیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪658 :‬‬

‫ه آآ‬
‫ارون‪ :‬آحدثنا‬
‫آ آ آ ُ ُ‬ ‫آ آ ً آ ْ ْ آْ‬ ‫الطاهر‪ ،‬آوأآ ْ آ‬
‫مح ُد ْب ُ‬ ‫ِل‪ ،‬آوأآبُو ه‬ ‫آ‬
‫األي ْ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آ ُ ُ ْ آ‬
‫ب‪ ،‬قال ه‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬‫و‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫اب‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ا‪،‬‬ ‫يع‬ ‫َج‬
‫ِ‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬
‫يد ِ‬ ‫وحدثنا وحدثنا هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫السائب آم ْو آَل ه آشامِ بْن ُز ْه آر آة آح هدُآ ُه‪ ،‬آأنه ُه آسم آع أآباآ‬ ‫األ آش ِّج‪ ،‬أآ هن أآبآا ه‬
‫آ‬
‫ن‬ ‫ْ‬ ‫ب‬
‫آ ْ ُ آْ‬
‫ري‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ار‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآ آ ُْ ْ ُ ْ‬
‫احل‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫و‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ب‬
‫ْ ُ آْ‬
‫ه‬‫ابن و‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آُآ ُُ ٌ آآ آ آْآ آْ ُ‬ ‫ك ْم ِف ال ْ آما ِء ه‬ ‫ُ آْآآ آُ ُ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ ْآ ْ آ آ ُ ُ‬
‫ب‪ ،‬فقال‪ :‬كيف يف آعل‬ ‫الائِ ِم وهو جن‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬ل يغت ِسل أحد‬ ‫هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آآ ُ آ ْ آ آ آ آ آآآ آ ُُ آآ ًُ‬
‫يا أبا هريرة؟ قال‪ :‬يتناوٰل تناوَل "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ج م ںیم یسک وک اہنےن یک احج وہ و وہ ےمھت وہےئ تاین ںیم ہن‬
‫اہنےئ۔“ ولوگںےندیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےساہک‪:‬رھپایکرکے؟اوہنںےناہک‪:‬اہوھتںےستاینےلرکاہنےئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)283:‬‬

‫ت ِف ال م َم مسج هد َو َأ َن األَ مر َض َت مط ُهرُ‬ ‫َ َ ُ َ م‬

‫ل‬ ‫ص‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫ا‬
‫َ َ َ َ‬
‫اس‬ ‫ج‬ ‫انل‬ ‫هن‬ ‫م‬
‫َ م مَم َ َ م‬
‫وب غس هل اْلو هل وغ ه ه‬
‫ه‬ ‫ْي‬
‫ُ ُ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه ه‬ ‫‪ -31‬باب وج ه‬
‫م َم َ َ َ َم َ‬ ‫مَ‬
‫ْي حاج ٍة إهل حف هرها‪:‬‬ ‫ه‬ ‫غ‬ ‫هن‬
‫م‬ ‫ه‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫بهال‬
‫تاب‪:‬پٹیشااب یاتاجنسوریغہارگدجسمںیمتایئاجںیئ وانےکدوھےنےکووجباورزنیمتاینےستاکوہاجیتےہاوراسوکوھکدےنیک‬
‫رضورتںیہن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪659 :‬‬
‫آآ آ آ‬
‫ام ِإِلْ ِه‬
‫ْ‬ ‫آ‬
‫اب ًّيا‪ ،‬بآال ِِف ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬فق‬ ‫ت‪ ،‬آع ْن أآنآس‪ " ،‬أآ هن أآ ْع آ‬
‫ر‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آه ٌ ُ آ ْ ُ آْ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا محاد آوهو ابن زي ٍد‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬
‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫وحدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ُ آْ‬ ‫آ ْ ُ ْآ ْ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ُ ُ آآ ُْ ُ ُ آ آ آآ آ آ آ آ ْ‬
‫وه‪ ،‬قال‪ :‬فل هما ف آرغ‪ ،‬د آَع بِدل ٍو ِم ْن آما ٍء ف آص هبه آعلي ِه "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬دعوه وَل تز ِرم‬
‫بعض القومِ ‪ ،‬فقال رسول ِ‬

‫روایےہہک یاتداہییتدجسمںیمپٹیشاابرکےناگل۔ولگ (اسوکامرےن یاتاٹہےنےکےئل) اےھٹروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬

‫ےنفرام یتا‪” :‬مرووکپٹیشااباساک۔“ جوہپٹیشاابرکاکچآپیلصاہللہیلعوملسےن یاتڈولتایناکوگنما یاتاوراسرپڈالد یتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)284:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪415‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪661 :‬‬

‫آ ه آآ آْ‬ ‫آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ‬ ‫ْآ ه ُ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُْآه‬
‫وحدثنا َي آَي ْب ُن‬ ‫ار ِّي ‪ .‬ح‬‫ِ‬ ‫ص‬ ‫يد‬
‫يد القطان‪ ،‬عن َيَي ب ِن س ِع ٍ‬ ‫حدثنا ُممد ب ُن المثن‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ ُ ُ آ ه ْ آ آ ُّ آ آ ْ‬
‫ِن‪ ،‬ع ْن َي آَي بْ ِن‬ ‫َبنآا آعبْ ُد الْ آ‬‫او ْرد ِّي‪ ،‬قآ آال آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫ه آ‬ ‫آ‬ ‫ُآْآُ ْ آ‬ ‫آْآ‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫د‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يز‬ ‫ز‬
‫ِ ِ‬ ‫ع‬ ‫َيَي ‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد َجيعا‪ ،‬ع ِن الر آ ِ‬
‫ه ُ آآ آ آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ُ آ ه آ ْ آ ًّ آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آهُ آ آآآ‬ ‫آ‬
‫احي ٍة ِِف المس ِج ِد‪ ،‬فبال ِفيها فصاح ِب ِه انلاس‪ ،‬فقال رسول‬ ‫ابيا‪ ،‬قام إِىل ن ِ‬ ‫يد‪ ،‬أنه س ِمعْنس بن مال ِ ٍك‪ ،‬يذكر‪ :‬أن أعر ِ‬ ‫س ِع ٍ‬
‫آ ُ ه آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ُ ُ آآه آآ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ‬
‫ب آلَع بآ ْو ِ ِٰل ‪.‬‬ ‫وب فص‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم بِذن ٍ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬دعوه "‪ ،‬فلما فرغ‪ ،‬أمر رسول ِ‬ ‫ِ‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعذرکرکےتےھتہک یاتداہییتدجسمےکوکےنںیمڑھکےوہرکپٹیشاابرکےناگلولگالچےئ۔اسرپروسلاہللیلصاہللہیلع‬

‫وملسےنفرام یتا‪” :‬وھچڑدواسوک۔“ جوہپٹیشاابرکاکچ وآپیلصاہللہیلعوملسےنمکحایک و یاتڈولتایناکاسےکپٹیشاابرپڈاالایگ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)284:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪661 :‬‬
‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ْف‪ ،‬آح هدثنآا ِعك ِر آمة ْب ُن آع هم ٍار‪ ،‬آح هدثنآا ِإ ْس آحا ْب ُن أ ِِب آطل آحة‪،‬‬
‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬آح هدثنآا ُع آم ُر ْب ُن يُون آس احل آ آن ِ ُّ‬
‫آح هدث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ آ آ آ‬ ‫آح هدُآِن أآن آ ُس ْب ُن آمالك آو ُه آو آع ُّم إ ْس آ‬
‫حا ‪ ،‬آق آال‪ :‬بآيْنآ آما آَنْ ُن ِف ال ْ آم ْسجد آم آع آر ُ‬
‫اء أ ْع آر ٌّ‬
‫اِب‪،‬‬ ‫ج‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آ ْ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آآ آ آُ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬مه‪ ،‬مه‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫فقام يبول ِِف المس ِج ِد‪ ،‬فقال أصحاب رس ِ‬
‫ْآ آ آ‬
‫اجد‪،‬‬
‫ه آ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ آ آ آ ُ‬ ‫آآ هآ آ ُْ ُ ُ آ ُ ُ آآآُ ُ آ ه آ آ ُه ه آُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم دَعه‪ ،‬فقال ٰل‪ِ " :‬إن ه ِذ ِه المس ِ‬ ‫ِ‬ ‫وسلم‪َ " :‬ل تز ِرموه‪ ،‬دعوه "‪ ،‬فَّتكوه حَّت بال‪ ،‬ثم ِإن رس‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫اءة الْ ُق ْ‬
‫الص آال ِة‪ ،‬آوقِ آر آ‬ ‫ْ آ آ ْآ ْ آآ ْآ آ ه آ آ ْ ه‬
‫اَّلل آع هز آو آج هل‪ ،‬آو ه‬ ‫آ آ ْ ُُ آ‬
‫آن "‪ ،‬أ ْو ك آما قال آر ُسول‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫َّل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ن‬‫إ‬ ‫‪،‬‬
‫ِ ِ‬‫ر‬‫ذ‬‫ق‬ ‫ال‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ل‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫اْل‬ ‫ا‬‫ذ‬‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ء‬
‫ٍ‬ ‫ْ‬
‫َّش‬‫َل تصلح ل ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آآآ آ آ ُ ً آ ْآ ْ آ آ آ آ ْ ْ آ آ آ هُ آ آْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬فْمر رجال ِمن القومِ ‪ ،‬فجاء بِدل ٍو ِمن ماءٍ‪ ،‬فشنه علي ِه "‪.‬‬ ‫ِ‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬مروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھٹیبوہےئےھتدجسمںیم‪،‬اےنتںیم یاتداہییتآ یاتاورڑھکےوہرک‬

‫رکت ےہ؟ آپ یلصاہلل ہیلع وملس ےنفرام یتا‪” :‬اس اک پٹیشااب‬

‫پٹیشااب رکےن اگل۔ روسلاہلل یلص اہللہیلع وملس ےکااحصبریضاہلل مہنع ےن اہک‪ :‬اہںیئ اہںیئ ایک ا‬

‫مرووک‪ ،‬اجےن دو۔“ ولوگں ےن وھچڑ د یتا۔اہیں ت ہکوہ پٹیشااب رک اکچ۔ آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےناس وکالب یات اورفرام یتا‪” :‬دجسمںی پٹیشااب اور اجنس‬

‫ےکالقئںیہنہی واہللیک یتادےکےئلاورامنزاورفرآنڑپےنھےکےئلانبیئیئگںیہ۔“ یاتااسییہھچکآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا۔رھپ یاتصخشوکمکحایکوہ‬

‫یاتڈولتایناکال یتااوراسرپاہبد یتا۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪416‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)285:‬‬

‫ََم َ َ م‬ ‫اَط مفل َ‬

‫ِّ‬ ‫ُ م َم‬
‫یع وكی هفی هة غسله هه‪:‬‬
‫الر هض ه‬ ‫ه‬ ‫ل‬
‫‪ -31‬باب حك هم ب ه‬
‫و‬
‫تاب‪:‬ریشوخارےچبےکپٹیشااباکمکحاوراسوکدوھےناکرطہقی۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪662 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُْ ه‬ ‫آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اَّلل ْب ُن ُن آم ْ ٍري‪ ،‬آح هدثنآا ِه آش ٌام‪ ،‬آع ْن أ ِبي ِه‪،‬‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫َب ُك آعلآيْهم‪ْ،‬‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ " ،‬آَك آن يُ ْؤ آَت ب ِّ‬
‫الصبْيآان‪ ،‬آفيُ آ ِّ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آع ْن آَعئ آش آة آز ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ج‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬
‫آآْ ُ آ آ آ ْ ُْ‬ ‫آ ُ آ ِّ ُ ُ ْ آ ُ آ آ ٍّ آ آ آ ْ آ آ‬
‫ِ فبآال آعلي ِه‪ ،‬فد آَع بِ آماءٍ‪ ،‬فْت آب آعه بآ ْو ُٰل آول ْم يغ ِسله "‪.‬‬ ‫وَينكهم‪ ،‬فْ ِِت بِص ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسولگوچبںوکالےت‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسانےکےئلداعرکےت‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬

‫اوراہھتریھپےت‪،‬انرپھچکابچرکانےکہنمںیمدےتی۔ (ےسیجوجھکروریغہ) یاتڑلاکآپیلصاہللہیلعوملسےکتاسال یاتایگاسےنآپ یلصاہللہیلعوملسرپ‬

‫پٹیشاابرکد یتا۔آپیلصاہللہیلعوملسےنتاینوگنما یاتاوراسہگجڈالد یاتاوراسوکدوھ یاتںیہن۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)286:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪663 :‬‬

‫ُ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬
‫حدثنا زهري بن حر ٍب‪ ،‬حدثنا ج ِرير‪ ،‬عن ِهشامٍ ‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬أ ِِت رسول ِ‬
‫آ ُ آْ‬ ‫ْ آآ‬ ‫آ آ ه آ آ ٍّ آ آ آ‬
‫ِ يآ ْرْ ُع‪ ،‬فبآال ِِف آحج ِر ِه‪ ،‬فد آَع بِ آما ٍء ف آص هبه آعلي ِه "‪.‬‬‫وسلم بِص ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاس یاتدودھاتیپہچبال یاتایگ‪،‬اسےنآپیلصاہللہیلعوملسیکوگدںیم‬

‫پٹیشاابرکد یتا۔آپیلصاہللہیلعوملسےنتاینوگنمارکاسہگجرپڈالد یتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)286:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪664 :‬‬

‫ْ ُآْ‬ ‫ام‪ ،‬ب آه آذا اإل ْسنآاد‪ ،‬مثْ آل آ‬

‫يَس‪ ،‬آح هد آثنآا ه آش ٌ‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ‬
‫ري‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫اب‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫وحدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخَبن‬

‫ھشاامےساسدنسےکاسھتیھبہی ی‬
‫روایرمویےہ۔‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪417‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)286:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪665 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ْ ُ ِّ آ ْ‬ ‫آ ْ ُ آْ ه ْ آ ْ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ ْ ُْ آ‬

‫ت‬ ‫اَّلل‪ ،‬عن أم قي ٍس بِن ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عب ِد ِ‬
‫اب‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫اج ِر‪ ،‬أخَبنا الليث‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫حدثنا ُممد بن رم ِح ب ِن المه ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ آ آ آ آ آآ‬ ‫ه آ آ آ آ ُْ‬ ‫آ آ ُْ‬ ‫ه‬ ‫آه آ آآ ْ آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ آ‬
‫ام‪ ،‬ف آوْ آعته ِِف آحج ِرهِ‪ ،‬فبآال‪ ،‬قال‪ :‬فل ْم يآ ِزد‬‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم بِابْ ٍن ل آها‪ ،‬ل ْم يآْك ِل الطع‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ُِمص ٍن‪ " ،‬أنها أتت رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آآ آ ْ آ آ آ ْ‬
‫لَع أن نضح بِالما ِء "‪،‬‬
‫م‬
‫روایےہ‪،‬وہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاس یاتہچبےلرکآںیئوجاتاجںیہناھکتااھتاوراسوکآپیلصاہلل‬ ‫دیسہامسیقتنب جضنریضاہللاہنعےس ی‬

‫ہیلعوملس یکوگدںیماھٹبد یتا۔اسےنپٹیشاابرکد یتا۔آپیلصاہللہیلعوملسےنطقفتایناسرپڑھچکد یتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)287:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪666 :‬‬
‫آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب آَج ً‬ ‫آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ آ ْ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آآ آْ‬
‫يعا‪ ،‬آع ْن ابْ ِن ُعيآيْنآة‪،‬‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ُ‬ ‫ه ُ آُآْ‬
‫ه‬‫ز‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ا‬‫انل‬ ‫و‬‫ر‬‫ٌ‬ ‫م‬ ‫وحدثناه َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وع‬
‫آ ه ُ‬ ‫آ آ آآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ُّ ْ ِّ آ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬آوقال‪ :‬فد آَع بِ آماءٍ‪ ،‬ف آرشه‪.‬‬
‫ع ِنالزه ِري‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫چ‬
‫دحیوکاسدنسےسایبنرکےتںیہاوراسںیمہیظفلںیہہکآپےنتاینوگنما یاتاور ھیٹنےامرے۔‬ ‫م‬
‫زہرییھباس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)287:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪667 :‬‬

‫آ ْ آآُ آ آ آ ْ آآ ُ آْ ُ ه‬ ‫يد‪ ،‬أآ هن ْاب آن ش آ‬‫آ ْآآ ُ ُُ ْ ُ آ آ‬ ‫آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ هآ‬

‫اَّلل‬
‫اب أخَبه‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن عبيد ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫س‬ ‫ون‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫وحدُنِي ِه حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن و ٍ‬
‫ه‬
‫آ آْ آ آُ آ ه‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آآ آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫آه ُه آْ‬ ‫ْب ُن آعبْد ه ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ُ‬
‫اَّلل‬
‫ات األو ِل‪ ،‬الال ِِت بايعن رسول ِ‬ ‫اجر ِ‬ ‫اَّلل ب ِن عتبة ب ِن مسعو ٍد‪ " ،‬أن أم قي ٍس بِنت ُِمص ٍن‪ ،‬وَكنت ِمن المه ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ ُ ه آ آ ْ ْ آ آ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آآ ْ آه آ آآ ْ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬و ِِه أخت عَكشة ب ِن ُِمص ٍن أحد ب ِِن أس ِد ب ِن خزيمة‪ ،‬قال‪ :‬أخَبت ِِن‪ :‬أنها أتت رسول ِ‬
‫ه آ ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫هُ آ آْ آ آ ه آ ْ آآ آْ آ ْ ُ ْ آ ْ آْ ُ آ ه آ آ آ آ ُ آْ ُ ه آ ْ آآ ْ آ ه ْآ آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫ول ِ‬‫اَّلل‪ :‬أخَبت ِِن أن ابنها ذاك‪ ،‬بال ِِف حج ِر رس ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم بِاب ٍن لها‪ ،‬لم يبلغ أن يْكل الطعام‪ ،‬قال عبيد ِ‬
‫آ آْ ُْ آ ً‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آآ آ آ ُ آ آ‬
‫حه آلَع ُ ْوبِ ِه‪ ،‬آول ْم يغ ِسله َ ْسال "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم بِماءٍ‪ ،‬فنض‬
‫اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فدَع رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪418‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫مج‬
‫روای ےہ ہکام سیق تنب ضن ریضاہلل اہنع ےن وج یلہپ اہمخرات ںیم ےس ںیھت‪،‬وھنجں ےن روسل اہلل یلصاہللہیلع‬
‫دیبعاہللنب وعسمد ریضاہلل ہنع ےس ی‬
‫مج‬
‫وملسےستعیبیکیھتاوروہاکعہشنب ضنریضاہللہنعیکدیسںیھت۔ایبنایکھجمےسہکوہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاساےنپ یاتےچبوکےلرک‬

‫اھکت ںیہن اھکتا اھت۔ اس ہچب ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس یک وگد ںیم پٹیشااب رک د یتا۔ م روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن تاین وگنما یات اور ڑپکے رپ‬
‫آںیئ وج ا‬

‫ڑھچکد یاتاوراسوکدوھ یاتںیہن۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)287:‬‬

‫ُ م م‬
‫ك هم ال َم هِن‪ِّ:‬‬ ‫‪ -32‬باب ح‬
‫تاب‪:‬ینماکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪668 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْآآآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫يم‪ ،‬آع ْن آعل آق آمة‪ ،‬آواأل ْس آو ِد‪،‬‬
‫ال‪ ،‬آع ْن أِب آم ْع آَّش‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬عن خ ِ ٍ‬
‫آ ه آ آْآ ْ ُ آْآ‬
‫وحدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا خ ِال بن عب ِد ِ‬
‫ك إ ْن آرأآ ْي آت ُه أآ ْن آت ْغ ِس آل آم آَكنآ ُه‪ ،‬فآإ ْن ل آ ْم تآر‪،‬آ‬
‫هآ آ آ ُْ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫أن رجال‪ ،‬نزل بعائشة‪ ،‬فْصبح يغسل ُوبه‪ ،‬فقالت َعئشة " إِنما َكن ي ِزئ ِ‬
‫ه آ ً آ ِّ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ف ْرَك‪ ،‬فيُ آصِل ِفي ِه "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫ت آح ْو آ ُٰل‪ ،‬آولآ آق ْد آرأآيْتُِن أآفْ ُر ُك ُه م ْن ُآ ْوب آر ُ‬
‫س‬
‫آ آ ْ‬
‫ح آ‬ ‫نض‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ہمقلع رہمحاہلل اور اوسد رہمح اہلل ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬یات صخش دیسہ اعہشئ ریضاہلل اہنع ےک تاساترا‪،‬وہ حبص وک اانپڑپکا دوھےن اگل (ش ی د‬
‫ای رات وک االتحم وہایگ وہ‬

‫ ا) دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےناہکےھجتاکیف اھتارگ ینم و ےن دیھکیرصفاانتاقمم دوھ ڈااتل اور وجںیہن دیھکی و تاین رگدا رگد ڑھچک داتی۔ ںیم وروسلاہلل‬

‫یلصاہللہیلعوملسےکڑپکےےسینملیھچڈا۔یت (ینعیرھکچڈا۔یتاسےئلہکوہ اڑیھوہیت) رھپآپیلصاہللہیلعوملساسڑپکےوکنہپرکامنزڑپےتھ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)288:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪669 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ْ ُ آ ْ‬
‫يم‪ ،‬ع ْن األس آو ِد‪ ،‬آوه همامٍ ‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ِِ ،‬ف‬‫اث‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬عن ِإبرا ِه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫وحدثنا عم ُر بن حف ِص ب ِن ِغي ٍ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫ت أآفْ ُر ُك ُه م ْن ُآ ْوب آر ُ‬
‫س‬
‫ْ آ ِّ آ آ ْ‬
‫ت‪ُ " :‬كنْ ُ‬ ‫الم ِِن‪ ،‬قال‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اوسداور مہامےس ی‬
‫روایےہ‪،‬دیسہاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬ںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکڑپکےےسینمرھکچڈا۔یتیھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)288:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪419‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪671 :‬‬

‫وح هد آثنآا إ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ه آ‬
‫ان ‪ .‬ح آ‬ ‫آ ه آآ آه ٌ آ ْ‬
‫محاد يع ِِن ْاب آن آز ْي ٍد‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن حس‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫يم‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬ ‫آ آآ آ ً آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ‬ ‫آ ْآآآ آ ْ آ ُ ْ ُ آْآ آ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة‪،‬‬ ‫ْ آ‬
‫يعا‪ ،‬ع ْن أ ِِب آمعَّش ٍ ‪ .‬ح وحدثنا أبو ب‬ ‫َبناعبدة ب ُن سليمان‪ ،‬حدثنا اب ُن أ ِِب ع ُروبة ِ‬
‫َج‬ ‫أخ‬

‫ون‪،‬‬ ‫آ ْ آ ْ ِّ ْ آ ْ ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ ْ ٍّ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ٌْ آ ُْ آآ‬

‫حدثنا هشيم‪ ،‬عنم ِغرية ‪ .‬ح وحدُ ِِن ُممد بن حاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا عبد الرمح ِن بن مه ِدي‪ ،‬عن مه ِدي ب ِن ميم ٍ‬
‫آُ آآ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ‬
‫يل‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬ ‫وح هدُآِن ْاب ُن آحاتم‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬
‫األ ْح آدب ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫رية‪ُ ،‬ك‬ ‫ور وم ِغ‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫َس‬
‫ِ ِ‬ ‫إ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ور‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اص ٍل‬
‫عن و ِ‬
‫ِن م ْن ُآ ْوب آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪َ ،‬نو ح ِد ِ‬
‫يث‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت ال ْ آم ِّ‬‫األ ْس آود‪ ،‬آع ْن آَعئ آش آة‪ِ ،‬ف آح ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هؤَلء‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬ع ِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫َّش‪.‬‬
‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬

‫اسدنسںیمیھبزگہتش ی‬
‫دحیواالہلئسمآ یاتےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)288:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪671 :‬‬

‫آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُ آْآآ آ ْ آ ْ ُ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬

‫يم‪ ،‬ع ْن ه همامٍ ‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬بِنح ِو آح ِدي ِث ِه ْم‪.‬‬‫ور‪ ،‬عن ِإبرا ِه‬
‫وحدُ ِِن ُممد بن حاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا ابن عيينة‪ ،‬عن منص ٍ‬
‫یاتاوردنسےسویہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)288:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪672 :‬‬

‫آ آ آ آْ ُ ُ آْ آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ب َّْش‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن آميْ ُ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ار‪ ،‬آع ِن‬
‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ان ْب آن ي آ آ‬‫م‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫س‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ون‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ه آ آ‬ ‫ْ آ ِّ ُ ُ آ ْ آ ه ُ آ آ ْ ُ ُ آ ْ آ ْ ُ ه ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم " َكن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫الم ِِن‪ ،‬ي ِصيب ُوب الرج ِل‪ ،‬أيغ ِسله‪ ،‬أم يغ ِسل اثلوب؟ فقال‪ :‬أخَبت ِِن َعئِشة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آآ آْ ُ آ آآ ْآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ ْآ ه ُ ه آُْ ُ آ ه آ‬
‫الصال ِة ِِف ذلِك اثله ْو ِب‪ ،‬آوأنا أنظ ُر ِإىل أُ ِر الغ ْس ِل ِفي ِه "‪.‬‬ ‫يغ ِسل الم ِِن‪ ،‬ثم َيرج ِإىل‬

‫روایےہ‪،‬ںیمےنامیلسننباسیرےسوپاھچ‪:‬ارگینمڑپکےںیمگلاجےئ وینموکدوھڈاےل یاتڑپکےوکدوھدے؟اوہنںےنھجمےس‬ ‫رمعونبومیمنےس ی‬

‫پیک‬
‫اہک ہکدیسہاعہشئریضاہللاہنعےن ایبنایکہکروسلاہلل یلصاہللہیلع وملسینموکدوھ ڈاےتلرھپامنزوکئکلنے ویہڑپکا نہپرک اور ںیمدوھےناکناند ھہ آپ‬

‫یلصاہللہیلعوملسےکڑپکےںیم۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪420‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)289:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪673 :‬‬

‫وح هد آثنآا أآبُو ُك آريْب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫َبنآا ْاب ُن ال ْ ُمبآ آ‬
‫ار ِك‪ ،‬آو ْابنُ‬ ‫ح آدر ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آواحد آي ْعِن ْاب آن ز آياد ‪ .‬ح آ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫وحدثنا أبو َك ِم ٍل اَل ِ‬
‫ه‬ ‫ْ آ آه ْ ُ آ آ آآ آ آ ُُ آ آ آ آ ْ ُ ْ آه آُ آ ه‬ ‫آ آ‬ ‫أآِب آزائ آد آة َكهم‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن آميْ ُ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫َّش‬
‫ِ ٍ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ك‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫يث‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫ة‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ز‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫م‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫س‬‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ٍ ِ‬‫‪،‬‬ ‫ون‬ ‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫ُْ ُ آ ْ ُُ ْ آ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ ْآ ه آآه ْ ُ ُْآ آ آ آ ْ ُ ْ‬
‫اح ِد‪ ،‬ف ِْف ح ِدي ِث ِهما‪ ،‬قالت‪ " :‬كنت أَ ِسله ِمن ُو ِب‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم " َكن يغ ِسل الم ِِن "‪ ،‬وأما ابن المبار ِك‪ ،‬وعبد الو ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫رس ِ‬
‫آُ‬

‫اس دنس ےس ی‬
‫دحی ےک اافلظ ںیم ہی فرق ےہ ہک آپ یلص اہلل ہیلعوملس وخد ینموک دوھےت رگمانبابمرک اور دبعاولادحیک دنس ےس ہیاافلظ آےئ ںیہ ہک ںیم‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکڑپکوںےسدوھیتیھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)289:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪674 :‬‬

‫ْ آْآآآ آ ْ آْ ه‬
‫اَّلل بْن ش آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ‬
‫األ ْح آ‬ ‫ْف أآبُو آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫مح ُد ْب ُن آج ه‬‫وح هد آث آنا أآ ْ آ‬
‫آ‬
‫اب‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ر‬‫َ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يب‬ ‫ب‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫َع‬ ‫ُّ‬ ‫ن‬‫احل‬ ‫اس‬
‫ٍ‬ ‫و‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ آٌ آ آ آ آآ ْ آآْ‬ ‫آآآْ‬ ‫ِّب‪ ،‬آف آغ آم ْستُ ُه آما ِف ال ْ آ‬‫ت ِِف ُآ ْو آ ه‬ ‫ُْ ُ آ ً آآ آ آ آ آ ْ‬
‫احتآلآ ْم ُ‬ ‫ْ آ ْ آ ِّ آ آ‬
‫ارية ِلعائِشة‪ ،‬فْخَبتها‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ف‬ ‫ِ‪،‬‬
‫ء‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ش‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫لَع‬ ‫َل‬ ‫از‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَلوَل ِِن‪ ،‬ق‬
‫آ آ ْ آْ‬ ‫آ‬
‫انلائِ ُم ِِف آمنا ِم ِه‪ ،‬قالت‪ :‬هل‬ ‫ت آما يآ آرى ه‬ ‫ت‪ :‬آرأآي ْ ُ‬ ‫ك؟ قآ آال‪ :‬قُلْ ُ‬ ‫آ آ آ آ ْ آه آ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ‬
‫فبعثت ِإِل َعئِشة‪ ،‬فقالت‪ :‬ما محلك لَع ما صنعت بِثوبي‬
‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ت ف آ آ ْ ً ُ ْ ُ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ ً آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ِّ آ آ ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ ُ‬ ‫آرأآي ْ آ‬
‫يهما شيئا؟ قلت‪َ :‬ل‪ ،‬قالت‪ :‬فلو رأيت شيئا َسلته‪ ،‬لقد رأيت ِِن وإِِن ألحكه ِمن ُو ِب رسو ِل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ُ‬ ‫ه‬
‫آو آسل آم‪ ،‬يآاب ِ ًسا بِظف ِري‪.‬‬

‫دبعاہلل نب اہشب وخالین ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬ںیم دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےک تاس اترا‪ ،‬ےھجم االتحم وہ ایگ ڑپکوں ںیم۔ ںیم ےن ان وک تاین ںیم ڈوب یتا‪ ،‬دیسہ اعہشئ‬

‫ریضاہللاہنعیک یاتوھچرکیےنہیداھکیاورانےسایبنایک۔اوہنںےنےھجمالباجیھباوروپاھچ‪:‬انڑپکوںوک مےنویکںڈوب یتا۔ںیماہکوخابںیمںیمےنوہ‬

‫داھکیوجوسےنواالداتھکیےہ۔ (رماداالتحمےہ) اوہنںےناہک‪:‬ڑپکوںںیم وےنھچکاترتا یتا؟ںیمےناہک‪:‬ںیہن۔اوہنںےناہکارگڑپکوںںیم وھچکداتھکی و‬

‫اسوکدوھڈاانلاکیفاھتاورںیم وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکڑپکےےسوسیھکینماےنپتاوخنےسلیھچڈا۔یت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)291:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪421‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ََ َ َ َ َم َ َ م‬
‫‪ -33‬باب َناس هة ادل هم وكی هفی هة غسله هه‪:‬‬
‫تاب‪:‬وخنیکاجنساوراسوکدوھےناکرطہقی۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪675 :‬‬
‫هُْ آ‬ ‫آ ه آ ُآ‬
‫وحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن آحاتِ ٍم آواللفظ ُٰل‪،‬‬
‫آ‬
‫ام ْب ُن ُع ْر آوة ‪ .‬ح‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬
‫يع‪ ،‬آح هد آثنآا ه آش ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫ْ آ آ ٌ آ ه ِّ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ْ آآ آ آ آ ه آْ آ آُ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬
‫آ‬
‫اطمة‪ ،‬عن أسماء‪ ،‬قالت‪ " :‬جاء ِت امرأة إِىل انل ِِ صىل‬ ‫يد‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن عروة‪ ،‬قال‪ :‬حدُت ِِن ف ِ‬ ‫حدثناَيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ ُ ُّ ُ ُ آ ْ ُ ْ‬ ‫آْآ آ ْ آ‬ ‫آ ْْ آ‬ ‫ْ آ آ ُ ُ آ‬ ‫ه آآ آ ْ‬ ‫هُ آْ‬
‫َتته‪ ،‬ث هم تق ُر ُصه ِبال آماءِ‪ ،‬ث هم‬ ‫يب ُ ْو آب آها ِم ْن دمِ احلآيض ِة‪ ،‬كيف تصن ُع ِب ِه؟ قال‪:‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقالت‪ِ :‬إحدانا ي ِص‬
‫آ ْ آ ُ ُ ُ ُ ِّ‬
‫حه‪ ،‬ث هم ت آصِل ِفي ِه "‪.‬‬ ‫تنض‬

‫اامسکریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬یاتوعرتآیئروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاساوراسےناہک‪ :‬مںیمےسیسکوکڑپکےںیمضیحاکوخنگلاجتاےہ‬

‫وہایکرکے؟آپیلصاہللہیلعوملسفرام یات ”ےلہپاسوکرھکچڈاےلرھپتاینڈالرکےلم‪،‬رھپدوھڈاےل‪،‬رھپا یڑپکےںیمامنزڑپےھ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)291:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪676 :‬‬

‫آ ْآآ آْآ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آ ْآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫وح هدُآِن أآبُو ه‬

‫وح هد آث آنا أآبُو ُك آريْب‪ ،‬آح هد آثنآا ْاب ُن ُن آم ْري ‪ .‬ح آ‬
‫اَّلل ب ْ ِن‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫ه‬
‫ِِ‬ ‫ا‬ ‫الط‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫آْ‬ ‫ْآ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُْآآ آ آ‬ ‫آ آ ُْ ْ ُ ْ‬ ‫آ آ ُ ْ ُ آآ‬

‫يث َي آَي ب ْ ِن آس ِعيد‪.‬‬
‫اإلسنا ِد‪ِ ،‬مثل ح ِد ِ‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫و‬‫ر‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫امِ‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫َكهم‪،‬‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ار‬
‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫و‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫آسال ِ ٍم ‪،‬ومالِك بن أن‬

‫دحییکرطح ی‬
‫روایےہ۔‬ ‫اشہمنبرعوہےساسدنسےکاسھتزگہتش ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)291:‬‬

‫م مَ مُ‬ ‫ََ ََ َ مَم َ ُ ُ‬ ‫َ‬

‫َباءه مهنه‪:‬‬‫الس هت‬
‫‪ -34‬باب ادل هِل هل لَع َناس هة اْلو هل وو ه ه‬
‫ا‬ ‫وب‬ ‫ج‬
‫تاب‪:‬پٹیشاابیکاجنسرپدلیلاوراسےسانچبواجےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪677 :‬‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ ُّ آ آ ُ ُ آ ْ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ آ‬

‫ان‪:‬‬‫ب ُممد بن العال ِء‪ ،‬وإِسحا بن إِبرا ِهيم‪ ،‬قال إِسحا ‪ :‬أخَبنا‪ ،‬وقال اَلخر ِ‬ ‫يد األشج‪ ،‬وأبو كري ٍ‬ ‫حدُنا أبو س ِع ٍ‬
‫ه‬ ‫آ آ آه آُ ُ ه‬ ‫اوس‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُ آ ً ُ آ ِّ ُ‬
‫ث‪ ،‬آع ْن آط ُ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ه آآ آ ْ آ ُ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫د‬ ‫َي‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫َم‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫حدثناو ِكيع‪ ،‬حدثنا األعم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪422‬‬
‫اہطرتےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ه آ آه‬ ‫آه آ ُ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫َبيْن‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬أآ آما إ هن ُه آما آِلُ آع هذبآان‪ ،‬آو آما ُي آع هذبآ‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آآ‬
‫لَع آق ْ آ‬
‫يم ِة‪ ،‬آوأما‬ ‫ري‪ ،‬أما أ آح ُده آما فَكن يم َِّش بِانل ِم‬ ‫ب‬‫ك‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬‫ِف‬ ‫ان‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‬
‫آ آ ه ُ ْآْ ُ ه آ آ آ آآ آ آ آ ً آ آآ آ آ آ ً ُ‬
‫احدا‪ ،‬ث هم‬ ‫اَلخ ُر آف آَك آن آَل ي آ ْستآ ُ‬
‫َّت م ْن بآ ْوٰل "‪ ،‬آق آال‪ :‬آف آد آَع ب آعسيب آر ْ‬ ‫آ‬
‫احدا‪ ،‬ولَع هذا و ِ‬
‫ني‪ ،‬ثم َرس لَع هذا و ِ‬
‫ب‪ ،‬فشقه بِاُن ِ‬
‫ٍ‬ ‫ط‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آْ‬ ‫آ آ آ هُ آ ْ ُآه ُ آ ْ‬
‫قال‪ :‬ل آعله أن َيفف عن ُه آما آما ل ْم ييبآ آسا "‪.‬‬

‫دیستادبعاہللنبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسدوربقوںرپےسزگرے وفرام یتا‪”:‬اندوونںربقواولںرپذعابوہراہےہ‬

‫اگلتڑلایئےکےئل) اوردورسااےنپپٹیشاابےسےنچبںیماایتحطہن‬
‫رکت (ینعی یاتیکتاتدورسےےس ا‬
‫اورھچکترےگاہرپںیہن۔ یات وانںیملغچوخری ا‬

‫رکتا۔“ رھپآپ یلصاہللہیلعوملس ےن یات مہری ینہٹ وگنمایئاورریچرک اس وک دوایکاور م ر‬

‫ہ یات ربق رپ یات یات اڑ دی اورفرام یتا‪” :‬شا ی د‬
‫ی جت ہیاینہٹں ہن‬

‫وسںیھکاسوقتاناکذعاباکلہوہاجےئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)292:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪678 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آْآ آ آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫األ ْز ِد ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا ُم آع هىل ْب ُن أآ آسد‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آ‬
‫آ‬ ‫آ هآ آ ْآُ ْ ُ ُ ُ آ‬
‫اإلسنا ِد‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ان‬‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫اح‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬ ‫ٍ‬ ‫ف‬ ‫حدُ ِني ِه أمحد بن يوس‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ آ ْ آْ ُ آ ْآ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْآ آهُ آ آ آآ آ‬
‫ْنه ع ِن اْلو ِل‪ ،‬أو ِمن اْلو ِل‪.‬‬ ‫غري أنه‪ ،‬قال‪ :‬وَكن اَلخر َل يست ِ‬
‫روایےہ‪،‬اوراسںیمہیاافلظںیہہکآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجدورساصخشاھتوہپٹیشاابےساتچبںیہناھت۔“‬
‫اشمعےساسدنسےکاسھتہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)292:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪423‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫صحیح مسلم‬
‫مَ م‬ ‫َ‬
‫كهتاب اْلی هض‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬
‫َ‬ ‫َم َ‬ ‫َ‬ ‫َُ َ َ م‬
‫ار‪:‬‬
‫اإلز ه‬
‫‪ -1‬باب مباَشة ه اْلائ ههض فوق ه‬
‫تاب‪:‬ضیحےکدورانںیمڑپکوںںیموبلمسویبیےکاسھت یلا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪679 :‬‬

‫آ‬
‫اَلخ آ‬ ‫آ ْآآآ آآ آ‬ ‫يم‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آوإ ْس آ‬‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫ان‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزه‬
‫ً آ آ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آح هد آث آنا آجر ٌ‬
‫ير‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫يم‪ ،‬آع ِن األس آو ِد‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن ِإحدانا ِإذا َكنت آحائِضا‪ ،‬أ آم آرها‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آْآ ُ آ ُ ه ُ آ ُ آ‬
‫اَشها "‪.‬‬
‫ار‪ ،‬ثم يب ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم فتْت ِزر بِ ِإز ٍ‬
‫رسول ِ‬

‫روای ےہ‪ ،‬م ںیم ےس وج وکیئ احئضہ وہیت و روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس اس وک مکح رکےت دنبہت تادنےنھ اک رھپ‬ ‫ام الموونینم دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ی‬

‫ابمرشترکےتاسےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)293:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪681 :‬‬
‫هُْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ه ْ‬
‫السع ِد ُّي آواللفظ ُٰل‪،‬‬
‫ْ‬ ‫وح هدُآِن آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن ُحج ٍر‬ ‫اِن ‪ .‬ح آ‬ ‫آ ْ ه‬
‫الشيْبآ ِ ِّ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫كر ْب ُن أِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن ُم ْ‬
‫س‬
‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ ْ آ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬ ‫الر ْ آ‬
‫حا ‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬ ‫َبنآا أآبُو إ ْس آ‬‫لَع ْب ُن ُم ْسهر‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آ‬
‫مح ِن ب ْ ِن األس آو ِد‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن ِإحدانا‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ُّ‬
‫ِ‬
‫آ آ آ ْ آ ً آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ ه ُ آ ُ آ آ آ ْ آ آ ُّ ُ ْ آ ْ ُ‬
‫اَشها‪ ،‬قالت‪ :‬وأيكم يم ِلك‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أن تْت ِزر ِِف فو ِر حيض ِتها‪ ،‬ثم يب ِ‬ ‫إِذا َكنت حائِضا‪ ،‬أمرها رسول ِ‬
‫ُ‬ ‫ه آ ْ ُ‬ ‫ْآُ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يم ِلك ِإ ْر آبه "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِإربه‪ ،‬كما َكن رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪424‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہک مںیمےسجیسکوعرتوکضیحآتا وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسمکحرکےتدنبہتتادنےنھاک‪،‬ج‬

‫ضیحاک وخن وجش رپ وہتا رھپ اس ےس ابمرشت رکےت۔ دیسہ اعہشئ ریضاہلل اہنع ےناہک‪ :‬م ںیم ےس وکن اینپ وخاشہ اور رضورت رپ اس دقر اایتخر رھکا ےہ‬

‫اسیجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرےتھکےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)293:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪681 :‬‬

‫آ آ‬ ‫آ ْ آُْ آآ آ آ ْ‬ ‫ه ْ آ ِّ آ ْ آ ْ ه ْ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه‬

‫اَّلل ب ِن شدا ٍد‪ ،‬عن ميمونة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن‬
‫اَّلل‪ ،‬ع ِن الشيب ِاِن‪ ،‬عن عب ِد ِ‬‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا خ ِال بن عب ِد ِ‬
‫ٌ‬ ‫ُ‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ُآ ُ آ آُ آْ آ‬
‫ار آوه هن ُح هيض "‪.‬‬ ‫آ‬
‫اإلز ِ‬ ‫اَش نِساءه فو ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم يب ِ‬
‫رسول ِ‬
‫امالموونینمدیسہومیمہنریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملساینپوعر وںےسابمرشترکےتےھتازارےکاورپاوروہاحئضہوہںیت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)294:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫م َ ََ م‬

‫ح ٍد‪:‬‬
‫اف وا ه‬ ‫الض هطج ه‬
‫اع مع اْلائ ههض هِف هْل ٍ‬ ‫‪ -2‬باب ا ه‬
‫تاب‪:‬اوڑےنھےک یاتڑپکےںیماحئضہویبیےکاسھت یاترتسبںیم یلا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪682 :‬‬
‫آ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُّ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ‬ ‫آ ْ آْآ آ آ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ آ‬
‫يد األي ِِل‪ ،‬وأمحد بن ِعيَس قاَل‪:‬‬ ‫ب‪ ،‬عن َمرمة ‪ .‬ح وحدثنا هارون بن س ِع ٍ‬ ‫حدُ ِِن أبو الطا ِه ِر‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ت آميْ ُمونآ آة آز ْو آج ه‬
‫انل ِّ‬ ‫َبن آَمْ آر آم ُة‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬آع ْن ُك آريْب آم ْو آَل ابْن آع هباس‪ ،‬آق آال‪ :‬آسم ْع ُ‬‫آ‬ ‫آح هد آث آنا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْآُ آ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫آآ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم يآض آط ِج ُع آم ِِع آوأنا آحائِض‪ ،‬آو آبي ِِن آو آبينه ُ ْوب "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫علي ِه وسلم‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫امالموونینمومیمہنریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسریمےاسھتےتٹیلاورںیماحئضہوہیتاورریمےاورآپیلصاہللہیلعوملسےک‬

‫چیبںیم یاتڑپکااحلئوہتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)295:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪425‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪683 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ آ‬ ‫آ هآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه‬

‫ري‪ ،‬آحدثنا أبُو آسل آمة ْب ُن عب ِد‬ ‫ث‬
‫ِ ٍ‬ ‫ك‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬حدثنا معاذ بن ِهشامٍ ‪ ،‬حدُ ِِن أ ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫ه‬ ‫ت‪ " :‬بآيْنآ آما أآنآا ُم ْض آطج آع ٌة آم آع آر ُ‬ ‫ه ْ آ آ ه آ ْ آ آ ْ آ ُ ِّ آ آ آ آ آ ه آ ْ ُ آ ه ُ ه آ آ آ آ آ ه آ ْ آ آ آ ْ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫الرمح ِن‪ ،‬أن زينب بِنت أم سلمة حدثته‪ ،‬أن أم سلمة حدثتها‪ ،‬قال‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪:‬آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آُ ُ ه‬ ‫آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ ْ ُ آ ْآ آْ ُ آآ آ ْ ُ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ آْ آ آ هآ‬
‫ِ‬ ‫علي ِه وسلم ِِف اَل ِميل ِة‪ ،‬إِذ ِحضت‪ ،‬فانسللت‪ ،‬فْخذت ِثياب ِحيض ِِت‪ ،‬فقال ِِل رسول ِ‬
‫ه‬ ‫ْآ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ِه‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫يل‬‫م‬ ‫اَل‬ ‫ِف‬
‫آ ْ آ آ ْ ُ آ آُ‬
‫ه‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫ج‬ ‫ط‬ ‫اْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ِن‬ ‫َع‬ ‫أآنآف ْست؟ قُلْ ُ‬
‫ت‪ :‬آن آع ْم‪ ،‬فآ آد آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْآ‬ ‫آي ْغتآس آالن ِف آ ْ آ‬
‫اح ِد ِم آن اَلآنابآ ِة "‪.‬‬‫اإلنا ِء الو ِ‬
‫ِ ِ ِ ِ‬
‫امالموونینمامہملسریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتیٹیلوہیئیھتہادرںیم۔داتعفًےھجمضیحآ یتا۔ںیمکسھکیئگاور‬

‫اےنپڑپکےااھٹےئلضیحےک۔روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایکےھجتضیحآ یتا؟“ ںیمےناہک‪:‬اہں۔آپیلصاہللہیلعوملسےنےھجمالب یتا۔رھپںیم‬

‫آپیلصاہللہیلعوملس ےکاسھتیٹیلا یہادرںیم۔امہملسریضاہللاہنعےناہک‪:‬ںیماورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسدوونں یاتیہترنتےسلسغایکرکےت‬

‫انجیےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)296:‬‬

‫م َ‬ ‫َ َ َ َ ُ م َ َ ِّ َ‬ ‫م‬ ‫َم َ َ م َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ َ َ م‬

‫الْكاءه هِف ه‬
‫حج هرها‬ ‫جیله هه وطهارة ه سؤ هرها وا ه‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ْ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ج‬‫ه‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫س‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫هض‬
‫ه‬ ‫ئ‬‫ا‬ ‫اْل‬ ‫ل‬
‫از غ ه‬
‫س‬ ‫‪ -3‬باب جو ه‬
‫آن فهی هه‪:‬‬ ‫اءة ه اَم ُق م‬
‫ر‬ ‫َوق َهر َ‬
‫ه‬
‫تاب‪:‬احئضہوعرتاکاےنپاخودنےکرسوکدوھےناوراسںیمیھگنکرکےنےکوجازاوراحئضہےکوھجےٹےکتاکوہےناوراسیکوگدںیم‬
‫کیٹاگلےناوراسیکوگدںیمفرآنڑپےنھاکوجاز۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪684 :‬‬

‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآْ ُ آآ‬ ‫آْ‬ ‫ه آآ آْ‬

‫اب‪ ،‬ع ْن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن عم آرة‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن‬ ‫ٍ‬
‫لَع آمالك‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫آحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ ُ ْ آ ه آ ْ آ ُ آ ُ آ ِّ ُ ُ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ آ ْ آ ه‬
‫ان " ‪.‬‬
‫اإلنس ِ‬‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإذا اعتكف‪ ،‬يد ِِن إِِل رأسه‪ ،‬فْرجله‪ ،‬وَكن َل يدخل اْليت‪ ،‬إَِل ِحلاج ِة ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسجااکتعفرکےت واانپرسریمیرطفاکھجدےتیںیماسںیمیھگنکرکدیتی‬

‫اورآپیلصاہللہیلعوملسرھگںیمرشتفیہنالےت (دجسمےس) رگمرضوریاحج (پٹیشاابوتااخہنوریغہ) ےکواےطس۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪426‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)297:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪685 :‬‬

‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْآآآ هْ ُ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ‬

‫اب‪،‬‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ِلث ‪ .‬ح وحدثنا ُممد بن رم ٍح‪ ،‬قال‪ :‬أخَبنا الليث‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫وحدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ ُْ ُ آ‬
‫ت‬ ‫ت آأل ْد ُخ ُل ْ آ‬
‫اْليْ آ‬ ‫ه آ آ ْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قالت‪ِ " :‬إن كن‬ ‫مح ِن‪ ،‬أن َعئشة زوج انل ِِ صىل‬ ‫الر ْ آ‬
‫آع ْن ُع ْر آوةآ ‪ ،‬آو آع ْم آر آة بنْت آعبْ ِد ه‬
‫ِ ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ ْ آُ آ ْ ُ ه آآآ آ ه ٌ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آُ ْ ُ آ آه آْ آ ُ آ ُ‬ ‫ْ آ آ آ ْآ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِلد ِخل لَع رأسه وهو ِِف‬ ‫لِلحاج ِة والم ِريض ِفي ِه‪ ،‬فما أسْل عنه‪ِ ،‬إَل وأنا مارة‪ ،‬و ِإن َكن رسول ِ‬
‫ت‪ ،‬إ هَل حل آ آ‬
‫اجة إ آذا آَك آن ُم ْع آتك ًفا‪ ،‬آوقآ آال ْاب ُن ُر ْمح‪ :‬إ آذا آَكنُوا ُم ْعتآكف آ‬ ‫اْليْ آ‬‫آ ُ آ ِّ ُ ُ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫ني "‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ ِ‬
‫آ‬ ‫ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬فْرجله‪ ،‬وَكن َل يدخل‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬ںیم (جااکتعفںیموہیت) رھگںیماجیتاحجےکواےطساورےتلےتلوجوکیئرھگںیمامیبروہتااسوکیھبوپھچ‬

‫یتیل اورروسل اہلل یلص اہلل ہیلعوملس دجسم ںیم رہ رک اانپ رس ریمی رطف ڈال دےتی۔ ںیماس ںیم یھگنک رک دیتی اور آپ یلصاہلل ہیلعوملس رھگ ںیم ہن اجےت رگم‬

‫احجےکےئلجااکتعفںیموہےت۔انبرحمےناہک‪:‬جہکوہسااکتعفںیموہےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)297:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪686 :‬‬
‫آ ْ ُآه ْ آ ْ ه ْآ ْ آْآ‬ ‫آ ْآآ آ ُْ ْ ُ ْ‬ ‫آ ْ ُّ آ ه آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ هآ آ ُ ُ ْ آ‬
‫آ‬
‫يد األي ِِل‪ ،‬حدثنا ابن وه ٍب‪ ،‬أخَب ِن عمرو بن احل ِار ِث‪ ،‬عن ُمم ِد ب ِن عب ِد الرمح ِن ب ِن نوف ٍل‪،‬‬ ‫حدُ ِِن هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫ه‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه آ آ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُّ آ ْ‬ ‫آُْْآآ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫َك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ري‪ ،‬ع ْن آَعئِشة آز ْو ِج انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أنها قال‬ ‫عنعروة ب ِن الزب ِ‬
‫آ ُ آ ُآ ٌ آآ ْ ُُ آآآ آ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ ُ آه آْ آ ُ آ ْ‬
‫اور‪ ،‬فَْ ِسله وأنا حائِض "‪.‬‬
‫َي ِرج ِإِل رأسه ِمن المس ِج ِد وهو َم ِ‬
‫اہاانپرساکنلدےتیںیمآپیلصاہللہیلع‬ ‫روایےہجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسااکتعفںیموہےت ودجسمےکت م ر‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬

‫وملسےکرسںیمیھگنکرکیتاورںیماحئضہوہیت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)297:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪427‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪687 :‬‬
‫ه‬ ‫آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ْآآآ ُ ْ آُ آ ْ آ آ آ آهآ آ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ آُ آ ْآ آ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ا‬‫ه‬‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫و‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬‫ش‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا أبو خيثمة‪ ،‬عن ِه‬
‫ُ ْ آ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ٌ‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ْ آه آْ آ ُ آآآ‬
‫اَّلل علي ِه وسلم يد ِِن ِإِل رأسه وأنا ِِف حجر ِِت‪ ،‬فْرجل رأسه وأنا حائِض "‪.‬‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساانپرسریمےت ی‬
‫ردترکدےتیاورںیمرجحہںیموہیترھپںیمیھگنکرکیت‪،‬آپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےکرسںیماورںیماحئضہوہیت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)297:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪688 :‬‬

‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ‬

‫ور‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬ع ِن األسو ِد‪،‬‬
‫لَع‪ ،‬عن زائِدة‪ ،‬عن منص ٍ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا حسني بن ِ‬
‫ٌ‬ ‫ه آآ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آوأنا آحائِض "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫ت أآ َْس ُل آرأْ آس آر ُ‬
‫س‬
‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬
‫ت‪ُ " :‬كنْ ُ‬ ‫عن َعئِشة‪ ،‬قال‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬ںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکرسدوھیتاورںیماحئضہوہیت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)297:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪689 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آْآ آ ْآآآ آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬‫آآُ آ ْ‬ ‫وح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آ‬
‫اَلخ آر ِان‪ :‬آح هدثنآا أبُو ُم آع ِاو آية‪،‬‬ ‫َبنا‪ ،‬آوقال‬ ‫ب‪ ،‬قال َيَي‪ :‬أخ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬ ‫آ‬

‫آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫ْ ُآه‬ ‫آ ْ ْآ‬ ‫ْ ُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫اس ِم ب ِن ُمم ٍد‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ :‬قال ِِل رسول ِ‬ ‫ت ب ِن عبي ٍد‪ ،‬عن الق ِ‬ ‫ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن ُابِ ِ‬
‫آْ ْ‬ ‫ٌ آآ آ ه ْ آ‬ ‫آ آ ْ آ ُ ْ ُ ِّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ آ‬ ‫آآ هآ آ‬
‫ت‪ :‬إِِن آحائِض‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن آحيضتآ ِك لي آست ِِف يآ ِد ِك "‪.‬‬ ‫او ِِل ِِن اَلُم آرة ِم آن ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬قالت‪ :‬فقل‬
‫وسلم‪ :‬ن ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنھجمےسفرام یتا‪” :‬ےھجماجامنزااھٹدےدجسمےس۔“ ںیمےناہک‪:‬ںیماحئضہوہں۔‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ضیحریتےاہھتںیم وںیہنےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)298:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪428‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪691 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫اس ِم بْ ِن ُُمآ هم ٍد‪،‬‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ ُ آْ‬ ‫ه‬ ‫ْ‬ ‫آ آآ آ ْ آ ه‬ ‫آ ه آ ْ‬
‫ب‪ ،‬حدثنا اب ُن أ ِِب زائِدة‪ ،‬عن حج ٍ‬
‫اج‪ ،‬آواب ِن أ ِِب َ ِنية‪ ،‬عن ُ ِاب ِ‬
‫ت ب ِن عبي ٍد‪ ،‬عن الق ِ‬
‫آ ه آ ُ آْ‬
‫حدثنا أبو كري ٍ‬
‫ٌ آآ آ‬ ‫آ ُ ْ ُ ِّ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآ آ آ آ آ ْ آآ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ ُآ آ ْ ْ آ‬
‫ت‪ِ :‬إِن آحائِض‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫او ُٰل اَلُم آرة ِم آن ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬فقل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أن أن ِ‬
‫عنعائِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬أمر ِن رسول ِ‬
‫آ ه ْْ آ آ آْ ْ‬ ‫آتنآ آ‬
‫او ِِل آها‪ ،‬ف ِإن احلآيضة لي آست ِِف يآ ِد ِك "‪.‬‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ےھجمروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنمکحد یاتاجامنز ےک ااھٹےنیلاک دجسمےس۔ںیم ےناہک‪ :‬ںیمضیح ےس‬

‫وہں۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ااھٹدےضیحریتےاہھتںیمںیہنےہ“۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)298:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪691 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ آ ُ آٌْ آ ه آآ آْآ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ُآ‬ ‫آآُ آ‬ ‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬
‫يد‪ ،‬قال زهري‪ :‬حدثنا َيَي‪ ،‬عن ي ِزيد ب ِن‬ ‫ري ب ُن حر ٍب‪ ،‬وأبو َك ِم ٍل‪ ،‬وُممد بن حاتِ ٍم َكهم‪ ،‬عن َيَي ب ِن س ِع ٍ‬
‫ُ‬
‫ِ‬
‫آ ُ‬ ‫آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْآ آ آ آ آْآ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫آْ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬فقال‪ :‬يآا آَعئِشة‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫مٍ‬ ‫از‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫كي س‬
‫آآ آآ ُ‬ ‫آْ ْ‬ ‫ٌ آآ آ ه ْ آ‬ ‫آ آ آ ْ ِّ‬ ‫آ‬
‫اوْلْه "‪.‬‬‫او ِِل ِِن اثله ْو آب‪ ،‬فقالت‪ِ :‬إِن آحائِض‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن آحيضتآ ِك لي آست ِِف يآ ِد ِك‪ ،‬فن‬ ‫ن ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسدجسمںیمےھت۔اےنتںیمآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےاعہشئ!ھجموکڑپکاااھٹ‬

‫دے“‪،‬اوہنںےناہک‪:‬ںیماحئضہوہں‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬ریتاضیحریتےاہھتںیمںیہنےہ“ رھپاوہنںےنڑپکاااھٹد یتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)299:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪692 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آُ ْآ آ آ ْ ْ آ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ٌ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزهري بن حر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن ِمسع ٍر‪ ،‬وسفيان‪ ،‬ع ِن ال ِمقدامِ ب ِن َشي ٍح‪،‬‬
‫ُ ْ ُ آ ْ آ ُ آآآ آ ٌ ُ ه ُآ ُُ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ُ آ ُ آآ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ْآ‬
‫لَع آم ْو ِْ ِع ِ ه‬
‫ِف‪،‬‬ ‫اوٰل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فيضع فاه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫م‬‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ض‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫َش‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫عنْ ِ ِ‬
‫ي‬ ‫ب‬
‫ِ‬
‫ِف‪ ،‬آول آ ْم يآ ْذ ُك ْر ُز آه ْ ٌ‬ ‫آ آ ْ آ ُ آآآ آ ه ُ ْ آ ْ آ آآآ آ ٌ ُ ه ُآ ُُ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ُ آ ُ آآ‬
‫لَع آم ْو ِْ ِع ِ ه‬
‫ري‪:‬‬ ‫اوٰل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فيضع فاه‬ ‫فيَّشب‪ ،‬وأتعر العر ‪ ،‬وأنا حائِض‪ ،‬ثم أن ِ‬
‫فآيآ ْ آ‬
‫َّش ُب "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪429‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکںیمتاینیتیپیھت‪،‬رھپیپرکترنتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکدیتی۔آپیلصاہللہیلعوملسا یہگجہنم‬

‫رےتھکاہجںںیمےنرھکرکایپ اھتاور تاینےتیپاحالہکنںیماحئضہوہیتاور ںیمڈہیونیتچرھپروسلاہلل یلص اہللہیلعوملس وکدےدیتیآپ یلصاہللہیلعوملسا ی‬

‫ہگجہنماگلےتاہجںںیمےناگل یاتاھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)311:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪693 :‬‬

‫آ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آهآ آ آ ْ‬ ‫آ ْ ُ ِّ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ ه ْ آ ْ آ ِّ ُّ آ ْ آ ْ‬

‫ور‪ ،‬عن أم ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬أنها قالت‪َ " :‬كن‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا داود بن عب ِد الرمح ِن المِّك‪ ،‬عن منص ٍ‬
‫ٌ آ ْ ُ ُْ آ‬ ‫آآ‬ ‫ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آي هتك ُ‬ ‫آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ئ ِِف ِحج ِري آوأنا آحائِض‪ ،‬فيآق آرأ الق ْرآن "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسریمیوگدںیمہیکتاگلےتاورفرآنڑپےتھاورںیماحئضہوہیت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)311:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪694 :‬‬

‫آه‬ ‫آ آآ‬ ‫اد ْب ُن آسلآ آم آة‪ ،‬آح هد آثنآا ُآاب ٌ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ ْ ٍّ آ ه آ آ آ ه ُ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ت‪ ،‬ع ْن أن ٍس‪ " ،‬أن‬ ‫ِ‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا عبد الرمح ِن بن مه ِدي‪ ،‬حدثنا مح‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ْ آْ ُآ ُ آ آآْ ُآ ُ ُ‬ ‫ْآ ْآُ‬ ‫ْآُ آ آ ُ آ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫اب‬ ‫ح‬ ‫ص‬ ‫أ‬ ‫ل‬‫ْ‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫وت‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫اْل‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫وه‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬ ‫وه‬ ‫اَك‬
‫ِ‬ ‫ؤ‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫يه‬
‫ِ‬ ‫ف‬‫ِ‬ ‫ة‬ ‫أ‬‫ر‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫اْ‬ ‫اِلهود‪َ ،‬كنوا إِذا ح‬
‫اء ِف ال ْ آ‬
‫اع آَتلُوا النِّ آس آ‬ ‫ُْ ُآ آً آ ْ‬ ‫ك آعن ال ْ آ‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآْآ آ هُ آ آ آ آ آ ْ آُ آ آ‬
‫يض سورة‬ ‫ِ ِ‬‫ح‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ى‬ ‫ذ‬ ‫أ‬ ‫و‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫يض‬ ‫ِ ِ‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فْنزل اَّلل تعاىل ويسْلون‬
‫آ آآ آ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْ آُ ُه آ ْ ه‬ ‫آ‬
‫شءٍ‪ ،‬إَِل انلَِّك آح‪ ،‬فبآلغ ذلِك اِلآ ُهود‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬اصنعوا ُك‬ ‫آخ ِر اَلي ِة‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫اْلقرة آية ‪ 111‬إِىل ِ‬
‫اء أُ آسيْ ُد ْب ُن ُح آض ْري‪ ،‬آو آع هبا ُد ْب ُن ب َّْش‪ ،‬آف آق آاَل‪ :‬ياآ‬ ‫ج آ‬ ‫ع م ْن أآ ْمرنآا آشيْئًا‪ ،‬إ هَل آخالآ آفنآا فيه‪ ،‬فآ آ‬ ‫آآ ُ آ ُ ُ آ آ ه ُ ُ آْ آآ آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫فقالوا‪ :‬ما ي ِريد هذا الرجل‪ ،‬أن يد ِ‬
‫آ آه آ ْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ري آو ْج ُه آر ُ‬ ‫ول‪ :‬آك آذا آو آك آذا‪ ،‬فآ آال َُنآا ِم ُع ُه هن‪ ،‬آف آت آغ ه آ‬ ‫آ ُ آ ه ه ْآُ آ آ ُ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آح هَّت ظننا أن قد‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫اَّلل‪ِ ،‬إن اِلهود‪ ،‬تق‬ ‫رسول ِ‬
‫آ آ ُ آ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ آ ه ٌ ْ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ‬
‫ار ِه آما‪ ،‬ف آسقاه آما ف آع آرفا أن‬ ‫ِ‬ ‫آُ‬ ‫ِف‬ ‫ب ِإىل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فْرس ِ‬
‫ل‬ ‫وجد علي ِهما‪ ،‬فخرجا‪ ،‬فاستقبلهما ه ِدية ِمن ل ٍ‬
‫آْ آ ْ آْ‬
‫يد آعلي ِه آما "‪.‬‬ ‫لم ِ‬
‫دیستااسنریضاہللہنعےسروا ییےہ‪،‬وہیدںیمجوکیئوعرتاحئضہوہیت واسوکاےنپاسھتہنالھکےت‪،‬ہنرھگںیماسےکاسھتر ےت۔روسلاہللیلصاہلل‬
‫ُْ ُ آً‬
‫يض قل ه آو أذى‬ ‫آ آ ْ آُ آ آ آ ْ ْآ‬
‫آیاتاری‪« :‬ويسْلونك عن الم ِح ِ‬ ‫ہیلعوملسےکااحصبےنآپ یلصاہللہیلعوملسےساسہلئسموکوپاھچ۔ یاہللاعتیلٰےنہی ی‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪430‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫يض» ینعی ”وپےتھچںیہ م وکضیح ےس‪ ،‬مہہکدوضیحدیلپیےہ۔ و خداروہوعر وں ےسضیحیکاحل ںیم۔“ روسل‬ ‫ْآ‬ ‫اع آ ُ ِّ آ آ‬‫آ ْ‬
‫َتلوا النساء ِِف الم ِح ِ‬
‫ف ِ‬
‫اہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ساکمرکووساےئامجعےک۔“ ہیربخوہیدوکیچنہپ۔اوہنںےناہک‪” :‬ہیصخش (ینعیدمحم یلصاہللہیلع وملس) ہااتہےہ‬

‫ہتاتںیم مہاراالخفرکے۔“ ہینسرکدیستاادیسنبریضحاوردیستاابعدنبطرشریضاہللامہنعآےئاوررعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!وہیدااسیااسی ےتہںیہ م‬

‫ہک م ر‬

‫احئضہ وعر وں ےس امجع ویکں ہن رکںی (ینعی وہید مہاری اخمتفل وک ترا اجےتن ںیہ اور اس ےس ےتلج ںیہ و م وک یھب ایھچ رطح الخف رکتا ہا ہٹنے) ہی نسیہ‬

‫روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےک رہچےاکرندبل ایگ (انےک ہی ےنہک ےسہک م امجعویکںہن رکںی۔ آپ یلصاہللہیلعوملس وک ترا ولعمم وہااس ےئل ہک‬

‫الخف فرآن ےک ےہ) م ہی ےھجمس ہک آپ یلص اہلل ہیلع وملس وک ان دوونں وصخشں رپ ہصغ آ یتا۔ وہ اھٹ رک ت م ر‬
‫اہ ےلکن‪ ،‬اےنت ںیم یسک ےن آپ یلص اہلل ہیلع وملس وک‬

‫دودھاجیھبہفحتےکوطررپ۔آپیلصاہللہیلعوملسےناندوونںوکرھپالباجیھباوردودھالپ یتا‪،‬یانوکولعمموہاہکآپیلصاہللہیلعوملساکہصغانےکاورپہن‬

‫اھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)312:‬‬

‫مَ م‬
‫‪ -4‬باب المبا هي‪:‬‬
‫تاب‪:‬ذمیاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪695 :‬‬
‫ْ آ‬ ‫آْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آآُ ُ آ آ‬
‫او آية‪ ،‬آوهشي ٌم‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن ُمن ِذ ِر بْ ِن يعىل آو ُيك آن أبآا‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬وأبو مع ِ‬
‫آ ْ آ ٍّ آ آ ُ ْ ُ آ ُ ً آ ه ً آ ُ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آْآ آ ْ ْ‬
‫احلآنآف ه‬
‫لَع‪ ،‬قال‪ :‬كنت رجال مذاء‪ ،‬وكنت أستح َِي أن أسْل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم لِمَك ِن‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫يعىل‪ ،‬ع ِن اب ِن‬
‫ه ُ‬ ‫آ ْ آ آآ آ آ آ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آ آآ ُ ْ ْ آ آ‬
‫ابْن ِت ِه‪ ،‬فْ آم ْرت ال ِمقداد ْب آن األس آو ِد ف آسْ ُٰل‪ ،‬فقال‪ " :‬يغ ِسل ذك آر ُه‪ ،‬آو آيتآ آوْْ "‪.‬‬

‫دیستایلعریضاہللہنعےس ی‬
‫روای ےہہکریمیذمیتہبالکنرکیت یھت۔ںیمےنرشمیک روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسوپےنھچںیمویکہکنآپ یلصاہللہیلع‬

‫دیستدقمادنباوسدریضاہللہنعےساہک‪:‬اوہنںےنوپاھچ‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےنپذرکوک‬

‫وملسیکاصزبحادیریمےاکنحںیمںیھت۔ںیمےن ا‬

‫دوھڈاےلاورووضرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)313:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪431‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪696 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آْ ُ‬
‫َب ِن ُسلي آمان‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫احلآارث‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫ْ‬ ‫ال آي ْعِن ْاب آ‬
‫ن‬ ‫ث‪ ،‬آح هد آثنآا آخ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ُّ‬ ‫ار‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫احل‬ ‫يب‬ ‫ب‬ ‫وح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫ح‬ ‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ ُ ُ ْ ً آ ْ ُ آ ه ْ آ ٍّ آ ْ آ ٍّ آ ه ُ آ آ ْ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ ه ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آع ِن ال آمذ ِي‪ِ ،‬م ْن‬ ‫لَع‪ ،‬أنه قال‪ :‬استحييت أن أسْل انل ِِ صىل‬ ‫لَع‪ ،‬عن ِ‬ ‫س ِمعت من ِذرا‪ ،‬عن ُمم ِد ب ِن ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آآآ ْ ُ ْ ْ آ آ آ آ آآُ آ آ آ‬
‫اطمة‪ ،‬فْمرت ال ِمقداد‪ ،‬فسْٰل‪ ،‬فقال‪ِ " :‬منه الوْوء "‪.‬‬ ‫أج ِل ف ِ‬

‫دیستایلعریضاہللہنعےناہک‪:‬ےھجمرشمآیئذمیاکہلئسموپےتھچوہےئ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوب ہدیسہافہمطریضاہللاہنعےک۔ںیمےندیستادقماد‬

‫ریضاہللہنعےساہک‪:‬اوہنںےنوپاھچ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪”:‬ذمیئکلنےےسووضالزمآتاےہ“ (لسغرضوریںیہن)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)313:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪697 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْآآ آْآ آ ُ ْ ُ ُ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ْ ُ آْ‬ ‫ِل‪ ،‬آوأآ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ هآ آ ُ ُ‬
‫ك ْ ٍري‪ ،‬آع ْن أ ِبي ِه‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬أخَب ِن َمرمة بن ب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫آ‬
‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫مح ُد ْب ُ‬
‫ن‬ ‫ُّ‬
‫ِ‬
‫األي ْ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬
‫ون ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫وحدُ ِِن هار‬
‫ه آ ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ ْآ ْ ْ آ آ ْ آ آْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ ُ آ‬
‫ُّ‬ ‫ان بْن ي آ آسار‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬ ‫آ ْ ُ آْآ آ‬
‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫د‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫س‬‫أل‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اد‬‫د‬‫ق‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ن‬‫ل‬ ‫س‬‫ر‬‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫لَع‬‫ِ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫عنسليم‬
‫آآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ ه ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ :‬ت آوْْ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬فآ آسْآ آ ُٰل آعن ال ْ آم ْذي آَيْ ُر ُج م آن اإلن ْ آسان‪ ،‬آكيْ آف آي ْف آع ُل به؟ فقال آ‬
‫ر‬ ‫هُ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ آ آ‬
‫آوانض ْح ف ْر آجك "‪.‬‬

‫دیست یلعریضاہلل ہنعےناہک‪ :‬م ےندیستا دقمادریضاہللہنع وکاجیھب روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےک‬ ‫دیستادبعاہللنبابعس ریضاہللامہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬ا‬

‫تاس۔اوہنںےنوپاھچ‪:‬ارگیسکآدیمیکذمیےلکن ووہایکرکے؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ووضرکڈالاوررشہاگمہدوھڈال۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)313:‬‬

‫م‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ م مَ م َ مَ َ م َ م َم َ َ‬

‫‪ -5‬باب غس هل الوج هه واِلدي هن إهذا استیقظ مهن انلو هم‪:‬‬
‫تاب‪:‬جدنینےسدیباروہ وہنماوردوونںاہوھتںےکدوھےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪698 :‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْآ آ‬
‫ان‪ ،‬آع ْن آسل آمة بْ ِن ك آهيْ ٍل‪ ،‬آع ْن ك آريْ ٍب‪،‬‬‫ب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن سفي‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ ا ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ هْ آآ آ آ آ آُ ُه آ آ آ آ ْ‬
‫ج آه ُه آو آي آديْه‪ُ ،‬ث هم نآ آ‬ ‫آ ْ آه‬
‫ام "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اس‪ ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم " قام ِمن اللي ِل‪ ،‬فقَض حاجته‪ ،‬ثم َسل و‬
‫ع ِن اب ِن عب ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪432‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسراتوکدیباروہےئ واحجےسافرغوہےئرھپہنماوراہھتدوھےئرھپوسرےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)314:‬‬

‫َّش َب َأوم‬ ‫مُ ُ َ َ َ م مَ م َ ََ َ َ م َ‬ ‫َ َ َ م مُ ُ َ م م َ‬

‫اد أ من يَأ ُك َل أ مو ي َ م َ‬ ‫ُ‬
‫اب الوضو هء ِل وغس هل اَفر هج إهذا أر‬
‫ب واستهحب ه‬‫از نو هم اْلن ه‬
‫‪ -6‬باب جو ه‬
‫ََ َ َم َُ َ‬
‫ينام أو ُيامهع‪:‬‬
‫تاب‪:‬یبنجےکوسےناکوجازاوراسےکےئلرشہاگمہاکدوھتااورووضرکتابحتسمےہجوہاھکےن‪،‬ےنیپ‪،‬وسےن‪ ،‬یاتامجعرکےناکارادہ‬
‫رکے۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪699 :‬‬

‫ه آآ آ ٌ‬ ‫وح هد آثنآا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬ ‫آ آ آ ْآآآ هْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُآ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي ه‬
‫يد‪ ،‬آحدثنا ِلْث‪ ،‬آع ِناب ْ ِن‬ ‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ث‪.‬ح آ‬ ‫يم‪ ،‬آوُم هم ُد ْب ُن ُرم ٍح‪ ،‬قاَل‪ :‬أخَبنا اللي‬ ‫اْل ِم ِ ُّ‬
‫آ ْ آ آ آ آ ا آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آآ آ آ ْ آآ آ ُ‬ ‫ش آهاب‪ ،‬آع ْن أآِب آسلآ آم آة بْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫ام آوه آو‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " ،‬كن ِإذا أراد أن ين‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫مح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ‬ ‫ُُ ٌ آآ ه آ ُ ُ آُ ه آ آْآ آ ْ آآ‬
‫جنب‪ ،‬توْْ وْوءه لِلصال ِة‪ ،‬قبل أن ينام "‪.‬‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسجوسےناکدصقرکےتاورآپیلصاہللہیلعوملسیبنجوہےت وووضرکےتیل‬

‫ےسیجامنزےکےئلرکےتںیہوسےنےسےلہپ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)315:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬

‫كم‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬

‫يم‪،‬‬ ‫ْآ آ‬
‫احل‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا ْاب ُن ُعلآ هي آة‪ ،‬آو آوك ٌ‬
‫يع‪ ،‬آو ُغنْ آد ٌر‪ ،‬آع ْن ُش ْعبآ آة‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ آ آ آ ُ ًُ آآآ آ آ ْ آْ ُ آ آ ْ آ آ آ آآ ه آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آْ آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ِ ،‬إذا َكن جنبا‪ ،‬فْراد أن يْكل‪ ،‬أو ينام‪ ،‬توْْ‬
‫ع ِن األسو ِد‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫ُ ُ آُ ه آ‬
‫لصال ِة "‪.‬‬ ‫وْوءه ل ِ‬
‫ام الموونینم دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ج یبنج وہےت اور اھکتا یات ا‬
‫وست ہا ےت و ووض رک ےتیل ےسیج امنز ےک ےئل‬

‫رکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)315:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪433‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬
‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ ُآه آ ْ ُ آه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫اَّلل ْب ُن ُم آعا ٍذ‪ ،‬قال‪ :‬آح هدثنآا أ ِِب‪،‬‬
‫آ ه آ ُ آُْ ه‬
‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا ُممد بن جعف ٍر ‪ .‬ح وحدثنا عبيد ِ‬
‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وابن بش ٍ‬
‫آ ه آ آ ْ آ آ ُ آ ْ ُ ْ آ آ ُ ِّ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ُ ْآُ آ آ‬
‫يم َيآدث‪.‬‬‫اإلسنا ِد‪ ،‬قال ْاب ُن ال ُمث هن ِِف آح ِدي ِث ِه‪ ،‬حدثنا احلكم‪ ،‬س ِمعت ِإبرا ِه‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫قاَل‪ :‬حدثنا شعبة‪ ،‬بِه‬

‫ہبعشےساسدنسےکاسھتا یرطحرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)315:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪712 :‬‬

‫آ ه آآ‬ ‫آ ْ ُ آْ ه‬ ‫آ آ آ ه آآ آْآ ُ آ ْ آ‬ ‫ِم‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ آ ْ‬

‫كر ال ْ ُم آق هد ِ ُّ‬
‫وحدثنا‬ ‫اَّلل ‪ .‬ح‬
‫يد‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫ري ب ُن حر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا َيَي آوهو اب ُن س ِع ٍ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد بن أ ِِب ب ٍ‬
‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ آ ْ ُ ُآْ‬ ‫آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ْ ُ ُ آ ْ‬
‫امة‪ ،‬قاَل‪:‬‬ ‫ري ‪ :‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬آوقال أبُو بآك ٍر‪ ،‬حدثنا أبو أس‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫هلما‪،‬‬ ‫واللفظ‬ ‫ري‬
‫أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وابن نم ٍ‬
‫آ‬ ‫آ آ ُ آ ه آآْ ُ ُ آ آ ُ آ آ ُ آ ُ ُ ٌ آ آ آ‬ ‫آ ْ ُ آآ آه ُ آآ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫ب؟ قال‪ :‬ن آع ْم‪ِ ،‬إذا‬ ‫اَّلل‪ ،‬أيرقد أحدنا وهو جن‬‫ِ‬ ‫ول‬‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل‪ ،‬ع ْن نافِ ٍع‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪ ،‬أن عمر‪ ،‬ق‬ ‫حدثناعبيد ِ‬
‫آآ ه آ‬
‫توْْ "‪.‬‬

‫دیستا انبرمع ریض اہللامہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬رمع ریضاہلل ہنع ےن اہک‪ :‬یات روسل اہلل!ارگ م ںیم ےس وکیئ ا‬
‫وست ہاےہاوروہ یبنج وہ؟ آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےن‬

‫فرام یتا‪:‬ووضرکے۔رھپوساتکسےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)316:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪713 :‬‬

‫انل ه‬ ‫آ ْآآ آ ٌ آ ْ ُ آ آ آ ه ُ آ آ ْ‬
‫استآ ْف آَّت ه‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر هزا ‪ ،‬آع ْن ابْن ُج آريْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫اب‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ج‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ آ ْ آآ ُ آ آ ُ آ آ ُ آ ُ ُ ٌ آ آ آ آ ْ آآآ ه ْ ُ ه آآ ْ آ ه آ ْآ آ آ آ‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ " :‬هل ينام أحدنا وهو جنب؟ قال‪ :‬نعم‪ِِ ،‬لتوْْ‪ ،‬ثم ِِلنم‪ ،‬حَّت يغت ِسل ِإذا شاء "‪.‬‬

‫دیستاانبرمعریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکدیستارمعریضاہللہنع ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےسہلئسموپاھچ‪:‬ارگوکیئ مںیمےسیبنجوہ ووہوساتکس‬

‫ےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہںووضرکےل‪،‬رھپوسرےہاورجہاےہلسغرکےل۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)316:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪434‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪714 :‬‬

‫آ آ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آْ‬ ‫آ آ آآْ ُ آآ‬ ‫آْ‬ ‫هآ آْ‬

‫ار‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن ع آم آر‪ ،‬قال‪ " :‬ذك آر ع آم ُر ْب ُن‬‫ين‬ ‫د‬ ‫ن‬‫اَّلل ب ْ‬
‫ِ ِ ِ ِ ٍ‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬
‫ِ ٍ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬‫لَع آ‬ ‫آحدُ ِِن َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫آ ه ْ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ه ُ ُ ُ ُ آ آ آٌ آ هْ آ آ آ آُ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬ت آوْْ‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أنه ت ِصيبه جنابة ِمن اللي ِل‪ ،‬فقال ٰل رسول ِ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬
‫اَل آ هطاب ل آر ُ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ آ‬ ‫ْ ْ آ آ‬
‫آواَ ِسل ذك آر آك‪ ،‬ث هم ن ْم "‪.‬‬

‫دیسترمعریضاہللہنعےنایبنایکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسہکانوکانجیوہیتےہراتوک۔آپ‬ ‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعےس ی‬

‫روایےہ‪ ،‬ا‬

‫یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ووضرکےلاورذرکوکدوھڈالرھپوسرہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)316:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪715 :‬‬

‫آ آ آ‬
‫ت آَعئِشة‪ ،‬ع ْن‬ ‫اَّلل بْن أآِب قآيْس‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آسْآلْ ُ‬
‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬
‫ث‪ ،‬آع ْن ُم آعاو آي آة بْن آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬
‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ص‬ ‫ِ ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا ِل‬
‫ْآ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ْ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْآ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫ْ آُ‬
‫ت‪ :‬كيف َكن يآصن ُع ِِف اَلناب ِة‪ ،‬أكان يغت ِسل قبل أن ينام‪ ،‬أم‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فذكر احل ِديث‪ ،‬قل‬ ‫ول ِ‬ ‫ِوت ِر رس ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ُ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ ُّ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ ُ ه آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ه آ آ آ ه آ آ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ْ ُ ه ه‬
‫اَّلي آج آعل‬
‫َّلل ِ‬
‫ينام قبل أن يغت ِسل؟ قالت‪ُ :‬ك ذلِك قد َكن يفعل‪ ،‬ربما اَتسل‪ ،‬فنام‪ ،‬وربما توْْ‪ ،‬فنام‪ ،‬قلت‪ :‬احلمد ِ ِ‬
‫ً‬ ‫آْ‬
‫ِِف األم ِر آس آعة "‪.‬‬

‫روایےہ‪،‬ہکںیمےندیسہاعہشئریضاہللاہنعےسوپاھچ‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکوترےکتارےںیم‪،‬رھپایبنایک ی‬
‫دحیوک‬ ‫دبعاہللنبایبسیقےس ی‬

‫اہیںتہک ںیم ےناہک‪:‬آپ یلص اہللہیلعوملسانجیںیمایکایکرکےتےھت‪،‬آ یاتلسغ ےسےلہپوسر ےت ےھت؟اوہنں ےناہک‪:‬آپ یلصاہللہیلعوملسدوونں‬

‫رطحرکےت‪،‬یھبکلسغرکےتیلرھپوسےتاوریھبکووضرکےکوسر ےت۔ںیمےناہکرکشاہللاکسجےناجنگشئریھکارمںیم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)317:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪716 :‬‬

‫ه آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُ‬ ‫آ هآ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬

‫الر ْ آ‬
‫محن ْب ُن آم ْهد ٍّ‬ ‫وح هدُآني ِه ُز آه ْ ُ‬
‫ِل‪ ،‬آحدثنا ْاب ُن‬
‫يد األي ْ ُّ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬
‫ون ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫ار‬‫ه‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫يعا‪ ،‬آع ْن ُم آع آ آ ْ آ‬ ‫جم ً‬ ‫آْ آ‬

‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫اوية ب ِن صا ِل ٍح‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ِ‬ ‫وه ٍب ِ‬

‫دیستااعموہینباصحلریضاہللہنعےساسدنسےکاسھتا یرطحرمویےہ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪435‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)317:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪717 :‬‬

‫آ ْآآآ ْ ُ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ه آآ آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ‬

‫ب‪ ،‬أخَبنا ابن أ ِِب زائِدة ‪ .‬ح‬ ‫اث ‪ .‬ح وحدثنا أبو كري ٍ‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا حفص بن ِغي ٍ‬
‫ْ ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُ ُّ‬ ‫آ ْ‬ ‫ه ُ آ ْ ُ ُآْ آ آ آ ه آآ آ ْآ ُ‬ ‫آ آ هآ آ ٌْ‬
‫ان ْب ُن ُم آع ِاو آية ال آف آز ِار ُّي َك ُه ْم‪ ،‬آع ْن آَع ِص ٍم‪ ،‬آع ْن أ ِِب ال ُمتآ آو ِِّك‪،‬‬ ‫ري قاَل‪ :‬حدثنا مرو‬ ‫وحدُ ِِن عمرو انلا ِقد‪ ،‬وابن نم ٍ‬
‫آ آآ آ آ ُ ُ ْ آ ْ آُ ُ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْآآ ه ْ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬إذا أَت أحدكم أهله‪ ،‬ثم أراد أن يعود‪ ،‬فليتوْْ "‪،‬‬ ‫آ‬
‫يد اَلد ِريقال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫آْآُ آ ُ ُ ً آ آ آ ُ ه آآ آ آ ْ ُ آ آ‬ ‫كر ِف آ‬ ‫آ آ آُ آ ْ‬
‫اود‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫اد‬‫ر‬‫أ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫وء‬ ‫ْ‬ ‫و‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫ه‬‫ث‬‫ي‬
‫ِ ِِ‬‫د‬‫ح‬ ‫زاد أبو ب ٍ ِ‬
‫دیستا اوبدیعس خدریریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسلاہلل یلص اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ج م ںیم ےس وکیئاینپ یبیب ےس تبحصرکے رھپ دوتارہ ا‬
‫رکت‬

‫ہاےہ وووضرکےلرھپرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)318:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪718 :‬‬

‫آ‬ ‫ْ آ ُ آ ْ ْآ ه آ آ ُ ْ آ آ‬ ‫ْ آ ه ُّ آ ه آ آ ْ ٌ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ ْآ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ ْ‬
‫اء‪ ،‬ع ْن شعبآة‪ ،‬ع ْن ِهشامِ ب ْ ِن‬‫ري احلذ‬ ‫ٍ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫ني‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اِن‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫احل‬ ‫ب‬
‫حدثنا احلسن بن أمحد ب ِن أ ِِب شعي ٍ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ا ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ ُ ُ آآ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آْ‬
‫اح ٍد "‪.‬‬
‫زي ٍد‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " ،‬كن يطوف لَع نِسائِ ِه‪ ،‬بِغس ٍل و ِ‬
‫اسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملساینپسوعر وںےکتاسوہآےت یاتیہلسغےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)319:‬‬

‫م َ ِّ م َ‬ ‫ُ‬ ‫م ُ م َ َ م َ مَ ُ‬ ‫ُ ُ‬
‫وج الم هِن مهنها‪:‬‬
‫وب اَغس هل لَع المرأة ه هِبر ه‬
‫‪ -7‬باب وج ه‬
‫تاب‪:‬وعرتےسینمےلکنرپلسغواجےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪719 :‬‬
‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ‬
‫آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬آح هد آث آنا ُع آم ُر ْب ُن يُون ُ آس احل آ آن ِ ُّ‬
‫ْف‪ ،‬آح هدثنآا ِعك ِر آمة ْب ُن آع هم ٍار‪ ،‬قال‪ :‬قال ِإ ْس آحا ْب ُن أ ِِب آطل آحة‪،‬‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آُ آ آ ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ ُ ُّ ُ آ ْ آ آ آ ه ُ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ آآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالت ٰل وَعئِشة‬
‫ول ِ‬ ‫حدُ ِنيْنس بن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ " :‬جاءت أم سلي ٍم و ِِه جدة ِإسحا ِإىل رس ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪436‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ ُ ُ‬ ‫آآ آ ْ‬ ‫آْ‬ ‫ه ُ‬
‫الر ُجل ِم ْن نف ِس ِه؟ فقالت آَعئِشة‪ :‬يآا أ هم‬
‫آْ‬
‫َّتى ِم ْن نف ِس آها آما يآ آرى‬ ‫اَّلل‪ ،‬ال ْ آم ْرأآ ُة تآ آرى آما يآ آرى ه‬
‫الر ُج ُل ِف ال ْ آمنآامِ ‪ ،‬آف آ آ‬ ‫ْآُ آ آُ آ ه‬
‫ِعنده‪ :‬يا رسول‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ ه ُ آ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫ُ آْ آ آ ْ‬
‫اك‪.‬‬
‫َّتبت ي ِمين ِك‪ ،‬نعم‪ ،‬فلتغت ِسل يا أم سلي ٍم‪ ،‬إِذا رأت ذ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬ ‫ش‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫ع‬‫ل‬‫ِ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ك‬‫ِ‬ ‫ين‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫‪،‬‬ ‫اء‬ ‫س‬ ‫الن‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫سلي ٍم‪ ،‬فض‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکاممیلسریضاہللاہنعروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےک تاسآںیئ(اوروہدادیںیھتااحسقیک وجراویےہ‬
‫اس ی‬
‫دحی اک اسن ریضاہلل ہنع ےس) اور واہں اعہشئریض اہلل اہنع یھٹیب ںیھت۔ اوہنں ےناہک‪ :‬یات روسلاہلل!وعرتارگ وسےن ںیم ااسی دےھکی ےسیج رمد داتھکی‬

‫ےہ‪( ،‬ینعیینموک) ہینسرکاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬اےاممیلس! وےنروسارکد یاتوعر وںوک (اسو ہےساالتحما یوعرتوکوہ اوجتہبرپوہشتوہ‬

‫اورینمیھباسیکےلکنیگ) رھپریتےاہھتںیمیٹمےگل (اورہیاوہنںےنکینتاتیہ) آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےاعہشئ!ریتےاہھتںیم‬

‫یٹمےگل“ اوراممیلسریضاہللاہنعےسفرام یتا‪” :‬اےاممیلس!وعرتلسغرکےاسوصرتںیمجااسیدےھکی۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)311:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬
‫آه ُ‬ ‫هآ‬ ‫ٌ آ آ آآ آ ه آآ‬ ‫ه آآ‬ ‫اس ْب ُن ال ْ آوِلد‪ ،‬آح هد آث آنا يآز ُ‬ ‫آح هد آث آنا آع هب ُ‬
‫يد ْب ُن ُز آريْ ٍع‪ ،‬آحدثنا آس ِعيد‪ ،‬ع ْن قتآادة‪ ،‬أن أن آس ْب آن آمال ِ ٍك آحدث ُه ْم‪ ،‬أن أ هم‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه ُ ُ آآ آ آُ ُ ه آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآ‬ ‫آ‬ ‫ُ آْ آ ه آ ْ آه آ آ آآ ْ آ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ْآ ْآ آ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬عن المرأ ِة‪ ،‬ترى ِِف منا ِمها ما يرى الرجل؟ فقال آرسول ِ‬ ‫سلي ٍمحدُت‪ :‬أنها سْلت ن ِِ ِ‬
‫ُ ُ آ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ آْ‬ ‫ْ آ ْ آ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ ُ ُّ ُ آ ْ آ ْ آ ْ‬
‫ح آييْ ُ‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫هُ آْ‬
‫ت ِم ْن ذل ِك‪ ،‬قالت‪ :‬آوهل يآكون هذا؟‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬إذا آرأت ذل ِ ِك المرأة‪ ،‬فلتغت ِسل "‪ ،‬فقالت أم سلي ٍم‪ :‬واست‬

‫يق‬ ‫اء ال ْ آم ْرأآة آرق ٌ‬

‫يظ أآ ْبيآ ُض‪ ،‬آو آم آ‬
‫آ آ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ُ ُ ه آ ُ ه آ آ ه ُ آ ٌ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬نعم‪ ،‬ف ِمن أين يكون الشبه؟ ِإن ماء الرج ِل َ ِل‬
‫ِ ِ‬ ‫فقال ن ِِ ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ ِّ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ْ ُ ه آ ُ‬
‫أصفر‪ ،‬ف ِمن أي ِهما عال‪ ،‬أو سبق يكون ِمنه الشبه "‪.‬‬

‫روایےہہکاسننبام کریضاہللہنعےنانےس ی‬
‫دحیایبنیکہکاممیلسریضاہللاہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‬ ‫دیستااتقدہریضاہللہنعےس ی‬

‫وپاھچ‪:‬ارگوعرتوخابںیمدےھکیوہوجرمدداتھکیےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جوعرتااسیدےھکی ولسغرکے۔“ امہملسریضاہللاہنعےن‬

‫وہت ےہ) روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ےب کش وہتا ےہ ورہن ہچب‬
‫وہت ےہ؟ (ینعی وعرت وک یھب االتحم ا‬
‫اہک‪ :‬ےھجم رشم آیئ۔ ںیم ےن اہک‪ :‬ااسی ایک ا‬

‫وعرتےکاشمہبویکںرکوہتاےہ۔رمداکہفطن اڑاھدیفسوہتاےہاوروعرتاکالتپزردرھپوجاورپاجتاےہ یاتترھاجتاےہہچبا یےکاشمہبوہاجتاےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)311:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪437‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪711 :‬‬

‫ْ آٌ‬ ‫آ آ آ آآ‬ ‫ِع‪ ،‬آع ْن أآنآس بْن آ‬ ‫آ‬

‫األ ْش آ‬ ‫او ُد ْب ُن ُر آشيْد‪ ،‬آح هد آثنآا آصال ُح ْب ُن ُع آم آر‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آ‬
‫آح هد آث آنا آد ُ‬
‫ت ام آرأة‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ُّ‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ك‬
‫ِ ٍ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ ُ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ‬ ‫ه ُ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ْ آ آ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫الر ُجل ِِف آمنا ِم ِه؟ فقال‪ِ " :‬إذا َكن ِمن آها آما يآكون ِم آن‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ع آن ال آم ْرأ ِة‪ ،‬ت آرى ِِف آمنا ِم آها آما يآ آرى‬ ‫اَّلل صىل‬
‫رسول ِ‬
‫آْ ْآ ْ‬
‫الر ُج ِل فلتآغت ِسل "‪.‬‬ ‫ه‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہک یاتوعرتےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملس ےسوپاھچ‪:‬ارگوعرتوخابںیموہدےھکیوجرمدداتھکیےہ؟‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ارگاسںیمویہزیچےلکنوجرمدےسئکلہ ےہ(ینعیینمےلکن) ولسغرکے۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)312:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪712 :‬‬
‫آ آ آ ُْ‬ ‫آ ْ آْآ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آآآ آُ ُ آ آآ آ ْ آ ْ ُ ْ آآ آ ْ آ‬ ‫وح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي ه‬‫آ‬
‫ت أ ِِب آسل آمة‪ ،‬عنْ ِّم‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ب‬
‫اوية‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن عروة‪ ،‬عن أ ِ‬ ‫يم‪ ،‬أخَبنا أبو مع ِ‬ ‫اْل ِم ِ ُّ‬
‫آ ْ آ ِّ آ آ ْ‬ ‫آ آ ْ آ ُّ ُ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ه ه ه آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ آآآ آ آ ْ‬
‫اَّلل‪ِ ،‬إن اَّلل َل يستح َِي ِمن احلق‪ ،‬فهل‬ ‫سلمة‪ ،‬قالت‪ " :‬جاءت أم سلي ٍم ِإىل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالت‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آآ ْآ ْآ ْ ُ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آآ ْآ آ آ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫اء‪ ،‬فقالت أ ُّم آسل آمة‪ :‬يآا آر ُسول‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬نعم‪ِ ،‬إذا رأ ِت الم‬
‫لَع المرأ ِة ِمن َس ٍل ِإذا احتلمت؟ فقال رسول ِ‬
‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آْآ ْآ ْآُ آ آ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫ه‬
‫اك‪ ،‬ف ِب آم يُش ِب ُه آها آو ُلها "‪.‬‬
‫اَّلل‪ ،‬آوَتت ِل ُم المرأة؟ فقال‪ :‬ت ِربت يد ِ‬ ‫ِ‬

‫روایےہہکاممیلسریضاہللاہنع‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآںیئاوررعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!اہللاعتیلٰ‬ ‫امالموونینمدیسہامہملسریضاہللاہنعےس ی‬

‫چس تات ےس رشم ںیہن رکتا۔ ایک وعرت رپ لسغ واج ےہ ج اس وک االتحم وہ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہں ج وہ تاین دےھکی۔“ (ینعی ینم‬

‫وک) امہملسریضاہللاہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ایکوعرتوکیھباالتحموہتاےہ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ریتےاہوھتںوکیٹمےگلاالتحمںیہن ا‬

‫وہت‬

‫وہتےہ۔“‬
‫ ورھپہچبوعرتےکاشمہبےسیک ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)313:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪713 :‬‬

‫آ ه آآ ْ ُ آ ُ آآ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ان آَج ً‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا آوك ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫يعا‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫يع ‪ .‬ح وحدثنا ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا سفي‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ت النِّ آس آ‬ ‫ْآ آ ْآ ُ آ آ آ آ ْ ُْ ُ آ آ ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آْ آ ْ ُْآآ آ آ‬
‫اء "‪.‬‬ ‫اإلسنا ِد‪ِ ،‬مثل معناه آوزاد‪ ،‬قالت‪ :‬قلت‪ " :‬فضح ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫عن ِهشامِ ب ِن عروة بِه‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪438‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ھشاامنبرعوہےساسدنسےکاسھتذموکرہتاال ی‬
‫دحیےک مینعمرمویےہاوراسںیمز یتادہےہہکںیمےناہک‪ :‬وےنوعر وںوکروسارکد یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)313:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪714 :‬‬

‫آهُ‬ ‫الليْث‪ ،‬آح هدُآِن أآِب‪ ،‬آعن آج ِّدي‪ ،‬آح هدُآِن ُع آقيْ ُل ْب ُن آخال‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ه‬ ‫وح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن ُش آعيْب ب ْ‬
‫آ‬
‫اب‪ ،‬أنه‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ْ آ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُّ آ ْ آ ه آ آ آ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ه ُ ه ُ آ ْ ُ ه آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬
‫حة‪ ،‬دخلت‬ ‫ري‪ ،‬أن َعئِشةزوج انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم أخَبته‪ ،‬أن أم سلي ٍم أم ب ِِن أ ِِب طل‬ ‫قال‪ :‬أخَب ِن عروة بن الزب ِ‬
‫آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ُ ْ ُ آ ُ ٍّ آ آ آ‬ ‫آ ْآ آ ه‬ ‫آ‬ ‫لَع آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ ْ آ آ‬ ‫آآ‬
‫ت ل آها‪ :‬أف ل ِك‪ ،‬أت آرى‬ ‫ري أن ِفي ِه‪ ،‬قال‪ :‬قالت َعئِشة‪ :‬فقل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬بِمعن ح ِد ِ‬
‫يث ِهشامٍ ‪ ،‬غ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ آُ آ‬
‫ال آم ْرأة ذل ِ ِك؟‪.‬‬
‫پیک‬
‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعیتہکںیہ‪:‬سجےناہک‪:‬اوسفسےہھجترپ۔ایکوعرتہیسھچکد ھہ ےہ؟‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)314:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪715 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ آ ٌْ‬ ‫ه ُّ آ آ ْ ُ ْ ُ ُ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ ه ْ ُ آ‬
‫ألِب ُك آريْ‬ ‫آ ه آآ ْآ ُ ْ ُ ُ آ‬
‫ب‪ ،‬قال آسهل‪ :‬آحدثنا‪ ،‬آوقال‬ ‫ٍ‬ ‫ب واللفظ ِ ِ‬‫ازي‪ ،‬وسهل بن عثمان‪ ،‬وأبو كري ٍ‬ ‫حدثنا ِإبرا ِهيم بن موَس الر ِ‬
‫آ ْ ُ ْ آ آ ْ ُّ آ ْ‬ ‫ْ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ ْ آ ْآآ آ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬عن عروة ب ِن الزب ِري‪،‬‬ ‫ب ب ِن شيبة‪ ،‬عن مسافِ ِع ب ِن عب ِد ِ‬ ‫ان‪ :‬أخَبنا ابن أ ِِب زائِدة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن مصع ِ‬ ‫اَلخر ِ‬
‫ْآ آ آ آ آ‬
‫اء؟ فقال‪:‬‬ ‫ت آوأآب ْ آ آ‬
‫رص ِت الم‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ ُ ْآ ْآُ آ ْ آ آ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬هل تغت ِسل المرأة ِإذا احتلم‬ ‫ول‬ ‫س‬
‫آ ْآ آ آ آ ه ْ آآً آ آ ْ‬
‫ت ل آر ُ‬
‫عنعائِشة‪ ،‬أن امرأة‪ ،‬قال ِ‬
‫ِ ِ‬
‫ُ ُ ه ُ ه‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ْ آآ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آُ ه ْ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ْ‬
‫يها‪ ،‬آوهل يآكون الشبآه ِإَل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬د ِع‬
‫اك وألت‪ ،‬قالت‪ :‬فقال رسول ِ‬ ‫نعم‪ ،‬فقالت لها َعئِشة‪ :‬ت ِربت يد ِ‬
‫آ آ آ آ ُ آ آ آ ه ُ آ ْ آ آ ْآ آُ آ ْ آ آُ آ آ آ آ آ ُ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ُ‬ ‫آ‬
‫ِم ْن ِقبآ ِل ذل ِ ِك؟ إِذا عال ماؤها ماء الرج ِل‪ ،‬أشبه الول أخواٰل‪ ،‬وإِذا عال ماء الرج ِل ماءها‪ ،‬أشبه أعمامه "‪.‬‬

‫روایےہہک یاتوعرتےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےس وپاھچ‪:‬ایکوعرتلسغرکےجاسوکاالتحموہ‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬

‫اور تاین دےھکی؟ (ینعی ینم) آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہں لسغ رکے۔“ دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن اہک‪” :‬ریتے اہوھتں وک یٹم ےگل اور وہ‬

‫وکےچناجںیئایھتہرےس۔“ روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وھچڑدےاسوکآخرہچبوجاشمہبوہتاےہامںتاپےکوہاکےہےس ا‬

‫وہتےہجوعرت‬

‫اکہفطنرمدےکہفطنرپلالوہ وہچباےنپپہھییاالےکاشمہبوہتاےہاورجرمداکہفطنوعرتےکہفطنرپلالوہ وہچبددایھلرپڑپتاےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)314:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪439‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ ُ َ م َ مَ ََ َ مَ ََ َ م ُ‬
‫م َ َ‬ ‫ان هص َف هة َم ه ِّ‬
‫ِن الرج هل والمرأة ه وأن الودل َملوق مهن مائ هههما‪:‬‬
‫ََ‬
‫‪ -8‬باب ن ه‬
‫ی‬
‫تاب‪:‬رمداوروعرتیکینمیکوصخایصتاورہیہکہچباندوونںےکتاینےسدیپاوہتاےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪716 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ ُ آ ُ آ ْ‬ ‫ْ آ آ ُ ْ ُ آ ٍّ ْ ُ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ آ ْ آ آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ‬ ‫آ هآ‬

‫او آية يع ِِن ْاب آن آسالمٍ ‪ ،‬ع ْن آزيْ ٍد‪ ،‬يع ِِن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬‫ٍ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫لَع احللو ِاِن‪ ،‬حدثنا أبو توبة وهو الربِيع بن ن‬ ‫حدُ ِِن احلسن بن ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ه آُ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ آ آ ه آ ُّ آ ه آ ْ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ آ ُ آهُ آ آ آآ آ ه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم حدُه‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫ول ِ‬ ‫أخاه أنه س ِمع أبا سالمٍ ‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أبو أسماء الرح ِِ‪ ،‬أن ُوبان موَل رس ِ‬
‫آآ آْ ُ‬ ‫ُآ‬ ‫آْ آ‬ ‫ه آ‬ ‫آآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ ٌْ ْ آ ْ آ ْ‬ ‫ُْ ُ آ ً ْآ آُ‬
‫السال ُم آعليك يآا ُم هم ُد‪ ،‬فدفع ُته‬ ‫ار اِلآ ُهو ِد‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فجاء ِحَب ِمن أحب ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫كنت قائِما ِعند رس ِ‬
‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ ُ ْ ُ آ آ آ ُ ُ آ آ ُ آ ه آ آ آ ْ آ ُ ُّ ه آ آ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آْآً آ آ ُ ْ آ ُ ْآ آآ آ آ آْ آُ‬
‫اَّلي سماه ِب ِه‬ ‫اَّلل؟ فقال اِلهو ِدي‪ِ :‬إنما ندعوه بِاس ِم ِه ِ‬ ‫دفعة َكد يرصع ِمنها‪ ،‬فقال‪ :‬لِم تدفع ِِن؟ فقلت‪ :‬أَل تقول يا رسول ِ‬
‫آ آ آ ْ آ ُ ُّ ْ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ُآه ٌ ه‬ ‫ه ْ‬ ‫آ ْ ُُ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬
‫ت أسْلك‪ ،‬فقال‬ ‫اَّلي آس هم ِاِن بِ ِه أه ِِل "‪ ،‬فقال اِلهو ِدي‪ِ :‬جئ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫اس‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسل ِ‬
‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫أهله‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫آ آ آ ْ آ ُ ُ ُ آه آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آُ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ ْآ ُ آ آ ْ ٌ ْ آ ه ُْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ِن‬ ‫ذ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫؟‬ ‫ك‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أينفعك شء ِإن حدثت‬ ‫ٰل رسول ِ‬
‫آ ه آآ ُ آآ آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُّ آ ْ آ آ ُ ُ ه ُ آ ْ آ ُ آ ه ُ آ ْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ آآ آ‬ ‫ه‬
‫آو آسل آم ِب ُعو ٍد آم آعه‪ ،‬فقال‪ " :‬آسل "‪ ،‬فقال اِلآهو ِدي‪ :‬أين يكون انلاس يوم تبدل األرض غري األر ِض والسموات؟ فقال‬
‫ْ‬

‫اء ال ْ ُم آهاجر آ‬ ‫از ًة؟ قآ آال‪ُ " :‬ف آق آر ُ‬

‫انلاس إ آج آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آآ ْ آهُ‬ ‫ُّ ْ آ ُ آ ْ ْ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ْ‬ ‫آُ ُ‬
‫ين "‪،‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫َس‬
‫اَل ِ‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬هم ِِف الظلم ِة دون ِ‬ ‫ِ‬ ‫رس‬
‫آ آ آ آ آ ُ ُ ْ آآ ْ آ آ آ ُْ آ آ‬ ‫اد ُة آكب ِد ُّ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ْ آ ُ ُّ آ آ ُ ْ آ ُ ُ ْ آ آ ْ ُ ُ آ ْ آ ه آ آ آ‬
‫ح ُر ل ُه ْم‬ ‫ون "‪ ،‬قال‪ :‬فما َِذاؤهم لَع ِإُ ِرها؟ قال‪ " :‬ين‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ز‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫قال اِلهو ِدي‪ :‬فما َتفتهم ِحني يدخلون اَلنة؟ ق‬
‫يال "‪ ،‬آق آال‪ :‬آص آدقْت‪،‬آ‬ ‫آ ُآ ه آ ْ آ ً‬ ‫ْ آْ‬ ‫آ آ آْ ُ ُ ْ آْ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ْ آ آْ آ آ‬ ‫آْ ْه ه‬
‫ني ِفيها‪ ،‬تسَم سلس ِب‬ ‫اَّلي َكن يْكل ِمن أطرافِها "‪ ،‬قال‪ :‬فما َشابهم علي ِه؟ قال‪ِ " :‬من ع ٍ‬ ‫ُو ُر اَلآن ِة ِ‬
‫آ آ آْآ آ ْ ه ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ٌ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ش ٍء آَل آي ْعلآ ُم ُه أ آح ٌد ِم ْن أ ْهل األ ْر ِض‪ِ ،‬إَل ن ٌّ‬ ‫ك آع ْن آ ْ‬ ‫آ آ ْ ُ آ ْ آُ آ‬
‫ِ‪ ،‬أ ْو آر ُجل‪ ،‬أ ْو آر ُجال ِن‪ ،‬قال‪ " :‬ينف ُعك ِإن آحدثتُك "‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫قال‪ :‬و ِجئت أسْل‬
‫ُ‬ ‫ه‬ ‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ آ ْ آُ آ آ ْآ آ آ آ آ ُ ه ُ آْآ ُ آ آ ُ ْآ ْآ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ُ ُ ُ آه آ آ‬
‫ل‪ ،‬قال‪ " :‬ماء الرج ِل أبيض‪ ،‬وماء المرأ ِة أصفر‪ ،‬ف ِإذا اجتمعا فعال م ِِن الرج ِل‬ ‫قال‪ :‬أسمع بِْذِن‪ ،‬قال‪ِ :‬جئت أسْلك ع ِن الو ِ‬
‫آ آ ْ آ ُ ُّ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ٌّ ُ‬ ‫آ ه ْ آ ْ آ آ ْ آ آ ْ ه آ آ آ آ آ ُّ ْ آ ْ آ آ ه ه ُ آ آ ْ ه‬
‫ِ‪ ،‬ث هم‬ ‫ِ‬ ‫نل‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫إ‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫د‬ ‫ص‬ ‫د‬‫ق‬ ‫ل‬ ‫‪:‬‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫اِل‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫اَّلل‪ ،‬وإِذا عال م ِِن المرأ ِة م ِِن الرج ِل آنثا بِ ِإذ ِن ِ‬ ‫م ِِن المرأ ِة‪ ،‬أذكرا بِ ِإذ ِن ِ‬
‫ٌْ آ ْ ُْ‬ ‫آآ آ ُْ‬ ‫آآ ْ آ آآ آ آ آ ه‬ ‫ْ آ آ آ آ آ آ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه‬
‫َّش ٍء ِمنه‬ ‫اَّلي آسْل ِِن عنه‪ ،‬آو آما ِِل ِعلم ِب‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ " :‬لقد سْل ِِن هذا ع ِن ِ‬ ‫انرصف فذهب‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ه‬
‫حَّت أت ِاِن اَّلل بِ ِه "‪.‬‬

‫روایےہوجوم ٰیل (آزادالغم) اھتروسلاہللیلصاہللہیلعوملساک۔اسےناہکہکںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسڑھکا‬ ‫دیستاوثتانریضاہللہنعےس ی‬

‫آْ آ ُآ‬ ‫ه آ‬
‫السال ُم آعليك يآا ُم هم ُد» !ںیمےناسوک یاتداکھد یاتہکوہرگےترگےتاچب۔وہوبال‪:‬‬‫اھتہکاےنتںیموہیدےکاعوملںںیمےس یاتاعملآ یاتاوروبال‪«:‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪440‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ وویکںداکھ داتیےہ۔ںیمےناہک‪ :‬و(تام اتیلےہرضحتاکاور) روسلاہللویکںںیہناتہک۔وہوبال‪ :‬مان وکاستامےساکپرےتںیہوج ان ےک رھگواولں ےن‬

‫راھک ےہ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ریما تام وج رھگ واولں ےن راھک وہ دمحم ےہ۔“ وہیدی ےن اہک ہک ںیم اہمترے تاس ھچک وپےنھچ وک آ یات وہں۔‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬الھبںیمارگےھجتھچکالتبؤں وھجتوکافدئہوہ ا۔“ اسےناہک‪:‬ںیماکنےسونسں ا‪،‬یروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫اینپڑھچیےسوجآپیلصاہللہیلعوملسےکاہھتںیمیھتزنیمرپریکلیچنیھک (ےسیجوکیئوسےتچوقااسیرکتاےہ) اورفرام یتا‪” :‬وپھچ۔“ وہیدیےناہک‪:‬سج‬

‫دن ہی زنیم آامسن دبل رک دورسے زنیم و آامسن وہں ےگ ولگ اس وق اہکں وہں ےگ؟ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ولگ اس وق‬

‫ادنریھے ںیم ب رصاط ےک تاس ڑھکے وہں ےگ۔“ اس ےن وپاھچ‪ :‬رھپ س ےس ےلہپ وکن ولگ اس ب ےس تار وہں ےگ؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬اہمخرنیںیموجاتحمجںیہ۔“ (اہمخرنیےسرمادوہولگںیہوجربمغیپیلصاہللہیلعوملسےکاسھترھگتاروھچڑرکلکنےئگاوررقفوافہقیکفیلکترپ‬

‫ربصایکاورداینرپالتامری) وہیدیےناہک‪:‬رھپجوہولگجںیم اجںیئےگ واناکالہپتاہتشایکوہ ا؟ آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ :‬یلھچمےکرگجاک‬

‫اھکتایک وہ ا؟آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬وہ لیب ا‬

‫اکتاجےئ اان ےکےئل وج ج‬ ‫ڑکٹا۔ (وج ی‬
‫اہنی م یریداراوروقمی وہتاےہ) اسےناہک‪ :‬رھپحبصاک ا‬

‫ںیمرچارکتااھت۔“ رھپاسےنوپاھچ‪:‬ہیاھکرکوہایکںیئپےگ؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬یاتہمشچاکتاینسجاکتاملیبسلسےہ۔“ اسوہیدیےن‬

‫اہک‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےنچسفرام یاتاورںیمآپےس یاتایسیتاتوپےنھچآ یاتوہںسجوکوکیئںیہناجاتنداینںیموساےئیبنےکش ی د‬

‫ایاور یاتدوآدیماجےتن‬

‫وہں۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ارگںیمہیتاتےھجتاتبدوں وےھجتافدئہوہ ا“؟اسےناہک‪:‬ںیماےنپاکنےسنسولں ا۔رھپاسےناہکںیمہچبےک‬

‫قلعتموپاتھچوہں۔آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬رمداکتاین دیفس ےہاوروعرتاکتاینزردےہج ہی دوونںاٹھکوہےت ںیہاوررمدیکینموعرتیک‬

‫ینمرپلالوہیتےہ واہللےکمکحےسڑلاکدیپاوہتاےہ۔اورجوعرتیکینملالوہیتےہرمدیکینمرپ وڑلیکدیپاوہیتےہاہللےکمکحےس۔“ وہیدی‬

‫ےن اہک‪ :‬آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن چس فرام یات اور ےب کش آپ یلص اہلل ہیلع وملس ربمغیپ ںیہ۔ رھپ ج الچ ھٹیپ ریھپ رک و روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬اسےنوجتاںیتھجمےسوپںیھچوہےھجموکیئولعممہنںیھت۔اہیںتہکاہللاعتیلٰےنھجموکاتبدںی۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)315:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪717 :‬‬

‫ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬
‫اإلسنا ِد بِ ِمث ِل ِه‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫مٍ‬ ‫ال‬ ‫اوية بن س‬‫ار ِِم‪ ،‬أخَبنا َيَي بن حسان‪ ،‬حدثنا مع ِ‬
‫آآ آ آْ آ آ آ آ آ آآْ آُ ْ‬
‫ون‪ ،‬وقال‪ :‬أذكر‪ ،‬وآنث‪ ،‬ولم يقل‪:‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬
‫آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ ه ْ آ ه ُّ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ه آ آ ه آ آ ُ آ آ ُ ْ ُ آ ه‬ ‫آ هآ‬
‫اَّلل بن عب ِد الرمح ِن ال ِ‬
‫وحدُ ِني ِه عبد ِ‬
‫ُّ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ُ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آهُ آ آ ُْ ُ آ ً ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وقال‪ :‬زائِدة ك ِب ِد انل ِ‬
‫ول ِ‬ ‫غري أنه قال‪ :‬كنت قا ِعدا ِعند رس ِ‬
‫آآ‬ ‫آْ آ‬
‫أذك آرا‪ ،‬آوآنثا‪.‬‬
‫‪441‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اسدنسےسیھبہی ی‬
‫دحیرمویےہھچکاافلظےکاالتخفےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)315:‬‬

‫مَ َ َ‬ ‫َ ُ م‬
‫‪ -9‬باب هصف هة غس هل اْلنابةه‪:‬‬
‫تاب‪:‬لسغانجیاکرطہقی۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪718 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ه ُّ آ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ‬
‫او آية‪ ،‬ع ْن ِهشامِ ب ْ ِن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن آر ُسول‬ ‫يم‪ ،‬حدثنا أبو مع ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي اْل ِم ِ‬
‫اٰل‪ ،‬آف آي ْغس ُل فآ ْر آج ُه‪ُ ،‬ثمه‬ ‫آآ‬
‫لَع شمآ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ ْآ آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ ُ آ آ ْ ُ ه ُ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬إِذا اَتسل ِمن اَلناب ِة‪ ،‬يبدأ فيغ ِسل يدي ِه‪ ،‬ثم يف ِرغ بِي ِمي ِن ِه‬ ‫ِ‬
‫آ ْ‬ ‫ه ْ آ ه آ آآ آ ْ آ ْ آْآآ آ‬ ‫اء‪ ،‬آفيُ ْدخ ُل أآ آصاب آع ُه ِف أُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫َبأ‪ ،‬آحف آن آلَع آرأ ِس ِه‬ ‫ول الشع ِر‪ ،‬حَّت ِإذا رأى أن ق ِد است‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫لص آال ِة‪ُ ،‬ث هم يآْ ُخ ُذ ال ْ آم آ‬‫ِ‬ ‫آيتآ آو هْْ ُو ُْ آ‬
‫وء ُه ل ه‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ُ ه آ آ آ ْ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُه آآ آ آآ‬ ‫آآ آ آ آآ‬
‫ات‪ ،‬ثم أفاض لَع سائِ ِر جس ِدهِ‪ ،‬ثم َسل ِرجلي ِه "‪،‬‬ ‫ُالث حفن ٍ‬

‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسجانجیاکلسغرکےت وےلہپدوونںاہھتدوھےترھپداےنہاہھتےس‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬

‫تاینڈاےتلاورتاںیئاہھتےس رشہاگمہ دوھےترھپووضرکےت‪،‬سج رطح امنزےکےئلرکےتےھت۔رھپتاین ےتیلاور اینپائگلییااںتاولں یکڑجوں ںیمڈاےتلج‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسد ےتھکہکتالتروہےئگ واےنپرسرپدوونںاہوھتںےسرھبرکنیتولچڈاےتلرھپاسرےدبنرپتاینڈاےتل۔رھپدوونںتاؤںدوھےت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)316:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪719 :‬‬

‫جر‪ ،‬آح هد آثنآا آ ُّ‬

‫لَع ْب ُن ُم ْس ِه ٍر ‪ .‬ح‬
‫آ ه آ آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫لَع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آجر ٌ‬
‫ير‬ ‫يد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫وحدثناه قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ آ ْ ُ ِّ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آآْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ ُ ُ آ ْ ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ‬
‫ني‪،‬‬
‫اإلسنا ِد وليس ِِف ح ِدي ِث ِهم‪َ :‬سل الرجل ِ‬ ‫ري‪َ ،‬كهم‪ ،‬عن ِهشامٍ ‪ِِ ،‬ف هذا ِ‬ ‫ب‪ ،‬حدثنا ابن نم ٍ‬ ‫وحدثنا أبو كري ٍ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیرمویےہھچکاافلظیکیمکےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)316:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪442‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪721 :‬‬
‫ه‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ا ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آ ه آآ آ ٌ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫ام‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬حدثنا ِهش‬
‫آ ُ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ آ ِّ ْ آ ْ‬ ‫اَلآنآابآة‪ ،‬آفبآ آدأآ آف آغ آس آل آك هفيْه ُآ آالًُا‪ُ ،‬ث هم آذ آك آر آَنْ آو آ‬
‫ْآ آ آ آ ْ‬
‫ني‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬‫الر‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫‪:‬‬ ‫ر‬‫ك‬ ‫ذ‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ي‬ ‫او‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَتسل ِمن‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعایبنرکیتںیہہکیبنیلصاہللہیلعوملسےنلسغایکانجیاک ورشوعںیمدوونںاہوھتںوکنیترمہبتدوھ یاترھپذموکرہ ی‬

‫دحییکرطح‬

‫ایبنایکرگمدقومںوکدوھےناکذرکںیہنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)316:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪721 :‬‬

‫آ آ آ ْ آآ ُ ْ آُ آ ْ آ آ آ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آ ه آآ آ آُ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ آُ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬
‫اوية بن عم ٍرو‪ ،‬حدثنا زائِدة‪ ،‬عن ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن عروة‪ ،‬عن َعئِشة‪ " ،‬أن ارسول ِ‬ ‫حدثنا مع ِ‬
‫ه آ‬ ‫اَلآنآابآة‪ ،‬بآ آدأآ آف آغ آس آل يآ آديْه‪ ،‬آقبْ آل أآ ْن يُ ْدخ آل يآ آد ُه ِف آ ُ ه آ ه آ ْ آ ُ‬
‫آآ هآ آ آ آ ْآ آ آ آ ْ‬
‫لصال ِة "‪.‬‬ ‫اإلناءِ‪ ،‬ثم ت آوْْ ِمثل ُوْوئِ ِه ل ِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وسلم َكن ِإذا اَتسل ِمن‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسجانجیاکلسغرکےت وےلہپدوونںاہھتدوھےتترنتںیماہھتڈاےنل‬

‫ےسےلہپرھپووضرکےتےسیجامنزےکےئلووضرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)316:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪722 :‬‬
‫آ ْ ُ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْ آ ُ‬ ‫ُ‬ ‫هآ‬
‫يَس ْب ُن يُون آس‪ ،‬حدثنا األعم ‪ ،‬عن سال ِ ِم ب ِن أ ِِب اَلع ِد‪ ،‬عن كري ٍب‪،‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫السع ِد ُّي‪ ،‬آحدُ ِِن ِع‬
‫ه ْ‬ ‫ْ‬
‫لَع ْب ُن ُحج ٍر‬ ‫وح هدُآِن آ ُّ‬
‫آ‬
‫ِ ِ‬
‫ْآ‬ ‫ه ُ آُ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم َ ْسله ِم آن اَلآنابآ ِة‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ت ل آر ُ‬ ‫ت‪ " :‬أآ ْد آنيْ ُ‬‫آ آ آ ه آْ آ آ آُْ آُ آ آ ْ‬
‫اس‪ ،‬قال‪ :‬حدُت ِِن خال ِِت ميمونة‪ ،‬قال‬ ‫آ ْ آه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫آ آ‬ ‫لَع فآ ْرجه آو آَ آسلآ ُه بش آماٰل‪ُ ،‬ث هم آ آ آ‬
‫آآ‬ ‫آ ُ آْ آ‬ ‫آف آغ آس آل آك هفيْه آم هر آت ْني‪ ،‬أآ ْو ُآ آالًُا‪ُ ،‬ث هم أآ ْد آخ آل يآ آد ُ‬
‫اٰل األ ْرض‪،‬‬ ‫آ‬
‫ْضب ب ِ ِشم ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اإلناءِ‪ ،‬ث هم أف آرغ ِب ِه‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِف‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ث آح آفنآات ِم ْل آء آك ِّفه‪ُ ،‬ث هم آَ آس آل آسائ آر آج آسده‪ُ ،‬ثمه‬ ‫آ آ آ آ آ آْ ً آ ً ُ ه آآ ه آ ُ ُ آُ ه آ ُ ه آْآ آ آآ آْ آآ آ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫فدلكها دلَك ش ِديدا‪ ،‬ثم توْْ وْوءه لِلصال ِة‪ ،‬ثم أفرغ لَع رأ ِس ِه ُال‬
‫آ ه‬ ‫آ آ آ آ آ آ ْ آْ ُ ه آآُُْ ْ ْ‬ ‫آآه آ ْ آآ‬
‫يل ف آرد ُه "‪،‬‬‫تنَح عن مقا ِم ِه ذلِك‪ ،‬فغسل ِرجلي ِه‪ ،‬ثم أتيته ِبال ِمن ِ ِ‬
‫د‬

‫انب ابعس ریض اہلل امہنع ےس ی‬

‫روای ےہ ہک ریمی اخہل ومیمہن ریض اہلل اہنع ےن ایبن ایک ہک اوہنں ےن تاین راھک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک ےئل لسغ‬

‫انجیےکواےطس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنےلہپدوونںےچنہپدوھےئدوتار یاتنیتتاررھپاہھتترنتںیمڈاالاورتاینرشہاگمہرپڈاالاورتاںیئاہھتےسدوھ یاترھپتاںیئ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪443‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫رگرکزورےس‪،‬رھپووضایکےسیجامنزےکےئلرکےتےھت۔رھپاےنپرسرپنیتولچرھبرکڈاےل‪،‬رھپاسرےدبنوکدوھ یتا‪،‬رھپاسہگجےس‬
‫اہھتوکزنیمرپریھپا۔ ر‬
‫نح‬
‫رسکےئگاورتاؤںدوھےئ‪،‬رھپںیمرواملےلرکآیئدبنوپ ھنےوک۔آپیلصاہللہیلعوملسےنہنایل۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)317:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪723 :‬‬

‫يع ‪ .‬ح‬ ‫ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫آ آ آ ُّ آ ْ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬ ‫آآُ آ ْ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ه‬
‫الص هب ِ‬ ‫آ‬
‫ب‪ ،‬واألشج‪ ،‬وإِسحا َكهم‪ ،‬عن و ِك ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫اح‪ ،‬وأبو ب ِ‬
‫آ‬ ‫آآْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آآ آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آآُ ُ‬ ‫وح هد آث آناه آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آ‬‫آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬وليس ِِف‬ ‫اوية ِلَكهما‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬بِهذا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬
‫ْ ْ آ آ‬ ‫ُ ِّ ْ ُ ْ ْ آ آ‬ ‫ْ ُ ْ‬
‫يع آوصف ال ُو ُْو ِء َك ِه‪ ،‬يآذك ُر‪ :‬ال آمض آمضة‪ ،‬آو ِاَلس ِتنشا ِفي ِه‪،‬‬ ‫ك‬ ‫و‬‫يث آ‬ ‫د‬‫ح‬‫الرأْس‪ ،‬آوِف آ‬ ‫ه‬ ‫آآ‬
‫لَع‬ ‫ات‬
‫آ آآ‬
‫ن‬ ‫ف‬ ‫ح‬ ‫ث‬
‫آ ْآ ُ آآ‬ ‫آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ح ِدي ِث ِهما‪ِ :‬إفراغ ُ ِ‬
‫ال‬
‫آ ُ آ آآ ُْ ْ ْ‬ ‫آولآيْ آس ِف آ‬
‫يل‪.‬‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫‪:‬‬ ‫ر‬‫ك‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ي‬ ‫او‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬

‫روایرمویےہ اسںیمووضیکلمکمتربیتےہاور اوہنںےنیلکاور‬ ‫دحی رموی ےہرگمرسرپنیتولچاکذرکںیہنوکنیعےسیھبیہی ی‬ ‫اسدنسےسیھبیہی ی‬

‫تاکںیمتاینڈاےنلاکیھبذرکایکاوباعموہییک ی‬
‫دحیںیمرواملاکذرکںیہن۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)317:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪724 :‬‬

‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن آسالم‪ ،‬آع ْن ُك آريْ‬‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه‬

‫اَّلل ْب ُن إ ْدر آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ب‪ ،‬آع ِن ابْ ِن‬
‫ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫يس‪ ،‬آع ِن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عبد‬ ‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة‪،‬‬ ‫وحدثنا أبو ب‬
‫آ آ آ آْ‬ ‫آ آُ ُ ْ‬ ‫آآ آ ُ‬
‫يل‪ ،‬فل ْم ي آم هسه‪ ،‬آو آج آعل يقول‪ِ :‬بال آما ِء هكذا‪ ،‬يع ِِن‬
‫آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ُ آ ْ‬ ‫اس‪ ،‬آع ْن آميْ ُمونآ آة‪ " ،‬أآ ان ه‬
‫انل ه‬ ‫آع ه‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم " أ ِِت بِ ِمن ٍ‬
‫د‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬
‫آُْ ُ‬
‫ينف ُضه "‪.‬‬

‫دیسہومیمہنریضاہللاہنعایبنرکیتںیہہکیبنیلصاہللہیلعوملسےکتاس وہیلال یاتایگرگمآپےناےسہنوھچااوراہوھتںےستایناھجڑےترےہ‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)317:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪444‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪725 :‬‬

‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْآ آآ ْ آ ُ ْآ آ آ ْ ْآ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن الْ آع آْن ُّي‪ ،‬آح هدُآِن أآبُو آ‬
‫اس ِم‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪" :‬‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ة‬‫ل‬ ‫ظ‬‫ن‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ص‬
‫ِ ٍ‬ ‫َع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬
‫آ ِّ آ آ آ ِّ آ ْ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ ْآ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ‬
‫احلال ِب‪ ،‬فْخذ بِكف ِه‪ ،‬بدأ ب ِ ِشق رأ ِس ِه‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإذا اَتسل ِمن اَلناب ِة‪ ،‬دَع بَِّش ٍء َنو ِ‬ ‫َكن رسول ِ‬
‫آْ آ ُ ه آْآ ُ ه آ آ آ آ ه ْ آ آ آ آ آآ آْ‬
‫َس‪ ،‬ثم أخذ بِكفي ِه‪ ،‬فقال بِ ِهما لَع رأ ِس ِه "‪.‬‬ ‫األيم ِن‪ ،‬ثم األي ِ‬
‫ام الموونینم دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ج انجی اک لسغ رکےت و یات ترنت تاین اک وگنماےت الحب ےک‬

‫تراتر (الحبوہترنتےہسجںیماوینٹناکدودھدو ےتںیہ) رھپاہھت ےستاینےتیلاورےلہپداانہاجیرساکدوھےترھپ ات یتاںاجیدعباس ےکدوونںاہھت‬

‫ےستاینےتیلاوررسرپاہبےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)318:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َ م َ مَ‬ ‫مَ َ َ َ ُ م‬ ‫ُ م‬ ‫م َ م م ُ م َ َ ِّ َ م َ‬

‫‪ -11‬باب اَقد هر المستحب مهن الماءه هِف غس هل اْلناب هة وغس هل الرج هل والمرأة ه هِف إهنا ٍء وا ه‬
‫ح ٍد هِف‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ ُ م َ َ َ َ م‬
‫حد ٍة وغس هل أح هدههما بهفض هل اآلخ هر‪:‬‬‫حاَ ٍة وا ه‬
‫تاب‪:‬لسغانجیےکےیلتاینیکبحتسمدقمار‪،‬اور م ر‬
‫وشہاورویبیاک یاتترنتےستاینےلرک یاتاحلںیملسغرکتا‪،‬اور یاتاک‬
‫دورسےےکےچبوہےئتاینےسلسغرکتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪726 :‬‬
‫ه‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ ْ ُّ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ه آ ُ آ ه‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬
‫لَع آمالك‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫و‬‫ر‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫ْآ‬ ‫آ ُ ْآ ُ‬ ‫ه آ آ آْآ ُ‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم َكن يغت ِسل ِم ْن إِناءٍ‪ ،‬ه آو الف آر ِم آن اَلآنابآ ِة "‪.‬‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنع ےس ی‬
‫روایہکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسلسغرکےتےھت یاتترنتےسسجںیمنیتاصعتاینآتاےہ (ینعیاست‬

‫آھٹریس) انجیےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)319:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪445‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪727 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬

‫ث‪.‬ح آ‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ‬ ‫ه آآ آ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫يد‪ ،‬آوأبُو بآك ِر‬ ‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫وحدثنا ْاب ُن ُرم ٍح‪ ،‬أخَبنا اللي‬ ‫يد‪ ،‬آحدثنا ِلْث ‪ .‬ح‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ‬
‫الز ْه ِر ِّي‪ ،‬آع ْن ُع ْر آو آة‪ ،‬آع ْن آَعئ ِ آشة‪،‬‬ ‫لَك ُه آما‪ ،‬آعن ُّ‬ ‫آ آ ٌْ ه ُ آ ُ آ ه آآ ُ ْآ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ان‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫انل‬ ‫و‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ري ْب ُن آح ْ‬
‫ر‬ ‫ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ْآ آ ُ آُ ْ ُ آ ْ آ ُ آآ آ ُ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْآ ُ‬ ‫آ آ ْ‬
‫اح ِد "‪،‬‬
‫اإلنا ِء الو ِ‬
‫ِ‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ل‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫َ‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ك‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫غ‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫قال‬
‫ان‪ :‬آوالْ آف آر ُ ُآ آالُآ ُة ُ‬‫آ آ ُ آْآُ آ آ ُ ْ آ ُ‬ ‫ُ ْآ آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫آص ٍع‪.‬‬ ‫اح ٍد‪ ،‬قال قتيبة‪ :‬قال سفي‬ ‫يث سفيان‪ِ :‬من ِإنا ٍء آو ِ‬ ‫آو ِِف ح ِد ِ‬
‫کہ‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسلسغرکےتےھت یات ھررےےساوروہفرقاھت (فرقاسترنتوک ےتہ‬

‫ںیہسجںیمنیتاصعتاینآتاےہ) اورںیماورآپیلصاہللہیلعوملس یاتیہترنتےسلسغرکےت۔ایفسنےناہک‪:‬فرقنیتاصعاکوہتاےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)319:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪728 :‬‬
‫آ ْ آ آ آآآ‬ ‫آ آ آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ آ ْ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آ ُ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ْ آ ْ آ ُّ آ آ آ ه آ آ آ‬
‫َبي‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن أ ِِب بك ِر ب ِن حف ٍص‪ ،‬عن أ ِِب سلمة‬ ‫اَّلل بن معا ٍذ العن ِ‬ ‫وحدُ ِِن عبيد ِ‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ ُ آآ آ آ آ آآ آآ ُ آ آ ه آ آ آ آآ آ ُ‬ ‫الر ْ آ‬
‫بْن آعبْ ِد ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِم آن‬ ‫اع ِة‪ ،‬ف آسْل آها ع ْن َ ْس ِل انل ِِ صىل‬ ‫مح ِن‪ ،‬قال‪ :‬دخلت لَع َعئِشة‪ ،‬أنا وأخوها ِمن الرْ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫اج ه‬
‫انل ِّ‬ ‫لَع آرأْس آها ُآ آالًُا "‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو آَك آن أآ ْز آو ُ‬
‫آ ْ آ آ آ ْ آآْآآ آآْآآ ٌْ آآْآ آ ْ آآ‬
‫ت‬ ‫َ‬ ‫ر‬‫ف‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫َّت‬ ‫س‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ن‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫اَ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫اع‬ ‫ِ‬ ‫ت بإنآاء قآ ْدر ه‬
‫الص‬
‫آآ آ ْ‬
‫ع‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬
‫ْ‬
‫اَلآنآابآ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ه آ ه آ ُ آ آ ْآ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آْ ُ ْ آ‬
‫وس ِهن‪ ،‬حَّت تكون َكلوفرة‪.‬‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم يْخذن ِمن رء ِ‬

‫زید) انےکتاس‬ ‫دبعارلمحریضاہللہنعےس ی‬

‫روایےہہکںیماوردیسہاعہشئریضاہللاہنعاکراضیع (دودھےکتاےتاک)اھبیئ (دبعاہللنب ی‬ ‫ٰ‬ ‫اوبہملسنب‬

‫ےئگاورلسغانجیےکقلعتموپاھچہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسویکںرکلسغرکےتےھت؟اوہنںےن یاتترنتوگنما یاتسجںیماصعرھبتاینآتااھتاور‬

‫اہنںیئاورانےکچیبںیم یاترپدہاھت۔اوہنںےناےنپرسرپنیتتارتاینڈاال۔اوبہملسریضاہللہنعےناہک‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکایبیبںاےنپتالرتکایت‬

‫ںیھتاوراکونںتتالریتھکںیھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)321:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪446‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪729 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآآ آْآ آ ُ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ ْ ُّ آ ه آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ ْ آ‬

‫ري‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن أ ِِب آسل آمة ب ْ ِن عب ِد‬ ‫ٍ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫م‬‫ر‬ ‫َم‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫يد األي ِِل‪ ،‬حدثنا ابن و ٍ‬
‫ه‬ ‫حدثنا هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ‬ ‫آ آ ه آْ‬ ‫ه آ ْآ آ آآ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ُ‬ ‫ه ْآ‬
‫ب آعلي آها ِم آن ال آماءِ‪،‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ ،‬إذا اَت آسل‪ ،‬بآدأ ِبيآ ِمي ِن ِه‪ ،‬فص‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫الرمح ِن‪ ،‬قال‪ :‬قالت َعئِشة ‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫آ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ آ آ ه آآ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آُْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آآ ُ ه آ ه ْآ آ آآ آآ ه‬
‫اٰل‪ ،‬حَّت إِذا فرغ ِمن ذلِك‪ ،‬صب لَع رأ ِس ِه‪ ،‬قالت‬ ‫آ‬ ‫اَّلي بِ ِه ِبي ِمي ِن ِه‪ ،‬وَسل عنه ب ِ ِشم ِ ِ‬ ‫فغسلها‪ ،‬ثم صب الماء لَع األذى ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬م ْن إنآا ٍء آواحد آو آَنْ ُن ُج ُنبآ‬ ‫آ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ آآ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ان "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َعئِشة‪ :‬كنت أَت ِسل أنا ورسول ِ‬
‫دبعارلمح ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن اہک ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس لسغ رکےت و داےنہ اہھت ےس رشوع‬ ‫ٰ‬ ‫اوبہملس نب‬

‫رکےتےلہپاسرپتاینڈاےتلاوراسوکدوھےترھپداےنہاہھتےستاینڈاےتلاورتاںیئاہھتےسدبنرپوجاجنسوہیتاسوکدوھےتجاسےسفراعوہیت و‬

‫رسرپتاینڈاےتل۔دیسہاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬ںیماورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسانجیاکلسغ یاتترنتےسایکرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)321:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪731 :‬‬
‫آ‬ ‫اك‪ ،‬آع ْن آح ْف آص آة بنْت آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ آ آُ آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ آ آ ْ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ آ‬
‫مح ِن بْ ِن أ ِِب‬ ‫ِ ِ‬ ‫وحدُ ِِن ُممد ب ُن را ِف ٍع‪ ،‬حدثنا شبابة‪ ،‬حدثنا ِلْث‪ ،‬عن ي ِزيد‪ ،‬عن ِع آر ٍ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫ُّ آ ْ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ت آَتْ آ‬
‫ت ال ْ ُمنْذر بْ‬ ‫آ ْ آآ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف ِإنا ٍء‬ ‫ري‪ ،‬أن َعئِشة أخَبتها " أنها َكنت تغت ِسل ِِه وانل ِِ صىل‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ن‬‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫بك ٍروَكن‬
‫آآ ُ آآ آآ آْ آ آْ آ ً ْ آ آ‬
‫اح ٍد‪ ،‬يسع ُالُة أمدا ٍد‪ ،‬أو ق ِريبا ِمن ذلِك "‪.‬‬ ‫آو ِ‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملس یاتیہترنتےسلسغایکرکےتسجںیمنیتدم یاتھچکااسییہتاینآتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)321:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪731 :‬‬

‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬
‫ت‪ُ " :‬كنْتُ‬ ‫ه‬ ‫ْ ُآ‬ ‫آ ْآ‬ ‫آ آ آ ه آآ آْآُ ْ ُ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه ْ ُ آ ْ آآآ ْ آ ْآ‬
‫اس ِم ب ِن ُمم ٍد‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قال‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا أفلح بن محي ٍد‪ ،‬ع ِن الق ِ‬ ‫اَّلل بن مسلمة ب ِن قعن ٍ‬
‫حدثنا عبد ِ‬
‫ْآ‬ ‫آْ ُ آ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آآ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْ آ‬
‫اح ٍد‪َ ،‬تتآ ِلف أي ْ ِدينا ِفي ِه ِم آن اَلآنابآ ِة "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫و‬‫آ‬ ‫ء‬
‫ٍ‬ ‫ا‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِمن ِإن‬
‫أَت ِسل أنا ورسول ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنع ےس ی‬
‫روایےہہکںیماورروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسلسغرکےتےھت یاتترنتےس‪،‬دوونںےک اہھتاسںیمڑپےت‬

‫اجےتاورہیلسغانجیاکاھت۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪447‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)321:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪732 :‬‬

‫ُ ْ ُ آ ْ آ ُ آآ‬ ‫آ ْ ُ آ آآ آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ آُ آ ْآ آ آ آ‬

‫وحدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا أبو خيثمة‪ ،‬عن َع ِص ٍم األحو ِل‪ ،‬عن معاذة‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬كنت أَت ِسل أنا‬
‫آ آ ْ‬
‫ت‪ :‬آو ُه آما ُجنُبآ‬ ‫آ ْ‬ ‫آُآ ُ آ ه آُ آ آ ْ‬ ‫آْآُ‬ ‫آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ هآ ْ آ آْ‬
‫ان "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫‪،‬‬‫ِل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم ِمن ِإناءٍ‪ ،‬بي ِِن آوبينه آو ِ‬
‫اح ٍد‪ ،‬فيبا ِدر ِن حَّت أقول‪ :‬د ِ‬
‫ع‬ ‫ورسول ِ‬

‫روایےہہکںیماورروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسلسغرکےت ےھت یاتترنتےسوجریمےاورآپ یلصاہلل ہیلع‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنع ےس ی‬

‫وہتآپیلصاہللہیلعوملسدلجیدلجیتاینےتیلاہیںتہکںیمیتہک‪:‬وھتڑاتاینریمےےئلوھچڑدںیاوردوونںیبنجوہےت۔‬
‫وملسےکچیبںیم ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)321:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪733 :‬‬

‫آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ً آ ْ ُ آْآآ آ آ ُآْآُ آ ه آآ ُ ْ آ ُ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫َجيعا‪ ،‬ع ِن اب ِن عيينة‪ ،‬قال قتيبة‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬عن عم ٍرو‪،‬‬ ‫يد‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة ِ‬ ‫وحدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ه‬
‫الش ْعثآاء‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬ ‫آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِِ ،‬ف ِإنا ٍء‬ ‫اس‪ ،‬قال‪ :‬أخَبت ِِن ميمونة‪ " ،‬أنها َكنت تغت ِسل ِِه وانل ِِ صىل‬
‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِب‬
‫ع ِن أ ِ‬

‫آو ِ‬
‫اح ٍد "‪.‬‬

‫امالموونینمدیسہومیمہنریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکوہاوریبنرکمییلصاہللہیلعوملسلسغرکےتےھت یاتترنتےس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)322:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪734 :‬‬

‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآآآ‬ ‫يم‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن آحاتم‪ ،‬آق آال إ ْس آ‬ ‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ك ٍر‪،‬‬ ‫َبنا‪ ،‬آوقال ْاب ُن آحاتِ ٍم‪ ،‬حدثنا ُممد بن ب‬ ‫حا ‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫َبن‪ ،‬أآ هن ْابنآ‬‫الش ْع آثا ِء أآ ْخ آ آ‬

‫آ ه آآ ه‬ ‫آ‬ ‫آْ ُ آآ‬
‫اَّلي َي ِطر لَع ب ِاِل‪ ،‬أن أبا‬
‫آ ه‬ ‫آ آ آ ْآُ ْ‬
‫ار‪ ،‬قال‪ :‬أكَب ِعل ِم‪ ،‬و ِ‬
‫آ ْآآآ ْ ُ ُ آْ آ ْآآ آ ُْ ْ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫أخَبنا ابن جري ٍج‪ ،‬أخَب ِن عمرو بن ِدين ٍ‬
‫ْ آآ‬ ‫آ آ آْآ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آ ْ آآُ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ " ،‬كن يغت ِسل بِفض ِل آمي ُمونة "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اسْخَبه‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫عب ٍ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسدیسہومیمہنریضاہللہنعےکےچبوہےئتاینےسلسغرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)323:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪448‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪735 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ْ آْآ ْ آ آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه‬

‫ري‪ ،‬آحدثنا أبُو آسل آمة ْب ُن عب ِد‬ ‫ث‬‫ك‬ ‫ِب‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬ ‫َي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬حدثنا معاذ بن ِهشامٍ ‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ ْ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ه آ ْ آ آ ْ آ ُ ِّ آ آ آ آ آ ه آ ْ ُ آ ه ُ ه آ آ آ آ آ ه آ ْ آ آ ْ‬ ‫ه ْآ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫الرمح ِن‪ ،‬أن زينب بِنت أم سلمة حدثته‪ ،‬أن أم سلمة حدثتها‪ ،‬قال‪َ " :‬كنت ِِه ورسول ِ‬
‫ْآ‬ ‫آي ْغتآس آالن ِف آ ْ آ‬
‫اح ِد ِم آن اَلآنابآ ِة "‪.‬‬
‫اإلنا ِء الو ِ‬
‫ِ ِ ِ ِ‬
‫امالموونینمامہملسریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکوہاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسانجیاکلسغ یاتترنتےسرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)324:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪736 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آُْ ه ْآ آْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬
‫مح ِن يع ِِن ْاب آن آمه ِد ٍّي‪ ،‬قاَل‪:‬‬‫وحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬حدثنا عبد الر‬ ‫اَّلل ْب ُن ُم آعا ٍذ آحدثنا أ ِِب ‪ .‬ح‬
‫حدثنا عبيد ِ‬
‫ه‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ ْ ه ْ آ ْ ه ْ آ ْ آ آ آ ْ ُ آآً آُ ُ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪" ،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫َب‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أنسا‪ ،‬يقول‪َ :‬كن رسول ِ‬ ‫اَّلل ب ِن ج ٍ‬
‫اَّلل ب ِن عب ِد ِ‬‫حدثنا شعبة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫آ ْ آْ ه ْ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ا آآ آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُْآه آ ْ‬ ‫آ آ آ آ آ ه ُ آ ُّ‬ ‫آ آ‬ ‫آْآ ُ آْ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫اَّلل ب ِن عب ِد ِ‬ ‫وك "‪ ،‬وقال ابن المثن‪ِِ :‬بم ِس مَك َِك‪ ،‬وقال ابن معا ٍذ‪ :‬عن عب ِد ِ‬ ‫يغت ِسل ِِبم ِس مَك ِكيك‪ ،‬ويتوْْ بِمك ٍ‬
‫آآْ آ ْ ُ ْ آ آ ْ‬
‫َب‪.‬‬
‫ولم يذك ِر ابن ج ٍ‬
‫دیستا اسن ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس تاچن وکمک ےس لسغ رکےت اور یات وکمک ےس ووض رکےت۔ (وکمک ےس رماد دم‬

‫ےہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)325:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪737 :‬‬
‫ه‬ ‫آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آآ‬ ‫آ ْ آْ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫َب‪ ،‬ع ْن أن ٍس‪ ،‬قال‪َ " :‬كن انل ِِ صىل‬
‫يد‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن ِمسع ٍر‪ ،‬ع ِن اب ِن ج ٍ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ه ِ آ آْ آ آْ آ‬ ‫آ آ آ ه ُ ْ ُ ِّ آ آ ْ آ ُ‬
‫يتوْْ بِالمد‪ ،‬ويغت ِسل بِالصاع إِىل َخس ِة أمدا ٍد "‪.‬‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس یاتدمےسووضرکےتاور یاتاصعےسےلرکتاچندمتلسغرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)325:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪449‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪738 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫لَع لَكهما‪ ،‬آع ْن ب َّْش بْن ال ْ ُم آف هضل‪ ،‬قآ آال أآبُو آَك ِمل‪ ،‬آح هد آثنآا ب ْ ٌ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ‬
‫َّش‪ ،‬آحدثنا أبُو‬ ‫ح آدر ُّي‪ ،‬آو آع ْم ُرو ْب ُن آ ٍّ‬ ‫اَل‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ِ ٍ‬
‫م‬‫َك‬
‫ِّ ْ ُّ‬ ‫ْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ِّ ُ ُ ه ُ‬
‫الصاع ِم آن ال آما ِء ِم آن اَلآنابآ ِة‪ ،‬آو ُي آوْ ُؤ ُه ال ُمد "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يغسله‬ ‫رَيانة‪ ،‬عن س ِفينة‪ ،‬قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬

‫دیستاہنیفسریضاہللہنع ےتہںیہروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسانجی ےسلسغرکےتوق یاتاصع تاینےسلسغرکےتاور ووضرکےت وق یاتدمتاین‬

‫ےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)326:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪739 :‬‬
‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ‬ ‫آ ه آ آ ُّ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ ْ ُ ُ آهآ‬
‫اعيل‪ ،‬آع ْن أ ِِب آرَيآانآة‪،‬‬
‫لَع ب ُن حج ٍر‪ ،‬حدثنا ِإسم ِ‬
‫ِ ِ‬‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا ابن علي‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْآ ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آآ آ آ آُ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يغت ِسل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬ ‫ول ِ‬‫احب رس ِ‬ ‫عنس ِفينة‪ ،‬قال أبو بك ٍر ص ِ‬
‫ْ ُ ْ آ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ ْ ُ ُّ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫ه ِ آ آ آ ه ْ ُ ِّ‬
‫ت أُِ ُق ِِبآ ِدي ِث ِه‪.‬‬ ‫يث اب ِن حج ٍر‪ ،‬أو قال‪ :‬ويطه ُره المد‪ ،‬وقال‪ :‬وقد َكن ك َِب‪ ،‬وما كن‬ ‫آ‬
‫اع‪ ،‬آويتطه ُر ِبالمد "‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬‫بِالص‬

‫دیستاہنیفسریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس یاتاصعتاینےسلسغرکےتاور یاتدمتاینےسووضرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)326:‬‬

‫َ َ م َ َ َ َم َ َ م َ َ ً‬ ‫م م َ‬
‫ْيه ه ثَلثا‪:‬‬
‫ه‬ ‫غ‬‫و‬ ‫س‬‫ه‬ ‫أ‬‫الر‬ ‫لَع‬ ‫ه‬ ‫ء‬‫ا‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫اض‬ ‫ف‬‫‪ -11‬باب استهح ه ه‬
‫إ‬ ‫اب‬ ‫ب‬
‫تاب‪:‬رسوریغہرپنیترمہبتتاینڈاےنلاکبحتسموہتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪741 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ‬ ‫آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ آ آْآ آ ْ آآآ آ آ آ‬ ‫ُآْآُ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آْآ‬
‫ان‪ :‬آحدثنا أبُو‬ ‫ِ‬
‫اَلخ آ‬
‫ر‬ ‫ال‬ ‫يد‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬قال َيَي‪ :‬أخَبنا‪ ،‬وق‬ ‫حدثنا َيَي ب ُن َيَي‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ه آ ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْآ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ُ آْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ُ آْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬
‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫ري ب ِن مط ِع ٍم‪ ،‬قال‪ :‬تماروا ِِف الغس ِل ِعند رس ِ‬ ‫األحو ِص‪ ،‬عن أ ِِب إِسحا ‪ ،‬عن سليمان ب ِن ْص ٍد‪ ،‬عن جب ِ‬
‫ه آه آآ‬ ‫آ آ آآ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ ْ ُ ْ آ ْ آ ه آ آ آ ِّ آ ْ ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬أما أنا‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬‫ذ‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ك‬ ‫ِس‬‫ِ‬ ‫اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬فقال بعض القومِ ‪ :‬أما أنا‪ ،‬ف ِإِن أَ ِسل رأ‬
‫آ آ آ آ ُ ٍّ‬ ‫آ ِّ ُ ُ آ آ آ ْ‬
‫ف ِإِن أ ِفيض لَع رأ ِِس ُالث أكف "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪450‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ریبج نب مطمم ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ ہک ولوگں ےن ڑگھجا ایک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک اسےنم لسغ ںیم۔ ضعب ےن اہک‪ :‬م و رس وک اس رطح‬

‫دوھےتںیہاےسیاےسی۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیم واےنپرسرپنیتولچڈااتلوہں۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)327:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪741 :‬‬

‫ري ب ْ ِن‬
‫آ ْ ُ آْ‬
‫ب‬‫ج‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫د‬ ‫ْص‬
‫آ ْ ُ آْآ آ‬
‫ان بْن ُ آ‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫ح‬‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ب آ هشار‪ ،‬آح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن أآِب إ ْس آ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫آآ ً‬ ‫ْ آ آ آ آ آ آه آآ آُْ ُ آآ آْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُ ُ آ ْ آ ُ ْ ُ ْ ُ‬
‫ُم ْط ِع ٍم‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " ،‬أنه ذ ِكر ِعنده الغسل ِمن اَلناب ِة‪ ،‬فقال‪ :‬أما أنا‪ ،‬فْف ِرغ لَع رأ ِِس ُالُا "‪.‬‬
‫آ‬ ‫آ‬
‫م‬
‫روایےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسےنملسغانجیاکذرکوہاآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیم واےنپرسرپ‬ ‫ریبجنب عطمریضاہللہنعےس ی‬

‫نیتتارتاینڈااتلوہں۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)327:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪742 :‬‬

‫آْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْآآآ ُ آ ٌْ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آ‬

‫َّش‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُسفيآان‪ ،‬ع ْن آجابِ ِر ب ْ ِن عب ِد‬ ‫ْ ُ آ‬
‫وحدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬وإِسما ِعيل بن سال ِ ٍم‪ ،‬قاَل‪ :‬أخَبنا هشيم‪ ،‬عن أ ِِب ب ِ ٍ‬
‫آ آ آ آه آآ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ‬ ‫ه آْ آ آ آْ ٌ آ آٌ آ آْآ‬ ‫آ آُ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ُ‬ ‫آه آْآ آ‬ ‫ه‬
‫اردة‪ ،‬فكيف بِالغس ِل؟ فقال‪ :‬أما أنا‪،‬‬ ‫يف‪ ،‬سْلوا انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالوا‪ :‬إِن أرْنا أرض ب ِ‬ ‫اَّلل‪ " ،‬أن وفد ُ ِق ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫آ ُ‬
‫يف‪ ،‬قالوا‪ :‬يآا آر ُسول‬ ‫ق‬
‫آآ آ ه آْآ آ‬
‫ُ‬ ‫د‬‫ف‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬‫و‬ ‫َّش‬
‫آ ه آآ ُ آ ْ ٌ آ ْ آآآ آُ ْ‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬‫خ‬‫أ‬ ‫م‬ ‫ي‬‫ش‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ت‬‫لَع آرأْ ِِس ُآ آالًُا "‪ ،‬آق آال ْاب ُن آسالم ِف ر آوايآ‬
‫آُْ ُ آآ‬
‫فْف ِرغ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍِ ِ ِ ِ ِ‬
‫ه‬
‫اَّلل‪.‬‬
‫ِ‬

‫روایےہ‪،‬فیقثیکرطفےسوجولگآےئےھت‪،‬اوہنںےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل! مہاراکلمرسدےہ ولسغےسیک‬

‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬

‫رکںی؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیم واےنپرسرپنیتتارتاینڈااتلوہں“ (ز یتادہتایناہبتارضوریںیہن)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)328:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪451‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪743 :‬‬
‫آ ْ آ ْ آْ ه آ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ٌ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ ْآ ه‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫اب‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اب آي ْعِن اثله آق ِ ه‬
‫ْف‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آآ آ آ ْ‬ ‫آآ آ آ آآ‬ ‫ْ‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ‬ ‫آ آ آُ ُ‬
‫ات ِم آن آماءٍ‪ ،‬فقال ُٰل احل آ آس ُن ْب ُن‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإذا اَتسل ِمن جناب ٍة‪ ،‬صب لَع رأ ِس ِه ُالث حفن ٍ‬ ‫ِ‬ ‫َكن رس‬
‫ُث م ْن آش ْعرك‪،‬آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ْآ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْ‬ ‫آ ٌ آ آ آ ٌ آ ُ ْ ُ آُ آ ْ آ آ‬ ‫ه آ ْ‬ ‫ُُمآ ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪،‬‬‫ِخ‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫‪:‬‬ ‫ٰل‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫اب‬ ‫ج‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫م‬

‫ب "‪.‬‬ ‫آوأآ ْطيآ آ‬

‫اجترنبدبعاہللریض اہللہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملسجلسغرکےت واےنپرسرپ نیتولچرھب رکتاین ڈاےتل۔ نسحےناہک‪:‬ریمے و‬

‫تالتہبںیہ‪،‬اجترریضاہللہنعےناہک‪:‬اےریمےےجیتھب!روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتالھجتےسز یتادہےھتاورھجتےسرتہبےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)329:‬‬

‫مُم َ َ‬ ‫ُ م َ َ‬
‫‪ -12‬باب حك هم ضفائ ههر المغت هسلةه‪:‬‬
‫تاب‪:‬لسغرکےنوایلوعر وںیکڈنیمویھںاکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪744 :‬‬
‫ُ ُّ‬ ‫يم‪ ،‬آو ْاب ُن أآِب ُع آم آر‪ ،‬آو آع ْم ٌرو ه‬
‫انلاقِ ُد‪َ ،‬ك ُه ْم آع ِن اب ْ ِن‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوإ ْس آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫(حديث مرفوع) حدثنا أبو ب ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آْ‬ ‫ِّ‬ ‫ُ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ُ ْ آ ُ آ ْ آ ُّ آ ْ ُ آ‬ ‫ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آق آال إ ْس آ‬
‫اَّلل ب ِن‬
‫َبي‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِب‬ ‫ِ ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يد‬
‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫وَس‬ ‫م‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫وب‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫آآُْ ُ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ ِّ آ آ آ آ آ ْ ُ ِّ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه ِّ ْ آ ٌ آ ُ ُّ آ ْ ْ‬
‫اَّلل‪ِ ،‬إِن ام آرأة أشد ْف آر آرأ ِِس‪ ،‬فْنق ُضه ِلغ ْس ِل اَلآنابآ ِة؟ قال‪:‬‬ ‫را ِف ٍع موَل أم سلمة‪ ،‬عن أم سلمة‪ ،‬قالت‪ :‬قلت‪ " :‬يا رسول ِ‬
‫آ‬

‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آْ ْآ آ آ‬ ‫ُه ُ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آآ‬ ‫آ ْ آْ آآ آْ‬ ‫آ هآ آ ْ‬

‫آ‬
‫يضني علي ِك الماء فتطه ِرين " ‪،‬‬ ‫ات‪ ،‬ثم ت ِف ِ‬ ‫يك أن َت ِِث لَع رأ ِس ِك ُالث حثي ٍ‬ ‫َل‪ِ ،‬إنما يك ِف ِ‬
‫امالموونینمدیسہامہملسریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ںیماےنپرسرپوچیٹتادنیتھوہں‪،‬ایکانجیےکلسغیکےئلاسوکوھکولں؟‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہنھجتوکاکیفےہرسرپنیتولچرھبرکڈاانلرھپاسرےدبنرپتایناہبتا وتاکوہاجےئیگ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)331:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪452‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪745 :‬‬
‫آ آ آ‬ ‫محيْد‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫وح هد آثنآا آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌْ ه ُ آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ُ آ‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬قاَل‪ :‬أ ْخ آ آَبنآا اثله ْو ِر ُّي‪،‬‬
‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫ٍ‬
‫ون‪ ،‬آ‬‫وحدثنا عمرو انلا ِقد‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن هار‬
‫ْ‬ ‫آآ آ آ ُ آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫آآُْ ُ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ُّ آ ْ ُ آ‬
‫وَس‪ِ ،‬ف آه آذا اإل ْس آنا ِد‪ ،‬آوِف آح ِديث آعبْ ِد ه‬
‫حيض ِة آواَلآنابآ ِة‪ ،‬فقال‪َ :‬ل‪ ،‬ث هم ذك آر بِ آمع آن‬ ‫الر هزا ِ ‪ :‬فْنقضه لِل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن أيوب ب ِن م‬
‫ُ ْآآ‬
‫يث اب ْ ِن عيآينة‪،‬‬ ‫آ‬
‫ح ِد ِ‬
‫اسدنس ےسذموکرتاال ی‬
‫دحیرموی ےہہکدیسہامہملسریضاہلل اہنع ےناہکہک ںیماینپوچیٹوک لسغضیحاورلسغانجی ےکےئلوھکولں وآپیلص اہلل‬

‫ہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہن“۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)331:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪746 :‬‬

‫يد آي ْعِن ْاب آن ُز آريْع‪ ،‬آع ْن آر ْو ِح بْن الْ آقاسم‪ ،‬آح هد آثنآا آأيُّ ُ‬
‫وب‬ ‫اء ْب ُن آعد ٍّي‪ ،‬آح هد آثنآا يآز ُ‬
‫ُ‬ ‫ي‬‫ِم‪ ،‬آح هد آثنآا آز آكر ه‬
‫ُّ‬ ‫ار‬ ‫ال‬ ‫وح هدُآنيه أآ ْ آ‬
‫مح ُد ه‬ ‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْآ ْ آ آ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُّ ُ آ آ ْ ُ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ ُ ُ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬وقال‪ :‬أفْحله‪ ،‬فَْ ِسله ِمن اَلناب ِة‪ ،‬ولم يذك ِر‪ :‬احليضة‪.‬‬ ‫بن موَس‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫اسدنسےسیھبویہ ی‬
‫دحیآیئےہھچکاافلظیکدبتیلیےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)331:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪747 :‬‬

‫آ ْ ُ آهآ آ آْآ آ ْ آآآ ْ آ‬ ‫آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ُّ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ‬

‫اعيل‬ ‫لَع ب ُن حج ٍر َجيعا‪ ،‬ع ِن اب ِن علية‪ ،‬قال َيَي‪ :‬أخَبنا ِإسم ِ‬ ‫وحدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬و ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ْ ُ آْ ْ ُ آْ آ آ آآآ آ آ آ آ ه آ ْ آ ه‬ ‫ْ ُ ُ آ ه آ آ ْ آ ُّ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل ْب آن آع ْمرو‪ ،‬يآْ ُم ُر النِّ آساءآ‬ ‫ُّ آ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ري‪ ،‬قال‪ " :‬بلغ َعئِشة‪ " ،‬أن عبد ِ‬ ‫ابن علية‪ ،‬عن أيوب‪ ،‬عن أ ِِب الزبري‪ ،‬عن عبي ِد ب ِن عم ٍ‬
‫آ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ُ ُ آ ُ ه آ آ آ ْ آ آ آ ً ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ ُ ِّ آ آ آ ْ‬
‫اَتآ آسلْ آن‪ ،‬أآ ْن آينْ ُق ْض آن ُر ُء آ‬
‫وس ُه هن‪،‬‬ ‫ِإذا اَتسلن‪ ،‬أن ينقضن رءوسهن‪ ،‬فقالت‪ :‬يا عجبا َِلب ِن عم ٍر وهذا‪ ،‬يْمر النساء ِإذا‬
‫آآ آ ُ آآ‬ ‫آ‬ ‫آآآ آُْ ُ ُ ه آ ْ آْ ْ آ ُُ آ ُ ه آآ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ آآ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْ آ‬
‫اح ٍد‪ ،‬وَل أ ِزيد لَع‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِمن ِإنا ٍء و ِ‬
‫أفال يْمرهن أن َي ِلقن رءوسهن‪ ،‬لقد كنت أَت ِسل أنا ورسول ِ‬
‫آآ آ ْ آ‬ ‫آ ْ ُْ آ آ ْ‬
‫أن أف ِرغ آلَع آرأ ِِس ُالث ِإف آراَغ ٍت "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪453‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ام الموونینم دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ی‬

‫روای ےہ ہک دبعاہللنب رمع ریضاہللامہنع وعر وں وک لسغ ےک وق رس وھکےنلاک مکح دےتی۔ دیسہ اعہشئریضاہلل‬

‫اہنعےناہک‪:‬بجعتےہانبرمعریضاہللامہنعےسوہرسوھکےنلاکمکحرکےتںیہلسغےکوق‪ ،‬ورسڈنماےناکمکحویکںںیہندےتی۔ںیماورروسلاہلل یلص‬

‫اہللہیلعوملسدوونں یاتترنتےسلسغرکےتاورںیمطقفاےنپرسرپنیتولچڈالیتیل۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)331:‬‬

‫َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫م َ ً م م‬ ‫م م َ م ُ م َ َ َ مَ م‬ ‫م م َ‬

‫ال المغت هسل هة مهن اْلی هض ف هرصة مهن مهس ٍك هِف مو هض هع ادل هم‪:‬‬
‫ه‬ ‫م‬ ‫ع‬‫ه‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫اب‬
‫‪ -13‬باب استهح ه‬
‫ب‬
‫تاب‪:‬احئضہاکلسغرکےنےکدعبکشماگلرویئاکڑکٹاوخنیکہگجںیماامعتسلرکتابحتسمےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪748 :‬‬

‫ان ْب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آعنْ آمنْ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ ْ ُ ُآه ه ُ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ً آ ْ ُ آْآآ آ آ آ ْ ٌ آ ه آآ ُ ْ آ ُ‬

‫ور‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫َجيعا‪ ،‬ع ِن اب ِن عيينة‪ ،‬قال عمرو‪ ،‬حدثنا سفي‬ ‫حدثنا عمرو بن ُمم ٍد انلا ِقد‪ ،‬وابن أ ِِب عمر ِ‬
‫ْ آآٌ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْآ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫آ آآ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ْ آ ه آ آ ْ ُ ِّ‬
‫ت امرأة انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬كيف تغت ِسل ِمن حيض ِتها؟ قال‪:‬‬ ‫اب ِن ص ِفية‪ ،‬عن أم ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬سْل ِ‬
‫ت‪ :‬آكيْ آف أآ آت آط هه ُر ب آها؟ قآ آال‪ :‬آت آط ههري بهاآ‬ ‫آآآ هُ آ آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آهُ آ ه آ آ آ ْآ آ ْ آ ُ ُ ه آْ ُ ُ ْ آ ً‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫فذكرت أنه علمها كيف تغت ِسل‪ ،‬ثم تْخذ فِرصة ِمن ِمس ٍك فتطهر بِها‪ ،‬قال‬
‫آ آ‬ ‫اجتآ آذ ْبتُ آها إ آ ه‬
‫ِل‪ ،‬آو آع آرفْ ُ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ‬ ‫ُ ْ آ آ ه آ ْ آآآ آآ آ آ آآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ آ آآ آ ْ‬
‫ت آما أ آراد‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ه‬
‫اَّلل‪ ،‬واستَّت "‪ ،‬وأشار نلا سفيان بن عيينة ِبي ِدهِ لَع و ِ‬
‫ج‬ ‫سبحان ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آُ ْ ُ آآ‬ ‫آ آآآ ه آ آ آ ْ ُ آ ُ‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ْ ُ آ آ‬
‫ت‪ :‬تت هب ِِع بِها أُر المِ ‪ ،‬وقال ابن أ ِِب عمر ِِف ِرواي ِت ِه‪ :‬فقلت‪ :‬تتب ِِع بِها آُار المِ ‪،‬‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقل‬

‫روای ےہہک یاتوعرتےن روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےس وپاھچ‪:‬ضیحاکلسغےسیکرکوں؟آپ یلصاہللہیلع‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئ ریضاہللاہنع ےس ی‬

‫وملسےناھکس یاتاسوکلسغرکتا‪،‬رھپفرام یتا‪” :‬کشماگلوہا یاتوھپاہےلاوراسےستایکرک“ وہوبیل‪:‬ےسیکتایکرکوں۔آپےنفرام یتا‪” :‬احبسناہلل (بجعت‬

‫ےہہکایسی م ر‬
‫اظہتاتیھبںیہنیتھجمس) تایکرکاسےس۔“ اورآڑرکیلآپیلصاہللہیلعوملسےن۔ایفسنےنالتب یات موکاہھتاانپہنمرپرھکرک (ینعیرشمےس‬

‫آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ااسی ایک) دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن اہک‪ :‬ںیم ےن اس وعرت وک اینپ رطف اچنیھک اور روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس اک بلطم ںیم‬

‫اچہپنیئگیھت۔ںیمےناہک‪:‬اساھپےہوکوخنےکاقممرپاگل (ینعیرشہاگمہرپ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)332:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪454‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪749 :‬‬

‫آ ه ْ آً‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ٌ آ ُ ِّ‬ ‫ان‪ ،‬آح هد آثنآا ُو آهيْ ٌ‬

‫ه ُّ آ ه آ آ آ ه ُ‬ ‫وح هدُآِن أآ ْ آ‬
‫مح ُد ْب ُن آ‬
‫ور‪ ،‬ع ْن أم ِه‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ " ،‬أن ام آرأة‪،‬‬ ‫ب‪ ،‬حدثنا منص‬ ‫ار ِِم‪ ،‬حدثنا حب‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫يد‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ُ آ آ آْ‬ ‫آً آ ه‬ ‫ً‬ ‫ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ ْ آ ُ ْ آ ُّ ْ آ آ آ ُ‬ ‫آ آآ‬

‫الطه ِر؟ فقال‪ :‬خ ِذي ِف ْر آصة ُم آم هسكة‪ ،‬فتآ آوْ ِِئ بِ آها "‪ ،‬ث هم ذك آر َن آو‬ ‫ت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬كيف أَت ِسل ِعند‬ ‫سْل ِ‬
‫ْ آ‬ ‫آ‬
‫يث ُسفيآان‪.‬‬ ‫ح ِد ِ‬

‫ی‬
‫ںیہ‪:‬ات وعرت ےن یبن یلص اہلل ہیلع وملس ےس وسال ایک ہک ںیم ضیح اک لسغ سک رطح رکوں؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬ ‫دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع یتہک‬

‫فرام یتا‪” :‬وخوبشداررویئےلرکتازیکیگاحلصرکو۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)332:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪751 :‬‬

‫يم ب ْ ِن‬‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آو ْاب ُن ب آ هشار‪ ،‬قآ آال ْاب ُن ال ْ ُم آث هن‪ ،‬آح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ ُ ْ ْ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ ه آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ آ آ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ‬ ‫ال ْ ُم آ‬
‫يض؟‬ ‫ت انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم عن َس ِل الم ِح ِ‬ ‫اج ِر‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت ص ِفية َتدث‪ ،‬عن َعئِشة‪ " ،‬أن أسماء‪ ،‬سْل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫آُْآ‬ ‫آ ُْ ُ ُ آًْ آ ً‬ ‫ُّ ُ آ ُ ه آ ُ ُّ آ ْ‬ ‫ْ آ آ ه آ ْ‬ ‫آ آ آ آْ ُ ُ ْ آ ُ ه آ آ آ‬
‫ب آلَع آرأ ِس آها‪ ،‬ف آتدلكه دلَك ش ِديدا‪ ،‬آح هَّت تبلغ‬ ‫اءها آو ِسد آرت آها‪ ،‬فتآ آطه ُر فتُح ِس ُن الطهور‪ ،‬ثم تص‬ ‫فقال‪ :‬تْخذ ِإحداكن م‬
‫ُ ُ آ آ ْ آ ُ ه آ ُ ُّ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ ه آ ْ ُ ُ ْ آ ً ُ آ ه آ ً آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ‬
‫شئون رأ ِسها‪ ،‬ثم تصب عليها الماء‪ ،‬ثم تْخذ فِرصة ممسكة‪ ،‬فتطهر بِها‪ ،‬فقالت أسماء‪ :‬وكيف تطهر بِها؟ فقال‪:‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ آ آ ه آ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ه آ ُْ آ آ آآه آ آآآ ه آ آ آآْ ُ آ ْ ُ‬
‫اَلآنآابآ ِة‪ ،‬آف آق آال‪ :‬تآْ ُخ ُذ آماء‪ً،‬‬ ‫ْ‬
‫اَّلل‪ ،‬تطه ِرين بِها‪ ،‬فقالت َعئِشة‪ :‬كأنها َت ِْف ذلِك‪ ،‬تتب ِعني أُر المِ ‪ ،‬وسْْله عن َس ِل‬ ‫سبحان ِ‬
‫آ آ آ ه ُ آ ُ ْ ُ ُّ ُ آ آ ْ ُ ْ ُ ُّ ُ آ ُ ه آ ُ ُّ آ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ ُ ُ آ ه آ ْ ُ آ ُ ُ آ آ ْ آ ُ ه ُ ُ‬
‫يض آعلآيْ آها ال ْ آم آ‬
‫اء‪،‬‬ ‫فتطهر‪ ،‬فتح ِسن الطهور‪ ،‬أو تب ِلغ الطهور‪ ،‬ثم تصب لَع رأ ِسها‪ ،‬فتدلكه حَّت تبلغ شئون رأ ِسها‪ ،‬ثم ت ِف‬

‫ين "‪،‬‬ ‫اء أآ ْن آيتآ آف هق ْه آن ِف ِّ‬

‫ال‬
‫آْ آ ُ ْ آ ْآُُ ه ْ‬
‫احلآيآ ُ‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬‫ص‬
‫آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫اء‬ ‫ت آَعئ ِ آش ُة‪ :‬نِ ْع آم النِّ آس ُ‬
‫اء‪ ،‬ن ِ آس ُ‬ ‫آآ آ ْ‬
‫فقال‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رینبسکن یک یٹیب) ےن وپاھچروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےس‪،‬ضیحاک لسغ‬ ‫روای ےہہک اامسک ( لک یک یٹیب یات یت ی د‬ ‫امالموونینم دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےس ی‬

‫ےسیک رکوں؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ےلہپ تاین ریبی ےک وتپں ےک اسھت ےل اور اس ےس ایھچ رطح تایک رکے (ینعی ضیح اک وخن وج اگل وہا وہ‬

‫دوھےئ اور اصف رکے) رھپ رس رپ تاین ڈاےل اور وخب زور ےس ےلم اہیں ت ہک تاین اموگنں (تاولں یک ڑجوں) ںیم چنہپ اجےئ۔ رھپ اےنپ اورپ تاین‬

‫ڈاےل (ینعی اسرے دبن رپ) رھپ یات اھپاہ (رویئ یات ڑپکے اک) کشم اگل وہا ےل رک اس ےس تایک رکے۔“ اامسک ریض اہلل اہنع ےن اہک‪ :‬ےسیک تایک رکے؟‬

‫روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬احبسن اہلل تایک رکے۔“ دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن ےکپچ ےس ہہک د یات ہک وخن ےک اقمم رپ اگل دے رھپ اس ےن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪455‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫انجیےکلسغوکوپاھچ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬تاینےلرکایھچرطحاہطرترکے۔رھپرسرپتاینڈاےلاورےلماہیںتہکتاینساموگنں‬

‫ںیمچنہپاجےئ‪،‬رھپاےنپاسرےدبنرپتاینڈاےل۔“ دیسہاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬ااصنریکوعرںیتیھبایکدمعہوعرںیتںیھت۔وہدنییکتاتوپےنھچںیم‬

‫رشمںیہنرکیتںیھت (اوریہیالزمےہویکہکنرشم‪،‬گاہاورتیصعمںیمےہاوردنییکتاتوپانھچوثاباوراخرےہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)332:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪751 :‬‬

‫ْ آ آْآُ آ آ آ آ آ ُ ْ آ آ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آت آط ههري بهاآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن ُم آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ان‬ ‫ح‬ ‫ب‬‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫و‬ ‫َن‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫س‬‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ب‬‫ع‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ذ‬‫ٍ‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا عبيد‬
‫استآ آ آ‬
‫َّت‪،‬‬
‫آ ْ‬
‫و‬

‫ذموکرہتاال ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)332:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪752 :‬‬

‫آ ْ آ هآ ْ‬ ‫آ‬
‫األ ْح آو ِص‪ ،‬آع ْن إب ْ آراه آ‬
‫يم بْن ُم آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ آ ْ آ‬
‫ت‬ ‫ن‬‫ب‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ة‬‫ي‬‫ف‬ ‫ص‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫اج‬
‫ِ ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِب‬
‫وحدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة ِلَكهما‪ ،‬عن أ ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ آ ْ آ آُ آ ه آْآ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآ آ ْآ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ ُ آ آ آآ‬
‫اَّلل‪ ،‬كيف‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالت‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ُك‪ ،‬لَع رس ِ‬
‫شيبة‪ ،‬عنعائِشة‪ ،‬قالت‪ :‬دخلت أسماء بِنت ش ٍ‬
‫ُ آ ْآ‬ ‫آ ْ آ آ ْ ُ‬ ‫ْْ‬ ‫ْ‬ ‫آْآ ُ ْ آ آ آ‬
‫تغت ِسل ِإحدانا ِإذا آط ُه آرت ِم آن احلآي ِض؟ آو آسا احل آ ِديث‪ ،‬آول ْم يآذك ْر ِفي ِه‪ْ َ :‬سل اَلآنابآ ِة‪.‬‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعیتہکںیہ‪:‬اامسکتنب لکریضاہللاہنعآیئروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاساورےنہکیگل‪:‬اےاہللےکروسل!ج مںیمےسوکیئ‬

‫دحیےکزگہتش ی‬
‫دحیںیمزگرےکچںیہرگماسںیملسغانجیاکذرکںیہن۔‬ ‫ضیحاکلسغرکے وےسیکرکے؟تایقاافلظاس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)332:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪456‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫مُ م َ َ َ َ ُ م َ َ َ َ َ‬
‫‪ -14‬باب المستحاض هة وغسلهها وصَلْ هها‪:‬‬
‫تاب‪:‬احتسمہضےکلسغاوراسیکامنزاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪753 :‬‬

‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ٌ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬

‫يع‪ ،‬ع ْن ِهشامِ ب ْ ِن ُع ْر آوة‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪:‬‬ ‫ب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا و ِك‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫آ‬ ‫آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ه ِّ ْ آ آ ٌ ُ ْ آ آ ُ‬ ‫آ آ ْ آ آُ ْ ُ آ ُآْ‬
‫اض‪ ،‬آف آال أ ْط ُهر‪ُ،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬إِِن امرأة أستح‬
‫اطمة ِبنت أ ِِب حبي ٍ إِىل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالت‪ " :‬يا رسول ِ‬ ‫" جاءت ف ِ‬
‫ه آ آ آ آْ ْ آ ْ‬ ‫ْْ آ ُ آآ‬ ‫ْآ ْ آ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫الص آال آة؟ آف آق آال‪ :‬آَل‪ ،‬إ هن آما آذلك ع ْر ٌ آولآيْ آ‬ ‫ع ه‬ ‫آآآآ ُ‬
‫الصالة‪ ،‬آوإِذا أدبآ آرت‪ ،‬فاَ ِس ِِل‬ ‫ت احلآيضة‪ ،‬فد ِِع‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫ق‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ي‬ ‫احل‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أفْد‬
‫ِّ‬ ‫آعنْك ه‬
‫ال آم آو آصِل‪،‬‬ ‫ِ‬
‫اماوملنینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬افہمطتنبایبشیبحریضاہللاہنعروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآیئ‪،‬اوررعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!‬

‫ےھجمااحتسہضوہایگ ےہ‪ ،‬ںیم تاکںیہن وہیت ایک امنز وھچڑ دوں؟آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ںیہن ہی وخن یات رگاک ےہضیح اک ںیہن ےہ جضیح‬

‫ےکدنآںیئ وامنزوھچڑدے۔رھپضیحےکدنزگراجںیئ ووخندوھڈالاورامنزڑپھ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)333:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪754 :‬‬

‫ير ‪ .‬ح‬ ‫جر ٌ‬ ‫َبنآا آعبْ ُد الْ آعزيز ْب ُن ُُمآ همد‪ ،‬آوأآبُو ُم آعاو آي آة ‪ .‬ح آ‬
‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آث آنا آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْاب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ه آ آ آ ه ُ ْ ُ آ ْ ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫آ ه آآ آ آُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِِب ‪ .‬ح وحدثنا خلف بن ِهشامٍ ‪ ،‬حدثنا محاد بن زي ٍد َكهم‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن عروة‪ ،‬بِ ِمث ِل‬ ‫وحدثنا ابن نم ٍ‬
‫ْ آ آ آ آ ْ آٌ‬ ‫ت أآِب ُحبآيْ بْن آعبْد ال ْ ُم ه‬
‫ت آفاط آم ُة بنْ ُ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آحديث آوكيع آوإ ْسنآاده‪ ،‬آوِف آحديث ُقتآيْبآ آة‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ِه ام آرأة‬ ‫و‬
‫ٍ ِ‬ ‫د‬‫س‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اء‬‫ج‬ ‫ير‬
‫ِ ٍ‬ ‫ر‬‫ج‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ ِ ِِ ِ‬
‫آ ْآ ْ‬ ‫آُ‬ ‫م هنا‪ ،‬قآ آال‪ :‬آوِف آحديث آ ه‬
‫محا ِد بْ ِن آزيْ ٍد ِز آيادة آح ْر ٍف‪ ،‬ت آركنا ِذك آر ُه‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہ ی‬
‫دحیآیئےہھچکاافلظیکدبتویلیںےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)333:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪457‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪755 :‬‬

‫آ ْآآآ هْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُآ‬ ‫ه آآ آ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫اب‪ ،‬آع ْن ُع ْر آو آة‪،‬‬‫ه‬‫ث‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫وحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ُرم ٍح‪ ،‬أخَبنا اللي‬ ‫يد‪ ،‬آحدثنا ِلْث ‪ .‬ح‬
‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ِّ ُ ْ آ آ ُ آ آ آ‬ ‫ْ آ ْ آ ْ ُ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آْآ آ آ آهآ آ آ ْ‬
‫حاض‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقالت‪ِ :‬إِن أست‬ ‫عنعائِشة‪ ،‬أنها قالت‪ " :‬استفتت أم ح ِبيبة بِنت جح ٍ رسول ِ‬
‫آه آُ آ‬ ‫ث ْب ُن آس ْعد‪ :‬ل آ ْم يآ ْذ ُك ْر ْاب ُن ش آ‬ ‫ُ ه آ ِّ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ ُ ِّ آ آ آ آ ه ْ ُ‬ ‫ْ ٌ آ ْآ‬ ‫هآ آ‬
‫اب‪ ،‬أن رسول‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫الل‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ٍ‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ُك‬ ‫د‬ ‫ن‬‫ع‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫س‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫غ‬‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ِل‬ ‫ص‬ ‫م‬‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ِل‬‫ِ‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫اَ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫ع‬‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫إِنما‬
‫آ آ‬ ‫ش ٌء آف آعلآتْ ُه ِ آ‬
‫ك هن ُه آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُ ِّ آ آ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ ُه آ آآ ْ آ آ ْ‬
‫ِه "‪ ،‬آوقال ْاب ُن‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ٍ‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ُك‬ ‫د‬‫ن‬‫ع‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫س‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫غ‬‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أمر أم ح ِبيبة بِنت ج ٍ‬
‫ح‬ ‫ِ‬
‫ح ‪ :‬آول آ ْم يآ ْذ ُك ْر أُ هم آحب آ‬
‫يبة‪.‬‬
‫آ آ ْآُ آ ْ‬ ‫ُْ‬
‫ِ‬ ‫رم ٍح ِِف ِرواي ِت ِه ابنة ج ٍ‬
‫چ‬
‫روایےہہکامہبیبحتنب جسریضاہللاہنعےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےساہک‪:‬ےھجمااحتسہضےہ۔آپ یلص‬ ‫امالموونینمدیسہ اعہشئریضاہللاہنعےس ی‬

‫اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ہی وخن یات رگ اک ےہ‪ ،‬و لسغ رک اور امنز ڑپھ“‪،‬رھپ وہ لسغ رکیت ںیھت م ر‬
‫ہ امنز ےک ےئل۔ یل ےن اہک‪ :‬انب اہشب ےن ہی ںیہن‬

‫ایبنایکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنانوکمکحایک م ر‬
‫ہامنزےکےئللسغرکےناکہکلبامہبیبحریضاہللہنعےنوخدااسیایک۔انبرحمیک ی‬
‫روایںیمامہبیبح‬
‫چ‬
‫ریضاہللاہنعاکتامںیہنہکلبرصف جسیکیٹیباکذرکےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)334:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪756 :‬‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ْ ْ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ُّ آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ‬
‫اب‪ ،‬ع ْن ُع ْر آوة ب ْ ِن‬ ‫ٍ‬
‫احلآارث‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫اَّلل بن و ٍ‬
‫ه‬ ‫وحدثنا ُممد بن سلمة المرا ِدي‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫آ آآ‬
‫ت آجح ٍ ‪ ،‬خ آتنة‬
‫ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " ،‬أآ هن أُ هم آحبيبآ آة بنْ آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫انل ِّ‬ ‫محن‪ ،‬آع ْن آَعئ ِ آش آة آز ْو ِج ه‬ ‫الر ْ آ‬
‫الز آب ْري‪ ،‬آو آع ْم آر آة بنْت آعبْ ِد ه‬
‫ُّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫آ آ ْ آْآ ْ آُ آ ه‬ ‫ْ ُ آ ْ آ ْآ‬ ‫آر ُسول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ ْ ه ْ آ ْ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وَتت عب ِد الرمح ِن ب ِن عو ٍف‪ ،‬است ِحيضت سبع ِسنِني‪ ،‬فاستفتت رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ِّ‬ ‫ٌ آ ْآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آْ آ آ هآ آ آ آآ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ه آ آْ آ ْ ْ ْ آ آآ‬
‫ك هن هذا ِع ْر ‪ ،‬فاَت ِس ِِل آو آصِل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬إِن ه ِذهِ ليست بِاحلآيض ِة ول ِ‬ ‫علي ِه وسلم ِِف ذلِك‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫آ ه آ ْ ُآ ُْآ ُ ه ْآ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ آ ُ ْ آ آْآ آ ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ُ آ آ آ ْ آْآ ُ‬
‫اء‪ ،‬قال ْاب ُن‬ ‫ت آجح ٍ ‪ ،‬حَّت تعلو محرة المِ الم‬ ‫"‪ ،‬قالت َعئِشة‪ :‬فَكنت تغت ِسل ِِف ِمرك ٍن ِِف حجر ِة أخ ِتها زينب ِبن ِ‬
‫ُْْ‬ ‫ْ‬ ‫آآ آ آْ آ ُ هُ ًْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫الر ْ آ‬
‫كر ْب آن آعبْ ِد ه‬ ‫آ آ ه ْ ُ آ آ آآ آ ْ‬
‫اَّلل ِهندا‪ ،‬ل ْو آس ِم آعت بِ آه ِذهِ الفتيآا‪،‬‬ ‫ار ِث ب ْ ِن ِهشامٍ ‪ ،‬فقال‪ :‬يرحم‬ ‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ن‬‫محن بْ‬
‫ِ ِ‬ ‫اب‪ :‬فحدُت بِذلِك أبا ب ِ‬ ‫ِشه ٍ‬
‫آ‬

‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ آ ِّ‬ ‫آ ه ْ آ آ ْ آ ْ‬
‫اَّلل إِن َكنت آْلب ِِّك‪ِ ،‬ألنها َكنت َل تصِل‪.‬‬ ‫و ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪458‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫چ‬
‫ٰ‬
‫دبعارلمحنب‬ ‫روای ےہہکامہبیبحتنب جسریضاہللاہنعوجاسیلںیھت روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس یکاوریبیب‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئ ریضاہللاہنع ےس ی‬

‫وعفریضاہللہنعیک‪،‬استترستااختسہضراہ۔اوہنںےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسہلئسموپاھچ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہیضیحںیہن‬

‫کہ‬
‫ےہ ہکلب یات رگ اک وخن ےہ و لسغ رک اور امنز ڑپھ۔“ دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن اہک‪ :‬وہ یات ھررے ںیم لسغ رکںیت اینپ دیس زبنی تنب شحج یک‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمحےسایبنیکاوہنںےناہک‪:‬اہلل‬ ‫وکڑھٹیںیم ووخنیکرسیختاینرپآاجیت (اسدقروخناہبرکتا) انباہشبےناہک‪:‬ںیمےنہی ی‬
‫دحیاوبرکبنب‬

‫رمحرکےدنہہرپ‪،‬اکشوہہیوتفی ٰنسیتیل۔اہللیکمسق!وہرویتیھتامنزہنڑپےنھےس (ینعیاسوکیھبااحتسہضاھتاورہیہلئسمولعممہناھت وامنزہنڑپیھاورامنز‬

‫ےکاجےنرپرو یاترکیت)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)334:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪757 :‬‬

‫آ ْ آ ْآآ ْ آْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ ْ‬ ‫آ ْآآآ ْآ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آ آُ ْ آ آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ آ‬

‫ت عب ِد‬ ‫اب‪ ،‬عن عمرة بِن ِ‬ ‫وحدُ ِِن أبو ِعمران ُممد بن جعف ِر ب ِن ِزيا ٍد‪ ،‬أخَبنا إِبرا ِهيم يع ِن ابن سع ٍد‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫آ ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ‬ ‫ح إ آىل آر ُ‬‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ ُّ آ آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫ه ْآ‬
‫ت استُ ِحيضت آسب آع‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫الرمح ِن‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ :‬جاءت أم ح ِبيبة بِنت ج ٍ ِ‬
‫ْ آ‬ ‫آ آْ آ ْ ُآ ُْآ ُ ه ْآ آ آ ْ ُ‬ ‫آ ْ ْ ْ‬ ‫آ ْ آ‬
‫اء‪ ،‬آول ْم يآذك ْر آما آبعده‪.‬‬ ‫ار ِث ِإىل قو ِ ِٰل‪ ،‬تعلو محرة المِ الم‬
‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫يث عم ِرو ب ِن‬
‫ِسنِني‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫چ‬
‫روایرکیتںیہہکامہبیبحتنب جسریضاہللاہنعیبنرکمی یلصاہللہیلعوملسےکتاسآںیئ‪،‬انوکاستاسلےسااحتسہضاکرمض‬ ‫دیسہاعہشئریضاہللاہنع ی‬

‫دحیرمعونباحرثیک ی‬
‫دحییکرطحےہاسوقلتہکوخنیکرسیختاینرپلالآاجیتاوراسےکدعباکذرکںیہن۔‬ ‫اھت‪،‬تایق ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)334:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪758 :‬‬

‫آ آ ْ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ ه ْ آ آ آ ْ‬ ‫ُ ْآآ‬ ‫ه آآ ْ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آ ُآ‬

‫وحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثنا ُسفيآان ْب ُن عيآينة‪ ،‬آع ِن الزه ِري‪ ،‬عن عمرة‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬أن ابنة جح ٍ َكنت‬
‫آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ آ آ ُ‬
‫ني‪ ،‬بِنح ِو آح ِدي ِث ِه ْم‪.‬‬ ‫حاض آسب آع ِس ِن‬ ‫تست‬
‫چ‬
‫دحییکرطح۔‬ ‫روایےہ‪،‬تنب جساحتسمہضںیھتاستاسلت‪،‬ذموکرہتاال ی‬ ‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)334:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪459‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪759 :‬‬

‫يب‪،‬‬‫ب‬ ‫يد بْن أآِب آ‬

‫ح‬
‫آ ْ آ آ‬
‫ز‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬
‫ث‬ ‫ِل‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫س‬
‫آ ْآآآ هْ ُ‬
‫ث‪ .‬ح آ‬ ‫ي‬ ‫الل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬
‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ‬
‫م‬ ‫وحدثنا ُممد بن ر‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ه‬ ‫ه آه آ آآ آ آآ ْ آ ُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ ُْآآ آ ْ آ آ آ آهآ آ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْآ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اك‪ ،‬عن عروة‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬أنها قالت‪ِ " :‬إن أم ح ِبيبة‪ ،‬سْلت رسول ِ‬ ‫عن جعف ٍر‪ ،‬عن ِع آر ٍ‬
‫ه آ آ آ ْ آ آ ُ آآْ ُ ْ آ آآ آ آ آ ً آ آ آ آآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬امك ِِث قدر ما َكنت‬
‫ع ِن المِ ‪ ،‬فقالت َعئِشة‪ :‬رأيت ِمركنها مَلن دما‪ ،‬فقال لها رسول ِ‬
‫ِّ‬ ‫ُ ْآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آْ‬
‫َت ِب ُس ِك آحيضتُ ِك‪ ،‬ث هم اَت ِس ِِل آو آصِل "‪.‬‬

‫روای ےہ‪،‬امہبیبحریضاہللاہنعےنوپاھچروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسااختسہضےکوخنےکتارےںیم۔دیسہ‬ ‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬

‫اعہشئریض اہلل اہنع ےناہک‪ :‬ںیم ےنان ےک اہنےناک ترنت داھکی وخنےس رھبا وہا اھت۔ آپ یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪ ” :‬و اےنت دونں رہھٹی رہ ےنتج دونں‬

‫ضیحآ یاترکتااھت (ینعیاعدتےکدونںںیماسامیبریےسےلہپ) رھپلسغرکاورامنزڑپھ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)334:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪761 :‬‬
‫آ هآ آ ْآُ ْ ُ آ آآ‬ ‫هآ آ‬ ‫ْ ُ آ ْ‬ ‫يم‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آ‬ ‫آ هآ ُ آ ْ ُ ُآْ‬
‫يعة‪،‬‬‫َّض‪ ،‬آحدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬حدُ ِِن جعفر بن ر ِب‬
‫كر بْن ُم آ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬
‫ه‬
‫اْل ِم ِ ُّ‬ ‫ٍ‬ ‫حدُ ِِن موَس بن قري‬
‫آ‬ ‫ه ُ‬ ‫ه آه آ آ ْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ ْ ُّ آ ْ‬ ‫آع ْن ع آر ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬أن آها قالت‪ِ " :‬إن أ هم آح ِبيبآة‬ ‫ري‪ ،‬ع ْن آَعئِشة آز ْو ِج انل ِِ صىل‬
‫اك ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬عن عروة ب ِن الزب ِ‬‫ِ ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ه آآ آ آ ْ ُ‬
‫ال آم‪ ،‬فقال ل آها‪ :‬امك ِِث‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‬ ‫آ آ ْ آ آُ‬ ‫آ آ ْ آْ آ آ ْ ه ْآ ْ آ ْ‬ ‫ْ آ آ ْ‬
‫ول ِ‬ ‫الِت َكنت َتت عب ِد الرمح ِن ب ِن عو ٍف‪ ،‬شكت إِىل رس ِ‬ ‫بِنت جح ٍ ‪ِ ،‬‬
‫آ آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ ُ ِّ آ‬ ‫ُ ْآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ ْ آْ‬ ‫آْ‬
‫قد آر آما َكنت َت ِب ُس ِك آحيضتُ ِك‪ ،‬ث هم اَت ِس ِِل‪ ،‬فَكنت تغت ِسل ِعند ُك آصال ٍة "‪.‬‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمحنبوعف ریضاہللہنع ےکاکنحںیمںیھتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاس‬ ‫دیسہاعہشئریضاہلل اہنع ےس ی‬
‫روای ےہہکامہبیبح تنبشحجوج‬
‫آںیئ اور ی‬
‫اکشی یک وخن ےنہب یک۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اےنت دن رہھٹی رہ ےنتج دونں (اس امیبری ےس ےلہپ) ضیح آ یات ا‬
‫رکت اھت رھپ لسغ رک‬

‫ڈال۔“ ووہ م ر‬
‫ہامنزےکےئللسغایکرکںیت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)334:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪460‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ُ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ م ََ م‬ ‫َ َ‬ ‫ُ ُ‬
‫وب قضاءه الصو هم لَع اْلائ ههض دون الصَلة ه‪:‬‬
‫‪ -15‬باب و ه‬
‫ج‬
‫تاب‪:‬احئضہرپروزےیکاضقکواجےہ‪،‬امنزیکںیہن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪761 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ه آآ آه ٌ آ‬ ‫آآ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫اد‪ ،‬آع ْن آأيُّ آ‬ ‫ه ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ ه‬

‫محاد‪ ،‬ع ْن يآ ِزيد‬ ‫وب‪ ،‬ع ْن أ ِِب قِالبآة‪ ،‬ع ْن ُم آعاذة ‪ .‬ح وحدثنا‬ ‫يع الزهر ِاِن‪ ،‬حدثنا مح‬ ‫حدثنا أبو الربِ ِ‬
‫آ آآ آ ْ آ آ ُ آ آ ُ هٌ‬ ‫ْ آ آ ه آ آ آه آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ آآ آ ه ْ آآً آ آآ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آآ ْ‬ ‫ِّ ْ‬
‫ورية‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫ا؟‬ ‫ه‬ ‫يض‬
‫ِ‬ ‫ُم‬
‫ِ‬ ‫ام‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫الص‬ ‫ا‬ ‫ان‬‫د‬ ‫ح‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ِض‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ش‬‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ْ‬‫س‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫أ‬‫ر‬‫ام‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫اذ‬‫ع‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ش‬ ‫الر‬
‫آ آ‬ ‫ه ُ آ ُْ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ آ ْ ْ آ آ آ ُ آآ‬
‫لَع آع ْهد آر ُ‬ ‫آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ث هم َل تؤ آم ُر بِقضا ٍء "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫يض‬ ‫َت‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ان‬‫د‬ ‫ح‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫؟‬‫ت‬ ‫أن ِ‬
‫دیسہاعمذہریضاہلل اہنع ےس ی‬
‫روای ےہہک یاتوعرت ےن دیسہ اعہشئریضاہلل اہنع ےس وپاھچ‪:‬ایکوعرتاضقرکےضیحےک دونںیک امنز وک؟اوہنں ےن‬

‫اہک‪:‬ایک ورحوریےہ؟ مںیمےسسجوکضیحآتاروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکزامہنںیماسوکامنزیکاضقاکمکحہنوہتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)335:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪762 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آآ ْ‬ ‫آآ آه‬ ‫يد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه آآ ُآ‬
‫ت ُم آعاذة‪ " ،‬أن آها آسْلت آَعئِشة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن ي ِز‬
‫َي ْضن‪،‬آ‬‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫آْ ُ‬ ‫ه آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ُ هٌ آْ‬ ‫ْآ ُ‬ ‫آآ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ت؟ قد كن نِساء رس ِ‬ ‫ورية أن ِ‬
‫أتق ِِض احلائِض الصالة؟ فقالت َعئِشة ‪ :‬أحر ِ‬
‫أآفآْآ آم آر ُه هن أآ ْن آيْز آ‬
‫ين "‪ ،‬قآ آال ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ :‬آت ْعِن آي ْقض آ‬
‫ني‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫دیسہاعمذہریضاہللاہنعےنوپاھچدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس‪،‬ایکاحئضہامنزیکاضقرکے ۔اوہنںےناہک‪:‬ایک ورحوریےہ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیک‬

‫ایبیبںاحئضہوہںیترھپایکآپیلصاہللہیلعوملسانوکامنزیکاضقاکمکحرکےت؟‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)335:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪763 :‬‬

‫ت آَعئ آش آة‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬

‫ت‪:‬‬ ‫ت‪ " :‬آسْآلْ ُ‬
‫آ ْ ُ آ آآ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآآ ْ‬
‫َبنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن آَع ِص ٍم‪ ،‬عن معاذة‪ ،‬قال‬ ‫محيْد‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ ْ ُ آ ْ ُ آ ُ ه آ آ ِّ آ ْ آ ُ آ آ ْ‬ ‫ه آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ هٌ آْ‬ ‫ه ْ آ آآ آْ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ ُ ْ‬
‫احل آ‬
‫كِن أسْل‪ ،‬قالت‪:‬‬ ‫وري ٍة‪ ،‬ول ِ‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬‫ق‬ ‫؟‬‫ت‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ة‬‫ي‬ ‫ور‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫؟‬ ‫ة‬ ‫ال‬‫الص‬ ‫ِض‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫الص‬ ‫ِض‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫‪،‬‬‫ض‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫ما بال‬
‫ه آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُْ‬ ‫ك آفنُ ْؤ آم ُر ب آق آضاء ه‬‫آ آ ُ ُآ آ آ‬
‫الصال ِة "‪.‬‬ ‫الص ْومِ ‪ ،‬آوَل نؤ آم ُر بِقضا ِء‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َكن ي ِصيبنا ذل ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪461‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روایےہہکںیمےندیسہاعہشئریضاہللاہنعےسوپاھچ‪:‬ایکو ہےہوجاحئضہروزوںیکاضقرکیتےہاورامنزیکاضقںیہنرکیت؟‬
‫دیسہاعمذہریضاہللاہنعےس ی‬

‫اوہنںےناہک‪ :‬ورحوری وںیہن؟ ںیمےناہک‪،‬ںیہنںیم ووپیتھچوہں۔اوہنںےناہک‪ :‬موعر وںوکضیح آتارھپمکحوہتا‪،‬روزوں یک اضقرکےناکاور امنزیک‬

‫اضقاکمکحہنوہتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)335:‬‬

‫َم َ َم‬ ‫َ َ ُّ م ُ م َ‬
‫ُّت المغت هس هل بهثو ٍب وَن هوه ه‪:‬‬
‫‪ -16‬باب تس ه‬
‫تاب‪:‬لسغرکےنواالڑپکےوریغہےکاسھترپدہرکے۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪764 :‬‬

‫آ ْآآ آهُ‬ ‫َّض‪ ،‬أآ هن أآبآا ُم هر آة آم ْو آَل أُ ِّم آهانئ بنْت أآِب آ‬
‫ه ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ آآْ ُ آآ‬
‫لَع آ‬ ‫آْ‬ ‫ه آآ آْ‬
‫َب ُه‪ ،‬أنه‬ ‫ب أخ‬ ‫ل‬
‫ِ ٍ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫ِ ٍ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬‫ِ ٍ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫آحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ ْآْ آآ آ ْ ُُ آ ْآ ُ آآ ُ‬
‫اط آمة‬ ‫ت إ آىل آر ُ‬ ‫آُ ُ‬
‫ول‪ " :‬آذ آهبْ ُ‬ ‫ت أآِب آ‬ ‫آسم آع أُ هم آهانئ بنْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم َعم الفت ِح‪ ،‬فوجدته يغت ِسل‪ ،‬وف ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْآُُ آ ْ ُُ آ‬
‫َّت ُه بِث ْو ٍب "‪.‬‬ ‫ابنته تس‬

‫دیسہاماہینتنبایباطلریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسیئگسجاسلہکمحتفوہا۔آپ یلصاہللہیلعوملسلسغرک‬

‫رےہےھتاوردیسہافہمطریضاہللاہنعآپیلصاہللہیلعوملسرپ یاتڑپکےیکآڑےیکوہےئںیھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)336:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪765 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ آه آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫يد بْن أآِب آ‬
‫آ ْآآآ هْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ُر ْمح بْن ال ْ ُم آ‬
‫يد ب ْ ِن أ ِِب ِهن ٍد‪ ،‬أن أبآا ُم هرة آم ْوَل‬ ‫يب‪ ،‬عن س ِع ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ب‬‫ح‬ ‫ِ ِ‬ ‫ز‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ي‬‫الل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫اج‬
‫ِ ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم آو ُهوآ‬ ‫آ ه آُْ آهُ آه آ آ آ ُ ْآ ْ آآ ْ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ هآُ آه ُه آ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ب حدثته‪ " ،‬أنه لما َكن َعم الفت ِح‪ ،‬أتت رسول ِ‬ ‫ئ ِبنت أ ِِب طا ِل ٍ‬ ‫يل حدُه‪ ،‬أن أم هانِ ٍ‬ ‫ع ِق ٍ‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آآ ْ آ آْ آ آ ُ ُ ه آ آ آ آْآ ُ آ ْآ آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم إ آىل َُ ْ‬‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْآ آ ه آ آ آ آُ ُ ه‬
‫حف بِ ِه‪ ،‬ث هم آصىل‬ ‫اطمة‪ ،‬ثم أخذ ُوبه فاْل‬ ‫ف‬
‫ِ ِ‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫َّت‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِِ‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بِْلَع مكة‪ ،‬قام رسول ِ‬

‫حة الض آَح "‪.‬‬

‫ُ ْ آ آ ُّ‬
‫ات سب‬ ‫آآ آ آآ آ‬
‫ثمان ركع ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪462‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیسہاماہینتنبایباطلریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہسجاسلہکمحتفوہا ووہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسآںیئ۔آپیلصاہللہیلعوملسہکمےکدنلب‬

‫اجیںیمےھت‪،‬لسغرکےنےکےئلاےھٹ ودیسہافہمطریضاہللاہنعےن یاتڑپکےیکآڑآپیلصاہللہیلعوملسرپیک‪،‬رھپآپیلصاہللہیلعوملسےناانپڑپکا‬

‫ےلرکاٹیپلرھپآھٹرںیتعکہاسیکڑپںیھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)336:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪766 :‬‬

‫آ آ آآُْ‬ ‫ْ آ آآ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ‬

‫اإلسنا ِد‪ ،‬وقال‪ :‬فسَّتته‬
‫يد ب ِن أ ِِب ِهن ٍد‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ري‪ ،‬ع ِن س ِع ِ‬ ‫ب‪ ،‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬عن الو ِِل ِد ب ِن ك ِث ٍ‬ ‫وحدثناه أبو كري ٍ‬
‫آ آ‬ ‫ُه آ آ آ آ ه آآ آ آ آ آ‬ ‫ْآُ ُ آ آ ُ آ ْ آ آ ه ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْآ آ آ‬
‫ات‪ ،‬آوذلِك ُْ ًَح‪.‬‬‫ٍ‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫س‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫ام‬‫ق‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫اطمة بِثوبِ ِه‪ ،‬فلما اَتسل أخذه فاْلح ِ ِ‬
‫ب‬ ‫ف‬ ‫ابنته ف ِ‬

‫دورسیدنس ےس ہیاافلظ رمویںیہ ہک آپ یلصاہللہیلعوملس یک یٹیب افہمط ریضاہلل اہنع ےنڑپکے ےک اسھترپدہرک راھک اھت ج آپ ےن لسغرکایل و ا ی‬

‫ڑپکےوکےلرکٹیپلایلاورآھٹرںیتعکہاسیکاداںیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)336:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪767 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ ْ آ آ آ ُ آ ْ آ ُ‬
‫ئ‪ ،‬آح هدث آنا آزائِ آد ُة‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪ ،‬آع ْن آسال ِ ِم بْ ِن أ ِِب اَل آ ْع ِد‪،‬‬‫ار‬
‫حدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم احلنظ ِِل‪ ،‬أخَبنا موَس الق ِ‬
‫آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ً آ آ آ ْ ُ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫آْ ُآْ‬
‫َّتته‪ ،‬فاَت آسل "‪.‬‬ ‫اس‪ ،‬عن ميمونة‪ ،‬قالت‪ " :‬وْعت لِلن ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم ماء‪ ،‬وس‬
‫ب‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫عنكري ٍ‬
‫اماوملنینمدیسہومیمہنریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےناہک‪:‬ںیمےنیبنرکمییلصاہللہیلعوملسےکےیلتاینراھکاورآپیلصاہللہیلعوملسوکرپدہایک و‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنلسغفرام یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)337:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪463‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫ََ َ مَم‬ ‫َم‬
‫يم انلظ هر إهل اَعورا ه ‪:‬‬
‫‪ -17‬باب َت هر ه‬
‫تاب‪:‬رشہاگمہدےنھکییکرحم۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪768 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ ُْآ آ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آْ ُ ْ ُ ْ‬
‫ان‪ ،‬قال‪ :‬أ ْخ آ آَب ِن آزيْ ُد ْب ُن أ ْسل آم‪،‬‬‫اك ب ِن عثم‬ ‫آ ْ ه ه‬
‫اب‪ ،‬عن الضح ِ‬
‫ِ‬
‫احلُبآ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا زيد بن‬
‫الر ُج ُل إ آىل آع ْورةآ‬‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آُْ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ ه ْآ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل ينظر‬ ‫يد اَلد ِري‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫عن عب ِد الرمح ِن ب ِن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫ْ آُ آ ْ آ‬ ‫آ ُْ‬ ‫الر ُجل ِف ُآ ْ‬ ‫ه ُ ُ آ‬ ‫ه ُ آآ ْآ ْآُ آ آ ْ آ ْآ ْآ آآ ُ ْ‬
‫اح ٍد‪ ،‬آوَل تف ِِض ال آم ْرأة ِإىل ال آم ْرأ ِة ِِف اثله ْو ِب‬
‫ِ‬ ‫و‬‫آ‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬‫الر‬ ‫ِض‬‫الرج ِل‪ ،‬وَل المرأة ِإىل عور ِة المرأ ِة‪ ،‬وَل ي ِ‬
‫ف‬

‫اح ِد "‪.‬‬ ‫ْآ‬

‫الو ِ‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬رمددورسےرمدےکرتسوک (ینعیوعرتوکسجاکاپھچتافرض‬

‫ےہ) ہن دےھکی اور ہنوعرت دورسی وعرت ےک رتس وک دےھکی اور رمد دورسے رمد ےک اسھت یاتڑپکے ںیم ہن ی‬
‫یل اور ہن وعرت دورسی وعرت ےکاسھت‬

‫یاتڑپکےںیم ی‬
‫یل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)338:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪769 :‬‬
‫آ‬ ‫ُْ آ‬ ‫آ ْآآآ ه‬
‫الض هح ُ‬ ‫آ ُآ‬ ‫ه آآ‬ ‫آ آ‬ ‫ُآ‬ ‫آ ُ ُ ْ ُ آْ ه‬ ‫آ هآ‬
‫اك ْب ُن عث آمان‪ ،‬بِ آهذا‬ ‫اَّلل‪ ،‬آوُم هم ُد ْب ُن آرافِ ٍع‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ْاب ُن أ ِِب فدي ْ ٍك‪ ،‬أخَبنا‬
‫وحدُ ِني ِه هارون بن عب ِد ِ‬
‫ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ ْآ ه ُ آ ُ ْآ ْآ ْآ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬وقاَل‪ :‬مَكن عور ِة‪ ،‬عري ِة الرج ِل‪ ،‬وعري ِة المرأ ِة‪.‬‬‫ِ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)338:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪464‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫مَ م‬ ‫ُمَ ً‬ ‫م َ‬ ‫‪ -18‬باب َج َ‬
‫ال عريانا هِف اْللوة ه‪:‬‬
‫ه‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫غ‬‫ال‬
‫ه‬ ‫ا‬ ‫از‬
‫ه‬ ‫و‬
‫تاب‪:‬اہنتیئںیماگنناہنےناکوجاز۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪771 :‬‬

‫ه آآ آ ُ آ آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬

‫الر هزا ِ ‪ ،‬آحدثنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن ُمنبِّ ٍه‪ ،‬قال‪ :‬هذا آما آحدثنا أبُو ه آريْ آرة‪ ،‬ع ْن‬ ‫ٍ‬
‫آ‬

‫آ ْآ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ ْ آُ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ‬ ‫ُآه آُ‬

‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ " :‬كنت بنو إَِسا ِئيل‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فذكر أحا ِديث ِمنها‪ ،‬وقال رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫ُمم ٍد رس ِ‬
‫آ آْ‬ ‫آ ْآ‬ ‫آآ آ ُ آ آ آْ ه آ آ ْآ ُ آ ْ آ ُ آآ ُ آ ه‬ ‫آ ْ آ ُ آ ُ آ ً آ ُْ ُ آ ْ ُ ُ ْ آ آ ْآ آ ْ‬
‫اَّلل آما يمن ُع ُموَس أن‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫وا‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫س‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫غ‬‫ي‬ ‫م‪،‬‬ ‫ال‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫وَس‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ض‬ ‫يغت ِسلون عراة‪ ،‬ينظر بعضهم ِإىل سوأ ِة ب ٍ‬
‫ع‬
‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ه آ ه ُ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ه ً آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ ه ْآ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ‬
‫يغت ِسل معنا‪ِ ،‬إَل أنه آدر قال‪ :‬فذهب مرة يغت ِسل‪ ،‬فوْع ُوبه لَع حج ٍر‪ ،‬ففر احلجر بِثوبِه‪ ،‬قال‪ :‬فجمح موَس بِ ِإُ ِرهِ‪،‬‬
‫آآ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُ آْ آ آ ُ آْ آ آ ُ آ ه آ آ آ ْ آُ ْ آ آ آ آ ْآ ُ آ آ ُ آ ه‬
‫ج ُر‬ ‫احل آ آ‬ ‫اَّلل آما بِ ُموَس ِم ْن بآْ ٍس‪ ،‬فقام‬ ‫يقول‪ُ :‬و ِِّب حجر‪ُ ،‬و ِِّب حجر‪ ،‬حَّت نظرت بنو ِإَسا ِئيل ِإىل سوأ ِة موَس‪ ،‬قالوا‪ :‬و ِ‬
‫آ‬ ‫جر نآ آد ٌب س هت ٌة‪ ،‬أآ ْو آسبْ آع ٌة " آ ْ‬ ‫آ ه ُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْآ آ آ ْ ً آ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ ْ‬
‫ْض ُب ُموَس‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫احل آ آ‬
‫اَّلل ِإنه بِ‬
‫حَّت ن ِظر ِإِل ِه‪ ،‬قال‪ :‬فْخذ ُوبه فط ِفق بِاحلج ِر ْضبا‪ ،‬قال أبو هريرة‪ :‬و ِ‬
‫ْ‬
‫احل آ آ‬
‫ج ِر‪.‬‬ ‫بِ‬
‫مہامنبہبنم ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ہیوہدحںیثیںیہوجدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےن مےسایبن ںیکدمحم روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےسنسرکرھپایبنںیک‪،‬‬

‫اوہنںےنیئکدحںیثیانںیم یاتہییھبیھتہکفرام یاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنہکینبارسالیئےکولگےگنناہن یاترکےتےھت‪ ،‬یاتدورسےےکرتسوک‬

‫د ےتھکاوروم یٰہیلعاالسلماےلیکںیماہنےتےھت۔ولوگںےناہکوم یٰہیلعاالسلم مہارےاسھتلمرکںیہناہنےت۔انوک و قتیکامیبریےہ (ینعیعضنےترےھ‬

‫اجےنیک) یاتتاروم یٰہیلعاالسلماہنےنوکےئگاورڑپکےاتاررکرھتپرپرےھک۔وہرھتپ (وخدوخبداہللےکمکحےس) انےکڑپکےےلرکاھب ا۔وم یٰہیلع‬

‫االسلماسےکےھچیپدوڑےاور ےتہاجےت‪:‬اےرھتپریمےڑپکےدے‪،‬اےرھتپریمےڑپکےدے۔اہیںتہکینبارسالیئےناناکرتسدھکیایلاور‬

‫ےنہک ےگل‪ :‬اہلل یک مسق! ان ںیم و وکیئ امیبری ںیہن ےہ۔ اس وق رھتپ ڑھکا وہ ایگ اور اںیہن وخب داھکی ایگ رھپ اوہنں ےن اےنپ ڑپکے ااھٹےئ اور (ےصغ‬
‫ےس) رھتپوکامرتارشوعایک۔ م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع ےتہںیہ‪:‬اہللیکمسقرھتپرپوم یٰہیلعاالسلمیکامروںاکنانےہاسھت یاتھچامروںاک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)339:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪465‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫م َ ه م مَم‬
‫العتهناء هبهف هظ اَعورة ه‪:‬‬
‫‪ -19‬باب ا ه‬
‫تاب‪:‬رتساپھچےنںیماایتحط۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪771 :‬‬

‫آ ْ ُآه ْ آ ْ آ آ آ ْ آآآ‬ ‫ِل‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن آحاتم بْن آميْ ُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْآ ْ آ‬

‫َبنا ْاب ُن ُج آريْ ٍج ‪.‬‬ ‫ون َجيعا‪ ،‬عن ُمم ِد ب ِن بك ٍر‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬
‫وحدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم احلن ِ‬
‫ظ‬
‫َبنآا‪ ،‬آو آق آال ْاب ُن آرافع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْدُ‬ ‫حا ‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُصور‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافع آوالله ْف ُظ ل آ ُه آما‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬
‫ح آ‬
‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ك ْعبآ ُة‪ ،‬آذ آه آ‬‫آهُ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ه آ ُ ُ آه ُ آ ْ ْ آ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ ُ آْ آ ْآآ آ ُْ ْ ُ آ‬ ‫ه ه‬
‫ب‬ ‫اَّلل‪ ،‬يقول‪ " :‬لما ب ِنيت ال‬ ‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫اب‬‫ج‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫الرزا ِ ‪ ،‬أخَبنا ابن جري ٍج‪ ،‬أخَب ِن عمرو بن ِدين ٍ‬
‫آ‬
‫ار آك آلَع‬ ‫اج آع ْل إ آز آ‬‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ‬
‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫لن‬ ‫ل‬ ‫ار ًة‪ ،‬آف آق آال الْ آع هب ُ‬
‫اس‬ ‫ج آ‬ ‫اس آينْ ُق آالن ح آ‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه ٌ‬
‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وعب‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ام آف آق آال‪ :‬إ آزاري‪ ،‬إ آزاري‪ ،‬فآ آش هد آعلآيْه إ آز آ‬ ‫الس آماءِ‪ُ ،‬ث هم آق آ‬ ‫ت آعيْ آن ُاه إ آىل ه‬ ‫آآ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ آآ آآ آ آ ه آ آ‬
‫األ ْ‬
‫ار ُه‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ط‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ض‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫احلجار ِة‪ ،‬ففعل‪ ،‬فخر ِإىل‬ ‫َعتِ ِقك ِمن ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ آُْ آ‬ ‫آ آ‬
‫"‪ ،‬قال ْاب ُن آرافِ ٍع ِِف ِر آوايآ ِت ِه‪ :‬آلَع آرقبآ ِتك‪ ،‬آول ْم يقل‪ :‬آلَع آَعتِ ِقك‪.‬‬

‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکجہبعکانب یاتایگ وروسلاہللیلصاہللہیلعوملساوردیستاابعسریضاہللہنعرھتپڈوھےنےگل۔دیستاابعس‬

‫ریضاہللہنعےناہک‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےس ماےنپہہتدنبوکااھٹرکدنکےھرپڈالولرھتپااھٹےنےکےیل۔آپیلصاہللہیلعوملسےنااسییہایک‪،‬ا یوق‬

‫زنیم رپ رگ ڑپے اور آپ یلص اہلل ہیلع وملس یک آںیھکن آامسن ےس گل ںیئگ رھپ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ڑھکے وہےئ اور فرام یتا‪” :‬ریمی ازار ریمی‬
‫ازار۔“ اوہنںےنآپیلصاہللہیلعوملسیکازارتادنھدی۔انبراعفیک ی‬
‫روایںیمدنکےھیکہگجرگدناکذرکےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)341:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪772 :‬‬
‫آ آ‬
‫ار‪ ،‬قال‪:‬‬
‫آ‬
‫ين‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫حا ‪ ،‬آح هد آثنآا آع ْم ُرو ْب ُ‬
‫ن‬ ‫اد آة‪ ،‬آح هد آثنآا آز آكر هي ُ‬
‫اء ْب ُن إ ْس آ‬ ‫آ ه آآ آْ ُ ْ ُ ُ آ آ‬
‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا روح بن عب‬ ‫وح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اره‪ُ،‬‬‫ك ْعبآة‪ ،‬آو آعلآيْه إ آز ُ‬ ‫آ ْ ُ آ آ ْ آ آ ْ ه ُ آ ِّ ُ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ ُ ُ ْ آ آ آ ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫احلجارة لِل‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم َكن ينقل معهم ِ‬ ‫اَّلل َيدث‪ " ،‬أن رسول ِ‬ ‫س ِمعت جابِر بن عب ِد ِ‬
‫آْ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْآُ آآ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ هُ آ آ آ آُ آآ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ُ ْ آ ه ُ آ ُّ ُ آ ْ آ آ‬
‫ك ِب ِه‪،‬‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫لَع‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ار‬‫ج‬ ‫احل‬
‫ِ‬ ‫ون‬ ‫د‬ ‫ك‬ ‫ب‬‫ك‬
‫ِِ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫لَع‬ ‫ه‬ ‫ت‬‫ل‬ ‫ع‬‫ج‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ار‬ ‫ز‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫‪،‬‬ ‫ِخ‬ ‫فقال ٰل العباس عمه‪ :‬يا ابن أ ِ‬
‫ً‬ ‫ْ آ آ آ ْ‬ ‫آْ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬
‫ف آسق آ آمغ ِش ًّيا آعلي ِه‪ ،‬قال‪ :‬ف آما ُر ِؤ آي آبعد ذلِك اِلآ ْومِ ُع ْر آيانا " ‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪466‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااجترنبدبعاہللریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس ولوگںےکاسھترھتپڈوھرےہےھتہبعکانبےنےکےئلاورآپیلصاہللہیلع‬

‫وملس ہہتدنب تادنےھ ےھت۔ ابعس ریضاہلل ہنع ےناہک‪ :‬وجآپ یلصاہلل ہیلعوملس ےک اچچ ےھت‪ ،‬اے ریمے ےجیتھب! ماینپ ازار اتار رک ومیدےھ رپ ڈال ول و ااھچ‬

‫ےہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنازاروھکیلاورومیدےھرپڈایل‪،‬ا یوق شاھکرکرگے۔رھپاسدنےسآپیلصاہللہیلعوملسوکاگننںیہنداھکیایگ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)341:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪773 :‬‬

‫َبن أآبوُ‬‫األن ْ آصار ُّي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫آ‬
‫ف‬
‫ْ آه ْ ُ آْ‬
‫ي‬ ‫ن‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يم‬‫ك‬ ‫آ‬
‫ح‬ ‫ن‬‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ب‬
‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ان‬ ‫م‬ ‫ث‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ِب‬
‫ُ آ ُّ آ ه آ آ‬
‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫األ‬ ‫َي‬ ‫آح هد آث آنا آسع ُ‬
‫يد ْب ُن آَيْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آه آ ٌ آ ٌ آ آ آ ْ ه‬ ‫آ ْ ْ آ ْ آْآ آ آ آ آ آْآْ ُ آ آ آ ْ ُُ آ‬ ‫ُآ آ آ ْ ُ آ ْ ْ ُ آْ‬
‫ار خ ِفيف‪ ،‬قال‪ :‬فاَنآل‬ ‫يل‪ ،‬ولَع ِإز‬ ‫ِ ٍ‬‫ق‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫مح‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ج‬
‫ِ ٍ‬‫ِب‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ق‬‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫م‬ ‫ر‬‫َم‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬
‫ِ ِ ِ ِ‬‫و‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ف‬ ‫أمامة بن سه ِل ب ِن حني ٍ‬
‫آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ ْ ْ آ‬ ‫آ آْ‬ ‫إ آزاري‪ ،‬آو آم آ ْ آ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ ُ‬
‫ار ِجع ِإىل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪:‬‬ ‫ِع احلآجر‪ ،‬لم أست ِطع أن أْعه‪ ،‬حَّت بلغت بِ ِه ِإىل مو ِْ ِع ِه‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ً‬ ‫آ آ آ ُ ْ آ آْ ُ‬
‫ُ ْوبِك‪ ،‬فخذ ُه‪ ،‬آوَل تمشوا ُع آراة "‪.‬‬

‫دیستاوسمرنبرخمہمریضاہللہنع ےس ی‬
‫روایےہہکںیم یاتاھبریرھتپااھٹےئ وہےئ آراہ اھتاوریکلہازارےنہپاھت۔وہلھکیئگاورںیمرھتپوکزنیمرپ رھک ہن‬

‫اکس۔اہیںتہکاسیکہگجرپےلایگروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اجاوراانپڑپکاااھٹ‪،‬اورےگننمالچرکو۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)341:‬‬

‫مَ َ‬ ‫َ َ‬ ‫‪ -21‬باب َما ي ُ مستَ َ ُ‬

‫ُّت ب ه هه َ هقضاءه اْلاجةه‪:‬‬
‫تاب‪:‬پٹیشاابرکےتوقرتسوکاپھچتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪774 :‬‬

‫ِع‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا آم ْهد ٌّي آو ُه آو ْاب ُن آميْ ُمون‪ ،‬آح هد آثنآا ُُمآ همدُ‬ ‫ُّ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ه ْ آ ْ آ آ ُّ‬
‫الضبآ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل بن ُمم ِد ب ِن أسماء‬
‫حدثنا شيبان بن فروخ‪ ،‬وعبد ِ‬
‫ُ‬ ‫ْآ آ آ آ آآ‬ ‫ْ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ٍّ آ ْ آ ْ ه‬ ‫اَّلل بْن أآِب آي ْع ُق آ‬‫ْ ُ آْ ه‬
‫اَّلل ب ْ ِن آجعف ٍر‪ ،‬قال‪ " :‬أ ْردف ِِن آر ُسول‬ ‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫لَع‬ ‫ن‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫احل‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ن‬‫س‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
‫وب‪ ،‬آ‬
‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بن عب ِد‬
‫ُ‬ ‫آآ آ آ آ ه آ ْ‬
‫استآ آ آ‬ ‫ث ب ِه أآ آح ًدا ِم آن ه‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ه آ ه آ ً آ ُ آ ِّ ُ‬
‫َّت بِ ِه آر ُسول‬ ‫اس‪ ،‬وَكن أحب ما‬ ‫انل ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ذات يومٍ خلفه‪ ،‬فَْس ِإِل ح ِديثا‪َ ،‬ل أحد ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ آ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ ُ آْ‬ ‫آ آ ٌ آْ آ ُ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم حل آ آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫ه‬
‫اج ِت ِه‪ ،‬هدف‪ ،‬أو حائ ِ َن ٍل "‪ ،‬قال ابن أسماء ِِف ح ِدي ِث ِه‪ :‬يع ِِن حائِ َن ٍل‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪467‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبرفعجریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکےھجم یاتتارروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنوساریرپاےنپےھچیپاھٹبایل‪،‬رھپریمےاکنںیم یاتتات‬

‫یہوہتاتیسکےسایبنہنرکوں ااورآپیلصاہللہیلعوملسوکاحجےکوقےلیٹیک یاتوجھکرےکدروتخںیکآڑدنسپیھت۔ (تاہکرتسوکوکیئہندےھکی)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)342:‬‬

‫مَ‬ ‫‪ -21‬باب إ َن َما ال م َم ُ‬

‫اء م َهن الماءه‪:‬‬ ‫ه‬
‫تاب‪:‬تاینےسلسغرصف(ینمےک)تاینیکو ہےسوہتاےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪775 :‬‬

‫آ ُ آ‬ ‫آ آ آْآ ْ ُ آْآ آ ْآآآ آآ آ‬ ‫آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آآ آْ‬

‫وحدثنا َي آَي ْب ُن َي آَي‪ ،‬وَيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة‪ ،‬وابن حج ٍر‪ ،‬قال َيَي بن َيَي‪ :‬أخَبنا‪ ،‬وقال اَلخرون‪:‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫محن بْن أآِب آ‬
‫الر ْ آ‬ ‫ْ آ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آُآ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ ه آآ ْ آ‬
‫يد اَل ُ ْد ِر ِّي‪ ،‬آع ْن أ ِبي ِه‪،‬‬
‫ِ ٍ‬‫ع‬‫س‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ه‬ ‫د‬
‫ِ‬
‫آ ْ آْ‬
‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫يك يع ِِن ابن أ ِِب ن ِ ٍ‬
‫م‬ ‫َش ٍ‬
‫آ ْ آ‬
‫حدثنا ِإسما ِعيل وهو ابن جعف ٍر‪ ،‬عن ِ‬
‫ه‬ ‫آآآ آُ ُ ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آْ آ ْآْ آ ُآ آ آ ه آ ُه‬ ‫ت آم آع آر ُ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آ آ‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫آ آ‬
‫ني ِإىل قباء‪ ،‬حَّت ِإذا كنا ِِف ب ِِن سال ِ ٍم‪ ،‬وقف رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ُ‬‫اَل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ج ُ‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬
‫آ آ آ آ آ ُ ُّ آ آ ُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ ه آ‬ ‫ْآ آ آ آ آ آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ‬
‫الر ُجل‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أعجلنا‬ ‫اب ِعتبان‪ ،‬فرصخ بِ ِه‪ ،‬فخرج ير ِإزاره‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم لَع ب ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ ْآ ُ آ آ ُ آ ه آآآْ آ ه ُ آ ُ ْ آ ُ آ ْ آآ آآْ ُ ْ آ آ آ آْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل‪ ،‬أرأيت الرجل يعجل ع ِن امرأتِ ِه‪ ،‬ولم يم ِن‪ ،‬ماذا علي ِه؟ قال رسول ِ‬ ‫فقال ِعتبان‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫إ هن آما ال ْ آم ُ‬
‫اء ِم آن ال آما ِء " ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫دیستااوبدیعسخدری ریضاہللہنع ےس ی‬
‫روایےہہکںیمریپےکدنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکاسھتالکندجسمابقکیکرطف۔ج مینباسملےکےلح‬

‫ںیمےچنہپ وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسدیستاابتعننبام کریضاہللہنعےکدروازےرپڑھکےوہےئاوراسوکآوازدی‪،‬وہاینپازاراتٹیسھگوہاالکن۔آپیلص‬

‫اہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مےناسوکدلجیںیمڈاال۔“ دیستاابتعنریضاہللہنعےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!ارگوکیئصخشدلجیاینپوعرتےساگلوہاجےئ‬

‫اورینمہنےلکن واساکایکمکحےہ؟ (ینعی لسغرکے یاتںیہن) آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬تاین (ینعیاہنتا) تاین ےس (ینعیینمئکلنے ےس) واجوہتا‬

‫ےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)343:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪468‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪776 :‬‬
‫آ آ‬ ‫هآُ آه آ‬ ‫آ ْ آآ آ ُْ ْ ُ ْ‬ ‫آ ْ ُّ آ ه آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ ْ آ‬
‫اب آحدُه‪ ،‬أن أبآا آسل آمة ْب آن‬ ‫احلآارث‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫يد األي ِِل‪ ،‬حدثنا ابن و ٍ‬
‫ه‬ ‫حدثنا هارون ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫محن آح هدُآ ُه‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬أنه ُه قآ آال‪ " :‬إ هن آما ال ْ آم ُ‬
‫اء ِم آن ال آما ِء "‪.‬‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ِّ‬ ‫اَل ُ ْدر ِّي‪ ،‬آعن ه‬
‫انل‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫س‬ ‫آْ ه ْآ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عب ِد الر ِ‬
‫اوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬تاینےستاینواجوہتاےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)343:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪777 :‬‬

‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ه آ آ آ ُ ْ آ آ ْ ُ ِّ ِّ‬ ‫آ ه آآ آ‬
‫اَّلل ْب ُن ُم آعا ٍذ الْ آعنْ آَب ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا ال ْ ُم ْعتآ ِم ُ‬
‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬
‫اَّلل‬
‫ري‪ ،‬قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫ِ‬ ‫خ‬ ‫الش‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عبيد ِ‬
‫ُُ ْ ُ ْ ً آ ْ ُ ُْ ُ ْ ُ ْ ً‬ ‫ه ْ ُ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم يآن آسخ آح ِديثه آبع ُضه آبعضا‪ ،‬ك آما يآن آسخ الق ْرآن آبع ُضه آبعضا "‪.‬‬ ‫صىل‬

‫آیدورسی ی‬
‫آی‬ ‫دحیوسنمخرکدیتیےہ۔ےسیجفرآنیک یات ی‬ ‫اوباالعلکنبسحییررریضاہللہنعےناہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیک یات ی‬
‫دحیوکدورسی ی‬

‫ےسوسنمخوہاجیتےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)344:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪778 :‬‬

‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ ُ ْ آ ٌ آ ُ ْآآ‬

‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا غندر‪ ،‬ع ِن شعب‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آا آُ آ ه‬ ‫ِّ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْآ آ آ ْ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ‬ ‫ْ آ ْآ‬
‫ِ‬ ‫يد اَلد ِري‪ " ،‬أن رسول ِ‬ ‫ب ُن جعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬ع ِن احلآك ِم‪ ،‬عن ذكوان‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫آآْ آ آ آْ آ آ آ آ آ آْ ُ ُ آ ْ ُ ُ آ آ آ آآ هآ آ ْ آ ْآ آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ه آ آ آ‬ ‫آ آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪ِ :‬إذا‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫م‬ ‫ع‬‫ن‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬‫اك‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫ل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫ط‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ه‬‫س‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ِل‬
‫ِ ِ‬ ‫إ‬ ‫ل‬ ‫س‬‫ر‬‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫آم هر آلَع آر ُج ٍل ِمن‬

‫ت‪.‬‬ ‫ت أآ ْو أُقْح ْط آ‬ ‫وء‪ ،‬وقآ آال ْاب ُن ب آ هشار‪ :‬إ آذا أُ ْعجلْ آ‬ ‫ُ ْ ْ آ آْ آْ آ ْ آ آآ ُ ْ آ آ آْ آ آ آ آْ آ‬
‫ك ال ْ ُو ُْ ُ‬ ‫أع ِجلت‪ ،‬أو أقحطت‪ ،‬فال َسل عليك‪ ،‬وعلي‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملس یاتااصنریےکاکمنرپزگرے۔اسوکالب یتا‪،‬وہالکناورسےکرسںیمےستاین‬

‫کپٹراہاھت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مہاریو ہےس مےندلجییک۔“ اسےناہک‪:‬اہں یاتروسلاہلل!آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ج و‬

‫دلجیرکے (ریغباترالےکاھٹڑھکاوہ) یاتےھجتااسمکوہاورینمہنےلکن وھجترپلسغواجںیہنےہ‪،‬رصفووضرکے۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)345:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪469‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪779 :‬‬
‫هُْ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ ُآ‬ ‫ه ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ٌ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ ُ ْ آ آ‬ ‫آح هد آث آنا أآبُ‬
‫ب ُم هم ُد ْب ُن ال آعال ِء آواللفظ ُٰل‪،‬‬
‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ام‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اد‬‫مح‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اِن‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫ه‬‫الز‬ ‫يع‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ه‬
‫الر‬ ‫و‬
‫آ آْ ُ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آ آ ُّ آ آ ْ ُ آ ِّ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آآ آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ‬
‫اَّلل‬ ‫ب‪ ،‬قال‪ " :‬سْلت رسول ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِب‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫وب‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫اوية‪ ،‬حدثنا ِهشام‪ ،‬عن أ ِ‬ ‫حدثنا أبو مع ِ‬
‫ُ آ ْ آ ْ آ ُ ه ُ ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ آ آ آ ُ آ ْ آ ْ آ ُ ه آ آ آ ه ُ آ ُ آ ِّ‬ ‫آعلآيْ ِه آو آس هل آم‪ ،‬آعن ه‬
‫الر ُج ِل يُ ِصيب ِمن المرأ ِة‪ ،‬ثم يك ِسل‪ ،‬فقال‪ :‬يغ ِسل ما أصابه ِمن المرأ ِة‪ ،‬ثم يتوْْ‪ ،‬ويصِل "‪.‬‬ ‫ِ‬
‫دیستا ایبنب بعک ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہہک ںیم ےن روسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےس وپاھچ‪:‬ارگ وکیئ رمداینپوعرت ےس امجعرکے‪ ،‬رھپاترال ےس‬

‫ےلہپاھٹڑھکاوہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬دوھڈاےلاسوکوجاگلوعرتےس (ینعیذرکیکروطیوریغہوکوجفرجےسگلیئگوہ) رھپووضرکے‬

‫اورامنزڑپےھ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)346:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪781 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬
‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا آُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آف ٍر‪ ،‬آح هد آث آنا ُش ْعبآ ُة آع ْن ِه آشامِ ب ْ ِن ُع ْر آو آة‪ ،‬آح هدُآ ِِن أ ِِب‪ ،‬آع ِن ال آم ِّ‬
‫ِل‪ ،‬آع ِن‬ ‫آ‬
‫ِ‬
‫آهُ آ آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ِب بْن آك ْعب‪ ،‬آعن آر ُ‬ ‫آ ْ ْ آ ِّ آ ْ آ ِّ آ ُ آ ُّ آ آ ْ ُ آ‬ ‫ْ آ ِّ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " ،‬أنه قال‪ِِ :‬ف‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ِّ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫وب‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ِل‬ ‫م‬
‫ِ ِ‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ِل‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ٰل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ق‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِن‬‫الم ِِل ي ِ‬
‫ع‬
‫ه ُ‬ ‫ه ُ آْ آ ْ آُ ُ ه آ ُ ْ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫ْنل‪ ،‬قال‪ :‬يغ ِسل ذك آر ُه‪ ،‬آو آيتآ آوْْ "‪.‬‬ ‫الرج ِل يْ ِِت أهله‪ ،‬ثم َل ي ِ‬
‫دیستاایبنب بعکریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ارگوکیئصخشیبیب ےسامجعرکےاوراسوکاترالہنوہ واانپذرک‬

‫دوھڈاےلاورووضرکے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)346:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪781 :‬‬

‫آْ‬
‫ار ِث ْب ُن عب ِد‬ ‫وح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آ‬
‫و‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الص آمد ْب ُن آعبْد ال ْ آوارث ‪ .‬ح آ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُْ آ ْ ْ آ ْ آ آ‬ ‫الص آمد آوالله ْف ُظ آ ُٰل‪ ،‬آح هدُآِن أآِب‪ ،‬آع ْن آج ِّدي‪ ،‬آ‬
‫ان‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْ ِن أ ِِب ك ِث ٍري‪ ،‬أ ْخ آ آَب ِن أبُو آسل آمة‪،‬‬ ‫ني ب ِن ذكو‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫احل‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬

‫ُْ آ ه آ ْ آ آ ُ آ ه ُ آ آ آ ُ ْ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ه ُ‬ ‫آهآ آ آ ْ آ آآ آ ْآآ آ ه آْ آ ْ آ‬

‫الر ُجل‬ ‫ال اَله ِِن أخَبه‪ " ،‬أنه سْل عثمان بن عفان‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬أرأيت ِإذا جامع‬ ‫َب ُه‪ ،‬أن زيد ب آن خ ِ ٍ‬ ‫ار أخ‬‫أنعطاء بن يس ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪470‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ْ آآآُ آآْ ُ ْ آ آ ُ ْ آ ُ آآآ ه ُ آ آ آآآ ه ُ ه آ آآ ْ ُ آ آ آُ آ آ ُ ْ آ ُ‬
‫ان‪ :‬آسم ْعتُ ُه م ْن آر ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫امرأته‪ ،‬ولم يم ِن؟ قال عثمان ‪ " :‬يتوْْ كما يتوْْ لِلصال ِة ويغ ِسل ذكره "‪ ،‬قال عثم‬
‫ه‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬

‫دیستامثعنریضاہللہنع‬ ‫دیستا ی د‬
‫زینباخدلینہجریضاہللہنعےندیستاامثعنریضاہللہنعےسوپاھچ‪:‬ارگوکیئصخشاینپیبیبےستبحصرکےاورینمہنےلکن؟ ا‬

‫دیست امثعنریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬ہی ںیم ےنروسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےس انس‬
‫رکت ےہ اور ذرک وک دوھ ڈاےل۔ ا‬
‫ےناہک‪ :‬وہ ووض رکے ےسیج امنز ےک ےئل ووض ا‬

‫ےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)347:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪782 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫وح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آوارث ْب ُن آعبْد ه‬
‫الص آم ِد‪ ،‬آح هدُآ ِِن أ ِِب‪ ،‬آع ْن آج ِّدي‪ ،‬آع ْن احل ُ آس ْ ِني‪ ،‬قال آَيْ آَي ‪ :‬آوأ ْخ آ آَب ِن أبُو آسل آمة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ‬

‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ه ُ ْ آ آ ْ آ ُّ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ ه آ آ آ ُّ آ آ ْ آ آ ُ آ ه ُ آ آ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫ك م ْن آر ُ‬
‫س‬ ‫ري أخَبه‪ ،‬أن أبا أيوب أخَبه‪ ،‬أنه س ِمع ذل ِ ِ‬ ‫أن عروة بن الزب ِ‬
‫اوباویبریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکاسےنہیتاتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسینسےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)347:‬‬

‫م َ َم‬ ‫م َ‬ ‫مُ م‬ ‫َ ُ ُ‬ ‫مَ ُ َ مَ‬ ‫َم‬

‫وب اَغس هل بهاتل هقاءه اْل هتان ه ‪:‬‬
‫ه‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫»‬‫ه‬ ‫ء‬‫ا‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫هن‬
‫م‬ ‫اء‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫«‬ ‫‪:‬‬ ‫خه‬‫س‬ ‫‪ -22‬باب ن‬
‫تاب‪« :‬املاء من املاء» ےکوسنمخوہےناکایبن‪،‬اورلسغرصفونتخںےکلماجےنےسیہواجوہ ا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪783 :‬‬

‫اذ ْبنُ‬‫آ ه آآ ُ آ ُ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ ْ ُ آه‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآ‬ ‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آآُ آ ه آ ْ‬ ‫ري ْب ُن آح ْ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬ ‫آ‬
‫ار‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا مع‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬‫م‬ ‫ُم‬ ‫اه‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ِع‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ان‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آ ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫احل آ آسن‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬‫ْ‬ ‫اد آة‪ ،‬آو آم آطر‪ ،‬آ‬ ‫آ ْ آآ آ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬
‫ٍ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ٍ‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ِن‬‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬‫ش‬ ‫ِه‬
‫آ آ آ ْ آْ ُْ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آْآ ُ آ آ آْآ ُ ه آ آ آ آ آآ ْ آ آ آ آ آْ ُْ ْ ُ‬ ‫آآ هآ آ آ‬
‫ْنل‪ ،‬قال‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ٍ ِ‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ر‬‫ط‬ ‫م‬ ‫يث‬ ‫ِ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫"‪،‬‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫غ‬ ‫ال‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ه‬ ‫د‬‫ه‬ ‫ج‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ر‬‫األ‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫ني‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫وسلم‪ ،‬ق‬
‫آ‬ ‫ُ آٌْ ْ آْ ْ آْآ آ ْ‬
‫ني أش ُع ِب آها األ ْر آب ِع‪،‬‬ ‫زهري‪ِ :‬من بي ِن ِهم ب‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪471‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع ےس ی‬
‫روایےہہکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬جرمدوعرت ےکہاروںوکونںںیمےھٹیب۔ (ہاروںوکونںےس‬

‫اہھتتاؤںرمادںیہ یاتدوونںتاؤںاوردوونںراںین یاترشہاگمہےکہاروںوکےن) رھپےگلاسےس (ینعیدوخلرکے) ولسغواجوہایگرمدرپ“۔رطمیک‬

‫ی‬
‫روایںیماانتز یتادہےہ‪” :‬ارگہچاترالہنوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)348:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪784 :‬‬

‫ب ْب ُن‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آع ْمرو بْن آع هباد بْن آجبآلآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن أآِب آعد ٍّي ‪ .‬ح آ‬
‫وح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هدُآِن آو ْه ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ُ ْآآ ُه ْآآ آ آآْ آُ ْ آ ْ آْ ُْ ْ‬
‫ْنل‪.‬‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫و‬ ‫‪:‬‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫اج‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫يث‬ ‫د‬ ‫ري أآ هن ِف آ‬
‫ح‬
‫آ ُ آ آ ْ ُ ْآآ آ ْ آآ آ‬
‫اد آة‪ ،‬ب آه آذا اإل ْسنآا ِد ِمثْلآ ُه‪ ،‬آغ ْ آ‬ ‫ير ِلَكهما‪ ،‬عن شعبة‪ ،‬عن قت‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ج ِر ٍ‬
‫ذموکرہتاال ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبرمویےہھچکاافلظیکدبتیلیےکاسھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)348:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪785 :‬‬
‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ ه آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ ْ ُ آ ه آ آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه‬
‫اَّلل األنص ِاري‪ ،‬حدثنا ِهشام بن حسان‪ ،‬حدثنا محيد بن ِهال ٍل‪،‬‬ ‫وحدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬حدثنا ُممد بن ِعب ِد ِ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آآ آ آ‬ ‫آ آ‬
‫وح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آح هدثنآا آعبْ ُد األ ْلَع‪ ،‬آو آهذا آح ِديثُ ُه‪ ،‬آح هدثنآا ِه آش ٌام‪،‬‬ ‫آ‬
‫ع ْن أ ِِب بُ ْردة‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُموَس األش آع ِر ِّي ‪ .‬ح‬
‫ك آر ْه ٌ ِم آن ال ْ ُم آهاجر آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآآآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آآ آ ْآُُ ه آ ْ آ ُْآآ آ ْ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آْ ُ آْ ْ‬
‫ين‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ت‬‫اخ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫وَس‬ ‫م‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫َل‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫أ‬ ‫َل‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬
‫عنحمي ِد ب ِن ِه ٍ‬
‫ال‬
‫ون‪ :‬بآ ْل إ آذا آخالآ آ ‪ ،‬آف آق ْد آو آجبآ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ُّ آ آ آ ُ ْ ُ ْ ُ ه آ ه ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آْ‬
‫ِ‬ ‫اجر‬ ‫يب الغسل إَِل ِمن الف ِق‪ ،‬أو ِمن الماءِ‪ ،‬وقال المه ِ‬ ‫اريون‪َ :‬ل ِ‬ ‫ار‪ ،‬فقال األنص ِ‬ ‫واألنص ِ‬
‫ُه آ ُ‬ ‫آُ ْ ُ آ‬ ‫آ آ آُ آ‬ ‫ُ ْ ْ آ آ آُ ْ ُ آ ْ آْآْ ُ آ‬ ‫آ آآآ آ ْ‬ ‫ُْ ُ آ آ آ آ آ‬
‫ت ل آها‪ :‬يآا أم ْاه‪ ،‬أ ْو يآا أ هم‬ ‫ت آلَع آَعئِشة‪ ،‬فْ ِذن ِِل‪ ،‬فقل‬ ‫الغ ْسل‪ ،‬قال‪ :‬قال أبُو ُموَس‪ :‬فْنا أش ِفيكم ِمن ذلِك‪ ،‬فقمت فاستْذن‬
‫ً آُْ ُه آ‬
‫ت آسائِال عنه أمك‬ ‫حَي‪ ،‬أآ ْن ت آ ْسْآلآِن آع هما ُكنْ آ‬ ‫آآ آ ْ آ آْ آ ْ‬
‫ت‬‫س‬ ‫ت‬ ‫َل‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫يك‬ ‫ي‬
‫ْ ُ ْ آ ِّ ُ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ِّ آ ْ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫المؤ ِم ِنني‪ِ ،‬إِن أ ِريد أن أسْل ِك عن شءٍ‪ ،‬وإِِن أست ِ‬
‫ح‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُّ آ ُ ْ ُ آ آ ُ ُ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬إِذا‬ ‫ري سقطت‪ ،‬قال رسول ِ‬ ‫وجب الغسل؟ قالت‪ :‬لَع اَل ِب ِ‬ ‫ال ِِت ولتك‪ ،‬أنا أمك‪ ،‬قلت‪ :‬فما ي ِ‬
‫آ آ آ آْآ ُ آ آ آْآ آآ ه ْآ ُ ْآ آ آآ ْ آ آ آ ُْ ُ‬
‫ب الغ ْسل "‪.‬‬ ‫اَلتان‪ ،‬فقد وج‬ ‫اَلتان ِ‬ ‫جلس بني شع ِبها األرب ِع‪ ،‬ومس ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪472‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااوبوم یٰریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکاالتخفایکاسہلئسمںیماہمخرنیاورااصنریک یاتامجعےن‪،‬ااصنرےناہک‪:‬لسغجیہواجوہتاےہہک‬

‫ینموکدرکےلکناوراترالوہاوراہمخرنیےناہک‪:‬جرمدوعرتےس تبحصرکے ولسغواجےہ۔دیستااوبوم یٰ ریضاہللہنعےناہک‪ :‬ںیماہمترییلست‬

‫ےئکداتیوہںرہھٹو‪،‬ںیمااھٹاوردیسهاعہشئریضاہللاہنعےکاکمناجرکانےسااجزتامیگن۔اوہنںےنااجزتدیںیمےناہک‪:‬اےامں‪ ،‬یاتاملسمونںیکامں!‬

‫ںیم مےسھچکوپانھچہااتہوہںنکیلےھجمرشمآیتےہ۔دیسهاعہشئریضاہللاہنعےناہک‪:‬مرشمرک واستاتےکوپےنھچںیموجاینپم یامںےسوپھچاتکس‬

‫ےہ‪،‬سجےکٹیپےسدیپاوہا‪،‬ںیمیھب وریتیامںوہں (ویکہکنیبنیلصاہللہیلعوملسیکایبیبںؤمنینمیکامںیئںیہ) ںیمےناہک‪:‬لسغسکزیچےسواج‬

‫وہتاےہ؟اوہنںےناہک‪ :‬وےناےھچوافقاکرےسوپاھچروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یاتہکجرمدوعرتےکہاروںوکونںںیمےھٹیباورک ہنک ہنےس‬

‫لماجےئ (ینعیذرکفرجںیمدالخوہاجےئ) ولسغواجوہایگ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)349:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪786 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ُ ْ ُ آْ ه‬ ‫ِل‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آآ ُ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اض‬ ‫ي‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫ُّ‬ ‫األي ْ‬ ‫يد‬ ‫ع‬ ‫ون ْب ُن آ‬
‫س‬ ‫ار‬‫ه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫وف‬ ‫ٍ‬ ‫ون ْب ُن آم ْع ُ‬
‫ر‬ ‫حدثنا هار‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آآ‬ ‫ً‬ ‫ه‬ ‫ه آ آ ْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُُْ‬ ‫آ ْ آ ْ آْ ه‬ ‫ُّ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قالت‪ِ " :‬إن آر ُجال‪ ،‬آسْل‬ ‫اَّلل‪ ،‬ع ْن أ ِّم َكثومٍ ‪ ،‬ع ْن آَعئِشة آز ْو ِج انل ِِ صىل‬ ‫ري‪ ،‬عن جابِ ِر ب ِن عب ِد ِ‬ ‫الزب ِ‬
‫ُآ ُ آ ْ آُ ُ ه ُ ْ ُ آ ْ آ آْ آ ُْ ْ ُ آ آ آ ُ آ آ ٌ آآ آ آُ ُ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم آعن ه‬ ‫آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫الر ُج ِل‪ ،‬يا ِمع أهله‪ ،‬ثم يك ِسل‪ ،‬هل علي ِهما الغسل؟ وَعئِشة جالِسة‪ ،‬فقال رسول‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫رسول‬
‫ُ آْآ ُ‬ ‫ه ِّ آ آ ْ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ :‬إِن ألف آعل ذلِك أنا آوه ِذ ِه‪ ،‬ث هم نغت ِسل " ‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہلل اہنع ےس ی‬
‫روایےہہک یاتصخشےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےس وپاھچ‪” :‬ارگوکیئرمداینپوعرتےس امجعرکے‪،‬‬

‫رھپاترالےسےلہپذرکوکاکنلےل وایکدوونںرپلسغواجےہ؟آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪:‬ںیماورہی (اعہشئریضاہللاہنعوکفرام یتا) ااسیرکےتںیہ‬

‫رھپلسغرکےتںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)351:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪473‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫مُ ُ‬
‫ضوءه م َهما َم َست انلَار‪ُ:‬‬
‫ه‬ ‫‪ -23‬باب الو‬
‫تاب‪:‬آگرپیکپوہیئزیچےکاھکےنےسووضاکالزموہتا۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪787 :‬‬
‫آ آ آ آ‬ ‫آ هآ ُ آُْ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ِّ‬ ‫آ آ آ هآ آ‬ ‫هْ‬ ‫وح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن ُش آعيْ ْ‬
‫ال‪ ،‬قال‪ :‬قال ْاب ُن‬ ‫ث‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬عن جدي‪ ،‬حدُ ِِن عقيل ب ُن خ ِ ٍ‬ ‫ب ب ِن اللي ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ‬

‫األن ْ آصار هي أآ ْخ آ آ‬
‫َبه‪ُ،‬‬ ‫آه آ آ آ ْ آ آْ آ‬
‫ارجة بن زي ٍد‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ آ آ ْ ْ آْ ه ْآ ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآ آ ُْ ْ‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ار ِث ب ِن ِهشامٍ ‪ ،‬أن خ ِ‬ ‫اب ‪ :‬أخَب ِن عبد الم ِل ِك بن أ ِِب بك ِر ب ِن عب ِد الرمح ِن ب ِن احل ِ‬ ‫ِشه ٍ‬
‫انل ُ‬
‫ت ه‬ ‫وء م هما آم ه‬
‫ُ‬ ‫ول‪ " :‬ال ْ ُو ُ‬‫آ آ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آُ ُ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫ار "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬
‫أن أباهزيد بن ُ ِ ٍ‬
‫اب‬

‫زینبتای ریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکںیمےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬آپ یلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ووض الزمآتاےہاس‬ ‫دیستا ی د‬

‫اھکےنےسوجآگےساکپوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)351:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪788 :‬‬

‫آهُ‬ ‫يم بْن قآار ٍظ أآ ْخ آ آ‬ ‫آه آْآ ه‬

‫اَّلل ْب آن إب ْ آراه آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْآآ ُ آ ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬
‫َب ُه‪ " ،‬أنه‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أن عبد ِ‬ ‫يز‪،‬‬
‫اب ‪ :‬أخَب ِن عمر بن عب ِد الع ِز ِ‬
‫(حديث مرفوع) قال ابن ِشه ٍ‬
‫آ آ ْ ُ آ آ ِّ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ ه آ آآآ ه ُ ْ آْآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آآآ ه ُ آآ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬ ‫ٍ أكلتها‪ِ ،‬ألِن س ِمعت رسول ِ‬ ‫ار أ ِق‬
‫وجد أبا هريرة‪ ،‬يتوْْ لَع المس ِج ِد‪ ،‬فقال‪ :‬إِنما أتوْْ ِمن أُو ِ‬
‫انل ُ‬
‫ت ه‬ ‫آ هآ آُ ُ آآ ه ُ ه آ ه‬
‫ار "‪.‬‬ ‫آوسلم‪ ،‬يقول‪ :‬توْئوا ِمما مس ِ‬
‫دبعازعلتےسانس‪ ،‬اوہنں ےس دبعاہللنب اترامیہ ےس‪ ،‬اوہنں ےن دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنع وکدجسم ںیم ووضرکےت داھکی۔اوہنں ےن‬ ‫یر‬ ‫انباہشب ےن رمع نب‬

‫اہک‪:‬ںیمےنرینپےکڑکٹےاھکےئ اسےئلووضرکتاوہں۔ںیمےنانسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‪،‬آپ یلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬ووضرکواس‬

‫اھکےنےسوجآگرپاکپوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)352:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪474‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪789 :‬‬
‫ُ ْ آ آ آ ُ ِّ ُ ُ آ آ ْ آ آ ه ُ آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ْآآ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫آ آ ْ ُ آ‬
‫ال بْ ِن عم ِرو بْ ِن عث آمان‪ ،‬آوأنا أ آحدُه هذا احل آ ِديث‪ ،‬أنه آسْل‬
‫اب ‪ :‬أخَب ِن س ِعيد بن ِ ِ‬
‫خ‬ ‫(حديث مرفوع) قال ابن ِشه ٍ‬
‫ه آُ ُ آ آ‬ ‫ه ُ آ آ آ ُ ْ آ ُ آ ْ ُ آ آ آ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬تقول‪ :‬قال‬ ‫ت انلار‪ ،‬فقال عروة ‪ :‬س ِمعت َعئِشة زوج انل ِِ صىل‬ ‫ه آ ه‬ ‫الز آب ْ آ ْ ُ ُ‬
‫ُع ْر آو آة ْب آن ُّ‬
‫ري‪ ،‬ع ِن الوْو ِء ِمما مس ِ‬
‫ِ‬
‫انل ُ‬
‫ت ه‬ ‫ول ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ آ ه ُ ه آ ه‬ ‫آُ ُ‬
‫ار "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ " :‬توْئوا ِمما مس ِ‬
‫ِ‬ ‫رس‬

‫انب اہشب ےن دیعسنب اخدل ےسانس اوروہ ان ےس ہی ی‬

‫دحی ایبن رک رےہ ےھت۔دیعس ےناہک‪ :‬ںیم ےن رعوہنب زریبریض اہلل ہنع ےس وپاھچ ووض ےک قلعتم‬

‫آگےسےکپوہےئاھکےنےس۔اوہنںےناہک‪:‬ںیمےندیسهاعہشئریضاہللاہنعےسانس‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ووضرکواساھکےن ےس‬

‫وجآگےساکپوہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)353:‬‬

‫ت انلَ ُ‬ ‫َ َ َ‬ ‫مُ ُ‬ ‫َم‬

‫ار»‪:‬‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫هم‬
‫م‬ ‫ه‬ ‫ء‬‫و‬ ‫ض‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫«‬ ‫‪:‬‬ ‫خه‬‫س‬ ‫‪ -24‬باب ن‬
‫تاب‪:‬ایسیزیچےسووضاکمکحوسنمخوہتاےسجآگےنوھچاوہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪791 :‬‬

‫آه‬ ‫ك‪ ،‬آع ْن آزيْد بْن أآ ْسلآ آم‪ ،‬آع ْن آع آطاء بْن ي آ آسار‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬ ‫آ ه آآ آ ٌ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه ْ ُ آ ْ آآآ ْ آ ْآ‬
‫اس‪ ،‬أن‬
‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫اَّلل بن مسلمة ب ِن قعن‬ ‫حدثنا عبد ِ‬
‫ه آ آ ه ْ‬ ‫ه آ آآ آ آ آ ُ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم " أكل ك ِتف شا ٍة‪ ،‬ث هم آصىل‪ ،‬آول ْم يتآ آوْْ "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫رسول ِ‬
‫انبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنرکبیےکدساکوگساھک یاترھپامنزڑپیھاورووضںیہنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)354:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪791 :‬‬

‫آ ْ‬ ‫آ ْ آ آ ُآ‬
‫ب ْب ُن كي آسان‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن عم ِرو‬ ‫َبن آو ْه ُ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آَيْ آَي ْب ُن آسعيد‪ ،‬آع ْن ه آشامِ بْن ُع ْر آو آة‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫وح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬
‫آ ه آ ُآ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫لَع بْن آعبْد ه ْ آ ه‬ ‫وح هدُآِن ُّ‬
‫الز ْهر ُّي‪ ،‬آع ْن آ ِّ‬ ‫بْن آع آطاء‪ ،‬آعن ابْن آع هباس ‪ .‬ح آ‬
‫وحدُ ِِن ُم هم ُد‬ ‫اس ‪ .‬ح‬‫اس‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫اَّلل ب ِن عب ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه آ آ ه ْ آ‬ ‫ُ‬ ‫ً آ آ‬ ‫ه آ آآ‬ ‫آ ا ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫آ ْ آ‬
‫ْب ُن آ ٍّ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم أكل آع ْرقا‪ ،‬أ ْو حل ْ ًما‪ ،‬ث هم آصىل‪ ،‬آول ْم ي آت آوْْ‪ ،‬آول ْم‬ ‫اس‪ " ،‬أن انل ِِ صىل‬ ‫لَع‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ِ‬
‫آي آم هس آم ً‬
‫اء "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪475‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاانب ابعسریض اہلل امہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪،‬روسل اہلل یلصاہللہیلع وملس ےن ڈہیرپاگلوہاوگس یات وگساھک یات رھپ امنزڑپیھ اور ووض ںیہنایک یات تاین ںیہن‬

‫وھچا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)354:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪792 :‬‬

‫ْ ُآهآ ه‬ ‫آ ْ‬ ‫ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ُّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫اح‪ ،‬آح هد آثنآا إب ْ آرا ِه ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ه‬
‫الض ْم ِر ِّي‪،‬‬ ‫الزه ِر ُّي‪ ،‬ع ْن آجعف ِر ب ْ ِن عم ِرو ب ِن أمية‬ ‫يم ْب ُن آسع ٍد‪ ،‬حدثنا‬ ‫ِ‬ ‫الص هب ِ‬
‫آْ ُ ُ ْآ ُ آ ه آْ آآ ه ْ‬ ‫آ ه ُ آ آ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ُّ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ ،‬يَت ِمن ك ِت ٍف‪ ،‬يْكل ِمنها‪ ،‬ثم صىل‪ ،‬ولم يتوْْ "‪.‬‬
‫عن أبِي ِه ‪ " :‬أنه رأى رسول ِ‬
‫دیستارمعونباہیمضمرریریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےنداھکیروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوک یاتدساکوگسرھچیےساکٹرکاھکرےہےھت۔‬

‫رھپامنزڑپیھاورووضںیہنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)355:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪793 :‬‬

‫آ ْ‬ ‫ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآآ آ ُْ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آح هدُآِن أآ ْ آ‬

‫مح ُد ْب ُ‬
‫اب‪ ،‬ع ْن آجعف ِر ب ْ ِن عم ِرو ب ْ ِن‬‫ه‬‫احلآارث‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يَس‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
‫آ آآ آ آ ْآ آ ُ آ آ‬ ‫آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ُّ ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ آ ه آ ه ْ ِّ آ ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ ،‬يَت ِمن ك ِت ِف شا ٍة‪ ،‬فْكل ِمنها‪ ،‬فد ِِع إِىل‬ ‫أمية الضم ِري‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪ " :‬رأيت رسول ِ‬
‫ه آ آ ه ْ‬ ‫ه آ آ آ آ آ آ آ آ ِّ ِّ‬
‫ني‪ ،‬آو آصىل‪ ،‬آول ْم يتآ آوْْ‪،‬‬ ‫ك آ‬ ‫الصال ِة‪ ،‬فقام‪ ،‬وطرح الس‬

‫دیستا رمعونب اہیم ضمرریریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن روسل اہلل یلصاہللہیلعوملس وک داھکی۔ یات رکبیاک دس رھچی ےس اکٹرک اھک رےہ ےھت‪،‬‬

‫اےنتںیمامنزےکےئلالبےئےئگ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنرھچیڈالدیاورامنزڑپیھاورووضںیہنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)355:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪794 :‬‬

‫ه آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ ،‬بذلِك‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اَّلل بْن آع هباس‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬آعن آر ُ‬
‫آ آ ه آ آ ُّ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫قآ آال ْاب ُن ش آ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫لَع‬
‫ِ ِ‬‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫اب‬‫ه‬
‫ِ ٍ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)355:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪476‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪795 :‬‬

‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ه آ ُ آ ُْ ْ ُ آ‬
‫األ آش ِّج‪ ،‬آع ْن ُك آريْب آم ْو آَل ابْن آع ه‬ ‫قآ آال قآ آال آع ْم ٌ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اس‪ ،‬ع ْن آمي ُمونة آز ْو ِج انل ِِ صىل‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ري‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫و‬ ‫ر‬
‫آ ه هُ آ آْ آ ه آ آآ ْ آ آ آ ً ُ آ ه آْ آآ ه ْ‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬أكل ِعندها ك ِتفا‪ ،‬ث هم صىل‪ ،‬آولم يت آوْْ " ‪،‬‬ ‫آو آسله آم‪ " ،‬أآ هن ه‬
‫انل ه‬
‫ِ‬
‫امالموونینمدیسہومیمہنریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنانےکتاسدساکوگساھک یاترھپامنزڑپیھاورووضںیہنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)356:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪796 :‬‬

‫اس‪ ،‬آع ْن آميْ ُمونآ آة آز ْو ِج ه‬ ‫آ‬

‫األ آش ِّج‪ ،‬آع ْن ُك آريْب آم ْو آَل ابْن آع ه‬ ‫قآ آال آع ْم ٌرو ‪ :‬آح هدُآِن آج ْع آف ُر ْب ُن آرب آ‬
‫يع آة‪ ،‬آع ْن آي ْع ُق آ‬
‫وب ب ْ‬
‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ آ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِذلِك‪.‬‬ ‫صىل‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)356:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪797 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ه ْ ُ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ هآ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫(حديث موقوف) قآ آال آق آال آع ْم ٌ‬
‫اَّلل ب ْ ِن أ ِِب آرا ِف ٍع‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬
‫ٍ‬ ‫ال‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫يد‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِن‬‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫و‬‫ر‬
‫ه ُ آ ه آْ آآ ه ْ‬ ‫ت أآ ْشوي ل آر ُ‬ ‫آ آ آْ آ ُ آ ُ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آب ْط آن الشا ِة‪ ،‬ث هم صىل‪ ،‬آولم يت آوْْ "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫كنْ ُ‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫آ آ آ آ‬
‫ول ِ‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫ه‬‫ش‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬
‫ٍ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ِ‬ ‫غطف‬

‫دیستااوبراعفریضاہللہنع ےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیموگاہوہں ںیموخدروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکےیلرکبییکاوڑجیوھباتنآپ یلصاہللہیلعوملساس ںیم‬

‫ےساھکےترھپامنزڑپےتھاورووضہنرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)357:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪798 :‬‬

‫آا‬ ‫آ ْ آه‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ ُ آ ْ ه ْ آ ْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫اس‪ " ،‬أن‬
‫اَّلل‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫اَّلل ب ِن عب ِد ِ‬
‫يد‪ ،‬حدثنا ِلث‪ ،‬عن عقي ٍل‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ آ ه آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ً ُ آ‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ‬
‫َش آب آْلنا‪ ،‬ث هم د آَع بِ آماءٍ‪ ،‬فتآ آمض آمض‪ ،‬آوقال‪ِ :‬إن ُٰل د آس ًما "‪،‬‬
‫انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪477‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن دودھ ایپ‪ ،‬رھپ تاین وگنما یات اور یلک یک اور فرام یتا‪” :‬دودھ ےس ہنم حکیاا وہ اجتا‬
‫دیستا انب ابعس ریض اہلل اہنع ےس ی‬

‫ےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)358:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪799 :‬‬

‫آ ه آ آْآ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ ْآآ‬

‫َبن آع ْم ٌرو ‪ .‬ح آ‬ ‫آ ه آ ْ ُ آْ‬‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْآُ ْ ُ‬ ‫آ‬
‫آ هآ‬ ‫آ‬
‫ري ب ُن حر ٍب‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫يد‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ب‪ ،‬وأخ ِ‬
‫وحدُ ِِن أمحد بن ِعيَس‪ ،‬حدثنا ابن وه ٍ‬
‫ْ آ ُآْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ ُ ُ ُ ُ ُّ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬
‫اب‪ ،‬بِإِسنا ِد عقي ٍل‪،‬‬
‫ب‪ ،‬حدُ ِِن يونس َكهم‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬ ‫ع ِناألوز ِاِع ‪ .‬ح وحدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫ْآُ‬ ‫آ ُّ ْ‬
‫الزه ِر ِّي‪ِ ،‬مثله‪.‬‬ ‫ع ِن‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)358:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬

‫آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ْ آ ْ آ آآ آ ُآ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫ْ‬ ‫وح هدُآِن آ ُّ‬

‫حلة‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن عم ِرو ب ْ ِن‬ ‫لَع ْب ُن ُحج ٍر‪ ،‬آحدثنا ِإس آما ِعيل ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا ُممد بن عم ِرو ب ِن حل‬ ‫ِ ِ‬
‫آ‬

‫آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآآ آ آْ آ آُ ُ ه آ آ آ آ ه آ آُ آ آ ه ُ ْ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫آ آ‬
‫ْب‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ ،‬جع علي ِه ِثيابه‪ ،‬ثم خرج إِىل الصال ِة‪ ،‬فْ ِِت ِبه ِدي ٍة خ ٍ‬ ‫اس‪ " ،‬أن ارسول ِ‬ ‫عطا ٍء‪ ،‬ع ِناب ِن عب ٍ‬
‫اس‪ ،‬آو آما آم هس آم ً‬ ‫ه‬ ‫آ آْ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ُ ه آ ه‬
‫اء "‪،‬‬ ‫وحل ٍم‪ ،‬فْكل ُالث لق ٍم‪ ،‬ثم ص ِ ِ‬
‫انل‬ ‫ب‬ ‫ىل‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنڑپکےےنہپ‪،‬رھپامنزوکےلکناسوق یاتصخشآپیلصاہللہیلعوملسےک‬

‫تاسہفحتال یاتوگساوررویٹاکآپیلصاہللہیلعوملسےننیتےمقلاھکےئل‪،‬رھپامنزڑپاھیئاورتاینوکاہھتںیہناگل یتا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)359:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪478‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬

‫ت آم آع اب ْ ِن‬ ‫وح هد آث آناه أآبُو ُك آريْب‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو أُ آس آ‬

‫ام آة‪ ،‬آعن ال ْ آوِلد بْن آكثري‪ ،‬آح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آع ْمرو بْن آع آطا ٍء‪ ،‬قآ آال‪ُ :‬كنْ ُ‬ ‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫آه ْ آه‬ ‫ْ آ ْ آ آآ‬ ‫آ آ ْ آ آْآ آ‬ ‫آه‬
‫اس‪ ،‬ش ِهد ذلِك ِمن انل ِِ صىل‬ ‫يث اب ِن حلحلة آو ِفي ِه‪ ،‬أن اب آن عب ٍ‬ ‫اس‪ ،‬آوسا احل آ ِديث بِمعن ح ِد ِ‬ ‫عب ٍ‬

‫اس‪.‬‬ ‫آوقآ آال‪ :‬آص هىل آول آ ْم آي ُق ْل ب ه‬

‫انل ِ‬‫ِ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےسہی ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبوقنملےہہکدیستاانبابعسریضاہللامہنعےنیبنرکمییلصاہللہیلعوملسےکاسلعفیکوگایہ‬

‫دیاوراہکہکامنزڑپیھ‪،‬ولوگںوکڑپاھےناکذرکںیہنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)359:‬‬

‫ُ‬ ‫م ُ‬ ‫مُ ُ‬
‫ه‬
‫‪ -25‬باب الوضوءه مهن ْلوم ه‬
‫اإلب ه هل‪:‬‬
‫تاب‪:‬اویاکوگساھکےنےکدعبووضرکےناکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪812 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْآ‬ ‫ُ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ ه ْ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ‬
‫ب‪ ،‬عن جعف ِر ب ِن‬ ‫اَّلل ب ِن موه ٍ‬
‫ني اَلحد ِري‪ ،‬حدثنا أبو عوانة‪ ،‬عن عثمان ب ِن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا أبو َك ِم ٍل فضيل بن حس ٍ‬
‫آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ه آ ُ ً آ آآ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآآآ ه ُ ْ ُ‬
‫حلُومِ الْ آغنآم؟ قآ آال‪ :‬إ ْن شئْ آ‬ ‫أآِب ُآ ْ‬
‫ت‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫أ‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫ْ‬ ‫س‬ ‫‪،‬‬ ‫ال‬ ‫ج‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِِ ِ‬ ‫ر‬‫اب‬‫ج‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ِ‬
‫ْآآ‬ ‫آ آ ُ ِّ‬ ‫آ آ آآ ْ آآآ ه ْ ْ ُ‬ ‫آآآ ه ْ آ ْ ْ آ آآ آآ ه ْ آ آ آآآ ه ُ ْ ُ‬
‫اإلبِ ِل‪ ،‬قال‪ :‬أ آصِل ِِف آم آر ِاب ِض الغن ِم؟‬
‫ِ‬ ‫ومِ‬ ‫حل ُ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫و‬ ‫ت‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫؟‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫اإل‬
‫ِِِ‬ ‫ومِ‬‫حل ُ‬ ‫فتوْْ‪ ،‬و ِإن ِشئت فال توْْ‪ ،‬قال‪ :‬أتوْْ ِمن‬
‫آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ِّ‬
‫اإلبِ ِل؟ قال‪َ :‬ل "‪،‬‬
‫ار ِك ِ‬‫قال‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬أصِل ِِف مب ِ‬
‫دیستااجترنبرمسہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہک یاتصخشےنوپاھچروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےس‪،‬ایک رکبیاکوگساھکرکںیم ووضرکوں؟آپیلص‬

‫اہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ہاےہرکہاےہہنرک۔“ رھپاسےنوپاھچ‪:‬اویاکوگساھکرکووضرکوں؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ووضرکاویےک‬

‫وگس ےس۔“ اس ےن اہک‪ :‬رکبویں ےک تاڑے ںیم امنز ڑپوھں؟ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اہں۔“ اس ےن اہک‪ :‬اووٹنں ےک تاڑے ںیم امنز‬

‫ڑپوھں؟آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہن۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)361:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪479‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪813 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ هآ‬ ‫آ ه آ آ آُ آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْآ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُ آ ْ ْ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫اس ُم ْب ُن آزك ِر هي آاء‪،‬‬ ‫اوية ب ُن عم ٍرو‪ ،‬حدثنا زائِدة‪ ،‬عن ِسم ٍ‬
‫اك ‪ .‬ح وحدُ ِِن الق ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا مع ِ‬
‫ه ْآ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ‬ ‫ه ْ آْآ‬ ‫آ ْ آ ْآ آ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه ْ ُ ُ آ‬
‫ب‪ ،‬آوأش آعث ب ْ ِن أ ِِب الشعثا ِء َكهم‪،‬‬ ‫اَّلل ب ِن موه ٍ‬
‫اَّلل بن موَس‪ ،‬عن شيبان‪ ،‬عن عثمان ب ِن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا عبيد ِ‬
‫آ ْ آ آ آ آآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْآ ْ آ آ‬
‫يث أ ِِب َك ِم ٍل‪ ،‬عن أ ِِب عوانة‪.‬‬
‫عن جعف ِر ب ِن أ ِِب ُو ٍر‪ ،‬عن جابِ ِر ب ِن سمرة‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫دیستااجترنبرمسہریضاہللہنعےسیہی ی‬
‫دحیدورسیاانسدےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)361:‬‬

‫م َ‬ ‫َ‬ ‫م َ َ َ َ ُ َ م ُ َ ِّ َ َ َ‬ ‫ََ َ َ َ م َََ َ َ َ ََ َُ َ َ‬ ‫َ‬

‫ث فله أن يصِّل بهطهارْ ه هه ْ هلك‪:‬‬ ‫‪ -26‬باب ادل هِل هل لَع أن من تیقن اَطهارة ثم شك هِف اْلد ه‬
‫تاب‪:‬سجآدیموکووضاکنیقیوہرھپووضوٹےنٹاککشوہاجےئ ووہاسووضےسامنزڑپھاتکسےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪814 :‬‬

‫ه آآ‬ ‫ُ ْآآ آ آ آ ْ‬
‫يعا‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن عيآينة‪ ،‬قال عم ٌرو‪ ،‬آحدثنا‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة آَج ً‬‫آ ه آآ آُ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ ْ ٌ ه ُ آ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُ ِِن عمرو انلا ِقد‪ ،‬وزهري بن حر ٍب ‪ .‬ح وحدثنا أبو ب ِ‬
‫ُ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ه ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آه ْ آ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ‬ ‫ُ ْ آ ُ ْ ُ آْآآ آ‬
‫الر ُجل‬ ‫يم‪ ،‬ع ْن ع ِّم ِه‪ " ،‬ش ِِّك إِىل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪،‬‬ ‫يد‪ ،‬وعبا ِد ب ِن ت ِم ٍ‬ ‫سفيان ب ُن عيينة‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن س ِع ٍ‬
‫كر‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬‫ه آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ه آ ْ آ آ آ ًْ آْ آ آ ً آ آ آُ آ ْ‬ ‫ُآهُ آْ آهُ آ ُ ه‬
‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ا‬‫َي‬‫ر‬‫ِ ِ‬‫د‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ص‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫رص‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫َل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ال‬‫الص‬ ‫ِف‬‫ِ‬
‫آ‬
‫ء‬ ‫ْ‬
‫الَّش‬ ‫يد‬
‫َييل ِإِل ِه‪ ،‬أنه ِ‬
‫آ آ آ ُآ آُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن آزيْ ٍد‪.‬‬
‫ِِف ِرواي ِت ِهما‪ ،‬هو عبد ِ‬

‫وہت ےہ امنز ںیم ہک اس وک دحث‬ ‫روای ایک ہک ی‬

‫اکشییک یئگ روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےس‪ ،‬یھبک آدیم وک ولعمم ا‬ ‫دیعساور ابعد نب میمت ےن ابعد ےک اچچ ےس ی‬

‫وہا (ینعی امگن وہتا ےہ) آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬وہ امنز وک ہن وڑے ج ت دحث یک آواز ہن ےنس یات وب ہن وسےھگن۔“ اوبرکب اور زریھ ےن اینپ‬

‫رواوتیںںیمابعدےکاچچاکتامایلینعیدبعاہللنب ی‬
‫زید۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)361:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪480‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪815 :‬‬

‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آْ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬

‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ير‪ ،‬عن سهي ٍل‪ ،‬عن أ ِ ِ‬
‫ي‬‫ب‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا ج ِر‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ْ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ُ ُ ْ آ ْ آ ًْ آآ ْ آآ آ آْ آ آ آ آ ُْ آ ْ آ ْ آ آ آ آْ‬ ‫ه‬

‫ش ٌء‪ ،‬أم َل‪ ،‬فال َي ُر آج هن ِم آن ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬آح هَّت ي آ ْس آم آع‬ ‫آو آسل آم‪ِ " :‬إذا وجد أحدكم ِِف بط ِن ِه شيئا‪ ،‬فْشُك علي ِه‪ ،‬أخرج ِمنه‬
‫ً‬ ‫آ ًْ آْ آ آ‬
‫يد ِرَيا "‪.‬‬ ‫صوتا‪ ،‬أو ِ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ج مںیمےسیسکوکاےنپٹیپںیمحلسولعمموہرھپاسوککشوہہک‬ ‫دیستااوب مہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬

‫ٹیپںیمےسھچکالکن یاتںیہن (ینعیوہااخرجوہیئ یاتںیہن) ودجسمےسہنےلکنجتآوازہنےنس یاتوبہنوسےھگن“ (ینعینیقیہنوہدحثوہےناک)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)362:‬‬

‫ارة ه ُجلُو هد ال م َم می َت هة ب ِّ‬

‫ادلبَاغ‪:‬ه‬ ‫‪ -27‬باب َط َه َ‬
‫ه‬
‫تاب‪:‬رمداریکاھکلرےنگنےستاکوہاجےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪816 :‬‬

‫آ‬ ‫آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ آ ْ ٌ ه ُ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ً آ ْ ُ آْآآ آ آ آْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آْآ‬

‫َجيعا‪ ،‬ع ِن اب ِن عيينة‪ ،‬قال َيَي‪،‬‬ ‫وحدثنا َيَي ب ُن َيَي‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وعمرو انلا ِقد‪ ،‬وابن أ ِِب عمر ِ‬
‫ْ آآ‬ ‫آ آ ُ ِّ آ آ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ ُ آ ْ ه ْ آ ْ ه‬ ‫آ ْآآآ ُ ْآ ُ‬
‫ان ْب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آ‬
‫اس‪ ،‬قال‪ " :‬ت ُصد آلَع آم ْوَل ٍة ل ِ آمي ُمونة‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫ر‬
‫ِ‬ ‫ه‬‫الز‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫أخَبنا سفي‬
‫آآ ُ ه‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آه آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآ آ آ ه آ آ ُْ ْ آ آآ آ آ آُُْ ُ آ ْ آ ْ‬
‫وه‪ ،‬فانتآفعتُ ْم بِ ِه؟ فقالوا‪ِ :‬إن آها‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬هال أخذتم ِإهابها‪ ،‬فدبغتم‬ ‫بِشا ٍة‪ ،‬فماتت‪ ،‬فمر بِها رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْآٌ آ آ آ ه آ آ ُ آ آ ْ ُآ آ آ آُ آ ْ‬
‫اَّلل آعنْها‪.‬آ‬
‫ِض ه ُ‬‫كر‪ ،‬آو ْاب ُن أِب ُع آم آر‪ِ ،‬ف آح ِدي ِثه آما‪ ،‬آع ْن آميْ ُمونآ آة آر ِ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ميتة‪ ،‬فقال‪ :‬إِنما حرم أكلها "‪ ،‬قال أبو ب ٍ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےسر ی‬
‫وایےہہکدیسهومیمہنریضاہللاہنعیکولیدیوکیسکےن یاترکبیدصہقںیمدیوہرمیئگ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےناسوکڑپاوہاداھکی وفرام یتا‪ ” :‬مےناسیکاھکلویکںہنیل۔دتاعرکےکاکمںیمالےت۔“ ولوگںےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!وہرمداریھت۔آپیلصاہللہیلع‬

‫وملسےنفرام یتا‪” :‬رمداراکرصفاھکتارحامےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)363:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪481‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪817 :‬‬

‫آ ْ ُ آْ ه ْ آ ْ ه‬
‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬‫ي‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ه‬ ‫الطاهر‪ ،‬آو آح ْر آملآ ُة‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬‫وح هدُآِن أآبُو ه‬
‫آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫آ ا آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ ً آ ْآً ُ ْ آْآ آ ْآ ٌ آ ُْ آآ آ ه آ آ‬ ‫ْ ُ ْآآ آ ْ آ ه‬
‫الصدق ِة‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وجد شاة ميتة‪ ،‬أع ِطيتها موَلة لِميمونة ِمن‬ ‫اس‪ " ،‬أن رسول ِ‬ ‫ب ِن عتبة‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫آ‬ ‫آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ه ْآآ ُْ ْ ْ آ آ ُ هآ آْآٌ آآ آ ه آ آ ُ آ آ ْ ُ‬
‫َلها؟ قالوا‪ِ :‬إنها ميتة‪ ،‬فقال‪ :‬إِنما حرم أكلها "‪،‬‬ ‫ِب ِ‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬هال انتفعتم ِ ِ‬ ‫فقال رسول ِ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن یاترمداررکبیدیھکی‪،‬وجدیسهومیمہنریضاہللاہنعیکولیدیوکدصہقںیم‬

‫یلم یھت۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬رپ م ےن اس یک اھکل ےس افدئہ ویکں ہن ااھٹ یتا۔“ ولوگں ےن اہک‪ :‬وہ رمدار ےہ۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن‬

‫فرام یتا‪” :‬رمداراکاھکتارحامےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)363:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪818 :‬‬
‫هآ آ‬ ‫آ ه آآ آ آ ٌ ْ‬
‫آ‬ ‫ْ‬
‫يم ب ْ ِن آسع ٍد‪ ،‬آحدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬ع ْن آصا ِل ٍح‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن‬ ‫اِن‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد َجيعا‪ ،‬آع ْن آي ْع ُق آ‬
‫وب بْن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫احلُلْ آو ِ ُّ‬ ‫حدثنا حسن‬
‫ُ‬ ‫ْ آ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫اإلسنا ِد بِنح ِو ِر آوايآ ِة يُون آس‪.‬‬ ‫اب‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ِشه ٍ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫روایآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)363:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪819 :‬‬

‫ُّ ْ ُّ آ آ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ‬ ‫ُآ‬ ‫ْ آ ُ آآ آ آُْ ه‬ ‫ُ آآ آ هُْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ‬

‫ان‪ ،‬آع ْن آع ْم ٍرو‪،‬‬ ‫اَّلل ْب ُن ُم هم ٍد الزه ِري‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا سفي‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ِب‬‫أ‬ ‫ن‬‫ب‬
‫ِ ِ ِ‬‫َل‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫الل‬‫و‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ِب‬
‫وحدثنا ابن أ ِ‬
‫آ ٌ ْ آآ‬ ‫آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ه آ آ ْ ُ آ ُ ْ ْ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫آ ْ آ آ‬
‫وح ٍة‪ ،‬أع ِط آيت آها آم ْوَلة ل ِ آمي ُمونة ِم آن‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم مر بِشا ٍة مطر‬ ‫اس ‪ " :‬أن رسول ِ‬ ‫عن عطا ٍء‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫ُ‬ ‫ه آ آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه آ آ ُ آ آ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ آ آ‬
‫الصدق ِة‪ ،‬فقال انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أَل أخذوا ِإهابها‪ ،‬فدبغوه فانتفعوا بِ ِه؟ "‪.‬‬

‫دیستاانب ابعسریض اہللامہنع ےس ی‬

‫روای ےہہک روسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےن یات ڑپیوہیئ رکبی دیھکی وج دیسہ ومیمہن ریض اہلل اہنعیک ولیدی وک دصہق‬

‫ںیمیلمیھت۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬انولوگںےناسیکاھکلویکںہنیلدتاعرکےکافدئہااھٹےت۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)363:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪482‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬
‫آ ْآآ آ آ ٌ ْ ُ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُ آْ آ ْآآ آ ُْ ْ ُ آ‬ ‫ِل‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ ُ ْآ آ هْآ‬
‫اء ُمنذ‬ ‫ار‪ ،‬أخَب ِن عط‬ ‫ين‬
‫ِ ٍ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ص‬
‫ِ ٍ‬ ‫َع‬ ‫ُّ‬
‫حدثنا أمحد بن عثمان انلوف ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ت آْل ْعض ن آسا ِء آر ُ‬ ‫آ ه آُْ آآ آ ْآآُْ آ ه آ آً آ آ ْ‬ ‫َبن ْاب ُن آع ه‬‫حني‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ن‬ ‫اج‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ت‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫ة‬‫ون‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آه آ آ ُْ ْ آ آآ آ ْ آْآْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬أَل أخذتم إِهابها‪ ،‬فاستمتعتم بِ ِه؟ "‪.‬‬ ‫فماتت‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکدیسهومیمہنریضاہللاہنعےناسےسایبنایکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیک یاتیبیبےکرھگںیم یاتاجونر‬

‫الپاھتوہرمایگ وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مےناسیکاھکلویکںہنیلاسوکاکمںیمالےت۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)364:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪811 :‬‬

‫ْ آ ُ آْآ آ‬ ‫آْ آ آ آ ْ ْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬

‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ان‪ ،‬آع ْن آع آطا ٍء‪،‬‬‫يم ْب ُن ُسلي آمان‪ ،‬ع ْن عب ِد ال آم ِل ِك ب ِن أ ِِب سليم‬
‫ِ‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫الر‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ‬ ‫آ ا ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ه آ آ ْآ آُْ آآ آآ آ آه ْآآ ُْْ آ‬ ‫آ ْ آه‬
‫اس‪ " ،‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬مر بِشا ٍة لِموَل ٍة لِميمونة‪ ،‬فقال‪ " :‬أَل انتفعتم بِ ِإه ِابها؟ "‪.‬‬
‫ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےندیسهومیمہنریضاہللاہنعیکولیدییکرکبیوکداھکی (وہرمیرپییھتآپ‬

‫یلصاہللہیلعوملسادرھےسےلکن) وفرام یتا‪ ” :‬مےناسیکاھکلےسافدئہویکںہنااھٹ یتا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)365:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪812 :‬‬

‫آ ْ آْ ْ آ ْ آ آ آ ه آ ْ آ ه ْآ ْ آ آ ْ آآ آ ْ آآُ آ ْ آ ْ ه‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ ُ آْآ ُ ْ ُ آ‬

‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫َب‬‫خ‬‫أ‬ ‫ة‬ ‫ل‬‫ع‬‫و‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫مح‬ ‫الر‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ز‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا سليمان بن بِ ٍ‬
‫ال‬
‫آ ُ آ آ ُ آآ ْ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آُ ُ‬ ‫ْ آه‬
‫اب‪ ،‬فقد آط ُهر "‪،‬‬ ‫اإله‬ ‫غ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ب‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬
‫اس‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬‫ب ِن عب ٍ‬
‫دیستادبعاہللنبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسانس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬جاھکلرپدتاع‬

‫وہیئگ ووہتاکےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)366:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪483‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪813 :‬‬

‫ه آآ آ ْ‬ ‫انلاق ُد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا ْاب ُن ُعيآيْ آن آة ‪ .‬ح آ‬

‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ آ ْ‬
‫يد‪ ،‬آحدثنا عب ُد‬ ‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫و‬‫ر‬‫ٌ‬ ‫م‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وع‬
‫آ‬ ‫ْ آ ُ ُّ‬
‫يع‪ ،‬ع ْن ُسفيآان‪َ ،‬ك ُه ْم‪ ،‬ع ْن آزيْ ِد‬
‫آ‬ ‫يم آ ِ ً آ ْ آ‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫وح هد آثنآا أآبُو ُك آريْب‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫الْ آعزيز آي ْعِن ْاب آن ُُمآ همد ‪ .‬ح آ‬
‫َجيعا‪ ،‬عن و ِك ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آْ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ه‬ ‫ْ آْ آآ آ ْ آْ ه ْآ ْ آ ْآآ آ ْ آ‬
‫اس‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم بِ ِمث ِل ِه‪ ،‬يع ِِن ح ِديث َيَي ب ِن‬ ‫ب ِن أسلم‪ ،‬عن عب ِد الرمح ِن ب ِن وعلة‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫آْ‬
‫َي آَي‪.‬‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫روایآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)366:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪814 :‬‬

‫آ ْآآآ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آآ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫كر ْب ُن إ ْس آ‬ ‫آآُ آ ْ‬ ‫ُْ آْ ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ هآ‬

‫َبنا عم ُرو ْب ُن‬ ‫حا ‪ ،‬قال أبُو بآك ٍر‪ :‬آحدثنا‪ ،‬آوقال ْاب ُن آمن ُصور‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ور‪ ،‬وأبو ب ِ‬ ‫حدُ ِِن ِإسحا بن منص ٍ‬
‫ِئ‪ ،‬فآ ْرواً‬
‫السبآ ُّ‬ ‫لَع ابْن آو ْعلآ آة ه‬ ‫آ ه آ آ ْآ ْ آ ه آ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ري حدُه‪ ،‬قال‪ " :‬رأيت‬ ‫يب‪ ،‬أن أبا اَل ِ‬ ‫يع‪ ،‬أخَبنا َيَي بن أيوب‪ ،‬عن ي ِزيد ب ِن أ ِِب ح ِب ٍ‬ ‫الربِ ِ‬
‫ج ُ‬ ‫ون بال ْ آم ْغرب‪ ،‬آو آم آعنآا الْ آ ْ‬
‫َب آب ُر‪ ،‬آوال ْ آم ُ‬ ‫ُْ ُ ه آ ُ ُ‬ ‫اَّلل ْب آن آع ه‬ ‫آ آ ْ ُ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ ُّ ُ آ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ ه‬
‫وس‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫اس‬‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫فم ِسسته‪ ،‬فقال‪ :‬ما لك تمسه؟ قد سْلت عبد ِ‬
‫آ ْ آ آْآ آ ُ آ‬ ‫ه‬ ‫ْآ آ آ آ آ آ ْ ُ آ‬ ‫ِّ آ آ ْ آ ُ آ‬ ‫آ ْ آ آُ ُ آ آْ ُ آ آْ ُ ُ آآ آُ ْ آآُْ آ‬ ‫ُْآ ْ آ ْ‬
‫اس ‪ :‬قد سْنلا رسول‬ ‫اِئهم‪ ،‬ويْتونا بِالسقاءِ‪ ،‬يعلون ِفي ِه الودك‪ ،‬فقال ابن عب ٍ‬ ‫نؤَت بِالكب ِ ‪ ،‬قد ذِبوه وَنن َل نْكل ذب ِ‬
‫آ ُ‬
‫اَ ُه آط ُه ُ‬ ‫ه آ آ آ آآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫ور ُه "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ع ْن ذلِك‪ ،‬فقال‪ِ " :‬دب‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬
‫اوباریخل ےس ی‬
‫روای ےہ‪ ،‬ںیم ےن انب دعلہ وک یات وپنیتس ےنہپ داھکی ںیم ےن اس وک وھچا۔ اوہنں ےن اہک‪ :‬ویکں وھچےت وہ ایک اس وک سجن اجےتن وہ؟ ںیم ےن‬

‫دبعاہللنبابعسریضاہللامہنعےساہکہک مرغمبےککلمںیمر ےتںیہ‪،‬واہںترترےکاکفراورآشترپستہبںیہوہرکبیالےتںیہذحبرکےک۔ م و‬

‫اناکذحبایکوہااجونرںیہناھکےتاورںیکشمالےتںیہانںیمرچیبڈالرک۔دیستاانبابعسریضاہللامہنعےناہک‪ :‬مےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےساس‬

‫اکوپاھچ‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬دتاعےستاکوہاجیتےہ“ (ینعیڑمچےرپجدتاعوہیئگ ووہتاکےہارگہچاکفرےندتاعیکوہ)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)366:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪484‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪815 :‬‬

‫ْآ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ‬ ‫حا ‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن ه‬ ‫كر ْب ُن إ ْس آ‬ ‫آآُ آ ْ‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬ ‫وح هدُآِن إ ْس آ‬
‫وب‪ ،‬ع ْن آجعف ِر ب ْ ِن‬ ‫يع‪ ،‬أخَبنا َيَي بن أي‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫الر‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ور‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ ِ‬
‫آ‬

‫ُْ ُ ه آ ُ ُ‬ ‫ت آعبْ آد ه ْ آ ه‬ ‫ِئ‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آسْآلْ ُ‬ ‫اَل آ ْري آح هدُآ ُه‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن ْاب ُن آو ْعلآ آة ه‬
‫السبآ ِّ‬
‫ْ‬ ‫آ آآ آ ْ آ‬
‫ت‪ِ :‬إنا نكون‬ ‫اَّلل ب آن عب ٍ‬
‫اس‪ ،‬قل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِب‬
‫ربِيعة‪ ،‬عن أ ِ‬
‫ت‪ :‬أآ آرأْ ٌي تآ آر ُاه‪ ،‬آف آق آال ْاب ُن آع هباس ‪ :‬آسم ْعتُ‬
‫ب‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬ ‫آ ْآ ُ آ ْآ آ ُ آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آآْ آ ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫بِال آمغ ِر ِب‪ ،‬فيْتِينا المجوس بِاألس ِقي ِة‪ِ ،‬فيها الماء والودك‪ ،‬فقال‪ :‬اَش‬
‫آ‬ ‫آ‬

‫آ ُ‬
‫اَ ُه آط ُه ُ‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آْ‬
‫ور ُه "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ِ " :‬دب‬ ‫اَّلل صىل‬
‫رسول ِ‬
‫انبدعلہابسیئےس ی‬
‫روایےہ‪،‬ںیم دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس وپاھچ‪ :‬مرغمبےککلمںیمر ےتںیہ۔واہںوجم ی (آشت رپس) ںیکشمےلرک‬

‫آےتںیہتاینیک‪،‬انںیمرچیبڑپیوہیتےہ واوہنںےناہک‪:‬اھکیپول۔ںیمےناہک‪:‬ایک ماینپراےئےس ےتہوہ؟اوہنںےناہک‪:‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلع‬

‫وملسےسانس‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسفرامےتےھت‪” :‬دتاعےساھکلتاکوہاجیتےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)366:‬‬

‫َ ُّ‬
‫‪ -28‬باب اتلَیم هم‪:‬‬
‫تاب‪:‬ممیتاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪816 :‬‬

‫آ آ آه آ آ ْ‬ ‫آ‬
‫اس ِم‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬أن آها قالت‪" :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ ه ْآ ْ ْآ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آآ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬ق آرأت لَع مال ِ ٍك‪ ،‬عن عب ِد الرمح ِن ب ِن الق ِ‬
‫ْآ آ آ ْ ٌ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ه آ ُ ه ْآْ آ آ ْ آ‬ ‫آْ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ‬ ‫آ آ ْآ آ آ آُ‬
‫ات اَلي ِ ‪ ،‬انقطع ِعقد ِِل‪،‬‬ ‫ارهِ‪ ،‬حَّت إِذا كنا بِاْليداءِ‪ ،‬أو ِبذ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫ض‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِِف ب‬ ‫ول ِ‬ ‫خرجنا مع رس ِ‬
‫آآآ آ ه ُ آ آ ُ آآْ ُ آآ آ آآْ آ آ آ ُ ْ آ ٌ آآآ ه ُ آ‬ ‫لَع ْاْل آ‬ ‫آآآ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ‬
‫اس ِإىل‬ ‫اس ِه‪ ،‬وأقام انلاس معه‪ ،‬وليسوا لَع ماءٍ‪ ،‬وليس معهم ماء‪ ،‬فَْت انل‬ ‫ِ ِ‬‫م‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‬ ‫فْقام رسول ِ‬
‫آ‬ ‫ُ آْ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آس هل آم‪ ،‬آوب ه‬‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬ ‫آ آ ْ آ آ ُ آآ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آآ آ ْ‬
‫اس آم آعه‪ ،‬آولي ُسوا آلَع‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬
‫ت ب آر ُ‬
‫س‬ ‫أ ِِب بك ٍر‪ ،‬فقالوا‪ :‬أَل ترى ِإىل ما صنعت َعئِشة؟ أقام ِ‬
‫آْ آ آ آآ آ‬ ‫آ آْ آ آ آ ُ ْ آ ٌ آ آ آ آُ آ ْ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ٌ آْ آ ُ آآ آ‬ ‫آ‬
‫اْع رأسه لَع ف ِخ ِذي‪ ،‬قد نام‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم و ِ‬ ‫ماءٍ‪ ،‬وليس معهم ماء‪ ،‬فجاء أبو بك ٍر‪ ،‬ورسول ِ‬
‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ه آ آآْ ُ آآ آ آآْ آ آ آ ُ ْ آ ٌ آ آ ْ آ آ آ‬
‫اء‪ ،‬قالت‪ :‬ف آعاتبآ ِِن أبُو بآك ٍر‪ ،‬آوقال‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وانلاس‪ ،‬وليسوا لَع ماءٍ‪ ،‬وليس معهم م‬ ‫ت رسول ِ‬
‫آ آ ْ‬
‫حب س ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ح ُّرك‪ ،‬إ هَل آم آَك ُن آر ُ‬ ‫اْصِت‪ ،‬آف آال آي ْمنآ ُعِن ِم آن ه‬ ‫آ آ آ هُ آ ْ آُ آ‬
‫ول‪ ،‬آو آج آع آل آي ْط ُع ُن بيآ ِدهِ ِف آخ ِ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اْل آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ما شاء اَّلل أن يق‬
‫آ‬
‫اْليآ ُّم ِم فتآيآ هم ُموا سورة املائدة‬ ‫لَع آغ ْري آماءٍ‪ ،‬فآْآن ْ آز آل ه ُ‬
‫اَّلل آيآ آة ه‬ ‫آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ه آ ْ آ آ آآ‬
‫ح‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫أ‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ام‬ ‫ن‬‫ف‬ ‫ي‪،‬‬ ‫ذ‬ ‫خ‬
‫آآ آ‬
‫لَع ف‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪485‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ُ ُّ آ آ آ آ آ ه آ آ آ ُ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ه‬
‫اَّلي‬ ‫آية ‪ ،5‬فقال أسيد بن احلض ِ‬
‫ري وهو أحد انلقباءِ‪ :‬ما ِِه بِْو ِل برك ِتكم يا آل أ ِِب بك ٍر‪ ،‬فقالت َعئِشة‪ :‬فبعثنا اْل ِعري ِ‬
‫ُْ ُ آْ آ ْ آ ْ ْ آ آْ ُ‬
‫ت آعلي ِه‪ ،‬ف آو آجدنا ال ِعقد َتتآه "‪.‬‬ ‫كن‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہلل اہنع ےس ی‬
‫روای ےہہک مروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکاسھت رفسںیم ےلکن‪،‬جدیباک یاتذاتاشیجل ںیم ےچنہپ (دیباکاور‬

‫ذاتاشیجلہیدوونںوہگجں ےکتامںیہربیخاوردمہنیےکچیب ںیم) و ریمےےلگاکاہروٹٹرکرگایگاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملساسےک ڈوھیدےنےک‬

‫ےئل رہھٹ ےئگ ولگ یھب رہھٹ ےئگ واہں تاین ہن اھت اور ولوگں ےک اسھت تاین اھت۔ ولگ دیستا اوبرکبریض اہلل ہنع ےک تاس آےئ اور ےنہک ےگل‪ :‬م د ےتھک ںیہن دیسہ‬

‫اعہشئریضاہللاہنعےنایکایکےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکرہھٹا یاتاورولوگںوکیھب‪،‬اہجںتاینںیہن‪،‬ہنانےکاسھتتاینےہ‪،‬ہینسرکدیستااوبرکبریض‬

‫اہلل ہنع آےئ اور آپ یلصاہلل ہیلع وملس اانپ رس ریمیرانرپ رےھک وہےئ وس ےئگےھت۔اوہنں ےن اہک‪ :‬و ےن روکراھک ےہروسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس وک اور‬

‫ولوگںوک۔اہیںہنتاینےہاور ہنولوگں ےکتاستاین ےہاور اوہنں ےن ہصغایکاور وجاہلل ےنہااہوہہہک ڈاال۔اورریمیوکھک ںیماہھت ےسوکےچن دےنیےگل۔‬

‫ںیمرضوریتلہرگمیبنیلصاہللہیلعوملساکرسریمیرانرپاھت‪،‬اسو ہےسںیملہہنیکسرھپآپیلصاہللہیلعوملسوسےترےہ‪،‬اہیںتحبصوہیئگاورتاینتا لک‬

‫ہن اھت ی اہلل اعتیلٰ ےن ممیت یک ی‬
‫آی اتاری۔ دیستاادیس نبریضح ریضاہلل ہنع ےناہک‪ :‬اوروہوبیقنں ںیم ےس ےھت (آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےن ہبقعیکرات وک‬

‫ااصنرےکتارہآدویمںوکبیقنرقمرایکاھتینعیاینپوقماکابہگننتاہکانوکاالسمیکتاںیتاھکسںیئاوردنیےکااکحمالتبںیئ) اےاوبرکبریضاہللہنعیکاوالد!‬

‫ہیھچکیلہپترتکںیہنےہاہمتری (ینعیاہمتریو ہےساہللاعتیلٰےنہشیمہاملسمونںوکافدئہد یاتےہہییھب یاتتمعناہمترےسیلم) دیسہاعہشئریضاہلل‬

‫اہنعےناہک‪:‬رھپ مےناسوقاویوکااھٹ یاتسجرپںیموساریھتاہراسےکےچینےسالکن۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)367:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪817 :‬‬
‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫َّش‪ ،‬آع ْن ِه آشامٍ ‪،‬‬
‫آ ه آ ُ آ آ آ ْ ُ ْ‬
‫ب‪ ،‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬وابن ب ِ ٍ‬
‫آ ه آ ُ آْ‬ ‫آ ه آ ُ آ آ‬ ‫آ ْآ‬ ‫آ ه آ ُ آ ْ ْ ُ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو أسامة ‪ .‬ح وحدثنا أبو كري ٍ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم نآ ً‬ ‫آه آ ْ آآ آ ْ ْ آ ْ آ آ آ آً آ آ آ آ ْ آآْ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ آ آ‬ ‫آ ْآ‬
‫اسا ِم ْن‬ ‫ِ‬ ‫عنْ ِبي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ " ،‬أنها استعارت ِمن أسماء‪ِ ،‬قالدة فهلكت‪ ،‬فْرسل رسول ِ‬
‫آآه آآْ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آْ آآآآ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ آآْ آآ ُْ ُ ه آ ُ آ آ هْ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬
‫ري وْوءٍ‪ ،‬فلما أتوا انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم شكوا ذلِك إِِل ِه‪ ،‬فْنلت‬ ‫أصحابِ ِه ِِف طل ِبها‪ ،‬فْدركتهم الصالة‪ ،‬فصلوا بِغ ِ‬
‫آ‬ ‫ُْ آْ‬ ‫آ ْ ٌ آ ُّ ه آ آ آ ه ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫هُ آ ًْ آآ ه‬ ‫اْليآ ُّمم‪ ،‬آف آق آال أُ آسيْ ُد ْب ُن ُح آض ْري‪ :‬آ‬
‫آيآ ُة ه‬
‫اَّلل ل ِك ِمنه َم آر ًجا‪ ،‬آو آج آعل‬ ‫اَّلل آما ن آزل بِ ِك أمر ق ‪ِ ،‬إَل جعل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ري‬ ‫خ‬ ‫اَّلل‬ ‫اك‬
‫ِ‬ ‫ز‬‫آ‬ ‫ج‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آً‬ ‫للْ ُم ْسلم آ‬
‫ني ِفي ِه بآ آركة "‪.‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪486‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬اوہنںےندیسہاامسکریضاہللاہنعےس یاتاہرامنرکایلاھتوہ ا‬
‫اجتراہ۔روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےن‬

‫اےنپااحصبںیمدنچولوگںوکاسےکڈوھیدےنےکےئلاجیھبواہںامنزاکوقآایگ (اورتاینہنالم) اوہنںےنےبووضامنزڑپھیل۔ج روسلاہللیلصاہلل‬

‫اکشییکاسوقممیتیک ی‬
‫آیاتری۔ادیسنبریضحریضاہللہنعےندیسہ اعہشئریضاہللاہنعےساہکہکاہلل موکااھچدبہل‬ ‫ہیلعوملسےکتاسولٹرکآےئ و ی‬

‫دےاہللیکمسق!جوکیئآتف مرپآیئےہ۔اہللاعتیلٰےناسوکتالد یاتاوراملسمونںاکافدئہایک۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)367:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪818 :‬‬
‫آ ْ آ ُ آ آآ آ آ آُ آ ْ آ ه آآ آُ ُ آ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آآُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ْ ُ ُ آ ْ‬
‫او آية‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫او‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫َجيعا‪،‬‬ ‫ري‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬وأبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وابن نم ٍ‬
‫ت‬ ‫محن‪ ،‬أآ آرأآي ْ آ‬ ‫وَس‪ :‬يآا أآبآا آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ آ آ آُ ُ آ‬
‫م‬ ‫و‬‫ب‬ ‫أ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫وَس‬
‫ُ ْ ُ آ ً آ آ آ ْ ه آآ ُ آ‬
‫م‬ ‫ِب‬ ‫أ‬‫و‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ا‬‫س‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫ج‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬
‫آ آ‬
‫ال‬ ‫ق‬ ‫يق‬ ‫ق‬
‫آ ْ آ‬
‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫م‬
‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫آع ِن‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬
‫آْ آ ه آ ُ ً آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْآ آ آ ْ ً آ ْآ آ ْ آ ُ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ه آ آآآ ه ُ آ ْ آْ آ ْآ آ آ ْ ً آ آ آ‬
‫ي ِد الماء شهرا‪ ،‬فقال‬ ‫اَّلل‪َ :‬ل يتيمم وإِن لم ِ‬ ‫ي ِد الماء شهرا‪ ،‬كيف يصنع ِبالصال ِة؟ فقال عبد ِ‬ ‫لو أن رجال أجنب فلم ِ‬
‫آآ آ آُْ ه آ‬ ‫ورة ال ْ آمائ آدة فآلآ ْم آ ُ آ ً آ آ آ ه ُ آ ً آ ِّ ً‬ ‫كيْ آف ب آهذه اَليآة ِف ُس آ‬ ‫آُ ُ آ آ آ‬
‫اَّلل‪ :‬ل ْو‬‫َتدوا ماء فتيمموا ص ِعيدا طيبا سورة املائدة آية ‪ ،5‬فقال عبد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫أبو موَس‪ :‬ف‬
‫آ ْ ه آآْ آ ْ آ ْ‬ ‫آ آ آ آُ ُ آ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫آ آآْ آ آ آ آآ آ آ آْ ُ ْآ ُ آ ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫ُ ِّ آ آ ُ ْ‬
‫اَّلل‪ :‬ألم تسمع‬ ‫يد‪ ،‬فقال أبو موَس ِلعب ِد ِ‬ ‫رخص لهم ِِف ه ِذهِ اَلي ِة‪ ،‬ألوشك ِإذا برد علي ِهم الماء‪ ،‬أن يتيمموا بِالص ِع ِ‬
‫آ آ ُ‬ ‫ت ِف ه‬ ‫اء‪ ،‬آفتآ آم هر َْ ُ‬ ‫ت‪ ،‬فآلآ ْم أآجد ال ْ آ‬ ‫جنآبْ ُ‬ ‫آ آ آآ ْ‬ ‫ه‬ ‫آآآ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫قآ ْو آل آع ه‬
‫يد ك آما ت آم هرغ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ع‬ ‫الص‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫م‬ ‫ِ ِ‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف حاج ٍة‪ ،‬فْ‬ ‫اَّلل صىل‬‫ار‪ ،‬بعث ِِن رسول ِ‬ ‫ٍ‬ ‫م‬
‫ْ آ آْ آُ آ آ آ آ آ آ ُ‬ ‫ه آ آ آ ُ آ آ آ آآ آ ه آ آ‬ ‫ه هُ ُ ه آآْ ُ ه ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فذك ْرت ذلِك ُٰل‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن آما َكن يآك ِفيك أن تقول ِب آيديْك هكذا‪ ،‬ث هم‬ ‫الابة‪ ،‬ثم أتيت انل ِِ صىل‬
‫اَّلل‪ :‬أآ آول آ ْم تآ آر ُع آم آر لآمْ‬
‫آآ آ آهْ آآ ْ آُ آآ آ آُْ ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ً آ آ ً ُ ه آ آ آ ِّ آ آ آ آ ْ‬
‫ني وظا ِهر كفي ِه ووجهه‪ ،‬فقال عبد ِ‬ ‫احدة‪ ،‬ثم مسح الشمال لَع اِل ِم ِ‬ ‫ْضب ِبيدي ِه األرض ْضبة و ِ‬

‫ار‪.‬‬ ‫آْآْ آْ آ ه‬
‫يقنع بِقو ِل عم ٍ‬
‫ ی ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬اے‬
‫ ی ریض اہلل ہنع ےک تاس اھٹیب وہا اھت۔ اوبوم ٰ‬
‫دیست دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع اور دیستا اوبوم ٰ‬ ‫قیقش ےس ی‬
‫روای ےہ ہک ںیم ا‬

‫اوبدبعارلمح (ہیتینکےہانبوعسمدریضاہللہنعیک) ارگیسکصخشوکانجیوہاور یاتےنیہمتتاینہنےلم ووہایکرکےامنزاک؟دبعاہللریضاہللہنعےن‬

‫ٰ‬
‫وسرہامدئہںیمہیوج ی‬
‫آیےہتاینہنتاؤ وتاکیٹمےسممیترکو۔دیستا‬ ‫اہک‪:‬وہممیتہنرکے۔ارگہچ یاتےنیہمتتاینہنےلم۔اوبوم یٰریضاہللہنعےناہک‪:‬رھپ ٔ‬
‫دبعاہللریضاہللہنعےناہک‪:‬ارگاس ی‬
‫آیےسانوکااجزتدی اجےئانجیںیمممیترکےن یک ووہرہتفرہتفتاینڈنھٹاوہےنیکوصرت ںیمیھبممیترکےن‬
‫گلاجںیئ۔دیستااوبوم یٰریضاہللہنعےناہک‪ :‬مےنامعرریضاہللہنعیک ی‬
‫دحیںیہنینسہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنےھجم یاتاکمےکےئلاجیھبواہں‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪487‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫لےسیجاجونری ی ا‬
‫لےہ‪،‬اسےکدعبروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکتاسآ یاتاورآپیلصاہللہیلعوملس‬ ‫ںیمیبنجوہایگاورتاینہنالم وںیماخکںیماسرطح ی ا‬

‫ےسایبنایک‪،‬آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجتاکیفاھتاسرطحدوونںاہوھتںےسرکتارھپآپےندوونںاہھتزنیمرپ یاتتارامرےاورتاںیئاہھتوک‬

‫داےنہاہھترپامرارھپویلیھتہںیکتشپرپاورہنمرپحسمایک۔دبعاہللریضاہللہنعےناہکہک ماجےتنوہہکدیستارمعریضاہللہنعےنامعرریضاہللہنعیکدح یی‬

‫رپانقعںیہنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)368:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪819 :‬‬

‫ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْ آ ُ‬ ‫ح آدر ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ‬

‫ِ‬ ‫يق‪ ،‬قال‪ :‬قال أبُو ُموَس ِل آعب ِد‬
‫اَّلل‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬‫ق‬‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫األ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫اح‬
‫ِ ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫اَل‬ ‫ل‬ ‫وحدثنا أبو ِ ٍ‬
‫م‬‫َك‬
‫ْ آ‬ ‫ه ه آ آ‬ ‫آ ُ آ آآ آ ْآ آهُ آ آ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫يث بق هصته آَنْ آو آ‬ ‫آ آ آ ْآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ :‬إن آما َكن يآك ِفيك‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اوية‪ ،‬غري أنه قال‪ :‬فقال رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫يث‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وسا احل ِد‬
‫آآآ آ آآْ آآ آ آ آ ْ آُ آآهْ‬ ‫ْ‬ ‫آْ آُ آ آ آ آ آ آ آ آ آآْ آ آ‬
‫أن تقول هكذا‪ ،‬وْضب ِبيدي ِه إِىل األر ِض‪ ،‬فنفض يدي ِه‪ ،‬فمسح وجهه‪ ،‬وكفي ِه "‪.‬‬

‫ یےندبعاہللےساہکاوراسراواہعقایبنایکزگہتش ی‬
‫دحییکرطحرگماسںیمہیےہہکآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجتاکیفاھتہک‬ ‫قیقش ےتہںیہاوبوم ٰ‬

‫ واسرطحرکتا۔“ اورآپیلصاہللہیلعوملسےندوونںاہھتزنیمرپامرےرھپانوکاھجڑااوررہچےاورویلیھتہںرپحسمایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)368:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪821 :‬‬

‫ْآ آ‬ ‫هآ‬ ‫آ ُ ْ آ آ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ آ ْ‬ ‫ْ آ ْ ُّ‬ ‫آ هآ آُْ ه ْ ُ آ‬

‫ك ُم‪،‬‬ ‫يد الق هطان‪ ،‬ع ْن شعبآة‪ ،‬قال‪ :‬آحدُ ِِن احل‬ ‫ْ آ آ‬
‫اش ٍم العب ِدي‪ ،‬حدثنا َيَي يع ِِن ابن س ِع ٍ‬
‫اَّلل بن ه ِ‬
‫حدُ ِِن عبد ِ‬
‫آ ه آ ُ ً آ آ ُ آ آ آ آ آ ِّ آ ْ آ ْ ُ آ آ ْ آ ْ آ ً آ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آْ ه ْآ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ٍّ آ ْ آ‬
‫يد ب ِن عب ِد الرمح ِن ب ِن أبزى‪ ،‬عن أ ِبي ِه ‪ " :‬أن رجال أَت عمر‪ ،‬فقال‪ :‬إِِن أجنبت فلم أ ِجد ماء‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫عن ذر‪ ،‬عن س ِع ِ‬
‫آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ً آ آ ه آ ْ آ آ آ ُ ِّ آ ه‬ ‫ني‪ ،‬إ ْذ أآنآا آوأآن ْ آ‬
‫ري ال ْ ُم ْؤمن آ‬ ‫آ ُ آ ِّ آ آ آ آ ه ٌ آ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫ت فل ْم ت آصل‪ ،‬آوأما‬ ‫َند ماء‪ ،‬فْما أن‬ ‫ِ‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ن‬‫ج‬ ‫ْ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ ٍ‬‫ي‬ ‫َس‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ِِ ِ‬
‫آ‬ ‫م‬‫َل تصل‪ ،‬فقال عمار ‪ :‬أما تذك ُر يا أ ِ‬
‫آ آ آ آ ُ‬ ‫آ آ ه ْ ُ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ‬ ‫ت ِف ُّ آ‬ ‫آآ آآ آ ه ْ‬
‫َّض آب ِبيآديْك األ ْرض‪ ،‬ث هم‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫يك‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫اب‬‫ِ‬ ‫الَّت‬ ‫ِ‬
‫ك ُ‬ ‫أنا‪ ،‬فتمع‬
‫آ آ ْآ آ‬ ‫ه آ آ آ ه ُ آ آ ْ ْ آ آ ْ ُ آ ِّ ْ‬ ‫ه‬ ‫آآ آ ُ‬ ‫ْ آ آهْ آ‬ ‫آُْ آ ُ آْ‬
‫كم‪ُ،‬‬ ‫تنفخ‪ ،‬ث هم تم آس آح ِب ِه آما آوج آهك‪ ،‬آوكفيك "‪ ،‬فقال ع آم ُر‪ :‬ات ِق اَّلل يا عمار‪ ،‬قال‪ِ :‬إن ِشئت لم أحدث بِ ِه‪ ،‬قال احل‬

‫اَّلي‬
‫ْ آ ه‬
‫د‬ ‫ا‬‫ن‬‫س‬‫اإل‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫آ آ‬
‫ه‬ ‫ِف‬ ‫محن بْن أآب ْ آزى‪ ،‬آع ْن أآبيه‪ ،‬مثْ آل آحديث آذ ٍّر‪ ،‬قآ آال‪ :‬آو آح هدُآِن آسلآ آم ُة‪ ،‬آع ْن آذ ٍّ‬
‫ر‬ ‫آو آح هدُآني ِه ْاب ُن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ك آما تآ آو هِلْ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ آ ُ آ ُ ُ آ ِّ آ‬
‫ت‪.‬‬ ‫ذكر احلكم‪ ،‬فقال عمر‪ :‬نوِل‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪488‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیسترمعریضاہللہنعےکتاسآ یاتاورےنہکاگل‪:‬ےھجمانجیوہیئاورتاینہنالم‪،‬آپریضاہلل‬ ‫دبعارلمحنباتریاےنپتاپےس ی‬

‫روایرکےتںیہہک یاتصخش ا‬ ‫ٰ‬

‫ہنع ےن فرام یتا‪ :‬امنز ہن ڑپانھ۔ دیستا امعرریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬اے اریمالموونینم! آپ وک یتاد ںیہن‪ ،‬ج ںیم اور آپ رکشل ےک یات ڑکٹے ںیم ےھت رھپ م وک‬

‫انجیوہیئاورتاینہنالم‪،‬آپےن وامنزںیہنڑپیھنکیلںیمیٹمںیمولتااورامنزڑپھیل۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ےھجتاکیفاھتاینپدوونںاہھت‬

‫رکت ہنم اور دوونں وچنہپں رپ۔“ دیستا رمع ریض اہلل ہنع ےن اہک‪ :‬اہلل ےس ڈر اے امعر! (ینعی وسچ ھجمس رک ی‬
‫دحی ایبن‬ ‫زنیم رپ امرتا رھپ ان وک وھپانکن رھپ حسم ا‬
‫رک) امعرریضاہللہنعےناہک‪:‬ارگآپںیہک وںیمہی ی‬
‫دحیایبنںیہنرکوں ا(ارگاسےکاپھچےنںیمھچکتحلصموہاسےئلہکہفیلخیکااطعواج‬
‫روایںیمےہہکدیستارمعریضاہللہنعےناہک‪:‬اہمتری ی‬
‫روایاکوبھجاہمترےیہاورپےہ۔‬ ‫ےہ) یات ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)368:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪821 :‬‬

‫آ آ آ ْ ُ آ ًّ آ ْ آ ْ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ه ْ ُ ْ ُ ُ آْ آ ْآآآ ُ ْآُ‬ ‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬ ‫وح هدُآِن إ ْس آ‬ ‫آ‬

‫ور‪ ،‬حدثنا انلَّض بن شمي ٍل‪ ،‬أخَبنا شعبة‪ ،‬ع ِن احلك ِم‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت ذرا‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ِد‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ ِ‬
‫آآ آ‬ ‫ً آآ ُ‬ ‫آه‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ك ُم ‪ :‬آوقآ ْد آسم ْعتآ ُه ِمن ابْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ آ آ آ ْآ آ‬ ‫محن بْن أآب ْ آ‬ ‫الر ْ آ‬
‫مح ِن ب ْ ِن أب ْ آزى‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬أن آر ُجال أَت ع آم آر‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫احل‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ى‬ ‫ز‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬

‫ِّ آ‬
‫لَع ِم ْن آحقك‪،‬‬‫اَّلل آ آ ه‬ ‫ار ‪ :‬يآا أآم آ ْ ُ ْ آ ْ ْ آ‬
‫ت ل آما آج آع آل ه ُ‬ ‫اد فيه‪ ،‬قآ آال آع هم ٌ‬ ‫ِّ آ ْ آ ْ ُ آ آ ْ آ ْ آ ً آ آ ْ آ آ آ‬
‫ري المؤ ِم ِنني‪ِ ،‬إن ِشئ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اء‪ ،‬آوسا احل آ ِديث آوز ِ ِ‬ ‫ِإِن أجنبت‪ ،‬فلم أ ِجد م‬
‫ث به أآ آح ًدا‪ ،‬آول آ ْم يآ ْذ ُك ْر‪ ،‬آح هدُآِن آسلآ آم ُة‪ ،‬آع ْن آذر‪ٍّ.‬‬ ‫آ ُ آ ِّ ُ‬
‫ِ‬ ‫َل أحد ِ ِ‬

‫دیست رمعریضاہللہنع ےکتاسآ یاتاوراس ےناہک‪:‬ےھجمانجیوہیئےہ اورتاینہنالم۔رھپ‬ ‫ارلمحنباتری اےنپتاپےس ی‬

‫روایرکےتںیہہک یاتصخش ا‬ ‫دبع ٰ‬

‫دحیوکا یرطحےسیجاورپزگری۔اسںیماانتز یتادہےہہکدیستاامعرریضاہللہنعےناہک‪:‬اےاریمالموونینم!اہللےنآپاکقحھجمرپایکےہ (ہک‬

‫ایبنایک ی‬

‫آپہفیلخںیہاورںیمآپیکرتیعوہں) ارگآپفرامںیئ وںیمہی ی‬

‫دحییسکےسایبنہنرکوں ا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)368:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪822 :‬‬

‫آهُ‬ ‫محن بْن ُه ْر ُم آز‪ ،‬آع ْن ُع آم ْ آ ْ آ ْ آ ه‬ ‫يع آة‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬

‫الر ْ آ‬ ‫ث ْب ُن آس ْعد‪ ،‬آع ْن آج ْع آفر بْن آرب آ‬ ‫هْ ُ‬ ‫قآ آال ُم ْس ِلم‪ :‬آو آر آ‬
‫اس‪ ،‬أنه‬ ‫ري موَل اب ِن عب ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫الل‬ ‫ى‬ ‫و‬
‫ْ ْ‬ ‫آ آ ْآ آ آ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫ت أآنآا آو آعبْ ُد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫ول‪ :‬أآ ْقبآلْ ُ‬ ‫آ آُ آُ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آح هَّت دخلنا آلَع أ ِِب اَلآه ِم‬ ‫ار آم ْوَل آمي ُمونة آز ْو ِج انل ِِ صىل‬‫ٍ‬
‫محن ْب ُن ي آ آ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫س ِمعه‪ ،‬يق‬
‫ِّ ه آ ْ آ ِّ آ آ آ آ ُ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ ٌ‬ ‫ْ ْ‬
‫احلآارث بْ‬
‫َج ٍل‪ ،‬فل ِقيآه آر ُجل‪،‬‬ ‫ْئ‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫َن‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫ق‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫اَل‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫ار‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ن‬ ‫األ‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫الص‬ ‫ن‬‫ِ ِ ِ‬ ‫ب ِن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪489‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ْ ُ آ ُ ه آْ‬ ‫آ آ هآ آ آْ آآ ْ آُه آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آْ آ ه آْآآ آآ ْ آ آ‬

‫ار‪ ،‬ف آم آس آح آوج آهه آو آيدي ْ ِه‪ ،‬ث هم آرد آعلي ِه‬
‫اَلد ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم علي ِه‪ ،‬حَّت أقبل لَع ِ‬
‫فسلم علي ِه‪ ،‬فلم يرد رسول ِ‬
‫ه آ‬
‫السالم "‪.‬‬

‫دبعارلمحنباسیرامالموونینمدیسہ ومیمہنریضاہللاہنعےک ومیلٰاوبانب منباحرثےک‬

‫ٰ‬ ‫ریمعےس ی‬
‫روایےہوجومیلٰےھت انبابعسریضاہللامہنعےک‪،‬ںیم‬

‫تاسےئگ‪،‬اوبانب مےناہک‪:‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسبرلمج (دمہنی ےکفر یی یاتاقممےہ) یکرطفےسآےئ۔راہںیم یاتصخشالم۔اسےنآپ‬

‫یلصاہللہیلعوملس وکالسمایک۔آپ یلصاہللہیلعوملس ےنوجابںیہن د یاتاہیںتہک یاتدویار ےکتاس آےئاورحسمایکہنم اوردوونںاہوھتںرپرھپ السماک‬

‫وجابد یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)369:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪823 :‬‬

‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ‬ ‫ه ه ْ ُْآ آ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ آ ه آآ آ‬

‫اك ب ِن عثمان‪ ،‬عن نافِ ٍع‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪" ،‬‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬ع ِن الضح ِ‬ ‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫ه آْ‬ ‫ه آ ُ آ ه آآ‬ ‫آ ه آ ُ ً آ ه آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم يبُول‪ ،‬ف آسل آم‪ ،‬فل ْم يآ ُرد آعلي ِه "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫أن رجال مر‪ ،‬ورسول ِ‬

‫روایےہہک یاتصخشالکناورروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسپٹیشاابرکرےہ ےھت۔اسےنآپ یلصاہللہیلعوملسوکالسمایک‪،‬‬

‫دیستاانبرمعریضاہللامہنعےس ی‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنوجابںیہند یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)371:‬‬

‫ََ َ َ مُ م َ َ َم ُ ُ‬ ‫‪ -29‬باب َ‬
‫ادل هِل هل لَع أن المسلهم ال ينجس‪:‬‬
‫تاب‪:‬املسمنےکسجنہنوہےنیکدلیل۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪824 :‬‬
‫آ آ ْ آ هُْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ آ ُآٌْ ه آآ‬ ‫آ ه آآ آْآ آ ْ ْ آ آ‬ ‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬
‫وحدثنا أبُو بآك ِر ْب ُن أ ِِب شيبآة آواللفظ ُٰل‪،‬‬ ‫محيد آحدثنا‪ .‬ح‬ ‫يد‪ ،‬قال‬ ‫ري ب ُن حر ٍب‪ ،‬حدثنا َيَي يع ِِن ابن س ِع ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ُ آ آهُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ْ ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫محيْد ه‬ ‫آح هد آث آنا إ ْس آماعيل ْاب ُن ُعلآ هي آة‪ ،‬آع ْن ُ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬ع ْن أ ِِب آرافِ ٍع‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ " ،‬أنه‬
‫يل‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا بكر بن عب ِد ِ‬ ‫ِ ِ‬‫و‬ ‫الط‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ُ ُ ْ آ آ آ ُ آ ُ ُ ٌ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ه آ ُ ه ُّ ه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم ِف آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫لآ ِقيآ ُه ه‬
‫ِ آصىل‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ه‬ ‫د‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫ت‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫اَ‬ ‫ف‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ذ‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ان‬‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ب‬ ‫ن‬‫ج‬ ‫و‬ ‫ه‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ين‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ط‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫يق‬
‫ِ ٍ‬‫ر‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل ُّ‬
‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪490‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ه آ آُ آ آ آْ آ ُ ْ آ آ آآ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ آ ه آ آ آآآ ُ ُ ٌ آ آ ْ ُ آ ْ ُ‬
‫ت أن أ آجال ِ آسك‬ ‫اَّلل‪ ،‬ل ِقيت ِِن وأنا جنب‪ ،‬فك ِره‬
‫اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فلما جاءه‪ ،‬قال‪ :‬أين كنت يا أبا هريرة؟ قال‪ :‬يا رسول ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ُ ْ آ آ ه ه ُْ ْ آ آ آْ‬
‫اَّلل‪ِ ،‬إن المؤ ِمن َل ينجس "‪.‬‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬سبحان ِ‬
‫حَّت أَت ِسل‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکوہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکےلمدمہینیک یاتراہںیماوریبنجےھتکسھکےئگاورلسغرکےنوکےلچےئگ۔‬

‫روسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنان وک ڈوھیدا جوہآےئ ووپاھچ‪” :‬اہکںےھت؟“ اوہنں ےناہک‪ :‬یات روسلاہلل! سجوقآپھجم ےسےلم ںیمیبنجاھت‪،‬‬

‫ںیمےنترااجتا‪،‬آپےکتاسانھٹیبجتلسغہنرکولں۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬احبسناہلل!ؤمنمںیہکسجنوہتاےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)371:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪825 :‬‬
‫آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬
‫آ آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اص ٍل‪ ،‬آع ْن أ ِِب آوائِ ٍل‪،‬‬
‫ِ‬ ‫و‬‫يع‪ ،‬آع ْن ِم ْس آعر‪ ،‬آع ْن آ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو ب ِ‬
‫اء‪ ،‬آف آق آال‪ُ :‬كنْ ُ‬
‫ت ُجنُبا‪ً،‬‬ ‫آ ْ ُ آْآ آ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آُ آ ُ آ ُ ُ ٌ آ آ آ آ ُْ آ ْ‬
‫اَتآ آس آل‪ُ ،‬ث هم آج آ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ل ِقيه وهو جنب‪ ،‬فحاد عنه‪ ،‬ف‬
‫عن حذيفة‪ " ،‬أن رسول ِ‬
‫قآ آال‪ :‬إ هن ال ْ ُم ْسل آم آَل آينْ ُ‬
‫ج ُس "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دیستاخدہفیریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہروسلاہللیلصاہللہیلعوملس انوکےلماوروہیبنجےھت ووہاگلرسےکرھپلسغایکاورآےئاوراہکہکںیمیبنجاھت۔‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬املسمنسجنںیہنوہتا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)372:‬‬

‫مَ َ َ َ َ م َ‬ ‫َ‬ ‫م َ ََ َ‬
‫ْيها‪:‬‬
‫ه‬ ‫غ‬ ‫و‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫اب‬ ‫ن‬ ‫اْل‬ ‫ال‬
‫ه‬ ‫ح‬ ‫ِف‬
‫‪ -31‬باب ذهك هر اّلله تع ه‬
‫ال‬
‫تاب‪:‬انجیوہ یاتریغانجی م ر‬
‫ہاحلںیماہللاکذرکرکےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪826 :‬‬
‫آ ْ آ ْ آ آآآ‬ ‫آ آ آ ه آآ ْ ُ آ آ آآ آ ْ آ‬ ‫آ ْآ ُ ْ ُ ُ آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ ُآه ُ ْ ُ ْآ آ‬
‫ال ب ِن سلمة‪،‬‬
‫ب ُممد بن العال ِء‪ ،‬وإِبرا ِهيم بن موَس‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا ابن أ ِِب زائِدة‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن خ ِ ِ‬ ‫حدثنا أبو كري ٍ‬
‫آ ْ آ ِّ آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ ه آ آ ُ ِّ آ ْ‬
‫اَّلل آلَع ُك أحيآانِ ِه "‪.‬‬ ‫ع ِناْل ِْه‪ ،‬عن عروة‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يذكر‬

‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملساہللیک یتاد م ر‬
‫ہوقرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)373:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪491‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ َ ََ َ ُ َ َ َ َ َ َ َ ََ َ مُ ُ َ َ م َ َ َ م َ م‬ ‫َ َ َ م مُ م‬
‫ث اَطعام وأنه ال كراهة هِف ذل هك وأن الوضوء َيس لَع اَفو هر‪:‬‬
‫از أك هل المح هد ه‬
‫‪ -31‬باب جو ه‬
‫تاب‪:‬ےبووضاھکتادرسےہاسںیموکیئرحجںیہن‪،‬اورووضیفاوفلرواجںیہنےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪827 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ آ‬
‫ْآآآ آه ُ ْ ُ آْ‬ ‫آْآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آ آْآ ْ ُ آْآ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫الربيع ‪ :‬آح هدثنآا آ ه‬
‫مح ٌاد‪،‬‬ ‫ُ ه‬ ‫آ‬ ‫الز ْه آر ِ ُّ‬
‫اِن‪ ،‬قال َيَي ‪ :‬أخَبنا محاد بن زي ٍد‪ ،‬وقال أبو ِ ِ‬
‫اْلم ُّ آ ُ ه‬
‫الربيع ه‬
‫يم‪ ،‬وأبو ِ ِ‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي ِ ِ‬
‫آ ه ه ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْآ آ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫ْ ْ‬ ‫آع ْن آع ْمرو بْن دينآار‪ ،‬آع ْن آسع ْ‬
‫يد ب ِن احل ُ آوي ِر ِث‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬
‫اس ‪ " :‬أن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬خرج ِمن اَلالءِ‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬
‫آ آ آ ُ ُ آ ْ ُ آ ِّ آ آ آ ه آ‬ ‫ُ‬
‫ِل‪ ،‬فْت آوْْ؟ "‪.‬‬
‫وء‪ ،‬فقال‪ :‬أ ِريد أن أص آ‬ ‫ِت ب آط آعامٍ ‪ ،‬فآ آذ آك ُروا آ ُٰل ال ْ ُو ُْ آ‬
‫فآْ ِ آ‬
‫ِ‬
‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملستااخئہنےسےلکناوراھکتاال یاتایگ۔ ولوگںےنآپ یلصاہللہیلعوملسوک ووض یتاددال یتا۔‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ایکںیمامنزڑپاتھوہںوجووضرکوں۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)374:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪828 :‬‬

‫ه‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ آ ْ آ ْ‬

‫يد ب ِن احلوي ِر ِث‪ ،‬س ِمعت ابن عب ٍاس‪،‬‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا سفيان بن عيينة‪ ،‬عن عم ٍرو‪ ،‬عن س ِع ِ‬
‫آ ُ ِّ‬ ‫آ آ آ آآ آ ه ُ آ آ آ‬ ‫ُ‬
‫اء ِم آن الْ آغائِ ِ ‪ ،‬آوأ ِ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬فآ آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫ول‪ُ " :‬ك هنا ِعنْ آد ه‬ ‫آُ ُ‬
‫ِت بِ آط آعامٍ ‪ ،‬ف ِقيل ُٰل‪ :‬أَل ت آوْْ؟ فقال‪ :‬ل ِ آم أأ آصِل‪،‬‬ ‫ج آ‬ ‫ِ‬ ‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫يق‬
‫آآآ ه آ‬
‫فْت آوْْ؟ "‪.‬‬

‫اھکتال یاتایگ۔ولوگںےن‬ ‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬

‫روایےہ‪ ،‬مروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکتاسےھت۔آپیلصاہللہیلعوملستااخہنےسےلکن۔ ا‬

‫رعضایکآپووضںیہنرکےت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ویکںایکامنزڑپانھےہوجووضرکوں۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)374:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪829 :‬‬
‫آْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه ُّ آ ْ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آآآ ُآ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آ‬
‫آل‬
‫يد ب ِن احلوي ِر ِث موَل ِ‬ ‫ار‪ ،‬عن س ِع ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ين‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫و‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ْف‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫الط‬ ‫م‬‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬
‫ُ ِّ آ‬ ‫آآ‬ ‫ه آ ْآ‬ ‫آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ‬ ‫آهُ آ آ آْآ ه‬
‫اَّلل ْب آن آع ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِإىل الغائِ ِ ‪ ،‬فل هما آجا آء‪ ،‬قد آم ُٰل‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ذ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬
‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ب‪ ،‬أنه س ِمع عبد ِ‬ ‫السائِ ِ‬
‫ه‬

‫آ آ ٌ آ آ آ آ ُ آ ه آآ آآ ه ُ آ آ آ آ ه آ‬
‫لصال ِة؟ "‪.‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬أَل توْْ؟ قال‪ :‬لِم أل ِ‬ ‫طعام‪ ،‬ف ِقيل‪ :‬يا رسول ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪492‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا انب ابعس ریض اہلل امہنع ےس ی‬

‫روای ےہ‪ ،‬روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس تااخئےن وک رشتفی ےل ےئگ ج ولٹ رک آےئ و اھکتا ال یات ایگ۔ ولوگں ےن اہک یات‬

‫روسلاہلل!آپووضویکںںیہنرکےت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ویکں؟ایکامنزڑپانھےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)374:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪831 :‬‬

‫آهُ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آع ْمرو بْن آع هباد بْن آجبآلآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو آَعصم‪ ،‬آعن ابْن ُج آريْج‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آثنآا آسع ُ‬
‫يد ْب ُن ُح آو ْي ِر ٍث‪ ،‬أنه‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ام‪ ،‬فآْآ آك آل‪ ،‬آول آ ْم آي آمسه‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ آُ آ ْ‬

‫اَل آ آالءِ‪ ،‬آف ُق ِّر آب إ آِلْه آط آع ٌ‬ ‫آُ ُ‬ ‫آ آ ْ آه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قَض حاجته ِمن‬ ‫ول‪ِ " :‬إن انل ه‬
‫ِ‬ ‫اس‪ ،‬يق‬‫س ِمعاب آن عب ٍ‬
‫آ آ ه آ آ آ ه ْ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ه ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ً آ آ آآ آ آ ُْ ْ ُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ ،‬قيل ُٰل‪ِ :‬إنك ل ْم ت آوْْ‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫يد ب ْ ِن احل ُ آويْ ِر ِث‪ ،‬أن انل ِِ صىل‬‫ار‪ ،‬عن س ِع ِ‬ ‫ماء‪ ،‬قال‪ :‬وزاد ِِن عمرو بن ِدين ٍ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آآْ ُ آ آ ً آآآآ ه آ آ آ آ آ آ ْ ٌ آهُ‬
‫يد ب ِن احلوي ِر ِث‪.‬‬
‫ما أردت صالة فْتوْْ؟ "‪ ،‬وزعم عمرو‪ ،‬أنه س ِمع ِمن س ِع ِ‬

‫اھکتال یاتایگ۔آپیلصاہللہیلعوملسےناھک یاتاور‬ ‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےس ی‬

‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملستااخہنےسافرغوہےئ‪،‬اسوق ا‬
‫تاین وکاہھت ہناگل یتا۔دورسی ی‬
‫روای ںیمویںےہولوگں ےناہک‪:‬آپ یلصاہللہیلعوملس ےنووضںیہنایک۔آپ یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیمامنزوھتڑی‬

‫ڑپانھہااتہاھتوجووضرکتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)374:‬‬

‫َ َ ُ ُ َ َ َ َ ُ ُ َ مَ َ‬
‫‪ -32‬باب ما يقول إهذا أراد دخول اْلَلءه‪:‬‬
‫تاب‪:‬تیباالخلکاجےنےکوقیکداع۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪831 :‬‬

‫ْ ُ آْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آْآ آْ ً آ ْ آآآ ُ آ ْ ٌ آ ُ آ آ ْ آ ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ آه ُ‬
‫يز ب ِن صهي ٍب‪،‬‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي ‪ :‬أخَبنا محاد بن زي ٍد‪ ،‬وقال َيَي أيضا‪ :‬أخَبنا هشيم ِلَكهما‪ ،‬عن عب ِد الع ِز ِ‬
‫ُ آ ْ آه آُ آ ه‬
‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫يث‬ ‫د‬ ‫ح‬
‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ ْ‬
‫اَل آ آال آء‪ ،‬آوِف آ‬ ‫ل‬ ‫خ‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫َك‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫آعنْْآنآس‪ِ ،‬ف آحديث آ ه‬
‫مح‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْآ آ‬ ‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ه ُ ه ِّ آ ُ ُ آ آ ْ ُ ْ‬
‫ث "‪.‬‬‫ث آواَلبائِ ِ‬ ‫صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪َ ،‬كن ِإذا دخل الك ِنيف‪ ،‬قال‪ :‬اللهم ِإِن أعوذ بِك ِمن اَلب ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪493‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ه ُ ه ِّ آ ُ ُ آ ْ ْ ُ ْ‬
‫ث‬‫روای ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ج تااخہن ںیم اجےت و فرامےت‪« :‬اللهم ِإِن أعوذ ِبك ِمن اَلب ِ‬ ‫دیستا اسن ریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫ْآ آ‬
‫اطیشتوں ےس یات دیلپی اور اجنوتسں ےس یات ایشنیط اور اعمیص ےس“۔ یات ی‬
‫روای ںیم ےہ ہک‬ ‫ی‬ ‫آواَلبائِ ِ‬
‫ث» ینعی ”انپہ اماتگن وہں ںیم ریتی اطیشونں اور‬

‫جآپ «كنيف» ںیماجےتینعیتااخئہنیکرقمرہہگج۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)375:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪832 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ْ ُ ُ آهآ آ ْ آ ْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫يز‪ ،‬بِهذا‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزهري بن حر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا إِسما ِعيل وهو ابن علية‪ ،‬عن عب ِد الع ِز ِ‬
‫ْ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ُْ ْ آ ْ‬
‫اَل آ آ‬
‫ث "‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫ثو‬ ‫اَّلل ِمن اَلب ِ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬وقال‪ " :‬أعوذ بِ ِ‬
‫ِ‬
‫ْآ آ‬ ‫وذ ب ه ْ ْ ُ ُ‬ ‫آ ُ ُ‬
‫ث» ہک ”ںیمانپہہااتہوہںاہللیکونجںاورعیٹنیووںےس۔“‬ ‫ث آواَلبائِ ِ‬
‫اَّلل ِمن اَلب ِ‬
‫دحیآیئےہاسںیمہیظفلںیہ «أع ِ ِ‬ ‫اسدنسےسوج ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)375:‬‬
‫َ َمُ ُ مُ ُ‬
‫ضوء‪َ:‬‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ َم َ م‬ ‫‪ -33‬باب َ‬
‫ادل هِل هل لَع أن نوم اْلال ههس ال ينقض الو‬
‫تاب‪:‬ےنھٹیبےھٹیبوساجےنےسووضںیہنوٹاتٹ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪833 :‬‬

‫آ ُ‬
‫ار ِث ِلَكه آما‪،‬‬ ‫وخ‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ال ْ آ‬
‫و‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫ر‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ان‬‫ب‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬
‫ْ ُ ُ آهآ‬
‫ة‬
‫ه آآ ْ‬
‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬آحدثنا ِإس آما ِعيل ابن علي‬‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ٌّ‬ ‫ه آ ُ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آعنْ آعبْد الْ آ‬
‫يث عب ِد‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ن ِِج لِرج ٍل‪ ،‬و ِِف ح ِد ِ‬ ‫ت الصالة‪ ،‬ورسول ِ‬ ‫يز‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬قال‪ " :‬أ ِقيم ِ‬ ‫ِ ِ‬‫ز‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ ْآ‬ ‫ه ُ آ آآ آ آ آ ه آ‬ ‫آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه ُ آ‬ ‫ْآ‬
‫ام الق ْو ُم "‪.‬‬ ‫الصال ِة‪ ،‬حَّت ن‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ ،‬ين ِ‬
‫اِج الرجل‪ ،‬فما قام ِإىل‬ ‫ار ِث‪ :‬ون ِِ ِ‬ ‫الو ِ‬
‫دیستااسنریضاہللہنع ےتہںیہامنزیکااقمیہیئگاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملس یاتآدیمےکاسھتتاںیترکرےہےھتاوردبعاولارثیک ی‬
‫دحیںیمہی‬

‫ظفلںیہہکاہللےکیبنیلصاہللہیلعوملس یاتصخشےستاںیترکرےہےھتجہکامنزیکااقمیہاج یکیھتیتحٰہکولگوسےئگ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)376:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪494‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪834 :‬‬
‫آآ‬ ‫اَّلل ْب ُن ُم آعاذ الْ آعنْ آَب ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا أآِب‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن آعبْد الْ آ‬
‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬
‫يز بْ ِن ُص آهيْ ٍب‪ ،‬آس ِم آع أن آس ْب آن آمال ِ ٍك‪،‬‬
‫ِ ِ‬‫ز‬‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عبيد‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ ُُ ُه آ آ آ ه‬ ‫آ ُ ً آآْ آآْ ُآ‬ ‫ه آ ُ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ‬ ‫قآ آال‪ " :‬أُق آ‬
‫اء ف آصىل بِ ِه ْم‬‫اجي ِه‪ ،‬حَّت نام أصحابه‪ ،‬ثم ج‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ز‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ال‬‫ج‬‫ر‬ ‫اِج‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫انل‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ال‬‫الص‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫يم‬ ‫ِ‬

‫"‪.‬‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکامنزڑھکیوہیئاورروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس یاتصخشےکاکنںیمتاںیترکرےہےھت۔رھپ تاںیترکےترےہ‬

‫اسےساہیںتہکاحصہبریضاہللمہنعوسےئگرھپآےئاورامنزڑپیھاسھتانےک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)376:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪835 :‬‬
‫آُ ُ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آآ آآ آ آ آ ْ ُ آآ‬ ‫ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ٌ آ ُ آ ْ ُ ْ‬ ‫آ ه آ آْآ ْ ُ آ‬
‫ت أن ًسا‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫ار ِث‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬‫ِ‬
‫احل آ‬ ‫ار ِث‪ ،‬حدثنا خ ِال وهو ابن‬
‫يب احل ِ‬
‫وحدُ ِِن َيَي بن ح ِب ٍ‬
‫آ آ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ُ آ ُ ه ُ آ ُّ آ آ آ آ آ آ ه ُ آ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ُ ْ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ينامون‪ ،‬ثم يصلون‪ ،‬وَل يتوْئون "‪ ،‬قال‪ :‬قلت‪ :‬س ِمعته ِمن أن ٍس؟ قال‪:‬‬
‫ول ِ‬ ‫" َكن أصحاب رس ِ‬
‫آ ه‬
‫اَّلل‪.‬‬
‫ِإي و ِ‬

‫اتقدہےناہک‪:‬ںیمےندیستااسنریضاہللہنعےسانسہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکااحصبریضاہللمہنعوسےتےھترھپامنزڑپےتھاورووضںیہنرکےت‬

‫ےھت۔ہبعشےناہک‪:‬ںیمےناتقدہےسوپاھچ‪ :‬مےنہیاسنریضاہللہنعےسانس۔اوہنںےناہکاہں۔اہللیکمسق۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)376:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪836 :‬‬

‫ُ آ‬ ‫آهُ آ آ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫ْ آ ْ ه ُّ آ ه آ آ آ ه ُ آ ه آ آ آ ه ٌ آ ْ آ‬ ‫مح ُد ْب ُن آ‬‫آح هدُآِن أآ ْ آ‬

‫ت‬ ‫ت‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬أنه قال‪ " :‬أ ِقيم ِ‬ ‫ِم‪ ،‬حدثنا حبان‪ ،‬حدثنا محاد‪ ،‬عن ُابِ ٍ‬ ‫ار ِ‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ر‬‫ٍ‬ ‫خ‬ ‫ص‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫يد‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫ام الْ آق ْو ُم‪ ،‬أآ ْو آب ْع ُض الْ آق ْومِ ‪ُ ،‬ث هم آصلهواْ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ُ ،‬ينآاجيه آح هَّت نآ آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آص آال ُة الْع آشاءِ‪ ،‬آف آق آال آر ُج ٌل‪ِ :‬ل آح آ‬
‫اج ٌة‪ ،‬آف آق آ‬
‫ام ه‬
‫انل ُّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫"‪.‬‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬
‫روای ےہہکاشعکیکامنزیکریبکتوہیئ و یاتصخشوبالہکےھجمھچکانہکےہ۔روسلاہلل یلصاہللہیلعوملساسےسڑھکےوہرک‬

‫اکنںیمتاںیترکےنےگل۔اہیںتہکسولگ یاتضعبولگوسےئگ‪،‬رھپاوہنںےنامنزڑپیھ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪495‬‬
‫ضیحےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)376:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪496‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫صحیح مسلم‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫كهتاب الصَلة ه‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬
‫َم ََ‬
‫‪ -1‬باب بدءه األذ ه‬
‫ان‪:‬‬
‫تاب‪:‬اذانیکادتباک۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪837 :‬‬
‫آ آ‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫كر ‪ .‬ح آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ْ‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬قاَل‪:‬‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم احلنظ ِِل‪ ،‬حدثنا ُممد بن ب ٍ‬
‫آ آ آ آ‬ ‫ُآ‬
‫اج ْب ُن ُم هم ٍد‪ ،‬قال‪ :‬قال ْاب ُن ُج آريْ ٍج ‪:‬‬ ‫اَّلل آوالله ْف ُظ آ ُٰل‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آثنآا آح هج ُ‬
‫آ ه آآ آ ُ ُ ْ ُ آْ ه‬
‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ون‬ ‫ار‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ج‬ ‫أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ْاب ُن ُج آريْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ آ ُ ْآ آآ آْآ ُ آ آآآ آ هُ آ‬ ‫آ ْ آآ آ ٌ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ ْ آ ْ ه ْ ُ آ آ آهُ آ آ آ آ ُْ ْ ُ آ‬
‫اَّلل ب ِن عمر‪ ،‬أنه قال‪َ " :‬كن المس ِلمون‪ِ ،‬حني ق ِدموا الم ِدينة‪ ،‬يت ِمعون‪ ،‬فيتحينون‬ ‫أخَبنِينا ِفعموَل اب ِن عمر‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫آ آ‬
‫ارى‪ ،‬آوقال‬ ‫انل آص آ‬
‫وس ه‬ ‫آ آ آآ آ آْ ُ ُ ْ ه ُ آ ُ ً ْآ آ ُ‬
‫اق‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ث‬‫م‬ ‫ا‬‫وس‬ ‫اق‬‫ن‬ ‫وا‬‫ذ‬ ‫اَت‬ ‫‪:‬‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ض‬ ‫ع‬‫ب‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ك‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ِف‬ ‫ا‬‫م‬‫الصلآ آوات‪ ،‬آولآيْ آس ُينآادي ب آها أآ آح ٌد‪ ،‬آفتآ آَكه ُموا يآ ْو ً‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ه آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ ُ ُ ْ آْ ً ْآ آْ ْآُ آ آ آ ُ آ ُ آآآ آْ آُ آ آ ُ ً ُآ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬يآا‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اِلهو ِد‪ ،‬فقال عمر‪ :‬أوَل تبعثون رجال ينا ِدي بِالصال ِة‪ ،‬قال رسول ِ‬ ‫بعضهم‪ :‬قرنا ِمثل قر ِن‬
‫ه آ‬ ‫آ ُ ُ آآ‬
‫الصال ِة "‪.‬‬ ‫بِالل‪ ،‬ق ْم فنا ِد ِب‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعاکایبنےہہکاملسمنجدمہنیںیمآےئ وعمجوہرکوقرقمرہرپامنزڑپھایلرکےتےھتاوروکیئصخشاذانںیہنداتیاھت۔‬

‫یاتدناملسمونں ےنوشمرہایکہک االطعامنز ےکےئلاسیعویئں یکرطحتاوقساجبایلرکںی یاتوہیدویںن یکرطحرن اگناجبایلرکںی۔ اوردیستا رمعریضاہلل‬

‫ہنعےنوشمرہد یاتہک یاتآدیمرقمررکد یاتاجےئوجولوگںوکامنزےکےئلعلطمرکد یاترکےسجرپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےالبل!اوھٹاور‬

‫امنزےکےئلاالعنرکدو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)377:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪497‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ َ‬ ‫ََ َ َ‬ ‫َم َ م‬
‫اإلقامةه‪:‬‬
‫ار ه‬
‫ان وإهيت ه‬
‫‪ -2‬باب األم هر بهشف هع األذ ه‬
‫تاب‪:‬اذانےکاملکتدودورمہبت‪،‬اورااقمےکاملکت یات یاترمہبت‪،‬وساےئااقمےکہملکےکوہدورمہبتےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪838 :‬‬

‫ال‬
‫ْ ُ ُ آهآ آ ً آ ْ آ‬ ‫وح هد آثنآا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آه ُ‬
‫اد ْب ُن آزيْد ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ آ آُ‬
‫آحدثنا خلف ْب ُن ِهشامٍ ‪ ،‬حدثنا مح‬
‫َجيعا‪ ،‬عنخ ِ ٍ‬ ‫َبنا ِإسما ِعيل ابن علية ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ آ آ ٌ آ ْ آْ آ آ آآ آ آُ آ آ آ آ آ آ آْ‬ ‫آ ْ آ آ آآ آ ْ آآ‬ ‫ْآ ه‬
‫اإلقامة "‪ ،‬زاد َيَي ِِف ح ِدي ِث ِه‪ ،‬ع ِن اب ِن‬
‫احلذا ِء‪ ،‬عن أ ِِب قِالبة‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬قال‪ " :‬أ ِمر بِالل‪ ،‬أن يشفع األذان‪ ،‬ويوتِر ِ‬
‫آ آآ‬ ‫ُ آ ه آ آ آ ه ْ ُ آ ُّ آ آ آ آ ه‬
‫امة "‪.‬‬ ‫اإلق‬
‫ِ‬ ‫َل‬ ‫علية‪ ،‬فحدُت بِ ِه أيوب‪ ،‬فقال‪ِ " :‬إ‬

‫دیستالبلریض اہلل ہنعوکمکحد یاتایگ۔اور‬

‫دیستااسنریضاہللہنعاکایبنےہہکاذانےک اافلظدودورمہبت اورااقمےکاافلظ یات یات رمہبت ےنہک ےکےئل ا‬
‫ن‬
‫ی یجہ ٰےنانبہیلعےکذرہعیہیااضہفایکےہہکںیمےناےساویبےسوپاھچ واوہنںےناہکہکااقمںیمرصف «قد قامت الصلوة» ےکاافلظدو‬

‫دورمہبتےہکاجںیئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)378:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪839 :‬‬
‫ه آ ُّ آ ه آ آ آ ٌ ْ آ ه ُ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ ْ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ ه‬
‫اء‪ ،‬ع ْن أ ِِب ِقالبآة‪ ،‬ع ْن أن ِس ب ْ ِن‬ ‫اب اثلق ِْف‪ ،‬حدثنا خ ِال احلذ‬ ‫حدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم احلنظ ِِل‪ ،‬أخَبنا عبد الو ِ‬
‫ه‬
‫آ ٌ آْ‬ ‫آ ْ ُ آ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ ُ آ ً آ ْ آ ْ ُ آ ُ ً آ ُ‬ ‫آمالك‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آذ آك ُروا أآ ْن ُي ْعل ُموا آوقْ آ‬
‫وسا‪ ،‬فْ ِم آر بِالل أن‬ ‫َّضبوا ناق‬ ‫ي‬ ‫و‬‫أ‬ ‫ا‪،‬‬‫ار‬ ‫ن‬ ‫وا‬‫ر‬‫و‬ ‫ن‬‫ي‬ ‫ن‬‫أ‬ ‫وا‬‫ر‬ ‫الص آال ِة‪ ،‬ب آ ْ‬
‫َّش ٍء يعرفونه‪ ،‬فذك ُ‬ ‫ت ه‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ آ آ آآ آ آُ آ آ آ آ‬
‫اإلقامة "‪.‬‬ ‫يشفع األذان ويوتِر ِ‬
‫وہتہا ہٹنے۔‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعاکایبنےہ‪،‬احصہبریضاہللمہنعےنتایمہوطررپیدرکہایکہکولوگںوکامنزاکوقاتبےنےکےئلیسکزیچایکنیعت ا‬

‫سجہپضعبولوگںےناہک‪:‬اسےکےئلآگرونشیکاجےئ یاتتاوقساجب یاتاجےئ۔انچہچندیستاالبلریضاہللہنعوکمکحد یاتایگہکوہدودورمہبتاذانےکاملکت‬

‫ادارکںیاورااقمےکاافلظ یات یاترمہبتاہکرکںی۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)378:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪498‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪841 :‬‬

‫آْ‬ ‫ْ آ آه آ ُآ ه ُ آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ٌ ْآ ه ُ آ آ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آحاتم‪ ،‬آح هد آث آنا آب ْه ٌز‪ ،‬آح هد آث آنا ُو آهيْ ٌ‬ ‫آ‬
‫اس ذك ُروا‪ ،‬أن‬ ‫اإلسنا ِد‪ ،‬لما كُث انل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ب‪ ،‬حدثنا خ ِال احلذاء‪ ،‬بِه‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫وروا نآ ً‬
‫ارا‪.‬‬ ‫ري آأنه ُه قآ آال‪ :‬أآ ْن يُ ُ‬
‫ْف‪ ،‬آغ ْ آ‬‫يث اثله آق ِ ِّ‬ ‫ْ آ‬ ‫ُْ ُ‬
‫يع ِلموا بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحی یات یاتدواافلظےکفرقےسآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)378:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪841 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ آ ْ ْآ‬ ‫آ آ ْ ُ ْآ ه‬ ‫اَّلل ْب ُن ُع آم آر الْ آق آوارير ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آوارث ْب ُن آ‬
‫آ ه آ ُ آْ ُ ه‬
‫اب ب ُن عب ِد الم ِج ِ‬
‫يد‪ ،‬قاَل‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫و‬‫ال‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫وحدُ ِِن عبيد ِ‬
‫آ آ ُ آ آ ٌ آ ْ آْ آ آ آآ آ آُ آ آ آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُّ ُ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ‬
‫امة "‪.‬‬ ‫اإلق‬
‫ِ ِ‬ ‫ر‬‫ت‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬ ‫ذ‬ ‫األ‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫ر‬‫م‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫حدثناأيوب‪ ،‬عن أ ِِب ِقالبة‪ ،‬عن أن ٍ‬

‫دیستالبلریضاہللہنعوکمکحد یاتایگہکوہدودورمہبتاذانےکاملکتادارکںیاورااقمےکاافلظ یات یاترمہبت‬ ‫دیستااسنریضاہللہنعےس ی‬

‫روایےہہک ا‬

‫اہکرکںی۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)378:‬‬

‫َ ََ‬
‫ان‪:‬‬
‫‪ -3‬باب هصف هة األذ ه‬
‫تاب‪:‬اذاناکرطہقی۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪842 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ آ آُ آ ه آ آ ه آآ ُ آ ٌ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه آ ْ ْ آ ُّ آ ُ ْ ُ آ ْ ْ‬
‫اح ِد‪ ،‬وإِسحا بن إِبرا ِهيم‪ ،‬قال أبو َسان‪ ،‬حدثنا معاذ‪ ،‬وقال إِسحا ‪،‬‬ ‫حدُ ِِن أبو َسان ال ِمسم ِِع مالِك بن عب ِد الو ِ‬
‫آ ْ آ ْ ه ْ ُآْ‬ ‫ك ُ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬
‫األ ْح آ‬ ‫وح هدُآِن أآِب‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫اِئ‪ ،‬آ‬ ‫آ‬ ‫اذ ْب ُن ه آشامٍ آصاحب ه‬
‫ال ْستآ‬ ‫آ ْآآآ ُ آ ُ‬
‫يز‪،‬‬ ‫ري‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ول‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫َع‬ ‫ِّ‬ ‫و‬ ‫أخَبنا مع‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َب‪ ،‬أآ ْش آه ُد أآ ْن آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل‪،‬‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫َب‪ ،‬ه ُ‬‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫ان‪ :‬ه ُ‬ ‫آ هآ ُ آ آ آآ آ‬
‫ذ‬‫األ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫وسلم‬ ‫ه‬ ‫اَّلل عليُ‬ ‫ه‬
‫ىل‬ ‫ص‬
‫آ ْ آ آْ ُ آآ آ ه آ ه ه‬
‫اَّلل آ‬ ‫عن أ ِِب ُمذورة ‪ " :‬أن ن ِِ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه آ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه ُ ه آ ُ ُ آ آ ُ ُ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه ه‬
‫اَّلل‪ُ،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬ثم يعود‪ ،‬فيقول‪ :‬أشهد أن َل إِٰل إَِل‬ ‫اَّلل‪ ،‬أشهد أن ُممدا رسول ِ‬ ‫أشهد أن َل إِٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬أشهد أن ُممدا رسول ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه آ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه آ ه آآ ه آ آ ه آ ْ آ ه آ ْآ آ‬
‫ْح آلَع الفال ِح‬ ‫ني‪،‬‬‫اَّلل‪ْ ،‬ح لَع الصال ِة مرت ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬أشهد أن ُممدا رسول ِ‬ ‫أشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬أشهد أن ُممدا رسول ِ‬
‫ُ‬ ‫هُ آ ْ آُ هُ آ ْ آُ آ آآ ه ه‬ ‫آهآْ آ آ‬
‫اد إ ْس آ‬
‫حا اَّلل أكَب‪ ،‬اَّلل أكَب‪َ ،‬ل ِإٰل ِإَل اَّلل "‪.‬‬ ‫ني‪ ،‬ز ِ‬ ‫مرت ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪499‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫َب‬‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫َب ه ُ‬‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫دیستا اوبذحمورہ ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن اںیہن اس رطح اذان اھکسیئ ےہ وج درج ذلی ےہ۔ « ه ُ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه آ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل أشهد أن ُممدا رسول اَّلل» ‪...‬اس ےکدعبازرس‬ ‫أشهد أن َل إِٰل إَِل اَّلل أشهد أن َل إِٰل إَِل اَّلل أشهد أن ُممدا رسول ِ‬
‫آ ه آآ ه آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ه ُآه ً آُ ُ ه‬ ‫ون «أآ ْش آه ُد أآ ْن آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫الصال ِة‬ ‫اَّلل» ‪...‬اوراسےکدعب «َآْح لَع‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫د‬ ‫ه‬‫ش‬‫أ‬ ‫«‬ ‫دعب‬ ‫ےک‬ ‫اس‬ ‫اور‬ ‫ےہک۔‬ ‫رمہبت)‬ ‫(دو‬ ‫»‬ ‫اَّلل‬ ‫ِ ِ‬
‫اَّلل» ےہک۔‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫َب آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬ ‫َب ه ُ‬‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫لَع الْ آف آال ِح» ‪...‬دورمہبتےہک۔اورااحسقاکایبنےہہکاسےکدعب « ه ُ‬ ‫آ ه آآ‬
‫ْح‬
‫ِ ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)379:‬‬
‫َ‬ ‫م‬ ‫ِّ َ ُ َ ِّ َ م م َ م‬ ‫م م َ‬
‫ح هد‪:‬‬
‫ج هد الوا ه‬
‫ه‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫هل‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ذ‬‫ؤ‬ ‫م‬ ‫ذ‬
‫ه‬ ‫ا‬ ‫اِّت‬ ‫اب‬
‫‪ -4‬باب استهح ه‬
‫ب‬
‫تاب‪ :‬یاتدجسمںیمدوؤمذنرےنھکاکاابحتسب۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪843 :‬‬

‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آع ْن نآافع‪ ،‬آعن ابْن ُع آم آر‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آَك آن ل آر ُ‬
‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِ‬ ‫حدثنا ابن نم ٍ‬
‫آ ْ‬ ‫ُ ْ‬ ‫آ ٌ‬ ‫آ آ ه آ ُ آ ِّ آ‬
‫ان‪ ،‬بِالل‪ ،‬آو ْاب ُن أ ِّم آمكتُومٍ األع آَم‪،‬‬
‫وسلم مؤذن ِ‬
‫دیستا دبعاہللنب رمعریضاہلل امہنع اک ایبن ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ےک دو ؤمذن ےھت یات دیستا البلریضاہلل ہنع اور دورسے ا‬
‫دیست دبعاہللنب ام‬

‫وتکممریضاہللہنعوجتاانیبےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)381:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪844 :‬‬

‫آ آ ْآُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْآ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ آ ه آآ آ‬

‫اس ُم‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ِ ،‬مثله‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِ‬
‫وحدثنا ابن نم ٍ‬
‫اقمسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیاناانسدےسرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)381:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪500‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ م َ َ َ َ ََُ َ‬ ‫َ َ ََ‬
‫ان األعَم إهذا َكن معه ب هصْي‪:‬‬
‫از أذ ه‬
‫‪ -5‬باب جو ه‬
‫تاب‪:‬تاانیبآدیمےکاسھتجوکیئانیبآدیموہ وتاانیبیکاذانےکوجازاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪845 :‬‬
‫آ‬
‫آ‬ ‫ْآ‬ ‫آح هدُآِن أبُو ُك آريْب ُُمآ هم ُد ْب ُن الْ آع آال ِء ال ْ آه ْم آد ِ ُّ‬
‫اِن‪ ،‬آح هد آث آنا آخ ٌ‬
‫ال آي ْع ِِن ْاب آن آَم ٍَل‪ ،‬آع ْن ُُمآ هم ِد بْ ِن آج ْع آف ٍر‪ ،‬آح هدث آنا ِه آش ٌام‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ُ آ آ ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ ُ ِّ آ ْ ُ ُ آ ِّ ُ‬ ‫آ ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم وهو أعَم "‪،‬‬
‫ول ِ‬ ‫عن أبِي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪َ " :‬كن ابن أم مكتومٍ ‪ ،‬يؤذن لِرس ِ‬
‫دیستدبعاہللنباموتکممریضاہللہنعتاانیباذاند یاترکےتےھت۔‬
‫اماوملنینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعاکایبنےہہکراسلآمبیلصاہللہیلعوملسےکےیل ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)381:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪846 :‬‬

‫الر ْ آ‬
‫مح ِن‪،‬‬ ‫يد بْن آعبْ ِد ه‬‫ع‬ ‫س‬
‫آ ْ آْآ ْ آ ْ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬آو آ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫َي‬‫َي‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ب‬
‫آ ه آآ آ ُْ ه ْ ُ آ ْ‬
‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آسلآ آم آة ال ْ ُم آراد ُّ‬
‫ي‬ ‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬
‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫عن ِهشامٍ ‪ ،‬بِه‬

‫اناانسدےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)381:‬‬

‫ُ ََ ُ‬ ‫َ م ُم َ ُ َ‬ ‫لَع قَ م‬
‫َ َ ََ‬ ‫َ‬ ‫م َ‬
‫هیهم األذان‪:‬‬
‫ه‬ ‫ف‬ ‫ع‬‫م‬‫ه‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ه ه‬‫ر‬ ‫ف‬ ‫ك‬ ‫اَ‬ ‫ار‬
‫ه‬ ‫د‬ ‫ِف‬
‫ه‬ ‫مٍ‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫َغ‬ ‫اإل‬
‫ه ه‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ااه‬ ‫س‬ ‫اإلم‬
‫‪ -6‬باب ه‬
‫تاب‪:‬دارالکفررںیمیسکوقمےکالعہقںیمجاذانیکآوازینساجےئ واسوقمرپہلمحرکےنیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪847 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ آه ْ آ آآآ آ ه آآ آ ٌ آ آآ‬ ‫آ ه آآ آْآ آ ْ ْ آ آ‬ ‫وح هدُآِن ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬
‫ت‪ ،‬ع ْن أن ِس ب ْ ِن آمال ِ ٍك‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫يد‪ ،‬عن محا ِد ب ِن سلمة‪ ،‬حدثنا ُابِ‬ ‫ري ب ُن حر ٍب‪ ،‬حدثنا َيَي يع ِِن ابن س ِع ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آآ ً آْ آ ه آ آ آ‬ ‫آآ آ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ ُ ُ آ آ ْآ ْ‬
‫ري ِإذا آطل آع الفج ُر‪ ،‬آوَكن ي آ ْستآ ِم ُع األذان‪ ،‬ف ِإن آس ِم آع أذانا‪ ،‬أم آسك‪ ،‬آو ِإَل أَغ آر‪ ،‬ف آس ِم آع‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ي ِغ‬
‫َكن رسول ِ‬
‫لَع الْف ْط آرة‪ُ ،‬ث هم آق آال‪ :‬أآ ْش آه ُد أآ ْن آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫آ ُ ً آُ ُ هُ آ ْآُ هُ آ ْآُ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪:‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫رجال‪ ،‬يقول‪ :‬اَّلل أكَب‪ ،‬اَّلل أكَب‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫آ آ ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ‬
‫ار فنظ ُروا‪ ،‬ف ِإذا ه آو آر ِاِع ِمع ًزى "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬خرجت ِمن انل ِ‬ ‫أشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬فقال رسول ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪501‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسحبص ی‬
‫وسترےیہدونمشںرپہلمحرکےتےھتاوراذانیکآوازرپاکناگلےئرےتھکےھت‬

‫اورارگاخموفلںےکرہشںیمےسآپیلصاہللہیلعوملسوکاذانیکآوازانسیئدیتی وانرپہلمحہنرکےتےھت۔ یاترمہبت یاتصخشوکآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ْ آ آ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬أش آه ُد أن َل ِإ آٰل ِإَل‬ ‫اہلل اربک اہلل اربک ےتہ انس و فرام یتا‪”:‬ہی املسمن۔“ اس ےک دعب آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن اس وک «أشهد أن َل ِإٰل ِإَل‬

‫اَّلل» ےتہانس وارشادفرام یتا‪” :‬اےصخش! وےندوزخےساجنتتایئ۔“ اسےکدعبولوگںےنداھکیہکوہرکبویںاکرچوااہاھت۔‬ ‫هُ‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)382:‬‬

‫م َ م م َ َ م م ُ َ ِّ َ م َ َ ُ ُ َ ُ َ ِّ َ َ َ َ َ َ ُ َ َ م َ َ‬ ‫م م َ‬
‫ِب صَّل اّلل علی هه َوسل َم‬
‫اب اَقو هل مهثل قو هل المؤذ هن ل همن س همعه ثم يصِّل لَع انل ِّ‬
‫ه‬ ‫‪ -7‬باب استهح ه‬
‫ب‬
‫ُ َ َم َُ ََ َُ مَ َ َ‬
‫ثم يسأل اّلل ِل الو هسیلة‪:‬‬
‫تاب‪:‬اذننسواےلےکےئلا یرطحانہکہاےیہسجرطحؤمذنےناہکاوررھپیبنیلصاہللہیلعوملسرپدرودجیھبرکآپیلصاہللہیلعوملس‬
‫ےکےئلوہلیسیکداعرکےناکاابحتسب۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪848 :‬‬

‫ْ ْ‬ ‫الليْ ِّ آ ْ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫آ ه آ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬

‫لَع آمالك‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫يد اَلُد ِر ِّي ‪" :‬‬
‫ِث‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫ِ‬ ‫يد‬ ‫ز‬‫ي‬
‫ِ ِ‬‫ن‬ ‫ب‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ط‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدُ ِِن َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ِّ آ آ آ ُ ُ ْ آ آ آ ُ ُ ْ ُ آ ِّ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ :‬إِذا س ِمعتم انلداء‪ ،‬فقولوا ِمثل ما يقول المؤذن "‪.‬‬
‫أن رسول ِ‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکہیمکحایبنایکہک ”ج ماذانونس وؤمذنےکاافلظ م‬
‫دہراےتروہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)383:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪849 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُّ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫اَّلل ْب ُن آو ْهب‪ ،‬آع ْن آحيْ آو آة‪ ،‬آو آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ُّ آ ه آ آ آ ْ ُ ه‬

‫ب ب ِن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫وَريهما‪،‬‬ ‫وب‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫يد‬
‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ُممد بن سلمة المرا ِدي‪ ،‬حدثنا عبد‬
‫ه آُ ُ‬ ‫آهُ آ آ ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫محن بْن ُجبآ ْري‪ ،‬آع ْن آعبْد ه ْ آ ْ ْ ْ آ‬ ‫آعلْ آق آم آة‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫اص ‪ " :‬أنه س ِمع انل ِِ صىل‬ ‫اَّلل ب ِن عم ِرو ب ِن الع ِ‬‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه ب آها آع ْ ً‬
‫َّشا‪ُ ،‬ث هم آسلُوا ه آ‬ ‫لَع آص آال ًة‪ ،‬آص هىل ه ُ‬
‫لَع‪ ،‬فآإنه ُه آم ْن آص هىل آ آ ه‬ ‫آ آ ْ ُ ُ ْ ُ آ ِّ آ آ ُ ُ ْ آ آ آ ُ ُ‬
‫ول‪ُ ،‬ث هم آصلُّوا آ آ ه‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِإذا س ِمعتم المؤذن‪ ،‬فقولوا ِمثل ما يق‬
‫ْ آآ ه ْ آ‬ ‫آآ‬ ‫آ ْ آ ُ آ آآ ُ آ‬ ‫ْ ه آ آْآ ه آ ْ ْ آ ه آ‬ ‫ْآ آآ آ ه آ آ ْ آٌ‬
‫اَّلل‪ ،‬آوأ ْر ُجو أن أكون أنا ه آو‪ ،‬ف آم ْن آسْل ِِل ال آو ِسيلة‪ ،‬آحلت ُٰل‬ ‫ْنلة ِِف اَلآن ِة‪َ ،‬ل تنب ِِغ ِإَل ِلعب ٍد ِمن ِعبا ِد ِ‬ ‫ِِل الو ِسيلة‪ ،‬ف ِإنها م ِ‬
‫ه آ آُ‬
‫اعة "‪.‬‬ ‫الشف‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪502‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستادبعاہللنبرمعونباعصریض اہللہنعاکایبنےہہک اوہنں ےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس وکفرامےتانس ےہ‪”:‬جؤمذن یکاذانونس و م ویہ وہکوج‬

‫ؤمذناتہکےہ رھپھجم رپدرود ڑپوھویکہکنوج وکیئھجمرپ یاترمہبتدرودڑپاتھ ےہ واہللاعت ٰیلاس رپاینپدس رںیتمحتازلفرامتاےہ۔ اس ےکدعب اہللاعتیلٰ ےس‬

‫ریمےےئلوہلیساموگنویکہکنوہلیسدرالصجںیم یاتاقممےہ‪،‬وجاہللےکدنبوںںیمےس یاتدنبہوکد یاتاجےئ ااورےھجمادیمےہہکوہدنبہںیمیہوہں‬

‫ ااوروجوکیئریمےےیلوہلیس (اقممومحمد) بلطرکے ااسےکےیلریمیافشعواجوہاجےئیگ۔ “‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)384:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪851 :‬‬

‫آ ْ ُ آ آآ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫حدُِن إسحا بن منصور أخَبنا أبو جعفر ُممد بن آج ْه آض ٍم اثله آق ِ ُّ‬
‫ارة ب ْ ِن‬ ‫ْف‪ ،‬آحدثنا ِإس آما ِعيل ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬عن عم‬
‫اَل آ هطاب‪ ،‬آع ْن أآبي ِه‪ ،‬آع ْن آج ِّدهِ ُع آمرآ‬ ‫ْ ُ آآ ْ ْ‬
‫اف‪ ،‬ع ْن آحف ِص ب ْ ِن آَع ِص ِم ب ِن عمر ب ِن‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آَز هي آة‪ ،‬آع ْن ُخ آبيْب بْن آعبْد ه ْ آ ْ آ‬
‫الرمح ِن ب ِن إِس ٍ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َب‪،‬‬‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫ك ُم‪ :‬ه ُ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ ُ ه ُ آ ْ آ ُ ه ُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ُ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬إذا قال المؤذن‪ :‬اَّلل أكَب‪ ،‬اَّلل أكَب‪ ،‬فقال أحد‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬ ‫ط‬
‫ْ ْ‬
‫اَل آ ه‬ ‫ب ِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل‪ ،‬قآ آال‪ :‬أآ ْش آهدُ‬ ‫هُ آ ْ آُ ُ ه آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ ُ ه آ آ آ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل أكَب‪ ،‬ثم قال‪ :‬أشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬أشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬ثم قال‪ :‬أشهد أن ُممدا رسول ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ه ُه آ آ آ ه آ ْآ آ‬ ‫آ ه ُآه ً آُ ُ ه ُ ه آ آ آ ه آآ ه آ آ آ آ آ ْآ آآ ُهآ ه‬
‫ْح آلَع الفال ِح‪ ،‬قال‪َ :‬ل آح ْول آوَل‬ ‫اَّلل‪ ،‬ثم قال‪:‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬ثم قال‪ْ :‬ح لَع الصال ِة‪ ،‬قال‪َ :‬ل حول وَل قوة ِإ ِ ِ‬
‫ب‬ ‫َل‬ ‫أن ُممدا رسول ِ‬
‫آْ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قآ آال‪ :‬آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫اَّلل‪ِ ،‬م ْن قل ِب ِه‬ ‫َب‪ُ ،‬ث هم قآ آال‪ :‬آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫َب‪ ،‬ه ُ‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫َب‪ ،‬قآ آال‪ :‬ه ُ‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫َب‪ ،‬ه ُ‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫اَّلل‪ُ ،‬ث هم قآ آال‪ :‬ه ُ‬ ‫ه‬ ‫ُهآ ه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫قوة ِإ ِ ِ‬
‫ب‬ ‫َل‬
‫آ آ آ ْهآ‬
‫دخل اَلآنة "‪.‬‬

‫دہراےئ‬ ‫َب» ےہک ونسواالیھبیہیاافلظ م‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬

‫َب ه ُ‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫دیستارمعریضاہللہنع ےتہںیہہک روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬جومٔذن « ه ُ‬
‫آ ه آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ ه ُآه ً آُ ُ ه‬ ‫اورجوہ «أآ ْش آه ُد أآ ْن آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫ْح آلَع‬ ‫اَّلل» ےہک ونسواالیھبیہیاافلظےہک۔اورجؤمذن «‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫د‬ ‫ه‬‫ش‬ ‫أ‬ ‫«‬ ‫اور‬ ‫»‬ ‫اَّلل‬ ‫ِ ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ ْآ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ ْآ آآ ُهآ ه‬ ‫ه آ‬
‫ْح آلَع الفال ِح» ےہک و نس واےل وک «َل آح ْول آوَل‬ ‫اَّلل» ےہک۔ رھپ ؤمذن ج«‬ ‫الصال ِة» ےہک و نس واال «َل حول وَل قوة إَِل ِب ِ‬
‫اَّلل» ےہک ونسواےلوکیھبیہی اافلظدرھاےن‬ ‫َب» اور « آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬
‫َب ه ُ‬ ‫اَّلل أآ ْك آ ُ‬‫اَّلل» انہکہا ہٹنے۔اس ےکدعبؤمذنج« ه ُ‬ ‫ه‬ ‫ُهآ ه‬
‫ِ ِ‬ ‫قوة ِإَل بِ ِ‬

‫ہاںیئہاورجنسواےلےناسرطحولخصاوردلےسنیقیرھکرکاہک ووہجںیمدالخوہا۔“ (طرش ہکیاراکناالسماکیھبتادنبوہ)۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)385:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪503‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪851 :‬‬

‫وح هد آثنآا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬

‫ش‪ .‬ح آ‬
‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ آ ْ ْ آ ْ ه ْ آ ْ‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ‬
‫ث‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ‬
‫يد‪،‬‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫ال‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ق‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ك‬‫احل‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ي‬ ‫الل‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫حدثنا ُممد بن ر‬
‫ه‬
‫اَّلل‬ ‫اَّلل‪ ،‬آع ْن آَعمر بْن آس ْعد بْن أآِب آو هقاص‪ ،‬آع ْن آس ْعد بْن أآِب آو هقاص‪ ،‬آعن آر ُ‬‫ُْ آ ْ ْ آ ْ ه‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬
‫ث‪ ،‬آ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ك‬‫احل‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫حدثناِل‬
‫يك آ ُٰل‪ ،‬آوأآ هن ُُمآ هم ًدا آعبْ ُدهُ‬
‫آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ِّ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ ه ه ُ آ ْ آ ُ آ آ آ‬
‫َش‬
‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آهُ آ آ آ ْ آ آ‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أنه قال‪ " :‬من قال ِحني يسمع المؤذن‪ :‬أشهد أن َل إِٰل إَِل اَّلل وحده َل ِ‬
‫وَل‪ ،‬آوباإل ْس آالمِ دينًا‪َُ ،‬ف آر آ ُٰل آذ ْنبُ ُه "‪ ،‬قآ آال ْاب ُن ُر ْمح ِف ر آوايآته‪ :‬آم ْن آق آال ح آ‬
‫ني ي آ ْس آم ُع‬
‫آ آ ُ ُ ُ آ ُ ه آ ًّ آ ُ آ ه آ ُ ً‬
‫اَّلل ربا‪ ،‬وبِمحم ٍد رس‬
‫ِ‬ ‫ٍ ِ ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ورسوٰل‪ ،‬ر ِْيت ِب ِ‬
‫آ ْ ُ ُ ْ ُ آ آ آآ‬ ‫ْ آ ِّ آ آ آ آ ْ‬
‫ال ُمؤذن‪ :‬آوأنا أش آه ُد‪ ،‬آول ْم يآذك ْر قتآيبآة ق ْو ُٰل‪ :‬آوأنا‪.‬‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه‬
‫دیستادعسنبایبواقصریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکہیارشادایبنایکہکؤمذنیکاذاننسرکسجےنہیاہک‪« ” :‬أشهد أن َل إِٰل ِإَل‬
‫ه ُ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ُ آ آ ه ُ آ ه ً آ ْ ُ ُ آ آ ُ ُ ُ آ ُ ه آ ًّ آ ُ آ ه آ ُ ً آ ْ ْ آ‬
‫اإلسالمِ » ںیماس تاتیکوگایہداتیوہں‬ ‫اَّلل ربا وبِمحم ٍد رسوَل وبِ ِ‬ ‫َشيك ٰل وأن ُممدا عبده ورسوٰل ر ِْيت بِ ِ‬ ‫اَّلل وحده َل ِ‬
‫ہک اہلل ےکوسا وکیئ اور دورسا وبعمد ںیہن ےہ‪،‬اہلل اعتیلٰ اتکی ےہاوراساک وکیئ ی‬
‫رشتںیہناور دمحم یلصاہللہیلعوملس اہللےکدنبےاورروسل ںیہ۔ ںیماہللیک‬
‫روبتیب اور دمحم یلص اہلل ہیلع وملس یک راسل ےس رسمور وخش وہں اور ںیم ےن م‬
‫ذمہ االسم وک وبقل رک ایل ےہ و اےسی صخش ےک گاہ اعمف رک دےیئ اجےت‬
‫آآ آ ْ‬ ‫آْ‬
‫روایںیم «أش آه ُد» یکاجبےئ «أنا أش آه ُد» ےہینعمںیمووہفمم یاتیہےہ۔‬ ‫ںیہ۔ “ انبرحمیک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)386:‬‬

‫مَ َ َ‬ ‫َ مَ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ َ‬ ‫َ م‬

‫ان عهند سما هع هه‪:‬‬
‫ان وهر هب الشیط ه‬‫‪ -8‬باب فض هل األذ ه‬
‫تاب‪:‬اذانیکفضییلتاوراذاننسرکاطیشنےکاھبےنگاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪852 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ آ ُ ْ ُ ْ آ ُ آ آ‬ ‫اَّلل بْن ُن آم ْري‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ آد ُة‪ ،‬آع ْن آطلْ آ‬
‫ح آة بْن آَيْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫او آية ب ْ ِن أ ِِب‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫د‬‫ن‬‫ع‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬‫ك‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ ِ‬
‫ْ ُ آ ِّ ُ آ آ ْ آ ُ‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫ُ ْ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ِّ ُ آ ْ ُ ُ آ ه آ آ آ آ ُ آ آ ُ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ " :‬المؤذنون أطول‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اوية س ِمعت رسول ِ‬ ‫سفيان‪ ،‬فجاءه المؤذن يدعوه إِىل الصال ِة‪ ،‬فقال مع ِ‬
‫انلاس أآ ْع آناقًا يآ ْو آم الْقيآ آ‬
‫ام ِة "‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ه ِ‬
‫ن‬
‫ہحلطنب ی یجہ ٰےناےنپاچچیکزتاینایبنایکہکوہدیستااعموہیریضاہللہنعےکتاسےھٹیبوہےئےھت۔اےنتںیماںیہنؤمذنامنزےکےئلالبےنآ یتا‪،‬سجرپدیستا‬

‫اعموہیریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکفرامےتانسےہ‪” :‬ایقمےکدنؤمذنیکرگدنسےسیبملوہیگ۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪504‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)387:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪853 :‬‬
‫آ ْ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآ ُ آ ْ آ ْ آ آ ْ آْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ْآآآ آ‬ ‫وح هدُآنيه إ ْس آ‬
‫حا ْب ُن آمنْ ُ‬ ‫آ‬
‫ور‪ ،‬أخَبنا أبو َع ِم ٍر‪ ،‬حدثنا سفيان‪ ،‬عن طلحة ب ِن َيَي‪ ،‬عن ِعيَس ب ِن طلحة‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ُُْ آ آآ آُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اوية‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫س ِمعتمع ِ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرتاال ی‬
‫دحیآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)387:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪854 :‬‬

‫آ‬ ‫آ ْآآآ آآ آ‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫آ ُ ْ آ ُ ْ ُ آ آ ْآآ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫ان‪:‬‬ ‫آ‬
‫بن إبراهيم‪ ،‬قال إِسحا ‪ :‬أخَبنا‪ ،‬وقال اَلخر ِ‬ ‫يد‪ ،‬وعثمان بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وإسحا‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ه‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آح هد آث آنا آجر ٌ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ِ " :‬إن‬ ‫ير‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب ُسفيآان‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت انل ِِ صىل‬ ‫ِ‬
‫ِه ِم آن‬ ‫ان‪ :‬فآ آسْآ ْ ُْل ُه آعن ه‬
‫الر ْو آحاءِ؟ آف آق آال‪ ِ :‬آ‬ ‫آ آ ُ آْآ ُ‬
‫م‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ح‬
‫ه ْ آ آ آ آ آ ِّ آ آ ه آ آ آ آ آ ه آ ُ آ‬
‫ون آم آَك آن ه‬
‫الر ْو آ‬ ‫الشيطان ِإذا س ِمع انلداء ِبالصال ِة‪ ،‬ذهب حَّت يك‬
‫ِ‬
‫هٌ آآ ُ آ ً‬ ‫ْ آ‬
‫ال آم ِدين ِة‪ِ ،‬ستة آوُالُون ِميال‪،‬‬

‫دیستا اجتر نب دبعاہلل ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک ںیم ےن روسلاہلل یلص اہلل ہیلعوملس وکفرامےت انس ےہ ہک ”امنز ےئلیک اذان ےک اافلظ نس رک اطیشناینت دور‬

‫اجت ےہ ےسیج رواحک۔“ اشمع ےناہک‪ :‬ںیم ےن اوبایفسن ےس وپاھچ‪ :‬رواحک اہکں ےہ؟ و اوہنں ےن اتب یات ہک دمہنی ےس سیتھچ لی ےک افےلص رپرواحک یک‬
‫اھبگ ا‬

‫آتادیواعقےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)388:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪855 :‬‬

‫ْآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آ‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫اإلسنا ِد‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثناه أبو ب ِ‬
‫ذموکرہتاال ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)388:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪505‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪856 :‬‬

‫آ‬
‫اَلخ آ‬ ‫آ ْآآآ آآ آ‬ ‫يم آوالله ْف ُظ ل ُقتآيْبآ آة‪ ،‬قآ آال إ ْس آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إبْ آراه آ‬ ‫يد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫ان‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫حا ‪ :‬أخَبنا‪ ،‬وق‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫ه ه ْ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آح هد آث آنا آجر ٌ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إن الشي آطان‪،‬‬ ‫ير‪ ،‬آع ِن األع آم ِ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫ِ‬
‫ب آحَّته‬ ‫ام آة‪ ،‬آذ آه آ‬
‫ت‪ ،‬آر آج آع فآ آو ْس آو آس‪ ،‬فآإ آذا آسم آع اإلقآ آ‬ ‫ك آ‬ ‫آ آ آ ِّ آ آ ه آ آ آ آ آ ُ ُ آ ٌ آ ه آ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫إِذا س ِمع انلداء ِبالصال ِة‪ ،‬أحال ٰل ْضاط‪ ،‬حَّت َل يسمع صوته‪ ،‬ف ِإذا س‬
‫آ ْ‬ ‫آ آْ آآ آ ْآُ آ آ آ آ‬
‫ت آر آج آع ف آوس آو آس "‪.‬‬ ‫ك آ‬ ‫َل يسمع صوته‪ ،‬ف ِإذا س‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنعاکایبن ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اذانیکآواز نسیہ اطیشنتادتاوہااھبگا ےہتاہکاذان ےکاملکتہننس‬

‫ےکساوراذانمتخوہاجیتےہ واطیشنرھپولٹآتاےہاورولوگںےکدلںیمووسےسڈااتلےہاورریبکتااقمےکوقرھپلچداتیےہتاہکااقمیکآواز‬

‫انسیئہندے۔اورجریبکتمتخوہاجیتےہ ورھپولٹرکولوگںےکدلںیمووسےسڈااتلےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)389:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪857 :‬‬
‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ آ ه آ آ آ ٌ آ ْ ْ آ آ ْ ه آ‬ ‫آ هآ آُْ ْ‬
‫احلآميد ْب ُن آب آي ْ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬ع ْن ُس آهي ٍل‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪:‬‬
‫اس ِطي‪ ،‬حدثنا خ ِال يع ِِن ابن عب ِد ِ‬ ‫ان الو ِ‬ ‫ٍ‬ ‫حدُ ِِن عبد ِ ِ‬
‫ٌ‬ ‫ه ْ ُ آ‬ ‫آ آ ه آ ْ آ ِّ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬إذا أذن ال ُمؤذن‪ ،‬أدبآ آر الشي آطان آو ُٰل ُح آصاص "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫قال رسول ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬ومٔذنجاذانداتیےہ واطیشنواہںےسھٹیپومڑرکدوڑتاوہااھبگڑھکا‬

‫وہتاےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)389:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪858 :‬‬
‫آ ه آآ آ ْ ٌ آ ْ ُ آْ آ آ آْآ آ آ آ آ آ آآ آ آ‬ ‫يد آي ْعِن ْاب آن ُز آريْ‬ ‫ام‪ ،‬آح هد آثنآا يآز ُ‬ ‫آح هدُآِن أُ آم هي ُة ْب ُن ب ْس آط آ‬
‫ارُة‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِن‬ ‫ب‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ِن‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ر‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬
‫ٍ‬ ‫ي‬‫ه‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ْ آآ آ ًْ آ آ آ ْ ُ‬ ‫آ آآ ْ‬ ‫آ آ آآ ْ آ آ ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ آآ آآ آ ُ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُآ ٌ آ آ‬ ‫آ‬
‫آ‬
‫اَّلي م ِِع لَع احلائِ ِ ‪ ،‬فلم ير شيئا‪ ،‬فذكرت‬ ‫احب نلا‪ ،‬فناداه منا ٍد ِمن حائِ ٍ بِاس ِم ِه‪ ،‬قال‪ :‬وأَشف ِ‬ ‫آوم ِِع َالم نلآا‪ ،‬أو ص ِ‬
‫آ ِّ آ ْ ُ آ‬ ‫ه آ‬ ‫ً آآ‬ ‫ك‪ ،‬آولآك ْن إ آذا آسم ْع آ‬ ‫آ آ آ آْ آ آ ْ ُ آه آ آْآ آ آ آْ ُ ْ ْ آ‬ ‫آ آ آ‬
‫ت أبآا‬ ‫الصال ِة‪ ،‬ف ِإِن س ِمع‬ ‫ت آص ْوتا‪ ،‬فنا ِد ِب‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ل‬‫س‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫أ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ا‪،‬‬‫ذ‬‫ه‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ِب‬ ‫ذلِك ِ ِ‬
‫أل‬
‫ٌ‬ ‫ه آ‬ ‫ه ه ْآ آ آ ُ آ ه آ‬ ‫ه آهُ آ آ‬ ‫ُ آ ْ آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ ُ‬
‫الصال ِة‪ ،‬آوَل آو ُٰل ُح آصاص "‪.‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬أنه قال‪ِ " :‬إن الشيطان‪ِ ،‬إذا نو ِدي ِب‬ ‫ول ِ‬ ‫هريرة َيدث‪ ،‬ع ِن رس ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪506‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫لیہساکایبنےہہکےھجمریمےوادلےنونباحرہثےکتاس رواہنایک۔ اجےتوقریمےاسھت یاتڑلاک یات یاتآدیم یھباھت۔انچہچندوران اسمتف یاتتاغ‬

‫ےکااحہطںیمےسیسکےناساکتامےلرکاےسآوازدیاورریمےاسیھتےنداھکیہکتاغںیموکیئہناھت۔اسواہعقیکںیمےناےنپوادلوکاالطعدی واوہنں‬

‫ےناہک‪:‬ارگےھجمولعمموہتاہک ماسواہعقےسدوہاروہےگ وںیم موک مہرزگہناتجیھب۔ابآدنئہےکےیل یتادروھکہکارگ ماسمسقیکآوازونس(اورآوازدےنی‬

‫واال موکداھکیئہندے) ونیقیرکانیلہکوہاطیشنےہاوراسوقا یرطحاذاندانیسجرطحامنزےئلیکاذاندیاجیتےہ۔ویکہکن م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع‬

‫اجتےہ۔“‬
‫ےناہک‪،‬ںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکفرامےتانسےہ‪” :‬جامنزیکاذانوہیتےہ واطیشنواہںےستادتاوہااھبگ ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)389:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪859 :‬‬
‫آ ْ آ ُآْآآ آا ه ه ه‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫اِم‪ ،‬آع ْن أآِب ِّ‬
‫الزنآاد‪ ،‬آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُْ آُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ِ آصىل‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫احل آز ِ ه‬
‫ِ‬ ‫ِن‬
‫يد‪ ،‬حدثنا الم ِغرية ي ِ‬
‫ع‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ين أآ ْق آب آل‪ ،‬آحَّته‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آْآ ه ْ ُ آ ُ ٌ آ ه آ آْ آ آ ْ‬
‫اْلْ ِذ ُ‬
‫ِض ه‬‫ين‪ ،‬فآ ِإ آذا قُ ِ آ‬
‫اْلْ ِذ آ‬
‫ْضاط‪ ،‬حَّت َل يسمع ه‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬آق آال‪ :‬إ آذا نُو ِد آي لِلصال ِة‪ ،‬أدب آر الشي آطان ُٰل آ‬
‫هُ‬
‫ِ‬
‫ْ ُ آ آ‬ ‫آُ ُ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ه آ آْآآ آ ه آ ُ آ هْ ُ آْآآ آ ه آْ آ آْآ ْ‬ ‫آ ُ‬
‫ني ال آم ْر ِء آونف ِس ِه‪ ،‬يقول ُٰل‪ :‬اذك ْر كذا‪ ،‬آواذك ْر كذا‪ ،‬ل ِ آما‬ ‫ِإذا ُ ِّو آب بِالصال ِة أدبر‪ ،‬حَّت ِإذا ق ِِض اْلث ِويب أقبل‪ ،‬حَّت َي ِطر ب‬
‫ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آْ آ ُ ْ آ ْ ُ ُ ْ آُْ آ ه آ آ ه ه ُ‬
‫الر ُجل آما يآد ِري ك ْم آصىل "‪،‬‬ ‫لم يكن يذكر ِمن قبل‪ ،‬حَّت يظل‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬جامنزیکاذانوہیتےہ واطیشنھٹیپومڑےکت ا‬
‫ادتوہااھبگاجتاےہتاہک‬

‫اذانہننسےکس اوراذانےکدعبرھپ ولٹآتاےہاورجریبکتااقمیہاجیتےہ ورھپاھبگڑھکاوہتا ےہاورریبکتااقم ےکدعبرھپوام آاجتاےہاور‬

‫ولوگںےکدولںںیمووسےسڈااتلےہاورانوکوہوہتاںیت یتاددالتاےہوجامنزےسےلہپاسصخشےکایخلںیمیھبہنںیھتسجاکہجیتنہیئکلیااےہہکامنزیوک یتاد‬

‫یہراتہہکاسےنینتکرتاعتڑپیھںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)389:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪861 :‬‬

‫ه ِّ آ ه ه‬ ‫آ ْآ ُ آ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬

‫اَّللُ‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬آحدثنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن ُمنبِّ ٍه‪ ،‬عنْ ِِب هريرة‪ ،‬ع ِن انل ِِ صىل‬
‫آ‬
‫ٍ‬
‫ه‬ ‫آْآ‬ ‫آ ه آآ ه ه ُ ْ ْ‬ ‫آ ْآ آهُ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آْ‬
‫الر ُجل ِإن يآد ِري كيف آصىل "‪.‬‬ ‫ري أنه قال‪ " :‬حَّت يظل‬ ‫آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪ ،‬غ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪507‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےناہکہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےندنمر ہتاال ی‬
‫دحییکرطحفرام یتا‪” :‬آدیموکایخلیہںیہنراتہہکاس ےنویکںرکامنز‬

‫ڑپیھ۔“ (ینعیاسےکرشتنمایخالتںیماساکدایھنیاجتاےہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)389:‬‬

‫َم‬ ‫م َ َ ُّ ُ‬ ‫م م َ َ م مَ َ م َ م َ مَ م َم َ َ َ م‬
‫الرف هع م َهن‬ ‫وع َو هف‬
‫الرك ه‬ ‫اإلحر هام و‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫كب َ‬
‫ْي‬‫اب رف هع اِلدي هن حباو المنّهب ه مع ْ ه‬
‫‪ -9‬باب استهحب ه‬
‫ُّ ُ ه َ َ َ ُ َ َ م َ ُ ُ َ َ َ َ َ ُّ ُ‬
‫الركوع وأنه ال يفعله إهذا رفع مهن السجوده‪:‬‬
‫تاب‪:‬ریبکترحتہمیےکاسھتروکعںیماورروکعےسرسااھٹےتوقدنکوھںترعفادیلنیرکےناکاابحتسب‪،‬اوردجسہےسرسااھٹےت‬
‫وقرعفادیلنیہنرکےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪861 :‬‬

‫كر ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آو آع ْم ٌرو ه‬

‫انلا ِق ُد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬آو ْاب ُن‬
‫آآُ آ ْ‬ ‫اْلم ُّ آ آ ُ ْ ُ آ ْ ُ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ ه‬
‫ِ‬ ‫ور‪ ،‬وأبو ب ِ‬
‫يم‪ ،‬وس ِعيد بن منص ٍ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي ِ ِ‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ ْ ُ آْآآ آ هْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْ آآآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ‬ ‫ُآْ‬
‫ري‪َ ،‬كهم عن سفيان ب ِن عيينة واللفظ ِِلحَي‪ ،‬قال‪ :‬أخَبنا سفيان بن عيينة‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن سال ِ ٍم‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪،‬‬ ‫نم ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آآْ ُ آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْآآ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ه ُآ آ آ ْ ْ آ ْآ آ ْ آ‬
‫كبآي ِه‪ ،‬آوقبل أن يآ ْرك آع‪ ،‬آوإِذا آرف آع‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإذا افتتح الصالة رفع يدي ِه‪ ،‬حَّت َيا ِذي من ِ‬ ‫قال‪ " :‬رأيت رسول ِ‬
‫آآ آْ آ ُُ آ آْآ ه ْ آ آْ‬ ‫آ ُّ ُ‬
‫ني "‪.‬‬
‫وع‪ ،‬وَل يرفعهما بني السجدت ِ‬‫الرك ِ‬ ‫ِمن‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعاکایبنےہیکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسجامنزڑپےتھ واےنپومیدوھںتاےنپدوونںاہھتااھٹےتاورا یرطحروکع‬

‫ںیماجےتوقاورروکعےسرسااھٹےتوقاےنپدوونںاہھتااھٹےتےھتاوردجسوںےکدرایمنںیمرعفادیلنیںیہنرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)391:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪862 :‬‬

‫اَّلل‪ ،‬أآ هن ْابنآ‬

‫آ ْ آ ْ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ هآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآآآ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر ه‬
‫اب‪ ،‬عن سال ِ ِم ب ِن عب ِد ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ش‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ج‬
‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ا‬‫ز‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ ه آ آآ آ آآ ْ آ ه آ ُ آ آ ْ آ آْ آْ ُ ه آهآ آ آ‬ ‫ُ آآ آ آ‬
‫َب‪ ،‬ف ِإذا‬ ‫كبي ِه‪ ،‬ثم ك‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإذا قام لِلصال ِة‪ ،‬رفع يدي ِه حَّت تكونا حذو من ِ‬ ‫عمر‪ ،‬قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫ُ‬ ‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُّ ُ ِ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ ُ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ‬
‫أراد أن يركع‪ ،‬فعل ِمثل ذلِك‪ ،‬وإِذا رفع ِمن الركوع‪ ،‬فعل ِمثل ذلِك‪ ،‬وَل يفعله ِحني يرفع رأسه ِمن السجو ِد "‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪508‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫دیستاانبرمعریضاہللامہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسجامنزےئلیکڑھکےوہےت واےنپدوونںاہھتاےنپدوونںومیدوںتااھٹےک « ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫آ‬ ‫آ ْ‬
‫أكَب» ےتہاورجروکعاکارادہفرامےتییھبااسییہرکےتاورجدجسہےسرسااھٹےت وااسیہنرکےتینعیرعفادیلنیدجسوںےکدرایمنہنرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)391:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪863 :‬‬

‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫اَّلل بْ ِن‬
‫آ ه آآ هْ ُ آ ْ ُ آْ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ٌْ آ ُ آ ْ ُ ُْآه‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُ آ‬
‫حدُ ِِن ُممد بن رافِ ٍع‪ ،‬حدثنا حجني وهو ابن المثن‪ ،‬حدثنا الليث‪ ،‬عن عقي ٍل ‪ .‬ح وحدُ ِِن ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آ آ آ آ ْ ُ ُ آْ آ آ آُ ُ‬ ‫ْآ‬ ‫آ آ‬ ‫ِّ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ آ آ آ ه آآ آ آآ ُ ْ ُ ُ آْآ آ آ ْ آآآ ُ ُُ آ ُ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬كما قال ابن جري ٍج‪َ :‬كن رسول‬‫قهزاذ‪ ،‬حدثنا سلمة بن سليمان‪ ،‬أخَبنا يونس ِلَكهما‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ه آ آ آ ه آ آآآ آآْ آ ه آ ُ‬
‫كونآا آح ْذ آو آمنْك آبيْه‪ُ ،‬ث هم آك ه آ‬
‫َب‪.‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫اَّلل ِإذا قام لِلصال ِة‪ ،‬رفع يدي ِه‪ ،‬حَّت ت‬
‫ِ‬
‫اسدنسےسیھبہی ی‬
‫دحیرمویےہہکیبنارکمیلصاہللہیلعوملسجامنزےکےئلڑھکےوہےت واےنپدوونںاہوھتںوکدنکےھتااھٹےترھپریبکت ےتہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)391:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪864 :‬‬
‫آ ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ آهُ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْآآآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫ال‪ ،‬ع ْن أ ِِب قِالبآة‪ ،‬أنه آرأى آمالِك ْب آن احل ُ آويْ ِر ِث ‪ِ " :‬إذا آصىل‪،‬‬
‫اَّلل‪ ،‬عن خ ِ ٍ‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا خ ِال بن عب ِد ِ‬
‫آ آ ه آ آه آُ آ ه آ ه‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آ ُ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ُّ ُ ِ آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل‬
‫كَب‪ ،‬ثم رفع يدي ِه‪ ،‬وإِذا أراد أن يركع‪ ،‬رفع يدي ِه‪ ،‬وإِذا رفع رأسه ِمن الركوع‪ ،‬رفع يدي ِه "‪ ،‬وحدث أن رسول ِ‬
‫ه آ آ آْ ُ آ آ آ‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ ،‬كن يف آعل هكذا‪.‬‬

‫اوبالقہباکایبنےہہک اوہنںےن دیستاام کنب ی‬

‫وحترثریضاہللہنعوک امنزڑپےتھداھکی۔اوہنںےنامنز ڑپےنھےئلیکریبکتیہاور رعفادیلنیایکاوررھپروکع‬

‫ںیماجےتوقرعفادیلنیایک۔اورروکعےسرسااھٹرکیھب‪،‬اورایبنایکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسااسییہرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)391:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪509‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪865 :‬‬
‫آ‬ ‫آه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ه آ آُ آ‬
‫رص ب ْ ِن آَع ِص ٍم‪ ،‬ع ْن آمال ِ ِك ب ْ ِن احل ُ آويْ ِر ِث‪ " ،‬أن آر ُسول‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫اد‬ ‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ان‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫اَل‬ ‫ل‬
‫حدُ ِِن أبو ِ ٍ‬
‫م‬‫َك‬
‫ُُآْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُُآْ‬ ‫ُ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ آهآ آ آ‬
‫َب‪ ،‬آرف آع يآدي ْ ِه‪ ،‬آح هَّت َيآا ِذ آي بِ ِه آما أذني ِه‪ ،‬آوإِذا آرك آع‪ ،‬آرف آع يآدي ْ ِه‪ ،‬آح هَّت َيآا ِذ آي بِ ِه آما أذني ِه‪،‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ ،‬كن ِإذا ك‬
‫ِ‬
‫آآ آ آ آ هُ آ ْ آ آُ آ آآ ْآ آ آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ُّ ُ‬
‫محده "‪ ،‬فعل ِمثل ذلِك‪.‬‬ ‫ِ‬
‫وإِذا رفع رأسه ِمن الركوع‪ ،‬فقال‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬

‫دیستاام کنب ی‬
‫وحترثریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسجریبکت ےتہ واےنپدوونںاہھتاےنپاکونںتااھٹےتاورجروکعرکےت و‬
‫آ آ هُ آ ْ آ آ‬
‫محد ُه» ےتہاوررعفادیلنیرکےتےھت۔‬‫اےنپدوونںاہھتاکونںتااھٹےتاورروکعےسرسااھٹےتوہےئ«س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)391:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪866 :‬‬

‫ْ آ آهُ آآ آ ه ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آآ آآ آ آ‬ ‫وح هد آث آناه ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا ْاب ُن أآِب آعد ٍّي‪ ،‬آع ْن آ‬
‫آ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ى‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬‫س‬‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫اد‬‫ت‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ ه ُآ آ آ ُُ آ ُُآْ‬
‫علي ِه وسلم‪ ،‬وقال‪ :‬حَّت َيا ِذي بِ ِهما فروع أذني ِه‪.‬‬

‫اسدنسےسیھبزگہتش ی‬
‫روایآیئرگماسںیمہیظفلز یتادہںیہہکیبنیلصاہللہیلعوملسوکداھکیآپیلصاہللہیلعوملسےناہھتااھٹےئاہیںتہکآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملساےنپاکونںیکولتےلےئگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)391:‬‬

‫َ َ‬ ‫ََُ ُ‬ ‫َ َ َ َ م َ ُ َ ُّ ُ‬ ‫َ َم‬ ‫ُ ِّ َ م‬ ‫َ م‬ ‫مَ‬

‫ه‬
‫ْي هِف ك خف ٍض ورف ٍع هِف الصَلة ه إهال رفعه مهن الركوع فیقول فهی هه س همع‬
‫‪ -11‬باب إهثبا ه اتلّبه ه‬
‫َُ َ م َ َ‬
‫اّلل ل همن ْحهدهُ‪:‬‬
‫آ آ هُ آ ْ آ‬
‫مح آد ُه» ےہک۔‬ ‫تاب‪:‬امنزںیم م ر‬
‫ہدہعفاےتھٹاورےتکھجوقریبکتڑپےنھاکوبثتوساےئروکعےساےتھٹوق‪،‬اسوق «س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪867 :‬‬

‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ آآآ ْ آْ ه ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬
‫اب‪ ،‬عن أ ِِب سلمة ب ِن عب ِد الرمح ِن‪ ،‬أن أبا هريرة‪َ " ،‬كن‬ ‫وحدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت لَع مال ِ ٍك‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ُ آ ِّ آ ُ ْ آ ُ آ ِّ ُ ُ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه ْ آ آ آ آ آ آ ه ِّ آ آ ْ آ ُ ُ‬
‫ك ْم آص آال ًة ب آر ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل ِإِن ألشبه‬
‫يصِل لهم‪ ،‬فيكَب َكما خفض ورفع‪ ،‬فلما انرصف‪ ،‬قال‪ :‬و ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪510‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دبعارلمحاکایبنےہہکدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعجامنزڑپاھےت وہشیمہےتکھجاوراےتھٹوقاہللاربک ےتہرھپاوہنںےنامنزےسفراعےک‬ ‫ٰ‬ ‫اوبہملسنب‬

‫دعباہک‪:‬ںیم مسولوگںیکہبتبسنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیسیجامنزڑپاتھوہں۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)392:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪868 :‬‬

‫الر ْ آ‬ ‫آ ْ آ آ ْ‬
‫كر بْن آعبْ ِد ه‬ ‫َبن ْاب ُن ش آ‬‫َبنآا ْاب ُن ُج آريْج‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافِع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫مح ِن‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ ه ُ آ آ آ آ ُ آ ْ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ه آ ُ آ ِّ ُ آ آ ُ ُ ُ ه ُ آ‬
‫ك ِّ ُ‬
‫َب حنيآ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬إِذا قام إِىل الصال ِة‪ ،‬يكَب ِحني يقوم‪ ،‬ثم ي‬
‫أنه س ِمع أبا هريرة‪ ،‬يقول‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫َب ح آ‬ ‫آ آ ْ آ ُ ُ ْ آ ُ آ ُّ ُ ِ ُ ه آ ُ ُ آ ُ آ آ ٌ آ ه آ آ آ آ ْ آ ْ ُ ُ ه ُ آ‬
‫ك ِّ ُ‬ ‫آْ آ ُ ُه آُ ُ آ آ هُ آ ْ آ آ‬
‫ني‬ ‫ِ‬ ‫محد ُه‪ِ ،‬حني يرفع صلبه ِمن الركوع‪ ،‬ثم يقول وهو قائِم‪ :‬ربنا ولك احلمد‪ ،‬ثم ي‬ ‫يركع‪ ،‬ثم يقول‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫آ آْ آ ُ آْ آ ُ ُ ه آ ْ آ ُ ْآ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ِّ‬ ‫آ آْ ُ ُ ُه ُ آ‬ ‫ُ‬ ‫ِّ‬ ‫آ آْ آ ُ آْ آ ُ ُ ه ُ آ‬ ‫آ ً ُه ُ آ‬
‫ك ِّ ُ‬ ‫آْ‬
‫َب ِحني يرفع رأسه‪ ،‬ثم يكَب ِحني يسجد‪ ،‬ثم يكَب ِحني يرفع رأسه‪ ،‬ثم يفعل ِمثل ذلِك ِِف‬ ‫اجدا‪ ،‬ثم ي‬
‫يه ِوي س ِ‬
‫آ ً‬ ‫ُ‬ ‫ُ آ ُ ُ آ ُ آ ِّ آ آ ْ‬ ‫آ آ ُ ُ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُْ ُ‬ ‫ه آ ُ ِّ آ آ ه آ ْ آ آ آ ُ آ‬
‫وس "‪ ،‬ث هم يقول أبُو ه آريْ آرة‪ِ :‬إِن ألشبآ ُهك ْم آصالة‬ ‫َب ِحني يقوم ِمن المثن بعد اَلل ِ‬ ‫ك ِّ ُ‬ ‫الصال ِة َكها‪ ،‬حَّت يق ِضيها‪ ،‬وي‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬
‫آُ‬
‫بِرس ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبن ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس جامنزڑپےنھےکےیلڑھکےوہےت وریبکت ےتہ۔رھپ روکعےک وقریبکت ےتہاور‬
‫آ آ آ ْ ْ‬ ‫آ آ هُ آ ْ آ آ‬
‫محد ُه» ےتہاوررھپوییہنڑھکےڑھکے « آر هبنا آولك احلآم ُد» ڑپےتھاورجدجسہرکےت وریبکت‬
‫روکعےسرسااھٹےتوہےئ «س ِمع اَّلل لِمن ِ‬

‫ ےتہاوردجسہےسرسااھٹےتوقیھبریبکت ےتہاورمتخامنزت م ر‬
‫ہتسشنوتراخسےکوقریبکت ےتہےھتاوردورتعکےکدعبجایقمرکےت ورھپاہلل‬
‫اربک ےتہ۔اسےکدعبدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےناہکہک مسولوگںیکہبتبسنںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکامنزیکرطحامنزڑپاتھوہں۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)392:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪869 :‬‬

‫آْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْآآ آ‬ ‫ث‪ ،‬آع ْن ُع آقيْل‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ٌْ آ ه آآ هْ ُ‬ ‫ه آ ُآ‬

‫َب ِن أبُو بآك ِر ْب ُن عب ِد‬ ‫اب‪ ،‬أخ‬‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫آحدُ ِِن ُم هم ُد ْب ُن آرافِ ٍع‪ ،‬حدثنا حجني‪ ،‬حدثنا اللي‬
‫َب حنيآ‬ ‫ك ِّ ُ‬‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ ه آ ُ آ‬ ‫آهُ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ‬ ‫ه ْآ ْ ْ‬
‫احل آ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم إِذا قام إِىل الصال ِة‪ ،‬ي‬ ‫ار ِث‪ ،‬أنه س ِمع أبا هريرة‪ ،‬يقول‪َ " :‬كن رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫الرمح ِن ب ِن‬
‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ آ ِّ آ ْ آ ُ ُ‬
‫ك ْم آص آال ًة ب آر ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آُ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫يث اب ِن جري ٍج‪ ،‬ولم يذكر قول أ ِِب هريرة‪ِ :‬إِن أشبه‬
‫يقوم "‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪511‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنایبنایکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسجامنزےکےیلڑھکےوہےت و م ر‬
‫ہایقمےکوقاہللاربک‬ ‫دیست م‬ ‫انبخرجییک ی‬
‫رواییکامدنن ا‬
‫دیست م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنہیںیہناہکہکدورسوںیکہبتبسنںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکرطحامنزڑپاتھوہں۔‬ ‫ ےتہےھت۔اس ی‬
‫روایںیم ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)392:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪871 :‬‬

‫الر ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْآآ‬

‫َبن أبُو آسل آمة ْب ُن آعبْ ِد ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫ْآآ ُ ُ‬ ‫ُ‬
‫ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ آ ْ آ ْ ُ آْآ‬ ‫آ‬ ‫آُ‬
‫مح ِن‪،‬‬ ‫اب‪ ،‬أخ ِ‬
‫ب‪ ،‬أخَب ِن يونس‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫وحدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آ ْ ُ ُ آ ْ آ ُ آآ ْآ آ آ آ آ ه آ ْآ ْ ُ آ آهآ آ آ آ آ آْ‬ ‫آهآآ ُ آ ْآ آ آ آ‬
‫يث اب ِن جري ٍج و ِِف‬ ‫أنْبا هريرة‪َ ،‬كن ِحني يستخ ِلفه مروان لَع الم ِدين ِة‪ِ ،‬إذا قام لِلصال ِة المكتوب ِة كَب‪ ،‬فذكر َنو ح ِد ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫ه‬ ‫ك ْم آص آال ًة ب آر ُ‬‫ِّ آ آ ْ آ ُ ُ‬ ‫لَع أآ ْهل ال ْ آم ْسجد‪ ،‬آق آال‪ :‬آو هاَّلي آن ْفِس ب آ‬
‫آ آ آ آ آ آآ هآ آْآآ آآ‬
‫اَّلل‬ ‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ه‬‫ب‬‫ش‬ ‫أل‬ ‫ِن‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ي‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫آح ِدي ِث ِه‪ ،‬ف ِإذا قضاها وسلم‪ ،‬أقبل‬
‫ه‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪.‬‬
‫اوبہملساکایبنےہہکرموانےنجدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعوکدمہنیاکہفیلخرقمرایک ووہفرضامنزےکےئلڑھکےوہےتوقریبکت ےتہےھت۔رھپاس‬
‫وک انب خرجی یک امدنن ایبن ایک۔ اور اس ںیم ذموکر ےہ ہک دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریض اہلل ہنع ےن امنز ےس فراع ےک دعب‪ :‬اہک مسق ےہ اس ذات یک سج ےک ہضبق ںیم‬

‫ریمیاجنےہہک مولوگںیکتبسنبریمیامنزروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکامنزےسز یتادہاشمہبےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)392:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪871 :‬‬
‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫آ آ‬ ‫الراز ُّي‪ ،‬آح هد آث آنا ال ْ آو ِِل ُد ْب ُن ُم ْس ِل ٍم‪ ،‬آح هد آثنآا األ ْو آز ِ ُّ‬
‫اِع‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْ ِن أ ِِب ك ِث ٍري‪ ،‬آع ْن أ ِِب آسل آمة‪،‬‬ ‫ان ه‬‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ْ آ آ‬
‫حدثنا ُممد بن ِمهر‬
‫ِ‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ُه آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْآ آ آآ ُ آ ْآ آ آ آ آ ه ْ ُ آ آ ه آ آ آ آ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ِّ‬ ‫آهآآ ُ آ ْ آ آ آ آ ُ آ‬
‫اَّلل‬
‫ول ِ‬ ‫أنْبا هريرة ‪َ " :‬كن يكَب ِِف الصال ِة‪َ ،‬كما رفع‪ ،‬ووْع‪ ،‬فقلنا‪ :‬يا أبا هريرة‪ ،‬ما هذا اْلك ِبري؟ قال‪ :‬إِنها لصالة رس ِ‬
‫ه‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم "‪.‬‬ ‫صىل‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنع م ر‬
‫ہامنزںیمریبکت ےتہےھت۔ مےنوپاھچ‪:‬ہیریبکتںییسیک؟ واوہنںےنوجابد یاتہکہی و‬ ‫اوبہملساکایبنےہہکےتکھجاوراےتھٹوقدیستا م‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکامنزےہ۔ (ینعیرتمحدواعملیلصاہللہیلعوملسا یرطحامنزڑپاھرکےتےھت)‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)392:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪512‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪872 :‬‬

‫آهُ آ آ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬

‫وب آي ْعِن ْاب آن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫مح ِن‪ ،‬ع ْن ُس آهي ٍل‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة ‪ " :‬أنه َكن‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ه آ آ آْ ُ آ آ‬ ‫ُ آ ِّ ُ ُ ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ ،‬كن يف آعل ذلِك "‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يكَب‪َ ،‬كما خفض‪ ،‬ورفع وَيدث أن رسول ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکوہجامنزںیمےتکھج یاتاےتھٹ واہللاربک ےتہاورایبنرکےتہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسااسییہایکرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)392:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪873 :‬‬

‫آ آْآ آ آ‬ ‫آ آ آْآ آ ْآآآ آه ُ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬آو آخلآ ُف ْب ُن ه آشامٍ َجيعا‪ ،‬آع ْن آ ه‬
‫محاد ْب ُن آزيْ ٍد‪ ،‬ع ْن غيالن‪ ،‬ع ْن ُم آط ِّر ٍف‪،‬‬ ‫محا ٍد‪ ،‬قال َيَي‪ :‬أخَبنا‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ آ آ آ آ آ هآ آ آ آ آ آ آْ آ ُ آ هآ آ آ آ‬ ‫لَع بْن أآِب آ‬ ‫آ آ آ هْ ُ آآ آ ْ آ ُ‬
‫ان ْب ُن ُح آص ْني آخلْ آف آ‬
‫َب‪ ،‬آوإِذا ن آهض ِم آن‬ ‫ب‪ ،‬فَكن ِإذا سجد كَب‪ ،‬وإِذا رفع رأسه ك‬ ‫ِ ٍ‬‫ل‬ ‫ا‬‫ط‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ِّ‬ ‫ٍ‬ ‫قال‪ :‬صليت أنا و ِعمر‬
‫ان ب آيدي‪ُ ،‬ث هم قآ آال‪ :‬لآ آق ْد آص هىل بنآا آه آذا‪ ،‬آص آال آة ُُمآ همد آص هىل ه ُ‬ ‫ه ْ آآْ آهآ آآه ْ آ آ ْآ آ ه آ آ آ آ آ آ ْآ ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ني كَب‪ ،‬فلما انرصفنا ِمن الصال ِة‪ ،‬قال‪ :‬أخذ ِعمر ِ‬ ‫الركعت ِ‬
‫آ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آآ آ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ آ آ ُآه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬
‫علي ِه وسلم‪ ،‬أو قال‪ :‬قد ذكر ِن هذا‪ ،‬صالة ُمم ٍد صىل اَّلل علي ِه وسلم "‪.‬‬

‫دیسترمعاننبنیصحریضاہللہنعےندیستایلعریضاہللہنعےکےھچیپامنزڑپیھ‪،‬وہجدجسےرکےت وریبکت ےتہاورجرس‬

‫رطمفاکایبنےہہکںیماور ا‬

‫ااھٹےت و ریبکت ےتہاور ج دو رتاعت ڑپےنھ ےک دعب ڑھکے وہےت و ریبکت ےتہ۔ااحللص ج م امنز ےس افرغوہےئ و دیستا رمعان ریض اہلل ہنع ےن ریما‬

‫اہھتڑکپرکاہکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکامنزیکرطحاوہنںےنامنزڑپاھیئےہ۔ یاتہیاہکہکاوہنںےنےھجم‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکامنز یتاددال‬

‫دی۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)393:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪513‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َ ه َ َ َ َ َ م َ َ ُ َ َ ُّ ُ َ َ َ َ َ‬ ‫ُ ِّ َ م َ َ َ ُ َ َ م ُ م‬ ‫َ‬ ‫َ َ مَ‬
‫وب ق هراءة ه اَف ه‬ ‫ُ ُ‬
‫اَت هة هِف ك ركع ٍة وإهنه إهذا لم ُي هس هن اَفاَتة وال أمّنه تعلمها قرأ ما‬ ‫‪ -11‬باب و ه‬
‫ج‬
‫ََ َ َ َُ م َ م َ‬
‫ْيها‪:‬‬
‫ْيْس ِل مهن غ ه‬
‫تاب‪ :‬م ر‬
‫ہرتعکںیموسرہافہحتڑپےنھاکووجب‪،‬اوروجصخشوسرہافہحتہنڑپھاتکسوہ‪،‬اسےکےیلفرآنںیماسےکالعوہوجآاسنوہاس‬
‫وکڑپےنھاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪874 :‬‬

‫آ ْ ُ ْ آ آ آ آ آُ آ ْ آ ه آآ ُ ْ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ آ ْ ٌ ه ُ آ ْ‬

‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وعمرو انلا ِقد‪ ،‬وإِسحا بن إِبرا ِهيم َجيعا‪ ،‬عن سفيان‪ ،‬قال أبو بك ٍر‪ ،‬حدثنا سفيان‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آُُْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ ُآ آآ ْ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ ْ ُ ْ ه‬ ‫ْ ُ ُ آْآآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ " :‬ل‬ ‫ت‪ ،‬يبلغ بِ ِها نل ِِ صىل‬
‫يع‪ ،‬عن عبادة ب ِن الصا ِم ِ‬ ‫بن عيينة‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن ُممو ِد ب ِن الربِ ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ ْ آْ آْ آْ آ آ ْ‬
‫اب "‪.‬‬
‫كت ِ‬‫اَت ِة ال ِ‬
‫صالة لِمن لم يقرأ بِف ِ‬

‫دیستاابعدہنباصمریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬وجوکیئ ٔ‬

‫وسرہافہحتہنڑپےھ واسیکامنزیہںیہنوہیت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)394:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪875 :‬‬

‫ُ‬ ‫آ ْآآ ُ ُ‬ ‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ُ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ هآ آ‬

‫حدُ ِِن أبو الطا ِه ِر‪ ،‬حدثنا ابن وه ٍب‪ ،‬عن يونس ‪ .‬ح وحدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخَبنا ابن وه ٍب‪ ،‬أخَب ِن يونس‪،‬‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫اد آة بْن ه‬
‫آ ْ ُآ آ‬ ‫آ ْآآ آُْ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ " :‬ل‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬ ‫م‬
‫ِ ِ‬ ‫ا‬‫الص‬ ‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يع‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ه‬
‫الر‬ ‫ن‬‫ُ‬ ‫ود ْ‬
‫ب‬ ‫اب‪ ،‬أخَب ِن ُمم‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬
‫ع ِناب ِن ِشه ٍ‬

‫آن "‪.‬‬ ‫ئ بُْ ِّم الْ ُق ْ‬

‫ر‬
‫آ آ آ آ ْ آْ آْآ ْ‬
‫ِ‬ ‫َّت ِ‬
‫صالة لِمن لم يق ِ‬
‫وسرہ افہحت ںیہن ڑپیھ اس یک امنز یہںیہن‬
‫دیستا ابعدہ نباصم ریضاہلل ہنع ےنروسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس اک ہیمکح ایبنایک‪ ” :‬سج ےنامارقلآن ینعی ٔ‬
‫وہیت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)394:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪514‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪876 :‬‬

‫اب‪،‬‬‫ه‬‫يم بْن آس ْعد‪ ،‬آح هد آثنآا أآِب‪ ،‬آع ْن آصالح‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫آ‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ر‬‫آ‬ ‫اِن‪ ،‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬
‫وب ْب ُن إب ْ‬ ‫ُّ‬ ‫آ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫ْ‬
‫آح هد آث آنا احل آ آس ُن ْب ُن آ ٍّ‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫احلل ِ‬
‫و‬ ‫لَع‬‫ِ‬
‫ْ ْ ْ آ ْآآ آ ه ُ آآ‬ ‫آ ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آ‬ ‫آ ا آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آُْ آ‬
‫َب ُه‪ ،‬أن عبآادة ْب آن‬‫ْئ ِهم أخ‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ج‬ ‫م‬ ‫ي‬‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫يع‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ود ْب آن ه‬
‫الر‬ ‫أن ُمم‬
‫ْ‬ ‫آ ْ آ آ ُ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ُ ِّ ْ ُ‬ ‫ه‬
‫آن "‪.‬‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ :‬ل صالة لِمن لم يقرأ ِبْم القر ِ‬ ‫ت أخَبه‪ " ،‬أن رسول ِ‬ ‫الصا ِم ِ‬

‫دیستاابعدہنباصمریضاہللہنعےسرمویےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬سجےنامارقلآن ٔ‬

‫وسرہافہحتںیہنڑپیھاسیکامنزیہںیہن‬

‫وہیئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)394:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪877 :‬‬

‫ْ آ‬
‫اإلسنا ِد‬ ‫ا‬‫ذ‬
‫ُّ ْ ِّ آ آ‬
‫ه‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫ر‬ ‫ه‬‫الز‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آ‬ ‫محيْد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫يم‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫وح هد آث آناه إ ْس آ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫آ آ‬ ‫ْآُ‬
‫ِمثله آو آزاد‪ ،‬ف آصا ِعدا‪.‬‬

‫اوررمعمےناانتز یتادہایبنایکم زادئ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)394:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪878 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آآآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ آ ْآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ ْ‬ ‫آ ه آآ‬

‫يم احلآنْ آظ ِ ُِّل‪ ،‬أخَبنا سفيان بن عيينة‪ ،‬ع ِن العال ِء‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪،‬‬ ‫وحدثناه وحدثناه إِسحا بن إِبرا ِه‬
‫آ آ آ‬ ‫آ آ آ ٌ آآ ً آ ُْ آ‬
‫ري ت آمامٍ ‪ ،‬ف ِقيل ِأل ِِب‬ ‫آن‪ ،‬ف ِْه ِخداج‪ُ ،‬الُا غ‬ ‫ر‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آم ْن آص هىل آص آال ًة‪ ،‬ل آ ْم آي ْق آرأْ ف آ‬
‫يها بُْ ِّم الْ ُق ْ‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آعن ه‬
‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ول‪ :‬قآ آال ه ُ‬ ‫آ ْ آ آ ِّ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ‬ ‫ْ‬
‫اء آ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫ُآْآآ ه آ ُ ُ‬
‫اَّلل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬ ‫ون آو آر آ‬
‫اإلمامِ ‪ ،‬فقال‪ :‬اقرأ بِها ِِف نف ِسك‪ ،‬ف ِإِن س ِمعت رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫هريرة‪ِ :‬إنا نك‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ ُ ه آ ِّ ْ آ آ‬ ‫ْ آْ آ آْ‬ ‫آآ آ آ آ ْ ُ ه آ آ آْ آآْآ آ ْ‬
‫َّلل رب العال ِمني سورة الفاَتة‬ ‫ني‪ ،‬و ِلعب ِدي ما سْل‪ ،‬فإِذا قال العبد‪ :‬احلمد ِ ِ‬ ‫تعاىل‪ :‬قسمت الصالة بي ِِن وبني عب ِدي نِصف ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ه ُ آ آ آ آ ْ آ آ آه آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ه ْآ ه‬ ‫آ آ هُ آآ آ آ آ آ ْ‬
‫لَع عب ِدي‪ ،‬آوإِذا‬ ‫يم سورة الفاَتة آية ‪ ،4‬قال اَّلل تعاىل‪ :‬أثن‬ ‫محد ِِن عب ِدي‪ ،‬وإِذا قال‪ :‬الرمح ِن الر ِح ِ‬ ‫آية ‪ ،1‬قال اَّلل تعاىل‪ِ :‬‬
‫ِل آعبْدي‪ ،‬آفإ آذا قآ آال‪ :‬إيه آ‬
‫اك آن ْعبُ ُد آوإيه آ‬
‫اك‬ ‫ِ‬ ‫الين سورة الفاَتة آية ‪ ،3‬قآ آال‪ :‬آَمه آدِن آعبْ ِدي‪ ،‬آوقآ آال‪ :‬آم هر ًة فآ هو آض إ آ ه‬ ‫قآ آال‪ :‬آمالك يآ ْومِ ِّ‬
‫ِ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪515‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اط ال ْ ُم ْستآق آ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ِّ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ آْ آآْآ آ ْ‬ ‫ن آ ْستآع ُ‬

‫ْصاطآ‬
‫يم ‪ ِ 5‬آ‬ ‫ِ‬
‫الرص آ‬
‫آ‬ ‫ني عب ِدي‪ ،‬آو ِل آعب ِدي ما سْل‪ ،‬ف ِإذا قال‪ :‬اه ِدنا‬ ‫ني سورة الفاَتة آية ‪ ،6‬قال‪ :‬هذا بي ِِن وب‬ ‫ِ‬
‫آآ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫الضالِّ آ‬
‫ه‬ ‫آْ‬ ‫ين أآ ْن آع ْم آ‬
‫ت آعلآيْه ْم آغ ْري ال ْ آم ْغ ُ‬ ‫ه‬
‫ني ‪ 5‬سورة الفاَتة آية ‪ ،5-5‬قال‪ :‬هذا ِل آعب ِدي آو ِل آعب ِدي آما آسْل "‪،‬‬ ‫وب آعلي ِه ْم آوَل‬
‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّل آ‬
‫ِ‬
‫ْ آ آْ ُ آآ آ ْ ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ْآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه ْآ ْ آ ُْ آ آ آ ْ ُ آْ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ هآ‬
‫ت آعلي ِه آوه آو آم ِريض ِِف بآي ِت ِه ف آسْ ُْله أنا عنه‪.‬‬ ‫قال ُسف آيان‪ :‬آحدُ ِِن بِ ِه العالء بن عب ِد الرمح ِن ب ِن يعقوب‪ ،‬دخل‬

‫دیستا م ر‬
‫اوبہ یترہریضاہللہنعاکایبن ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬سجےنامنزںیموسرۂ افہحتںیہنڑپیھ واسیکامنزوپریںیہنوہیئہکلب‬
‫اس یک امنز تاصق ریہ۔“ ہی ہلمج آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن نیت تار ارشاد فرام یتا۔ ولوگں ےن وپاھچ ہک ج م اامم ےک ےھچیپ وہں و ایک رکںی؟ دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ‬

‫ریض اہلل ہنع ےن وجاتا ًاہک‪ :‬اس وق م ولگ آہتسہ وسرۂ افہحت ڑپھ ایل رکو۔ ویکہکن ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک اہلل زعولج اک ہی وقل فرامےت انس‬
‫ْ ْ‬
‫ےہ‪”:‬امنزریمےاورریمےدنبےےکدرایمنآدیھآدیھمیسقتوہ یکےہ۔اورریمادنبہوجوسالرکتاےہوہوپراایکاجتاےہ۔جوکیئصخش «احلآم ُد‬

‫يم» اتہک ےہ واہلل اعتیلٰ‬ ‫ه ْآ ه‬ ‫هَّلل آر ِّب الْ آعالآم آ‬

‫رامت ےہ‪ :‬ریمے دنبے ےن ریمی رعتفی یک۔اور امنزی ج «الرمح ِن الر ِح ِ‬ ‫ني» اتہک ےہ و اہلل زعولجف ا‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ين» اتہکےہ واہللزعولجف ا‬ ‫آ ْ ِّ‬ ‫آ‬
‫رامتےہریمےدنبےےنریمیترریگایبن‬ ‫فرامتاےہہکریمےدنبہےنریمی وفیصیک۔اورامنزیج«مال ِ ِك يومِ ال ِ‬
‫ني» ڑپاتھےہ۔ واہلل‬ ‫اك ن آ ْستآع ُ‬
‫اك آن ْعبُ ُد آوإيه آ‬
‫یکاورویںیھباتہکےہہکریمےدنبےےناےنپساکمریمےرپسدرکدےیںیہ۔اورامنزیج «إيه آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ آ‬
‫زعولج فرامتا ےہ ہی ریمے اور ریمے دنبے اک درایمین اعمہلم ےہ ریما دنبہ وج وسال رکے ا وہ اس وک ےلم ا۔ رھپ ج امنزی اینپ امنز ںیم «اه ِدنا‬

‫ني»ڑپاتھےہ واہللاعتیلٰوجابداتیےہہکہیس‬
‫آ آْ ْ آآ ه‬
‫الضالِّ آ‬ ‫وب علي ِهم وَل‬ ‫ض‬‫ت آعلآيْه ْم آغ ْري ال ْ آم ْغ ُ‬ ‫ين أآ ْن آع ْم آ‬ ‫ِّ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ ه‬
‫اَّل آ‬ ‫الرصاط المست ِقيم ِْصاط‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ریمے اس دنبے ےئلیک ےہ اور ہی وج ھچک بلط رکے ا وہ اےس د یات اجےئ ا۔“ ایفسن رچلہا اہلل ہیلع ےن اہک‪ :‬ریمی در یتاتف رپ ہی ی‬
‫دحی ھجم ےس العک نب‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمحنبوقعیبےناسوقایبنیکجہکوہامیبرےھتاورںیمانیکایعدتےئلیکانےکرھگایگاھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)395:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪879 :‬‬

‫ْ آ‬ ‫آ آ‬
‫ب آم ْوَل ِهشامِ ب ْ ِن ُزه آرة‪،‬‬ ‫محن‪ ،‬آأنه ُه آسم آع أآبآا ه‬ ‫يد‪ ،‬آع ْن آمالِك بْن أآنآس‪ ،‬آعن الْ آع آال ِء بْن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬‫الس‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪.‬آ‬ ‫آ ُ ُ آ ْ ُ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ِ‬ ‫يقول‪ :‬س ِمعت أبا هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫دحیدورسیدنسےکاسھت ی‬
‫رواییکیئگےہ۔‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسیہی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)395:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪516‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪881 :‬‬
‫آ ْآآآ ْ ُ ُ آْ آ ْآآ ْآ آ ْ ُ آ ْ ه ْآ ْ آ ُْ آ آ ه آ‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫ح آ‬
‫وب‪ ،‬أن أبآا‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخَبنا ابن جري ٍج‪ ،‬أخَب ِن العال ُء بن عب ِد الرمح ِن ب ِن يعق‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ ْ آآُ آهُ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫السائب آم ْو آَل بآِن آعبْد ه ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل ب ِن ِهشامِ ب ِن زهرة أخَبه‪ ،‬أنه س ِمع أبا هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه‬

‫الص آال آة بآيِْن آو آب ْنيآ‬

‫ت ه‬ ‫آ آ آ هُ آآ آ‬
‫اىل‪ :‬قآ آس ْم ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ ه آ آ ً آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ُ ِّ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫يث سفيان و ِِف ح ِدي ِث ِهما‪ ،‬قال اَّلل تع‬
‫آن‪ ،‬بِ ِمث ِل ح ِد ِ‬
‫من صىل صالة فلم يقرأ ِفيها بِْم القر ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ آْ آ ْ ُ‬ ‫آْ‬
‫ني‪ ،‬ف ِنصف آها ِِل‪ ،‬آونِصف آها ِل آعب ِدي‪.‬‬ ‫عب ِدي نِصف ِ‬
‫دحیایفسنیک ی‬
‫دحییکرطحےہاوراندوونںںیمہیظفلںیہہک‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنفرام یتا‪:‬سجےنامنزڑپیھاسںیموسرۂافہحتہنڑپیھ۔ہیقب ی‬

‫اہللاعتیلٰےنفرام یتا‪” :‬ںیمےنمیسقترکد یاتامنزوکاےنپاوردنبےےکدرایمنآداھ‪،‬آداھفصنریمےےئلاورفصنریمےدنبےےکےئل۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)395:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪881 :‬‬
‫آ آ آ ْ ُ ْ آ‬ ‫آ ْآآ ْآ آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُآ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ْ ُّ آ ه آ آ ه ْ ُ ْ ُ ُ آ‬
‫ُ‬
‫حدُ ِِن أمحد بن جعف ٍر المع ِق ِري‪ ،‬حدثنا انلَّض بن ُمم ٍد‪ ،‬حدثنا أبو أوي ٍس‪ ،‬أخَب ِن العالء‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت ِمن أ ِِب‪،‬‬
‫آ ً‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫آآ آ آ آ ْ آ ُ آ ْآ آ آ آ آ آ آُ ُ آ ْآ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬آم ْن آصىل آصالة‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫يِس‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫آومنْْآِب ه‬
‫الس‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫آ آ آ ٌ آُ ُ آآ ً‬
‫ْه ِخداج‪ ،‬يقول آها ُالُا "‪ ،‬بِ ِمث ِل آح ِدي ِث ِه ْم‪.‬‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫اب‬ ‫يها ب آفاَتآة الْكتآ‬ ‫ل آ ْم آي ْق آرأْ ف آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬سجےنامنزںیموسرۂافہحتںیہنڑپیھ واسیکامنزتالمکمےہ۔“ یبنیلص‬

‫اہللہیلعوملسےنہیہلمجنیترمہبتارشادفرام یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)395:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪882 :‬‬
‫آ آ آ ْ ُ آ آ ً ُ آ ِّ ُ آ ْ آ‬ ‫ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬
‫يد‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت عطاء َيدث‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫يب ب ِن الش ِه ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ام‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آ آ آ آ آُ ُ آ ْآ آ آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ آ ه‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ " :‬ل صالة ِإ ِ ِ ٍ‬
‫اء‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫ب‬ ‫َل‬ ‫هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ ْ آ آ ْ آ ْآ آ ُ‬ ‫ه آ ْ آه آ ُ‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم أعلن ُاه لك ْم‪ ،‬آو آما أخف ُاه أخفين ُاه لك ْم "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪517‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیست م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس اکہیارشاد ایبنایکہکریغبفرأت ےکامنزدرسںیہنوہیت۔ اسےکدعب ا‬

‫ہنعےناہکہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےن وجامنز تاآوازدنلبڑپیھ مےن یھبتآوازدنلبڑپیھاوروجامنزآپ یلصاہللہیلعوملس ےنریغرہجیڑپیھاےس م‬

‫ےنیھبوےسییہاداایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)396:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪883 :‬‬

‫ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫هْ‬ ‫آح هد آث آنا آع ْم ٌرو ه‬

‫انلاقِ ُد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُري ْب ُن آح ْر ٍب آواللف ُظ ِل آع ْم ٍرو‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدثنآا إِ ْس آما ِعيل بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخَبنا ابن جري ٍج‪،‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬

‫ه آْ ْآ ُ‬ ‫ُ ِّ ه آ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ آ ْآ آ‬ ‫آ ْ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم أس آمعناك ْم‪ ،‬آو آما‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫عن‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫أ‬ ‫ر‬‫ق‬ ‫ي‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫الص‬ ‫ُك‬ ‫ِف‬
‫عن عطا ٍء‪ ،‬قال‪ :‬قال أبو هرير ِ‬
‫‪:‬‬ ‫ة‬
‫ْآآْ آ آ‬ ‫ت آعلآيْ آها‪ ،‬آف ُه آو آخ ْ ٌ‬‫آآ آ ْ ْ آ‬ ‫آ ْ آ ه آ ْ آ ْآ ْ ُ ْ آ آ آ آُ آ ُ ٌ ْ آْ آ ْ آآ‬
‫لَع أُ ِّم الْ ُق ْ‬
‫ت ِإِلْ آها‪،‬‬ ‫ري‪ ،‬آوإِ ِن انتهي‬ ‫آن؟ فقال‪ِ :‬إن ِزد‬
‫ِ‬ ‫ر‬ ‫أخَف ِمنا أخفينا ِمنكم‪ ،‬فقال ٰل رجل‪ِ :‬إن لم أ ِزد‬
‫آ ْ آ ْ آْ آ‬
‫أج آزأت عنك "‪.‬‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکوقلایبنایکہکامنزیک م ر‬
‫ہرتعکںیمفرأترکینہاےئہ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنسجامنزںیم موک‬ ‫اطعکرچلہااہللہیلعےن ا‬
‫دیست م‬

‫فرأتانسیئ‪،‬ویسییہ مےن موکانسدیاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنوجامنزریغرہجیڑپیھویسییہ مےنیھبڑپھےک موکاتبدیسجرپ یاتآدیمےن‬

‫اہکہکارگںیموسرۂافہحتےکالعوہھچکاورہنڑپوھں وایکرحجےہ؟دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنوجابد یتا۔وسرۂافہحتےکدعبفرآنرکمییکم ی د‬
‫ریآ یتاتڑپوھ‬

‫ وہیاہمترےےئلرتہبےہاورارگرصفوسرۂا‪،‬دمحڑپوھ ووہیھباکیفےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)396:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪884 :‬‬
‫ُ ِّ‬ ‫آ آ آ آ آ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ ِّ‬ ‫يد آي ْعِن ْاب آن ُز آريْع‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا يآز ُ‬
‫يب ال ُم آعل ِم‪ ،‬ع ْن ع آطا ٍء‪ ،‬قال‪ :‬قال أبُو ه آريْ آرة ‪ِِ " :‬ف ُك‬ ‫ب‬
‫ِ ٍ‬ ‫ح‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اب‪،‬‬ ‫ك ْم‪ ،‬آو آم ْن قآ آرأآ بُْ ِّم الْكتآ‬
‫آ آ آ آ ٌ آ آ آ ْ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ ْ آ ه آ ْ آ ْ آ ُ ْ ُ‬
‫صال ٍة قِراءة‪ ،‬فما أسمعنا انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم أسمعناكم‪ ،‬وما أخَف ِمنا أخفيناه ِمن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آآ ْ آ ْ آآ ْ آ ُْ آ آ ْ آ آ آُ آ آْ آ ُ‬
‫فقد أجزأت عنه‪ ،‬ومن زاد فهو أفضل "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪518‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اطعکرچلہااہللہیلعےندیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکوقلایبنایکہک م ر‬
‫ہامنزںیمفرأتےہاورامنزںیمروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنآبوازدنلبفرأترک ےک‬

‫ںیمہاسیکمیلعتدیویسییہ مےن موکانسدی۔اوروجامنزآپیلصاہللہیلعوملسےنریغرہجیادافرامیئویسییہ مےن موکادارکےکاتبدی۔سجےنوسرۂ‬

‫افہحتڑپیھاسیکامنزوپریوہیئاورسجےناسرپم ی د‬
‫رییسکوسرت یاتآ یتاتاکااضہفایک وہیرتہبےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)396:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪885 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ آ آ هآ آ ُ ُْ آ‬ ‫آ ْ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آ‬ ‫آ ه آ ُآه ُ ْ ُْآه‬
‫يد‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪،‬‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ :‬حدُ ِِن س ِعيد بن أ ِِب س ِع ٍ‬ ‫يد‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫حدُ ِِن ُممد ب ُن المثن‪ ،‬حدثنا َيَي ب ُن س ِع ٍ‬
‫ه‬ ‫لَع آر ُ‬‫آ ْ آ ُ آ ْآ آ آ ا آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ْآ ْ آ آ آ آ آ آ ُ ٌ آ آ ه ُ ه آ آ آ آ ه آ آآ‬
‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬دخل المس ِجد‪ ،‬فدخل رجل فصىل‪ ،‬ثم جاء فسلم‬ ‫عن أ ِِب هريرة‪ " ،‬أن رسول ِ‬
‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ه آ آ آ آ ْ ْ آ آ ِّ آ ه آ آ ْ ُ آ ِّ آ آ آ آ ه ُ آ ه‬
‫الر ُجل ف آصىل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم السالم‪ ،‬قال‪ :‬ار ِجع فصل‪ ،‬ف ِإنك لم تصل‪ ،‬فرجع‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فرد رسول ِ‬
‫آْ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آ ه ُ ه آ آ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬آو آعليك‬ ‫اَّلل صىل‬‫كما َكن‪ ،‬صىل‪ ،‬ثم جاء ِإىل انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم فسلم علي ِه‪ ،‬فقال رسول ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آآ آ ه ُ ُ ه‬ ‫ه آ ُ ُ ه آ آ ْ ْ آ آ ِّ آ ه آ آ ْ ُ آ ِّ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ‬
‫اَّلي آب آعثك ِباحل آ ِّق‪ ،‬آما أح ِس ُن‬ ‫الرجل‪ :‬آو ِ‬ ‫ات‪ ،‬فقال‬ ‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ث آم ه‬ ‫السالم‪ ،‬ثم قال‪ :‬ار ِجع فصل‪ ،‬ف ِإنك لم تصل‪ ،‬حَّت فعل ذلِك ُال‬
‫ِئ آراك ًعا‪ُ ،‬ثمه‬ ‫ك م آن الْ ُق ْرآن‪ُ ،‬ث هم ْ‬
‫ار آك ْع آح هَّت آت ْط آم ه‬ ‫آ آ آ ُ ْ آ آ ه آ آ آ ِّ ْ ُ ه ْ آ ْ آ آ آ ه آ آ آ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ِّ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ري هذا علم ِِن‪ ،‬قال‪ :‬إِذ قمت إِىل الصال ِة فكَب‪ ،‬ثم اقرأ ما تيَس مع ِ‬ ‫غ‬
‫آ آ ُ ِّ‬ ‫ُ ْ ْ آ آ‬ ‫ار آف ْع آح هَّت آت ْط آم ه‬
‫ِئ آساج ًدا‪ُ ،‬ث هم ْ‬ ‫ج ْد آح هَّت آت ْط آم ه‬ ‫ْآْ آ ه آْآ آ آ ً ُه ْ‬
‫ِئ آجال ِ ًسا‪ ،‬ث هم اف آعل ذلِك ِِف آصالتِك َك آها "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اس ُ‬ ‫ارفع حَّت تعت ِدل قائِما‪ ،‬ثم‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسدجسمںیمرشتفیفرامےھتاےنتںیم یاتآدیمآ یاتاسےنامنزڑپےنھےکدعبآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملس وک السمایک۔ آپ یلصاہللہیلعوملس ےن السماک وجاب دے رک فرام یتا‪ ”:‬اجؤ امنزڑپوھ م ےن امنز ںیہنرپیھ۔“ واس ےنوام وہ رکےلہپیک رطح‬

‫امنز ڑپیھ اور ولٹ رک آپ یلص اہلل ہیلع وملس وک السم ایک۔ آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ومکیلع االسلم ےتہ وہےئ فرام یتا‪” :‬اجؤ امنز ڑپوھ م ےن امنز ادا ںیہن‬

‫یک۔“انچہچن ا ی رطح وہ امنز ڑپاتھ اور ولٹ رک آپ یلص اہلل ہیلع وملس وک السم رکتا۔ اور آپ یلص اہلل ہیلع وملس یہی فرامےت‪”:‬اجؤ امنز ڑپوھ م ےن ادا ںیہن‬

‫یک۔“ آخراسصخشےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!مسقےہاسذاتیک سجےنآپوکترقح انب یاتےہ‪،‬ںیماسےسز یتادہاےھچرطےقیےکالعوہ م ی د‬

‫رییسک زیچ‬

‫ےستاوفقوہں۔تراہرکمآپیہےھجماتبدےئجی؟ وارشادوہا‪ ” :‬مجامنزےکےیلڑھکےوہ وےلہپاہللاربکوہکاوررھپانتجفرآنرکمی متاآاسینڑپھتکس‬

‫وہوہڑپوھاسےکدعبروکعرکواوررھپہبآرامتا لکدیسےھڑھکےوہ اجؤاوراسےکدعبہباانیمطندجسہرکواوررھپہباانیمطن دعقہںیموھٹیباورا یرطح‬

‫اینپوپریامنزںیمایکرکو۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪519‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)397:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪886 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ آ ْ ُ ه ْ ُ ُ آ ْ‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬قاَل‪:‬‬ ‫ري ‪ .‬ح وحدثنا ابن نم ٍ‬ ‫اَّلل بن نم ٍ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬وعبد ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آ ُ ً آ آ آ ْآ ْ آ آ آ ه آ آُ ُ ه‬ ‫اَّلل‪ ،‬آع ْن آسعيد بْن أآِب آ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ه‬
‫اَّلل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫د‬‫ج‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫خ‬‫د‬ ‫‪،‬‬‫ال‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫حدثناعبيد ِ‬
‫آ ُ ْ آ آ ه آ آآ ْ ْ ُْ ُ آ ُ ه ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آ ْ آ‬ ‫آ آْ آ هآ آ‬
‫احيآ ٍة‪ ،‬آو آساقا احل آ ِديث بِ ِمث ِل ه ِذهِ ال ِق هص ِة‪ ،‬آو آزادا ِفي ِه‪ِ " :‬إذا قمت ِإىل الصال ِة‪ ،‬فْس ِبغ الوْوء‪ ،‬ثم استق ِب ِل‬
‫علي ِه آوسلم ِِف ن ِ‬
‫ْ ْآآ آ آ‬
‫ك ِّ ْ‬
‫َب "‪.‬‬ ‫ال ِقبلة‪ ،‬ف‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہک یاتصخشےندجسمںیمدالخوہرکامنزڑپیھاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسدجسمےکوگہشںیمرشتفیفرامےھت۔‬
‫اسےکدعبوپری ی‬
‫دحیذتمرکہتاالایبنرکےتوہےئاسےکآخرںیمفرام یتا‪ ” :‬مجامنزڑپےنھےئلیکڑھکےوہ وایھچرطحووضرکورھپہلبقروڑھکےوہ‬

‫اوراسےکدعبریبکتوہک۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)397:‬‬

‫م َ َ َ مَ َ‬ ‫َ م مَمُ َ م َ م‬
‫وم عن جه هره ه بهاَ هقراءة ه خلف إهما هم هه‪:‬‬‫ْه المأم ه‬
‫‪ -12‬باب ن ه‬
‫تاب‪:‬ااممےکےھچیپدتقمیاکدنلبآوازےسفرأترکےنیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪887 :‬‬

‫آ ْ آ آ آ آآ آ آ آ ٌ آ ه آآ آُ آ آ آآ آ ْ آآ آآ آ ُْ آ آآ‬ ‫ُآْآُ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آْ ُ‬
‫يد لَكهما‪ ،‬عن أ ِِب عوانة‪ ،‬قال س ِعيد‪ ،‬حدثنا أبو عوانة‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عْنرارة‬ ‫ور‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬‫حدثنا س ِعيد بن منص ٍ‬
‫آ ه آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ُّ ْ آ ْ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ْآ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫ْ آْ آ‬
‫رص‪ ،‬فقال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫و‬‫أ‬
‫ِ ِ‬‫‪،‬‬‫ر‬‫ه‬‫الظ‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫م‬‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ني‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ح‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ان‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫َف‬ ‫ب ِن أو‬
‫آ ِّ ْ آ آ ِّ آ آ ْ آ آ آ آ ُ ٌ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ ه ْ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ه آ ْ آ ُ ْ آ آ‬
‫اَلآنيهاآ‬ ‫آ ُّ ُ ْ آ آ آ آ ْ‬
‫أيكم قرأ خل ِْف‪ ،‬ب سب ِح اسم ربك األلَع‪ ،‬قال رجل‪ :‬أنا‪ ،‬ولم أ ِرد بِها إَِل اَلري‪ ،‬قال‪ :‬قد ع ِلمت أن بعضكم خ ِ‬

‫"‪.‬‬

‫دیستارمعاننب نیصحریض اہلل ہنعاکایبنےہ ہکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنںیمہ رہظ یاترصع یکامنزڑپاھیئ۔دعبااتتخمامنزآپ یلصاہللہیلعوملس ےن‬
‫آ ِّ ْ آ آ ِّ آ ْ آ ْ آ‬
‫فرام یتا‪ ” :‬م ںیم ےس سک دتقمی ےن وسرۂ «بِسب ِح اسم ربك األلَع» ڑپیھ؟“ و ات دتقمی ےن رعض ایک۔ ات روسل اہلل! رغبض وصحل وثاب‬
‫ی‬ ‫ی‬

‫ںیمےنڑپیھیھت۔سجرپارشادفرام یتا‪” :‬ےھجمولعمموہاہک مںیمےسوکیئھجمےسفرآنرکمینیھچراہےہ۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪520‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)398:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪888 :‬‬

‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آآ آآ آ آ آ ْ ُ ُآ آآ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ُآه ُ ْ ُ آه‬

‫ارة‬ ‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت زر‬
‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وُممد بن ب ٍ‬
‫ش‬
‫ٌ آْ ُ آ ْآ ُ‬ ‫ْ آ آ ْ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُّ ْ آ آ آ آ‬
‫ج آعل آر ُجل يق آرأ خلفه‪ ،‬ب‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬صىل الظهر‪ ،‬ف‬
‫ني ‪ :‬أن رسول ِ‬ ‫بن أوَف َيدث‪ ،‬عن ِعمران ب ِن حص ٍ‬
‫آ ِّ ْ آ آ ِّ آ آ ْ آ آ آ ه ْ آ آ آ آ آ آ ُّ ُ ْ آ آ آ آ ْ آ ُّ ُ ُ ْ آ ُ آ آ آ آ ُ ٌ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ه‬
‫ارئ "‪ ،‬فقال رجل‪ :‬أنا‪ ،‬فقال‪ " :‬قد ظننت أن‬ ‫سب ِح اسم ربك األلَع‪ ،‬فلما انرصف‪ ،‬قال‪ " :‬أيكم قرأ "‪ ،‬أو " أيكم الق ِ‬
‫آْ آ ُ ْ آ آ‬
‫اَلآن آ‬
‫يها "‪.‬‬ ‫بعضكم خ ِ‬

‫دیستارمعاننبنیصحریضاہللہنع ےتہںیہ‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنامنزڑپاھیئرہظیک و یاتصخشآپ یلصاہللہیلعوملسےکےھچیپفرأترکےناگل‬

‫وسرۃاالیلعٰیکجآپیلصاہللہیلعوملسامنزےسافرغوہےئ ووپاھچ‪ ” :‬مںیمےسوکنڑپھراہاھت“ یاتصخشےناہک‪:‬ںیماھتآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪ ” :‬ےھجمنیقیاھتہک مںیموکیئھجمےسالتوتنیھچراہےہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)398:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪889 :‬‬
‫آ‬ ‫ه آآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه آآ آ‬
‫وحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثنا ْاب ُن أ ِِب‬ ‫آحدثنا أبُو بآك ِر ْب ُن أ ِِب شيبآة‪ ،‬آحدثنا ِإس آما ِعيل ْاب ُن ُعل هية ‪ .‬ح‬
‫آ آ آْ‬ ‫ه ُّ ْ‬ ‫ه‬ ‫ْ آ آ ا آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ٍّ آ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آصىل الظه آر‪ ،‬آوقال‪ " :‬قد‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ع ِدي ِلَكهما‪ ،‬ع ِن اب ِن أ ِِب عروبة‪ ،‬عن قتادة بِه‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ آه آْ آ ُ ْ آ آ‬
‫ع ِلمت أن بعضكم خاَل ِنيها "‪.‬‬

‫دحییکرطحہی ی‬
‫دحیاسدنسےسآیئےہ۔‬ ‫اورپوایل ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)398:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪521‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ُ َ َ م َ َ َ َمَُ مَ م َ َ‬
‫‪ -13‬باب حج هة من قال ال ُيهر بهاَبسملةه‪:‬‬
‫تاب‪:‬مسباہللوکدنلبآوازےسہنڑپےنھواولںیکدلیل۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪891 :‬‬
‫ه آآ ُ ْ ُ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُْآ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬
‫ار ِلَكه آما‪ ،‬ع ْن غند ٍر‪ ،‬قال ْاب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬آحدثنا شعبآة‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وابن ب ٍ‬
‫ش‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آ ْ آ ُ آ آ آ ُ ْ آ آ‬
‫ان‪ ،‬فآلآمْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ هْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ ْ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم وأ ِِب بك ٍر‪ ،‬وعمر‪ ،‬وعثم‬ ‫ول ِ‬ ‫س ِمعت قتادة َيدث‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬قال‪ " :‬صليت مع رس ِ‬

‫يم سورة الفاَتة آية ‪." 2‬‬ ‫أآ ْس آم ْع أآ آح ًدا ِمنْ ُه ْم آي ْق آرأُ‪ِ :‬مْسِب ه ه ْ آ ه‬
‫اَّلل الرمح ِن الر ِح ِ‬
‫ِ‬

‫دیستدصقیاربکوافروقامظعوامثعنریضاہللمہنعےکاسھتامنزڑپیھنکیلان‬
‫دیستااسنریضاہللہنعاکایبنےہہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملساور ا‬
‫ه‬ ‫ه ْآ‬ ‫ه‬
‫ںیمےسیسک یاتوکیھبامنزںیم «ِمْسِب اللـ ِه الرمح هـ ِن الر ِح ِ‬
‫يم» (رہجےس)ڑپےتھںیہنانس۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)399:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪891 :‬‬

‫اد آة‪ :‬أآ آسم ْعتآ ُه منْ‬

‫ْ آ آآ آ آ آ ُ ْآُ آُ ْ ُ آآ آ‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬وزاد‪ ،‬قال شعبة‪ :‬فقلت ِلقت‬ ‫ا‬
‫آ آ‬
‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِف‬
‫آ ه آآ آُ آ ُآ آ ه آآ ُ ْآُ‬
‫ة‬‫ب‬ ‫ع‬‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫د‬‫او‬‫د‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫ن‬‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬
‫آْ آ ْ ُ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آآ‬
‫أن ٍس؟ قال‪ :‬ن آع ْم‪ ،‬آوَن ُن آسْ آنل ُاه عنه‪.‬‬

‫دیستاسنریضاہللہنعیکزتاینینسےہ؟ و‬
‫دحی ا‬‫ہبعشرچلہااہللہیلعےنا یاانسدےکاسھتایبنایکہکںیمےناتقدہرہمحاہللہیلعےسوپاھچ‪،‬ایک ٓاپےنوخدہی ی‬

‫اوہنںےنوجابد یتا‪:‬اہں! مےنہیہلئسمانےسوپاھچاھت واوہنںےنہی ی‬

‫دحیانسیئیھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)399:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪892 :‬‬

‫آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُّ آ ْ آ ْ آ آ آ ه ُ آ آ ْ آ ْ‬
‫اَل آ ه‬ ‫الراز ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا ال ْ آوِل ُد ْب ُن ُم ْ‬
‫ان ه‬‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ْ آ آ‬
‫اب‪َ ،‬كن‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اِع‬
‫ِ‬ ‫ز‬‫و‬‫األ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬
‫ٍ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ُممد بن ِمهر‬
‫ك الله ُه هم آوِبآ ْمد آك‪ ،‬تبارك اسمك وتعاىل جدك‪ ،‬وَل هلإ َريك‪ ،‬وعن قتادة ‪ :‬آأنه ُه آك آتبآ‬ ‫آُ ُ ُ ْ آ آ آ‬
‫ات‪ ،‬يقول سبحان‬ ‫آيْ آه ُر ب آه ُؤ آَل ِء الْ آ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫َكم ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ هْ ُ آ ْآ‬ ‫آهُ هآُ آ آ‬ ‫آْ ُْ ُ آ آآ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آوأ ِِب بآك ٍر‪ ،‬آوع آم آر‪،‬‬ ‫ت خلف انل ِِ صىل‬ ‫َب ُه‪ ،‬ع ْن أن ِس بْ ِن آمال ِ ٍك‪ ،‬أنه آحدُه‪ ،‬قال‪ " :‬صلي‬ ‫ِإِل ِه َي ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪522‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آ‬ ‫آه آ آ آ‬ ‫ون ِمْسِب ه ه ْ آ ه‬‫ْ آ ْ ه آ ِّ ْ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ‬ ‫آ ُْآ آ آ آ ُ آْ آْ ُ آ‬

‫اء ٍة‪ ،‬آوَل ِِف ِ‬
‫آخ ِرها‬ ‫يم ِِف أو ِل قِر‬
‫اَّلل الرمح ِن الر ِح ِ‬
‫ِ‬ ‫َّلل رب العال ِمني‪َ ،‬ل يذكر‬
‫وعثمان‪ ،‬فَكنوا يستف ِتحون ِب احلمد ِ ِ‬

‫"‪.‬‬
‫ُ ْ آ آ آ هُ ه آ آْ آ آآ آ ْ آ‬
‫ار آك اس ُمك‬ ‫دبعہےنایبنایکہکدیستاافروقامظعریضاہللہنعداعےئانثکینعیاملکتذلیدنلبآوازےسڑپےتھےھت‪« :‬سبحانك اللهم و ِِبم ِدك تب‬
‫اىل آج ُّد آك آو آَل إ آ آٰل آغ ْ ُ‬
‫ري آك» زین اتقدہ رچمیہ اہلل ہیلع اک ایبن ےہ ہک دیستا اسن ریض اہلل ہنع ےن اہک ہک ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس اور دیستا‬
‫آآآ آ‬
‫وتع‬
‫ِ‬
‫ْ‬
‫احل آ ْمد هَّلل آر ِّب الْ آعالآم آ‬
‫ني» ےس فرأت‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫دصقی اربک‪ ،‬دیستا افروق امظع اور دیستا امثعن ینغ ریض اہلل مہنع ےک ےھچیپ امنز ڑپیھ ےہ ہی رضحات رکام «‬
‫يم» (رہجےس) ںیہنڑپےتھےھت۔‬ ‫رشوعایکرکےتےھتاوروسرہافہحتےکےلہپ یاتدعبںیم «ِمْسِب ه ه ْ آ ه‬
‫اَّلل الرمح ِن الر ِح ِ‬
‫ِ‬ ‫ٔ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)399:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪893 :‬‬

‫ْ آ ْ ُ آْ ه ْ آ آ ْ آ آ آهُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ِّ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُآ ه ُ ْ ُ ْ آ آ آ ه آآ ْآ ُ ْ ُ ُ ْ‬

‫اَّلل ب ِن أ ِِب طلحة‪ ،‬أنه‬
‫حدثنا ُممد بن ِمهران‪ ،‬حدثناالو ِِلد بن مس ِل ٍم‪ ،‬ع ِن األوز ِاِع‪ ،‬أخَب ِن إِسحا بن عب ِد ِ‬
‫ْ ُ آ آ‬ ‫آآ‬
‫آس ِم آعْن آس ْب آن آمال ِ ٍك‪ ،‬يآذك ُر ذلِك‪.‬‬

‫ذموکرتاال ی‬
‫دحیاسدنسےسیھبوقنملےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)399:‬‬

‫ُ َ َ م َ َ م َ م َ َ ُ َ م َ َ ُ ِّ ُ َ َ َ َ َ َ‬
‫‪ -14‬باب حج هة من قال اَبسملة آية مهن أو هل ك سور ٍة هسوى براءة‪:‬‬
‫تاب‪:‬وسرةتراکتےکالعوہمسباہللوکفرآنیک م ر‬
‫ہوسرتیکیلہپ ی‬
‫آیےنہکواولںیکدلیل۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪894 :‬‬

‫وح هد آث آنا أآبوُ‬

‫ار ْب ُن فُلْ ُفل‪ ،‬آع ْن أآنآس بْن آمالك ‪ .‬ح آ‬ ‫آ ْ آآآ ُْ ْ‬
‫ختآ ُ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫الس ْع ِد ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا آ ُّ‬
‫لَع ْب ُن ُم ْ‬ ‫جر ه‬ ‫آ ه آ آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫لَع بن ح ٍ‬ ‫حدثنا ِ‬
‫آ آ آْآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آ ُْ ْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْ آب آة آوالله ْف ُظ آ ُٰل‪ ،‬آح هد آثنآا آ‬
‫آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ن‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ِ‬
‫ختآ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ٍ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫س‬‫لَع ْب ُن ُم ْ‬‫ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب ِ‬
‫آ آ ه آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ ُ آ ْ آ ْ آ ْ آ آ ً ُ ه آ آ آ آ ْ آ ُ ُ آ آ ِّ ً آ ُ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ آ ه آ آ ُ ْ آ ْ آ آ‬
‫لَعه‬ ‫اَّلل؟ قال‪ :‬أن ِزلت‬ ‫وسلم ذات يومٍ بني أظه ِرنا‪ِ ،‬إذ أغَف ِإغفاءة‪ ،‬ثم رفع رأسه متبسما‪ ،‬فقلنا‪ :‬ما أْحكك يا رسول ِ‬
‫ه آ آ آ ُآ آ‬
‫األ ْب آ ُ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ِّ‬ ‫ه آ ْ آ ْآ آ ْ آ آ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫ه‬ ‫ً ُ آٌ آآ آآ‬
‫َّت ‪ 4‬سورة‬ ‫اك الك ْوُ آر ‪ 2‬ف آصل ل ِ آر ِّبك آواَنآ ْر ‪ِ 1‬إن شانِئك هو‬ ‫يم‪ِ :‬إنا أعطين‬ ‫ِ‬
‫محن ِه‬
‫ح‬ ‫الر‬ ‫ِ‬
‫اَّلل ه‬
‫ِ‬ ‫ِمْسِب‬ ‫آنِفا سورة‪ ،‬فقرأ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪523‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫وٰل أآ ْعلآ ُم‪ ،‬قآ آال‪ :‬فآإنه ُه آن ْه ٌر‪ ،‬آو آع آدنيه آر ِِّّب آع هز آو آج هل آعلآيْه آخ ْريٌ‬
‫ُ‬ ‫ُ ه آ آ آآ ْ ُ آ آ ْ آ ْآُ آ ُ ْآ هُ آ آ ُ ُ‬
‫الكوُر آية ‪ ،" 4-2‬ثم قال‪ :‬أتدرون ما الكوُر؟ فقلنا‪ :‬اَّلل ورس‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آآُ ُ‬ ‫آ ُ ْ آ آ ُ ْ آ ْ ُ ْ ُ ْ آ آ ُ ُ آ ِّ ه ُ ْ ُ ه‬ ‫ُ‬ ‫ُّ‬ ‫آُُ آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ٌ ُ آ آ ْ ٌ آ ُ آ آْ ُه آْ آ ْ‬
‫ك ِثري‪ ،‬هو حوض ت ِرد علي ِه أم ِِت يوم ال ِقيام ِة‪ ،‬آنِيته عدد انلجومِ ‪ ،‬فيختلج العبد ِمنهم‪ ،‬فْقول‪ :‬رب إِنه ِمن أم ِِت‪ ،‬فيقول‪:‬‬
‫آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آْآ آْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آآ ْ ْ آ‬ ‫آْ‬
‫ني أظ ُه ِرنا ِِف ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬آوقال‪ :‬آما أحدث آبعد آك؟‬ ‫آما تد ِري آما أحدُت آبعد آك؟‪ ،‬آزاد ْاب ُن ُحج ٍر ِِف آح ِدي ِث ِه ب‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعاکایبنےہہک یاتدن مولگروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکسلجمںیمےھٹیبےھتہکآپیلصاہللہیلعوملسرپ یاتتلفغ ی‬

‫اطریوہیئ۔رھپرکسماےتوہےئآپیلصاہللہیلعوملسےنرسااھٹ یاتسجرپ مےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!آپوکیسکزیچرپیسنہآریہےہ؟ارشادوہا‪ ” :‬ھجم‬

‫ه‬ ‫ه‬ ‫ه ْآ‬ ‫ه‬
‫رپ ایھب ایھب فرآن رکمی یک یات وسرت تازل وہیئ ےہ۔“ انچہچن آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن «ِمْسِب اللـ ِه الرمح هـ ِن الر ِح ِ‬
‫يم» ڑپھ رک « ِإنا‬
‫آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ ِّ آ ِّ آ آ ْ آ ْ ه آ آ آ ُ آ ْ آ‬
‫األ ْب آ ُ‬
‫َّت» یک وپری وسرت ڑپیھ اور فرام یتا‪ ” :‬م ولگ اجےتن وہ وکتر ایک زیچ ےہ؟” م‬ ‫أعطيناك الكوُر فصل لِربك واَنر ِإن شانِئك هو‬

‫ےناہک‪:‬اہللاوراساکروسلیہز یتادہ اجےتنںیہ۔ وارشادوہا‪ ” :‬وکتر یاترہنےہسجاکرپورد ارےنھجم ےسودعہایکےہاسںیمتہب ی وخایبںںیہ۔اور‬

‫تروزرشحمریمےایتماسوحضاکتاینےنیپےکےیلآںیئےگ۔اسوحضرپاےنتالگسںیہےنتجآامسنےکتارے۔ یاتصخشوکواہںےساگھبد یاتاجےئ۔سجرپ‬

‫ںیموہکں ا‪:‬اےاہلل!ہیصخشریماایتمےہ۔اہکاجےئ اںیہنہیآپیلصاہللہیلعوملساکایتمںیہنہکلبہیانولوگںںیمےسےہوہنجںےنآپےکدعبےئن‬

‫اکم اکنےل اوردبںیتع ںیک۔“ انب رجح رچمیہ اہلل ہیلع ےناس ںیم ہی ااضہف ایک ےہ ہک روسل اہلل یلصاہلل ہیلع وملس م ولوگں ےک تاس دجسم ںیم رشتفی فرام‬

‫ےھت۔اوراہللاعتیلٰےناہک‪ ” :‬ہیوہصخشےہسجےنآپیلصاہللہیلعوملسےکدعبدبںیتعاکنںیل۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪895 :‬‬
‫آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آآ‬ ‫آ ْ ُْآ ْ ُ ُْ‬ ‫آ ْآآآ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ ُآه ُ ْ ُ ْآ آ‬
‫ار ب ِن فلف ٍل‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أنس بن مال ِ ٍك‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫ب ُممد بن العال ِء‪ ،‬أخَبنا ابن فضي ٍل‪ ،‬عن َمت ِ‬ ‫حدثنا أبو كري ٍ‬
‫ه‬ ‫ِّ‬ ‫آ‬ ‫آ ْآ آهُ آ آ آْ‬ ‫آ ْ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ آ آً آ ْ‬
‫ري أنه‪ ،‬قال‪ :‬نه ٌر آو آعد ِني ِه آرِّب آع هز آو آجل ِِف‬ ‫يث اب ْ ِن ُم ْس ِه ٍر‪ ،‬غ‬ ‫حو آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإغفاءة‪ ،‬بِن ِ ِ ِ‬
‫د‬‫ح‬ ‫أغَف رسول ِ‬
‫ْ‬
‫اَل آ هن ِة آعلآيْ ِه آح ْو ٌض‪ ،‬آول آ ْم يآ ْذ ُك ْر‪ :‬آنِيآتُ ُه آع آد ُد ُّ‬
‫انل ُ‬
‫جومِ ‪.‬‬

‫روایںیمانبرہسمیکامدننایبنایکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرپتلفغ یاطریوہیئ۔اس ی‬
‫روایںیموحضوکتر‬ ‫دیستااسننبام کریضاہللےناس ی‬

‫ےکالگوسںاکاتسروںیک امدنن وہتا رموقمںیہن ہکلباانت ی ر‬

‫رحتت ےہہک ”وکتر یاترتہبنیرہنےہ‪،‬سج ےک ہیطعاکھجمےس ریمے رپورد ارےن ودعہایکےہ ہک‬

‫جاکہیوحضوکترآپیلصاہللہیلعوملسوکد یاتایگےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪524‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َ ه َم َ َ م َم َ ُ َ َ َ م َ‬ ‫َ‬ ‫َ م َ مُ م َ ََ مُ م َ َ م َ َ م‬
‫اإلحرام َتت صد هره ه فوق َسْ ه هه ووض هع ههما‬ ‫‪ -15‬باب وض هع ي هده ه اِلمَن لَع اَيْسى نعد ْكبهْية ه ه‬
‫َ م َ َم َم‬ ‫ُّ ُ َ َ َ م‬
‫هِف السجو هد لَع األر هض حباو منّهبی هه‪:‬‬
‫تاب‪:‬ریبکترحتہمیےکدعبداںیئاہھتوکتاںیئاہھترپہنیسےسےچینتافےساورپرےنھکاوردجسہزنیمرپدوونںاہوھتںوکدنکوھںےکدرایمن‬
‫رےنھکاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪896 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ه ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫ان‪ ،‬آح هدثنآا آه هم ٌام‪ ،‬آح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن ُج آح آاد آة‪ ،‬آح هدُآ ِِن آعبْ ُد اَل آ هب ِار ْب ُن آوائِ ٍل‪،‬‬‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬حدثنا عف‬
‫آ آ‬ ‫ه‬ ‫ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آهُ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ً‬ ‫آ ْ ْآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آرف آع يآدي ْ ِه‬ ‫عن آعلق آمة ب ْ ِن آوائِ ٍل آو آم ْوَل هلم‪ ،‬أنهما حدُاه‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه آوائِ ِل ب ْ ِن ُحج ٍر‪ " ،‬أنه آرأى انل ِِ صىل‬
‫ه آ آ هآ آ آ آ آ ه ٌ آ آ ُ ُآْ ُ ه ْآ آ آ آ ْ ُ ه آ آ آ آ آ ُ ُْ ْ آ آآ ُْ ْ آ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ‬
‫َسى‪ ،‬فل هما أ آراد أن‬ ‫ني دخل ِِف الصال ِة كَب‪ ،‬وصف همام ِحيال أذني ِه‪ ،‬ثم اْلحف ِبثوبِ ِه‪ ،‬ثم وْع يده اِلمن لَع الي‬ ‫ِح‬
‫آْ آ آ آ ْ آ آ آآ ْ آ هْ ُ ه آآ آ ُ آ ُه آهآ آآآ آ آآه آ آ آ آ هُ آ ْ آ آُ آآ آ آآ ْ آآه آ آ آ آ آ آ‬
‫جد‬ ‫محده‪ ،‬رفع يدي ِه‪ ،‬فلما سجد‪ ،‬س‬ ‫يركع‪ ،‬أخرج يدي ِه ِمن اثلو ِب‪ ،‬ثم رفعهما‪ ،‬ثم كَب فركع‪ ،‬فلما قال‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫آْآ آهْ‬
‫ني كفي ِه "‪.‬‬ ‫ب‬

‫دیستاوالئنبرجحریضاہلل ہنعاک ایبنےہہکاوہنںےنروسلاہلل یلص اہللہیلعوملس وکدبںیوطرداھکیہکآپیلصاہللہیلعوملسےنامنزرشوعرکےتوق‬

‫دحیےکراوی مہاماکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےندوونںاہھتاکونںتااھٹےئرھپہادراوڑھیل‬
‫اےنپدوونںاہھتااھٹےئاوراہللاربکاہک۔اس ی‬

‫اہاکنلےکدوونںاکونںتااھٹرکریبکتڑپیھاسےکدعبروکعںیمےئگ۔اوراحبل‬ ‫اسےکدعبدیساھاہھتاےٹلاہھترپراھکرھپآپےنہادرںیمےساہھتت م ر‬
‫آ آ هُ آ ْ آ آ‬
‫محد ُه» ڑپھرکرعفادیلنیایکاوررھپآپیلصاہللہیلعوملسےندوونںویلیھتہںےکدرایمنںیمدجسہایک۔‬
‫ایقم «س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫َ َ‬ ‫َ َ ُّ‬
‫‪ -16‬باب اَتشه هد هِف الصَلة ه‪:‬‬
‫تاب‪:‬امنزںیمدہشتاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪897 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آ آ ْآآآ آ آ‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫ُْ ُ‬ ‫آح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬
‫اَلخ آر ِان‪ :‬آح هدث آنا آج ِر ٌير‪،‬‬ ‫َبنا‪ ،‬آوقال‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب آوعث آمان ْب ُن أ ِِب شيبآة‪ ،‬وإسحا بن إبراهيم‪ ،‬قال ِإسحا أخ‬
‫الس آالمُ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ :‬ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ه آ آ ْآ‬ ‫آ ْ آْ ه آ آ ُه آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ " :‬كنا نقول ِِف الصال ِة خلف رس ِ‬
‫ور‪ ،‬عن أ ِِب وائِ ٍل‪ ،‬عن عب ِد ِ‬
‫عن منص ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪525‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ُ‬ ‫آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ آ آآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آْ ه هآ ُ آ ه آ‬ ‫ه آ ُ آآ ُآ‬ ‫آآ ه‬

‫السال ُم‪ ،‬ف ِإذا ق آعد أ آح ُدك ْم‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ذات يومٍ ‪ِ :‬إن اَّلل هو‬‫اَّلل‪ ،‬السالم لَع فال ٍن‪ ،‬فقال نلا رسول ِ‬ ‫لَع ِ‬
‫ه آ ُ آ آ ْ آ آ ُّ آ ه ُّ آ آ ْ آ ُ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ ُ آ آ ْ آ‬ ‫ه ه ُ ه آ ه آ آ ُ آ ه ِّ آ ُ‬ ‫ه آ آ ْآُ‬
‫اَّلل وبرَكته‪ ،‬السالم علينا‬ ‫َّلل‪ ،‬والصلوات‪ ،‬والطيبات‪ ،‬السالم عليك أيها انل ِِ ورمحة ِ‬ ‫ِِف الصال ِة‪ ،‬فليق ِل‪ :‬اْل ِحيات ِ ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آ ْ آ ه‬ ‫آ‬ ‫ُك آعبْد هَّلل آصالح ِف ه‬ ‫آ آ آ آ آآ آ آ آ ْ ُه‬ ‫لَع عبآاد ه ه‬ ‫آ آآ‬
‫اَّلل‪ ،‬آوأش آه ُد أن‬ ‫الس آما ِء آواأل ْر ِض‪ ،‬أشهد أن َل ِإٰل ِإَل‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ ِ ِ‬ ‫احلني‪ ،‬ف ِإذا قالها‪ ،‬أصابت‬
‫اَّلل الص ِ ِ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫و‬
‫آ‬ ‫ُآ ه ً آ ْ ُ ُ آ آ ُ ُُ ُ ه آ آ آ هُ آ ْآ ْ آآ آ آ‬
‫ُممدا عبده ورسوٰل‪ ،‬ثم يتخري ِمن المسْل ِة ما شاء "‪،‬‬

‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہلل ہنعاکایبنےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکاسھتامنزڑپےتھوہےئ مولگویںاہکرکےتےھتالسمےہاہللرپ‪،‬السم‬

‫ےہ الفں صخشرپ۔ انچہچن یات دنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪”:‬اہلل اعتیلٰاک تام السم ےہاور امتم تراویئں ےساسملو تاک واصف ےہ اس ےیل م‬
‫ه ه ُ ه آ ه آ آ ُ آ ه ِّ آ ُ ه آ ُ آ آ ْ آ آ ُّ آ ه ُّ آ آ ْ آ ُ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ‬
‫السال ُم‬ ‫اَّلل وبرَكته‬
‫َّلل والصلوات والطيبات السالم عليك أيها انل ِِ ورمحة ِ‬ ‫ولگ دہشت ںیم ہی املکت ڑپاھ رکو «اْل ِحيات ِ ِ‬
‫ُ‬ ‫آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آآ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ْ ُ ُ آ آ ُ ُ‬ ‫لَع عبآاد ه ه‬ ‫آ آْآ آ آآ‬
‫احلني أشهد أن َل إِٰل إَِل اَّلل وأشهد أن ُممدا عبده ورسوٰل» اس ےک دعب امنزی وج یج ہاےہ وہ داع‬ ‫اَّلل الص ِ ِ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫علينا و‬

‫رکے۔ویکہکناناملکتےکادارکےنےس م ر‬
‫ہکیندنبہوکوجزنیمرپوہ یاتآامسنںیموہالسمچنہپاجتاےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)412:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪898 :‬‬

‫ْآُ‬ ‫ْ آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪،‬‬
‫آ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آو ْاب ُن ب آ هشار‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آث آنا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬
‫ور‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬
‫ري ِم آن ال ْ آم ْسْلآ ِة آما آش آ‬
‫اء‪،‬‬ ‫خهُ‬‫آآْ آ ْ ُ ْ ُه آآ آ‬
‫ولم يذكر‪ :‬ثم يت‬

‫روایںیمہیاافلظںیہنںیہ ”رھپوجوہدنسپرکےوہامنےل“ تایق ی‬

‫دحیےلہپوایلےہ۔‬ ‫اسدنسےسزگہتش ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)412:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪899 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْف‪ ،‬آع ْن آزائ آد آة‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ْ ٌ ُْ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُ ُآْ‬
‫اإلسنا ِد ِمثل آح ِدي ِث ِه آما‪ ،‬آوذك آر ِِف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ٍ ِ‬‫‪،‬‬ ‫ور‬‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ُّ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اَل‬ ‫ني‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫حدثنا عبد بن محي‬
‫اء أآ ْو آما أآ آح ه‬ ‫ُه آ آهْ آْ ُ آ آ آ‬ ‫ْ‬
‫ب‪،‬‬ ‫الم ْسْلآ ِة‪ ،‬آما آش آ‬ ‫يث‪ ،‬ثم آِلتخري بعد ِمن‬ ‫د‬
‫ِ ِ‬ ‫آ‬ ‫احل‬

‫دحییکرطحرمویےہاوراس ی‬
‫روایںیمذرکےہ ”رھپاسےکدعبوجاساکیجہاےہداعرکے۔“‬ ‫وصنمرےسا یدنسےکاسھتاندوونںیک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)412:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪526‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬

‫آ آ ُه آ آ آ‬ ‫آْآْ ه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫َبنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آ‬
‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫اَّلل بْ ِن آم ْس ُعو ٍد‪ ،‬قال‪ :‬كنا ِإذا آجل ْسنا‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يق‬‫ق‬
‫ِ ٍ‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬
‫ري آب ْع ُد م آن ُّ‬
‫ال آَعءِ‪،‬‬ ‫خهُ‬‫آآ آ ُه آآ آ‬
‫ور‪ ،‬وقال‪ :‬ثم يت‬ ‫الص آالة‪ ،‬بمثْل آحديث آمنْ ُ‬
‫ص‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم ِف ه‬ ‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آ آ ه‬
‫انل ِّ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫مع ِ‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےناہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس ےکاسھت مولگامنزںیمدہشتڑپےتھےھتاسیجہکوصنمرےنایبنایک۔اورروسلاہلل‬

‫یلصاہللہیلعوملسےنفرام یاتےہ‪ ” :‬دہشتڑپےنھےکدعبامنزیوکاایتخرےہہکوجداعہاےہرکے۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)412:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬
‫آُ ُ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُ ُ آْآ آ آ آ آ ْ ُ ُآ ً‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ‬ ‫آ ْآآ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو نعي ٍم‪ ،‬حدثنا سيف بن سليمان‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت َما ِهدا‪ ،‬يقول‪:‬‬
‫ه ه آ ُّ آ آ ِّ‬ ‫آُ ُ آ هآ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آح هدُآِن آعبْ ُد ه ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ ْ ُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم التشهد‪ ،‬كْف‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل بن سخَبة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت ابن مسعو ٍد‪ ،‬يقول‪ :‬علم ِِن رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ه آ ُّ آ ْ‬ ‫ْ‬
‫آن‪ ،‬آواقتآ هص التشهد بِ ِمث ِل آما اقتآ ُّصوا‪.‬‬ ‫ور آة ِم آن الْ ُق ْ‬
‫ر‬ ‫ني آك هفيْه‪ ،‬آك آما ُي آعلِّ ُمِن ُّ‬
‫الس آ‬ ‫آب ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫دیستا دبعاہلل نب وعسمدریضاہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےن ریما اہھت اےنپ اہوھتں ںیم ڑکپ ےک دنمر ہ تاال دہشت اس رطح اھکس یات سج‬

‫رطحآپیلصاہللہیلعوملسےھجمفرآنیکوسرںیتاھکس یاترکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)412:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪912 :‬‬

‫ث‪ ،‬آع ْن أآِب ُّ‬

‫الز آب ْ ِري‪،‬‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ‬
‫ي‬ ‫الل‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫َب‬‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫اج‬‫ه‬‫وح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن ُر ْمح بْن ال ْ ُم آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬
‫ث‪ .‬ح آ‬ ‫ِل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫س‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه ُ ِّ آ ه آ ُّ آ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آهُ آ آ‬ ‫آ ْ آه‬ ‫يد بْن ُجبآ ْري‪ ،‬آو آع ْن آط ُ‬ ‫آْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ي آعل ُمنا التشهد‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اس‪ ،‬أنه قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬ ‫او ٍس‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫عنس ِع ِ ِ‬
‫انلُِّ‬‫ك آأ ُّي آها ه‬
‫ه آ ُ آ آْ آ‬
‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫الس‬ ‫‪،‬‬
‫ه آ آ ُ ه ِّ آ ُ ه‬
‫َّلل‬
‫ِ‬ ‫ات‬‫ب‬‫ي‬ ‫الط‬ ‫ات‬‫و‬ ‫ل‬ ‫الص‬ ‫‪،‬‬‫ت‬
‫آ آ آ آ ُ ُ ه ه ُ ُْآ آآ ُ‬
‫َك‬ ‫ار‬ ‫ب‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ات‬‫ي‬ ‫ح‬ ‫اْل‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫آن‬ ‫ور آة ِم آن الْ ُق ْ‬
‫ر‬ ‫آك آما ُي آعلِّ ُم آنا ُّ‬
‫الس آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ْ آ ُ آ ْ آ آآ ه هُ آآ ْ آ ُ آ ه ُآ ه ً آ ُ ُ ه‬ ‫لَع عبآاد ه ه‬ ‫آ آ ْآُ ه آآآآ ُُ ه آ ُ آ آْآ آ آآ‬
‫اَّلل "‪ ،‬آو ِِف‬
‫احلني‪ ،‬أشهد أن َل ِإٰل ِإَل اَّلل‪ ،‬وأشهد أن ُممدا رسول ِ‬ ‫اَّلل الص ِ ِ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫اَّلل وبرَكته‪ ،‬السالم علينا و‬ ‫ورمحة ِ‬
‫ْ آ ُ ِّ آ ْ ُ آ‬
‫ِر آوايآ ِة اب ْ ِن ُرم ٍح‪ :‬ك آما ي آعل ُمنا الق ْرآن‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪527‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس موکدہشتاسرطحاھکس یاترکےتسجرطحفرآنرکمییکوسرںیتاھکسےتےھت۔اور‬

‫ه ه ُ ُْآ آآ ُ‬
‫ارَكت» (تامتخ)اورانبرحماکایبنےہہکفرآنرکمییکوسر وںیکامدننآپیلصاہللہیلع‬‫آپیلصاہللہیلعوملسفرام یاترکےتےھت‪« ” :‬اْل ِحيات المب‬

‫وملساھکس یاترکےتےھت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)413:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪913 :‬‬

‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ ُ ُّ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آْآ ْ ُ آ آ آ ه آآ آ ْ ُ ه ْآ ْ ُ ُآْ‬

‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا َيَي بن آدم‪ ،‬حدثنا عبد الرمح ِن بن محي ٍد‪ ،‬حدُ ِِن أبو الزب ِري‪ ،‬عن طاو ٍس‪،‬‬
‫آن "‪.‬‬ ‫ور آة ِم آن الْ ُق ْ‬
‫ر‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ُ ،‬ي آعلِّ ُمنآا الته آش ُّه آد‪ ،‬آك آما ُي آعلِّ ُمنآا ُّ‬
‫الس آ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اس‪ ،‬قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬
‫ع ِن اب ِن عب ٍ‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنع ےتہںیہ‪:‬آپیلصاہللہیلعوملسںیمہدہشتاےسیاھکس یاترکےتےسیجفرآنیکوکیئوسرتاھکسےت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)413:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪914 :‬‬
‫ُ‬ ‫آْ ْ‬ ‫ُآ‬ ‫هُْ آ آ‬ ‫ْ ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ُآْآُ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ْ ُ آْ ُ‬
‫يد‪ ،‬آوأبُو َك ِم ٍل اَلآحد ِر ُّي آواللفظ ِأل ِِب َك ِم ٍل‪ ،‬آوُم هم ُد ْب ُن عب ِد ال آم ِل ِك األ آم ِو ُّي‪،‬‬ ‫ور‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬ ‫حدثنا س ِعيد بن منص ٍ‬
‫آ آ آ هْ ُ آ آ آ‬ ‫آ ْ ه آ ْ آْ ه هآ‬ ‫آ ُ آ ه آآ آُ آ آ آآ آ ْ آآ آآ آ ْ ُ ُ آ ْ ُ آْ‬
‫اش‪ ،‬قال‪ :‬صليت مع أ ِِب‬ ‫ِّ‬ ‫اَّلل الرق ِ‬
‫ري‪ ،‬عن ِحطان ب ِن عب ِد ِ‬ ‫قالوا‪ :‬حدثنا أبو عوانة‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن يونس ب ِن جب ٍ‬
‫ه آ ُ ْ ِّ آ ه آ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫ُ‬ ‫ْآ‬ ‫ٌ‬ ‫آ ً آآ آ آ ْ آ ْآ ْ آ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬
‫الزَك ِة؟ قال‪ :‬فل هما قَض أبُو‬ ‫ُموَس األش آع ِر ِّي آصالة‪ ،‬فل هما َكن ِعند القعد ِة‪ ،‬قال آر ُجل ِم آن الق ْومِ ‪ :‬أ ِق هر ِت الصالة بِال َِب و‬
‫ه آ آ آ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُّ ُ ُ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ه ْ آ ْ ُ ُ ا آ آ آ ُّ ُ ُ ْ آ ُ آ آ آ آ‬ ‫ُ آ‬
‫َك آمة كذا‬ ‫َكمة كذا وكذا‪ ،‬قال‪ :‬فْرم القوم‪ ،‬ثم قال‪ :‬أيكم القائِل ِ‬ ‫موَس الصالة وسلم‪ ،‬انرصف‪ ،‬فقال‪ :‬أيكم القائِل ِ‬
‫آ آ آ آ آ ُ ٌ آ ْآ ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ آآآ ه ْآ ْ ُ آ آ آ آآ ه آ آ ه ُ ُْآآ آ آ آ ُُْآ آآآ ْ آ ْ ُ آ ْ آْ آ‬
‫وكذا‪ ،‬فْرم القوم‪ ،‬فقال‪ :‬لعلك يا ِحطان قلتها‪ ،‬قال‪ :‬ما قلتها‪ ،‬ولقد ر ِهبت أن تبكع ِِن ِبها‪ ،‬فقال رجل ِمن القومِ أنا‬
‫ه‬ ‫ُ ْ آُ آ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ‬ ‫آآ آْآُ آ آْآ آُ ُ آ‬ ‫ُ ْ ُ آ آ آ ْ ُ ْ آ ه ْآ ْ آ آ آ آ آ ُ ُ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫؟‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ون‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ون‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫م‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫وَس‬ ‫قلتها‪ ،‬ولم أ ِرد بِها ِإَل اَلري‪ ،‬فقال أبو م‬
‫ك ْم‪ ،‬فآإ آذا آك ه آ‬ ‫آ آ آآ آآه آ آآ ُ هآآ آ آ ه آآ آ آ آآ آ آ آ آ آ هُْ ْ آآ ُ ُ ُ آ ُ ْ ُ ه آآُ ه ُ ْ آ آ ُ ُ‬
‫َب‬ ‫ِ‬ ‫خطبنا‪ ،‬فبني نلا سنتنا‪ ،‬وعلمنا صالتنا‪ ،‬فقال‪ِ :‬إذا صليتم‪ ،‬فْ ِقيموا صفوفكم‪ ،‬ثم ِلؤمكم أحد‬
‫آ ُ ْ ُ ُ هُ آ آ آهآ آ‬
‫َب آو آرك آع‪،‬‬
‫آُ ُ‬ ‫ه ِّ آ‬ ‫آ آْ ْ آ‬ ‫َبوا‪ ،‬آوإ ْذ قآ آال‪ :‬آغ ْ ْ آ ْ ُ‬
‫ك ِّ ُ‬ ‫آ آ‬
‫يبكم اَّلل‪ ،‬ف ِإذا ك‬ ‫وب علي ِهم وَل الضالني سورة الفاَتة آية ‪ ،5‬فقولوا‪ :‬آ ِمني‪ِ ،‬‬ ‫ري المغض ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬
‫آ‬ ‫ه آ ْ آ ْ آ‬ ‫آ آ ِّ ُ آ ْ آ ُ آ ه آ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ ْ آ آ ْ آ ُ آ ْ آ ُ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬ف ِتلك ِب ِتلك‪ ،‬آوإِذا‬ ‫اَّلل صىل‬‫اإلمام يركع قبلكم‪ ،‬ويرفع قبلكم‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫فكَبوا واركعوا‪ ،‬ف ِإن ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪528‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ه‬ ‫ه ُ ه آ ه آ آ آ ْآ ْ ُ آ ْ آ ُ ه ُ آ ُ ْ آ ه ه آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ‬ ‫آ آ آ آ هُ آ ْ آ آُ آُ ُ‬
‫ان ن ِبيِّ ِه آصىل‬
‫ِ‬ ‫س‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫لَع‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اىل‬‫ع‬‫ت‬‫و‬ ‫ك‬‫ار‬‫ب‬ ‫ت‬ ‫اَّلل‬ ‫ن‬‫إ‬‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ك‬ ‫ل‬ ‫اَّلل‬ ‫ع‬‫م‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬‫م‬ ‫احل‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ه‬‫الل‬ ‫وا‪:‬‬ ‫محده‪ ،‬فقول‬
‫قال‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫آ آْآ ُ‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه ُ آ ْ آ آ ُ آ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ِّ ُ آ ْ ُ ُ آ ه آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ُ‬
‫ج ُد قبلك ْم‪ ،‬آو آي ْرف ُع قبلك ْم‪،‬‬ ‫اإلمام يس‬‫محده‪ ،‬وإِذا كَب وسجد‪ ،‬فكَبوا‪ ،‬واسجدوا‪ ،‬ف ِإن ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ْآ ْ آ آ ْآ ُ ْ ْ آه آْ آ آ ُ‬
‫اْل ِح هيات‬
‫ك ْم‪ :‬ه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬ف ِتلك ِب ِتلك‪ ،‬وإِذا َكن ِعند القعد ِة‪ ،‬فليكن ِمن أو ِل قو ِل أح ِد‬ ‫فقال رسول ِ‬
‫آ آْ آْ‬ ‫لَع عبآاد ه ه‬ ‫ه آ ُ آ آ ْ آ آ ُّ آ ه ُّ آ آ ْ آ ُ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ ُ آ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫ه آآ ُ ه‬ ‫ه ِّ آ ُ‬
‫ني‪ ،‬أش آه ُد أن‬ ‫احل‬
‫اَّلل الص ِ ِ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫اَّلل وبرَكته‪ ،‬السالم علينا و‬
‫َّلل‪ ،‬السالم عليك أيها انل ِِ ورمحة ِ‬ ‫الطيبات‪ ،‬الصلوات ِ ِ‬
‫اَّلل آوأآ ْش آه ُد أآ هن ُُمآ هم ًدا آعبْ ُد ُه آو آر ُس ُ ُ‬
‫وٰل "‪،‬‬ ‫آَل إ آ آٰل إ هَل ه ُ‬
‫ِ ِ‬
‫اطحننبدبعاہللراقیشاکایبنےہہکںیمدیستااوبوم یٰارعشیریضاہللہنعےکاسھتامنزڑپھراہاھت۔ج مولگدہشتںیمےھٹیبےھت وےھچیپےسیسکآدیم‬

‫ ی ارعشی ریضاہلل ہنع ےن امنز ےک دعب وپاھچ‪ :‬ہی تات م ںیم ےس سک ےن یہ ےہ؟ س‬
‫دیست اوبوم ٰ‬
‫ےناہک‪ :‬امنز یکین اورزوکٰۃ ےک اسھت فرض یک یئگ ےہ۔ ا‬

‫ولگ اخومش رےہ و آپ ےن رھپ اہک‪ :‬م ولگ نس رےہ وہ اتبؤ ہک م ںیم ےس ہی تات سک ےن یہ؟ ج س ولگ ج رےہ و آپ ےن ھجم ےس اہک‪ :‬اے‬

‫اطحن!ش ی د‬
‫ای مےنہیےملکےہکںیہ۔ںیمےنرعضایک‪:‬یجںیہن۔ںیمےنںیہنےہک۔ےھجم وہیوخفاھتہکںیہکآپافخہنوہاجںیئ۔اےنتںیم یاتصخشےن‬

‫اہک‪:‬ہیاملکتںیمےنےہکںیہاوراسںیمریمی ینرصفالھبیئاوریکینیکیھت۔دیستااوبوم یٰارعشیریضاہللہنعےنوجابد یاتہک مولگںیہناجےتنہک‬

‫ م وکاینپ امنز ںیم ایکڑپانھ ہاےیہ۔ احالہکنروسلاہلل یلصاہلل ہیلع وملس ےن موک دوران ہبطخ امتماومر اتبےئاور امنز ڑپینھ اھکسیئ ےہ‪،‬وہاس رطح ہک” م‬
‫آْ‬
‫وب آعلي ِه ْم‬ ‫ولگ امنزڑپےنھ ےس ےلہپ ںیفص دیسیھ رک ول۔ رھپ م ںیم ےس وکیئاامم ےنباور ج وہ اہلل اربک ےہک و م یھب وہک۔اور جوہ « آغ ْ ْ آ ْ ُ‬
‫ري المغض ِ‬ ‫ِ‬
‫ني» ہہکےکچ و مآنیموہکتاہکاہلل مےسوخشرےہ۔ااممیکریبکتوروکعےکدعب میھبریبکتوروکعادارکو۔اورااممےسےلہپریبکتوروکعادا‬ ‫آو آَل ال هضالِّ آ‬

‫ہن رکو۔“ ویکں ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یات ےہ‪ ” :‬اہمترا یات ہحمل تاریخ ا‬
‫رکت اامم ےک روکع و ریبکتات ےک تراتر یہ امشر ایک اجتا ےہ۔ رھپ ج‬
‫آ آ آ ْ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ هُ آ ْ آ آ‬
‫محد ُه» ےہک و م «الل ُه هم آر هبنا لك احل آم ُد» وہک۔اوراہللاہمتریداعؤںوکساےہویکںہکاہللاعت ٰیلےناےنپروسلیلصاہلل‬ ‫اامم«س ِمع اَّلل لِمن ِ‬

‫ہیلعوملسیکزتایناہکےہہکوجوکیئاہللیکرعتفیو وفیصرکتاےہ۔ واہللاعتیلٰاسوکساےہ۔ااممجریبکتےہکاوردجسہرکے و میھبریبکتاوردجسہرکو‬

‫رکتےہاور م یاتہحملدعبہیاامعلرکو و ماسےکاسھتروہےگاورااممجدہشتںیمےھٹیب و م ںیم‬ ‫ویکںہک مےس یاتہحملےلہپااممریبکتاتہکاوردجسہورعف ا‬

‫آْآ آ‬ ‫ه ه ُ ه ِّ آ ُ ه آ آ ُ ه ه آ ُ آ آ ْ آ آ ُّ آ ه ُّ آ آ ْ آ ُ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ‬
‫السال ُم آعلينا آو آلَع‬ ‫اَّلل وبرَكته‬
‫َّلل السالم عليك أيها انل ِِ ورمحة ِ‬ ‫ہ یات ہی داع ڑپےھ «اْل ِحيات الطيبات الصلوات ِ ِ‬ ‫ےس م ر‬
‫َّلل آوأآ ْش آه ُد أآ هن ُُمآ هم ًدا آعبْ ُد ُه آو آر ُس ُ ُ‬
‫وٰل» ۔‬ ‫ني أآ ْش آه ُد أآ ْن آَل إ آ آٰل إ هَل ا ه ُ‬ ‫آ ه‬
‫اَّلل ه‬
‫الصاحل آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِعبا ِد ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)414:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪529‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪915 :‬‬
‫ْ‬ ‫ه آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫كر ْب ُن أِب آشيْبآة‪ ،‬آح هدث آنا أبُو أ آس آ‬
‫امة‪ ،‬آح هدثنآا آسع ُ‬
‫يد ْب ُن أِب آع ُر آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ان ال ِم ْس آم ُّ‬
‫ِع‪،‬‬ ‫وحدثنا أبُو َس‬ ‫وبة ‪ .‬ح‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ُ ُّ آ آ‬
‫اْليْ ِ ِّ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ْ آآآ آ ٌ آ ْ ُ آْآ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ه آآ‬
‫م‪ُ ،‬ك ه ُؤَلءِ‪،‬‬ ‫ان ه‬ ‫آحدثنا ُم آعاذ ْب ُن ِهشامٍ ‪ ،‬آحدثنا أ ِِب ‪ .‬ح وحدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخَبنا ج ِرير‪ ،‬عن سليم‬
‫آ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ِّ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ‬ ‫اد آة‪ِ ،‬ف آه آذا اإل ْسنآاد بمثْله‪ ،‬آوِف آحديث آ‬ ‫آ ْ آآ آ‬
‫ير‪ ،‬عن سليمان‪ ،‬عن قتادة‪ِ :‬من الزياد ِة‪ ،‬وإِذا قرأ فْن ِصتوا‪ ،‬وليس ِِف‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ر‬‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن قت‬
‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ْ ُ ْ آ ه ه آ آ آ آ آ آ آ ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه ُ آ ْ آ آ ه‬ ‫آ‬
‫محد ُه‪ِ ،‬إَل ِِف ِر آوايآ ِة أ ِِب َك ِم ٍل آوحد ُه‪،‬‬ ‫ان ن ِبي ِه صىل اَّلل علي ِه وسلم س ِمع اَّلل لِمن ِ‬ ‫يث أح ٍد ِمنهم‪ :‬ف ِإن اَّلل‪ ،‬قال لَع لِس ِ‬ ‫ح ِد ِ‬
‫آآ آ ُ ْ ٌ ُ ُ آ ْآآ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫ه ْ‬ ‫آ آ آُ آ ْ ْ ُ ُ ْ آ‬ ‫آع ْن أآِب آع آوانآ آة‪ ،‬آق آال أآبُو إ ْس آ‬
‫يد أحفظ ِم ْن‬ ‫يث‪ ،‬فقال مس ِلم‪ :‬ت ِر‬ ‫َّض‪ِِ :‬ف هذا احل آ ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يح‪،‬‬ ‫يح‪ ،‬آي ْعِن آوإ آذا قآ آرأآ فآْآنْصتُوا‪ ،‬آف آق آال‪ُ :‬ه آو عنْدي آصح ٌ‬ ‫يث أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آف آق آال‪ُ :‬ه آو آصح ٌ‬ ‫ُ آْ آ آ آ آ آ آُ آُ آ ْ آ آ ُ‬
‫سليمان؟ فقال ٰل أبو بك ٍر‪ :‬فح ِد‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ‬
‫َج ُعوا آعلي ِه‪،‬‬ ‫ت آها ُه آنا آما أآ ْ آ‬
‫ش ٍء عنْدي آصحيح آو آْ ْعتُ ُه آها ُه آنا‪ ،‬إ هن آما آو آْ ْع ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ آ ْ آ ُ ُّ آ‬
‫فقال‪ :‬لِم‪ ،‬لم تضعه ها هنا؟ قال‪ :‬ليس ُك‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رتےنامیلسنےکذرہعیاتقدہریضاہللہنعیکزتاینہی ی‬
‫دحیایبن‬ ‫دیستااتقدہریضاہللہنعےن یاتدورسی ی‬
‫رواییھباساانسدےکاسھتیکےہ۔العہازںیخ ی ر‬
‫یکےہسجںیمہیاافلظںیہہک ”ااممجفرأترکے ودتقمیاخومشنسرںیہ۔“ اوباکلمیک ی‬
‫روایوجرصفاوبوعاہنیکزتاینےہ۔اسےکالعوہیسک‬

‫س‬ ‫دحی ےس ہی تای ںیہن ہک اہلل اعتیلٰ ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس یک زتاین ہی فرام یات وہ۔ ”وج دنبہ رعتفی الی ٰ ا‬
‫رکت ےہ و اہلل اس یک رعتفی ا‬ ‫اور ی‬
‫س‬
‫اوبنےکاھبےجنںیہوہاس ی‬
‫روایوکلحموگتفگ ےتہںیہ۔ااممملسمرہمحاہلل‬ ‫ر‬ ‫ےہ۔“ اہتبلااممملسمرہمحاہللےکشارگداوبا جٰقرہمحاہللےناہکہکاوبرکبوج‬
‫اکایبنےہہکامیلسنےسز یتادہاحظفوکنےہ (ینعیہی ی‬
‫روایتا لکحیحصےہےسجامیلسنےنایبنایکےہہکااممجفرأترکے ودتقمیوکاخومشنس‬
‫روای رکدہ ی‬
‫دحی تا لک حیحص ےہ ہک اامم یک فرأت رپ دتقمی‬ ‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع یک ی‬ ‫رانہ ہا ہٹنے)۔ اوبرکب یک در یتاتف رپ اامم ملسم رہمح اہلل ےن اہک ہک ا‬
‫دیست م‬

‫اخومشسارےہ۔رھپااممملسمرہمحاہللےندر یتاتفرپوجابد یتا‪،‬ہی رضوریںیہنہکسج ی‬

‫روایوک ںیم حیحصوھجمسں‪،‬اےس اینپاتکبںیم وھکلںہکلب ںیم‬
‫ےناساتکبںیموہ ی‬
‫ااحدییھںیہوجہقفتموطررپحیحصںیہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)414:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪916 :‬‬

‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ آ آآ آ‬ ‫آ ْ آآ آآ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ْ ُ آ ُ آ آ آ ْ آ ْ‬

‫يث‪:‬‬
‫اإلسنا ِد‪ ،‬وقال ِِف احل ِد ِ‬
‫حدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬وابن أ ِِب عمر‪ ،‬عن عب ِد الرزا ِ ‪ ،‬عن معم ٍر‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫آ ه ه آ آ ه آ آ ه آ آ آ آ آ آ ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه ُ آ ْ آ آ‬
‫محد ُه‪.‬‬
‫ان ن ِبي ِه صىل اَّلل علي ِه وسلم س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫ف ِإن اَّلل عز وجل‪ ،‬قَض لَع لِس ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪530‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اتقدہرہمحاہللےنا یاانسدےکاسھتایبنایکےہہک ”اہللاعتیلٰےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکزتایناہکےہوجوکیئاہللیکرعتفیرکتاےہ واہللاسوکسا‬

‫ےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)414:‬‬

‫َ َ َ َ َ ِّ َ َ َ ُ َ َ م َ َ َ م َ َ َ ُّ‬
‫ِب صَّل اّلل علی هه َوسل َم نعد اَتشه هد‪:‬‬
‫‪ -17‬باب الصَلة ه لَع انل ه‬
‫تاب‪:‬دہشتےکدعبیبنیلصاہللہیلعوملسرپدرودےنجیھباکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪917 :‬‬

‫اَّلل بْن آزيدْ‬ ‫آ ه ُآه آ ْ آ آ ْ ه‬ ‫آ ْ ُ آْ ْ آ ْ ه ُْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ ه ُّ آ آ آ آ ْ ُ آ آ‬

‫اَّلل المج ِم ِر‪ ،‬أن ُممد بن عب ِد ِ ِ ٍ‬ ‫يم‪ ،‬قال‪ :‬قرأت لَع مال ِ ٍك‪ ،‬عن نعي ِم ب ِن عب ِد ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي اْل ِم ِ‬
‫ُ‬ ‫آ آ آآ آ‬ ‫آ‬
‫األن ْ آ‬ ‫َب ُه‪ ،‬آع ْن أآِب آم ْس ُ‬
‫الص آالة‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬‫اء ب ه‬ ‫اَّلي آَك آن أُر آي انلِّ آد آ‬ ‫آْ آ ه آ آ ُْ ه ْ ُ آْ ُ آ ه‬
‫ار ِّي‪ ،‬قال‪ :‬أتانا آر ُسول‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل بن زي ٍد هو‬ ‫اري‪ ،‬وعبد ِ‬ ‫األنص ِ‬
‫آ آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ه ُ آ ِّ آ آ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫اد آة‪ ،‬آف آق آال آ ُٰل بآش ُ‬ ‫آ ْ ْ ُآ آ‬ ‫آْ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫ك ياآ‬ ‫ري ْب ُن آسع ٍد‪ " :‬أمرنا اَّلل تعاىل‪ ،‬أن نصِل علي‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آوَن ُن ِِف َم ِل ِس سع ِد ب ِن عب‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬
‫ُ‬ ‫آْ ُ آ آ‬ ‫آ هْآ آهُ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ُ آ ه آ آ ْ آ ُ آ ِّ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آح هَّت ت آمنينا أنه ل ْم ي آ ْسْ ُٰل‪ ،‬ث هم قال آر ُسول‬ ‫اَّلل صىل‬‫اَّلل‪ ،‬فكيف نصِل عليك؟ قال‪ :‬فسكت رسول ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫آ‬ ‫ْآ آ آآ ْ آ ُآ‬ ‫ُآه آ آ آ هْ آ آآ‬ ‫ه ُ ه آ ِّ آ آ ُ آ ه آ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ُ ُ‬
‫ارك آلَع ُم هم ٍد آو آلَع‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫يم‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫إ‬ ‫آل‬
‫ِ ِ‬ ‫لَع‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫‪،‬‬‫د‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫آل‬
‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫و‬ ‫د‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫لَع‬ ‫ل‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫الل‬ ‫وا‪:‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ :‬قول‬
‫ِ‬
‫ْآ آ آ ه آ آ ٌ آ ٌ آ ه آ آ آْ ْ‬ ‫ُآه آ آ آ آْ آ آآ‬
‫السال ُم ك آما قد آع ِلم ُت ْم "‪.‬‬ ‫َميد‪ ،‬و‬ ‫محيد ِ‬ ‫يم‪ِِ ،‬ف العال ِمني إِنك ِ‬ ‫لَع آل إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫آل ُمم ٍد‪ ،‬كما باركت‬ ‫ِ‬
‫دیستااوبوعسمدااصنریریضاہللہنعاکایبنےہہک مولگدیستادعسنبابعدۃریضاہللہنعےکم ےھٹیبوہےئےھتہکاےنتںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملس‬

‫واہںرشتفیالےئ۔انچہچندیستاریشبنبدعسریضاہللہنعےنوپاھچ‪ :‬یاتروسلاہلل!اہللےن موکآپرپدرودےنجیھباکمکحد یاتےہ‪،‬اسےئل اتبےیئہک م آپ رپ‬

‫دتدعبآپیلص‬ ‫سکرطحدرودںیجیھب؟ہینسےکدعبآپیلصاہللہیلعوملستا لکاخومشرےہاور مےنانمتیکہکاکش مآپےسہنوپےتھچ۔رھپوھتڑی ی ر‬

‫ْآ آ آآ ْ آ‬ ‫ُآه آ آ آ هْ آ آآ‬ ‫ه ُ ه آ ِّ آ آ ُ آ ه آ آ آ‬
‫ارك آلَع‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫يم‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫آل‬
‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ص‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ك‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫آل‬
‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬اس رطح درود ڑپاھ رکو‪« :‬اللهم صل لَع ُمم ٍد و‬
‫ْآ آ آ ه آ آ ٌ آ ٌ‬ ‫ُآه آ آ آ آْ آ آآ‬
‫لَع آل إب ْ آراه آ‬ ‫ُآه آ آآ‬
‫َميد» اورالسمےنجیھباکرطہقی موکولعممیہےہ۔“‬ ‫ِ‬ ‫يد‬ ‫مح‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫ني‬
‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ال‬‫ع‬‫ال‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫يم‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫آل ُمم ٍد كما باركت‬
‫ُمم ٍد ولَع ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)415:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪531‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪918 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫هْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫آح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آو ُُمآ هم ُد ْب ُن ب آ هش ٍار آواللف ُظ َِلبْ ِن ال ُمثآ هن‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آف ٍر‪ ،‬آح هدثنآا ُش ْعبآة‪،‬‬
‫ُ‬ ‫آْآ‬ ‫آ آ آ ً آ‬ ‫ْ آ آ آ آ آآ ُ ْ‬ ‫ت ْاب آن أآِب آِلْ آىل‪ ،‬قآ آال‪ :‬لآقيآِن آك ْع ُ‬
‫كم‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬‫ْآ آ‬
‫ب ْب ُن ُعج آرة‪ ،‬فقال‪ :‬أَل أه ِدي لك ه ِديهة‪ ،‬خ آر آج آعلينا آر ُسول‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫آع ِن احل‬
‫ِّ آ ُ آ‬ ‫ه‬ ‫ْ آ آ ْ آ ُ ِّ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ ِّ آ ْ آ آ آ ُ ُ‬ ‫ه آ ُ ْآ آ ْ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقلنا‪ :‬قد آع آرفنا كيف ن آسل ُم آعليك‪ ،‬فكيف ن آصِل آعليك‪ ،‬قال‪ :‬قولوا‪ " :‬الل ُه هم آصل آلَع ُم هم ٍد‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬
‫ُآه آ آ آ آْ آ آآ‬ ‫ْآ آ ه آ آ ٌ آ ٌ هُ ه آ ْ آآ ُآه آ آآ‬ ‫ُآه آ آ آ هْ آ آآ‬ ‫آ آآ‬
‫آل‬
‫ِ‬ ‫لَع‬ ‫آل ُمم ٍد‪ ،‬كما باركت‬
‫ارك لَع ُمم ٍد ولَع ِ‬
‫َميد‪ ،‬اللهم ب ِ‬
‫محيد ِ‬
‫آل ِإبرا ِهيم‪ِ ،‬إنك ِ‬
‫آل ُمم ٍد‪ ،‬كما صليت لَع ِ‬
‫ولَع ِ‬
‫ْآ آ ه آ آ ٌ آ ٌ‬
‫َميد "‪.‬‬
‫محيد ِ‬
‫ِإبرا ِهيم‪ِ ،‬إنك ِ‬

‫انبایبیلیلٰاکایبنےہہکدیستابعکنبرجعہریضاہللہنعےنھجمےسلمرکاہک‪:‬ںیم موکہیہفحتداتیوہںہک یاترمہبت مےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےس‬

‫ِّ‬ ‫ه‬
‫اہک‪ :‬یاتروسل اہلل!آپ رپ السم ڑپےنھ یک تربیک و م ےنولعممرک یل ےہ رگم ہی اتب دےئجیہک آپرپ درودسک رطح ڑپںیھ؟ارشاد وہا‪ :‬وہک ” «الل ُه هم آصل‬
‫ار ْك آ‬
‫ت‬
‫ْآ آ ه آ آ ٌ آ ٌ هُ ه آ ْ آآ ُآه آ آآ‬
‫لَع آل ُُمآ همد آك آما بآ آ‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫لَع‬ ‫ك‬‫ار‬‫ب‬ ‫م‬ ‫ه‬‫الل‬ ‫يد‬‫َم‬ ‫يد‬‫مح‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫يم‬‫ه‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫آل‬
‫ُآه آ آ آ هْ آ آآ‬
‫لَع‬ ‫آل ُمم ٍد كما صليت‬
‫آآ ُآه آ آآ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫لَع ُمم ٍد ولَع ِ‬
‫ْآ آ ه آ آ ٌ آ ٌ‬ ‫آآ‬
‫َميد» ۔“‬‫محيد ِ‬
‫آل إِبرا ِهيم إِنك ِ‬
‫لَع ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)416:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪919 :‬‬

‫ْآُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْآآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آآُ ُ‬ ‫آ ه آآ ُ آُْ ْ ُ آ ْ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪،‬‬
‫ب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن شعبة‪ ،‬و ِمسع ٍر‪ ،‬ع ِن احلك ِم‪ ،‬بِهذا ِ‬ ‫حدثنا زهري بن حر ٍب‪ ،‬وأبو كري ٍ‬
‫آ آ آ ً‬ ‫آآ ُ ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ‬
‫يث ِم ْس آع ٍر‪ ،‬أَل أه ِدي لك ه ِديهة‪.‬‬
‫آوليس ِِف ح ِد ِ‬
‫دحی ی‬
‫رواییکیئگےہنکیلاسںیمدہہیاکذرکںیہن۔‬ ‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)416:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ه‬
‫ك ٍار‪ ،‬آح هدث آنا ِإ ْس آما ِعيل ْب ُن آزك ِر هي آاء‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪ ،‬آو آع ْن ِم ْس آع ٍر‪ ،‬آو آع ْن آمال ِ ِك ابْ ِن ِم ْغ آو ٍل‪،‬‬ ‫حدثنا ُممد بن ب‬
‫آ آُْ ه‬ ‫ْ آ ْآُ آ ْآ آهُ آ آ آآ ْ آ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ آ‬
‫ارك آلَع ُم هم ٍد‪ ،‬آول ْم يقل‪ :‬الل ُه هم‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ن‬ ‫أ‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬‫ل‬ ‫ث‬‫م‬‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬‫س‬‫اإل‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫آع ِن احل‬
‫ه‬ ‫آآ ْ آ ُآ‬
‫ارك آلَع ُم هم ٍد» ےکاافلظںیہ «الل ُه هم» اکظفلںیہنےہ۔‬ ‫دحیرمویےہنکیلاسںیم «وب ِ‬ ‫یاتاوردنسےسیھبہی ی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪532‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)416:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪911 :‬‬
‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ هْ ُ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ آ آُْ ه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ‬
‫يم آواللفظ ُٰل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل ْب ُن نافِ ٍع ‪ .‬ح حدثنا إِسحا بن إِبرا ِه‬ ‫ري‪ ،‬حدثنا روح‪ ،‬وعبد ِ‬ ‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آ ْ آ ْ ْ ُ آْ آ ْ آآ آُ ُآْ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آْ ه‬ ‫ْ آآ‬ ‫أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا آر ْو ٌح‪ ،‬آع ْن آ‬
‫محي ٍد‬ ‫اَّلل بْ ِن أ ِِب بآك ٍر‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬عن عم ِرو ب ِن سلي ٍم‪ ،‬أخَب ِن أبو‬ ‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫أ‬
‫ِ ِ ٍ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬
‫لَع أآ ْز آواجه آو ُذ ِّر هيته‪ ،‬آكماآ‬
‫آ آ ُ آ ه آ ْ آ ُ آ ِّ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه ُ ه آ ِّ آ آ ُ آ ه آ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬كيف نصِل عليك؟ قال‪ :‬قولوا اللهم صل لَع ُمم ٍد‪ ،‬و‬
‫ُّ آ ه ُ ْ آ ُ‬ ‫ه‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫السا ِع ِدي‪ ،‬أنهم قالوا‪ " :‬يا رسول ِ‬
‫ْآ آ ه آ آ ٌ آ ٌ‬
‫َميد "‪.‬‬ ‫يد‬ ‫مح‬ ‫ك‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬‫يم‬‫ه‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬ ‫إ‬ ‫آل‬
‫آ آ آ آْ آ آآ‬
‫لَع‬ ‫ت‬ ‫ك‬‫ار‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ك‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ت‬ ‫لَع أآ ْز آواجه آو ُذ ِّر ه‬
‫ي‬
‫ْآ آ آآ ْ آآ ُآه آ آآ‬
‫ارك لَع ُمم ٍد و‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫يم‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫آل‬
‫آ هْ آ آآ‬
‫لَع‬ ‫صليت‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬
‫دیستااوبدیمحاسدعیریضاہللہنعاکایبنےہہکاحصہبریضاہللمہنعےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل! مآپرپدرودسکرطحںیجیھب؟ارشادوہا‪” :‬وہک‪«:‬الل ُه هم‬
‫آ ُ ِّ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْآ آ آآ ْ آآ ُآه آ آآ آ‬ ‫آ ُ ِّ ه آ آ آ ه ْ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ِّ آ آ ُ آ ه آ آ آ آ‬
‫اج ِه وذري ِت ِه كما باركت لَع‬
‫ارك لَع ُمم ٍد ولَع أزو ِ‬
‫آل ِإبرا ِهيم وب ِ‬
‫اج ِه وذري ِت ِه كما صليت لَع ِ‬
‫صل لَع ُمم ٍد ولَع أزو ِ‬
‫ْآ آ ه آ آ ٌ آ ٌ‬
‫َميد» ۔“‬ ‫محيد ِ‬ ‫آل ِإبرا ِهيم ِإنك ِ‬
‫ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)417:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪912 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْآآ‬ ‫آُآ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ُّ آ آ ُ آ ْ آ ُ آ ْ ُ ُ ْ آ ُ آ ه آ آ ْ‬
‫حدثنا َيَي بن أيوب‪ ،‬وقتيبة‪ ،‬وابن حج ٍر‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا إِسما ِعيل وهو ابن جعف ٍر‪ ،‬ع ِن العال ِء‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آع ْ ً‬
‫لَع آواح آد ًة‪ ،‬آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ ْ آ ه آآ‬
‫َّشا "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬من صىل‬
‫هريرة‪ ،‬أن ارسول ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملساکارشادایبنایکےہہک ”وجصخشھجمرپ یات رمہبتدرودےجیھب ا واہللاعتیلٰاسرپدسرمہبتدرود‬

‫ےجیھب ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪533‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م‬ ‫م‬ ‫َم‬
‫یع َواتلَح همی هد َواتلَأ هم ه ‪:‬‬
‫‪ -18‬باب اَتس هم ه‬
‫تاب‪:‬عمساہلل نمہدمہ‪،‬رانب کا‪،‬دمح‪،‬اورآنیمےنہکاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪913 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ آه آُ آ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬
‫ٍّ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآْ ُ آآ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ‬
‫اَّلل صىل‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت لَع مال ِ ٍك‪ ،‬عن سم‪ ،‬عن أ ِِب صا ِل ٍح‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ ُ آ آ ْ آ‬ ‫آ آ آ ْ ْ آ هُ‬ ‫ه‬ ‫آ ُ آ آ هُ آ ْ آ آ آُ ُ‬ ‫آ آ آ‬ ‫آ آْ آ آ هآ آ آ‬
‫محد ُه‪ ،‬فقولوا‪ :‬الل ُه هم آر هبنا لك احلآم ُد‪ ،‬فإِنه آم ْن آواف آق ق ْو ُٰل ق ْول ال آمالئِك ِة‪،‬‬
‫اإلمام‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬إِذا قال ِ‬
‫آْ‬ ‫آآ ه‬ ‫ُ آ‬
‫َ ِف آر ُٰل آما تقد آم ِم ْن ذن ِب ِه "‪،‬‬
‫آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ هُ آ ْ آ آ‬
‫محد ُه» ےہک و م «الل ُه هم آر هبنا لك‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنع اک ایبن ےہہک روسل اہلل یلصاہلل ہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ج اامم «س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫ْ‬
‫دیاجںیئےگ۔“‬ ‫احل آ ْم ُد» وہکویکہکنسجاکہکانہکفروتشںےکےنہکےکوماقفوہایگ واسےکزگہتشگاہاعمفرک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)419:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪914 :‬‬

‫محن‪ ،‬آع ْن ُس آهيْل‪ ،‬آع ْن أآبي ِه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن ه‬
‫انلِِّ‬ ‫وب آي ْعِن ْاب آن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬
‫ِ ٍ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يث ُس آ ٍّ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ هآ آ ْ آ آ‬
‫م‪.‬‬ ‫صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬بِمعن ح ِد ِ‬
‫دحیےک مینعمدورسیدنسےس ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬ ‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسا ی ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)419:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪915 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫لَع آمالك‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬آع ْن آسعيد بْن ال ْ ُم آسيِّ‬ ‫آ آ آآْ ُ آآ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آ‬
‫ب‪ ،‬آوأ ِِب آسل آمة ب ْ ِن عب ِد‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫أ‬‫ر‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬
‫آ‬ ‫آ هُ‬ ‫آ آ ه آ آ ُ آ آ ِّ‬ ‫آ ْ آ ُ آْآآ آ ه آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ‬ ‫ه ْآ‬
‫ام فْمنُوا‪ ،‬ف ِإنه آم ْن آواف آق‬ ‫اإلم‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬ق‬
‫الرمح ِنْنهما أخَباه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬
‫ول‪ :‬آمني‪.‬آ‬‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُ آ آُ آ آ آ ه آ ْ آْ‬ ‫آْ ُُ آْ آ ْآ آ‬
‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬ ‫اب‪َ :‬كن رسول ِ‬ ‫تْ ِمينه تْ ِمني المالئِك ِة‪ِ َ ،‬فر ٰل ما تقدم ِمن ذن ِب ِه "‪ ،‬قال ابن ِشه ٍ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪534‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکیبنیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ااممجآنیمےہک ودتقمییھبآنیمںیہکاورسجیکآنیمفروتشںیکآنیمےک‬
‫آآ ه‬
‫الضالا آ‬
‫ني» ےک‬ ‫ِ‬ ‫تراتروہاجےئیگ واسےکزگہتشگاہاعمفرکدےیئاجںیئےگ۔“ انباہشبرہمحاہللاکایبنےہرتمحدواعملیلصاہللہیلعوملس«وَل‬

‫دعبآنیماہکرکےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪916 :‬‬

‫َبن ْاب ُن ال ْ ُم آس هيب‪ ،‬آوأآبُو آسلآ آم آة ْبنُ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫آح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ ْ ُ آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬بمثْل آ‬ ‫آ ه آآ ُ آ ْآ آ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آْ ه ْآ‬
‫يث آمال ِ ٍك‪ ،‬آول ْم يآذك ْر ق ْول اب ْ ِن‬ ‫د‬ ‫ح‬
‫ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫عب ِد الرمح ِن‪ ،‬أن أبا هريرة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬

‫اب‪.‬‬ ‫آ‬
‫ِشه ٍ‬
‫م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنع ےتہںیہںیمےنانسروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسزگہتش ی‬
‫دحییکلثمرگماسںیمآخریظفلانباہشباکوقلںیہنےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪917 :‬‬

‫آه آُ آ ه‬ ‫آ ْ آآ آ ْ ٌ آ ه آآ ُ ُ آ آ ه آُ آ ْ آ ُ آ ْآ آ‬ ‫آ هآ ْ ُ آْ‬ ‫آح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آ‬

‫اَّلل‬
‫ب‪ ،‬أخَب ِن عمرو‪ ،‬أن أبا يونس حدُه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ " ،‬أن رسول ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬
‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫ْ آ ُ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ك ُة ِف ه‬
‫آ‬ ‫آ آ ْآ آ‬ ‫ه آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ‬
‫ني‪ ،‬ف آواف آق ِإحداه آما األخ آرى‪،‬‬ ‫الس آماءِ‪ :‬آ ِم‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ال‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ني‬ ‫م‬‫آ‬
‫ِ ِ‬‫‪:‬‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫الص‬ ‫ِف‬
‫ِ‬
‫كْ‬
‫م‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ :‬إذا قال أحد‬
‫آْ‬ ‫آآ ه‬ ‫ُ آ‬
‫َ ِف آر ُٰل آما تقد آم ِم ْن ذن ِب ِه "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکارشادایبنایکہک ” مجامنزںیمآنیموہکاورفرےتشآامسنرپآنیم ےتہںیہرھپاہمتریاوران‬

‫یکآنیم یاتدورسےےکتراتروہاجےئ واسامنزیےکذموکرہگاہاعمفرکدےیئاجےتںیہ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪535‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪918 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ ُ آ آ آ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫ِّ آ‬ ‫آ ه آآ ُْ آُ آ آ‬
‫اَّلل ْب ُن آم ْسلآ آم آة الْ آق ْعنآ ُّ‬
‫آ ه آآ آ ُْ ه‬
‫الزنا ِد‪ ،‬آع ِن األع آر ِج‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬قال‪ :‬قال آر ُسول‬ ‫رية‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫ِ‪ ،‬حدثنا الم ِغ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا عبد‬
‫ُ آ‬ ‫ُ ْ‬ ‫آ آ آآ ْ ْ آ ُ‬ ‫ك ُة ِف ه‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ آ آ ُ ُ‬
‫ني‪ ،‬ف آوافقت ِإحداه آما األخ آرى‪ِ َ ،‬ف آر ُٰل آما‬ ‫الس آماءِ‪ :‬آ ِم‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ال‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ني‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫آ‬ ‫‪:‬‬ ‫كْ‬
‫م‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬إذا قال أحد‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫آآ ه‬
‫تقد آم ِم ْن ذن ِب ِه "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعایبنرکےتںیہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ج مںیمےسوکیئآنیمےہکاورفرےتشآامسنںیمآنیمںیہک اںیہن‬

‫ےسیسکیکدورسےےکاسھتوماتقفوہیئگ وزگہتشامتمگاہاعمفرک ی‬
‫دیاجےتںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪919 :‬‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫الر هزا ‪ ،‬آح هد آثنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آع ْن آه همامِ بْن ُم آنبِّ ٍه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسیہی ی‬
‫دحیدورسیدنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪921 :‬‬
‫آ ْ آ ُآْآآ آه آُ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫وب آي ْعِن ْاب آن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آثنآا آي ْع ُق ُ‬
‫مح ِن‪ ،‬ع ْن ُس آهي ٍل‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ " ،‬أن رسول‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ ْآ ُ‬ ‫آآ آ‬ ‫الضالِّ آ‬
‫ه‬ ‫آْ‬ ‫ئ‪ :‬آغ ْري ال ْ آم ْغ ُ‬‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ ْآ ُ‬
‫ني سورة الفاَتة آية ‪ ،5‬فقال آم ْن خلفه‪:‬‬ ‫وب آعلي ِه ْم آوَل‬‫ِ‬ ‫ض‬ ‫ِ‬ ‫ار‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ :‬إذا قال الق ِ‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫آآ ه‬ ‫ُ آ‬
‫الس آماءِ‪ِ َ ،‬ف آر ُٰل آما تقد آم ِم ْن ذن ِب ِه "‪.‬‬ ‫اف آق قآ ْو ُ ُٰل قآ ْو آل أآ ْهل ه‬
‫آ آآ آ‬
‫آ ِمني‪ ،‬فو‬
‫ِ‬
‫آآ ه‬
‫الضالا آ‬ ‫دیستا م‬
‫ني» ےہک اور اس ےک ےھچیپ واال‬ ‫ِ‬ ‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ :‬فرآن رکمی ڑپےنھ واال ج «وَل‬

‫صخشآنیمےہکاوراساکانہکآامسنواولںےکآنیمےنہکےکنیعوقںیموہ واسصخشےکامتمگاہاعمفرکدےیئاجےتںیہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪536‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫م َ مَم‬
‫اإلم ه‬
‫ام‪:‬‬ ‫ام المأم ه‬
‫وم ب ه ه‬ ‫‪ -19‬باب ائتهم ه‬
‫تاب‪:‬ااممیکادتقاک(ریپوی)رکےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪921 :‬‬

‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آو آع ْم ٌرو ه‬

‫انلاقِ ُد‪ ،‬وأبو‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬‫آآُ آ ْ‬ ‫ُآْآُ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ آْآ‬
‫حدثنا َيَي ب ُن َيَي‪ ،‬آوقتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫يد‪ ،‬وأبو ب ِ‬
‫آُ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ آ آ ْ ُ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ آ آُ آ ْ آ ه آآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ‬
‫كريب َجيعا‪ ،‬عن سفيان‪ ،‬قال أبو بك ٍر‪ ،‬حدثنا سفيان بن عيينة‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أنس بن مال ِ ٍك‪ ،‬يقول‪:‬‬
‫ه آ ُ آ ه آ‬ ‫ُّ ُ آ ْ آ ُ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ ُ‬
‫ود ُه‪ ،‬فآ آ‬
‫ح آ آ‬ ‫آ ُ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫الصالة‪ ،‬ف آصىل بِنا‬ ‫َّض ِت‬ ‫ِشقه األيمن‪ ،‬فدخلنا علي ِه نع‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ع ْن ف آر ٍس‪ ،‬فج ِح‬ ‫" سق انل ِِ صىل‬
‫آ آ آ ه آ آ آ ِّ ُ آ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ ُ ْآ‬ ‫ه آ آ آ آ هآ ُ آ‬ ‫آ ً آ آ هْآ آ آ آُ ُ ُ ً آآه آ آ‬
‫ج ُدوا‪،‬‬
‫اس ُ‬ ‫ام ِِلُؤت هم بِ ِه‪ ،‬ف ِإذا كَب فكَبوا‪ ،‬وإِذا سجد ف‬ ‫اإلم‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ال‬ ‫الص‬ ‫َض‬ ‫قا ِعدا‪ ،‬فصلينا وراءه قعودا‪ ،‬فلما ق‬

‫َج ُعون "‪،‬‬‫ودا أآ ْ آ‬

‫آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ ه ُ آ ْ آ آ ُ آ ُ ُ آ ه آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ ه آ ً آ آ ُّ ُ ُ ً‬
‫محده‪ ،‬فقولوا‪ :‬ربنا ولك احلمد‪ ،‬وإِذا صىل قا ِعدا فصلوا قع‬ ‫وإِذا رفع فارفعوا‪ ،‬وإِذا قال‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعاکایبنےہہکوھگڑےرپےسرگےنیکو ہےسروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکداںیئاجیاکدبنلھچایگ۔ مآپیلصاہللہیلع‬

‫وملس یک ایعدت ےک ےئل ےئگ۔ وچہکن امنز اک وق وہ ایگ اھت اس ےئل آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن ےھٹیب ےھٹیب امنز ڑپاھیئ۔ اور ج م س ولگ امنز ڑپھ ےکچ و‬

‫ارشادوہا‪” :‬اامما یےئلانب یاتایگےہہکاسیکریپوییکاجےئوہجریبکتےہک و میھبریبکتوہکوہجدجسہرکے و میھبدجسہرکو‪،‬اورجوہرسااھٹےئ و‬

‫ئس‬
‫ میھبرسااھٹؤاوروہج منیعڑپےھ و مدیحمتڑپوھاورجھٹیبرکامنزڑپاھےئ و میھبھٹیبرکیہامنزادارکو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪922 :‬‬
‫آ آآ‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُآ‬ ‫ه آآ آ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫اب‪ ،‬ع ْن أن ِس ب ْ ِن‬‫ه‬‫ث‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫وحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ُرم ٍح‪ ،‬أخَبنا اللي‬ ‫يد‪ ،‬آحدثنا ِلْث ‪ .‬ح‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ ُ آ آ ه آ آ ً ُ آ آ آْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ آ آ ه آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫ج ِح ‪ ،‬ف آصىل نلآا قا ِعدا‪ ،‬ث هم ذك آر َن آو ُه‪،‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ع ْن ف آر ٍس‪ ،‬ف‬ ‫اَّلل صىل‬
‫مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬خر رسول ِ‬
‫آ‬

‫دیستااسننبام کریضاہللہنعفرامےتںیہ‪:‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسرگےئگوھگڑےےساورآپزیمخوہےئگآپیلصاہللہیلعوملسےنںیمہھٹیبرکامنز‬
‫ڑپاھیئرھپزگہتش ی‬
‫دحییکرطحایبنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪537‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪923 :‬‬

‫آه آُ آ ه‬ ‫َبن أآن آ ُس ْب ُن آ‬‫آ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬أآ ْخ آ‬ ‫آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ‬ ‫آ‬ ‫آح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬‫ِ ٍ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اد‪ ،‬فآإ آذا آص هىل قآائ ًما‪ ،‬فآ آصلُّوا ق آي ً‬ ‫آ آآ آ‬ ‫ُّ ُ آ ْ آ ُ آ ْ‬
‫حو آ‬ ‫آ ُ آ‬ ‫ع آع ْن فآ آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ ُ آ‬
‫اما‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ز‬‫و‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ث‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫‪،‬‬‫ن‬‫م‬ ‫ي‬‫األ‬ ‫ه‬ ‫ق‬ ‫ش‬‫ِ‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫س‬‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫ْص‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬‬
‫دیستااسن نب ام ک ریض اہلل ہنع ایبنرکےتںیہ ہک روسل اہلل یلصاہلل ہیلعوملس وھگڑے ےسرگ ےئگ آپ یلصاہللہیلعوملس یک داںیئ اجی زیمخ وہ یئگ‪ ،‬تایق‬

‫زگہتشدحوثیںیکرطحایبنایکاسںیمااضہفہیےہہک ”جااممڑھکےوہرکامنزڑپےھ و میھبڑھکےوہرکامنزڑپوھ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪924 :‬‬

‫آه آُ آ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ آآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ُ آآ آ ه آآ آ ْ‬
‫اَّلل صىل‬
‫حدثنا ابن أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا معن بن ِعيَس‪ ،‬عن مال ِ ِك ب ِن أن ٍس‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬أن ارسول ِ‬
‫حو آحديثه ْم‪ ،‬آوفيه إ آذا آص هىل قآائ ًما‪ ،‬فآ آصلُّوا قيآ ً‬‫ُّ ُ آ ْ آ ُ آ ْ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آ آ آآ ً آ ُ آ آ ُْ آ ُ آ‬
‫اما‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِشقه األيمن‪ِ ،‬بن ِ‬ ‫رصع عنه‪ ،‬فج ِح‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬ر ِكب فرسا‪ ،‬ف ِ‬
‫دیستااسن نب ام کریض اہلل ہنع ایبنرکےتںیہ ہک روسل اہلل یلصاہلل ہیلعوملس وھگڑے ےسرگ ےئگ آپ یلصاہللہیلعوملس یک داںیئ اجی زیمخ وہ یئگ‪ ،‬تایق‬

‫زگہتشدحوثیںیکرطحایبنایکاسںیمااضہفہیےہہک ”جااممڑھکےوہرکامنزڑپےھ و میھبڑھکےوہرکامنزڑپوھ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪925 :‬‬

‫اَّلل آعلآيْه آو آس هلم‪،‬آ‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ ٌ آ ُّ ْ ِّ آ ْ آ آ آ آ ٌ آ ا‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ْ ُ ُآْ آ ْ آآآ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫حدثنا عبد بن محي ٍد‪ ،‬أخَبنا عبد الرزا ِ ‪ ،‬أخَبنا معمر‪ ،‬ع ِنالزه ِري‪ ،‬أخَب ِن أنس‪ ،‬أن انل ِ‬
‫آُ ُ‬ ‫آ ْ آ آْ‬ ‫ُّ ُ آ ْ‬ ‫آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫ِشقه األي آم ُن‪ ،‬آو آسا احل آ ِديث‪ ،‬آولي آس ِفي ِه ِز آيادة يُون آس‪ ،‬آو آمال ِ ٍك‪.‬‬ ‫آسق آ ِم ْن ف آر ِس ِه‪ ،‬فج ِح‬

‫یاتاوردنسےسیھبذموکرہتاال ی‬
‫دحیوقنملےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)411:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪926 :‬‬
‫ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آْ آ آ‬ ‫ه آآ آ ْآُ‬ ‫آ آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫ه آآ آ‬
‫آحدثنا أبُو بآك ِر ْب ُن أ ِِب شيبآة‪ ،‬آحدثنا عبدة ْب ُن ُسلي آمان‪ ،‬ع ْن ِهشامٍ ‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬ع ْن آَعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬اش آتَك آر ُسول‬
‫ه‬ ‫آ ُ ُ آُ آ آ ه آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آجال ِ ًسا‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ْ آ ْ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آ آْ آ ٌ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فدخل علي ِه ناس ِمن أصحابِ ِه يعودونه‪ ،‬فصىل رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪538‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ آ آ‬ ‫آ ُ ْآ‬ ‫آآه ْ آ آآ آ آ هآ ُ آ‬ ‫جلآ ُ‬
‫اجل ُسوا فآ آ‬‫ْ‬ ‫آ ً آآ آ آ آْ ْ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ ُّ‬
‫ام ِِلُؤت هم ِب ِه‪ ،‬ف ِإذا آرك آع‬‫اإلم‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ن‬‫إ‬‫ِ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ف‬‫رص‬ ‫ان‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫وا‪،‬‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫م‬
‫ِ ِ ِ‬‫ه‬ ‫ِل‬‫إ‬ ‫ار‬‫ش‬ ‫ْ‬‫ف‬ ‫ا‪،‬‬‫ام‬ ‫ي‬‫ق‬‫ِ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ص‬‫ف صل ِ‬
‫ب‬ ‫وا‬
‫ار آف ُعوا‪ ،‬آوإ آذا آص هىل آجال ًسا فآ آصلُّوا ُجلُ ً‬
‫وسا "‪.‬‬ ‫ار آك ُعوا‪ ،‬آوإ آذا آر آف آع آف ْ‬
‫فآ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫امالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعاکارشادےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکایعدتےکےئلاحصہبرکامریضاہللمہنعآےئ۔آپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫ھٹیبرکامنزڑپاھیئنکیلھچکولگ آپ یلصاہللہیلعوملس ےکےھچیپ ڑھکےےھت‪ ،‬وآپیلصاہللہیلعوملس ےناشارہ ےساںیہنےنھٹیباکمکحد یتا۔رھپآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےندعبفراعامنزفرام یتا‪” :‬اامماسےیلےہہکاسیکریپویرکو۔وہجروکعرکے و میھبروکعرکو۔اوروہجرسااھٹےئ و میھبرسااھٹؤ‬

‫اوروہجھٹیبرکامنزڑپاھےئ و میھبھٹیبرکامنزڑپوھ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)412:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪927 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آآُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ه ٌ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آ‬
‫ب‪ ،‬قاَل‪:‬‬
‫يع الزهر ِاِن‪ ،‬حدثنا محاد يع ِِن ابن زي ٍد ‪ .‬ح وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وأبو كري ٍ‬ ‫حدثنا أبو الربِ ِ‬
‫ْ آ آْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ آ آ آ ه آآ آ آ ً آ ْ آ ْ ُ ْ آآ آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬
‫اإلسنا ِد َن آو ُه‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫َجيعا‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن عروة‪ ،‬بِه‬
‫ري‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا أ ِِب ِ‬‫ري ‪ .‬ح وحدثنا ابن نم ٍ‬
‫حدثنا ابن نم ٍ‬
‫اسدنسےسیھباشہمنبرعوہےسذموکرہتاال ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)412:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪928 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُّ آ ْ‬ ‫آ ْآآآ هْ ُ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آ ه آآ آْ ٌ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ري‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫الز‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ي‬‫الل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ح‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ث‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا ِل‬‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ هْآ آ آ آُ آ ُ آ آ ٌ آآُ آ ْ ُ ْ ُ ه آ آ ْ آُ آ ْآآ آ آْآ آآ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فصلينا وراءه وهو قا ِعد‪ ،‬وأبو بك ٍر يس ِمع انلاس تك ِبريه‪ ،‬فاْلفت إِِلنا‪ ،‬فرآنا‬ ‫اشتَك رسول ِ‬
‫آُ ُ آ‬ ‫ون ِف ْع آل فآار آس‪ ،‬آو ُّ‬ ‫ْ ْ ُ ْ ً آآْ آ ُ آ‬ ‫ُُ ً آآه آ هآ آ آ‬ ‫آ ً آآ آ آ آْآ آ آ آ ْ آ آ آ هْآ آ آ‬
‫ومون‬ ‫الرومِ ‪ ،‬يق‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫ف‬ ‫ْل‬ ‫ا‬‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫آ‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫ك‬
‫ِ ِ‬‫ن‬ ‫إ‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ود‬ ‫ع‬ ‫ق‬ ‫ه‬
‫ِقياما‪ ،‬فْشار ِإِلنا‪ ،‬فقعدنا فصلينا بِص ِ ِ‬
‫ت‬ ‫ال‬
‫ْ ه آ ً آ ُّ ُ ً‬ ‫ك ْم إ ْن آص هىل آقائ ًما فآ آصلُّوا قيآ ً‬ ‫آ آ ُ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ ٌ آ آ آ ْ آ ُ ْ آ ُّ آ ه ُ‬
‫اما‪ ،‬آو ِإن آصىل قا ِعدا ف آصلوا ق ُعودا "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لَع ملو ِك ِهم وهم قعود‪ ،‬فال تفعلوا‪ ،‬ائتموا بِْئِم ِت‬

‫دیستااجترریضاہللہنعاکایبنےہہکراسلآمبیلصاہللہیلعوملسیکامیبریںیم مےنآپیلصاہللہیلعوملسےکےھچیپاسرطحامنزڑپیھہکآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسےنھٹیبرکامنزڑپاھیئاوردیستادصقیاربکریضاہللہنعمکیرریکتیثیحںیمریبکتات ےتہےھت۔امنزںیمںیمہڑھکادھکیرکآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪539‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اشارہےسںیمہےنھٹیباکمکحد یات و مھٹیبےئگ۔رھپدعبفراعامنزارشاداعیلوہا‪ ” :‬مےناسوقوہاکمایکاسیجہکافرسورومواےلاےنپتادشاہےکاسےنم‬

‫ڑھکےر ےتںیہاورتادشاہاھٹیبراتہےہ۔ابآدنئہااسیہنرکتاہکلبہشیمہاےنپااممیکریپویرکوارگوہھٹیبرکامنزڑپاھےئ و میھبھٹیبرکامنزڑپوھ۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)413:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪929 :‬‬

‫ه آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫آ‬
‫ري‪ ،‬ع ْن آجابِ ٍر‪ ،‬قال‪ :‬آصىل ِبنا‬
‫ُّ آ ْ‬
‫ب‬ ‫الز‬ ‫ِب‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫الر آؤ ِ ُّ‬
‫اِس‬ ‫محن ُّ‬ ‫َبنآا ُ آ‬
‫محيْ ُد ْب ُن آعبْ ِد ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآُ آ ْ آ ْآ ُ آ آ آ هآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ هآ آُ آ ْ‬
‫كر‪ ،‬ليُ ْسم آعنآا ُثمه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬كَب أبو ب ٍ ِ ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم وأبو بك ٍر خلفه‪ ،‬فإِذا كَب رسول ِ‬ ‫رسول ِ‬

‫ث‪.‬‬
‫هْ‬
‫ي‬ ‫الل‬ ‫يث‬ ‫د‬‫ح‬‫آذ آك آر آَنْ آو آ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬

‫دیستااجترریضاہللہنع ےتہںیہ‪:‬امنزڑپاھیئںیمہروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناوراوبرکبریضاہللہنعآپیلصاہللہیلعوملسےکےھچیپےھتجآپیلصاہلل‬
‫ہیلعوملسریبکت ےتہ واوبرکبریضاہللہنعیھبریبکت ےتہںیمہانسےنےکےئلرھپذموکرہ ی‬
‫دحییکرطحایبنایک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)413:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪931 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ آه آُ آ ه‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ِّ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ ُْ آُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬

‫اَّلل‬ ‫آ‬
‫اِم‪ ،‬عن أ ِِب الزنا ِد‪ ،‬ع ِن األعر ِج‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫احل آز ِ ه‬
‫رية يع ِِن ِ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا الم ِغ‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ آ ِّ ُ آ آ آ آ آ آ ْ آ‬ ‫آ ُ ْآ‬ ‫هآ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ‬
‫ارك ُعوا‪ ،‬آوإِذا قال‪ :‬آس ِم آع‬ ‫ام ِِلُؤت هم بِ ِه‪ ،‬فال َتت ِلفوا علي ِه‪ ،‬ف ِإذا كَب فكَبوا‪ ،‬وإِذا ركع ف‬‫اإلم‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إنما ِ‬
‫ه ُ ه آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ آ آ آ ه آ ً آ آ ُّ ُ ُ ً آ ْ آ آ‬ ‫هُ آ ْ آ آ آُ ُ‬
‫َج ُعون "‪.‬‬ ‫محد ُه‪ ،‬فقولوا‪ :‬اللهم ربنا لك احلمد‪ ،‬وإِذا سجد فاسجدوا‪ ،‬وإِذا صىل جالِسا فصلوا جلوسا أ‬ ‫اَّلل لِمن ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریضاہلل ہنعاک ایبنےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬اامم اسےئل ےہہک اس یک ریپوی یک اجےئ۔ م اس یک اخمتفلہنرکتا۔وہ‬
‫ئس‬
‫جریبکتےہک و میھبریبکتوہکاوروہجروکعرکے و میھبروکعرکو۔اوروہج منیع ڑپےھ و مدیمحتڑپوھ۔اسےکدجسہےکاسھت مدجسہرکواوروہ‬

‫جھٹیبرکامنزڑپاھےئ و میھبھٹیبرکیہامنزادارکو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)414:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪540‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪931 :‬‬

‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫الر هزا ‪ ،‬آح هد آثنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬آع ْن آه همامِ بْن ُم آنبِّ ٍه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪.‬‬
‫دحیےکلثمدیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہ۔‬ ‫اسدنسےسیھبذموکرہ ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)414:‬‬

‫َ َم‬ ‫َ م‬ ‫َ‬ ‫َم َ م َُ َ‬

‫اد َ‬
‫ْيه ه‪:‬‬
‫ه‬ ‫غ‬ ‫و‬ ‫ْي‬
‫ه ه‬ ‫ب‬ ‫ّ‬ ‫اتل‬‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬
‫ام‬ ‫م‬ ‫اإل‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ْه عن مب‬
‫‪ -21‬باب انل ه‬
‫تاب‪:‬ااممےسریبکتوریغہںیمآےگترےنھیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪932 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ آ ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ ْآآآ‬
‫َبنا ِعيَس ْب ُن يُون آس‪ ،‬آحدثنا األع آم ‪ ،‬ع ْن أ ِِب آصا ِل ٍح‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫حدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬وابن خَّشمٍ ‪ ،‬قاَل‪ :‬أخ‬
‫آ آ آ‬
‫َبوا‪ ،‬آوإِذا قال‪ :‬آوَل‬
‫آ آ آ آهآ آ آ‬
‫ك ِّ ُ‬ ‫اإلمام‪ ،‬إِذا كَب ف‬ ‫وا‬‫ر‬‫ول‪ " :‬آَل ُتبآاد ُ‬
‫ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ِّ ُ آ آ ُ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم يعلمنا‪ ،‬يق‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هريرة‪ ،‬قال‪َ :‬كن رسول ِ‬
‫آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آآ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ هُ آ ْ آ آ آُ ُ‬
‫محد ُه‪ ،‬فقولوا‪ :‬الل ُه هم آر هبنا لك‬
‫آُ ُ‬ ‫ه ِّ آ‬
‫الضالني سورة الفاَتة آية ‪ ،5‬فقولوا‪ :‬آ ِمني‪ ،‬وإِذا ركع فاركعوا‪ ،‬وإِذا قال‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫ْ ْ‬
‫احلآم ُد "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےسرمویےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس موکمیلعتدےتیاورفرامےتےھت‪” :‬ااممےسےلہپوکیئاکمہنرکتاوہجریبکتےہکاس‬
‫ئس‬ ‫آآ ه‬
‫الضالا آ‬
‫ني» ےہک و مآنیموہک۔وہجروکعرکے و میھبروکعرکواوروہج منیعےہک و مدیمحتڑپاھرکو۔“‬ ‫ِ‬ ‫وقریبکتانہک۔اورجوہ «وَل‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)415:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪933 :‬‬

‫ِ‬ ‫او ْر ِد هي‪ ،‬آع ْن ُس آهيْل بْن أآِب آصا ِلح‪ ،‬آع ْن أآبي ِه‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آعزيز آي ْعِن ه‬
‫ال آر آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫آ آ آ آ آْآُ‬ ‫ني سورة الفاَتة آية ‪ ،5‬آف ُقولُوا‪ :‬آم آ‬‫الضالِّ آ‬
‫ه‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه آ ْ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫ني‪ ،‬آو آزاد‪ :‬آوَل ت ْرف ُعوا قبله‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِنح ِو ِه‪ِ ،‬إَل ق ْو ُٰل‪ :‬آوَل‬ ‫صىل‬
‫آآ ه‬
‫الضالا آ‬ ‫دیستا م‬
‫ني» ےہک و‬ ‫ِ‬ ‫دحیواےلاافلظرگماسںیمہیظفلںیہہکجاامم «وَل‬ ‫اوبہ یرترہریضاہللہنعیبنیلصاہللہیلعوملسےسایبنرکےتںیہذموکرہ ی‬

‫ مآنیموہکاورم ی د‬
‫ریہیہکااممےسےلہپ (روکعدجسہ یاترتعکںیم) ہناوھٹ۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪541‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)415:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪934 :‬‬
‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه ْ ُ ُ آ آ ه ْ ُ آُ آ ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آه‬
‫اَّلل بن معا ٍذ واللفظ ٰل‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪،‬‬ ‫ار‪ ،‬حدثنا ُممد بن جعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة ‪ .‬ح وحدثنا عبيد ِ‬ ‫حدثنا ُممد بن ب ٍ‬
‫ش‬
‫آ آ آآ آ ْآ آ آ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ه آآ ُ ْآُ آ ْ آ ْآ آ ُ آ ْ ُ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫حدثنا شعبة‪ ،‬عن يعىل وهو ابن عطا ٍء‪ ،‬س ِمع أبا علقمة‪ ،‬س ِمع أبا هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آ آ ْ ْ آ آ‬ ‫ه‬ ‫آ ُ ُ ه ٌ آ آ آ ه آ ً آ آ ُّ ُ ُ ً آ آ آ آ آ آ ه ُ آ ْ آ آ آ ُ ُ‬ ‫آو آسله آم‪ " :‬إ هن آ‬
‫محد ُه‪ ،‬فقولوا‪ :‬الل ُه هم آر هبنا لك احلآم ُد‪ ،‬ف ِإذا‬
‫اإلمام جنة‪ ،‬ف ِإذا صىل قا ِعدا فصلوا قعودا‪ ،‬وإِذا قال‪ :‬س ِمع اَّلل لِمن ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫آْ‬ ‫آآ ه‬ ‫ُ آ‬ ‫األ ْرض‪ ،‬قآ ْو آل أآ ْهل ه‬
‫الس آماءِ‪ِ َ ،‬ف آر ُٰل آما تقد آم ِم ْن ذن ِب ِه "‪.‬‬
‫آ‬
‫ل‬
‫آ آآ آُْ آْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وافق قول أ ِ‬
‫ه‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکارشادایبنایکہک ”اامم یاتڈاھلیکرطحےہ‪،‬وہھٹیبرکامنزڑپاھےئ و میھبھٹیبرکڑپوھاوروہ‬
‫ئس‬
‫دیاجےتںیہ۔“‬ ‫ج منیعےہک و مدیمحتوہک۔ویکہکنسجاکانہکآامسنواولںےکےنہکےکاسھتوماقفوہاجتاےہ واسےکزگہتشگاہاعمفرک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)416:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪935 :‬‬
‫آ ْ آ ْآآ آ ه آآ ُ ُ آ آ ْ آ آ ُ آ ْآ آ آ ه آُ آ آ آ ْ ُ آ ُ آ آ ُ ُ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آح هدُآِن أآبُو ه‬
‫ت أبآا ه آريْ آرة‪ ،‬يقول‪:‬‬ ‫ب‪ ،‬عن حيوة‪ ،‬أن أبا يونس موَل أ ِِب هريرة حدُه‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫الط‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ه آ آ آ ِّ ُ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ‬ ‫ه‬ ‫هآ ُ آ آ ُ ُْآ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آهُ آ آ‬ ‫آ آُ‬
‫اإلمام ِِلؤتم بِ ِه‪ ،‬ف ِإذا كَب فكَبوا‪ ،‬وإِذا ركع فاركعوا‪ ،‬وإِذا قال‪:‬‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أنه قال‪ " :‬إِنما ج ِعل ِ‬ ‫ول ِ‬
‫ع ِن رس ِ‬
‫ه ُ ه آ ه آ آ آ ْ آ ْ ُ آ آ آ ه آ ً آ آ ُّ آ ً آ آ آ ه آ ً آ آ ه ْ ُ ُ ً آ ْ آ آ‬ ‫آ آ هُ آ ْ آ آ آُ ُ‬
‫َج ُعون "‪.‬‬ ‫محد ُه‪ ،‬فقولوا‪ :‬اللهم ربنا لك احلمد‪ ،‬وإِذا صىل قائِما فصلوا ِقياما‪ ،‬وإِذا صىل قا ِعدا فصلوا قعودا أ‬ ‫س ِمع اَّلل لِمن ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنراسلآمبیلصاہللہیلعوملساکارشادایبنایکہک ”اامماسےئلرقمرایکایگےہتاہک ماسیکریپویرکو‪،‬جوہریبکتےہک و‬
‫ئس‬
‫ میھبریبکتوہکاوروہجروکعرکے و میھبروکعرکو۔اوروہج منیعڑپےھ و مدیمحتوہک۔اوروہجڑھکےوہرکامنزڑپاھےئ و مڑھکےوہرکامنز‬

‫ڑپوھاوروہجھٹیبرکامنزڑپاھےئ و و میھبھٹیبرکامنزادارکو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)417:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪542‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ََ َ‬ ‫َ‬ ‫م َ َ َ َ َ َ َ م َ َ م ُ َ ِّ‬ ‫َ َ َ َ َ َُ ُ م‬ ‫م م َ‬
‫اس وأن‬‫ْيههما من يصِّل بهانل ه‬
‫ام إهذا عرض ِل عبار مهن مر ٍض وسف ٍر وغ ه‬ ‫اإلم ه‬‫‪ -21‬باب استهخَل هف ه‬
‫َ م َ م َ َ َ ُ م َ ُ َ َ َ َ َ َم َ َم مُ ُ َ مَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ م َ َ َ مَ‬
‫ام ل هزمه اَ هقیام إهذا قدر علی هه ونسخه اَقعو هد خلف‬‫من صَّل خلف إهمامٍ جال ٍهس َ هعج هزه ه ع هن اَ هقی ه‬
‫َ ِّ َ م َ َ َ َ َ م َ‬ ‫مَ‬
‫اَقا هع هد هِف حق من قدر لَع اَ هقی ه‬
‫ام‪:‬‬
‫تاب‪:‬رمض‪،‬رفس یاتاوریسکذعریکو ہےساامماکامنزںیمیسکوکہفیلخانبتا‪،‬اورارگااممھٹیبرکامنزڑپاھےئ ودتقمیڑھکےوہرکامنزڑپےھارگ‬
‫ڑھکےوہےنیکاطقرھکاوہ‪،‬ویکہکنایقمیکاطقرےنھکواےلدتقمیرپھٹیبرکامنزڑپےنھاکمکحوسنمخوہاکچےہ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪936 :‬‬
‫آ ه آآ آ آُ آ ه آآ ُ آ ْ ُ آ آ آ آ آ ْ ُآْ ه ْ آ ْ ه آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ْآ ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل ب ِن عب ِد ِ‬ ‫اَّلل ب ِن يونس‪ ،‬حدثنا زائِدة‪ ،‬حدثنا موَس بن أ ِِب َعئِشة‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬ ‫حدثنا أمحد بن عب ِد ِ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫انل ُّ‬ ‫ت‪ :‬بآ آىل‪ ،‬آث ُق آل ه‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ ْ‬
‫ال‬ ‫ق‬ ‫؟‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ت ل آ آها‪ :‬أآ آَل َُتآ ِّدُيِن آع ْن آم آرض آر ُ‬ ‫لَع آَعئ آش آة‪ ،‬آف ُقلْ ُ‬ ‫آ آ ْ ُ آآ‬
‫دخلت‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ْآ‬
‫ب "‪ ،‬فف آعلنا‪،‬‬ ‫ض‬
‫ْ ْ آ‬
‫خ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ِف‬ ‫اَّلل‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آْ ُعوا ِل آم ً‬
‫اء‬
‫ُ ْآ آ آ ُ ْ آْآ ُ آ آ آ آ ُ آ ه‬
‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫ك‬ ‫ون‬ ‫ر‬ ‫ظ‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫َل‬ ‫ا‪:‬‬ ‫ن‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫"‪،‬‬ ‫؟‬ ‫اس‬‫انل ُ‬‫آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬أآ آص هىل ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ ْآ آ آ ُ ْ آْآ ُ آ آ آ آ ُ آ ه آ آ آ‬ ‫انل ُ‬
‫ه‬ ‫آ ْ آ آ آ ُ ه آ آ آ آُ آ آُ ْ آ آ آْ ُ ه آآ آ آ آ آ آ آ ه‬
‫اَّلل‪ ،‬فقال‪" :‬‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫ك‬ ‫ون‬ ‫ر‬ ‫ظ‬‫ِ‬ ‫ت‬‫ن‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫َل‬ ‫ا‪:‬‬‫ن‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫"‬ ‫؟‬ ‫اس‬ ‫ىل‬ ‫فاَتسل‪ ،‬ثم ذهب ِِلنوء‪ ،‬فَْ ِم علي ِه‪ ،‬ثم أفا ‪ ،‬فقال‪ " :‬أص‬
‫ُ ْآ آ‬ ‫م آعلآيْ ِه‪ُ ،‬ث هم أآفآا آ ‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬أآ آص هىل ه‬ ‫آ آ آ ْآ آ ْ آ آ آ ُ ه آ آ آ آُ آ ُ ْ‬ ‫ْ ْ آ‬
‫اس؟ "‪ ،‬قلنا‪َ :‬ل‪،‬‬ ‫انل ُ‬ ‫وء‪ ،‬فآَْ ِ آ‬ ‫ب "‪ ،‬ففعلنا‪ ،‬فاَتسل‪ ،‬ثم ذهب ِِلن‬ ‫آ ً‬
‫ْعوا ِِل ماء ِِف ال ِمخ ِ‬
‫ض‬ ‫آ ُ‬

‫م آعلآيْه‪ُ ،‬ثمه‬ ‫آ آ آ ْآ آ ْ آ آ آ ُ ه آ آ آ آُ آ آُ ْ‬ ‫ْ ْ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬آْ ُعوا ِل آم ً‬ ‫آ ُ ْ آْآ ُ آ آ آ آ ُ آ ه‬

‫ِ‬ ‫آ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫وء‬ ‫ن‬ ‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ل‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫اَ‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫ف‬ ‫"‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ض‬ ‫خ‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫اء‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وهم ينت ِظرونك يا رسول‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ٌ‬ ‫آ ُ ْآ آ آ ُ ْ آْآ ُ آ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ‬ ‫آآ آ آآ آ آ آ ه‬
‫اس ُعكوف ِِف ال آم ْس ِج ِد‪ ،‬يآنتآ ِظ ُرون‬ ‫انل ُ‬‫ت‪ :‬آو ه‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ك‬ ‫ون‬ ‫ر‬ ‫ظ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫َل‬ ‫ا‪:‬‬‫ن‬‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫"‪،‬‬ ‫؟‬ ‫اس‬ ‫انل ُ‬
‫ه‬ ‫ىل‬ ‫أفا ‪ ،‬فقال‪ " :‬أص‬
‫ْ آْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آآْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ هآ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِإىل أ ِِب بآك ٍر‪ ،‬أن‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اَلخر ِة‪ ،‬قالت‪ :‬فْرسل رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم لِصال ِة ال ِعشا ِء ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫آ آ آ آُ آ ْ آآ آ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ ُ ه ُ ُ آ آ آ ه آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ آ آ ْ ُ آ ِّ‬ ‫ِل ب ه‬ ‫ُ آ ِّ‬
‫اس‪ ،‬فقال أبو بك ٍر‪ ،‬وَكن‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يْمرك أن تصِل بِانل ِ‬ ‫اس‪ ،‬فْتاه الرسول‪ ،‬فقال‪ِ :‬إن رسول ِ‬ ‫انل ِ‬ ‫آ‬
‫يص ِ‬
‫ْ آُ آ ْ ْ آ آه آ ُ ه‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ه‬ ‫آ آ آ آ آ ُ آ آْ آ آ‬ ‫يقا‪ :‬يآا ُع آم ُر‪ ،‬آص ِّل ب ه‬ ‫آ ُ ً آ ً‬
‫ام‪ ،‬ث هم ِإن‬ ‫ت أ آح ُّق بِذلِك‪ ،‬قالت‪ :‬ف آصىل بِ ِهم أبو بك ٍر تِلك األي‬ ‫اس‪ ،‬قال‪ :‬فقال عم ُر‪ :‬أن‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫رجال ر ِق‬
‫ْ‬ ‫ُّ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ني آر ُجلآ ْني‪ ،‬أآ آح ُد ُه آما الْ آع هب ُ‬ ‫خ آر آج آب ْ آ‬ ‫هً آ آ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ ْ آْ‬
‫اس ل ِ آصال ِة الظه ِر‪ ،‬آوأبُو بآك ٍر‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ف‬ ‫خ‬‫ِ‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫س‬‫ِ‬ ‫ف‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وجد ِمن ن‬ ‫رسول ِ‬
‫آ آ آ‬ ‫ه آْ آ آ آ ه‬ ‫آ آ ه آ ُ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آ ْ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫يُ آص ِِّل ب ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬أن َل يتآْخ آر‪ ،‬آوقال ل ُه آما‪:‬‬ ‫اس‪ ،‬فلما رآه أبو بك ٍر‪ ،‬ذهب ِِلتْخر‪ ،‬فْومْ ِإِل ِه انل ِِ صىل‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ِّ ُ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ْ آآ ْ آ آ ُ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪،‬‬ ‫ب أ ِِب بآك ٍر‪ ،‬آوَكن أبُو بآك ٍر يُ آصِل آوه آو قائِ ٌم بِ آصال ِة انل ِِ صىل‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫اه‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ج‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ ِ‬ ‫اِن‬ ‫جل آ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫أ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪543‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫لَع آعبْد ه ْ آ ه‬ ‫آ ه ُ ُ آ ُّ آ آ آ آ آ ْ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ٌ آ آ ُ آ ْ ُ ه آ آ آ ْ ُ آ آ‬
‫اس‪،‬‬
‫اَّلل ب ِن عب ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اَّلل‪ :‬فدخلت‬ ‫وانلاس يصلون بِصال ِة أ ِِب بك ٍر‪ ،‬وانل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم قا ِعد‪ ،‬قال عبيد ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم؟ آف آق آال‪ :‬آهات‪ ،‬آف آع آر ْْتُ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُ ْ ُ آُ آآ آ ْ ُ آ آْ آ آ آ ه آ ْ آ آ ُ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫فقلت ٰل‪ :‬أَل أع ِرض عليك ما حدُت ِِن َعئِشة‪ ،‬عن مر ِض رس ِ‬
‫ت‪ :‬آَل‪ ،‬آق آال‪ُ :‬ه آو آ ٌّ‬‫الر ُج آل هاَّلي آَك آن آم آع الْ آع هباس؟ قُلْ ُ‬ ‫آ آآ آ آْ آ آ آْ آ آ ُْ آ ًْ آ ْآ آهُ آ آ آ آ ه ْ آ آ‬
‫ك ه‬
‫لَع‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ح ِديثها علي ِه‪ ،‬فما أنكر ِمنه شيئا‪ ،‬غري أنه قال‪ :‬أسمت ل‬

‫دیبعاہللنبدبعاہللاکایبنےہہکںیمےندیسہاعہشئریضاہللاہنعیکخدمںیماحرضیدیاوررعضایک‪:‬آپےھجمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکامیبریےک‬

‫وااعقت اتبںیئ۔ اوہنں ےن فرام یات ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس امیبر وہےئ و ارشاد وہا‪” :‬ایک ولگ امنز ڑپھ ےکچ؟“ م ےن اہک‪ :‬یج ںیہن۔ ہکلب وہ آپ ےک‬

‫ رظتنںیہ۔ارشادوہا ” مہارےےئلنگلںیمتاینروھک۔“ مےنتاینراھک وآپیلصاہللہیلعوملسےنلسغفرام یتا۔اسےکدعبانلچہااہنکیلآپیلصاہللہیلع‬

‫وملسوک شآایگ۔اورجاافہقوہا ورھپوپاھچ‪” :‬ایکولگامنزڑپھےکچ؟“ مےناہک‪:‬یجںیہن۔ یاتروسلاہلل!وہسآپےک رظتنںیہ۔فرام یتا‪ ” :‬مہارے‬

‫ےئل تشط ںیمتاینروھک۔“ انچہچن مےنآپ یلصاہللہیلعوملس ےکمکحیکلیمعتیکاور آپ یلصاہللہیلعوملس ےن لسغایک۔رھپآپ یلصاہللہیلعوملسےنلچ‬

‫ےک ےئل ایتر وہےئ نکیل دوتارہ آپ یلص اہلل ہیلع وملس وک ش آ ایگ۔ اور رھپ وہش آےن ےک دعب ارشاد وہا‪” :‬ایک ولگ امنز ڑپھ ےکچ؟“ م ےن رعض ایک یج‬

‫ںیہن۔ یات روسل اہلل! وہ س ولگ آپ اک ااظتنر رک رےہ ںیہ اور ادرھ ولوگں یک احل ہی یھت ہک س امنز اشعک ےک ےئل راسل آمب یلص اہلل ہیلع وملس یک‬

‫رشتفیآوریےکدجسمںیم رظتن ےھت۔آخرآپ یلصاہللہیلعوملسےن یاتآدیمےکاہھتدیستااوبرکب دصقیریضاہللہنعوکالہکاجیھبہکآپامنزڑپاھںیئ۔‬

‫انچہچناسآدیمےندیستادصقیاربکریضاہللہنعیکخدمںیماحرضوہرکاہکہکرتمحاعملیلصاہللہیلعوملسےنمکحد یاتےہہکآپولوگںوکامنزڑپاھںیئ۔‬
‫دیستادصقیریضاہلل ہنع ی‬
‫اہنی رنمدلےھت (وہدلجروےنےتگل ےھت) اسےئلاوہنںےن دیستا رمعریض اہللہنع ےساہک‪:‬اے رمع! مامنزڑپاھدو۔سجرپ‬

‫دیستارمعریضاہللہنعےناہک‪:‬یجںیہن!آپیہااممےکز یتادہقحتسمںیہاورآپیہوکامنزڑپاھےنےکےئلمکحد یاتایگےہ۔انچہچندیستادصقیاربکریضاہلل‬

‫ہنعےنیئکدنتامنزڑپاھیئ۔اسدوران یاتدنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکتعیبطذرایکلہوہیئ وآپیلصاہللہیلعوملسدوآدویمںاکاہسراےلرکامنز‬

‫رہظےکےئلدجسمںیمرشتفیےلےئگ۔اندوآدویمںںیمےس یاتدیستاابعسریضاہللہنعےھت۔(وجآپیلصاہللہیلعوملسےکاچچےھت) رغہکیضروسل‬

‫اہلل یلصاہللہیلعوملسدجسم ںیم اسوق ےچنہپ جہک دیستادصقی اربکریضاہلل ہنع تیثیحباامم امنزڑپاھرےہ ےھت۔اوہنں ےن ج روسل اہلل یلصاہللہیلع‬

‫وملس وک داھکی و ےھچیپ ہمٹی اا ہااہ نکیل آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن اشارہ ےس فرام یتا‪” :‬ےھچیپ ہن وٹہ۔“ اور اےنپ اسھت واولں ےس فرام یتا‪” :‬ےھجم اوبرکب ےک تراتر اھٹب‬

‫دیستاوبرکبدصقیریضاہلل ہنع ےکتراتراھٹبد یتا۔راسلآمب یلصاہللہیلعوملس ےھٹیب ےھٹیبامنزڑپےنھ‬

‫دو۔“ انچہچناندوونںےنآپ یلصاہللہیلعوملس وک ا‬

‫دیستدصقیاربکریضاہلل ہنعوےسییہڑھکےڑھکےروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسیک امنزںیمریپویرکےنےگل (وگ یاتروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس‬

‫ےگلاور ا‬

‫دیست دصقی اربک ریضاہلل ہنع یک‬

‫دیست دصقیاربک ریض اہلل ہنع دتقمی) اور امتم احصہب رکام ریض اہلل مہنع سح اسقباس فرض امنز رہظ ںیم ا‬
‫اامم ےھت اور ا‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪544‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ریپویرکرےہےھت۔دیبعاہللنبدبعاہللاکایبنےہہکںیم دبعاہللنبابعسریضاہللامہنعےکتاساجرکاہک‪:‬ںیم موکوہ ی‬

‫دحیانستاوہںوج دیسہاعہشئریض‬
‫دحی ان ےس ہہکانسیئ‪ ،‬ےسج نس ےک دعب اوہنں ےناہک‪ :‬ہی وپری ی‬
‫دحی تا لک حیحص ےہ۔ رھپ‬ ‫اہلل اہنع ےن ےھجم انسیئ ےہ۔ اور ان یک بلط ہپ ںیم ےن وپری ی‬

‫وپاھچ‪:‬دورسےصخشوجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھت‪،‬ایکااکنتامامالموونینمدیسہاعہشئریضاہللاہنعےنںیہناتب یتا۔ںیمےنوجابد یاتیجںیہن۔‬

‫ واوہنںےناہک‪:‬وہدورسےآدیمدیستایلعریضاہللہنعےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪937 :‬‬

‫الر هزا ‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫َبنآا آم ْع آم ٌر‪ ،‬قآ آال‪ :‬قآ آال ُّ‬
‫الز ْه ِر ُّي‪،‬‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد واللفظ َلبن رافع‪ ،‬آق آاَل‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ه‬ ‫آآ ْ آآ ُ آْ ُ ه ْ ُ آ ْ ه ْ ُ ْآآ آ ه آ آ آ آ ْ آآ ُْ آ آ ْ آهُ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل ب ِن عتبة‪ ،‬أن َعئِشة أخَبته‪ ،‬قالت‪ " :‬أول ما اشتَك رسول ِ‬ ‫اَّلل بن عب ِد ِ‬ ‫وأخَب ِن عبيد ِ‬
‫آ آ ٌ آُ آآ‬ ‫ه‬ ‫آْ آ آآ ه آُ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ٌ آُ آآ ْآ ْ ْ آ‬ ‫آْ آُْ آآ آ ْ آْآ آ آْآ آ ُ آ ْ ُ آ ه آ‬
‫اس‪ ،‬ويد ٰل لَع‬ ‫ت ميمونة‪ ،‬فاستْذن أزواجه أن يمرض ِِف بي ِتها‪ ،‬وأ ِذن ٰل‪ ،‬قالت‪ :‬فخرج‪ ،‬ويد ٰل لَع الفض ِل ب ِن عب ٍ‬ ‫بي ِ‬
‫آ آ ه ُ ُ ه آ ُ‬ ‫آ آ آ آآ ْ‬ ‫ْ آه‬ ‫األ ْرض‪ ،‬آف آق آال ُعبآيْ ُد ه آ آ ه ْ ُ‬‫آ‬ ‫ْ آْ‬ ‫ُ آُ‬ ‫آ‬
‫اَّلي ل ْم ت آس ِّم‬
‫اس‪ ،‬فقال‪ :‬أتد ِري من الرجل ِ‬ ‫اَّلل‪ :‬فحدُت بِ ِه اب آن عب ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫آر ُج ٍل آخ آر‪ ،‬آوه آو َي ُّ بِ ِرجلي ِه ِِف‬

‫آَعئ ِ آش ُة؟ ُه آو آ ٌّ‬

‫لَع‪.‬‬ ‫ِ‬
‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعاکایبنےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسسےسےلہپدیسہومیمہنریضاہللاہنعےکرھگامیبروہےئ۔رھپ آپ یلصاہللہیلعوملس ےن‬

‫امتمازواجرہطماتےسھجماعہشئریضاہللاہنعےکرھگںیمرےنہیکوخاشہیک۔انچہچنسےنااجزتدےدیہکآپیلصاہللہیلعوملس ریمےرھگںیم‬

‫رںیہاور ںیم آپ یلصاہلل ہیلعوملس یکامیترداری رکوں۔ یات دن آپ یلصاہللہیلعوملس دجسم ںیم اجےن ےکےئل اس رطح رواہن وہےئ ہک آپ یلصاہلل ہیلع‬

‫وملساانپ یاتاہھتلضفنبابعسریضاہللہنعےکدنکےھرپرےھکوہےئےھتاور یاتاہھت یاتدورسےصخشےکدنکےھرپاھتاورفعضیکو ہےسآپ‬

‫دیست انبابعسریضاہللامہنع یکانسیئ و اوہنں ےناہک‪ :‬م‬

‫دحی ا‬‫یلصاہللہیلعوملس ےکتاؤںزنیم رپ وطخطچنیھکرےہ ےھت۔دیبعاہللاک ایبنےہہکںیم ےنہی ی‬

‫اجےتنوہہکدورساآدیمسجاکدیسہاعہشئریضاہللاہنعےنتامںیہنایلوکناھت؟وہدیستایلعریضاہللہنعےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪545‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪938 :‬‬

‫اب ‪:‬‬ ‫ه‬ ‫آح هدُآِن آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن ُش آعيْب بْن اللهيْث‪ ،‬آح هدُآِن أآِب‪ ،‬آع ْن آج ِّدي‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن ُع آقيْ ُل ْب ُن آخال‪ ،‬قآ آال ْاب ُن ش آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫ه آ آ ْ آ آُآ‬ ‫آ ه آ آ آ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ُْ آ‬ ‫آ ْآآ ُ آُْ ه ْ ُ آ ْ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قالت‪ " :‬ل هما ثقل آر ُسول‬ ‫اَّلل ب ْ ِن عتبآة ب ْ ِن آم ْس ُعو ٍد‪ ،‬أن َعئِشة زوج انل ِِ صىل‬ ‫اَّلل بن عب ِد ِ‬
‫أخَب ِن عبيد ِ‬
‫ج آالهُ‬‫آ ْ آ آ ه آ ُ آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ آ ُ ُّ ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آ ه آ آ ُ ُ ْ آْآ آ آْآ آ ُ آ ْ ُ آ ه آ‬
‫ني‪َ ،‬ت ِر‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬واشتد بِ ِه وجعه‪ ،‬استْذن أزواجه أن يمرض ِِف بي ِِت‪ ،‬فْ ِذن ٰل‪ ،‬فخرج بني رجل ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ُ آآ آ‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آ آ آ آ ُ آْ ُ ه آآ ْ آْ ُ آ ْ آ ه ه‬ ‫ني آع هباس بْن آعبْد ال ْ ُم هطلب‪ ،‬آو آب ْ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْرض‪ ،‬آب ْ آ‬
‫اَّلي قالت آَعئِشة‪ ،‬فقال‬ ‫اَّلل بِ ِ‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ت‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬‫آخ‬ ‫ل‬ ‫ٍ‬ ‫ج‬‫ني آر ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِف‬

‫اس‪ُ :‬ه آو آ ٌّ‬

‫لَع‪.‬‬ ‫ب‬ ‫اَلخ ُر هاَّلي ل آ ْم ت ُ آس ِّم آَعئ آش ُة؟ قآ آال‪ :‬قُلْ ُ‬
‫ت‪ :‬آَل‪ ،‬قآ آال ْاب ُن آع ه‬ ‫آ‬
‫ل‬
‫ه ُ ُ‬
‫ج‬ ‫الر‬ ‫ن‬ ‫اَّلل ْب ُن آع هباس‪ :‬آه ْل تآ ْدري آ‬
‫م‬
‫آُْ ه‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِِل عبد ِ‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعوجیبنیلصاہللہیلعوملسیکویبیںیہایبنرکیتںیہہکجروسلاہللیلصاہللہیلعوملسز یتادہامیبروہےئگاورفیلکتیکدشتترھیئگ و‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسےناینپدورسیویبویںےسااجزتبلطرکیلتاہکامیبریےکدنریمےرھگزگارںی واوہنںےنااجزتدےدی‪ ،‬یاتدنآپیلص‬

‫اہللہیلعوملسےلکندوآدویمںےکدرایمناہسراےلرکاورآپیلصاہللہیلعوملسےکدوونںدقمزنیمرپٹسھگرےہےھتاوروہدوصخش یاتابعسریضاہلل‬

‫ہنعنبدبعالمطلتےھتاور یاتاور وکیئاھت۔دیبعاہلل ےتہںیہ‪:‬ںیمےن دبعاہللنباتقدہوکہیتاتاتبیئ وانب ابعسریضاہللامہنع ےنہکےگلایک و اجاتنےہہکوہ‬

‫دیست یلع ریض اہلل ہنع‬

‫دیست انب ابعسریضاہلل امہنع ےن اہک‪ :‬وہ ا‬
‫دورسا صخش وکن اھت سج اک تام دیسہ اعہشئ ریضاہلل اہنع ےن ںیہن ایل۔ اوہنں ےن اہک‪:‬ںیہن‪ ،‬و ا‬

‫ےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪939 :‬‬

‫اب ‪:‬‬ ‫آح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آملك ْب ُن ُش آعيْب بْن اللهيْث‪ ،‬آح هدُآِن أآِب‪ ،‬آع ْن آج ِّدي‪ ،‬آح هدُآِن ُع آقيْ ُل ْب ُن آخال‪ ،‬قآ آال‪ :‬قآ آال ْاب ُن ش آ‬
‫ه‬
‫ِ ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫اج ْعتُ‬ ‫آ ه آ آ آ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ‬
‫ت‪ " :‬لآ آق ْد آر آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ آآ ُ آْ ُ ه ْ ُ آ ْ ه ْ ُ ْآآ‬
‫اَّلل ب ِن عتبة ب ِن مسعو ٍد‪ ،‬أن َعئِشة زوج انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‬ ‫اَّلل بن عب ِد ِ‬ ‫أخَب ِن عبيد ِ‬
‫ه آهُ آْ آآ ْ آْ آ ْ ُ ه ه ُ ْ آ‬ ‫لَع آك ْ آ ُ آ آ‬ ‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ آآآ آآ‬
‫اس آبعد ُه‪،‬‬ ‫َيب انل‬ ‫ُث ِة م آراجع ِت ِه‪ِ ،‬إَل أنه لم يقع ِِف قل ِِ‪ ،‬أن ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِِف ذلِك‪ ،‬وما محل ِِن‬ ‫رسول ِ‬
‫ُ‬ ‫آآ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ آ‬ ‫انل ُ‬ ‫ام ُه أآ آح ٌد‪ ،‬إ هَل ت آ آش آ‬
‫اء آم ه‬ ‫ت أآ آرى‪ ،‬آأنه ُه لآ ْن آي ُق آ‬
‫وم آم آق آ‬ ‫ام ُه أآبآ ًدا‪ ،‬آوإ هَل آأ ِِّن ُكنْ ُ‬ ‫آر ُج ًال قآ آ‬
‫ام آم آق آ‬
‫اس بِ ِه‪ ،‬فْ آردت أن يع ِدل ذلِك آر ُسول‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ْ آ آ ْ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬عن أ ِِب بك ٍر "‪.‬‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪546‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستاوبرکبدصقیریضاہللہنعوکامنزڑپاھےناکمکحد یات وںیمےناس‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنجوادلترروگار ا‬

‫تارےںیمآپیلصاہللہیلعوملسوکتازرےنھکیکوکششیکہکےھجمایخلوہاہکآپیلصاہللہیلعوملسےکدعبوجوکیئآپیلصاہللہیلعوملساکاقمئاقمموہ ا‪،‬‬

‫ولگاسوکوحنمسںیہکےگاوراسےستبحمہنرںیھکےگ۔ا یایخلےکدمرظنںیمےنیبنیلصاہللہیلعوملسےساہکہکآپدیستادصقیاربکریضاہللہنعوک‬

‫ااممےسرکےنےساعمفرںیھک وانمسوہ ا۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪941 :‬‬

‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافع‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد واللفظ َلبن رافع‪ ،‬قآ آال آعبد‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا‪ ،‬آو آق آال ْاب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫الر هزا ِ ‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ٍِ‬
‫آ ْ آ آ آ آ ْ آ ٌ آ آ ُّ ْ ُّ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل ب ِن عمر‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬لما دخل رسول ِ‬ ‫أخَبنا معمر‪ ،‬قال الزه ِري‪ ،‬وأخَب ِن محزة بن عب ِد ِ‬
‫آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه ه آآ آ ْ آ ُ ٌ آ ٌ آ آآآ‬ ‫آ آْ آ آ ه آ آْ آ آ ُ ُ آآ آ ْ‬
‫كر‪ ،‬فآلْيُ آص ِّل ب ه‬
‫اَّلل‪ِ ،‬إن أبا بك ٍر‪ ،‬رجل ر ِقيق‪ِ ،‬إذا قرأ‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫‪:‬‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬
‫ِ‬ ‫انل‬‫ِ‬ ‫علي ِه وسلم بي ِِت‪ ،‬قال‪ :‬مروا أبا ب ٍ‬
‫ُ‬ ‫ه آ آ آُ آ ْ آآ آ آ آ ه ُ آه آ ْ آُ‬ ‫آ‬ ‫ُْ ْ آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ُ آآْ آآ ْ آ آ ْآ آ آ ْ آ آ ْ آ ه‬
‫اَّلل ما ِِب ِإَل كرا ِهية‪ ،‬أن يتشاءم انلاس بِْو ِل من يقوم ِِف‬
‫القرآن‪َ ،‬ل يم ِلك دمعه‪ ،‬فلو أمرت غري أ ِِب بك ٍر‪ ،‬قالت‪ :‬و ِ‬
‫ْ آ ه ُ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ ُ آ ه آ ْ آ ْ آ آ ً آ آ آ ُ آ ِّ‬ ‫آآ آُ‬
‫اس أبُو بآك ٍر‪ ،‬ف ِإنك هن‬ ‫ه‬
‫ني‪ ،‬أو ُالُا‪ ،‬فقال‪ِِ :‬لص ِ ِ‬
‫انل‬‫ب‬ ‫ل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قالت‪ :‬فراجعته مرت ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫مقامِ رس ِ‬
‫آ آ ُ ُ ُ آ‬
‫وسف "‪.‬‬ ‫احب ي‬
‫صو ِ‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعاکایبنےہہکاحبلرمضاوملتجروسلاہللروسلاہللیلصاہللہیلعوملسریمےرھگرشتفیالےئ وآپیلصاہللہیلعوملسےن‬

‫فرام یتا‪” :‬اوبرکبےسوہکہکوہامنزڑپاھںیئ۔“ سجہپںیمےناہک‪ :‬یاتروسلاہلل!اوبرکبریضاہللہنعتہبرنمدلںیہوہجفرآنرکمییکالتوترکےتںیہ و‬

‫ان یکآوھکنں ےسآوسنؤں یکڑل یتاںہہب ئکلہ ںیہ۔ ان ےکاموسا یسکاور وکاامماکمکحدںی وانمسوہ ا۔اوراہللیکمسق! ںیم ےنہیاسےئلاہک ہکولگ‬

‫ریمےوادلترروگاروکوحنمسہنںیھجمسہکہیوہصخشںیہوجےلہپلہپروسلاہللیلصاہللہیلعوملس ےکہفیلخاوراقمئاقمموہےئںیہ۔ںیمےندونیترمہبت‬

‫یبنیلصاہللہیلعوملسوکوادلترروگاریکااممےستازرےنھکیکوکششیکنکیلروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنیہیہلصیفد یاتہکاوبرکبیہااممرکںیےگاور م‬

‫وخانیتویفسہیلعاالسلمیکوخانیتیکامدننوہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪547‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪941 :‬‬
‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ه ْ ُ آُ آ آ آ ْ آآ آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آو آوك ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫َبنا أبُو‬ ‫يع ‪ .‬ح وحدثنا َيَي بن َيَي واللفظ ٰل‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬آج آ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آْ آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آه آُ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ ْ ْآ آ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ُم آع آ آ آ‬
‫اء‬ ‫اوية‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬ع ِن األسو ِد‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬لما ثقل رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫هُ‬ ‫آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ آ ُ آ ه ه آآ آ ْ آ ُ ٌ آ ٌ‬ ‫ه‬ ‫آ ٌ ُ ْ ُ ُ ه آ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ِّ‬
‫اَّلل‪ ،‬إِن أبا بك ٍر رجل أ ِسيف‪ ،‬إِنه‬ ‫اس‪ ،‬قالت‪ :‬فقلت‪ :‬يا رسول ِ‬ ‫بِالل يؤ ِذنه بِالصال ِة‪ ،‬فقال‪ :‬مروا أبا بك ٍر‪ ،‬فليصل بِانل ِ‬
‫آ آ ْ آُ ْ ُ آْ آ آ ُ‬ ‫كر‪ ،‬فآلْيُ آص ِّل ب ه‬ ‫ه آ آ آْ آآ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ُ ُ آآ آ ْ‬ ‫ك‪ ،‬آَل ي ُ ْ‬ ‫آ آ آُ ْ آآ آ آ‬
‫وِل‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫حل‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬‫ِ‬ ‫انل‬‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫أ‬ ‫وا‬‫ر‬ ‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫اس‬ ‫انل‬ ‫ع‬‫م‬
‫ِِ‬ ‫س‬ ‫مَّت يقم مقام‬
‫ه‬ ‫ه آ آ آ ْ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ْ آُ آ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫هُ آ آ آُ ْ آآ آ آ آ ُْ‬ ‫آُ ه آآ آ ْ آ ُ ٌ آ ٌ‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫ٰل‪ِ :‬إن أبا بك ٍر‪ ،‬رجل أ ِسيف‪ِ ،‬إنه مَّت يقم مقامك‪َ ،‬ل يس ِم ِع انلاس‪ ،‬فلو أمرت عمر‪ ،‬فقالت ٰل‪ :‬فقال رسول ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ ِّ‬ ‫ه‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ه ُ ه آ آ ْ ُ ه آ آ ُ ُ ُ آ ُ ُ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ِّ‬
‫اس‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫انل‬ ‫ب‬ ‫ِل‬ ‫ص‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬‫ر‬‫ٍ‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫وا‬ ‫ر‬ ‫م‬‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اس‬ ‫احب يوسف‪ ،‬مروا أبا بك ٍر‪ ،‬فليص ِ ِ‬
‫انل‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم‪ِ :‬إنكن ألنَت صو ِ‬
‫ْ آ‬ ‫ه ً آآ آ ُ آ آ آْآ آ ُ آْ‬ ‫ه آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ْ آْ‬ ‫آ آ ْ آه آ آ آ‬
‫ني‪ ،‬آو ِرجال ُه‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ني‬ ‫ب‬ ‫ى‬ ‫اد‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ام‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ف‬ ‫خ‬‫ِ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬‫ج‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫الص‬ ‫ِف‬‫قالت‪ :‬لما دخ ِ‬
‫ل‬
‫ه ُ آ آ آ آآآ ه ُ آآْ آآ آْ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آ آ آُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ْ آآه آ آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آُه‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬ ‫ان ِِف األر ِض‪ ،‬قالت‪ :‬فلما دخل المس ِجد‪ ،‬س ِمع أبو بك ٍر ِحسه ذهب يتْخر‪ ،‬فْومْ ِإِل ِه رسول ِ‬ ‫َتط ِ‬
‫ه‬ ‫آآ هآ ُ ْ آ آ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ ه آ آ آ آ ْ آآ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫ار أ ِِب بك ٍر‪ ،‬قالت‪ :‬فَكن رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬حَّت جلس عن يس ِ‬ ‫وسلم‪ ،‬قم مَكنك‪ ،‬فجاء رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ْ آ‬ ‫آ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آس هل آم‪ ،‬يُ آص ِِّل ب ه‬
‫هُ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آو آيقتآ ِدي‬ ‫اس آجال ِ ًسا‪ ،‬آوأبُو بآك ٍر قائِ ًما‪ ،‬يقتآ ِدي أبُو بآك ٍر بِ آصال ِة انل ِِ صىل‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬
‫ه ُ آ آ آ آ ْ‬
‫انلاس بِصال ِة أ ِِب بك ٍر "‪.‬‬

‫دیسہاعہشئریضاہللاہنعاکایبنےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسیک امیبریےکزامےنںیمدیستاالبلریض اہللہنعآپ یلصاہللہیلعوملسوکامنز ڑپاھےنےک‬

‫ےئلالبےنآےئ وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اجؤاوبرکبےسوہکہکوہااممرکاںیئ۔“ سجرپںیمےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!وہتہبرنمدلںیہ۔‬

‫وہجآپیکہگجڑھکےوہںےگ وولوگںوکفرآنرکمیہنانسںیکسےگ۔ویکںہکفرآنرکمیڑپےتھوقانےکآوسناجریوہاجےتںیہ۔آپدیس اترمع‬

‫ریضاہللہنعوکامنزڑپاھےناکمکحدںی وانمسوہ ا۔نکیلدوتارہارشادوہاہک ”اجؤاوراوبرکبوکمکحاچنہپؤہکوہامنزڑپاھںیئاورااممرکںی۔“ سجرپدیسہ‬

‫دیستاوبرکبدصقیریضاہللہنعےبااہتنرنمدلںیہ‪،‬وہآپیلصاہللہیلعوملسیک‬ ‫عفضہریضاہللہنعےسںیمےناہک‪ :‬مروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوہکہک ا‬

‫ین‬
‫دیسترمعریضاہللہنعوکامنزڑپاھےناکمکحد حٹنے‪،‬انچہچندیسہعفضہریضاہللاہنعےنااسییہاہک‬
‫ہگجڑھکےوہرکفرآنرکمییکفرأتہنرکںیکسےگ۔اسےئل ا‬

‫سجرپیبنیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مویفسہیلعاالسلمیکاسھتواویلںیکامدننہنونباوراجؤاوبرکبےسوہکہکوہااممرکںی۔“ آخردیستااوبرکبدصقی‬

‫دی۔ یاتدنجراسلآمبیلصاہللہیلعوملسیکتعیبطذرایکلہوہیئ وآپیلصاہللہیلعوملسدوآدویمں‬

‫ریضاہللہنعےنااممےکفرا ضرسااجنم ی‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪548‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ےک دنکوھں اک اہسرا ےل رک دجسم ںیم رشتفی ےل ےئگ نکیل آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےک تاؤں ابمرک زنیم ےس ےتٹسھگ اج رےہ ےھت۔ اس وق دیستا اوبرکب‬
‫دصقیریضاہللہنعامنزڑپاھرےہےھت۔انچہچنیبن یلصاہللہیلعوملس یک م‬
‫آہ اترکآپےنےھچیپہمٹیااہااہنکیلروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےناشارہ ےساینپ‬

‫ہگجڑھکےرےنہاکمکحد یتا۔اوروخددیستادصقیاربکریضاہللہنعیکتاںیئاجیھٹیبےئگ۔روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےھٹیبےھٹیبامنزڑپاھرےہےھتاوردصقی‬

‫ریضاہللہنعےلہپیکرطحڑھکےوہےئروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکادتقارکرےہےھت۔اورتایقدرگیامنزیےلہپیکرطحدیستادصقیاربکریضاہللہنعےک‬
‫ن‬
‫ےھچیپ جیٹین یتدتقمیامنزڑپھرےہےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪942 :‬‬

‫آ‬ ‫ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ‬ ‫وح هد آثنآا إ ْس آ‬

‫َبنآا ْاب ُن ُم ْسهر ‪ .‬ح آ‬ ‫يم‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫آ ه آآ ْ آ ُ ْ ُ ْ‬
‫َبنا ِعيَس ْب ُن‬‫بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخ‬ ‫حا‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫ُّ‬ ‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬
‫احلآارث ه‬
‫اْل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ِمنجاب بن‬
‫آ آه آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ْ آ آْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫لَك ُه آما‪ ،‬آ‬‫ُ ُآ آ‬
‫اَّلي‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم مرْه ِ‬ ‫اإلسنا ِد َنوه‪ ،‬و ِِف ح ِدي ِث ِهما‪ :‬لما م ِرض رسول ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫األ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫يونس ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ه ُ ْ‬ ‫آُ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ج ِل آس إ آىل آجنْب ِه‪ ،‬آو آَك آن ه‬
‫انل ُّ‬ ‫أ‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ِت ب آر ُ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫ر‪،‬‬ ‫ه‬ ‫س‬‫ِف فيه‪ ،‬آوِف آحديث ابْن ُم ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫تُ ُو ِّ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫انل ِ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ ُ ُ ه ْ آ‬ ‫آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬يُ آص ِِّل ب ه‬
‫اَّلل صىل‬ ‫يث ِعيَس‪ ،‬فجلس رسول ِ‬ ‫اس آوأبو بك ٍر يس ِمعهم اْلك ِبري‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬ ‫ِ‬
‫انل آ‬
‫كر ي ُ ْسم ُع ه‬ ‫ُ آ ِّ آ آ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ آ ْ‬
‫اس "‪.‬‬ ‫يصِل‪ ،‬وأبو بك ٍر ِإىل جن ِب ِه‪ ،‬وأبو ب ٍ ِ‬
‫دحیںیم «ُقل» ےکاجبےئ «مرض» ےکاافلظ آےتںیہتایق ی‬
‫دحیںیم یھب‬ ‫دحی لقنیک یئگےہاوراندوونںیک ی‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہتاال ی‬

‫دنچاافلظاکفرقےہتایقینعمویہےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪943 :‬‬

‫آ ه آآ ْ ُ ُ آْ آْآ ُ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ْ ُ ُآْ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬

‫ري آوألفاظ ُه ْم‬‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫امٍ‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪،‬آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ آ آ آ آ آ ْ آآآ آُ ُ ه‬ ‫آ آ آ ه آآ آ ٌ آ ْ آ‬ ‫ُآآ آٌ آ آ آ ه آآ آ‬
‫ِ‬ ‫اربة‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬قال‪ :‬حدثنا ِهشام‪ ،‬عن أ ِبي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ ،‬قالت‪ " :‬أمر رسول ِ‬ ‫متق ِ‬
‫هً‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ ُ آ ِّ ْ آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ِّ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِم ْن نف ِس ِه ِخفة‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬ ‫و‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ه‬‫ِِ‬ ‫ب‬ ‫ِل‬ ‫ص‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫آ‬
‫ر‬ ‫انلاس ِف آ‬
‫م‬ ‫ه‬ ‫آ‬
‫أبا بك ٍر أن يص ِ ِ ِ‬
‫ب‬ ‫ِل‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬أآ ْي آك آما أآنْت‪،‬آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْ آ ُ ُّ ه آ آ آ ه آ ُ آ ُ آ ْ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ ُ ُ ه‬
‫ِ‬ ‫فخرج‪ ،‬وإِذا أبو بك ٍر يؤم انلاس‪ ،‬فلما رآه أبو بك ٍر استْخر‪ ،‬فْشار ِإِل ِه رسول ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪549‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آُ آ ْ‬
‫كر يُ آص ِِّل ب آص آالة آر ُ‬
‫اَّلل‬ ‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِحذاء أ ِِب بك ٍر‪ِ ،‬إىل جن ِب ِه‪ ،‬فَكن أبو ب ٍ‬
‫فجلس رسول ِ‬
‫آ آ ْ آ آ ه آ آ ه ُ ُ آ ُّ آ آ آ آ آ ْ‬
‫علي ِه وسلم‪ ،‬وانلاس يصلون بِصال ِة أ ِِب بك ٍر "‪.‬‬

‫دیسہاعہشئدصہقیریضاہللاہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناینپامیبریےکزامہنںیمدیستادصقیاربکریضاہللہنعوکاامماکمکحد یاتوہامنز‬

‫ڑپاھےتےھت۔دیستارعوہریضاہللہنعاکایبنےہہک یاتدنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکتعیبطجیکلہوہیئ وترانبےئفیفختسفندجسمںیمرشتفی‬

‫الےئدیستااوبرکبدصقیریضاہلل ہنعامنزڑپاھرےہےھتاوہنںےن آپ یلصاہللہیلعوملس یک م‬
‫آہ اترکےھچیپہمٹی ااہااہ۔نکیلروسلاہلل یلص اہللہیلعوملسےن‬

‫اشارہےسفرام یاتہک ” ماینپہگجڑھکےروہ۔“ اسےکدعبدصقیاربکریضاہللہنعےکتراترھٹیبےئگ۔رھپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکااممںیمدیستا‬

‫اوبرکبدصقیریضاہللہنعےنامنزڑپیھاوردورسےولوگںےنےلہپیکامدنندیستااوبرکبدصقیریضاہللہنعیکااممںیمامنزوپرییک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)418:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪944 :‬‬

‫وب آوه آو ْاب ُن‬

‫آ ه آآ آ ُْ ُ ُ‬
‫ان‪ :‬حدثنا يعق‬ ‫اَلخ آ‬
‫ر‬
‫آ‬ ‫آآ آ‬
‫ال‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫اِن‪ ،‬قآ آال آعبد‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫َب‬
‫آ آ آ ٌ ْ‬
‫احلُلْ آو ِ ُّ‬ ‫آْ‬
‫انلا ِق ُد‪ ،‬آوعب ُد ْب ُن محيد‪ ،‬وحسن‬ ‫آح هدُآِن آع ْم ٌرو ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ آ ْ آ آ ُ آ ِّ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آ ْآآ آآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ هآ آ‬ ‫ْآ آ ْ آ ْ‬
‫اب‪ ،‬قال‪ :‬أخَب ِن أنس بن مال ِ ٍك ‪ " :‬أن أبا بك ٍر‪َ ،‬كن يصِل‬ ‫إِبرا ِهيم ب ِن سع ٍد‪ ،‬وحدُ ِِن أ ِِب‪ ،‬عن صا ِل ٍح‪ ،‬ع ِن اب ِن ِشه ٍ‬
‫آ آ آ‬ ‫ه آ‬ ‫ُ ٌ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آ آ آ آْ ُ ْآْ‬ ‫ُ ُ ِّ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ ه‬ ‫آُ ْ آ آ آ ُ‬
‫الصالةِ‪ ،‬كشف‬ ‫ني‪ ،‬آوه ْم ُصفوف ِِف‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ُ‬‫اَل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫َّت‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫آ‬
‫ِف‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‬ ‫ول ِ‬ ‫لهم ِِف وج ِع رس ِ‬
‫ُه آآ ه آ آُ ُ ه آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ ُْ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ ٌ آ آ ه آ ْ آ ُ آ آ آ ُ ُ ْ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِسَّت احلجر ِة‪ ،‬فنظر إِِلنا وهو قائِم‪ ،‬كْن وجهه ورقة مصح ٍف‪ ،‬ثم تبسم رسول ِ‬ ‫رسول ِ‬
‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه آ‬ ‫هُ آ آْ آ آ ه آ آ ً آ آ آُ ْآ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آونك آص أبُو‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول ِ‬
‫آُ‬
‫وج رس ِ‬ ‫احَك‪ ،‬قال‪ :‬فب ِهتنا آوَن ُن ِِف الصال ِة ِمن ف آر ٍح ِِب ُر ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم ْ ِ‬
‫ه‬ ‫آ ْ آآ آ آْ آ آ ه ه آآ ه آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ٌ ه آ آآ آ آ آْ ْ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آصىل‬ ‫ارج لِلصال ِة‪ ،‬فْشار ِإِل ِهم رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم خ ِ‬ ‫بك ٍر لَع ع ِقبي ِه ِِل ِصل الصف‪ ،‬وظن أن رسول ِ‬
‫َّت‪ ،‬قآ آال‪ :‬آفتُ ُو ِِّفآ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬فآْآ ْر آَّخ ِّ‬
‫الس ْ آ‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ ُّ آ آ آ ُ ْ آ آ ُ ه آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫ِ‬ ‫اَّلل علي ِه وسلم ِبي ِدهِ‪ ،‬أن أتِموا صالتكم‪ ،‬قال‪ :‬ثم دخل رسول ِ‬
‫آ آ‬ ‫ه‬ ‫آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِم ْن يآ ْو ِم ِه ذلِك "‪،‬‬ ‫اَّلل صىل‬
‫رسول ِ‬

‫دیستاوبرکب‬
‫دیستااسننب ام ک ریضاہلل ہنعاک ایبنےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکزامہنالعل ںیمسج ںیمآپ یلصاہلل ہیلعوملس ےن رتلحفرامیئ ا‬

‫دصقیریضاہللہنعامنزڑپاھےتےھت۔ریپےکدنجولگامتمفصتادنےھامنزڑپھرےہےھت‪،‬ہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناےنپرمکےاکرپدہااھٹ‬

‫رک مہاریرطفداھکی۔آپیلصاہللہیلعوملسڑھکےوہےئےھتاورآپیلصاہللہیلعوملساکرہچہابمرکفحصمےکورقیکرطحدراشخںاھت۔آپیلصاہلل‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪550‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ہیلعوملسےن مولوگںوک م‬
‫ذمہاالسمرپدعتسماورامنزںیموغشملدھکیرکمسبتفرام یاتاورےسنہ۔اور مولوگںیکاحلہییھتہک مامنزڑپےنھےکدورانیہ‬
‫ےبااہتنرسموروہےئگہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسامنزڑپاھےنرشتفیالرےہںیہ۔دیستااوبرکبدصقیریضاہللہنعےنآپ یلصاہللہیلعوملسیک م‬
‫آہ‬

‫وسحمسرکےکہکآپیلصاہللہیلعوملسرشتفیالرےہںیہےھچیپہمٹی ااہااہ۔ہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناہھتےکاشارہےسفرام یتا‪:‬ہک ” مولگاینپامنز‬

‫لمکمرکو۔“ اسےکدعبراسلآمبیلصاہللہیلعوملس رھپاےنپرمکہںیموام رشتفیےلےئگاوردروازہاکرپدہوھچڑایلاورا یدنآپیلصاہللہیلعوملس‬

‫ےنرتلحفرامیئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)419:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪945 :‬‬

‫آْ‬ ‫آ آ‬ ‫ُّ ْ ِّ آ ْ آ آ‬ ‫آ آ آ ه آآ ُ ْ آ ُ ْ ُ آْآآ آ‬ ‫انلاق ُد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ هآ‬

‫ري ب ُن حر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا سفيان ب ُن عيينة‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬قال‪ِ :‬‬
‫آخ ُر نظ آر ٍة‬ ‫وحدُنِي ِه عم ٌرو ه ِ‬
‫يث آصالح‪ ،‬أآ آت ُّم‪ ،‬آوأآ ْش آبع‪ُ،‬‬‫ِّ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ آ ْ ه آ آ ُ‬
‫ني ِبه ِذهِ ال ِقص ِة‪ ،‬وح ِد‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ‬ ‫آآ ُْآ آ آُ‬
‫ٍِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬كشف الستارة يوم ِاَلُن ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫نظرتها إِىل رس ِ‬
‫دیستااسنریضاہللہنع ےتہںیہہکآخریرمہبتروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوکںیمےناسوقداھکیجآپیلصاہللہیلعوملسےنوسوماروکرپدہااھٹ یتا۔ہی‬
‫تاتا یہصقےکاسھتایبنیکرگمذموکرہ ی‬
‫دحیز یتادہلمکمےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)419:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪946 :‬‬
‫ُّ ْ ِّ آ آ آ ْ آ آ آ آ‬ ‫آ ْآآآ ْ‬ ‫يعا‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬‫محيْد آَج ً‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافع‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن ُ آ‬
‫َب ِن أن ُس ْب ُن‬ ‫َبنا آمع آم ٌر‪ ،‬آع ِن الزه ِري‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫آ آ آه آ آ آْ ُ ْآْ آ ْ‬
‫ني‪ ،‬بِنح ِو آح ِدي ِث ِه آما‪.‬‬‫مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬لما َكن يوم ِاَلُن ِ‬
‫آ‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےسذموکرہدحوثیںیکلثماسدنسےسیھب ی‬
‫دحیآیئےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)419:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪947 :‬‬

‫آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ِّ ُ‬
‫ث‪ ،‬آق آال‪ :‬آح هد آثنآا آعبْدُ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه‬
‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫الص آم ِد‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت أ ِِب َيد‬ ‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وهارون بن عب ِد ِ‬
‫ْ آ آ ه‬
‫ب أبُو بآك ٍر يتآقد ُم‪،‬‬
‫ه آ ُ آآ آ آ آ‬
‫ت الصالة‪ ،‬فذه‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم ُآ آالًُا‪ ،‬فآُْق آ‬
‫يم‬
‫آ آ آ ْ آ ْ ُ ْ آ ْ آ آ ُّ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ن‬‫ِل‬ ‫إ‬ ‫ج‬ ‫ر‬‫َي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫س‬
‫آ ْ آآ‬
‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫يز‬ ‫ز‬‫ع‬‫الْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪551‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫آآ آ ْآ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ ُ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬

‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آما نظ ْرنا آمنظ ًرا‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اب‪ ،‬فرفعه فلما‪ ،‬وْح نلا وجه ن ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫احل آ‬
‫ج‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسل ِ‬
‫ب‬ ‫م‪:‬‬ ‫فقال ن ِِ ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهمآ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ ُّ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ُّ آ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬
‫ِ‬ ‫ق ‪َ ،‬كن أعجب إِِلنا ِمن وج ِه انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬حني وْح نلا‪ ،‬قال‪ :‬فْومْ ن ِِ ِ‬
‫آ‬ ‫آْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ ُّ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ْ آ آ آ آ آ ْ‬
‫اب‪ ،‬فل ْم نق ِد ْر آعلي ِه آح هَّت آمات "‪.‬‬‫احلج‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِ‬
‫ِبي ِدهِ ِإىل أ ِِب بك ٍر‪ ،‬أن يتقدم‪ ،‬وأرَّخ ن ِِ ِ‬

‫دیست‬
‫دیستااسننبام کریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناینپالعلےکزامہنںیمنیتدنت موکامنزںیہنڑپاھیئ۔اسزامہنںیم ا‬

‫رجحہ ابمرک اک رپدہ ااھٹ یتا‪ ،‬م ےن آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےک ٔ‬
‫رہچہ‬ ‫اوبرکب دصقی ریض اہلل ہنع اامم رک رےہ ےھت۔ یات دن آپ یلص اہلل ہیلع وملس ےن اےنپ ٔ‬
‫ابمرکاک ی‬
‫دیدارایکاورہیاوناھکہ رظ موکےبااہتنااھچولعمموہا۔آپیلصاہللہیلعوملسےندیستادصقیاربکریضاہللہنعوکامنزڑپاھےترےنہاکدسابمرک‬

‫ےساشارہایکاوررھپرجحہاکرپدہوھچڑایل۔اسےکدعب مولوگںےنوافتتراسلآمبیلصاہللہیلعوملسوکںیہنداھکی۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)419:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪948 :‬‬
‫ْ ُ آْ آ ْ آ ُْآآ آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ْ‬
‫ري‪ ،‬عن أ ِِب بردة‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫لَع‪ ،‬عن زائِدة‪ ،‬عن عب ِد الم ِل ِك ب ِن عم ٍ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا حسني بن ِ‬
‫آآ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ه آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ِّ‬ ‫ُ آ‬
‫اس "‪ ،‬فقالت‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فاشتد مرْه‪ ،‬فقال‪ " :‬مروا أبا بك ٍر‪ ،‬فليص ِ ِ‬
‫انل‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫موَس‪ ،‬قال‪ :‬م ِرض رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ آ ُ آ آ ُ آ ه ه آ آ آ ْ آ ُ ٌ آ ٌ آ آ آ ُ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ آ ْ ُ آ ِّ‬
‫اس‪ ،‬فقال‪ُ " :‬م ِري أبآا بآك ٍر‪،‬‬ ‫ِل ب ه‬
‫انل ِ‬ ‫آ‬
‫اَّلل‪ِ ،‬إن أبا بك ٍر‪ ،‬رجل ر ِقيق‪ ،‬مَّت يقم مقامك‪َ ،‬ل يست ِطع أن يص ِ‬‫َعئِشة‪ :‬يا رسول ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسلهم‪.‬آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ ه ْ آُ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ ه ُ ه آ آ ُ ُ ُ آ‬ ‫فآلْيُ آص ِّل ب ه‬
‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫احب يوسف "‪ ،‬قال‪ :‬فصىل بِ ِهم أبو بك ٍر‪ ،‬حياة رس ِ‬‫اس‪ ،‬ف ِإنكن صو ِ‬‫انل ِ‬‫ِ‬
‫دیستااوبوم یٰریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسلیلعوہےئاورآپ یلصاہللہیلعوملسےناینپاستخسالعلےکزامہنںیممکحد یاتہک‬

‫اوبرکب امنز ڑپاھںیئ۔ سج رپ دیسہ اعہشئ ریض اہلل اہنع ےن فرام یتا‪ :‬یات روسل اہلل! دیستا اوبرکب دصقی ریض اہلل ہنع تہب رنم دل ںیہ‪ ،‬وہ ج آپ ےک اقمئ اقمم‬

‫ااممرکںیےگ وامنزہنڑپاھںیکسےگ۔ ورھپدوتارہارشادوہا‪” :‬اجؤاوراوبرکبوکمکحدوہکوہااممرکںی۔“ اوراےاعہشئ! موعرںیتویفسہیلعاالسلم‬

‫یکاصابحتوہ۔“ اوررھپتادمآخردصقیاربکریضاہللہنعامنزڑپاھےترےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)421:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪552‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م َ َ َ َ م ُ َ ِّ م َ َ َ َ َ َ ُ َ َ م َ َ ُ َ م َ َ ً َ م‬ ‫َم‬
‫يم‪:‬‬
‫اإلمام ولم َيافوا مفسدة بهاتلق هد ه‬
‫ه‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫ْ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫م‬
‫هه ه‬ ‫ه‬‫ب‬ ‫ِّل‬‫ص‬ ‫ي‬ ‫ن‬‫م‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫اع‬ ‫م‬ ‫اْل‬ ‫يم‬
‫ه‬ ‫د‬‫ه‬ ‫ق‬ ‫‪ -22‬باب ت‬
‫تاب‪:‬جااممےکآےنںیم ی ر‬
‫دتوہاوریسکہنتفواسفداکوخفہنوہ ویسکاوروکااممانبےناکوجاز۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪949 :‬‬

‫اَّللُ‬ ‫ِّ آ ا آ ُ آ ه آ ه ه‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آ ْ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬

‫اَّلل صىل‬‫ازمٍ ‪ ،‬عن سه ِل ب ِن سع ٍد السا ِع ِدي‪ ،‬أن رسول ِ‬ ‫حدُ ِِن َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت لَع مال ِ ٍك‪ ،‬عن أ ِِب ح ِ‬
‫ه آ ُ آ آ آ ْ ُ آ ِّ ُ آ آ آ ْ آ آ آ آ ُ آ ِّ‬ ‫ْ آ آْآُ ْ آ آ آ‬ ‫آ آْ آ هآ آ آ آ آ آ آ ْ ْ آ ْ‬
‫ت الصالة‪ ،‬فجاء المؤذن إِىل أ ِِب بك ٍر‪ ،‬فقال‪ :‬أتصِل‬ ‫علي ِه آوسلم‪ ،‬ذهب إِىل ب ِِن عم ِرو ب ِن عو ٍف ِِلُص ِلح بينهم‪ ،‬فحان ِ‬
‫ه آ آ آ ه‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬آو ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آُ ُ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ه آُ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫الصال ِة‪ ،‬فتآخل آص آح هَّت‬ ‫اس ِِف‬ ‫انل ُ‬
‫اس فْ ِقيم؟ قال‪ :‬نعم‪ ،‬قال‪ :‬فصىل أبو بك ٍر‪ ،‬فجاء رسول ِ‬ ‫انل ِ‬‫ب ه‬
‫ِ‬
‫ه آ آ آ ه آ ْ آآ ه ُ ه ْ آ ْآ آ آ آ آآ آ ُ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫ه ِّ آ آ ه آ ه ُ آ آ آ آ ُ آ ْ آ آ ْ‬ ‫آآ‬
‫آوقف ِِف الصف‪ ،‬فصفق انلاس‪ ،‬وَكن أبو بك ٍر‪َ ،‬ل يلت ِفت ِِف الصال ِة‪ ،‬فلما أكُث انلاس اْلص ِفيق‪ ،‬اْلفت‪ ،‬فرأى رسول‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آ آ آْ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ ْ ُ ْ آ آ آ آ آآ آ آ آُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ‬
‫ح ِمد‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬أ ِن امكث مَكنك‪ ،‬فرفع أبو بك ٍر يدي ِه‪ ،‬ف‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فْشار ِإِل ِه رسول ِ‬ ‫ِ‬
‫ه ِّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ آ ُ ْ ْ آ آ‬ ‫ه‬ ‫هآ آه آ آ ه آآ آ آآ آُ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫الصف‪،‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِم ْن ذلِك‪ ،‬ث هم استآْخ آر أبُو بآك ٍر‪ ،‬آح هَّت استآ آوى ِِف‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫اَّلل عز وجل لَع ما أمره ِب ِه رسول ِ‬
‫ك؟ "‪ ،‬آق آال أآبوُ‬ ‫آ آ آ ه آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ه ُ ه ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ آ ْ آ آ ْ ُ آ‬
‫وتقدم انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فصىل‪ ،‬ثم انرصف‪ ،‬فقال‪ " :‬يا أبا بك ٍر‪ ،‬ما منعك أن تثبت إِذ أمرت‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫ني يآ آد ْي آر ُ‬‫ِل آب ْ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ْ آ ُ آ آ آ آ ْ ُ آ ِّ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫آ‬ ‫بك ٍر‪ :‬ما َكن َِلب ِن أ ِِب قحافة‪ ،‬أن يص‬

‫يح‬ ‫اْل ْصف ُ‬ ‫ت إ آِلْ ِه‪ ،‬آوإ هن آما ه‬‫اْلف آ‬‫ش ٌء ِف آص آالتِ ِه‪ ،‬فآلْيُ آسبِّ ْح آفإنه ُه إ آذا آس هب آح ْ ُ‬ ‫يق آم ْن نآابآ ُه آ ْ‬ ‫اْل ْصف آ‬ ‫ك ْم أآ ْك آ ْ‬
‫ُث ُت ُم ه‬ ‫آآْ ُ ُ‬
‫ت‬‫ي‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ِل‬ ‫ا‬ ‫آو آسله آم‪ " :‬آ‬
‫م‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِّ‬
‫لِلن آسا ِء "‪،‬‬

‫دیستالہسنبدعساسدعیریضاہللہنعاکایبنےہہکینبرمعونبوعفواولںںیمروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرغبضاصمتحلرشتفیےلےئگ۔وچہکنامنز‬

‫دیست اوبرکب دصقی ریض اہلل ہنع ےس اہک‪ :‬ںیم ریبکت اتہک وہں آپ امنز ڑپاھےیئ۔ انچہچن دیستا اوبرکب‬
‫اک وق وہ اکچ اھت‪ ،‬اس ےئل ؤمذن ےن اذان دےنی ےک دعب ا‬

‫دصقیریضاہلل ہنع امنزڑپاھ رےہےھتہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےھچیپ ےس آےئاور ولوگں ںیم ےس ئکلنےوہےئ فص ںیم ی‬
‫رشت وہ ےئگ دتقمی دکتس‬

‫دےنیےگل۔نکیلدیستادصقیاربکریضاہللہنعامنزںیمیسکدورسیرطفوتم ہہنوہےتےھت۔دتقمیجرثکبتدکتسدےنیےگل وآپوتم ہوہےئاور‬

‫رتمحدواعملیلصاہللہیلعوملسوکدھکیرکےھچیپہمٹی ااہااہ۔سجرپیبنیلصاہللہیلعوملسےناشارہےسفرام یتا‪ ” :‬ماینپہگجڑھکےروہ۔“ دیستااوبرکبدصقیریض‬

‫اہللہنعےنیبنیلصاہللہیلعوملسےکاسرشفااممےنشخبرپاےنپدوونںاہھتدنلبرکےکاہللاعتیلٰیکہدمیک۔اورےھچیپآرکفصںیم ی‬
‫رشتوہےئگ۔اورروسل‬

‫اہللیلصاہللہیلعوملسآےگترھےئگاورامنزڑپاھیئ۔امنزےکدعبآپیلصاہللہیلعوملسےنوپاھچ‪:‬اےاوبرکب! ماینپہگجڑھکےویکںںیہنرےہ‪،‬ںیمےن و‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪553‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ م وک ڑھکے رےنہ اک مکح د یات اھت؟“ سج رپ دصقی اربک ریض اہلل ہنع ےن رعض ایک‪ :‬اوباحقہف ےک ےٹیب ںیم اینت تکس ںیہن ہک وہ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس یک‬

‫ااممرکے۔رھپیبن یلصاہللہیلع وملس ےن دتقمویں یک اجی وتم ہ وہرکفرام یتا‪ ” :‬م ےن تہبز یتادہ دکتس دی۔ دکتس ووعر وں ےکےئل ےہ ںیہمتج‬

‫امنزںیموکیئاحدہثشیپآاجےئ و مولگاحبسناہللوہک۔ج ماحبسناہللوہکےگ واامماہمتریرطفوتم ہوہاجےئ ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)421:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪951 :‬‬

‫آ‬ ‫آ آ آ ُآْآُ آ ه آآ آ ْ ُ ُ آ ُ آ ْ ُ آ ْ ه ْ‬ ‫آ‬ ‫ْآ آ‬ ‫آْ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آ‬
‫ازمٍ ‪ ،‬وقال قتيبة‪ ،‬حدثنا يعقوب وهو ابن عب ِد الرمح ِن‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ِن‬ ‫ع‬‫ي‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫يز‬ ‫ز‬ ‫ع‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ آآ آ آ آُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫لَك ُه آما‪ ،‬آع ْن أآِب آحاز ‪ ،‬آع ْن آس ْهل بْن آس ْعد‪ ،‬بمثْل آ‬ ‫ْ آ ُّ آ‬
‫ح ِمد‬ ‫يث آمال ِ ٍك‪ ،‬آو ِِف آح ِدي ِث ِهما‪ :‬فرفع أبو بك ٍر يدي ِه‪ ،‬ف‬ ‫د‬‫ح‬
‫ٍ ِِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫مٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اري ِ‬ ‫الق ِ‬
‫ه ِّ‬
‫الصف‪،‬‬ ‫ام ِِف‬ ‫اَّلل‪ ،‬آو آر آج آع الْ آق ْه آق آرى آو آر آ‬
‫اء ُه‪ ،‬آح اَّت آق آ‬ ‫هآ‬

‫دیستاوبرکبریضاہللہنع ےناحبلامنز اےنپدوونںاہھتااھٹرکاہلل یکرعتفییکاوررھپاےٹل‬ ‫دیستالہسنب دعسریضاہللہنع یکاس ی‬

‫روایںیم یہیےہہک ا‬

‫ےھچیپ مہرکفصںیم ی‬
‫رشتوہےئگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)421:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪951 :‬‬

‫آ ْ آ ْ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آْ ُ ه‬ ‫آ ْ آآآ آ ْ ُ آ ْآ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه‬

‫اَّلل بْن بآ‬
‫ازمٍ ‪ ،‬عن سه ِل ب ِن سع ٍد‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫لَع‬ ‫األ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫يع‬
‫ٍ‬ ‫ز‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا ُممد بن عب ِد‬
‫ُ‬
‫اء آر ُسول‬
‫ج آ‬‫اد‪ ،‬آف آ‬
‫ْ آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ‬
‫ني بآ ِِن عم ِرو ب ْ ِن آع ْو ٍف‪ ،‬بِ ِمث ِل آح ِدي ِث ِهم‪ ،‬وز‬‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬يُ ْصل ُح آب ْ آ‬ ‫ِّ آ آ آ آ آ آ ُّ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫السا ِع ِدي‪ ،‬قال‪ :‬ذهب ن ِ‬
‫ْآ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫آه آ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ ُّ ُ آ آ ه آ آ ْ آ ه ِّ ْ آ ه‬
‫الصف ال ُمقدمِ ‪ ،‬آو ِفي ِه أن أبآا بآك ٍر‪ :‬آر آج آع القهق آرى‪.‬‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فخر الصفوف حَّت قام ِعند‬ ‫ِ‬

‫دیستالہسنبدعسریضاہللہنعاکایبنےہہکیبنیلصاہللہیلعوملس ینبرمعونبوعفںیماصمتحلےکےئلرشتفیےلےئگ۔واہںےسوایسپرپآپیلصاہلل‬

‫ہیلعوملسیلھچپوفصںےسئکلنےوہےئیلہپفصںیمآرکڑھکےوہےئگاور ا‬
‫دیستاوبرکبریضاہللہنعاےٹلتاؤںےھچیپ مہےئگ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)421:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪554‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪952 :‬‬

‫آ ه آآ آ ْ ُ ه ه آ ْآآآ‬ ‫آ آ‬ ‫اِن َجيعا‪ ،‬آع ْن آعبْ ِد ه‬ ‫ْ‬

‫احلُلْ آو ِ ُّ‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِف ٍع‪ ،‬آو آح آس ُن ْب ُن آ ٍّ‬
‫َبنا ْاب ُن‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬قال ْاب ُن آرا ِف ٍع‪ ،‬حدثنا عبد الرزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫لَع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه ُ ْ آآ ْ آ ُْ آ ْ ُ ْآآ آ ْ آآُ آ ه ُْ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ هآ ْ ُ آ‬
‫رية ْب آن‬ ‫يث ع هبا ِد ب ْ ِن ِز آيا ٍد‪ ،‬أن عروة بن الم ِغري ِة ب ِن شعبة أخَبه‪ ،‬أن الم ِغ‬ ‫اب‪ ،‬عن ح ِد ِ‬ ‫جري ٍج‪ ،‬حدُ ِِن ابن ِشه ٍ‬
‫ُ آْ‬

‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آُ آ آ آ ُْ آُ آآآه آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْآآآ ْ آآُ آهُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قِبل‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم تبوك‪ ،‬قال الم ِغرية‪ :‬فتَبز رسول ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫شعبةأخَبه‪ ،‬أنه َزا مع رس ِ‬
‫آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ آ ً آ ْ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آه آ آ ْ ُ ُ آ ُ آ آ‬ ‫ْآ‬
‫يق آلَع يآدي ْ ِه‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِإِل‪ ،‬أخذت أه ِر‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ف‬ ‫ال‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ق‬ ‫ة‬ ‫او‬ ‫د‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ال ِ ِ‬
‫ئ‬ ‫ا‬‫غ‬
‫ُ ه آ آ آ آ ْ آ ُ ُ ه آ آ آ ُْ ُ ُ هآُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ ُ ه ُ ه آآْ آ آ‬ ‫ِم آن آ آ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ه‬
‫ات‪ ،‬ثم َسل وجهه‪ ،‬ثم ذهب َي ِرج جبته عن ِذراعي ِه‪ ،‬فضا كما جب ِت ِه‪ ،‬فْدخل‬ ‫اإلداو ِة‪ ،‬وَسل يدي ِه ُالث مر ٍ‬ ‫ِ‬
‫ُْ ه آ آ آ آ آ آ ْ آ ْ ْ آ آ ْ ُ آ ه آ آ ُ ه ْ ُ آ ْ آ آ آ‬ ‫ُْ ه آ ه آ ْ آ آ آ آ ْ ْ آ ْ آ‬ ‫آآْ‬
‫ني‪ ،‬ث هم ت آوْْ آلَع خفي ِه‪ ،‬ث هم أقبآل‪ ،‬قال‬ ‫ِ‬ ‫ق‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ىل‬ ‫إ‬
‫ِ ِ‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫اع‬‫ر‬ ‫ذ‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫َ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫اَل‬ ‫ل‬ ‫يدي ِه ِِف اَلب ِة‪ ،‬حَّت أخرج ِذراعي ِه ِمن أس ِ‬
‫ف‬
‫آ آ ه آُ ْ آآ ْ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫اس قآ ْد قآ هد ُموا آعبْ آد ه‬
‫الر ْ آ‬ ‫ت آم آع ُه‪ ،‬آح هَّت آَن ُد ه‬ ‫ري ُة‪ :‬فآْآ ْقبآلْ ُ‬ ‫ال ْ ُمغ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ر‬ ‫د‬‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ه‬ ‫ل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬ ‫ف‬‫ٍ‬ ‫و‬‫محن ْب آن آع ْ‬
‫ِ‬
‫انل آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آآ آآه آ هآ آُْ ه ْآ ْ ُ آْ‬ ‫ه ْآآ‬ ‫الر ْك آعتآ ْني‪ ،‬فآ آص هىل آم آع ه‬ ‫آو آسله آم إ ْح آدى ه‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَلخرة‪ ،‬فلما سلم عبد الرمح ِن بن عو ٍف‪ ،‬قام رسول ِ‬ ‫الركعة ِ‬ ‫اس‬ ‫انل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آُ آْ آ آْ‬ ‫آ ه آ ُ ُّ آ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ ْ ُ ْ آ آ‬
‫ه‬ ‫ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم آصالته‪ ،‬أق آبل آعلي ِه ْم‪،‬‬ ‫يح‪ ،‬فل هما قَض انل ِِ صىل‬
‫ه ْ آ آآ آ آ‬
‫ُثوا التس ِب‬ ‫ني‪ ،‬فآْ ْك آ ُ‬ ‫آوسلم ي ِتم صالته‪ ،‬فْف آزع ذلِك المس ِل ِم‬
‫ُ ه آ آ آ ْ آ ُْ ْ آآ آ آ آ ْ آ آ ُْ ْ آ ْ ُ ُ ْ آ ْ آ هْ ه آ آ ْ‬
‫الصالة ل ِ آوق ِت آها "‪.‬‬ ‫ثم قال‪ :‬أحسنتم‪ ،‬أو قال‪ :‬قد أصبتم يغ ِبطهم‪ ،‬أن صلوا‬

‫دیستا ریغمہ نب ہبعش ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک رمہاہ ج وبتک ںیم رشتک یک۔ یات حبص لبق امنز رجف ا ی اقمم‬

‫وبتکںیمآپیلصاہللہیلعوملسرعفاحجےکےئلرواہنوہےئاورںیمتایناکولتاےئلوہےئآپیلصاہللہیلعوملسےکاسھتاھت۔رعفاحجےکدعبج‬

‫آپیلصاہللہیلعوملسرشتفیالےئ وںیمآپےکاہوھتںرپتاینڈاال۔آپےنےلہپنیترمہبتاہھتدوھےئ‪،‬رھپہنمدوھ یتا‪،‬رھپہبجوکاہوھتںرپخراھتاہااہنکیل‬

‫اسیکآںینیتسوھچیٹںیھتاسےئل آپیلصاہللہیلعوملسےنہبجےک ےچینےساےنپدوونںاہھتاکنلرککہٹنیووںتدوھےئاوراسےکدعب حسمایکاوراس‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمحنبوعفریضاہللہنعامنزڑپاھ‬ ‫ےکدعبومزوںرپحسمایک۔رھپںیمآپیلصاہللہیلعوملسےکاسھتیہرواہنوہاج مواہںےچنہپ وداھکیہکدیستا‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمحنبوعف ریضاہللہنعےندوونںرںیتعکڑپےنھےکدعبالسم‬ ‫رےہںیہ۔انچہچن انےکےھچیپروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن یاترتعکڑپیھ۔‬

‫ریھپےکداھکی وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسامنزوپریرکےنیکاخرطدورسیرتعکےکےئلڑھکےوہےئگےھت۔املسمنہیدھکیرکھگراےئگاوراوہنںےن‬

‫رثکبتحیبستڑپیھ۔رھپرتمحدواعملیلصاہللہیلعوملسےندعبفراعامنزفرام یتا‪ ” :‬مولوگںےنااھچایکاوراحبلرسمتفرام یتا‪ :‬مولگوقرقمرہرپامنز‬

‫ڑپاھرکو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪555‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪953 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ‬ ‫الر هزا ‪ ،‬آعن ابْن ُج آريْج‪ ،‬آح هدُآِن ْاب ُن ش آ‬ ‫اِن‪ ،‬قآاَل‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬ ‫آ ْ‬
‫احلُلْ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آ‬
‫اب‪ ،‬ع ْن ِإس آما ِعيل ب ْ ِن‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُّ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ع‬‫ٍ‬ ‫ف‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬
‫ْ‬ ‫آ ه آ آ ُْ آُ آآآْ ُ‬ ‫رية‪ ،‬آَنْ آو آ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬ ‫انل ُّ‬‫محن‪ ،‬آف آق آال ه‬
‫الر ْ آ‬
‫ري آعبْ ِد ه‬‫ت تآْخ آ‬ ‫د‬‫ر‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫‪:‬‬ ‫ة‬ ‫ري‬ ‫غ‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬‫د‬ ‫ٍ‬ ‫ا‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫يث‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ِ‬ ‫ُُمآ همد بْن آس ْعد‪ ،‬آع ْن آمحْ آز آة بْن ال ْ ُمغ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ه آ ُْ‬ ‫آْ‬
‫آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬دعه‪.‬‬

‫ٰ‬
‫دبعارلمح نب وعف ریض اہلل ہنع وک ےھچیپ اٹہتا ہااہ نکیل‬ ‫زمحہ نب ریغمہ ےن یھب ابعد یک امدنن ی‬
‫دحی ایبن یک۔ دیستا ریغمہ ریض اہلل ہنع اک وقل ےہ ہک ںیم دیستا‬

‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنارشادفرام یتا‪” :‬اںیہنامنزڑپاھےندو۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)274:‬‬

‫َ َ‬ ‫م َ مَ َ َ َ ُ َ‬ ‫َ ُ ََ م‬ ‫َم‬
‫یق المرأة ه إهذا نانهما َشء هِف الصَلة ه‪:‬‬
‫یح الرج هل وْص هف ه‬
‫‪ -23‬باب تسبه ه‬
‫تاب‪:‬جامنزںیمھچکشیپآاجےئ( واامموکہبنتمرکےنےکےیل)رمداحبسناہللںیہک‪،‬اوروعرتاہھترپاہھتامرںی۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪954 :‬‬

‫ِّ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ُ ْ آ ُ ْ ُ ُ آْآآ‬ ‫آ آ ٌْ ه ُ آ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزهري بن حر ٍب‪ ،‬وعمرو انلا ِقد‪ ،‬قالوا‪ :‬حدثنا سفيان بن عيينة‪ ،‬ع ِن الزه ِري‪،‬‬
‫آُ‬
‫وف‪ ،‬آو آح ْر آملة ْب ُن آَيْ آَي‪،‬‬ ‫ُ‬
‫ر‬
‫آ ه آآ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ‬
‫ع‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ون‬‫ار‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫م‬‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه‬
‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫آع ْن أآِب آسلآ آم آة‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آ‬
‫ع‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يد ْب ُن ال ْ ُم آسيِّب‪ ،‬آوأآبُو آسلآ آم آة ْب ُن آعبْ ِد ه‬
‫الر ْ آ‬
‫مح ِن‪،‬‬ ‫َبن آسع ُ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آهاب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬ ‫قآ آاَل‪ :‬أآ ْخ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ آ آ ْ آ آُ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ ُ ِّ آ آ ه ْ ُ ِّ‬ ‫آ‬ ‫آه ُ آ آ آ آآ ُ آ ْآ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه‬
‫ال واْلص ِفيق لِلنسا ِء "‪ ،‬زاد حرملة‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬التس ِبيح لِلرج ِ‬ ‫أنهما س ِمعا أبا هريرة‪ ،‬يقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫آ آ ْ آ آ ْ ُ آ ً ْ آ ْ ْ ْ ُ آ ِّ ُ آ آ ُ ُ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ ُ آ‬
‫ريون‪،‬‬ ‫اب‪ :‬وقد رأيت ِرجاَل ِمن أه ِل ال ِعل ِم يسبحون وي ِش‬ ‫ِِف ِرواي ِت ِه‪ ،‬قال ابن ِشه ٍ‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک رتمح دواعمل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬امنز ںیم رمدوں وک احبسن اہلل انہک ہا ہٹنے اور وخانیت وک دکتس دانی‬
‫دیستا م‬

‫ہا ہٹنے۔“ رحہلمےنانباہشبرہمحاہللاکہیوقلایبنایک‪:‬ںیمےندنچاملعکوکداھکیوجاحبلامنزحیبستڑپےتھاوراشارہرکےتےھت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)422:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪556‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪955 :‬‬
‫آ ه آآ آُ ُ آ آ‬ ‫وح هد آثنآا أآبُو ُك آريْ‬
‫وح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آح هد آثنآا الْ ُف آضيْ ُل آي ْعِن ْاب آن ع آياض ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬
‫او آية ‪ .‬ح‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ب‬‫ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬

‫ِ‬ ‫األ ْع آم ‪ ،‬آع ْن أآِب آصا ِلح‪ ،‬آع ْن أآِب ُه آريْ آر آة‪ ،‬آعن ه‬
‫انل ِّ‬
‫آ‬
‫ن‬ ‫يَس ْب ُن يُون ُ آس َُكُّ ُه ْم‪ ،‬آ‬
‫ع‬
‫آ‬
‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬
‫آ ه آآ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ‬
‫وحدثنا ِإسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخَبن‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪،‬‬ ‫صىل‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)422:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪956 :‬‬

‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآآآ ْ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬

‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫َبنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامٍ ‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫ٍ‬
‫ه آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ه‬
‫الصال ِة‪.‬‬ ‫آو آسل آم‪ ،‬بِ ِمث ِل ِه‪ ،‬آو آزاد‪ِِ :‬ف‬

‫اسدنسےسیھبویہ ی‬
‫دحیرمویےہرگماسںیماسظفلاکااضہفےہہک (امنزںیم)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)422:‬‬

‫َ َ َ م َ َ َ مُ ُ ه َ‬ ‫َم َ م‬
‫‪ -24‬باب األم هر بهتح هس ه الصَلة ه وإهتمامهها واْلشوع فهیها‪:‬‬
‫تاب‪:‬امنزوکوضخعووشخع‪،‬اورایھچرطحےسڑپےنھاکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪957 :‬‬
‫آ هآ آ ُ ْ ُ آ‬ ‫ْ آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ ُ آ ْ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ آ آ ْ آ ْ آ ُّ آ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ آ ْ‬
‫ري‪ ،‬حدُ ِِن س ِعيد بن أ ِِب‬ ‫ب ُممد بن العال ِء الهمد ِاِن‪ ،‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬ع ِن الو ِِل ِد يع ِِن ابن ك ِث ٍ‬ ‫حدثنا أبو كري ٍ‬
‫ُ آ ُ آآ ُْ‬ ‫آ ه آ آُ ُ ه آًْ ُه ْ آ آآ آآ آ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ آ آ‬ ‫ْ آ ْ ُ ُّ آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫رصف‪ ،‬فقال‪ :‬يآا فالن‪ ،‬أَل َت ِس ُن‬ ‫اَّلل يوما‪ ،‬ثم ان‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫َبي‪ ،‬عن أ ِ ِ‬
‫ي‬‫ب‬ ‫يد المق ِ‬
‫س ِع ٍ‬
‫آ آ ُْ ُ ْ آْ آ‬ ‫ِّ آ ه آ ُ‬
‫ألبْ ِ ُ‬ ‫آ آ آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ْ ُ آ ِّ آ آ ه آ ْ آ ُ آ ِّ آ ه آ ُ آ ِّ آ ْ‬
‫ني يآد هي‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫م‬‫ِ‬ ‫رص‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ك‬ ‫‪،‬‬ ‫اِئ‬
‫ِ‬
‫رص م ْن آو آ‬
‫ر‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫صالتك‪ ،‬أَل ينظر المصِل ِإذا صىل كيف يصِل؟ ف ِإنما يصِل ِنل‬

‫"‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪557‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن یاتدنامنزڑپاھےنےکدعبفرام یتا‪” :‬اےالفں! ماینپامنزوکایھچرطحویکںادا‬

‫ںیہنرکےت؟ایکامنزیوکہیداھکیئںیہنداتیہکوہسکرطحامنزڑپھراہےہ؟ احالہکنامنزیاےنپافدئوںےکےئلامنزڑپاتھےہاوراہللیکمسق!ںیمسجرطح‬

‫آےگےسداتھکیوہںا یرطحےھچیپےسیھبداتھکیوہں۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)423:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪958 :‬‬

‫آ ْ آ ُآْآآ آه آُ آ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫آْ‬ ‫آ‬ ‫ِّ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ آآ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫اَّلل صىل‬ ‫آ‬
‫يد‪ ،‬عن مال ِ ِك ب ِن أن ٍس‪ ،‬عن أ ِِب الزنا ِد‪ ،‬ع ِن األعر ِج‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬أن رسول ِ‬‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ آ آ ه آ آ ْ آ آ آ ه ُ ُ ُ ُ ْ آ آ ُ ُ ُ ُ ْ ِّ آ آ آ ُ ْ آ آ آ آ ْ‬
‫اء ظه ِري "‪.‬‬ ‫اَّلل ما َيَف لَع ركوعكم وَل سجودكم‪ِ ،‬إِن ألراكم ور‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ " :‬هل ترون ِقبل ِِت ها هنا؟ فو ِ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس اک ارشاد ایبن ایک‪ ” :‬م ےتھجمس وہ ہک ںیم رصف ہلبق یک رطف دھکی راہ وہں۔ احالہکن واہلل! ھجم رپ‬

‫اہمترےروکعووجسدوپدیشہںیہن۔ںیم موکھٹیپےھچیپےسیھبداتھکیوہں۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)424:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪959 :‬‬

‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ ِّ ُ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آه‬ ‫آح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬

‫ت قتآادة َيآدث‪،‬‬ ‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ُّ ُ آ آ ُّ ُ آ آ آ ه ِّ آ آ ُ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬أآق ُ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬ ‫آع ْن أآنآس بْن آمالك‪ ،‬آ‬
‫اَّلل ِإِن أل آراك ْم ِم ْن آبع ِدي‪،‬‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ود‬‫ج‬ ‫الس‬‫و‬ ‫وع‬ ‫ك‬ ‫الر‬ ‫وا‬ ‫يم‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِّ‬ ‫ه‬
‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ِ ِ ِ ٍ‬
‫آ آآ ُْْ آآ آ ُْ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫آ آ‬
‫جدت ْم "‪.‬‬ ‫آو ُر هب آما قال‪ِ :‬م ْن آبع ِد ظه ِري ِإذا ركعتم وس‬

‫دیستااسن ریضاہلل ہنع ےنروسل اہلل یلصاہللہیلعوملساکارشاد ایبنایک‪” :‬روکعو وجسدایھچ رطحادارکو اور م جروکعو وجسدرکےت وہ وواہلل! ںیمھٹیپ‬

‫ےھچیپےس یاتاےنپےھچیپےس موکداتھکیوہں۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)425:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪558‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪961 :‬‬
‫آ‬ ‫ْ آ‬ ‫هآ آ‬ ‫آ ه آ آُ آ ه آ‬
‫ه آآ‬
‫وحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬آحدثنا ْاب ُن أ ِِب‬
‫آ ه آآ ُآ‬ ‫آ‬ ‫ٌ آْ‬
‫ِع‪ ،‬آحدثنا ُم آعاذ يع ِِن ْاب آن ِهشامٍ ‪ ،‬آحدُ ِِن أ ِِب ‪ .‬ح‬
‫ه آآ‬ ‫ان ال ْ ِم ْس آم ُّ‬ ‫حدُ ِِن أبو َس‬
‫ِ‬
‫ُّ ُ آ آ ُّ ُ آ‬ ‫ه آ آ آ‬ ‫آ ه آ ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ُ آ آ ْ آآ آآ آ ْ آآ‬ ‫آ ٍّ آ ْ آ‬
‫جود‪،‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬أتِ ُّموا الركوع والس‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يد ِلَكهما‪ ،‬عن قتادة‪ ،‬عن أن ٍس‪ ،‬أن ن ِِ ِ‬ ‫ع ِدي‪ ،‬عن س ِع ٍ‬
‫ج ْد ُت ْم "‪ ،‬آوِف آحديث آسعيد‪ :‬إ آذا آر آك ْعتُ ْم آوإ آذا آس آ‬
‫ج ْد ُتم‪ْ.‬‬ ‫اك ْم م ْن آب ْعد آظ ْهري‪ ،‬إ آذا آما آر آك ْعتُ ْم‪ ،‬آوإ آذا آما آس آ‬ ‫آ آ ه ِّ آ آ آ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل إِِن ألر‬
‫فو ِ‬

‫دیستااسنریضاہللہنعےسرمویےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ولوگ! ماےنپروکعووجسدایھچرطحادارکواورج مروکعووجسدرکےت‬

‫وہ واہللیکمسق!ںیمھٹیپےھچیپےس موکروکعووجسدرکےتداتھکیوہں۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)425:‬‬

‫َ ه ُ ُ َم ُ ُ َ َم َ‬ ‫َم َ م َ م‬
‫اإلمام بهرك ٍ‬
‫وع أو سجو ٍد وَن هوههما‪:‬‬ ‫ْه عن سب هق ه‬‫‪ -25‬باب انل ه‬
‫تاب‪:‬ااممےسےلہپروکعاوروجسدوریغہرکےنیکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪961 :‬‬

‫كر آح هد آثنآا‪ ،‬آلَعُّ‬‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ُّ ْ ُ ُ ْ آ ه ْ ُ آ آ ْ آ آ ْ ُ ُ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ آ ْ‬

‫ِ‬ ‫لَع بن حج ٍر واللفظ ِأل ِِب بك ٍر‪ ،‬قال ابن حج ٍر أخَبنا‪ ،‬وقال أبو ب ٍ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬و ِ‬
‫آآ آ آ‬ ‫ه آ آ‬ ‫آ آ آ ه آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آ ُْ ْ آ ْ ُُْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ذات يآ ْومٍ ‪ ،‬فل هما قَض‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ار ب ِن فلف ٍل‪ ،‬عن أن ٍ‬
‫ْ ُ ُ ْ‬
‫بن مس ِه ٍر‪ ،‬ع ِن المخت ِ‬
‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫وع‪ ،‬آو آَل ب ُّ‬
‫الس ُ‬
‫جو ِد‪ ،‬آوَل بِال ِقيآامِ ‪ ،‬آوَل‬ ‫ِ‬
‫ُّ ُ‬
‫ك‬ ‫الر‬ ‫ب‬ ‫ون‬
‫ِّ آ ُ ُ ْ آ آ آ ْ ُ‬
‫ق‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ام‬‫م‬‫إ‬ ‫ِن‬ ‫إ‬ ‫‪،‬‬‫اس‬ ‫جه ِه‪ ،‬آف آق آال‪ " :‬آأ ُّي آها ه‬
‫انل ُ‬ ‫ه آ آ آْآآ آ آْآ آ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫الصالة‪ ،‬أقبل علينا بِو ِ‬
‫آ ْ ُ ُآ ه آ آْ آآُْ ْ آ آآْ ُ آ آ ْ ُ ْ آ ً‬ ‫ُه آ آ آ ه‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ِّ آ آ ُ ْ آ‬ ‫اَلن ْ ِ آ‬
‫اَّلي نفس ُمم ٍد ِبي ِدهِ‪ ،‬لو رأيتم ما رأيت‪ ،‬لض ِحكتم ق ِليال‪،‬‬ ‫اف‪ ،‬ف ِإِن أراكم أم ِاِم‪ ،‬و ِمن خل ِْف "‪ ،‬ثم قال‪ " :‬و ِ‬ ‫رص ِ‬ ‫بِ ِ‬
‫آآآ آ ُْ ْ آ ً آ ُ آ آ آآْ آ آ آ ُ آ ه آ آ آآْ ُ ْ‬
‫اَل آ هن آة آو ه‬
‫انل آ‬
‫ار "‪،‬‬ ‫اَّلل؟ قال‪ " :‬رأيت‬
‫وْلكيتم ك ِثريا "‪ ،‬قالوا‪ :‬وما رأيت يا رسول ِ‬

‫دیستااسنریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےن یاتدنامنزڑپاھےنےکوفراًیہدعب مہاریرطفوتم ہوہرکفرام یتا‪” :‬ولوگ!ںیماہمترا‬

‫اامموہں۔اسےئلھجمےسےلہپروکع‪،‬دجسہ‪،‬وقہماورالسمہنریھپو۔ںیمآےگاورےھچیپےس موکداتھکیوہں۔اورمسقےہاسذاتیکسجےکہضبقںیمریمی‬

‫اجنےہوجزیچںیںیمداتھکیوہںارگ ماںیہندھکیول ووسنہمکاورروؤز یتادہ“‪،‬ولوگںےنوپاھچ‪ :‬یاتروسلاہلل!آپےنایکداھکیےہ؟ارشادوہا ”ںیمےنج‬

‫اوردوزخدیھکیےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)426:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪559‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪962 :‬‬

‫يم‪ ،‬آع ْن ابْن فُ آضيْل آَج ً‬

‫يعا‪،‬‬ ‫وح هد آثنآا ْاب ُن ُن آم ْري‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إبْ آراه آ‬ ‫ير ‪ .‬ح آ‬ ‫يد‪ ،‬آح هد آث آنا آجر ٌ‬ ‫ع‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آ‬
‫س‬
‫ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫اَلن ْ ِ آ‬ ‫آ‬ ‫احلآديث‪ ،‬آولآيْ آس ِف آحديث آ‬ ‫آ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ ْ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫ختآ‬‫آ ُْ ْ‬
‫اف‪.‬‬
‫رص ِ‬ ‫ير‪ :‬آوَل بِ ِ‬
‫ِ ٍ‬‫ر‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِّ‬ ‫انل‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬‫س‬ ‫ٍ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬
‫ع ِنالم ِ‬
‫ذموکرہ ی‬
‫روایاسدنسےسیھبرمویےہرگماسںیمہیظفلںیہنہک (اورالسمہنریھپو۔)‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)426:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪963 :‬‬

‫آ ه آآ آه ُ‬
‫محاد ْب ُن آزيْ ٍد‪،‬‬
‫آ آ آ آٌ‬
‫محا ٍد‪ ،‬قال خلف‪ :‬حدثنا‬ ‫اِن‪ ،‬آو ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد َكهم‪ ،‬آع ْن آ ه‬
‫الز ْه آر ِ ُّ‬ ‫آآُ ه‬
‫الربيع ه‬ ‫آ ه آآ آ آُ ْ ُ آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫حدثنا خلف بن ِهشامٍ ‪ ،‬وأبو ِ ِ‬
‫آْ آ ُ آْ آ ُ آْآ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْآ آ آ آ آ آ ُآه ٌ آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآ آْ آ ه‬ ‫آ ْ ُآه ْ آ‬
‫اإل آمامِ ‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ق‬ ‫ه‬‫س‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫ف‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫اَّل‬
‫عن ُمم ِد ب ِن ِزيا ٍد‪ ،‬حدثنا أبو هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال ُممد صىل اَّلل علي ِه وسلم " أما َيَش ِ‬

‫ار؟ "‪.‬‬ ‫اَّلل آرأْ آس ُه‪ ،‬آرأْ آس ِ آ‬

‫مح‬ ‫أآ ْن َُيآ ِّو آل ه ُ‬
‫ٍ‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع ےن رتمح دواعمل یلص اہلل ہیلع وملس اک ارشاد ایبن ایک ہک ”اامم ےس ےلہپ دجسہ ےس وج وکیئ رس ااھٹتا ےہ و اہلل اعتیلٰ البکش اس اک رس‬

‫دگےھےکرسیکرطحرکدے ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)427:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪964 :‬‬
‫آ ْ آ‬ ‫آ ُآ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ُ ْآ آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آح هد آث آنا آع ْم ٌرو ه‬
‫انلاقِ ُد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫يم‪ ،‬ع ْن يُون آس‪ ،‬ع ْن ُم هم ِد ب ْ ِن ِز آيا ٍد‪ ،‬عن أ ِِب‬ ‫ري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ِإس آما ِعيل بن إِبرا ِه‬

‫ار؟ "‪،‬‬ ‫ورتآ ُه ِف ُص آ‬

‫ورة ِ آ‬
‫مح‬ ‫اَّلل‪ " :‬آما يآْ ْ آم ُن هاَّلي يآ ْر آف ُع آرأْ آس ُه ِف آص آالته آقبْ آل اإل آمامِ ‪ ،‬أآ ْن َُيآ ِّو آل ه ُ‬
‫اَّلل ُص آ‬ ‫ُآْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجوکیئااممےسےلہپ دجسہےساانپرسااھٹتاےہاےسڈرتا ہا ہٹنےہک رپورد ار‬
‫دیستا م‬

‫اعملاسیکوصرتٹلپرکدگےھیکامدننرکدے ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)427:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪560‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪965 :‬‬

‫يعا‪ ،‬آع ْن ه‬‫الربيع بْن ُم ْسلم آَج ً‬ ‫الر ْ آ‬ ‫َح‪ ،‬آو آعبْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُْ ه ْآ ْ ُ آ ه‬
‫يع ب ْ ِن ُم ْس ِل ٍم ‪ .‬ح‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫الر‬ ‫ٍِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫ن‬‫ُ‬ ‫محن ْ‬
‫ب‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫د‬ ‫ُّ‬ ‫ِ‬
‫اَل ُ آ‬
‫م‬ ‫مٍ‬ ‫ال‬ ‫حدثنا عبد الرمح ِن بن س‬
‫يع‪ ،‬آع ْن آ ه‬
‫محا ِد بْ ِن‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬
‫آ ه آآ ُ ْآُ‬
‫ة‬ ‫ب‬ ‫ع‬‫ش‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫ِب‬
‫آ ه آآ آ‬ ‫وح هد آث آنا ُع آبيْ ُد ه ْ ُ ُ آ‬
‫آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫اَّلل بن معا ٍذ‪ ،‬حدثنا أ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ه‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آ آ آ آ ُ ُّ ُ ْ آ ْ ُ آ ه ْ آ‬
‫يع ب ِن‬ ‫يث الربِ ِ‬ ‫سلمةَكهم‪ ،‬عن ُمم ِد ب ِن ِزيا ٍد‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬عن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم بِهذا‪ ،‬غري أن ِِف ح ِد ِ‬
‫ج آه ِ آ‬‫آ ْ آْآآ هُ آ ْ آ ُ آ ْ‬
‫ار "‪.‬‬‫ٍ‬ ‫مح‬ ‫ُم ْس ِل ٍم‪ " :‬أن يعل اَّلل وجهه و‬

‫دیستااوب مہ یرترہریضاہلل ہنعیبن یلص اہللہیلعوملس ےس ایبنرکےت ںیہ ذموکرہ ی‬

‫دحی یک رطح رگم اسدنس ےس ہی ظفلیھب آےئںیہ ہک ”اہلل اس ےک رہچے وک‬

‫دگےھاکرہچہہنانبدے۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)427:‬‬

‫َ َ‬ ‫َ م َ م َ م مَ َ َ َ َ‬
‫َص إهل السماءه هِف الصَلة ه‪:‬‬
‫ْه عن رف هع اْل ه‬
‫‪ -26‬باب انل ه‬
‫تاب‪:‬امنزںیمآامسنیکرطفدےنھکییکاممتعن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪966 :‬‬

‫آ ْ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آم ‪ ،‬آعن ال ْ ُم آس ه‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوأآبُو ُك آريْب‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا أآبُو ُم آعاو آي آة‪ ،‬آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫يم ب ْ ِن‬
‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫ار ُه ْم إ آىل ه‬
‫الس آما ِء ِِف‬ ‫ون أآب ْ آص آ‬ ‫آ آ آآ آ ْ آ ْ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آآْآ آه آْآ ٌ آْ آ ُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ " :‬لنت ِهني أقوام‪ ،‬يرفع‬
‫ِ‬ ‫طرفة‪ ،‬عن جابِ ِر ب ِن سمرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ آْ آ آْ ُ آ‬
‫الصال ِة‪ ،‬أو َل تر ِجع إِِل ِهم "‪.‬‬

‫دیستا اجترنب رمسہریضاہلل ہنع ےن روسلاہلل یلصاہللہیلعوملساک ارشاد ایبنایک‪” :‬وج ولگ امنز ںیم آامسنیک رطف د ےتھکںیہ‪ ،‬وہ اس رحتک ےس تاز آںیئ‬

‫ورگہنانیکآںیھکناجیترںیہیگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)428:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪561‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪967 :‬‬
‫آ ْ آ ْآ ْ آ آآ‬ ‫ْ‬ ‫هْ ُ‬ ‫هآ‬ ‫آ آ آ ْآآآ ْ ُ آ ْ‬ ‫آح هدُآِن أآبُو ه‬
‫الطاهر‪ ،‬آو آع ْم ُرو ْب ُن آس ه‬
‫يعة‪،‬‬‫ب‪ ،‬آحدُ ِِن الليث ْب ُن آسع ٍد‪ ،‬عن جعف ِر ب ِن ر ِب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫َب‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آآْآ آه آْآ ٌ آ‬ ‫آ ْ آ ُآْآآ‬ ‫آْآ‬ ‫آ ْ آْ ه ْآ‬
‫ام‪ ،‬ع ْن آرف ِع ِه ْم‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪ِ :‬لنت ِهني أقو‬
‫عن عب ِد الرمح ِن األعر ِج‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ " ،‬أن رسول ِ‬
‫ْ‬ ‫ه آ آ ه آ آْ آُ ْ آ آ ه آْ آ ُ ُ‬ ‫آ‬ ‫ُّ‬ ‫آْ آ آ ُ ْ ْ آ‬
‫أبصارهم ِعند الَع ِء ِِف الصال ِة إِىل السماءِ‪ ،‬أو ْلخطفن أبصارهم "‪.‬‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہلل ہنعےنرتمحدواعمل یلصاہللہیلعوملساکارشادایبنایک‪” :‬ولگامنزںیمآامسن یکاجیہندںیھکیورگہنان یک وقتانیبیئزالئ رک‬

‫دیاجےئیگ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)429:‬‬

‫َ‬ ‫َ َ مَ َ َ م َ م َ َ َ َ م‬ ‫َ َ َ َم َ‬ ‫َ م َ ُّ ُ‬
‫اإلشارة ه بهاِل هد ورف هعها عهند السَل هم وإهتم ه‬
‫ام‬ ‫ْه ع هن ه‬ ‫ون هِف الصَلة ه وانل ه‬
‫‪ -27‬باب األم هر بالسّ ه‬
‫َ‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫َ َ َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ‬ ‫َُ َ َ‬ ‫ُّ ُ‬
‫الجتهم ه‬
‫اع‪:‬‬ ‫وف األو هل واَُّتاص فهیها واألم هر بها ه‬ ‫الصف ه‬
‫تاب‪:‬وکسنےکاسھتامنزڑپےنھاکمکح‪،‬السمےکوقاہھتااھٹےناوراہوھتںےساشارہرکےنیکاممتعناوریلہپفصوکلمکمرکےناور‬
‫لمرکڑھکےوہےناکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪968 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ك ِر ْب ُن أ ِِب آشيْبآة‪ ،‬آوأبُو ك آريْ ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدثنآا أبُو ُم آع ِاو آية‪ ،‬آع ِن األ ْع آم ِ ‪ ،‬آع ِن ال ُم آس هي ِب بْ ِن آرا ِف ٍع‪،‬‬ ‫حدثنا أبو ب‬
‫آ ُ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫ْ آ ُ آآ آ آ آ آ آ آ آْآ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آع ْن تآم ْ آ آ آ آ آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقال‪ " :‬آما ِِل أ آراك ْم‬ ‫اَّلل صىل‬‫يم ب ِن طرفة‪ ،‬عن جابِ ِر ب ِن سمرة‪ ،‬قال‪ :‬خرج علينا رسول ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫آ آ ُ ه آ آ آ آ آْآ آآ آ آ آً آ آ آ آ آآ ُ‬
‫اكمْ‬ ‫ه آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ ْ آآهآ آْآ ُ آ ْ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫آرافِ ِِع أي ِديكم‪ ،‬كأنها أذناب خي ٍل شم ٍس‪ ،‬اسكنوا ِِف الصال ِة "‪ ،‬قال‪ :‬ثم خرج علينا‪ ،‬فرآنا حلقا‪ ،‬فقال‪ " :‬م ِاِل أر‬
‫آ ُ ْآ آ آ ُ آ ه آ ْآ‬ ‫ك ُة عنْ آد آر ِّب آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ُ ه آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُّ آ آ آ آ ُ ُّ ْ آ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬آوكيف‬‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ا‬‫ي‬ ‫ا‪:‬‬‫ن‬‫ل‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫"‪،‬‬ ‫ا؟‬‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِع ِزين "‪ ،‬قال‪ :‬ثم خرج علينا‪ ،‬فقال‪ " :‬أَل تصفون كما تصف الم ِ‬
‫ئ‬ ‫ال‬
‫ه ِّ‬ ‫آ ُ ْ آ آ ِّ آ آ آ ُ ُّ آ ُّ ُ آ ُ آ آ آ آ آ آ ُّ آ‬ ‫آ ُّ ْ آ‬
‫الصف "‪،‬‬ ‫اصون ِِف‬ ‫ت ُصف ال آمالئِكة ِعند ربها؟ قال‪ " :‬ي ِتمون الصفوف األول ويَّت‬

‫دیستااجترریض اہللہنعاکایبنےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس مہارےتاسرشتفیالےئاورفرام یتا‪” :‬ںیم موکاس رطحاہھتااھٹےتدھکی راہوہںوگ یاتوہ‬

‫یر‬
‫رشتوھگڑوںیکدںیمےہ۔ مولگامنزںیموکیئرحتکہنایکرکو۔“ رھپ یاترمہبتآپ یلصاہللہیلعوملسےن موکہقلحتادنےھدھکیرکفرام یتا‪ ” :‬مولگ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪562‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اس رطح فص تادناھرکو سج رطح تار اہ الی ٰ ںیمفرےتش فص ہتسبر ےتںیہ۔ م ولگ س ےسےلہپایلگ فص وپریایکرکو اور فص ںیم لمرک ڑھکےوہا‬

‫رکو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)431:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪969 :‬‬

‫يَس ْب ُن يُون ُ آس‪ ،‬قآ آاَل آَج ً‬

‫آ‬ ‫ْ ُ ْآ آ آ ْآآآ‬ ‫وح هد آثنآا إ ْس آ‬ ‫األ آش ُّج‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬
‫يع ‪ .‬ح آ‬ ‫آ‬ ‫وح هدُآِن أآبُو آ‬
‫آ‬
‫يعا‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫َبنا ِع‬‫حا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫آ ه آآ آ‬
‫األ ْع آم ُ ‪ ،‬ب آه آذا اإل ْسنآا ِد آَنْ آوه‪ُ.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا‬

‫اسدنسےسیھباشمعےسذموکرہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)431:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪971 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ ْ آ ه ْ ُ آُ آ آ آ ْ آآ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬
‫يع‪ ،‬آع ْن م ْس آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫َبنا ْاب ُن أ ِِب‬ ‫ب واللفظ ٰل‪ ،‬قال‪ :‬أخ‬ ‫ٍ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫ك‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ر‬ ‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫اَّلل‬
‫ه‬
‫ول‬ ‫س‬‫اَّلل ْب ُن الْقبْط هية‪ ،‬آع ْن آجابر بْن آس ُم آر آة‪ ،‬قآ آال‪ُ " :‬ك هنا إ آذا آص هليْ آنا آم آع آر ُ‬ ‫آ ه آ ُ آْ ُ ه‬ ‫آ آآ آ ْ ْ آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫زائِدة‪ ،‬عن ِمسع ٍر‪ ،‬حدُ ِِن عبيد ِ‬
‫آ ْآ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ه آ ُ آ آْ ُ ْ آ آ ْآُ ه آآ آ‬ ‫ه آ ُ آ آْ ُ ْ آ آ ْآُ ه‬ ‫آ آْ آ آ ه آ ُ ْآ‬
‫اَّلل‬
‫ني‪ ،‬فقال رسول ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬وأشار ِبي ِدهِ إِىل اَلانِب ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬السالم عليكم ورمحة ِ‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬قلنا‪ :‬السالم عليكم ورمحة ِ‬
‫آ آ‬ ‫ْ آ آ ُ آْ آ‬ ‫ه‬ ‫ُ ْ آآهآ آْآ ُ آ ْ ُ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اب خي ٍل شم ٍس‪ِ ،‬إن آما يآك ِْف أ آحدك ْم أن يآض آع يآد ُه آلَع‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬آعال آم تو ِمئُون بِْي ْ ِديكم‪ ،‬كأنها أذن‬ ‫صىل‬
‫آ‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫ُ ُ ِّ آ آ آ‬ ‫آ‬
‫ف ِخ ِذهِ‪ ،‬ث هم ي آسل ُم لَع أ ِخي ِه من لَع يآ ِمي ِن ِه آو ِشم ِ ِ‬
‫اٰل "‪.‬‬
‫آ اآ آ‬
‫لسال ُم‬ ‫دیستا اجتر نب رمسہ ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےک اسھت ج م ولگ امنز ڑپےتھ و امنز ےک ااتتخم رپ داںیئ تاںیئ «ا‬
‫آ آْ ُ ْ آ آ آ‬
‫هلل» ےتہوہےئاہھتےساشارہیھبرکےتےھت۔ہیالمہظحفرامہکیبن یلصاہللہیلعوملسےنارشادفرام یتا‪ ” :‬مولگاےنپاہھتےساس‬ ‫عليكم آورحم َُۃ ا ِ‬
‫آ اآ آ‬
‫لسال ُم‬ ‫رشت وھگڑوں یک دںیم یتلہ ںیہ۔ ںیہمت یہی اکیف ےہ ہک م دعقہ ںیم اینپ راونں رپ اہھت رےھک داںیئ اور تاںیئ ہنم ومڑ رک «ا‬ ‫رطح اشارہ رکےت وہ ےسیج ی ر‬
‫آ آْ ُ ْ آ آ آ‬
‫هلل» اہکرکو۔“‬ ‫عليكم آورحم ُۃَ ا ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)431:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪563‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪971 :‬‬

‫ْآ ه آ آ ْ ُ آْ ه‬ ‫آْ‬ ‫آ ْ ْ آ آ آ ْ ُآ‬ ‫آ ه آآ ْآ ُ ْ ُ آآ ه آ آ ه آآ ُ آْ ُ ه ْ ُ ُ آ‬

‫اَّلل‪،‬‬
‫ات يع ِِن القزاز‪ ،‬عن عبي ِد ِ‬
‫اَّلل بن موَس‪ ،‬عن ِإَسا ِئيل‪ ،‬عن فر ٍ‬
‫اسم بن زك ِرياء‪ ،‬حدثنا عبيد ِ‬
‫وحدثنا الق ِ‬
‫آْ ُ‬ ‫ه آ‬ ‫ه آ ُ ه آ ه ْآ ُ ْآ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫جابر بْن آس ُم آر آة‪ ،‬قآ آال‪ " :‬آصلهيْ ُ‬
‫آْ آ‬
‫السال ُم آعليك ْم‪،‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فكنا ِإذا آسلمنا‪ ،‬قلنا بِْي ْ ِدينا‪:‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬‫ت آم آع آر ُ‬
‫عن ِ ِ ِ‬
‫ُ ْ آآهآ آْآ ُ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ه آ ُ آ آْ ُ ْ آ آ آ آْآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه آ آ آ آ آ آ ُْ ُ ْ ُ ُ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ ،‬فقال‪ :‬ما شْنكم ت ِشريون بِْي ِديكم‪ ،‬كأنها أذناب خي ٍل‬ ‫آ‬
‫السالم عليكم‪ ،‬فنظر إِِلنا رسول ِ‬
‫ت إ آىل آصاحبه‪ ،‬آو آَل يُوم ْ‬ ‫آ آ ه آ آ آ ُ ُ ْ آ ْآ ْآ ْ‬ ‫ُ ْ‬
‫ئ ِبيآ ِدهِ "‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِِِ‬ ‫شم ٍس‪ِ ،‬إذا سلم أحدكم‪ ،‬فليلت ِف ِ‬
‫آْ ُ‬ ‫آ اآ آ‬
‫لسال ُم آعليك ْم آو آر آح آم ُۃَ‬ ‫دیستااجترنبرمسہریضاہللہنعاکایبنےہ مولگراسلآمبیلصاہللہیلعوملسےکاسھتامنزڑپےتھ وامنزےکااتتخمرپ «ا‬

‫هلل» ےتہوہےئاہھتےساشارہیھبرکےتےھت۔ہیدھکیرکرتمحدواعملیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬ںیہمتہیایکوہایگےہ؟ ماےنپاہھتےساسرطح‬ ‫ا ِ‬

‫آ اآ آ‬
‫لسال ُم‬ ‫رشت وھگڑوں یک دںیم ںیہ۔ م ںیم ےس ج وکیئ امنز متخ رکے و اےنپ اھبیئ یک اجی ہنم رک ےک رصف زتان ےس «ا‬
‫اشارہ رکےت وہ وگ یات وہ ی ر‬
‫آ آْ ُ ْ آ آ آ‬
‫هلل» ےہکاوراہھتےساشارہہنرکے۔“‬ ‫عليكم آورحم ُۃَ ا ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)431:‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ م َ َ م َ َ َ َ ِّ‬ ‫َ َ َ َ ََ م‬ ‫َ م َ ُّ ُ‬

‫ه‬
‫الزدهحام لَع الصف األو هل‬ ‫وف وإهقامتهها وفض هل األو هل فاألو هل مهنها وا ه‬ ‫‪ -28‬باب تس هوي هة الصف ه‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫مَ م ََم‬ ‫ُ‬ ‫َ م ُ َ َ َ َم َ َ َ م‬
‫اإلمام‪:‬ه‬
‫وِل اَفض هل وتق هريبه ههم مهن ه‬
‫يم أ ه‬ ‫والمسانق هة إهِلها وتق هد ه‬
‫تاب‪:‬وفصںوکدیساھرکےناوریلہپفصیکفضییلتاوریلہپفصرپتقبسرکےناورفضییلتواولںوکااممےکفر ییوہےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪972 :‬‬

‫ْ‬ ‫آ ْ ُ آ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ‬ ‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آآُ ُ آ آآ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ْ ُ ه ْ ُ ْ‬
‫اوية‪ ،‬وو ِكيع‪ ،‬ع ِن األعم ِ ‪ ،‬عن عمارة ب ِن‬ ‫اَّلل بن ِإد ِريس‪ ،‬وأبو مع ِ‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا عبد ِ‬
‫ه آ‬
‫الصال ِة‪،‬‬
‫آ آ‬ ‫ه آ ْ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يم آس ُح آمنا ِك آبنا ِِف‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬‫َك‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‪ ،‬آع ْن أآِب آم ْع آمر‪ ،‬آع ْن أآِب آم ْس ُ‬
‫ع‬ ‫اْليْ ِ ِّ‬
‫ُع آم ْري ه‬
‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ آ آ ُّ آ ُ ه ه آ آ ُ آ ُ ْ ُ ه‬ ‫آآ ْآ آ ُُ ُ ُ ْ‬ ‫آ آْآ ُ‬ ‫آُ ُ ْ آ‬
‫ين‬ ‫ين يلونهم‪ ،‬ث هم ِ‬
‫اَّل آ‬ ‫آويقول‪ :‬است ُووا‪ ،‬آوَل َتت ِلفوا‪ ،‬فتخت ِلف قلوبكم‪ ِ ،‬آِل ِل ِِن ِمنكم أولو األحالمِ وانلَه‪ ،‬ثم ِ‬
‫اَّل‬
‫آ ُ آ ُ ْ آ آ آ ُ آ ْ ُ آ آ ْ ُ ُ ْ آ ْ آ آ آ ُّ ْ آ ً‬
‫يلونهم‪ ،‬قال أبو مسعو ٍد‪ :‬فْنتم اِلوم أشد اخ ِتالفا "‪،‬‬
‫آ اآ آ ُ آ آ ْ ُ ْ آ آ آ‬
‫هلل» ےہکاوراہھتےساشارہہنرکے۔“‬ ‫امنزمتخرکے واےنپاھبیئیکاجیہنمرکےکرصفزتانےس «السالم عليكم آورحم َُۃ ا ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)432:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪564‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪973 :‬‬

‫آ ه آآ‬ ‫آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آْ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ آ ْ آ آ ْآآآ‬ ‫آ ْآآآ آ ٌ آ آ‬ ‫وح هد آث آناه إ ْس آ‬

‫وحدثنا ْاب ُن‬ ‫َبنا ِعيَس يع ِِن ْاب آن يُون آس‪ ،‬قال‪ :‬ح‬ ‫ير‪ ،‬قال‪ :‬ح‪ ،‬وحدثنا ابن خَّشمٍ ‪ ،‬أخ‬ ‫حا ‪ ،‬أخَبنا ج ِر‬ ‫ِ‬
‫آ‬

‫ْ آ آْ‬ ‫آ ُ آ آ آ ه آآ ْ ُ ُ آْآآ آ آ‬
‫اإلسنا ِد َن آو ُه‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫أ ِِب عمر‪ ،‬حدثنا ابن عيينة‪ ،‬بِه‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)432:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪974 :‬‬
‫آ ْآ‬ ‫آ هآ آ ٌ ْ‬ ‫ان‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬آح هد آثنآا يآز ُ‬ ‫ْ آ ُّ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ ْ آ آ‬
‫اء‪ ،‬عنْ ِِب‬ ‫احل آ هذ ُ‬ ‫يد ْب ُن ُز آريْ ٍع‪ ،‬حدُ ِِن خ ِال‬ ‫د‬‫ر‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ح‬‫ل‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ص‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ث‬ ‫ار‬ ‫احل‬ ‫يب‬‫ب‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫ح‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ه‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ ْآ آ آ ْ آ ْآ آآ آ ْ آ ْ ه‬ ‫آ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِِ " :‬لآ ِل ِِن‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫و‬ ‫اَّلل بْن آم ْس ُ‬
‫ع‬ ‫َّش‪ ،‬عن ِإبرا ِهيم‪ ،‬عن علقمة‪ ،‬عن عب ِد ِ ِ‬ ‫مع ٍ‬
‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ آ آ ُّ آ ُ ه ه آ آ ُ آ ُ ْ آ آ ً آ ه ُ ْ آ آ ْ آ‬
‫ات األسوا ِ "‪.‬‬ ‫اَّلين يلونهم ُالُا‪ ،‬وإِياكم وهيش ِ‬ ‫ِمنكم أولو األحالمِ وانلَه‪ ،‬ثم ِ‬

‫دیستا دبعاہلل نب وعسمد ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ریمے ت ی‬
‫ردت وہ ولگ ڑھکے وہں وج لقع و وعشر ےک ام ک‬

‫وہں‪،‬انےکدعبوتمطسولگرھپانےکدعباورولگ۔زینتازاریرحاکتےس مولگرپزیہرکو۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)432:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪975 :‬‬

‫آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ ِّ ُ‬ ‫ْآ‬ ‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آه‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه‬

‫ت قتآادة َيآدث‪،‬‬ ‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آجعف ٍر‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمع‬‫حدثنا ُممد بن المثن‪ ،‬وابن بش ٍ‬
‫ه آ‬ ‫ْ آآ‬ ‫آ ُّ ُ ُ آ ُ ْ آ ه آ ْ آ آ ه ِّ‬ ‫آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ ه‬ ‫آ ْ آآ ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه آوسل آم‪ " :‬سووا صفوفكم‪ ،‬ف ِإن تس ِوية الصف ِمن تمامِ الصالةِ‬
‫عن أن ِس ب ِن مال ِ ٍك‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬

‫"‪.‬‬

‫دیستا اسن ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪ ” :‬م ولگ اینپ ںیفص تراتر راھک رکو ویکں ہک فص دنبی ےس امنز یک لیمکت وہیت‬

‫ےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)433:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪565‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪976 :‬‬

‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ْ آآ‬ ‫آُآ ْ ُ ُ آْ‬ ‫وخ‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ال ْ آوارث‪ ،‬آع ْن آعبْد الْ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬‫ب‪ ،‬عن أن ٍ‬
‫يز وهو ابن صهي ٍ‬ ‫ز‬
‫ِ ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا شيبان بن فر‬
‫ُّ ُ آ آ ِّ آ ُ آ ْ آ آ ْ‬ ‫ه آ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫الصفوف‪ ،‬ف ِإِن أ آراك ْم خلف ظه ِري "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ " :‬أتِ ُّموا‬ ‫صىل‬

‫دیستااسنریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪ ” :‬مولگںیفصوپریایکرکوویکہکنںیم موکےھچیپےسیھبداتھکیوہں۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)434:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪977 :‬‬

‫ه آآ آ ُ آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ه آآ ْ‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن آرا ِفع‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬

‫الر هزا ِ ‪ ،‬آحدثنا آمع آم ٌر‪ ،‬ع ْن ه همامِ ب ْ ِن ُمن ِّب ٍه‪ ،‬قال‪ :‬هذا آما آحدثنا أبُو ه آريْ آرة‪ ،‬آع ِن‬ ‫ٍ‬
‫ه آ آ ه آ آ آ ه ِّ‬
‫الصف ِم ْن ُح ْس ِن‬
‫ه ه‬
‫الصف ِِف الصال ِة‪ ،‬ف ِإن ِإقامة‬ ‫يموا‬‫يث منْ آها‪ ،‬آوقآ آال‪ " :‬أآق ُ‬
‫آ‬ ‫ه آآ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فذك آر أ آحا ِد‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫آُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ول ِ‬ ‫رس ِ‬
‫ه آ‬
‫الصال ِة "‪.‬‬

‫مہاماکایبنےہہک ا‬
‫دیست م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعےنیئکدحںیثیایبنرکےتوہےئ مےساہکہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬امنزںیمںیفصدیسیھ‬

‫راھکرکوویکہکندمعہفصدنبیےسامنزایھچولعمموہیتےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)435:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪978 :‬‬

‫ه آآ ُآ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ ُْآه آ ْ ُ آه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ ُ ْ آ ٌ آ ْ ُ ْآآ‬

‫ار‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُم هم ُد‬ ‫ٍ‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ث‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫د‬‫م‬ ‫ُم‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪.‬‬ ‫ة‬‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا غندر‪ ،‬عن شعب‬
‫ْ آ ْ ْ آ آ آ ه آ آ آ ْ ُ ُّ ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آثنآا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن ُم هر آة‪ ،‬قآ آال‪ :‬آسم ْع ُ‬
‫انلع آمان ْب آن‬ ‫ت آسال ِ آم ْب آن أ ِِب اَلع ِد الغطف ِاِن‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ُ آ ُّ ه ُ ُ آ ُ ْ آ ْ آ ُ آ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقول‪ " :‬لتسون صفوفكم‪ ،‬أو ِلخا ِلفن اَّلل بني وجو ِهكم "‪.‬‬ ‫ري‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫ب ِش ٍ‬
‫دیستاامعننریضاہلل ہنعےناہکہک ںیمےنروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس وکفرامےتانسےہ۔ ” ماینپںیفصدیسیھروھکورگہناہللاعت ٰیل مںیم اخمتفلدیپا رک‬

‫دے ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)436:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪566‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪979 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ‬
‫ري‪ ،‬يقول‪َ " :‬كن آر ُسول‬
‫آُ ُ‬
‫ش‬
‫آ آ آ ْ ُ ُّ ْ آ آ‬
‫ان ْب آن ب آ‬‫م‬ ‫ع‬ ‫انل‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ب‬ ‫َبنآا أآبُو آخيْثآ آم آة‪ ،‬آع ْن س آماك بْن آح ْ‬
‫ر‬ ‫آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫آ آه آ ْ آ آ ْآ آ ُْ ُ آ‬
‫اح‪ ،‬آح هَّت آرأى أنا قد عقلنا عنه‪ ،‬ث هم خ آر آج يآ ْو ًما‪،‬‬ ‫وفنآا‪ ،‬آح هَّت آك آأ هن آما ي ُ آس ِّوي ب آها الْق آد آ‬
‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ِّ ُ ُ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يسوي صف‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫خال آف هن ه ُ‬
‫اَّلل آب ْنيآ‬ ‫آ آ آ آ ه آ آ ُ آ ِّ ُ آ آ آ آ ُ ً آ ً آ ْ ُ ُ آ ه ِّ آ آ آ آ آ ه آ ُ آ ُّ ه ُ ُ آ ُ ْ آ ْ آ ُ آ‬
‫اَّلل‪ ،‬لتسون صفوفكم‪ ،‬أو ِل ِ‬ ‫فقام حَّت َكد يكَب‪ ،‬فرأى رجال با ِديا صدره ِمن الصف‪ ،‬فقال ِعباد ِ‬
‫ُ‬
‫ُو ُجو ِهك ْم "‪،‬‬

‫دیستاامعنننبریشبریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس مہاریںیفصتراترایکرکےتےھتعہ ٰ ہکااسیولعمموہتاہکآپیلصاہللہیلعوملسان‬

‫ےسریتیکڑکلیتراترفرامرےہوہےتاورہیہلسلساجریراہ‪،‬تاوہکیتقآپیلصاہللہیلعوملسےناھجمسہک مولگاستاتوکآپیلصاہللہیلعوملسےسولعمم‬

‫رکےکچںیہرھپ یاتروزآپیلصاہللہیلعوملس ےلکن وڑھکےوہےئگےھتہکآپیلصاہللہیلعوملس ریبکت ےتہ۔اےنتںیمآپےن یاتآدیمداھکیسجاکہنیس‬

‫فصےسالکنوہااھت وآپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اےاہللےکدنبو! مولگرضورتارضلوراینپںیفصتراتررکولےگورہناہللاعتیلٰاہمترےرہچوںںیم‬

‫اخمتفلڈالدے ا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)436:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪981 :‬‬
‫ه آآ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬ ‫آُ آ ْ ْ آ آ ْآآ آ آ آ ه آآ آُ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ آ ُ ْ ُ ه‬
‫يد‪ ،‬آحدثنا أبُو‬
‫يع‪ ،‬آوأبو بك ِر ب ُن أ ِِب شيبة‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا أبو األحو ِص ‪ .‬ح وحدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬ ‫حدثنا حسن بن الربِ ِ‬
‫ْ آ آْ‬ ‫آ آ آآ آ آ‬
‫اإلسنا ِد َن آو ُه‪.‬‬
‫عوانة‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ذموکرہ ی‬
‫روایاسدنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)436:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪981 :‬‬

‫آ آ ُ آ آه‬ ‫كر‪ ،‬آع ْن أآِب آصالح ه‬ ‫آ ْ ُ آ ٍّ آ ْ آ آ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬

‫ان‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آريْ آرة‪ ،‬أن‬ ‫ِ‬
‫الس ه‬
‫م‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِب‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫َل‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬‫لَع آ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫آْ‬ ‫ه آْ‬ ‫آه ُه آْ آ‬ ‫ِّ آ آ ه ِّ‬ ‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬قآ آال‪ " :‬ل آ ْو آي ْعلآ ُم ه‬ ‫آُ آ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ي ُدوا ِإَل أن ي آ ْستآ ِه ُموا آعلي ِه‪،‬‬‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ث‬ ‫‪،‬‬‫ل‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫األ‬ ‫ف‬ ‫الص‬ ‫و‬ ‫ء‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫د‬ ‫انل‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ا‬‫م‬‫اس‪ ،‬آ‬
‫انل ُ‬
‫ِ‬ ‫رسول‬
‫ْ آ آ آ آ ُّ ْ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ْ آ ْ‬ ‫آ آْآ آ‬ ‫آ ْ آ ُ آ‬ ‫هْ‬ ‫آ ْ آآ ُ آآْ آ ْ آ ُ آ‬
‫ري‪َ ،‬لستبآقوا إِِلْ ِه‪ ،‬آول ْو يعل ُمون آما ِِف العتم ِة‪ ،‬والصب ِح‪ ،‬ألتوهما ولو حبوا "‪.‬‬
‫ً‬
‫ِ‬ ‫ج‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫اْل‬ ‫ِف‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ون آ‬
‫م‬ ‫َلستهموا‪ ،‬ولو يعلم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪567‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اذاناوریلہپفصاکوثابارگولوگںوکولعمم ا‬
‫وہت ووہفرہعادنازیرکےت‬

‫اورارگاولوقامنزڑپےنھیکفضییلتےسولگوافقوہےت و یاتدورسےرپتقبسرکےت۔اورارگاشعکورجفیکترتریاجےتن واندوونںےکےئلرسنی‬

‫ےکبرگرےتوہےئآےت۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)437:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪982 :‬‬
‫ه‬ ‫آه آُ آ ه‬ ‫ْ‬
‫اَل ُ ْدر ِّ‬ ‫َّض آة الْ آعبْد ِّي‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬ ‫آ ْ آ آ ْ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ آ ه آ آ آ ُ آ‬
‫األ ْش آ‬
‫اَّلل آصىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫يد‬‫ع‬
‫ِ ٍ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫آ‬ ‫ن‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫حدثنا شيبان بن فروخ‪ ،‬حدثنا أبو‬
‫آ ْآْآ ه ُ ْ آ ْ آ ْ آ ُ ْ آ آآ ُ آ ْ ٌ آ آآ ه ُ آ‬ ‫آ ْ آ آ آ ُّ ً آ آ آ آ ُ ْ آ آ ه ُ آ ْ آ‬ ‫ه آ‬ ‫هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آرأى ِِف أصحابِ ِه تْخرا‪ ،‬فقال لهم‪ :‬تقدموا فْتموا ِِب‪ ،‬وِلْتم بِكم من بعدكم‪َ ،‬ل يزال قوم يتْخرون‪،‬‬
‫ُّ‬

‫آح هَّت يُ آؤ ِّخ آر ُه ُم ه ُ‬

‫اَّلل "‪.‬‬

‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےناحصہبرکامریضاہللمہنعوکیلھچپفصںیمدھکیرکفرام یتا‪” :‬ریمے رف ییآؤ‬

‫اوریلہپفصوپریرکو‪،‬رھپدورسیفصواےلاہمتریریپویرکںیاوروجولگےھچیپرںیہےگ واہللاعت ٰیلاینپرتمحںیمیھبانوکےھچیپرےھک ا۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)438:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪983 :‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬
‫الرق ِ ُّ آ ه آ ْ ُ ْ ُ آ ْ ُ‬ ‫آ‬
‫آ ه آ آ ْ ُ ه ْ ُ آ ْ ه ْ آ ه ُّ آ ه آ ُ آ ه ُ ْ ُ آ ْ ه‬ ‫آ‬
‫ور‪ ،‬آع ِن اَل ُ آريْ ِر ِّي‪،‬‬
‫اش‪ ،‬حدثنا بَِّش بن منص ٍ‬
‫اَّلل ه‬
‫ِم‪ ،‬حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬ ‫ار ِ‬
‫اَّلل بن عب ِد الرمح ِن ال ِ‬
‫حدثنا عبد ِ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ ،‬قآ ْو ًما ِف ُم آؤ هخر ال ْ آم ْسج ِد‪ ،‬فآ آذ آكرآ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آآ آ ْ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد اَلد ِري‪ ،‬قال‪ :‬رأى رسول ِ‬
‫عن أ ِِب نَّضة‪ ،‬عن أ ِِب س ِع ٍ‬
‫ْآُ‬
‫ِمثله‪.‬‬

‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعایبنرکےتںیہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس ےنداھکیھچکولوگںوکہکوہدجسمےکانکرےںیمےھٹیبوہےئےھترھپذموکرہ‬
‫ی‬
‫دحیےکلثمایبنیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)438:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪568‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪984 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ‬ ‫ْآ‬ ‫ُآه ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ْآ ُ ْ ُ آ‬
‫اس ِط ُّي‪ ،‬قاَل‪ :‬آح هدثنآا آع ْم ُرو ْب ُن ال آهيْثآ ِم أبُو ق آط ٍن‪ ،‬آح هدثنآا ُش ْعبآة‪،‬‬
‫ار‪ ،‬آوُممد بن حر ٍب الو ِ‬
‫حدثنا ِإبرا ِهيم بن ِدين ٍ‬
‫ه آ آ آ آْآ آ آ آْآ آ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫آ آ ُ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آآ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ " :‬ل ْو تعل ُمون أ ْو يعل ُمون‬ ‫ع ْن قتآادة‪ ،‬ع ْن ِخال ٍس‪ ،‬ع ْن أ ِِب آرافِ ٍع‪ ،‬ع ْن أ ِِب ه آر ْي آرة‪ ،‬آع ِن انل ِِ صىل‬
‫آه آ آ آ ْ ه ُْ آً‬ ‫ه ِّ‬ ‫آ آ‬ ‫ه ِّ ْ آ ه آ آ آ ْ ُ ً‬
‫الصف األو ِل‪ ،‬ما َكنت إَِل قرعة "‪.‬‬ ‫الصف ال ُمقدمِ ‪ ،‬لَكنت ق ْر آعة "‪ ،‬وقال ْاب ُن آح ْر ٍب‪" :‬‬ ‫آما ِِف‬

‫اوبہ یرترہ ریض اہلل ہنع اک ایبن ےہ ہک روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس ےن فرام یتا‪” :‬ارگ م ولگ یلہپ فص یک فضییلت اجےتن و اس ںیم رشتک ےک ےیل فرہع‬
‫دیستا م‬

‫ادنازیرکےت۔“ انبرحبےنھچکاافلظےکاالتخفےکاسھتیہیینعمایبنایکےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)439:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪985 :‬‬

‫آ ْ آ ُ آْآآ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ آْ‬ ‫آح هد آث آنا ُز آه ْ ُ‬

‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ل‬‫ٍ‬ ‫ي‬‫ه‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ير‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬
‫ري ْب ُن آح ْ‬
‫ر‬
‫ُ آ آ آ ُّ آ آ ُ‬ ‫ِّ آ‬ ‫ُ آ آ آ ُْ ُ ُ‬ ‫ِّ آ آ ُ آ آ ُّ آ‬ ‫آ آ هآ آ ُْ ُ ُ‬
‫َشها أ هول آها "‪،‬‬ ‫آخرها‪ ،‬و‬‫وف النسا ِء ِ‬ ‫ري صف ِ‬ ‫آخرها‪ ،‬وخ‬ ‫ال أ هولها‪ ،‬آوَشها ِ‬ ‫ِ‬ ‫ج‬‫الر‬ ‫وف‬‫ِ‬ ‫ف‬ ‫وسلم‪ " :‬خري ص‬
‫دیستا م‬
‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکرتمحاعملیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬رمدوںیکوفصںںیمسےسرتہبیلہپفصےہاورسےستریآخری‬

‫فص ےہ۔ اور وخانیت ےک ےیل س ےس تری یلہپ فص ےہ (ج ہک رمدوں یک ںیفص ان ےک فر یی وہں) اور ایھچ فص یلھچپ فص ےہ۔ (وج ہک‬

‫رمدوںےسدوروہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)441:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪986 :‬‬

‫ْ آ‬
‫اإلسنا ِد‪.‬‬
‫آ آ‬ ‫ه آ آْ ه آ ْ ُ آْ‬ ‫آْ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هد آثنآا آعبْ ُد الْ آ‬
‫يز يع ِِن الراور ِدي‪ ،‬عن سهي ٍل‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ِ ِ‬‫ز‬‫ع‬ ‫ِ ٍ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)441:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪569‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫َ م ِّ َ م ُ َ ِّ َ َ َ َ ِّ َ َ م َ َ م َ م َ ُ ُ َ ُ َ َ ُّ ُ َ َ َ م َ َ‬
‫ال أن ال يرفعن رءوسهن مهن السجو هد حّت يرفع‬ ‫‪ -29‬باب أم هر اَنساءه المصلیا ه وراء الرج ه‬
‫ِّ َ ُ‬
‫الرجال‪.‬‬
‫تاب‪:‬رمدوںےکےھچیپامنزادارکےنوایلوعرںیترمدوںےسےلہپدجسہےسرسہنااھٹںیئ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪987 :‬‬

‫ت‬ ‫ان‪ ،‬آع ْن أآِب آحازمٍ ‪ ،‬آع ْن آس ْهل بْن آس ْعد‪ ،‬قآ آال‪ " :‬لآ آق ْد آرأآي ْ ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْ آ آ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا و ِكيع‪ ،‬عن سفي‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آف آق آال قآائ ٌل‪ :‬ياآ‬
‫ِ آص هىل ه ُ‬
‫ِّ‬ ‫ه‬ ‫ُُ آ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ ُ ْ آ ْ آ ْ ْ آ ِّ ْ‬ ‫الر آج آال‪ ،‬آ‬
‫ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫‪،‬‬‫ر‬‫ِ‬ ‫ز‬‫األ‬ ‫يق‬
‫ِ‬ ‫ْ‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ان‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫الص‬ ‫ل‬ ‫ث‬‫م‬‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ن‬‫ع‬‫أ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ز‬‫أ‬ ‫ي‬‫د‬‫ِ‬ ‫ق‬
‫ِ‬ ‫َع‬
‫آ ْ آ آ ِّ آ آ آ ْ آ ْ آ ُ ُ آ ُ ه آ ه آ ْ آ آ ِّ ُ‬
‫الر آجال "‪.‬‬ ‫معَّش النساءِ‪َ ،‬ل ترفعن رءوسكن حَّت يرفع‬

‫دیستالہسریض اہللہنعاکایبنےہ ںیمےنداھکیےہہکڑپکامکوہےنیکو ہےسولگاےنپ دنبہتاےنپ ےلگںیمتادنےھروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکےھچیپ‬

‫امنزڑپےتھےھت‪،‬سجرپیسکےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملساکہیمکحایبنایک‪” :‬اےوخانیت!جترمددجسہےسرسہنااھٹںیئاسوقت میھبدجسہ‬

‫ےسرسہنااھٹتا۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)441:‬‬
‫َ َ م َ َ َ َ م َ َم م َ ََ َ َ َ َم ُ ُ ُ َ َ َ ً‬ ‫َ مَ َ‬ ‫ِّ َ‬ ‫‪ -31‬باب ُخ ُ‬
‫ج هد إهذا لم يُّتْب علی هه ف هتنة وأنها ال ِّترج مطیبة‪:‬‬
‫ه‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ل‬‫ه‬ ‫إ‬ ‫ه‬ ‫ء‬‫ا‬ ‫س‬ ‫اَن‬ ‫وج‬
‫ه‬ ‫ر‬
‫تاب‪:‬جہنتفاکڈرہنوہ ووعر وںےکاسمخدںیماجےناکوجازطرش ہکیوہوخوبشہناگلںیئ۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪988 :‬‬

‫آ ْ ْ ُ آْآآ آ آ ُ آ ٌْ آ ه آآ ُ ْ آ ُ‬
‫ان ْب ُن ُعيآيْنآ آة‪ ،‬آعن ُّ‬ ‫آح هدُآِن آع ْم ٌرو ه‬
‫الز ْه ِر ِّي‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ا‬‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ري‬ ‫ه‬‫ز‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ن‬ ‫ي‬ ‫ي‬‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫اب‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫َجيعا‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ر‬ ‫انلا ِق ُد‪ ،‬آو ُز آه ْ ُ‬
‫ري ْب ُن آح ْ‬
‫ِ‬
‫آ ْ آْآآ ْ آ آ آ ُ ُ ْ آآُُ آ ْ‬ ‫ه آ آ‬ ‫ه ه آ ه هُ آْ‬ ‫آُُْ‬ ‫ُ ِّ ُ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬قال‪ِ " :‬إذا استْذنت أحدكم امرأته ِإىل المس ِج ِد‪،‬‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آس ِم آع آسال ِ ًما َيآدث‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬يبلغ بِ ِه انل ِِ صىل‬
‫آآ آ ْآْ‬
‫فال يمنع آها "‪.‬‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہمتریوخانیتجدجسمںیماجتاہاںیہ وانوکعنمہنرکو۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪570‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪989 :‬‬

‫ه‬ ‫آ آ آ ْآآ آ ُ ْ ُ آ ْ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬‫آ‬ ‫َبنآا ْاب ُن آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ‬
‫آ‬ ‫آح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫م‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫س‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬‫خ‬‫أ‬ ‫‪:‬‬‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ُ ُ ْآ آ آ آ‬ ‫ول‪ " :‬آَل آت ْم آن ُ‬ ‫آ ه آ ْ آ ه ْ آ ُ آ آ آ آ آ ْ ُ آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آُ ُ‬
‫اجد‪ِ ،‬إذا‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫اء‬‫س‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫وا‬ ‫ع‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يق‬ ‫اَّلل بن عمر‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫أن عبد ِ‬
‫ْ آ ْ آ ه ُ ْ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ْ ه آ ه آ آ ْ آ ُ ُ ه آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ ُ ه آ آ ه ُ آ ًّ آ ِّ ً آ آ ْ ُ ُ‬
‫اَّلل‪ ،‬فسبه سبا سيئا‪ ،‬ما س ِمعته‬ ‫اَّلل نلمنعهن‪ ،‬قال‪ :‬فْقبل علي ِه عبد ِ‬ ‫اَّلل‪ :‬و ِ‬
‫استْذنكم ِإِلها "‪ ،‬قال‪ :‬فقال بِالل بن عب ِد ِ‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآُ ُ آ ه آ ْآ‬
‫اَّلل نلآمن ُع ُه هن‪.‬‬‫و‬ ‫‪:‬‬ ‫ول‬ ‫ق‬ ‫ت‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫آس هب ُه ِمثْلآ ُه آق ُّ ‪ ،‬آوقآ آال‪ :‬أُ ْخ ُ‬
‫َب آك آع ْن آر ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اسمل ےن دیستا دبعاہلل نب رمع ریض اہلل امہنع اک ایبن لقن ایک ہک ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک فرامےت انس ےہ‪”:‬اہمتری وخانیت ج دجسم اجتا ہاںیہ و‬
‫اںیہن دجسم ںیم اجےن ےس ہن رووک۔“ دیستا البل نب دبعاہلل ریض اہلل ہنع ےن دیستا انب رمع ریض اہلل امہنع یک زتاین ہی ی‬
‫دحی نس ےک دعب اہک‪ :‬واہلل! م ان‬

‫وخانیت وکتازرںیھکےگ۔ سجہپ دیستادبعاہلل ےنانوک تخسترا الھباہک‪ ،‬ںیمےناںیہنیھبک (یسکوک) اانتتراالھب ےتہںیہنانس۔رھپاس ےک دعبفرام یتا‪ :‬ںیم و‬
‫دحی موکالتبراہوہںاور م ےتہ «ہو» ہک موخانیتوکتازرںیھکےگ۔‬
‫روسلاہللیلصاہللہیلعوملسیک ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪991 :‬‬

‫آه‬ ‫ُ‬ ‫آ ْ ُ ْ آ آ آ آ ه آآ ُ آُْ ه آ آ‬ ‫آ ه آآ ُآه ُ ْ ُ آ ْ ه ْ ُ آْ آ ه آآ آ‬

‫اَّلل‪ ،‬ع ْن نافِ ٍع‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن ع آم آر‪ " ،‬أن‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫اَل‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫يس‬ ‫ر‬‫د‬‫إ‬
‫ِ ِ‬ ‫ن‬‫اب‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِ‬
‫اَّلل ب ِن نم ٍ‬
‫حدثنا ُممد بن عب ِد ِ‬
‫آُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ آ ْآُ آ آ ه آ آ آ ه‬
‫اَّلل "‪.‬‬
‫اجد ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬مس ِ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬قال‪َ :‬ل تمنعوا ِإماء ِ‬
‫رسول ِ‬

‫دیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اہللیکولیدویںوکاہللیکاسمخدںیماجےنےسعنمہنرکو۔“‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪991 :‬‬

‫آ ه آآ آ ْآ آُ آ آ آ ْ ُ آ ً آُ ُ آ ْ ُ ْ آ ُ آآ آُ ُ آ ْ ُ آُ آ ه‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ُآْ آ ه آآ آ‬
‫اَّلل‬
‫ري‪ ،‬حدثنا أ ِِب‪ ،‬حدثنا حنظلة‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت سالِما‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت ابن عمر‪ ،‬يقول‪ :‬س ِمعت رسول ِ‬ ‫حدثنا ابن نم ٍ‬
‫آْآُ آ‬ ‫آ ْ آْآآ ُ ْ آ ُ ُ‬
‫ك ْم إ آىل ال ْ آم آ‬ ‫ه آُ ُ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اج ِد‪ ،‬فْذنوا ل ُه ان "‪.‬‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬يقول‪ِ " :‬إذا استْذنكم نِساؤ‬ ‫صىل‬

‫دیستا دبعاہلل نب رمع ریض اہلل امہنع ےن اہک ہک ںیم ےن روسل اہلل یلص اہلل ہیلع وملس وک فرامےت انس ےہ‪” :‬ج اہمتری وخانیت دجسم ںیم اجےن ےک ےیل م ےس‬

‫ااجزتامںیگن واںیہندجسمںیماجےندو۔“‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪571‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪992 :‬‬

‫آ ْ ُ آ آ آ آ آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ‬ ‫آ ْ ُآ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ آ آآ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ ُ‬

‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه‬
‫عن األعم ِ ‪ ،‬عن َما ِه ٍد‪ ،‬ع ِن اب ِن عمر‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫اوية‪ِ ،‬‬ ‫ب‪ ،‬حدثنا أبو مع ِ‬ ‫حدثنا أبو كري ٍ‬
‫آْ ْ آ ه ْآُ‬ ‫آ آآ ُ‬ ‫ُ‬ ‫آآ آ ْ ٌ آْ ه‬ ‫هْ‬ ‫ِّ آ آ آ ْ‬
‫اَل ُ ُروج إ آىل ال ْ آم آ‬ ‫آو آسله آم‪ " :‬آَل آت ْمنآ ُ‬
‫اَّلل بْ ِن ع آم آر‪َ :‬ل ندع ُه هن َي ُرج آن فيآت ِخذنه‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ع‬‫ل‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫"‪،‬‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫الل‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫اج‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫اء‬‫س‬ ‫الن‬ ‫وا‬ ‫ع‬
‫ه‬ ‫ُ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آآُ ُ آ آآ ُ‬ ‫آ آ ً آ آ آآآآُ ْ ُ ُ آ آ آآ آ آُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وتقول‪َ :‬ل ندعهن "‪.‬‬ ‫دَال‪ ،‬قال‪ :‬فزبره ابن عمر‪ ،‬وقال‪ :‬أقول‪ :‬قال رسول ِ‬
‫دیستا دبعاہلل نب رمع ریضاہلل امہنع ےن ج روسلاہلل یلص اہلل ہیلع وملس یک ہی ی‬
‫دحی ایبن یک ہک ” م ولگ رات ےکوق اینپ وخانیت وک دجسم اجےن ےس ہن‬

‫رووک۔“ وانےکڑلےکےناہک‪ :‬م واںیہنعنمرکںیےگتاہکوہرکمو رف ییہنرکںی۔سجرپاوہنںےناےنپےٹیبوکتراالھبےنہکےکدعباہک‪:‬ںیم وروسلاہلل‬

‫یلصاہللہیلعوملساکمکحانستاوہںاور ماسیکاخمتفلرکےتوہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪993 :‬‬

‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آ‬ ‫يَس ْب ُن يُون ُ آس‪ ،‬آ‬
‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُّ ْ ُ آ ْ آ آ ْ آ آ آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ب‬
‫ِ ِ‬‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫لَع بن خَّشمٍ ‪ ،‬أخَبن‬ ‫حدثنا ِ‬
‫اسدنسےسیھبذموکرہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪994 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ ُآ‬ ‫آ آ آ ه آآ آ آ آُ آ ه آ آ ْآ ُ آ آ ْ‬ ‫ه آآ ُآ‬
‫اء‪ ،‬ع ْن عم ٍرو‪ ،‬ع ْن َما ِه ٍد‪ ،‬آع ِن اب ْ ِن ع آم آر‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن آحاتِ ٍم‪ ،‬آو ْاب ُن آرا ِف ٍع‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا شبابة‪ ،‬حدُ ِِن ورق‬
‫ٌ ً آه ْآُ آ آً‬ ‫آ ُآ ُ آ‬ ‫آآ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ " :‬ائْ آذنُوا للنِّ آسا ِء باللهيْل إ آىل ال ْ آم آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ آ آُ ُ ه‬
‫اج ِد‪ ،‬فقال ْاب ٌن ُٰل‪ ،‬يقال ُٰل آوا ِقد‪ِ :‬إذا يت ِخذنه دَال‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫قال رسول ِ‬
‫آُ ُ آ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ ْ آ آ آ ُ آ ِّ ُ آ‬ ‫قآ آال‪ :‬فآ آ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬آوتقول‪َ :‬ل‪.‬‬ ‫اَّلل صىل‬‫ول ِ‬ ‫ِ‬
‫ك آعن آر ُ‬
‫س‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬‫د‬ ‫ح‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ه‬
‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ص‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ب‬‫َّض آ‬

‫دیستاانبرمعریضاہللامہنعاکایبن ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےنفرام یاتےہ۔ ” ماینپوخانیتوکراتےکوقدجسماجےن یکااجزت دو۔“ سجرپ‬

‫انےک یاتےٹیبےنسجاکتاموادقےہ‪،‬وجابد یتا۔وہواہںاجرکرکمو رف ییرکںییگ۔ہینسرکدیستادبعاہللنبرمعریضاہللامہنع ےناسےکہنیسرپاہھتامرا‬

‫اورفرام یاتہکںیم مےسرتمحدواعملیلصاہللہیلعوملساکمکحایبن ا‬

‫رکتوہںاور واتہکےہہکاںیہنںیہناجےندںیےگ۔‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪572‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪995 :‬‬

‫ب ْبنُ‬ ‫يد آي ْعِن ْاب آن أآِب آأيُّ آ‬

‫وب‪ ،‬آح هد آثنآا آك ْع ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ ه ْ ُ آ آ ُْ ْ ُ آ ه آآ آ ٌ‬
‫ع‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ئ‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫يد‬ ‫ز‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫اَّلل‬ ‫حدثنا هارون بن عب ِد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اَّلل آعلآيْ ِه آو آسله آم‪ " :‬آَل آت ْمنآ ُعوا النِّ آس آ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬‫آ آ آ آ آُ ُ ه‬ ‫آ ْآ آآ آ ْ آ ْ آ ْ ه ْ ُ آآ آ ْ آ‬
‫اء‬ ‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫اَّلل ب ِن عمر‪ ،‬عن أ ِ‬ ‫علقمة‪ ،‬عن بِال ِل ب ِن عب ِد ِ‬
‫آ ْ آْ آُ ُ ْ آ آ آ آ ٌ آ ه آآ ْ آ ُ ُ ه آ آ آ آُ آ ْ ُ ه آُ ُ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه‬
‫اَّللُ‬ ‫وظ ُه هن م آن ال ْ آم آ‬
‫ُ ُ آ‬
‫اَّلل صىل‬‫اَّلل‪ :‬أقول‪ :‬قال رسول ِ‬ ‫اَّلل نلمنعهن‪ ،‬فقال ٰل عبد ِ‬ ‫اج ِد‪ِ ،‬إذا استْذنوكم‪ ،‬فقال بِالل‪ :‬و ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫حظ‬
‫آ آْ آ آ ه آ آ آُ ُ آْ آ آ ْآ‬
‫ت‪ :‬آنلمن ُع ُه هن "‪.‬‬ ‫علي ِه وسلم‪ ،‬وتقول أن‬

‫دیستاالبلنبدبعاہللریضاہللہنعےناےنپوادلیکزتاینیبنیلصاہللہیلعوملساکہیمکحایبنایک‪” :‬طرشطوصحلااجزت مولگاینپوخانیتوکدجسمںیموثاب‬

‫احلصرکےنےکےیلاجےنیکااجزتدو۔“ سجرپںیمےناہک‪:‬واہلل! م واںیہنعنمرکںیےگ۔سجرپوادلرتحممےنفرام یتا‪ :‬م وروسلاہلل یلصاہللہیلع‬

‫وملساکمکحایبنرکےتںیہاور ماسیکاخمتفلرکےتوہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)442:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪996 :‬‬
‫آ ه آْآ آ هآ هآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ْ ُْ‬ ‫آ ْ آآ آْآ آ ُ آ ْ آ‬ ‫آ ْ ُّ آ ه آ آ ْ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ‬
‫ون ْب ُن آ‬
‫يد‪ ،‬أن زينب اثلق ِفية‪،‬‬ ‫َس ب ِن س ِع ٍ‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫م‬‫ر‬‫َم‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫َب‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ِل‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫األ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫حدثنا هار‬
‫آ آ آ ْ ْ آ ُ ه ْ آ آ آآ آ ْ ْ آ هْآآ‬ ‫ه آهُ آ آ‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ آ ْ ُ آ ِّ ُ آ آ ُ‬
‫اء‪ ،‬فال ت آط هيب تِلك الليلة "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬أنه قال‪ِ " :‬إذا ش ِهدت ِإحداكن ال ِعش‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ول ِ‬ ‫َكنت َتدث‪ ،‬ع ِن رس ِ‬
‫دیسہزبنیریضاہللہنعےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیک ی‬
‫ااحدیایبنرکےتوہےئاہکہکرتمحدواعملیلصاہللہیلعوملسےنفرام یاتےہ‪” :‬وکیئاخ ونج‬

‫آتہاےہ ووہاسراتوخوبشہناگلےئ۔“‬
‫اشعکیکامنزےئلیکدجسم ا‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)443:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪573‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪997 :‬‬

‫ْآ ه ُ آ ْ ُآه ْ آ ْ آ آ آ ه آ ُ آ ُْ ْ ُ آ ْ ه‬
‫اَّلل ب ْ ِن‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ع‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫ري‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫ِن‬ ‫ُ‬‫د‬‫ح‬ ‫ن‬‫ال‬ ‫ج‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫د‬‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ان‬‫ط‬‫ق‬ ‫ال‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْ آب آة‪ ،‬آح هد آثنآا آَيْ آَي ْب ُن آ‬
‫س‬
‫آ ه آآ آُ آ ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ آ آ ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ْ آْآ آ ْ آآ آ ْ ه آ آ ْ آ آ آآ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬ ‫آ‬
‫األ آش ِّج‪ ،‬آع ْن ب ُ ْ ْ آ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِ " :‬إذا ش ِهدت‬ ‫اَّلل صىل‬
‫اَّلل‪ ،‬قالت‪ :‬قال نلا رسول ِ‬
‫يد‪ ،‬عن زينب امرأ ِة عب ِد ِ‬ ‫َس ب ِن س ِع ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آآ آ‬ ‫ْ آ ُ ْ‬
‫إِحداك هن ال آم ْس ِجد‪ ،‬فال ت آم هس ِطيبًا "‪.‬‬

‫دیسہزبنیریضاہللاہنعزو ہدبعاہللریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجوعرتدجسمںیم ا‬

‫آتہاےہ ووہوخوبشوکاہھتتہن‬

‫اگلےئ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)443:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪998 :‬‬

‫آ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آ ْ ُ ْآ آ آ آ آْآ آ ْ آآآ آ ْ ُ ه ْ ُ ُآه ْ آ ْ ه‬

‫اَّلل ب ْ ِن أ ِِب ف ْر آوة‪ ،‬ع ْن يآ ِزيد‬
‫اَّلل بن ُمم ِد ب ِن عب ِد ِ‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬وإِسحا بن ِإبرا ِهيم‪ ،‬قال َيَي‪ ،‬أخَبنا عبد ِ‬
‫آ ْ آ ُ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُّ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ ُ‬
‫ِبورا‪ً،‬‬ ‫بْن ُخ آصيْ آف آة‪ ،‬آع ْن ب ُ ْ ْ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ " :‬أيما امرأ ٍة أصابت‬ ‫يد‪ ،‬عن أ ِِب هريرة‪ ،‬قال‪ :‬قال رسول ِ‬
‫َس ب ِن س ِع ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ‬
‫اَلخ آرة "‪.‬‬
‫اء ِ‬ ‫فآ آال ت آ ْش آه ْد آم آعنآا الْ ِع آش آ‬

‫اوبہ یرترہریضاہللہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬وجوعرتیسکوخوبشیکدوھینےل ووہ مہارےاسھتامنزاشعکںیم ی‬

‫رشتہن‬ ‫دیستا م‬

‫وہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)444:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪999 :‬‬

‫آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آْآ ُ آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ ُ آْآ ُ آ ْ ْ آ آ‬ ‫آ ه آآ آ ه آآ آ ُْ ه ْ ُ آ ْ آآآ ْ آ ْآ‬

‫يد‪ ،‬ع ْن عم آرة‬ ‫ب‪ ،‬حدثنا سليمان يع ِِن ابن بِال ٍل‪ ،‬عن َيَي آوهو اب ُن س ِع ٍ‬ ‫اَّلل بن مسلمة ب ِن قعن ٍ‬
‫حدثنا حدثنا عبد ِ‬
‫اَّلل آعلآيْه آو آس هلمآ‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫ْ آ ْ ه ْ آ آ ه آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ه ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ُ ُ آ ْ آ ه آ ُ آ ه‬
‫ِ‬ ‫ت عب ِد الرمح ِن‪ ،‬أنها س ِمعت َعئِشة زوج انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬تقول‪ " :‬لو أن رسول ِ‬ ‫بِن ِ‬
‫ْ آ آ ْ‬ ‫آ‬ ‫يل‪ ،‬قآ آال‪ :‬آف ُقلْ ُ‬
‫ْ آ آ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ِّ آ ُ آ آ آ آ ُ ه ْ آ ْ آ آ آ ُ آ ْ‬
‫َسا ِئيل ُم ِنع آن‬ ‫ت ِل آع ْم آر آة‪ :‬أن ِ آس ُ‬
‫اء بآ ِِن ِإ‬ ‫اء بآ ِِن ِإَسا ِئ‬
‫ت ن ِ آس ُ‬ ‫رأى ما أحدث النساء‪ ،‬لمنعهن المس ِجد‪ ،‬كما م ِنع‬
‫آ آ آ ْ آ‬ ‫ْ‬
‫ال آم ْس ِجد؟ قالت‪ :‬ن آع ْم‪،‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪574‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیسہاعہشئ دصہقیریضاہلل اہنعاکایبن ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلع وملس ارگزامہن وموجدہیکانبؤاھگنسر رکےنوایل وخانیتوکد ےتھک واںیہن یھب وہیدویںیک‬
‫ن‬
‫رطحدجسمںیمدالخوہےنیکاممتعنرکدےتی۔ ی یجہ ٰنبدیعسےنوپاھچ‪:‬اےرمعہ!ایکینبارسالیئیکوعر وںوکدجسمںیمآےنےسروکد یاتایگاھت؟اوہنں‬

‫ےناہک‪:‬اہں۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)445:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬
‫آ‬ ‫آ ه آآ آ ٌْ ه ُ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬ ‫هآ ه آ آ‬ ‫آْ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ ْآ ه‬ ‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ ه‬
‫ان ْب ُن ُعيآيْنآة‪،‬‬‫ْف‪ ،‬قال‪ :‬ح وحدثنا عمرو انلاقِد‪ ،‬حدثنا سفي‬
‫ِ‬ ‫ق‬ ‫اثل‬ ‫ِن‬ ‫ع‬
‫ِ ِ‬‫ي‬ ‫اب‬‫ه‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ن‬
‫ْ ُ ْآ آ آ آ‬ ‫مح ُر‪ ،‬قآ آال‪ :‬ح آ‬
‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬ ‫آ‬
‫األ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ آ‬ ‫آ آ‬
‫يم‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫حا بن ِإبرا ِه‬ ‫ِ‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫قال‪ :‬ح وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو ِ‬
‫خ‬
‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْآآآ آ‬
‫يَس ْب ُن يُون ُ آس َُكُّ ُه ْم‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْن آ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫أخَبنا ِع‬

‫اسدنسےسیھبذموکرہ ی‬
‫دحیرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)445:‬‬

‫َ َ مَ م َ َ م َ مَ م َ م َ َ َ َ َ مَ م‬ ‫‪ -31‬باب اتلَ َو ُّس هط ِف اَم هق َر َ‬

‫ار إهذا خاف مهن اْله هر‬
‫ه‬ ‫َس‬ ‫اإل‬
‫ه ه‬‫و‬ ‫ر‬ ‫ه‬‫اْل‬ ‫ن‬ ‫ة‬
‫ه‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫اْل‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫َل‬ ‫الص‬ ‫ِف‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫ة‬ ‫اء‬ ‫ه‬
‫َم َ َ ً‬
‫مفسدة‪:‬‬
‫تاب‪:‬جہنتفاکادنہشیوہ ورہجیامنزوںںیمفراکتدرایمینآوازےسرکےناکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬
‫آ ه آآ ُ آ ٌْ آ ْآآآ آ‬ ‫انلاق ُد َجيعا‪ ،‬آع ْن ُه آشيْم‪ ،‬قآ آال ْاب ُن ه‬ ‫آ آ ْ‬ ‫آح هد آث آنا أآبُو آج ْع آفر ُُمآ هم ُد ْب ُن ه‬
‫َبنا أبُو‬ ‫اح‪ ،‬حدثنا هشيم‪ ،‬أخ‬ ‫الص هب ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ه‬ ‫و‬‫ر‬‫ٌ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫اح‬
‫ِ‬ ‫الص ه‬
‫ب‬ ‫ٍ‬
‫ُآ ْ‬ ‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫آ‬ ‫ب َّْش‪ ،‬آع ْن آسعيد بْن ُجبآ ْ آ ْ آ ه‬
‫اس‪ِِ ،‬ف ق ْو ِ ِٰل آع هز آو آجل‪ :‬آوَل َت آه ْر بِ آصالتِك آوَل َتافِت بِ آها سورة اإلَساء آية ‪،228‬‬ ‫ري‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آآآ ْ آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل صىل اهلل عليه وسلم متوار بمكة‪ ،‬فَكن إذا صىل بْصحابه‪ ،‬رفع صوته بالقرآن‪ ،‬فإذا آس ِم آع ذلِك‬ ‫قال‪ :‬نزلت ورسول ِ‬
‫آ‬ ‫آْ‬ ‫ه‬ ‫آ آ آ ه ُ آ آ آ آ ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ :‬آوَل َت آه ْر بِ آصالتِك سورة‬ ‫آن‪ ،‬آو آم ْن أآن ْ آز آ ُٰل‪ ،‬آو آم ْن آج آ‬
‫اء بِ ِه‪ ،‬فقال اَّلل تعاىل ِنل ِبي ِه صىل‬
‫ْ ُ ْ ُ آ آ ُّ ْ ُ ْ آ‬
‫َّشكون‪ ،‬سبوا القر‬ ‫الم ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪575‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ ْ آ ْ آ آ آ ْ ُْ ُ ُْ ْ آ آآ‬ ‫ُآ ْ‬ ‫آآ ْ آ آ ُْ ْ ُ آ آ آآ آ‬
‫اءتك‪ ،‬آوَل َتا ِفت بِ آها سورة اإلَساء آية ‪ 228‬عن أصحابِك‪ ،‬أس ِمعهم القرآن‪ ،‬وَل‬ ‫اإلَساء آية ‪ ،228‬فيسمع الم ِ‬
‫َّشكون قِر‬
‫آ ْ آ ْ آ آ ْآ ْ آ آ ْ آ آ ْ آ آ آ آ ً آ ُ ُ آ ْ آ ْ ْ ْ آ آ‬
‫ني اَلآه ِر آوال ُمخافتآ ِة‪.‬‬ ‫َتهر ذلِك اَلهر‪ ،‬وابت ِغ بني ذلِك س ِبيال‪ ،‬يقول‪ :‬ب‬

‫دیستادبعاہللنبابعسریضاہللامہنع ےناہک‪:‬درایمینآوازےسامنزڑپےنھ یک ی‬
‫آیہکمرکمہمںیم تازلوہیئ جہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس وخفیکو ہ‬

‫ےس یاترھگںیموپدیشہےھت۔واہعقہیےہہکرشمکجفرآنرکمییکآوازنس وفرآنرکمی‪،‬اہللاعتیلٰاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسوک اایلںدےتی۔اس‬

‫ےئل اہلل اعتیلٰ ےن اےنپ یبن ےس فرام یات ہک آپ اےنت زور ےس فرآن رکمی ہن ڑپھٹنے ےسج رشمک نس ںیکس اور اینت آہتسہ یھب ہن ڑپےیھ ہک ااحصب ہن نس ںیکس ہکلب‬

‫درایمینآوازےسفرآنڑپےیھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)446:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1112 :‬‬

‫آ‬ ‫آْ آه آ آه‬ ‫آ ْ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْآآآ آْآ ْ ُ آآ ه آ آ ْ آ ْ ُ ْ آآ آ ْ آ‬

‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا َيَي بن زك ِرياء‪ ،‬عن ِهشامِ ب ِن عروة‪ ،‬عن أبِي ِه‪ ،‬عن َعئِشة‪ِِ " ،‬ف قو ِ ِٰل عز وجل‪ :‬وَل‬
‫ت‪ :‬أُنْز آل آه آذا ِف ُّ‬
‫ال آَعءِ‪،‬‬
‫آ آ ْ‬
‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫‪228‬‬ ‫آية‬ ‫اإلَساء‬ ‫سورة‬ ‫ا‬‫ه‬‫تب آ‬‫آ آ ُآ ْ‬
‫ف‬ ‫ا‬‫َت‬ ‫َل‬‫و‬ ‫ك‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ص‬‫آَتْ آه ْر ب آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ آ ُآ ْ‬ ‫آ آْ‬
‫دیسہاعہشئدصہقیریضاہللاہنعاکایبنےہہکمکحالی ٰ « آوَل َت آه ْر ِب آصالتِك آوَل َتافِت بِ آها» داعےکتارےںیمتازلوہاےہ۔ (ینعیداعہنتہب‬

‫زورےسامپگٹنےہنتہبآہتسہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)447:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1113 :‬‬
‫آ آ آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ ُ آ آ آ‬ ‫آ ه آآ آه ٌ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫محاد يع ِِن ْاب آن آز ْي ٍد ‪ .‬ح قال‪ :‬وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو أسامة وو ِكيع ‪.‬‬
‫ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ْ آ ْآُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ ُ آ آ آ ُ ُّ ُ ْ آ ْ آ‬ ‫ح قآ آال أآبُو ُك آريْ‬
‫اإلسنا ِد ِمثله‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫‪،‬‬ ‫امٍ‬‫ش‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ه‬ ‫َك‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫او‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬
‫ٍ‬
‫ذموکرہ ی‬
‫روایاسدنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)447:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪576‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫م‬ ‫م‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫السته َم ه‬
‫اع ل هل هقراءة ه‪:‬‬ ‫‪ -32‬باب ا ه‬
‫تاب‪:‬فراکتنساکمکح۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1114 :‬‬

‫كر‪ ،‬آح هد آثنآا آجر ُ‬ ‫آ آ آُ آ ْ‬ ‫يم َكهم‪ ،‬آع ْن آ‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آوإ ْس آ‬ ‫آآُ آ ْ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ير‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ير‬
‫ِ ٍ‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد‪ ،‬وأبو ب ِ‬ ‫وحدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫ُ آ ِّ ْ‬ ‫آْ آه آ آه‬ ‫آ ْ آ‬ ‫ْ ُ آْ‬ ‫آ ْ ُ آ ْ آ آ آ آ آ‬ ‫ْ‬ ‫آْ‬
‫اس‪ِِ ،‬ف قو ِ ِٰل عز وجل‪َ :‬ل َترك بِ ِه‬ ‫ه‬
‫ري‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬‫ج‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫يد‬
‫ِ‬ ‫ع‬
‫ِ‬
‫آ‬
‫س‬ ‫ْ‬
‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ة‬‫ش‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫َع‬ ‫ِب‬ ‫أ‬
‫ِ ِ‬‫ن‬ ‫ب‬ ‫وَس‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ِ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫احل آ‬ ‫ْب ُن عب ِد‬
‫آُ‬ ‫يل بال ْ آو ْْح‪ ،‬آَك آن م هما ُ آ‬
‫َي ِّر ُك بِ ِه ل ِ آسانه‪،‬‬
‫آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ آ ْ ْ ُ‬ ‫آ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َب ِ‬ ‫لِسانك سورة القيامة آية ‪ ،25‬قال‪َ :‬كن انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬إذا نزل علي ِه ِج ِ‬
‫ج آل به سورة القيامة آية ‪ 25‬أآ ْخ آذهُ‬ ‫ك آْل ْع آ‬ ‫آ آ آ‬ ‫ُ آ ِّ ْ‬ ‫آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ ُّ آ آ ْ آ آ آ آ آ ُ ْ آ ُ ْ ُ آ آ ْ آ آ ه ُ آ آ آ‬
‫ِِ‬ ‫وشفتي ِه‪ ،‬فيشتد علي ِه‪ ،‬فَكن ذلِك يعرف ِمنه‪ ،‬فْنزل اَّلل تعاىل َل َترك بِ ِه لِسان ِ‬
‫ُ آُ آ ْ ُ آ آ آ ْآ آ ه ْ ُ آُ‬ ‫ْ‬ ‫ه آْآ آ ْ آْ ُ‬ ‫ه آْآ آْ ُ ُ آُ‬
‫ِإن آعلينا َج آعه آوق ْر آءانه سورة القيامة آية ‪ِ 25‬إن آعلينا أن َن آم آعه ِِف آصد ِر آك آوق ْرآنه فتآق آرؤ ُه ف ِإذا ق آرأن ُاه فات ِبع ق ْر آءانه سورة‬
‫آ ْ ُ آ ِّ آ ُ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ ُ آ ْ آ آ‬ ‫آ آ آْآ ْآ ُ آ ْ آ ْ آُ ه آ آْآ آ آ آُ‬
‫َبيل أطر ‪،‬‬ ‫القيامة آية ‪ ،20‬قال‪ :‬أنزنلاه فاست ِمع ٰل ِإن علينا بيانه سورة القيامة آية ‪ ،21‬أن نبينه ِب ِلسانِك‪ ،‬فَكن ِإذا أتاه ِج ِ‬
‫ُ‬ ‫آ آ آ آ آ آآآُ آ آ آ آ آ ُ ه‬
‫ف ِإذا ذهب قرأه كما وعده اَّلل "‪.‬‬
‫آ‬ ‫آ ُ‬
‫الہی“ ےکتارےںیمرمویےہہکربجالیئہیلع‬ ‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعےساہللاعتیلٰےکفرامن «َل َتآ ِّر ْك بِ ِه ل ِ آسانآك» ”اینپزتانوکم ی‬

‫االسلمجویحالےت وروسلاہللیلصاہللہیلعوملساسوخفےسںیہکآپوھبلہناجںیئربجالیئہیلعاالسلمےکاافلظےکاسھتاسھتاینپزتاناوروہی‬

‫الہےتوہےئدرھا یاترکےتےھتاور اسرطحادایگیئںیمآپ یلصاہللہیلعوملسوکدقوہیتیھتاسےئل اہللاعتیلٰ ےنہیمکحد یاتہکآپ تقشمترداس ہن‬

‫رکںی۔ مرپالزمےہہک مویحےکاافلظآپےکدلرپ شقرکدںیےگاورآپوک یتادرکادںیےگ۔ربجالیئہیلعاالسلموجھچک ےتہاجںیئآپاےسامسع‬

‫رکےت راہ ک یہحٹنے‪ ،‬اور اافلظ وک یتاد رکا دانی اور آپ یک زتان ےس ان وک م‬
‫دہرا دانی ہی مہارا ذہم ےہ۔ اس ےک دعب ربجالیئ ہیلع االسلم آےت و آپ یلص اہلل ہیلع وملس‬

‫اخبومیشرگدناکھجرکنساورانیکروایگنےکدعبویہاافلظآپیلصاہللہیلعوملسسحودعہالی ٰ اےنپااحصبریضاہللمہنعوکانسد یاترکےتےھت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)448:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1115 :‬‬
‫آ‬
‫اس‪ِِ ،‬ف ق ْوٰل‪:‬‬ ‫وَس بْن أآِب آَعئ آش آة‪ ،‬آع ْن آسعيد بْن ُجبآ ْ آ ْ آ ه‬ ‫آ ه آآ آُ آ آ آآ آ ْ ُ آ‬ ‫آ ه آآ ُآْآُ ْ آ‬
‫ري‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫يد‪ ،‬حدثنا أبو عوانة‪ ،‬عن م‬ ‫حدثنا قتيبة ب ُن س ِع ٍ‬
‫هً آ آ‬ ‫آ آ آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ُ آ ه ْ‬ ‫آ آ آ آْ آ آ‬ ‫ُ آ ِّ ْ‬
‫يل ِشدة‪َ ،‬كن‬ ‫ِ ِ‬‫ْن‬ ‫اْل‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ج‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫ا‬‫ع‬‫ي‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫‪25‬‬ ‫آية‬ ‫القيامة‬ ‫سورة‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ج‬ ‫ع‬‫ْل‬
‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ان‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬ ‫َل َتر‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪577‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ٌ آآ‬ ‫آآ آ‬ ‫آ آ ُ آ ِّ ُ ُ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ُ‬ ‫ْ آه‬ ‫ُآ ُ آ آآْ آآ آ‬

‫َي ِّرك ُه آما‪ ،‬فقال آس ِعيد‪ :‬أنا‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‬ ‫اس‪ :‬أنا أحركهما‪ ،‬كما َكن رسول ِ‬ ‫َي ِّرك شفتي ِه‪ ،‬فقال ِِل اب ُن عب ٍ‬
‫ه آْآ‬ ‫آ آ آ آْ آ آ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ُ آ ِّ ُ ُ آ آ آ ه آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ه ُ آ آ‬ ‫أُ آح ِّر ُك ُه آما‪ ،‬آك آما آَك آن ْاب ُن آع ه‬
‫جل بِ ِه ‪ِ 25‬إن آعلينا‬ ‫اَّلل ت آعاىل‪َ :‬ل َتآ ِّرك بِ ِه لِسانك ِْلع‬ ‫اس َيركهما‪ ،‬فحرك شفتي ِه‪ ،‬فْنزل‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬
‫آ ْ آ ُ ه آ ْ آ ُُ آ آ آآْآ ُ آ ه ْ ُ ْ آ آُ‬ ‫آ آ آْ ُ‬ ‫آْ ُ ُ آُ‬
‫َج آعه آوق ْر آءانه ‪ 25‬سورة القيامة آية ‪ ،25-25‬قال‪َ :‬ج آعه ِِف صد ِرك‪ ،‬ثم تقرؤه ف ِإذا قرأناه فات ِبع قرءانه سورة القيامة آية ‪،20‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْ آ ْ آآْ ْ ُ ه ه آ آْآ آ ْ آ ْ آآُ آ آ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آآ ُ ْ ُ ْ‬
‫َبيل استآ آم آع‪ ،‬ف ِإذا‬‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ِ ،‬إذا أتاه ِج ِ‬ ‫قال‪ :‬فاست ِمع‪ ،‬وأن ِصت‪ ،‬ثم ِإن علينا أن تقرأه‪ ،‬قال‪ :‬فَكن رسول ِ‬
‫ه آ آْ آ‬ ‫ْ آ آ آ ْ ُ آ آ آ ُ ه ُّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬ك آما أق آرأ ُه "‪.‬‬ ‫َبيل‪ ،‬قرأه انل ِِ صىل‬ ‫انطلق ِج ِ‬
‫آ آ آ آْ آ آ‬ ‫آ ُ ْ‬
‫جل بِ ِه» ”آپ اینپ زتان رسبع یتاد رکےن ےک ےئل ہن‬ ‫دیستا دبعاہلل نب ابعس ریض اہلل امہنع اک ایبن ےہ مکح الی ٰ «َل َتآ ِّرك بِ ِه لِسانك ِْلع‬

‫الہےیئ۔“ اساکواہعقہیےہہکترولفرآنرکمیےکوقروسل اہلل یلصاہللہیلعوملسہبوقاینپزتان ےساافلظویحاداایکرکےتےھت۔ دیستاانبابعس‬

‫دیست انب ابعسریضاہلل‬ ‫ریضاہللامہنعےنروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس یکرطحوہیالہےت وہےئدیعسےس ی‬

‫دحیایبنیک۔اوردیعس ےناہک‪ :‬سجرطح ا‬

‫امہنع اےنپ وہی الہ رےہ ےھت‪ ،‬ںیم یھب ا ی رطح اےنپ وہی الہتا وہں۔ ی اہلل اعتیلٰ ےن ہی مکح تازل فرام یات ہک آپ رسبع یتاد رکےن ےک ےئل اینپ زتان ہن‬

‫الہےیئ۔ آپ ےک دل ںیم اافلظ ویح یتاد رکا دانی اور رھپ آپ یک زتان ےس ان وک ولہکا دانی ہی مہارا اکم ےہ۔ ج م ینعی مہارا فرہتش ربجالیئ اےس ڑپےھ و آپ‬

‫اخومشنسر ےت۔اسمکحالی ٰ ےکدعبجربجالیئہیلعاالسلمویحالےت وآپیلصاہللہیلعوملسانےکاافلظہباخومیشنسر ےت۔اورانیکروایگنےک‬

‫دعبآپیلصاہللہیلعوملسویحاافلظ م‬
‫دہرادےتیوجربجالیئہیلعاالسلمہہکاجےتےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)448:‬‬

‫ُّ م َ م َ َ َ َ م‬
‫اْلن‪ِّ:‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مَ م م‬
‫‪ -33‬باب اْله هر بهاَ هقراءة ه هِف الصب هح واَ هقراءة ه لَع ه‬
‫تاب‪:‬امنزرجفںیمرہجیفرأتاورانجتےکاسےنمفرأتاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1116 :‬‬
‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫وخ‪ ،‬آح هد آث آنا أآبُو آع آوانآ آة‪ ،‬آع ْن أآِب ب َّْش‪ ،‬آع ْن آسعيد بْن ُجبآ ْ آ ْ آ ه‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫اس‪ ،‬قال‪ " :‬آما ق آرأ آر ُسول‬ ‫ري‪ ،‬ع ِن اب ِن عب ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫حدثنا شيبان بن فر‬
‫حابه‪ ،‬آَع ِمدينآ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم ِف آطائ آفة م ْن أآ ْص آ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ ِّ آ آ آ ُ ْ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اَلن‪ ،‬وما رآهم‪ ،‬انطلق رسول ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم لَع ِ‬ ‫ِ‬
‫ه آ ُ آ آ‬ ‫ب‪ ،‬فآ آر آج آ‬ ‫آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ُ ْ آ ْ آ آ ْ ُ ُّ‬
‫الش ُه ُ‬ ‫آ آْآ ه‬
‫الشيآ‬ ‫ُ آ آآْ‬ ‫إ آىل ُ‬
‫ني ِإىل ق ْو ِم ِه ْم‪،‬‬ ‫اط‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫الش‬ ‫ت‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫َب السماءِ‪ ،‬وأر ِسلت علي ِهم‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ني‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ني‬
‫ِ‬ ‫اط‬
‫ِ‬ ‫ني‬ ‫ب‬ ‫يل‬‫ح‬‫ِ‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫ظ‬
‫ٍ‬ ‫َك‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫اك‪ ،‬إ هَل ِم ْن آ ْ‬ ‫ب‪ ،‬قآالُوا‪ :‬آما آذ آ‬ ‫آ ُ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُّ‬ ‫ني آخ آَب ه‬ ‫آ‬
‫يل بآيْنآنآا آو آب ْ آ‬ ‫آآ ُ آ آ ُ ْ آ ُ‬
‫ش ٍء آحدث‪،‬‬ ‫ِ‬
‫الش ُه ُ‬ ‫ا‬‫ن‬‫ي‬‫ل‬‫ع‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫س‬
‫ِ‬ ‫ر‬‫أ‬‫و‬ ‫ِ‪،‬‬
‫ء‬ ‫ا‬ ‫الس آ‬
‫م‬ ‫ِ‬ ‫ح‬
‫ِ‬ ‫وا‪:‬‬ ‫فقالوا‪ :‬ما لكم؟ قال‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪578‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫آ‬ ‫آ ْآ آُ آ ْ ُ آ آ آ‬ ‫ني آخ آَب ه‬
‫الس آ‬ ‫ان ُظ ُروا آما آه آذا هاَّلي آح آال بآيْ آننآا آو آب ْ آ‬ ‫آآآ آآ آ ْ‬ ‫آ ْ ُ آ آ آ آ‬
‫األ ْ‬
‫ار‬
‫ِ‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫ون‬ ‫ب‬ ‫َّض‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫وا‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ط‬ ‫ان‬ ‫ف‬ ‫ِ‪،‬‬
‫ء‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ار‬
‫ِ‬ ‫غ‬‫م‬ ‫و‬ ‫ض‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ار‬
‫اْضبوا مش ِ‬ ‫ف ِ‬
‫آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ آ ُ آ ِّ آ ْ‬ ‫ُ آ‬ ‫ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آآ آ آ ه هآ ُ ه آ آ آ ُ آْآ آ آ آ آ ُ آ آ ْ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫اَّلين أخذوا َنو تِهامة‪ ،‬وهو بِنخ ٍل َع ِم ِدين إِىل سو ِ عَك ٍظ‪ ،‬وهو يصِل بِْصحابِ ِه صالة‬ ‫اربها‪ ،‬فمر انلفر ِ‬ ‫األر ِض ومغ ِ‬
‫آآ ُ‬ ‫آ آ‬ ‫آ‬
‫الس آماءِ‪ ،‬ف آر آج ُعوا ِإىل ق ْو ِم ِه ْم‪ ،‬فقالوا‪ :‬يآا‬‫ني آخ آَب ه‬ ‫استآ آم ُعوا آ ُٰل‪ ،‬آوقآالُوا‪ :‬آه آذا هاَّلي آح آال بآيْنآ آنا آو آب ْ آ‬ ‫ْآ ْ آآه آ ُ ُْ ْ آ ْ‬
‫الفج ِر‪ ،‬فلما س ِمعوا القرآن‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آم هنا به آولآ ْن ن ُ َّْش آك ب آر ِّب آنا أآ آح ًدا ‪ 1‬سورة اَلن آية ‪ ،1-2‬فآْآن ْ آز آل ه ُ‬
‫اَّلل آعزه‬ ‫جبًا ‪ 2‬آي ْه ِدي إ آىل ُّ‬
‫الر ْشد فآ آ‬ ‫قآ ْو آمنآا‪ ،‬إنها آسم ْعنآا قُ ْر آءانًا آع آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ آ ه آ آ آ ِّ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ ْ ُ آ آ ه آ ه ُ ْ آ آ آ آ آ ٌ آ ْ‬
‫اَل ِّن سورة اَلن آية ‪." 2‬‬ ‫وْح ِإِل أنه استمع نفر ِمن ِ‬ ‫وجل لَع ن ِبي ِه ُمم ٍد صىل اَّلل علي ِه وسلم قل أ ِ‬

‫دیستاانبابعسریضاہللامہنعاکایبنےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنانجتوکفرآنںیہنانس یاتاورانوکداھکییھبںیہن‪،‬واہعقہیےہہکروسلاہللیلصاہلل‬

‫ہیلعوملس اےنپااحصبریضاہللمہنع ےکاسھتاسزامہنںیماکعظےک تازارےئگ‪،‬جہک اطیشونںہپآامسیندروازےدنبوہ ےئگےھتاورانرپ آگےک ےلعش‬

‫تراسےئاجرےہےھت۔انچہچناطیشونںےک یاترگوہےناےنپولوگںںیماجرکاہکہک مہاراآامسنرپاجتادنبوہایگاور مرپآگےکےلعشترےنسےگل۔اوہنںےن‬

‫نحھ‬
‫اہکہکاساکسرضوروکیئاینارمےہ ووپربو مینعیرشمقورغمبیکرطفرھپرکربخولاوردوھکیایکو ہےہوجآامسنیکربخںیآتادنبوہںیئگ۔وہزنیم‬

‫ںیمرشمقورغمبیکرطفرھپےنےگل۔انںیمےسھچکولگاہتہم (ِماجحز) یکرطفاکعظےک تازاروکاجےنےئلیکآےئ۔آپ یلصاہللہیلعوملساس‬

‫ُ‬
‫وق (اقمم) لخن ںیم اےنپ ااحصب ریض اہلل مہنع ےک اسھت رجف یک امنز ڑپھ رےہ ےھت۔ ج اوہنں ےن فرآن انس و ادرھ دل اگل یات و ےنہک ےگل ہک آامسن یک‬

‫ربخںیوموقفوہےناکیہیسےہرھپوہاینپوقمےکتاسولٹےئگاورےنہکےگل!اے مہاریوقمےکولوگ! مےن یاتبجعفرآنانسوجیچسراہیکرطف‬

‫ُ ْ ُ آ آه آ ه ُ‬
‫ِل أنه‬ ‫وْح ِإ‬
‫رشت ہن رکںی ےگ ی اہلل اعتیلٰ ےن وسر َہ نج اےنپ ربمغیپ رپ اتاری‪« :‬قل أ ِ‬
‫ےل اجتا ےہ م م اس رپ اامین الےئ اور م یھبک اہلل ےک اسھت ی‬
‫ْ آآآ آآٌ ْ ْ‬
‫اَل ِّن»آخرت۔‬ ‫استمع نفر ِمن ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)449:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1117 :‬‬

‫آ آ‬ ‫آ آْ ُ آ ْآ آ آ آ ْ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه آآ آ ْ ُ آ ْآ آ ْ آ ُآ آ‬ ‫ْ آ‬ ‫ه آآ ُآ‬
‫اود‪ ،‬ع ْن آَع ِم ٍر‪ ،‬قال‪ " :‬سْلت علقمة‪ ،‬هل َكن ابن مسعو ٍد‪ ،‬ش ِهد‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آحدثنا ُم هم ُد ْب ُن ال ُمث هن‪ ،‬حدثنا عبد األلَع‪ ،‬عن د‬
‫آُ ْ ُ آْ آ آ آ آ ٌ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ آ ْ ِّ آ آ آ آ آ آ ْ آ آ ُ آ آ آ آ ْ‬ ‫آ آ آُ‬
‫اَلن؟ قال‪ :‬فقال علقمة ‪ :‬أنا سْلت ابن مسعو ٍد‪ ،‬فقلت‪ :‬هل ش ِهد أحد‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِللة ِ‬
‫ول ِ‬ ‫مع رس ِ‬
‫ه آ آ آْ آ آ آ آ ْ آ ُ آ ْآ آ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آْآآ ْ‬
‫اَل ِّن؟ قآ آال‪ :‬آَل‪ ،‬آولآك هنا ُك هنا آم آع آر ُ‬ ‫ْ ُ ْ آ آ آُ‬
‫اْل آم ْسن ُاه‬‫اَّلل ذات ِلل ٍة‪ ،‬ففقدناه‪ ،‬ف‬
‫ِ ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم ِللة ِ‬
‫ول ِ‬ ‫ِمنكم مع رس ِ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ُ ْ آ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ آ ِّ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ٌ آ آ ه آ ْ آ ْ آ آ ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ْ آ آ ِّ‬
‫اب‪ ،‬فقلنا است ِطري أ ِو اَ ِتيل‪ ،‬قال‪ :‬ف ِبتنا بَِّش ِلل ٍة‪ ،‬بات بِها قوم‪ ،‬فلما أصبحنا إِذا هو‪ ،‬جا ٍء ِمن ِقب ِل‬ ‫ِِف األو ِدي ِة والشع ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪579‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آ آ ُ ْ آ آ آ ُ آ ه آ آ ْ آ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ آ ِّ آ ْ آ آ آ آ آ ْ ٌ آ آ آ آ آ‬
‫اَل ِّن‪،‬‬
‫ِ‬ ‫اِع‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫‪،‬‬‫اِن‬
‫َندك‪ ،‬ف ِبتنا بَِّش ِلل ٍة‪ ،‬بات بِها قوم‪ ،‬فقال‪ :‬أت ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬فقدناك‪ ،‬فطلبناك فلم ِ‬ ‫ِحراءٍ‪ ،‬قال‪ :‬فقلنا‪ :‬يا رسول ِ‬
‫آ آ آ ْ ُ آ آ ُ آ آ آ ْ ُ آ آ ْ ُ ْ ُ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ آ آ آ آ آ آ آ ُ ْ آ آ آ آ ْ آ آ آ ُ ُ ه آ آ آ آ آ ُ ْ ُ ُّ آ ْ‬
‫فذهبت معه فقرأت علي ِهم القرآن‪ ،‬قال‪ :‬فانطلق ِبنا‪ ،‬فْرانا آُارهم‪ ،‬وآُار ِنريانِ ِهم‪ ،‬وسْلوه الزاد‪ ،‬فقال‪ :‬لكم ُك عظ ٍم‪،‬‬
‫ُ ْ آ ْ آ آ آ آ ُ ُ آ ْ ً آ ُ ُّ آ ْ آ آ آ ٌ آ آ ِّ ُ ْ آ آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ ْ‬ ‫اَّلل آعلآيْه‪ ،‬آي آق ُع ِف أآي ْ‬
‫ُ آ ْ ُ ه‬
‫اَّلل آعلي ِه‬ ‫اَّلل صىل‬
‫ِ‬ ‫ول‬ ‫س‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ك‬ ‫اب‬‫و‬‫ل‬‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫ة‬
‫ٍ‬ ‫ر‬‫ع‬ ‫ب‬ ‫ِّك‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫م‬ ‫حل‬ ‫ون‬ ‫ك‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ف‬‫و‬ ‫أ‬ ‫م‬‫يك‬ ‫د‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ذ ِكر اسم ِ‬
‫ُ‬ ‫آ آ هُ آ آ آ ُ ْ‬
‫ام ِإخ آوانِك ْم "‪،‬‬ ‫جوا بِ ِهما‪ ،‬ف ِإنهما طع‬ ‫آو آسله آم‪ :‬فآ آال ت آ ْستآنْ ُ‬

‫روای ےہ ہک ںیم ےن ہمقلع ےس وپاھچ‪:‬ایک نییلہاانجل وک دیستا انب وعسمدریضاہلل ہنع روسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےکاسھتےھت۔ (ینعی سجرات‬
‫اعرم ےس ی‬

‫آپ یلصاہللہیلعوملسےنونجںےسالماقتفرامیئ) اوہنںےناہک‪:‬ںیہن۔نکیل یاتروز مروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسےکاسھتےھت۔آپ یلصاہلل ہیلع‬

‫وملس مگوہےئگ۔ مےن آپ یلصاہللہیلعوملسوکاہپڑیکوادویں اور اھگویٹںںیمالتشایکرگم آپہنےلم۔ مےھجمسہک آپوکنج اڑاےلےئگ یات یسکےنےکپچ‬

‫ینم ےک چیب ںیم‬ ‫ےس امر ڈاال اور رات م ےن ی‬

‫اہنی ُترے وطر ےس رسب یک۔ ج حبص وہیئ و داھکی ہک آپ یلص اہلل ہیلع وملس رحا (لبج ونر اہپڑ ےہ وج ہکم اور ٰ‬

‫ےہ) یکرطفےسآرےہںیہ۔ مےنرعضایک‪ :‬یاتروسلاہلل!راتوکآپ موکہنےلم۔ مےنالتشایکجیھبہنتا یتا۔آخر مےن ُترےوطرےسرات‬

‫اکیٹ۔ آپ یلصاہلل ہیلعوملس ےن فرام یتا‪” :‬ےھجم ونجں یک رطف ےس یات الہےنواال آ یتا۔ ںیماس ےک اسھت ایگ اور ونجں وکفرآن انس یتا۔“ رھپ م وک اےنپاسھت‬

‫ےلےئگاورانےکناناورانےکااگنروںےکنانالتبےئ‪،‬ونجںےنآپیلصاہللہیلعوملسےس وسہہہااہ۔آپیلصاہللہیلعوملسےنفرام یتا‪” :‬اساجونر‬

‫ہڈہیوجاہللےکتامرپاکتااجےئاہمتریوخراکےہ۔اہمترےاہھتںیمڑپےتیہوہوگسےسرپوہاجےئیگاور م ر‬
‫ہ یاتاوییکینگنیماہمترےاجونروں‬ ‫یک م ر‬

‫یک وخراک ےہ۔“ روسلاہلل یلص اہللہیلعوملس ےنفرام یتا‪” :‬ڈہی اور ینگنیم ےسااجنتس م رکوویکہکنوہ اہمترے اھبیئ ونجں اور ان ےک اجونروںیک وخراک‬

‫ےہ۔“‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)451:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1118 :‬‬
‫آ آ‬
‫ريانِ ِه ْم‪ ،‬قال‬ ‫آ آ‬
‫ار ن آ‬ ‫او آد‪ ،‬ب آه آذا ْ آ آ آ ْ‬ ‫الس ْعد ُّي‪ ،‬آح هد آثنآا إ ْس آماعيل ْب ُن إبْ آراه آ‬
‫يم‪ ،‬آع ْن آد ُ‬ ‫جر ه‬ ‫آ ُّ ْ ُ ُ ْ‬ ‫آ هآ‬
‫اإلسنا ِد ِإىل قو ِ ِٰل‪ :‬آوآُ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لَع بن ح ٍ‬ ‫وحدُنِي ِه ِ‬
‫ه ْ ُّ آ آ آ ُ ُ ه آ‬
‫الشع ِِ وسْلوه الزاد‪ ،‬وَكنوا من جن اَلزيرة‪ ،‬إىل آخر احلديث‪ ،‬من قول الشعِ‪ ،‬مفصال من حديث عبد اهلل‪،‬‬

‫روایاک ویہ ےہوجاورپ زگراہی وجاورپ یک ی‬

‫روایںیم ذموکر ےہہکونجںےنآپ یلصاہللہیلعوملسےس وہشہااہاور وہخ یرترہ ےک نجےھت۔‬ ‫بلطمدورسی ی‬

‫یبعشاکوقلےہ۔اور ی‬
‫دحیمتخوہیئگاہیںتہکانےکاویلگنںےکنانالتبےئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)451:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪580‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1119 :‬‬

‫آ ْ آْ ه‬ ‫آ‬ ‫ْ‬‫ه‬
‫الش ْع ِّ آ ْ آ آ آ‬ ‫او آد‪ ،‬آ‬ ‫اَّلل ْب ُن إ ْدر آ‬
‫يس‪ ،‬آع ْن آد ُ‬ ‫آ ه آ آُْ ه‬ ‫آ‬
‫اَّلل‪،‬‬
‫ِ‪ ،‬عن علقمة‪ ،‬عن عب ِد ِ‬ ‫ِ‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدُناه أبو بكر بن أِب شيبة‪ ،‬حدثنا عبد‬
‫ْ آ‬ ‫آ ْ ُ‬
‫ريانِ ِه ْم‪ ،‬آول ْم يآذك ْر آما آبعد ُه‪.‬‬ ‫آ آ‬
‫ار ن آ‬ ‫انل ِّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ ه آ آ آ ْ‬ ‫آ ه‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه آوسلم‪ِ ،‬إىل قو ِ ِٰل‪ :‬آوآُ ِ‬‫ع ِن ِ‬
‫اس دنس ےس دبعاہلل ےس ی‬
‫روای ےہ‪،‬یبن یلصاہلل ہیلعوملس ےس ایبن رکےت ںیہاسہلمج ت ان ےکااگنروں ےکنان اور اس ےک دعبواےل اافلظ ذرک ںیہن‬

‫ےیک۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)451:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬

‫آ ْ ْآ آ آ ْ آ ْآ آآ آ ْ آ ْ‬ ‫آ ْ آ آ ْ آ‬ ‫آ ْ آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ آ ُ ْ ُ آ ْ ه‬

‫َّش‪ ،‬عن إِبرا ِهيم‪ ،‬عن علقمة‪ ،‬عن عب ِد‬ ‫ال‪ ،‬عن أ ِِب مع ٍ‬ ‫اَّلل‪ ،‬عن خ ِ ٍ‬
‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬أخَبنا خ ِال بن عب ِد ِ‬
‫ُ‬ ‫ت آأ ِِّن ُكنْ ُ‬
‫ت آم آعه "‪.‬‬
‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ ْ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬وو ِدد‬ ‫ول‬
‫ه آ آ آْ آ ُ ْ آْآآ ْ‬
‫اَل ِّن آم آع آر ُ‬
‫س‬
‫ِ ِ‬ ‫اَّلل‪ ،‬قال‪ " :‬لم أكن ِللة ِ‬
‫ِ‬

‫روایےہ‪،‬اوہنںےنفرام یاتہکںیمنییلہاانجلوکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےکاسھتہناھتنکیلھجموکآروزریہاکش!‬
‫دیستادبعاہللنبوعسمدریضاہللہنعےس ی‬

‫ںیمآپیلصاہللہیلعوملسےکاسھتوہتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)451:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1111 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ْ آ ْ‬ ‫آ آ آ ه آآ آُ ُ آ آ آ آ‬ ‫ِم‪ ،‬آو ُعبآيْ ُد ه ْ آ‬ ‫ْ‬ ‫ُآ‬ ‫آح هد آث آنا آسع ُ‬
‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يد‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا أبو أسامة‪ ،‬عن ِمسع ٍر‪ ،‬عن مع ٍن‪ ،‬قال‪:‬‬ ‫اَّلل ب ُن س ِع ٍ‬
‫ِ‬ ‫اَل آ ْر ِ ُّ‬ ‫يد ْب ُن ُم هم ٍد‬ ‫ِ‬
‫هآ‬ ‫ُْ آ آآ آ‬ ‫آ آْ ُ آ ْ ُ ً آ ْ آ آ ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ ْ آ آآ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُ آ‬
‫اَل ِّن ِلْلة استآ آم ُعوا الق ْرآن؟ فقال‪ :‬آحدُ ِِن‬
‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫آذ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫وق‬‫َس‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ْ‬‫س‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ِب‬ ‫س ِمعت أ ِ‬
‫آهُ آآُْ ْ آ آ ٌ‬ ‫آُ آ آ ْ‬
‫ج آرة "‪.‬‬ ‫وك يع ِِن ْاب آن آم ْس ُعو ٍد‪ ،‬أنه آذنته ِب ِهم ش‬ ‫أب‬

‫روای ےہ ہک ںیم ےن اےنپ تاپ ےسانس‪ ،‬اوہنں ےن اہک ہک ںیم ےن رسموق ےس وپاھچ سج رات ونجں ےنفرآن آ رک انس و روسل اہلل یلصاہلل ہیلع‬ ‫معن ےس ی‬

‫وملسوکاستاتیکربخسکےندی؟اوہنںےناہک‪:‬ھجمےساہمترےتاپ(ینعیدبعاہللنبوعسمدریضاہللہنع) ایبنایکہکآپ یلصاہللہیلعوملسوکونجں‬

‫ےکآےنیکربخدرجےندی۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)451:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪581‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ُّ م َ م َ م‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫م‬
‫َص‪:‬‬
‫‪ -34‬باب اَ هقراءة ه هِف اَظه هر واَع ه‬
‫تاب‪:‬رہظاوررصعیکامنزوںںیمفرأتاکایبن۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1112 :‬‬
‫آ آ‬ ‫ه آ‬ ‫آ ه آ آ ُ آ ه ُ ْ ُ ْ ُ آ ه ْ آ آ ُّ آ ه آ آ ْ ُ آ آ ٍّ آ ْ ْ آ ه آ ْ‬
‫الص هواف‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي آو ُه آو ْاب ُن أ ِِب ك ِث ٍري‪،‬‬ ‫اج يع ِِن‬
‫ْني‪ ،‬حدثنا ابن أ ِِب ع ِدي‪ ،‬عن احلج ِ‬
‫وحدثنا ُممد بن المثن الع ِ‬
‫آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُ آ ِّ آ آ آ ْ آ ُ‬ ‫آ ْآ ْ ه ْ آ آآ آآ آآ آ آ آ آ آ ْ آ آآ آآ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم يصِل بِنا‪ ،‬فيقرأ ِِف‬
‫اَّلل ب ِن أ ِِب قتادة‪ ،‬وأ ِِب سلمة‪ ،‬عن أ ِِب قتادة‪ ،‬قال‪َ " :‬كن رسول ِ‬ ‫عنعب ِد ِ‬
‫آ آ آ ْ آ ً آ آ آ ُ آ ِّ ُ ه ْ آ ُ آ‬ ‫آ‬ ‫آُ آآْ‬ ‫ُ آ‬
‫وِلآ ْني‪ ،‬ب آفاَتآة الْكتآ‬ ‫ه ْ آآْ‬ ‫ُّ ْ آ ْ آ ْ‬
‫الرك آعة األوَل ِم آن‬ ‫ني‪ ،‬آوي ُ ْس ِم ُعنا اَلية أحيانا‪ ،‬وَكن يطول‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ور‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫اب‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫األ‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫ك‬ ‫الر‬ ‫ِف‬ ‫الظه ِر والع ِ ِ‬
‫‪،‬‬ ‫رص‬
‫ُّ ْ‬ ‫آ آ آ آ‬ ‫ال ُّظ ْهر‪ ،‬آو ُي آق ِّ ُ‬
‫الصب ِح "‪.‬‬ ‫رص اثلها ِنيآة‪ ،‬آوكذلِك ِِف‬ ‫ِ‬
‫دیستااوباتقدہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملس موکامنزڑپاھےتےھت ورہظاوررصعیکیلہپدورںوتعںںیموسرہافہحتاوردووسرںیت‬
‫ڑپےتھےھتاوریھبک یاتآدھ ی‬
‫آی موکانسدےتیےھتاوررہظیکیلہپرتعکدورسیرتعکےسیبملوہیت۔ا یرطححبصیکامنزںیم۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)451:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1113 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آآآ آ ه ٌ آآآ ُ ْ ُ آ آ‬
‫يد‪ ،‬آع ْن آَيْ آَي بْ ِن أ ِِب ك ِث ٍري‪،‬‬ ‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن هارون‪ ،‬أخَبنا همام‪ ،‬وأبان بن ي ِز‬
‫ُّ ْ‬
‫ني ِم آن الظه ِر‬
‫ُ آآْ‬
‫وِل‬‫األ‬ ‫ني‬
‫ه ْ آآْ‬
‫ت‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫الر‬ ‫ِف‬
‫آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ ْ آُ‬
‫أ‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ي‬‫ل‬‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬‫ه‬ ‫اد آة‪ ،‬آع ْن أآبي ِه‪ ،‬أآ ان ه‬
‫انل‬
‫آ ْ آْ ه ْ آ آآ آ‬
‫اَّلل ب ِن أ ِِب قت‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫عن عب ِد ِ‬
‫آ‬ ‫ه ْ آآْ ُ ْ آآْ آ آ ْ‬ ‫آُ آ آُْ ُآ آآ آ ْآ ً آآْ آُ‬ ‫آوالْ آع ْرص‪ ،‬ب آفاَتآة الْكتآ‬
‫اب "‪.‬‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ك‬‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫اَت‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫خ‬ ‫األ‬ ‫ني‬‫ِ‬ ‫ت‬‫ع‬ ‫ك‬ ‫الر‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ا‪،‬‬‫ان‬‫ي‬‫ح‬ ‫أ‬ ‫ة‬ ‫اَلي‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ع‬‫م‬‫ِ‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ٍ‬ ‫ور‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫اب‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫دیستااوباتقدہریض اہلل ہنع ےس ی‬
‫روای ےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلع وملس رہظاور رصع یک یلہپ دورںوتعں ںیموسر َہ افہحتاور یات یات وسرت ڑپےتھ ےھت اور‬
‫یھبک یاتآدھ ی‬
‫آی موکانسدےتیاوریلھچپدورںوتعںںیمرصفوسرہَافہحتڑپےتھےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)451:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1114 :‬‬
‫ْ‬
‫ور‪ ،‬آع ِن ال آو ِِل ِد‬ ‫يعا‪ ،‬آع ْن ُه آشيْم‪ ،‬قآ آال آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنآا ُه آشيْ ٌم‪ ،‬آع ْن آمنْ ُ‬
‫ص‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة آَج ً‬‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آآُ آ ْ‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬وأبو ب ِ‬
‫ُّ ْ‬ ‫ه‬ ‫ه آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ِِ ،‬ف الظه ِر‬ ‫اَّلل صىل‬ ‫ام آر ُ‬ ‫ْ‬
‫اَل ُ ْدر ِّي‪ ،‬قآ آال‪ُ " :‬ك هنا آَنْز ُر قيآ آ‬ ‫الص ِّديق‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫بْن ُم ْسلم‪ ،‬آع ْن أآِب ِّ‬
‫ول ِ‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪582‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ُ ْ آآْ آ ْ‬ ‫آْ ُ ه ْ آ آ آ آ ْآ آ آُ‬ ‫الظ ْهر‪ ،‬آق ْد آر قِ آر آ‬‫ه ْ آ آ ْ ُ آ آ ْ آ ُّ‬ ‫آ ْآ ْ آ آ آ ْآ آ آُ‬

‫ني‪ ،‬قد آر‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫خ‬‫األ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ام‬ ‫ي‬‫ق‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ر‬‫ز‬‫ح‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫د‬‫ج‬ ‫الس‬ ‫يل‬ ‫ْن‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫الم‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫اء‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ني‬ ‫ِ‬ ‫وِل‬‫األ‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫ك‬ ‫الر‬ ‫ِف‬ ‫رص‪ ،‬فحزرنا ِقيام ِ‬
‫ه‬ ‫والع ِ‬
‫ُ ْ آآْ‬ ‫آ‬ ‫ُ ْ آ آ ْ آ ُّ ْ‬ ‫آ‬ ‫ه ْ آآْ ُ آآْ آ ْآ ْ آآ آ ْ‬ ‫ْ آ آ آ آ آ ْآ آ آُ‬ ‫ْ‬
‫ني‬‫ني ِمن الظه ِر‪ ،‬و ِِف األخري ِ‬ ‫رص‪ ،‬لَع قد ِر ِقيا ِم ِه ِِف األخري ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫وِل‬‫األ‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫ت‬‫ع‬‫ك‬ ‫الر‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫انلِّص ِف ِمن ذلِك‪ ،‬وحزرنا ِقيام‬
‫آْ ُ آآ آ آْ آ آآ آ ً‬ ‫ْ آ آ آآْ آ ْ ُ ْ آُ آ ْ‬ ‫آ ْ آ ْ آ آ ِّ ْ‬
‫ني آيآة "‪.‬‬ ‫ْنيل‪ ،‬وقال‪ :‬قدر ُال ِث‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫الم‬ ‫‪:‬‬ ‫ه‬‫ت‬ ‫كر ِف ر آوايآ‬
‫ٍ ِ ِ ِِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ر‬‫ك‬ ‫ذ‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ل‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ك‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫رص لَع انل ِ‬
‫ص‬ ‫ِمن الع ِ‬
‫روایےہہک مرہظاور رصع (یکامنز) ںیمروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس ےکایقماکادنازہرکےتےھت وولعمموہا ہک‬ ‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬
‫آْ ُ ه ْ آ‬
‫السجد ِة» ڑپیھاجےئاوریلھچپدورںوتعںںیماس‬ ‫ْنيل‬
‫دتںیم «الم ت ِ‬
‫دتایقمرکےتےھتینتج ی ر‬
‫آپیلصاہللہیلعوملسرہظیکیلہپدورںوتعںںیماینت ی ر‬

‫اکآداھاوررصعیکیلہپدورںوتعںںیمرہظیکیلھچپدورںوتعںےکتراتراوررصعیکیلھچپرںوتعںںیماساکآداھاوراوبرکب یاتراویےناینپ ی‬
‫روایںیموسرۃ‬
‫آْ ُ‬
‫ْنيل» دجسہاکذرکںیہنایکہکلبسیتآوتیںےکتراتراہک۔‬
‫«الم ت ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)452:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1115 :‬‬
‫آ آ‬ ‫الص ِّديق ه‬ ‫وخ‪ ،‬آح هد آث آنا أآبُو آع آوانآ آة‪ ،‬آع ْن آمنْ ُصور‪ ،‬آعن ال ْ آوِلد أآِب ب َّْش‪ ،‬آع ْن أآِب ِّ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ آ ُ ْ ُ آ ُّ آ‬
‫اِج‪ ،‬ع ْن أ ِِب‬ ‫انل ِ ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫حدثنا شيبان بن فر‬
‫ُك آر ْك آعة‪ ،‬قآ ْدرآ‬ ‫ُ ِّ‬ ‫ُ آآْ‬ ‫ه ْ آآْ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ آ آ ْ آُ‬
‫ه‬ ‫ه‬ ‫آا‬ ‫ْ‬
‫اَل ُ ْدر ِّ‬ ‫آ‬
‫ٍ‬ ‫ني‪ِِ ،‬ف‬
‫ِ‬ ‫وِل‬ ‫األ‬ ‫ني‬‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ع‬‫ك‬ ‫الر‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫الظ‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫"‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫يد‬
‫س ِع ٍ‬
‫ُ ِّ ْ‬ ‫ه ْ آآْ ُ آآْ‬ ‫ُ ْ آآْ آ ْ آ آْ آ آ ْ آآ آً آآ آ آ ْ آ آ آ آ ْآ ْ‬ ‫آآ آ آً آ‬
‫ني‪ِِ ،‬ف ُك آرك آع ٍة‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫وِل‬ ‫األ‬ ‫ني‬‫ِ‬ ‫ت‬‫ع‬ ‫ك‬ ‫الر‬ ‫ِف‬‫ني‪ ،‬قدر َخس عَّشة آية‪ ،‬أو قال‪ :‬نِصف ذلِك‪ ،‬و ِِف الع ِ ِ‬
‫‪،‬‬ ‫رص‬ ‫ُال ِثني آية‪ ،‬و ِِف األخري ِ‬
‫آ‬ ‫ُ ْ آآْ آ ْ ْ‬ ‫آ ْ آ آ آ آْ آ آ ْ آآ آً آ‬
‫ني قد آر نِص ِف ذلِك "‪.‬‬ ‫قدر قِراء ِة َخس عَّشة آية‪ ،‬و ِِف األخري ِ‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسرہظیکیلہپدوروتکں ںیم م ر‬
‫ہرتعکںیمسیتآوتیںےک تراترفرأترکےت‬ ‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنع ےس ی‬

‫ےھت اور یلھچپ دو رںوتعں ںیم دنپرہ آوتیں ےک تراتر یات ویں اہک اس اک آداھ۔ اور رصع یک یلہپ دو رںوتعں ںیم م ر‬
‫ہ رتعک ںیم دنپرہ آوتیں ےک تراتر اور یلھچپ دو‬

‫رںوتعںںیماساکآداھ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)452:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1116 :‬‬

‫ْ ً‬ ‫آ آه آْآ ْ ُ آ آ آ‬ ‫ْ ُ آْ آ‬ ‫َبنآا ُه آشيْ ٌم‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫ري‪ ،‬ع ْن آجابِ ِر بْ ِن آس ُم آرة ‪ " :‬أن أهل الكوف ِة‪ ،‬شك ْوا آسعدا‬ ‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫ه آ آ آ آ ِّ‬
‫الصال ِة‪ ،‬فقال‪ِ :‬إِن‬
‫آْ‬ ‫اَل آ هطاب‪ ،‬فآ آذ آك ُروا ِم ْن آص آالته‪ ،‬فآْآ ْر آس آل إ آِلْه ُع آم ُر‪ ،‬آف آقد آم آعلآيْه‪ ،‬آف آذ آك آر آ ُٰل آما آَعبُ ُ‬
‫وه بِ ِه ِم ْن أم ِر‬
‫آ ُ آآ ْ ْ‬
‫ِإىل عمر ب ِن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪583‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ُ ْ آآْ‬ ‫ُ آآْ آآ ْ ُ‬ ‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ ْ ُ آ ْ آ ِّ آ آ‬
‫أل ْر ُك ُد به ْ‬ ‫آُ‬
‫أل آص ِِّل به ْم آص آال آة آر ُ‬
‫ني‪،‬‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ر‬‫خ‬ ‫األ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ذ‬‫ِ‬ ‫ح‬‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ني‬
‫ِ‬ ‫وِل‬‫األ‬ ‫ِف‬ ‫م‬
‫ِِ ِ‬ ‫ِن‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ا‪،‬‬‫ه‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫م‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫خ‬‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫‪،‬‬‫م‬ ‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِِ‬
‫آ‬ ‫آ آ آ آ آ ه ُّ آ آ آ ْ‬
‫فقال‪ :‬ذاك الظن بِك أبا إِسحا "‪،‬‬

‫روای ےہ‪ ،‬وکہفواولں ےن دیستا رمعریضاہلل ہنع ےس دیستا دعس ریض اہلل ہنع یک ی‬
‫اکشییک ینعی ان یک امنز یک۔ دیستا رمع‬ ‫دیستا اجترنب رمسہ ریض اہلل ہنع ےس ی‬

‫ریضاہللہنعےندیستادعسریضاہللہنعوکالباجیھب‪،‬وہآےئ۔اوہنںےنایبنایکوجوکہفواولںےنامنزیکاکش یییکیھت۔دیستادعسریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیم و‬

‫دیسترمع‬
‫رکت وہں۔ ا‬
‫روسلاہلل یلصاہلل ہیلعوملس یک رطح امنز ڑپاھتا وہں اس ںیم یمک ںیہن رکتا۔ یلہپ دورںوتعں وک ابمل رکتا وہںاور یلھچپ دو رںوتعں وک رصتخم ا‬

‫ریضاہللہنعےناہک‪:‬اےاوبااحسق! مےسیہیادیمےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)453:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1117 :‬‬

‫ْ آ‬
‫اإلسنا ِد‪.‬‬
‫آ آ‬ ‫ْ ُ آْ‬ ‫يم‪ ،‬آع ْن آجرير‪ ،‬آع ْن آعبْد ال ْ آ‬ ‫آح هد آث آنا ُقتآيْبآ ُة ْب ُن آسعيد‪ ،‬آوإ ْس آ‬
‫حا ْب ُن إبْ آراه آ‬
‫ري‪ ،‬بِهذا ِ‬
‫ٍ‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫ل‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬
‫ذموکرہ ی‬
‫روایاسدنسےسیھبرمویےہ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)453:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1118 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫الر ْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬
‫وح هدث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ُمثآ هن‪ ،‬آح هدث آنا آعبْ ُد ه‬
‫مح ِن ْب ُن آم ْه ِد ٍّي‪ ،‬آح هدثنآا ُش ْعبآة‪ ،‬آع ْن أ ِِب آع ْو ٍن‪ ،‬قال‪ :‬آس ِم ْع ُت آجابِ آر ْب آن آس ُم آر آة‪،‬‬ ‫آ‬

‫ُ ْ آآْ‬ ‫ُ آآْ آآ ْ ُ‬ ‫ه آ آ آ آ ه آ آ آ آ ُ ُّ‬ ‫آ آ آ آ ُ آ ُ آ ْ آ ْ آ آ ْ آ ُ ِّ‬

‫ُك آ ْ‬
‫ني‪ ،‬آو آما‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫خ‬‫األ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ح‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ني‬
‫ِ‬ ‫وِل‬‫األ‬ ‫ِف‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ْ‬ ‫ف‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫أ‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬‫ة‬‫ِ‬ ‫ال‬‫الص‬ ‫ِف‬
‫ِ‬
‫شءٍ‪ ،‬آح ه‬
‫َّت‬ ‫قال‪ " :‬قال عمر لِسع ٍد قد شكوك ِِف‬
‫ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ آ آ آ آ ه ُّ آ آ ْ آ آ آ ِّ آ‬ ‫ْ آ آ آُ‬ ‫ُ آ ْآآْ ُ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬فقال‪ :‬ذاك الظن بِك أو ذاك ظِن بِك "‪،‬‬ ‫ول ِ‬ ‫آلو ما اقتديت بِ ِه ِمن صال ِة رس ِ‬
‫اکشیرکےتںیہ م ر‬
‫ہتاتیکاہیںت‬ ‫دیسترمعریضاہللہنعےندیستادعسریضاہللہنعےساہک‪:‬ولگاہمتری ی‬ ‫دیستااجترنبرمسہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪ ،‬ا‬

‫ہکامنزیکیھب۔دیستادعسریضاہللہنعےناہک‪:‬ںیم ویلہپدورںوتعںوکابملرکتاوہںاوریلھچپدورںوتعںوکرصتخمڑپاتھوہںاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیک‬

‫ریپویںیمںیموکتایہںیہنرکتا۔دیستارمعریضاہللہنعےناہک‪ :‬مےسااسییہامگنےہ یاتریماامگناہمترےاسھتااسییہےہ۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)453:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪584‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1119 :‬‬
‫آ آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ آْ ْ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ ْ ُ ْ‬
‫َّش‪ ،‬ع ْن ِم ْس آع ٍر‪ ،‬ع ْن عب ِد ال آم ِل ِك‪ ،‬ع ْن آجابِ ِر بْ ِن آس ُم آرة‪ ،‬بِ آمع آن آح ِدي ِث ِه ْم‪ ،‬آو آزاد فقال‪:‬‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫اب‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬ ‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬ ‫وح هد آث آنا أآبُو ُك آريْ‬‫آ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ه آ‬ ‫آ‬
‫األ ْع آر ُ‬ ‫ُ ِّ‬
‫الصال ِة‪.‬‬ ‫اب ِب‬ ‫ت آعل ُم ِِن‬

‫اسدنسےسدیستااجترنبرمسہریضاہللہنعےکوحاےلےسذموکرہدحوثیںیکامدننآیئےہرگماسںیمہیاافلظز یتادہںیہہکداہییتےھجمامنزاھکسےتںیہ؟‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)453:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1121 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬
‫يز‪ ،‬آع ْن آع ِط هية بْ ِن قيْ ٍس‪،‬‬ ‫ز‬ ‫او ُد ْب ُن ُر آشيْد‪ ،‬آح هد آثنآا ال ْ آوِل ُد آي ْعِن ْاب آن ُم ْسلم‪ ،‬آع ْن آسعيد آو ُه آو ْاب ُن آعبْد آ‬
‫الع‬ ‫آح هد آث آنا آد ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ آ ُ ُ‬
‫اجتآه‪ ،‬ث هم‬
‫آ ْ‬
‫يع‪ ،‬فيآق ِِض ح‬ ‫ق‬ ‫آ‬ ‫ْ ُ ْ ِّ آ آ آ آ ْ آ آ ْ آ آ ُ ُّ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آ ُ ه ُ آ ْ‬
‫اْل‬ ‫ىل‬ ‫إ‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫اَّل‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ذ‬ ‫ي‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ام‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ه‬‫الظ‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫َك‬ ‫د‬‫ق‬ ‫ل‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫د‬‫اَل‬ ‫يد‬‫ع‬ ‫آعنْ آق ْز آع آة‪ ،‬آع ْن أآِب آ‬
‫س‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬
‫ُ ُ‬ ‫ُ آ‬ ‫ه ْ‬ ‫ه‬ ‫آآآ ه ُ ُ ه آْ آ آ ُ ُ ه آ ه هُ آْ‬
‫الرك آع ِة األوَل‪ِ ،‬م هما ي آط ِّول آها "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف‬ ‫اَّلل صىل‬
‫يتوْْ‪ ،‬ثم يْ ِِت ورسول ِ‬

‫روایےہہکرہظیکامنزڑھکیوہاجیتیھت‪،‬رھپاجےنواالئقنیعوکاجتااوراحجےسافرغوہرکووضرکےکآتااورروسل‬
‫دیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےس ی‬

‫اہللیلصاہللہیلعوملسیلہپرتعکںیموہےت‪،‬اسدقراسوکابملرکےت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)454:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1121 :‬‬
‫آ ُ‬ ‫آ ْ آ آآ آ آ‬ ‫آ ه آ آ آ ْ ُ ه ْ آ ْ ُ آ ْ ٍّ آ ْ ُ آ آ‬
‫يعة‪ ،‬قال‪ :‬آح هدُآ ِِن ق ْز آعة‪،‬‬‫او آية ب ْ ِن آصا ِل ٍح‪ ،‬عن ر ِب‬
‫ِ‬ ‫ع‬‫م‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ي‬‫د‬‫ِ‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫مح‬‫الر‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫ح‬‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آ‬
‫ِ‬
‫آ‬

‫آُ آ آ آ آ ْ ُ‬ ‫ْ ُ ْ ه آ ُ آ آ ْ ُ ٌ آ آ ْ آ آ ه آ آ ه آ ه ُ آ ْ ُ ُ ْ ُ ِّ آ آ ْ آ ُ آ آ‬ ‫ت أآبآا آ‬ ‫قآ آال‪ " :‬أآ آتيْ ُ‬

‫ت‪ِ :‬إِن َل أسْلك ع هما ي آ ْسْلك ه ُؤَل ِء عنه‪،‬‬ ‫يد اَلد ِري وهو مكثور علي ِه‪ ،‬فلما تفر انلاس عنه‪ ،‬قل‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ع‬ ‫س‬
‫آ آ ْ آ ْ آآ آ آ آْ آ آ آ آ آ ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آآ آ آ آ آ‬ ‫ك آع ْن آص آالة آر ُ‬ ‫ُ ْ ُ آ ْ آُ آ‬
‫ري‪ ،‬فْ آَعدها آعلي ِه‪ ،‬فقال‪َ :‬كنت‬ ‫ٍ‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫اك‬‫ذ‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫ا‬‫م‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫م‬‫ل‬ ‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫اَّلل‬
‫ِ‬ ‫ول‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫قلت‪ :‬أسْل‬
‫آآُ ُ ه‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ آُ ُ ه آْ آ ْ آُ آ آآآ ه ُ ُ ه آْ ُ آ ْ‬ ‫آآْ‬ ‫آ‬ ‫آ آ ُ ُّ ْ ُ آ ُ آ آ ْ آ ُ آ آ ُ آ آ ْ‬
‫اَّلل‬
‫يع‪ ،‬فيق ِِض حاجته‪ ،‬ثم يْ ِِت أهله‪ ،‬فيتوْْ‪ ،‬ثم ير ِجع إِىل المس ِج ِد‪ ،‬ورسول ِ‬ ‫صالة الظه ِر تقام‪ ،‬فينط ِلق أحدنا إِىل اْل ِق ِ‬
‫ُ آ‬ ‫ه ْ‬ ‫ه‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫الرك آع ِة األوَل "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم ِِف‬ ‫صىل‬

‫فرہعےس ی‬
‫روایےہہکںیمدیستااوبدیعسخدریریضاہللہنعےکتاسآ یات وانےکتاستہبےسولگعمجےھت۔جسےلچےئگ وںیمےناہک‪:‬ںیم مےس‬

‫وہتاںیتںیہنوپاتھچوجہیولگوپےتھچےھتہکلبںیم مےسروسلاہلل یلصاہللہیلعوملسیکامنز ےکتارے ںیموپاتھچوہں۔اوہنںےناہک‪:‬اسےکوپےنھچ ںیم‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪585‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫ریتیالھبیئہنوہیگ (ویکہکن وویسیامنزہنڑپھےکس ارھپایکافدئہ) فرہعےندوتارہیہیوپاھچ۔جدیستااوبدیعسریضاہللہنعےناہکہکرہظیکامنزڑھکیوہیت‬

‫اور مںیمےسوکیئئقنیعوکاجتا‪،‬اوراحجےسافرغوہرکاےنپرھگآرکووضرکتا‪،‬رھپدجسمںیمآتا‪،‬داتھکی وروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیلہپرتعکںیموہےت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)454:‬‬

‫ُّ م‬ ‫‪ -35‬باب اَم هق َر َ‬

‫اءة ه هِف الصب هح‪:‬‬
‫تاب‪:‬حبصیکامنزںیمفرأت۔‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1122 :‬‬

‫ار آبا ِِف‬ ‫وح هدُآِن ُُمآ هم ُد ْب ُن آرافع آو آت آق آ‬ ‫اج ْب ُن ُُمآ همد‪ ،‬آعن ابْن ُج آريْج‪ ،‬قآ آال‪ :‬ح آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آح هد آثنآا آح هج ُ‬ ‫آ ه آآ آ ُ ُ ْ ُ آ ْ ه‬
‫وحدثنا هارون بن عب ِد‬
‫ٍِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ ْ ُ ُآه آ ْ آ آ ه ْ آ ْآ آُ ُ آ ْ آآ آ‬ ‫آ ْآآآ‬ ‫الله ْفظ‪ ،‬آح هد آثنآا آعبْ ُد ه‬
‫َب ِن أبُو آسل آمة ْب ُن‬ ‫َبنا ْاب ُن ُج آريْ ٍج‪ ،‬قال‪ :‬س ِمعت ُممد بن عبا ِد ب ِن جعف ٍر‪ ،‬يقول‪ :‬أخ‬ ‫الر هزا ِ ‪ ،‬أخ‬ ‫ِ‬
‫آ آ‬
‫ب‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫اَّلل بْن ه‬
‫الس‬
‫آ ْ آْ ه‬
‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫العابدي‬ ‫املسيب‬ ‫ن‬
‫آ آُْ ه‬
‫اَّلل ْب ُن آع ْمرو ب ْ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫اص‬ ‫اَّلل ْب ُن آع ْمرو بْن الْ آ‬
‫ع‬
‫ُ ْآ آ آ آُْ ه‬
‫سفيان‪،‬وعبد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ه آ آ ه ُّ آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُّ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ْ آ آ ُ آ آ ْ ُ ْ آ آ ه آ آ ْ ُ ُ آ آ آ ُ آ آ ْ‬
‫ارون‪ ،‬أ ْو ِذك ُر‬ ‫صىل نلا انل ِِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬الصبح بِمكة‪ ،‬فاستفتح سورة المؤ ِم ِنني‪ ،‬حَّت جاء ِذكر موَس‪ ،‬وه‬
‫اَّلل ْب ُن ه‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آٌ آآآ آ آ آ ْ ُ ه‬ ‫ُ آ ه ُ ْ ُ آ ه آ ُ ُّ آ ْ آ آ ُ آ آ ْ آ آ آ‬ ‫آ‬
‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ئ‬ ‫ا‬ ‫الس‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫و‬ ‫ع‬‫ك‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫‪،‬‬‫ة‬ ‫ل‬ ‫ع‬‫س‬ ‫م‬ ‫ل‬‫س‬‫و‬ ‫ه‬
‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اَّلل‬ ‫ىل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫انل‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫‪،‬‬‫ه‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫وا‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ت‬‫اخ‬ ‫و‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ك‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫‪،‬‬ ‫د‬
‫ٍ‬ ‫ا‬‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ب‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫‪،‬‬‫يَس‬ ‫ِع‬
‫آْ آُ ْ ْ ْآ‬ ‫آ آُْ ه ْ آ ْ‬ ‫آْ ه ه آ آ آ آ آآآ آ آ آ‬ ‫آ‬ ‫آ ٌ آ آ‬
‫اص‪.‬‬ ‫اَّلل ب ُن عم ٍرو‪ ،‬آولم يقل‪ :‬اب ِن الع ِ‬‫يث عب ِد الرزا ‪ :‬فحذف‪ ،‬فركع‪ ،‬و ِِف ح ِدي ِث ِه وعبد ِ‬ ‫اْض ذلِك‪ ،‬آو ِِف ح ِد ِ‬ ‫ح ِ‬

‫ ی‬ ‫دیستادبعاہللنباسیریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنرجفیکامنزہکمںیمڑپاھیئاوروسرۂومونمنرشوعیکاہیںتہکوم ٰ‬
‫اوراہرونہیلعاالسلماکذرکآ یتا‪ ،‬یاتعٹیس ٰہیلعاالسلماک‪ ،‬کشےہ دمحمنبابعد وک (وجاس ی‬
‫دحیاکراویےہ) یات راوویں اکاالتخفےہ۔آپ یلصاہللہیلعوملس وک‬
‫اھکیسنیگل وروکعرکد یتا۔دیستادبعاہللنباسیریضاہللہنعاسوقوموجدےھت۔دبعارلزاقیک ی‬
‫روایںیمےہآپیلصاہللہیلعوملسےنفرأتوموقف‬

‫رکدیاورروکعرکد یتا۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)455:‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪586‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1123 :‬‬
‫آ هآ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آح هد آثنآا آوك ٌ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫ري ْب ُن آح ْرب‪ ،‬آح هد آثنآا آَيْ آَي ْب ُن آ‬ ‫آح هدُآِن ُز آه ْ ُ‬
‫وحدُ ِِن أبُو‬ ‫يع ‪ .‬ح‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬ ‫د‬‫وح‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫يد‬
‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ِ‬ ‫س‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫انل ه‬
‫ِ‬ ‫ث " آأنه ُه آسم آع ه‬‫ٍ‬
‫َبنآا ْاب ُن ب َّْش‪ ،‬آع ْن م ْس آعر‪ ،‬قآ آال‪ :‬آح هدُآِن ال ْ آوِل ُد ْب ُن آَسيع‪ ،‬آع ْن آع ْمرو بْن ُح آريْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُك آريْب آوالله ْف ُظ آ ُٰل‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ٍ‬
‫هْ آ‬ ‫ه آْ ُ ْآ ْ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم يق آرأ ِِف الفج ِر آواللي ِل ِإذا آع ْس آع آس سورة اْلكوير آية ‪." 25‬‬ ‫صىل‬
‫هْ آ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنرجفیکامنزںیم « آواللي ِل ِإذا آع ْس آع آس» ڑپیھ۔‬ ‫رمعونبرحثےس ی‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)456:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1124 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آآ آ ُ آ‬ ‫آآ آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫ْ آ ْ آ ُّ ُ آ ْ ُ ْ ُ ُ آ ْ‬ ‫آ ه آ آُ آ‬
‫ني‪ ،‬آحدثنا أبُو آع آوانة‪ ،‬ع ْن ِز آيا ِد ب ْ ِن ِعالقة‪ ،‬ع ْن ق ْطبآة ب ْ ِن آمال ِ ٍك‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫ٍ‬ ‫س‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫ي‬‫ض‬ ‫ف‬ ‫ي‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫د‬‫ح‬ ‫اَل‬ ‫ل‬
‫حدُ ِِن أبو ِ ٍ‬
‫م‬‫َك‬
‫آ ه آآآ آ ه ْ آ آ آ‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آسله آم‪ ،‬آف آق آرأ‪ :‬آوالْ ُق ْر ْ آ‬ ‫آ هْ ُ آ آ ه آ آُ ُ ه‬
‫اَّلل آص هىل ه ُ‬
‫ات سورة آية ‪- 2‬‬ ‫اسق ٍ‬ ‫يد حَّت قرأ‪ :‬وانلخل ب ِ‬ ‫آن الم ِج ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫صليت وصىل بِنا رسول‬
‫آ آ‬ ‫آ آ آ آ آ ْ ُ ُ ِّ ُ آ آ آ ْ‬
‫ت أ آرددها‪ ،‬آوَل أد ِري آما قال "‪.‬‬ ‫‪ ،28‬قال‪ :‬فجعل‬

‫وسرہقڑپیھ۔جآپ یلصاہللہیلع‬ ‫دیستاقطیہنبام کریضاہللہنعےس ی‬

‫روایےہہکںیمےنامنزڑپیھاورروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےنامنزڑپاھیئ و ٔ‬
‫آ ه ْ آ آ آ‬
‫ات» ںیمیھباسوکڑپےنھاگلنکیلبلطمہناھجمس۔ (بلطماساکہیےہاوروجھکرےک ےبملےبمل درجنج‬ ‫اسق ٍ‬
‫آیڑپیھ «وانلخل ب ِ‬ ‫وملسےنہی ی‬
‫گ‬
‫ںیم ھنےوخےشےگلںیہ)۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)457:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1125 :‬‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ٌ‬
‫يك‪ ،‬آو ْاب ُن ُعيآيْنآ آة ‪ .‬ح آ‬
‫وح هدُآ ِِن ُز آه ْ ُري ْب ُن آح ْر ٍب‪ ،‬آح هدث آنا ْاب ُن ُعيآيْنآة‪،‬‬ ‫َش‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا ِ‬
‫ْآ ْ آ ه ْ‬
‫خ آل بآاس آقات ل آ آها آطلْعٌ‬ ‫آ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آُ‬
‫ِ ٍ‬ ‫آع ْن ز آيا ِد بْن ِع آالقآ آة‪ ،‬آع ْن ُق ْطبآ آة بْن آمال ِ ٍك ‪ " :‬س ِمع انل ه‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقرأ ِِف الفج ِر‪ :‬وانل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آ ٌ‬
‫ن ِضيد سورة آية ‪." 28‬‬
‫آآ آ ْ ٌ آ ٌ‬ ‫آ ه ْ آ آ آ‬
‫يد» (ہی ی‬
‫آیوسرہق ںیم‬ ‫ات لها طلع ن ِض‬ ‫دیستاقطیہنب ام کریضاہلل ہنع ےنروسلاہللیلص اہللہیلعوملس وکرجف ںیمڑپےتھانس‪« :‬وانلخل ب ِ‬
‫اسق ٍ‬

‫ےہ)۔‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪587‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)457:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1126 :‬‬

‫آح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ب آ هشار‪ ،‬آح هد آثنآا ُُمآ هم ُد ْب ُن آج ْع آفر‪ ،‬آح هد آث آنا ُش ْعبآ ُة‪ ،‬آع ْن ز آيا ِد بْن ِع آالقآ آة‪ ،‬آع ْن آع ِّم ِه‪ " ،‬آأنه ُه آص هىل آم آع ه‬
‫انلِِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫آ آ‬ ‫ْ آ ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ ُّ ْ آ آ آ آ آ آ ه آ ْ آ آ ه ْ آ آ آ‬
‫ات ل آها آطل ٌع ن ِضيد‪ ،‬آو ُر هب آما‪ ،‬قال‪." :‬‬ ‫اس ٍ‬‫ق‬ ‫صىل اَّلل علي ِه وسلم الصبح‪ ،‬فقرأ ِِف أو ِل ركع ٍة‪ :‬وانلخل ب ِ‬

‫ونینب العہق ےناےنپ اچچ (دیستا قطیہنب ام ک ریض اہلل ہنع) ےسانس‪،‬اوہنں ےنروسل اہلل یلصاہللہیلعوملس ےکاسھترجفیک امنزڑپیھ۔آپ یلصاہللہیلع‬
‫ید‬
‫ْ آ ٌ‬ ‫آ‬ ‫آ ه ْ آ آ آ‬
‫ات ل آها آطل ٌع ن ِضيد» اوریھبکاہکہکوسرۃقڑپیھ۔‬
‫اسق ٍ‬‫وملسےنیلہپرتعکںیمہیڑپاھ «وانلخل ب ِ‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)457:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1127 :‬‬

‫ْ آ ُآآ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ‬ ‫آ ه آ آ آ ُ آ ْ ْ ُ آ آ ْ آ آ آ ه آ آ ُ آ ْ ُ ْ ُ آ ٍّ آ ْ آ آ آ آ ه آ آ‬
‫حدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا حسني بن ِلَع‪ ،‬عن زائِدة‪ ،‬حدثنا ِسماك بن حر ٍب‪ ،‬عن جابِ ِر ب ِن سمرة‪،‬‬
‫آ آ آ ُُ ْ آْ ً‬ ‫جر ب آوالْ ُق ْر آء ْ آ‬‫ْآ ْ‬ ‫ه ه آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آْ آُ‬
‫يد سورة آية ‪ ،2‬آوَكن آصالته آبع ُد َت ِفيفا‬ ‫ان الم ِج ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ال‬ ‫ِف‬ ‫قآ آال‪ِ " :‬إن انل ه‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ ،‬كن يقرأ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫"‪.‬‬

‫يد» ڑپےتھےھت اور تایقامنزںی‬ ‫روایےہ‪،‬روسلاہلل یلصاہللہیلعوملسرجفیکامنز ںیموسرہ « آوالْ ُق ْر ْ آ‬

‫آن الم ِج ِ‬
‫ِ‬ ‫دیستااجترنبرمسہریض اہللہنع ےس ی‬

‫یکلہرپےتھےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)458:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1128 :‬‬

‫آ آ آ ه آآ آْآ ْ ُ آ‬
‫آد آم‪ ،‬آح هد آثنآا ُز آه ْري‪ٌ،‬‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ هُْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ه‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُآ‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وُممد بن رافِ ٍع واللفظ َِلب ِن رافِ ٍع‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا َيَي بن‬
‫ِّ‬ ‫ه آ آ آ‬
‫الصالة‪ ،‬آوَل يُ آصِل‬
‫ه آ آ آ آ آ ُ آ ِّ ُ‬ ‫ه ِّ آ ه ه ُ آ ْ‬
‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪ ،‬فقال‪َ :‬كن َيفف‬
‫آ‬ ‫آ‬ ‫آع ْن س آماك‪ ،‬آق آال‪ :‬آسْآلْ ُ‬
‫ت آجابِ آر ْب آن آس ُم آرة‪ ،‬آع ِن آصال ِة انل ِِ صىل‬ ‫ِ ٍ‬
‫آ آْ آ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫آ ُْ‬ ‫ْآ ْ‬ ‫آ آ آ آ ُآ آ آ آآْآآ آ ه آ ُ آ ه آ ه هُ آ آْ آ آ ه آ آ آ آ ْ آُ‬
‫ان سورة آية ‪ 2‬وَن ِوها‬ ‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ ،‬كن يقرأ ِِف الفج ِر ب والقرء ِ‬ ‫صالة هؤَلءِ‪ ،‬قال‪ :‬وأنبْ ِِن أن رسول ِ‬

‫"‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪588‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫روایےہںیمےندیستااجترنبرمسہریضاہللہنعےسوپاھچروسلاہللیلصاہللہیلعوملسیکامنزےکتارےںیم۔اوہنںےناہک‪:‬آپ یلصاہللہیلع‬ ‫امسکےس ی‬

‫يد» یات اس ےک تراتر‬ ‫ْآ‬ ‫آ ُْ ْ‬

‫آن الم ِج ِ‬
‫وملس یکلہ امنز ڑپےتھ ےھت۔ ان ولوگں یک رطح (تری تری وسرںیت) ںیہن رپےتھ ےھت اور رجف یک امنز ںیم « والقر ِ‬
‫وسرںیتڑپےتھےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)458:‬‬
‫ی‬
‫دحیربمن‪1129 :‬‬

‫آ آ آ آ آ‬ ‫آ‬
‫اك‪ ،‬ع ْن آجابِ ِر ب ْ ِن آس ُم آرة‪ ،‬قال‪َ " :‬كن‬ ‫وح هد آث آنا ُُمآ هم ُد ْب ُن ال ْ ُمثآ هن‪ ،‬آح هد آث آنا آعبْ ُد ه ْ آ ْ آ ْ ٍّ آ ه آ آ ُ ْ آ ُ آ ْ آ‬‫آ‬
‫الرمح ِن ب ُن مه ِدي‪ ،‬حدثنا شعبة‪ ،‬عن ِسم ٍ‬
‫ُّ ْ آ آ‬ ‫آ ْآ ْ آْ آ آ‬ ‫آ هْ آ آ ْ آ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ه آ ه هُ آ آْ آ آ هآ آ ْ آُ‬
‫الصب ِح أ ْط آول‬ ‫رص َن آو ذلِك‪ ،‬آو ِِف‬‫ِ‬ ‫ع‬‫ال‬ ‫ِف‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫‪2‬‬ ‫آية‬ ‫الليل‬ ‫سورة‬ ‫َش‬ ‫غ‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬ ‫ل‬
‫ِ ِ‬ ‫ي‬‫الل‬‫و‬ ‫ب‬ ‫ر‬
‫ِ ِ‬ ‫ه‬ ‫الظ‬ ‫ِف‬
‫ِ صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقرأ ِ‬ ‫انل ُّ‬
‫ِ‬
‫آ آ‬
‫ِم ْن ذلِك "‪.‬‬
‫هْ آ آ ْ آ‬
‫روایےہہکروسلاہلل یلصاہللہیلعوملس رہظیکامنز ںیم «واللي ِل ِإذا يغَش»ڑپےتھاور رصع ںیمیھباینتتری‬
‫دیستااجترنبرمسہریضاہلل ہنع ےس ی‬

‫وسرںیتاوررجفیکامنزںیماسےسیبملوسرںیتڑپےتھےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)459:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1131 :‬‬

‫اك‪ ،‬آع ْن آجابر بْن آس ُم آر آة‪ " ،‬أآ هن ه‬

‫انلِه‬ ‫ِ ٍ‬
‫ِس‪ ،‬آع ْن ُش ْعبآ آة‪ ،‬آع ْن سمآ‬
‫ُّ‬ ‫او آد ه‬
‫الطيالآ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آُ آ‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا أبو د‬
‫ِ‬ ‫ِِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫آ آ‬ ‫ُّ ْ آ آ‬ ‫آ آ ْآ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ه آ آ آْ ُ‬ ‫آ ه هُ آْ‬
‫الصب ِح بِْ ْط آول ِم ْن ذلِك "‪.‬‬ ‫اَّلل آعلي ِه آو آسل آم‪َ ،‬كن يق آرأ ِِف الظه ِر ِب آسبِّ ِح اس آم آر ِّبك األلَع سورة األلَع آية ‪ ،2‬آو ِِف‬ ‫صىل‬
‫آ ْآ ْآ‬ ‫ْ‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسرہظیکامنزںیم «ب ِ آسبِّ ِح اس آم آر ِّبك األلَع»ڑپےتھےھتاوررجفیکامنزںیم‬ ‫دیستااجترنبرمسہریضاہللہنعےس ی‬

‫اسےسیبملوسرںیتڑپےتھےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)461:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1131 :‬‬

‫آ ْ آ آْ آآ آه آُ آ ه‬ ‫م‪ ،‬آع ْن أآِب الْمنْ آ‬ ‫ِّ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ه آآ آ ُ ْ ُ آ ُ آ آ آ هْ‬

‫اَّلل‬
‫ال‪ ،‬عن أ ِِب برزة‪ " ،‬أن رسول ِ‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬حدثنا ي ِزيد بن هارون‪ ،‬عن اْلي ِ‬
‫آ ِّ ِّ آ آ ْ آ‬ ‫آ ه هُ آ آْ آآ هآ آ آ آ ْ آُ آ آ ْآ آ‬
‫صىل اَّلل علي ِه وسلم‪َ ،‬كن يقرأ ِِف صال ِة الغدا ِة‪ِ ،‬من الستني إِىل ال ِمائ ِة "‪.‬‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪589‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫دیستااوبترزہریضاہللہنعےس ی‬
‫روایےہ‪،‬روسلاہللیلصاہللہیلعوملسحبصیکامنزںیماسھٹ (‪ )۸۷‬آوتیںےسےلرکوس (‪ )۱۷۷‬آوتیںتڑپےتھےھت۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)461:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1132 :‬‬
‫آ ْ آ آ ْ آ آ آ ْ آ ِّ آ آ‬ ‫احل آ هذاء‪ ،‬آع ْن أآِب الْمنْ آ‬
‫ْ‬ ‫آ ه آآ آ ٌ آ ْ ُ ْآ آ آ ْ آ‬ ‫وح هد آث آنا أآبُو ُك آريْ‬
‫آ‬
‫م‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫س‬‫األ‬ ‫ة‬ ‫ز‬‫ر‬‫ب‬ ‫ِب‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ال‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫ان‬‫ي‬‫ف‬ ‫س‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫يع‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬‫ث‬‫د‬‫ح‬ ‫‪،‬‬ ‫ب‬‫ٍ‬
‫آ آ آ ُ ُ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ُ ْ آ ْ آ آ ْ آ ِّ ِّ آ آ ْ آ آ ً‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقرأ ِِف الفج ِر‪ ،‬ما بني الستني إِىل ال ِمائ ِة آية "‪.‬‬‫َكن رسول ِ‬

‫دیستااوبترزہریضاہللہنع ےتہںیہہکروسلاہللیلصاہللہیلعوملسرجفںیماسھٹ (‪ )۸۷‬ےسوس (‪ )۱۷۷‬آ یتاتتالتوتفرامےتےھت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)461:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1133 :‬‬
‫آ آ‬ ‫اَّلل‪ ،‬آعن ابْن آع ه‬‫آ ْ ُ آْ ه ْ آ ْ ه‬ ‫لَع آمالك‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬ ‫آ ه آآ آْآ ْ ُ آْآ آ آ آآْ ُ آآ‬
‫اس‪ ،‬قال‪" :‬‬ ‫ٍ‬ ‫ب‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫اَّلل‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ع‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬ ‫ه‬
‫ِ ِ ِ ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫حدثنا َيَي بن َيَي‪ ،‬قال‪ :‬قرأت‬
‫آآ آ ْ آ ُآه آآ ْ آ ه ْآ‬ ‫ًُْ‬ ‫آ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ آُْ آ ُ آ آْ آُ آ ْ‬ ‫ْ آ ْ‬ ‫هُه ْآ ْ‬
‫الت عرفا سورة املرسالت آية ‪ ،2‬فقالت‪ :‬يا بِن‪ ،‬لقد ذكرت ِِن‬ ‫ار ِث‪ ،‬س ِمعته وهو يقرأ‪ :‬والمرس ِ‬ ‫آ‬
‫إِنْم الفض ِل بِنت احل ِ‬
‫ْآ ْ‬ ‫آ‬ ‫ُّ آ آ ه آ آ ُ آ آ ْ ُ آ ُ آ ه آ ه ه ُ آ آ ْ آ آ ه آ آ ْ آ ُ‬ ‫آ آ آ آ‬
‫اَّلل صىل اَّلل علي ِه وسلم‪ ،‬يقرأ ِبها ِِف المغ ِر ِب‪،‬‬ ‫بِ ِقراءتِك ه ِذهِ السورة‪ ،‬إِنها َل ِخر ما س ِمعت رسول ِ‬
‫ً‬ ‫ْ آ‬
‫دیسہاملضفتنباحرثریضاہللاہنعےندیستادبعاہللنبابعسریضاہللامہنعوکوسر َہ « آوال ُم ْر آسال ِت ُع ْرفا» ڑپےتھانس واہکاٹیب وےنہیوسرتڑپھرک‬

‫ھجموک یتاددال یتا۔سےسآخرںیمںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسہیوسرتینسیھت۔آپیلصاہللہیلعوملسےنرغمبیکامنزںیماےسڑپاھاھت۔‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)462:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1134 :‬‬

‫آ ه آ آ ْ آ آُ ْ ُ آْآ آ ْ آآآ‬ ‫ه آآ ْ ُ آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫كر ْب ُن أآِب آشيْبآ آة‪ ،‬آو آع ْم ٌرو ه‬‫آ ه آآ آُ آ ْ‬

‫َبنا ْاب ُن‬ ‫انلا ِق ُد‪ ،‬قاَل‪ :‬آحدثنا ُسفيآان‪ ،‬قال‪ :‬ح وحدُ ِِن حرملة بن َيَي‪ ،‬أخ‬ ‫ِ‬ ‫حدثنا أبو ب ِ‬
‫آ‬ ‫يم ‪ ،‬آو آعبْ ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قآ آاَل‪ :‬أآ ْخ آ آ‬ ‫َبن يُون ُ ُس‪ ،‬قآ آال‪ :‬ح آ‬
‫وح هد آث آنا إ ْس آ‬ ‫آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫الر هزا ِ ‪ ،‬أ ْخ آ آَبنآا آم ْع آم ٌر‪،‬‬
‫َبنآا آعبْ ُد ه‬ ‫حا ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫آ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫ُ ُّ‬ ‫آ‬ ‫ه آآ آ‬ ‫ْ‬ ‫انلاق ُد‪ ،‬آح هد آث آنا آي ْع ُق ُ‬ ‫آ ه آآ آ ْ‬ ‫آ آ‬
‫الزه ِر ِّي‪ ،‬بِ آهذا‬ ‫يم بْ ِن آسع ٍد‪ ،‬آحدثنا أ ِِب‪ ،‬ع ْن آصا ِل ٍح َك ُه ْم‪ ،‬آع ِن‬ ‫وب ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫قال‪ :‬ح وحدثنا عم ٌرو ه ِ‬
‫ا‬ ‫اد ِف آحديث آصالح‪ُ :‬ث هم آما آص هىل آب ْع ُد‪ ،‬آح هَّت آق آب آض ُه ه ُ‬ ‫ْ آ آآ آ‬
‫اَّلل آع هز آو آجل‪.‬‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اإلسنا ِد‪ ،‬وز ِ‬ ‫ِ‬

‫‪www.islamicurdubooks.com‬‬ ‫‪590‬‬
‫امنزےکااکحمواسملئ‬ ‫صحیح مسلم‬

‫اسدنسےس م‬
‫زہریایبنرکےتاوروج ی‬
‫روایاصحلیکآیئےہاسںیمہیاافلظز یتادہںیہہکرھپآپیلصاہللہیلعوملسےناینپوافتتدوتارہامنزںیہنڑپاھیئ۔‬
‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)462:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1135 :‬‬
‫آ آ‬ ‫آ آ‬ ‫آ ْ ُآه ْ ُ آْ‬ ‫آ آ آآْ ُ آآ‬ ‫آح هد آث آنا آَيْ آَي ْب ُن آَيْ آ‬
‫ري ب ْ ِن ُم ْط ِع ٍم‪ ،‬ع ْن أ ِبي ِه‪ ،‬قال‪" :‬‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ج‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ُم‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫‪،‬‬ ‫اب‬ ‫ٍ‬
‫لَع آمالك‪ ،‬آعن ابْن ش آ‬
‫ه‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫أ‬ ‫ر‬‫ق‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫َي‬
‫ْ ْ‬
‫ور‪ِِ ،‬ف ال آمغ ِر ِب "‪،‬‬ ‫اَّلل آعلآيْه آو آس هل آم‪ ،‬آي ْق آرأُ ب ُّ‬
‫الط‬ ‫اَّلل آص هىل ه ُ‬ ‫آ ْ ُ آُ آ ه‬
‫س ِمعت رسول‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫روایےہرکےتںیہہکںیمےنروسلاہللیلصاہللہیلعوملسےسوسر َہوطروکرغمبیکامنزںیمانس۔‬ ‫دیستاریبجنبمطممریضاہللہنعےس ی‬

‫(ترمیقوفاددبعاابلیق‪)463:‬‬

‫ی‬
‫دحیربمن‪1136 :‬‬

‫وح هدُآِن آح ْر آملآ ُة ْب ُن آَيْ آَي‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬

‫َبنآا ْابنُ‬ ‫آ آ آ ه آآ ُ ْآ ُ‬
‫ان‪ ،‬قآ آال‪ :‬ح آ‬ ‫ْ‬ ‫آ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫آ ه آآ آُ آ ْ ْ ُ آ آ ْآآ آ ُ آ ْ‬
‫وحدثنا أبو بك ِر بن أ ِِب شيبة‪ ،‬وزهري بن حر ٍب‪ ،‬قاَل‪ :‬حدثنا سفي‬
‫ِ‬
‫آ ْ آآآ آ ْ‬ ‫آ آ‬ ‫آْ‬ ‫وح هد آثنآا إ ْس آ‬ ‫آ آ‬ ‫َبن يُون ُ ُ‬ ‫آو ْهب‪ ،‬أآ ْخ آ آ‬
‫َبنا عب ُد‬ ‫يم‪ ،‬آوعب ُد ْب ُن محيد‪ ،‬قاَل‪ :‬أخ‬ ‫ْب ُن إب ْ آراه آ‬
‫ِ ِ‬ ‫ا‬‫ح‬ ‫ِ‬
‫آ‬ ‫ح‬ ‫‪:‬‬ ‫ال‬ ‫ق‬ ‫‪،‬‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ آ ْآُ‬