Jérôme (saint ; 0345?-0420). Sancti Eusebii Hieronymi,... Opera omnia, post monachorum ordinis S. Benedicti e congregatione S.

Mauri, sed potissimum Joannis Martianaei hujus

Vallarsii et Maffaei,... Editio Parisiorum novissima... accurante et ad ultim.... 1845.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGIiE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTOMMQUE

ECCIESIASTICORUM

QUI AB MVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPO

FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QUJE -1 1
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODEC A^
PRIORA ECCLESLE SJECULA , <<"/j£jg
JUXTA EDITIONESACCURATISSIMAS, INTERSECUMQUE NONNULLISCODICIBUSMANUSCRIPTISCOLLATAS, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA;
COMMENTARIIS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUSCONTINENTERILLUSTRATA ;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QBMTRIBUS NOVISSIMIS S&CULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA,
INDICIBUSPARTICULARIBUS ANALYTICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORESADCUJUS MOMENTI
\ SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAI-ITULIS
INTRA IPSUMTEXTUM RITEDISPOSITIS,NECNON ETTITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEMSUPERIOIKM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM ADORNjVTA
SIGNIFICANTIBUS, ;
OPERIBUSCUMDUBIIS TUMAPOCRVPHIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS,AMPLIFICATA;
DUOBUSINDICIBUSGRNERALIBUS LOCUPLETATA : ALTEROSCILICET RERUM,QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET TIIEMA SCRIPSERITUNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
SCRIPTURiE SACRJE, EXQUOLECTORI COMPERIRESIT OBVIUM QUINAM PATRES ETIN
QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUMSCRIPTUR* S~~ ft
TEXTUSCOMMENTATI SIHT. '/I if/'
/—"*
F.DITIO
ACCURATlSSIMAjC.BTERISQUE OMNIBUSFACILE ANTEPONENDA, SIPERPENDANTUR : CHARACTERUM NITH)#A6rT3N
CnARTJSQUALITAS, 1NTKGRITAS TEXTUS, P ERFECTIO CORUECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARUSTAsf -—
TOMNUMERUS, FOUMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTtR C°
SIMILIS,PRETHEXIGUITAS, ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET CHRONOLOGICA.I 1
C™ ^
PR^SF.RTIMQUE
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HICILLICSPARSORUM , PRIMUM\ H"*V C~
AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EXOPERIBUS AD OMNES /ETATES, LOCOS, LINGUAS \ f* \
FOUMASQUE PERTINENTIBUS, C0A3UNAT0RUM. "
\v-^\
SERIES PRIMA, \f\} V
IN QUA PRODEUNTPATRES,DOCTORESSCRIPTORESQUE ECCLESI^ELATINJE \
A TERTULLIANO AD GREGORIUM MAGNUM. \#
ACCURANTE J.-P- MIGNE, <$ttr$ttUnt <&0mpttt0X\m IN SINGULOS SCIENTLU
ECCLESIASTICiE RAMOS EDITORE.

PATROLOGLE TOMUS XXIII.

S. HIERONYMI TOMI SECDNDOSET TERTIUS.

PARISIIS, EXCUDEBAT VRAYET,

JK VJA DICTA D'AMB01SE, PRES LA BARRIERE D'ENFEK,
ou PETIT-MONTROUGE.

1845.
 S. EUSEBII

HIERONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

OPERA OMNIA

ORDINISS. BENEDICTIE CONGREGATIONE

POST MONACHORUM S. MAURI

SED POTISSIMUMJOANNIS JMdAiJK. &. MjBLjDt JtUMi HUJUS ORDINISRECENSIONRM,

DENUOAD MANUSCRIPTOS ROMANOS,AMBROSIANOS, VERONENSES ET MULTOSALIOS,
NEC NONAD OMNESEDITIONESGALLICANAS ET EXTERASCiSTIGATA,
PLURIMISANTEAOMNINOINEDITIS MONUMENTIS,
ALIISQUES. DOCTORISLUCUBRATIONIBUSSEORSIMTANTUMVULGATISAUCTA,
CORRECTIONIBUS
INNUMERISNOTIS, OBSERVATIONIBUS, ILLUSTRATA,
STUDIO ET LABORE

VALLARSII ET MAFFJEII
VERON./E PRESBYTERORUM,
OPERAM NAVANTIBUS ALIIS IN EADEM CIVITATEjLITTERATIS VIRIS.
EDITIO PARISIORUM NOVISSIMA
EX SECUNDAAB IPSIS VERONENSIBUS
EDITORIBUSCURIS POSTERIORIBUSITA RECOGNITA,

ATQDE EX REGENTIlJS DfiTEGTIS SIC DITATA

UT PRJESENSEDITIO, AMPLITUDINESOLA, CSTERIS OMISSISEMENDATIONIBUS,
PR.ECEDENTESOMNESEDITIONES,ETIAM BENEDICTINAS,

tertia seu triente materialiter superet,

parte

ACCURANTEET AD ULTIMUMRECOGNOSCENTE J. P, MIGNE, CURSUUM COMPIE-

TORUM IN SiNGULOSSCIENTIJE ECCLE)IASTIC;E RAMOSEDITORE.

TOMI SECUNDUS ET TERTIUS.

PARISIIS, EXCUDEBAT VRAYETf,

IN VIA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BARRIERE D'ENFER ,
ou PETIT-MONTROUGE.
1845.
 ELENCHUS OPEMJM

QUM IN HOC VOLUMINE CONTIWEWTUR.

S. HIERONYMI OPERUM TOMUS II.

Vilffi S. Pauli, S. Hilarionis el Malchi, monachorum. col. 13

Regulse S. Pachomii translatio Lalina. 61
SS. Pachomjj et Thfipdpri epislolfe et verba mygUfta. 87
Interpretatip Ijbri Pigymj de Spirjtij sanetp. 101
*
Dialogus conjra Lucj/erianos, -135-[^
Lsber de perpetua Yjrgjjjijate B, Marise. 183
Libri duo adyersus Jpyinjanum. 211
Liber contra Vjgilanliun?, . 337
Liber conlra Joannem Hierosolymitanum. 355
Apologia adversus libros Rufini. 397
Dialogus adversus Pelagianos. 495
Theodori Mopsuesieni fragmenta. 589
Liber de Viris illlustribus. 602
De Vilis aposlolorum. 719
Epistola ad Desiderium. 723

S. HIERONYMI OPERUM TOMUS III.

Liber do Nominibus Hebraicis. 771

Liber Hcbraiearum Queestionum in Genesim. 935
Commenlarius in Ecclesiasten. 1009
JnierpretftHo Homiliarjjm duaruin OrigenijS in fianjjicym,. lijrT
Graca fragmenta libri Nominum Hebraicorum. 1145
Liber Nominum GrEecorum ex Actis. 1297
De Benedictionibus Jacob patriarchse. 1307
De decem Tenlationibus populi Israelin deserto. 1319
Commenlarius in Canlicum Deborse. 1321
Quffistiones Hebraica? in libros Regum et Paralipomenon. 1329
Exposilio interlinearis in librum Job. 1401
Commmenlarii in S. Hierpnymi librps, AUcJPffBMguFtjanfBQ, 1479

Col, 87 , init. : Theodorici; leg. Theodori.

Col. 1138, lin. 12 (ascendendo) : ohwtwv; lege ohia9av
Col. giaec. 1155, numeros ad noias revocantes lege iioe ordine : 1, 2, 5, 4, pro vi, 2, 2, 3 ;
eosdetn eodefi) ordine lege in notis, pro : 1 , 2, 3, 5.
Col. 1507 media : OPUSCULUfl; fcge.' OPUBCULOM.

MIGNJjJsuccursaliste, a Montrouge,de VBATET

DESURCT,
iroprimeurg Paris.
 PRJEFATIO.

Quamquam prsefixae singulis hujusCe tomi secundi libris admonitiones, prjefandi onera
maxima me ex parle levent, qusedam nihilominus esse video, de quibus lectorem in ipso
statim aditu prsemonitum fuisse non pigeat. Ac primum instituti mei ratio reddenda est.quod
Hieronymi Opuscula, qu»cumque huc illuc dispertiebantur, et sive in Epistolarum serie
peregrinas sedes incolebant, sive aliorum auctorum scriptionibus intermixta, nondum illi,
cujus partes sunt, Hieronymiano corpori accesserant, ita in unum volumen conjecerim, ut
iste Terme novus, justseque molis tomus exsurgeret. Ego vero istud, ut meae editioni pretium
conciliarem ac dignitatem, cum primis proposui mihi, ut singula quam rectissimo poterant
ordine digererentur; hocque prsecipuum existimavi, ad quod respiciendum iis sit, qui studio-
rum suorum ex Sanclorum Patrum Jectione sibi prsesidia expetunt. Quare si illas elucu-
brationes, quarum nec dictati prolixitas tanta, ul seorsum recenseri queant, nec ea est
scriptionis indoles ac natura, atque in illis disserendi modus, ut aliis diversi argumenti, at-
que ingenii libris patiantur permisceri, in unum collectas nativis veluti sedibus postliminii
jure restituisscm, nova rerumalque ordinis accessione maximam illis comparatum iri lau-
dem ac lucem sum arbitratus. Scilicet editionum, quse hactenus adornalse sunt, qureque
Epistolis libellos istos continuo miscent, vix erat ferenda perturbatio. Erasmus, eumque
secutus Victorius, quibus materiarum ordo cordi erat, nonnullos inaltera classe, sive lomo,
arrepta identidem ex Epistolis occasione collocant, quod e>eyx™xK XCM «7rtAoysra«eontinerenf
sive quse pertinent ad diversas hsereses, et maledicorum calumnias : alios ad prioris tomi
calcem recensent, ipso inlerdum proposito et argumenti dissimilitudinereluctante. Nuperus
vero Edilor Benedictinus, quem sibi Epislolarum ordinem chronologicum proposuerat, pas-
sim immanibus ad haec excipienda scripta hiatibus interrupit : in iisautem digerendis nul-
lam lemporum, ad quae referebantur, ralionem habuit, sed fortasse rerum ; unde factum est,
ut dum ulrique semilse simul insisteret, ab ulraque Sffipius aberraret, pertnrbaloque mate-
riarum una atque temporis ordine, leclorem transversum raperet. Erunl argumento, ne in
hacego censura diulius verser, quas obtinenl sedes in ea recensione duo tantum libri, quo-
rum unus (VitaS. Pauli Ercmitse) aelate reiiquas onines S. Docloris elucubrationes superat :
aller (Dialogus contra Pelagianos) cseieris ferme omnibus poolerior est. Ille autem EpisloHs
ad M.ircellam et Paulam scriptis deccnnio post subditur, ipsa argumentorum serie immane
quantum abludente : hic vero, qui ad annum perlinet quadringentesimum decimum quin-
luni, Epislolis aliis prseponitur ab anno trigenlesimo octogesimo sexto exaratis. Nempe ila
comparalum est a natura, ut nulia sit dissimilium societas rerum, quas si adunam pnriter
referri seriem ingratis compellas, ejusmodi cavere perlurbationom haud possis. Si ad quem
Epislolas exegcris temporurn ordinem, Traciatus una exigas, deformi Irajeetione peccan-
dum sit, alque unius causse monimenla huc illucque discerpenda; si materiarum malis
vesligiisinhsererc, chronologiseregulas, quseEpistoIarum est propemodum anim;i,pervertere
necesse habeas. Neque eo infkias, tria esse aut qualuor opuscula, quibus lolidem Epistolae
lucem afferrenl argumenti proximitale : satius dico esse, lectorem de illis admonere, quam
suis sedibus per vim avulsas in alienum solum transferre, el lucis muluandae oblenlu, moi ae
et iuipedimcnto legentibus esse. Ad hunc certe modum et accuratiores aliorum veterum
Palrum ediliones adornaise sunt, in quibus ila suus cuique scriplionum generi locus tri-
builur, ut neque epistolaris sermo plantis disserUilionibus et libris, nequc in Commenla-
riis, et Homiliis, et si qua sunl alia disparibus auspiciis nala permisceanlur. Quod ul ego
meliori adhucjure in Hieronymo exornando pijestarem, duse pra3lerea causse impulerunt.
AUera quod nonnulla ejus opuscula, quae vel in aliis tomis vagabanlur, ut Didynii liber de
Spirilu sanclo ex Greeco Laline redditus, vel nondum Hieronymianis accesserant; qualis
e»t S. Pachomii Regula ilem Laliue conversa ex Grseco, ut nunc alia praeteream, huc adscisci
PATROL. XXIII. 1
II PRJCFATIO. 12
operes pretiam erat, ex eaque scriplorum accessione collectioin peculiaris tomi molem ac-
creverat. Altera, quod uno excepto libro deSeriptoribusEeclesiasticis, reliquorum omnium
farraginem satis venuste non ad reruna modo, sed ad lemporum quoque ordinem digerere
inpromptu erat. Nimirum universa istheecopusculain duas veluti classes tribuuntur suapte
natura : vel enim Ascetica sunt, et de^motrtfcnWuW Vills ac Regulis tractant, vel, queema-
jorem paftem oblinent, Polemica, ut vulgari jam nomine audiunt, et contra variarum hee-
fese«n conditores scribunlur. Hac materiarum partilione conslituta, sibi singula tam apte
pef suairi qtfa^que ffitatem succedent, uf queni nascendd sortita sunt locum, in ipsa recen-
sidrte pefpetuo teneant.
! Si e sententia successerit, Berie positam operam studiosi sponte affirmabunt; jam quo id
pacio perfecerim, paucis indico. Priofem Iocum Ascelicis libris dedi, luni ob argumenli prffi-:
istaritiamacdignifatem, tum ea etiam de causa, quod a S. Pauli primi Ereniilffl Fitoinchoen-
tur, quffi feliquas omnes Hieronymianas elucubrationes, ipso Auctore teste, temporis suf-
ffeYgio antevertit. Subsequuntur Malchi et Hilarionis duee aliee; tum S. Pachomii Regulah
e^risque Epistolce, et Vertia Mystica, quee S. Doctor Laline refudit ex Grajca interprelalione,
riunc primum ejus operum Collectioni accedunt, et priorem hanc parteni expleril. tJnum
naDeoquod adhuc de illis preemdrieam, eenigmaticas nempe loquendi formulas, ubi classes
itondchoruni designaritur per litferas Greeci alphabeti, queeque myslica verba inscribunlur,
a; Kircherio in Prodromi et Lexici Copli Supplemenlo curiosius explicari, quod ejus inter-
pretationis homd cupidus consulal. Exinde altefius generis .seripta incipiuntj quee conlra
heereticos, sive heerelicorum patronos acriori stylo exaranlur, et quanta fueritin ipso con-
tfa Fidei hostes certamine S>. Doctoris virtus^quaB intra cellulee parietes lantum docendo
excelluit, luculentissimo exemplo sunt. Primus occurrit Didymi liber de Spiritu sancto ab
iipso Latine explicatus e Grsecoj atque ille quidem singularis una et continua serie, non ut
liactenus obtinuerat stulta quadam mpvtpyfe. in. tres distributus. Scribitur conlra nonnullo-
rum commenta circa Spiritum Sanctum,.quee nequein. Scripturis lecta, ncque a quoquam Ec-:
clesiasticorum veterum fuerant usurpala; atque hancr, nc-n Didymo quidem seribendi, sed
Hieronymo causam exstltisse interpretandi, docli quidam viri autumant. Sequitur Lucifei-
riani et Orthodoxi AUercatio,, quae et superiori libro de temporu-m amussim praeponi de-
tuerat, nisi tunc illa magis arrisisset ratio, quee ab Aucloris,, quam quee ex interpretis
jetale ducitur. Hanc excipiunt liber conlra Helvidium de virginitate Marise perpetua : et
duo contra jovinianum, quo.. de homine. cum multa preefatus fuerim, unum hoc preeterea
suppetit annotandum : legem conlra eum ialam Honorio, ix. et Theodosia v AA. coss.,
sive anno 412, qua3 et in Hieionymianis aliquot mss. iu calce ej.us operis invenilur, et ia
Theodosiano cod. tiiul. 5 deHajreticis leg. 53, a cl. Gothofredo recenselur, suspicatus sum
aut supposititiam esse, aut quod verisimilius etiamnumputo, in haerelici contra quem irro-
gatuf, nomine depravatam, falso Jovinianum preeferre. Argumentis ibi ex Hieronymo ad-
ductis testimonium hocce alterum adde ex Gennadio, cap. 75 in Paulo, ubi Joviniani hmre-
fici.meminit, voluptatum ac libidinis prwdicatoris^ cuiin tantum continentis vitce el castce
instilutio contraria fuit, ut inter luxuriosas.epulm animam eructaret. Ex hoc rursum con«
stab.it, haereticum non in.Dalmaliffi insula exsiliis clara, ut Lex jubel, plumbatis ceesuni
eerumnosam vitam (raxisse, sed confertam voluptatum omnium varietate mediis in deliciis
animam evomuisse cum crapula.. Jam vero succedunt conlm Vigilantium libellus pro San-
ctorum cullu ac rel-iquiis, atque alius fusiori calamo exaratus conira Joannem Jerosolymi-
ianum, Origenianee factionis primipilum. Alque hunc quoque librum illi preeferre videatur
eetalis, quam egomet assero, prasrogativa; sed quando varias hac de re senlentias ferunt
erudili, ipse autemliber nec ad finem usque perduclus ab AuGlore est, nec nisi multo post
ad vulgi manus devenil, ut eliam Rufinum qua3rente.ni in. scirpo nodum latuerit; in quam
qnisque malit opinionem concedere, integrum hoc ipso ordinc reservavL Subnecto Apolo-
geticos tres libros contra Rufinum, quibus ipsiusmet Aquileiensis presbyleri adAnastasium
papam.Apologiam, atque hujus ad.Joa.nnem JerosolymitanumdeUnCmo epistolam subjungo:
q;uee duo praaclarissima monimenta, tametsi Hieronymianis prpbe intelHgendiS' necessaria
iis antea non accensebantur. Subsequufttur InvectivarumRufinL contra Hiemnymum libri,
de quorum numero prseconcepta doctorum hominum opinio, seu vcrkis hallucinalio, hic
 '
\% • . -" IN SEQUENTES VITAS ADMONITtO. 14
demum est sustollenda. Receplum eniin est vulgo, tres, rion duos tantum qui superant,
scriptos ab illo fuisse, e quibus tertibs ternporum injuria interciderit. Nempe toiidem libris
respohdet Hieronymus : testaturque ipsii siib inilium Apologetici num. 2 sarie liiculenter de
adversario sud TRES contra se libros vehUsiaie Atlica texuisse. Ita quidem prffiferrint excusa
exempiaria, a quibus absque mss. suffragid rie latum quidem unguem discessimus. Verum
aut diios feponendum ibi, aut numerum periilus expungendum arbitror; certe non plures
quam duos ab Aquileiensi presbytero exaratos contendo. Palmare argumentum duco ex
Epilogo, quo ipse Auclor et suum opus concludit, et per singula capita recenset in fine ea,
quw sparsim pro sua purgalione responderat[; quem lustrare oculis satis sit ad finem posle-
rioris libri num. 41 et seqq. ut nihil amplius dubiles; lotius bperis Invectivarum eam esse
summani, nuliumque adeo libfum prasterea esse poluisse, cujus integra Capita ad «vKj;s?K>ai«o-tt
non revdcarit. Series quoque Hierdnymianffi velilatidhis, preeseflim vefd postfeiiise, quam
acceplis Rufihi libris feposuit, noh riisi duos illos confutat : tertium quem soiriniattt,
ornnino ignofat. Deriique duos tahtummddo Geribadius novit cap. 17, cujus teslimonium
iiac in fe sunima3 ddcd adctoritatis, qiiOd riulli magis Rufini glpria cordi fuerit, aut lucu-
firaliOnes perspeciee. Obtrectatori, inquit, opusculorumsuorum (scilicet Hieronymo) respon-
dil (Rufinus) DUOBUSvoluminibus, arguens.et convincens, se Dei intuitu, et Ecclesiw ulililale,
auxiUante Domino, ingenium agitasse, illum vero wmulationis stimulo incitatum ad oblo~
quendum slylum verlisse. Sed heec obiler, et in mei quoque graliam dicta sint, qui ex prse-
concepla sentenlia in Admonitione tres vidcor annumerasse. Hos pone sequunluf Dialogo-
rum contra Pelagianos tres libri, sive ut niss. rionnulli preeferurit, partes, quibus isiheec
Polemicarum scriplionum series finitur. Porro librum de Scriptoribus .E Cclesidsiicis demum
ariiiecTo, quem sefius ea potissiinum de causa distuli, quod ad neutrairi classetri commode
fefefri ex argiitiieriti hatura possel. Ad hasc cuiri Gennadii catalogum Viroruui Illustrium,
qiios B.Hieronymum sequens commemorai, subjungere necesse essel. ad antiquiorum edi-
tionum et mss. codicum exemplar, ne alieno scripto series Hieronymianorum invenuste in-
terciperetur, perquara ille commodeadfiuemtomi dilatusest,hic Appendicislocosubjunctus.
Ceeterum ne ex eo, quem obtinet loco, recentior forte putaretur, de ejus eetale prasmoneo, et
superioribus quoque singulis libris eamdem operam in propria cujusque epocha ihveSli-
ganda, aliisque preenolandis febus impendo.
Reliquumunumestj ut cujuS rei gratia hunc ego laborem suiri aggfessus, Hdsce Hiefonymi
fetus noclurna diurnaque manu verses. Cum enim sint sane omnia, qute ab illo Ecclesia-
ruiiiMagislro posteris relicta sunt lilterafiiiii mdhimenla utilia cum pfimis, alque iliuslria,
hiibi quidem multo praBstantissinia, multoque uberrima istheec exislimanlur, quae aller hic
toirius complecliiuf, cujus partes omnes ejusmodi sunt, ut vel ad rectas Fidei depositum
custodieridrim contra heereticorum venenata dogmala, vires atque arma suppeditent, vel ad
rectam vivendi rationem sapienter instiluendam maximo adjumenlo sint: denique generosis
ac bene nalis ingeniis eruditionis ac scientia3 plurimum conferanl.

1N SEQUENTES TRES VITAS

PAULt, HiLARioilS, ET MALC3HI,

ADMONITIO.

Trium maxinie insignium monachornro, Pauli, Hilarionis, etMalchi, Vitas tribus hisce libellis Hieronymus
narrut: qui lotidem epistolis, quas in priori toTiiosuis locis exhibemus, irium sanctitatis laude prsestaniium
feminurum, Fabiolse, Pauloo, ac Marcell*, viriuics ad Vilarum prope inslar celebravit. Nec alioe prseierea
sunt, quas S. Doctor ehicubrarit, Vilce sanciorum Pairum, lametsi longe plures, casque prasenim,
quas Eribertus Rosweidus recensuil secundo libro, ilii adjudicen! antiqui Scriptores «liquot, quoruni
lesiimonia sequioris cevi eruditis imposueruni. Gelasius, seu quisquis ille est velus Auclor Decreii de
muhenlicis libris, cap. 4, Vilas, inquit, Palrum Pauli, Anlonii, IJilarionis, el omnium Eremitarum,
quas lamen vir B. Hieronymus descripsit, cum omni honore suscipimus. Verum Antonii Vitam ab Allia*
iS IN SEQUENTES VITAS ADMONITIO. *6
riasio Grsece descriplam, ab Evagrio Antioclieno Laline fuisse reddilam, comperlum est. Tanto post
Graiianus Decret. p. n, caus. 27, Ut, inquit, re[ert B. Hieronymus, Macarhts prmcipuus inter Christi
Eremitas, celebrato nuptiarum conviviocum vesperellialamum esset ingressurus, ex Urbe egrediens, transmarina
peliit, et ercmi soliludinem sibi elegit. Hsec vero minime omnium Hieronymus, sed germani ejus Vitce
auctores Theophilus, Sergius et Hyginus tradunt. Prseiereo quse ex supposititiis scriptionibus Hieronymianis
proferunttir ejusmodi lestimonia, et quoe nonnulli ex Cassiodori Divinar. Lection. cap. 52, et ex Cassiani
Praef.itione ad libros Inslituiionum nimis subiiliter colligunt. Sane occurruni velustissimi mss. libri, qui pro
hisce, et plerisque aliis Vitis fidejubeani. Duos cjusmodi Vaticauos olim Regimv Suecorum ipsi evolvimus,
e Coisliniiinis multos haberi lestis esi cl. Mnntfauconius.Meniiri aulem illos vel Iioc uno paiet indicio, quod
Vitse illse nibil ab iis, quse sub Palladii noroine circumferuniur, diversa; sint. Unus Colberiinus, teste
Cangio, post Lausiacam hisioriam hsec subdit: 'ETI/JKlo-ropiaek TOU?/3£OUJ- TWV«yiwv TYKAtyu:rTou(stipp.
xuripav) o-vyypayuo-aizapa. 'l£|0«vufioufiova^ouxat izpzo-SvzipovTOOix Aa\aaTta? : Alia Hisloria de Vilis
Sanclorum Patrum JEgypti abs JHeronymo Dalmala monaclio et presbylero conscripta. Sed verbo lenus
Palladium in ea describi, ex ipso Cangii leslimonio Fabricius notal; nec dubium videlur, Grseculum
quempiam Hieronymi nomen ideo mentitum, quod in illa Colleciione tres quoque istse S. Palris germanse
liisiorise habeanlur. Hoc et Gelasio priinum fraudi ftieril, cum enim abs Hieronymi feiu, Pauli Vila,
Collectio illa jamdiu olim inciperet, ab eo, quem liminaris pagina praeferebal Auctore, lotus liber inscriplus
est. Cseterum et ad declinandam nominum Rufini ac Palladii invidiam, ct ad librariorum compendium
fraudem interdum institutam fuisse rion dubilo.
Tres iiaque isise dumiaxat e S. Doctoris nostri calamo profectsc sunt, qu.is ct eximia sermonis elegantia,
et asceticse viisc prseclarissima exempla commendanu Profecto ex Hieronymianis elucubrationibus nulla
recusa est ssepius, nulla plures invenit edilores, ac magis eruditos. Duse priores el Grsece habcnlur; immo
alleram vixdum ab Auclore vnlgatam, Sophronius in Gra>cumvertit: tameisi quae nunc superest, et cujus
inilium est : 'Ev IIa),ato-Tivj!
TZO\I;lortv oux EWTOV3 izivtEX«ITeo-o-apaxovTa o-raSiov;uTzixovaaTa?rif, Simeon1
Metaphrastse docti viri malint adscribere. Latine aulem eas, procier Hieronymianorum operum editores,
Surius ac Lipomannus recensent: expoliunt donuo atque illusirant doclissimis annotaiionibus Rosweidus,
Bollandus, quique magnum illnd incepium persequuniur. Parum diligeniisc noslrse reliquum fuisse videatur;
mhilominus quod nostrarum partium fuit, ne frustra operam locaremus, sicubi emendari, ornarique
potueriint uberius, contendimus. Prscsto Tuerunt quatuor Vaticani olim Reginsc Suecorum aniiqui mss.
codices, .prsenolati numeris 432, 500, 589, 797. Unus quoque e noslris, quos privatim domi asservamus :
non ille quidem remotissimse vetusiaiis, sed probae notse. Laudanrius vero est prse caHeris unns amplissimi
Veronens. Capituli qui omnes ad hanc usque diem cognitos f;ieile super.it. Scriptus nempe est anno
quingentesimo decimo seplimo ab Ursicino, nescio quo, noslrse liujus Ecclesise Leclore, quod ipse his
vcrbis paulo licet vitiosis ob eorum temporum pronuntialionem profllelur. PER. SCRIBTVS. CODIX
IIEC SUB DIE KAL. AVG. AGAPITO VCC INDI. DECIMA PER VRSICINVM. LECT. ECCLESLE
VERONENSIS(a).
Aniuiin, quo Pauli Vila scripta esi, vix dubiiandum vidctur esse 574 aut sequeniem. Per id certe temporis
ad cognominem Paulum Concordiensem missa esi cum Episl. in noslra recensione 10(6). In Catalogo autem
primum inlcr Hieronymianas scriptiones omnes obtinel locum. Duas reliquas anno ascribimus 390 eodem
ducli argumenlo, serie scilicet, qua in Catalogo recensentur, post inlerpretalionem Homiliarum Origen. in
Lucam, quam superiori 389 assignamus.

(a) Hunc omnium antiquissimum prsestanlissimumque cod. mss. bomo non ille quidem illileralus, cujus
nnmini parco, sibi uni sumpsit cum edito confeiendum. Contulit autem nec satis curiose, nec ut propositum
fueral, cum Benedictina editione, sed cum alia quadam Coloniensi quampiie manibus habebai. Hinc far.tum,
iit falso identidem varianles lectiones exscripserit, nosque credulos ei iiimium habuerii. Cui malo in prsesenti
hujns libflli editione singulis quibusqne Incis occurrimus, et medrmur.
(b) In Glironico, ad annum Conslanlii 19, leslalur se exitum Pauli Thebceibrevi libcllo explicaste.
17 S. EUSEBII HIERONYMIVITA S. PAULI PRIMI EREMITJE. 18

S. EUSEBII KSEROHYDII

STRIDONENSIS PRESBYTERI

OPUSCULA

SIVE

DE VARIIS ARGUMENTIS LIBRI.

*
VITA S. PAULI PRIMI EREMITJE.

S. Pauli, a quo primumeremushabitari coepta,vitam, dejecto nonnihilslylo propter simpliciores,enarrat: ostenditqu*

illuin16circiler aiinosnatum, eremum peliisse sub De.cioel Valeriano,ut sseviontemin Chrislianosperseculionem
declinaret, in eaque annis degisse XCVIIImira abslinentia ac sanrtilale, uscmequoa magnoAntoniodivinitusadmo-
nilo, visitatus, diem ullimumoppeiiit. HistoriamcognominiPaulo seni Concordiensiinscribit.

1 b PROLOGUS. jt dam Tbebscum f principem islius rei fuisse, non 3

i. Inter mulios ssepe dubitaium est, a quo potissi-
nium Monachorum eremus habiiari ccepta sil. Qui-
dam enim altius repelentes, a beato Elia et Joanne
sumpsere principium : « quorum et Elias plus nobis
videtur fuisse, quam Monachus : et Joannes 2 ante
proplietare coepisse, quam natus sit. Alii auiem, in
d quam opinionem vulgus omne consenlit. asserunt
Antonium hujus proposiii caput, quod ex parie verum
est: non enim tam ipsc ante ornnes fuit, quam ab eo
omnium incitata suntstudia. e Amathas vero etMa-
carius, discipuli Antonii, e quibus superior magistri
corpus sepelivit, etiam nunc affirmani, Paulum quem-
nominis; quam opinionem nos quoque probamus.
Nonnulli hscc et alia prout volunlas lulit, jactitant:
subierraneo specu crinitum calcaneo lenus hominem
s fuisse, et multa quGepersequi oliosum est incredi-
bilia fingenles. Quorum quia impudens mendacium
fuit, ne refellenda quidem sentenlia videtur. Igitur
quia de Antouio tam Grseco quam Romano stylo di-
ligenter memorise tradilum est, pauca de Pauli prin-
cipio et fine scribere disposui: niagis quia res omissa
erat, quam fretus ingenio. Quomodo auiem in mcdia
setate vixerit, et quas Satanse penulerit insidias,
nulli homiuum compertum habetur.

* Scripia circ. an. 574. i

h Prologi distinclionem lianc, quse in editis non
ltabeiur, snffecimus cx 3 niss. Vatie. olini Reginse
Suecor. 422, 500 et 589, quibuscum lotam quoque
historiam couiulimus. Nec diftiiemur tameu, in an-
tiquissimo Veronensi nosl.ro,'de quo in prsecedenii
proxime Admonilione diximus, ab Ursicino Leciore
cxaratoanuo 517, hunc esse dumiaxai libelli litulum,
JncipitVita beali Pauli monachi Thebmi, absque ulla
prologi inenlionc.
c Conferqua^ Rosweydus Palnim aique Histoiico-
rum congessit testimonia de Elia ct Joamic eremi
cultoribus omniiim primis. Mox idem Rosweydus,
aliique pauci ediii libri videiur propheia fuisse, quod
nomen propheta libri alii plerique omnes ei prreser-
tim mss. Uicent. Nos in prseccdenti editione nosira
recle suffecisse videbamur aucioriiaie prseiaudaii co-
dicisVeronen. Sed ab ejus qui codicem lunc sibi
sumpseratcumpdilis coinparandum, incuriadecepii,
nunc de vera codicis leclione certiores glossema il- „
lud cxpungimus.
d Veranen. ms., in qua opinione omnes consentiunt.
* In Chronico tres niagni Anionii discipulos nu-
merat, Sarmatam, Amalham, et Macarium. Aliter
etiam in S. Posthumii Viia, Macarius corpus sepelisse
magistri
- * dicilur, non Amathas. nt Hier. innuit.
Impnssam lectionem nostri quoque codd. cum
vtlustiori «ditiou» as&orunt. Alii auUm mss. panes
B Rosweydum, Bollandnm, el Martianscum, printipem
istius rei tsmivmnon fuisse nominis (vel sed non nomi-
nis) quam opinionem, elc. Et, principem jstius fuisse
nominis et ordinis, vel islius rei fuisse nominis et or-
dinis. Ediii pleriqne principem istius rei, quod non
tam opinionequam nomine, etc. Senlit vero Hieronyr
mus principem quidem ejus insliiuti, sive eremiticse
viise iiiissePaulum, non tamenabillo vulgari cceptura
nomen eremiiarum. Mibi tamen, si conjeclare li-
ceat, probaretur principem islius non rei fuisse, sed
nominis, ut sensus essei, fuisse quidem ante Paulum,
qni soliiudines incolereni, abeo tamen Eremilarum
nonien primitus auspicari. Exiit dudum, sive anno
1750, Aigentoraii erudiiissimi Anonymi Responsum
ad libcllmn De primatu S. Pauli Tliebwi; qui et mul-
tis hac de re disserii, et veriorem lianc noslram
loci hujus inlerpretationem probat.
Principem istivs rei fuisse, non, etc. Sic legunt
mss. codices veiustiorcsac meliores. Alii autMii has
retinent varias lecliones. Codex'Avenionensis, alter
L Toiosanus FF. Prsedicatorum : Principem istius fttisse
nominis ct ordinis. Duo Parisienses: Principem rei
isiius fuisse nominis et ordinis. Ediii denique ficlam
hiijusmodi ab Erasmo leciionem exhibent: Princi-
pem isiius rei fuisse; quod non tam nominibus. quatn
opinione nos quoqne comprobamus. MARTUN.
s Abest vox (uisse a Veron. ms. ut ex aliquot edi-
lis libris.
19 S. EUSEBII HIERONYMI 20
INCIPIT VITA. Adiclu quoque scelus est, manibns attreclare [Al.
: 2. Decius et Valerianus Christianorum perseculo- obtreclarej virilia : ut eorpore in libidinem concita-
res. — a Sub Decio et Valeriano persecuioribus, quo to, se victrix impudica superjacerel. s Quid ageret
tempore Cornelius Roma3, Gyprianus Carihagihe, mjles Glirisii, et quq se verteret, uesciebat. Quem
felici cruore mariyrium pertulerunl, mullas apud tormenta non vicerant, superabat volupias. Tandem
h
iEgyplum et Thebaidem Ecclesias, tempestas sseya ceelitus ipspiratus, praccisam mordicus linguam in
populata est. Voli lunc Christianis erat, pro [Veron. oscnlantis se faciem exspuit; ac siclibidinis sensum
eo] Clirisli nomine gladio perctili [Veron. perpetij. succedens doloris magnitudo superavit [Al. occupa-
Verum hostis callidus tarda ad mortem supplicia vit et prscripuil. Ms. Veron. calcavii].
conquirens animas cupiebat jugulare, non corpora. 4. Pauli doteset eruditio. — Per idem ergo tempus
Et ul ipse, qui ab ipso passus est, Cyprianus ait: quo talia gerebantur apud inleriorem Thebaidam,
* Yolentibus mori, non permitlebatur occidi. Cujus cum sorore jam viro tradita, postmoriem [Ai.morte]
ut crudelitas nolior fiat, duo memojnse catisa exem- anibprum parenluni jn hseredilate Iocupjeti, Paulus
pla « subjicimus. reliciusest annorum circiier l sexdecim, liiteris lam
3. Duo Martyres insignes. — Pcrseverantem jn fide Grsecis quam jEgypliacis apprime [Ms. Ver. adple-
Martyrem, et inter eculeos laminasque victorem, B ne] eruditus, mansueli animi, Deum valdeamans.Et
jussit melle perungi, et sub ardentissiniq sole, reli- cum persecuiiqnis prpcella detonaret, i in villam
gaiis manibus posl lergum a reponi, scilicet ut mu- remotiorem et seereiiorem secessit. Veruni quid
scarum aculeis cederet, qui ignitas sarlagines ante peclora humana non cogil [Ms. Ver. cogis] Auri sa-
superasset. AHumjuvenili ;etaie florentem, in amoe- cra fames (Virgil. JEneid. n)? sororis maritus
nissimos hohulos prsccepit [Al. adduci] abduci. 4 c.epitprodereveile, quem celaredebtierat^Npn illum
Ibique inter lilia pandentia et riibenles rosas, cum uxoris lacrymae, fc ut assolet : non cpminunio
leni juxla murmnre aquarum serperet rivus, et molli sanguinis, non spectans cuncia ex allo Deus, ab
sibilo arborum folia ventus prccstringeret [Al. slrin- scelere revocavit [Ms. Ver. revocaveruiU]. l Ade-
geret], e super exsiruclum pluniis leclum resupinari, rat, instabat, criidelilaie qnasi pietale utebaiur.
et ne se inde ppssel excuterc, f blandis sertorum 5 5. Furtiva monetmqfficina. — Quod ubi pru-
npxibus irreiitum relinqui. Qupeum, recedentibus dfipiissimus adolcseeng inlellqxil, ad moniiuui de-
cunctis, roereirix speciosa yenisset, ccepil delicatis serla confugiens, dum pcrsccniionjs fipem prsesipla?
Blringere cojla [Ai. CQllum]cpmplexibus : et, quod relur [Al. prseslolatur], iieoessiiajejn jndvolunlajem
» Tilijlrjs Veron. ms. nQ,str,p.abest. Tum vitiose, tpiralus ms. Veronen. tacet.
iit nullus' dubilq, duo penes Mnrtian. coilices, sub . 11Impressi morsu, anlinorsibus. Sed qiiam prsetii-
Diocleiiano,el Valeriano'; ricc refert quod subnexam limiis Verbnensis, aiiorumque mss. lectiohcm,
adoleseentis a mereirice lcntati hisloriam sub Dio- probat similis Hieronymi locus epist. 88, sive Tbeo-
cleiianq mjninie fjecuraui.xauc.iqrNicephqrus narret phili Sfnodicn, n, j •'tlnus lingum partem piordicm
lib. vn. -M.pxjjuoyerlia felici.cruore jn dunbus e no- amputdvii.
stfis iiiss.'tlesideianiur. Veron. aliiq. felici cruore 1 Ita posl Marlianoeum mss. omnes, e quibus ve-
Mamncitisuiit. lustior unus, qui penes me esl, superiori sui parte
Sub Decio. Mss. cndices Asen. et Tolos., sub Dio- truncatus. Victorius vero, post Erasm. quindecim
cleliano et Valeriano. Quod propterea annoiamus, tantum enumerat. Nec lameii abs re notal Bollaudus,
auia hisioriam juvenis mox subjeclam, sub Diocle- non dici abs Hieronymo, Paulum simul ac parenti-
liauo gestam refert Nicephorus lib. vh Hist. 13. bus orbatus esi, profugisse, sed postea cum mota
MARTIAN. est perseeulio post Philipporum Imperalorum cse-
b S. Cyprianus epist. 53, maxime cum cupieniibus dem.
mori, non permitiereniur (leg. cum ilier. singulari i Quidam mss., in villa remoliore secrelius habita-
liumero permilterelur) occidi. Seneca Thebaid. Occi- bat, secreiior manebat, alii remotior secreiiorque fuit.
dere est, vetare cupienlem mori. Meliori sensu cauiam fecessionem exhibet imprcssa
c Antea erat subjecimus, repiignanlibits mss. quo- lectio, qua se Paulus subiraxisse, ac Domino reser-
rum ope etiam in sequenli versu, cum esset Perseve- vasse: significalur, ul cum Cypriano loquar. Vide
ranteni igiiur in fide; elc, vocem igitur, qua sensus Terlulliani libruin de Fuga in persecntione.
turbaiur, expunximus. Horum martyrum in Marly- ' Jn villam. In aliis libris mss. in villa secretius ha-
rologio ad 28 Julii esi mentio. ] bilabat, vel, in villa remolior secretiorque (uh.
d Maluinius reciiore sensn ex Veronen. aliisque MARTIAN.
k Duo verba,?/( assolel a cunclisnostrismss. aliis-
optim* notas libris refigere hunc locum, religalis
post tergum manibus reponi pro ligtttis et resnpinari, que libfisabsuni.etexpungi malim. Mox qiiitl:im,Ad
quemadinodum alii habent. luec instabat: quam lectionem eiiam veieres ediii re-
e Alit. super stratum plumis, etc, sed deinde ve- cipiunt immutantque amplius, crudelitas, qum pieta-
teres editores Erasm., Rosweyd. et Viciorius imniu- tem videbatur imitari. S>;d prscferenda iuipress"a,
taht ex conjectura serico pro sertorum. Tum ac lcctu- quam conslai ex Floro lib. m, cap. 5, de Mitliridale
lum et supitiari. Hieroiiyinuiij elegantissime mutuaimn, Aderat, insta-
1 Blandis sertorum. Editi legunt, blandis serico bal; smvitia, quasi virtule, ulebatur.
•nexlbus; omhes auiem niss. ut nos edidimus, blandis 1 Aderat, instabat. Plnres codices legniit : Ad hmc
sertorum nembus. Quae leciio non debuit inimutari ex instabal, crudetitale guasi pietaU utebalur. Quod ex
sola EraSmi conjectura. MARTUN. Fioro inuiuaiur Hieronymus: cum L. Fiorus lib. m ,
e Trcs Reginai niss. quid agcret mUesCtirhli? quo e. 5, sic habeal: Aderai,instabal, smvitia, quasi virtute
se conferretr quem, eic Reclins, Moxunus superabal utebatur. Erasmus et Marianus id ignoranles aliam
abomihitta voluptas. Ai. superaret votuptas : et hoc lectionem confixerunt, ncmpe : Atl hmc, instabat,
fectius, Recijssime autem mox duo verba ccelUnsin- crudelitas, qttm phtatem videbqturimilari. MAIITIAH.
21 VITA S. PAULI J?IUMIJiREMITj;. ,22
verlilj ac .pauialim progrediens, a rursusgjue s.ubsi-.A. videbuni.ur hisj .qui npn crediuU onmia possibilia
slens, alque hoc idcm ssepius faciens, tamde^mre- esse credenlibus JJls. ter. cr.edenti ].
peritb saxeum moniem,ad ciijus radices Jiaudgran- 7. JEtas Pauli et Anlonii. — Sed ut ad id redeam
dis spelunca, lnpide clatidebalur. Qup reniolpl.ut.esl unde digressus sum, eum jam h cenlum iredecim an-
cu.pidiias hominum occulla cognoscere), ayidius ex- nos .beatus Paulus vitam c.uilesiem ageret in ;terrls,
plorans, animadverlil inlus grande veslibulum, etnonagenarius in alia soliludineAntonius moraretur
quodaperlo desuper ccelo, paiulis diffusa ramis ycr (utipseasserere solebat), hsec in mentem ejus co-
lus palmacontexerat, foniem lucidissimum c.oslen- gitatio incidil, nulluin ullra * ,se perfectum mona-
dens: eujus rivum lantumniodo foras erum.pen.tem, chum [Al. monachorum]in eremoconsedisse. At illi
statim modico forcimine, cadem qusc genuerat, aqu.as per noctemquicscenii revelatum est csse alium in-
lerra sorbebal. Eranl prseterea per exesu.m,[ Al. lerius[A/. uiterius el in lerris] mulio semelioremad
saxeum J moalei.n haud .paucah.aliila.cula,in quibus quem visendumdeberet proficisei. Illico erumpente
scabra; jam jncudes et inallei, quib.uspecunia signa- luce, venerabilis senex infirmos arlus baculo regen-
lur, visebanlur, Iiunc locum jEgy.pliorum Jitterse fe- le sustentans, cepil ireyelle quo nesciebat. Et jam
runt, furtivam monelse officinam fuisse, ea tempes- media dies coqucnle desuper sole fervebat, nec tn-
late qua Cleopairaej'unclus est Anlonius. ] men a coaplo itinere abducebalur [Ver. ms. deduce-
B
6. Igilur adamato (quasi d quod a Deo sibi pffer- batur] dicens : Credo in Deum meum, quod 1 olim
retur) habit.aculn, oomem ibidem jn oraiionibus, et conservum, quem mihi prornisit, ostendet. Nec plu-
soliludine dgxit setatem. Cibum .et vcslimenturo. ei ra liis, conspicit [Al. conspicatur. Ver. ms., cenlau-
palma praebebat, Quod ne cui impossibile yjdeaiur , kro] hominem equo mixlum, cui opinio poetarum
Jesum lcstor et sanctos angelos ejuse in ea eremi Hippocentauro vocabulum indidit. Quo viso, salu-
taris impression.e signi armat frontem : Et heus lu,
parte, qusejuxtaSyriam Saracenis jungilnr, et vidis-
inquit, quanam in parte hic servus Dei habilat? At
f
se me monachos, et videre, e quibus unus per iri- ille barbarum nescio quid infrendens, ct frangens
ginta annos clausus, hordeaceo pane et lutulenla potius verba guam proloquens, inler horrentia ora
aqua vixit, aller in cisterna Q vcteri (quam genlili 1 selis, blandum qusesivit alloquium.Etdextersepro-
sermoneSyri s GCBBAM vocant) quinque caricis per tensione manus cupitum indicat iter, et sic paten-
singulos dies susteniabalur. Hsec igilur incredibilia tes 7 campos volucri transmittens fuga, ex oculis

^ Pro subsistensIres ReginseIjbri tanlumdem, quam C quam leciionemdoctis viris.et prsecipue Tillemonlio
vocem priori minime exclusa nostrum exemplar sic probari scimus; sed non adeo conlexlum duximus
reiinet, rursusque sttbsislens lantumdem, atque idem immutandum.
smpius,e\c. Ms, Ver., procedensrursusque tantuindem. s Equidem arbilror non GoBBAMSyros geniili ser-
» M?s. quidam excisum, aliieijam ediii exesum, a). monedicere, sed quemadmodum Victorius legiiKnB-
extensum.Vcrpm saxetun vocat hic S. l^ater elegan- BAM , qusc vox cisternam, lacunam hisque similia
tiss. Sallusijus in Jugtirtlia, c. 92: Eralinlercmteram significat. Quod autem eliam in Jerem. cap. 6 iratlit
planiiiem monssaxeus, mediocri casietio satis patens, Gnbbam Syro ct llebraico sermone cisiernam appel-
Quibus similia babent Florus m, c. i, etFrontinus Jari, pronunliationem Syrorum sui temporis fortasse
III, c 9. Porro in fequeniibus, omnium, quos eon- respexerit, et quidem a Chaldeo X33 deduci nossit,
lulimus, niss. fidem atque consensuin sequi malui- quod foveam, et lacnm significai, sed nihil tale vot
mns; peccare enim videnlur nobis hucusque edili illa Syriace. Id porro etiam addere placei, hbjusmo-
inlrusis quibusdam vocibus, quas aliumaique incom- di monachos, qui se cisjternis includebant, Graece
modiim sensum reddiint. Ad cujus, inquiunt, radicem lyyltitjtov; appellari.
haud procul erat grandis spelunca, qucelapide claude- u Idem Ms. fM»ijam centesimo tertio decimo mta-
balttr. Jn jiliis mss. apud Gravium, speluncam lis sum anno vitam, etc, ipso prseiermisso riomine
vidit , cnjus os haud grandi lapide claudebattir. Beatvs Paulus,
Mox eiiam , setl inlegro ulrobique sensu manen- 1 Vox isihsec perfeclum, quamin nullo ms, exem-
le, variant plerique mss. ut esl cupiditas homi- plari invenimus, facile expungi posset, nisi, qiiodsia-
numavidius pccullq<ignoscere,animadvertilinius, etc. -.-.lim subdit, revelaium esse alium ulterius mitlto se
Veronen. avidius occultq cognosccrecupiens. " meliorem, suffragium quajecumque adderet. Olilii
e jsliid o&tendensojiponitur prsecedenti proxime nos putabamus legi debereprofeclum, ut sensiis iah-
verbo contexeral. Palma scilicei, quoe desuper ramis ttim esset, muhum ulira Paulum in inieriores peni-
vesiibulum contegebai, ostendebatde plano loniem, tipresque eremi paries profecisse : quod non usque
idestipsum non lam sinebal yideri, qtiam posilusuq adeo probamus. Malumus autem cum ms. Veron.
ipso indicabat. Annoiasse id oportuit, ut satis fieret Iegi nullum ttltra se monachorumin eremo, elc. Tertio
nupero Severi Sulpicii ediiori, qni locum bunc om- ab hoc versu pro deberet proficisci habet idem ros.
niiiocorruptum pulntfaciique inielligendoutnihilin- properaredeberet.
telli^at. Veroneiis. ms.decurtaium hacbreyipericope j Quinque mss. quod servttmsuiim, qiiemmihi, etc.
verbis, cujus vivum,elc, mox erumpentemslatim mo- quam lectionem eliam Viclorius probat, priori qiide
dicoforamine, el
d Ms. Veron.,deiiique aquas, lanium non improbo. lunc obtinebat, expuncta, quia quod mihi servo suo
sia Deo offerretur habitacttlo. promisii.
e Jn ea eremi quasi
parte, qumjuxta Syriam Saracenis k Unus ms- onocentauro.De bujusmodi autemdua-
jungitur. Hoc modo legimus in duobus anliquis exem- rum specierum monstro alii dispulant, nec difliciie
plaribus mss. unde coniperium nobis cst Hierony- credilu ostendunt ex Plin. 1. vn, c 3, et Alexandro
niuni vitam Pauli edidisse in eremo. MARTIAN. ab Alexandr. 1. m, c. 8. Vid. pag. seq. Not. c.
f Commaistud et videre non habent duo Rcginse 1 Vieior. senis, alii salis; sed verius selis visurii
mss. qui lamen paulo post cum Veronensi, atque esl: quod e duobus mss. expressimus.
aliis iu instanli legunt vivil, alque infra susfenlatur,
SS S. KUSEBH HIERQNYMI 24
miramis evanuil. Verum hsee ulrum diabolus ad Amonia confluxere. Quid nuncdictura es? » Besiise
terrendum eum simulaveril, an (ut solet) cremus Chrisium loquunlur, e el lu pro Deo porlenlavene-
monstruosorum animalium ferax, istam quoque raris. Necdum verba compleveral, et quasi pennige-
gignat bestiam, incertum babemus. ro volatu petulcum animal aufugit. Hocf necuiquam
8. Fauni et Salyri. Satyrus allatus vivus Alexan- ad incredulilatem scrupulum moveat, sub rege
driam. — Slupens ilaque Antonius, el de eo quod s Constaniio, universo mundo teste, defendiiur. Nam
videral secum volvens, a ulterius progredilur [ Ver. Alexandriam istiusmodi homo vivus perductus, ma-
ms. regrediebalur]. Nec mora, inler saxosam con- gnum populo speclaculum prscbuit : et postea cada-
vallem baud grandem liomunculum videt, aduncis ver exanime, ne calore sestatis dissipareiur, sale in-
naribus, fronle cornibus asperaia, cnj*usexlrema fuso [ Ver.ms. infusam et], Antiochiam ut ablmpe-
pars corporis in caprarum pedes desinebat. b Ad ratore viderelur, allatum est.
hoc Antonius speelaculum, scuium fidei et loricam 9. Sed ut proposiium persequar, Antonius L cce-
spei, ut bonus prseliator arripuit: nihilominus me- plam regionem pergebat, ferarum tantum vestigia
moraium animal, palmarum fructus eidem ad viati- intuens, et eremi lalam vastitalem. Quid ageret, quo
cum, quasi pacis obsides, offerebat [Al. affcrebat]. verteret gradum, nesciebat. Jani altera effluxerat
Quo cognito, gradum pressit Antonius, et quisnam B dies. Restabat unum , ul deseri se a Chrislo non
esset inlerrogans, hoc ab eo responsum accepit : posse conliderel. Pernox secundas in oraiione exegit
< c Morlalis ego sum, et unus ex accolis eremi, quos tenebras: el dubia adhuc luce, * haud procul intue-
vario delusa errore Genlilitas, Faunos, Satyrosque, tur lupam sitis ardoribus nnhclaiilem, ad radicem
et Incubos d vocans colil. Legatione fungor gregis montis irrepcre. Quam secutus oculis, etj'uxla spe-
mei. Precamur ut pro nobis comnmnem Dominum luncam , cum fera abiisset, accedens, iniro ccepit
depreceris, quem in[Ver. lacet quem in] saltitem aspicere [Ver. ms. ccepil inlrospicere]: niliil curio-
mundi olim venisse cognovimus ; et in universam sitale proficienle, tenebris arcentibus visum. i Verum
terramexiitsonus ejus.» Taliaeoloquenle,longsevus ut Scripiura ait, perfecta dileclio foras mitlit limorem
viator uberlim faciem lacrymis rigabnt, quas magni- {Uoan. IV, 18), suspenso gradu et anbelilu lempe-
tudo Iseiitise indices cordis effuderat. Gaudebat rato, k callidus exploraior ingressus, ac paulatim
quippe de Chrisli gloria, el de inlerilu Satanse : si- progrediens, saspiusque subsisiens sonum aure ca-
mulquc admirans, quod ejus posset inielligere ser- piabat. Tandem per csecsenoctis horrorem procul lu-
monem, et baculo humum perculiens, aiebal: c, Vse men iniuitus, dum avidius properat, 9 " offenso in
libi, Alexandria, quse pro Deo portenta veneraris. lapidem pede, sirepilum concitavit : post cujus so-
Vse tibi, $ civitas meretrix in quam tolius orbisdse- C nitum beatus Paulus oslium quod patebat occludens
a Duo codd. Valic, celerius progrcdiebatur. aliis in aere, aliis in Inferno esse coactis. Omnis
* Hucusque vitiose obtinuil, Jnfraclusque et hoc arle Etbnicorum religio communi consensu eos pro
Antonius speclaculo, cum imllus lamen ms. ut imil- diis sive semideis habuit. Pr;etereo insulsa Rabbi-
tum inter se varient, vocem Jnfractusque habeat. Se- norum commenia, et cum primisR. Abrabam, qui
quimur hic alterum Reginse, sive432. Alii alloniius veras creaturas de Omnipotentis manu esse, sed im-
pro Antonius legimt, fortasse verius hac serie : in perfecias censuit eo quod cum illas Dens conderet,
caprarum pedes desinebat; el hoc altonitns speclaculo deprehensus nocte Sabbathi noluil ultimam eis ma-
scutum fidei bonus prmlialor arripuit, verba enim in- num iniponere.
terposita, et loricam spei, ut, non agnoscunt. Ver., d Nostri codd. illud vocans non habent.
et hoc altoriitusex spectaculo. e Istbsecsuperioris sententise repetitio, et lu pro
o HancdeFauno, Saiyrove historiolam, quse be- Deo porlenla veneraris, iu nostris mss. non inveni-
nigiio lectore indigere videatur, faciunt mulia apud lur.f
alibs gravissimos auctores lestimonia probabiliorem. Mss. ne cui ad incredulitatein (vel incredulilatis )
Auguslin. lib. xv de velUci c. 25 : Celeberrimafama est scrupulum.
muliique se experlos, ab iis qui experti essent, de 8 Anlea erat Consiantino cum vulgatis plerisque.
quorum fide ditbitandumnon est, Incubos
audiisse affirnwnl, At Mss. nosiri omnes libri, atque ipse cuni primis
Sitvanos, el Faunos, quos vulgo vocanl, im- Veronen. Consiamio habent, quod nomen hic re-
probos exslitisse mulieribus. Iterum ilieron. in Isai. siituimus ad eorum fidem, assentiente ipsa tempo-
XIII: Pilosi, vel Incubones , vel Satyros; silveslres rum raiioue atque historia, ut et nuperoSeveri Sul-
guosdam homines, quos nonnulli Faunos Ficarios vo- " picii editore notntum est; non eiiim Amiochise se-
cant. Paria habei Eutropius lib. xneilsidorus iib. ix dem habuisse Constantinum asseri polest, cum de
Originum. Plerumque autem Dsemones ex vulgi scn- Constantio minime dtibium sit, primis saltem duo-
su fnisse creduniur. Heraclilus de Incredibilibus, c. decim aut tredecim ejus imperii annis.
25, fui*se montanos bominesnarrat, Tfl«ywv§eTpt/ar h Unus ms., cmpta regione; duo alii el qui penes
K«t ay.il-o e'xsivt hircorumque pilos liabere el criira. rae esl, cmploilinere pergebat. Mox verbum nesciebal
His laudaiisque prsecedenti columna Aucloribus in pari consensu omnes tacent, satiusque erit expur,-
liauc lem, adde Plularchum in Vita Syllse, quem gere.
ait prope Dyrrachium vidisse oculis aclustrassecu- > Erat absque negandi parlicula , proculintuetur.
riosus vivum Satyrum hujusmodi, eumque esse al- i Concinnius mss. Verumquia, ut Scriptura ait,
locutum, tametsi-nequiret ille formare verba, cujus etc, ingressus est. Ac paulalim, etc
vox hinnitum equi, aul hircisonum referrei. Dicun- k Duo verba caltidus exploralor Veron. ms. lacet;
lur et Teriullianus, et Justinus, et Cyprianus, Athe- mox capiebatlegit pro captabal.
nagoras, Clemens Alexandrinus, Laciantius, Aucto- 1 Aliter mss., offensumpede (noster in pedem) la-
fesjerudiiissimi, hujusmodi fabulseaurem accommo- pidem in strepiluin cqncitavii. Moxrecludens pro oc-
dasse, eosquCSaiyros putasseex Angelis, rebellibus cludens. Veroii., offeiisupedis.
*sse , quos lerris incubaro Dcus vindex jusdcril i
 25 YITA S. PATJLIPRIMI EREMITiE. U
[Ver. recludens ], sera obfirmavit. Tunc vero Anto- A bam : olim te conservum meum milii promiserat
nius pro [Al. prso] foribus corruens, usque ad sex- Deus; sed quia jam dormitionis mese lempus advenit,
tam, eteo amplius horam,adilumprecabaturdicens: et quod semper cupiebam [Ver. cupieramj dissolvi,
Qui sim, unde, cur venerim, nosii. Scio me non et esse cuni Christo, peraclo cursu superest milii
mereri conspectum luum : tamen nisi videro, non corona justilise : tu missus es a Domino, qui humo
recedam. Qui beslias recipis \Al. suscipis], homi- corpusculum meumtegas.imniolerrsfcterramreddas,
nem cur repellis? Qusesivi, et inveni: pulso ut ape- 12. Alhanasitts pallium dedit Anlonio. Monaste-
rialur. Quod si non impelro, hic [ Ver. hic, hic] mo- rium Antonii a Saracenis occupalum. — His Anto-
riar ante postes tuos : certe sepelies vela cadaver. nius auditis, flens et geniens, ne se desereret, atque
Talia perstabalmemorans,Gxusquemanebat. ut comitem talis itineris acciperet, prccabatur. Et
Ad quem responsumpaucis ita reddidit heros. [Al. At] ille : Non debes, inquit, quserere quse lua
(Virgil., Mieid., lib. n el vi.) sunt, sed quse aliena. Expedil f libi, sarcina carnis
Nemo sic pctit, ut minetur : nemo cum lacrymis abjecta, Agnum sequi. Sed et cseleris expedit fra-
calnraniam facit. b Et miraris si non recipiam, cum tribus, ut luo adhuc instiluantur exemplo. Quainob-
morilurus adveneris? Sic arridens Paulus paiefecit rem, quseso, perge, nisi molestum est; et pallium
ingressum. Quo aperto, dum in mutuos miscentur B quod libi Atbanasius episcopus dedit, ad obvolven-
amplexus, propriis se salutavere nominibus : gralisc dum corpusculum meum, defer. Hoc aulem beatus
Domino iu commune referunlur. Paulus rogavit, non quod magnopere curaret, ulrum
10. Et post sanctum osculum residens PauJus, teclum putresceret cadaver, an nudum (quippe qui
cum Antonio ita exorsus est : En quem lanlo labore lanto lemporis spatio, coniextis palmarum foliis ves-
qusesisli, c putridis seneciute membris operit inculta liebalur), sed ul a se s recedenti mceror suse morlis
canities. En vides hominem, pulverem mox fulu- levaretur. Stupefactus ergo Antonius, quod deAtha-
rum. Verum quia charitas omnia sustentat [Ver. nasio et pallio ejus audierat, quasi Clirisluiti in
sustinetj, narra mihi, quseso,quomodo [Ver. ul] se Paulo videns, et in pcctore ejus Deum venerans,
habeat humanum geuus. An in antiquis urbibus nova ultra respondere nihil ausus est : sed cum silentio
lecta consurgant: quo mundus regatur imperio : an lacrymans, exosculatis ejus oculis mauibusque, ad
supersinl aliqui, qui dsemonum errorc rapianlur monasterium quod h postea a Saraccnis occupaium
[Al. capianiur]. Iiiterhas sermocinationes suspiciunt est, regrediebaiur. Neque vero gressns sequebaniur
alitcm corvum in ramo arboris consedisse, qui inde animum. Sed * quamvis corpus inane jejuniis, se-
leniler d subvolabat, et inlegrum pancm anle ora niles eliam anni fregerant, lamen animo vincebat
miraiilium deposuii; post cujus abscessum : Eia, in- G | setatem.
quit Paulus, Dominus nobis prandium misit, vere 13. Anlonii humiliias. — Tandem fatigatus [Ver.
pius, vere niisericors. Sexaginla jam anni sunl quod defatigatus] et anhelus ad habitaculum suum con-
[At. ex quo] dimidii semper panis fragmeiilum [Ver. fecto itinere pervenii. Cui cum duo discipuli, qui
fragmen] accipio : verum ad adventum luuro, niili- ei 1 jamlongsevo ministrare cceperanl, occurrisscnt
tibus suis Christus duplicavit annonam. 11 dicentes: Ubi tamdiu moratus es, paier? Re-
11. Igilur Domino gratiaruin aciione celebrata, spondit: Vsemibi peccalori, qui falsum Monachi no-
super vitrei marginem fonlis ulerque consedit [Ver. men fero. Vidi Eliam, vidi Joannem in deserio, et
subsedii]. Hicvero quis frangerct panem oborta con- vere vidi Paulum in paradiso. El sic ore compresso,
tenlio, pene diem \Q duxitinvesperum.Paulus more ct manu verberans pectus, ex cellula pallium pro-
cogebat hospitii, Antonius jure refellcbai setalis. tulit. Rogantibusque discipulis, ul plenius quidnam
Tandem consilium fuit, ut apprebenso e regione rei esset, exponeret, ail: Tempus tacendi, el temptts
pane, dum ad se qujsque nilitur, e pars sua remane- loquendi (Eccles. iu, 7).
ret in manibus. Dehinc paululum aquse in fonte pro- 14. Pauli anima inter angetorum choros. — Tunc
no ore [At. prono in fronte ore] libaverunt: et im- egressus foras, ei nc modicum quidem cibi sumens,
molanles Deo sacrificium landis, noclem transegere [D per viam qua venerai, regressus cst [Ver. regredie-
vigiliis. Cumque jam esset lerr.c [Al. terris] red- batur], ilium sitiens, illuin videre desiderans, illum
dilus dies, beaius Paulus ad Anionium sic locutus oculisactoia mentecompleclens.Timcbaieuim,quod
est: Olimle, fraler, in istis regionibushabitarescie- et evenil, ne se absenle, Chrislo k debitum spirilum
a Gravius alibi invenit velcadaver exanime. rore ?) sum mortis relevaretttr.
b Al. Victorio ei Gravio annolanlibus injuriam fa- h Id ipso anno accidisse noiat Bollandus, quo
cit. El minaris si, etc. mortuus est S. Antonius. Vid. Chronic. ad ann.
c Mss., puiribus; el paulo posl omnia sustinet, pro Chrisii 556.
tustental. i Mss., Sedcum corpus inane, etc, anni frangerent,
d lidem leviler subvolans, integrum, fere cum Vic- animo vincebai: consentit et Veron. ms.
lorio. Ver. leniler subvolansintegrum, elc. i Erat. non satis congruo sensu in vulgatis om-
e Addit. Ver. ms. trahere, lum ediii vetusiiores nibus, qui ei longojam tempore ministrqre consurve-
pars cuique sua. t
1 fioneirinius
rant; certc contra Hieronymi menlem, el mss.
iii Veron., Expedil quidem tibi. fidem.
.8 In Verqn. ms. non sine ijho altefoque mendo k Illud debilum in duobus Vaiic. desideralur. Mox
Sid itt ad (pro ub) ie recedens memoria (num pro rnite- vefo pro iter temaneM, quod ex omuium consehsu
#7 ,S. ^USpU HIEROJSYMI 28
Cumgue ja.m dj,e,s,ali,alljtixissel, etlrium A.ipnium
r,e,ilLd,ej;e,t, j perrexeriin.t, nianus ejus pejdesquelingent.es,
Iipr.arujn spaijo Ker rcmjaiie.re.l?a yidj,t inter ange» s Atil.le animadveriit benedicjionem eos a se pre-
lprum jcaierya.s, hi ter propJi,etaruni .e,tap.pstolprum cari. Necmora, in JaiidalioneniCliri.sti effusus, quod
choros, njy.eo cand.ore Pajulunifulge.iueni in su.blime mnta quoque auimalia Deum esse senlirent, ail :
cppcendere, .-E| >sta,ti,min fapje.m suajjn Bxpcigdciis, Doniinc, sine .cujtis nutu nec folium arboris defluit,
S,al)uluni.capijt^syp.erjaciebaj, plorans.que ei ejulans, nec unus passeruip ad lerram cadit, da illis sicut
.aiebat [¥er. tgcefj : ,Cur me, Paule, dim.iitis? cur in- tu scis. Et manu annuens [Al. iniiuens] eis, ut abi-
S.aJutatus ajiis? Tam ,iarde n.q.ljjs.,lam pjjlprecedis? reiit, juiper.avit JCumque illi recessissenl, sancli
15. R.eferebatp.os.teaJieatjjs Antonjus l.a.rUa,se ye- corpbris pperi [Al- onerej seniles curvavit liumeros;
h
Jocitaie, ,qi,iodrel,iqiium .erat yjge c.ue.umgse, ,u,ta(d et deposilo eo effossam, desuper humum congre-
jnstar ayis per.VjOlarel: nec immerito; nam inlfo- gans, lumulumfx m.ore ppsujt \Al. composuit]. Posl-
grpssiis spejujncam, vidi). [fir. yidet] genujuis cpni- quam autem alia .dies iUuxit, ne quid pius hseres ex
jplicatis, crc.cta cervice, extensisqu.e in aljtjumnianJT inlesl.ali bonis non ppssiderel, lunicam cjus sibi yin-
bus, cprpus exanime, Ac priiniim el jps.e viyere ,eum djcavit, quam in sportarum modjumde palmse [AJ.
,credcn,s, pariier jorabai, Ppslqu?ji) vero i.ijjj.la, iit pajmarum] foliis jpsc sibi ,coptexuera,i. Ac sie ad
j inonasteriuin reversus, djsci.pulis cuncta ex ordine
sp]el?,a{,sjispiria prceaniis audiy.it,jn ffejiile psculuni B
fy§n§, iiit.ejl.exitqupd jejjam ca,daver b saneti Deu.m, replicavil; ,diebusque splemnibus Paschse et Pente-
ciij pnini,a yiyunf, pfflcio gestus precarejur. costes semper Pauli tjunica vestitus est.
16, Christiqiig irqdjjiio. — IgifJir ,Qby.olulqc ej 17. Compgratio Pguli el divitum smculi. — Libet
prolalo foras cprpore, Jiyrnpos qjipque ,et psalinps iii flne op.usculi eos inlerrogare, qui sua patrinionia
,de Cjiristians! traditione decanlans, epptrjsj.abatur ignoranl, qjui domos marmoribus vestiunjt, qui uno
^ntonius, flupd sarcu.Jt;im,qup Jerram fpd.eret, ppn 1 filp vijlarum insuunt prsedia : huic seni nudo [Al.
d haberef. Flucljiaiis ijtaque vario menlis aesiu, ejt seminudp] quid umquam.defiiil? Vos gemma bibiiis,
seciiin jnulfa rcpulaiis, dicebat: Si ad monasteriujn ille patjjjra; i cpneavis manibus salisfecit. Vos in lu-
reyertar, qualridu.i [Al. triduij itcr est: si Jiic nia- jiicjs ajirnpi texilis, ille ne vilissimi quidem indu-
neajn, jtiijj.ilultra proficiam, 12 e Moriar ergp, ut nieiUuni 13 ljabuit mancipii yestri. Sed e cpntrario
dignuni est, juxla bellaiorem tuiim, Chrisle, el ruens, ilji paupercuio paradisus paiet, vos auralos gehenna
extremijm hajilum fundam.Talia epaninio yplyentg, Siiscipiet. Il|e veslc.m Chrisii, nudus licel, tamen
ccce du.QJeones ex interiom.eremi parle eiirrejiles, ^pryayil : vo$ yeslili sericis, indumentum Christi
yoJaiilibus per colla jubis, ffirebantur: quibusaspec- perdjdistis. Paulus yilissimo pulvere coopertus jacet
lis primo exhorruit, Rursusque ad Detim referens C, I rcsurrecturus in gloriam : yos operosa k saxis se-
menteni, quasi cplunibas yid.eref, mansit iiilrepidns. pjjlcra prepuinf cuni vestrjs opibus arsuros. Parcite,
Ej, illi quidem directo cursu, ad cadayer beaii senjs qn.qeso,yos [Al. vpbis]: parcile sallem diviliis quas
siibsljt,ei'Hnt: adiijaniibusfjue caudiscirca gjus pep]es amalis. 14 Cur el mortuos vestros auratis obvpl?
accubuere: fremjiu ingenti rugiejites, prprsus ulin- yilis vesiibus? cur ambjtio inler Juctus lacrymasque
telligeres [Al. intelligerc!] eps plangere, quQ mpdo non cessat? An cadayera divilum n>si in serico pu-
ppterant, Reinde haud procuj ccepeninf liumum pe- irpsperc ncsciunl?
ijibus f scajperg; arenanique cerialipi eg.erentes, 18. Obsecro, quicumque ha?c Jegis, nt Ilierpnymi
unius Jipniinis capacem lpciim foderpnt [Ver. effpileT peccaloris mB.mineris: cui si Doniinus oplionem
rupt. Ei]r Ac statini quasi merceden] pro oppre pos- idarct, mullp magis eligeret tjinicam Pauli cum me-
tul^ntes, cum mofu aurium .ceryice fJejecta, ad Anr rili.s ejus, qpam regnm purppras cum pcpnis l suis.

mss, expressimus, cogente eliam inferipri cpntexlii,
hucusque obliiiuerat cpnlrarip sepsu, i/janj reniea-
visset.
a'Veron. in praisenti videl.
h Sic mss. ei Viciorius. Viiiose euiin Martian. D
ppst Erasm., quo.detiam cqdqversqnctumetigni Deum,
etc
e Veronensis, aliique mss. protato (oras corpore,
psalmis quoque ex cliristiana tradiiione cantatis,con-
tristabalur, etc
d In Veron. ms., habebat. Fl{tctuqnsquevctrio,elp.
reptttans : Si, etc. absque inlerposiio verjio diccbat.
e Diio Vaiic, Moriqr et egq, ul, etc.
f UIIIISValic scabere, alier excavare, pt cqpticem
locum effodere : niox quoque cpnimo(i{qurium pno
vcrbo pro cum motit, alier Vatic. aniiquicvrcum nutu.
Ver. poslulaturi.
s SIss. una seric, utille animadverterel; et paulo
post duo Valicaiii sifciservirent pro Deum essesenti-
rent; alter ^no^ eummuta quoqtte animalia sentirenl.
Ver., Deumesse tacet.
h Haud recic erat in (ossqm. Verius unus Reginse
ms., iu (ossa: Verissima aiitem reliquorum mss. lec-
tio visa est elfossam,scilicct humum, etc. Tum Ver,,
dies iUtixeral alia.
1 Erai, lino, quodque vitiosum a Victorio notaium
antea, pradia pro prciia, penesMartian» cui solemne
esf Erasmnm, c;cteris libris inepnsultis, describere.
Ilieronyinus vero locum imilalus est ex Teriulliani
libro tle Habit. Muliebr., c 9 : Uno lino decies sester-
tium inserilur. Est aulem filum cui margarilsc, et
gemma; inseruntur, el monilia (iuul. Veron. lameu
el lino pr.ofilq, cl prelia prp prajdjq liaiicl.
i Yid.inlra lib, n cpntra Jovinian. et Laerliuip in
Diogene. Mox dtio mss., titnkis curq textis.
k Al. iqxi quani vpccni ppnitus omiltunl alii.
1 Vcronen., cinn meritis suis, in aiiis cuni regnis,
Pfo pmnis Marlian. ulrumquu attexnii. Csclerum Va-
lic. unus hsec ad (inem addii: Fini( vita Beati Pauli
Monachi, quqm scripsit JJieronymus presbyter, qui
fuit qnle Sqnctum Anlonmm, quem ipse sepelivit in
Eremo. JJic numquam fuit in civitqtibti,s,vostquam \n
sqlitudine moratus est.
 29 VITA S. HILARIONIS EREMITJE. 30

aVITA S. HILARIOMS.
Hilarion monachus, T babathse,Palsestinse
vico,ortus, ac niagniAntoniidiscipuliis,quanla abstinentiaac sanclitatevitam
'
duxerit, quantisqueetiam in solitudineinclaruerit miraculis,copiosedescribit Hieronymus,in eoque exemplarper-
fecli naqnaehiproponit.

13 »•pROtQGUS. A prpnbuit; in breyi cliarus omnibus et Joquendi arfe

gpartis., Qupdque Jiis njajus est oninilius, eredens in
1. Scripturus Vilam beali Hilarionis, habilatorem
illi virtutes IJpniipujp Jesiijm, pon cirpi furoribus, non arenije
i ejus invoco Spiritum Sanclum; ut qui
mihi ad narrandas eas sermonem tri- sangpine, non thcafri Juxpria deleclajialur ; ssd Iplg
largiius est, jlli vplunlas [Al. ypjiipfas] jn Ecclesipeerat jcpngreg^?
buat, ut facta dictis exsequenlur. Eorum enim qui
fecere,c virtus (ut ail Crispus) lanta hgbelur, quan-
tum eam verbis potuere exlollere prseclara ingenia. p. Audiens. autam tpnc cejebre npmen Anlonji,
ferebatjjr, inoepsjis
Alexander Magnus Macedo, quem d vel arietem, vel qppd per pm.ijgs^EgYlHiR°PvlPS
cum yisendi ejus sludiq, perrexit ad ereniuni. Et slatim
pardum , vel hircum caprarum Daniel vocat,
ut cum vidit, mulaio pristino liaCitu, duqbus [Ms.
ad Acbillis lumulum pervenisset: e Fclicem te, ait,
Irueris prsecone meri- frjbus] 15 fere pjeiisibus jpxiaeum mansit, contem-
juvenis, qui magno [Al. fruaris]
torum ! Uomerum videlicel significans. Porro mihi plaps, ordiiieni yiise ejps mprjimque grayilatem.
tantiac laiis viri conversalio [Al. conversio],Vitaque Qtiam crebpr in praiionp, qjiam humjljs in suscir
iii porripieiidis, ajacer in
dicenda est, ut Homerus quoqtte si adcsset, vel invi- pien.dis fralribus, severus
et ut coiuiiienliam, cibique ejpp
deret malerise, vel succuinberet. Quamquam enini exhortandis, gsset:
B Ppno
sanclus Epiplianius Salaminre Cypri episcopus, qui asperilalem pullaumquam irifipniitasfrpngeret.
frequcnliaro eorpni, qiii ad euni ob varjas h passionps
cum Hiiarione plurimum versatus est, laudeni ejus
aut impelus dsemonum concurrebant, nllra npn fer
brevi £ epistola scripserit, quse vulgo legitur ; lamen : nec copgruum esse ducens, pali in erenjo po-
aliud esl locis communibus laudare dcfunclum, aliud reps
pulos ciyilatq.m ; sipque sijbi mag|s incipie,ndum csse,
defuncti proprias narrare virtules. Unde et nos favore
ut coapisset Anlonius; i|lu;n quasi virum fqrlera
niagis iiiius, quam injuria, cceptum ab eo opusaggre-
maledicorum voces contemnimus : olim viRipria; prsenjia accipere : se npcduiq roilitare CCB?
dientes, qui reyersus csl cpm quibusdam Mpnaehis ad
detrabentes Paulo meo, nunc forle detraheni et Hil.a- pisse; : et
rioni: illum soliludinis calumniali, huic objMcienles patriam parenlibus jam defuncds, partem siilj-
stanlise fralribus, partein pauperibus largiljis e-gf,
frequentiam : til qui semper jaluit, non 14 fuissc; niliil sibi pinnino rcseryans, ct liniens illud de AfiJi-
qui a multis visus esl, vilis existimelur. Fecerum hoe
bus Aposfolorutn, Anaiiia; et Sappbiraa ycl expp)r
ct majores eorum quondam Pbarissci, quibus ncc
Joannis eremus ae jejunium, nec Domini Salvatoris plum, yel spppliciiinj; maximeque Ppniini mpmor,
dicenlis : Qui noti renunliqverit onmibus qum habet,
turba», cibi, potusque placuerunt. Verum dcstinato
non potestmeus esse discipulus (Luc. xiy, 55). Efat
operi imponam manum, et Scylleos canes obluraia
C autein lunc ajjnornm qtiindpcipi.Sic nudiis, etaruia-
[Al. obdurata] aure transibo.
lus inClirislp, solifudineip, qusn in seplimo niilliarip
INCIPIT VITA. a J Majpma Gaza; emporio per littus eunlibps'jEgyp,-
2. E Hilarion ortus vico Tabatlia, qui circiler qnjn- lum, ad Iseyam fieciilur, ingressus est. Cumnue
qiie millia a Gaza urbe Palsestirircad Auslrum silus essept cruenlalalrp.ciniis lpca, elpropinqui amicique
esl, cum baberef parentes idojjs deditos, rosa, ut ejus irominens periculum denuiuiarcnt, contempsit
dipilur, de spinis floruit, A quibus inissus Alexan- rnQrtpm, uf morfeni evaderel.
driam, gramniaiico tradiius est: ibique quanluni jjja k. Jejunium Rilqriqnis. Mirabantur omnes ani-
paiiebalur selas, magna ipgenii et inorum docuniejifa mmn : mirabantur aetatem ; nisi quod ilamma quse-
a Scripla circ an. 590. P Felicem tc.. Codex pis. Ayenion. Felicem le, ais,
b In Viiis Patrum Prologoistbsccprseponiliir pb|g- o juvenis, elc Idpm refprf.ur ab Arianp Ijb. 1de rer
slaiio : JTMsanclis orationibns tuis memenlomei, Aecus btfsgesiisab Alexandro Magno, ct a Philarcho in
et dignitas virginum, Nonna Asella; atqne adeo in Alflsandro. Vcrba Alexandri apttd Vopiscum in
fine Vitse : Opio ul in Christo permaueas, et memorin Probo : Felicem te, inquit, juvenis, qui lalem praco-
creationibusluissis mei, virgo sacraiissima. HincAsel- nem tuarum virtutttm reperisti. MARTIAN.
Ise inscribi hisloriam abs Hieronymo noniiuHi arbi- D f Aitalcm niiii tulit isthscc Epipbanii epistola.
Irati sunt, sed cuin neqtie in alijs ediii*, ncqtie in B Confcreudiis Sozomenus lib. in cap. 14 : TOU'T&)
ullis mss. verbailla inveiiiantur, nihil video pro cer- ('l).a|oiwvt)Tzoi.TpIgp.h> «v QaSaBa, zwp-vjTT/SOJVO'TOVSE
to conslitui posse. et mox, •jpap.^axvfMSe
Vufyiqv.siy.hn; foiTon h 'A^S^KV-
c Victor. virtutes, ut ait Crispus, tanla habentur me- Spsiu, etc-
rita quantum, etc. haud recte. Vid. Sallust. in ^Valicani ob varias infirmitates, el passiones : pau-
Caiil.,c. 8. lo posl, dicens pro ducens.
d Duo Vaticani bellua pro arietem, quse voxin alio 1 Mss. Majuma, et Mauma. Vid, Sozomenum lib,
cod, rectius omitiilur. v, cap. 3.
51 S. EUSEBII HIERONYMI U
dara a pecloris, et scinlillsefidei in oculis reliicebanl. ALprojecilin mare (Exod. xv, 1 ). Et, Hi in curribus, et
b Lseves [Al. lenes] erant gense, delicatum. corpus hi in
equis: nos autem in nominc Dei noslri magnifica-
et tenue, et ad omnem injuriam impatiens: quod bimur (Ps. xvi, 18).
levi vel frigore, vel sestu, posset affligi. Igiiur sacco 7. Multse sunt lcnlationes ejus, et dic noctuque
tantum membra cooperius, et pelliceum habens varise dseinonum insidise : quas si omnes narrare
ependyten, quem illi bealus Anlonius proficiscenti velim, moduni excedam voluminis. Quoties illi nudse
dederat, sagumque rusticum, iuter mare et paludem, mulieres cubanti, quoties esurienti largissimse ap-
vasta et terribili solitudine fruebatur, quindecim paruere dapes? Interdum orantem lupus ululans, et
tantum caricas post solis occasum comedens. Et vulpecula ganniens iransilivii, psallenliquegladiato-
quia regio latrociniis infamis erat, numquam in eo- rum pugna spectaculum prsebuit: et unus quasi in-
dem loco habilare consiieverat. Quid [Al. mansitans. terfectus, et ante pedes ejus corruens, sepulturam
Quid] faceret diabolus ? quOse verteret ? Qui gloria- rogavit.
batur ante, dicens : In cmlumascendam, super sidera 8. Oravit [Ms. orabai] semel fixo in terram capi-
emli ponam thronum meum, el ero similis Allissimo le, 17 et ut natura fert hominum, abducla ab ora-
(Isa.xiv, 14), cernebat se vinci a puero, et prius lioue mens, nescio quid aliud cogilabat: insiliit
ab eo calcatum fuisse, quam per seiatem peccare ]J dorso ejus £ agilator, et latera calcibus, cervicem
poiuisset. flagello verberans : Eia, inquil, cur dormitas ?
16 S. « Tiiillabat itaque sensus ejus, et pu- cacliiiiuansque desuper, si [Al. cum] defecisset, an
bescenli corpori soliia voluptatum incendia sugge- hordeum vellet accipere, sciscitabaiur.
rebat. Cogebalur lirunculus Christi cogiiare quod 9. Tuguriolum Hilarionis. — Igitur a sexlo de-
nesciebai, et ejus rei animo pompam volvere, cujus cimo nsque ad vicesimuui suse setatis annum, sesius
experimenta non noverat. Iratus itaque sibi, et et pluvias brevi tuguriunculo declinavil, quodjuuco
pectus pugnis verberans (qtiasi cogiialiones csede et carice texerat. Exstructa deinceps brevi cellula,
manus posset excludere): Ego, inquil, d aselle, fa- quse usque hodie permanet, aliitudine pcdum quin-
ciam, ut non calcitres : nec te hordeo alam, sed que, hoc est statura sua humiliore, pnrro longilu-
paleis. Fame te conficiam el siti; gravi onerabo dine paulo ampliore, quam ejus corpusculum s pa-
pondere ; per sestus indagabo et frigora, ut cibum liebalur, ut sepulcrum polius, quam domum
potius quam lasciviam cogites. Herbarum ergo succo crederes.
et paucis caricis post liiduum vel quatriduum de- 10. Cultus Hilarionis. — Capillum semel in anno
ficienlein animam sustentabat, orans frequenler el die Paschse lotondit: super nudam liumum sira-
psallens, et rastro bumum fodiens; ut jejuniorum iG tumque junceum usque ad mortem cubilavit. Sac-
laborem labor operis duplicarei. Simulque fiscellas cum quo semel fueraljndulus, numquam Iavans : et
junco lexens, semulabalur JEgypliorum Monachorum scPEnFLtiCM ESSEdicens^munditias in cilicio quse-
disciplinam, et Apostoli sentontiam, dicentis : Qui rere. Nec mulavit alteram lunicam, nisi cum prior
autem non operatur, non manducet (II Thess. m, 10): penitiis scissa esset. Scripturas quoque sanctas me-
sic attennaius, et in lantum exeso corpore, ut ossi- moriier lencns, post orationes et psalinos quasi Deo
bus vix hsereret. prsescnte recilabat. Et quia longum est per diversa
6. Quadam nocte, infantum cepit audire vagitus, lernpora carptim ascensum [Al. ascensus] ejus edi-
balatus pecorum, mugitus boum, planctum quasi cere, coniprelienilam breviter anle lectoris oculos,
. muliercularum [Al. mulierum], Iconum rugitus, inui-- Vitam ejus pariter exponens; et deinceps ad nar-
mur exercilus, ete rursus variarum portenia vocum, randi ordinem regrediar.
ut ante sonilu quam aspectu lerritus cederet. In- 11. Viclus Hilarionis. — A vicesimo primo anno
tellexit dsemonum ludibria; el provolulus genibus, usque ad vicesimum septimum, Iribus annis dimi-
Christi crucem signavit in fronte : talique armalus, dium lenlis sextarium madefaclum aqua frigida co-
jacens fortius prseliabaiur; quodammodo videre de- medit, et aliis tribus panem aridum cnm sale et
siderans, qtios horrebat audire, ei sollicitis oculis D aqua. Porro a vigesimo sepiimo usqtie ad Iricesi-
huc illucque circumspiciens. Cum iuterim ex im- mum,herbis agresiibus, et virgullorum quorumdam
proviso, splendente luna, cernit rhedam ferventibus radicibus crudis sustentaius est. A iricesimo autem
equis super se irruere : cumque inclamasset Jesuoi, primo usque ad tricesimum quintum, sex uncias
anle oculos ejus repentino lerrsc bialu, pompa omnis hordeacei panis, el coctum modice olus ahsque oleo
absorpia csl. Tunc ille ait: Equum el ascensorem in cibo habuit. Sentiens aulem caligare oculos suos,
a Vox peclorisia mss. fere desideraiur d Elegantissime S. Paulinus Poem. xxi:
bLmves erant f/enai.InedilioneErasmiana legimus, Sil forlis animaraortiflcansasinumsuum,
lenes erant genm; sed falso, cum oronesmss. codi-
ces melioris noise alque manus, reiineant vocem corpus nempe in libidines pronum.
Imves.Eadem fraude vel imperitia veterum exscri- e Cuni Viciorio mss. noslri prorsus pro rursus.
piorum potuit irrcpere verburo lenis pro Imvis.Ge- 1 Yicior. feslinus agitqlor, pro quo olim gladialor.
nes. 27, 11, ego vcro lenis. MARTIAN. Mox auiem duo Vaticani curre : dormitas ? pro cur
„.« Tilillabat ilpque, Mss. Ayenion. et.Tolos. Titillabal dormitas.
itoque sensus ejus nalurdli carnis ardore, et\ ctqj e Duo codd. spa'iaba!ur alioserisu forie a'n coricih-
MAUTIAN. niori.
55 VITA S. HILARIONISEREMITiE. S*
ct lotum corpus impetigine etpumicea quadam sca- A tum lemporis visa mnlicrc, inlcrrogavit causam ad-
bredine conlrahi, ad superiorem victum adjecit venius ejus ac flcluum. Et postquam didicii, lcvalis
oleum : ct usque ad sexagesimum tertium vitse suse ad ccelum oculis, fidere j*ussit: cuntemque lacrymis
annum hoc continentise cucurrit gradum, nihil ex- prosecuius, exacio annoviditcum filio.
trinsecus aut pomorum, aut leguminis, aut cuj'us- li. Mulier nobilis uxor prmfecliprmlorio. Mona-
libet rei gustans. Inde cum se videret corpore de- chi non eranl in Syria ante S. Hilarionem. — Hoc
fatigatum, et propinquam putaret imminere mortem, signorum ejus principium , majus aliud signum no-
a sexagesimoquartoanno usque ad ociogesimum 18 bilitavit. b Arislsenete 19 Elpidii, qui postea prse-
pane abstinuit, incredibili fervore menlis , ut eo fectus prsctorio fuit, uxor, valde nobilis inter suos,
tempore quasi novus accederet ad servilutem Do- et inter CbrislianQs nobilior, revertens cum marilo
mini, quo cseteri solent remissius vivere. Fiebat au- et tribus liberis a beato Antonio, Gazse propler eo-
tem ei de farina e.tcomminuto olere sorbiiiuncula, rum infirmiiatem remorata est. Ibi enim sive ob cor-
cibo et polu vix quinque uncias appendentibus : sic- ruptum aerem, sive (ut postea claruii) propter glo-
quecomplens ordinem viise, numquanianlesolis oc- riam Hilarionis servi Dei, c bemitrilsco pariter
casum, nec indiebus feslis, nec in gravissima valetu- arrepti, omnes a medicis desperati sunt. Jacebat
dine [Al. segriiudine] solvit jejunium. Sed jam tem- ] $ ululans mater, et quasi inter tria filiorum drecur-
pus esl ut ad ordinem revertamur. rens cadavera, quem prius plangeret, nesciebat.
12. Latrones veniunt ad Hilarionem nocte. — Ctim Cognilo autem quod essel quidam Monachus in vi-
habitaret adliuc in luguriolo annos natus decem et . cina solitudine, oblila matronalis pompsc(tanlum se
octo, latrones ad eum nocle veneruni, vel sestiman- mairem noverai) vadit comilata ancillulis, et eunu-
tes haberealiquid quod lollerent, vel in contemptum chis [Al. vernaculis] : vixque a viro persuasum est,
sui reputanteslieri, si puersolitarius eorum impctus ui asello sedens pergeret, Ad quem cum pervenis-
non perlimesceret. ltaque inler mare et paludem a set: a Precor le, ait, per Jesum clemenlissimum
vespere Hisquead solis orium discurrentes , num- Dcum nostrum : obiestor per crucem .ejus et san-
qtiam locum a cubilis ejus invenire poiueruni. Porro guinem, ut reddas mihi tres filios; et glorificetur in
clara iuce reperto puero, quasi per jocum : Qnid , urbe Genlilium nomen Domini Salvaioris, et ingre-
inquiunt, faceres, si latrones ad le venirent? Qnibus diatur servus ejus Gazam, et e idolum Marnas cor-
ille respondit : Nudus latrones non timet. Et illi: ruat. Renuenie illo, et dicente, numquam se egres«
Cerle, aiunt, occidi potes. Possum, inquit, possum : sum de cella , nec habere consueludinem , ui non
etidco latrones non limeo, quia mori paratus sum. modo civitalem, sed ne villulam quidem ingredere-
Tunc admirati constanliam ejus et fidem, confessi I] tur, prostravil se liumi crebro clamilans : Hilarion,
suninoctis errorem, csecalosque oculos, correciio- serve Chrisii, redde mibi liberos meos. Quos Anio-
rem deinceps vilam pollicenles. nius lenuit in jEgypto, a te servenlnrin Syria. Fle-
13. Mulier slerilis pritna irrumpere ausa est ad bant cuncli qui aderanl, sed et ipse negans flevit.
eum.—Viginli et duos jam in soliiudinc habebat Quid mulla? non prius mulier recessii, quam ille
annos, fama lantum notus omnibus, el per totas Pa- pollicilus est se post solis occasum Gazam introim-
lseslinse vulgatus urbes, cum interim mulier quse- rum. Quo postquam venit, singulorum leciulos et
dam Eleulheropolitana cernens despectui se ha- f ardentia membra consignans.invocavit Jesum. Et,
heri a viro ob sterililatem (jam enim per annos o mira virtus ! qtiasi de tribus fontibtis sudor
quindecim nullos conjugii fructus dederat), prima ir- pariier erupit : eadem hora rcceperunt cibos ,
rumpere ausa est ad beaiurn Hilarionem; el nihil lugeniemque matrem cognoscentes, et benedi-
tale suspicanti, repenie genibus ejus advnluia : cenies Deum, sancli manus deosculali sunt. Quod
Ignosce, inquit, audacisc : ignosce necessitaii mese. postquam andilum esl, et longe lateque percrebuit,
Quid avertis oculos? quid rogantem fugis? Noli mu- certalim ad eum de Syria et jEgypto cnnfluebant:
lierem aspicere, sed miseram. Hic sexus genuil Sal- ita ul multi crederenl in Christum, et se monachos
vatorem. Non habent sani opus medico; sed qui male D profitercntur. Necdum enim lunc monasleria erant
habent (Luc. v, 31). Tandem substitit, et post tan- in Palscstina, nec quisquam monaclmm 20 anle
a Iidem duo codd., cubicuti. e Vocem Idolum nostri mss. non ngiiosciinl. Dc
1 Sic mss. Gra;ca foima 'Apiaruait-n. Hanc porro Marttq vero noster infra iterum el epUt. ad La-lam,
Libauitis pluriiiium laudal lih. iv. euUt. <4i,ad Hel- ei Aruobius, el Maiinus in Viia Procli loquiuiiur.
pidmm :"EyvwvTIJV upiarrn "Apto-Tatvirnv.Ilelpidio au- Epiphan. in Anchoraio, cap. 108 : l&upvusSoOXof
lei» Mrce.ilinus paiiln esl iuiquior; iiiiiiiruiu ob in- 'Acrrepiovrov Kpwrbcrzupa Va^uiot;rip-arui, Murnus
vidiaiu Chrisliaid iiominis. Aslerii Cteiensis servus u Gusmis colitur. M<>xeral
AristmneimElpidii. De lilpidio Prafecto Pra;iorio egressurum pro egressum, quod habeiit mss. omnes.
videMiiceliiimm lib. 21. MARTIAN f ln aliis arentia, coucinnius vero ardentia hemi-
c
_ Bemiiritmo. Hemiiritaeumest febris sesquiter- tritsco, sive sesquiiertiana febri, membra inieiligun-
izvperb;, lebris seniiierliana. Ga- tur. Sed illud tnrpi errore in editis antea libris pec-
tiana, -iipA.tpvtu.io;
len. ad Gliuic. leniana iuiperfecta ei accid<'iis ad catum esl, quod considerans legunl pro consignans,
quolidianam : quod citius i'ecnrr»l quam vera ler- quod esl crucis signo nolans, aui bencdicens apud
tiana. Vidc Celsumde geueribus febrium. MARTIAN. ecclesiasiicos scriptores, eslque in omnibus quos
° Elegantius Vaticani duo mss. Per
ego te ait, consuluimus mss.
Jttum, etc.
 35 S. EUSEBll HIERONYMI 56
sanctum Hilarionem in Syria noverat. Ille fundatoi A Manus, cervix, latera, pedes ferro oneraii ernnt,
el erudilorhujiis convcrsationis el siudii in bac pro- furorisque ssevitiam lorvi ociili minabantur. Cum-
vincia fuit. Habebat Doniinus Jesus in iEgyptc que deambularct sanclus cum frairibus, el de Scrip-
senem Anlonium; babebatin Palsestina Hilarionem luris nescio quid inlerprelarelur, erupit ille de
juniorem. manibus se lenentium : el amplexus [Al. aniplexans
15. Cmcamulier a decem qnnis. —Facidia a vicu- et amplexatus] cum postlergum, ih sublime levavit.
lus est Rhinocorurse urbis ^gypli. De hoc ergc Glainor orius ab omnibus : limebaiu enim ne con-
vico, b decem jam annis cseca mulier adducla est ad fecia j"ejuniis mcmbra collideret. Sanctus arridens :
beaium Hilarionem : oblataque ei a fialribus (jam Silete [Al. siniie], inquil, et mihi meum pala^strilam
enim mulii cum eo Monachi erant) omnem se sub- dimilliie. Ac sic reflexa super huineros manu, capul
stanliam expendisse ait in medicos. Cui respondit: ejtis leligit; apprcbensoque crine, anle pedes ad-
Si quse in medicis perdidisti, dedisses paupcribus, duxit : striugens e regione ambas manus ejus, ct
curassct le verus medicus Jesus. Clamante autem plantas utroque calcans pede, simulque ingeminans,
illa, et misericoidiam deprecante, exspuil in oetilos torqucre [Al. lorquere, aii], dsemOnuni lurba, lor-
ejus : slatimque Salvatoris exemplum virlus eadem quere. Cumque ille ejularet, el reflexa cervicc
prosecuta est. B terram verlice langeret: Domine, inquit, Jesu,sol-
1C. Auriga Gazensis. — Auriga quoque Gazensis ve miserum, solve Captivum. Ul unum, ita ef plures
in curru percussus a dscmone, tolus obriguit; ila vincere luum esi. Rem loquor inaudilam, ex uno
ut nec inanum agitare, nec cervicem posset [AL hominis ore diversse voces,*ct quasi confusus po-
possilj refleclere. Dclaius ergo in leclo, cum so- puli clamor audiebatur. Curatus itaque elhic, non
fam linguam moveret ad preees, audil non prius posl multum temporis cum uxore et liberis venit
posse sanari, quam credercl in Jesum, et se spon- ad monasterinm, plurima, quasi gratiam reddilurus,
deret arti prisliuse, renmuialurum. Credidit, spo- dona affercns. Cui sanclus : Non legisii, inquit,
pondil, sanaius est : magisque de animse, quam de quid Giezi (IV Reg. v), quid Siriion (Acl. vni) passi
corporis salute exsultavit. sint: quorum alter accepit pretiuni, alter oblulit :
17. Marsilas, juvenis [ortissimus. — Prseteiea for- ut ille venderet graliam Spiritus sancti, iiicmerca-
lissimus juvenis nomine c Marsilas de terrilorio Je- retor? Cumque Orion flens diceret: Accipe; et da
rosolymsc, lantum sibi applaudebat in viribus, ut pauperibus; rerpondit: Tu melius poles lua disiri-
quipdecim frumenti modios diu longeque portaret; buerc, qui per urbes ambulasy et nosti pauperes.
el hanc haberet: palmam fortitudinis suse, si asinos .. EGOQUIMEAreliqui, cur alieria appctain ? Mullis no-
yincerel. Hic affeclus pessimo dsemone, non cale- C men pauperum, occasio avaritisc esl : inisericordia
nas, non compedes, non claustra ostiorum inlegra vero artem non habet. NEMOMELICS erogal, quam
paliebalur : multorum nasum et aures morsibus am- 22 q111silii iiibil reserval. Tristi auierii el e in
d
pulavcrat: horum pedes, illorum crura fregeral. terra jacenli: Noli, inquil, confrisiari.fili; quod fa^
Tanliiinque sui lerrorem omnibtis incusserat, ut cio pro me, et pro te facio. Si enim hsec acceperoj,
oneratus calenis el funibus, in diversa nilentiuni, ei ego offendam Deum et ad lc legio revenelur.
quasi ferocijsimus laurus ad monasierium perlra- 19. Paraiylicus curatus. — Quis vero poSSit silen-
herelur; quem posiquam fratres videre , perterrili tio prseterire, quod f Gazanus Majomites haud lon-
(erat enim mirse magniludinis) nunliaverunt patri. ge a riioiiastenb ejus, lapides ad sedifiCandum de
Ille sicut sedebat, jtissil cum ad se perlrahi, et di- ora maris csedcns, loius paralysi dissolutus, et ab
miui> Solutoque: Inclina, aii, caput, ct veni. Tre- operis sociis delatus ad sanctom, statini s sanus ad
mere ille, et cervicem flcctere,- nec aspicere 21 opus reversus est?Etenim liitus qiiod PaitCstiiise
conlra ausus, onmique ferocitale deposita, pedes jEgyploque prselendilur [Fort. pfoieriditiir] per
coepit sedentis lambere. Adjuralus itaque dscmon, et naturanr molle areiiis in saxa dufesceiilibusaspera-
torius, qui juvenem possederai, sepiima die egres- tur; paulatimqufe cohseresceiis sibr gfarfeaj pefdit
sus esl> ^ lacuim, cum nori perdat aspfeclum;
18. Orion vir primarius. — Sed nec illud tacen- 20. Maleficium dissoiulum in ,Gircensibus;— Sed
duni est, quod Orion [Al. Orionus]<vir primarius ct et Italicus ej'usdem op"pidi;municeps Chrisliarius,
diiissimus'urbis Aila»,quae mari-Riibro jmmihet, a adversus GazeiisemDuuihvifum, Mafna3Idplp dSdi-
legiOriepossessiis dsemdrium, '&$.euriv adduclus est. turri, Ciriienses eqiios [Al. circi eqiios curules] nu-

a Erat ridicule aWmotfuirivieyWyrx) vtculus, qupd res editigffiicius.

eiiiiiiie niss".oihuibus; resliluimiis. Mox"in antlquis
ediiibiiiJiiis ralfeo'er.al.'_,suiit deceni jdnidniii, qiiod
RwsVeydus:emendayit, et uiss. corihimiirit. ',..
b Decemjam dnnisi Iiiiporiunt lecibri'velefes edi-
lipritis, jibi11egilur [sunl deicin jdni' dntii)^q.uaStmira -
ctiliiinciifatioriiS csecse'riiulieris facUiin.pitellelur a
deccm annis MARTIAN.
e Tres noslri codd. Messicashabent, alii Mesitas:
paulo post afflaluspTQaffeclus: maleautem vetustio-
_d Aiuea obiinebat gulqtn pro Cruraf qudd, fihien-
Jafe visiirn esi, e duQbusValicv; aliqrieniriv,:.i)iraqji6
leciipiie relenta, horum 'gulatrij illonmi pedes, vel
criira fregerat. . ...
e MssjOnineS, et iu.arejiissWO terrm ,.
, f tfnus ms.,, Zazqnus aliS Zananus^ \e\ Zenaihus :
riiox qudqiie cudens pro ccedens.
t' Illud sanut addidimus e mss.
$7 . VITA S. niLARiONIS EREMFLE. 38
iriebat. Hoc siquidem in Romanis urbibus jam inde ,A cum Chrisiianum ad supplicium poposcerunl. Indu-
a servabatur a Romulo, ut propler felicem Sabina- bitala ergo vicloria ct illis, el niultis retro Ciiecnsi-
rum rapluro, h Conso,, quasi consiliorum Deo, qua- bus plurimis fulei occasio fuil.
drigse sepieno curranl circumilu; et equos parlis, 21. Virginem ob incantaiione amatoria liberal. —
adversse fregisse, victoria sit. Ilic itaque semulo f)e eodem Gazensis emporii oppido, e vifginem Dci
suo Jiabenie maieflcuni, qui dscinoniacis quibusdam vicinus juvenis deperibat. Qui cum frequenfer laclu,
imprecalionibus et hnjus iinpediret [A(. prsccanla- jocis, nutibus, sibilis, et cscieris hujusmodi, qtiss
tionibus et liujus prseparei] equos, et illiusconciia- solcnt morilurse virginilatis esse piincipia, niliil
ret ad cursum, venit ad beatum Hilarioiiem, et non profecissel, perrexil f Mempliim, ut confessovulne-
lam adversarium lsedi, quam se defendi obsecravit. re suo, inagicis artibus fediret armalus ad virgincm.
Ineplum visum est venerando seni in hujuscemodi Igilur post annuni doctus s ab jEsculapii valibus,
nugis orationem perdere. Cumque subrideret et di- non remedianlis animas, sed perdenlis, venit prx-
ceret : Cur non niagis equorum prelium pro salule stimplurii animo smprum geslicns, ei subler limerf
animse luse pauperibus erogas? Ille respondit, func- doinus puellse porlenia q.usednmverborum, ct p<r-
tiouem esse publicam; ct boc se non lam vellc,, lenlosas figurassculplas in ssris Cyprii lamina deio-
quam cogi : nec posse bominem Christianum uli Bdit. Illico iiisanire virgo, ct amiclu capitis abjecto,
riiagicis artibus; sed a servo Cliristi poiius auxilium rolare crinem, slridere dentibus, inclamare noiiicri
petere, maxime contra Gazcnses adversarios Dei : adolescenlis. Magnitudo quippe amorjs se iri furofcm
et non lam sibi quam Ecclesne Christi insultanies.- verlerat. Perducla ergo a parenlibus ad nionasie-
Rogalus ergo a fratribus qui aderant, scyphum fieli- rium, seni tradilur : ulularile slalirri et confitenld
lem quo bibere consueverat, aqua jussit impleri, dscmone, Vim susliiiui, inviius abductus siim: qiiarii
eique tradi. Qucm cum accepisset Ilalicus, et 23 fefe Memphis somniis homincs deliideliam! 0 cfu-
stabulum, et equos, et aurigas suos, c rhedam, car- ces ! JJiJ ° tornienla qiise palipff Exire riieLcogTs, et
cerumque repagula aspersii. Mira vulgi exspectatio: ligatus subter limen leneor. Noii exeb, hisi nie adb-
nam el adversarius hoc ipsum irridens, diffamave- 1'escenS qui leiiel, dimiserit. Ttinc seriex : Grandis,
rat; et fautoreslialici sibi certam victoriam polii- aii, fortiludo tiia, qtii licib e'i"lamina stficluS teiieris.
ccnles exsultabanl. IgUur dalo signo hi advolant, Dic, quare ausus es irigredVpuellarh Dei? Ot serva-
illi prsepediuniur. Sub horum curru rotse ferveut,, rem, iiiquit, eam virginein. Tu servares, pfdililof
illi proetervolaniium terga vix cernunt. Clamor fit caslltatis? Gur non potius in eum quifc niittcliaf,
vulgi niroius [Codd.nimius aliollitur] : ila ulElhnici es ingressus? Ut quid, respondit', intrarem in euiii,
quoque ipsi concreparent, Marnas victus esta Cliris- G quiliabebatcoliegammeuriiamorisd'seiiioiiem?Noluit
to. Porro furentes adversarii, Hilarjonem d malefi- aulem Sancius antequairi purgaret virgiriem, h VeT
a Antea contra mss. fideni erat in prsesemi Serva- equorum- agitatores, qiii adversariorutti equosrdaitivo-
tur. Tum pro Conso olim erat ab ipso. Gravius legi niacis imprecationibus impedirent,ut suos ad cur-
voluit ab ipso Conso. De hoc aulem consiliorum Deo, stis velociorcs impeliercnt srcpe veleres auctores
cui septeno circuim quadrigse currebant, occurrurit iioTaiit.Cassiod. lib. iii Vsriar. ep. r, deqhodani iio-
passim monimenla, e quibus inscriptio vetus oiim bili aurig.i, frequentiii,mi]ius,paimaru-ni eum-dioi fa-
effossa in Circo Maximo aptid Panvinium nostrum ciebat mqleftcum. Necesseest enint, ad, perversitfltem
de Ludis CirCeriS.Elegantiss. Properlius n : magicam referri, quando vicloria equorutri meritis rion
Aul prius infectodeposcitprasmiacursu, poiesiapplicari. Arnob'. Kii.radVers. Geiit'. de' mag*o-
rum ariibnS'.* Qtiis enim Itoc nesciaU..-..in awriculis
Scptiuiaquammetamtriverit arie rola?
cquesdebilitare,fncitare, tardat-e, elc. Vid, cod. Theodf.
Ad rem nostram Varro lib. v de ling. Lalin.: Con- ad leg. 9 de Malefic., Animiaii. Marcellin. plurihus
sualiUdicta a Conso, quod lurii ferim'publitm' ei Deo lbcis.
el in circo ad aram ejus ab sacerdvlibus fiuiil-tiidi e Virgiiiein Deh IiMribuS atil quatuor excmpJari-
illi, quibnts virgines Sabinm raptm. El Terlullianus; bus mss. virginisDeivicinuS'j:uveniSyampre deperibas.
lib. de Spectaciilis : Exinde ludi Consualia dicli, qut MARTIAN.
ab inilio Neplunuihlionorabdhl. Eumderk enimeiCon- ,U f Paria Ii.ibel ih Tsai. xix : Mempliimmagicis diii-
'
sum voeant, El: statiih : Quainquam el consualia' Rb- biis dediiairi, pristini' lisqiteqd pfmseiis'lempus vestigia
mulo defgndunt, quod ea Conso dicaverit, Deo, ut errons osletidunt. Et in cap. LXVde ^Eseuiapji:faiiOit
volunl, Consilii, ejus scilicet, quo lunc Sabinqrum inquo slralis pellibus Iwsliarum incubare solili (genti-
virginmn rnptum militibus suis in matrimonia exco- les) erant, ul in somniisfutura cognoscerent.
gitavit, S*.Gyprianus iib. de ldolorurfi vaniiatC: Gon- s Ab jiisculapii. llie qiioqne legunt-: Ab JEscula-
sus, quem Deum fraudis, velttt Coiniliormn Deutri pii vatibus, non remediqntibusy stsd perdentibus nni*-
coli Itomulus''vohtit,postqiiamin raptum Satinarum- mas, etc. MARTIAN-
perfidia provenit. Vid. etiain, si lubet, Dionysiiim* h Peccant contra historise veritalem, ac Hierorryv
Halicarhassseum lib. r, ValeTium Maximum \. u, el mi menlem bucusqiie editi nnins' hujusce;pariiouise
Plutarehimi de qu;cslionibiis Romaiiis. vel offlissioiic : ut significent ipsutn quo^que adoles*'
b Cohsoquasi. DeConso eonsiliorum deo et llidis"' ceniem a S. Hilarione'
curatu'nvcuui> e coirlrarior
cirCehsibiiS'consu!efragnieiiiorum Festi Poiiipeii li- neque perquiii illum slverif, ne ejosincaiuaiiiinibus.
brum lerlium; et M. Varroiiis de lingiia Latiiia li- (idcm viderelur adhibuisse. Nos e nostris»omnilrus
brum; qiiihlum. afAETliiJN. mss. aeccdente eitain Grav-ii1liuetortiaio susffccirnus.'
« Vox rhednm in OfflnibtiSiqhfbu»! ulimw mss: Ad' lisecallWuin1hiietisrjue^ediibfufiTtliieifduiii' casti--
desideraiur : ium uuus aniiquioTnV-al;ic.catrricSrum- gavinitfs legenies: ex iisderti inss. s«te%*vid-est' dm-.
queregulas pro carccrumque repaguta, fortasse yeritiS"; moii, prCsoliffeVlieinpe" inianiaiioitibtts'.hx<mtovJoi'»
legil. alia eniendamus.
d Mss., maleficum Clmstianorum. Porro maleficos
 39 S. EUSEBII HIERONTMI it)
adolcscenfem, vel signa juberc perquiri, ne atit so- x ut exeas in norhine Domini nostri Jesu Christi, im-
luius incanialionibus recessisse dsemon videretur,, pero. Cumque curalus esset,e simplicitale ruslica
aul ipsesermoni ejus accommodasse fidem : asserenss decem auri Iibras offercns, hordeaceum ab eo pa-
fallaces esse dsemones, et ad simulandum esse calli-- nein accepit: audiens quod qui tali cibo aleremur,
dos; et magis reddita sanitate increpuit virginem, aurum pro luto ducerent.
cur fecisset lalia, per quse daemon intrare poluisset. 25. Bruta animaliacurala. — Parum est de homi-
22. Candidatum Conslantii a dmmone liberat. De-' nibus loqui, brula quoque animalia quoiidie ad eum
curionet locorum.— Non solum autem in Palsesliua, furentia perlrahebantur, in quibus Bacirum camelum
elin vicinis urbibus -fligypli vel Syrise.sed eliam ini enormis magnitudinis, qui jam multos obiriverat,
longinquis provinciis fama ejus percrebuerat. Nam- triginta et eo amplius viri distenlum solidissimis
que Candidatus n Constantii imperatoris , rulilus > funibus cum clamore adduxerunt. Sanguinei erant
coma, et candore corporis indicans provinciami oculi, spumabal os, volubilis lingua turgebal, et su-
(inter Saxones quippe el Alemanos gens h ejus non per omncm lerrorem rugilus personabal immanis.
tam lata quam valida; apud historicos Germania, Jussit igitur eum dimiiti senex. Slatim vero et qui
nuncFrancia vocalur), anliquo, hoc est, ab infantia adduxeranl, et quicuni sene eranl, usque ad unura
possessus dsemone, qui nociibus enni ululare, inge- B omnes dilfugere. Porro ille solus perrexil obviam,
miscere, fremere dentibus compellebat, secreio ab ei sermone Syro : Non me, inquit, terres, diabole,
imperatore c Evectionem petiit, causam ei simpli- lanta mole corporis : et in vulpecula, et in camelo
citcr indicans. Et acceptis ad Consularem quoque unus alque idemes. Etinlerim porreclastabatinanu.
Palseslinsc lilleris, cum ingenti hofiore et comitalu Ad quem dum furens, et quasi eum devoratura 26
Gazam deduclus est. Qui cum a decurionibus illius bellua pervenisset, slalim corruit: subrnissumque
loci qusesissel, ubi babitareiHilarion monachus, 25 caputterrse cosequavit, mirantibus cunclis qui ade-
territi Gazenses vehementer, et d putantes eum ab rant, post lanlam ferociam, laiuam subito mansuem-
Imperatore missum.admonasierium adduxerunt;ut dinem. Docebal autem senex, hominum causa dia-
et honorem commendalo exliiberent; et si quid ex bolum eliam jumenla corripere: et lanto eorum
prseteriiis injuriis in Hilarionem esset offensse, novo ardere odio, ut non solum ipsos, sed el ea quse ipso-
officio delerelur. Deambulabat tunc senex ih arenis ruin essent, cuperel inierire. Hujusque rci propone-
mollibus, ei secum de psalmis nescio quid submur- bat exemplum, quod anlequam beatum Job lenlare
murabat; vidensque tanlam lurbam venientem [Al. permitleretur, omnem subsiantiam ejus inlerfeceril.
vcnieiitium], subslitil. Et resalutatis omuibus, manu- Nec movere quempiam dcbere, quod Domini jus-
que eis benediccns, post horam cseteros abire prse- Q sione, duo millia porcorum a dsemouibus interfecia
suni (Matth. vm , et Marc. v); siquidem eos qui vi-
cepil, illum vero cum servis suis el apparaloribus
remanere; ex oculis enim ejus et vultu, cur venis- derant, non poiuisse aliter credere e.vissede homine
set agnoverat. Statim ergo ad interrogationem Dei lautam dscmonum multiludinem, nisi grandis porco-
servi suspehsus homo, vix terram pedibus tangere rtim iiumerus, el quasi a niuliis actus, pariier cor-
ruissei.
ctepit, et iinmane rugiens, Syro quo interrogalus
fuerat sermone, respnndil. Videres de ore barbaro, 2i. Hilarionem colebql M. Antonius. — Tempus
etqni Framiam tantum etLatinam linguam noverat, me deficiei, si voluero uuiversa signa, quse ab eo
Syra ad purum verba resonare : ut non slridor, pcrpelrala snnt, dicerc. In lanlsm eniin a Ddmino
non aspiraiio, non idioma aliquod Palsesiini deesset fueral elevaius gloriain , ul bcattis quoque Antnnius
eloquii. Confessus esl itaque, quo in etim intrasset audicns conversationcm ejus, scribeiet ei, libcnter-
ordine. Et ut interpretes ejus inlelligerent, qui que ejus epistolas sumerel. Kt si quando de Syrioe
Grsecam tanlum et Latinam linguam novcranl.Grse- parlibus ad se langueules perrexisseni, dicerel eis :
ce qiioque eum inlerrogavit. Quo simililer el in ver- Quare vos tam longe vexare voluisiis, cum habcatis
ba eadem respondente, muliasque iiicantaiionum ibi filiuui meum Hilarinnem? Exemplo iiai|iie ejus
occasiones, el necessilales magicarum ariium ob- D ] pertolamPalseslinam inniimerabilia m.'nasteria essc
tendente, non curo, ail, quoroodo intraveris; sed cceperuni, el omnes ad etini Monaciiicertaiim cur-

•»M?s. omncs, et quos eliam Martian. cnnsuluit,
Constanlini. De Candidaiis, qui mililise ordo erat,
veieres auciores, el praecipue Ammianus Marcelli
nus pas-im.
> Pro ejus, quod habenl mss. cum Viclorio omnes,
Martianseus est. Porro de vetcris Franciselimitibus,
ei vucabulo, videndus Eumenius in Panegyric. ad
Consiaiiiinum, ubi non solum illa pars, sed universa
omnino Gerniania Francise.nomine appellatur. Am-
mianus quoisue Marcellinus lib. xxvn, c. 8, ubi de-
populari dicunlur Gallicanos traclus Franci et Saxo-
net iitdem confines. Inier Saxonas quippe ei Alama-
nos sita erai Francia, ut eliam ex Tabula Peulinge-
rian» coiifctat.
c lmperialediploma, quo ctirsum pulilinim usur-
pare liceret. Grarce o-v-jBvip.u..
Vid. quse iu Epi^t. 118,
nuni. i. annotaviinu^. Vo<abulunicsi Juris, quo <t
S. llierouymus alibi, cl Severus Sulpilius ti^us esl
lil). 2 Hist.: Per Vicarittmac Prmaidnm dalu Qumstio-
nis copia, compellitur adesse, cum lamen de eo niliil
matidasset specialiler Imperator. Occnrrit et apud
Symniachiim lib. vi, epist. 6, et lib.-vu, episi. 48 et
10S, ei lib. ix, episl. 20.
d Duo Vaiic. codic., putanles ad eum ab Impera-
tore missos, ad Monusteriumperrexerunt.
e Addunt mss. homo : ieviora qusedam infra
emendarous.
M VITA S. HILARIONISEUEMIT^E. 42
rcre. Quod [Al. QuosJ ille cernens, laudabat Domini i\ ad eum, cuslodibus jam in ' vinea, qua venirentilli,
gratiam; eta ad profectum animse singulos cohor- disposilis, qui cum lapidibus et glebarum jaclu, fun-
tabalur, dicens: Prseterire figuram hujus mundi; et dseque verligine accedentes delerrerent, sine esu
illam esse veram viiam, quse vitse prsesenlis emere- uvse mane oinnes profecti sunt, ridente sene, et dis-
tur incommodo. simulanle scire quod evenerat.
25. Visitabat monasleria Hilarion. — Volens au- 27. Monachus largus Sabas. — Porro suscepti ab
tem exemplum eis dare et humilitalis, et officii, alio monacho ', cui Sabas vocabulum est (debemus
staiis diebus ante vindemiam lustrabat cellulas mo- quippe parci lacere vocabulum, largi dicere); quia
nachorum. Quod postquam cognilum esta fralribus, Dominicus erat dies, invitabantur ab eo universi in
omnes ad eum confluebant: et comiiati tali duce, vineam, ut ante horam cibi uvarum paslu laborem
circuniibant nionasleria, babenles viaiicum suum : vise sublevarent. Et sanctus : Maledictus, ait, qui
quia inlerdum usque ad duo millia hominum congre- prius refectionem corporis, quam animse qua:sierit.
gabanlur. Sed et procedente lempOre, unaquseque Oremus, psallamus, reddamus Domino officium, el
villa vicinis monachis ad susceptionem sanclorum sic ad 28 vineam properabimus [Al. properabitis].
gaudens cibos offerebat. Quanturn atitem fuerit in Complelo itaque ministerio, in sublimi stans bene-
eo studii, ut nullum fratrem quamvis humilem, B ' dixit vinese, et suas ad pascendum dimisit oves.
quamvis pauperem prseleriret, vel illud indicioesl, Eranlautem qui vescebanlur, non minus tribus mil-
quod vadens in deserlumCades ad unum de discipulis libus. Cumque centum lagenis sestimata fuisset in-
suis viseridum, cum infinito agmine monachorum tegra adhuc vinea, posldies viginti irecentas fecil.
fcpcrvcnit Elusam [At. Elusium et Eolesam],co forle Porro ille parcus frater multo minus sohtocolligens,
27 °''e> 1uo anniversaria solemnitas omnem oppidi etiam id quod habuerat versum in acelum sero do-
populum in templum Veneris congregaverat. Colunt luit. Hoc multis fratribus senex anle futurum prse-
anlem illam ob Luciferum, c cujus cultui Saraceno- dixerat. Detestabalur autem prsecipue monachos,
rum nalio dedita est. Sed et ipsum oppidum ex qui infidelitate quadam in futurum reservareni sua,
magna parle semibarbarum est propler loci silum. et diligentiam baberent, vel sumptuuin, vel vesiitus,
Igitur audito quod Sanctus Hilarion prseterirel (mul- aut alicujus earum rerum, quse cum sseculo trans-
tos enim Saracenorum arreptos a dsemone frequen- eunt.
ter curaverat), gregatim ei cum uxoribus et liberis 28. Fraler nimis cqutus. — Denique unum de fra-
obviam processere, submiltentes colla, et voce Syra tribus in quinlo fere a se niilliario maneniem, quia
BARECU, id est, benedic,inclamantes. Quos ille blande . comperiebat horluli sui nimis cautum limidumque
humililerque suscipiens, obsecrabat ut Deum magis G cuslodcm, et pauxillum habere nummoriim, ab ocu-
qnam lapides colerent: simulque ubertim flebat, lis abegerat. Qui volens sibi reconciliari senem, fre-
ccelum speclans, et pollicens, si Chrisio crederent, quenler veniebat ad fratres, et maxime ad r Hesy-
ad eos se crebro esse veniuriim. Mira Doiniui gralia, cliium,quoillev(;hcmeniissimedeleciabattir.Quadam
non prius abire passi stint, quam fulurse Ecclesise igilur die ciceris fascem vireniis, sicut in lierbis erat
lineam milterel; el sacerdos eorum, ul erat d Coro- delulil. Quem cum Hesychius posuisset in mensa
nalus, Chrisli signo denotaretur. ad vesperum, exclamavit senex, se puiorem ejus
26. Monachus avarus. — Alio quoque anno cum ferre non posse, simulque unde esset rogavii. Re-
exiturus esset ad visenda monastcria, et digereret pondenie autem Hesychio, quod frater quidam pri-
in scliednla, apud quos manere, quos in transitu mitias agelli sui fratribus detulisset, non senlis,
visitare deberet, scientes monachi quemdam de fra- inquil, puiorem leierrimum, et in cicere fceiere aya-
tribus parciorem, simulque cupientes viiio ejus me- riliam? Miite bubus, mitle brutis animalibus, ei vide
deri, rogabant ut apud eum maneret. El ille : Quid, an comedant. Quod cum ille juxla prseceptum in
inquit, vultis et vobis injuriam, ct fratri vexaiionem prsesepe posuisset, exierrili boves et plus solito
facere? Quod postquam frater ille parcus audivit, mugienles, ruplis vinculis in diversa fugerunt. Ha-
crubuit; et annilentibus cunctis, vix ab invito impe- " bebat enim senex hanc gratiam, ut ex odore corpo-
travit, ut suum quoque monaslerium in mansionum rum vestiumque, et earum rerum quas quis telige-
ordinem poneret. Post diem ergo decimum venerunt ral, sciret cui dsemoni, vel cui viiio subj'aceret.

a In aliquot vulgatis, el pro affectu qnimi singu-
los, etc.
b Pervenit Elusqm. Codices mss. Avenion. et To-
los., retinent Elusium : alii Eolesqm. MARTIAN.
c Idem Gordianus Monaclius in S. Placidi Marty-
ris Vita teslatur, nuin. 6i, ubi de Abdala Saraceno-
rum imperatore tradit, eum ul christianm religionis
culluram fundilus de terra eraderet, el Molochitenipla,
et LOCIFERI culturam augeret, cenlum navium expedi-
tionemconyregasse.Sed et noster Hier. in Amos v:
Saraceni veneranlur.
d Eihnicihucusque
Luciferum
sacerdolii ordo erat Coronqtorum, quo-
rum meniio occurrit in epistola Innocenlii ad episco-
PATBOL. XXIII.
pos in synodo Toletana Tolosana ronsliiutos, ubi
negat ad ecclesiasiicum ordiuem venire pnsse eos
qui posl baptismumvel coronati fuerint, vel sacerdo-
lium quod dicitur sustinuerint. Ei clariusapud Finvii-
cuin Mat.: Erunl autem, aitt coronati. aut sacerdotibus
prmposili. ant sucrorum bajuli simulacrorum.
0 Duo Vatic. codices, in vinea, quasi villa
esse"t,
ab eo dispositis, alier veiusiior, jum vintm, quasi villa
esset, ab eo, elc. Gwviiis in aliis invenit, quasivinea
aliena essel, elquqsi viltm custos esset.
1 Mss., Isicium constanler; Sozomenus Hesychqm
vocat, quodex Syrorum pronunciatione facit, quiin
am Grseca nomina detorquebanl.
2
43 S. EOSESirilifiROlSVMi 4
29. Tiirittrum initriicus erat Hii. — Igitur sexage- A et pdfenfes vifi, et judices, ut benedic.lum ab co
siino terlid Vifci;sua; aiino cernens graiide iridhasie- * paherri, VeldJeurii accipefeht. At ille riiliil aliud
rium, et muItUudiiiem fratrhni Secuih habilaMihm; riisi sdlitudlnem mediiabatuf, iriVahfurii, tit quadam
tiifbasqiie eorririn,qui diVefsis languoribus, et im- die proficisci slatiierit: et adducid asello (nimis
mutidis spiritibus occupatos tidse dedUceharil, vtatft quippe exesus jejuniis, vix ingrcdi poterat) iter
omhi genere Jiominum sdlitudo per ciieumitum fe- arfipere Cdnaretuf. $Q 'Qubd Ctrriipefcfebiiisset,T et
plerctiir, flebai qridtidie, et ihcf edibili 29 desidef io qiiasi vastiias Ct jusliliilm Paleslinse iiidiceretuf,
coiiversaliohis ahliqUsef eCordabattir; IriterrOgaWsa pliis "quamdecein millia homiriffhidiversse setaiis e'l
fratribtts quid haberet -,cur se cohfieefet, nit: Buf- sextfs ad reiirienduin ctirn Cohgregata surit. Immobi-
sum ad sseculum redii, et recepi hrefcedem meairi lis ille ad preces, ethaculo arenas discuiiens,loque-
ih vita mea. En homihes Palestirise, el vicihiseprb- balhr : Fallaeero Dominum niehm rioh faCiam ; ridii
vincise existimant mC alkujiis esse iriomentl; et ego pbSsum videre subversas ecclesias , calcala Christi
fcubprsfelextumdnaslerii ad dispensatiohem frairum, alihria.TiUorum riiebrurri sanguiriem. OniVersiautem
vTlehi[Fori. utilem] supeileciilem iiabed. Scrvaba- qtil aileraht, ihteiligehant revelainin ei qulddam esse
tiir autern a fraifibus, ihaxilhe ab tlcsyciiio, quT secreti, quod ridlfet Cdhfileri; et niJiildihinusciisld-
iritro aihore Veheraiiohi setiis dedltus erat. dumqtie B diCbaiit euni , ne pfoficiscefetur. Decrevit ergO, pu-
ita vixissel [M. duxTssefj"logensiiierihium, * Aristse- blica dnlhes voce cOntestaiis , non cihi s'e, non po^
nele illa, cujus Supra Teciiniisirienfroribm, pfsefeCli tus quidquam siimere , hisi dimitiereiur. Et post
tuiiC uxof, isfed hihu de prsefCcli ambilU habens, septem dies, iiiddite taiiiiem reiaxatus, ac valedi-
vemtadehbi, Volens etiahi ad AritdhTumhergeie. ceris plurimis, crim ihfinito agiiiihe prOSequehtiuhi
Ctii flle flens: Vellem, ait, ipse qribqud ire, sl nbn venit B Betilium, uhi persuasis lurbis ut revcrteren-
carcferb htijns mon&steriiclausus tenefef, etsT euriai iuf.ielegit quadragi.htiairionachos, qhi haherehl via-
frijcttts esset. h Biduum eriirii hodie eSl, qiiod tottfs ficuiri , dt pdSseht jejunanies irigredi, id esl, post
niuhdus tali parente orbatus est. Credidit illa "et Solis bccasum ; visitaiisque frairibus, qui In vicina
substilit. Et pdsl paUCOSdieS VChierilehuritid, Ahtd- ereiho efarit ,61 iirloco qui diciturh Lychhos mora-
hTidormllidhem audivit. bailtur, p6frexit/pdst tfidiiuin ad castriiiii Theuba-
30. Conlemptusglorimmirabilis.Drgconiius etPMlo tiiih, hl videfetDfacdiiliuhi episcopuih dl confesso-
c
episcopi exsides.—Mirentuf alii sigha quse ieeTt : fehi , qui ibi exsulabat. Quo lncredibiiiier corisolato
mifenlur ihcredibilerii absliiieiuiahi, scienliam, hu- larili viii prseseiilia, pdst aliiiiltfiduurii multo Baby-
militaterii. Ego nihil iia sttipeo, qharii gloriain ffluin ...'ibrieih rahbfe'pefvehit, ui vTsefelThilonem episco-
et hbiioreih calcare potuisse. Concuffehant episcbpi, C pum el ipsuin coritessOfe.hi. CorislanliUs enim rex ,
pfesbytCfi, cierieorum et nionacliorum greges,d ma- Afiahorum faveiis iiSefesi, ulriimrjue ih ea loca de-
tronarum quoque Christiatiariihi (graiidis lenlatio ) pbf iavefat. Inde egrediens, s pbst iriduum yehit ad
et liiivcinde exurbibus et agris Vulgusignobile: sed oppidum Aplrroditdn : ubi conveiilo diaconoBaisane
a Editi Arislcneta, quod supra notalum est. Mox tttliam. Alii Iegnnt Belhelium, de quo .Sozomenus
duo mss. habiiu pro ambitu. lib. v Historise Eccles. cap. 1S. MARTUS.
h Hahc de Magni Aritdiiiimdrte vTsiohein cum lus — Belulium. Sic ediii anle Marliahsenm Belitiutn ;
cdrifef^quae sub iiisequeniis hilmeri firiem ediSsefit. ipsfevero Beiuiiain legit ex nitqifot hiss.", cujnsinodi
° Mss. oirines adduntv et porlenta ; .<Jeinde unus iniHnninos «nvehinvus; noslri enim pleramqne Ve-
huiriariitalem. pro humililatem, et paulopost celau lilium., sed duo Valicani Vetuliumpraferunl. Dicun-
habei ^vocalcare. tur eiiam qiiidani "Beihelium legere. Beluiiam cerle
a NOsvfi codd. 'euiii Vietdrio, Mnlraw quoqtie ih JibfoLrieoruiri Eiisehius, aut Hreroiryiniisnusfjuahi
Chrisiianorumi, etc. meihoranlvSuidasautcmid uiruin iradil civhatem
— Matwiarum, etc. Cpdices iionnulli Ipgunt, Mq- ad jJudseorum dkionem pertinere fiuirvluiu -tirwn
ironarum quoqucel Christiatwrum, elc. Grandisigitur 'iouSizicovnoh;. Quare vicum illtiin Gazajorum, qui
esi tentafio in matroiiis thfiiliaiiis,'quas proptefea Sozdiheiioiib.v, cap. 15 , Hiftz)ludiciiur, Tacile opi-
cafere debent monaclii atque cterici, si sibi sapiunt. T»nor iiidicaiT. AccCdlt conjecturse ihomenwni cx eo-
MART.IJUS. dem SoaomeiM»gMvJssinium , quod >ejusloci incolas
e Velustissima pietatis pdnsuei.udo, in Eeclesia, a S- Hilaiionead Ciiristianam Udemconversostradit,
quae viiis sancirtaie ihsignibuSOleuriiVel 'pahein be- ipsuriVqiieavum stiuiri baptismum ibi suscepisse.Por-
nedicendum offeiebat, sibi pnslea adiiialapropul- ro 'BeirieliaiiS\i Mt lappellari e'x Pantheo qnod ibi
sanda profutuium. SeverusSulpicius Dinlog. III, c. erat, £x TvjfSupMvywvnf.etV.TSV^EW.iivwviTpij.rYvsuo^s
3,: Non .prmterinittendutn videtur, Avitiani Comitis ©£t5v Dixycbaiay-ovo^«ij£c6atSi« TOV.TOV J3«v6iiov
VKOV.
tMOreiniriisisseMariino oleum, quod addiversas nwr- Ex Syroruni linguu in Grmcqmconversumnomen, deo-
voruth causas necessarium3 sicul esl co.nsuelfido,~be- rum domicilium appetlari propler Panlhei lemplutn.
tiediceret. Et paiild post; vus yitreumcumqleo, cjuqd h Vatica-iiiduo Lwlwnos^ leriius Lignvs^ alii Li-
Miiriims benedixerqt, Videndiis el Hufiiius ilist. chogiws.y'.ideiui' auieni legenduin Jjyco-i, quod est
Eccles. Jtb. n, cap. %.,iflij dj; afidp iriempris iioiniiie oppiduin in cxirema jparje Ttiebaidis. Plinius lib. v,
iiarrai., qiii "oleolieiicaicio per.iilicilisab Aiilpiiii *dis- Lycos dbJ nwitesfiniwit. Mox quoqueaIii<codd. Thon-
cijfhuls Siaiini"bbiiValiiil.«ijuodSuzornenus cdniirmat bastori,, ie.t'fJmbasion , unus jiropius vero Thaubns-
lib.vt,c%>. 1|). . . .^ ....... tpnj.J^icile eiiiin piutainus @uv§a, qtiod in Arabia de-
* El qumfvqsiitds, etc-,Ih'aiiis Hhrisiiiss. .ft,fl«asi serta'cjuiibcat Ptolemseus, caj). £9, debere inielligi.
vas.titqset moesiiiidiri Ju.sli(ium PglbestkxfBindicere- 1 Tres Vatip. ,mss,., ppst Mduum. Vitiose auiem
f& Qtiid sit Jusiifium, viiesis jri DStionafiis. erat penes Jilartianseiiin paulo posi, quieqmsiocaiis,
droiiiridibus^eic. JNecsaiis bene Yicioriiis,, -quitoca-
s VenilBetuliam. E<3iiifClinehtBeiiTiunifmss. Be- tiscqfuelis, eldromedis, quasidua? essent bejiuarum
 48 VITA S. filtAlUONfS EREMIT^E. *6
— Igilur reversus
(qui locatis dromadibus camelis, ob aquse in crcmo A 52, Pluviam inipefrajt Hilarion.
penuriam consueverat eunlcs ad Antonium.ducere), , ad Aphroditpn , duobus secum tantum retenlis fra-
coiifessiis est Jratribus inslare31 diem dorniitionis1 Iribus, in vicina eremo moratus est: lanta abstinen-
beati Anlonii; et pervijgilem nociemjn ipso guo.de- tia e.t silentio , ut tunc primuni se ccepisse Cliristo
functus fuerat loco, a se.ei debere celebrari. Tribps; s.ervire dicerel. Porro jam triennium erat, quod
jgitur diebus per -vasiani et borribilem soli.uidinem, t-lausum ccelum illas terras ar.efccerat; ut vuJgo di-
tandemad uiontem altissimum pervenerunlj jrjeper- fiCrent, Antonii raorlem eliam ele.menialiujere.Nou
lis jbi duobus monachjs, Jsaac el Pe.lusia.no,,quprujrn latuit fama IliJarionis ac.colasquoque illius loci: ct
Isaac inlerpres Anlonji fue.ra.t. ce.rtatim virjljs ac muliebris sexus ore luridi, ct at-
5.L JJobilacultiinjS. An.lonfj,CeMvlqAglqtxiLJjj.W> teuuali fame, pluvias a servo €hristi, id est, a 'beati
JtumsepulcrumB. Anlonii. — Et qu.ia se prsebe.l.pcqa- Antonii,successore d.eprecabantur. Quosillecernens,
sio, et.ad lo.ci .ye.ivjmus,.digniiro yidelur Jweyi .s,er- jnire doluit.Elevatisquein ccejum oculis, etutras-
mone h.abilaciilum fan.ii viri des.er.j.bejr.e.S.axeus .et (gtie in suhlime .erigens palmas, slalim impetravit
subljmjs mons .p.ermille circilcr jtassjus,, ad r,a,dj.ces jpuod rogaveraul. Ecce autem siliens.arenosaque re*
:su?s apas exprimjt^ ^uajvum aljas a.rense eJiiJHj.nt., gio, poslquain pluviis irrigata est, tatUani serpen-
ajise ad inferiora .delapssCjjpaulalim .riyum effic.Hint.;U tum el v.enenatorum animalium ex improyjso .ebiil-
sqp.er quein _ex.u.lragu^ i'i,pa jpalmseJn,pume.EaJ)ilfiS livit nuiliiludinem , ut pe.rcussi innumer.abiles , nisi
multumjococ.t.am.oetiiiate^^ Vj- ad Hilarionem concurrissent^ tslali,minlerirent. Be-
deres isenero h.uc atqu.e iiju.c ,cuni idiscjpuli.s 4J.estti jnedicto iiaque oleo uiiiversj agricolse,alque paslor.es
tAjilonii djscurjere.. ifli.c.j.aiebant, psalJerc,, Jiictftra - tangenies vulnera^ cerlam saluiem resumebant.
jrCj bic opcrari, hicjfessu.s ,r_esider,esoji.lus era.l.JIas 35. Pergit in aliqs regipiies,.— Videns efiam ibi se
vj.tes, ba.s arbuscul.as.ipsp jjlaniayji: jllam .areolaui nijris lionpribus afflci, perrexit Alexandriam , inde
manibus suis ipse composuit. Hanc pi.scjiio,m[_MM. M Jilleriorem | Mss. iplenorem] Oasim eremum
pisciiiulam J ad irr.igaiidum Jjorlului» .niulto sudore iransilurus. Et guia numgu.am ex guo cceperat esse
fabricalu.s esl. .Isluni sarculum ad .fpdlendam.terrajn monacbus^in urbibusmanseral, diverlitad quosdam
plur.ibus aii.nis habuii.. J.accb,a.t i.n stralu^jus,, iftt frjatr.es sibi notos in c Brucbio, haud procul ab Ale-
quasi jcjalensadlmc cubile.d.epsculabatur. .E.raf.Miem xandria; qui.cji.m mir.o gaudio susceptssent senem ,
c.ellula nonjplus inensutse Jperquadrum tenens quam efJam vicjna nox esset, reavenle .audiunt discipulos
liomp dormiens jjxtendi^p.Oteral..Prseterea in suh.li- .ejus a.sinum sternere^ illumque tparare prolicisci.
.niisnvpniisverli,c.e,,qjuasi ,per cocbleam _ascen.denli- Ilaque advoluli pedibus, rogabant ne hoc facerel}
jbus„ ^f .arduo va.ld.e#isu \M. .adnisu J,,, duse,ej»s-' tl et ante limen prosirali, cilius se mori, guam tanlo
denj iinejij8ur.se cellul.seyjse.hanl.ur,:in quibtis v.e.nien- carere hospiie lestabantur. Quibus ille respondit:
iliumjfequ.eiitiam, .et .d.i.scipuJ.orumjBiiorumcon.tu- Idcirco abire feslino^,,ne yobis molesliam gener.em.
bwnJum Jugiens moralu.s:e.st. V.exu.miiicin ,vjy,o.cx.- Cer.teex jio.sieriorib.us c.ognoscetis, n.on sine causa
sUse^saxo, ostia fan.tumMdita hab.eban.l;.Postqnam jiie subilo .ambulasse..Igitur ,ajtera dje Gazenses cum
aju.temad .ho.rtuluni veneran-t.: Videtis^ inquit Jlsaac, licloribus prsefecti (nam prjdie eum yenisse coguove*
h&P.pouia.rjjntm ,[A/. pameri jijn ] afbuscuj is coii sUpnj,, ranij intrantes monas.tcrium,,cum.iJJummijii.meinve-
e.t ojejibus .vjrens;,ante Jtoc ferme trie.onijini cum nissent invicem Joquebaiuur : Npnne yera sunt qua;
iOnagrorumgrex .ya.sla.ret,un.umeJ.u.ctorihjJSj.eorujn audivjmus? magus est, et futura cognos.cit. Urbs
^Mreju.ssit;, Jiaculoqiie Aundens Ja,tera;: 4iJjare.. jn- .enim.Gaza;, tvostqtiam, ip,r,p,feclo d.e .PalsesiinaHila-
^uita jccnxeditis quod ,noji semi.nastis ?JEt.exi.ndcfex- rione, Julianus in imperium 33 s.uccesserat, de-
Cj^plij3,a.quis,:ad:quas;po.iand.asv,euti.laban;f,,numgMm slxuclo.mp.nas.ierioj3J.us,
precJbus.ad im,pc,ratoremda-
iip.s n.ecvanbus.ciijam^nec rfilera,cctntigisse.JPraj.ierej» tis., cl Jljlari.Qnis,.et Jlesychii m,oj;tem,inipeiraveral:
rogabat senex , ut sibi locum tumuli ej'us osiende- amboque ut quaererenlur, toto orbe scriplum erat.
Tent. 'gui xum seofsum pum abduxTssent, ixifnm fSi. De Adriqnq Uiseipuio. JJgressus ergo de Bru-
inpnstrarveriiit necoe 4gno.rafur.. .£ausam occujtan- •Dcliio., per in.viamsoJUudJneth intravit.Oa.sijn : ibique
Mi/juxtai|irseceptum*jAotoi«iituisse -referentes ,«ie anno plus minus exacto, quia d illuc quoque sua
yefgatntus, :qui .jjJJ 'inlllisio.cisdilissimus erat,, fama pervenerat, guasijara Tn tjriente latere non
suhlato ad viliajDtt.suamjancti.corjPore, b jnarlyritim jiosse.t, ubi-m.ulii illuro .et.o.p.uiioue,etvuliu noye-
fabricarelur. tantjsadsolas nayjigarelinsulas-cogitabal; ut quem
.specdes,Kmrtfa ^uam^doeet ^-opiseusaniAunelianO;, BrHC/iiohsdiciamsu.ata3laleideseri.anifpjs.sejteslatur.
Menabia'Cumifugeretwamelis,\quosdr,amedas;Mcit.anl, A-uotorViit-3! • vccat &%$
A polloiiiiJ)yscp.l,i,Mpi>v-x,m
eic. Nos locnm e mss. coiisensuTestiiiiinius. 0pou^tw niyixmdpspmiSic.JForje -.TsJQVrEjO»^.^), SSITOJT^)
^Wid.S. Atbanasium un Vit.;S. )AiU«nii.Jrifraie- sttTHu!{Sic).%u.fov:jt£,y!p.r'tc$pi<Triv
'AisS«vSpgi;KV..A.lexan-
viora qusedam eiiieinlamus. .drintc urbissegio •isiaTuiWstluasi,-7rufiov%efov.dicl.a,
;a
-* Mar.tyr..Jfabric.Mitrtyritimiestten^iumdicatum <quo,deioria>voxiEpou^iirpv,Td.eo,perJipliith()ng4iincQn-
inihoiwemiMariyruni.wel^Confessoruni. JMARTIAN. ;ciptenda,,nt PeiayiusjCQiuend.it411.annqtotipflihusiin
xontra ni8S.:ifidemihucusqueid)Ji- -Epiphanjnm iJe jpeiiderihus *.t Emensuris,,quem.si
'''•ciBeiiperaTOxei
nuit hic aique infra Brutio. :Sedj8r«*ife»n;legendufn 4ubetiside.
nionuil etiam Ammian. Marcell. lib. xxn, c. 16. Et ^Mss.,Mlm^uoqtte,eum mi famd ^>mv.emrati
Epiphanius, qui Bfovxwv X5L^«,id est regionem
 47 S. EUSEBII HIERONYMI 48
terra vulgaverat, sallem maria celarenl. Eodem A venientes se notum facerent, * ad mediterranea
ferrae tempore Hadrianus discipulus ejus de Palses- fugit loca, id est, vieesimo a mari millario; ibique
tina supervenit, dicens Julianum occisum, et Cbii- in quodam deserlo agello, lignorum quotidie faseem
slianum imperaloremf Jovinianum)regnarecoepisse; alligans, imponcbat dorso discipuli. Quo in proxima
revertique eum debere ad monasterii sui reliquias. viila venundato, et sibi aliraoniam, et bis qui forte
Quod ille audiens deteslalus est: et conducto camelo, ad eos veniebant, pauxillulum panis emebant. Sed
per vastam solitudinem, pervenil ad maritimam vere juxla quod scriplum est: Non potest civitas
urbem Libyse, Pareionium : ubi Hadrianus infelix latere supermontem posita (Malth. v, 14), Scutarius
volens Palsestinam reverii, etprislinam sub nomine quidam cum in basilica bea tiPetri Romsetorquerelur,
magislri quserens gloriam, multas ei lecit injurias. clamavit in eo immundus spiritus : Ante paucos
Ad extremum, * convasalis quse a fralribus ei missa dies Siciliam ingressus esl Hilarion servus Christi,
detulerat, nesciente illo, profeclus est. Super hoc et nemo eum novit, et pulat se esse secrelum;
quia alter locus referendi non est, boc lanlum di- ego vadam, et prodam illum. Slaiimque cum ser-
xerim in terrorem eorum qui magistros despiciunl; vulis suis ascensa in porlu nave, appulsus est Pa-
quod post aliquanlulum lemporis computruerit cliynum, etd deducente se dsemone, ubi ante tugu-
morbo regio. B rium senis se prosiravit, illico curatus est. Hoc
35. Evangeliorum codicemmanu sua scripseral. — initium signorum ejus in Siciiia, innumerabilem ad
Habens igiturb senex Gazanum secum, ascendit eumdeinceps segrotahtium, sed etrcligiosorum homi-
classem, quse Siciliam navigabat. Cumque venun- num adduxit multitudinem : in tantum,utde primo-
dato Evangeliorum codice, quem manu sua adoles- ribus viris quidam tumens morbo intercutise aquse,
cens scripserat, dare naulum disponeret in medio eodem 35 d'ie l" 0 a(i eum venerat, curatus sii. Qui
ferme Adrisc, naucleri filins arreptus a dsemone, posiea offerens ei inflnita muneia, audivit dictum
clamaie ccepil, el dicere : Hilarion serve Dei, cur Salvaloris Ed discipulos : Gralis qccepistis, gratis
nobis per le et in pelago lulos esse non licel? Da date(Matth.x,8).
miliispaiium donec ad terram veniam, ne hic ejec- 58. Hesychius discipulus qumrit Hilarionem. Dum
tus, prsccipiter in abyssum. Cui ille : Si Deus meus, hsec ita geruntur in Sicilia, Hesycbius discipulus
ait,. libi concedit ut maneas, mane; sin aulem ille ejus, tolo senem orbe quserebat, lustrans litiora,
te ejicit, quid mihi invidiam facis, 34 homini pec- deserta penelrans; et hanclanlum habens fiduciam,
catori aique mendico? Hoc aulem dicebat, ne nautse quia^ubiciimque essct, diu latere non posset. Trans-
el negotiaiores qui innavi erant, se, cuin ad lerram acio igitur jam triennio, audivil Methonse aquodam
•pervenisscnt, prodereni. Nec multo post puigalus iG Judsco, vilia populis scruta vendenle, Prophelam
est puer, paire fldem dante, et cseteris qui aderant, Chrislianorura apparuisse in Sicilia, tanta miracula
utilli se super ejus nomine locuturos. et signa facientem, utde veleribus sanctis pulare-
56. Ingressus aulem Pacbynum promonlorium tur. f Inlerrogans ilaquebabitum ejus, incessum et
Sieilise, obtulit nauclero Evangelium pro suhvec- linguam, maximeque rclaiem, niliil discere poiuit.
iione sua et Gazani. Qui nolens accipere, maxime Hle enim qui referebat, famam ad se venisse tanlum
ciim videret illos, exceplo illo codice, el his quibus hominis lestabatur. Ingressus igitur Adriam, pro-
vesliti eranl, amplius nihil liaberc, ad exlremum spero [Al. propero] cursu venil Pachynum ; et in
jjurat se non accepturum. Sed et senex accensus fl- quadam curvi Jiltoris villula, famam senis sciscita-
ducia pauperis conscientise, in eo magis lselabalur, tus, consona voce omnium cognovit uhi esset, quid
ei quod nibil haberel sseculi, el ab accolis illius loci agcret: niliil in eo itacunctis admirantibus, quam
mendicus putareiur. quod post lanta signa atque miracula, ne fragmen
57. Fttgil ad mediterraneq locq. Hydropicus cura- quidem panis a quoquam in illis locis accepisset.
itis. Porro recogitans ne negotialores de Orienie Et ne longum faciam, sanclus vir Hesychius ad raa-
» Duomss., convocaiis omnibus quce, elc, alius D declinaret, cum per id lemporis Oasi deliluisse, us-
cum vusis qum, etc. Monuit Viclorius convasalis per- que quo, Juliano imperalore occiso, Siciliam venit,
inde esse ac collectis in sarcinas rebus, ut aspor- ex Hieronyrai superiori contexiu compertum sit.
lentur. Iterum haud recle Gravium snspicari, liominem qni
J>Jidem mss., Senem Zazanitm. Hilarionis sanclilatem prodideril, non scularium
< Conferendus Sozomenus lib. v, cap. 10, quem luisse, sive legi debere, sed scrutarium, sive qui
brevilatis gratia Latine tantum ex Valesii interpre- scruta venderet, nt ex Horatii versu,
tatione repraisentamus : Per idem, inqtiit, tempus Viliavendentemlunicatoscruta popello;
(Juliani scilicet imperatoris) Hilario quoque monq-
chus a Gazmis qumsilus in Sicitiam se recepil. Ibi li- cum econtrario avSpurS>vimar^p.m, virum illustrem,
gna e.x desertis montibus colligens et humeris suis in sive genere, sive digniiate, Sozomenus vocet, et
urbem portans vendebat,eoquepacto quantum qd vilqm Scutaiii nomen designet.
d
sufficit, quotidianum sibi parabal alimenium. Tandem Unus ms., deducenle se dmmone, anle conspec-
vero quisnam et qualis esset, indicatus a viro NOBILI, lum senis proslratus,illico, etc.
<7Mto ctemomo vexabalur; postquam eum immundo eVo.ceroaqum, qnse antea deerat, sunecimusemss.
f Viliose haclenus obtinuit Interrogatus pro inter-
spirilu liberctsset,trajecitin Dalmaiiam, elc. E quibus
duo siini in rem noslram aniroadverlenda; et pri- rogans, et nihil dicere pro discere, quemadmodum e
mum quidem falli Sozomeuum, qui in Siciliam trans- mss. omnibus eraendamus.
Jrelasse HiJarioiiem tradil, ut Gazseorum insidias
49 VITA S. HILARIONIS EREMIT^E. 80
gistri genua provolutus, planlasque ejus lacrymis ,A transi in mare, et fiet ( Matlh. xvu, 19), etiam juxta
rigans, tandem ab eo sublevatus, post bidui iridui- litleram impleri potest, si tamen quis habuerit
que sermonera audila Gazano, non posse senera jam aposlolorum (idein, et lalem qualem illis babendam
in illis habilare regionibus; sed velle ad barbaras Dominuf imperavil. Quid enim interest, ulrum mons
quasdam pergere naliones, ubi et a nomen et rumor descendai in mare, an immensi undarnm montes
suus incogniius foret. fepenie obriguerint, et ante senis tanlum pedes sa-
' 39. Comburit
serpentem boam diclum. Dtixit itaque xei, ex alia parte molliter fluserint?
eum ad Epidaurum Dalmatise oppidum, ubi paucis 41. Fugit Cyprum. Mirabaiur omiiis civilas, et
diebus in vicino agello mansitans, non potuit abs- magnitudo signi Salonis quoque percrebuerat. Quod
condi. Si quidem draco roirse magniludinis, quos intelligens senex, in brevi lembo clam nocte fugit,
gentili sermone boas vocant, ab eo quod lam gran- et inventa posl biduum oneraria navi, perrexit Cy-
des sint, ut boves glulire soleant, omnem laie vasia- prum. Cum,|ue inler Maleain et Cylheram piratoe
bat proviuciam, et non solum armenta et pecudes; derelicta classe in lillore, qusc non antemna, sed
sed agricolas quoque el paslores b tractos ad se vi conlo regiiur, duobus liaud parvis myoparonibus
spiritus absorbebal. Cui cum pyram jussissel prse- occurrissenl, eidenuohincindehfluctus occurrerent,
parari, et c oralione ad Chrislum emissa, evocalo'-B remiges omnos qui in navi erant Irepidare, flere,
prsecepisset strucm lignorum scandere, d ignem discurrcre, prseparare contos, 37 et quasi non suffl-
supposuit. Tum itaque cuncu speciante plebe, im-. ceretunus nunlius, certatimseni piratas adesse dice-
manem besliam concremavit. 36 Unde sesluans, baiU.Quosilleproculintuenssubrisit.Etconverstis ad
quid faceret, quo se verleret, aliam parahat fugam; discipulos dixil: Modicm,inquii fidei, quare trepida-
et solitarias terras mente perluslrans, mosrebat tis (Matih. xiv , 32) ? Nurnquid plures sunt hi quam
[ Al. mirabatur ] quod lacenle de se lingua, miracula Pharaonis exercitus? tanien omnes Deo volenle sub-
loquereniur. mersi sunt. Loquebalur his, el nibilominus spuman-
40. Egressum terminis mare compescil. e Ea lem- tibus roslris hoslilescarinse[A/. lurbse] imminebant,
peslate, terrse moiu lolius orbis, qui posl Juliani jaclu tantum lapidis medio. Stetit ergo in prora
morlem accidit, maria egressa sunt terminos suos, [Al. ora] navis, el porrecla contra venienles manu:
el quasi rursum Deus diluvium minaretur, vel in an- hucusque, ait, venisse sulficial. 0 mira rerum fides!
tiqnum chaos redirent omnia, naves ad f prserupta stalim resiluere naviculse, et impelleiilibus contra
delalse monlium pependerunt. Quod cum viderenl remis, ad puppim impelus redit. Mirabanlur piratse
Epidaurilani, fremenles scilicel fluctus el undarum. post tergum se rcdire nolenles : toloque corporis
nioles, et monles gurgitum litloribus iuferri, veren- 'C nisu, ut ad navigium pervenirent, laborantes, velo-
tes, quod jam evenisse cernebant, ne oppidum fun- cius inulio quam veneranl, ad litlus ferebantur.
ditus subverteretur, e ingressi sunt ad senem : et &'•!.Multos ab immundis spirtlibus cural.—Prseler-
quasi ad prselium proficiscCntes, posuermit euni in mitto csetera, ne videar in narratione signorum vo-
litiore. Qui cum tria crucis sigua pinxisset in sabulo, lumen exlendere. Hoc solum dicam, quod prospero
nianusque contra lenderet, incredibile diclu est in cursu',inlerCycladas navigans, hinc inde clamanlium
quantam altitudinem intumescens mare ante eum de urbibus et vicis , et. ad liltora concurrentium ,
Etelerit: ac diu fremens, et quasi ad obicem indi- immiindorum spirituum voces £ audiebat. Ingressus
gnans, paulaiim in semeiipsum relapsum est. Hoc ergo Paphum , urbem Cypri nobilem carminibus
Epidaurus etomnis illa regio usque hodie pra>dicat, poetarum, quse frequenler [Vel frequenti] terrse molu
matresque docenl liberos suos ad inemoriam in pos- lapsa,nunc ruinarum lantum vesligiis quid olim fue-
teros transmittendam. Vere illud quod ad Aposlo- rit, oslendit, in secundo ab urbe milliario habiiabat
los dictum esl: Si credideritis, dicetis huic monti, ignobilis , gaudensque quod paucis diebus quieie
a Mss. conslanier, nomen et sermo suus ignotus, I) bit Ammianus Marcellinus ad flnem lib. xxvi, et
etc. consule Valenliniqno primum cum frqtre Valenle ac-
b Duo mss., trqctu smvispirilus, alius sui spiritus. cidisse dicil, quod referlur ad an. 36S (vide Cbroni-
c £1 orqtione ad Christum, elc. Male legunt edili con adan. 2 Valcntiniani),et in Cbronico Alexand.:
libri, et oratione ad Christum niissa populo evocalo, TOOTM r£>erei MBukuo-a-u ix TO5V
tStwv6'pwvi&HOep.ovi
prwcepisset,etc, evocavitenim seipenlem Hilarion, navi^Kf)71736iS' ZK/XKVSWV AuyoOurwv.Vid. Socraiem
et ei proccepi!siruem lignorum ascendere, ut com- lib. iv, c. 5.
burerelur. MARTIAN. ' Prmruplq delata montium. Hoc modo scriplum.
- d Concinnius mss. et brevius, ignem supposuit, reperimus in omnibus, quos inspexi. mss. codicibus.
cunctaquespectanle plebe, elc. Marianus legit, ad prmrupta montium delatapepende-
e JE« tempestate, terrm molu. In Chronicis Euse- runt. . MABTJAN.
bianis idem Hieronymus, anno Valentiniarii 2, terrm — Erasmianam lectionem Martianseus ex flde mss.
motu per totum orbem faclo, mare liltus egreditur, et suorum revocavit, de latere, pro uno verbo delqtm :
Sicilim, mullarumque insularum urbes, et innumerabi- nobis probaiur magis islhsnc Victorii, quam mss.
les populos oppressit. De eodem bsec habet in Isai. . ad unum omnes, quos consuluimus, cdnflrmant.
cap. xv : Motu lerrm magno in mea infamia, quando B Eral antea ingressi sunt, certe renitenlibus mss.
foiins orbis littus transgressa sunt mqria, elc. Vide Vid. Sozomeiium lib. v,cap. 20.
eliam Orosium lib. vn, cap. 52, et Socrat. Hisl. Ec- h Unus Vatic. flucttis verienle(a\. verrente) remi*
cles. lib. jy, cap, 5. MARTIAN. ge, omnes, eic, quse forlasse verior est Jeclio.
—T«rr* hioliis jiic idem est, quemeleganier descri- » Erat conlra mss, Qd«m,auditbantur.
 Sij &. EUSEBII HJERONYMl S2
viveret. Veruin a non ad plenum vigiuii transiere J^..standum, hominem surrigehant. Quod postquam au-
dies, cum per oirinem illam insulani quicumque ditum esl' „.etiam difilcuiia^femloci., et iter invium
lnimundos liabebant spiriius, clamare cceperunt, pluriroorum vicit necessiias. Niliil seque per cif-
veriisse Hilarionem servum Cliristi-, et ad eum si cumilum cuiiclis villis observanlibus , quani ne quo
debere properare. Hoc Salamina , hoe Curium, hoc modo elabereiur. Disseminaverat enim bocde eo rti-
Lapetha el urbes reliquse conclamabanl, plerisque- mor, diueum ineodem Ioconiancrenoii posse.Quod
asserentibus scire se quidem Hilarionem , ef vere ille non levilaie qjiadam , aut puerili sensti- victus
illum esse famulum Dei, sed ubi esset ignorare. faciebat; sed lionorem fiigiens et imporiunilaiem.^
Inira triginta igitur nec mulio amplitis dies,ducenli sempef 39 cnim silentitim et vitam ignobilem desi-
fernie, tam viri quam mulieres, ad euiii congregali derabat.
sunf. Quos cum vidisset, dolens qtiod se non pate- W. festqmentum Hilarionis,—Olei uncliqne cttrati
rerilur quiesceie T et quodammodo in ultiouem sui filiq ei gener Coristantim.Igituroclogesimosetatissuai
sseviens, lanta eos oralionum instanlia ftageliavii, ut arino, cuin absens esset Hesychius , quasi lesta-
quidam statim , alii posl bidtium triduumve, omnes ifiehti viCe brevem mauu propria scripsit epistolam,
vero intra uriam Iiebddmadam curarentur. omrieS diviiias" suas ei defelinqtiens ;(Evangefium
45. In secretioremlocum ascendil. Bucoiia AZgypti. ]Q sciliCei, et tuilicam saccearii, cucuflam et palliolum^,
Pqrqlyiicus curqius.—Manens itaqiieibi biennid, et riam minisief ejus aiife paucos dies obierai. Vene-
semper de fuga cogiCaiis, Hesycliium ad se veris funi itaque ad segrdiariiem de Paplio multi religiosf
terapore reversurum , Paltcstinani ad salulalionem vifi; et iriaxiriie'qudd eiini dixisse audierant, jam
fratrum,ei monasterii sui 38cineres visendos riusit. s'e'id tfdriiiiium migialurum, et de corporis viuciifis
Qui cnm revertisset, cupienti rursum ad JEgyptum lTberariflum'; sed et Consiantia qusedam sancia le-
navigare, boc est, ad ea Joca, quai vocanlur b Bucd- miria , ciijus geheruni et iiliam de morte liheraverat
lia , eo quod nullus ibi Chrisliaiioruih esset , sed unciione ofei : quos dmnes adjuravit, ut ne puncto:
barbara lanturn ei ferox hatio, suasit ut in ipsa raagis quidem horse post mortem reservaretur; sed slalim
insula ad secfetiorem locuin «'conscenderei. Quehi eurii ih eoderii lidrtulo terra operirent, sictit vestilus
cum diu luslrans oirinia, reperissel, perduxit euftf efat iri lunica ciliciria et cucutfa , ei sago rustico.
duodecira niillibus a niari procul ihlef secretos aspe- 43. Jainque mddicus caldr lepebat in pectore, nec
fosque nionles, et quo vix reptando maiiibus genu- prseier sensum quidquam vivi liominis supereral, et
biisque posset ascendi. Qui iiitfogressus , coriiem- iariieh aperiis oculis loquebaiur: Egredere , quid
plaius quideriaesi terribi lerh vaide et remotum locuiri, times: egredere, ariiina mea, quitf dnbiias ? Septua-
arboribus hiiic inde cifciimdatmii, liiibeiitem etiam C ginta prope annis servistiChristo, et morlem timesf
aquas de supefcilio collis ifriguas, et hofiulurii pefa- In hsec verba exhalavit spiritum. Statinique humo
incenum, ei pomafia plufima, quorurii Ffuctuin riurii- obrutum , ahte urbi sepultum, quam morfuum nuu-
quam iu cibo suinpsit: sed et antiquissimi juxta tiavertiiu.
tempii ruiiiam ex quo {ut ipse referebat el ejus dis- 40 46. Hesycliius furqlur cofp«s S. Hilarionis.
cipuli * testaniui) tam iniiumerabiliiira per nocles et Integrum corpus Hilqrionis et illmsm vesles. — Quod
dies dsemonum voces resoriabant, ut exercilum cre- postquam sanclus vir audivit Hesychius, perfexit ad
deres. Quo ille valde deleclalus , quo scilicet anta- Cyprum , et simulans se velle liabitarc iu eodem
gonistas haberel in proximo, habitavit ibi per annos horlulo, ul diligentis cuslodise suspicionem accolis
quinque, et ssepe invisentc se Hesychio, iri hoc ex- lollerct, cum ingenli vitae suse periculo, post decem
tremo jam vitaj suse iempore refocillatus est, quod fere menses corpus ejus furatus est. Quod Majumam
propler aspefilatem difflcultatemque loci, el umbfa- delerens, totis monachorum ct oppidorum tufbis pro-
rum (ut ferebatur yulgo) multitudinem , aut nullus, sequehtibus, in antiquo monasleiio condidil; iilsesa
aut rarus ad se vel posset, vel auderet ascendere. iunica , cuculla , et palliolo, el toto corpore, quasi
Quddahi aiiiem diS e^iessuS hofiiiium , vidif {ionii- adiiuc viverel,iritegro, tantisque Iragranle odoribus,
liem toto cofptife paralyticiini jaceiiiem ahle frifes. D ut delibutum unguenlis pulares.
interrogavitque Hesycliium quisnam bsset, velquo- 47. Constantiadolore mortua propter furqtum corpus
modd iitisset addubfus";Qhi fespbtidehs; ait; proeii- Si HilurioniSiS-Hoh mihi videthr in calee libri fa-
fatoferij se tn\&£%villiilsb, ad iiiijuS e jiii lihfitiliis cehda Constahtiss illius sanctissiina; niulieiis devotid,
quoque, in quo ipsi erant, perlineret. Et ilie colla- quse perliiio ad se nuriiio, quod cof pusculuni Hila-
cryinans lendcnsque ad jaceiitem maiium: Tibi, rionis Palsestinse esset; statiin exanimata esl, veram
iiiqiiit, dicd iii hbmirie boiriirii hcistri Jesii Cliristi in servum Dei dilectioiieih etiam iiiOrlecomprdbahs.
siifgejei ambula. Mira velocitas. Adhuc verba in ofe JEfateiiirii sdiiia pefvigites iri sepulcrd ejhs riocies
loquentis volvebantur, el jam membra solidata ad duccie, et quasi cum prsesehte ad adjuvandas oratio-
» Unus Vatic., tiori plm; alius non plenej vigiiiti, insidebant.
, etc.. ., . .... ? JJnus Vatici;.;eoncederel.
h ln aliquot niss., Batholia. Heliodorus BouxSXt d Mss., testqbantur; ct paulo post qited tcilket
- avp.iiu%.-. zsxXwTfct b rbizit y 8tc. Ilinc tanlos "ugonistashaberet, etc. .
irpb; kiyvTititis'»
cliaiii Bacoiici milites per xElgyptuiniioiantur a Capi- * Vicibtius, ad cujus confmia,hortulu>i elc*
lulino aliisque a Viilguriappellatione hujus loci.quem
53 WTA MALCtl! MONACIU.
nes suas sermocinari. Cernas usque hodie miraro A lamen in utrisque locis magna quotidie signa fiunt *
inler Palsestinos et Cyprios contenlionem.his curpus, sed magis in hortulo Gypri, forsitaii quia a plus
Hilarionis , illis spiritum se habere certantibus, Et illum locuro dilexerit.
a Unus Vaiic, quia pUsiUumlocum dilexerit.

*
VITA MALCHI MONACHI CAPTIVJ.

MalchiMonaeliiex MarpniaSyriseviculp, vitam,quaevariis periculis, alque infortiiniisexagitata, et capUvitaleoppressa

est, db ociiloslectoribus ponit.
41 1 HieronumushiUoriamEcclesiqslicamscribere g ; est, qnem idcirco nunc homiuavi, ut ostenderem.,
volebqt.— Qui navali prselio dimicattirj suiit, gnle jii Uhde nossem quid scripfurus sum. Eral igitur illic
porlu el in tranquillo mari fleclunt gub.ernacula, re- quidara senex noroine Malchus, quem nos Laline
mos trahunt, ferreas jnanus, ef uncQS,prseparajil, b regem possumus dicere,«Syrus natione 42 et lin-
dispositumque per labulala mililem, pendente gradu, gua, uf revera $ ejusdem loci indigena. Anus quoque
el labente vestigio slare flrmiter assuescunt, utqupd in ejus contubernio valde decrepita, et jam morti
in simulacro ptignsedidicerint, in vero cerlamiue. non proxima yidebaiur: tam siudiose ambo religiosi, et
pertiniescant. Ita et ego qui diu tacu.i (silerp quippe sic Ecclesise limen terenles, ut Zachariam et Elisa-
rne fecit.cui nieus sermosupplicium est), pritisjexer-r beih de Evangelio crederes, nisi quod Joannes in
ceri cupio in parvp opere, et yeluti quamdam ruhfj medio non erat. De his cum curiose ab accolis quse-
ginem linguse absiergere, ul venice possim ad lalip.,, rerem qusenam esset eorum copnla: niaiiimonii, san-
rem hisforiam. Scribere enim ctisposiii (si tamen guinis, ,'in spiriius? omnes voce consona, sanctos et
vifam Dominus dcderit; et si vituperatores. mei s»l- Deo placitos, et inira nescio qnse respondebant. Qua
tem fugieniem me, et inclpsum p.ersequi degierini) ciipiililate illectus, adorsus sum liominem, et curio-
ab advenitt Salvatpris usque ad noslram auatepi, id sius ° sciscitans rerumfldem, hsec ab eo accepi:
esl, abaposlolis, usque ad npsfri feriipQris feeeip, QI 3, Malchi Historia.^ f Ego, inquit, mi nale, Nisi^
quomodo et per qups Cliristi Ecclesia nala sil, et beni agelli colonus, solus parentibus fui. Qui cum
adulia, persecutionibirs creyerit, e! njariyrijs, cprpr me quasi stirpem generis sui, et bsercdem familisc
nala sit; et posiquani ad CbristianQS principes vepe- suse ad nuptias cogerenl, monaclium potius me velle
rjt, pQtentia quidem el divitiis ma.jor, sed virlutibus esse respondi. Quaptis pater minis, quanlis mater
minpr facta sit. Ycrum b.sepaiias. Ityine qupd iih.Bii? blanditiis persecuti sint, ut pudiciiiam proderem,
nef explicemus. hsec res sola iudicio esl, quod et doraum et parentes
2. Adqlescenlulus mqrqbqlur in Syriq Hieranymus. fiigi. El quia ad Orientem ire non poieram, propier
— Maronia [ ilfss. Maroniasj (riginta fgrrop milljhHS vicinam Persidem, et Romanorum miliium custo-
ab Antipcbia urbe Syrise, baud grandis ad Qrienteni diam, ad Occidenlem verii pedes, pauxillulum nescio
dislaf viculus. Hic posf niullos vel doniinos, vel pa- quid portans viatici, quod me ab inopia tanlum de-
Ironos, dum ego adolesccntulus morarer in Syria, ad fensayet. Quid multa? Perveni tandem ad eremum
papse Evagrii necessarji niei possessionem devoluliis Cltalcidos, quae inler s Immas et Beroam magig
a Scripla anno 390. Ih duobus Vaticanis olim Re- in nullis mss. invenerihJ, ab JSrasmp conficlain et
ginse Suecorum codicibus, 432 et 800, Incipit Acius Viciorio probatam rieutiqUam credo. Gravihs fhe-
monachi cqptivi, guem dictqvit Hieronymus Presbyter. bastonis indigena in aliqnot codd. sibi visus esl irive-
In alip 797 absolute, De cqptivomqngchq inscribiMir; nisse; sed forle Latinisiilleris, utcumque corruptius,
itemque ih aiio 689, Ineipii HisJOjid Mqlchi captivi _l*. Grsccprp vocajiulum avrbyfim reddere Jibrariiis vnr
monackiscripta u B. Hierotiymo. Ad haec porro exem- iuit, ex quq fhebaslorinOn nerhoimperilior scijps.it.
plaiia loius Vitse conlexlus exigitiir. Est autcm «UT6X<5I»V iderii a'c ioci ejusdem iridijjeria.
h Nimiruni a rmleeh, HebraiGe e Penes Mariian. siiscjinns, cui et mss. aliquot
i^Ss quod Regem
spnat. Hesychius qiipqup, Milxo; BKcueuf, Vid|.JEu- suffraganlur. Viefor-, sciscitqtus,
in viia Porpbyrii. 1 Ego, inquii, mi nate. In codice P. Pitjjcei erasa
napiuh!
k Syrus nulione, et litigua, Ut revera, etc. Hanc sunt verba mi nqte, et duo sequentia, quaJ'legefe
leciionem reslituimus ex quinque mss. codicibus, non potui. Gemelicensis retinet solns Nisibeni agelli
prsecipue ex uno monaslerii npstri Gemeiicensif, quj calonns, Alji ridicule posuprunt, Aiheniensissqngm-:
legit, af revera ejusdem lociindigenq. Cseieri quatuor, niss colonus. In ediiis vox Maroniqci conficla est.
id estunus Parisiensis, D. le Peletier, olim Petri Pi- Quminter Himmas. Manuscripta exemplaria re-
thsei f-.C; aller Avenioneiisis FF, Pr®dicatorum, linent lliinminqs, el mninvs, yel i>mtu»i flmues au-
leriius Tolo<anns FF. onoque prse.dtcaioriiin; et tem consona voce legunt Beiwm i non Essam cot-r
quatlus Narboriensis, monaslerii Fontis Frigidi; bi rupte. MABTUN.
pnines, inquam, hoc inodo legunt, Sj/rjis natione ft .-^Marfian.ffj/BinisSjPtolemseus'iixfi«ftyocatSeleu-
cidis civilatem. Sed pro Beroa veieres cdiii Essatn
lingua utebalur ejusdem loci indigena. Porro iri editis icribuiU
Erasmi et Mariaui nibil est genuinum; sed lolum ; unus Vatic. Bessam, fflale, cuni Berqam
Gr.i'ce conficium. MAJITIAS. Cyrristicse civiiaiem, quseAleppo nunc dicilur, indi-
•J Pro liis vcrbis, ejusdem loci mdigenq, ediiivelu- cari comperium sii. Gonfej:Ptpjeniseuni lib. v^c. 15.
t/ores Gnccehabenl v,vrby>pm; quam yocent tamelsi
 N
B5 S. EUSEBH UIERONYMI S6
ad austrum sita est. Ibi repenis monachis, eorum A ubi dominam liberosque ex more geniis adorare
me magisierio tradidi, manuum labore viclum quse- jussi, cervices fleclimus. Hic quasi clausus carcere,
ritans, lasciviamque carnis refrenans jejuniis. Post mutaio habitu, id est, nudus ambulare disco.e Nam
multos annos incidit mihi » desiderium, ut ad pa- aeris quoque inleroperies, nihil aliud prseter pudenda
triam pergerem. Et dum adliue viverel 43 niaier, velari patiebatur. Tradunlur mibi pascendse oves, et
jam enimpatrem morluuro audieram; solarer vidui- in malorura comparalione hoe fruor solaiio, quod
taiem ejus, el exinde venundata posscssiuncula, par- dominos meos, el conservos rarius video. Videbar
tem erogarem pauperibus,b parlein monasterio con- mihi aliquid habere sancti Jacob, recordabar Moysi,
stituerem; quid erubesco conflteri infldelitatem qui et ipsi in eremo quondam fuere pastores. Vesce-
meam? parlem in sumpluum meorum solaiiareser- bar recenti caseo et lacie: orabam jugiler, canebam
varem. Clamare coepit abbas meus, diaboli esse ten- psalmos, qtios in monasterio didiceram. Deleclahat
tationem, et sub honeslse rei occasione, lalere anli- me captivilas mea; agebamque Dei judicio gratias,
qui hosiis insidias. Hoc esse, reverti canem ad quod monacbum, quem in paliia fueram perdilurus,
vomitum suum. Sic multos raonachorum esse de- in ercmo inveneram.
ceptos, numquam diaboluro aperta fronte se pro- 6. Conservam in uxorem cogitur accipere. Virtus
dere. Proponebat mihi exempla de Scripluris plu- fj! feminmcaplivm.—0 nihil umquam lutum apud dia-
rima : inler .quseillud, quod initio Adam quoque et bolura I o multiplices et ineffabiles ejus insidiseI Sic
Evam spe divinitalis supplantaverit. Et cum persua- quoque lateniem roe invenit invidia. Dominus vidcns
dere non posset, provolutus genibus obsecrabal, ne gregem suum crescere, nihilque in me deprehendens
se desererem, ne me perderem, nec, aratrum tenens, fraudulenlise (sciebam enim Aposlolum prsecepisse
post tergum respicerem. Vse misero mihi, vici moni- (Eplies. vi, elc), dominis sic quasi Deo fldeliler
torem pessima vicloria, puians illum non meam sa- serviendum),etvolens me remunerare.quo Cdumsibi
lutem [Mss. ulililatem], sed suum solalium quserere. magis faceret, tradidit mihi illam conservam incam,
Prosecutus ergo me de monasterio, qtiasi funus aliquando capiivam. Et cum ego refutarem, dice-
efferret, et ad extremum valedicens : Video, ait, te remque me Christiaiium, nec licere mihi uxorcm
li.lii Satanse caulerio notatum: non qusero causas viventis niarili accipere (siquidem captus nobiscum
excusationes non recipio. Ovis quse de ovilibus egr* vir ejus, ab alio domino fuerat abductus),f herus ille
diiur, lupi statim morsibus [Al. faucibus] patel. implacabilis in furorem versus, evaginato me coepit
4. Caplivus adducitur. — De Beroa Edessam per- petere gladio. Et e nisi confestim brachia lendens,
geniibus, vicina est publico ilineri soliludo, per mulierein prseoccupassem, illico fudisset sanguinein.
quam Saraceni inceriis sedibus huc aique illtic sem- |C Jam igitur venerat lenebrosior solito, et mihi ni-
per vagantur. Qusesuspicio frequentiam in illis locis miiim matura nox. Duco in speluncam semirutam,
viatorum congregat, ut imminens periculum auxilio novam conjugem : el pronubante nobis moestilia,
inutuo declinetur. Erant in comitalu meo viri, fe- ulerque deiestamur h allerum, nee fatemur. Tunc
minse, senes, juvenes, parvuli, numero circiler vere sensi captivitalem meam; prostralusque humi
septuaginta. Et ecce subilo c equorum cameloruin- monacbum coepi plangere, quem perdebain, dicens :
que sessores Ismaelilse irruunt, crinitis villatisque Huccine miser servalus sum? adhoc me mea sce-
capilibus, ac seminudo corpore, pallia ei lalas cali- lera perduxerunt, ut incanescenle jamcapile, 45
gas trahentes: pendebant ex humero pharetrse; laxos virgo maritus fierem? Quid prodest parentes, pa-
arcus vibrantes, haslilia longa poriabant; non enim triam, rem familiarem conlempsisse pro Domino, si
ad pugnandum, sed ad prsedam veneranl. Rapimur, hoc facio, quod ne facerem, illa contempsi: nisi
dispergimur, in diversa trahimur. Ego inlerim longo quod forte propterea bsec sustineo, quia patriam
postliminio hsereditarius possessor, et sero mei con- desideravi. Quid agimus, anima? perimus, an vin-
silii pcenitens, cum altcra muliercula in unius heri cimus? Exspectamus manum Domini, an proprio
servitutem sortilus venio. Ducimur, immo porlaraur mucrone confodimur? Verle in te gladium; tua magis
sublimes in camelis; et per vasiam 44 eremum D mors limenda est, quam corporis. Habet et servata
semper ruinam timentes,d pendemus potius quain pudicitia suurn martyrium. Jaceat insepulius Chrisli
sedemus. Carnes semicrudse, cibus; et lac camelo- lestis in eremo, ipse mihi ero et persecutor et mar-
rum, polus erat. lyr. Sic fatus, eduxi in tenebris quoque micantem
5. Pqscere oves jubetur. — Tandem grandi amne gladium, et acumine contra me verso: Vale, inquam,
transmisso, pervenimus ad interiorem solitudinem, infelix mulier: habeto me martyrem potius quam

• Pari consensu mss. omnes, incidit mihi cogitaiio,
ut, elc, quemadmodum et supra in vila S. Panli u. 7,
hmcin mentem ejus cogilalioincidil, ut, elc.
h Idem mss., ex pqrte monqsterium construerem.
e Unus Valic. addit, Barbarorum mqnus, et paulo
post tres mss. Gallicas babent pro cqligas, alius
cqlliculqs.Vid. infra Regulam S. Pacliomii.
d Mss. omnes, hmremus elc. , . ;.
potius.
* Tfes nifS., Nani qeris toci itlhts irilemperiesprm-
ter pudicitiam nihil aliud, etc Unus temperies.
f Iia ad mss. consensum ac fidem emendamus;
hucusque enim editi, adverbio rursus prseposito,
quod minime ad rem facit, lcgunt quoque ferus ille et
implacabilis.
s Qualuor mss., el nisi festinus brqchioteneremu-
Iterem prmoccupqssem;alius tiisi festinus mulieremte-
nerem, brqchio occuparem,eic.
h Dud mss., aHerAtrnminee falemun
57 VITA MALCHI MONACHI. 38
marilum. Tunc illa pedibus meis provolula: Precor j Lcarnes viatico prseparo. Et primo vesperi, putanli-
te, inquit, per Jesum Christum, et per bujus horse bus dominis nos secreto cubitare, invadimus iter,
necessiiatem adjuro, ne effundas « sanguinem tuum utres et partes carnium portantes. Cumque perve-
in crimen meum. Vcl si mori placet, in me primum nissemus ad fluvium, nam decem millibus aberat;
verte mucronem. Sic nobis potius conjungamur. inflalis conscensisque utribus, aquis nos credimus,
Etiam si vir meus ad me rediret, servarem caslita- paulalim pedibus subremigantes, ut deorsum nos
tem, quam me captivitas docuit; vel interirem potius flumine deferenle, el mullo longius quam conscen-
quam perderem. Cur moreris, ne mihi jungaris? Ego deramus, in alleram nos exponenteripam, vesligium
morerer, si mihi jungi velles. Habeto me ergo con- sequenies perderenl. Sed inier hscc madefacise car-
jugem pudicilise; el magis animse copulam amato, nes, etex parie lapsse, vix iridui cibum polliceban-
quam corporis. Sperent domini maritum, Christus tur. Bibimus usque ad satieiatem, futurse nos sili
noverit fratrem. Facile suadebimus nuptias, cum prseparanles. Currimus, post lergum semper aspici-
nos viderinl sic amare. Fateor, obstupui; et admira- mus; elmagis noctibus e promovemus.quamdiebus,
tus virlutem feminse, conjugem plus amavi. Num- vel propler insidias late vaganlitim Saracenorum,
quam lamen illius nudum corpus intuilus sum : num- vel propter ardorem solis nimium. f Pavesco miscr
quam ejus camem altigi; limens in pace perdere, J5 eiiam referens : et si tota menle securus, tolo laiiien
quod in prselio servaverara. Transeunl in lali roairi- corpore perhorresco.
monio dies plurimi: amabiliores nos dominis fece- 9. Herus fugientem occupot. — Post diem vero
rant nuptise. Nulla fugsesuspicio, inlerdum et mense terlium, dubio prospectu procul aspicimus duosca-
tolo aberam fldus gregis pastor per solitudinem. melis insidenles venire concitos [Mss. concite]. Sta-
; 7. Formicarum
exemploexciiatur. — Post grande timqne mens mali prsesaga, putare coapit dominum
inlervallum dum solus in eremo sedeo, el prseler 47 meditari morlem, solem cernere nigrescentem.
ccelum lerramque nibil video, ccepi mecum tacitus Dumque timemus, et vestigiis perarenas nos prodi-
volvere, et inter mulla, contubernii quoque mona- tos intelligimus, offertur ad dexteram nostram spe-
chorum recordari, maximeque vullum Patris mei, lunca longe sub terram penelrans. Igitur limenles
qui me erudierai, b tenuerat, perdiderat. Sicque venenata animalia (nam solenl viperse, reguli, et
cogilans, aspicio formicarum grcgera angusto calle scorpiones, cseleraque hujuscemodi, s fervorein solis
fervere. Videres onera majora quam corpora. Alise declinanlia, umbras petere) intrayimus quidem spe-
herbarum qusedam semina 46 forcipe oris trahe- luncam; sed statim in ipso inlroitu, sinislfse nos fo-
bant; alise egerebant humum de foveis; et a<;uartim vese credidimus, nequaquam ullra progredienles, ne
mealus aggeribus excludebanl. Illoeventuraj liiemis (J dum mortem fugimus, incurreremus in mortem; il-
memores, ne madefacta humus in herbam horrea ludque nobiscum reputantes, si juvat Domiims mise-
verierei, iliata semina prsccidebant; hse luctu cele- ros, habemus salulem; si despicil peccalores, habe-
bri, corpora defuncla deportabant. Quodque magis mussepulcrum. Quid putasfuissc nobis animi, quid
mirum est in tanto agmine, egrediens non obstabat terroris, cum anle speluncam, nec longe slavent
inlranii; quin potius si quam vidissent sub fasce et dominus etconservus, elvestigio indicejam ad late-
onere concidisse, supposilis bumeris adjuvabant. bras pervenisseiU?Omnlto gravior exspectala.quam
Quid multa? pulchrummibi speclaculum dies.illa illala mors! Rursns cum laborc et limorelinguabal-
praebuit. Unde recordalus Salomonis (Prov. vi et btitit; el quasi clamante domino, iiiuiire non audeo.
xxx), ad formicarum solerliam nos miltentis, el pi- Miititservum, ut nos de specu trahal: ipse camelos
gras menles tali exemplo suscilautis, ccepi tsedere lcnel; et evaginalo gladio, noslrum exspeclat adven-
caplivitatis, et monasterii cellulas quscrere, ac for- lum. Inlerea Iribus ferme vel qualuor cubitis inlro-
micarum illarum c desiderarc similiiudinem, ubi gresso famulo, nobis ex occullo tergum ejus viden-
laboratur in medium , cumque niliil ctijusquam libus (nam oculorum istiusmodi natura est, ut post
proprium sit, omnium omnia sunt. solem umbras intranlibus, cseca sint oronia) vox per
8. Fugit. — Regresso ad cubile occurril mulier : Danlrum sonat : Exite.furcifCri; exile, moriluri: quid
trisliiiam animi vultu dissiroulare non polui. Rogat stalis?quidmoramini?exile, dominus vocat, h pa-
cur ita exanimatus sim. d Audit causas: horlor ad lienler exspectat. Adhuc loquebatur, el ecce per le-
fugam : non aspernaiur. Peto silentium : fldem iri- nebras aspicimus lesenam invasisse bominem, et
buil: el jugi susurro inler spem et metum medii guliure suffocato, cruenlum intro trahere. Jesu bo-
fluctuamus. Eranl milii in grege duo hirci mirse ma- ne, quid tunc terroris nobis, quid gaudii fuit! Spe-
gniludinis, quibus occisis, utres facio, eorumqne ctabamus, domino nesciente, hoslem noslrumperire.
aIterum duo codd., sanguinem tuum in sanguinem d Viclor., audit causas: hortatur fugam. Petosilen-
meum: alius, sqnguine luo sanguinem meum; quarlus tii fidem : non aspernanlur, eljugi susmro, elc
absolute habet sqnguinemtuum, vel si mori, etc. e Idem, provehimus.
h Marliariseus,elnutrierql, el perdiderat. Sic quo- f Unus Vatic, pavito miser etiamsecurus; ires alu,
que cogilanleme,"aspicio, etc Contra mss. fldem, ut pqveo miser referens, eliqm securus. solisdedinqnte.
csetera bene essent. s Duo vetustiores Vatic. fervore _
c Tres mss., desiderare solliciludinem, e quibus h Hsec pqtienter exspectqt, perperam inlrusa vi-
imusj,ubi est tabor in ihedhtin, deantur, cefie in hulld ins. ihveiihnUSi
59 S, EUSEBII HIERONYMI 60
qui. cum, vid.eref illpjn moras facerc, suspipatus csi ^ lalo ergo horrorn, et illa iransacta die, egrediniur
dyos uni rcsisfere, Sed et iraui differre non yaiens, ad vespeRim; vidimusque catnclos, quos ob nimiam
sicut feiiebat gladium ad spe.luncam 48venit; et yelocilalem dromedarios Vocant, prseterilos cibos in
clamore raliido seryi increpans a spcoidiaro» prius ore volvere, elin alvum missos iierum renahere.
a fera feneiii.r, quatn ad nostras lalebras pei venirel. Quibus asccnsis, et nova sitarcia, f id cst, annona
Qnis lioc umquam crcderet, ut anle os iioslrum, be- refocillati, decima tandem dio ad Romana per deser-
stia pro nohis diinicarct? Sublalo auiem illo metu, tum casira veiiimus. Oblalique tribuno, e iem ordine
similisanie oculos nostros versabatur interiius; nisi pandimus: ihde k trausmissi ad Sabianum Meso-
quod b polius erat rabiem leonis, quam iram hominis poianiiae ducem, camelorum pretium accepimus. Et
susiinere. Pavemusintrinsecus; etne roovere quidem quia jam abbas ille meus dormierat in Domino; ad
nos ausi, prsestolabamur evenfum rei, inler lanta hsec delatus loca me monachis reddo, lianc irado
pericula, pudiciiise tanlum conscientia pro inurQ virginibus, diligens eam ul sororem, noii lamen ei
septi. Lesena iiisidias cavens, et visam esse se scn- me. credens ut sorori. * Hsec mihi senex Malchus
liens, apprehensiim mordicus catuium c niaiulina adolescentujo retulit. Hscc cgo vobis narravi senex,
effert, nobisque cedil bospilium. Neque tamen salis caslis bisloriam castilalis exposui. i Virgines casli-
creduli, statim erumpinius : d sed exspectanles diu, j. taiein cuslodire exhorlor. Vos narrate posleris, lit
et egredi cogilanies, illius nobis figurabamus occur- sciant inier gladios, et inlerdesertaelbestias, pudi-
sum. ciiiam nuniquam esse captivam : et hominemCliristo
10. Pericuto liberalus ad mowchos redit. — e Svtih dedilum possc mori, non posse superari.
a Vulgaii libri vecordiam, renueniibus mss. Deinde poleslqtesufflans, quem paulo infra Iwminem pqrvi
Victor. 171«'sunt. qui hoc credereni, etc anguslique animi vocat.
h Editi nist quod tutius erai, elc h Transmissi ad Subinianum, etc De Sabiniano
c Sic mss. nostri oranes, ei quafuor alii, quibus Mcsopoiamise duce scripsit Ammianus Marcellinus
Marfianseus usus esi, qui tamen malure legit pro lib. xyni. MAUTIAN.
vtaiutinq. Viclorius, eoquc vetuSliores neutrum ha- J- Hmc mihi senex Malchus, etc. Variashic retinont
beni. lecliones niss. exemplaria. Petri Pilboei cOdex legit
Caiulum malure. In quaiuor mss. codicibus, pro hoc modo: Hmc mihi senex Malclius adolescenliretu-
mature legimus matutina, idest, catulttm mqiutina ef- Ht, JJmc ego vobis narro senex, castis liistoriam casli-
fert. MARTIAN. lnt\s. llmc exponq e virginibits, virginitgtem exhqrlor.
a UiitiS Valic, sed speciaiiiUsdiu; turil omnes figti- Vos mrraie posteris, etc. Cseteri codices Avenion. ef
ramtts pro ftgurabamns. Tolos.:fftBc mihi senex Malchus adolescentutoHierO-
e ldem Vaiic Sub tali ergq custodiq el illa irans* nymo relulit. Hmeego vqbis nqrravi senex, castis his-
gcta dies; alius, Sub tttli ergo terrqre, eic. toriqm casUtatis exposui. Virginibus virginiiatem cu-
f Verius istiisec, id estanhono, quOdscioliestalicu- slodire mOnslravi, Exhortof denique vos narrare po-
jtis glossema, prsesiantiores iiiss-.OmitUini. steris, itl, elc MAHTIAN.
8 Mss., rei ordinempandimus, indeque transmissiqd i Duo mss., Cqsiis historiam cdslilatis expono, vir-
Sabinianum; olim eral Sqbinum, et penes Marfia- ginibus virgimiqtis. Vos narrqte, elc Quse auleni in»
nsemnforte lypograpiiorumerrofeSaMaiiHHi.Aiiiriiia- terseruniiir, Virgines caslilqlem cttslqdire exhortqr,
lluS Marcellinus lib. xVjii: Sabiniqhus acteptarepenlhie ih uno iahtum ins. invenimus.

IN SUBSEQTJENTEM S- PACHOMII REGULAM

A S. HIERONIMO LATINE REDDITAM

ADMONITIO.

Colleclioni Hieronymiaivonim operunij quam adornamus, primo isthsec acceditS. Pachomii Tabcnnen^
sium monacliorutn Palris Regula, quain Syriace ab ipso auetore conscriplam, deinde GrseCosermone red-
diiam, aliisque, ui par est credere, Tiieodori, atque Orsiesii prseceptis instiluiisque; lochplelataro, Hierony-
TOiisad presbylerorum, Leonlii ac Silvani preces Lalinis lilteris explicavit. Atque illa quidem nondnm c
bibliotliecarum loculis prodierat in lucem, cum Erasmus, ei poslea Viciorius quoque suas editiones
elaborarent; sed cum exinde sit ssepius edita, minime debuisset in Marliansei editione prselerroitii, in qua
ipsa Hieronynli epistola, quse prscfationis loco esl, in octava classc ct sui paiie manca -, et erroribus sanC
multis deformata reprsesentalur.
Ut vero de ipsa primigenia Pachomii scriptione qusedam prselibemus, nihil illa ferme est apud Veieres
celebraiiUs. Narrat Paliadius in Lausiaca Cap. §8, Tabulahi seheaniuiOhaslici cbmpleCteiifeminsfittui Regu-
las Pacbomio ab angelo traditam, cujus etiam argumenlum exponit. Gennadius de Iliustribus viris cap. 7 :
Pqchomius, inquit, monachas, vir tqm in dicendo,quqmin signa fqciendo qpostolicmgralim, et fundator jEgypti
cmnobiorum,scripsil regitlam itirique generi monachorumapiam, qitdmangelo diclanle perceperql. Paria habet
Sozomenus Hisl. Eccles. I. m, cap. $, ex pprvujgala tradilioue Pachoniio sanclum angelum visum esse, de-
dkseque illi tabulami quam monachi adhm servant, in qua erat scriptttm, ttt singuiis concederetfacultalem iqn-f
61 INTERPRETATIO REGUL& S. PACHOMH. 62
/«»i comedendi,bibendi, operandi,jejunandi, vel secus, quqntutn nqtura ferret. His vero qui larghts comederenl,
opera Iqboriosioraimponerei; faciliorqquiemjiis, qui ctsrpusjejuniis et qbsiineniiacastiggfeht. Prmscripsil prm-
terea, ut multds mdiculas,etc., quse ibi copiose sat.isenafranlur; sed copiosius multo repeii possunt ex Vita,
quam incertus auctor composuit, qui tamen iisdem ac Pachomius temporibus vixissese profilelur. His addi
queunt Martyrologium Romanum prid. Id. Maii, Cassianus.,Nicepliorus, Callislus, S. Benedieliis Anianensis,
Smaragdus, et ne singulorum lestimonia diuiius prosequauiur, Ruperlus Abbas Tuitiensis lib. iv de Vif.
Aposlolica suh initium, qui, Bealus, iuquit, Pachomiits Regulammonachorumab ipso angeto de cmlodictqtani,
non videiicet,ut Jwniinis,sed ut divinum OraculUnimonqchistrqdidit.
Dehacipsa vero Hieronymiana ejusRegUlse Laiina interprelaiione, nihil dubium est, e S. Doctoris ca-
lamo felum germanissimum profecisse; ut illos adeo putein desipere, qui hac una de causa audent inflciari,
quod Paciiomium flieronymus inter Ecclesiaslicos scriploies non recenseat, roentionera ejus cene factu-
rus, cujus revera librum Latine fuisset inlerprelaius. Quorum argumentum suapte nalura infirmissimum,
falsa etiam laborat supposilione; neque eniin isthsec Catalogum prsecessit interprelatio, scd e coiilraiio
subsecuta est post tredeciin ferme aiinorum spalium, quod infra planius demonsiro.
inlerim quse hujus Hieronymiani iaboris feruntur exemplaria, debemus cum primis S. Benediclo, Ania-
nensi abhali, qui circa aniiuui Chrisli SJtOclaruit, et suo Codici Regularum una cum epislplis, quas Genna-
dius memorat cap. supr. laudato, aliisquenonnuliis ailexuii. Equidem cum ex angulis bibliotliecaruni nondum
evasisset Anianse Abbatis CoIIectio, ex aliis. mss. CodicibusLaiina isthsec Regula excepta est. Eam primum
Rouuc an. 1575, Achilles Siatius vulgavii; tum Ciacconius ibidem 1688; deihde novis accedeniibus curis in
calce CoIIationum Cassiani, et in Pairum Bihlioiliecis alii reciidere. Illaetamen editioues nec toiam, queniad-
moduin bic exhibetur, Regulam; riec quse Judieta, Leges, et Monitq.,diversis tiluli.s inscriburitur; uec de-
nique Epislolas, el Verba Mysticd, aliaque id genus habent, quse simul abs Hleronymo fuisse Latine red-
dita ex ipsa PrsefaiionCcompertum est. Tota adeo cl. viri Lucse Holstcniisedulilati gratia est habetida, qui
cum in S. Benedicti apographum incidisset ex eo descriptum, quod apud S. Maximinum prope TreVeros an-
tiquissimum exstare dicitur,;cum aliis vetusiis codicibus coniulit, qui aliquamjex illis regulis exhiberenl, ac
lypis dedit, Romse priinum an. 1661, deinde Parisiis biennio post excudendura. Hoc itaque nos ulinuir
exemplari utpote omniuin uheriore, atque accuraiissimo; et cum porro varianles lectiones quas ex aliis |i-
bris exccrpserat doctissinius ille vir, et notutas quas paraverat in calcem operis conjiciendas, niorle inier-
ccdenle exhibere haud potueril, nos quod erat e rc nostra, principem ediiionem, Achillis Stafii, tum alle-
ram auctiorem Pelri Giacconii ad illam exeginius dijigeiiter; el qua; Holsienianp labori deerant, quoad ejiis
fleri potuit, aui inieresse videbatur, suffecimus.
Tempus, quo Latinam hancce interpretaiionem Hieronymus elaboraril, cx eo facile eruilur, quod slalim
liinine Prauaiionis mcerentern se dormitionesancia' el venerabilisPaulm, diutacuisse profitefur, donec in hoc
exornando opere, bonout aiunt auspicio longum sllenlium rumperet. His euim annus indicalur &0i, stib cu-
jus initiiim, dormivit sanclaet beatq Paula seplimq Kalendas Februqrias terlia Sqbbqli post sqtis occiibitunt,
Honorio Augusio vi et Aritteneto css., quod in ejus Epitaphio luculetitissime tradit Hieronymus. Ad ejusdeni
igitur annifinem, vel siluhet,'ad insequeniem 4Q5commode Iransferri hsec pofest inierpcetatio, quanj, cuni
longo silentio dolorera devorasset, elucubravit.

S. EUSEBII HtERONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

TltANSLATIO LATIIVA

mmLM SANCTI PACHOMIL

PEJIFATIO.

531- Quamvis acutus gladius ef levigattis, si diu A sed quo multorum incisa illius morfe refrigeria sus-
in vagina conditus fuerit, sordescit rubigine, ct pirarem, accepi libros ab homine Dei Silvano pres-
splendorchi pristini decoris amiltit. Unde et ego bylero milii direcfos, qiios jlle Alexandria missos
mo3ienssupef dofijiiiioriesaijcia? et Ven&rabiljst^aii- susceppraj, ht eiiam
[Al, mihi] jnjungerel Irausfe-
lse, non quo contra prseceplum Aposloli facerem, rendos. Aiebat cnim quod in Tiiebaidis ccenobiis. e
63 S. EUSEBIIHIERONYMI 64
in monaslerio Metancese, quod de Canopo in a poe-.A.unurn jam attritum ad dormiendum, vel operandum;
nitentiam felici nominis conversione mulalum est, et amictum lineiim, cucullosque duos; el caprinam
hahitarent plurimi Lalinorum , qui ignorarenl pelliculam, quamMeloten vocant; balieoluro liiieum,
jEgyptiacum Grsecuinqiie sermonem, quo Pachomii etgallicas [Al. caligasj, ac bacillum ilineris socium.
et Theodori etOrsiesii prsecepla conscripia sunt. Qui 5. jEgroiantes miris sustcntantur obsequiis, et
primi per Thebaidem et ^Egypium ccenobiorum fun- ad omnem cepiam prscparatis cibis: sani majori
damenla jecertint juxla prseceptum Dei, et Angeli, pollent abstinenlia. Bis iu hebdomada, quarla et
qui ad eos ob hanc ipsam instiiuiioneni b missus sexla 55 sabbati ab omnibus^jejunatur, exccplo
venerit. lempore Paschse el Penlecostcs. AJiis diebus come-
2. Itaque quia diu lacueram, et dolorem meum dunt qui volunl post meridiem : et in coena similiter
silentio devoraveram : urgebant autem missi ad me mensa ponitur, propler laborantes, senes, et pue-
ob hanc ipsam causain Leonlius presbyter, et cse- ros, scstusque gravissimos. Stinl qui secundo parum
teri cum eo fratres, accito notario, ut erant de comedunt; aliiqui prandii, sive ccenseuno lantum
jEgypliaca in Grsecam linguam vcrsa, nostro ser- cibo conienti sunl. Nonnulli guslato, paululum pane
mone dictavi, ut et lantis viris imperanlibus, ne di- egrediuntur. Omncs pariter comedunt. Qui ad men-
cam roganlibus obedirem, elbono.utaiunt, auspicio £ sam ire noluerit, in cellula sua panem laniiim et
longum silenlium rumperem, reddens me pristinis aquam, ac salem accipii, sive in uno die voluerit,
studiis, et sanctse feminse refrigerans animaro, quse e sive in biduo.
monasteriorum semper amore flagravit, el 54fl"°d 6. Fiatres ejusdem arlis in unam domtim sub uno
visura erat in ccelo, hic in lerris mediiala est. Ve- Prseposito congreganlur: verbi gralia, ut qui texunt
nerabilis quoque virgo filia ejus Eustochium haberet lina sint pariter; qui matias, in unam reputantur
quod sororibus <=agendum .iribueret, nosirique fra- familiam; sarcinalores, carpenlarii, fullones, ga!-
fres yEgyptiorum , hoc est, d Tabennensium mona- licarii seorsum a suis prsepositis gubernantur: et per
chorum exempla sea,uerenlur, quihabenl per singuta singulas hebdomadas raliocinia operura suorum ad
monasteria patres, et dispensalores, el bebdoma- Patrem monaslerii referunt.
darios, ac niinistros, et singularuindomorum Prscpo- 7. Omnium monasteriorum princeps ununi habe-
sitos, ita ut in una domo quadraginta pltis minusve tur caput, qui habitat in monasterio diebus Paschie:
fratres habiteiit, qui obediant Prseposito; sintque exceplis liis quiin monasterio necessarii stinl, ad il-
pro numero fralrum trigiuia, vel quadraginia doraus lum omnes congreganlur, ut quinquaginia millia
in uno monasterio , eij lernse, vel qualernse domus fere homintim Passionis Dominicse56 simul cele-
in unamlribum fcederenlur, ut vel ad opera simul G i breni festivilatero.
vadant, vel in hebdomadarum minislerio sibi succe- 8. Mense, cui vocabulum esl Mesore, id esl Au-
danl per ordinein. guslo, instar Jubilsci remissionis dies exerceniur, et
5. Quicumque aulem monasterium primus ingredi- peccata omnibns diinittuiitur, reconcilianturqiie sibi
tur,primussedet,primusambulal, primus e psalmum qui aliquam habuerat simultatem; cl disponuniur
dicit, primus in mensam exlendit manum, prior in monasterioriim capila, dispeiisalores, prsepositi,
in Ecclesia communicat; nec aetas inter eos quseri- roinistri, prout necessilas poslularil.
lur, sed professio. 9. Aiunt auierii Thebsei quod Pachomio, Corne-
4. Nihil habent in cellulis prseter psiathium { ei lioque ef Syro, qui tisque hodie ultra cenlum et de-
quae infrascripla sunt, duo lebilouaria (quod ^Egyp- cem annos vivere diciiur, augelus linguse myslicse
tiis monachis genus vestimenli est sine manicis) ct scieniiam dederil, ul scribereht sibi, el loquerentur

a Scilicet pmnilentiqm Grsece sonal Meianoea.
Canopus aulem diidnni infamis ob luxum ac delicias D ; canente ex ordine, cseteri summo silentio auscultn-
insula, Metantea vocata est, iranslatis illuc a Theo-
philo, vel Cyrillo monachis, 'iui paenitentium age-
renl vitam. Aihanasius presbyter in libello, quem
concilio Clialoedonensi obtulii adversus Dioscorum,
MsravoiavTzpokareiov rHg usyicrTijf'Ale^avSptia;,6irore
KUVMZO; ?.a\ovpxvog,etc Metanmasuburbanum ma-
ximmurbis Alexandrhe, quod olim Canopusvocabalur,
clc. Vide cliam Eunapitim in Vita jEdesii, ubi de-
slructisCanopi delubris monaclios eo tradii induclos.
k Princeps editio, et Romana an. 1580 accuratior,
quic a Dco sub hanc inslitutionem, etc.
Malim coiicinniori sensu,legendum.
a CassianUs I. iv,c. 1, Tabennesiotasyocat, Nomcni
mutiianlur, a Tabcnna insula in Nilo fliimine, ini
qua Pachoinius insigne monasteritim condiderat, ex
quo reliqua ejusdem inslituii, quasi ex melropoli,,
excisa sunt. Vid. Palladium, et Sozomenum.
i e Olini nenipe psalmi non utrimque jnvicem inler
inohachosj sive clericos iJecnmafi toii solebariti ut'.
hodie flt; sed singuli a singulis, ut uno psalmum
rent. Vid. quse in epist. 125, ad Rusticum, num. 15,
annotavimus.
f Hsec, el quminfra scripla sunl, veteres edili non
agnosciint. Porro Psiathium qnid fuerii, post Ros-
weidum acMenardum Hoislenius in Indiculo notat,
Stoream nempe ex junco, sive papyro conferiam,
qua pro lecto aul slragulo moiiaclii ulebanlur. Lebi-
lonarium Glossse Colobiumet Colobarium interpre-
tantur. Cassian. 1.1, c. 5, jEgyptios monachos de-
scribens, Colobiis, inquit, lineis induli, qum vix ad
cubitorum ima pertingunt, nudas de reliquo circumfe-
runl manus. Vid. infra cap. 11. De Melote autem
Paulus diaconus nomine Tiieodemari abbatis ad Ca-
rolum Magnum scribeiis, Illud, inquit, vestimenitim,
quod q Gallicanis monachisCucullqdicilur, et nos Ca-
pam vocamus,quod propriemonachorumdesignqlha-
bitttm, Melotem appellqredebemus, sicul el liqcienus
inhac prqvinciaa quibusdqmyocaiur.
« floisten. sive post iidiiniij; . .
65 INTERPRETATlO REGUL^E S. PACHOMII. 66
per alphabelum speciale, signis quibusdam et sym-. A viros apostolicoset lotos gratise spirilalis sermo rhe-
bolis abscondilos sensus involvens : quas a nos Epi- loricus immutaret. Csctera aulcm quse in corum
stolas iia ut apud jEgyplios Grsecosque leguntur, in tractalibus continentur prselibare noltii, ut in suis
nosiram linguam vertimus, eadem nl reperimus ele- discantur auctoribus; et de fonlibus polius quam de
menta ponentes, et qua simplicitalem ^Egyptii ser-' rivulis bibant, quos sanctse conversationis sludia
monis imitati sumus, inlerpretationis fides est: nei delectant.
a Holsten., sed forle
lypographorum mendo, non.

REGULA
PATRIS NOSTRI PACHOMII HOMINIS DEI,
Qui fundavit conversationem coenobiorum a principio

per mandatum Dei.

EXORDIUM PIL3ECEPTORUM.

57 !• QUIrud's '" «oJleclam sanctorum ingre- ]B VII. Nemo aspiciat aUemnih lorquentem funicu-
dilur, et quem per ordinem janilor ab ostio monasle- liim, vel orantem; sed in suo deflxis luminibus opere
rii inlroduxerit, et sedere fecerit in conventu fra- sit inlentus.
trum, non ei licebit sedendi locum vel ordinem VIII. Hseceiiim preecepta vitalia c a noslris majo-
commulare, donec eum iransferat Toiihioc, id est, ribus tradiia. Si acciderii ut psallendi lempore, vel
prsepositus domus suse, ad locum qui ei rile de- orandi, aut in medio lectionis aliquis loquaiur, aut
betur. rideat, 58 iUicosolvai d cingulum, et inclinata cer-
H. Sedebit autem cum omni decore et inansueiu- vice Uiauibusque,'ad inferiora depressis, stabil anle
dine; pelliculamque super liumerum geret: ex latere . altarc, et a principc monasterii increpabitur. Hoc
et inferiori parte subdens nalibus; et vestimentum, idem faciel el in convenlu fratrtim, cum ad vescen-
id est, tunicam lineam absque mauicis, quam Levi- dum pariler convenerint.
tonarium vocant, diligenler astringens, ila ut genua IX. Quando ad colleclam lubse clangor increpuerit
operiat. per diem, qui ad unam orationem lardius vencrit,
'
HI. Cumque audierit vocem tubse ad collectam superioris increpationis ordine corripietur [Al. in-
vocanlis, statim egrediaturcellulam suam, de scriptti- crcpabilur], et stabit in loco conviyii.
ris aliquid medilans usque ad ostium conventiculi. X. Nocte vero, quoniam corporis inflrmilati plus
IV. Et quando in loco collectse cceperit ambulare, C aliquid concedilur, qui post tres orationcs venerit,
ut ad locnm sedendi slandiquc perveniat, ne vel pa- eodem et in collecla et in vescendo ordine corri-
Tum damni in monasterio ex alierius veniat negli- pielur.
gentia. XI. Quando in collecla orant fralres, nemo egre-
V. Sin aulem nocte signum insonuerit, ne siete- dietur absque jussione majorum, nisi interrogaverit,
rit ad focum, quem propter calefacienda corpora, et concessuraque ei fuerit exire pro naturse neces-
repellendum frigus ex more succendiiur: nec otio- silate.
sus in collecta sedebit, sed funiculos in mattarum XII. Nullus dividet juncos ad texendos funiculos
slramina manu celcri prseparabit; absque infirmi- prseler eum qui ministrat hebdomadsc; et si ille justo
late duntaxat corpusculi, cui cessandi iribuitur opere detenlus cst, majoris imperium prsestola-
venia. bitur.
VI. Cumque a majer, vel slans pi ior in gradu, XIII. De hebdomadariis unius domus non eligen-
niariti percusserit, de Scripiuris quidpiam volvens tur qui stent in gradu, el conventu omnium de
memoriter, ut oratio finiatur, nullus consurget lar- Scripturis aliquid replicent: sed omnes juxta se-
dius, sed omnes pariter levabunt. dendi et standi ordinem memoriter repelent quse
,. R Ad principis editionis fidem capiiulum islud J) Regulq Pachomii. Hmc sunt prmcepta Iribus a majo-
emendavimus, quod ab Holstenio imperfeclo sensu ribus tradita, etc
ad huiic modum exliibetur: Cumqtte manum percus- c Viiiose Holsienius, a nobis majoribus; pro quo
serit stans prior in gradu, el de Scripturis quidpiatn noslrisr eposuimus.Eleganlius vero, ut supra innui-
volvensmemoriter, ut oralione finienle, nullus, elc veleres edili tribits a majoribus, pula Pacho-
b Slatius et Ciacconius operantem, vel orontem; mus,mium, Theodorum, Orsiesium.
quorum altcr Prologum lioc absolvil capilulo, atque a Haud vecte idem Holstenius, vinculum.
exinde Pachomianam regulam sic exordilur: lncipit
 67 S. EtSEBIl HIEROiNVMI 68
sibi fuerint imperala. E quibus sj quis oblitus quid A XXV. Post orationes matutinas jnjnisler hehdo-
hjBsiiaverit in dicendo, negligentise et oblivionis cor- madis, cui Iioc opns jfuerit injunct.uro, inlerrogabit
replionem susiinebit, prjncipem mpnaj-terii.de singulis rebus, quasneces-
XIV. ln die dominica, veloblationis temporc nul- sarias putat; ef guanii exire jeb.eanl qperari \Fs>rj.
lus deerit de hebdomadariis, sedehs in loco Ebiymii, operariij in agrum. Et juxta iJ.Ijusjtis.sion.em60
psallentique respondens, ex una duntaxat domo, circumibil singulas domos, et discet quid unusquis-
quse in majori servil hebdomade. Altera est eliam qneJiabeat necassariuin. Codiccm «i ad-1«gendum
minor hebdoinas, quse per singnlas domos o paucio- jClierint, accipiant; et finiia hebdomadej propter
ribus exhibetur. eos qui succedunt in miuisterium, suo resiiliiant
XV. At si major est numerus necesisarius, ide iiSco.
eadem tribu alii vocabuntiir a Prseposilo domus, qui XXVI. Si mattas operabuntur, inlerrogalur mi-
minislrat hebdohnadse: et absque ^ussihne jejus nul- hi«ter ad v.es.perjim* Prscppsiios jlomorum singula-
lus59 <Icaliera domo cjusdem tribus adpsallendum ru.m, quibus juncorum shigulis dornibus necessarium
veniet, et penitus non licebit in alteriusliebdomade, "sit; et sic ihfunilet 'juncOs, el mane per ordinem
ct de alia venire domo, nisi forie ejusdein ftcihas «nicuique tribuet. ,El si mane viderit aliis quoque
sit. B juncis opus esse, infundel eos, el adsingulas domos
XYI. Vocatur aulem una tribus, habens tres vel perferet tamdiu, donec signum vescendi increpet.
quaiuor domos, pro numero et frequenlia jmohaste- 4asXX¥IL -sBrj^ositus domus, qui implet hebdoma-
rii: quas nos familias, vel populos unius genlis pos- dam, et alitis qui venluram suscipiel, principesque
simus appeliare. monaslerii habcbunt curam videndi quid operis prse-
. XVII. IndiedominicaetiCollecla,.in qua oifcrenda lermissum sit vel iiegl.ec.tum;et exculi facient.mal-
*st objatio, absqtie iprasposito donius, ct majonbus tas, quse sitper<p,ayjmenlumjn collecla expandi so-
mouasterii, qui alicujus nominis sunt, nemo psal- lenl: nuai.erabunlq.u.e>funi.culos,<quo.sjier singulas
Jendi habeat potesfatem. Jiebdomadas lorserunt, «t .eonum *ummaro des.cri-
XVIII. Psallenle autem quolibet ;de majoribus, id bent in buxiSj etiservab.unt .usque.ad iempus Aniiuse
est, diceiUe responsorium, si quis defuerit, sUUiin congregationis,, quandoieddcpda .€811315.0,61^60-
ante altare peenitentjas, et increpaiionis «rdinem caia omnibus dimitluntur.
sustinebit. XXVIII. Dimisj-a.cojlecia,.singuli eijrcdientes us-
XIX. De coJlecla in qua offerenda est oblalio, xjue ad cellulas suas, vel usque a,d vesceBdi Jocum,
qjii siue <prseceploimajoris exierit, slatim increpa- de Scripturjsaliquid meditab.HUtur;nullusqufi^hahe-
biiur. ( Jbit ppeitum c&puljneditationis letnporc
G
XX. Mane per singulas donvos finilis HQraiionibus XXIX. Gum autein ad v.cscendum y.euerui:t,£e.d.e-
jiOiislaiim ad suas «ellulas revertentnr * sed eonfe- bunt per ordinem slalutis locis, et opcrient capita.
j««t inler se quse Prsepositos iaudier,intdisputanles, XXX. Statimque cum,tibi a .majore fuerit imjwra-
et sic inlrabunt eubilia sua. lum, ut.de alia mensa ad aliamtrausire debeas, in
XXI. Disputatio aulein a Prseposiiis <Jojiiojrum nullo penilus conlradiccs. JSec atideas anfe Pjrepp-
per singalas bebdomadas iertio fiet: et in ipsa dis- silum donius luae manum inniensaiiiicxiendere :-nec
puiaiJone sedentcs, -sive slantes fratres suum .ordi- circuinspicias alios vescentes.
nem non mutabunt, juxla domorum ordinem et ho- XXXI. Untisquis,gue Prseposilorum idocebit ,in
liiinum singulorum. domo sua, quomodo debeant ctim disciplina et nian-
XXH. Si quis dorroitaverit sedens, Pfsposiio do- .sueiudjne comedere, Quodsi quis vel Jocutus fuerit,
mus, vel monaslerii principe dispuianle, slalim jsur- T,el riserit in vcscendo3 saget (poeiiitcnliani, ei ,in
gere compelletur : et lamdiu slabit, donec ei*.ju- ^odem liicp JncrepabUur.: slabi d
~ sprotinus tgue^adSfHSC
beaiur M sedeat. Alius rsui-g.it:de ves.Genlihus.
XXIII. -t^uando«ignum insojiueril, Hl conveniajit XXXII. Si :quis ad comedendum tardUis vcneril,
etaudiantprseceptanrajftrum, nullus-reaianebil: nec *"excepio majfiris impjyio, ?iiijnililer ^get jmenUe.n«
succendetar focus anlequam disputatio compleatur. liam, aut ad domum jejunus revertelur.
Quih wnum«x Ms praeierierit, ^rsedJctse*orreptioni XXXIII. Si-aliquid necessarium fuerit ,in incHsa,
subjaeebit. «emoaudebitiQgui, sed j^,.niiiiisU'aiUib.u£signuin
XXIVi Qui hebdoimadarius®st, winlJabebit jpoies- -sonitUidabit.
tatem absque prsecepto prjnejpis monasterii dare XXXIV. Si egrcssusiueris a cibo^ non JoquaEisiu
cuiquam funiculos, vel aliorum quid vasorum: et redeundo, donec ad locum luum pervenias.
riisi ille 'Jiisserit, sigriuih idare noh ^bteril, ilt jad XXXV. "Mihislritfbsgue%is,^ua3TO^rtJmjijTelfa-
coJleciam meridianaaj> vel ad vcspeftinam isex ora- tiabris .prffiparata aurit, juhil aliiid xorajeilarit;,MC
iitnwm wmgregentur. niutatos cibossiblaudeant prceporare.

il Veteres tedili, «iaWsaliir.. -tjMid^

aiitiguftniMmiproyjuttes.
h lidem. Qui unum mandqtumex his, elc. A Verius tputo Mteres&dftijldoim-filiimirgmit -,de
« Malim equldem, a Prmposito, et slatim post, vescendo, scilicet ad mensaousque finem.
lij INTERPRfifAflO MMJLJ: S. PACHOMil. %
XXXVL ^Qiiipercttiii ad vescendum a et coiigre- A. XLVIH. Si unum ex hlsah aJiquo fherit prsetcr-
gat fraires, meditetfir aliquid iii percuiierido. missum aique negleeturo, ihcrcpatione soiita emcn-
XXXVil. Qui anfe fores corivivii egfediehtibus dabitur.
erogat fratribus * tragematia, ih tfibuehdo riiedifeiur XLIX. Si qhls actesserit ad oSliuih iiioiiasterH vo-
aliqiiid d'e Scripiuris. leiis ssctilo reriuhtiare, el rratriihi aggregari humero,
XXXVIII. Qui suscipit ea quse dahlur, hriri iri cu- rioh habebit intrandi libertaiehi, sed prius nuntiabi-
ciillo, sed in pelle acCipiat; nequc gustaJiit ante de tur Patri hionasterii, ettnahebit paucis diebus foris
bis 'qtiseaCceperit, dorieCad domum perveniat. ante januam , et docebittfr oraiioheni DominiCahiac
XXXIX. Ipse aulem, qtfi cseleris dividet, stfatri iisalmhs, quahios polerit ediscCre":Je'tdiligehter M
parteiri a Prseposito accipiet. Quod et «aeteri iriiriisiri fexperimentiihidabit, ne forite maliquidpiam feeerit,
faciant, accipienies hb alio, et nil sibi suo arbitrio etturbatus ad horam liriiore discesseiii, atftfetil)aii-
viiidtcantes. Ea quse acceperitit, per tWduum eis stff- qiia ipQtestate sit: et tilrum possittehtfhliare pateti-
flcieni: et si cui fesiduum fuerit, repoftabit ad PrSc- tibhssuls, et piopriiim ctfnleinnere faetiliatcin.Si
positiim domus, et ilJe repOhcl iii cellario, donee ehihi vidermt aptum ad oiatioiiem et ad omiiia, ruiit
miscealur cum aliis, et cunctis fralribiis pracbeattfr. dbcebitur Ci reJiqiias ihonasteTii disciplihas, qiias
XL. Nemo pltfs alleri dabit, qiiam alier accepefil; |j serVaTedeheat el faceie, quihtisque seivire, sive iii
quod si tfbtehditur'inttririilas, Prtepositus dohiUsper- colleCla omniuih Tratruhi, sive in dohio tui tradeit-
gel ad minislros scgrotantium, et ab his quae rieces- fltfs est,rsivc in vesceiidi ordirie; ui uisiructtfs, aiqtic
sariii sunl accipiet. perfeettfsin bhini "opere toono, fratribns copuJeitir.
XLI. Si de ipsis hiinisiris aliquis lariguerit, hon Turiciitfdabunt eUthvestiihehtis sseCularihtfs, et ih-
habebit licentiam introeuhdi in coquiham vel eella- dtftht habitu monacboruih, f-radentqtfe ostiario, ut
rium, et sibi aliquid auferendi: sed cseteri ministrl', orationis tehipofe aadticat cuih Iri coiftpectuin oih-
id quod ei necessarium viderint, dabiint? necper- nium fratrum : scdebiique in loco, iii quo eiprsccep-
ihiltetur coquere sibi qffod deslderaverit, SCd'Prsepo- tuih TuerTt.Veslimehta autCih, qtisesecumdettfJeral,
siti dOiriorum quaehecesSaria viderintei, ttbiuiis ihi- accipiehl qul holc rei ©3 prsepositi 'stiht, %tihlereht
nistris accipient. iii repositoritfih, 61 eruht iii potestate prihCipis mh •
XLII. Niillusintrbelal Jociim aigfolhnttum, qui noii iiasieWi.
segroiat. Qui sngrotaverit, a Prseposiloxlomus duce- "L. Nemohiahehsih ihbnaslerio'Stfsciplehdi quetfi'
tur in triclinium segrolanliuin : et si opus hajjuent pialii ad vescetfdtfm liaheat poiesiatem ; sed mittet
palliolo, aut tunica , aiit cseteris, quse ad operieii- eiim ad bsiitfm xehodochii, tft susCipiaiur ab liis qtfi
dtfm, VClad vesceridum necCssaria surit, ipse Prsepo- C huic rei prscposili sunt.
siltfs accipiat a lhinistris, et dabit segrotaiitibtfs. NCc 1,1. Quahdo ad bsliuhj WSiiasierii aJiqiii ^VeiieiiiU,
poterit languidus Ingredi cellam vesCenliuni, et cb- si clerici Tuerint aut nibiiaChi, niajbii lioiibre susci-
nicdere qtfsedesidCrat, hisi a riiinislrO , qui Jniic tei pTaiiitff: Tavabuntqtfe pedes Cortfm,jtixfa [AZ.seiva-
prseposiius est, ducaiur ad vescendum. biini] ^vangelii ^ra3'ce])ium, et dedticerit a"dlbcum
62 XLM. Non ei licebii de his quse acceperh in xehodociiii, prsebebtfhtque tfmriiaquse ajiia siiril tfsui
loco segroianiium, ferre ad cellam suarii, Jie poitfuitf monachonim. Quod si vblueriht tfratidhis ieinpore
quidem. atqtie Colleclre yenire ad icohvehthhi trairum, e"t
XLIV. Qui pulmentaria coquunt, c ipsi vicisSiih [Al. si] ejtfsderii tidei fudriht, jahiior vel iriTnister
ministranlibtis et vesCentibus mimstrabtthl. xeiiodocliii iiuntiabit Pafririioriasteril, "ei sie dedu-
XLV. Vinum el Jiquameh abstTtfeToeo segrbtah- cciiiur ad orahdum. Si liohilhessseciilares, aut de-
tium nulhis contingat. Jiiles,'aut vlisa ihliiriiiora , id ost, hiulieiculse Vehc-
XLVI. SI alitiuis eortfrn qui peresgieimttuivtur, ih ririt ad ostiuhi, "eet orahdum, suscipierit sirtgutos ih
itinere, vel ih a riari segroiaverit, elhabtfefit iveces- diversis locis, juxta ordinem propositi et sexus sui;
sitatem sive desiderium comedehdiliqtfamen depi- pfseci'ptf6'qtie"fefflihas^riiajori libhdfe et diligeiitia
scihus, vel aliafuhiirertfm, qtiseIh moriaiSteribcoirie- © ctfrabtfht, cuiii omiii timofe Bei, et locuih scparatum
dere consiievertfht, honiiiahducaijiit ctfth fratiibiis ab "omhi virortfth ViCiniaeis trilitfent, tft riuUa sit
cseteris, sed separatim : et dabltiir eia ThinisfrTsad occasio blasphemandi. Quod si' ad vesperamS^eileririt,
omnem HhuManiiam, h'e ih tfiio fraier lai/giiidus ahigere eas nefas est; $M aCcrpTent, ut dixirrtis,
coniristeiur. separalum locum et ciausiim Cuhi oriini disciplhfa
XLVII. iSlgrotaTitejnabsque coircessioiie hiajofis "atqtife cautela : iit jjfex fratruhi libere suQToflicio
nulltfsmffeatvlsirarevnec propinqtfus quideiii"avque sefviat, et hullidetur 'oflehdicuJuhVifletrAjieridi.
germahiis siiiC impefio Prsepositi-dbmus ihgrediendl LII. SI quis arite ostitfrii^teterit ihoiiasterii, diceris
habebuhi poiestaieiri. se veiie videfe fratfem suuin velpiopihqutfro, j:iiii-

I' "lldiliveieres, duin congregaritkr; illtfd vero per- edentibus ministrabuhl.

cutere, cst signum, aii [uid pereutiendo, darc d Iidem i« nio pro navi; et paulo pnst cum
h lidem dukiamim pro iragemntia. negandi
particuia, cqmed-emnoH.consu-evemni,
c Piinceps edii., ipsi nihil edentibus(ad marg. fort. B In veleribu.s vulgatis vei'ba ei
mmdum, y«rius
identes) minislrqbunt. Ciacconius, ij«i nihil gustantes, ptfio, non habenlor.
 "
,71 S. EUSEBH HIERONYMI 72
lor nuntiabit Patri monasterii, et ille accilum inter-, A LVIH. Si signum dalum fuerit, ut egrediantur ad
rogabit Prseposilum domus, utrumnam apud eum opus, Prseposilus antecedet eos; et nullusinmo-
sit; et permiltente eo, accipiet comitem egressionis naslerio remanebit, nisi is cui Paler prseceperit. Et
suse, cujus fldes probata est, et sic mitletur ad fra- 65 hi qui pergunt, non interrogabunt quo vadant.
trem videndum, vel ad proximum. Si forte ei aliquid LIX. Cumque universse domus in unum fuerint
atluleril ciborum, quibus in monasterio vesci lici- congregatse, prioris domus Prsepositus omnes ante-
tum est, suscipere ipse non polerit, sed vocabil cedel, et pergent juxta ordinem domorum et homi-
janitorcm, et ille allala accipiet, qusesilalia fucrint num singulorum. Nec Ioquentur muluo, sed unus-
[Al. quse], ut cum pane vescenda sint, nihil eorum quisque de Scripluris aliquid medilabilur. Si forle
is cui allata sunt, accipiet : sed cuncta ad loca eis aliquis occurrerit, et voluerit cum aliquo eorutn
afigrotanlium deferentur. Si vero sint tragematia, loqui, janitor monasierii, qui huic operi delegalus
vel poma, dabit ei janitor ex his comedere quse po- fuerit, occurret, et jrespondebit ei, eoque utenlur
leril; el creiera ad cellam languentium deporiabit. nuntio. Si janitor coram non fuerit, Prseposilus
Ipse autem nihil ex his quse allata sunt gustare 64 domus, vel alius cui hoc fuerit injuncium, occurren-
poierit, sed reddere ei qui attulit, sive lapsama, libus respondebit.
quod genus herbarum est viliorum, sive panes, sive ]g LX. Operanles nihil loquentur.sseculare; sed aut
olera prsemordica. Eos aulem cibos, quos allalos medilabuntur ea a quse scripta sunt, aut cerle si-
a parentibus vel propinquis diximus lales esse qui lebunt.
comedi cum pane debeant, is cui allati sunt dedu- LXI. Nemo paliiolum lineum follet secum vadens
cetur a Prseposito domus ad cellam segrolantium, ad operandum, nisi forle concessione majoris : ipso-
et ibi semel tantum ex his comedet : csetera autem que palliolo in monaslerio ambulans post colleciam
erunt in manu ministri segrolantium. Ipse quoque nullus uteiur.
minister de his comedere hon poterit. LXH. Operans non sedebit sine majoris imperio.
LIII. Si fuerit nuntiatum, quod de propinquis eo- LXIII. Ductores fralrum in ilinere, si necessa-
rum atque cognatis qui in monasterio commoranlur, rium habuerinl aliquem miliere, sine Prsepositi
aliquis segrotet, janitor primura nunliabit Patri mo- jussione non poteruni. Quod si ipse qui duclor est,
nasterii, et ille accitum interrogabit Prsepositum do- cogeretur [Al. cogitur] necessitate ire ad aliquem
mus. Videbuntque virum, cujus fides et disciplina locum, olficiuro suum ei qui post se est in ordine,
probata sit, et mittent cum eo, ut visitet segrotan- delegabit.
tem, tanlumque accipiet viatici, quanlum Prseposi- LXIV. Missi fralres, vel foris conslituli, si abs-
tus dorous ejus decreverit. G que monaslerio vescentur, hebdomadarius qui
LIV. Quod si necessitas impulerit, ut foris maneat, eossequilur, dabitcibos, absque coctione pulmenli;
etvescalur in paterna sive propinquorum domo, ne- et ipse aquam circumferei h et juxla vilrum : nul-
quaquam hoc faciat; sed manebit vel iu Dominico, iusque surgendi, vel hauriendi, vel bibendi habebit
vel in. monasterio ejusdem fidei. Et si eis affines vel potestaiem.
cognaii prseparaverint cibos, et apposuerint, non ac- LXV. Quando revertuntur in monaslerium, nemo
cipient omnino, nec vescentur nisi his, quse in mo- ex ordine remanebit.
naslerio comedere consueverunt. Non gtistabunl LXVI. Cum ad domus suas pervenerunt, ferra-
liquamen, nec vinum bibent, nec aliud quidpiam, menlaquibusopus fecerunl, et gallicas iradent ei,
quorum edendi consuetudinem non habenl. Si a qui secundus est post Prsepositum domus; ct iile
parentibus quidpiam acceperint, lantum comedent inferel ea vespere in cellulam separatam, ibique
quanlum in via sufficiat; csetera quse remanserint, concludet. Omnia antem ferramenla , hebdomade
dabunt Prseposilo domus suse, et ille deportabitea completa, reporlabuntur in unam domum : et rursus
in cellam languentium. qui succedunt hebdomade, singulis domibus nove-
LV. Si prOpinquus alicujus, aut consanguineus rint quid distribuant.
morluus fuerii, prosequendi funus non habebit li- p LXVII. Leviionarium et quidquid in veste est
cenliam [Al. poleslatem], nisi Pater monasterii monachorum, nemo lavet iu die dominica, prscter
prseceperit. nautas et pistrinarios.
LVI. Nullus solus foras millatur ad aliquod ne- t. LXVIII. Nec vadant ad lavandum 66 n'si om-
gotium, nisi juncto ei allero. nibus unum signum insonuerit; sequenturque Prse-
LVII. Quando autem reversi fuerint in monasle- posilumsuum, et lavabunl tacili cum disciplina.
rium, si viderint ante oslium quserentem aliquem LXIX. Nemo lavet relractis in alium vestibusplus
suorum affinium de his, qui in monaslerio commo- quam siatutum esl; cumque laverini, omnes pariler
rantur, non audebunt ire ad eum, et nunliare, vel revertenlur.Si quis remanserit eo lempore quo ibi-
vocare. Et omnino quidquid foris gesserint, el au- lur ad lavandum , vel in prsesenti non fuerit, com-
dierint, in monaslerio narrare non potcrunt. monebil Pracpositum stiuni, et ille miltet cum eo

* Secus veteres vulgati, qum sancta sunl. quod est juxta singulorum ordinem. non viirum.
b Malim expuncta et fparticula, juxta virum legi,
7» REGULA S. PACHOMII. U
alterum : etsicloto veslimenlo revertentur domum. Ai prseler ea quse in commune monasterii lege prsc-
LXX. Vesperi sicca levitonaria tollent, el dabunt cepta sunt : non lunicam laneam , non pal-
secundo, id est ei qui post Prsepositum esl, el ille lium, iion pellem inlonsis arietum lanis molliorem ;
reponet ea in cellula. non paucos nummos, b non pulvillum quidem ad
LXXI. Quod si sicca non fuerint, altera die caput, aul aliud varisesupellectilis: exceptis his, quse
expandentur ad solem, donec siccentur : nec dimit- a Palre monasterii per domorum Praeposilos divi-
temur in ardore solis plus qiiam in horam leriiam ; dentur, id est, armatura sua, levitonariis duobus, et
cumque collecla fuerint, leviier mollieniur. uno alirito ex usu, sabano (Scil. linieo) longiore
LXXII. Nec tenebuut ea singuli apud se, sed da- quod collo humerisque circumdat; pellicula quse
bunt, ut reponantur in cellam usque ad sabbatum. pendet ex latere , gallicis et cucullis duohus, zona
LXXIII. Nullus de horlo tollat olera, nisi ab hor- et bacello. Prseter hsec quidquid inveneris, absque
lulano acceperit. contradiclione auferes.
LXXIV.Palmarum folia, ex qnibus lexuntur spor- LXXXH. Nullus habeatseparalim mordacem par-
tae, nemo suo jure tollet, absque eo cui palmse cre- vulam (Leg. pavulam) ad evellendas spinas, si forte
diise sunt. calcaveril, absque Pra?posito doinus et secundo :
LXXV.Nullus uvas aut spicas adhuc immaturas £3 pendeatque in fenestra in qua codices collocantur.
comedere audeat prseter ordinem disciplinse: etom- LXXXIII. Si quis de altera domo transfertur in
nino de omnibus quse in agro sunt, vel in pomariis, alteram, exceptis his c quae supra diximus, secum
nemo comedat separatim, autequam cunctis frairi- transferre nibil poterit.
bus a paiilerexliibeantur. LXXXIV. Nullus neque exeundi in agrum, neque
LXXVI. Qui coquel(AJ. coquenl), antequam fra- amhulandi in monasterio, nequeextra murum mo-
tres comedant, non gustabil (Al. audebuut edere). nasierii foras habeat facullalem, nisi inlerrogaveiit
LXXVH. Qui super palmas estnon comedet de Prseposilum, el ille concesserit.
fructibus earum, nisi prius fratres comederint. LXXXV. Cavendum ne quis de domo in alteram
LXXVHI. Si jussi fuerint palmarum fructus colli- domum verba transferal, nec de monaslerio in mo-
gere, prsepositus colligeniium dabit in eodem loco naslerium, nec de monasterio in agruro, nec de
singulis ad vescendum roodica : et cum ad monas- agro in monasleriuro.
lerium venerinl, inter cseleros fralres parles suas LXXXVI. Si quis ambulaverit in via', vel naviga-
accipient. Si autem invenerint suh arboribus poma verit, aut operaius fuerit foris, non loquaiur in mo-
cecidisse, comedere non audebunt, sed reperla in nasterio quse ibi geri viderit.
transitu juxta radices arborum collocabunt. Ipse Q 68 LXXXVII. Nemo dormiens supponat, d nisi
quoque, qui cseleris colligenlibus distribuil, gustare reclinet in cellula sua, quse ei fuerit mancipaia.
nonpoterii; sed portabilad dispensalorem, quicum Nec in cella, nec in domatibus, in quibus vitaudo-
cseleris dederit fralribus, et ipsi tribuat parlem suam. rum sesluuni causa nocte requiescuut, nec in agris
LXXIX. Nullus in cellula sua reponat aliquid ad cum ad dormiendum se collocaverii, alleri non lo-
vesceudum, absque bis qusea dispensaiore accepe- quelur, postquam obdormierit. Si post somnum
rit. noclu evigilaverit, oret; si silire coeperil, jejunii
LXXX. De parvulis autem panibus, qui dantur do- aulem instat dies, bibere non audebit.
morum Praeposiiis, ulhis eos distribuant, qui nolunt LXXXVHI. Prseier psiatbium, id est, mattam,
in commune67 vesci cum cseteris, et quasi majori in loco cellulse ad dormiendum nihil aliud omnino
abstinenlise se dedicant, iia observare debebunt, ut subsiernet.
nulli dent juxta graiiam, ne proficiscenii quidem LXXXIX. Cellulam alierius, nisi prius ad osiium
peregre. Nec ponanlur in medium : sed quando co- percusserit, introire illicitum est.
medere volunt, cum disciplina dabuntur in cellulis, XC. Ad cibum non pergent nisi generali sonilu
et cumhis nihil alind comedent, nisi salera tantum. convocentur; nec ambulabunt in monasterio prius-
Prseler monasterii autem coquinam nullus coquendi D quam commune signum inlonuerit.
cibos poiestatem habeat. Et si quando foris vadant, XCI. Absque cucullo et pellicula nemo ambulet
hoc est in agros ad operandura , accipiant olera sa- in monasterio, nec pergat ad collectam, n^c ad
le acetoque condiia, et in longos tfsus sestatis lem- vescendum.
pore prseparala. XCH. Vespere ad ungendas et molliendas ab
LXXXI. Nemo in domo et in cellula sua habeat opere manus oleo, absque allero ire non poterit.

B Statius par exkibent: alii verius, pater exhibeat,
h Pro his habeni vulgati veteres, nec proprium ali-
quid extra habitumsuum.
c Explicanl iidem libri qum usui quolidinno, ud hq-
biliim necessariasunt.
d S'alius, qui e ms. legit Non dormiqt prmter redi-
necellulam, conjecerat salis ingenio-e emend. re-
clinem sellulam. Sed manco in reliquis coniextu,
restiiui locus nun potuit. Nunc illa conjectura facem
PATROL.XXIII.
prseferente, sic velim ex integro refici: Nemo dor~
miens supponat nisi reclinemsellulam. Nec in cella
sua, qum ei fueril mancipata, nec in domatibus, in
quibus, elc Palladius a StUio laudalus, xuBevBiroitrav
Si pj avuyXivbpsvoi, aX/\«floovoufoiy.oBop.i>rovc
V7zriu-
elc. Somnumverocapinnt nonja-
ripov; TZHzonwbre;,
cenles, sed super instruclas et paululum reelines
cqthedrqs, etc. ,
•4
 75 S. EUSEBlI HIERONYMIINTERPRETATIO. *f
Tolinn aulem corpus nemo unguei, nisi causa infir-- A CIX, Sub nudum dorsum asini duo pariter non
roitalis ; nec lavabilur aqua nudo corpore , nisi Jan- sedebunf, nec super b tegmine plaustri.
guor perspicuus si|. CX. Si asino sedens veneiit aliquis, excepla infir-
XCIII. Nullijs lavare allerum polerjt, aufungere,, mitaie, desiliet ante fores monasteiii, et sic asinum
nisi ei fuerit imperatum. prsecedens, funiculo ducel ad manum.
XCIV. Nemo alteri Joquatur in teiieb.ris : nnlluss CXI. Ad tabernulas [4/, oflicinas] diversarum ar-
in psiaihio ciiin aliero dormiaf: roan.hm aUerius s tium solj pergentPrsepositi, ut accjpianf quod neces-
oemo leneat; sed sive sieterit, sive ambulaverit,, sarium cst.
sive sederit, uno cubito dislet ab allero. CXH- Ipsi [Al. ipse]quoqueante meridiem, quando
XCV, Spinam de pede alterius, exceplo doraus5 fratres ad vescenduro vocanlur, ire non poterunt,
Prseposito, et secundo, et alio cui jussum fuerit,, nisi forte qusevis incumbat necessilas, et consilio
nemo audebit evellere. Pairis monasterii miuel hebdomadarius, ut deferat
CXVI, Nullus allondeat caput absque majoris ar-- quod necesse esl, Ef ouinino absque 70 jussione
bilrio. lliajoris in alteram cella.mnuUus audehii introire.
XCVH. Mulare de liis quse a Praeposito aeceperit,, CXIII. Coinmeiidaium etiam aliquid a germano
CumallerQ non audebit: necaccipiei melius, ctda- -g fralre nullns accipiel.
bil deteriiis: aut e conliario dans inelius, ei dete- CXIV.Nihil in cella sua absque Prsepositi jussione
rius accipiens. Et in vesiiojenio et in habim stio» qujspiaiTicondei, nec poma quidem e vilissima, et
hihil novi prseter cseleros cau.sadecoris inveniei, cseiera bujusniodi,
XCVIIJ, Qmnes pelles Jigatse eruM, el pen.deb.unt [ CXV. Si Prsepositus domys allei ius quoquam pro-
ex Jiumeris.- fectus fueril, alius Prsepositus d dux erit episdem
XCIX, Cuculli singulorum Jmhehunt et monaste-• genlis, et trib.us geret curam proficiscentis, et ejus
rii signa et domus. utetur potestatibus, ac sollicite omnia laciet : doc-
69 C. Nemo vadens ad colleciam aui ad vescen- irinainque duQrurojejuniorum i|a dividei, ut unam
-duni dimiitat codicem non ligaium. Codices qui ini in sua doniQ, nJierani in proficisccnlis exerceat,
fenesira, id est inlrinsecus parielis reposmolur ad[ CXVI. Quando farinam conspergunt aiijia, et inas-
vesperum, erunt sub manu seciuidi, qtii nuBjcrabit, sain subiguiii, nemo loquatur alteri. Mane quoque
CQS,ct ex more concltfdet, qtiando labujis ad fur-iuini.vel ad clibanos deporlant
CI. Nullus vadat ad collecfam yel ad vcscendum panes, simije liohebiint sil.erilium,e! tanlurn de Psal-
habens galliculas in pedibus, vel palliolo lineo in- mis el de S.ciipturis aliquid decantabunt [Al. medi-
vittatus, sive in nionaslerio, sive in agris, §( labimliu.], donec opus implcatur. Si quid necessa-
CII. Qui vesliiiienlum suura plus quajn usque ad riuro liahueiint, non loquentur, sed signum dabunt
nieridiem, quando fratres convocanliir ad cibmn, in hisquipossunl aflerre, quibusindigent.
sole esse perniiserit-, negligeiuiijein.crepabltiir. CXVII. Quando ad miscendam farinam vocati fue-
CIH. El si unum de hisquse supradictn sunt, con- rinf, nullus resideat in IQCOpanes coquentium; ex-
templum prseterierit, CQrreplione simili corrigelur. ccplis Itis qni coctioni sufficient, el quibus jussum
CJV. Galliculas, el si quid aliud juiigendum est est, nemo residebit.
vel componendum, absque e,ocui hoc miuislerium CXVHI, In,navibus quoque similis discipliua est.
delegatur a Prseposito domus, facere nullus audebit. Nemo ahieia a terra solyct e funiculum absque jus-
CV. Siquis fratrum lsesu&fueritaul percussus, et sione Patris, ne lembum quidem,
tamen lectulo non discumbel [Al. decumbit], sed CXIX. Io loco sentinse et inleriore parle navis,
deambulat invalidus, et aliqua re indigebit, vesli- cscleris fratribus super transtraet tabulaia quiesceu-
mento videlicet, vel palliolo, et cscleris utensilibus, tibus, nullus dorniial, et sseculafes bomines doimire
Prseposilus doinus ejus vadef ad eos, quibus fratrum secum in navi nemo palielur. Yasa infirmiora cum
vesticulse commissse sunt, et accipiet a et dabit. caueris eis non navigabunl; nisi forle Paier monaste-
Cumque sanus fuerit, reporiabit absque ulla mora. j) j rii prseceperil [Al, prsecepit].
CVl. Nemo ab altero accipiet quidpiam, nisiPrse- CXX. Nullus in domo sua audebit focum facere,
posilus jusserit. nisi in commune omnibus succendatur.
CVII. Clausacella nullusdormial, nec habebitcu- CXXI. Qui una oratione de sex oralionibus ves-
biculum quod clatidi possit, nisi fortc selati alicujus pertiuis tardius venerit, vel qui mussitaverit, et lo-
•velinnrmilati Pater monasterii concesserit. cutus fiieril ad alterum vel subriserit in reliquis
CVIII. In villam nullus vadat nisimissus, exceplis oraiionibus, conslituto ordine agel pcenitentiam.
armentariis, et bubulcis, et agricolis. CXXII. Quando domi sedebunt, non eis liceal lo-

' Voculase/ dabitex principe.ediiione suffeeimus. curqm ptoficiscentis exerceqt, vel quem ipse Prm-
J>.Rursus eadem cum antiquis editiunibus, idque positus elegeril de frqtribtts, et curqtn ei suam in-
verius, utvidelur, super temonemplauslti. junxerit.
e Staiiu.s navigiutn,funiculum; sMicditi, navigiiju-
c Jsibsec vilissimaet cmlera hujusmodial. non ha-
beniur. . nicuiwm: sed ne lenibttm quidem, el In l.qcosenlinm
d Iidem addunt, aut qui secundus est; tum legunl, pariter desideraniur.'
77 PRJlCEPTA ET INSTITUTA S. PACHOMil. ?8~
qui aliquid sseculare; sed si. quid Prsepositus de A sufficiet, el quid auiem novi fuerit in deliclo: refer-
Scripturis doeuerii, vicissim inler se ruminenl, et rel ad principem monasierii,
referant quse quis audierit, vel quse memoriter le- 72 CXXXIV.Lotum in domo nullus faciat absque
neanl. eo; et omne quod novum est illius senlentia dispo-
71CXXIII. Nemo quidquam operis faciet, nec nelur.
scypbos plenos aqua circumferet, nec funiculum qui- CXXXV. Omnis correpiio ita (iat, ul e dislincli
dem torquebii, nisi Prsepositusjusserif. sinl qui corripiunlur; slenlqiie in majori collecia, et
CXXIV. Nemo juucos infusos in aqua sibi lollet in vescendiloco.
ad operandum, nisi magisier bebdomadis ei dederit, CXXXVI.Qui absquecommonilione fratrum reces-
CXXV. Qui vas Dctile fiegerit a, et juncos teriio serit, ei postea acta pceniientia venerii, non erit iu
infuderii, aget poeniteniiam vespere in sex ora- ordine suo absque majoris imperio.
lionibus. CXXXVII. Prsepositus domus et dispensator si
CXXVl. Posl sex oraliones quando ad dormien-- una nocteabsque fralribus dormieril: et postea acla
dum omnes separantur, nulli licebit, excepta causa pcenitudinc ad convenlum venerit fralrum, non ei
necessilalis, egredi cubiculum sunm. permilielur, ut introeat donium, aut slet in ordine
CXXVH.Si frater dormierit, omnis eum fralerni- B suo absque majoris imperio.
las prosequalur. h Nemo permaneat absque majoris CXXXVIII.Omnequod in convenlufralrum audie-
imperio, nec psallat nisi ei jussum fueril: nec post runt dispulatum, neeessitale cogentur, ut inter se
alierum psalmum jungat alterum sine Prsepositi vo- replicent, jejunioriini maxime lempore, quando a
luntate. suis docentur Prseposilis.
CXXVIII. Duo simul tempore luctus non psallent, CXXXIX. Qui rudis monaslerium fuerit ingressus,
nec pallio circumdabunlur lino [Forte linco]. Nec docebilur prius quse dcbeat observare : el cuni doc-
quisquam erit qui psallenti uon respondeat, sed jun- lusad uuiversa conseuserit, dahunt ei viginli Psal-
geiur et gradu, et voce consona. mos el duas Epistolas Aposioli, aut alterius Sciip-
CXXIX. Qui est infirmus, in funere habebil mi- turse parlem. El si lilleras ignoraverit, hora piima,
nistrum qui eum susientet, et omnino ad quemcum- et terlia, el sexta vadel ad eum qui docere polest,
qne locum missi fuerint fratres, de hebdomadariis ct qni oi fueril delegaius, et stabil anie illum, el dis-
habebunt eos qui segroianiibiis serviant, si forle in cet studiosissime, cum omni gratiarum aclione.
itinere vel in agro languor obrepserit. CXL.Postea veiostribenturei etementa, syllabse,
CXXX. Nemo anle Prseposilum et ducem suum verba, ac nomina; et etiam nolens legere compelle-
arobulet: nullus rcmaneat ab ordine suo. C ttir, et omnino nullus erit in monasterio, qui non
CXXXI. Si quis aliquid perdiderit, ante aliare pu- discat lilleras, et de Scripttnis aliquid leneat : qui
blice corripielur. Si vero de propriis vesticulis fuerit minimum usquc ad novum Testamentum el Psal-
quod perdilum esi, tribus hebdomadis non acci- terium.
piel; et in quarta acla pceniteniia dabilur ei quod CXLI. Ad collectam, et ad psallendumd orandum.
amiserit. nullus sibi d occupationes inveniat,, quibus se dicat
CXXXH. Quiinveneritaliquid, per tres dies ante occnpalum, quasi ire non possil.
collectam fratrum suspendei, [Forte ui] et tollat qui CXLII. El si in navi fuerit, el in monasterio, el in
cognoverit. agro, ei in itinere, et in quoliJiet ministerio, orandi
CXXXHI.Cunetis increpalionibus atque doctrinis, et psallendi teropora non praelermillai.
quarum scripla esl ct conslituta, correptio Prseposili
a Princeps edilio addit, vel aliquam utiliiqlein qd- lii conjecluram editores alii secuti sunt, qui item sic
versus monasterii (leg. vel aliquam rcm ulilem ad usus legunlreliqua hujus capiluli, qui corripiutilur, dimis-
monasierii). sis (1. demissis) manibus, et humiliato capite emenda-
.. b Veteres editi, Nemo exeat fmas, nemo lotiuqtur, turos se promittentesviliq,in quibusarguuntur,veniam
nenio remaneqt, etc. deprecenlur.
c Eadem disjuncti, ad margin. distincti, quam Sfa- D d Iidem, nemo sibi occasionesinveniat.

PR^SGEPTA ET INSTITUTA S. P. N. PACHOMIL

'Quomodo collectafleri debeat, et fralres congregandisint ad audiendumsermonemD<M,jjixta pr^cepta niajorum,et

docliiuamsaactarumScripturarum,ut liberenlurde errore aniraKa, et gloriflcentDeum in luce viVentium,et [Al.
ut] scianl quomodoo|<orlealin domoDei conversarisine ruina et scaudalo,ut noninebrientnraliqua passione,sed
slent in niensuraverjtatis,el tradilionibusapostolorumet prophetaruin;eLsolemnitatuinordincmteneant, iinilanles
conversalioiieiu[Ai. congregaltoneui]eorjim in domo Dei, et jejunia atque oralioues-exmor# Gonipleiiles.Q.ur
enimbene minislrantsequunLurregulamScriplurarum.
73 CXLIII. Hoc est ergo minislerium quod Ec- Coiigregent fralres oralionis leinpore, et omnia fa-
clesise minislri exercere [A/. impjere] debebunt. ciant, qjise rite compleiidasu.utj nuilam [A}. ul nul*
a Statiana editio qnimmconversorum, elc.
79 S. EUSEBII HI&RONYMIINTERPRETATlO. 80
lam] detrectalioni occasionem (ribuant, nec sinant I\. psalmosque complebunt, juxta ordinem majoris col-
ambulare quempi.mi conirarium disciplinse. lectse, qusea cunciis fratribus in commune celebratur.
CXLIV. Si codicem poslulaverint, deferant eis. CLVI. Per singulas hebdomadas binae dispulalio-
CXLV. Si quis de foris venerit vespere, et non nes, id est catecbeses, a Prseposito complebuntur.
occurrerit accipere opus quod aliera die facturus est, CLVH. Nulius in domo quippiam faciel, nisi quod
mane ei tribuaiur, Prsepositus jusserit.
CXLVI. Si defecerit opus quod habebat in mani- 75 CLVIII-Si omnes fralres qui in una domo sunt,
bus, referat ad majoris scientiam [Al. sententiam], viderint Prsepositum nimium negligentem, aut dure
et quod ille prseceperit, faciat. increpanlem fralres, et mensuram monasterii exce-
CXLVII. Qui minister est habeat sludium ne quid denlem, referent ad Palrem, et ab eo increpabi-
operis pereat in monasterio in ulla omniuo arle quse lur. Ipse autem Prseposilus niliil faciet, nisi quod
exercetur a fralribus. Quod si quid perieril, et ne- Pater jusserit, maxime in re nova. Nam quse ex more
gligentia fuerit dissipatum, increpabitur a Palre mi- descendit, servabit regulas monasterii.
iiister operttm singulorum, et ipse rursus increpabit CLIX. Prsepositus non iuebrielur : non sedeat in
alium, qui opns perdiderit: dumlaxat juxia volunta- humilioribus locis juxla vasa nionaslerii, ne runipat
tem et seiitenliam principis, absque quo nullus in-1B vincula, quse Deus in ccelo condidit, ut observentur
crepandi fratrem habebit polestaiem. in terris. Ne lugeat in die festo Domini Salvatoris.
CXLVHI. Si veslimentum ad solem expansuin Dominelur carni suse juxta mensuram Sanclorum.
terlius invenerit a dies, dominus pro eo increpabi- Non inveniatur in excelsis cubilibus imiians[A/. imi-
tur, et aget poinilenliam publicam in collecta b. tatus] morem gentilium. Non sit duplicis fidei. Non
PelHcula et galliculse, et cingulutn, et si quid aliud sequatur cordis sui cogitaliones, sed legem Dei. Non
perieril, qui perdideril increpabilur. resistat sublimioribus tumenii animo potestalibus.
CXLIX. Si quis tulerit rem non suam, portet [Al. Non fremat, neque d birriat super huroitiores. Non
ponetur] supra humeros ejus, et aget poenilentiam transferat terminos. Non sit fraudulentus, neque in
publice in collecta, stabilque in vescendi loco c. cogitalionibus verset dolos. Ne negligat peccalum
CL. Si inveiitus fuerit unus e fratribus atiquid per animse suse e. Ne vincatur carnis luxuria. Non am-
contenlionem agens, vel conlradicens majoris impe- bulet negligenter. Non cilo loquaiur verbum otiosum.
rio, increpabitur 74 juxla mensuram peccaii sui. Non ponat scandalum ante pedes cseci. Non doceat
CLI. Qui mentiiur, aut qui odio quemquam habere voluptatem aniniam suani. Non resolvatur [ Al. sol-
iuerit deprehensus, aut inobediens, aut plus joco vatur] risu stullorum ac joco. Non rapialur cor ejus
quam honestum est deditus, aut otiosus, aut dure C ab his qtii inepta loquunlur et dulcia. Non vincatur
respondens, aut habens consueludinem fratribus de- muneribus. Non parvulorum f sermonem ducat. Ne
trahendi, vel his qui foris sunt, et omnino quidquid aflligatur in iribulatione. Ne limeat morlem, sed
contra regulam Scripturarum est et monaslerii disci- Deum. Ne prsevaricator sit propter imminentem [Al.
plinam, audiet Pater monasterii, et vindicabit juxta eminentem] liniorera. Non relinquat vcrum lumen
incnsuram opusque peccali. propler modicos cibos. Non nutet ac fluciuet in ope-
CLII. Prsepositus domus culpae et increpalioni rHws«iis. Non muiet sententiam, sed firmi sit soli-
subjacebit, si anle tres dies non nuntiaverit Pairi; dique decreii, jusleque cuncta considerans, judicans
sive iti via, sive in agro, sive monaslerio quid perie- in verilate, absque appetilu glorise, manifeslus Deo
rit : agelque publice poeniieniiam juxta ordinem el homiiiibus, et a fraude procul [Al. elongans se
constiluiuni. Et si homo fugerit, ct ante tres lioras a fratide]. Ne ignoret conversalionem Sanctorum,
noii nuniiaveiit Pairi, reus erit perditionis ejus : nisi nec ad eorum scientiam csccus existat. Nuili noceat
tamen eum rursus inveneril. per superbiam : nec 76 sequatur concupiscen-
CLlll. Hsec est ultio in eiim qui fratrem de domo tias oculorum suorum. Non eum superenl incenliva
perdideril: tribus diebus aget publicam pcenilentiam, vitiorum. Veriiatem nuinquam prsetereat. Oderil in-
quod si eadem hora nuntiaverit Patri, in qua fugit, D jusiiiiam : secundum [Al. scd ] personam numquam
reus non erit. judicel pro muneribus, nec condemnet animam inno-
CLIV. Peccalum si in domo sua Prseposilus vide- cenlem per superbiam. Non rideat inter pueros. Non
rit, et non statim increpaverit delinqucntem, nec deserat veritatem timore superatus. Non comedat
nuniiaverit Pairi monaslerii, ipse increpalionis or- panem de fraudulentia. Non desideret alienam ter-
dini subjacebit. ram. Non opprimat animam propler aliorum spolia.
CLV. Per domos singulas vespere sex oraliones Non despiciat eos qui indigent misericordia. Ne fal-
a Vocem dies, quemadmodum alias supra alque orationutn tempora cogent eum agere pmnitentiam.
infra levioris momenli, ex principe editione supple- Eqdem lex in fugitivis observabitur.
vimns. d Veteres vulgati inruat. HIRRIREautem, qui pro-
b Eadem edilio adilit, stqbitque in vescendi loco. prie cnniim est fremilus cum irrilantur, usurpat
" Ilerum eadem ediiio addit : Si autem in furto Sidonius in epistolis.
e Addunl editi vetusliores exscirpqre.
fueril deprehensus, iriginta sex (al. Iriginlq novem)
verberabtml eum, et foris dabilur ei edere panein tt {Iidem verius, sermone ducatur.
aquam lanlum, el opertum cilicio el cinere per singula
81 PRJECEPTA ATQUE JUDICIA S. PACHOMH. 82
sum dicat lesiimonium seductus lucro. Ne mentiaiur A j cium, el desiderio lemporaiis lucri laqueis se induit
propter snperbiam. Ne conteudat contra verilalem eihnicorum (Jerem. m). Et c veniet ei conirilio lleli
ob tumorcm animi. Ne deserat juslitiam propter las- et lilioruni ejus (1 Reg. iv); maledictio David , quam
situdinem. Ne perdat animam suam propier vere- imprecalus est Doech (Psal. u.) signum quo d«na-
cundiam. Ne respiciat dapes laulioris mensse. Ne lusest Cain (Gen.iv); sepultura asini, dequa lnquiiur
pulchra veslimenia desidcret. Ne a se negligat, ut Hiereroias (Jerem. xxn) : perdilio qua peccatores
semper dijudicel cogniliones suas. Ne inebrielur terrse biatus absorbuil (Nttm. xvi), etinteritus Cha-
vino; sed humilitatero habeat junctam veritali. nanseorum, el conlriiio hydrise ad fonlem, et are-
Quando judicat, sequatur prseceptamajorum et legem narum coniminutio d in littoribus ct saxis, qusa
Dei, quse in toto orbe prsedicata est. Si quidquam fluctibus vcrberantur (Eccles. xn); et confractio
de his prselerierit, reddetur eimensura juxta quam virgse gloriosse de Isaia, ut sit quasi csecus manu
mensus est, et recipiet secundum opera sua, quia palpans parietem (Isqi. v et LIX).Hsecomnia ei eve-
moechatus est b in ligna sua et lapides : et propter nient, qui non servavit verilalem in judicio, et ini-
fulgorem auri, et splendorem argenli dimisit judi- que [Al. iniquse]egil in omnibus qusc ei credita sunt.
a Alio sen«u, eoque rursus concinniori, olim erat: proc ethnicorum.
Ne senes negligal : semper dijudicet cogitationes suas. B
. Holsleuius venial, et deinde ramorum pro filio-
Mox quoiue alia interpnnciione, humilitaiem jun- rutn.
ctam habeat veritaii, quandojudicat. Sequatur, elc. d Editi antiquiores, in liltoribus, qum salsis flu-
b Olim in tigno et lapide, cl paulo post
iniquorum ctibus verberanlur.

PRJECEPTA ATQUE JUDICIA S. P. N. PACHOMII.

"
77 CLX. Plenitudo legis charitas, scientibus tem- fores : dabunlque ei ad vescendum foris panem et
put, quia jam instel hora, ul de somno consurgamus, aquam, donec mundetur a sordibus.
et vicinior sit salus [Al. salus nostra] quam eo lem- CLXIV. Qui habet consueludinem murmurandi, et
pore quo credidimus. Nox prmcessil,dies appropinqua- quasi gravi opere se opprimi queritur, docebunt
vil: deponamusopera tenebrarutn (Rom. xm); quse eum quinquies, quod sine causa murmurel, et oslcn-
sunt conlentiones , detraciiones , odia , et lumeniis dent perspicuam veritatem. Si el poslhoc inobediens
animi superbia. Qui facilis estad detrahendum, di- fuerii, et esl pcrfectsc sctalis , iia eum liabebunt ut
ciique quod non est, si in hoc peccaio fuerit depre- unum de78 segrolanlibus, et poneiur in loco iufir-
hensus , monebunt eum secundo ; et si audire con- C morum; ibique aleiur oliosns, donec redeal ad veri-
tempserit, separabiiur extra convenium fratrum laioin. Sin auiem jusla estillius querela, et a majorc
septem diebus, et panem tanium cum aqua accipiet, inique opprimilur; qui eum scandalizaverit, cidem
donec pollicealur aique confirmet se ab hoc vitio semeniise subjacebit.
recessurum, et sic diroiltetur ei. CLXV. Si inobediens quis fuerit, aul contentiosus,
CLXI. Iracundus et furiosus si frequenter irasci- aut conlradictor, aul mcndax, et est b perfrictse
tur sine causa el propter retn inanem et vacuam, per froniis, decies commonebiiur, ut desisial a vitiis : si
sex vices commonebilur, in sepiima facient eum audire noiuerit, monaslerii legibus increpabitur. At
consurgere de oidine sessionis suse, el ihler uliimos si per alierius culpam ad bsec vilia devolvitur, et lioc
collocabiiur : docebuntque cum ut ab bac menlis fuerit comprobatum : ille qui causa exstitit, reus erit
perturbalione mundetur; cumque tres dignos testi- uliionis.
monio lesles, qui pro eo polliceantur, uequaquam CLXVI. Si deprebensus fuerit aliquis e fralribus
simile quid es<e facturum, adduxeril, recipiet sessio- libenter cum pueris ridere et ludere, ei habere ami-
nem suam. Alioquin si permanserit in vilio, uioretur citias selaiis infiriiirc, lertio comnionebiiur, ut rece-
inler nltimos perdiio priore loco. dat ab eorum necessiludine, el ineinor sit honesiatis
CLXII. Qtii falsum cupit probare contra allerum, D et limoris Dei; si non cessaveiit, corripielur, ut di-
ut opprimat innocenlcm, leriio commonebilur ; et gnus est, correplione severissima.
postea reus eril iniquitalis, sive de prioribus sil, CLXVII. Qui contemnuiil prsecepta majorum ei
sive de inferioribus. rcgulas monasierii, qusc Dei pra;ceplo consiilulse
CLXIII. Qui habet pessimam consueludinem, ut sunt, etparvi pendunt seniorum consilia, corripien-
fratres suos sermone sollicitet, el pervei lal animas lurjuxia ordinera conslilutum, donec corriganlur.
simpliciorum, lertio commonebitur; si contempserit, CLXVHI.Qui judex est omnium peccatorum, et
et obstinato animo in durilia perseveraverit, separa- perversitate mentis, vel negligentia reliquerit veri-
biint eum extra monasterium , el verberabitur ante tatera, viginti viri sancti el linienles Deum, sive de-

* Addjtur in prima edilione a triginta novem, id huic loco respondentem. .„.,-.,

ests virbmbliuti Vids siipra cap, M9 iioiamtjhe b Eadeta >. et est perfectmmMi$ ? ut ife <5tipicsej
:«3 S. EUSEBII HIERONYMIINTERPRETATIO.
cem, et usque ad quinque, de quibus omnes dent i^.otio, et correpti non possint emjendari, debet Prsc-
teslimoiiium, sedebunt et judicabunt eum, et regra- posilus usque ad dies triginta ipse eos monere et
dabuntin ultimum gradum donec corrigatur. corripere. Si viderit in.praviiate persistere, et non
CLXIX. Qui conturhat frairum animos, et facilis renuntiaverit Patri c, et aliquod peccalum in eis
ad a loquendum est, iites serens ac jurgia, dccies fuerit deprebensum, ipsc pro cis culpse suhjacebit,
commonebitur. Et si non fuerit emendatus, corri- juxta quod peccaium fuerit inveiituro.
pieiur ordine monasterii, donec corrigatur. 80 CLXXHI.Omnes 4 aulem pueri qtiinon liment
CLXX. Qui viderit de majoribus et Prsepositis confundi pro peccalo, el per imprudenliam judicium
b fratrem suum in tribulatione, et noluerit causam Dei non cogilant, ei correpti verbo non emendave-
tribulalionis inquirere, eumque conlempserit, quse- rint, verberentur quamdiu disciplinam accipiant et
returcausa a supradiclis judicibus inier fralrem at- timorem.
que Prsepositum; et si depreliendatur negligeniia CLXXlV. Qui injuste judicaverit, juste ab aliJs
'
Prseposili vel superbia coangustatum fratrem, et ju- condemnaliitur.
dicasseeum79nonsecundum verilalem, sedsecun- CLXXV. Si unus e fralribus, vel duo, vel (res
dum personam , regradabitur de solio stio, donec scandalizati ab aliquo recesserint de domo, etpostea
corrigatnr etab injiistitise sordibus emundetur: quia ]Bvenerint, ventilabilur inter.cos et scandalizaniem
non consideravit veritaiem, sed personas, et servivit anle judicium ; el si reus inventus fuerit, nionasterii
pravitati animi sui, et non Dei judicio. regnlis emendabitur.
CLXXI. Si quis promiserit se observare regulas CLXXVI. Qui consentit peccanlibus, et defendit
monaslerii, et facere ceeperit, easque dimiseril; alium delinquenicni, malediclus erit apud Deum et
posiea autem reversus egerit posniteniiam, oblendens bomines , et corripietur increpalioiie severissima
infirmitalein corpusculi, per quam non possil impiere [Al. pessima]. Quod si per ignoranliam decepms
quod dixerat, faciant eum inter Ianguenles commo- est, et non ita putavit, ut verum est, ignoscclur ei.
rari, ei pascetur inlerotiosos, donec, acta poeiiiten- Et omnis qui peccai per ignoranliam, facile acciniet
tia, impleat quod proniisit [Al. promiseris]. veniam : qui autem sciens peecaverit, suslinebit in-
CLXXII. Pueri si in domo fuerinl dediti lusibus et crepalionem juxla mcnsuram e operissni.
a Riirsus eadem, ad detralicndum. d Holsteiiius saltem pro autem.
b Al., Fralrum suorum tribulationem, etC e Olim erat mensuram opusquepeccati sui.
* Excusi antea addnnt monasterii.

PR^CEPTA AC LEGES S. P. N. PACHOMII.

De sex orationibusvesperlinis, et de collectaqu» per singulasdomosfitsex orationum.

CLXXVII. Viginli quinque orgyas Prseposilus do- iC lal fratres ain collecta domus, sive in colleeia majore,
mus ac secundus debebunt de palmp.rum foliis boc est omniura fratrum, subjacere pceiiitenlia».
texere, ut ad exemplum eorum operenlur et cseleri. CLXXXII. Quod si Prsepositus peregre fuerit,
Quod si non fuerint in praeseiui, qui loco eoruiu qui secundus est iocum ejus oblinebil, lani in poeni-
prsefoerit, huic operi atque mensurse sludium com- teniia fralris recipienda , quam in qtiocumque alio
modabit. eorum, quse in domo [Al. domino] necessaria sunt.
CLXXVIH.Posiquam acciti fuerint veniant ad col- CLXXXIII. Si quis absque conscieulia duorum ierit
lectam; et anlequam vocenlur, cellula nullus exi- ad alieram domum, vel alterius domus fratrem, co-
bit. St qui hsec prsecepla contempserinl, increpalioni dicem legendum mutuum poslulare [Al. postiilaverit],
Soliisc suhjacebunt. vel quodlibet aliud, ei in hoc invenlus fuerit, mona-
CLXXIX. Ne plus operis fratres compellantur slerii ordine increpabitur.
facere : sed moderatus labor omhes ad operandum CLXXXIV. Qui vult sine macula et absque con-
provocet. Sitque inter eos pax et concordia , et lemplu in donio cui deputatus est, esse [Al. vivere],
libenler majoribus subjiciantur, sedenles, ambulan- omnia qusc prsecepta sunt coram Deo observare de-
tes, acslanies in ordine suo, et invicem de humili- bebil.
tate ceriantes [Al. curantes]. D CLXXXV. Quidquid necessarium esl in monaste-
CLXXX. Si quid peceatum fuerit, Patres mona- rio, sive in agro , b si Prsepositus domus occupaius
steriorilm ehiendare poterunt, et conslituere qiiod est, secundus impleat.
sequi debeant. CLXXXVI.Sex oraliones facere vesperlinas, juxla
- CLXXXI. Prscpositus aulem domus, et
qui secun- exemplum majoris colleclse, 81 in qua omnes
' dus ab eo
est, hoc tantum habebit juris, ut compel- fratres pariter congregantur, summse c deleclalionis
a Veteres ferebant fraires in singulis peccatis in postulatus impleat. Stalius legerat implicalus pro non
follecla, elc. poslulqtus.
h ^ contrario erat eiiam « Aptea eratsHmnMEMetiwnis,
antea, Prmvositus non
 MONTfAS. PACJiOMH. 86
8S
Toris Ticlerint
est, et ila facile fiunt, ut nullum onus habeant, et \ exspeciabunt eum; sin autem diulius
[Fort. ul] ex onere nascalur isedium. commorari, tunc audient inter Prsepositum et fra-
oriatur.
CLXXXVII.Si quis de foris veneril, el ocslu labo- treitii ne diu suspenso judicio trisiitia major
fralres orationem celebrabunt [Al. Et ille qui Prsepositus est, el ille qui subjectus, et
raverii, aliique
si ire non non cogetttr, hi qtii audiunt, jUstta timoreih Dei euiicla fuciant, et
celebraverinl]; polest,
CLXXXVIH. Quando Pncposili domorum fralres non dent in ullo occasionem discordise.
de convcrsatione sancise vitse docebunt, absquegra- CXCI. Igiiur qui animo uno esse concupiscunt, et
vissima a necessiiaie nttllus aberit. vivere mente communi disposucrunt, consiliis majo-
'
CLXXXlX. Majores qtti cum fratribus miiiuhlur rum inserviant : quod cx cohsiliis processerit Pa-
foras, quamdiu ibi fuerint, habebunt jtis Prsepbsi- trum, id faciant.
torum, et eorum cuticia, legentur [Al. gerentUr] ar- CXCJI. De vesliculis. Si quis ab [Al. de] bis quse
habuerit, absque b coriimo-
biirio, docebuntque fratres per coiisiitutos dies. Et prsecepta sunt, amplius
si forsilan aliquid inier eos orium fuerit simulialis, nitione majoris, deferet ad cuslodem cellse, et in-
audieiitipsi majores [Al. audientura majoribus], et troeundi, vel poslulandi ea non habebit potestatem;
dijudicabuni causam, et dignum culpa increpabunt, sed erunt sub Prseposili, et ejus. qui secuhdus est,
ut ad imperium eorum stalim pacem pleno corde arbitrio.
consocient. CXCIII. De puellamm disciplina. Nemo ad eas va-
CXC. Si quis ex fratribus confra Proepositum do- dat visitandas, etc c
mus suse habuerit trisliiiam, aut ipse Prsepositus CXCIV.Quicumqnedehismandatisaliquidprseter-
conira fratrem aliquam queriinoniam, probalse fra- ierit absque ulladubitaiiohe negligentise et contemp-
tres conversaiionis et fidei eos audire debebunt, et lus, agel pocnitentiam, ut possidere vaieamus regna
dijudicabunt inter eos. Si tamen absens est Pater coelorum.
monasterii, vel aliquo82profectus, pritnumquidem
a Item erat et gravissima mgritudine; et mox qui- e Retiqua hujus capiluli alio in loco inter Requlas
cumque e frqtribus mitltinlur, eic. Virginum Ilotsienius posuit ex fide eod. ms. qui inter
b Yerius olim editi absque concessionemajoris. S. Pachomii prsecepta non agnoscit.

MONITA S. PACHOMII.

Honora Deum el valebis. Memor esto gemilus quos G missa prscmia pervenerunt. Hoc ergo seientes ne Cir-
perpessi sunt Sancti. Efliciamur unanimes, perma- cumferamurerrorum seduclione decepti; sed potius
nentes in quo vocati sumus; pro omnibus curam ge- firmi etimmobilesmaneamus,Utcogilationum perva-
rentes, ut hanc quam arripuimus vitam perficere gationes, quaa velut aquse effervescunt, divinse legis
valeamus, et cursum insliiulionis nosira; Deo placi- assidua meinoria refrenemus, per qnam carnalis
lum perficere mereamur; ul ne similes inveniamur, concupisceniioc tegem destruenies, omne quod Deo
qui in vanis et caducis rebus lselaiitur ; ne quando placilum est exquirere valeamus : et ciistodiamur
mens nostra recli itineris lineam derelinquens, in illoesi a curis sseculaiibus, omnique elatione, qiise
peccatum corruat, etspe seterna fraudelur. Inlelleclu est insania pessima, pejor ornnium malorum. Dohii-
namque est optimum cognoscere voluntalem Dei. num semper prse oculis habentes, reminiscamur pas-
Omnitim enim superior efficitur homo, qui obedierit sionem crncis ejus ac morlis, per quem redempli ac.
veritali. Omnium cnim malorum pejus est, legi vivificati sumus. Odiamus ergo mundum et omnia
Dei resislere, el acquiescere proprisc volunlati. quse in eo sunl, odiamus eliam omnem requiem cor-
Qui enim suam perficit voluntatem, a divina co- poralem. 84 Abrenuntiemus huic vitse, utDeo vi-
gnilione fraudabitur : nec polerit perficiendo pro- vere valeamus.
priam volunialem, viam Sanclorum incedere; et D Memores ergo sininS, charissimi, professionis nos-
in nOvissimo inierilum et plancium inveniel. Nunc trse, quemadmodum Deo pollicili sumtis deservire :
igitur tempus placendi Domino : quia salus in lem- boc.ipsum enim exquirilur a nobis in die judicii.
pore tribulaiionis acquirilur. Ne ergo lanlummodo Esuriamus, siliamus, huditalem perreramus, Vigile^
credulitatem fidei in tempore laelitiscteneamus, et iri mus, el in psalmis atque oralionibus positi ex intimo
tempore tribulalionis ab eadein recedamus. Sci ipium corde ingemiscenles lacrymas eifundamus : nos-
Cslenim : Si voverisvotum Domino, ne moram feceris melipsos caula discussione probanies, sivel in aliquo
reddere illud (Eccles. v), el in tribulaiione ne defi- digni Deo pro ejus immensa clemenlia inveniri me-
cias; sed patiens esio, et obsecra Dominum. Iinmo- reamur. Tiibulationis angusliam non refugiamus, ut
bilis enim fidei plenitudo iribuelur a Deo, quam per consolationis Dominicse requiem consequamur; et
Spiritum sanctum acquisierunt propbetse, in qua et immortalis vilte ac sempitemse requieni percipere
apostoli confirmaii sunt, qui propler fidem diversas mereanmr.
Uibulationes g3 persecutionum excipientes ad pro-
»7 S. EUSEBH HIERONYMIINTERPRETATIO.

SS. PP< PACHOMII ET THEODORICI

ET VERBA MYSTICA.
EPISTOUE,

EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMII A possis legere quse scripta sunt. Attende diligenter,
et cave ne scribas Delta super Phi, et inveterescant
Ad sqnctumvirumCornelium, qui Paler fuil monqsterii
dies tui, et aquse luse imminuanlur. Memerito, et
Mochanseos: in qua loquitur juxlq linguatn qtim scribe Thela et ut Ro scribatur bene.
nos sonum Ro,
ambobus ab Angelo tradila esl, el cujus
audivimns, cmterum vires et sensum inteltigere non EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMII
possumus. Ad Palrem monasterii Cornelium, quod vocatur
Mochanseos.
I. Deus sapiens, Deus absque ullis occasionibus
bonus, Deus sineomni querela, dedit requiem spiri- III. Honora Dominum, et confortaberis. Memenlo
lui luo : et tu da requiem animse tuse : ut lseletur gemilus sanctorum. Simma et Phi fiat: domus tua
Sion in diebus nativitatis suse. Fac opus Iotse, quod juxla annos tuos sitdisposila, juxta exempla sanc-
vocatum esl Y in diebus antiquis: et pone Delta ante lorum, non in cibis lemporalibus, neqtie in ulla si-
oculos, til bene sit animse tusc Ro tetendil manum miliiudine eorum, quse videntur in coelo sive in
suam, ul pcrveniret ad le; quod est Iota : hoc est lerra. Habelote a, ut possilis occurrere Deo in die
sepulcrum cubiculi tui. Cane lu a, ne forle ,Qlibi visitationis, liberati ab increpalione Martbse. Para
canal steculum impudenlissimum. Lsetetur tecum, ne B domum tuam secundum lerminos ejus. Observa
tu ctini sseculogaudeas procacissimo. Memenlo Heise: Theia, ne reus sis increpationis ejus, cui dicium
ne obliviscaris Kalendarum, quse sunt dies pauperia- est, Redderationem dispensationis lum (Luc. xvi); vel
tis etcubilis tui. Tolle tibilota, quod prsecipuum est illius qui comedit et bibit curo ebriis, quando noluit
ex eis : non enim erat Lambda in Heta; el idcirco fodere, nec dare conservis cibaria in lempore suo
enuirilus es sine pannis. Revertere ad Kalendas quse (Matth. xxiv). Ideo reddiderunt ei, quia oblilus est
suntXi, de Y paraverunt plausira tabemaculi Prin- legis Dei, et infirmos visitare contempsil. Etidcirco
cipes tribuum, et obtulerunt ea isetanles, cunclaque lluctuare ccepit, etiudigere pane: imitans homines
dona cum omni gaudio. Et tu ut sapiens cognosce confidenlissimos ei arroganles, qni noluerunt do-
capillum capilis lui in via, ut veniat gratia snper his, mum Hi. Homo, cognosce qusedicunlur, quiabellum
quie sunt dies innocentise luse. Numquid non Kalenda; Domini in nianibus eorum est, et credilum esl eis,
sunt Tau ? Heta est Pascha. In his omnibus ne obli- ut regerent carnera suam, et slare facercnt: si forle
viscaris Simmae, quod vocalur quidem Simma, sed possent effugere increpationem Danielis, el ruinam
Jiabel communionem cum Ro : donavii illi pariem Esau, et duritiam Moab, el defeclionem lsmaelis, el
suam, ut fiat divesin a. Lilterse hujus Epistolse illecebras saturitalis ae ventris, quia sapuerunt ea
gcriptse sunlDelta, et Iota. Saluia caput el pedes, et C quse super lerram sunt. Abundantia aulem hominis
manus, et oculos, et reliqua spirilus (ui, qusc sunt sapientia ejus esl. 0 liomo, trade disciplinse cor
Alpha. tuum, ne multiplices mortuos in conlemptu et ne-
EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACIIOMII gligentia tua, propter errorem cordis tui. 0 homo,
ne visibilia Mercenarius non est pastor :
Ad Patrem monasterii Syrunt, qui el ipse gratiatn cutn in tenebris dcspicias.
vulpes comedunl. Tene gladium glorise
Paclwmio et Cormlio Angelicmlingttmacceperal.
tuse, cognosce loricam justiiise, et ne contemnas ha-
85H-Memento qusescripserimtibi Y, in Epistola bitaculum sapientise. Fac tibi saccttlos, qni non in-
propter Tau scriplura, et recordare, et scribe Ni veterescant: ut possis ad foramen aspidum miltere
propter Simma quod scriptum est. NumquidXi non manum. Ne inebrieris vino, ex quo ruinse fiunt plu-
est Y, quod in Kappa converiitur? Iti his omnibus rimae, et ambulant nudi super terram. Cogiia quod
recordare, et scribe Ni et lola tit Alplia pulcbre lex data sit de inuliere menstruaia, ut extra castra
scribatur in gratiam excelsorum. Numquid, 86 projiciatur : vise enim ejus slratse sunl spinis. Pau-
Moe non est Y et Kappa : Kappa non est Tau? Aperi pertas humiliat virura, et perstillat doraus, ubi oiio-
os tuum, etleva faciera luara, ut oculi lui videanl,et sse suni manus. Ne infirmeris ad plagas lignorum,
a De liisce epistolis Gennadius cap. 7: Pachomius, D iimnii anliquius monqslerium, quod lingua JEgijptiaca
inquit, scripsit ad collegasPrmpositurm sum epislolas, Baum vocalur, congregqli Paschm diem velut mterna
ih quibusAlpltabetummysticis tectumsacramenlis, velut lege celebrent, epistolqm unam. Similiter et ad diem
Itumanm consueludinis excedensinlelligentiam clav.sit, remissionis, qum mense Augusio agitur, ttl in unum
solis credo corum gratim vel meritis mantfeslatum. Prmpositi congregareittur,epistolam unam ; elad fra-
Vriam ad AbbqtemSyrutn, uham ad AbbatemCorne- tres, qui foras tiionasterium missi fueranl operaii,
Munu Ad omnium monasieriofum Prmposhos} ut 1« epistolam utinnu
 83 EPISTOL^E ET VERBA MYSTICA S. PACHOMII. 80
Tau et Ro. Venlris insania pejor est omnibus malis. A ego sum Deus (Psal. XLV): Sed unusquisque sequi-
Error oculorum imminuit prudentiam sapienlum. tur cogilationes animse suse?Num visitastis infirmos,
Deficit sapicns propier concupiscentiam carnis in quare moriemini? cur ad laqueum curriiis? Hsecstint
carne, quod sanguis sanguini miscealur. Omnes qui enim prsccepla vitalia, quac acceperunt sancli, ut
estis cooperatores Dei, ne perdalis gloriam veslram. versarentur in eis, ut nihil aliud cogitarent, ui face-
Scilo ameomnia quod si fueris in Alplia, Deus con- rent opera digna immorlalitate. Volalilia cceli non
sentiel tibi. Curo autem Deo consenseris, in quo seminant nec inetunl, el Deus dedit eis, ut raperent
cursus tuus est, gaudere non poleris in omni re <38 ex universis fructibus, ct gratuilo viverenl.
vana : cujus si curam gesseris, prudentia tua verle- Homo iniquus et pessimus qui res alicnas desiderat,
tur in siulliiiam. Qui ebrius est, ebrium non potest imiiator esi avium pcssimarum; rapit et comedit
adjuvare. Qui errat quomodo erranli monsirabit nori sua. Hos vilare debemus, et inlelligere parabo-
viam ? qui volueril duclore eo uti, vse illi. Csecus Ias, et non esse raptores el iniqui; sed imilari majo-
enim csecum ducct in. foveam. Sapientia apud sanc- res nosiros, qui placuerunl Domino, elincrepaverunt
tos est, et in illis Dei voluniasreperitur : non in bis Adam, quia comedit ad persuasionem Evsc. Quia an-
qnibus repugnat Deus; el quidicunt: Detisin nobis tequam comederet, noroina cunclis rebus imposuit,.
est; gaudium eorum convertelur in luctum. Non B et nuncquoque suis vocabulis appellantur. Poslquam
enim cognoverunt inysterium Dei: neque invene- autem comedit, ejectus est de paradiso, el operatus
runl viam servorum , ut operentur in ea. Flagellaii est lerram, gcnuilque Cain et Abel, qui creverunt,
sunt, et non doluerunt: seducti sunt, et non inlel- et operaii suiit juxla voluntalem suara. Opus Abel
lexerunl, In g7 his omnibus, o bomo Dei, rever- placuilDeo magis quam Cain, quia quse erant electa
tere in excelsum; quod est scientia sapienlise. et primaria offerebat Deo; e contrario Cain si quid
Scriptum esl, Non concttpisces(Exod. xx), etrur- deterius fuit, hoc obtulit Deo: qui iu exeroplum hu-
sum, non inebriaberis. Desiderium non est unius mani generis prsecesserunl. Omnes enim qui electa
rei. Laudalur peccator in operibus manuum sua- offerunt Deo.similes sunl Abel; qui deteriora, Cain
rum. Dictnm esi el aliis : Qualem domummdificqbitis operibus comparaniur; el ejus qui irrisit patrem
mihi (Isai, LXVI)?qui quadraginta aunis audierunt suum, et nudilatem ejus fratribus nunliavit; ei illius
sermonem Dei, et non ei obiulernnl victimas, nec qui sedifieavil turrim in campo Sennaar, oblilus mi-
annis sepiuaginta jejunaveruni illi. Cor enim eorum sericordiam Dei, a quo in arca servalus est, el libe-
eral post idola, nec voiuerunt Deo vacare dicenti : ralus a diluvio, et a quo benedicti sunt patres ejus.
Vacale el videte quoniam ego sum Deus (Psal. XLV), Qui furore quodam socios lioriabaniur, dicentes:
et usque ad banc diem non vacant Deo! Dicitur libi C | Venite, dolemus lapides, ac csedamus sycomoros et
homo, Quare diligitis vaniiatem (Psal. iv)? An cor cedros, et faciamtis nobisturrim, non conshleranies
vestrum aggravalum est? Cain o; erabatur terram, uliionem a lurris Chalannsc, quomodo Dcus diviserit
ril offerrel victimas Deo, et condidit civilatem, sed linguas eorum, volenlium aedilicare lurrim superbise
tion juxta scientiam, quse placet Deo, fecit hsec om- ad cceliim usque lendeniem; et Orientalem plagam
nia. Noe el omnis domtis ejus in arca de muudi est relinquentium; quia obliti suiil lcgem Dei, qtiam
servata naufragio. Abraham dives fuit: Isaae reli- in corde susceperunt. Nunc igitur provide ctintellige
quit benedictionem Jacob. Ipseque Jacob inlellexil ultiouem lurris; quse, quanivisexcelsa sil, adcoelum
quemainare deberei, el beuedictionem ejusIegis in- usque pervenire non poteral: et lapis super lapidcm
star hahuerunt. Joseph adjutor fuit generis sui, quia non relinquelur in templo, in quo conlra Cbrislum
peccaium fugit, etdeiestaius est voluplaiem, osten- Pliarisseorum est congregaia impieias. Scriptum esi,
h
ditque posteris quod visilaturus eos esset Deus, et Non perlransibit generalio eorum donec hmc otnnia
aperuil mysleria fulurorum , memoriam relinqucns ftant (Luc. \\i). Nutic tempus esl, ut operemur Do-
sapientise suse. Surrexit posiea Moyses, qui sseculi miiio, quia salus noslra in lempore est angusiise, si
vicil illecebras, diviiias pro nihilo babuii, iEgypiio- potuerimus ejus calcare vesligia, el dicere semper :
rum sapieniiam siuliam esse monslravit. Idcirco ID Magnificetur Dominus, 171«diligunl salulare ejus
Jesus ministrabat ei, qui intcllexit doclrinameorum, (Psal. xxxix). Et ilerum : Ego autem sperabo in le
et babuit sncium Caleb. Homiues stulli non inlellexe- semper (Psal. LXX).Non enim esl fides quse tanlum
runthsec, et idcirco lumen lenchras esse dherunt. 89 lempore gatidii esl, et delicit in lempore tribu-
Deus dedit jusiificaliones suas, ut amlmlaret populus lalionis. Scriptuni est: Qum egredieniur ex ore luo,
in eis, el in his oinuibus uon invenerunl cor suura, observa ut faciqs (Deul. xxm). Et rursus : Si voveris
nec conversali sunt iit mandatis Dei: sed vacabant Domino, ne moreris reddere: ne forte requirot Domi-
desidefiis suis, el non operibus Dei. 0 homo, usque- nus a te, et sit libi in peccalum. Quare si dixeris :
quo non audis diccntem tibi: Vacale, et videte quia Ego qutem sperqbo in te semper; et in hoc spoponde-
a Seniii in Clialanne, quse eadem cum Ctesiphonte ~BU6V)MVO; X«CXalmmc, ov b Tz-ipyo;wy.oSoftiiS»!. Re-
ad Tigridem civilas putaiur esse-j Babelieam turrim gionem, qum est sttpra Babylonem, et Clialanem, ubi
fuisse exciiaiam, cui senientise post Eusebium Hie- tttrris mdificala est. Hscc tameu in Lalinis cudicibus
ron.ynius, et passim Scripiores Grsecisutfrfiganiur, desiderantur.
s» IssiiS mHif f?lpeHSI LSX: tm k&f^H^ lfj£v& fc!<!V«!|sis hdtts et Oraso tjuotjaa Hkin
ul 8. EUSEBIl UIERONYMIINTElRPRETAflO. 92
ris, imple opere, ut in Iribulalione quoque salutem ix eos, quos Deus dominatione donavit, si forte eis
merearis a Domino. Recordare quod scriptuih esl: servire mereamur, et eorum adhscrere doctrinse,
Ne deficias, ct cuslodiconsilium menmet cognilionem, relicta omni superbia et peccato : forlissime resis-
ut vival qnima tuq (Prot. lu). Qui ehim cuslodit tenles Alpba, quod absque timore operatur in cor-
mandatutii Iegis, servat animam suam. Scriptum est: poribus. Absorpla esl enim mors in victoria (lCor. xv).
Opentit rws umbra morlis, el twn stimttsobliti nominis Ei qnomodo riirsum infirmi sumtis in hoe tempore :
Dei noslri, Si expandimus matms nostrqs ad Deum scientes qnod sialuta sit Ecclesia et dirigenda in bo-
alienum (Psal. XLIII). Et iternm : Oecupavertmt nie num, sicut et prsedixil tibi. Nosii quod rion glo-
laquei mortis, perictda inferni invenernnl me. Tribu- rietur securis sine eo qui prsecidit inea, el qusa
lationem et dolorem inveni. In omnibus his non esl doceant nos Scriplurac habere responsum morlis
conversttmretrorsum cor noslrum , sed nomen Domhii (II Cor. u) : quam si devoraverimus , salvamus ani-
invocavi (Psol. xvn). Dicit et alius credens corde mam nostram. Non est limendus inierilus in loco
firinissinio : Non timebo tnilliq populi circumdanlis peregrinationis nostrse; sed pugnandum, quomodo
tne (Psal. m). Elhocdicit, quia liabct fiduciam in pacem cum bis qui Dei jusiificationes cuslodiunt,
Deo. Fili, ne deficias, suscita ainicum luum , pro liabere possimus. Heta,si lucreris omnein mundiim,
quo fidem fecisti, sciens quod omnes genies ut sur- ]B et habeas conlra Deum inimicitias, quse est uiilitas?
culi 90 ex igne, et sicuti stipulsc leves, quse huc Decel igilur ut quse dicunlur nohis, aliquando in-
atque illuc aura celeri deferuntur, et sicut pulvis lelligarous : scienles quia mundus prsetereal, etde-
qui raptatur turbine. Scilo quod scripiurn sitlibi, sideria ejus. Vigilale et videte quoraodo anibuletis.
ne cum videris equum et ascensorem, et infinitam Novimus quod ineruditis occurrat mors. Et
iniiliiludinein, limeasanimo; sed memeiito Domini 91 non intclligile tempora, in quibus est error et
Dei tni, qui dedil libi fortiludinem, ut in prselio seductio. Considera boras atque momenla , et men-
vinceres; qui omneshominesvull salvari, et venire ad sium spalia, quorum cursu humana vila devolvitur:
scieniiam veritqtis (I Tim. n). Si audisli vocem Dei et eorum numero scitur, qnanio lempore unusquis-
loquehlis, Cmlumet terrqm ego impleo, non timebis, que vixerit : ul possinl colligere vires suas, et im-
sed dices: Dominus nosler in cmlo sursum, et super plere ex liis horrea, et sementem futuris messibus
terram deorsum, ne audias : Modicm fidei,quare prseparare, et ut culturse sludia tempore messionis
dttbilqsti? Et tu rursum respondebis : Nisi quiq Do- inveniant, et coram Deo et omnibus possideant ne-
tnintts erql in nobis, cum consurgerent hominesin nos, cessaria, mortis timore superato, et transeunte
forle vivosdeglutissent nos. Ssepe enim ab adolescen- mundo, non celebrent festos dies in veleribus vesti-
tia lua pugnaverunt conlra le: et tu portasti jugum (G mentis. Civitales deslrucise sunt et repleise alienis,
fidei a pueriiia tua. Nec percussum est dorsum tuum qtii haud pii sunt inire consilium sapiens. Fluxit in
oneribus ,/Egypiiis, nec servierunl manus tuse in deserto aqua, et exsnllaverunt jumenta ac volatilia.
cophino; quia circumcisionem amasti spirilatem : Sapiens el contincns bomo non ungetur unguento,
quse occasionem dedit saluii animse luse. Brevitcr quod demolitocsunt mu?cse morientes, el quod com-
audiiis : grande perieulum cstbominis, dum mu- positum est filiis agri. Ideo vigilare debemus, et
stum est, ne efferveat. omni solliciludine futuris lapidibus providere : ut
EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMH non confundamur in tempore, qnando venerinttem-
Ad Syrum Pqlrein trionasiefii Clinutn, el Joannem pora refrigerii, et nc inveniamur subdili servi-
dotnus Uili, sed ut simus nova conspersio : scienles quod
Prmposilum ejusdem monasierii.
pulcliritudo nobiscum sit. Loquilur et alibi serrao
IV. Transivimus per le, et non potuimus prse ni- divinus : Numquid comedam carnes laurorum, out
mia feslinatione divinum lecum conferiesermonem: sanguinem liircorum bibam (Psal. XLIX)?Quamobrem
ideo nunc per epislolam loquimur. Onini virtute con- non circumferamur omni venlo doclrinoc: quia venit
tende, ul impleas consueiudinem monasterii, el fa- lempus ut sancii regnum accipiant. Expaudit Sion
ciasquaj prscceplasunl: ne correplioni fuluri lemporis D manus suas, non est qui consuleinr eam. 92 Juve-
prsepareris, fuerisque in peccalorum vinculis eon- nes infirmali sunt in plagis lignorum : dispergenles
demnandus, et offerendus Deo propler negligeniiam, aquas ilineris sui. Myrmicoleonperiil, eo quia non
noii solum tuaro,.sed et fralrum qui tecum sunl, et haberel escam (Job. iv). Qui cum fure partitur, odit
cooperantur tibi, scientium , quod ea qtisc nobis animam suam. Profanas et novas doclrinas devita.
dedit, illis fidelissiine tradiderimus. Memineris et Advena sicul indigena sii inler vos. Occiditin gran-
minislerii laborisque Sanctorum, et amici lui, qui dine vinetts eorum, el sycomoros eorum in prtiina
cognoverunt voluniatem Dei : ut et ipsi fiant cohte- (Psa/. Lxxvn). Acceptabilis regis minister intelligens.
redes ejusdem repromissionis, el habeant immorla- Mel invenisli, comedo quod sufflcit, nefurle saliatus
lem fidem a Deo, qusc creaia est per spirilum pro- evomasid. Meinentojudicii, el misericordise, ac ft-
pbetarum, et ab aposlolis roborala. Qui snstinuerunt dei. Judicii, pcrquod regiones babilabiles fitinl: mi-
pro ea omnes anguslias et perseeutiones. Credide- sericordise, per quam glorificatur Deus : Ddei, qusc
runt enim repromissioni ejus, et idcirco fragran- fundamenlum cst morluorum atque vivorum : ut
fjan) jioni odoris sibi paraverunt. Consideremus ergo per hoc speni possidere valeamus. Pugna atquecon-
 EPISTOLJE ET VERBA llYSTICA S. PACHOMll. 94
95
el maiH
lende, et qui tecum sunl fralres, quia scripSi VObisA Et rursum : Maledictus qui maiedicit palri
in figuris et in parabolis, ut quseratis ea sapienter, (Exod. xxi): Sicut Esaii cOhlemnebal parenles siios.
: Ne quis fornicalor aui pro-
sequenles sanctorum vestigia : nec ihcurratis iii Unde scriptum est de eo
slndio
judicium Dei, docti sermonibus ejus. Hiems prse- fanus, sicul Esau (Heb. xm). RebeeCaique
sentis sseculi nos ambulare non proliibeat: sed in- faclumest.ut non consequereiur benediclionem,
cessabiliter justitiam Dei semper operemur recor- nec stolam primogenili acciperet, offcnsis parenti-
dantes illius teslimonii: Donec pertfqnseqt hiems, et bus suis, qui reddentes ei vicem, et ad semulalioheth
induerunt
pluviq abeqt ac recedat sibi (Cani, n). Deus adjuloi boni operis supevbiam illius provocantes,
nostri sit in pace, quse mensuram non babet largita- vestimeniis ejus Jacob. Non enim merebattir eorum
lis, quse sit in domibtis nostris, donee vesperlinum uti veslibus, quos superbus ac rigidus negligebat. Et
filiis ejus :
tempus perlranseat. flaec omnia scripsi vobis, ul idcirco non diviserunt substanliam suam
nunc laborantes requiem in futurum babere possitis. sed ciincta dederunt Jacob, qui innocenter habilabat
domum, et eorum obtemperabat imperiis. Loquilur
EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMII el Saloraon de Esau : Filius inobediensin perditione.
Ad universa Monqsteriq : ut Cunctifiatres congregen- El Moyses pari sensu, Maledictus, inqhit, Iwmo qui
tur in Monqslerium majus, quod vocalurBqum, in Timaledkit palri ve.l tnatri (Exod. xxi). Rursumque
diebus Paschm, el tit omnium wui soiemnitas. Salomon : Filio doloso nihil efil boni (PrOv. xiv).
V. Curam vestrse prudenlise Congregandse subire Perdidit ergo benedictionera , et paterha hscreditale
debeiis.ut sii aperta janua vestra aniequam exeatis privatus esi. Qtiid loquar de Adam, qui ab iiiitio
e saeculo. Pauper cum vescitur, juxla mensuram humani generis ih formam inobedienlise contemplus-
snse pauperiatis vescitur. Dixi vobis, ut noveritis que prsccessit? Datlisest eiiim ei dominatus in omncs
horas ac tempora pueritise vestrse, ut non silis solli- bestias lerrse; sicul et primogenito jussa sunl dari
citi.de domo, quse prseparata est vestra venaiio. Et dupliciaomhia.Posiquam vero cmilempsitimperium
vos quando venitis ad nos, habelote solliciludinem Dei, non solum perdiditdominationem; sed et ejec-
Sectuli infirmahlium, tit sternatis illuni, et non indi- lus est de loco, quem ad liabilaiionem acceperat in.
geatis pane. Si quando invenire valeatis culcitram similitudinem liominis fornicantis, qiri de Ecclesia
sive pulvillum ad capul, ut languidi requiescant: ut ejicitur, et a quo auTertur gloria sua. Omnia qua; ille
nionimentum qtlod nobis scriptum esl, impleaiur : perpessus est, susliiiehunt hi qui Dei jussa contem-
Si quis atiiemsuorum,et maxime domeslicorumcuram nuni, et anibulantes in superbia sentient illud quod
non habet, deterior infideli esl (1 fim. V). Gilh virga scriplum esl: Dixit, et devofavit eos terra (Num. xvl).
excntitur, et cyminum coraedilur ciim pane (Isai, C Nos vero, justi viri imitemur exemplum , qui sa-
xxvii). Si atlreclastis capillum capilis veslri, el in- pienter suarn servavitdomum , et gigaiitum percussa
venislis unguentum barbae vestrse, quod descendit superbia, humilitale servatus est. Nec mirum Si
«sque ad fimbriam vesiiineiiiorum veslrorum, im- ipse el liberi, alque uxores eorum, de euncto hu-
plcrepoteritis omnia qua?.scripla sunt vobis.Legitrius mano genere reservati sunt: cum etiam jumenta ei
aiibi : Ne deficiant oculi vcslri; alacrior cst eniin volaiilia evaseiint morleni, ct obedientia liberati
merces operibus tuis : ideo fitianl oculi vestri aqua, sinl. Columliam emisil de arca Noe, quse mittelttis
el delluant lacrymse diebus ac noeiibus , ncc defi- parens volunlaii, ivit et reversa eSl, et condem-
ciaiu. Volo vos esse similes eorum, qui ignoraverunt navil obedienlia sua bomines conlemptores; eo quod
dexteramsuam etsinislram. Vigilate, et tendiie arcus avis audierit justum, et IiomineS noh audierint
vestros. feienderunt enim adversarii arcum,rem Deum. Oinnes qnoquo bestise et ciincta animan-
amaram (Psal. LXIII).Recordamini quod sancti ape- tia per obedieniiam llberata sunl. £i quia talia
riant oslium SUUmomni transcunti. Proecipitur nobis eranl, propteiea de iltis Obtulit Victimas Dco. Quse
ut intremus cubiculum noslrum, et claudamus os- historia nos docel, quse scilicet in Dei offeraiuur
lium , nec omni venlo circumferamus. Unde diligen- sacrificio [Al. sacrificia]; el si obedienles r.d il-
iius.oporletattendere, nein boniiatis lempora absor- 1)lius fuerint jussioiieni, eruantur de laqueis dia-
bearhur; sed ut imitemur ea lempora qusc 9394 boli, et ejus bonis perlruantur; non secundum
fueruni ante diluvium, quando tinusquisquejustorum opera justitise suie, sed secundum misericordiam
placuit Deo cum omni dorno ac liberis suis , et nul- ejus, qua ei omnes appfopinqiiavimtis. Quse ven^
lum peccalum inventum esi in eis. Poslea vero cre- tura scientes nobis invicem charilale jungatnur,
scente iniquitate, et omni lerra camis vitiis adbse- m effugere possimus immihcntem scntentiani Dei.
rente, offenderunt Deum, elin condemnatione eorum Noli ad iracundiani aliquem provocari, ne forte mo-
solus Noe cum domo ac liberis diluvio inundanle riatur, et relinqtiaris ligatus, omnisquc ejus tristilia
servatus esi, et periclilante mundo, tenuil juslilise in ttiain animam conferatur, et effuudal iram suam
gubernacula, nec ulla peccaiorum lempcsiaie supe- super te Deus, quia et tu effudisti furorem tuum sti-
ratus est. Et qui eum deriserat, et fralribus suis per fratrem tuurti. Non obliviscamini m&ndalorum
nunliaverat nuditatem ejus, malediclus est curo se- Dei, ne dicafur de vobis: Verterunt ad me dorsa suu,
minesuo, et implelum est eo tempore illud quod scri- et non faciem , et in tempore affliclionissum dicent,
ptum esl; Qui inhonorat juslum, peccat (Prov, xvn). surge et salvosnos fac (Jerem. n). Et ipse responde-s
 95 S. EUSEBII HIERONYMl1NTERPRETATIO. I 96
bit: Arguam dehcias eorum, et non eos faciara per- A esse, et partem Xi. Ideo tolum scribimus
Beta; ne
venire ad pascha, ad quod convocantur. Laboremus, diceretis quod Gammasit
scriplum.Inomni Epistola
invicem onera nostra portantes, sicut et Cliristus quam scripsi vobis, de vestra sessione. conlinelur et
porlavit infirmitales nosiras in suo corpore, et non de resurrectione, el de umbra anterouralis,
quse est
defecit. Si magister noster est Christus , simus ejus extra murum. Odor
sapientise veslrse ad nos usque
jmilatores, et illius portemus injurias : ne in futuro pervenit, et compulit hsec vobis scribere. Et vos ut
tempore a noslris fralribus , qui tribitlaiiones passi sapientes inielligite quse scripserim vobis: et exhi-
sunt, separemur. Sicut etaliipassi sunt, qui nolue- beie vos quales meus sermo describere
elegit.
rnnt virtuiibus vacare, sed viiiis. Nosler aulem ju-
dex et teslisest Deus, de coelo cuncia prospectans , EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMH
et in die visilaiionissecundum opera singulis reddi- Ad universq monasteria, ut congregentur omnes mo-
turus. Omniaque sancii ejus sequaniur vesligia , nqsteriorum Principes et domdrum Prmpostli in mo-
quorum et nos debemus audire prsecepla. Locutus nqsterium quod vocqtur Bqum, vicesimodie mensis
sum vobis per infirmitatem meam. qui qpud jEgyptios qppellqtur Mesore[Lal. Augus-
95 98 EPISTOLA P. N. PACHOMII lus~\,ut rite omnium peccqtorum alque operutn re-
Ad Syrum Pqtrem monqsterii, quod vocalur Chnum, nI missio compleqtur.
et Joqnnem Prmpositum in eodem monaslerio unius VII. Tempus in proximoesl,ut in tinum conveniatis
domus. juxta morein prislinum, juxla antiquam consuetudi-
VI. Volo vos inlelligere lifteras, quas scripsisiis nem, ut remissio omnium rerum rite celebretur, ul
mihi, et quas ego rescripsi vobis, et quomodo opor- cognoscalis invicem: nt dimittant singuli, juxta prse-
teat omnia spiritali Alphabeti elementa cognoscere. ceplum Evangelii, debila fratribus suis., et trisiiiias
Scribite Moe super Heia etThela, etscribite Zeta su- ac siniultates: et siquid esljurgii, a choro sancio-
per Xi: et Moeet Lamhda et lota. Quomodo legentes rum abigatur : ut liberent corda sua timore Dei, et
has lilteras compleveritis, scribite vobis,utinielliga- fugalo mendacio, dominelur veritas, ut, cessantibus
tis mysteria litterariim. Ne scribatis Moe super Xi et bellis, pacis tranquillitas redeat; et in ea ambulare
Eta et Hi: sed ut magis scribaiis Zeta stiper Xi, et; possitis coram Deo et bominibus: ut omnes aequali-
Moe super Hela el Tbela. Susccptis lilleris veslrisi ter diligatis: ut serviatis Deoatqueconcordise.et non
statim rescripsi, et ad mystica ego quoque sacrala concupiscenliis variis, et errori oculorum vestrorum:
respondi. Animadverli enim lerminos esse Epistolse, et lumentis scieuiise fraudulentiis, carnisque vitiis. E
veslrre Heia et Theta : et idcirco etiam ego in eum- quibusoriuniurschismala,etcontemploslegisDei,con-
dem sensum verbaque consensi: ne impar viderer 'C tentio,malsecogiialiones quseigne iracundiscbullienies
vestrse negligenlise, et aliquid ex nobis damni susli- quandoqiieerumpunlforas, et despumant incorporis
neretis. Scripsi ergo vobis Simma Phi: rescribite s voluplaiibus. IdcircoscriptaestlexDei, ullex corpo-
Chi. Itaque nunc in diebus isiis nonscribimus Thetai rum et 'jura solvantur : el erubescanl, qui in eorum
Moe. Et ne dixeritis: possumusscribereN, Heta,Phi, 97'98 ambulanl concupisceniiis; tandemque re-
Labda, OYYOYY,Labda, lota, Labda; ecce scripsii dcaulad Deum, etsprelis temporalibus.scterna per-
vobis el Xi tolum atque perfectum in gyros. Et vosj quiranl : prseparali sanctorum hscrediiati, qui con-
scribiiis Xi et Phi, ut possitis scribere Simma Moe. lempseruni praBseiiteinvilam pro viia fuiurisrcculi:
Ecce Theta scriptum est antehac. Sufficiat vobiscu- pro malitia speiantes benignitaiem, pro lumuliu at-
ram habere Kappa et Tau. Si tamen exituri estis, que discordiis pacera et concordiam, pro adoptione
scripsimus vobisHi, propter laborem vestrum, utt carnis, famulatum Dei. Ut ea quserant, quae placent
omnem adhibealis sollicitudinem antequam proficis- illius voluntati, carnis inceniiva superames. Scri-
camini. Nam et nos eamdem curam habenius quami plum est enim: Si dimiseritishominibuspeccataeorum,
efvos: neque scripsimusliappa el Tau. Scripsi vo- dimitiet et vobis Paler vester, qui in cmlis est, delicla
bis nomine, undeet vos, qnando videritis scripiumi vestro (Malth. vi). Et rurtum : Dimiltanl singuli fra-
Kappa et Tau, rescribile Zeta. Quando videriiis3 D tribus ex corde suo. Et iierum : Dimillite, et ditniile-
Simma et Plii, rescribile Moe.Quando viderilis Labda, lur vobis(Mqllh. xvm). El deinde : Benefqcitehisqui
Iota, Labda, rescribite Xi. Quando viderilis YOYY l oderuni vos (Luc. vi). Et alilii : Nevincctrisin malo :
Kappa, Ro, quia invenimus scriptum; nos autem! sed vincein bonomalum (Malth.v). Et illud: Ne dicas,
scripsimus Simma, Phi liabete curam. Hoc enimi Vindica me deinimico meo (Luc. xvm). Eialibi : Non
scribiturin diebus istis Ro, solliciti esloie: qnsc liltersee reddentes tmlum pro mulo (I Pei. m). Et iierum :
vocaniur^Egyptiace Orez etTliei. Scriptum inveni- Providenlesbona coram omnibushominibus (Rotn. xn).
mns enim, quseque vocanlur jEgyptiace lillerse Bei,j Et illud : Non vosmeiipsos vindicanles , charissimi
et Thei. Habete ergo curam ili, et scribite Alpha; (ibid.). Nec non et alibi: Estole invicetnbenigni,ope-
quia dedi vobis illud pro Hi. Scribile quoquee rantes bonumad omnes (Ephes. iv). Et iterum : Diti-
Simma, quia scriptum est Tau et Delia, ut ad noss gite inimicos veslros : benefaciiehis qui oderunlvos :
pervenire valealis. Caveie ne obliviscamini scriberes orulepro his, quivos persequuniur (Lttc. vi). Consi-
Psi superKappa, quia scriptura est prius, et Ro anieB deremus crgo, fratres cliarissimi, qUanlis testimonils
\ hmm fldelii eoattudiiur &Mo m pmm t II mmh
ffJ EPISTOLJE ET VERBA MYSTICAS. PACHOMH. 98
volueril audire legem ejus, et inclinare aurem suam AiiesseBiET.
e Benedictus Deusescam dedit limentibus
prseceptis illius : aperire oculos, dirigere cor, ut se s OKZT.Fructus oris mei dulcis facius esl in labiis
possil implere quod dicitur. Muliienim sunt quide- meis r INC. Dominus dat mihi linguam disciplinse -
sideranl quidem bona, et Deum quscruut cnm lacry- A©P.Non 1 moriar, sed vivam, et narrabo opera Do-
mis, el diebus ac noclibus ingemiscunt; sed decepti mini. i IQ. Qui ingreditur per me , salvus erii. TKO
oculorum concupiscentiis, et carnis titillalionibus tqurcritur judicium Domini ad populum ejus Dama-
superali, dormierunt in geniilu et dolore cordis, scus. £ OAZqtiia misertus esl Deus Israelis, et liunii-
quod non potuerunl dominari carni susc, et scstuan- les 1 populi sui consolatus est. MN.Sicut aqua frigida
lium cogiiationuro inceritivacomprimere ; pro firmis animsc s siiienli, sic nuniiusbonus deierra longinqua.
et perpeluis inania breviaque sectantes. Qui deside- ©PNINZOPIII.
«
ranl legem, et opere, Dei destruuut voluntalem : iVERBA QU^ LOCUTUS EST P. N. PACHOMIUS
vera judicani, el vincuniur mendaciis. Ideo ingemi-
In visioneerudiens fralres in monaslerioMochanside
scunt,juxiaeloquia proplietarum, elperpetuoterrore his qum eis evenlura essent, et illo dicente et lo-
flucliianl, donec deficiant; el labescant in viis suis et
dorroiant in doloribus. Qui aulem vere justi sunt, et quente in spiritu, excepta sunt a fralribus, qum vel
facturi essent principestnonqsleriorum, vel passuri.
habeul in se pacem, perfruunlur gaudio sempiierno. B ANNAMMMAABMPIZZOlne PHCnTOTTX
EPISTOLA PATRIS NOSTRI PACHOMH «TAOMNntXrelATBIMEIAZAPET.
Ad fratres qui londebantin desertocapras, de quarum X. Monasteriorum principes operati sunt ini-
filis texuntur cilicia. ,quilatem in sporlellis suis : gladius perditionis
VIII. Deusquserit diligenlesse : sicut invenil Israel iipsorura sub axella eorum, qui esl ortus : insi-
quasi uvam in deserto, et quasi ficus primitivas, sic dianluri apud januas inferni. Abundaiuia terrse
invenlus estet Jacob in Mesopotamiacum erraret qua- et < bona qusc largilus est Deus filiishominum, dixe-
si uva in soliludine, et Joseph in jEgyplo sicul ficus runi: Venite, el scrulemur vias noslras, etvidearaus
primitiva : quem inler omnes fraires suos cognovit si inveniamus fermentum, el mittamus illud in nias-
Deus, ct dedit ei principatum post mullas angustias. sam farinse, quse nou possit elevari, neque in altum
Quem debemusimilari,quiavicit carnemsuam,pro- consurgere; sed dcliciat fame. Paraverunl laqueos
slraviique peccatum, et oculorum calcavit insidias. pedibus suis, el arcum manibus, et securiin humero
Non estseculussaiuritatem ventris, ut servaret ani- poriaverunt: veneruntque ad hominem qui habebat
mam suam sanclam Deo, ut fieret templum Spirilus serram, et dixit eis : Iie, et ligna prsecidile. Et
sancii, etcapiivitalem libertateniutaret. Non oblivi- „ dixeruntei: Nequaquam; sed scrutanuir vias nostras,
sceturDeus limentium se, el facicnliumjusiiliam ejus. et invenimus fermentum, ul miltamus illud in mas-
Undeet illeadolescens, alquein lubrico xtalis positus, sam, quse non elevatur, neque in altum potest con-
qtieni carnis blandimenta non vicerunt, vicit vin- surgere, sed defecit fame. Vocavit ergo bomoamicos
cula et carccres, et in loco angusiise placuit Deo. suos, ei excoriaverunt pedes eorum, summiiaiesque
El nos ergo confidamus, quod Deus nobiscum sit in nianuum, boc esi, digitos; etdefluxeruutin lerram.
solitudine , et recordatio ejus semper in corde sit; Venerunt autem pulli corvorum, et delulerunt eos,
jioslro. Serverousque sanctam carnem el animara ini fecerunt ibi nidum, et corvi genuerunt in locis eo-
deserto,sicutei Joseph in capliviiateservavit, utme- rum, ac per eos inhabilaia esl lerra.
minerit nosiri Deus, el sit nobiscum usqiie ad finem. VERBA PER LITTERAS P. N. PACHOMII
VERBA PER LITTERAS P. N. PACHOMH In linguq abscondita, dehis qumfulurasunt.
In lingua abscondita, de his qumfutura sunt. XI. Verax est in omnibus Deus, qui dicit PN,
IX. AQ. Saecula efferbuerunt in malo, quod est omnes torrenles vadunt in mare K.Dominus respexit
Delta. BTfructus completus est in labiis, quod est de coelo. A. Non est ulira sapientia in te. MANTT
Tau. IX.Deus oblivisci fecil me pauperlalis in domo Placet Domino in his qui liment Dominum. c@OM
mea de capite montium usque ad veriicem eorum, D E Exsurge, ut quid dormitas, Domine? e sapientum
quod est PO. A* propter dormiiationem viduac, et oculi in capiie eorum. Arrabon est paiieniia pau-
gloriam pauperis , quod est OT. ET. Audierunt peris. H6AMLsetitia justorum facere judicium. N fi-
jnonles laetiiiam terrse, quod est ESl. Terra abs- lius sapiens judicium. *T dolor stulti est deficerc
condita esl absque pretio quod esl N. Nc planac disciplinam. T aufer vestimentum ejus; prseteribit
erunt stiper oculis usque ad vesperam i. EP. putasne eniin injuriosus T*, et aliis faciet conlumeliain. CN.
respicient super puteum, quod est n. IT. Biberunt Thesaurus desiderabilis requiescit in ore sapientis.
abscondiium in lselitia, quod est Iota. po faclum est KMusquequo respicis conlemptores, et tacebis? TMA.
spolia terrse sine sanguine. NASfacta sunt profundi - Defecerunl oculi mei in salulare liiiiin. c© cor sa-
abyssi in luclu cordis, quod est EE. HN. Fugerunt piens intelhgit parabolam. T vidimus quod Sion
abscondili sine limore, quod est OAQ.99-100 QU1 spoliaverit se gloriam, quam babuit ab iniiio : id-
jiovit si revertatur el agat poenitenliam Deus. TBY. circo non incanduit c. Inler liieras NT non scribalis
Lseienlurcceli, et exsultet lerra. eix. Dan exspectat, z, sed magis ex superfluo scribite AOA.AIAscio quod
salutaie Dei oA*. dc Nazareih potest aliquid bonit scribas cx temeiipso. In his omnibus memento A,
 99 , S. EUSEBII HIERONYMI1NTERPRETATIO. 100
fesiina ul scribas i. etdicas quod ipsius sit hticusquei A nobis et Apostolus, h et Pater noster, a quo cceno-
E. scriplum est INQXipse scripsit S. el si scriplumi biorum vila fundala est. Ut pariler congregemur in
est siniiliier et K, rursum expansum habeto o. tibii pace, juxla lerminos quos prsclerire nefas est: ut
necessarium est numerare, et sic ilerum scribo A et nullusnoslrum absquedispositione majorum in mo-
CHI.Pone a atite oculos luos, ul bene si.t anirnse nasteriis remanere desideret; ut convenienies ,
luse. Memento c, quod reversuro sit in Kalendas, absque prscceptomajorum non veniant. Nos quoque
quod est zeo OT. Memenlo el scribe z. propler K , qui videmur Prsepositi esse fralribus, et conversa-
quod est scriptum, non qno ego tibi nunc dicam, tionis eorum oslendere regulas, absque neccssitate
sed quo confidam, quod hanc diem audieris. P rur- gravi non eos paiiamur residere domi: nec pro no-
sum tenditmanum suam ad nosin diebus istis. Ante slra occasione Paschalis frequenliadescratur; ulin-
oculos luos cor nostrum dolet pro c , quia vere est veniamur, evacuare prscepla Palris nostri; sed ut
c. etsuntoblitiKalendarum. 101_102 Quodautem contriti ea quse sciipia sunt abeo, normam veriialis
scripsislis Acm, etaliusatite nos fecit hocidem, et pulemus; et gloriliceiur Deus, qui posuit sicut oves
dixil : Ecce tnilio vos sic oves in medio luporum faniilias. Videant recti, etlselenlur; et omnis iniqui-
(Malth. x). Audivimus rursum de EINQ, quod duac lasobluret cor suum. Ut onmes nos, senaius (iiio-
fshnt molenles simul; una assumalur, et allera re-] B rum Israel, et cum eis secundi veniamus ad Pascha,
linquatur. et nullus e nobis reliquus invcniattir, qui non im-
« EPISTOLA PATRIS NOSTRI THEODORI pleal lerminos Patris noslri: et dispensatores mo-
nasleriorum et domorum Prsepositi, et oninis ordo
Ad omniq Moimsteriqde Pascha.
fralrum, universaque membra in uuum corpus co-
' XII.
Appropinquavitsolemnitas azymorum.in qua eant, ut suscilent templum Dei. Congiegemur aulem
Pascha celebrandum esl, de quo ei Moyses exetinti in pace alque concordia : ut fines sanclorum et Pa-
populo de terra ^Egypii prsecepit dicens : Comedite fris noslri regulas inipleamus. Scd ei calechumeni
illud cum oini)i feslinalione (Exod. xn). Josiasquo- qui sunl in nionasieriis, et exspcctant lerribileui re-
que rex justus diligentissinie celebravit Pascba in missioneni peccatorum, ei gratiam spirilualis niy-
diebussuis, elstudium ejus hucusque narratur (IV sterii, audiani per vos, quod flere dcbeant el lugere
B<?<ji.n). Super quo et Apostolus loquiiur : Pasclia autiqua peccaia, et praparare se sanciiUcaiioni anj-
nostrum immolalusest Chrislus (I Cor. v). Itaque in marum et corporum, ut possint suilinere Sangui-
eo festa celebremus, sicul prseceplum est nobis. nem et Corpus Domini Salvaloris : de quo eliam co-
Accingite luinbos vestros, et calceate pedes calcea- gitasse terroris est. Cseiera autem quoefacere debea-
nieiitis Evangelicis : habenies baculos in manibus, Q ( tis, optime nostis, nec necesse est per Epislolam
et lucemas ardentes; ut possinius comedere Pasclia comnionere : ut prseparetis vos in lempore consti-
cum festinaiione, el ascendamus in Jerusalem ante tuto, quod Palernosler disposuit. Nos etomnes Ira-
sex dies Paschsc, sanctificanles nosmetipsos, ut san- tres, qui nobiscum sunt, vos impendio salulamus,
clum diem in sanctitatecelebrenius , absque malitia et universam fralerniiatem quse in veslris est mona-
el nequilia, in sanctimonia et verilate, qua prsecepil steriis.
'- a Plures hujusmodi epislolas a Theodord conscri- mcminitin bac epistola, quemadmodum elGennadio
plas easque sunclarum Scriplurarum sermone dige- nolalum est, cap. laudaio, quod frequenlermeminerit
sias Gennadiusmemoral cap. S. magisiri etinstituloris suiPaclwmii el doctrinmejus ac
h Pachomius nempe, cujus terlio quoque verbo vilmproposuerit exempla.

1N SEQUENTEM LIBRUM DlDYMl DE SPIRITTJ SANGTO

ADMONITIO.

'
Didymus Alexandrintis, qui niiraculum sui prsebuit, quod capius a parva setale oculiSj ipsorumque ele-
menlorum ignarus, omni taraen scienliarura genere, iisqueetiam quse maxime visu indigenl, fuerit expoli-
tus, inter cselera quse ingenii sui reliquit monumenla, liunc de Spirilu sanclo librum frequenti fralrum
exhorlalione compulsus esl scribere, ut nonnullorum comraenla refelleret circa Spiritum sanclum, quse
neque in Scripturis lecia, neque a quoquain Ecclesiasticorum yelerum fuerant usurpaia. Hieronymus, qui
Didymi: eruditionem cum priinis est admiralus, eoque magislro usus Alcxandrise, primum quidem in>pul-
lenie Damaso Romano Pontifice, cum Romscagcret, Latinis illum verbis ceperat expljcare, deinde Jeroso-
lymam poslliminio reversus, Pauliniani fral-ris hortatu, ex integro veriit, atque edidit.
Singutaris porro est liher, quemadmodum ct Hieronymus ipse quolies eum laudal, ul in Catalogo
cap. 109, et libro n in Rufinum : et Mss. codices quolquot jnspeximus, leslimonio sunt. Auguslinusquoque
lib. ii Qusostionumin Exodumcap. 2S, Nicephorus 1. IX cap. 17, ct Ralramnus, qui Hieronyroianamlianc
jpsam versionem legit, conlra Grsecos lib. u cap. 5, unicum librum vocant; nec nisi incominoda iztpupyl^
 iOi LIBER DIDYMl-DJ| SPIRITU SANCTO. 102
faclum est, ut contra auctorjs alque inlerpreiis mentem ad hanc usque diem ab editoribus criticisque in
tres libros vulgo fuerit dispertitus. Ipsa eiiam librorum distinclio fortuita est aique inuiilis ; nam exempli
gratia, tertins liber e media prophetici loci expositione iniiium jussus est sumere, quod vitium est ab eru^
diti scriptorisingenio alieuissimurn. Sed in tres quidemparies, autcapita commode possil distribui; nam primo
Spirilum sancium divcrsse ab Angelis naiurse esse multis aigumentis ae lestimoniis consliluit; deinde ejus
quoque nominis invocationem in bapiismo necessariam probat, ul imperfeclebaptizet, neque adeo a peccaio
liberet, qui reticueril: lertio indivisibilem esse iljum,. atque impassibilem, Palri ac Filio OJXOOUO-IOV,atque
aliisdivinse substantise ailributis prsedilum docet,
Grsccus Didynii texms iutcrcidit, euinqueforlasseedoctorum manibus excussil ipsa Hieronymi interpre-
tatio; de cujus lanien Odelilate non satis consulic videnlur nonnuJli dctrabere, dum mulia, quic ab Alexan-
drino auctore haud piocesserinl, assuta, roullaque alia, el prsecipue Origeniaui dogmatis, cui erat addiclus
menda purgala, ab inierprete comminisctinlur. Exiguam sane ralioneni esse velini ejus, quod lamen prscci-
puum est, argunienti ex oftoouo-tou, el «vop.oovdiov yocibus, a quibus Adainaniii sectatores mulluni contcndunt
abhonuisse. Nam neque ifa singulis Origeniansesenteniise capilibus Didymus fueiit obstrictus utnihil licere
sibi putaverit, neque si nihil praeterea ausus esi, quando cjus Grsecuin exemplar desideraiur, probari ullo
modo possii. Csctera quse in eani rem adducunlur longe sunt infirmiora.
Teinpus, cui Hieronymi versio isitiscc sifascribenda, non uno proprieanuo concltidilur, ut cscieris tracta-
tibus ferme usuvenit. Incepta nempe est Roma?aiino38|, ut ex ipsius Prsefalioiic plaiiissinie constat, cuni
Damasus adviverel, quisub ejusdem anni finem diem obiif. Certe uon aliud ab i^fo Didyroi opusculo, quod
sibi transferendum proposuisset, videtur nobis innuere, cum ait S. Doctor, garrire se aliquid voluisse de
Spirilu Sancto, et cmplttm opusculum<3/«srfem(Romanse)urbis Pontifici dedicare. Sed non anle annuin 3S9
videiur absolula, cum scmulorum invidiani declinans, Jerosolymse se recepisset, parilerque essel Beihlemi
cum PatilinianQ fiatre, Paula et Euslochio. Eurodem plus minus annum indicat in Catalogo, ubi inler He-
braicorum Nominum librum, et Homiliasin Lucam ex Origene, laborem hunc memorat.
Quod reliquum est, editionem hanc nostram ad trium mss. fidem emendavimus : nempe unius Yalicani
4945; tum allerius elegantissimi, qucin in biblioibeca Iloinani collegii Patiuin Socielatis Jesu inveniiinis;
denique Tolosani, a quo excerptas variantes lecliones Mai-tianseusrejeceral in libri calcem. Ex ediiionibus,
quse aule Erasmianam collectionem piodiere, in consilium adhibuimus ssepe priorem illam an. 1496 absque
loci nomine, lurn Venelam, quam Barlhiusin Adversariis laudat; cujusilein Barlliii conjecfurasaliquot iu
hunc lilirura expendimus, sicubi visum est opersepretium esse. Sunt autem alisehnjus operis edifiones, quas
singillalim recensere nou yacat, et nullo negoiio apud Bibliograjihos invenias (a).

(«) Pleraque DidymiOperaiu Grseco ras. card. Passionei Bibliotheca reperisse dicilur, eoruinque editioni
insudare cl. Mingarelliuscanonic. regular. Bononise, elc.

S. EUSEBII HIEROM1T1VI

STRIDONENSIS PRESBYTERI

INTERPRETATIO

IIllI DIDYMI Dl SPIRITU MCTO.

HIEB.ONYMI PR^FATIO AD PAULINIANUM '.

105 Cum inBabylone [Scil. Romse] versarer : et A et cceptum opusculum, ejosdem urbis Poiitifici dcdi-
purpuraise nierelricis essem colonus, et jure QuirU cari. Et ecce olla illa, quoein Jeremia post baculum
tum viverem, volui garrirc aliquid de Spiritu sancto, cernilur a facie Aquilonis , ccepit ardere : etb Pha-
a Fralrem suum scilicet, falso enim ad Paulinum h Videtur a Prsecepiorc olim suo Gregorio Nazan-
eumqiieA:otoia.mveiusiioresaliquotlibri inscribunt; zeno accepisse, qui Orat. 32 Romani episcopi luxuin
adduntque abs llieroiiymo, projpiexiinpeiitiam cujtts- perslringit, et clericorum ejus ceeimyxSengtum Pha-
dqm qui de Spirilu sqnclo scripseral, irqnslatum opus rismorumvocai.
in Latimtm.
403 S. EUSEBII HIERONYMIINTERPRETATIO. 104
risseorum conclamavit [Al. conclamare ] Sena- A ornare. Legi dudum d cujusdam libellos de Spiriiu
tus : et nullus scriba a vel fictus, sed oinnis quasi sancto : et juxta Comici [ Scil. Tcrentii ] sentenliam
indiclo sibi prselio doclrinarura, adversum me h ex Gracis bonis, Latina vidi non bona. Nihil ibi
iroperitise factio conjuravit. Illico ego, velul postli- dialecticum, nihil virile atque disirictum, quod lcc-
minio, Jerosolymamc sum reversus: etpost Romuli lorem vel ingralis in assensum trahat: sed lolura
casam, et ludorum Lupercalia, diversorium Marise, flaccidum, motle, niiidum, alque formosum, etex-
el Salvatoris speluncam aspexi. Itaque , mi Pauli- quisitishinc inde codoribus pigmentaium. Didymus
niane [ Al. Pauline], frater, quia supradiclus Pon- vero meus, oculum habens sponsse de Caniico can-
lifex Damasus, qui me ad lioc opus primus impu- licorum : et illa luinina quse in f candentes segeles
leral, jam dormit [ Al. obdormivit in Domino] in sublimari Jesus prsccepit, procul allius iuiiietur
Christo : lam tuo quam venerabilium mibi, ancilla- ( Matth. xm, et Joan. iv ) : el aniiquum nobis mo-
rum Chrisii, Paulse et Euslochii nuncadjutus oralu rem reddidil; ut Videns vocetur Prophela. Cerie
[ Al. bortalu ]: canlicum quod cantare non potui in qui hunc legerit, Latinoruro furla cognoscet: et con-
lerra aliena, hic a vobis in Judsea provocatus im- lemnel rivulos, cum coeperit hatirire de fomibus.
murmuro; augustiorem mullo locum existimans, qui Imperiius sermone est, [ Al. sed ] et non scientia :
Salvatorem mundi, quam 106 (lui fratris genuit n apostolicum virum ex ipso sermone [ Al. slylo] ex-
parricidam. El ut auctorem tilulo fatear : malui primens, lam sensuum s lumine quam simplicilate
alieni operis inlerpres exislere, quam ( ul quidam verborum.
faciunl) informis cornicula, alienis me coloribus ad-
" De corrupta loci hujus leclione non levis suspi- Ipsa casasfragilitexat gens Romulaculmo,
cio esi. Cod. Vat. 4943, tiullum scriba vel fictum; Sic traduuthabilasseHemuin,etc.
vetus editio an. 1496, nullus scribu in eis ficlus. Bar- a S. Ambrosium suppresso nomine snggillari,
tliius sic putal reslituendum, ul nullus scribmin eis eumque pbigii accusari Rulinus contendit lib. n
sit ictus : ut sensns sit, nemiiiem singulari admoni- Apol«g. et criniinationem hac de causa gravissimam
tione in llieroiiyinum aliquid de Spiritu sanclo gar- in Hieroiiymtim inteniat. Sed non cam luisse S.
rire volentem fuisse iiiveclum, sed omnes illico in- Doctoris mcntem , argumenlis baud saue infirmis
dicio prseliu ad daiiiiiandani ejus imperiliam consen- probari potest. Vid. Prsefationem PP. Benedictinor.
sisse. Quse nohis expositio vix, at ne vix quidem in Ambrosii libros deSpirilu sauclo, p. 598.
emenduiio placet. Sunl qui mallent, nullus scriba "e Fortasse coloribus rescribendum esl. Cerie ila
relictus, quod scquepariim arridet. Eapropter vide, Rufinus oliin legit lib. xi.
num pr;»siet pro duobus verbis vel (icius, legi uno f Iiicongrue satis candelabra, quse plurimis locis
velificatus,quod est fqvens, aut sludwse obsequens; insertas candelas capere valerent, Barlhius intel-
lunc eniin eleganiissime alteri meinbro opponetur lexit. Enimvero alludit Uier. Joannis IV,9, quem
alterum, sensusque erit, neminem se illi sequiorem ^., liicum in Commeniariis in Mattliseum cap. laudaio
pr.ebuisse, sed conspirasse omnes contra. Cicero in exponens, beali, inquit, oculi, quos levari Jesus hi
episi. Ne velificqiusalicui dicaris, eic. Vid. episl. 1"27, sublime prmcepil, ut candenles segeles aspicianl. Yid.
n. 9, de turbutq Pharismorumscholq. cpisi. 76, ad Abigaum, n. 2, in (ine.
b Ms. quidani Tholosan. penes Marlian. qui va- e Sic ex Vat. ms. ac veteri ediiione Veneia legi-
rianies ex eo leciinnes ad libri calcem rejecit, ha- mus : anlea enim erat nomine; qiiemaduiodum et
bet hic loci impetus. Vetus edit. imperiiim convin- in episi. 65, nuin. 19, haberi non difliteiuur, ubi
cendum fqclio, etc. pulchriludinem dicit posilum magis in sensuutn no-
0 lisec in Vila fusius dispiitantur. DeRomuli au- mine, qurnn in flore verborum.Re autem ipsa neu-
lem casa consule Ovid. HIFastor. vers. 183. Pru- trura saiis arridet. Ms. collegii Rom. Societalis Jesu,
dentius I. xi: lam suo nomine.

LIBER DIDYMI* ALEXANDRINI DE SPIRITU SANCTO,

S. HIERONYMO INTERPRETE.

107 *• Omnibus quidein quse divina sunt, cum; D in). Unde magis ac magis oporlet intendere, quse
reverenlia et vebementi cura oporlet intendere : Scripturarum de eo relatio sii: ne c in aliquem sal-
maxime autem his quse de[Al. sancti Spiritus] Spi- lem per ignorantiam, blasphemiajerror obrepat. Ex-
ritus divinitate dicuntur: prscserlim cum blasphe- pedierat quidem fideli , et limido, moderanti vires
mia in eum b sine venia sit: ila ul blasphemanlis suas, magnitudinem prsesenlis quscstionis silenlio
pcena tendatur, non solum in omne prsesens sse- prseierire : et rem plenam periculo, non in suum
culum , sed eliam in futurum. Ait quippe Salvator, discrimen attrahere. Verum quoniam quidam [Al.
blasphemanti in Spiritum sanctum non esse remis- quidam cum ] lemerilaie poiius, quam recta via
sionem, nequein isto smculo, neque in futuro (Marc. eiiam in superna erigunlur, et hsec de Spirilu san-
* In aliquot lihris legitur Sqncli Didymi GrmciMo- 611, ubi de irremissibilis blasphemise sensu agilur.
nachi Alexandrim. Videad Lucinium epist. 71, num. c Valic. cum editis velusiioribus ne aliquis sal-
S, hnot. b. lem, elc.
Consule S. Ambrosiide Spiritu sanclo lib., pag.
105 INTERPRETATIO LIBRI DIDYMIDE SPlRITU SANCTO. 106
cto jactitant, qusenequein Scripiuris lecla, neque A{ est hic Spiritus sanctus. 109 Et Isaiam prophefasse
a quoquam Ecclesiasticorum veierum usurpata stint commemoral cum arliculaia voce, e Stu rb nvevy.u
compulsi sumus creberrimsc exboriatioui fialrum rb ayiov , id esi per hunc Spiritum sanclum, el non
cedere: qureque sit nostra de eoopinio, eliam Scrip- simpliciier HvsO;iaaytov. Pelrus quoque in eo ser-
lurarum testimoniis comprobare : ne imperilia mone, quo prseseiitibus persuadebat: Oportuerat
lanli dogmalis, bi qui conlrariaopponunl, decipianl [ Al. Oporlet], inquit, impleri Scripturam, qttam lo-
eos qui, sine discussione sollicita, in adversariorum culus est Spiritus sqnctus(id est, TOXlvevp.u rb ayiov)
seiileuiiam slalim pertrahtinlur. per os David de Judq ( Acl. i, 16 ) : oslendens et
2. Appellalio Spirihis sancii, el ca, quse mons- ipse eumdem Spiriium, et in propbclis, ct in apo-
tr.itur ex ipsa appellalione substantia, penitus ab his slolis operalum.
ignor.itur, qui extra sacram Scripluram pbiloso- 4. Plcniiis de liocin consequenlibus tractabimus,
plianiur. Solummodo enim in noslralibus lilteris ; cum dicere ceperimus, non solum Dominum [Al.
et noiio ejus et vocabulum rcferlnr, tam in noyis Deum]Verbtim factum esse ad proplieias, sed et Spi-
qtiam in veieiibus. Veteris quippe Testamenli liomo rilum sanclum: quia et inseparabililer possideiur,
David, parliceps ejus effecius, orabat ut in se per- cum unigenilo Filio Dei. Ipsa [Al. Ipsa igitur vox]
maneret, dicens : Spiriium luum sanctum ne auferas JB vox Spiritus sancii, non est vacua appellalio, sed
a me ( Psal. L). Et Danieli adhuc- puero susciiasse subjacentis essentisc demonslralrix : Palri Filioque
dicilur Deus Spirilum sancium, 108 9uasi 3ara na" socia [Al. sociata], eta creaturispeniiusaliena.Cum
bitanlem in eo. Nec non eliam in novo Tesiamenlo enim creaturse in visibilia, et in invisibilia, id est in
hi viriquiDeo placuisse referuniur, Spiritu sancio corporalia ei in incorporalia partianltir, nec de cor-
pleni sunt. Joannes quippe adlmc in malris utero poralibus subslanliis est Spiritus sanctus, animseet
sanctificalus exsultat, et Jesus a mortuis resurgens sensus habiialor, sermonis et sapientrsc, et scienlise
cum insufilassetin faciem discipulorum, ait : Acci- effeclor : nec de invisibilibus crealuris. Hscc quippe
pite Spiritutnsanclum (Luc. I). Plena sunt volumina oinnia sapientisc ct cseterarum virtuium, et sanctifi-
divinarum Scripiurarum his sermonibus quorum cationis capacia sunt. Isla vero subslanlia, de qua
congeriem in prsesenti opere digerere a supersedi: nunc sermo est, sapieniiie etscientise, ct sanctifica-
quia difficilenon est ex his quaeassumpsimus,unum- tionis effeclrix esl. Neque enim inveniri polesl aliqtta
quemque leclorem sibi similia reperire. in Spiritu sanclo fortiludo, aut operatio sanclifica-
5. Nemo aulem suspicelur alium Spirilnm sanc- tionis virtutisque, f quara ab exiraneo quodam sUs-
tuin fuisse in sanctis viris ante adveutum Domini, tineat: quia istiusmodi natura mulabilis esl. Porro
el alium in aposlolis cseterisque discipulis, et quasi C( Spiritus sanctus, confes^ioue omnium, immutabilis
b omoiiymum in differentibus esse substautiis. Pos- esi, sanctificalor scientiscdiyinse, et universorum at-
sumus quidem lestimonia de divinis Lilteris ex- tribulor bonorum, et, ui brevius dicam.ipse subsis-
hibere : quia idem Spiriius el in aposlolis et in lens in bis bouis quse a Domino largiuntur. Nam
prophelis fuerit. Paulus in Epistola quam ad He- eumdem Evangelii locnni MaltliseusLucasque descri-
brseos scribil, de Psalmorum volnniine lestimo- bens, alter ex bis ait: Quqnlo magis Pater cmlestis
nium proferens, a Spiritti sanclo id dictum esse dabit bona petentibus se (Mqtth. v, 11)? Aller vero :
commemorat : Et sicul dicilc hic Spirilus sanctus : Qttqnlo magis Pqter vester cmlestisdqbit Spiriium
Hodie si vocemejus qudieritis, nolite obdurare corda suumsanclum petentibus se (Luc. xi, 13)? Ex quibus
veslra, elc.( Hebr. m, 7, ex Psalm. xciv, 8.). In fine apparet, Spiritum sancium pleniiudinem esse dono-
quoque Actuum Aposlolorum , cuin Judscis dispu- rnni [Al. bonorum] Dei: et ea quse diviniius admi-
tans, ait : Sicul Spiriius sanctus locutus est per nistrantur, non absque eo subsislere; quia omnes
Isaiatn prophetamad Patres nosiros, dicens: Audilio- utililates, quseex donorumDeigratiasuscipiuntur,ex
nemaudieiis , et non intelligetis (Act. nr). Neque islo fonte demanant.-Quod aiitem substantialiter bo-
enira Paulus aliuni habens Spiriium sanctum, hscc num est, non potest exlranese capax essc bonita-
de eo scripsit, qui in Propbelis ante adventum Do-;D tis: 110 cum ipsuro tribual cseleris bonitaicm. Igi-
minialius fuit: scd de eo cujus et ipse particeps lur manifeslum est, non a corporalibus lanium, sed
fuit: et onines qui in Ddeconsumniatse virluiis fe- et ab iucorporalibus creaturis extraneuin esse Spi-
rebantur. Unde el cum articulo cjus meminit, quasi rilum sanctum ; quia cscterscsubslamise hanc sub-
solilarium et unum csse coniestans, ubi dicit non staniiam sanctificaiionis accipiunl: isie vero non
simpliciier, HveO//« hoc esi Spiri/tissaiielus.sed tanium non est capax snnctificationis aliense, sed
ezyiov,
cum addiiameulo arliculi TOIIIISOIMC d TO uyiov: hoc iusuper altributor est, el crealor.' Denique qni com-

il Cod. Tholosanus, superfluum esl si fqcile est ex d Allerum T6 ex Grseco exemplari

addidimus,
his, cic. coniexlui, et Aucloris menii maxime iieces*arium.
b Ex Yatic.et Romani Cotlegii mss. fecimus omo- e Idem mss. in gisnendi rasu Si&rov nvev-
ayiov
nytuutn, cum vitiose antea esset nomina. fnurog,et mox 5i«TOOXlvivu.uros. Reciius.
< Aiiiculus hic nlias dcerat, et in Lalinis quoque f Tholosaiiuscuiii nostris mss. et fortasse
verius,
excmplaribusdesideralur; illuroaulem urget maxime fortitndo, quamab extranea quadam Operationesaneii-
Didymus. ficationis,virtutisquesuscipiat.
PATROL. XXIII. *
101 g. EUSEBII HIERONVMI SSS
liabiiis mfigisquain habenlibus; creaiura
muijiQpg,ejtis £ripintur, parficipes dicunlur Spiritus A ireetFiliQ
sapcii, sanclifipati utique ab eo. Perspicue enim verohabenie,etnonhabita.cDeSpiriiuquoqiiesaiicto
ascrip|urn e§t, Et S,pir\luigxqli.mconlumeliamfaciens rerractenius, el si quidem ipse quoque participatione
cse-
(Hebr. x, 29), Ijaud duhium quin i§, qni, post sus- altcrius sanctimoniic sanctus esi, connumeretur
leris creafuris. Siverosanclos facil capaces sui,ctim
cepjjpnSllJ?JUSPPCCaverit.Si anlem sanctificaius esl
P.fi!'cP,(J|mti!jippenj.Spirjfus sanpli, qsiendilur quod Patre poiiafur et Filio. Quod aulein ab aliis capiaturd
sanclus, et non alia capiat, el iinnc, et in
ip§g parficgps ejqs fuerit, ei largitor ejus sancfifica- Spiritus volumine
liQnis Spirifiis sanctus. Aposloliis quoque ad Corin- Seclarum (prout poluinius) expressinius :
thiqs scribens, ef ennmerahs eos qui regnum coelo- et ex oroni Scriptura sernioncm nosirum affirmare
rum sunt conseculuri, addit dicens : Etlmc quidem perfacile est. Beatus quoque Aposlolus ad Epbesios
estis Spiritu
fuiftis: sed ablitii estis, sed sanclificali estis, sed scribens ait: In quo el credentes'signqti
justificqli estis, in nomine Jesu Chrisli et in Spi- promissionissanclo, qui esl pignus hmredilatis nostrm
ritu. D#i nostri (\ Cqx,. v!, 11). Spiritum Dei, (Ephes. i, 15). Si euim signaniur quidam Spiii.lu
noii ajjum asserens esse qnam Spiriltim sancliim. sanclo, formam et speciem cjus assumeiites: ex his
Etenim in coqsequeiuibus idem qpprobal, dicens : cst Spiritus sanclus, quc babenliir, el non babenl:
Nemo ht Spiriiu D.eiloquens, dicit anathema Jesu : et B babeniibiis illuin signaeulo ejus impressis. AdCorin-
nenw dicii Dominum Jesum, nisi in Spirilu sancto iliios quoque idem scribens, Noliie, iuquit, contris-
(\ Cqr. xn, 5); Spiriiuih D.ei,Spiritum sancium esse tare Spiritum sqncium, in quosigstatiesiis (Epltes. iv,
cpplirmans. 5Q); sigiiaio.sesse confesiaiis eos qui susceperant
g. Si jgilur sapctiiicalpi' [Al. sapclificaiio] est, non coininunionem Spiritus tancii. Quomodo eniin disci-
m.iital)|Iis, sed iiiimulabijis subsiaiuise ostendilnr. plinse, ei virliuis assumptor, signaculum ct figuram
Imnimabilem autem subsfantiam Dei lanluni, et uni- (ul iiadicam) in suum sensum recipil ejus scienlisc,
gCJiifi Filii. ejus, manifestissime tradunt divina elo- quain assumpsil : tic el is, qui Spirittis sancii parli-
quia; converlibilepi et intitabileni omnein crealurarum ccps efficitur, per conimunionem ejus fit spiritualis
sulisiaiilianj prfedicantia. Eigp qviqiiiani snbstantia piiritei: c ei sanclus.
Spiritiis sancti non convertibilis, sed inconvertibilis 6. Ipse vero Spiritussanctus, si unus de crealuris
demons|ra(a esl: non eril creafjirsc bp.ovqibv [Leg. csset, saliem circumscriptam habercl subsiaiiliam;
o^ouaiofj. Esset quippe et creatura immutabilis, si sicut universa quoe facla sunt. Nam el si non H2
cum Pafre ponerelur et Filio, eamdem habens incon- circumscribantur loco ct finibus invisibiles crea-
vertiliilitatem. Qmne enim qnod a|ien't b,onj capax lurtc, lamen proprietale substaniisu finiuntur. Spi-
esl, ab liac substaiilia separattir. Tales autem siint G ritus aiitem sanctus, ctim in pluribussit, non babet
cuiiclsp creafurre : Detis yero cum bonus sit, fons et siibstaiuiain circumscriplam. Mittens quippe Jesus
principium bohoruni csi; facit igilur eos bono=, prxdicatores doctrinre suse, replevit eos Spiiitu ; el
quibus se imperlit, homis ipse non faclus ab alio, insufflans in faciern eoruin : Accipiie, inquit, Spiri-
sed subsistens: ideo b eapabilis, et non capax. Uni- lum sanclum, et eunles, doceieomnesgentes(Joan. xx,
genilus qtioque filius, ejiis sapientia, el sanelificalio 22): quasi omnes cunctis geiuibtis mitieret. Neque
non fit sripiens, sed sapienles facit; m et IIQII euiin omnes aposloli ad omnes gentes pariier suiit
sanctificalur, sed sapctifical. Unde et ipse capabilis profecti, sed quidarn in Asiam, quidam in Scylhiam,
est, el non capax. Cuin igiiur invisibilis ciealura, el alii in alias dispersi nationes; secundum dispen -
quam raiipnabile.m, et incoipQraJemsub,slaniiam y.o- saiionem.illius,queni secum habebanl Spiriius sancii,
cari consueludinis esl, non sit capabjlis, sed fapax: quoinodo et Dominum diceniein : Vobiscumsum om-
sieiiimcapaliilis essei,nulliusbpni capaxesse.l,perse nffeusdiebus, ustjue adconsunimalionemsmcuti(Matlh.
simplex ipsa subsislens, Ct alleriusboni r.cceptalrix : xxvui, 20). His et illud congruit: Accipietisvirtutem
pariicipaiionehabeai bpnum, efnon dehisquschaben- supervenientis(At. supervenienlem) Spiriltts sancti ht
tur abajiis, sed de liis qurcliabent aliaintelligaliir, Pa- vos; et erilis lestesmihiin Jerusalem, elin omniJudma el
&Eral incongruo sensu el yitioso, scriplmn est, I) loltim?... tum.quibusdam
interjectis,qui capii omnia,
ih
quod spifiliti grdlim, quo sanctificatusesl, conlume- quein capit nemo; sed hoininnm, nam lolus capititr a
liqm fqciens, grqvi punietur peccalo, qusc cx laudatis Filio. Iii Arnobii el Serapionis Confliciu p;ig. 545:
mss. casiigayinius. Congruit lecfioni uoslrre eiiam Deus capax: non capabilis-
Tholos. iiis., taiiieisi,in superior.ialque inferiprj.con- c Olim De Sancto spirilu traclemus.
lextu etforibus scateai. d Ejtis libri eliani paulo infra meminil, tibi dequi-
b Ilinc probe intelligis, quo sensu capabilem, et bus, inquit, jam abundanler in Sectarum volumine
iioncrtjwc/iiijSpiritu.msanctumDiilymusdicai.Nempe dispulaviriius.Mcmitiitqiinqiielleraclides in Paradiso,
si capacemDeum boni alicujus, aul virlulis, ptiia cap. !: iuaxime vero Ilienm. in Caialogo, cap. 109,
sapicntise, aut veritatis diceret, poierat eas videri a quo liber de Dogmatibits appellatur, facile eniin
aliundeassumpsisse, ueque ex se babcre, alqi\e adeo izsplAoy^tKTiuviiiscribebniur, iii ex ipso Didyinopaulo
posse qtiandoquc aihiitere, quod aliqiianilo ('cpisset. inicrius licet coiligerc, ubi Spirilum sanctum Crea-
Capabilem vero ideb credeiidiiiii, qiiiiiiiani implefe torem esse, jam in Doginatutnvolumine se dicit bre-
illum coida, aique aiiimas iideli.ni.iiniultis locis Scri.p- viler ostendisse; certe iion tzepitdpkaews,ut quidatn
lurse lestaniur. Coiisoiiain jiliiPalres. Auctor Alief- Qpinaiisiiut.V.id.Tlieodoriium in llisi. lib. iv,cap. 29.
calibnis cuiii'Pascentio' Afianp olini inter August. nis., spirituqlis parliceps el sqncius.
'?.''yifijlQS.'.
cpist. 177 VEstiricdpabilisPaier, qiierricapi{K.il'ms
m INTERPRETATIOLIRRI DlDVMI D£ SPIRITU SANCTO. 410
Stimqriq, et usque ad extremutn tprm ( Act. i, 8 ). ALnibus, per germaniorem, ul ita diCam, ct pleniorem
Si ergo lii in exlremis finibus lerrse ob [Al. Trinilaiis assumptionem.
sccunduin] lesiimonium Doniini constiluli, distabant 8. Quapropter cum alius sil Spiritus sanclus ab his
inlcr se longissimisspatiis, aderal auteni cis ihhabi- quseipse sanclificat, non est unius ii:iliirse, cum cse-
lalor Spirilus sancius, » incircumscriplam habens tetis creaiurisquie etim recipiunt. Si auiem allerius
siibsianliam, dcmonslralur augelica yirtus ab lioc est nalura; a creaturis, el in propria suhsislit essen-
prorstts aliena. Angelus quippe qui aderal, verbi tia, increatus et ineffeclus ostenditur. MullseScrip-
gratia, Aposlolo in Asia oranli, 110:1 polcral simul lurrc sunt, quse sine ambiguitaleconvincanl, allerius
codemlempareadesseaUis in caleris panibiismui.di cum a cunclis condilionibiis esse nuturse. Quidain
consliuitis. Spiritus autem saucitis non solum sejune- eiiam Spiriin sancto pleni esse dicuniur : nenio ati-
tis a se liQiniiiibus prsesto est, s.ed et siugulis qui- lein sivc.in Scripluris, sive in cphsuetudine, plenus
btisque angeii-, principalibus, tlironis, dominalio- creaiura dicilur. H4 Neque enim aut Scriplura
nibus inhabitatoi'assisiil: ei utiioniinessanctiiicans, sibi boc vihdical, aut sermo communis, ut dicas
alterius quam sunt honiincs, cst natursc; sic el alias plcnum esse quempiam angeJo, ibrono, domina-
crcaluras sanclificans, alius ab earum cst stibstan- lione: soli quippe divinsc naturse hic convenit sermo.
fia : quoniam oninis crcatura non cx sua substanlia, ]B Dicimus aulem virlutis el disciplinse quosdam esse
sed ex coinmunione alleritis sanctitatis, sancla per- plenos : ul illud, Replelus est Spiritu sanclo (Exod.
liciiur. xsxi, 5); non aliud significantcs quam plenos esse
7. Dicti stint quidctn saiicli angoli in Evangclio, coiistimmaiseatque perfecue virluiis. Scriptum est
Saivafore diccule, venturumesse Filium hominis in de Joanne : Et Spiritu saiicio implebitur-adhuc ex
majestqiesua et Palris, el sanctorum angelorum(Lttc. ulero tnalris tum (Luc. 1, 15).. Et iieruin : Repleta
ix, 29). Ei Cornetius H3 in Aciibus Aposioloriun est Spiritu sancto Elizabeth (Jbid., 41). El post alia :
a sancip Angelo scribitur [Al. suhjicilur] accepisse Et Spirilu sancto replelus e_s(Zacharias pater ejus
responsum (Act. x, 22), ulPciruiii ad se Clirisli ili- (Ibid., 67). Haud dubiuni, qtiin et Joannos prophe-
scipulum vocarel. Vcruin sancii sunl angeli pariici- tavit. Ncenon in Actibus Apostolorum de mnlliscre-
patione Spirilus. sancti, ct inhabilalione [Al. com- denlibus quiin unum convenerant, refertur: Repleli
municatione] unigcnili Filii Dei, qui sancliias csl, b sitni Spiritu sanclo (Act, 11,4). Cum autem parlicipa-
el communicatio Patris. De quo Salvaior ait: Pater bilis sii Spiritus sanclus, ad similitudinem sapieniiac
sancle (Joan. xvn, II). Si igilur angeli non ex pro- ac disciplinse, non in cassis nominib.usscienlisc sub-
pria substaniia sancti suntv sed ex pailicipalione siantiiim possidet : sed per naturam sanciific-antcm,
sanctse Triniiatis, alia angelorum oslenditur a Tri- C et implemem bonis umversa, bouus ipse subsislit,
nitate esse substaniia. Ul enim Pater sanctilicans, juxta quam ei repleti quidam Spiritu sancto esse
alius est ab bis qui sanctificaniur: et Filius est dicunlur : ut in Aclibus Apostolorum scriplum est,
alius ab liis quos efficit sanctos: ita et Spiritus Et repleli sunl omnes Spiritu sancto, el loquelantur
sanctus alterius esl substantise ab his quos sui verbumDei cum fiducia (Ibid.). Quomodo enim qui
largitionp saiictificat. Si vero hscreiici pro.posueriiil, aliqua disciplina plenus esl, qui peifecle eam habei,
cx nalura condiiionis suse angelos sanctus esse : eiudile eisubiiliter potesi dc ea pjfofene sernionero,
conseqiienier cogunlur dicerc bp.ovo-iovg. eise Trini- sic qui Spirilum sanctum consuniniale acceperinl,
tali, et incoiiyerlibiliier eos juxla subslaniiam sancr ita ul impleantur eo,.cum fiducia ver-hum Dei lo-
los esse. Si atuem hoc refugicntcs, dixerint, unius quunlur, quia praesens,Spirilus sanclus dignam Deo
quidem naturse esse cum cxleris creaiuris, non la- vocem minisiral. Ilinc [Al. Unde et quidam] quidam
inen eaindcm habere sanciilatem, quani I10min.es cum supercilio ait: Hmc dicit Spiritus sqnclus. Et
habent: <=necessario deducetur, ut dicant mullo Aposlolus : Sed hriplemini, inquil, Spiritu saucto
melioris liomines esse substaiilise; cum hi percoin- (Ephes. v, 18). E-l in multis locis Acluum Aposlo-
muiiioo.emTrinilatis habeant s.anctilaiem, et angeli, lorum, pleni fuisse Spiritu sahcto disciputi Domini
propria natura saucli, tib ea sint alieni. Sed yoia;D scribuiitur. Consideraleergofratres viros ex vobistes-
sunt homiiium perfectorum, et ad constimmalinnem liinoniumhabentesseptem,plenos Spiritu sanclo et sa-
sanctilaiis venientium, dscquales angelis lieri. Angeli pientia (Actor. vi, 3).s'El de Stephano : Cum qutem
quippe hpminibus, et non hoinines angelis auxilium plenus esset Spirilu sqncto, intuens ia cmlum, vidit
Iribuuiit: ministrantes eissaluteni, eteanntiniiantes gloriam Dei, et Jesum slqntema dexlrisDei (Ibid., g).
eis largipra Dei beneficia. Ex quo Iiquidoosicndilur, Et de electionis vase dicilur : Saulus aulem, qui et
honorabiliores etmulio meliprcs esseangelos Iioini- Patilus, plenus Spirilu sanclo, inluens in eum ail

a Perperam, ul pleraque alia, Tholosanus ins., in
circumscripla inhabitanii sitbslanlia depionslralur.
h Yeius ediiio, el communicationePqtris.
9 Scribe, injtjuit Rarlhius, necessario eo deducen-
(«r,eic.
d Coi.ura prigenes ajigelis. el kominibus unam
eamdeinque iiaturam iribuji, ii.s s.aitemqui s.aiiclifa,-
lis apicem essenl assecuti. Didymus qiii Origeniaiia
dogroaia passim dicilur recepis>e, yide ab ca doc-
Irina quiinlum abliorreat. Conler cfiam qu.seloin. I
ad Synodicam Theopbili, el in cpisl. ad Aviijim an-
notaviiniis.
e Vatic. ms. cum anliqjia edit,» qmmnHanteseis
largitomn ejus. E&quo, efC.
HI S. EUSERII IIIERONYMI m
(Act. XIII,9). El in commune de universis credenti- A rum Dei, qui Spirilu, el secundum Spirilum, in
bus annotatur: Disciputiquoquereplebanturgaudio, el! prima apostoli Pauli Epistola ad Coriniliios collo-
Spirilu sancto (Ibid., 52). Angeli autem prasentia, caninr. Intanium ainem Siepbanus divina graiia
sive alicujus H5 alterius excelleniis naiurse, qusei abundabai, ui nenio coiiiradiceniitim, et eorum qui
facta esi, IHUIimplel mentem alque sensum : quiai adversus eum dispiiinbant, valerent resisiere sa-
et ipsa aliunde compleiur. Quomodo cnim Cx pleiii- pientise, et Spirilui qtii loqnebatiir in illo. f Erat
ludine quis accipiens Salvaloris, plcnns efliciiur sa- quippe e Spiritti sancto sapiens. Unde et ad discipu-
piemia, a et virlute, et juslilia, el sermone Dei: sic los suos Jesus perspicue proclamat: Cum inlroducli
qui Spiritu sancto plenusest, stalim universis dona- fuerilis ad principatus, ei potestales, et concilin, et
tionibus Dei repietur, sapientia, scienlia, fide, cscte- synagogas, nolite essesollicili quid vos oporteal di-
risque virlutibus. Qui igitur implet uiiiversas crea- cere, aul quid loquainiui in illo leinpore. Dabuniur
luras, b quse tamen possunt viriutem, et sapientiam enim vohis a Spirilu saucio sciniones snpieniicc,
capere, non esi ex his quse ipse coinplet. Ex quo quibus non queant contradicere, ne hi quidem qui
colligitur alterius eum esse subslaniisc, quam sunt vebemenier in disputaiionibus callenl.
omnes crealurse. Diximus et alibi, quia superinlel- 10. Sed ponamus ipsum lestirnoniiim, quod ila
ligaiur in sincti Spirilus substantia eliam plenitudo R COnlexitur:C«iuqutem inlroduxerintvos in synayogas
munerum divinorum. ad principatus et poteslates, nolite solliciti esse quo-
9. Denique impossibile est gratiam Dei sorliri modoaut quid respondeatis,Spiritus eniin sanclus do-
quempiam, si non habeat Spirilum sancluni : in quo cebit vos in eadem hora qumoporteal dicere (Malth.
c approbamus cuncta Dei dona consislere. Quod xn, 12). El in aJio Evangelio : Ponite ergo in cordi-
vero is qni habeat eum, sermonem quoque sapien- bus vestrisnon prmmeditari,quemadmodumrespondea-
lise, et reliqua bona perfecle conseculus sit : et tis : Ego quippe dabo vobisos, et sapienliam, cui non
nunc manife^te sermo demonslrat, el paulo ante di- valeanl conlradicere, qul respondere (Luc. xiv, 14).
ximus, substamiam honnrum Dei Spirilum Sancium Spiriiu vero sancto tribuenle aposlolis verba adver-
esse : cum posuimus exemplum, Dabit Paier Spiri- sus eos qui Evangelio contraibant, dilucide ostendi-
tum sanclum petentibus se (Luc. xi, 15;. Et, Dabit lur in siibstaiuia ejus superintelligi sapientise, et
Paler bona petenlibusse (Matth.y, 11), Nec existi- scieniisc sernionem. Quomodoautem Salvaior in illa
mare debemus, Spiriium sanctum secundum sub- bora os et sapientiam discipulis largialur, quibus
slantias [Al. subsiantiam] esse divisum, quia inulti- contiadicere non queani, nehi quidem qui apnd ho-
tudo bonorum dicatur. Impassibilis enim, ei indivi- mines eloqnentissimi putantur, non est hujus tem-
sibilis atque immuiabitis est; sed juxta differentes C purisdisserere; quia nunc proposuirausosiendere,su-
elficieiilias, et intellcctus, multis boiiorum vocabu- pcrinlellijd semper in Spiriiu sancio dona virlutum;
lis nuncupatur: quia parlicipes suos non jnxta unara ila ul is qui eum habel, donalionibus Dci plenus
eamdemque virtutem communione sui donet, quippe habeatnr. Unde et in lsaia, ipse Deus cuidam dicit:
cum ad utililatem uniuscujusque apttts sit, et re- Ponqm Spirilum meum super semen tuutn, et bene-
pleat bonis eos, quibus judicat se adesse debere. dictionesmeqs super filios tuos (Isai. xuv., 5). Num-
d quam enim accipit quisqtiam spiriluates beuediclio-
Denique Stephanus primus ille testis verilatis, et
dignus suo nomine plenus sapienlia, et Spirilu nes Dei, H7nisi prsecesserit Spiritus sanclus. Qui
Sancto dictus esl: sapienlia consequenier snper in- enim acceperii Spiriium sanctum, consequenler ha-
lellecia, commorante in eo Spiiiiu sancio, sicut lo- bebil benediciiones, id est, sapientiam, et iniellec-
iiuitnr. Scriptura : Et elegerunt Stephanum plenum tum, et crjctera, de quibus ita scribit Aposiolus :
fide, el Spiritu sanclo apostoli (Act. vi, 5), El, Sle- Propter hoc el nos, ex quo die audivimus, non cessq-
et e pro- mus orqntes
pltanus aulem plenus gratia virtule, faciebqt pro vobis, el deprecqnles,ul hnpleamini
digia, et signa magna in populo (Ibid., 8). Et adhuc cognilionevolunialis ejus in omni sapienlia, et intelli-
de eodem, Et non valebanlresistere sapientim,ei Spi- " gentia spirituali: ambulanlesdigne Deo (Coloss.i, 9).
ritui, qui loquebqturin illo (Ibid., 10). Plenus enim Eos enim qui digne sibi [A(. boiiis] per opera, et
Spiritu sancto vir beatus, et fidei eflccius est parli- sermones, et prudenliam incednnt, impleri ait vo-
ceps, quse cx Spiriiu sanclo \\Q venit, juxia illud, luntaie Dci, ponenlis super eos Spiriium sanctum,
A(ii autem fides. in eodemSpiriiu (I Cor. xn, 9). Et ul s impleanliir sapientia et inielleciu, et reliquis
graliam alque viilutcm juxla eumdeni Spiriium ha- spiriiualibtis bonis. Sapienlia amem, el inlellcctus,
heiis, signa et prodigia magna faciebat iu populo. quse in Spiritu sanclo sunl, a Deo dantur. Dominus,
Necnon et illis don.uionibus secundum eumdem Spi- inquil, dabil sapientiam; el a facie ejus sapienlia, et
litum affliiebat, quse vocantur curalionum graiise iniellectusprocedil (Eccli. i); cuin ea sapientia quse
atque virtutes. El hsec enini in eniiineratioiie dono- ab liomiiiibiisvenit, non sil spirilualis, sed carnea
° Duo mss. cniii veieri ediiione, et veritaie. ronam interpreiari.
h Vetiis eadem ediiio, creaturqs, quantum pos- e Consiaiiter liabent mss. porlenlq.
r Vaiic, Tbolos. el velus edit., eral quippejttxta
sunt, elc.
<»Al. approbqntur, et mox Tholos. cod. consur- Deumet Spiriium sanctumsapiens, otc.
pro consistere. s Thidos., ut impleant sqpientiq el inlellectu, qum
gered Notutn, Siephanum, Grsece Srsyuvov,Latine co- in Spirilu sancto a Lieodonanlur.
 113 INTERPRETATIO LIBRI DIDVMIDE SPIRITU SANCTO. 114
et humana. De hac ilaque Aposlolus scribit: Non in A , slitnto super eom, haud dnbium qnin lerram, et spi-
sapienlia carnali, sed in gratia Dei conversati sumus rilum cqicqnlibus eam (Ibid., 5). Osicndimus aiitem
in [Al. in boc] mundo (I Cor. 1et n); carnalem sa- supra non alium esse Spiritum Dei, et alium Spiri- •
piemiam dicens, a quse in rebus corporcis ex bu- tum sanctum. Paulus qnonue, Charitas, inquif, Dei
inano suhsisfu. cogiiaiu. Porro spiriiualis sapicnlia diffusa est in cordibus vestris [Al. noslris]. per Spiri-
et imellectualis, circa invisibilia ei intelleciualia se lutn sanctum qui dtitus est vobis (Rom. v, 5). El illud,
tenens, per «perationem Spiriius sancii capientibus Quanto tnagis Paler vester cmleslis dabil Spiriium
se sui prsesemiam tribuil. In multis quoque aliis lo- sanctttm petentibus se (Luc. xi, 15)? Isie auiem Spi-
cis Aposlolus memorai in Spiriius sancli subslaiitia riius effusus quoque esse a Deo super omnem carnem
Dei munera commorari [Al. commemorari]; sicut diciiur, ut propbetent, el visiunes videant, qui eum
in illo : Deus autem spei repleat vos omni gaudio, et acceperinl secundum Joelein, qui ex persona Dei
pace in credendo, ul abundetis in spe, et virtute Spiri- loquitur : Effnndqm de spirtu meo super omnem cur-
tus sancli (Rom. xv, 15). nem : et prophetqbunt filii veslri, et filim vestrm
11. Deus autem largitor bonorum, spem quam, (Joel. ii, 28). c Effusio quippe spirilus causa exisiit
promisii, reddei [Al. reddit] in virluie Spiriius sancii, [Al. exsiesj prophetandi, el vidcndi sensum pulchri-
his qui hnbeni illum; gaudio et pace complet eos, g ludinemque veriialis. Ipsum quoque effusionis nO-
qui imperlurbatani et sedatam cogiiationem possi- men, increaiam Spirilus sancti substantiam probat.
dentes, Isetas habenl inenles, el ab omni permrba- Neque cnira Deus cum angelum mitlii, aut aliam
lionum lempestaie iranqtiillas. Qui aulem in viriute. creaturam : d Effundam, 119 dicit, de angelo meo,
Spiritus sancli prscdicta bona fueriiil conseculi, etiami autprincipatu, aui iliiono, aut dominatione. In solis
rectam fidem in Trinilatis mysierio consequentur. quippe liis qu:c ab aliis parlicipanlur, bic sermo
ln alio quoqne loco ejusdem episiolse, Non est, in- consentil: sicut nunc, el paulo ante de charitale
quit, regntim Dei cibus et potus; sed juzlitia et pax, Dei diximus, quse effusa est in cordibtis eorum qui
el gqudium in Spiritu sancto (liom. xiv, 17). In Spi- Spiriium sanctum receperunl. Charilas, inquit, Dei
rim enini saucto jusiitiam, id esl, universam virlu- diffusa est in cordibus veslris, per Spirilum sancium,
tem, et quam supra diximus pacem, Dei gaudio co- qui dattts esl vobis (Rom: v, 5). Satvalor qiioque,
pulalam esse asserens, bis qui se audire poterant,, quia et ipse capabilis esl, in similitudinem quoque
manifrsii^sime probat, non alia hsc.c bona quami ungueiili cffusus dicitur : Vnguenium effusumnomen
118 Spirjtus sancli esse subslantiam. Cum ergoi tuum (Canl. i, 2). Nam ul iiiiguenium quod in vase
bacc bona ex largilione Spiriius sancli ad horoines; coniinelur, habel quidem odoris substantiam, sed
veniant, vocaiio gentium quam inlroduxit perdoctri- . C probibetur longius spargi, qnia vase intrinsecus
nam Evangelicam, acceplabilis et sanciilicata reddi- claudilur: cum autem vas foris fuerit effusum, emit-
tur in S|iiritu sanclo : quia el in hac sanciificatos,, tit procul beneolenliam suam : ila Cbrisii nomen
et arceptos faciens Spiritus sancius, subsiantia estt beneolens, anle advenium ejus in solo lsraelis po-
bonorum Dei. Et qui illo plenus est, nniversa juxlai pulo versabaiur, quasi Judsesevase iuclustim; Notus
raiioncm agit, doccus recte, vivens irreprebensibi- enim, ail, in Judma Deus, in lsrnel magnum nomen
liier, signa aique portenia vcre perfecteque demon- ejtis (Ptal. LXXY,2). Quaudo autem coruseans in
strans. Hahet enim b fortiludinem Spiriius sanciii carne sua Salvator, in universam lerram, quin po-
prsesiantem sibi thesaurum, cl causam plenitudinisi tius in omnem crealuram exleuditvocabulum sutim,
oninium bonoium. Novit Petrus discipulus Doininii impleto eo qnod scriptum est: Quam admirabile est
Jesu, largiiionem Spiritus sancti doiiorum Dei esse nomen luutn in universa terra (Psal. vni, 2, 10);
naluram. Ait quippe ad eos qui objurgabant introi- quibus consequenler Aposlolus loquilur : Non enim
lum suum ad Cornelium : Si itqque mquqlemgraliam: aliud nomen datum est sub cmlo, in quo oporleat
dedil itlis Deus prmbensSpiritum sanclum, quomodoi [Al. oporiet salvos fieri] salvari nos (Aci. IV, 12) :
el nobis in principio : ego quis eram qui posseinprohi- et Psalmisia ad Dominum loquitur, Magnificaslisu-
bere Dominum?Et insuper ad suos, Agnitor, inquil, D per omnianotnensanctumtttutn .'.tunc completum est,
cordium Deus testimoniutn tribuil eis dans Spiritum Vnguentum effusum nomen tuum. Significat autem
sancttim sicut et nobis: el nihil discrevil inler nos et effusionis verbum, largam el diviiem muueris abun-
eos. fide mundans corda eorum (Acl. xv, 8 seq.). In danliam.
hunc sensiiin cougruit eliam illud quod in mullis 12. Itaqueciim !inusquisalicubi,aut duo Spirilum
locis dicitur Spirilum sanctum dari a Domiuo, Jacob sancium accipiunt, non dicilur, effundam de spirilu :
puer meus,stiscipiameum : Israel eleclus meus, susci- sed lunc quando in universas genles munus Spirilus
piel eum anima mea : dedi spirilnm meum in eo1 sancii redundaverit. Etad Tiluin Aposlolus saluiem
(Isa. XLH,1). Ei adliuc: Qui dal qfflqtumpopulocon* faclam gentibus commemorat: Non ex operibusjusti-

" Idem, qumhorumcorporibus, et humanosubsistunt d Tholos., Effundam dicit angelum; vel de

angelo
cogitatu, elc. in
meo, cujus pniodi (ine glos^ema istinl apponunt
b Abest a Tbolosano nis, fortitudinem. ipse et Yaiicanus. Incredibili, imtno fallaci isiiusmodi
f Addunt YaiiCi ct vetus edit., visiones videbuiiti dictu.
 115 . S. EUSEBII HIERONSMl U6
lim qum fecimus<*nos; sed per lavqcrumsecundmre- j\. Cui enim angelorumdlxit aliquando : Sede q dextris
generationis,et innovqtionisSpirilus sancli, quem effu- meis, doncc ponqm inhnicos luos scabellttn pedum
dil super nos abundanter (Til. m, 5). Et bic enim luortim? Nqnne omnes sunt administratores spirilus,
largatn aliribulionem spirilus, verbum effusinnis in ministeriummissi, propler eos, qui accepturi erant
-oslendii. Ex quibus universis docemur, capabilem satutem (Hebr. i, 15)? Et posl alia : Quomodo nos
Spiriltis sancti esse subslaniiam, el ex hoc increa- effugiemus tantam negtigentes salttlem? Qum princi-
lam. Capabilem subsiantiam vocat, quse capitur a pium accipiensad loquendumper Dominum,ab his qui
plnribus, e( eis sui consorlium tribnil: capacem audieruni in nos confirmala esl, tesiimonium dante
vero eam quse communicaiione subslanlirc allerius Deo signis, el prodigiis el variis virlutibus, el Spirittts
impletur [Thol. implealur] : et capicns alind, ipsa sancti divisionibusjuxta sttamvoluntatem(Hebr. n, i).
non 120 capitur [Vat. capiatur] ab alio. Capabiji Iloe enim quod ait, cui angelorttm, jacqueaccipilur,
quippe statim inconverlibile, et inconverlibili scier- ac .si. dicerei, nulli: per angelicum nmnen signifi-
nuin est cpnsequens: quomodo e contrajio capienii cans oniiiium subslaniiam iuvi^ibiliumcrealtirarum.
converlibile, converlibili creabile subscquens est. Nequeenim ulli quidem angelorum, ct alise cuidam
Nihil ergo de creaturis inconvertibile, propler quod ralionabili creatursc dixil Deus : Sede q dextris tneis.
neque sempiternum est. Non solum igitur quod in B In cominune itaque senno pronunliat, uon esse
honiinibiis esi ralionale, convcrlitur, et creaiur, ve- diclum cuiquam creaturse, Sede « dexiris meis. Et
rumeliam in omnibus crealurisbseceadem conversio hoc in commtine de creaiura. Et pronuniians de
reperitur. Nam el angejorum conversiones et ruinas omnibus iiivisibilibus creaiuris, ait eas csse admi-
divina eloquia demonslrant. Liccl ciiim mullitudo nislratores spirilus. Propler quod subjecii : Nonne
angeloruni, et aliarum excellenlium virlutum , in omnes sunt adminislrqtores spiritus, in ministerium
benliludine el sanclimonia perseverent: lamen cum tnissi? Licet cnim non omnes singillatim inyisibiles
in ea, qiias similem habent natnram conversa sint, creaturse missECsunt[4<. sint]: taineii quia ejusdera
dilucide oslendilur in primo eos slalu non per ini- generis ct honoris alisemissre suiit, quodauiniodo et
niutabilitaieni suse subslantise, sed per sollicilius in ipsse possibilitate sunt niissnc: misfarum consortes
Domino serviiium permanere, Neque enim poiest sequalisque subslanliie. Qiiomodo igilur alius esl ab
corequalium diversa esse nalura. Nam quia omne universis crealuris Doiiiinus, per qnein priiicipiiini
gepus boniiiuim mortale est, el singuli homincs ad loquendum acceperal illa niagna talus, cujns nc-
niorlales siinl: ut e {JJyersoquoque si qua de supe- gligenies Apostolus nolens ims essc, ait: Quomodo
rioribus iminnrialia stint, baud dubiuiu <jiiinoronia nos effugiemustantam negligentessalulein, qumprin-
iu eiidein genere et specie constiiuia, sint ini C cipiitmaccipiensadloquendumper Dominum,ab liisqui
inorlalia. qudierunt in nos-confirmataest; sed et Dcus qui lestt-
15. Ciim auieni haecse ila liabeani, eiinm si tinus nionium perhibel signis et porlenlis isii s.duli, alius
iuigelus convcrtibilis apparncrit, omnes couvorlibiles cst ab oinnibiis adniinistiatoriis spiriiilm<<;sic et
eriiiif, licet non sinlconvprsi iu beaiitudine perseve- Spiritus sanctus. cujusdivisinnihus juxja voiuiilatcm
lanles : qiionipdn et cuiicla lioiiiinuni corpora divi- ejtis tesiimiinium perhibet Deus, distribncns cum,
sibilia snnl, quamquam non oninia dividanlur. Qua>- non per coucisionis paries, scd i^ercominunioiiein
dam enihj. eornm passa divisionem, el rcliquprum quibus eum prxslare decreveril: alierius est et ipse
similium sui, nafuram iiilerpreiauiur. His ita edis- subsianlise ab hjs, in quse disparliiur cffusns.
serlis, atlcriiis substaniise a visibiiibus in invisibili- 122 !*• Igimr qnoniam approbavimus juxta
bjis creaturis Spiritus sanclus oslendilur. Si nuiem Scripttirarum sensum, alitiin exiia oiiineincreaiuiam
lioc verum est, impiissimc quidam inter omnia con- esse Spiriiuiii sancium, incassum, immo inipie qu:-
nunieraiU Spiiiliirh sapctum : dicentes in/eo, quod dam crealum cnm esse psiendere volenies, icsiimo-
omnia per Verbtnn a Deo facfa sunt, eliam signifi- jiio utnniur, quo omnia per Verbum facta relerun-
cari Spifilus .sancii facfuram. Neque enim unum ex tur : ut sciliccl in omnibus eiiam «lerna subslaiilia
omnibtis, scd aliud exlra omnia per substautiain ex D conlineatur. Ei quia ad condiiionem ejus approban-
iitroqtie demonsiratus est Spiritus sanclus. Nam si dam etiam propheijcum sennonem usurpani, dicente
creatura, nt snperius oslendimus, dividitur in cor- Deo, Cr<?p Spiriiitm : etjam in boc eos tnonstrare dc-
poralia, et in incorporalia : et conditus esl Spirilus Jiemtisprorsus ab intelleciu veritatis alienos. Noque
sancius ulique aut visibilis, atit invisibilis crentiira eniro de Spirilu sancto propositus serroo Prophelse
erii, id est, cprporalis, aut incorporaljs. Yerum cor- fujt, ul ex ipsa serieet contextu eloquii iiitelligilur.
pus liequaqtjam erit, sicut prius dixinius, cum do- Siquidcm Amos proplieta. cx persona Dei, Prwpq-
ceat, et scieniiani prscslet, et a sensu ct 121 rqre, inquit, qd invocanditmDeum tuum, o Israel :
anima capiatur. §ed neque invisibilis crealura pril, quoniamego sutn firmqns tonilruttm, el creqns spiri-
ui paulo anfe de eo dispuiavimus. Unde et Aposlo- tum , el qnnunliqns in homines Cltrisium suum : fa-
Ius in Epistola quam ad Hebrseos scripsit, alium ciensdilticulum et ttebulam,el asccndenssuper excelsa
euni esse ab omnibus angelis demonstrat, dicens: terrm : DominusDeus omnipolen»nomen ejtts (Amos

Valic. omnespro nos, dissentiente ipso Grsecotexlu.

U7 INTERPRETATIO LIBRI DIDVMIDE SPIRITU SANCTO. 118
iv, 15). Deus euim qui se spirilum a condere fuerat A cit: secundtim illud quod alibi legimus: Qui proditiit
prscloeulus, et facere : et lonilruum dixil lirmare et venlos de ihesauris suis (Psal. cxxxiV|7). Bene autcm
diluculum el nebulas facere. Si igitur in prsedicia quod in ipsasentenlianoh ait,quicreavi: sedijtii crio
narratione perseveramus, id est, in lonilruo cl dilu- spiritum. Si enim de substantialitale Spirifus sancti
-culo eliiubibiis, eumdem narralionis ordinem eliam sermo essetj dixissel utique, qui ereavi. Neque enim
in spiritu tenere dcbcmus, ut id quod dicitur a Deo semper eunidem creai. Niincaulem cpnsequentcr de
lale sit : Ut invoces me, qui Deus suin, qui univer- flalu dictum esi, <7«icreo : quia non semel venii laeti
sa procuro, quiel crcator siim omnium, qui firmo sunl, sedin eoquod subsistunf, quoiidie fiunt, Neque-
loiiiirmim, ct condo spiritum, qui diluculiiin cl ne- cniin Irusira sine arliculo, qui in Grseco sermone
bulam ad quatdam uliliiaies fncio hominum : pree- singularitalis significator esl, nunc spjrilus crealus
parare, nt invoccs, o Ifrael : ut cum prscparalus dicitur : quoniam non esl sauclus, cum pene semper
fueris ad invocandum, el me oraveris, qui supra- Spirilus sinclus, cum arficulo nomineiur, ut in illo
.diclacoisiiluo, fclicilalc lempoium, etaliorum bono- KOTO TOUveOfiK,id esf ipseSpiriius teslimoniumperhi-
ruin largiiionibus perfruaris , ine libi per singulos bel spirilui noslro(Rom. vm, 16).Eialibi, caiiTo<; JO-TIV
annos omnia juxla naturse ordinem niinistranle, nl T6 (JWOTTOIOUV, id esl ipse est quivivificat(Joan. vi, Gi).
fecmide annus fluat, ui suis spatiis horarum roo- B Et rursum : Sic et qum Dei sunt, nemo cognovil nisi
menla decurranl, ut suo tempore loniirua mngiant, TOnvsOf*K, id est Spiritus Dei: Toyap Tzvevpa,124 hoc
ut saluiaris' aura opporlunis flatibus inspiret. Si esl, Spirilus enim scrutatur omnin, eliani alia Del (I
veroperallegoriani, loiiiiruumeldiliiculum, einebu- Cor. li, 10). Et mulia quje de Scripturis sacris ex-
.!a, etcreatio spirifus inlelligantur, non subslaniiam cerpere possibile est, Quod sicubi rarp sine arliculo
rei,sed figuratam intcrproiaiionem significabunt. nominalur Spirilus sanctus, sciendum esicuniaddi-
15. Quod si e diverso opposuerit manifeste de tamenlo eiiin noroinari sighificanie magnificentiani
Spirilu sanclo htec dici, quia inleralur ad crealio- ejus, Siquidem dlcimr aliquando et sine arlieulo ,
nem Spirilus, illud quod seqnilur : El annuntians cum noii ipse per se, sed parlicipalio ejus osicndi-
123 inbomneshominesClirislumsuum (Jbid.); in He- tur : ut pula, Spiritus Hcliw, et SpirilU gtnbulttte
bra^o babeiur, annuntiat in hominem ioquelam suam; (IV Reg. ii, 13 ; Galat. v,' 16), et qusecumqne his si-
qtiod scilicet qni creator est omniinn, ipse eliam milia sunt.
propbetis [Al. prophetas] inspjret, el suam per eos 16. Quoniam igitur ex his^ quse memoravi, et ex
hominibusiiidicelvoluntalem. Et ad hoc responden- muliis aliis, noh essecrealuram inSpiiiiuiirsaiicliiiii
duin esi, quia quidam hseretict alium exlra creato- dcmonstraluui est, nusquam conditionibus connu-
rem Dominum Patrem Salvatoris inentiunlur, hoc C tneratus est, sed semper cnm Pafre et Filio positus :
impiissime prsedicaiues: non sce.leratam eoriun sus- nunc videamus quam Gtim utroqiie habcat indiffe-
picionem providentcs a Deo percuti, dicenfe : Ego rentiain [Al. differentiam]. In fine Epislolse secnii-
formans [Valic. firmans] lonitruum , et Greans spi- dsc, qiiam ad Corinlliios scribit Paulus, ait : Graliq
ritnm et alias mundi pnrtcs faciens ei gnbenians, Domini noslri Jesu Christi, el churilas Dei, el «JOMiinil-
annuniioin homines Cbrisiiim meum. Et lioc enim nicatio sancti Spiriius, sit seinper cum qmnibus vobis
providentise meae opus super omuia opera niea esi, (II Cor. xin, 15). Ostendilur quippe ex sermpne
ui nonsolum eorum qua; foris sunt, sed et quse ad pnrsenii niia Trinilatis assumpiio : cum is qui grt)-
cmolumenlum anima*.et mentis lUiliiatem [Al. hu- liain Christi accepit, habeai eam tam per adininis-
militalem] pertincnl, causasubsislam. Ego hoc quod irationemPairis.quainperJargitionemSpiriltissancii.
dicitur, Crep spiritum, seque arbitror positum , ac si Datur enima DeoPalre et [4'-a Domino] Jesu Chrisip,
diceremr, creans venliini. Deus quippe ilaius bps, juxta \\WA\Grqiiqvobiscuin,etpuxqDeo Pqtre,et Domi-
qui peraeris moium efficiiinltir, disposilionesuadu- noJesuClirislo(Rain.i,l;\Cor.i,^;Coloss.i,etql.):nos\

a Viliose, el eonira scriploris mentim, eral anlea D lalus est, exposuilque in Gommenlariis, ubl LXIC
concedere,qund ex Vaiic. ms. emendamus, qui iiem verbi similiiudine e| anibiguiiaie deceptps noiat. Si
jiro verbis et facere liabel fere conciniiius, pqriter enim, inquit, legamus, Clirislum snuiii, quod He-
ejfaius, etc. Mox ThoI<is._'/V)rmare legii piO firinaie, brqice dicitttr Messio, scribituf pef hds liilefas ihehi,
quod proiniseue infra alii eiiain inss. praelerunl, sin, jod, lieih, et vati, quod LXX puiavetuht. Sin
b Voeem omnes neque mss. nostri, neque Ainosi aniem ut in Hebrmo, et apud rebquos inierpreles est
lexlus hnbpni, pamque saue maliin expungi. Anno- his litteris scribilur, mcm, Jbe, quod esl ma, hoc est
lationem porro ex Hebra'0 non ex Didyini iugenio, quod, veltiuid. Deihde siri, jod, heth, quod legimus
qui Hebraicas liiteras peniliis ignorabat, sed iiiique sia, id esl eloqiiiuih. 0 igiluf qitod scribittir per sd-
ex Hieronymo piofccisse, mihi persuadeo. Nam S. Inm litteram vau, KOTOU, id esl, cjus* sigmfieat, si*
quoque AiTibrosinsqui lib. n de Spiriiu sanclo huic mulque commixtum legitur masio, Unde concludit
ex Amost loco olijeciioni respondel, banc npud Di- Deum per piophelas iiidicaife voluntalem siiain,
dyinuiu solulioneiii <x Ilcbrteo se indicai non le- eosque iiirpiter errare, qui slitun extra Gfeaiorcm,
gisse. cnin illam omnino dissimulet. Arguebant au- Patiem Christi indiicebant,cum Amos uon de Spiritu
lcm Hroreiioi cx eo loco, rreari Spiriium sancluni, s.ed de vento, neque de Christo, sed de Dei mrdita-
iii bominilius animnliaret Chrislum. Quibus nt re- lione loqualur.
c Sicequidem ediii habenl etmss. sed perperam.
ponai Hieronymus, non ita in Hebnco foule legi as-
sorit, ac apudLXX, sed haberi atmuniiut in Iwmi- Emenda ex ipso Joannis lexiu TOnvsy(i« io-ri TO?UO-
pemloqttelamsuatn. ^.tque ita quidem ipse inicrprc- TTOIQOV, Spirilus est, qui vivificat.
 149 S. EUSEBH HIERONYMI 120
aliam dante graliam Pafre et aliam Salvalore. Si- A omnibus enim approbatur eamdem operationem esse
quidem et a Patre et Domino Jesu Chrislo eam dari Palris, ct Filii, et Spirilus sancii. Quorum autem
describit [Vatic. scribit], Spirilus Sancii communi- 126 una cst operalio, una est et substaniia : quia
caiionecompIelam.Nam el ipse Spiritus dictus est qiise0 eidem subsiantise bjxoveiusuut, easdem hahent
gratia, secundum illud : Et spiritui grqlim injuriqm operaliones : et quse alterius substanlise , el avop.ov-
fqeiens, in quo sanctificatus esl (Heb. x, 29). In Za- o-iu, dissona aique diversa sunl.
charia quoque repromittii Deuseffusurum se, id est, 18. Neque enim ex his laniura qusc precmisimus,
abundanlissime iributurum Jerusalem spiriium gra- Trinilatis unitas docelur: sed ex innumerabilibus
tise et miserationis (Zachar. xn, 10). Cum enim quis aliis , de quibus rursum secundum suum ordinera
Spiritus sancti acceperit gratiam, habebiteamdaiam pauca ponemus. Arguens Pelrus Ananiam , in eo
a Deo Patre, el a Jesu Cbrislo Domino noslro. Una quod in venditione agri, cujus se totum pretium ob-
igiiurgralia^Palrisetl^S^ihii^Spiritussancliope- tulisse dicebat, fraudem fecisset d e medio : sancli
ratione complela, Trinitas unius subsianlise demon- Spiriius unitaiem ad Deum, non secundum nume-
stralur. In alio quoque loco: Charitas, inqtiit (II Cor. rum, sed juxta subslaniiam comprobavit, dicens:
xin, 15), Dei cum omnibusvobis, qusea Trinilate et Ananiq, quare complevitSatanas cor luum, ul men-
tribuitur, et firmatur. Ait quippe Salvator: Qui B tireris Spirilui sancio , et absconderesde prelio acjri?
° audit vetba mea, et servql ea, hic est qui diligit me. Nonne nwnens tibi mqnebqt, et venditum in lua erqt
Qui qutem diligit me, diligetur q Patre meo, et ego poleslate? Quare posuisli in cordc luo hanc rcm? Non
diligam eum (Joqn. xiv, 21). Neque enim alia dilec- hominibus menlitus es, sed Deo (Acl. v, 5 seq.). Si
tio estSalvatoris stiper his qui amantur, etalia dilec- enim qui Domino mentiiur, meriiilur Spiriiui sanc-
tio Pairis. Deus enim diligit in salutem , quia sic di- to : el qui Spiriiui sancto meniitur, mentitur Deo :
lexil Deusmundum,ut Filiumsuum unigenitum duret: niilli dubitim esl, consortium Spiritus sancti esse
ut omnis qui credit in ipsum [Al. Filium], nott pereoi, cum Deo. Et quomodo-sanctilas subsislit in Deo,
ted habeat vitam mlernqm(Joqn. m, 16). Simililer et eodem modo et deitas [ Al. divinitas ] intelligilur in
Filius, qui vita est, ut tribual viiam et salutem, di- Spiritu sancto. Isie autem Spiritus sanctus, quem
ligil eos quos vult fieri meliores. Unde amare se di- diximus ejusdcrn naturse esse ctim Palre, eliam a
citeum qui amatura Paire. Etde eo ponitur in Pro- Filii diviniiaie non differt, Salvatore dicente disci-
pbela : Et ipse salvabit illos, quia dilexit iltos (Isqi. pulis : Cum in Synagogdm ad principqlus el poteslqles
XXXIII,21; xxxv, 4). introduxerint vos, nolite sollicili esse, quomodo, aul
17. Hanc dilectionem, fructum esse Spiritus sancti, quid respondeoiis. Spirilus enim sanclus docebitvos in
coniestatur Apostolus, sicut et gaudium, et pacein, C illa hora quid debealisdicere. Ponite in cordibusveslris
quse a Patre rainistratur etFilio, dicens: Fructus qu- non prmmeditari ad respondendum. Ego enim dabo
tem spiritus, gaudium, pax, charitas (Galqt. v, 22). vobis e os et sapienliqm, cui noti poterunt resislere,
Qute charitas effusa est in cordibus credenlium per aul contrqdicere (Luc, xn, 11 seq.). Et in his quippe
Spiritum sanctum. Charilqs quippe, ait, Dei diffusa dicens, non debere eos esse sollicitos, quid respon-
est in cordibus veslris [Tlwl. nostris] in Spiritu sqnclo deant coniradicentibus, quia in eadem hora docean-
(Rom. v, 5). Omnis quippe qui communicat Spiritui tur a Spirilu sanclo quid debeant respondere : sla-
sancto. per pariicipafionem ejus communicat, juxla lim intulit quse silcausa fiducisc, Ponite, dicens, in
illud. Et communicaliosancli Spiritus sit semper cutn cordibus veslris non prmmedilqri qd respondendum:
omnibusvobis (II Cor. xm, 15). Et in alio loco : Si ego enim dqbo vobis os et sqpientiatn, cui non polerunt
qua communicqtioSpiritus. Cum habuerit sapienliam resistere, aut conlradicere (Luc. xxi, 14). Cum enim
Dei et sermonem, et in omnibus veritatem : babebit dixerit, in lempore respondendi doceri eos a Spiritu
quoque consonium sanctiiatis in Paire, et Filio, et sanclo quid debeant respondere, in sequeiilibus ait:
Spiritu sanclo. Fidelis qulemDeus, per quem vocuties- Ego enim dabo vobis os el sapientiam, etc.
tis in h communicationemFilii ejus (1 Cor. i, 9). Scri- 19. Ex quibus osienditur sapientiam quse disci-
bil et Joannes de Patre: Si in lumine umbulqmus,sicut D pulis datur a Filio Spiritus sancli esse sapientiam :
ipse est in tumine, communicqtionemhabemuscum illo et doclrinam Spiritus sancli, 127 Domini esse doc-
(1 Joan.i, 7). El adhuc : Comtnunicatioqtttem nosira trinam : unumque naiurse et volunlatis esse consor-
cum Patre et Filio ejus Jesu Cltrislo. Igitur quiciimquc tium Spiritus sancti cum Filio. El quia superius dc-
communical Spiritui sancto, stalim communicat Pa- monsiratuin est socium esse per naturam Spiriium
tri ei Filio. Et qui charitatem habel Palris, habet eam Unigenito Dei, et Deo Palri: Filius vero el Paler
a Filio, contributam per Spiritum sancium. Sed et umim sunl, juxta illud : Ego et Pater unum sumus
qui parliceps esi gralise Jesu Chrisli, eamdeni gra- (Joan. x, 50): non divisa [Al. indivisa] ct insepara-
tiam habet, datam a Palre per Spirilum sanctum. In bilis, secundum naturam, ostensa est Trinitas. In

a Tbolos. ms., Qui habet mqndqla meq, et ser-
vqt, etc.
b Vaiic. hic atque infra conslanter communionem
pro comtnunicalionemlegit. Mox </Hiaigitiir quicurh-
$ue, etc.
c Anlea erat ejusdem, dissenlienle Vatic. qui ta>
men haud recte mox habei avovo-iapro avop.ovo-tu.
d Yetus pdiiio exdimidip, ciinciiinius.
• Addit Valic; curti Veteri edilj id est SeririoneiiO
 121 INTERPRETATIO LIBRI DIDYMIDE SPIRITU SANCTO. 122
alio quoque Evangelio dicilur : Non enim vos estis A sapiens nominatur. Siquidem multi sapienles dicun-
qui loquhnini, sed Spiritus Pqtris veslri qui loquitur tur, non ex sua nalura, sed ex comiimnicaiioiie sa-
in vobis (Matth. x, 20). Si ergo Spiritus Patris in pieniise. Deus vero non alierius sapienlisc participa-
apostolis loquitur, docens eos quse debeant respon- tione, neque aliunde sapiens effecius, dictus est
dere : et quse doceniur a Spirilu sapienlia est, quam solus sapiens, et generans sapienliam, et alios fa-
non possumus aliam proeier Filium inlelligerc : li- ciens sapientes. Quse sapientia Dominus est nosicr
quido apparet ejusdem naiurse Spirilum esse cum Jesus Chrisius, qui diciliir Dei virlus, el Dei sa-
Filio, et cum Patre, cujus Spirilus est. Porro Paier pienlia. Spirilus quoque sanclus c dicilur sapieniia.
et Filius unum suni. Igitur Trinitas substaniise uni- Siquidem el in veleribus libris refertur, repleluin
tate sociatur. esse Jestim Nave a Domino spiritu sapienlisc. Sicut
20. Per aliud quoque Scriptiirarum exempliiin, ergo solus sapiens Deus, non accipiens aliunde sa-
Triniiatis a unitas et natura, et virtus oslenditur. pientiam, sed sapientes fnciens et generans sapien-
Filius ct manus, et dextera, et brachium Paliis dici- tiam : solus esl sapiens, extra omncs qui per nuncti-
tur. Sicut crebro docuimus, ex bis vocabulis, unius paiionem ejus sapientes dicuntur : Multitudo quippe
naiurse indiffereniia demonslratur [Al. indifferenliam sapienlium salus mundi (Sap. vi, 26): et, Qtti semet-
demonslrari]. Spiriius eliam sanctus, digitus Dei, B ipsos cognoscunt, hi sunt sapienies : El rursum : Cum
secundum conjunctionem naturse Pairis ei Filii no- fueris cum sqpienlibus, sapiens eris ( Prov. xm, 20 ) :
minaiur. Siquidem in uno de Evangeliis adversus sic el Spiritus sancius non accipiens aliundc sapien-
eos qui signis Dominidctrahebant, dicenles: In Beel- liam , dictus esl spirilus sapienlise: hoccnim ipsum
sebub principe dmmoniorum ejicil dmmoniq ( Matth. quod subsistit, spiritus sapienliae est: eLnalura
ix, 51): sciscitans Salvalor ait: Si ego in Beelzebub cjus, niliil cst aliud nisi Spiritus verilaiis cl Spiri-
ejicio dmmonia, filii vestri ht quo ejiciunt? Si auiem lus Dei: de quibus jam abundanler in d Sectarum
ego in digilo Dei ejicio dmmonia: ergo supervenil in volumine dispuiavimus. Unde ne eadein superflue
vos regnutn Dei (Luc. xi, 19). Hunc eumdem lociim, replicemus, conlenli simus dispuiaiione prseteriia.
alius Evangelista describens, loquentem inlulil Fi- 22. e Quia igiiur Spiiitus sapienlisc et veiilalis
lium : Si autem ego in Spirilu Dei ejicio dmmonia. inseparabiliter cum Filio est, ipse quoque sapieniia
Ex quibus oslenditur digiluni Dei esse Spiritum subsistit el veriias. Si cnim capax esscl sapientise
sanctura. Si ergo conjunclus est digitus manui, et et veritatis, in id aliquando dcscenderet, 129 llt
manus ei cujus manus est: et digitus sine dubio ad desiueret habere quod aJiunde susccperat: id est
ejus subsiauiiam referlur, cujus digilus est. sapienliara et veriialem. Et Filius sapientia el veri-
21. Veruni cave ne ad humilia dcjectus, el obli- G las ipse subsisiens, non separaiur a Patre, qui so-
tus sermonis, de quo nunc dispuiaiur, depingas in lus sapiens et veriias, Scripiuraiuni vocibus prsedi-
animo luo corporalium artuum diversitales: et inci- caiur. Eumdem circulum unitaiis atque subsiamke
pias tibl magnitudines, el inscqualitates, et cseiera Spirilus sancti [Leg. Spirilum sanclnin], secundum
corporum majora vel minoramembraconfingere: di- id quod sapicniiio et veriiatis esl spirilus, f videmus
cens,digiluma maiiu, el manuroab eocujusestl28 habere cum Filio : et rursum Filium a Palris non
manus, mullis insequ.ilitatibus discrepare: quia de discrepare substanlia. Cum aulcm Filius imago sit
incorporalibus ntinc Scriplura loquiiur, unitatem Dei invisibilis, el forma substanlise ejus, quicumqtie
laniuin volens, non eiiam mensuram subsiantise de- ad hanc imaginem, vel forroain imaginantur, aique
monstrare: sicul enim mantis non dividilur a cor- formantur, adducunlur in similiiudinem Dei: juxta
pore, per quam cuncia perficit et operalur, et in eo vircs larnen bumani profectus, isliusmodi formam
est, cujus est manus : sic et digilus nun scparatur et imagincm consequentes. Similitcr et Spirilus
a manti, cujus est digitus. Itaque rejice insequa- sanclus cura sit signaculuin Dei, bi qui formam et
litates el mensuras, cum de Deo cogitas, et intel- imaginem Dei capiuni, signali per eum , in eo du-
lige digili et manus, et b totius snbstantise unila- cuntur ad signaculum Cbrisli sapienlise el scienlise,
tem : quo digiio lex in tabulis lapideis scripta est. D insuper fide pleni. s Nam divisionesoperationumsunl,
Pcr aliara qnoque Scripiuram , fidei noslra; proba- idem autem ipse spiritus qui operalur omnia in omni-
tiouem roonstrare perfacile est. Solus sapiens diclus bus (I Cor. xn, 4). Operanie ergo Patrc multiplicem
est Deus : non accipiens ab alio sapicntiam, nc.que charismaliim pleniiudinem, mulliplical eam Filius
pcr cujusdam alterius sapienlise parlicipationeni, subsistcnlem per Spirilum sfincium. Alii enim per

a Vcius edit. cttm Tholos. ms., um et m-
lurq, etc.
b Eadem cum Vatic, totius corporis uniiatem quo
digilo el lex, elc.
c Ms. Tholos., Spirilus dicitur sqpientia.
d Recoie superiori pag. 111, noiam b.
e Hinc secuiidiiin librum auspicanlur hucusque
edili conira mss. fidejn, ipsiusque Aticioris, atque
lplerpretis mentem. Vid. prsefixahi huic operi Ad-
Hiohiiioncmi
' Olim erat, videmus habere, habemuscum Filio.
Qtiod Rarihius, expuncta piirouin voce Spiritus, iia
coniendit emendaiidum, vidimus eumhabere hqctenus
ciimFilio.
B Plenius in Vatic. ms. ac veleri editione , Divi-
siones quippe donationumsnnt, idem autem Spiritus,
et divisionesminisleriorum snnl, el ipse Domtnus, et
divisiones operalionum sunt, et idemipse Dominus qui
operqtur omnia in omnibusi
1-93 S. EVSEBH HIERONVMI 124
Spirifnm dqtur sermo sapkntim. Alii vero scientim,ser ft A tere saxei (ui iia dicam ) cordis , ct penitus mentis
cundumeumdemspiritum. Alii fides in eodem spiritn, el aliense : qui ita baptiznre conelur, ul un.umde prsc-
caejera, qiiseabAposloIoeniimerata suiild<>na,quibus ceplis nominibtis prseicrmittat: vidclicel conlrartus
aJdilur : Hmc autem omniq operatur tintts atque idem legislator Clirisli : d lamen sine pcrfeciione baptiza-
spiriltts : dividens singulis prout vult (lbid., 8 seq.). bil: iuiino penitusa peccatis liberare 131 non po-
25. Unde dicenies operalricQm , el a ut ila dicam, lerit, quos a se bapiizatos cxistimaverii. Ex his col-
disiributricem naturaniSpiriius sancti: non abduca- ligilur, quam indivisa sit siilistantia Trinitatis, et
mnr ab bis, quidicuntoperationem, et non subsian- Patrem verc Filii esse patrcm, et Filium vere Patris
liam Dei esse Spiritinn sancium. Et ex aliisquoque filium : ei Spiriiuin sancium vere Patris e et Deies«e
pluriinis locis subsistens nalura demonstratur Spiri- Spirilum : et insuper sapienlise et verilalis, id est,
lus smcli : ulin illo quod aposloli scribunt: Visumest Filii Dei. Ha?cest salus ergo credentium, et dispen-
enim Spiritui sancio el nobis ( Act. xv, 28) : quia hoc satio Ecclesiasticse disciplinse in hac Trinitate perfi-
quod dicilur, visumesl, non operalionem significal, sed citur. Nam cum Salvator discipulos suos ad prscdi-
iiaturain : maxinie cuin ei.de Doniino similequid re- candum Evangelium miserit, ct ad dogmata vcrita-
pel iatnr, iit : Sicul Dominovisnm esl, ka fqcium est lis doeenda f Pater in Ecclesia constituisse dicalur,
(Job. i). Denique et serinonesejus ssepissime leclilan- B ] primo apostolos, secundo prophetas, teriio magis-
liir, iit in illo : Jejunanlibus eis el ministrqmibus.'id tros , stiperhac reeiiam Apostoli congruente sen-
cst, 130 discipulis Cbrisii, dixii Spiritus sanc'us : tentia : Et sicut probali sumus a Deo od credendum
Separale mihi Barnabam el Saulum , in opus qd qttqd Evqngelium, sic loquimur: non ut hominibus placen-
vocqvieos (Acl. xm, 2 ), Quscyox divijiilalis et auc- tes , sed Deo qui probavitcordq noslrq (1Thess. n, 4):
toriintisindex, non crealajn, scd increaiamsubstan- lios eosdem quos Chrislus magistros esse prsceepit,
liim nipnslral. Neque enim Spiritus sanctns in aliud et Pater probavit, et Spiritus sancius dispensatores
quoddam opus vocavit Barnabaiu et Paulum, quod et praepnsiios in Ecclesia consiiluisse perliibetur
non sil Patris el Filii : cum minisierium , quod eis [Al. veracilflr probibetur]. Siquidem cum Miletum
coniinisil ei tradidit Spii ilus , Patris. et Filii sil mi- Paulus Apostolm presbyieros de. diversis locis el
nisieriuro. Ad Galatas Paulus loquilur. Qui enim ope- pluriinis Ecclesiis congregasset: Attendite, inquit,
rgius est Pelro in apostolatum circumejsionis, operalus wnfriset uuiversogregi,super quos Spiritus sqnctus po-
est et hmihi in gcnles et-Barnabm(Galat. u, 8,). Pa- suit vos episcopos ad regendam Ecclesiam Domini,
riter enim ad naiioiies Spiritus sancti auciorilate di- qnam acquisivilper sanguinem suum (Act, xx , 28) ?
rccii sunt. Cbristo qnoque .operante in apostolis , • Si enim quos Christus ad evangelizandum cl bapti-
Spiriius compleiuniest miiiisterium, utipsi aposloli < C zandas naliones misit, Spiritus sanclus Ecclesise
coiifitentur se in Chrislo loqui, el id quod suis ocu- prreposnit, Patris senlentia deslinalos: nulli dubium
lis viilerunt, et minislri fncti sunt «sernipnis, id esf, est, s unam Patris, et Filii, el Spiriius sancti ope-
Clirisii: et dispensatores liiyslerioriim Dei. Denique rationem, et probaiionem : ei conseqnentereamdem
quasi priiicipatiiiii in sacerdoiio |iossidenies , ef ini- Trinilaiis essesubsianiiam. Necnon et illud consi-
liaiorcs fidei a Cbrisio suni deinonsiral|, dicente : derandum, qnod in cordc el sensu habilare non po-
Euntes ite, ei doceleomnes gentes, baptizanies eas in lestcreaMira, nisi Deus ei sermo ejus in Spiriiu
nomiue Patris, et Filii^, et Spiritus sqncli (Mqlth. sanclo : sicut ad quosdam loquitur Paler : Inhabilabo
xxvin, 19). Et sjcut Apostolus scribii reciissime : iti eis, et inambtdabo (I| Cor. vi, 16 ). Et ad ipsum
Unus est /Jominiis, utia fides , umtv.i baptisntq, Quis quidam dirigit vocem : Tu autem in snnclo habilas,
non ex ipsa cogetur veritate suscipere indiffereiitiam laus Israel (Psal. xxi, i ). Allus quippe in altis ha-
f-ancise Trinilatis, dum una sil fides in Paire, el bital universse condilor creaturse. Habitai vero h et
Filio, efi Spiriiu sancto : et lavacrum deiur atque unigenilus Filius in menie pura, et corde creden-
firmetur in n«nijue Pairis, et Filii, el Spirjtus san- liuni. Per fidem quippe babilare Cbrisium , in inie-
cti? riori bomine : in Spiritu ait Aposiolus, ila scribens :
24. Npn arbilror quemquam lanj vecordem atqtie J) In Sphitu, ininleriori Iwminehabitare Christum per
insaniiin futurum , ul, pcrfectum bapiisma putet id fidem in cordibus i'es(ris ( Ephes. ui, 17 ). Ipse quo-
qupd d.iturin iiomine Palris , ei Filii, stne assum- que de ss loquiltir : 132 Vivitin meChrislus (Galal.
plione Spiritus sancti: aut rursus in nomine Palris, n, 20 )• Et iienim : Qui in me loquilur Clirisltis (II
ei Spirilus sancii, Filii vncabulo prseiennisso : aul Cor. xiu, 5). Et Salvaior, Venienms, inquit, ego ct
certe in uomine Filii, et Spirilus sancii , non pra?- Paler (Joan. xiv, 25): liaud dubium , qtiin ad etim
posilo vocabulo Pairis. Licetenirn quisppssii exis- qui pr.ceepla ejus servaverit, cl mansionem apud

a Voculam t<<supplevimus e Vaiic.

b Tbolos. ms.,operatus est mihi et Barnabmin
el mox
gen-
tibus; , directi snnl a Chrislo, cooperaiile in
Aposlolis Spiritu, complelumesl tninisterium.
e RcgiiiscSuccoriim ms. num. 497 prsenoialus ,
cujiis iiiiric dernuin occurrunl niilii varianies leciio-
nes in scbedulis excepircquas passim inlra laudabo,
liic habet sermonis Chrisii absque id est vocula; et
paplo post Euntes docete, absqun ile.
d Tholoi'., tantttm sine perfeclione.
' « Perperam
Mo<iolaiidatus Reginse cod., verc Pairis et Filii
esse Srpiritum.
f Nnmen Paler, expungit Reginse ms.
6 Tholos., sic unqm esse operqlionemel probalio-
tiem, eic. •
h Voces el
unigenitusFilius in Reginsems. delenfur.
 m INTERPRETATIO LIBRI DIDYMI DE SPIRITU SANCTO. 126
eiiin f.icicffljis. Porro sic scrmo it-le coniexitur : Si A quorum Spirilus sanctus bnbil: t'<r ci-l, Isle Spiriliis
17UIS diiigil a me, sertnonem meitmservqbit. El Pater s.nictiisconsolaior a Filio mitiiiur : non secundum
meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem angelorum, aut propbeiarum, ant aposlolorum nii-
apud eum faciemus ( Ibid.). In alio quoque Ipco , nisterium, sed ul milti decet a sapientia et veri-
omnis naiura raiionalium crealurarum , domus dici- late Spiritum Dei, indivisam habentem cum eadem
tur Salvatoris. sapieniia et verilate naluram. Etenim Filius missus
25. b Sicut aulem snper domum suam Dominus a Paire non separatur, nec riisjungitur ab eo, nia-
Jesiis, cnjus domus stimus nos : ila domus Christi nens ct habens illum in semelipso. Quin Spiriius vc-
tcmplum Dei esl, in quo Spiritns ejusdem inbabiiat riiaiis supiadiclp mndomissus a Filio de Palreegre-
Dei. Scribens quippe Corinlbiis Paulus ail; Nescilis diiur, 11011 aliunde ad alia Iransmigrans. Iuipossibile
A
quia templttmDei eslis , etS}iritus Dei habitalin vo- quippe hoc pariler et blasphemum esl. Si enim de
bis (I Cor. 111, 16) 1 Si auiem in domo ei lemplo, loco ad locum egreditur Spiritus, et ipse Paier in
quo Paler ei Sahator inhabitat, illico invenitur et loco invenictur, et Spiriius veritalis jtixta naiuram
•
Spiriius sancius, ex hoc indivisa Triniialis sub- corporum certo spatio cireumscriptus, alium dese-
siantia deinonsiralur. Et post non mulia ejusdem rens locum, ad alium commigrabil. Sed quomodo
epislolsc : Nescitis, inquit, quia corpora veslra lem- B P.Uer non consistens in loco , ulira omnem corpo-
plum Spiriljts sancli sunt, qttem hqbetis a Deo (Ibid.) 1 rnm est naturam : iia et Spirilus veritaiis nequa-
Cum ergo Spiritus sajictus, siniiliier ul Pater.et Fi- quam locorum fme clandiiur, cum rit incorpoialis:
lius , roeiilem el inleiiorem lioniiiieni inbabiiare do- el ut verius dicam , e excellcns universam raliona-
ceatur, noii dicam incptuni, sed jmpium est eum lcni creaturam.
dicerecreaiuraro. Discipliiias quippe , yirliUes dico 26. Quia ergo impossibile est, el impium, ista
etarles, et his contrarias perlurbaiiones , et inipe- quse diximus, f de iticorporalibiis credere : exire de
rilias, et affeclusin animabusbabitare possibile esl: Paire Spiriium Sancium, sic intelligcndum, nt se
non lanien ul subslaiitivas, sedut accidentes. Crea- Salvator de Deo exisse 168131111", direns, Ego de Deo
tarn vero naturam in sensu habitare irapossibile exiviet veni (Joan, vin, 42). Et sicut loca et commu-
est. Qnodbi verumest.et Spiritussaneiusabsqueulla lationes locorum ab incorpornlibus sepnramus : sic
ambiguitate subsistens, animseeslhabitaloretcorais: et prolationes inius dico et foris ab inlellectualium
niilji dubiuin est, quin cum Paire ct Fiiio credi nalura discernimns, quia islse corpormn sunl reci-
dcbe.il increalus. Ex omiiibus igiiur qiise pnrccdens pieiiiium tacuini, et babenliuin vasiitales. Iueffahili
sermo disseril, incorruptibilis ei sempilernus secun- itaque et sola s lide nulo sermone credendum esl,
dum naturam Patris, et Filii, Spiritus sanctus dc- C Salvaloretn 134 dicium csse exisse a Deo, et Spi-
inonsiratus, univcisam dc se ambiguilatein absliilil rilum vcritatis a Patre egredi, loquenle Spiritu qui
ei suspicionem, iie unus de creatis siibstauliis exis- a meegrediiur. Cum enini dicere posset de Deo, sive
liiiietur. c Sed el ambigi nequii, quin is Spiritiis <leDmiiino, sivede omnipoicnte, uihiliiorijm teiigit:
Dci sit, quem exire de Patre Salvatoris in Evange- sed ait, de Patrc: n<>nquod Paier a Deo omnipo-
lio vcrba declaranl. Cum veneril, inquil, Consolalor, lente sit alius : quia hoc scelns csi eliam cogiiarc;
quem ego.inillqmvobis Spiritum verilqlis, qui q Pqtre sed secnndum h proprielalcm et inlellectum pareutjs
egrediiur, ipse teslimonium dabit de me (Joan. xv, egredi ab eo dicitur Spiiitus veritatis. Licelenim ex
26 ). Consolalorem aulcm venienlem Spiriiuni San- Deo frequenler se dicat exisse Salvator, proprie-
cttiin 133 dicil, ab operaiione ei nomen imponens : talem tamen et (ut ila riicam) familiarilalcm, de qua
quia non soluin consolalur eosquosse dignos repe- jam saepe iraclavinms, ex vocabulo magis sibi Pa-
rerit, elab onini trislitia el perturbatione reddit a- Iris ai-suniil, dicens : Ego in Patre, el Paler in me
lienos : veruni incredibile quoddam gaudium et hi- (Joan. xiv, 10). Ef alibi : Ego el Pqter umtm sumus
laritalem eis iribuit, intantum, ui possit qujs Deo (Joan. x, 50): et niulta alia his similia, quse in
graiias refercns , quod lali hospite dignus habeatur, Evapgelio observans lecior inveniet. Isie ergo Spi-
dicere : Dedisli Imttliamin corde nxeo (Psol. iv, 7). D litus saiiclus qni de Palre egreditur, lestificabitur;
Sempiterna quippe Isetitia in eoriim corde versalur, inquii Domiuus, de tue, testimoninm simile ferens
a Addtini Valic.et yelus edit., etego diligam illum. de loco in iocum invenitur, el
b In Reginse ms., dqmus diciiur Salvatoris; Chri- naluram corporeqm certo spatio Spiritus verilqtis juxta
circtimscriptus, etc.
slus autem super domum suam, cujus domus sumus In illo aiilein Rcgime priori nbliicrata leciione isl-
nos, etc. bsecapponitur ad libri oram : Si enhn de loco in loctim
c Sulfecimus ex Regiiue ms. yerba, Sed el ambigi venil Spirilus verilatis juxin legem nultirm corporeus
nequil, quin, ufpote perliciendo sensui necessaria , certo spaiio circumscripius, elc. Quam nempc repo-
tameisi in rtliquis mss. et vulgatis liucusque libris , suimus lectioneni, codiccs suis quoquedissidiis pro-
desiderentur. bant.
d Veriorcm concinnioremque lmjusre periodilec- e Vaiic. el Tholos., excellensuniversatn raiionabi-
lioncm lianc esse pntavimus, quam ex vcleri toiies iitim crealurarum essenliam.
laudaia eiljtione, et Vaiic. ms. expressinius. Penes { Viliose eral, qum diximus in corporalibus, clc.
Martiaiiseum,aliosque passim ediipres eral; Si etiim e Reginsc lib. solm fidei; et mox a Patre egredi,
hic Spirilus verilalis juxla naiwas corporum cerlo spq- ut ' illttd, loquenle Spfritu, qui a Pqire egredilur,'
liq circuinscriptusesi, qlium desefeiis locum, ud alium h Idem cum yeteri ed|f,, proprieiqlem pqtris el h\-
cgmrnigrqvit.Nec magis recleinTholos. nis.: Sienim te^lectUrn pqrentis, etc.
127 S. EUSEBII HIERONVMI 128
ei Patris teslimonio, de quo ait: Testimonium dicit jji.tem scrutatur cordq, scil quid desideret Spiritus, quo-
de me, qui ntisit me Pater (Joan. xn, 49). Mittenle modo [Al. ciiin] secundumDeum postnlal pro santlis
autem Filio Spirilum veriiaiis, quem Consolatorem (Rom. viu, 26).
vocavii, simul mittit el Pater. Neque enim Pater 28. Satvaior quoque consolationem aquaSpiritus
mittente Filio non miitil, cuni eadem volumate Pa- sancius paracletus nuncupalus esi, operatnr in cor-
tris et Filii Spiritus veniat: Salvatore quoque per dibus coruni qui ea indigeni. Scripium esl enim :
Propheiam loquenle : a sicut manirestuni esse poie- El huniiles populi consolatusest (Ps. xvn el xxxu).
rit ei, qui tolum perlegerit locum. Et Dominusmisit' Unde el bis qui hoc betieficium fucral consecutus,
me, et Spirilum suutn :. Siquidera non solum Filitim, eum prscdicans, loquebilur : Domine, secundummul-
sed et Spiritum mitlil Deus. Sed et Apostolus loqui- titudinem dolorum meorum in corde tneo, e consola-
tur: Qum nunc annunliala sunl vobis per eos qui evan- tiones tum tmtificaveruntcor meum (Psal. xcm, 19);
gelitaverunt vobis, Spiriiu sanclo misso de cmlis sive, dilexerunl animqm meam: ulroque enim scrip-
(I Petr. i, 12). Et in libro qui Sapienlia inscribilur, tum esse [Al. Abest] modo, in diversis exemplaribus
ab his qui divina charismaia conseculi sunt, vox invenilur. Sed et Pater, Deus omnis consolalionis
gratias Deo perferens destinatur. Qum autem in cmlis dicitur : consolans eos qui in iribulatione sunt, ut
sunl, quis invesligavil?'voluntatem autem luam quis B ex ipsis angusiiis 136 Per paiieniiam salulem pri-
cognoxil: nisi quod tu dedisli sapientiain, et Spirilum mum, deliinc coronam glorise consequantur. Spirilus
sanctum tuum misistide excelsis? El sic correcim sunt igilur consolalor et sancius, ct Spirilus veritatis da-
semitw eorum, qui super lerram erqnt: et placita tibi lur a Patre, ut semper cum Cbrisii discipulis com-
edocti sunt homines (Sqp. ix, 17). Et in prsesenti si- morelur, cum quibus et ipse Salvator. esl, dicens:
quidem lectione, non sola sapientia Dei, id est, uni- Ecce enim vobiscum sum usque ad consummationem
gcnitus Filius ejus datur a Paire, sed et Spiritus smculi (Matth. xxvm, 20). Cum aulem seinper apos-
sancius niiliiinr. lolis etSpiritus sanclus adsit [Al. assisiai] elFilius,
135 27. In ipso quoque Evangeliodari prrcdica- sequitur, ut et Patercum ipsis sit, quia qui recipit
tur a Patre, ei mitti spiritus Sanctus, Salvatore di- Filium, recipit ei Pairem : etmansionem Filius cura
cente : Et ego rogqbo Palretn meutn, et alium para- Patre facil apud eos, qui digni advenlu ejus exliie«
cleittmdabilvobis, ul sit vobiscumin mlernum,spiritum rint. Sed cl ubi Spiritus sanclus fueril, siatim inve-
verilatis (Joan. xiv, 16). Et iterum, Paraclelus qutem nilttr el Filius. Siquidem cum in prophelis Spirilus
Spiritus sanclus, qitem tnillel Pqter in nomine meo : sanclus sii, faciens eos fulura prsecinere, etalia quse
ille vosdocebit omnia (Ibid., 26). Na.mel in liis ser- prophelalis operationis sunt, serino Dei ad eos di-
monibus, alium paracletum dare dicitur Pater, non C cilnr faclus, ut ad id quod ad consueludihem d pro-
autem alium ab [Mss. absque] eo, qui a Filio miiti- pbetarum est, Hmcdicil Dominus, eiiam illud adda-
lur secundum illud : Cum auiem venerilille parqcle- lur, Sermo qui factus esl ad Isaiqm, sive ad reliquos.
tus, quem mittqm vobis a Ptitre, spirilum veritqtis 29. Quod autein prophetse Spiritum sanctum ba-
(Joan. xv, 26). Quem alium paraclelum ncininavii, buerinl, Deo manifesie loquente cngnoscirous. Ait
non juxta natursc differentiam, sed operationis di- enim : Qumcumquemandavi in Spiritu meoservismeis
versilatem. Cum enim Salvator, medialoris el legati prophelis (Amos, m, 7). Et Salvator iu Evangelio si-
personain habeal, h el qua pontifex deprecetur pro gnificat juslos viros, el eos qui anie advenium suum
peccalis noslris, salvans in sempilernum eos, qui populo venlura cecinerant [Vot. praecineraiit], Spi-
peripsum accesserunt ad Deum, quia sempervivens ritus sancli aspiraiione coinpleios. Interniguns
inlerpellat pro eis [Ms. nobis] Palrem; Spiritus quippe Pharisseos quid eis de Gbrisio viderelur, cl
sancius seciiiidum aliam sigiiificantiam paracletus, andiens quia esset e filius David, loquilur: Quomodo
ab eo quod consolalur in trisiilia posilos, nuncupa- David in Spiritu vocal eum Dominumdicens : Dixit
lus esl. Vertim noli ex Filii et Spiriius sancti opera- Dominus Domhw meo, sede a dexlris meis?' Si ergo
lione diversa, varins sestimare naiuras. Siquidem in Dqvidvocateumin Spiritu sancto Dominum; qtwmodo
alio loco reperitur paracleius Spirims, legaii ad Pa- D Fitius ejus est (Malih. xxn, -»5)?Et Pelrus ad con-
trem persona fnngi, ut in illo : Quid enim oremus sorles fidei loquilur: Oporiebat impleri Scripturam,
juxto id quod oportet, nescimits,sed ipse Spiritus in- quam prmdixil Spirilus sancttts per osDavid de Juda,
terpeltat pro nobis gemitibusinenarrabilibus. Qui au- etc. (Act. i, 16). El in eodem rursus libro : Qui per
a Isthsec sicut manifestum esse poleril ei. qtti loium dymus urget diversiias ih verbis est, Imtificaverunt,
perlegerit locum, in Regin. ms. desideranlur. Mox et dilexerttnl. Re autem vera Grscci aliquot libri ha-
ex Yatic. et veteri cdit. resiiluo spiritumsuum; cujus beni hyunmuv, dilexeruni, alii tvapuvuv, Imiificqvc-
loco ohiinebat in recto conlra Aucioris mentem Spi- runl, ul'iii Lalinis.
rilus ejus. d Viliose erat antea in aliquot eliam mss., prophe-
b Er.u antea ex quq, Reg. ms., et quasi. Tholos., tatum est.
in qua. Vid. Episi. 64. ad Fabiol., num. 19. Ernendo e Reclius vetus edilio, iiuia essel filius David, in
paritcr inierpunciionem, cujus vilio nullus erat hu- Spiritu sancto loquentis, dixit Domhius Dominomeo,
jtisce periodi sensus. sede a dextris tneis, denuo inlerrogamt. Si ergo David
c Tiiolos., in corde meo, exhortationestnm delecta- vocal ewm.elc. Aliier Tholos., quia csset filiusDavidt
iifrunlanynammeam. El aliter, cqnsplqlioiiesium,eic. dixil, David enim loquitur de l)e'o,Dixil DominusDd->
&losseihaex criticof uiri audacia. Iieciionis qiiam IM- mino irico) c!Sc.'
129 INTERPRETATIO LIBRI DIDYMIDE SPIRITU SANCTO. 150
Spiritum, inquil, sanclum ore Dqvid pueri tui locutus A Palris, sed verbi gralia, in Domini, el Dei, et omni-
es: Quare fremtterunl genies, et populi meditati sunl poleniis. Quod inanifesiuiu adveriere poteris pro-
inatiiq (Act. IV,25)? Isaias quoque cum sermone Dei phetas rclegens ex animo. Nam et Moyses magntis
impusus ad prophetandum fuisset, Spirilus sancti Dei minisier et faiiiulus, in nomine ejus, qui est: et
a imperio propheiasse perhibetur : ut in 137 une in nomine Dei Abrabam ellsaac, el Jacob venil, Deo
eorunidem Actuum scribilur. Bene Spiritus sanclus ad etiin loquente: Sicdices filiis lsrqel, qui est, misit
loculus est per Isaiam propheiam ad palres vestros, meqd vos (Exod. m, 15). El rursus, Dices eis, Deus
dicens : Vade ad poputumistum, et dic: Aure audie- Abraham, Isaac, el Jacob misit me ad vos. Servorum
lis, etreliqua (Acl. xxvni, 25). Hanc igitur prophe- quippe jusiorum quales erant de quibus dixit: Man-
liara quamAposiolus Paultis affirmai aSpirilu sancto dttbo in Spirilu meoservismeisprophelis (Zach. i, 6),
pronuntiaiam, ipse liber prophetoe a Domino diciam in nomine Dei facta est missio. Et quia [Fort. qui]
esse comiiiemorat. Et audivi, inquil Isaias, vocem dignos se exbibucriint Deo, in nomine Dei venisse
Domini, dicentem: Quemmillatn, el quis ibit ad popu- Teferuniur. Rursus proficienles in majus, et sub
lum istum? Et dixi: Ecce ego, tnilte me. Vade, in- unius Dei imperio consislenles, in omnipolentis Dei
quil, el dic populo huic : Aure audietis (Isa. vi, 9). nuiicupaiione venerunt. Qnia vero filii Israel in M-
El post alia ipse Dominus ail: Etconverienlur, elsa- ]j gypto commoranies, didicerunt eos, qui non snnt,
naboillos. Et slalim prophela : Quousque, Domine? quasi deos colerc, et mundi d palres divino honore
cum enim Dominus ad Propheiam dixisset, ut ea venerari: consequens fuit, tilMoyses sub ejus, qui
quie scripla b sunt, dicerel, et Prophela jubenii Do- est, vocabulo ad eos mitleretur, et a falsis eos libe-
mino respondisset, Vsquequo, Domine? ea quse in rans diis, ad veram transduceret deitatem, et ad
Prophela a Domino dicta sunl, in Spirilu sancto Dominum palrum Abraham, Isaac, el Jacob.
commeniorala Paulus affirmal. Ex quo liquido osten- 51. Quomodo ergo servi qui in noroine Dotnini
ditur, ul srepe jam diximus, unam et voluntalem et veniunt, per hoc ipsum quod subjecii sunt, et ser-
naturarn Dominiesse, et Spirilus saucti, et in nun- viunt, indicant Dominum, proprielaiem ejus referen*
cupaiione Spiritus etiam nomen Domini inlelligi. tes : servi quippe suiit Domini : sic el Filius qui
Qunmodo enim ad Coriulhios vocabulum Dei super venit in nomine Patris, proprietatem Patiis portat
Palre positum, et Domini super Filio, neque Palri el nomen, et per hscc unigenilus Dei Filius appro-
auferl dominalionem, neque filio deitalem : ° si- balur [Al. appellalus]. Quia ergo Spiriius Sanclus
quidera eadem ratione qua Paicr Dominus cst, et in nomine Filii a Palre mitlilur, habens Filii pro-
Filius Deus est, sic et Spirilus sanctus Dominusnun- prietalem, secundum quod Deus est, non tamen
cupalur. Si auiem Doniinus, consequenter ct Deus : Q filieiiaiem, ut Filius ejus sit, ostendil quia ° unitate
ul paulo anle jam diximus, cum vocero Apostoli sit junctus ad Filium. Unde et Filii dicius cst Spiri-
Petri ad Ananiain, qui pecuniam subtraxerat, pone- lus, per adoptionem faciens filios eos, qui se recipere
reinns : quia et deilas [Al. divinilasj superintelligi- voluissent. Qui ehim, inquit, estisfilii Dei, misit Paler
tur in Spirilu sancto. Spiritum Filiisui incorda noslra, clamantemabbapater
50. Verum quoniam inde, qusestionis ordo deduc- (Rom. viu, 15). Isie autem Spiriius sancius, qui
lus est: CWIBqulemvenerit paradelus Spirilus sanc- venit iu nomine Filii, missus a palre : docebit omnia
lus, quem mittet Pater in noininemeo, ille vos docebit eos, qui in fide Cliristi perfecii sunt. Omnia nuiem
omnia (Luc. xn, 12): age nunc ex ipso sermone illa quse spiritualia sunt et intelleclualia : et ul 139
quseramus, si quid in eo possimus invenire cum his breviier universa concludam, omnia verilalis et sa-
consenlire qusc dicta sunt. Spiritum sanctum a Palre pieinise sacramenla. Docebil vero, non quasi docior
in suo mitti nomine, Salvator affirmat, cum proprie et magisler disciplinsc, quain aliunde est consecu-
Salvatoris nomen sit Filius: si quidem naturse con- tus: siquidcm lioc eorum est, qui sapientiam f ct
sorlium, et (ut ila dicam) proprietas personarum, ex artes nliquas sludio industriaquedidicere; sed quasl
isia vnce signamr. In qua appellatione Filii, missus jpse [Al. ipsa] ars atque doclrina etsapientia veriia-
a Patre Spiritus sanctus, non servus, non alius, nec jj tisqoe Spiriius, invisibiliter [Al. invisibili] menti in-
disjunctus a Filio inielligalur [Al. intelligilur]. Et sinuat scienliain divinorum. Nam et pater docel sic
quomodo Filius in Pairis appellalione venil, dicens: discipulos suos, dicente illoquiab eo doctus fuerat:
Ego veni in 138 nominePatris mei (Joan. v, 45): Deus, docuisli me sapieniiqm. Et audacter alio con-
Filii quippe lanturomodoesl in nominePatris veniie, clamanle : Docuislime, Deus, a juventute mea (Psal.
salva proprieiate Filii ad Patrem, et Palris ad Fi- LXX,17): atque ita omnes fiunl docii. Dei qnoquc
lium : sic e conlrario, nullus alius venit in nomine Filius ct sapieniia Dei et veritas sie docet participes
a Erat nec sine solceco Spiritus sanctus imperio. 0 Viliose eral duobns verbis sic
d Obtinebat anlea mundi quidem.
Quod hemo non putet typographi nieuduin, et re- partes, pro pqtres. Re-
ponat sancti, queinadmoduin in anliquiss. edilione, ginm ms. secnnda inanu mundi principes.
Sed maliin in recto sanctus e Ita mss. omnes habeni unitate, ediii vero unice,
quam sequor. equidem
reiineri, pro imperio aulem legi per eum, scihcel, MoxVatic. cum Tholos. per adoptionemsuam faciens',
pcr lsaiam. 11ic iiempe Auctoris est senstis, lotusque eic.<*
inferior conlexlus conjecliiram probal. Vatic, et virtutesaliquas.Postea Tholos.,sed quasi
1 Vetus editio, qumscripta sunl, in spiritu diceret. ipse qrs, etc. '.
151 8. EUSE-BIIHIERONBIi 151
suos, ul disciplinam non arle doceal, sed nalura. A Sjiiritum sanclum, cujus est Paler el Filius, etin
Unde et eum docenlur solum magislrum vocaredisci- eadem operalione unam esse subslaniiam : et reci-
puli. Has easdcni disciplinas quse daniur a Palre ct proee eorum qure bp.ovo-iu sunt, operaiionem quoque
Filio in corda credentium, Spiritussancius ministrat hon esse diversam. Ui aulem et aliud quoqne lesli-
bis quianimales esse desieiint [Ai. desistuni]. Aui- moniutii quod nos possil adjuvare in fide Spirilus
inqlis quippe homo non percipit ea qum spiritus stinl; sancii ponamus, in Evangelio iia sermo conlexitur:
qrbilrans esse slultiliam qum dicunlur. (I Cor. n, 14); Adhuc mitlla liabeo vobis dicere, sed non potestis ea
quiveroa perturbalionibus purgaverilraeiUem suam, porlare modo. Cum autem venerii ille Spiritus verita-
Spiritus sancii disciplinis, id est, serinonibus sapieu- tis, diriget vos omnemveritalem. Neque enim loquelur
tisc, scieiitiseque complebitur : in tanlum ut is qui ea a semelipso, sed qumcumqueaudiei, loquelur: et qum
Stisceperit dicat: Aro6isaulemrevelavit Dettsper Spi- venlura sunt annuntiabil vobis. Jlle me clarificabit [Al.
ritum sqnctum (ibid., 10). Detis autcih his qui se iia glorilicabii]: quia de meo accipiei, ei annuntiabit vo-
prac.paraverint Spirilum sapieiitise revelalionisque bis. Omnia qumhabel Pqter, mea sunl. Proplerea dixi
largiturad cognosceiidum senietipsum : qui accipicn- vobis: quia de mco accipiet, et annunliqbilVobis(Joqn.
les Spiritum sapieniise, uon aliiindc, sed ab ipso Spi- xvi, 15).
ritusanctoetficiuntnrsapienies, elab ipso intelliguiil B 55. Ex liis enim sacramcnlorum verbisedocemur,
Domiiiuin, etquidqnid Dei est vPluntatis, ei eumdem quod cum mulia docuisset discipulos suos Jesus, di-
ipsuinSpiriiura, ipso revelante, cognoscunl, utsciant xerit: Adhuc twbeo plurima dicere vobis, quia verbum
quia a Doniino donala smii cis: ila ul is qui fuerit islnd, odliuc mulia hobco dicere vobis, non ad novos
spiritum revelaiionis et sapiemise consecutus, suf- qiioslibet, c el peniius Dei gratia vacuos dirigitnr :
ficiens sit verilatis dogmala prsedicare non liumana, sed ad eos 141 (lui audilores verborum ejus, nec-
sed Dei arte subnixus: sicut el unum ex his Apos- duiii fuerani Qniniaconsccuii. Qitfecumquoenim suf-
tplum possumus audire, diceniejn: Et prmdicatiomea ficere pulerant, iradcnseis, in fuliiruin lempus reli-
el sermo meus non in persuqsibilibusItumanmsapienlim qua dislulil: qusesine disciplina Spititus sancti scire
verbis : sed in oslensione Spirilus a et virtutis Dei non poterant: quia ante adventum doniinicse pas-
(Ibid., 4). JEqualem yeio Spiritui vinulem non po?- sionis d non erat daius hominibus Spiriius sanclus,
sjimus aliam prseter Christum Dorointim 140 Evaiigelisla dicenle : Non etiim eral cuiquam Spiritus
nosirum inlcrprelari. Ipse enim discipulis aii: dqtus, quia Jesus necdumerat glorificqtits (Joqn. vn,
Accipietis enim virlutem Spiritus saitcli venienlem 59). Glorificari diccns Jesum, morlero guslaie pio
[Val. ven.icntis] super vos (Act. i, 8). El ad Maiiani ctinciis. Iiaqhe post resurreclionem apparens disci-
Angelus [Al. archangelus], Spirims, inquit, sanctus G pulis stiis, el insufflans in faciem eoruni : Accipile,
superveniet in te, et virlus Altisshni obumbrabittibi inquil, Spirilum sanclum (Joan. xx, 22). Et rursum:
(Luc. i, 55). Creatrix igitur virtus Aliissimi, Spiiitu Accipietis virtuleni Sp;rilu$ sqncli venienlissuper vos
sanctp supervenienle in virginem Mariam, Chrisii (Acl. i, 8). Quo veiiiente in corda credenfium, im-
cprpiis fabricayit: quo ilie usus templo, sine viri plentur sermonibus sapienlise ei scieniia>, et sic spi»
naiusest semine. riiuales effecti, suscipiunl Spirilussanciidisciplinam,
52. Ex quibus oslendilur esse Spiritum sanctum qiiac possii eos deducere in omnem veriiaiem. Nec-
creatorem, ut jatn in bDogmamm volumine bieviter duiri enim iristanle [Forte inslabai] liora in qtia opor-
qsfendiinus. Et in Psalmoad Dominnm dicitur: Au- tebai eos Spiritu sancio repleri, lunc qnando dixit
feres ab eis Spirilum luum, et deficienl, el in terram ad cos, Adliuc tnulta Itabeovobis dicere, consequenler
suam revertentur. Emille Spirilum tuum, et creabun- addidil, sed non potesiis eq portqre tnodo (Joaii. xvi,
tur, el renovabis faciem terrm ( Psql. cm , 50). Nec 12). Adhuc enim typo legis, el urobrse, et iinagini-
mirum si Dominici tansum corporis Spiritus sanclus bus servieules, non poierant Verilatem (tujus nm-
coudiior sil, cum Palri Filioque sociatus, eadcm bram lex porlabat) inspicere, e unde nec spirilualia
potesiate creaverit oniniaqusePalcrcreavii et Filius. suslinere. Gtim qutem, ait, venerit ille, hoc cst, pq-
Emille enim, ail, Spirilum tuwn, etcreabuntur. Porro v rqclelus Spiriius veritulis, dirigetvosin onmemverita-
jam frequenlcr oslendifiius ejusdem operaiionis esse tem, sua doctriua, et inslilulioneyos lransfcrcns a

• « Idcm Vatip. et veritdtis Dei,Grxco ipso textu
renuenfe.
b Recole qu.c de hoc librp izepi&oypuro)vdixiiiius
sijprapag. 111, noi. b.
i c Maxiliia liic dissensio exemplariuin esi. Vetus
Edilio, et penitus Dei sapientiam nescientesdirigit;
Vatic. Dei supicntiam nescicnles dirigititr; fieg. Dei
saptenim ignaros, etc. Tholos. el pkiios Dei sapientia
dirigitur sicui fuetunl justi el propheim, sed ad eos,
qui verborumejusauditbres necdum fuerqnl, ete. Tuin
d.enui) Yalic., necdum fueranl omnia consecuti-,qtim
sed qliqua
postaa pro nomine ejus sufferre poterant, iri
eicparte trajlms eis itlu, qum rnajora erant postertim
differens, commendansel itla, qum in futurum tempus
ideo disiulil, ut reliqiia disciplinq Spitilus sqncti siti,
qttm... twn poieranl si primilus in nosiro capite magis-
terium et forma crucis^periret. Qumcumiqtte enim suf-
ferre poterqnt, etc. Eadem feimeThoJosamis prsepo-
nit, tanlumque rectius legit, nisi prhnkus tn tiostro
capite tnagisleriumel fornta crucis prmirel; quia ante
adventum Dominicm passionis, etc. ex quibus boni
aiiquid lccior exlundat.
d Tholos., nondum eral Spiriiiis datus, qttiq Jesus
notidum fueral glorificalus. Quid esl Jesuni nondum
lionOrificatumtGlorificori dicens, etc.
0 Eratne spirituqliq. Velus edit, nee de-nique.Val.,
neque.
iSS LNTERPRETATIOLIBRI D1D¥MIDE SPIRJTU S.-VNCTO. ISi
morie lilterse, ad spiritum vivificantem, in quo solo ^i^sapiens verusque subsistens, in sapientia habeai 8
omnis Scripiurse verilas posila cst. Ipse ergo Spiritus et in substaniia. Loqui 143 oro° Pairem, et audire
vciiiaJis, iugrediens piiram el simpliccm menlem, Filium,velecontrario, Filioloquenle, audirePalrein,
signabit in vobis scienliam veritatis, cl seroper nova ejiisdoni naltirre in Palrecl Filioconsensusque siguiti-
veieribus adjungens, diriget vosin oninem vcrilalem. calio-csi.Spiritus quoquesanclus, qui estspiritus veri-
54. Ad Deum quoque Pairem quidam allegans latiSjSpirittisquesapienlise, noii poiesiFilio loqucnle
prcces, loquilur : Dirige me in veriiate lua (Psal. audire quae nescit, cum hoc ipsum sii quod profertur
xxiv, 5) : hoc est, in Unigenilo tno, propria voce a Filio, id est,lproccdens a verilale, consolalor ma-
teslante: ego sum terilqs (Joqn. xiv, 6). Quam per- nan-;de consolalore, Deus de Deo , Spiritus veriiaiis
fectionem uibuit Deus millens Spiritum veritatis, procedens. Dcnique ne quisillum a Pairisei Filii vo-
qui credentes in toiam diiigat verilaiem. Debiuc in liinlate et societale discerneret, scripliim cst: Non
consequenlibus de Spirilu verilalis, qui a Patre mit- er.ima semelipso.loquclur, sed sicul audiet loquetttr.
tatnr, et sil paraclems, Salvalor (qui et veriias) ait: (Joan. xvi, 15). Cui etiain simile deseipso Snlvator
142 Non enim loquelttrq seritetipso(Joqn. xvi, 15): ait : Sicut audio, et judico (Joan. v, 50). El ahbi :
lioc est, non sine me, et sine meo et Pairis arbitrio, Non potest Filius e a se facere quicqvam, nisi qitt.d
quia inseparabilis a mea ci Patris est- voliintate. „R vidcritPalrem facientem(Ibicl., 19). Si enim unus ist
Quia non ex se esl, sed ex Palre cl me est, hoc enim Patri Filius, non juxta Sabellii dictum Pairein et
ipsum quod subsistit ei loquitur, a Patre et me illi F-iliumconfundentis, scdjuxla indiscrctionem esscn-
csl. Ego veritatem loquor, id cst, inspiro quse loqui- liai, sive subsianliiB, non potest quicqiiani absque
lur. Siquidem Spiritus veritatis est. Dicerc auicm el Patre facere, quia separalorum diversa siint opera,
loqni in Trinifale, non secundum consueludinem sed videns operanteni Patrem.ei ipsc operaiur, non
nostram, qua ad nos invicem sennocinanur et lo- sccundo gradu, et post illum operans. Alia quippe
quimur, accipieudum, sed juxta formani incorpora- Palris, alia Filii opera esse incipereni, si nou scqua-
lium naturaruin, cl maxime Trinitalis , qute yoluii- liler fiercnt. Scriplum est aulcm : Qumenim ille [a-
latein suam a inseril iu; corde credeiiiUiiii,et eoru.m cil, haud duhitim quin Paler, limccqdem Filiussimi-
qui eam audire sunt digni I hoc esl, dicere ef loqui. liler facil h. Quod si operanle Palre ct Filio, iioh
35. Nos quippe lioinines quando de aliqua re ad juxta ordinem, primi el secundi, sed juxta idcni tem-
allerum loquiniur, priniuni fjuod volumus h, menle pus operandi eadem ei indissimilia, stibsistuni uiii-
concipimusabsque sermone. Inde in alterius sepsiiin versa qtife fiiinl, et Filius non potesi a semetipso
volenles iransferre, lingua: organum commovcmiis, quirquam facere, quia a Paire non polest separari, sic
el quasi qiioddam pjeclrum chqrdis dehtium colli-•p eiSpiritussanciusnequaquam scparaiusaFilio,prop-
denies, vpcajerrj snnum eniiltimus. Quomodo igitu.r ler voluntatis naiursequeconsorlium, non semeiip?o
nos c linguam, quam palaio deniibusqtie collidimus, crcditur loqui, sed juxta verbnm et veriiatem Dei
cl icluni aerem in diversa tenriperamuseloquia, ut loquitur universa qurc loquiiur. Hanc opinionem se-
nobis nota communicemus in alios, ita et audiiqrem qiicnlia D.ominiverba confirmani, diceiuis : llle me
necesse est patulas prcebere aures, ct nullp yitip clarificabil[Al. glorificabii], id esi, Paraclelus; <7«i'o
coarciatas, in ea quse dicuniur d arrigcre, jif possit de meoaccipiet. Rursum hic, accipere [Al. accrpiei],
iia scire quse proleruniur, quomodo novil ea ille qui ut divinse nalurse conveniat intelligenduro.
loqnitur. Porro Deus simplcx el inconipositsespiri- 37. Quomodo ergo filius dans, non privatur his
lualisque nalurse, neque aures, neqije org.ina, quibus [Al. eniiii] quai fiibuit, neque cum danino suo im-
vox emittiiur, hubel; sed soliiaria incomp.relieusibi- p.erlii aliis, sic ctSpiritus non accipitquod ante nou
lisque subslanlia nullis niembris pariibusqtje cpm- babuit. Si enim quod prius nen habebu accepit,
ppnilur. Quse qtiidein dc Fi|ip el de Spiriju sancfn iranslaio iu aliuhi [Vat, alitini] niuuere, vacuus lar-
similiter accipienda. gitor, effecius est, cessans habere 144 'lUOlJtribuit.
56.- Si qiiandp ergp lcgimus in Scr.ipluris : Dixit Quomodo igilur supra de naturis incorporalibus
Dominus D.ominqmeq (Psal. cix, 2). Et alibi. Dixil dispijiarites intelleximus , sic el nunc Spiritnm
Deus, fiat lux (Gen. h 3), el si qna liissimilia, djgne" sauctiim a Filio accipere, id quod suse naiurse
[Al. digna) Deo accipere debemus. Neque enim • fuerat cognoscendum [Al. inlelligenduni] est, et
ignorantp Filio (quj sapienlia et veriias est) Pater npn danem et accipientem , sed unaro significare
suam nuntiat ypl.unlateni, c.nni oniii.eqpod loquilur, siibslaniia.-n. Siqttidem ei Filius eadcm a Paire acci»
a Lcgeral oiim Gralianus ingeril in corda creden- e Oliin erat el in veriiqtesubstantiqin.
iium , el eorum cordibus inserii, qui eam , etc. Mox f Penes Gratianum est proceieris Deus de
Deo,
Tbohis., dicere, scite, etinlelligere, el loqtti. Spiritus veritatis procedens a veritaie, consolator mq-
h Velus edil., inente concipimus, el quia nqn vqle- nqns, elc. : rectius.
jiws absque serinone.in alierum sensum ira.ujsferre, s Voculas q se ex Vaiic. suffcciniiis conseuiicnte
lingtimorganumcoiumocmiis. Exindc Rcgii.iselib.er, et cliam Gricco lcxtn a.f iavrov. Dcinde Veius editiVi;
denlesquusi quvddam pieclrmncordis collfdenUs,elc. Si euhn tmuin est Puier et Ftlius non juxta SabjeUn
c EJit! pleriquc, linguamqtiqm p.alqlo, e.tc.: e.nien- dictum : codices Vaiic. et Regin. Sqbelln vitiuin.
damiis a sci;iplis. \ R.egin.ins., Q.uonwdooperanie Patre, rcciius, ct
d:As eiiiior Banhio, qui arrigere scripsit, prp eri- paulo posi conseniienie eliam Vatic, eademel swti-
gere, quod baclejBusoblinuerat. lia subsistuni.
135 S: EUSEBII IIIERONVMI 136
pere dicitnr, qnibtis ipse subsistit. Neqne eniin qujd \ Palernilalem, qui Filius erat, non usurpavit: quan-
aliud est Filius, exceptis his quse ei daniur a Patre, quam et ipse per adoptiouis gratiam , niultorum
neque alia suhstaniia est Spiritus sancti prseter id sanctorum sit Pater, secundum illud quod in Psal-
quod dalur ei a Filio. Propterea autem isla dicun- mis Jegilur, Si custodierint filii tui (Psal. cxxxi, 12).
tur, ui eamdem in Trinilaie credamus esse naluram Et iierum,' Si dereliquerinl filii ejus legem meam
Spirilus sancli, quse est Patris et Filii. (Psal. Lxxxvm, 51). Sed in hoc sermone sensiique
38. Quia ergo [Al. enim] omnis humana vox nibil prscposito, consequenter ea quse diximus superius
polesl aliud judicare quam corpora, ct Trinilas, dc Pairig esse, habet el Filius, et quse Filii suni, babet
qua nunc nobis sermo est, omnes maieriales sub- et Spiritus sanclus. Ail quippe, de meo accipiel,
staniias superat, idcirco nullum verbum potest ,ei propterea el venlura qnnuntiqbit vobis. Per Spiritum
proprie coaptari, et ejus signilicare substanliam, sed siquidem veritalis, sanciis viris futuronun sciemia
oninc quod loquimur, wraxpWTixw?, id est, abusive certa concedilur. Unde et propheise hoc eodem re-
est, et de incorporalibus cunclis, el maxime cum de pleli f Spirilu , prseniintiabant sensu, el qnasi prse-
Trinilale loqnimnr. Glorilicat ilaqueFilium Spirilus senlia intuebaniur, quse eranl deinceps secutura.
sanctus, oslendens illum et in apertum proferens his Salis hacc abundequc juxta ingenii noslri paupcrta-
qui mundo corde euin intclligere et videre sunt di- B latem de prsesenti Evangelii capitulo dixisse sulfi-
gni, et splendorem subsiautise, et iitiaginem invisi- ciat. Si qnibus autem Dominus revelaverit, et in
bilis Dei scire. Rursum imago ipsa ostendens se pu- viciniam verilatis adducli sunt, magisque possunt
ris mentibus, glorificat Patrem , insinuans eum cernere veriiaiem, dispulationi illorum concedamus
nescientibus , ipse enim ait: Qui videt me , videt el meliora, quibtis ille snffragatur qui est Spirilus veri-
Palrem (Joan. xiv, 9). Pater quoque revelans Filium tatis : et petimus ebs qui lecturi sunt, ui ignoscant
his qtti ad calcem scienlise pervenire meruerunt, imperiiise , studioque dent veniam , cupienli totum
glorificat unigenitum suuui, oslendeus ejus ma»ni- Deo offerre quod potuii, licet suam non quiverit
liccntiam atque virlulem. Sed et ipse Filius tribuens implere voluniaiem.
Spiritum sanctum his qui se dignos ejus munere 39. Proponaiuiis, et AposloJi ad Romanos 146
a
prseparaverunl, et pandens sublimitalem [Al. pro- epistolse tesiimonium : quseque nobis in illa viden-
prielatem] glorificalionis, et niagnitudinis ejus virlu- lur prscsenti maierise congruere, venlilemus. Vt
tem, glorificat illum. Deinde inlerpreiationem infe- juslificatio, inquii, legis implealur in vobis: qui non
rens h cum modo dixisset, de meo accipiet, proiinus juxli carnem qmbutaits, sed secundum spirilum. Qui
subjecit. Omnia qum habel Pater, mea sunl; propterea enhn juxla carnem sunl, ea qum carnis sunt sapiunt.
dixi, de tneo occipiet el annunliqbit vobis (Joqn. xvi, J Qni vero juxla spirilum, ea qum spiritus sunt seniiunl.
14), quodammodo loquens, Licel a Paire procedat Sapientia quippe carnis tnors, esl. Sapientia aulein
Spiritus veritalis, et delc illi Deus Spiritum sanctum spirilus, vita et pax : quoniam sapienlia carnis inimica
petenlibus se, tamen quia omiiia quse babet Pater, est Deo : legi quippe Dei non subjicitur. Neque enim
mea suht, el 145 'Psc Spirilus Patris meus est, et poteit. Qui vero in carne sunl, Deo placere non pos-
de meo accipiet. Cave aniem cum isla dicuntur d ne . sunt. Vos aulem non estis in carne, sed in Spirilu : si
grave labaris inlelligeniise in vilium, et putcs rem tamen Spirilus Deihabitat in vobis.Si quis auiem Spi-
aliquam esse, et possessionem, quse a Patre habea- rilum Chrisli non habel, hic non est ejus. Si autcm
tur ac Filio. Verum quse habet Pater juxta substan- Christus estinvobis, corpus qttidem mortuum est pro-
liam , id est, selernilaiem, immutabilitaiem, incor- pier peccatum,spiritus vero vivit propter juslitiam. Si
ruptionem e, immutabilera bonilatem, de se et in se qutem Spiritus ejus qui suscilavilJesum a mortuis, ha-
subsistenlem, hscc eadem habel el Filius. Et, ut bital in vobis : qui suscilavil Jesum Christuma mor-
plus inferam, quidquid Filius ipse subsistit, el quce- tuis, vivificabil el mortalia corpora veslm propter in-
cuinque sunt Filii. hsec eadera et Pater habet. Procul habilantemSpirilumejusinvobis. Ergo, e fratres, debi-
hinc absint dialecticorum lendiculse, et sophismata tores sumus noncqrni, ut secundum cqrnem vivamus.
a verilale pellanlur, quse occasionem impielatis ex D Si enim secundum carnem vixeritis, moriemini Si au-
pia prscdicatione capienlia , dicunl: Ergo et Pater tem spiritu fqclq carnis mortificaveriiis, vivelis. Qui-
est Filius, el Filius Pater. Si enim dixisset, omnia cumque enim Spiritu Dei qguntur, hi filii sunt Dei,
qiisecnniqiiehabet Deus, mea sunt, liaberel impietas Non enim qccepistis spirilum servitulis ilerum in ti-
occasionem confingendi, et verisimile videretur esse morc : sed accepistis Spirilum adoplionis in quo cla-
mendacium. Cum vero dixerit, Omnia qum habet Pa- mqmus abbq pater, Ipse enim Spiritus leslimonium
ter mea sunt, Palris nomine se Filium declaravit, perhibet spirhui noslro, quia sumus Filii Dei. Si mt-
n Iidem mss. cnm veleri edit'., pattdens ejus (al. gentia labaris in ritinm, cui fere concinit Regin. mi.
eis) sublimilatem glorificationis, et maqnitudinis, glo- e Illud immuiabilemnbundat hic loci, nec in Rc-
rificnt. ginse ms. invcniinr. Deinde verba, Et ut plus infe-
b Emendo ex Barlhii conjeclura, cum perperam ram, quidquid Filius ipse sttbsistit, ex mss. omniuin
esset uno verbo quomodo. consensn ac fide reslituo.
e Ut sensus cmistei, voculam illi expunge: tum f Reginse cod. eodem repleti Spiritu, pronuntiabant
Regin. cod. petentibus,aque tamen omniq, elc. el sensu.
* Malim quod iu veteri edit. erat ne prava intelli- s Deerat fraires, quod e mss. suffecimus.
 M INTERPRETATIO LIBRI DIDYMIDE SPIRITU SANCTO. iSS
lei» filii, et hmredes qitidem Dei: cohmredes auiem.A Sed et in Epistola Petri, Spirifus sanctus esse Cbristi
Christi: si lamen compalimuf, ut el conglorificetnur Spiritus comprobalur : Scrulantes, inquit, et inqui-
(Rom. viii, 4 seq.). In prsesenli Aposloli capitulo rentes, id est Prophelse, de quibus ei fuerat sermo
plnriuia desocielate Spirilus, quam habet cum Patre superior, h in quod, el qtiale tempus significabat is,
ct Filio demonslrantur. Ait quippe Apostolus justi- 148 <7M* hi eis erat Spiriius Cliristi : teslificans in
ficaiionem divinam, et spiriiualis legis expleri in Chtisio passiones, et ea qum post eranl secutura de-
his : non qui juxta carnem ambulant, sed juxta creta : in quibus revelatum est: quia non sibi, sed no-
Spirilum. Juxta carnem ambulaniem, eum qui per bis minislrabanl ea qum nunc annunliqta sunl vobis per
voluptates viiia carnis corpori copulatus, facit omnia Spiritum sanctum (I Pet. i, 10 seq.). Iste aulem Spi-
quse carnis suntfAJ.esse] ei corporis opera, Aposto- ritus sanclus diclus est, et Spiriius Dei, non in prrje-
licus sermo descripsit [Al. describit]. Porro juxla senli lanluin sermone, sed et in aliis locis complu-
Spiriium ambulantem eum, qui in prseceptis legis ribus, ut ibi : Ea qum Dei sunt, nemd novil nisi
Dei, et Evangelii gradiens, spiritualium sequitur or- Spirilus Dei (Rom. vm, 9). Deinde seqnitur post hoc
dinem maiidatornm. Siquidem sicut carnalium vi- quod ait: Si quis autem Spiritum Dei non habet, hie
lium est ea sapere quse caruis sunt, ea cogitare quse non est ejus, et inferlur, Si aulem Christus in vobis,
corporum, sic e contrario spiritualiura virtus est, B et manifesiissime demonslralur inseparabilem esse
sernper cogitare de ccelesiibus et seternis, 147 ct Spiritum saiictum a Christo : quia ubicunique Spi-
liis tractare quse spirilus sunt. Sed carnis sapientia, rilus sanctus fuerit, ibi et Cbristus esl, et undecum-
illico morle sibi sociaia, inierficit eos qui juxta car- que Cbrisii Spiiiliis discesserit, iude pariier recedit
nem gradiunlur et sapiunl: sapientia vero spiritus, el Christus. Si quis enim Spiritum Christi non habet,
mentis iranquillilatem, etpacem, et viiam habenli- hic non est ejus. Cui coiijiinclo si quis contrarium
bus se largilur rclernam. Quam cum possederint, assumat, dicere polest : Si quis Cbrisli est, ila ut
omnes perturbationes et genera viliorum, el ipsos Chrisius in eo sil, in hoc Spiritus Dei est. Hoc au-
quoque dsemones (qui hsec suggerere niluniur) ha- tem idem et de Deo Patre simililer usiirpandum. Si
bebunt sub pedibus suis. Sapienlia ergo carnis cum quis Spiritum Dei uon babei, iste non esi ejus. Cui
morti juncla sit, inimica est Deo. Iuimicos quippe rursum conlrarium si quis assumat, dicens : Si quis
eos reddit qui suis legibus vixerint: contraria sem- Dei est, in boc Spiritus Dei esi. Unde sciibitur :
per, et repugnans voluntaii et legi Dei. Neque enim Nescitis quia lemplum Dei estis, et in vobis habilal
fieri polest, ul qui in sapienlia carnis est, Dei prsc- Spiriius Dei (I Cor. iu, 16) ? Et in Joaunis epistola :
cepta cusiodial, et voluntali illius subjicialur. In hoc cognoscitur Deus habilans in quibusdam, cutn
Quandiu servimus voluptaiibus, servire Deo non' C manserh in eis Spirilus quem dedit (I Joan. iv, 2).
possumus. Cum autem liiillantem subjecerimus no- Ex quibus omnibus indissociabilis atque indiscreta
slris pedibus luxuriam, et totos nos ad spiritum Trinitatis subsiantia deinonstraiur.
transferentes, nequaquam fuerimus in carne, id est, 41. Cn[ii ergo ait : Si Chrislus in vobis est, corpus
incarnis passionibus, lunc subjieiemur Deo. Neque quidem mortuum propter peccalum (Rom. vm, 10) :
enim de carne liac in qua vivimus, et in cujus nequaqttam vitiislascivisequedcservicns, e sed mor-
vasculo noslra anima continetnr, Apostoli sermo tilicaium peccalo, non commoveiur ad vitia : et ne-
est, quia omnes sancti, corpore et carne circnmdali, quaquam eril viiale peccalo. Postquam auiem cor-
placuerunt Deo : sed ad id polius quod contra Dei pus peccalo moriuum fuerit, Clnistus d in iiis qui
prsccepium ex humana societaie perpelraiur, de sua corpora mortiflcave.runi, prseseus Spirilum vilse
quibus est : Diliges DominttmDeum tuum (Deut. vi, osiendit per jusiiliam, sive correciionem operum
5). Et, Quod libi nonvis fieri, etc. (Tobi. iv, 16). Vos virtutuin immortalium, sive fidem Jesu Cliristi, in
autem, aii, haud dubiuin quin diScipuli Chrisii, qui his qui juxla fidem illius conversanlur. Deinde
sapienliam Spiritus suscepistis, a et vilamet pacem : Apostolus alio
syllogismo coiijunclo utiiur, quod
non estis in carne, id est, in carnis operibus, neque
significantius dialeciici «?iwft«vocant, 149 et ail •*
ejus opera perpetratis, siquidem Spirilum Dei ba-
betis in vobis. Idem aulem Spiritus Dei, et Spirilus Si aulem Spirilus ejus qui suscitqvil Christum o mor-
Chrisli est, deducens el copulans eum qui in se ha- tuis, habitat in vobis, qui suscilavit Christum a tnor-
buerit, DominoJesu Christo. Unde et ih conscquen. tuis, vivificabilet mortalia corporq vesira per inhabi-
tihus seribitur : Si quis autem Spirilum Chrisli twn, tanlem Spiritum suuminvobis (Rotn. vm, 9): nonne
hobel, hic non esl ejus. tibi videlur dicere, quia si Spiritus ejus qui susciia-
40. Rursum in prsesenti disciraus socielatem quam vit Chrislum Jesum, id est, quiejusdem JesuChristi
hahet Spiriius Sancius ad Deum, et ad Chrislum. Spiritus est, habilat in vobis : consequenter vivifica-
a Erat el vilam pacis, dissenlienlibus mss.
h lierum vitiose erat, et nullo sensu in quo ait, aliquod supplendum est, puta, itlud intelligit quod
nequaquqm, elc, aul quid simile.
quale tempus, etc, neque ut Scripturoe locus scribe- d Vide nuui istlisec sit prseferenda Reginse codicis
baiur, ut alia menda interpunctionis, etc, quibus lectio : Chrislus, suis qui suq corpora mortificaverunt
toius scalebat hic libcr, dissimulemus. per prmsenlemSpiritum, vitam ostendil, per jusliliam
c Vatic. si pro sed. Ut sensus tamen
ulcumque operum, she per correctionem sive
consiet cum superiori Apostoli senlentia, verbum per fidemJesu Chrisli, elc vitiorummortalium,
PATROL. XXIII. 5
 S. EUSEBII HlEROJSIYMl ' 140
!lS9
buniur et mortalia corpora vestra cum a immoriali- A de Novo, verutn eiiam de veteri TeSlamento supcr
Lus animabus ab eo qui suscitavit Christum Jesum cjus fide intellectuque doceamur. Nam et superius
a inorluis, principem, et primogenitum resurrectio- prsclocuti sumus. in omnibus sanctis, tam his qui
nis ? Et 'quibus tale tantumque divinitus per Spiritum posl adventum Domini nostri fueruht, quam eiiain
hitliius ihdullum est, debitores sumus Spiritui, iion relro in Patriarcliis videlicet el Piopheiis, Spiritus
carni, ut juxta eam vivanuis. Siquidem qui juxta sancti gratiam fuisse versatam, cl eos diversis cha-
carneni Vixerit, morielui' illa morte quse peccatum rismatibus VirtulibusquCcomplesse. Quomodo enim
sequitur. Peccatuiri quippe cumconsummqlum ftteril,, Uriius Dei, et Unigeniti ejus gratiafn possidentes,
generqt mortenX(Jac. i, 15), secundum Jaeobum. Sed tam hi qui aiue, quam eliam ilM qui post adventum
et Ezechiel peccantem animam mori Scribit (Ezech. ejtis, justitise crCxere vexillum , Verilaiis Sunt scien-
xviu). Separatur enim jam a vita, quse in sapieniia tiam consCculi; sic el Spiritus sancli giatiam possi-
Spiritus collocata est. debunt, quia inseparabilem a Patre, el Filio csse ,
42. Si quis autehi transcenderit viiam * carnis et Spirittith sanclum in multls supra locis ostendimus.
Spirilii Qpera carnis tnorlificaverit', vivet beata se- Scriptum est ergoin Propheta : MisericordimDomini
terhaque vita relatns in filios Dei, et direclus in viam recordalus sum, etvirluiis ejus inoinnibus qumreiribuit
f ectam pfopter Spirilum Sanctum , qui et Dei Spiri- B nobis. Dominus judex bonus domui Israel : inferens
lus appellaiur. Si enim, ihquit, juxlqcarnem vixeritis, nobisjitxla misericordiam suam, ei juxla mulliiudinem
inoriemini. Quod si sfiritu facta carnis morlificavetiiis, justiiim sum. El dixil : e Nonne poputus meus fitii ?
•viveiis(Rom. vnl, 15). Et inconsequeniibus: Quot- el non prmvaricabuntur. El factus est illis in salulem
CJUOI etiim Spiritu Dei aguiilur, hi filiiSuni Dei. Rursum ex omni tribulaiione eorum ; non legatus, neque ange-
iefocillans eos, et consolans , et provocans sperare ius, sed ipse salvaviteos : eo qtwd dilexeril eos, el pe-
tneliora, quibus loquebalur, ait: NonenimaccepiStis percerit ms. Ipse redemil eos, e'l suscepil cos, et exal-
ilerum spiritum servittttis in timore : id est, non siiivi- tavil JJfr\eosihomnibusdiebussmcitIi. Jpsi vero non
liludine seivoruin, metu et terrore poeiiaruin vos crediderwnl,et irritaveruni Spirituiii sqwclumejtts : ei
* alistihetis a viiiis : quia habetis vobis datum a Pa- cohversus est eis -qdinhniciiiam. Jpse debeliavit tos,
tre Spirilutii adopiionis , id est Spirilum sanclum, el recordalus est dierum antiquorum. Qtii eduxit de
qui ipse Spiritus, etBei, et Chrisii, et veritalis dici- tefra pasiorem oviutri,qui posuit in eis Spiritum sanc-
tur alque sapieniise. Si autem Spirilus iste adoptat tum, congregaiis dextefa Moysen(Isai. LXIII, T seq.).
in Fitios Dei eos, quorum dignatione sul liabitator 44. Qui frequenter Dei adepli sunt benelicia,
efficitur, libi consequeniium super polenlia ejus in- scientes gfatia magis, et misericordia ejus, quam
telligentiam dereliiiquo. G propriis ex se fuisse operibus consecutos, quasi uno
150 42. Porro in boc adPptiohis Spiritu clamant omnes eonsehsu, etanitho cohcordantes loquuniur,
qui babuerint illum , patrem Deum, sicut osiendit Miseficordim Domhii recordalus sum. Cogitantes
seiino dicens : In quo clamainusabbapaler (ibid.io): enim qusc ab eo freqiienter in Moyse doha suscepe-
ipso Spirilu qui nos adoptat in filios , tesiimouiuni rinl, gratias refcruiit, el cum miseiicordia, etiam
prtcbente partieipalione sui, quod a nostro Spiritu virtutum Domini recordantur, sivemirabilitini, qusc
possidelur, qiiia filii Dei sumus. Cui consequens est crebro pro eis fecit in populis , siVe profectuuni
Deum quidem quasi d pairein, hsereditarias nobis anihKc, quibus per Legehi, et Propbetas , et prse-
diviiias contulisse, spiritualia dona: Chrisii vero cepia ejus salubria eruditl -suhl. Siquidem in
cobseredes nos esse, eo quod fraires ejus per gra- Scriptiiris nojnen viriutis Utriimque signiflcat. Re-
tiara et beiiignitatem ipsius appellamur. Erinius au- cordari «utera se misericordise, et Virlulum ejus,
lem Jiseredes Dei, colisevedesautemChrisii si com- inquiuiit, in Pinnibus quse reiribuit eis, non juxta
patiamur :iit et conglorificari ei ex passionuin so- jusiitiaih suam, sed juxta niiscricordiam et boni-
cietate niereaniur. laieJh ejiis, qui est judex doniui Videnti, f et sen-
45. Vertun quia et hocjuxta id uuod potuimus stii hiuhdo corde cefnciul Dominuin. Hoc siqui-
edisseilum est, proponamus Prophelse capitulum , " demex HebrseOsermone in lingua nostra ituerprela-
quscdam de Spiritu sancto continens, ut non solum tur Israel, id est, merisvidens s Deum. Licet enim

atla feriini veius editio et Reginse ms., ahtea erat e Etit operse prelium insignem isiud Isaiselocum
tuin iinmorialiiim ariimdbus. Mox eadcm velus edit. recolere ad GitBcum exeniplar, ad cujus fidem nnn-
pritnogeniium illum resurreclionis oslendens. Quare et • nulla eniendaviinus. Pro Nonne populus meus ftliil
qnibusnde, etc. erat negandi sensu, Non populns meus ftlii, contra
J' Esi Regitne codicis integrior lCciiti bsec et coh- mss. Rcginie et Valicani fidem. Griwcus quoquc
ciiniior. Autea erat laniiimmodo transcendtril viturii Ou%b\ab; ftou, CtC.
carnis, et Spirilu opera carnis mortificaveril. f"Vctus Ediiio. ei sensu mundo cernenti Deum,
* Val- abstiheiek vitiu, <quihabetisvobiscumdatmn, s Vi ioseei cohtra mss.fidcni antea erai Dominum.
e'.c, deinde qui tpse Spiritus Filii etChrisli, el verila- Ibfc-porro noiniiiisisiaerelymologia, sive vouj bpZv
lis, etc. Qebv, Graecis priecipue arrisit , Olympiodoro in
dCod.liegiiife quaamstro spiritu possidetur, et eap. l EccJesiaslte, Leontio de Sectis, Tbeophani
prwlopost cum Veieri quoque'eoliiione, yuasi patmti Cerameo aliisque. E Latinis apud Opiatum Milevi-
hmreditqfia nobis, Christivero colmredes, eic, abs- lahum invenias lib. n, in fine,et Hieronymum.quo-
que itlis, diviiias contulissespirituaiia dona. que ex alioium sensu. Qui autem ex ea voce i^^r
141 INTERPRETATIO LIBRI DlDYMl DE SPIRITU SANCTO. 142
lormenta, el cruciatus judex nonnumquam inferat AIIevangelizovobisAgaudiummagnum, quoderit omni po-
judicium merenlibus, lamen qui causas rerum altius pulo; 153 (luia nqlus esl vobis hodie Salvator, qui
iniuelur, videns propositum boniialis ejtts, qui cu- eslClirislus Dominus, in civilale David (Luc. n, 10).
pit corrigere peccanlem, bonum illum conlitetur, Ipse factus esl cunctis, qui in eum credunt,' occasio
dicens, Inferens [Al. inferas] nobis juxla misericor- salutis seternsc, el ipse esl Salvator mundi, qui venit
diam suam. Si enim iniquitales eorum quos judicat qusererequodpcrierat. Etipseest.dequo cborussanc-
allendat Dominus, quissusiinebii? Porro quia apud torumcanit: eDeus nosier,Deussulvandi(Psal.i.\'m).
Dominum propitiaiio esl : Dominus videlicct nosier 46. Quia igilur Deus erat, qui saluiem prsebebat
aique Salvalor iufert nobis seeundum misericordiam fclernam, dictum csl, Non legqlus, nequeAngelus,
suam, omnia quse nos provehani ad saluiem, Infe- id esl, non Propheta, non Patriarcba, non legislator
rens quoque juxta misericordiain suam ,a el hoc fa- Moyses salvavit eos. Omnes enim quos nominavi,
ciens in judicio, cum justiiia nobis iribuit, quse ad- poierant ad Dominum fungi legaiione pro populo.
mixta miserieordiseboiiitate largitus est. Denique Moyses, interpellans eum pro delinquenle
45. Argtiendus b esi ex prscsenli capiluJo 152 plebe, ait: Si dimittis eis peccatum eorum, dimitle
hfcrelicorum error, qui bouilatem a justitia sepa- (Exod. xxxn, 51). Sed obsecravit veniam quadra-
rantes , alium Deum bonum, atimn justum fin- ]B ginia diebus jejunans, et misericordiam Dei, animse
xerunt. Ecce enim in prresenliaruin ipse est Deus, affliclione provocans. Nemo aulem de horum nu-
et bonus, et judex, et j'uxta misericordiam suam mero legatorum potest esse salvator, indigens et
jiistiiiamque resiituens , et pariier bonus juslusque ipse eo, qui salutis largit-; verus est. Nam et An-
siibsislens. Fruslra igilur iniquum dogina simu- gcli, quamquam spiritus sinl, el ad diversa propter
lantcs, c botium Deum Evangelii, et veteiis Tesla- eos qui salutem accepluri sunt, ministeria railtan-
menti jtislum esse defendunt, quia et in plurimis lur, non sunt lamen auclores salutis, sed eum qui
aliislocis, etnuncin Prophetse sermone, judex bo- fons salutis esl, interprelantur el muniiant. Unde
iiits scribitur Deus, el e conlrario quod nolunl, in dictum est, JV.onlegqlus, neque Angetus, sed ipse
Pauli Aposioti Epislola (qui certe novi Testamenti Dominus sqlvqvit eos. Non propter aliud quid, sed
prsedicator est) Deus justus judex referlur. Reposila propier id, quod diligerel eos, et pqrceret eis. Parcere
esl mihi, inquit, corona justitia;, quatn reddel mihi autem dicilur, quasi crealuris suis, juxla illud quod
Dominusin illa die jnstus judex (II Tim. iv, 8). Idem alibi scribitur : Pqrces qutem omnibus, Domine atnqtor
est ergo, licet nolint, novi el veleris Testamenti qnimarum, quiq lum sunl, neque enim odies quos
Deus, visibilinm et invisibilium conditor, Salvatore fecisti (Sop. xi, 29). Quapropter et pro eorum salute
eliam in Evangelio joslum el bonum Patrem liquido (C proprio Filio non parcens Pater, tradidit eum in
atiestante : Pater jusie, mundus le non cognovit mortem, ut per mortem Filii sui destructo eo qui ha-
(Joann. xvu, 11). Et in aiio loco : Nemo bonus, nisi bebat moriis imperium, lioc est diabolo, redimeret
unus Deus (Marc. x, 18). Sed et in veteri lege alibi omnes qui ab eo capiivitatis vinculo lenebantur.
jiistns, alibi honus diciiur Deus. In Psalmis, Jusius Unde subjicilur : Ipse qulem redemit eos, et suscepit
Dominus, inquit, et justilias dilexil (Psal. x, 8). Et eos, et exaltavit illos. Suscipit enim exaliatque salva-
e comrario in Jeremia, Bonus Dominus his qui susti- los, et redemptos in sublime tollil virlulum ajis, et
nenl eum. RUTSUS in Psalmis, Quam bonus Deus Is- eruditione et scienlia verilatis, non ad unum lantum,
rael, his qui reclo sunl corde (Psal. LXXII,1). Et el alterum diem, sed in omnibus diebus seternifatis,
hsec quidem e laiere contra hsereiicos slriclim dicta habitans in eis, el cum eis, el usque ad consumma-
suni. Temptis aulem est, ut proposiltim Prophelse tionem sseculi vitani eis tribuens, salutisque auctor
ordinem prosequamur, qui iia contexitur: Et dixit, existens. Omnibus autem diebus sseculi illuminans
hauddiibitim quin Dominus, Nonnepopulus meus fi- corda eorum, non sinit eos in teuebris ignoranlise,
lii, nec prmvuricabunlur [Isai, i, 5)? Non eraut, in- 154 el errore versari. El hoc puto esse quod scrip-
quit, similes his qui generali sunt et exaltali, et tum est, in omnibus diebus exallari eos.
eum qui genuit illos, despexere. Et fqcius esl eis in D 47. Quia vero mutabiles, el ad vitia sponte laben-
sdlutem, id est, illis de quibus Domintis ait: Notine les, posl lania beneficia Deo fuerunl increduli, et
populus meus filii, et non prmvaricabunlur? !ioc enim prsec«pta illius reliqueruiu, et exacerbaverunl Spi-
ipsum qttod non prsevaricali sunt, nec spreverunt ritum Sanctum Dei, qui eis mulla bona largilus est,
palrein, eis faclusestin saluiem : vel ob idipsum iu peccatum siroile coiruerunl, his qui postquam
quod appellali sunl filii, causa eis salutis effeclus geniti suni, et exallati, spreveruiit pairem stium. Vel
egt. Qua<salus a Chrisio Domino contributa, Angeli cerle nunc ipsi describunlur, qui et ante descripti
quoque ad pastor-es voce firraalur, dicenlis : Ecce sunt, siquidcm et ibi post peccalum dicjtur ad eos :
extundi -possit, aiibi diximus. expositione inceperinl.
" Verba et hoc faciens in Reginse <ms. expiingun- c Reginse liber, bonutn de Evangelio, et de veteri
tur : inox\Miv.,mobis tribuit, quia ea juxta miseri- Testamenlo juslum esse defendunt.
cordimbonitaiemlargitus esl. d Valica, evangeliumtnagnum, ei tiatus est vobis,
^Hinc torliiim librum auspicanlur Editorcs alii, Grseco ipso textu disseniiente.
qua de re supra diximus in praifixa Adrnonitione. c InMs. Tolos., Deus, Deus, Deus salvandi.
Absonum vero esl maxime, quod a media Isaitc Joci
143 S. EUSEBIl HlERONVMl \U
Dereliqttistis Dominum, el ad iracundiam concitaslis A salvelur. Licet enim in id tcmeiitatis eruperint,
Sanctum Israei, ct nunc, quod ipsi non crediderunt, ut eum qui propter eos missus fucrat, interfi-
et exacerbaveruntSpirilum sanclum ejus. Ex prsesenti cerent, dicenles : Sunguis ejus super nos, el sttper
ergo locb societas Spiritus ad Dominum osienditur. ftlios nostros (Matth. xxvn, 25), tamen Deus susci-
Qui dereliquit Dominum, et est incredulus, et ad ira- lavit eum de lerra, in cujus corde tribus diebus et
cundiam provocat Sanctum Israel, el exacerbat Spi- iribus nociibus fuerat commoralus: pastorem ovium
rilum sanclum ejus. Eadera indignalio super pecca- suarum. Siquidem ita contexitur, Quieduxilde lerra
lorihus lam ad Spiritum sancium, quam ad Sanctum paslorem oviumsuarutn (lsui, LXIII,12).
Israel referlur. Unde et in consequeniibus simifis 49. Quod vero pastor oviuin Deus, qui nunc Pro-
copula Trinilalis ostendiltir, dicente Scriptura, Do- phetali sermone describilur, Dominus sit, manifes-
minuin ad inimicitias esse conversum, his qui exa- lius in Evangelio disciinus, ipso Salvalore teslante,
cerbaverunt Spirilum sanctum ejus, el tradidisse eos jE<jfosum pqstor bonvs, et qnimqmmeqm pono pro
sempiterno crucialui, poslquam non sermone, sed ovibusnieis(Joon. x,ll). Et ilerum, Ovestnemvocem
rebus in sanctum ejus Spiritum blaspliemaverunt. meamqudiunl.Post bsecomniad Proplietesait, Vbiest
Ipse igitur qui eis conversusesl ad inhniciliqm, debel- qui posuit super eos Spiritum sanctum(Isoi. LXIII,11)?
tqvit eos, et subjecit multiplicibus longisque crucia- B Admiraiur quippe de quanla felicitaie ad quanias
tibus, ut nec in prsesenii tempore, nec in fuluro miserias pervenerint. e Et quodam modo loquiiur :
consequantur veniam peccatorum. Exacerbaverunt Qui eos redemerat, qui posuerat in illis Spirilum
enim Spirilum sanclum ejus, et blasphemaverunt in sanctum suiiin, habiians cum cis, ubi ntinc csl? quo
illtiin. abiil? Dereliquit eos, qttia ipsi prius dereliqueiunt,
48. Si autem volueris hoc de Judseis inlelligere, et ad iracundiam provocaverttnl Sanctum Israel.
qui crucifixernnl Dominum Salvaiorem, el idcirco Posuerat autem 156 dudum in eis Spiriium sanc-
exacerhaverunt Spiritum sanclum, id quod scripluro lum Deus, cum adbuc boni esseni, et prscceptis ejus
est, Ipse debellqvit eos, ad illam est inlelligenliam obsequi niiereutur. Ilis enim tamliimmodo Spiritus
referendum, quod Romanis iraditi sunt, quando ve- sanclus inseritur, qui, vitiisdereliciis,virlulum sec-
nil super eos ira Dei in finem. In iiniverso enim tantur chorum, et j"uxia eas, et per eas in fide
orbe cunclisque regionibns soli exsulcs palrise, in Chrisii viclitanl. Quod si paulatim f negligentia sub-
terra vaganlur aliena, non urbem antiquam, non repenie cceperint ad pejora confluere, concilant ad-
sedes proprias possidenles, id quod Prophetis, et versum se habitalorem suum Spirilum sancium, et
Salvatori suo fecerunt, receperunl. Quia enim san- eum qui illum dederat, convertunl ad iniinicitias.
guinarii, et vesano semper furore ° capti, non so- G Huic quid simile et Aposlolus ad Thessalonicenses
lum 155 Propheias occideruni, lapidaverunique scribens, ail, Neque enim vocavilnos Deus ad itnmun-
cos qui ad se rnissi fueianl,scd ad impietaiis ctilmen ditium, sed qd sanclificalionem(lThess. iv, 7).
egressi, Dominum Salvatorem, qui pro cunclorum 50. llaque qui spernit, sive quod melitis habelur
saluie descendcre dignatus fuerat ad lerras, prodi- in Grxco, qui prmvaricqlur e, non hominem praeva-
deruni et crucifixerunt, proptcrea expulsi sunt urbe ricabitui,. sed Deum, qui dedil Spirilum sanctum
quam Propheiarum el Christi cruore maculaverunt. suum in vobis. Nam in his sermonibus Deus vocans
Secundum igitur hunc sensum debellaios eos a Do- per fidem in sanctificationem, h id esl, ut sancli
minointelligeredebemus, non ad breve lenipus, sed Spiritus fierent credenles, dedil eis Spiritum sanc-
ad omne fuiurum sseculum b usque ad consumma- lum. Et quandiu prsecepla Dei servaverunt, per-
lionem mundi. Quippe (ut diximus) profugi alque mansit in eis Spirilus sanclus, quem acceperunl.
captivi, in universis aberrant nationibus, non urbem, Quando vero aniore * Iubrico corruernnl, et ad im-
non regioncm propri.im possidenies. Altamen quia munditiamsuntdelapsi, spreverunt, sive prsevaricaii
naturaliter benignus est ei misericors is qui eos de- sunt Dominum, qui dederat eis Spirilum sanctum,
hellaverat, tribuil cislocum pcenitentia1,si velintad ul non immundiiisedeservirent, sed ut sanctificaren-
meliora converli. Unde et dicilur, Recordqius est D lur. Unde pcenas luenl qui ista commiserunt, non
dierum smculi. Recordatus enim temporum futuro- quasi hominem, sed quasi Deum spernenles. Et ut
runi, clausam januamc aliqua eis ex parte reseravit, sciamus Dominum esse Spiritum sanctum, qui dalur
ut postquam intraverit ptenitudo gentium, tunc crcdenlibus, ex ipsius Proplielrc Isaisediscamus elo-
oinnis Israel (qui bac fuerit dignus appellatione) quio, qui inducii ad quempiam dicenlem Dominum :
a Duo mss. Vaiic. et Reg. cum velcri editione, tione loci perseverat.
* Perneram editi, quin etiam mss. et quomodolo-
furore raplqii.'
JJErat pncfixo puncto. Vsque ad consummqtionem quilur? Tum velus Edilio, qui eos redemerat, qui cxat-
quippe mundi, ut diximus, etc, quse castiganlur a laveral, qui posuerut, elc.
f Miimsrecte editi, negligentiasuggerentecmperil
mss.
° Viiiosa metaihesi oblinebat in editis qliqtm ex ad pejora confluere.
eis pqrte. Scripli emendanl. e Al. prmvqricantur, in Grseco iSerrto-aai.
d Ita in mss. frequenier Propheies in rccto scribi- h VeUisedil. idsm ttt sanctificaret credentes.
tur Gr.ecorum niore, unde editi siipine adinodum 1 Vaiic. vitio lubrico : velusedit.,
viliorum, etc.
prophelis legttnt. Est autem Isaias, in cujus exposi-
 145 INTERPRETATIO LIBRI DIDYMIDE SPIRITU SANCTO. 146
, nos omnes testes sumus. Dextera igitur Dei elevatus,
Spirittts meits iii le esl, et verba meq dedi in os tuutni A
(Isqi. LIX,21). Ostendiiur enim ex serroone prse- et repromissionem Spirilus sancli qccipiens a Patre,
senii, quod qui acceperit Spiriium Dei, simulcum i effudil 158 hoc donum in nobis, quod vos videtis et
eo et verba Dei possideat, serniones videlicet scien- audilis, neque enim David ascendit in cmlos(Act. n,
lise et sapientisc. Necnon et in alio Ioco ejusdemi 51 seqq.). Nulli quippc dubium, cxallatum dextera
Propbelse Deus loquilur : Dedi Sphilum menm super Dei, et ab inferis resurgentem esse Dominum Jesuro,
eum (Isai. XLU,1). Qui ergo posuil in eis Spirhum sicul ipse Scriplurse sermone teslatus es-t. I»te ergo
sancitiin, Moysen dexlera sua sanclificaluni esse qui resurrexit a mortuis dicit: Ego dormivi et som-
commeraoral: sive illum illustrem virum, et mysie- num cepi, et resurrexi, quia Dominus suscitavit me
riorum Dei iniii itorem, dc quo ad Jesum filium Nave (Psal. m, 6).
Dominus ait: Moyses 157 fomulus meus, sive Le- 52. eIpseergo sermone Dei assumptus in coelum,
gem suam, quse in veteri scripla cst Inslrumenlo. elevatus esse ab ea, de qua supra diximus, dextera
Nam crebro legisse me memini Moysen appellatum Dei prsedicatur, et arcepisse repromissiones Spiritus
esse pro Lege, ut in Aposiolo : Vsque in hodiernum sancli a Palre, et effudisse illum in credcnles, ita ut
diem, quondo leyitur Moyses (II Cor. m, 14). Et omnium linguis loquerenlur magualia Dei. Nam et
Abrahamad divitein in suppliciis consiitulum, Hq- B ] dominicus Homo accepit communicationem Spiritus
bent, inquil, Moysenel Proplteias (Lttc. xvi, 29). Et sancli, sicut in Evangeliis scribitur: Jesus ergo re-
certe iiquido coniprobaiur ibi Moysen, non supra- pletusSpiritu sanclo, regressus esla Jordane(Luc. l 67).
dictum virum significatuin esse, sed Legem. Etin alio loco: Reversus esl Jesu in virtule Spirittts
51. Porro quse est dextera ;Dei, qua-: adduxit in Galtlwam (Luc. vm, 55). llscc auiem absque ulla
Moysen, nisi Dominus et Salvator nosier VIpse cst calumnia de dominico Homine, f qui totus Cbristus,
eiiiin dexlera Palris, per quem salvat et exaliai et uniis est Jesus Filius Dei, seusu debemus pielatis
facitvirlulem, sicut alibidcDeodiciiiir:Sfl/uariiasiW aecipere, non quod alier ei aliersit, sed quod de uno
dexlerq siiq, et brachiutn sanctttmejus (Psal. xcvn, I). aique eodem, quasi de altero secundum naturam
Et rursum: Dextera Domini fecil virlulem, dextera Dei, et boniinis disputelur, et quia Deus Verbum
Domini exallavit me : non moriar, sed vivam, et nar- unigenilus filius Dei, neque iiiiniutationem recipit,
rabo opera Domini (Psal. cxvn, 16). El cerie vocem nec augmentum. Siqnidem ipse esl bonorum om-
hanc ex personab Dominici Hominis proferri, quem nium plenitudo.
unigenilus Filius Dei assumere dignatus est ex vir- 55. Satis abundeque de Proplielse lestimonio dis-
gine, exipso loco manifesie comprobaiur, quia ipse putatum est, nec ad reliqua pergamus , ut quoraodo
est dexlera Dei, sicut scriptum est in Actibus Apo- C ( 8 sciraus quod Paler ei Filius sancios el bonos sui
stolorum, quod factus sit ex semine David secundum communicatione perficiunl : sicsanctusquoque Spi-
carnem, genitus de virgine, supervenienie in eam ritus participatione sui bonos efficiat sanclosque
Spiriin sancio, et virtule excelsi obumbrante eam. credentes: et ex hoc eliam unins cum Palre et Filio
De quo David propheiavh in Spiritu, quod a moriuis subtanlise esse doceaiur. Dicitur in Psalmis ad Do-
resurgens, assumplus sit in coelos, c dextera Dei sub- roinum : Spirilus tuus bonns deducet 159 me in ler-
levatus. Scribitur ibi autem in htinc modum : Prm- ram rectam. Sciraus auiem in quibusdain exemp'ari-
vidensidemDqvid locutus est de resurrectione Christi, bus scriptum esse: Spiritus sanclus tuus (Nehem. 9).
quoniqm nond derelictus in inferno, neque cqro ejus PorroinEsdraabsque ulla ambiguitaiebonusSpiritus
vidit corruptionem.Hunc Jesum suscitavil Deus, cui appellalur: Spiritum luum bonum dedisli, ut eos fqce-
a Iidem iibri, salvavit ei. Grtjec, eawaev a.vrS>. o liirvyap xupt«z6f v.vt}poyizoq
b Disiilicuit olim nonnullis Pairibus dici S.ilva- homo rov awrHpos,Dominicus
Salvatoris. S. <|iiOi|iieEpiphanius in Ancmaio
torem Dominictttn Hominem, quo sermone separaii n. 95, aliique. E Laiinis Cassianus Collai.ii, cap 15:
homiiicm a Doniiiio,ei ChrUtum dividi nova quapiam Homo, inquit, ille Dominicus, qui redemil humanum
subtililate siispicabantur. Revera ApoliiiiarUlarum genus. Est aulein illis, ul ei prrcsenti Didyriii loco,
pmpria erat isihsce loqucndi furiiiula, quam Grego- cujiis gratia liaec scribo, illa adbibenda expnsitin
rius Naziaiizeiiusepist. 1 ad Clcdonium, repreben- D S. Thomte in pari., quscst. 16, art. 5: Homo Domini-
dit. Hinc etiam excogilatn Rufiuo conira Hierony- ctts nonnulla ratione polesl defendi, quiq scilicel potest
iimin fahula, quam ipse Apol. lib. n rcciial, qttod uliquis dicere, quod dicilur Homo Dominicus rqlione
Athanasii ttbrum, ubi Dominicus Homo scriplus esl, hutnanmtwturm. quam significqlhoc nomen homo, non
Apollinaristmad legendum acceplum ita corrttpetint, quiem raiionesuppositi.
ut in litttra id quod raserqnl rursus scriberent, ut sci- e Yatic. Det in dexleram sublevatus: baud recte.
liccl nonab illis fqlsatum, sed a Hicronymo addiium d Vetns edit., derelictain inferno anima
ejus; paulo
putarelur. Denique Augustirnis cum ea locutione infra voces, donumin twbis, desiderantur.
usus e.-set lib. LXXXUI, Queesi. 56, eara posimodum 0 Eadem, Iste ergoqui surgens a mortuis, sermone
einendari votuit lib. i Relractat., c. 19, quia cum Dei, etc.
Ciiristus sit Dominus, improprie Dominicus dicere- f Absunt a veleri ediiione isihsec, qui totus Chris-
tur, qviati significareiur illum non esse Deum, el lus unus esi Jesus Filius Dei. Cerie ne Dominicus
Doiiiiiiuni, sed Doininicutii, boc est supposilum liu- homo Apollinariornm sensu accipiatur, addiia simt,
nianuin uniluin Dornino, seu supposiio Domini, a Didymone, aul Hieronymo, an ab aliis non judico.
quare duo supposita in Cbristo fingereiiiur, ui Nes- Recole noiam snperiorem b.
torins hlaspliemavii. Nilnlo secius eam vocem alii s Voctilse scimus quod in Valicano et veleri edit.
polissiiuum Grreci absque ulla dubiiatione usurpaiU, desideranlur. Mox Reginsecodj bonos efficitsuos cre*
SsGregoriilsNfgsenUsOraii gesisnda «eSiSlephaiioj 'tiekteil
 m S. EUSEBH HILRONYMI 148
res intelligere ( Ephes. m, 4). Quod aulem Pater J^violenio conteres ncivesThqrsis (Psal. XLVII,8), non
sanctificel, Aposlolus scribit, dicens: Deusaulempa- aliud ibi spiritus, quam ventus accipilur. Necnon
cis sanctificet3-vos perfeclos. Et Salvalor ait: Paler Salomon inler mulia hoc quoque munus a Deo ac-
sancte, sqnctifica eos in veritate, quiq verbumtuum esl cepii, ul sciret violentiasspiriluum; non aliud sein
veritas (Joan> xvn, 11). Perspicue dicens : in me lioc accepisse demonsirans, quam scire rapidos ven-
(qui verbumtuum sum, etveritas tua) sanctifica illos torum flatus, el quibus causis eorum nalura subsis-
fide el consonio mei. Dictus estct alibi bontis Deus: tat. Vocaturet anima spirilus, ut in Jacobi Episiola:
Nemo bonus, nisi unus Deus (Lttc. xvni, 19). Superius d Quonwdo corptts tuum sine spiritu mortttum esl, et
quoque ostendimus quoniam Filius sanclificei, Paulo reliqua (Jqcob. n, 26). Manifestissiine eniin spiritus
in eadem verba congruenle : Etenim qui sanctificat, hic, nihil alind nisi anima niincnpatur. Juxta quani
et qui sanctificantur, exuno omnes.Sanciificanlem si- inielligcntiam etSiephanus animaui suam spirilum
gniiicans Christuro, el sanctificatos eos, qui possunt vocans, Domine, inquil, Jesu, suscipe spiritum meum
dicere, Factus est nobis sapientia ex Deo Christus, et (Acl. vn, 58). Illud quoque quod in Ecclesia-.te di-
jusiuia, el sanctificalio(I Cor. I, 50), Appellalur si- cilur: Quis scil qn spirilus hoininis qscendalsursum,
quidem et Spirilus sanctificationis. Unde et ad eum el spiritus jumenti descendaldeorsum (Eccles. m, 2)?
dicilur, Et omnes sanctificali sub manibus tuis, et sub B Coiisiderandum uirumnam el pecudum animsc spi-
le sunt. Bonus Dominus nosler Jesus Gbristus, et cx ritus appellentur. Dicitur ctiam exccpta anima, eet
bono Patre generatus est, etde eo legimus, Confite- excepio spiritu noslro, Spirilus alius (|uis esse in
mini Domino, quoniam bonus (Psal. cxvn, 1). Confi- homine, de quo Paulus scribil: Quis enim scit hotni-
leantur illi atiiem, qui ab eo aul veniam obsecranl num ea qucesunt hominis, nisi spiriltis hotninis, qui in
peccaiorum, aut graliasreferunt cjus clementise pro eo est (ICor. u, 11) ? Si enim volucril coniendere
indultis bcncficiis. Spirilus quoque sanclus eos quos quispiain animam hic significari in spirilu, quis
dignalur implere, sanciificat, u't superius jam de- eril homo cujus cogitaliones, et arcana, et secreta
monslraltim esl, quando osiendimus eum pariicipa- cordis occulla nesciatf homo nisi spirilus ejus, quia
bilem et a multis simul capi posse. Et nunc in prsc- de corpore solitario boc intelligere velle perstultum
senli Pauli lestimonio largitor sanclificaiionis osten- est.
dilur, in eo quod ail: Debemusaulem el nos gratias 55. Quod si arguta niiiliir fraude subrepeie, 161
agere Deo semper pro vobis, fralres dilecli q Doinino, de Spirilu sancto hsecscripla conlestans; si diligen-
quiq elegit Deus iws primitias in salutem, in sanciifi- ler verba ipsa consideret, cessabit asseren; meiida-
cqtioncSptrilus sqncli, el fide veritalis (I Thess. n,15). cium. Siquidem ila scriplum est: Quis enim scil ho-
Nam et in hoc loco cbarismata Dei subintelligiinlur C minum, qum sunt hominis, nisi spiritus hominis, qui in
in Spiritu, cum in sanciificalione Spiritus, bfides eo est. Sic et ea, qum sunl Dei, nemo scil, nisi Spiti-
pariler, et veritas possidcnlur. lus Dei (I Cor. n, 10 ). Quomodo enim alius est bo-
54. Quia crgo recle, et pie, et ut se veritas habet, mo, alius esl Deus, sic el spiriius liominis, qui est
hscc diximiis, sanclificaiionis, bonilatisque vocabu- in eo, separatur a Spiriiu Dei, qui est in eo : quem
luni, ei ad Pairem, et ad Filitim, el ad Spirilum Spiritum sanctum frequenier osiendimus. Sed el in
sanclum l60 sequerefertur, sicut ipsa quoque ap- alio loco idcm Aposiolus a nostro sptritu Spirilum
pellatio Spiritus. Nam et Pater Spiritus dicitur, ut Dei secernens, ait, Ipse Spirilus teslhnonium perhibet
ibi: Spiritus est Deus (Joun. IV, 24). El Filius Spi- spiritui nosiro (Rom. vm, 16 ): boc significans, quod
rilus : c DominuSiinquit, Spiriltis est (n Cor. m, 17). Spirilus Dei, id est Spiritus sanctus, testimonium
Spiriius autem sanctus, semper Spiriius sancti ap- spirilui nostro prsebeal: quem nunc diximus esse
peilatibne cChselur, hPri qhod ex Cohshfiio tahtum Spirituin hominis. Ad Tbessaloniccnses quoque:
norainis Spiritus cum Patre ponatur et Filio.sed Inleger, inquit, spirilus vcster, el anhna et corpus (I
quod una naiura, urium possideat el nomen. Quia Thess. v, 19). Sicul enim alia esi anima, et corpus
verb Spirittis vocabulutn multa sighifieat, enume- aliud : sic el aliud est Spiritus ab anima, qusc suo
randum est bieviter quibus rebus nomen ejUsapie- D locO specialiler appellatur. De quo el oravii [Al.
tnr. Vocalur Spirilus et ventus, sicut iu Ezecliiele ; orat], ul inleger cum anima seivetur el corpore,
Teftiqm autein pariem disperges in spirilum : boc est, quia incredibile est, alque blaspheinum, orare Apo*
in ventum (Eiech. V, 2). Quod si volueris sccundum stolum, ul Spiritus sanclus integer servclur, qui nec
historiam illud senlire, quod scriptum esi, tn spiritu e imminuiioiiem potest recipere, nec profectum.
a Vaiic^ vos peromnia, cum Vulgata. Grrcc vp.&c vocem luum non habet Valic liber, neque ipse Jacobi
ilorelei;. textus.
h Reginai liber, in sanctificatione Spiritus Pater et e Insigni errore ediii iiactenus, ct passim mss. le-
veritas possidenlur. geb.inl el exceplo Spiritu sanclo , spiritus alius, elc.
e Pessime acceptos duos hosce Scripturse lexlus Substitiii spiritui nostro, ad codicis Reghuc lidem,
ifa rcstiiuo ac disiinguo. Eral in allcra Dominus, vel maximevero ad rectse ralionis argtimenium, clPau-
Domini, spiritus ejus pro est. lini icstimonii scnstim.
d Alium ab isio e Jacobi epistola locum subsiituit f Valic. et Regime cod., tiesciatalius nomo.
Reginse cod.; hunc neinpe, cap. iv, 5 : Ad iiividiain e Sic lego ex veteri edilione; in aliis enim eraf
concupiscit Spirilus qui habilal in vobis: subditque, immutationem.
Spiritus enim nihil aliud, etc In eo qui exhibefur
149 INTERPRETATIQ LIBRI DIDYMIDE SPIRITU SANCTO. 1S0
Dc humano ergo, ul diximus, spiriiu in hoc Apo-. A et exemplaria relinquenles, ad ipsius yeritatis yenere.
stoli sermo testalus est. substantiara : et, ut jam diximus, humili. et corpo-
56. AppellaiUtir quoque supernse ralionabilesque rea verborum simpliciiateconiempta, ads.piri.tua.lenj
virtutes, quas solet Scripiura Angclos, el Fortitu- legis notiliam pervenerunt.
dines nominare, vocabulo Spiritus, ut ibi: Qui facis 58. Hsec inlerim juxia possibililatem ingenii no-
[Al. facil et suos] Angelos luos Spiritus (Psal. slri quot res spiriius significarcl, altigimus, suo
cin, 4). Et alibi, Nonne ontnes sunt adminislrulores tempore quid uniimquodquo significei, si Christus
Spiritus (Hebr. i, 14)? Pttio ad hunc sensuin et il- tribuerit, disserturi. Nonnumquam aulem Spiriius,
lud referri, quod in Actibus Apostolorum scribitur : et Dotninus nnsler Jesus Cbristus, id est, Dei Filius
Spinius Domini rapuit Pltilippum, et non amplius appellalur. Benignus siquidcm esl Spirilus sapienlim.
eum vidil eunuchus (Aclor. vin, 59); id esl, Angelus Et 163 'n alio loco : Dominusqutetn Spirilus est,
Domini in sublime elevans Philippum, translulit il- ul ante diximus, ubi etiam illud adjunximus, Spi-
lum in alium locum. Rationales quoque alise crea- ritus Deus est (Joun. IV, 24), non juxla nominis
turse, et de bono in malum sponie propria profluen- tanlum communionem, sed juxta nalurse subslantise-
les, spiritus pessimi,etspiritus appellanlur immundi: que consortium. Quomodo enim quorum diversa
sicut ibi : Cum autem spirilus immundus exieril ab B substanlia est, inlerdum evenit ul communi vocar
homine. Et in consequeniibus: Assumit sepletn alios hulo nuncupenlur, et hsec dicuntur bp.iivvp.u';ita eo-
spiriius nequiores se (Maiih. xn, 45). Spiritus quo- rum, quorum eadem est natura alque substantia,
que dsemones in Evangeliis appellanlur. Sed et hoc cum socieiate vocabuli, naturse quoque sequalilas
nolandum, numquam simpliciier spirilum, sed cum copulatur, et disciplinse Dialeclicorum esi appellare
aliquo additamenio spiritum significari contrarium, hsec o-vvo>vvpu.Idcirco et Spiritus vocabulum, et si
ul spirilus immundus, et spiritus 162 dsemonis; quidaliud in Trinitaie usurpari solet, avviivvp.ov est:
hi vero qui sancii sunt spiritus, absque ullo addila- verbi gratia, e sancius bonus, et csctera his similia,
menlo spiritus simpliciler appellanlur. de quibus paulo anle perstrinximus.
57. Sciendum quoque, quod nomen spiritus, et 59. Porro ad hsec necessario devoluti sumus, ut
voluntatem bominis, et animi sententiam sonel. quia frequenler appellalio Spirilus in Scripturis est
Volens quippe Apostolus virginem non solum opere, respersa divinis, non Iabamur in nomine, sed unum-
sed et mente sanclam esse, id est, non lanlum eor- quodque secundum locorum varieiates et intelligen-
pore, sed el moiu cordis interno, ait, Vt sit sancia tias accipiamus. Orani itaque studio ac diligenlia
corpore et spiritu (I Cor. vu, 54): voluntalem spU vocabulum Spirilus, ubi et quomodo appellalum sit,
ritu, et corporeopera significans. Considera ulium C contemplanles, sophismata eorum cl fraudulenlas
hoc ipsum in lsaia sonet, quod scriplum esl: Et decipulas conleramus, qui Spiritum sanctum asse-
scient, qui spirilu errant, intetleclum (lsqi. xxix, 24). runt creaturam. Legentes enim in Propbela, Ego
Qni enim errore jndicii alia pro aliis bona [Al. bono sum firmans d lonilruum, el creqns Spirilum (Amos,
studio] exislimant, accipient intellectum, ui corri- IV, 12), ignorantia multiplicisin hac parle sermonis,
gaiur error illorum, ui pro pravis ea quse rcclasunl puiaverunt Spirituin sanctum ex hoc vocabulo de-
eligant. Neenon et illud, Vna [ortitudo Spiritus vestri monsirarijcuminprsesentiarum Spirilusnomen ven-
[Al. nostri], vide an idipsum ostendat. Et super lum sonet. Necnon in Zacharia audienles loculum
omnia vocabuluin spiritus aliiorem et myslicuin in Dominum, quod ipse sit qui creat spirilum hominis
Scripturis sanctis significat iiuellcctum, ut ibi: in eo, existimaverunt Spirilum sanctum ctiam in
Lilterq occidit, spirittts autem vivificat(H Cor. m, 6); hoc capitulo signilicari, non animadvertentes quod
litieram dicens simplicem, et manifestam j'uxla his- animam hominis, aut spirilum (quem lerlium in
toriam narrationem; spirilum vero, sanctum elspi- homine esse jam diximus) spiritus appellalio signi-
riiuale annssequod legiiur. In hanccongruil volun- ficet. Ergo ul prselocuti sumus, quomodo unum-
lalem et illud : Nos sumus circumcisio, qui spirilu quodque diclum sit, consideremus, ne forle per
Doir.inoservientes sumus, el non in carne confidenles " ignoranliam in baraihrum decidamus orroris. Si-
(Pliilipp. III, 3). Qui enim non litiera carnem con- quidem in aliis rebus ex consorlio vocabulorum
ciduni, sed cor spiritu circumcidunt, auferenles error eveniens, confusionem et pudorem ei qui er-
omne ejus superfluum, quod generationi proxiraum ravit importat: de supernis vero et divinis lapsus
est, et amicum, hi h vere spirilu circumcisi sunt, in ad prava, ad seternam ptenam deducitet larlarura
occulto Judsei, et veri lsraeliise, in quibus non est [Al. barathrum], niaxime cum semel deceptus no-
dolns. Qui tianscendcnles umbras elimagines yete- luerii resipiscere, sed l(J4smim defensnre irnpu-
ris Teslamenli, cullorcs veri adoranl Patrcm in spi- denter errorem. Decebat etiam, et magiiiiudo vo-
rilu et veriiate : in spiritu, quia corporalia ct huini- luminis exigebat, ut finem acciperet oralio.
lia transcenderuni; in veriiate, quia typos, el umbras, 60. Verum quia infert se qmesliQ adversus ea
a Iterum ex eadem editione et Yatic. ms.; cum 0 Emendo ex veteri ediiione, Sqttctus bonus, cum
antea, esse pro nosse legereiur. esset contra Auctoris meniein, Spirilus bonus.
h Vitiose et hiulco sensu erai, hivero pro vere: d Pio sum firmans, Gicec o-repewv,eraf confir-
Isjm noyo mendo, verm lsrqelilm pro vere, aut vgrj. mavi, In aliquoi mss-, sum forqwns,
151 S. EUSEBII HIERONYMI 152
quse superiusdispulavimus:quam idcirco tunc prse- A taiis janua, misil in mentem cjus quomodo deside-
termisimus, ne lexlum sermoiiisirrumperel.etiiuer ratam pecuniam acciperet, et per occasionem lucri,
piam prsedicaiionem impia conlentio poneretur, proditormagistrieiSa!vatorissuiexisleret,argenium
necessarium puio ad propositum respondere, etlec- pro pietaie commutans, et suscipiens pretium sce-
toris arbiirio, quid super liis seniiat, derclinquere. leris a PharisaMs atque Judicis. Ilsec ergo cogita-
Disputantibus ergo supra, quod animam vel meniem tionis occasio locum tribuil Satanse, ut in cor cjus
hoininis nuila creaiura juxta subsianliam possit im- introiens, impleret eum pessima voluntate. Inlroivit
plere, nisi solt»Trinilas, quia tantummodo secun- ergo non secundum snbsiantiam , sed secundum
dum operationem, et voluniaiis errorem, sive vir- operationem; quia inlroire in aliquem, increaloe
tulem, animus de his qnse creata [Al. sociaia] sunt naturse est ejus, quse parlieipetur a pluribus. Impar-
iniplelur: oborta est quseslio nostra, quasi senlen- ticipabilis ergo diabolus esl, non crealor, sed crea-
tiam solvens, quod creata substanlia, quse in Scri- lura subsistens. Unde et convenibilis aique mutabi-
pluris Salanas appellatur, ingrediatur iu atiquos, lis, e sanclitate decidit atque yirlute. Diximus supra
et cor quorumdam irnplere dicatur. Nam ad eum psroxiy.bv[Erat pero%w.Sis}, id est,qttod parlicipa-
qui medietatem preiii de agro vendito sibi, aliud lione capiatur, esse incorruptibile el immutabilc, et
prolilens, reservaret, a Petro Aposlolo diclum est, B consequenler seternum. Quod auiem inulari poiesl,
Atwnia, qttqreimplevit Salanas cor luutn (Aclor.v, 5)? faclum esse et habere principium. Porro quod in-
Et de Juda loquitur ipse Salvaior, quod intraverit corrupiibile sit, esse et retro et deinceps sempiter-
in eum Satanas. Ad quod poslea respondendum esl. num. Non ergo (ul quidam pulani) parlicipalione
Inlerim nunc a dispulemus adversum id quod scri- nalurse, sive subslaniifjeiroplel quempiam diabolus,
plum est, Quare implevit Satanas cor tuurri? quo- aut ejus habilalor efficiiur, scd pcr fraudulentiam ,
modo Saianas meniem alicujus eib principale cordis et deceptionem, el maliiiam, habitare in eocreditur
impleai, non ingrediens in eum et in sensum cj'ns, quem replevil. Hacautem fallacia etiam presbyteios,
atque, ut ita dicam, adiiumcordis iniroiens : siqui- qui adversus Susannam e in crudelitatem se verte-
dem hsec poteslas solius est. Trinitatis : sed quasi rant, iniravit: implens animas eorum incendio libi-
callidus quidam et nequam ac fallax fraudulentus- dinis, el sera senii voluplale. Scriplum esl enim :
que deceptor, in eos animam humanam roalitiseaf- Vencrunt auiem el duo presbyteri,pleni iniqua cogita-
fectus trabit, percogitaiiones etincemiva viiiorum, tione (Dan., xiu, 28). His insidiis implevit el univer-
quibus ipse plenus esl. Denique et ipse Elymas ma- sum populum Judseorum, dicente Propheia de eo :
gus lilius diaboli, juxta maliliam nequitiamque sub- Vm, gens 166 peccalrix, populus plenus peccais, se-
sistens, plenus omni doloet maliiia, scribiiur Sa- C men pessimum,filii iniqui (Isai. i, 4). Semen quippe
lana Patre ejus, hanc ei voluntalem, quasi ex consue- nequam f diabolus, et filii ejus, propter iniquitatem
tudine c vitiorum in naluram vertente. Arguens et plenitudincm, dicli sunt peccatores. Si autem ab
itaque eum Apostolus Paulus atque corripiens ait: his qui ejus in Scripturis filii nominaniur, juxia
0 plene omni iniquitqte el omni dolo, fili diaboli, ini- subslantise participationem non capiiur [Al. nuncu-
micejustitim Dei (Aclor. xm, 10)! Quia enim versi- panlur], siquidem impossibilc boc esse in crealuris
pellis et callidus, oranem in se dolum fraudulenlise frequenler oslensum est, neque alius quis polest enm
susceperat, appellatur filius diaboli, quia implcbat capere parlicipatione subslanlise, sed lantummotio
ipse omne principale 165 'llllls fraude etiniquilale, assumptione fraudulentissimse volunlatis. Operatio-
el omni malitia : intaniuro illiciens eum aique deci- nem quippe el studia non solum bonorum operum,
piens, ul ipse Salanas implesse animam ipsius, et s sed etiam maloruro in creaturis diximus; naiuram
habilare in eodem pularetur, quem ad omnes susc vero atque subslaniiam solius in alios posse Trini-
perversitatis dolos, ministrum sibi aCjd famulum latis inlrare.
prseparaverat. 62. Abunde (ul reor) occursum est proposilfe
61. Ad id vero quod secundum posueramus [Vat. quseslioni. Quia vero ineptum et slullum videtur ,
proposueramus] exemplum, qnia in Judam inlroissel D adversus fatua respondere, et si quid in buccam rut-
Satanas, hoc diccndum esi. Observans diabolus qui- ril [Al. irruit] impiorum, hoc velle dissolvere; non
busdam motibus et operaiionum signis, ad quse po- cnim tanium impielas est, sceleraia proponere,
lissimum Judse cor esset viiia proclivius, depreben- quanium et de sceleratis h cum resistente velle tra-
dit eum patere insidiis avaritise, et reperla cupidi- clare : idcirco illud quod solent jactafe, prsetereo,

a Imperfecto sensu erat: Inlerim nunc ad id quod
icriptum est. Verbum disptilemus ex Reginse ms. al-
terum qdversum, ex ipso et Valicauo expressum
est.
b Grsece riyep.oviy.bv : vide in Commentariis in
Malthscum.
c Vaiic, quasi ex consueludinesecundam pene in-
jicienie nqltirqin.
•JIdem, «lintslrum pibi ac filium prmpardvetat.
» Vetus edit.j qv.i adversm Susmmam omonin iti
crudelilqlemverternnl. Vaiic, <7iiiqdversus Sttsannam
smviebqni,in crudelitalemverterqt, el implevit qnimqs,
elc.
f Cod. Reginse, filii Diqboli, Et mox Vatic. dicli
stint peccatorum, probo uterque sensu, nisi eliam
meliori.
e Expressins Reg. ms., sed etiam malorum partici-
pabilia esse in creaturis diximus , ndluram vero ciiqtie
substqnliamsalitts Trinitqus in aliqs pbsseinlrqre,
h ferat incornihodo Senim,saheni resittektm vp.liel
155 DIALOGUS CONTRALUCIFERIANOS. ADMONITIO. 154
sacrilega adversus nos audacia proclamantes : Si A tumeliam] feceril Spiritui gratiseejus, in quo sancti-
Spiritus sanctus creatus non est, aul fraier est Dei ficatus est. Quod quidem et in Deo Palre est intelli-
Palris, aut palruus est unigeniii Jesu Chrisli, aut gendum. Nam qui blasphemaverit in euni, et irapie
lilius Christi est, aut nepos est Dei Patris, aul ipse egeril, sine venia cruciabiiur,c nullo pro eo Domi-
filius Dei est, el j'am non erit unigenilus Dominus num deprecanle, sicut scripium est, Qui autem in
Jesus Chrislus, ctim atteruin fralrera habeat. Miseri DominumDeum peccaverit, quis orabit pro eo? Nec-
atque miserabiles, non sentienles de incorporeis et non et qui Filium negaveril coram liominibus, ne-
invisibilibus, juxta corporaliuni et visibilium dispu- gabiiur ab eo coram Patre, et Angelis ej'us. Ergo
tari non licere naturam. Fralrem esse vel patruum, quia nulla venia iu Trinitaiem concedilur blasphe-
nepolem vel filium, corporum nomina sunt, el im- mamibus, omni siudio el cauiela esl providendum ,
becilliiaiis humanse vocabula. Trinilas vero omnes 168 ut ne in brevi quidem parvoque sermcne de
has praUergreditur nuncupaiiones. El quoliescumque ea dispuiantes, labamur. Quin polius si quis hoc
in aliqua de his cadit: nominibus noslris, et incon- volumeii legere volueril, qusesumus, ul niundct se
gruis vocabulis non a suam naiuram loquilur. Cum ab omni opere malo, et cogiialionibus pessimis :
igitur sancta Scriptura amplius de Trinitate non quo possil illuiiiinato corde ea intelligcre quse di-
dical, nisi Deum Pairem esse Salvaioris, et Filiura J$euiuur,el plenus sanctiiate alque sapienlia, igno-
generatum esse a Paire, boc taniummodo debemus scere nobis, sicubi volunlatem noslram non iinplevil
sentire quod scriptum est. Et ostenso quod Spirilus effectus, et tanlummodo consideret qua menle
sanctus increalus sit, consequenter inlelligere, quod quid diciiim sii, non quibus expressum sermonibus.
cujus non est creata snbsiantia, recie Palri 167 Sicut ciiiin pietalis scnsum nohis audaciler juxta
Filioque societur. noslram consciemiam vindicamus , ila quanlum de
65. Hsccjuxta eloquii noslri pauperlalem in prse- eoloqui pertinet, venustatem rhetoricam facuiidiam-
senli dicla suificiant : b timorem meum, quod de que, juxta consequemiam texiumque serroonis, d
Spiriiu sanclo loqui atisus sim, indicanlia. Quicum- procul abesse simpliciter confiteniur. Studii qnippe
que enim in eum blaspheinavcrit : non solum in nostri fuit, de Scripturis sanclis disserenlibus, pie
hoc sseculo, verum etiam in futuro nun dimittelur intelligere quse scripta sunt, el iuiperiliam uensu-
ei, nec ulla misericordia el venia reservabitur illi ramque noslri non ignorare sermonis.
qui conculcaverit Filium Dei, et injuriam [Al. con-
elc; lum certo errore, quodsolent tractqre, prmiereo, C cavi.
aul jactilare, quod liabent emendaiiores e Idem Reg. ms., nullo modo pro eo Domino de-
yrajactare,
lihri.
a Male obiinebat, non sua natttrq, in reclo. Emen- precnnte.
d Iuirnsa bic perperam nos vocula, sensus labo-
dat Vaiic. et veius Editio. rabat. Expunxi ope codicis Uesinre, qui itid>'mex-
b Reginre liber el Vatic, timorem luntum tneum
puncta voce juxta, fere concinnius lcgil facttndia
in eo, guod de Spiritu sqnclo loqui ausus sim, indi- consequentiam.

m SEQUENTEM LIBRUM ADMOMTIO.

Noium Luciferi Calarilani episcopi hanc fuisse mentem , ul qui in Ariminensi concilio Arianse | erfidisc
subscripserant, ainplius inire communionem cum Ecclesia, lamelsi f.oeniienles, non posscni : seque adeo
ab eorum quoque communione, qui lapsos post saiisfactionem receperani, peniius abdicasse. ATa»i,inquit
Sulpicius Hisl. lib. n, cap. 45, intanlumeos qui Arimini fueranl, condemnavil, ul se eliam ab eorum commu-
nionesecreverit, qui eos sub sotiSfqctione, vel pmnileniiq reciperenl. Ex eo Luciferianoruiii manavil hscresis,
temere asserenlium abArianis, ctqui illissemel consenserant episcopis, non conferri Spiriliim sancturo,
eo«que ab episcopalu ac sacerdotii munere ita excidisse, ut sacramenta adminisirandi facultatem oronein
illis adimerent, atque ipsos etiam baplizaios ab eis nisi per manus iroposilionem, aique invocalioncm
Spiritus sancti, nollent suscipere.
Hac de re dispulatum est aliquando Luciferianum inter alque Ortbodoxum , sed conviciis, utfermeusu-
venit, magis quam argumentis uierque allercalus, adversarium fregerat polius quam snperaverai. Con-
dictum est iiaque, ut altera die convenirent, iisque coniendentibus, quse pro sua quisque causa dicerel, a
Nolariis excepta sunt. Atque in boc quidem libro per Dialogum abs Hieronymo exponuiiltir, quasi ab al-
tercantiiim ore proficiscanlur; sed nihil dubium est a S. Dociore studiose conlexlum opus atque expoli-
tum fuisse ad catholicre veriiatis luendam fidem. Nam et gesla Ariminensis concilii magnam partcm addu-
cit, deqtie ejus historia, Arianorumque in eo artibus ac dolis loqniiur, eoquc in primis quod ttslm
vocabulum ad sarciendain pacem rejici ab Onhodoxis hsereiici oblinuerunt, quando in cscteris sc fingerent
cousentire; sed postquam episcopos nefaria subscriptione illa devinxerant, fraudem apcruerinl, ct pro se
victorjam inclamarint, De ha,ptismo,,?liam hserelicorum copiose disserit, tamque ad rectum seusum , ut
eofdm inlHiihejjfobsiri opJnionem. tjtii diemti qtitedam in hoc UMo super hsereiicorttm bapilsmo S. Doe*
1*5 S. EUSEBII HlERONYMl 158
lori exeidisse, quce ingcnio per setalem magis subacto posimodom revocaverit. Taleillud etiam est, quod
Viclorius coiifulat, nempe S. Hieronymum pulasse necessariam esse in sacerdotibus reclam viiam, ut
vel absolvant, vel eucliaristiam conficiant. Contra cnim num. prsesertim 5 luculenter constiiuit, ul si alibi
conir.irium vidcalur asserere, ideo faciat, ne dum de sola sibi sacerdoies poteslale obiandiuntur, reciam
vivendi deseiaiit normam, et qnod polestateconsiruunl, exemplo desiruant.
Deanno quoopus islud elucubrarit, non satis convenit inler erudilos. lllud nerope aliquos movet, quod
in Chronico Luciferum mulla cum laude merooret, neque sit vero siniile ejus celcbrari constaniiani ac
fidein, cujus senlentiam, immo errorem ediio libro impugnat, nisi si liber iste, in quo male audil, illo in
quo bene, poslerior sil. Quamobrem cum anno 580 Chronicon fuisse conscriptum conslet, Dialogum hunc
post eam lemporis notationem differri volunt. Sed nihil esse hujnsmodiargumentum videas , si illa ipsa
recie expenderis leslimonia, et muliaesse scias , quse in Lucifero llieronytnus suspiciebat : nec proprie
ipsnm episcopum, sed ejus asscclas, qui ejus nominead erroris palrociiiiura abutebautur, irapugnari. Nam
et hoc ipso in libro bene audii Lncifer, ul illis verbis, Cogor de Beato Lucifero secus quidquam, quam et
illitisnteriium, etmea humaniius poscit, existimare. Ex serie autem etloco, quo in Catalogo ab ipso Hiero-
nymo censelur hic liber, et Chronico proxime prsecedcre eum liquel, sive annura 580 antevertere, et re-
lictse soliiudinis epocbam, sive ann. 579, ut in Cbronologicis Epislolaruiii argumentis notatum est, supe-
rare. Facile igilur ipso anno 579, quo e Chalcidis eremo fugiens, Aniiocbise subslilit, librum exaravii, nam
el AniiochiseLuciferianus atque Orlhodoxtis altercaii sunt, et proxime ab illa altercaiione scribere se Hie-
ronymus profitelur.

S. EUSEBII HIEEOSIYBII

STRIDONENSIS PRESBYTERI

DIALOGUS CONTRA LUGIFERIANOS.

1. 171 h Proxime accidit, ul [Al. quod] quidam A iia cunctis residentibus, UELLADICS LOCIFERIASUS
Luciferi sectator, cuin alio Ecclesise alumno odiosa dixit : lloc primum mihi responderi volo, utrum
loquacitale conlendens, caninam facundiam exer- Ariani Chrisliani sinl, an non ? e ORTHODOXDS. Ego
cuerit [Mss. exercuii]. Asserebat quippe universuni ptus, inquit, inferrogo, uirumne omnes hseretici
mundum esse diaboli, et ut jam familiare est eis Cbristiani sinl? L. dixit, Quem bsereiicutn dixeris,
dicere, faclum de Ecclesia lupanar. Ai iile e cou- Cbristianum negasii. 0. dixit, Omiies ergo bsereiici
trario, rationabiliter quidem, sed imporluno etjoco Cliristiani non siiiu? L. Jam superius audisii. 0.
et lempore, defendebat , non sine causa Chrisium Si Chrisli non sunt, diaboli suiil. L. Ncmo dubital.
morluum fuisse, nec ob Sardorum tantuin "mastru- 0. Si autem diaboli sunt, 172 "'"H refert hseretici
cain Dei Filiumdescendisse. Quid plura? duro d au- sinl, angentiles. L. Non relello. 0. Igilur fixum inler
dienliam et circulum lumina jam in plateis accensa nos habemus, de hseretico sic loquendum , sicut de
solverenl, et inconditam dispulalionem nox inler- gentili. L. Plane fixum, 0. Quscre nunc nt libet,
rumperei, consputa pene invicem facie, recesserunl. quoniam inter nos conslat, hsereticos gentiles esse.
Hoc lamen his qui affueriini slatuentibus, ut iu sc- L. Quod interrogaiio mea cogerc volebat expressum
creiam poriicum primo mane convenirelur : quo est, hserelicos Cbristianos non esse. Nunc resiat
cum jjtixta placiiuni onines convenisscnt, visuni B conclusio. Si Ariani hscrelici sunt, et hsereiici om-
est ulriusque serraonem a nolariis excipi. nes genliles sunt, et Ariani geniiles sunt. Si autem
2. De hwreiico loquendmn ul de genlili. — Alque Aiiani gentiles sunt, et conslal nullam societatem
!l Edd. Marliaji. et Vallars. habent: Inciptl Aller- SolvereMastrueisproceres, veslire Togalos.
calio Luciferiani et Orllwdoxi,q S. Hieronymoscriplq. Apposile vero in primis Qtiiiitilianus lib. n, cap. 10:
EDIT.— Velus codex ms. Sorbona; seqiieniern reti- Mastrugqm, quod Sardum eit, illndens Cicero ex in-
net epigraphen : Incipit Eplq Hieronymi presbyteri duslria dixit. Panlinus quoque Macario inops habi-
odversus Luciferianos. Deiude liunc contextum : tus,el MasirugaSardorum,—Mss. cndices I<'giini'ma-
Proxime accessit Lueiferianus hscresis sectator, ciim strugam. Erat mastruca vestiiiieiiluin ex pcllibus,
aliqno Ecclesire alumno odiosa loquaciiale conlen- sive ferina vesiis male oiens, qtia Sardi uiebaiuur.
dens, etc. MARTIAN. MAKTIAN.
b Cluniacensis codex, Proxime accidit, d In nliquot libris dum qudienlium circitlum lu-
quod qui-
dam Luciferi seclttlorcum alio Ecclesim alumno, ctc. minq, elc,
MARTIAN. e Yeius editio Ilieronymum ipsum subOrtbodoxi
.<?Notatum Lexieograpliis nomen. Theodorus Mq- persona loquentem inducit. OrlhodoxusHieronymus,
ttrucq vestis $qrdq, A\. Maslrugq. Prudentiu§. (G ego, etc,
157 DIALOGUSCONTRALUCIFERIANOS. 168
Ecclcsiscesse cum Arianis, id est, cum geniilibus ,. A compendium concertalionis, iribuo quod r.oslnlas :
manifeslum esl veslram Ecclesiam quse ab Arianis, -nec me pigebit locum le faciente, manum tecum
id est, a genlilibus, epi.scopos suscipit, non lam conserefe. Exponemihi, quare laicum venicntein ab
episcopos recipere, quam de Capilolio sacerdoles : Arianis recipias, episcopum non recipias ? L. Reci-
ac per lioc Anlicbrisli magis synagnga, quam Chrisli pio laicnm , qni errasse se conlitelur ; et Domintis
Ecciesia debeat nuncupari. , roavult pcenileniiam peccaioris , quam niortem. 0.
3. Euchqrislia. — 0. Ecce implela est prophelia: e Rccipe ergo el episcopum, qui et errasse se con-
Paravit mihi foveam , et ipse incidit in eam. £,.' filetur, et Dominus mavult poaniieniiam peccatoris ,
Qiionam modo? O. Si Ariani, ut dicis, gentiles sunt, quani moricm. L. Si errasse se confnelur, 174 cur
el Arianorum conventicula caslra sunt diaboli, quo- episcopus pcrseverat? deponat sacerdotinni, conce-
modo in caslris diaboli baplizalum recipis? L. Reci- do veniam pcenilenii. 0. Respondebo libi el ego
pio , sed poenilenlem. 0. Prorsus quid dicas , non sermonibiisluis, Silaicus errassese confitelur, quo-
inlelligis. Quisquamnegeniilemrepipitpcenileniem? modo laicus perseverai? dcponatd sacerdoiiuni lai-
L. Ego simpliciter in exordio sermonis omnes hse- ci, id esl, baptisma , et ego do veniam pcenitenli.
relicos geniiles esse respondi. Verum quia capliosa Scriptum cst enim : Regnuin quoquenos el saccrdo-
interrogatio fuit, prinifcqusestionis libi palmam lra->B les e Deo Patri suo fecit (Apoc. i, 0). Et iterum, Gen-
dens, 173 a(i secundam veniam in qua aio laiciim lem sanctam, regqle sacerdoliuin, populum acqtti&itum
ah Arianis venienlem recipi debere poenitenlem, (I Pet. n, 9 ). Onuia quod f non licet Chrisiiano,
clericum vero non debere. 0. Alqui in prima quses- commune est tam episcopoquam laico. Qui |iceniten-
lione quam obtinuisse me dicis, eliam secundam liam agit, priora condeinnal [Al. contemnat]. Si non
obiinui. L. Doce quoinodo obiinueris. 0. Nescis et licel episcopo poenitenli perseverare quod luerai, s
laicos et clericos tinitm babereChristum, nec aliunr non licel et laico pcenitenli permanere h in eo pro-
neophytis, alitim episcopis esse Deum? Cur ergo pler quod pceniieniiam confuetur. L. Rccipinius
non recipiat clericos, qui recipit Iaicos pcenitentes? laicos, quoniam nemo converietur, si se scieiit re-
L. a Non est ipsum lacrymas fundere pro peccalis, baptizandum : et ila fiel, ut nos simus catisa perdi-
el corpus attrcctare Domini. Non est ipsum ad fra- tionis eorum si repudienlur. 0. Tu in eo quod reci-
irum genua provolvi, et de sublimi loco eucbaris- pis laicum, unam animam recipiendo salvas; et ego
tiam minisirare pnpulo. Aliud est lugere quod fueris, in recipiendo episcopum, non dicam tinitis civiialis
aliud neglecio peccato, in Ecclesia viverc gloriosum. populos , sed universam , cui prseest, provinciam
Tu qui besierno die sacrilegus creaturam Dei Fi- Ecclesise socio; quem si repellam, multos secum in
lium prsedicabas; qiii quolidie pejor Judseis, blas- C i ruinam irahet. Quamobrcm qusesovos ut eam ra-
pbemiarum lapides in Christum jaciebas, cujus lionem, quam in paucis recipiendis babere vos exi-
maiius sangiiine plena; sunt, cnjiis siylns lancea mi- siimatis, eiiam ad totius orbis salutem concedalis.
litis fuil, ad tinius horse conversionem virginem Quod si displicel, ct lam duii estis, immo lani irra-
Eccleiiam adulter ingredieris? Si peccasse le poe- lionabililer inclementes, ut eum qui dederii bapiis-
nilel, officium depone sacerdotis : si le peccasse ma bostem Cbristi, eum qui acceperil liliuin pulc-
confidis, perinane quod fuisli. lis ; nos nobis adversa non facimus : aul episcopum
i. 0. Rhetoricaris ; el a dispulalionum spinetis , cum populo recipimus, quem facit Christianuni; aut
ad canipos liberse declaniationis excurris. Veruni si episcopum non recipinius, scinius etiam nobis po-
desine, quseso, a communibus locis, et in gradum pulum rejicieudum.
rursum ac lineas regredere : postea si placuerit, la- 5. Episcopus condimenlum sum Ecclesim. Fletus
lius disseremus. L. Nulla declaniaiio hicesi. Dolor Ecclesimpro pmnitentibus. Liber duodecimProphela-
palienliam superal; propone ut libet, argumenlare rum. Oculus Ecclesimepiscopus.—L. Oro te, l noiiiie
ut libet, numquam persuadebis id esse bepiscopum, legisti de episcopis dictum : Vos estis sal terrm. Si
quod laicum poenilentem. 0. Quoniam obsiinaie le- aulem sal infalualum fueril, in quo salietur ? ad nihi-
ncs , aliam esse ralionem episcopi, aliam laici, ad D '. lum esl utile, nisi ut projicialur foras , et conculcetur
a iVoji esi ipsum lacrymqsfundere. Superflue hic tiutn, quod slatim adducitur; nam locum omiscrat
in edilis Erasmi et Mariani additum esl nonien Marlianscus, quod in suis mss. non iuvenisset.
episcopi, quod non legunt exemplaria veiera. Ex e Deo Palri suo fecil. Addiinl edili libri: Et ile-
hoc porro loco apertissime comprobalur lides Ca- rum, gentem sanctqm, regale sacerdolium, popu-
tholica, qua credimus verum Chrisii corpus exsislere lum acquisilum.Id non legunt mss. nostri codiccs.
in Eucharislia, et manibus sacerdotum atireciari; MARTIAN.
e sublimi loco Eucharistiam qUoque populo mini- f Negandi parliculam expressit anliqua cdiiio.
stralam discimus. MARTIAN. s Non licetet laico, etc. Ms. Sorbonicus, nou liceal
h Gravius sic legi jubel, id esse episcopumconfi- el laico pmnilenlipermanere,proptcr qv.odpcenite.ntiam
tenlem, quod laicutn pmnitentem; idque rectius, ut confiletur.Clnniacensissimiliicr legil, excepio licent,
vidclur. babet cnini licet. MARTIAN.
c In Veleri edit., Becipio elego episcopum. h Vocul.isin eo in dtiobus mss. dcsiderari Mar-
d Certa qnadam acceptione plebi quoque com- lian. noiat. Gravius ila locum rcfixil, non liceat el
munc fuisseolim, primis nempe Chrislianismi tem- laico pmniieniipermanerequoderat, qui propler pmni-
poiibus, sacerdotii nonien, erudiie nolaluin est, ex tentiam confitetur.
ijlo I Peiri it, 9 : |3«<7i/\swv ' Yetus edjl., OrolenomineChrisli, non legisli,elc,
Uparevp.u,regale scteerdq-
m S. EUSEBU HIERONYMI 160
ab hominibus(Malth. v, 15). Sed et illud, quod pro j)i d Hoc est, ideo Deus scienlire suoeigniculum in epis-
populo pcccatore sacerdos Deum exoret, ac pro copo succendit, ut non sibi tanttim luceai, sed om-
sacerdote nullus sit alius, qui deprecelur (I Reg. 111). nibus prosit. Et in consequenti : Si, inquit, oculus
Quse quidem duo Scripturarum capilula in senien- iuus nequamfuerit, omne corpus tenebrosttmest. Si
tiam concurrunt unam. Nam nl sal omneni cibum autcm lumen qnod in le esi, lenebrmsunl; ipse tene*
condil, nec est aliquid per se tam suave , quod abs- brm qttantmerunt ( Malth. vi, 23 )! Et recie. Nam
que 175 eo gustum dcmulceal: ita mundi toiius cum ideo episcopus in Ecclcsia constiiualur, ut po-
et propriseEcclesisecondimentum episcopus est, qui pulum coeiceat ab errore, quanlus erit error in po-
si infatiialus fuerit, sive per negaiionem, sive per pulo, cum errai ipse qui docet [Al. doceat] ! Quomo-
hseiesiiii, sive per libidinem , et ut semel dicam, do potesl peccata dimitlere, qui ipse peccaior est?
per universa peccala , a quo alio poterit condiri, quomodosanclum sacrilegus faciet? unde ad me lu-
cum ipse fuerii omnium condinienium ? Sacerdos men introiet, cum ociilus meus crecussit? Proh
quippe pro Iaico offert oblationein suam , imponit dolor ! Amichrisii discipulus EcclesiamChristi gu-
mantim subjeclo, reditum sancti Spirilus invocat, bernat. Et ubi esi illud : Nonpotestis duobusdominis
aique ila eum, qui tradiius fuerat Salanfc in iuteri- servire (Ibid., 24) ? Sed el illud, Qum communicatio
tum carnis , ui spirilus salvus fieret, indicta in po- ]B luci ad tenebras ? qui consettsus Chrislo ad Belial
piilum oralione, aliario reconcilial, nec prius ununi (II Cor. vi, 14, 15)? Legimus in veteri Testamento
niembrumrestiluit sanitaii, quam omnia simulmem- (Levii. xxi, 17, el xxi, 5 ) : Homo in quo fueril ma-
bra a confleverint. Facile quippe ignoscil filio pater, cula el vitium, non accedat offerre dona Domino. Et
cum maler pro visceribus suis deprecalur. Si ergo rursum : Sacerdotesqui acceduniad DominumDeum,
hoc qiiem diximus gradu laicus pcenilens rcsiiiuiiur ul sqcrificent,mundi sint, ne forte derelhiquqi eosDo-
Ecclesisc, ibique sequiiur veuia, ubi luclus prscces- tninus. Et in eodem: Et ctnn qcceduntminislrqre san-
serat: manifestum est, sacerdotem h de gradu suo cia, iton qdducqnt in se delicltiin; ne ttwriantur. Et
nioiiim, in eumdem locum non posse reslitui, quia niulta alia, quse persequi infinilum est, studio [Al.
aut poenitens sacerdolio carebit, ant in bonore per- sed studio] breviiatis omiilo. Neque enim numerus
sisiens, reduci in Ecclesiam non poterit per ordi- lesiimoniorum,sedaucloriias valet. Ex qnibus oslen-
ncni poenilentis. Tu niibi nunc infaltiato sale , Ec- ditur, vos per modicnm fermenluni toiam Ecclesise
clesise saporem conlaminas; tu eum qui projectus massam corrupisse , ei de ej'us manu hodie Eucha-
foras, jacere deberet in slercore, a cunctis iioniini- ristiam accipere, quem"heri quasi " idolum de-
bus conculcandus, super altarium reponis ! Et ubi spuebatis.
erit illud Apostoli praiceplum : Oportet episcopumG l 6. Sqcrificiumin Ecclesiq.Chrisluslavacrosuo mun
esse sine crimine, quasi dispensatoremDei ( Tit. i, 7). davit aquas. — 0. Mulla quidem de sacris Volumiiii-
Ei ilerum : Probel aulem se unusqttisque et sic acce- bus memoriter copioseque dixisti : sed ctim lolum
dal (I Cor. xi, 28)? Ubi Dominica denuntiaiio est: circumierissaltum, meis cassibus concluderis [Mss.
Ne miseritismargaritas veslras [Al. miserimus et no- cltideris uei1clauderis]. Sit quippe, ulvis, Arianorum
stras] ante porcos (Mqtih. vu, 6) ? Quod si de ornni- cpiscopus hosiis Christi, sit infaiuatum sal, sil lu-
bus generaliter dictum inlelligis , quanto magis de cerna sine igniculo, sit oculus sine pupilla : nenipe
sacerdoiibus prsccavendumest, cum etiam de laicis eo pervenics, ul salire non possit, qui sal ipse non
sic cavetur ( Al. babealur ) I Separamini, inquit Do- habeal; non illuminet csecus, non accendat ex-
roinus per Moysen, a tabernaculis istorum hominuin siinctus. Tu auiem cum coudiiuin ab eo dbum
durissimorum, el nolite e tangi qb omnibus qumsunt devores, cur insulsum argnis conditorem ? De igni-
eorum, ne simul pereolis in peccutoeorum (Num. xvi, culo ejus Ecclesia tua lucet, et lucernam ejus
26). Et rursiim in duodecim Propheiis : Socrificia 177 ciiminaris exslinctam ? Oculostibi prsebet, et
eorum tamquumpanis luclus ; omnes qui manducant csccus esl ? Quamobrem oro te, ut aut sacrificandi
ea, contaminqbuntur( Ose. lx, 4 ). El in Evaugelio ei liceniiam iribuas, cujus baptisroa probas : aul
Dominns : Lucerna , inqnil, corporis est oculus , id D reprobes ejus baptisma, quero non exisiimas sacer-
est, Ecclesisclumen est episcopus. Si atttem oculus dotem. Neque enim fieri poiest, ul qui in f bapiis-
tuus simplex est, tolum corpus luum lucidttmerit maie sanctus est, sit apud allare peccalor. L. Sed
(Malth. vi, 22). Sacerdole enim fidemveram prsedi- ego recipio laicuro pcenilentem per manus imposi-
cante, ex omnium corde lenebrsedisculiuntur. 176 tionem, el invocaiionem Spiriius sancti, sciens ab
Et causam reddit : Neque enim lucertm accendituret lisereticisSpiritum sanclum non posse conlerri. 0.
ponilttr subter modium, sed super cqndelabrmn, ul Omnes propositionuni vestrarum calles ad unum
luceat omnibus qui in dotno sttnl (Malth. v, 15). cornpilum conlluunl, et pavidorum more cervorum,

n Alio sensu nec peniius inulili, vetus ediiio, con- d In veieri edit. 17111'
in douiosttnt. Lucernqmenim
et post, consequiturveniam, ubi, elc. hoc esl, Deus scientimsuwigniculum, eic.
b Alisquepaulo
flaveril,
de legi in vetusiis codicibus Gravius e Viclorins maltiii juxta Drixianos codices quasi
inonet. idololalram respuebalii. . ,
f Alias.erat in baptisterio, quod elegantins aliari
; « GrayiiisacfivaformamavuIt/antjeriiMpxluutro*
ifue, nedum liaiino intcrjbrete^couefiniienici opponilurl
 161 DIALOGUSCONTRA LUCIFERIANOS. 162
dum a vanos pennaruni evilalis volalus, fortissimis A clamantis in deserto, parale viam Domini: rectas fa-
relibus implicamini. Nam cum in Palre et Filio et cite semitasDei noslri (Isai. XL,5; Malih. m, 5). Ille
Spirilu sancto bapiizaius homo , templum Domini qui dicebat: Ecce Agnus Dei, eccequi tollil peccatum
fiat, cum, veteri sede destructa, novuni Triniialis mundi (Joan. i, 29). Minus dico, ille qui ex roalris
delubrum scdificetur, quomodo dicis , sine adveniu utero clamabat: Et unde hoc mihi, ut maler Domini
Spirilus sancti apud Arianos peccala posse diinitti ? meivenial ad me (Luc. i, 45)? Spiritum sancium non
Quomodo antiquis sordibus anima purgatur, quse dedit , quein Philippus diaconus eunucho dedit
sanctum non habet Spiritum ? Neque eniin aqua la- (Act. vm) ? quem Ananias Paulo dedit (Act. ix)? Au-
vat animam, sed prius ipsa lavatur a Spiritu, utalios dacier forsilanvidear Joannem prseferre cunciis. Audi
.lavare spirilualiier possil. Spiritus, inquil Moyses , Domintim loqueniem : Non est in nulis mulierum
IDomini ferebatur super aquas (Gen. I, 2). Ex quo major Joanne Baptista(Mailh. xi, 11). Nulli enim con-
f* apparel bapiisma non esse sine Spiriiu sanclo. tigit propbetarum, et annunliare Chrislum, et digito
b Betbesda lacus Judsese,nisi per advenlum Angeli, demonslrare. Et quid mihi necesse est in lalis viri
debililata corporaliter membra sanare non poierat: laudibus immorari, cum a Deo Patre eliam Angelus
et tu mihi aqua simplici, quasi de balneo animam nuncupelur? Ecce, inquit, miito Angelum tneum ante
lotam producis ? Ipse Dominus nosler Jesus Chri- Ij faciem luam , qui prmparabit viam tuqtn qnte te
slus, qui non taro mundatus est lavacro, quam in (Ibid. 10). Plane Angeluin, qui post materni venlris
lavacro suo universas aquas mundavit, statim ut hospilium eremi deserta sectaius, d parvulus de ser-
caput extulit de fluenlo , Spiritum snnctum accepit, penlibus lusii; qui oculis 179 speclantibus Chii-
non quod umquam sine Spiriiu sancto fuerit, quippe sium, niliil aliud est dignatus aspicere ; qui eloquiis
qni de Spiritu sancto in carne natus est : sed ut il- Doroini, qusemelle el lavo dulciora snnl, dignam Deo
lud.nobis monslrarelnr vernm esse baptisma , quo vocem erudivit. Et ne qusestionemmorer, sic decebat
Spiritus sanctus adveniat. c Igilur si Arianus Spiri- crescere Prseciirsorem Domini. Isle ergo lalis lantus-
lum sanctum non potest dare, ne baptizare quidem que Spiriium sancium non dedit, quem Cornelius
potesl, qtiia Ecclesisebaplisma sine Spiritu sanclo cenlurio antequam baplizarelur, accepit? Responde,
nullum esl. 178 Tu vero cum baplizaium ab eo quseso, Cur non dederit? ignoras? Audi quid Scri«
recipias, et postea invoces Spiritum sanciuin, aut plurse doceanl : Joannis bapiisma non tam peccaia
bapiizare eum debes , quia sine Spirilu sancto non dimisit, quam pceiiitentisebaptisnia fuit in peccato-
potuii baplizari: aut si est bapiizaius in Spiritn, rum reuiissionem , id est, in fuiuram remissionem;
desiue ei invocare Spirilum , quem lunc cum bapti- qurc essei postea per sanciilicationeni Christi subse-
zaretur, accepit. (C cutura. Scriplum esi enim : Fuit Joonnes in deserto
7. Quid ad verutn baptisma necessarium? Joannis bqpthqns, et prmdicqnsEvqngeliumpmnitentimin re-
baplismaquid? Sine Spirilu sancto ntillum baptisma. missionem peccatorum. El post modicum : El bapti-
Verum el legiiimumEcclesimbaptisma.— L. Obsecro zqbantur qb eo in Jordane confitentespeccalasua. Ut
te, nonne legisti in Actibus Apostolorum , eos qui enim ipse anle Prsccursor Domini : sic el baplisma
jam a Joannc baptizati fuerant, cum ad inlerroga- ejus prsevium Dominici baplismalis fuil. Qui de terra
tionem Apostoli respondisseut, se nec audilu quidem est, aiebal, terrena loquitnr; qui de supernis venit,
comperisse quid esset Spirilus sanclus, posieafuisse super omnes esl (Joan. ni, 51). Et ilerum : Ego ba-
Spiriluin sanctuni consecutos? Unde manifesium est plizo vos in aquq, ille bqplhqbit in spirilu (Mqlth. m,
posse aliquem bapt!zari, ct tamen non habere Spi- 11). Si auiem Joannes, ut confessus est ipse, non
ritum sanclum. 0. Non tam imperiios divinorum baptizavit in spiritu, consequenter neque peccata
Voluminum eos qui audiunt puto , ut ad hanc quse- dimisit, quia nulli hominum sine Spiritu sancto pec-
stiunculam dissolvendam longo sermone opus sil, cala dimiiiuniur. Aut si coutentiose argumeularis, :
Verum prius quam quid in eam senlentiam loqnar, ideo Joannis baplisma dimisisse peccata, quia de coe-
ausculta, juxla sensum liium , qtianta Scriplurarum lis fuit, edoce quid amplius in Chrisii baptismaie
turbaiio oriatur. Quid est hoc, quod Joannes in D consequamur. Quod peccala dimiliil, liberat a ge-
baplismate suo aliis Spiriium sanctum dare non po- henna. Quod a gehenna liberat, perfecium est. Per-
tuit, qui Cbristo dedit? El quis est isle Joannes'? Vox fectum aulem bapiisma, nisi quod in crttce et in

Nempe fiinicnlis pennse suspendebantur prseter vel ab iis collala, qui analbemate devincii erant.
spaiium quod reiia occupant, ut fera earum volatum Monemus ilaque non absolute negari abs Hiernnymo
quasi pericultim evitaiura, se in relia conjiceret. Arianos baptizare posse, sed morciri Ecclesise"de-
Virgil. Georgic. de cervis : fendi, quse ab Arinnis venientes episcopos recipie-
Hos nonimniissiscanibus,noncassihusullis, bai. Eo sensu eliam S. Aiigiistimisepisi. 185, n. 47,
Punicesequeagilanlpavidosformidinepennse. ullro faietur foris ab unitate Corporis Christi, Spiri-
tum sanctiim nori posse baberi.
b Probalica Piscina quam Joan. v, 2, roemorat, d Noiatum Viciorio alludi Isaiselocum c. 11: De-
/EyofiEvn 'ESpaio-rihiiBio-Sa,dicla hebrqice Belhesda. leclabitur infans ab ubere super foramineaspidis, et in
Nunc obiiuet Betlisaidaetiam in Hieronym. m-s. cavernamreguli, qui ablactatus fueril, manum suain
c Nimirum ad eam hscc referunlur quscsiionein, mitiet. Quibus bomo designaiur, cui nihil etiam ab
qtia variis occasionibus dispulaium est ab anliquis, infantia scelerum nocuit.
an valida essent qusedamsacramenta, ab hsereticis,
165 S. EUSEBII HIERONYMI 1G4
resurrectione Christi est, non polest dici. Ita tu in . hunc esse morem, ut baptizaiis poslea nianus impo-
a perversum religiosus, dicente ipso Joanne : Illum nantur, et iia invocetur Spiritus sanclus ? Exigis ubi
oporlet crescere, me autem mittui; dum servi baptisino scriptum sit? I» aciibus Aposiolorum. Eliam siScri-
pltis quam habuil tribuis , Dominicum deslruis , cui pturae auctoritas non subesset, toiius orbis in hanc
amplius nibil relinquis. Quorsinn isia lendit asserlio? parlem consensus instar prsecepii ohlineret. Nam et
Videlicel, ut nori libi mirum videatur, si hi qui a mulla alia quse per tradilionem in Ecclesiis obser-
Joanne fuerant baptizaii, postea per impositioneni vaniur, aucloriiatem sibi scriptse legis ustirpaveruni,
manus Apostolorum, sinl Spiritum sanclum conse- velul in lavacro tercaputmergitare, deinde egressos,
culi; cum conslet, eos ne peccalorum quidem sine laclis et mellis prseguslare concordiam ad infantise
subsecuiura fide remissionem consecntos. Tu vero significationem, b die Dominico, et omni Pentecosie;
qui ab Arianis recipis baptizatum, e( ei tiibuis bapti- nec de genlculis adorare, el jejunium solvere, mtiJia-
sma, quod perfectum esl, quo pacto quasi modicum que alia scripta non siint, quse raiionabilis sibi ob-
quid ei defuerit, sanclum advocas •Spiritura, cum scrvaiio vindicavit. 181 Ex quo animadvertis nos
baptisma Christi sine Spirilu sancto 180 nullum Ecclesifleconsuetudinem sequi, licet anle advocaiio-
sjt? Verum longius excessi, etcum scqua fionte ad- nem Spiritus conslet atiquem baptizatum.
versarii potueiJm impelum submovere, leviora emi- » 9. Episcopus qd imposiitonemmanus qccttrrii. Aria-
nus [ Mss. ininus] lela direxi. Joannis enim baptisma norum blasphemim.Impositio tnanttum, quare episcopo
iiUanium imperfeclum fuit, ul constet postea Chrisli reservala? Jus bapiizandi ab episcopo.— 0. Non qui-
baptismate bapiizatos , qui ab eo fuerant baptizati. dem abnuo banc esse Eeelesiarum consuetudinem,
Ila enim bisloria refert : Faclum est attlem, cum ul c ad eos qui longe a majoribus urbibus per
Apollqesset Corinthi, el cum Puulus perlrqnsirel supe- presbyieros et diaconos hapiizaii snnl,e.piscopus ad
riores partes A&im,devenii Epbesum, et cum invenissel invocaiionem saneii Spiriius manum impositurus
quosdam discentes, dixitad eos : Si Spirilum sonctum excurrat. Sed quale esi, ui Jeges Ecclesiocad bsere-
accepktis, cum credidisiis? Al illi responderunt: Sed sim transferas, ,et virginis luse integritalem, per
nec si Spiritus sanclus sit, audivimus. Dixit qulem ad nieretricuin d liipanaria patiaris ? Episcopus si
eqs ; In quo ergo baplizati estis? Responierunt in impoiiit manum , his imponit qui iu recia fide
loannis baptismate. Dixil autem Paulus : Joannes qui- bapiizali sunt, qui in Patre et Filio et Spirilu
dem baptizavit baplismo poenitenliwplebem, dicensin sanclo tres personas, unam substantiam cre-
adoenienlemposl eum, ul crederenl, Iwc esl in Jesum, diderunt. Arianus vero cum aliud nibil crediderit
in remissionempeccdlorum. His audilis, bqpiizati sttnl (claudite, quseso, aures qui audiluri estis, ne tanlse
in nomine Domini nostri Jesu Christi. El cum impo- Q impietalis vocibus polluamini) nisi in Patre solo
suisset illis tnanus Paulus, continuo cecidil Spirilus vero Deo, et in Desu Christo Salvatore crealuia,. et
sanctus super eos (Act. xis, 1 el scq.). Si ergo bapli- in Spiritu sancto utriusque servo, qiioroodo Spiri-
zaii sunt vero et legitimo Ecclesise bapiismate, et ita lum sanclum ab Ecclesia recipiet, qui necdum re-
postea Spiriiuro sanctum consecuti sunt: et tu Apo- missionem peccatorum consecuius est? Spiritus
stolorum sequere auctoriialcm , et haptiza eos, qui quippe sanclus, nisi mundam e sedcin non incolit:
Cbristi non liabenl bapiisma, ef poteris invocare Spi- nec habitator ejus lempli efficitiir, quod aiuistitein
ritutn sanclum. non habet, veram fidem. Quod si hoc loco quscris,
8. Mos Ecclesiarumin manuum imposilione. Tradi- quare iii Ecclesia baptizalus, nisi per maiius epi-
lionis ouctorilas. — L. Qui dormieules sitiunt, avide seopi, non accipiat Spirilum sanctum, quein nos as-
fauces iluminibus ingurgilaiii. E( quanto plus bause- serimusin vero baptismate Iribui, disce hanc obser-
rint, lauio plns sitiunt. Ita mibi et tu videris advcrsus vationem cx ea auciorilaie descendere, quod post
qusesiiunculam quam proposui, hinc aique iliinc ar- ascensum Domini Spiriius sanctus ad aposlolos
gumenta qusesisse, et niiiiloininus in eadem quaesiio- deScendit. Et inultis in locis idem factitatum reperi-
num siii perseverare. A« nescis efiam Ecclesiarnui mus, * ad iionoreiii polius sacerdolii quam ad legem

a Erasm. cum anliqiiiori edit., duceris irreligiosus. D non inveniri tesiis est Martianseus : mihi iinicum
Viclor., perverse feligiosus. Hieronynius epist, M, patiaris non placet, ac malim eqiiidem Jegl partiaris,
licet in perversum tnunera veslra coiivenitint. ul quemadmodum leges Ecclesiaead hreresim trans-
h Mariianxus legerai ad infantice signiftcaiionem ferri, sic virginis insegriiateiii pcr lupanaria ipartiri
rcdife : Dominica, etc, nullo seiisti. Iteposui.mus •iniprobet,
quoil -iti aliis Obiinehat dle, pro redire. e RepBiio ex aiitiqua editione sedem pr<iifidem:
* Ad eos, quiiotige. Sorboiiicus codex, qui ionge quse iieui pro quod anlistiiein, hsbei tsnjtts.saniistes,
u mujoribus urbibus. ctc. MARTIAN. — Cum Gravio et et deinde obloqiwis pro Iwc loco qumris.
veiusiiofthiis impressis Jcgo. AiUea erat, <7«itonge f Jus consignanili presbyieris non obscjBreJaSse-
inminoribus iirbibus -';'scrib ipsh oratibnis renuenie, rit, qui eii;iTn:usum aliquando permitii iii epistola
Aitbtec urbes tamctsi ibiinires episcopo non caruisse ad Evajigelium indicavit: Quid enim fqcii,, excepla
anle ei post. Sardiceiiscm Caijbncm, puto : coiura ord';natime,episcop>!Squod presbyler twn -fgciat?Et in
villi», ca&ella , et remotiora -ialjlirbibus loca , qus& CoinnieiiiariisAiJihrosii nQiiiinevtiIgatisljjEpbes.lv:
inlferiusJiidicaiUur. Apud JE.gyptumpresbyteri consigiutnl, si prmsens non
?d 'Ltipariafia paliaris. Edili addunt veihiifn Sjtur- sit episcqpus. iParia habet velus Auclor Qusestionum
ciiri, qupd noii retinent exeiiiplaTiaiiiss. MARTIAN.— ex Jilroqne Teslam- mixiim jnler Augusiiui opera :
; Olimeral spurcari paliaris, sed prius verbum in mss. atqtie hic usus etiamnum dicitur apud Graecos obti-
 IfiS DIALOGUSCONTRA LUCIFERIANOS^ 166
nccessitatis. AJioqui si ad episcopi laniuni impreca-j ^.sequeris, a qusestionuin lineis excidisti: more qun-
lionem Spirilus sanctus defluit, lugendi sunt, qui rumdam loquacium poiius quain facundorum , qui
in a villulis , aut in caslellis, aut in remoiioribns cnm dispulare nescianl, lamen liligare non desi-
Jocis per presbyieros et dinconos baptizaii antedor- iiunt. Ego enim non tam in praesenli Arianos vel
mierunt, quam ab episcopis inviserentur. 182 ^c" improbo, vel defendo, quain illam cursus mei melam
clesiae salus in sumrni Sacerdotisb digiiiiate pendel: circumeo, eadem ralionea nohis episcopum recipi,
ccui si non exsors qusedam et ab omnibus eminens qua laicus a vobis recipitur. Si erranli concedis ve-
deiur potestas, tot in Ecclesiis eflicientur schisniata niam, el ego ignosco poenilenli. Si in fidesua bapti-\
quoi sacerdotes. Inde venit, ut siiie chrismate et zaio [Al. baptizatum] bapiizans nocere non poiuil, et >
episeopi jttssione, neque presbyler, neque diaconus in (ide sua sacerdotetn constitutum constiluens non
jus habeant baplizandi. Quod frequenter, si tamen inquiiiavii. Subiilis esl hscresis, et ideo simplices
necessitas cogii, scimus eliam licere taicis. Ut enim animsc facile decipiuniur. Decepiio lam laici quam
accipit quis, ita et dare potest; nisi forte eunuchus episcopi communis est. At episcopus errare •non
a Philippo diacono bapiizalus, sine Spiritu sancto potuit. Revera de Plalonis et Arisloplianis sinu in
fuisse credendus est, de quo Scriplura ita loquitur: episcopalum aHegunlur [Al, eliguniur]. Quolus cnim
El descenderunl ambo in aqitam; et baplizavii eum B quisque est, qui non apprime in bis erudilus sit ?
Philippus {Acl. vm, 58). Et cutn abscederent ah Denique ex litleraiis quicumque hodie ordinantui',
aqua, Spiritus sanclus venit in eunuchum. Si autetn id habent curre, non quomodo Scripturarum mcdul-
itlnd objiciendum puias , quia , Cum audissent apo- Jas ebibant,' sed quomodo aurcs populi deola-
stoii qui erant Jerosolymis, quia recepit Samariu ver- matoruni (losctilis mulceant. Aceeclit ad hoc, quod
buin Dei, miserunt ad eos Pelrum el Joannem, qui cum Ariana h:eresis magis cum sapientia sscculi facit, et
venissenlad eos, oraverunl pro eis, ul acciperenl Spi- argumentationura rivos de Aristoieiis fontibus nui-
ritum sanctum, nondum enim cecideral supcr ullnm tualur, Igitur parvulorum inter se certanlium situ ,
itlornm (Ibid.). Cur it-afaclum sit, in consequenli- quidquid dixeris-, dicnm : affirmabis, affirmabo: ne-
bus disce. Ipse enim ail: Sed solum baptizuti erant gabis, negabo. Arianus bapiizal, ergo episcopns
in twmine Domini Jesu. Tunc hnponebaitl illis maims, est: non baptizal, turefuta Jaicum, elego non recipio
el accipiebant Spiritum sanclttm. Hoc loco si cl tu sacerdotern. Sequar le qiiocumque ieris, aut paritcr
simiiiler le faeere dicis, quia hsereiici non baptiza- in Julo liDDsitabimiis,aut pariter expediemur.
verunt in Spiritu sancto, scias Philippum ab sposlo- 12. Solemnis iuterrogaiio in Bopiisino.— L. Sed
lis non fuisse divisum, eamdemhabuisseEcclesiain, Jaico ideo ignoscendum est, 184 1xiia Eeclesiam
eumdem Dorniiiuui Jesum Christum prsedicasse; C Dei putans, simpliciler acoessit, et juxta fidem suam
diaconum cerie fuisseeorum, qtii postea mantts im- credens haplizaius est. O. Novam rein assei'is, ut
posuerunt. Tu vero cum apud Arianos non Eccle- €hristianus qtiisquaro laclus sil ab eo, <q<ui non fuit
siam dicas esse, sed synagogam; nec clericos Dei, "Cbrisliaiius.Accedens d ad Arianos, inqua fide bap-
sed creaturse et idolorum culiores, quomodo in dis- tizatus est? Nempe in ea quam habebant Ariani. Aut
pari causa eamdeiii asseris ralionem te tenere? si jam ipse bene credebal , et scicns ab bxreticis
10. L. Vaienter quidem el fixo -gradu me tibi in baptizalusesI,erroiisveniamnoiimeretur.Verumlioc
faciem dimicantem repellis; sed posttorgum csede- penitusabsurdum est, ut discipulus ad magislrtrm va-
ris, et nuda a spiculis dorsa non protegis. Eslo quippe dens anle sit arlifex quain doceatur; ul modo ab ido-
\ apud Arianos ne bapiisma 183 quidem esse, et lorum veneratione coiiversns, noveril Cbrisliim ine-
: ideo Spiiitum sanclum ah eis uon posse dari, quia lius quam itlequidoceat. Atdicis:Simpliciter in Paire
necdum remissionem peccaiorum acceperint; totum et Filio et Spiritu sanclo credidit, et ideo baptisma
lioc victorise mese proficit, et argumetilornin tnorum consecuttis est. Qtife est ista, qnseso, sinipliciias,
paliestra, mifai palmam vicloHre sudat. Ariawusbap- nescire quod credas? Siinpliciter credidit. Quid cre-
I tisma noii habet, el quomodo sacerdoiium liabel ? uidii? certe atit iria nomiiia audieiis, tres Deos cre-
Laicus apud eos non est, et quomodo episcopus esse " didii, el idololaira effecttts est; aut in iribus voca-
potest? Mibi recipere mendicum non JicCi,W recipis bujis irinominem credens Deum, iii Sabellii hseresim
regem? Vos hosli castra traditis; ef a uobls perfuga inciiriit. Aut edoctus :ih Arianis, unujp esse verUm
[Al, profuga] rejiciendus est? Deum Patrem, fjlium et Spiriium sauelum credidit
11. 0: Si priorum meminisses, jaiu scires tibi ereatiiras. Aut extra Jiscc -quid credere potuerit,
fuissietgsjioiisuin; sed flum a.njbrero cbhjraiJiceniJi hescib : nisi forte homo jrihi edoctjis in capilolio, ho-
jiCre. Iniiocentius lameh celebri illa aiJ Deeenliiim -* Falso Marlianseijs, ih iecluiis pro vUlutis, aut
epistola : De consignandis vero infaiilibusmatiifestuiri viculis.
est nonab alio, quamepiscopofieri litere. Nam presby- h Iiiipressi aliquot digriilate ac vehefqliOnecohsisiit.
leri licet 4tcundi sicut saterdotei!, pomifictiius tamen 0 Cui si iion exsors. Mss. codices iialeglint: Ctiisi
apicemnoh habenl. Hocmitem poniificiumsoiis deberi non hmc sors qumdqmet rtb iiomimbus emihehs deliir
episcapis, til vel consigrienl,vel parackiitm Spirituiii poieslas, elc. Scd vidfciiiThtec sors posiiuln pro exsors,
iradaht, non soltim cOnsuelitdoEcclesiqstica demon- qiiodsatis noii iniellipblint. MARTIAS,
strai, verum el illa iectio Actuum Aposlolofum, etc. d COntrario sensu vettis e.diito Accedeiis Ariqnus,
ConferS. Gregor. Mag. 1. iv, ep. ad Januar.; Telet. id cst ah Ariaiiisvenieiis M ^OrlhbiPxos.
Concil.i, cati.20; ATausicaniilidem i, can.Il, etc.
 167 S. EUSEBII HIERONYMI 168
mousion didiceratTriiiitafero.SciebalPatrem,Filium A j quare a nobis parietibus separaris, cum in fide et
et Spiritum sanctum, non natura, sed personis esse in Arianorum nobiscum receptione consentias ? L.
divisos. Sciebal a et Filii nomen in Palre, el Patris Jam et superius rogavi, ut non philosophice, sed
nomen in Filio. Ridicula penitus asserlio, anie de Chrisliane mecum loquaiis. 0. Discere vis, an con-
fide quempiam dispulare, quam credere; ante mysle- tendis ? L. Utique contendo, quia facti lui a te qusero
rium scire, quam iniliatus sil; aliter de Deo seniire rationem. 0. Si contendis, jam tibi responsum est.
baplizanlem , et aliler baplizatum. Prselerea cum Eadem enim raiione episcopum ab Arianis recipio,
solemne sit in lavacro post Trinitatis confessionem qtia lurecipisbaptizatum. Si discere ctipis, in meam
interrogare,b Credis sanctam Ecclesiam? credis re- aciem transgrcdere. Adversarius enim vincilur, disci-
missionem peccatorum? Quam Ecclesiam credidisse pulus docetur. 186 ^- N°n possum ante esse disci-
ctiin dicis? Arianorum? sed non habent. Nostram ? pulus, quam magistrum audiam prsedicantem. 0.
sed exlra hanc baptizatus non poluit eam credcre, Quoniam lergiversaris, et sic vis a me doceri, ul ad-
quaii) nescivit. versarium in d integro habeas, luo animo te docebo.
13. L. Quoniam ad orania argutaris, et eroissa a Consenlimus in fide, consentimus in hsereiicis reci-
nobis spicula sculo orationis eludis, unam haslani piendis, consentiamus eiiam in conveniu. L. Hoc
jaciam, quorsumbonem tegminis lui, et verba crepi- B 1 non esl docere, sed argumentari. 0. Quia tu pacem
tantia, vi sua penetret, nec diulius patiar, forlitudi- cumsctilo petis, et nos olivre ramtini gladio inseri-
nem arle superari. 185 Laicus etiam extra c Ec- mus. L. En tollo mantis, cedo, vicisti. Verum cum
clesiamjidc baplizatus, poenilens recipilur: episcopus arma deponam, sacramenti, in quod me j'urare
vero aut posnitentiam non agit, et sacerdos est, aut compellis, qusero raiionem. 0. Gramlor interim tibi,
si pocnitenliam egerit, esse episcopus desinit. Quam- et Christo Deo meo gratias ago, quia animo bono
obrem recte nos laicumet suscipimus pcenilentem; e a falsitale Sardorum ad lolitis orbis le saporem con-
et episcopum , si in sacerdoiio perseverare vult, re- lulisli, nec dicis more quorumdam : Salvum me fac,
pudianius. 0. Sagitla quse contento nervo dirigitur, Domine, quoniam defecit sanctus (Psal. xi, 1): quo-
difficile vilalur. Anle enim ad eum, ad quem jaclai rum vox impia, crucem Christi evacual, Dei Filium
est pervenit, quam obice clypei frustretur. E con- subjugat diabolo, el illam complorationem, quse a
trario ture propositiones, quia sine ferri acumine Domino de peccaloribus prolata est, nunc de uni-
miltuutur, hoslein non valent perforare. Ilanc igitur versis hominibus diciam intelligit: Qum utilitas in
liaetam quam totis viribus misisti, de qua nobis mi- sanguine meo, dum descendo in corruptionem (Psal.
nilaiis, uno, ut aiunt, digitulo repellam. Neque eniro xxix, 10) ? Sed absit, ut frusira Deus mortuus sil.
hoc modo quseriiur, an episcopus pcenitens esse non 'G Alligaius esl fortis, et vasa ejus direpta sunt (Jlfnrc.
possii, el laicus possit? sed an hscrelicus bapiisma lii, 27). Alloculio Patris impleta est: Posiulaame, et
babeat? qui si, ut conslat, haptisina non hahei, qtio- dabo libi gentes hmreditatem luam, el possessionem
modo poiest esse poenitens, anlequam Chrisiianus ? luam lerminos lerrm (Psal. n, 8). Appqruerunt fontes
Proba mihi ab Arianis venienlem laicuni babere aquarum, et revelala sunl fundamenta orbis terrarum
baplismum, ei lunc ei poeniieniiam non negabo. Si (Psal. xvu, 16). In sole posuit labernaculum suum,
yero Christianus non esl, si non habuerit sacerdo- nec esl qui se abscondat a calore ejus (Psal. xviu, 6).
tem qui eum faceret Chrislianum , quomodo agel Deo plenus Psalniista canit: Inimici defeceruntfra-
poeuitenliam homo, qui necdum credit? tnemin finem,elcivitates eorum deslritxisli (Ps.ix, 7).
11. L. Oro le ui, philosopborum argnmenlatione 15. Etubi, quseso, isli sunl nimium religiosi, iromo
deposita, Cbrisliana mecum simplicilate loquaris, si nimium profani, qui plures synagogas asseiunlesse,
tamen non dialecticos sequaris [Al. sequeris], sed quam Ecclesias ? Quomodo desliucise sunl diaboli
piscatores. ./Equumne libi videlur, ut Arianus epi- civilales; et in fine, hoc est in sscculoriim consura-
scopus sil ? 0. Tu eum episcopura probas, quia ab matione, idola corruerunl ? Si Ecclesiam f non ha-
eo recipis bapiizatum, et in boc reprchendendus es, bet Chrislus, aul si in Sardiniatanlumhabet, nimium

a Quod nimirum Pater nequit cogitari, quin Filii J) inficiarentur,

cogiialio occurrat. llilarius lib. vu de Trinit,, Quia d Eadem adversarium in tergo hqbeant, elc.
el nomen Patris habei in se Filii nomctt. c A fqlsiiqie Sordorum. Corrupins esl niiillum hic
b Credis sanctam, etc. In prscpositio bic superflua locus in auiea edilis lihris, qui legtint a falsilalis ar-
delata est in codice Cluniacensi: Sorbonicus eam dore, vel a falsitaiis odore, eic. Cluniacensis codcx
non legil in consequentibus posl credis in sanctam puram retinet lectionem, a falsitate Sardorum; in
Ecclesiam. Sed sive legaiur, sive non legatur, idem qua nempfi tenebatur Luciferianus. — Olim erat a
esl sensus. MARTIAN. —Monet Victorius in vocnlam falsitatis urdore, vel odore. Sed neque isiud a falsi-
pbirics hic repeiitnm propterea amovisse, qtiod iate Surdorum, quod e Cluniacensi ms. Mariiaiiaeus
emendaiiora exemplaria eam non baberent, et rec- reposuit, satis puio emendatum; nam ut Sardorum
tius, ul est in Syrobolo, uni tantum Deo ad expri- nomen Orbi eleganiissime opponalur, ila falsitali
inendam majorem fidem apponatur. ineple respondeal Forle insulsitate scripseiit
e Vetus edil. exira Ecclesimfidem baptizalus. Pula Hier. pro falsitnie, sapor.
aui si Laline dicereiur, salsitate.
in impressa leciione dici fideliter, sive inlegra lor- Sardiniam insulam peslileutis aeris vilio laborare
ninla; nam infra sub Onliodoxi persona constnre omnes dicunt; sed et Sardos homines niendaces au-
diciiur,hscreticos baptismum nun habere, eosneinpe dire, noium. MARTIAN.
ex Arianis qui Filii divinitatem in sacramenli verbis f Viclorius ex mss. addiderat per totum orbem
m DIALOGUSADVERSUS LUCIFERIANOS. 170
pauper factus est. Et si Britannias, Gallias, Orien- j^ j, pedes, eosquc llelu perfunderem, crme tergerem,
tem, Indorum populos, barbaras Naiiones, et lotum hsererem certe trunco crucis, nec jirius amitlerera,
semela mundum possidet Salanas : quomodo ad an- quam misericordiam impetrarem. Nunc yero creber-
gulum uuiversse terrre Ciucis 187 iropsea collata riine in oralione mea, aut per porlicus deambulo,
sunt?Nimirum advcrsarius poiens concessit Christo aut de fenore coroputo, aut abduclus turpi cogtta-
bIberam excetram: luridos homines, et inopem pro- tione, etiam qtise dictu erubescenda sunt, gero. Uhi
vinciam dedignatus est possidere. Quod si de illa quse est fides? siccine putamus orasse Jouaro ? sic tres
in Evangelioscripta est, sibi sententia blandiuntur: pueros? sic Danielem inler leones? sic cerle lalro-
Pulasne cumveneritfilius hominis, inveniet fidem super nera in cruce? Ei hsecego exempli causa ad intel-
terram (Luc.xvrn, 8)'! scianl illam <=fidem nominari, ligentiam sensus protuli. Cacterum conveniat unus-
de qua ipse Dominus, aiebat: Fides tua te salvam fe- quisque cor suum, et in omnivita inveniet, quam raruin
cit (Matlh. ix, 22). Etalibi de Centurione : Non in- sit fidelem animam inveniri.ut nibil obglorise cupi-
veni lantam d fidem in Israel (Matth. vm, 16). Et rur- ditatem, niliil ob rumusculos hominum faciat. Neque
sus ad Aposlolos : Quid limidi estis, tnodicm fidei enim slalini qui jejunat, Deo jejunal, aut extendens
(Luc. vu, 9)? Necnon et in alio loco : Si habueritis pauperi manum, Deo feneral. Vicinasunt vitia virtu-
fidemsicut gramm sinqpis, dicelis huic monti, trans- JJ ] tibus. Difficileest Deo lantum judiceesse contentum.
tnigra, et transmigrqbit (Mall. xiv, 51). Neque enim 16. L. Prsevenisli interrogationem meam : hanc
Centurio aul iila muliercula, quse per dnodecim an- enim Scripluram mihi in ultiraoreservabam. El ferre
nos iluxu sanguinis labescebal, in Trinitatis sacra- omnesnostri, immojain non mei, bocquasi arielein
meuta crediderant, quse post resurrectionem Chrisli disceptalionibus uluntur, quem coiifractum ac com-
Apostolis manifestata suni; ut meriio fides horum rainulum vehemenler gaudeo. Sed quseso te, ut mibi
quse in myslerio est, laudarelur : sed simpliciias omnem causam, quare ab Arianis venienies Ecclesia
mentis et devota Deo suo anima approbata est: Di- recipiat, non quasi adversario, scd qiiasi discipulo
cebatenim in corde suo, si leligero vestimenlumejus explices. Nam quum tibi verbo respondere non pos-
tanlutn, salva fiam (Matth. ix, 21). Hsec est fides, sim, animo lamen necdum assentior.
quam raro inveniri, Deus pronunciavit. Hsec est 17. 0. e Sub rege Constantio, Eusebio et Hypatio
fides, quse eiiam apud eos qui bene credunt, dif- consulibus, nomine unitalis et fidei h infidelilas scri-
ficile perfeclainvenitur. Fiqt iibi, inquit Deus, secun- pta est, ut nunc agnoscilur. Nara illo lempore, niiiil
dum fiiem tuam. Hanc ego e vocem audire nolo. Si tam pium, nihil lam conveniens * servo Deivideba-
enim secundum fidem meaoj fiat miln, peribo. El lur, quam unilatem sequi, et a toiius mundi commti-
cerie credo in Deum Palrem, credo in Deum Filium, C < nionenon scindi. Prsesenim quum superficiesexpo-
etciedo in.Denm Spiriium sanclum. Credo in unura sitionis, nihil jam saciilegum prseferret : Credimus,
Dcum, et lamen secundum meam fidem nolo inihi aiebant , i in unum verum Deum, Patrem omnipoten-
fieri. Saepequippe venit inimicus homo, et inler Do- lem, Hoc etiam nos confilemur. Credimus in Vnige-
minicam messem zizania inlerserit. Neque bocdico, nilum Dei Filium, qui ante omnia smcula, et anle
quod majus quidquam sit, quam sacramenti (ides, omne prineipium nqius esl 183 ex Deo. Notum au-
quam puriias animse : sed indubitata ad Deum fides, tem Vnigenitutn solum ex solo Patre, Deum ex Deo,
ardue reperitur. Verbi gratia dictum sit, ut quod similem genitori suo Pulri secundum Scriplurqs ; cu-
voluinus perspicuum fiat: ad orationeni assisto; non jus nqlivitatem nullus novit, nisi qui solus eum genuit,
orarem, si non crederera: sed si verc crederem, illud Puter. Nutnquid hic inserlum est: Erat tempus,
cor quo Deus videiur, mundarem, manibus lunderem quando non erat ? vel, de nullis exstunlibus, k creqtura
pectus, genas lacrymis rigarem, f corpore inhorres- est Filius Dei ? Perfecla fides est, Detim de Deo cre-
cerem, ore pallerem, 188 jacerem ad Domini mei dere. Et natum aiebant Unigenitum solum, ex solo
diffusam: vetus edit. per lolum orbem tantum. Mar- p d Fidem in Israel. Addit idem codex Sorbonictis
lian. post Erasmum expunxil. verbum, neque, id est, nequein Israel. MARTIAN.
a Idem Viclor. simul reposuil pro semel. e Velus edit., Hanc ego fidem audire volo. Si
h Iberatn excelram. Hoc ioco autem codex Sorbo- enim, etc.
nicus prsesuu Clnniacensi, et veram germanamque ' Eadem addit, Corde mollescerem.
exliibet lecfioiiem, Hiberam excelram, luridos homi- e Sub Rege Constantio, Eustbio, etc. Eusebius et
ueset inopem provinciam, etc. De Hibera, sive Ibera Hypatius fratres fuerunt Faustinse uxoris Juliani.
exceira loquilur qunque Hieronymus in epist. ad Ju- Yide Am. Marcellinum lib. xxi. Consules auiem
lianum diaconum. MARTIAN. — VerconvieiumIbercim anno Clirisli 557, id esl, Constantii 12. MARTIAN.
excetramdicil, monsirum neinpeomnium letet rimuin, h Quod hinc sequitur de Synodo Ariniineii.Mfrag-
sive de bomine hnc usurpet, ut in epist. 6, ad menium cum veteri ms. S. Gerniani Parisiensis,
Julian., sive de regione, ut hic loci, sive de alio aliisque exemplnribns contulit v. cl. lialusuis, ot
quopiam subjecto. Puta dici Sardiniani malorum Conciiiorum editioni inseruii. Ibi pro infideliias est
quoliilie exeresceniium bydram. Olim eiat, Iberiam incredulitas; et qum quidem tmnc ittfidelitas noscitur.
et Celtiberos,luridos homines, JEthiopumque provin- f In ins. peues eumdera Balusiuui servis Dei, Imii
ciam. elc. et totius mundi communioneabsque a pra>positione.
° Mouet Victorius (idem pro fiducia hic accipi, i Idein in unmn solum verum Deutn, eic.; et paulo
sive ardeniiori creduliiate, quse spem, et charit.iiem infra similem geniiori suo Filium Patri.
in se conlineat, a qua hominem justificari manife- k Rursus iuem, ntsi solus qui eum genuit, et mox
stum. reclius de nullis exstantibus creaturis esse Filium Dei,
PATROL. XXIII. o
m S. EUSEBH HIERONVMI 172
Palre. Quid esl nalum? Certe non facltim. Nativitas, \ de Deo Patre, anatheina sit. Omnes conclamaverunt,
suspicioncm aulerebat crcatnrsc. Addebant prselerea, anqthemq sil. Si quis dixerit, eral lemptts, quondo non
Quidecmlo descendit, conceptusest de SpiriluSancto, etol Filius, qnathemasit, s In lioc vero cuncti cpi-
nattis ex Maria Virgine, crucifixus a Ponlio Pilalo, scopi, et toia simul Ecclesia plausu quodam el Iri-
tertia die resurrexil Ra nwrluis, ascendil in cmlutn, pudio Valenlis vocem exceperuni. Quod si qnis a
sedelqd dexleram Dei Palris, venlurusjudicare vivos nobis ficluni puial, scrinia publica scruletur. Plense
el moriuos. Sonabanl verba pietatem, et inler tanli sunt h cerle Ecclesiarum arcsc, ct recens adhuc rei
mella pr.cconii, nemo venenum inserium pulabat. memoria est. Supcrsunt homines, qtti illi synodo in-
18. Vsimnotnen quqre ablalum. Valens Mursensis terfuerunt; el quod veriialcni (irmel, ipsi Ariani
Episcopus. Scrinia publica Ecclesiarum. Acla Ari- hseCita, ut diximus, gesta non dcnegant. Quum ergo
minensis synodi.— DeUsise vero nomine abjiciendo, cuncii Valentem ad coelum laudibus tollereiit, el
verisimilis b ralio prscbebalur. Quia in Scripiuris, suam in eum suspicionem cum pauiilentia damna-
aiebant, non invenitur, et multos simplicioresnovitate renl; idem Claudius qui supra lcgere coeperal, ail :
siia scandalizat, placuit auferri. Non erat curse Epi- Adhuc suiil qliqua, qum subterfugerunl domintttn et
scopis de vocabuio, qtium sensus cssel in luio. De- fralfem meum Valentem,qttcesi vcbis videtur, ne quis
nique ipso in lerapore, quum fraudem fuisse in ex- R scrupulus remaneal, in communedatnnemus. Si quis
positionerumor populi venlilaret, Vale.ns Mursen- dixeril Filium Dei esse quidemanle omniq smcula; sed
sis Episcopus , qui eam conscripserat, prsesenlc non qnle omneoinntno lempus, ui ei oliquid anteferqt,
Tauro prseiorii prsefecto,qui ex jussu regis synodo anailietna sit. Dixerunt cuncii,* anathcma sit. Multa-
aderat, professus est se Arianum non esse , et pe- que alia qusesuspiciosa videbanlur, ad 191 pronun-
nitiis ab eorum blasphemiis c ahhorrere. Res secrete cialionem Claudii, Valens condemnavit. Qusesi quis
gesta, opiiiionem vulgi non exslinxcrat. llaque alia plenius discere cupit, in Ariiiiinensis synodi aclis
die ih Ecclesia, quse est apud Ariminum, et episco- reperiei, unde ct nos isia libavimus.
porum simuJ et laicorum lurbis concUrreiilibus, Mu- 19. Valensel Vrsacius. Corpus Dominiin Ecclesia.
zonius episcopus provincioed Byzaceiirc, cui propter Nicmnasynodus propier quid congregala. —His i ila
setatem primse ab omnibus delerebantur, ila locuius gesiis, concilium solvilur. Lseli omnes ad provineias
esl: Ea qumsunt jactala e in publicttm, el ad nos us- revertunlur. idejm enim Regi el bonis omnihus curse
que perlaia, aliquem e nobis sanciitaii vestrm legere fuerat, ut Oiiens alque Occidens communionis sibi
prmciphnus, ut qumsunt mala, et ab auribus et d corde vinculo neclerentur. SEDDIUSCELERA n.on iaienl, et
noslro abhorrerr, 190 debent, omniumuna vcce dam- cicatrix niale obdueia, incoclo pure, dirumpitur.
nentur. Responsum cst ab universis episcopis, pla- C Cceperunl postea Valens et Ursacius, cseierique ne-
cet. Iiaque cum Claudius episcopus provincirc Piceni quitise eorum socii, egregii videlicet Chrisli sacer-
ex pifjcceploomnium, blasphemias, qhse Valenlis fe- dotes, palmas suas.jactilare, dicenlesse Filiuin non
rebaniur, legere ccepisset : Valens suas esse negans, creaturam negasse, sed similem cscleris crealuris.
cxelamavit, et dixil : f Si quis negat Christum Do- Tunc usim noroen abolitum est : tunc Nicrciisefidei
minum, Det Filium, qnte smculqex Patre geniium, damnatio, conclamaia est. Ingemuii tolus orbis , et
anathemq sit. Ab universisconsotiaiumesl, qnqlhemq Arianum se essek miratus esl. Igitur alii intra suam
sit. Si quis negat Fitium similemPalri secitndumScrip- communionem remanere, alii ad eos confcssorcs
turas, anathemqsit. Omnes responderunt, anqlltemq qui sub nqmine Aihanasiiexsulabant, cceperiuit lilie-
sit. Si quts Filium Dei twn dixerit mternutncum Pqtre, ras miltere : noiinuHi ini.lam socieiatem meliorem
dnaihemasit. Abuniversisconclamatumesl, anathema desperaiione planxerunt. Pauci vero (ut se natura
sit. S» quis dixerilcreaturamFiliuin De't,utsunlcmterm hominum lialiet) errorem pro consilio defcnsavere.
crealurm,anathema sil. Simiiiierdictum est, anaihema Periclitabalur navicula Apostolorum, urgebant vcnli,
sil. Si quis dixerit de nullis exstantibus Filium, ei non flueiibus Iatera' lundebantur : nibil jam supercrat
o Isihsec a morluis, tiscendii in cmlum,ex Yictorii ,r, e Antea jaclata per publicum, Tutn vetus eod. pc-
codicibus et B-alusiahoexemplari suffecimus. Turo nes Balnsinm {tliqueme vobispro hobis, ei db uuribtts
cx eodem el veteri ediiione tanti mella prmconiilegi- cordiuhiiwsifornm pro ei a corde nosiro, etc.
mus pro iqniq UlaprwcOniq,ui «uitea ohiiiicbai. f Ita e ins. Balusius. Ediliones aliscferunl Chri-
b Rem narrat Sulpiiius lib. n, cap. 43 : Jhm ver- stath Cettiii^Mox ex eodem cod., et adtlidit sup-
butn lahtquqm qmbiguum el icmere q Piatribiis usttr- plenlur.
patum, nequeex aucmriiaie Scripluranim profectum, B Tdem ex illo veieri exetnplari sufficit, Omttes
sub specie falsm ralionis Ariani ubolebqnt, ne imius responderunl: Aimthemasit.
cum Patre siibstontim Filhis crederetur. Eadem ftdes h Mendose erat certm.Cod. Balus., Scrijifttvoriim
simiiem Patri Filium fatcbalur. Sed interius aderat Ecclesiasticarum arcm. fnfra veius edil., ei qui vefi-
fraus, utessel similis, non essel wqimlis. tttlem firmeiil, tjtii, elc.
e Yelnscodi, et ab error-ese recessissei Sed hoc 1 In iiuo ms., Dixerunt citncii, et ipse Vaiens; et
opinronemvuiginon exsiinxerat; pauio po^t^el Laico- cuncii responderitni: Analhemnsit. Mtix pro coiidem-
rum lurba concurrens. scribitur, clura vocedatnnavit.
d Turpi crrore lectumest haclcnus Bymminm^ro navit, i Martiaiifeuspost Erasm., His itaque gesiis.
Bijzacenm.Dalusius proiterea repoiii vuii ex aiiiiquo k NeqUeenim ex animo Arianus erai, immo rcctc
ms. primatus ab -omnibtts/deferebaiurpro primm el sentiens, sed eo quo nolebai, modo intellecius,
deferekintur. Denique vettis edit. voces propier mta- Arianum se publicari et autiire bbslupuit.
icmnonagnoscil.
473 DIALOGUSADYERSUS LUCIFERIANOS. 134
spci : Domiuus exciialur, imperat tempesiafi, bestia jj^mundo nullus sit, nisi quos synodus illaprdinavit :
[Scil. Constanlius] moritur, iranquilliias rediit. Ma- quomodo poiuerunt adversum a eam facere, propter
nifeslius dicam. Ofiincs episcopi, qui de propriis quam exsiliumsuslinuerunt?
sedibus fuerant exlerniinati, per indulgentiam novi 20. AuctoreshmreseosArianm. Supererant homines
prineipis [Scil, Juliani] ad Ecclesias redeunt, Tunc qui synodo Nicmnminlerfuerqnt. Quid consiifutum in
triumphaiorera suum Attianasium jEgyptus excepil; synodo Alexandrina. Lucifer quid fecerit. — L. An
lunc Hilarium de prselio reveitenlem, Galliarum tandem et luncrecepti sunl Ariaiii? quinam quseso?
Ecctesia complexa csl; luiic ad reditum Eusebii 0. Eusebius episcopus Nicomediensis, Theognius
[Scil. Yercellensis] lugubres vestes Ilalia miilavi.l. [Al. Tbeogonius] episcopus Nicsenus. Saras tunc
Concurrebant episcopi, qui Arirainensibus dolis ir- prcsbyter Libyse. Eusohius episcopus Cscsarese Pa-
relili, sine conscienlia hserelici ferebanlur, con- lsestinre, et reliqui, qiios enumerare longumest. Ipse
tesiantes Corpus Domini, et quidquid in Ecclesia quoque caput liorum et causa malorum, Arius
Sancluni esi, se nibil mali in 192 sua fide suspica- Presbyter, et Ezoius diaconus, qui ,posfb Eudoxium
los. Pulavimus, aiebant, sensum congruere cum Antiochenus 193 episcopus fuit; el Achillas lector.
vcrbis; nec in Ecclesia Dei, ubisimpliciias, ubi pura Hi quippe tres Alexandrinse Ecclesi.e clerici, aucto-
confessio est, aliud in corde clausum cssc, aliud in g res hujus bajreseos exslileruiit. L. Si qnispiam eos
Jabiis profei ri tiinuimus. Decepii nos bona de nialis neget fuisse susceptos, quomodo revincetur? 0. Su-
existimaiio. Non suinus arbitrati saccrdoles Christi pcrsunt adhuc homines qui ijli synodp jiiferfuerunl.
advcrsus Clirislum pugnare. Muliaque alia , qtife Et si hoc parum est, quia propler lemporis 'ajitiqui-
brevitatis studio prsciereo, flentes asserebanl : pa- tatem rari admodum siin,t,etin omni loco lestes
rati et subscriptionem prislinam, et omnes Ariano- adesse non possunx, legamus acla et nomina epjsco-
rum blas.phe.mias condemnare. IIoc loco intenogo porum synodi. Nicsense; et hos quos snpra diximus
istos nimium religiosos, quiddeconfessoribus agen- fuisse susceptos, subscripsisse homttsion, infer cscte-
dum puiaveriut? Depositis , inquienl, veteribus ros reperiemus. L. Si potes , ostende post synodum
episcopis, novos ordinasscni [Al. ordinare]. Ten- Nicsenam illos in perfidjam decliiiasse. Q. Recie
tatum est. Sed quotus quisque bene sibi conscius proposuisli. Solent enim qculis clausis denegare,
patitur-se deponi ? Prseseriim cum omnes populi, qui non credunl faclum esse quod nolunti Sed quo-
sacerdotes suos diligentes, pene ad lapides etad in- modo postea non declinaruni, propler quos synodus
leremptionem deponentium eos conyolaverint? Man- congregata est? Et quorum epislolsc el libri impie-
sissent, aiunt, intra suam communionem. Hoc est taiis anie synodum ediii, usque ad prsesentem diem
dicere, irrationabili crudelitate orbem loium dia- JQdurant? Igitur cum illo tempore treceiui et eo am-
bolo condonassent [A(. condemnassenl]. Cur dam- pl.iusepiscopi, paucos homines, quos sine damno Ec-
nassent eos qui Ariani non erant ? Cur Ecclesiara clesi3eabj'icerepoierant,susceperinl:mirorqtiosdam,
scindereut in concordia fidei permaneiilem ? Cur etcerteNicrensefideiseclatoreSjIanlfcdiiriiircexislere,
denique credenies bene, obstinaiione sua facerent ut ires ccoiife,ssoresdeexsiliorevertentes,nonpulent,
Arianos ? Nam cum in synodo Nicsena, quse propter id ob totius orbis salutem necessitate facere debuisse,
Arianam perfidiam congregata est, octo episcopos quod tot et lales viri voluntate fecerunl. Sed, ut
Arianos suscepics sciamns; et episcopus j'am jn dicere coeperamjis, post rediium confessorum, in
a Sunt qtii memorise vitio hic labi Hieronymum cum Ario olim deposilus fuefai, AntioehensisEcctesim
velini, cum Arium ipsum in Nicseno concilio susce- antistilem fecil promoveri.Hac scilicei de causa post
plum tradit. Nicseua enim Synodica epistola posl Eudoxium dixit llieronymus. Sed ipstim placet Vjclo-
anatliema Arianse senlenlise sociis inflicium, con- rium describere.
sulio reticeri dicil, qneni exitum Arius sorlitiis sil, Euzoium Eudoxio in Antioclierio episcopaiu suc-
ne honiinis calaniiiati videatur insuliare; quibus cessise, constat ex hisioria tripartiia, Socraie scili-
verbis exsilii pocnam illi ah Jmperatore irrogatam cet lib. n, c. 45, 44, et Soznmeno Jib. IV, c. 12.
indicari liquet. Vertim discimus a Sozomenp lib. n, j) ] Qosc omnia latius explicat Nicopiiorus Cailistus
cap. 16, Arium eizl rnv etypiav uizuyby.evov , sive eo Hb. ix, c. 48. Hieronymus qui bsereiieos Arianos hic
ipso tempore quo in exsilium deportabatur fttisse revo- recenset, omillit Meletium, qui illam sedem mediiis
catam. Quid ciiam Socrates jlliini siatim ab exsilio iuter utrumquetenuit: calbolicus eniro erat, et ab
revocatum tradit, antequam Eusebius ac Tbepgnius Impe.ralore Valenle inde ejectus, in Qxsijiuni aclus
libellum poeniieiilifc miltereni. Jani igitur vidcs esi. Fuit aulem uterque horiim Arianus, sed Eu-
quo pacio inielligi et conciliari Dieionyinus possit. doxius Aetianse cliam faciioriis. Hic iociis anlea ab
b Leciionem Yictorii revnco, ctijus IOGOMnriia- Erasmo corrnpliis fuit. Legebat enim : et Euzoius
nrcus fuin Erasmo habet. qui postea sub Theodosio diacotius, qut poslea sub TheqdosioAntiqchenus epi-
Anliochenus, elc, el qund iuinime ferenduni esl,. scopus fuil, quasi Arii tempore, cujus fajniliaris fuit
Viciorii indUstriain plane dissimulat. Certum tanieh Euzoius, Tlieodosius Iniperator v5xCrit. Decepit
est falli Erasnium, neque eam fuisse Hieronymi euni aller illius lemporis Euzoius, de quo in Caia-
menlem, Theodosium commemorandi; neque ila logo fit roeulio : qui catliolicus fuit, et .Nazj.anzenus
scripsissc. ln hanc rein Socrates lib. u, cap. Ai : An- ad euni scribit. Nos, suffragantibus cum bisloriis,
tiocheni, inquit, cum Eudoxium comperissenl, sprela tum exemplaribus, iia cmendavjmns. Libenfer.enim
ipsorum Ecclesia, ad Conslqnihwpqlitanmsedis opu- solemus, cum quidem licel auctoriialem anti.quo-
lenliqm IfflnsilUsse,MeleliumBeroa ficcilum in Sede rnm librprum tcsiiin.oniohistoriarLum confiriutiire.
Aniiochenq collocant. Hic... consubstanlialisdoctri- c Sancios Athanasium, Hilariuin, ei Vercellensem
tiam asserere cmpit, Qum cuin accepissetImperaior, Eusebiuiii.
eum quidqin relegqri jussit; Euzoium vero, qui una
 175 S. EUSERII HlERONYMl 176
Alexandrina poslea synodo constitulum est, ul, ex- A ero in enarrando: verum lanii est lucrum veriia-
e
ceptis auctoribus hrereseos, quos error excusare lis.
noii poterat, poeiiilenles Ecclesire sociarentur: nou 22. Arca Noe typus Ecclesim.Octavus numerus in
quod episcopi possintessequi hseretici fuerant; sed Psalmis et in Evqngelio. Gradus Ecclesim. Nemo po-
— Arca
quod conslaret eoscqui reciperenlur, hsereiicos non lesl ante judicii diem de hominibusjudicare.
fuisse. Assensus est huic senlcnlisc Occidens : el Noe Ecclesi;» lyptis fuit, dicente Pelro Apostolo : In
per tam riecessarium conciliuro [Fort. consilium], Arcq Noe pauci, id esl, octo animmsqlvm factm'sunt
Satanse faucibus mundus ereptus est. Yentum esl ad per aquam, quod et nos nune simiiis [Al similiter] for-
asperrimum locum, in quo adversum voluniatem el mm buptismq salvos facit [Al. faciat] (I Pet. m, 20).
propositum meum, " cogor de beato Lucifero, secus Ut in illa omninra animalium genera : ila et in bac
quidquam quam et illius meritum, et mea humani- universarum et gentium et morum iiomines suut. Ut
tas poscil, existimare. Sed quid faciam? verilas os ibi pardus et bsedi, lupus et agni: ila et hic ct justi
reserat, et invitam linguam 194 conscium ad elo- et peccaiores, id esl, vasa aurea el argentea, cum
quendum peclus impellit. In tali aniculo Ecclesise, in ligneis el fictilibus commoraiilur. llabuit arca nidos
tanta rabie luporum, segregatis paueis ovibus, reli- suos : babet Ecclesia plurimas mansiones. Oclo ani-
quum gregem deseruil. Bonus quidem ipse pastor, B mre liominum in arca Noe servalse sunt. Et nohis
sed iniilt.m prsedam bestiis relinquens. Prselereo Ecclesiasies (Cap. xi) jubetdare partesseplern, dare
illa, quse quidam ex maledicis , quasi satis firma parles oclo, id esl, credere ntrique TeslameiUo.
defendunt; hoc illum b amore glorise, el nominis in Ideo quidam psalmi pro octova inscribuntur, et per
posteros iransmiitendi fecisse : nccnon et prosimul- oclonos versus, qui singulis litteris subj*ectisunt, in
tate, quam adversus Eusebium [Scil. Vercellensem] centesimo decimo octavo psalmo jsistus erudilur.
propter c Antiochenam dissensionein susceperat. Realitudines quoque quas Dominus discipulis in
Niliil istorum de tali viro credo : unum esl quod monle pronuncians, Ecclesiam delineavii, ociosunt.
etiam in prsesenli d constanter loquar, verbis eum El Ezechiel in sedilicaiioncm Templi, ocionarium
a nobis dissentire , nori rebus : si quidem recipiai, numerumassumit. Multaque alia in liiinc modum per
qui ab Arianis baplisma consecuti sunl. Scripturas significala reperies. Emiltitur ilaque de
21. Hilarius RotnanmEcclesim diaconus. Ecclesia arca corvus, f el non rcdit, et poslea paceiu terrse
non est qum non Iwbet sacerdotem. — L. Quam longe columba nuntiat. lla et in baplismate Eccleske, te
alia , et ut nunc inlelligo, errori magis quam spei terrimo alite expulso, id est, diabolo, pacem lerrtc
proficientia, mihiantea afferebantur! Veium gralias uostrsc columba Spiritus sancti nuntiat. A triginta
ago Christo Deo, qui in peclus meum veriiatis lu- C cubitis incipiens, el usque ad uuum cubilum paula-
men infudit; ne adliuc ore sacrilego, virginem ejus lim decrescens, arca conslruiiur. Simililer et Eccle-
scorlum diaboli clamarem. Restal unum, quod quse- sia multis gradibus consistens, ad exlremum diaco-
so le ut edisseras, quid adversum Ililarium dicen- nis, preshyieris, episcopisque finilur. Periclilala est
dum sit, qui ne bapiizalos quidem recipial ab Aria- arca in diluvio, periclilalur Ecclesia iu mundo.
nis. 0. Hilarius cum Diaconus de Ecclesia reces- Egressus Noe vineam planlavit, et bibens de ea,
serit, solusque ut putat, lurba sit niundi, neque inebriatus est: natus qtioque in carne Chrisius, Ec-
eucharisiiam conficere potest, episCopos et presby- clesiam planlavit, ct passus est. Nudatum patrem
terosnon habens: neque baplisnia sine eucharistia irrisit major Dlius, et minor texit, et Deum crucifi-
tradere. El cum jam homo mortuus sit, cum homi- xum illuserunt Judsei, et honoraverunl Geniiles. Dies
ne pariter interiit et seela, quia postse nullum Cle- me deficiet, si omnia arcse sacramenla cum Ecclesia
ricum diaconus potuil ordinare. Ecclesia autem non componens, edisseram. Qui sinl inler nos aquilre,
cst, quse non habet sacerdotes. Sed omissis paucis qui columbse, qui leones, 196 Q1"gcervi, qui vermi-
liomunculis, qui ipsi et laici sunt et episcopi, aus- culi, qui serpentes, quod ad prsesens negotium perti-
culla quid de omni Ecclesia senliendum sit. L. Tri- net, breviier expediam. Non solum in Ecclesia mo-
"
hus, ut aiunt, verbis lam grandeni qiiseslionem dis- ranlur oves, nec mundce tanttim aves volitant; sed
solvisti, et quidem dum Ioqueris, videor mihi lecum fruroentum iu agro seriiur , interque nilentia cwlla
facere. Si vero obiicueris, ncscio quid rursum Lappmque et tribuli , et steriles dominqnlur avenm
scrupuli nascilur[: quareab hsereticis baplizali susci- (Ex Virg. i Georg. 15i ). Quid faciat agricola?
piunlur. 0. Hoc est quod elego dixi, ausculla quid Evellat lolium? Sed toia pariler niessis evertitur.
de oiiiiii Ecclesia senlieiidum sit. Iste cnim, ut ais, Quolidie indusiiia rusiicana aves sonilu abigit,
scrupulus 195 multos titillat. Et longus forlasse imaginibus exterret : hinc flagello crepitat, liinc
* " Addit velus edil., quo corde bono erga Lttciferuin Eusebius improbavit.
sum. d Vetus edit., unum quod etiam in prmsenti conslai
b Eadem hocillum non Ecclesimamore, sed gloria, eloquar.
elc. Marlian., hoc illum non qmoreglorim, sed negan- e Eadem addit, ut non sileain.
di parliculaui posiuiodum sustulit in erratorum in- { Ex Septuaginta interpretum sensu, ovx
uvhrpe-
diculo.
c Noltim dissidium ex Paulini electione, quam i/<iv. B Eral, forle lypoihelarum mendo, servi.
contra condicium, tametsibouoanimo,Luciferfecit,
 177 DIALOGUSADVERSUS LUCIFERIANOS. 178
formidines tendit. Allamen aut veloces caprese, A ipsi episcopi, qui rebaptizandos hsereticos cum eo
aut lascivus onager incurrit : hinc in effossa hor- statuerant, ad antiqnam consuetudinem revoluli,
rea mures frumenla coroportant, binc n fervenfi c novum emisere Decieium. Quid facimus [Al. facia-
agmine segeiem formica populatur. Ita rcs se babet. mus] ? ita et nohis majores nostri, et illis sui tradi-
Nemo securus agrum possidet. Dormiente patrefami- dere majores. Sed quid de poslerioribus loquar ?
lias, inimicus homo zizaniam superseminavit, ad Apostolis 197 adhuc apud Judseam Christi sangui-
quam eradicandam cum servi ire proponcrent, Do- nerecenii, pbantasma Domini corpus asserebaiur;
minus prohibuit, sibi servans palearum et frumenti Galatas ad observationem Legis traductos, Aposto-
discretionem (Mqtth. xm). Hsccsunt vasa irseetmi- lus iteruin parturil; Corinthios resurrectionem car-
sericurdise, quse in domo Dei ab Apostolo prsedican- nis non credenles, pluribus argumentis ad verum
lur (Rom. ix et II Thn. n). Veniet ergo dies quando, iter trahere conalur. Tunc Simon Magus, et Menan-
thesauro Ecclesise aperto, proferet Dominusvasa irse der discipulus ej'us, Dei se asseruere virtules : tunc
d Basilides summum Dcum Abraxas, cum trecenlis
sua?, quibus exeunlibus sancli dicent: Ex nobisexie-
e
runl; sed non eronl ex nobis. Si enim fuissent ex nobis, sexaginta quinque ediiionibus commenlalus esl:
tnqnsissentutique nobiscum (l Joqn. n, 19). Nemo tunc Nicolaus, qui unus de seplem diaconis fuil, die
polest Christi palmam sibi assumere, nemo ante T, noctuque nuplias faciens, obscoenoset audituquoquc
diem judicii de hominibusjudicare. Si jam mundala erubescendos coitus soroniavit. Taceo de Judaism
cst Ecclesia, quid Domino reservamus? Est via qum hserelicis, qui anle advenlum Chrisli, legem tradi-
vldeluresse apud hominesrecta, novisshnaaulem ejus tam dissiparunl: quod Dositliseus Samaritanorum
reniunt in profundum inferni (Prov. xiv, 12). IN HOC princeps Propbelas repudiavit: quod f Sadducsei ex
ERRORE judicii, quse potest esse certa senteniia? illius radice nascenies, etiam resurreclionem carnis
23. Tradilio Ecclesiosticq. Hmretici primitivm Ec- negaverunt : quod Pharissei a Judseis divisi, propter
clesim. Hmrelici Judmorum. Hmretici in Evangelia. quasdam observationes. superfluas, nomen quoque a
— Conatus cst beatus Cyprianus coniritos lacus fu- dissidio susceperunt: s quod Herodiani Hcrodem
gcre, nec bibere de aqua aliena : et idcirco hsereli- regem suscepere pro Christo. Ad eos venio hsereti-
cornm bapiisma reprobans, ad Steplianum turic Ro- cos, qui Evangelia laniaverunt. Salurninum quem-
manrc urbis episcopum, qui a beaio Pelro b vicesi- dam, et h Opliilas, et Cainseos,et Setthoilas, et Car-
mus secundus fuit, super hac re Africanam synodum pocralem , et Cerintbum, et htijus successorem
direxit, sed conatus ejus fruslra fuit. Denique illi 1 Ebionem, et cseleras pestes, quoruro plurimi vi-

a In veleri editione esl frcquenti agtnine. G Sol percurril. Siimmus horumDeus elPrinceps erat
h Vicesimussecundus. In posteriori Cbronicorum Abraxas, quod nomen eumdem numerum suislitteris
libro legimus : Romanse Ecclesite episcopaium lenet exhihei. Sed legunt alii monibuspro edilionibus.Ni-
vicesimus primus Lucius menses 8, post quem vice- colaum porro mulli ab hfercsi defendunt, enm ta-
simiissecundiisSlephanusaiiiiosli;exslanladulrum- men ansam illi comminiscendse dedisse Nicolaitis
qne Cypriani episiolse. Vicesimum leriium alii fa- r.on difliicantur.
ciunt. MARTIAN.—Compertumomniuoestinitaratione f Origenes in Maiihscnm cum Sadducscos re-
Stephanumvigesimuni secundum lociimobtinercpost surreciionem negare, ipsamque animseimmortaliia-
Petium : quarc qui liacicniis oblinuit, erroreni, quo tem respueredixissci, snbdil, TO§Savrbrolg SKSSOU-
vigesimus sexlus dicebatur, emendare non dnbilavi- y.uioi;Sbyp.utzeplrfig ro>vavBpiitzoiV ^v/rig, tppovovai
nius. Forle Romanis noiis scripium olim fuil xxn, p-eXP'T0" Ssupo'S.up.upelg, eic. Ecmdem de aninta hu-
quod scribendi aut legendi fcsiinalione librarius ac- muna sentenlifiin,quamSadducmi, ad hanc usqne diem
cepil pro xxvi. Mox pro direxit fonnsse verius ediiio Samaritani tttenlur. De PharisaJs, quos niox a dis-
indixit. sidio nomen suscopisse dicii, notiim ex Hcbraico
e Isiud ab uno Hicronyino discimus; alibi enim ?T3, quod divisionem significai, esse appellatos.
novi bujusce Dccreli meinioiieiii fieri nullam inve- sln Cnmmemariis in Malihrpumhoc dc Hcrodianis
nias; quin ci ipsa dispulalio inlerDonalisias el S. ridicule existiinaluni dicil a quibusdani Laiinorum,
Atigusiinum lale nibil penilus novil. Pamelius S. pnta Tertulliano, Pbilastrio, aliisque. Ille de Pne-
DionysiiiiuAlexandrinuiu lestem hujus rei adducit; scriptionibus adversiun liscretic, cap. 45 : Ctim his,
al cum Baronio liallucinalur. inqnil, etiam Herodiar.os, qtti ChristmnHerodem esse
d S. Joannes Damascenus i, Paralel. 12 : Cnm im- j. dixerunt. Hic Haeresi28 : Alii Herodiani suni ab He-
pius, inquit, BasilidesEvangelistatnJoannem aliquando rode rege Judmortttnila nppeilati...., qvem percussum
salutqsset. qc dixisset: Agnoscis nos; nullq interposila ab Angelo. ul Christutnsperumesexspectanl.Paria ha-
mora: Agnosro le, inquit vir sanctus, primogeniium bent Epiplianius bscrcsi 20, aliique Grscoi. Facile
Saianm. Qua in narraiione lameisi erraveril, de auiem colligilur Ilciodianorum nomine »pp<lialos
Joanneet Basilide scribens, qnod de Polycarpo et tunc ipsius Herodis mililes, et cum iribuiis Ca^sari
Marcione refert lrenseus , sensit lamen ille, Basi- pendendis Hcrodes Anlipas prsee^et, ipsosejus no-
lidem Aposioiieorum lemporiim hsereiicum exsti- mine veciigalium coaclores : quod Hierouymo ipsi
lisse, quod bic loci cum a Hieronymo qnoque affir- in Matilweumplacet.
melur, mulli falli eum puiant. Cerle Firmilianus h Ophiias, el Cainmos.In mss. codicibus Caldmos
apud S. Cypriannm episl. 75 : Sed el Valenlini, in- pro Cqinmos.Vide hscc apnd Epiphaniuni, el alios.
quii, el Basilidis lcmpus manifestum esl, qttoi et ipsi MARTIAN.— Yictorius et Gnoitam Carpocratem lpgit:
posl Apostolos,el posl longam mtatemndversttsEccle- pr<>Caitteos vero , sa'pe Chaldmosinveuire esl in
siam Deisceleratismendaciis suis rebellaverint. aliis libris.
e Ediiiones siint Virtuies, Prineipes, et Angeli, 1 Nulliim umquam Ebionem fuisse crudili nonnulli
uiios in 305 classes juxia ccelorum numcriim Basi- auiiiinani, qiiibus placci, hairelicis illis ex paupere
lides dislribuebal (coelosenim 565 fingeba.l esse), de Cbristo, sententia, Ebinniiarum nomen fu.isse.iiv
sicqueappellsrei!?! placull bTbe.Siquos inolu diutisb -«litum,Sed <?,*veierib«j»nemo est» qa! fisgstj fatilM
179 S. EUSEGil lilEftONYMI 180
vente 198 auliuc Jbanrie aposiolo efnperuni, et ia- i 1 sui Doiriirio reddilums. i Ad Jubaianum qnoque de
nieii hiilluih eOriihi legirriusrebaptizatiim. hrereticis febaplizaiidis scribens, in fine Iibelli sic
2<4.HmreiiciScOticedetidapmtiiienliqsine bqplismo. loculus est: illsec tibi breviter pro nosira mediocri-
— Qutjhiam auieiri lalis virifeciniusmeniionem,de late scripsiriius, fiaier cbarissime, nemini pr.-cscri-
Apbfcalypsi quoqiie ejusapprobemus, lifcreiicis sine benles, aiit pnejudicanies, qiioininus unusquisque
bapiisinate debere pcenileriliam conCedi. Angelo episcoporiiin quod putat, faciat, habens arbitrii sui
Epbesi deseria cliaritas imputatur. In Angelo Perga- liberam potcslaiem. Nos, qtianlum in nobis est, pro-
mehrfi Eeciesirc, idololhytorum esus, et Nicolaita- pter hscrcticos cum collegis et cbepiscopis nostris
ruiri doctrina reprehendituf. Iterii aptid Angeluin non cOiilendiinus, cum quibus divinam concordiam
TbiaiyrbfunS, Jezabel proplielissa, et simulacrorum et Dominicam pacem tenenius, iriaxiiiie cum Apo-
escse, et fofriicationes incfepaiutif. El laroen omnes slolus dical: Si quis auiem putaverii sc cOntentiosttm
hos ad poeiiiteniiariiDoniinus Iiofiatur : sub commi- esse, nos lalem consueludinetnnon habemus, tiec Ec-
naiiohe quoqueftiliifse pcerire,nisiconverianiur. Non clesiaDei. Scrvafur a nobis palienler et leniter cba-
auiem cogefet poenitefe, si non essei poenilenlibus ritas ariimi, collegii honor, vinculum lidei, Concor-
veniarii concessurus. Numquid dixil, rebaplizenlur dia sacerdoiii.i
qui iri Nicdiailarum (ide baptizaii sunl ? vel impo- ]B 26. GontraIIiiafium E. R. Diaconum.— Est prse-
nantiif eis rrianus, qui eo tetnpore apud Pergamenos tefCa aliud quod inferemus, adversum quod ne nui-
cfedidefuril, qui disoiplinam lenebant Balaam ? life quidem audeat Hilarius, Deucalion orbis. Si
Quiri pptius, Age, inquit, pmnitentiqm: sin auiem, eiiim hsereiici bapiisma non liabeni, cl ideo rebapii-
ego veniamiibi cito, el pugnabo tecuminromphmq oris zaridi ab Ecclesia sunt, quia in Ecclesia noii fuerunt,
tnei (Apoc. ii, 2). ipse quOque Hilafius non est Christianns, In ea
25. S. Cypriani epist. ad Stephamtm. Ejusdetn ep. quippe 200Ecc'esia baptizalus est, qusesemper ab
ad Jubaiah. —Verum si voluefint hi qui ab Hilafio hsereiicis bapiismum recepit. Aritequani Arimihen-
iiistituli suiii, et oves sine pastofe csse Ccepefunl, sissynodusfieret, anlequam Lucifer exsularet, llila-
de fecfiplufis ca proferre, quse beaius Cyprianus ob rius KomanscEcclesisediaennus ab hscrcticis vehien-
IlsefeticQs febaptizandos iii epislolis suis reliquil, tes, in eo quod prius acce|)eraril baptismnle susci-
sciant a illiiiri hscc non cumahatliemate l99eorum piebat. Nisi fofie laritum Ariani liserctici sunt, el ab
qui se sequi noluefant, edidisse. Siquidem in corii- his solisbaptizatuiii feciperenun iicel, ab aliis licct.
munioiie eofiihi perniaiisit, qiii senteniife susecon- Diaconuseras, o Hilari, b et a Maiiicliseisbaplizatos
iraierant : sed horlatiim potius fuis-sepropter Nova- recipiebas. Diacontts eras, elEbionis baplisma com-
tiirii, et alias lUrichsefeseS multas enascentes, rie iC probabas. Repente pdstquartiexorlus estArius, lolus
quisqtiam ab eo sine damnalione erroris sui recipe- fibi displicere cocpisli. Segregas le.cum tuis veruu-
relur. Sermonein denique suunij quem super bac re lis, ei novum balneum aperis. Si le angelus aliqiiis,
ad Stephanum Romafiuiii pQntincemhabuit, lali firie aiit apOstalusrebaptizavit, nori iiifringo quod seqtie-
complevit .: < Hscc ad conscientiam iiiam , fratef ris. Si vero in sinu roeo nattis, si uberum meoiiim
charissime, et.pro honore communi, et siniplici di- lacie nulritus, adversum me gladium levas, fedde
leciioric proiulinius, credentes eiiam tibi pro reli- quoddedi, et esto, si poies, aliter christianus. Me-
gioiiii tuse ef (idei vefitate placerc, quse et feligiosa retrix sum, scd lanien maler tua suin. Non servo
pariler et vera sunl. Cseleruiriscimus quosdam,quod unius tori caslilatem, talis eram quando concepius
semel imbiberunt, nolle deponere, nec propositurii es : cum Ario adulteria coinniiilo, feei et anlca cuiri
suurii fadle muiafe; sed salvo ihtef collegtTspacis Praxea, cura Ebionc, cum Cerihtho, Novato :|lios
et concordise vinculo, qusedam propria, qure apud se amplexaris , hos in matris tuse domum jam adul-
semel sint usurpata, retinere. Qua in re non vim leros recipis. Nescio quid le unus adulier offcn-
cuiquam facimus, aut legcin damus, quin habeai in dal.
Edciesise adminislraiione voluntatis suse arbitijum 27. Rmrcticossemper siisceptos.— Quod si negan-
liberum: unusquisque sit prsepositus, ralionem actus D dum quispiamputaveril, hsereticosamajoribusnostris

qiii eiiriiaffinnentexstilisse.TerlullianUs dePrscscri-
piitiriibus cap. 53, Paciauus epist. 1, Philastrius
hsefesi 37, Hilarius de Trinilaie, Theodoritus, Ru-
finiis, Epiplianius, qui insuperin pago CocbabeBas-
sanilidis re"ioiiis habilasseeum tradil Hsercsi 52,
iioh dissimulata adnoiiiiiiatioiie paupertatis, quam
Hebraice nomen ej'us prseferl.
<iGdnfer Btisebium lib. vn; Ci 5, et Atigustinum
lib. V cbnlra Dnnasiitas, cap. 23, qliibus dioilur Ste-
plianus prsecepisse, qiiiderfi; ul iiibil innovarelur,
alque aiiatiiema minilatus : minime vero pacein rea-
pse cum Cypriano alque Africanis fregisse. Contra
Firiniliani cpislola : Quod nunc S:ephanus ausus est
faeete,riimpens adversusnos pacem, quamscmpcrqh-
tecessoresejus vobiscumqmofe et honore muiuO cu-
iiodiefunl. Sunt adeo qui Hieronymum efroris ar-
guaht. Ego libentiiis falsi Fifmilianum ipsum postu-
larerri. Cerie Auguslintis lib. v de Baplismo ciuitfa
Donaslitas, cap. 25, de Stepbano dixit: Itqquqmvis
commolius,fralerne tomen indignarenlur, vicit tamen
pax Christi iil cordibus eoruih,ul nullumihter eosschis-
tiiatis hialuin ofireinr. Noliini prrrteiea, bisce moni-
menlis quanta sil (ides adhibenda, ex illo ejusdem
Augtisiini testimoiiio Epist. 92 : iVondemnl, qui hoc
Cypriatiuih prorsus non sensisse contendatii,sed sub
ejus homiheqpfmsuthpioribus,atque inendacibtisfuisse
conficlum.Veius ediiio, sciahl iltutn, twn cofum, qui
se seqni noluefqht, sententiqinodisse.
b Velus edilio, ei Manicliaosrecipiebas.Qtiodinfra
twvumbalneuin appcllalur, YicioriiisiiovumbapiisnjfJ
explicat.
 181 DE PERPETUA VIRGIN.D. MARIiE LIBER. ADMONITIO. 182
semper fuisso susceptos, legat beali Cypriani epk A manendqm, quse ab Aposlolis fundaia, ijsque ad
stolas, in quibus ° Stephaiium Romanseurbis epi- diem lianc durat. Sicuhi audieris eos qui dicmiUir
scopum, el inveterattc consueiudiuis lacerat erro- Chrisii, non a DominoJesu Chrislo, sed a quoquam
rem. Legat el ipsius Ililarii libellos, quos adversus alio nuncupari: ut ptiia Marcionilas, Valeiitinianos,
nos de hrcreiicis rebaptizandis edidit, et ibi repe- b Monlcnses, sive Campitas : scito non Ecclesiam
riel ipsum Ililarium ronfileri,a Julio, Marco, Sylve- Christi, sed Antichristi es.se synagogam. Ex Iioc
stro, ei cseterisveleribus episcopis similiter in poe- enim ipso quod posiea insiiiuli sunt, eos se esse
nitentiam omnes bterelicos susceptos : nec lamen indicanl, quos futuros Aposlolus pranunliavit. Ncc
sibimel veriiatis cnnsucludinem prsejudicaredebere, sibi blandiantur, 202 s>de Scripturarum capilnlis
Synodus quoque Nicscna, cujus paulo ante lccimiis videnliir sibi affirmare quod dicunl, cum et diabc-
meniionem , omnes lirereticos siiseepit, exceplis lus de Scripluris aliqua sil locutus, et c Scripturse
Pauli Samosateni discipulis. Et quod his majusest, non in legendoconsisfanf, sed in intelligendo. Alio,
episcopoNovaiianortim, si conversus fuerit, pres^ qui si litteram sequinuir, possumus et nos quoque
bylcrii gradum servat. Quse senlcniia et Lucifernm novnm nobis dognia componere : ut asseramus in
inipuguai, el Hilarium : dura ideni elclericus esl, et Eeclesiam non recipiendos, qui calceati sinl, et duas
baplizatus. j{ tunieashabeanl, L. Non sultim te vicisse existimes,
201 28. In qua Ecclesia pertnanendum.Conclttsio vicimus utrique, lUerque noslrum palmam referf:
dispuiationiset (ructui. — Poleram diem isiiqsmodi tu inei, el ego erroris- Ufinamque mihi sic semper
eloquio ducere, ct omnes proposiiionuni rivulQSunQ dispulare contjngat, i)f ad meliora proficiens, deser
Ecclesise sole siccare. Verum quia jam iiiullum ser* ram quod male fenebani. Unum tamen.libi confiteor,
mocinaii sumus, ef prolixitas concerlalionis andien- quia mores meorumapprime novj, fncilius eos vinci
liuni studia lassavit, brevcni libi apertamque animi possc, quam pcrsiiaderi.
mei scnientiam proferam, in illa esse Ecclesia per-
a Eadem rectius ul videlur, in quibitsqpud Sle- MARTUN.r^IlaDflnaUsfaspereonvicium vocari au-
phqnum RomonmVrbis episcopnm,invelerqlmconsue- lunin, qiiod in capipis, aul mfinfibus habiiarent, ut
tttdinislaceral errorem. Innuit vero Hieronymus epi- vox ipsaloquitur. lngestis purgaiionisCacilianiCar-
SlolnmS.Cypriani 72, ijuaead StephqituniPqpqipde Ihagiuerisis.ejijscopi a Balusio editis, Nundinarius
concilioinscribitur,simulque alinm, qtiam Crescens Diaconus dixit: Campenses,el harenarii fecerunt il-
Cirtlicnsis episcopus in Cartbaginensi concilio me- lum episcopum. Prinia editio et Erasmus legerant
morat; sed ad nos usquenon devenil. Scilicet iti il|a C Campaies. VAemverp ef Vicforius quoque Monlenses
multa de Scripluris igslimoniii conira Slcphani du a Miiniaiiihseresi ridicule inlerpiclaiiiur.
bapiismo lncreiicorum senienliam afferehanlur. ° Desumpla iisdcm verbis ex S. Hilario ad Con-
b Montenses,sive Campitas. E Clironicis Iliero- stanlium lib. 11,li. 9, senlentia: Scripturm enimnon
nynii discimus seciaitircs Donati Monlenses appel- in legendo sttnt, sed in intelligendo; neque enim in
lalos, quod Ecclesiam Romse in monle liabuerint. prmvaricalionesunl, sed in charitaie. Vide S. Augu-
De C;impensibus vero et Tbarscnsibiis bserelicis slinuni epistola 120, ad Consent. ; Atlianasium
vide supra epistolam primam ad Daiiiasum papuni. Orai. 2 conlra Arianos.

IN LIBRUM SUBSEQUENTEM ADMONITIO.

Helvidiuscx aliquot sacrse Scripturse lestiinoniis perperam inlelleclis, el duorum veterum Palrum, Ter-
tulliani scilicel, el Yictorini Pelabionensis auctoriiatibus parum perpensis, librum composuerat, in quo
illud probare contcndebai, Mariam Virgiuein,postquam Josum Dei Filium nulla hominis opera, sed Spirilus
sancti peperissel, deinde ex Josepli marito, commuui cseierorum honiinum more, filios aliquot genuisse, qui
Frqires Domini appellanlur in Evangelio. Quam insaniam ut fuco ralionis aliquo oblinirel, novo errore
cumulavil: siquidem mairimonio minime prseslarevirginiiatem effutivit, adductisque argumentis, immo
meiidaciis, probare conaius est. Erat ille, ul videtur, e populo vulgaris homo, rusiicanus, et vix primis
quoqiie imbutus litteris, tamque obscuri nominis, ut quamquani Romseeodem ac Hieronymus lempore di-
versarelur, numquam de facie cognitus illi fuerii, qui albus, ut aiunt, aterve essei, ignoraret. Addit Genna-
dius, Auxentii, qui sedem Mediolanenseininvasera), Arianorum impiissiini, discipulum, et Symmacbi, ejus
nempe eihnici senaioris, qui idololalriam scriplis defenderat, imilatorem eum exstuisse. Sed me illud Gen-
nadii lestimonium iidn uria de causa niovet ef trajeclione puio gravissima laborare. Ut quid enim in re-
spondendo, Auxenlium Helvidii Magistrum Hieronymus pr.cterirei? Symmachum vero, nisi si nocendi
aiiimo, aique impielale, qua raiione llelvidius fuisset imilatus, qui librum neque sermone, nequerolione nili-
dum, quin eliam soloecisscatenlem ediderit? Rursum si impielalem semulatur, quo pacto eum dicil Genna-
dins scripsisse, Religionis sludio? Non hsccsane rectse raiioni consonant, ut paiiler referri ad Helvidium
possint.
Ejus libello flieronymtis rogqtus a frqtribus demum respondii, cum diu lamcn facere distulisset, ne
respondendodignus ille fieret, qui vinceretur. Pedcm igitur collalurus, excerptas singulas hserelici proposi-
 18S S. EUSEBHHIERONYMI 184
tiones ex ordine impugnat, Scripturse locis, alque illo imprimis Matth. i, 18, quo maxime adversarius abu-
tebatur, expositis rile in eum sensum, ut Deiparam Mariam continuo virginem perstiiisse, neque edito
Salvaiore, virum umquam cognovisse, qusc caiholicrc EcclesiscDdes est, manifesiissime evincat. Eapropter
lilulum libro fecit, De Beotm Marim Virginitate perpetua: qui rursum a Gennadio dicitur in Corbeiensi
codice, egregius, el gratus libellus, in quo ostendilur BealissimamMariam genitricemDomininoslriJesu Chrisli
sicut virginemanie parlum , ita virginem permansissepost porlum. Quod Vetcrtim spectal auctorilalem, salis
habet de TcriuHiano dicere, eum Ecclesisehominem non fuisse; sed Viciorinuin Petabionensem ejusdem ac
adversarius senteiuise esse, pernegat: tumseriemait Scriptorum infinilam commovere se posse, atque oppo-
nere. Deniqitc multa de laudc virginitatis cdisserit, cujus prsestantiam post luculcniissime exposiium Paul[
ad Corinlhios teslimonium, ex nuptiarum quoque, quseob oculos ponil, incommodis exiollit. Qua de re cum
ad Pammachium post annos decem scriberet Episl. 48, num. 17, Dum qdviverei,inquii, sanctas memorim
Damastts, librttm conlra Helvidiumde BealmMarim virginitqleperpeluo scripsimus, in quo necessefuit nobis
ad virginitaiis beatiludinemprmdicandam,mulla de motesliisdicere nupliarum. Num vir egregius, et erudiltts in
Scripturis, elvirgo Ecclesimvirginis Doclor,aliquid inillo sermonerepreliendit?
Ex hoe testimonio facile etiam colligitur, quo tempore conscriplus sit liber. Ncropeexeunle anno 584 ex
veterum marlyrologiorum fide Damasus obiil : Hieronymus apud Damasumnon anle (inem anni 382 Romse
esl diversatus, quemadmodum in epistolarum 19 et 20 chronologicis argumenlis probatum est. Biennii au-
teui, quod intercedit, priorem annura sive 385 illi assignaridum evincit leslimonium hocce alierum ex
epist. 22 : Quantas molesliashabeanl nuptim,et quot sollicitudinibusvincianlur, in eo libro qucm adversusHel-
vidiumde B. Marim perpetuqvirginilqle edidimus,pulo breviter expressum.Periinel enim illa Epistola, ul suo
loco ostendimus, ad anni 384 priorem partem; huncque adeo, quem laudal conlra Helvidiumlibrum, j"amque
ad vulgi manus fuisse indicat, superiori 385 oporleat ascribi.

S. EUSEBII HIERONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERl

"DE PERPITUA YIRGUTATE B. MARII,

ADVERSUS HELVIDIUM,

LIBER UNUS.

2051- Nuper rogatus a fratribus, ut adversus li- A bonsc conscientise .signumarbilralur) accepta maie-
bellum cujusdam Helvidii responderem,faceredislu- ria disputandi, amptius inciperet blasphemare, et
li: non quod difficile fueril, liominem rusticanum, et quasi de sublimi loco in loium orbem ferrc senien-
vix primis quoquc imbuluni lilteris, super veri asser- liam: meque quia verilate non posset, laceraret [Al,
tione convincere; sed ne rcspondendo dignus fie- lacerare] conviciis. Verum quia hreomnes lamj'us(re
ret, qui vinceretur. b Huc accedebal quod homo lur- silentii mei causre, oh scandalum fralrum, qui ad
bulentus, el solus in universo mundo sibi et laicuset ejns rabiem movcbantur, justiori fine cessarunt.jam
tacerdos (qui, ut ait c ille, loquacilalem facundiam ad radices iiifrnctnosse arboris Evangelii securis est
exislimat [Al. exislimei], et maledicere omnibus, admovenda (Matth. 5, 10), d et cuin infecunditale
" Edd. Mariian. et Vallars. Habent tilulum : In- cral laicuset sacerdos, non Ecclesise Christi, apud
cipil liber S. Hieronymi advc-rsusHelvidiutnde Virgi- qtiainmonstrum habebatur, non sacerdos.MARTUN.—
nitate B. Marim. EOIT.—IncipitLiber, etc. In qtiatuor, Vetusiiores edili qttod verebarne homo.Mox Victorius
atitqiiinque Exemplaribus mss. inscribiturhic liber, simui legit pro sibi, quod lamen non improbat, alque
Epistola S. Hieronymi: hoc ideo, quod inter Epi- in mss. inveniri notat. Nos Veronensis pracipue
stolas, sive in codicibus Epistolarum scriptum fuerit fidcm sequimur, qui omnes ad hanc diem cognitos
sempcr isttid opusculuin. Meminit liujus libri sse- antiquiiate et prsestanlia facile exsuperat.
c Tertullianum snppresso nomine designat, qiti
pinsin Commenlariis suis Hieronymus, et inepistola
ad Eiistocliium, etc. MARTIAN. lihro adversus Hermogenem c. 1 : Homo, inquit,
h Huc accedebat,quod homo, etc. Editi bunc locum in smculo, et nalura quoque hmreticus, eliam turbu-
ila legunt : Huc accedebat, quod verebar, ne homo lentns, qui loquacitatemfqcundiqmexistimel,el impu-
turbtdentus, et sohts in universonvundosimul laicus denliam constantiain deputet, et maledicere singulis
el sacerdos : qui (ut ait ipse) loquacitalcm, etc. Co- officiutnbonmconscienlimjudicel.
dices mss. seculi sumns , qui non legunt verbum d El cum infecundilqte, etc. Disputat Mariantts
verebar, addiium inredilis«iet qui proj sintui omnes hoc loco conira Erasmum; at error est in uirptjue,
Peiinent sibi, congruo scnsu ; nam Hclviditissibi non enitii fieum infhiciUosahi Jtvangeticaiii « mt>.
 183 DB PERPETUA VIRGINITATEB. MARLE LIBER. 186
foliorum tradenda flammis, ut discat aliquando 206 A saiam, nisi quandoque nupluram. Et ne parum hoc
relicere, qui niimquum didicit loqui. arbilremur : c Habes, inquit, desponsatam, et non
2. Igiiur sancius milii invocandus est Spirilus, tit commendalain,id esl, necdum uxorem, necdum ma-
healse Marinevirgiuilatcm suo sensu, ore meo de- ritali vinculo copulalam. In eo vero quod ail, Neque
fendat. Invocandusesl Dominus Jesus, ut sacri vcn- enim de non conventuris Evangelista dixisset :Prius-
tris hospitium, cnjus a decem mcnsibus inhabilator quam convenirent: quia nemo de non pransuro dicit,
fuit, ab omni coucubilus suspicione tueatur. Ipse antequam pranderet, doleamne, an rideam, nescio.i
qiioque Deus Pater est imprecandus, ut mairem Fi- Imperilise arguam, an temerilatis accusem ? Quasi
lii sui, virginem ostendat fuisse posl parlum, quse si quis dixerit: Antequam in portu pranderesn, ad
fuit mater h antequam nupla. Non campum rhetorici Africam f navigavi, non possii stare senlenlia, nisi
desideramus eloquii, non Dialecticorum lendiculas, ei in portu prandendum quamloquesil. Autsi veliinus
nec Aristolelis spinela conquirimus : ipsa Scriptura- dicere : Paulus apostolusanlequara ad Hispanias per-
rum verba ponenda sunt: ipsis quibus adversum nos gerei, Romre in vincula conjectusest. Aul cerie illud:
usus esl leslimoniis, revincalur, ul inielligat, se Helviditts anlequam pocnitenliamageret, morle prse-
el «legere potuisse qusc scripta sunt, el non potuisse venlus est: sialim aut Paulo post vincula ad Hispa-
qusc pictaie roborala stint, cognosccre. JJ nias sit eiindum : aut Helvidio poenilentia agenda
5. Helvidius.— Prima ejus proposilio fuil: <Mat- post moriem; cum Scriplura dicat : In inferno au-
thseus loquilur : Chrisli atitemgeneralio sic erql: Ctim lem qttis confilebilttritbi (Psal. vi, 6)? Ac non poiius
essetdesponsatatnaler ejus Maria Joseph, priusquam sit s intelligendum, quod, cmte, prscposilio, licet
convenirent, inventq est habens in utero de Spirilu ssepe consequenliam indicel, tamen 208 nonnum-
sancto. 207 loseph aulem vir ejus cum essetjuslus, quam ea lanliim quse prius cogitabaniur, osiendat.
et nollet eam traducere, voluil occulledhniitereAeam, Unde nec necesse sit ul cogilaia fiant, cum aliud
limc auiem eo cogitanle, ecce Angelus Domini in ideo intervenerit, ne ea qusc cogilala sunt, fierent.
somnis apparuil ei, dicens: Joseph, fili David, ne li- Igitur cum Evangelista dical: priusquomconvenirent,
meas accipere Mariam conjugem luam. Quod enim proximum nupliarum ternpus ostendit, et in eo jam
natttm esl in ea, de Spiritu sattclo est (Malth. I, 18 rem. fuisse ut, qnse prius sponsa fuerat, esse uxor
seqq.). Ecce, inquil, babes desponsalam, non com- inciperet. Quasi dixerit: Antequam oscula amplexus-
mendqtqm,ut dicis, et uiique non ob aliud despon- que miscerent; antequam rem agerenl nuptiarum,
satam, nisi quandoque nupturam. Neque enim de inventa esl habens in ulero. Inventa est autem a
non conventuris Evangelisla dixisset : Priusquqm nullo alio, nisi a Joseph, qui sponsseh ulerum lu-
convenirent: quia ncmo de non pransuro dicit, an- G mentem pene jara licentia maritali, ct curiosis ocu-
teqtiam pranderet. Deinde ° ab Angelo uxorem ap- lis deprebendit. Non lamen sequitur, ut prioribus
pcllatam el cottjunctqm. Audiarous nunc quid Scri- docuimus exemplis, eum cum Maria convenissepost
ptura pronunliet : Exsurgens,inquit,7os<?pAa somho, parium, cujus conveniendi desiderium, uteri con-
fecit sicut prmceperql ei Angeltts Domini: et accepit ceplione sublaium est. Quod aulem in somnis dici-
uxorem suam, el non cognovil eam, donec peperit fi- lur ad Joseph : Ne litneas accipcre Mariam uxorem
liitm suum (Matlh. i, 24, 25). luam. Et rursum : Exsurgens autem Joseph a somno,
4. Hieronymus.Prmposilio anlc qitid ostendit. Ma- fecil sicut prmcepitei Angelus Domini, et accepil uxo-
ria quare virgo sponsala conceperii. — Curramus per rem simm, nullum movere debel, quasi ex eo quod
singula, ei impietatcm iisdem, qtiibus ingressa esl, tixor est appellala, sponso esse desieril : cum hanc
vesiigiis perseqiienles, pugnaniia inier se dixissc esse Scriplnrse divinrc consuetudinem noverimus, ut
doceamtis. Desponsaiqmconfilelur : el slatim uxorem sponsasappelletMfroies.Sicut in sequcnlibus Deule-
vull esse quam confessus est sponsam. Rtirsum ronomii tcstimoniis approbalnr : Si quis, inquit, in-
quam uxorem nominal, dicit non ob aliud despon- venerit virginem desponsatam viro in campo, et vim

virum juslum primi Psalmi respicit Hieronymus: sed D tione Domini, c. 25 : Nalusest enim ex Virgine, et
loliaverborum orationis,quoruminfecundiias eralin solus habelMatrem inntipiam. id est, quse cum marilo
llelvidio rnslicano, nec lacundo. MABTIAN.— Alludit, congressa numquam fuil. Hoc setisu eiiam Tertul-
quod apertlssimnm csi Matlhsci x : Jatn enimsecuris lianus in Apologclico, nullam de impttdiciiia Mqtrem
ad radicemarborum posila esl. Omtjis ergo urbor, qttm habere Dei Filittm asscrens, eiiam, inquit, quam vi-
non facil friictttm bonutn, excidetur, el in ignem mit- debatur habere, nou nupseral.
tcitir. liifecunditalpm fnliorum vocal foliorum ipsam e Veroncnsis liber, el non inlelligere potitisse, qita
ropinm ac supeifluitatem, quse lolum humorem iu scripta sunl. Prima ejus, elc.
folia convertit absque fruclii. Hujusmodi erat ficus, d Veriniensis voculas <?«»»,et <TUi*<?»i
non hahel.
cui Diiminusmaledmi. Libenlius igiiiir Erasmianrc 0 Idem a Donitnopro ab Angelo.
interpretationi a?senlior, lamelsi ferme de nihilo f Erat anlea navigavil, et nisi in eo portu pro nisi
quseslio sit. eiin porlu, quod ex Veronensi ms. rccipio.
n VideA. Gellium, et quse in Episiolam 127 atque s ldem Yeronensis ac non potius sic intelligendum,
alibi annotala sunt. ei mox smpe el consequenlia indicet; el paulo post
b Nimirnm quia ex Spirilu sancln conceperal an- unde vocabultim non habet.
iequam ex sponsa ficret uxor Josepbi. SUnt aulem h Vterum lumeiitempene, clc. Sic incaput i Mal-
qui pitbere, ei tivplain pto carnaliciim vlro copul.a ilirci, qtti 'pene licehiid maritati fuium uxoris omniit
^ccipiant s utide jii ^cholii* 8« Cyriil!. i*e Hnnrirnit^ ilovefni, M*ftt:IA«<
187 S. EUSEBH HIERONYMI m
frtcens donnierit cmn ea, morte moriahir, quiq hutni-. A femansit puer Jesus in Jerusqlem, el non cognoverunt
liavit ttxoremproximi sui (Deul. xxn, 25). Ei in alio pqrentes ejus (Ibid., 45). Ipsa quoque Maria qure ad
loco : Si autem ftierit adolescenlttladesponsataviro, Gabrielem responderat, dicens, Quomodoeril hoe,
et invenerithomoeamin civilale, et dormieril cum ea, qttiq virum non cognovi, quid de Josepli loquitur,
educelis utnmique ad portas civitatis illius, et lapida- auscttlta : Fili, quid fecisli nobissic? Ecce pater luus
buniur lapidibtts, et inorientur. Adolescentulaquidem, el ego, dolenles qttmrebamuste (Ibid., 48). e Non hic
quia non procUimavil,cttm essel in civilqte: vir qu- Judscorum, ut plerique argumentaiilur, non illuden-
tem, quiq humiliqvilnxorem proximisui: elerqdicqbi- lium vox est. Evangelista) patrem Josepli dictinl:
tis malutn [Al, maliguum]ex vobismetipsis(Ibid., 25, palrem Maria confitetur. Non qund (ut superius in-
24). Necnon et alibi : Et quis ille hovto, cui despon- dicavi) vere pater Joseph fueril Salvatoris; sed quod
solq esl uxor, et non qccepit[Al. qccipiei]eam? Vadat ad famam Mariseconservandam, paler sit ab f onini-
et revertalur in domumsttam, neforle morialurin bello, bus scstimatus, qui antequara monereliir ab Angelo :
el homoalitts accipial eam (Deut. xx, 7). Si etii autem Joseph, fili David, ne limuerisaccipere Mariam conju-
scrupulus coinmovetur, quarc desponsata, et non gem luam ; quod enhn in ea nalum esl, de Spiritu sanclo
potius sine sponso, sive (tit Scriplura appellai) ma- est (Matlh. i, 20), cogitabat occulle dimitlere eam.
rito, virgo conceperit, sciat triplicem ftiisse ralio- B 210'nfantum suum non esse, qui concepius fuerat,
nem. Primo, ut per genealogiam Joseph, cujus Maria confidebat. Sed j'am satis docendi magis, quam res-
cognata erat, " origo quoque Marise monstraretnr. pondendi sludio dispulatumest, cur Joseplipater Do-
209 Secundo, ne juxia legem Moysi ut adullera mini, cur Maria appellata sit conjux : in quo et hoc
lapidarelura populo. Terlio, ul ad jEgyptum fugiens breviler conlinetur, cur fralres ej'us quidam esse
baberct solatium, custodis potius quam mariti. Quis dicanlur.
eriim in tempore illo credidisset Virgini de sanclo 5. Helvidius. — Verum Iquia suum locum hnic
eam Spirilu colicepisSe; b venisse angelum Gabriel, qusesiiunculsereservamus, et ad reliqua feslinal ora-
Dei deiulisse mandalum; ac non magis quasi adulle- tio: iiiiiicillud esl disserendnm, quomodo Scriplura
ram, juxta exemplum Siisanna!, senlentise omniura dicat: Exsurgens qutem Joseph a somno, fecil sicut
condemnassent, cum bodie, lolo jam credenle mun- prwcepitei AngclitsDomini, el accepil ttxoremsuatn,
do, argumenlenlur Judsei, ° Isaia dicente, Eece Virgo el non cognoscebuleam, donec pepcril filium, et vo-
inutero concipiei, el pmiet filinm (Isai. Vn, 14), in cavit nomen ejus Jesum (Matth. i, 24, 25). In qtto
Hebrocojuvencitlain scriplum esse, non tiirjjiiiem,id primum adversaritts snpcrlluo labore dcsudat, co-
esl, AALMA, non BETIIULA? Adversnsquos inalioloco gnoscendi verbum ad coilum magis, quam ad scien-
competentius disscremus. Denique exceplo Joseph, C liam referendum : quasi hocquisquam negaverii, et
et Klisabeth, et ipsa Maria, paucisquc admodum, si eas ineplias quas redargnit, aliquando prudens
quosab his audisse possumus sestimare, omnes Je- quispiam potuerit suspicari. Deinde vult docere,
sum filium scstimabant Joscpb : iniatilunj, ul eliam quod donec, sive usque, s adverbium, cerium lem-
Evangclislse opinionem vulgi exprimenics, d qurc pns significel: quo complelo (iat id , quod usque ad
vera hisloriic lex est, pairem eum dixerint Salvato- illud lemporis quod prscscriplum esi, nonficbat,
ris, ul ibi, Et venit in spiritu in Templum(haud du- velul in pracsenii : El non cogiiosce.bateatn, donec
bium quiii Simeon) et ctiin inducerent parentes ejtis peperit filiam. Apparcl, inquit, cognitam esse post
ptierumJesum, ut facerent de illo secundum consue- partum, cujus cognitionem filii lanlum differebat
tudinem legis (Luc. n, 27). Et alibi: Et erant pater gencraiio. Et ad hoc approbandum congerit de
illius et inater qdmirqnlessuper his qitm dicebqnturde Scriptnris exempla quamplurima, h more Andabata-
eo (Ibid., 55). Et rursutn : Et ibanl parenlesejus per rum gladiuin in lcnebris venlilans, et linguse sonum
anntim in Jerusqlemin solemni die Poschm (Ibid., 41). ad confodienda sui tanlitra corporis membra coh-
Ac deinde : Ei coinpletis diebus cuin feverlereimtr, cutiens.

a Id co fine prfesiitum iiotaf Vicforius, ut ejus-. ms. non habenlur, unde subdubito, ex ajio quam
demlribus ftiisse Maria monsirarctur, ne qnod Lege p. Hieronyini calamo profecisse.
proliibilum erat Num. xxxvi alicrius iribus nb illa e Non hic Judmorum. Pro hac oplima leciione
Joscphi assumi in uxorem viderelur. qusc est omniuin mss. codicum, Erasinus, et Ma-
h Yelus edilio, venisseqd eatn Angrlum, elc; lum riinus islam reiinent. Non eitini lioccJudmorv.m,elc.
Veroneusis liber, Dei fuisse mandatum. MARTIAN. — Idem Yeronensis bic Joseph nomcu
e Isaiadicenle. Addiia bene raulta reperi ac mu- non habel, fernie elpganiius.
lala iu aniiquis editionibus bujus opusculi; sicut boc t Ideni ab Iwminibtisprq omnibus; dciiide Mariqm
loco, Isaia docentede Maria el virginiiateejus. Quse uxorem pro conjugem,denique infra confitebalurpro
in nullo leguntur exeniplari manuscripto; qu.Kque confidebqt,
superfliia vidcbiiiitur erudito Icclori, si lanlisper e Eral anlea adverbiq, pltiriuin nuniero, cl signi-
aiiimosaltcnderitadconlexium Hicronymi.MARTiAN.ficent.
— AiiicMarlianaiuiii ediii addunl, sed perperam, h More Andabatarnm gladium. Moseral Andaba-
docente de Maria cl virginitale ejus. Mox Ycronensis tarum, sive Gladiatorum liujusmodi, clansis oculis-
aspiral voceni HAALMA, quani alibi Hieronyinus in pugnare. Uude jpse Hieronymus infra lib. i in Jor
Qiisesiioiiibus(lcbrfiicis in Geijesirn, cl ju Commcn- yinianum , Melitts Iqtnen esl clausis, quod dicitur,
tariis in tsaiam luculciuissime cxponit. oculis, Andabatarummore,pugnare,ConsuleCbiliades
d Islhsec, quw vcra Hhtorim lex esi, in Yeronensj Adagiorum Erasmi, MARTJA!?.
'iW DE PERPETUA viRGiNiTATE B. MARIiE LIRER. 190
G. liiefonyiitus. — Ad quod rios brevifer reSpOii-A el inaures qum eranl in huriculis eorum. Et abscohdit
deriius, et cognoscebat, et Usque, sermOneiri, iri e ea Jqcob subler lerebihthum, qum esl in Sichimis, et
SCripturis sauciis, duplicitcr intelligi. Et de eo qui- perdiditea iisque in hodiernum diem (Geh. xxxv, 4
dem qtiod scripium est, cognoscebol, ad coiliim esse seq.). 2l2 '*,em'" "ne Dculeronomii: Et defunclus
referendUm, ipse disseriiit: nullo dubitanle, quift ad est Moyses sertus Domini in terrq Moab per verlum
scientiain ssepe referalur, ul ibi: Remansit puer Je- Domini, el sepelieruhteumin Geth, prope domumPlte-
sus ih Jerusaleth, et non cognoveruhl parenles ejus. gor, el nemo scil sepulcrumejus usque in dietn islum
Nuftc illrid est ostcndendum , ut quoinodo ibi con- (Deui. xxxiv, 6, tec. LXX). Certe hodiernus dies il-
siieiudinem Scriptuise seculus est, sic eliam in do- lius temporis scsliiiiandus est, quo historia ipsa con-
nec, ejusdem Scripturse auctoritate frangalur, qu* lexta Cst, d sive Moysen dicere volueris auclorem
ssepe cerlum teinpus (Ut ipse disseruit) iri ejus as- Peritaleuchi, sive Ezram ejusdem instauratorem
suinplionc significat, sscpe irifinitum, rii est illud, operis, non recuso. Nunc hoc quseritur, an id quod
quod Deus ad quosdahi 211 loqtiilur in Proplieta: diclum est, usqite in diem istum, ad illam referatur
Ego suth, ego sum, et tlonecsenescalisego sum (Isoi. selalem, qua libri edili sive consciipli sunt. Doceat
XLiii; Jerem.yii). Nuriiquidpostquamilli senuerint, igilur post illam dicm lot jam annorum usque ad
Deiis essc desistet? Et Salvator in Evangelio ad B nos voltiminiliusexactis , aut idola , qure sub lere-
ApostolOs, Eece ego , inquil, vobiscttthstim omnibus binlho condiia fueranl, reperta, aul Moysi tumulum
diebus usqueod cOnsutnmationem smculi(Mqtt. xxviu, invesligaltim, quia obriixe asserit, posi dottecel us-
20); Ergo pnst consuniiiiaiioiieiii sscculi a iliscipulis que, esse incipere, quod tamdiu non fuil quarodiu
suis Doniiniis abscedei, et lunc quando in duodecim usque complereiur ei donec. Quin poliiis animadver-
Soliisjudicaliiri simt duodecim Iribus IsraCl (Maith. lat Scripturse sanclse idioma , ei nobiscum , in quo
xix, 58), Domini coiisortio fraudabuntur ? Paulus hresitabat, inlelligale ea , de quibus possel arobigi,
quoque apdstolus Coriiithiis sCribens : Priniiiim, ail, si non fuissent scripla, signari, cseiera vero rioslrse
Christus: deindehi qui sunl Christi, qui in odventuejus inteJligenlisederelinqui. Si enim adliucrecenli tem-
credideriinl: ileinde flnis, cuin trqdiderii regnttmDeoel pore, viventihiis his qui viderant Moysen, sepulcrum
Pairi, cuth destrujceritoinnetnprincipatum el oninem ejus potuil ignorari.mulio magis tot sscculis prseler-
poiestatemetvirliiiem.Oportei enimillum regnare, do- eunlibus. Juxta quod et illud intelligilur deJoseph,
hecpbhaioiiinesinimicossubpedibus ejus,a omniaeniih Evangelisfam id indicasse, de quo scandalum pole-
sub pedibitsejus subjecil(1 Cor. xv, 25, 26). Esto, de ral moveri, non eam cognilam esse a vito suo usque
hoihine dictuth sil, iioli ncgainns de eo qui passiis ad parlum, ul mulio magis intelligeremus cognilam
cst crUccm, qui posiea sedcre j'ubelur a dexiris. C non fuisse post parium, a qtia'lunc te abslinuil,
Quid sibi vult hoc qiiod ait, Oporlet cnim illuiii fe- cum adhuc de visione poleraf flucliiare.
gnare^ dohec ponat omnes ininiiios sub pedibus ejus ? 8. Ad sumniam, illud requiro, quare se absiinue-
Numquid tamdiu regriaiurtiS csl Dominus, doncc rii Joseph usque ad partus diem. Respondehit uli-
incipianl esse inimici sub pedibtlSejuS; ct postquafii que, quia Arigetum audierit diccniem : Qttod enim
illi sub pedihus fueriui, rcgnare desislei : ciim uii- in ea nalum esl, de Spiritu sancto est (Mallh. i, 20).
que luuc magis regnare iricipiet, cum iniiriici coepe- Ad quod nos inferinius, et certe audierat, Joseph,
rinl esse sub pedibiis? David quoque in quarto gra- fili Darid, ne limeas accipere Mariqtn uxorem tuqm
duum psalmo : Sicui ocnli ancillmin tnqnibus domi- (Ibid., 20). Prohibitum ei (uerat, ne relinqueret, ne
nm sum, itq Oculiiwstri ad DominuinDeuth twstrum, adulierani exisiimarel uxQreni. Numquid et a con-
donec misereqtlirnosiri (Psal. cxxu, 5). Ergo lanidiij gressu conjugis separalus fuerat, cum ulique no
PrOpheia OLUIOShabebit ad Doniiiium, quamdiu separarelur magis fuisset admonitus? Et audebat,
liiiseiieordiam impelret, et post impeiratam miseri- inquil, virjustus, Dei in utero audicns filiuro , de
cordiam, oculos lorquebii in lerrarii ? Qui in alio uxoris coilu cogilare? Ptilclire. Qui ergo somnio
loco dicit : Oculimei defecerunt in salulare tuum, et lanltim credidil, ut uxorem non 213 auderel aitin-
in verbumjuslitim lum (Psal. cxvin, 125). h Poteram t) gere : is postquam pastorum voce cognoverat, An-
super hoc innumerabilia exempla congerere, ct om- gelum Domini venisse de ecelis, et dixisse ad eos :
nem lacesseniis procacilatem , testimoniorum nube Noiite limere; ecceevangetizovobisgaudium magnum,
celare; veruni adliuc pauca sUlijiciaiii,ul bis similia quod erit omni populo, quia nalus est vobishodie Sal-
ipse sibi leclor iiivenial. vator, qui est ClirisiusDominusin civilaleDavid (Luc,
7. Loquitur in Genesi sermo divinus : Et tradide- lt, 10, et seq.); el cum eo laudes miliiise concinuisse
ruiit Jacob deos alienos, qui erant in manibus eorttm, coelestis: Gloiia in excelsis Deo, et super terram pax
a Isthscc, omniaenim sub pedibusejus subjecii, Ve- avru.
ronensis non habel. d Terlullianus libro de Cullu fcminarum. c, 5 :
11Veronensis multo aliler, Priusquam inhuinera- Otnne inslrumentum Judaicm liiteraturm per Esdram
biliq super hoc exemplqcongerom, el omhetn laces- constal resiauratum. In quam senlenliam pltlies e
sentis procacitatem, tesiitnoniorumnube celem, adhuc Grsecis Latinisqiie Palribtis abierunt.
pattca subjiciain. e Yetus cditio, inquohmsilqbqt intelligat. Jniclliget
o Iderti Yeronensis, (ifrscoiidifefls.
Erashlus eos]e- ea de quibus, elc.
gerai, Victorius ea utroque in loco ; Grsece eliam est
491 S. EUSERH HIERONYMI 1S2
hominibus bonm volunlatis: qui Simeonem justum. \. titus sit. Sed absil, ut hoc de matre Salvaloris et vi-
inter amplexus parvuli viderat prsedicanlem, Nunc roj'usto sil scstimandum. Nulla ibi obstetrix : nulla
dimiitis servum tuum, Domine, secundum verbum muliercularura sedulitas inlcrcessil. Ipsapannis in-
tuum in pace: quia viderunt oculi mei saiutare luuin volvit infanlem, ipsa et mater et obsielrix fuil. Et
(Ibid., 27) : qui Annam propbeiissam, Magos, slel- collocoril eum, inquil, inprmsepio, quiq non eral ei
lam, Herodem, Angelos viderat;qui, inquam, mira- loctts in diversorio (Luc. u, 7). Qutc senteniia et
cula lanta cognoverat, Dei lcmplum, Spirilus sancli d apocryphorum deliramenta convincit, dum Maria
sedem, Domini sui matrem audebal atlingere? Et ipsa pannis involvit infantem; etIlelvidiiexpleri non
cerle Maria conservabatoinnia verba hmc, conferens palitur voluptatem, dum in diversorio locus nonfuit
in corde suo (Ibid., 51). Ac ne impudenter [Al. im- 'nupiiarum.
prudenter] neges, isla ignorasse Joseph: Et eranf, 9. Helvidius. — Verum quia jam salis abundeque
inquil Lucas, palerillius, ettnqter admirantes sttper respoiidimus ad id quod proposuerat, Antequqmcon-
his, qum dicebantur de eo. Licel tu mira impudenlia venirent, ei Non cognovileam, donecpeperit filiutn, ad
hsec in Grsecisn codicibus falsala contendas, quac terliam veniendumest quccstionem,uijuxta dispula-
non solum omnes pene GrseciseTractatores in suis lionis ejus ordincm, ctiam nostrsc responsionis ordo
voluminibus reliquerunt; sed nonnuili quoque e La- B procedat. Vull enim alios quoque filios Mariam pro-
tinis, iia ut in Grsccis b babetur, assumpserint. Nec creasse; et ex eo quod scriplum est: Ascenditautem
necessn est nunc de exemplariorum varieiaie trac- Joseph in civilatemDavid, uiprofilerelur cum Maria
tarc, cum omne et veleris et novse Scripmrse in- uxore sua prmgnante. Fqclum esl autem cum ibi es-
slrumenlum in Latinum sermonem exinde iransla- sent, impleli sttnt dies, ul parerel, et peperil filhttn
Iuni sit, et mulio purior manare credenda sit fontis stiumprimogenilum(Luc. n, 4 el seqq. ) : nitilur ap-
unda, quam rivi. prohare primogenitumnon possedici, nisi eum qui
7. Helvidius. — « Hsec, ais, apud me nngse sunt. habeal et fratres: sicut unigcnitus ille vocatur, qui
et argumentationes siiperflusc, et disputalio magis parenlibus solus sit filius.
curiosa, quam vera. Numquid non potuit Scriptura 10. Hieronymus.—Nos autem ila definimus: Om-
dicerc : Et accepituxoremsuam, el non fuit amplius nis unigenitus csl primogenitus : non omnis primo-
ausus contingere eam (Gen. xxxvm, 26) : sicut de geuilus esl unigcnilus.Primogenilus est, non tantum
Thamar dixilet Juda? Aut defiieruntMatlbseoverba posl qtiem ct alii :sed anlequemnulliis. Omne,215
quibus id quod inlelligi volebat, posset effari? JYOH inquit Dominus ad Aaron, qtwd aperit vulvatn,
cognovit, inquit, eqm donec peperit filium (Malth. I, ab omni corne qum offerlur Domino,qb homine ttsqiie
25). Post partum ergo cognovit, cnjus cognilionem G qd pecus, tibi erunl: tanluntmodo preliis reditnant
ad parium usque dislulerat. > ptimogcttitahotninutn, el primogenitae pecorum hn-
8. Hieronytnus. — Si lam contenliosus es, jam mundorum (Exod. xxxiv, 19, 20, el Nutn, xvni. 15).
nunc lua mente snperaberis. Nolo mihi aliquodjnicr Definivitserroo Dei, quid sit primogenitum, Otnne,
partum et coiitnn lempus inlerseras. 214 ^olo di- inquil, quod aperil vulvqm. Alioqui si nonesl primo-
cas : Mulier qumcumqueconcepitel peperil moscultiin, genitus , nisi is lanlttm, quem sequunlur fralres,
immundq erit septemdicbns,secundttmdiessecessionis lamdiiisacerdotibus primogeniia nondebentur quam-
el purgationis stimimmttndataerit: el octavo die cir- diu ct alia fuerint procreaia; ne forte parlu postea
cumcidelcqrnem prmpuliiejus, eltriginlq tribusdiebus non seqtienic, uiiigenitus sit, et non primcgenitus.
sedebitin songuinepuro, et omnesanctum non langet, Redemptio, inquil, ejus eril ab utw mense, aslimaiio
elreliqua (Levit. xu, 2, 5). Slatim eam invadat Jo- quinque ^siclorttm..Siclus, secundumsiclum sanctuarii,
seph : statim audiat per Jeremiam : Equi insanientes viginiiobolisunl. Tatilumtnodoprimogeniiavitulorutn,
in fetninas facti sunl milii, unusquisque ad uxorem el pritnogenitaovium, et primogenita cqprarum non
proximi sui hinniebat (Jerem. v, 8). Alioquiquomodo redimes,quia sanclqsunt (Num, XVIII,16,17). Cogit
stare poterit, Non cognoviteam,donec peperit filiutn: me sermo Dei, ut omne quod aperil vulvam, si de
si post purgationis lempus exspcctat: si quadragin- D mundisanimalibus sit, Deo voveam; si de iramundis,
la rursiim diebus tanto leinpore dilata libido differ- redimam : dans preiium sacerdoli. Possum respon-
tur ? Pollualur cruore c puerpera : obsletrices sus- dere, el dieere. Quidmein unius mensis siringisar-
cipiant parvulum vagienlem : maritus lassam teneal ticulo? Quid primogeniium vocas, quem an fraires
nxorem. Sic incipiant nupiisc, ne Evangelisla men- sequanlur, ignoro?Exspecta donec nascatur secuu-

» Saltem illud, pqter illius, iu Graecismss.si Can-
labrigensem, alque unuin cx Stephanicis excipias ,
non habeiur; est autem in Vulgala versione et
Copliea.
h Erat mendose plurinm numero hqbenlur. Mox
Veronensis liber de exemplariortimvarieiale conlen-
dere, pro tractare.
, c Idem Veronensis, obslelrix parvulum vagienlem,
inaritus laxamtenealMxofem. ;
- rte autem fera ln Deci-eloddtisil IdlerAjiodi-f•
pha rejicitur singtilaris liber de S. Maria el obsle-
trice, cujus cliam menlio esl in Prolo Evangelio
Jacobi c. 19. Mox pro voltiptatem Veronensis liber,
et Erasmus quoque voluniatem; sed impressi alii
libri voluplalem habenl.
e Veronensis lib., et primogcnila hnmundoritm.
Absque pecorum.
' Idem, quinque sicti, el secundum siclunt.sanc~
lum. paulo infra» «f ontne niaBCidinumquod aperit
kHikiihi
 193 DE PERPETUA VlRGlNlTATED. MARLE LIRER. 194
dus. Nihil debeo sacerdoti, nisi et ille fuerit procrea-,A tres ejus (Joan. n, 12). El ibi'. Dixeruni ergo fratres
tus, per quem is qui anle nalus est, incipiat esse ejtts ad eum: Transi hinc, el vade in Jttdmam, ut et
primogenitus. Nonne mihi ipsi apices loquentur, discipuliiui videanlopera lua qum facis. Nemo enim
et me siultilirc redarguent, eum esse dicium prirao- aliquid in occulto faciens, qumritipse in palam tsse.
geniium, qui aperiat vulvam, non qui babeat el fra- Si hmcfacis,manifestateipsummundo(Joan. vn, 5,4).
tres? Denique interrogo de Joanne, quem conslat Joanne desuper inferenle : Neque enim fratres ejus
esse uuigenitum, an et primogenilus fuerit ? Ulrum- tunc credebqnlin eum (Ibid. 5). Item Marcusct Mat-
ne et ipse secundum Lcgein, pro toto ei legi fuerit thselis : Et doceboleosin synagoga eorum in patria
obnoxius? Ambigi non potesl. Cerle de Salvatore suq, ita utsluperent, et dicerenl: Vndehuicomnis hwc
Scriptura sic loquitur : Cumexpleti essenl dies purgq- sapientia et virlules? Nonne hicesl fabri filius? nonne
tionis eorum, secundumLegemMoysi, duxerunt eum maler ejus dicilur Maria,et fralresejus Jaeobus el Jo-
in Jerusalem,ul offerrent eum Domino: sicutscri- seph, et Simon et Judas, et sorores ejus omnes apud
pltnn est in Lege Domini: Quia omne masculinum tios sunt (Marc. xm, 5; v, 24)? Lucas quoque in Ac-
adaperiensvulvam, sanctum Dominovocabilur, et ut tibus Apostolorum ila refert: Hiomneserant instan-
darenl hosliassecundutnquod diclum estin Lege Do- lesh unanimes in oralione eum tnulieribus et Mqria
mini, par lurturutn, aul duos pullos columbarum(Luc. B 1 matre Jesu, et [ralribus ipsius (Act. i, 14). Necnon et
H, 22 se<7<7.). Si hsec lex lanium ad primogenitos Paulus Apostolus in eadem historire veritatc pari vo-
ce concordat: Ascendiautetn secundumrevetolionem,
" perlinet, primogenitum aulem sequentes faciunt,
non debuit lege primogenili leneri, qui de sequenli- el neminemvidi, nisi Petrum et locobumfratremDomi-
bus ignorabat. Sed quia tenetur lege primogenili, ni (Gqlat. n, 2). Et rursum in alio loco: 217 Nuw
etiam ille quem 216 fratres cseleri non sequuntur: quid non habemuspoleslqlem ttwnducqndiel bibendi?
colligilur eum primogeniliim vocari, qui vulvam Numquid non habemus poleslatem« uxorescircumdu-
aperiat et ante quera nullus sit, non euru quem cendi, sicul el cmleriApostoli, et fralres Domini,et Ce-
fraler poslgenitussubsequalur. Moysesscribit in Exo- phas (I Cor. ix, 4, 5)? Et ne forlc aliquisJudseorum
do: Factutn estautemcircamediamnoclemet. Dominus testimonium non admilteret,qui etiam nominafrairum
percussilomneprimogenilumin terra JEgypli, a prhno. illius ediderunt, simili eosasserens [ Al. asseris ] in
genilo Pharaonis,quisedebalsuper thronum ejus, usque fratribus errore deceplos, quo c'in palre restimando
ad primogenitumcaptivm,quceestad Iqcum,elomnepri- sunt lapsi, argule prrecavit, el ait: Hseceadem voca-
mogenitumpecoris(Exod. xu, 29).Respondemihi,Qui bula ab Evangelistisin alio loconominari, et eosdem
tuncabextermiuatorefuerant interempti, primogenili essefralres Domini, filios Marise. i Malihseus Ioqui-
fuerunt an el unigenili?Si primogeniiiianlum illi vo-' C lur : Erant aulem ibi d ( baud dubium quin anle
cantur, qui fratres haberit,ergo ab a inlcrnecione uni- crucem Domini) el muiieresmultm a longespeclantes,
geniti liberati sunt. Si autero ul unigenili csesi sunt, qum seculmfuerant Jesutn a Galilma,minislrqniesilli.
contra sententiam factum esl, el inter primogenitos et Interquqs erqnl Maria Magdalene,et MariaJacobi,et
unigeniiimorerenlur. Antuiiigeniiosliberabisapceiia, Joseph tnater, et mater filiorumZebedmi(Matth. xxvn,
etridiculuseris :autsiconfiteberisinterfccios, ingra- 55, 5<3).Iiem Marcus : Erant aulem el mulieresa lon-
tis oblinebimus, et unigenitosprimogenilosappellari. ge aspicientes,inler quqs erqnl Moriq Mqgdqlene, et
11. Helvidiiullinw propositio. —Exlrema propo- Maria Jacobi minoris, et loseph moter, ei Salome
silio fuit (licet id ipsum in primogeniio voluerii cs- (Morc. xv, 40): ibique post modicum : Et alim tnultm
tendere), fralres Domini in Evangeliis nominari, ut qumascenderant cum eo in lerusalem. Necnon et Lu-
ibi : Eccemaler ejus et fralres ejus stabanl foris, qum- cas : Erqnt autem Maria Magdalene et Joanna, ci
rentes' loqui cum eo (Luc. vm, 20). Et alibi : Posl Maria Jacobi, et cmtcrmcum eis (Luc. ult. 10).
hmcdescenditCapharnaum,ipse et maler ejus, et fra- 12. Hieronymus.— Hsecidcirco replicavimus, ne
a Victorius interemptione,cum lamen internecioneD cumducendi?Exquo appareteumdealiis sanctisdixisse
in aliis exemplaribus invenissel. Olim viliose erat mulieribus, qumjuxla nwremludaicum, magislris de
interprelatione. sua substantia minisirabanl, sicul ieginiusipsi quoqtte
h Codex Veronensis, unanimesorationi cum mulie- Domino factiiaium, eic. Ex quihus tamen minimc
ribus, et qum fuil Mater Jesu, etc. evinciiur tnulieres pro uxoreslegissc; bene vero quid
o Victorius mulieres legit pro uxores, qui et falsi eo vocabulo essei intelligendum. llujusniodi auteni
impressam leclionem pluribus accusal, alque ex eo res est, non uxores tantuni, aut mulieres Icgi; sed
prsecipue, quod el si ex ipso llieronymi sensu vox junciim vel mulieremsororem, ut in Latino inler-
Grrecayuvij communis sit ttxori et mulieri signifi- prcte; vel sororem mulierem, ul in Grseco lextti,
candse, certum sit lameii, Aposiolum hoc loco.inlel- utielyhvywuiy.u. Plures antem ex anliquis plurium
ligere de inulieribus, quse Aposiolis ministrabant. numero mulieres legunt. Tertullianus de Monogamia
In cujus rei lesiimonium aflert S.. Docloris exposi- cap. 8 el de Pudichia 14, Hieronymus in Mal-
tionem ex primo conlra Jnvinian. lib. : Siautem, tliseum xxvn, el ad Eusiochium Episiola 22;Ambro-
inquil, nobis illud opposueril ad probandum, quod siaster, Sedulius, aliique, sorores mulieres.Qui vero
omnesapostoli uxorem habuerinl, Numquid non ha- uxores simpliciter legerent, hactenus non inve-
bemus poteslatemmulieres, vel uxores circumducendi, nimus.
d Mendosa traj'ectione erat ibi el mulieres (haud
quia yvvTtapud Grmcosuirumquesignificat; sicut cm-
teri Apostoli, et Cephas, et fratres Domini, jungol dubium quin ante crucem Domini) mulla, eic. Yero-
illud quod el in Grmcis codicibus esl, Numquid non , nensis liber emendavit.
liabemuspoteslatem sorores mulieres, vel uxorescir-
 J95 S. EUSEDll HIERQNYMI J96
calumnieturetclamitel.ea qusepro se faciant, a nobis A mini puiandus, et quomodo tertius ad distihciionem
esse subtracia, et sententiam suam, non festirooniis niajorjs appellabifur niinor, cum major et minor,
Scripturarum, sed Iuhrica disputalione convulsam. non inter tres, sed inter duos solcant prscbere di-
t Ecce, inquit, Jacobus ei Josepb filii Marise,ii.dema stantiam; et fraler Domini Aposiolus sil, Paulo di-
quos Judsei fratres appellaveiunt. Ecce Maria J.icobi cejite : Deinde post Iriennium veni Jerusttlem videre
minoris el Joseiis roater. Minoris aulem Jacobi, ad Pelrum, et mansi apttd iilum diebus quhidecini.Alium
distinctioncm niajoris, 2181ui erat nlius Zebedsei-, autepiApqstolormnvidi neininem,nisiIacobumfratrem
siculet iri alio locoMarcus ponit: Mariq qulemMagda- Domini{Galat.i, 18, 1.9)? Efin eadem Epistola: El
iene, cl Mmiqlacobi, el Joselis, viderunl ubi ponere-. cognita gratia, qum daia est tnihi, Pelrus el lactobttsel
tur : et trahsaclq sabbaio, emerunt aroinata, et vene- Iwwus,qui videbanturcolumnmesse {Gal. u, 9). Ne
runl ad thonumenlum. El utique ait: Qtiam miserum autem li.u.ncputes Jacobum filium Zehedaej, Jege Ac-
eril el iropiiim de Maria Jioc senlire, ut cum alise lus Apostoloru.m,Jam ab Herode fuerat intcreinptuSi
feminse curam sepulmrse Jesu habuerint, matreni Rcslalcoiiclusio.ulMaria istaqure Jacohi minorisscri-
ejus dicanius absenfem : aut alleram esse Mariam, liilur maieii',fucril tixor Alpbai, et soror Marisematris
nescio qiiani., confinganuis: prsesej'fim cumEvan- Domiui, qnam Mariam CleophseJoannes Evangelisla
gelium Joannis tesletur prsesentem eam iilic fuisse, B cognominal,s,ive a palre.sive gcntililale famijiseaut
quando illam de cruce Dominus jam h vidu.im, ut quacumque alia causa ei nomcn imponens. Si [Ai-.
malrem Joanni commendabat. Aut numquid Evan- Sin] autem inde libi alia alque alia videlur, qnod
gelUlse et falluntur et fiiHtitil, ut eorum Mariam aJibi dicatur : Mqriq lacobi minoris tnaler : et bic
matrem dicerent, quos Judsei fralres Jesu esse dixc- Maria Cleophm[Al. Cleopbe]: disce Scriplurse con-
liint? > sueludinem, eumdem hominem diversis nominibus
13. 0 furor csccus, et in proprium exiiium mens nuncupari. Rcgttel socer Moysi, et leihro dicitur.
vesana! Dicis ad crucem Domini niatrem ejus fnisse Gedeon, e imliis causis immutati iiominis anle pra-
proesenlem, dicis Joanni discipulo ob viduitatem ct jnissis, subito lerobaal legitur. Dzias rex Juda, vj-
soliludinem conimendaiam : quasi juxia te non ha- cissim Azqrias vocalur. Mons TJutbor, Jtabyrium di-
heret <=qualuor filios, el innumeras filias, quarum cilur.sRu.rsumHertnonPhcenicescognomijiantSawor,
consortio fruerelur? Viduam quoque nominas, quod et Amorrseus cognominat eum Sanir. Eadem cceli
Scriplura non loquilur. Et cum omnia Evangeli- plaga tribus nominibus appellatur, Nageb, TJteman,
starum exempla proponas, solius libi Joannis vcrba Darom , lege Ezficbiel, Petrus, ei Simon dicilur, et
non placent. Dicis transilorie, ad crncem Domini Ceplias.Judas zeloies, m alio EvangeJio 220 Thod-
eam fuisse prresenicra, ne cousullo prseterisse vi- C dmtts diciiur: miijinque alia quse ad exeiiiplum l;o-
dearis; et tamen qure cum illa mulieres fuerint, si- runi perlinenl ipse sibi de omtiibus Scripiuris lector
lCS. Ignoscerem nescienli, nisi viderem consulto polcrit congregare.
relicentein. Audi, iiaque, Joannes quid dical: Sia- 14. Nuncilludesl quod conamur ostendere, <juem-
baht autem juxia crutetn lesu mater ejus, el soror adroodura fralres Domini appellenlur filii maler-
malris ejus Maria Cleophm,el Mariq Magdalene(Joan. tercc ejus, Marise, qui antea non credenles, poslea
xix, 25), Nulli dubium esl, 219 duos fuisse Apo- crediderunt. Licet fieri poluerit, ut uno stafim cre-
slolos Jacobi vocabulo nuncupatos, Jacohum Zebe- denle, alii diu increduli fuerint, el Iianc fuisse nia-
dfCi, et Jucobiim Alphsci. Isuim, nescio quem mi- trem Jacobi et Joselis, id est, Mariam Cleopiiac.uxO'
norem Jacobum, quem Marioc filium, nec lamen rein Alphaei,et hanc diciam MariamJacohi roinoris.
matris Domini Scriplura commcmorat, Aposlotum Quse si essel jnaier Domini, magis earo, ut in omni-
vis esse, an non? Si Aposlolus esi, Alphsei filius bus locis, matrem illtus appellassef, el non aliorum
erit; et credet in Jesum; et non erit de illis fratri- dicendo malrein, alierius XHiluissetinielligi-. Yerum
hus, de quibus, scriplum est: Neque enim tttnc frq- in hac parie contenliosum funem non traho, alia
tres ejus credebqntin eum. Si.non esl Aposlolus, Sed luerit Maria CleopbSe,alia Maria Jacobi ct Josetis,
dtcrtius nescio quis JacQbns,quoniodo.«si frater Do- D dumniodo conslel,noneamdem Mariamjacohi.el jo-
a Yoceriiiidem ex Verohensi supplehius, qui con- iher el Mqrthqmex uxore sita Salome, qiim fuit filia
slanter infra losephtis pro lostlis legit. Aggmi frairis Znoharim, elc. Binse eiiam ab Epipba-
i ilinc corisiat, inquit Victorius, c» tempore quo niorecenseniur, sedaiiis noroinibusMafia et Suiome.
Cliristus passus est, Joseph viiuAJ M.ifise jam ex- At S. Hilarius in MalUiaeicap. j : Homines, inqtiit,
ireirium dicriiobiisse. pravissimipmsiimunl opinionis Snmmclorkatem, quod
"; SeiliCet asserebat flelvidius ;JOBei»hofuisse piures Domimtmtiostrum fralresiiabuisse sii tradiium.
quatuor lilios, et filias .iiinumeras. Et innitmeras Qui si Marim filii fuissent, el non potius !<>scpkex
quideni dici opinatrir Coieierius.,.quodin novoTesla- priore conjugio siiscepii, nuinquam in lempore pas-
hiento non iiinncrentui', iiec Maitb. xiu, 5f>,nec sionis loanni Apostolo transcripla esset ifl matrem,
Marc. vj, 5. Sed variani reipsa Vetcres tiim cirea ele.
htiinerurii, lum circa iiomiha filiarum iJosephi. In & Vide ipsuiri Hieronymum hi Comiiicntar. in
Chronico Ilippolyii Thebani aCanisio edili, rifraupxg Isaiamcap. xvn. Vetus cnim ac rancida qusesiio est
y'up vlbys 'eayj.v b 'iwffiiy,v.uiSuo i)vyur{pu;. Tijvre de tribus JaCobiSimultis tum v^teruni, lutu recen-
"EitBvtpy.al rriv M.upQuv iy. rvS. ^vvuiy.b?.SKUTOVrn; iioruni dispijtaiionibus agiiata.
Gvya.rpb;'kyyuiovTOU
'£u').iip.o$, bM),yoviayJ/.piovfiXC. B VeroiWniiSjmoimitiliseaitsii imimlandi twminis,
Qualuor enim filios habuil Joseph, et duos filiqs, Es- elc-.
197 DE PERPETUA VIRGINITATEB. MARLE LIBER. 188
setis esse.quam matrem Domini.Et unde, ais, fralres /Ji (Ibid. 16). Sufficiebatu Iisee ad ea qurc diximus ap-
Dnmini dicli sunl, qui non eranl fratres? Jam nunc prohanda. Sed ne in aliquo cavilleris, .ct le quasi
doceberis, quaiuor modis jn Scripluris divinis fra- lubricus anguis evolvas, tesiiiiioniorum siringendtis
tres dici, nalura, gente, cognalione, affeclu. Naiura, es vinculis, ne querulus sibiles, et dicas, ie niagis
Es:iu, Jaeob, a duodecim Patriarcbsc, Anclreas ct argumcntalionibus tortuosis, quaiu Scripiurarum
Pcirus, Jacobus et Joannes. Genie, qua omnes Ju- veriiale superaluni. Jacob, Isaac filius ac Rebeccse,
dcci inter se fraires vocanlur, ut in Deuteronomio: cum fralris insidias roeluens, Mesopolamiam per-
Si aulein emeris fratrem luum, qui esl Hebrmtts, vel rexisset, accessit el devolvii lapidem ab ore pulei,
qnm esi Hebrma, serviel tibi sex annis : et seplimo et adaqtiavit ovcs Laban frairis mairis susc (Genes,
anno dimities ewn liberttm abs le'(Deut. xv, 12). Et XXVIII etxxix). El osculalus est lacob Rachel, etexcla-
in eodem : Constiiuendoconstitues sttper le prhtcipem, tnans voce sua, ploravit, ei indicavil Rachel, quia fra-
qttem etegerit DominusDeus tuus, eum qui ex fratri- ler estpqlris ejus, el quia filius Rebcccmesl (Gen. xxix,
lus luis sil. Non enim poieris consliluere super te 11). Ecce cl liic eadem lege qua suprn, Iratcr, so-
hoininemalienigenam,quia [Forl. qui] twn esl frater roris filius appelialur, Ei iterum : Dixit quiemLitb.au
ttius (Deul. xxii, 1,2). Et rursuin : Ne viso vitulo ad lacob : Quoniam fraler nieus es, non servies tnilii
frdlris tui, vel ove ejus erraniibtts per viqm, negligas JB gratis (Gen. xxix, 19). Dicmilii, quse sitroerces ttia.
ea : Reversionereduces ea frqtri tuo. h Quod si non Explelis iiaque viginii aniiis, cum ignoranle socero,
appropinquqt Itbi frater luus, neque noveris eum, col- uxoribus Qliisque coniitatus rcverlcrettir ad patriain,
liges ea intra domum luain : et erunt lecum donec consecutus esi 222 e,un Laban in nionte Galaad.
qumrat ea fraler tuus, el reddes ei (Dettt. xvn, 11). Et cum idola quse Bachel occultabat quscsita non in-
El Aposiolus Paulus, Optabqm, inquit, ego ipse ana- venisset in sarcinis, respondil Jacoh, ctdixitadLa-
lliema esse a Christo pro fralribus meis, cognalis sc- ban : Quce cttlpq tnea esl, et qttod deliclum meum,
cundum carnem, qui sunl Israelilm (liotn. ix, 5, 4). quod perseculus es tne? el quare scrutalus es omnia
Porro cognatione fraires vocantur, qui sunt de una vasa meq? Quid invenisli de omnibnse luis? Pone litc
familia, id est, c patria : quas Lalini 221 polerni- in conspectu frolrum luorum et frotrum meortim: el
laies inlerpretantiir; cuin ex una radice mulla ge- redarguenl inler nos duos (Gen. xxxi, 56, 57). Re-
neris lurba diffundilur, ut in Genesi. Dixitauiem sponde, qui sintisti fralresJacob etLaban, qui tunc
Abrehamad Lol: Non sil rixa inter me el te, el inter fuerant iit pra:senli. Esaucerte fratcr Jacob absens
.pastoresmeosel paslores luos, quia d homines frqtres erat, et Laban filius Balhu.el fratres, excepta sorore
nos sumus. Ibique, el elegil sibi Lot regionem Jorda- Rebecca, non habuit.
nis, el elevovilLol ab Orienle, et discesserunt nnus- G 15. lnnunierabilia sunt istiusmodi, libris iuserta
quisque a fratre suo (Geit.xm, 8). Et cerle Lot non divinis. Sed ne longuin faciam, ad extremani diyi-
est fraler Abrahse, sed filius fralris ej'us Aram. sionis pariem rcvertar, id est, et affectu fralres
Thara quippe genuii Abrabam et Nachor et Arani : dici, qui in duo scinditur, f in spiritale et in com-
et Ararn genuit Lot. Et rursum : Abruhamautem eral niune. Inspirilale, quia omnes Chrisiiani fraires vo-
annorum septuaginta qiiinque, cutn exirel de Chnran. camur, ut ibi: Ecce quam bonum el qttamjucundum
El sumpsiiAbraham Saratn uxorem sttam, et Lot fi- habitore frqtres in ttnum (Ps. cxxxin, 1). Et in alio
lium fratris sui (Gen. xn, 4). Quod si adbuc dubilas psalmo Salvator : Narrabo, inquit, nomen tuum fra-
Irairem, fralris filium nuncupati, accipe exemplum. iribus tneis (Ps. xi, 25). El aliJbi:Vade dic fratribus
Cum auiem audisset Abrahmn, quia captivus ducttts meis (Joan. xx, 17 ). Porro in commune, quia om-
esl Lot frater suus, numeravit vernacnlos suos trecen- ncsex urio palre nati, pari inteii rios germanitate
tos decemet oclo (Gen. xiv, 14), Et cum csedem noc- conjungimui'. Dicile, ait., his qui oderunl vos, frotres
lurni impetu descripsisset,;adjecit :Et reduxil omncm nostri eslis(lsa. utl. cap. sec. LXX).Et Aposlolus ad
eqttilqium Sodomorum, et Loi frqlrem suum revocavit Corinlhios : Si « <7tiisfrcttef nominatur fbrnicdtor,
a Locum hunc ex Hieroriynio reciians lsidorns D qwoomittepaterhitas tii cmliscl in leffa mminatur. In
Originum lib. ix,eap. 0, duo isihicc vcrba, duodecim quem locum nosler Hicronytnus palernilatem, in-
Patriarehm, omiilil.Veronensis vero liher, Natura ut qiiit, qttm in Grmcotzurpiu, in Rebrceo Mesphalh,
Esau , et Ittceb, el duodecim, etc. idesl cognatiovel familia dicilur, eic. Manianseus qui
b Addit Vcninensis liber, el reddes ea lito. liic loCi subinielligi jubet patrias -,id eslguas patrias,
c Id est, patria. Geniiina hsec est lectio fratri
mss. codi- sive familittsLalini paierhilaies inierpreiantur, sensutn
cum, fucilisque leciori si subinielligal patrias, id est, Auetoris hostri riiiniriievideiur asseCulns.
quas patrias «ive lamilias Latini paternitates iritcr- d Fabo aniea obtinehaloMmcs, cum GrseCCeliam
prelatuur. Vide supra Coiiimeui. in Episi. ad Ephes. sil uvQooiTzot aSeltfoi.
cap. 5. MARTIAN. — Malini ego legi Grscce r.urpia., e Veronensis liber de omnibusrebus iriis.
quemadmodum et Viciorius habet, cuui anica peV- f Tsidorus in spiritale el tommuhe. Spiritale quo
peram esset palrim; tamelsi Laiine patria mss. effc- ottinesChristiani, eic. Et infra, coinmunevum omnes
rant, atque Isidorus. Atque ea quitJem vox pairia, a homines ex utio palre nati, palfi (leg. pari) initr
Terttilliano servaia esl Poem. iv adversus Marcio- tws, eie.
nem, ubi dcGhrislo : 6 Vulgatus inlcrpres habet filiis, gui fiaier noiiii-
Ad queinse curvsra §enu:piane.omne.fatetur,, naiur, est fortiicalor, aul avorus, ete. Hicronytiiianfc
Ex quo omriisPATRIA in cceloterraque vOcaiur. lectionis diversiias ex Grseci lcxiiis « tticula derivri-
tur ; si eriirti f, legatur, significat attt; ^autiiin signi-
Destimplutnex Epistoiaad-Ephesioscap. nt,{^: Ex ficat si/. "Ev.vrtf st<5tX<i?6<; bvo[iu^bp.tvo;% (v<M»)
399 S. EUSEBII HlERONYMl 200
aut avarus, aul idolis serviens, aut matedictts, aut. Vquem fabulre ferunt, cura vulgo esset ignotus, ct
ebriosus, aul rapax, cum ejusmodineccibttm sttmere iiiliil boni posset facinoris excogiiare, quo nohilis
(lCor. v, 11), et cselera his similia. Interrogo ficrci, Dianscincendisse templum; elnullo prodente
nuiic, juxta quera raodum fratres Domini in Evan- sacrilegium, ferlur ipse in medium processissc,
gelio inielligas appellari. Juxta naturam? Sed Scri- clamitans sese incendium subjecisse: sciscitantibus
ptura non dicit, nec Mariseeos vocans filios , nec Epbesi principibns, quam ob causamhocfacerevo-
Joseph. Juxta gentem? Sed absurdum est, ul pauci luisset, respondisse: Ul quia bene non poieram ,
ex Judseis vocati sint fratres, quum omnes qui ibi male omnibus innolescerem. Et boc quidem Grx-
erant hac lege Judsei, fratres potuerint appellari. ca d narrathistoria. Tu vero templum 224 Dominici
Juxta affeclum humani juris ac spiritus ? Verum si corporis succendisti, ° lu contarainasii sanctuariuni
sic, qui inagis fratres quara Apostoli, quos docebat SpirilusSancti, exquo visqtiadrigamfratrum.elsoro-
intrinsecus , quos matres vocabat et fratres ? a Aut rumpiocessissecongeriein.DeiiiquecumJiidseis vocc
si omnt-s quia homines, fralres, 223 slultum fuit sociata, dicis : Nonnehic esl fabri filius? Nonnemater
nuntiari quasi proprium Ecce fralres tui qttmrentes ejus dicitur Maria, et fralres ejus lacobus, et Ioses,et
[Al. quserunt] te; cum generaliter omnes horaines Simon, el J udas, etsororesomnesapud nossunt (Matth.
lioc juresint fratres. Restat igitur, ul juxla superio- B xin, 55, el Marc. vi, 5) ? Omnes, nisi de turba, nou
retn expositionem fratres eos intelligas appellalos, dicitur.Quis, leoro, aiilehancblasphemiaranoveral,
cognaiione, non affectu; h non gentis privilegio , quis dupondii stippulabal ? Consecutus es quod vo-
non natura. Quomodo Lot Abrahse , quomodo Jacob iebas, nobilis es faclus in scelere. Egoipse qui con-
Laban est appellalus frater, quomodo el filiseSal- tra le scribo, cum in eadem lecum Urbe consislam
phaad accipiunt Clerum iuter fratres suos, quomodo f albus, ut aiunt, aterve sis, nescio. Prselermilto
et Abraham ipse Saram sororem suam babuil uxo- viiia sermonis, quihus omnis liber luus scalet. Taceo
rem. Etenim ait, Vere soror mea est de palre, sed ridiculum exordium. 0 tempora! o mores! Non
nondematre (Genes. xx,ll), id est, fralris est qusero cloquentiam ; quam ipse non habens, in Tra-
filia, non sororis. Alioquiquale est, ut Abrabam vir Ire s Cralerio requisisli. Non, inquam , flagito lin-
jusius, patris sui filiam c conjugem sumpserit, cum guse nitorein, animse11qurero puritatem. Apud Cliri-
in primis hominibus propter aurium sanciitalem id- siianos enim s soloacismus est magnus el vitiura ,
ipsum Scriplura non nominct, malens intelligi, quam lurpe quid vel narrare, vel facere. Ad calcem venio,
proferri; et Deus lege posiea sanciat, ac mineiur: el te cornuta inlerrogaiione concludo, sicque teciini
Qui acceperitsororemsuam de palre suo, velde matre agam, quasi superius nihil egerim: Eodem modo
sua, et viderit turpitudinem ejus , el ipsa videril iur- C diclos esse fratres Domini, quo Joscpb dictus est
pitudinem illius, opprobriumest: et exterminqbuntur paler, Ego, inquit, el paler tuus, dolentes quareba-
coram filiisgeneris sui. Turpitudinem sororis sum de- mus te (Luc. i, 48 ). Maler hscc loqiiitur, non Judsei.
texit, peccalumsuumrecipiel(Levit. xvm, 9). Et ipse Evangelisia referens : Et erant pater et maler
16. lmperilissime hominum , ista non legeras, el illius admirantessuper his qttmdicebanlurdeeo (Ibid.,
toto Scripturarum pelago derelicto, ad injuriam 55), et his similia, qusc j'am enumeravimus , in
Virginis luam rabiem contulisti, in exemplura cjus quibus parenles vocantur. Ac ne fortedeexempla-
vero leciionem exponil Nicephorus f Albus, ul aiuni. Cicero lioc aitPbilipp. 2; Qniu-
izbpvo;. Apposite
Conslaiilinopolitanus cap. 57, apud Coielerium, vo- liliauus lib. 11, cap. 2; — Item Horatius lib. 2 Episi.
lum. 5 Monumeiiioium Ecclesise Grsecae : E< ng ad Julium Florum, elc. Idem curiose salis, alvus,
' ov% ov Zzlvu elfo ttl qiunt, ulerve sis, elc, qtiasi alvum utri coniparct.
u$sy.ybsbvop.u&[t.evos y tzbpvo;
jzoovevovruy.iyetvSoxei,u)lu rbv bvop.aJC,6p.evov, etrot. Yetus Edil. addit eliani glossema isiiusniodi, quare
izuai yaoiay.by.evov. Si quis fraicr nomin«Mr(sivenottis balbuliset erubescis? Proverbium illud notuin ex Ci-
esl) fornicator : non videtur dicer.e quemnonnemofor- cerone, Quiniiliano, Horaiio, aliisque, nolanie Gra-
nicantem vidil; sed nominalum, siveab omnibusco- vio. Paulo post pro ridiculum exordium, malim cgo
gnituin. , j) ridiculum exodiumlegt. Nota scenica exordiaetridi-
a Islhfcc Aut si omnes quia homines,fratres, in Ve- cula. CaluIIus Carm. xci:
ronensi libro desideraniur.
h ln eodem ms. non istud expungitur , fortassc Nilnimiumstndeo,Csesar,libi velle placere,
verius. Necscire utrcmsis albusanaler iiomo.
c Sentit Abrahami tempore, nefas fuisse sorores
s In aliis libris habelur Carterio. Yeronensis cum
exalieroparenteducere.qusealiorum quoquePatrum
seiiteniia est, etpisesenim Augustinilib. xxn contra aspiralione Cartherio.Num Canlerius ille iiidicntur
Faustum, cap. 55. Sed relragranlur plerique alii, de quo in epistolis ad Marcellam, ei ad S. Augusii-
qui Saram Abrahaini sororem fuisse non dubitant, litini, et in Commentariis in Jonam loquitur ?
h Mariianseus post Erasmum pieiatemlegit pro
quod Abrahamus ipseGen. xi, 9, diserle proliieiur.
Qiiin etiam Davidis tenipme licuisse alii volunt; puritatem. Viclorius vero ex emendatioribus inss.
alioqui Thamar Amnon fralri suo non dixisset , ila restitui voluii, nolaviique sic magis congruerc
ut se conjugem a parenle poslularel, n Reg. xiu, cum 1
vocabulonitorcm.
quamquain sciraus lirecatjter pro sua quemque sen- Cicero ad Aliicum lib. n, epist. 11, ludos Anlii
leinia inierpretari. spectare non placel, esl enim vTzoaoloiv.ov cutn velim
<i Vide Sirabonem lib. xiv, Solinum lib. XLIII, vilare omnemdeliciarum suspicionem.Sidonius Epist.
Val. Max. lib. vin, c. 15, eic. ad Fausium, qtiidam barbarisnius est tnorum, sermo
• Codex Veronensis, tu contamintutisacrarittm ex jucundus, el animus affliclus, et Lucianus Herculem
in Scena pioviaSetv, ao\oaiuv ait vide.ri, etc.
quo, etc.
301 DE PERPETUA VIRGINITATE B. MARLE LIBER. 262
riorum a varietale causeris, quia tibi stultissime \ quentesviros, qui adversus Ebionem, el Theodolum,
persuasisli Grsccos codices esse falsatos, ad Joannis e Byzantium, Valentinuro, hsec eadem seniienies,
Evangelium venio , in quo planissime scribitur : plena sapieiilise volumina conscripserunt? Qusc si
Invenil Philippus Nalhanqel, et qit illi:Quem scripsit legisses aliquando, plus sapercs. Sed melius puto
Moyses in Lege, et Prophetm, invenimusJesumfilium breviier ad singula respondere, quam diutius immo-
Joseph q Nazareih (Joan. 1, 45). Cerle 225 hoc in rando, volumen extendere.
tuo codice coiitinelur. Responde mibi, quomodo 226 18- In '"'id nunc impelum facio, in quo lu
Jesus sit filius Joseph, quem constat de Spirittt virginitatem ei nupiias coroparando, diserius esse
sancto esse procreatum? Vere Joseph paler fuii? voluisli. Risimus in le proverhium, f Camelumvidi-
Quamvis sis bebes , dicere non audebis ? An pula- mus saliuaniem. Dicis : t Numquid' ineliorcs sunt
batur? Eodem roodo sestimenlur el fralres, quo virgines Abrabam, Isaac, et Jacob, qui babuere con-
sestimatus est el paler. jiigia? Numquid non quoiidie Dei manibus, parvnli
17. Sed quoniam jam e cautibus et confragosis finguiuur in ventribus, ut roeriio erubescere debea-
locis enavigavit oratio, pandeuda sunt vela, et in rous, Mariam nupsisse posl parlum? Quod si boc illis
epilogos illius irruendum, in quibus sciolus sibi vi- turpe videtur, superest ut non credani, etiam Deuni
sus, Tenullianum h in tesiimonium vocat, et c Vic- T>per genitalia virginis nattiro. Turpius est enim juxia
torini Petabiouensis episcopi verba proponit. Et de eos, Deumper virginis pudenda genitnm, quam vir-
Terlulliano quidcni nihilainplius dico, quam Eccle- ginem suo viro nupsisse post partum. « s Junge si
sire horainem non fuisse. De Viciorino vero idassero, libei et alias liaiurse conluroelias, novem niensibus
quod et de Evangelisiis , fratres eum dixisse Do- uierum insolescentem, ftistidia, partiun, sanguiuem,
mini, iion filios Marisc. Fralres auiem eo scnsu, pannos. Ipse libi describatiir infans, tcgmine inem-
quem superius exposuimus, propinquilaie, d non branorum solilo convolutus. Ingeraiilur dtira pra.se-
nalura. Verum nugas lerimus, et fonte veritalis pia, vagiius parvuli, oclavse dieicircumcisio, leinpus
omisso, opinionum rivulos consectamur. Numquid purgationis, ut probeiur immundus. Non erubesci-
non possum libi totam veterum Scriplorum seriem mus, non silemus. h Quanto sunl bumiliora quse pro
commovere : Ignaiium, Polycarpum, Irenseum, Jus- me passus est, lanto plus illi debeo. Et cum omnia
tinum Manyrem, multosque alios aposlolicos et elo- replicaveris, cruce niliil coniumeliosius profercs :
a Leginius ex Veronensi vnrietqle, quod Gravius non quod vvlvam vexaveril Virginis, et atilam rese-
quoqne probat, ei mox ex codcm plenissime.Erat raveril pudoris, sed quia qui erat ab inilio primogc-
auiem in editis veritate, et plenissime (C tiilus lclius crealurm, nalus esl ex ea et ipse, latn itni-
!>Pulo ex libro de velandis Virginibus, e. 6, n. 48, gcnitus, quam el primoyenilus, eo qvo voluit modo,
aut ex illo, de Carne Chrisli, c. 25, n. 164. Terlul- sine gemitu , el sine dotore pariurientis, .. . Qnj.
liani aucloriiaiein proferebal Helvidius. bus profecloCatholicmvsriiatis regulis, hinc indc putel
c VictoriniPetabionencisepiscopi. Redit error ve- sensus : quia nemo, nisi hmreticus, dicit Chrisiitm
terum ediiionum, qua», nt suprn libro de Viris Illu- commiini lege tialurm natutn : neque atiter quatn ul
sii ibus, leguni hic Piciavieiuis episcopi, pro eo quod cmterinascuntur infantes. Quamvisenim doclor Hiero-
Petabionensis cpiscopi. Vide supra aunntatiuiiculiis nymus in eo opere, quod contrq Helvidium ex hoc rgil,
n<>>-lr.isin librum de Scriploribus Ecclosiasiieis iri videqtur ei cessisse: et eo in loco ubi ait, de hospnio
Yiciorino. MARTIAN. vulvmnovemineitsium,el de veritatenascendi, quod ilte
d Codex Yeronensis propinquitate, non mutre, ct hmrelicusinsttllando proposueral, qunsi majesta.i di-
reclius paulo infra veterumScriptorum Grmcimseriem vinmessel indignum, ad tantam dignqtionemse humi-
comnwvere. liasse, ul inler viscerqin ulero versutetur Virginis: uui
e ldem Yeronensis Bysantinum legil, et Valen- inter femorafemineqnqscerelur lam sordibtis. Sic cnim
tivum non agnoscii. Yiclorius quoque Valentinum in omnia in contrarium opponensquasi hmrelicits, ttt de-
multis codicibus desiderari tesiis esi. Coteleiius au- slrueret fideiCatlwlicmverilatem.Cui e conirario egre-
tem Bysatuinumin codice quodam regio, aique aliis gius ille verilatis asserlor, non cedendo, ut isti voinnl,
inveiul, sed Valentinum iu regio, veluli variantem sed dignationemgloriossissintmhumilitqtisDei «mplius
lectionem noiari aitad Bysqntinum iu niargine. commtndondo,att, Quanioviliora,ei inhonesiiorapro
1 De iis est proverbium, qui aliquid iuepte fa-. nobis illa inajestas divina suscepit, aut smuinuit,
cinnl vel indecore. Yide nostrum liieronyiiium in ** lanlo charius nos redemit, et propensius lionoiandus
Isaise c. LXVHI. esl. Tqli nqmqttesensu, etsinon ehdem verbis,in quan
KSuinpium ex Tertul. lib. de Carne Chrisli, c. 59, tum recolo, eidein respondenshmretico, videiur beatm
ubi conlra M.ircionem, Perora, inquit, agejnn,spur- Virghti non infumiam uliius colluvionis, aul pwnam
citias getutaliiim in utero eUmenlorumet humoiis el peccali inlulisse : sed dignalionetndivhiatuel exinuni-
sanguinis, fmda coaguln carnis ex eodemcmnoulendm lionem intinensatn, et m fortna servi, reverenter satis
per twvcmmenses: describeuteium de die in diemin- commendasse.Non ul Virginemvexalama Domino, et
tolescenlem,gravem, anxium, nexum totum, insertinn exhonoralam oslenderel; sed ul cleniemiampii coudi-
libidinibusfaMdii et gulm. Invehere jam el iu ipsum toris, eliam hujusmodihmreticisdenwnstrarct. Idcirco
mulieris eniteiilispudorein Horres ulique etinfan- noncessit islis cum Helvidio erranlibus, sed corripttil:
tem cutn suis impedimeniis profusum utique et obli- ut discerent, non infamore Virginem, ct Domini nnn
lum, eic. derogqre in formq servi humilitutem. Non enim pudi-
h Expouit buncHieronymi locum S. Hidelphon- citiam ejus in aliquo Imsam docel, qui tuntitm in ejus
sus Tolctanus episcopus, qui circa mediuin s;eculi lav.de trtumphql : neque qd horum cessil odversariis,
a Chrisio naio septiini iloruit, in Sermone de Parlu- qni pro ea lutitum, el tatn dtu dimicavil verbi gladio :
rilione el Purificatione S. Marim, cujus verba. la- cui Deus contrq hosies ejtts, taniani resistendi conlulit
meisi fnrle pliira quam Noiaium breviias paiitur, grqtiqm, revincendi prmbuil virtulem, ul nemo contra
describere lamen est opcrse pi eiiuin : Jure igitur, eum audeat insurgere.
jnquit, Chrisius primogenitusappeUalur ex Virgine,
PATEOL. XXIII. 7
|03 S. EUSEBII HIERONYMI 204

qiiam profiteriiiif, et crcdimus, et in qua dehoslibus ^ esse corpore et spiritu; quia nihil prosit carncm ha-
triuinphamus. here virginem, si mente quis nupserit. Qum vcro
19, Sed ul lisec quse scripla sunt, hon riegamiis, nupla est, cogitat qum suni tnundi, quomodoploceat
ila ea qure norisunt scripia, feriuimus. Natum Deum viro, Idetn lu putas esse diebus et noctibus vacare
esse de Yirgine 22!7 crediniiis, qnia lcgimus. Ma- oraiioni, vacare jejnniis; et ad adventum mariti ex-
riam nupsisse post parlum, noii crediihiis, quia non polire facierii, gressum frangere, simulare blandi-
legiiniis. Nec hoc ideo dicimus, quo huplias condem- tias? Illa hoc agit, ul turpior appareat, ct nalursc
iienius, ipsa quippe virginitas rfiictusest nuptiaruiri: bontun infuscet injuria. Hree ad speculun) pingiiur,
sed quod nobis de sanciis viris temere wstiiiiare ct in contumeliam artificis conaiur pulcbrinr esse
hihil liceai. Possunius enim liacresiimaiidne possi- quam nata esi. Inde infauies garriunt, familia per-
biliiatis coniendere, plures quoque nxores habuisse sirepit, c liberi ab osculis et ab ore dependent, com-
Joseph, quia plures habUerit Abraham, plufes ha- putaulur sumptus, impendia prceparanlur. Hinc co-
buerit Jacob; et de his esse uxoribus fratres Do- corum accincla manus carnes lerit, hiiic lextricum
mini, quod plerique non lam pia quam andnci teroe- tuiba commurinurat: nuntialur interim vir venisse
fitate confingiint. Tu dicis Martarri virgiuem non cum sociis. Illa ad hirundinis moduro lusirat uni-
perniansisse : ego mihi plus vindico, eliam ipsum » versa peneiralia, si lorus rigeat, si pavinieiila ver-
Josepli virginem fuisse per Mariam, ut ex virgihali reriiii, si ornata sint pocula, si prandium prrjepara-
conjugio virgo fiiitis nascerelur. Si enim in virum lum d. Responde, quseso, iuter ista ubi sil Dei cogi-
sanctum foruicalio non cadit, et aliam eum uxorem talio? Et hse felices domus? Cscterum ubi tympana
habuisse non scribititr : Mnriseauiem, quani putalus sonant, tibia ciamiiat, lyra garrii, cymbalum con-
est babuisse, cuslos potius fuil, quam maritus : re- crepat, quis ibi Dei timor?Parasitus in conluineliis
linquitur, virginem eum mansisse cum Maiia, qui gloriaiur: ingrediuntur exposiise libidinura viclimse,
paier Domini meruit appellari. et lenuiiale veslium nudse impudicis oculis ingerun-
20. El quia de comparatione virginilatis et nup- lur. Ilis inlelix uxor, atit iretatur, et pcrit: aute ol-
tiarum sum aliqua dicturus, obsecro lecturos ne me fendilur, et maritus i.n jurgia concitaiur. Hinc dis-
puteni nupliis detraxisse in virginum laude, et ali- cordia, scriiinarium reptidii. Aut si aliqua invenitur
quam fecisse distanliam intcr sanclos veieris Testa- domus, in qua ista non fiarit, quae rara avis esl; la-
iticnii et novi, id esi, inter eos qui habuefecOnjngia, meii ipsa dispeiisaiio doriius, liberorum educatio,
et hos qui a coniplexu mulierum penitus recesserunt, necessiiates mariti, c.orrectio scrvulorum, quam a
verum pro condiiione lemporum alii eos tunc subja- Dei cogjtal:one rion avocfint? Defecerunl, inquit
CUisseseuientiae, et alii nos, in quos fines sfECulorum ' Scriplnr.T, Sarmmnliebri,a{GeiX. xvili, ll):post quod
decurrerunt. Quarodiu lex illa permansil : Crescite, dicilur ad Abraharo : Oinnia quacumque dicit tibi
et multiplicaminii el replete terram (Gen. i, 28); et, Sara, andi vocem ejus (Gen. xxt, 12). Quse non cst
Maledicta sterWs^queenon parit senienin Israel (lsai, in partus anxietalibus ct dolore, quse deficientibus
uliimosec. LXX), nubebant o.mues, etnubebantuf, et menslnii cruoris officiis, raulier esse desiit, a Dei
dereliclis pareniibus, fiebantuna caro. Quandovera maledicttoue fit libcra : nec est ad virum conversio
vox ilia peflonuit: Tempus breviaiumest: reliquum ejns, sed e contrafio Vif siibjiciltir ei, et Domini ei
est, ut et quihabenl uxo'res,sic sinl, qudsi non habedhl; voce prsecipiliir : 229 Dmnia qumcumquetibi dicit
adhmrentes Domino, untts cum eo efficimur spirilus Sara, audi vocemejus (Genes. tii): et wc incipiunt
(I Cor. vii, 29). Et quarC? Quiq qui sine uxore esi, vacare nrationi. Quia quamdiu in conjugio debitum
cogitqi ea qumDei SUnt,qriomodqplqceai Deo. Qui au- solyitur, ofandi pfaeterituf instarilia.
tem cum uxoreest, solficitusest,qumsunt hujusmundi, 21. Non negamus viduas, non negamus marita-
h et tas [Al: iriaritas] > sanctas mulieres inveniri; sed
quomodo placeut uxori. Et divisd esl mulier,
virgo : qum hon esi hupta, cogiiai qum suht Dei, ui qusc uxores esse desierini, qiire in ipsfi necessilate
sit sancta corpore el spirilu. Nam qtim tmplq esl, co- conjugii virginum imiteniur casiitaiem. Hoc est,
gitat, qttmsunt mitndii quohwdp plaeeat viro{lbid., J qmid Apostolus breviterj Cbrislo in se loquenie,
52, 55 et seqq.). Quid roblairas?qiiid repughas? Vas testaius est:f Innupta cogitat qumDei sunt, quomodo
eleciiohis bscc loquiiur, 228 Divisa est, dicens, mu- placeat Deo:nuplavero cogilatqum siint muhdi,quo-
lier, et vityo. Vide quant* lelicitatis sit, qute et no- tnodo placeql vho (I Cor. vu, 54) : nobis super hoc
inen sextis amiserii. Virgo jam roulief non Vocalur. campum mlelligeiiii» deielinqucns. Neque famen
Qum tioh eSt ntipla, cogitat qum sunl Domini, ul sii aiiciii necessitaiem imponit aut laqueum, S sed id
tfinclg cor.poreet spifitu. Virgiiiisdefiiiilio.j santtam quud hoiiesiuui eHt, suadet, volcns omnes esse sicut
» Aliter qumnon facit semen,etc fi»Vnlgata Latina cula, et paulo post, et hmc felicis domus.
editione hsec senteiitia non invenitur, qu» de re alibi e Vetns edilio aul trhlaiur, offendilur tharitus, et
diximus. Mnc jurgiw concitahiur.
h Rerole quse in epistol. 22, ad Eustochiam dixi- ! l-sih;<'.c,innupta cogital qumDeisuht, guomodo
nins de hujiis leciionelociH pag* iOi, noia c. placeat Deo, liitn sequeus vero advcibiuin in Vero-
c Vcroiieusis liberi ab osculis, iiberinb ore depen- ii-ensiins. iion babeiittii'.
denl, compitlalur smnptus, eic. s Legeadum rcvera videatur sed adidquod hone-
d Idem si pavimenloverruerint, si ordinata sint po- stum est.
205 ADVERSUSJOVINIANUMLIBRI DUO. ADMONITIO. 206
seipsum. Et quamquam de virginitate prrjeceplum.A quasdam esse virgines fabemarias; ego tibi plus di-
Domini non habeat: quia ulira homincs est; el quo- co, esse in his et adulteras, et, quo magis mireris,
dammodo imptidentis crat, adversum naiuram co- clericos esse caupories, et monachos impudiCos.Sed
gere, alioqtie modo dicere, Volo vos esse, quod An- quis non slatim inlelligat, riec tabernariam virgi-
geli sunl: unde et virgo a majoris est mercedis, ncin, nec adultemm monaclium, nec clericum posse
dum id contemnit, quod si feceril, non delinquit; esse cauponem ? Nuroqnidvirginilatis [Al. virginiias]
nihilominus in cohrereniibus infert: Consiliuinauiem estculpa, sisiroulatorvirginifatisin crimineesi? Ego
do, tamquam misericordiam conseculusa Domino, ul certe, ut aliis personis prsDiermissis ad Virginem
sim fidelis. 'Existimo ergo hoc bonum esse propler ht- veniam : quse instiiorias exercet aftes, riesciO ail
ttantem necessitalem; quia bonumest hotninisic esse. corpore, quod scio , spiritu virgo hon permanet.
Quse est ista necessitas? Vmprmgnantibuset nulrien- 22. Rhetoricati 'Sumus, et in niorerii dcclamato-
tibus in illa die (Malt. xxiv, 19, el Marc. xiil, 17). rum, paululum lusimus. Tu nOS,Helvidi, Coegisti,
Ideo silva succrescil, ut postca recidalur. Ideo ager quij'am Evangeliocoruscanie, ejusdem vis esscglo-
seriiur, ut melatur. Jam plenus est orJjis, ierra nos rise virgines et maritalas [Al. marilas]. Et quia arbi-
tion capit. Quoiidic bella 230 nos secant, morbi tror le veritale superatum ,' srtisdetfactionem Vitte
sublraliiinl, naufrsgia absoibenl, ct niiiiloininus de g mere et ad maledicta converli (sbieul enhfi boc et
termiiiis liligamus? Dc hoc ntiiiiero suul illi, qut mulierculse facere, qusc victoribus doiiiinis male
Agnum sequunlur (Apoc.n), qui vestinienla sua noii Qptant in angutis), illud dico prfevenieivs,gloriocniihi
coini|uinaveriint, virgines enim permanscruni. Obser- fore tua coiivicia, cum codem quolslarise detfaxisli,
va quid significet, b coin^uiiiaiierunl.Ego non audeo ore me laceres, et caninam facundiaiirservus Domini
exponere, ne Helvidiuscalumuielur. Quod autcm ais pariier experiatur et maier. \
a Veleres cdui majorxteslmenlt. Vcronensis liber mus.—Mojons est mercedis. Ldiii, majonsw menti;
majoris cst mercis.Marlianseus mercedis, qui et prttii at mss. codices, majoris est mercedis, vel majiiris esi
in aliqUolmss. invenisse se dicit. Sed illud ab eo at- pretii; nullus liabet, mujoris est meriti. MARTIAN.
que aliis peccalum esl, quod niox legerini dereliquit b Praponebaiur negandi parlicula, quaift ex Ve-
pro delinquit, quemadmodum ex Veronensi emenda- ronensi sustulimus.

Wi SEQ. LIBHOS ADVERSUS JOVINIANUM ADMOlXItlO.

Fuit.Jovinianus professione monachus, homo, si vitse consuetudineni inspicias, luxut deditus ac disso*
lulus, diviliis abulens male partis, et qui per infamiam nominis Epicurus Clirisiiqhortiritiftefuerit audire :
si cnlium animi ac doclrinam requiras, vulgaris plane, nec eloquens, nec crudilus; sed, quod liujus-
modi nebnloiium ingenium est, procaCitate ac superbia nemini postponondus. Ex qua urbe fuerit, seu
potius ex quo prodicrit monastcrio, dubia res est; jamque exinde a Baronio pleriqtie ettm Sfedioianensem
auliimant exstitisse : nonnulli cum Purricello Romaiiiira(acium. Atque horum quidem malim ego seiitenlire
accedere, nam et Romrc piinviius jacta liefariaedoclrmte semina, ihique virgities aliqiiot sacras proveclse
jara setatis deceptas ab eo, Ul iinbefenl viris, S. Angusiinus libro de Ilserebibus"ifadif. Ex Syficii quoque
epistola evincitur, damnatos i« R<mianasynodo ejus asseclas postmodum Mediolanum contendisse, aucu-
paturos sibi animum imperatoris : novosvero alque hospiles illuc advenisse, declarat Ambfosii synodica
epislola ad eumdero Syricium sub finem : Cutn, inquit, opud magisifum atque doctorem (RomSc scilicet,
atque apud Pbnlificem) jatn dignum prmmiuiiiretulefint illi (Jovinianisise) perfidimsuce,ideo usque huc vene-
runl, ne superessetlocus ,»'» qito non dainnntenlur. Et paulo post, Otnnes qui illos videftint, qUdsiqttmdain
conlagiarefugeriint.
2. Cum erumpere in apertatn hscresim voluit, qtio posset liberiuS pervertere menles homiiiuni, nuritium
monasiicsevitre remisisse; et sttnt qtii putent, el Hieronymus videtur indicare, cum illl expfobrat lib. I
rium. 40, quod post sordidam lunicqm, et nudospedes, ei cibarium panem, etqqum potutn, adcandidas vestes,
et nitidam cutem,ad tmtlsumel elaboratas carnes, ad jura Apitii el Paxami, ad balneas quoqueel fricliculas et
popinqssese cotitulerit. Tum libro sectindo circa mediuin : Anie, inquit, nudo etas pede; modo non solum
calcealo, sedel ornato: tunc pexa luiiicaei nigra subucula vestieburis; nunclineisei seficis veslibus,el Atrebatum
elLaodicemindumentisornatus incedis. Quiii eiiain S. Ainbrosiusin Rescripio ad Syricinm: Sedolent, inquit, isti
(Joviuiani asscclse)aliquotempoteessemateratoS,et propriamulciscuntufinjuviainquotidiqnisqueconvtviisusuque
luxurimlaboremabstinentimpropulsare desideranl. Ego in utranique partem accipi isiliscccl disseri posse aio.
Siqui nionasiicanvviiatn nioribus inliciatur, illivale dixisse puiaiidus est, Jovinianus nroriaclius esse de^
Slilii: conlra si professionem vitia noii destruunt, monaclius coniinuo fuit. Et moilachum se quidem iropu-
deuier jactabat ipse, quod Hieroriysriuspriori loco exagiiat, quasi ementitum operibus nomen. Mutatam vero"
»b eo vestem, sunt qui ila dicium iuteiligant, ut «Dte perversam prfcdicatioriciiiaffectatse sordfcl clini
 207 S. EUSEBH HIERONYMl 208
assumptn mollitie acrius exprobrentur. Forlassis autcm sub quo quisque voluit indumento monachum pote-
'
rat profiteri.
3. Jfim hseresis ejus capita hsec erant : Primum, virgincs, viduas, etmaritas, qurc semel in Christo
lotse siint, ejusdem esse nieriii, si in reliquis \itsc opcribus non discreparent. Alierum, eos qui vere
bnptizati sunt, a diabolo subverii haud posse. Terlium, nihil distare inler vesceniem cibis, etjej'unaniem ,
si cum gratiarum actione comedat. Poslremum , in regno coelorum par omnium fore prscmium, qui suum
baptisma servaverini. Sancius Augusiinus duas prselerea, easque ferme exitiosiores blasphemias illi ascri-
bit, quarum altera est: Omnia peccata esse paria : aliera, Deiparam Virginem Jesti malrem non in con-
cipicndo quidem, sed in pariendo fuisse violatam. Hsec duo Hicronymus iere dis.-imiilai, aul certe peculiari
in hisce libris responsione non impugnat: quae Erasmi aliorumque posl illum raiio est, ul inde conficiant,
Augiistinuni Joviniano qusedam inimerito attribuisse, qua; rumore tanlum populari jactari de illo lemere di-
dicisset. Equidem quse scripsit hac de hseresi episcopus Hipponensis, ab aliis se profitetur accepisse; nibilo
secitis falsi aliquid impoiii sibi passum, et supra quod verum esset, Joviniani crrores cumulasse, non puto.
Enimvero ridiculum de peccatorum scqualitaie commenlum ex iisdem manat Sloicorum fonlibus, unde hac-
reiicus hauserat, atque ex ea quam impudentissime asserebat, meritorum sequalilale quasi necessario fluit:
hanc porro Hieronymus totis libris redarguit. Alleram de corrupla R. Marise virginitaie in pariu, dignissi-
mam oiiiniuni exsecratione aique odio blasphemiam, ex ipso S. Anibrosii Rescriplo ad Syricium evincitur ab
illo suisque asseclis impie jaclalam : Sed, inquil, devia pervcrsilatisprodunlur dicere, Virgo concepil, sedtwn
Virgo generavit: quod item confuiare pcrsequitur toio illo ct sequenii capitc. Ad bfcc Hieronymus ipse istud
passim conira hrerelicuni urget ac replical, illibalam permansisse el in conceptu et in partu Deiparse inle-
gritatem , Chrislique corpus clausis sacri uteri repagulis eodem modo foras prodiisse , quo ad discipulos
obseratis foribus penelravit. Idem contra Hehidium, ct Tcrlulliani levissimum leslimonium libro de Carnc
Christi cap. 52: Cum Apostolus non ex virghte, sed ex muliereedilutn Filium Dei pronunliovil, agnovil udopertm
vulvm nuplialem pqssionem, mullis Scripiurarum oraculis comprobaverat: idque fortassein causa est, quod
satis hahuit leciorem ad eum librum amandare, ne eamdem hic lelam retexerel.
4. Hsecigilur Romanis auribus novus Ecclesiarum magistcr venena propinabat, quse ul latius serperent,
ausus est eliam editis Commentariolis posteris commendare. Ex fragmenlisauicm illis sane exiguis, quse
flieronymus servat sub iniiium prioris libri, facile colligere esl, quam abnorroe esset opus illud, inerudi-
luni, iiisulsum, in quo et insanihominis sententisc obscurrissimisverbis involvehanlur, et ipsa stomacbum
movebat turpissima slyli barbaries. Nihilominus, ut usuvenire solet cum vitiis frena laxantur, ut Atigustini
verbis utar, tqnlum valuil in urbe Roma, ut nonnullas etiam sanclimoniales,de quorum pudicilia suspicio nulla
prmcesserat, dejecissein nuptias dicerelur. Et virorum eiiam sonclorum sonclum ccelibatum commemoralione
Patrum et comparationefrangeret. Demirare aulem honiinis maliliani malam. Ipse, qui virginum meritum
mquandopudicitlm conjugali, omnibtts uxoris ducendse auclor fuerat, uxorem adduci non poluit ut sibi ad-
jungeret. Causam prsclexebat longe iniquissimam, ne scilicet molesliis nuptiarum impedirelur : minime
vero ut meritum sibi inde aliquod compararel, boc est, non ut melior esset, sed ut libcrior. Porro asseclas
babuit aliquantos Rotnanos, ut in Syricii Epistola scribitur : de nomine Auxentium, Genialem, Germinalo-
rem, Felicem, Plotinum, Maitianum, Januarium, et Ingeniosum, His S. Ambrosius epist. ad Yercellenses
addit Barbaiionem quenidaro el Sarmationem, utique ex his, quos cum Mediolanum venisset, suo j'unxerat
satellitio. Verum impendio plures illi censuil adhsesisse Hieronymus, cum sub libri secundi finem : Neglo-
rier'ts,inqml,quodmultosdiscipulosliabeas.FiliusDeidocuilinJudma, et duodecim tantttm illum Apostoli
sequebantur : ut aulem mulli exstilerinl, teslatur Auguslinus neminem e sacerdotibus, aut qlicujus nominis
clericis ab illo in errorem trahi potuisse.
5. Insanse hseresi illico Pammachius, nolissimus illeHieronymi amicus, Chrislianorum nobilissimus, et no-
bilium christiqnissimus ex adverso insurrexit, cumque aliis, utSyricins loquiiur, fidelissimischrisiionis viris,
genere optimis, religione prmclqris, scdulo egit apud Pontificcm.ut subilo scripturu horrifica (Joviniani Com-
meniarii) sqcerdotalijudicio detecia dhinm legi conlroriq, spiritali sententia deleretttr. Faclum id imelligas ex
serie ipsa rerumad annum Chrisii 590, ad quem el laudala Syricii referri solet epistola, cum vix loto bien-
nio serpens riialum quas cianculum potuerat, mentes honiinum occupasset. Percussi anaihemalehseretici,
expulsiqiio Roma, statim Mediolanum, quod et supra notatum est, ad imperatorem Tbeodosium coniende-
runt;. siquidem teslanlur bistorica eorura lemporum moniinenia, kalendis Scpiembris superioris anni, illuc
imperatorem rediisse cum Romse dudum iriuinplium egisset de Maximo. E vestigio advenerunt cum Sy-
ricii lilleris ad Ambrosium missiex Urbe presbyteri, Cresccns, Leopqrdus elAiexander, sancto fetventes spi-
riitt, qiiornm opera collecla synodus brfireticorum damnalioni subscripsit, eosque omnium exsecrationedam-
notos Mediolanensiexurbe quusi profugosrepulit. Exinde terras alias pervagaios fuisse extra Italiam, snnt
qtti ex ipso Ilieronymo arguant iniiio libri lertii contra Pelagianos, ubi Joviniani senlentiam olim Romm, ct
dudum in Africa eotidemnatqm docet. Verum mullo credibilius eSt, Coelesiii impeccantiam innui, quam ct
Joviniauus dcfenderat, non ipsura de nomine Jovinianum, qucm, tesle Aiiguslino, Africa penitus ignoravit.
Denique et Imperiali rescripto in hserelicum animadversiim vulgo creditur, exstaique suhnexa lex 53, ia
209 ADVERSUS JOYINIANUMLIBRI DUO. ADMONITIO. 810
Codice Theodosiano, lii. 5de Hserelicis, quam et cl. Goihofredus recensuil, et Marlianseus in Carnotensi
ms. ad calcem Hieronvmiani operis reperit.
HONORIUSET THEODOSIUSAUGG. FELICl PR. P.
Jovinianum [Al. loviamtm] sacrilegos agere eonventusexlramuros Vrbis sacratissimm, episcoporumquerela
deplorot: quare supra menwralum corripijubemus, el conlusumplutnbo cttm cmieris suis participibus et minis-
tris, exsiliocoerceri: ipsutnque machinaloremin insulam Boamfeslhta celeriialededuci; cmteris prout libuerit,
dummodosuperstitiosa conjuralio exsilii ipsius discreiione solvaiur, solitariis, et longo spalio inter se posilis in-
sulis, in perpetuumdeportalis. Siquis qttlempertinaci improbitale vetila et datnnata repetierit, sciqt se severio-
rem senlentiamsubiturum.
Dot. Prid. Non. Mar. Med. Honoriovnn el Theod. v AA. coss.
Sed, ut dicam quod seniio libere, aut lex islhscc germana omnino non esl, aut in ejus contra quem ferlur,
nomine depravata, ad Jovinianum non speclat. Hieronynuis, quem falli poluisse in facli bujus hisloria, ne-
mosibi persuadeat, conira Vigilantium scribens anno 400, qui Sexii Consulalus Arcadii Augusti el Anicii
Probi fasiis nomen imposuit, dudtnn e vivis excessisse Jovinianum cerlo ceriius leslatur. Quomodo,inquit
suh inilium ejus libri, Euphorbus in Pythagora renalus esse perhibelttr, sic in isto (Vigilanlio) loviniani mens
pravasurrexit... Ille RomanmEcclesiceauctoritate dqmnqtus inter phasides qves el carttessuillas non lam emi-
sit spirilum, quctmerucfqvil.Jam igilur sepiem nt miniraum annorum annchronismo lex peccai, quse Hono-
rio IXetTheodosio v coss. sive anno 412 daia esl: eumque adeo exsilio mulctarit, qui morlem jamdiu an-
tea oppetierat. Quod si velis mendura in lemporis esse nota, sive consitlatus inscriptione, quse librariorum
poiuit csse osciianlia, ad quemcumque eam annum rctrahas, minime efficies ut ej'us dictati sententia cum
Hieronyini tesiimonio constct. Puta, quod et Gothofredo probaiur, bserelicum jnm ab anno 390, lum Roma
tumMediolano profugutn, ad Romanam dicecesimse contulisse, ibidemque adeo exlra muros solilum con-
ventus agere: num qui hac de causa correpius, contusus plumbo.el in Dalmaiiseinsulam exsiliis claram
deportatusest, inter phasides aves et suillas carnes diccretur ob nimiaro crapulain spiritum evomuisse?
Hoc certe propius ad fidem est e S. Docloris tcstimonio, infamem monachum luxui deditum, utcumque
semel atque iterum damnatum, nibil potius habuisse, quam gcnio indulgere, et ventri, el cibo vinoque in-
gurgitaium maturius exspirasse.
7. Jam itaque his de nefaria hseresi prselibatis, quseaut parum nota erant, aut erroribus passim obvolula,
ad llicronymianre confulationis leclionem cum fruclu accedas, quscCatholici dogmaiis memoriam commen-
dat. Anno 593, aul superiore ad exiiura vergente, duos bosce libros Joviniani Commeniariolis S. Doctnr op-
posuii, eodemhortante Pammachio, qui pridem liserelicuniaccusaveral. Ejus epncbseillud palmare argumen-
lum est, qiiod minime islos recenseai in suarum lucubraiionum Calalogo, quem ad annum usque 592, Theo-
dosii principis decimumquarlum, produxit; mcmoret vero in aliis libris quos proxiine ab illo adornavil. In
Prsefatione Corameniariorum in Jonam, Triennium, iiiqnit, circiler ftuxit, postquamquitiqueprophetas inier-
pretalussum, Micheam,Nqum, Babacuc, Sophoniam,Hagmtitn,el alio opere detenlusnon potui implere quod
cmperam.Scripsi enim librumde lllustribus Viris, et adversumlovinianum duo volumina.Apologeticutnquoque,
elde Oplhnogenere interprelandi ad Pammqchiittn,eic. R.ironio, dociisque .aliis viris, quialiam raiionem
ineiint, aique annum assiguani bisce Jibris 390, fratidi fuit panniis, quem ex bac ipsa Pirefaliune novissimo
Catalogilocononneino sludiosus assuit; ceiluni iwmque est ex ipso contra Joviniannm libro I, nmn. 26,
qucm roemoratde Yiiis IlliisiriJius,tenipore prsecessisse. Nunc cj'us sumroam disputaliunis prscdocere lnn-
gum sii. Priore libro primam, aliero tres alias Joviniani proposiiiones impugnat. lnuumeru Scriplura! divin.se
loca, bisloriarum tesiimonia, philosopliorum scita mirosiudio cxplicat : siquidem versipellis hscrelicus ita
hlaiidis illecebris muliorum aiiimos fascinaverat, ul vulgo jaciaretur, non posse illi Ilieroiiymuin respondere
cttmlatule, sed ctitnvituperalioneconjugii. Snpererant et Manichsei,qui nuplias damiiabaiit, cautoque adeo
gradu incedendumilli erat, ne dum tnlus in Yirginitatis commendatione versaiur, contra hominem qui illiin
scquabaiconjngio, in alleram pariem favoris suspicionem injiceret. Neque tamen boc sludio evasit ndver-
sariorum calumnias, nam et luinigerulis monacbis, el piis aliquot catbolicae (itlei assertoribus nupiias de-
spexisse visus est. Editos libros ipse Panimacliius revocare sluduil; sed cum nibil proliceret diligenlia, auc-
lor Hieronymo fuit, ut novo scripto mulloium offensiouioccurreret. Ille Apologelicamepisiolam, in noslra
rccensione 48, ad Pammachium rescripsil, quam operse preiium est, lcciis hisce libris, recolcre. Inierea is-
tos, quod nostrarum pariium ftiit, ad mss. codices diligeniissime exegimus, maxime vero Veronensem unum
majusculis descriptum litteris el supra quam dici possii anliquum alque.cmendaliiin : lum qui ejus veluslali
proxiroe accedil, Cisterciensem aliuin, sive S. Crucisin Jerusalem de Urbe, denique Casanaicnsem tequio-
ris quidem setaiis, sed probse nolsc.
211 S, EUSEBII HIERONYMI 212

S. EUSEBII BISRONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

ADYERSUS JOVINIANUM

LIBRI DUO.

LIBER PRIMUS.

237 I- Epicurus Christiqnorum.Vitiqsermonis Jo- A axoreivbv,sudanles philosophi yix inlelliguiU. Sed

viniani. — Pauci admodum dies sunl, quod sancti quid ad noslrum uivuypjuriarui,cuj'uslibros mullo dif-
ex urbe * Roina fralres cuj'usdam mihi Joviniani ficilius est nosse , quam vincere? Quamquam el in
Commentariolos iransmiserunt, roganles, ut eorum victoria non parva sit difficultas. Quis enim supera-
ineptiis responderem , et Epicurum Cbrisiianorum, re queat, cujtis asserlionem penilus ignoret? Et ne
Evangelico atque Apostolico Vigore conterrerem. leclorem longius trabam, cujusmodi eloqiientirc sit
Quos Cum legissem, et omiiirio non intelligerem , et qnibus verborum (loribus ornatns incedat, se-
ccepi revolvere crebrius , et non vCrba modo, alque cundi libri ejus [Al. sui] monslrabitexordium, quod
senteiilias, sed singulas pcne syllabas disculere, besternam crapulam ructans, ila d evomit;
voletis prius scire quid diceret, et sic vel probare, 239 ^. < e Saiisfacio invilalis, non ut cjnro cur-
vel redarguere, quod dixisset. Verum scriplorum ram nomine, sed a rnmore purgatus vivam vauo.
tanta h barharies esl, et lantis vitiis spnrcissimus Obsecro agrum,f novella plantalionum, arbusta te-
sermo conTusus, ut nec quid loquatur, nec quibus neritudinis, erepia de vitiorum gurgiiibus, audien-
argumeiitis velit probare quod loquitur, poluerim tiam communiiam agminibus. Scimus Ecclesiam,
iiitelligere. Tolus ctiim luhiel, lolus jacet: atiollii se spe, fide, cbarilalc, inaccessibilem, inexpugnabi-
per sirigula, et quasi debilitalus Coluber, in ipso JJ lem. Non est in ea immaiurus, oronis docibilis:
conaiu •frahgiliir. Non esi conientus noslro, id est, iinpclu irrumpere, vel arleeludere potest nullus. « >
humafto niore loqui, altius quiddam aggreditur. 3. Encratitarum princeps Talianus, Virginitasfruc-
nasceiurridiculus mus. tus nuptiqrum. Numerus 30, 60, et 100 , quid signi-
238
^- Parluriunt moutes,
(Horol.de ArtePjel.) ficql in Evqngelio. HmresesJoviniani.— Rogo , quse
Quodipse, sunt hsec portenta verborum? quod descriplionis de-
Nonsani esse hominis,nonsanusjuret Orestes.
, (Pers.ySal.i.) decus? Nonne vel per fehrem somniare eum putes,
vel arreptum morbo phrenetico, Hippocratis vincu-
Prreterea sicinvolvit otnnia etquibusdam inexlrica-
lis alligandum? Quofiescumque eum legero, ubi nie
bilibus nodis univcrsa perlurbat, ut illud Plautina-
defeceril spirilus, ibi est dislinciio. Totum incipit,
rum liltfirarum ei possil aplari: lotum pendef ex allero : nescias quid cui cohfvreal;
IJas quidcmprseler Sibyllamleget nemo.
; (In Pseudolo.) et exceptis teslimoniis Scripturarum, quse illo veiiu-
Narii divinanduni est. Furiosas Apollinis vates legi- slissimo eloqueniise suse flore mulare non ausus est,
mus; et illud Virgilianum: Dat sihe mente sonum reliquus sermo omni malerise convenit, quia nulli
(Mrieid. lib. x). Heraclitum c quoque cognomento convenit. Quacres mibi aliquam suspicionem inlel-

'*' lilud Roma nomen nec prseslantissimus Vero- ,
lierisis, nCc Casaiiatensis Biblioihecse satis elcgans
hi8s, agnoscnnt.
h Eamdem sfyli, barbariem ip Joviniani scriplo
noiarejvidelur Syricius, Episfola qd diwrsqs Jiphco-
pOs, uhi scripturdm ejus liofrificani appeltat, nori
tanium propier blasphemias, quantum ob sermonis
vitia.
c. Ephesium intellige, qui ab omnibus obscuritaiis
arguilur. Ejus (3t6).<a axoreXvadicit Theo i« Progym-
nasm. et Demetrius de Etoculione, aHiqiie, a quibus
pro cognoineiuo mutuaiur Hierony-
iliud <xxoT£tvov
mus. Vide infra Apologiam confra Rulinum, lib. i,
d ln CasanatQnsi ms, post evomifvocem, Incipit
dispuialio Joviniani, itim Salisfacio invitatis, etc.
0 Satisfacio invitatis. Editi antc nos libri legunl,
Saiisfacto hwitaiis, Sed oclo mss- codiccs (id est
Cjjrbeiensis 1, Sangerrn-inensis 1, Regins 1, Colber-
liiiiis 1, Carnuien^cs 5, Saiicti Ebnil|iiii ttlicensis I)
reiineni quod eilidiiniis. Sictit et infra novelta, non
novellas; et eludere, non illudere. MARTIAN.
f Vetus edilio novellmplantalionum, duoqtie e no-
siris rass. creptam pro erepta.
i Liiiidarus Casanatensis subdit in medio : Finil
dispulatio Joviniani,
215 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. I. 214
ligcntire dedit, velie eum ita nuptias prsedicare, ut. A faciens, exprimit virginifatis cronam. Hsecde im-
virgiiiiiali detrahat. Quando cnim minora majoribusi paiieutia m >gisqtiam jtixta ordinem dispulaiionis
d
cosaquaniur, infcrioris comparaiio, stiperioris inju- diserim. Cum enim adhnc vix de poriu cgrediar,
ria esi. Neque vero nos Marciouis et M.iniclucidog» et riidcnlihiis vela snslollam, in medium me <|uscs-
m;i secianies, nnpliis deirahimus; ncc Tatiaui piin- lionum pelagus, subilus loqiicndi scslus abripuif.
cipis Encratitarum errore deecpti, omnem coitum Unde cohibebo cursurn, ct paulispcr sinus i.onira-
spurcuin puurous; qui non solum nupiias, sed ci- ham; uee indulgebo mucroiii, jam nunc pro virgini-
bos quoquequos Dcus crcavit ad uieudum, damnat, lale ferire cupienli. Rallisia quanto plus reirahitur,
el reprobat. Sciinus iu doipo magna, 11011 solum va- lanlo forlius niiiiit. Non est damuuro dilalio, ubi
sa esse anrea el argenlea, sed et lignea el fictilia. ceriior fit ex dilatione vicloria. Proponatn breviter
Et snper fundameniuni ChrisU, quod Paulus archi- advcrsarii senleniias, et de lenebrosis e liliris ejus
tectus posuit, alios scdificare aurtim, argeniuni, lar quasi de foveis serpenies prolraham, neque siunm
pidcs preiiosos : alios e conlrario feuum, ligua, venenosum c;ipul, spiris maculosi corpori,. 241
stipulam. Non ignoramus, Ronorabiies nuplias, et f Paieat quod noxium est, ut possil conteri, cum
a lorum immaculatum(Hcbr. xin,' 4). Leginius pri- paluerit.
mam Dei seiiiemiam, 240 Cresciiect multiplicami- B < Dicii, virgines, viduas, et marilatas, quas semel
tii, et reptete lerrom (Gen. i, 2&): sed iia nnptias re- in Cbriblo lolaesunl, si non discrepeut cseteris ope-
cipimus, ut virginitaiem, quse de nuptiis nascitur, ribus, ejusdem esse meriti.
praeferaiims.Numqnid argentum non erit argentum, i Niiiitir approbare eos» qui plena fide in baptis-
si aurum argento preliosius esl? Aut arboris ei se- male renaiisunt, a dinbolo non posse subverli.
getis contuinelia est, si rodici et foliis, culmo ct t Tertium proponit, inter abslinenliam cibornm,
aristis, poma prscferantur et fruclus ? Ul poma ex et cum gratiarum actione perceptionem eorum,
arbore, frumenium e stipula, ila virginitas e luipliis, nullani esse dislaiitiara.
Cenicsiinus ei sexagesimus et tricesimus fructus i Quartura quod et extremum, esse oninium qui
quamquam de una terra, et de una semeutc nasea* suum baptisma servaverint, unam in regno ccelorum
lur, lanicn mulium difforl in niimcro. Triginia re» rerauneralionem. t
ferunlur ad nuplias. Nam eth ipsa digilorum cnn* &Artes diaboli. Virlus opud Ethnicos prmfertur yor
junctio, quasi molti se complexans oscuio, et foede- tuptati. *—HIJCC sunl sibila serpenlis aniiqui, hii
rans, marilum pingit et conjugcro. Scxaginia vero consiliis draco de paradiso hominem expulit. Nam
ad viduas, eo quod in anguslia et tribulatione stinl et salurilalem jejuniis prseferendo, repromisit eos
posilx. Unde et superiori digilo depriiiiunltir; C immortales fuiuros, quasi numquam posscnt cor-r
0 quanioque major est difficult3S cxperlse quoitdam ruere; et dum diviiiitatem sequalem Deo pollicetur,
Volupiatisillecebris abstinere, tanto majus est prre* expuliteos de paradiso, tit qui nudi et expediti, ct
mium. Pflrroceiilesimus nuroerus (diligenter, qurcso, absque ulla macula virgiues, Domini consortiu frue-
lector, attende) de sinistra iraiisferlur ad dcxteram, bantur, dejecti in vullem lacrymarum, lunicis cpn-
el iisdem quidem digitis, sed non eum manu, qui- sulis et pelliceis vestiientur. Sed «e lcctorem diur
bus in Jruvanupise Mgiiificantur cl viduse, circiilum iius morer, sequar vestigia s patlilionis expositfc,
a S. Ciucis in Jerusaleni de Urbe et Veronensis numero, ubi indicemet pollicem appriendoS dicjt,
mss. cubileinimaculaium. Ilebr. xni, k. id esimnllitereonnri suinniilnles lambendas.
* Explical vcierum morem perdigilos numerandi c In Epistoia ad Pammachiuro, Quia quantomqjot
de quo iioiinnlia apud Aniiquos lestimonia invenire esi, etc. v
est : expressins lamen ratio tota prnditur aVenera- d Voculam nia;Veronensis, et S. Crucis mss. noh
bili Rrtda, ct omiiiuin exactissime a GrsecoSciiptore habenl.
Nicolao Srnyrneo, cirjns fere ignotum opusciilum e RepQSiiimus/itriscxCasanaiensi, aliisqne tri--
ediium esUa Pos-ino. Beda: loca suni: Ctttn iriginia btl* mss. et veleri ediiione. Alludil nempe j3t€Mi«
twlare voitteris, tingueshidicis et pollicis blando con- D
] ay.oreau, ut de Hcraclito diclum est supra. Antea
junges aniplcxu. Cumdias sexaghtta, pollicem cttrva- mcndose eral latebris.
litm, indice circumflexo,diligentera fronte prmcinges. t De more Cnsanaiensis prseponil Dtepuialio J^
Vide eiiam Apuleium iu Apolog. Oral. 2. Quod viniani, iuni propositiones ipsas Rmcaiiis inmiericiB
porro ailHieronyintis, centesimum ntnnertimdesitii- noiis disiinguil, laiidemque in line pnsl remttnera-
stra transferri ad dexteram, noiuni ex Cussbnii tesii- lionem, Finil dispulalio loriniani. Syuodica aulem
monio, cnllai. 24, c. 26 : Centeiiariusnumerusdesi- epistola S. Arobrosii ad Syricititn papam duas, pri-
nistra tran<ferlurin dextcram ; el ticel eatndemin mam videlicei et postremani, Jovininni propositinnes
suppniaiionedigitorumftguram tenere videatur,niinium exagital, iiiiniiiiiii, nullam vhginitatts grjitiam, nvt*
lamen qtwntitatn magnitudmesupercrescil. Juvenalis lumcastitatis ordinemreservaie, promiscuaowitiqvetle
quoque satir. 10, ycrsu 246, dc rege Pylio: cotifuiidere, dwersorum grqdtis ubrogare mtrhorum,
....Felix nimirumqui per lolsseciilamortem el pauperlalem quamdam cmlesiium remuneraiioiium
Dislulil,alque suosjain dexlra coniputatannos. inducere. Rtirsum vero aliuni Joviuiano etrorem de
soluia Maria? inlegiilaie in partu, n. 4, esprobral,
Vide Nicarchi veleris Poetre in Aulhologia lib. n, quod netnpc dicerel Cliristum ex virgine non potuisse
c. 9, epigiamma. Quineliam nosirnin Hieronyiiium generati. Quam blasphemiam, lanictsi a Hieronymo
episiola 125, nd Agerucliiam, ubi, liiccnnrius fmde-r silcni.io premimr, lucreiico illi lamon ptiam ab Au-
ra nuptiarum ipsa digitorum conjunclioiie teslalur. gusiino diserie ailribuitur librocnntra Ila'reses brec
Obiter vero noiandus Victorius est, qui aliam ab 82. et conlra Juliinum «repe, alqueahbi.
Apuleio iniri gestus rationem puiat in trigesimo *Casanaiensis liber, vestigiapropositionis expqtita.
 218 S. EUSEBH HIERONYMI 216
et adversus singulas propositiones ejus, Scriptura- A hulavit cum Deo, et raptus in ccelum est. Iste Noe,
rum vel maxime nitar leslimoniis : ne querulus qui, cum esseni utique multi virgines propter seta-
garriat, se eloquenlia magis quam veriiale supera- tem, solus cum filiis el uxoribus naufrago orbe ser-
tum. Quod si explevero, et illum ulriusque insiru- valus esi. Rursus post diluvium , quasi aliero prin-
menii nube oppressero, assumam exempla ssccula- cipio generis humaui, virorum et uxorum paria
ris quoque litteralurrc, ad quam et ipse provocat. junguntur, ct ex integro generationis instauralur
Doceboque eiiain inter philosophos el egregios in benedictio : Cresciteet mukiplicamini el 243 replele
reptiblica viros, virtutes voluptatibus, id est, Pytha- terram (Gen. vm, 17, el ix, 1). > Insuper eliam co-
goram, Platonem el Arislidem, Aristippo, Epicuro medeiidarum carnium liceniia relaxaiur : Et omne
el Alcibiadi ab omnibus solere prseferri. Yos, quscso, quod movetur, erit vobis in escam : sicul olera herba-
utriusque sexus virgines et continentes, mariti quo- ruin dedi vobis universa (Ibid., 9). Currit ad Abra-
que et digami, ut conatus meos oraiionibus adj'uve- ham, Isaac, et Jacob, e quibus prior Irigamus, se-
tis. CunctOrum in commune Jovinianus hoslis esi. cundus roonogamus, terlius qualuor uxorum esl:
Nam qui scqualia omnium asserit merila, lam virgi- Lise, Rachel, Ralse, et Zelphse";el asserit Abraham
nitaii facil injuriamj, dum eain nuptiis comparat, ob fidei meriium, benedictionem in generatione filii
quam et nuptiis, sic 242 eas licitas asserens, ut B accepisse. Saram in typum Ecclesise, cui defecerant
secunda et lertia matriinonia. Sed el digarais et tri- muliebria, malediclionem steriliialis, parlus bene-
gamis adversarius esl, ibi ponens sconaiores quon- diclione mutasse. Quod Rebecea ierit quasi Prophe-
dam el libidinosissimos post poenitentiam, ubi dupli- tes interrogare Dominum, et audierit ab eo, Dum
caiaettriplicalaraatrimonia: nisi quod in eo digami gentes el duo populiin utero tuo Sunl (Gen. xxv, 23).
et trigami dolere non debent, quia idem scorlator Quod Jacob pro uxore servierit : et existimanle Ra-
et poenitens in regno coelorum etiam virginibus chel, viri esse dare liberos, ac dtcenle : Da mihi
adsequatur. Proponara igitur manifestioribus verbis filios : sin autem, tnoriar (Gen. xxx, 1); responderit:
et habentilius aliqtiam conscquentiain, argumenla Numquid pro Deo ego sutn, qui te conclusit (lbid., 2)?
ejus et exempla de nuptiis, eodemque ordine omnia, In tantum, inquii, sciebat fructus nuptiarum Domini
quo ab eo dicta suni, digeram. Nec molesiura lectori esse, noii marili. Quod Josepli virsanctus alque
sit, si natiseam ejus et vomitum legere compellatur. casiissimus, et omnes pairiarcbse uxores habuerint,
Libentius aniidotum Chrisli bibet, cum diaboli ve- quibus sequaliier per Moysen benedicat Deus. Ju-
neria prfecesserint. Audite patienter, virgines; au- dara quoque proponit, ei Tliamar : et occisum
dile, quseso, volupluosissimumconcionaiorem,immo Onam perstringit a Domino, quia fralri invideus se-
quasi sirenarum canius et fabulas clausa aure trans- C men, c nuptiarum opera perdebat. Moysen proponit,
ite. Vestras ferte paulisper injurias; putate vos et Marite lepram, d qure Irairi pro tixore delrahens,
cum Chrislo crucilixas, Pharisseorum audire blas- illico Dei uliione percussa est. Laudat Samson, et
'
pjiemias. <*; uxorium Nazaraeum miris effert prrcconiis. Debbo-
\.$i lovinionus. Liber Deuteronomii sub losia reper- ram quoque replical et Baracb ; quod absqtie virgi-
tusinTempw. — Prima, inqutt, Dei senteniia est, nitatis bonis, Sisarara et Jabin et currus ferreos
Propler quod dimiltet homo patrem et mairem suqm, debellarint. Jabel uxorem Haber Cynei adducit in
et adhmrebit uxori sum, el erunt duo in carne una. medium, et palo armatam prscdicat manum. Inier
(Gen. ii, 24, et Mait. xix, 5). Ac ne forte diceremus Jepbte pairem et filiam virginem, quae immolala sit
hoc scriptum in veleri Testamenlo, asserit a Domino Domino, dicit nullam fuisse distantiam ; quin polius
quoque idipsum in Evangelio conlirmari, Quod Deus fidem palris prsefert ei, quse csesa sit lugens. Venil
conjunxit, homo non separet : statimque subneclit, ad Samuel alterum NazijarseumDomini, qui ab in-
Crescite el multiplicqtnini, et replete lerram (Gen. i, fanlia nnlriius in lahernaculo est, el vestitus Eruoo
28); et per ordinem replicat, Seth, Enos, Cainam, BAD, quod inlerprelatur, vestibus lineis; dicilque
Malaleel, Jared, Enoch, b Malhusalem, Lamech, cum filios procreasse, nec sacerdoialem pudicitiam,
Noe, omnes habuisse uxores, et ex Dei senientia j) uxoris imminulam esse coraplexu. Booz cnni e sua
liiios procreasse (quasi generationis ordo el historia Ruib in area collocal, et Jesse; ac David 244 ln^e
cpridiiiOnishiiraanse, sine conjugibus et liberis po- producit. Ipsum qtioque David f ducentis prreputiis,
tiierit enarrari) : e Iste, inquit, esl Enoch, qui am- eliam cum « yilse pCriculo, regis filisequsesisse con-
a Rursum Casanaiensis liber prseponit epigra- LXX Inlerprelum, Genes. xxxvm : Sciens autetn
phem Dispulatio Joviniani. Annam, quia non sibi erat semen... effudit super ler-
h Gravius mallei Matusale. ram; ul non darel semen fratri suo Invidehat igilur
e Alias erat, nec bene, semen nuptiarum dedita semen fratri, et ideo nupiiarum opera perdebal.
opera perdebat. Aniiqui libri Annam pro Onam Ire- d
MARTIAN.
qiieulius efferunt. Recie Veronensis Aunam ex Sic corrigit Vallars. : Martian. v, 10 habet quia.
Gra;co Avvav el infra Chaber pro Haber. — Quia Edit.
ffqtri invidens semen. In codice ms. Sangerma- e In aliis libris cum serva Rulh.
neiisi legimus : quia fralri invidens, sanctarum nu,- {Ducentis prmpuliis. Falso in editis Erasm. et Ma-
ptiarum opera perdebal. In uno Colberiiiife Biblio- rian. legimus centum prmputiis, cum fuerint ducen-
tliecae, semen nuptiarum in terra fundebqt. Alii torum virorum prseputia annnmerata. MARTIAN.
codices legunt tif nos edidiraus : nosiram vero ge^ >':» In tribus nostris mss. eiiatn cum periculo, abs-
riuinahi esse leciioneui probijri pdtest ex contexiu que vitm. j
 217 ADVERSUS JOVINIANUMLIB. I. 218
cubitus. Quid dicam de Salomone, quem ponens ini A gregare, ne post primam victoriam, alia mihi dein-
calalogo maritorum, imaginem asserit Salvatoris? ? ceps prselia nascerentur. Igiiur non diinicabo con-
et de illo vult esse scriptum : Deus, judicium tuumi ira singulos, nec paucorum ero e passim congres-
regi da, el justiliam tuam filio regis. Et, Dabilur eii sione contenlus : tolo ceiiandum est agmine, et
de auro Arabim, elorabunl pro eo semper. Ac repente> incompositi hostium.cunei, ac latrocinii more pug-
transcendit ad Eliam et Elisseum, et narrat quasii nantes, insiructa el ordiuaia acie repellendi. Oppo-
grande mysierinm, quod requieverit spiritus Elises nam in prima fronte aposlolum Paulum, et quasi
in Elisseo; el cur hoc dixerii, lacet : nisi forte: fortissirnum ducem, suis telis, id est, suis armabo
Eliamquoqueet Elisseumhabuisse arbitrelur uxores. senlentiK Sciscitanlibus enim super hac qusestione
Transit ad Ezechiam : et cum in ejus laudibus im- Corinthiis, plenissime respondil doclor gentium, et
roorelur, miror cur oblilus sit dicere : Amodofiliosi magister Ecclesise. Quidquid autem statuerit, hoc
faciam(Is. xxxvnr, sec. LXX). Josiam viruni juslis- Cbristi in eo loquentis legem puiemus. Simulque
simum, snb quo in Templo Deuieronomii liber re- ne lectoris tacita cogitalio, cuin cceperimus singula,
pertus est, ab Holda uxore Sellum instruclum re- qtisD proposila sunt, diluere, scmper ad Apostolum
fert. Daniel quoque, et ires pueros inter mariios se reservet, et sludio validissimarum qusestionum,
ponit[Al. numeraij. Et ad Evangelium repenleirans- B prioia r negligens, ad exlrema fesiinet.
cendens, Zacliariam, et Elisabeih, Peirum ponil, 7. Nihil bono conlrarium, nisi malum. Exlerior
et socrum ejus, cselerosque Apostolos. Et conse- homo corruplus. —Inter csetera Corinlhji per litteras
quenier infert dicens : < Si auiem voluerinl assu- qusesierant, uirum post fidem Chrisii cselibes esse
mere a vanam defensionem, et oblendere, quod ru- deberent, et conlinenlise cansa quas habebant uxo-
dis mundus eguerit increnienlo, audiaui Paulum lo- res dimittere, an si virgines credidissent, inirent
quentem : Adolescenlioresviduas volo nubere, h filios [Al. inire] matrimonia? Et cum e duobus Ethnicis,
procreare (I Thn. v, 14). Et, Honorabiles nuptim, el unuscredidisselin Cliristum,utrumnam credens re-
cubilehnmaculalum (Hebr. xin, 4). El, Mulier alli- linqueret non credentem ? El si essent ducendse
gala est viro, quamdiu vivit vir ejus. Si auiem moftuus uxores, Christianas tanlum accipi juberet, an et
fuerit, nubat cui vttlt, tanlum in Domino (I Cor. vn, Etluiicas? Videamus igitur quid ad hsec Paulus re-
59). Et, Adam non eslseductus : tnulierautem seductu, scripserit: De his aulem qum scripsistis mihi bonum
facla esl in prmvaricationem. Salva autem fiel per fi- est homini mulierem non langere. s Propter fornica-
tiorum generalionetn,si permqnseritin fideel dileciione, tionein aulem unusquisque uxorem suqm habeat, et
et sanctificaiionecttm sobrielate (I Titn. n, 14). Cerle unaqumque virum sttum habeat. Vxori vit debilum
cessal hic illud Apostolicum, Et qui habent uxores, G 246 reddat, similiter et uxor viro. Vxor proprii cor-
sic sinl quasi twn habeanl: nisiforte diceiis, propier- poris non hqbet potestqtem,sed vir. Similiter et vir
ea vult eas nubere, qnia jam qusedam conversse proprii corporis sui non habel poleslqlem, sed uxor.
sunt retro post Salanam : quasi ex virginibus niilla Nolite fruudqre invicem, nisi forte ad tempus ex con-
cadat, et non sil earuni major ruiiia. Ex quo mani- sensu, ut vacetis oralioni. Et iterum ad idipsum rever-
fcsium est vos M.uiiclifcoriim dogma seciari, prohi- timini, ne tenlet vos Satanas, propter inconlinenliam
bentium nubere, et vesci cibis, quos Deus creavit veslram.IIoc aulemdico jitxta indulgenliam, non juxta
ad utendum,c caulerialam babenlium conscienliam.> imperium. Voloautem omneshominesesseul meipsum;
El post 245 multa, qusc liunc otiosum est revol- sed unusquisque propritim donum habel ex Deo, alius
vere, excuiit se quasi in locum rhetoricum, et facit qttidem sic, alius autem sic. Dico oulem innuplis et vi-
apostropbam ad virginem, diceus : < Non libi facio, duis, bonumesl eis, si sic permqnserint ttt ego. Si att-
virgo, injuriam : elegisli pudiciliam propler prsesen- lem se non conlinenl, nubant. Melius est enim nubere,
lem necessitalem : placuiitibi, utsis sancta corpore quam uri(lCor.yu, \seqq.). Reverlamtirad capulles-
ct spiritu : ne superbias : ejusdem Ecclesise mem- limoiiii: Bonumest, inquit, homini mulieretn non laa-
brum es, cujus et nuptse suni. a » gere. Si bonum est muliercm non tangere, maltim est
6. Hieronymus.— Nimius forlasse fuerim in ex-1l) ergo tangere : niliil enim bono contraiium est, nisi
posilione proposilionum ejus, et legenli faslidium malum.Siaulem raalum esl,ei ignoscitur, ideo con-
fecerim ; sed utile ralus sum cuncta moliinina ejus, ceditur, ne malo quid deterius fiat. Quale auiem illud
quasi inslructam aciem conlra me ponere, et tolum bonumest, quod condilione delerioris conceditur?
hoslilera exercilum cura suis turmis ac ducibus con- Numquamenim subjecissel, ttnusquisqueuxorem tuom
a Cislerciensis siveS. Crucisms., assumere unam Paulo post
d pro otiosum quidam mss. odiosum habent.
defensionem. Subdit Cjsanatensis de more : Finit disputatio
h Verba filiosprocreare in nullo e nostris codici- Joviniani.
bus liiibeiitiir , queiiiadmodum ct duo aliarir ejus. e Mallet Gravius passiva congressione, pro pas-
c Perdiiam nempe ac depravatam. Sumpta sen- sim, eic.
tentiaexEpist. I ad Timoth.,iv. 1, tibiad servos allu- f Casanatensis priorti non legens, ad extrema, etc.
diiur qui noxse eonvicti candenti ferroinurebanlur. s Mss., pluriiim numero propter fornicationes.
UndexsxauT>i<)i«<7fiEv6vlraiisferliir ad nefariumqiiem- Grscc, ru; mpveiu;. Sicqtie infra. Mox, rir corporis '
piam significandtira. S. Irehseus lib. i, c. 9, fcniinas sui, absque vocula proprii: insuper el verbiiin re-
a Marcosianis decepias, ulrive;, inqtiit, y.ey.o.vrripw.-vertimini non agnoscnm hic, aique infra. Denique
epivKirivavvti^-Aaiv.Cauleriaiasconscienliashubentes. Ego attlem dico, pro Moc autem, etc<
 219 S. EJJSEBII HIERONYMI 220

htibeai,msi prcejmisisset, propter fomkaiioiiem au- I sunt, an <eisliceal uxores dimiltere, qtiod et DomW
tem. Tolle fornicalionem, et 11011 dicet, unusquisque ntis iu Evangelio prohibuit. Unde et Aposlolus,
uxorem suam hqbeqt. Veltit si quis deDniat : Bonum Bomtm est komini, ait, f morem non tangere, Sed
est triiiceo pane vesci, et edere purissimam similam. qtiia qui semel duxit uxorem, nisi ex eonsensu, se
Tamen ne quis compulsus fame comedal stercus non valel abstinere, nec darc repudium non peceanii,
bubulum, concedo ei, ut vescalur et liordeo. Num reddat conjiigi debilum : sponie quippe sealii^avit,
idcirco frumenlum non habebii purilalem suam, si ut reddere scogereiur. Nolite fraudare invicem; nisi
fimo hordeum prseferaltir? Bonum est illud natura- fone ex consensu od tempus, ut vacelis orationu Oro
liler, qtiod comparalionem «on habet mali, quod te quale iilud bonum est, quod orare proSiibet?quod
prselalione allerius non obumbratur. Simulque ani- corpns Ghristi B accipere non permittii? Quamdiu
madvertenda est Apostoli prndeniia, Non dixit, bo- impleo marili officium, non h impleo coutinenlis. Ju-
num est uxorem non babere : sed,.6onum est mulie- betidem Apostolus in alio loco(l Thess. v.),ui sem-
rem non tongere : quasi et iu lactu periculum sit : per oremus. Si semper orandum esi,numquam crgo
quasi qui illam letigerit, non evadat, qum virortitn conjugio serviendum, quoniam quoiiescumque uxori
pretiosqs animos * rapii, quse facit adolesceiilium debitum reddo, orare non possum, Petrus Apostolus
evolare corda : Alligabitquis in sinu ignem, ei non B experimentum habens conjugaliumvinculorum, vide
comburetur? aut ambulabit super corbones ignis, et quomodo informet Ecclesiam, quid doceat Cln istia-
non ardebit{Prov. vi, 27, 28)? Quoinodo igiiur qui nos: Similiter viri cohabitanlesjuxlo scienlitim,quasi
ignem leligerit, slalim adurilur : ila yiii lactus inftrmiori vasculomuliebritribucntes^Ifolwnorcm, et
et feminae sentjt naluram euam, ei diversitateni sicul cohmredesmttliiplicisgratim, ui tton impediantur
sexus intelligil. Narrantet gentilium h fabulre 247 oraliones veslrm(I Pet. m, 7).Ecceeodem sensu, quia
Mitlnam et Ericluhonium, vel in c Japide, vel in eodem etspiriiu, impediri dicit orationes olficio con-
terra, de solosestu libidinis esse generatos, Unde et jugaii. Quod aulem ait, similiter, idcirco ad imitalio-
noster Joseph, quia langere eum volebat jEgyptia, nern provocal viros, quia jam stipra uxoribus prscce-
fugii ex manibus ejus, et quasi ad nioisum rabidis- perat, dicens : Vt videani viri in timore castam ves*
simse canis, ne paulalim virus serperel, pallium tram conversqlionem,quarum sit non exterius compo-
*
quod teligerat, abjecit. Propter fornicationem autem siiio crinium, el distinctio auri, el in cuitu vestis
unusquisqueuxorem suqm Iwbeat, et unaqumquevirum ornatus; sedabscondiius cordis iwnw, in incorrup-
suum habeal. Non dixit, propler foriiicationem uiius- thne milis et siletuis spiriius. Hoc est coram Deo
quisque ducat uxorem; alioquin hac excusatioiie li- piacens (Ifcid. 2, 3). Cernis, quale conjngitim inter
bidini frena laxasset, ut qnotiescunique uxor mori- G viros uxoresque prseeipial?Cohabitanles juxlascien-
tur, lolies ducenda sit alia, ne forniceniur; sed tiam, ul noverini quid yelit, quid desideret Deus, ut
unusquisque uxorem suam habeat. Suam, inquit, ba- tribuant honorem vasculo mtiliebri. Si absiinemus
beat, sua utatur, quam liabehat antequam crederel, nos a coilu, lionorem trihuimus uxoribus : si non
quam bonutn erat d non taugere, et post fidem ahsiinemiis, perspicuum esl honori conirariam esse
Christi sororem tantum nosse, non conjugem, nisi conlumeliam. Ad uxores quoque, Vl videant, inijuil,
fornicalio tactuin ejus excusabilem facerel. Vxor » viri castam conversalionemveslram, et omqtum irt
proprii corporis non habet potestalem,sed vir. Simili- abscondito cordis hominem, in incorruplione ttiiiis et
ter et vir sui corporis non habet poteslatem, sed uxot. silentis spiritm. 0 vere digna vox Apostiilo, et Pelra
Omnis hiec quseslio de his est « qui in matrimonio Chrisii. Mariiis nxoiibiisque dat legem, et damnato

a Codices nostri omnes, el velus quoque edilio Nuncergo retro vosde islis dale priorem;
Yicitpetra Deum,quserendusest petrsecrealor.
captt, juxia Gricciim uypevei.
Erichlhonium. Si exstaret Da Erichthonio fabula est notior.
'j.-:--J'Vabitlm Mithram el Mithrmmujtis
Eubuliis, ijui liisloriam yoluniinibits d Amovimus hinc vocem ttxomn,qusB falso intrtir
,j| explicavit, facile inlelligereinus quornodo Miihrqs deb itjtr, nec in ullo iioslroruin codicum, aut veteri
v'de solo restii libidinis sii geucraius. Sed bsec Gen- r. editione habeliir.
lilium fabula nec nobis, nec viris doctis satis adbtic e Casanatcnsis, qui in mqlrimoiiiosunt deprehemi,
comperta. De Erichlhonio, sive Erie/il/ieo.iuilladiffi- an, eic.
cultas : sciinus enini illum crediiiim fuisse liliuni f ldeni cum veleri edilione, et rectius, mulierem,
Yiilcani, qui.curnMinervacolluciaret, semen in ler- iiQiiuxqrem,
ram prufndisse diciiur; aiqueinde edittim essc aimit e Erat accipi, refiuenlibus riiss.
puerum draconum pedibps, eic.; prinuis invenlor h Impieo contimntis. Plnres «iss. codiees reiinent
argeiiii fuii.et currus, Vide Ovid.li.b. iiMeiamorpli.; continentis vocem, pro verbo Chrisliani, quod legilur
etLactant.lib.il, cap. 17; et Servium hi Jilj. iti Erasiiiuni, ei in paucis exemplarijiiis mss.
apud
Georg. Yirgilii. MARTIAN. MARTIAN.
c Mithram e lapide generalum docent ScripiQres ' DcnuoCasanaiensis, videant, inguit, inlimoreca-
anliqui passim : eraiqsie soleiiiie illtid in Mithriacis slam, elc. Deiude in itbscondilocordis kpmine puio le-
inysteriis: &eb; |x -nirpa;. jusiinus in Dialogo ciim pro hominem, et vocem ornatum substan-
genduirii
Tiiphone, quando, inquil, illi, quiMhlirm initia (rar tive accipi debere. Gnrce rbapov. Suffragaiur Vero-
dunl, epetra eum nafutn esse meniqrqhl. Et Commo- nensis ms. eroeti^atissimuS, atque ipse Hieronymi
dianusiib, Insiriic.iioiii.,; contexius.
Iuvictusde pelra nstus si Deus habelur,
 221 ADVERSUS JQVINIANUMLIB. I. 222
carnis ornalu, caslitatem prscdicat, et omaluru jn-. A Siriiulque considera, quod aliud donum virgiiiiiaiis
lerioris liominis, in incorruptione miiis et silentis sit, aliud nupliarum. Si enim eadem essel roerces c
spiritus, quodaramodo hoc dicens: Quoniam exierior nuptarum et virginum, numquam dixisset post prse-
vester hpmo corruplus est, et beatiiudinem incor- ceptum coniinentise: Sed unttsquisqueproprium hubet
rupiionis,quse proprie virginum est.habere desiisiis, donumex Deo: atius quidem sic, alius qutemsic. Ubi
imitamini incorrupiionem spiritus saltem per seram proprielas singulorum est, ibi altriiisecus diver-
abstineniiam, ct quod corpore non poteslis, mente silas. Concedo el nuptiasesse Dei250donum, sed
prsestate. Has enim Cbrisms divitias, el bos vesirse jnler donum et donum magna diversitas est. Deni-
conjunclionis quseril ornaius. que et Apostolus de eodein post inceslum peenitenle,
8. Verum ne quis putet ex eo quod sequitur, Vl E conlrorio, inquit, donale ei el consolamini, et si cui
vacetisorationi, ei iterum revertimini [A/. ad id ipsum] quid donastis, el ego (II Cor. n, 7). Ac ne putaremus
ad ipswn, Apostolum hoc velle, et non propter ma- donum hominis esse contemtiendum, addidit: Nam
jorem ruinam concedere, statim infert i Ne tetilelvos et ego quod donavi, si quid donovi propler vos, corom
Salanqs propter inconlinentiamveslram. Pulclira ni- Chrisio (Ibid.., 10). Diversa sunt dona Clirisli. Unde
miruro indulgeutia, et ilerum ad ipsum. Quod erubes- et Joseph in typo ej'tis variam habebat lunicam. Et
'
cjt suo vocare noroine, quod tentationi prscfert Sa- B in Psalmo quadragesimo quario legimus : Astitil
tanse, quod causam babel inconijnenliam, 249 'a* regina a dextris luis, in vestitu dequrqto, circumdata
boramus quasi obscurum disserere, a curo exposue- varielale (Psal. XLIV,10). Et Petrus Apostolus, Sic-
ril ipse quod scripsit; Hoc aulem, inquif, dico juxtq ut cohmredes, ait, multiplicis gratim Dei (I Pet.
indulgenliam, non juxtq imperium, Et mussitamus III, 7). Quod significantius d Grsece diciltir mivXhi;,
adliuc nuplias non vocare indulgentiam, sed prse- id est, varim.
ceptum, quasi uon eodem modo el secunda et lertia 9. Seqtiilur : Dico aulem innuptis et viduis : Bonum
matrimonia concedanmr, quasi non etfornicatoribus est eis , si sic permanserint, ul ego. Si qulem non se
per pcenilenliam fores aperianlur Ecclesise, quodr continent, nubaut. Melius enim est nubere, quam itri
que his est maj'us, et incesiis ? Nam illum yiolatQ- (I Cor. vii, 8). Postquam nuplis concesserat usum
rem novercse, quem in prima ad Coriiitbios Epistola conjugii, et oslenderat ipse qtiid vellet, quidve con-
iradiderat Salanse (I Cor, v), in interilum carijis, ut cederet, transit ad innuplas , et viduas, el sui pro-
spiritus salvus fierei, in secunda retrabit (\\Cor, ponit exemplum , et felices vocat, si sic permanse-
ii), et ne abundanliori tristiiia absorbeatur frq- rint. Si autem non se conlinent, nubanl; idipsum
ler, laborat. Aliud esl, velle quid Apostolum, aliud quod supra , Propter fornicationes autem , El, Ne
est ignoscere. In voluntate pronieremur, in yeriia C teniet vos Salanas , propler inconlinentiamvesttam.
.ibutimur. Yis scire quid velif Apostoliis? junge Redditque causam, cnr dixeril, Si se non continent,
quod sequilur : Voloaulem omnes liominesesse sie- nubant. Melius esl enim tmbere, quam uri. Ideo rne-
tit meipsttm(l Cor, vir, 7). Beains qui, Pauli similis lius est nuhere , quia pejus est uri. Tolle ardorem
erit. Felix qui audit Aposlolum prsecipienien), non libidinis, et non dicei, meliusest nubere. Melius enim
ignosceniem. Hoc, inquii, volo, hoc desidero, ut semper ad comparationem delerioris respicil, non
hniiaiores mei sitis, sjcqt el ego Clnisii, Ille yirgo ad simplicitaiem incomparabilis per se boni. Velut
de Yirgine, de incorrupla incprruptus. Nos quia si diceret: Melius esl unum oculum babere, quam
homines sumus, el nativilatem Salvatoris non posr nullum: * inelius est uno inniti pede , et alteram
sumus imifari, imiteniur saliem conversaiioiicm, partem corporis baeulp suslentare , quam fractis
IJlud divinilafis esfet beaiiludinis, hoc liumanfe cruribus repere. Quid ais, Aposlole? Non tibi crcdo
conditionis esl et Iaboris. Volo omnest!honijnes sir dicenli, Etsi imperilus sermone, non iamen scientia.
milcs mei esse, ul dum mei simjles siint, similes Quomodo illud de humiliiate desccndil, Qttia non
fianl ef Christi, cujus ego similis suro, Qui enim iri sum dignus vocori Apostotus.Et, Mihi minhnoomnium
Chrisium credit, debel sicul ille ambulavil et ipse gm- Apostolorum. El, Tamquum abonivo, sic el lioc hu-
butare (I Joan. j, 6), Sed unusquisque propriwn do-.P mililatis dictum f puto. Nosli serraonum propriela-
num habet ex Deo : olius quidemsic, alius autemsic les, quamobrem, eldc Epimcnide, et de Menandro,
(I Cor. vii, 7). b Quid, jnquil, yelim, perspicuum et 251 de Arato quscdam sumis lesiimonia. Ubi de
est. Sed quoniam in Ecclesia diycrsa sunt dona, contineiitia loqueris et virginitate: Bonumest, ais,
copcedo et nuptias, ne videar damnare natqram, homini mulierem non tongere. Et, Botium esi eis', si
R Nosiricodiceselegantius,*cuni
exposuerit se ipse piro; ^Mvjf,raro -/upira; tzoiy.Q.-n;. Viilgata quoque
quih scripsit. vilm, quod fraudi fuil Viclojio, qui laudari
lu Veronensi, etS. Crncis rass. omniuiu anfi-- grulice
pulavil Pelri epistolas c. iv, versiim 10, ubi Grnccus
quissimis isiliscc inferseruiilur: In prmcepto glofia, ac Latinus muliiplicemgratiam. dicunt. IndesuperiQ-
in indvlgentia vixremissio. Coroiiatquodpfmcipit, no- repi voceui cohmrgdesnecessario muiandiim censuit
tol adptenitenliamquodrel.txat. Ibi summq actiotiis est, iji dispensatores, ex utroquelextii, aiqtte in Apolog.
pmnamevadere;hic corottqmadeplum (uisse, res debiii, quideui acl Pammachiuin, sive episl. 48,1151exprscr
Diversis itineribus indulgentia currit et gratia. Qui^. cpnceptii opinione muiavif. ,
etc. ' '''•• '" e Marijaii., Mejiusest enin\ unq, etc. Et niox auii
inquit, ,
(. e Erat antea nuptiarum, minus behe. qgis, Aposlole,elc.
d Hodierna Grseca *
exeroplaria fere prceferunt x«,- Apiea erat puia, renuentibus njss,
223 S. EUSEBH HIERONYMI 224
sic permanserint ut ego. Et; Puto hoc bonumeis esse j\ , ras: lamen dicam quod senlio : loquar quod me
propter, instanlem necessilotem. Et, Quia bonum est Aposiolus docuit, non illas justiiise esse, sed iniqtii-
hominisic esse. Ubi ad nuptias venis, non dicis, bo- tatis; non lucis , sed tenebrarum ; non Chrisli, sed
num est imbere , quia non poles jtmgerc, quam uri; Belial; non leinpla Dei viventis , sed fana et idola
sed dicis : Melius est nubere quain uri. Si per se mortuorum. Vis apertius discere , qnod Chrisiianse
nupiix stint bonse, noli illas incendio comparare : omnino non licent Eibnico nubere? Audi cumdem
sed dic simpliciter, bonum estnubere. Suspecta est Apostolum, Mulier, iuquil, alligata est e quanto lem-
mihi bonitas ejtis rci, quarn magnitudo alterius mali, pore vir ejus vivit; quod si dormieril vir ejus, liberata
maltini esse cogit inferius. Ego aulem non levius est: cui vull nubal, tanlum iriDomino (I Cor. vu, 59),
malum, sed simplex per se bonum volo. id est, Chrisiiano. Qui secundas terliasque nuptias
. 10. Mulieres fideles junclm infidelibus. Malronm concedit in Domino, primas cum Eihnico prohibet.
smviiurmin Hieronymum. Abrahqtn qdjurut servum Lnde , et Abraham adjurat servum in femore suo ,
in Christo.—Hucusqueprimum capitulum edisserlum hoc est, in Chrisio, qui de ejus erat semine nascitu-
esl, veniamus ad sequentia. His autem qui tnatrimo- rus, uJ filio suo Isaac alienigenam non adducat uxo-
nio juncti sunt, prmcipio non ego, sed Dominus, uxo- rem. Et Ezras offensam Dei hujuscemodi uxorum
rem a viro non discedere. Quod si discesserit, manere ]j repudiatione compescit (II Esdr. x). El Malaclrias
innupiam , aut viro suo reconciliari: Et vir uxorem » prophela, Prmvaricatusesl, inquit, Judas, el abomi-
non dimittat. Nom cmteris ego dico , non Dominus: nationem fecit in Israel el inJerusalem. Polluit enim
Si quis froter tixoremhabet infidelem,el hmcconsentit sanclttmDomini, el dilcxit, el habuil filiamDei alieni.
habitqrecutn illo, non dhnittet itlam; et cselera usque Disperdat Dominusvirum qni fecerit hoc, magislrum,
ad etim locuin, ubi ait: Vnusquisquesicut vocoviteum et discipulum, de Tabernaculislacob ; d et offerentem
Deus, ita ambulet, et sicut in omnibusEcclesiis doceo mttnera Dominovirfuftim(Malach. n , 11, 12). Hscc
(I Cor. vn, 10 seqq.). Hic locus ad prsesentcm con- idcirco dixi, ut qui nnptias virginilati comparanl,
trovcrsiam non pertinet. Docet enim juxta senten- sciant saltem tales iinplias digamise et trigamise sub-
liam Domini, uxorera, excepia causa fornicationis, jiciendas.
non repudiandam, et repudialam, vivo marito, alteri 11. Inlelligenliam suam reprehendendam putal.
non ntibere , aut cerle viro suo reconciliari debere. Fides proprie Christianorum esl.—Ad superiorem
His aulem quos in matrimoniodeprehendisseifides, dispuiationero , in qua docuerat (idelera ab inlideli
iioc cst, si iiniis credidisset e duobus , prsecipit nc non debere discedere, sed permanere iu mairimonio
credcns repttdiet noii credentem. Causisque exposi- sicul eos invenisset fides, et unumquemque vel coe-
tis, quod candidalus (idei sit infidetis, si nolit a cre- C lihem , vel marilum ila durare, ut esset Chrisli bap-
dente discedere: e contrario jubel, si infidelis repu- tismate depreherisus, infert snbito parabolas 253
diet fidelem propter fidero Cbristi, discedere debere circumcisi et Etbnici, servi et liberi: ct sub roeta-
credeniem, ne [Al. nec] conjugem prseferat [Al. prse- phora cartim de nnplis dispulat et innupiis. Circum-
ferre] Christo, cui etiam anima postponenda esl. At cisus aliquis vocatusest, non adducat prmpulium. In
nunc plerseque conlemnentes Apostoli jussioncm , prmputiovocalus esl, non circumcidalur. Circumcisio
jiinguniur gcnlilibus , et lempla Christi idolis pro- nihil est, et prmpulium nihil esl; sed observatiomon-
siituuni; nec intelligunt se corporiscjus partem essc, datorum Dei. Vnusquisquein qua vocotionevoculus
ctijus ct coslsc sunl. Ignoscit Aposioltis iiifidelium esl, in eo permqneal. Servus vocaius es , non sil tibi
conjuiictioiii, quse habenles 252 maritos, in Chris- curm. Sed et si potes liber fieri, tnagis ulere. Qui enim
tuni postea crediderunl; non liis, quse cuiii Cbristia- in Domino vocotus esl servus , libertus esl Domini.
nsc essent, nupseruntgenlilibus,ad quas alibi loqui- Similiter et qui liber vocaltts esl, servus esl Christi.
tur: Nolile jtiguin ducere cum infidelibus. Qum enim Preiio empti eslis: nolile fieri servi hominum. Vnus-
participqlio jusittim cum iniquitale? aul qttmsocielas quisque e ergo in quo vocatusest frater , in eo perma-
luci ad tenebras? Qum aulem convenlioh Christi ad nedt apud Deum (I Cor. vn, 18 el seqq.). Ac primum,
Belial? aut qum pars fideli cum infideli? Qui autem D quia nonnUlIos hanc intelligentiam reprcbensuros
consensustemplo Dei cutnidolis ? Vosenimestis lem- arbitror, inlerrogare libel quse sit consequcnlia, ut
plitm Dei vivi (11Cor. vi, 14 el seqq.). Licet emm in de maritis el uxoribus dispoiaiis, repente transirel
mc ssevituras sciam plurimas matronarum : licet ad comparationem Judsei et Elhnici, servi et liberi:
cadem impudentia qua Dominum contempserunt, in et rursum, hac dispuialione finita, rediret ad virgines
me pulicem el Chrislianorum minimura debacchaiu- dicens: De virginibusautem prmceptum Domininon
a Expnriximus hiric vocem suam, quain neque paulopost, id est Christiano, non Ethnico, qui secttn.
noslri codiccs, nec denique hodierna Vulgata ba- das, etc
bent. d Casanatensis inale, et non offerentem.
b Nostricodicesconstanler hahent Christo elBe- e Voculamergo nec Grsccnshahei, nec mss. Hiero-
liar: jnxta Grsec, XpiarZ tzpb;peliap ; Sed et Belim nymiani, tum fratres plurium numero, non fraler
proc Belud invenimits. hahenl hic atque infra cum Grseco iiidem «St^yot.
Victorius addit legi, ut cum Vulgata faciat, nam Deniquepro quasit consequenlia,lcgunl, qumsitcon-
in Grsccis exemplaribus ssepius TUVO/U» deest, nec sequens sentetitia.
Hierbnymiani mss, hoc loco liabeiif; Casanaiensis
228 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. I. 22G
hobeo(I Cor.vu , o). Qnid sibi vull inter conjugia et j\kuxorem , in eo permaneal, iu quo vocalus est. Ac
virginitatem, Judsei ct Ethnici, servi liberique colla- per hoc non tam virgines cogii, ut nubant, quani
tio? Secuudo quomodo possit intelligi, Circumcisus repudia proliibel. Et sicut liabentibus uxores tollit
atiquis vocotusesl, nonadducat prmputium(lbid.,\S)l licenliam dimitlcndi eas, sic virginibiis nubendi aro-
Numquid qui semel amputaium habet prsepiilium , puial facultatem. Servusvocaluses, non sit libi curm;
a potest si velit rursus illud adducere ? Deinde quo sed el si potes liber fieri,magisutere. Etiam si habes,
sensu exponendum sit, Qui enhn in Domino vocatus inquit, uxorem , et illi alligalus es, el solvis dcbi-
esl servus, liberlusesl Domini? Similiter qui tiber vo- lum , et non hahes lui corporis poleslatcm; alquc
catus est, servus esl Christi (lbid., 22)? Quarto, quo- (ut manifestius loquar) servus uxoris es.noli propier
modo ille qtti praecepitservis obedire dorainis car- hoc babere tristiliam, nec de atnissa virginilate su-
nalibus, nunc dicat: Nolite fieri servi hominum(Ibid., spires. Sed cliam si potes causas aliquas invenire
23)? Ad extremum , quid pertineat ad serviluieni , dissidii, ut libertate pudiciiisc perfruaris, noli salu-
vel circumcisionem, Vnusquisque in quo vocalusest tem luam cum alterius interitu quscrere. Habeto
fraler, in eo pennaneat apud Deum ? Nam et conlra- paulisper uxorem , nec prsecurras moranlem : ex-
riuni est superiori senteiithe. Si enim illud audivi- specta dum sequilur. Si egeris paiienier , conjux
mus: Nolite fieriservi hominum, qua ratione possu- ]B mutabitur in sororem. Qui enim in Dominovocatus
rous in ea pennanere vocatione qua vocaii sumus, esl servus , libertus esl Domini: similiter qui liber vo-
cum multi crediderint babentes carnales dominos, valus est, servusesl Christi. Reddit causas cur nolit
quibus nunc servire prohibenlur? Porro ad circum- uxores deseri. ldcirco ait: Prsecipio, ut in Christum
cisionem quid facit permanere in ea vocatione, in de gentilitale credentes inita ante fidem matrimonia .
quo vocati surnus, cum in alio loco idem Apostolus non relinquant: quia qui 255 uxorem babens cre-
clamilet: Ecce ego Paulus dico vobis , quoniam st didit, non tanto Deiservilio delinetur, quanlo virgi-
ttYci<mcidamint,Christus vobis nihil proderit (Galal. nes el innuplse; sed quodammodo est liberior , et
v , 2)? Reslat igitur , ut circumcisio 254 et Pra> servitutis illi frena Iaxantur: et dum uxoris estser-
pulium, servus et liber , superiori sensui coapten- vus, ut ita dicam , liberlus esl Domini. Porro qui
tur, el de aniecedenlibus pendeanl. b Circumcisus uxorem non habens, credidit, et Jiber a serviiuie
aliquis vocatus esl , non adducal prmputium. Eo , conjugii vocatus est a Doniino , ille vere servus est
inquii, tempore quo vocatus es, et credidisli in Cbristi. Quanta felicitas , non uxoris serviun esse ,
Clirisium , si circumcisus vocatus es ab uxore , et sed Chrisli; non carni servire , sed spiritui! Qui
coelebs eras: noli ducere uxorem, hoc est, noli ad- enimadhmrelDotnino,unus spiritus est (I Cor. vi, 17).
ducere prseputium , ne circumcisionis et pudiciiise iC Ac ne forsitan in eo, quod supra dixerat, Sertiustio-
libertatem oneres sarcina nupliarum. Rursum si in cotus es , twn sit libi curm: sed et si potes liber fieri,
prseputio quis vocaius est, non circumcidatur. Hahe- magis utcre , suggillassecontinenliam videretur , et
bas , inquit, uxorem , cum credidisii: noli fidem in famulatum uos iradidisse conjugum, inferl senlen-
Chrisii pularecausam dissidii, quia in pace vocavit tiam, qtifc omnem ampuiet cavillalionem : Pretio
nos Dens. Circanicistonihil esl , el prmputiumnihil empii eslis , nolile fieri servi hominum.Rcdempti su-
est; sed observatiomandalorum Dei (Ibid., 19). Nihil mus preiiosissimo sanguine Chrisli: immolatus est
enim prodest absque operibus ccelibatus, et niiptise, pro nobis agnus, et aspersi calidissimo rore liyssopi,
cum etiani fides, quse proprie Chrislianorum est, si omnem piluiiam noxisc voluplalis excoximus.Quibus
c
opera non habuerit, mortua esse dicatur; el bac in baptismate mortuus est, Piiarao , et universus
lege virgines quoque Vestse , el Junonis univirse in ejus sufiocatus est exercitus, cur rursum ^Egyplum
Saiiclarum queant ordine numerari. Vnusquisquein quserimus,et post manna, Angelorum cibum, allia et
qua vocalionevocalusest, in ea permaneat (Ibid., 21). cepe et pepones, et d carnes Pbarias suspiramus?
Quando credidit, sive habebat, sive non babebat 12. Quare Deus virginilatem non prmcepit. Ferim

a Senlit sttperaddticiprreputium non posse, con-1 )
tra quam alibi plus fortasse quamsaiis diximus. Vi-
deejus loci interpretes.
1 InVeroneiisietCisierciensi omniumantiquissimis
mss. islbaecsiibduntur: De Circuthcisioniscognomina-
lione(eriaslibidinisdocet,quiailla pars corporistruncan-
da est, cujusexspectqturinrebuserubescendispericulum.
Ipseinfra lliernnyinus, discanl prius ferias nupliarum.
e Hauddubiuiii quin peicatum, aut Dsemon, cu-
jus Pliarao lypum geril. Solemnis hsec apud veleres
allegoria.
d llucusque obtinuit carnes varias, lamelsi Fariqs
in mss. plerisque iiiveniri ipse M.iriianseusfaleatur.
lla equidein duo nosiri pr.ustaniissiiui, a quorum
liile non esl recedcndum. Tantum aspirare malui
Pharias : sicque explico appellatas ex loco ubi car-
nes llebrseus populus concupivit: id esi in solitudine
Pharan, ubi (asiidkns cmleslempanem,elMgypliorum
carnes desiderans. .. accepit colurnices, et usque ad
ttauseamel vomilumdevorat,etc., quedinadmodumab
ipso Hieronymo explicatum est in Epismla de Man-
sionibus, mans. XIII.Vide Num. xvi, versu 13ct.^eq.
Csetcrumscio Pharias vulgo pro Phnraonicas accipi
juxta illud Prudcntii in Apotlieosi :
Hrecregis Phariireguumferaleresolvit.
Et carnes voriqs suspiramus. Ita legil codex ms.
Sangerinanensis, et alier Carnutensis. Corbeiensis
aulein prima inanu, et.camesFariqs suspirqinus; sed
Farias mutavit receulior manus iu varias, addens in
mar^ine, id est Faraonicos. Unus Rcgius, ei alier
Colhertinus. legiint ambo, et cames Plwraonilicas.
Unus monaslerii nosiriS. Petri Carnuten-is, et car-
nes (erinas. Denique codcx S. Ebrtilphi, et carnes
varias, hoc esl Pharaoniticas. Hanccodicum mss. dis-
sonantittm hoc loco docere voluimus Lectorem cu-
227 S; EUSEBII HIERONYMl 228
nuptiarum qum? Quare plus amql virgines Christus. A pedit nubere. Quibus iile respondit: Non omnes ca-'
Significaiiiiaverboruiii considetunda. — Marilorum et piuni verbum,sed quibus datum esi. Sunt entmeunuchi,
coniiueiiliiim disputaiione prscniissa , landem ad qui de utero matris ita itati sunt; et sunl eunuchi, qui
virgines Vcnit, el ait: De Virginibusautem prmceplum ab hominibuseunuchizqlisunt; ei sunt eunuchi, qui se
Domini hon habeo; consiiium autem do, tamqitam mi- castravetuni propter 257 regnum cmlorum. Qui po-
sericordiam consecutus a Domitio, ttt shh fidelis. test capere, capiat (Maith. xix, 10 seqq.). In propa-
Existimo ergo hoc bonumesse propier instqniem neces- lulo estcur Apostolus dixcrit, De virginibus autem
tilalem, a quoniam bonum est homini sic esse (1 Cor. prmcepiumDbmini twn habeo; profecto qtiia pramii-
vii, 25, 26). Ilic adversarius tota exsultatione bac- serat Dominus : Non omnes captunt verbrim, sed qui-
chaiur : hoc velut fortissimo ariete, virgiriiiatis; bUsdaium esl. Et, qui potest capere, Capiot. Pro-
murum quaiieiis :« Ecce, inquit, Apostolus profite- ponil ayoivoUrtt; prseriiiutn, invitat ad cursum,
lurde virginibns, Domini se non liabereprocceplum: tenet in manu virginitatis bravium : ostendil pu-
et qui cum auciorilaie de marilis et uxoribusjus- rissimam foniem, et clamitat: Qui sidl, veniat, et
serat, non audet iniperare quod DOniinusnon pra> bibtii. Qui poiest cqpefe, capial (loan. vrt, 57). Non
cepit. Et recle, Quod enim prsecipitnr, imperatur: dicif, velilis, nolitis bibendtim vobis est, aique
qttod imperaiur, necesSe est fieri: quod necesse est[ B Currendum : sed qui voluerit, qui poiuerit cur-
fieri, nisi flal, poenam babei. Frustra enimjubeiur, , rere, atque potare, ille vinccl, ille saiiabitur. Et
quod in arbitrio ejns pohitur, cui jussum esl. ii ideo plus amat virgines Christtts, quia sponte iri-
256 Si virginilalem Domintis iniperassel, videbaiur buunt, quOd sibi non fuerat imperatum. Maj'orisque
mipiias coiidemriare, et hominiim auferre semiua- graiise csi, offcrre quod non debeas, quam reddere
rium, unde et ipsa virgttitias nascilur. Si prseeidis-, quod Cxigaris. Apostoli uxoris onera Contcmplati:
set radicem, quomodo fruges quscreret? Nisi antei Si laMsesi, inqtiiunl, cansa hominis Citmuxore, noh
fundamenta jecisset, qua ratione ajdificium exslrue- expedit nubere. Quorum Dominus seiUeiuiam pro-
ret, et operturum ctincla deSUperculmen imponeret? bans : Recte qiiidem senlitis, aii, quod non expediat
Multo labore fossorum SubvertuiUur monies: > ter- hoiniiii ad coelorura regna lendenti, aceipere uxo-
rarurn pene inferna penetrantur, ut inveniatur ati- fem; sed diffieilis res est, et non onines capiunt
rum. Cumque de graiiis miniilissimis prius Confla- vcrbum istud, verum qnihus dnlum est. Alios eu-
lione foruacis, deinde callida artilicis manu fuerit huchos natura facit, alios vis horoinum. Mihi illi
inonile compactum; non ille beatus vocalur, qui de eunuclii placent, quos castravit non necessitas , sed
lulo excrevit aurum, sed qui auri utitur pulchritu- volunlas. Libeuter illosin meos sinus recipio, quise
dine. Noli igitur admirari, si iuler titillationes car- G caslrayerunt propter regna coelorum, et ob mei cul-
»is, et incenliva vilioruni, Angelorum vitam noil turo noluerunt esse quod nati siint. Simutque trac-
exigimur; sed docemur. Quia ubi consilium dalur, tanda sententia : Quise, inquit, cqslrqvertml propler
offerentis arbllrium esl: ubi prseceptum, iiecessitas regna cmlorum. Si castrali mercedem haberit regni
est ° servicnlis. Prmceplum, inqtiit, Domitii tton ha- Coelorum,ergo qui se non caslraverurit, locum non
beo; consilhnn aulem do, tamqitqinmisericordiamcon- possuiit accipere Castratoruni. Qui polest, inqtiit, ca-
secutus q Domiiw (I Cof. vii, 25). Si nnn babes prse- pere, capiat. Grandis fidei est, graodisque viriutis ,
cepium Domini, quare audes dare consilium, de quo Dei lemplum esse purissimtim , lotum se liolocau-
non babes jussioncm ? Respondebit niilii Apostolus : stum offerre Domino; et juxta eumdeni ApoSloIum,
Ei vis ul ego jubeiim, quod Doriiinus obtulit polius, csse sanctiiiii el corpore et sjiiritu. Hi sunt eunuchi,
quam prsccepii? Ille creaior et figulus sciens fragi- qui se lignum aridiim ob sterilitatem pmantes, au-
liiaiein vasculi, quod operattis est, virginiialero in diunt per Isaiam (Cap. tvi), quod pro DliiSel filiabuS
audientis potestate dimisit, et Cgo Doetor Geritiuro, Jocum in cflelisliabeant paratum. Horum typiis est
qui omnibus omnia factus sum (I Cof. ix , 22), ut Abdemelecli [Mss. Abdanielecb] eunuehus iri Jere-
oinnes lucrifacerem, onus perpeluse caslilatis sialim mia (Cap. xxvm); et spado ille reginse Candacis in
in principio, credeiuium imponam cervicibus infir- D Aeiis Apostolorum (Cap. vin), qui ob robur iidei,
morum? Discant prius ferias nupiiarum, Vacent ad viri iiomen oblinuit. Ad hos et d Clemeris 258 suc_
tenipiis orationi, til accepto gtisiu pudicitise, id sem- cessor Apostoli Petri, cujus Paulus apostolus me-
per babere desiderenl, quo ad modicum deleclali minit, scribil Episiolas, omhemque pene sermoiiem
sunt. Domihus lentatus a Pharisaeis , uttum secun- suuoi de virgjiiitatis puritate Contexit : et deiiiceps
duui legem Moysiuxores liceret diniiitere, omuino mutti Aposiolici, et Manyres et illuslres tam. sancii-
fieri prohibuii. Quod discipuli considerantes, dixe- tate quam eloquentia viri, quos ex propriis scriplis
rjnil ei: Si tolis esicausa hominiscum uxore, non ex- nosse perfacile esl. Existihw enim, inquit, fr hoc
rjosum, ut ex lanta yarieiate coujiciat qnanla sit veteri °
ediiione.
in iiliis sentoniiis miiioris momenii sylva variarum Duo prscstantiores mss., necessitaseit Se-viiutis.
d Pro virginitate locuium fuisse S. Glenientem
lectionunj, quarum lamen nou meininimus.
MARTIAN. per Epistolas suas testattir etiam S. Epiphanius Hse-
« Hfsc pcricopa, guonimnboiiumesthominisic esse, res. 50, c. xv, et locus quidein ejusmodi occurrit in
in.nosiris codlcibus non invenitur. priori stia ad Corinibios.
b Suffecirous.vocemjerrowmex consensu mss*et c linpressi hoc oput bomm, elc.; sed5dpnsredun*
92& ADVERSUS JOVlNiANUMLIB. 1. slo'
opus bonum esse ptopter inslantem necessitalem(I Cor. jXparco. Sie, ait, obtendo cariiis IribuJalionem, quasi
vn, 26). Quse est illa necessitas qrire, spreto vifi- non majora sint propter qute riubere non^debcatis.
culo eorijugali, virginiiatis appelit libertatem? Vm lgitur Iwc dico, fralres : Tcmphs breve est; Reliquutii
ptmgnantibuset hutrien'ibus ihillo die (Matlh. xxiv, esi, a ul qui habent itxotes, sic sint tamquuht rion hq-
1S; jUarc. xni, 14; Luc. xxi, 23). Non hic scorta, benles. Nequaqnam jam de Virginibus dispulo, quos
iion hic liipanaria coiidemnaiilur, de (|liorum dam- hiil.a ainbiguiias est esse feliceii Ad niaiiios venio.
ristione nulla dubitatio est: sed uteri tuinescentes, Tempus breve esf, Dominus prope est< Etiamsi
et infahtuni vagitus, et fitietns atque opera rtiiptia- riorigentis viveremus aiinis, ut antiqni liomines ,
riim. Quoniam bonuin est homini sic esse (l Cof. vii, tamen breve putandum esset, quodhaberet aliquan-
26). Si bonuro est homini sic esse, liialiim eii Crgoi do finem , et esse cessarel. Nunc vero cum brevis
boiriini sic nou-esse. AltigqtUses uxori, noii qumrefei sil iion lara Isetitia, quam tribulatio niipli;iiuiii, quid
iolutiohem. SolutuS esab iixore, noli qucefere uxotem• aecipimus uxores, quas cogemur ciio aihitieie? Et
(Ibid., 27). Habet unusquisque nostrum termhiosi qui flent, inquil, et gqudent, ei ehmnt, et uiuhtnr hoe
suos : redde niihi metiiri, et luura lene. Si alligatus esi mundo, sic sint, quasi ttoH fleant, gaudeant, tmanl,
uxori, ne illi des repudium. Si solutus sum ab tixo- utqntur liocmuhdo. Prmietit enim ftgura hujus mundi
re, non qnseram uxorefti. Ulego non solvo Cohjtigia,, B (I Cor. vii, 50), Si irinndus transit, quo universa
si semel ligata stint; ita tu nori liges quod soluitiini clauduiiiur : imino figura et convepsaiio hujus mun-
est. Simulque significantia considerarida Verborumi di, quasi nubes, prseierii, ihter csetera niuiidi opera
est. Qui uxorem habet, ut debitor dicitur, et eSse et nuplise pra-teribtinl. Neque eriiin erriht p&st te-
in prscpuiio, et servus uxoris, et qtiod nialoruihi Stirrecticnem conjugia: Si auteni ffiors finis esi, nu-
servorum est, alligatus. Qui autem sine uxore esi, ptiaruni : ciir necessiiatem iion in voiuiitaiem ver-
prinitiiii nullius debitor est, deinde Circumcisus, tejv limus ? Et quod invitis exiorquendtim est, ciir non
lio Iiber, ad extrenium solutus. Spe prrcmioruiii offerimus Deo? Qui sine uxore est,
15. Virgines ihcestcesi nupserihl post cohsecratio- sbtiiciius est quceDonlihi sUtit, tfuomodo plqceql Deo.
nem. Tempus viimomhe breve esl. Prmceptor Hiefo- Qui autem cum uixoreest, soilicitus est qitassunt mun-
nymi Gregotius Nazianzenus. Virginilas qumsil liosiiai di, quomodo placedt ttxori, ei divisus est. liitueariiur
Christi. Quid ihtersit ihler huptias el Virgihitalem.-^ curarutn virginis, maritique 260 distaiitias. Virgo
Curramus per reliqua, neque enim nos patilur ma-• Dtoiflo, maritus traori {rtaeeredesideratj et ut uxOri
gnitndo voliiminis diulitis in singnlis immorari. S\i piaceat, sbllieilus est dehis qtise surit mundi, quse
autem acceperis uxoreih, noh peccosti. Aliud est non Ctini riiuhdo utique transitura siilit : et divisns esl,
peccare, aliud benefacere. Et si nupserit vttgo, nori C in multas scilicet shllicftudinuiri paries, miseriarum-
peccavil[Al. peecabit]. Non illa virgo, quse se semel que disiractusi Non est liujtis loci nuptiaruro angu-
Dei cultui dedicavit : liarum enim si qua nupserit, stias describere, et qiiasi io commtinibus locis rhe-
habebit damnatiunem , quia primam fidem irritam tbrico exsullare scrmone. Plenius super hac re
fccit. Si aUtem hoc de viduis dictura Qbjecerit, Contra Helvidiurii, el iri eo libro quem ad Eusto-
quanto magis de virginibus prsevalebit, cum eiiam Cliiilriiscripsi, arbitror alisOltitura. Certe ek Tertul-
liis nori liceat, quibus aliqiiando licuit! Virgines lianus cum adhuc esset adolesCefisb lusit in hac
enim, quse post coiiSeeraiionem nupserint, rion taiii riiateria. Et prajcepior meus dregorius Nazianaeuus
adulterse sunt, quam incestse. Ac ne videreiUr in eo virgihitateiri ef huplias dis«eferis, Grsecis Versibiis •
quod dixerat: El si nupserit virgo, noh peccavit,259 explicavit. Ntinc iliud breviier adnioneo, iii Laiinis
rursum co3tibes ad niipiias provocare, slaiira se re- codieibus htilic locum ita legi : Ditiisa esie- vifgo et
frehal [Af. refrenafitj, et alind iiiferelido, infinnavit mulier. Quod qiiamqnam liabeat siitim sensunSj eta
quod concesserat, dicens : Tribulationetn tamen car- me quoque pro qualitale loci sic edisserium sit,
nis habebunt hujusinodi. Qui sunt isll qtii iribulaiio- tameh non est Apostolicre Veritatis. Siquidem Apo-
nero carnis habcbuni? Quibus supra indulserat : Si stojus ila scripsit, ut Supra Iraostulimus : Solliciius
acceperis uxorem, non peceasii; el si niipseril virga, D eii qum suni «mnrft, qu&htodvplaceat uncori, el.divisus
non peccuvil[Al. peccabii] : ifwulaiionein latnen car- est; et liac senientia defiftila, trarisgredlitur ad vir^-
nis habebun!,hujusinodi. Nos iguari rerum, putaba- gines et coniinenles,, et ait : Mulier innupla, el vitgo
mus nuptias saliem carnis habere toitianii Si atitem cOgiiat qum sunt Domini, ul sit sancia corpore el
nubeniibus etiam in Carne iribulaiio esl, in qua spiritu. Non omnis inuupta.et virgo est. Qu?o auleni
sola videbanlur habere delieias, quid erit reJiquum virgo, utique et iniuipta est. Quariiqtiahi ob elcg:in-
propler quod nubant, cum el in spirilUj el in ani* tiam diciionis poiuerit id ipsuiji allero veibo repe-
ma, et iii ipsa cartie Iribulatio sil? Ego autem vobis tere, mulier innuptu el vifgo i vel eerte delinjre yo-

dare, tum noslri codiees docuerunt, lum Grsccus
La.tinusque lexliis. Alia quscdam minoris mornenii
supra niquciiifra emendainus.
« Vcroijensis, ui el qui habetpt.Gfsec.> Ivn z«i:oX.
i> lndicai fonasse pocma ahqnod de Virgiiiiiate
scriptum a Terliiliiaho in adolescentia ; neque enim
lusisse dici potesl in eo libro qui Exhorlolio ad cosli-
laiem inscribiiur, et sub vilse finem Coropositus est,
et pruuerea de molestiis nuptiarum ex propositQ age-
hai, teste ipsoHieronyino. Moxaddituii).Naiiaiizenas-
in nullis mss. iiiveiiimuSj.
<=Mss. ut in textu babetur^ m.ulief,et virgd. Etiiii
sensum. edisseruit lib. contra ilelvidiurri, el in epijsti
22, ad Eustocluum, quam vide riuiii. 21, not. c.
251 S. EfJSEBIl HIERONYMI 232
luisse quid esset innupta, id est, virgo : ne mereiri- i duplexque ei incumbil necessitas, aut accipiendrc
ces putemus innuplas, nulli certo matrimonio co- conj'ugis, « aut rtiendi; quod vult faciai, non peccal,
pulalas. Quid ergo cogitat innupia et virgo? Qttm si nubat: faciat, inquit, quod vull, non quod debet.
Domini tunt, ut sit sancta et cprpore et spirilu. Ut Non peccat, si ducit uxorem : non lamen bene facil,
nihil aliud esset, ut nulla inerces virginem amplior si duxeril. Nam qiii staluit in corde suo firmus, non
sequeretur, sufficeret ei hscc sola prsclaiio, cogilare habens necessilaiem,h poteslatem autem habens sum
qusc Domini sunt. Slatimque docet quac sit ipsa volunlatis, et hoc judical in corde suo servare virgi-
cogitatio, utsit sancla corpore et spiritu. Nonnullsc ncm suam, bene facil. Igilur el qui malrimoniojungil
quippe sunt virgines carne, non spiritu, quarum cor- virginem suam, bene facil; et qui non jungit, melius
pus iiitegritm esi, anima corrupla. Sed illa virginiias focil (I Cor. vn, 57, 58). Signanter et proprie supra
hoslia Christi * esl, cujus nec meniem cogilalio, nec dixerat, Qui ducil uxorem, non peccat: liic Qui servut
carnein libido maculavit. E contrario, qusc nupta virginem suqm, bene fqcit. Aliud esl auiem 262
est, cogitat quse muudi siint, quomodo 261 placeat non peccare, aliud est benefacere. Dedina, inquit,
viro. Sicut qui uxorem habet, sollicilus est qusc a mafo, el fac bonum (Ps. xxxvi, 27). Illud declina-
sunt niiindi, quomodo placeat uxori : sic nupta res mus, hoc sequimur. In allero inilium, in altero
mundi cogitat, quomodo placeat viro. Nos aulem _. perfectio est. Verum ne in eo quod dixil, el qui tna-
non sunius de boc mundo, qui in maligno posiius Irimoniojungil virginem suam, bene facit, exisiimel
est, cujus figura prseierit, de quo diciiur ad Aposlo- aliquis observalioiiem nosiram non stare; protinus
los : Si essetis de hoc mundo, amarei [Al. amasset] hocipsum bonum exlenuat,et obumbral comparalione
ulique mundus, quod suumeral (loan. xv, 19). Ac ne melioris, el dicil : Et qui non jungil, meihis facil.
forsilan puiarelur, onus gravissimum casiiiatis no- Nisi illaiurus esset [Al. fuisset], melius facil, num-
leniibus imponere, siatira jungit causas suadendi, quam prsemisisset, bene facit. Ubi aulem bonum et
et ait: Hoc au em ad ulilitaiem eestramdico: non ut melius esl, ibi boni et melioris non unum est pra>-
laqueum vobis injiciam, b sed ul ad id quod honeslum raiura : el ubi non unum prsemium,ibi ulique dnna di-
est, et inienie (acil servire Domino, absqueulla distra- versa. Tantum est igilurinternuplias el virgiuilatem,
clione. Proprietatem Grsccam Lalinus sermo non quantum inter non peccare, et bene facere; immo
explicat: quibus eiiim verbis quis possil edicere , ut levius dicaro, qiianturo inler bonum et melius.
e Upb; rb iva-/rip.ovzai evizpbaeSpov TWKvpitoatzepi- 14. Vidum qum pascuntur eleemosynis Ecclesim.
anaazoi;'! Uude et in Latinis codicibus, ob iranslalio- — Finita disputaiione conjugiorum et virginiialis,
nis dilficuliatem, hoc penilus non invenilur. Uiamur inler utrumque cauto moderamine prsecepioruiii, ul
jgilur eo quod vertimus. Non imponil nobis Apo- „ nec ad sinislram, nec ad dexlerani divcrieret, sed
slolus laqueum, nec cogit esse quod nolnmus; sed via regia graderetur, et illud implerel: Nesisjusttts
suadet quod honestum est et decorum , et intente multttm (Eccles. vi, 17 ), rursum monogaroiam diga-
facit servirc Domino et scmper esse sollicitum, et mise comparat, et quornodo nuptias subdiderat vir-
cxspeciared paralam Domini voluiilatem, ul eum ginitali, ita digamiam piimis nupiiis subjicit, etail:
quid imperaverit, quasi slrenuus, et armalus miles Mtilier alligala cst, quanto temporevir ejus livil; quod
statim impleat quod prseceptum est, et lioc facial si dormierit vir ejus, liberata esl; cui vult nubat, tan-
sine ulla distentione [Al. distcnlatione]: quae daia lumin Domino. Beatior autetn erit, si sic permqitscril,
esl secunduni Ecclesiasten (Cap.in) horoinibus hujiis secundumconsilium meum. Puto autem quod el ego
mundi, ui disieudantur in ea e. Si quis aulcm con- spirilum Dei habeam (lCor. 59,40). Concedit sc-
siderat virginem suam, id esl,f carnem lascivire, cundas nupiias, sed voleniibus, sed his, quse se
et ebuilire in libidinem, nec refrenare se potesl : coniinere non possunt; ne luxuriatse in Christo, nu-
a Rursum Veronensis et Cislerciensis mss. addunt cere, posuit Amanuensis GRE. Vnde, etc, ut osicu-
ardumn et humanilalem transgrediens prmceplum: ]D deret, nec legerel. Cscteii omnes codices retinent
cum jussio fil evisceral, imperanl enim tnujora viribus omiiia verba Grseca, quse nos edidimus. MARTIAN.
ct decmpli necessitatesolvil obnoxium, quuj el vitiosa —Mss. Veronen. et Cisiercien. pro ewzpbaeSpov,
trajectione peccaut, et peiegrinain operam subo- aperieleguut ETiUPEiPON,non diverso quidem sen-
lenl. su,d sed lectioue haud spernenda.
h Veronensis sed ad id, absque ut, quod nec Grse- Anlea erat paratum, renuenlibus mss.
cus lextus habet. Olira addebalur in line, vos ad- e lteruni ei pari consensu duo codices Veronensis
horler. el Cisterciensis addunt: Ebullire dicitur virgo N. R.
ellob;rbeva)cop,ov.CorruptissimeErasm. elMarian. E. (sic forie natura) id esl de verecundo: in deside-
inore sno lnuic loctiin ediderunt. Priiiium supplenl rium carnalis appelcntim fervore membrorum, aninue
iu Latinis, vos adhorter, qu;e non leguntur in mss. vigor exslinguitur.
codicibus; deiude Grsccum veroiculura lotum reci- f Casanaiensis carnem lascivientemebullire, etc.
tant, cuui Hieronymus tilliiiiam puriem ejus, non s Obiinebai aulea incongruo sensu, aut speruendm
expres-am ob iranslaiionis difficultaiem, lautam re- pro anl rttendi quod resliluiiiius ex nosirornm oni-
tincat juxia fidem omniumexeraplaiium niaiuiscrip- niiiiii mss. fide : qtii insuper pro si nubat, legmil si
ptoruin. Quodque pejus cst, n<>nnionent Lectorem , ducal uxorem; et nubere quidem de rauliere proprie
qure addiileiint de suo, el obtruderinimulia in con- dicilur,
h
non <ieviro.
textum llieronyiiiiaiium, nulla justa.necessitate co- Iidem mss. poiestatemautem habet, et hoc judi-
geiue. Notabile porro existimavi, quod legiinus in cavit, juxia Grsecum fyet, et y.iy.piy.ev.
codice ms. Satigeriuanensi, in quo postvocem edi-
853 ADVERSUSJOYINIANUMLIB. 1. 254
bere velint, habenles damnationem, quod primam j^rare j non possuni. Simulque considera, quod quse
fidem irriiam fecerint, et hoc concedit, quia multse duos liabuit viros, eliamsi anus sit, cl decrepita, et
abierunt relro post Salanam (I Tim. v, 15). Cseie- egens, Ecclesise stipes non meretur accipere. Si au-
rum bealiotes, inquit, erunt, si sic permanserint: tcm panis illi tollitur eleemosynse,quatilo magis illc
continuoque subjungil Apostolicam aucioritatem, panis qui de coelodescendit, quem qui indigne come-
secundum meum consilium. Porro ne auctorilas derit, reus eril violaiicorporis ct sanguinisClnisti!
Aposloli, quasi hominis, levior viderelur, addidil: 13. Multa compulsus esl vellePaulus. — Quam-
Pulo aulem quod et egospiritum Dei hobeqm.Ubi ad quam bsec testimonia quse supra posni, in qnibus
coiUinentiamprovocai, ibi non homiuis, sed Spiritus viduisconceditur, ut si velint, denuo nubanl, quidam
Dei consilium est; ubi autem nubeudi concedit ve- inierprelantur super his viduis, quas, amissis mariiis,
niam, 263 Spiritum Dei non nominal, sed pruden- sic invenerit fides Cbristi. « Nec enim consequens
tise librat consilium, ita singulis relaxans, ut unus- esset, ut Apostolus postbaptisma viro morluo, jubeal
quisque ferre potesl. Juxta hunc sensum omnia illa alieri nubere, cum habentibus quoque uxores prse-
snnl accipienda: Nqm qumsub viro esl mulier, vivente ceperit, ut sic sint, quasi non habenles, ei ob banc
viro, alligata est legi: si aulem morluus (ueril vir, causam non esse uxorum numerum definituin: quia
solula esl a lege viri. lgilur, vivenle viro, vocabiturJJ ] post baplisma Chrisii, eiiam si lerlia ei quarta uxor
adultera, si (tierit cum alio viro, Si aittem morluus fuerit, quasi pritna reputeiur. Alioquisi post baptis-
fuerit vir ejus, solula esl u lege, ut nonsit adullerq, si ma, primo moriuo, accipitur secundus, quare non
ftterit cum alio viro (Rom. vn, 2, 5). Et illud ad secundo, et lertio, et quarlo, et quinto * mortuo,
Timotheum: Volo ergojuniores viduas nubere, filios accipialur sextus, el reliqui ? Potest enim accidere,
procreqre,motresfamiliascsse, tiullatn occasionemdure ut intelicilaie quadam, vel judicio Dei snccideniis
adversario tnaledicli gratia. lam enim qumdamcon- nnptias repetilas, adolescentula pluresaccipiat viros,
versmsunlrelro post Satanqm (1 Ttm. v, 14), et rcli- et anus primo marito in extrenia auaie vidueiur.
qua his similia. Quomodo a enim virginibus ob for- Primus Adam monogamus : secundus agamus. Qui1
nicaiionis pericnlum concedit nuptias, et excusabile digamiam probant, exhibcant lertium Adam diga-
facit, quod per se non appelitur , ita oh eam- mum, quem sequanlur. Vcrum fac ut concesseril
dem fornicationem viundam, concedit viduisse- Paulussecundamalrimonia; eadcm lege et lerlia con-
cunda malrimonia. Melius est enim liccl alierum cedit, et quarta, et qiiotiescuroque vir morilur.
et terlium, unum virum nosse, quam plurimos: id Mttlla compellilur Aposlolus velle, qure non vult.
est, lolerabilius est uni homini prostitutam esse, Circumcidit Timotheum, rasit ipse calviiium, nudi-
quam mttltis. Siquidem et illa in Evangelioi>Joannis Q ( pedalia exercuit, comam nulrivit, ei toiondil in
Samaritana, sexlum se maritum habere dicens, ar- Cenchris. Et cerle castigaverai Galalas, Petrumque
guitur a Domino, quod non sit vir ej'us (loan. iv, reprehenderal, quod se propter observationes Judai-
17). Ubi enim numerus niariioium esi, ibi vir, qui cas a genlibus seppraret. Quomodo igilur in cseteris
proprie unus est, esse desiit. Una cosla a principio Ecclesiic disciplinis Judseis Judseus, Eihnicis Eihni-
in unam uxorem versa est. Et erunt, inquit, duo in cus, el oinnibus omnia facms est, ut omnes lucrifa-
carne ttna (Genes.n, 24): non ties, neque qualuor, ceret: sic et digamiam 265 concessit incontinenli-
alioquin jam non duo, c si plures. Primus Lamech bus, nec nupiiarum numerum prscfinivit, ut dum
sanguinarius et homicida, unam carnem in duas di- videntsibimulieres iia poslmorlem maritisecundum
visit uxores: fralricidium eldigamiam, eadem cala- concedi, utleriiiisquarlusqiieconcediiur, erubescaiu
clysmi poenadelevit. Deallero septies, de altero se- alterum accipere, ne trigamis etquadrigamiscompa-
pluagies seplies Vindicaluraest. Quanium distant in renlur. Ubi enim unus excediiur, nibilreferl secun-
iiuiuero, tamum et in crimine. Quam sancta sitd di dus, an terlius sil, quia desinit esse monogamus.
gamia, hincostenditur, quod digamns in clerum eligi Omnialicenl, sednonomnia expediunl( 1 Cor. vi, 12,
non polest, el ideo Apostolusad Timothetim: Vidutt, et x, 25). Non damno digamos, immo nec irigamos,
inquii, eligalur non minus sexaginta annorum, qumD ] et, si dici polest, oclogamos: plus aliquid inferam,
fuerit uniusviri nxor (l Tim. v, 9). Hic omne pracce- eliam scortatorem recipio pceniienlem. Quidquid
pliiin de his est viduis, quse Ecclesise pascuntur sequaliler licei, scqualilance pensaiidtim est.
eleeinosynis. Et idcirco selas 264 prscscribitur, ut 16. Castitas semperpralatq nupliis. Non esl bonus
ijlsclanium accipiantpauperum cibos, qusejam Iabo- duplex numerus. — Scd quoniam ad velus nos trahit
a In mss., quomodo enim virginibus fornicotionis tum vim passa inslitutio Dei per Lamech,eonstitit po-
pcriculumconceditnuptias ita eadem fornica- stea usque in finemgentisillitts. Asimdiluviuminiqui-
tio concedilviduis secundamatrimonia. Superior post tates provocaverunt,semeldefensmqualesfuerunt non
vociila iii iisdeni non babeliir. tamen duo matrimoniameruc-
h NomenJoannis in noslris mss. cl veteri editione runl. sepluagiesseplies,quod
quoque desidcraiur. d Malimcum veieri edilione legi Monogamia
« Legiinusex eiuendatissimo Yeronensi libro si Digamiq; sed mss. non suffragamur. pro
plures pro sed plttres. Seqtieus locus ex Termlliano e Noslra exeniplaria, ncc consequensesse ut,elc.
de Monogamiaexpressus ubi, Primum, inquit, sce- f Mss., mortuis; et mox pari consensu, plures qb-
lus homicidiumin (rairicidio dedicatum, tam dignum jiciatviros pro qccipiql; ei paulopost, secundusAdqm
sectivdoiocoscelusnon fuil, quamdumnuplim. Semel virgo pro secundusagamut.
PATROL.XXIII. 8
 25§ S. EUSEBII HIERONYMI §56
Tcslariieiitiiih,Ct iitcipiens ab Adam, ad Zaehariam A Etvidit Deus quia bonttm esl, iu secundo die lioc
el Elisabelh perveriit: ac deiiide oppOliitPetrum ei onininosublraxit: nobis inielligeiilianidereliiiqtiens,
Cieierosapbstolos, a iios qtioquedebemus pereadeni non esse bonum duplicem niimcrnni, quia ab e
ciirrere vesligia qtircstioiiUm,et docere casiiiatem unione dividat, et prrefiguret foedera nupliarum.
'seroper bperi huptiaruni fuisse prrelaiam. Ac dc Undeih arca Noe umnia ahimalia, qujectiniqiiebina
Adaih quideiii ei Eva illud dicendnm, quod ante of- ingrediuntur, immunda suiit (Gen. viicf vm). Impar
fchsaiii in paradiso virgiiriesfuerinl: post peccaium ntitnerus est muridus. Quamqiiamin duplici numcro
auteiri, fetextra paradistiliiproiinus nuplise. Deiiide, osteodaiur et iiliud sacrainenliim, qtiod oc in bcsiiis
quod hoc ipsiiiri inlerprelciur Aposiolus : Proptei quiderii el in iirimundisavilitis digamia comprobaia
hoc relinquet horiio patreih 'etthatremh suqih, et ad- sit. f Bina enih) ingrediuntur imuiuiida : et seplena
hmrebituxori sum, et erutit dttoiricarne lina (Ephes. quaemtiridasuni, in haberelNoe post diliivium,quod
V, 51, ad Geh. li, 24). Slatimque subj'urigit: Sacra- de impari nnmero stalim Deo posstetofferre.
meniuhilioc iriqgnumest. Ego aui-eiridicoiri Christo 17. Si autem transferiur s Enoch ,, et serv3lur in
'eiin Ecclesia(lbid., 52). Chrislus iri carne virgo, in dihivio NQe, non reor idciico tfanslatum Enoch,
Spiritu iiionogiihius.Ufiariieiiihi liabei.Ecclesiahi, de quod uxorem habuerit; sed quod primus irivocave-
qiia iderii Apostolus: Vifi, inquit, diligite uxoresve- B rit Deum, et credidcrit h iii CieatOrem[Al. Snlvato-
iirqs, sicut 'et ChrislusEcclesiqiri(Eplies. v, 25; Cd- Vemjide qtio Pauliis apostolusin Epistolaad Hebrseos
Uts. lii, 19). Si Cbrisius saricte, si casle, si absque plenissime docet (Hcb. x, 5). Porro Noe, qui quasi
dlia itiaculaEcelesiam diligit: viri qiioqne iri Casti- Secunda radix hiiinano generi sCrvahaiuri uiique
tale lixores suas diligaiit, et sciat Uiiusquisqrievas cum 267 uxoreetfiliis debuit reservari. Quamquaffl
Siitihiposridere in saneiificaiione et honore, hon in in boc mysterium Scriplurarunl si\. Arca illa, jnxla
passione dcsiderii, sicut et geriies, quse hcsemnt aposlolum Petriim (1 Pet. m), lypiis Ecclesise fuit,
Denm : Nequeenimvocqvithos Deusin irnmuridiliqth, ih qua oclb animfcsalvaefactsestini. Qitando ingre-
ied ih sahciificaiioriem(I Thess. lv, 7): exueniesrios diltir in oarii Noe, lain ipsej qttam filii ejus, ab uxo-
veiefethhomiiiemcutrioperibussuis, el induentes ho- ribus separaiitur : quando vero egrfediltirin terrnm,
vurii,qui feiwvalur268!n coghiiUriethsecuhdumimq- jungUiUurparia : et quod in area, id est, in Eccjesin
gitiehiCreqiorissui : ttbiiioh esl e inosculuset femiitq, fuerat iseparalum, in mundi conversaiione sociatur.
Gfmcriset ludmus, eircitmcisidel prmpulium,borbariis Siiiitilque si arca plnres babuit mansiones et nidn-
ei Scytha. servusetliber, sed oiriniaetinomriibiisCliri- los, et biearoerata, et iricamerata , et diversas be^
sius (Coloss.ni, 10, II). Imago Creatoris nOrihabei stias; el prQquaiiiateaninialiurohabilaiionesquoque
coputam nuptiarum. Ubi diversitas scxus auferlnr, C vel maj'ores vel minores, aeslimo qiiod diversiias
et veteri homine exuiniur, et indtiiriiur novo, ibi in iila niarisionuniprsefiguraveritEcclesiscvarielaiem.
Cbristum renascimur virginem, qtii hl riaius ex vir- 18, Comedehdarnmcarninmii<»Hti«.--Quodatitem
gine, etrCiialus per virginem esi. Quod auteni ait: riobisolijicit,in sficundaDeibenediclionecomedenda-
Cresciteel multiplicqmini, el replele lefrqm (Geh. i, ruffl carnium liccntiam daium , qure in prima con-
28), necesse fuit prius plahtare sitvairi et crescere, cessa nori fiicral, scial quoriiodo repudium juxta
Ut cssel quod postea posset excidi. Simulque consi- eloquium Salvatbris ab iiiitio iion dabaior; sed
deranda vis verbi, replete ierrdni. Nuptise terrarii propler diiritiam cdrdis noslri, pcr Moysenbumano
replent, virginitas paradisiihi. Sed et boe iiuueridum gcheri coiiCessuriiest •;sic et esum carriium usque
d duiniaxat jtixta hebraieiiiii VCritalerii,quod Cliiii ad diliivititri igiiotuiri friisse. Post diliiviuriivero,
Scripttiia in pririio, et tertio, et quarto, et quiiiioi qriasi in ereino rnurmuranli populo Coltiniiccs: ila
et sexto die, expietis opeiibus singiiloruin dixerit: deritibus nosiris nervos el s viruleiuias cariiis inge-

a Casanaterisis, et cmterosaposioloshabuisseti.w- de arca Noe c 12, Theodoreius qusesi. 50 in Genes.,

res, tws, eic. jy alijqiie. Noium lamen est, alios itidem ex antiquis
h VocnlamSHamnec nostra cxemplaria nec Grscca septena paria intelligere. .
epistola ad Ephesios habenl. « Qui priinus invbCaverilDetim, aul nomen Do-
c Tanium non expiinxiiniisverba mascutuset fe- riiiiii, nbri Enoch fuit, sed Enos, filius Setb. Gehes.
tnhia, qusc in edilis bic inlersenintur conlra inss. iv, quem vero iraiislalum dicit Scripinra, Genes. v,
onuuum, quos consiiluiinus, (idem, immq et lcxtus iion Euos, sed Enocb, Jared filius, est, de qtto in
Pauli ad Colossenses III , 10, ciijus hic lncus esl: Episl. ad HebrseosAposiolusloquiiur. Forie prope-
infra enini riescioquid de sexuiitn diversiiate expo- raniem llieronyinum fefellil nominis similiitid".
nit Hieronymus, quse illis lUcumque suffragaiilur. h In Creqiorem.Falso in editis Iegitnr in Salvalo-
Tuiii legimus, s.ed oninia, et in omnibusCtiriiiisdcrii fem; euni omiies mss. codices relineant, in Crealo-
mss. et Grnecole.xtti, rein, rie lirio qnidcm excepto. Porro liiiOel.inon est
d HoilieiiQiinisi apud LXS et ArabicamVersio- priimis, qiii invocavii Demii, sed Enos (iihfs Setb;
nem addiliir seeunda die, vidil Deus. nisi forie intelligat Hieronyraus crilium peculiarem
e Scilicej, ab unilale. Vide iu epistolam 22, ad fldei in Enocli, de quo meininil Apostolusin Epistola
Ettstocbiumpag. 101, n., h(ncbis col. 408, not, d) ad Hebrxos cap. xi, ubi niliil dicilur de Enos filio
1 Mss., b'maejiim el biria higrediuniuf ': riiox iil Seth. MARTIAN.
Casanalensi JVoenomen desideratur, Cscterumsic ^s Cravius hiaviilt jurulentas carnes:Casanaterisis
inlerpreiannir qui sepieni numerO,hon septeiii pa- viiUlentq*cornes habci; sed Veroiiensis.ferme ele-
ria niundorum antmalium in arcairi ingressa inlClii- gahiius iufutentias cdfnis. fiocent etiam TeriuIIiiiiiis
gtint, Augusiinus de Civitate Dei xv>27; Ambrosius iVde Jejuniis, Origenes ad Genesis1. xxix, BasiJius,
257 ADVERSUS JOVINIANUMLIB. I. 258
stas. Docel Apostolus scribens adEphesios (Cap. 1), A 20. Corpus Christi tnundi debenlsumere. — Miror
Detim proposuisse in adimplefione tempornm rcca- autem cur Judam el Tliamar nobis prnposuerit in
pilulare omnia : et u ad priiicipium tralierc in Chri- exenipluni, nisi forle et roeretiicibus deleclaiur; aut
snim Jesum, quse sunt super coelos ctsuper terram. occisuin Onam [Mst. Aunam], qttod fratri semen in-
Unde et ipse Salvator in Apocalypsi Joannis : Ego viderit : quasi nos qualerocuraquc seraiiiis fluxum
sum, inquii, a el w, inilium et finis (Apoc.i, 18 et absquc liberorum opere comprobemus. Perspicuura
xxii, 15). Ab exordio condiiionis humanae, nec car- esi deMoyse, qtiod pericliiaius esset in diversorio ,
nibus vescebamui', nec dabamus repudium , nec nisi Seplwra, quse interpretatur atiis, 269 filiui»
prseputia nobis eripiebanlur in signum. Hoc cursu circumcidissei.elprsepulium nuptiarum cuhro Evan-
usque ad diluvium pervenimus. Post diltiviumautem gelico desecassel. Tste nempe Moyses est, qui cuui
cum daiione lcgis, quani implere nullus poluil, vidisset visionem magitam, et Angelum, e siveDo-
carnes ingesise sunt ad vcscendum, -et h reptidia minum loquentero Hi rubo, ncquaquam valtiit ad
concessa duritise , et cultellus circumcisioiiis appo- eum accedere, nisi sulvisset corrigiam calceamenli
"
silus", quasPDeimanusplus in nobis creaveril, qtiam sui, et abjecisset vincula riuptiarum.
necesse esi. c:Postquam autem Cbrisuis venit in line de amico et propheia et legifero I
lemporum, 268 cl w revolvit ad «, et extremitatem ^ populus accessurus ad montera Sina
retraxit ad priiieipium : nec repudiuih nobis dare rtis eloqttium , tribus diebus sanclii
perniiitilur, nec circtimcidimur, neccomedimuscar- et se ab uxoribus absiinere. 'Quod
nes , dicenie Apostolo : Bonum estvinum nonbibere, (licet prxpostere faciam hislorise c
et carn.es mn comedere(Rom. xiy,2!).Et vrnutu dere) eliam ad David fugieiuem, au • aciniiieiecii
enim cum caniibus post diluvium dedicatuni esi. sacerdote diclum : Si mundi sunl pueri ob uxoribus?
49. Isaac Chtisti figura. —Quid loquat' dc Abra- Et ille respondit : Ab heri et nudiuslertius (1 Reg.
ham, illipse asserit,*!irigamo, qui signum fidei in xxi, 4). Paues enim propositionis, quasicorpus Cbri-
circumcisinne suscepil? Si im-iiamuruxorum iliius sti, de uxorum cubilibus consurgenles edere non
numerum, imiteraur ct circumcisiuiiem. Neque eiiim poierant. El nobis in iransilu est contemplandum
in parie Sectandus, et in parle repudiandus est. quod dixit: Si mundi sunt pueri ab ttxoribus? videli-
Porro Isaac uiiius Rebeccse vir, Chrisli prsefigurat cet quod ad munditias corporis Christi, omnis coi-
SiCclesiain,*1 et diganiiffi suggillat lasciviara. Si au- lus immundus sil. In lege quoque prsccipitur, ut
lcm duas tigas uxorum et concubinarum habuit Ja- pontifex nisi virginem non ducat tixorem (Lcvil.
cob, et «ion vtilt adversarius acquieseere, lippien- xxi), nec [Mss. ne] viduam accipiat. Si eadem virgi-
tem!Liamdeformem atque fetuosamsynagogselypum C nis viduseque conditio est, quare allera recipitur,
prsetulisse; Bachel vero pulcbram et diu sterilem , altera reprobatur? El sacerdolalis vidua in donio
'EcclCsisesignificasse uiysleriura , scial, eo lempore jubetur sedere palris sui, nec secundum nosse ma-
hocfecisse Jacob, quando eratjnter Assyrios, etin irimonium. Si soror virgo moritur sacerdolis, B quo-
Mesopolamia Laban durissimo domino serviebat. roodo ipse ad palris ac malris exscquias,|iia ad eam
^Quando aulem Terram sanclam ingredi voluit; et jubetur incedere. Si vero nupta sit, quasi aliena
iiririonieGalaad exsiruxit acervum lestimonii, iu quo coiiteninilur. Qui uxorem duxerit, el qui plantavcfit
iiijjil inier sarctnsis ejus "Mesopolamiseposscssorin- vineani velut propagines filiorum, prohibelur ad
venerat, jurans se numquam ad locumln quo *er- bella procedere (Dcut. xx). Nonenira polestDomini
^vierat teversurum; et ad lorrentem Jaboch cum servire mililite scrvus uxoris. Et de speculis mu-
Angelo Juciatus, claudicarc coepil, et Tzlarvvevpav lierum jejunantium, quasi de purissiniis corporibus
.[Scil. jiervuBJ'emoris]-ejusemarcuit,-.siaiimque Israel virginum.lutcr in tabernaculo fundiiur : cl iiilrinse-
«ortitus est nomen : etilla quohdaiii -dilecta conjux, cus in sanctuaiio lam Cherubim, quani Propiliato-
pro qua servierat jiixiaBethJeera, in qua erat virgi- rium, et arca leslamenti, el 27D niensa proposi-
nitaiis prseco Dominus nasciiurus, a filio [Scil. Be- tionis, et candelabrum, ei iliuribulum ex auro mun-
noni] ddloris oceiditur (Gen.-xxxv, 18); et consorlia D dissimo suiit. Neque enim in Sancta sanctorum
MesopotamiseEvangeliea in civilale moriuniur. inferri polerat argenlum.
Chrysostomus, Tbeodorilus, aliique, anie diluvium finem,el fuiis recurswnqd initium.
vescendsecarnis copiam nonesse factam. d Istlisec, et digatnim suggUlal tqsciviam,peresri-
a Mss. nostri, ad principiutn retrahere in Christo jiam subolent maiium : ccrie in nullo mss. quibus
lesu. Vidc Tertullianum lib. y iu Marciouem. uiimur, inveiiiuiiiur.
* Alibi et in Veroncnsi, repudii concessaduritia 0 Yeronensis, sive Domihum, vel Deum loquentem.
vel durilies. Alii niox creaverhit, plurium n.u.mero. f Gasaiiaiensis cum veieri ediiione, Abimelech;
c rEx Teriulliano de Monogamia expressus est lo- et^paulo post, ad mttnditiam corporis.
ctis : 'Dicit et Apostolus scribens ad Ephesios, Dettm s Falso legeranl bactenus editi, .quonwdoipse ad
proposuissein semelipsoad dispensationemhnplelionis palris sxsequias, ila paler qd eam jubetur accedere.
temporttm, ad caput, id est, ad hritium reciprocare Genuinam lectionem ex Veronensi, etS. .Grucis mss.
utiiversain Ghrisio, qttm sunl super cml.qs, et super restitui, quibus Casanatensis paulisper suffragatur.
terras in ipso, sic et duos Grmcim,summam lilteram.et Yide Levit. xxi, 1 el seqq. Gravius -quoque calcu-
ultimqmsibi induit Dominus,initii et finis concurren- ltim addit, qui taniura in verbo accederediiferl, pro
liuinin se figuras, uli quemadmodum« el w, replica- hice.ders.
tttr, ita oslenderelin se esse, et initii decursum od
23P. S. EUSEBU HIERONYMl 540
21. losue nomina. Secundacircumcisio cum petrino ALproposiium est omnia veleris Teslamenti aperire
cultello. Regnum quinque sensuttm.— Quid moror in mysteria),quinquereges.qui iii lerra rcpromissionis
Moyse, cum mjlii propositum sil cursim cclerilerque ante regnabant, resisiebaritquc Evangclico exerciiui
dicianii, siugula breviter [Al. leviier] perstringere, [Al. exercilu], Jesu pugnanlc, superanlur(Jos. x).
et iiitelligeiiiisc quasdam lineas ducere? Transcen- Hoc pulo iniellcclu esse perspicuum, qtiod ante-
dam ad Jesum filiumNave, quianle diciusesia Anse, quam Dominus populum suum educeret de ./Egyplo,
sive, ul reclius habetur in Hebrseo, Osee, id est, sal- etcircumcideret enm, visus, odoratns, guslus, au-
vator. Ipse enim, secundum Epistolam Judse, salva- diius, tactusque regnaverinl, et his quasi principi-
vit, et eduxil populum Israel ex ^Egypio, el in ter- bus fuerint universa subjecla. Quos Jesusad spelun-
ram repromissionis induxit. Hic Jesus sialim ut venit cam corporis confugientes, etadlenebrosum locum,
ad Jordanem, aquse nupiiarum, qusesemper in Lcge d ipsura ingrediens corpus inierfecit: ut per id oc-
fluxeranl, arefaclse sunt, el stelerunl :et siccis pe- ciderenlur, per quod ante regnabant.
dibus ac nudis populus omnis transiit, ct venil in 22. MoysesLegem significat. Vicenorius numerus
Galgala, ibique secundo est circumcisus. Quod si infaustus. Relphegor qpud Hebrmosesl Priapus. lesus
juxta lilterani accipimus, b penilus siare non polest. non plqngitur moriens.—Verum j'am lempus est, ut
Si enim duplex haberemus prscputium, vel excisa IB castitatis Jesu vexillum levemus. Moyses scribilur
pcllicula ilerum nascerelur, recte secunda circum- habuisse uxorem. Moysenautcm el Dnminus noster,
cisio haberet locum. Nunc aulem hoc significatur, et Aposlolus inlerpretanlur Legem : Habent Moysen
quod Jesus cultello Evangelii populum, qui per de- el Prophelas (Luc. xvi, 29). Et: Ab Adatn tisque ad
serlum venerat, circumcidit, ct circnmcidit cuitello Moysen regnavit peccatum, etiatn super" eos qui non
petrino, ut quod in Moysi filio prsefigurabalur anle peccaverunt,in simititudineprmvaricationisAdm(Rom.
in paucis, id sub Jesu implerelur in ctinclis. Sed et v, 14): nullique dubium est, in ulroque tesiimonio
ipsa prseputia in unum cumulum [ Mss. tumtilum ] MoysenLegem significare.e Sicul ergo legimus quod
coacervata et sepulta, et lena obruia, et ablalum Moyses, id est, Lex habuerit uxorem, oslende mihl,
opprobrium ^Egypti, el nomen loci Galgala, quod Jesttm Nave vel uxorem habuisse, vel ftlios : el si
inlerprelatur revelatio, oslenduni, duni in prseputio potueris monsirare, viclum me esse fatebor. Ei certe
ambularei populus per desenum, oculos ejus fuisse puleherrimum terrse Judrcse in pariitione accepit
csecatos. Yideamus et consequenlia. Post Evangelii locum, raoriiurquc, non in vicenario numero qui
circumcisionem, et consecrationem duodecim lapi- scmpcr in Scripturis infauslus est: in quo servivit
dtim in ioco revelationis, stalim Pascba celebratur: Jacob, ct venditus est Joseph, el quem diligit Esau,
immolalur eis agnus, et sanclse Terrre vescuntur ali- G ( accipiens in eo quredam munera; sed in decimo, de
mentis. Egreditur Jesus, occurrit ei Princeps mili- cujus laude crebro diximus : sepeliturque in Tham-
tise gladium lenens, id est, vel pro circumciso po- nath sare, id esl, in perfeclissitno principatu, sive in
pulo pugnare 271 se roonstrans, vel dissecans 272 numero operimenli no'tii:ut virginum significa-
gluiinum nupliarum. Similiterque ut Moysi e
prsece- ret gregcs, Salvatoris auxilio coopertos in moute
plum fueral, et huic prsecipitur : Solve colceqmen- Epbraim, hoc est in monte frttgifero, ab aquilone
tum tuutn. Locns enhn in quo stas, lerrq sqncla es£ monlis Gflfls[Jlfss. Gaes], qui inlerprelaiur com-
Domini armaius exer- motio : Mons enim Sion, latera aquilonis, civitas regis
(Exod. ni, 5). Quia sic erat
citus in lubis sacerdotalibus, quasi ad Evangelicani magni (Ps. XLVH,5), qure opposita semper invidise
pra>dicationein sub typo Jericho, mundus subverii- est, et per singulas tenlaiiones dicit: Mei vero pene
tur. Eint infinila prseieream (nequeenim nunc mihi moti sttnl pedes (Ps. LXXH,2). Cumque in sepultiira
a Mss. Auses, qttod idem esl. Hanc lanlulam no- ponderibus : Ti%vririvi ia.rpr/.fi Bia.TOUv.ukovp.ivou
niinis differenliam reprehendit Hieronynius quonue aizaBtarnpo;rrivroivp.i\Siv vtzoaizaBtaBiv-
vizoSepp.a.riSa
iniiio Commentariorum inOseam, et Pseudo-Hie- re; ay.poSvariuvuvQi;uvrwvuizoreT.ovat. Arlem ipse
1'onymus in psalmum LXXVI, versu nliimo. Ejusdem ]D docel Corneluis Celsu*, :>Iii<|ueex medicis; minime
est geueris illa quam supra cx iisdem mss. nolavi- vero 0
dubitaiit hac de re inierprelntii doclissimi.
niiis. Aunam pro Onqm. Paulo post in Casanatensi Veins ediiio et mss. nosiri omnes, solvecorri-
vocabuliiiii nupiiarum desideialur. giam
d
calceamenti tui, etc.
J) Quam supra innuit num. 11, de prseputio sen- Locum eniendavimus trium mss. aucloritate.
lenliam, constanler uiget. Et in Isai. LII : Neque Anlea legebalur lenebrosiim locum, id est ipsum in-
enhn, inquil, potestqiis noslrceesl prmputiumodducere gredienlescorpus, aul nullo,auidepravalissiiiiosensu;
posi chcumcisionem,juxla eos qui in Machabmorum itiiuiii modo ut vides, et comparat cuin Josue quin-
libro dicunlnr sibi (ecisseprmputia. Hausil auiem ex que regum victore Incarnationis Dominicse nrysie-
Origene lib. iv TzepVkpy&v c. 2, tamelsi Philocalise rium, ejusque vicloriam de sensibus. Yide Josue
c, 1 plures exstitisse non diffileaiur, qui utcircumci- x, e20.
sionis delormilaiem celareni, cuiem medicis artibus Hscc ex Tertulliano sumpsisse Hieronymus vi-
superinducereni. Certe circumcisionem obducendi dealtir; libro enim de Mouogamia c. 6 : Secundus
ratio antiqnis ignota non fuit; nam et Rabhitii ipsi (inquit ille) Moyses (uempe Jesus Nave) populi se-
tradunt ah Es,.u primum usurpalam , ul ab Abra- cundi, qui imaginem noslram ht promissionem Dei
Iiattii, ac Jacobi religione omnino descisceret, lum induxil. in quo prhno notnen Domini (neinpe Jesus)
ab Israelilis, de quibu< nunc sermo esi, in descrto dedicatum esl, non fnil diyamus. Ulierius lainen pro-
sub Josue, ui iteriim illos circumcidi oponeret. Pro- greditnr nosler Hieronyinus , qui agamum et virgi- '
bant vero etiam exempla certissima in Scripiuris, nem facit. Sententiani banc ejus probat epislola
ac lesiimonia. Epipbanius quoque de roensuris et interpolata S. Ignatji ad PhUadelphenos,
241 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. I. 242
Jesu, liber qui ex noniine ejus appellatur, expletus.A men conjugatis pudicilire exempla non prsebel. Et
sit; rursum in Judicum volumine, quasi vivens re- certe isie esi secundum prophetiam Jacob (Genes.
surgensque describilur: el sub uvuy.eyu\uiiiaeiopera XLIX),qui cum concilus equi perniciiale ferretur, a
ipsius prsedicaniur : et legitur, Misillesus populum, serpenle percussus, retrorsum cecidit. Debboram
et ubieriinlfiiii Isrocl, unusquisque in hmredilatem aulem ei B;irach, et uxorem Aher [Mss.Chaber]Cy-
suum, ut possiderentlerram. El, Servivil populus Do- nei cur enumeiaveril, prorsus non iniciligo : cum
minocunctisdiebus lesu, el cseiera. Slatimque sub- aliud sit bellorum principes et hislorise ordincm
jungilur : El morluus esl lesus Nave servus Domini lexere: aliud liguras aliquas significare conjugii,
eenlumdecem annorum. Porro Moyses vidil lantum quai in islis omnino non comparent. Porro quod
. lerram repromissionis, et intrare non potuit, ef mor- pracferl Jeplue patris fidem, lacrymis yirginis filise,
luus est in terra Moab, a el sepelivit eutn Dominusin pro nobis facit. Et nos enitn non tam virgines ssc-
valle terrmMoabcontra domumPhogor, el non cogno- culi, quam eas quse propter Clirislum sunl virgines,
vil vir sepulcrum ejus ttsque in diem huttc (Deut. prfedicamus: et a plerisque Hebrseorum reprehen-
xxxiv, 5, 6). Compareraus utriusqne sepulturam : diiur pater voii tenierarii, h qui dixeril: Si trqdens.
Moysesin lerraMoab moritur, Jesus in terraJudassc. trqdideris filios Ammonin manibus meis, quicumque
llle sepelilur in valle contra domum Phogor, quod B exieril de domo mea in occursum tnihi, ctitn reverti
inlerpretaiur ignominia(proprie quippe Pbogor lin- cmperoin pace a filiis Ainmon,erit Domino,et offermn
gua hebrseaPriapusappellatur); hic in monte Ephraim itlum holocuustum( Judic. xi, 50, 51). Si canis (in-
ab aquilone monlis Gaas. Et est in vcrbis simplici- quiunt), si asinus occurrissei, quid facerei? Ex quo
lius semper divinarum Scripturarum sensus augus- volunt Dei dispensalione essefactum ut qni impro-
tior. Quia apud Judscos gloria eral in parlubus et specle voverat, errorem votorum in filisemorle sen-
panuritionibus; et maledicla sterilis, quse non ha- tiret. Si auiem Samticl nuliiius in labemaculo duxit
bebat senien in Israel; et bealus cujuseral semen uxorera, quid hoc ad prsejudiciumvirgiiiiiatis?Quasi
in Sion, el domeslici in Jerusalem : et in benedic- non hodie quoque plurimi sacerdoles habeant ma-
lione maxima ponebalur, Vxor ttta sicut vitis abun- trimonia : et Aposlolus episcopum describal unius
dqns in tqteribus domus lum. Fiiti tui sicul novellm uxorisvirum, habeulem filios cum oiuui casiitate
olivarumin circuilu mensmtum (Ps. cxxvn, 5); id- ( I Thn. ni ). 274 Simulque noscendiim, quod
circo sepulcrum ejus posilum in valle describitur Sanuiel Levila, c non sacerdos, non Ponlifex fuerit.
contra domuin idoli, qnod proprie libidini conse- Unde et faciebat illi maier sua Eplwd bad, super-
crattir. Nosaulem qui militamus sub Jesu duce, us- humerale videlicet lineum, qui babitus proprie Le-
qne ad prseseniem diem ignoramus ubi Moyses sit' C viiarum et minoris est ordinis (I Reg. n). Unde et
sepultus. 273 Contemniiiiusenim Phogor [Al. Phe- in Psalmis non nominatur inler sacerdoles, sed in-
gor], et omnem ignominiam cj'us, scientes quod ler eos qui invocani nomen Domini: Moyses,d et
qui in came sunt, Deo placere non possunl. El Do- Aaron in Sacerdotibus ejus, el Samuel inler eos, qui
jninus ante diluvium quoque dixerit: Non perma- invocant nomen ejus (Psal. xcviu, 6). Levi enim
nebit spirilus meusin hominibusistis, quia caro sunl genuit Caaih, Caath genuil Aininadab, Aminadah
( Genes.vi,5). Quatnobrera et Moysesmoriens ptan- gCnuit Chore, Chore genuit Assir, Assir genuil Ilel-
gilur a populo Israel: Jesus antem quasi victurus cbana, Helchana genuit Sub, Sub genuit Tou, Tou
non plangitur. Nupiise enim finiunlur iu morle, genuit Eliu, Eliu gcnuit Jeroam, Jeroain genuii Hel-
virginiias post morlem iticipit coronari. chana, Helchana genuil Samueleni. Nullique dubium
25. lephie lemerariivotiqrguitur. Sacerdolesplurimi est sacerdotes de Aaron et Eleazar et Pbinees siirpe
uxorali. Levitarum habitus. Error Encrolitariim. — generatos. Qui cum et ipsi uxores habuerinl, recle
Samson quoijue producit in medium, nec decalva- nobis opponerentur, si errore Encralitarum ducli,
tum quoudani Domini Nazaracuma niuliere consi- conlenderemus, matriroonia reprobanda: et non
derat; qui licet lypum leneat Salvaloris, quod me- essel noster Pontifex secundum ordinem Melchise-
rciricem ex gentibus adaraarit Ecclcsiam ; el multo D dec sine palre, sine maire, uyeveulbyoro;,hoc est,
plures hostium moriens, quam vivus occiderit: la- sine nupliis. Eirevera magnos frucius ex liberis Sa-
a Vernnensis et sepelierunt eum in valle in terra Samuel, inquil, egreghtsille sacerdos,etc. Verum Jo-
Moab; juxta versionem rotv LXX, y.ai edutyuvuvrbv; sephus veius Cbiislianus auctnr Hypomneslic. cap.
ex Hehrreo tamen luine locnm citare vnleiur liicr. 7 : Tiv£?otrov ZapovnkTzpbyovoi. iepariy.oi:Quinamfue-
eiiamsi ambiguum illi sensuni, '33 TTV1N "Upvi,el se- rint Sumuelis progeitiivresex sacerdotqli.genere,quse-
pelivil eumin valle, nddila voce Dominus, hic exag- rens ita censei, prinms Core qui Mcysis tetnpore
gerei, quam nec Yulgata, neque ipsa Hieronymi seditiotiemmovit. Secundus,filiushujus Elkanq. Ter-
versio habeiu. Vid. epist. 59, n. 5, et 60, n. 6. tins Exaud. Quartus Eliud. Quinius Tevqqm.Sexlus
b Casanatensis cum Yeronensi quia dixeril : liic Elkatia. Sepltmus Samuel, ex qho nali duo filii qui
vero mox omnisquicumqueexierit, elc. successione ittdigni judicati sunl. Locuni ex-
c Qui huic Hieronymiansea-serlioni, sacerdotium paitia
scripsimus ui cura proposiia abs Hieronynio genea-
a Samuele abjudicaniis, adveisantur velercs scrip- logia tule conferas.
tores aliquot, eo videntur accipicndi sensu , tit de d Amovi hinc vocnlam inquit, quse in mss. non
sacerdolum ordine ac specie, ut ila dixerim, Levi- babeiur. Pattlo ante Casanaieiisis non.niimeratnr pro
tam intelligant. Sic nuster Zeno tract. 16, n. 14, «oh nominalur.
243 S. EUSEBH HIERONSMl 214
jinuel capit: ut quia ipse placuit Deo, tales genuerif,,jj\riqnu—Eliam el ElisfCtimqtiam stulie tn caiahigo
qui Bomino displicerent. Quod si Booz et Rtith no- posuerit maiitoruin, me (acenle, manifestum est. Si
bis objicit ad comprobandam digamiam, sciat in enim Joajines Baptisla venit iii spiritn: et< virtute
Evangelio ob lypum Ecclesise, etiaiii Raab merclri- Elise,, et Joarines v.irgoest: utique non solum in spi-
cenr in ordine majorum Domini enumeraiam. rilu.ejus venit, sedeiiam incorporis castitatc. Porro
24. Quare Dqvid sqnguinariusvir,\Quando exslruxil itlod quod:dq Ezechia commemor-arr potest, quam-
Salonwn lemplum. — Porro quod Dayid diicenlis quam hocillesolita siotidiiate non videritj qund post
prfepuijis eroisse jaciat; uxoreni, noverii, ijlum el vilam recuperatam, et quiudecim: annorum spalia
alias h;ibuisse quanipluiimas: el Michol filiam Saul, prolelala, dixerit: Amodo filios [ucimm;sciat in He-
quam pater alteri- tradidcrat,; posiea recepisse ;-et brseis voluminibus iioii; habejii, scdi legji:pro lioc :
jam sencm Sunamitiitis puellsc calefaclumesse com- h Paicr fiiiis:nolam fqciel veritatemtuam. Nec mirtim
plexibus. Nec hoc dico, qnod sanclis viris quidquam si Olda uxor SeUumprophetissa cMisuialor[Ai. con-
delrahere audearn; sed qnod aliud sit-in Lege ver- solatur] ab Josia rege Judsc, jasi caplivitate vicina,
sari, aliud in Evangelio. Illeoccidit Uriam Hethscum et ira Domini sliilanie super Jerusalem:. cum ha:c
[.Gclhreuinjuxta LXX],, moechnsexslilit in Berhsa- norma sit Scripturarum, ul 276 deficieniibus viris
bee. Ei quia erat vir sanguinarius, non " (ut pleri- B sanclis, mufieres in virorum laudenlur ojiprobria.
queexistimani) propier bella , sed propier homici- Siiperfluiim autem est: de Dnniete dicere , cnni He-
dium, Templum Domini sedificare prohibelur. Nos brsei usque hodje aulumenl, et illum, et trespueros
aulem si iinum de minimis scandalizaverimus, et fuisse eunuchos, ex illa Dei senlcntia, quam Isaias
si fratri dixeriinus Roca, et non recta [Al. recie] Ioquitur ad Ezechiam:: Et de ftliis tuis qui nascenlur
275 viderimus, expedit ut mola asinaria ligeiur ex te, lollentet facieniettnttcliosin domo regis (IV Reg.
circa collum nostrum, ct rei crirans gehennse, et XX,. 18). Rursnsque i» Daniele legimus: Et dixit
adulierium in solo nobisaspectu repuiabiiur. Transit rex Asphqnezprincipi eunnchorum, ut iniroduceretdS
ad Sajomonem, per quem se cecinit ipsa sapientia : ftliis enptiVitaiisJsrqel,eldesemineregio,etc deplwr-
etctim uxorium eum dical, alque iu illius laudihtis thominim [ Al. phorlcmniim J pueros, in quibus non
immoreiur, miror cur non jungat el illud de Caniico essetmocitla,pulchros facie, el 'mleltigenlessqpienliam
canticorum : SexogitUa sunt reginm, et octoginta (Dqn. i, 2,5). EiargumeiUaiitiiT,sidcseroineregio
concubhtm: et adolescenittlm,quatutn non est numeriis elccli sunt Daniel el ires pucri; dc semiire auiem
{Cant. vi, 7). Et illud de Regnorum lertio, quod regio euntichos fore Sctiptura prscdixit, bosesse qui
seplingentasItqbuerUuxores , et trecenlasconcubinus., eujitichi facti surit. d Si vero ei illud oppojncrii, quod
c.t alias innumerubiles (III JR<?<7. xi, 5). HiCnempe C in Ezechiele dicitur (Cap. xiv), Noe et Danielet Job
suiit, quse averterunt cor ejus a Domino: et latnen in terra peccatrice (ilios et filias Itberare non posse,
jiriteqtiaut plures haberet uxorcs,: cl carnis viiiis la- respoudendum esl, quod juxta hypotliesin dicium
beietur, in principio regni ct adolescenlisecxstruit sit. Nec enim eo teinpore Noe et Job crant quos mul-
Doinino leinplum. Unusquisque enim non de fu.turis, lis anie sseculisfuisse cognovimus. Et est e sensus :
sed de prsesentibus judicatur. Quod si Salomonis Si lales et lales viri fuerinl in lerra peccatrice, filios
exempla ei placent, jam non digariiiis erit et iriga- suos et filias liberare non polerunl; quiajusiiiia pa-
mus;-sed nisi septingentas habueril uxores, et tre- Iris non liberabit filiuin ; necpeccaium allerius al-
cenias concubinas, typum ejus et merilum. implere leri imputabitur. Anima enimqum peccaverit, ipsa
non polerit. Obsecro te,- lecior, et id ipsuin srepe morielur (Ezech. xvin, 4).Sed et hoc dicendum,
commoneo, ut scias me, qnse loquor, necessitate Dauielein juxta hisloriam libri cjus, ctim Joachim
dicere : nec detrahere his qui in Lege prsecesserini, rege captum eo lemporc, quo Ezechiel quoquc duc-
sed servisse eos temporibus et conditionibus suis, et ins esl in captivilatem. Quomodo ergo poiuii habere
illam Doroini implesse senientiam : Crescite,ei tntd- fllios, qui adhuc puer erat? et expleto iriennio , in-
tiplicamihi, et replete lerrmn (Genes. I, 25); el quod troiliiciiis est ad regis ohsequiiim. Ac ne qtiis puiet
his maj'us eslj fiiiuroriim lypos prsebuisse. Nobis au- D Ezechiel jam viri meminisse Danielis, et iion pueri;
lem, quilins dicitur: Tempus in coUectoest, superesl, Faclttm est, inquil, in anno sexlo, regis scilicet Joa-
ul qui habent uxores, sic shtl, quasi non habeant, chim, ia mensesexto, in quinla mensis(Ezecli.vm, 1);
aliud prsecipi, et virginilatem a Salvatore virgine de- Ei, Ego sedebomin domo mea, ei senes Jttda sedebant
dicari. coram ihe (Ezech. xiv, 14). Alque in eadem die ad
25. Nornid Scripturarum. Probat Susannm hislo- eum dicitur, Si fuerinl Noe et Daniel, et lob. Erat
6 Hoccferme Hebrseorum opinio est,
sanguinem Accedit ordo temporis, qiio David anie patratam
ex quo impar reddebatur David ad tcmpiura Domino Urioenecem sedilicanditempli consilium ccperat.
oedificanduin,illiini fuisse innocenlis Urise, in quain h Casanatensis, nolam faceret voluntateintuam.
ei Hieronymus ahil. Veteres ainem , receniioresque e ldem cum veleri editione, etde tyramtorumpue-
hanc unam, quam. ille improbaf, causam agnoscunt, fos : al. pueris. Paulo supra pro Asphanezduo mss.
nimirum propter bella. Vid. Josepliuni Antiq. I. vn, Asphqnezech.
c. 11; EiHebium Priepar. 1. ^ix, c. 50; quin immo d Nota hunc lociini.
ipsam "Scripiurari)1 Paralip. xvn, 4, ei xxvm, 5, et e Yeronensis et S. Crucis ^ et est setnel, pro sen»
conceptis verbis 1. xxu, 8 : Multum sanguine.meffu- s\(s-
disti, et plurimn bella bellqsti, dicilur ao Dayideni,
 245 ADVERSUSJOtlNlANUM LIB. I. 2)6
igiiur Daniel adhuc puer, el notus populo, vel prop- i-\A bitnr, quae solita sif Elisgeumrecipere, et ponere ei
ler inierpretationem somniorum regis, vel a propterx mensam, el panem, ol caudelabrum, et cretera. Aut
Susannse liberationem, et occisionem presbyiero- ccrle si yvvaly.u;,uxores,accipinius, nonmulieres, i<4
rum. Et perspicue comprobaiur, eolenipore qtiolwcc quodaddilur,so)oies, lolliluxores, el2780stendiieas
dicebanlur de Noe et Daniele et Job, adhuc piierum n germanas e in spiriiu fuisse, non conjuges. Quam-
fuisse D.inielem, nec poluisse habere filios et filias,, quam, excepto Aposioto Peiro, nonsit manifeslere-
qttos sua jtistiiia liberaret. Iluc usque de Lege. latum de aliis Aposlolis, quod uxores babucrinf; et
277 ^S. Evangelium non ent ante Cltruli cru-» ciim de uno scriplum sit, ac dc. creleris tacilum,
ccm. Mutieres Jndtvorutn minislrabant: iiiagistris s intelligere-debemus sine uxoribus eos fuisse.dequi-
alhnenta. Joannes Evangelista virgo; ordinem mta'i% 5 bus nihil lale Scripnira significel. Ei. tamen ille qui
coinmendal; quo l&mpore niorluus; priviiegia ejus. nobis obj'ecit Zacbariam et Elisabeth, Petrum et so-
— Venit ad Evangelium, et proponil nobis Zacha-r crum ejus, sciat, de Zacharia et Elisabeth Joannem
riam et Elisabeih, Petrum et socrura ejus, el con- fnisse generaiiim, idest, de nupliisvirginem,deLcgc
sueia vecordia non imelligit islos quoquc inler eos,, Evangelium, de malriuionio castiialem, utaPropheia
qui legi servierini, debttisse numerari. Neque cniml virgine, virgo Dominus et aniiuntiarelur.et bapliza-
Evangelium ante crucem Christi est, quod passiqnes B retur. Possumus auiem de Pelro dicere, quod ha-
etsanguine ipsius dcdicalur. Juxia quam regujam,!, buerit socruni eo lempore qpo credidit, et uxorein
Pcirus et cseleri Aposloli, ut ei ex superfluo inierimi jam non habuerit, quamquam f legalur in mpibSoi;
concedam, habuerunt quidcm [Al. quidaiii] uxores, etuxor cju.s, et filia. Sed nunc nobis de Canoneomne
sed quas co lempore acceperant, quo Evangeliun)i cerlaroen est, Et quia ad Apostolosprovccavil, quod,
nesciebani. Qui assuropti poslea in ApQstolatum, principes disciplhise noslrse, et Cbrisiiani dogtnatis
rciinquunt oflicium conjugale. Nam cunj Petrus ejc duces, virgines non fuerint, uf cos iiiieriin virgines
persona Aposlolorum dicii ad Dominum: V Ecce nos concedamus npn fuisse (neqtie enim lioc prseler Pc-
reliquimus omni<i,et seculi sumusle: respondit ei irtim probari potest) noverit hos esse Ap.QsioIos,de
Doniinus, Amendico vobis, quoniqmneinoesl qui di- quibus Isaias vaticinatur : iVisiDotninussabaoth reli-
miserit domum, aut parenles, aul fratres, aui uxoxem, quisset nobis senien, r/uflstSodgmaessenius,el similes
aul filiospropler regnuin Dei, qui non recipiat multq Gomorrm[uissemus(Isq. i. 9). Qui ergo erant ex Ju-
plura in smcnloislo, et in smculo fulu,rovilam mter- dscis, virginiiai.cm quaqi in Judaismo anijserant, iii
nam (Matt. xix, 27). Si autcm nobis illud oppQsueiit Evangelio babere non poieraut. Et lamen Joannes
ad probandnm, quod omncs Apostoli uxores habtie- untis ex discipulis, qtii minimiis liaditur fuissc inter
rinl, Numquid non habemus potestatem mulieres vel C ( Aposlolos, et quein fides Chrisii virginem repererat,
uxorescircumducendi(qnitiyviviiapud eGrtccosulrum-. virgo permsiiisit, et idep plus ainafur a DominQ, el
que significai) sicwfcmteri Aposloli, el Cephas, el frq- reeuinbit super pecius Jesu. Et s quod Petrus, qui
tres Domini,jungai el illnd tiuod in Graecispodicibus uxorem habuerfii, inlerrogare pon audet, illuni rogat
est: Numquidnonhabemuspolestatemsororesmtdieres, ut inierroget. Et post resurreciionem, niintianfe
velttxorescircuinduceiidi? Ex quo apparei eum de Maria Magdalenequod Domiims resurrexisset, uier-
aliis sanciis dixisse mulieribus, qure juxta inorem que cucurrit ad sepulcrum,; sedille prsevenit. Cum-
Judaicuni magislris de sua suhstanlia rainislrabanl, que essent in navi et pjscareniur in lacti Gencza-
sicullegimus ipsi quoqne Doininofaclitatiim. Nam, reih, Jesus stabtit in liuore, nec sciebant Apostoli
et ordo veiborum hoc significat: Numquid non habe- qtiem viderent : solus yirgo virginem agno.scit,
mtispotestoiem mqndttcqndi,et bibendi, qut sorores el dicil Petro: Domhiusest. Rursum post auditain
tnulieres circuinducendi(l Cor. ix, 4, 5)? Ubi de co- scntenliam, quod ab alio cingepdps esset Pelrjis,
medcndo el bibendo, nc de adniinistraiionc sump- et ducendus quo 279 nollet, ct crucis fuisset illi
tuum prsemittitur, ei de liiulieribtis soroiibus d in- passio propheiaia, et ille diccrel : Domine, quitl
ferlur, perspicimm est, non uxores dcbere intelligi, iile ? nolens deserere Joannem, ctiro quo semper
sed eas, ut diximus, qurc de sna subslantia mitiislra-1D fuerat copulatus, dicit ei Dominus: h Quid qd te si
bani. Quod ei in yeleri Lege deSunamitide illa scri- etimvolosicesse (Joon. xxi, 22)? Unde elsermo exi-
a Casanaiensis cum ipso Veronensi, propter Su- filia. Quare diversum fortasse ab ediio exemplar ha- "
sannmhistoriamtt occasionem,elc. buisse prse manibus S. D.octoremsuspicaraur. Ciefe-
h Tres mss. Ecce nos omniqnostrq relinquentes,se- rum imiuit hoc loco, ut videtur, dimissam a Peirp
ctui sumutte: qui et patdo inlra voceni Apostoli non uxorem, poslquam credidissei. Cerie idero statuii in
agnoscunt. epist. 118, n. 4, ad Julianum, ubi eaiii, cum mviculg
" Tertnllianus de Monogamia,penes Grmcoscom- ei teti dereliquissetradil.
s Veius editio exquo, et, quod ipse inlerrogqte.:de-
muni vocabulo censenturmuliereset uxores.
d Iidem mss. sic infertur. nique inlra cum oplirois mss,, Yirginemrecognoscit
0 Casanaiensis in spiritu proh agnoscil.
fuisseconjnges. Quid ad te, si, ctc. Similis hic error aiuiqunrum
s Legalur in Perindos attribuit Clemenli libraiiorum est, ejus qui irrepsitin confexlumEvau-
izepibtioL;.
supra III cap. i Episl. ad Galal. dicens de Petro : gelicum Joannis, sic eum volo mqnere, eic. Nam in
An, ul Clemensin periodis ejus refert, caiviliemItabe- lribus mss. codieibus hoc iiiodo legiliir: Quid ad te?
ret in capite. MARTUN. — Memoraiur quidem uxor sic euin votoesse; pro genuiiia leciione, si eum volo
Petri Recognitionumlib. vn et hbro IX, mininie vero stc esse.MARTiAN,—ltaprseferunlnosiriQmnesniss. e
247 S. EUSEBII HIERONYMl 248
vit inler fratres, illum discipulum non morilurum. \ham: Lucas a sacerdotio Zacharise : Marcus a pro-
Ex quo ostendilur, virginitaiem non mori, nec sor- phetia Malachise c prophelse, ei Isaiae.Primus habet
des nuptiarum a abluere cruore martyrii, sed manere faciem hominis, propter genealogiam; secundus fa-
cum Christo, et dormilionem ejus, iransiinm esse, ciem vituli, propter Sacerdotium; lertius faciem
non mortem. Si autem obnixe contenderit, Joannem leonis, propter vocem clamantis in deserio: Parate
Virginem non fuisse, et nos amoris prsecipuicausam viam Domini, rcttas (acite semitas ejus (Isai. XL, 5 ;
virginilalem diximus, exponat ille, si virgo non fuil, Luc. iii, &). Joannes vero noster, quasi aquila ad su-
cur caeteris Aposiolis plus ainatus sit? At dicis, su- perna volat, et ad ipsum Patrem pervenit, dicens :
perPeirum fundalur Ecclesia: h licel id ipsum "in In principio eral Verbum, el Verbumeral apud Deum,
alio loco super omnes Apostolos liat, ei cuncii cla- el Deuserat Verbum.Hoc erat in principioapud Deum,
ves regni ccelorum accipiani, et ex sequo super eos et csetera. Exposuit virginiias, quod nuplise seire
Ecclesise fortiludo solidetur, lamen proplerea inler non poterant, el ut brevi sermone mulla comprehen-
duodecim unus eligitur, ut capite conslituto, sclii- dam, doceamque cujus privilegii sil Joannes, immo
smatis lollatur occasio. Sed etir non Joannes elecius in Joanne virginitas, a Domino virgine, mater virgo,
est virgo? ^Etati delatum esl, quia Petrns senior virgini discipulo commendatur.
erat, ne adhuc adolescens ac pene puer, prngressse B 27. Matemm virginitatis amissio, compensata virgi-
setaiis hominilius prseferretur, et rn;igister bonus, nilale filiorum. •—Verum casso labore sudamus. Ob-
qui occasioneni jurgii debueral auferre discipulis, et jicitquippenobisadversarius Aposlolicamsenlentiam,
qui dixeral eis: Pacem meamdo vobis,pacemrelinquo ct ail: Adam primus formaius esl, deinde Eva, et
vobis (Joan. xiv, 27); el, qui voluerit inler vos major Adam non est seductus ; mulier aulem seducla in prce-
esse, minimumbmnium sit (Matl. xx, 26), in adoles- varicalionem facla est. Salva autem fiel per filiorum
centem quein dilexerat, causam prsebere viderelur generalionem, si permanserinl in fide, el dileclione, el
invidise.Ut aulem sciamus Joannem lunc fuissepue- sanctificalionecum sobrietate(I Tim. n, 15-19). Con-
riim, manifeslissime docent Ecclesiasticae historise, sideremus cnr Aposloliisadhancseinentiam.el unde
quod usque ad Trajani vixerit imperium, id est, post pervenerit: Volo ergo viros orare in omni loco, levan-
passionemDominisexagesimooctavoannodormieril: tes sanctas manus sine ira et cogiladonibus (Ibid.
quod et nosc in libro de Illustribus Viris breviler 8 ). Consequemer itaque mulieribus 281 dat
perstrinximus. Pelrus Aposiolus est; el Joannes praecepta vitae, el ail: Simililer et mulieres in ha-
Apostolus, maritus, et virgo, sed Pelrus Aposlolus bitu ornuto , CMJJIverecundia et caslitate, ornantes
tantum: Joannes et Apostolus etEvangclisla.ciPro- se, nonin lortis crinibus, aut auro, vel margaritis,
plieta. Apostolus, quia scripsil ad Ecclesias ut ma- C siveveste pretiosa : sed c secundum quod decet mulie-
gister: Evangelista, quia 280 librtim Evangelii res, promiltentes pietutem per opera bona. Mulier iu
condidit, quod excepto Matthsco, alii ex duodecim silentio discal cum omni subjeclione.Docere autemmu-
Apostoli non fecerunl.Propheta : vidit enim in Path- lierinon permitto, neque dominari in virum; sed esse
mos insula, in qua fueral a] Domitiano principe ob hvsUentio (Ibid.,9 seqq.) El ne viderelur mulieiis
Domini marlyrium relegatus, Apocalypsim infiniia dura conditio, quse eam in mariti redigeret serviiu-
futurorum mysieria continentem. Refert autem Ter- tem , legis recordatur antiquai ei ad originale exem-
tuilianus, d quod Romse rnissus in ferventis olei dc- plum redit: quod Ad'im primus faclns sit, deindc
lium, purior et vegeiior exiverit, quam inlraverit. mulier ex costa ejus : el quod Adam diabolus scdticere
Sedet ipsum ejus Evangelium mullum dislal n caeie- non poluerit, sed Evam : et quod post offensam Dci
ris. Matthseus quaside bomiue incipit scribere: Li- stalim viro subjecla sil , et ad maritum illius facta
ber generationis Jesu Christi, filii David, filii Abra- conversio : quodque errorem veterem illa quse semel

vetus quoque ediiio concinit: si volo eum esse, quid
ad te? Non lamen inficiamur jam diuolimin Joannis uj.
Evangelio librariorum errore obiinuisse, sic eum volo
manere, etc, quod etiam in Hieronymianis aliquot
mss. Martianaeus invenil. Vide quie ad eum locum
Evangelii annoiamus.
a Pro abluere, quod pr.-eferunt mss., Marlianceus
aliique aniea editores ablui legunt, sensu non saiis
consruo.
L Videatur Hieronymus, Joannis Apostoli, ex eo
quod virgo perstiterit, meriium prseferre cseieris;
attamen Ecclesise caput a Domino consliiulum luisse
non Joannem, sed Petmm, minime diffiletur. Immo
hisce verbis definite declarat, Apostolos quideiu cse-
teros honore simul et polestaie pares fuisse Petro,
quia omnes pnriler aChristo evangelizandi, ligandi,
ac solvendi facultatem acceperint, omnium lamen ca-
put unum Pelrum exsiilisse; qiunn poiestatisdiscre-
tionem voeat S. Leo M. epist. 12, n. 14 :lnter Bea-
tissimosApostolosin similitudinehonoris fuil qucedam
diserelio potestatis. et eum oimiiumpar esset elecito,
uni tamen datum est, ut cwterisprcsemineret.Uxcobi-
ter in eorum gratiam, qui Hieronymi locum hunc
cavillanlur. Cscterum vide GelasiumPanam Tractnlu
4, n. 5, et de perpema Jo»nnis virginitaie S. Augus
linum lib. de Bono conjugalic. iil, n. 26, elc.
0 ln libro de Itlustribus Viris. Ex hoc loco mani-
festissime comprobainus librum de Scriptoribus Ec-
clesiasticis scriptum fuisse ac edilum antequmi
Hieronymus scriberet adversus Jovinianum.
MARTIAN.
d Quod Romce.Pro Romm, plures mss. eodices !e-
gunt a Nerone. MABTIAN.—Mss. omneset veluseditio
quod a Nerone missus, eic. Tertullianus de Prsescrip-
tionibus cap. 56 : Aposlolus Joannes posleaquam in
oleum igneum demersus, nihil passusest, in insulam
rekgatur.
e Expunximus liic vocem Proplietai,
quam mss.
non agnoscmit.
r Vocula secundum nec habenl codices
nostri, nec
ipse Vulgalus inierpres;
249 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. I. 250
connubio copulata est, el redacta in conditionem .A ris erigit uxorem in superbiam , et conlumeliam
Evsc, filiorum procrealione deleret: Ita lamen, si ip- viro facit: quanlo magis si ditior uxor fueril, et in
sos filioserudirel in fide et dilectione Chrisii, et in domo ejus vir manserit! Incipit enim non uxor esse,
sanciificaiioneet pudicitia : non enim (ut niale habe- sed domina ; et viro si offeuderil, migranduin est.
tur in Latinis codicibus) sobrietas est iegenda , sed Stiliicidia ejiciunt hominem in die hiemali de dnmo
castitas,\d est, o-wypoo-uvu. Vide igitur quomodo cx sua , similiter et mulier maledica de propria domo
hoc quoque ipso icstimonio supereris : et quod pu- (Pr. xxvn, 15). Assiduis quippe jurgiis etquoiidiana
tabas essepro nupliis, provirgiuiiaie senlire coga- garruliiale facit d perfluere domuni ejus, ei ejicit
ris. Nam si salvaiur mulier in filiorum generatione, eum de sedibus suis, id est, de Ecclesia. Unde el
el liberorum numerus salus matrum est, cur addi- supra ab eodem SalomoneprsecipiIur:JPi7j",nesnper-
dil, a si permnnserinlfilii in cliaritale el sanclificatione effluas. El Apostolus ad Hebrseos: Propterea, in-
eum castitale? Tunc ergo salvnbilur mulier, si illos quil, debemusintendere amplius his qucedicuntur, ne
genuerilfilios, qui virgines permansurisunt: siquod forte supereffluamus(Ilebr. u, 1). lllud vero quis
ipsaperdidit, acquiral in liberis, et daninum radi- laceat, quod sub senigniale scribitur? Sanguisugm
eis et cariem , flore compenset et pomis. tres filim eranl dilectionedileclw, sed islmnon satura-
28. Vilia mulierum. Diabolus el filim ejus insatia- B \ verunl eam, ct quarlw non sufficil dicere saiis esl: In-
biles. Amor mulieris quid secum traliit?— Supra in fernus, el amor mulieris, el lerra quw non satialur
transitu, ubi nobis adversarius proposuerai Salomo- aqua, et ignis e non dicit saiis est (Pr. xxx, 16). San-
nem inultinubum, qui TemplumDei exstruxit, stric- guisuga diabolus est, diaboli filise sunt dikctione
tim responderam, ut per quscsiionesreliquas curre- dilecloe,quse satiari inicrfectorum 283 cruore non
rem. Nunc ne.clamilet, et hunc et alios in Lege possunt : lnferhus, el amor mulieris, el terra arens ,
pairiarchas et prophelas et sanelos viros a nobis etignis exwstuans(Pr. xxx, 16). Non-hic de mere-
esse lemeratos, b proponamus hujus ipsius, qui mul- trice, non de adultera dicilur, sed amor mulieris
tas'uxures el concubinas habuit, de nuptiis volunta- generaliier accusaiur, qui semper insatiabilis est,
lem. Nemo enim melius scire potesl quid sit uxor, qui exsiincitis accendilur, et posl copiam rursum
282 ve' niulier, illo qui passus esl. Loquilur ergo inops esi, animumqtie virilcm elfeminat, etexccpia
in Proverbiis : Mulier insipienset audax, inops panis passione quam sustinct , aliud non sinil cogilare.
efficitur (Prov. ix, 13). Cujus panis? Nempe illius Simile quid et in sequenli parabola legimus : Per
qui de ccelo descendit : statimque suhjungit: Terri- iria movelurterra, quarium autem non potesl fcrre
genwapud eam pereunt, et in profundum infemi in- [Mss. ferri] : si servus regnet, et stultm si saiurelur
currunt. Qui sunt lerrigense qui apud eam pereunt? ^ punibiis, el odiosauxor si liabeatbonumvirum : et
Ulique illi, qui sequuntur primuniAdam, qni de lerra ancilla siejiciat dominamsuam (Prov. xxx, 21 seqq.).
est, et non secundum , qui de ccelo est. Et rursum Ecce, et hic inter malorum magniiudinem uxor po-
in alio loco : Sicut in ligno vermis, ita perdit virum nitur. Quodsi responderis, sed uxorodiosa, dic.nn
suum uxor malefica(Prov. xxv, 20). Si auiem asse- libi quod elsupra. f Atqui hoc periculum in inenicl
veraveris, hoc de malis conjugibus dictum esse, et iieri grave est. Quienim ducit uxorem, in anibiguo
ego libi breviler respondeb;>: Quae enim mihi in- est, ulrum odiosam, miauiabilein ducat. Si odiosam
cumbil necessitas venire in dubium, utrum bona an duxerit, ferri non polest. Si amabilem , ariior illius
mala futura sit quaui duxero? Melius est, inquit, inferno, etarenii terrse, etincendio comparatur.
habitarein lerra deserta, quam cum uxore liligiosa el 29. Sapientia carnis et spirilus. Boni creali sumus
iracunda (Prov. xxi, 9). Quam rarum sil uxoreni sine a Deo; vitio nosiro lapsi. — Veiiianms ad Ecclesias-
liis vitiisinveniri, novit iJIe qui duxit uxorem. Unde lcn, de ipso quoque pauca teslimouia ponentes.
pulchre c Varius Geminus subliinis Oralor, Qui non Omnibus tempus est , el lempus omni i-ei sub cwlo.
liiigat, inquil, coelebsesl. Melius est habitarein an- Tempus pariendi, et tempus moriendi, tempusplan-
gulo tecli, quam cumnxore maledicain domocommuni tandi, el lempus evelkndi quod planlalum est (Eccle.
(Prov. xxv, 24). Si domus communis marili el uxo- ui, 1 seqq.). Peperiiuus in Lege cuni Moyse, moria-
"Tresmss., permanserinl filii in fide el charilaie, Martianaeummirer asserenlem, allum npud auclores
etc. Graec., h KUTXSI, quam vocem alise etiam tex- et hisioricos de illo silemium esse. Porro Gravius
lus ediliones iiabeni. festivum quoddam in ejus senlentiam
b Plerique mss., proponamus huic ipsius,H, de affert, Heus, viaior,Epigrainma miraculum hic : vir el uxor non
nupliis voluptaiem. litiganl.
c Varius Geminus. Alium apud auciores histori- <•Mss. ut videtur, rectius , et perpluereel paulo
cos silentium de isto Vario Geminosublimi Oraiore. post perfluas, ei, perfluamuspro superfluas, ei, su-
Quare nec ego scire possum, quis fuerit Varius Ge- pereffluamus.
minus; nec lemeritnte diceudi lingere voloOratorem e lidem, JVOH dicentsaiis est; juxla Grsrc, ou /wj
nesrio quem apud Grammulicosdivinalores fiilurum ckmcnv; luin, proeposita si particula, ciim veieii
forsitan aliquando celeberrimum. Fuit porro Varius ediiionc, si sanguisuga.
nliuspoeta trngicus, Virgilii et Hnralii familinris :nec { Pro atqui hoc periculumin memelfieri, cic., nos-
nonalierpoeiahujusnominiSjCiijusmeniinilVirgilius. tri codices foriasse correcioris mannm experli, al
Vide llorat, lib. i Serm., Sat. 5, et aiibi. MARTIAN. hoc periculum imminet, fieri. Terentius in Andria :
— VariumGeminiim siibliuiem Oialorem lam ssepe
memcirEitSencca in Suasoriis et Coniroversiis^ ut At iilud periculumin Cliafieii grave esti
 S251 S. EUSEBII HIERONYMI 2S2
mur in Evangelio cum Chrislo. Plautaviiuus in nup- A loquatur spnnsa , antequam sponstis ejus ad tcrras
tiis, evellamus per pudicitiam qund pliinialtim est. veniat, patiatur, inferos penetrei, ac resurgat. Si-
Tempusamplexandi,et lempuslongefieri ab amplexu. militudinesauri faciemus tibi cam distinciionibusar-
Tempus amandi, et lempus odiendi. Tempus belli, et genti, quoadusquerex in accubitusuo est (Cant. i, 10,
tempns pacis. Simulque noscommonel, ne Legem 11). Anlequam resurgeret Dominus, et Evangelium
Evangelio prseferamns1; nec puritatem virginitaiis, coruscaret, non habebnt aurtint sponsa, sed simili-
niipiiis pntemus sequandam.Meliorasunt, dicens, no- tudines auri. Argenlnm autetn quod in nuptiis lia-
vissima sennonis, quam iniiium ejits (Eccle. vii, 9). berese pulliceiur, liabebai variuin nlque distinciuin
Stalimque subjungit : Ne dixeris, quid factum est, in viduis, conlinentibus, ac maritalis. Deinde spon-
quia dies priores meliores eranl, quam hi. Quia non sus respondet ad sponsam, et eam docel, quod ve-
sapienter inlerrogasti de hoc (Ibicl.,II) : et rcddit teris Legis umbra transierit, et veriias Evangelii
causam quare dies posteriores meliores sint quam venerit. 285 Surge,veni, proxima mea, c sponsa
priorcs : quia bona, inquit, est sapienlia eumhwredi- mea, quonium ecce hiems transiit, pluvia abiit sibi
tate. In Lege enim sapieniiam carnis, mors sequeba- (Cant. n, 10). Hoc de veteri Tesiatnenlo. Rur-
tur occidens : in Evangeliosnpientiamspiritus, hse- sum de Evangelio el virginilate. Flores vhi sunt in
redifas exspectat seterna. Ecce hoc inveni, dicit R lerra, lempussectionis advenit (Ibid., 12). Nonnc libi
Ecclesiasies, hominemunum de mille inveni, et mu- videtur idipsum dicere, quod et Apostolus: Superest
lieremin his omnibusnoninveni. Verumtamenreperi, ul et qui habent uxores, sic sint quasi non habeanl
quod[ecitDeus284'iom"wm 'ectum; etipsiqumsierunt (I Cor. vii, 29j? El manifestius de prasconiocastiia^
cogitaiionesmalas. Rectumhomincm invenisse se di- tis : Vox, inqiiii, turturis audita est in lerra noslra
cit. Considera vim verbi. ln hominem, et vir et fe- (Cmit. ii, 12). Turtur avis pudicissimn, semper ba-
mina continelur : elmulierem, inquil, in his omnibus bilans in sublimibus, lypus est^alvatoris. Lrgamns
non inveni. Legamus principium Geneseos, et inve- physiologos(Vide Plin. lib. x, c. 34), et reperieinus,
niemus Adam, hoc est, hominem, lam virum quam turlurishane essc naturam, utsi parem perdide*rit,
afeminam nuucupari. Cum ergo boni creati simus alteri uon jungatur; elinleliigemusdigaminmctiam
et recli a Deo, ipsi vitio noslro sumus ad pejora de- a d.mutis nvibus reprobari. Stalimque turtnr dicit
lapsi : et quod in paradiso reelum in nobis fueral, ad lurtureui : Ficus prolulit groisos suoi (Cant. n,
egredientibus de paradiso depravatum est. Quod si 1}), id est, veteris Legis praeceplaceciderunt, et de
olijeceris, antequam peccareni, sexum viri el feminse Evangclio viles fiorenies dederunt otlorem. Unde et
fuisse divisum, et absque peccato eos potuisse con- Apostolus : Chrisli bor.usodor sumus (II Cor. n, 15).
jungi. Quid futurunifuerit ineerlum est. Neque enim iC Surge, veni, proxima mea, sponsa mea, el veni. Tn co-
Dei possumus scire judicia , et ex nostro arbilrio, lumba mea in velamento petrw juxia promurule, et
illius senlenlise prsejudicare. Hocquod factuin est, oslendemihi faciem tuam, et audilam fac mihi vocem
in propnlulo est, quod qui in paradiso virgincs per- tuum, quoniamvox tua suavis, et facies tm speciosci
manserunt, ejecti de paradiso copulali stint. Aut (Cant. n, 13, 14). Dum vuilum luum legeres c.um
quid nocebat, si paradisus nuplias recipit, et nulla Moyse, et velamentum esset in Lege, nec fnciem
estinler b maritaiam virginemque diversitas , etiam tuam videbam, nec vocem luam dignabar audivc,
in paradiso eos anle sociari? Ejiciuntnr deparadiso: dicens : El si muliiplicavcritispreces vestras [Forle
etquod ibi non fecerunt, in lerra fnciunt, ut staiim precenivestram], nccsicexaudiamvos(Jerem.\\, 11).
a principio conditionis hiimanse, virginiiatem para- Nune aulem revelata facie conlcmplnre gloriam
disus, et terra nuptias dedicavcril. Inomni lempore nieam, et pelrae firmissimselegere promurali. Quod
sint vestimentalua candida (Eccl. IX, 8). Candor ves- audiens sponsa aperit sacrnmenia pudicitia;: Fra-
tium sempiternus, virginitatis est purilas. Iil malu- truelis meus mihi, et ego illi quie pascit inler lilia
tino seminavimus semen nostrum , et ad vesperam (Cant. it, 16), liocest, inter virginmu candidissimos
non cesseuius. Qui scrvivimus in Lege nuptiis , vir- choros. Vis scire, qnalc verus Salomon pacificus
ginitati in Evangelio serviamus. ] nosler soliun»,quales habealarmigeros? Ecce, ait,
D
30. Canlicum canlicorum uon sigiiificai amorem leclus Salomonis, sexaqintapoientesin circuilu ejus
carnis. — Transeo ad Canticumcnnlicoruin,eiqnod cle potenlibus Israel, omnes { lenmtes. frameam, el
adversarius loium putatessc pro nuptiis, virginita- cloctibello, uniusctijusqueviri gladius in [emore ip-
tisconlineresacramenta monstrabo. Audiamusquid sius (Canl. in, 7, 8). Qtii in circuitu Salomonis sunt,

a Reposuimus e mss. el veicri editione feininam
prob mulierem.
lidem, veleri quoque editione asseiitienle, inler
virginem maritumquediversitas.
c Ruisus
iidem mss. speciosa mea, cqlumba mea,
eic; consianter etiarh infra, idque juxlq Grsecuin
xoAijp.nM,ex quo iiidem bis repetunt vocem abiif,
«7r«),6sv,
cnoppbtln.
d Perperam hactenus edit., multis pro mutis, quod
ej tngenio antea/emendavetam, nunc Veronensis U-
bri auclofitale confirmo, el Gravio etiam probari
Video.
0 Vetus edilio, pascilur; mox Casanalensis, vis
scire qitales viros Salomon, et pacifims noster quule
solium, eic.
f Mss, omnes, ferentes(rameam, et docli belloviri,
gladius in femore ejus, juxta LXX. Gravius legi
omniuo viilt, tiiV?eumque llebraismum esse cou-
tendit,
235 ADVERSUS40WLVNUM LIB. I. 254
gladium liabent in femore, sicut Aotii ille judex Ji.sitiunt; et in crap.ulam caslitaiis enicianl, et exple-
K^oTspoSsliof[scil. arobidexter] (Judic, ni), qui. i.n* lur illud vaticiniiim ^achaiise, dtimtaxat juxta He-
lerfecit hostem pinguissimum et tolum carni dedi- braicam Veritalem de Ecclesise virginibus prophe-
lum, oinncs amputans voluptates. a Ibo, inquit, ad tantis : Complebunlnrinfanlibus et puellis ludenlibus
monlemmtjrrhm(Ganl. iv, 6): ad eos scilicet qui mor- plaieai ejus. Quid enim bonum ejus est, el quid pul-
lilicaverunt 286 corpora sua ; et ad collemLibani: chrum ejus : nisi frumenlum eleetorum, el vinum gef*
ad pnrissimos virginum greges, et loquar sponsm minansvirgines(Zach. vm, 5)? Islse siml virgines ,
mem:Totaspeciosaes,amica mea,et non est maculain dc quibtis in quadragesimo quarto Psalmo scriptum
le (IbicL, 7). Unde et Apostolus : Ul. exhibeal, inquil, est : Adducenlur regi virgines post eam, proximw ejus
sibi sanctam Ecclesiam, non habemem maculam, neqwe afferenlur libi in Iwtitia, et exsultatione. Adducentur
rugam (Ephes. v, 27). Venia Libano, sponsa, veni.a in templum regis.
Libano : Venies, el perlransibis ab inilio: fidei, a cor 31. Sequitur : Hortus conclusus, soror mea, sponsa:
pite Sanir et Eermon, a cubilibus leonum, a monlibus horlus conclusus, fons signalus (Canl. IV,12). Quod
leopardorum (Cant. iv, 8). Lib3iius}su5!«o-f»f, id est, clausumest, alque signalum, simililudinem hubet
candor iulerpreiaiur. Veni ergo, sponsa candidissi- Malris Domini, matris et virginis. Unde et in sepul-
ma, de qua alibi dicitur: Qum estista, quw ascendit B crp Salvatoi is novo, qupd in pclra durissima [At.
dealbata! et transil per viam hujus s.fecnli:ab exor^ pttri.ssima] fuerat excisum, nec anle, nec postea
dio fidei, etex Sanir, quod inierprelalur dens Jiicer- quisquam posiius esl. Et tanien hsec virgo perpe-
nte , jtixta illud quod i.n.Psalmo legimus : Lucernu lua muliaruin est mater virginum. Sequilur enim i
pedibus meis verbum tuum, Domine, el lux semitis Emissiones luw paradisus malogranatorum cum fructu
meis (Psal. cxvm, 105) : el Hermon, id est, conse- pomorum (Cant, iv, 15). In pialogranatis et pomis,
cralione : el fugc leonum ciibilia , et leopardorum omnium viriulum significalur in virginiiale » con-
montes, qui no.u possunt muiare varielatem suam. centus. Fratruelis \ne\tscandidus et rubkundus; cau-
F;ige, inqitit, cubilia leonum, fuge. superbi.am dae- d.idus in virginitate , rubicundiis in martyrio. Et
monum, ut ppsiquam.inihi fueris consecraia, possiui quia rublcundus etcandidtis est, idcirco statim addi-
tibi dicere : Vulnerastib cor meum, soror me.abponsa, lur, gultur [^/.gusttis] ejusdulcedines, et tolus concw
vulnerasti cor nieum, in wio oculorv.mluorum, in w.no piscentia (Cant. v, 10). Sponsus virgo laudaius a
ornamenio coLlittti (Canl. tv, 9). Qupd dicit, hujiisce.- spp|is;i virgiue, laudat vicissim virginem sponsam,
modi est. Npn repudio nuptias, habes et siiiistrum pl dicit ei ; Speciosi facli sunl gressus tni in calcea-
pcuium,quem tibi dedi propter imbecilUiatem eo- meniis, d filia Aminadab, quod inlerprelatur, populi
rum, qui recia videre non ppssunt. Sed magis mil|i C se sponte o/ferentis (Cant. vn, 1), Virginiias enim vo-
dexler virginitalis oculus pj.acel, qui si csecalus fiie- lniiiaria cst, et iileo gressus Ecclesise in castitalis
rit, omne corpus in lenebris est. Ac ne puiaiemus pulchriludine collamiantur. Non esl liujus temporis
eum amorein cariiis, el nupiks signifnare corpo- in niprem CpminenUirii oninia de Cnntico cantico-
reas, illicp excludit hunc sensunt, et ait : Vuhe-r rum virginitatis pnndere sacramenla, quia el liapc
rasticor meum, soror measponsa. Ubi sororis n.pi.n.en ipsii fastidioso leclori narescontraciura non ambigo.
est, suspicio omnis fcedi anipris excludiiur. Quapi 32. Loquatiir Isnias spei noslrse fideique myste-
speciqsasunl ttbera tua a vino (Cant. lv, 10), de qui- riuin : Ecce virgo in uiero concipiet et pariel filium, et
bus et supra dixeral: Fratruelis meus mihi, et ego vocgbis nomen ejtts Emmamtel (Isai. vn, 14). Scio
Hli; in inediqvberum jneoriii» co.mmorabitur(Cant i, Jndaeos oppouere solere, in Hebroooverbum « ALMA
1'6) : in principali [ijys^ovf/.ov]cordis , ubj liabet [H07V], non 288 virgineui sonare, scd adolescentu-
serinp Dei lipspitipm. Quam speciosa sunl ubera lua lam. Ei revera virgo proprie BETHDLA [Wina] ap-
vino. Qtiod istud vinum est, quod sponsse mammas pellutur, adolescentula autem vel puella, non ALMA
pulcherrimas facit, et pudiciiise (acie fecmidal'? dicitur, sed NAARA [mV3]-Quid est igitur quod sig-
Nempe il.l.ud.,de quo spoiisus in con.seqti.eutibpslp- nifical ALMA?Absconditam virginein, id esi, non
quilur : B.ibivinummeumcum lacte meo. ilandiicqte, D solum virginem, sed cum IniTuo-tivirginem; quia non
proximi mei, et bibite, el inebriamini, fratres (Cant, y, omnis virgo abscondita est, nec ab hoininum for-
1). Unde et Apostpli 287 dicebantur mustp plcni; tuiio separnta conspeclu. Denique et Rebecpa in
Musto, inquit (Act. n), non vino veteri; quia vinum Genesi ob nimiam casliiatem et Epclesisc lypum,
novum in iitres novos mitlilur (Matlh, ix) ; et non qnem in sua virgiuitate signabal, ALMA scribitur, non
ambulabant in veiuslate lilterse; sed innovitaie spi- BETHULA, sicut manifestum esse poierit ex sermoni-
ritus (Rom. vn). Hoc est vinum quod ciim inebria- bus pueri Abraham, quos Ioqniiur in Mesopotamia,
verit adolescentes et puellas , statim virginiiatem f Et dixit, Domine Deus dominimei Abraham, si /M
a Iidem mss., Ibo, inquil mihiad montem, etc; de- c Casanalensis cum veleri ediiione ccnceptus.
nuo juxla Gr.Tcum TZOpswoy.ui EJ^UTM;aique ite- d Maluimus assentiri Gravio qui corrigil filia, ur-
runi pnulo posl proxima mea, prp amica mea, nly genle eiiam Grseco, euysrrso: antea erat filii.
o-iov[iou. e Veronensjs coustnnterscribit, AIIALMA,
b Veronensis cor noslrum pro nuuM : scilicet !
Perperam in edjtis, et dicit pro El dixi, e Cjuh
versioni ex Graeco consiantissime inhaeret, i?.up<ti- bus incipitur Scriplurse locqs,
W7«f V7,tt«f.
255 S. EUSEBII HIERONYMI 256
dirigis viammeam per quam ego ingredior, eccc dum j\ et a victoribus accepit stipendia, et Nabuzardan, cui
stetero super fontem aquw, virgo quw egredielur, ut de Sanctis sanciorum Nabucliodonosor non
prace-
hauriat aqnam, el dixero ad eam : Da mihi paululum perat, prsecepil de Jereinia. Hoc enim verum Tem-
aqitw, ut bibam de hydria tua; et respondsrit, et tti plum Dei est, et hsec Sancia sanctorum, quse virgi-
bibe, el camelis tuis hauriam : hwc erit uxor, qnam nitatis purit.ite Domino consecrantur. At econtrario
prwparavit Dominus filio demiuimei (Genes. xxiv, 42 Ezechiel qui capiivus lenebatur in Babylone, qui
seqq.). In eo enim loco, in quo ail : Virgoquw egre- lcmpeslaiem ab Aqnilone venientem videral, et lur-
dietur, itt huuriat aquum. Iu Hebraico scriptum est binem cuncla rapientem, ait: Mortua est uxor mea
ALMA, id est, virgo secreta, el nimia pareiilum dili- ad vesperam, el feci mane sicul prwceptum mihi eral.
gentia cusiodiia. Aul ccrte oslendanl mihi ubi hoc (Ezech. xxiv). Prsedixerat enim ei Dominus, quod in
verbo appellenlur el nuptse, el imperitiam confiie- clie illa aperiretur ns ejus, et loqueretur, el non la-
bor. Ecce vtrcjoin utero concipiet, et pariel filium. Si ceretamplius. Diligenler atiende, donecuxor viveret
rioii prseferlur nuptiis virginitas, Spiritus sanctus, non habebat liberlatem populum commonendi. Mo-
cur maritatam, cur viduam non elegit ? Nam itlo ritur uxor, et conjugnle vinculum solvitur, el abs-
tempore erat Anna lilia/Phnnuelis^le tribti Aser, que ulla trepidatione semper in offieio Projilietati
insignis pudiciliac, ct semper vacans orationibus et ]g est. Qui enim liber vocalus est, vere est servus
jejuniis in templo Dei. Si conversatio tantum el Clirisii. Non nego beatas esse viduas, quse ila post
bona opera et jejunia absque virginitate, Spiritus baptismum manserint: nec illarum deiraho merilo,
sancii ad se merentur adventum, poluil etista ma- 290 quse cum viris in castitale perdurant; sed sic-
ter esse Domini. Curramus ad reliqua : Sprevil te, uti bae majoris npud Deum pramii sunt, quam
inquil, et despexit, virgo filia Sion (Isai. xxvn, 22). nuptaeconjugali olficio servienles, ita et ipsse sequo
Qunm filiani dixeral, appellavit et virgincm : ne si animo patiautur virginilalem sibi prseferri. Si enim
lantuin filiam nominasset, arbitrareris et nuplam. illas sera pudieiiia post despumatas corporis volu-
Hsec est virgo filia ad quam alibi dicilur : Lmlare, piates erigit conira maritatns [Al. maritas], curnon
sterilis, quw non paris, erumpe, et cluma qum non infra perpetuam casiitaiem esse se noverint ?
parturis, quoniam mulli filti desertw magis, quam ejus 54. Leviora prwcepla dalarudi adhucEcclesiw. Ele-
quw habel virum (Isai. LIV,1). Ista est de qua per clionum causwvariw. Offcnsio malorum est, non bo-
Jeremiam loquitur Deus, dicens : Numquid oblivis- norum.VitiumantiqtiiiminEcclesia.O[ficiorumnomina,
cetur sponsa ornamenti sui, aut virgo fasciwpecioralis non meritorum. — < Frustrn, inquit, haec loqueris,
suw (Jerem.) n, 52)? De hac in eadem prophelia quia el episcopi et presbyteri et diaconi, unius uxo-
grande miraculum est, quia femina circumdederit iG ris viri, et habcnles Alios, ab Aposlolo b constituun-
virum, 289 el universilalis parentem virginis lur. > Quomodo de virginibus Apostolus dicitsenon
venter incluserit. habere prsecepltim, et tamen dat consiliuni, quasi
33. Jeremiasvirgo, ejus privilegia. VerumTemplum misericordiam consecutus a Domino, ei hoc agil in
Dei, quod? — i Esto, inquit, nuptiarum et virgini- omni illa disputatione, ut virginiiatem prseferat ma-
tatis sit divcrsa condiiio, quid ad hoc poles dicere? Irimonio, et suadctquod imperare non andei, nein-
Si virgo et vidua fnerint baptizatse, et ila permanse- jicere videaiur laqueum, et plus imponere ponderis,
rint, quse erilintcr ulramque diversitas? i Quod de quam potesl hominum suslinere nalura : ilaet in
Petro et Joanne, Anna et Maria dudum diximus, Ecclesiasiico ordine consliliicndo, quia rudi- cx
hoc praesenli loco proficiat. Si enim inter virginem gentibtis constituebaiur Ecclesia, leviora nupercre-
et viduam baplizalas nihil interest, quia baptisma deniibus dat prsecepta, ne lerriii ferre non possent.
novum hominem facit, eadem conditione el scorla Deniqtie et Apostoli et seniores de Hierosolymis lit-
aique prostibula si fuerint baplizatse, virginibus leras mittunt, ul non amplius iinponalur oneris his,
aequabuntur. Si enim praeieritse nuptiae nihil noccnt qui de genlibus crediderunt, nisi ut abstineant se
viduse bapliznlse, et praeieriloe in merelricibus volu- ab idololatria, el fornicatione, et a sanguine, eta
piates, cxpositaque publicsc libidini corpora, post D suffocaiis; et quasi parvulis alque infantibus lac po-
lavaerum virginitatis pracmia coiisequentiir. Aliud lum dant, non solidum cibum : nec proecipiunt de
est purissimam nientem et nulla recordatione pol- continentia,. nec de virginitate significant, nec ad je-
lutam Deo jungere, aliud meminisse amplexuum viri junia provocant, neque dicunt illud quod in Evange-
foedoenecessitaiis : et quod corpore non agas, a re- lio ad Apostolos cdirigitur, ne habeantduas lunica.-',
cordalione simulare. Jeremias qui in ulero sanciili- ne peram, ne ses in zonis, ne virgam in manu, ne
calus est, et cognitus in vulvn mairis, ideo hoc pri- calceamenla in pedibus, aut certe illud : Si visper-
vilegio fmitur, quia virginitalis erat beaiiludini de- fectus esse, vade el vencleomnia lua, el da pauperibus:
stinatus. El cum omnes cnpli sint; vasa quoque el veni sequere me (Matth. xix, 21). Si enim adolc-
Templi Bnbylonio rege vastaule direpta, iste solus scens ille qui se jaciaverat cuiicta fecisse quse legis
liberabhostibusest, et caplivitalis nescit injurins, sunt, audiens hoc, tristis abiit, quia habebat posses-
, * Casanalensis recpnfatioHedissimilare non posse. b Idem Casanalensis afr Apostolonoii bonfunduntur
Jeremias, eic. punio infra Babylonio vastantehabetur proe constilutintur. . .
in mss. absque Rege.s Ms. S; Crucis dd ApesiQlesdicilw.
287 ADVERSUSJOVINIANUM LIB. I. 258
siones multas, et PharisaeihujuscemodiDominisen- A liditati I' quasi mnlilisc opponnntur. Nonnumquamer-
lenliam subsannabant .-quanio magis tanta gentium rat r; plebis vulgiquejudicium,elin sacerdolibuscom-
inuliiiudo, cui stirnmavirtus erat aliena non rape- probandis,
p unusquisquc suis moribus favct, ul non
re, non habebat necesse prseceplumde castitalc et tam is bonuin, quam sui similem quaTat prsepositum.
continenlia perpetua, quibusscribebatur, ul abstine- Evenit E aliquoties, ut mariti, quse pars ninjor in po-
rcnt se ab idolis, el a fornicatione, ct in quibus au- pulo p est, maritis quasi sibi applaudant, et in eo se
diebaiur fornicatio, et lalis fornicatio, qiircne intef arbiirenlur
a minores non esse virginibus, si matitum
geniesquidemest! Sed et 291 »Psa episcopalis vvirgini prseferant. Dicam aliquidquod forsitnn cum
electio mecum facit. Non enim clicit: Eligalur cpi- muliorum
r offensadicturus sum; sed boni mihi non
i
scopus, qui unam ducat uxorem, et filiosfaciat: sed irasccntur, quia eos peccati conscientia non remor-
qui iinam habuerit uxorem, et filiosin omhi subdilos debit. < Interdum hoc el ponlilicumvilio accidit, qui
disciplina (I Tim. m, el ad Tit. i). Cerle confiteris non ' meliores, sed arguliores in clerum allegunt[.4/.
non posse esse episcopum, qui in episcopalu filios < cligunl], et simpliciores quosqueatque innoceutes
facint.Alioqui, si deprehensus fuerit, non quasi vir inhabiles
> pulant, velaffinibus et cognatis puasi ler-
lencbitur, sed quasi adulter damnabitur. Aut per- 'renaerniliiiseoflicialargiunlur,sive diviium obediunt
inilie sacerdolibusexercere opera nupiiarum, ul BJ jussioni., Quodquehis pejus est, illis clericatus do-
idem sint virginesquod mariti : aul si sacerdotibus nant gradum, quorum sunt obsequiisdelinili. Alio-
non licct uxores tangcre, in eo sancti sunl, quia imi- quisi juxia senlentiam Apostoli non erunt episcopi
tnnitir pudicitiamvirginalem. Sedelhoc infercndiim. nisi mariti, ipse Apostolusepiscopus esse non de-
Si laicuset qoicumquefidelis orare non potcsi, nisi buit, qui dixit: Voloaulem omnessic esse, sicul ego
careal officioconjtigali,sacerdoti, cui semper pro sum (I Cor. vn, 7). El Joannes indignus hoc gtadu
populo offerendasunl sacrifieia, semper oramlum existimabitur, et omnes virgines, et conlinenlcs,
est. Si semper orandum est, ergo semper cnrendum quibus quasi pulcherrimis gemmis Ecclesise monile
mairimonio. Nam el in veteri lege qui pro populo decoratur. Episcopns et preshyter et diaconus non
hostias offerebant, non solum iu domibussuis non sunt meritorum nomina.sed ollieiorum.Necdiciiur:
erant, sed purificabantur ad tempus ab uxoribus se- Si quis Episcopalum desiderat, bonumdesideralgra-
parati, et vinum et siceram non bibebant, quseso- dum; sed bonumopusdesideral: quod in majori or-
lent libidinemprovocare. Eligunlur mariti in sacer- dine consiiiutus, possit, si velit, occasionem exer-
dotium, non nego: quia non sunt lanti virgines, cendarum habere viriutum.
qnanii necessarii sunl sacerdotes. Numquidquia in 55. Regula sobrietatis. Virtus gradus ecclesiasticos
exercitu fortissimus quisque eligendus esl, idcirco C beatosefficit.—Oporietergo episcopumirreprehensi-
non assumenlurel infirmiores, cum omnes forles bilemesse(1 Cor. u), ut nulli viiio mancipaius sit:
esse non possint? Si exercilus viribus lantum con- unius uxoris virum, qni unam nxorem habueril, non
slaret, et non etiam numero militum, abjicerentur habeal : Sobrium,sive, ut melius in Grsecodiciiur,
imbecilliores. Nnnc el secundarum et terliaruiu vi- vigilantem: id esl, VJJP«).EOV [ Al. vwyaliov
]: pudicum,
rium gradus assumitur,ut turba et nunieroexercilus hoc enim significat o-iifpov[ Al. o-iifpov«],ornatum,
compleatnr. Et qnomodo, inquies, frequenter in or- et caslilate et moribus : hospitalem, ut imitetur
dinationesacerdolalivirgo negligitur, et marilus as- Abrahametcum peregrinis, immoin peregrinis, Chri-
sumitur? Quia forle csetera opera non habet virgini- stum suscipiat. Doctorem: nihil cnim prodesl con-
tali congruenlia, atit virgo puiaiur, et non est: a aui scientia virtulum frni, nisi el creditum sibi pnpulum
est virginiiatis infamis : aul certe ipsa virginitas ei possit insiruere, ut valeat exhortari indoclrina, et
parit superbiam, cl dum sibi applnudil de sola cor- eos qui conlradicunl redarguere. Non vinolenlum,
poris castilate, virtnlcs cseleras negligit. Non fovet. quia qui c semper in Sanciis sanctnrum esl, et of-
pauperes : peeuniae cupidior est. Evenit interdumi fert hostias, vinumel siceram non bibet, quia 293
• ul tristior vullus, adduntumsupercilium, b incessusi in vino luxuria est. Sic bibal episcopus, ul an bibeiil
pomparumferculis similis, offendat populum,et quia»Wignorelur. Non percussorem,id est, qui conscienlias
nibil liabel quod reprehendat in vita, habilumsolumi non percutiat singulonim. Neque enim pugilem de-
oderit et incessum. Multieligunlur non amore sui,, scribit sermo apostolicus, sed ponlificeminstiluit,
sed alterius odio. In plerisque suffragitim mereturr quid fncere non dcbeat. Docet nunc e regione quid
sola simplicilas, et 292 alterius prudenlise et cal- faciat. Sed modestum,non litigiosum,noti cupidum;

a A«(estvhginitatisinfamis.Virginitatem infamem 56 : Cavendumesl, ne tardilatibus ulamur in gressu

vocare videiur eain, quse injuria ac violenta manu
liomhmmefficiluriu iis, qni nb hominibus facti sunt
euinichi, vel qui ita nnti suni ex utero mairis. Ilaec
virginitasinfamisest, impedilqueordinis dignitalem,
el electionemin Clerum. MARTIAN.
b Incessuspomporum(eiculis.Supra in epistola ad
lluutium col. 4 : Fulgeal quilibel auro, elpompaticis
ferculiscoruscet.et sarcinismetalla radient. llabesibi
pomparumfcrcnla.MARTIAN.—Cicero primo Offic.c.
mollioribus,ul simites pomparumferciilisesse videa-
mur. Erant nempe gestamina qnscdnmquibus deo-
rum simulacm in pompis deferebantur. Vide in
Epist. III, ad Rufinumiu fine, cl ad Rusticum, atquc
alibi.
c Legimus ex mss. nostrorutn consensu; anlea
enim quia semper in Sanctis Sunclorumest, et qui
offert,etc.
259 S. EUSftBli fllERONYMI 260
donmm suambene regenlem, filios JiabentemsuMiios j Lsiolus in suadendo c non trepidaret: De virginibus
cum omnicaslilate. Vide quanla pudiciiia exigatur in aulem prwceptum Domini non habeo (I Cor. vu, 25).
episcopo, ul si filii ejus impudici fuerint, ipse epi- Etcur, inqnies,creata sunt geniialia, el sic a con-
scopus esse non possii, fet eodem viiio «ffendat diiore sapiemissiiriofabricail sumus, ul mtituum no-
Deum, qno cffendit Ueli ponlifex, qui -corripiicrai sliifatiainur ardoreni, et gesfianius in naluralcm
quidem filios; sed quia non abjecerat deJincjueiites, copuram ? Periclitaroiir responsionls verecundia, et
relrorsum cecidit, et mortuus est:,antequam iucerna -quasi iiiter duos scoptilos, et qiiasdam nccessitalis
Dei exstinguerelur (I Reg. %,el 4). Mulieres simiiiter ^lpuffteTtiaed o-u/t^iijTaSKs-^Tiinc atque inde, vel pu-
pudicas.,et reliqua. In omniograduet sexu, lenetvu- -doris, vel caus»3 riaufragium suslinemus. Si ad pro-
dicitia principalum. Cernis igitnr, quod episcopus, iposita respondenmos, puclore suffuiidimur. Si pudor
presbyier, et diaconus non ideo sini foeati, -quia tni(ieifar'ii Meiitium, quasi de loco viaebitnur ce-
episcopi, vel presbyteri sini, aiil diacoiii, sed si -^erejetsidvei-T-arioierieiiclioccasiOnemdare. Melius
a virtutes liabuerint nominum suorum ;et olficiornni. *^i'taiiien clausis, quoil dicilur, oculis Andabalarum
Alioqni si diaconus snnciior episcopo siio lueril, non WOre ;pugiiare, qiiam airecta spiculn, clypeo non
ex eo quod inferior ^radu est, apud Chrisium dete- Tepellere veritalis. Poieram quidem dicere : Quo-
rior erit. Aut Slephanus diaconns, qui priinus imar- g modo ^postefior par* corporis ei nieaius per quem
lyrio coronatus cst, ntinor futurus est in regno cce- afvi stercora egeruntur relegalus est ab oeulis, et
lofurii muitis episcopis, el Timotheo ac TitO, quos quasi pbst terguni "posilus, ita ethie qui sub vcntre
ut subjicere non nudeo, ita nec anleponefe (Act.m, •eSl, * afl digefendos 'hlimores et pottis, quibus venae
et vn). Quomodo in legionibusetexerciiusuiil duces, corporis'ifrigariiiir, a Deo" cohditns est. Sed quo-
siint iribuni, sunt centuriones, suni ferentarii, *c iiiam -ipsa organa-efgenii.alium fnbfica, et noslra fe-
levis armaturse, et miles gregarius, et manipuli: -niinaruhique discretio, el recepiacula vulvoe ad
"commissanuepugna, vacant uomina dignitatum, et 'suscipieodosei coalendos felus condila, scxus diffe-
sola fortitudo quserilur : ita in hoccampo et prselio, feniiam praedicaivt,hoc breviler respondebo : Num-
quo contra doemones dimicamus, non Jquseruntur quanrergo cessemtis a libidine, ne fruslra hujusce-
WOmlna,sed opera; et ^loriosior ille sub vero impe- inodi meiiAra 'pOrtemus. Cur eriim mariius se ab-
ratore Cliristo, non.qiu nobilior, sed iquifortior es't. 'stirieai ab uxore 7 295 Cur casla vidua perseveret,
Zft.Mutuumpatimur noslriardorem. In resurreclione si ad hoe tanlum riati sumus, ut pecudum more vi-
eademsubslantiaerit. Atdices: St omnes virgines fue« •vamus? Aut quid mihi nocebit, si cuni uxore mea
rint, quomodo slabit humanum genus ? Par pari re- alius concubuerii? Quomodo enim dentium officium
feram. Si omnes viduse fuerint, vel in raatrimonio C eslmandere, et in alvum ea quse sunl mansa trans-
continentes, quomodo siirps morlaliuin spropagabi- inittere, etnonhabet crimen qui conjngi meaepa-
tur ? flac ratione nihil omnino erit, ne aliud esse nem dederit: ita si genitalium hoc est officium, ut
'flesislal. Ver-bi gratia : si cuncti <philosophisint, semper fruantur nalufa sua, menmJassitudinem al-
agricolse non erunt. Quid loquar de agricolis ? npn terius vires f superenl: et uxoris, ut ila dixerira,,
Oratores, 294 nonjurisconsulti.-, non reliquaruin ardentissimamgulam fortuili»libido restingual. Qnid
artium prseceptores. Si universiprincipes, quiserit "sibiaute.mvult apostoJus, ut ad continentiam cohor-
miles ? Si omnes caput, cujus vocabuntur caput, tetur, si contra naluram est?Quid ipse Dominus
cum cseiera meinbra defuerint ? Vereris, nesi vir- qui cunuchofum proecipit varietates ? Certe aposto-
ginitatem plures appetierint, cessentb lupae, cessent lus, qui ad suamnosprovocatpudiciliam,debet con-
adullerse : ne infantes in urbibus villisque non va- ^stariler audire, cur portas veretrum, o Panle ? Cur
giunt. Quoliilie mcechorum sanguis effundilur, adul- asexu feminarurii, barba, pilis, aliaque membro-
teria damnantur, el inter ipsas leges ci secures ac rum qualitate diSiingueris? s Cur luse non jntume-
tribunalia flagrans libido dominatur. Nolifmetuere •scunfpapillse, non dilntanlur renes, non peclusar-
rieomnes virgines iiant; difficilis res est virgini- ciattir 1?Vox Obsoletior esl, sermo ferocior , et
las, et ideo rara, quia difficilis : Mulii voeati, pauci -hifsrilius superciiium. Frusira haec omnia virorum
elecli (Matt. xx,16, et xxit,14). Incipere;plurimorum babes, ii complexu non ulefis feminarum. Compel-
est, perseverare paucorum. :Un.de «l grande prce- •lor aliqiiid loqiii ei insipiens fieri; sed vos noe, ut
iriium eorum, qui perseveraverint. Si -omnes virgi- loqtii atideam, coegistis. 'Dominus noster atque Sal-
iies esse possenl, numquam et .Dominus idiceret: vator, qiii -ciini in fornia ^ei iesset, formam servi
•Quipotesl capere, capial (Matlh. xix, 12) ; et Apo- dignatus est assumere, factus obediens Patri usque
a Vochlam•-*»ex qttatuoriiostris inss. et vetefi edi- magis arridet, erant nempeSymplegadesiiisuIae duse
lione:suffecimus,paulo!posiiidem uiss. sub Interro- sive scopuli in :Bosphoi'0 -a cOnflielalioiiesic ap-
gandi iidta mumex eb qudd inferior, eic. pellatte. Mox Casanatensrs ti fudor imperaril silen-
biMs8. nostri et '-Gravius quoiiue cessenl esse liumr
lupm, eic. e Erat antea ad ditigendos, quod emenaatit mss.
c Absque negandi parlicula fere ele^gantiushabent noslri omnes.
Veronensis efCasanaterisis -libfi'in suadendo trepi- -f V«ronensis ms. fsupp'arenL
daret. s Idem absque;pFseposit'oauVefbio cur.
d Noslri hnbent o-u/«r«ytSaf.Impressa autemleciio
261 ADVERSUS JOVINIANUMLIB. I. 26S
ad morlem , mortem auteiii crticis, quid necesse A sed in vetuslale litterw, faciebamus ea quac carnis
erat, ut in his membris nascerelur; qtiibus iismus erant, et fruclificabamus morli, Niinc amem quia
non erat? Qtii certe ut sexum ostenderet, cliani cir- morlui sumus legi, per corptts Christi, fruclificemus
cumcisus est. Cur Joannem aposioluni ei Baptistam Deo, ul simus ejus, qui ex moriuis rcsurrexit. Nec-
sua diieclione castravit, quos viros nasci fecerat ? non et iti alio loco cum pradixissel, Scio quia Lex
Qui ergo iu Cbristum credimus, Chrisii sectemuf spiritucdis esl (Ib. vn, 14) ; et cunt de violenlia car-
exempla. Et si noverarous illum juxta cariienn sed nis quod crebro nos impellat faeere quod noli-
jam a non novimus eum secundum cartiem. Certein mus, latius dispulassel , ad extremum intulit :
resurreciinne endem erii eorporiim subsianiia, qua Infelix ego homo, quis me liberctbitde corpore mortis
nunc ulimur, licet auciior gloria. Nam el Salvalor 297 hujui? Graiia Dei per Jcsnni Chrisium Domi-
in tnnttim ipsum corpus habiiii posib inferos, in quo nmn noslrum {Ibid. 24). Et iterum, Ipse igitur mente
el crucifixus est, ut manusperforatasclavis et lale- servio legi Dei, carne aulem iegi peccaii (Ibid. 25 ).
ris vultius ostenderet. Porro si clausis ingressus est Et, Nihil damnationis est his, qui sunt in Chrisio
ostiis, quod humanorum corporum nalura non pati- Jesn, qui non secundum carnem ambulanl. Lex eniin
tur, ergo et Pelrutn et Dominum negainns vera ha- spiritus in Cltristo Jesu liberavit mc n lege.peccali el
buisse corpora , quia amhulaverunt super aqttas, B mortis (Rom. \m,i; 2). Ao nianifestius in tonse-
quod conira naltiram est. In resurrectione morSuo- quentibus doeei, Chrislianos non ambulare sccun-
rum, non nubent neque 296 nubentur, sed siiniles dum cariienij scd scenndum spifitum^ dicens : Qui
erunlAngelis(Malt. xxn,50). Quod alii poslea in cce- enimsecundwn carnem sunl, quw snnl earnis sapiuni.
Iis fuiuri sunt, hoc virgines in terra esse coeperunt. Qui vero secttndum spiritum, quw sunl spiritus sen-
Si angelorum nobis siniililiido promiltitur (inleran- liunt. Nam prudentia carnis, mors est : prudeniia au-
gelosautem non est sexus diversitas)j autsine sexu tem spiritus, vita et pax : quoniam prudeniia carnis,
erimus, quod angeli suul; aui certe quod liquido ''inimicitia est in Deum. Legi enim Deinoiisubjicilur,
comprobaiur, resurgentes in proprio sexu, sexus nec enim potest. Qtti antem in curne tuiit; Deo placere
nonfungemur officio. non possuiit. Vosautem in curne non eslis, sed in spi-
37. Verum qujd agimus argiiinentis, et proposi- rilu, si tamen sprriius Dei habitat in vobis (Ibkl. 5 et
liones adversarii callida cupimus responsione su- seq.), et reliqua usque ad ilium Iocuin, in quo ail :
perare ? Vetera transierunt, ecce facta sunl omnia Ergo, fratrcs, debitores'sumus non eatni, ut seeundum
nova (II Cor. v, 17). Curram per aposiolorum sen- ccmremvivamus. Si enim secundumcarnem vixeriiis,
lentias, el qtiomodo in Salomonis exemplis breves moriemini.Si aukmspiritufacla carnismorlificaveritis,
exposiliunculas subdidi, ob inlelligendi facilitatem, C vivetis. Quieumqiie enifn spirilu Dei aguntur, hi filii
ita et nunc casiilatis et conlinentise christianse Dei mnt. Si pnideniia carnis,iiiimicitiu estin Deutn,
exempla replicabo, et de muitis testimoniis quaM et qui in cariiesunt, Deo placere non possunl; ar-
unum corpus efficiam, quo et nihil quod ad pudici- biiror eos qui serviunt officio conjugalj, qnodpru-
liam periiueat, prseteniiillnm, et niniise prolixitatis dentinnt carnis diligant, et in carne sint. A qua nos
declinero fasiidium. Scribit inier csetera Paulus apo- retrahens Aposiolus, et jnngens spiritui, deinceps
stoltis ad Romanos : Quem ercjo fruclum liabuistis loquilur :Obsecrovos, [ratres,r per misericordiam Dei,
lunc in illis, c in quibus nunc erubescitis? Nam finis ut exhibeatiscorpora vcstrahosTiamviventtm,sanctam,
Ulorum mors est. Nunc vero liberctAa peccato, servi Deo piacenlem, rationabile obsequiumiiettrum.Ei no-
autem Dei facli, habeiis fructum veslrumin sanclifica- lile confornmri hitic smevlo, sed reformamini in uo-
lionem , finem vero vitam wlemam (Ilom. w, 21, fi/nZesensus veslri, tit probelis quw sit voluntas Dei
22), Puto quod et niipiiariim finis mors sit. Fru- bohn, el beneplaccns, et perfecta. Dico enim per gra-
ctus aulem sanctificalionis, qui vel ad virginitatem, tiam quai data esi mihi, omnibusqui sunl inter iios,""ndn
vel ad continentiam pertinel, vita pensatur selerna. pkis sapere quam oportelsapere, sed sapere ad pudici-
Ac deinde : Ilaque, fralres mei, el vos mortificati eslis liam (non ad sobrietatem,utmale in Lalinis codicibus
Legi per corpus Clirisli: ut sitis allerius, qni ex nior- D legiiur), sed sapere, inquit, ad pudicitiam (Rom. xii,
tuis resurrexil: utfriiclificemtts(Al. fructificetis) Dco. 1, et Phii. iv, 18). Siquidem Grscce scriplum est,
Cum enim esiemus incanie, d passiones qum per Le- ds T6 o-oifpwiiv.Consideremus senlentiam Aposloli:
gem erani,operebcintv.rin membris nostris, ul fruciifi- Reformamini, inquil, 'in nvvitatesmsus vestri, ut prd-
carent morti. Nunc autem soluti suinus a Lege mortis, betis qumsil voluntas Deibona,etbeneplacens,etper-
in qua delinebamur; n/ terviamus in novilate spirilus, fecia. Quod dicit, hujusce modi est.Conceditquideni
et non in veiuslale litierm (//>. vu, 5 et seq.). Cum, Deus nuptias, conceditdigamiam.etsi neoesse fuerit,
inquit, essemusin carne, ct non in novitale spiriius, fornicationi 298 et adulterio prsefert etiam triga-
a Mss, sed jam nunc non novhnus, etc. e Ex Casanaiensi et veteri editione legi malim
h Veius editio resurrectionemgro inferos luibet. inimica est Deo, vel fii Deum. Graece quoque est
c Voculas in illis niss. oon agnoscunl. Ita et paulo posi.
£%8p«.
1
dMss. noslri passiones peccaiornm, quwper iegem Veroneusis plurium numero per mimie.ordi&s
operabantur in mentbris, eic cum veteri euilioneet Dei, cum Grsceo 3t« TMVeijtTjpftfivTOU6iau. Irilfa
juxta Grsecuin lextum T« 7r«S)jft«T« TOV«ttapTitav, constanter placens habel pro bimeplacens.
quin eliam Vulgatum quoque interprelem.
 263 S. EUSEBII HIERONYMI 264
miam. Sed nos qui corpora nostra exhibere debe- A efedenlium volueris referre, et in hac desponsione
nius, hostiam vivam, sanctam, placenlem Deo, ra- Christi, etmaritatas etdigamas,et viduas, etvirgines
tionnbilc obsequium nostrum, non quid concedat contineri, hoc quoque pro nobis facit. Nam dum om-
Deus, sed quid velit, consideremus : ut probemus, nes ad pudicitiam et prsemium virginitatis invilat,
quac sil volunlasDei bona et beneplacens et perfecla. ostendit cunctis gradibus virginilalem esse poliorem.
Ergo quod concedit, nec bonum, nec beneplacens Rursumque nd Galatas: Ex operibus, inquil, Legis,
est, nec perfeclum. Reddilque causas cur hoc sna- non jusiificabitur omnis caro (Gal. n, 16). Opera legis
deat: Scientes lempus, quia hora esljamnos de somno et nupliae suiit, unde el maledictinlur in ea, qui \Al.
surgere. Nunc autem propior esl nostra saltts, quam qnae] non habent filios. Quae si cnnceduntur etiam
cum credidimus. Nox prwcessil, dies aulem appropin- in Evangelio, aliud est indulgenliam infirmitati tri-
quavit. El in exlremo : lnduimini Dominum Jesum buere, aliud virtutibus prsemia polliceri.
Cltrislum, et carnis curam ne [eceritis in desideriis. 58. Dicam et ego nuptiatoribtis meis, qui post cas-
Aiiud est volunlas Dei, aiiud indulgentia. Unde et ad titatem etdiuiurnam conlineniiamsubnntadcoiium,
Corinlbios scrihens,ait: Ego, [ralres, non polui loqui el pectidum more lasciviunt : Sic insipienles cstis,
vobis sicul spirilualibus : sed sicut carnalibus [ Al. ut cum cceperitisspirilu, nunc carne consummemini
qunsi]; sicut parvulis in Chrislo, lac vobis polum dedi, B (Gal. in, 3)? Tanla passi eslis sine causa? Aposiolus
non escam : Nondum enim poleratis; sed neque nunc quod conlinenlise qnibusdam nodos relaxat, etdimit-
poteslis. Adhuc enim carnales esiis (l Cor. m, 2,1). tit frena currentibus, propler infirmitalem carnis
Qui aniinalis esi,et non recipit [Al. percipit] ea quse hoc facit. Contra quam scribens denuo loquiiur :
spiritus Dei sunl (stulliiia eniin illi esl, nec polest Spirilu ambulale, et desiderium carnis non perficieiis.
intelligere, quia spiriiualiler a dijudicatur), isle non Caro enim concupiscit adversus spirilum, et spiritus
perfectse castitatis cibo, sed rudi nuptiarum lacte adversus carnem (Gal. v, 16, 17). Non necesse est
nutrilur. Sicut per hominem mors, sic et per homi- nunc de operibus carnis dicere, quia longum est, et
nem resurreciio moriuorum. Quomodo in Adam om- facile poiest, de Aposioli Epistola sumere, qui [Al.
nes morimur, sic in Christo omnes vivificabimur. quia, etc.] voluerit. Dicam lanlum de spirilu, cujus
Servivimus in lege veleri Adam : serviamus inEvan- fructus sunt, charitas, gaudium, pax, longanimitas,
gelio novo Adam. Faclus est cnim primus homo benignitns, bonitas, fides, d mansuetudo, conlinen-
Adam, in animnm vivenlem, et novissimus Adam in lia. Omnes virtutes spiritns, qnasi solidissimum
spiriiumvivificanlem. Primus homode terra terrenus. fundameiiinm,etsublimeculmen,conlineniiasusten-
Secundus homode cwlo cwleslis.Qualis lerrenus, tales lat et protegit. Adversum hujtisce morii non est lex.
et terreni; el quulis cwleslis, tales et ccelestes.C Qui aulem sunl Christi, carnem suam crucifixerunt
Sicut portavimus imaginem terreni, porlemus et cum viliis el concupiscentiis.Si 300 vivimusspirilu,
imaginem cwlestis. Hoc autem dico, fralres, quia caro spiritu et ambulemus (Ib. 24, 2S). Qui cum Christo
et sanguis regnum Dei possidere non possunt, neqtte carnem nostram, ct passiones ejus desideriaque cru-
corruptio incorruptionem b possidebil (lCor. xv, 77 cifiximus, quid rnrsum, ea quae carnis sunt agere
et seq.). Hoc tam clarum est, ut nulla expositione cupimus? Quodcumqueseminaverit liomo, hoc et me-
queal manifesiiiis lieri : Caro, inquit, el sanguis re- tel. Qtti seminal in carne sua, de carne melet corrup-
gniim Dei possidere non possunt, neque corruptio in- iionem. Qui aulem seminat in spiritu, de spiritu melet
comtptionem. Si corruptio ad omnem coilum perli- vitam wlernam (Gal. vi, 8). Existimo qund qui uxo-
net, incorrupiio aulem proprie castilalis esl, prae- rem lmbel, qiiamdiu reveniturad idipsum, ne lentel
mia pudicitise nuplise possidere non possunl. Scimus eum Salnnas, in carne semlnet, et non in spiriiu.
enim quoniam si terrena domus Imjus habilatio- Qui autem in carne seminat(non ego, sed Apostolus
nis 299 deslrucla fuerit, wdificalionem habcamus ex loquitur) metit corruplionem. Elegil nosein Chrisio
Deo, domum non manufaclam, sempUernamin cwlis. Deus Paier anle mnndi conslitutionem, ut essemtts
In quo ingemiscimus,habitaculum noslrum, quod de sancti el immaculati coram eo. Ambulavimusin con-
cwlo esl, c superindui cupienles. Cupimus enim egredi D cupiscenliis carnis, facienies voluntatem ejus, elco-
de corpore, et habitare cum Christo ; propter quod el gitaiionum, et fuimus filii irse, sicut et caeieri. Nunc
studiosissimenitimur, sive in corpore;sive extra corpus aulem conresuscitavit, el consedere nos fecit in cce-
placere Deo(II Cor. v, 1 elseq.). Eiul pleniusexpone- lestibus in Chrislo Jesu, ut deponamus secundum
ret.quales nonesse vellet, in alio loco docel,dicens: priorem conversationem veterem hominem, qui cor-
Despondi enim vos uni viro, virginem castam exhibere rumpitur juxta desideria erroris, et aptari nobis illa
Christo (II Cor. xi, 2)-. Quod si ad lolam Ecclesiam benedictiopossit,qusef mysticam ad Ephesios Episto-
•-a Casanalensiscum negandi pnrticula non dijudi- f Falso bnctenus obtinnit missa pro myslicam, re-
calur. Panlo post moriuntur et vivijicabunlurin mss. nuentibus quoque mss. Mysticam pnrrn Episiolnm
inveniiur pro morimur et vivificabimur. ad Ephesios vocal qnod Apostolus iu hacvel potissi-
b M-s. incorruptioncm hwredilabit juxta Gracum mumobscurossensus el ignota swculisacramenta con -
}ikvipoiiojj.it. gesserit, ut ipse llieronymus in praeialioneCominen-
c lidem mss. superinduere desideranlcs. tariormn in eamdem Ep"islolamloquitur. Mox habenl
d Iu Casanntensi additttr modestia. mss. Gratia cum omnibus,absque.vobis, quia voculam
e Jn eodem desideratur in Christo. nec Graecuslextus agnoscit.
 S6S ADVERSUSJOVINfANUMLIB. I. -S66
lam, tali fine concludit : Gralia vobis cum omnibus s A quem Paulns cum Tito Barnabaque pergebat, loqui-
qui diligunl Dominumin incorruptione (vi, 24). Con- i- tur in Epistola sua : Nolite errare, [ratres mei dilecti.
vertalio noslra in coslisest. Vnde el Salvatoremexspec- :- Omne dalum bonum, el omnis perfectadonatio,de sur-
tamus Dominumnostrum JesumChrislum, qni Iransfi- l- sum esl, descendensa Paire lumitium, apud quem non
gurabil corpus humilitatis noslrm, conformefieri cor- est di/feremia, aut c aversionisobumbraculum. Volens
pori gloriw suw (Phil. m, 20; iv, 8). Qinecumque e genuil nosverbo verilutis, ut simus primitiw creatura-
ergo sunt vera, qusecumque pudica, qusecumque e rum ejtts (Jac. i, 16,17). Virgomystice virginitatem
jusla, quscctimque ad caslitalem perlineniia, liiss docel. Omne perfeclum donum de sursum descen-
copulemur, hsec seqnnmur. Reconciliavit noss dit, ubi non sunt nuptise : et descendit, non a quo-
Chrisius in corpore suo, Deo Pairi per mortem,, libet, sed a Patre Iuminum, qui dicit ad Apostolos :
et exhibuit sanclos, et immaculaios, el abs- Voseslis luxmundi (Malth. v, 14). Apud quem non
que ulla reprehcnsione coram se: in qtio et circum-- est differeniia Judsei, sive Gentiiis, nec illa umbra
cisi sumus circumcisioiie nonmanufacia, in exspo- quaeversabatur in Lege, premit eos qui de naiioni-
lialionem corporis carnis, sed circumcisione Christi,, bus crediderunt: sed verbo n.os genuit, et 302 ver"
consepulli ei in baplismo, in quo et consurreximus. bo veritatis : quia umbra et imago el species qusedam
Si ergo consurreximus cnm Christo, ea quse sursuml B veritatis praecessit in Lege , ut simus primitiaecrea-
sunt quseramus, ubi Christus est in dextera Dei se- turarum ejus. Et quomodo ipse priinogeniius ex
dens; ea sapiamus quse sursum sunt, non quaesuperr moriuis, omnes in se mortuos suscitavii: sic ipse
lerram. Mortui enim sumus, et vila nostra abscondilai virgo, primitias virginum suorum in se virgine de-
cst cumChristo, in Deo.Cum enim Christus apparue- dicavit. Petrus quoque quid de vocationeGenlium
rit viia nostra,Iunc etnos npparebimus301cum'Pso > scntiat, contemplemur : Benedictus, inquit, Deus,
in gloria (Col. n, 12; m, 1 et seq.). a Nemo miliianss el Pater Domininostri Jesu Christi, qui secundumma-
Deo, implicat se negoliis swcularibus, ul possit eii gnam misericordiamsuum, regeneravit nos in spem
placere, qui se elegil(II Tim. n, 4). Apparueril enimi vitw, per resurrectionem Jesu Chrisii ex mortuis, in
gratia Dei Salvaioris omnibus hominibus, erudienss hwreditalemincorruplam el immaculalamel immarces-
nos, ul ctbneganiesimpietatemet swcularia desideria,, sibilem, quw servatur in cwlis, in vos qui virluie Dei
casle el jusle et pie vivamusin prwsenli swculo ( Tit. cuslodiminiper fidem, in salulem,quw prwparataest
H,ll,12). revelari in temporenovissimo(1 Pet. i , 3 seqq.). Ubi
59. Filiw Philippi virgines in Cwsarea. Jacobuss incorrupta prsedicatur hsereditas, el iinmaculaia, et
fraterDomini. Vmbra et imagoverilatisinlege veteri.— immnrcescibilis, et prseparala in ccelis, el in tempus
Dies me deficiei, si voluero omnia cnstilatis de Apo-. C t novissimum reservata , etspes viiaeseternse, quando
stolo prsecepla memorare. Isla sunt, de quibus ad| non nubent, neque nubcntur, ibi aliis verbis virgini-
Apostolos Dominus loquebatur : Adhuc multa kabeo• latis privilegia describunlur. Nam et in sequentibus
vobisdicere,'sed non potestis ea portare modo. Cumi hoc ipsum doeel: Propter hoc accincti lumbos menlis
autem venerit ille Spiritus veriiatis, docebilvos omnemt veslrw, vigilantes perfecle, sperale in eam graliam,
veriiatem(Joan. xvi, 12 , 13 ). Postcrucem Chrisli, qum vobis deftrenda esl in revelaiioneJesu Christi.
statim in Actis Apostolorum una domus Piiilippii Quasi filii obedienlim non conformemini prioribus
Evangelistse, quadrigam producit virginum filiarum: d ignoranliw vestrw ttesideriis; sed secundum eum, qui
ut Csesarea, in qua ex gentibus Ecclesia per centu- vos vocavit, Sanctum,et ipsi sajicii estote, in omni con-
rionem Cornelium fuerat dedicala, etiam virginum versatione. Scriplum est enim: Sancti eslote, quia ego
puellarum prseberet exempla. Cumque Dominus in sanctus sum. Neque enim corruplibili auro el argento
Evangelio dixeril: Lex el Prophetw usque ad Joan- redempli sumus ; sed pretiososanguineimmaculatijigni
nem, istse quia virgines erant, etiam post Joannem Jesu Christi, ut castificemusanimas noslras in obedien-
propheiassereferuniur. Nequeenim poieranlveteris lia veritalis, renati non ex coilu corruptibili, sed ex
Testamenti lege retineri \Al. detineri],quse virgini- incorruptione, per verbumviventisDei el permanentis;
lalis fulserant clarilate. Transeamus ad Jacobum , J) 1 et sicul lapides vivi wdificemurin domumspiritualem,
qui frater Domiui dicebatur, tantse sanclitatis , tan- sanclum sacerdolium, offerentes spiriluales viclimas
tsequejuslitisc, el perpetusc virginitalis, ut Josephus per ChrislumDominumnoslrum(Ibid., 15 seqq.). Nos
quoque historicus Judseorum,bprnpier hujus necem enim sumus genuseleclttm, regale sacerdotium, gens
Jerosolymam subversam refernt. Hic primus epi- sancla, populus acquisitionis.Christus pro nobis carne
scopus ex JudseisJerosolymaecredentis Ecclesise, ad morluus est. Armemureadem conversaiionequa Chri-
a Mss., nemo militam implicatur smcitli negotiis: nosler quonue Hier. in Calalogo, cap. 2 et
cap. 13.
juxlaGrscciiintexlnm ovSii; »T/>«T£U6J«EVOJ ipvnliY.STai, Vid. quse ibi annotnmus.
elc. El illud quidem Dco *b ipso Vulgato inierprete c Mnluimusex niss. nosirorum velerisque editio-
additum autumat Estius, quod non satis consulio ad nis consensu reponere aversionis pro conversionis.
sensus inlegriialem ptitaveril desiderari. Grsecerponti;.
b Non equidem exslat in bodiernis libris istud Jo- d Sanctius Grsecoadhserentes mss. noslri,
ignora-
sephi de J.icobo testimonitim; sed legei at olim etiam lione vestra, h TVI«yvotaupwv. Tum et
argento auro,
Origenes iib. i et nconlra Ceisum, el iu Malih. xm. «pyvpiu »jxpuo-iw, el alia qusedam levioris momenli.
Eusebius xi, 25, Hist., Grseca ipsa verba laudat, el
PATROL. XXIII. 6
2&T S. EUSEBil HlERONtMI 2C§
sius, qUOniamquipasstisest in carne, quievita peccato, iA verba truiinanlem , repromiKentem in eoeiisliberia-
tit nequdquamin desideriishominum; sed in voluntale tem,c cum ipse sefvus sit vitiorum [Al. corruptio-
Dei, reliqiiumin cdrne lempusexiguinus. Sufficil enim nis] atque liixufiae, canis reveriens ad vomiitim
nobis prwlerilumtemptts,303 qudrido ambulavimus siium. Nam 304 *um monaciiUnicsse se jactitet:
iti luxuriiset desideriiscmlerisqueviliis. Grdndia nobis et post sordidam tuhicam et niidos pedes, el ciba-
el freliosd virginilaiis promissd doiiavit, ut perhdnc riuin panem,etaquae pOtuni,add candidas VeS!es[A/.
efficiamurdivinmconsorlesnaldrW, fugienteseam quw candidam vestem ], el iiiiidam clilem, ad miilsum ,
in tnundo est concupiscenliamcorrupiionis (I Pet. ii, elelaboraias carries, ad jtira Ajiitiiei Paxami [Al.
9 seqq.). Novit Dominuspibs de tenlationeeripere , et paxamis], ad e balneas quoque ac fricliculas [Ai. fri-
iniquos cruciandosih diem reservare judicii, prwcipue lillasj, et pOpiriasse confefat, manifesium est, qiiOd
eos qui post curnem iii desideriispollulionis ambulant, terram ccelo, viiia viniitibus, f venireni prseferal
et dominationesdespieiunt, audaces cl procaces. Isli Christo, et purpuram coloris ejus, putet fegna cce-
enim quasi irralionabilia jtimehta in ventrem et libidi- loruii). Et lanveniste formosus nionachus , crassus,
nem prbrii sunt, blasphemahtes,qui el in cofruplione nitidus, dealbatiis, etqiiasisponsusi;eniperiiicedens,
sua corrumpenlur , recipientque mercedein ihiquUalis aiituxoreni ducat, ritsequalem virginitalem nuptiis
luxuriamraiii putanl deliciasesse, vijitstiiiam, sordes, B ] pfobet: aut si noii dtixerit, fnlsira contfanos verbis
et maeulas; et nihU aliud itisi de volupidtibuscoghan- agit.cuiii opere nobiscum sii. Sed et Joannes irt
tes. Qui liabeiltoculbs pleiiosadutterio ei insatiabili li- eadein vefba coneordnt: Noliie diligere inundum,
bidine,et detipiuhl ahirriasnecdumChristi eliaritale ro- neque ea qum iiimurido stmt. Si qilis diligil viundum,
buslas. Loquunlur eniin Vefba iumentxa, et indoctos non estchdrilas Pairis in eo. Qtioniatnomne quod in
faciie illecebriscarnisirretiiml: reprdmitlihieseis iiber- niundo estiHesiderium carnis esl, ei 'desideiium ocu-
tatem; cum ipsi servi a titiofiml sihi atqiteluxiirim et lorum, el sdpefbia hujus vilw, quw non ist de Palre,
corruptionis. Vhii.squisqueenim ei iubjdcet paSsidni, a seddi ihundo { IJouii. ii, seqq.). El, Mundus prwle-
qita tinci/ttr. Quod si fugienles cbihquihdtionesmttindi rit [Al. pfteteHet], el destderiutn ejiis. Quiuutem[atit
per scienliam Salvatoris noslri JisuGhrisli , iisdeiii vdiuiiiatemDei, indnetih mlernum.Mandatitin novum
rufmtn superantur, quw cintesUpefdvefdht, factd stthi scfipsivbbis, •tjudd.est verissimiiht, etih Chrislo , et
einovissimapejora prioribus. Meliuique ris trbl rioii ih nobis i qtiiaienebioi prwterierimi, el lux jam lucet
nOsseviatnjusiiliw, quumpost ligiiiiionemretforsum (Ibid., 8). Elrnrsum: Churissiminunc filii Deisumus,
cohverli, et relinquere sahilum tnaridatum, quod tis el hecdum apparuit quid fuiuti suriius. Scimusaiuem ,
trdditum [ucrut. Compleiumqueest in eis verissimum quin ctimappanwitysimiies ei erimiis: quoniam vi-
illud proverbimn: Canis feversus nd vomitttmiuiim, iG dvbhms eiim sicuti esl.Elbmhisqui habet hancspem,
el siis iola in volutabroluti (11Pei. u, 9-22), b NolUi Cuslificatsemelipsuhi, shut et ilie easius est. In hoc
omiiem lociim secundse Petri Epislolse ponere , ne petfectd m hbsira diWitds, si fidhcidm habeariiUsin
longum facerem, sed tantummodo osiendi Spiritus diemjudieii; til qudmddoille esl, iic it libssimusm
sancii vaiicioio, hujus temporis et doetofes [At. do- lior.swvulo(I JoSii. vlii. 2, o). Epistola qiioqtte'Judse
ciorerirjet hseresimprsenuntialami Deniqtie uinnife- tale quid-Significal, Odiemeset cdrnis pbtlutrim luni-
stiiis eosdem nolat, dicens : Venienteivim'irinovissi- cdrii(Ibid., 23). Legamus Apocalypsim Joaiinis, et
inis diebusilliisoressedwcenles, jitxta pYopriadeside- fbi reperienius Agnum super motilem Sion , et cum
ria ambulani.es;el cselera. eocerituiri qiiadraginta quaiuor millia signatoruin ,
40. MonachusJovinianuscanisreverlens=ad«ointten. habeiiiiuin nonien ejUs,et nomeivPairisejus scriptum
Tribus Levi pro iribu Danpositd. Oinniaopefairiiper- iii frontibiissiiis, qui cantniitCan!iCuninovum,el nemo
fecia sine puriiate. Hwreticidaihiiciuicoiijitgia.Etclcsia polest dicere Cahtieuin iliudi nisi bi qui einpti stint
probatet dispensat. — iDescfipsit •sefiiro Apostolicus de tefra. Isti stirit qui ciim mulieribus se non cnin-
Jovihiauum 'loquenteni btteeis lutrieniibus ei inflata quiiiaVeriirii, Virginesienini permanserunt. 305 lli

aMss. riosifi, 'servisihicofrupiidnis absqiie inlfu- ]D Paxami vero mentionem facit Colnmella libro de re
sis vefbis viiioruhidtque liixitriw.•'(iriiiiirifi-cx
-HSr.Tco RtlSiicn,!etS'iidiis : sCripsit auieiii'tyaprvTir.a. In a!i-
textll KOTOI Sou"Aoiu7t«p,^0VT£s T^J aOopu;, cui et Vnl- quot mss. Paxamii legittir. Pro fricttculas Gravius
gatus iriierpres conciuii Mox ex endein Gifec.oSal- inayu.lt filUlas. Cerle Arimbius lib. vn : Qnid fuillas,
tldioiis Jesu alisqrie hbsifi, ci piiulo post qttam posl quitl frttmen , ^KO;srintpulicum nomina ? De tnuiata
notilium ejus posl tergum fcdife eVreiiiiquere, eic. Joviniani veSle Videqu;e nnnolauius infra I. n.
b Nolui omnemiocum secimdwPeiri, etc; l)c Ca- e Balneasituoqrie dc fricticulas. Nnllus 'coilcx ms.
none dixil supra omnem esse dispuialionem; conse- legil cum edilis fritillas, sed ficticulas, vel fricliculcts.
qiienteripse et-Joviniaiiiis Epi<tolaniPetri ueeundam FrieiimilseVefo dicuniuf 'abs llieronymo ctilii.m:<i-
admiliebaitt in canonem libiorum sacrorrim. hormn frictormn •: quire piilcliie conjuiigll fricticu-
MittTliN. las cum popinis. MAIITIAN.
c Viciori., cum ipse corruptionis strvusrsit <citque 1 Pro voce"ventremniss. nosiri legunl. accipient
luxurim. '. . , aerem, vel aera, quoriim eisi setisum nonassequor,
d RescriptuniS. Ambrosii ad Siriciunide Joviiriano moneor iamen depravatum hunc esse Hieroliyini lo-
ejttsqtie asseelts, se dbleni isiitUiqpo lemporeessema- cum -: quid enim post htec prwferal Chrisio, s"ihivP-
ceratos., el prbfiriam ukiscuritur 'injuriam\, quoiidia- luiil hsecniia,- et purpuram colbris ejus putei regna
itisque conviviisusuque luxuriw , laboremabslinentiw ccelorurn.-MirOfbsec a iiemimreditofum aniniad-
ptbpukare desiderant. Notum porro Apilii nomen; versa.
269; ' ADVERSUSJOVINIANUMLIB. I. $70
sequuf.tur Agnttm quocumque vadil: empii sunt ^ laude dixerit [Al. dixerinl] nuptiarum , libenter au-
enim exhominibus primitise Deo el Agno, el m ore dimus. Ecclesia enim malfimonia iion damnat, sed
ipsorumnonest inveniuin mendacium, etsine macula subjicit: nec abjicit, sed dispensat: sciens, ut supra
sunt. Desitigulis tribubus, excepia tribu Dan, pro diximus, in domo magna non solutn esse vasa aurea
qua reponituratribus Levi,duodecimmilliavirginuin et argentea, sed el lignea et ficlilia : el alia esse in
signatorum ereditura dicuntur, qui cum niulieribus honorem, alia in contumeliam : el quicumque se
non sunl coinquinnti. Ac ne putaremus de bis dici, lnundaverit ,.eum futurum esse vas honorabile , et
qui scorta 11011 norunl, sialim intulii : Virgines enim necessarium in oinne opus bonum prseparalum.
perinaiiseruiU. Ex quo ostendit omnes qui virgines 41. Exempla e swculi hisloriis. Virginilas apud
non perinanseruni, ad comparalionem purissimoeet Eihnkos. Virgines honore semper habilw apud Roma-
Angelicsecasiitaiis, et ipsius Domini ncstri Jesu nos. Sparlanorum virgines. Alia virginumexempla. —
Clirisli, csse pollulos. Hi sunl qiii ccintahlCanticum Satis abundeque Chrislianse pudicilise et virginitalis
novum,quod nemopoiesl canere, nisi qui virgo est. Hi Angelicse, de divinis Libris exempla praebuimus.
sunt primilim Deiet Agni, el sihemacula. Si virgines Sed quoniam intellexi in commentariis adversarii,
"primitiaeDei suiii: ergo viduse et in matrimonio provocari nos etiam ad mtindi sapientiam, qtiod
coutinentes, e.runt poslprimitias, id ijst, in secttndo B nuinquam hoc genus in sscculo sit probalum, et no-
eiteriio grndu : nec prius perdilus popuius salvari vum dogma contra naturam religio nostra prodiderit,
poterit, nisi tales liostias casiitalis DeP obtulerit, percurram breviter Grsecas et Latinas Barbarasque
et immaculaiuni Aguum , purissiniis viciimis recon- historias, et docebo virginitatem semper tenuisse
ciiiaveril. Infinitum est deEvangeliodeCeniviiginum pudiciliae principatum. Referunt fabulse Atalanlam
exponeresncramentum quinque stullarum el quiii- Calydoniam virginem semper in venalibus, semper
(|ue sapientum. Hoc solum nunc dico, quod quomo- in silvis, non luiuentes uteros feminarum fastidiaque
do abscjUCcaeteris operibus virginitas sola non sal- conceplutim, sed expeditam et caslam amasse vir-
vat, sic oinnia opera absque virginiiate , puritale, tutem. Harp;ilicen quoque virgiuem Thraciam, insi-
conlinenlia, cnsiilale, imperfccta snnt. Ex quo ne- gnis Poela (Virgil. l JEneid.) deseribit; et reginam
quaqtiam nos illtid poterit impedire , quod adversa- VolscorumCamillam, quam Turnus, cui auxilio ve-
rius objicit, fuisse Dominum in Cana Galilaese, et nerat, laudare volens, non amplius babuit quod di-
nupliarum festa celebrasse, quando aquas vertil in ceret, nisi virginem nominaret. Odecus llaliw, virgo
viivum.Uocenim brevissime Tespondebo , quodqni (Ideth, lib. xi) I d Chalchicecus quoque illa filia Leo,
ociava die circumcisus esl, et pro qtio b par lurlu- virgo perpetua, pestilenliam patrise scribiiur spon-
rum, et duo pulli columbarum diepurgaiionis oblati G lanea morte solvisse; et Iphigenise virginis sanguis
sunt, cum cseteris, anicquam paterelur, Judaicarn adversos placasse vcnlos. Quid referam Sibyllas
constieiudinem Coniprobavit: ne illis occasionem Eritbrseam atque Cumanam, el octo reliquas : nani
justeseinterficiendi tribtiere videretur, quasi Legein Varro decem fuisse auiumat, quarum insigne virgi-
desiruens damnansque naturam. Quamquam et hoc nitas est, etvirginilalis prsemium divinatio? Quodsi
pro nobis. Qui enim semel venit ad nuptias, semel /Eolicl genere sermonis Sibylla ©soj3ou>« appellalur,
docuit esse nubendum. 306 ^l tuiic virginiiaii recte consiliumDei sola 307 scribitur nosse virgi-
possel officere, si nupiias posl virginilalem , et vi- nitas. Cassaudram quoque et Chrysein vales c Apol-
duiiaiis castimoniam non in gradti lerlio poneremus. linis, ac Junonis virgines legimus. Et Sacerdotes
c Nunc autem cum hsereticorum sii damnare con- Dianse Tauricse, ct Veslse, innumerabiles exstite-
jugia, el Dei spemere conditionem , quidquid de runt. Quarum nna Minulia propler suspicionem slu-
a Videuir, inquit Gravius, potius tribus Manasse laria pesiem, deornm iram, placaverit;eamqoe forte
filii Joseph pro iribu Dnn repnsila, cum Levi ex Pa- cegnominatam a PalladeChalcicecum. Nota ex plu-
. triarcbis duodecim sit tertius, et Filius Jaeob. rimis scriptoribus quos MeursiusiiiCerpmic. laudal
b Voeulam par suffecimus ex mss. et veieri edi- .D historia ; quse refert tres una omnes Minervm pro
lione. saltite urbis Aihenar. mactatas, unde Leocorionsancle
c Collige ex his rtimoris falsiiatem , cttin ab hae- dedicalum est iu earum inemoriam. Luudatus Meur-
reticis, teste Ausustino lib. n Retraci., c. 12, de sius proindecorrigendum vult pro Cltalchicecitsduo-
Ilieronymo jactabaiur, Joviniano respandere nbn po- bus verbis Haud secus, quod probnfe ntillo modo
tuisse cum laude, sed citmviuiperdlionettupiiarum. possuin. Fortasse atileia Hieronymianam lectionem
d Clialchiwcusqiwque,etc. Nou eistatliachistoria, luebimur, si appellativum illudiiomen Clialchiwctis,
quod sciain , a|iud Auciores Fnlinlarum. De aliis non proprium agnnscas, eoqufescias vocabulo appel-
porro virginibus ac Sibyliis vide Nasonetn lib. vm latam virginem unam e quatnor Minervaesncerdoti-
et x Meiam., Laetani. lib. i de Falsa Relig; Augtist. bus qu;c Arrephoria Dese ferebnnl pcrcelebri ejus
deCivii. Dei lib. xxm, cap. 23; Tit. Liv. vinDecnd. i; Atiieiiis fcsto, qtiod item Tuywulxuavocabaiur. Vide
Valer. Max. lib. vm, eap. 1, elc. MARTIAN. — Dtio atl hanc vocem Suidam el Meursium s.i lubet Atlic.
exeniplaria nostra Chalcomcos. Casanatensis Cril- Lection. 0
lib. iv, cap. i9.
cowquos, al. Cdlcodrcus: quodnain ex bis prsesiet Alias erat, vates ApollinisAciii non nisi virgines
igimraiiiiis. Chaleicecus Mineivse ades vocibatur leqimus. Viile de rtiiquis Lactaniium lib i, c. 6, de
in Lacedseinonia, unde ipsa quoqtie Minerva Clial- Falsa religione, el c. 22, de Im Dei; Augustinum lib.
cioecus appeliatur a pleiisqne Graxis Scriptofj- xvni de Civiiate Dei, c. 25; Livium quoque lib. vui,
bus. Viciorius unam ex liis putat indicari, qrix a dec. 1; iteni Yalerium Maxirnuinlib. vni, c. 1; Ovi-.
Suida sub aliis nominibus Theopes neuipe, Eubules, dium deiiiiiue in Fasiis, qiiibus hujusmodi hisloriae
ci Pasiilieas meuiorantur, quarum una morte volun- fusius cnarrautur.
«1 S. EUSEWI HIERONYMl 572
pri viva defossa est : injtista, ut reor, pcena, nisi, A mum coneitatum est, et post multum femporis Ma-
grande crimen putarelur lsesa virginitas. Certe Ro- mertia subversa esl. Ari*tocIides Orchomeni tyran-
nianus populus quanto honore virgines semper ba- nus adnmavit virginem Stymphalidem, quse cum,
buerit, hinc apparet, quod consules et imperatores, patre occiso, ad templum Dianse confugisset, et si
el in curribus triumphantes, qui de superalis genti- roulacrum ejus teneret, nec vi posset avelli, in eo-
lus trophsea referebant, el omnis dignitatis gradns, dem loco confossa est. Ob cujus necem, tanto om-
eis de via cedere solitus sit. Claudia virgo Vesialis nis Arcndia dolore commota csi, ut bellum publice
cum in suspicionem venisset stupri, e.t simulncrum sumeret, et necem virginis ulcisceretur. Aristomenes
mntris ldaeae in vndo Tyberis hsererel, ad compro- Messenius, vir justissimus, victis Lacedsemoniis, et
bandam pudiciliam suam feriur cingulo duxisse na- quodam tempore nociurna sacra celebrantibus, quas
vem, quam mulia millia hnminum trahere nequive- vocabsntur d Hyacinthia, rapuit de choris luden-
rant. Melius lamen, inquit Lucani poetse palruus tium virgines qnindecim, et tola nocie gradu concilo
[Scit. Seneca prseceptor Neronis], cum illa esset ac- fugiens, excessil de finibus Spartanorum. Cumque
tum, si hoc quod evenit, ornamenlum pnlitis explo- eas comites ejus vellent violare, monuit qunntum
ralse fuisset pudiciliae, quam dubise patrocinium. Nec potuit, ne hoc facerent, et ad exlremum quosdam
mirum hoc de hominibus, cum Minervam quoque ct B non pnrentes [Al. parcentes] interfecii, cseteris metu
Dianam virgines deas finxerit error Gentilium, et coercitis. Redemplseposlea a cognaiis puellse, cum
inter duodecim signa coeli, qnibus mundtim volvi Arislomenem viderent csedis reum fieri, lamdiu ad
putant, Virginem collocarint. Magna injuria nuptia- patriam non sunt reversse, quamdiu judicum advo-
rum, ut ne inter scorpios quidem et centauros, et lutae genibusdefensorem pudiciiisesueeernereitab-
cancros, el pisces, et segoceroias [Scil. capricor- soluium. Quo ore laudandsc sunt e Scedasi filise in
num], uxorem maritumque contruserint. Triginla Leuctris Boeotiae,qtias trndilum est, absenle patre,
Atbeniensium tyranni cum Phidonem [Al. Pliedo- duos juvenes prselereuntes jure hospitii suscepisse.
nem] in convivio necassent, filias ejus virgines ad Qui mulium iudulgenies vino, vim per noctem intu-
se venire jusserunt, elsconorum more ntidari; ac lere virginibus. Qnse amissse pudicitise nolenies su-
super pavimeiiia, patris sanguine cruentata, impu- pervivere, mutuis conciderunt vulneribus. Juslum
dicis gestibus ludere: quse paulisper dissimulato est et Locridas [Al. Lucrinas] virgines non lacere,
dolore [Al. dolorishabita], cum leiiiulentos convivas quse cum Ilium mitterentur ex more per annos cir-
cernereni, quasi ad requisiia naturse egredientes, citermille, nulla obscoenirumoris el pollutae virgi-
invieem se complexseprsecipitaverimt in puteum, ut nitaiis ullam labnlam dedit. Quis valeat silentio
virgitiitatem morte servarenl." DemolionisAreopagi- iC prseterire septem Milesias virgines, qux Gallorum
tarum principis virgo filia, audito sponsi Leosthenis impetu ctincta vastante, ne quid indecens ab hostibus
inleriiu, qui bellum Lamiacum concitaral, se inter- 309 sustiiierent, turpiiudinem morte fugerunl,
fecil: asserens b qiiamquam intacta esset corpore, exemplum sui cunclis virginibus relinquentes, ho-
tamen si alterum accipere cogeretur, qua.si secun- nestis mentibus magis pudiciiiam curseesse,f quam
dum acciperet, cum priori menle nupsisset. 308 vitam. Nicanor, viciis Thebis atquesubversis, unius
Sparliatae el Messeniidiu inler se hnbuere amicitias, virginis captivsc amore superatus esl. Cujus conju-
in tnnlum ut ob qusedam sacra eliam virgines ad se gium expelens, et voluntarios amplexus, quod scili-
muiuo mitterent. Quodam igiiur lcmpore cum c cet capliva.optare debuerat, sensit pudicis mentibus
quinquaginta virgines Lacedsemoniorum Messenii plus virginitatem esse quam regnum, et inlerfeclam
violare lentassent, de lanlo numero ad stuprum propria manu, flens et lugens amator lenuit. Nar-
nulla consensit, sedomnes libentissime pro pudicitia rant scripiores Grseci s el aliam Tbehanam virgi-
occubuerunt. Quamobrem grave bellutn el Iongissi- ginem, quam bostis Macedocorruperal, dissimulasse
a DemotionisAreopagitarum. Numquam consilium D infra est, codices nostri Mamertina, qnemndmodum
niilii luil scribendi Conuneniarios in Opera S. Hiero- in Cbronico ad auiium mumii 1430 : Messana qttwet
nymi, nisi forte in librum Hebraieonimmulios.iiominum, Mamerlina, elc. Plinins I. in, c. 8: Oppidmn Mes-
qnem sciebam conteinptui habiium apud Itn- sanu civiumRomanorum,qui Mamertinivocmtur. De-
que puram hic ac geinnnnni editionem llieronymi nuo recole Eusebium ad an. 3670. Infra pro Arcadia
requirat studiosus leetor, nonPsedagogorumdiligen- Casaiuuen-is babel Acliaia.
tiam Scriptoriim, in suis libris osieulauiiiim eruditio- d FaLo erat Hyacimhina. Erant autem islhsec
nem Grsecaium ae Romanemiiini fabulnrum. Csele- Apollini, sive Libero nociurua saera. Macrnbius lib.
ruui, qui scii-e voluerii, unde lanla anliquitaiis mo- i Salyr. c. 18 : Apud Lace:wmonios eliam in sacris,
numenia collegerit vir sancius Hieronynius,consulai quw Apollini celebrant, Hyacinlhia vocantes,hedera
Chrnnicon Eusebiamim, Strabonein, Jusiinuni, Poly- coroiianlur Baccliico ritu. Mox pro quindecim veltis
biiiin, L. Florum, Xenoplionieui, Herodotuiu, Plu- editio babel duodecim. DeindeCasanatensis quamdiu
tarcliuiii,The.(iphrastum,eireliquos, quosipsessepius poluil pro quantum.
MARTIAN. 0 Vide 1'luiarchum in Pelopida, el in Amatoriis
appellm.
b Videtur supplendum quod ad sensus elegan- narratioiiibus.
tiam. 1 Vide in Jnnse c. l : Unde el in persecttlionibus
c Consule Orosium lib. n, c. 21; Strabonem quo- non Hcel propritt perire manu, absque eo ubi caslitas
que lib. vi, Jtisliuum iib. m, ct Etistatbium in Dio- periclitalitr,
iiysium. Mox Casanatensis, Virgines Lacedwmonio- e Vettistus codex apud Gravium pro et aliam ha-
rum issent, et eas Messenii,etc. Pro Mamertia, quod halMihaliam.
275 ADVERSUS JOVINIANUMLIB. I. 274
paulisper dolorem, et violatorem virginiiatis suseju-. A piendam esse, apprehensis ab utroque latere par-
gulasse postea dormientem : seque interfecissea gla- vulis filiis, in subjectum domus susedevolavit incen-
dio, ut nec vivere volucrit post perdilam castilatem, dium.
nec ante mori, quam sui ultrix exisierei. 44. Quid loquar Nicerati conjttgem,quse impaliens
42. A virginibus procreatorum fabulw. — Apud injuriae viri, mortem sibi ipsn conscivit, ne Iriginla
Gymnnsopbblas Indise, qunsi per manus hujus opi- tyrannorum, quos Lysander viclis Athenis imposue-
ninnis auctoritas traditur, quod b Biuldam [Al. Bul- rat, libidinem sustineret? Artemisia quoque uxor
dani] principem dogmntis eorum, e latere suo virgo Mausoli insignis pudieilisc fuisse perhibelur. Quae
generaril. Nec hoc mirum de Barbaris , ctim Miner- ciiin esset regina Cariae, et nobilium poe.arum at-
vam qunque de capite Jovis, et Liberum pairem de que hisloricorum laudibus prsedicelur, « in hoc vel
c femore ejus procreatos, doctissima finxerit Grse- maxime effertur, quod defuncium maritum sic sera-
cia. Speusippus quoque sororis Platonis filius, et per amavii ut vivum, et mirsemagnitudinis b exstru-
Cleanhus in laude Platonis, et d Anaxilides in se- xit sepiilcruit:, inlaiititm ut usque hodieomnia sepul-
cundo libro Pliilosopliise, Perictionem mairem Pla- cra preiiosa ex nomine ejus Mausolseanuncupentur.
lonis, pliantasmate Apollinis oppressam ferunt, et Teula lllyricorum regina, ut longo lempore viris
sapienlise principem non aliter arbitrantur, uisi de B fortissimis imperaret, et Romanos saepe frangeret,
partu virginis editum. Sed et Timaeus scribit Pytha- miraculo utique meruit castitalis. Indi, ut onines
gorsevirgin<;mfiliam choro virginum praefuisse, et 311 Pe,ie barbari, uxores plurimas hnbent. Apud
caslitalis eas instituisse doctrinis. Diodorus e Socra- eos lex est, ul uxor cbarissima cum defuncio marito
ticus quinque filiasDialecticas insignis ptidiciliaeha- cremetur. Hse igitur contendunt inter se de amore
buisse narraiur, de quibus et Philo Carneadis ma- viri; et ambilio sitmma certaniium est, ac lestinto-
gisler plenisMinam scribit historiam. Ac ne nobis niuin castiiaiis, diguam morte decerni. Itaque vic-
Dominum Salvatorem de Virgine procreatum Ro- trix in habitu ornatuque pristino jnxta cadnver ac-
mana exprobraret poteniia, auctores 310 urbis et cnbat, amplexans illud et deosculans, et supposilos
geutis suae, Ilia virgine et Marte genitos arbitranlur. ignes, pudicil.isc laude contemnens. Puto quae sic
45. Vidumgentiles. — Boecde virginibus sseculi, moritur, secundas nnptias non rcquirit. Alcibiades
currens per multiplices historias, et properans sermo ille Socraticus, victis Alheniensibus, fujtil ad Phar-
perslrinxerit. Veniam ad maritatas [.4/. marilas], nabnzum. Qtti, accepto preiio a Lysandro principe
quaa mortuis vel f occisis viris supervivere nolue- Lacedsemoniorum, jussit eum inlerfici. Cumque
runt, ne cogerenlur secundos nosse concubitus, el suffocalo caput esset ablatum, et missum Lysandro
quse mire unicos amaverunt marilos; ut sciamus di- C in testimonium csedis explelae,reliqua pars corporis
gamiam apud Eihnicos etiam reprobari. Dido, soror jacebal insepnlta. Sola igilur concubina conlra crn-
Pygmalionis, multo auri et argenti pondere congre- delissimi hosiis imperium, inlerexlraneos, el immi-
galo, in Africam navigavit, ibique urbem Carlhagi- nenle discrimine, funeri jusla persolvii, mori parata
nem condidit, et cum ab Jarba [Mss. lliarba] rege pro morluo, quem vivunt dilexerat. Imiientur ma-
Lihyae in conjugium pelerelur, paulisper dislulit tronx", et inaironaesaltem Chrislianse, concnbinarum
nuptias, donec conderet civilaiem. Nec multo post fidem, et praestent liberae, quod captiva servavit.
exsiructa in memoriam mariii quondam Sicbsei 45. Slrato regulus Sinodis nianu proptia se volcns
pyra, maluit ardere quam nubere. Casia nnilier confodere, ne imminentibus Persis ludibrio foret,
Cnrthnginemcoudidit, clrursum eadcm urbs in cas- quorutn fcedus -•Egypiiiregis societnte neglexerat,
titatis latide finiln est. Nam Hasdrubalis uxor, capla reirahebaiur formidine, el gladium quem arripuerat
et incensa urbe, cum se cerneret a Romanis ca- circumspectans, hostium pavidus exspectabat ad-

a Ferrae eleganlins habent mss. nosiri omnes ]D e Accipe locum hune ex Clemenle Siromat. lib.
cum veieri ediiione inlerfecisse cum gaudiopro gla - IV: Ai yup AioSwjOou, TOUKpovoueT:i-<ihn6ivTo; . 8uy«-
dio. Tipeg, TUOUIAiaXexTtzatyeyovueiv,ii; fnai 4>i^sovo
b Sunt qui velint hune quem memorat S. Paler, evT&iM£vE|ivw
Ata).s7.-tz6s' , wvTa ovoftaTanupuTiBsTUt.
Buddam,vel Buitum, enmdem esse cum auiiquis.simo TuSe' MevE^svn,'Apyeiu,©soyvtf, 'ApT£p.uriu,llavTK-
cujus meiuiiiil Clemens Alexandrinus, S;nninnnseo- •sleiu,elc. Filiw aulem Diodori,cuifuilcognomenSalur-
rum el Gymnosnpliistanini priucipe. Al naiuni il- nus, fuerunt omnes Dialecticw,ut ait Philo Dialecli-
liiin ex Virgine, non dixii.Cletnens ; (|Uod certe non cus in Menexeno,quurum hwcab eo feruniur nomina:
rettcuissei, M ejusmodi de illo fabula traderetur : Menexene,Argia, Theognis,Anemisia, Paniaclea, etc.
quam omnino a Burida Manichseo inveclam post f Mss. omiies, occisis prioribus viris, vetus editio
Chrisii tempora exisiiinnmus. viris suis.
c Verouensis prima nianii de fetnina, quod alius s Casanatensis interserit parum abrasis lilieris rfe
mnlnvit in semine, qucmadiuoduni etiam codex S. more, ut solet.
Crucis habet. Aller apud Gravium de femina. h Addunt mss. omnes, et vetus
d Idem Veronensis Amaxilidis, Cnsanniensis Ma- pulchritudinis. Sequenies historias quoque editio, et
recole apud Po-
sciliadis, et paulo posl [asmale pro phantasmale. lybium lib. i, Florum in Kpitome, Ciceronem quo-
Diogenes Laerlius lib. m : K.«t,ait, 'AvaS;«).i5»i?
EVTS qui; inira Tusculnnaruni Qusesi. v, Pro|iertiuni lib.
SEUTEJ3M xepi filoo-ofav : quod est de Plulosophis; et v, alquo alios. Mss. omnes el velus ediiio, Tanta II-
forlasse quidem ipse Hieron., Phtlosophica hhtoria lyricorum Hegina,pro Teutalilyricorum; Florus Teii*
scripsit pro Philotophiaa sctmvocat-
275 s., EUSEBlLHlEROmfMI 276
ventum. Quem jam jamque capiendum uxor inielli- jA duxil uxorem : Marciam Cnto non virginem; sed
gens, extorsi.t acinacem de manu, et latus ejus trans- e Marcia inter Hostensitim Catonemque discurril, et
verberavit. Compositoque ex more cadaveri se mo- sine Catone vivere Marcia potuit: Porcia sine Brulo
riens superjeeit, ne post virginnlia fcedera alterius non poiuil. Magis enim se unicis viris applicant fe-
cpilum suslineret. Xenoplion i.n Cyri majoris scribit minse; ct nih-il aliud nosse, magiium arctioris indul-
infaniia,; occiso " Abradote viro, qtiem Panlhea tixor geiitise vinculum est. Aiiniam cum propinquus mo-
miro amore dilexerat, collocasse se juxta corpus la- neret, ut alteri viro nuberel (esse enim ei etsetaieni
cerum, et confosso peclore, sanguinem suum mariti integram, et faciem bonam), Nequaquam, inquit,
jnfudisse vulneribus. Justam causam regis oecidendi hoc faciam. Si enim virum boimir, invenero f, nolo
putavit uxor, qtiam b maritus nudam amieo suo el timere 313ne perdam; si inaluni, quid necesse
ignoranlem monslraverat. Judicavit enim se non estpost bonum, pessimtnn suslinere? Porcia minor
amari, quae et alteri posset ostendi. c Rbodogune fi- cum laudaretur apud eam qusedam bene morata,
lia Darii, post morlem viri, nutricem quse illi se- quse secundum babebal maritum, respondit: Kelix
cundas nupiias persuadebat, occidit. Alcesiin fabulse ei pudica matrona, numquam prseterquatn semel nu-
ferunt pro Admeto sponte defunctam ; 312 el Pe" bit. Marcella major rogaia a matre sua, gaudereine
nelopes pudicitia, Homeri carmen est. Laodamia B '. se nupsisse, respondit : Ila valde, ut amplitisnolim.
quoque poetarum ore canlatur, occiso apud Trojam Valeria Messalarum soror, amisso Servio viro,
Protcsilao, noluisse supervivere. n.ulli volebat nubere. Quse interrogala cur faceret,
46. Mulieres Romanm insignes. — Ad Romanas ait, sibi semper niaritum Servium vivere.
feminas transeam ; et primam ponam Lucretiam, 47. Thcophrastide: Nuptiis liber. Uxoris ductm in-
qnse violatce pudicitise nolens gupervivere, maculam commoda.Propterquod dicuntur uxores. Smltjliaho-
corporis cruore delevit. Duillius [Al. Duellius] qui minum non rara. —Senlio in catalpgo feminar.ujai
primus Roniss navali certamine triumphavit, Biliam roulto ine pluradixisse,.quam exemplorum patiiur
viiginem duxituxorem, tantse pudicitise, ut illo quo- consueludo, et a lectore erudito juste posse repre-
que sx'cul0 pro exemplo fu.erit,; quo impudicitia hendi. Sed quid facinm, cuni mihi mulieres noslri
monstrum erat, non vitium. Is jam senex et tre- lemporis, Apnstoli inge.rani apclorilnteiTi; et ncc-
menli corpore, in quodam jurgio audivit exprobrnri dum elato funere prioris viri, nienioriler digamiae
sibi os feiidum, et tristis se domum contulit. Cum- praecepla decantenl? Ul quoe Chiislianse pudicitise
qtie uxori questus esset quare numquam se mo^- despiciu.nl fidem, discant saliem ab Ethnictscasiita-
nuisset, ut huic vitio medereiur : Fecissem, inquii tom.FerturAureolus s Theoplirnsti liber de Nupliis,
illa, nisi putassem omnibus viris sic os olere. Lau^ G ip: quo quseril, an yir sapiens ducai uxorem. Et
danda in utroque pudica et nobilis femina, et si cum definisset, si pulchra essel, si bene morata, si
igimravit viiium viri, et si palieoter lulii, et quod honesiis parentibus, si ipse sanus ac dives, sic sa-
marilus inicliciiaicm corporis stii, non uxoris fasli- pienlem aliquaiido inire matrinionium, stalim in-
dio, sed maledicto sensit inimici. Cerle quse secun- lulil : « Hsec auteni iu nupliis raro universa con-
dum ducit niarilutn, hoc non potesl dicere. Mar- cordant. Nau esi crgo uxor ducenda sapienti. Pri-
cia Calonis filia minor, ctun quaereretur ab ea, cur m-umenim impediri studia Philosopbiae; nee posse
post amissum mnritum dentio non nuberel, respon- quemquam libris el uxori pariter inservire. Mulla
dit, non se invenire virum, qui se magis vellet, csse (|uae matronarum usibus necessaria sint, pre-
quam sua. Quo diclo d oslendif, divitias magis in liosss vesles, aurum, gemmae, sumptus, anciliae, su-
uxoribus eligi solere, quam pudicitiam, el mullos pellex varia, lectieae et esseda deaurata. Deinde per
nnn oculis, sed digiiis uxores ducere. Optima sane nocies lolas garrulae conquesliones : Il!a omatior
res, quam avarilia conciliat. Eadem cum lugeret vi- procedit in publicum : hsec honoralur ab omnibus,
rum, et matronae ab ea quaererent, quem diem ha- ego in conveniu feminarum misella despicior. Cur
beret liictus ultimum, ait, quem et vitso, Arbitror, aspiciebas vicinam? quid cum ancillula loquebaris?
qiiee ita virtira quserebat absentem, de secundo ma- D de foro veniens quid altulisii? Non amieum babere
tfimoinio non cogitabat. Brulus Porciam virginem possumus [Al. possum], non sodalem. Alterius amp-

., a Veronensis lib. Abradate, Cisterciensis Abrate, tonis fuit.

CasanaiensisADradite.Vid.Xqnoplioniemlib.vii. Mox
quoque Phaniio, in nostro ms. irivenitur pro Pan-
thea.
Ih Falso Martianseus^uam amicus nudam, etc., pro
,maritus, ut habent mss. onines atque pdili vetu-
stiores. Hisloriam Herodoius narrat de Candaule,
sive Myrsillo.
c, Casanateos. Rhodone.Vid. Pbilostratum in Ima-
gjnibus. De Alceste Euripidem. Reliquse pbvise ma-
jgis hjsiprise et fabuloe.
|a jviss., quo dicto eleganter ostendil, etc. Victorio
aiiterii. pro Mnrcia legendum videreiur Porcia; nam
Marcid, ut slJtlim subditur, non fiiia, sed uxor Ca-
e Mdrcia inler Hortensium, elc. Discurrebni Marcia
inter Ilorlensinm et Catoueni, quod utriiiue fuerit
uxor, et post liberos procreatos iediret ad prioreni
virum. MARTIAN. — Marciam a (latone ejus Viro
llortensius obtintierat liberorum procreandorum gra-
lia ; quosctim ilii peperissei, adCatonemreverSa est.
De Porcia vid. Pluiarch. in Bruto.
f Verba «t ante habui hic supplent einendatiores
rnss. et veitis editio.
s Iniercidit Theophrasti liber isle de Nuptiis asa-
piente. ineundis, totaque fragmenli hujus gralia
Uieronymo habencla est.
277 ADVERSUS 4QV1NIANUMLIB. I. . 278
rgm, suum pdium suspicatur. Si doclissimns prser Ji. dit[A/. vendas] illuviem, et sollicitudinem jaclans,
ceptpr in qualibet urbium fuerit, nec uxorem relin= langueniis animum desperatione conturbat. Quod si
quere, nec cum sarcina ire possumus [Al. polesf]. ipsa languerit, cooBgrolandumest, et niimquam ab
Pauperem alere, dilficile est; divitem ferre, lormen^ ejus lectulo recedendum. Aut si bona fuerit el sua-
tu.m.-* Adde, quod nulla est uxoris eleciio, sed qua- vis uxor (qtise t;\meu s fara avis esl), cum partu-
liscumque 314 obvenerii, babenda. Si iraeunda, si riente gemimus,cum periclitante lorquemur. Sapiens
fatun, si deformjs, si superba, si fetida,, quudcum- aulcin numquam solufe esse potest. Habel secum
que viiij pst, ppst nuptias discinius, Equtis, asiutis, omnes qui sunt, qui umquam fuerunt boni, et ani-
bos, canis, el viiissima mancipia, vesles qupijue, et mum liberum qtiocunique vult, transferl. Quod
lebetes, sedile ligueum, caljx, et urceolus fipiil.is corpore non poiest, cogitatione complectiiur. Et si
h
prpbaiitur priiis, et sic emuntur : spla uxor npn hoininum inopia fuerit, loquitur cum Deo. Num-
oslendiiur, neauie displiceat, quam ducalur. Atten- quam minus solus eril, quam cum solus erit. Porro
denda semper ejus est facies, et pulchritudo lau- liberorum causa uxorem ducere, ut vel nonien
danda : nc si alteram aspexeris, se existimel displir nostrum non intereat, vel babeamus senectutis prse-
cere. Vocanda domina, celebrandns nalalis ejus, sidia, et certis utamur hseredibus, stolidissimum est.
jurandum per salutein illius, iil sit superstes o.ptan-?]31Quid enim ad nos pertinet recedentes e mundo, si
dum; hpnpranda nntrjx ejus, et gerula, servus 1>pz-. noinine nostro l alius nominetur : cum et filius non
Irinus, et alnmitus, et formosus assecla, et prpcura- statim patris vocabuium referat, et innumerabiles
tor calamistralus , et in longam securamuue libidi- sinl, qui eodein appellentur nomine? Aul quse se-
nem exsectus spado : sub quibus nominibus adulteri nectulis auxilia sunt, enutrire domi, qui aut prior le
[4/. adulieria] delitescunl. Quoscunujue illa dilexe^ forte moriatur, aut perversissimis sit moribus? Aut
rit, iiigratis amandi. Si lolara domiiin regendam ei cerle ciim ad maiuram teiatem venerit, tarde ei vi-
commiseris, serviendum esi. Si aiiquid luo arbitrio dearis mori? Hseredes aulem meliores et certiores
reseryaveris, fidem sibi haberi non putabit; sed in amici sunt et propinqui, quos judicio deligas, qnam
pdium yertelur ac jurgia, el nisi cilo consulueris, quos, velis, nolis, habere cogaris. Licet certior hse-
parabit venena. Anus, et c.aruspices, et haiiolos et reditas sit; dum advivis, bene abuti substantia lua,
institores gemmarum sericarumque vestium si intro- quam liiQ labore qusesita in incerlos usus relin-
miserjs, periculum pudicilise esl; si prohibueris, quere. »
'
suspicionis iujuria. Verum quid prodest eliam dili- 48. Qtnniamala ex mulieribus. Epieurus voluplatis
gens eustpdia, cum uxor servari impudica non pos^ assertor. Jovis Gameliuset Genelhlius. r^ Hsecet hur
sit, pudica non debeat? Inlida enim custos est caslL- R juscemodi Theophrastus disserens, quem non suffun-
tatis necessilas; et illa vere pudica dicenda est, cui dat Christianorum, qupiiiin conversatio est in cpelis,
liouit peceare si voluit. Pulebra cilo adamatur, qui quotidie dicunt : Cupio dissolvi, et esse cum
fceda facile conctipiscit. d Difficile cusiodilur, quod Chrislo (Philipp, i, 25)? Hseredem nimirum deside-
plures amant. Molesttimesl possidere, quod nemo rabit hominem, cohoeres Christi? etoptabit liberos,
habere dignetur. Minore tanicn miseria deformis nepolumque serie deleclabilur, quos forsitan sit oc-
habetur, quam formpsa servatur. Nih.il tutum est, cupalurus Antichristus; cum legamus Moysen et
in quod lotius populi vota suspirant. Alius forma, Samuelem filiis suis alios 316 prsetulisse; nec pu-
alius iiigenip, alius faceiiis, alius liberalilnle soliici- tasse liberos, quosvidebant Domino displicere? CiT
lat. Aliquo modo,c yel aliquando expugnatur, quod cero rogalus ab Hjrtio, ut post repudium Terentise,
undique incessitur. Qupd si propter dispensatipneni sororem ejus duceret, omnino facere supersedit, di-
domus el Ianguoris solatia, et fugam soliiudinis, cens, non posse se uxori et philosophise pariier
ducuntur uxores : multo melius scrvus fidelis dis- operam dare. Illa interim conjux egregia, etquse de
pensat, pbediens auctoi itati domini, etf dispositioni foniibus Tullianis hauserat sapientiam, nupsit Sal-
ejtis obtemperans, 315 quanr uxpr, quse in ep se luslio initnico ejus, et terlio Messalaa Corvino, et
exisiimat dominam, si adversuni viri faciat volnn- - quasi per quosdam gradtis eloquentise devoluta est.
taiem, id esi, qupd placet, non qnod jubetur. Assi- Socrates Xantijipen et Myron neplem Aristidis, duas
dpre gulem aegroianti magis possunl amici, et ver^ habebat uxores. Quse cum crebro inler se jurgarem-
milce beneficiis obligali, quam illaquse nobisimputat tur, el ilie eas irridere esset solitus, quod prppter
[Al. imputpt] lacryni^ stia^, et lisereditalisspeyenT se1'cedissimunihpminem, simis narjbiis, repalya [M.ss.
a Erat Adde quoniam, renuentibus mss. nium fidem.
fc Mss. omnes cum veteri quoque editione sertius s Penes Abselardum qui hunc locum laudat, quw
yaternus, alumnus , etp. Mox pro exseclus erat rara, aut vix est.
exectus. iiPublium Scipionem dicere solitum scripsit Cato,
c Pro aruspices unoconsensu habent mss. et yetus numquam se minus otiosum esse, quqm cuin bliosus;
ediiio aurifices. nec minus solum, quam cwntsolus essel. Cicer. lib. iit
dPttliI.l\iiiiuis, Difficilecuslodilurquodmultispiacet. Offlc. iniiio, Vide et Pluiarehum in Apophlhegmatis.
e llitid vel ctliquandoin duobus mss. non habeiur, ' Mss., alius nonvocalur, cum et filius, elc. Paulp
et Gravius respuit. infra Casanatensis, cum ad maiuram wtalem veneris,
s Minus bene erat dispensaiioni contra mss, om- larde, elc.
279 S. EUSEBII HIERONYMI 280
recurvaj fronte, pilosis humeris, et repandis cruri- A micus fortunatum pnlat, qui uxorem numquam
btts, disceptarent: novissime verlerunt in etim im- duxerit. Quid referam Pasiphnen, Clytemnestram, et
pelum, et male mulctalum fugientemoue diu perse- Eriphylam : quarum prima deliciis diffluens, quippe
culse sunt. Quodam antem tempore cum infinila regis nxor, lauri dicitur expetisse concubitus : allera
convicia ex snperiori loco ingereiiti Xanlippse resli- occidisse virnm ob amorem adulteri: teriia prudi-
tisset, aqna perfusus immundn , nihil amplius re- disse Ampbiaraiim, el saluli viri monile aureum
spondit, qtiatn capile deierso: Seicbam, inquit, fulti- prsetulisse. Quidquid Tragoediselument, el domos,
rum, ut ista tonilrua imber sequeretur. L. Syllae urbes, regnaque subvertit, uxorum pellicumque
{Vid. Plularchum in Sylla), Felicis (si non habuisset conieiitio est. Armantur parenlum in liberos manus :
uxorem) Meiella conjux palam erat impudica : et nefandse apponunlur epulse: el propter unius mu-
(quia novissimi mala nosira discimus) id Athenis lierculse raptuin, Europa alque f Asia decennali
canlabalur, el Sylla ignorabat; secretaque domus bello confligunl. Quasdamrepudiatas, allero nuptia-
suseprimum hoslium convicio didicil. Cn. Pompeio rum die, staiim nupsisse legimus. Uierque repre-
(Vid. eumdemin Pompeio) Muliam uxorem impudi- hendendus maritus, et cui tam cito displicuil, et cui
cam, quam Pontici spadones, ei Mithridaticse am- lani ciio placuit. Epicurtis volupiatis asserior (quam-
biebant catervae, cum eum putarent caeteri scienlem B quam Metrodorus discipulus ejus Leonliam [Al. Leon-
pati, indicavit in expeditione commilito, et viclo- tium] habuerit uxorem) raro dicil, sapienli ineunda
rem totius orbis tristi nuntio consternavit. M. Cato conjtigia, quia mulla incommoda admixta sunl nu-
Censorius habuit uxorem Actoriam Paulam, humili ptiis. Et quomodo divitise et honores et corporum
loco nalam, a vinolentam, impolentem, et (quod sanilates, et csetera quse indifferentia nominamus,
nemo posset credere) Catoni superbain. Hoc ideo nec bona nec mala sunt; sed velut in meditullio
dico, ne qtiis pulet, si pauperem dtixerit, satis se posita, 318 usu el evenlti vel bona, vel mala finnt:
concordise providisse. Philippom regem Macedonum, iia et uxores sitas in bouorum malorumque confinio.
contra quem Demosthenis Philippicse tonant, in- Grave autem esse viro sapienti venire in dubium,
troeuntem ex more cubiculum uxor exclusit irala : ulrum bonam , an malam duciurus sit. Ridicule
quiexclusus lacuit, ct injuriam suam versu iragico Cbrysippus ditcendara uxorem sapienii praecipit, ne
consolnlus est. b Gorgias Rhelor librum pulcherri- Jovem Gamelium el Genelhlium violet. Islo enim
mum de concordia Grsecis lunc inter se dissidenli- modo apud Latinos ducendauxor non erit, quia Jo-
bus recilavit Olympise.Cui Melanthius inimicus ejus: vem non habent Nupiialem. Qtiod si deorum, ut
Hic nobis, inquil, de concordia prsecipil, qui se et putal [A/. putanl], nomina, vitse hominum prsejudi-
uxorem et ancillara tres in una domo concordare G canl, offendet ergo Statorem Jovem, qui libenler
non poiuil. ^Emulabatur 317 quippe uxor ejus an- sederit.
cillulse pulchritudini, et castissimum virum quoti- 49. Vnde hausit qum de nupiiis dixit. Muliebrium
dianis jurgiis exagitabat. Totse Euripidis Tragoedise virtutum principatus pudicitia. — Scripserunt Aristo-
in mulieres maledicta suni. Unde et c Hermione teles et PlutarChus et noster Seneca de matrimouio
loquiliir : Malarum me mulierum decepere consilia. libros, ex quibus et superiora iiontmlla sunt, el isla
In Lepti urbe semibarbara, et posita in solitudiue, quse subjicimus : Amor formse, rationis oblivio est,
moris est ut nurus allera die socrum ollam mutuam et insanise proximus: foedumminimeque conveniens
[Al. mutuum] poslulet. Cui illa slatim negal : ut animo sospiii vilium. Turbal consilia, allos et gene-
scias illud verum esse Terentii, quod consulto am- rosos spirilus frnngit, a magnis cogilalionibus ad
bigue exlulit: Qv.idest hoc? omnes socrtts oderunt humillimas detraliit: querulos, iracundos, temera-
nurus. &Legimus quemdnm apud Romanos nobiiem, rios, dure imperiosos, serviliier blandos, omnibus
cum eum amici arguerent, qtiare uxorem formosnm inutiles, ipsi novissime amori facit. Nam cum
etcaslam et divitem repudiassel, protendisse pedem, fruendi cupiditate insaliabilis flagrat, plura tempora
et dixisse eis: i Et hic soccus quem cernilis, videtur suspicionibus, lacrymis, conquesiionibus perdit:
vobis novus et elegans : sed nemo scit prseler me •" odium sui facit, et ipse e novissime sibi odio est.
ubi me premat. > Scribit Herodolus, e quod mulier Tota amoris inseclatio apud Plalonem (ln Phwdro)
cum veste deponat et verecundiam. Et nosler Co- exposiia est; et omnia ejus incommoda Lysias ex-
a Illud vinolenlam Casanatensis non babet : duo libro, cap.8, baocscribit Herodotus ex Gygis ore ad
alii mss. viotentam legunt, et pro impotentem velus Candanlem : °Ap.uSe ^tfiwvt£x§uo,u.sviu o-uvexSusT«ntai
ediiio mentis impolem. T«V atSw yuvij, Mttlier, exula lunica, verecundiam
b Mendose erat Georgias. exuii. S. quoque Cyprianus de disciplina Virginum,
c Notatum in Andromacha Tragcedia hanc esse Verecundiaillic omnis exuitur, simttl cum amictuves-
sententiam Y.UYMV sfo-oSot UTZU>\£<TUV. lis honor corporis ac pudor ponitur. Mox plurium nu-
d Refert ex Plutarchi libro dep.'nuptialibus prae- niero legitur
yuvatx&iv
in Casanatensi Pasiphaesfilytemnestras,
ceptis Slrobaens Serm.72 : 'o 'Vo>p.uZo;,UTTOTWV fHuv Eriphylas, etc.
VOU8ETOUJ*EVOJ, OTIo-i>foovuyuvurs.uY.aiTrAouo-iav,
Y.ui f Mss. cum veleri edit., Europmatque Asiwdecen-
apuiuv umTtip-^UTO, TOxaAtStovUVTOZ; Trporuvu;,Kat nalia bella confliguni.
yup TOUTO , tfw, xaAovtSsivxat zatvov,«AAouSeifOISEV B Veronensis et Cisterciensis, novissimeodium est;
em>uf*£8X£6EI. , ,, .,, Casanntens., novittimumodiumest.
•,Non septimo; iit nolaldm csl aiiis, ged prinio
 281 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. II. 282
plicat, quod non judicio, sed furore ducatur: et A vox esi, pudicitiam in primis esse reiinendnm," qua
maximc uxorum pulchritudini gravissimus cuslos amissa, omnis virtus ruit. In hac muliebrium virtu-
accubet. Refert pra^terea Seneca, cognovisse se tum principatus est. Hsec pauperem commendat,
quemdam ornalum hominem, qui exiiurus in publi- divilem extollit, deformem redimil, exornat pul-
cum, fascia uxoris pectus colligabat, el ne punclo chram : bene meretur de majoribus, quorum sangui-
quidem horse prsesentia ejus carere polerat : potio- nem fnrliva sobole non vilial: bene de liberis, qui-
nemque nullam, nisi aliernis [Al. allerius] taclam bus nec de 320 malre erubescendum, nec de patre
labris vir et uxor haiiriebaul: alia deinceps nou mi- dubilaiidiimest: bene in priinis de se, quam a con-
nus inepta facienles, in qu.e iraprovida vis ardentis tumelia externi [Al. exteri] corporis vindicat. Cap-
affecius erumpebal. Origo quidem amoris honesta liviialis nulia major ralamilas est, quam ad alienam
erat, sed magniludo deformis. Nihil autem interest, libidimm (rahi. Viros consulatiis illustrat: eloquen-
quam ex honesta causa quisinsaniat. UndeetaXys- lia in nomen selernumeffert: militaris gloria trium-
tus in senteutiis : Aduller est, inquit, in 319suam phusquc novse gentis consecrat. Multa sunl, qutc
uxorem ainalor ardentior. In aliena quippe uxore praeclara ingenia nobililenl. Mulieris virms proprie
omnis amor lurpis est, in sua nimins. Sapiens vir pudicilia est. HsecLucretiam Bruto sequavit, nescias
judicio debel amare conjugem, non affectu. Rcgat B an et prx-lulerit : quoniam Brutus non posseservire
\Al. reget] impelus voluptatis, nec prseceps feretur a femina didicit. HaecsequavitComeliam Graccho :
\Al. feralur] in coitum. Nihil est fcediusquam uxo- hsec Porciani altcri Bruto. Nolior est marito suo
rem amare quasi adnlteram. Certe qui dicunt se Tanaquilla. lllum inler mulla regum nomina jam
causa reipuhlicse, et generis humani, uxoribus jungi, abscondit antiquitas. Hanc rara inler feminas virius,
et liberos tollere, imitentur saltem pecndes, et allius sseculorum omnium memorise, quam ut exci-
postquam uxomm vcnler inlumuerit, nou perdant dere possit, inlixil. Imilentur ergonupise d Theano,
filios; nec amatores uxoribus se exhibeant, sed ma- Cleobulinain, Gorgunten, Timocliam, Claudias, at-
ritos. Quorumdam matrimonia adulteriis cohsese- que Cornelias; et cum Apostolum malis mulieribus
runt: et, o rem improbam, iidcm b illis pudicitiam digamiam viderint ignoscentem, legant antequam
praeceperunt, qui abstuleranl. Itaque cito ejusmodi religio nostra fulgeret in mundo, unicubas semper
nuplias satietas solvit. Cum primum lenocinium Ii- habuisse inter matronas decus; per illas Foriunse
bidinis abscessii; quod Mbebai, eviluil. c Nam quid, muliebri sacra fieri solitum : nullum sacerdotem di-
ait Seneca, de viris panperibus dicam, quoruui in gamum, nullum c Flaminem bimaritum : Hiero-
nomen mariti, ad eludendns leges quse conlra' coe- phantas quoque Aiheniensium usque hodie ciculsc
libes latse sunt, pars magna conducitur? Quomodo (G sorbiiione castrari, et postquam in ponlificaium fue-
potesl regeremores et praecipere castilatem, elma- rint allecti, viros esse desinere.
ri.li auctoritatem lenere, qui uupsil? Doctissimiviri
a Plerique omnes mss. Sextus. Vid. d Mss. Theanum: sed 8savwGrsece indeclinabili-
quse in
epist. 133, png. 124, annoiavimus. Concinil ejus ler. De ipsa vero sapientissima Pylhagorse uxore,
senientise dictum de Othone: deque aliis illnstribus feminis, vid. Pliitarehuin in
Uxorismcechuscoeperalesse suse. fine Tuy.a. Poliaennmlib. n Stratag. pro Cleobulina
mendose in Chronico e.st Deubulina.
Mox Gravius sic legi mavult : Jn alienam quippe e Casannlensis nullctm Sacerdotem bigamctm.De
ttxoremomnis amor turpis; in sttam nimius, lurpis- Hierophantis et cicuisc sorbilione, immo verius
simus. masculis paiiibus vid. Origenem lib. vn,
b Velus edit. forlasse verius iidem illi. Moxin admotione
conlra Celsum. Cseterum ex Tertullinno, ex quo
Vcronensiei Cislerciensi niss., cum primum lenoci- pleraciue aiia Hieronymus mutuatus est, hanc quo-
nium abscessit,timor quodlicebat, etc. Casanatensis, qne expressit periodnm, ubi de Monogamia, cap.
iumor quod licebal; fortasse est emendandmn, lunc iillimo, Forttinw, iuquit, muliebricoronamnon itnpo-
omnequod, etc. D nit, nisi univira.... Pontifex Maximus, el Flamiuica
c Alias, Nam quid ail Seneca? De
viris, inquit, nubiint semel, etc. Porro Flaminem innui Dialem
pnuperibusdicam, elc. Martianaeusmeudose sub ipsa a Hieronymo intellige, ut notum ex A. Gellio
iuierrognndi nota Nam quod, ait, etc. Deinde Casa- lib. x, c. 15, ubi plures Flaminicas Diales leges
natensis in omenmariti pro nomen, etc. coraraemorat.

LIBER SECUNDUS.

3211- Secunda propositioJoviniani.—Secunda
propositio est, eos qui fuerinl bapiizati, a diaholo
non posse tentari. Ei ne hoc slulie dicere videretur,
adjecit: t Quicumque autem teniati fuerint, oslendi
[Al. ostendii] eos aqua lantum, el hon spiritu bapli-
zatos, quod in Simone Magolegimus. Uude et Joan-
nes dicit: Omnis qui natus eii ex Deo, peccalumnon
facit : quoninmsemen ipsius ih eb mdnet i et iloti po~
tesl peccare, quia ex Deo nalus est. Et in hoc mani-
festi fiunt [Mss. suni] fitii Dei, et ftlii diaboli (1 Joan.
ni, 9). El in fiue Epislolse : Omnis qui natus est ex
Deo non peccat; scd generatio Dei conserval eum ; et
maiignus non tangil ettm(I Joan. v, 18).
"2. Hieronymus. Peccutum fugat Christum et indu-
ck diabolum. — Revera fortis objectio,|[el quse in-
dissolubilis permaiierel; riisi ipsius Joailnis lestiniQ-
fJ5 S, EUSEBII HIERONVMI .m
i
liip splvorettir. Staiim enini intulit: Filioli, custodite AL unum Deum nosse, cum et dsemones credant et
vos a simulacrk (1 Jocm. v, 21). Si omnis qui natus contremiscanl. Qui dicil se in ipso manere, debetsic-
est ex Deo non peccat, ela diabolo leiiinri non po- ut illeambulavii, el ipse ambulare (Uoun. i, 6). Eli-
lest, quomodo prseeipit ut caveant ne lenteniur? gat adversarius e duobus quod vult : optionem ei
El iu eadem rursusEpislola : Si dixerimus,(jttia [Al. [Al. enim] damus. Manetin Chrisio, an non nianel?
quoniam]peccatum non habemus,ipsinos seducimus, Si manel, ita ergo ambnlet nt Christus. Si auiem
et vmlas in nobis non est. Si confilebinurpeccalano- temerarium est similjtudineni viiiutum Domini pol-
slra, fidelis el justus esl, ul remillai nobis peccata, et liceri, non manet in Chrisio, quia non iugredilur ut
munclel[Ai. emundei]nos qb omni iniquitate. Si dixe- Christus. Ille peccatum non fecii, neque inventus
rimus, quia non peccavinius,mendacemfacimus eum, cst dolus in or-e ejus, qui cum malediceretur, non
ei\verbmnejus noriest in nobis (I Joan. i, 8 seqq.). remaledixit (I Pelr. n, 22), et tamquam agnus co-
Exisumo [Al. aistimo] quod Joannes bapiizatus ad ram tondentesicnonaperuit os suum (Isai. LIII, 9) :
bnptizatosscripserit, et quod omne peccatum a dia- ad quem yenit princeps mundi istius, el iuvenit in
bolq sit. llle:peccatorem se confiteiur, el sperat re- eo nihil: qui cum peccatum non fecissei, pro nobis
migsionem, postbaplisma, peccatorum:et Jovinianus peccntum eum fecit Dens (1Joan. m, 5).Nos aniem
nieus dicil : Ne langas me, quoniam mundus sum ii B juxta Epistolam Jacobi, ni«/ta peccamusomnes, et
(7s8?',ixv, juxla LXX). Quid ergo? conlraria sibi nemo mnndus a peccalis, nec 323 S1unius quidem
Apostolusloquitur? Minime. In eodem (juippe loco diei fueril vita ejtts (Jacob. iu, 2; : Quis enim gloria-
cur hoc dixerit, slalim edisserit : Filioli mei, hwc bilur cnslumse haberecor ? aut quis confidetmundum
scribo vobis,ul non pcccetis.Sed et si quis peccaverit, se esse a peccaiis? Tenemurqui rei in simililudinem
advocatumhabemusapud Patrem Jesum Chrislumjus- prwvaricalionisAciam(Prov. xx, 9). Unde et David :
tum, et ipse esl pr-opitiatiopro peccalis nostris. Non Ecce, ail, in iniqniialibusconceplussum, et in deliciis
pro noslris autem tanlum, sed etiam prb ibtius mundi. >' concepit me mater mea (Psal. L, 7). El bcatus
El in hoc scimus, quod cognovimuseum, si mandata Job : Si fuero juslus, os meum impia Ibquetur; el si
ejus observemus.Qui dicit se nosse eutn, et mandala sine critnine, pravus inveniar. Et si purificaltis in
ejus non cuslodil, mendax esl, el in eo veritas non esl. nive et lotus mundis manibus, satis me sorde lin-
Qui autem servat verbum ejus, vere in hoc charitas xisli, etexsecraiumest mevestimentumnieum(Job. xiv,
Dei per[ecta est. In hoc scimus, 322 quoniam in ipso juxtq LXX, cnx).Verum ne penilusdespereinus, ar-
sumus. Qui dicit se in ipso manere, debet sicul ille bitrnnles nos posi peccatnb.iptisminon possesalvari,
ambulam, et ipse ambulare (1 Joan. n, 1 seqq.). statim hoc ipsum temperai: Et si quis peccavit, ad-
Propterea, inquit, scribo vobis, filioli mei : Omnisi *- < vocatumhabemus
apud Patrem Jesum Christumjus-
qui naius est ex Deo, non peccat, ut non peccetis, et' tum, et ipse est propilialio pro peccatisnostris. Non
lamdiusciatis vos ingeneratioiieDominipermanere, i pro noslris autem tanlum, sed etiam pro totiitsmundi
quamdiu nun peccaverilis. Imtno qui in generatione' (Uoan. n, 1). Hoc ad credentes post bapiisina Jo-
Doinini perseyerant, peccare non possunt. Quw; quitur, et adyocatnm pro deliclis eorum Dominum
eiiimcommunicatioluci et tenebris? Christq et Beliqll poliicetur. Nec dicit : Si quid peccaverjtis, advoca^
(II Cor. vi, 14)? Quomodo dies et nox misceri ue- lum habctis apud Patrem Christuih, et ipse est pro-
queunl: sic nec jusiiiia el iniquitas, peccalum ett pitiatio pro peccatis vestris; ne eos diceres, non ple-
bpna opera, Christus et Aniichvistus. Si susceperi- n.a fide baptisina cpnsecutos: sed Advocaium,inquit,
irius Christum >n bospitip nostii pccloris [Al. cor- habemusc apud Patrem Jesum Chrislum, el ipse est
poris], illico fugamus [Al. fugabimus] diabolum. Sii propitiaiio pro peccalis noslris; et non solum pro
peccaverimus, et per peccati januam ingressus fue- Joannis, illorumque peccatis; sed etiain pro tolius
ril diabolus, protinus Christus recedet. Unde et Da- mundi. In loto autem niundo et Apostoli spnt om-
vid ppst peccatuiu : Redde mihi, ait, Iwtitictmsalula?» nesque credentes. Ex quibus liquido comprobatur,
ristm (Ps. h, 14): scilicet quam pcccando amise- post baplisma ppsse peccari. Frustra enim habemus
rat. Qui dicit se nosseeum, el mandata ejus noti cus-r r " advocaiumJesum Chrisiiim, si peccari non poiesi,
todil, mendax esi, el in hocveriias nouesl (Joan. n, 4). 3. Error Monlaniet Novaii danmatur. Liberi arbi-
Chrisius veritas appellalur : a Ego sum, inquit, via a trii sumus condiii. Nova imperiliwfactio. — Pelrus
etvita et veritas (Joan. xiv, C). Frustra nobis in epo Apostolus, ad quem dictuni fuerat: Qui loltts est,
plaudimus [Al. applaudimus], cujus niandatanon faci- tton necessehabel ut ilerum lavet (Joan. xm, 10); et,
mus. Scienti bonum, et non facienti illud, peccalum n Tu es Pelrus, et super hanc petram wdificaboEccle-
cst. Quothibdqcorpus sine spiritu morluumest, sieetit siammeam (Malth. xvi, 18) : ab ancii.la perierriius
fides sine operibusmortua est. Nec grande pulemus is negai. El ipse Domiuus: Simon, Simon, ecce, inquit,

a Addit velus editio immo est. ln subsequenli meum, absqne nie.

Joannis versiculo voces et v'na ex mss. pniiiibus et
Viclorio sup.plevimtis. Leviora alia jionniilla supra
atque infra emendanius.
h Diioiriss. pepefit me, sed Grsecus sxio-o-jjo-s
f*s-
Paulo poslCasmialensis etexsecralumestve$timenlum
c Verba apud Patrem Martianffiusomiserat : lum
Casanaiensis pro Joannis. iltorumquepeccalis, quibus
scribit;sed etiam, elc. Victorius maluit altcirumf/tte
tanluui.
285 ADVERSUS JQVINIVNUMLIB. II. 288
Satanas poslulavitvos, ul cribraret sicul [Al. quqsi] A 12). Et exislimat aliquis securos, et dormientes
triticum. Egp aulem rogavi pro te, ne [Al. ul nori] de^ 325 nos esse debere post baptismum? Necnon ad
ficeretfidestua (Matlh. xvi,26). Et in eodem loco: Vi- Hebroeos: Impossibileesi enim eosqui semelsttnt illu,-
gilale et oraie,-ne inlrelis in tenlattonem: spiritus qui- tninati, et gustaveruntdonumcwksle, el,pariicipes[acti
dempromptus esl, caro aulem inftrma. Quod si anle sunt Spirilus sancli, gustaverunlqtie niliilominus
crueem dictum responderis, eerie post crtieem in bonumDei verbum, virlutesque swculi [uluri, el pro-
Oratione Duminica dicimus : 324 Dimiltenobisde- lapsi sunt, renovari iterv.m ad pmnitenliam, rursttm
bila nostra, sicut et nos dimiiiimusdebiloribus noslris; crucifiqeutes sibimeiipsisFilium Dei, el oslentui lia-
et ne nos inducas in lentalionem, sed libera nos a malo bentes ( Hebr. vi, 4 el seqq.). Cerle eos qui illumi-
{Matlh. vi, 12). Si non peccamus post baplisma, cur nati sunt, el guslaverunl d donum cpelesie, et par-
nobis poscimtispeccata dimitti, quse in bapiisinai.e ticipes. facli stint Spirilus sancti, guslayeruniqqe
jam dimissflsunt? Quid oramus ne intremus in ten- bunum Dei verbum» negare non possunius bapti-
lationem, el ut liberemur a malo, si diabolus ten- zalo.s. Si autem baptiznl.ipeccare non possunt, quo-
tare non potest jam baptizatos ? Aliud autem est, si modo nuiic Apostplus dicit, Et prolapsi sunl? Verum
ad catechuinenos hsec oraiio perlinel, et non con- neMontanus, et Noyalus hic rideant, qui coniendun,!,
venit fidelibus et Christianis. Paulus electionis yas B non posse renpvari per poeniteiiliam eos qui crucir
castigat cor[ius suum, el in serviluicm redigit, ne fixertin.l sibimel Filium Dei, et osteului babueruni;
aliis prsedicans, ipse reprobus invenialur (I Cor. ix): consequenter bunc errorem solvit, etait: Confidi-
Et datus est mihi, inquil, a stimulus carnis, angelus inus autem de vobis, dileclissimi, meliora et viciniorq
Saianw, qui me colaphizet(II Cor. xn, 7). Et ad Co- saluti, lametsiiia loquimur. Non enim injustus est Deus,
rinihios : Timco, inqtiil, ne sicul serpens decepit E- ttt obliviscalure opefts veslri, et dictionis, quam osten-
vam in aslutia sua, ila corrumpanlur sensus veslri a distis in nomine ipsius,qui minislraslis sanclis, etttunc
sunpliciutlequw est in Christo (II Cor. xi, 5). Et ali- ministratis(Hebr. IX, 10). Et rcvera grapdis injustitia
bi : Cui aulem aliquiddonaslis,et ego. Nam et egoquod Dei, si tauluin peccata putiiret, et bona opera non
donavi, si quid donari, propler vos, in personaChrisli, susciperet. lialocutussum, inquit Apostoltis, ut vos a
ttt noncircumveniamura Salana. Non eritm ejus ignb- peccatis retraliereni, et desperationis ineiu facererq
ramtts asiulius (II Cnr. u, 10, II). Et rursum : Ten- cautiores. Caelerum conftdo de vobis, dilectissimi,
taiio vos non apprehendat, nisi humana. Fidelis au- meliora et viciniora sahui. Neque eniin jusiitise Dej
tem Deus , qui non dimiltet vos tenluri supra id quod est, ui obliyiscatur bonorum pperum, et minisierii
potestis; sed faciet cum lentalione h eiiam provenlum, quod propter nomen cjps exliibuisiis, el exhibeiis
ul possilissuslinere (I Cor. x, 15). Et, Qui sibi videlur G in sanclos, et latiluui meminerit peccntorum. Sed
stare, videal ne cadal. Et ad Gnlnlas (Qalal. v, 7) : el apostolus J.icobus sciens baptizalps posse tentari,
Cttrrebaiis bene, quis vos impedivilverilati non obedi- et propria corruere volunta^e : Beatus, fiit, vir qui
re ? Et alibi : Voluimus [Al. volumus]veritread vos: su/ferl tentationem,quiq cum probalus [uerit, qccipiet
ego quidem Paulus, el semel et ilerum, sed impedivil coronam vilce, quqm repront,isitDetis diligenlibus se
ttos Satanas (I Tliess. n, 18). Et ad mariios : Et ite- ( Jacob. i, 12 ). Ac ne putnremus seciiudum illud
rtim reveriiminiad idipsttm , ne tentel vos Satanas Geneseos, ubi scribittir Abraham a Deo fuisse ten-
propter inconitneniiamveslram (I Cor. vu, 5). El rur- laium, nos quoque tentari a Deo ( Genes. xxu ) :
sum : Dico auiem, spirilu ambislale, et desideria car- Nemo, inquif, cum lenlatur, dicat, quoniam « Deo
nis non perficielis. Caro eritm concupispitadversus spi- f tenlor. Deuscnim intenlalbr malbrttm est, ipse auiem
rilum, el spiritus adversus carnem : hwc enim invtccnt neminemlental. Vnv.sqtik.quevero lenlalur a concupis-
adversantur sibi, ut non quw vullis illa facialis (Gal, ceutia sua qbs{rqclttsei illeclus. Deltinc concupiscen-
v, 16, 17). Ex utroque compacli, necesse est, ul lia cum conceperit, pqril peccatnm: peccatum auteni
utriusque conlra se substnnliae bella patiamur. £(; cum consummaiiirn 326 [uerit, generai tnorlem
ad Ephesios : Nonestnobispugna [Al. colluclatio]ad- (Jacob. i, 15 et seqq, ). Liberi arbitrii nos condidit
'
versuscurnemcl sanguinem,sed adversus c principutus, D Deus, nec nd virtuips, nec ad vitia necessilate tra-
el polestaies,qdversus rectorestenebrarumistarum, ad- himur. Alioquin s ubi necessiias, nec cnrona est.
versus.spirilualia nequitim in cmleslibus (Ephes.vi, Sicut in bonis pperibus perfector est Deus, non est
a Vetusiiores duo mss. non habent verba sthnulus veniuntur.
carnis, quse siint equidem hudieuum etiam in Grse- c Antea erat principes, renuenlibus mss. Mox Ca-
co texiii, o-zo).oi|/Tv?o-upY.i; sed olim a quihusdam sanateii^is, et dormieitUsesse post baptisma.
exemplaribus abfuisse, indicio esi vetus JEiliiopica d Amovimus iiiuc Dei noiiien ex fide cod. Vero-
versio, quae illa non agnoscil. In subsequenii versi- nensis et Victorii auctoritaie.
ctilo niss. onines babeut ne [orie sicul serpens, etc. e Maniau. pnsl Erasui. addunt hic boni conlra
Gnec. pai 770)?: rursus ita desidcralur. Denique in mss. fideni, i|isamque Viciorii cmendaiionem.
ferius verba si quid donavl npn agnoscunl, eadem f Casanalensis cutn Vtilgitta tentatur.
versione ^Etliiopica suffragante. 8 Vbi neeessitas, nec corona est. Falsp addiderunt
h Veronensis nis., ei eveiiiuin.Gr. er&uiiv : pau- Iibri ante nos, nee damnatio, ej.e. S. Geruiaui codex
lo post, illitd reveriimini de.sideraiiir, queiqadmo- mS- legU interrpgafive. Alio.quinubj necessitas, uhj
dum ei inlra verb.un concupiscit, cum sequenli corbna esi ? MARTIAN. —Nescio an yerius adduqt ye-
enim, quse in nullis Hieronymianis exemplaribui ia- teres editi necdainnatio.
287 S. EUSEBII HIERONYMI 288
enim volenlis, neque curremis, scd misereniis et ,i unde cecideris, el age pwnitentiam;el prima opera fac.
a adjuvaniis Dei, ul pervenire valeamus ad calcem: Sin autem, veniam libi, et movebocandelabrumtuum
sic in malis alque peccaiis, semina noslra suntincen- de loco, nisi pwnitentiamegeris ( Apoc. n, 2 et seqq.).
tiva, et perfectio diaboli. Cumviderit nos super funda- Similiter el cseleras Ecclesias, Suiyrnam, Perga-
mentum Chrisli sedificare[A/. sedificasse]lenum, lig- mnm, Thyatiram,Sardis, Philadelphiain, Laodiciam
na, siipulatn, luuc supponit incendium. iEdifieemus ad pcenitentiam provocat, et nisi revertaniur ad
ergo aurum, argenlutn, lapides pretiosos, et tentare opera prisiina, comminatur. Et in Sardis paucos
noti audebit: quamquam etin hoc non sit ceiia et habere se dicit, qui non coinquinaveruni [Al. coin-
secnra possessio. Sedel quippe leo in insidiis et in quinavcrint ] yestimenta sua; et ambulaturi sont
occultis, ut interficiat innocentem. Et vasa figuli pro- [Al. sint] cum eo iti albis, quia digni suut. Cui
bal fornax, hominesaulem justos h lentalio tribula- autem dicil [ Al. scribit ]: Memenlounde cecideris.
tionis. El in alio loco scribilur: Fili,accedensadser- Et, Ecce missurusesl diabolus ex vobis in carcerem,
vituiemDei, prwpara te ad tentalionetn ( Eccli. xxvn, ut lenlemini.Et, Scio ubi habilas, ubi sedesestSatanw.
6; II, 1). Hursum idem Jacobus loquilur: Estote [ac- El, In mentehube, qualiter acceperis, el audieris, et
toresverbi, el non audilores lanlum. Siquis auditor est serva, et pwnitenliam age, et reliqua ulique ei dicit
c verbi, el non factor, iste similis est viro, qui consi- B qui credidit, et baplizatus esi, et stans quondam,
derat vullum nativitatis suwin speculo. Consideravit corruil per delicium.
illud, et statim recedens oblitus est, qualis sil (Jacob. 4. Omnes relro sancti ejusdem meriti, cujus nunc
i, 22 et seqq.). Frustra monuit, ut jungerent opcra Christiani. Salomon amore mulieruma Deo discessit.
fidei, si posl baplisma peccare non poterant. Qui Jestts Josedech typus Salvaloris. Angeli possunt reci-
lctam legem, inquit, servaverit, el peccaverit in ttno, perc peccatum.— Paulisper de veteri Tesiamenlo
factus est omniumreus ( Jacob. n, 10 ). Quis nostrum exetnpla distuleram; quia solent ubicumque contra
absque peceato? ConclttsitDeus omnia sub delicto, ui eos facil, dicere, Lex et Prophetm usque ad Joannem
omnibnsmisereatur ( Rom. xi, 12 ). Peirus quoque, (Maiilt. II ). Cseierum quis ignorat sub altera \AI.
( II Pet. n, 9 ), JVouil, inquil, Dcminus pios de ten- alta] dispensalione Dci, omncs reiro sanclos ejus-
tatione eripere [ Al. eruere ]. Et de falsis dociorihus: dem fuisse merili, cujus nunc Chrisliani sunt? Quo-
JJj sunt fontes sine aqua, el nebulmlurbinibns exagi- niodo ante Abraham placuit in conjugio; sic nunc
tatw, quibus caligo tenebrarum reservatur. Superba virgines placent iu perpelua casiilale. Servivit ille
[ Al. Superbia ] enim vanitalis loquenles pelliciunt legi et tempori suo ; f serviamus et nos Evangelio
[Al. pellicit ] in desideriiscarnis liixuriw, eosqui pau- el lempori nostro, in quos fines sseculorum decur-
luluin effugeranl, et ad errorem reversi sunt ( Ibid, '" rernnt (I Cor. »x,)• David electus sccundum cor
XVII,18 ). Nonne tibi videiur, pinxisse sermo Apo- Domini (I Reg. xm ), qui omnes cjus fecerat volun-
stolicus novam imperilise factionem? Aperiunt enim lates, et qui in quodani Psalmo dixeral: Judica me,
quasi fonles scientise, d quia quem non habent, doc- Domine,quoniam ego in innocentiamea ingressussum,
trinarum promillunt imbrem, velut nubes propbe- et in Domino sperans non infirmabor. Proba me,
licse, ad quas perveniat verilas Dei, et lurbinibus Domine, et ienia me, ure renes 328 meos, et cor
exagitantur dsemonum atque vitiorum. Loqiiuniur ineum (Ps. xxv, i, 2), postea leutatur a diabolo, et
grandia, et lotus eorum sermo superbia esi: Immun- post peccalumpoenitenslnquilur: Misereremei, Detts,
dus esl autem apud Deum omnis qui exallai cor suum secuhdummagnam misericordiamluam ( Psal. L, l ).
(Proverb. xxi.juxtuLXX). Ut qui paululiim refuge- Magiiumpeccatum magna deleri vult misericordia.
raniapeccatis, ad suum 327 revertantur errorem; Saloinon, amabilis Domini, el cui bis Deus fuerat
etsiiadeiilin luxuria, ciborum carnisque e delicias. revelaius; qnia amator niulierum fuil, a Dei amore
Quis enim non libenter atidial[AL audieni]: Man- discessil. Manassen impiissimum regem post cnpti-
ducemus el bibnmus, el in seternnm regnabimus ? vilaiem Babylonicam, in prisiinam dignitaiem Liber
Snpienles et prudenles, pravos vocant: eos vero qui Dierum (Paralipomena ) restilutum relert. El Josi3S
dulces sunt in sermoiiibus, plus audiunt. Joannes D vir sanclus, in campo Magedoab ^Egyplio rege con-
Apnstolus, immo in Joanne Salvalor scribens An- fodiiur. Jesus quoque filius Josedech, sacerdos mag-
gelo Ephesi Ecclesisc: Scio, inquit, opera lua, et nus, quamquam in lypo prsecesserit Salvatoris, qui
laboremet patienliam tuam, el quia sustinuisti propter nostra peccaia poriavit, et alienigenam sibi exgen-
nomen meum,et non defecisli: sed habeo adversus le, tibus Ecclesiam copulavit, tamen secundum lilleram
quod charilatem litam primam reliquisti. Memoresto post sacerdotium sordidatus inducitur, et stat dia-
" AdjuvantisDei, ul pervenne. Eamdem sententiam b Vernnensis cum vet. edit. ulin occultisinterfi-
legimus initio Prologi sancli Pairis nostri Beuedicli cial. Paulo post alii mss. lentatio el tribulationes.
in Rcgiilam suam:Jn primis, inquil, ut quidquam c Martian. post Erasm. omiltunt hic verbi.
agendum inchoas bonnm, ab eo perfici imtantissima d Viclorius, f/«i aquam non habent doclrinarum.
orationedeposcas. Hic in bonis operibus perlector est e Mss. oinnes delictis.Mox pro pravos, olim parvos
Deus. Videanl nunc Tlieologi nostri, ne snnciorum erat. Giavius legendumsuspicaiur palrucs, erat enim
verba detorqueant in proprios sensus; sed pura ac aniea Sapienter prudentes. ,
simiilisce,fide iiiierjireieniur, non deplinnntes nequc f Cisanalensis cum Veforiensi, serviamas et nd$
ao dexteram, neque ad sinisir.ini. MAHTIAN. le"qiet tehipofimuro *
289 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. II. 290
bolus a dextris ejus; et candida illi vesiimcnia dein- A . nibilominuscaput leval, et lertio vulneratus, usque
cepsreddunlur. Superfluum est de Moyse cl Anron adtempusrecedit, differens magistenlationcm, quam
scribere, quod ad aquam conlradiciionis offenderinl auferens: et nos nobis blandimur de baptismale:
Deum, el lerram repromissionis non iulraverint: quod sicui priora peccata dimiltit, sic in fulurura
cum heatus Job Angelos quoqueet omnem creaturam servarenon potesl, nisi baptizaii omni custodiaser-
peccare posse commemoret, dicens: Quid enim, vaverinlcorsuum.
numquid homo a coram Deo mundus esl ? Aul in ope- 5. Terlia quwsiio. — Tandem pervenimus ad ci-
ribus suis sine macula vir? Si contra servossuos non bos , et lerlise quaistionis nobis opponitur difficul-
credit: et adversum Angelos suospravumquid reperit; las: < Ad hoc creata esse omnia, ut usui mortalium
quanto tnagis habitantes in domibusluteis ( Job. iv, 17 deservirent. Et quomodo homo, rationale animal,
et seqq.), de qtiibns et nos ex eodem luto sumus! Ten- quasi quidam habitator et possessor mundi, Deo
tatioest vitahominissuperterram(Jab. vn, 1). El ceci- subjacet, et suum veneratur Auctorem , ila cuncta
dit Lucifer , qui mitlebai 'ad universas nationes. animantia, nut in cibns hominum , aut in vesiilum,
Et illc qni in parndiso deliciarum inter duodecim aut ad scindendam terram,autad subvectionem fru-
mitriins est lapides, vulueratus a monte Domini, gum , ! aut ipsius hominis esse creaia : unde et ju-
adinferna descendit. Unde et Salvator in Evan- B menla ab eo quod juvenl, appellentur. Quid est, ait
gelio : Videbam, inquil, Satanam quasi fulgur de David, homo, qttod memor es ejus, aul filius hominis,
ewio cadenlem( Luc. x, 18 ). Si altissima illa subli- quoniam visitas eum? Minuisii [Al. minorasti ] eum
niitas cecidit, qtiis cadere non possit ? Si in ccelo paulo minus ab Angelis , gloria et honore coronasti
ruinse, quanto magis in terra? Et tamen cttm ceci- eum, et constituisli eum super opera manuum tuarum,
deril Lucifer ( immo post casum coluber nnliquus), Oinnia subjecisti sub pedibus ejus , oves 330 el ^0"
virlut ejus b in lumbis ejus, et poteslas ejus super um- ves ttniversas[Al. universa], insuper et pecora campi,
bilicumveniris. Obumbranlur in eo arbores magnw, el Volucrescwli, et pisces maris , qtti perambutant semi-
dormitjtixiajnncumetcalamumelcaricem. lpse est tas maris (Psal. vm, 5 et seq.). Eslo , inqnii, bos ad
rex omnium, quw in aquis sunt (Job. XLet seqq.) : aramlum, ad sedendum equus, canisad servandum,
ubi scilicel voluptas et luxuria, et propago, et irri- capraa ad lac, oves ad lanilia conditse sinl. Qnis usus
gaiio nuptiarum. Quisenim denudabit faciem vestiius porcorum , absque esu carnium ? quid capreae, cer-
329 eju$ • Et portas vullusejus quis aperiet? Sagi- vuli [Al. cervi], damulse, apri, lepores, et hujusmodi
nantur in eo naliones c, et parliuntur eum Phcenicum venatio? quid anseres silvestres el domesiici ? quid
gentes (Job. XLI). Ac ne lorsitan tacite legenlis aiiates , quid ficedulse? qttid altagen ? quid fulica ?
cogilntio pntaret, eas tanlum Phoeiiicum genles et C quid turdus? Cur in domibus gallina discurrit ? Si
populos .AShiopumsignificari, quibus draco in escam non comeduntur , bsec omnia fruslra a Deo creata
datus sil, siatim de his qui per mare hujus sseculi sunt. Verum quid opus esi argumenl;s ctim manife-
transcunl [ Al. transierunl ], el ad porium salutis siissime Scripiura doceal (Gen. 9), omne qnod mo-
pervenire festinant, dicilur : d Et in navibus pisca- velur, sicul olera herbarum , data nobis in escam :
torum caput ejus stat sicul incus [ Al. incudo ] infaii- et Apostolus clnmitet : Omnia munda mundis, et ni-
gabilis: repulat ferrum ut paleas, el sicut lignum hil rejiciendum, quod cum gratiarum actionepercipitur
putre ( AI. putridum ) ws. El omne aurum tnaris sub (Rom. xiv, 20): et venturos iu novissimo, qui pro-
eo, sicut lutum. Fervescere [acil abyssum, sicut vas hibeant nubere, et vesci cibis, quos Deus creavit ad
tcnettm: mstimat mare sicut e deletum, et lartarum ulendum (I Tim. iv). Ipse Dominus vini potator ct
abyssi ut captivum. Omne altum videi (Joan. XL,fine; vorator a Pbarisscis appellatur, et publicauorum con-
etxLi, 5 ). Et arbilralur Joviniaims meus facile sibi viva et peccalorum : Zachsei prandiuin nonrecusans,
enm posse succumbere. Quiil loquar de sanctis viris vadens ad nupliarum epulas. Porro aliud est, si
et de Angelis, qui cum creaturse Dei sint, possunl slulta conteniione dicilis , eum isse ad s prandium
Uliquc recipere peccatum? Filium Dei tentare ausus jejunaturum, el imposiorum more dixisse : Hoc co-
esi, et prima ejus et secunda senteniia repercussus, 1) medo, illud non comedo : nolo vinum bibere, quod
a Veronensis coram Domino mundus est, aut ab id est, divinam bibliolhecam S. Hieronymi, ubi suo
operibus, eic. loco edilus est liber Job cum asteriscis el obelis.
b Ms. in lumbis est pro ejus. MARTUN.
c ENpnngohic vocem JEihiopum : quam' subdunt e Grsece est
i^ultntTpov, quod est uugiienlarium
hnrnsque edid; in mss. vero nnllis , neque veteri vas, tesnbns Polltice , et Suida : qiiemaduiodiiiu el
ediiinne inve- ilnr. eamqtie nec Hebrseus textus, nec alii lnierpreles atque ipse inmiit Hieronynms in ver-
versio ulla recipit; immo ne illn quidem anti<|iia, sione ex Hebrseo. Sed velus Latinus inierpres fa-
quam cum ohelis , el asterisris Hieronyuius edidit, cili oculoruin lapsu legil, E|«>£OTTOV , ab l%u\ufo>,
et quam operai preiinm erit conferre cum hisce ex delelum.
Gra-co lestimoniis. Mox gravius pro dalus sit, legit, ' Casnnalensis et ipsius hominis. Mox rccolendus
dandns est. Hieronyinus noster in c. l Isaise ; Lnctaiiiius libro
d El in navibus piscatorum. Ex hoc loco, quem re- n, c. 11. Vl in excolendaterra juvarent, jumenta simt
plicat consequenier Hieronymus , scire possumus dicta. Vide Columellam initio libri vi.
quanla fnerint prsetermissa in libro Job juxia Septua- s Fecimus prandium pro eo quod erat anlea nu-
ginta, si consulamustomum primum editionis nostrse, ptias, urgentibus mss. ad unum omnibus.
29i S. EUSEBH IHERONVMI 292
ex aquis creavi. In typo sanguiiiis sui non obtulit. A et vivit, ad vescenduni faclum est, et prseparalum
aqnam, sed vinum. Post resurrectionem piscem et gulse, respondeant mibi, cur elephanli, cur leOnes,
favum comedit, non " sesama , nuces el sorbitiun- lirsi, leopardi, lupi : cur viperse, scorpii, cimices,
culas. Petrus Apostolus noli exspeclal slellam more Culiees , puliceKque : eur vtiltuf, aquila , corvtis ,
judaico, sed hora sexta in solarium pransurus ascen- accipiler : cur ceti, deVphines, phocse, minutseque
dit. Paulus in navi panem frangit; non carieas. Ti- cocbleolsc coiidilae,sint ? Qiiis iiOsiruni leonem, quis
molheo dolenti stomachum , vitimn suadet bibefe , viperam.quis vullufem, qiris ciconiani, quis milvuni,
non piracium. De ciborum sibi placeut absiinentia, quis feplahtes iii lilioribus vermictilos umquam co-
quasi non el superstilio Gentiliiim b Castum Matris nvedit [ A?i«OVViederit ] ? SlcUt igiiur hsec proprios
Deum observet ei Isidis. > iisus habent, ita possuhfus dieere eiesetefas^esiia.s,
<>;Hieronymus. Physici qui pfbsa el versibus scrip- pisces, A aves non ad esum, scd ad medicinam crea-
serunt, Nostra reiigio erudil sapienliw sectatioiiem. tas, Deniiiue cariies vipefse , Uiide llieriaca cOniicH
Epicufi sentehlia damnala. — Seqiiar ergo vesiigia lur, quanlis febus aplse sinl, norunt mediei. Seg-
proposiiionis 331 expositse : etttntequam ad Scri- inelila ebofis in medelas e varias asstinruhltir. Fel
plpras veniam, doceamque ex eis Deo grata jejuuia, hyseiiiieoculoium restiluit claritaiem, elstercus ejus
et acceplabilem conlinentiam , argumentis pbiloso- et canuni putrida curat vuliiera. El ( quod forsitan
phorum argumenta componam ; et probabo, non B legeiill mirum sit) homiriis llmus quaiills curaiioni-
Empedociis et Pylbagorse hos dogma seclari, qui bus proficiat, G-<<leniis iv K7t).otfdocet. Aitint 332
prbpter p.etep.^ixixa&iv,omne quod movetur ei vi- pbysici, quod peilis colubri, cjua exuilur, decocta in
vit, edendum non putant; et ejusdem criminis oleo, mire dolorem aiiritrm iniiiget. Quid ita iiiulile
reos afbiiranlur, qui abielem quercumque stie- videtor nescieiitibus vl ciniices ? Si sanguisugn fauci-
ciderint, cttjus parricidse sunt et veiiefici : sed bus haeseril, fumo ejtis Cxcepto , siatiin evomilur :
venerari cohditorem nostrum, qui in usus hominuiii Ct dtfflculias trrlnse hujus apposittone laxalur. Por-
cuncta creavit [Al. generavif]. Et qiipmodo bos ad cormn autem, etanseruiii, et gallinaruui, pbasiano-
arandtim, equus ad sedendum, canes ad servandum, rumque adipes qtiid commodi habeant, omnes iiie-
caprse ad lac, oves ad ianitia condilse sunt: ita siies dicorum dcclaraiit libri : quos [Al. quod] si legeris -,
et cervos , el capreas ct lepofcs , c et csetera : sed videbis, lol curationes esse in vuliure, quotinembra
illa non siatim ad coinedendiim creata esse, sed in sunt. Pavi flmus podagrse lefvorem niitigai. Grues
alios usus hominum. Si enim ohihe quod movetuf [Ai. gfuis], ciconise ; feiaquilse, sangiiis aecipilris ,

a Non sesama, riuces, eic. Godices mss. legunt si- G nio pahis, cui fei nomen dedisiisGASTVS. Paiia liis
siqia, vel sisama. Sesama fem. pro generelndici fru- habel incerlus Atictor apudSuidam in vpce MijT/swa-
ineiili accipiirir apnd Piinium lib. xvm, cap. 10 : Y.ai,quaS Y.UGTe'w.e voeat:T(if SeMrjrpo>u?.u; na.pu 'Sa>-
JEstmafrumenta diximus,sesahiam,militim,panicium. p.uioiq ri Y.uiiipoTepov Kupu§pSQ , GnovSua-Beiaas v.a-
•Sesainuin vere gehCre neniro , et sesatna in plurali oretar sxaa-TOu ftvjvor«yvsue. Malrdtes (Mntris Deiiili)
sa;pius apud GojinnelLiminter legumina recensenlur, Castimonias, quw a Romanis, el ante hos d Phrygibus
ui lib. n, cap. 7 et cap. 10. Et re vera sesama in observabanttir, singutis sibi mensibtisindicebat. Porro
Va-'C"iiianostrn suiit ipsa legumiiia , quse pisa alibi, suiit qui rein castam iritefpreieniur , alii 'expiaiio-
iiiipalria auiem iiievisescs dictinliir, tjuasi dicas se- neiii; malitn ego abstineutise rituiii in cibis inieili-
sames; nam lingua nostra Vasconica gaudet monosyl- gi. Id cerie iniiuuiit laudaia Teliulliani atiue Arno-
Jabiset vocibus contractis Lalinis, sicutpancmappel- bii lestimonin, quibus concinere illud pulo ipsius
lanius pan, etimum canem dicimus uncan. Similiter llieronyiiii epist. 107, ad Laeiam, nnm. 10: Cultores
'arliofeih sambucum, contrncte vocaliuls sauc. Isidis el Cybeiesgulosa abstinentia Pitasides'dves, ac
ijam qund spectat nnnten sequens sorbiiiuhctilas, fumanies turtufesvaranl, ne scilicetCerealiadbna con-
nolim rfefinire an fuerinl legana vel placenlm Scri- lamineii/.Nimirum pane abslinebant. Lueiileniissiiue
piufsc sacrse n Reg. 13, an niinora sorba, de qtiibus yero infra hoe ipso in libro, Quomodo,inqUii, Vir-
Marlialis lib. xni : ginhaliverw nbh prwjudicdt imitalib virginumDiaboli,
Sorbasumus, nioilesnimiumduraotiaventres. ita tisc veris jejuniis CASTVM ( erat hic ciuoque
Cassorum) isidis el Cybeles, el quorumdam eiborum
MARiiAN.—Vetuseditiocaricats, mss.proniiscuesisfl»m n in mlernum abslinenlia, maxime cmn apud Ulosjeju-
et:Si3samfl.In fineiidiiitCasaiiiiieiisisexspectat, quem- riium ptitiis, sdgiha carnium compensetur, Vid. quse
admodum infra babelur. ibi insuper annoiamus. — Cossummatris. Cossi ver-
b Fnlso et contra mss, qitoqtie fidem hactenns ob- mictili dietintur, qtti roboribps innascuntur. ilos olim
tinuii Cossumpfp Castum , quam leciionem Martia- in deliciis hnhitos teslaiur Plinius. InPonto et Pbry-
nseus dum explicare conatus est, novo errore cumu- gia eos comedisse, luxuria erat, ut obsefvat infra
lavit. tossos vermiculos rpboribusiiinascenies indi- Hieroiiynius. Ab his verniicnlis sacerdotes Cyhelis
icafi ail, qnos ipse infra iTieronyirius'descrihii , et m.itris deiiin abstiiiebaui ridiculasopefsUiioiie.quasi
XvAOfuyovs appellat, eosque in Ponto , ac Pliryttia, illi essent sacri. MARTIAN.
crimePere luxuriain esse tradit : et Plinius (iunque c Cisterciens. cujfi Ciisanaleiisi nis. Et cwferdhu-
lib. xyii, cap. 21 : Luxuria, incjiiii, Cossos roborum jiismodi noh 'sttttimdd comedendum,etc.
de'litaiio"resadhibere m cibo. Sed minime ista nd rem a Voceni aves cx omnibus mss. et vetefi editiOne
sunt, neque aliquid cutn Cybeles Isidisijue mysleriis
Cos>ivermiculi habent, eo.qiie ijiso sensn Cossum suffeciiiriis.
dbservare, riihil est. Gonirn GqsttmiIsidis pl Cybeles e Alias erat aitrium pro varias. Mox AquUwpro
Vetces nonnulli riieiiiprarit. feriullinniis cleJejunils Eyamm,qw)AGraviusprobal.VidePliniuin lib. xxix,
adversus Psycliicos, cnp. 16 : innoslris Xerophagiis c. (j; Dioscoridem qtioque, et Galenutu in «7r),ot?,
bidspheiriiasingerens, CASf.Q Jsidis et (iybeles eos id esi simulicium nie^icanienlorum natura,c quibus
adwquas. Arriobius lib. v : Qnid temperalis ab alimo- islhasc omnia ferme delibanlur.
295 ADVERSUSJOVIMANUMLIB. II. 29-i
struihiocamelus, ranse, chamseleontes , birundinis ALquanlur Jesum (Matlh. %, el Mdrt. vi) ? Sed [ Al.
stercus , et carnes , quibus morbis apise sini, dice- sed de his] his uliqiie , qui volunl esse perfecti.
rem, si mihi proposiium essct c!eniedcla eorporum Alioquin a Joanne Baplista aliild prsecipituf milili-
disputare. Legat qui vult Aris.lotelemcl Theoplira- bns, aliud publicanis. Dominusatiiem dicit in Evan-
siiini prosa, Marcellum Sidelem , a ct nos.trumFla^ gelio ad eum , qui se jactavcral legis uiiiversa com-
vium hexametris versibus disserentes: Plinium quo- plesse : Si vis perfictus esse , vade , el vende omnia
que Secundum, et Dioscoridem , ct cseter.s tam quw habes, el da pauperibus, el veni, sequere me
pliysicos quam medicos , qui hullam herbam , nul- ( Matth. xix, 21). Ne grave Oriusnolenii Videremr
luin lapidem, nullum animal lam replile, quam vo- imponere, in proprin audiehiis voluntate dihiisit di-
latile, et natatilc , non ad sua: artis ulilitaleni refe- cens : Si vis perfectus esse. Quamobfeih et ego libi
runt. Igitur cum mihi dixeris , cur pofcus creaius dicam : Si visperfectus esse, bpnumest vihum hon bi-
est?staiim libi respondebo , puerorum more eer- bere, elcarnem neh manducare. Si vis perfecins esse,
lanliiini, cur viperse, cur scorpii ? Nec Deum super- meliiis est saginare anrmam, qnam corpus. Si anteiri
fluorum judicabis artificem, quia plurimse et beslise parvuliises [Al. si autem parvultis],etcocofumjura ie
ct volucres sunt, quas tuse iauces recusent. Sed ne delectaiit,neriioeripilfaucibi!s iriis escuientas dapes.
contentiosum hoc, et pngnax mngis videatur esse ]B Manduca el bibe, et si libi placei , eiiiii Isrneie lntlo
quam veruin, audi idcireo sues, et apros, ct cerVos, consnrgens, el catiiio : Mahdticetriuset bibairius,cras
et reliquas animantescrealas, ut milites, el athleloe, enim morieniiir(I Cor. xV, 52). Manaucei iet bibat,
b nautse, rheiores, melallonimque fossores, el cse- qtii post cibos exspectnt interiturii ; qui cum Epicuf6
leri duro operi mancipnli, haberent cibos , quibus dicii: Posl niofteiii nihil est, etniofs ipfa hiliii est.
fortitudo corporum necessaria est : qui portant ar- NofePanlo ciediinus iiitonanti : JEscaventri, et venter
maetcibaria : qui pugnisel calcibus sua invicem escis. Deus atitem et hunc el illam deslruel (\ Cor.
membra debilitnnt, qui remos 333 irahunt, quo- vi, 13).
riim latera ad clamandum dicendumque sunt valida: 7. Gentiumvaridruni vicius. LocusiwJoannis Bap-
qui subvenunt monles, ct sub ° sudo et itnbribus tistw. VaientisleXde vilulis nbn comedehdis.Variarrim
donnitint. Cseterumnoslra Religio, non KXIY.TDV , non gentitimmores. SingttlmMqypli civitdtessihgulas bes-
athletam, non nautas, non mililes, hon fossores; sed tids cotebani.— Hsec e auiem de Scripturis paitca
sapieniiseerudit seclatoreni,qui se Deiculluidedicavil? positiinus, ulCongfuere nostra curii philosopliis do-
el scit cur creattis sit, cur versetur in mundo quo cefemiis. Cseterumqiiis ighorei, unahiquahique gen-
abire festinet. Unde et Apostolus loquituf : Xluando tem hon coinmuni lege naturse, sed his,quorum npud
infirmar, lunc fortior stmt (II Cor. xn , 10). Ei, Si C se copia est, vesci solilam? Verbi334sr•',l^',' ^1'8-
exteriornosler homocorrnmpitur, sed inleriorrenovd- bes et Saraeetii, ei omhis ereirii barbaria, camelorum
lur de die in diem (II Cor. iv , 16; el Co!oss.,m ). lacte et caniiliiis vivii : qriia bujtiscemodi aniiiinl
Ei, Cupiodissolvi, et esse cum Chrislo ( Phil. i, 23). pro f temperie el sterilitale regionum facile apud
Et, Carnis curam ne feceritis in desideriis(Rom xtii, eos el gignilur et nuirilur. Bi nefas arbitrantur
14). Numquid omnibus prsecepturii est, ne dtias (u- porcorum vesci carnibus. Sues enim, qui glande,
nicas babeaiii: ne cibos in pern, aesin zona, virgam castaneis, radicibus filiciihi, el liofdeo ali soleht,
in manu . d calceamentum in pcdibus ? iil Vendant aul raro apud eos, aul peniius npii iiiveniuntur : et
univefsa tjuse possident, deriique paupeiibus, et se- si inventi fuerinl, alimenia non babent, quse supra

* EtnostfhmFiaviiirn. De eodem Flavio hseclinbei tant arma. id est, miiiles : qui pitgiiisel caicibussua
lih.roViforum illusirium in Firmiano : Firmianiis qui corporadebiiiiarii: hi sitriiaihleinV:''aiiifetiiostrahunl,
el Lactanlius sub Diocleliaivoprincipeoccitits cUm id est, nautse: qnorum lalefqad cluthdnduriidicendum-
Flavio Grtttnmmaiico, cufus :de ihedicindiibusvefsU Cjuesunt valida, id e'st, flietofiriii : 'cjiii 'siibvcrlurit
compositiexstant iibri, eic. MARTIAN. ^- GfanVriiaii- monies,liocest, metnlloi'Uinfossote's. Siibjiirigiildein
cuni inlelligCicigus deinedicinaiiblisvefsu,c&ihpbiiios^. Hierphymus : CwimmindstrafeiigiO, »'i'6H JTUXTIJV, )ibn
"
exslare libros ipse testatur in CntaIogo,c. 80. Sniil alh.lettnn, hbn naiitds, iton ritiliies, itOiifossbres; sed
qui hunceumdemesse ptitent cinnFlavio^Cnpro;alii, iapiimtiwcYudilsettalbrem, etc. Cerle'si aiilen ip"gis'sel
sed perpeianiv Fannium pro Flaviuih legiiilt; Citsa- seaorcs aul veclnres , hic dicefet : itqslru religib iwh
nateiisis Fiavum. erudii vecioresanl scctbres: sedqiiia Clinstiithos erii-
h Naulm^rheiores. Fcedum errorem putat Maria- dii rhetores el oralores, baiic yolVembnrisiv,e;iieia
nus legere, itauiw, rhetores; pfo iiieioribtis tri- abjicieiis noinina. Refirienrluriiiiaqife vefbiirii Rlietb-
btiens sectores. Gravius nniem in notis stiis ad liunc res; id enim priiter jain dicta , su;idet Cicer. de Se-
Jocuin, ua disserere vulnit : hduim,rhelbfes, ete. ln- neciuie: LegemVoconiam,jnquit, magna voceet bbnis
gens uieiidiim , inquit, qtiod irrepsit in exemplafia , laierihis suasissem.Ibidenvhicc(iefiiiiieioquituf: Eisi
coriige legens : veciores. i;n qiiOquelegc lib. n in enifn mimus nmi higehii sbltiiri, sed idseriimetidiiiet
Pelagianos: LbqutmHrnatitcemquii)«cli)fdS,1'n;Ezech.virium. Validn proinde laicfa ad clainiiiidurn diceri-
xvn; liosduossiniiliiereonjiiiigiteiiiiManli. xiv.ctc. dumque, non sectoribus, auivcciofSinis, sed Rlieto-
At pace Mariaoi el Gravii lieeat nobis codicurii inss. ribus et oratoribus triljuefe necesse sit. MAitfiAN.
aucioritati inhserere, ac leciionem Erasmi clefehdere, c I.i Casaiiatensi ct veteri 'ediliOpesub 'divo, lcge
'"' '" ' '
cum illam retiiiendain tioceaicomextus ipseRierony- sub clib.
mianus. Dicii sanctos iioctor sues, et apros, et cer- d Phirium ntiihero nvss. cdtceamtriiaAiftfa illa, et
vos, etc.,creatos essCi ut milites, ei aihleise, ivautte dct pnuperibiis, inCasanaieiisi n'o'rilia'beiliiif. '"'".'_'
et rhetores , metallorumque fossores habefent ci- e Mss. Hwc pdura^deScriplritHs,riixbngruere, 'e'('cV
bos : postea addit, quod cuilibel convenit, qtti por- f Iidcm mss. pro lempore,non temperie.
 '
295 S. EUSEBH HIERONYMI 296
diximus. E regione septentrionales populos, si ad Aleclantur. Quid loquar de cseleris naiionibus, ctim
esum asinorum camelorumque compellas, a simile ipse adolescentulus in Gallia d Atticotos [Al. Scotos],
pulabunt eorum vesci carnibus, ac si lupum coine- genlem Britannicam, humanis vesci carnibus : et
dere cogantur, aul corvum. In Ponto et Phrygia, cum per silvas porcorum greges et armenlorum
vermes albos et obesos, qui nigello capite sunt, et pecudumquereperiant,pastorumnales elfeminarum,
nascumur in lignorum carie, pro magnis redilibus et papillas solere abscindere, et has solas ciborum
paterfamilias exigit. Et quomodo apud nos attagen delicias arbitrari? Scotorum natin uxores proprias
et ficedula , tmillus et scarus in deliciis compulan- non habettet quasicP!aionis politiam Ifgerit, elCa-
[Al. l-u/oyaytov]come- tonis sectetur exemplum.nulla apudeos conjux pro-
tur : ita apud illos I-u^otpKyov
disse luxuria est. Rursum Orientalcs et Libyse popu- pria est, sed ut cuique Iibitum fiierit.pecudum more
los, quia per deserlum et calidam eremi vastitaiem lasciviuni.Persse,Medi,Indi,et jEihiopes, regna non
locustarum nubes reperiunlur, locuslis vesci moris modica , el Romano f regno paria, cum mairibus et
est. Hnc verum esse Joannes quoque Baptista pro- aviis, cum filiabus et neptibtis cnpulantur. e Messa-
bal. Compelle Phrygem et Ponlicum, ut locustam getae et Derbices miserrimos pulnnt, qui segrotaiione
comedat, nefas pulabii. Coge Syrum, Afrum et Ara- moriantur : et parentes, cognaios, propinquos, cum
bem ut vermes Ponlicos glutiat, ita eos despiciet, B ad senectam venerint, jugnlalos devoranl : rectius
ul inuscas, b millepedas, et lacerlos. Quamquam esse L ducentes, ut a se poiius, quam a vermibus
Syri el crocodilis terrenis, Afri eliam lacertis viridi- comedanlur. Tibareni qnos dilexerint, > senes sus-
bus vesci soleant. In iEgypto et Palsestina propier pendunt in patibulis. Hircani volucribus et canibus
boum raritatem nemo vaccarn comedii, taurorum- semivivos projiciunl: Caspii iisdem bestiis morluos.
que carnes et boum vilulorumque assuinunt in cibis. Scythse eos qui a defunctis amati sunt, vivos info-
At in nostra provincia scelus putantvilulos devorare. diunt cum ossibns mortuorum. Baclri canibus ad
Unde et Imperator Valens nuper legem per Orienlem lioc ipsum nutritis, ohjiciunt senes. Quod cum
dederat, ne quis vilulorum carnibus vescerelur, uli- Alexandri Prsefecius i Stasnnor emendare voluisset,
litati agriculturae providens, et pessimam judaizan- pene amisit provinciam. Coge jEgyptium, ut ovium
lis vulgi emendans coiisuetudinem, pro altilibus et lacle vescatur : impelle, si vales, Pelusioien, ut
e lacleniibus, vitulos consumentis. Nomades, ei manducet cepe. Singulse pene in JEgypto civitates
Troglodytse, el Scythse.et Hunnorum nova feritas, se- singulas bestias et monstra venerantur : et quod-
micrudis vescuntur camibus. Porro Icbthyophagi, cumque coluerint, hoc inviolabile et sacrum putant.
gens errans in littoremaris Rubri, super petras solis Unde 336 et urbes quoque apud eos ex animalitim
calore ferventes assant pisces, et hoc solo alimemo vocabulis nuncupantur: Leonlo.Cyno, Lyco, Busyris,
victitant. Sarmatae, 335Quadi, Vandali.et innume- C Thmuis, quod interpretalur hircus. Et ut sciremus
rabiles alise gentes,equorumetvuIpiumcarnibusde- quales deos semper jEgyptus recepisset, nuper ab
a Supino errore penes Marlianseumeral simulque immo ad verbum pene transiulit. Qnsedammndo sub-
ex quibus S. Docioris contextus nnnniliil ex-
pro simile : queniadmodum mss. et Victorius emen- necto, ac restilui poiest: 'lo-TopovvTui
danl. poliri yovv,inquil ille.
"t> Alias millepedias. Est autem mtuepeda vermis r.ui
Mso-o-ayeTat &ip6w.s; U.BUO>TUTOV; ^yslaBai TWV
genusuiuliis innixum pedihus. Paulo posl charilaiem OIY.SIUV TOU;uvToaaTo>;Telsvrno-avTu;.At6 Y.ai fBu-
Y.UIio-0lo>VTUlTWV
alii liabenl pro r«rttafem. O-UVTSS.Y.KTuQvOVO-l ytATKTWV TOU? yS-
c Sic vocant porcnlos tenellos, quos et Grseci yu- '//ipux.0Tug' b*e
lySupnvoi %&VTU; TOVS
xaTay.fYjftvtSJouo-tv
"ktBnvov:.Vid. Laertium in Pythagora. eyyVTUTo> yspovTa;.'TPY.UVLOL §SYJX\Ka<rmot, ot pev
a Viderim Alticotos. Erasmus et Marianus legunt otwvotjxat xuoivirupuGuilovo-L £wVTaj,otSt TeBveuTus.
hoc loco, Scoios geniem Britannicctm: oiiines autem Z/.vBul §E UVyY.UTOpVTTOVaLV ^WVTa?Y.Ul STZlGfUT-
codices niss. reiinent Atticoios,vel Alicottos. Qui sinl Touo-tTatf irupatj, ov; xtyutzavol TSBVSUTSS ftaAtora. Ka2
Bnchannu. BaxTjOtot p.ivTOL JtuoiirupuSu&ovai£wvTaj TOU?ysyri-
pprro Acticollm, vcl Atticoili, vide apudlibrodeCa- Y.UL TOUT'
lib. ii Retum Scnticarum, pag. l7,etin puY.OTug' E7ri^stp^o-a?xaTaAuo-at Xrao-avwpo
sireiisibus officiis Romanorum per provi cias. De A\e%,uvh~povh VTzupyb;p.iv.povTVJV apyriv esniSaAsv.
iUdeni AciacblisMarcellinns lib. xxvu : Actacati belli- Cnsanaleiisis icciins esse dicemes, liiin alii omncs
cosa hominum natio, et Scoti per diversa vagantes. Ubi mss. coiisummaiUMrpro comedamur. Porro de Mes-
Atlicoli distiiiguiiniur a Scoiis, sicut in contexlti Hie- sagelis, quae Scylharum gens est, eadem fere nar-
—
ronymiano. MARTIXN. Ammianus Marcellinus rat Sextus Empyrictis Pyrrhon. Hypotypos. De Der-
lib. xxvi, c. 4, Alacoitos legii. Picti, inquit, Suxo- "rvbicibus llelianusIV, i, Var. Te.rtultianus Apnlosetici
nesque, et Scoli, -et Atacotli Britannos wrumnis vexa- cap. 9: Aiunt et apud quosdam genliles Scytharum
vere continuis. Vide Hieronymuin Epistola 69, nu- defunclum quemque a suis comedi. Verins contta
mero 3. Marcion. lib. l : Parentum cadavera cum pecudibus
a Plato enim cnmmunes uxores in Republica sua cwsa convivio convorant; qui non ita decesserinl, ut
volebal e^se. Cato propriam Horlensio comniodavit, escaiiies ftwrint, trialedicta mors est.
1 Porphyrius dicit xuTur.pvp.vi$ovo-iv.
ut sub prioris lihri finem notatuni est. quod proprie
.' Vocem i-Bjinoexpnngendainconiendil vir docltts. est, prmcipitant, uti etiam ex Theodoreti sernione
Mss. aiitem imperio habenl pro regno, idque magis de iLegibus pntet.
placel. Proditum vero ab altis quoque narrat. auctoribus, « Falso hactenus obtinuerat in etlitis libris omni-
quod de Persis, Medis, eic. llieronymus bus, Nicanor pro Siasanor, quod nomen mss. duo
« Subsequenies historiasvariarumgeniinm.quem- Veronensis et Cisterciensis prseferunt. Grsecus quo-
admodum el alia nou pauca, Hieronymus ex Por- que Porphyrii lextus Swco-avwp, atque historise tes-
timonium probal.
phyrii libro ntpl «w>x*iriptyvw mutuatus est,
 297 ADVERSUS JOVIJSIANUMLIB. 11. 298
Hadriani araasio urbs eorum a Antinous appellata A sensum, cupimus, irascimur, gestimus,d invidemus,
est. Pervides igitur, quod non solum in esu, sed et scmulamur, snlliciti sumus, et expleta voluptaleper
in sepulturis, et in counubiis, et in omni conversa- quamdam pcenitudinem, rursus accendimur : quseri-
tione uuaquseque gens suo ritu et proprielalibus musque facere, quod cum fecerimus, iterum pceni-
viciitel: et hoc eam nalurse legein putare, quod di- teainus. Igilur cum per has portas, qunsi quidam
dicit. Vcrum fac esum carnium cunctis nationibus perturbationum cunei ad arcem nostraa mentis inira-
esse communem; et passim licere, quod pnssim verint, ubi erit libertas, ubi forliludo ejus, ubi de
gignilur. Quid ad nos, quoriun conversatio in ccelis Deo cogitatio : maxime cum lactus depingat sibi
cst; qui super Pytliagoram et EmpedocIem,et omnes ctiani praeteritas voluptaies, ei recordalione vitio-
sapientise sectatores, non ei debemur cui nascimur, rum cogat auimam compati, et quodammodo excr-
sed cui renascimur : qui repugnaniem carnem, et cere quod non agit?
ad libidinum incenliva rapientem, inedia subjuga- 9. Crales Thebanus. His igilur ralionibus invitaii
mns? Esus carnium, et poius vini, venlrisque salu- rauliiphilosophorum.rcliqueruntfrequentiasurbiuin,
ritas, seminarium libidinis est. Unde et Comicus : et hortulos snburbanos, ubi ager irriguus, el arbo-
< Sine Cerere, inqiiil, et Libero friget Venus. J rum comse, et sustirrusavium, fontis speculum, ri-
8. Quinquesensus,vitioruminlroitus. Vicinusinsanim B vus immurmurans, et multae oculorum auriumque il-
amor mulierum. — Per qtiinque sensus, quasi per lecebraa: nc per luxum et abundanliam copiarum,
quasdam feneslras, viliorum ad animam iniroitus est. animse fortitudo mollesceret, el ejus pndiciiia
Non potest anle metropolis et arx menlis capi, nisi conslupraretur. Inutile (periculosum el noxiutn)
perportasejusirrueriihostilis exercitus. Horum per- quippe est crebro videre per quae aliquando captus
lurbationibtisanimaprsegravaiur: et capitur aspeciu, sis, et eorum le experimento commitiere, 338 'iut~
auditti,odoratu, sapore, laciu. Si Circensibus quispiam bns difficulter careas. Nam et Pythagnrsci hujusce-
delectetur: si alhletarum certamine : si mobilitate modi frequenliam declinanics , in soliiudine et
bisliionum :si forniis mulierum : splendore gemma- desertis locis habilare e consueverunl. Plalonici
rum, vestium, metallorum, et cseteris hujuscemodi, quoque et Stoici in templorum lucis et porticibus
per oculorum fenestras animte capia libenas est, et versabaniur, uladmonitianguslioris[A/. augustioris]
impleiurilludprophelicum : Morsintraviiper feneslras habilaculi sanctitale, nihil aliud quam de viriutibus
337 b i>estras(Jer. xxi). Rursum auditus vaiio orga- cogilarent. Sed ct ipse Plato cum esset dives, ct
norum cantti, et vocuminllexionibus delinitur : etcar- toros ejus Diogenes lulatis pedibus conculcarel : ut
mine poetarum etcomcediarum, mimorumque urbani. posset vacare philosopbise, elegit f Academiam vil-
talibus et slrophis, quidquid per aures inlroiens.viri- £ lam aburbe procul, non solum deserlam , sed et
'jtaiem mentis effeminat. Odoris aulem suaviias, et pestilentem : ul cura el assiduitale morborum, libi-
diversathymiamaia, et amonium.etcyphi, oenanihe, dinis impetus Ifangeretur : discipulique sui nullam
0 muscus, et peregrini muris pellicula, quod dissolu- aliam sentirent voluptntem, nisi carum rerum quas
tis et amatoribus convenial, nemo nisi dissolulus discerent. Quosdam legimus eifodisse sibi oculos, ne
negat. Porro ciborum avidilas, quod avaritiso mnter per eorum visum a coniemplatione philosophise avo-
sit, et animum quasi quibusdara compedibus degra- carentur. Unde elCrates ille Thebanus, projeclo iu
vatum iu terra leneat, quis ignorat? Propter brevem mari non parvo auri pondere, sAbite, inquil.pessum
gulsc voluptaiem, terrse lustrantur el maiia; emt malse cupiditates : cgo vos mergam, ne ipse mergar
mulsum vinum preliosusque cibus fauccs nostras a vobis. Quod si quis exisiimat [Al. sestimat] et abun-
transeat, totius vitse [ Ms. opere] opera desudanius. daniia ciborum poiionumque h se perfrui, et vacare
Tactus autem alienorum corporum, el feminaruin posse sapientiae, hoc esi, el versari in deliciis; etde-
ardenlior appetilus, vicinus insanise est. Ob hunc liciarum vitiis non teneri, seipsum decipit. Cuni
a Vrbseorum Aniinous. De Antinoo vide annolalio- D licili sumus, non agnoseit. Deinde velus ediiio ple-
nes noslras l. III edit. nosirae in c. n Isaise.MARTIAN. nitudinem habet pro pwnitudinem; ex mss. vero
•—Anlea erat Antinois. Sed Anlinous , ut in mss. omnibus accendimttr reposui, pro eo quod erat ac-
habetnr, pro Anlinoupolispassim apud veteres occur- cendimus.
ril, neque aiiter fere umquam ea civiias appellatur. e Mss. consuevcranl. Emendamus paulo post lem-
Ainniinn. Marcelliuus lib. 22 : Antinoon. quam lla- plorum lucis pro eo qood lmctenus obtinuit, locis,
drianus in honorem Antinoi ephebi condidii. Grseci incongruo sen^u atque inuiili, et contra castigatio-
'AVTIVW diciuil: hinc Antino pro Antinopolis, ut Pano rum codicum fidem. Gmvius quoi|iie lucis reponi
pro Panopolis, alque ul hic ipse Hier. habel, Cyno maliiit, sed jamdiu olini Abseb.rdus locum bunc re-
proh Cynopolis. ciians lib. n. Theolng. Cbristian. iia legerat.
Vicioritis maluit nostras , dissentiente Graoco f Ita ex Abaiardo niodo laudaio legimus, veteri
uftwv.MoxVeronensis flexionibus pro inflexionibus: quoque edilione consenlieiile. Aniea erat Academi-
denique vetus edilio cum Victor. Comwdorum pro cam villam , niale ; noium quippe istud exstitibsc
Comwdiarum. villae noiiien Academia.
c Consule de hisce odoramentis Dioscoridem. De B S. Gregorius Nazianzenus Orat. inlaudemS. Ba-
cibortim avidilate cxempla aptid Pelroniuni in Sa- silii, hanc aliain n Craiere lunc prominliatani sen-
lirico. Mulsum, quod nominat, in Macro poeia , lenliain laudai, Crates Cralerem Thebanum liberiate
qtiem recensei Sigeberlus, vinum, vel eiiam aqua donat. Vid. Epist. 118 ad Jnlinn. num. S.
est melle diluia. h Veins edil. semper frui: lum Yeronensis mss.
d Casanatensis isihaec, invidemus, wmulamur, sol- inter delicias.
PATROL. XXIII. 10
299. jS. EUSEBII HIERONIMI 500
eivim [iro,eulab his remo.li ssepe cap.iamur naturse il- \ pomorum, ac leguminuni, et facilior apparatus esl,
lec.ebfis, et coga.murea cupere, quprum cppiam npn el arte iinpeiidiisrjue cpcprum nojriindiget : el sine
Iiabemus ; quanlp. niagis,, si circumdati. retibus vo- cura sustentat humantini coj;pus , njodetaleqtie
luplatum, esse jios liberos arbitrejnur ! Sensus no- sumplus (quia nec ayide devo.ratur, quod i.trilamenta
ster illudco|itat, quod yidet, audit, odoratur, gijsiat, gulse n.oh habet) leviori digeslioue concoquitur.
attrectat, et ad ejus rei irahitiir appoli.luni, cujus Npmoen.im nno aut duoJvus cibis, histjue vilibus,
capitur vpluptate. Quod mens videat, et mens au- usqne ad inflationem ventris oneratur, quse diver-
dial; et quo.d nec audire quippiam, nec videre pps- si.taie carnium et saporis delectaiione f coucipitur.
simus [Al. possenins], riisisenstis inea quseceriiimus, Cutn,yariijs nidoiibus fumant p.nlinae,ndesum 340
et audimus fuerit intenius, yelus qupque senlenlia sui, expleta es.urie, quasi captivos trahunl. Unde
est. Difficileest, immo impossibile, a deliciis el vo- et mprbiex saturitale nimia concilantur; multique
luplalibusaffluentes., non ea cogitajrequse gerimus : impaiie.ntia.nlgulai, yomilu remedianlur , et quod
frusiraque qu.idam simulant salva fide , et pudiciti.a lurpiier ingesserun.t, turpius egerunt.
et integritaie menlis, se abutiyoluptalibus, cum 11. 0);at'wnesuqsoriaad artes cap. uhimo. Grandis
cpntra 339 naturarn sil, copiis voluptalum sine exsulla.tio animaj unde sit. Tenuior victus. Exempla
voluptale perfrui: et Apesiolus ho.c ipsum cavens, ^ [ruijaitiuijs, Hipppcrates in Aplvorismisdocet crassa
dixeril: Qum aulem in deliciis,esf h, vivens mortua. et pbcsa, corppra, qu.secrescendi niensuram coniple-
est (I Tim., y, 6). yerint, nisi cilo ablatione sanguinis imminuaiiiur ,
1^0;.Cqrpus puer,, qiiiiitqpmdqgogus. Cibus {qeilior inparalysim ctpessimn inorborum genera erumpere;
qui susiejiial cbrpus. Spnsus corppruni quasi equi et idcircp,esse neces.sariaiu demp.tionem, u.t rursum
s.iii,il,sine raljone cnrrenles, anima verp in aurigsc babeant in quae possint crescere. Non eniin manere
modum retinet lfena currentiunv. El. queroodo equi ijriunp gtatu nalu.ram c.orppruyi, sed aut crescere
absque rectore prsccipites riitmi [Al. sunt]: Ha epjr- spmp.ej;,aut deerescere , nec posse vivere animal,
pps sjiie ratione ef imperio aiii.ma}, in su.tjm (ertur nigj cj-.e.sceii.dicapax sit. Unde etGalenus vir [Al. vel]
i.nterituin. Alia qupque c coip.paratip anjmse e,t cpr- daclU.sjiilus.,Ilijipocralis iiil.erpres,alblptas, quorum
ppris a philosppliis poniluir : cprpus puerum, ani- yita et a.rs sag.in.aest, dicil iu 6,Exhojia.tione medi-
mam psedagogum esse dicenli.bus,.d Und.eei Hjs.tq- ei.n.se,jvec yiyere posse diu, aec sanos esse : ani-
rictis : Animm, inquit, imperio,corporis servitio mngis. nras.queepruin iia nimio sanguin.e, et adipibus, quasi
utimur. Atiefum nobis cum dis, alterum cum belluis. lu.lo.invol.ulas, nihil tenue, niliilcceleste, sed semper
commimeest. Igilur nisi viti.a,a.dolesccntis. [Al. ado- de carnib.us, et ructu, et veniris ingluvie cogiiare.
leniis] el pueri, prudentia pscdagogi, rexej.il., omiiis,C Djogenes lyrajuios etsjuJvversi.0iies.f4/.subversores]
conalus ejus et impetus ad lasciyiam pro.perant. Sine "urbium, b.ellaqpe velliosiilia, vel civilia, non pro
qualuor sensibus viyere ppssuinus, id. esl, sijie siiijp.li.eiv.iclu oleruni pomorumque , sed pro carni-
aspeciu, auditu, od.oratu, atque cpmplexu, A.bsque bus et ep.ularuiii deliciis.asserit exciiari. Quodque
gustu autem et cibi.s imp.ossiliije est li.unjanumcor- m.irajidum.sit, Epicurus voluptatis assertor, omnes
pus subsistcre. Adesse ergp, deb.et ra.i.io,ui. tale^sac lib.cossuos replevit oleribus et pomis, et vilibus ci-
tantas suinam.usescas, quibus norj qneretur cprpu.s, bis, djcil esse vivendnm ; quia carnes, et exqiiisitse
nec lijbertas animce prsegrayelu.i;;qui.a et comeden- epulse, ingenti cura ae miseria prtieparenlur , ma-
dum est, et deambulandum, etldormjej|]d.ui)i,et di- joremque poenam babeant in inquirendo [Al. qusc-
gerendum., ei postea infl.aljsyenis, ijiceniiya libidi- rendo],quam voliiplalem in abutendo (Vid. Lucian-
nuui. siisliiienda. e Ljuxuriosares, vintttn, et coni)ime- liumi.ui, c. 17). Corpora anlenj nostra ciboiantuin
liosa ebpetasT(Prov. xx, 1). Oiiijiis. qui cum. his. et p.olu,imligere, Ubiaqua el pani&sii, ct csetera his-
misceiur, npi),erit sapi.ens. Nec talesaceipianius ci- siniilia. ibi nainrae satisfaclum (Vid. Luerihtm l. x; el
bos, quosauldifliculter digerere, aut coniesos, ma- Senecam l. m., Epist. 2 el 25). Quidquid supra lue-
gno paftos et perdiipslabore dpleamus. 0!eru.nv, D-rit, non.ad viise n.ccessiiaicm spectare: scd ad vi-
a Casanatensis diviliis pro deliciis. stniii.anihj* c. ii, cap. 8 : Animodominandijus tri-
h Ainovi hinc vu.ceoi viclua, qiinm nec Hierpny- buit, qoypofi legem serritulis imponit.
mia.n.imss. pec i.jiseagnoscit Scriplurse textus, sjye, e EsiS.cripl.ijra.iextus.Proveii). xx, 1, jnxta LXXr
Latiiuis. sive'Grseeus..' qtijn.diijinime.aiijea obseryaitimest. Leginws proinde
'« Recole Ciceronis verba qtise e tertio de Repu- cunj Veronensi ac Cisterciensi mss. et contumelwsa.
blica prolerl Augustinus lib. IVin Jitiiniiuin?cap, 12, ebrielas; pro pu.o erat, el tumulluosa. Graeuo ipso
et UeCivitat.eDei Ub. xix. cap. 11 :Deus homini^ani- v.uivSpio-TiY.bv disseiitiente. Emendaiioneui probat et
mus imperat.corpori, ralio iibjdini, e.ic. Gravius. lufitaleviprn alin casiignmus.
i lliidi ei Hisiqricus. Jta. ssepiiis appellnl, S.allu- f Ks ij.-dejn.mbS.cmripkur, uempe inflalio : antea
sl.iui.nCrjspu.ni,.qtwsi npliilissiinuin.i.nier S.criptpres, era.tpercipilitr.
hisioricos. SalUistius porro in conjnraliojie CaJtilinae, S Proprie irpoTpe-TLr.os loyos irpb; TK? T£%VK?-
initip ljujtis.ljisKiri-.v.,i.n Iju.npniocluip.scrjpsij, •.Sed >n\cri|)iiur. Ilujii.ynOdiaute.^i seniemia- est, quam
nosira 'pijiiiis,tis iit animo el.corppre siiqcsu Amnti Hisr.. Ljatine explicat., SK/JZWV yup uel Y.ULUI\JMTOS
impjr.io, cdty.grU.scrvilio.m.ucjis v.tiriiur•;alterumnoUs uOpoi^gvt-sTOMOS,O>Siv §op§6po>TTO).).M TVV -^V/JIV
ckhidiis, dllerum 'cum.belliiiscommuneest. MARTIAN,..£KyTwv ejrovaiv.Y.uTso^Seaphnv , ouoevuY.piSesvova-cv.
— Sallustius in C.aiilina'cap. 1, ubi aiimii est pro SuvKftiv/jv, iOXuvovvbp.oio>s TOISh\byois %&>ois-
ortimce. Clirysippus apud Claudiaii. Manierluin de
SOl' ADVERSUSJ0V]NIANUMLIB.1I. 502
tium voluplatis. Bibere, et eomedere , non delicia- At siuvplicemmensam et pauperes cibos redaclos, con-
rum a ardorera, sed sitim famemque resliriguere. valuisse. Caruerant enim soliicitudine dispensandse
Qtii earnibtis vescantur, indigere etiam his quse non domiis, et epularum largitate , quse et corpus fran-
sunv carnium. Qiii atitem simplici vielu Ebntaniur, gunt et 342 animam. Irridet lloratius (Epist. lib. i,
eos cafnes non requirere. Sapientise quoque 341 ep: 2, ad Lollium) appelilum ciboirum,quiconsumpli
operam dare non possumus, si mcnsse abundautiam relinquunt pcenitenliam:
cogitemns, qutc labore nimio et cura indigel. Cito Sperne voluptates,nocet emptadoloreyoloptas.
expletur naturse necessilas : Irigus et fames, siniplici El cum in amcenissimo agroin morsum yolu|ituosp-
vestitu et cibo expelli potest. Unde, et Apostolus : rum bominum se crassuni pinguemque descriherqt,
Habenles, iiiquil-, viclum, et vestilum [Al. veslimen- lusit h.is versibus :
tum], his cantentisinms (I Tim. vi, 8) . Delicise et Mepinguemel nitidum, bene curata cute, vises,,
epulaninvvarielates[A/. vaiietas], fomenla avaritise Cuinridere voles,Epicuride grege porcuhi.
sunl. Grandis exsulialio animse est, cum- parvo con- Sed et ex vilissimis cibis vitanda satietas est. Nihil
lentiis fueris, mundum babere sub pedibns, et om- enim ita obruit animum , ut plenus venler et ex-
nem ejus pqlentiam, epula-svlibidines, propter qusc sesiuans, et huc illucquese.verleus,.etin riiclus vel in
divitisecomparaniur, vilibus mulare cibis, et cras-] B crepitus ventorum efflatLonerespjratis. Quale illud
siore [A/. grossiori] (unica compensare. Tolle epula- jejunium est, aut qualjs illa refectip post jejunium,
rum et libidinis luxuriam, nemo quseret diviiias, cum pridianis epulis distendimur, et gullur d iiostruni
quarunl usus, aut in ventre, aut sub venlre est. Qui mediiatorium efficiiur latrinarum? Dumqug v.olunius
scgrolal, noii ali.ter recipil sanitatenv, nisi tenui cibo prolixioris inedise famam quserere.[ Al. fania carer.e],
elcasiigato, victu, quse \emri SIKITKdieitur. Quibus lanium voramus, quanlum yix.alterius, djeinpx dj-
ergo.eibis recipitur sanitas, his et servari polcst; ne gerat. Iiaque non tam jejunium appellaiidum esl,
quisputel morbos olerihus concitari. Si autem Mi- quam crapula, ac feiens, et molesla digeslio.
lp.ni.-sJ>illius Grotoniaise vires olera non-ministraiit, 15. Dicwarchus,,Xenophon, Chwremon.— e Dicsear-
qu.se nas.cunlur et aluiitur c ex camibus : quid ne- chus in libris Antiquitatum, el descripiipjie Grsecise,
cejsse.est viro sapienli et philosoplio Cbristi, lantam refert sub Salurno, id est, in aurep ssepulo, cura
habe.reljjrliiudinem, quse athletis et militibus neces- omnia huuius funderel, nullum coniedisse carnes,
saria est, quam cttm habuenl, nd vitia provocelur? sed universos vixisse frugjbus et poinis, qjise sponte
llli arbitrentiir [A/, arbjlraniur] carnes sanitaii con- terra gignebat. Persarum regis Cyri yilam Xenppbon
gruas, qui volunt abuti libidine, et in ccenum de- oclo voluminibus cxplicat : ppjenta pl cardanip el
inersi voluptatum, ad coitum semper exsostuant. C sale ac pane cibario eos assereqs viclilare. Lacedaj-
Cbri-tiano sanitas absque viribus nimiis necessaria moiiiorum mensse Ifugalilaiisque, el suprascriptus
esj. Nec turbare nos debet, si rari sint hujus propo- Xenopbon et Thenphrastus, et oiunes pen,escrij>tpt;es
siti sccialores; quia rari sunt, et amici boni et fldeles, Groeciielestes sunt.f Ch;erempn Stoicus, vireloquen-
et pudici el continentes, semperque virlus rara est. tissimus, narratde Vita amiquoruin jEgypli sacerdo-
Lege Fabricii continentiam, Curii paupertatem, et ih tum, quod omnibus mundi negotiis curisque post-
lanta uibe vix pnucos invenies quos sequaris. Noli positis, semper iij templp fuerint; et rerum natpras,
tjmere,.ne siearnes non comederis, aucupes et ve- causasque ac rationes siderum contemplati sint ;
naiorcs frustra artiflcia didicerini. numquam mulieribus se miscuerini; numquam co-
12. Podagrw medicinp. V.iianda omnis sqtielas. •*- guatos et pr.opinquos, ne liberos qiiidcm 343 v'de-
Legun.us qupsdam inorbp ariicu|.ari et pqdagrse.hu- rint, ex eo tempore-, quo ccepissent divino cultui
, proscr-iptipne' bonorum , atf• deservire; carnilius. et vino e semper abslinuerint,
niwibsiS: labojF.aflie.s

aMss. ar.dore, olim erat ardor esf : Viclorius ma- agitnr, el illud ibi incipit etpraeparalur, quod postea
luit ad deiiaarum ardorem. JD latriua suscipit et devorat. Vide Tenulljaniim de
s Tltius Croionialw vires. Milo Crplpnifinsis tantoe Jejiuiio. MABTIAN. — Alilii mediatorium, quod minus
fprtiiudihjs fuisse diGjtnr,,iijj,jn Olyjupico ceriaiiijne placel. Sunipltis atuem est locus isle, iHudque voca-
bovein per siadiiiin. portayerit:. qp.eiu deinde- iciii bulum ex Tertiiliiani lib. de Jejuniis acfveisus Psy-
iniegrum (ievoravit. chicos cap. 6 : Cnm lolum illud domiciiium interioris
pugni inierfecit,,u.iipq.uoi|!.i.e;.')j;:
VraejSalenuni ubi siipra, eL,Pluij.ijiijlib- vii, eap, 20. hominis, escisslipattitn, vinis inundalum. decoqueitdis
MA1J.TIAN. stercoribus wsluans, prwmeditulorium efficilttr
° Vocula cxantea desiderabnjur. Paulo sii|jra casti- jam lalrinarum. Vid. in epist-.ad Fabiof. deMansion, Man-
gatum a Deovicium Tertiillianus, ct cas.iigaiam,refe- sion. e
42.
ctionemCassianus vocal. Macwbius quoque 1. u Sa- Ex eodem Porphyrio, o ixepcKUT-tnLY.bsUmiapxos,
. turn. cap. 1 : Herc.es casligalis dapibus assjdunt. os TOV upyjuov (3t6v
T ifis
'E\\US.OS ctc. quse
ufriyovp.svos,
Cseieriijnde-Miloijevjd. G.alenunilo.cosupra laudalo, si libueiil, consules. Vide el Suidnni, ei Vsjrrojiem
et Ptinium lib. vij, cnp, 20. de Re rusiica. 1. ii, c. 1, nbi idipsum recitat.cx Di-
tt' Nostrum ineclitaiorium, Sic leg.eciijTvErasmo;et- csearcho. Paulp inlfa Ciceroneni ad Quincium fra-
omnjbus jnss. co.di.cibusnpsiris, ldeni verbtini repe= irem lib.'i Ep., Etsinon, ete.
ries in epistola ad Fabioinm cle XLIImansionilms f T-otum hocce capiiulum ad Josephi iistj.iictesti-
Isrneliiaruji.v i.i.i deserlo, tom, II-edjjtionis nostrse monium, ex Porphyrio vertit, quod lantum jjjdico
col. 604, in line. Est auienj mcclitatoxiumloe.nsexer- breviiatis studio. Aniea eral Cheramqn.
citioiuin, sive ineditaincntoruin. Unde puichre me- e Expungo se voculam, qusein mss. non habetur s
ditaiorium vocavit guttur noslrum, quia hoc in eo el qusedam lcviora alia resiiiuo.
505 S. EUSEBII HIERONYMI 304
proptcr lenuilaicm sensus el veiiiginem capitis A Bardesanes, vir Babylonius, in dtto dogmala apud
quam cx parvo cibo jiatiebantur : ei maxirae propter Indos, Gymnosophistas dividit: quorum allerum ap-
nppetiius libidinis, qui ex his cibis et ex hac polione pellat Brachmanas ; ulierum Samanseos: qni tnnise
nascunlur. Pane raro vescebantur, ne onerarent sto- continentise sinl, ul vel pomis arborum juxta Gangen
maclium. Et si quando comedebanl, tusum [Al. con- fluvium, vel publico orizse, vel farina?alanlur cibo :
sum et tusum ] pariler byssopum sumebanl in cibo, et cum rex ad cos veneril, adorare illos soliius sil,
ut escam graviorem illius calore decoquerent. Oleum pacemque suse provincise in illorura precihus arbi-
lanlum in oleribus noverant, vernmet ipsum parum, trari sitam. Euripides, in Creia Jovis prophetas non
propter nauseam el asperitalem gustus leniendam. solum carnibus, sed elcoctis cibis abstinuisse refert.
Quid loquar, inquit, de volatilibus, cnm ovum quoque Xenocrales Philosophus de Triplolemi legibus apud
pro carnibus vilaverinl, et lac? Qiiorum altcrum Athenienses iria lanlum praecepla in lemplo Eleu-
cames liquidas , alierum sanguinem esse dicebant, sinse residere scrihit : honorandos parenies, venc-
colore mulato. a Cubile eis de foliis palmarum , quas randos deos, carnibus non vescendum. Orpheus in
baias vocant, contextum erat : scabellum h accline, carmine suo esnm carninm f penilus deleslaiur.
et ex una parte obliquum, in terra pro pulvillocapiii Pyihagorse, Socratis, Antisihenis, et reliquorum fru-
supponebant, bidui triduique inediam sustinentes. B galiiatem referrem in conlusionem nosiram : nisi et
Humores [Al. Et humores] corpnris,lqui nascuntur loiigum esset, et proprii operis indigerel. Hic certe
ex otio et ex mnnsione unius loci, nimia victus casli- esl Anlisihenes, qui cum gloriose docuissel rhetori-
galione siccabant. cam, andisseique Siicratem, e dixisse ferttir ad disci-
14. Judworum sectw. Magorum tria genera apud pulos suos : Abiie, et magisirum quserile, ego enim
Persas. GytnnosophistwIndorum. Prcecepta tria in jam reperi. Statimque vendiiis quse habebat, et pu-
templo Eleusinw. Anlislhenesquis?—Josepbus in se- blice distributis, nihil sibi amplius quam palliolum
cunda Judnicse captivitaiis historia, et in oclavo deci- reservavit. Paupcrtatisqiie ejus el laboris, etXeno-
mo Antiquitalum libro, et ccontra Appionem duobus phon leslis est in Symposio, et innumerabiles libri
voluminihus.tria describit dogmala Jud;corum : Pha- ejus : quoruin alios philosophico, alios rhetorico
risseos, Sadducseos, Essscnos. Quorum novissimos gencre conscripsil [Al. scripsii ]. Hujus Dingenesille
miris effert laudibus, quod el ab uxoribus et vino et famosissimusseclator fuit,potentior rcge345Alex-
carnibus semper abstinuerinl [Al. abstinerent], et andro el naturse victor humanse.Nam cum discipulo-
quniidianum jejunium verierini in naiuram. Snper rura Aiitisihenes nullum reciperet, etperseverantem
quorum vita etPhilo, vir doctissimus, proprium vo- Diogencm removere non posset, novissiuie clava
lumen edidit. d Neantes Cizycenus, et Asclepiades C minatus est [Al. minilaius],nisi abiret. Cuiillesub-
Cyprius, setate qua Pygmaleon in Oriente regnabat, jecisse dicitur capul, atque dixisse : Nullus tam du-
seribuntesum carnium non fuisse. e Eubulus quoque, rris baculus erit, qui me a luo possil obsequio sepa-
h Salyrus, qui illustrium virorum
344 qui hisloriam MilhrscniuUis voluminibus ex- rare. Refert
plicuit, narrat apud Persas tria genera Magorum, scribit historhis, quod Diogenespalliolo duplici usus
quorum primos , qui sinl doclissimi, el eloqueutis- sil propler frigus : peram pro ccllario habuerit: se-
sinii, excepla farina el olere, nihil amplius in cibo cumque portarit clavam ob corpusculi fragililatem,
sumere. Apud Eleusinam, eliam volucribus et pisci- qua jam senex membra susienlare solitus erai, et
bus, el quibusdam pomis abstinere, solemne esl. np.spiSiosvulgo appellatus sit, iu prsesentem horam
a Dixeral Porphyrius : Koi.Tv> §£ UVTOLSSY.TWV bneSi- OKV^YlY.nVOS, YJAL \o-YlnTZlU.SvS 0 KVTZpiOS Y.UTU
XKAOOO-I STZSTZ\SY.TO. UVypjuH-
Y.0V TOUaoivLY.os, us j5«'tf Hieron., o>vuTOV ysvsip.ev$O'LVLY.U,fiuo-i\evo-uvTU SeKUTzpitav,
TIJV
cubiie eis'de [oliis palmurum,eic. Sed facile O-TXUSIY.O>V o-upY.Ofuyiuv Tzupu^sxBmui,EJC THSTOt«UT«? -ixupavo-
in Porpbyrio legendiun est pro OVESIXOJV,vertendum- yius, etc Vid. etiain Jusiin. lih. xvm.
que de palmarum lermitibus. c Eubulus quoque. Non exstant liodie illi lihri Eu-
V Eral acclive.In regula S. Pachomii ex emenda- buli. Plin. lib. xxxvi, cap. 8, pro Mithra scribit
lioiie nostra, Nemo dormiens supponat nisi reclinemip Mitres, qui in Solis urbe regnabat. MABTIAN.—
sellulam. Vid. supra pag. 68, not. ordine prima. Iteruin Porphyrii textum conlene libei : frnpnvzo
c Nullibi Josephus, neduin libro contra Appio- SkOVTOL sis yevnTptu,&s fno-i2\>Li.§ov\os
tradit vino et carnibus (tegeEuSou/of)
nem, Essenos abstinuisse aul or.epTIJV TOO UiBpuio-Topiuv iv TZOIIOLS /3t§Atotf
avuypa-
quotidie jejunasse, immo coiiiraiium docet lib. n de OUT'
vf-S'o>vOLTzpaToiYm\oyLi>TUTOL. lo-6touo"tveivtyvyov,
Bello. Stiul vero Esseni perpeiuo jejunanies, nec OVTS foveyovo-LV. 'Eu.p.evovo-1 TJ57TKAKta
Se TWV^OJWV
umqiiam carnc atit vino utenles a Philone lilteris Confer Laertiuin quoijuein ProcemioBarde-
lanien uTzoffj.
commendati. Minime Hieronymns culjiandus sani^, Euripidis, et Xenocratis exempla ex eodem
cst, qui iion ex Josepho hsec tradil, sed ex Por- Porphyrio rejiete.
plvyno, a quo multa ex eo libro n contra Appionem f Adverbium penitus suffeci ad mss. Qdem. Paulo
laudantur, quse hodie non invenianiur. Vid. librnin post vetus edil. proprii vperis indigerelofficio.
de Abstiiienlia iv, H, 12, 15. s Addit Victorius ex aiuiijuis exemplai ibus depau-
d Perperam hacienus etliti, quin etiam mss. Eanles pbrtate dispataii/em.Vid.CiceroneuideAntisthenedis-
Jegeranl, pessime vero Erasmus Evantes. Corrigen- serenlem lib. 111deOralore, et Laeriium, qui unnra
dutn Neanthes monuil Diogenes Laertius lib. vin in Aiuisilieiiem inter Socratis discipulos a Theopompo
Enipedocle, ubi illum ila vocat de nomine, et de laud .iiiin tradii.
Pyihagoricis tradit scripsisse. Evicit autem in primis h Saiynim huncce doctnm virum in Prologo libri
Purphyrii tcsliinoniuin, quod constanler Hieipnyinus de Viris lllusttibiis iierinn iaudat Hieronymus. Vid.
ijiterpreiatur. IIOOIOVTOS U TOO xpbvov,&sf-no-intuvQvs Volfiumlib. i)i dc Hisioricis Grajcis.
305 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. II. 50(5
poscens a quolibet, el accipiens cibum. Habitavit [Al. A
j rum olera ei tradunlur in cibum : ut exsnl quoque
habitabal] auiem in portarum vestiiiuliset porticibus paradisi, non cnrnibus, qusc in paradiso non erant,
civitalum. Cumque se contorqueret in dolio, volubi- sed similiiudine frugum paradisi vesceretur. Poslea
lem se habere domum jocabaiur, et se cum lempori- vero videns Deus quod diligenler appositnm esset
bus immulautem. Frigore enim os dolii vertebat in ad malitiam cor hominis ab adolescemia, ei spirilus
meridiem; sestatead scpientrionem, et utcumque sol ejus in his permanere non posset, quia [ Al. qui ]
se incliiiaverat, Diogenis siniul a prsetorium verte- erant caro, opera carnis Diluvio condemnavit, et
batur. Quodam vero lempore habens ad polandum avidissimam bominum gulam probans, dedit eis li-
>>cauctim ligneum, vidit puerum manu concava bi- ceniiani comedendarum carnium : ut dum sibi iniel-
bere, et elisisse illud fertur ad lerram, dicens : Ne- ligunl licerc omnia, non desiderarent magnopere
sciebara quod et nalura haberet poculum. Vinutem quod f licebat; ne rnandalum in causam verierent
ejuset continentiam mors quoque iudicat. Nam cum pravaricaiionis. Quamquam et lunc ex parte impe-
ad ngonem Olympiaciim,qui magna frequentia Grse- ratum jej'unium sit. Nam cum alia munda dicanlur,
cisecelebrabatur,j'am senex pergerei, febri in itinere alia immunda : et in Arca Noe de immundis bina,
dicitur apprchensus, accubuisse [Al. incubnisse] in de mundis inlroducanlur imparia (et utique immun-
crepidiue vim : volenlibusque eum amicis, aut in ju- JJ] dorum esusablalus sit, ne sine causa dicerenlurim-
menttim, aut in vehiculum lollere, non acquievit: sed munda), ex parie jejuninm dedicatum est, docens
Jransiens ad arboris umbram locuius est : < Abiie, abstinenliam omnium 347 >nquoruindam recisione.
quseso, et spectalum pergile : ha^cme nox aut victo- Cur pcrdidit Esau primogenila sua? nonne propter
rem probabit, aut victum. Si febremvicero, ad agonem cibum? impatieniiamque gtilae lacrymis emendare
veniam : si me vicerit ° febris, ad inferna descen- non potuii. Ejectns de ^Egypiopopulus Israel, et in
dam. > Ibique per noclem eliso gullurc, non lam lerrnm repromissionis lncie el melle uianantem in-
mori se ail, qnam febrem morle excludere. Unius troducendns, JEgyplins carnes, el pepones, sallia-
tanium philosophi 346 exemplum posui, ut formo- que desiderat. Vttnam, inquiens, obissemus percussi
suli nosiri ela torosuli, et vix summis pedibus adum- a Domino in terra jEgypii, quando super ollas car-
branies vesligia : quorum verba in pngnis suui, el nium sedebamus(Exod. xvi, 3). El iterura : Qjtii
syllogismi in calcibus: qui iiaupertalem Aposlolorum nos h vescelcarnibus? Veneruntin mentem nobis pis-
et crucis duritiam, aui nesciunt, autconlemnunl, imi- ces, qtios in jEgyplo comedebamusgratis, el cucutne-
teiilur saltem genlilium pnrcitntem. res, et pepones, et porri, el cepe, et allia. At nunc
15. Exempla ex Scriptura. Secunda inscripiio la- anima nostra arida, niltil nisi manna oculi nostri con-
bularum. Jejtiniorum commendalio.Monachorum in- Q ( spiciunl (Nttm. xxxi, 4,5). Angelorum cibum con-
cunabula. — e Hsec de argumentis philoso|ihorum lemnenles, carnes /Egyptias suspirabant. Moyses
exemplisqoe disserui. Nunc ad exordium generis quadraginla diebusetnoclibus jejunus in monleSina,
bumani, id est, ad nostra iransiens, docebo, pri- eliam lunc probans, 11011 in pane snlo vivere homi-
mum Adamin paradiso accepisse prsece|itum, ut cse- nem, sed in oinni verbo Dei,cum Dominoloquilur:
tera poma comedens, ab una arbore jej"unaret. Bea- poptiliisautem saiur [Al. saluratus] idola fabricalur.
tiiudo paradisi nbsque abslii:enlia cibi non poluil Ille vacuo venire, legem accipit scriptam digito Dei.
dedicari. Quamdiu jejunavii, in paradiso fuit: com- Iste mandiicans et bibens, consurgensque ludere,
edit, et ejectus est: ejectus slatim duxit uxorem. aurum conflai in vilulum, el ^Egyptium boveni prsc-
Qui jejunus in paradiso virgo fueral, satur in lerra fert Domiui majestali. Tot dieruui labor, unius horse
matrinionio copnlnlnr :et tamen ejecuis, 11011 proli- saturitaie perit. Frangit audacler Moyses-.labulas :
nus accepit licentiam carnium vescendarum; sed sciebat enim Dei serinonem non posse audire temu-
tanlum poma arborum et frtiges segetum, et herba- lentos. Incrassaius est, et pingue factus, et dilatiitus,

* Elegnntem nempe ac magnifice exstruclam do- »»hoc est, bene habitos, et masculorum toris prwvalidos.
mum. Prseioria enim pro urbnnis villis, nc delicia- j Nonnius noiat: et Persius, Trossulusexsultat libi per
ruin iocis accipiebanlur. Exempla babes in Suelo- subsetlia Iwvis.
nio. e Editi, Bwc de argumentis,elc. renuentibus mss.
h Reposui caucum pro caveum, quod Martianseus Quse hinc sequunlur de jejtiniorum commendaiinne
legit, vel cavum. ul hnbeni editiones alise. Est enim ab exordio fereomnia ex Terlulliaiii libro de Jeju-
caitcum poculi genus, quod S|>artianus memorat, niis cnpp. 3 el4 expressa sunt, quse studiosus lecior
ubi Pescenninm iradil mililibus inierdixisse, in cauco conferre per otium poterit. Nos qusedam subinde
argenieo expeditibms tempbre bibere. Neque inficior annotnbimiis.
f Olim erat, desiderent magnoperequod non lice-
caveumquoque poculi geiius fnisse, ut ex Trebellio
Pollionein Claudio colligiinr, nisi si loci illi cubant bat. Mox addit velus edilio, imperatun:de immundis
in mendo : in caveoset scyphospondo undecim, item animalibusjejunium sit.
in caveosel suma pondo undecim. Sed quam prseferi- K Gravius et pepones, et porros, alliaque, etc. Mox
mus leclinnem mss., duo prsestaniiorcs conliinmiit, pro Dominoerai Deo, conlra Hieronym. mss. ipsum-
et Gravius quoque. Apud Laertium liabelur KOTOXVJV. queh Scripiurse textuni.
c Nomen febris vetus edit. cum duohus mss. suf- Viciorius quod Lntine vescet non Teperialur,
ficiunl. snbsliiiiil pascel. Vulgala quis dcibitnobis ad vescen-
z\ Mss., trosuli. Vid. qnsein Episiolis de hoc verbo dtim?lu fme lesiimonii verbum coiispiciuntnon ha->
tioii seinel diximtiHjTromUos, quaH wotidm dktoii bet Veronensis liber, ssedhUiilkitimanriaoeulinostri:
m IS. MJSEBHffllERSMJH «08
et recqlcitrayil:[AL fi.qlcUravii^dUectus, ,et:der,eliqukiSi iaque *ftrJlauctoritas statioivis semelDomino €esii-
pominumf[ Al. Peiipi]., gixi,fecerat eum,£l,abscessit.-a nntce, ( «t Jonaiims.qui causa viciorisesexsliteiat,
Dep,[A\. .flaniiflo,]saltilari suo (,Deiit. ,xxsii, 45). deprelienderetur sortc, iel ignoratuise crimcn uecli-
Uivde ,et iii ..eodem .Detjteronomio fprsecipilur : Ne uare non ijrosset,pairisque in se concitareniranum,
cuinmanducqveris et ,bibcris,M siomos a opiimas mdi- el vix.populi precibus salvarettir. Elias qtiadraginia
fcaveriSj pvibus et intbiisAuismulliplkatis, et argenlo dierum 349 jejuhio prscparalus, Deum vidit in
et auro, sxlollalur <cor inum, et obliviscaris Domini monte #reb-[A/. Choreb-], et--aiidii-.i1)eo: s 'Quid
Dei .trii ;(peutr. mn, 42-1-4;)•Penique manducavii (po- tu hic, Elia? Muliofamiliarior isln vox.qnainillain
pulus pt incr,assalum,est corejus, me viderei oculis, Genesi, Adatn, vbi es (Ce/ics.m,'9)? Illa enim pas-
etaudiret auribus, el;corde.conjiceret [Ai. icontine- tum terrebat et perdilum : hsee JcjnhaTiii famulo
rci]i.et ultuin jfjunaiilis.Moysi;, 348* 1 -jux.ia.He- blandiebatur. Congregatum Sanuiel populiim m
braicam Veri.lateni, Dei confabulatione cor.niitum, Maspliat, indicio-jejtihio roboravit, effeeit bosiibus
h pastus jet ;pinguior .populus sustioewj non poluit. fortiorem. Assyriorum impetum, «i-p'oit;miffmSen-
Qiiamobremsei jDominus nosler atqne Snlvaior non uacherib, Ezechise, regis iacTymse, saccnis, etlm-
ob lindifferentiam virginilalis »et iiupllarum, ut qui- miliatio viclus,fregit, prosiravk ct vieit. Et e coh-
da,mjjntani, ,sed ub jejunioruni coiisortia, Moysenel B j trario civitas Ninive, imiiTinentem iram -Bomini
Eliani.tr.Msftgur.alusin monteisecum ostendilin glo- jejuniorum miseiaiione delor.-it:l quam etSodoma
ria, .Quamqiiam Moyseset -JSliiislypum proprie Legis placasset el Gomorrlia, si voluissetagere poeniten-
Prppli.etarumquejrncM]Sira.v«rint;[A/. monstrareni] • tinm, etiacrymas [Al. lacryniis] poeviiteniisepalro-
sicpt manitesle «J5.vange.liiScrjptura leslatur : Dice- cinante conciliare jejunio. Acliab rex impiissimus,
bqnt ei #xilymgueyncomplelMrus[ k).implelm:us ] emt ut sentertiiam Dei subterfiigeret, et everslo domus
in Jerusalem ( Luc. ix, 3i ). Passionem enini Domini ejus -differretur io posteros, jejunio ini-peiravit et
non vjrginitas ,et nuptise, scd Lex fiuntiat .et Pro- sacco. Anna uxor Helcanse inaneni cibo venirem,
p.Ijetai. Quo.dsi .conienliose in Moyse nupiias, in fiiiomeruit imjilere. Periclilaniur in /BabyloneMagi,
Elja vir^.uiitaiem >diserj,iit.de|nanslrari, breviter au- omnis conjector et bariolus el aruspex csediinr
djani, Moysan iniortuum e.tsepulljinv, Eliam igneo (Dan. i, elu). iDaniel et ires pneri rev^lationem
curi-u .rap.tujjn,anle imjoioilalem«sse ceepisse, qoam merentur jejunio; ^lpasii leguminibus, ptdclniores
moriuuoi, Sed necsecunda .conscripiio tabularum suntet prudeutiores liis, qui <lc wensa r«gis carni-
absqtie jejjin.io poiuit ^impetrarL,Quodebrietas per- btis veseebaniur, Deinde scriptinn esi, qiwd Daniel
dideraj, ine.dia mperit. ;Ex quo ostendiiur, .posse tribus hebdomadiijus jejunaverit; panem suavem
nos perjej.unium.redir.e in paradisum, unde per sa- Q non comederit: caro ct vinum non inlraveritos ejus:
iiirilatem Juer.vmus«jer.li. Jii fixodo advcrsns Ama- oleo unctus non sit; 4 et veneril ad enm Angelus,
lec, flraiione Moy.si,<etiloiius populi, usque Jid ves- dicens: Daniel, hotno iniserabiiis es (Dan. ix, 25).
perani jejunio dimicatum .est(£.wrf. XYU).Jesus Qui Deo miserabiiis apparuerat, jiosl jejunium ieo-
filitisSave4siationem imperavitsoli et lunse:et ine- nibusiii lacu fuit[A/. ftterat]horribilis. ^Juam pul-
dia,ni pius quam unius diei, vjcloris exercitus pro- chra res, quseplacatOeum, leones miligat, dsemones
leJavit(Jsis. x). Sanl, sicut in Regnurum primo lerret (Dan. xiv)! Mittittir ad eum (licet hoc in He-
librfl scribij.ur: Maledklus, inqnit, qui ederii panetn braicis voluminibus non invenerimus) Abacuc mes-
mque ad vesperam, doneculciscar me de inimicismeis sorum pranditim portans. Talem enim -discophoruni
[Al. inimico meo]. Et non gustavit omnis populus inedia meruerat hebdomadis. David, periclilanle
ejus, et tota lerra e prandebat (I Reg. xiv, 24). Tan- filio, post adulterium e?of/.o),o'yeo-iv in cinere ct jeju-

» Sic habent mss. nostri optimas : sic quoque lectione dicam, quam cum Septuaginta virnli com-
LXX, otxt«? Y.UVS.S : sic denique Victorius emenda- D ponere operse prelium sit, ain, ex Grsecis Y.aiTZUO-O.
verat. Mariiaqajiis taiijen opimasdenup ex Erasnjp hr/fi rjplo-Tu,facluin jn yeleri Laiina versione, et tota
pliirjidit"insciqJeptprj. ler.ruprandefcrt/j-absquenegandi parlicula, qnam ne-
"h Ex terliillinni lib. snprn laudalp, CJCHJ quidein fas ejat Pamelio atque aliis iij Velerum scriptis in-
riec ipsy,mMb.yseiqDeo pqstum, inpdiqmqucejus no- trudere. f MarM.an^uspnsj.Erasrnum cpjilra emendaliprum
ritine 'saginqtqnt, constqnier contemplcirivalercl pin-
guior pqptifus. EJ. inox, Merilo igjlur etjqm in cqrne cpdicuni fidem, etniinus concinne, «t Jonnthiim....,
$e Dohmus ej osieniit, cqilegwjejftjniqrumsuprumnon depreliendereisors. Denup Tertulliauus, Tanlam au-
'" c ei ae%w.
jitinus ieq}Deus prtwslitilaucloritntem edicto stationis (jr-ju-
Voceni Evangelii, quae deerat, sufficiui)t mss. lijj scilicet) illius, ulJonathan, eic.
omnes, «jlierum px Tertnliinnp: Qttidtu, Heita, hic? Mullo
'4 Intellige (CftjvioEcclesjggtico sejjsu jejupium, amiciqr ista vax qumn, Adam, ltbi es? Illa enim pasto
aut saiiem duplicem' ejtis nojnipis .sig|iifipfj|jpnem homhii tningbalur, ista jejuno biqndiebatur.
>)Ijlem, Spdoma quoqtte,el Gomo>'rhaevasisse>)t., sj
allfjdi, Ter!l}}jjnp. ipsis elementu sfaiiprten}wpexa-
f
" e yid. gijse iiifri»sjjjinectimus noi.
vit. jeiunassem, El panlo posl, Anna qnoqueatnbiensuxqr
Suniqui cinn negandi parlicnla eltota terratwi Helcanwvenire sterilis impetravil facjle a Deo iitanem
pjandebat legendum hic quoque apnd Hieronymtim cibo venlremfiiio implere.
1 Hic quoque conferemlus esl Terlullinnus, Veni,
'ccjqjejidaiH,qjiemadiiiiidMippeiies TerliijiiainiiJi adr
v^fsji.5^ychieos, .ctip.lD.Pauielius legii. EtVulga- \>iquil,demqnstrqretibi, quatenus miserctbilises jeju- ' -
iijs. qpi^jjjti iiitcrpres diversp longe sensu, e\ lolq nando Sfilicp, elc,
tfrra veriitiri'saltuiri.'Sed ut nihil de Hebraici lextus
309 ADVEftsUS JOVINIANUMLlfi. II. . 310
nio facit; dicciis, Qiiid a ciherem idmqudrii pttricm k liaiii luxurisc , jejtthia prfeferimus sMiiritali. V\r
mdnducctbam,el polmh riteum citin flilu miscebdm quippe in laboribiislaborat sibi, el viiti fdcii iriittteii-
( Pmlm. ci, 10). Et, Inprmata sunt in jejunio geiiua ium suum (Prov. xvi; 26, sec. LXX). Et, A dieutis
mea (Psal. cvm, 24). 350 E( certe iam audierat a Joannis Baptisiw (jejunaioris ei virginis) regnuhicce-
Nalhan : Dominitsabslttlil a te hoc peccdiurii(ll Reg. lorum viiri palitur, et violenii diripiuni iilud (Matih.
xit, 15). Sanison cl Samuel vinum et sicerain nori xi, 12). Timemus cnini, ne ab adventu seterni jiidicis,
bibunt. Erant enim fiiii reprontissionis, et per abs- sicut in diebusDiluvii, et eversiohis [A(. eversione]
linentiam jejtiniumqtie coucepti. Aaron et cseteri Sodomse et Gomorrhse, depreheiidamur mniiducan-
sace.rdotes ingres>uri Templum, omne qiiod potest tes, et bibenies, et nnbenies, et nuplui tradenies.
inebriare non potant, ne morianttir ( Exbd. x). h Ex Nam et Diluvium, et ignis de coelo saiuriiatem pari-
quo intelligimtis mori eos, qui in Ecclesia noh so- ter, et nuptias qtias rleleret invenit. Nec niirtim, { si
brii minislrarint. Quamobrem cxprobratur Israeli, on)he quod ih macello veiidiiur, aposlolus emi ju-
Patnm dabalis Nazarwis meis vinum(Amos ii, 12). beat, et comedi (I Cor. x): cuimidololalris et adluic
Jonadab, filius Rechab, prsecepit filiis snis, ut hon in lemplis idoloruln , quasi idololhyia vescenlibus ,
biberent vinum usqne in aeternum. Quibus etiiri c bf- pro suihma abslinenlia fuerli, cibis lantuni abslinere
ferret Jeremias vinum ut biberent, et illi bibere B Gentilium (I Cor. x). Qtiod si loquittir ad fiomanOs :
noluissent, loqoiiur Dominus per Propbetam : Quia Is qui manducdt, ribnmanducantein nbn spernal: et
obedislis prwceptbJonadab palris vestri, non deficiel qui nanmanducal, mariducantem non judicet (iioih.
vir de slirpe Jonadab ftlii Rechab, slcms in conspectu xiv, 5); non inter jejunia fet saluriinlem sequaiia
uieo cunciis diebus (Jerein. xxxv, 8). a lii fbribus nieriia dispehsat; sed cohira eos loqUHur,qui in
Evangelii, Anna filia Phannelis univira indueiiur, Chrislum eredentes, adhuc judaizabant: el Oos qui
seinperque jejunans; el Dominnm virginem longft ex Gentibus[A/. gehtilibus] crediderant, rnoiiet, ne
casinas longaque jejtinia suscepere. Prsecursor ejus scandalizent illos cibo suo, qui adhuc in fide infir-
el prseco e Joannes locustis alilur, el silvestri hvelle, miores erant. Denique et ih conseqivehtibiis[Al. cou-
non carhibus : habilalioque deserli et inctinabula linentibus] hoc ipsum sonat: Scio ei confidb in Do-
Monachorum, talibns inchoanlur alimentis. Sed et minoJesu, qitod nihil commune pef seipsuriiest, hisi
ipse Doniiiius baptisma suum qundraginla dierum ei, qui existimdt quid commune esse, iili comriiurie
jejunio dedicavii; et acriora dsemoliia docuit hon est. Si enim pfoptef cibttrii fraier tiius cotitrisiaiiif,
nisi oratione et jejuniis posse superari. Corrielius jam non secundumeharitatem ambuias. Noli cibo tito
cenlurio, ut Spiritum sanctum acciperet antequam illtwi perdere, pro quo ChristUsritortuus esi. Non efgb
bapiisma, eleemosynis meruit, crebrisque jejuhiis; G blasphemelur bonum nbstruin. Non esi enim regnurk
Paulus Aposlolus posl famem et sitim, el cseleros la- Dei esca [Al. cscc8]ei polus (Ibid., H, seqq.). Ac rie
bores suos, el pericula ialronum, natifragia, solilu- quis pularet hoc de jejuuiis dici, el non de sUpersiU
dines [Al. naufragii solituditiis], crebra jejunia cnu- tione Judaica, statiih edisseiit: Atius cfedit iriatidk-
merat. Et discipulo Timotbseo dolenti siomachiiinj care omnia. Qtli aulem iiiftrmus esl, bieta inahducrit
rt inlirmitales plurimas suslinenii, suadet vini mo- (Ibid., 2). Et rursuiii : Alius jttdicat diem ptiis qudrii
dicam polionem : Jam noti, inquil, aquam bibere diem, alius judicat omnemdiem. Vnttsquisque352
(Tim. v, 23). Cui aulem dicil, jamno/i aquahibibere, in suo sensu abuhdel. Qui sdpit diem, Doinino sdpit.
ostendit eum aquam ante potasse. Quod non con- Et qui tnanducat, Domino HXanducali grdtids eiilift
cederel, nisi crebrse inflrmitates et dolor stpmachi agit Deo. Et qui iton mdhducat, DdMlrionoii mdhdu-
poslulassent. cal, el gralias ctgil Deb ijbid., 5, seqq.). Qui enim
16. Hwrelicicibosrefugientes. — Reprobatquidem adhuc infirnii erant in fide, et alias carnes mundasi
Apostolns (I Tim. IV) eos, qui prohibebant ntiptiaSi alias arbitrabanlur immtindas : et inter diein ct dietft
et jubebant [Al. prohiheant el jubeani] 351 c>')'s Csse aliqnid exislimabant, verbi gralia, sanctiiis esse
nbslinere, quos Deiis creavii ad olendiitn cuni gra- sabbalum , et neomenias, et scenopegiam, quan»
liarum actione : sed el Marclonem designat, ctTa- D reliquos dies, jubeutuf oiera miindiieaie, qiise ihdif*
lianum, et caeteros bseretieos, qui abstinentiam ihdi- ferenter comeduntur ab ohiriibiis. Qiii VerOfifmiOHs
cjint perpetuam, ad destruenda et conlemnenda et eranl fidei, omjics carnes el dies omnes sequales esse
abominanda opera Creatoris. Nos nmem creaturam credebant.
omnem laudamus Dei: et maciem saginse, abslihen- 17. Jejunium Chrisiidnorum. Sepulcfa cOhciipls-
a Alias, el in aliquot mss., cinerem sicul paneni geltir, ostendensin quibus o[ficiis assidefi ecclisiis di-
manducavi. beal, et a nullis magis inielltgi Christum, quam se.tnel
!) Iisdem prope verbis Terlullianus , Adeombrien- nuptis et swpejejunis. Ipse mox Dominus baptisma
lur, qut ttbnsobrii in Ecclesia ministravermt, suum, et in suo oiiiiiium.jejuhiisdedicavil, etc. Et mox,
c Mss. Veronensis ac Cisterciensis, o/ferret Jere- elium adversus diriora dmmoniajejuniis pfwliandum.
mias ttl biberent, absque vinum. e Nomen Joannis prsc-sianiiores mss. bic non
d Item ex Terinlliano, In limine Evangelii Anna agnoscunt.
' Teriullianiis, Si ctaves macelli libi tradidit, per-
Prqphelissa, fUia Phanuelis, quw infanlem Dominum
el ugnovit,et tniitia super eo prwdicavil, exspectahtibus thitlens esui omnia ad consiituendum idololhylorum
redemplionemIsraelis, posl egreglutn lilulum veleris excepiwnem, non lainen in tnacello fegnum Dti ih-
et univirmviduitatis jejuniorum quoque lestimonioau-r ciusil,
 311 S. EUSEBII HIERONYMI 512
centiw perseverant.Jejunii sanctificatio.— * Illud au- Ajudicia et in liles jejunatis, et cmditispugnis : non tale
tem quod proponere ausns est [Al. es], Dominum jejunium elegi, dicil Dbtninus (Isai. LHI, 3, seq.).
yoratorem et polatorem vini a Pharisscis appcllatuni: Quale elegeril, docel: Frange esurienti panem tuum,
et quia ad epulas ierit nupiiarum, et convivia non el pauperes sine tecto induc in domum luam. Si vide-
despexerit peccalorum, sestimo, quod nobiscum la- ris nudum, vesti: el domesticos seminis tui ne despi-
ciat. Isie est Dominus, ut arbilrai is , vorator, qui cias (Ibid., 7). Non igitur jejunium reprobavit, sed
quadraginta diebus Christianoriim jejunium sanclifi- qnale vellet, ostendit: neque enim veniris esuries
cavit [Al. sanciilicat]; qui beaios appellat esurientes accepta est Deo, qunm lites et rapinae et libidines
et sitienies; qui escam habere se dicit, non quam deslruunt. Si non vult jejunium Detis [Al. Dominus],
disciptili suspicatantur, sed quse in perpetuum non quomodo in Levitico prsecipit, ut seplimo mense,
periret; qui de die crastino cogilare [Al. cogitari] decima mensis omnis populus jej'unel usque ad ves-
prohibet; qui cum esurisse et sitisse dicatur, et peram : et qui non nfflixerit animam suam , moria-
isse frequenter ad prandia, exceplo mysterio, quod lur et exiermineiur de populo suo? Quare sepulcra
in iypum suse passionis expressit, et probandi cor- d concupiscentise, ubi carnibns dcditus pnpulus ruil,
poris veritate, nec gulse scribimr servisse, nec ven- usque hodie in soliludine perseveranl? El crassus
tri. Qui divitem purpuraium proplcr epulas narral B populns orlygomelram scribiiur ad choleram usque
in tariaro, et Lazarum pauperem ob inediam dicit ructasse? Cur homo Dei (III Reg. xm), ad cujus
esse in sinu Abrahse. Qui quaudo jejunamus, ungi h prophetiam manus aruerat regis Jeroboam, qui
caput et lavari faciem prsecipit, ut non glorise homi- [A/. quia] manducavit contra edictum Dei, illico
num, sed Domino jejunemus. Qui comedit quidem percussus esl?et leo qui asitiam custodivit intactam,
post resurrectionem parlem piscis assi et favum, non Propbetse levanii sc de prandio non pepercit?Qui
propter esuriem et gulluris suavitatem; sed ut veri- jejunus miracula fecerat pransus [Al. jiramurus]
tatem sui corporis comprobaret. Nam qtiotiescumque illico saturiiaiis pcenas luit. Sed et Joel clainilat :
mortuum susciiavit, jussit ei dari inanducare, ne Sanctificalejejunittm : prwdicale curalionem (Joei. i,
resiirreclio phantasma pularelur. Et Lazarns post 14; II, 15), ut monstraretnr jejunium 354 sancti-
resurreciionem, ob hanc causam scribitur cum Do- ficari caeieris operibus : et sanciificatum jojunium,
mino iniisse convivinm. Nec hoc dicimus, quod ne- curationi proficere peccatorum. Quomodo aulem
gemus pisces et caelera (si yoluntas fuerit) in cibo virginitali verse non pnejudicat imitatio virginum
esse sumenda : sed quomodo nuptiis virginilalem , diaboli; ita nec veris jejuniis, ° Castum Isidis el
ita saturiiati et carnibus jejnnium spiriliunque353 Cybeles, et quorumdam ciboium in seiernum absli-
prseferimus. Si autem Petrus hora sexla pransurus G nentia: maxime cum apud illos jejunium panis, sa-
ascendit in ccenaculum, forluila esuries non facit giiia cnrnium compensetur. Et sicut signa quse fa-
prsejudicium jejuniorum. Iloc eniin modo el Domi- ciebat Moyses, imitabantur signa ^Sgyptiorum, sed
nus, quia ad puteum Samaritanse hora sexta fessus non erant in verilale : nam virga Moysi virgas Ma-
resedii, el bibere voluit, omnibus incumbelnecessi- gorum devorabat: f ita per omnia quse per aemula-
tas, velint nolint, hoc lempore bibendi. Poluit au- tionem Dei facit diabolus, non religionis nostrsc su-
tem fieri, utvel sabbatum esset, vel dies Dominicus: perslitio, sed noslra arguilur negligentia , id nolen-
et post bidui, triduique jejunium, hora sexta esurie- tium facere quod bonum esse, etiam sseculi homines
rit; numquam enim crediderim apostolum, si ante non ignorant.
unam diem coenaverat, epulisqne dislentus fuerat 18. Quarla proposiiio Joviniani. — t Quarta propo-
[Al. erai], alterius diei esurisse meridie. Quod si siiio , quse et exlrema est, duos esse ordines, ovium,
ccenavit pridie, el sequenli die esurivit ante pran- et hircorum: alierum justorum , alierum peccato-
dium, c non existimo quod usque ad satietatem co- rum : alios stare a dexlris, alios a sinistris ; el au-
mederit, qui tam cito potuit esurire. Porro si per dire jusios: Veniie, benedicli Palris mei, possidele
Isaiam loquitur Deus, quod non tale jejunium ele- paratum vobis regnum a constilutione mundi (Mat.
gerit, dicens : In diebus jejuniorum veslrorum inve- ^xxv, 34). Peccatoribus vero dici: Discedite a me,
niuntur volunlates veslrw, et subjeclos percutilis, et in maledicli in ignem mternum, qui prwparalus [Al. pa-
« Antea, ausus est. Terlullianus: Dominumquoquc diim essesupra docuimns, quidveesset Caslus
explica-
quam indigne ad luam libidinem inlerpretaris passim vimus pag. 530, etseq., not. (col. 291, noi.b) Marlia-
rrianducantem et bibeniem! Sed palo qttod eliam jeju- nseusex prseconcepta opinione cossorum hic quoque
narit, qui bealos non saturatos, sed esurientes el si- legit, erioremqtie esse putat Veteriim librariorum,
tientes pronuntiarit; qui escam profitebutur, non quam quod Casium scripserint, et cossum verniiculum
discipnli exislimarent, sed paterni operis perfeciio- esse ignorarint. Minime vero ipse intellexil. —
nem, etc. Cossum Isidis et Cybeles. Mss. codices legunt ca-
b In aliquot mss., ungere caput nostrum et faciem slum Isidis et Cybeles; sed error est, nl fallor,
lavciri prwcepit. veterum Librariorum , qui nesciebant cossitm esse
<=Verouensis, exislimo quod non usqtte ad satieta- veriniculum, a quo abstinebanl sncerdoies Isidis et
et
tem; paulo post, In diebus enim jejuniorum. Cybeles, ut nnlea observatum a nobis esi. MARTIAM.
d Tertullianus : Manent adhuc monumenla concu- f Mss., ila etomniaquwin mmulationem,elc. Ter-
pisceniiw, ubi sepnltus est populus carnis avidissimus, lullinnns., Huic divina conslabat, quam diabolns divi-
usque ad chqleram oriygbinelracnidiiqndo, eic.,.ei'Ci iiarutn winulatof imitcttur, etc.
• Sic babent rtisss dilirtes, ^icijucj6ninii>C> iegert"
313 ADVERSUS JOVINIANUMLIB. II. 314
ratus] esl diabolo et angelis ejus (Ibid., 41). Arborem A cium, ubi hujus terrae ferlilitas prsedicatur : prae-
bonam non posse malos fructus facere, nec malam senim cum et Evangelista Marcus relrorsum niime-
bonos. Unde et Salvator loquilur ad Judseos: Vos ret triginta , sexagiula et centuni. Dicit Doniinus :
de patre diaboloestis, ut concupiscentiaspalris veslri Qui manducal meamtamem, el bibit meum sangui-
facere vuliis (Joan. vni, 43). Decem virgines propo- nem, in me manel, et ego in illo (Joan, vi, SS). Sicut
nil slultas aique sapientes, el quinque, qusc oleum ergo sinc aliqua differeniia graduum Christus in no-
non liabuerunt, remansisse exlrinsecus: alias vcro bis esl; ita et nos in Christo sine grndibus snmus.
quinque, quse s;bi Iniiien bonorura operum prsepa- Omnisqui diligit me, sermonemmeumservabh, el Pater
raverant, ihalamum inlrasse cum sponso. Ascendit meus diliget eum, et 356 flfl-eum veniemus, et man-
ad diluvium , et ait: Qui erant cum Noe justi servali sionemapud eum faciemus(Joan. xiv, 25). Qui juslus
sunt: qui vero peccatores, omnes in commune per- cst, diligil: qui diligit, veniunt [Al. venil] ad eum
ieruni. Apud Sodomam et Goinorrham, exccpiis Pater et Filius, et in ejus bnbiiant [Al. habilat] hos-
duobus gradibus bonorum mnlorumque, nulla diver- pitio : Ubi nuiem hujuscemodi habilnlor esl, pulo
sitas invenitur. Qui est justiis, eripilur: qui pecca- quod nihil deesse possit hospiti. Sin [Al. Si] autem
lor, pari voralur incendio. Una salus liberatis, unus dicil : Multw mansiones sunt apud Patrem meum
intcriius remanentibiis. Ne paululum quidem a jus- B (Joan. xiv, 2), non in regno ccelorum diversas si-
lilia decliuanduni, indicio esl u.xorLot. Si aulem , gnilicat mansioues; sed Ecclesiarum in loto orbe
iuquil, niibi opponis [Al. opponas] quare juslus la- iiumerum , quse con&iatuna per sejJtem. Vado, in-
boret in pace, aul persecuiionibus, si nullus pro- quit, et prwparabovobislocum (Ibicl., 2), non leca.
feclus esl, nec majora 355 prsemia: scias boc eum Si haec repromissio proprie duodecim Aposiolorum
facere, non ut plus quid mereatur, sed ne perdat est, ergo Paultis exclusus est de hoc loco, et elec-
quod accepit. ln ^igypto quoqiie decem plngassequn- tionis vas siiperfluus putabitur el indignus. Joaimes
liter omnes sentiunt peccatores: et similes lenebrse et Jacobus, quia plus cseteris petierunt, non impe-
domino el servo, nobili etignobili, regi imminent Iraverunl? et lamen non est dignilas eorum immi-
et vulgo. Sanctis vero Dei et populo Israel una erat nuia, quia rtiiijuis Aposlolis sequales fuerunt. Ne-
lux. Sed et in mari Rubro jusli pariter transeunl, scitis quia corpora veslra lemplum h est Spirilus sancti
peccatores pariler obruunlur. Sexcenta hominum (I Cor. in, 16, el vi, 19)? Templum, inquil, est, non
millia, excepta imbelli sctnte ct sexu, in deserio templa; ut similiter in ouinibus Imbiiatorein osien-
sequaliler ruunt, et duo qui justilia pares erant, deret Deum. Non pro liis rogo tantum, sed pro illis
sequaliler liberanlur. Per quadraginla annos cunclus qui credituri sunt per verbum eorum in tne : ut sicttt
Israd similiter laborat el moritur. Gomor mannse C lu Pater inme, el ego in te umim sumus; ita omnes
universis selaiibus una in cibo mensura esl : vesti- unttm sint in nobis. Gloriam quam dedisti mihi, dedi
IUSpariter non deteruntur, capilli simul non augen- eis : ditexi eos, sicut me dilexisn (Joan. xvn, 20). Et
tur, harba in commune non crescil, calceameniaex quomodo nos Sumus Palcrel Filius ct Spirilus sanc-
sequo omnibus dtiranl. Non incallnere pedes : cibus tus unus Deus, sic et uniis populus in ipsis sit, hoc
in orc cunctoruni sequaliler sapil. Ad mansionem est, quasi filii charissimi, divinse con-.ortes naturse.
unam pari labore et mercede pergebant. Omnis Sponsa , soror, mnter, et cniaccumquenlia puiavcris
Hebrseus sequale babel |iascha, seiiualesscenopegias, vocabula, unius Ecclesiae congregatio est, quse num-
sequnlesabbatum, sequales neomeuias. Sepiimo re- quam est sine sponso [A/. sponsa], fraire, filio.
quieiionisannoabsquepersonarumdiscreiionedimit- Unam habet fidem, nec constupraiur dogmaliim
lilur, et in jjubilaeouniversa cunctis debita relaxan- varietale, nec hseresibns scindiiur. Virgo pennaiiel.
tur, alqnead auiiijuain possessionem vendilor redit. i Quoeumque vadit [Al. vadet] agnus, scquilur illum :
19. Parabolam aniem in Evangelio (Maith. xm, sola novil Canticum Christi.
et Luc. vin) scminanlis, in qnn in terra bona cen- 20. < Si aiitem, inquil, mihi opposueris, Stellaa
tesimus et sexagesimus et tricesimus fructus exori- stella differt in clariiute, audies, differre stellam a
lur : et e contrario in terra mala, Iriplex sierililatis D stelIa,hocest,spiritualesacarnalibus.Omniamcmbra
varielas indicntur, in duos ordines dividil, bonaj sequaliter diligimus, nec oculum prscponimusdigito,
lerrse et nialae. t El quomodo Apostolis pro dere- nec digitum auriculse: sedin singulornm amissione,
liciis filiis et uxoribus, in alio Evangelio centies, in membrorumcommunisdolorest. iEqualilerintroimus
alio septies Dmniiius repromitiit [Al. promittit], et in hoc sseculum, el srqualiier de co egredimur. Unus
in fuluro vitam seternam (Mattli. xix, Marc. x, Lnc. Adam terretms, etalter ccelesiis.357 Qniin terreno
xvm): nullaque distaniia est inler centum, et sep- fnerit, a sinislris esl ei peribil : qui in ccelesti, a
tem; sic et in hoc a numerum non facere prsejudi- dextris est, et salvabiinr. Qui fralri dixerit fatue.ei
a Scilicet in hnc Evnngelio, sive Evangelii exem- dem lectio aniiquior Ionge videtur esse, sive vetcris
plo : aniea enim perperam legebatur in hocnumero Latinae interpretationis, qiiam prse oculis habebal
pro ntimermn.Paulo posl mss., sine aiiqua di/ferentia Jovinianus, lametsi Grseco archeiy|>o non -respon-
et grndibus Chrisltts, etc. deat. Ad eum modum iiernm infra lcgiinr. Vid.
b Duo mss. estis: et paulo post Cisterciensis qui pag. 370, nol. ordine prinia. Denique dilexisii eos prc(
ctedituti sunt in mef et cum Veronensi.-ut sicul ego^ dile&i in mss»inveniiuri
£aleri k tt; vi iii h. m m&\\\ mmu\ elci} qttsi -cjuis
31S S. EUSEBli BlEROiSVMl 316
rivcji, rcus eril geliennse. Et qni liomicida Pueritci Ait ih cibo, ntii in vestibus asseram : sed quod varielas,
adulter, mitielur similiter in gehehnam. lii persecti- et coinmulaiiOin deterius, reprehensioni proxima
lione qui incehditur, qui suffocatur, qui decollalur, sit. QuOilautem reprehehdilur, a virtuie procul est:
qui ftigerii, qui ih carcere incltisiis obierit: varia qtiPd a virtnie procul est, vitio mancipatur: quod
quidem luct;c gcuera, sed uivacorona victortim esl. viliosum argnitur, peceato jungiiur. Quod peccaium
Inler eum fratrem qui semper cum patre ftierat, et estjuxla tiinmsenientiaiii in sinistra parte, et birco-
qui posiea pcenitens est receptus, hnlla diversilas fiiiii grege describittir [Al. ascribitur]. Autreverteris
est. Operariis prima: horse, el teriise, et seitae, ei ygittir ad nriiiquum propnsitnm, ul ovis possis esse
nonse, el undecimae,unus deoarius spqualiter reddi- ad dexterani: aut si priorem sentehiiam perversa
tnr : et qno magis admircris, ab his incijiit prse- poehitenlia corrtniutaris: velis nolis, qunmqtiam bar-
mium, qiii niinus in vinea laborarnnl [Al. labo- bam raseris, inler iiircos nunieraberis.
laiit]. » 22. ProposilionumJoviniani series. In scholis quid
21. Hiefomjmus.Prmdicalh Antichristivera.— His cantdbanlpueri. — Verum quid prodest e luscum vo-
et hujuscemodi divinarum Scripturarum lestimoiliU, care luscum,et accusaloris docere iiicnnslantiam,
quae ad perVersitatem sui dogmatis callidtis dispiita- fcutn proposiiionuni series diluehda sit? Ovcs et
tor inclinat, qnis non lentelur etiatn electorum Dei ? B ] hsedosa dextera et sinisira , duos justorum et pec-
Etquod Joannes Aposlolus, Anlichrislosdicilvenisse catorum esse ordineS non negamus. Arborembonani
mullos (I Joan. li), hsecvera est Aniichristi prnedi- frucius malosnoh facere, ncc malam bonos, nulli
caiio, quae inler ip=um Joaiinem el ulliniuni poeni- dubium esl. Decem quoque virgines sa|)ientes ct
tentem huliam facit essedislantiam. Simulque miror, slnltas, in bonas malnsqne dividimus. In Diluvio
quomodo serpens lubricus et Proteus nosler, iii libcraios j'nstos, et peccatores aquis obrulns, non
variarum se mulet poriehla formarum. Qui enim in ignoramus [Al. non negamus]. In Sodoma, et Gonior-
coiiu et saluritate Epicureus cst, subiio in retribu- rha erepiumjiisium, el impios igne consumpios, om-
tione meritorum Stoicus efficilur. llierosolymam a nihus perspictiuni est. Decem quoque plagis per-
Citio, Jndseam Cypro, Chrisliim Zenone cnmmutnt. cussam ^igyptum, el Israel fuisse sospitem novimtis.
Si non licet a virtutibus pnululum declinnre, el om- In mari Rubro Iransisse j'uslos, ei Pbaraonem cum
nia peccaia sunl paria, ejusdemque criminis reus, suo exercilu demersum, etiam in scbolis caniant
qui panem h esuriens surripuerii, et qui boniinem parviili. Sexcehta millia in deserlo cecidisse, quia
occiderit : tu quoque niaximorum scelerum reus increduli fuerint, et duos tanlum lerram repro-
teneris [Al. teneberis]. Porro aliud esl, si te dicas missionis inlrasse, Scrijitttrsedocent, et 359 re'>"
ne minima quidem habere peccaia j et cum omnes C i qua, quse usque ad operarios vinese, in duos bono-
Aposloli ct Propbelse, el Sancii, juxta id ejuod in rum et maloruin ordines descripsisli. Sed qualeest,
secunda propositione disserui, peccatores Csse se ut quia inter bonos et malos divisio est, tu asseras
plangant, soltis de juslilia glorieris. Anle iludOeras inter ipsOs bonos, vel e c.onlrario malos, nullam
pede : modo non solum calcealo, sed et ornalo. 6sse disiantinm, nihilque referre, utruiii in peeore
Ttinc ° pexa lunicn, ci nigrn snbitciila vestiebaris, nliqtiis aries sit, an ovieula ? Ulrum priiuam lanam
sordidattis, 358 et pallidus, et callosam Ppere liabeant, nn secundam ? Utruni scabidum pecus sit
gestitans maiium ; rtunc lineis et sericis vestibus, et el morbiduirt, an vegeunn atque.sussultans ? maxime
Atrebaium [Ai. Alrehalarum] ac Laodiceaeindumenlis cum Ezochiel oves ralionabiles , et diversilalem
ornatus incedis. Rubent bucca1, nilel culis, connein inter pecus ct pecus, suae Prophelise ancioriiaie de-
oCcipiiium fronteinque lornanttir: d prolensus cst nioiislret, dicens : f Ecce ego judico inter pecus et
aqualiculus, insurgunl bumeri, turget gutlur, et de pecus, el inler arietes el Idrcos, et inler pecus pingue
obesis faucibus vix suffocataverba promunlnr. Certe et tnacilenlum.Pro eo qttod lateribusel humeris impin-
in tanta diversiiate vicltis el vesiitus, necesse esl, gebatis, et cornibtis veslrisvenlilabaiis omnia infirma
aut hic, aut ibi esse peccaium. Non quod peccaium pecora, donec dispergerentur (Ezech. xxxiv, 17, 20).

. i Ex Citio enim urbe in Cypri insula Zenon Sloi- D si hic npud Hieronymum impexa sit legendum pro
cornmprinceps fnit: unde JLIJLSVS velKiTTievsGrsece, pexa; nam pexa unjic;i jiro nova et eleganti, ei prc-
Laline Ciltieus appellatur. Vid. Qusestionesin Gehe- liosa accipilur a Latinis Scripioribus, atijue ipso in
siin cap. x et in Jerem. cap. n. primis Horalio. Foiiasse auiem Hieronyniusaccenerit
b Levissimamculpam gravissimodelictocomparat. pro villosa, sive qu;e pecti tlebcret ob pilos. Gr.-eci
Conlra hactenus obtinuil in ediiis librjs et |ilei-isque e.nmvestem p.u\lyTLovvocani. Prudeniius in Hym.
eiiam mss. grnvissima alieri seqne gravissiuioe cnn- Impexa villis virgb bestiaiibus.El nosier supenori
ferretur. Erat nempe panemesurieuii siirripuerit: et lib., nuni. i0, Sordidam tunicamdixil.
pnnem esuiienli surripere idem sit atque hominem d Gravins mallel propenstts ex illo Persii :
occidere ; nam eliam qui esurienlinon dederil, occi-
dit; nolHmque illnd ex Anibrosio, Si iibn pavisii, Pinguis aqualiculusjiropensosexqttipedeexslat.
occidtsii.Econtrario si esuriens ipse surripiat, levis- e Ilerum ex Persio Saiira i:
sime nmnium peccnbit: idque esl quod llieronymiis
conferre intendit, et confert revera in Veronensi ms. ,Et juscoqui possilcjicereluscum.
ex quo locinii emnculaviiiiiis.
0 Ex Horatio hausit, Si [arte sttbueulapexmTrila f lidem mss. ecceegojudicabo juxta Gra^cumStg-
siibesttunicw : at, puto, muiium diversp sensu, nisi Y.piv5>.
517 ADVEJVSUS JOVlNiANUM LIB. II. 318
Et nt-scire.mus<jtiacista sinl [Al. <stiui]pecora^ sia»'£ ei'salv!itionem Uliqtie erit div«Tsilas aliqu.i. NifClion
lim inlulit: Vosvuiem.,a qreges mei, ouespascuwmem, inalioioeo * Sii nos, inqnit, existfam [M. wstmti]
hominestttis, Idipsum-ergo eri' Paufus, et olle poetii- homo •qmsiminvstms'Chrislu et dispensalvtet myste-
tens, qui cnm patris ux-oredormierat, -quiaiin Eccle- rioruni Dei [ki. «;*«;.,]. Hic jmi quwrimr mter dispen-
siam posi poeuiieiiliam SeCeptusest; et qtiia sinwil satores, ui fidelisqui inveniatur (l Cor. iv, 1-,"2j. Vis
a dextiis est, in eadcm cuni Apostoloclaritalc fulge- scirc, qnoniam inter <lispeiisaiorem«tdispensatoreh»
Mt ? Et qnomodo in uno agelio usque ad messem in sit multadisianlia (non dico sdemalis ei boiils, 6ed
[Ai. ci] consuinmaiionem inundi aizania pariter fru* de ipsis tmnis qtti ad dexteram siain) ? andi conse-
mentaque sueerescunl? Qua consequentia pisces quenlin : NeScitis,•qmnimnqui insacrifieiis operantui\
boni, et snali, sagena [AL sngina] Christi el reli de socrificiisiomedunt: qui altario deservitint, de ai-.
EvangeJicocontinentur? Cur in lypo Ecclesise, iij iario pariiciptmiur ? Sic el Dominus disposnit his, qui
Arca Noe, «iversa animalia, el pro qualiiate merito- Evmigeiinmanmintiant, de Evangelio vivere: zgo aii-
rum, idiverssesunt maosiones ? Cur astiiii regina a temnon abunir horum ialiquo.Non scripsi tMem hmt',
dex'tris Domini{AUtuis] in vcstitu deaurato,circum- ut sic ftani in me. Melius estenim miiii mori qudm «l
data varietate ? Cur Joseph in forma Chrisii, variam gloriam meam qttis evacuel. Si enim evangetizavefo,
Iinbtiit ttinkam t?Cnr Aposttolus loquiitir :id Roma- B non est mihi gloria: necessitas quippe mihi ihcumbit.
nos; Vnicuiquesicui * Dem divisit mensnrmi ftdei? Vm enim mihi est, si noii [Al. nisi] evahgeliaavero.
Sicnt enimin uno torpore muUa tttewJtfa habeimts, Nam si voluniaie hoc dgo [Al. fecere], mercedem
ointtiutmiemmiembmnon eumdeinticium itabent-:ita habeo. Si auiem notens, dispeitsatio mihi eudiia est.
mulli mwm corptis sumus in Chrisio, swguli aniem Quw cst ergo merces mea f Ut evtmgeiteans361 sme
alier «iterius membra. Habenies aulem donaliones sumpttii ponam Evangelium Chrisli; tit non abutdr
secundumjfriatiam,qute data est nobis,differentes,sive poiestnie,quwdata esi mihi in Evunqeiio, Cwn eninx
Prophetjamsecnndummenstiimni fidei, sivemiimleriuni essemliber, ex omnibusomnium[Al. omnibus]me sef-
in minisirando, sive qui docel in docirina, (jiiiexhorta- vumfeci, ut plures lucrifacerem (i Cor. ix, 15 seqq).
tur in exhortando, <quitribuit in simpiicitale,qui prce- Numqnid potes dicere peccare eos, qui vivunt de
est in soMcUtuiine,et i*!iqua {Jiwn. xn, 3 seqq.) Et Evangelio, et qui de sacrificiis participahtur? Uti-
io alio loco : Aliusjudicat diem pius quam diem, atius que non ; Dominus enim dispostiit, ut qiii praedicant
judical omnemdiem. Dmsqnisqtw in suo sensu abun- Evangelium, de Evangelio vivant; Aposlolus antem
del {Rom, sw, 5). fil ad Corintliios : Ego ptaniavi, qni non abutitur hac liceniin, sed laborat maiiibus
360 Apolto rigavii, sed Deus incremcnlivtridedil, suis, ne quem gravct, et die ac nocte operatur, et
lutque nequequi filantat est utiquid: neqttegui fiyut, G minisirat his qui secnm sunt, uiiqtie ideo hoc facit,
sedqui incmnenlumdat Deus. <Qttipiantai el qni riyal, ut plus laborans, plus aliqnid mercedis accipiai.
unum suiil. Dnusquisque mitem proprium mercedem 23. Curramus ad reliqua; Dii'isio«es gratiarum
accipielsectindamsmm iaboretn. Dei enimsumus rirfj'»- sunl, idem auiem Spiriius. Et divcrsionesminkterio-
iores. Dei ttgricuiiura * sstis, Dei aulificctiioestis rum sutit, idem auiem Dominus. Et divisionesopera-
(I Cor. tii, 8 seqq.). Et rursum aJibi: Secundumgra- tionum [Al. opcra/ionis] sunl, idcm autem Deus, qui
tiam Dei, qttw data est mihi, ut sapiens arcitileclus operatur omnia in omnibtts,Unir.niaueattiem ddia est
\undamenlumpbsui, alius aulem superwdifictti.Fmt- e adapertio Spiritas juxta id quod expedil (l Cor. xu,
ciatnenlumenim titiud nenw polestponere, prwterquam 4 seqq.). Et ilerum : SICMJ corpus ttnum est, et mcm-
id quod posiium est, qv.odesi Chrislus Jesus. Si quis bra plura habel: omnia cmiemmembra corporis citm
autem superwdificalsvper fundamentumhoc, aurttm, sinl multa, unum corpusesl; stcet Christus(lbid., 12).
argenium, iapides pretiosos,iigna, fenum, stipulam: Verum ne dicas in uno corpore diversa meinhra
urimscujiisqueopusapparebii.d Diesenim Dominiillud unum habere ineritum, stalim gradus describil Ec-
manifestabit,quonuimin igne revelabitttr,et singitiornm clesise, el ail: Ouosdaiuquidemposuit Deusin Eccle-
opttsquale sil, ignis probabit.Si cujus opus mantcrit, sia, primum Apostolos,secundoProphetas, terlio Doc-
quodsupercedificavii,mcrcedemaccipiet..Si cujus opus D tores,{deinde viriules, et gratias curationum, opilttla-
arserit, deirimeniumpatielur. Ipse autem salvus erit, tiones, gubernaliones, genera linguarum. Numquid
•Jc lamenquasi per ignem (Ibid., 10 seqq.). Si is (JII- omnes Apostoti? numquid omnes Prophetw? numqttid
jus opns arsil, el peiiii, el damnum snstinuil laboris omnes Doctores? numqttid omnes virtutes? nttmquid
sui, perdetquidem laboris[A/. operis] prsemium, sed omnes graliam habent curalionum? nnmquid omnes
ijise salvabilur, npn tamen absque probalioneignis : linguis loqunnlur? numquid omnes inlerprelanlur?
ergo is cnjus opus manserit, quod siipersedjlicavji, jEinulamini aulem doua majora, el adhuc cxcellentio-
sine ignis probatione salvabitur, el inier falvalionem rem viamvobisdemonslrb (Ibid., 28 seqq.). Cumqtie
R Veronensis greges mei, greges pascummem; et
sittgulorum opus, etc. Denique, cttjus autem opus ar-
panlo post, quia semela dcxtris esl. serit.
h Duo mss., secundumqtibd Deus divisil. " Antea erat operatin. Conira mss. omncs, ttt re-
c Iidem mss., Dei agricultura, Dei mdiftcaiibestis ; posuimus, adaperiib ; Graeco etiani favente tcxln,
et niox, mihi qtiasi sapiens architeclus. Mox, sicut enimcqrpus umtmest, et mem-
d lidem, dies illud manifestabil, absqne Domini, fa.vepi>tTt?.
bra plurima habet.
qund liomen neqiie in Grseco habetur. Deinde, ut 1 Falso aiitea erat, deniquepro deinde.
319 S. EUSEBH IIIERONYMI 520
de charitatis virlulibus latius disputasset, adjecit: A \ jusli claritale solis luceanl [Al. fulgennl], et qui in
Sive Prophetim evacuabunlur, sive lingumcessabunt, sequenli gradu suni, lunse splendore rutilenl, ut
sive scientiadestruetur. Ex parte enim cognosciwus,cl alius Lucifer sit, alius Arclnrus, alius Orion, alius
ex parte prophelamus. Cumaulem venerit quod per- c Maztiroth, el csetera stellarum vocabula, quse sa-
fectumest,evacuabitur qttodexparteest (I Cor.ix, 10). ciatse, in Job volumine 363 coutineniur. Omnes
Et in * consequenlibus : Nunc aulem manenl fides, enitn, ail, manifestarinos oportet anle tribunnl Christi,
$pes, et chariias, tria hwc. Major autem Jiorttm est ul recipiut unusquisquequwgessilper corpus, sivebo-
charitas (Ibid., 15). Sectaminicharitatem, wmulamini num, sivemalttm (II Cor. v, 10). Ac ne forsitan di-
spiritualia, magis autemul propheletis(I Cor. xiv, 1). cas, anle tribunnl Christi nos manifesiari, ut boni
Et ilertim : Volo autemomnesvos loquilinguis, magis bona, mali recipiant mala, in eadem Epislola docet:
autem prophetarc. Nam tnajor esl qui prophelai,quam Qui parce seminal, parce el metel, el qui seminutin
qui loquiturlinguis(Ibid., 5). Et rursnni: 362 ^rci- benedictionibus,de benedictionibusel melet (II Cor.
tias ago Deo, quod omnium vestrum h magis linguis ix, 6). Ccrte et qui plus, et qui mimis semiuat, de
ioqnor (Ibid., 18). Ubi diversa sunl dona, et alius parle suntdexlra. El cuni uuum semenlis genus sit,
major, alius minor esl, et omnes spirituales appel- lamen mensura el numero differunt. Scribit ad
lanlur, certe oves sunt, ct stant a dexiris, et inier B i Ephesios idem Paulus : Ut nota fiere.tnunc principa-
ovem et ovem est aliqua diversitas. Loquitur qui- tibus et poleslaiibusin cwlis per Ecclesiam, muttiplex
dem de hnmililale Paulus Apostolus : Ego sum no- el varia sapientia Dei (Ephes. m, 10). Cernis quod in
vissimttsAposlolorum,qui nonsnm dignus vocari Apo- diversis agminibus Ecelesise, varia et muliiplex sa-
stolus, quia perseculus sumEcclestamDei. Gratia au- pieniia Dei praedicetur? Necnonin eadem Epistola :
tem Dei sum id quod sum, et gratia ejus in me vacua Unicuiqtteautem nostrtimdata est gralia, juxta men-
non fuit, sed amplius otnnibus itlis laboravi.Non ego suram gratiw Christi: non quod mensura Cbrisli di-
aulem; » sed gralia Dei quw in me esl (I Cor. xv, versa sit; sed tantum gratise ejus infundiiur, quan-
9, 10). Verumlnmen in eo quod se huniiliat, osten- tum f valcmus haurire.
dit posse Aposlolosalios minores, alios esse majores, 24. Frustra igitur oves el hircos, quinque et
et qui utique vas elecfuinis dicilur, et cunciis am- quinqne virgines, jEgyptios et Israelitas, et csetera
plius laboravit, non est injuslns Deus, ut oblivisca- hujjuscemodireplicas, quia non est in prassenli retri-
tur operis ejus, el dispar merilum seqnali mercede butio, sed in fnturo. Unde et dies judicii in con-
corapenset. Debinc legimus : Sicut in Adam omnes summalioneproiniililtir.quia nunc non est judicium.
moriuntur, ita etin Chrisloomnesvhificabuntur; unus- Sine causa enim appellatur dies extrema judicii, si
quisque autem in suo ordine (I Cor. xv, 22). Qnando *C modo judicat Deus. Imprsesentiarumnavigamus, luc-
[A/. Quoniam] unnsquisquc in suo resurget ordine, lamur, aique pugnamus, ul in fine perveniamus ad
uiique diversa sunl merita a resurgenlium. Non porlum, coronemur, triumphemus. Tu autein per-
omniscaro, eademcaro ; sed alia hominum, alictpeto- verse et lubrice prsesentis sseculi conversationem
rum, alia volucrum, alia autem piscium. Et corpora in futurorum exempla proponis, cum utique hic in-
cwleslia,et cortiora terrestria; sed aita quidem cwles- justitia sit, ibi jusiitia : donec intremns in sanctua-
tium gtoria, alia autem terresirium. Alia clatilas solis, rium Dei, et intelligamus in novissimis eorum. Non
alia clariias lunw, alia claritas slellarum. Stella enim aliler sancius, aliler peccator moritur? In eodem
a stella differt in claritate. Sic eril, et resurreciio mari naviganlibus eadem tranquillitas et lempestas
moriuorum (Ibid., 59 seqq.). Qiiod lu scilicet doclus est? Non aliler lalro, aliter Mariyr occidiiur? Nec
inlerpres sic exposuisti, ul diceres spirituales dif- alio niodo de adulterio ct prosliliulis, alio de caslis
ferre a carnalibus. Ergo et spirituales, et carnales malrimoniis nascunlur liberi? Certc Dominuset Ia-
in cteleslibus [Al. ccelis] eruni, et j'am non solnm trones sequalijudicio crucifixi sunt. Si idem est hu-
oves, sed eliam hirci tui conscendent regna coelo- jns saeculi futurique judicium, ergo qui hic pariier
rum. Stella, inquii, a stella differtin ciaritate : non crucifixi sunt, et in futuro similiier habebuniur. Pau-
oves, et hirci; sed oves el oves, id est, slclla el Wlus et qui eum vinxerani, simul navigani, simul sus-
slelin. Dcnique, Alia, inquil, claritas solis, et alia tinent terapeslatem, simul navi fluctibus dissipaia in
claritas iunw. Ne slellam ct slellnm (olum humnnse 364 ''ltus evaduni. Negnre non potes, quin inter
niuliiltidinisassereres genus, solem posuit et lunam, vinclum et vincientes diversa sint meriia. Et quo-
quos cerie inler hircos nori poleris [Al. potesi] nu- modo unuin Apostolimilitumque s naufragium? Re-
merare. Sic, inquit, erit el resnrrecliotnorluorum, ut ferl postea Paulus Aposlolus revelationem, et eos
a Erat antea, eijn continentibtts;deinde mss., ma- sed gratia Dei mecttm.
jorhaulem est /tischaritas. d Vox resiirgentiumin Veronensi ac Cislerciensi
Voculam maj/issupplemusemss. quibus Graecus mss. non habetur.
quoqtie'conciuil lextus, p.uX>.ov,
magis. c Nomina siellarum in Job, quse explicat in epi-
c Sed grntia Dei, quw in me est. In ms. codice stola 64, ad Fabiolam, num. 19. Vide ibi noiam e
Sangermanensi nostro, et in allero monasierii snncli pag. 567 (nobiscol. bl8).
Pelri Camutensis legimns, ted gratia Dei mecum. f Hnudbeneiu aliismss., quantumvalemusattdire.
Cseieri antiquioresjreiinenl, sed gralia Dei, qum in e Mss., naufragiumesly qui deinde vocein Aposto*
ihf est. MARTJAM,.—• ln Corbeienei quodaoii codjcej tils rer,iiiif!nonagtioscuiH.
ijiismadiHodiimetlnslii»Htiobunt-mw bhnmwMu >
521 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. II. 522
qui in navi fueranf, dicitsibi a Dominoessedonatos. A det. b Oves quse stant a dextris, ad regna ccelorum
Numquid is, cui donanlur, el qui douanlur, unius inlrodiicuntur, hirci in lartarum dcirudunlur. Para-
nieriti suul? Dcccm sancti peccairicem possunt bola ista non ovium inter se merita, et e contrnrio
eruere civiialem. Lot cum flliabus erepms esl de describil hircorum; sed inter oves et hircos lanl.um
incendio : liberaii essent et generi, si exire voluis- dislaniiam facit. Neque enira in omnibus locis do-
seni. Et certe multa differentia est inter Lot et ge- cenlur omnia : scd unaquseque similitudo ad id re-
neros ejus. Liberatur Segor una urbs de pentapoli, et fertur, cujus similitudo esl. Sicut el decem virgines
quaeejusdcm raerili erat, atque uni sententisc sub- [Al. Virginum], non lotius generis humani, sed sol-
jacebal.cui SodoraaetGomorrha, Adama, el Seboira, licitorum et pigrorum exempla sunt: qnorum alieri
sancli precibus cusloditur. Ecce diversum merilum semper Domini prseslolanlur adventum, alteri somno
iu Lot et Segor, et lamen de incendio pariler eva- el inertise se dantes, futurum judicium nnn pulant.
dunt. Latrunculi qui absente David, vastaverant Si- Unde et in fine parabolse dicitur : Vigitate,quia ne-
celeg, el uxores eorum et liberos in prsedam duxe- scitisdiem nequehoram (Matt.xiv, 15). c Si in dltivio
rant, die tertia cseduntur in campo el quadringenii liberatus esl Noe, et omnis orbis inieriil : omnes
horaines ascensis camelis fugiunt. Dic aliquam iuter caro erant, et propterea perierunt. Aui non ejusdein
eos qui csesi sunt, el qui uigere potuernnl, esse di- B ; meriti dices filiosNoe, et Noe propter quem lilii libe-
siaiitiain.LegimusinEvaiigelioiurremSiloececidisse rati sunt; aut malediclum Cham in eodem pnnes
super decem et oclo viros, et obrutos occidisse. loco, in quo et patrem, quia de diluvio simul libe-
Cerle juxla sententiam Salvaloris, non soli fuerant ratus est. In passione Chrisii omnes declinaverunt,
peccalores; sed in lormidinem reliquorum puniti simul inutiles facli sunt; et non fuil qui facerel bo-
suni, ut pestilenle flagcllalo, slulius sapientior fie- num, non fuil usque ad tinuiii. Audebisne igitur di-
ret. Si omnium peccalorum unum esl supplicium, cere sic negasse Petrum et cseleros Aposlolos qui fu-
injuste alius occiditur, et per mortem alterius alius gerunl, quomodo Caiphan ei Pharisseos, et claraan-
commonetur. tem populum, Crucifige, crucifige taleml Et ut de
25. ChristiCorpus wqualiler accipimus. DecemVir- Aposiolis laceam, ejusdemne tibi sceleris videbilur
gines quid significant?Pilaius nolens lulil senientiam. reus Anna, et Caiphas, et Judas proditor, cujus et d
Sexdiesswculi hujus. — Opponis mihi Gomor man- Pilatus, qui nolens compulsus est contra Dominum
nai, unamque mensuram, el vestitum et capillos, et ferre sententiam? 366 Quanlo majoris meriti fuit
barbam, el calceamenla, ex scquo luisse Israelita- Judas,lantomajoriscrimiiiisest;etqnantom:ij'oriscri-
rum; quasi non el nos Christi corpus tequaliter ac- minis, ianiomaj*oriset pcense. Potentesenim potenter
cipiamus. Una est in mysteriis sanclilicatio, Domini C *ormeMtapa<"ai'i(r(S<i/>.vi,7).Ai'bormalafruclusboiios
elservi, nobilis et iguobilis, regis el militis : quam- non facit.nec bonamalos. Si hoc ita esl.responde mihi,
qnam pro accipientium meritis diversnm fiat quod quomodo Paulus cum essel arbor mala, persequens
unum est. Qui enim indigne manducaveritel biberit, Ecclesiam Chrisii, lecit [Al. feceril] postea fruclus
reuseril vioiati Corporiset Sanguinis Chrisii (I Cor. x, bonos? Et Judas, cuin esset arbor bona, signa fa-
27). Numquid quia et Judas de codem calice bibit, ciens cuni Aposlolis, postea versus in proditorem,
a de qno et cseteri Aposloli, unius cum reliquis erit fcceritjructus malos? Tamdiu ergo nec arbor bona
meriti? Quod si non vis recipere Sacramentum, certe malos fiucius facit: nec mala bonos, quamdiu vel in
omnes sequalitervivimus, unum trahimus aerem, eo- bonitate sua, vel in malitia perseverat. Porro quod
dem liumore irrigamur, iisdemcibis pascimur.Porro omnis Uebrseus sequaliier facit Pascha, et seplimo
365 si alimenta cocorum arte mulaniur in melius, anno liber efficitur, el in Jubilsco, id est, quinquagc-
ct lii aliquid suavius condituris, hujuscemodi cibi simo, universa possessio redit ad dominos, lioc non
non natura? salisfaciunl, sed voluptati. ^Eque esuri- de prsesenlidicilur, sed de futuro : quia in sex dic-
mus.seque algemus : simul conlrahimur frigore, acs- bus hujus saeculi servienles, in seplimo die, vero et
libus el calore dissolvimur. Sol quoque ipse et luna seterno sabbato, liberi erimus [Al. liberemur] : si
et omnis astrorum chorus, et pluvise, et mundus se- D lamen voluerimus esse liberi, duui adbuc servimus
qualiter nobis currunt, el iisdem omnes juxta Evan- in sseculo. Si autem noluerimus, perforabilur nobis
gelium imbribus irrigamur, boni et mali, justi et auricula, in testiinonium inobedienlisc; et cuni
injusti. Si prsesentia, exempla sunt fulurornm, ergo uxore et liberis nostris, quos prsetulimus libertati,
et sol jusiitise sequaliter juslis et peccatoribus, im- id est, cum carne et operibus ej'us jugiter servie-
piis el sanctis, Chrisiianis et JndseisatqueGentilibus mus.
orietur, cum Scripiura dicat: Timentibusautem Do- 26. Parabola sementisquid? Falsus Jovinianus.Mos
minum orielur sol jusiiiim (Malac. i). Si timentibus Scripturw. — Parabola autem e sementis, quse ex
orietur, ergo contemptoris et psetidoprophetis occi- ulraque parte ternos frucius facil; et juxla Aposlo-
a Duo mss., de qtto Chrislus el cwteri Apostoli; esseVictorius supplct.
d Vide Lactantium lib. iv, c. 18. Deinde mss. tanto
paulo post, ihdem cibis vescimur.
h Viclorius Oves quw stant a dexlris, vadunt ad re- triajoris et criminis est.
e Sic mss. castigatiores et Victorius : anlea
gnac cwlorum, consentientibus mss. fere omnibus. erat
Olim Sed in Diluvio, male: paulo post, verbuiii seminantis.
BiJS S\ EtJSEBlt HIERONYMl m
lum, super fundamentum Christi alius sedificat au- j£ Deum, elipsi' erunt'tnihi in populum; et non docebit
rum, argentum , lapides pretiosos : alius ligna, vir ullra proximum suum, etvir fratrem snum, dicens:
feuuijv,siipulani; cum et in domo, magna, diversa ^CognosceDominUim.Omnesenimcognoscentmn ami-
vasa siiU-, perspicue pnlel : et buic velle comradi- nimo usqueadmaximnm\I'b, 55-34). Perspicueexcon-
cere, aperlissiniseimpudenlise est-Tamen ne exsultel textuiilius 368>°ci, futuruih Chrhti regnurn Pro-
Ui,m.endaeta el exeniplunv apostotoruni in prsejudi- pheta describit, et qua consequeiilia ibi eritmihimus
ciuin ceutenarii et sexagenarii et iricenarii afferat ei maximus, si omiiesxquales futuri sunt ?litique ea,
niimerj, scial in Maltbaepet in Marco, apostolis, qut qua et iii-EvangeliP dicitur : Qui docixerii, el fecerit
universa sua dbniserariJ, centuplum reproniissum. hic vocabitwrmuximns ittngno cwlorum. Qid'autem
In, EvangeJio autem Lucse niullo plura, id est, *iro).i> docueiii, ct non [eceril, erit minimus (Mdtlli. v, 19).
irliwu, elpeninis.innullo Evangelio pro centumscrip- hv convivio Saivator prsecipii',ul inferiorcin occupe-
liiin es.se sepietn; seque aut 1'alsariiini,ant imperitise mus locum : ne cum major veneril, de superiori
rcuni tejjeri:: nec nocere nobis, quia. in alioEvangelio» lurpiter delrudamur (Luc. xiv). Si CadCrCnon pos-
cenium, iu ajio a triginta incij>ilnumerari; cuin omnis suniits, sed lanium per pcenitcnliam sublevamur:
S.criptura,nvaxime.veius,minoremprseponat iiumeriim qtiid sibi vult scala iila in Betliel, per quam angeli
et sic ad majorem gradatim conscendat. Verbi gralia, g descendhni aajue ascendunt, qtii de ccelisad ierram
367: "* aical alitjuem fuisse annorum quinque et veiiiunt? Gerte inter oves et ad dexteram stabanl,
sepiuaginta et cenlum, nec lamen quinque et septua- dum ibiessent. Angeli de ccelis ilescendunt, et Jo-
ginta: plura poterunt esse qtiaiii eentum, quae [Al. vinlanusde eorum pOssessione securus est.
quia] priora sunt nominaia. Si non accipis in bonam 28. Mansionesin cwlismuttm.OrdinesEcclesiw.Cw-
partem. diversitalem numeri cenlum et sexaginta et testium virtutum ordines,—Quis autem risum lenere
tr.iginla, nec in- inalam partem accipies: et idem queat in eo, quod; mulias mahsiones npud' Patrem,
vitiuni. erit seminis, quod secus vianv cecidit, et su- Ecclesiasarbitretur in toto orbe diffiisas, cum ma-
per petras, et super spinas. Sin etilla tria, ethsec nifeslissime Scriplura doceat secundum Evange-
vel in bonani, vel in malain parlem singula sunt, lium Joannis, non de Ecclesiarum; numero, sed de
stultiu» luij. pro duabws rebus sex species numerare, coeiorum mansionibus, et selernis taberiiaculis, quse
pr.seserlini cunv in Matthseoet in Marco etifi Luca Proplieta desiderat, Domino fuisse sermonem ? Iri
narraia- paraboia , Saivator semper iniulerit : Qui dotno, inquri, Patris'meimansionesmnltw sttnt. Siquo-
habelatn;es-audiendi,audiat (Malth. xi, 15, et \m, 9; mhius, dixissemvObis:quia vado vobis purarelocum ;
Marc, iy, 9; Luc, vm, 18, et xiv, 58). Ubi nihil et si abrero etprmpdravero vobis locum, iterum veniam,
est quodLiiilrinsecus lateat, frustra ad iiHelligen- Qelaccipiam vos ad meipsum; ut ubi eyo sum, et vos
lianv niysticara provocamur. sitis (Joan. xiv, 2, 5). Lotus et mansioncs quas prsc-
27. Multiplex Christi habitatio in credeniibus.— parare se dtcit Christus apostolis, in domo utique
Si anlem Paier: el Fiiius mansionein laciunt apud sunt Pairis, id est, iii regno ceelorum, non in lerra,
credcnies, el ulii Ghrisius hospes esl, ibi nihil deesse in qua ad prsesens [At. prsesens] apostolPs relinque-
exislimas, puto qnod: aliter Chrisius habitaverit in bat. Simuiqueseiisus Scripturse iniuendus : Dicerem,
Coriniliiis, aliter ia Epliesiis ; boc est aliler in bis, intjuit, vobis, quia vado el praeparabo vobis locum :
aptid quos Paulus aposlolus peccata multa b depre- si non mansiones multse essent apud Patrem, hoc
hendjit, el aliter in his, quihus sacramenla a sseculis est, si non unusquisque mansionem sibi non ex lar-
ignoraia-disseruit: aliler inTilo et Tiniollieo, aliler gitate Dei, sed ex propriis operibus prsepararet: et_
inPnuIOi Gerte inlernatosmulieruti) nonsurrexitma- ideo non est meuni parare, sed vestrum, quia et-
jor JoaflueBnpiisla. Ubiauiem major dicitur.necesse Judse niliii profuit paratus Iocus, quem suo vitio
esl utcietevos habuerit minores. Et, Qui* miniintisesl perdiiiit. Jiixta quem sensum et illud intelligendum,
t*nrc3jro>c(»toi'um,majoi'esJi//o.Videsergo,qiiodincoelisquod ad' fllios clieitur Kebedaei,quorunv aller a sini-
sit mnximus et inininuis, el Inter angelos quoque, el in- stris, alter cupiebal sedere a dexlris : Calicemqui-
ter invisibiles crealurassit mulliplex eiiiilinita diver- Ddem meum bibeiis; sedere aulem a dexlris meis, sivea
sitas. QiiarediciiniapDSioli: Domine, ange.nobisfidem siniSiris, non-esi meum dure vobis,sed qttibus paralum
(Luc. xvir, 5)*, si omniuii) una mensura est?Et i)o- esla Palre meo (Maith. xx, 25); Nbn est Filii dare :
minus ad- disciptifum : Mcdicw frdei , qttid dubitasti et qiiomodo Palris esi 369 prsep.irare? Paraise, in-
(Mattlh xw, 5.1)? 1ivJeremia quoque de futuro regno quit, sunt in ccelo diversm et pluritiiaemansiones ,
legimus : Ecce dies veritunl, dicit Dominus, el feriam plurirais diversisque virtuti.Bus, quas non personse
domuihmei el domuiJticob fmdusnovum, non secun- accipiunl, sedopera. Frustra ergp a me peiilis quod
dumpmlnmquodpepigicumpalribusveslris (Jer. xsxi, iu vobis silum est, quod Paler mens iilis paravlt,
54',3d)i Etpost p-aultiteTOiflu/JU tegemmeaminvisce- qui dignis virtuiihus, ad lantam ascensuri sunt digni-
ribus eorum,elin cOrdeeorumscribamillam,eteroejs in latem. Pprro quod ait : Iterjtm veniqm, el accipiain
">iVktorius 7ro*0,!*:
irKrMovu,u,t Ija.ljelur.a^ujcl.]A\- est,.inquitf in.regno,,eip.
cam 18. Alibi est 7roWiK(7tova.. a Mss. pijjrique cpjiipscj/e :el pjiulp ppsl, Qaiatt-
h DuomSs.'ctim vetcri editione repreliendil. lem docyeril, et aliqud.riori fecerit, etc.
c Al. et qui minor, Cisterciens. liber c/ut miniinus
523 ADVEMOS. JOVINJA.NUM Llft. II. 526-
t>osad meipsuin^utMego, sum, ?i v.OAsitisJ(Jjom, xiv, ^ veslra templum esi Spiritus sancti, de cuncla cre-
5), propri.e ad Aposiplp.s.Io;.ruiiur, de quiius-et in dentium dicat Ecclesia, qui jiariler congregati, unum
ego el lu Puter Christi corptis efficiunt. Hic jam quseritur in cor|io-
alip lo.cpsci iplum est : f/J;qtfotn.o.d.0.
uifumstnnus, sice,lUUis nobis.uuum sint (Joun. xyn, i;e, qui pedibus Glirisii dignus sit, qui capile : qui
21), qni credideruii.t, qui penfecii sunt, quj.posstint oeulus,ejus sit, qui iiianus. Quod el duse mulieres
dieere,purs niea Pominus(Ps.xxvii,26). Siauieiiinon- in. Evangelio, pceuitens el sancta, significant: qua-
S.untplurimsemansiones, quomodoetin veteri Tesla-- FUjii.allera pedes, alieracaput tenel. Tamelsi noniiulli
mertio ci.i.nn.oyo,ali.umordinem ponlitex tenct, alium, exislimaut ujiain esse, et quaj primum coepit a pe-
sacerdptes, alium.Levitsc,alium JanitQres,aliuuiiildi- dib.us, eam gradatim ad verticem pervenisse. Sed el
tui. Et in a voluuiine E.zechi.elis, uhi futurse.Eccle- illud quod objicit [Al. objecit}, Non pro Itis rogo lan-
siicelccele.siisJertisaleniord.odescribitur., sacerdotes tum, sed et pro Ulis qui credUurisunt pcr verbumeorum
qui peccaverant, regradanltii' in sedituaj, el iuostia.- in me : e ulsicut ego Pater- in le, el tu in me ttnum
rios : el cum sint in lemplo Dei, hoc est a dexiris, sumus.: ita otnuesunvmsint in nobis: et quod oninis
non sun.t inter anetes, sed ipler miniuvas ov.es.In popiilus Cbiistianus innitnsit in Deo, quasi iiiii cha-
fluyjo quoqiie illp, qu.ide tenip.IoegreditiM.,e.i irri^ ri.ssiuii, divinwconsoxtesnalum-.lam supra diximus,
gat salsum mare, et un.ivejr.saviyifieal, ijtultse spe- ]Uel nunc pleniusiiiculcandumest, nfiivivossecuiidum
cies, pisciunjkdescribuiiiur. Quare iiiregao. ccelomni. naluram, sed^secnmium-gratiam f-unum esse in Pa-
Archangeli smit, Angeli, Throjij, Pomina.tiojjes, tre, ct Filio. N^que eiiim ejusdem substanlia) est
Polestaies, Cherubiin, el Seraphirn :.etomoe.nonien (quod Maniphsei.soJent dicere-) aiiima humana. et
quod nomiiiatur, noo splum i.np.rsesenti,saeculo,sed D.cus.Spd, dilcxisli, inquil, eos, sicut el me dilexisti.
etiam in fuluro? Sine causa diyersjlas Jiomiiiuni Vides.ergo quod in consortiuiii subslantise ejus assu-
esi, ubi non est diversj.iasnieritorum. Arcliangcl.us Diimuj'.,uon naturse esse, sed^gratix : ct ideo s nos
utique aliorum niinar.mn. est Apgelprum. Archanr diligii^.quia-371 Filioni dilexi-tPater: etmembra
gelus, et Polesiales, et pojiiinaiio.iies.hji.benibaiia, diligiDiXur,scilicet in corpore, Quotquot enim rece-
per quae exerceani poiesialpm, el. iu qu.se-subj'ecla perunt Clmsfum, declit eis potestalemfiltos Dei fieri,
doniinentur. Hoc in cpslis est, hoc in roinisierio his.qui crcdmtt in nomineejus :. qui non ex sanguini-
[Al. mysierio] Dei, iie n.os solito more, irrideas, bus, neque ex. voluntale camis, neque ex volunlate
atque subsannes, si impera.iores[Al. imperatorem]: viri, sed.cx.Deo nati sunt (J-oan.t, 12). Verbum caro
ptisueri.inus,pradectos et comites, et tribunos, ei cen^ fac.liun.est.,ut nos.de carnc Hansireniusin Verbum.
turioues, el manipulos,et reliq.uummiJitiseordinem, Nec,Verbuni desiit esse quod fuerat: nec homo per-
29. Mos. Scriplurm sacm, Eiiswi duplexspiritus. (Qclidit esse, quod natus est. Gloria aucla est, npn
lllud aule.ij).quod aii ; Ne.scilisquia corpora veslra mut.atanalura^ Visscire quemodo cuin Christo unum
teiiiplumeslspiriius_Sancii(I Cor, vi, 19)-: c frivo- corpus efficiainur?; Doceat le ipse, quicondidii. Qui
luin est, cum Scripiura 370 divina solcat et unum- camedil:carnem meam, el bibii sanguinemtneum, hic
pliiraliler, el. p.lura.singulariier appellare : cfiamen in-me manet, elego inilio. Sicut-tnisit me vivensPa-
sciatin Leijiplpq.uo.que.ipso.iouliasessc mansitincu- ter, et ego vivo•propler-Putrem; et qtti comedil me,
las, esse exterius atriuni, esse interius, esse vesli- vivit proplerr me. lsleest- pattis quide cmlo-desccndit
bula, esse sanctum, esse Sancta sanct.orum. Sunt et (Joan. vi, 55, el seqq.). Sed'et Joannes Evangefista,
culinse in teniplo, sunt el cellariola , suijt et torcu- qui de pectore Ghristi hauseral sapibnliam, in ca-
laria, el vasorum r.eceptacula. Ita et in templo cor- dem verba concordnt, dicens : /» lioc inielligimtis
poris ijostri diyersa suut mer.ita. Non acque Deus quod in eo manemus,elipse in nobis: quoniamde Spi-
d omnes inhnbiiat: nec ad eanidem inensurain om- ritu suo,dedii nobis. Si quis confessus
fuerit, quoniam
nibus inlundilur. De sjjiritu Moysi aufertui^, et Jesus-estFitius Dei, Deusin eomaitet,et ipse iri Deo est
septuaginia |)r.esby.leris.dalur.Puto nlram esseabun- (Uoan. iv, 15 el i5). Si credis ili Cliristum, quomo-
dantiain fluminis, aliam riA:uIorun.i..E|i:c spijGilus do et Apostoli credideruni, unuiii cum eis in Chrisip
Eiisaep.dupiex datur : iiiide. et du-plex-g^tvtia fecil T);corpus eflicieris. Si aulem lemernriuni cst fidem
signa majppa. Hle viv.us moriuuni-, iste morluus eorum libi et opera vindicare, qui fidem-eamdemet
nvonuuav suseiiar.it. IHe famem iiijprecalus est po- opera non habes.eumdem lbcumhabere nonjjoteiis..
pulo, isje Qbsessse.ciyiiatisub una.die hostilesGopias' 50i Ordo Ecclesiw.Peccata grctviael levia.— Por.ro
prabiiil. Licat hoc qnod ail, Nescitis quia, corfora quodjaclitas sponsam, sororem, matrem, ct omnia.

a Al. in limine.Locus est cnp. XLIV,V. 10 : Sedet editione.

Levilie, qui l.ongerecesser.unta, me errore. fiiiomm
lsrael, ei.ejravetiunt,o,.me posl.idplci.sufa.et.pgrlgve?
runiiiiiquiiuiem suum, eruni in sanciuuriomeo aciiiui
et janilores portarum domus , el ministii domus ipsi
eic, ctc.
muckihmt',
h Duoinss. imbenlaliqua, super-quwexerteanj po-
leslatem, Tum Hoc in swculis est-, Itoc-in minibterio
Dei. Uiiuinque foiiasse veriiis.
c Iidem mss. valde [rivolumes/>elc. cum v^tcri
4 Ia;n)iis mss. in omnibttsliabitat.
c Ija, efferri locunvhiiuejihi mss. snpra"dOcuihius-
num. 19, nota b; atque itn quidem habuisse vetercm
Latinam ediiioncm pru;iuni est,crcde.re_.
f; Cisterciensis, sed secundum gralidm esser
hi:I>ar
tre et Filio, absque unum.
ivldem ins., el ideonos, diligit.; quia,. eic.,, ii.i.a.lii^;
deinde libris esl scilicel a carpqre.
 527 S. EUSEBH HIERONYMI 528
*
liacc vocabula unius esse Ecclesise, cunctosque crc-• A quin in terreno eum fuisse respondeas. Jacob in quo
dentcs hisnoniinibus significari, cojilra le facit. Sii fuil? Dices protinus, in coelesii. Et quomodo in cce-
eiiim uiius ordo Ecclesise est, et non habet plurimai lesti fuit, cum adhuc Christus nou venisset in car-
membra in uno corpore; quid necesse est ut sponsa, ne, qui secundus et ccelestisAdam dicitur ? Aut igitur
soror vocetur et mater : nisi aliorum sponsa, alio- omnes 373 allle incarnationein Christi in vcieri
rum soror, aliorum mater sit? Slant quidem omnes; reputabis Adam, el justi quoque in terreno homine,
ad dexlram : sed alius stat ul sponsus, alius ut fra- el ad sinistram erunt inter hircostuos : atit si im-
ler, alius ul filius. Filioli, inquil, mei, quos iterumi pinni esl ibi Isaac ponere, ubi Ismael : ibi Jacob,-
parturio, donec Christus formelur in vobis (Galat. ubi Esau : ibi sanctos, ubi peccaiores; novissimus
iv, 19). Pulasne ejusdem esse meriti eos qui partu- Adam ex eo temjiore numerabiiur, quo Christus est
riuntur, el qui parturil? Unde et slulte asserere vo- natusex Virgine, et argumentum duoruni Adani non
luisti omnia membra scqualiier nos diligere, nec proficiet ovibus el hsedisluis, quia in priuio Adani et
oculum prseponere digito, nec manum auriculse; scd oves e.ihsedosconviciinus fuisse, et in uno atque eo-
in siiigulorum amissione membrortim, dolorem esse dem homine, alios a dextris Dei stelisse, alios a sini-
comniunem, cum Aposlolus doceat ad Corinthios, siris. Ab Adamenimusque ad Moysen,mors super om-
Alia membra372 essc honesliora, alia verecundiora; B nes dominata esl, etiam super eos qui non peccaierttnl:
et quw verecundiorasunl, H majore honestaie circum- in similiiudinem prwvaricaiionisAdam(Rom. v, 14).
dari: qum vero per se honesta, nostri [Al. noslra] non 51. In martyre voluntas coronatur.— De eo auleni
indigere solliciiudine(I Cor. xn, 22 et 25). Ejusdeni- quod niteris approbare, convicium et honiieidium,
ne ordinis arbitrnris ct meriii, os etalvum, oculos raca et adulierium, el otiosum sennoncm, et impic-
et meatus per (|uos fimus egeritur et uriua? Lucer- laiem uno supplicio repensari, jam et supra libi
na, inquit, corporis lui est oculus luus. Si oculus cw- responsum est, et nunc breviter re^pondebo. Aul
cus fuerit, lotum corptts in lenebrisest (Luc. xi. 54). peccatorem tenegabis,ut non sis reus gehennsc: aut
Si digilum amputes, si summitntem auriculse, est si peccaior 1'ueris,eiiam de levi crimiiie duceris ad
quideii) dolor, sed non tantura damnum, nec lanta tarlarum. Os, inquit, qtiod tneiililur, occidit anitnam
cum dolore deformitas, quanta si oculos eruas, trun- (Sap. i, 11). Suspicor le aliquando, ut hominem,
ces nares, os disseces. Sine aliis membris vivere fuisse mentilum : omnis enim hoiiio meudax (Psal.
posMimus,sine aliisomnino non possumus. Suntpec- cxi), ul sit solus Deus verax, et justificelur in ser-
cata levia,sunl gravia. Aliud esl decem millia talenta monibus suis, et vinc.at cum judicaveril (Psal. L).
debere, aliud quadranlem. Et de otioso quidem ver- Aut igilur homo non eris, ne mendax sis : aut
bo, el adulterio rei tenebimur; sed non est idem C si quia homo es, mendax fueris , cum parri-
sufliiiuli, et torqueri : erubescere, et longo lempore cidis et adulteris punieris. Nulla esl enim inler
cruciari. Pnlas noslrum esse quod loquimur? Audi peccaia diversilas: et non libi liabebunt lanlas gra-
Apnstolura Joannem : Qui scit fralrem suum peccare lias quos de lmmili in sublime elevas, quanium ira-
peccalumnonad martem, peiat, el dabil ei vitam, pec- scenlur, quos propter leve quolidianumque pecca-
canti non ad mortem. Qui vero peccaverilad mortem, lum, in exieriores tencbras rcirusisti. Si autem in
quis orabit pro eo (I Joan. v, 16)? Cemis quod si pro perseculione, qui suffocatur, et qui dccollatur, et
peccalis ininoribus dejirecemur, iinpclremus veniam. qui liigerit, et qui in carcerem reirusus obierit, in
Si pro majoribus, difiicilis impelratio sit: el inter variis luciae generibus una corona vicioria; est, et
peccata et peccala, magnam esse disiantiam. Unde boc pro nobis facit. In Mariyre enim volunias, ex
el de populo Israel, quia peccavcrat peccatum ad qua ipsa mors nascitur, coronaltir. Meum Cst, oppo-
morteni, diciiur ad Jercraiain : Noli orare pro populo nere me genlilium furori, et Dominum non ncgare.
hoc, nec assumas pro eis deprecationem, et non obsi- Jam [Al. Nam] in illorum arbitrio est, autdecollare,
slas mihi, quia non exaudiam te (Jerem. vn, 16). Si aul urere, aul recludere in carcerem, aul varia adhi-
autem omnes sequaliter et introimus sseculum, et bere genera poenarum. Quod si fugero, et c in soli-
eximus de sseculo, et hoc prsejudicium futurorum j) tudine obiero, nec eadem erit corona morientis,
[Al. fuiurum] esl: ergo sequalitcr el jusli, el pecca- quia non eadem causa mortis est Chrislus. 374 Ad
tores habebimur apud Deum, quia nunc pari modo illud vero quod dicis inier eum frairem qui senijier
et generamur, el morimur. Quod si duos esse con- cum pnlre fuerit, ei qui postea pceniiens est reccp-
lendis Adam, alterum terreuum, alterum coslestem; lus, nihil penilusdiscrepare : adjiciosi vis, et drach-
et qui in terreno fuerint, eos esseb ad sinislram : mam unam quse perdila fuernl et inventa , j'unctani
qui vero in coelesii, eos esse a dexlris; responde esse cum reliquis; et ovem unam quam nonagima
mihi interim, ut de duobus te fratribus interrogem : novem ovibus derelictis bonus pasior inquisivil et
Esau in terreno fuit, an in ccelesii?Nulli dubium esl, retulit, explesse numerum centenarium. Sed aliud
r o Veronensis cum Cisterciensi habent duo mss. et vetus ediiio, insotitudine obiero,
majorem honestatem
circumdare. eademerit corona morientis, quia eadetn causa morlis
b Oliin esse ad sinisirum, Cislerciens. a sinistra. esi Chrisius: poenarum neinpe, quse nd declinandam
quemadmodum ci infra habet. persecdtioiiem ob Chrisium, in solitudine subeundsc
c Conlrario sensu, verius lamen ut mihi videlur, suiit. Superior quoquc contextus sulfragatur.
529 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. II. 550
est pcenitenlem esse, et Jacrymis yeniam deprecari, j\. usque per partes adpropositarespondimus. Sequens
aliud semper esse cum paire. Unde per Ezechielem sermo in commune ad omnia respondebit. Dominus
ad reportatam [Al. reporlandam] ovem, et perdilum ad discipulos suos : Qui vull, inquit, inler vos tnajor
quondam filium, loquilur paslor et paler : Et susci- esse, sit omniumminimus (Matth. xx, 26). Si omnes
tabo pactum meum lecum : et scies quia ego Dominus, in ccelo sequales futuri sumus, frustra nos hic Iiumi-
et recordaberis, el confunderis; ul non sil libi ultra liamus, ut ibi possirous esse maj'ores. De duobus
aperire os prw confusionetua, cttm placatus fucro libi debitoribus quingentorum denariorum, et quinqua-
in omnibusquw [ecisti (Ezech. xvi, 62 el (35).Ut nihil ginla, cui plus dimittiiur, plus amat. Unde etSalva-
minus justo babeant pcenitentes, sufficit eis pro tor : b Dico, inquit, tibi, remittunlur ei peccalamulta,
omni posna sola confusio. Unde et in alio loco dici- quoniam dilexil mullum. Cui aulem minus dimillilur,
lur ad eos : Et recordabiminiviarum veslrarum pessi- minus dUigit(Luc. vu, 47). Qui minus diligit, et mi-
marum, el omniumscelerum quibus polluti eratis, el nus ei dimittitur, utique in miuori gradu erit. Pater-
displicebitisvobisin conspectu veslro, in omnibusma- familias proficiscens tradidit servis suis substantiam,
IWiisvestris quus fecistis; et scietis quia ego Dominus, alii quinque talenla, alii duo, alii unum (Luc. xix):
cum benefecerovobis, propler nomen meum, el non unicuique secundum proprias vires. Simile quid et
secundumvias vestras malas, neque secundum scelera B in alio Evangelio scribitur, quod homo nobilis pro-
veslra pessima(Ibid.). Arguitur quoque a patre filius, ficiscens in regionem longinquam, ut acciperet sibi
quod saluli fratris invideat, et cum Angeli lsetentur in regnum, et reverterelur, vocaverit decem servos,
ccelo, ille livore crucielur. Quamquam duorum fra- et dederit eis singulas mnas, de quibus unus lucralus
trum sinili tudo, frugi et luxuriosi, non ad meritntoiius est [Al. sit] decem mnas, alius quinque : et singuli
generis humani/sed vel ad Judsei pertinent [Al. per- juxia vires suas, et emolumenlum, vel decem, vel
lineanl] Christianique personas, vel ad sanctorum et quinque acceperint civitales. Porro alius, qui unum
pcenitentium,Super qua parabola libellum quemdam lalentum, sive unam ninam acceperat, quodaccepit,
Damaso episcopo, dum adhuc viveret, dedicavi. infodit, sive in sudario colligavit, el domini reserva-
52. Tempus diversarum vocationum.Nostri laboris vit adventui. Primo considerandum , quod si jusii
est prwmiumnobis prwparare. — Porro si operariis non spe profectus laborant, ut vult noster c Zeno :
primse horseet tertise et sexlseel nonseet undecimse, 376sea ne Perdant quod acceperant, iste qui ninam
unus denarius redditur, et ab eis incipit prsemium, et lalentum infodit, ne perderelquod acceperat, non
qui novissiiniin vinea laboraverunt [A/.laborabant]: peccavit; magisque laudanda est cautio reservaniis,
et hic non unius temporis, et unius setalis homines quam cassus labor eorum, qui sine laboris prsemio
describunlur; sed ab exordio mundi usque ad finem, C desudarunt. Deinde quod boc ipsum talenlum quod
voeationum sacramenta sunt diversarum. Prima bo- auferlur a timido, vel negligenle servo, non datur ei
ra vocatns est Abel et Seih : terlia Enoch et Noe : qui minus lucri fecerat; sed qui plus, id est, qui su-
sexla Abraham, Isaac et Jacob : nona Moysesel Pro- per decem positus fuerat civitates. Si numerus non
phetse : undecima Gentium populus : cui primo red- facit ordinem, quare dixit, Dedit unicuiquesecundum
dilur merces, quia in crucifixum credens Dominum, d vires suas. Si eadem lucra sunt quinque lalentorum
difficultate fidei magniludinem 375 meruit prse- et decem : cur ei qui minus lucri fecerat, non
miorum : multique reges et propheise qusesierunt decem , et ei qui plus, non quinque iraduntur
videre quse videmus, et non viderunt. Unus aulem urbes? Quod aulem Dominus non his contenlus sil,
"dcnarius non unum est prsemium, sed una vita, et quse habemus : sed semper majora desideret, ipse
una de gehenna Iiberalio. Cseterum quomodo ad in- monsiral, dicens : Quare non dedisti pecuniam meam
dulgeniiam principalem, diversorum criminum rei ad trapezitas, el eyo veniens cum usura exegissem
dimittuntur de carcere, et unusquisque pro labore (Philip. m)? Quod quidem et Paulus ajjostolus sciens,
vel operibus suis, in hoc, vel in illo stalu vitse esl: prseterilorum obliviscilur, et ad ea quse in anic sunt,
ila ei denarius quasi indulgentia veri Principis, om- se exlendit, id est, quoiidie proficit, nec servat in
nes per baplismum emiltit de carcefe. Jam noslri D sudario delicaie gratiam, quam accepil; sed avarus
laboris est, pro diversitate virlutum , diversa nobis negotialor renovaiur de die in diem, el decrescere
prsemia prseparare. se putat, nisi seinper creverit (Num. xxxv). Sex
55. MediusJonathas inter David et Saul. — Huc- urbes fugitivorum describunlur in Lege, qui c ho-
a Ita S. quoque Augustinus lib. de Sancla Virgi- b Duo mss. Dico inquil vobis, remitlenlur ei
pec-
nilate cap. xxvi, reponens huic Jovininni olnjectioni, cala, eic.
Quid, inquit, denarius ilie aliud significat, nisi quod c Jovinianus aller Zeno. Mss. ne perdani
quod
ontnescommuniterhabebunt, sicuti est ipsa vita wler- habent.
na, ipsumregnumcwlorum. Quiaergoipsa vila wterna d Nonnulla exemplaria, teste
Viclorio, liabent
pariler erit omnibus eleclis wqualis, denarius omnibus virtules pro vires : et apud Maiihseum quidem est
altribulus esl; quiavero in ipsa vita mterna dislincte Svvup.Lv;sed et superius, unicuique, ait, secundum
fulgebunl litmine meriiorum, multw sunl mansiones proprius c
vires.
apud Palrem; ac per hoc in denario quidem non im- Victorius qui hominem, ut est penes LXX. Olim
pari non vivet alius prolixius, in multis autem tnan- porro inlerficere pro inlerfecere: lum Interroqare li-
sioiiibushonoraluralius alio clarius. Videeum librum, bet, etc.
in quo multa contra Jovinianum congerunlur.
PATROL. XXIII. 11
 S3i S; EUSEBll HlERONYM §52
iiiihes iiiterfecere ivoienles: et ipsseurbes Sacerdo- A getiir db itlo (Luc. xn, 47,"48)'. Eccfe servo el servo
tales sunt. Ubgare libet, fugitiyos istos Inter hircos> plus mimisve commillilur, et prb qualilate commissi
luos, art inler oves nbstras colloces*?Si hirci essenl,, alque peccati, plagarum quOquehumerus irrogatur.
occidereritur ut liomicidsccseleri, nec mihislroruihi 54. fypus fulurw Ecctesid'ititefris elc.—TolaJu-
Dei intfarerit civitaies. Si ovefcdixeris, utique nohi dseseterra tribuuhique descriplio, fiiturse Ecclesisein
cruiit iales oVes, qiiseabsque'luporum melli toia li- ccelistypus est. Leganlus Jesiim Nave, leganuis Eze-
beriaie pascaniur. Et probabiitir tibi, oves quidemi chielis exlremas pafies, et videbimus, cjiiidquid in
eas esse, sed erroneas:a dextris esse,verum noni altefo quasi per hisloriam m terfa disiribuiiur, iu
stare, sed fugere, donec hiOrialUrSacerdos rriagnus, aller6iiicb3liSspiritualitefyeproiriilii.(Jos.xiii,Ejjcc/i.
et ad inferna descendeiis, liberet anihi.as fugiiivo- LX,48). Quid sibivOlunl in descriplione Templi,
rum. Gabaonitse occurfuiit filiis Israel, et csesisaliis; septem et oclo gradus ?quid rursurn, quod ih Psalte-
gehlibus, ih ligiiarios et aquarios reslefvariiur (Jos. rio jibst elemeiita cenlesimi octavi decimi psalmi,
ix). Tantiqiie apud Deum riieriti siiht, ut stirps quibus' niysticum eriidimur 378 aiphabetum , pcr
Saul ob eprurii iiijurias sit delela" (Reg. xxi). Iii- qiiindeclnvgradiis usque illuc jjervenihVus,Ut possi-
ter qiib:s eos collocabis? 377 .'ihfefTbircpsV Sed mus canefe : Eccenutic bencdiciteDominum, omnes
lioii suht iliterfecti, et sehierilia Dbmirii vindicah- B servi Domini. Qui slalis iit domo Dbmini, inalriis
tiir [A/.*judicantur]? Iriter bves? Sed dicii Scriplura domus' Dei noslri [Jos. xm)? Quare duae el semis
diviria , quod noni' sirit ejusdem hierili ciijuS et Iribus, trans Jofdanem habitaht, ubi plurima sunt
Israelitse. Yides ergo quod steht quideni a 'dextiis; jumeiita, et novem et semis, reliquae Vel expellunt
sed raultb iiiferiori gradu. Iiiier David virum sane- pristinos habiialores de sedibus suis, vel Cum ipsis
lum,ct Saul regem pe'ssimum, medius Jonalhas fuit. babitant? Cur Levitica tribus in lerra pariem non
Quem nec inter hsedos possiimus pbiiere, quia pfo- aCcipit (Num. iviii); sedDominus pars ejus est; et
phetse amofe digiius est; jiec ihter aiieles, ne'p'arem inief ipsos Ievilas ei sacefdotes ad Sancta'sahctorum
eurii faeiariius David, maxiriie ciihietipsfe interfec- ubi Cberubiiii et propiiiaioriuriiiest, poniifex solus
lus sit. Erit igilur inter oves; sed hiiiiferiori Ordine. ingrediluf ? Quafe feliqui sacetdotes liheis lantuni
Et quoniddo inter David el Johathairi^ ita ihier ovein utuiituf vesiibiis', et non liabent mdiimeritam auro ,
el ovcm cogeris suscipere diffeferilias. Servusqui hyaciiitlio, cocco , ptirpura , byssoque cohtextum ?
cognovitvbtunlatemdbmini sitij el nbh prwpdrdvil;nec Iiiferioiis gradus levitiseet sacerdotes plaiistfa etbo-
fecil secundumvolunltitemejus, vdpulabilmitltis. Qiti vfesiiccipiiint:iriaj'6f'i's'Ofdinisgesiantafcahi Domini
autem non cogiiovit, riec fecil digria, plagis vapulabit liiiihefis'siiis. n Si lollisOrdiheiii Tabernaculi,. Tem-
paucis'. Omrii enim cui mulium ddlum est, miiltum C l pli, Eeclesisc, si Piiihes qui a dexlris surit, unum, nt
qumfelur abeo;el cuicbmmenddtufmultuin, plus exi- v'iilg.6dicitur^h ciicoiriaad 'ihijitiamj probat, hequid-
tt Sirtollis ordinem. Nec plura legimus in mss. co- ttnum Latioe abs Hieron. anle positnm y cogit nos
dicibus. nec, pauci,pfal,:..nequejsai,is. mjrari possunv unutii ne.mpe,cqrpoxqtum,sive
uiuiijtt,|v/j«)fi«,legere);
Erastiiuni et Marianuni, qiii cpnficluih ^eiiiienl con- unuih corpus e pluribus cpinpactuni. MAETIAN.
textiiin', ariii6iatioivesqiJe'faisas'pforsus, iic futiles. ii Sliruni ciuaiituriiinterpretes tnisfefit iociis iste,
Legunt itaqtie hoc ;modo : Si omnes, qui a dexiris et lorqueat lioflitlljriuni.iLegitiErasmiis inmmut vttl-
sfint, cor.pus.tuffH)i,.et ul, vulgp,4icitur,, h Y.ivwv,ne-. godicilit)::,eY.Y.avLov,,
nequidqfiatnepiseopii,, elc. pmissis
quidquam [episcopi, frustra presbyleri, siiie, causa iienipe yerb,isqd mUiliainprobal, elill.iideyY.OVLOV, pro
dtacoiit surit. Post iiiipressioiierii hujusiiiodi coii- frequenii' aputi! Gfsecos proverbio accipiens , quod
textus, Marianus in Notis suis vitiatum euni faielur, estjita Y.OVLS, itnuspulvisculus. VicioriusVitiatuni ab
et ita restilyendujivpiitai: Si omnes, qui a dextris Erasmo locum exscripsil;, laniunique posiimpres-
sunt, ul. mlgotdicifur, iv, yjip..u;.neguidquqm.Episco- sjonenj,, quomodp.^G.raecuni yerbijrj).resiiiu) posset,
pi',etc. Gravlus arvyhu-u'poiieriaunipfo lv yj&p-.^, iii Noiis adriionuit. lia, inqnit, legi dehet: Si onmcs
conj'icit. Sed-nullusUitffuniviroruin docioruni-fideih ifuid dexiiis sunl, uivitlgb dicitrirev yjip.a, ttequid-
conseculus est exemplajium ihs. aul menlem Hie-, quam episcopi, etc. hoc esl si omnes beali ttnuscu-
ronymi, jpvinianjjsehiih ij;rip].ebaiCaiholicos.,q.uod mttlfis.erunl, et in.ter beaios, ntilla. eril dififeremia,
lii Ihiiilia Chrisiiaiia gradus atqjie ofticia diycrsa sta- fruslra igitur sacrorujii ordiiuim datur disiinctio.
ttiefe vellent, el oiniies bonos ijise volebaliiiiuniesse Postea Gfaviiis , eui jiire Vietoiiana eniendalio non
Evo-wf/K, itl est, corpusindisiinctuin<parlibus, etquasi arrisit, subslitui voJuit., unum, ut dicunl; trvvSnp.u
multi iu unujiv cpiptis coalescenles,. Upde flierpny- ^n" ad mitiliamprobal, elc. Ex Grsecaauleni voce, ia.m.T
miissupra post .VngeIicosprdin.esdesciiptos lisecad-J etsi nttllis njs.s.prpbata, sensuni 'juxta Victorii ex-
dii': Hdc in cwlis eili, hoi' iri iniriisieribDei, rie ribs posilibiiein , uicuiiique extundebat. At Marlianaeus
sbliib nwre irrideas, atque subsannes.; si imperatbrem inierpretum isiornm conatus castigat saiis inclemen-
posn.ewr.us,elpr-Wfeoios el comites,vetIribunoseicen- ler, ipseque hiiliiiam cbfistianahi indicari auiunians,
luriones, el manipulos, el reliquum militiwordirieriu rescfibit, unnm,'uivtilyo dicilur, evaap.uad militiam
Ait igitof-hic sanctus Hieronyimis, «ioinnes Jiisti a probat; nequaqtidmepiscopi;etc. Vultque exJoviiiiani
dexiris positi unum sunt '£vuay.u, nihilque-reieri seiisu rfici', onines in militia chrisiiana; unuin esse
nti iiiivin pecOre'aliquis aries sit, aii ovicula; et in evo-ap.u,:id est cofjhis •ijidistincium^paiiibus, unde
exercilu aliquis sil imperalor, Vel mi:les'gregarius , gritdus :aiqiie'oflicia -diversa esse 'hon deberent.
iiequaquam in Ecclesia suirtcpiseo|yi','friisCrasuiit Equidein baud'' faclle dicam , quot vitiis bsec ejus
jiresbyteri, et sine causa diaconi. Id verPasserere leclio laborel, eiquamprsecseteris falsa sit. Unum
cuiii esset absurdissimum, Jovihiantis lanta' rerum ivaupM; Si tjuid est, repetiia voce, iinimiunum cor-
consequenUa conftiXatusiuebat pcenas:aiidacise ac JJUSsignificat,Heqtiescribi evo-wpK potest,aut cor-
impielalis. Qtii Grotce sciunl, videant ne noihen ev- pofdium iiilelligi', sed ev dS>y.u , umim corpus. Qti;>
ffuj/ccin duo verba secent, legenles iv aup.u : nam vero id iandemmodo explicet MartiansetiSjnihil est,
355 ADVERSUSJOVINIANUMLIB. II. 534
quam episcopi, frustra presbyteri, sine causa dia-1\ nosirum, [Al. sudanlem] subantem in horlulis suis
coni sunt. Quid perseverant virgines ? [Al. curj quid inier adolescentulos et mulierculas, alloquamur.
laborant viduse? cur maritaire se contineiil ? Pecce- Favent libi crassi, nilidi, dealbali. Adde, si vis,
mus omnes, et post pcenitenliam idem erimus quod juxla Socraticam irrisionem, omnes sues , et canes,
Apostoli sunt. elquia carnem amas, vultures quoque, [Al. aquilas]
35. Epilogusdispulationis.ExceptoDeoornniscrea- aquilae, accipitres, et bubones. Numquam nos (Vidc
lura sub vitio est. — Verum jam cepimus terrani in Cap. ix. Eccles, Comm.) Aristippi multitudo ter-
prospeetare de pelago, et posl montes gurgitum, et rebit. Quoscumqueformosos, quoscumque calamis-
[A(.spumeos] spumosos fluctus, et navim, vel in su- tralos, quos crine composilo, quos rubenlibus buc-
blime subreclam, vel in ima praecipilem, paulalim cis videro, de luoarinenio sunt, immo intertuossues
fessisel langucntibus porius aperimr. 379 Diximus grunniunt. De nostro grege tristes, pajlidi, sprdidati,
de nuptis, viduis, virginibus. Viduitati virginitaieni, et quasi peregrini huj'us sseculi, licet sermone la-
viduitatem prselulimus matrimonip. Exppsita est ceant, habitu 380 loquuntur et geslu: Hei mihi
ireptY.oTm Apostoli, deliujuscemodi qusestionibus dis- qvia peregrinatio tnea prolongalaesl! habitavi'cum
pulantis, singulis opposilionibus responsum est. Sse- h habitaiionibus Cedar (Ps. cxix, 5), videlicet in
cularis quoque ljlteratura venil in medium, quse vir- B; tenebris hujus mundi, quia lux lucet in lenebris ,
gines fuerint, quse univirse, et e contrario quas in- et leneljrse eara non comprehenderunt. Ne glorieris,
terdumhabeai molesiias vinculum conjugale. Trans- quod multos discipulos habeas. Filius Dei docuit in
ivimus ad seeundam pariit.ionem, in qua negal eos, Judsea, et duodecim lanlum illum aposloli seque-
qtii to.la fide haptisma consecuti sunt, deindepos.se banlur. Torcular, inquit, calcavi salus, el de genlibus
jieccare. Et docuimus , quod , exceplo Deo , omnis vir nbnest mecum(Isai. LXIII, 3). Ille in passione
creatura sub vitio sit, non quod universi peccave- solus remansit, et Petri quoque erga eum trepidavit
rint, sed quod peccare ppssinl, et similium ruina , Cpnstaniia : Pharisseorum aulem doclrince , omnis
stanlium metus sit, Terlio venimus ad jejunia, el populus applaudebal, dicens: Crticiftge, crucifige
quia adversarii dtiplcxpropnsiiio fuerat, vclad a phi- laiem. Nbii habemusregem nisi Cwsarem (Jaan. xix ,
losophos , vel ad divinarum Scripturarum provocan- 6. J7iid.13 ) , id esl, viiia sequimur, non virlules:
tis exempla, nos quoque ad uiramque resiiondimus. Epicurum , non Chrislum : Jovinianum, non Apo-
Quarta , id est extrema divisio, oves el hsedos,dex- lolum Paulum.Quodniiiltiacquiescuntsenteiitiseluse,
teram, et sinisiram., justos et pcccatores, in duos indiciumvoluplatisesl: non enim lam le loqueiiiem
ordines distribue.rat, volens ostendere, nullam inler probant, qttam suis lavenl vitiis. In circulis platea-
jiistum et justum , peccatorem et peccatorem esse |C rum quotidie (ictus hariolns stultorum c naies ver-
distaniiam. Etulhocprobaret, inlinita de Scripluris berai, etobtorlo fusle dentes mordenlium qualit,
exemplacongesserat,quasi suosensuicongruentia, cui neclamen deest qui semper possit induci ? et pro
nosqtisestioni,et argumentis.etexemplisrespondimus magna sapicntia [A/.deputa] depulas,si j)lures porci
Scripiurarum, veleremque Zenonis sentenliam , lam post te currant, quos gehennse succidise nulrias ?
comniuiii sensu, quam divina lectione conlrivimus. Post prseconiumluum, et d balneas, qusevlros pari-
36. Multos discipulos habuil Jovinianus. Doctrina ter el feminas lavant, omnis impatienlia quse ar-
voluplalisquid proficit. — Nunc restat ut Epicurum denlem ptius libidinem, quasi verecundise vestibus

nihil ad rem facit. Sed nec multo felicior est Cleri- gradus. Ipse se in luinc sensiim Hieron. explical lib.
cus, qui unum evo-o>u.ov legenduin putat, id estzmuin n. conlra Rulinum , ubi Origenem impugnat asse--
bonttmcorpus, utenira Grseceparum elegantiusscri- rentem in resliiutibne btnnium, quandb indutgenlia
bat, cceteris »que ae Marlianseusviiiis , nisi eliam Prhtcipalis venerit, Cherubin, el SerapMn, Thronos ,
gravioribus peccat. Est lamen hujus restitulio loci Principatus, Dominaiiones, Virlutes, Poteslates,
non usque adeo diffjcilis, si mss, exemplaribus reli- Archangelos, Angelos, Diabotum, Dmmones, animas
giose adhsereas. ln his aulem est E N C 0 MA , irj omnium liominutn, lam Christianorum, quariiJudw-
quam vocem Grseceaccipiasiy/.o^uKscribendum est, orwn, et Gentiliumunius [ore conditiqnis, et rnen-
si Latihe, ul esl, encoma, aui incoma, Quid vefo sttrm.
iioiijen isiud sqnet, docet Isidori Glossariuiu,Incoma a Cisterciensis cuin Veronensi ms. vel ad pldtoso-
mensura mi/ifum. Vegeiius quoque lib. l. cap. 5. phorum, elc. nos quoquedd utfumquerespondimus.
Prqceritalemlironum ad Incoma scio semperexactam, b Victorius cumhabitanlibuscuni Vulgata, contra
Erat nempe contus illa , sive palus, ad quein pro- mss.
bari statura militum solebat, si proceritatem Iiabe- 0 Item Viclorius nares, quam ieclioiiem ut
pro-
rent requjsiiani: unde encoma, aut encuma vulgares bet, multa comminiscitur. Yide quse annolamus in
militibus voces , et verbum incumare, et iitcumalus Epist. 127, ad Priiicipiam, num. 9, et locum ex
in.Aciis S. Maxiniiliani sub hac metiendi significa- Luciano de morte Peregrini. liifra lib. i. conlra
lione occurrii : Quoniamprobabilisest, rego ut ince- Kulinum eadem oecurrunt..
melur. Sensus iiaque Hjeronynii est, ijon sicul mi- d Promiscui balnei, quod Jovinianus pypbabal,
lites una corppris mensura ad miliiian^ probat, ifa liirpitudinein exsecrantur Patres plerique pnines,
eorum qui iu ccelis a: dextris sunt,. sequalem esse Cleinejis Alexandrinus Pajdago^. III, 5; EpipJiainiu.s
glorise mensuram. El queinadiiipduin fiusira sint Ilseres. xxx, 7; Clirysostomusde educandisTiberis,
episcopipresbyleri et diaconi, si lollas ordinem Ec- aliique, Ganones qupque , Laodicenus 3, et Trulla-
clesiae, sive ijierarchicum, ita in casstim perseverare nus 77, imiiip etiani Imj)era(prum decrela el Leges
virgines , laborare viduas, et se continere marilatas, cpndeiniiabaiit.
si omnitim in ccelissequaleerit.meritujn,aique untis
 533 S. EUSEBHHIERONVMI S5S
[Al. tegebat ] protegebat, nudala est, et cxposila : A prsedicant, replenttir amaritudine. In azymis enim
quae ante.in occulto erant, nuncin propatulo sunt. t. verilatis et sinceritaiis, Domini Pascha celebratur,
- Ostendisti lales discipulos, non fecisli. Hoc profecit it et cum amaritudinibus comeditur (Exod. xn). Egre-
doclrina tua, a ut peccata nec pceniientiam quidem n gia sane vox et quam audial sponsa Christi, inter
habeant. Virgines tuse quas prudentissimo consilio , f virgines, et viduas, el cselibes ( unde et ipsum no-
quod nemo umquam legerat, nec audierat, de Apo- i- men inditum est, quod ccelodigni sint, qui coilu
slolo docuisti, Melius est nubere quam uri, occut-- careanl). < Raro jejunaie, crebrius nubile. Non enim
tos adulleros in apertos verterunt maritos. Non sua-- potestis implere opera nupliarum , nisi mulsum , et
sit hoc Apostolus , non eleclionis vas. Virgilianum ii carnes , el nucleum sumpseritis. Viribus opus esl ad
consilium est: libidinem. Cito caro consumpta marcescit 382- N°"
Conjugium vocal, hoc prwtexit nomine culpam. lite limere fomicationem. Qui semel in Chrisio ba-
(&neid. I. lv). ptizalus est, cadere non potest: habet enim, ad de-
37. Basilides magisler luxurim. Semperpseudopro- spumandas libidines , solatia nupliarum. Quod el si
phelmdulcia promiltunt. VerbaJoviriiani.—Quadrin- cecideritis, redintegrabil vos pcenilentia, et qui in
genti ferraeanni sunt, quod Chrisli prsedicaiio ful- baplismale fuistis hypocrilse, eritis in pcenilentia
get in mundo. Ex quo innumerabiles hsereses luni-- B ] solidsefldei. Nequelurbemini, pulanles inter juslum
cara illius consciderunt,b universuspene error38l L et pcenitentemaliquid inleresse, et humiliorem gra-
de Chaldseoet Syro, et Grsecosermone processerat. dum dare qnidem veniam, sedcoronam tollere.Una
Basilides magisler luxurise et turpissimorum com- est enim relribulio. Qui ad dexteram sleleril, in-
plexuum, post tot annos iia in Joviniannm, quasii troibitin regna coelorum. > His cousiliis subulcilui,
in c Etiphorbum transformatus esl, ut Lalina quoque> pastoribus noslris ditiores sunl, et hirci pliirimas
lingua haberet hseresimsuam. Nulla ne fuil alia ini secum capras trahunt. Equi insanientes in feminas
tolo orbe provincia, qtise reciperet jirseconiumvolu- facli sunt (Jerem. v, 8), statim, ut mulieres viderint,
platis, in quam coluber tortuosus irreperet, nisii adhiniiiunt, el impaiienliam suam , proh nefas !
quam Petri doctrina super petramd fundaverat Chri- Scripturarum solanlur exemplis. Sed el ipsse mulier-
slum. Vexillum crucis et praedicationis ausieritas , culse miserse e et non'miserabiles , prseceploris sui
idolorura templa destruxerat: e regione luxuria pe- verba cantanles, Quid enim nisi semen requirit
nis, venlris et gulturis, subvertere nititur fortiludi- Deus? non solum pudiciliam,sed etiam verecundiam
nem crucis. Unde per Isitiam loquitur Deus : Populus perdiderunt, majorique procacitate defendunt Iibi-
meus, qui vosbealificant, seducunl vos, el semilas pe- dinem, quam exercent. Habes prseterea in exercitu
dumvestrorumconturbanl(Isai. m , 14). Necnon per C plures succenluriatos, habes scurras et veliles in
Jeremiam : Fugite de medio Babylonis, et servate prsesidiis, crassos, h complos, nitidos, clamaiores ,
unusquisqueanimamsuam, elnolile credere pseudopro- qui le pugnis calcibusquc defendant. Tibi cedunt de
phelis , qui dicunl, pax pax, et non est pax : qui sem- via nobilcs, libi osculanlur divites caput. Nisi enim
per ingeminant, Tempium Domini, Templum Do- tu venisses, ebrii alque ruciantes paradisum intrare
mini (Jerem. u, 6). Prophelse tui viderunt tibi falsa non poteranl. Macte virtute, immo vitiis, habesinca-
cl insipienlia, non aperuerunt iniquilalem luam , ut slris luis et Amazones (Vide Cbmmentar.in Cap. xvi.
le ad pcenitentiamprovocarent; qni devorant plebem Jerem.) exerta mamma, etnudo brachio et genu,
[Al. Deum] Dei, ut cibnm panis, Deum non invoea- venientcs contra se viros ad pugnam libidinum pro-
verunt. Jeremias captivitatem nuntians , lapidatus a vocantes. El quia opulentus paterfamilias es, in
populo. Ananias filius Azur frangebat ad prsesens aviariis luis non lurtures, sed upttpse ( Et Com. in
c ligneas lorques, et in fulurum lerreas prseparabat. Cap. v. Zachar.) nutriuntur, quse tota fceiidsevolu-
Semper pseudoprophetse dulcia pollicentur, et ad ptatis lustra circumvolent. Me carpe, medisjice,
modicum placent. Amara esl veritas, et qui eam objice crimina quse volueris, argue luxurise et deli-
a Vetus edit. ne peccalum quidempwnilenliamha- D qua primum hseresim Jovinianus ssevil. Vid. praefl-
beat. xam hisce libris Admonitinnem.
h Sentit,primum eLatinishserelictim Jovinianuni e Ex Jeremiae cap. xxvm : Catenas ligneas contri-
Cxstitisse, quod quidem et Victorio notatum esi, at visti, faciespro eis calenas ferreas. Dicluni, notnnie
nescio quam vere, si Monlanumreptites, Novalum, Victorio contra illos, qui homines palpant, et felicia
atqtie alios , uiique ex Lalinis, jwllicentur. Mss.diiohabeni/ic/neostorques,etferreos.
c In seqtienti libro contra Vigilantium num. i : f Virgineset viduas et cmlibes.Qiiintilianus lib. i,
QnomodoEttphorbus in Pythagora renalus esse per- c. 10 : lngeniosequesibi visttsest Caiuscmlibesdicere,
hibelur, sic in isto (Vigilanlio) Jovintanimens prava veluticwliles, quod onere gravissimovacent. MARTIAN.
surrexit. Nempe somniavii Pythagoras Euphorbi Duo mss. absque et particula, viduas cwlibes.
apud Trojam occisi animam in se demigrasse; seque Annexam etymologiam Gravius ex Quiniiliano I. u,
aiebat primum fuisse Ethalidem, mox Euphorbum, c. 10. illustrat : Ingeniosesibivisus estCaius cwlibes
deinde llermotimum , et Pyrrhuin , Delium pis- dicere, veluiicwlites, etc. Sed etlsidorus Originum 1.
catorem , postremo ex Pyrrho factum esse Pythago- x, lil. C. cwlebsdicitur, quasi cmlobeatus,
ram. s Ex Ovidiiversu in Ibin :
d Duo mss., super petram fundnverat Christi. Ve-
lus edii. nisi in qua Petri doctrina super se pelram Sisquemiser semper,nec sis miserabilisulli.
fundaveralChristus: et mox prmdicalionisauctoritas.
Romanam proprie, ut vides, Ecclesiam notat, in LCislerciens. liber crassot, compositos, nitidos.
 357 LIBER CONTRA VIGILANTIUM. ADMONITIO. 538
ciarum. Magis meamabis, si talis fuero , ero enim A . Apocalypsi (Cap. xvn et xviu) comminatus est, potes
de armento tuo. elfugere per pcenitentiam , habens exemplum Ninivi-
38. Romam alloquilur. — Sed ad le loquar, quse tarum 384- Cave Joviniani nomen, quod de (JODC)
scriplam in fronte blasphemiam, Christi confessio- idolo derivaium est. Squalet Capitolium, tenipla
ne383 delesti. Urbspotens, urbs orbis domina , Jovis et cseremoniseconeiderunt. Cur vocabulum
urbs Apostoli voce laudata (Rom.i), interpreiare ejus, et vitia apud te vigeant? Adhuc sub regibus ,
vpcabulum tuum. a Roma aut fortitudinis nomen est et sub Numa Pompilio facilius majores tui b Pytha-
apud Grsecos, aut sublimitatis juxta Hebrseos.Serva gorse continenliam , quam sub consulibus Epicuri •
•quod diceris, virtus te excelsam faciat, non volu- luxuriam susceperunl.
ptas huniilem. Malediciionem quam libi Salvator in
a Mendnse erat, partim Grsece, et partira Latine seriptis supererat, fuitque Numse acceplissima. Re
RuMII. Grsece autem 'piftvj, robur, Hebraice nm, ipsa de libris Pythagoricis in Numse sepulero reper-
seu non sufe/itnitafemsignificat. lis Livius XL,29, Plinius xm, 13, Lacian-
b Pyihagoram nonillum celebrem llalicse.sectse,au- tiusloquuutur
1. xxn, Augustinus de Civit. Dei vin, 5, Aurelius
ciorem, sed Spartialam alium innui contendit Vinio- Viclor de Viris illusirib. c. 3, alque alii.
rius, quocum senlil et Marlianseus. Et certe Numa 0 Luxuriam susceperunl. In ms. codice sancli Pelri
Pythagoram illum Samium antiquiorem facit vulgo ;g Carnutensis sequitur dauinationis sententia in Jovi-
recepta senlentia ex Dionis Clirysoslomi lestimonio . nianum.
XLIXet Nicepbori Gregorse xxxiu, quamquam veteres
alii propter dogmatum inler utrumque convenien- HONORIUSET THEODOSIUSAUGG.
tiam suppares fuissevelim. At non ipsara Pylhagorse FELICl PRiEFECTO PR^ETORIl.
personam hic abs Hieronymo indicari ego sentio,ut Jovinianum, etc, quse Lex est 53 in Cod. Theo-
de ejus setate dispuiare necesse sit, aut alium cogno- dos, lit. 5 de Hsereticis. MARTIAN.
miuem comminisci ; sed ulique doclrinam , quse

IN SEQ. LIBRUM CONTRA VIGILANTIUM ADMONITIO,

Conlra Vigilantiuoi epislolam, biennioante hunc libellum, datam Ripario Presbylero excudimus in se-
cunda parte prioris tomi sub num. cix, in qua cum hsereliei hominis Commenlarios nondum accepisset
Hieronymus, prselusit quodammodo pugnse, suamque polius aperuit fidem, quam ejus expugnarit infideli-
laietn. Nunc quando ad ipsum librum devenimus, quo adversus insaniam hominis summo animi ardore veli-
tatur, ut causse momenta perspecla habeas, quisipse Vigilanlius fuerit, quidque contra reciamfldem temere
senserit, prsenolandum est. Eum natione Gallum dicil Gennadius, Calagurrilarum, sive ex Calagurris viculo
prope Convenarum urbem, Hieronymus: unde inielligas ex inferiori illum fuisse Aquitania ad radices
Pyrensei. Homo erat, eodem Gennadio auctore, seductushumana laude et prmsumenssupra vires suas, lingua
politus, non sensu Scripiurarumexercilatus, sed si Hieronymum audis, imperitus et verbis el scienlia, et sermone
inconditus. Ex vitse insiituto cauponam exercuerat, sive etiam tunc exercebat, cum novus Ecclesiarum ma-
gisler audire voluil, el presbyier j"ussusest. Nam et lmnc gradum est coiisecuius, et Ecclesiam, ut Gennadii
verbis uti prosequar, Hispaniw Barcilonensisparochiw tenuit; quse cum esset sancloruni presbyterorum Ri-
parii acDesiderii parceciis conterniina, hicontinuo dolebant, morbidi pastoris vicinia propriasde salute oves
periclitari. Episcopus quoque, sub cujus ille diiioneagebal, patrocinari, et acquiescerefurori ejus visus est,
quandoquidem admonilus, corripere furentem dislulit, aut penilus prsetermisit. ;;
2. Quse aulem vesano ingenio comnientus est nova dogmata, ad hsec fere capila reducun(ur. Negabat
1° esse martyres, aul eorum reliquias venerandas, sive ad eorum sepulcra in Ecclesiis vigilandum, aut
alios, qui in ChristianOrum coetibus consueverant, honores illis esse deferendos. 2° Pejori adhuc vecordia
aiebat, minime sanctorum precibus nos adjuvari, neque terrenis tangi necessitatibus coelitcs; unde et signa
quse per illosinterdumfiereni, incredulis dumtaxat prodesse. 30NonnullasEcclesisec8eremoiiias,atque'illam
in primis, cereos inlerdiu accendendi inMissa, sive ad Evangelium recitanduui, paganse snperstilioriis ritum
vocabat; nec Alleluia cantari volebat, nisi in Pascha. 4° Sensit suas sibi quemque relinere posse divitias,
neque abdicationem a sseculi rebus usque adeo bonam esse, quinimmo monachorum paupertalem ac solitu-
dinem desidiam ac turpem fugam appellabal. Quamobrem el eleemosynas, quse Hierosplyriiam mitli cOnsue•
verani, improbabat, forte eliam aliquando prohibuit; nam si in egenorum usu essenl opesdistribuendse,
non illas semel effundendas, sed paulatim eiogandas asseverabat. 5° Denique effutivit, clericos minime
omnium debere esse cselibes, lantoque odio liabuit contihenliam, quam hmresim appellabat, et pudiciiiam,
quam libidinis seminarium, ut episcopis etiam persuaserit, nemini credi debere castitatem, nullos cselibes
ordinari posse: et nisi turaentes uteros viderent feminarum, maritos earum Christo ministerio arbitraren-
.
lurindignos.
3. Hisce hseresum monslris per singulas partes Tespondet Hieronymus hoc libello, quem ut magis mire-
ris, tinius noctis lucubratione dictavit. Scriplum ipse testalur post ferme bienniumex quo epistolam supra lau-
dalamadfelpariom de vigilihet pernoctationibttsin basiiicisMartyrum dedil. Eam vero epistolamad ann.40
359 S. EUSEBif iilERtiNYMI 540
periinefe osiendimus, undeiiber iste ad 406'sit deduceiidus. Id porfp coiisiat ex illa, quam in fine causa-
lur, subita Sisinnii fratris in ^lgyptum festihatione; bic siquidem ille Sisinnius est, qui uno lcmpore et
hunc librum Ripario ac Desiderio deferendum, et Comnienlarios in Zaehariam Exuperio Tolosano red-
dendos, a S. DOclOreaccepit, quos ipse in Prafalione anno 406, qtii sexli consulatusArcadii Augusti, et
Anicii Probi faslis nomenimposuit, a se lestaiur elueubratos. Quin etiam ad ejus anni fineni usque differen-
dum constabit ex alia epislola, ih nPslra recensione 129, ad Minervium et Alexandrum, in qua Sisinnius,
qui ttltimo jam autumni lemporeBeihleem pervenerat, quasi nvoralurus ibi, ttsquead diem Epiphaniorttm,
dicitur liaud riiulto post, subiio supefvenisseasserensse illico profecturum.

S- EUSEBEI HIERONYDIL,
STRIDONENSIS PRESBYTERI,

GONTRA VIGILANTIUM

LIDER UNUS".

387 1• Joviniani damnatio el mors. Errores Vigi- A lioc diaboli respondere cogamur insidiis. Cui jure
lanltietblasphefhiaii—UtillAin orbemonslra genera- [Al. dicelur] dicitur: Setnen pessimum, para filios
la sunt. Centauros, et sireuas, ululas, et b onocrola- ittos occisionipeccatispatris tui (Isa. xiv, sec. LXX,
los in Isaia (Isai. xm, el xxxv.) legimus.Job Levialhan v. 21). Ille Romanse Ecclesia; aueioriiate damualus,
et Behemotli mysiico sefnione describit (Job. met inter phasides aves ei carnes suillas non lam emisit
40). Cerberum et Slymphalidas, aprumque Eriman- spirilum, quam eructavii.Iste caupo Calagurritanus,
thium, et leonehi Neniseum , chiinseram atque et in perversum propter ncjmena vio.ulimutnsQtiin-
*
hydram muHorumcapitum narrant fabulsepoetarum. tilianus, miscet aquam 388 v'no : et de artificio
Ciicum [A/. descripsit] describit Virgilius. (JEneid. pristino, suse venena perfidiaiCalholicai fidei sociare
I. vm). Triformem Gefyoneni Hispanise prodiderunt. conalur, impug-narevirginitatem, odisse pudicitiam,
Sola Gailia nionstra non liabuit, sed vifis semper ih convivio sseciilariUincontra sanctorum jejunia
forlibus, et eloquenlissimis aliuiidavil. ExoiiUs est proclamare: duni inlef phialas philosophatiir, el ad
subito Vigtlanlius, seu verius Dorihitaniius, qui im- placetitas liguriens, psalmoruui modulatione nuilce-
niundo spiritu pugiiet contra Christi spifitum, et tur: ut tantum inter epulas, David et Idithun, et
Mariyrurii negelsepulcra venerahda ; damiiandas [Al. Asaph et filiorum Chore cantiea audire dignetur.
diclt] tlicat essc vigilias: iiumquam nisi iii Paseha B Hsecdolenlis magis effudianimo quam ridenlis, dum
Alleluia cantandum : continentiaih, hseresim; pudi- nie cohibere non possum, et injuriam aposlolorum
citiam, libidinis seminarium. El quomodo c Euphor- ac marlyrum surda nequeo aure transire.
bus in Pythagora renaius esse perhibelur, sic in.isto 2. CmlibatusClericorum.—Prohnefas! episcopossui
Joviniani mens prava surrexit: ut et iil illo, et in sceleris dicilurbabere consorles: si tamen episcopi

a Edd. Martian. et Vallars. habeiit titulum hujus- quibus semper abundamus in hac ediiione. MABTIAN.
mbdi : Ihcipil libef S. Hieronymi presbyleri contra h Eral antea onocralulos. Martialis, Turpe Rave-
Vigilantium. EDIT. — Incipil Liber. Quanta sit natis guttur onocrotali. CorlexBononiensis monasie-
Opernm Hieronymi in quibusdam libris mss. de- rii cS. Salvatoris non babet, in Isaia legimus.
pravalio , ex uno ms. codice Cluniaceiisi scire Vide quae supra sub finem secundi contra Jovi-
liobis licet; in co enim ila incipil Traclatus pfae- nianum libri annotanius. Mss. Bononien. Ettforbius.
sens contra Vigilantium : < INCIPIT AD VJGILAN- d Non, ut Victorius putat, quod conterraneus
TIUM CONSENTIENTEMJOVINIANO.Mtilta qui- Quinliliano VigilantiUsfuerit, sed quod cognominem
dem in orbe nionstra generala sunt. Sirenes uiefqiie patriaih habtiCrit Calagurrim. Illa vero
mbrisifa riiarina. Onocratalus avis, et inlerpre- Quinliliani iii Hispania civiias luit, hujus autcm vi-
taluf jongum rostrum; Crotalpn, idest, cimba- Q culus propier Convenarum iirbem, unde et in per-
lurij. Ululas, id pst, aves ab ululando dictas. versum accepio nomine mutus Quiiiiilianus hic di-
Leviatiian, id est, ceiits inagnus, et inierpreiatur cilur. e Alludi videtur illudlsai.i. Vinttintmimmixtitm
additahienium eoftim. Behemoth ihterprefatur ani-
mal. Sliinphalidas, id cst, arpias a Siiniphalo ilu- est aqua, quod passim alii Patres, et iioster cum pri-
mine. Centauros et sirenas, ululas et nonocrataios mis Hieronymus de liareiicis dicium interpretantur.
in Esaia legimus, ctc. > Quis non exhorrescat tan- Terlullianus lib. de •tntma, c. 5, cauponeset miscen-
taiiiac talem piiri coiiiexius cOrfuptelam ei depra- tes aqnam vinoliserelieos vocat. Hieronymus iitrum-
vaiiPnem codicis ms. Cluniacensis, alioqui prsesian- que uno verbo elegantissime ct hsercsiin, el caupo»
lissimi, et in aliis bene raultis castigatius scripti? Sed nariam ariem exprobrare voluit VigilaiUio,
Jisec facile abstergi possunt ex aliis cxemplaribus,
 541 LIBJ^;CQNTRA?^IGILANT1UM. 342
nominandi sunl, qui npn prdinant diaconos, nisiprjusi A imperjtus „et,yp.rhi,set„scie,piia,, et,sermprje jncpn-
uxores duxerint: nulli cselibi credentes pudicitiam, dilus.;,ne,v,era quijiem .pol.esi,4efendei;e(l;sed prpp-
immo oslcndenles.quam saij.cte yiyjant,,.qui.jjjalede i ler Ijpmines.saccufiel.iijujje.rculas loneralas.pecca,tjs,
omnibus.suspicanlur: ct nisi prsegnaniesaixpi-esyi- semper discentes et npmqtiam,ad scienliajji veritai.is
deriiitclericorum, infantesquede ulnis matrumva- pervenipntes , una I;icubraiiuiicu)a illius nsenjisres-
gienles, Christi sacraraentanoii tribuaiU. Quhl facient' pondebo, ne sa.nctpi'A.jro vji'orn,ro qui pt,hsec face-
Oriejuis Ecclesicn? quid 43gypli et Sedis Apostolicse, rem me deprecali sunt, yidear lilieras resjiirisse.
quse aut vjrgines. Clericos a accipiunl, aut.cpiituien- ' 4. Convenarumurbs,et,palriq VigUanlii, Pompeio-
ies:,.aut.si,uxores liabuerint.niarjti esse desislujit ? potis fidl dkta. Verba. Vigilantii. —, Nimirum re?
Hoc docu.it Dprihitantius, libidini frena permitle.ns., spnndet generisuo,.utquide laironum ei Cpnvena-
et naluralem carnis ardorem, qui in adolescentia.pIe-T rum nalusest semine (qpps,[,CojisM/Slrabiiib. iv].
rumque feryescii, suis [Al. Ijortaiipiiibus] hortatibus Cn. Ppmpeius cdomjta Hispania,, et ad triumphum
duplicans; imjno 389 extinguens coitu femii.iarpm: redirefeslinaiis,; de.;Py,rej)seijugis deposuii, et in
ut nihil sit quo distemus a porcis, quo differamus a 390 unura oppiduii) congregavil: unde ,et,Cpnye-r
bruiisanimaniibusi quo ab equis, de quibus scriptum narum urbs npmen accepjt) h.iicus.que,{alrocinelur
esl: Equi insanienlesin (eminasfacti sunt mihi: tfnus- B contra Ecclesiam Dei \ ,et,de Vcc.lpnibus;,ArreJj.aT
quisqueinuxorem prqximi sui Itinniebai(Jerem. v, 8). cis, Celtiberisquc descendens,, inC:ijrset..Ga!liarum
Hoc esl quo.d lpi|uitur,per David Spiritus sanctus : Ecclesias , poiieique, nequaquam vexillum [ Al.
Nolite fitri, sicul equus et nmttis, quibus nonesl inlel- Christi] crucis, sediinsigne dJaboli. Fecit hoc .idein
tecttts(Psal, xxx.i, 9). El rurstim de Dprmitaniipet Pompeius , eiiam in.Qrieulis parlibus : ut.Cilicibus
soejis ejus; In cltqmo et freyiq mqxiilas eorum con- et c Isauris piralis,;.]atronibusque,,supertitjs, : sui
stringe,qui nonqpproxiinanladle. ,.,.,.. nomiuis inter Ciliciam.et. Isauriam hconderei civila,-
3. Ripqrius , Desiderius el Sisinnius, ImperiliaVi- lem. Sed hsec urbs liodie sprvat scilji^njajorum , et
gilantii, ~ Sed jam tempus esl, ut ipsjus ,verba po- nullns in ea orlus, est Pormiianlius,. Galljsc. ver-
neriies ad siugula resppndere ,njtamur,.,Fieri epim naculum hpstem,susiinejit,,.et„honiijj.em..«)Pii,e;)pif
potest ,ul rursum malignus interpres dical ficlam a tis,aique Hippocratis vinculis alligandum, sedenr
jne maleriam, cuj. rhetprica dp.clajnatipneresppn- tem cernunt in Ecclesiq ;?;,e.l,inlpr, jGauera,verha
deam : jsjcuf illam quam scripsi ad Gallias,, malris blasphemise, ista quoque dicenleini: t.Qujd neqesse
ct filise inter se discordanliuni.Auclpres surit hujus est, lelanlo lionore, non solum honorare;^ed .etiain
diclaiiunculai mere sancli presbyteri.JEiipariuset.De- adorare illud nescipqujd ,.quod inmpdicOjyasculo
sideriiis, qui. parcecia.s suas vicinia jstius scribiin.toi iransferendo colis.? > Etrnrsum ih.eodem.Iibrp :
essemacnlaias, miseruntque.librps perfratrein Si- c Quid pnlverem linleaniinecircinjidalum., adoraudo
sinnjum^qups iijl.er crapiilam,st.ej'iens eypmuij,,Et oscularis? Et. in conseqjientibus,.:,f Prope ,rjluin
asserunit.reperi.os,.esse npnjiullos,, q ui.,, faven tes vi- gentilium videmus.sub prsetextu(religjonis,inlrpduc-
li.is suis, illiusjjlasplienijis acquiescant.Estquideni lum in Ecclesiis, sole adhtic fulgenie, moles cereo-

,,a. Mss. omnes accipit,.ul soiain Runianam cpnsuer Arvqcis,es.lpro Arebqcis;''Jn "''aliis,hsec nom.ina..raijre
'''"•""''"•
.ludinerh respicere vicieatui''!.'
Reccije"'iiuteniliiiiic illa defiravaniur.
lib. i fcOriifa^JtJvhJianv#0« pbsseesseepiscbpumi qui '6 BbliOhiens.liber;"IsMHs iairbrilMt^iupirakU'.
itvepiscppaiu fiiios (acial^ alioquin si,qeprefiensus,fmr. Pomponins Mela. lib;"H,/capi.A&.-Urbs-ie'si\>ii\ii\mv;
' qucisi.adulter dqmnq. olini Rliodijs, ArqivisquepofH.pjrfilis^P,qmppi#iflssiv
rit, npn,quasi y.ir;tpiebitur,.seil
biltif. Adslipuiaiitur Siricius Epist. I ad ilihieriiim, gnanie possessa: nuftcPompeiopolis, tunc Soloe.
Iunoceritiiis Epist: lad •Victriciuiii; Ainbrbsius lib.; - * iii duobus iiissi pfbprte iiium; etc. Hric'ii'enip'e
i Officicr:cap. 50, lum episi..6i ad Ver.cell.Epijilia- erat Paganicsesuperstitionis iustiiuiuni.cereosi-anw
nius,hx'res,,59.el,:0.i ,alios,pra;i,creaiij, Auguslinus ld.pla!Jiccendere5,q!jpd.Jipse.Hieronyinus.Jjbi; xyi.i;
ad calceni lib. n de Adiiller. cpnjugiis, cap'. 57, in Isaiam iradii, Tulela simulac>rorfii)i ce-
sillustris's!!de Marcsiiii peciiiiiiiiDissert. de Vigi-!D reis veherans it' iuceriiii : Laciahlius cjiipque'iili. vi
lai)tiirpaifia hunclocuiii ita resiitueiidumiconlendit; Diviiiaium InStitut., cap'.; 2 : NonigituiMMliiWtie
utpro «icop.nla, legereUiec. ^ultque.Jiun.c esseseiif compos.putandus esti,qui anc!fl)if etdfltqiiikmlinis
siim, si ex Origeue peli ppssit aiictoriJas lalrocinii candelas ac cereorum luptenofferl pro.)jtH^,i,e/CJ.?Jj'|.hni-
exerceiidi, cberCeridarii Vigiiaiiiio baiic liceiitiarii cosiiiiquerepfe.ueiidehs dixjl. Iii sacrisaiiiemChrisr
cbntra Ecclesiani Deiexlra urbis suse (ines, qua ex liahofuiii, Ut Irie setriel dicairi',--m'ysticiihirisiimltii
-Vectonumi Areyacorum , el Celtiberoruni populis.? mi.nura ihierdiu probanl antiquii Palres & Epiphav,
qni in bello potius latrocinia exercebant, quam mi- nius Epist. adJoannem Hierosolymit. inter Hierony-
liliam, coiipata pjjin fuit;.nec ullerius .incursandi mianas nunc 51,,num. 9,et decantati Paulini versus
cseteras Galiiarum Eeclesias licere illi, riequaqyajji Naiali 3 Sancti Fclieis, ,
pradalo vexillQ,Crucis, cuni ipse.iiisigne sit diaboli. ClaracoronanturdensisaliariSlyciiid,•>
Veruni,nulli hnic ('onjeclurse mss.codicesstjffragau- Luminaceratisaddlenturodofa'pajiyris; . •
tur; prsesiatque cnm Pf)gip uiterpiinctionis viiia,; Nootedieque micantjiiiicnox splendorediei
quibus amea peripdus iia;c laborabal, emeiidare, ut , Fulgel, et ipsa diescoalestijllustrishonpre.
fecimus, prsetenia el pariiciiisu..Eoque sensu dicitjir Plusnticat innupierislucemgeiiiiiiaialiitejrpls,
iiiiniruiii jgeneri suo respondere Vigilantitis., nt qul Opiime adeo noster Hjeronymus infra, non ad fu-
de.lajirpnum iiatus est, semine, Veciojjum scilicet,, gandas teiiebrasj.sed ad signum.iseiiliaefaciendu.m
Arevacorumquejjnagis ac magis lairocinetur, el in-r inc«)di expiical: ,cui,conciiiit Isidprus lib/ ya Orig..
cursei Galliaruni Ecclesias,, ei porlet uon Crncis cap-12, aliique deinde, qui sacrainenla ex.his luuii-
vexillum:, sed insignia diaboli. In Bonojjiensl ms. iijbus plura in dies edisseruerunt.
345 S. EUSEBII HIERONYMI 544
rum accendi , et ubicunique pulvisculum nescio j L Si ergo vivunt, honesto juxta te carcere non clati-
quod, in modico vasculo pretioso linleamine cir- duntttr.
cuindatum osculantes adorant. Magnum honorem 6. Sententia Hwreticorum hujus temporis. Non
prsebent hirjusmodi homines beatissimis marlyribus, sunt legendilibri apocryphi.Basilidisportenlaverborum.
quos putant de vilissimis cereolis illustrandos; quos — Ais enim vel in sinu Abrahse, vel in 392 l0C0
Agnus, qui est in medio throni cum omni fulgore refrigerii, vel subler aram Dei, animas apostolorum
majestatis suse, illustrat. > et Martyrum consedisse, nec posse de suis lumuiis,
5. Reliquiw Apostolorum, et Sdmuelis. — Quis et ubi voluerinl adesse prsesenies c. Senatorisevidc-
enim, o insanum caput, aliquando marlyres ado- licet dignitalis sunt; et nou inter homicidas teterri-
ravit? quis hominem pulavit Deum ? nonne Paulus mo carcere, sed in libera honeslaque cuslodia in
et Barnabas (Act. xiv) cum a Lycaonibus Jupiter et forlunatorum insulis elin campis Elysiis tecluduntur.
Mercurius 391 putareniur, et eis vellent hostias Tu Dco leges pones? Tu apostolis vincula injicies ;
immolare , sciderunt veslimenla sua, et se homines ut usque ad diem judicii leneantur cuslodia , nec
esse dixerunt ? Non quod meliores non essent olim sint cum Domino suo, dequibus scriptum est: Se-
riiortuis hominibus Jove atque Mercurio : sed quod ' quunlur Agnum, quocumque vadit (Apoc. xiv, i).
sub gentilitatis errore, honoreis Deo debitus defer- B Si Agnusubique, ergo et hi qui cum Agno sunl,
retur. Quod et de Petro legimus, qui Cornelium se ubique esse credendi sunt. Et cum diabolus el dse-
adorare cupientem manu sublevavit , et dixit : mones toto vagentur in orbe, et celerilate nimia
Surge : nam et ego homo sum. (lbid. x,26). Et audes ubique prsesenles sint, manyres post effusionem
dicere : c lllud nescio quid quod in modico vasculo sanguinis sui [Mss. ara] arca d operieniur inclusi,
Iraiisferendo colis ? > Quid es.t illud, nescio quid , et inde exire non poterunt ? Dicis in libello luo,
scire desidero. i Expone manifestius, ut tota liber- quod dum vivimus, muttio pro nobis orare possu-
tate blasphemes , pulvisculum nescio quod [Jlfs., niiis ; poslquam aulem mortui fuerimus, nullius sit
B. inquitin, ele.] in modico vasculo pretioso lin- pro alio exaudienda oratio: prseserlim cum marlyres
teamine circumdatum. > Dolet martyrura reliquias ullionem sui sanguinis obsecranles , impetrare non
prelioso operiri velamine : et non vel pannis , vel quivefint (Apoc. vi, 9). Si apostoli et marlyres
ciliciO colligari, vel projici in slerquilinium; ut so- adhuc in corpore constituti c possunl orare pro cse-
lus Vigilaniius ebrius et dormiens adoretur. Ergo teris , quando pro se adhuc debent esse solliciti :
sacrilegi sumus, quando Aposiolorum basilicas in- quanto magis post coronas, victorias et triumphos?
gredimur? Sacrilegus fuit Constantius Imperatorl, Unus homo Moyses, sexcentis millibus armatorum
qni sanctas reliquias Andrese, Lucse; et Timolhei " impelrat a Deo veniaih ( Exod. xxxn; Act. vn ): et
transtulit a Constantinopolim , apud quas dsemones Stephanus imitator Domini sui, etprimus marlyr in
rugiunf; et inhabitatores Vigilantii illornm se sen- Cbristo,pro perseculoribus veniam depfecatur; et
tire prsesentiam confitentur? Sacrilegus dicendus postquam cura Christo esse cceperint, minus vale-
est, et nunc Augustus Arcadius , qui ossa beati bunt? Paulus apostolus ducentas sepluaginta sex
Samuelis longo post tempore de Judsea transtulil in sibi dicit in navi animas condonatas , et postquam
Thraciam?"Oinnes episcopi non solum sacrilegi; resolutus esse cceperil cum Christo, tunc ora clau-
sed et fatuj judicandi, qui rem vilissimam et cine- surus est (Ibid. 27): et pro his qui in toto orbe ad
res dissolutos in serico etvase aureo porlaverunl? suum Evangelium crediderunt, mutire non polerit?
Stulti omriium Ecclesiarum populi, qui occurerruut Meliorque eril Vigilanlius canis vivens, quam ille
sanctis reliquiis : et tanla kelitia h, qiiasi prseseiilem, leo mortuus (Eccles. ix)? Recle hoc de Ecclesiasie
viventemque prophelam cernerent , susceperunt : proponerem, si Patilum in spiritu mortuum confi-
unde Palseslina usque Chalcedonem jungerenlur po- tcrer. Denique sancli non appellanlur mortui , sed
pulorum examina : et in Cliiisti laudes uha voce dormienles. Unde el Lazarus qui resurreclurus erat,
resonareni? Videlicet adorabant Samuelem, et non dormisse perhibetur (Joan xi). El Aposlolus vetat
Christum , cujus Samuel et levila etpropheles fuit. ** Thessalonicenses (i. TAess.iv)de dormienlibus 393
Mortuum suspicaris , et idcirco blasphemas. Lege contristari. Tu vigilans dormis, ei dOrmiens scribis :
Evangelium : Deus Abrahani, Peus Isaac,, Deus Ja- et proponis mihi librum apocrypbum, f qui sub no-
cob ; nonestDeusmortubrum, sed vivorum(Matth.xu). mine Esdrse ate et similibus tui legitur : ubi scrip-
a Vide Philostorgium lib. ni, cap. 2; Idacium d Mss. plerique omnes Ara, non Arca. Sic paulo
quoque in Faslis : quinimmo Hieronymum ipstim in supra siibter AramDei dicitur.
Chronico adan. 19 et:20 Constantii, non 21 ut Sca- • e Bononiens. lib.possiml ovare pro cunctis, quando
liger refert: et in Catalogocap. T<; in fine. de se ctdhttc, etc. Miror aulem ac doleo, homines
h Veius edilio addit sunt jocundati, et paulo post, hserelicos eiiamnuin cavillari legitimam hanc Hiero-
cernerent, aique suseiperent. Ms. Bononiens. viven- nymi argtiiiientalinnem : immo penilus non intelli-
cernereht, gere : quocl si proaliis, cum adviverent inier hujus
c Vetefis judiciiabsque
temque prophetdm.
in reos dignitate conspicuos hsec sseculi curas, orare polerant sancti, mulio magis
eral regula , ut anle probalionem carceri non adji- cum apud Deum recepti snnt, de sua incolumilate
cerentur. Yid. leg. 1 de custodia reorum;ei Venu- securi, de nostra erunt salute solliciti.
lOipni d. Cod.-l. 5. Mox vettis edilio recltidaritur; f Qui sub nomine Esdrw. Librum Esdrse quarlum
deiiide hisi Bohoniehs. legesponisi iritelligere viderur : nani fiika Yigilaiitidopiiiid stiiii-
315 LIBER CONTRA VIGILANTIUM. 546
tum est, quod post mortem nullus pro aliis audeat A teor, omnes nos qui in Chrislo credimus de idolola-
deprecari : quem ego librum nuinquam legi. Quid trise errore venisse. Non enim nascimur, sed renas-
enim necesse est in manus sumere, quod Ecclesia cimur christiani. El quia quondam colebamus idola,
non recipii ? Nisiforte Balsamum mihi, et Barbelum, nttnc Deum colere non debemus ; ne simili eum vi-
el a Thesaurum Manichsei, et ridiculum nomen deamur cum idolis honore venerari ? Illud fiebat
Leusiborse proferas : et quia ad radices Pyrensei ha- idolis, et idcirco delestandum est: hoc fit marlyri-
bitas, vicinusque es lberise, Basilidis antiquissimi bus, et idcirco recipiendum esl. Nam etabsque mar-
hscretici et imperitse scienlise, incredihilia portenta lyrum reliquiis per lotas Orientis Ecclesias, quando
prosequeris , et proponis quod tolius orbis auclori- legendum cst Evangelium , accenduntur luminaria,
late damnatur. Nam in Commentariolo luo quasi jam sole rulilanle: non ulique ad fugandas lenebras:
pro le faciensde Salomone sumis testimonium, quod sed ad signum lselitisedemonstrandum. Undeet vir-
Salomon omnino non scripsit: ut qui babes alterum gines illse evangelicsescmpcr habenl accensas lam-
Esdram, habeas et Salomonem alterum : et si tibi pades suas (Matth. xxv). Et ad apostolos dicitur :
placuerit, legito fictas b revelationes omnium pa- Sint lumbi veslri prmcincii,el lucernteardentes in ma-
Iriarcharum et prophelarum : et cum illas didiceris, nibus vestris (Luc. xn, 55j. Et de Joanne Baptista :
iiitermulierumtextrinascanlaio,iinmolegendaspro- ]} Ille erat lucerna ardens el lucens (Joan. v, 55) : ut
pone in tabernis tuis : ut facilius per hasnsenias vul- sub lypo luminis corporalis illa lux ostendalur, de
gus indoctum provoces ad bibendum. qna in Psallerio Iegimus : Lucerna pedibttsmeis ver-
7. Cereiintemplis, quare accensi? Chrisliani renas- bum luum, Domine, et lumen semilismeis (Ps, cxvm,
cimur, Luminariaad Evcingeliumaccendanlurquare ?—• 105).
Cereos aulem non clara luceaccendimus, sicut frus- 8. Romanus Episcopus super corpora aposlolorum
tra calumniaris: sed ul noetis tencbras hoc solatio offerl sacrificia. Vigilanlii stulta sententia vel objeclio.
temperemus; et vigilemus ad lumen , ne c cseci Eunomiusauclor hwreseoscontrareliquias. Monlanus.
tecum dormiamus in tenebris. Quod si aliqtii per Terlulliani Scorpiacus liber. Cainahwresisinslaurala.
iinperiiiain , et simplicitalem ssccularium hominum,' — Male facil ergo Roinanus episcopus, qui super
vel certe religiosarum feminarum , de quibus vere morluorum hoiiiinum Pelri ct Pauli, secundum nos
possumus dicere: Confileor, zelum Dei habent, sed ossa d veneranda, secundum le vilem pulvisculum ,
non secundumscieniiam (Rom. x, 2), hoc pro honore offert Domino sacrificia , et lumulos eorum Chrisii
Martyrum faciunt, quid inde perdis? Causabanlur arbiiratur altaria? Et non solum unius urbis, sed to-
quondain el apostoli, quod perirel «nguentum; sed tius orbis errant episcopi, qui cauponem Vigilantium
Domini voce correpti sunt (Matih. 26 et Marc. 14). C contemnentes, ingrediuntur basilicas mortuorum, in
Nequeenbn Christus indigebat unguento, necmarly- quibus pulvis vilissimus et favilla, nescio quse , jacet
res lumine cereorum: ct lamcn illa mulier in honore linleamine e convoluta : ut polluta omnia polluat :
394 Christi hoc fecil, devolioque menlis ejus reci- et quasi sepulcra pharisaica foris dealbata sintf cum
pitur. El quicumque accendunt cereos , secundum intus immundo cincrc, 395 juxta te, immunda
fidem suam hahent mercedem , dicente Apostolo : omnia oleant alque sordeanl. Et post lisccde bara-
Unusquisque in stto sensu abundel (Rom. xiv, 5). Ihro peetoris sui ccenosani spurciliam evomens, aut
Idololatras appellas hujusmodi homines? Non dilfi- dicere: i Ergo cineres suos amant animse mariyrum,

pia videture capite 7 libr. iv Esdrse vers. 36 ad 44. erat quarti libri quem conlra rectam fidem Scythia-
MARTIAN.—NotalumYictorioestequartolibroapocry- nus hiijus hieresis aucior composuil. Vide Eusebium
plio Esdrse cap. vn, sess. 36 ad usqiie 4,4 suam oralione de laudibus Cpnsianiini, et rjuse.in Episto-
opinionem ulcumque exlundere potuisse Vigilantium. lam 25 ad Tlieodorain num. 3 annoiaviinus nota b.
a Thescturiim Manichwi.Duas naturas, unam boni, In ms. Bononiensiverbum proferas desideralur.
alteram mali, Manichaeusdicebat; easque yelul e h Ille fonasse liber indicatur, cui iiluliiS7r«Tfiupyjn.L
qundam selerno tliesauro erutas asserebai. Ritlicula j) in Aibanasii synopsi, et Nicepliori Consiantinopoli-
hsec portenta Manichsei et Basilidis vide apud Ire- lani canone.
nseuni, Epiphauium, et Augustinum. MARTIAN. — c Bonon. ms. ne tecumdormiamus, absque cmci.
PutaiMariianseus e quodam seterno thes.niro erulas d Proprium reverentise Saiiclorum reliqniis dehi-
innui juxta Manichseumduas naturas, boni unain, tseest veneralionisvocabulum. S- Hilarins lib. conlra
alieram mali, a quo non ahludit Victorius, qui the- Consianliuin num. 8 Beatorum Martyrum veneranda
sairutn obviosensu dici antumat. Verum e conlrario ossa vocat. Eusebius Gallicanus, sive ut videtur, Eu-
thesaurtimunum fuissee porteulosis nominibns, quoe cherius homil. de Sancia Blandina , venerandaossa
Basilides elManichseusexcogilarunt, passim Hierony- in cineres ab impiis redacia dolei. Tum, Ubi sunt,
mus indicat in cap. LXIVIsai-c, Ul Basilidis, Balsami inquii, qni dicttnt, veneraiionemsacris Martyrum noii
aiqne Thcsauri, Barbelonisqtwque et Leusiborm,dc re- de[erendamesse corporibus,elc. Pro vilem, alii lib. et
liquorumnominumporlenta, Ctc.Paria babet in Episl. ms. Bon. vilc.
adTheotlorani, el in illa adPammachium de optjmo e Yetus Edit. cum Bonon. ms. linleaminceolligata.
genere interpretandi : Inter Phoenicum vero deos c DenuoBononiens. ms. inlus immundocinere sor-
W\elY.u6upov, et &nuuvpov,ThesaurumCodinus quoque deant, omissis quse inlerseruiilur, jttxln 1e immunda
enumerai in OriginibnsConsiaiilinopolitanis'niirnero omnia oleanl, atque, quse Yicinrius quoque in anli-
C6, lamelsi pro @ycruvpovalii substiiuant evo-.a>pov, quis exeinplaribus non haberi animiidvefiit, el forie
el falsaelectionis Codimun arguaut. Cerle nnri' alio satius erat expungere.
?cnsti Thesauri nomen, ui, atictor Ilisiorise llscreseos — Cmn inlusimmundo. Plures mss. omillunl hoc
Manichspfumi receijs Parisiis; .editus iradit i lilultis loco nOiiiinlla YerJ>a,;legenles cuhi intus imriturido
547 S. EUSEBII HIERQNVMl «V18
ct circumvolanl eos, seinperque prjcsenles sunt; ne ALpotius pudicitise vigilare coganlur, qui libidini dor-
forte * si aliquis precator [Al. peccalor] advenerit, miunl. Quod enim semel fecisse bonuni esl, non po-
absenies audire non possinl? » 0 portenluinin tcrras tesl malum. esse, si frequentius liat : aul si aliqiia
ultimas depnrlandum! Rides de reliquiis marlyrum, cuipa vitanda est, non ex eo quod ssepe, sed ex eo
et cum auctore hujus hsereseos Eunornio , Ecclesiis quod fit aliquando culpabile est, Non vigilemus iia-
Christicalumniam struis:nec lali socieiate terreris, que dicbtis Paschse, ne exspeciata diu adulleiorum
ut eadem contra nos loquaris, quae ille conlra Ec- desideria complearitur; ue oceasionem peccaiidi
clesiam loquilur ? Omnes enim sectattires ejus basi- uxor inveniat, ne maritali non possit recludi clave.
licas ajiostoloriim et martyrum non ingrediuntur, ut Ardenlius appelitur quidquid est farius.
scilicet mortuum adorent Eunomium, cujus libros 10. Vigilantii argumenta contfa miracula. — Non
majoris auctorilatis arbitrantur, cjuamEvangelia; et possum universa percurrere, quse sanctorum pres-
in ipso credunt esse b lumen yerilaiis : sicut alise bylerorum litterse comprehenduni, de libellis illius
hsereses paracletum in Monlamim venisse conlen- aliqua proferam. Argumentatur contra signa atque
dimt, et Manichscuinipsum dicuntesse jiaraclclum. virtutes, quse in basilicis niartyrum finnt, el dicit
Scriiiit adversum hseresim luam , quse olim erupil eas incredulis prodesse, non credentibus, qtiasi nunc
adversum Ecclesiam (ne et in hoc quasi reperlor EB hoc quseratur, quibus fiant, et non, qua virtuie fiant.
novi seeleris glorieris) Tertullianus vir erudilissi- d Esio signa sint infidelium, qui quoniam sernioiil,
mus insigne volumen , quod Scorpiacum vocai rec- et doctrinse credere nolueruut, signis adducanlur ad
tissiroo nomine: quia arcuaio vulnere in Ecelesias fidem, et Domfnusiucredulis signa faciebat, et la-
eorpusvenena dilfundit, quse olim appellahatur Caina men non idcirro Domini suggillanda sunt sigha, quia
hscresis:et mullo tempore dormiensvelsepulla, nunc iili infideles erant, sed majori admirationi eruiil [Al.
a Dormitantio suscitata esl. Miror, quod non dicas, erani], quia lantse fuere potentise, ut etiam mentes
nequaquam perpetranda maiiyria, Deum enim qui durissimas edomarem , et ad fidemcogerent. Ilaque
sanguitiem hifcorum laurorumque non quserat, multo nolo niihi dicas, signa infidelium stint; sed responde
magis hominum non requirere.Quod cum dixeris; iin- quomodo in vilissimo pulvere, et favilla, nescio qua,
mo et si non dixeris, ita baberisquasidixeris. Qui enim tanta signoriim virtulumque prsesenlia. Sentio , sen-
reliquias martyrum asseris esse calcandas, prohibes lio, infelicissime mortalium, quiddoleas, quid ti-
sangtiinem fundi, qtii nullo honore dignus est. meas. Spiritus iste immundtis qui hsec te cogit scri-
9. Vigiliwet pernoclalionesin basilicis. Paucorum bere, ssepe hoc vilissimo tortus esl piilvere, immo
culpa non prmjudicctlreligioni. Quod semel fecissebb- hodieque torquetur, et qui in le plagas dissimulat,
num est, non pblesl esse malum si freqttenter fiat. — Ct in cseleris confitetur. Nisi forte in morem genlilium
De vigiliis et pernoctationibus in basilicis martyrum iinpiurumque, Porphyrii et Eunomii, has prsestigias
ssejie celebrandis, in altera Epistola, quam ante boc e dseinonum esse conlingas , 397 ei non Vere Cla'"
fernie biennium sancto Ripario presbylero scripse- mare daernones; sed sua simulare lormenla. Do COh-
rani, respondi breviier. Quod si ideo eas sestimas silium, ingredere basilicas marlyrum, et aliquando
respuendas, ne sxpe videamur Pascba celebrare, et purgaberis : invenies ibi niullos socios tuos, el ne-
non solemnes postannum exercere vigilias : ergoet quaqnam cerels manyrutn, qiri libi displicenl, sed
d'iedominico non sunl Chrislo offerenda sacrificia, flammis iuvisibilibus combureris, et tunc fateberis,
ue resurreciionis Dnmini crebro Pascha celebre- quod nunc negas, et luuin nomen, qui in Vigilanlio
mus : et incipiamus non unum Pascha habere, sed lp(|tieris, libere proclamabis, te esse aut Mercuriuni
plurima. Error 396autem el culpa juvenum vilis- proplcr nummorum cupidiiatem , aut Nocturnum
simarumque mulieruin, qui per noctemsscpe depre- [Al. Nocturniiiuni], juxia Plauti Amphitryouem, quo
hendiiur, non cst reljgiosis hominibus imptitandus : dormicnte, in Alcmenseadulterio,f dttas noctes Ju-
quia el in vigiliis Pascbse lale qtiid lieri plerumque piler copulavit, ul niagnse fortiludinis Hercules nas-
convihcilur, et tamen paucorum culpa. non prsejudi- ceretur; aut certe Liberum patrem |iro ebrielale et
cat religioni; qui et absque vigiliis c pnssunt errare ^ canibaroex humeris dependente, et semper rubente
vel in suis, vel in alienis domibus. Apostolorum fi- facie, et spunianlibus labiis, effrenatisque convi-
dem Judae proditio nOndestruxit. Et nosfias ergo vi- ciis.
gilias malse-aliorum vigiiise non dcstruent : quin1 11. De Vigtianliohistoria. — Unde et in hac pro-

ctnere sordednt.Cluniacensis codex variam hanc reii- e ln eodem Bphoniensi prmsligias dwmonum\conlra
net leclionem : el intus iminundi cineres jnxta te te confingens, etc.
itnmunde omnia pclluant et sordeant. MARTIAN. f Irnmo ires passim cniimerarit veleres niytholngi.
a Alibi el in mss. si aliquis peccator, Sed el Eusebitis Pncpar. lib. u : Tres noclestradttnt
h Duo inss. esse cuimen veritntis: paulO post Bo- Jovem unde Tpiio-irepos,el Tpio-el.yvos
Her-
geminasse,
noniens. volumineinsignieam Scorpiacamvocans,etc. cttlesdictus est. Diias taiiien Cum HieronymoOvidius
haud recte. notal lib. i Amor. Eleg. 15 :
c Idem Bonoiiiens'. liber, possuhl orare vel in
Conimjsitnoctesin sna yola duas.
suis, etc. Paulo infra, at si aliqua cuipa , etc. deinde
Plautus quem nOsler laudat,
n$ occasionepeccandinxor veniat.
! d Idem iterum cum vcl. edil., Ergo signa sunt, etc. Credpego hac nocte Nocttiraumobdonnisse.
549 LIBER CONTBAVlGlLANTlUM. 350
vincia a cumsubilus lerrse motus, noctis medio omnes A A collecium est. Jn Aclibus qtioque Apostolorutn ip- ..
de somno excilasset; lu prudenlissimus, et sapientis- quens ad Felicem pfsesidem : Post annos, ait, plure^i
simus mortalium nudus orabas, et referebas nobis eleemosynasfacturus in gentemmeam, veni Hierosoly-'
Adam et Evam de paradiso : et illi quidem apertis tnnm, et oblationeset vota in quibiisinveneruhtme pu-
oculis erubuerunt, nudos se esse cernenles, el ve- rifieatum in tempto (Act. xiV, 17). Numquid in alia
renda lexerunl arborum foliis : lu et lunica ct fide parte lerrarum, et in Ecclesiis, quas nascenies lide
nudiis, subitoqtie timore perterritus, el aliquid ha- sua erudiebat, quse ab aliis acceperat, dividere non
bens nocturnsecrapulse, sanctorum oculis obscenam poleral ? c Sed sanclorum locorum pauperibus dare
partem corporis ingerebas, ut tuam indicares pruden- cupiebat, qui stias pro Christo facultatulas relin-
tiam. Tales habet adversarios Ecclesia : hi duces quenles, ad Domini servitulem lota menle convcrsi
contra martyrum sanguinem dimicant: hujuscemodi sunl. Longum est nunc si de cunclis epistolis ejus
oralores contra apostolos pertonant, immo tam ra- omnia lesliinonia rPvolvefe voluero, in quibus hoc
bidi canes contra Christi latrant discipulos. agit, et toia mente fesiinat, ut Hierosolymam et ad
12. Timebatinlerdum Hieronymus basilicasintrare sancta loca credenlibus pecunise dirigantur : non in
martyruni. — Confileor timorcm meum, ne forsilan avaritiam , sed in refrigerium , non ad divilias con-
de superstitione descendat. Quando iratus liiero, el g gregandas, sed ad imbecillitatem coipuscuii susten-
aliquid mali in meo animo cogitavero : ct me noctur- tandam, et frigus atque inediam 399 declinandam.
num phantasma deluseril, basilicasmarlyrum jnlrare Hac in Judsea usque hodie perseveranle consuetu-
non audco : ita lotus et corpore et animo contre- dine, non soluni apud nos, sed et apud Hebrseos, ut
misco. Rideas forsitan, et rauliercularuin deliramenia qui in lege Domini meditaritur die ac nocte, et pa-
subsannes. Non erubesco earurn fidem, quseprimse trem non habeni in terra, uisi soluih Deum, d syna-
viderunt Dominum resurgenlem, quse mittunlur ad gogarum etloliusorbis foveanturminisleriis (Psal. i,
apostolos, quje in matre Domini Salvatoris, sanclis Deuter. xvm); eX sequaliiate dumtaxat non ut aliis
apostolis comniendantur. Tu ructalo cum sseculi refrigerium, et aliis sil tribulatio : sed ul aliorum
hominibus, ogo jejunabo cum leminis, inimo cum abundantia, aliorum suslenlet inopiain (IICor., vm).
religiosis viris, qui pudicitiam 398 vullu prscferunt, 14. Eleemosynmquibus potissimumfaciendm. Mali
cl pallida jugi coniineniia ora porlanles, Christi pauperes. — Respondebis, boc unumquemque posse
oilcnduiit verecundiam. in patria sua faceie : nec pauperes defuturos ,-qui
15. Vigilanliusqtdd prohibebal? Colleclwin die dor Ecclesise opibus sustentandi sint. Nec nos negamus
minko. Consueludoeleeinosynarumapud Hebrwos et cnnctis pauperibus eliam Judtcis et Samarilanis, si
Christianos.— Videris mihi dolere ei aliud, ne si Q lanta sit Iargilas, siipes porrigendas. Sed Apostolus
inoleverit apud Gallos continciitia et sobrietas atque faciendam quidem docet ad omnes eleemosynam, sed
jejuniuin, labernse tuse lucra non babeaut, etvigilias maxime ad domesticos fidei (Gal. vi), De quibus ct
diaboli ac tcmulenla convivia, tola nocte exercere Salvator in Evangelio loquebatur : Facilc vobisami-
non possis. Prscterea iisdeni ad me relalum est Epi- cos de mammbnainiquiialis [Al. iniquo], qui vosreci-
siolis, quod contra aucloritalem apostoli Pauli, immo piani in wterna labernacula (Luc. xvi, 9). Nuniquid
Petri, Joannis ct Jacobi, qui dextras dederunt Paulo isti pauperes , inter qiiorum pannos et illuviem cor-
et Barnabsecominunicationis, et prsecepefunl eis, ut poris, flagrans libido domiuatur, possuiit habere
jiauperum memores essent, lu prohibeas Hierosoly- seterna labernacula, qui ncc prsesenlia possidenl,
mam in usus sanctOrum aliqua sumpiuum solatia di- nec futtira? Non enini simpliciter pauperes, sed
rigi. Videlicet si ad hsecrespondero, siaiim latrabis, pauperes spiritu beali appellanlur : de quibus
meam me causam agere, qui tanta cuncios largitate scriplum est : Beattts qui inlelligit super egenum
donasti, ut nisi VenissesHierosolymam, et luas vel et pauperem : in die mala liberabit eum Dominus
patronorum luorum pecunias effudisses, oinnes peri- (Psal. XL,1). In vulgi pauperibus suslenlandis ne-
clilaremtir fame. Ego hoc loquor, quod beatus apo- tiuaqtiam intelleclu, sed eleemosyna opus esl. In
slolus Paulus in cunctis pene Epislolis suis loquitur, D sanclis pauperibus beatitudo est inlelligenlioe, ut
et prseCipitEcclesiis Genlium per unam sabbaii, hoc [A/. ut et ei] ei tribuat, qni erubescit accipere : et
est, die dominicoomnes conferre debere, quseHiero- cum acceperit, dolel: metens carnalia, et .seniinans
solymam in sanclorum solalia diriganlur, et vel per spiritalia. Quod auieni asseril eos meitus facere, qui
discipulos suos, vel per quos ipsi probaverinl: et si utuntur rebus suis, et pauiatini fructus possessionum
dignum fuerit, ipse aut dirigat, aut h perferat quod suaruin pauperibus dividunt, qtiani illos qui posscs-

a CitmsKfcites^rrceiiiotiis.ProsperiiiChronicisAr- liones ei vola offerre in quibtts, etc. absque Hieroso-

cadio iv ct Honorio in coss. terrw tnolus per dies plu- lymam.
rimqs fuit ctelumque\ardere visum esi. MARTIAN.— c Idem fere cum veteri ediiione, sed sandis paupc-
In S. Prosperi ac Marcellini Cliroiiicis refenur ribus dare.
ad annum 596 : Arcadio v el Honorio ni coss. terrw d Ejus rei ordinem explicat, niuliaque. congeril
molusper dies plurimosfuit, eic-. Paulo jiifra Veius exempla dofctiss.P. Bacchiiiius, in libfp de Melropo-
editio de Paradiso ejectossic orasse. libus. Ms. Bonon. deinde babet ex wqwlUM e( ita
h Ms. Bonon. aul proferat, etc. et niox veniobla- dumtaxal, etc.
551 S. EUSEBII HIERONYMI 552
sionibus venundalis, semel omnia largiuntur, non a 1^ne forma pulcherrima ad illicilos ducat amplexus.
me ei [ Al. eis ], sed a Domino respondebitur: Si vis Respondebis : hoc non est pugnare, sed fugere. Sta
esse perfectus, vade, vendeomnia qttmhabes, et da pau- in acie, adversariis armatus obsisle : ut postquam
peribus : et venisequereme. Ad eum loquitur, qui vult viceris, coroneris. Fateor imbecillilatem meam.
esseperfectus, qui cuin apostolis patrem, naviculam Nolo spe pugnare viclorise, ne perdam aliquando
et recte dimittit. Iste quem tu laudas, secundus aut victoriam. Si fugero, gladium deviiavi [Al. dimit-
[Al.ei] terlius gradus est ,quem et nos recipimus.dum- lam]: si stetero, aul vincendum mihi est, autcaden-
modo sciamus prima secundis et terliis prseferenda. dum. Quid autem necesse esl cerla dimittere, et in-
1S. Vita ac conditioveri monachi, Vitandi monacho ceria seclari? Aut scuto, aut pedibus mors viianda
aspectusmulierum.—Nec a suo sludio monachi deter- est. Tu quipugnas, et superari potes., et vincere.
rendi 400 sunt ate lingua viperea et morsu ssevissi- Ego cum fugero, non h vinco in eo quod fugio : sed
mo de quibus argumeniaris, et dicis : Si omnes se a ideo fugio, ne vincar. Nulla securitas est vicino ser-
clauserint, et fuerinl in soliludine, quis celebrabit penle dormire. Polest lieri, ul me non mordeat, lamen
Ecclesias? quis ssecularcs homines lucrifaciet? quis potest fieri ut aliquando me mordeat. 401 °Matres
peccanies ad virtules polerit cohortari ? Hoc enim vocamus sorores el filias, et non erubesciinus vitiis
modosi omnes tecum falui sint, sapiens quis esse po- B nostris nomina pietatis obtendere. Quid facit mona-
teril? Etvirginitasnon erit approbanda. Sienim om- chus in cellulis feminarum ? quid sibi volunt sola el
nes virgines fuerint, nuptisenon erunt: interibithu- privata colloquia, et arbilros fngientes oculi'! d San-
manumgenus: infantesin cunisnon vagient; obstetri- ctus amor impatientiam non habet. Quod de libidine
ces absque mercedibus mendicabunt: el gravissimo diximus, referamus ad avaritiam, et ad omnia vitia
frigore solus [ Al. solulus ] atque conlraclus Dormi- quse vitanlur solitudine. Et idcirco urbium frequen-
tanlius vigilabit in leclulo. Rara est virtus nec a plu- lias declinamus, ne facere compellamur.quse nos non
ribus appelitur. Atque ulinam hoc omnes essent, tam natura cogit facere, quam voluntas.
quod pauci sunt, de quibus dicilur : Multi vocati, 17. Aperla blasphemia indignationem flagital. —
patici electi (Mallh. xx, 16 et xxn, 14), vacui essent Hsec, ut dixi, sanctorum presbylerorum rogalu,
carceres. Monachus autera non doctoris habet, sed unius noctis Iucubratione dictavi, festinante admo-
plangentis officium : qui vel se, vel mundum lugeal, dum e 402 fratre Sisinnio, et propter Sanctorum
et Domini pavidus prsestolelur advenlum : qui sciens refrigeria ad jEgypitim ire properanie : alioquin et
imbeciUitalem suam, el vas fragilequod porlat, timet ipsa materia apertam babuit blasphemiam, quse in-
offendere, ne impingat, et corruat alque frangalur. dignalionem magis scribentis, quam lestimoniorum
Unde et raulierum, maximeque adolescenlularum G rauliitudinem flagitaret. Quod si Dormitaniius in mea
vitat aspectum, et in tanium castigator suiest, ut rursus raaledicia vigilaverit, el eodem ore blasphe-
eiiam quse tuta sunt perlimescat. mo, quo apostolos et martyres lacerat, de me quoque
16. Fttgienda vitia, et vitiorum occasiones, Certa pulaveril delrahendum, nequaquam illi brevi lucu-
non sunt dimittenda, et incerta sectanda. — Cur, in- bratiuncula, sed tota nocte vigilabo, et sociis illius
quies, pergis ad eremum? videlicet ut te non au- immo discipulis vel magisiris, qui nisi lumentes ute-
diam, non videam : ut luo furore non movear; ut ros viderint feminarum, marilos earum Cbristi mi-
lua bella non patiar: ne me capiat oculus merelricis; nisterio arbitrantur indignos,
a Verius puto quod habent mss. omnes, ipso Mar- Sed hic loci pro incontinentia impatientia sumilur,
tianseo tesie, reduserinl, quod est, se claudendo ab ut esupra indicatum esl.
aliis separarint. Exemplum babes apud Justin. non Fralre Sisinnio.Oe hoeeodem Sisinnio hseclegun-
uno in loco. tur in PrsefationeGommeni. lib. n in Zachariam :
b Marlianseus npn vincar : olim non vincor, quod Dumfraler SisinniusjEgyplum ire festinal, ut odorem
Victorius improbat. Nos cum duobus mss. legimtis. bonm(ragrantim, quiatemissus est (rqtribus,illuc quo-
« Recole e|iistolam ad Sabinianum lapsum in no- qtie perferat, etc. Haric itaque inVigilantiuni lucru-
stra recentiore 1-47,num. 5, ubiMatres Monaslerio- braiiunculam scripsit anno Christi 406, icl est, sexto
rum vocaiilor. S, quoque Oplatiis de Schismate Do- eonsulalu Arcadii Augustj.ut ipsemet testaitir Prsefa-
natisiarum lib. u, invenentnl Matres, quds dc casli- tione III Commentar, in Amos prophetam. MARTIAS.
monialibus fecerant mttlieres. De hoc frtiireSisiniiio diximus in pra-lixa huic opus-
d Epistola 46 Paulse, et Eustochii initio: Mensvram D culo Admonitione.
cliaritas non habel, el impatientia nescit modum, etc.

m SEQ. LIB. CONTRA JOANNEM HIEROSOL. ADMONITIO.

1. Joannes Hierosolymitanus, qui arite adeplum episcopatummonachus, Arianis et Macedonianis adhwseral,

postquam ad pontificiamdignilatem evectusesl, Origenistis,qui in ea provincia multi eranl aures accommodavit.
ld mgre admodumferebant boni omnes, atque in primis S, Epiphanius, qui eum Hierosolymwconvenil, U prm-
sens prceseritemhorlattin est, til seaberrore fecipefet: ille econlrario Uciexcdridiiit, nt Epiplidniwh ipsuni de
355 LIBER CONTRAJOANNEH HIEROSOLYMITANUM. ADMONITIO. 354
Anlhropomorphitarumhmresi publice incusare non dubilarit. Ad hcecrixarum homo cupidus, cattsas quwrens
vindictw, in eo se twsumab Epiphanio conquestusest, quod ille Pauliniaiium sahcti Ilieronymi frairem in Pa-
Iwsiinwmonasterio agentem, extradiiionem scilicelSalaminii episcopipresbyterumordinaverit. Quod ille cjitam-
quam satis betteexcusaret: quod non in Parochia Joanni subjecla id fecissel, unamque esse dissidii causam
obtestaretur, violatam Origenianis dogmalibusrectam fidem, Joannes hanc unam ordinalionem iracundimsuw
causam prwtexebat. Quamobremet Hieronymum quoque, ejusdem Pauliniani (ratris, multo vero magis Orige-
nismi causa, odio habuit. Cum enim ab Epiphanii partibus slarel S. Doctor, et non solum fratris sui ordinalio-
nem absqueallerius injuria, sed ex recepla inter Cypri episcopos consueludinefaclam probe scirel, sed etiam
Origeniserrores acribtts qua verbis, qua scriptisjugularet, ila Joannis iracundiam movil, ui ab illo de Ecclesiw
communionefuerit ejeclus : tametsi cum lota HierosolymitanaEcclesia conlinentercommunicarii.
2. Tantos animorummotus Archelaus comescompescereslalim initio sluduit, condictoquepacis ineundwloco,
quoniam violalwfidei suspicio discordias peperisset, e singulorum fidei professioneinirenl concordiam. Joannes
vero, semel atque iterum invitanti ad pasciscendumArchelao, modounam, modo aliam, levissimasexcusationes
prwlendens,minime paruil. Sed ad TheophilumAlexandrinum, ul par est credere, litleras dedil, in quibttsillum
de ingravescenlidiscordiacerlioremfecit, forle etiam ut adversariossuos reprehenderet,deprecatus est. Theophilus
blande pro eo ac debuit ad Hieronymum scripsit, deque his quw abs Joanne acceperal,commonefecil,el ad pacem
invilavit. Ad quem nosler episiolam 152 in noslra recensionerescribit, in qua pacemullro se qumrere professus,
objectasingillatimdiluit, causasque conleniwnum, et viotalw fidei legerit in Joannem. Tum laboranti magis ac
magis Ecclesiwsuccurrere volens Theophilus, Isidorum presbyterum pietalis aliarumquc virlutum fama notissi-
mum, sed quem Origeniana labes corripuerat, legatnm miltil Hierosolymamcumlilleris, quibuscomponeredissi-
denlesanimosstttdel. Verummalus isle pacis sequestercumadvenitHierosolymam,legationemsuam renuniiavit,
commissastamen litteras reddere Hieronymo noluit, cui quarenti,$i legatus cs, redde legaiionis epislolas, si
epistolas non habes, quomodo legatum te probabis ? respondit haberese quidemlitleras, sed rogalum a Joanne
ne rcdderet: proindequemaluit re infecla discedere, quam favoris in Origenianas partes lollerel suspicionem.
Auctor lamen fuit Joanni, ut Apologiamad Theophilumpro sua causa scriberet, ad eamque scribendam operam
suam commodavit,ut, iiiquit Hieron. idem e6set et dictaior et bajulus lilterarum. llaque Joannes Epiphanii
cpistolw responderededignalits,Apologiamillam quaquaversus misit, sed potissimumin Occidentem,ut in sui
graliam maxitneRomanorum sacerdoiumaures prwoccuparet.Revera Pammachiits, multorum animosin diversa
dislractosfuisse scribit ad Hieronymum, aliis Salaminii, atiis Hierosolymitani episcopicausam defendentibus:
quibus ipse excitalus, S. Doctorem rogat, ut quid rei sit, exponal. Jam vero hoc libro Hieronymns illi morem
gerit, ostenditque,adeo non Pauliniani (ralris ordinationemcausamesse dissidii, sed Origenismierrores Joanni
objectos, ul prwterquamquod in Eleutheropoiitano territorio, non in /Eliensi ordinatus est Paulinianus, etiam
ante ejus consecrationem,jam Origenis causa Joannem inter atque Epiphanium fueril illa altercatio. Origeni-
smumvero ad octorevocatcapila, e quibustria lanlum Apologia illa sua Joannes purgaverit, 1* necFilium videre
possePatrem, nec Spirilum, Filium; 2° animas propter peccalae cwlo dilapsas in corpus esseveluti in carcerem
conjectas; 5° futurum, ttt diabolus resipiscat, el. convertatur, et cum Sanclis regnet; 40 Adamum et Evam
anlequampeccarenicorpore caruisse, quw corpora tunicis pelliceisposl peccalumindicanlur; 5° carnem nequa-
quam suscitalum iri, nosque sexu in resurreclione cariluros; 6° paradisum lerre&lremallegorice inlelligen-
dum; V Aquasquw super cmlos in Scriplura dicunlur, esse Angelos, quwsubter cwlos sunt, dmmones; 8° ho-
minemper peccalumDei imaginemamisisse. Hos ilaque errores iterum Joanni objicil, ejusqueApologiwslrophas
cxagitat, ipsumcontinuo alloquens Hierosolymitanumepiscopum.
3. Sunl porro, quibus liber iste ab auctorenon finilus videatur, quod ea faclum de causa putanl, quod eo ipso
lemporequo scribebatur, Tlieophili sludio pax inita tandem sit. Verum nequeimprobabiletitopinari, temporttm
injuria postremamejus partem, eamque perexiguam, excidisse. Ut ul se res habeal, certe Rufinum tatuil islhmc
elucubratio,in quam maximevelilari non deslilisset in Invectivarum libris. Ex his mirum quanlum erudki viri
dissenlianl in assignanda illi lemporis epocha: qui citius «mio 395, quiserius 406, affigunt, aliiprout libilum
fuit, intermediisannis. Nos ut an. 399, vel400 consignemus,duobushisce argumentispersuademur, qum in noiis
ChonologicisEpistolarumjam proposuimus. Primutn esl, quod Commentariosin Ecclesiastem, et explanalioncm
Epistotw ad Ephesios a se ante annos ferme decem concinnatamiradii; quos ut de Commentariistanium dica-
nius, circa annum 390 adbrnasse idetn ipse testalur tum atibi, lum prmcipue in eorumdemPrmfalione ad Pau-
lam et Euslochium, ubi, post ferme quinquennium, exquo Roma evasisset,islud se operis suscepisse, ptanis-
Hmeindicat. His porro si ferme decem adjunxeris, anmts efficitur 399 aut 4U0., Alterum, quo idem temptis
colligitur, argumentum inde petimus, quod sub Opusculi finem se dicit ante annos tredecim Antiochiam
celeberrimam urbem deseruisse, ut in agris ac soliludine, adolescentise deflens peccata, Christi in semise-
ricordiam deflecteret. Enimvero, non nisi ab exacto anno 386 hi tredecim supputari ullo modopossunt, siqui-
dem usque ad superioris 585 AuijfHsfMni mensem Romm eum constitisse compertttmest; qttolemporecum in
Orientemadnavigasset, aliis subinde regionibttsperagratis, tum demum subslilit Anliochim: quam urbem ideo
seindicatdeseruisse; quod in ejus Ecclesia, ad quam ob ordinationem pertinere videretur, cum splendideposset
muneresacerdoliidefungi, maluit agros cc solitudinemappetere, ut adolescentia peccatapwnitenliadelerel. Tre-
§55 S EUSIBII HJERONlfMI SB6
decim ergo ctnnisilli 586 superaddiiis, exoritur 599, atiJ initium 400, cui magis placel hunc libriirii ascriberc^
cinlequamIsidorus Alexandrinus presbyler a synodoejus anni ac loci per Theophilumdamnarelur («).

(a) Vide Annotalionem noslram in Prsefat. Chronici, ubi de Vince.niio §, Pafris noslri comite agimus.

S, EUSEBII HIERONYBII

STRIDONENBIS #EsiyTIRI

CONTRA JOAWEI IIIMSniHTASBl,

AD PAMMAQHIUM,

LIBER UNUS».

— A tenemus : quin polius oramus, pelimus, obsecramus,

407 1• Periculosum de allerius animp judicare.
Si jtixia Paiiluro apostolum, quod semimus orare ut aut simpliciler nosira fateatur, aut aperte defen-
non possumus (Rom.vm, 26),acproprise mentis co- dai aliena. Nofo verborum ambiguilales : nolo milii
gUatioiiem sermo non explical; qpanto niagis peri- diei, quod ct aliter possit inteliigi. Revclaia facie
culosum est de alterius animo judicare, et singulo- gloriam Dominiconleraplemur (IlCor. m, 18). Clau-
rum dictorum atque verborom investigare alque. dieabat quotidam et Israeliiicus populus in utroque
proferre rationem? Natura hominum prona esl ad pede. Sed Eiias, qni interpretalur, c (orlis Domini:
clementiam, et in alieno' pecoalo sui quisque mise- Usquequo, ait, claudicalis in uiroque ve&tigio? SiDo-
retur. Si ergo reum in sermone reprehenderis, sim- minus est Deus, ambulate post eum: si autetn Baat,
plicitatem vocabit; si callidilatem argueris, imperi- sequiminieum (III Reg. XVIII,21). Et ipse Dominus
liani confitebilur,utsuspicionemvit.etmalitisD. Atque de Judseis : Filii alieni mentiti sunt mihi : filii alieni
ila flet ut tti qui arguis, calumnialor : illequi re- inveleraverunt, et claudicaverunt a semilis suis (Ps.
prehenditur, non hsereticus, sed rusticus judicetur. xvn, 46). Certe si hacreseos nulla suspicio est (ut
Nosti, Pammachi [A/. Pammacliium], nosli me ad cupio et eredo) cur non verbis meis meum sensum
lioe opus non iniroicitiis, nou glorise cupiditale de- loquitur? Quahi ille simplieitatem vocat,egOmaliliam
sceiidere; sed provoealum litteris. tuis ex ardore B j 409 inteipretor. Persuadere raihi vult, quod pure
fidei; ac velle si fieri posset, omnes idipsum sapere, credat; pure ergo et loquatur. Ei si quidem unum
nec impaiienlise ac temeriiatis posse reprehendi, si verbum, vel unus sensus essei aiiibiguus, si duo, si
[Al. qui] post trienniuni loquor. Denique nisi ad tres, ignorantise veniam tribuerem : uec ea quse aut
J>Apologiam, de qua nunc scribere institui, multo- obscura vel dubia sun t, de certis et perspicuis sestima-
rum animos diceres perturbatos,cl in utramque par- rem. Nune Vcro qua; isla siroplicitas esl, quasi super
lem flucluare sententiam , decreveram 408 iu in~ ova et arisias inter tbeatrales prsestigias pendenti
cepto silentio permanere. gradu incedere : ubique dubium, ubinue suspecium?
i 2. -.Nbvatttsel Montanus, Qui pure credit,pure loqui Pnteseum non expositionem fidei, sed liguralam
debei.lnsuspicwne hwreseosnemo sit patiens.-Faces- contiovcrsiain scribere. Quod iste nuncappelit,olim
sat itaque Novatus errantibus non manus porrigens, in scholis didicimus. Noslra adversum nos dimicat
Montanus eum insanis feminis prosternalur, jacenles armalura. Etiam si bene credit, el circumspecte
in barathrum pracipitans, ne levehtur. Quotidie et timide loqtiitur, suspicionem mihi fa.eit nimia
peceamus omnes et in aliquo labiimir. Qui ergo diligentia. Qui ambutat simpliciier, ambulal con-
in nos clemenles sunius, rigorem contra alios non C ( fidenler (Prov. x, 9). Stultum est frustra infamiam

a. Ed. Vallars. sic edidit, Jitulum:: Incipil liber
S. Hierontjmipresbtjteriqd Pammaehiumconira Joan.
Hierosot.; Martian. vero , adversus hwreses Joannis,
etc. EBIT.— Adversus hmreses Jodnnis Hierosolym.
In recenliori ms, eodioe Sorbonico ita inseribitur :
Incipil liber S. Hiero.nymi ad Pammachiutn contm
JoanneniHierosolymilanlepiscopum, ei Ruftnum Pres-
bylerum Origenis asseriorem. In codice verO Clunia-
censi : Inc.ipit iiber S. Hieronymi presbytemciecrea-
lione animw, vel de resurrectione c.qrnisco.nlraepislor
lam Rufirii Itoc modo scribentis. Sermo nobis e.st
omniuni Vfsibillum,etc. utlegilhtur iii medib liujusce
Epistolse. In flne qnoque multa desunt in eodem ms.
codice; napi ante verba, prmposterooidinfi.eie.; ha-
b.et EXPLICIT,.Codex San-Cygiranus. eodem inqdo
iffcipit et absolvitur; s.ed hanc retinet epigraphen :
Incipit liber sancti Hiefonymi de resurrectivke carnis.
MARMAN.
b Quam pro sua eausa ad Theoph. Joannes scripsit
Isidori opera, etquamHieronym. IJOClibw)esagiiai.
u Abhx, fonis, et 3» vel nW, Deus, vel, Domi-
nus, I Reg. xvii et XVHJ.Jnlibio Nominum iuterpre-
talur Deus Dominus,
$87 LIBER CONTRAJOANNEMHIEROSOLVMITANUM. 538
sustinere. Objiciturei crimen, cujus non h.abet con- A 4. Joanni episcopo in Palwslina nmi ccmmunica-
scientiam. Ergocrimen quod toluro pendet in verbo, bant plures. Joannem hwreticumvocabalS. Epipha-
negel confidenter, ac libere faciat invidiam adver- niits. Alhanasiusel Paixlinussoli in Oriente catholici.
sarip suo (S. Epiphanio). Eadem audacia qua ille in- — Ac primum antequam epistolam tuam , quam
simulal, hic defendat. Cumque oiniiia dixeril quse scripsisti ad episcopum Theophilum , inlerprelalam
voluerit, quae proposuerit, qtise suspicioiiihiis c:v huic volumini inseram, et oslendam tibi, me inlelli-
renl: si perseverat calumnia, conserla nianu in jus gere nimis caulani [Al. tantam] prudenliam tuam ,
traiiat. Nolo in suspicione hxrescos quemquaroesse exposiulare tecum libel. Quse hsec esl lanta arro-
patientem ; rie apud eos qui ignoraiit innocent.iam gantia , non respondere de fide iii.terrogantibus?
ejtis, djssimulatio conscientia judicetur , si taceat: Tantam fratrum multiludinem, et Monachorumcho-
licet superfluum sil ejus prsesenliam quserere, et ros, qui iibi in Palaestina non commuiiicant, cuasi
exlorquere silentium, cujus apud ei lilteras teneas. liostes publicos sesiimare? Dei Filius propler unam
5. Jqannemipsumalloquitur.—Scimusouines, quid morbidam ovcm, nonaginla novcm in mbntibus dc-
tibi scripserit, quid in te arguerit, in guo (ut lu rciictas, alapas, crucem, flagella sustinuit, et suis
vis) caluinnjatus sit. Responde ad singula, per Epis- humeris portavit ad coelos bajulans, etpatiens deli-
tolsehujus gradere vestigia, ne punctum qnidem e.lB I calani peccatrieem. Tu bealissimus papa, et a fasti-
apicem calumn.iseIranseas. Si enim ejgeris negli- diosus antisies, solus dives, solussapiens, solns no-
genter, et(ut ego libi credo juranti) casu aliqua bilis ac.dlsertus, conservos tuos, et redemptos san-
transieris, siatim ille clamabil e.ldicet: Hic hic te guine Domini lui, riigaia fronte et obliquis oculis
viclum [Fort. vinctum] teneo : hic toli.us negotii despicis? Hocest illud, quod, Apostolo prsecipiente,
cardo versalur. Non seque in.imiciaudiunt, et amici. didicisli: Parati semper ad satisfaclionemomni pos-
Qui inimicus est, etiam in scirpo nodum quse.ril: centi 411. ws fationem de ea cjuwin vobis esl spe
amicus prava quoque recla judicat. Scrib.u.iitssec.uli (l Pet. in, 1S)? Finge nos occasionem quserere, ct
lilterse , amanlium cspca esse judicia; quas tu for- sub prsetexlu fidei lites serere, schisma conlicere,
siian sacris Voluniinibtis bccupatus omnino pe- jurgia concitare. " Tolle occasionem volentibus oc-
glexeris. Numquani de amicorum judicio glorieris. casionem; ut postquam de fide satisfeceris, et orones
Illud verum 410 est lestiinonium, quod ab a ini- nodos qui contra le necliinlur absolveris, lunc li-
mica voce proferlur. Alioqui si araicus pro le dixe- qtiido omnibus probes, non dogmatum, sed ordina-
rit, nqn lestis, aul judex, sed faulor pulabilur. Hsec lionis esse ceriamen. Nisi forte prudenti consilio ,
et hujusmodi loquenlur inimici lui, qui libi forte ideo de fide interrogalus tacos , ne videaris hserc-
non credani, el movere cupiant siomachum. CseteTC ( ticus esse [Al. fuisse], cum satisfeceris. Omnia
rum ego quem numqu.amvolens Isesisli, cujus seni- ergo crimiua, quibus accusantur boihines, refuiare
per in Epislolis luis nomeii cogeris ventilare, doi nqn debent: ne.posiquam negaverint, criminosi
consilium utaperteaut fideni Eccl.esiseprsedices, aut'. sint. At contemnis laicos, diaconos atque presbyte-
loquaris, ut credis, Dispensatio clenim ac Hb.ratio i ros. Potes eniin (ut gloriaris el jactilas) in nna hora
isla prudens veiborum, indoctos deeipere. potesi. mille clericos facere, Habes papam Epiphaiiium ,
Caulus audii.oret iectqr cito deprei.iende.tinsidias,:; qui te aperte f missis lilieris hsereiicura vocai.
et cun.iculosquibus verilas subyertitur, aperte ini Cerle nec setale, nec scientia, nec vilse merito , nee
luce.demo.ustrabil,El Ariani, h quos oplime nosli,r loiius orbis lestimonjo, major illo es. Si setateni
niullo lempore propter seandalum no.minisbp.oovs.Lov , qiiseris, juvenis ad.senem scribU [Al. seribes]. Si
(consubstaniialem)se damnare. simujabant, venena- seienliam, non sic ertiditus ad doctum : Iicet te
que erroris circuijjlinebant nieile, vej;b.prum. Sedl faulores lui, disertiorem Deniosihene, aculiorem
tamdein c coluber se loriuosus aperuii, ct noxiuml Clirysippo, sapientiorem Plaione coiitendant, el tibi
caput, quod spiris tolius corporis tegebatur, spiriialii ipsi forie persuaserint. D.evila aulem el fide nihil
mucroiie confossumesi. Recjpit, ul scis , Ecclesiai aroplius dicam, ne le lsedere videar. Eo lempore
pcenitentes; e.t numero, superala peccaiiiiuro dumi P '. qti.o.tolnm Orientem (exeepto papa Athaiiasio alque
deceptis, gregibus cqns.ulit, pas,to,rumvulneribuss Panli.no)Arianorum el Eunomianorum,hscresis pos-
ignoscit. Eadem iiunc iu veleri el nova hseresicon-- sidebat, quando tu 0.ccidentalibus.etin,n.iedi.0exsj-
suetudo servatur, ut aliud populi audiant, aliudd lio co.i.ifessoribus, non com.rouiiicabas; ille vel
praedicentsacerdotes. p.resbyler monasterii ab 8 Eutychio a.ivd.iebalu.r,
yel

a Cicero lib. i Ofiiciorum, qui Plalonis effatum A Eadem velus edit., ci [mtigiosusAntistes.
istud Lalitie reddit. Veius editio, quod ctbinvita e Oiim Tolie volentibus occasionem, et .niox, li-
voceproferlur. quido binnibuspaleal, non, elc.
h iis nenipe, el Macedonianis quoque aurcs ac- f 1ii veteri edil. multistitleris pro missis,
commodaverat, an.icqtiam episcopaium adipisce- s Eulychius iste EleuiherojpDiiianus Episcopus
retur. fuit, qui ob odium iu S. Cyi'illu"mHierosolymita-
c Veius edit., cqlubsr toriuosus apparuit, et no- num, Acacii Cscsariensis Ariani parles luebaiur,
xium capul, qitodspiris loiius corporis iegebat, spi- tatnelsi, ut Epiphanius trailit, ipse iutus et in cor-
ritaiis, etc. Mox, ei in venia superata peccantium, dec.uholicus.essei. P.iulosupra prO'inmediq exsiiio
eic. eraiin veteri edit. in Judmwexsilio.
550 S. EUSEBII HlERONYMI 360
ppstea Episcopus Cypri a Valenle non tangebatur. A \ Ipsa quoque tria 413 tJuasi negligens atque secu-
Tantseeniin venerationis semper fuil, ut regnantes rus, quasique aliud agens : et in quibus aut nulla
haerelici, ignominiamsuam pularenl, si talem virum aut parva sil quseslio,prselervolas atque perstringis.
persequerentur. Scribe igilur ad hunc. Responde Et ita operius ac tecius incedis, ut plus confitearis
epistolse ejus : senliant cseleri finem, eloquentiam, tacendo quam renuas disputando. Quis non proti-
prudentiam luam, ne libi solus diserlus esse vi- nus tibi poiest dicere : Si lumen quod in le est, lene-
dearis. Cur ab alio provocalus, aliorsum arma con- brm sunt, ipsw lenebrw quantw erunt (Mallh. vi, 25)?
veriis? Palsestinse [AL PaJseslinis] interrogaris, et Si ires qusestiunculse,de quibus visus es aliquid di-
respondes yEgyplo. Aliis Iippientibus, ungis oculos cere, suspicione et culpa non carent, et fraudulen-
non dolentium. Si placilura nobis alteri loqueris, ter ac lubrice scriptse coarguuntur, quid faciemus de
satis superbe : si aliud quam quserimus, satis su- quinque reliqtiis, in quibus quia nulla ambigui ser-
perflue. monis dabatur occasio, nec illudere poteras audicn-
412 5.' Theophilus quid probaverit. Sed dicis, tes, maluisti oinnino relicere, quam aperte quod
episiolam.meam probavit Alexandrinus episcopus. rectum [Al.teclum] fueral confiteri.
Quid probavit? contraArium, conlra Photinum, 7. Octo ex Origehis erroribus quwstionutncapita
contra Manichseumbene locutttm. Quis enim te hoc B ] Joanniobjeciaab Epiphanio.—Etprimumde libro Ttepl
tempore arguit Arianum ? quis tibi nunc Pholini, 'Apxwvubiloquilur: siculeiiimincongruum.estdicere,
Manichseiquecrimen impingil? Olim ista emendata quod possit Filius videre Palrem: ila iuconveniensest
sunt atque concussa. Non eras tam stullus, ut aper- opinari, quodSpiriluSsancluspossilvidereFiliurn.se-
le defenderes hseresim, quam sciebas Ecclesisedis- cundum,quodit> hoccorporequasi incarceresintani-
plicere. Noveras le si hoc fecisses, slatim loco mo- msereligatse; efanlequam homofieret in paradiso, in
vendum, et solii tui delicias suspirabas. Sic senten- lerrationalescrealurasinccelestibuscommoratsesunt.
tiam lemperasti, utnec simplicibus displiccres, nec Unde postea in consolationem suam anima loquilur
luos offenderes. Rene scripsisti, sed nihil ad cau- in Psalmis : Priusquam humiliarer, ego deliqui(Ps.
sam perlinens. Unde noverat Alexandrinse Ecclesise cxvni, 67). Et: Reveftere,animamea, in requiemtttam
ponlifex, in quibus arguereris 1quorura a tc confessio (Ps. cxiv, 7). Et: Educ de carcereanimammeam(Ps.
postularetur? Debueras libi objecta proponere, et CXLI,8), et cseierahis similia. Tertium, quod dical,
sic ad singula respondere. Velus narrat historia : et diabolum et dsemones acturos poenitenliam ali-
Quidam cura diserte diceret, ferreturque impetu quando, et cum sanciis uiliroo tempore regnaturos.
ac volubililate verborum, .causamque omnino non Quartum, quod lunicas pelliceas liumana corpora in-
tangerct, prudens auditor et judex : i Bene, inquit, C ( terprelelur, quibus post offensam et ejeclionem de
bene, sed quoislud tam bene? > Imperiti medici ad paradiso Adam et Eva induti sint, haud dubiuro quin
omnes oculorum dolores uno ulunlur collyrio. Qui anle in paradiso sine carne, nervis et ossibus fue-
arguitur in pluribus, el in dilutione crimiiium aliqua rint. Quintum, quod carnis resurrectionem mem-
prsetermittit, quidquid lacuerit, confitetur. An non brorumque compagem, et sexum quo viri dividimur
respondisli ad epistolam Epiphanii, et proposuisti a feminis, aperlissime negel: lam in explanatione
ipsequsedissolveres? Nimirum hae fiducia respon- primi psalmi, quara in aliis multis tractatibus. Sex-
disli: Nullus fortiter a semelipso csedilur, Elige e tum, quod sic paradisum allegorizet, ul historiscau-
duobus, quod vis. Optio libi dabilur, aut respondisti ferat verilalem ; pro arboribus Angelos, pro flumi-
ad epistolara Epiphanii, aut non. Si respondisti, cur nibus virtules ccelesles inlelligens : tolamque para-
maxima et plurima de his quse tibi objecta sunt, disi h continentiam tropologica interpretatione sub-
reliquisli? Si non respondisli : ubi est illa Apologia vertat. 414 Septimum; quod aquas, qusc super
lua, in qua gloriaris apud simplices : et quasi [A/. ccelos in Scripturis esse dicuniur, sanclas stipcr-
quam ] ignorantibus causam , huc illucque dis- nasque virlutes, qusc super terram et infra lerram
seminas ? contrarias et dsemoniacas esse arbitretur. Octa-
6. Tribus ex oclo qumstionibusJo, respondil. Octo JDvum, quod exlremum objicit, imaginem et simi-
libi ( ut stalim probabo) de spe fidei Christianse liludinem Dei, ad quam homo conditus fuerat, dicit
qusestionum capita objecla sunt. Tria lantum tangis, ab eo perdilam; et in homine post paradisum non
etprseteris. In cseteris grande sileniium est. Si ad fuisse.
septem absolutissime respondisses, hsererem tamen 8. Httinililas ac charilas Epiphanii. Prmtexlatus
[A/. lantum] in uno crimine : et quod tacueras, hoc consul designatus;quid solebaldicere. Fides pura mo-
lenerem. Nunc vero a quasi auribus lupum appre- ram non patitnr. Zelus fidei quis debeatesse. — Hse
henderis, nec tenere poles, nec audes dimiltere. sunt sagitlse, quibus confoderis : hsec lela, quibus

n Ex Graecoprnverbio, TMVWTWV eyo> TOV \VY.OV,netur, atque enarratur. Hoc SCIIEUSiricius papa
OUTeyetv, OVT' ad diversos conlra Joviuianum ab eo dixit
utpeivuiSuva/xat,quod Sic ferme ver- Epist. ac
lit Latine Terentius Pliorm. m, 2, 21 : Auribus te- novi, veteris Testamenli cominentiam prseverli,
neo lupum. Nam nequequomodba tne amiilam, inve- quod esl doctrinam in utroque Tesiamento conlcn-
nio, neque uli retineam,scib. lam absurde inlerpreiari.
h Intellige pro eo quod in paradisi historia conli-
361 LIBER CONTRAJOANNEMHIEROSOLYMITANUM. 562
iii lola Epistola vulncraris : excepto eo , quod l\ beat exordium, anathema ei, qui lalia aususesl scri-
luis genibus advolulus, sanclamque canitiem se- bcre. Fides pura moram non patitur. Ut apparuerit
posito parumper Saccrdotis honore subsiemens scorpius, illico conlereiidus est. David invenlus se-
[Al. subsiinens] , deprecatur saluiem luam, et his cundum cor Domini, Nonne, inquil, odienteste, Do-
verbis loquitur: i Praeslamihi et libi ut salveris, sicut mine,oderamet superinimicostuostabescebam? Perfecio
scriptum esl, A generatione perversa : elrecede ab odiooderam illos(Ps. cxxxvm, 21). Ego si patrem,
liseresiOrigenis,et a cunctis hceresibus,dilectissime.> si matrem, si germanum adversus Christum meutri
El infra : c Propter defensionem hsereseosadversnm audivissem ista dicenles, quasi rabidi canis blasphe-
me cdia suscitantes rumpitis charitalem, quamin vo- manlia ora lacerassem, et fuisset in primis manus
bis habui: intanluin, utfacereiis nos etiam pcenitere mea super eos.Qui patri el matridixerunt :Non no-
quare vobis commuuicaverimus, ita Origenis errores vimusvos, hi impleverunt voluntatem Domini. Qui
ei dogmaladefendentibus.t Dicmihi,disputator egre- diligil patrem aut matrem super Clirislum, non est
gie, de octo capi(ulis,adquse responderis. Paulisper eo dignus (Mat. x, 37).
decseteris laceo [A/. tacens]. Prima illa blasphemia, 9. Invisibiles sunl angeli. Hieronymipura fides ac
quod nec Filius Patrem, nec Filium possit videre sineeritas.—Objicitur tibi, quod magisler tuus, qucm
Spirilus sanclus, quibus a te telis confossa esi ? ]j catholicum vocas, quem defendis obnixe, dixeril:
< Sanctam, inquit, et adorandam Trinilatem, ejus- i Filius non videt Patrem; et Filium non videt Spi-
dem stibstaniise, el coseternam; ejusdem glorise el ritus sanclus : Et tu mihi dicis : Iuvisibilis Pater,
diviniiatis credimus : anathemalizantes eos, qui invisibilis Filius, invisibilis Spirilus sanctus : >
grande aut parvum, aut jnsequale, aut visibilein quasi non et Angeli et Cherubim et Seraphim, se-
deiiate Trinitatis quidquam loquunlur. Sed sicut cundum naturam suam oculis noslris invisibilessinl?
incorporalem, invisibilem, et seternum dicimus Pa- Certe David etiam de aspeclu ccelorum duhitans :
trem : sic incorporalem, invisibilem et seternum di- Videbo,inquit,cmlos, operadigitorumtuorum(Ps. VIII,
cimus Filium et Spirituro sanclum. >Nisihoc diceres, 4). Videbo, non video. Videbo, quando facie reve-
Ecclesiam non teneres : et tamen non qusero, a si lata gloriam Doraini fuero contemplatus : nunc au-
anie non dixeris : non eventilabo, si amaveris eos tem ex parte videmus, et ex parle cognoscimus
qui talia prsedicaverint; cum quibus fueris, quando (I Cor. XIII,9). Quseritui'416 an Palrem videat Fi-
ista dicentes exsilia sustinebant : quis sit ille , qui lius : et lu dicis: < Invisibilis Pater esl. > Deliberalur
Theone presbytero Spiritum sanctum Deum [A/. an Filium videat Spirilus sanctus : ei tu respondes,
Domini] in Ecclesia prsedicante, clauserit aures, fo- <Invisibilis est Filius. > Versaturincausa, an seinvi-
rasque cum suis concitus fugerit, ne lanlum audirct Q cem Triniias videat, humanseaures lantam blasphe-
piaculum. Slatim 415 Tsera conversione fidelem, miam ferre non sustinenl: et lu dicis, < Invisibilis'
inquit, volo. Miserabilis Prselexlatus, qui designatus Trinitas est. >In laudes cseleras evagaris : peroras
consul esl mortuus. Homo sacrilegus, et idolorum in his, quse nullus inquirit. Audilorem aliorsum
cullor, solebal ludens beato Papse Damaso dicere : trahis, ut quod quserimus, non loquaris. Verum lisec
h Facite me Romanseurbis episcopum, et ero proti- ex superfluo dicta sint.Donamustibi,utnonsisAria-
nus Christianus. Quid milii longo sermone et lacinio- nus : immo plus, ut numquam fueris. Concedimus,
sis periodis Arianum te non esse demonstras? Aut ut in exposilione primi capiluli, adversura te nulla
nega hoc dixisse eum, qui arguilur : « aut si locu- suspiciosit, et totum pure, tolum simpliciter sis lo-
lus es( talia, damna, quia dixerit. Vis scire quanlusi cutus, eadem simplicitate el nos lecum loquimur.
sit ardor bene credentium? audi Apostolum :Et si Num papa Epiphanius accusavit le, quod Arianus es-
nos [Al. homo], aul Angelusde cwloaliter evangelixa- ses? e Num Eunomii ikBiov,aut f jErii libi impegit
Verilvobisquam annuntiavimus, anathema sit (Gal. i, hseresiro? Hoc per totara Epistolam quserilur quod
8). Tu inibi ut crimen extenues, et dissimulatono- Origenis dogmalum sequaris errores, et quosdam
mine criminosi, qnasi secura sint omnia,et nullusi habeas luijus hsereseos socios. Cur aliud inlerroga-
in blasphemiisargualur, d otiosam fidemarlifici ser-. D tus, respondes aliud, el quasi cum siultis loquaris
mone contexis. Dic statim, et Epistola tua hoc ha- dissimulalis criminibus, qusein litteris conlinentur,
H Cum nenipe anlea Macedonii hseresim secutus sive enodem.Victorius et Martianseuserosatn legunt.
sit Jo. Hierosolymitanus, el s. Spiritus divinitaiem — Erosam fidem. Non mrosam, sed otiosam lidem
negaverit. Quod subdit de Praetextato altera expro- leguntmss. codices.ConjicitErasmus legendum eno-
bratio est in Joannem, qui utilitaiis causa a Mace- dam, sive enoclemfidem, id est simplicem, el niliil
donianis secessil, et nihilnonmovil, utHierosolymi- habentem dislorti. Quod Marianus impugnat in suis
tauus episcopusiieret. sclioliis, probans erosamfidem legendura, hoc est
"DVid. Ammian. Marcellin. lib xxvn, c. 3, ubi de nou integram, neque sanam. MARTIAN.
R. Pontif. magnificenlia loquiiur. e Num Eunomii. Sorbonicum exemplar ms. Num
c Olim erai, aut si locutus est talia, eum damna Eunomii, id est sine Deo, aul Erii tibi impegithwre-
qniddixeril. sim. Editi omiiiunt nomen Mrii, qui et ipse Arianus
Reposuimusotiosamex fide mss. et vetusliorum fuit ac hsereticus. Vide Epiphanium lib. III de Hse-
editiotmm, ipso eliam cogente orationis contextu. res., et Augustin. in libro ad Quodvultdeum.
Puta dici inanem sive inutilem ac superfluam iidem. MARTUN.
Eo sensuQuintilianus otiosiimsermonemdixit, ut ab f Haud bene Marlian. Aerii pro JErii, quod cele-
aliisexemplisabslineam. Erasmus maluisset enodam, bris hsereliciest nomen.
PATROL.XXIII. 12
 m S. EUSEBH HiERONVMI S54
replicasqiiid in Ecclesia prsesenti Epipbanio dixe-. APapa Epiphanius loquebatur : quandb stib illius no-
i'is ? Confessionemfidei postularis, et disertissimos rnine in vos [AJ. nOs] jacula lorqiiebanttir. Tii et
traclatiis luos nolentibus ingeris? quseso, leclor, ut cborus tuus canino riclu, naribusqtie cOnlractis,
meuior tribunalis Domini, et de judicio luo te intelli- scalpentes capita , delirtitn senem a nulibus loqtie-
jiOjisjudicaiidum, nec milii, nec adversario faveas, bamiui. Nonne anle sepulcrum Domiui misso Archi-
neve personas loqueniium, sed causam consideres. diacono prsecepisti, iit lalia disputans cOntiCesceret?
Picamus ergo quod ccepiinus. Quis hoc umquam pfesbytero siio corain plebe im-
10. Isaias Virginh demonstralor, — Scribis in Epi- peravit [.4/. impeifavii] Episcopus ? Nonhe cum de
slolalua, quodantequaniPaulinianuspresbyterfieret, b Ahaslasi pergeretis ad cfucem , et ad eum omnis
numquam te Papa Epiphanius super Origenis er- setatis et 418 sexus tufba confluerei, Offerenspaf-
rore convenit. Primum dubiura est, et de personis vulos, pedes deosculans, iimbfias vellens : ctimque
dispulo. Ille objecisse se dicit, lu negas: ille tesles non posset prsemovere gradum, sed in uno loco vix
profert, tu non vis audire productos. llle etiam com- fluctus iiiuhdanlis populi suslinerel, tu torlus invi-
memorat aliuin esse conventum, lu pro utroque dis- dia adversus gloriosum senem ciamitabas : nec eru-
simulas : mitlit tibi per Clericum suuiii episiOlam, buisli ih os ei dicere, quod volens et de induslfia
responsionem flagitat: taces, mtitire hoii audes, et ]j morareturiRecordare, qiiseso, illius diei, quando ad
P«lestinse provocalus, Alexandrise loqueris. Inter il- horani septimam ihvitatus populus spe soia , quasi
lum et te, cui accommodanda silfides, 11011 est ineiiin "postea auditurus Epiphanium esset, delihebalur ,
dicere. Puto quod nec ipse atideas adversum lalem quid luuc concionatiissis. Nempe contra Anlhropo-
ac tanium viruin, tibi veritatem, illi mendacium 417 Jhorphilas, qui simpliciiate riisiica Denm habef e
deputare. Sed fieri potest, ut Unusquisquepro Se lo- membra, quse in divinislibris scripta sunt, arbitfah-
qnatur. Teipsum contra te testem VOcabo.Si enim tur, furehs et indignaiis loquebaris : oculos et ma-
nulla de dogmatibus qlisesiio versabalur : si sloma- nus et totius csorpofisiruncum, in senem dirigebas,
cbiim senis non moveras : si ille libi niliil feSpori- vokms illum suspeclum lacerestultissimse hserescos.
derat, quid necesse erat, ut iii iifldEcclesise if.ic- Posiqnam lasstis Ofe afido , resnpihaque cervicc ac
taiu, decunciis dogmatibus, honrorionsatis eloquens, trenientibus labiis conticitlsti, et tandem totius po-
dispuiares : de Trinitale, de assumptione domiriiei piili;volo coinplela sunt, quid tibi fecit delirus et
corporis, de eruce, de irtferis, de Angeforum na- fSflutissenex? Surfexii, ut se ihdicsiret pauca dictu-
ttir», deahimarum slatu, de resurrecfione SaivatO- rtim esse', salulataque et voce c et manu Ecclesia ,
ris, etnostra: et in terra, quai forsitan Oblitus es « Ctiiicta (inquit) (juse loctiiUs est CoTIegiofrater,
scribere, praesentibus-populis et tali ac tanto viro, iG setate lillCfsmeus, coulia AnthfopomOfpBItarumhse-
intrepidas diceres, et omnia Unasaliva contihuares? resihi, behe et fidelilef iocuWs-Csl, quse mea qiioque
Ubi swnt veteres EcClesisetractatores, qui vix sihgii- damnatuf voee.-Sed sequuniesi, iit * quoriiodohanc
la&qiisestionesexplicare multis voluminibiis potue- haeresim Conofemnamus, etiani Ongenis perversa
ruivt? «M electionis vas, tuba Evangelii, rugitus dogmaia condemnemus. > Qui fisus omhiuni, qtise
leoms=nostri, teniiruusgeiitium, ffuiiteneioquentise acclamatio coiiseciita sit, pulo quod reiineas. Uoc
Gtoistianse, qui mysteritiiW retro generationibus est iilud quod iii Epfstola tua dicis , loquentem il-
ignoratum, ev profundrtni divillarum sapiehtise el lum ad populuih quse vellet, et qualia vellet. Sci-
seientise;Dei^magis miratuf, quam loquitur (Rom. n, Iicet delifabat, qul ih fegno' tuo conlra iuam senlen-
35> Gofei, 26)?' Uln: Isaias Virginis demonsirator, liam loqiiebatur. Qtisevellet, iiiquis, et qualia vel-
qai iwuna qusestione succulh'beiis afi : Geiteraliontm let. Vef iauda, vei fepfoba. Qiiid et liic dubius in-
ejm qriis•enafrabil (Isdi. EHi; 8)?JRepertus esl sse- cedls ?* Si bonsi"efahf quse iOquebatur, cur non
culis noswis-haudgrawdis'homunculus', qiii de ciirie- apef te"pfsedicas ? Si niaTa, cur non constanler re-
tis Ecctesiss qusestionflius,uno lwgtise:rotaiii sole preliendis ? AtqQicoiumna veritaiis ac fldei, qui de
elarius!coruBcareti Sinemo ate pesiulabat, et traii- tanttf viro ahdet dicere, loqiiente illo ad populum
quiila;erant omni», stulte tanta- dfepulandi' voluiistiB quse veliet: de seipso'quam prudehter et verecuude,
subire discrinviha. Si jam lune i» satisfaclione1fldiei qiiam huittiliteV referaf, cohsideremus. < Cum,
loquebaris, ergo non est ordinatio presbyleri, causa inquit, etnos quadamdie ante eum locnti essemus
disGprdise:,quem,consjat, mulio post iempor,e coa- el praesensle.ctio [Mvangelii]provocasset, audicnte
siiiutji.m.,Fefellisti absentesj et litterse tuse peregri- illo, et uhiversaEccliesia-, de fide et omnibus 419
MS1auribus=biandiuniur. ecclesiasticis dogniafibus fisec locuti sumus ,. qua; et
Sos.hic.eramus,. cujicta. semper, gratia Dei, indesinentei' imEccIesiat doce-
fl;., Anthtopq,morpliiice,.—
novimus, quandffcCOJitra. Origeneni in Ecelesia. tua', musvet-in:cateclicsibusv >

*""
Vox nujibitsinvetctrLkedit,.desidemtur.'PoKOiefe
Sftcinejnji;loeo; stni-iqijjaiimsimiAirchjdjaBoniimunu^
animaayeKlft*.
b Vie|pr. ,c\vuo-ruo-eL,
quodest de loco Resurreciio-
nj?..adj,lcjcumrsis'e>stationenij cnueise Vetus.tautem
etiii.. perperam, nonnecum uim omiD.eksmva-Aria-
slasio pergeretis, elc.
c Mantiisciiicel;ad osilata , dfeinde"
porrecta , qUai
vctus-enat salotalioiiis eliain Ecelesiastibseconsue-
liidot; GrabciidicuoltifiaviTors5ui yeip&v<{L>.rip.u&i:
d VietUKOditv.cEgawi» est;ut liquido^expiicenuisquo-
modb.hant hmesinvicondemnemus:
S6S LIBER CONTRAJOANNEMHIEROSOLYMITANUM. 566
12. Paler episcoporumEpiphdnius. -—Rogo quse A. quadragesimam locutus es, quomodo te quadamdie,
esl ista cohfldeniia, qui tantus auimi tumor? Gof- nl de cunctis dogmatibus diceres, una lectio provo-
giam Leoritinum Cuncli philosophi et oratores lace- cavil ? Sed et hic ambigue loquitur: polest enim
rant, qiiod ausus sit, publice sella posila , polliceri fieri, ul quseper quadraginla dies tradere solebal in
responsurom se, de qua quisque re interrogare vo- Ecclesia baptizandis, hsec sub unius leclionis occa-
Itiisset. Nisi me honor sacerdoiii, et veneratio no- sloue perstrinxerit. Ejusdem enim eloquenliseest, et
rhinisrefrenafel, et scirem illud Aposloli : Nescie- pauca multis, et multa paucis verbis posse dicerc.
bam, fralfes , qitia Ponlifex est : scriptum est enim: Hoc quoque intelligi datur, qtiod poslquam illum una
Principempbpttli tui non maledices (Act. xxm , 5; lectio provocavit, inflammalus ardore dicendi, per
Exod. xxii), qlia vociferatione et indignatione ver- quadraginla dies numquam lacuerit. Sed et otiosus
bortim, de tua iiarraiione conquerefer ! Licct ipse senex , ex ejus ore dependens , dum res inaudilas
hominis tui exlemies dignitalem, cum patrem pene scire desiderat, pene dormiens ceciderit. Ulcumque
omnium episeoporuth ,. et anliquse reliquias sancti- toleranda sunl: forsitan et hsec siropliciter more suo
tatis ei opere et sefmtine despicias. Dicis te qua- sit loculus.
dam die, ctim prteseiiElectio provocassel, audiente 14. Joannes lacere jussit Epiphanium. Epiphanii
illo et universa EcClesia, de Ddeet omnibus eccle- B littera ad Siricium. — Ponamus reliqua , in quibus
siasiicis dogmatibus dispulasse. a NunC esl mirari post Iaciniossedisputationis labyrinlhos, nequaquam
DeniOstheneni,qui pulcherrimam oralionem conlra dubiam, sed aperlam ponit sententiam , et rairos
JEscliinem multo tempore dicitur exarasse. Fruslra traclatus suos boc flne concludit: < Cum hsec ipso
suspiciraus [Ai. suscipimus] Tullium;b refert enim prsesenle locuti essemus, et ipse post nos causa ho-
Cornelius Nepos, se prscsente, iisdem pene verbfs noris, quem eisuperoranem mensuram exhibuinius,
quibus edita est, eam pro Cornelio seditioso iribuno provocalus esset ut diceret: prsedicationem noslram
defensionem peroralam. En Lysias nosler, en Grac- laudavit, atque miratus esi, et caiholicam fidem esse
"ehus,«t utaliquid de ueotericis inferam , Qu. Ate- omnibus declaravit. Quantum ei super omncm men-'
ritis, qui ingenium in numerato habebat, ut sine suram honoris exhibueris , declarsuii supra mensu-
monitore tacere non posset : de quo egregie Csesar raro exhibilse contumelise : quandO eum per Archi-
Auguslus, < Quintus, inquit, * noster sulflaminan- iliaconum lacere jussisti; et morantem in populis ,
<!usest. > laudis cupidum pertonabas. Doccnt prsesentia de
15. CbnsuetudoEcclesiwpro baptizandis. — Quis- prseteritis. Ule per lolum exiude iriennium suas in-
tquamneprudentum et sani capitis in uno Eccleslse jurias devorat, privalaque simultaie contempta, fi-
tfactatu, define et deomnibus ecclesiasticisdogma- C dei tantum correctionem postiilai. Tu quisumptibus
libus se asserat dispntasse ? Quseso te ut ostendas abundas [Al. abundans], et d tolius orbis religio lu-
milii, "qusesit illa lectio , tolo Scriplurarum sapore crum tuum est, gravissimos iilos iegalos tuos huc
tOhdila , cujus le occasio provocarit, ul repente ad illucque transmitlis , el dormientem senem ad re-
periculum ingenii descenderes ? Etnisi libi diserti- spondendum suscilas. El revera cui lanlum honoris
tuditiis liise fluvius inundasset, poteras argui, quod dctuleras , jiisiuni 421 erat > ul lua prseserilm ex-
non posses ex tempore de cunctis dogmalibiis dicere. lemporalia dicta laudarel. Quia verosolent interdum
Verum quid boc est ? aliud promittis, et aliud ex- bomines laudare quod non probant, et alienam stul-
Wbes. Gonsuetudoautem apud nos istiusmodl est, liliam cassis nutrire prseconiis , non solum tua dicta
til his. qui baptizandi suiit, 420 Per quadraginta laudavit, sed laudavit alque miraius est: et ne mi-
dies, publice tradamus sanctam et adoraodam Tri- raculum quoque parvum esset, calholicse esse fidei
iiilalem [fideisymbolum]. Si te prassens leclio pro- onini populo declaravit. Hsccquam vere dixerit, et
tocavit, tit de cunctis dogmalibus una liora diceres, nos lestes sumus qui audivimus, ad quos tuis voci-
quid necesse fuit quadragiula dierum replicare do- bus perlurbalus venit exanimis , temere se commu-
ctrinam ? Sin auleni ea referebas, quse per lolam nicasse, dicens : Rogatusque ab omni Monasterio,

a Ita mss., pro quo editores substituunt non, ex J) tiilium fieret. Jtaque divus Auguslws<oplimedixit :
consequenli, ul aiunt, serie oralionis. At pula iro- Aterius nosler sufflaminandus.csi.Ubi alias legitur :
nlce loqui Hieronymum. sufflammandus, alias suffibuiandus. Erat porro suf-
b Scripserit liaic noster Nepos in libros de Cicero- flamen relinaculum srotse decurrentis, ne velocius
nis Vita, qui iniercidit. Altamen cum Plinii testimo- xlecurrercl. Gallice sufflamineinlelligitur enrayer les
nio pugnant, qui lib. I, Epist. 20, tradil Ciceronem roues d'un carrosse, elc, Hac voce abusus est im.pe-
pro Cornelio quadriduo egisse, ne , inqtiil, dubilare ritus Joannes clericus in Questionib. Hieron. quasi
possimus, quw per phtres dies, ul necesseerat, idiius timiuissel ne rotatu quodam ferrenlur bodie in prse-
dixerit, postea recisa ac purgata in wmm iibrum yrcm- ceps studia sacrarum jilierarum. MARTIAN. — Seneca
dem quidein,umtmtmnen, coarctosse.In veteri aulem iri ivDeclamatioiiUm:Tantailli, Aterio, erulaelocitas
edil. Jbsoltite scrihitur iisdemverbis; et paulo ante, jirationis, ut viliumfierei.Itaque DivusAugustusnptiine
vocesmuito temporedesideranlur. Mixit.: Aterius nasler sufflaminandus est. Vid, et de
« Nasl-ersuffiaminandusesl. Erasmus legit corrupte .morleClaudii.
sufflammaiidus; vetus codes infiuminandus.De boc d Toiius orbis religio. Vides lociipleiajos tempore
verbo isthsec legi apud eruditos : Sufflaminb, signifi- Jlieronymi sacerdotes ex Chrisiiauorum oblnijoni-
catsufilamiuecomprimere et relinere. Seneca \ De- -bus,qai causaireligiojiis IJierosolymam pergebant.
clamalione : Tanla illi erctl velocilas orationis, ut MARTIAN.
567 S. EUSEBH HIERONYMI 5G8
ut ad le de Betbleem reverteretur, lantorum preces t^ do , neque docuimus (absit enim), et alienum hoc
iion ferens , sic reversus est vespere, ut medio no- esse a prsedicatione Ecclesiastica confitemur. >
ctis aufugeret, et litlercc ad papam Siricium pro- 16. Origenis errores.—Quserimusutrumanimscan-
bant: quas si legeris, pervidebis, quomodo tua dicta lequam homo in paradiso fieret, et plasmaretur
miralus sil, ct catholica declaraverit. Verum nugas Adam de lerra, inler rationabiles fuerint creaturas;
terimus, et aniles et superfluas canlilenas longo ulrum proprium statum habuerint, vixerinl, raoratse
sermone convincimus. sint, atque substiierint, el an Origenis doclrina sit
15. Transeamus ad secundam quseslionem, in qua vera , qui dixit cunctas rationabiles creaturas, in-
quasi nihil sibi proposilum sit, securus et ructans corporales et invisibiles, si negligentiores fuerint,
dormire se simulal, ut legentes faciat dormilare. paulalim ad inferiora lahi, et juxta qualitatcs loco-
a Sed de reliquis quas ad fidem perlinent, sermo no- rum ad quse defluunt, assumere sibi corpora. Verbi
bis erat, id est, omnium visibilium, et invisibilium, gratia, primura selherea, deinde aerea. Cumque ad
ccelestium lorliludinum, et terrestrium creaturarum viciniam lerrse pervenerint, crassioribus c cerpori-
unum et eumdem esse conditorem b Deum, id est bus circumdari, novissime huroanis carnibus alli-
sanctam Trinitalem,< juxta bealumDavid dicentero : gari, ipsosque dsemones, qui proprio arbilrio cum
Verbo Dotnini cmli firmati sunt, el spiritu oris ejus B principe suo diabolode Deiministerio recesserunt,
bmnis virtus ebrum (Psal. xxxn, 6): quod simpliciier si paululum resipiscere cceperini, bumana carue
oste.ndit et bominis creatio. lpse est enim qtii, ac- vestiri, ut acta deinceps pcenitenliapost resurrectio-
cepto limo de lerra, plasmavit hominein, et per gra- nem eodem circulo, quo in carncm venerant, rever-
liam proprise insufflationis animam donavil rationa- lanlur f ad viciniam Dei, liberali eliam aereis athe-
bilem [Al. ralionalem], et liberi arbilrii, non reisque corporibus, et lunc omnia gemia curvent
partem aliquam suse nalurse (juxta c quosdam , qui Deo, coelestium,lerresirium, el infernoruin , et sil
hocimpieprscdicanl), sed propriam condilionem. Et Deus oinnia omnibus. Cum ergo 423 >sla °.uac-
de sanclis Angelis seque credunt, secundum divinam rantur, cur tu omissis super quibus pugna est, de s
Scripluram422 Qe Deodiceiitem : Qui (acil Ange- scamroate et loco certaminis egrediens, in peregri-
los sttos spirilus, el ministros suos ignem urenlem uis ct longe alienis disputalionibus immoraris?
(Psal. cni, i) : de quibus credere quod immutabilis 17. Quid in libris vepl 'Apyo>vdicebat Origencs.
[A/. immulabiles] naturae sini, non concedit nobis Quo lempore Commentariosedidil in Ecclesiaslen
Scriptura, dicens : Angelosquoque qtti non custodie- Hieronymus. — Credis quod cunctas visibiles, et
runl suum principatum; sed clereliquerunl proprium invisibilescreaiuras unusDeus lecerit: hoc et Arius
domicilium iu judicium magni d diei, vincutis mter- Q conrilereiur, qui dicit cuncta creala per Filium. Si
nis in tenebris custodivil (Jud., 6) : quia immutati de Marcionis arguereris hseresi, quse alterum bo-
sunt, et ex propria dignilale el gloria, magis in dse- num, alterum juslum u Deuin inferens; illum invisi-
nioiuim ordinem abisse eoscognovimus [Al. cognos- bilium, hunc visibilium asseril Crealorem , recle
cimus]. Animas vero honiinum ex Angelorum ruina, niihi de hujusmodi satisfeceris qusestione. Credis
aut ex conversione fieri : neque credidimus aliquan- quod universilaiis Trinitassitcreatrix. Islud 1Ariani

a Ex his incipit aniiquissimus S. Crucis in Jeru- 552 : jFieri posseut quemadmodumde incredulitate ad
salem de Urbe nis. litleris fere, papyraceis , sive ut fidem, ab incontinenliaad caslitatem, el universe a
iu jEgyplia papyro occurrunl, exaratus, sub hac nequilia ad virtulem homo convertitur,ita el, Angelus
Epigraplie : Incipit Eusebii Hieronymi de Resurrec- cui animmcura stalim ab orlu commissa est, malus
tiane carnis. Tale fragmenium studiosus non nemo inilio esse possit, deindevero qua proportione is cre-
sibi ex integro opere exscripserat. dit, qui sibi traditus est, eademet ipse credat, el tan-
b Vox Deum in laudato ms. desideratur : paulo tos faciat progressus, £>syevea-Oui uvrbv"Ayy^ovevu.
post, qttod simililer liabelpro simpliciter. TWV SiuTTuvzos T6irpoo-omov
/3)>ew6vT(ov TOVev ovpuvols
c Puta Manichseos. Moxcod. S. Crucis, wqttecre- nurpos, ut utius ex AngelisfaciemPatris qui in cwlis
dentes; velus edil. mqueordiuntur. est, setnperspectantibus,efficiatur. Nescio itaque an
d Mendosehactenus obtinueral Dei pro diei, quod i[) verius visionem veteres ediliones leganl; tametsi
emendamus excod. S. Crucis, pr.-eterVulgattimin- viciniam, nec diverso quidem sensu, prseferl nosier
terprelem, Graecoetiam textu, tameisinon
hp.epus,assentiente. quoqtie ms.
Conciunius deindecod. idem, alio sen- B De scammate.Bene monel Marianus, et castigal
su, quia mutati sinl. Tum vetus edit., ex propria di- Eiasmum legenlem de stammale, elc, quuin niss.
et magis quam Dei, in dmmbnum, etc.
c Cotl. gloria,
qnilale omnes legant scammale.MARTJAN. — Sic Veteres ap-
S. Crticis, corporibus circumdalas , novis-
sime eliain humanis carnibus pellabanl fossam, qua stadium claudebatur, el quam
alligaias,ipsosque, ctc; ultra progredi certanlibus non Hcebat.Yetusedit. de
ut
et paulo posi, acceptadeincepspmnitentia.
f Martianseusait : < lloc loco errorem Theologi- numeri tui ordine : Erasm. de slammate.
h Deutn inferens. Non serens, neque ferens, sed in-
cum iiiferunt veteres editiones Erasmi, et Mariani
Victorii (addere potnisset et vetustiores alise), ubi ferens reperi scriplum iu velustis codicibus.
legitur revertantur ad visionemDei: quasi Dsemones MARTIAN.
aliquando Dei visione beata frui potuissent. >At non i Aricmi, et Hemiarimi. Ita legit ms. Sorbonicum
eatholiciis, sed Origenis sensus liic edisseritur. Num exemplar : in Cluniacensi vero non iisdem verbis,
porro levior esl error, Daeinonesacia pceniteniia ad sed eodem seusu, Ariani et Eunomiani negant.
viciniam Dei reverli quam ad visioneml Sic auiem MARTIAN.
re ipsa Oiigenes sensit tom. III in Matthseura,pag.
1569 LIBER CONTRAJOANNEMHIEROSOLYMITANUM. 5T0
et Heraiariani negant, Spiritum sanctum non condi- A flatione donala est: an in c sexlo die quando corpus
lorem, sed conditum blasphemantes. Sed le quis hoc exlimo formatum est,etesseelvivere,Dei potestate
lempore insimulat Arianum ? Dicis animas homi- susceperit. De hoc laces, etqtiidqtiseratursciredissi-
nura non partem Dei esse naiurse; quasi Manichseus mulans, insuperfluis qusestionibusoccuparis. Orige-
nnnc ab Epipbanio sis vocatus. Detestaris eos, qui nem re)inquisintacttim,etcontra Marcionem,Apolli-
animas ex Angelis asserunt fleri, et illorum ruinam narem, Eunomium,Manichseum,ArLimdc;eierornm-
nostram dicunt esse substanliam. Noli dissimulare que hsereticorum ineplias debaccharis. Manum pe-
quod nosti, a nec simplicitatc quod non liabes finge- leris, et pedem porrigis; et tamen dogma quod
re : NecOrigenes umquam dixit ex Angelis animas reiines, latenter insinuas. Sic nos rusticos placas ,
fieri, cum ipsos Angelos nomen esseofficii doceat, ut luis penilus non displiceas.
non naturse. In libris enim itep' 'ApyHv,et Angelos, 19. Dicisex Angelis dsemonespolius quam animas
etTIironos, et Dominationes,Polestatcs, et reclores fieri, quasi non et ipsi dsemones juxta Origenem ,
mundi, el tenebrarum, et omne nomen quod nomi- e animsesintaerei corporis, etex dsemonibuspost-
natur (Ephes. i, 21), non solum in prsesenti sseculo, ea si resipuerint, humanse f animse sint futuri.
sed in fuluro , dicit animas esse eorum corporum, Angclosscribisessemutabiles, et sub eo quod pium
quse vel desiderio, vel ministerio susceperint. Solem B est, illud quod impium est introducis; ut mullis pe-
quoque ipsum el lunam, et omnium astrorum clio- riodis animsefianl non ex Angelis, sed ex his voca-
rum, esse animas rationabilium h quondam et incor- bulis, in qmc prius Angeli mutati sunt. Volo quod
poralium creaturarum : qusenunc vanilati subjeclse, dico, manifestiusfieri : finge aliquem tribunitise po-
ignilis videlicetcorporibus, quse nos imperiti et ru- testatis suo vitio regradatum , per singula mililise
des luminaria mundi appellamus, liberabunlur a e equestris officia, ad tironis vocabulumdevolutum,
serviluie corruptionis in libertatem glorise filiorum numquid ex tribuno staiim fit liro?Non; sed anle
Dei. Unde et omnis crealura congemiscit el parlu- primicerius, deinde h senalor, ducenarius, cente-
ril. El Aposlolusdeplorat, dicens : Infelix egb ko- narius, 425 biarchus, circitor, eques , dein liro;
mo, quis me 424 Hberabitde corpore mortis hujtis? et quamquam tribunus quondam miles gregarius
Non estistius temporis conlra dogma geniilium, et sit, tamen ex tribuno non liro, sed primicerius
ex parle Platonicum, scribere. Ante annos ferme factus est. Docet Origenes per scalam Jacob paula-
decem in Commenlariis Ecclesiaste, et in explana- tim rationabiles creaturas ad ultimum gradum, id
tione Epistolsead Ephesios, arbilror sensum animi esi, ad carnem et sanguinem descendere : nec fieri
mei prudentibus explicalum. posse, ut de centenario numero subito quis ad
18. Iloc nuuc rogo, qui tanla loqueris, qui de G unura numerum prsecipitelur, nisi persingulos iiunic-
cunciis sermonibus sub uno tractalu edisseris veri- ros, quasi per scalse gradus, ad uliimum usque per-
tatem, ut respondeas sciseilaniibus brevem absolu- venial; et tot mutare corpora, quot de cceload ler-
tamquesenleniiam. Quando plasmavil Deus homi- ram mutaverint mansiones. Hsesunt strophsevesirse
nem ex limo, el per gratiam propriae insufflationis atque prsestigise,quibus nos Pelusiotas et jumenia,
ei animam Iribuit: utrum illa anima fuerit ante et et animales homines diciiis , quia non recipimus ea
substiterit, et ubi versata sit, quse Dei postea insuf- quse spiritus sunt (Vid. Epist. Pammachio el Oce-

a S. Crucis ms. nec simpticitalem, quam non ha- tradilur Legionis ejtts, qui cum Exsuperio, ut in
bes, elc. exercilu appellant campiditctore (lege campidoclore
h Idem ms., quarumdam. Vid. qtiae annolanius in Grsec. enim oiikoSiSuY.zns, et 6n\oSiSuo-Y.ukos)et Can-
Episi. ad Avitum, alque alibi; S. quoqiie Augusti- dido senatore mUilum, accenderat exhorlando singu-
num in Eucliiridio. tos, etc. Sed etiam in Theodosii Novelia, til. 29,
c ln eodem ms. anin quintodie quandocorpus, etc. de Scholaribtis, ubi Comitibussclwlarum verberandi
et mox viderepro vivere. regradandique senalores ac ducenarios licentia dene-
d Nomen Arii ex cod. S. Crucis supplelur, juxta j) gatur, et mox iterum senatorum , ducenariorum,
quem iiidem legimus paulo iiilra retices, pro quo centenariorumc|ue mentio est. Constantinus M. c. i
antea erat relines. Cod. Juslinianei dcOffic. Mag.Off. Agentibus in re-
e In antiqtiis ediiionibus glossatoris manu, Hoc bus iia respondet:Privilegiis dudum Scholaeveslrse
est pium animw sint atrei corporis, et hoc est impium indnliis et iniegris reservatis, ad DUCENARIAM ,
ex Dwmonibus,elc. Dcinde isilisec,Angelos scribis CENTENARIAM,et BIARCHIAM , nemo suffragio,
essemutabiles, in cod. S. Crucis non habentur. sed labore unusquisque perveniat, etc Erant
f Animwsint, elc. Idem exemplarCluniac. omiltit in Scbola Agcniium in rebus equestris sive ilaque pala-
haec verba, hoc est pium, quse in aliis libris super- linse militise, vel aliorum cohortium qui Principis
flue leguntur. MARTIAN. respublicas vel privalas tractabant, certi gradus
« Equestrem vocat palatinam, ut puto, miliiiam per quos paulatira fuitascendendum, primo equites,
sive militum, qui pro palatio excubabant. mox circitores, dein biarchi, elc. Noinen Centenarius
h Senatorem non militarem dignilatem , sed ur- hic apud Hieronymum deerat. El suppleiur, e ms.
bicam esse causatus vir doclus , perperam hic in- S. Crucis. |Pro circitor alii docli viri legunt cirmi-
irusum nomen isiud putavit, aut mendose Iegi. Ai citor, cujus nec nominis nec dignilalis meniio tilla
non erat suspicioni locus; occurrit ncmpe , lamctsii quod sciam occurrit apud auctores. Circitor autem,
raro, apud veieres inter militise digniiales senaior, Grsec, irepioSevTris, et Y.elevrr)s,erat qui vigilias cir-
in Actis Martyrum Agaunensium a S. Eucherio scri- cumibai, renuniiabalquesi qua culpa essetadmissa.
ptisi Ineitamentumlamenmaximumfidei in itlo tem*! Vegei, lih. iii, c 8 : Nunc, inquil, militiw,factus dst
pmpmti S: Mauficiwnfidli primkcHum tum ttMi farttiuti et virclwet vomttwi Alli !t*i'im fimioHii
 371 S. EVmm JHERONYMI 372
giiq/id tfin.),.Vos .Hier^soly.mitseetiam Angelosder, ^ nia ya.iiona.lissit, el proprii arbilrii, et scinmsquod
ridetis. Per-Jjj-alMnlur [Ai- Wq'irab.unj;ii:r] i,nimedium D.ei jlla co.ndiiio sit. Nemo dubilat errare Mani^
s.esjjja flaysteria, .et ,de .Gentiliuin fab.ulis jdpgma chsej,iin, q.tiidicit.eam esse Dei subsiantiam. Hoc
cojatextjun)3iChrisijanis !au,'ftu'>puWicaljjir.Hp.cquod nnne inierirogo: Afliroaisla Dei conditio, liberi arbi-
xos.pjjrajjeninj[Al. taijterour], .cJjni in PJajone conr trii, raiionajis, neqtte de substanliaGr,e.at())is,.quan«
lempsimius.Cofl,tempsiniu.saMitcip,qttia Cbri&iisltilli- do facaa sit:: iijtrum eo leropore qjio ,de 5imo faclus
liam rgc.epjnius[Al. recipiroij-s],Recepiinus Clirisli estiipnio, eliflsufflatum estspiracuijtnivitaeinfaciem
siultiiianij fluia fatuum Dei fapieniius est Jiominir ejus: an quseprius fuerai [AL antea facta fuerat], et
b.us. $,01)pudel Christianps et sacerdoies Pei, .quasi i.nterijatipnabiles crealuras ,et incorporeas erat at^
de rebus ludicris agaiur, ? yerbjs ,dul)j'.stoajrere, ej, gue yjyebat, Pei postea ihsiifflajiojiedonaiasit? flic
ambigjja.slibrare sgntentjas,, jquibtis Joquengmagis tace§^ jjjc simplie.e.m«c rusticum ie simuJas; el sub
quam aiUdiensdecipituridjCcu'.}, 25"). yerbis ScripHira?,ea quse Scripiura iion senlit, xabs-
20. Pe quodain€r,igenisitt k<ecd\clo,.rrr Unus ,ex con.dis. In eo loco ubi dicis, quod nuMus quserit,
chorp vestro euni a nje (tenereiijr, ^it .diceret .quid non jllaro partenj aliquam esse jsuae[Al. diyinse]na-
sei)*iret de anima, fuisgejtoeao.tejcarijero, aii$oji lurse{juxta quosdamjqui boc impie prsedicani' "Hud
fuisset; fuisse r£sppjidi.tsimul,ei,corpjis elanjmaro. |B j roagis debucras dicere, quod oranesquserimus, non
Seiebaro boniiijero bmreticriiii laqueps in s.erajone eam , .quoepriusfueiat, non .eani quam anle condi-
q.iiijer.ere. f aipdemreperi enm, ex ,qjjo corpus ani7 der.at, quse anter ratioiiabiles atque incorporeas «t
hiass.ejt,cy tun,ceam djcere animam jnuijcj.jpatam, inyjsibi.lesicrealuras muliojaroiienip.ore «'ersabatur,
ijyae prims y.ej dsenion, ye) AiigeJ.usSatanse, yel Njhil hortiii) Joqjjeris, 427 prodncis BObis51^3)1^
spiriJ,us!?forjjjcalipjiis, aui)in parte cmjiraFJa, domir ,cl)a?.jiro,<eil abscondjs Origenem, ei sicut parvulis ci-
n.atip, potesfas , adminis,ljra,tprspirijtuj, aut iMijjcius bnm p.oscenlibjis,ludicra qusedamofferuntgerulse,ut
appellata sit. Si/ujj, anijija anleqnam Ap>iniji par-a.- aso.cejit mentes jeorum, sic tn nos ruslicos avocas
diso fqrmarclijr, j'nqu,ol.ibetslatu eit prdijie, et vixif, a,dalja , «t dum alterius persona! noviiale ^lener
et egit [A/. eral] ajirjjijcj(neqne ejjjm possumijsi.n.- jnjir, qtiod yoljimus non qjiseranjijs.
eqrpqrajem, ej. seternam in mpdujn glirjjjm jming- 22. JEt»aii} typo Epclesm; QiioiiclieDeus (ubricalur
bil.ejnl.Qrpentemqiiesejiti.re), "i.ecesseesl ui aliq.ua aniinqs ralipnales.Liberg ponfessiofidei, — Esto, h.oc
causa })i-secessei'il,cur qugeprius;sijie c.orpprefujt, iio.iiloqiiaris, et simpljcjtas (.oanihil in se habeat
jlQ.sleja cirejij)j,dajasjjt CiQrpoje.jE.lsj 426 ?nin)seest .qtj.odcaliide laceas. ,Quiergo de jjnima seniej dicere
jfjaiijjr.aleejs^ sine corpnYe,ergg contra iiaturaiji est cceperas, el de re lantaab exordio condjtionis hjnna-
esse in c.or.pore.Si C()niraiiajiiram esj, fJSSffjn cpr.-C iijX'repelere : cjir, djsputajione pendente, 9.d Ange-
ppre, er^f) r^surr.cctiocprpojjs .cpj|frajjatijrajrj erjl. los ei ad dispensatjonpm Domjnicj .corporjsrepente
Sed JIOJJfjef r,esiif,reciito pi]i)Ii\aijgfjjj-ani; ergq juxta lrajpspeiidi§: ej. lam grandi jn ro.edjo prselej^miss.a
sentenijijiu ypstrajj) cgrpys fljJOtje.onjraijsjliiramest snlebra, dybios nos ij) lulo hserere pateris? Si jnsuf-
c !'esurgeiis, anipiaiji opii haljebif. flatjp,,Dei(quo.d iioji vis, etqjiod njjjic relinquis am^
|}. Slgjijcltwutnnaniinare.p.qflu-lig est.-^r picis aj)i,- bigujim) humanse animsecomlitio esj: Eva, iu cjijus
qijjm nqjj e§|,e cje Dei sujisiapltia. Pjjlcjjrje. Danjnas facieni noi) iijsulflavit Deus, unde animjun Iiabuit ?
enim impiissimum Manichseum,quem norainare pol- Taceo de Eva , quse in typo Ecclesise de costa viri
Julio est. Dicis ex Angelis aninias itoii fierj. ^p- sediflfiala,npn deb.e(.ppst tanta, ssecula ijepoiujn ca-
quiqsct) pgulisper, Ijcet n.qyerih)flHP,sejisu dixeris. lumnias suslinere. Cain et Abel, primi ex primis
Qtiia ergo didicimus quid iicges, yolumus scirequid hominibus, unde habuere animas? Onine deinceps
eredas. '«Accepto, inquis., de terra limo, plasmavjt huraanum gOnus, quibus aniroaruin ceusetui' exoi--
Deu§ |iqiariijr|gni? pt ger.graliaii) prppriip ipsufflationis iliis? f Ulrum ex tcaduce, juxla bnita anjmalia : ut
aniinam donavit rationabilein; el liberi arbilrii, iion quomodocorpus ex corpore, sic anima genereini' es
partem aliquam susenaturse (juxta quosdajn, qui hpc anima? an rajinnabijes crealurse desiderio corporum
jmpie prseclicant'1,se.dpr.o.pj-ian)cpntijiiojjem. i Vi- D paulatiro ad lerrani delapsse, nqyissime etiain hu-
cjeie quanip cir.curoilii,qpod non quaeriinus,eloqua- manis illigalaecorporibus sint? An certe (quod Ec-
lur. Scimus quod de terraDeus plasmayil hp.qijnerji, clesiasliciim pst secundum eipqtiia Salvatqris) Paler
noyimus quoolinsufflayit in facjej)) eju|, et.a,jactus meus £ usque,n\q,dqdpexqtur,el ecjq operqx(Joaiu y,
est in aniniaih.viyenlein : npn jgnorajiius qpodani- m). h Et illud Isaise : Qui format spiritmn hominis
s Cod. S, Crupjs., veybfi^ubia qiiwrete. levipra ad f Vid. si lubet epist. 81 in noslra recensione de
j^arglue.m'jijinptaiitu,)'., animaruni or.igine.Mox cod. S. Crucis paulatim ad
}"}\\ nW: ftfiw 'i ?> WtJFiia.naep, ipspeciis foxiitu- lerrenn delapsw, ctc
' dyiis]
'" legi^uc pjo fqrnicq^ionis.. , P Deerat tneus, quod supplet ms. Gricco textu as-
s Illud, restyrgens',jn ms, S»Prucis non habelur. sentiente. Pro lsaiw autem Viclorins Zacharim le-
d ]$em lns., e| [qctus sit ho.moin qniniam, etc. git, sicque reponendum ntoncl Manianseusquoque ,
Tqifl, ^pjwtj?otjQc|Qeys iliam cxetmril, cjusquecon- quod liiijtisprophetM sinl verha cap. xn,l. At mss.
lioii suffraganltjr.
""?' ^jV Sc.Crueis rcriemii)'.Pauio,infra velus Edilio h Et itiud Isaim. Pro Jsaim legendum Zachariw :
et c.au!s,q m mediq pra}iermi$sq.,noj\ s.o/iiis.difbiqnos- hsec enim verba apud Zachariam posita leguniur
<r.a,sed \n hito, e{c, cap. XII,1, licet ap.ud"Isaiam multa dicantur cap.
575 LIBER CONTRA JQA.NNEMHIEROSOLYMITANUM. 57*
in ipso. E.t in Psalmis ; Qui fittgilper singutos cordq ^ te rursuni, lector, admoniluin volo, ut cum timoreet
eorum (Ps. xxxii, 15), quotidie D.eusfabricatur ani- judicio Dei me scias loqui, et te audire deb.ere. Ne-
mas : cujus velle fecisse est, etconditor esse non que enim lanlai stultiiise sum, ut si in expositione
cessal? Scio quse contra hoec soleatis dicere, et illius fides mera est; et perfidise nulla suspicio,
adulteria nobis alque incesta proponere; quse lpo- quscram accusandi occasionem : el 429 dum yolo
gior pujgnaest, nec hujus temporis patilur angtis- aJiunvnotare culpse, ipsenoter calumnise. Lege ergo
tias. Eademcontroversia et in vos relorqneri potest: de resurreciione carnis quse subdila sunt; et cum
et quo.dcuuiquea in Conditorem prsesentis temporis legeris, eldplacuerint(sci.oeniin placilura ignoranti-.
yidetur indignum, hoc etiam eo donante non est bus), suspende judicium, exspecta paulisper, usque
indignum, Nasci de adullerio, non ejus culpa est ad finera resp.onsionisnoslrse cohibe senteiiiiani : c.t
qui nascitur, sed illius4281u' general. Quomodoin si libi postea placuerint, tunc nos calumniaedenota-
seminibusnon peccat terra qusefovet, non senienquod bis. c Passioiieni quoque ej'us in cruce et mortem ac
in sulcosjaeilur, non humor el calor, quibus lemperaia sepulluram, quae universa servavit, ac resnrreciio-
frumentain germem pullulanl (sed verbi gratia, lur et nem veritate, et non putalive confitcmur: qui (Colos.
latro qui fraude et [Al. exinde] vi eripil semina)j, sic xvin) et primogenilus ex morluis, primitias raassse
in generatione liomiimmfA/.genus Immaiium]recipit g corporum nostrorum , quas in sepulcro positas susr,
lerra, id est, vulva quodsuum est; et receplum con-: citavit, pervexit ad ccelum, spem npbis resurrecr
fovet, confolum corporat, corporatum in membra tionis in resurrectione proprii corporis tribuens i
dislinguil. El inter illas secrelas ventris angustias, unde et omnes si.c speranivtsresurgere ex niortuis,
Dei manus semper operatur : idemque est corpori» sicut ille resurrexit. Non in aliis quibusdam pere-.
et animse Cieatqr. Noli despicere bonitatem fjguli grinis el in alienis corpojri.bns, quse assumunlur jn
tui, qui te plasniavil, et fccit ul voluit. Ipse est Dei phantasmate : sed sicut ipse in illo corpore, qtiod
virlus et Dei sapientia qui [Al. quae] in utero Virgir apud nos in sanclo sepulcro condjtum resurrexit :
nis sedificavit sibi domum (Heb, xi). Jepljte inter ila et nos in ipsis corporibus, quibus nunc circum-
viros sanclos Aposioli voce numeralus, merelricis damur, et in quibus nupc sepelimur, eadem raljone
est filius.^Sed audi, ex Rebecca et Isaac, Esau ge- et e visione speramus resurgere. Quse enim juxla,
nitus, bispidus, taro menle quam corpore, quasi Apostolum seminaniur in corrupliope,, surgent in
bonum iriticum in lolium avenasque clegenerat: quia incorruptione : quse seminaniur in ignobilitate, sur-
nonin seminibus, sed in voluntate nascenlis, causa est gent in gloria.. Seminalnr corpus animale, surget cor-r
vitiorum atque virtutum. Si.offensa esl nasci corpQ- pus spiriluale (I Cor. xv, i%); cle qu.ibu.se1 Sijlvalof
ribus,h.umanis, quomodo Isaa.e (Genes. xvin), Sam-1G docens locutus est: Qui ejjji» digni fuerint smculq
son (Judic, xjn), Joannes Raptisla (Luc. i), de i^epror illo,, el resttrrectioneex tnortuis, neque nubettt neque
missione nascuntur ? Intelligis quid sil fidem suain nubentur : neque enitu ullra mori potervttit: sed ennt
audacter ac libereprofiteri? Pone errare nie, aperte sicutf Angeli Dei: cuxnsint filii resurtectiqnis (Lu$.
dico quod sentio. Et lu igiiur atit libere nostra pro? xx, 55, 56).
filere, aut constanter tua loquere. c Noli statuere le 24. Rursum in alia parte Epislolse, hoc est, jn
inac.ie mea, ul ruslicitale simulata in Uilo liabeas, fine suorum iracialiium, ut auribus illiideret neseien-
cum volueris, pugnanti terga confodere. Nou est is- tium, sirepilum resurrecijoDis ac popipain hac ver-,
tius leniporis contra Origenis dogmaia conscribere : borum ajhbiguita'e libravit: i Sed neque de secupdoi
alleri isiud, si Cliristus vitam dederit, open dedjca- glorioso advenlu Donjini nostri Jesu Christi interr,
bimus. Nunc quserilur, an qui argujlur, ad interror najsjmus, qui venturus est in glpria sua judicsirft
gata responderlt, et simplex sjt et aperla ejus res- vivos et morluos.: ipse enim suscilab.it onmes mor-
ponsiq. tuos, et ante suuni tribunal 430 esse faciet: et
25. Cuni timore Pei loquiltir et vuil audiri. Joamm unicuique reddet secundum quod egit per fip.rpijs,
conjessio.— Transeamus hinc ad famosissimam de sive boi.mmsive malum; scilicet aut coronandtJSit»
resurreclionne carnis ei corporis qusestioiiem,in qua D corpore, quod caste cgil, el juste; aut condemnsn-
XLiiel LVH,de ci-eationeanimse et insu,lflalionespi- aique eventilatur, sed Joanuis, snbdoli hseretici, quge
ritus. MARTIAN. ariiflciose adeo texitiir, ut prima frohte piacealj
* Legimus ex ms. S. Crucis, cnm antea essel con- maxime ignorantibus, et qui dnli nihil suspicentiir,
irario sensu,i» Condiioremptwsentis ^empQ,ris- vicle- scd post Ilieronyro.irespQnsioneni,si placueril, ipsa
lur indignum, hoc eliqmeo dpnatite non est in^igntim. veiii caliininisedenotari. Jta prseiejrealegit, quemadr
h Verba Sed audi in ms. S. Crucis 'desideranlur. modum et emendavi, prsestaniissimus S. Cnicis ms.,
Infra leviora qtise4aiuex eodem emendantur. duscqiieveteres efjiiipnes, altera Venetiis H96, al-
c Cod. S. Grucis, Nato siatuere, etc lera an. jnsequenli Nicolai Keslel civis Bas.jlceiis.ia*
d Periodum hanc cum triplici qnse ei superiori versu hahpnt, de rmtrrectione Dor
iifgatione lfgunt
liucusque ediii pnst Erasmum, et non placuerinl, scio minicwcnmis.
enim haud piacilura, et mox, si libi posteanon placue- e S. Crucis ms., eadetn rqtione el jussione spe-
rint. Ex toto autem conlextu ac serie orationjs ej( wmus, etc.
scriploris menie liquei, contraiio legendtini esse 1 Idem ros. siciil Angeli in cceiq, cvm sinl, elc. Inr
sensu, trinamque illani negandi panicuiam expuiir tegrius ei juxla GrsecinnVnlgatijs interpres wquales
gendam. Neque eiiim, quod satis oscilanler Martia- Angelis iwtt, et filii sttnt Dei, ctimsfjji, eip.
pa;us tcripsit, fides Ecclesiwesl quse subneclilur,
576' S. EUSEBH HIERONYMI 576
dtis, quod volupiatibus pariler iniquitatibusque ser- .A Caro ei tanguis regnum Dei non possidebunt, neque
vivil. > Hoc quod in Evangelio leginius : In consum- corruplio incorruptionem(I. Cor. i, 15). > Hsecnosin-
"matione mundi, si fieri potest (Matth. xxiv), seduci nocentcs et ruslicos asserit dicere. < Hsereticosvcro,
etiam electos, in hoc capitulo * comprobamus. Audit in quorumpartesuntMarcion, Apelles, Valenlinus,
vnlgus indoctum morluos el scpultos : audii resur- Manes e, nomen insanise, peniius et carnis et corpo-
rectionem mortuoruin, verilate et nou putative : ris resurreclionem negare : et saluiem lantum iri-
audit primitias massse nostrorum corporum, in Do- buere animsc, frusirai|ue nos dicere ad exemplum
niini corpore ad cceleslia pervenisse : atidit resur- Domini resurrecturos, cum ipse quoque Dominus
reciuros, non in peregrinis alienisque corporibus, in phanlasmate resurrexerit: et nnn solum resur-
qtise assumuiilur in pliantasmate, sed sicul surrexit reelio ejus, sed el ipsa nalivitas TW SOXECV, id est,
Dominus in corpore, quod apud nos in sancto se- puiaiivc visa magis sii, quam fuerit. Sibi aulem
pulcro condituni jacuit: ita et nos in ipsis corpori- ulramque displicere sententiam, fugere se et Nos-
bus, qtiibus nunc circumdainur el sepelimur, in die irorum carnes, el Hsereticoiuin phantasmata : quia
'tudicii resurrecluros. Et ne hoc parnm quis exisli- utraque pars in contrarium nimia sit; aliis idcm
marei, addit in extremo capilnlo : i Et unicuique volentibus se essequod fuerint [Al. iion eruni]; aliis
reddet secundum qnod egit b per corpus, sive bo- B resurrectionem corporum oninino dcnegantibus.
num, sive malum:scilicet aut coronandus in corporc Quatuor, inquit, elementa sunl, philosophis quoque
quod caste egit el jusie : aut condemnandus, quod noia et medicis, de quibns omnes res et corpnra
voluptalibiis iniquitatibusque servivii. > Hscc au- humana compacta sunt, terra, aqua, aer, el ignis.
diens, indoctum yulgus, in tanto morluorum, sepulli Terram in carnibus, aerem in halitu, aquam in hu-
corporis, resurreclionis sonitu, nullam stropliam, more, ignem 432 in calore intelligi. Cum ergo
nullas insidias suspicatur. Credit esse quod dicitur. anima caducuhi hoc frigidumque corpusculum Dei
Sanctiores enim sunt anres populi, quam sacerdotis jussione dimiserit, paulaiim omnia redire ad ma-
animus. trices suas subslantias : carnes in terram relabi,
25. Ilerum atque iteruni, le lector, commoneo, ut halitum in aera misceri, humorcm reverti ad abys-
c
patientiam teneas, el discas quod ego quoque per sos, calorem ad sethera subvolare. Et quomodo si
palientiam didici; et tamen anlequam vultum dra- sexlarium Iaciis el vini mittas in pelagus, velisque
conis evolvam, et dogma Origenis de resurreclione rursum separare quod mixlum est : vinum quidem
breviler exponam (non enim poteris vim scire anli- el lac quod miseras non perire [Al. periere], non
doli, nisi venena perspexeris), illud diligenter ob- tamen posse quod fusnm est separari : sic subslan-
serva et caute relegens nuuiera : quod novies resur- C liam carnis et sanguinis non perire quidem in origi-
rectionem nominans corporis, ne semel quidem nalibus materiis, non tamen in anliquam redire
carnis inseruit: suspectumque tibi sit, quod de in- compaginem, nec posse ex toto eadem esse qute
dnslria prselermisit. Dicit ergo Origenes 431 >n fuerinl. > Cum auiem ista dicanlur, solidiias car-
pluribus locis, et maxime in libro de Resurreciione nium, sanguinis liquor, crassitudo nervorum, vena-
quarlo, ei in Expositione primi psalmi, et iu Siro- rumque perplexio, et ossium duriiies denegaiur.
rhatibus, diiplicem errorem versari in Ecclcsia; 26. Origenissenieniia: — i Alia ratione resurrec-
nostrorum, el hsereticorum: « Nos simplices etd phi- tionem corporumconfltemur, eorumquse insepulcris
losarcas dicere, quod eadem ossa, et sanguis, et posita sunt, dilapsaque in cineres : Pauli Pauli, et
caro, id esl, vullus ct membra, toliusque compago Petri Pelri, et singula singulorum, neque enim fas
corporis resurgat in novissima die : scilicel ut pedi- est ut in aliis eorporibus animaepeccaverinl, in aliis
bus ambulemus, operemur manibus, videamus ocu- lorqueantur : ncc justi judicis , .alia corpora pro
lis, auribus audiamus, circumferamusque vetilrem Christo sanguinem fundere, et alia coronari. > Quis
insatiabilem, et siomachum cibos concoquentem. hsec audiens, resurrectionem carnis eum negare
Consequens autem esse, qui ista credamus, dicere puiel?« Et, inquit, singulis seminibus ratio quscdam
nos quod et comedendum nobis sil, et bibcndum, D a Deo artifice insita, quse fuiuras malerias in me-
digerenda stercora, effundendus humor, ducendse dullse principiis lenet. Et quomodo tanta arboris
uxores, liberi procreandi. Quo enim membra genila- magniludo, trnnctis, rami, poma, folia non videntur
lia, si nuptise non erunt? Quo denles, si cibi non in semine, sunt laroen in rationc seminis, qnam
molendi sunt? Quo venter el cibi si juxla Aposlolum f Grseci o-Kepp.uTiY.bv ).6yovvocanl: el iii grano fru-
et hic et illi deslruentur? ipso iierum clamanie : menti est iutrinsccus vel mediilla, vel venula, quai
a Velus edil. in hoc capilulo operalur, cumiurba at Hieronymus ad GrsecumMavi«respicit,quod furor,
imperita, aut vulgus, elc; et mox, non putative confi- insania inlerpretatur, sive f*av6f,insanus.
teri, ac primitias masswnoslrorumcorporum,el Deum f Grwci o-Tvepp.uTLY.hv.
Vocem hanc Graecamin mss.
corpore, etc codicibus valde depravatam, post mullum sudorem
b Antea erai, in corpore. sic Erasmus resliluere conalur, quum Grwci o-KivQy-
c Cod. S. Crucis, per multam patienliam. Patilo pto-p-ov vocant. Marianus, Erasmum lioc loco secu-
post crat, de resvrrectionisbteviter, etc. tus, lestatur Grsece iia scriplum esse in exemplari-
,; d Idem, philosarchas,id*esl amatores carnium, sci- bus manuscriptis. Ergo perierunt nobis codices
licetia yftot el'(7«p5.', :- , ].,'. manuScripli,;quibug' ntebatur Marianus Victorins.j*
* Persicmti nomeii Sst Manesl ciudiittrini.irindtat; •Julahodiewillw estifjui feliiieai vbeettifritrt&vi/ii*'/^'.'
 577 LIBER CONTRAJOANNEMMEROSOLYMITANUM. 578
cum in terra fuerit dissoluta, trahit ad se vicinas A tias msticorum, et carnis, in qua Deo placere non
materias, et in stipulam, folia, aristasque consurgit: • possumus, quasi inimicse oblivisceris, et resurrec-
aliudque morilur, el aliud resurgit. Neque enim in tionis mortuorum : Seminalur in corruptione, surget
grano.tritici, radices, culmus, folia, aristse, palese in incorrupliorie. Seminalur in contumelia, surget in
sunl dissolutse: sic et in ratione humauorum cor- gloria. Seminalur in infirmUute,surgel in virlute. Sc-
pnrum manent qusedamsurgendi antiqua principia, minatur corpus animale, surgel corpus spiriiuale
et a quasi evzepiwvn[Al. awepiuv], id est, semina- (I Cor. XLII,54). Nunc oculis videraus, auribus audi-
rium 433 morluorum, sinu terrse confovelur. mus, manibus agimus, pedibus ambulamus. In illo
Cum autem judicii dies advenerit, et in voce Ar- autem corpore spirituali loii videbimus, loti audie-
changeli. et iu novissima luba iremuerit terra, mo- mus, loti operabimur, loli ambulabimus : et transli-
vebuntur statim semina, et in puuclo horse morluos gurabit Dominus corpus humiliiatis notrsc, conforme
germinabunt: non lamen easdem carncs, nec in his corporissuscglori3e.Quandodixild/rans/?gw)'aliil(P/ii-
formis resliluenl, quse fuerunl. Vis scire verum lipp. XXl), 434''' membro-
esl> P-zzuayriu.uzLO-eL,
esse quod dicimus, audi Apostolum : Sed dicit ali- rum, quibus nunc utirour, diversilas denegatur.
quis : Quomodoresurgenl mortui ? quo aulem corpore Aliud nobis spirituale et selhereum promitlitur :
venienl? Insipiens, quod lu seminas, non corpus quod B quod nec lactui subjacei, nec oculis cernitur, ncc
fulurum esl seminas, sed nudum grahum; ut pula iri- jionderc prsegravatur : et pro locorum, in quibus
lici, viiis et arboris (I Coc. xv, 56, 57). Et quia de futurum esl, varietale mutabiiur. Alioqui si esedem
grano iritici ac semenle arborum ex pane jam dixi- carnes erunl, etcorpora qucefuerunt, rursum mares
nms, nunc de acino vinacii disseramus. Granum et feminae, rursum nupliie; viris hirsutum superci-
parvum esl, ila ut vix duobus digitulis tcneri possit. Jium, barba prolixa; mulieribus e Iseves gense, et
Ubi sunl radices? ubi radicum el trunci et propagi- angusta pectora, ad concipiendos et pariendos fe-
num torluosa perplexio? Ubi pampiiiortim umbra- tus venter et femora dilatanda suni. Resurgent
cula, el uvarum pulchritudo, futura vina parluriens? eliani infantnli, resnrgcnl et sencs : illi nutriendi, hi
Aridum est quod tenelur, et pene vix cernitur : sed baculis sustentandi. Nec vos, o simplices, resurrec-
in sicco illo grano, polenlia Dei, b el occulta ra- tio Domini dccipiat, quod lalns et manus monslra-
lione sementis, spumanlia rousla fundentur. Hsec verit, in littore steierit, in itinere cum Cleopha am-
ligno tribues, homini non tribues : quod periturum bulaverit, et carnes et ossa habere se dixerit. Illud
esl, sic ornatur : c quod mansurum esl, prisiinam corpus aliis pollet privilegiis, quod de viri semine,
non recipiel vilitatem. Et vis rursum carncm, ossa, et carnis voluptate non natum est. Comedil post
sanguinem, meinbra, ut crescenlibus capillis ton- G resurrectionem suam el bihil, et vestitus apparuit,
sore egeas, nasus pituilas digerat, incrementa tangendum se prsebuii, ut dubiianlibus Aposlolis,
unguium resecanda sint, ut per inferiores partes vel fidem faceret resurrectionis. Sed lamen non dissi-
slercora, vel libidines effliianl? Si affers isias inep- mulal naiuram aerei corporis et spirilualis. Clausis
Ne fucum igitur faciamus studiosis hominibus, pri- illa quihus homo generalur, quse vocantur loyot
mum vox Grseca.exprimenda est e vetnstis exem- aizepp.uziY.oi /oyixou.
a
plaribus, ubi scribitur liis Gr:rcislitleris,owamGra;c» Quasievzepiuvn.In restilutione hujus cliam vocis
cnEPTiuonAPon vocant. In aliis recentioribus, La- infelix Erasmus; sed infelicior Marianus, qui muiat
tinis eiemenlis scriptum legimus : quam Grwci cera- quasi uvzipiuv,ut subsliluat, quasi «vSeptov.Neuira
tiromason,vel snectiromasonvocant. Quse voces pror- vera esi lectio Hieronymi, nt ab ipso didici in con-
sus corrnptse rennntiare utcumniie videnlur, vel sequenlibns: ioquens eniiu dc eodem seminario mor-
GizepnuzLY.bv aul oTrepr/aTt&Hv, veletiam anepp.uzio-p.ov. luorum, et resnrrectionis hserelicoriini, hsec habe
Qitoilverbum iiltimuni retinemus in cnntextu ; cum infra in isia Episiola : Qui potentiam Dei calumniaj'
apud Grsecos ampp.uzio-p.6s, seminis emisssio, videa- ris ? Qui potest de medulla illa et de seminario vesti
tur idem esse, quod ratio seminis. Nolim tamen in evzepii>vri,fjionlcarnes'.tantum, elc. Estaniem evzepto>vn
dubiis contenderc. MARTIAN. — In ms. S. Crucis meduila', cor et matfix, sive pars interna cujusque.
aj:epuziY.av loyov legilur, ex quo levi mulaiione "',n Medulla ilaque, et rnatrix sinu terrse confovebatur,
emendandum cTtepp.uzLY.6v "Uyovinlellexi, quocl sla- qnasi seminarium ad morluorum resurrectionem, si
lim ostendam. Martianaeus anepy.Kziap.6vexpres- Origeni crederemus. MAUTJAN.
sit e suis codicibus, quam lectionem, tametsi b Cod. absque et vocula; luin seminantis pro se-
aperte confictam, longa oratione niiilur appro- meniis, et pro fundentur vetusfedit. sinttaniur.
bare, ubi ei Viclorium, qui postErasmum amvOri- c Totam hancce periodum deseribo ex ms. S. Cm-
piap.6vlegeral, acerbe satis castigat. Inslaurandse cis, cui el velus eclitio nonniliil concinil. Integrior
autem voci ipsa Latina verba ralio r.emiritssuffecis- sensus visus est, suppletis verbis homini non iribues,
scnt, qusenon aliter ac avepp.uziY.6v WyovGrseci rcd- quae ob superioris tribues similitudineni, oculos de-
derenl, aut reddere potuissent. Origenes vero, cnjus scribenlis facileteffugerinl : deinde coticinnior sen-
hicsensus expendittir, ssepissimeaizepp.uzLY.ovs\6yovsleiitiaj, ac vcrior inter ligni atque hoininis inslan-
memoral, deque illis disserii. Exemplum siiine ex ralionem comparalio. Hactenus aulem obtinuera t
inilio vigesimi lomi in Joannem, ubi eliam aizepp.u- contrario sensu in reliquis libris omnibus : Hmc ligno
ZLY.OVS "i.oyovsavjY.uzu£u)3.op.evovs zialv •tyvytds,semi- iribuis, quod periturum est: sic ornatur quod mansu-
nales rationesanimisquibusdaminsitas arbitralus est: rum non est, nec pristinatn recipiel vilitalem: et vis
qua de re consule cl. Huetium in Notis. Vide prsele- rursus ossa, sanguinem, elc.
rea Diogenem Laertium lib. vu, § 136. Memorat d Idem ms. transftgttravit, id est p.ezuayrip.uziat.
etiam Sextus Empyricus contra Physicos i, anippM e Antea erat leves:
paulo post, cod. S. Crucis illi,
)it>yt>!oS,,quod iuier EeminaiOmntsgJ3nei'is,,s!ve hfyovi pHtriendierunt, hi baiulis sUstciltandi,Nev vtis, o smi*
M,4,«/iftlEJtt#(jdlhiij i-gffcHuB bi\ SfturidtM,feditcUam' plke^ tiiiim&t,tSstitratioi fetci
579 i,S. EUSEBH HIERONYMi 3S0
epijii ingredilur ostils, et in fraclione panis ex ocu- J i d saiis superflue cofpofeurh et earheum dicit, quasi
lis evanescit. Ergo et nobis post restirrcotionem bi* caro non inielligatur in corpore.
bendum erit etcomedendum, et post cibnm stercora 28. Symbolum fidei ab Apbsiolis tradilum. — In
egerenda? El ubi erit illa promissio : Operlet a Symbolo fidei et spei nostrae, qnod ab Apostolis tra-
mbtlale hbc induere immortulilatem(I Cor. xv, 55) ? > diliim, non scribiiur in charta et atramento; sed in
27, Caro et cbxpw diffenmt, Astutia hmreticbrum, labulis cordis camalibtJS<pnst ConfessiohemTrini-
— Hsec est oronis causa , cur in expositione fidei talis et nnil.item EccteSiEe,omhe Christiani dogmatis
luse, ad decipiendas aures ignoranlium, novies cor- sacramenliim, carnis resurrectione e conclodiiur. Et
pijs^ et ne semel quidem carnem nominas : dum ho- lu intantum in corporis, et iterum 436 corporis,
mines putant te carnes in corporibus confiteri, et et tertio corporis, et usque novies corporis, Velser-
idero carnem esse quod corpus. Si idem est, non h mone vel niiiiiero immoraris, hec semel nominas
diversum significat. Scio enim te hoc esse dietn- carnem; qiiod illi semper nominant carnem, corpus
rum • Ptitavi idem corpus. esse quOdcarhem: simpli- vero taceht. Sed et illud quod argtile subnectis, et
citer sum lncutus. Quare non carnem polius norai- prudenter prsecavens dissirtlulas, scito nos intellr-
naSj ut corpns significes, et indifferenter nunc caf- gere. His enim testimoniis verilafem resurrectionis
nem, nunc corpus, ut corpus in carne, et caro in ] 1 probas, quibus Origenes negat, et de dubiis incerta
corpore demonstretur ? Sed mihi crede, non est confirnians, certam fidei domum, subita tempestate
simplex silcniium luum, 435 Aliaenim carnis, alia subvertis. Seniinatur, incjuit, cbrpUsdnimdle: surget
corporis definjtio est: omnis caro est corptts, non Cbrpusspiriludle. Neque eniritnubent, neque nubentur;
omne corpus est caro. Caro est proprie, quse san- sed erunl sicut Angeli in crrfis (I Cor. 15, 44; Matth.
guine, venis, ossibus, nervisque constringitur. Cor— xxit, 50; et Litc. xx, 35). Quse alia exempla assume-
pus quamquam et caro dicatiir, inlerdum lamen res, si resurrectionem negares? Vis resurrectiouem
sethereum, vel aereum nominaiur, quod lactui visui- cafnis, veriiate etnoh ptilalive, ut loqueris, confiteri.
qtie non subjficet, et plerumque visibile est atque Posl illa, qiiibus ignorantium blanditus es auribus,
tanglbile. Paries est cprpus, sed non caro : ° lapis qnod ih ipsis cOrporibus, in quibus mortui sumus et
eorpus esl, sed non caro diciiur. Unde Apostolns sepnlli, resurgamus, boc potius adjunge, et dic : f
corpora ccelestia appellat, et corpora terrestria. Coe-» Qttomodo Dominus pOst resnrreCiionem fixuras cla-
leste corpus solis, lumo, slellarum. Terrestre, ignis, vorum ostendii in maiiibns, vulnus lancese monstra-
aeris, aqoai, terrse, et reliquortim, qiiseabsqueanima vil in laiere, et diibitartlibuSApostolis, quod puta-
his censentur elementis. Vides nos tntelligere snbti- rent phaniasma se videre, respondit, Palpate me et
litales vestras, et arcana, qnai in cubicnlis et inter ij videte, quoniamspiritus carneset ossanon-habtt, sicut
perfectos loquimini, et quse populus foris stans, nee me videlis habete (Luc. xxiv, 59), et proprie ad Tho-
meretur audire, proferre in niedium? Hoc est iJlud rtiam : Infer digitum tuum in manus meas, et tnanum
quod reducta ad aurioulam manui et concrepantibus tuam in latus meum, et noli esse mcredulm, sed fidelis
digitis, ridentes dicilis : Qninis gloria filim.reg.is in- (Joan. xx, 27); sic et pos post resurreclionem ea-
Irinsecus (Ps. xuv, 14). Ei introdaxit we rexrin e«r dem habebimus membra , quibus nunc utimur, eas-
bicuium suUtn ( Caiit, i, 5 ).Patei quare eorporis, et dem carnes el sanguinem et ossa: quofuni in Scrip-
non carhis resurreclioiiem dixejris: scilicet ut nos, luris sanctis' opera, non natura damnahlur. Denique
rudes carnem te dicere pularerous in corpOre, et hi in Genesi scriptum est: JVo» pcrmanebit Spiritus
qtii perfecti silnt, iiitelligerertt carnem in corpore metisin homihibus istis, quia caro sunt ( Gen. vi, 5).
denegari. Denique Aposlolu.sin E.pistola stla a.dCo- Et Pauliis Aposlolus de praiva doctrina et operibus
*
lossenses, volens corpus Chrisli carneum, et non Judfcorum ATon acqnievi, ait, carni et sanguini
carne
spirimale, aereurojienuesdemonstrare, significanter (Gal. i, 16). El ad Sanctos, qui ijtique in
lOCtitiJS.esl, dicens.: E.tiios cum essetis aliqumidq erant, dicil: Vqs atttemin carne non esiis; sed in spi-
qliencili « Christo, ei inimici sensus ejus i» operibus ritu: si tamenD.eispiritusliqbitqlin vqbis(Rom, vin, 9),
malis, reconciliavitin corpore r.arnis suw per moriem D Negans enim eos in carne, qttosin carne esse con-
sed pecCata dam-
(Coloss. I, 21, 22). Riirsiinique in; eade;m Epistoia : siabat, non camis substanliam ,
In quq chcumcisi eslis circumcisioneno.n mq>Mfaela nabat:
in exspoliationecbfporis carnis (Coloss.n, 11). Si cor- 29. Vera resurrectionis con[essio.Eiias el Ehoch,—
pus carneni sotum signilicat, et non est homen am- Hfjecest vera resurfectionis cOnfessio,qnso sicglo-
biguum, nec ad diversas 'intelijgentias trahj pqtest; riam carai trib.utt, jii non ajjferat verilaiem. Quqd

a tn eodem ms., oportel corrup-ivuminduere incor- positionem.

el mortale hoc, etc. 1 Sex versuum lacunam hic explevimus e S, Cru-
ruptionem,
h Ms., el non diyersuhi significqs, cis ms. ctin».antea edili omnes liiulcoseiisu haberehl,
c Deerant istlisec, lapis corpus est, sed iiott cdrq di- adjuitge ei dtc, Quqniam spiritus curnes, e|c omissis
citur, (mseex aychetypo S, Criicis siipplentur. qijoe liuijC primuni siilfecimus de Doinini compara-
d In iiis. scitissuperflue cqrpori juttxil et,cqrnem, tiOne, qtiam orationis conlextus.inferior, atque ipsum
quasi carq noxiintelligeretur hi cqxyibfe. similitudinis adverinum postulabal, et quibtis sine
e Scilicet de sctefna vita articulus. i'i.iillo de cariiis, roancus erat, imnio, et auctoris menti conlrarius
resurrcctione conlineri credebalur. Vide Rufini ex- sensus.
331 LIBER CONTRAJOANNEMIHEROSOLYMITANUM. 582
verp dicii Apnslolus, corruptibile hoc et morlale A 25 et seqq.). Quid hac propheiia nianifestius ? Nullus
(I Cor, xy), 437 noc ipsum corpus, id est, carneni, tam aperte post Christum, quam iste ante Chrisium
quse lunc videbaiur, osiendil. iQuodatilem copulat, de resurrectione loquitur. Vult verba sua in perpe-?
ittduere incorruplionem,et immarlalUalem,illud indu- luum durare : et ut nulla possjnl velustate deleri,
jnentum, id est yestimenlum, non dicit corpus abo- cxarari ea vult in pltimbi lamina, et sculpi in si-
Jere qnod ornat in gloria : sed qnod ante inglorium lice. Sperat resurreetionem, immo ° novil el vidil,
fnil, effjcere gloriosuni; Ut mortaliiatis et infirniita- quod vivit Christus redemptor ejus, et in novis-
ijs viljoreyestedeposiia, immorialitatis auro, et, ut simo die de lerra resurreclurus sit. Necdum mor-
ita dicam, firmJlatis atque viritilis bcatiiudineindua- tuus erat Dominus, et Athlela Ecclesiseredemptorcm
mur; yolentes non sppliari carne, sed supervesliri suum videbat ab inlerisresurgentem. Illud vero quod
jn gloria, et domiciljum nostrom, quod de cceloest, infert: Et rursum circtttndaborpelle mea, et in carne
superinduj desiderantes, ut deyoretur mortale a vita, mea videbo Deum, puto quod non loqualur, quasi
Cerje nemo superinduitur, nisi qjij ante veslitus est, anialor carniom, quas putridas fetentesque cerne-
Sic et Dominus noster jn monie iransfiguratus est bat; sed ex fiducia resurgendi, conlemnit prscsenlia,
ju gloria (Mallh. xvn, et Marc. ix), non ut maniis solalio fiitiironini. Rursum ail: Circumdabor pelle
ac pedes cseteraque merobra perderet, et subiio in B mea. Ubi hic corpus selhereum? ubi aereum, el spir
rolundilatc yel soilis,'yel sphserse volverelur: sed ritui et aursesimile? Certe ubi pellis et caro, d nbi
eadem membra solis fulgore rutilantia, Apostolorum ossa et nervi, et sanguis ct venae, ibi carnis structu*
pculos prseslringerent: unde et veslimenta ejus nm- ra, ibi sexus proprielas. Et in carne, inquit, mea,
Jata sunt in candorem, non in aerem; ne forteet videboDeum. Qnando omnis caro videbit salutare
vesles ejjus asseras spirituales: El facies ejus, in- Dei, et Jesum Deum, tunc et ego videbo RedemplOr
quit, [ulgebqtsicut sol (Matth. ix, 2). Ubi aalem fa- rem et Salvalorem, et Deum meum. Videbo aulem
cies homjnalur, sestimo quod et caelera membra in isla carne, quse me nunc cruciat, quse nunc prse
conspecta siut. Enocli translalus est in carne. Elias dolore dislillal. Idcirco Deum in carne conspiciam,
carnens raptus est in ccelnm (Genes. y, i,; lieg. n): quia omnes infirmitates meas sua resurreclione sar
necfJummortui, et paradisi jam coloni, habent mem- navit. Nonne libi videtur j'am lunc Job conlra Orige-
bracum quibns rapii suntalque translaii. Quod nos nem scribere, et pro carnis veritale, in qua lormenia
imita.murjejunio, illi possidentDeiconsorlio. Vescunr susliiitiit, alterum conira lisereticos habore. certa-
tnr ccelesii pane, et salurantur oinni verbo Dei, cunir roen ? Dolet enim, si tanla sit fruslra perpessus, et
dem habentes Dominum, quem et cibum- Audi Sal- alia spirilualiter resurgente, ista carnaiiier cru-
yalorem dicenicm: Et carb mea requiescit in spe G ciata sit. Unde inculcal et exaggerai, et omnia lu-
(Psal. xv, 9). Et jn alio ldco : Caro ejut nen vidit bricse confessionis arcana manifesta voce roncludil,
corruptionem(Act. n, 51), Et rursuro : Omnis caro dieens : Quem visurtts sum egoipse, et eculi iricicon-
videbitsalutare Dei (Isai. xt, 5), Et m seniper coiv specluri sunt, el non alius. e Is si non sexu suo resur-
pus jngeminas? Prpfer magis Esnechiel,qui pssa jnn- recluriis esl, si non eisdem membris, quaejacuere
gens ossibus et educens ea de sepulcris suis, el siir in slcrcore, si non cosdem ocnlos aperiat ad viden-
|-er pedes siare faciens,carnibus nervisque consirin- dtim Dcum, quibus lunc videbat f vermiculos, ubi
git,a el cnie desuper legil (Ewch. xxxvn). erit439 ^rgO '0D? Tollis ea in quihus substiiit
50. Job athleta Ecclesiwante Christum.Job videlttr Job, ct dtmas mihi inane vocabulum resnrgentis i
Cbntra futuxumQrigeneinscribere, -^ Tonel Job lorr quomodo si navim post naufragium restitutam velis,
rnenlornm viclor, et testa radens putridse carnis ac neges singula de quibus navis construilur.
saniem, miserias suas resurrectionis spe et verilale 51. Veritas resurtectionis in quo sil, Similitudoan-
solelur : Qujs uiijji det, inquit, ui scribantur sermones gelorum nobis promissa in quo sit. — Ego libere di-
tnei? Quismihi det, vl exgrentur in libro stylo ferreo, cam, et quamquam lorqueaiis ora, trahalis Capilltim,
et pluptbi lavtina, vel h celte scu/paulitr in silicel Scio s applaudatjs pede, Judscorum lapides reqniraiis, fi-
enimquod Hedemp(brmtus viv\i,et iii iioiiissimp'.43S P dem Ecclesiseapertissime confilebor. Resurrectionis
die de (erra surreclurus sum, el rursum circumdabor verilas sine carne el ossibus, sine sanguineet mem-
pelle mea, et in carne meq videboDeum: quemuisiirns bris, inlelligi non potest. Uhi caro et ossa, el san-
sum ego ipse, et oculi mei cqnspecturi sunt, et non guis et membra suiii, ibi necesse est ut sexus diver-r
aliut. Hepositaesthmc spes meain sinu meo(Job. xix, silas sit. Ubi sexusdiversilasest, ibiJoannes Joannes,
* Et cttte desuper tegit. Nullo sensu in edilis li- versione.
Hieronymiana
bris legimus, et desuper tegit: donecJob tormentb- c In codice S. Crucis, nqvil et fidus est, et mOx
rum victbr, etc. Deinde in contexlu Jobi, legendum Redemptor tuus.
puta.ni dticti pariler et indocti, vet certe sculpantur d In eodeui, ibi oisd ei nervi: deiiide itbi carnis
in sitice. Sed non atiendunt Hieronymnniexpressisse Structura. Paulo post videbitsalularem Dei, id est Je-
vooem Hebrseam psn», jebhats<liun, cette sculpari- sum Dominum. '
,
tur; ut iudicaret iiislrumeiilum e Ms. si non in sexusuo.
b Suni Critici haud exigui sculplurse. MAijfiAN. f Idem luric videbatvermiculbs, eiradebat.
nomiiiis, qui certe legi
conienduni deberi pro Cetie: el iiiss. quldem pluri- » aiibi llieronymus applodere pedem dixit,
mi suni libri Job, qiii certe prasferunt, qua de re pltira atqueSscpe
liic quidem applbdatis pro applaudatis litien-
(Jicenda uobis sunt tomo IX, ad hunc Jobi locum e% tius legerem.
585 S. EUSEBII HIERONYMI 584
Maria Maria. Noli limere eorum nuptias, qui etiam Ai Dei calnmniaris? quipotest de medulla illaetdesemi-
ante mortem in sexn siio sine sexus opere vixerunt. nario d vestro, evzepti>vn, non carnes lantum de car-
Qtiando dicilnr : In illa die neque nubent, neque ntt- nibus, sed corpus educere, et aliud ex alio facere;
benlur (Matth. xxii, 50), de his dicilur, qui possunt e et de aqua, idest,de vilitale carnium, r pretiosa et
nubere, et tamen non nubent. Nemo enim dicit de aerei corporis vina mutare : polesl uliquc eadem
Angelis: Nonnubent,'nequenubentur. Ego numquam potentia, qua de nihilo cuncla fabricatus esl.reddere
audivi spiritualium Virtulura in ccelo nuptias cele- quse fuernnl: quia multo minus est reslituere quod
brari: sed ubi sexus est, ibi vir et femina. Unde et fuerit, quani facere quod non fuit. Miraris si de in-
lu invilus licet, cogente verilate, confessus es, et fantibus et senibus in perfecti viri seiatem resurre-
dixisti: « Aut coronandus in corpore, quod caste ciio fiat, cum de limo lerrse absque ullis setalum in-
egit el jusle, aut condemnandus in corpore, quod cremeniis, consummatus homo factus sit? Cosla
voluplatibus iniquilalique servivit. • Tolle corpus mutalur in feminam; et tertio humanse conditionis
et ponecarnem, et virum ac feminam non negasti. modo, vilia et pudenda nostrse nativitatis elementa
" Quis enim vivit cum gloria pudicilise quinon habet mutantur in carnes : e ligantur membris, discurrunt
sexum, per quera committi potuit impudicitia? Quis in venas, in ossa durantur. Vis et quartum genus
ertim umquam lapidem coronavit, quia virgo per- B humanse generationis audire? Spiritus Sanctus su-
manseril? Angelorum nobis simililudo promittitur, perveniel in te, et virtus Altissimi obumbrabil tibi.
id est, beatitudo illa, in qua sine carne et sexu sunt Propterea qubd nascelur ex le sanclum, vocabilur Fi-
Angeli, nobis in carneet sexu noslro donabitur. Mea lius Dei (Luc. i, 55). Aliler Adam, aliter Eva, aliier
rusticilas sic c.redil, el sic intelligit sexum confiteri Abel, aliler homo Jesus Christus. Et in omnibus
sine sexuum operibus : homines resurgere. et sic diversis exordiis, una hominis nalura non differt.
eos Angelis adsequari. Nec statim superflua videbi- 53. Testimonia qumprobanl veram resurreclionem.
lur membrorum resurreclio, quse caritura sint officio Resurrectionisvocabulumquid significet. — Resurre-
stio;cun) adlmc in hac vita posili, nitamur opera ctionem earnis, omtiiumque 441 membrorum si
non implere membrorum. Simililudo aulem ad An- velim probare, et ad singula teslimonia explana-
gelos, non hominum in Angelos demulatio, sed pro- tiones adjungere, multis libris opus erit: sed prse-
feclus immortalilatis et glorise esl. sens causa hoc non desiderat. Proposui enim, non
52. Enoch el Elius iterum. — Argumenla vero illa Origeni in omuibus respondere, sed fraudulentse
puerorum et infanlium,et senum, etciborum. 440 satisfaciionis aperire mysleria. Altamen quia longus
et stercorum, quibus adversum Ecclesias uteris, non fui in assertionc contraria,et vercomedum fraudes
siint lua : de Gentilium fonte manarunt. Eadem enim G ( pandere studeo, scandalum lectori reliquerim, acer-
opponnnt nobis Ethnici. Qui Christiannm esse te valim lestimonia ponam, cursimque perslringam, ut
dicis, Genlilium arma depone. Discant illi magis a toto contra venenatam argumentalionem Scriptura-
te resiirrectionem carnis confiteri, quam lu ab illis rum pondere dimicemus. Qui veslem non liabet
negare. Aut si et tu de hoslium numero es, oslcnde nuplialem, nec servavit illud mandalum : Candida
te libere adversarium, ut Ethnicorum suscipias vul- sinl vestimentatua semper (Mallh. xn, 15), manibus
nera. Dono tibi nutriculas tuas, ne vagiant infanles; pedibusque conslringitur, ne recumbal in convivio,
dono decrepitos senes, ne hyberno frigore contra- sedeatin solio, stet ad dextram Dei; miliiiur in ge-
hantur. Frustra etiara tonsores arlificia didicerunt, hennam, ubi fletus oculorum, et stridor dentium est
scientes Israeliticum populum per quadraginta an- (Mallh. xxii). Capilli capilis vestri numerali sunt
nos, b nec ungnium, ncc capillorum incremenla (Luc. xn, 7). Si capilli, puio facilius denles. Fru-
sensisse: et quod his majus est, non sunt altrita stra autera numerati, si aliquando perituri. Veniet
veslimenta eorum; nec inveleraverunt calceamenla hora, in qua omnes qui in monumenlis sunt, audient
eorum. Enoch et Elias, de quibus dudura diximus, vocem Filii Dei, et procedent(Joann. v, 25). Audient
tanto lempore in eadem permanent setate, qua rapti auribus, proccdent pedibus. Hoc et Lazarus ante
s unt. Habent denles, ventrem, genitalia, et tamcni j) j*am fecerat. Procedent autem de monumenlis, id
nec cibis, c nec uxoribus indigent. Quid poie.nliam est, h qui monumeniis illali fuerant, venient mor-
a Codex S. Crticis, quid enim juvit eum gloria pu- liqui. Vide supra, quse dicta suut dc eodem semina-
dicilim, qui non habuil, etc rio Origenis. MARTIAN.
h Ex Hsebreorum opinione dixerit, quibus exag- e Et de aqua, etc. Idem Cluniac. codex variam
gerare prodigia solemne est. Ungues et comas per reiinet hujnsmodi lectionem : Et vina de aqua, id esl, de
quadraginta annos nou succrescenles passim illi pra- viiilale carnium, pretiosa wlherea mnlare : polest
dicanl. ulique eadem sapienlia, qua de nihilo, etc MARTIAS.
c Cod. S. Crucis nec uxoribus uiunlur. Moxvelus f Ms. S. Crucis preliosa mtlierei vina, etc; non
edit. pro Grseco verbo evzepii>vri, interiori habel nis. displiceret wlheris.
noster, quemadmodum el supra, enleriam legit fer- s ldem ras. liganlur in membris, discurrunl in ve-
me cum Erasmo, et Victorio. Recole Marliansei nis; et mox genus humanw conditionis, Paulo infra
annolalionem in calce. et nihilominus diversis exordiis, etc.
d VestrO) h Iterum idem ms. <jfuii» monumenla illati [iterant
ivzepii>vn.Codices mss. legunl hic semi* ente-
rian, vel enteriore, vel enlria. Cluniaceusis, de vivent morlui, elc. Paulo posl.pro medicina in ma.
iiaria)vedro.ei inte.riU..Vocem QriECam, .quftfti ttoii aii.isrtuepassim edilionibuiscslHiiriii/fef «ediu Gfttcl
«rilelllgcilaril' Miilhruni lii tiBliliiiilnisefcilplofuB fttii mi, mm
583 LIBER CONTR-VJOANNEMHIEROSOLYMITANUM. 586
tui, cl resurgenl de sepuleris stiis. Ros enim qui a 1Vin tribulatione. Paucis verbis totum resurreclionis
fleo esl, medicina esl ossibus ipsorum. Tunc im- myslerium demonslrat, id est, et veritaleni carnis et
plebilur quod Dominus loquitur per Propheiam : augmentum glorise. Ei esl sensus: Quis esl iste qui
Populus meus, intra in cellaria tua aliquantulum,do- ascendilde terra, ascendit de sanguine? (Gen. xnx,
nec iramea transeat (Is. xxvi, 20, sec. LXX). Cella- Isa. LXIII).Cujus veslimenta juxla propheliam Jacob,
ria sepulcra significant, de quibus hoc utique pro- quialligavitpullum suum advitem, ctlorcnlarcalcavit
ferlur, quod condilum fueral. Et exibunt de sepulcris solus, mustorubenlia sunt de Rosor, id est, decarne,
suis, veluti hinnuli de vinculis soluti. Gaudebit cor sivc tribulalione mundi (Joan. xvi): ipse enim vicit
eorum, el ossaeorum sicut sol orientur: veniel omnis mundum. Ideoque rubra et fulgida sunt vestimenla
caroinconspecluDomini,etmandabit piscibus roaris, ejus;quiaspeciosuseslformaprsefiliishominum(Psa/.
eleruciabunt ossaqusecomederant, et faciel compa- XLIV) :et propter gloriam triumphanlis in slolain can-
gein ad compagem,et os ad os: el qui in terrse pulvere didam commutata sunl; et tunc vere 443 de Christi
dorroierunt, resurgent: alii in vitam selernam, alii carnecompletumest: Qumestistaqum ascendiidealba-
iu opprobrium et confusionem seternam (Dan. xn, ia, innitens super fratruelemsuum?Et quod in eodem
2). Tunc videbunt justi impiorum poenas atquecru- libro scribitur: Fratruelis meus rubicundusetcandidus
ciatus : quoniam vermis eorum non morielur, et 1B (Canf.vni,5;v, 10).Huncimilanlur,quivcslimerila sua
ignis eorum non exslinguelur, et erunl in conspectu non coinquinavertinl cum mulieribus (Apoc. m); vir-
omnis carnis (/J.LXVI,24).Quolquot igilur habemus gines enim permanserunl qui se castraverunt proptcr
hanc spem, sicul exhibuimus membra nostra famu- regna ccelorum. Itaque in albis erunt veslibus. Eo
lantia immunditise,eliniquitati ad iniquitatem,442 • tempore sententia Domini opere perfecta monstra-
ila exhibeamus ea famulanlia justilise ad sancliflca- bilur. Omne quod dedit mihi Pater, non perdam cx eo
tionem : ut resurgentes ex morluis, in novitate vilse quidquam, sed resuscitaboillud in novissimodie (Joan.
ambulemus(Ram. vi, 19). Quoraodo et vita Domini vi, 59). Totiim videlicel hominem, quem lolum na-
Jesu manifesialur in nostro mortali corpore : et qui scendo suscepcrat. Tunc ovis quse perierat, et in
suscilavit Jesum Chrisluro a mortuis, vivificabitet inferioribus oberrabat, humeris Salvaloris lota por-
mortalia corpora noslra.propter inhabitantem spiri- tabilur: et quse peccatis languida fuit, clemenliaju-
tum ejus in nobis (II. Cor. iv, 14). Justum enim est, dicis sustenlabitur (Luc. xv). Tunc videbunt illum
ut qui semper morlificationem Christi in corpore qui compunxerunt, qui clamaverunt: Crucifige, cru-
noslro circumtuliinus, vita quoque Jesu manifeste- cifige talem (Joan. xix, 6). Tribus et tribus csedent
tur in corpore noslro morlali, id est, in carne mor- pectora, ipsi et raulieres eoruro. Illsc mulieres, qui-
tali secundum naturam, selerna autem secundum C bus Doniinus locuius est crucem porlans: FitiwJeru-
gratiam. Vidit el Stephanus stamem Jesum ad dex- salem, nolitefiere super me, sed super vosflele, et super
teram Palris (Act. vn), et manus Moysimulala est in filios veslros (Luc. xxm, 28). Tunc Angelorura va-
candorem nivis, el deinccps colori pristino reslitula licinium complebitur, qui stupentibus b Apostolis
(Exod. iv). ln ntraque diversilate manus fuit. Figu- sunl locuti: Viri Galilwi,quiclstatis slupenlesin cwlum.
lus ille Jeremise, cujus per duriliam lapidum vas Hic Jesus qui a vobisassumptuseslincmlum,sicveniel,
quod fecerat, confraclum est, de eadem massa el de quemadmodumvidisllseum euntemincmlum(Acl.i, H ).
eodem luto redintegravit quod ceciderat (Jer. xvm): Quale est autem, idcircodicere Dominumpost resur-
Sed el ipsum resurrectionisvocabulum signiflcat non reclionem quadraginta diebusc comedisse cum Apo-
aliud ruere, aliud suscitari : el quod adjicitur, mor- stolis, ne phantasma pularelur (Ibid.); cl hoc ipsum
tuorum, carnem propriam demonsiral : quod enim quod comedit, in carne el in membris visus esl, iri
in homine moritur, hoc et vivificatur. Vulneratus phantasmate confirmare? Aut verum est quod vi-
ille ilineris Jericho lolus .referlur ad stabulum, el debatur, aut falsum. Si verum est, ergo vere coroe-
delictorum plagse iromorlalilale sanantur (Luc. x). dit, et vere membra habuit. Si aulem falsum , quo-
54. Resurreclionisveritasprobataquadtaginta diebus. modo res falsas oslendere voluit, ut resurrectionis
"
QuareChrisluscomedilpostresurrectionem?Marcionis veritatem probarel? Nemo enim falso verum probat.
error et blasphemia.ApolioniusTyaneus ante Domitia- Ergo, inquies, et nos post resurrectionem comesuri
num. —Aperta sunt etsepulcra in Domini passione, sumus ? Nescio. Non enim scriptum est: et lamen si
quando sol fugii, terra tremuit, et mtilta corpora San- quseratur, non pulo comesuros. Legi enim, non esse
ctorum surrexerunt, el visa sunl in sancta civitate regnum Dei cibum et potum, repromiltens nobis
(Matth. xxvu). Quis est, inquit Isaias, quiascendit ex quseoculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor
Edom:a fulgida veslimentaejusexRosor,sic formosusin hominis ascenderun.l (fiom. 1). Moyses elElias qua-
stolacandida(lsai. LXIII,i, juxta LXX). Edom aut draginla diebus jejunaverunt ac noctibus (Is. LXV,i;
terrenusinlerprelatur, autcrwenfus.Rosor,aulcaro,aut Deul. ix). Hoc hominum natura non patitur, sed

a Hic atque infra constanler codex S. Crucis

ful- tionis veriias ex ipso conlextu liquet.
vida. c Vcrbum comedisse in ms. desideralur. Deinde
h Emendamtis ac
supplemus ex ms. S. Crucis; habetur, aut verum eslquod dicitur, aul falsum, ne
antea enim ohtinehat imperfecto sensu, qui stupenti- singillatim errores amanuensium memorera.
bns Aposiolis cun'cm in cwlum dixerunl. Einenda-
385 S. ElJSEBIi illfcRONVMl sg*
qiiod iibihini 444 inipbssibile esi, Dfeoinipossibile.k quserebat intfefmdrluos, horluIanumpulabal.Agnos-
hori esi ^lll Reg. xix). Sicut qiii fnitifa pfaedicit, cit, et Dominum vocat. Post resurreeiionem Jesus
ribh ihlerest iilriiiii post deceni anrtos, aiit pdst stabat in littore, discipuii in navi erant. Caeierisnori
ceritiim futura proiiiiritiet, qiiia tiria est sciehiia cogriosceiitibtiseuiii, dicit discipulus quem diligebai
fiiiuidriim : sic ijlii qtiadlaginia diebus pbtfestjeju- Jesiis, Peifo, JE>dm!»us esi '(Joaii xxi, 12). Prior enim
hdffeei Viveffe,imriio hoii pbtesl jejtihaife, sed vivit vifginiias h virginaifecbrpus agnoscit. Idem efat, et
vlftute Dei • et ajiernd ielhpore jpoterit abstjue eseii noh idemdrtinlbusvidebatur. Staiimquesubjungitur:
61 potii vivefe-. Qifare faVtiihcohiedit Doniitius? Ut El riefriddtidebaiinterrogare eum, fu quis es? scientes
ffeshfffeeHbrieiiirifobarfei; uori ul tiiis faiicibusriiella quoctDbminusesi. Nemo audebat, quia Deum scie-
peiriiilteffet. Pisefeiriiii piiinis assiim pfeiiit, tit dulii- barit. Yescfebaniiircum praridente, quia honiinem et
taiites cbrifirihaffetAposlblos, qiii ad iilufii accfedeffe cafnem videbant, non quod aiter Deus, alter liomo
riori audebaiit; qubd puiafent sfe spifituhi Videffe, essei, sfed unus Sique idem Filius Dei cognosceba-
fitjii cbfpus (Jodh xii). Afcliisynagrtgiliiia Susciiaiuf, lur iit hoiho, adorabaiur ut Deus. Scilicet nunc mihi
iif eibhm aceipit': Lazafus tjiialriduariilstrtofttius rfe- piiilosopiiiiiidumest, iricerlos esse sensns nostros,
siifgit, et pfihdeiis iriducituf (Mdrc. V, Jbariri. xi): et hiaxime visum. Cafncades aliquisab inferis exci-
iibn qiiia apiid ihfefos esufiebat, sedquia difficujtas tantius, c iit pfbieral vefum. Remum in aqua frac-
"opefis, scfupulbsiiateiii fidei fequifebai. Qubmbdb B liim vidfefi, poflicus lungius ahgiistiores, rotundos
Vefas iiiaiius et veiutri osiendit ialiis : ila Veie Cd- pfdciii ttiffiiitii ahgiiios , cbluhihafuiri colla ad sin-
tiiedil cuhi discipiilis : verfeariihiiiaviteuiri fcleOpha': giilas coilvefsioiies coioferii niuiantia. Cum Rhode
vfeffeiiiigUa locutus est ciim iiohiiiiibUs: Vefo accii- Petfuih iiuiiiiaffei, el Apostolis dlceret (Acl. xn): ob
jbitUdisfeubtiitiil Ccfeiia : vfefisIiVahibiiitciBpitpartehi, peHCtiiiiriagriitiidineh)evasisse: rion cfedurit, phari-
bfehfedixit,ac fffegit, et pbrtigebat iiiis. Qtibdaiitehi tasroa sttspicantuf. Poffo qtiod ciausis ingrCssus est
ab dciiiis f epetile 'evatiult, VifiiiS fiei est, nofi "uttef- ostiis, ejusdeiri virtutis fuit, ciijits ei ex ocuiis eva-
iirsfeet phahtasmaiis. Aiioquiri et ahte fesurfeetio- iiescere. Lyhceus (ul fabuise fefuni) videbat trans
heiri, ctini edtixissSrit etiin de Nafc'aretii,tit 'pfseeipi- pafieieHi : boiliirtiiS clausis ostlis , hisi pbantasma
iarfent cte Supercilio fnoriiis , ifaiiisivit pfef mfedibs, fufefit, iritfafe rion potefil? Aquilse et vuhures
id efct, elapsus esl de mahibiis 'eofohi. NUniquid IfansnJafina cadaVefaseniiunl. Saivafor Apbstolos
juxta Mafcioiiem dicere possuihiis , quod ideo hati- suos, riisi osliuih apefuefit, "riohvidebit? Dic mihi,
Vitas ejus in pbaniasitiate fiiefil, qiiia cbhifa naiu- acutissime dispulatof, qtiid esl majiis, laniam lerrse
farii qui tenebatUf, felapsusest? Quod Magis licet, riiagnitudineriid apperidefe super niliiltim, e't supef
lidc Oomino rion licet? Apollonius tyarieus scriiii- 'aqriafuni incfefta iibrafe : ari Detini tfarislfe pef
tiif cuiti arite Doinitianum siaret iri cohsistofio, fe- C ciatisani poffam, ei crfealurani cedfere Creatori?
pente nbh cbhipafuisse. Noli poteHiiam DbminiM&- iQuodihajtis esi, tribuis : 446 Qhodmintis fest, ca-
gofiini pfsestigiis adseqiiare, ut videatiif fiiissfeqtiod luiiiiiiaris. Peiftissupef aquas ariibulat gfaViet so-
rioriifiiit, et piiietut comediSse sinfedenlibus, ambti- lido fcofpOfe(Jban x'x). Mollistiilda rioiicedit: pau-
laise sirie pedibus, ifegissepaiieriisiriemanibus, locu- iulumfides dubitai, et stittiri) hatufarii suam corpus
liis essfea sineiirigua, eiiaitis monstfasse siriecoslls. lDleiligil : ut sciairttis, supef aquas iiOncOfpusahl-
55. fit qtioniodo, iriqiiies, "noh cogrtOscfebafit buiasse, sed lidem.
feiiiiiiii itineffe, si ipsurii iiabeDat cOfptis, tjtiod 56. MarcioriitwdispUtatib.— 6 'OfOle, ijuif tarttis
.ahtc habuit. Atidi Scfipttifain dicelilfem : Oculi cbnira fesurfeclioherii utefisargumeniis,ul siraplicl-
eofurii iehebantur, >ieeuiriagnOscerehl(Luc. xxiv, 16). ief mectim loquaris. Cfedis vefe Doniintim fesuf-
Et fiirsuni : Aperti surit ociili ebfum, el cocjnbverUht ffexissfe,in Cdderii quo hiOftuus , quo sepullUs esl
euiii (Tbid. 51). Numquid alius fuit quando 445 non torpore, ah non cfedis ? Si cfedis, curista proponis,
agnoscebaluf, fet alias quahdo aghitus esl? Cefte per qU33resufffeCliOdehfegatuf? SinOn cfedis , qui
tihfis atque iderii efat. Cogiioscefeefg'0, et noh to- ita iftipefrtorlim lafelasariiinas, et resurrectionem
B
griosfe^ffe,'oculofunifuit,iWnejus cjuividebattif, li- tasst» nominfeVeniilas? atidi. 'Ntipef de Marcionis
"cet et ipsius fuefii. "Dcololsfehittltencibatfeofum, ne Dqiiidafii sfehola":Vi»-,ihqtiil, ei, quiin liac carne, et
Se a"gii&scereii't. ut sfeiaSerrtfrefti qui versa- in liis bssibtis fesurrfexefit. Gaudens animus statim
Dfeniciufe
batur in mfedio,nbiTieofporK DoYnirt'i,sfedbculorum irituiitvCoiisepu/Jieriim sWiui, elh ebnsutrexmwscutn
fuisse clausofurii .*Ape«J sltiitocuii ebturit, ihquit, Chtisto pef'bdptismum\Rorii.Vi, i). Aliimse, a'n car-
el cbgiibvft-mieurii (JiJsn. xx). Undfect Mafia Mag- 'nis ffestriffeetibriemdifeis? Respondi, nx)nsblius ani-
dalfette quamdiii non agtTOscebatJesuiri, et vivura tnse, sed CDfiris,qtise cuffl ariimafenasciltif in lava-
a Ms-.sirielirigud eicapiie-, bi tuitis, etc. dui iriiituriicoiitxatesuttectionem seniis arcjUiiieiilaris,
h Ms. S. Crucis convirginalecorpus, etc. au simpliciler tnecum loqueris. MAUTIAN.
c Ut proferal verum. Anlea falso legebatur : ut pro- f Vetus edil. qui tantum conira resurreciionemsen-
ferat remum in aqua fracium, liidefi pbfiicus, elc. tiens, argumenlaris, ttl nihil mecum, etc.
MARTUS. — Voeem verutnveteres ecJltiouesiiOnlia- « Audi, Nuper, etc. In islo «imiliter loco falsa re-
"beht. . .. , ,m ms. . , ..,....„ tineiur iiujusniodi leciio : Audi nuper cle Marcionis
d Verbum appendere desideralur. schola: vw. DilAHTiAN.
• Oro te, etc. Hic quoque falsa erat leclio : Oro te, ^ Ms. consurrcajiiKMs Christo in baptismate.
589 LlRER CONfftA JOANNEMHlEftOSOLYMITANUM. 590
cro. Et quomodoperibitj qucein Ghristo rehata est? A $ genefanl ^ ijtiidcjiiafiiiri legationfeffepffeiifendam ; sed
Quia scriptum esl, ail: Caro et sanguis regnum Dei qtiia apud iiiterrogariles iridgls et pr&sferilestfepur-
non pbssidebunt(II Cbr. xv ). Atlende , obseero le , gafe debuefis. i Misistifeligibsissiiiium honiiiifeiii
quoddicitur, Curoel sanguis regnum Dei non posside- Deilsidoruhl prfesbytefUni,viftirii pbtenteiii larit ex
bunl. Numquidnon resurgent ? Absil; sed non pos- ipsa iiiCessusfelliabltus digniiaie , qiiaiii diviriseiii-
sidebunt. Quare non possidebunt ? Quia seqiiittir, telligfenliaeicufilfe fetiahieos , qiii aiiitndvelifemeh-
neque corruptio incorruplionem possidebil. TamdiU ter ajgrotahi; si tariiei)sensuriisuilariguorishabfeaiil.
ergo regnuro Dei non possidebunt, quariidiu caro Homo Dei miltit iioiriiriehi Deh k Nihil iriiefefet
lanlum sanguisque permanserint. Cuhi autero Corfu- intef presbytefuhi et fepiscOpum; eadfeffl digiii-
ptivuro induerit incorruptionem, et niortale itiduerii tas mitteutis et rrilssi: lioc Satis iiripefite : iri jibHu,
iminortalilaiem (I Cor. xv, 55), ei lutura caritis in tit dicitur, fiauftagium. Islfeisidofus qui ih cffeliirii
lestaro fueril excoctum , quse prius gravi pOfldfefe luis laudibus tollitUfjidipSbminfairiatiifAiexaridfise,
preraebatur in terram , acceptis" spifittis pehnis fet quod tu JefOstilynise;ex 'qiio iibft lepttls advferiisse
a immuiaiionis, non abolitionis, riova glofia vOlabit VidetUr,sedSbcius".e Alioqiiin ct iiitefse hiaHit fejiis
ad coalum; et lunc implebituf illud quod scrijitiirii SCfiptse,-quse antd tfes menses legatidiiil sfdlids di-
est: Absorptaest morsin viclotia.-Ubi est, mbfs,-c&ri-T, fectsc BTiinljf poftaiites effbfem; Viiicfeiiliojpfe.-liy-
tenlio tua ? ubi est, mors, aculeus titus (Ose; jtiii,-14; tero reddil* stmt, qual usijhe libdie db eo ffeiieriliif,
el I Cor. xv, 55) ? quibus cohortatUf 4S8 a"feem extjfcitiis stii, iitSU-
57; Joannis Episl. ad Theophil. GmsririitMitfOptilis pef petfari)fldei, sliibili pgfsisiat griidti',Bhec hostfis
Palwslinw: totius Orientis Antiocliid.Isidbtus Pfes- hairiiiStfcfreatiir. Pollicfetuf sfeaiiteqiisiHilegatibriis
byter. — Prseposlero ofdine de anintariiin stata et fessetulla suspiclo, vfeiitdfumJerOsblyhiaiii; fet hd
carnis resurrectioile respondimus : omissisque*pfin- advenliitn suutii illicOtidversafiofuih cdhetis pfbtfe-
cipiis Episfolse, lota nobis contra egfegios CfSctattis rendoSsEt iriter csetefa his efiafflvefbis iltifiif! «Qub-
ejus Mt disputalio. Maluimus eniril de' Dei febiis-, mbdo funitisiii aefb dissbiviturj et Cferaad vicihiam
quam de riostris injurits dicere. Si peccavetit hsnio ignis liquescit : ita dissipabuntiif qui seftpfer Ecclfe-
in hominem,b rogabunt pro eo ad Dotiiinuni.Si aiitem siaslicsefidei resiStefiteSinuriCpcfliorflinessiii)jilices
in Deumpeccdverit, quis ornbit pro eo(lReg. ii, 2*5)? earaderii frdeih inqiiietare cOndriiur.
Nunc e diverso 447 super omnia nostroS adver- 58. RogOte, iectOri qui hoc sCfibit aiitet]'uairiVe-
sarios immorlali odio perseqtiimur : blaspliemanti- lliat, qui tibi videtuf ? adVersariuS,afi IBgatus? Iste
bus Deurn, clementem porrigimus manufn. c Scfibit est quem hos piissiinum vel feligiosiisimiiiii, el, iit
ad Theophilum episcopnrii apologiam , ctijtis istud p verbum expfimamtis everbd, deicbldrix[Qeoa&e-
exordium est: < Tu quiderii ut homo Dei, et aposto - crtwo*] possumusdicerei Iste e^thomo diviiisehuel-
liea ornatus gratia , curaiii oriinitim Ecclesiaf urii, ligentise; iam pOteni, 61 tanta irieessus ac habitus
maxime ejus quse in Jerosolymis est, suslinfes',cufri digriitate, ut quasi spifitualis HippofcratesV larigiloffem
ipse plurimis sollicitudinibusEccfesise Dei, qnse snb flriimaruihiiOstrafuniSUapotueril pfseseiiiiaihitigare,
te esf, distringaris. i Laitdat facieiti,-a"dpersonam si tameri nos voluefimus suse medicinseaCquiescere.
principum Irahit. Tti qui regulas qusefis:Ecfelersia- Ciiret se tali medicamine ^ qui eiiaro alioS ciifafe
siicas, etJ Nicseni coficilii canonibus utefisy fetstfife- coiistievit. Nobis diviiiailla iiitelligentiaj prri Clifisto
nos clerieos, et cura sois episcopis coinmofantes tibi stilltilia est. Libeiitef rioslfs rtislifeitaie iarigtietoUs,
nileris usBTpare, respoivde luihi", ad AlexawdriWdiri ne COlIyrio vestrb impie videfe discamuSi * Tose
episcopuiiiPalsestiiraquMperlinei? Ni fallor, hoc ibi vero saiiCtiiiibriise,pfo optiffia volurilafe quasi arl
decerniturj. ut PalccstirtsemetropotiS'GsgsariaM; ct fiheffi tisijubpefdufelasit; dfeprecarriarDornintimin
lotius Orientis Anliochia. AntrgithtadCaisarfertsem saiiciis locis riocte ac die, ut ei feddat iJeffectahi
episcopum referre debuefas, cui, spf fetacoaimtiriio^ hiercedem j et cbfoiiam vilselafgialuf:» Rectfegra-
ne tua, communicarc ftos ifoveras; $m si pfocul ex- tiasagis; nisi ettitil VbtiissetIsidofus, tii iii tbta Pa-
peiendumjudicianr efat-, Aniiocbiam poTrus'!liilefsfe; yj Isestiiiataiii fideieiiisodalefliiioh iriVfenisses: Nisi ilte
dirigendse.Sed noviciir Csesariairi, cuf Aniiochiahi iibi prbiriissum appbftassfet aiixiliuiii, liaeffefesin
nolueris mitlere. Sciebas quid fogefeS, qwid viiafes. tiifba rUsticoruni; qusfesapifehtiafflliiaih iritelligfefe
Maltiistroiictipatis1aufibus moiesliaffi'fav*efe"',quam ftbii pOssei. Hsec ipsa apblbgia; dfeijiia flUHc'sfefiiib
debituiwMetfopoliiano' tuo lioriOTfenifeddefe1. Nec tSStjIsidofOpfsesfehtfe Bt niaiiuiii cbllaborahtfevdifetata
hoc dico;,t.qtiotfpfseieramieitias, qiiai sift'spleWiVei» eSt, tii idettl essfetj fetdifttatdf fetbajtiliis liilfefafiiiii.

KMeWspirifuspennis'iriiiriutdiii',fioridfalitis. ria iiori tam feonslituituf,(pTam'cohsiituia fecfigno-

nvs'.oraburit ptbeo: Sfduteni, fetcV
b'DlBriiib-ide"ni
1
RfenuenleGfsecotextff;
c Desinil hic loci ms. S. Crucis hac addila c1a"U-
sulay Explicit IttJcrUietbrinnn ceriifa dbgftiii Oiige-
nis de femrrictimie: E-i,Expltcit libef Euiebfi Siero-
nymi deResiirreciienecarnisv
d Respicit Nicsenos canones 6 et 7 qulbtis Ciesa-
scitur Palestinse metropolis, feique isliioeepfsefo*a-
lifa .cpnfirmaiiir.
s yetiis edit. dlibquihpfqferdriiuret iitierie;
f Rescfihendurii Videattif, p6f/o»i'is,i6ffciiy?,e
Sed
foftabse veriiis portantes ierroikni, iit vVStstllittSih
Vindjciis putat.
s Eadeirij iiecriosttts minis lerreantuf.
591; S. EUSEBIl HIERONYMI 592
59. Archelauscomes. S. Epiphanii prudentia. — JA mandasti segrolare nescioquam: illo die te nonposse
i Cum ergo a huc venisset, et accessissetad nos tribus venire. Ludione an episcopus hsec loquitur ? Pone
vicibus, et admovisset lam divinse sapientise tuse, verum esse quod dicis , propter unius mulierculse
quaiii propriseintelligenlise habentia medicinam vcr- delicias, ne te absente doleat capnt, fastidium susli-
ba, nec profuit alicui, nec profuit ei quisquam. » neat, stomacho perfrigescat, Ecclesisecausam negli-
Hicqui ad Ires vices dicitur ad nos accessisse, ut gis ? tol viroruni, et chrislianorum el d monachorum
in veniendo mysticum numerum conservaret, qui conlemnis prsesentiam ? Noluimus occasionem da-
Thcophili episcopi mandatum 449 nobis loqueba- re : videbamus enim stropham dilalionis tuse, in-
tur, lilterasadnos abeo missas noluii reddere. Cum- juriam paiientia vicimus. Rescribit [Al. quodscribii]
qtie diceremus: Si legatus es, redde legaiionis episto- Archelaus: monet altero et tertio die manere, si
las : si epistolas non habes, quomodo legalum le vellel [Al. si velles] venire. Alille occupatus : Mu-
probabis ? Respondit se habere quidem litieras ad liercula enim vomere non cessavit: tlum nauscam
nos:adj'uraium lamen ab Hierosolymorum episcopo, evasisset, noslri penilus oblilus est. Post duos ergo
ne nobis eas redderet. En legati constantia , qui ut menses tamdero exspeciattis venit Isidorus, qui non,
pacem faceret, el suspicionem in allcram partem ul tu fingis , pro le tesiimonium, sed causamposlu-
favoris excluderet, sequum se ulrisque tribuii. Et. B lalse satisfactionis audivit.' Cum enim objiceret no-
quia sine emplasiro venerat, et medicorum arma- bis, quare ei communicastis, si hserelicus erat ? au-
menla non habebat, idcirco ejus medicina non pro- divit ab omnibus , communicavimus nihil de hscresi
fuit. Hieronymus et hi cum eo sunl, c et secrelo et suspicantes. Postqnam vcro a bealo Papa Epiphanio
coram omnibus, frequentissime et sub jurisjurandi conventus, lam sermone, quarn litleris, respondere
testificatione satis ei fecerunl, quod nnmquam de contempsit : cunclis monachis ab eodem Epiphanio
nobis [A/. vobis] ambiguiialem aliquam habuerint scripta venerunl, ul absque satisfactionefidei,nulliis
fidei, dicentes: Quomodoeo temporequando commu- ei lemere communicarel. Preslo sunt liilerse, ncc
nicabamus ei,,b nuncsimiliter eumdem affectum ha- super hac re dubitari polest. Hsecsunl qusc fratrum
bemus de ralione fidei. » Videle quid faciat concor- turba respondil, non ut lu argumenlaris, ex eo le
dia dogmatum. Isidorus, ul hsec significaret, ejus non esse haereticum, quia aliquando non diclus sis.
socius erat, homo Dei et presbyter QeoaeSiazuzos, Hacenim ralione segrotare non debebit, qui ante
et vir potens, et sacro ac venerabili incessu, el di- agrotalionem sauus fuit.
vinse inlelligenlise, et Hippocrates Christianorum 41. Pauliniani ordinatio. — i Quaudo aulemcoep-
vocalur. Ego misellus dum in soliludine delilesco, a tum est de ordinatione Pauliniani, et aliorum qui
tanto pontifice repentetruncatus,presbyteri nomen C < cura eo sunt, ventilari, videnles se reprehendi, cura
amisi. Et tamen isteHieronymus, cum pannosa lurba propter charitatem alque concordiam concederentur
et sordidatis gregibus , quid Isidoro illi fulmineo eis omnia ; lioc aulem solum expeteretur, ut licet
[Al. fulmine] ausus est respondere ? At ne forte ille ab aliis contra regulas ordinali essent, tamen sub-
non cederel, et opprimeret eos prsesentia,c et mole j'icerenlur Ecclesite Dei; ut non scinderent eam,
corporis sui, non semel, non terlio, sed frequentissime alque proprium sibi facerent priiicipatum : in lioc
juraverunt, se eum de quo qusestio crat, scire nonacquiescentes, cceperunt proponere de fide, el
orthodoxum , nec umquam in suspicione habuissc omnibus nolum facere, quod si non arguerentur hiqui
hsereseos. 0 apertum impudensque mendacium! 0 cum llieronymo presbyiero erant, nibil culparenl in
lestiraonium pro se , nec Catoni credilum ! In ore nobis.Sin autem arguereniur erroris,'451 etculpse,
enim duorum, vel trium testium stat omne vcrbum cum penilus non queant de istiusmodi qusestionibus
(Deul. xxvn, 6;etMatlh, xvm, 16; et IICor. xvi, 1). dispulare, satisfactioneroerrali proprii non invenien-
Alicubi [Al. aliquando] ne dictum, aut libi alicubi tes.ad ista confugerent: non quosperarentnos posse
mandatum est, quod sine salisfactione fidei coniinu- convinci, sed famam noslram Isedere nitercnlur. >
nionem tuam subiremus ? Quando per virum diser- 41*. Pow/inianuspresbyterCypti versabatur.Hiero-
tissimum , el christianissimum Archelaum comitem, D nymus ordinatus a Paulino. — Quod perplexa oratio
quisequester pacis era', condictus locusfoaderisfuit, est, nemo vitiuni e interprelationis pulet. Talis enim
nonne hoc in primis poslulatum est, ut fulurse con- et Grseca est. Interim ego gaudeo, quod qui roe de-
cordise lidesjaceret fundamenla? Pollicitus estesse collatum pulabam, subito railii presbyierii caput vi-
se venturum. Inslabat dies 450 Paschse: frequens deo repositura. Dicit nos omninoconvinci non possc,
mosachorum turba convenerat [A/. venerat]: ex- cl venire ad prselium perhorrescit. Si causa discor-
speclabaris in loco: quidfaceres,nesciebas.Repente dise, non ex dissensione fidei est, sed ex Pauliniani
o P. Wastelius legendum conlendit ad eos, mini- slalurse proceritatem fratres Longi dicti sunt, Dio-
me snffragantibus mss. scorus nempe , Ammonius , Eusebius, Euihymius,
h Idem Wastelius in vetustiori quadam edit. legi quomm in Ecclesiastica historia memoria nolis-
testatur tunc similiiet eumdem n/fectumhabebamus; sima.
d Vetus edit. et monachorum
quam lectionem tueri frustra conatur, cum autmeuti
nul-
e Eadem vetus edil. vitium palienliam
tentas.
lus, aut sane incongruus, et llieronyroianse interpretaloris putet.
contrarius sit sensus. Et paulo postdicis vos omnino,etc, et consequenter
c Ex eoruiu nempe eral Isidorus genere, qui ob perhorrescis.
 593 LIBER CONTRA JOANNEMHIEROSOLYMITANUM. ??*
ut dicis, ordinatione descendit, quse tanla stultilia .A fide reticendi darelur occasio. An non tti potius
est volentibus occasionem dare, nolle respondere? scindis Ecclesiain, qui prsecepisli Rethleem presby-
Confitere fidem; sed tamen responde quod qusereris, teris tuis : ne competenlibus nostris in Pascha bap-
ut omnibus luceat, non de fide, sed de ordinatione. lismum traderent, quos nos Diospolim (jLidda)ad
esse cerlamen. Quamdiu enim interrogalus de fide, confessorem et episccpum misimus 1'Dionysium bap-
tacueris, polest tibi adversarius dicere: Non est lizandos ? Ecclesiam scindere dicimur, qui extra cel-
ordinationis causa, sed fidei. Si ordinalionis causa lulas nostras locum Ecclesise non habemus? An non
est, stulte facis de fide interrogatus, tacere. Si fidei, tu scindis Ecclesiam, qui mandas clericis tuis, ut si
stulle praetendis ordinationem. Porro quod dicis te quis Paulinianum ab Epiphanioepiscopo consecratum
petisse, ut subjicereniur Ecclesise Dei, et non scin- presbylerum dixerit, Ecclesiam prohibeatur inlrare.
derenteam, neque proprium sibi facerent principa- Ex quo tempore usque in prsesentem diem videmus
tum, de quibus dicas, non satis intelligo. Si de mc tanturii specum Domini; el hsereiicis intraiuibus,
et de a presbytero Vincentio, salis multo dormisli procul positi suspiramus.
tempore, qui post annos tredecim, nunc excitatus 43. Nosne sumus, qui Ecclesiam scindimus: an
hsec loqueris. Ob id enim et ego Anliochiam, et ille illequi vivis habilacultim, mortuis sepulcrum negat,
Constantinopolim, urbes celeberrimas deserujirjus, \B quifratrumexsilia poslulat?Quis potentissimam illam
lion ut le in populis prsedicaniem laudaremus : sed feram, toiius orbis cervicibus imminenlem, conlra
ut in agris et in solitudine adolescentise peccata de- nostras eervices« specialiter incitavit ? Quis ossa
flenles, Christi in nos misericordiam deflecteremus. Sanclorum, et innoxios cineres hucusque verberari
Sin antem de Pauliniano tibi sermo esl: vides eum ab imbribus sinit? His nos blandimenlis bonus
Episcopo suoessesubjectum, versari.Cypri, ad visi- Pastor invitat ad pacem, 453 el proprium arguit
laiionem nosiram interdum venire : non ut luum, facere principatum : qui omnibtis episcopis, rectam
sed nt aiietium ; ejus videlicet, a quo ordinatus est. dumtaxat fidem lenentibus, et communione et cha-
iQuodsi hic etiam esse voluerit, et in exsilio noslro ritate sociamur. An lu solus Ecclesia es, et qui le
quietus in solitudine vivere, quid tibi debel, nisi ho- offenderit, a Christo excluditur? Si proprium defen-
norem quem omnibus debemus episcopis? Fac a te dimus principatum , ostende nos in parcecia tua ha-
ordinatum : idem ab eo audies, quod a me misello bere episcopum. Quod tibi non communicavimus,
liomine sanctse memorise 452 episcopus Paulinus fidei est: responde, el ordinaiionis erit.
audivit. « Num rogavi le, ut ordinarer? Si sic presby- 44. « Occasionem quoque fingunt aliarum liltera-
terium tribuis, ut monachum nobis non auferas, tu rum, quas dicunl sibi scripsisse Epiphanium. Quam-
videris de judicio tuo. Sin autem sub nomine presby- C quam dabil ille ralionetn pro omnibus quse gesla
teri lollis roihi, propter quod sseculum dereliqui: sunlanie lribunal C!iiisli,ubiniaj'or et minor alisque
ego habeo quod semper habui: nullum dispendium in ulla personarum acceptione judicabilur. Altamen
ordinatione passus es. quomodo possunt illius nili epistola,quam de ordina-
42. Competentesin Ecclesia. Ab specu Domini pro- lione Pauliniani illicita, etillorum qui cumeo sunt,
hlbitus Hieronymus. — « Ut non scinderent, inquit, a nobis coargulus scripsit: sicul et ipsa ejus cpi-
eam, neque proprium sibi facerent principalum. > stola in exordio suo significat?» Rogo quse lanla est
Quis scindit Ecclesiam? Nos, qiiorum, omnis domus caccitas, Cimmeriis, sicul aiuut, lenebris involuia ?
Beilileera in Ecclesia communicat? an tti qui aut Dicil nos occasionera fingere, et Epiphanii adversus
bene credis, et superbe de fide taces : aut raale,' et se litteras non haberej statimque subjungit : « Quo-
vere scindis Ecclesiam ? Nos scindimus Ecclesiam , modo possunt illius niti epistola, qnam de ordina-
qui ante paucos menses circa dies Peniecostes, cum lione Pauliniani illicita, et eoruro quicuro eo sunl,
obscurato sole, omnismundusjam jamque venturum anobiscoargutusscripsit:sicul et ipsa ej us epislola in
judicem formidaret, quadraginla diversse setalis et exordio suo signiflcal? i Non habemus episloIam.Et
sexus, presbyteris luis obtulimus baptizandos? Et quse est illa epislola 454cfu''e inexordio suo de Pait-
certe quinque presbyteri erant in monasterio, qui D liniano loquitur ? Est aliquid posl exordiuro, cujus
suo j'ure poterant baptizare; sed noluerunt quidquam tu tiines facere raentionem. A te est coargutus seta-
contra stomacbum luum facere, ne et hsec tibi de tis, qua Paulinianus erat. Presbyterum ordinas, et
a Presbylero Vincenlio. Non legas Innocentium, pro spirituaiiter Gravius qunque docuerat, el sensus
sed Viiicciitiimi: nli compertum nobis esl ex supra postulat. Feram aulem illam iinam conira Hierony-
diclis, et ex tertio libro adversus Rnfinum, ubi di- mum Joannes ineitaverat, qnidani inleliigi voluut
citur Vincenlium in porlu Romano navem ascendisse Ruttinim Arcadii tuiorem, illum perduellem, qui
securum cum Hieronymo Jerosolymam redennle. ducem Gothorum Alaricum vocavit contra Arca-
A quo autem lempore numerentur anni tredecim , dium, ut ipse ejus imperium occuparel: sed repulso
dequibusnunc sermo est, alibi dicemus in Nolis Alarico, ipse trticidatus est,labente an. 393. Apertius
Chroimlogicis. MARTIA.N. ipse Hier. ad Tlieopliilum adversus ipstim Jnannem
h Hic ille Dionysius Liddensis, sive Diospolita- eipslola82: Nnper, inquit,nobispostulavit,etimpelra-
ntts est, ctijus ante ineditam Epistolam de Origeni- vit exsilium ; atqtie ulinam implere potutsset, ete. for-
siarum damnatione vulgavimus in priori tomo sub lasse quia trncidato staiim Rufino, rescriptum illud
numero 94. nullius erat auclorilatis.
c Lego cura mss. specialiter; quod Iegi oporlerc-
PATUOL,XXIII. 13
£9S S. EUSEBII HIERONYMI 596
legattiin hiittis ac socium : lantainque lisibes fidu- . qtiani esse securi)de Origenis dogriiatibusIocutum,
ciam, ul iibi Pauliniaiium menliius -es puerum, illuc et siib jurisjurandi teslificatione confirmat, diceus :
puerum mittas presbyterum. Ilemque Theosebam « Ne suspicionem quidem,siciil Deus testis esl, per-
[A/. Theosobium] Thirisc Ecclesise diaconum fucis versse in nos fidei se babere monstravil. » Nolo re-
presbytefuni, el contra nos arriras, iiliusque in hos spondere et arguere acriler, ne perjurii episeopum
abuieris eloquehlia. Tibi soli licet Ecclesisejura cal- conVittcete videar. Prsesto sunt plures epistolae Epi-
care : tu quidquid feceris, fcorrna doctiinse est; el phanii: una ad ipsum, alise ad episcopos Palestinos,
lloh efubescis ante tribunaiChfisti judicahdum te- et nuper adRomance urbis pontificem : in quibus
curii Epiphahium pfovocafe. Cnise sequuhtur post dicitseeum coram mullis, de dogtnatibus arguentem
hOc capilulum, hsec sunt: Menscesuseetdomus con- non meruisse responsum, lotumque noslrsc parvila-
tubfefnium impulat Epiphanio, scfibiique eum ntim- tis testis est monasterium. a
a Ex hac opferisconclusione dpcti viri argumenla- tum. Vide 111hanc rern prsefixain hiiic libro Admoni-
tur , libruni abs Hieronymo non fuisse absolu- tiojiem,

m MBROS CONTRA RUFINUSf ADMONITIO,

DisscnsioiMSHieronymum inler ac Rufinum longe notior hisioria est, quani noslra explicalibneul indigeut.
Gausa mali lanti Latina versib librbrum Origenis mpl 'Apy&v[uit, quam ptesbtjter Aquileiensis',subleslautique
fide, elabbrbverat Romw circa dnhttm 398. JVa»iul Origehiani dogmatisvenena, subdoiminterpreidlionis[uco
oblita, Ldtinis auribus tulius propihdrei, prcvfaiionem operi prwftxit, in qua Bieronymvm figuratis iaudibus
prwdicabat, veluli Adamanlii opinionum (autorem, suwqtte senlenliwsocium: ipsum vero librum ab dicripiis
erroribus expurgatum opera sua jaclabat. Sed'cum multa essent adhuc quw chrislianas aures moverent,el tninus
calholics dicla existiriiarenlur, Pammachius el Oceanus Eieronymo auctores fiierunl,ut germanam ipseejus
libri inlerprelalionem vulgaret, nequaqudindissimulalis erroribus, quo se mamfesto proderenl; purgaretqueadeo
suspicionem[avorisin Origenemab wmulo injeciqm, ne si criminantetn convinceredifferret, consentireilli vide-
retur. S. Dbclbr datis primum Rufinb litleris, amice conqueslusesl: deinde anno 400 OrigenisipsumHbrumiia
ad finem vertit, ut hwresesstatitn innotescerent: deditque ttna epistolam,in noslra recensione84, Pammachio, et
Oceano, in qua calumniam omnem a se longe amovet, quove aiiiino legeril aliquando, aut laudaril Origencm
absque pielatis periculo exponit. Hinc porro ingens in Ecclesia incendium exorlmn est; nam Rufmtts Apolo-
giam pro sua fide ad Anaslasium papam scribere compulsus, non lam pro se nisus est salisfacere, quam in sui
defensionemnovas Hierohymo calunmias struere. Tum recrudescenie iri ciies tnagis inimicitimvulnere, tres In-
vectivarum libros anno insequenli sive 40! in S. Doclorem procudit: quibus ille nondum lectis, sed tanium ex
ore athicorum ex parle audilis, respondet tribus hisce Apologelicis libris : quos ad animm 402refcio ex duobus
ipsiusmet Hicronymi leslimoniis. Allerum circa finem primi libri, nbi post biennium se scribere proptelur, ex
qrio edito brevi libello, prwconiis Rufini responderal: brevis enim libellus iste ipsa est ad Pammachium lau-
dala epistola 84, quw ad annum spectat 400. Alterumpost medium u libri, ubi se auie annos ferme decem scn-
psisse de lllustribus viris dicit : eompertum nempe est omnibus, anno 592 prodiisse librum illum, hosque
adeo initq ralione anno 402 asctibendos esse. Eorttm porro summa est hujusmodi: In primo inlerpretatib-
nem suam multis argumenlis excusat, sibique diluil bbjecla crimina : altero ApologiamRufini dd papam Ana-
stasium tnissam exagiiat : tertio denique ejusdem Rufini litteris sibi cum Inveclivarnm codice missis re-
spondet.
2. Nunc quid a nobis in illis recttdendis prwstitum sit, explicemus. Primo Rufini Inveclivus, quas e regione
HieronymianmApologimin-adversa cotumna cbnlinenter P. Martiahwus apposueral, loco movimus, et Hierony-
tttianis ipsis subneclimus. Neque enim ex ordine sentenliwsententiis respondenl, aut ubi in tina columna wmulus
calumniaminlental, in allera crimims dilulio esl; sed e conlrario alter prout libel suo slomachoinservit el veli-
tqlut: aller non lectiscoiiirase libris, sed vulgb inlelleciis criminalionibusoccurril. Quare prmposleramMartia-
nceicuram nemo non improbavit,natqm ad creandum lectori laborem, ipsumqueS.Doctbris cbiilextumsingulispa-
ginis intercipiendum.Secundo cum sil ulile sludiasis et commodum,autlientica'monumenlci,quwscriplis attcloris
huc
quemexornas, occasionemdederunt, vel quw ab ipso auciore impugnantur, scriptis iisdem annectere, nos
adscivhnus primo Rufini libelluhi illum, sive Apologiqm,aut confesdonemfidei, quam ad papatn Anaslasiummi-
sit, el quam Ilieronymus toto secundo iibro confutat; deinde ipsam qnoquc Anastasii super nomine liufini epi-
slolam, quaitt itli toiieslum alibi, lum maximehiscein libris ingeril S.D&ctor. Hdctenus in ettni loinumqui aliena
ac suppositilia compleclilur,rejectw sunt; sed in anliquis codicibus, queinadmodum de vete.riCorbeiensiP. Cou-
stqntius Ifqdif, s,a(is prudenter ipsis appqnunlur Hierbnumi libris , ejusque dispositionis dociisshno viro
ipse >ttUclorHieronytms videbalur. Denique liicubraliones o.mnes pieramque parlem cum antiquis edilio-
nibus , unam attt alteram cum veiuslissimo Palalino - Valicano 234 conlulhnus , swpe eliam einen-
ddmti».
S97 APOLOGIAADVERSUS LIBROS RUFINL 398

S. EUSEBII HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESBYTERI

APOLOGIA

ADVEUSUS LIRROS RUFIM,

MISSA

- AD PAMMACHIUM ET MAB.CELLAM.

LIBER PRIMUS.

457' •^1 veslr's et mullorum lilteris didici, objicj.A

j prsefatiuncula votjor, et satis aperle exponuntur
mihi h in sebola Tyranni, lingua canum meorum ex crimina mea, quid scripserim, quibus in ccelum Ori^
inimicis ab ipso (Ps. LXVIJ,24), cur izepVkpyS>v Ii- genem laudibus levayerim. Bono animo fecisse se
bros in Latinum verlerim. c 0 impudentiam singu- dicit. Et quomodo nunc eadem inimicus objicit, quse
Iarem ! accusanl medicuro quod venena prodiderit; lunc amicuslaudayeral? Voluerat me in. interprela-
ut scilicet a fupu.uY.oKid.nvsuum, non innocentise lione quasi prsevium sequi; et aiicioriiatem operi
nierito, sed criminis communione tueantur, quasi siio ex nostris opusculis mutuafi. Suffecerat semel
culpam numerus peccantium minuat, et in personis, dixisse, quod scripserani. Quid necesse ftiit eadem
non in rebus sit accnsatio. Scribunlur contra rae li- rursus iterare, et frequenter iiigerere : et quasi n.emo
bri, ingeruntur omnibus audiendi; et lamen non sibi laudaiiti crederet, ipsa dictij repHcare? Non est
eduntur, ut et simpliciura corda percutiant, et milii lam sollicita d,eaudientium Ude, simplex et pura lau-
facultalem pro me auferant respondejidi. Novum daiio. Quid metuit, ne illi sine lestimoniis diciorum
malitisegenu.s, accusare, quod prodi timeas: scribere, meorum in meis laudibus pon credatur?Videtis nos
quod occultes. Si sunt vera quse scribil, cur pubji- intelligere prudenliam ejus et prspdicalioiiis ? diasyr-
cum limuit? si falsa, cur scripsit? Olini pueri l.egi- ticse strophis in scholisssepe lusisse? Simplicilatem
mus: Intemperantis esse arbitrorseribere quidquam,, B oblendere non polest, ii) quo arlifex deprehenditur
quod occuliari velis ( Cicero lib. i Acadenj.,Quwst.). malitia. Semel, aut ut niulturo,,bis errasse sitcasus;
Rogo quis est iste dolor? Quid sestuant? quid insa- cur prudenter errat et crebro, 459 et sic Per te-
niunt? Quod prseconem repuli figuralum ? quod nolui lum lexit errorem, u.t raihi non liceat negare quotl
me subdolo ore laudari? quod sub amici 45§.riomin.e, Iaudat? Prtidentis fueral et amici, post reconciliatam
inimici insidias deprehe.ndi? Frater et collega. in simullateni, eliain leves suspicioiies ftigere: ne quod

a Ad Pammachium, etc. In mss. codicibus S.. Au- ° 0 impudentiam. S. Audoeni ambo mss. codices,
doeni tlothomagensis ad hunc modum inscribitur et ob impudenliamsingtilarem, elc. Corbeiensis autem:
Defensio isthsec: Incipit Hieronymi Doctbris egregii El o impiidenliam singttldrem. MARTIAN.
adversustr.es libMos Rufiiii caiumniatoris invidi De- d <bv.pij.uYj>Ki>\nv
suum. Oblrudunt nobis hic Grseca
fensiomissq Pammachio et Marcellw. Falso in antea verba Erasmus et Marianus, quse in nullo apparent
editis libris Marcellino, pro Marcellw inscripia erat exemplari mitnuscripto; nempe fupp.uY.ov Buvuaip.ov,
eadetn Apologia. MARTIAN. id est, venenum raoriiferum. In multis Grsece qui-
h In schota tyranni. Sic lege cum omnibus fere dem seribitur $APMAKOnQAAM suum; sed altum ubi-
exeni.plaribus ms.s. eojiformiter lib.ro Actuum cap. que silentiiini cle pharmaeo thanasimo Erasmi et
xix, 9, disputant in sc-holatijraqni cujusdam. MARTIAN. Mariani. Pliarioacopola porro.Origenistarum erat Ru-
—Pulal Martianseusalludi illud Actuum cap. xix, 9 : , (inus, ut liquido apparetex ipso coniextu. MARTIAN.
ttispuiansin schota tyranni cujusdam. At proprie Hie- —Perperam eral in anliquis editionibus aufp.uY.ov
ronymus patriam Uuflni notal, ijuem Tyranium, Ouvu.atp.ov , id esl mitum virus, venenumque lethale
vel Toranium, et Turanium appellari videas ab auli- suuni, etc,
quis. Ipsa ejus Symboli expbsi.tio Rufvti.oTorqno% e Non a distrahendo, ut Erasmus, neque ab ob-
AquUeiensisEcclesiw presbyiero auctore inscribitur. trectando^ Ut Victorius, diasyrtica prscdicatio hic
Tdra,'"aut Tyra lueril loci nomen. Hier. infra lib. Hi dicilur;, sed ab eo, quod elewt ea, ad qttse respon-
oppidulum iuisse dicit. Erat auteni Rnfini cogno- dere difficile esi.
lnentum Ttjrannius, ul suis locis ostendimus.
m S. EUSEBII IIIERONYMI iOO
fortuito fecisset, consulto facere putarelur. Unde el,Aretici,.quse illi objicitur, non de assensu bsereseos,
Tiillius in Commentariis causarum pro Gabinio : sed de ingenii exstitisse admiratione respondeat.
« Ego, inquit, cum omnes aroicitias luendas semper Placueral ei, sive ul ipse vult videri, compulsus erat
pulavi summa religione el fide, tum feas maxime , in Latinam linguam veftere, quod nolebat. Quid ne-
quse cssent ex inimiciliis revocatse in graliam : prop- cesse fuit me lalentem, et lantis maris atque lerra-
lerea quod inlegris amiciiiis officiuniprselerinissum, rum divisum spatiis inserere quseslioni? opponere
iinprudenlise, vel (ut gravius interpretemur) negli- invidise plurimorum, ut plus mihi laudando nocerel,
gentise excusatione defendilur; post reditum in gra- quam sibi prodessct exeuiplo ? Nunc quoque quia re-
tiam, si quid est commissum, id non negleetum, sed nui laudatorem, et verso slylo docui me non esse,
violalum putaiur : nec imprudenlise, sed perfidise quod meus necessarius prsedicavit, dicilur furere, cl
11trcs contra nie libros venuslate Altica lexuisse :
assignari solct. > Flaccus Horatius quoque in Epis-
tola quitm scribit ad Florum : Male, ait, sarta Gratia eadem accusans, quse anle laudaverat, et objiciens
ncquidquamcoit, et rescinditur. mihi in translatione Origenis nefaria dogroata, de
2. Hilaritts, Origenisinterpres, et Ambrosiusel Vic- quo in Prsefaliuncula laudationis susedixeral: < Se-
torintts. Tres libri Rufini. —Quid mihi nunc prodest, quar regulam pracessorum, el ej'us prsecipue viri,
quod simpliciier errasse se juraf? Ecce objieiunlur B ; cujus superius fecimus mentionem : qui cum ultra
snihi lnudes ejus, et crimini dalur simplicissimi sepluaginta libellos Origenis, quos Homiliticos ap-
aihici, non simplex, necpura laudalio. Si auctorita- pellavit, aliquantos etiam de torois in Aposlolum
tem suo operi prsestruehat, volens quos sequerelur - scripiis, translulissel in Lalinum : in quibus cura
ostendere, habuit in promptu Hilarium Confessorem, aliquama oflendicula invenianlur in Grseco, ita eli-
qui quadragima lerme millia versuum Origenis in mavii omnia inlerpreiando atque purgavit, ul nihil
Job el Psalmos transiiiHi. Habttit Ambrosium, cujus in illis quod a lide nostra discrepei, Latinus leetor
pene omnes libri hujus sermonibus pleni sunt: et inveniat. Hunc ergo eliam nos, licet non eloquentisc
Martyrem Viclorinum, qui simplicitatem suam in eo viribus, disciplinse lamen regulis in quanium possu-
probat, dum nulli molitur insidias. De his omnibus mus, sequimur. J
tacet, et quasi columnis Ecclesise prsetermissis, me i. Fides Romand Catholicorum esl. — Certe hsec
solum pulicem et nihili hominem per angulos con- illius verba sunl, negare non potesl. Ipsa styli ele-
seciatur. Nisi forte eadem simplicitale, qua amicum gantia et sermo compositus, quodque his majus esl,
nescius accusavit, illos ignorasse se juret. Et quis 461 simplicitas Chrisliana, attcloris sui characie-
ei credet viro erudilissimo, et qui lanlam habeat rem probanl. Aliud esi, si ista Eusebius depravavit,
scientiam Scriplorum veterum, maxime Grsecorum, C i c et accusntor Origenis, meique studiosus, in uno
ut dum peregrina seclatur, pene sua amiserit: quod eodemque opere ei illum et me vel errasse, vel bene
receniissimse menioriseviros el Latinos nesciat? Ex sensisse testatus esi. Non poiesl me nunc iniiiiicus"
quo apparel non lam me ab eo laudatum, quam illos hsereticum dicere, quem a fide sua duduro non dis-
i)on accusatos : ut sive laus illa est (ut siullis per- crepare prsefalus esl. Simulque ethoc ab eo qusero,
suadere conatur) sive accusatio, ut ego ex vulueris quid sibi velit sermo moderatus et dubius? Nihil,
jnei dolore sentio, nec ih laude hnberem ajqualium inquit, in illis quod a fide noslra discrepet, Latinus
gloriam, nec in viluperalione solatium. lector inveniet. Fidem suam quam vocat? Eamne
5. Teneo epislolas vesiras, quibus accusalum me qna Romana pollet Ecclesia? an illam, quse in Orige-
scribitis esse : et hortamini 460 ut respondeam nis voluminibus conlinelur?Si Romanam responde-
criininanli; ne si tacuerim, videar crimen agnoscere. ril, ergo Cstbolici sumus, qui nihil de Origenis er-
Ad quasrespondi,fateor: el quamvis lsesus, sic ami- rore transiulimus. Sin autem Origenis blasphemia,
citiit! jura servavi, ut me sine accusantis accusatione lides illius fest: dum niihi inconsianlisecriraen im-
defenderem : et quod unusRoihse amieus objecerat, pingit, se hsereticumprobat. Sivebenecreditlaudalor
a mullis in toto orbe inimicis dicerem jactitaium, ut meus, confessione sua me assumil in socium; sive
non viderer homini, sed criminibus respondere.' -Dmale, oslendit me ideo ante laudatum, quia partici-
Aliud est, sipro jure amicitiseaccusalus tacere debui, pem sui putabat erroris. Sed adversus illos libros,
el dum a lutatam habeo faciem, atque (ut ita dicarn) qui per angulos garriunt, et furtiva accusatione me
hareiico felore conspersam, ne simplici quidem mordenl, cum edili fuerinl, et de lenebrisad luceni
aqua diluere,ne ille mihi fecisse pularetur injuriam. processerint, alque ad nos vel sludio fratrum, vel
Hsec vox nec hominis est, nec ad hominem, aperie temerilate semulorum poluerint pervenire, respon-
amicum petere, et crimina ejus sub persona lauda- dere conabor. Neque enim magnopere formidandi
toris exponere : et illi ne hoc quidem liberum dere- sunt, quos meluit auctor d suus prodere, el tanlum
linqui, ut se catholicum probet, et laudaiionem hse- confederatis legendos esse decrevit. Tunc aul agnos-

> Victorius, et lutatam ab eo faciem, scilicet Ru-
fino, pro Itabeo. Phrasin llieroiiymus videatur sump-
sisse ex Tatiano, qui de Crescente philosopho scripsit,
quodlutatam habuerit faciem, eaquepropter sapienti
indecoram.
b Superant hodienum ires: in quorum habenda
est numero Epistola ad Anastasium. Vide Viiam.
c Fortasse rescribendum est, Aliud si accusator
Origenis, elc.
d In vetcri edit., suis pandere.
 401 APOLOGIAADVERSUS LIBROS RUFINl. 40-2
cam crimina, aut diluam, aut in accusatorem quse A verlisse, ut in Grseco invenerat, vel de Cotiimenta-
sunl objecta retorquebo: etoslendam quod hucusque riolis Didymi, qiti Origenis apertissimus proptigna-
silenlium modeslise fueril, non male conscienlise. lor est, exaggerala et fifroiora posuisse : ut qui in
5. Auctor sese excusal. — Inlerim apud tacitum Triuitate catholicum legerat, in aliis hsereticum non
lectoris jiidicium purgatum me esse volui, et gra- caveret.
vissimiim inter amicos crimen refellerc, ne prior 7. Alius forsitan, qui non esset amicus ejus, dice-
Isesisse videat, qui et vulneratus nequaquam contra ret : aut lolum routa, quod malum est : aut totum
persecutorem lela direxi; sed meo tanlum vulneri prode, quod optimum pulas. Si propter simplices
admovi manum. Quem obsecro, ut absque prsejudi- noxia quseque detruncas, et ea quse ab hsereticis ad-
cio personarum, culpam in eum referat, qui lacessi- dita simulas, in 463 peregrinum non vis Iransferre
vit. Neclsesisse conlentus, quasi adversus elinguem sermonem, h cedo quidquid est noxitim. Sin auiem
semperque taciturum, tres elucubravit libros, a et veritalis fidem in translatione conservas, cur alia
uvzLQiaeis Marcionisde meis opusculis fabricatus est. mutas, et alia dimitlis iniacta? Quamquam aperta
Gestit animus, el illius repentedoctrinam, et meam confessio est in eodem Prologo, emendasse te prava,
insperatam vecordiara 462 cognoscere. Fortasse et oplima reliquisse. Ex quo non interpreiis liher-
brevi (empore didicit, quod nos docere debeat; el R tate, sed scriptoris aucloriiate teneberis, si quid in
qttod illum seire nullus pulabat, subilum eloquentise his qure vertisti, hserelicum comprobetur; et mani-
flumen ostendet. Sic paler itle Deum faciat: sk ma- festi criminis argueris, idcirco teveneni calicem cir-
gnuslesus (Ex Virgil. lib. x jEneid.). Incipiat con- cumlinere melle voluisse, ut simulata dulcedo, vi-
ferre manum. Quamvis libraverit accusaiionis suse rus pessimum tegeret. Hsec et mullo his duriora ini-
haslas, et toiis atlversum nos viribus intorserit, cre- micus diceret : et le, non ut inierprelem mali ope-
dimus in Dominum Salvatorem, quod scuto circum- ris, sed ut asiipulatorem in jus Ecclesise tralieret.
dabil nos verilas ejus; et cum Psalmista cantare po- Ego autem raemet tantum defendisse contentus, in
terimus : Sagittw parvulorum faclw sunt ptagm eorum libris mpi 'kpyS>vsimpliciter quod in Grsecohabeba-
(Psal. LXHI,8). El, Si conslilerinl adversum me cas- tur expressi : non ut crederet lecior his quse inter-
tra, non timebil cor meutn. Si steterit adversumme prelabar; sed ne crederet illis, quse lu ante transtule-
prwlium, in hoc ego sperabo (Psat. xxvi, 5,4). Sed ras. Duplex in opere meo ulilitas fuii, dum el hsere-
hsec alias. Nunc ad id quod ccepimus, revertamur. lictis auctor proditur, et non verus interpres argui-
6. Cnr Latine verterit Origenis Periarclion ? Didy- lur. Ac ne quis me pularet Iiis consentire quse verle-
mus propugnator Origenis. — Objiciunt niihi secla- ram, interpretatiortis necessilaiem prsefatione mu-
lores ejus, cereatiaque arma Expediunt fessi rerum iC nivi, et docui, quibus lector non deberel credere.
(JEneid. lib. i), quare nepi 'ApyS>vlibros Origenis Prior iranslaiio laudem Auctoris continet : secunda
noxios, et Ecclesiaslicse fidei repugnantes, in Lati- vituperationem. Illa leclorem provocat ad creden-
num sermonem verterim. Ad quos brevis et suc- dum; ista ad non credendum movet. Ibi et ego invi-
cincta responsio est: Tuse me, frater Pammachi, et lus Jaudator assumor; hic intanlum non laudoquem
tuorum litlerse compulerunt, dicentes illos ab alio transfero, ut cogar accusare laudantem. Eadem res
fraudulenter esse translatos, et imerpolata nonntil- non eadem mente perfeela esl; immo unum iter di-
la, et vel addita vel mutata. Ac ne parvam Epistolis versos exilus habuit. Abslulit quse erant, dicens ab
haberem fidem, misistis exemplaria ejusdem trans- hserelicis depravata; et addidil quse non erant, afse-
lalionis, cum prsefatiuncula laudairice mca. Qusc rens ab eodem in locis aliis disputala : quod nisi
cum legissem, contulissemque cum Grseco, illico ipsa loca mousiraverit, unde transtulisse se dicit,
animadverti quseOrigencs de Patre et Filio et Spi- probare non poterit. Mihi studio fuil nihil inuiare de
ritu Sancio impie dixerat : et quse Roinanse aures vero. Ad hoc enim interpretabar, c ul mala inter-
ferre non poterant, in meliorem partem ab inler-. pretala convincerem. Putatis me interpretem ? Pro-
prete commutaia. Csetera autem dogmata, de Ange- ditorfui : prodidi hsereticum, ut Ecclesiariiab hseresi
lorum ruina, de animarum lapsu, de resurrectionis D \ vindicarem. Cnr Origenem in quibusdam anle lauda-
prsestigiis, de mundo, vel intermundiis Epicuri, de verim, prselalus 464 uutc operi ostendit liber.
restitulione omnium in sequalem statum, et multo Nunc sola interpreiationis mesecausa reddilur, quse
his deteriora : quse longum esset retexere, vel ila cum pietalis habeatvolunlalem, non debeo impietatis
a Et u.vzi6iaeLs.
Prodigiosum mendum, inquit Gra- trarium ac parum constantero osienderet in causa et
vius, in iiune locum : et vere prodigiosum, quod Origcnis laude. MARTIAN Antitheses novi et ve-
Erasmi pliauiasmaia,nonIIieronyiuianum contexlum teris Testamenli litulus lihri esl, quem Marcion op-
reprsesentai. Prseterea omnes mss. codices retinent positis Moysi etChrislosenlenliis composuit; Terlul-
non Erasmianum upzii>aets, sed Marcionis uvztSeais, lianus cum primis impugnavit. Olim erat upzii>aeis:
de quihus Teriullianus lib. i, contra Marcionem : falso.
iVamhm sunt uvziQeatsMarcionis, qum conantur dis- b In veteri edit. noxia qumque ab hwreticis addita
cordiamEvangelii cumLegecommittere.Deinde lib. iv : simulas. Hic vero pro cedo quod ex eadem veieri
Opusex contrarietatumopposilionibusuvztBeaeiscogno- recepimus, Victorius cwde legerat, viliose autem
minatwn, et ad separationemLegis Evangelii coaclum. Martianseuscede.
Sitniles contrarias.opposiiiones ex opusculi Hiero- c Alibi est, ut male interpretata.
riymi fabficaius esiRuIinus, ut Atictorem sibi con»
405 S, EUSEBII HIERONYMI 404
argui, prodens impium , quod quasi pium Ecclesiis .AOrigenis facere defensores? Pro erudiiione qtia
tradebaiur (Epislola ad Pammachium et Oceanum). polies c et inclytus avyypufsvs in Occidentelaudaris,
,8. Eusebius signi[er Arianw factionis. — Septua- ila ut v.opvfutovte omnes tuse parlis nominenl, non
"gihta libros ejus, ut metis necessarius criminatur, in reor te ignorasse Eusebii avvzuyu.u,et Pamphilum
Latinum verteram, et multa de lomis. Numquam de jnartyrem nihil omnino operis condidisse. Ipse enim
opere meo fuit qusestio, numquani Roma com- Eusebius amator et prseco et coniubernalis Pamphili
rootaest. Quid necesse erat Latinis auribus trade- tres libros scripsit elegantissimos, vitam Pamphili
re, qiiod detestaturet Grsecia, quod orbis accusal? coiitinentes: in quibus cum csetera miris laudibus
Ego per tot annos lam multa converiens, nunquara prsedicaret, huroililatemque ej'ns ferrel in coelum,
scandalo fui. Tu ad primuiii ei.solura opns, ignotus etiam hoc in lertio libro addidit: « Quis studiosb-
prius, lemeritate factus es iiobilis. Docet ipsa Prce- rum amicus non fuit Pamphili ? Si quos videbat ad
fatio, et Pamphili marlyris librum pro defensione viclum nccessariis irtdigere, prsebebat large qusa
Origenis a le esse iranslaium. El hoc agis lolis viri- poieral. Scripluras quoque sanclas non ad legendum
biis, ut cujus fidem marlyr probai, Ecclesia non re- tantunijsedetadhabendum, tribuebat promptissime.
futet. Sex libros (ut ante jam dixi) Euscbius Csesa- Nec solum viris, sed et feminis, quas vidisset Ieclioni
riensis episeopus, Arianse quondam signifer factio- g deditas. Unde et mullos codices praeparabat, ut cum
nis, pro Origene scripsit, latissimum et elaboralum necessitas poposcisset, volentibus largiretur. Etipse
opus; et mullis teslimoniis approbavit, Origenem quidem proprii operis nihil omnino scripsit, exceplis
juxla se caiholicum, id est, juxta nos Arianum esse. episiolis, quas ad aniicos forte roittebat; intantuni
Horum lu primum librum veriis a sub nomine mar- se liumUitate dejecerai. Velerum autem tractatus
tyris- Et miramur, si me homunculum parvi preiii, Scriptorum legebatsludiosissime, etin eorum medi-
Origenis laudatorem velis, cum marlyri calumniam tatione jugiter versabatur. i
feceris? Paucisque teslimoniis de Filiq Dei et Spiritu 10. Tltophitus et Anastasius Origenem hwrelicum
sahcto commutalis, quse sciebas displicilura Roma- dicebant, — Defensor Origenis, et laudator Pamphili,
nis, csetera usque ad finem inlegra dinihisli; hoc dicit Pamphilum nihil omnino scripsisse, nec pro-
idem faciens in Apologia, quasi Pamphili, quod et prii qtiidquam condidisse sermoiiis, Et hoc dicit jam
in Origenis ixepfkpyav translaiione fecisti. Si ist-e Pamphilo marlyrio coronalo, ne habeas sufltigium
Pamphili liber est, de sex libris quis erit primus post edilos.ab Eusebio libtos, hoc Pamphilum scrip-
Eusebii ? In ipso volumine, quod tu Pamphili simtilas, sisse, Quid facies ? Eo libro quem sub nomine mar-
sequenliiim librorum facta roentio est. Iu secundo lyris edidisti, vulneratse stint conscienlise plurimo-
qtioque et reliquis dicil JEusebius, quod in primo li- C rum. Nonvalet apud eos super Origenis daronatione
bro ante j'am dixerat, et quod eadem repetere non episcoporumaucloritas, quem pulatit a Mariyreprse-
debeat. Si tolum opus Pamphili est, cnr reliquos li- dicaiuiiii Quid facient epistolse Tlieophili episcopi ?
bros non transfers ?tSi alierius.curnomen.immutas? quid papse Anastasii in loto orbe hserelicum perse-
Taces; ipsse res loquuntur : videlicet nt crederent quentes, cum 466 ''ber tuus sub uomine Pamphili
marlyri, 465 1"' Arianorum principem deiesta- editus pugnet contra Epistolas eorum, et Episcopali
turi ernnt. nomiui testimonium Martyris opponatur? Quod fe-
9. Pamphilusmarlyr nihil bmttinoscripsit. — Quid cisli in libris irepl 'kpyS>v,hoc facito et in isto volu-
tibi animi fiiisse dicam, amice simplicissime? lene mine fevSemypufu. Audi consilium amiei, non te
poluisse hseretici iiominis libro, marlyris nomen pceniteat artis tuse : vel dicito, tuum non esse, vel ab
imponere, et b iguaros subauctoritate testis Christi,- Eusebio presbytero depravatum. Unde probari libi

' » S. Pamphili Apologiampro Origene Hieronymus cem Grsecam Erasmus; non quod avyypufevs in
liic atque ijifra tamquam apocrypham et supposili- exemplaribus ftiss. abluerit, sed quod inagis ei pla-
tiahi expiodit. Elisebius tahieri lib. vi Eficifes.Hislof. etierit avvzuY.zns,id fesi, eoinposiiof; Mifare Leclof
fidem Editoris, qui cum invenerit in omnibus libris
cap; 35, ad fiijgm testatdf qiiiij dfeOfigeiiis caiisa Ti vetustioribus
cognosci necesse suhl, peti possCjlz zns \mkpuvzov Hieronymi yerbum avyypuyebs, illud
izenovnp-evns. np-Xvze Y.UL ZS>X«9'np.us iepS>p.upzvpi abjicit ih scholia, ul obtrudat in coniextum awzuY.zns
id ijjsi plaCet. Ift coriseqtieiitibus
HaayOuaunoloyia.s, ex Apblogciicb, qui d iiobis ei sa- suum, qtiia magis Ciuniac; legit Goryphwuntialii codices
ctbsdncld iidstti ieiriporistndityre Pttmphilb prb illius pro Y.opvfKLov,
defehsionecomeriptus estt Falsum proinde videalur, mutant vocem,Grsecam iu Lalinam incorruplum; ne-
Apologiam istam solum Rufinnm sub Mariyris nomi- que vero satis iniellexeruni exscriptores. sive emen-
jte edidisse,:ul conlendit S; Dootor: siquidem et datores anliqui, qnid esset Y.opvfsXos- MARTIAN.-
Grscfiicbdicesj tefelePhotio eodi 118; etC;, ipsaiii Haud maie Erasrous avvzu.Y.zvs lcgerat, quam vo-
Pamphilo atlribuerunti Nec quidquain est illud ar- cem adeo non ex iijgenio cojiimenius estj ul eam
gliiiieiiiuni, quod Eusebius scribuii Pdmphilum hihil vetustiores quoqueediti libri prseferant, lametsi pau-
eliam probalur magis; est enini
proprii operis edidisse; diserte eriim idem ipse tes^- iisper viliose. Mibiyerosive
tatur, Pamphilum huic defensioni operam suam na- awzuY.zns,syntpctes, ittcubralqr, cogiiomentunii
quo Origenes dpnalus csti ut cx Epiplianio constat
vaBsej etii non tolflm ipsejsed aliena opera> adjutus inilio
scilioet ab ipso Eusebio, qui sitnul in cafcere lune HseresisLXIH: ,Q.piyivovszov Y.U\OV-
'kSu[/.uvziov
temporis iiicludebatur. Yid. iierum Pholiurii c. menio yivov zov Svyzuxzov,Oiigenis Adamantiij qui cogno-
120. syntactes dicius esl< Nee nisi verosimillimtini
h Victorius et ignoras ie stifr'auctoriiate; etc. pulp». eodem hoc noniine Hieronymum adversario
c E_tinclytus trvyypuftv;, Hic quocjue mulavit vo- suo illudere voluisse.
405 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFINI. 40G
poterit, quod a te translatum esl ? Non manus tua A Romanse ad me Epislolse clausula leneat: t Purga
tenetur: non tanlseeseloquentisej ut nullus te possit suspiciones hominum, et eonvince criminantem; ne
imitari. Aut certe si res ad .probationem venerit, et si dissimulaveris, consenlire videaris* » (Epistola
impudentiam fronlis oppresserint tesiimonia plurir Pammachii e/ Oceani). Tali conslrictus articulo,
morum, palinodiam Slesichori more cantato. Melius interprelalurus eoSdemlibros, ausculla quid scri-
est te poeiiilere faeli tui, quam et martyrem in ca- pserim : « Hoc mihi prsestiterunt amici mei (non
lumnia, et deceptos in errore persistere. Nec eru- dixi amicus roeus, ne le viderer arguere) ut si ta-
bescas de commutalione sententise : non es lantse cuero, reus; si responderftj inimicus judicer. Dura
atictorilalis et famse, ut errasse te pudeat. lmitare utraque condilio, sed e duobus eligam quod levius
me, quem plurimum amas, sine quo nec vivere, nec est. Simultasredinlegrari potest: blasphemia veniam
mori potes : et mecum clama, quse ego laudatus a te non meretur (Epist. ad Pamni. et Ocean)^ Animad-
in defensione mei locutus sum. vertis invilo mihi etrepugnanti hoc onus impositum ;
11. Quid EttsebiusbbjiciebatMethodiomarlyri, Eu- et fuluram ex hujuseemodi opere siimiltateni, ne-
sebii opuscula ab Hieronymo translala. — Eusebius cessitatis excusalione curalam ? Si interpretatus
Csesariensisepiscopus, cujus supramemini, in sexlo esses libros izepl'ApyS>vabsque meo nomine» fecte
libro uTzoloyius Origenis, hoc idem objicit Melhodio B querereris in reprehensionem luam a riie postea esse
episcopo et martyri, quod lu in meis laudibus crimi- translalos. Nunc atitem injuste doles, in eo opere u
naris, et dicit: Quomodo ausus esl Methodius nunc me libi esse responsuihj in quo n te Jaudando accu-
contra Origenem scribere, qui haec el hsecde Orige- salus suro. Quam enim tulaudem vocas, omnesaccu-
nis locutus est dogmatibus ? Non est hujus loci pro sationem intelligunt; Gonstet apud le, quod accusa-
mariyfe loqui : neque enini omnia in Iocis omnibus veris ; el non indignabcris, quod responderini. Esto,
disserenda sunl. Nunc tetigisse sufficiat hoc ab Ariano lu bono animo scripseris, et homo innocens et auii-
homine objici clarissimo et eloquenlissimo martyri» cus fidissimus, de cujus numquam egressum est ore
quod tu in me et amicus laudas, et offensus aceusas. mendacium, roe 468 nescius vulnera.ris : quid ad
Habes oceasionem et de prsesenliloco, si velis, mihi nie, qui percussus suro ? Num idcirco curari non de-
calumniam struere, cur uunc el Eusebio delrahanij beo, quia tu me bono animo vulnerasti ? Confossus
quem in alio loco ante laudavi ? Alleruni quidera jaceo, stridet vulnus in peclore : candida prius san-
nomen a Eusebii; sed eadem quse supef Ofigenis guine membra lurpanlui", et tu mihi dicis : Noli ma-
vobabuloest calumnia. Laudavi Eusebiuih iii Eccle- num adhibere vulneri, ne ego le videar vulnerasse ?
siasiica Historia : in digestioueTemporum: indescrip- Quamqtiam et ipsa translalio magis Origenem quam
tione sanclseTerrse ; et hsec ipsa opuseula b in Lati- C tearguit. Tu enim emendasti quse addiia ab hsereticis
num vertens, mese linguse hominibus dedi. Num ex arbitratus es. Ego prodidi, quod ab illo scriptuin
co Arianus sum, quia Eusebius"qui hos libros cort- Grsscia universa conclamat. Quis reciius arbitralus
didit; Arianus est? Si ausus fueris 467 nie hsereti- sit, nec meuihj nec fuum judicium est. Ulriusque
cum dicere, memento Prsefatiuncultempi 'kp%S>v, in scripia censoriam lectoris virgulam sentiaiH. Tota
qua fidei lusc me esse teslaris: siriiulqueobsecro, ut illa Epistola,qua pro me salisfacio, contra hscretiQOS
amicum quondam tuum expostulaiitem palieriler au- et accusatores meos dirigilur: quid ad le, qui et
dias. Conlra alios digladinris, aut facis caluroniam, orthodoxum et laudatorem meum le esse dicis; si
aut pateris. Quos accusas, et a quibus accusariSj asperior sum in hserelicos, et illorum in publicum
ordinis lui sunt: recte an perperanij vos viderliis. slrophas profero ? Lseiare invectione mea; ne si do^
Mihieliam vera accusatio contra fratrem displicet: Iueris, lisereticus esse videaris. Quando sine nomine
uec repreltendo alios, sed dico quid ipse non face- conlra Vitia scrlbitur; qui irasciturj accusator sui
rem. Tantis spatiis terrarum separatus quid peccavi est. Prudentis hominis fuerat, etiam si dolebat, dis-
in te ? quid comroerui? An quia Origenisten me simulare conscienliam; et cordis nubilum, fronlis
non esse respondi? Nuinqiiid deferisio triea, ac- sefehitate discutere.
cusatio lua est? El lu si non es Origenistes, vel T) 12. EpistolwTheophiliet Epiphanii, et Imperatotitiii
non fuisti, credo juranti; si filisli, suscipio pceniten- scripta adversus Origenem. ^- Alioqui, si qtiidquid
tem. Quid doles, si id sum, qubd esse ie dicis? Ah contra Origenem et sectatores ejus dicilur, in te
c
qtiia r.epi 'kpyS>vOrigenis libros post te traiisferffe dictum putas ; ergo et epislOlsepapse Theophili fet
ausus sum, et interpretatio mea suggillatio putatur Epiplianii, et aliorum episcoporum, quasnupef ipsis
operis tui ? Quid poieram facere ? Missa mihi fest jubentibus transtulit, te peiuntj telacerant. Imperas
laudatio tua, id est, accusaiio niea. Tam foftitef iiife torunJ quoque scripla, qiiai de Aiexahdfia fetAgyplji
prolixeque laudaVeras, ut si tuis laudibus acquie- Origenistas pelli j'ubent, me suggerente, dictata siint-
vissem, omnes hsBreticUmme putarent. Vide quid Ut Romanseurbis Pontifex miro eos odio detesieiufj,
a Namet ipsi Hieronymo prseiiomenerat Eusebius. — Pula Chronicum Canonem, et librum de Locis ;
h In Latinum vertens.Cave ne inielligas hoc loco Ecclesiasii.cainautem Historiam laudatam diimtaxat
Hjeronymum in Lalinnm venisse Ecclesiasiicam a se, non Latine explicatam dicjt.
ilistoriam Eusebii: veriit euim solummodo Chroni- c Vide lias episloias a nobis primum editas ih
cum Canonem, et librum de Locis Hebraicis, quos priori lomo num. 92 et seqq.
liic recenset cum Historia Ecclesiaslica, MARTIAN.
 407 S. EUSEBII HIERONYMI 408
meum consilium fuit. Ul tolus orbis posl translatio- A senlentia est. Cerle eiiam Origenes Patriarchen
nem tuam in Origenis odia exarserit, quem antea d Huillura, qui temporibus ejus fuil, nominat : et
simpliciter Iectitabat, meus operatus est slylus. Si tricesimum tomum in Isaiam, in cujus fine edisse-
tantum possum, miror cur me non metuas. Ego ille rit: Vw libi, civitasAriel, quam expugnavitDavid, il-
moderalus in epislola publica (Epist. 81 ad Rufin.), lius expositione concludil; et cum aliier prius sen-
qui diligenter cavi, ne quid in le dicium pulares, sisse se dical, docltim ab illo, id quod est verius,
scripsi ad te slatim brevem Epistolam, expostulans confiletur. Octogesimum quoque nonum Psalmum,
super laudibus luis. Quam, quia Romse non eras, qui scribitur : Oratio Moysi hominis Dei, et reliquos
amici mei libi miltere noluerunt, eo quod te,a dice- undecim, qui non habent titulos, sccundum Huilli
rent cum sodalibus tuis indigna nomine Christiano expositionem, ejusdem Moysi pulat, 470 uec dc-
de mea conversatione jactilare. Cnjus exemplum dignatur Hebrseam Scripturam interprelans per
lniic volumini subdidi, ut scias quanlum dolorem, singula Ioca, quid Hebrseis videalur, inserere.
quanla moderalione necessiiudiuis temperavi. 14. Origenes damnatus. — Lectis nuper papse
469 ^3. Judwus Hieronymi prmceplor.Gregoritts Theophili epistolis, in qnibus Origenis exponit er-
Naziannenus magisler Hieronymi. Httillus Judwus. rores, dicitur oblurasse aures suas, et auctorcm
Psattni sine titulo. — Audio prseterea te qusedam de B lanli mali clara cum [A/. coram] omnibus voco
episiola mea philosophice carpere, et hominem ru- damnasse, et dixisse : nsque ad illud tcmpus se
gosse fronlis adduclique supercilii, Plautino in me ignorasse, quod lam nefaria scripserit. Non recuso,
sale ludere, eo quod Barrabam Judseum dixerim nec dico quod alius diceret forsitan, non potuisse
prseceptorem meum. Nec mirum si pro BAR-ANINA,eum ignorare, quod interpretalus esi, cujus Apolo-
ubi est aliqua vocabulorum similitudo, scripseris giam scriplam ab hierelico subnomine marlyris edi-
Barrabam, cum tantam habeas licentiam nominum dit : cujus defensionem eiiam proprio volumine
immutandorum; 'tit de Eusebio Pamphiliim, de hse- professus est : adversum qnod in sequenlibus, si
retico martyrem feceris. Cavendus homo, et mihi dictandi spatium fuerit, disputabo. noc loquor, cui
maxime deelinandus, ne me repenle, dum nescio, de conlradicere non potest. Si illi licet non intellexisse
Hieronymo Sardanapalum nomines. Audi ergo, sa- quod Iranstulit, quare mihi non liceat ignorassc li-
pienlise columen, et norma Catonianse severitatis. bros itepi £pyS>v,quos anle non legi; et eas tantum
Ego non illum magistrum dixi; sed meum in Scrip- Homilias legisse, quas transtuli, in qnibus nihil
turas sanclas sludium volui comprobare, utostende- esse mali, ipsius testimonium est ? Sin autem contra
rem me sic legisse Origenem, quomodo et illum au- sententiam suam nunc me in eis arguit, in quibus
dieram. Neque enim Hebraeas lilleras a le discere C ante laudaverat, undiquestriclus tenebilur. Autenim
debui. b An injuria tibi facla est, quod pro te Apol- idcirco me hsereticum hominem laudavit, quia ej'us-
linarium, Didymumque sectatus sum? Numquid in dem mecum dogmalis eral: aut nunc frustra inimi-
illa epistola Gregorium virum eloquentissimum non cus accusai, quem prius ul orthodoxum prsedicavit.
potui nominare ? c Quis apud Latinos par sui esl? Sed forsitan lunc errores meos quasi amicus tacuii;
quo egomagislro glorior el exsullo. Sed eos lanlum et nunc iratus profert quod prius celaverat.
posui, qui in reprehensione erant, ut similiter me 15. Commenl.in epist. ad Ephes. ttielur. — Quam-
Origenem, non ob fidei veriiatem, sed ob ernditionis quam non merealur fidem inconsiantia, et professse
meritum legisse testarer. IpseOrigenes, et Clemens inimicHiae suspicionem habeant mendacii : tamcn
et Eusebius, atque alii complures , quando de audacier conferam gradum, volens scire quid hserc-
Scripturis aliqua disputani, et volunt approbare ticum scripserim, utautcum illo agam pcenitentiam,
quod dicunt, sic solent seribere : Referebat mihi et Origenis mala ignorasse me jurem, e ac nunc
Hebrmus; et, audivi ab Hebrmo: et, Hebrmorumista primum a papa Theophilo didicisse impietates ejus :
a Velus edit., eo quod te dolerent cum sodalibus, 'D autem habet numerum 642 in liminari pagina.
etc. MARTIAS.
h Eadem, aul injuria tibi, elc. Paulo posl ubi de d Sunt qui emendandum putant Hillel pro tluil-
Nazianzeno, erat olim, qui sui apud Laiinos impctr lum. Cerle Origenes, bnnc Judseorum Patriarcliam
esl, quasi.Latine scivisse illum utcumque ptilaverit, 'lo"""0.ov,JtUlumvocat, et ab alio erudito Judsco, qui
cum eum sermonem callere se ncget ipse Nazianze- tuiiccum Huillo, seti Hiullo erat, se dicit didicisse.
nus ep. 71 ad Posthumianum. Potuit Hieronymus Huillo tribuere, quod alias ipso
c fini* apud Latinos par sui est? Huciisque lorsit prsesente, et approbante docuerat. Quod vero Pa-
erudiiofum ingenia locus iste male editus apud Eras- triarcba appellatur et inler Tyberiadis Palriarchas
mum etMarinnum, qui cum nonnnllis codicibus mss. nulla ejus mentio est, fortasse ininoris alicujus Syn-
ita legurit: Numquidin UlaEpUtolaGregorium virum edrii, puta Diocsesarese Patriarchatu est functus.
etoquentissimum non potui nominare, qui sui apttd De ejus nomine, quod DTN, el U)H scribitur, vide
Latinosimpar est, quo ecjomagistroglorior, etexsulto? irt Gemara Jerosolym. titulo Megillah cap. 1, ei ti-
Ex hoc itaque loco depravaie edito putarunt haud tulo Horajoth cap. 5. Vide eliam Origenis opusculum
pauci Gregorium Latine scivisse, sed non seque ac primum anecdolum apud Monllauconiumt. i Hexa-
Grsece: unde impar sui apud Lalinos habebatnr. plorum.
Nos genuinam lectionem Hieronymi restiluimus ad e Sic habetur in synodica nuin. 2: Obluravimus
fidem;vetustissimi codicis Corbeiensis , et allerius aures nostras, ei tam Origenem,quam discipulos ejtts;
S,i>rbonicinon infimse notse; Corbeiewsisnotatus 147 consOtiavoccddmriaviritns,etc.
lh iioslra Blbiiotlieea Sangeimanensis, Sorlioriicus
409 APOLOGIAADVERSUS LIBROS RUFINI. 410
aut certe doceam me quidem bene sensisse, scd il- A sermone manifestant : multorum senlentias repli-
lum more suo non intelligere. Neque enim fieri po- cant; et dicuut: Hunc locuro quidam sic edisserunt:
test ut in eisdem ad Epliesios libris, quos ut audio, alii sic interpretantur : illi sensum suum et inlel-
criminaiur, et bene et male dixerim; et de eodem ligentiam his testimoniis, et hac nituntur raiione
fonte dulce amarumque processerit : ut qui toto firmare : ut prudens Lector, cum diversas explana-
opere damnaverim eos, qui credunt animas ex An- tiones legerit, et multorum vel probanda, vel im-
gelis conditas, subiio mei oblitus 471 id defende- probanda didicerit, judicet quid verius sit : ct
rem quod ante damnavi. Slultiiiam mihi objicere quasi bonus trapezita, adullerinse monelse pecuniam
non polest, quem disertissimum et eloquentissimtim reprobet. cNum diversse interpretationis, etconlra-
in suis opusculis prsedicavil. Alioqui slulia verbosi- riornm 472 inierse sensuum tenebiiur reus, qui in
tas, rabulse poliusetgarruli hominis, quam eloquen- uno opere quod edisserit, expositiones posuerit plori-
tis putanda est. Quid in libris proprie accusel, morum? Puto quod puerlegeris Aspri in Yirgilium et
ignoro. Fama enim ad me criminum ejus , non Sallustium Commeniarios, Vulcatii in Oraliones Ci-
scripta venerunt: et slulturo est juxia Apostolum, ceronis, Viclorini in Dialogos ejus et in Tercntii Co-
pugnisaerem verberare. Tamen in incertnm respon- mcedias, prseceploris mei Donaii seque in Virgilium,
debo, donec ad certa perveniam : a uvziXnlovmeum B et aliorum in alios : Plaulum videlicet, Lucrelium,
docebo senex, quod puer didici, multa esse genera Flaccum,Persium atque Lucanum.Argueinierpretes
dictionum; et pro qualitate materise, non solum sen- eorum,quarenonunam explanaiionem secuiisint: et
tenlias,b sed et Scripturarum verba variari. in eademre qtiidvelsibi, vel aliis videatur, enuroerent.
16. Commenlariiquid operis habeahl. Donaltts prw- 17. Vitia sermonis Rufini. — Prsclermilto Grar-
eeplor Hieronymi. — Chrysippus el Anlipaler inter cos, quorum tu jactas scienliam, et dum peregrina
spinela versantur. Demostbenes et ^Escliynes con- seclaris, pene tui sermonis oblitus es : ne veleri
tra se invicem fulminant. Lysias el Isocraies dulciler proverbio, Stis Minervam docere videar, et in sil-
fluunl. Mira in singulis diversilas, sed omnes in suo vam ligna portare. Illud miror, quod d Aristarcus
perfectisunl.Lege ad Herennium Tullii libros, lege nostri temporis puerilia ista nescieris. Quaiuquam
Rheioricos ejus : aut, quia illa sibi dicit inchoata et tu occupatus in sensibus, e et ad slruendam milii
rudia excidisse de manibus, revolve tria volumina calumniam f cernulus, Grammalicorum et oratorum
de Oratore, in quibus introducit eloquentissimos il- prsecepta contempseris, parvipendes virepSuzupost
lius lemporis oratores, Crassum el Antonium dispu- anfraclus reddere, asperitatem evitare consonan-
tantes ; el quarlum Oratorem, quem j"am senex tium, hiulcam fugere dictionem. Ridiculum estdebi-
scribit ad Brutum : tunc intelliges aliter componi G litati et fracti lotius corporis vulnera pauca mon-
Historiam, aliter Orationes, aliter Dialogos, aliter strare. Non eligo quod reprehendam, eligat ipse
Epistolas, aliter Commenlarios. Ego enim in Com- quod vitio careat. Ne illud quidem Socraticum nosse
menlariis ad Ephesios sic Origenem et Didymnm el debuerat : Scio quid nescio :
Apollinarium seculus sum (qui cerle contraria inter Navemagere ignarusnavistimet; abrotanumEegro
se habent dogmata) ut fidei mesenon amilterem ve- Nonaudet, nisi qui didicit,dare. Quodmedicorumest,
riiatem. Commentarii quid operis habent? Alterius Promittunt mediei:trartsnt fabriliafabri.
Scribimusindocti,doctique|ioematapassim.
dicta edisseruut, qusc obscure scripia sunl, plano {Horat.,episl.i adAugust.)
a 'kvzL&lovmeum docebo.Ex hoc loco haud mul- sonat; simultjue Erasmnm castigat, qui legi posse
tum dillicili velim ut inlelligal Lecior sludiosus putabat 6p.oyipovzu,vel uQnvoyepovru.Martiansens
quanta sit fides, ac eruditio veterum Editorum Hiero- restiluit uvzitnlove suis mss.
nymi, qui uvz'iC,n\ov omnium rass. codieum consensu b Sed et Scriptttrarum. In pluribus mss. legimus,
a nobisresiituium, nec conjeclura assequi potuerunt. sed et structurarum verba viliari. MAHTIAN.— In plu-
Sic igitur locum prsesentem restiiuit, et scboliis suis ribus mss. legi lestalur Martianseus,sed et structura-
illustravit Marianus Viciorius 20, uvzvrtukavmeum 'jyrumverba. Mihi magis arriderel, sed.et sententiam
docebosenex,quodpuer didici. Adversarium hnecvox verba, etc.
significat, hoc est, ivuvziavY.UL iyQpbv : idemque c Velus edit. nondiverswinterpretalionis.
prorsus esl sensus, si legatur uvziu.uyov.Quod aulem d Gamium pula Grammaticum et Criticum magni
legi possil vel 6p.oy£povzu, vel cSnvoyipavzu,somnium nominis : cnjus hse tamen partes Rtifino minus certe
est Erasmianum : nam prselcrquam quod sensu ca- conveniunt quaro Hiercmymo ipsimet.
ret hsec leclio, apud cuncta,. quse nos vidimus cum e Et adstrueiidani. Unuscodex veluscumcditis, ad
impressa, tum mss. exemplaria, aut uvzvnukovinve- slruendam mihi calumniam cernuus. Cerntms autem
nimus, aut uvzi.pi.uyov. Hucusque Mariauus; cui ego vel cernulus calumniator iiilelligitur, et conversus
respondeo,nulliim apud nos superesseexemplar ma- adcalumniam struendam. MARTIAN.
nuscriptum, quod retineat vel antipalon, vel antima- f SicMarliana;iis. Aliiedili, quibus mss. nonnnlli
clton; sed omnes mss. noslros codices retinere pu- suffragantur, cernutts.Vide num Cervulus lcgi possil,
rum verbum anlizelon; vel illud aperlissime renun- el animal 6?u5e/5-/.ov, sive aculissimi visus notet, eique
liare in vestigiis Grsecorum eleroentorum. 'kvzifrkos Rufinuro assimilei, qtiod 'ad slruendam calumniam
vcro Hieronymi,id est, wmulus, et zelolypusfuit Rufi- acuie videret. Pacianus Barcinonensis quemdam li-
niis, ut inveclivseejus et calumnise probare etiam sttil- brum suiiin inscripsisse dicitur, Cerus, vel Cerulus,
lis posstint. Ex Levit. xvui, 18 : Uxorem non accipiet quod nomen idem ac calumniator sonare visuin est;
super sororemejus, «vzi^rikov.Vide LXX. MARTIAN. et Cerulum facere, calumniari. Vidfequnein eum Ca-
--T,Victorius<KV.TI5TH),OVsuis,in .codicibus dicit inve-? talogi locum annotamus.
hisse. aut ftvrtjasjjiv, qitod mrumt|ue ndversariurri
411 S; EUSEBIl HIERONYMl 412
Nisi forte se litieras non didicisse jurabil; quos nos A Qnasi non d cirratorum turba Milesiarum in scholis
illi et absque'.uramenlo perfacile credimus : vel ad figmenta decantet: et leslamenltim Suis , Bessorum
Aposlolum conftigiet profitentem : Et si imperitus cachinno membra concutiat, atque inlef sciirrarnm
sermone, non lamen scientia (I Gor. xi, 6). Ille He- epulas, nugae istiusmodi frequenlentur. Quotidie in
brads lilteris eruditus, et ad pedes doctus Gamalie* plateis lictus hariolus stultoruro - nates verberat, et
liSj quem non erubgscit, jam Aposiolicfledignitalis^ obtorto 474 scorpione denles mordentium quaiit:
magistrum dicere, Grsecamfacundiam conieinncbat, el miramur si imperitoruro libri lectorem inveniant?
vel certe, quod erat humilitaiis, dissimulabat : ut 18. Indignantur quare Origenislas seripserim inler
prsedicalio ejus, non in persuasione 473 verborunij se orgiis mendaciorum foederari. Nominavi librum,
sed in signorum virlule consisteret: spemens alie- in quo hoc scriplutn legerim; id est, sexlura StrOroa»
nas opes, qui in suis dives erat: quaroquam ad im- teon Origenis, in quo Platonis sententise, hosirum
perii.um, et per siugulas insiar lui senteniias eor- dogroa componens, ita loquilur : Plato in tertio de
ruentem, numquam pro tribunali Feslus diceret: Republica libro: « Veritas quoque sectanda magno-
Insanis, Paule: insanis : muilmte liiterw acl insaniam pere esl; Si enim , ut paulo ante rectissime diceba-
converlunl (Act. xxvi, 2i). Tu qui in Lalinis mussi- mus, Deo indecehs et inutile mendacium est, ho-
tas, et tesiudineo gradu nioveris poijus, quam iiice- B minibus quandoque ulile ( ut ulantur eo quasi con^
dis : vel Grsece debes seribere, ut apud homines dimenio atque medicamirie); nulli dubium est, quiri
Gracci sermonis ignaros, aliena scire videaris : vel si hujusmodi licentia medicis darida sit, et ab iinpru-
Latina tenlaveris, anie audireGraminalieum, ferulse denlibus reihovenda. Veraj inquit, asseris: ergo
manum sublrahfere, et a inler parvulos uOnvovipov principes urbium, si quibus et alifs hoe conceditur,
arlem loquendi discere. Quamvis Cra*sosquis spiret oportet aliquando meniiri, yfel coiiira hosles , vel
et Darios, litterse marsupiiim non sequuntur. Sudo- pro patria et civibus. Ab aliis vefo qui uti mendacio
ris comites sunt et laboris : socise jejuniorum, non nesciiint, auferehdum est omne mendacium. > Ori-
saluritatis : continentise, non luxurise. Demoslhenes genes : i Et rtos igilur illius prsecepti memores:
plqs olei quam vini expendisse dicitjir, et omnes Loquimini Veritaiem unmquisque cum proximo suo
opifiees nocturnis semper vigiliis prsevenisse. Quod (Ephes. iv, 25), non debeihus dicere, quis est pro-
ille in una liltera fecil exprimenda, ut a cane rho xitnus meus ? sed considerare quoraodo philosophus
disceret, tu in me criminaris, quare homo ab ho- caule dixerit: Deo indecens et inulile esse menda-*
mineHebrseaslitterasdidicerim.lndeestquodquidam cium, hominibus interdum utile; ct quod ne pro
binerudite sapientesremaneui, dura nolunt diseere dispensatione quidem putandus sit Deus aliquando
quod ignorant. Nec Horatiumaudiuntcommonenlem: G mentiri. Sin autem commodum audientis .exegerit,
c Curnescirepudensprave, quamdisceremalo? vefbis loquituf ambiguis et per senigmala quse vult,
conser-
LoqUittifet Sapicrtlia,qtiam sub ndihirte Salohionis profeft s ut et verilatis apud eum dignitas
legimus : ln matevotani animam tiumquain ihlfMl velrir: et tjuod noxium esse poleral, si nudum
in vulgus, quodam leclum velamine pro-
sapienlia , nec hctbilabit in corpore ittbdito peccaiis. proferrettir
eniiii sahctus erudtiibnis feratur. f Homo autem , cui incumbit necessilas
Spiritus ffgiet dbltlhi, et
recedet a cogilationibussttdtis (Sap^ i, 4t 6); Aiiud mentiehdi, diligenter atlendat, ut sic ulaltir inler-
esl, si Vhlgileeliohe contenti, doctorum aures de- dura mendacio, quomodo condimento atque medi-
spiciunt; et contemitunt illud elogium, quo procax camine; ut servet mensuram ejus , ne excedat ler-
impfefitia dertotattir: minos, qiiibus usa est Juditli contra Holofernem,
Nontu in triviis,indocte,solebaSj et vicit etim prudenli simulatiOne verbofum. Imiie-
Stridenlimiserumstipuladisperdere carmen? tur Esther, quse Artaxerxis sentenliam , diu tacita

a Parvulos _ Comatiiibs ptieros significat juxta illud vulgaiis-

uSnvoyipav.'kBnioyipav,esv senexscho- 0
laslicus, qui in senectute litieris navare incipiat.
Gomposiia djclio ex 'Afijjvvj,Minervq, quse studiis
prseesse dicebainr, et yip«v, senex. MABTJAN. —^Stib
inilium libri terii!, neque, inquit, athencgeronta
meum scutica ei plagis litlefas docereconiendo; No-
inen ex Grseco discipulum senem notat.
b Vetus edit. quidam ineruditi prudenter remarient,
j etc.c
Ctir nescire pudens. Marianus cum mss. codici-
bus, Cur nescire prudens prave, etc. Erasinus, Cicr
ne.scireprudens, etc. Apud Horalium de Arie Poetica
ad Pisones:
Cnr ego, si nequeoj ignofoqtte,PoCtasalulOr?
Cnrneseire pudenspraye, quamdisceremalo?
MAIITIAN.
d Quasi non eirtatorum furbd. De cifratis puferis
supra in Epistolis dixiinus. Pe!'SiuBde iisdem Sat. n
Jfec njalutinicirraU catma magislri,_ BUSTIAS: _
simurii.
Teii' fcirfatoiUm CiJiituni
dictata niisse,
Pfo hihilopenda'3?
Vitiose autem hucusque obtinuit Milcsiorumpro Mi-
lesidrttm, Nempe Milesias dixere antiqui gencre fe-
mihirio, rion neulfb; sicque appellabaniipoemata et
fabulas lascivientes, sive aniles etiam et vanidicas,
et anifttorias, etc. Vide Plularchuiii in Crasso deSu-
reria, Luciahum iri Dialogo I/I«TE?,ete. Suis testa-
mferilumvide apud Brissonium de Formulis lib. vn.
e Maflianseus nares. Vide quse diximus supra
lib; ii in JoVin. ri; 36, not.
f Confer cuin his quse habet in epistolam ad Ga-
lalas lib. I, cap. 2 : Utilem simulatidnem, elc. Item
ciim Clemehle Alex&ndrinOlib. vii, pag. 750. Cas-
sianus cap. 17 : Quod venialiler mendaiio Sancti lam-
pftttt elleboto «si iunt.
 415 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFINI. 414
gentis verilatecorrexit.Elin primisPalriarcham47j» A cere, et rationabiles crealuras aliis atque aliis ves-
Jacob, quemlegimusbenediciiones patris artifici impe- lire corporibus, Christumque dicere ssepe passum *
trassemendacio. Ex quo perspicuum est, quod nisi ita el ssepiuspassurum , ut quod semel profuil, semper
mentiti fueriiiius, ut magnum nobis ex hoc aliquod prosit assumplum : libi quoque ipse tantam assu-
quseratur bonum, judicaudi simus, quasi inimici ejus, mis aucloritatem , ul de hseretico martyrem, de
qui ait: Ego sutn veritas (Joan. xiv). » Hsec Orige- Origenis libris hoereticorum adulteria menliaris:
ues scripsit, negare non possumus: scripsit in mihi non licebit dispmare de verbis, et in Commen-
libris, quos ad perfectos et ad discipulosloquebalur: tariorum opere Latinos docere, quod ab Hebrseis
docetque magislris menliendum; discipulos aiitem didici ? Nisi enim et prolixum esset, et redoleret
non debere menliri. Qui ergo bene mentiiur,'el abs- gioriolam, jam nuric tjbi ostenderem, quid utililalis
que ulla verecundia quidquid in buccam venerit con» habeat magistrorum limina terere, et artem ab ar-
-fingit in fratres, magislrum se optimum probat. tificibus discere : eJ videres quanta silva sit apud
19. Psalmi n interpretationemdefendit. Deoscula- Hebrseos ambiguorum nominum atque verborum.
tio pro venerationeapud Hebrwos.—Illudquoque car- Quse res diversse interpretaiioni materiam praebuit:
pere dicilur, qund secundum Psalmum inlerpreians, dum unusquisque inter dubia, quod sibi consequcn-
pro eo quod legimus in Latino, apprehendite disci- B tius [Al. convenientius] videtur, boc transfert.
plinam: et in Hebraico volumine scriptum estNEScn Quid ad peregrina te mitto? RevolveAristotelem, et
BAR,dixeriro in a Commentariolis meis, adorate fi- Alexandrum Aristotelis volumina disserenlem; et
lium. Et rursum omne Psalterium in Romanura ver- quanla ambiguorum sit copia, eorum leciione co-
tens sonum, quasi imroemor expositionis anliquse gnosces : ut tandem desinas amicum tuum in eo
posuerim, adorate pure: quod utique sibi esse con- reprehendere , quod ne per somnium quidem ali-
trarium omnibus patet. Et revera ignoscendum est quando didicisli.
ei, si ignoret linguse Hebraicse veritalem, qui inler- 21. Commenlar.ad Ephesios. Sed qtiia Paulinia-
dum et in Latinis bsesital. NEScob, ut verbum de nus frater meus, de Coinmeniariis ad Ephesios quse-
verbo interpreler, Y.uzuftXr]auze, id est, deosculamini dam ab eo reprehensa narravit, et patica ex his
dicilur : quod ego nolens iransferre putide, sensum memorise tradidit, mihique ipsa demonsiravit loca,
magis seculus sum, ut diccrem, adorale. Quia enim non debeo sublerfugere : qnsesoque leclorero, ut si
qui adoranl solent deosculari nianum, et capila sub- paululo in proponendis et diluendis criminibus
niillerc ( quod se beatus Job elemenlis et idolis fe* longior fuero, necessitati det veniam. 477 Non
cis.^e negat, dicens (Cap. xxxi, 26, 27): Si vidi enim alleium accuso; sed me nitor defendere, et
solem cum [ulgesel, el lunam incedenlem clare: ct C objeclam bsereseos calumniam refutare. In Episto-
iwtatumest in abscondilocor mettm, el osculalus sum lam Pauli ad Ephesios, tria Origenes scripsil volu-
manumtneam ore meo, quw iniquitas maxima est, et mina. Didymus quoque et Apollinarius propria opu-
negalio contra Deum allissimum),et ilebrsei juxta lin* scula condidefe, Quos ego vel iransferens; vel
guse suse proprictalem, debsculationem pro venera- imilans, quid in Prologo ejusdem operis scripserim,
lione ponunt, id transiuli, quod ipsi intelligunl, suhjiciam : c Illud quoque in Prsefatione comnioneo,
quorum verbum est. BARautem apud illos diversa ni scialis Origenem tria voluinina in hanc Epislolam
significat. Dicitur enim et filius, ul est illud : Rar- conscripsisse, quem et nos ex parte secuti stimus :
jona, fiiius columbw, et Barthoiomseus, fiiiusTho- Apoilinariura etiam , el Didymum quosdam Com*
lomwi, et Barlhimseus, et c Barhiesu, et Barrabas. roeniariolos edidisse. Ex quibus licetpauca, decer-
Triticutn quoque, et spicarum fascicitlus, el electus, psirous; et nonnulla quse nobis videbantur, adjeci-
476 ac phrus. Quid igitur peccavi, si verbum ani- mus , sive suhtraxitnus ; ut studiosus stalim in
bignum diversa interprelatione converli? et quj in principio lector agnoscat, hoc opusvel alienum esse,
Commenlariolis,ubi iibertasest disserendi,dixeram, velnostruni(Pi'D/ot/usCommenf.in Epist.adEphes.).*
adorate filittm; in Ipso corpore, ne violenlus viderer Quidquid ergo in explauatione hujus Epistolse vitii
inlerpres, et Judaicse calumuisclocum darem, dixe- g potuerit demonslrari, si ego illud in Grsecis volu-
rim, adorate pure, sive electe: quod Aquiia quoque minibus, unde iu Latinum verlisse me dixi, osten-
et Symmachus Iranstulertint. Quiti ergo Ecclesias- dere non polwero, crimen agnoscam, et meum eril,
ticsefidei nocet, si docealur leclor, quot modis apud quod alienum non fuerit. Tamen ne rursus videar
Debraeosunus versiculus explanelur? cavillari, et hac excusationis stropha, gradum non
20. Origenis errores. —. Origeni tuo licet iractare audere conferre, ponam ipsa lestimoniaj quse vo-
de p.ezep.-f\vyi>aei, innumerabiles mundos inlrodu- caulur in crirocn.
a Vide Tom. 1 in Prsefalione genefali, quse dixi- pila subniittere, cxplicat Lampridii locus de Ale-
mus de hisce Commentariolis. xandro. Salulabalur uomine lioc. Ave Alexander.Si
b PrseposlOre legil Martianseds sic , hmsitat: ttl quis caput ftexisset, aut blandius aliquid dixisset, abji-
Nescii verbutnde vetbo interpteter, eie. Paulo infrd Ciebalut. Neihpe adofari se Alexahder vemerat.
voces et idolis apud alios desideranlnr : esclerum Plinius iib. xxviu , cap; 2 : in adbtundo dexterani
locuni parenthesi includimus, et punclortim vitio adosculum referimus, tolum corpus circtimagimus,etc.
laborantem emendanius. De illo adorandj ritu insis c Viclorius itialuii Barjehu , et- falso in aliis
gnia csempla sunt.iu Regnm Gap. xix,.Ecclesiaslici exemplaribus Barjesm legi conieiidit, Pro Barrabas
cap. xxix. Quod Hieronymus addit, adoraturos ca- quocjue, legeiulum pulat vei Bgtnabqs, velBqrnibaa,
415 S. EUSEBII HIERONYMI 41G
22. Commentaloris officium. Tempus scriptionisALsancii el immaculati: sed elegil nos ut essemussancti
Commentariotumin Epistolam ad Ephes. — ln primo el immaculati: hoc est, qui sancti el iinmacu-
siaiim volumine teslimonium Pauli, in quo loquitur: lali ante non fuimus, ul posiea essemus. Quod el de
Sicut elegil nos in ipso ante constittilionemmundi: peccatoribus ad meliora conversis dici poiest; et
ut essemussancli etimmaculati coram ipso (Ephes. 1, slabil illa sententia : ATon juslificabilttr in conspeclu
4), sic interpretati surous, ut electionem non juxta tuo omnis vivens (Ps. xm, 2); id est,' in lola vita
Origenem, eorum diceremus, qui prius fuerant; sed sua, in omni quo in mundo isio b versatus est lem-
ad Dei prsescienliam referrfemus. Deniqufediximus : pore. Quod quidem ila intellecturo, et adversum
« Quod autem electos nos, m cssemus sancti et im- eum Tacii, qui antequam mundus fieret, animasdicit
maculali coram ipso, hoc esl, Deo , anie fabricam esse electas propter sanctitalero, et nullum vitium
roundi, teslalus esl, ad prsescientiam Dei pertinet, 479 peccatorum. > Nonenim (ut ante jam diximus)
cui omnia futura jam facla sunt, et anlequam fiant eligunlur Paulus, el qui ei similes sunt, quia erant
universa sunt nota. Sicut et Pauius ipse prsedestina- sancti et immaculati: sed eliguntur et prsedeslinan-
tur in ulero matris suse; et Jeremias in vulva sanc- tnr, ut in consequenti vita per opera alque virtutes,
tificatur, eligilur, roboratur, et in typo Christi Pro- sancti et immaculali fiant. Et audet quisquam post
pheta Gentibus miiliiur. » Cerle in expositione ista 1B huj'usmodisententiam, nos Origenis hsereseos accu-
nullum crimen est: et Origene dicente contraria, sare? Decem c et oclo ferme anni sunt, ex quo islos
nos Ecclesiasticum sensum secuti sumus. Et quia dictavi libros, eo lempore quo Origenis nomen flo-
Commenlatoris est officium, inultorum senieniias rebat in mundo; quo izepl'kpyS>v,illius opus, Latinse
ponere, et hoe me faclurum in Prajfatioae promise- . aures ignorabant : et lamen professus sum fidem
ram, eiiam Origenis, absque invidia nominis ejus, meam; et quid mihi displiceret, ostendi. Ex quo
explanalidnem posui, dicens : 478 * A'ius vero, etiam si in cseleris aliquid hserelicum monstrare
qui Deum justum conatur ostendere, quod non potuisset inimicus, non tam doginatum perverso-
ex prsejudicio scientise suse, sed ex merilo elec- rum, quse hic et in aliis libris ssepc daronavi, quam.
torum unumquemque eligat, dicit ante visibiles improvidi tenerer erroris.
creaturas, ccelum, terram , maria , et omnia quse 23. Ecclesimfides. — Secundum locum quem mihi
in eis sunt, fuisse alias invisibiles creaturas, ab eo reprehensum frater osiendit, quia valde fri-
in quibus et animas, quse ob quasdam causas soli volus est, et apertam sui prsefertcalumniam, ponam
Deo notas dejecise sintdeorsum, in vallem istam breviler. In eo lestimonio ubi Paulus Ioquilur : Se-
lacrymarum, in locnm afflictionis et peregrinationis dere eum faciensad dexteramsuam in cmlestibus,su-
noslrse, in quo sanctus constitutus orabat, nt ad se- < C per omnem principatum et potcstatem et virtulem et
dem pristinam reverteretur, dicens : Heu mihi, quia dominalionem,et omnenomen quod nominatur, non
incolaius meus prolongatus est': habilavi cum a habi- solumin hoc smculo,sed eliamin futttro(Ephes. i, 20,
tanlibus Cedar, multum peregrinala esl anima mea 21); post multiplicem exposiiionem, cum ad minis-
(Ps. cxix, 5). Et Apostolus : Miser ego homo, quis trorura Dei officia pervenissem, et de principaiibus
me liberabit de corpore mortis hujus (Rom. vn , 24) ? ac potesiaiibus et virlutibus ac dominationibus dice-
El, Meliusest reverti, el esse cum Christo(Pliil. i, 25). rem, eiiam hoc addidi: i Necesse est, ul subjcclos
Etalibi: Antequamhumiliarer, egopeccavi(Ps. cxvm, habeant, el liraentes se, et servientes sibi, et eos qui
67), » et cseiera his similia, qtiaelongum est scri- a sua fortimdine roborenlur. Qusedislributiones ofli-
bere. Animadverle quid dixerim : Alius vero, qui ciorum, non solum in prsesentiarum, sed etiam in
Deum justum conatur ostendere : conatur ostendere, fuluro siecnlo erunl: ut per singuios profectus et
inquam, non oslendit. Si autem in eo scandalum honores, ascensiones et descensiones, a vel crescat
paleris, quare lalissimam Origenis dispuiationem aliquis, vel decrescat, et sub alia atque alia polesta-
brevi sermone comprelienderirii, et lectori sensum te, virtuie, principatu, et doroinaiione fiat.»Et post
ejus aperuerim; atqtie ex eo libi occullus illius vi- exempliim lerreni regis, lotamque Palatii descrip-
deor essc sectalor, quia nihil ab eo dicium prseler- D lionem , per quam diversa minisleriorum Dei officia
miserim , vide ne hoc idcirco fecerira, ul veslram demonstrabam, addidi : t Et putamus Deum, Dorni-
calumniam declinarem , ne me diceretis quse ab eo num dominorum , regemque regnantium, simplici
fortiler sunl dicta, tacuisse, et illum in Grsecoro- tantum ministerio esse contentum? » QuomodoAr-
busiius disputare. Posui ergo omnia, licet brevius, changelus non dicitur, nisi qui prior est Angelorum:
quse iu Grseco reperi, ut nihil haberent discipuli sic Principalus et Poiestates et Dominalionesnon
ejus novi, quod Latinorum auribus ingererenl. Fa- appellantur, nisi subjectos aliquos habeant et infc-
cilius enim uota, quam repentina coniemnimus. rioris gradus. 480 Sin autem pulat idcirco me Ori-
Exposita aulem intcrpretatione ejus, quid in fine genem sequi, quia profectus et honores, ascensiones
capiluli dixerimus, ausculta : i Non enim^ait Aposto- et descensiones, incremenia et immuniliones, in
lus, elegil nos anle conslitulionemmtindi, cumessemus expositione mea posui; sciat multum interesse de
RCod. unus Cisterciens., cum habitationibus. S. Patris Vita suo loco ostendimus.
h In Commenlariis, coni'ersalns. d Vid. quce "mhtinc e Cbmhieiiiafiis loctim anno*
c Quod hic stnfe rinhierusorrinind non possit' iil tariitiSf
417 APOLOGIi ADVERSUSLIDROS 1UJFIN1. 418
Angelis et Seraplrim et Cherubim dicere, dsemonesA pro Genlibus, potest et, de martyrio inlelligi, quod
et homines fieri, quod afflnnal Origenes; et ipsos Romsein vincula conj'eclu"s,lianc Epislolam miserit,
inler seAngelos diversa offlciorumgeneraesse sorti- eo tempore quo ad Philemonem, el ad Colossenses,
los, quod Ecclesisenon repugnal. Quomodo el inler et Philippenses, in alio loco scriptas esse monstra-
Iiomines ordo dignilatum ex laboris varielale diver- vimus. Vel certe, quia in pturimis locis leclum est
sus est, cum episcopus et presbyter, et omnis Eccle- vinculum animse corpus hoc dici, quo quasi clauso
siaslicus gradus habeat ordinem suuro; et tamen teneatur in carcere, dicimus propterea Paulum cor-
omncs homines sunt: sic et inter Angelos merita poris nexibus coerceri, nec reverti, et esse ciim
esse diversa, el lamen in Angelica omnes persislere Christo, nt perfecla in Gentes per eum prscdicatio
dignitate: nec de Angelis homines^fieri, nec rursum cpmpleatur : licet quidaro alium sensum in hoc c
homines in Angelosreformari. loco inlroducant, quodPaulusprsedeslinatus et sanc-
24. Verecuiidenon posuil nomina Exposilorum.— tilicatus ex utero matris susead prsedicationero Gen-
Terlius est reprehensionis locus quod dicente Apo- tium anlequara nascerelur, poslea vincula carnis
Slolo : Ut osleiideretin smculissupervenienlibusabun- aceeperit. » Et in hoc triplicem, ut supra, exposi-
danles divitias gratim suw in bonitaie super nos in lionemposui. In prima, quid milii videretur; in se-
Christo Jesu, nos triplicem expositionem posuimus. J$ cunda,quid Origenes assereret; in tertia, quid Apol-
In prima quid nobis viderelur : in secunda quid Ori- linarius contra illius vadens dogmata sentirel. Lege
geues opponeret: in tertia quid Apollinarius simpli-. Grsecos Commentarios; et nisi ita repereris, cri-
citer explanaret. Quorum si nomina non posui, men falebor. Quod est in isto loco peecatum meum?
ignosce verecundise mese : non debni eos carpere, Illud nimirum, pro quo supra respondi : quare non
quos imilabar ex parte, et quorum in Lalinam lin- eos a quibus dicta sunt, nominarim ? Superfluum
guam senlentias transferebam. « Sed, dixi, qui dili- erat per singiila.ApostoIi teslimonia, eorum noiriina
gens lcctor est, statim requiret, et dicet. El rursus ponere, quoruro me Opuscula translalurum in Prse-
in fine, Alius vero hoc quod ait, ul ostenderelin sm- falione signaveram. El tamen vinctam dici animam
culis supervenienlibusabundanles divitias gratim sum, corpore, donec ad Chrislum redeat, et in resurrec-
ad illam intelligeniiam a transfert. » Ecce, inquies, tionis gloria, corruplivum et morlale corpus, incor-
sub diligentis lectoris persona, Origenis senlentias mpiione el immortalilate comrautet, non absurdse
explicasti. Fateor errorem, non debui diligenlem di- intelligenlise est. Unde el Aposiolus : Miser ego. in-
cere, sed blasphemum: quod si .fecissem, el aliquo quit, honw: quis me liberabit de corpore mortis hu-
scissem vaticinio te istiusmodi nsenias sectaturum , jus ? Corpus morlis appellans, quod vitiis et morbis
etiam calumnise verba vilassem. Grande crimen si iG et perlurbaiionibus ac morti subjaceat: doneccum
Origenem h diligentem dixi esse lecloren), cuj'us Chrislo resurgat in gloria, 482 et fragile prius lu-
septuaginla libros interpretatus sum, quem in cce- lum, excoqualur fervore Spirilus sancti in testam
lum laudibus tuli; pro quo compulsus sum ante solidissimam: demutans gloriam, non naiuram.
bienuium brevi libello luis contra me prseconiis re- 26. Quinlus locus validissimus est, in quo expo-
spondere (Epistala ad Pammach. anle bienniumscri- nenles illud Apostoli leslimonium, Ex quo totum cor-
pla). Ecclesiarum magistrum a me dictum esse Ori- pus compaclum el conglutinalumper omnem htnclu-
geuem, in tuis laudibus objicis: et putas quod perli- ram subministrationis,secundumoperalionemin men-
mescere debeam , si diligentem lcctorem me illum suram uniuscujusquemembri,augmentumcorpOrisfa-
dixisse inimicus accuses. Solemus et negotialores cit in wdificalionemsui in charitale (Lib. )i, cap. 4),
parcissimos, et frugi servos, et molestos psedagogos, latissimam Origenis expositionem, eteosdem sensus
et argulissimos fures, diligenles vocare. 481 ^1 in per diversa verba volvenlem, brevi sermone con-
Evangelio villicus iniquilatis prudenter qusedam fe-; strinximus, nihil exemplis ct asserlionibus illius au-
cisse dicilur (Luc. xvi) : et, Prudenliores sunt filii ferentes. Cumquepervenissemus ad finem, hsec sub-
hujus smculiftliis lucis in generationesua (Ibid. xvi, jecimus: « Igituret in restiluiione omninro, quando
8). Et, Serpens sapientior erat omnibus bestiis, quas D corpus tolius Ecclesise nnnc dispersum alque lace-
fecil Dominussuper lerram (Gen. m, 1). ratum, verus medicus Christus Jesus sanaturus ad-
25. Corpns morlis qubd sil. —Quartus reprehen- venerit, unusquisque secundum mensuram fidei el
sionis locus, exordium secundi libri possidet, in quo agnitionis Filii Dei (quem ideo agnoscere dicilur,
boc Pauli lestimoniumexposuimus : Hujus rei gratia quia prius noverat, ct poslea nosse desivit) suum
egb Paulus vinctus Jesu Chrisli pro vobis genlibus recipiet locum, et incipiet id esse quod fuerat: iia
(Ephes. III, 2); el quia per se locus ipse manifeslus lamen, ut non juxta hseresim aliam omnes in una
d
esl, eam lantum parlem ponam explanaiionis, quse setate sint posili, id est, omnes in Angelos refor-
patel calumnise: • Vinclum Christi Jesu Paulum esse mentur; sed unumquodque membrum j'uxta mensu-
a Alibi et in Commenlar., Iransferel. sus Christus volunlale utanlur.
h Minimevero accusatRufinus Hieronymumquod « In Commentar. ln hoc introducqnt, quod, etc.
d Supplevimus hicyocem positi, quse et in Com-
Origenem diligentem dixerii, sed quod in hunc
Pauli locum scnserit, fore ul Dsemones ab ultimo meniariis legitur, et in subnexa recognitione loci
judicio, in ccelunircverlanlur, e.ideinquc alque Jc- cohfirmalur.
4S9 S. EUSEBH HIERONVMI 420
ram et officutm suuro perfeclum sit. Verbigratia, ut . rum levitate suspensum, in aereni facilius subleve-
Angelus retuga id esse inciplat, quodcreatus est: ut tur (I.Cor, xv). Foveamus igilur et viri uxores no-
homoquide paradisofueratejectus, ad cnlturam ite- stras, et animse nostrse corporab : ut et uxores in
rum paradisi reslitualur, » et reliqua. viros, elcorpora redigantur in animas, el nequaquam
27. Dum hmreses.—Mkov le hominem prudenlis- sit sexuum ulla divefsitas : sed quomodo apud An-
sinium non inlellexisse artem expositionis mese. gelos, non est vir et mdier; ila et nos, qui sirailes
« Quando enim dico, ila tamen ut non j'uxta aliam Angelis futuri sumus, jam nunc incipiamus esse quod
haeresim omnes in una selale sint positi, id est, om- nobis in ccelestibus fepromissum est. >
nes in Angelos reiormentur-, osterido et ea de quibus 29. Supra simplicem exposilionem 484 Qu:eno-.
disputo esse hseretica, et ab alia hseresi discrepare. » bis in testjmonio isto esse videbattir, expressimus,
Quse sunt ergo duse hsereses? Una, quse dicit omnes dicentes :'« Quanlum ad simplicem intelligenliam
rationabiles crealura.s in Angelos reformari'. Allera peflinet, sancta [AL sanctam charitatemj inter vi-
qnsD asserlt uniimquodque in restilulione mundi rum et uxorero charitate prsecept.a[A/.prseceptohoc],
id fore quod conditum est. Verbi gralia: qtiia ex nUncjubehiur, ut nulriamus et foveamus cpnjuges:
Angelis dsemones sunt, rursum dsemones Angelos ut scilicet eis victiirii et vesljtum, et ea quse s.unt.
fieri: et animas hominum, ita ut sunt condte, non nfecessariaprsebeamus. » Hsec nostra se.nlenlia est.
in Angelos* sed in id quod a Deo sunt conditse,re- B Igjlur omne quqd sequitur deinceps, et opponi no-
formari, ut ci justi el peceatores sequales fiant. De- bis polest, ostendinius non ex nostra, sed ex con-
nique Ut sejas sue nou meam explieasse sententiam, Iradicentiiim inielli^i debere persona. Qusequum si
S^d inter :se hseres.es.comparasse, quarura utraroqtie brevis et absolula fesponsio, el juxla id quod supra
in Gf-secplegeram., dis.putationem meam 483 noc diximus, etiam allegOrise umbris, de eo quod est,
fiiie epmp.levi• < Idcirco, ut supra diximus, lisec ad id quod non erat, depravata: lamen accedam pro-
apud nos rjMcuxiora sunt, quia p.ezufopiY.S>s dicuii-, pius, et sciscilabor quid tibi in hac dispiitaiione dis-
tur- jn GraBco; etoranis metaphora, si de alia in pliceat. Nempe qiiia dixerim, animasuiviros fovere
aliam lipguam transleratur ad verbum, quibusdam quasi uxores corpora sua, ut corruptivum lioc induat
quasi scatib.us, oralionis sensus et gerraina suffocan- inCorruptionem, ct alarum levilate suspensum, in
VtX,».Nisi haaceadem iii Grseco repereris, quidquid aerem tacilius sublevetur. Quando dieo corruptivum
difttuai.est, m.eumputato. hoc induat incorruptionem, non muto naturam cor-
28. Sextum, quod et extremum, mihi objicere di- porum, sed augeo gloriam. Nec noii qupd sequitur,
citur ,(si tamen iiihil in medio frater oblitus est) cur alarum levitaie suspensum in aereni facilius suble-
illuih loeum Apo.st.oIiinterpretans ubi ait (Ephes. v, vetur: qui alas assumil, id est, immortalilalera, u|
2?:, 29) : Qui uxoxeqi smm diligit, seipsum dilicjil. C levius ad ccelum vole.t, non perdit ess.e quod fuerat.
Nemo enim unquam suam carnem odit • sed nulril et Sed dices, movent ihe quae sequunlur : « Fovea-
fovet eam, sicut el Christus Ecclesiam,post simplicem mus igilur et viri uxores, el animse noslrse corpora,
exp.osjtionem, Origenis posuerim qusestionem, ex cu- ut et uxores in viros, et corpora rediganlur in ani-
jus persona lacito nomine dixerim : « Opponi nobis roas, et nequaquam sit sexuum uila diversilas; sed
potest, quod non sit vera sententia dicenlis Apo- quomodo apud Angelos non est yir, neque niulier :
stolt: Nemo unquam carnem suctmodit, cum morbo ita el nos, qui similes An^elis fuluri sumus, j'am
regio laborantes, phthisi, et caneei'e et disiillationi- nunc incipiamus esse in lerris, quod nobis in cceles-
b.us, mortem vitse prseferani, etsua oderiittcorpora; libus repromissum est. > Recle moverent, nisi post
et statim quid ipse sentirem adjunxi: Magisitaque ad priora dixissem, |am nunc incipiarous esse, quod no-
tropicam intelligentiam sermo referatur. » Quando bis in costosiibus repromissum est. Quando dico, liic
dico, tropicam, doceo verum non esse, quod dieilur, esseincipiamus interris, naturam non lollosexuum;
sed allegorise nubilo figuralum. Ponamus taroen ipsa sed libidinem, et coitum viriet uxoris aufero, di-
verba quse in Origeuis libro terlio continenlur: cente Aposlolo : Tempus brevs est: reliquum est, ut
« Dicamus quod illani cawiem, quse visura sit salu- el qui habent uxores, sic sint quasinon hdbeant (ICor.
tare D.ei, anima diligat, et nutriat, el foveat eam, D vn, 29). Ei Dominus interrogatus in Evangelio, cu-
disciplinis erudiens, el ccelestt saginans pane, et jus de septem fralribus in resurrectioneesse deberet
Clirisli sanguine irrigans : utrefecla et nitida, possit uxor, att: Erratis, nescientesScripturas, neque virtu-
libero.cursu virum sequi, ael nullo debilitatis poiir tem Dei: in resurrectione enim neqtie nubent, neque
dere prsegravari, Pulchre etiam in similitudinem nUbentur;sederuntsicut AngeliDei in cmlo(Mulih.xxn,
Chrisiinutrienlis el foventrs Eoclesiaro, et dicenlis 29,50). Et revera ubi inter virum et mulierem caslitas
ad Jerusalem : Quoliesvolui congregarefiliostuos, ut esi, 485'necviri'lc>P'iesse> nec femina: sed adliuc ia
galiina congrcgatpnllos suossub alassuas, etnoluisti corpore posrti, muianiur in Angelos: in quibusnon
(Matlh. xxin, 57), animsequoquc foventcorpora sua, estvir neque mui.ier. Quod et in alio,locq ab eq.deni
ut eorruptivum hoc induat. incQrrujjtionem,, et aia- Apftsiolq .d.icU.uj::Quicu^tnquein Ch.r.isto.bqpjt^imii

a In Commentar., et mlla debiUlaleet pondere ptce- h Supple foveant. In Gpnimenl., tt qninim npstrtf:
gravari. corpora.
421 APOLOGIAABVERSUSLiBROS RUFINI. 422
estis,Chrisium induistts. Nnn estJudmus, nequeGrm-, \ relegis? Rursum si aliquid de veleribus libris re-
cus. non est servusnequeliber. non est masculus neque spondero, 486 el dixero, adeo in leneris consuescere
femina. Omnesenim unum vos eslis in Christo Jesu muitum est (Virgil. Gebrg. n) : dum renuo, crimen
(Galat. m, 27, 28). iucurro, et pro me testimoniuro profei^ens,hoc ipso
50. Accutyationes Rufini (alsw. Ruftnus Grwcaslil- arguor, quo defendor. Scilicet nunc longo sermone
teras didicerat sine magistro. Gregorium Nazianze- texendum est, quod probant coiiscientise singulo-
num transtulerat. — Sed quoniam de confragosis et rum. Quis nostrum non meminil infanlise suse? Ego
asperis loeis enavigavit oratio, et hsereseos crimeri cerle, ut tibi bomini severissimo risum moveam, et
impactum tota fronlis lihertale repulimus [Mss. re- imileris ali juando Crassum, quem semel in viia di-
sptiimus], ad alias ejus accusationis partes, quibus cit risisse f Lucilius, memini me puerum cursilasse
nos mordere nititur, transeamus. E quibus prima per cellulas servulorum, diem ferialum duxisse lu-
est, me hominemmaledicum, omnium detraclorem, sibus, et ad BOrbilium ssevientemde avisesinu trac-
in prsecessores meos genuinum semper f1 infigere. tum esse h captivum. Et quo magis stupeas, nunc
Det unum, cujus in opusculis meis nomen taxave- cano et recalvo capile, ssepe mihi videor in somnis
rim, vel quem juxta artem illius figurata laude per- comatulus, el sumpla toga, ante rbetorem contro-
strinxerim. Sin autem conlra invidos loquor, b et B versiolam declamare. Cumque experreclus fuero,
Luscium Lavinium, vel Asinium Pollionem de ge- gralulorme dicendi periculo liberatum. Crede mihi,
nere Corneliorum, styli mei mucro cortvulnerat, sic multa ad purum recordalur infantia. Si litteras di-
hislriculse el lividse mentis hominem a nie submo- dicisses, oleret lesia ingeniolitui, quo semel fuissel
veo, et ad unum stipilem cuncla jacula dirigo, qiiid imbula. Lanarum conchylia nullse aquse diluunt.
vulnera sua partitur in multos? qtiid ex impatientia Etiam asinietbrula aiiimalia, quamvis in longoiii-
respondendi, ostendit se esse qui pelilur? Objicit nere, noverunt secundo diverlicula. Miraris si ego
mihi perjurium, ei mixtum sacrilegio, quod in libro lilieras Lalinas non sum oblitus, quum tu GrseCas
(Ejjist. 22, ad Eusibchium) quo ad inslituendam sine magistro didiceris? Septem modos conclusio-
Christi virginem loquor, ante tribunal judicis doiv num dialeciica me elemenla doeuerunl; quid signi-
quod. nos prbnuntiatumpossumus di-
miens pollicitus sim, numqnam me litleris sseculari- ficet u\\i.u>p.u,
bus dalurum operam, et nihilominus daranatse eru- cere : quomodb absque verbo et nomine nulla sen-
ditionis inlerdum meminerim. Nimirum iste est d tentia fit, soritarum gradus, * pseudomeni argulias,
Sallustianns Calpurnius, qui nobis per MagnuraOra- sophismatum fraudes. Jurare possuni me poslquam
torem, non magnam moverat qusestionem,cui libello egressus de schola sum, hsec numquam omnino le-
brevi saiisfecimus. Nunc quod instat, pro sacrilegio G gisse. Bibendum igitur milii erit de Lethseo gurgiie
atque perjurio somnii respondendum est. Dixi me juxla fabulas poetarum, ne arguar scire quod di-
sseculares litteras deinceps non lecturum : de e fu- dici. En tu qui in me parvam criminafis scienliam,
turo sponsio est, non prseleritse memorise abolilio. et videris tibi litleratulus alque Rabbi, responde,
Et quomodo,inquies, lenes, quod tanto temporenon cur scribere aliqua ausus sis, et virum diserlissimum

a Mallet Viclorius infringere, tum ex genuinprum Ilieronymus. Editi legunt—histricgsw, sensu haud
denlium, qui cibum franguul, nalura, tum ex Persii saiis congruenti.MARTiAN, Viclorius histricpsw le-
versu, quem Hieroiiymus videttir aliudere, gendum roaluit.
d Iste est Saliuslianus. Infra in Epist. ad
Magnum:
SecuitLuciliusUrbem: &,&lper te milii pxoponiab ulio quwslionem,qui foxte
Te, Lupe; te, Muti; et genuinumfregit iu illis. propter amorem liistoriarumlSqlluslii Calpurnius co-
gnbmento Lanmrius esl. Vide Cicer. Offic. m, felin
'> El Luscium, etc. Luscium Lavinium semulum Pisonem. MARTIAN.— Vide quai in Epistolam 70
fuisse Terentii, et Ciceronis Asinium Pollipneni, do- ad Magijtim iii fine adnotaviinus de Sallustiano
cet Seneca in Declaniationibus : Rufinus et aliqs Calpurnio islo.
monachus, qui se jactabat de genere Corneliorum , , e Velus edit. cle fulu-ro sponsio, non de prmierito
imitabanturillos semulos.Confer istacum.Commenta- „" (acta esl.
riis in Jonam, ubi de cucurbita sermp e^t. MAKTiAtj. f Vide in Epislolam 7, n, 4, not.
— Saepius Lanuvinus iippeHatur etiarn apud lliero- n Et qd Orbiliiim. De Qrbilip,Gramiqaljco Suego-
nymum, tanieisi apud DOnalumLavinius, quod idem nius cle Illuslribus Grammat.', Hbratius Pplst.' 1 ad
est. In Epislola ad Augusliuum 112, ante anitbsptu- August., elMartialislib. u Epigramm. i2.''MARTiAN.
ritnos cucurbitv,venil in medium, as.serenteillius tem- —Celebris Pedagngi nomine prseceptorem suum
poris Cornelio,el AsiritoPollione, tne Hederam pro figurale intelligit. Vide de. Orbilio Iloi-atiu.m»SJifl-
cucurbitatranslulisse. Vide, ne longi siinus, in Jonam ton. aliosque.
cap. 4. MemoralSeneca in Declamati. semulum Te- b Vide Ciceronem lib. m Officior.ct conlra Piso-
reniii, Lucium Laviniuni, ut et Asinium Pollioneni nem.
Ciceronis. Nuin itaque Nosler Rufiiiuip lns jipniini- i Pseuciomeni qrguiias, Cicepft Acadeu). Qusest.
bus, aut Rulinianos sodales carpit iet cum priinis lib. iv, el lib. II de Diyiiialipne, uhi Pseudontenuyii
Monachum,qtii se de Cornelioruiri esse genere jae- Latino verbo appellat acervalem.SIARTIAN.—"Errat
tabat? Martianscus , qui Pseudomenum Latine acervalem
c Si Imtriculw. Marianus past Erasmiim mutavit appellari a Ciecfone annolat; nam Cicero lib. n, de
lectionem omnium codicjim ihss. qui constanter re- Divinatione, num. 4, Pseudomenonappeilat mentien-
linent verbum hisiriculw : histrica enim et livida tem; Soritam vero acervalem; idqne raclissime, ut
erat mens Rufini, quem a sua amicilia submovit liquet. ......
425 . S. EUSEBII HIERONYMI «24
Gregorium pafi eloquii splendore transferre. Unde .A ab invicem(Gulat,\, 15), jam nunc senlires de paf-
libi lanta verborum copia, senlentiarum 487 'u- vula subdolaque concordia, b magnam in mundo or-
nien, translaiionum varieias, homini, qui oratoriam tam esse discordiam. Quid libi prodest, apud nolos pa-
\ix primislabris in adolescentia degustasli?Aut ego riier et ignotos in nos maledicla congerere? An quia
fallor, aut tu Ciceronemocculle lecliias. Et ideo tam Origenistse non sumus, et in ccelonos peccasse ne-
diserlus es, mihique lectionis ejus crimen intendis, scimus, in lerris arguimur peccatores? Et ideo in
nt solus inter ecclesiasticos traclatores eloquentise concordiam redivimus, ut mihi loqui contrahsereli-
fluininc glorieris. Licet magis philosophos sequi vi- cos non lieeret, ne, si illos descripsero, tu te appeli-
dearis, spinas Cleanlis, et conlorla Chrysippi, non lum putes? Quamdiu non renuebam laudationem
ex arle quara nescis, sed de ingenii magnitudine. Et tuam, sequebaris me ul magislruin, fratrem et col-
quoniam Sloici logicam sibi vindicant, et tu huj'us legam vocabas, et catbolicum in omnibus fatebaris.
scientise deliramenia conlemnis, in hac parte Epi- Postquam non agnovi laudes tuas, et me indignum
cureus es : nec quaeris quomodo, sed quid Ioquaris. lanti viri prseconioj'udicavi, illico vertis stylum, ct
Quid enim ad te perlinet, si alius non intelligat omnia laudata prius vilnperas, de eodem ore et
quid velis dicere, quia non ad omnes, sed ad tuos dulce proferens ct amarum. Senlisne quid taceam,
loqueris ? Denique et ego scripta tua relegens, quam- B quod ajstuanti pectori verba non commodem?et
quam inlerdum non intelligam quid loquaris, et cum Psalmista loquar : Pone, Domine, cuslodiamori
a Heraclitum me legere pulem : laraen non doleo, meo, et osliummttnitum labiis meis. Non declinescor
nec me pcenitel larditatis : id enim in legendo pa- meum in verba malilim (Ps. CXL,3). Et alibi : Cum
lior, qnod tu paleris in scribendo. consislerel adversum nte peccalot, obmului, el Itumi-
51. Somnium defendil. SunctorumLocorum cele- liatus sum, et silui a bonis (Ps. xxxvin, 1, 2). El
brilas et de tolo orbe convenlus.— Cur Hieronymo rursus : Faclus sum quasi homonon audiens, nec Ita-
detraxeril Rufinus. — Hsec dicerem, si quippiam vi- bens in ore suo increpationes(Ps. xxxvji, 12)? Sed
gilans promisissem. Nunc autem, novum impuden- pro me ultor libi Dominus respondebit, qui dicit
tise genus, objicit mihi somnium meum. Uiinam ce- per Prophelam, Mihi vindicta, et ego relribuam, dicit
lebritas loci, et sanclorum de tolo orbe conventiis, Dominus (Rom.xn, 19). El in alio loco : Sedens ad-
sinerel me divinas Scripluras legere ! Inlantum spa- versttsfralrem luum loquebaris, et adversusfilium ma-
titim non habeo cxterna meditandi. Sed lamen qui tris tttm ponebas scandalum. Hmc (ecisli el lacui:
somnium criminatur, audiat Prophelarum voces, exislimasli,inique, quod ero liii sitnilis; arguam le, et
somniis non csse credendum, quia nec adulterium staluam conira facietn tuam (Psal. XL,20 seqq.);
somnii ducit me ad tartarum, nec corona martyrii C ut in le videas condemnata, quse falso in aliis criini-
in ccelum levat. Quolies vitli me esse mortuum, et naris.
jn sepulcro positum! Quoties volare super tems, 32. Chrysbgbiiusseclalbr Rufini.—Audio prselerea
et montes ac maria natalu aeris transfretare? Cogat objici milii a Chrysogono sectalore ejus, cur in bap-
ergo me non vivere, vel pennas habere per latera, lismate dkerim universa peccata dimitti, et morluo
quia vagis imaginibus mens saepe delusa est. Quanti bimarilo, novum virum in Christo resurgere : atque
in somnis diviles, aperlis oculis repente mendici isliusmodi Sacerdotes in Ecclesiis esso nonnullos.
sunt? Sitienles flumina bibnnl; et experrecli, sic- Cui489Drevi sermonerespondebo:babenl libellum
cis faucibus sestuant. Tu a me somnii exigis spon- (Episi. ctd Oceanum), quem in crimen vocanl. : illc
sionem : ego te verius striciiusque conveniam. Fe- respnndeat, bunc sua disputatione subvertat, et scripta
cisti omnia quaein baplismate promisisti? Quidquid scriplis arguat. Quidausterilalefrontis, et conlraciis
monachi vocabulum flagitat, noslrum uterque com- rugatisque naribus, concava verba trulinalur, et
plevil? Cave, quseso, ne per trabem tuam, festucam sanctitalem apud vulgus ignobile simulalo rigore
meam videas. Invitus loquor, et retreclantem lin- mentiiur? Audiat nos iterum proclamanles, Vetercm
guam dolor in verba compellit. Non libi sufficiunt Adam in lavacro totuni mori, et novum cun")Chrislo
quse de vigilanle confingis, 488 n^ el somnia cri- " in baptismate suscitari : perire choicum, et nasci
mineris. Tantam habescuriosiiatem meorum actuum, superccelestem. Hsecdicimus, non quod ipsi, propi-
ut quid dormiens fecerim, dixerimvc, discutias. lio Christo, hac qusestione teneamur, sed interrogali
Prsetermitlo, quse conlra rae loquens, proposilum - a fratribus, quid nobis viderelur, respondimus, nulli
lpum deturpasli : qHse in depompationem omnium prsejudicanles sequi quod velit, 490 nec allerius
Christianorum, et verbis et opere feceris. Hoc c decrelum nostra sententia subvertentes. Neque
unum denunlio, et repeiens iterum iterumque mo- enim ambimus sacerdotium, qui Iatemus in eellulis;
nebo. Cornutam bestiara pelis : et nisi caverem il- necbumilitate damnala, episcopaium auro redimere
lud Apostoli, Matedici regnum Dei non possidebunl feslinamus ; nec electum pomificem a Deo, rebelli
(I Cor. vi, 19); et, Mordentesinvicemconsumptieslis cupimus mente jugulare: nec favendo hsereticis,
a Hunc nempe omnium Philosophorum obscuris- b Velus edit., magnatn libiin mundo, elc.
simum veteres notant. Lucretio dicitur clarus ob c Fortasse illud Siricii papaa, ut in landata epi=
obscuramlinguam. Hincet aY.ozeivos cognoraentodic- stola ad Oceanum annotamus. Aut polius Innocenlii.
tus est. Vid. conlra Jovinian. lib. l quseannolaviinus'
 425 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFLNi. 426
hsereticos nos docemus. Pecunias nec habemus, nec suam non dedit ad usuram, el munera super innocen-
Iiabere volumus : Habenlesvictum et vestilum, kis tem non accepit. a Qui facil hmc, non movebitur in
contenti sumus (ITim. vi, 3) : illud de ascensore mlernum(Psal. xiv, 8, 6).-Ergo qui non facit, jam
montis Dominicijugiter decantanles : Qui pecuniam corruit in selernum.
a Respicit initium Psalmi, Quis ascendetin monlemDomini?

LIBER SECUNDUS.

491 *• ^"'' se defendere, non alios accusate.— A tamen contra se habeat lalralores : qui nisid inclyii
Hucusquede criminibus, iramo pro criminibus meis, ponlificis baculo repellantur, 492 latrare non ces-
qusc in me quondam subdolus laudator ingessit, et sant. Illud vero ridiculum, quod post trigintaannos
discipuli ejus constantius arguunt, non ul debui, ad parenles se reversum esse jactal, hojno qui nec
sed ut potui, moderaio dolore [ Al. labore ] respondi. patrem habet, nec mairem; et quos vivenles juvenis
Proposiium quippe mihi est, non tam alios accusare, dereliquit, morluos~senexdeshierat: nisifortee pa-
quam me dfeffendere.Veniam ad a Apologiam ejus, . rentes mililari vulgarique seflnone, coguatos, et af-
quasancto Anastasio, Romanscurbis episcopo, satis- fines nominat, quos quia non vull deserere, ne in-
facere nililur, et in defensionem sui mihi rursum humanusputetur, aul durus, idcircopatria derelicta,
calumniam slruit; tantumque me diligil, ut raptus Aquilei.e habitat. Pericliialur Romae illa probatis-
turbine, et in profunda demersus, meuin potissimum sima fides ejus, et hic supinus el lassulus, post tri-
b invadatpedem, ut mecumaut liberetur, aut pereat. ginta annos, per mollissimum Flaminise iter, essedo
2. ApologiaRufini. ^qrentes vulgati sermonedice- venire non potest; sicque prsetendit longi itineris
banlur cognatiet affines,— Dicil se primum respon- lassitudinem, quasi triginla annis seraper cucurrerit,
dere rurooribus, quibus illius Romse carpalur fides, aul biennio Aquileise sedens, prseteriti ilineris la-
hominis probatissimi, lam in fide, quam in cbaritate j$ bore confecius sil.
Dci. Et nisi post triginta annos parentibus reddilus, 3. Rufini verba.—« Carpamus reliqua, et ipsa
nollet eos deserere, quos lam tarde viderat, ue in- epistolse ej'us verba ponamus : Quamvis igitur fides
humanus pularelur, aut durus, et lam longi itineris nostra, persecutionis hserelicorum lempore, cuni in
labore fragilior, ad iterandos labores esset infirmus, sancta Alexandrina Ecclesia degeremus, in carceri-
ipsum venire voluisse. Quod quia non fecerit, con- bus et exsiliis,f qusepro fide inferebanlur, probaia
tra latratores suosmisisse baculum litlerarum, quem sit. i Miror quod non adj'ecerit: Vinctus Jesu Chrisli,
ille teneret in dexiera, et ssevientes contra se abi- el liberalus sura de ore leonis, ct Alexandrife ad
geret canes. Si probatus est cunctis, et maxime ipsi beslias pugnavi, et cursum consummavi, fidem ser-
cui scribit episcopo, in fide et charilale Deic: quo- vavi, superest mihi corona justitise. Quse exsilia,
modo Romse mordelur, et carpitur, el appetilse quos iste carceres nominat? Pudet me apertissimi
sestiniationis ejus fama cfebrescit? Deinde cujusest Bmendacii; quasi c&rceres, et exsilia absque judi-
huinilitatis, probalum se dicere in fide, et charitate cum sententiis irrogenlur. Volo tamen ipsos scire
Dei, cum Apostoli pelant : Domine, adauge nobis fi- carceres, et quarum provinciarum se dicat exsilia
dem ( Luc. xvn, 5); et audiant, Si habueritis fidem suslinuisse. Et ulique habet copiam de multis car-
ul granum sinapis(Ibid., 6). Et ad ipsum dicatur C ceribus el infinilis exsiliis unum aliquod nominandi.
Pelrum : Modicwfidei, quare dubitasli (Matlh. xiv, Prodal nobis confessionissuse acta, quse hucusque
31)? Quid loquar de charilate, quse et fide et spe nescivimus; ut inler alios AlexandriseManyrcs hu-
major esl: et quam Paulus optal potius quam prse- jus quoque gesta recitemus, et conlra latratores
sumit: sine qua et martyrio sanguis elfusus, cor- suos possit dicere: De cwteronemomihi moleslussit
pusque flammis traditum, coronam non babet prse- ego enim stigmataDomini nostri Jesu \Chriiti in cor-
miorum? Harura utramqueiste sic sibi vindicat, ut poremeo porlb(Galat. vi, 17 ).

a Hanc infra anneclimus post tertium librum. in fide.

b Id est, noianle Victorio, pedem simul nalantis
apprehendal, ne submergatur.
c Velus edit., probatissimo.
° Eadem vetus edit. nisi inflicti Pontificis. Viclof.
invicti.
e Sic alibi Rufinus Histor. Eccles. v, 24, frag-
mentum ex epist. Polycratis Latine convertens "jt
avyyevtZsnomen parentet reddil pro cognalis sive
propinquis. Eutropius quoque lib. i, cap. 7, Bru-
tum Parentem Tarquinii vocal; et Jornandes c. 17:
Getas Gepidosqueparenles.
' In ras. Gorbeiensi penes P. Constantium, quw
VATROI. XXUI.
6 Rufinum tam impudenter pro se fuisse menti-
lum, vix credam, aut ne vix quidem. Ex Socratis
autem lib. iv, cap. 22, in Arianorum persecutione
dira illum perpessum esse non obscure colligitur.
Verum AclaetJudicum sententiss, quibussibipcena;
irrogatse sunt, prolerre ipse, ut opinor, non potuis-
set, quod omnia in illa persecuiione absque legum
ordine, factiosorum hominum arbilrio Uerent. Alii
ita Rufinum a mendacio liberant, ut fidem quani
ipse exponit, probalam carceribus, atque exsiliis
tot nempe martyrum, qui pro eadera recla fide oc-
cubuerunt, non ipsam suimet personam intelligat.
14
 421 S, EUSEBII HIERQNYM! 42B
a4. Qttmtio deqniinq Chrisli,—« Tamen et si quis .A hilum, et ad qualuor unde compacla sunt elemen-
nnnc est, qui vel tentare fideni noslram cupit yel ta, relrahaiilur ? Hsecaut dicere debueras, aul ne-
audire, vel discere, sciat quod de Trinilate 493 gare, et non ea Jpqui, quse subdole Origenes fatelur;
ila credimus, i el reliqua. Supra contra canes tuos ut quasi faluis et puerjs illudens, < nullo membro
baeultun episcopo porrigis, quo pro te munitus ince- ampulato, nec aliqua corporis parte desecta.» Scili-
. dat. Nunc quasi ambigens dicis : Si quis est qui ten- cet hoc timuirous, ne sine naso et auribus surgere-
lare fidem noslram cupit; denuo dubilas, cum mul- mus, et ampulaiis sectisque genilalibus, eunucho-
torum lalralus ad te usque pervenerint. Non discutio rum iji ccelesliJerusalem civitas conderetur.
parumper eloculiones tuas, quas el tu contemnis et 6. Porro de diabolo sic senlenliam temperal:
despicis; lantum sensibus respondebo. Aliud a te « Dicimus quoque et judicium futurum, in quo j'udi-
quseritur, et pro alio salisfacis. Contra Arii dogmata, cio unusijuisque recipiet propria corporis, prout
jam Alexandrise in carceribus, et exsiliis dimica- gessit, sive bona, sive mala. Qqod si homines recep-
veras, non voce, sed sanguine. Nunc super Origenis luri sunt pfo operibus snis, quanto magis etdiabolus,
liseresi libi calumnia eommovelur. Nolo cures, quse qui omnibiis exislilh causa peccati I De quo illud
sana sunt, vulnera medicare. Trinitatem dicis unius sentimus quod scriptum est in Eyangelio (Mqtlh.
esse Deitatis. Hoc toto credente jam mundo, puto ;B xxv): quia et ipse diabolus, et omnes angeli ejus,
quod el dsemones confiteantur Filium Dei nalum de cum his qui opera ejus faciunt, id est,qui criminanr
Maria Yirgine, et carnem naturse humanse, atque tur c fratres, cura ipso pariter seterni ignis hseredi-
animam suscepisse. Si arctius quid rogavero, con- late potientur. Si quis ergo negal diabp.luni aiternis
lenliosum vocabis. Si dicis Filium Dei humanse na- jgnibus"? mancipari, parteni cuni ipso seterni ignis
jjurse carnem alque auimam suscepisse, oro le, ut accipiat, ut sentiatquodnegavit. Repetamussingula.
absque stomacho respondeas : anima isla, quam sus- «Dicimus, inquittfulurum j'udicium; inqup judicio, i
eepit Jesus, eratne antequam nasceretur ex Maria? et caelera. Super verborum vitiis tacere decreveram;
An in origine virginali, qusede Spiritu sanclo nasce- sed quia discipuli ejus mirantureloquentiamprsccep-
baiur, cum corpore siiiiul creata est, vel jam in toris, pauca perstringam. Dixeraljiidiciijpi futururo;
ulero corpore figurato, statim facla el missa est de sed homo caulus timuit solum dicere, in quo, et po-i
ccelo? E tribus unum quid sentias, scire desidero. suil, in qua jndicib; ne si iion secundo repelissel ju-
Si 1'uit[Al. non fuil] antequam nascerelur ex Maria, dicium, nos, obliti superiorum, pro judicio asinutn
tiecdum ergo eral anima Jesu, el agebat aliquid, ac putaremus, Illud quoque quod po^leainferl, «quicri-
propter meritavirtutumpostea facta estanimaejus. minanttir fratres, cum ipso parilerselerniignis hsere-
Si cepit ex traduce, humanarum igilur animarum, p ditale polienlur,» ejusdem est yenuslatis. Quis enini
quas ffiternas fatemur, el brulorum animaniium, umquam audivit poiir\ ignibns, et frui suppliciis?
qusecumeorporedissolvunlur, una conditio est. Sin Sedhomo Groeciisvidolur mihi 495 seipsum inler-
autem figurato corpore statim creatur et mittitur, pretari voluisse, el pro eo quod apud eos dicilur rlr,-
falere shnpliciter, et nos scrupulo libera. povop.rjaovaLvet apud iios uno vcrbo diei potest, hw-
S. Nihil horum loqueris: sed occupalus in aliis, reditabunl, composilius etornatius dixisse, hwxeAiiaie
simplicilale noslra abuteris, et prsestigiis pompaque potientur. Istiusmodi nugis et aeyrologiis oninis ejus
verborum hxrere nos n.on sinis quscstioni. Quid, in- scatet oratio. Sed reverlamur ad sensum.
quies, nonnequsestio eratde resurreclione carnis, et 7. Ridet Rufini verba. Ignis miernus juxtg Qrige-
pcenis diaboli? Fateor [Al. Falere]. Ergo brevilerpu- nein. ^- Grandi diabolus lancea perctititur, qui om-
reque responde. Non qusero quod scribis, eamdem nibus existit cansa peccali, si pro operibijs suis,
carnem resurgere, in qua vivimus, nullo metnbro quasi homo, reddilurus est ratiQiiem, el curoajjgelis
ampulato, nec aliqua parte corporis desecta, bsec suis seterni ignis hsereditale polietur. Hoc enim de?
enim tua verba sunl: sed qusero, quod Origenes ne- erat, ut hominibus torrnenlosubdilis, ille e potirelur
gat, 494 ulrum in eoclem sex". u.uo mortua sunt ignibus naternis, quos tanlo lempore desideraverat.
corpora, suscitenlur: et Maria Maria, Joannes resur- T. Et videris mihif calumniam in lioc loco facere dia-
gatJoannes: an commixio sexu aique turbato, nec bolo, elcriminalorem omnium falsis eriminibus accu-
vir, nec femina sil; sed utrumque, vel neulrum? Et sare.Diciseuim, «quiomnibusexislitcausa peccati; J
an ipsa corpora incorrupla, et immortalia, et ut ar- et dumin illum refers crimina, Iiomines culpa liberas,
gule prsempnes, juxla Aposlolum spirilualia perraa- tollisque arbilrii libertatem, Salvatore dicente, quod
neant jn selernum : et nOPsolum corpora., sed caro de corde nostro exeunt cqgitationesmalw, homicidia,
et sanguis infusus, venis el ossibus irrigatus, quse adulteria, fornicaliones,furlq, (qlsa lestimotijff,blas-
Thomastetigif. an cerle paulatim resolvantur in ni- phemiw(Mallh. xv, 19 ). Etrursumde Judain Evan-
a Alibj, Tammetmwc si quis esj, elp, retur.
b in yjilgaljs constanier (Jbtinet exsiitit hic atque f Sunl docti viri, qui ab iiujusmodi sinistra inter-
inFfa; secusmss., teste P. Cp.ijslanlio, iiemyeexistii. prctalione RuDnurovindicant. Revera neque illipn,
« Coisiijjj.anusquidain ms., pqtfes pro [ruttes legit; cui alter causa ad peccandum fuit suggerendo, culpa
illijdfgtio.endum liqnet ex Hierpnyii]i c.ejjsura, liberamus, quia neque arbilrii libertalera obsequenii
d AJJbiwancipqndumiegiiur, adiniinius,
« Vetus edit. cum negandi parlic, itle non poti-
429 APOLOGIAADVERSUS LIBROS RUFINI. 450
gelio legimus: Posl buccellamintravit in eum Sa/cjnasjAijijm (Ezech. xxvui, sec. LXX); et ex persona Do-
(Joan. xui, 27 ): qui ante buccellam sponte pecca- mini loquentis ad Job de diabolo: Ecce spes ejus
verat, el nec humililate, nec clemenlia SalyatOfis [rustrabitur eum, et videntibus cunetis prwcipitabitur
flexus est ad pcenitenliam. Uiide Aposlolus : Quos (Job. XL,28). Nott quasi crudelis suscilabo eum. Quis
tradidi, inquil, Satanw, ul discanl non blasphemare enim resistere potest vuilui meo ? Quis ante dedit mihi
(ITim. i, 20). Et in alio Ioco : Tradidi hujusmodi ul reddam ei ? Omniaqum subcwlosunt, mea sunt. Non
Salanwin inierilum cqrnis, ttt spirilus saivus fiat (I Cor. parcam ei, el verbispotpntibns,el addeprecandum com-
v, 5). Tradidit eos Salanse, quasi lorlori ad punien- positis (Jbb. XLI,1el seqq). Verum hsec possunt quasi
dum, qui anfequaro traderentur, volunlate propria simplicis hominis excusari: et cum eruditos non sub-
blasphemaverant. El David, Ab occultis, inquit, tneis terftigiant, apud iiidoclosprseferreinnocentisesimili-
munda me, Dotnine, et ab alienis parce servo tuo (Ps. tudinem.
svni, I|) : brcviter et suae volunlalis errorem, et 8. Quod. sequitur de animarum statu, excusari
.yitiorum ineentjya signiflcans. Ia Ecelesiaste quoque omnino non potest. Dicit enim ; « Audio et de ani-
legimus; Si spiritus poleslatem habenlis qwenderit ma qusestiones 497 esse coramotas: de qua re
super cor iuum, locum tuum ne dimiseris' (Eccies. Utrum recipi deheat queriroonia an aJijici, vos pro-
x, 4). Ex guo liquido apparel, si dederimus ascen- B batc. Si autem et de me quid sentiam quserilur,
denti locum, nos peccasse qui dederimus, et ascen- fateor me de hac qua?sljone apud quamplurimos
deptem muros hoslem non prsecipitem delurbaveri- tractatorum diversa legisse.Xegi quosdam dicentes,
mu.s. Quod antem imprecaris fratribus, 486 hoc quod pariter cum corpore per hujnani d seminis
cst, criminatoribus luis, seternosignescnm diabolo, Iraducem eliaro,animse diffundaniur : et lisecquibus
npn tani fratres miiii videris premere, quam diabo- poteranl assertiojiibus confijinabaiil. Quod pulo in-
lum sublevare, a cum iisdem quibus bomines Chris- ler Laiiiios Tertulliaiiuni sensisse, yel Lactaiitium,
tiajji ignjbjis pujiiendus sit. Ignes autem seiernos, fortassjs et nonnullos alios. Alii asserunt, quod,
.quos. inlelligere solet Origenes, puto quod te non formatis in ulero corporibus, Deus quotidie faciat
e
fugiai, conscienijam videlicet peccatorum, et peeni- animas et infundat. A.lii quod factas jam olim, id
thdjnem jiuerna cordis urentem. De qua et Isaias est, lune cum opinia creavit Deus ex nihilo, nun*
loquitur : Vermiseorum non morietur, et ignis eorum eas judicio suo nasci dispenset in corpore. Hoc sentit
jion exstinguetur(Isai. LXVI,24). Et ad Babylonem et Origenes, et nonnuIU alii Grsecoruni. Ego vero
scjrjptum esl: b H.obes carbones ignis, sedebis super cuiji hscc singula iegerini (Deo tesle dico) quia
eos: hi erunt tibi in adjutorib (Psal. xxvii, 14). Et usque ad prsesens cerli el defiuitj aliquid de hac
in Psa|mo po3iiitensaudil: Quid detur tibi, aut quid C quscslione non teneo; sed Deo relinquoscire quid sit
appqjialur libi qd linguam dolosam? Sagittw polentis in f vero, et si cui ipse revelare dignabiiur. Ego
ociitw, c.B)»carbonibusdesolatoriis ( Psal. cxix, 4): ut lainen hsec singula et legisse roe non nego, el adhuc
linguam dolosam, sagittse praeceptorum Dei (de qui- ignorare confiieor : prseter hoc quod manifesle s ira-
jbus in alio loco Pi^opheta dicit (Psal, yxxi, 4), Ver- dit Ecclesia, Deum esse et animarum et corporum
sqtus, sum in miseria, dum configitur mihi spina) vul- conditorem. »
nerenl aique cqnfodiant, et peccalorum in ea solitu- 9. Antequam de sensibus disputem, Theophrasli
dinem faciant. Illud quoque tesiimonium in quo verba mirabor: «Audio, inquit, deanjma qusesiiones
Pominus loquitur : Ignem veni mittere super terram, commotas esse : de qua re utrum recipi debeat que-
e et quam valb ut ardeat ( Luc. xn, 49), sic inler- rimonia, aui
abjici, vos probate.» Si qusestiones de
prelatiir :« Onines cupio agere pcenitenliani, et exco- aniince statu in Urbe commotse sunt, quse est ista
quere Spjritu sanclo yitia atque peceata. Ipse enim querimonia vel querela, quse ulrum recipi debeat,
sum de quo scribitur: Deus ignis cansumens est episcoporum judicio relinquitur? nisi forte qusestio-
( Deui, iy, 24). Non ergo grande est lioc d.e djabolo nem et cjuerimoniam idipsum significare putat: quia
dicere, quod et hojninibus prseparalum est. > Magis in Capri Commentariis Iiujusraq.di figurani reperit.
debueras (ut suspicisnem salutis diabolicse decli- P Deinde ponit, «Legi quosdam dicentes, quod pariter
nares) dicere: Perditw [actus es : et non eris in wler- cum corpore per humani seininis trajljj.ceijj eliam

a Nodum in scirpo quaerunt, qui hsec ita intelli-
gUht, ut senserit Hieronymus, Christianis hominibus,
quiDei mandata violaverint, poenas non fuluras sem-
pilernas, secus alque infidelium et Diaboii: alque
adeo eo sensu dieej.e, sublevari a Rufino Diaboluni,
£l chrislianos premi, cum unum idemque supplieium
olrisque imprecatur. Nam nihil de poenarum seter-
jiilate hic iiieronymus loquitur, sed quas damnatis
ommbus seternas non difliietur, Diabolo tamen acer-
biores esse senlii, emnque sublevari, si iis addi-
jEatur, quibus scelesti Cbristiani bomines excru-
.ciantur.
h Aliler penes Vulgalum inlerprelem, non sunt
prunm quibusculefiaiil, nec focus, ul sedectntad eum.
Sic fqcla sunt libi in quibuscumquelaboraveras.
e Velns edit., et quem volo semper ul ardeat, elc.
Consule Grgecumtextum.
a Vitiose eratantea corporis pro seminis, quod ex
S. Doctoris repeiitione legendum liquet: lum qui-
dam mss. babent anima infundatur.
e Vocula quodia mss. non baberi dicitur ; c.ensura
ipsa, qua phrasim hujus loci Hieronyinus suggillat,
innuit additam non fuisse a Rufino. Paulo post ver-
bum nasci in Apologiseeditionibus et mss. desidera-
(ur; sed cuni infra S. Doctor tertio repetit, probat.
f Martianseus, quid sit in uterq, (oriasse iiripres-?
sorum incuria.
s Alibi txadidil, deinde creatorem pro coHdilorem,
0431 : S. EUSEBIl HIERONTMI 432
aiiiriisediffuridanlur, ethsec quibus polerant asser- A;tum, et e tribus omnino nescire quid verura sit. Si
;tidnibus confirmabant.» Rogo'quse est isla licentiai hoc erat responsurus, quse eum raiio irapulit, ut
: flgurarum? quse modorum et lemporum perturbalio?? lanluni Ponlificem inscitise susetestem faceret. Nimi-
;« Legi dicfenles,quibus poterantassertionibus confir-• rum hsec illa est lassitudo, quod triginta annorum
'
inaibaiil.»Etiricoiisequeiiiibus:«Aliiasseruni, quod,, itinere.confecttis, Romam venire non potnil. Quanla
ifprmalis'. 498 >n utero corporibus, Deus quotidie) et alia nescimus, et lamen imperiliae nostrse teslcs
• facial iioyas: animas, et infundal. Alii, factas jami nonquasrimus! De Patre, Filio, et Spirilu sancto; de
' olim,: idest, tunc cum omnia Deus creavit ex nihilo,, nalivilate Domiiii Salvatoris, super qua Isaias cla-
nuhc.eas judicio suo riasci dispenset in corpore. > Ett milat: Generalionemejusquis enarrabit (Isai. Liti, 8)?
hic ordc- pulcherrimus. Alii, inquil, asserunl hoe vel1 audacler loquitur, et mysteriuro omnibus relro sse-
illud : alii factas jam olim, id esl, tune cum omuiai culis ignoraium scientise suse vindical: et hoc solum
' Dfetiscfeavit ex nihilo, nunc eas judicio suo nascii ignorat, quod ignoratum. cunctis scandalum facit.
dispenset in corpore. Tam putide et confuse loqui- Scit quomodo Deuni Virgo generarit; et nescit quo-
• turiul plus ego in reprehendendo laborem, quami modo ipse sil riatps. Ariimarum el corporura condi-
illfe inscribendo. Ad extremum posuit: « Ego vero) lorem fatelur- Dorainum, sive animse anle corpora
• cuni hsec singula Iegerim, » et adbuc pendente sen- B fuerint, siye cum corporum nascanlur exordiis, sive
; tentia, quasi novum aliquid protulissel, adjecil: : jara formatis in utero figuratisque
corpnribus im-
« Ego iameii hsec singula et legisse nie non nego, ett mittantur. In omnibus novimus auclorem Dominum.
; adhuc ignorare coniiteor.» Nec de hoc nuncquseslio est, utrum Deus, an alius
•' 10. Trinilatis mysterium ignoralum Anliquis. —0 ) eas fecerit: sed e tribus quas posuit, quse sit illa-
iufeiices animas, quse tanlis viiiorum lanceis vulnfe- rum senteniia vera, nescire se ;dicit. Yide ne staiim
rantur! non cas puto j'uxta Origenis errorem tanlumi tibi objicialur, idcirco te Irium ignoraiiiiam confi-
• laborasse, cum de eoelo in lerras ruerenl, et erassiss teri, neunuriid:imnarecogaris:elTertullianoetLac-
corporibus vestirentur, ut ntinc et verbis el senten-. tantio ideo parcere, ne Origenein cum illis jugules.
; tiis hinc inde collisas; ut prsetermillam ( Quantujn. memqria suggerit, nisi lamen fallor, ne-
'^Y.uY.ip.fuzov,
' qud de huinani seminis traduce diffundi animse di-. scio me legisse Lactanlium c avaneipop.ivnvanimam
' cuntur.
Scip inter Chrislianos verborum vilia noiii dicere. Cseierum qui legisse tfescribis, dic in quo
solere.reprehendi; sed ex paucis ostendere yolui,t libro Iegeris, ne ul me dorriiienieni, sic illum mor-
cujus lemeriiatis sit docere quod nescias, scribere. tuum calumniatus csse videaris. Sed et in hoccunc-
quod ignores : ut similero prudenliam et in sensibusj tabundus incedis et cauius. Dicis enim : « Pulo inter
requiramus. Mittil epistolam, id est, robuslissimum, G Latinos Teriullianum sensisse, vel Lactantium, for-
baculum, quo Romanse urbis armetur episcopus : ett lassis et alips nonnullos.» Non solum de animarum
in ipsa quse,slione, pro qua canes latrant, dicit se. stalu dubitas, sed et de auctorum sententiis pulas :
nescire quod quseritur. Si ignorai, pro quo sibi ca- et taroen aliquid interest. De aniraabus autem aperte
ilumnia commovetur, quid necesse est Apologiami nescis, et inscitiam confiteris: de aucioribus sic
miltere, quae non habel defensionem sui, sed igno- nosse le dicis, ul pules potius quam prsesumas. In
ranlise confessionem? Hoc est suspiciones homi-- solo Origene lion ambigis. Diois quippe, < Hoc sentit
.niini non sopire, sed screre. Tres super animarum, Origenes. » Interrogabo le : bene 500 seniit, an
statu poriit seritenlias, et iu fine concludens : « Sin- male? Nescio, inquis. Quid me igiiur missislabellariis
aula, iriquit, me legisse non nego, ct adhuc ignorare> "e.lcreberrimisnuritiis docerecoriaris.ut sciam, quod
corifiteor.» Arcesilam, aut Carneadem pules, quii nescias? Et ne forte non credain impferiliseluaj, et
omnia incerta pronuntianl, licel et illos superet cau- arbitrerte callide reticere quod nosti, j'uras Deo teste,
tione. Illi enim omhium pliilosophorum invidiam noni quod usque ad prsesens certi et. definiti aliquid de.
ferentes, quod b veritatem evita tollerent, verisimi-- hac ciuseslione non leneas; el DfeOrfeliiiquas scire
lia.repererunl, 499 ut ignorantiam rerum pro-• quid sit in vero, et si cui ipse revelare dignabitur.
babili assertione . teriiperarent: iste se dicil incer- DPer.lanla ssecula libi nullus videlur dignus fuisse,
" Obscoenamlectionem aulincongruam. vitain e vita. Lectionem probat insuper Arcesilse et
b Quod veritatem. Pr.-eler codicem vetuslum Mo- Carneadis ingenium, quorumalter medise Academise
nislerii.nostri Floriacensis, omnes alii quos vidimus auctor est,'.alter.iefiiseprinceps.
juxta Erasiiuiih leguril, quod vilame vila tollereni. ; c Iii.leuio auteiii libro aperife negat, scriplum a
At cogii nus Arcesibi!et Carneadis hisioria retinere Lactanlio aiiimam avaizeip6y.ivnv, id est simul satam,
hi e
veritalein,quam Phijosophi viiatollcbaiit, incerta aut per.traducero. Sctibis tres.de.animabus esse sen-
omiiia dicentes, et ignoranliam rerum probabili as- lentiqs: uttam, quqm sequitur Origenes; alteram
quam
sertioiie, sivesententia temperantes. Porro Arcesilas Tertulliqnus. el Laclanlius; licel de Lactantib aperlis-
yocatus est caviliator, quod cum nihil se scire clice- sime mentiaris.Re ipsa lib. VII,n. 12, Lactaniius sibi
ret, nec alios quidquam scire patiebatur, omnes tur- probandum sumit, animani originem trahere de cwlo:
baret snpliismatibtis. Vide Cieer. lib. n de Finibus. atque adeo mirpr magis, inter ejus errores a doctis
A Canieade cavenduin dicebal M. Cato in Senatu , aliquot viris nuinerari traducem animse. Rufinum
quiaob eloqueuiiain, et disserendi facullatem, facile porro excusare, non est instiluli nostri: maximam
tjtisecuniqtie veliet, impetrare posset. Vide Gellium parteni Occideutalium , ipso Hieronymo leste epist.
lib.'xvi et Quiiiiilianum. MARTIAN.— Ila Victorius 126,pi\eterTerlullianum etApollinarem pro se pres-
reposuit ope mss. exemplarimn , cum antea esset, byter Aquileiensis laudarc potuisset.
435 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFINI. 45i
cui de hac qusestione Dominus revclarit? Non pa- A subverlere. Novit conscientia lua, quse addideris,
triarcha,non propheta, non aposlolus, nonmarlyr? quse subtraxeris, quse in utramque parlem, ut tibi
Ne tibi quidem, quando in carceribus et exsiliis visum fuerit, immuJaris : el post hsec andes dicere,'
roorabaris, hujuscemodi sacraroenta patuertnit ? quod et bona et mala non tibi,' sedauctori debeant
Dominusin Evangelio, Pater, inquit, revelavi nomen, impulari. Etoppressus invidia adhucverba modera-
luum hominibus(Joan. xvn, 6). Qui Palrem reve- ris; et quasi super aristas pendenli incedens gradti,.
lavit, de animarum stalu tacuit: et roiraris si con- loquefis.« Sive in illis sensibus lausest,siveculpa.»
tra le fratrum scandala concilentur, cum id nescire Defendere non audes, et lamen damnare non vis.
le jures, quod Chrisii Ecclesise se nosse fateantur? Elige e duobus quod vis,;optio;libi datur: si bona
11. Exposita flde sua, immo inscitise confessione, est interpretatio tua, landa : si mala , condemna.
transit ad aliud; et excusare se nitilur, cur libros Verum excusat se, et subneciit aliam slropham.
izepi't\pyS>vin Latinum verterii. El. hsec scribit ad Dicit enim :'« Quiniramoeliain aliud adjeci, sicut in
verbum : « Sane quia audio etiam inde esse dispu- Prsefaliuncula mea designavi;ul in quantum possem,
tattim quod qusedamOrigenis rogatus a fralribusde alii|uanta deciderem : illa lamen qnse mihi ad a su-
Grsecoin Latinum transluli, pulo quod omnes inlel-. spicionem veniebani, quod non ab ipso Origcne ita
liganl, hsec pro solo livore culpari. Si enim aliquid g dicta, sed ab aliis viderentur esse inserla, propler
esl quod displiceal in auctore, quare id ad interpre- hoc quod de eisdem rebus in aliis atictoris ejusdem
lem delorqueliir? Sicut in Grsecis habelur, rogatus locis calholice dictum legeratn.i Mira eloquentia, et
sum ut Latihis oslenderem. Grsecis sensibus verba Atlico flore variata : Quinimoeliam ; et Qummihi ad
dedi Latina lantummodo. Sive ergo in illis sensibus suspicionemveniebant.Admiror 502 ausum illum
laus inest aliqua, non esl mea : sive culpa, simililer esse hscc Romam verborum portenla transmiltere.
non est raea.» « Audio, iuquit, etiam inde esse dis- Compeditam pules linguam ejus, etinexlricabilibus
pulalum.i Quara prudenteraccusalionem suam, dis- nodis ligalam , vix in humanum sonum erumpere.
putationemvocat! « Quod quwdam Origenis rogalivs Sed ad causam redeam.
a fratribus de Grseco iu Latinum transtuli. > Qusc 11, Origenisblasphemia.— Quis tibi dedit hanc
sunt illa qusedam? Nomen non habent? Taces? Li- Iiceniiam, ut multa de inlerprelatione decideres?
belli aceusalorum loqnuntur. « Puto, ait, quod om- Rogalus eras ul Grseca in Lalinum vcrleres, non ut
nes intelligant hsec pro solo livoreculpari. > Pro quo emendarcs : ut alterius dicia proferres, non ut lua
livore?Num invident eloquenlise luse? Aut fecisti cnndercs. Non fecisse le quod rogalus es, recidendo
quod nulliishominum umiiuamfacerepotuit? Ecce el plurima, conflteris. Alque uiinam praecidissesmala,
ego Origenis501 multa transtuli: et prsnter le nemo C et non in assertionem malorum, lua mulia posuisses!
necinvidet, nec caluraniatiir. « Si enim, inquit, ali- E quibus unum proferam, ul ex hoc cognoscanlnr
quid est quod displiceat in Auclore, quare id ad in - et caetera. In primo libro izepi'kpyS>v,ubi Origenes
terprelem detorquetur? sicul in Grsecishabetur, ro- lingua sacrilega blasphemavit, quod Filius Palrem
gatus sum ut Latinis ostenderem. Grsecis sensibus non videat, lu etiam causas reddis, quasi ex persona
verba dedi Lalina lantummodo. Sive ergo in illis ejus, qui scripsit, et Didymi inlerprelaris b ayoliov,
sensibus laus incsl aliqua, non est niea : sive culpa, in quo ille casso labore conatur alienum errorem
siroiliter non est mea.> El miraris, si de le bomines defendere, quod Origenes quidero bene dixerit: sed
male sentiant, quum de aperiis blasphemiis dicas: nos simplices homines, c et cicures Enniani, nec
<Si estaliquid,quoddisp!iceaiinauctore. >Omnibus illius sapientiani, nec tuam, qui inlerprelatus es,
quse in illis libris dicta sunt, displiceul: et tu solus intelligere possumus. Praifatio lua, quam nominas,
dubitas, elquereris, cur ad interpretem detorquea- et in qua me mirisornas laudibiis, te reum pessiniae
tur, quod in iranslationis tuse Prsefatione laudasti. Iranslationis facit. Dicis enim quod de Graecomulta
Rogatus eras, ut quomodo habebaiur in Grseco, in decideris, licct taceas quod addideris. Qumdecidisti,
Lalinum verleres. Utinam fecisses quod rogalum te mala crant, an bona? Ulique mala. Quse reservasti
esse simulas ! nulli nunc invidise subjaceres. Si tu l) bona, an mala ? utique bona. Neque enim mala
translaiionis servasses fldem, mihi necessitas non transferre poteras. Ergo mala ampulasti, et reli-
fuissel interpretationeni falsam vera interpretaiione quisti bona? nnlli dubium esi. Probantur autem quse

a Alii editi in suspicionem, renitentibus mss, et — Quidam vir doctus legendum putat CincluliEn-
Hieronymo, qui plirasim isiam deridet. niani, ut gentes illsebarbarse notentur, quales primj
b Didymus brevibus Commenlariolis, quse ayoliu Italise incolse erani, quos vocal cinctutosHoral. Art.
inscripsit, in hunc ntpfkpyav librum, Origenem Poetic. vers. 50 :
catholice senlire, ac diverseab Arianis propugnabat. Fingere cinctutisnonexauditaCethegis.
Vide infra pag. S08.
c Et cicures Enniani. Haud dubie animalia, et pe- Mihi nihil immulari placet; tametsi, quod apud En-
cudes mansuetas habuit Ennianus, sive Euiiius Poeta nium in fragmentis historia isthsec non supersit,
celeberrimus, qui in Avenlino habitans sumptu con- hariolari haud velim. Verum Cicuria Enniana insi-
lenlus esl parcissimo, el aucillulae minislerio. Vel qnioris magistri, dixit etiam Terlullianus lib. conlra
certe ipse cicurare noverai feras : undc Enniani ci- Vaieniinianos sub finem, sive cap. 57.Fera ingenia.
cu.res hic dicuniur. In codice Collegii Navarrici Pa- aut barda, malis auspiciis, alque irrilo conatu man-
risiensis ifegjmus, et cincturw Senniani. MAIITIAN.suetudinem edocta innueriti
43$ S. ECSEBIf fiJMONYMI 456
tfaiislafa surit, perte ohirtia mala. Quidqtiid igitur. V.monstrayefitexercitiis, lunc rursus ex alio principio
maluiii iff tfaiislalione riaonsiravero, libiiftiptilabi- fiefi munduni alium, et alia corpora, quibus lahen-
luf, qUi illiid prd bono transtiilisti. Alitid esl, si tes de' coeloanimsevestiantur, ulverendum nobis sit,
iniquus censOf fej"usdcni" eritninisa feiis, alios de rie qui riuiic viri sonitis, postea nascamur infemi-
senatu pellfs, alios ih cufia retines. Sed dicis,« Om- nas; et qu* hodie virgo, lunc [Af.postea] forte pro-
nia iriutafe fton poteram; sed ea tanlum, quseaddita slibulurii sit. Hsec in Origenis libris ego hseretica
ab hsefeticis arbitfabar, rnilii amputanda credidi.» doceO : lu ostende, in qno ejus opere his contraria
Ptilchf6; Si amputasti quse addita ab hsereticis exis- legferis.
liniabas, ergo quse reliquisti; ejrissunt quem inter- 13. Sex tnillia librorum Origenis.— Nolo dicas,
pfeiaius es [A/. inlefpretabaris]; 503 resptffide, Qme de eisdem reblis iii aliis locis ejusdem auclOris
uifurii boha, an mala sirit? Mala iransferre non po- cailioliefedicta lfegeram; rie ine miltas ad ° sex mil-
leras. Semel enirii, quseab hoefelicisaddila fuerartt, lia librdfutn ejus^quos legisse beatum papam Epi-
amputasti. Nisi forie hsereiicoriim mala ampulare plianitirn criminaris; sed ipsa loca nomiua : nee
debiiefis, fet Ofigenis errbres in Latinum integros lioc rriiiii sufflciel, nisi eadem dicla ad verbum pro-
vertefe.- Dic ergoj quare Origenis maia in Latinum lulefis. Noil est fatiius Ofigenes, et egO novi : con-
veiieiis : titauciofem mali prodereSj an utlaudares? B trafia siJii loqui noi) poiest. Igitur ex hac supputa-
Si pfodjs -,.iri prsefalione cur laudas? Si laudas, hsc- tiorte illa summa [A/. senteutia] nascitur, rion hsere-
ffeticiisappfObariSiRestat, tit quasi bona protuleris. ticOriihi esse^ quse amputasli, sed Origenis, etijus
Si liaie blrtiiia probantur mala, igimr unius ef Auctof ideo mala interpretalus es, quia putasti bona ; et
et iritefpfes rei cfiminis efunt, et implebilur illa iibi tari) boha, quam rriala iHius impuianda, cujus
seiitehtia : Videbas furem j et currebas cum eo : et sefipta in PfolOgocomprobasti.
ciiritadulierisportioneintuamponebas(Psal. XLIX,18). 14. Hilarius et Ambrosius Origenis interpretes.
Non est necesse rem planarii, argumeniatione du- Andstasii epistola ad Joannem Hierosolymitanutii.—«
biam facere. Quod sequitur, respondeat, unde illi Sequilur iii eadem Apologia : « Oiigenis ego neque
sit of la suspicio, hsec ab liscretieis addita?« Quia, defensor stinfi,nec asserlor, nec primus interpres.
inqtiit, de eisdeiri rebus in aliis locis ejusdem auc- Aliiante trte IiocideriTopos fecefuht [A/. fecerani]:
toris catholice dictum legeram. » feci et egd postreniiis rogatus a lratribus. Si jubelur,
12. Oritjeritshmrelica.— Videaffius,quod pfimum rte iiat, jussio observari d solet in posierum. Si cul-
eslj ui ordirie Veiierit ad secundum. Probo ego inter paiilur, qui ante jussionem feceriini, culpa a primis
nlulta Origfiiiis mala, b hsec miSximehseretica : Dei iricipiai. > TaridCnievomuit, quod voiebat, et omnis
Filitim Creaturam; Spirittiiii sancttim ministrum ; G aniiiii turiior iri rioslrseaccusationis fefiipilinvidiam.
mUndos ihiiumerabiles, selernis sibi sseculis succfe- Ubi intefpretatur iibros nepi 'kpyS>v,me sequi se
dentfts. Ahgelos versos in animas hominuin : ani- dicit : ubi acctisaluf etif hoC fecerii, meum ponit
inajii Salvatbris luisse auteqiiam iiascefetui-ex Ma- exemplum; et secufus', el peficiitans sine me vivere
ria : et lianc esse, qua>cum in fornia Dei esset, non rion potesl. Atidiat igitur quod nescire se simulat.
est fapinani arhitrata sequaleirtse esse T>ea(Pliilip.n); Nemo libi objicit, quare Origenem interprelaius esj
sed se exiuanivit, formam servi accipiens : resur- alioqiii Hilafitis et Ambrosius hoc crimine lenfebun-
feeiionein rtostrorum Corporuin sic ftituram, ul ea- tur; sed quia interpreiaius hseretica, Praefationis
dem membra non habeanl; qoia cessaniibus mem- luseIaude lirmasti. Ego ipse, quem in crimen vocas,
broriinl Officiis,superflua roembra reddanlur : ipsa« sic [ Al. ideo] septuaginla Homilias ejus transtuli,
qUtecorpora tenuia et spiritalia paulalim cvanestere, et nOnnuliade Tomis, ut el mala in bonorum inter-
el irt atiram teuuem, atqufe in nihilum dissipari : in pretatione 505subtraherem,etapeite in libris nepi
restitulione omnium, quando iiidulgeriiiaprincipalis 'kpyS>vad coarguendam iranslalionero luam, quid
veriefitj Ghefubirii fetSeraphim, Thronos, Principa- lector vitaret, osteiiderem. Vis Origenem in Lati-
tus, Dominationes, Virtutes, Potestates, Archange- iiiim vertere? Habes mulias homilias ejuset tomos,
los, Angelos, Diabolum, daeniones, animas omnium D iri qiiibus iriofalis traclatur loeus, et Seripiurarum
hotniiium, tatn christianorum, quara Judseorum, et pandunlur obscufa. Hseciriterprelare : bsec rogan-
Geniiliuinj unius coridilionisj el nieiisursefore. Guni- libus tribue; Quid primus labor luus incipil ab infa-
que ad formam, et libram sequitatis pervenerint, et mia? Cur translaturus hseretica, in defensionera eo-
rationabiles Creaturas 504 om,li cbrporuln fsece ftim pfsefnittis quasi martyris libnirii, et id Roma-
dfeposiia,ribvus dfe hiuridi exsilio pbpiiii fevferlfeiitis nis auribus ihgeris, qricid tfansialum (otiis bfbis

R Mihi legendum videtur in accusandi casu^reos,
quorpm alios damnaret, alios absolveret.
h VicieqiiiB dfe sih|ulis liisfceOfigfehisfeffbribus
diximus ad Tlieophili Syntidicairi, et Epistblarii ad
Aviiiiiii, feie.
^ihipos.uit fofiasse Rufino pfhve iniellecius lo-
cus isifeKpiphanil Hsefes. 64, quse Ofigeiiiaiioruin
est,hiiii). 155,ubi Ofigenem ipsum alloquens, u. yup
ig"r{VKkrMsS mpi aov uStzu.L, ozii%uytiayri.V.vvs
§'iS/.ovs
avveyputyu,S puzutmove.Si eiiimverum est, quod de
te percrebuil, sex librorum tnilliad te esse conscripta,
oihfelix, qui inatiissimedesttddfis,eic. NiiSquairiau-
teri)iiut de librofuhi numero affifmavit Epipbanius,
aiit totidem a se lectos dixit. Ilefiiin ihfra, aique
iilibi feamdemballueinaiiorieiij ab Epiplianio cavet
Hief., et Rufiiio exprobral.
d Aliiis cdili criih Coisliniano nis., bbservaridebet,
In Hifeionymuthiola istiiBccoialio esi,
457 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFINI. 458
expavit? Aut certe si ideo inlerpretaris, ut erim Ahomines fore; etmulla alia lam iropia , et nefaria,
hsereticum arguas, nihil de Graico mules, et hoc quse etiam replicare sit crimiois. Quid faciet asser-
ipsum prsefalioneleslare, quod prudentissime Papa tor Origenis , et interpres Pamphili? Si in hiSj quse
Anastasius in epistola, quam contra le scribit ad emendavilj lanta blasphemia est; in illiSj quse ab
episcopum Joanncin, suo sermone complexus est, hsefeticis falsala confingil, quanla sacrilegia conli-
me liberans, qui id feci, et te arguens, qui facere nentur? Cujus opinionis causam hanc suspicalur,
noluisti. Ac ne forsilan hoc quoque neges , subj'eci quod vir neque stultus, neque insanus dicere sibi re-
a exempluni ejus : ut si non vis audife fralrem mo- pugnantia non potueril. Et ;ne forsitan putaremus
nenlehi, audias episcopum condemnantem [Al. ca- diversis eum varia scripsisse temporibus, et pro
lumniantem]. selatibusedidisseconlraria, addidit: « Quid facimus,
1S. Rufinus Origenisdefensor probatur. Eusebius quod interdum in eisdem locis, alque, tit ila dixe-
Arianorumprinceps. Rufiniprwfalioin ApologiamPam- rim, in conserjuenti pene capite sententia contrarii
phili pro Origene.— Dicis le non esse defensoremi sensus inveniliir inserta? Numquid in eodem opere
neque assertorem Origenis : jam nunc libi proferam ejusdem libri, etinlerdum, iit diximus, slatim in
librumtuumdequoinfamosailla prsefaliuncula prse- consequenli capitulo, oblitus sui esse poluit? Verbi
clari operis tui his verbis loqueris : « Cujus diversi- B gratia, ut qui superius dixerat, nusquam inveniri in
tatis causam plenius tibi in Apologelico, quem Pam- omni Scriptura, ubi Spirilus sanctus faclus, vel crea-
philus in libris suis scripsit, edidimus brevissimo li- tus esse diceretur, conlinuosubjiceret, inter csetetas
bello superaddito, in quo evidentibus, ut arbitror , creaturas factum esse Spiritum sanctum? Aut ite-
probamentis, corruplos esse in quamplurimis ab lisc- rum, qui Palrem et Filium unius substantice , quod
reticis el malcvolis libros ejus ostendimtis, et prse- Grsece 6p.obvaiov diciidr, designavii: in consequehli-
cipue islos, quos nunc exigis ul interpreter, id esl, bus statim capitulis alterius essfesubstantisei et crea-
icepi'kpyuv. > Non libi stiffecerat Eusebii, velcerie tutn poterat dicere eum, quem paulo anie de ipsa na-
ut lu vis, Pamphili pro Origene defensio, tiisi quod tura Dei Patris pronunliaverat nalum? >
ab illis minus dicltim putabas, lu quasi sapientior et 16. Eusebiusel DidymusinOrigenis scita concedttnt,
doclior adderes ? Longum est, si velira lolum librum —Hsec ipsius verba sunt, negare 507 non potest.
tuum huicoperi inserere, et proposilis capiiulis ad Nolodicas: Verbi causa, ut qui superhis dixerat; sed
singula respondere, quid in his vitiorum sermo ha- ipsiim librum nomina, ubi prius bene dixerit, et pos-
beal, quid inehdaciorum asserlio , quid inconse- tea male: ubi Spirilum sanctum * et FiliUm de Dei
quens textus ipse verborurri. Unde laciuipsse dispil- Patris scribens esse substantia( siatim in consequen-
tationis faslidia fugiens, el in arclum verba corapin'-C tibus asseruerit creaturas. Nescisne me Origenis ha-
gens, lantum sensibus respondebo. Staiim de porlu bere omnia ? legissequamplurima ?
egrediens, navem impegit. Referens enim de Apolo- Adpopuluinphalefas,ego te intus, et in cute HOvi.
gia Pairiphili martyris (quam nos Eusebii, Ariano- (Persius, Sat. 5.)
rum.priiicipis, probavimus) de qua dixerat, Pfout Vir doclissimuBEusebius (dociissimumdixi, rionca-
poluiintis, 506 ve' res poposcit, Lalino sermone tholieuin, ne more solito, mihi et in boc caluniniatli
digessimus, intulit: « Illud est, quod, desideriorum slruas) per sex volumina nihil aliud agit, nisi ut Ori^
vir, Macari, le admonilum volo, ul scias liane qui- genem 6useostendat fidei, id est, Arianse peffidise.
dem fldei regulam, quam de libris ej'us supra expo- El mulla ponit Cxempla, et hoc constanler pfObal-.
suimus, esse lalero, qusc et amplectenda el lenenda . Tibi ergo in quo somnio Alexandrini carceris feve-
sil. Ih omnibtis Cnirohis catholicum inesse sertsum latum est, ut quse ille vera profitelur, falsala confin-
cvideuler probalur. t Quamvisde Eusebii libro multa gas ? Sed forsitan hic, ul Arianus, ab hseretieis ad*-
sublraxeritj el in bonam purtein de Filio, et Spirim dita, in occasioneirisui traxii erroris,' ne solus male
sancto nisus sit cominulare; tanieii niulta in illo sensisse conlra Ecclesiam piilarelur. Quid rcsponde-
scandala reperiuntur, et apcrlissimse blasphemise , bis pro Didymo, qui certe inTriniiatecalholicusest?
quse iste sua negare non poterit, catholica esse D Cujus etiam nos de Spirilu Sancio libruin in Lali-
pronunlians. Dicit Etisebius, immo (ut tu vis) Pam- nam linguam verlimtis (Vid. supra)-.Certe hic in his,
philus, in isio volumine, bFiliumPairisministrum: quse ab hsereticis in Origenis opcribus addita sunt,
Spirilum sancium non de eadem Patris Filiique sub- consenlire non poluit; et in ipsis izepi'kpyfiv -, quos
stantia: animas hohiinum lapsas esse de coelo: et in tu inlerpretatus es libris, breves dictavit Gomroeh-
hocquod sumus de Angelis coramulati, in reslitu- tariolos, quibus non negaret ab Origene scripla, quse
lione omnium oequalesel Angelos, et dsemones, et scripla sunt: sed nos siroplices homines iion posse
n Hanc epislolam infra suo loco anneciimus ad vero-Sanctnm, non esse de Patris, Filiique substau-
Hieronymi uiemem, qui illam a se descriplam Ru- lia. MARTJAN. — Veleres editi, Filii et Patris mi«i-
fino ingerit. slxmn sanctuni. Forte scriptum pridem liiit;
b Filium Palris ministruhi. lla legendmn docent FiliuhtSpirituni
Patris ihihistrum, Filii Spirilum sahclum, ribn
oiniies ntistri mss. codices : nec veram retiiieni editi de eadem, etc. llieroliymus paulo supra : Originh
libri leeiionein Hieronyini, qui non dixit, Filii et hwc ntaximehwrelica : Dei Filittm creatutam, Spiri-
Palris ministrumSpiritum Sanclum; sed Filitim Pa- ttitnstmctumminislfitni, elc
tris rainisirum dicluin fuisse ab Eusebio, Spirimm
43» S. EUSEDH HIERONVMI 440
intelligere, quse dicuntur: et quo sensu in bonam .A micis esse viola.tum. Hoc genere et iste ipse luus
partem accipi debeant, persuadere conatur. Hoc liber, luus non eril, sed forsitan mens. Et mcus
dumtaxat de Filio, et Spiritu sanclo. Cseterum in liber, quo libi accusaius respondeo, si in illo aliquid
aliis dogmalibus et Eusebius, ei Didymus apertissi- reprehenderis, nonerit ineus, sed luus, a quo repre-
mein Origenis sciia concedunt, et quod omnes Ec- henditur.Ei dumomniaadhscrcticosreiers, quid Ec-
clesiai reprobant, catholice et pie dictum esse de- clesiasiicis Iribues, quibus proprium niliil relin-
fendunt. quis? Et quoinodo, iriquies, in libris eorum vitiosa
17. Rufitius cie aditlterritione librorum Oriyenis. — nonnulla sunl? Si me cansas vitiorum nescire res-
Videamuslainen , quibus argumentis probare niialur pondero , non slalim illos haerelicos judicabo.
Origenis ab hserclicis scripia vitiala. « Clemens, in- Fieri enim potesl, ut vel simpliciler erraverint,
quii, Apostoloriini discipulus, qui RomanceEcclesiso 509 ve*a'i° sensu scripserinl, vel a librariis im-
post Apostolos episcopus et martyr fuit, libros edi- peritis eorum paulatim scripla corrupta sint. Yel
dil % qui appellarilur uvuyvu>piap.6s, id est, recogni- cerle anlequam in Alexandria quasi daimonium me-
tio, in quibus quuin ex persona Petri Apostoli doc- ridianiim Arius nasceretur, innocenter quaedam, ct
Irina, quasi vereapostolica in qnamplnrimisexpona- minus cautc locuti sunt, et qiise non possinl per-
tnr: b iiialiquibus ila Eunomii dogma inserilur, ut B versorum hominum calumniam declinare. Objiciun-
nihil aliud quam ipse Eunomius disputare credatnr, lur Origeni crimina, et lu non illiim defendis, sed
Filium Dei creaium 508 de nullis exslantibus as- aliosaccusas; nec crimen renuis, sed criminoso-
severans.) Elpostalia, qiiscprolixum est, scribere : rum turbam requiris. Si libi dicerelur, quos habct
«Quid, quscso,ait, deliissentiendum est,c quod Apos- Origenes in hseresisocios, recie isla proferes. Nunc
tolicus vir hserelica scripserit? An id potius creden- a le quseritur, hsec quse in Origenis libris scripla re-
dum, quod perversi homines ad asserlionem dogma- periuniur, bona sint an mala? Taces, et pro his
tum suorum sub virorum sanctorum nomine, tam- alia loqueris. Clemenshoc ait : Dionysius in isio
quam facilius credenda, inlerseruerint ea, quse illi errore deprehenditur: c Alhanasius [Al. Anasla-
nec sensisse , nec scripsisse credendi sunl? > Cle- sius] episcopus sic Dionysii defendit crrorem : Apo-
meniem quoque AlexandrinseEcclesisepresbylerum, stolorum scripla similiter depravata sunt; quomodo
virum caiholicum, scribit in libris snis interdum et nunc ab aliis libi hsereseos crimen impingiiur,
Dei Filium dicere creatum : et Dionysium Alexan- et tu pro le laces, et pro me conliteris. Ego nemi-
drinsc urbis episcopum , virum eruditissimum, con- nem accuso, pro me lantum respondisse contentus.
tra Sabelliuih quatuor voluminibus disputantem, in Non sum quod arguis': si lu es quod accusaris, ipse
Arianum dogma delabi. Et snb his exemplis illud C videris. Nec absolutio mea me, nec reatus te, aut
agit, ut non ccclesiasticos, et catholicos viros male innocenlem, aul obrioxium crimini probabunt.
sensisse, sed ab haereticis eorum scripta corrupla 18. Epistola Origenh ad amkbs Alexandriw. Ori-
esse lesteiur, el concludat ad exlremum, dicens: genianw epistolmprior pars. — Prsemissa lalsatione
« De Origene quoque, in quo similiter, ul in his ab hserelicis, aposlolorum, et ulriusque Clementis,
quos supra diximus, qusedam diversiia; invenitur, atque Dionysii, venit ad Origenem, et his verbis
istud non sufficiat sentire, quod de prsejudicatisjam loquilur : « Ipsius hoc conquerentis et deploramis
cfilholicis sentitur, vel intelligitur viris, ne similis scriptis ac vocibus probavimus. Quid enim ipsecum
causse, similis sufficiat excusatio. > Si conceditur, ut adhuc in came f vivens, senliens, vidensque per-
quidquid in libris d noxiuin reperitur, ab aliis cor- pessus sit de librorum suorum, vel sermonum cor-
ruptum sil [A/. id si ita est nihil, etc.], nihil eo- ruptionibus , vel adulterinis editionibus, ex ipsius
rum efit, qiiorum ferlur nominibus ; sed his depu- epistola quam scribil ad qtiosdam charos suos Alc-
tabitur, a quibus dicitur esse vitiatum. Quamquam xaudriara, evidenter docelur.» Staiimque exemplum
et illorum non erit, quorum incerla sunl nomina : subjungitepislolce; etqui falsitaleni scriptorum Ori-
aique ita liet, ut dumomnium omnia sunt, ni- jgenis hxrelicis impulat, ipse incipit a falsitate: non
liil alicujus sit. Hac defensionis perlurbatioue nec D iia interprelans ut habelur in Grseco, nec id Latinis
Marcion, nec Manichseus,nec Arius, nec Eunomius insinuans, quod ipse in suis litteris profitelur. Ctim-
accusari poterttnt : quia quidquid nos ab his impie que illa episiola lola Demetrium Alexandrinseurbis
dictum objecerimtis, discipuli respondebunt, non a pontificem laceret, et in totius orbis episcopos et
magistris suis iia edilura [Al. dictum], scd ab ini- clericos invehalur.et frustra ab Ecclesiis excommu-

a Qui appeltantur «vuyvo>piap.6s. Nnllus est codex d Nos ita ex ingenio reposuimus noxium, cum in
ms. apud nos, qui pure non legat ANATNQPISMOS,editis libris omnibus nullo sensu hacicnus oblinuis-
licet imperili lectores, et scriplores posuerint ad set omnium.
marginem quorumdam exemplarium, anaiheorisnibs; e Athtinasittsepiscopus.Pro nomine Athanasii plu-
quem errorem retincnt ediii ante nos libri. MARTIAN. res codices retinenl, errore librariorum veterum, no-
b HJICtllam de causa, Clementisrecogniliones, jam men Anasiiasii.MARTIAN.
inde ab Eusebio suppositionis ab omnibus postulan- f In Rufini editionibus, in catne essel vivens. In
lur. Rufinus Latine vertit. . , . codice autem collegii Romani verbum sentiens, quod
, «jAdditur in Rufirii editionibus | imma pene apo- subseqililur non habetur.
itotm.
 441 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFINI. 442
nicalum esse se dical, nec velle in nialediciis rc- A tam.in bonitate quam in severitate Dei esse mensu-
ferre vicem, ne scilicet maledicus videaiur esse) ram. Unde cuncla nitimur agere consilio : in vini
homo, qui in (antum cautus sil ad maledicendum, utt quoque polu, el in ronderalione sermonis, ul nulli
ne diabolo quidem audeat maledicere; unde el Can- audeamus maledicere. Ergo cum propter 511 Dci
dido Valentiniani dogmaiis seclatori, calumniandii timorem caveamus in qucmpiam malediclaconferre,
se occasionem510dederit,quoddiabolum salvandse) recordanles illius dicti, Non fuit ausus judicium in-
dixerit esse naturse : liic dissimulatoargumento epi- ferre blasphemiw, quod dicilur de Micbaele conira
Stolse, fingit pro Origene, quod ille non loquilur. diabolum ; et in alio loco : Dominalionesqttidemre-
Unde epistolseipsius parlem paululum ex superiori- . probant, glorias autem blasphemant: quidam eoriim
bus transtuli, et his jjunxi, quse ab ipso commatice qui libenler conleniioues reperiunt, ascribunl ncbis
doloseque translata sunt, ut quo consilio superiora et noslrse doctrinse blaspheniiam , super qua ipsi
tacuerit, ipse lecior agnoscat. Contra sacerdotes viderint, quomodo illud audianl: Ncqtte cbriosi, ne-
ergo Ecclesise generaliter dispulans, a quibus in- que malcdici reynum Dei possidebunt: licet palrem
dignus communione ejus fuerat judicalus , hsec in- maliiise el perdilionis eorum , qui de regno Dei eji-
lulit: « Quid necesse est de prophelarum sermoni- cientur, dicant posse salvari, quod ne mente quidem
bus dicere, quibusssepissimepasloribus,et majoribus B quis captus dicere potesl. > Cselera quidem ex ea-
natu, et sacerdotibus, ac principibus populi comm.i- dem epistola transtulii pro hoc, quod in fine verbo-
nanttir el arguunt eos? Quseabsque nobis de sanctis rum Origenis interpretati sumus. « Ergo cum prop-
Scripturis. elicere poleslis, et liquido pervidere , ter limorem Dei caveamus in quempiam maledicla
quod forsiian hoc tempus sit, de quo dicilur: Nolile conferre, > et reliqua : isle fraudulenter ampuiatis
credere amicis, nec speretis in. principibus (Miclt. vn, superioribus, ex quibus inferiora dependent, sic
S). Et nunc impleatur vatieiniurn : JOnccspopuli mei crepit iransferre epislolam,quasi hocsensu superius
me nescierunt,filii stulti sunl, et non sunl sapientes. esset a cxordium, elait: < Quidam eorum qui liben-
Sapientes sunt, ut faciant mala, bene autem facere ter babent criminari proximossuos, ascribunlnobis
nesciunt(Jerem. iv, 21, 22); quorura magis misereri el dottriiise nostrse crimen blasphemisc,quod a no-
quam eos odisse debemns, et orare pro illis, quain bis nusquam audierunl: deqtio ipsi viderint, nolen-
eis maledicere. Ad benedicendum enim, etnon ad les observare mandalum illud quod dicit : Quia
maledicendum creati sumus. Unde et Michael cum maledici regnum Dei non pbssidebunl; dicenlcs asse-
adversus diaboium disputaret dc Moysicorpore, ne rere me patrem malitiseet perditionis eorum qni de
tanto quidem malo austis estjudicium inferre bla- regno Dei ejiciunlur, id est diabolum, csse salvan-
sphemice, sed dixit: Increpet tibi DominusXJud.9).' G dum : quod ne aliquis quidem menle molus et ma-
Cui quid simile etiam in Zacharia legimus : Increpet nifesie insaniens dicere polest. >
tibi Dominus,diabole: el increpet Dominusin le, qui 19. Dialagus Candidi Origenis. Liber Nbvalianide
elegit Jerusalem(Zach. iii, 2). Itaqueel nos cupirous Trinilate, — Conferle Origenis verba , quccsupra ad
increpari a Dominoeos qui nolunl cum humilitate a verbum transtuli, his quse ab isto non versa suni,
proximis increpari. Dicenleaulem Michaele: Incre- sed eversa, el quantam inler se non solum verborum,
pet tibi Dominus, diabole ; et Zacharia simililer : sed et sensuum habeaut dissonanliam, perspicielis.
utrura increpet,an non increpel Deus diabolum, 512 Obsecro nc molcsta sit vobis prolixior inter-
ipse viderit. Et si increpat, quomodo increpel, ipse pretaiio. Idcirco enim omnia vertimus, ut quo con-
agnoscat. > Et post multa quse prolixum est scri- silio superiora lacuerit, probaremus. Habelur dia-
bere, addit:« Nos hoc sentimus quod ejicientur de logus apud GrsecosOrigenis,etCandidi Valentinianae
regno ccelorum,non soitim qui grandia peccaverunl, hsereseos defensoris , in quo duos Andabatas digla-
verbigraiia, fornicalores et adulteri, el masculorum dianles inter se spcctasse me fateor. Dicit Candidus
concubitores, et fures , sed et qui minora deliuue- Filium de Palris esse subslantia, errans in eo quod
runt, ex eo quod scriptum esl : Nequeebriosi, neque i>TzpoGolnv, id est, prolationemasserii. E regione,
malediciregnum Dei possidebunl (1 Cor. vi, 16) ; et Origenes juxla Arium et Eunoroium repugnai, eum
a Victorius maluil,quasi Iwcsensusessel exordium, profertur in vocem, quemadmodum lestatur S. Hila-
id esf, quasi inde sensus inciperet, cum superius in- rius lib. de Synodis nuin. 46.' Vide in hanc rem
cepisset. S. quoque F.pipbatiium hseresi 31. Hunc porro
b Verba, id est prolationem non habenlnr apud seusum damnat Sirmiensis consilii canon 8, inm
Viclorimn, qui in eo certe fallitur, quod arbitratur Romana synodus sub Daroasoan. 378; quin et Ariani
izpoGolnv,excellenliamsignificare, sive e%oyr)v,ideo- ipsi vocabulum, tametsi dolo inalo fecerint, meriio
que errare Candidum, quod Patrem excellcniiorcni repudiarunt. Sed Tcriullianus conira Praxeani c. 8,
Filio dicerel. Immo vero TrpoSoln,productioesl, qup damnaia Valentini iutelligentia, vocis usum tlefen-
sensu ssepeapnd ecclesiasticos veleres, et prsecipue dit. Dettm Filium, inquit, agnosco; tnm, Hoc si quis
Irenseumoccurrit; in eoqueCandidusblaspbeiriabal, putaverit me izpoSolnvalitjuam inirodncere, hoc esl
quod cum Valenlino izpoSoXriv, productionem ejus- prolaiionemrei alterius ex allera, quod (ecil Valenii-
modi asserebat, qua procreaius ab JEonibus Jesus nus, Monem de JEone prodttcens: primo quidem di-
esset. Nimirum hoc intelieclu, Filium prolaiidnem cam, Non ideo non utatttr et verilas vocabutoisto, el
commiiiiscebatur, et prolaiivum Verbumprsedicabat, re ac sensu ejus, quia el hmresisttliiiir? immo hwresis
ne.Deq Patri essetistipsmodi Verbum Filius , cujus- potius ex veritate accepit, quoclad mendacittmsuum
inodi per insitamnobisloquendihatkraih vexbuiiiomhe slruetet. Gcvie ir:po§olr)vVerbi productionehi appoL
443 S. EUSEBil HIEfiOiNYMi 414
vel pfolatitrii esse, vel hfittihi, iifeDeus Paief divi- Ai piinise ; fcerliequam ob causam synodns congregata
dalur in partes; sfed difeit sublimem et exeellehlis- sii. Niliil hofum nomirias, Sed viriim eloquenlissi-
siiham cfeaturam vbluritate exslitisse Palris, sictit rotihi, et cbiitfa Afianos Lalini sermonis lubam, Ut
et cseteras cieaiuras. RurSUsad secuiidam veniuiit Ofigenem defendas, excOmmunicatuma synodo cri-
qusesiionerii. Asserit Gandidus diabolum pessisnse roinaris. Sed corifessoiis calumnia uicnmque tole-
esse risiturse,el qusfesalvari nuiiqustmpossit. Contra randaest. Transit adinclytummartyrem Cyprianiinij
hoe recte Origeiies respbndit, non euro pefiltifse et dicit Tertulliani libruni, cui liiulus est, de Trini-
esse subslahtise, sed voluntale propria corrtiisse, et tate, sub nomineejus CotistaniinopoiiaMacedoniancb
posse salvari. Hoc Cahdidtis veflit iri calumniam, paftis bicreticis leciilari. In quo crimine menlitur
qtuisi Origeries dixeril, diaboli naturani esse salvan- duo. Nam neeb Terttilliani liber est, nec Cypriani
dam : quod iile falso objecerat, hic refutat. Et in- dicittir; sed Novaiiani, cujuset inscribilur titulo :
lelligimus irt hoe lantum dialogo ab Origene afgiii etauctoris eloquium, slyli proprietas demonstral.
hscfcticani falsilaierii, et non iri eseiferis libfis, dfe 20. Fabelta de Hieronymo.— Et supeffliium puto
quibus niihquam qutestio fuit. Alioqui si oninia qiise aperlas ineptias confulare, cum mihi mea ingeratur
hscfetica siiiit, nbn eruni Origeriis, sed hserclico- fabella,c a synodo videlicet, et sub noniine ciijus-
fuih : omnfes auieni propemodum illius torili his er-1B daro aroici Damasi Ronlanseurbis episcopi ego pe-
rofibus plehi sunt; iiihil Origenis eiit, sed eorum, tar, cui ille ecclesiasticas epislolas dictandas tra-
qUOfumignofamus vOcabnla.Noii ei sufficit Grseeos didil, et Apollinariorum versutisedescribantur, quod
ci antiquo^ caluriiniari, deqiiiblis pfy VetUstateiem- Athanasii libruhi ubi Dominkus homo seriptus cst,
porum et longiritiuitale regionum habet licentiam ad 514 legendum acceptuiii, ita corruperini, ut in
qtiidquid Vbltierit mentieridi; venit ad Latinos, et littira id quod raserint, fufsUSsjeribereni, Ut scilicet
prihiuin ponit a Hilariuni cojifessoreni, quod post iioh ab illis falsatum, sed a me Udditum putarclur.
Ariminensem synodum libcf 513 >I11US faisatus ab Quaesoie, aiiiice tharissime , tit in Ecclesiaslicis
iisefetieis sit. Et ob hanc causam cum in concilio ifactatibUSjubi de veritate dogihatuni quserilur , et
episcoporum ei qtioeslio rtioyerettir, prolerri libfum de saluie aniroarum riostfafum, majorum flagitatur
de domo sua jusserit: qui, nescienle se, in scriniis auctoritas, hujoscembdi deliramenta dimiltas, et
suis hsereticus tenebatur. Cutnque prolutus fuisset, prahdiofum cceuarumquefabtilas pro argumento non
et ab omnibus bsereticus judicatus, auctOf libfi ex- teneas veritalisi Fiefi enim potest, uletiam si a me
communicatus, de concilii convehlione discesserit. verum andistis alius qui liujus rei ignarus est, dicat
Et tantse auctoritatis se putat, ut CUriihoc familia- a te esse composilum : et quasi mimuro d Philistio-
ribus suis narrat somnium, nemo ei contra cbnfes-(C nis, vei Lentuli, ac Marulli stropham eleganti ser-
sorem ista simulanii atideal coiilradicerci Responde, mone conlictam.
qiiseso; synodus, a qu.1excommtitiicatiisest, irt qua 21. De S. Epiphanio querela. — Quo non perve-
urbe fuit? Dic episcoporuni vocabula : profer sen- rtial selhel Cffrerialalemeritas? Post exconnnunica-
tentias subscriptiOnum, vel diversilatem, Velcohso- iiOnem Hilarii, posl Cypriani jievhrriypufovhsereseos
nantiam. Doce qiii eO ahno coiisules fuerliit, qiiis libflihi, prjst Ailianasii, me dorriiitanie, lilurairi,
imperatof haiic syiioduni jusseril cohgfegari: Gal- siintii el insCriptiohem, erupit aliquando contra Pa-
lisene tantum episcopi fuerint, an el Italise, ei His- paiii Epipbariitim,et dolorem pecloris sui, quod eum

lare nihil proliibet, et a S. Gregorio NaziaiizehO,
aliisque Pairibus Verbi 'ttpbSolevsPater nuncupa-
ttlTi
a Recole lotam hanc de Hilario , ejusque falsato
libello rabulam apud Rulinuni in libfo de Adultera-
lione librorum Origenis, ubi feiri fusius narrat.
ilieronymus hic a Rtifino conficiam reclamat; sed p
ti tanlisper consideremus, uude originem traxerit
fabula, erroris potius quam malse fidei postnlandns
erit presbyter Aquileiettsis. Puia, librum a Ruliiio
nienioratuui, c.um esse, quo.SeleucifensiSaiqlie Ari-
miuensissynodi liistoriain iiiiarius coinpiexuslueral,
euinque jiim tum tcmpofis falsatum Sc corfupiuiii ab
Arianis. Nqtum poiroest oriinibusaiia ex pafte qiiod
ciim Mediolani cOrigresstimhabiiisset ililafiiis cum
Auxehtio , aique hic se Caiholicum vaferrime simU-
lasset, considentibus fere deeem episcopis, et Qnse-
store, et magistro, Valeiitiniahus j'usserit liilarium
Mediolano cedere, ei Auxentii roiiihiunibrii ipse se
junxefit. tla?c cum auuitu accfepisstitRuiinus, puta-
verit ex animo, noii truncatiim Hilarii libfum, sed
efroribus hsereticoruhi opeia deformattim , et ob
illos ciTores, auctofcni libri Hiiariiiiiiexsilio mulcta-
turo.
b Haud exstat Novaliani libef. qui lamen ab ipso
flicronymo in Catalog. cap. 70 Tefiuilianici opefis
deTiinitiite emzop.r)dicituf, quod plerique nescientes
Cyprianiexislimant.Confer qusc in eum locum anno-
tamus.
c A synodo videlicet. In quamplurimis exemplari-
bus inss. leginuis, asino videlicetlyra; sed imperitia
libfariorum est, qiiia nescierunt synodum congrega-
lam a Damaso contra Apoiliiiaristas, in qua eccle-
siasticas epistolas diclandas tradidil Hieronymo.
Vide liujiismodi fabuinm apud Rufiniirti.MARTIAN.
— Hsecvidetur cecumenica synodus anni 582, sub
Damaso ROtiiseIiaiiiia. Poiro fobulahi depravaii
Albanasiarii libfi riori acCusatHierOnymHSfalsi, sed
laiitum inler ea amaudat, quse serise disptiiatiuui
hori faciunl. De Dbmiriiciauteni /lojiiiiiisappellalione
ad Cbristurii significiimlum, qiiiim alii e veleribiis
reprobafeiil, aiii tuferenlur, ttiulia ad librum Di-
dymi de Spirilu sanclo Cbngessiinusn. S4, in noiis;
quas vidfe,si lubet.
u PliilistionismemiriitS. EpipIian.literes.SO,Gno-
stic. ii. 1; Lelitrili' Tertiillianus de Pallio cap. 4.
Mafulli dictum illiid exsiat sanfefestivum ad para-
situm gulosUin, Tu Heclbreriiimitaris, ab ilib num-
quam recedis. Tres aiitein lina coriimemornt Mnfius
Mercalor in Commonil. : i*J»iisPhilisiion, unus La-
iiiiorum Lentulus, uitus libi Matitilus cvmparahdus.
 445 APOLOGIA ADVERSUS LIBROS RUFINI. 446
in episiola quam ad Joannem episcopum scripscral; A esse prolata ? Crimini ei dandum est quare Grsecam,
hsereticum arguil, in Apologia pro Origene digerit, Syram , et Hebrseam et iEgypliacam linguaro , ex
et his se serroonibus consolatur: « Quin potitts ape- parie et Latinam noverit? Ergo et Apostoli et
rienda est hoc in loco veritas latens. Non enim pos--• Apostolici viri, qui linguis loquebanlur, in crimine
sibile est, tam iniquo judicio uli quemquam homi- surit; fet me trilinguem d, bilinguis ipseridebis? De
num, ut de causa sequali non sequaliter sentiat. Sed sex millibus autem librorum, quos 516 »b eo lectos
quod auclores obtreclatorum ejus hi sunlj qui vel in esse confingis, quis credet aut te verum dicere, aut
Ecclesia dispulare latitts solent, vel etiam libros illum poluisse menliri? Si enim Origenes sex millia.
scribere, qui tolum de Origene vel loquunlur, vel scripsisset librorum, poiuerat fieri ut vir eruditissi-
scribunl. Ne ergo plures ipsorum furla cognoscanl, mus [AL erudiius], et ab infantia sacris Litteris insli-
quse utique si ingrali in magistrum non essent; ne- tutus, pro curiositate el scienlia legisset aliena. Quod
quaquam criminosaviderentur, simpliciores quosque vero ille non scripsit, quomodo isle legere potuit ?
abejus lectione delerreni. Denique qtiidam ex ipsisj Numera indices librorum ejus quiin terlio volumine
qui se vclut evangelizandi necessitatem per omnes Eusfebii,in quo scripsil vitam Pamphili, continentur:
gentes el per omnes linguas habere pulal, de Ori- et non dico sex millia, sed terliam partero nonrepe-*
gene male loquendi, sex millia librorum ejus se le- B fies. Habcmns Epislolam supradicti Ponlificis, irf
gisse, quam plurima 515 iratrum mullitudine au- qua huic calumnise tuse, dum aclhucessesinOrienle,
diente, corifessusest. Qui si ulique (ul ipse dicere respondetj et apertissimum mendacium libera veri-
soiet) pro cogiioscendisejus malis legebat, sufficere tatis ffonte confutai.
poteranl decem libri ad cognoscendum, aut viginll 23. Habebal inanimo scriberecbntfa PctmphiliApb-
cerle, aul ut pliirimum triginla. a Sex millia autem logiam. Lib. de Virisilluslr. ad Dexlrum. Translulit
iihrorum legere, nonj'amest errores ac mala velle homiliasOrigenisin adolescenlia.— Posl hsec el tanla
cognoscere, sed lotam pene Vitam disciplinis ejus ac audes in Apologia lua dicere, le non esse defenso-
studiis dedfere. QuomodOefgo iste mcrito audien- rem Origenis, neque asserlorem illius, pro crijus de-
dus est, quum eos culpat, qui instruclionis suse fensione Pamphilus et Eusebius tibi parum dixisse
causa perpauca ejus (salva fidei regula alque integra sunl visi. Aciversumquse volumina (si Dominusvitse
pieiate) legerunt ? > hujus dederil spalium) alias respondere conabor,
22. Epiphaniusquinquelinguas noverat.—Qui sunt Nunc lanium luis assenionibus obviasse sttfficiat, et
isli, qui in Ecclesia disputare latius solent? qui li- hoc breviter prudentem instruxisse leclorem, me
bros scribere ? qui tolum deOrigene loqunntur ei isium librum qui sub nomine Pamphili ferebatur,
scribunt? qtii dum sua noluntfurta cognosci> et in-1C vidisse primuni scriplum in codice tuo ; el quia non
grati siint in magisirimi, idcirco simplices ab illius erat milii curae quid pro hseretico dicereiur, sic sem-
lectione deterrent? Nominatim debesdicere, etipsos per habuisse, quasi diversuro esset opus Pamphiliet
homines denotare. Ergo b beaiiepiscopi Anaslasius, Eusebii:postea veroqusesiione moUijsciiptiseortiin
et Theophilus, et Venerius (JJfedio/aiii),et Chroma- respondere voluisse, et ob hanc causam legisse,
litis (Aquileiw),et omnis tam Orienlis quam Occi- quid pro Origene unusquisque sentiret, perspicueque
deutis Catliolicorum c synodus, qui pari sentenlia, deprehendisse, quod priinus liber sex voliiniinum
quia pari ct spiritu, illnm hsereticum denuntiant Eusebii ipse e.sset, qui unus sub nomine Pamphili a
populis, fures librorura illius judicandi sunt: et te editus est, tam Grsece quam Latine, immutatis
quando in Ecclesiis prsedicant, non Scripturarum dumtaxat sensibus de Filio et Spiritu sancto , qui
mysteria, sed Origenis furta comnieraoranl ? Non aperlani blaspheniiam prseferebant. Unde etiam anle
libi sufficil passim conira omnes delrectatio, nisi annos ferme decetn cum Dexter amicus meus , qui
specialiler contra bealum et insignem Ecclesise Sa- prsefecluram administravit praetorii, me rogasset, ut
cerdotem styli tui lanceam dirigas? Quisest ille, qui auclorum nostrse religionis ei indicem lexerem, in-
velut necessiialem evangelizandi per omnes gentes, ler cseteros traclatores posui et liunc librum a Pam-
ct per omnes iinguas habere se pulat, de Origene D ] philio editum, ita pulans esse, ut a te ct ttiis disci-
male loqnendi? qui sex millia librorum ejus se le- pulis fuerat divulgalum. Sed cum ipse dicat Eusebius
gisse, quam plurima fralrum muliitudine audicnle, Pamphilum 517 nihil scripsisse, exceplis brevibus
confessus est ? In qua muitiludine et caterva fralrum Epislolis ad amicos : et primus liber sex voluiuinum
tu quoijue medius eras, quando ille in sua Epistola illius, eadem et eisdem verbis contineal, quse sub
queritur, pro Origenis hseresi nefaria a le dogroata nomine Pamphili a te ficia sunt, perspicuum est te
a Vid. supra num. 13, notam c. Tlieophili synodicain, Iresque alias, qusc illam sub-
b Beati episcopiAnasiasius,etc. Anastasius Rohise, sequunlur epistoIas,anobis editas tom.I, sub nuuier.
Theophilus Alexandrbe, Venerius Mediolani, Chro- 92 et sequentibus.
d Videtur Victorio
malins Aquileiseepiscopus erat. MARTIAN. Hieronymus ludere in bilinguis
c Refertur a Labbseo t. V Coiicilior., pag, 658, nomine, ut obtreclatorem potitis noleti quam tlua-
universa Occidentalium syhodus, quse accepit, et rum linguarum periluni scieniia. Hier. infra lib. III :
ptobavit AlexandrinorumEcclesiw sententiam in im- Tu bilinguis, qtti tanium hctbesGrwci Lathiiqtte ser-
pium (Origenem) latam, ut loquilur Theophtlus in nionis sclentiam, ut el Gtwci le Latinum t et Lalini io
sernione queip Jusiiijiauus Jmperator laudat. Vide Gtwcum putenl..
447 S. EUSEBII HIERONYMI US
idcirco libfum hunc disseminare voluisse, ut sub ALdemnatiosit [A/fit]. Miror quomodo in eadem epi-
persoria maf tyris hseresim inirodticefes. 1Cumque de' stola homicidaim;et adulterum, et sacrilegum, et par-
Iioc ipsoiibroquem Painphili simulas, rinilta per-: ricidam me esse non dixerit, el quidquid polest
verteris.et aliter in Gfseco,alitferin Laliilo sit, frau- lacila menlis cogiiatio intra se lurpitudinis volvere.
deni tuam ferrofi meo iriiputarfeinon debes. Credidi Gratias ei debeo agfere,quod cum tanta silva sit cri-
enim ejusesse librum,' qtieni titulus: priferebat,' hiiriuri), tiiium riiihi erroris vel falsitatis crimen ob-
sicul'irepl 'kpyfiv, feiriiiilta alia Origenis opera,' plu- jecerit. Egone contra Sepluaginta interpreies aliquid
rimofuraque Gfseciffetraetatorum, quse aui ante non suni loculus, quos artie annos plurimos diligenlissime
lfegi,autnUnc compfellofle'gere,-qusesliorifehsefeseos emeiidatos, mese lingnsesludiosis dedi, quos quolidie
1
susciiaia,' ut sciam qiisevitaredebfeam, quseprobare. iri conventu fralrum edissero, quorum Psalmos jugi
Undeetinadolescentia hortiiliaslantum ejusquas lo- nieditatione decanlo? Tam stultus eram, ul quod in
quebatur ad populum, in quibtis iionianla scandala pueritia didici, senex oblivisci velIem?Universi Irac-
tenebanlur, siriipliciter rogantibus iranstuli; nullis taius niei horum teslimoniis lexli sunt. Commenla-
praejudicans exiiis quar probantur , illa suscipere fii in duodecim Propbelas, et meam et Septuaginta
quse manifeste hserefica sunt.Cerle (nt compendium ediiionem edisserunl. 0 labores homiiium, semper
longi sermonis faciam) sicut fegoostendo, meab his 1gincerti! o mortalium studia contrarios interdum fines
accepisse librum qtii de tuo codice transcripserunt: habentia ! Unde me pulabam bene mereri de Lalinis ^
sic lu doce a quo exemplar aceeperis; ut qui aucto- meis, et nostrorum ad discendum animos conci-
rem libri dare alium non poluerit, ipse falsitatis tare, a quod eliani Grseciversum de Lalino posl tan-
reus leneatur. Bonushomo de bono cordis thesauro los interpretes noil fastidiunt; inde in culpam vo-
profert illa qum bona sunl (Mallh. xui, 55) : atque cor, et nauseanti sloniaclio cibos ingero. El quid in
ex pomorum dulcedine, generosi seminis arbor homine tulum sil, si innocentia criminosa esl? Dor-
agnoscitur. miertie palrefamilias inimicus homo zizania super-
24. Epistola supposita Hieronymo.— Scribil frater seminavil (Matlh. xin, 25). Exletritinavitvineamaperde
Eusebius se apud Afros episcopos, qui propter Ec- silva, elsingularis ferus depaslus esl eam(Psal LXXIX,
clesiaslicas causas ad Comitalum venerant, Epislo- 14). Ego taceo, et lillerse non mese loquuntur conlra
lam quaii meo scriplam nomine reperisse, in qua me. Ignoro crimen, et crimen in loto orbe confiteor.
agerem pcenitcnliara, et me ab Hebrscis in adoles- Heu mihi, nialer mea, ul quid me genuisii, virum h qui
centia inductum esse teslarer, ut HebrSeavolumina jttdicer et discernar omni terrm (Jerem. xv, 10, sec.
iii Latinum verterem, in quibus nulla sit veritas. LXX)? "
Quod audiens obstupui. EtY|uia in ore duorum vel Q ( 25. ExPrologo in Genesin.— Omnes Prsef.iliuneu-
Irium stal omne verbum (Deut. xvn, 6; Malth. xvm, lseveteris lnslrumenli,quarum ex parle exempla sub-
16; II Cor. xui, 1), unique testi, necCatoni credilum j'eci, huic rei testes suut. Et superfluum est, quod in
est, idipsum multorum me ex Urbe fratrum scripia illis dictum est, 519 aliter quam ibi dictum cst,
docuerunt, sciscilantium, an ila se haberei, et a quo scribere. Incipiain igitur a Genesi, cujns Prologus ta-
ipsa epistola disseminata esset in vulgus Jacrymabi- lisest: i Desiderii mei desideralas accepi epistolas,
liter indicaniium. Qui hoc ausus est facere,quid qui quodam prsesagio futurorum, cum Daniele sorti-
aliud non audeat? Bene, quod malitia noribabel lan- tus est nomen, obsecranlis ul translalum in linguam
tas vires, quanlos conatus. Perieral innoccntia, si Lalinam de Hebraeosermone Penlateuchum nosiro-
sempernequitisc juncia esset polentia, ellotum quid- rum auribus traderem. Periculosum opus certc, ct
quid cupit calumnia, 518 prsevaleret. Styluni obtreclatorum c lalralibus patens; qui me asserunt
meum, qualiscnmque est, et formam eloquii vir diser- in Septuaginta inlerpretura siiggillaiionem, nova pro
lissimus exprimere non poiuii: sed inter ipsas prac- veteribus cudere: ila ingenium, quasi vinumproban-
stigias, et allerius personam, qua se fraudulenter les, cum ego ssepissime lesiatus sim, me d pro virili
indiieral, quis esset ostendit. Ergo illequi epistolam portione in tabernaculo Dei offerre qusc possim; nec
sub nomiriemeo pcenitentisefinxerat, quod male He- p opes alterius, aliortim paupertate fcedari. Qtiod ut
brsea volumina transtulissem, objicere dicitur, me auderem, Origenis me sludium provocavit, qui edi-
in Sepluaginta condemnationem Scripturas sanclas lioni aniiqure translationem Theodotionis miscnit,
inlerprelaliim, ul sive falsa sunt, sive vera quse aslerisco *-|4,et e obelisco-^-, id esl, stellaetveru,
transluli, in crimine maneam; dum aut in novo opere opus omne distinguens : dum aul illucere facit, quse
faleor me errasse, aut recens editio veteris con- minus ante fuerant, aul superflua qusequejugulat et
a PsalieriiinTpnlo innui ex Hebrseo Latine a S. ipsos libros prsestitimus.
doctore reddiium, atque ex Latino Grsccea Sophro- dDuo codices,collegii Rom. unus, alter Palalinus,
nio vulgatum. proe vili.
b Martianseus qui jtidicet, et discernat : alibi qui Alibi obelio. Mox pro illucere, Erasmus et Vi-
in Grseco auiem est, 5i/.a?o//svov,YUL §t«- ciorius legerunt illiistria, ul conciiinius, puto, legc-
'judicaret: izuari renl, non nt verius. Mihi subinielligendum potius
Y.pivoiievov T^ yn.
c Jn ipsa prsefatl additur meorum. Sed in hac videiur verbum illustria post (uerant, textu nihil im-
qn.femadmodiim.,el.subseqnenlibus illusirandis bic muiaio. Sic in prsefat. ad Paralip. astetisrisj inquil,
iioii iriimorariiurj quod siio loco hfite ScripUifie •.riaigndm, iiumirimusmue frierarit,
449 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFINI. 450
confodit, roaximeque quse Evangelistarum et'Apo-j A fidenter cunctis illis Apostolos prasfero. Per istorum
stolorum auctoritas promulgavit. In quibus riiulta de os mihi Ciirislus sonat, 521 q«os ante Propbeias
veteri Testamento legimus, quse in nosuiscodicibus inter spirilualia charismata positos lego : in quibus
non habentur, ut est illud: Ex JEgypto vocavifilium ultimum pene gradum inlerpretes tenent. Quid livore
meum (Ose. xi, 1); Et: Quoniam Nazareus vocabitur torqueris?Jquid imperitorum animosconlra me con-
(Matlh. n, 23); et : Videbunt in qttem compunxe- ciias?Sicubi tibi in translatione errare videor, in-
runt (Zach. xn, 10); et : Flumina de ventre ejus lerroga Hebrseos, diversarum urbium magislros
fluentaqum vivm(Joan. vn, 38); et; Quw nec oculus consule : quod illi habent de Christo, tui codices
vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis a ascendit, non habent. Aliud esl, si contra se postea ab Apo-
qumprwparavil Deus diligenlibusse (I Cor, n, 9); et stoiis usurpata testimonia probaverunt, el emenda-
mulla alia, quse proprium avvzuypu desiderant. In- liora sunt exemplaria Laiina, quain Grseca : Grseca,
terrogemus ergo eos, uhi hsec scripta sint; et cum quam Hebrsea. >
dicere non potuerint, de libris Hebrseis proferamus. 26. ExPrologo in libros Regum.— In libris quoque
Primuni leslimoniuinest in Osee. Secundum in Isaia. Samuel et Malachim, quos nos Regnorum quatuor
Teriium in Zacharia. Quartum in Proverbiis. Qnin- uominamus, posl catalogum divinse Scriplurse hsec
tum seque in Isaia. Quod mulli ignorantes, b apocry- B '. intuli: « Quse quum ita se habeanl, obsecro te,
phorum deliramenla seclantur, et Iberas nsenias li- leetor, ne Iaborcm meum reprehensionem exislimes
bris aulhenlicis prseferunl. Causas erroris rion esl aniiqnorum. Iiitabernaculo Dei offert unusquisque
meum exponere. 520 Judsei prudenli factum dicunt quodpotesl. Alii aurum et argentum el lapides pre-
esse consilio, ne Plolemseus unius Dei cullor, apud tiosos, alii byssum el purpuram et coccum offerunt
Hebraeosetiamduplicemdivinitatem deprehenderet: et Iiyacinthum. Nobiscumbene d agitur, si obtuleri-
quod raaxirae idcircuiaciebanl, quia in Platonis mus pelles et caprarum pilos. Et tamen Apostolus
dogma cadere videbatur; Denique ubicumque sacra- contemplibiliora: noslra raagis neccssaria judicat
tum aliquid Scriptura leUatur do Palre et Filio et (I Cor. xn, 21). Unde et lota illa tabernaculi pulchri-
Spiritu sancto, aut. aliter interpretati sunt, aut om- ludo et per.singulas species Ecclesise prsesentis fu-
nino tacueruni, ut et regi satisfacerent, et arcanum lurseque distinclio, pellibus tegilur et ciliciis; ardo-
fidei noii divulgarent. El nescio quis primus auctor remque solis et inj'uriam imbrium, ea quse viliora
sepluaginia cellulas Alexandrisc mendacio sup ex- sunt prohibeiit. > Vide quanto contra Septuaginla
struxeril, quibus divisi eadem scriplitarinl, cum inlerpreles lumeam supercilio, ut illos aurum et pre-
Aristeas , ejusdem Ptolemsci vmpuamazns-, ° et liosos Iapides et purpuram, me pelles el pilos ca-
multo post lempore Josephus, nihil lale fetulerint;' C prarum in tabemaculo Dei oblulisse profitear?
sed in una basilica congregalos contulissfe scribanl, 27. Ex Prolog. in Paralipomena. Inlerprelum
non prophelasse. Aliud est enim vatem, aliud inter- LXXversio corrupta. — Ponain et aliud lestimoniura,
pretem esse. lbi spiritus venlura prsedicit, hic eru- ne nunc me rerum necessilate compulsum dicas niu-
ditio el.verborum copia ea quse.inlelligit transfert. tasse senlentiam. In libro Temporum, id cst, Para-
Nisi forte pulandus est Tullius OEconomicumXeno- lipomenon,qtii Hebraice dicilur DABRE JAHIM,hac ad
phontis, et Platonis Protagoram, et Demosihenis sanctum papam Cliroroatiuro Prsefaiiuncula usus
pro Clesiphonle orationem afflatus rhejorico spiritu sum : < Si Sepluaginta interprelum pura, el ut ab
translulisse; ut aliter de eisdem libris per Seplua- eis in Grsecum versa est, edilio pfermaneret, super-
ginta interpreles, aliler per Apostolos Spiritus san- flue me, mi Chromati, episcopprum sanctissime at-
clus tesiimonia texuerit; ut quod illi lacuerint, hi que doctissime, inipelleres, ul tibi Hebrsea volumina
scriplum esse menliti sinl. Quid igilur? damiiamus Latino sermorte transferrem. Qiiod enim serael aures
veteres? Minime. Sed post priofum sludia, indomo hominum occupaverat.et nascentis Ecclesise robo-
Dominiquod possumus, laboramus. Hli inlerpfelali raverat fidem, 522 juslnm eral etiam nostro silen-
. sunt anle advenlum Christi; et quod nfesciebant,du- tio comprobariiNunc veroquum pro varietate regio-
biis prplulere sententiis. Nos post passionem et re- " num diversa ferantur exemplaria, et germana illa
surreclionem ejus, non tam prophetiam, quam his- anliquaque Iranslatio corrupta sit, atque violala,
toriam scribimus. Aliter enim. audita, aliterMsa nosiri arbitrii putas, aut ex pluribus j'udicare qttid
narrantur. Quod raelius intelligimus, melius et pro- verum sit, aut novura opus in veteri opere cudere,
ferimus. Audi igitur seraule, el obtrectator ausculla: illudentibusque Judseis, e cornicum,ut dicitur, ocu-
Non damno, non reprfehendo Sepluaginta ; sed con- los configere. Alexaridria et ^Egyplus in Seplua-
a Victorius, quod alibi
Hieronymus plurium nu- qua etiam de causa lberas nmnias hic loci vocat.
mero ascenderuntinterprelelur, ac legat, ne varia- <=Non spernenda veteris edilionis lectio, einon
' rent exemplaria, hoc etiam in loco ascenderunl, re- multoposl temporeipseJosephus, nihil tale relulerint;
stiluit,- tametsi
• - in Grseco uviSn haberi hon diffitea- sed in una basilica, etc. Vox una hic penes Martia-
tur. nseumdeerat.
b Puta AscensionemIsaiw, et d In ipsa Prsefat. agetur.
ApocalypsinElim, ex
quibus libris Gnosiici expressum putabant Pauli lo- e Id est eos deludere, qui alios a se deludi solere
cumadCorinlhios, et perhanc occasionem, Uispania- profitenlur. Vid. Cicferonempro Murena cap. 11, et
rumetLusiianim, ab hserelicis deceptw sunt niulier- pro Flacco cap. 20; Macrobium Salum. lib. vn^
cttlm,elc, ut ipsc Hier.ioquitur in cap. Isai. LXIV', cap. 5.
351 S. EUSEBlJ HIEROMMl 452
ginta suis Hesychium laudat auclorem. Conslantino- A scriplorura eonfusa sunt vilio, seiisutjmque barba-
polis usque ad Antiochiam Luciani marlyris exem- riem [Al. labyrinthos] apertius, el per versuum cola
plaria probat. Mediseinler has provincisePalcesiinos digererein, mihimetipsi e| mejs jqxla b Ilismeniam
codices legunt, quos ab Origene elaboratos Eusebius canens, si aures prdsg sunt cseteroruni. \
el Pamphilius vulgaverunt; lotusque orbis hac inler 28. Ex Pro.iog.»» Esx-am,-^ In Ezraa qupque vo-
se trifaria varielale compugnat. Et certe Origenes lnmine, siinilia prsefatus sjim et post multa. hsecadr
non solum a exempla composuit quatuor edilionum, didi "•t Quod iliatijrus suro, sequissimum es{, Edidi
e regione singula verba describens, ut unus disseiir aliqujd, qupd non Jipbeiur in Graeco, vel aliler ha-
tiens slatim, cseleris inler se consenlienlibus, ar- lietur, quam a me versum est. Quid interpretem la-
guatur; sed quod majorjs audacise est, in editione niant? Interrogent Hebrseos, et ipsis auctoribus
SepUiaginla, Theodotipnis editionein miscuit, aste- translationi meaj, ye.l arrogent vel derogejit fldem.
riscis videlicet designans quse minus fuerant, et vir- Porro aliud est, si clausis, quod dicitur, oculjs, mihi
guJisquse ex superfluo videbanlur apposita. Si igilur volunt maledicere, et non imitanlur Grsecorumstur
aliis licuil non lenere, quod semel susceperant, et dium et benevolentiam, qui post Septuaginta trans-
post sepluaginla cellulas, quse vulgo sine auctore latores jam Christi Evangelio co.ruscante, Judseos,
jactantur, singulas cellulas aperuere : hqcque in Ec- S el Ebjonitas Legis ypteris iijierpreles, Aquilam vider
clesiis legitur, quod Septuaginta nescierunt; cur me ljpet, Symmachum et Thepd.otioiie.ni,curipse lpgunt,
Ijpn stjscipiant Latini mei, qui inviolala edilione ve- et per Origenis laborem h c e^uijlpis Egplesiis
teri, iia novam condidi, ut laborem meum Hebrseis, dedicarunl; quaulo.roagis Lai}ijj niei gratj esse, de^
et (quod hismajus esl) Apostolisaucloribus probem? berent,qupd exsujlajnemiGrfleeiamcerner^ni aliquid
Scripsi nuper librum de Oplimo genera interpre- a se mutuari! Primum enini magnoruro sumptuum
landi, p.stendens illa de Evangelio : Ex JEgypla vo- «st, 524^1 infiuitsedifficuliatis, exemplaria habere
cavi filium tneum (Ose. xi, l);et: Quoniam Naza- oinnia. Denique et qui habiieiinl, et Hcbrseisermonis
.rwus vb.cabilur(Matth. n, 15,25); el : Videbuntin ignari sunt, magiserrabuni, ignoranies quise multis
.quem compunxerunl(Zach. xn, 10); el illud Apostoli: -veriusdjxerit. Quod etiam i sapieutissimo cuidam,
quw oculusnon vidit, necauris audivil, nec in cot ho,- nuper apud Grsecos accjdit, ut inierdum Scripturse
fiiinisas,cenderunl,qumprwparavil Dbtninus diligenti- sensum relinqtiens, uniuscujuslibet [Al. uiiiuscijjus-
i>u.sse (Cor. i, 19); cseleraque his similia, in lle- que] interprelis scquerelur errorem. Nos autem qui
brsepfum libris inveniri. C.erte Apostolus et Evange- Hebrseselinguse saliem parvam habemus scienliam,
. Ustae,Sepluaginta interpretes noverant. Etunde eis ct Latinps nehis uteumque sermo non deest, el de
hoc dicere, quod in Sepluaginta non habetur? Et C aliis magis possumus judicare, et ea qn;e ipsi intel-
Chrisjus Dominus npsler, utriusque Teslamenti con- ligimus, in nostra lingua exprimere. >
.ditor, in Evangelio secundum Joannem : Qui credit, 29. Ex Ptolog. in Job. -r Transib.Qadlibruni Job,
.523 inquit, in me sicut dicit Scriplura, flumina de quem post Sepiuagiiiiainierpretijmedilionem, quara
.venlre ejus fluent aquw vivm (Joan. vii, 58). Uiique Origenes obelis, asleriseisque dislinxil, ante annos
scriplum est, quod Salyator scriplum esse lestalur. plurimos Lalino sermoni datum, cum rursum juxla
.Ubi scriptum est? Sepluaginta non habent, apocry- ipsum Hebraicum verterem, sic loculus sum : c Co-
pha pescil Ecclesia. Ad Hebrseosigitur revertendum: gor per singulos Scripturse divinse libros, adversa-
undc et Dominus loquiluf, et diseipuli exempla prsc- riorum respondere maledictis, qni inlerprelationem
sunmnt. Hspc pace velerum Ipquor, el oblreelatori- meam, reprehensioiiem Septuagiuta interprctum
bus jneis laiUtim respondeo, quj caiiino denle me criminanlur: quasi non el apud GrsecosAquila, Sym-
rqduiit, in publico delrahentes, legentes in angulis, machus el Theodotion e vel verbum e verbo, vel
iidem el accusatores et defensores, cum irt aliis prfi- sensum esensu.velfex ulroque coromixlum et me-
benl, quod in me reprobant, quasi virlus et viliutn die lemperalum genus translationis expresserint, et
non in rebus sit, sed cum auciore muletqr. Cselerum omnia veieris Inslrunienli volumina Drigenes obelis
inemiiji edilionem Sgplijagiuta iranslaiprum plini D asleriscisque distinxerit: quos vel addilos, yel de
de Graecoemendatam fribuisse me np.siris, nec ini- Theodotioije sumptos, translalioni anliquse inseruit,
niicum debere exisliroari eorum, truos. jii conyentu probaos defuisse quod additum est. Discant igilur
fratrum sejnper edissero, Et quod nunc D^BREJAMIM obirectatofes roei recipere in toto, quo.din partibus
id est, Verba Dierum, imerpretatus sum, idcirco feci stisceperuiit, aut inlerpreialionem meam cura astc-
ut in.extricabiles moras, et silvam nominum, quae riscis suis radere. Neque enim fieri polesi, ul qtios

a Majfiianseushic
exqpla, cum diu antea ipsam
Prsefationem excudens lonip suse editionis primb,
hanc iectionera ipse improbasseti Ccrte qiiocl Vic-
lorius quoque uolat, Eras.raijm casljgans, hexqpla
quatuor editionum esse ijbn pptuwunt; seJieiraj)/a.
Repositse a nobis iectioiii niss. 'suitragHnlur.
b Anligenidiscaniorjsdiscipiilu.s.cui, cum PKum
jn caiiendbTpopulb prbliaretur, "dixit Antrgfenide9,
mjfti canc et Musis.
c Voces iv e%ui:ipis.
liie omismt Mari.iangeus,qijas
probaveral aiiiea iii'ipsius Prsefalionis edilibne, et
Victorius ipse repqiiendas ostenderajj..
d Hic. Apqilinaris Labdieenus fest, quem expresse
nqlat sub libri liuj'ijsfinem.
e Irii 'aniiquiss.'yaiicaiib PalalinQ iiis. n. 24, vel
verbo, vel sensu, vel exutroque, e\c.
453 APOLOGIAApVEPiSUS LJBJIQS RUFINI. 4S4
plura jntermisisse a perspexerint, np^neosdem elja.ni i^ slra lacerari, qui malunt eonteronere, vicleri pr$-
in quibusdaro errasse fateantur : prsecipue jn Job., clara, qijaiij discere, Perversissinii honiines : napi
cui si ea quse sub asteriscis addila sunl subji-axei-is, cnni iiovas semper expeian.t voluplales, e| gulse co-
pars. rnaxima dctruncal)ilur, Et hoc dujntaxat a.pud ru.mvicifia maria non suffipjant, cur in solo studio
Grsecos. Caiieruoi apud Latinos, aiite eam iransla? Seriptttrai-pm veteri saporp cojitenli gunt ? Nec boe
lionem, quamsub asteriscis elobelis iiuperedjdjinus, dicp quod prsecpsspres meos ipOrdeani, aul quid-
septingenti ferme apt octingenli versus desunt, u( quam de his arbitrer delrahendum, qiiprum iransIqT
decuriatus etlaceralus, corrosusque Jiber fcedilaieni tiftiie.JTJdiii.gentissime emepdatam olinji mese linguse
sui publice !egen(ibus prsebeal. > Et posl niulta liqiniiiibiis (3edi : ,sed quqd aliud sil ip ecclesiis
quai studio brevitatis prselereo, hsec in flije 525 Chrisli ci^edenlium Psalmos legpre, a|iud Juda?is
subjuijxi: i Audiant quapropler caijes mei, jdeireo sjngula yerba. caiumniiinjibus respond.ere. »
me in lioc voliimine laborasse, npn ul interpretar "51,Ex, Prolqcjq in libb. Sql.omonis.T- Saloinpiiis
lionem antiquaro reprehendcrem, sed tit ea qpse in etiaiu liliros, qups olijii jgxla Septiiaginta addi|is
illa, aul pbscura suiit, aut omissa, aut per(e yitiq pbelis et asterispis in La.tinuni yerlerqpi, px Hebrriicp
scriptorujn depravata, manifestiora nostra jnterpre- (rajisfercqs,, et dedifians sai>ci.isepiscopis Chroroa-
tatipqe fiereni, qnj et Hebrseum serpjqneri) ex par|e B . tjfi et Hpljpdoro, bssc in Prsefaiiijiiciilseirje"? (ine
didicimus, et in Latino pene ab ipsius iiicmiabujjs subjecj ; f Sj qui Septuagipia. inlerpretjiin magis
inler grammaiicps et rhetores et philp§Qph.psdejrjti ec}itipplacet, haljet pam a nobis pliij) §njjejid»^m.-.
sumus. Quod si apud Grsecps ppst Sepiuaginta edi- IJeque eniiji sic noya cudimus, ut veiera destrua-;
tionem, jam Christi Eyangelio coruscanle; Jjidseus mjjs. \
Aquila, et Syramachus ac Thefidotiqjj 'udaizantes 52. jga; Pwlpg, in /sfliam.-T-Veniani et ad Isaiaiji,
hsereticisunt recepti, qtii roulia mysteria. Sjlvatorjs, et pa,rtem RrplQgi ejns super S.eptuagjnja interpre-
subdpla interpretatione celarijni, e( lampn in Hexg- latippe subjnngani' Qnenj cuiii niagis pyapgelistjiin
plis habeutur apud Ecclesias, ct expl&nantijr ab ee- quam prqpjietam dic.ergm, ep guocl U.niyersaCbrjg(i
clesjasticis virjs : quanlq roagis ego Christianus, de Eccjesise mys.tprja Sjc ad jiquidiim,persecutus es.set,
parenlihus Christianis natus, ct yexjlium crucjs jn u{ non de futurp yi]ticin£|rj, sed d.e prseteritis histp.i
mea fronte ptjrtans, cujus sludiuro fuj( omissa repe-r riara lexere cre.flere.((ir,efjam ho.c a^didi:» TJnde,
tere, depravata corrjgere, et sacramenla Ecclesise, cpnjicip nqlpisse (upc temppris Sppiuagiijta intpr-
puro el fideli aperire sernione, vel a fasiidipsis, yeja pretes, fijjei suai sacramejjla pprspicup Elhnicis pro-
malignib lectoribus non debeo reprobaril > . dere : ne sanetuij\ caniljiis, et margaritas porcisda-
50,Ex Prologo in Psalterium.-T-PsaUeriunjguoque < G rent.c Quae cum hanc edjtionem legeriiis , ah illis
quod cerle eroendalissjniuni juxla Septuaginta jp- animadvertotis abscpiidita, Nec ignprq qua.nti jaljo^
terpreles noslro iabore dudum Roma suscppit, rur? ris sit, Prppheljis jntelligerp., ijec fapile quejnpiam
giimjuxia Hebraicum verteiis, Prsefjitiqne raunivi, et ppsse judicace de inierprelaljpne, nisi intp|Iexerit
sic in parfe prologi suro locuius : t Quia igitur ijur apte qpse legej-ji. IS*QS qupque patere jiiorsjbug plur
per cuni Hebrseo dispulans, qtisedam pro PftjiJJno rijnorum,qui stimpliiqte invidia, gupd COnSgqujXifiU
Salvatore do psalmis lesiimohia prqtulisii; yolgnsT valent, despiciupl. Scieps gi-gcjet prijdeps in flanj-
que jlle le b illudere, per sermones pene. sijigqlos mam mittp manuiii. Et niljiloiiiiiius a fastidiosis ie-
asserebat, non ita haiberi in Hebrseo, ut tu de Sppjpa- clpr|bus hoc precor; ut quomodp Grscci pqst 527
ginta interpretibus opponebas, stqdipsissime posj,u- Septuaginia (ranslalpres, Aquilam el Symmachuni
lasti, pt post Aquilam, Symjhachum, et Thepdotip- et Tbeojlqiiohem legpnl vpl pb slijdjum dpctcinse
neni, novaih edi^ioneni Latinp serroppg (rausfgFr sqse, vel u( gepluaginta magis ex Goliijtioiie CfirnjTi
rem. Aiebas enim te magis iiiterpretjjm yarietate ihlelligant : sip et jstj salleni unum pps( prioresha-
turbari, et prp amoi^e quo laberjs, vel translatioiie, Ijere dignenlur interpre.jem, Legant priqs,, et pps(ea
vel judicio meo esse contentum. Unde |mpii)sus afe, djjspipiaijt; ne vjdfeanlur non ex judicjo, sed expdii
0 cui et qusenon possum, nogare non debeo, rursum P pfspspmptione, igporala fjanjpare. >
meobtrectatorum lalratibus tradidi, maluique le vi- 55, De Daniele. — De Daniele autem breviter re-
Tes potius meas, quani volunlalem in amicitia quse- spondebo, rae non jiegasse eupi pcppbetam, quem
rere. Certe confidentgr diqam, el mtiitps lipjqs ppe- sfatjpi in fronle Prqjpgi prophfstani esse pqnfe§sus .
ris tgsles Gitalio,mejiijiil, djimtaxaflseienteiii^^B sum, sed quid Hebrsei dicerpnt, et quibus argumen-
de Hebraica veritate mutasse. Sicubi ergo editib lis suam nitej^entur prpbare senlentiarn, voluisse
mea a veteribus diserepat, interrpga quenilibet He- mpnstrsire, et Trtppuisscs lectorgjn, ecplpsias fibnsli
bi^sepruin,e( liquidp pervidebis, me ab semulis frp- hunc propheiam juxla Theodotionem Jogere, el uon

a Idem ms., queroadmodum et in ipsa prsefatione
Martianaeus,susceperinl, minus bene.
b Codex Regio-Vaiic. uuin. li,ille teeludere.
c Marlian. in ipsius Prologi edilione, cui el quw
possum negare non possum, rursum, etc. Vetus edit.
cui concinit alier Reginse cod. 1286, cui quw pos-
sum debeo, et quw non possum, etc.
d In Vet. edit., dumlaxat sententia.
s Marlianseus qui, cunt sanctse feminne Paula el
Eustocbium compellenlur, atque ipse etliam in ipsa
pra;faiionfe,quw legerit.
453 S. EUSEBII HIERONYMI 456
juxta Septtiaginta Iranslatores. Quorum si in isto A . post Septuaginta interpretes, Judseorum translaiio-
libro edilionem dixi multnni. a veritate dislare, el nes explanat et edisseriC Eusfebiusquoque et Didy-
reclo ecclesiarum Christi judicio reprobatam, non mus idem faciunt. Prselermilto Apollinarium, qui
est mese culpse qui dixi, sed feorum qui legunt. boho quidfem studio, sed tion secundum scientiam,
In promptu sunt quatuor editiones, Aquilse, Sym- de omhiumlranslaiionibus in unum vestimenlum
machi , Septuaginta , et. Theodotioriis :: eccle- pannos assuere coiiatus est, et conscquentiam Scri-
sise juxta Theodotionem legiint Danielem. Ego ptufse, nonex regula verilatis, sed ex suo judicio
quid peccavi , si ecclesiarum judiciiim secutus . texere : apostolici vifi Scriptufis utuntur Hebraicis :
sum? Quod autem refero, tjtiid adversum Susannse ipsbs apostolos et evangelistas hoc fecisse perspi-
historiam, et hymnum triuro puerorum, et Belis, cuum est. Dominus alque Salvalor ubicumque vele-
Draconisque fabulas, quse in volumine Hebraico ris Scriplurse meminit, de Hebraicis voluminibus
non habenlur, Hebrsci soleanl dicere, qui me crimi- pbnit exempla, ni est illud : Qtti credilinme, sicut
natur, stultum se sycophanlam probat. a Non enim Sctiptura dicil : Flumina de ventre ejus fluenl aquw
quid ipse sentirem, sed quid illi conlra nos dicere vivw.Et in ipsa cruce, ELI, ELI,LEMAAZABATHANI,
soleant, explicavi. Quorum opinioni, si non respondi quod inlerpfetalur : Deus meus, Deus meus, quare
in Prologo, brevitati sludens, ne non prsefationem, B ; me dereliquisti (Jban. vn, 58)? non ut a Sepluaginta
sed librum viderer scribere, pulo quod slatim sub- posilum est : Deus, Deus meus, respicein me,quare
jecerim; dixi enim, « De quo non est hujus tempo- me deretiquisti(Ps. xxi, 1) ? et mulia his similia. Nec
ris disserere. > Aiioquin et ex eo , quod asserui hoc dicimus quod Septuaginla interpreles suggille-
Porphyrium contra hunc prophelam mulla dixisse, mus, sed qubd apostolorum et Chrisli majorsit au-
vocavique hujus rei tesles Melhodium, Eusebium, ctoritas, 529 el ubicumque Septuaginta ab Hebrseo
el Apollinarium, qui multis verstium millibus illins non discordani, ibi apostolos de interpretatione eo-
vesanise responderunt, me accusare polerit, quare rum exemplasumpsisse; ubi vero discrepanl, id po-
non in prsefatiuncula contra libros Porphyrii scri- suissc inGrseco, quod apud Hebrseos didicerant,
pserim. Qui isliusmodi nseiiia consectatur, et Scri- Sicut ergo ego osiendo multa in novo Teslamenlo
pturse Hebraicse veritatem non vult recipere, audiat posila de veteribus libris, quse in Sepiuaginla non
libere proclamantem : 528 Nemo enim cogitur le- habentur, et hsec scripta in Hebraico doceo, sic ac-
gere, qnod non vult. Ego pelentibus scripsi, non fa- cusalor ostendat, aliquid scriptum esse in novo
stidiosis; gralis, noninvidis; sludiosis, non osci- Testamento de Septuaginta interpretibus , quod in
lanlibus. El tamen miror quomodo Theodolionem Hebraico non habealur , et finita contenlio est.
hsereticum et judaizanteni legit, et qualiscumque iG 35. Operis Cbitclusib.—Exquibus omnibus appro-
peccaloris chrisliani translalioriem fastidil. batur, et Septuaginta interprelum ediiionem quse
34. Qusesote, amice dulcissime, qui tam curiosus legenlium vetustate firmala est, ulilem 530 esse
es, ut etiam somnia mea noveris, omniaque quse per Ecclesiis, dtim ante gentes audiunt Christum venlu-
lol annos absque metu fulurse scripsi calumnise, in rum esse quam veniat; el cseleros interpreles non
accusationem vocas; utrespondeas, quomodojeorum reprobandos, quia non sua, sed divina volumina
prsefationes librorum nescias, quos accusas : quse transiulerunt, et familiarem meum id a Chrisiiano
quodam valicinio , fulurse calumiiise responderunl ; ei amico debere suscipere, quod magno sumplu sibi
implenles proverbium : i Prius antidotum, qnam a Judseis describere festinavit. Excessi Epistolsemo-
venenum. > Quid nocet ecclesiis nostra translatio ? dum, et qui conlra nefariam hseresim b j'am stylum
Magnis, ut scio, sumplibus redemisli Aquilse, et fixeram, pro me respondere compulsus sum, exspe-
Symmachi, et Theodolionis , quintseque et sexise clans tria amici volumina, et ad congeriem crimi-
ediiionis Judaicosiranslatores. Origenes luus, et (ne num ejus lola mente suspensus: nisi quod Icvius
forte queraris figurata te laude percussum) Orige- est, professum inimicum cavere, quam hoslem la-
nes nosler (noslrum voco ob erudilionfem ingenii, tentem sub amici nomine susiinere.
non ob dogmalum verilalem) in omnibus libris suis D
a Intelllgere ex hoc loco licet, quo animo S. Do- tia, ut contra Ecclesise judicium, hasce fabulas
(sic
ctor tum in prsefat. in Danielem, lum in procemio enim et verissimse historise interdum appellanlur)
explanalionis in eumderii prophelam, collegerii Ju- ipse argueret suppositionis. Vide Africani epislolam
daeorum et Porphyrii argumenta el cavillationes con- ad Origenem de hoc argumento, ipsiusque Origenis
tra Susannse, Belis, Draconisque hisloriam, nec non ad Africanum responsum, e quibus non pauca Hie-
hymnum triuro puferorum. Neque enim, quod aliqui- ronymus anlea delibaveral.
bus visum est, Rufini argumentis conslrictus, qmc b Puta Origenianara ; quam contra, non paucas
liabenlur infra lib. n Inveclivarum, hic demum pa- epistolas, sive libellos, perid temporis scripserat, ei
linodiaiii recantat; aut in ea fuit aiiquando senten- plnres in dies cudere meditabatur.
»S7 APOLOGIAADVERSUSLIBROS.RUFINI. 458

a
LIBER TERTIUS,
YEL ULTIMA RESPONSIO S. HIERONYMI ADVERSUS SCRIPTA RUFINI.

531 *• Acceptisab ipsb Rufino libris Invectivar. j^ quod magis accusari velim, quam accusare, el pati
respondet.—Leclis lilleris prudeiuise tuse, quibns in injuriani, quam facere, sciens prseceptnm ab Apo-
me inveheris, et laudatum, quondam luum, qnem stolo : Non vosmetipsosulciscenles,charissimi,sed date
verum collegam loquebaris et fratrem, nunc libris locttm irm; scriptum est enim (Deut. xxxn, 55): Mihi
ad respondendum provoeas, lerresque criminibus, vindicla, etego retribuam, dicit Dominus. Sed si esu-
intellexi illud Salomonis in te esse completum : ln rierii inimicus tuus, ciba illum : si silierit, polum da
ore slulti bactilus contumeliw(Prov. xiv, 3). El, non illi. IIoc enim faciens, carbones ignis congeressuper
recipit fatuus verba prudentiw: nisi ea dixeris, quw capul ejus (Rom. xu, 19-21.) Qui enim seipsum vin-
versantur in corde ejus (Prov. xvm, 2). Et Isaias : dical, ultionem Dotnininon meretur.
Fattiiis, inquit, falua loquetur, et cor ejus vana intel- 2. Apostoli salvis amicitiis dissenserunt. — Et ta-
liget: ut compleatiniquilaies,el loquatttr contra Deum men antequam respoudeam epislolse tuse, expostu-
mendacium(Isai. xxxn, 6). Quid enim necesse fuil lare lecum libet, c vetutissime roonachorum, bone
accusationis voluraina mittere, et maledicla proferre presbyter, imiialorChrisli, fratrem tuum poies occi-
in mediiim; si lu in ultima parle epislolae, b denun- dere, quem si lanium oderis, homicida es ? Hoc a
tiata morte me delerres, ne audeam respondere cri- Salvalore didicisti, ut verberanli maxillam, pra-be-
rninibus, immo laudibus luis? Eadem quippe et prse- B resel alteram? Sic ipse respondil percussori suo :
dicas el accnsas, et de uno fonte dulce amarumque Si male locutussum, leslimonittmperhibede malo : si
procedil. Unde obsecro le, ul verecundiam etjiudo- bette,quid mecwdis(Joan. xvm, 15)? Morlem mina-
rem, quem a me exigis, prior exhibeas; et qui men- ris, qiiain et serpenlesinferre possunt. Mors omnium
dacii alierum crimiuaris, desinas ipse mentiri. Ego est, homicidiuin pessimorum. Quid enim? nisi lu
niilii scandalum f.tcio, nec accusaior inlerim tui me occideris, ego immortalis ero? Quin polius
sinn. Non elenim considero, quid lu merearis, sed habeo graliam, quod facis de necessiiate viriulem.
quid me deceat; et Salvatoris eloqnium pertimesco Nonne et Aposioli salvis inter se amiciiiis dis.sense-
dicculis : Qui scandalizaverit unum de pusillis istis, rnnl; cum Paulus et Barnahas propler Joannenj,
qui iti me credunt, expedit ei, ut suspendalurmola asi- cognomenlo Mareum, sioniachati sunt, etseparavit
naria in collo ejus, et demergaturin profuiidum maris eos navigatio, quos Cbrisii Evnngelium copulabat?
(Marc. ix, 41). Et, Vwmundo ab scandalis. Necesse Nonne idem Paulus in faciem Cepbse restitit, quod
est enim ul veniant scandala; sed vwhomini per quem non reclo pede incederet in Evangelio? Et tamen
scandalum venit (Matih. xvm, 7). Poteram el ego in prsecessorem suum et columnam Ecclesise vocat, et
le falsa congerere, et dicere me, vel audisse, vel exponil d cum eo prsedicaiioiiem, rie in vacuum cur-
vidisse, quse nullus notat, ut apud ignorantes impu- C reret, aut cucurrisset. Nonne in religione eiiam
denlia veritas, et furor conslantia puiaretur. Sed liberi a parenlibus, et conjiiges a mariiis salva pie-
absit ul imitalor lui sim ; et quod in te reprehendo, tate dissenliunl? Vos si ita habeiis, ul haberaus, cur
jpse faciam. Ille louuatur spurcilias, qui potestspur- nos odisiis? Si aliter creditis, 533 quid vuliis occi-
ca commiitere : Malus homo de malo cordis ihesauro dereV An qui a vobis dissenserit, occidendus est?
proferl ea quw mala sunl. Ex abundaniia cordis os Teslem invoco Jesum conscienlise mea?, qui el has
ioquiiur (Matth. xn, 55, el Luc. vi, 45). Habeto in- iilleras,.el luam epi.-tolamjudicaturus esl, me ad
leriin lucrum, quod amicus quondam luus nunc 532 commonitionem sancii papte Chromalii voluisse re-
accusalus, lurpia tibi non vult objicere. Et hoc dico, ticere, et finern facere simuliatum, et vincere in
non quod accusalionis luse gladios pertimescam; sed bonomalura; sed quia niinaris interitum, nisi tacuero,
a Edd. Marlian. et Vallars. hic habent titnlum : rem satis habet explicalam. MARTIAS.
lncipit ullima responsio Hieronymi presbyle.riadver- b Delata, ut videtur, accusatione ad
sus scripla Rufmi presbyleri. EIMT.—Hieronymi pres- Unde iufra, Terres me gladiis tuis, el Magislralum.
uccusaiionem
byteri. in inss. cxemplaribus S. Audoeni Rolhonia- nonjam ecclesiasticam,sed tnbunalium comininaris.
geusis : Incipil adveisui eos (libros) posl leclionem c Veiustissimemonacliorum.Non venusiissime,scd
ultitna rcsponaio. In Corbeiensi codice : Hieronymi
vetuslissimelego in eiinciis inanuscripiis : erai s-ii|iii-
presbyteri udversus scripla Rufini presbyteri inveclioD dein 11011
incipii. Cluniacensis el Navarricus legunl isia lan- id est a veniisius moiiachus t.ulinus, setl veiusius,
annis. MARTIAN. — VicitiriusAllamen
quam epNtolain, sive Iibrum prolixnm separainin a piimis
superionbiis; et hanc relinent epigraphen : Epistola anteiiutim, elc., iuin venastismneMonachorum pro
Hieronymi advetsus Rufinum piesbytetum Aquileun- veluslissime;; quam tamenleciionem prubat.
sem; vel Hieronymusacl Aleiiumscribn adversus Ru- d Voculascum eo hic Vielorius reposuit ex Pauli
finitin. Ex his oiiiiiibusverum tiiiilum operis separa- lesliinoiiio, Cotituli cuin illis Evangelium, quod prte-
viinus, falsa de Aleiio amputantes : aigtiiiieiiuim dico in genlibus, elc.
aulem Erasmi iniegrum relmquere visuiu est, quia
PATROL. XXIII. 15
|§9 S, EUpeij WPQNtp 460
responderfe compellqr, ne yidear tacendo crimeti t\ leero de cubiculo fratris Eusebii furalus est episto-
agnoscere, et lenitatem meam, malse conscieniise lam laudalricem luam? Cujus artificio, et a cujus
signum inlerpreleris. mi.iiislrisi.n sauclse Fabiolse hospitio, etviri Chris-
5; Epistolw Rufini verba. — Hoc est verum di- liani et prudentis Oceani, inventus estcodev, quem
lemma tuuni; hon ex dialeelica arte quam nescis, illi niiroquani viderant? An idcirco te exislimas in-
sed ex carnificum officinael mediiatione prolatum. nocentem, si quidquid tuum est, in alios conferas?
Si lacuero, criminosus ero: si respondero, maledi- Quicumque le offenderit, quamvis simplex, quam-
cus. Tu me ergo et prohibes, et cogis ad rcsponden- vis innoxius sii, illico criminosus fiet? habes cnim,
dura. Tn quo ulrumque moderabor, ul et objecta per quod Danaes est victa pudicitia, quod Giezi ma-
diluam, et ab injuria leroperem. Quis enim eum gistri prsetulit sanciitati, propter quod Judas tra-
non time.it, qui est paratus occidere? Sequarque didit Doniinum suum.
vesligia proposilionis luse, servans csetera illis eru- S. Non probat accusalionem Christiani in Chris-
dilissimis libris, quos antequara legeram, conlulavi. lianum. Defeitdil Eusebium Cremonenscin. Errores
Dicis t te accusalionem ineam ad eos (antum misissc, libri Periarchon. — i Videamtis tainen qnid meus
qtti nieis yerbis lsesi fuerant, el non ad plures: quia necessarius de scliednlis luis, necduiii emendatis, et
non ad oslentalionem, sed ad sedificalionem Chris- B nondum ad puruindigestis, lalsaverit : el ob id faci-
tianis loquendum esl. > Et unde, oro le, librorum lius ei falsaise fuerini, quod aul nullus cas baberet,
tuorum ad nie fama pervenit? Quis eos Romse? quis aiit admodum pauci. * Et anie scripsi, et nunc ea-
in Italia ? quis per Dalinalise insulas disseminavit? dem, Deo audiente, proleslor, roe non approbasse
Si in scriniis luis et amicorum luoium latebanl, ad accusaiioiiem ejus, nec cujiisquam Chrisiiani in
uie quomodo mea criinina pervenerunt? Et audes Chrisiianum. Quid enim uecesse csl, in multorum
dicere te non ad ostentationem, sed ad sedilica- scandala ruinaniqiie proferri, quseseeretoaui corri-
tioneni quasi Christianum loqui, qui de sene senex pere valeas, aut einendare ? Sed quia unusquisque
tanta confingis, quanla non diceret de latrone homi- vivit sloniacho suo : et amicus non staiim domintis
cida, de scorto meretrix, scurra demimo? Qui par- est allerius volunlalis: sicut accusaiiunem eiiam
turis mibimontes criminuro, el giadios quos defigos vcram reprehendo, sic falsilatem schedularum in
[ Al. designas ] in jugulum meum, lanto anle teiu- saiicto viro non suscipio. Quid enim 535 bomo
pore exacuis ? Idcircone a Cereales el anabasii lui Laiinus de iiiterprelalione Grseca poluit imnuitare?
per diversas provincias cucurreruni, ul laudes roeas Aul quid subtraherct, veladderelin Ubrisirepi'kpyS>v
legcrent? Ut paiiegyricum luum per angulos et pla- ubi sie contexta sunt omnia, et alterum pendet ex
teas, ac muliercnlarum texlrinas retiiareni? H.cc Ij altero, ut quidqoid lollere vohieris, vel addere,
esl lua illa sancta verccundia, bsecsedilicatioChris- quasi pannus in vestimento slatim appareat ? Qtiod
tiana; sic modeslus es, sic pudens, ul caiervatim de ergo me mones, ipse facito :-paululum salteni hu-
occidenie venientes, mihi tua maledicta narraverint: mani, si non Christiani pudoris assume, ne despecta
iia memoriier ei consenlanee, ut ego cogerer 534 el calcata conscienlia lua, verbis lepurgatum puies,
non scriplis luis, quse necdum legeram, sed scrip- qui rebus urgeris. Si Eusebius auro redemit ine-
lortim respondere opinionibus, et volanlia tolo orbe mendalas schedulas, qtias falsarei, tti profer tuas,
jacula falsitatis, clypeo veriialisexcipere. ^quse falsalse non sinl: et si probaveris nihil in cis
4, Epiphanii epistolam (ttratus est monacltusRu- hsereticum, tuuc ille crimine lenebitur falsiialis.
fini ininisler. — Sequilur in epistola tua : i Noli Quamvis mules, quamvis corrigas, caiholicas « non
niullo auro rcdimere. notarium meum: sicul amici probj-ibis.Si enim error esset in verbis, aul in pau-
tui de mejs mpi 'kpyS>v scbedulis, nondum emen- cis sensibus, possenl detruiicari mala, et bona pio
dalis, nonduni ad piiruin digestis, fecerunl: ut faci- his reponi. Ubi autem lota disputatio sequaiis est:
lius falsare possent, quod aul nullus liaber.et, aut ut uiiiversse ratioijales creaturse, qusepropria voltin-
adinodum pauci. Giatis a me missui)) suscipe codi- lale corruerant, in unum posteareverlantur staturo :
ceiii, quem cen.su magno cuperes comparalum, > D ut rursum ex eodem principio aliae sint ruina;; quid
Non tepudel b procemii? Ego auro redimereiiinola- Isabes emendarc, nisi cuncia muiaveris? Qu»d si
rium tuum? El quis talisac lantus est, ut audeat facere volueris, j'am non libros alienos inlerprela-
cum Crceso et Dario pugnarc divitiis? Ut subiium beris,, sed condes luos. Hoc,auiem cujusmodi aigu-
Demaratum, et Crassum n.on pertimescai? Usque inenlum sit, non. inielligo. Quia, d inquit, inenien-
adeone ohdurasli froiitem ut mendaciuin ponas spem datoe, etnondum ad purnm digestse eranlschedulae,
tuam : e.t existimes te protegi posse. mendacio, et idcirco faeilius ab Eusebio falsalse sunt. Aut ego
quidquid finxeris libi credenduni pu.tes? Qtiis Bethr tardior suni; attt niihi satis fatuunj elobtusmn vide-

a Dedticjl,Vicloriiis iionien a Cereris fabula, quso
raptam Proserpiiiaiij iiliam, ubitiue, eiiam apud in-
ferospersecuia dicitur. Anabasios aiitero, quod cu.rri-
bus.aul eqtiis coiiscensis veloces essetit, ab uvuSuais
Graecoverbo, quod conseensiim signilicat.
b Erasrous parwnii reposuit, quod est, lemulenta;
dcbaccbationis e Grsecavoce xupotviu: salis arguie.
c Scilicet schedulas. Marliariajusauicm post Eras-
inuni babet Galholica.
d Viclorius, inquis, pro inquit, ut sermo sil ad
Ruiinum.
461 APOLOGIA ADVERSU^ LlDROS RUFINI. i&
lur. Si noiidum emendatse, nec ad purum digestse jA dicis, ferulas adhibeo, neque athenogeronla ( Senem
eranl schedulse, error earura non Eusebio impiila- discipulum ) meum scutica, et plagis litteras docere
bitur, sed morse etlardilatf luse, qui emciidare ees- coniendo; sed quia fulmen [4/. flunien] eloquentiae
sasti. El in eo solo eril ille cnlpabilis, quia scripla luse, atque doclrinse omnes Iractaiores ferre non
tua ciio disseminavit in vulgus, qnae lu paulalim possumus, et ingenii acumine perslringis oculos
emendare decreveras. Sin auiem, ul tu vis, eas fal- noslros, itilanlum ut omnes 537 lu°S invidos pules,
savit Eusehius: qtiid causaris, alque praelcndis ine- cerlaiim opprimere le cupimus: ne si semel in scri-
mendatas, el needum ad purum digestas in publicum bendo obiinueris princjpatum, el in eloquentise arce
prorupisse? Et emcudalse enim, et non emeudatse steteris, cunctis nohis qui aliquid scire volumus,
similem recipiunt falsilaiem. Nullus, iuquis, eos lja- rauiire non liceal. Ego philosoplius, rbelor, gram-
bebat libros, aut admodum pauci. In uno sermone maticus, dialeclicus, Hebrseus, Grsecus, Latiuus,
b Irilinguis. Hoc modo et lu
quanla diversilas! Si iiullus eos habebat, cjuproodo bilinguis eris, qui lan-
apud paucos eraul? Si pauci habebant; cur nullum tam habes Grseci Lalinique sermonis scjentiam , ut
habuisse meutiris.? cum autem dicas 536 apud et Grseci te Laiinum, et Latini te Grsecum puleiit:
paucos fuisse; et te ipso confitenle subversum sii, et papa Epiplianius izevzuylwzzos[^s.nevzuyluaaos]
quod nulljis habtierit, ubi est illud, quod quereris, R] quia quinque linguis contra te et Amasiuin tuum
auro redemptum notarium luuiu? Dic noroen notarii, (Origeiiem)loquitur. Simulqueadmiror,qua temerila-
quantum auri daluni sit, ubi, per qtiem, aut cui tecontra taniarum ariium virum audeas dicere: 1Tu
daluro. Utiqtie prodilorero tuuro abj"ecisli a te [ A/. qui tot disciplinarum oculis vigilas, quomodo venia
ante ]; et lanti lacinoris reum a luo consortio se- donandus es, si erraveris, et non perpetuo pudoris
parasti. Vide ne magis illud verum sit, a paticis illis sileniio contegendus? » Quod cum legissem, et me
amicis tuis, et Eusebio el cseteris daia exemplarla; pufarem alicubi in sermone Iapsum (qui enim (Jacbb
quse ila ii.iter se congruunl, atque consenliunt, ut 111,2) in verbo non peccat, iste perfecius esl), et suspi-
ne puncto quidem alterum ab altero differat. Deinde carer eum aliquid meorum prolalurum esse vitiortim,
cujus prudentioe esl, dare exemplar aliis, qund non- subiio intulil: 1 Anle biduum mihi, quam proficisce-
dum emendaveras ? Scriptse ad pururn non erant relur barum bajulus, in manus venerunt, quse in me
schedulse; ct emendandos errores luosjam alii pos- declamasii. 1 Ubi esl ergp, quod minaris, et dicis,
sidebanl. Sentisne non hserere inter se mendacium ? c Quomodo donandus es venia, si erraveris, et 11011
Et quid libi in arliculo lemporis profuit, ut episco- perpetuo pudoris silentio conlegendus? 1 Nisi forte
poriim senleniias subteriugeres, patere discussum, prse anguslia temporis potuisti ea in, ordinem dige-
eliuis te verbis redargui? Ex cjuoapparetjuxta in- (C rere: aul aliquem de erudilis conduclurus eras, qui in
clyti oraloris (Cicerbnis ) elogium, te volunlatem. opusculis raeis gemmarum efoquenlise tuae orna-
Iiabere menliendi, arlem fingendi non habere. menta perquireret. Supra scripsisli: i Graiis a me
6. Comparareet emere quid differant?—Sequar missum codicem suscipe, quem sensu magno cuperes
ordinem epistolse, et ipsa, ut locutus es, verba sub- comparatum,, et nunc Iiuinilitatis prsesiigiis loqueris.
neciam. 1 Eloquentiaro, ut dicis, tuam, et in Pra> Imitari le volui [Al. volui]; sed refestinanle eo, qui
falione mea laudasse me fateor; et etiam nunc lau- ad te remeabat, malui paucis ad le, quam ad alioj
darem, nisi tu eam contra Tullii lui senienti.ara, pro tuis maledictis latius scribere. Et inlerim audac
niulla j*aclanlia faceres odiosam. 1 Ubi jactavi terc fnieris imperitia lua. Semel enim eonfessus es,
cloquenliam roeam, qui eiiam a le laudatam non dic.ens: 1 Superllua libi reprehensio fuit in paucis,
libenter accei>i?'An hoc dicis, quia nori vis subdola quse professa nobis habetur in omnibus. » Nec re-
prsedicatione palpari? Aperte accusaberis, ut qui prehendam, quod cbmparatum codicem, pro empto
laudantcm respuis, sentias ciiininaiilem. Imperi- posueris: cumcomparalio sequalium sit; emptiopre-
tiam aniem luam, non lam stultus eram, ul repre- lii annumeraiio : el refestinante eo,qui ad le remeabat,
lienderem; quam nemo potest fortius accusare, sordidissimoeelocutionis irepLaaoloyi.u.Tanlum sen-
quam.tu ipse dum scribis. Sed volui ostendere con- jj sibus respondebo; et le d nequaquam solcecistam,
discipulis ttiis, qui lecuro non didiccrunt litleras, ac barbarnm, sed 538 mendacem, subdolum, int-
quid per triginta annos in Orieijte profeceris : qui, pudenteni esse convincam.
avyypufev uypup,u.uzos(scriptor illilteralus), proca- 7. JJI Prm(atione iibri nepi 'kpy5>v.— Si ad me
ciiaieni, diseriitudinem,a -et maledicere omnibus, tjinlum epislolam scribis, ul me commoneas, et
bbnse conscientise signum arbitraris. Nec libi, ut emendaium velis, ne cseteris scandalum facias, et

a Ex Terlulliano suroptnm, qui lib. adversusller- Grsecuset HebrseusChaldaicaverba dedisti,

lnogenem cap. 1: Homo, inqnit, in smcttlo, et tiatuxa Jam sapiens, cupiensqueJesum
qubque hwreiicus, etiam turbulenius, qui loquacitatem
fftfundiant.exisiimet, et impudeittiam constantiam de- c Victorius fruiior ex mss. legit,
putet, et maledicere singulis officium bonw conscientim ridentis, acsiomachauiis. quse vox est ir-
judicet. Vid. lib. contra Helvid. siaiim. initio.
' b Au.ctor incerlus carminum in laudem Hiejj:o- d ldcm Victor., Ei te in omnibus
nyini: nequaquam solw-
cislam„ei.e.
Lingua Latina prius; sedadhac, mirabiledictu,
 i(& S. EUSEBH HIERONYMI 464
aliis fureritibiis, jugulentur alii : cur libros contra A tuis laudibus duxi indignum ? qtiia hserelicorum
me snribis ad alios, el legendos per satellites tnos frauduleniias et perjuria aperio sermone descripsi ?
toto orbe dispergis ? Ubi est syllogismus tuus, quo Quid ad le , qui et catholicum et veracem te esse
mfe irrelire conaris, et loqueris ? i Quem in lioc, jactas, qui libentius me acciisas quam le defendis?
a
magisler optiine, emendarecupiebas? si illos, ad Num mea defensio, accusatio ttia est ? Aut aliier
quos scribis, niliil deliqueraut; si me quem arguis, orlhodoxus esse non poieris, nisi me hserelicum
rioii ad me scripseras. > Et ego tuis respondebo libi comprobaveris? Quid tibi prodesl socielas mea?
sermonibus : Quem emendare cupiebas , magister Aut quse est ista prudentia? Accusatus ab aliis, ac-
indoete ? eosne, qui non peccaverant ? an rae, ad cusas alium. Ab alio appeteris; ei illi tergum obver-
qnem non scripscras ? Brutos pulas esse Iectores, tens, quiescenlem conlra le provocas.
et omnes non inlelligere prudentiam tuam, immo 9. Senes Rufinus et Hieronymus. Origenis laudavit
maliiiam , qua et serpens prudentior fuit cunctis erudilionem in adolescentia. — Testor mediatorem
bestiisin paradiso:ula me secreiam admonilionero Jesum, invitum me et repugnantem ad lisec verba
flagiles, quem publica accusatione perscqueris; el descendere [A/. respondere]; et nisi lu provocares,
non tfe pudet accusationcm luam Apologiam vocare? semper laciiurum fuisse. Denique noli accusare, el
Quererisqne cur opponam clypetiin pugioni tuo, et. B ego cessaho defendere. Quse enim est audienlium
tibi qnasi religiosulus el sanciulus personam humili- aedificalio, duos senes inter se propter hsereticos di-
tatis imponis etdicis: i Si erraveram, quare scribis gladiari : prsesertim cum ambo Catliolicos se videri
aliis , et non meipsum redarguis ? » Hoc ipsum in velint ? Omiltarous hserelicorum pairocinium, et
te relorquebo : Quidquid enim me non fecisse cau- nulla erit inier nos conlenlio. Eodem fervore quo
saris, quare nnn ipse fecisli ? Velut si quis pugnis Origenem ante laudavimus, nunc damnatunf tolo
aliquem calcibusque collidens, si resistere voluerit, orbe damneiiius. Juugamusdextras, animos copule-
dicatei : Nonne libi prseceptum est : Quite percus- mus : et duos (Theophilum et Anaslasium) Orieniis
serit in maxillam, prwbeilti et alteram (Mallh. v, 59)? atque Occideniis zpoTcutof&povs, alacri sequamur in-
Quid enim, bone vir, libi prseceplum est, ut me ver- cessti. Erravimus juvenes, emendemur senes. Si
beres; octilum mihi effbdias; et si paululum me fi-aler es, me gaude correctura. Si amicus sum, de
commovero, Evangelii mihi prsecepia caiiiabis. Vis convcrsione tua debeo gratulari. 540 Quamdiu
scire lotas [Al. lortas] arguliarum tuarum slrophas, inter nos jurgium Iuerit, videbimur reciaiu fidcni
et vulpecularum insidias, quse habilant in parietinis, necessitale ducere, non voluntale.Iiiimiciluunostrse,
de quibus Ezechiel loqnilur : Quasi vulpes in deserlo invicem nobis tollunt testiniouium verse poenilcn-
'C
Prophetw iui, Israel (Ezech. xm, 4)? Ausculta quid tisc. Si uniim credimus, si idem et volumus et
feceris. Ita me in lua Prsefatione laudasii, ut objice- nolumus (ex quo firnias nasci ainicitias, etiam Catili-
rcntur inibi laudes tuse, el nisi me alienum a lanto na lesialur), si hserelicos pariler udimus, et veie-
laudatore dixissem, hsereticus judicarer. Posiquam rem xque damnamus errorem, qnid contra nos
repuli criinina, id est laudes tuas, ct absque invidia tendimus, cum eadem oppugnemus , eadem defen-
tui nomiuis, respnndi criminibus, non criroinatori: damus? Ignosce mihi, quod Origenis eruditionetii
et studium Scriplurarum, anlequain ej"us hseresim
atqite ul me catholicum a te infamatus probarem,
iiivectus sum in hsereticos; irasceris, 1'uris,539 et plenitis nossem , in juvenili setate laudavi; et ego
liiculentissimos libros contra me cudis : quos quum libi dabo veniam, quod Apologiam librorum ejus
legendos et cantandos omnibus tradidisses, certatim cano scripseris capite.
ad me dc Italia, et urbe Roma, alque Dalmaiia 10. Ante biduum, quam ad nos Epistolam scri-
scripta venerunt, quibus rae laudator pristinus or- beres, iihellos meos in manus tuas venisse lestaris,
nasses prseconiis. el idcirco non habuisse spalium ex otio respondendi:
8. Purgavit hwreseos suspicionem.—Fateor, illico alioqui si mediiaius in nos paratusque dixisses, lul-
ad objecla respondi; et me nori esse hserelicum , mina jacere, non crimina videreris. El quis tibi
"
tfeiis viribus probare conaius sum. Misique hos credfel homini veracissimo, ut negotiator orienla-
ipsbs Apologise mese libros, ad eos quos lu vul- lium mercium, qui et hinc deporlala vendere ne-
neraveras; utvenena tua, noslra sequereiur aniido- cesse habebat, et ibi emere, quse liuc rursus adve-
tus. Ob hanc Culpam miltis mihi et priores libros, bcrct, biduum tantum Aquileix fuerit, ut raptim et ex
et receniem epislolam, plenam injuriarum etcri- teniporecontra nosdiclareepistolam cogereris?Libri
niiiium. Quid me vis facere, bone amice? Taceam? enim tui quos limasti per triennium, b diserliores
Videbor crimen agnoscere. Loquar ? Terres me gladiis siml ? Nisi forte non fuit imprsesentiarura, qui luas
tuis, et accusationem non jam Ecclesiasticam, sed emendaret nsenias : et idcirco omne iler diciinnis
Iribuiialium comminaris. Quid feci ? quidcommerui? luse, absque Palladis arle, salebris et voraginibus
in quo te lsesi? Quia me negavi hsereticum? quia me viliorum incidilur. Tam aperlum temporis menda-
a Anlea viliose erat si illi, ad quos, etc. coniextus indicat. Cseierinn sai/s infeliciler P.
b Fortasse seribendum est absque inierrogationis Manianseus intellexil, negoiiatorem hic abs Hie-
noia cum Viclorio ; sed prseierea cuni negandi, ut roiiymo ipsum Rufinuni dici, ejusque negotialiones
ojiinor, panicula, disertiotes non sunt; ut sequens et avariliam irrideri.
*6S APOLOGIAADVERSUS LIBROS RUFINI. 466
ciura est, ul non dicam respondere, scd Iegere bi- A proprii operis edidisse. Dic ergo et tu, a quo excm-
duo mea scripta non poiueris. Ex quo apparet le plar acceperis, nec mihi ad suhlerfugiendum 542
ill.im epislolam, aut pluribus diebu* scripsisse, ut crimen, niortuos aliquos noroines : ut cum aucto-
siyli ipsius elcganlia probat : aut si tumultuaria di- rem ostendere non potueris, illum [Al. alinm] pro-
ctio[A/. dictalio] est, nimirum te esse negligentem, feras, qui non possit respondere. Sin auiem rivulus
qui cum extemporalis lalissis, roedilalus delerior ille in luis scriniis fontem habet, quid sequatur,
fueris. eliam me lacente, non dubitas. Verum fac ab alio
11. Commentariorummos el regula. — Illnd attleni quolibet amalore Origenis, libri hujus titulum, et
quod lergiversaris , el dicis, le ea translulisse de aucloris vocahulum commulatum, cur hoc in Lati-
Grseco, quseego prius Lalino sermonetranslulerim, nam linguam vertis ? Videlicet ul tcstimonio Marty-
nou satis inielligo quid velis dicere : nisi forle ris, omnes Origenis scriplis crederent : prsemissa
adhuc Commeniarius ad Epbesios criminaris, et munitione lanti aucioris et lcstis. Nec libi sufficit
quasi nihil tibi super hoc responsum sit, obduras doclissimi viri Apologia^ nisi scribas et proprinm
frontis impudemiam: nec auribus obturatis, voces volumen pro defensione ejus : quibus per mullos
recipis incanianlis. Nus in Commentariis, el illis et disseminalis, luto jam libros nepi 'kpyS>vveriis e
aliis, et 541 uostram et aliorum sententiain expli- R Grseco, cl hos ipsos Prscfalione commendas, dicens
cavimus, aperie confitentes quse sunt hserelica, quse nonnulla in his ab bsereiicis depravata, quse lu de
catholica. llic est enini Commentariorum mos, et aliorum librorum Origenis lectione correxeris. Me
explanamium regula, ut opiuiones in expositione quoque laudas, ne tibi amicorum meorum quispiam
varias perseqnantur, et quod vel sibi, vel aliis vi- contradicat. Origenis Y.npvYu( prmconem) prsedi-
deatur, edisserant. El hoc non solum sanctarum in- cas, eloquentiam meam fers in coelum, ut fidem in
lerpretes Scripluraruin, sed ssecularium quoque coenum deprimas : frairem et collegam vocas, et
lillerarum, explanatores faciunt, tam Latinse linguse, imiialorem le mei operis confiteris. Cumque a me
quam Grsecae.Tu in libris itepi'kpyS>v,idipsum ob- translalas Origenis sepluaginta bomilias, etnonnul-
leudere nou potes. Arguet eniin te Pnelaiiuncula los tomos in Apostolum jactes, in quibns siccuucla
"tua, in qua polliceris, detruncalis malis, et quse limaverim, i ut nihil in illis, quod a fide caihclica
ab hsereticis addita fuerant, optima remansisse : ut discrepet, Lalinus lector invenial; nunc eosdem li-
qtiidquid ibi vel bonum, vel maluni dixeris, j'am non bros, hserelicos criminaris : el verso slylo, quem
ei imputetur, quem translers, sed libi qui inierpre- prscdicaveras, quia consortem putabas , accusas,
taius es; nisi forie hsereiicorum errorfes emendare quoniam [Al. additur modo] perlidise tnsecernis ini-
debueras, ei Osigenis mala proferre in mediiim. Sed C micum. Quis e duobus calumniator est marlyris?
de hoc, qnia nos remiilis ad codicem, ante tibi Ego qui illum dico hserelicum uoii ftiisse, nec
respondimus, quam tua scripla logeremus. scripsisse librum, qui ab omnibus reprebeiidilur :
12. Ridicttlosa res et ridiciila. Fides Romana an tu, qui volumen hominis Ariani, titulocommu-
prwstigias non recepit. — De Pamphili libro, non ri- lalo, sub nomiiie Marlyris edidisti ? Non libi sufiicit
diculosa, ut tu scribis, sed ridiciila mihi forte res ac- scandulum Grsccise, nisi illud et Laiinornm auribus
cidii, ul postquam Eusebii asscruerim esse, non ingeras, et iuclylum Manyrem lua quanlum in te
Pamphili, ad extremum dixerim, etiam me annos est translalione deformes. Tu qiiidem alia menie fe-
pliiriroos hoc putasse, quod Pamphili fuerit, el a te cisti, non ut me accusares, sed ul Origenis per nos
cxemplar hujus voluminis mutnaium. Vide quantuni scripta defenderes. Altamen scito Romaiiani fidem,
liineaiii cachinnos luos, ul eliam imnc eadcm inge- Aposlolica vocelaudaiam,isiiusmodi prsestigias non
raro. De tuo codice quasi Pampbili exemplar acce- recipere : etiam si Angelus aliter annuntiei, quam
pimus. Credidi Clnisliano, ct credidi monacbo : non semel prsedicatum est, Pauli aucloritate ntunitam
putavi tantum sceleris a le posse confingi. Postea non posse niutari. Ergo, fraier, sive a le falsatus
vero per inierprctaiionem tuam, qnsestione conlra est 543 1','er> ut mnlli pntant : sive ab altero,
Origenem toto orbe commota, in qnserendis exem- D c ul forsitan persuadere conabcris, et leroere cre-
plaribiis diligenlior fui, et in Csesariensi Bibliotheca didisti, hseretici horoinis avvzuyp.u ( opus) esse
Eusebii sex volumina reperi a 'kizoloylus vnip martyris, muta liluliim, et Romanam simpliciiatem
'Qpiyevovs.Qan: cum legissem, primum etun librum lanlo periculo libera. Non tibi expedii, ut per le
deprehemli, quem lu b solus sub nomine marlyris clarissimus martyr hscrelicus judicetur; ut qni effu-
edidisti, de Filio et Spiritu Sancto, in bonam partein dit pro Chrislo sanguinera, contrarius fidei Chrisli
plerisque blaspliemiis conimutatis. Et hoc vel Didy- approbelur. Dicpoiius, Inveni librum, putavi iilum
mum, vel te, vel aliiim fecisse nescio queni, quod martyris : ne limeas poenileniiam. Jam tc non tir-
tu apertissime in libris izepi'kpyS>v,fecisse convin- gebo, non quseram a quo acceperis : vel morluorum
ceris : maximecum idein Eusebius ! ut jam duobus aliquem nominalo, vel in platea ab ignoio honiine
(superioribus)libris docui) scribat Pampbilum, nihil le emisse dicito. Non enim damnationem tuam
a 'Aizoloyias vnip. Erasmns legit hsec Grscca sine b Veius edit. fori. verius, quem tusolum, id estii-
prsppo-iiione; Marianu.svero pro vnep , legit irepi, brum dtirotaxat prinitim.
qiiod lion invenltur in mss. codicibus. MABTIXW, <".Victoriiis vt fotsitan tu petsuadere, eih
467 S. tUSEBffflfeROjNYMI 468
quserjmus, sed convfersionem. Meiius est, ut iu ef-1A putaiis pessimis, quasi opiima remansisseconfcSbiis
ravfefis, quam ut Martyr hserelicus fucrit. interiiri es.eltfe in verseargnmentalionisappendi equuleo,ut
de prsesenti compede, utcumque erue pedem. In si bona diseris, lucrelieus comproberis \Al. com-
futuro j'udicio lu videris, quid ad mariyris contra te prehendaris]; si mala, stalim audias : Cur ergo
respoiideas querimonias. qtisemala sunt, in Prsefatione latidasli? Et non illud
13. De commentariiscalumnia. Apollinariusel Di- adjuuxi, quod tu callide simulas: Cur quse mala
dymiis diversi. -r- Proponis etiam libi, quod nemo eraiit, ad Latinorum notiliam translulisii? Malaenim
objicit, et diluis quod nullus accusat. Ais enim quod ostendere interdum non docentis e.-t, scd vetantis
in meis lilteris legeris : i Dic quis libi permisil, ut [Al. vitantis]: ut caveal lector, non ul seijuatur er-
interpretans quscdam auferres, qusedam mutares, rores; ui nola contemnat, quse iionniiiiqiiani ignola
quscdam adderes? » Stalimque libi ipsi respondes, miraculo sunt. Et audes posl lisec dicere, quod ego
et contra me loqtieris : i En libi dico : Qtisesoquis auctor talium scriptorum sim : lu aulem ul inler-
permiserit, Ul in Commentariis luis, qusedam de pres, in quibus emendare aliquid polueris, plus ege-
Origene, qusedam de Apollinario, quscdam de le ris qiiani interpres; in quibus non polueris, soluni
ipso scriberes, el rton de Origene loliim, aulex le, interpres fueris. Recte ista dieeres, si libri lui nepl
aul ex alio? >Inierim in le dum aliiid agis, crimeti rj 'kpyS>vPrsefaliunculam non haberent. Quod ei Hila-
foriissimum prodidisli, et oblitus es veteris pro- rius in transferendis ejus Homiliis fecit, ut el bona
verbii: Mfendaccsmeniores esse debere. Dicis enim et mala nOn inlerpreli, sed stio impularenlur au-
nie in Coihmenlariis meis, qusedam de Origene, clori. Si non dixisses, ampulasse te pessima, et op-
quEedam de ApollinariO, qusedam ex riie ipso po- lima reliquisse, utctimque de lulo evaderes. Hoc est
suisse. Si ergo Apollinarii sunl et Origenis, quse quod destruit. sirophas ingenioli tui, ct le hinc 545
sub aliorum nomine posui : quOmodo in libris luis inde conslrjctum evadere non sinit. Nec intantum
mihi crimen inipingis, quod quandb scribo : tAlius abutare simplicilate lectoris : et sic omnes qui tuam
hoc dicit; Quidam sic suspiealur; > alius ille, et scripturam leciuri suht, bruios puies, ut cum vul-
quidam, ego siin. Inter ApoHinariurti et Didymum nera putrescere sinas, sano corpori le imponere
explanalionis, styli, et dcgniatura magna divcrsitas einplastra non ridcanl.
est. Cuin in uno capitulo divcrsas pono senlentias, 15. De resurrectione. De carnis resurrectione quid
nurii conirarios sensus sequi credendus sum? Sed sentias, jam in Apologiatua didicimus, i Nulloniem-
Jisecalias. broampulalo, nec aliqua parie corporis desecta. >,
14. Quid damnel iti translalione libri rcepi'kpyS>v. Haecest tuse simpliciiatis pura et aperta confessio,
Origettisinterpreies. — Nunc quscro a te : quis libi C quaro ab omnibus Italise episcopls asSeris esse sus-
objecerit, quare de Origene vel absfuleris quseditih, ceptam. Crederem dicenti, nisi roe dubitare de te
vel addidefls, vel routavcris, el 16 quasi in equuleo iste liber, non Pamphili, faceret. Et lamen miror
appensuin interrogaverit: bona sunt, an malii 544 quomodo probaverit Iialia, quod Roma conlempsit?
quse Iransltilisti? Friistra simulas iniioceiniam, ut Episcopi susceperint, quod sedes Aposlolica con-
iniefrogalione stulla, verani peicontalionein eUe- demnavit.
hues. Ego rtOnacciisavi quare Origfeiiempro volun- 16. DumepistbiwThebphiliLatine reddiiw ab Hie-
tate translulefis : lioc enini el ipse feci, et auie nie rbtiymb. Scribis quoque, me lilteris indicasse, quod
Viciorinus, Hilarius, Arobrosiusque fccerunt; sed papa Theopliilus exposilionem fidei nuper ediderit,
qiiare translationero lisereticam Prsefationis luse les- quse ad vos necdum pervenit: el pOlliceris quod
timonio roborasli? Cogis me eadem rursus iterare, qtiidquid ille scripseril, lu sequaris. Ego me Iioc
el per meas lineas incedere. Dicis enim in eodein scripsisse non novi, nec istiusroodi uraquain litlcras
Prologo te ea quse ab hsereticis addita fuerahl, aro- direxisse. Sed tu idcirco ad inceria consentis, et
puiasse, et pro his reposuisse bona. Si hscreiicorura his qusequalia ftiiura sint nescis, ut cerla declines,
mala abstulisti, ergo quse dimisisti vel addidisli, aut et ad eorum non lenearis assensum. Duas, n syno-
Origenis erunt, aut tua, quse utique quasi bona po- D . dicain et paschalem, ejus epislolas contra Origenem
suisti. Sed niuita irt liis niala negare non poteris. illiusque discipulos, et alias adversum Apollina-
Quid, inquies, ad nie? Origeni impula : ego enim ea riinn el eiiirideniOrigenem, per hoc ferme bieniiitun
tanlUni qinfeablisereticisaddita fueranl, conimutavi. inlerpretalus sum; ei in sedificaiioncm Ecclesise,
Expone catisas, quafe hsereticoruni inala tuleris, et legendas nostrse lihguse homiuibus dedi. Alind ope-
Origenis integra defeliqueris? Nonne perspicuum rum ejus nescio me iranstulisse. Et lamen lu qui
est, quod ihala Origfenisex partesub hifereiicoriifn papse Theophili dicis le in oninilius senlentiain se-
nuncupalione damnaveris, et fexparlfe susceperis, qui, cave he hoc magislri et condisciptiiitni audiaut,
quia non mala, sed bona, et tuse esse fidei jtidica- et offendas quampltirinios, qui me latronem, le
bas? Hsec siint de|quibtis qusesivi, Ulrum bona es- marlyrenr.vocant, ne irascatur is libi, qui contra
sent, an mala, quse in^Prsefationelaudasli, quse am- papam b Epipbanium ad le epislolas dirigfens, hor-
a Hanc e lenebris ferutam primiim edidimus in asseclas conlra S. Epipuanium scripseral Isidorus
priori tomo, quaj numerum obtinei 9|. pffesbyier, antequam a Tlieophilo missus .veniret,
b His similia, ad Joannem Hierosolyrait. ejusque ut supra in eo Ub. coutra Joan, notatura esi.
 469 APOLOGJAADVEf&USLi<BfrOSRUFINI. ifd
tabaturut pfermaneresift fidei veriiaife, et nort nYu-A.
, et pectoris qtiod flagella secufeiiini. Slfeinentocar-
tares ullo lerrore sententiam. Quse episiOIaa hoio- eeris, tenebrarum, exsilii, metalloriim, etnori iri-
grapba teneiur ab bis, ad quos perlaia est. Et post dignalieris hospilto transeuntem eSse suscepitim.
hsec more luo loqueris, i Ut de qno supra dixeras, An ideo tibi rebelles videmur, quia Calicem aqUse
ego libi etiam furenli satisfaeiam : htiric dicis , ifigidse in nomine Cliristi sitientibus porrigimus?
Quid libi videlur : babesne ultra aliquid , quo ner- 18. Hmreticorum factio fugata. Theophtlus lauda-
vos luse loquaciiaiis iniendas? > El indignaris si tur. — Vis scire unde illuin ei nos plus amare, e't
putide tfe loqui 546 arguani, cum 'COmciediarum tu odisse plus debeas ? HsereliCorum factio nuper
lurpitiidines et scortorum amalorumqtie liidicra fugala de jjgypto et Alfexandria, se Hierosolymam
eccltsiaslicos scriptor assumas ? cortlulit, et buic voluit copiiiarl, ut qtiorum unus
ll.De Pattlo episco;)o.Porroquodinlerrogas,quando esset dolor, tina fieret el accusatio. Quos ille repti-
papoeTheophili senlenliam sequi cceperim, cique lit, sprevii, abjecit, dicehs se non essfeinimicum fi-
fidei communionesociatus sim, et ipse libi fespoh- dei, nec contra Ecclesiam bella stiscipere: quOd
des , t Tunc credo , quando b Paulum querii ille prius lentavit, doloris fuisse, rton perlidise : nec al-
damnaverai, summo nisu et Omnibus sttidiis defen- terius appetisse innoceniiam, sed suam probare
debas : quando enm per imperiale scriptum recipere B voluisse. Implum putas, post senlentias sacerdotUm
sacerdotium, quod episcopali judicio amiserat, in- imperiale rescriptum ? quod quale sit, hoveril ille
stigabas. > Non prius pi-ome respondebo, qtiam de qui meruit. Qnid iibi videtur de his, qui damnati,
aliorum injuriis loquar. Ciqits est hunianilatis, cu- palatia obsident, et faclo ciineo, frdfemChristi in
jusve clementise, insultaVe aliortim miseriis, et vtil- uno homine perseqiiuiitur ? Meaeautem commtihio-
nera cunctis aliena monstrare ? Siccine te docuii nls, et Papse Theophili, nollum aliUirt leslem voca-
ille Samarites, seininecem ad stabulum reportare? bo, nisi ipsum queiri a me lsesum simulas, cujtis
oleuin plagis infundere ? mercedem slabolario polli- epistolas ad me semper fdalas, fciiameo lempore
ceri? Sic reveclam ovem, reperiam draclnnam, non ignoras, quo inihi eas reddi prohibebas, et quo-
prodigum filinm legis essesuseeplum? Eslo, ego te lidie missis tabellariis, inimicutli ejus amictini
Iscserara, etquibusdara, ut dicis, stimulis ad nirle- iioslriim et familiarissimum jaclitabas, et ea quse
diclorum insaniam prOvOcaram: quid iriertiit liOmo niinc imptidenter scribis , mentiebaris , iit illius
l.itens, ut nudares cicairicem ejus, et obductam contra nos odia concitares, et injiirise dolor, iidei
culem, insperalo dolore rescinderes? Nonne etiam lieret oppreSsiOi Sed vir prudeiis et Aposlolifese
si ille digmis esset contumeliis, tu fiicere nori debe- sapienlise, tempoffe ac rebus probavit et ndsirum iii
res ? Aut ego fallor, ani iilud est veriim quod plu- G' se aniroum, et vestras contra nos irisidias. Si disci-
rimi jaclilnni, te Origeliistarum hostes io illo per- ptili riiei, ulscribiiSj libi Romaftinsiidias cbheitarunt,
sequi, et sub OcCasioneunius in ntrumque ssevire. ei inemendalas scliedulas, le dormiente, furaii sunt :
Si papse Tlieophili seiiteritiis dcleciaris, et ncfas quis papam Tiieophilum adversus perduelles iri
putas Panlifieiim decrela convelii, quid de cseleris JEgyplo suscilavit ? Quis regnm scita ? quis orbis ilri
dicis, quos ipse daiiinavit? Quid de papa Anaslasio, hac parle consensum? Et gloriaris te ab adolesceh-
de quo hulli, ut ais, verum videiur, ut Janiseurbis tia 548 Theophili fuisse auditorem et disciplilum:
sacerdos, vel innocenli libi injuriam facere potue- cum ei.illeantequam episcoptis fieret, pro Iiumililatfe
r't, vel absenti ? Nec hoc dico, quod de episcopo- sibi insila numquam docuerit, et tu postquaih hife
rum sentenliis judicem, aiu eorum cupiam siaiutn episcopus facttisest, Alexandrisenon fueris. El ati-
rescindi; sed quod unusquisque suo perictilo faciat, des dicere in suggillationem mei, Magistros meos,
qnod sibi videttir, ei ipse noverii, qnomodo de suo nec acctiso, nec mulo. Quod si vertim est, suspcc-
judicio j'udicandutn sit. Nobis in mOnaslerio hospi- tam mihi facis c conversationem luam. Nec cnim
lalilas cordiest; omnesque ad uos venientes, Isela danmo, «t criminarisi institulores meos, sed mettio
liuinanittilis froiite suscipimus. Vererour enim ne illtid Isaise : Vw qui dicunt malum bonum, et bonum
Maria cum Joseph locura non inveniat in diversorio, D malum : qui pominttenebraslucem, etiucem tenebras:
ne nobis Jesus dicat cxclusus : Hospeseram, el non qui dicuntamarttm dulce, et dulce amarum (Isai. ix,
sitscepislisme(Matth. xxv4 43). Solos547 bsereticos 20). Tu autem dum inter mulstim inagistroruni et
non recipimus, quos vos solos recipitis. Propositiim yenena pariterbibis, a magistro ApostOlorecessisti,
quippe nobis esi pedes lavare venieniium, non me- qni doceteiiam Angelum else, si in fide erraverinl,
riia discutere, Recordare, fraler, confessionis ejus, non sequendos.

» Noh iiiteqram, ut Victorius explicat, sed intelli-
ge ntitograpliam,sive ipsa anetoris mnnti exaralam.
Sidonius lib. ix, epist. 11, hoc sensti holograplias
membranasdixil, et holograplium testamentuin,quod
tesiaior ipse perscripsii, ui a plerisque aliis exem-
plis abstine.imtis.
b llic Paums ille episcoputee.si, quem tantopere
Theophilus" est persecuius. Ilieronymiis vero i»
suuni monasterium diciturcooptasse.
° ln aliis mss. conversione, qusft incortgrtia lectio
ips^ quoque non est, cum inter suos pnrCeptorcs,
nnnneminem li»feiicum Huilintib liabiierii , pnta
Didymtim quem antlivit Alexahdrise, eaquepropter,
nisi illns aecusafet, sive ab ebrmri b,i<re?it)i)sse re-
ciperei, conversimicm suani ad Christuni, et fideih,
qiiam in conversioue aeceperat, srispeciam laceret.
Convetsatioiiis laincn vocabulum, fet sfensus arridei
magis,
471 S. EUSEBII HIER9NYMI 472
19. De Vigilantio calumnia.—InVigilanlii nomine A tem Romani episcopi est, stulte facis ab eo exemplar
quid somnies, nescio. Ubi enim eum scripsi hseretica epistolsepetere, cui missa « non est, et non nb illo
apud Alexandriam comniunione macnlaium? Da li- qui miserit, de oriente exspectare lesliinoiiiuni ;
brum, a profer epistolam, nusquam omnino reperies, cuj'us auctorem el tesiem habeas in vieino. Viide po-
et eadem licentia, immo iiupudentia mentiendi, qua tins Romam , et prsesensapud eum expostula , cur
putas omnes tuis sermonibus credituros, addis : libi et absenti et innoccnli fecerit contiimeliaro.Pii-
i Quando lesiimoiiinm de Scripiuris in eum lam mum, ut non reciperel exposilionem fidei tuse,quam
injuriose posuisti, ut ego id repelere meo ore non omnis, ul scribis, Italia comprobavii, el baeulo tua-
audeam. » Non audes repetere, qui lacendo amplius rum uiinolueritliiierarumconlracanes tuos.Deinde,
criminaris. Et quia non habes quod objicias, simu- ut episiolas contra te ad Orienlem mitterel et caule-
las verecuiidiam, ut leclor le pulel mihi parcere, rium libi hserescos, dum ncscis inureret, diceretque
qui menliens i:ec luse animse pepercisli. Quod est libros Origenisixepl'kpyS>va le iranslatos,ci simplici
illud lesiimonium de Scriptiiris, quod de luo illo RomanseEcclesiae traditos, ut fidei veritaiem quam
pudentissimo ore non exeat? Aul qnid in sanctis ab Apostolo didicerant, pcr le perJerenl, d el quo
Libris polest turpc memorari? Si erubescis loqui, libi majorem faceret invidiam , ausus sit criminari
scribe saltem, ut nos procacilaiis proprius sermo B hos ipsos, Prsefaiionis ttise tesiiiiionio roboratos.
convincal. Ut csetera sileam, ex lioc uno capitulo Non est leve quod 550 l'bi impingit lantse urbis
comprobiibo, ferreain le fronlem possidere falhcise. pontifex, vel ab alio objectnm lemere suseepit. Vo-
Vide qnanlura limeam criminationem luam. Si pro- cifei'are et clamita per compita, per plaieas : Nonest
luleris quodb miiiaris, mea erunt universa quse lua e mensliber; cl si meus esi, scliedulas inemendaias
sunt. Ego in Vigilanlio tibi respondi. Eadem enim Eusebius furto abslulit. Alilerego edidi, imnio nec
accusabat, quae lu postea et amicus laudas, el ini- edidi. f Nulli eas dedi, aul certe paucis; etlam sce-
niicus accusas. Scio a quo illius coulra me rabies leralus ininiicus, lam negligentes amici fuerunt, ut
CQnciiala sit, novi cuniculos luos. Siihplicitalem omnium eodices ab eo pariter falsarentur. Hsec,fra-
549 quara omnes prsedicant, non ignoro. Per illitts ler cbarissiine , faeere debueras , et non illi tergum
stuliitiam lua in me maliiia debacchata cst; quam obverlens,in me iransmarinas maledictorum luorum
ego si epistola mca repuli, nesolus habere videaris sagiitas dii igere. Quid enim vulneribus tuis prodest,
bacu|um lilierarum, non debes turpitudinem simu- si ego fuero vulneratus? An solatium percussi est,
lare verborum, quam nusquam omnino legisii; sed amicuin secum vi.dere morientem?
intelligere et confiteii, per illius vecordiam, tuis 21. Siricii j'am in Dontinodormienlis prorers epi-
caiumniis fuisse responsiim. G stolam , et viventis Anaslasii dicta conlemnis. Quid
20. Epist. Papm Anastasii ad Joannem Hieros. de enim tibi, ut ais, officere polest, qnod te ignorante,
ilufino.—In epislola sancti papse Anaslasii lubricus ant scripsit, aut forte non scripsit? Et si scripsi!,
exsliiisii; el lurbalus, in quo ligas gradum non rcpe- sufficil libi totius orbis tesiimonium, quod nulli ve-
ris. Modoenim dicis a me esse coniposilam, nunc ab rum videlur, nt tanlse uibis sacerdos, vel iniiocciiii
eo ad te debnisse transmiiii, cui missa esl. Rurstim injuriam facere potuerii, vel absenii. Innoceniem te
iiijusliliaih scribenlis arguis; etiam si scripla sit ab vocas, ad cujus inierpretationem Roma coniremtiii.
illct, sive npn scripia, ad te nihil perlinere lestaris, Absenlem , qui accnsatus respondere non audes. El
qui prsecessoris ej'us habeas tcstimonium, et rogan- tanlum Romanseurbis judicium fugis, ut magis obsi-
tem Romam, uteam illuslrares pratseniia lua, oppi- dionem s barbaricam, quam pacatseurbis velis sen-
tluli lni amore contempseris. Si a me liclam epislo- tentiam sustinere. Esto, prseleriti anni ego epistolam
lam suspicaris,cur eam in RomanaeEcclesisecharlario finxerim. Recemia ad orientem scripta quis misii?
non requiri ? ut quum deprebenderis ab episcopo In quibus papa h Anastasius tantis le ornat florilms ,
non datam,maiiifestissime criminis reum teneas:et ut cum ea legeris, raagis levclledefendereincipias,
nequaqtiam araiiearunimihi opponas cassiculos, sed quam nos aecusare. Simulque considera illam inimi-
fortissimo me et solidissimo constringas reti. Si ati- D labilero prudentiam luam, et sales Allicos, et sancii
a Forle epistolam ad ipsum Vigil.inliumin nosira immnto.
recensioue 61, Rulinus proeoculis habuit, atque hsec d Martianseuspost Erasmum , et qttod tibi: minus
in primis num. i : Tu orthodoxus? qui eliam conixa recle.
sententiam tuam el lingunm ciliaprwdicanlem,aul in- e Vetus eclit. tum aliquot penes Vicior. mss. non
vitus subscripsisti, et prwvaricalor es ; cml volenset est metts , non esi liber, eic, quam repeiitioneni ob
hwreticus. Porro lesliinonium lain injuriose posiiurn, empliasim impendio pfobai.
illnd facile fuerit, quo Hierou. in eatlom epist. n. 4 f Falso et conira Hieron. acRufini mentem Mar-
diabolum peros Vigilanlii loculum dixit, Ero similis lianseusUni eas decli, elc. Hoc maxime urget lota
allissimo. sua epistola presbyier Aqnileiensis , qnod scbcdulas
h Videattirex contextu legendum crintinaris. illas siia' interpteiaiionis aul nullits habuerat , attt
c Maiim equidem absque ncgandi panicula , CIM admodumpauci. Videsupra num. 5 et subsequenicni.
missa esl: nempe ab eo , ad se debuisse transmitti, e Irrupiionem Alarici cuin Goihis in Iialiam ex
cui missriesl, liiitinus coniendebal, scilicet a Joanne. Aquilcia ad an. 401.
HieronyiniK contra , stube illum dicii, pelere exem- h ASlatem non tnlit islhsec Anaslasii de Rufino
jpltirepisiqlmqb eo , cuimisstt sit, et non ab illo , qui epistbla.
miierit) scilicfetAnasta^ib. Nihil tamfenabsque nissi
475 APOLOGIAADVERSUSLIBROS RUFINI. 474
eloquii venusiiiten), Ab aliis appelcris, aliorum cri-- A fectionem tuam disculere ? Cujus selaiis fueris, unde,
minalione confoderis, et contra me furibundus jac- quo lempore navigaris? ubi vixeris? quibus inter-
laris , et loqueris , t Numquid et ego non pojsttmi fueris?Sed absit, ut qnod in te repreheiido,faciam:
enarrare, lu quomodo de Urbe discesseris? Quid de3 et in ecclesiastica disputatione , anilium jurgiorum
te in prsesenti jiidicalum sit? qnid poslea seriptum, , deliramenla compingam. Hoe solum prudentisc luse
quid juraveris? ubi naviin conscenderis? quain sancle; dixisse sufliciai, ut caveas in alterura dicere,qnidquid
peijurium vitaveris? Poteram pandere, sed plurai in le slalim relorqueri potest.
servarestattii,quamreferre. > Hsec551sl,nlluoru"rt i 23. Matcdicta Rufini in Epiplianium: Epiphanii
ornamenla verhoruro. Et post ista si quid in le aspc- episl. ad Joannem.—In sancti Epiphanii nomine mira
rum dixero, statim milii proscriptionem et gladios> lua tergiversatio, ut post osculum, post oraiionem,
comminaris. El inlerim hoino eloquenlissimus arles neges euro contra le poiuisse scribere : quomodo si
ludis rhetorica , et simulas te prseterire quse dicis, conleudas non poluisse eum mori, qui paulo ante
ul qui objecta probare non poieras, quasi prseter- yixerat, aul cerlior sit lui reprehensio , quam post
missa facias criminosa. Hsecesi* tua tota simplicitas, pacem excoirniunicatio. Ex nobis , inquit, exierunt:
sicamico parcis, etreservas te ad tribuualia judicum, sed non fuerunt ex nobis , mansissenl utique nobiscum
ut acervuro criminum mihi, dtim parcis, objeceris. R (I Joan. n , 19). Ilscrelicuni post unam el alleram
22. Ordo profeciionis Hieronymi cie Urbe. — Vis commonitionem viiandum Aposiolus prsecipit, qtti
nosse profectionis mesede Urbe ordinem ? Narrabo utique antequam vitelur atque damneiur, Ecclesias-
breviter. MenseAugusto, flaniibus etesiis,eum sancto tici grcgis portio fuil (Tit. m, 10). Simulque risum
Vinceniio presbytero, et adolescente fratre, et. aliis tenere nonpossum.quod a quodam prudenle conimo-
monacbis, qui nunc Hierosolymse commorantur , nitus, in lautles Epiphanii c personas: i Hiccslille
navim in Romaoo portu securus ascendi, maxinia delirus senex , bic est anlliropomorphites; hic qui
me Sanctorum frequenlia prosequenie. Veni Rhc- sex millia Origenis libros, te prsesente, cantavit; qni
gium, in Seyllseo iittore paululum steli, ubi veteres omnium geniitim linguis prsedicatiouem sibi conlra
ditlici fabulas, et prsecipitem pellacis [Al. fallacis] Origenem injunctam puial; qui ideoeumlegi prohi-
Ulyssiscursum.et sireiiaruin canlico, et insatiabilem bet, ne aliis ej'us ftula cognoscanl. > Lege scripla
Charybdis voraginem. Cumque mihi accolae illius tua, et epistolam ej'us,immo epistolas, equibus unum
loci inulla narrarent, darentque consilium , ut non proferam luse fidei lesiimoninni, ut non immerito
ad Protei columnas, sed ad Joncepoiium navigarein: nunc a te laudalus esse videalur. «Te aulem, fraler,
illum euim fugienlium et b turbaiorum, hunc securi liberet Deus, el sanotum populum Chrisii, qui tibi
lioroinis esse curstim, inalui per Maleas el Cycladas G creditus esl, et omues fratres qni tccum suiit, ct
Cyprumpergere. Ubi susceptus a veucrabili cpiscopo maxiine Rulinum presliyteruin , ab hseresi Orige-
Epiphanio , cujus tu testimonio gloriaris , veni An- nis, et aliis hseresibus, et perditione earum. Si
liocbiaiti, ubi fruilus sum communione pontificis enim propter unum verbum , aul duo , qu;e con-
confessorisque Paulini , et deducius ab eo media traria fidei suut, mulise hsereses objecise sunt ab
hyeme et frigore gravissimo, intravi llierosolymam. Ecclesia, quanto roagis hic inter hsereiicos habebi-
Vidi multa miracula; ct quse prjiis ad me fama per- lur, qui lantas perveisitates, 553 et lam n1!,'adog-
lulerat, oculorum judicio comprobavi. Indecontendi mala conira fidem adinvenit, Dei Ecclesise hosiis
./Egyptiim.lusiravi moiiasteria Nitria1, cl inter Sanc- exstitil! » llsec esl viri sanc'i de te testificatio : sic
loruin choros aspides latere perspexi.Protintis con- ab eo ornatus, siclatidatus incedis. Ita est epislola ,
cito gradu Beibleem meam reversus snm, ubi odo- d quain de cubiculo fratris Eusebii niimmis aureis
ravi prsesepe et incunahula Salvatoris. Yidi qnocjiie produxisii, ut calumniareris intcrprelcm , et me
famosissirnumlacum, nec me ineiti tradidi otio; sed apertissimi teneres criminis reum , qtiare pro hovo-
mulia didici, quse anie ncsciebam. Quid auiem de rabili chaxissimum iranstulissem. Sed quid ad te,
ine Romse judicatum sit, et ciuid postea scriptum , qui prudenti consilio cuncta modeiaris, et sic me-
nolo taceas, procsenim cum Iiabeas tcsiimonitim D ] dins incedis , ut si inveneris qni tibi credant; nec
[Al. lestimonio] Scriplurarum, et ego non verbis Anasiasius contra tc, nec Epiphanius scripserinl;
luis quse simulare poies, el impunilo jaclare menda- nisi ipsse epistolae reclamaverini , ct fregerinl luse
cio, sed scripiis552 ecclesiasticis arguendus sim. fronlis audaciam , statim judiciuin ulriusque con-
Vide qnaiitum le linieam: Si vel parvam schetlulam lemnas , et non :id le perlineat, sive scripserinl,
coutra me Romani episcopi, aut alterius Ecclesiae sive non scripserint, quia de innocente el absenie
protuleris, omnia quse in te scripla sunl, mea cri- seribere non potuerinl [Al. polueranl]. Nec iu sanc-
mina eonfilebor. Numquid el ego non possem pro- lum virum bsecmala conferenda sunl, i ul oslenda-
a Vox iota ex veieri edit. el Victorio snpplelnr. Hier. lum alibi, tum epistola 108, ad Eusloch., n.
b Prcepostere babel Marlian., cum Erasmo, hunc 8: Joppe qiwque[ugienlis porluin Jonm, ete.
enim fugentmm, et turbaiorum, illum secuxihominis c Maliiit Victorius pertonas.
esse cuman. Emendaiiius ope veteris ediiionis. Vic- d Kpiplnnii ad Joan. in noslra rcccnsione 51. Itc-
torins itein sic resiiiuerai, quoel sensus ipse per se cole aiitcm illam quoque Ilieionymi a Pamniach. de
ostendebat, Nolse porro surit Prolci coluninae juxia opiimogenere interprelandi,quse num* cst.S7.
Mgfpium j et Joncc pbrtiis j id cst idppe j de qudi
475 S. EUSEBti HiiRONYMl 476
tur orc quidem el oscolo paceiii dedisse, malariutem :\ Dei providentlse, ot missi ad aliud, conlra nascenlem
et doliini in sno corde servasse. > Sic fenimargu- bscresim dimieafent; ei in morem Josepli, famem
merilaris, elhocc sunt verba defensiohis tose. IpsitiS fuliiram, fidei ardore sublevarenl.
esse adversum te epistoiam , et orbis agnoscil, el 25. De (alsa episl. ad A[ros. Ex Grwcis Lalina
atilheiuicain in mautis tuas venisse convincimus: et Rnfir.us emendaveral. — Quo non erunipal semel
miror quo pudorc , imnio qiia impudentia neges , effrenata audacia ? Aliehum crimen sibi objecit, ut
quod verum esse non ambigis? Ergo poiltitus erit nos hnxisse videarour. Quod absque nominedicium
Epiphanius , qui libi pacem dedit , et h) sno corde est.ih se diclinri referl, et purgans extema peccata,
diilun)servavit. Cur noii illud verius sit, quod te tantuih de sua securus est innocentia. Jnrat enim
prinvtim monueril? quod voluerit eriiendare , et ad se epistolam hoii scripsisse ad Afros sub nomine
rectuin iler reducere, ul Judse osculum non re- roeo, iri qua confiiear induciiim me a Judneis, men-
fularei, ut proditorem fidei frartgeret patientia: et dacia iranslnlisse; el mittit libros eadem oninia con-
poslquam se inlellexit casso sudare labore, nec par- linentes, quse nescissfe se j'urat. Et miror quomodo
dum mutare varietates, nec jEihiopem pellem suam, prudenlia ej"uscum alterius nequiiia conveneril, ut
quod menie cOnceperat, Jitteris Sodicasse? qtiod alius in Afiica mentiius est, bie concordiler
24. Calumnia de ficla pace. Amici Hieronymi missi B veruin dicerel, stylique ejtis eieganliam, nescio qwis
iii Occidentem.— Tale qtiid el contra pap.tm Anasia- imperitns possetimilari. Tibi solilicel hsereticorum
siumdispuias,iil qnia Siricii Episcopi liabes episto- 555 yenena transferre; el de calice Babylonis,
lain, istecontra te scriberc nou potuerit. Vereornfe cunctis geniibus propinare. Tu Laiinas Scripturas
libi factaln injuriam suspiceris. Nescio quomodo de Grsecoemendabis; etaliud Ecclesiis trades legen-
acutus et prudens ad has ineptias devoivaris, ut dum dum, quam quod semel ab Apostolis susceperunt;
slnltos lectores putas, le stultuin esse demonslres. mihi ivon licebil post Septuaginta edilionem, quam
Post egregiam arguinentaiionem, pouis in clausula : diligeniissimeemenclaiam. aiiieannos plurimos mese
« Absithocaviris sanclis. De vestra scholasoionlista linguseliominibns dedi, ad confiilandosJudseos, eliam
554 procedere. Vos nobis pacem proficiscenlibus ipsa exemplaria veriere, quae ipsi vcrissima confi-
dcdistis, et a tergo jacula venenis armaia jecisiis.» teinur, tit si qnando adversum eos Chrisiianis dispu-
Et iji hac eadem prudeniia, imroo declamatione di- tatio est, non habeanl subterfugiendi diverticula,
scrlos esse voluisli. Pacem dedimus, non hseresim sed suomet polissimum mucrnne feriantur? Plenius
susccpimus. Junximus dexteras : alieunies prose- super hoc et i)i mnliis aliis locis, et in fine secundi
culi stimus, ut vos essetis catholici, non Ul nos esse- lihri, tibi accusalioni IUSErespohdi, scripsisse me
nius bserelici. Volo tamen scirCj qiisesintisia jacula " memini; et popularitatem tuam, qoa mihi invidiam
venenaia, quse post tergum vestrum rttis jecisse con- apud simplicesei impCritos niieris concitare, perspi-
qnereris. Vinceniitis, Paulinianus, Eusebitis, a Ru- ctia rattone coropescui, illucque leciorem transmil-
fintis, presbytcri: quornm Yincentitis multo tempore teiidum puto.
ante vos Romam venii : Paulinianus et Eusebius 26. Martyr el Aposlotns vocatus Rufinus a sttis. —
post annuni veslrse navigationis profecti suiil: Rn- Hoc intactum praetcriri non paliar, ne doleas falsa-
fintis in causa Claudii post biennitnii missus: omnes, toreni schedularum tuaruin, ccmfessoris apud me
vel pro re familiari, vel pro periculo capitis alieiii. gloriam possidere, cum lu ejusdero criminis reus,
Numquid nosse poluimus, quod ingredienle te Ro- posl Alexandrinum cxsilium et tenebrosos carceres,
matn, b vir nobilis soihniarel navim pleiiam mcr- a ciinclis Origenis seclatoribus martyr et aposlolus
cium, inflalis inlrare velis? c Quod omnes adversus nomineris. Stiper excusatione imperitise luse, jam
fatum qmestiones, non fatna solveret interprelatio? libi respondi.Sed quiaeadem repetis, etquasi supe-
Qnod iibrum Ensebii pro Pampbili veriercs? qttod rioris tuse defensionis oblitus, rursum admoiies, ut
luum quasi operculum veneiiaise paiellse hvtponercs? sciaimis te per triginta annos Grsecis volutiiinibus
quod famosissimum opns mpi 'kpyS>i>clotsuii lui " devoralis, Latiha ncscire: paulisperaiiende, me non
majeslate transfenes? Novuni caliiirinisegerttis nntc pauca in le verba reprebendere, alicquin omnis ti!)i
accnsatores m'simus, quahi lu accusanda commille- Scriplura delenda est; scd voluis^e ostentiere disci-
res. Non fuil, non fnii, inquam, nostri crinsilii, sed pulis tnis, qnos magno studio nihil scire docuisli, ut

a Rnfinus isle Coelestii mnagistervidetnr, quem
cum Romseageret, originule peccatum non essedo-
cuerit.
b Macarius cui Rufinus Apolngiam Pamphiil iu-
seripsil, el difficullates de Fato explicavit: «oii, tit
falso satisnue incongrue MariianaRiisadnolat, Parn-
machius indicaJnr. De illo vide Gfeiinadiumcap. 28,
ipsumque Hieronymum iiifra lioo semel.
c Qtwd omnes adverstis, etc. ErasmiiN lcgil, Quod
omnes atlversariurum quwstiones, etc. Mtiriantis an-
tem, Qttbdomnes adocrsum fairimquivstiones,feic. iia
quoque ms. codex Cluniacertsis : at alii femiies, ajl-
vetsum fatum quwstioms, etc. Dicit iiaque Hierony-
mus virum nobilem somniasse navim piennm mer-
cium inirasse Romam, quando eam urbem ingressus
•
est Kuliiiiis cum sociis qnod smnnium non faiua
solveiel inlerprelatio, ei omnes adversus faium qu;e-
stioiieS; qiiia Scilicel navis ilJa plena cval blasidie-
mitriim, ulaliliidocel; et paulo posi lecluri snmus :
Erqb nisi clcOrientti venissis, crndilistimvs vir hwre-
rei adhiic irilcr MdUtemcilitos; et hominesChristiani,
quid tbntra fdttmi dissererent, ignorareht. MXnTiAS.
— Perperam Victoriiis aifiiersus JYiriiuni.Riifinusipse
ddvemis falnhi. vel Maihesih, difficiiltaies Mitcarioa
se jactat eriodalas. Vid. irifra.
477 APOLOGlAADVILRSUSLIBROS RUFINI. 478
intelligcrent, cujus verccundise sil, docere qnod A cofilesiibus,quomodo Augeli, qiiomodo Arcli&ngeli
nescias, scribere qnod ignores, et earadem magistri siut? quse eis, vel qnalis habitalio? quaive inler
sapienliam eiiam in sensibus quscrerenl. Quodque ipsos differenlia, autsi nulla omuiuo? quse solis sit
addis, t peccata putere, non verba, mendaciuin, ca- ratio; unde augmenta litnse, unde defectus; quis
lumniam, delractionem, falsum testimonium, et uni- vel qualis sit siderum cursus? Miror quoroodo obli-
versa convicia, et Os quod mentitur occidil animam tus sis illos versiculos ponere :
(Sap. i, 11), > monesque f ne ille fetor nares meas Untletremorterris, qua vimariaalta tumescant,
penelret,» crederem dicenti, nisi facta contraria Obicibusruptis,rursustiuein seipsaresidant:
si fullo el coriarius moneant DefectusSotisvarios,Lunsequelabores;
deprehenderem, quasi 557k'ldeuomi'mmSenus,etpecuduui:undeimberet
pigmenlarium, ut naribus obturatis, labernas suas [ignes,
Arcturum,pluviasqueJiyadas,geliiinosque Trioncs.
proelereat. Faciam ergo, quod prsecipis, claudam Ijuid tantumOceaiioproperentse tiugere soles
nares meas, ne veritatis eta benedictionum luarnm Hiberni, vel quaetardismoranoclibusobstet.
suavissiuiOodore crucientur. {YirgiL,Georg.u, 473; Mneid. i, 746.)
27. In uno hominediversa laudamus el accusamns. Deinde cjelgsiia deserens, et ad lerrena descendens,
— In laude et detraciione niea, quia varius cxsti- in minoribus
philosopharis. Interrogas enini me :
tisti, miro acumine argumentatus es, sic tibi licere B < Dic nobis qusefoniium raiio?'quscventoruni?Quid
de me, 556 el uene el ma'e dicere, quomodo et grando? quid pluvise? quid mare salsum?. quid Uu-
mihi licuerit Origenem et Didymuro ieprehendere, mina dulcia? quid nubes, aut imbres, fulgura, aut
quos ante laudaverim. Audi ergo, vir sapienlissime, lonilrua, aut fulmina?» Ut postquam me hsec nescire
et Romansedialecticsecaput, non esse vitii liomineni respondero, tuto tibi liceat de auimabus ignorare; et
unum laudare in aliis, ei in aliis accusare; sed unius rei scientiam, ianlarum rcrum ignoraiione
eamdem rem probare et improbare. Ponam exem- compenses. Tu qui per singulas pagiiias.fuuios meos
plum; utquod non intelligis, prudens mecum lector venlilas, non intelligis videre nos caligines luas et
intelligai. In Tertulliano laudamus ingenium, sed turbines?Nani ut tibi sciolus esse videaris, et apudb
daranamus hseresim. In Origene miramur scientiaiii Calpumianos discipulos doclrinse gloriam leocas,
Scripturarum, et tainen dogmaium non recipimus toiam mihi Physicam opponis ut frustra Socrates ad
falsilalem. In Didymo vcro et menioriam prsedica- ethicam transieus dixerit: Qusesupra nos, nihil ad
imi-', ei super Tiiniiale fidei puritatem; sed in cse- nos. Ergo nui libi rationem redditlero : quare for-
teris quse Origeni male credidii, nos ab eo retrahi- mica parvura aniroal, et pnnctuiii, utita dicaiu,cor-
mus. Magistrorura enim non vitia imitanda sunt, sed piris, sex pedes habeat, cum elephantts lanla moles
virlules. Grammaticum quidnm Afrum habuii Romse C quatuor pedibus incedat: cur serpenies et colubri
virum eruditissimuin; etin eo se semulum prseceplo- vcntre labantur et peclore : eor veririiculus cmem
ris putabat, si stridorem linguse ejus et vitia tuhlum vnlgus millepedamvocat, tanto pedum agiiiine sca-
oris exprimeret. In Prsefatiunculn izepi'kpyS>vfra- teal, de aniinarum stutu scire noii polero? Quacrisa
Irem me nominas, et collegara dicis eloqueniissi- me i|uid ipse de.aniinabtts seiiiiam,iit cum professiis
imiii), lidei inese prsedicas veritatcm. Ilis liibus de- [Al. processus] fuero, slatim invadas. El si dixero
traheie non poleris; cselera carpe ui libet, nc videaris illud Ecclesiasiicum, Quolidie Dens operalur aniroas,
tuo de me lestimonio repugnare. Cura fratrem et etc in corpore eas miUiinascenliuni,illico magislri
collegam dicis, amiciiia lua dignum fateris. Cuiri tendiculas proferas: el ubi esl justitia t)ei, ut de
eloquentcm prscdicas, imperiiiic ultra non arguis. adullerio incesluque nasceniibus animas largiatur?
Cum caiholicum in oronibus profileris, hsereseos Ergo cooperalor e.-tinaloiiira homiuum, etadulieris
non puieris mihi crimen impingere. Exlra hsec iria scminantibus corpora, ipse fabricatur animas? quasi
si quid in nie reprehfehderis, non libi videberis esse vitium semeniis in triiico sii quod furlo dicilur
conlrarius. Ex qua supputaiione illa snmma nasci- esse sublalum,et non in eo qui frumenta furaius esl;
tur, el le errare ea in me reprehendenlem, quse ideircoque lerra nmi debeat gremio suo seinina
prius laudaveras; el nie nonesse in vitio, si in eisdem '.D confovere, quia saior imniunda ea projecerit manu.
hominibus et laudanda prsedicem, et vituperanda liinc est et illa tua arcana interrogatio, 558 quare
reprehendam. morianlur infahies; cum propicr peccata, corpora
28. JDeanimarumquwstione. Liber Didymi ad Ru- acceperint. Exstat liber Didymi ad le, quo scisci-
finum, et Explanatio Oseead Hieronymum,—Transis lanti tibi respondit, non eos mulla peccasse, el ideo
ad animaruni statum, et prolixius furoos meos corporum carceres tanluni eis tetigisse suflicere.
increpas; atque ut libi liceat ignorare, quod con- Magister meus el tuus eo lempore, quo tu ab eo ista
sullo te scire dissimulas, quseris a me primum de quserebas, tres explaiialionum in Osee prophetam

n Ntim ad Rcnedicliones Patriarcharum, in quos
Rufinns scripsit Commentatios, alltidit?
b Aptid Calphutnianos. Runnum ssepius vocai Ctti-
fhurnium hinc ejus disciptilos Gatphutninnos,Maca-
rium scilicel, Apronianum, et ctclefds ejus gregales.
MAATI^N- — Una inlerpreium sentenfia est, Calpur-
nianos ex eo dici Rufini discipulos, quod ipsc Rufmtis
Calptirnius al)S Hieronymo ob conviL-iumvocaretur.
At vide quce paulo infra num. 52 auimadvertiinus,
nol. /.
c Marlianajus, in cotpbt».
479 S. EUSEBII HIERONYMI 480
libros ad me, me rogante, diclavit. Ex quo apparet, Aesse quod verum sit? Si est aliquid, cur dispuian-
quid me, quid lc docuerit. tiiim liberlatem angusio fine concludis; elciim men-
29. Nalurales qttwsliones.—Urges ul respondeam dacia proiuleris, de veriiaie laces? Sin aulem e tri-
de natura rerum. Si esset locus, possem libi vel bus unum verum est, et reliqua duo falsa sunt: cur
Lucretii opiniones juxia Epicnrum, vel Arisiotelis simili ignoraniia ignoras falsa cum veris? An idcirco
juxia Peripaieiicos, vel Plaionis alque Zenonis se- verum dissimulas, ut libi tiiium sii, cum volueris,
cundum Acaderoicos el Sloicos dicere. Et ut ad Ec- falsa defendere? Hi sunt fumi, hse caligines, quibus
clesiam Iranseam, ubi norma est veritatis, mulia et ex oculis liominum conaris lumen auferre.r Arislip-
Genesis et Prophetarum libri ac Ecclesiastes nobis pus nostri temporis, qui plenam cunctarum mercium
de hujusce modi qusesiionibussuggeruni. Aut si liscc navem Romano invehis portui, et sella publice po-
ignoramus, quomodo de animarum slalu, debueras sita, Hermagoram nobis, el Gorgiam exhibes Leonti-
in Apologia tua omnium rerum ignoraniiam confl- num; dum navigare festinas, unius qnsesliunculaj
teri, et a calumniatoribus quserere, cur a te uniim mercimoiiium in oriente olilitus es. Et iierum cla-
impudenter expeterent, cum ipsi tanta ncscirenl? 0 miias, et Aquileise atque Alexandrise te didicisse
triremem locupletissimam, quse Orienlalibus el j'aclas,quod sil Deuset animanim el corporum crea-
jEgyptiis mercibus Romanse urbis ditare venerat B lor. De hoc scilicet qusestioventilalur, utrum Deus,
pauperlaiem! an diabolns aniroas feccrit; et non ulruin animse
Tu a Maximusille es, ante corpora fuerint, quod vult Origenes, et egerint
Unus,qui nobisscribendorestituisrem. aliquid.propter quod sinl crassis corporibus alli-
Ergo nisi de oriente venisses, eruditissimus vir hse- gatae : an in morem glirium torpentes consopitseque
rerel adhuc inter roathematicos, et oinnes [Al. ho- dormierint. Hscc laccs, quse onines flagitanl: et ad
mines] chrisiiani quid contra fatum dicerent [Al. illa respondes, quse nullus inquirii.
disserereut], ignorarent. Merito a me quseris de 51. Fumos quoque meos frequenter irrides, eo
astrologia, et cosli ac siderum cursu, qui tantarum quod simulem me scire quod nesciam, et ennmera-
mercium plenam navem detulisti. Faleor pauperta- tione dociomm, rude vulgus illudara [4/. inducam].
tem, non sum ita ut lu in oriente dilatus. Tc Tu videlieet flaronieus, iinmo fulmineus, qui in !o-
multo tenipore Pharus docuit, qnod Roma nescivit qnendo fulminas, et flammas ore conceptas tenere
d
[Al. nesciret]; instruxil jEgyplus, quod Ilaliahucus- non potes, atque nl ille Bar-Chochabas, auctor se-
. que noii habuit. ditionis Judaicse,stipulam in ore succensam anhelitu
30. Sententiwvariw de anima. — Scribis apud Ec- veniilabai, ut flammas evomere pularetur : iia ct lu
clesiasticos iraclatores, tres de animabus esse sen- C nobis, alier Salmoneus, omnia per qtise incedis il-
teniias. Unam, quam sequilur Origenes. Alteraro, luslras, el nos fumosos argois, de quibus fone dica-
qtiani Teriullianus el h Laciantius (licet de Lactan- lur, Qui tctngis monles, et [umigant: nec intelligis
lio apertissiroe mentiaris); lertiam, quam nos sim- quid liimusin e Prophela signillcet 560 locusiarinn;
plices et fatui homines, qui non intelligirous, qnod et quod pulchritudo ociiloruin tuoriiro, amariludincm
si ita sit, injustus a nobis arguatur Deus. El post fumi nosiri fcrre noii potest.
hsec juras te nescirequid sitverum. Dic, oro le : pu- 52. De sacramentoin somnio.— De crimine aulem
tasne,extra hsee 559 lria esse aliquid iu quo veritas perjurii, qnia roe rerailiis ad codicem luuin, cl ex
sit? eliu Iribus islis mendac'uin?Ande Iribtisunuro magna parte in aliis libris, tibi, r Calpurnioque

tt Tu Maxinmsille es. De Fabio Maximoverstis isie Carium, a qno idem Suidas peculiarem instilulam
Eniiiuius esl, DHHSqui nobis cunclando reslittiil tradil dicendi ralinnem, qnam secuti sunt plurimi.
rem. MARTIAN. —.Ex illo Ennii versu de Q. Fabio Yid. Quiniilianum. Gorgiam verO Leoiiiinum, qui
Maxiroo : primus dicimr Atbenis in Thealro ausus dicere au-
diloribus, izpoSulleze,sive, qua de re quisque vultis
Unushomonobiscunctandorestituit rem, audire proponile. His omnibus co;cqual Rufiuum Ilie-
D roiiymus.
qnem 'Virgilius fere exscribit lib. vi. d Ille Bar-Chochabas.Dar-Chochabas apud Euse-
h Recole quse adnolaviinus supra lib. n, num. 10. bium lib. cap. 6, el Salmoneus aputl Virgilium
c Aristippus noslri temporis. Aristippus Soeratis iiiveniinr. iv. MARTIAN.—AbEusebio, a quo historia
audiior Cyrenseus fnil, priiims qusestu philosnpliatus isih;ecnarraiiir lib. IV,c. G,Barchochcbas,
est. llubuit iiitieniiimad oninia pro tempore, loco cl diciiur. Salmonei notissinia apud Virgiiitini Bupyaye^us
m vi
persona, simulanda, omnino pronipium. Vide Dioge- fabtila.
nem el Horatiuni. Hermagoras el Gorgias rhetores e Joannem in Apocalypsi, cnjus isthsec sunt, de
fuerunt egregii; dicilnr vero Gorgias, qni primus au-
stis sii iu conveuiu poscere, qua de re quisque vellet fumo pulei exierunt locustw interram, etdatdesl illis
potesias, ctc.
audire; ac de omni re in
quacumque discepuitionem f Hinc licet inteliigere, diversnm a Rufino homi-
qiisesiionemqnevocareiur, se copiose tlicturum esse nem Calpurnii nomine abs Hierunymo notari, con-
proliiebutiir. MARTIAN.— Arisiippum Cyrcnsenm in- tra qiiam vulgo seiiliunl crudili. Hic porro lociVicto-
lellige, Socraiis familiarem , aulici ingenii Philoso- rius vei Apronianum, vel Macarium, Rufini amicos,
pliuiii, de quo Iloral.: vel denique Palladium, quod etiam P. Martianseus
OmnisAristippumdecuitcolor, et statuselres. su-picaliir, intelligit. Ille idem certe est, qtiem in
episiola atl Magnumsuggillal eo nuniine. Vide qnte
Hic siquidem primus, lcste Suida, mercetlem ab au- in illum epislolse locuni adnoUivimus.
diloribus stiisexegit. Hebnsgbrain' tjtiimibsequiiur)
481 APOLGGIAADVERSUSLIRROSRUFINI. *82
respondi, nunc breviter dixisse sufficiat, te exigere a A sed dexierse itise, quo tu cancs abigere consuevisti.
dormieiitequodntimquam vigilans prseslitisii.Magni 54. De schedulis non emendatis,— « Cur, inquil,
criniinis reus suni, si puellis et virginibus Christi, f.ilsaias meas schedulas suscepisti? Quarc post inter-
dixi ssccularcs libros non legeudos, et roe in somnis prelationem meam, ausus es in libris nepi 'kpyS>v
coromoniium promisissene legerem. Tua navis Ro- stylum ligere ? num si erraveram ut homo, debuisti
niauoe urbi a revelatione promissa, aliud pollicelur, mc privatis Iiileris convenire, et sic mihi blandiri,
et aliud efficii. Mathematicoruro venerat solvere quomodo etegoiibinuncinepistolismeisblandior? >
quscsliones, et snlvit lidem Cliristianorum. Quseper Hsec lota mea culpa est, quare subdolis laudibus
Ionium ct yEgeuui, Adriaticum atque Tyrrhenum accusalus, purgare ine volui, et hoc sine invidia
[.4/. addilur mare] plenis cucurrerat velis.in Romano nominis lui : ul quod tu solus accusaveras, ad mulios
ponu naufragium fecit. Nonne le pudel isliusmodi referrem, non libi hseresim objiciens, sed a me re-
deliramenta conqnirere, et jmihi similia objiciendi pellens. Numquid scivi quod irascereris, si conlra
ini])o:iere necessilalem? Esto, alius de le somnium haereticos scriberem ? Dixeras le de Origenis libris
videral gloriosum; verecundise tuse fuernt et pru- hsereiica suslulisse : faulorem te liserelicorum jam
denlise dissimulare qnod audieras, et non, quasi ma- non csse credebam, et ideo non in te, sed in hsere-
gno testimonio, alterius somnio gloriari. Vide quid Bl licos invectussum; in quo si vehemenlior fui, ignoscc
inter tuum et iiieum inlersit soroiiium. Ego me liu- mihi. Putavi, quod et tibi placerem. Furto et insi-
miliier reprehensum refero, iu jacianter laudatum te. diis ministrorum meorum dicis schedulas luas in
esse congeininas. Nec dicere poles, Nihil mea referl publicum prolalas fuisse, quse lalebant in cubiculo
quid alius videril, cum in liiculentissimis libris tuis, tuo, vel apud eura solum erant, qui rem sibi geri
hac ic atl inierprelaodum dicas ratione commoium, injunxerat. 562 Etquomodo supra confiieris, quod
ne vir illnstris de le somnium perderet. llic esl aul nullus eas habuerit, aut admodum pauci ? Si in
oronis conalus luus; si rae perjurium doctieris, tu cubiculo luo laiebanl, qua ratione apud emn erant,
liscrelicus non eris. qui' sibi rem geri injunxerat ? Sin autem unus cui
55. De infidelitatecalumnia.— Venio ad gravissi- scriptse fueranl occullandas susccperal, ergo non
mnm criraen, in qtio posl rcconcilialas araicitias, lalebanl taniuni in cubiculo tuo, nec hahucrunt eas
me inlidelitaiis accusas. Faleor, inter cuncia ma- panci, quos habuisse testalus es. Furlo suhlatas
ledicia, quscvel objicis, vel minaris, nibil a me iia arguis : et rursum emplas grantli pecunia el infinilis
repellendumesl, quara fraus, dolus, infidelitas. Pec mercibus crinnnaris. In una re, el in parva epistola
care eoini hominis est: insidias tendere, diaboli- quanla varietas el dissonantia mentiendi! Tibi licet
Ergo ideo iri fcAnaslasi immolato agno dexleras C) accusarc, mihi dcfendere non lictbit ? Quando criini-
junximus, ut 561 luas Roinseschedulas furaremur? naris, amicum non cogitas. Quando rcspondeo, lunc
Ut immissi canes inemendalas chartulas, le dor- tibi jus amicilise in meiiiem venit. Dic, oro le, ce-
mientc, corroderenl? Et hoe credibile est, ante nos landas schedulas scripseras, an prodendas? si ut
accusalores parasse, quam lu crimen admitieres ? celares, cur scripsisli ? si ui prodercs, cur celabas ?
Scilicel noveramus quid in animo volveres? quid 55. Cavit suspicionemhypocriseos. — Sed in eo
alius de le c somnialus esset?Ut impleretur in te repreiiendendussum : quareaccusatores tnos amicos
grsecum proverbium, el [Al. ui] sus docerel Miner- meos non coercuerim. Vis libi proferam litteras eo-
vam. Si Eusebium ego ad latrandum miseram, quis rum, in quibus me hypocriseos arguunt, quod le
Aterbii [Mss. Alarviict Ataibii] conira te el csetero- sciens hsereticum, tacuerini; quod dum pacem in-
rum rabiem conciiavil? Nonne iile est, qui et me cauius |irsebeo, intesiina Ecclcsisebella suscepi? Tu
hscreiicumex luis amiciliis judicahal?Cuicum salis discipulosvocas, qui me tuum condiscipulum suspi-
fecissemdamnatione dogmaiumOrigenis, iu clausus cantur. Et quia parcior fui in refellendis laudibus
domi, nunquam eum videre ausus es, ne aut damna- tuis, putant roe tuuincsse symroysien. Hoc mihi
res quod nolebas, aut aperte resistens, hsereseos in- prsestilit prologus luus, ut plus me amicus Isederes
vidiam sustineres. An idcirco testis contra te esse 1D quam inimicus. Semel sibi persuaseranl (recte an
non poterit, quia accusator luiest? Anlequam sanc- perperam ipsi viderint) leessehsereticum. Si delen-
tus Epiphanius venisset llierosolymam, et ore qui- dere voluero, hoc solum proficiam, ut me lecum
dem et osculo tibi paceni daret, roala autem et pariter accusent. Deniqiiemihiobjiciuntlaudationem
dolos in suo corde servaret; antequam nos ei suggil- lnam, et te non pulantinsidiosescripsisse, sed vere :
laiiouemtuiepistolas dictaremus, ul hsereiicum scri- et quod tu in me semper ante laudabas, vehementer
berei, quem osculis orihodoxum comprobavit, Aler- insiinulant. Quid me vis facere ? ut discipulos accu-
bins [Al.Aiervius]conlra te latrabal Hierosolymis; et satores pro le habeam; ut contorta in amicum jacula,
nisi citoabiissel, sensissetbaculumnon d litterarum, meo suscipiampeciore ?

a ScilicetMacarii, quod supra irridet, somnio. aut locus Resurrectionis Dominicae, supra docui-
h Pessime Marlianams.in Anastasii. quando erro- mus lib. contra Joan. Iliorosolym. num. 11, nol.
ris Vicioriusnitmuerat, qni Graecemuazuaei re.sciip- c Velns etlit., somniaturusesset.
sit. Quitl porro esset Anasfasis, sivc templum a Miuusbene Marlianjeus,litterarium.
483 S. EUSKBli HIERONYMi '-.. Ui '
"•
56. De libris atttem iripl 'ApxGvdebes mihi et j"i 58, De epistbla ad Rufinum. •*- Noymnquoque me
gratias agere. Tu eniui, ut dicis, hoxia quseque dc- pulas linxisse niendaciir.ii, ul epislolam ad te meo
truncans, meliora posuisli. Ego iia ul habebantur in nomine conip.onerfe.ni, qu.asiolim scriptam, quobonus
Grscco, expressi. Ex quo elluaapparel fides; el ejus csse videar el niodestus; qijam tti numquani oinnino
quem intferpretaius es, Iiseresis.Scribebatur mihi de susceperi.s. flscc res perfacile,probari potest. Mulli
Urbe a viris (Pammachio el Oceano) irt Cluislo Romse c ejus exemplaria habeni, anle hoc circiter
prsecipuis : ReSponde criminanli; ne si lacueris, triennium, qui li.bi eam niittere noltierunt, scientes
consensisse videaris. Consonaomnes voceposcebant, qusedemeo noihine jactilares, et quam indjgjja pro-
ul Origenis versutias 563 proderem, ut [Al. et] posito Cbrisliano ac nefanda confingeres..Ego scripsi
venena hsereticorum Romanis auribus cavenda mon- nescietiS»quasi ad amicum. Illi non reddiderunl ei,
strarcm. Quid hoc ad injuriam luam periinel? Num quem inimicum.noverant: parcentes et meo errori,
solus inlerpretatus es istos libros, et alios hujus ope- et tuse conscienlise. Ei simnl argiimentaris, quod si
ris non habes participes ? Numquid el lu de Seplua- talcm libi epislolam scripseram, non debueram
ginla interpretibus es, ut post edilionem tnam aliis contra te in aljo libello mulia niala scri.bcre, Hic cst
transferre non liceal ? Ecce el ego mulios, ut dicis, lotuS error tuus, el hsec j'usla querihionia : quod
libellOsdeGrxcOiiiLaiinunitranstuli: habes potesla- ]\ quse nos in bserelicos dicimus, tu in te dicla con-
lem etlurursurtieosvertendi, utvolueris; etbona enim fingis: et nisi illis d pepercerimus, te putas esse
eliiialasuoimputaniurauctori.Quodeiiiitefierei, nisi violatum. A.nideo panem libi non damus, tjuia h;c-
dixisses te ampnlasse hseretica el optima traiistulisse. reticorum cerebro Iapidero ill.idim.us?El ul noslram
Hicesl enini nodus tuus, qui solvi non potesl. Al [A/. epislolam non probe?, papse quoque Anasiasii simili
Aui] si errasli ul liomo, piiorem damna senlentiam. dicis fraude subnixani, de qua li.bi ante respondi:
57. Lalinos libros verlebat in Grwcum Rufinus. quam si siispicaris ipsius non e.sse, habes ubi apud
— Sed quid facies de Apologetico tuo, qiiem pro eum nos arguas falsitalis, Sin autcm ejus esl, ul
Origenis scripsisti operibus? Quid de volumine hujus quoque anni contra le epislolse probant, fru-
Eusebii? in quo quum multa mulaveris, et, sub no- stra el falso falsam arguere nileris, cnin ex illius
niine liiartyris, hserelici homiuisscripta transtuleris : vera epistola, nostram veram esse doceanius.
tattien plura posuisli, quse Ecciesiasticse lidei non 59. Pythagorw discipuli. Pytliagorica prwcepta et
convenitint. Tuetiaro Latinos libros in Grsecura ver- symbola. Quid apud Grwcbs invenil primus Pytha-
lis, nobis dare iiostris externa probibebis ? Si in alio cjbras. — In excusando mendacio luo [A/. menda-
opere respondissem, in quo me non lseseras, videri cium tuum], quam elegans esse voluisli: e.t ne sex
poieram in injuriam luam transferrequod verteras: (1 millia Origenis libros proferas, Pytbagorse a me
ut te vel imperitum, vel subdoluin demonstrarem. exigis monunienla. Ubi est illa fiducia, qua inflatis
Nuiic vero novum querimonise genus: doles libi in buccis creberrime personabas, le qose in aliis libris
eo esse responsum, in quo a le accusalus sum. Dice- Origenis legeras, emendasse in libris izepi 'kpyS>v,
batur ad iiilerpretationem tuam Roma subversa, et non aliena, sed sua reddidisse suis ? De lania
postulabant omnes a me bujus rei remedium. Non librorum silva unuro frutifeemac surculuin proferre
quo ego alicujus nionienli essem; sed qui pelebant, non potes. Hi sunl veri fumi, hse uebulse, quas
inc esse aliquid arbitrabantur. Tu amicus eras, qiii dum in me criminaris, in te exstinctas dissipalas-
illa transluleras; quid me vis facere? Obedire Deo qtie per me cogooscis, necfraclam cerviccm dejicis,
magis opdrtet, an bominibus (Act. v, 29)? Domini 565 sed niajori impudentia , qtiam imperitia ,
custotlire subslantiara * an furtum celare conservi ? dicis me deiiegare, qusc iu promptu sunt, ut cum
Aliter te non placabo, nisi el ego lecum accusauda monles aureos pollicilus fueris , ne scorteum qui-
commisero? Si nullam fecisses niei nominis mentio- dem numinum tle tbesauris litis proreras. Justa coi.i-
neni: si me non omasses egregiis laudibus, poteram tra me odia recogriosco, et vera in nos debaccbaris
aliquod habere suffugium, et diversa oblendere, ne insania. Nisi enirti ego quod non est, audacler exi-
ruisus interpretala transferrem. Tu me, h amice, D gerem, lu videbaris habere quod non habes. Pytha-
coinpulisti, ut aliquot dies in hoc opere perderem, gorx a me libros flagilas. Quis enim libi dixil illius
ut proferrem in medium qtiod Cliarybdis de- exstare volumina? Nonne in ejiisiola mea, quam cri-
buit devorare : el lamen lsesus, amiciiise in te jura minaris, hsecveiba sunt ? « Sed fac me errasse in
servavi, et quaiituni in me fuit, sic me defendi, ut adolescenlia, et pliilosoplioruro, id est, Gtntilium
le noii accusarero. 564 Tu nimitim suspiciosiis et studiis eruditum, in principio fidei ignorasse dog-
querulus, qui dicla in haereticos ad luam refers con- mata Chrisiiana, et hoc putasse in Apostolis, quod
luineliam. Quod si aliler ainicus Uius esse non pos- in Pythagora et Platone et Empedocle legeram- > De
sum, nisiet 1liserelicortnu amicus fuero; leviUsluas dogmalibus eorum, non de libris locutus sum, quse
inimicilias, quaiu illorura aroicilias sustinebo. poiui in Ciccrone, Rruto, ac Seneca discere. Lege

a Viclorius maluit, debesetrnihi gratias acjere. c Epislola ad Rufirtumin liosira re„censionenu*

h Vicioiius addiles Brixianis cotid.alterum tu ad mer. 8, quam anno ascripsinius 599.
d Maftian., ittispeperiimus.
emphasin, Tu mc, amice; twcbmputisli, etc.
M APOLOGlAADVERSUSLiBROS RUFINL 486
pro Valinjo oraliunculam, et alias.ut»'*so.dalitiorum Ai catpendam, id est, lcges urbium conservandas. Cor
iiientio (it, B.evolvedialogos Tullii. Regpice omnein non comedendum,id est, mmroremde dnimo proji-
oram Italioe,quse quondam raagna Grsecia dlceba- ciendum. Cum profectus ftteris, inquit, ne recleas; id
ttir ; et Pylhagoricorum dogmat.um incisa publicis cst, post ntorlem vitam istatn nc desidetes. Per viam
litleris s(=racognosces, Cujus enim s.tint illa h ypvau pttblicam m ambules; id esi, ne mttitorum sequaris
T.upa.yykl.p.uzu? nonne Pythagorse? in quibus omnia errores [Al. errorem]. Hirundinem in dbmum non
ejus breviler dogmata conlinenliir, et in quae latis- suscipieitdctm; id est, garrulos et verbosOShomi-
siroo opere pbilosophus conimenialus est Jambli- nes sub eodemtecto non habendos, Onercilis sttperpo-
cbus, iniita.tus ex parle Modcratum vinjiii eloquen- neitdumonus : deponemibusnon commuritcandum;id
tissimum , et Archippuni ac Lysidem Pylhagorce est, ad virtulem incedentibus, augmentdnda [Al. au-
auditores. Quorum Arcbippus ac Lysides, in Grsecia, genda] prmcepta : trndenies se otio, retinquendos. Et
id est, Tliebis scbolas habuere, qui memoriier quia Pyllrigorica dogmala legisse me dixcram :
lenentes pr;eeepla docloris, ingenio pro libris nte- audi quid apnd Gratfos Pythngoras primus invene-
banlur, a quibus illud esl : c SU^KSSU.TIOV izuan p.n- ril. Iini.noriales esse animas, et de aliis corporibtts
yuvri, Y.UL izepLY.oirzeov izvpl v.uXauinp.o>v.ui ptnyuvgZs iransire in alia. Quod qiiidem et Virgilius in sexto
izuvzqiuis,cazop.iyai>y.uzosvoaov,u~6 Se $.vyns uuu- ]B iEneidos voJurnine seqtiens loquiuir :
Biuv,Y.oO-ius oe d irot.vzD.eiuv, izoleas Si azwriv., OLY.QV Has omaes, ubi mille rolamvolvereper annos,
§£ Siyofpoavvnv,6p.ov Ss izuvzo>vup-ezpiav.Quod in Lethteumad iiuviuoiDeusevocatagniiueniagno;
Srilicetitntjoeiiiores
supera ui convexarevisant,
Latinum ita possurous vertere : Fugunda suntomni- Rursuset incipiantin corporavellereverti.
btts modis el abscindenda, languor a corpore, impe^ 40. Pythagorw alia dogmata. Origenes in libros
rilia ab animo, luxuria a ventre, a civitate sediiio, a suos.Platonem translu.lii.-~ Se primuro 1'uisse Eu-
domo discordia, el in communca cunclis rebus intem- pl.iorbum, secundo Callideni, terlio llermoiimum ,
peramia. 566 Pylhagorica el illa prsecepta sunl: quan.o Pyrrh.um,.ad extremum Pyihagoram : et post
Amicorum omnia esse communia. d El Amicum cerlos tempnruiji circulos , ea quse luerant, riirsum
seipsumesse alterum : duofumquetemporum maxime fieri: nihilque in mundo videri novum. Philosopbiam
habendam curam, mane el vesperi, id est, eoruni quw nie,ditaiionen>,esse. niortis : 567 quolidie de cor-
acturi suiuits, el eorum quW gesserimus. Posl Deum poris carcere niientero aninise.educere liberlalem :
teritatem colendam,quw sola homines Deo pfOximos p.uBnaeis, uvup,vr]aets {;, id esl, discentias reminiscen-
faciat. Ulaque senigmata, quse diligentissime Ari- tias esse; et inolia alia, quse Plato in libris suis, cl
stotelcs in suis libris proseqtiitur : Stateram ne tran- ni,axi.roeitj Plisedone, Tiroseoque prosequilur. Nam
silias, id esl, ne pfwlergrediare justiiiam, Ignein G posl Academiam et innumerabiles discipulos, sen-
gladio ne [odias. Iratum videlicel et lumidum aiii- li.ensmultuni stisedeesse d.octrime, venit ad roagnam
nium verbis nialedicis ne lacessas. Ceronam minime Grsecjam, i.b.ique.abArcbyta Tarenlino, eis Timcco

a De Sodaliliis Pytbagorseorum Juslinus lib. xx : Hieronymi. MAETIAN.

Sed iriginla ex juvenibus cum sodalitio jure sacra- d Martianseusex Latina Hieronymi versione, quse
mento quodumnexi, separalam a cwtetis civibusVititm subditnr, Gra;ca quscdam verba suppleyii, quse in
evercerent, eic. Vide etiam A. Gellitim lib. i, c. 9. mss. desiderabantur. Nos ex ipsa Pythagorse vita
De iisdem mulla dixerat Cicero in Oralione pro per Jamblichum, sive per Porpliyriurti, qtiem Jam-
Vatinio.quod ipse Vaiiuius se jactabat Pytimgo- biicbiis passjin exscribit, uno atque altero loco
rseum, ut idem Cicero iu Oralione contra Vatinium restiluimus. Legerat bic Marlianseus uvjoluaLuv,pro
lestatiir. Cuj"usOrationis pro Valinio meroinil Vale- eo quod 7to).ufileiuv,id esllttxum,. aul suni.ptuosila-
rins Maximus)ib. iv, c. 2. tem, legilur in ea viia, et oivluspro ol/.ov, denique
h Penes Marlian., ypvau. Nunc ypva.u OTII,awrcti izuvup,izpiuvpro dtiobusverbis izuvzav
up.ezpiy.v,qtiae
carntina dictintur, si inodo ea sunl, quse liic HiCr. Hieron. inlerprelalu.r a cunctis diebus inUmperanliam.
indicat; videiur enim potiiis de Apophihegmaiis, el Csetera repete a DiosreneLaertio lib. vm.
Symbolis Pytljagoricis loqui, quam de Aureis illis 1D e Et amicum seipsttm. Malcbus idem liabel in viia
carminibus, qinjevulgo quidein Pytljagorse, lameisi Pytbagoise: TOV.Si filoy vllov euvzov.Id vero annotare
falso, ascribtiniur. volui, propterea quod Diogenes.in Pyihagora aliier
c Qvyufovziov izuan,etc. Verba islhsec Gncca Era- postiit, nempe amicorum omnia esse. cornm.unia;
smo ac Mariano ignorata prorsus; quia e mss. exeni- aiiiicitiamque sequalitatem , v.uifiliuv iaoznzu. Con-
plaribus ii.mi sine la.h.ore ac capilis dolorc, nobis sequentia porro prsecepta et syiiibola- vide apnd
eruenda reliquerunl. Mal.i.ierunlilli aiiena fingere, e\ eunidem.Diogen. Laert. de Vilis pliilosoph. lib. vm.
in coniexliim Hieronymiobtrudere multa falsa, quam MARTIAN.
diligenli iudagaiioue*geiiuiiia restiluere. ln hunc igi- f iluBnaeisuvup.vr)aeLs. Oniittunt hic editi libri La-
tur modiiin depravaltim ediderc llieronyniuin : <&ev- linam explicationem verborum Grsecoruni quam la-
v.ziov
izuvZKKuaL Y.UL
h'.Y.oizziav
uaQeveiuv
p.ivzovai>y.uzqs, meu relinenl omues mss.—codices, discentias iemi-
uTzuifievaixv.Si zns 'itvyns , UY.oluaiuv
tieTOU yuazp.os, niscentiasesse. MARTIAN, Nescio an veritis, Viclo-
czuaiv §e zns izo).to>s,znv oe at«cpovi«vzns OLY.LUS,
Y.UL riiis adtlil elvu.i,et iulerprelaiiouem, discentias remi-
v.oivn«Ttoixuvzavzo u.xpuzis, qtiod , clc. lii.ifcsunt nisceniias esse, non habei, qtj.amMartianseus addidit
Erasini fabulosa Grseca vocaliula, quibus jamdiu fu- ex aliquol mss.
cum fecit omnibus, qtii putabant euin edidisse Qpera B Vid. Ciceronem, v de Finibus, el I Tiiscul., cui
Hieronynii.iiia ad fidein vetusiissimorum codicuro.; alii astipulantur, Timseuro asserenles- a Platone in
non ex nieris aiqtie futilibus suis conjectiiris. C.sctc- Italia fuisse andiltiin; ei co.llige orrare M-acrobium
rum oiniltiint exemplaria ms. qusc clauduntur iinci- liib,i Salurnal.C;,i, quiSftcraiem el Tinisettineodem
natis lineis; qusequfenos snpplenda docuertint Laliiia sscculo noivfuisso canl.oMit>.
487 S. EUSEBll HIERONYMI *88
Locrensi, Pythagorse doctrina erudilus, eleganliam A . &%.Calumniandi liceiitiam reprehendii. Fulvia el
et leporem Socralis, cum hujus miscuildisciplinis, Herodias.-r- Possera et ego tuis te coloribiis pingere,
qtise omnia nomine cominutalo, Origenes in libros et insanire contra insanientem; el dicere quidquid
suos izepi'kpyS>vtranstulisse convincilur. In quo vel scio, vel nescio : et eadem licenlia, immo furore
igitur erravi, si adolescens dixi, me ea pulasse in et amentia, vel falsa, vel vera congerere, ut et me
Apojiolis, 'quse in Pythagora et Plalone et Empedo- loqui, et te puderet audire : et objicere libi, quse
cle legeraro ? Non til tu caluroniaris el fingis, in aul accusantem dumiiarenl, aut accusatum ; ut ex
Pytbagorse et Plalonis et Empedoclislibris, sed quse frontis duritia, fidcm leclori facerent; ul quod im-
in illis fuisse legeram , et aliorum me scripta eos pudenler scriberem, vere scribere jndicarer. Sed
habuisse docueruut. Et hoc genus eloculionis fre- procul sit a morihus Chrisiianis, ut dum b aliorum
quentissimum est: ut si dicam, quse in Socrate legi petunt sanguinem, snum offerant; et sine gladio,
dogniala, putavi vera. Non quod Socrales"» libros volunlate homicidse sint. Tuse hoc bonitali, tuseque
ullos scripserit; scd qnse legiapud Plaiouem etalios mansueliidihi et simplieitati convenit, qui de nno
Soeralieos illum habuisse. Et rursum, imiiaii vo- pectoris sterqtiilinio, et odorem rosarum, el felo-
lui gesta, qnse in Alexandro el Scipione legeram. rem profers cadaverum : et eontra sententiam Pro-
Non quod ipsa sua gesta desciipseriiu; sed qnod phetalem (Isai. v), amarum dicis esse, quod quasi
apud alios legerim, quse illos gessisse mirabar. Igi- B dulce laudaveras. Nec neeesse est, ul in ecclesiasli-
tur etiam si docere non possem, ipsius Pytiiagorse cis iractatibus rem c tribunalium veniilenms; nihil-
exstare roonumeiita, nec a filio ejus ac filia, aliis- que super hoc amplius audies, nisi illud e trivio:
que discipulis probata coiivincerem, me nonteneres « Cum dixeris quod vis, audies quod non vis. t Aul
mendacii, quia nou libros, sed dogmata Jegisse me si tibi vile videlur vulgare proverbiutn, ei bomo sa-
dixi: et te frustra errare, rae luum proiegere men- pienlissitnus magis philosopiiorum ae poetarumsen-
dacium voluisse, ut nisi ego unum libruni Pytha- tentiis deleclari, leged illud Homericnm :
gorse protulero, tu sex millia Origenis libros perdi- 'OTZOZOVY'eiizriaQueizos, zoiovv' iizuv.ovauis.
deris.
569 H°c solum requiro ab eximia sanclilate et
41. Minabalur Hieronymo inleritum Rufinus.— Ve- censura tua
(cujus lanta est puritas, ulad sudaria et
niam ad epilogos, id est, maledicla lua , in quibus semicinclia lua daemoiies
rugiant), cujus exeinplum
me ad pcenitenliain cobortaris; et nisi conversus in scribendo
seqnaris? Quis uniquaui eaiholicorura
fuero, id est, nisi le accusante siluero, mibi raina- in disputatione sectarum, lurpiludinem ei, adversum
ris interitiim. El hoc scandalum redundaturum in qiiem disputat, objecit? Sic te docuerunt magistri
caput meum denunlias, qui te hominem lenissimum „ lui? Talibus insiiltitus es disciplinis, ut cui respon-
el Mosaicsemaiisuetudinis, responsione mea ad scri- dere non polueris, caput auferas; el linguam quse
ptionis insaniam provocaverim. Scire eniro le jac- lacere non potest, seces? Nec magnopereglorieris,
tas crimina, 568 Quae'ihi soli amicissimo sim si facias quod scorpiones possunt facere el caniha-
confessus, et hsec in medium prolalurum; meisque rides. Fecerunt lisecet Fulvia in Ciceronein, et He-
me coloribus esse pingendum, et debere meminis- rodias in Joannem :. quia veriialem non poterant
se, quod jjacuerim ad pedes tuos, ne gladio oris lui audire, et linguani veriloquam discriniinaliaco con-
ampuitires caput raeum. Et post mulla , in quibtis foderunt. Canes latrani pro dominis suis, et lu uon
furibundus exsullas, revocas le, et dicis optare pa- vis me latrare pro Chrisio? Sciip^erunt intilii conlra
cem cum denuniiatione dumiaxai, ut deinceps la- Marcionero, Valenlinum , Arium, el Eunomium. A
ceam, id est, ut nbn scribam conlra haereticos, nec quo eis objecta est turpitudo? Nonne loli in con-
audeani respondere accusationi tuse. Si hoc fecero, vincenda hseresi incubueruut? Islse machinse iucre-
frater ero el collega, et vir eloquentissimus et nmi- ticorum, id-est, magisiroruro tuorum sunt, ut con-
cus ac sodalis, et quod his majus est, omnia quse de . vicii de perlidia, ad maledicla se conferant. Sic
Origeiie iransiuli, caiholica judicabis. Sin autem Eustalhius Antiothenus episcopus, e filios diim ne-
muticro, et me commovero, illico iinpnrus ero et scit, invenit. Sic Athanasius Alexandrinse urbis
n
hserelicus, el taa indignus necessitudine. Hsec sunl pontifex, tertiam Arsenii amputavit manuni. Duas
prseconia mea, sic roe hortarjs ad pacem, et ne ge- enim qtii mortuus prius fiugebaiur, vivens postea
mitum quidem ac lacrymas dolori liberas esse con- habere nionslratus est. Talia et condiscipuli lui et
cedis. magistri nunc de ejusdem Ecclesise sacerdole con-
a Aln, quos interLeo
ris Socrati tribuunt; sedAllatius, scripta varii gene- quod est, Quale ei dixeris verbum, lale et audies.
vetetes pleriqua omnes e Auclor est Theodoreius, Eusebium Nicomedien-
peniegant ab illo quidquam inandaiuin litteris. scm eum aliis Ariause impieiaiis satellitibiis Aniio-
h Vetus edit., ut dum alii eorutn cbiam venisse, aiqtie ibi couducta inuliercula, qnse
pelunl sanguinem, rem cum Eustaihio Episcopo babuisse, ex eoque in-
tHC»
fantem suscepisse, queui nberibus admovebal, dice-
^c Martian. post Erasm. rem tribunalem. ret. eum fecisse deponi Socrates, lainetsi Sabel-
d Illud Bomericum. Homerus lliade mss. codi- liaiiismi causa Eustallimni abdieatum narret, non
ces addunt nonnulla post £7ror,^cilicelr;istbsec, e-nos obscure calumuiani adulterii innuit.
forov xui £7r«xoutr«tf.
MARTUN. — lliadis x, vers. 250,
489 APOLOGIAADVERSUSLIRROS RUFINI.. 490
fiogunt: et auro, id est, luis tuorumque viribus A lanimus i valde imprudens est. Qui calumnialttr panpc-
oppugnant lidei veriialem. Quid loquar de hsereticis, rem, i lacessit factorem ejtis. Lingua sapienlium bona
qui licet foris sint, tamen sc nominanl Christianos? inovit, et os stullorum pronunciatmalum. Vir animosus
Adversum impiissimos, Celsum alque Porphyrium, ;
paral rixas : el immundusest apud Deum omnis qui
quanti scripsere nostrorum? Quis omissa causa , in exaltat i cor suum. Manus manui inferens injusle, non
superflua criminum obj'ectione versatus est? Quse eril impunitus. Qui diligil vilam, parcit ori suo. Ante
non chartse Ecclesiasiicse, sed libelli debent judi- conlriliotiemprwceditconlumelia,et anle ruinam mala
cum coniinere. Aut quid refert, si cansa cadas, et cogitatio. Qtii obfirmal oculos suos, cogital perversa,
crimine superes ? Non necesse est, ut cum periculo et provocatlabiis suis otnnia mala. Labia slulli ducunt
tui capitis accuses. Uno percussore conducto, satis eum in mala, et os audax morlem invocat. Malignus
potes facere desiderio luo. Et scandalum limere le vir mutla detrimenla patietur. Melior esl pattper jns-
simulas, qui dudum fratrem, nunc accusalum, sem- ttis, quant mendaxdives. Gloriaest viro, qtti averlilse
per iniinicuni, es paratus occidere. Et laroen 570 a malediciis: qtti auiem itutltis est, lalibus se obligal.
miror, quomodo homo prudens , furore prsevenlus, Noli amare detrahere, ne eradiceris. Suavis est homini
velis mihi beneficium tribuere, ut educas de carcere panis tnendacii; posleaimplebituros ejus calculo. Qui
animara meam, et non patiaris lecum in tenebris B; operalur ihesauros lingua mendacii [Al. mendacis],
liujus sseculi commor^ri. vana sectalur, el veniet in laqtteos morlis. ln aurc
45. Hareticis non poteral pareere. — Vis ergo me sltilli noli quidquam dicere, ne forle irrideanl sapien-
taccre? Ne accuses. Depone giadium , et ego scu- tessermonestuos. Clavaet gladius et sagitta perniciosa
tum abjiciam. In uno tibi consenlire non polero, ul sunt; sic et vir, qui conlra amicumsuum falsum dicit
parcam ha-reticis, ut me catholicum non probem. testimonium. Sicut aves avolanl, el passeres; ila ma-
Si ista est causa discordise, mori possum, lacere ledictum vanum non superveritelilli. Noli respondere
non possum. Debueram quidem de omni Scriptura imprudenti ad imprudenliam ejus, ne similis ei fias :
tuse insanise respondere, et divinis vocibus in mo- sed responde slulto ad slullitiam ejus, ne sibi sapiens
dum Davidcitharizantis (I Reg. vi) lenire furorem essc videatur. Qtti insidialur amicis suis, cum visus
pectoris tui; sed conlenlus ero unius libri paucis fuerii, dicit : Ludens feci. Cralicula carbonibus, et li-
testimoniis, et opponam sapientiam stultitise; ut si gna igni, el vir maledicusad ttitnullum rixw. Si te
humana contemnis , sallem divina non negligas. rogaveril inimicus luus, parcens vocemagna, ne con-
Audi igitur, quid de le, et de omnibus invidis, ac sentias ei: septem enim nequiliw sunl in anima ejus.
maledicis et conlumeliosis loquatur sapiens Salo- Gravis esl lapia, el vix poriabilisarena; sed ira 572
mon : Insipientesdum injuriis cupidi sunt, impii facii Ci stulti gravior ulroque, crttdelisesl indignaiio, et acula
oderuntsensttm.Ne fabriceris in amicumtuum mala. irael zelus impatiensesl. Impius calumnialur paupe-
Et ne inimiceris adversutnhominemsine causa. Impii res: et quiconfidilin cordisaudacia [Al. avartfta], stul-
exattant contunteliam.Circumcidea le os pravum, el tissimusest. Tolamiram sntttn proferl insipiens : sa-
iniqtia labia tongerepelle abs te : oculos contumeliosi, piens dispensal in paries. Filius malus gladios dentes
linguatn iniqui, manus ef[undentes sanguinem jttsti, habet, el cultros molas, ut consumatinfirmosde terra,
cor fabricans cogitaliones tnalas, el pedes fesiinanles et panperes ex hominibus(Prov. x, xvm, et aL, sec.
ad nmlefaciendum.Qui nilittir tnendacio, pascit ven- LXX). His ergo doclus cxemplis, nolui mordere
tos, et sequitur aves volanles. Dereliquit [Al. derelin- mordentem, nec vicem talionis implodere : inalui-
quii\enimviasvinemsuw, etaxesculturmsumfeciierrare. que insaniam excantare furibundi, et unius libri an-
Pcrambulat aridum ac desertvm, et colligit manibus lidolum venenato pectori inlundere [Al. inserere].
suis sterilitatem. Os procacis appropiat contrilioni; et Sed vereor ne nihil proficiens, illud Davidicumcan-
qui proferl maledicta, stultissintus esl. a Animabene- tare compellar, et his me sermonibus consolari:
dicla otnnissimplexvir : Animosusinhoneslusest. Per Alienati sunt peccatores a vnlva, erraverunl ctbulcro.
delicla labiorum incidit in laqueum peccalor. Ilinera Locuti sunt (alsa, furor illis secundumsimiliiudinem
slultorum recta in conspectu suo. Stultus eadem die ]D serpentis : sicul aspidissurdw, et obluranlisaures suas,
ostendil iram suam. Abominatio est Domino, labia qum non attdiat voccmincantantiutn, et veneficiincan-
mendacia. Qui custodil os suum, serval ctnimamsuam. tantis sapienter. Detts conleret denle&eorttm in ore
Et qui temerarius est labiis, terrebil seipsum. Malus ipsorum; molasleonumconfringelDominus[Al.Deus].
eum conlumeliaagil mala, et insipiensexpandil mali- Ad nifiilmn devenient, lamquamaqua decurrens. In-
tiam suain. Quwresapud malos sapienliam, el non in- tendit arcum sutttn, donec infirmentur. Sicut ccra,
venies.Suis itineribussaturabituxietnerarius. Sapiens quw fluit, auferentur : superceciditignis, et non vidc-
timendodeclinatmalum. Stultns confidensmisceturei. runl solem(Psal. LVII,4 seqq). Et ilerum : Lwtabitur
Longanimusrii'571 multus in prudentia est: pusil- juslus, cum viderit vindictam impiorum: manus suas

a Fortassis, mutula inlerpnnclione, legendumest: in Joannem, et Ambrosio lib. de Isaac et Anima, c.

Anima benediclaomnis simplex : Vir animostts, etc. 2, insensu passivo accipi minus apte, si nonadinen-
Locus est Proverb. xi, 25 : "9vynev\oyovp.ivnizuau lem zS>vLXX, sallem ad veriiatem Hebraicam. Be-
etizln.Ubi id quoque notaudum, verbura evkoyovp.uLnedicere idioiisino Hebraico est benefacere.
bic ab Hieronymo, ul a SS. Chrysostoino, hoinii. 16
PATROL.XXIIT 16
191 S>. EUSEBH HIERONYMl 492
Iqvabitin sqnguine peccatoris. Et dicet homo : «i vti- te pacem diligere. ) Advquod breviter respondebo i.
que est fruclus justo , ulique est Deus judicans eosin Si pacem desideras, araia depone. Rlandienti pos-
terrq (Ibid., 11). suni acquiescere, non timeo coraminanlenK Sil inter
44. In exlrema Epistola seribisnianu lua : f Opto nos una lides, et illico pax sequelur.

Nola, HuieHieronymicontra Rufinum,RuGniconlraHieroiiymumApologlamsubjicit,in appendice,Vallarsius.Nobis

vfero, quia Kufiniahorumoperumiocupietissimameditionemin tomoprsecedentirecudimus,Satiserit illticjectoremre»
vocare, non jamde tacuoa <qu'ain
hicititer numeroscrassioricharactere expressosanimadvertere.«t apoflatOfum.

IN SEQ. DIALOGOS CONTBA PELAGIANOS ADMONITIO.

1, Vix dumOrigeniana perfidiaquaqua patuit Christianus orbis damnata, Hieronymocervices subdiderat, cura
subilo Pelagianum belluin exardere, Ecclesias late pervagaii, natumque adeo monslriselidendis doctorcm
rnaximum, tajnelsi jani senio conlectum, ut in aciem descenderet, excitare : ut nulla, opinor, laus um-
quam esset jugulatse hsereseos, quailleautsolus non donaretur, autprimus. Exsecrabilem doclrinam quam
Rorane didicerat aRufino quodam Syro Pelagius, Palsestinam importavit circa annum Christi 412, el Hie-
rosolymse docuit, ubi annuenle ejus urbis episcopo Joanne, usque adeo profecit, ut essent qui suo de no-
mine appellarenlur. Summa hcereseos per id temporis hsec eral, Posse ljomines sine peccato esse si velint:
Divinsegratise necessitatem arbitrii liberlati officere : el, quod minori smdio videtur lunc saltcm jacla-
tum, Non esse traducem peccati. Hieronymus in libris, quos ab eo lempore claboravit, maxime Commen-
tariis in Jeremiam delestandam superbiam suggillare arrepta occasione non desliiil; sed nominibus conti-
nuo pepercil, quos eos mallel cbrripi, quam iafamari. Verum post ferme biehnlum, et vix primo libro in
laudatum Prophetam expleio, styluni conira lisereticuro acuil, deditqueCtesiphonti epislolam, quam iu
priori tomo excudimus sub numero 153, in qua natam e veterum Stoicorum fontibus uizuOeiuv ila jugnlat, vi
lamen nisi velitatione illa hserelici resipiscerent, condiiurum se libros minilelur, quibus impise factionis
cuniculos omnes subverteret. Re ipsa haud multo posl rogatus a fratribus tres liosce iibros evulgavii, in
quibus Socratico more ex utraque parte quid pro hseresivel contra dici possel exponens, Attici ctCritobirti
personas induxit secum invicem disceplanles, ut et orihodoxum-dogma «lariiis exponer-e'1,eiftserelicum im-
pugnaret forlius. Hoc versibus elegantissimis S. Prosper Carm. de ingratis prsedicat:
Tunc etiamBethlei praclari nominishospes,
Hebrseosimulel Graio,JLatioquevenuslus
Eloquio,morum exemplum,munrtique.magisber,
Iitjris
HIE&ONVMIJS,valdeexcellentibushostem
Disseeuit,noseiquededit, quoturbine veram
Vellentexortseluceniobscuraretenebrse.

2. Annuro, quo scripli sunt, ex Orosli Hispani presbyieri, qui lunc ad Hieronymi pedes sedit, Apologia
licet ediscere; cujus quoque causam brevibus exponam, ut simul inlelliga.?, quseper id 'tempovis esset or-
tbodoxse sententiic raiio, quis rerum status atque ordo, quanlas vires, quosvesibi animos stirtipsissct hsc-
resis. Cum multtim in ulramque partem agiiataqusestio dp origine animaj viris EcclesiasiicishegOtium fa-
cesseret, ne diuiius flucluarent ingenia, S. Augustinus consuleiidum censuit maximum Ecclesiarmn roagi-
strum Hieronymum; ipsique adeo lunc apud se agenli Orosio auciorfuit, ut ad eum pergcret Hierosolytnam,
suasque illi deferendas litteras dedit eo super aigunjento, qtise in I loraq nuroeris 151ot 152 exliibemns : li-
bros quoque rfePeccatorainmeritisgt'rc)ii»ssione,.elepist'ola'niadHilarmm,-quibusscriptisYjusePelagiaui disci-
puli alque in primis Cceleslius clanculum effutierant mala dogmata conrutabat. His instructus monimeiilis
Hieronymum adiil Orosius,cui etiani de ore quse contra -CoelesiiumCarthagine peracta fueranl exposuit.
Coniinup ad vulgi anres hsec devenere, pluribusqtie Hieronymo, nonnullis etiam Pelagio astipulantibus,
oborlum dissidium est, quod Joannes Hierosolymiianus, qni primas haeretico deferebat, volens compescere,
Orosiutn Ilierosoiymaiii accivit, ubi indicta totius cleri s.ynodo, Pelagio ipso absiante, quid ille ex Africa
contra ejus doctrinam advexissel, quibus iste se luerelur argumeniisi exponere jussi suni. Utreni bievis-
sjme expediam, Pelagius judice psus suarum pariiuni studioso, sux-que faclioiiis interpretibus, q'ui;Orosii
Latine dicta Gisece redderent subdola fide,ita synodi judicium evasil, «t periculosaminvidiamin accusan-
lem converterit, qui edita Apologia suspicionem hsereseos a sc omnem coactus est amovere. In hac vero
Apologia quemadrooduni res gesla esl, per singulas paries enarrat Hispanus presbyler, atque in primis.
teiiipus desiguat, quo ipse consessusHierosoIymiJanus est habilus : seplem nempe et quadraginta dies ante
primam Encajtiioruhiejus lempli diem. Feslum iilud leste ^iccphoto'Hisior. lih. vin in diemiiicidebat Sep-
tembris dedJnumquarium, unde subducta ratloiie coniperrtim csi, JSyiiodurobabilam cxeunle iulio. De
 493 DIALOGUS ADVERSUS PELAGIANOS. ADMONITIO. M
anno nihil est dubium, ipstim inlelligi quadringehlesimum decimum qulntum; nam quiboc arino Betlileem
advenerat Orosius, sub inseqtientis verni tempus in Africani denuo solvil. Jam vero hoc anno, eo mense,
deque ea synodo loqueiis, coiitra P-eJag'«ewvai«m,jguodjbomo possit mandala Dei sine graiia facile cuslo-
dire, si velit, Hoc, inqnil, bealns Hieromjmns,mjus eloquinmuniversus Occi&ens,sicui ros in vellus exspeclal
(mulli enitnjam hmreticicum dogmatibussuis ipso oppugnante supplosi sunt), in epislola sua, quam nuper ad
Clesiphonlem edidil, condemnavil; simtliier tt'inlibro,-qumi~&vnvsmbit collata in modum Dialogi allerca-
tione confutat. Neque vero dilatum opiis in sequeiitem usque annum par est ppinari, quandoquideni disce-
deuli Orosio, utdkimus yerno aerapore, Iitteras dedit Hierqnymus in noslra recensionef 54, ad AugiiEtJnum
perferendas, in quibus ipsum allonuens Hipponensem episcopum num. i, Certe, inquit, et in Dialogo, quem
NOPER edidi, tuw beatitudinis, ut dit/nyin fuerM, sum «corda/us. Hpc au).em .sup Jjgrljj}ibri Hnem, alque adeo
opere j'am absoluto, scripsit, ut nulli dublum sit exeuntl anno quadringenlesimo decimo quinto illud esse
ascribendum.
5. Contra editos a S. Doctore libros primum Anianus Celedensis, ut vulgo scribilur, diaconus, deinde
Pelagiusipse haud multo post, cum Diospolitanaiji miserahilem synodum fefellisset, denique Theodorus
Mopsuestenus episcopus, iradunlur stylum acnisse. VeTum Anniani et Pelagii, non duo, utcomraunis fert
opinio, sed unuiii alque idem scriptum, quod foilala iipera elaboraverint, ex veterum, qui ejus memine-
runi, teslimoniis colligi posse videatur. Annianum Pelagii armigerum vocat Orosius : Stat, inquit, super-
bia immanissimusGoliath (Pelagius) habens post se armigerum suum, qui etsi ipse non dimicat, cuncta tamen
mris el (erri suffragia subministrat: Hieronymus illtim, epjsl. 143, ad Auguslin., dicit Copiosissimepasd, ut
glienwblqsphemiwverba frivola subminislrei; Gennadius nec nominat quidein; Pelagri autem scripta hmresi
suw faventia non lacet: conlra Sigebertus qni alios Annlani libros recensel, quos conlra HieTonymum scrip-
«erit, non agnosclt. Sed quoquo se raodo resbabeal, scripta malis auspicils naia male perdidil sequior
selas. Sanctus Pater ipse dum ea confulare diulius differt, tandem contempsit, quasi personam suam dede-
ceret nwniis ineptissimis respondere. Tantum Augustinq insinuat, melius fore, silioc jllefaeeret, Ne, in-
quit, compellamur conlra hmreticumttbstra laudate. Porro Theodorum Mopsuestenum prodil Pelagianse his-
torise conditor conlerraneus nieus Henricus card. Norisius ex Jiis Pholii Ribliotli. cod. 117 : Leclum esl bpus
Theodori Antiocheni,qui Mopsuestenusille episcopus est, ul exejus quibusdam epistolis colligimus, hoc tiluto,
Coiitra asserentes, peccare homines natura, non voluntale. Ea disputatioquinque libris absolvilur, quos adver-
sus Occidenlalesftac labe infeclosscripsit. Inde enim oriundum hwresis hujus auctorem in Oriends modo re-
gionibusversari, Ubrosquede recens a se excogitala hwresi cpmposilos, ad populares suos tn palriam transmil-
iere narrat, utjamibi multosper hanc arlcm in suam perlraxerit sentenliam, inlegrasque adeo Ecclesias dbsurdis
iilis imbuerit opinionibus. Aram veroillorum librorum auctorem, siwcnotutne, sive cognoinineincertum, appellat.
Hunc etiam quintutn evangelinmconfinxisse,illudque se in Eusebii Palwstini bibliqthecis reperisse oit : rejecta
prwlerea divini ac veterisTestamenli versione,quam Septuaginta interpretes simul convenientesediderunl, ul et
Symmachi et Aquilwaliorumque interprelatione, ,prqpriamquamdam suam novamcjueconficere ausum, cum ne-
que Hebrqicwlingum, ut illi, a puero assuevisset, neque mentem S. Scpplur.w didicissel, Hebrwis lanium-
wiodoquibusdamabjeclwsorlis in disciplinamse lradidisse,MiquehincfiwpriatnsiMeditiommsmbereaggressum.
ConricisloT iisereticus Hieronymuin suppresso nomine describere clarius "vix potuisset; quod enim Ara-
nium yqcat, non aliunde videiur esse,quam quod Jiomo Rannonius degeret jn Qrientem. Yeruni neqne bisce
libriStS. Doctor.respondit, .imrao ne yidisse quidem illos, aut isciy.issecontra ,*e «criplos videalur. Rur-
surniioii nisi qusp.damex illis supersunt excerpta, quifcMarius Mercator contra ATigustinmmscripta &vbi-
tratus est, ae Laiine a se reddita inseruit Cororoonildrio.
4. Porro inier .cselera,.quse^diHieronyffliianiJiiijus operis augendam pr.o modulo nostro djgrutalem prse-
Stitimus, ipsa illa uizqaizuay.Kzcu ex Marlo Mereatore Baluzianse editionis huc duximns transferenda post
Tiialogum^ ut vuleas guid conlra Telagianse sectse debellatorem ;(cur enim bpp ornare Tlieronymiim elogio
dubitem?^ihomo»qni«bi solus .seire videbatursebstreperet. Tolum v.ero opus exegiinus ad vetewni librorum
-JBiem, masimeycro manuscriptorum Walicani4985 el aiitiquissimj Regjnaj Sueooriim 286, -q»or.iMii ®p« vi-
tjppaeiintea lectiones passim emendantur.
m S. EUSEBH HIERONTMI 496

S. EUSEBII HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESBYTERI

DIALOGUS ADVERSUS PELAGIANOS,

StJB PERSOWA
ATTIGI CATHOLICIET CRITOBULI HJERKTICI.

a PROLOGUS.

^
693 *• Seribil motus fralrum expostulationibus.— AManichseum, Priscilliamini, Evagrium IberitamfA/.
Hiboritam et Hyperboriiam ], Jovinianum, el totius
Scripta jam ad Ctesiphontem epistola (Epist. 253),
in qua ad interrogaia respondi, crebra fratrum ex- pene Syrise hsereticos, quos sermone 694 gentili
cur opus ultra differrem, b §teazpup.p.ivo>s
Massalianos, Grsece evyizus vocanl;
postulatio fuit, promissum
in quo pollicitus sum, me ad cunctas eorura qui quorum omnium ista sentenlia est,posse ad perfec-
KTCKBUUV prsedicant, qusesliunculas responsurum. tioncm, el non dicam ad similitudinem, sed sequa-
Nulli enim est dubium, quin Stoicorum et Peripate- litalem Dei humanam virlutem et scientiam per-
ticorum, hoc est, veteris Academise ista conlenlio venire : ita ut asserant se ne cogilaiione quidem et
sit, quod alii eorum asserant izu6«, quas nos per- ignoranlia, cum ad consummationis culmen ascen-
turbationes possumus dicere :segriiudinem, gaudium, derint, posse peccare. Etquamquam superiori epi-
de men- slola, quam ad Ctesiphonlem scripsi contra errores
spem, timorem eradicariet exstirpari posse
libus hominum: alii frangi eas, regi alque moderari, eorum pro angustia temporis pauca perstrinxerim,
et quasi infrenes equos quibusdam lupatis coerceri. hic liber, quem nuiic cudere nitimur, Socraticorum
Quorum sententias et Tullius in Tusculanis disputa- consuetudinem servabit, ut ex utraque parte quid
tionibus explicat, et Origenes Ecclesiasticse veritati dici possit exponat, et magis perspicua veritas fiat,
in Stromatibus suismiscere conatur, utprseteream B '. cum posuerit[A/. proposueril] unusquisque qtiod

a in Vaticano cod. olim Reginse 286 ita inscribi- Psalmos sseperecitarenl, etsemper orarent. MARTUN.
lur Vrologus Dialogi S. Hieronymi rectw fidei Pres- — Graecum verbum, quod ex Reginse mss. accepi-
btiteri cum Pclagio monacho hwretici nominibusvoluit
dogmatis reper- mus, atque ex parte emendamus, veteres editores
tore, quem sub Attici, et Critobuli quid sibi vellel, non assecuti, iia Latinis liueris
deformarunt, A6in el Paanin, id est perversos, eic.
i>Sertiione gentili Messalianos. Multa verba obtru- QuseMartianseus falso oblrudi et cnnficta esse ralus,
dunt in coniexium Hironymi veteres editiones Joan. exstilare peniius e contextu jussit, contra quam ipsi,
Andrese, Erasmi, et Mariani, qui omnes legere volue- quibus utebantur, mss. codices adraonehant. Est
runt, Quos sermone gentili Abin, et Paanin, id esl, autem plerumque in illis, ut et in Regio, AEIHCTPA-
Grwce evyizus vocanl. Sane MHNI,id esl perverse:quae vocis exposilio, quo pacto
perversos et Massiiianos,hsereticorum
nomen oranium pene in Syria erat, ad rectam scripturam illa reduci possit, Grsecescien-
Jlfessa/iani; sive sermone geniili Syrise flsereticos tibus siatim innuit, Nam si levissime mutaiis, immo
vocabant Messalianos, Grsece autem evyizus. Prseter tantum emendatis litteris scribas AffiCTRAMMENac,
liscc.omnia aliaverba superflua snnt, 146 atque genuino rem acu tetigeris, cum oLeazpup.p.ivo>sGrsece idem sig-
sensu carent. Ms. cotlex Corb. num. nihil posuit nilicet ac Latineperverse, a o~Luazpiyo> verbo, quod est
; conformiter Epi- perverto, depravo, etc.; unde et Sieazpup.p.evu,
prarter contextum a nobis editumlneres. obti-
80 dicenti: ei
phanio lib. III adversus HiEreses, qua, pexversaappellantur, qusecontra quanidecet
J/cssiltani «ocanlMr,id esl, svyo^voi, orantes. ldem liuiit. Hoc igiiur sensu scribii Hieronymus, Syriae
habet Theodoritus lib. iv Ecciesiasticae Histor. cap. p bsereticos genlili sermone, §teazpup.p.evo>s,
id est per-
11 : -mau\iuvb>v , Messalianorum eo tempbre hwresis verse, Massulianos dici, sive orantes, Grseceevyizus,
exbrla est. Evylzus ebs Vbcant, qui twmen Ulmumin Nam cum a radice NSIToravit, Massalianortun no-
Grwcam linguam transtulerunt. Addit etiam : Habent men deducalur, ct ipsi hserctici contintio orarent,
eliam appellalibnem, evBovaiuazui;enlhousiastmettim perverse orantes S. Doclor vncari ait. Apposile post
vocantur. Ediloribus vero antiquis erroris causa fuit E)iiplianium nolat Auguslinus lib. de Hieresibus,
lcctio quainplurium mss. codicum Hieronymi, ubi quod- cum Dominus dixerit, Oportel semper orare,
isthsec posita leguntur: quos sermone geniih DEIHC- et non delicere; et Apostblus, sine iniermissione
TPAMHNI, id est perverseMassitianos Grmce ETXITAC orale; quod sanissimesic accipitur, ut nullo die inter-
vocant. Sed hic contexius manilesie conQcins habe- mittaniur cerla tempora orandi : isli (Massaliani) ita
lur ex his, qusejam dixi de Epiphanio et Theodorito. • nimis hoc [aciunt (perverse nimirumDomini, aiqne
S. Augustinus corrupte legebat Psallianos lib. de Apostoli senteutia intellecla) ut hinc jttdicarenlur,
Hseresibus : licel ex re ita vocari potuisseut, quod inter hwreticosnominandi.
 497 DIALOGUSADVERSUS PELAGIANOS. LIB. I. 408
senseril. Illud aulem Origenis proprium est, et im- A errores, nec aliquorum infamiam quserere, magis-
possibile esse liumanam a prineipio usque ad mor- que dolere vicem 696 eorum, qui falsi nominis
tem, non peccare naturam : et rursum, esse possi- scientia supplantantur, Atlici et Critobuli nomina
bile, cum se aliquis ad meiiora converlerit, ad tanlam posui, per quos ei uostra pars etadversariorum quid
foriiiudinem pervenire 695 ut ulira » non peccet. sentiret, expromerem [Al. exprimerem]. Quin po-
2. Non invidia motus. — Adversum eos autem, lius omnes qui calholicam sectamur fidem, optamus
qui me dicunt hoc opus inflammalum invidise faci- et cupimus damnari hseresim, homines emendari.
bus scribere, breviter respondebo, numquam me Aut cerle si in errore voluerint permanere, non
bserelicis pepercisse, el omni egisse sludio, nt lios- nostram cuipam esse qui scripsimus, sed eorum, qui
les Ecclesise, mei quoque bosles flerent. Helvidius mendacium prsclulerunl veritati. Breviterque ca-
scripsiicontra sanctseMarisevirginilatem perpeluam. lumniatoribus respondemus, qui sua in eos male-
Numquid ut ei responderem, ducius invidia sum, dicta conferunt, Manichseorum esse e senleuiiae,
quem omnino in carne non vidi? Jovinianus, bcujus hominum damnare naturam, et liberum auferre ar-
nunc haeresis suschatur, Romanam fidem, me ab- bitrium, et adjutorium Dei tollere. Rursumque aper-
sente lurbavit, tam elinguis et sic sermonis putidi, lissimse insanise, hoc hominem dicere, quod Deus
ut magis misericordia dignus fuerit, quani invidia. B est. Et sic ingrediendum viaregia, ul nec ad sinis-
Illi quoque respondi ut potui. Rufinus non tini urbi, tram nec ad dextram declinemus; appetitumque
sed orbi blasphemias Origenis et mpi 'A.px£>v libros, proprise voluntatis, Dei semper credamus auxilio
quantum in se fuit, intulit : ita ut Eusebii quoque gubernari. Si quisautem falso se infamari clamitat,
primum librum Defensionis Origenis sub nomine et glorialur nostra seniire; tunc verse fidei probabit
Pamphili marlyris ederet, ei quasi illeparum dixis- assensum, cum aperle el absquedolo adversa dam-
set, novum pro eo volunien evomeret. Num invide- naverit: ne audiatiliud Propheticum, Et in omnibus
mus ei, quia respondimus, et tanta in eo eloquenlise his non esl conversa ad me prmvaricalrix soror ejus
fuere c flumina, ut me a scribendi atque diclandi Juda ex tolo corde suo, sed in mendacio(Jerem. v, 7).
sludio delerrereni? Palladius scrvilis nequitise, Minorisque peccali est, sequi malum quod bonum
d eamdem hseresini inslaurare eonatus
est, et novam pulaveris, quam non audere defendere, quod bonum
lranslationis Hebraicsemihi calumniam struere. Num pro certo noveris. Qui minas, injuriam, pauperta-
et iliius ingenio nobiliiatique invidemus [Al. invidi- tem ferre non possumus, quomddo flammas Babylo-
mus]? Nuncquoque mysierium iniquiiaiis operalur, nis [Al. Babylonias] vincemus? Quod bellum serva-
et garrit unusquisque quod sentit: ego solus sum, vit, pax licia non auferat. Nolo limore perfidiam
qui cunctorum gloria mordear; el tam miser, ut his iG discere, cum veram fidem raese Christus reliquerit
quoque invideam, qui non mereniur invidiam. Unde volunlati.
Ut omnibus probarem me non odisse homiues, sed
a Martianseus aliiqueediii, ut ullra
peccare non — Reginse ms., Cujus a te hmresis suteitatur. Falso
possit, conlra mss. fidom, Vaticani 4945 et Regii 286. autem veteres ediliones, o Pelagi, intrudunt, quem
Ad hoc dogma, quod Origenis proprium fuissescrihil constat, numquam in hisce libris de nomine appella-
Hier., Pelagiani aliquando delapsi sunt, cum argu- tum ab Hieronymo fuisse.
mentis Cntholicorum premerentur. Iia Pelagius in « Sic inss. et vetus edit.; aliter est fulmina.
Synod. Diospolit., Jansenins, immo et iluelius male a Scilicet «7r«6£t«vaperle prnfuetur, et in Am-
bic reprehendunt Hieronymum. monis, ejnsque uxoris Vita in Histor. Lansiac. per-
b Jovinianus, cujus, elc. Falso ac
imperite nobis venisse uirumque ad impassibUitatemdicit, quse de
oblruduni Pelagii nonien veiercs editiones Erasmi aliis quoque mendacia blaterat.
et Alariani; cum nullum sit exemplar ms. quod 6 Vocem senteniice,quse prius deerat, siiffecimus
novnen illud relineat : et Hieronymus nomina hic ex mss. et veteri editione. Panlo post unus Vatic.
facta posuerit, ne quemquam nominando Isederet. hoc hominem dicere esse, quod Deus, etc.
MARTIAN.

LIBER PRIMUS.

697 1* ^um P°**it homo sine peccato, si velit,
esse. — a ATTICUS. Dic inihi, Critobule, verumne est
quod a te scriptum audio : b Posse hominem sine
peccato esse si velit: et lacilia Dei esse prsecepla?
CCBITOBULDS. Verum, Aitice, sed non eodem sensu
a Quse prior inducitur Altici personam, et nomeu
Marlianseusomiserat.
b Conf^r S. Augustiiium de ©estis Pelagii c. 6,
ab semulis accipitur, quo a me diclum est. A. Quid,
enim ambiguitatis in dicto est, ut diversse intelli-
gentisc tribuatur occasio? Nec qusero ut de utroquc
pariter respondeas. Duo enim a te proposita sunt.
Unum, posse hominem sine peccato esse, si velit:
« Benedictiui MonachiS. Augustiru eailores COffl»
stahter Grftoboltimscribiint.
499 S; EUSEHI BfBRUNYffl 500
alferum, faeilia Dei esse prsecepta; Licet ergo srmul 1A.per singulas resquas agimus, Dei auferunt adjnlo-
dicta sint, lariien per partes singulas dissefanlur, ut rium, et illud quod Psalmista canit : Nisi Bominus
qnorum uria videiuf fides; nulla sit in senteniiarum mdificaveritdomum, in vanum hborant qui mdificant
diversitafe coritetilio.-C. Ego,-Attice, dixihominem eam. 699 ^'s' Dominuscustodientcivilatem, frustra
absque pecCaioposse esse * si relit, non tit qtiidam vigilalqui custoditeam (P*. cxxvi^ lj 2); et csetera
Triaiedici calumniantur s absque I>ei gratia (quod hujuseemodi.perversis inlerprelalioriibus,imnio risu
eliam cogrtar^saerileginni est), sed simpiiciter posse, dignis, ad alios sensus deiorquere niiuniur.
si veiit i tit subatidialuf cuih Dei gratia. A. Ergo et 5. In singutis rebns Bei opits esse adjutorio. — C.
rnalorum ih tfeoperum atictor est Dens? C. Nequa- Quid mihi necesse estconlra aliosdicere, cum meum
qtiam ita iit auiumas. Sed si qtiid in me boni habeo, responsum habeas? A. Tuum responsurn cujtismodi?
irio suggetenie etadjuvante eomplelur. A. Non de Eos bene senlirei an male ? C. Et quoe me cogit fte-
natura qtiserd, sed de aciu. Qdisehim dubitat Deum cessitas; ut conlra alios proinam senlentiam?A. Dis-
omnilirriCreatorem? Hoc miM respondeas velim : putatioiiis ordo et ratio veritatis. An ignorasomne
qdbd agis borium, funm esl, an Dei? C. Meum est, quod dicitur, aul esse, aut non esse; ei aut inter
ei Dei; iit ego opefer et ille adjtivet. A. Ei quomodo bona, aut mala debere ntimerari? Hocergodequo
liaje Omriitimopinio est; quod Dei auferas gratiam, IB inlerrogo, aut bene dici, aut male, ingratis libi fa-
et quidqmrfhomines agimus, proprisetantum asseras tendum est. C. Si in singulis rebus t]uas gerimus,
vbluhiaiis? C. Miror, Attice, cur erroris alieni a me Dei utendum est adjutorio, ergo et calamum tem-
caiisam ralidiiemque flagites', et id quseras qtiod perare ad scribendum, et lemperainm pumice ie~
scriptum iiori estj cum perspicuum sitquod scripse- rere, manumque aptare litteris, tacere, Joqui, se-
rinr; Dixi hominem sine peccato esse posse, si velit. dere, stare, ambulare, currere, comedere, jejunare,
Numquid addidi, absque Dei gfatia? A. Sed ex eo flerev ridere, et csetera hujuscemodi, nisi Deus ju-
quod ndri addidisti,-videris negare. C; Immo ex eo veril, non polerimus ? A. Jtixla meum sensum non
quod non iiegavi; dixisse exisiimandus sum. 698 posse perspicuum est. C. In quo igitur liberum ha-
Neque ehiifl quitfqnid non dieiinus, negare arbi- bemus arbitritim, el Dei in nos gratia custoditur, si
trandi sumus. A; Confiteris ergo, posse hominem ne boc quidem absque Deo possumus facere ?
sine-peccato essc, si velit, cum Dei gratia? C. Non 4. Qnomododalum liberumarbiirium. Liberiati non
soiutn fateor; sed et libere proclamo. A. Errat ergo officitDei gratia.—/1. Non sic donata est liberi arbi-
qtii Dei gfaliam tollit? C. Erral. Qiiin potius arbi- trii gratia, ut Dei per singula lollatur adminicnlum.
trandtis est inipius, cum Dei nutu omuia gubetnen- C. Non tollitur Dei adjuiorium, b cutn crealurse ex
tur, el hoc quod sumus et habemus appetitum pro-1Q semel dali liberi arbitrii graiia conservenlur. Si
prise voluntaiis , Dei condiloris sit beneficium. Ut enim absque Deo, et nisi per singula ille me juve-
enim a liberum possideamus arbitrium , ei vel ad rit, nihil possum agere : nec pro bonis me jusle
bonam, vel ad malam partem deciinemus propria operibus coronabit, nec affliget pro malis; sed in
voluriiaie; ciijiis est gfatise, qtii rios ad imagihem et ulroque suum vel recipiet, vel damnabit auxilium. A.
ad simililudinem sdi lales condidit. Dic ergo simpliciter, c ciir Dei auTeras gratiam ?
2. Num gratim Deitribuenduni? A. — Nulli, o Cri- Quidquid enim lollis in parlibus, necesse est ut et
lobule, diiuiuiri esi, ex ejus cuncia pendere judicio, iti geriere neges. C. Non nego gratiam, cum ita me
qui creator est omnium, et quidqiiid liabemus, illius a Deo asseram conditum, ut pef Dei graliam mcse
beneficio deputariduin. Sed qusero, hoc ipsum quod dalum sit voluntati, vel facere quid, vel non facere.
Dei asseris gralise, utrum ad cohdilionis referas be- A. Dormilat ergo Deus in operibus noslris, semel
neficiuni, an in singulis rebus putes esse quas geri- data liberi arbitrii potestate : nec orandusest, ut in
mus ,;iit ;sciiicet illihs in omnibus utamur auxilio; singulis operibus nos juvel, cum voluntalis nostrae
an semel ab eo liberi arbitrii conditi, nostra volun- sit et proprii arbitrii, vel facere si volumus, vel non
tale vel viribus agamus quod volumus? Novi cnim , facere si nolumus.
plerosque veslrum ita ad Dei cuncta referre graiiam, D ; 700 5. C. Quomodo in caeleris creaturis condi-
ut non in partibus, sedin genere, hocestj nequa- tionis ordo servatiir : sic concessa semel liberi ar-
quam in singulis rebus, sed in condiiiohe arbitrii bitrii potestate, nostrse voluntati omnia derelicta
intelligant potestalem.C.Non est ita ut autumas, sed sunl. A. Ergo, ut dixi, non debeo a Deo per singula
ameutrumque dicilur, ut et Dei gralise sit, quod auxilium deprecari, quod semel meo dalum est ju-
tales condili sumus, et per.singula opera illius ad- dicio?C. Si in omnibus ille cooperatur, non esl
miniculo fulciamur. A. Consiat ergb inter nos,in meum, sed ejus qiii adjiivat, iiirmo qui iii me co-
lionis operibus past propriam voluntalem, Dei nos operaiar : prsesertim Ciihi absqtie eo facere liihil
nili auxilio, in malis diaboli. C. Constat, et super possim. A. Ofo ie, * noh l^gisti: Non enhn volentis
hoc nulla conlentio est. A. Male ergo seniiunt, qui neque currehtis, sed imsefeniis est Dti (Rdni. ix, 16)?

a Vid. rursus Augustin. librum de Gestis Pelagii
-c, 10,,n. 22, et 14, n. 50.
*>Ai., cum creaiiircelioc semel dati libefi arbitrii
gratia contervelur.
c Victorius e velustis exemplaribus emendandum
cotitehdit, Dei aiiferas, ete., pfo cur, eic.
d Vatic, qtiod
nojine legisti, quo loco satis antiqua ttii-
iiu lnee addituf acl marginem riofa : AugKtlinut de
 501 DIALOGUSADVERSUSPELAGfANOS.LIB. I. 502
Ex quibus inlelligimus noslrum quidem esse velle A uirum homo, an bellua sis, ipse iiie belluam confi-
et currere; sed ut voluntas hoslfa compleatur et tebor. A. Si ergo j ul dicis , horivostim , qiiohiodo
cnrsus, ad Dei misericordiam pertinere, aique ita cum velim, et salis cupiam non peccafe,- delinqiio?
Ceri j ut et in voluntale nostra elin curs», liberum C. Quia voluntas imperfecla est. Si eiiim vere velles,
servetur arljilrium, et in consummatione voluntatis vere utique non peccares. .4; Ergo tu qui riie arguis
et cursus, Dei cuncta potentiae relinquantur. Scili- noii verecupere, sine peccato es, quia vere cupis?
cet nunc mihi Scripttirarum lestimonia replicanda C. Quasi ego de me dicam, quem peccalorem esse
sunt, quomodo per singula Dei a sanctis flagiietivr conliteor, et non de paucis et raris, si qui vtilue-
auxilium et in singulis operibus suis, iilo adjntore rint non peccare.
el proleclore uiidesiderent. Lege lotum Psalierium j 8. Ejus rei nullum exemplum. — A. Inlerim ex
omnes sanctorum voces, nihil erit, nisi ad Deum meo tuoque judicio, etego qui interrogo , et tu qui
in cunctis operibus deprecaiio. Ex quo perspicue respondes, peccalores sumus. & Sed possumus non
oslendilur, le aul Dei negare graiiam, quam tollis esse si velimus. A. Dixi me velle non peccare^ le
in parlibus; aut si in partibus dederis, qood nequa' quoque hoe sentire non dubium est. Quomodo ergo
quam te velle manifeslum est, in nostram senteii? quod uterque volumus, ulerque non possumus? C.
liam (ransire, qui sic liberum homini servamus ar- B Quia plene non voluinus. A. Da ergo qui majorum
bitrium, ut Dei per singula adjuiorium non ne- noslrorum plene voluerint ei poiuerint. G. Iloc qui-
gemus. dem non facile esl ostendefe. Neque enim quando
6. Strangulal Pelagianorum dogma. — C. Cap- dico hominem posse esse sine peecato sivelit, ali-
liosa ista esl conclusio, et de dialecticorum nrte quos fuisse contendo ;- sed simpliciter poSse csse si
descendens. Mihi autem nullus auferre poterit liberi velil. Aliud namque est esse posse, quod h Grsece
arbilrii potestaiem, ne, si in operibus meis Deus dicitur rn §vv«p.ei(possibililate); aliud esi esse, quod
adjulor exstiierit, non mihi debealur merces, sed ipsi appellant ry ivepyttx (actu ipso). Possum esse
ei qui in me operatus esl. .4. Fruere liberi arbilrii medicus; sed inleiim non sum. Possum esse faber;
potestate, ut conlra Deum armes linguam tuam, et sed necdum didiei. Quidquid igiiur possurn : licet
in eoie Iiberum probes, si libi liceat blasphemafei 702 necdum sim, tamen ero si voluefo.
Verum super hoc quid senlias, nulli dubium est, et 9. Quod futurum numquam est, an possibile sit. —-
prsestigia confessionis luse apertissima luce clarue? A. Aliud sunt arleS; aliud id quod c pef arles est;
runt. Nunc reverlamur ad id, unde disserere ccepw Medicina et fabrica, et artes cselerse inveniuiittir iri
mus. Dic mihi, si tibi videtur, boc quod cum Dei piurimis: sine peccato aulem esse perpetuo, divinse
adjutorio paulo ante dicebas, posse hominem non C solius est poiestatis. Ilaqiie ant da exempiuin qtii
peccare si velit, in perpetuum dicas, an ad tempus absque peccato fuerint in perpetuum : attt si dafe
et breve ? 701 C. Superflua inierrogaiio est. Si non potes, confitere imbecillilaleni tuam, et noli po-
enim ad lempus ei breve dixero : nihilominus re^ nere in cceltim6s luum, ut per esse t el esse possej
ferelur ad perpeluum. Quidquid enim ad breve de- slultorum illudas auribus. Quis enim libi coneedei,
deris, hoc concedes et in perpetuum. A; Quid dicas, posse hominem facere quod nullus umquam homi-
non salis intelligo. C. Itaue durus es, ut manifesta num poluerit? Ned tu dialecticis imbutusquidem es?
non sentias ? Si enim potest homo, non posse tolliluf.- Si aulerii
7. Num ad lempusan in perpeluum abstinerehomo non polest, posse subvertitur; Aut concede iiiihi
a peecatopossit. — A. Non me pudel nescire quod aliquem potuisse; quod fieri posse cOnlendistaut si
nescio. Ei de quo futura est disputatio, debet inter nullus hoc poiuil, invitus (eneberis, liulltim posse,-
utrumquc convcnire quem sensum habeat. C. Ego quod possibile jaCiitas. Inter Diodorum el Chrysip-
hoc assero, qui potest uno die se abslinere a pec- pum valentissimos dialeclicos mpl 5uv«fouista con-
cato, posse et altero: quiduobus, posse et iribus; tentio est. Diodorus id solum posse fieri dicit,- quod
qui tribus, posse el (ringinta; alque hoc ordine aut sitverum j atil verurii fultirum sii. Et quidgttid
posse et trecenlis', et iribus millibus, et quamdiu- D futurum sit * id fieri necesse esse. Quidquid auterir
cumquese volueril a abstinere. A. Dic ergo simplici- non sil futurumj id fieri non posse. Chfysippus vefei
ter posse hominem in perpeuwm esse sine peccato et quse non sunt futura , posse fieri dicit: ut frangi
si velil. Possumusne omne quod volumus? C. Ne? hoc margaritum, eliarii si id numquam fuliirtim sit.
quaquam. Neque enim possum quidquid voluero ; Qui ergo aiunt homiiiem posse esse absque peccatd
sed hoc solum dico, hominem sine peccalo posse si velil, non potefunt hoc verum probare, nisi 1'utii-
esse* si velit. A. Quseso ul mihi respondeas. Homi- rum docuevint; Gum auiem fulura iricefla sintomnia,
nem me pulas, anbelluam? C. Si de te ambigo, et maxime ea quse numqtiam facta sunt, pcfspicuurii

Spirttu et litlefa : Ecce Deus agit ul velimus et cre-
damus; sed consentire, vel dissehlire vocalioni, pfo-
prim volunlatisest.
a In aliis libris voluerilobservare.
b Grace dhitur -zn5uv«fist.Depravaie verba Grseca
semper edita inveiiies apud Erasmum ei Marianum,
qui legunt hoc loco Svvupupro -rjj5uv«fmet hipyua
pro T^ evepyeia; et infra contrario sensu itepl «5uv«-
zov, pro mpi SUVKTOU. MARTIAN.
0 Victoi-.cum antiqua edit., quod snper artes esl.
&Confer S. Augiistinum, lib. ni de Peciatorum nte-
ritis. Mox Victorius, An lu dialecticisne imbutus qui-
dem es?
505 S. EUSEBII HIERONYMI 504
est eos id futurum dicere, quod non sit futurum; ALSalvatore sit dicium, et pcr unum omnibus, si vis
Ecclesiasle hanc confirmante sententiam: Omne esse perfectus.A. Tergiversaris: in eodem lulo hsesi-
quod fulurum est,jam factum esl in priori smculo. las. Aut enim quod potest fieri, aliquando factum
10. Possibilia Dei mandala. — C. Oro te, ut hoc est: aut si numquam faclum est, fieri non posse con-
mihi respondeas: possibilia Deus mandata dedit, an cede.
impossibilia? A. Cerno quo lua tendat assertio. Sed 12. C. QuiduItradilfero?704Scripturarumattclo-
de hoc in posterioribus disserendum est, ne dum ritaievincenduses. Utcselera iniermittam, nonne his
miscemus quasstionibusqusestiones, obscuram au- duobtts testimoniis libi imponetur silenliiim, in qui-
dienfibus intelligentiam relinquamus. Reservalo igi- bus Job ei Zacharias, Elisabethque laudantur? Nisi
tur hoc quod fatemur possibilia Denm dedisse man- enim fallor in Job itascriplum esl: Homo quidam
data, ne ipse auctor injustitise sit, si id exigal fieri, erat a in regione Ausilide [Al. Hus], nomineJob, et
quod fieri non potest: nunc illud imple quod propo- erat Iwmo ille verax el sine crimine, verus Dei cullor,
sueras, posse hominem sine peccato esse si velit. abstinensse ab omni re mala (Job. i, 1, sec. LXX). Et
Aui enim dabis eos qui potuerunt; aul si riullus po- iterum: Quis esl qui arguit justum b sine peccalo, et
(uit, liquido confiteberis hominem in perpeluum vi- loquilur verbis suis per ignorantiam? In Evangelio
lare peccata non posse. C. Quoniam 703 urges IB quoque secundum Lucam: Fuit in diebus Eerodis
me, utdem quod dare non debeo.illud, quseso, con- regis Judm sacerdosquidam nomineZacharias, de vice
sidera, quodDominusdixerit facilius camelum perfo- Abia, et ttxor illi de fiiiabusAaron, el nomenillius Eli-
ramen acus intrare posse, quam divitem in regnum sabeth. Erant autem ambojusii ante Deum, inceden-
ccelorum (Mat. xix et Marc. x). Et tamen dixit fieri les in omnibus mandalis el justificalionibus Domini,
posse, quod numquam factum est. Neque enim ca- sinequerela (Lue. i, 5 se<7<j). Si verus Dei cullor est,
melus umquam per foramen acus ingressus est. A. et immaculalus, ac sinecrimine : et quiambulabant
Miror hominem prudentem proposuisse testimonium, in cunciis justificationibus Domiui, justi sunt in
quod contra se faciat. In hoc enim non quod fieri conspectu ejus, puto quod peccato careant, et ntilla
possit, dictum esl, sed impossibile impossibili com- re indigeant, qusead justiiiam pertinel. A. Propo-
paratum. Quomodo enim camelus non potest intrare suisti lestimonia quse non de allerius Scripiurse
per foramen acus, ila et dives non ingredietur in loco, sed de propriis libris absoluta sunt. Nam et
regna ccelorum. Aut si polueris ostendere, quod di- Job postquam percussus est plaga mulia adversus
ves ingredialur regna ccelorum, sequitur ut et came- Dei sententiam, provocans eum ad judicium, dixisse
lus intret per foramen acus. Nec mihi Abraham et convineilur: Alqueutinam sicjudicaretur vir cum Deo,
cseleros, quos in veteri Testamenlo divites legimus, C < quomodojudicatur filius Iwminit cum collegasuo (Job.
exemplo proponas , qui divites ingressi sunt regna xvi, 22)! Et iterum: Quis mihi tribuat auditorem, ut
ccelorum, cum ipsi [Al. ipsius] divitiis ad bona uten- desideriummeumomnipotensaudiat, et librum scribat
tes opera , divites esse desierint; immo cum non ipse quijudicat (Job. xxxi, 35) ? El rursum: Si enim
sibi, sed aliis divites fuerint, et dispensatores magis fuero justus, os meum impia loquelur, et si absque
Dei, quam diviles appellandi sint. Sednobis Evange- crimine, pravus inveniar: et si purificalusnive et lolus
lica perfectio requirenda est, inqua prsecipitur: Si manibus, satis me sordetinxisli. Exsecratum est c me
vis perfeclus esse, vadeel vendeomnia qua habes,et da vestimentnmmeum(Job. ix, 20, 21). Et de Zacharia
pauperibus, etveni, sequere me (Mallh. xix, 21). scriptum est qnod, Angelo nativiiatem filii polli-
41. Respondetobjectioniex Dominisententia.Diluit cenie, dixerit: Unde hoc sciam? Ego enimsum senex,
exempla de Job , Zacharia et Elisabeth. — C. Dum et uxor mea processil indiebus suis; ob qnse statini
nescis, proprio captus es laqueo. A. Quonam modo ? silentio condemnaiur: Uiis tacens ei loqui non poteris
C. Ex senleniia Domini asseris posse hominem esse usquead diem, quo fient hmc,quia non credidisliverbis
perfecium. Quando enim dicil: Si vis perfectusesse, meisqumimplebunturin temporesuo (Luc. i, 18, 20).
vende omnia qumhabes, etdapauperibus, etveni,se- Exquo perspicuum est, justos quidem et immacu-
quere me, ostendit hotninem, sivoluerit, etfeceriti D laios dici; sed si negligenlia subrepserit, posse con-
quceprsecepla sunt, posse esse perfectnm. A. Vali- cidere, et semper bominem in meditullio posilum,
dissimo quidem pugno me percussisti, iiaulcaligo ut et de virlulum culmine ad vitia delabalur, et de
riiihi ante oculos obversari cceperit: sed lamen hoc vitiis ascendat ad sublimia; ei numquam eum esse
ipsum quod dicil: Si vis perfectus esse, ei dicitur, securum, sed semper705 meluere in tranquillitate
qui non poluil, immo noluit: et idcirco non potuit. naufragium : ac per hoc hominem sine peccato esse
Tuautem ostende mihi, qui et voluerit et potueril, non posse, dicente Salomone : Non est homojustus
quod nuncpolIicituses.C. Quae enim me cogit neces- super lerram, qui faciatbonum,etnon peccel(Eccl.vn,
sitas ostendere, qui perfecti fuerint, cum perspi- 21). Et eodem in Regum libro : Neque enim est
cuum sit posse esse perfeclos, ex eo quod uni a homoqui non peccet (III Reg. vni, 46). Ac beato Da-
* In regioneAusitide.Ita leguni omncs mss. codi- meumsine
ces juxta LXX. Edili libri falso Hus posuerunt pro c Vetus peccalo.
ediiio, et Erasmus, quem Yiclorius casii-
Ausitide. MARTIAN., in me.
* Reginse ms. ciim veieri edil. et Yictorio, jwsfwm gat,
SOS DIALOGUSADVERSUSPELAGIANOS.LIB. I. 50G
vid: Delicta quis inleltigil? ab oculis meis munda A rem. Quid ad illud dicere potes, quod quamvis sis
me* elabalienis parceservo tuo (Psal. xvm, 15). Et ingeniosus, nulla valebis arle subverlere ? Primum
iterum: Ne intres in judicium cum serco tuo, quianon . ponam de veteri Testamento, deinde de novo. Ve-
justificabitur in conspectu luo omnis vivens (Psal. teris Teslamenti princeps Moysesest; novi, Domi-
CXLII, 2). Et multa alia quibus Scriplurse sanclseplenae iitis alque Salvalor. Moyses loquitur ad populum :
sunt. Perfecli estoie in conspectuDominiDei veslri (Denl.
15. Exptodil argumentttmex EvangelioJoannis. — xvin, 13). Et Salvator ad Apostolos : Esiote perfecti
C. Quidergorespondebis ad illud exemplumqnod po- sicul Paler vesier cmlesiisperfeclus esl (Mutth. v, 48).
nit Evangelisla Joannes, Scimus quod omnis qui na- Aut enim possibile est audieniibus fecerequod Moy-
tus est ex Deo, non peccat; sed generatio Dei conser- ses et Dominus prsecepcrunt : aul si impossibileest,
vat cum, et malignus non langit eum? Scimusquoniam non est culpa eorum qui obedire non possunt, sed
ex Deo sitmus, et mundus lotus in maligno positus est ejus qui impossibilia prsecepit. A. Ilic locus apud
(I Joan. III, 9). A. Par pari referam, et parvam imperitcs, el Scripiurarum sanclarum medilalionem
Evangelistse Epistolam, secundum sensum luum usumque el scienliam non habentes, videtur opi-
docebo sibi esse contrariam. Si enini omnis qui na- nioni tuae prima fronte hlandiri. Cselerumdiscussus
tus est ex Deo, peccalum non facit : quoniam se- B facile solvitur. Etcum leslimonia Scriplurarumaliis
men ejus manet in eo, et non polest peccare, quia comparaveris lestimoniis, ne sibi Spirilus sanctus
ex Deo natus est, qua consequentia idem in eodem pro qualitate locorum et temporum videalur esse
loco loquilur : Si dixerimus quoniam peccalum non contrarius, secundum illud quod scriplum est: Abys-
habemus, ipsi nos seducimus, et verilas in nobis non sus abyssuminvocat in vocecataraclarum tuarum (Ps.
est (I Joan. i, 8)? Ignoras rationem, hassitas atque XLI, 8), lunc veritas apparebit, hoc est, Cbrislum
turbaris. Audi eumilcm Evangelistam : Si confilea- possibilia prajcepisse dicentem : Estote perfecii sicut
inur peccata noslra, fidelis et juslus esl, ul dimitlat Pater vestercmtestisperfeclus esl; et tamen Aposto-
nobis peccatanostra, el mundei nos ab omni iniquitate los non fuisse perfectos. C. Non dico quid Aposloli
(Ibid., 9). Tunc ergo jusli sumus, quando nos pecca- fecerint, sed quid Christus proeceperit. Neque enim
tores fatemur, el justitia nostra uon ex proprio me- culpa imperaiuis est, sed eorum qui andierunt impe-
rito, sed ex Dei consistit misericordia, dicente rium, quod utique potuisse fieri ex jusliiia ejus qui
sancta Scriptura : Justus accusatorsui est in principio imperabat, agnoscitur. A. Pulchre. Nolo ergo milii
termonis (Prov. xvm, 17). Et in alio loco : Dic tu dicas posse hominem sine peccato esse si velil: sed
peccala lua, utjuslificeris (Isai. XLHI,26, sec. LXX). posse bominem id esse quod Apostoli 707 non fue"
Conclusilenim Deus omnia sub peceato, ut omnibusC runt. C. Tam stullum ine putas, ul audeam hoc lo-
miserealur (Galat. m, 22). El hoec hominis summa qui? A. Licet non loquaris : tamen ex piopositione
est jnslitia, quidquid potuerit habere virlulis, non tua, ipsa consequentia el rerum ordine invitns hoc
suum putare esse, sed Domini qui largitus est. Qui loqueris. Si enim poiest esse liomo sine peccato,
ergo natus esl ex Deo, non peccat, quamdiusemen quod Aposlolos nnn fuisse perspicutim est, posset
Dei manet in eo, et non potesl peccare, quia ex Deo esse super Apostolos homo : ut laceam de Patriar-
nalus est. Sed quia in agro Dominico (Maith. xm), chis et Prophetis, quornnt in Lege non liiit perfecia
dormiente patrefamilias, initnicus homo zizania su- jtistilia, secundum illud Aposloli : Omnesenim pec-
perseminal, et frumenio bono, dum nescimus, lo- caverunl, el indigent gloria Dei : justificati gratis per
lium avenasque sleriles saior nocturnus inlerserit : c Dei graliam,per [Al. add. ipsius\ redemptionem
ideo parabola ista Evangelici patrisfamilias formi- qum est in Christo Jesu : quem proposuit Deus propi-
dandaest; qui purgat aream, et frumenlo 706 liatorem (Rom. m, 25, 24).
horreis condilo, paleas ventorum flaiibus disper- 14. Opponit testimoniuniPauli ad Philipp. — C.
gendas ei urendas ignibus derelinquit. Unde el in Hsec argumeiitatio tortuosa esi, Ecclesiasiicam sim-
Jeremia scriptum legimus : Quid paleis ad frumen- plicitatem inter philosophorum spineia coneludens.
lum, dicit Dominus (Jerem. xxni, 28)? Paletc autem D Quid Aristonii et Paulo ? Quid Plaloni et Pelro? Ut
a frumento in consummatione sseculi separanlur. Ex ille enim princeps philosophorum, ila hic Aposlolo-
quo approbatur dum sumus in corpore isto mortali, rum fuit, super quem Ecclesia Domini stabili mole
b mixios esse cum (ritico. Quod si
opposueris quare fundata est, quse nec impetu fluminis, nec ulla lem-
dixerit: Et non polesl peccare,quia ex Deonatus esi: peslate concutilur. A. Rheloricaris, et dum milii
audies, et ubi erit prsemium volunlalis ? Si enim ideo objicis philosopliiam, ad Oratorum castra transcen-
non peccal, quia peccare non polesl, liberum lolle- dis. Verum audi quid idem dicatOralor luus: t De-
tur arbiirium, et nequaquam nostrum fiet, sed na- sine communibus locis : domi uobis ista nascuntur.i
turse bonum, qusepeccata non capiel. (Cic.lib. IVAcad. Qumst.). C. Nulla liic eloquentia
14. Duo alia ex Veteri ac Novo Testamenlo. — C. est, nullus Oralorttm tumor, quoruni definiiio esl,
Dudum faciliora proposui, ut le ad majora exerce- dicere ad persuadendum acoommodate, sed purain
a In plcrisque libris addilur * Idem legit jusiificaii qralis per graliam ipsius;
Domine, Hebrsco et
Grsecolexlu renuente. cni el GraCi consenlil, Sixeuo^evoiSape&vTji «OTOO
b Victorius mixlas vojuit. scilicel pdleasl
Xapvvu
507 S. EUSEBII HIEROJKYMI 508
ptiro sermone quserimus verilatem : Ant Dominum .A,mus, accepisse quod non accepimus, esse perfeetos
non iinpossibilia pfsecepisse, ut sint in culpa qui qui nondutn perfecli sumiis? Quid ergo sapimus^
possiliilia ntjn fecerint : aut si non possunt fieri, immo qhid sapere debemus qui perfecli non su-
noneosqui impossibilia non faciunt; sed eum qui mus? Imperfectos nos esse confiteri, et necdum
impossibilia prsecepif, quod nefas dictu sit, convinci comprehendisse, necdum accepisse. HJJCESThomi-
injuslitise. A. Yideo ie contra mores tuos vehemen- nis vera sapientia, imperfeclum esse se nosse : at-
ler esse cornmotum, et propterea argttmenlari de- que, ut ifa loquar, cunctorumin carne jusiorttm im-
sinam. Sed parumper le inlerrogabo, quid de illo perfecia perfectio est., Unde el in Proverbiis legi-
Aposioli loco sentias, qttem scribit ad Piiilippenses : mus : Ad intelligendam justitiam veram (Prov. i, 3,
Non quia jam accepi,auljam perfectus sim. Persequor sec. LXX). Nisi eriitn esseielfalsa jiisiiiia,numquam
aulem si comprehendam : in qito a apprehensus sum a Dei vera juslilia dicerettir. Ei in eodem Aposloli
Chrisio. Fratres, eyo me necdum arbitror comprelien- IQCOsequitur : El si quid aliler seniitis et hoe vobis
disse. Unum aulem, posieriorwn obliviscens, ad ea Deus h revelabil (Phil. in, 15). Rem novam audio.
qum priora sunt me extendens,juxta proposiiumseqiwr, Qui pauloanledixerat, Nonquiajam accepi, auijam
ad bravium supernm vocaiionis Dei in Chrisio Jesu. perfeclus sum, 709 et vas eleciionis, qui pro eonfi-
Quoiquot ergo perfecti, hoc sapiamus; et s; quid ali- B dentia habitantis in se Chrisii audebat loqui: An
ief sapitis, hoc ergo quoqueDeus vobis revelabil (Phi- experimenlumquwritis ejus, qui in me loquilur Chris-
lipp. ni, 12se<7<7.),708 et csetera, quoe le scirenon tus(\lCor. xni, 5)? et tamen simpliciler fatebatur
dubito et nos brevitatis stuclio prseterimus. Dicit se se non esse perfeclum : nunc quod sibi proprie de-
necdum comprehendisse, et nequaquam esse per- negabal, miltit in ttirbam, jungitque se cum cateris,
fectutn, sed instar sagittarii ad propositum et ad si- et ail : Quotqiwt ergo perfecti, hoc sapiamus. Sed
gnum jacula dirigere, quem [Al. quod] significan- qua ratione hoc dixerit,exponit in sequenlibus. Hoc,
tius GroeCiCTZOTTOV nominant, ne sagitia ad partero inquil, sapiamus, qui volumus secttndum bumanse
declirians alleram, imperitnm ostendal sagittarium. fragilitatis modulum esseperfecli, uecdum nos acce-i
Et asserit proeierilorum se semper oblivisci, et ad pisse, necdtim comprehendisse, necdumesseperfec-
priora semper extendi : per quae docet prselerila los. Etquia iiocdum perfecti sumus, et forsitan ali-
negligenda, et futnra cupienda ; ul quod hodie per- tcr sapimus, quam poscil vera et perfecla perfec-
feclum putavit, dum ad meliora et priora extendi- tio : si quid aliter sapimus, et aliter inlelligimus,
tur, cras imperfectum fuisse convincal. Atque ita qiiam Dei habet scientia ; et hoc nobis Deus revela-
per singulos gradtis, dum numquam in slalione, sed bil^ ul precemur cum David, atque dieamus : Re-
semper in cufsu est, imperfeclum doceat, quod ho- Q vela oculos meos, el considerabomirabilia de Lege lua
mines pulabamus esse perfectum : solamque per- (Ps. cxvin, 18).
feclionem el veram justitiam, Dei lantum virtulibus 15. Dtiplex perfeclio, et justitia.— Ex quo per-
coaplandam. Secundum propositum, inquil, persequor spicuum est, duas |n Scripturis sanctis esse perfec-
ad bravium supernmvocaiionis Dei in Christo Jesu. 0 tiones; duasque juslilias, et duos timores. Primam
apostole Paule, ignosce milii quasi homunctilo mea perfeclionem et comparabilem verilaiem perfeetam-
viiia confitenti, si audacier interrogem. Dicis te quejtislitiam,c eltimorem,qui est initium sapientiaa,
necdum accepisse, et necdtim comprehendisse, et Dei virtutibus coaplandaiii; secundam autem, quse
necdttm esse perfecttim, et prseteritorum semper iioii solum hominibtts, sed et omni crealurse com-
oblivisci^ elad priora te extendi; si quo modo possis petit, el fragililati nostrse, juxla illud qtiod in Psalmis
occurrere in resurrectione mortuoruiii, et consequi dicilur : Non justificabitur in conspectu luo omnis
bravium sttpernse vocationis. Et quomodo statim vivens (Ps. CXLH,2) : d eam justitiam, quse non
infers : Quolquotergo perfecli [Al. add. swmtis],hoc coiiiparatione, sed Dei scienlia, dicilur esse perfecla.
sapimus, sive sapiamus? diversa enim sunt exem- Job quoque et Zacharias et Elisabeth justi dicli
plaria : ei quid sapimus, sive sapianius, nos esse suni, secundum e eam jtistiliam, quse possit in in-
perfectos? comprehendisse qttod non comprehendi- D justitiam aliquando mutari, et non secundum illatn,
a Itefom Yiclor., in quo et apprehensus sum, cum Ad hrec voci hominibusaddidil sanctis, quod in nullis
Graecoey' cf.r.Kl-/.Qne\f)fQnv. mss. iiivenimus. Haec nos paiilisper emendamus e
i' Reginse ms. secunda manu hic atque infra cum Vaticano, e cujus dumtaxat fide in textii relinuimus;
veteri editione, revelavit. exterum laciniosum sermonem esse, lufbatumque
c ln Reginoems. isthoec, et limorem, qui est initium sensum, omnibtts palet, ex his maxime qtise subse-
sapientim, et consequentef non solitm hoininibus, sed quiinfuf. Facile vefba aliquot exciderunt, qtisemss.
omni creaturm,pnnci is subnotanlur, quasi;expuhgenda indicaiit.
ncrepiidianda;inVictoiii atilemedilione.qtiemadmo- d Idem Reginse ms., ad eam jusiiliam, quemad-
dum etin veleriilia ante Erasmum, qua soepiusuti- modum ei Yictorius legit. Legendum porro videatur
intir, penittis desiderantiir. Martiahseusfeposiiit,etvi- contrario sensu, eam justitiam, qum comparatione,
tiose prseterea legit, intitum sapientim Dei, viftulibus sed non Dei sciemia dicitut esseperfecia.
coaptandam, cum perspicuum sit, Dei nomen ad vo- e Eam justitiam, etc. Locus muliiim depravatus ,
cemvirlutibus referendum csse, nonad sflptenttiE.Nam qtiia multuin tenebrosus et varins in mss. codicibos.
el paulo superius quoque diclum estj sotam perfec- Duo ita legnnt posl Scripltirse versiciduni: ad eam
iionem ei vefam /usfitiah?, Dei tanluni virtutibus co- justitiam, qum possii in injustitiam aliquando muta-
apiahddm, iiori juslitiam Dei lantum virlutibut, e$c- ri, etc, eioniitlunt, qucenon comparatione, sed Dei
S09 DIALOGUSABVKRSUS PELAGIANOS. LIB. I. 610
a
qtise ntimqriam mittari poteslj de qua dicituf : Ego .i riiodtim lenere virlulurri. Pulamusne iinam et eam-
Dem, etnoh mutor (Malach. ui, 6.) Et hoc est qiibd derfi in uiroque fuisse justitiam, #t non plus habere
Apostolus alio loco scribit : Etenim hon est glbfifi- meritorum eum, qui pius omnibus laboravit? Mntim
catmn, quodglorificatumest propter excellentemgloriam mansiones sunt apud Pairem (Joan. xiv( 2), quia et
(II Cbr. m, 10), quod videlicel Legis justitia ad com- merita diversa. Stella a slella differt in claritate
parationem Evaiigelica?grali;e, non videatur esse jas- (I Cor. xv, 41), el in uno Ecclesise corpore meuibra
titia. Si enim,ait, quod destruitur gloriosum cst,multo diversasunf. Ilabet sol fulgorem suum, luna quoque
magis quod 710 permanet, erit in gloria(Ibid., 11). noctis tenebras temperai : et quinque sidera alia,,
Et iterum : Ex parie scimus, et ex parle propheVamns. quoe vocantur errantia, diversis et cursibus et luiiii-
Cum atitetn venerit quod perfectum est, destruenlur nibus coelum peragrant. Innumerabiles sunt alise
ilta qvm ex parle sunt (I Cor. xm, 9). £l, Videmus stellse, quas micare in firmamento cernimus. In sin-
niinc per speculum et in mnigmate,tunc auiem facie gulisdiversa sunt lumina, et lamen in suo uriaqiise-
ad faciem. Nunc cognosco ex parle, lunc cognoscatn que perfecta est, ita dumtaxat, lit cOmparatiohe ma-
sicut et cegnitus suin (lbid.,.\i). Et in Psalriiis : JMi- joris, perfectione careat. Iri corpofe quoque, cujiis
rabilis facla est scientia tua ex me, conforlata est; el riiSmbra diversa sunt, alitid oeultis, aliud manus,
nonpotero ad eam(Ps. cxxxvm, 6). Et iterum : Exi- \8 aliud pes, agunl. Unde et Aposidlus dicii: Noh potesl
slimabamcognoscerehoc; labor est in conspeclu meo, bculus dicere manui, non es mihi necessarid ; diii
dohecinlfoeamin sanctuarium Dei, et inteUigamin no- iterum caput pedibns, noh desidero opefam vestram.
vissimiseorum(Ps. LXXII,16, 17). El in eodem loco: Numquid omhes Apostoli? numquid omnes prophelm?
Ut jumentum factus sum apudte, et ego semper tecuni numquid oihnes magislri? humquid mhnes c cunclas
(jTWrf.,-25).Et Jeremias : Stulius factus est omnis habent tiirlules? humquid ohinei dbhationeshabehl sa-
homo a scieniia (Jerem. x, 14). El idem Paulus apo- nitatum? nnmqhid omhes linguis tOquuhluf? humquid
stolus : Falunm, inqoii, Deisapientiusest' hominibiis omnes interpretaniur ? Mmulamihi doha majora.
(I Cor. i, 25). El multa alia, quse stndio brevitatis Omnia autem htec operdlur uhus alqiie idem Spiriius,
omilto. dividens singulis, a uhkuique pfout viili (1 Cof. xii,
16. Jnstus homihumeomparatione, non Dexdiciluf. 21 set/i;.).In quo diligemer attende, quod nori dixefit,
—C. Arguie quidem, mi Attice, memoriterque dixis- secundnm quod unumquodque membfurii ciipit, sed
ti. Sed labor tuus et multiplex lestimonioruin repli- iecttiidum quod ipse vult Spiritus. Neque enim di-
caiio, mese parti proficii. Neque enim ego bomineni cere polest vas figulo suo, quare ita vei ita me fe-
Deo comparo, sed aliis hominibus, quorum colla- cisti ? Ah non habet figulus potestatem de eodemluto,
lione, qui studium dederit, potest esse perfectus. | ] aliud vasfacerein honorem,alivd in cbntuhletiam(Rbm.
Ac per hoc quando dicitttr, homo potest esse siiie Ix, 21)? Unde COiisequenler adjfecit, mmulainihi
peccalo si volueritj juxta mensuram hominis, nori dona majora : ut in fide et indiislfia pius Caeleris
juxta Dei dieittir majestaiem, cujtis cnmparatiofie charismatibus habere mereahiur, meliofesqiie simus
nulia creatura poiest esse perlecia. A. 0 Crilobulei his, qui comparatidiie nostri iii secundo vel teriio
hsec memorans mecum facis.Etegoenim bocseniio, gradu posiii sutit. In magna domo vasa diversa siint,
nullam creaturam secundura veram consummatani- alia atirtia, alia argentea, oenea, ferrea, ligneaque.
que jusiiiiam, posse esse perfectam. Cseterum alium Et taiiien secundum iiiodttlum suurn, cum seneuiri
differre ab aiio, et diversas esse in hominibus justitias, vas perfeetiim sit, conijiaraiiorie argentei7i2 va"
nulli dubium est : et vel majorem esse alium vel mi- sis imperfeetUhi dicilur, rursumque argehleUin au-
norem.et tamensecundum siatum eimensiirainsuam rei collatiorie deterius est. Atque hbc fiiodo, dum
posse bjuslos nominari, qui aliorum comparaLioiie sibi invicem cbinparantuf, imperfecla el peffecla
justi nonsunt. Yerbigratia, Paulusaposlolus, vas elee- sunt omhia. In agfo terfse boiise, et ex una senieme
tioriis, qui plus omnibus Apostolis laboravit, utique tricenafius et sexageharius et centenarius fructiis
justus erat scribens ad Timolheum : Cerlamenbonum exoritttr : ipsis ritimeris indicatuf impaf esse qttOd
certavi, cursnni consummavi,fidem servavi; de cmtero ^ nasciluf, et tariien in sno geriere peffecta sunt siri-
reposita est mihi coronajustilim, quam reddetmihi Do- gula. Elisabelii et Zacharias, qhO teslithonio, quasi
minus 711 *'nitla diejuslus judex: nonsoium dutem iinpenetrabili utefis clypeo, nos docere possunt,
mihij sed clomnibusqui diligunl advenlumejiis (II Tini. quarilo inferiofes surit beatsti Mafias matris Domini
lv, 7, 8 ). Juslus erat el Timotheus discipulus ejus sanciitale, quse ctinscientiu in se habitaiitis Dei II-
et imitaior, quem docet quid agere debeaf, et quem bere proclamat : Ecce enim ex hoc beatam me dieent

sdentia diciiur esse perfecta. Job quoque et Zacharias
etElisabethjusli dictisuntsecundum eam. Sensusliqiii-
dus esse poiestexconseqiientibns, ubi justitia aliqua
dicilur perfecta comparatione facta imer homines;.
quse nulla esse polesl juxla Dei majeslatem et Scien-
liam. Prima igitur justitia, de qua hic Hieronymus,
est ea, quse Virlutibus et Angelis beatis coapianda
est; sive incomparabilis perfeciio, et justitia Dei:
secunda autem, quse competit nostrse fragilitati, ea
est, quse potest mutari in injustiliam. MARTIAN.
a lterum Reginse ms., ct qua diciiuf.
h Fortasse legend.j possejustos nominari aliorvm
comparatione, quijusli non sunt.
c Duo mss. Vaiic. el Regin. numquid omnes virlu-
les? numqnid, etc.
d Reginse ms., dividens propria unicuique pfottl
vull. YaliCi dividens singutis proutvult.
511 S. EUSEBII HIERONYMI 512
omnesgenerationes. Quia'fecit mihi magnaqui polens J LProphela subjectionem sui in finem prsesumitdicens:
est, el sahctumnomen ejus. Et misericordia ejus a pro- Nonne Deo d soli subjecla eril anima mea'? ab ipso
genie in progenies timenlibuseum. Fecil polenliam in enim est salulare meum (Psal. LXI, 1). Et quia in
brachio suo (Luc. i, 41 el seqq.). In quo animadverte, corpore Ecclesioe caput Christtis est, quibusdam
quod beatam se esse dicat, non proprio merito at- adhuc repugnantibus membris , videlur corpus quo-
que virlute, sed Dei in se habitantis ctementia. Ipse que capili non esse subjectum. Namque si patilur
quoque Joannes,quo major non fuit inter natos mu- unum membrum , compaliuiilur omnia, et toliim
lierum, parentibus suis melior est. Non enim solum corpus dolore unius membri cruciatur. Quod dico
hominibtts, sed et Angelis testimonio Domini com- ita manifeslius fiet. Quamdiu habemus thesaurum
paratur. Et tamen qui cunclis hominibus erat major islum in vasis ficlilibns , et fragili carne circumda-
in lerra, minimo in regno ccelorum minor fuisse mur, immo mortali et corruptibili, beatos esse nos
pcrhibetur. credimus, si in singulis virtmibus , parlibusque vir-
17. Id eiiant in collalione peccalorumintelligi. — tulum Deo subjecli simus [Al. sumtis]. Cum auteni
Quid niirum in collalione Sanctorum, alios esse me- mortale hoc indutum fuerit immorialiiate, et corrup-
liores, et alios inferiores, cum e contrario in colla- - tivum hoc incorruplione vestitum, et absorpta mors
tione peccalorum hoc intelligi possit? Ad Jerusalem B lueril in Clirisli vicloria, tunc Deus erit omnia in
diciiur, quse multis peccatorum erat confossa vul- omnibus : ut non sit tantum in Salomonc sapienlia,
neribus . Juslificala est Sodoma ex le (Thren. IVJ: in David animi mansuetudo , in Elia el Phinees ze«
non quod Sodoma per se justa sit, quoe in seternos lus, in Abraham fides; in Petro, cui dictum est:
collapsa cineres (Gen. xix), audit per Ezecbielem : SimonJoannis, amas me (ioan. xxi, 15), perfecta di-
Sodoma restituetur in anliquum (Ezeclt. xvi, 52) : sed lectio ; in electionis vase studiuin praedicandi, et in
quod comparatione sceleralioris Jerusalem haecjusta 714 cseterisvel bina vel trina ; sed totus in cunctis
videattir. llla enim Dei Filium trucidavit, a hsec sit, et in omui virtutum choro Sanctorum, numerus
propler abundantiam panis, el per luxurise magni- glorietur , el sit Deus omnia in omnibus.
tudinem excessit niodum libidinis. Publicanus in 19. Quamdiu vivimus cunclas virlules habere non
Evangelio ( Luc. xvm), qui perculiebat peclus, qttasi possumus.—C. eNullus ergoSanetorum, quamdiu in
thesaurum cogitationum pessimarum, et consciemia isto corpusculo est, cunctas potest habere virtules ?
deliclorum,oculos npn audebat ailollere, superbien- A. Nullus , quia nunc ex parte propbelamus , et ex
tis Pharisisi collatione fit justior. Et Tliainar sub parte cognoscimus. Nec enim possunlomnia esse in
specie merelricis fallit Jttdam, et ipsius sententii omnibus hominibus : quia non est immortalis filius
qui deeepius est, meretur audire : Jusiificala est G hominis. C. Et qnomodo legimus : Qui unam ha-
Thamar magis quam ego(Gen. xxxvni, 36). 713 buerit, omnes f videlur habere viriutes ? A. Pariici-
Ex quibus omnibus approbalur, non solum ad coni- palione, non proprielale. Necesse est enim , ut sin-
paralionem divinse Majeslatis hoinines nequaquam guli excellant in quibusdam; et lamen hoc quod le-
esse perfectos, sed ne Angelorum quidem et csete- gisse te dicis, ubi seriptum sit nescio. C. Ignoras
rorum hominum, qui virlutum culmina conscende- hanc Philosophorum esse sententiam ? A. Sed non
runt; cum et lu qui melior es alierius collalione, Aposlolorum. Neque enim mihi cnroeest quid Aris-
quem imperfectutn esse monsiraveris, rursum ab alio toteles, sed quid Paulus doceat. C. Obsecro le,
te praeunte -vincaris : ac per hoc non habeas veram nonne Jacob apostolus scribit (Jacob. n, 10), qui in
perfeciionem, quoe si perfecla sit, ntilla re indiget. uno offenderil, eum esse omnium reum ? A. Ipse
18. Quomodo perfectijubeamur esse.—C. Et quo- loctis se interprelalur. Non enim dixil unde ccepe-
modo, Attice, ad perfeclionem divinus sermo b uos rat disputatio , qui divilem pauperi in honore pro?.-
provocat? A. Hac ratione qua dixi, ut secundum lulerit, reus est adullerii vel homicidii. In hoc enim
vires nostras unusquisque quantum valuerit exten- delirantStoici, paria coniendenies esse peceala. Sed
datur, siquomodo possitpervenire, et coinprehen- ila : Qui dixit, non mmchaberis,dixit et, non occides;
dere bravium supernoe vocationis. Denique omnipo- D quod etsi non occidis, mmcharis autem, factus es
tens Deus, cui docet Apostolusjuxla dispensalionein transgressor legis (Ibid.). Levia cum levibus , etgra-
carnis assumptsesubjiciendum Filium , ut sit Deus via cum gravibus comparanlur. Nec feruia dignum
omnia in omnibus(I Cor. xv), perspicue demonstrat, vitium, gladio vindicandum est; nec gladio dignum
c nequaquam sibi cuncta esse subjecta. Unde et scelus, ferula coercendum. C. Esto, ut nullusSan-

" Laciinam implere videlur Yaticanus liber, qui
hsec addit, qua impietate nihil majus est; hmcautem
superbivilpropler abundamiam, etc.
b Voculam JJOSex Vaticano reposuimus. Mnx in
hactenus editis eral unusquisque nostrorum quan-
tum, elc. Non displicuisset noslrum, vel justorum;
sed cum neque in Vaticano, neque in Reginse ms.
vox illa habeatur, satius duxituus expungendain.
c Negandi parliculam nequaquam, utpote sensui
iiecessariam suffecimusex inss. Victorjus qtioque in-
ierseruit (qtteni aliquahdo cousulerc Mariiaimis de-
buisset) et fcedum Erasmi errorem emendare pro-
fessus esi.
d Vatic, Nonne Deo subjecla eril., etc, absqtte
sibi, quam vocem lextus nuilus quod sciam, aut ver-
sio nlla recipit.
0 Vid. librum de Gestis Pelagii cap. 14, num. 52.
f Verbum vidclur in Reginse ms. desideraiur. Cse-
terum confer Augustini Epistolam ad llieronymtitri
inter Hieronymianas in recensione nostra 152 de
loco Jacobi, Qui offenderil in uno factus est omhium
feiis'.
SJ5 DIALOGUSADVERSUSPELAGIANOS.LIB. I. 514
ctortim omnesvirlutes habeat; boc certe dabis, in eo j\. 20. QuanlumhomoaDeo differai.—C. Nimiuses in
quod polest facere, si fecerit, esse periecium. A. una alque eadem quoestione, ut persuadere coneris
Non tcnes quid supra dixerim ? C. Quidnam illud homincm universa simul habere 716 non posse ,
est ? A. Perfectum esse in eo quod fecit, et imper- quasi aut inviderit aut non potuerit Deus proeslare
fecltim in eo, quod facere non potuit. C. Sed sicut imagini et similitudini suse, ut in omnibus respon-
perfeclus est in eo quod fecit, quia facere voluit, deat suo Creatori. A. Egone nimius, an lu? qui so-
ita et in eo, per quod imperfectus est, quia non fe- luta proponis; et non inlelligis aliud esse similitudi-
cit, perfeclum esse poluisse, si facere voluisset. A. nem, aliud sequalitalem : illud picturam , hoc esse
Quis eiiimnon vult facere qnod perfeciura est ? Aut d verilatem. Verus equus camporum spalia (rans-
quis non cunctis cupiat florere virlutibtis ? Si totum volat, piclus parieti hoeretin curru. Ariani Dei Fi-
requiris ab omnibus, 715 lollis rerum diversila- lio non concedunt, quod tu omnihomini tribuis. Alii
tem, et gratiarum dislantiam , et Creatoris artificis non audentperfcctumin Christo hominem confitcri,
varietatem, cnjus sacro Propheta sonat carmine : nesascipere in eo hominis peccata cogantur : quasi
Omniain sapientia fecisti (Psal. cm, 24). Indignetur potentior sitcreatioCreatore; et idipsum filius tan-
lucifer, quare fulgoreni lunaenon habeat. Luna su- tum hominis, quod Dei Filius. Aut igitur propone
per suis defectibus el labore causelur, cur annum ]B alia, quibus respondeam; aut desine superbire, et
solis circulum singulis mensibus expleat. Sol quera- da gloriam Deo. C. Immemores e responsionis ttise;
tur, quid offenderit ut lunse cursu lardior sit. Cla- el dumargumenlalargumenlisconnectis, aoperScrip-
memus el nos homunculi, quid causoe exsliterit, ut turarum latissimos campos, infrenis equi liberlate
homines et non Angeli facti simus : quamquam ma- baccharis, super forlissima quoeslione, cui pollici-
gister vesler, a <5apyatog, de cujus hoeefonte pro- tus es te in consequentibus responsurum, omnino
cednnt, omnes ratioualcs creaturas soquo asserat lacuisti, oblivionem simulans, ut necessitatem re-
jure conditas , ut inslar quadrigarum et curruum de sponsionisevaderes. Sedegoslultus ad horam Iribui,
carceribus exeuntes, in medio spatio vel corruant, quodpelebas, exislimans oblalurum sponte quod
vel prsetervolent, et ad optala perveniant. Ele- acceperas, et non admonitum reddere quod debe-
phanti tanlse molis, et gryphes in sua b gravitale bas. A. Nisi fallor, de possibilibus mandatis dilala
causeniur, cur quaternis pedibus incedant, cttm est responsio. Pone igitur ut volueris.
muscoe,culicesque, et cselera hujuscemodi animan- 21. Quomodopossibiliamandala Dei sinl. — C. Aut
tia sub pennulis senos pedes habeant, et aliqui ver- possibilia Deus mandata dedit, aut impossibilia. Si
miculi sint, qui tanlis pedibus scatcanl, ut, innii- possibilia , in nosira polestate est ea facere, si ve-
merabiles simul motus, nulla acies comprehendat. iG limus. Si impossibilia , nec in hoc rei sumus, si
Dicat hsec Marcion et omnes hscretici, qui Creato- non facimus, quod implere non possumus. Ac per
ris operibus illudunt. Vestrum decretum hucusque hoc sive possibiliadedit Deusmandata , sive impos-
pervcniet, ut dum singula calumniantur, manum sibilia, potest homo sine peccato esse, si velit. A.
injiciant Deo, cur solus Deus sit, cur inviderit crea- Quoesout patienter audias; non enim de adversario
luris, ut non omnes eadem polleant majestate. Quod vicioriam, sed contra mendacium quserimus verita-
licet non dicatis ( neque enim tam insani estis, ut tem. Deus possibiles dedit humano f generi omncs
aperte c repugnetis Deo), tamen aliis verbis loqui- arfes, quippe quasplurimi didicerunt (Plato in Sym-
mini, rem Dei, homini copulantcs , ul sit absque posio) : ut taceam de his, quas Grseci s fiavuvG-ovg
peccato, quod et Deus est. Unde Apostolus super vocant, nos ad opera 717 manuum pertinere pos-
diversis inlonans gratiis loquitur : Divisionesdona- sumus dicere : verbi gratia , grammaticam, rheto-
tionumsunl, idem autem Spiriius; el divisionesmi- ricam , philosophise triagenera, physicam , etbi-
nisteriorum sunt, sed idem Dominus: et divisiones cam, logicam, geomeiriam quoque, et aslrono-
operationum sunt; unus autem Deus, qui operaiur miam, astrologiam, arithmeticam, h musicam, quse
omniain omnibus(I Cor. XJI,4, 5). et ipsse partes philosophisesunt: medicinam eliam,

" ldest antiquus. Hoc nomine Plalonem innui vo- D stione, cui polticituses, te in contequentibusresponsu-
lebat Erasmus. Victorins et Martianseus Origenem rum, omnino tacuisti, oblivionemsimulans.
inielligunt. Vide Garnerium Dissertai. in Marium f Idem Yiclorius ex tribus Florenlinis, aliisquc
Mercatorem. Yeri etiam simile sit ,ApxuXovOrige- Brixianis mss. ingenio scripsit, pro generi; ex eoque
nem convicio quodam appellari, quod auctor exsti- probat, quod subdit S. Doctor, Quis nosirum, quam-
lerit operis izepi'kpyfiv; eumque fcslivitale quadam vis sil ingeniosus,polerit omnia comprehendere?
sermonis irrideri. s Yeius edit. p};£«v<.y.K?, falso. Gra^ceautem /3K-
b Hsecvidelicet celcbris qusesiio eral, quam el S. vavaog proprie de iis artibus diciiur, qiise fucinse
Barnabse in Recognilionibus Pseudo-Clemenii ad- opera, aul camini agitanlur; inde vero ad quaslibct
scriptis Philosopbi proposuerant ad illudendum. mechanicas significaudas iransiaiiini est nomen,
Jam anlea lib. in conlra Ruiinum lianc sibi propo- quod videlicet illiberales sint, aKjiieearum artifices
nens Hieronymus, tanquam inulilem diffieiiltaieni ab honoribus secluderenlur. S. Clcmens, epist. I ad
exploserat. Corinihios, aSavuvtrw;p.tp.aprvpnp.evov; ap|iei!at, qui
c Ediii pugnetis,renilentibus mss. liberaliler ministrurunt.
d Mss., hoc esse corporis veritalem. h Vocemmusicamante nos Victorius, ex aliis mss.
e Rescnbil Viciorius sponsionisex mss. aique ex: suffecit.Pro Grsecis verbis, quse subsequuntiir, ve-
eo, quod subdit Hieronymus, super fortissima qum- tus edilio ad rcceniium medicorum sensum, e Glos,-
 515 S. EUSEBil IIIERONYMI Sifi
quse in trja dividitur, f>byp.u,fis&oSov, Ipitupiuv : ju- A quod dixit, irreprehensibilis, aut nullus , aut rar.us
ris quoque et legum scientiam. Quis noslrum, est. Quis esl enim, qui non qtiasi in pulchro cor-
qtiamvis sit irigeniosus, poterit omnia comprehen- pore aut nsevum, aut verrucam habeat? Si enim
dere, cum eloquenlissimus Oralor (Cicero) de rhe- ipse Apostolus dicit de Petro, quod non recto pede
lorica, et jjuris scientia disputans, dixerit: « Pauei incesserit in Evangelii veritate, et inlantum repre-
unum possunt, utrumque <nemo.> Yides ergo, quod Jiensibilis tueriJ, ut et Bamabas adduetas *it in
Deus possibile jusserit, eilamen id, quod possibHe -eamdemsimuilaiionem(Galal. n) : quis iJidiginabitur
est, per naturam nulium posse [A/, potuisse] com- id siiji denegari, -qaod princeps Apostotoram non
plcre. Dedit itaque prsecepla diversa, virtuiesque liabuit? Deinde, unius uxorisvimm , £obrium-,pudi-
•varias, quas ontnes simul liabere non possumus. cum, Brnalum, kospilalem, ut reperias : iilud «erle,
Atqueita fit, utquod in alio autprimum , aut <n>- quod sequitur §ihy«.7.vw.bvJ, qui possit dvcer-e: non ut
tum test, in alio ex par-te verseiur': et aamen non sil MiteTpretalurLaiina simplicitas, docilem , ««m «se-
in erimine, qui non habel omnia, «ec condemnelur •terisTirtutifeiisdifficulter invenies. Vinolenimnquo-
•ex eo, quod non habet; sed justifieetur ex eo, qued <qne>&, pcrcussmem,et livrpis-tucri•cupidmn, repudiat
tpossidet. Definit Apostolus , qiialis episcopus «sse Apostoiiis : ©lpro bis xmp\lmansti&wm,absqwejur-
'debeat, scribens ad Tninotiheum: <OporielepiscopumB gio, !s5neavaritia, et ut domum snam optime regal,
<esseirreprehensibitem, unius •uxorismrum , sobrium, quodque difficiMiniumest; ut filios <liabeatsubjeetos,
pudicuih , ornatum, hospilalem, *docilem, non vino- cummnni fudiciiia, vei -fllioscarnis, <veifilios fidei.
4entnm, non pefcussorem; sed mansuetum, non liti- Cum•omni, inquit, pudicilia. No;i h ei sufficit pro-
giosum , sine avarhia , domum>suambene regentem, priam iiabere pudicwiatn, nisi «a filiorum ei comi-
filios 'habeniemsubdilos cum omni pudicitia (l Tim. tum ac niinislTorutn pudore decorelur, dicente
Hi, Qetseqq.). El iterum : ATOK neophytum, ne in- David : Ambulansinvia invmacuiata,hicvwhicminisiva-
flatus mjudiciumincidal diaboli. Oportet autem eum •bit(Ps.'c, 6). Consideremus quoque imruo-tv[Al.
etiam lesliinoniumdeforis habere bonum, ne in oppro- o-uvT«o-tv] pudicitise, ^ftos habentemsuhditosin omni
brium incidal, et iaqueum diaboli (Ibid., 6, 7). Tilo pudicitia ; 'ut non solum opere, sed sermone qttoqtie
quoque seribens discipulo, .quales episcopos debeat <etnutibus se abstineanl ab impudicitiis: ne forte ii-
ordinare, brevi sermone demonsiral: Ideo reliquite lud incidat Ileli, qui cerie increpavit filios suosdi-
€relte , ul quwreliqua sunt, corrigas , -el consliluas cens : Noiite , fiiii mei, nolile : nonvonam famam
fer civitales presbyleros, sicut ego prmcepi tibi. Si audio ego de vobis (i Rcg. ii, -24). Corripuii, el pu-
quis esl sine crimine , unius uxoris vir, filios habens nitus esl, quia non corripere 'debuit, sed abjieere.
fideles , nec ih accnsalioneluxurim, uul non subjectos. C Quid faciel, qui gaudel ad viiia, qui emendare non
Oporlel aulem episcopumesse sine crimine, sive sine audel? qui conscienliam d suam meluit; -et quod
accusatione (hoc enim magis uviyylvro; sonal), sicai: cuncttts populusclamitai, nesciresesimolattiQuod-
dispehsalorem Dei non protervum , non iracundum , que 719 se1mlllr' e uve-fA-irvov': ul ctiam a niillo
nonvinolenlum, non percussorcm, non turpis iucri accuselur : tit bonatn opinionem ab iiis 'qui foris
appetilorem; sed 718 hospiialem, benignum, pudi- sunt habeat: ut eliam malediclis adversariorum ca-
•iCKin, justum, sanclum, continentem, obtinehtemdoc- veal; ei quibus docirinadisplicel, placeat conversa-
trinmfidelemsermonem,ul possil exhortariin doclrina lio : puto quod non facile sit reperire, maximeque
'sana, et contradicentescoarguere (Til. i, 5 seqq.). Ut illud, ui potens sit adversariis resislere, el perversas
diversarUmpersonarum varia prsecepta nuncsiieam, opprimere et superare doclrinas. f Yult tii non
tirca mandala episcopimetenebo. neopliytusepiscopus ordinetur, quod videmus nos-
22. Ab exempto virtutum, quas liabere jubentur tris lemporibus pro summa eligi jusiitia. Si liaptis-
episcopi. — Vult certe Deus lales esse episcopos, mum statim 'justuinfaceret, et omni plenum justilia,
sive presbyteros, quaies vas eleciioriis docet. Prinium nequaquam ulique Apostolus neopliytum re'futarel;

satorismanu legit,Ai«tTUTtxov, id est viclusraiionem; D nymi, diceniis episcqpum criminosum non audere
id est medicameniivationem; yjipovp- vitia aliena redarguere, quia timet propriam con-
ipapp.uxevxiY.bv,
ytxov, id est operis manuarii miionem; juris quo- scieniiam; ideoque simiilare senescire, quod'cuiictiis
que, elc. ipopulus clamitat. Prseterea omnes mss. «odiccs
a Mss. noslri hic alque infra-rfocifcifem prseferunt. nostriiegiintsine negante parlicula. M*«TI4N.—
Paiilo post voceni 'ionuhi, quse ad ieslimohium refer- Vaticaii. conscienliamsui metuit. Yiciorius Aucto-
tur, non habent. ris mentem iion assecutusdesuo adoMH «egandi
h Vatic. ms.cum Victorio et Br-ixianis codd. Non particulam, non meluil, elc.
enim sufficit episcopumpropriam habere, etc. e Sequitur uveyrlyrov.Apud Apostplutn,i Trm. in,
c Yicior. ex Bfixianis 'Codd. <minisirabat.:Sicque sequilur pi veof-orov,non neophytum: at pro «o in
lest-apud LXX , iletrovpjet. HebrsBustamen in fulu- cunctis-exemplaribus mss. lego «ve^.ijfov, sine cri-
TO.iPaulo posl pio iihpudicitiisihiss. iiosiri impudi- mine, sive ut supraait ilieronymus, sineaccusatione;
-cishabent. quod convenit huic loco, utanullo acicmetur. Hoc
d 'Quiionsciehiiam^suam.Marianus'hic addit par- me compulit mutare veterem lectionem ¥41101010
liculam negativam, quiconscientiamsuamnonmeluit, librorum. MARTiiN.— Olim yw vfoyuTov/tquodpaulo
vocaique foedumerrorem Erasmi, quod sine nega- inferius expendilur.
tioneiegerit, <7ntcohscieniiamsuammetuit. Sed fer- f Yerbum WIZ/TOSS. 'nostriiiOn agnoscunt.
*at ipse Marianus, uon intelligens menlem Hiefo-
517 DIALOGUSADVERSUSPELAGIANOS.LIB. I. 518
sed baptismus velera peccata cotiscindit, novas vir- ji^.dices, Si non possum,ergopeccatum nonhabeo.Habes
tui.es non tribuit, dimittil e carcere, et dintisso, peccaium quare nonfeceris, quod aliuspotuit facere.
si laboraverii, prsemia pollicetuf. Aul fvuliuS,in- Rursumqueille, cujuslu Comparationedeteriores, vcl
quam, aut rarus est, qtii omnia habeat, quse babere tui in alia virlule, vel alterius erit collaiione pecca-
debel episcopus. Et lamen si unum vel duo de cata- lor : atque ila fit, ut quemcumque prinmm puia-
logo viriutum episcopo cuiquam defuerint, non ta- veris, minor sil eo, qui se in alia parte niajor est.
men [A/. statim] jusli carebit vocabulo : nec ex eq 24. Deus polest iervafe hominemsine peccalo. — C.
damnabitur, quod non babet, sed ex eo corotYa- Si non potest homo esse sine peccalo, quomodo Ju-
bitur , quod possidet. Omnia eiiim 'hahere, * et das scfibil Apostolus : Ei autem qui potens esl vos
nullo indigere, virtutis ejus est qui peccatum hon conservaresine peccalo,et consliluereanle conspectum
fecit, nec dolusinvenlus est in oreejus ;qui eumma-~ glorim suw immaculatos(Jud. i, 24) ? ^Quo testimo-
ledicerelur, mn h remaledixit( I Pet. n, 22 ) ^ qui nio comprobalur posse lioniinem esse sine peccalo,
confidenter virtutum conscienlia loquebalur : Ecce el maculam non habere. A. Non inielligis, qtiaepro-
venit princepsmundihujut, et-in meinvenit nihil(Joan. posueris. Neque enitn homo poicst esse sine pcccato,
xiv, 50). Quicum essetinforma Dei, nequaquamra- quod toa habet sententia; sed potesl, si volucrit
pinam arbilmlus esl wqualem«e •esseDeo, sed se exi- 1B Deus, hominein servare sine pecCatp, el immacula-
nanivit, formam sen>iaccipiens,et factus tisl obeiiens tum sua misericordia cnstodire. fioc e'l egodico,
usquead mortein, mortem mttenicructe. Propt&eado- qitod Deo CunCta possihilia suiit. ilomini aulem
navit eiDeus nomen,quod est supra omne nomen, ut non qoidquid voluerit possibile est; el maxime id
in nomine Jesu fleclantgenu cmlestia, terrestfia., <et esse, quod nuilam legeris habere creaturam. C. Non
infema (Philipp, n, 6 seqq.). Si ergo in una «pisCopi dico hoiniiiem esse sine peccalo, quod libi forsiian
personapaucaprseceptaauinequaqHam, atfl difficul- possibile videlUr'; sed posse esse si velji. Aliud esl
ter invenies; quid faoies de onnii honiine, qui enim esse, aliud posse. Esse, quserit exempluin ;
cuncta uebet implere mandata? posse, ostendil imperii 721 veriiatem. A. Nngaris,
25. Etiamincorforalibusnon omniaemnesttabefe;— nec tneminisli illiuSproverbii:« Actum neagas; et in
Ex cofporalibus «onsideremus splritua9ia. Alius ve- eodeni coeno volutaris , immo laterem lavas.j Pro
lox «st pedibus, sed non forlis nianu. Ille lardus quonihil aliud audies, nisi hoc, quod omnibuspa-
incessu, sed stabiiisin prselio est. Hic pulchram ha- tet: rem le veile firmare, qua; nec esi, nec iuit, et
bet faciem, sed raucaevocis ost. AMustetram, sed fofsitan necfutura est. Atque ut ipso vcfho Ular, et
dulci modulatione «anlat. Hlum ingeniosuiri , sed stuilii'ia'm«<TU<TT«T'OU [MSS.asysiatse] (noii cOnsisten-
obliviosum : hune memorem, sed tardi videmos in- 'G th) argttirrentaiiohis ostendaiii, esse posse,'(e aio.
genii. ln ipsis controversiis, in quibus quondam dicere, quod esse tvoii pbssit. RoC eniin , quod pro-
pueri lusimus, non omnes sireiliter vel in prooemiis, posuisti, possC liofliine'msine peccato esse sivelit,
720 vel i" narralionibus, vel in excessibus, vel in aut vcruni est, aiitfalsum esf.^Sivefum esi, ostende
angumentis, aul exemplorum «opia, el epilogorum quisiueril : si falsuin ; quidqiud falsum est, num-
dulcedine seaguni :sed eloquentiae suse alia atque quam fieri potest. Yerum haecquasi expiosa taceah-
alia in parledissimiles sunt. Oe viris magis eccle- lur, et in scriniolis vestfis taiitum mtissitent, ptibii-
siasticis loquar. Mulii super Evangeiia beue disse- cam faciem formidanlia.
runl, sed in explanatione Apostoli impares sui sunt. 25. Librum Pelagii coiifutai. — Traiiseamus ad
Alii cum in Instrumeiito novo oplime senserint, in alia, iri quibus perpeiua ofaiione utendum est, ita
Psalmis et veieri Testamento muli snnt. JIoc totum dunilaxat, ul babeas potcstateni refellendi e't quse-
dico, quod non omnia possiimuswnnes^Virg. 'Ecl. rendi si qnidvoluefis.C Audlam patieriler, non enihi
vn): rarusque aut nullus est diviium, qui in omni dicam libChier; et « magis'mirahor ingenium , cujus
substanlia sua paria universa possideat. Possibilia stupeo falsttatem. A. Ulrom Taisa sint iih vera quoe
prsecepitDeus, el ego faieor. 'Sed iioec ipossibilia diclurus sum, cum 'aiidiefis tunc probabis. 'C. Lo-
cuncla singuli habere non possumus : non imbecilli- - gtiere ut vis, mihi decretum est si respondere non
tate naturoD,ne calumniam facias Deo; sed animi poluero, magis silere, quam mendacio acquiescere.
lassitudine, qui cunctas simul ct sempernonpotest A. Quid interest uirum te iaceritem,:aii loquentem
habere Tirtutes. Quod et si in eo arguis Cfeatorem, superem, eljuxtaProieifahulam'vigilaiile'm capiam,
quare le lalem condiderit, qui deficias alqtie Jasses- dandormienlem?C. Cum dixerisquse volueris,itudies
cas; dicani iterum, niajor erit Teprcliensio, si euin qiisenequaquam velis. Veritas enim laboT-are'potest,
volueris accusare, quare le Deurii'nqn feceiit. Sed Vinci ribn potesi. A. Libe|.e sehtenlias 'tuasparuni-

"Yaiic, et nullamdigereviriute; ejus cst, etc,
cui ex piifie Regihoeiibef conseniii.
b Sir.iiiss.'; eqiii yero mglefiixit."Pauloinfra Yic-
ior.. sed semetipHimexinqnivil, exGrsPCOiuvrbv.
c Dtio mss. riositi, et miraboringenium,
cujusniq-
gisdstupeofaisitatein.
YitioseMartianoeushon pro an, quod mss. omnes
pra?.feruiit.Yictorius quoque eodem sensu itMmrepo-
suerat. Notum .porro, quod Proleum dofmienlem
cepit
Paslor ArislffitisfugiensPeneia Tempe,
qund Yir,gil.iv Georg. canit.
c'Notal sentenlias Pelagii ex cjuslibpo 'Eu.logiayiuni
ex Divinis Scripturis, capilulorum indiciis, m modum
iiibritesiimoniorumi) S. Ctfpriani.Marlyiis prmsi-
gnato, ui Gennadiusloquilur cap. 42.
519 S. EUSEBII HIERONYMI 840
per discutere, ut intelligant sectalores tui, quam V tes, dicente Apostolo : Hujusmodi enim Christo Do-
divinum in le mirenlur ingenium. Dicis , Sine pec- minonostro non serviunt, sed suo ventri. Et per dulces
cato esse non posse, nisi qui scienliam legis habueril, sermones et benedictiones 723 seducuntcorda inno-
per quod magnam parlem Christianorum cxcludis"a ceniium (Rom. xvi, 18). Semper insidiosa, callida,
jusliiia, et qui prsedicator es impeccantise, omnes blanda est adulatio. Pulchreque adulalor apud phi-
prope peccatores esse pronuniias. Quolus enim quis- losopbos definilur btandus inimicus. Veriias amara
qne Christianorum habet legis scientiam , quam in est,b rugosoefrontis ac trisiis, offenditque correptos.
multis Docloribus Ecclesise; aut raro, aut difficuller Unde et Aposlolus loqnilur : Inimicus vobis factus
invenias? Verum tu tantse es Hberalitalis, 722 "* sum, veritatem dicens vobis (Galat. IV, 16)? Et Co-
favorem tibi apud Amazonas ttias concilies, ut in mictis:
alio loco scripseris, Scientiam legis etiam feminas Obsequiumamicos,veritas odiumparit.
habere debere: cum Apostolus doceat esse lacendum Quapropier el Pascha cum amaritudinibus comc-
mulieribus in Ecclesia; et si quid ignorant, domi vi- dimus, et vas electionis docelPascha celebrandum in
ros suos debere consulere (lCor. xiv). Nec sufficit veritate et sinceriiate (ICor. v); veritas in nobis
tibi dedisse agmini tuo scientiam Scripturarum, nisi sit sinceriias, el amaritudo illico consequetur.
earum voce et canlicis delecteris. Jungis enim et B 27. Omnia Dei voluntate regi. — Ulud vero quod
debeanl. in alio ponis loco ( Tit. xxxi), Omnesvoluntate pro-
ponis in lilulo, Quod et feminm Deo psallere
Quis enim ignorat psallendum esse feminis in cubi- pria regi, quis Christianorum poleslaudire ?Si enim
culis stiis, et absque virorum frequentia et congre- non unus, nec pauci, nec mulii, sed omnes reguntur
gaiione lurbaruin? Verum tu donas quod non licet; propria volunlaie, ubi erit auxilium Dei? Et quo-
ut quod verecunde facere debeanl, et absque ullo modo illud exponis ? A Domino gressus hominis diri-
arbitro, magistri auctoritate proclamenl. guniur(Psal. xxxvi, 25); et, Nonest in hominevia
26. ltem librum Petagii confulal.—a Addis proeter- ejus ( Jerem. x, 22 ); et, Nemo potest quidquamacci-
de pere, nisi datum fuerit ei desuper. Et in alio loco,
ea(Tit. xin, al. xiv), Servum Dei nihit amarum
ore suo , sed semper quod dulce est et suave debere Quid enim habes quod non accepisti? El si acce-
proferre; et quasi alius sit servus Dei, alius doclor pisli, quid gloriaris, quasi non acceperis (I Cor.
et sacerdos Ecclesise, prioris oblitus sentenliae, po- IV, 7 ) ? diceote Domino Salvalore : Non descendi
nis in alio titulo (Tit. xxvn, al. XXII), sacerdotem de cmlo, ul faciam voluntalem meam, sed voluntatem
sive doctorcm omnium actus speculari debere, et fidu- ejus qui me misit Patris (Joan. v, 50). El in alio
cialiter corriperepeccantes ne, pro iisdemralionemred- loco : Pater, si c fieri potesl, transeal a me calix isle.
dat [Al. reddas], et eorum sanguis de suis manibus 2 Verumtamen non quod ego volo, sed sicut tu (Luc.
re- xxn, 42). Et in Oratione Dominica : Hat volunlas
requiratur. Nec semel dixisse contetilus, idipsum
docto- lua, sicut in cceloei in terra (Matth. vi, 10). Qua sen-
plicas, et inculcas (Tit. xxxi) sacerdotemsive
rem nemini adulari debere, sed audenter omnes corri- lentiae lemeritale aufers Dei omne prsesidium? Et
Tantane quod in alio loco fruslra conaris adjungere,d Non
pere, ne el se et eos qui eum audiunt, perdat.
est in tino opere dissonantia, ut quid prius dixeris absque Dei gralia, quomodo sentiri velis, ex hoc
nescias ? Si enim servus Dei niliil amarum de suo loco intelligiiur, dum graliam ejus non ad singula
debet ore proferre, sed semper quod dulce et suave refers opera, sed ad conditionis ac legis et liberi ar-
est: aut sacerdos et doctor servi Dei non erunt, qui bitrii potestatem.
fiducialiler debent corripere peccanles, et nulli adu- 28. Impiorum et iniquorum diversitas.— Illud vero
lari, sed audacter omnes increpare; aut si sacerdos quod in sequenti ponis capitulo ( Til. LXU,at. LXXII) :
et doctor, non solum servi Dei, sed inter servos ejus In die judicii iniquis el peccatoribus non parcendum,
principalem tenent locum, fruslra servis Dei blandi- sed mternis eos ignibus exurendos. ferre quis polest,
e etinterdicere temisericordiam Dei,etanle diemju-
lias et dulcedines reservastt, cum hoc proprie lioe-
reticornm sit, et eorum qui decipere cupiunt audien- dicii desententiajudicis724Judicare, ulsi voluerit
tt Numerum uniusciijusque tituli addit vetuslissi- D cmlo, ita et in terra.
d Vid. librum de Geslis Pelagii cap. 5, n. 5, et
mtis Reginse ms. quemadinodum ante ErasmumPela- edi-
li. Atque esset quidem operoe pretium singula scq. Pro sentiri, quod praeferunt mss., erat sentire.
istre profe- Patet vero maxime ex sequeniibus Pelagianos ea
giani libri capilula, e quibus senieiiliaa necessilatem lollere voluisse.
runttir, in lextu reprsesentare, qttod simile esi fac- sentenlia gratise
0 Voculam et rectius mss. ignorant. Porro falsa
tum ab Hieronytno. Sed cum numeri notationem
nullam habeant alia qusedam exemplaria antiquissi- haec erat Pelagii propositio, quia nimium generalis,
ma, tum quse habent, in numericisliber notis interdum et absoluta, neque distinguebat inier graviorum, et
dissideam, ipse vero hceresiarchse jamdiu per- leviorum criminum reos. Prseterea Pelagiaui, ut
ierit, neqtie adeo in promptu sit leciitmem ex cod. illo infra ostendemus ex Epist. Hilarii Syracusuni ad
asserere, satius duximus notas illas ex Regio Augustiutim, iniquos ei peccatores appellabant eos,
in margine apponere , varianlibus tanlummodo sub- qui in divitiis ei permanerent, eliamsi de ipsis divitiis
noialis. eleemosynas, alia opera bona facerenl; sicque ad
b Yatican., rugosa [rons ac iristis ojfendit utique majora et perfectiora hortabaniur, ut a miuoribus
correptos, etc. delerrerent. Vid. infra, lib. ii,sublinem; librum quo-
c Quidam mss., si possibile est: mox Yatic. cum que de Geslis Pelagii, cap. 5, uum. 9.
Regio , non quod ego volo , ted tu. Denique, sicut in
521 DIALOGUSADVERSUSPELAGIANOS.LIB. I. 522
iniquis etpeccatoribus parcere, te prsescribente, non jA surgunt impii in judicio. Jam enim in perdiiionem •
possit? Dicis enim : «Scriptum est in centesimo ter- sunl pra'judicali. Neque peccalores 725 m consilio
lio psalmo : Deficiant peccalores a terra et iniqui, ita juslorum (Psal. i, 5). Aliud enim esl gloriam perdere
ut non sinl. Et in lsaia : Comburenluriniqui el pecca- resurgendi, aliud perire perpetuo. Veniet, inquil,
tores simul,etquirelinquunt Deum,consummabuntur.* hora, in qua omnes qui in sepulcris sunt, audient vo-
El non intelligis coniminaiionem Dei interdum so- cemejus, et egredienlur, qui bonafeceruni, in resurrec-
nare clemenliam? Non enim dicil aeos seternis igni- tionem vitm; qui autem mala egerunt, in resurrec-
bus exurendos, sed a lerra deficere, et iniquos esse lionem judicii (Joan. v, 5). Unde et Aposiolus
cessare. Aliud enim esl ipsos a peccato el iniquitale eodem sensu, quia codem et spirilu, loquilur ad Ro-
desistere, et aliud ipsos perire in perpcluum, et manos : Quicumqueenim sine lege peccaverunt, sine
selernis ignibus concremari. Denique Isaias de quo legeperibunt. Et quicumque in lege peccaverunt, per
ponis leslimoniuin, Comburentur,inquit, peccatoreset legemjudicabunlur (Rom. H, 12). Sinc lege inipius
iniqui simul: nonaddil, in seternum. Et qui relin- est, qui in selernum peribit. ln Jege peccalor cre-
quunt Deum, consummabimtur.Proprie hoc de hse- dens in Deum, qui per legem judicabitur, et non
reticis loquitur, qui rectum fidei tramilem relinquen- peribii. Si peccatores et iniqui seternis ignibus exu-
les consummabuntur, si noluerint ad Dominum j} runtur, non limes senlentiam tuam , qui iniquum et
reverti,quem dereliquerunt. Quoe sententia et tibi peccatorem te esse dicis ? Et argumentaris hominem
parala est, si neglexeris ad meliora converli. Deinde non esse sine peccato, sed esse posse. Ergo solus
cujus esl temerilatis, iniquos et peccatores impiis ille salvetur, qui numquam ftiii, neeesi, sed futurus
jungere; qui a nobissic definiuntur. Omnisb impius esl, 726 aul forsilan nec fulurus : et pereanl om-
iniqtius est et peccator, nec reciprocatur, ul possi- nes, quos retro fuisse Iegimus. Tu ipse qui Cato-
mus dicere, omnis peccator el iniquus eliam impius niana [Ai. Catoniaca] nobis inflaris superbia, et
est. Impietas enim proprie ad eos perlinet, qui no- Milonisd humeris intumescis, qua temerilale, pec-
liliam Dei non habent, vel cognitam transgressione cator, magistri nomen assumis ? Aut si justus es, et
mutarunt. Peccatum autem et iniquitas pro qualilate humilitate simulas peccatorem, mirabimur alque
viiiorum, post peccati et iniquilatis vulnera, recipit gaudebimus habere le solum el possidere cum sociis,
sanitatem. Unde scriptum est: Multa (lagetla pecca- quod nec Palriarcbarum, nec Prophelarnm, nec
toris ( Ps. xxxi, 10) : et non interitus sempiternus. Apostolorum quispiam habuit. Si [Al. Sin] autcm
El per omnia flagella alque crucialus emendalur Origenes omnes rationabiles creaturas dicit non
Israel. Quem enim diligit Dominus corripit: flagellat esse perdendas, et diabolo tribuit pcenitentiam, quid
aulem omnemfilium quemrecipit (Hcbr. xn, 6). Aliud Q ad nos, qui et diabolum ei. satellites ejus omnesqtte
est csedere magislri et parenlis affectu : aliud contra impios et prsevaricalores dicimus perire perpetuo, et
adversarios crudeli animo dessevire. Qtiam c ob cau- Christianos si in c peccato prseventi fuerint, salvan-
sam, et in primo Psalmo canitur: Quoniam non re- dos esse post pcenas ?
'« Qtiod deerat eos sufficitur e mss. et Viclorio. invidiosissimse calumnisc pateat sanclissimi Pairis
b lisdem pene verbis S. Hilarius in psal. i: Non doctrina. Equidem si hujus lanlummodo loci stispi-
omnis, qui peccator est, et impius est: impius aulem cio purganda sil, facile prsesiiterim, ila exponendo,
non potest nonesse peccator, elc quemadmodum nalivus oralionissensus prse se fert:
c Quod caute legendum monet Martianseus, locum chrislianos non lamen prmvaricatores quos modo
addticil Servatus Lupus in Colteclaneode tribus qum- impiis annumeravit, si in peccalo prwventi fuerinl,
stionibus, ul suam de Prsedesiinatione sementiam utique leviore, quod a Lege prasvaricaiio non sit,
probet: in quem senstim alia ex Hieronymo lesti- salvandosesseposipmnas, scilicetpurgalorias, quibns
monia ex lertio hujus operis libro in fine, atque deleri peccatum qtieai. Yerum scimus de hujus
ex Commentariis in Isaiam recitat. Hinc certe hausit loci sensu ex dunrum aliorum collaiione velle ad-
Pseudo-Hieronymus in Breviario in Psalterium : Non versarios sumi jtidicium. Alterum opponuut ex
dixit, quia non resurgant, sed quia injudicio non re- Conimentariis in Isaiam cap. ultimo : Sicut diaboli,
surgunt;.jam enim de his prmjudicalum esl. D et omniumnegutorumatque impiorum, qui dixaruntin
dlnnuit proceris slaturse hominetii fuisse Pela- corde suo, noii est Deus, credimus telerna lormenta;
gium, quem et in Prsefat. lib. m in Jeremiam vocat sic peccatorum atque impiorum, et tame.nchristiano-
Afpmum (leg. Albinum) canem, grandem el corpu- rum, quorum opera igne probanda, atqne purganda
lenium, et qui calcibus magis possit smvirequam den- sunl, moderatamarbilramur, el mixlam clemenlimsen-
libus. tentiamjudicis. Alterum ex eo, quod eadem in Com-
e Hunc locum plerique omnes suggillant, etca- mentariis qnoque stiis in epist. ad Ephesios S. Do-
lumniantiir, ac non modo heierodoxi, qualis est cior aspersetii, et Rufini repreliensinnes declinans,
Stauislaus Pannonius Anabaptista, lib. de Divina lib. li Apologise,nuni. 7, scripserit : Quodautem im-
pliilantropia, ad nefariam hseresim perstrueudam precaris [ratribus, liocesl, criminaioribusluis miemos
usurpant; verum etiam doctissimi viri ac summe ignes cum diabolo, non lam fratres milii viderispre-
catholici, qualis est certe Abricensis episcopus Da- mere, quam diabolum sublevare,cum iisdem quibus
niet Huetittsin Origenianis, lib. n, alienum pronun- chrhliani ignibus puniendus sil. His si npponaiiius
tiant a recta fide. Necdtibiuin si qiiemadmoduni in- sexcenta ipsius Hieronynii lesiimonia quibus setei-
lerpreianlur, Hieronyimis dixerit, diabolo taniuin nas maloriun christianoruni, qni absque poenitenlia
atque impiis hominibus. qui notiiiam Dei non habenl, decesserinl, futtiras poenas expresse Iradidit, nil
sempiiernas desiinari poenas; iniquis vero chrislia- amplius evinci volunt , quam muiasse illum ali-
nis, tametsi gravuirum scelerum reis, solummudo quando senleniiam, necunicsesemperopinioiii adhse-
tetnporarias. Sed non eam ftiisse ejus mentem con- sisse. Quasi vero in liis, quos lantopere calunmian-
teudo, si commode possit catholico sensu accipi, ne lur locis, abiiormis ejus doctrinse error sil. Dixit;
PATROL. XXIII. 17
«25 S. EUSEBIl HlERONYMl £24
29. Duo Pelagii capitula inter se discrepanlia.—1un - A sceleris in hac senlentia sit, scd quod ubique v-xep-
gis proeterea,duo capilula inter se discrepantia,quse Golr/.S>z mediocria transeas, et magna secteris. Unde
si vera sint, os aperire non poieris : Sapientiam adjungis, Gloriam vesliumet qrnanienlorum Deo esse
et J^Jintellectum Scripturarum, nisi qui didiceril, conlrariam.Qux sunt, rogo, iiiimiciiisecoiiiraDeum,
scirenon posse. Et iterum : Scientiam legis non tisur- si tunicam habuero mundiorem, si episGopus,pres-
paredebcre indoctum(TU. xx). Aulenim magislrum, byter, et diaconus, et reliquus ordo ecclesiasticus
a quo didiceris, proferre cogeris, ut tibi scientiam bin administrationesacrificioruin candida vesiepro-
legis liceat usurpare : aut si magisler lalis est, qui cesserint?Cavete,clerici; cavete,monachi; viduoeet
ab alio non didicerit, et docuerit te quod ipse igno- virgines, periclitamini, nisi sordidas vos atqiie pan-
rabat, restat ut non recte facias, qui indo.ctus usur- nosas vulgus aspexerit. Taceo de hominibus sacculi,
pas scientiam Scripturarum, et magister prius quam quibtis aperte bellum indicilur,. et inimicitioecon-
discipulus esse coepisli. Nisi forle humililale soiita, tra Deum, si pretiosis atque nitentibus utaniur esu-
magislrum tuum jactitas Domiiium, qui doce.t om- viis.
netn scieuiiam.el cum Moyse (Exod. xxxrv) in nube 30. Capkuta Peiagii sibi contraria. — Audiamus
ct caligine facie ad faciem audis verba Dei, et et 'coetera : Inimicos ul 728 proxhnos diligendos
inde uobis coruuta fronte procedis. Nec hoc sufii- n (Tit. CLXIV, al. CSLIV); stalimqueoppressus gravis-
cit, sed repente mutaris in Sloicum, et de Zenonis sirno lelhargo, ponis el dicis: Inimico numquam esse
nobis lonas supercilio , Chrislianum illius debere cmdendum (Tit. CLXI,al. CXLVI), quod sibi essecon-
esse palienlim, ul si quis sua miferre voluerit, gratan- trarium, eliam me siiente, perspicuum esl. Sed di-
ter amittat(Tit. LXXUI,al. LXIV).Nonne npb}s satis ces [Ai. dicis] ulrumque vocibus Scripltirae conti-
esl, patienter perdere quod habenius, nisi violento neri, non animadvertens, quo sensu in suis locis di-
atque rapiori agamus gratias, et eum cttnctis bene- cta sint. Prsecepluni est mihi, ut diligam inimicos,
diclionibusprosequamur? Docel.Evangelium(ffaH/i. et orem pro persecutoribus. Numquid jussum est,
v) ei, quinobiscum velit judicio coniendere, et per ut ita djiigam, quasi proximos el consangtiineos et
lites acjurgia auferre lunicam, etiain pallium esse amicos, ul inier semuium el necessarium nulla di-
concedenduni : a non prsecipit, ut agamus graiias, staniia sit? Si inimicos diligo quasi proximos, ami-
et loeii nostra perdamus. Hocdico.nonquod aliquid eisqtiid amplius exhibebo ? Aul si hoe c dixeras,

Peccaiorum, sed tamen Chrislianorum, quorum opefa eidemposse, si forie ex iisdein divitiis feceril mindaia.
igne probanda, alque purganda snnl, moderatamar- Iniquis et peccatoribus depulandi erant ex eorum
bilrari se, el mistam clemenlim senlenliam judicis. sensu ietet'iiis.queignibus exurendi, tametsi de suis
Pauli eniniyero lestimpnium est ICpr. m, 13 et 14, G divitiis plpphtfisynas fi|-o^areni, el proecepta oinnia
Christianprum opera igne prbbanda elpiirganda, ut sancte ciistodirenl. Ilujusniodi najiiias Ilierqnymus
mercedem accipianl, scilicet ut leviora crimina, et toto hoc capiuilo impugnat, osienditqiieex hoeretico-
qurc graviora, jam sttnt per poenitenliam dimissa, ninisequi seutenjia, tit nemo mnqiiani seiernatu sa-
Purgatorio igne mundenltir. sed Et nosier quidem non Iulem aut antea obiinuerit, aut possit obiinere in
omriibus passini cbristianis, iis dixit s Quorum posierum. Clarum adco esl de levioribus colpis eum
opera ighe probanda atque purganda sunt, (juibus loqui, in quibus prsevemos cliristianos hoeretici per-
cerie verbis nonnisi Purgatorik, ul ecclesiastico peluo datvniandos blaterabanl, ipse salvandos post
sensuac vocabnlo dicimus, ptBtias ad tempus dtira- purgationis poenam catliolice ^ensii. Iti fine liaud
turas, et fidelibus levium cuiparum reis, aut gra- dissimulo a S. Augnstiitolib. de Fide, el operibus; et
viorum quoque post poaniienliam, infligendas signi- in EnchjridiGde Fide, Spe etChatitaU, dedita opera
ficai. Porro alterum testimonium ex Apologetico senteniiam, quam Hieronymo adversarii irilmunl,
adductum non «noror, stipra enim ad cum locum impugnaii ; sed quando aucloris nomen, in qtietn
pag. 495 nota c satis, ut opinor, mattifesto ostendi, velitetur, iepiscopus Hipponensis lacel, non nisi in-
non de ignis oelernitate S. Dociorem loqui, sed lan- jsiriose opinor hanc invidiam in S. Dociorem no-
tum videri sibi diabolum sublevari, quod eum iis- strum quem ortliodoxe sensisse ostendimus, posse
dem ac christianos cruciatibus-Rufinus addiceret : converii.
a Dtto Yaiicani mss. sub
quippe qui sentiebat,aeerbipresdsemonibiis pro sce- inlerrogandi nota iu.au.-L-
leris gravitate, quam ftdelibus damnaiis deberi. xorepwc, nutn prmcipil, etc
b HinCargtiunt ertiditi, oiiin primis Ecclesite sos-
Quamobrem neque si propqsitam hic loci diffieglta- •D
tfemseorsim experidimus, neque si cum aliis binc culis non aliis ac soecularibtis indumentis Clericos
inde coniulimtis, llieronymus lemere videalur, ai- usbs esse , quae in sacrificiorum adtninistraiione
que imprudentef locutus. Scd ut nihil calumniaesit mundiora tatilum essent ac nitidiora ; sic enim can-
reliquum, illud est animo repetendum, S. Dociorem rijcfami)£sieminterpretantut'. Confer quae idem Hie-
contra Pelagianos scribcre, sibiqtie btinc esse pro- ron. habet in Commentariisin Ezechiel.c XLIV,17,
posilum scopum, cotnra illorum insanias de pecca- ei quse ibi annoiamus. Hinc certe facium videiur, nl
torum meiitis et remissione, quod et S. Augusiintts vesies illoe nilidiores alque oplimse, dum rarius
fecit,dispuiafe. Pelagianorum enim hiec erut hypo- usurpantur, et custodiuntur studiosius, pauiatim
crisis, e Stoicorum nata coenosis foritibtis, ttt ijiioa evaserimsingulares.cunisubiiide communisvesiinm
levia erant peccata, ipsi longe gravisSim.adicerent, forma muiaretin'; sicque ilJaa sacrificiornm admi-
immo ui paulo superius annotalutn estj non disiin- nistrationi assignatoe siot. Coeteriiinnotissima est
guerent inier leviorum el. graviorumcriminum reos, Coeleslini papoe senlenlia : Discemendi a plebe, vet
q«o severioris justitioe assecloeipsi viderentnr. Pro- cmierissumus docirina, non vesle ; conversatione,non
feiamus fexempligratia ex Hilarii Syracusaniep. atl habitu; menlis purilale, non cullu. Episi. ad cpisc.
Aiigtislinum , quod jaclnliim a Pelagianis dicilur: Yien.
Divitem maneniem in dveiim suis regnum D.ei non c Anlea erat dixeris, et mox videaris
pro videreris.
posseinghdi, nisi omnia tua vendiderh; necprodesse rcnuentibus mss.
525 DIALOGUSADVERSUSPELAGIANOS.LlB. I. 526
illud tacere debueras, ne contraria sibi in eodem A . nem sine sorde et sine peccafo c esse, staiimque
loco dicere videreris, lnitnico mimquam essecreden- jttngit lestimonia, in quibus scriptum est apud Job :
dum (Exod. xxiii). Sed quomodo diligatur inimicus, Quis enim mundusa sordibus? nec si unius etiam diei
el lex docet (Deut. xxn, 4) : Jumentum adversarii sil vila ejus in terra (Job. xiv, 14). Et in Psalmo
siceciderit, sublevandum : et Apostolus: Si esnrie- quinquagesimo (Yers. 6"): Ecce in iniquitatibus con-
ril inhnicus luus, cib.aillum; si silierit, da ilii potum. cepiussum, el in peccalis d concepit me maler mea. Et
Hoc enim faciens, carbones ignis congregabissuper ca- in Epistola Joannis : Sidixerimus, quia peccatumnon
pul ejus (Rom. xn, 20) ; tion in nialedicinm et con- habemus, nosmelipsos decipimus, ei veritas in nobis
demnationem, ut plerique exisiimant, sed in covre- non est (Uoan. i, 8). Tu e diverso asseris, Posse ho-
ctionem el poenitudinem, ul superattis beneficiis, minemsine peccato esse: et ut hoc verum dixisse vi-
aexcoctus lervore charitatis , inimicus esse de- dearis, siaiiiri adjungis, Et Dei mandata facile cusio-
sislat. dire,sivelit, quoe aul rarus, aut nullus implevil. Si
31. An rcgnum cmlorumin veteri Test. repromis- enim facilia sunt, debenl a pluribus cuslodiri. Sin
sum. —Addis prseterea, Regnum cmlorum eliamin autem, ul concedamus tibi, rarus quisquam ea im-
Testamenlovetiri repromilti (Til. cxxiu): ponisqiie plere potest, manifestum est esse difficile quod ra-
tesiinionia de npocryphis, cum perspicuum sit, re- B rum est. Atqtie ut hoc augeas, et magniiudinem tuae
gnum ccelorum primum in Evangelio prsedicari per virtulis ostendas, quod scilicet de bono conscienlioe
Joannem Baptistain, el Domittum Salvalorem, et thesatiro e eructare credaris, ponis in titulo : Ne
Apostolos. Lege Evangelia. Joannes Bapiisla clamal leviler quidem esse peccandum (Tit. cxxm). El qnid
in deserto : Pmniientiam agile, appropinquavii enim sit hoc teviier, ne forte iu opere te aliquis dixisse
regnumcmloruin(Matth. m, l).Et. de Salvalore scri- exislimaret, anneetis. f Matum nec cogilandum (Tit.
pium est: Ex eo temporecmpit prmdicare el dicere: cxxxvi, al. cxxxij, neque illius sententise recordaris:
Pmnilenliam agite, appropintjuavil enimregnum cmlo- Delicla qnis inielligil ? ab occultis meis 730 munda
rum (Mallh. iv, 17). Et iierum : Circuibat Jesus ci- me, Dcmine, el a(t atienis parce servo tuo (Psai.
vitales et vicds, docensinsynagogis [Al. synagoga]eo- XVIII,13) : cum Eoclesia etiam ea quoeper igno-
rum, ei prmdicansregnum Dei (Mallh. ix, 55). Et raniiam delinquimus, et sola cogilalione peccamus,
Aposlolis pruecipit: Ite et prmdicate, dicenles,quo- delicta esse fateatur : in lantum, ut hostias pro erro-
niam appropihquavilregnum cmlorum.Tu aulem illos re jubeat offerri (Hebr. n), et Ponlifex qui pro cun-
Manichseosvocas, * quia Legi Evangelium praferen- cto populo deprecatur, ante pro se offerat victimas,
tes, in illa umbram, in hocveritatem esse dieamus, qui cerle numquam pro aliis juberelur offerre, nisi
et non intelligis 729 stulliliam tuam impudenlise C juslus ipse essct, nec rursum pro se offerret.si pec-
copulatam. Aliud esse [Al. esl] damnare Legem, cato careret ignoraniise. Scilicelnunc mihi iaiissima
quod Maiiicliseusfacit; aliudLegi prseferre Evange- Scriplurarum spatia B peragranda sunl, ut doceam
lium,quoeapostolica doclrina est. ln ilia enim servi, errorem et ignorantiam esse peccalum.
iii hoc proesensDominus loquilur; ibi promittitur, 53. Esse pcccata ignorantim. — C. Obsecro le,
hic hnpleiur; ibi inilia, bicperfeclio est; iu illa ope- nonne legisti : Qui viderit mutierem ad concupiscen-
rum fundamenta jaciuntur, hic fidei et gratise cul- dum eam, jam mmchalusesleam in corde suo (Matth.
liien imponitur. Hoc posoimus, utegregii prsecepto- v, 28) ? Non ergo solus aspeclus et incenliva vilio-
ris docirina monslrarctur. runi reputanlur in peceatum; sed ea quibus altri-
32. Prmcipuam Pelagianorum senleniiamimpugnat, buimusassensum. Aut enim vilare possumusmalani
— Centesimuslitulus cst, Posse hominemsine peccato cogiialionem , et conseqttenter possumus carere
tsse, et Dei mandala facile cusiodire, si velil, de quo peccato; aut si vitare non possumus, non repuialur
abunde dicium est. Ctimqiie se imitatorem , immo in peccatum b, qtiod caveri non poiesi. A. Callide
expletorem operis beati Martyris Cypriani, scriben- quidem argumentaris, sed non inielligis argumen-
tis ad Qnirinum [Mss. Cirinuiii], esse fateatur, non taiionem tuam conlrasacras Scripturas facere. Vo-
inlelligit se in eodem opere dixisse conlraria. Ille in D lunt cnim eloquia Scripturarum eliam ignoraniiam
quinquagesimo quarlo titulo tertii libri, ponit nemi- habere peccalum : unde el Job (Job. i) offert hostias
a UnusVaiic. excoclo frigore odii^ charilatis ini- 1 Sic rass. alque editi passinv.PP. Renediciini S.
micusessedeshlal. AUushaud saiis bene, odii igne ex- Augusiini editores, maiuin nec cogitari: non displi-
cocto , frigore charilaiis , inimicus, elc. De subse- cerel si addidissent debere. Yid. S. Augusi. de Ge-
•queniiPelagii proposiUone recole S. Augusi. lib. de stis Pelagii cap. 4, ivurn. 12.
Gesiis c. 5. 8 Perperam Martianscus peragenda, disseiilienli-
b Mendose penes Martjaaoeum, aliosque cur Le- bus mss. aique editiscasiigaiioribus,
b Scilicet formale, ut aiiquid e sclinlariim
gi,c ctc. pulvere
Corruple hacienus obtinuerat sine peccato posse adducamns in tnedium, non maleriale ; boecenim
esse, contra qtiatn ant Cyprianus scripsit, aut Hiero- duo Pelagiani confundere amabanl. Sjmtlis cst per-
nymus, intendii, aui deni.tme prouferunt mss. lum vulgata illa sententia S. Augusiini : Quis peccai in
quibasnos vfimvr, lum Corbeiensis unus penesBe- eo quod caveri non potest ? qiiam ila adversus. Pela-
nedictinos S. Augustini editores, iii qnibtis omnibus gianortim caliirmiias defenclit, ut non propterca ne-
veibum poss<;non inveniiur. getvel originalc oeccaium, qnod ulique caveri non
d ln duobus Vaiicatiis, inpeccatis peperit, eic. potesl, vel liecessitatem peccati materiaiis. Vide
e Yetus edit.et Regin. tns., eructare conaris. opus utruniqae contra Julianum.
527 S. EUSEBII HIERONYMI 528
pro filiis suis, ne forte per ignorantiam in cogitatio- _A cubitu fuerit contrislatus; et acquiesce tamdem hu-
ne peccaverinl. Et qui ligna coedit, si securi ac fer- manae fragililati, quse etiam pulchra corpora diligit,
ro fugiente de ligno, homo fuerit occisus, pergere et deformia deteslaiur. Luget Jacob mortem filii sui
inhelur (Deul. xix) ad urbem ftigilivorum etlamdiu Joseph, et multo lempore consolalionem nonrecipil
ibi esse, quamdiu Sacerdos maximus morialur, id 732 fiborum , respondelque : Lugens et gemens,
est, redimatur sanguine Salvatoris , aut in domo vadam ad infernum (Gen. vm, 55) : et probat se ho-
baptismatis, aul in poenitenlia, quse imilatur bapti- minem, dum jusius ignorat quid actum sit de justo
smatis gratiam per ineffabilem clemenliam Salvaio- filio Joseph. In Exodo scriplum est: Si percusserit
ris, qui non vult a perire quemquam, nec deleclalur aliquis quempiam, el morluus fuerit, morle morialur.
moriibus peccatorum, sed ut convertanluret vivant Sin aulem non volens, sed Deus tradidit eum in mani-
(Ezech. xvni). C. Rogo quseest ista justilia, ut in pec- bus ejus, dabo tibi locum, ad quemconfugiatqui occi-
caio tenear erroris, cujus realum non habet con- derit (Exod. xxi, 12, 13). Inquo noiandum est,quod
scientia? Nescio me peccasse, et ejus rei quam ne- Deus tradidii homineni in manus ejus, et ille qui oc-
scio, pcerias luo?El quid plusfaciam, si sponlepec- cidil per ignorantiam, exsilio condemnalur. In Le-
cavero ? A. A me sententise et disposilionis Dei vilico d lex ponilur : Anima si peccaveritin conspeclu
731 causas requiris ? Respondet slulloe interroga- ;B Domininon sponte, ex omnibusprmceplisDomini,qum
lioni luoeliber Sapienliae: Aliiora te ne qumsieris, et non oporlel fieri, fecerilque unum ex eis, sive Ponlifex
fortiora le ne scrutalus fueris (Eccli. m, 22). Et ali- fuerit, sive omnis synagoga, el reliquus populus, el
bi : Noliesse sapiens mullum, et noliargumentariptus postea didiceril peccatum suum, quod peccavit per
quam oporteal (Eccles.vn, 17). Et in b eodem loco : In ignoranliam, offerelniunus, hircum de capris, mascu-
sapienlia et in simplicilale cordis qumrile Deum (Sap. lum immaculatum:et pbnet manussuas supercapul ejus,
i, 1). Ac ne forte huic volumini contradicas, audi interficietqueillum in loco ubi maclanlur Iwlocausia
Apostolum, Evangelica clangenlem luba : 0 altiludo coram Domino, quia pro peccalo esl (Levil. IV,2,15
divitiarum sapientimet scienlimDei, quam inscrulabi- et seqq.). Statimque in sequentibns : Si teligeril ali-
lia sunljudicia ejus, el c investigabilesvim ejus ! Quis quid immundum, quod non liceal tangere, et fecerit
enim cognovit sensum Domini? aul quis eomiliarius per ignoranliam, et posiea didicerit, sive promiseril
ejus fuil (Rom. xi, 33, 34) ? Islse sunt qua?stiones, aliquid, et fueril oblilus, pronuntiabit peccatumsuum,
de quibus et in alio loco scribit : Slultas autem et in quo peccasse se perspicit, et offeretDomino pro his
ineruditas qumstionesdevita, sciens quoniam lites ge- qumpeccavit,agnam sive capram pro peccalosuo quod
nerant (II Tim. n, 2, 5). Et Ecclesiastes (dequo peceavit,el precabitur pro eo sacerdos super peccato,
cerie libro nulla esl ambiguilas), Dixi, inquil, sa- iC et diniittetur ei peccatum. Sin autem non prmvaluerit
e
piens efficiar, elipsa longefacla estame. Profunda manus ejus, ul offeral ovempro peccatis suis quibus
profunditas, quis eam inveniel (Eccles. vn, 24,25)? peccavii, duos turlures, aul duos pullos columbarum
A me quseris, quare figulus aliud vas fecerit in ho- offerel Domhw, unum pro peccalo, et unum in holo-
norem, aliud incontumeliam, et non vis acquiesce- causlum: et porlabil ea ad sacerdolem, et offerel sa-
rePaulo, pro suo Domino respondenli: 0 homo! iu cerdosid quod pro peccato esl primum, el in ipso re-
quis es, qui respondeasDeo (Rom. ix, 20) ? conciliabilurpro peecaioquod peccavit,et dimittelur ei
34. Opponit Scriplurarum leslimonia. —Audi er- (Levit. v, 3 seqj. Cseteraque his similia, quoe studio
go breviter testimonia Scripturarum, ul stulla, im- breviiaiis omitto, ne fastidiutn slomachotuo faciam.
mo impia sciscitatio lua in perpeiuum conlicescat. In consequentibus quoque narrat Moyses(Ibid. ,vm)
LoquiturDeus in Genesi, Non adjiciam ultramaledi- quod in consecratione Aaronel filiorum ejus obtule-
cere lerrm propier opera hominum, quia apposita esl rit vitulum pro peccatoei posueril Aaron el filii ejus
mens hominis diligenter ad mala a puerilia (Gen. vm, manus supereum, super caput videlicet viluli, qui
21). Abraham et Sara, audita repromissione filii erat pro peccato , et mactaverit eum, et lulerit de
Isaac, rident in cordesuo, et tacita cogitatio non la- ejus sanguine, et posuerit super cornua allaris in
tet scientiam Dei. Arguuntur in risu, et ipsa cogita- D circuilu digilo suo, atque allare mundaverit. Simili-
lio, quasi pars infidelitatis reprehendilur. Atiamen ler in 733 ariete fecerit, et de sanguine ejus teli-
non ex eo quod risere, diffidentise condemnantur, gerit auriculam ejtis dexleram, el manum dexteram,
sed ex eo quod postea crediderunt, justitise palmam et summilalem pedis dextri. Et post mtilta alia.quse
acceperunt. Lol nescit in concubitu filiarum quid narrare longissimum est, enumeratis diebus sepiem
fecerit, et inebriatus ab eis non habet critnen con- ita legimus : Factum est quoque die oclavo, et vocavil
scientise, et tamenerror in vilioest. Argue sanclum MoysesAaron, et filios ejus, et omnes seniores Israel,
virum Jacob, quare Rachel formosam dilexerit, pro et dixil ad Aaron: Tollevitulum de bobus pro peccalis
qua et servivit inulto lempore, et in Lise primo con- [Al. peccato], elarielemin holocauslumimmaculatum,
a Unus Valic , qui non vult perdere quem- c Aliln annotamus, ubi versiculus iste occurrit,
quam, etc vix credi posse investigabilespro ininvesligabilesle-
b Yictorius el in alio loco reponit, nam Ecclesia- ctuni a Hierottymo.
stici unum, alierum Sapienilse testimonium est. At d In veieri edil. lex exponilnr.
modo liber Sapientim dicilur Hieronymo liber Eccle- e Mss., Pro peccatosuo quo peccavil, assenlienlc
Siastici. GrOSCO textll -rcepiTvfcupupriu: uvrov, w vp-upre.
 529 DIALOGUSADYERSUS PELAGIANOS. LIB. I. 550
et offeres eos in conspectu Domini: et senioribus A * El post multa scriptum est (JVttm. xiv, 18): Et
Israel loquere, dicens: Tollite hircum de capris unum nunc magnificelur fortitudo Domini, sicul tocutus h
pro peccato, et vitulum immaculatum anniculum in es, dicens, Dominus longanimis et multm misericor-
holocaustum. Dixilque Moyses ad Aaron : Accedead dim, auferens iniquitatem el scelera, et mundans non
altare el fac pro peccalo tuo, et reliqua. Rursumque faciet innocentem : pro quo Sepluaginla inlerprelali
elevavitAaron manus suas super populum, el benedi- sunt, et emundans non mundabit reum, quod scilicet
xit eis. Descenditquecum fecissel pro peccato el ho- etiam post indulgentiam, reus sit proprioe conscien-
locauslo el salulari (Levit. ix, 1 seqq. ). Mulier gene- tise. Cumque, ait, ignoraverit populus, et fecerit
rai liheros Iege uaturaliet immunda est,si mascttlum unum ex his quse facere non debuit, posl cseremo-
pepererit, diebus quadraginta; si feminam, diebus niarum longum ordinem inferlur et dicilur : Offerte
octoginta. Accusa Creatorem, cur immundum quid- hircum caprarumpro peccato, el placabil Sacerdos
quam nominet quod ipse condidil. Et non solum pro omni synagoga filiorum Israel, et propiliabilur
ipsa innnunda est, sed et omne quod teligerit. Cuin- ei Dominus, quia ignoranlia est : el ipsi offerenl
quedies, inquit, purgalionis ejus completifuerint su- oblalionem suam in sacrificium Domino pro peccaio
per filio aul filia, offeret agnum anniculum immacula- suo in conspectuejus, quoniam nescierunt (Num. 7,
tum, et pullum columbarum, et turturem pro peccalo, B ] 28, 29). Ibique additur : Si anima una peccaveritper
ad ostiumlabernaculi a testimonii sacerdoti, qui offe- ignorantiam, offerelcaprum annkulam pro peccaloigno-
ret ea in conspectu Domini, et expiabit pro ea sacer- ranlimcoram Domino,el deprecabilurproea sacerdoseo
dos (Levit. xit, 6 et seqq.). De leproso quoque dici- quod ignoraverit, pro peccato ignorantim coram Do-
tur, quod in die purgaiionis ejus offeralur pro eo mino, el rogabil pro ea , et propiliabilur ei (Levil. iv,
viciima pro peccato, duoque turlures et duo pulli 27 seqq). In kalendis singttlorum mensitim offertur
columbarum : unus pro peccato, alius in holocau- hircus caprarum pro peccalo DominO.In Pascha quo-
stum (Ibid., 15). Et qui fliixum seminis paiitur, eo- que per dies oclo, a die decimo quarlo mensis primi,
dem sacrificii ordine propeccato et holocausio libe- usque ad 735 'vigesimuniprimum diem sacrificium
ratur. Et ad estremum inferlur : Timoralos facite pro peccato esl. In Pentecosle hircus pro peccato
filios Israel ab immundiliissuis, el non morientur pro offerlur, et in kalendis mensis seplimi, quando tu-
peccatosuo, si contaminaverinttabernaculumleslamen- barum clangor coneinit, eadem hirci pro peccaio
li (Levit. xv, 51). Ipsi quoque Aaron prsecipitur, ut religio conservaiur. Die quoque decimo ejusdem
non omni tempore ingredialur in Sancta Sanctorum, mensis septimi, quando jejunium est usque ad ves-
ne forte morialur. Cumque, ait, voluerit intrare, peram, olfertur hircus caprarum pro peccalo, prae-
offeral'vitulum pro peccato, el arieiem in holocauslum, (C ter eum hircum, qui ante holocauslum pro peccalo
duosquehircosaccipial ab universopopulo; unumex eis ex lege mactatur. )n diebus quoque Scenopegise,
offerat pro peccato suo, et unum pro peccalo populi, quando figebanlur tabernacula, a die decimo quinto
et arielem in holocauslum (Levit. xvi, 5). 734 Aller ejusdem mensis septimi usqtte ad diem vigesitnum
hireorum cuncia peccala suscipit populi iii typum secundutn, inler alias viclimas semper pro peccato
Doniini Salvaloris, el effert in soliiudinem : et sic hircus offerebatur, ui illud impleatur beaii David :
placatur Deus omni multitudini. Ad exlremum dici- Tibi soti peccavi, el malum coram te feci, ul justifice-
ttir. Si comederit homo de sanclificalis per ignoran- ris in sermonibustuis , et vincas cum judicaris (Psal.
tiam, imputaiur ei iniquitas atqtte delictum, et voti L, 5). Sex civitaies eliguntur exsiliieorum, qui rion
reus erit. Unde et Apostolus monet eucbarisiiam sponle, sed per ignnrantiam, vel jactn lapidis, vel im-
Domini cum cautione sumendam, nein condemna- pulsionemanns, vel joco, vel lascivia absque inimici-
tioneni nobis sumamus atque judicium (I Cor. xi). tiis, infelicitaie magis quam voluntate peccaverunt, et
Si damnaiur in lege ignorantia, quanto magis in lamen non absque crimine sunt, dnm relegantur iu
Evangelio conscienlia! perpetuum, et ante conslitulum diem , nec suppli-
35. Ex Numerorumlibro. —Transeamus ad Nume- calione, nec preiio eorum reversio impclrari et re-
ros,etob conteniiosorum impudentiam refulandam, D - dimi potest.
summa quseque carpamus. Nazaroens sanclo crine, 56. Ex Deuteronomio.—In Deuteronomio, qui
venerabilis, alterius stibila morle maculalur, et liber prseteritorum enumeratio est, perspicue de-
omnes dies consecrationis ejus proeleriti irriti fiunl: monsiratur, non iti operibus nostris alque justitia,
posteaque pro eo offeruntnr duo lurtures, et duo sed Dei misericordia nos conservari, dicente Domino
pulli columbarum, unus propeccato, et alter in per Moysen : Ne dicas in corde tuo, cum subverterit
holocaustum. In die quoque consummationis ejus eos DominusDeus tuus a facie lua:ln juslitia meain-
offerlur agnus in holocausto et agna pro peccalo. troduxit me Dominus , ul possideam ierram hanc,
a Vatic. testamenli, renuenie GrsecoTOU
b Mendose anlea erat eliam in mss. locutuspaprvpiov. Hebrseo textu, np^N5np31, quse reddas et innoxium
est.
Texlus es habet in linguis omnibtis. Pro subnexa faciens, non faciei innoxium. In Grseco aulem vsd
seiuentia et mundans non faciet innoceniem, quam xu6upio-p.tti ov xuQupteZrbv evoxov.El mundatione non
cum Septuaginia virali interpretatione confer, in mundabit reum; quse omnia simol conluli, ul quam
versiotie ex Hebrseo qiiemadnioduni et in Vulgata versionem Hieronymtis hic laudei, quamve iulei-
legilur, hultumque intiomum derelinqUent, !n ipiso1 ligal cxpressam e LXX judiceSr
551 S. EUSEIHIHIEflONYMI 552
quia in impielalegtmtium istarum Dominus consumH A sumpseril? Dicamus el aliud : Noncrat, inquit, civi-
eos a fqcie luu : non in juslilia tua, et dkeclione{k\. las, quam non Iradidil Dominus filiis Israel , dbsque
dileciione] cordis lui intrabk, ut possideas terram eo- Eveo qui habitabal in Gabaon : omnes pugmndo ce-
rum : sed in impietale eorum Dominus Deus tuus con- penmt, quia a Domino facinm eral, ul induraret cor
sumet eos afacietua,ut suscitel verbum quod locu- eorum,el pugnarent 737 eontra Israel, ut interfict-
lus esl palribits luis, Abraham, Isaac et Jacob. Et rentnr: et non fierel in eis misericordia, el perirent *
scies qttod non in justiiici tua Dominus Deus tuus da- siciit prmcepil Dominus Moysi(Jos. xi, 11, 12). Si
bii tibi terram oplimam, ul possideas eam, quia popu- Doniini faclum est voluntate, ut paceni non recipe-
lus durm cervids es tu. In eo auteni quod dixit: Per- rent, nec stisciperenl Israel; dicamus juxta Apo-
feclus eris cum a Domino Deo tuo, quo sensu dixe- stolum : Quid ergo d quetilur ? Voluhtati enim ejtis
rit, ex consequenlibus approbnlur. Cum ingressus> quis potesl resisiere (Rom. ix, 19) ?
inquit, fueris lerram , quam Dominus Deus luus dabil 38. Ex Regum libris. — De Samttel el Malachim.
libi, non disces facere abominalionesgenlium illarum, JonaihaS favum niellis gtislavit in seeplro, et illu-
nec invenielur in te qui traducat 736 fiUum vel fi- minalis oculis, periclilalur, quod nesciens fecerit.
liam suam pe.r igncm. Divinationibus h vel omnibus Iloc enim Scriplura teslatur, quod ignoraverit a
auguriis et maleficis artibus et incantalionibus non g palreesse praecepttim, ne qtiisquam gusiarel, donec
servies , ul interroges magos el harulos el morluos. victoria Domini complerefur. In lanium anlem iratus
Abominatio ettiv.iDomini est omnis qiti facil hmc. Et est Dominus, ut sors invenifet occultum, et ipse fa-
propter has qbominationesDominus Deus tuus consu-, tereiur dicens : Gustavi in suinmiiaie sceplri, quod
mel eas a facie tua: perfecius eris cum Domino Deo esl in manu mea, pafummeltis, el ecce ego inorior. Et
luo ( Num. xvin, 9, 10). Denique infert : Quia gen- postea intercessione et precibus popttli lilieraiusesl,
les islm qitas tu possidebis, hariotos ei divinosaudiunt. dicenlis ad Saul: Num Jonalhas morietur, qui fecit
Tibi aiitem non sic dedil DominusDeus tuns. Statim- salutem hanc magnam in Israel? Absit. Vivit Domi-
que subjungil : Prophetam unum ex te de frairibus mis : si ceciderit de capillis eapitis ejus in lerram,
luis sicut me sitscitabh libi Dominus Deus lutts : ip- qtiia cum Dominofecit diem hanc : el liberavil e popu-
sum audies. Ex quo osteiiditur perfectum hic dici lus Jonathan, etnon est morluits (I Reg. xiv, 45 seqq.).
non qui cunclas virlutes habeat, sed qui perfeclum Samuel irascilur Sattli, et non vult ire cttm rcge
et unum seqiiaiur Deum.Narraiquesitnililerde con- (IReg. xvi, 6, 7): poslea precibtts vihcitur, nl os-
ditione exsulum qui per ignoranliam peccaverunt,c tendat hutnani animi in diversuni mutalionem. Pcr-
<;uo confugure debeant, aique subjungit : Quando git Bclhleem, singulos filiorum Jesse putat ipsos
redificaverisdomumnovam, fttcies loriculam lecio luo C esse, quos Dominus requirebat, Cuinque vidisset
in circnilu , ne sanguinis reus sis , cum aliquis ceci- Eliab : ait : Ecce in conspeclu Domini Chrisius ejus.
derii ex ea. Et iferum : Si ftierit in le vir, qui non sit El ait Dominus ad eum: Ne respicias ad vultum ejus,
mundus a noclurno fltixti, egredietitr exlra castra, el et ad staluram corporis illius, quoniani abjeci eum.
non ingredietur medium castrorum, cvmqtte advene- Aliler enim videl homo, aliler Deus. Homo enim videt
rit vespera, tavabil se aqua, el post occubilum soiis in facie, Deus in corde. Alque in hunc modum per
ingredietnr medimneorum (Levil. xv, 16). omnes errat, per omnes corrigiiur, ut pateat hnma-
57. Ex Jasum libro. -^De Jesu filio Nave duo lan- iise mentis infirmiias. f Isboselh Saul filius intcrfici-
lum ponam leslimonia. Peccavit Achan, et tottis lur dolo a Rechab et Baana filiis Remmon Berotitoe.
populus offendit. Dixitque Domir.us ad Josue : ATon Cumque nunliassenl David, el caput adversarii de-
poterunt stare filii Israel in conspectu inimicorum monslraretil, occisi stint a David, dicente : Viri im-
sttorum; sed dorsa vertenl udversariis suis, quia fac- pii occiderunt virum juslum in domo sua et in lectulo
lum esl analhema in eis. Et non addam ul sim vobis- suo. Certe Isboseth justus non erai, el tamen in eo
cum, nisi contritnm fueril anathema de mediovestrum justus appellatur, quod absque noxa interfeclus cst*
(Jos, vii, 12). Cumque sacrilegium qusereretur, et Oza levites, cum Arca Domini transferrelur Jerusa-
sors lateniem invenisset reum, inlerficiuniur cum D lem, et lascivientes boves plauslrnm in parlem al-
Achan filii ejus, et filise, boves, asini, pecora; ta- leram declinassent, misit manum ui suslenlaret incli-
bernaculum, et qusecumque habere poluii, igne natam Arcam. 738 Statimque sequilur : Irattts est
deleta sunl, Esto, ipsepeccaveril: quid commisere furor Dominiin Ozam, et percussil eum Deus ibi pro
filii? qtiid boves? quid asini? quid pecora? Fac Deo ignoranlia, et mortuus est juxla Arcam Dei. Contris-
calumiiiam quare unus peccaverit, et pars populi talusque David, quod percitsseral Dominus Ozam, li-
trucidata Stt? Cur elipse lapidatur [Al. lapidetnr], muil Dominum in illa die, el ait: Quomodoingredie-
et omnia. quse habere polueril, ultrix flamma con- tur ad me Arca Domini (II Reg. vi, 7, 8)? David
a Unus Vatic. coram Domino Deo, etc. " Falso haclenus
b Idem Yatic Divinaiiombus',et ominibus, et ati- lliam pfO vulgali tiberavil DominusJona-
popidus, quod mss. omites proefvriml, lex-
guriis, etc. ipse Scripinroe.
c Mss. omnes cum vetori editioivequb et qttamdiit lusque f Mss. liic aique inlra conslanier Miphiboseth,
confugere debeanl, etc Erasmus quoquc cum scripsit
d Hactenus edili quid ergo qumritur? Emeiidantur qiiotl legisse: voluit
Mepldnoseth Jonathoe filius est a Baana occjsus, ut
a scripiis, et Grseco textn ri iri pipxftrui. ex 1 Reg. libro.
833 DIALOGUSADVERSUS PELAGIANOS. LIB. II. 534
justus" etprophela et unclus in regem (Ps. LXXVH)', A valel adverstis justtWj propterea egreditur judicium
quem elegit DominUssecunduni cor suiint, ut faeeret perversitm (Abac. n, 2 seqq.). Pro quo se ipse repre-
cunctasvolontatesejus, u'tvidet ignoraniiatn Domirii hendens quod per ignorantiam sit Ioeutus,- scfibit
furore punitam, terrelur atque tristatur, nec quserit Canlicum pcenilenltoe. Si peccatum non erat igno-
causam a Domino, quare [A/. qua] percusseril igno- rantia, superfluo scribii librum pcenitudinis,' et ina-
rantem, sed similem sententiam pertremiscit. Proe- niter voltiit id Iugere, quod peccatum non habet. In
cepit David principi eserciius Joab, ut numeret po- Ezechiel exlrema parte, ubi per scdificium Templi
pulum';-statimqne Scriptura commemoral: Et per- in monte siii, Ecclesise multa post ssecula ftitufse sa-
cussit cor suum David, et dixit ad Doniinum: Peccavi cramenla narrantur, primo et seplimo die mensis
veltenienler,quia hoc feci (II Reg. xxiv, 10).Cum ju- priini offeruntor viclitnoe pro peccalo [Al. peccalis]
beret ut fieret, utique quid dicercl, ignorabat;- et omnium, in quo per errorem, aut ignorantiam pec-
tamen se ipse reprehendif, et pro bac culpa septua- caverunt. Septem quoque diebus Paschse, hircus
ginta miilia hominum Angeii gladio irucidantur. semper pro peccalo mactaiur. Septimi mensis quinta
Salomon complelis lempli cseremoniis,>utrasque deeima die,- idem pro peccatis sacrificiorum ordo
palmas tetendit ad Domimim, et ail : Cum pecca- celebratuf. Et post alia plurima, quoe non est istius
verit libi populus, non est enim homo qui non peccei B temporis replicare, scriptum est : Erat autem ibi
(III Reg. vui,46). Ahia propheta Silonites nesciebat locus ad occidentem, dixitque ad me : lsie esi locns,
ad se venire uxorem Jeroboam; dixiique [Al. ubi coquere debenl Sacerdoles hostiam pro peccato et
add. ei] Domiiius : Ecce uxor Jeroboam ingredietur, pro ignorantia (Ezech. XLVI,1). Jeremias loqnitur
ul qumrat verba a le pro filio suo qui mgroiat, juxta ad Deum : Scio, Domine; 740 quod non est hominis
hoc el juxla lioc loqueris [Al. loquaris] ad eam via ejus : nec viri esl, ul ambulet el dirigat gressus
(III Reg. xiv, 5). Eliseus sedebat in monte, venit ad suos. Ideoquepravum est cor hominisj et inscrulabile,
eum mulier, cujus filius mortuus erat, et amplexata et quis cognoscetillud (Jerem. x, 23)? In Proverbiis
pedesejns, voeiferaiur. Repellente aulem eam Giezi, legimus: Est via qum videtur recla esse apud ho-
dixit ad eunt vir Dei: Dhniite eam, quohiam anima mines, et novissimaejus veniunl in profundum inferni
ejus in amaritudine esl, et Dominus celavit a me, ut (Prov. xiv, 12), Ecce et hio mariifeste ignoranlia
non annunliaret mihi (IV Reg. IV, 27). eohdemnatur, cum aliud putat homo, et sub specie
39. Ex libro dierum el Pfophetis. — In libro die- verilatis ad inferna delabilur. Mullm, inquit, cogita-
rum legitnits : Fuentnt filii Sobal patris Carialh- tiohes in corde homink (Prov. xix): sed non lanieri
jarim, qui a prophetabant ex dimidio. Et iterum : Fitii illius voluntas, quoe incerta etfluetuans atque mula-
aulem Salma patris Reihleem el Netophathi cororid j bilis est, sed Dei consilium oblinet. Quis, inquit,-
domus Joabj el qui proplietabant, ex dimidio Zarai, et gloriabitur castum se habere cot (Ibid. xx, 9)? Et quis
coetera (I Paral. i\, sec. LXX). Similiter utique sancti confidet muiiduni se essea peccalo? Dulcisest enimho-
erani qui pfopheiahani, et tainen perfectam non minis panis mendacii; et postea implebilnr os ejus cal-
meruerunt accipere prophetiam : ltcqiiaqnam de fu- culo. A Domiho gressus hominis diriguntur, mortalis
luro secuiiduni iropologiam :>scd improeseiitiarum autem quomodoscire poterit vias sua»? Omnis vir vide^
b
juxta hisloriam prophelarites. Abacttc propheia (^an- lur sibijustus, sed corrigit corda onihium Deus. Fi-
licunf suuni hoc inscribtl liiiilo : Oratio Abacuc pro- liits malus juslum se facit, et non tavat exitum suunu
plielmpro ignotdtibnibits[Al. ignorantibus]. Locutus Fiiius malus excelsos habel oculos, et palpebris suis
enim fuerataudacter ad Doftiinuti], et dixerat: 739 elevalur. Esl enim justus, qui perit in justitia sua
Usqiiequo, Dotnine, clainabo, et nOii audies? Vocife- (Prov. xx, 16, seqq.). Unde dicitur ad eum : Ne sis
rabor ad te vim paliehs, el nbn salvabis? Quare oslen- juslus mulium, nec quasi per sapienliamqumrassuper-
disti milii iniquitatem et laborem, videre prmdam et flua, ne forle obslupescas. Qumcumqueenim iabora-
injustiliam? Contra me factum est judicium et contra- verit homo ut requirat, non inveniet. Si dixerit sapiens
dictio potenlibr : propter limc lacerata esl lex, et non se inleltigere, reperire non paterit. Cor enim filiorum
pervenil usque ad finemjudiciuni: quia iinpius prm- D hominumreplelum est malitia (Ecctes. vu, 17 seqq.) c.
a Duomss. hic et paulo post minori numero qui inseritur cap. 24, et sub alio capite 50, versii duo-
prophetabal. decimo, quem in Gfseco cofifer. in Vetefi editione
b Totus liic tocus ex LXX vefsioiie desumplus verba sedcorripit corda omniumDeus, postha3C, lavat
hinc inde est, non ut hodierna procferitnl exempla- exitum suum, postponunttir. ,
ria. Porro versicuius, Filius malus jusium.se facil, c Vallats. ed. addii; Explicii liber primus. Quibus
etc. aliter ab Augtistino legitur epist. 95 : Filitis mn- verhis appendit noltilam :. i Dtio Yalicahi mss.,
Ittsipse Sejtistuin dicil, exiiiim auieiiisUiimnoh abluit. Finit superibris libfi pafs prima. lncipit ejusdentpars
Abest auteni iste vefsiculus a Vuigata, et in Grsecp aliera. EDIT.

LIBER SECUNDUS.

7411- Sacrificium proignorantia,errore, etc,— CBITOB.Mulla quidem de Scrijituris sanctis memo->

555 S. EUSEBII HIERONYMI 558
riter copioseque dixisti, eta quasi quibusdam nubibus A membrismeis, repugnantemlegi mentis mem, et capii-
clarum nisus es veritatis lumen operire, sed quid ad vantem me in lege peccati, qum est in membris meis.
rem? His enim cunctis leslimoniis videris hominum Miser ego homo, quis me libetabit de corpore moriis
accusare naluram , ac per hoc invidiam referre in hujus ? Gratia Dei per Jesum Christum Dominum
Denm, si lales homines condidil, ut oblivione et noslrum (Rom. vn, 22 seqq.). C. Prolulisli lestiino-
ignorantioe peccato carere non possint. Ex quo per- nium, quod pro me faeit. Liberali ergo de corpore
spieuum est, hominem posse, si voluerit, non pec- Iiujus morlis pergratiam Domini nostri JesuChristi,
care. Id enim fecit, quod vilare non potuit. Ubi au- nequaquam ultra peccare debemus. A. Libefali
tem aufenur possibilitas, aufertur et viiium, nemo quidem sumus baptismo Salvaloris.Sed id mihiedis-
enim in eo condemnatur, quod facere non poluit. sere, quare dixeril : Video aliam legem in membris
ATTIC Saepe dixi le non inlelligere conatus meos, meis repugnanlem legi menlis mem, el caplivanlem me
nec considerare quid argumenleris; sed quid Deus in lege peccati, qum in membrismeis est. Quse est ista
jusserit. Pro oblivione, errore et ignoranlia, quasi lex regnans in membris hominis, et repugnans le-
pro peccato offeruntur sacriticia : sive hoc male jttx- gi mentis ejus? Respondesimpliciler. Taces? Audi
ta le, sive bene juxta me, Deus prsecepit. Meum est eumdem Apostolum aperlissime praedicantem :
observare quod jussit; luum Dei jussa reprehen- B Quod enim operor, non cognosco. Non enim quod vo-
dere. C. Quoniam vim facis perspicuse verilati, et lo, operor : sed quod odi, illud facio. Sin autem quod
nie trahis ad blaspliemiam, concedam tibi hoc in nolo, hoc facio, consentiolegi, quoniambona est. Nunc
veleri Lege prsecepium, de qua scriplum est: Vete- aulem nequaquamego operor illud, sed quod in me ha-
ra transierunt: ecce facta sunl omnia nova (II Cor. v, bital, peccalum.Scio enim quod non habitat in me, hoc
17): Numquid et de Evangelio poleris hoc approbare, est in carne mea, bonum. Velle enim adjacet mihi,
utpuniatur quispiam pro eo quod nescial, et ante operari autem bonum non invenio. Non enim, quod
poenas luat, quam reus sit conscientise [Al. ignoran- volo, bonum, hoc ago: sed quod nolo, malum, hoc fa-
lioe ]? A. Dum ignoramus, Manichoeusnobis constir- cio. Si autem quod nolo, hoc ego facio, nequaquamego
gitrepenle, qui Legem dicil abolitam, et solos novi operor illud, sed quod habital in me peccalum(Ibid,,
Testamenti legendos libros. C. Qttid enim a me au- 15 seqq.). C. Miror te hominem prudentem sic in-
divisti, ut hoc aulumes? Et Lex enim patribus da- lelligere Apostolum, ut eumb ex persona sua, et
ta, pro lempore jusla, et sancta est, et venienie non ex aliorum hsec 743 dicere seniias. Qui enim
Evangelii perfectione, viliora cessarunl. A. Ergo conscientia in se loquentis Christi libere proclamat:
nequaquam observandum est, quod Lege pr.ccipitur? Att experimenlum qumritis ejus, qui in me loquitw
C. Qusedam observanda, quoedam prsetermittenda C Christus (I Cor. xm, 5) ? Et in alio loco: Cursum
sunt. A. Quoniam le video esse doctissimum, dic consummavi,fidem servavi, de cmteroreposita est mihi
mihi quae de veleri Testamenlo observare debeam, corona juslilim (II Tim. iv, 7, 8): iste hoc de se di-
et quse relinquere. C. Mandata observare debemus, cere poierat, Operari bonum non invenio? et , Non
quse ad vitam et mores pertinenl corrigendos, de quod volo, bonum, hoc facio : sed quod nolo, malum,
quibus diclum est : Mandatum Domini lucidum illu- hoc ago ? Quid illud erat boni, quod volebat facere,
minans oculos (Ps. xvm, 9). Quoc autem ad coere- el non poteral? Et quid illud erat mali, quod nole-
monias Legis, et rilus sacriflciorum pertinenl, re- bat, et lamen vitare non poterat ? Ergo non ex sua
Hnquenda sunl. A. Ignosce mihi, cum Legis 742 persona hoc dicit; sed ex persona generis humani,
et omnium Scripturarum scientiam jactiles, nonani- quse vitiis subjacet ob carnis fragililatem.
madvertis quid velim dicere. C. Hoc inlelligo quod 3. Ex cujus persona Paulus loculus sil aliudque
loqueris, el non quod laces. A. Tacere libi videor, ejus testimonium.— A. Parum mihi tollis, ut lotum
qui tantis exemplis docere te volui, peccare homi- tribuas. Ego enim untim hominem, licet Apostolum,
nem per ignorantiam : et pro peccato, ut in Lege intelligo [A/. intelligebamj subjacere peccato, lu to-
hostias, ita et in Evangelio offerendam poanitudi- tum humanum genus asseris. Quod si verum est in
nem? genere, lenemus et speciem. Nam et Apostolus homo
2. Exemplum e N. T. in Apostoli persona. — C. esi; et sihomo esl, veldealiis, veldesequasi homolo-
Da testimotiitim novi Inslrumenti, ubi error et igno- quilur :Miseregohomo,quismeliberabitdecorporemor-
ranlia, el impossibilitas mandali teneatur incrimi- lishujus? El: Quoniamnonhabitatinme, hocesl, in car-
ne. A. Non necesse est multa proferre. Unum profe- nemea,bonum (Rom. vn, 24). Corruptibile enimcor-
ram, cui certe conlradicere non poteris. Vas cleclio- pus aggravat animam, Deprimit terrena habitatiosen-
nis perspicue loquilur : Consenlioenim legi Dei juxta sum multa c curanlem (Rom. ix, 15). C. Sic loque-
inleriorem hominem. Video autem aliam legem in ris, quasi ego hoc ex persona generis humani acci-
a Quasi quibusdamntifcifms.Sensusomnino liquidus ira Julianum primo, ubi hunc sensum, quem Pela-
quem relineni mss. codices: illum minime assecuti giani proposito Pauli loco iribuebanl, el qttem ipse
Marianus el alii, hoc modo legere voluerunl: Et in prinribus suis eliicubratiouibus fuerat amplexa-
quasi quibusdam discttssisnubibus, clarum visus esve- tus, pluribus impugnal.
riiaiis lumen aperire. Erasmus habet visus pro nisus. c Victorius multa cogiianlem ex Brixianis codd.
< t ':.'', ) MARTIAN. i: . et Grjcco voiivnolvfpbvnSu, ut ipse explicat.
b Vide &. Augusiinurn in Retraciat. etOperc con*
S37 DIALOGUSADVERSUS PELAGIANOS. LIB. II. 538
piam, et non ex persona peccaloris [Al. peccaiorum]. A omnisque creatura peccalosubjacet, et indiget mise-
A. Et quis tibi hoc concedet, ut ex persona pecca- ricordia Dei, dicente Scriplura : Misericotdia Domi-
toris hoc loquatur Aposlolus ? Si enim ex persona niplena est tetta (Ps. xxxn, 5, el cxvm, 64). Et ne
peccaloris hoc accipis, debebat diccre : Miser ego quasi macttlas quasdam in sanciis viris videar per-
peccator, el non, miser ego homo. Ilomo quippe na- scrutari, in quibus errore sunt [Al. sinl] lapsi, pauca
turseest, peccator voluntatis. Nisi forle et illud, proferam, quse non ad singulos, sedad omnes in
quod scriptum est: Vanilas vanitalum et omniavani- commtine perlineani. In Iricesimo primo psalmo
tas (Eccles. i, 2), ad peccatores refertur, et non ad (Vers. 5) scriptum est: Dixi, pronunliabo adversum
omnes homines. Et iterum : Verumtamenin imagine me injustitiam meam Domino, et lu dimisisti impiela-
a perambulabal homo (Ps. xxxvm, 7); ac deinde : tem cordis mei. Staiimque sequitur : Pro liac, hoc
Homo vanilaii assimilatus esl, dies ejus velul umbra esl, impietate, sive iniquiiate (tttrumque enim iulel-
perlranseunt (Ps. CSLHI, 4). Si hoc Pauli teslimonio ligi polest) orabit ad te omnis sanclus in tempore op-
non moveris, audi aliud ejusdem cui contradicere porluno. £i sanctus est, quomodo oral pro iniquiia-
non poles": Nihil mihi conscius sum, et celera b (I te? Si iniquilalem babei, qua ratione sanctus appel-
Cor. rv, 4). Mire : nec meipsum judico : nihil mihi lalur? Juxta illum videlicet modum, qui et in alio
conscius sum, nec tamcn 744 '" noc justificatus B loco scribitur : Septies cadet [Al. cadit} justus, et re-
suin. Qni hoc dicebat, nullius utique peccali sibi surget (Prov. xxiv, 16). El, Justus 745 accusalor
ccnscius erat. Sed quia legerat , Delicta quis intelli- sui estin principio sermonis (Prov. xvm, 13). Et alias:
git (Ps. xvni, 13) ? Et: Sunt vim qum videntur viro Alienati[k\.abalienali]sunt peccaloresavulva, errave-
justm, novisiima aulem eaium respiciunl in profundum runt abutero, locutisunt fatsa (Psal. LVH,4). Vel statim
inferni (Prov. xiv, 12). Et iteruni : Omnisvir videiur in nali suttt, subjacuere peccalo insimilitudinem prse-
sibi juslus, Deus autem corda hominum dirigil (Prov. varicationis Adoe,qui est forma fuiuri; vel cerlie sla-
xxi, 4); idcirco temperabat senieniiam, ne forte per lim ttl de tttero virgioali natus est Chrislus, de quo
ignorantiam deliquisset, maxime cum Scriptura les- scriptum esl: Omnis qui aperil vulvam, sanctus Do-
telur : Esl juslus, qui perit in juslilia sua (Eccl. vn, mino vocabilur (Exod. xni, 2, et xxxiv, 19); omnes
16). Et alibi: Juste quod justum esl seciaberis (Deut. hoereiici erraverunt, non inlelligentes mysterium
xvi, 20), ne opinione c veritalis a juslitia decline- nalivitatis ejus. Mogisque ad specialem nativitalem
mus, recordantes Saulis et Agag. Salvatoris, quam ad omnium hominum relerri po-
4. Plures justos esse, neminemsine peccato. —C. lest hoc quod dicilur, Qui, aperit vutvam , sanctus
Nc conlendere videar, et in diversum absque men- vocabilur Domino Ezech, xi, 43, 44). Solus enim
sura funem Irahere, saltem hoc mihid concede, jus- " Christus clausas portas vUlvsevirginatis ' aperuit,
tos in Scripturis plurimos appellari. A. Non solum qtioetamen clansse jugiter permanserunt. Hsec est
•plurimos, sed innumerabiles. C. Si iuiiumerabiles porta orietilalis clausa, per qnam soltts Pontifex in-
justi sunt, et hoc negari non possit, quid male lo- greditur et egreditur, et nihilomiims semper clausa
cuius sum, posse esse hominem sine peccalo, si ve- esl. Illtid quoquc quod in volumine Job scriplttm
lil?Hoc est aliis verbis dicerc, posse justum sine est : Numquid mundits erit homo coram Deo, aul in
peccato esse, in eo qtiod justus esl. A. Juslos esse operibussuis irreprehensibiiisvir ? Si adversus famulos
concedo, sine omni autem peccalo omnino non as- sitosnon credit, et conlra Angelospravum quid repe-
sentior. c Elenim absque vilio, quod Groccedicitur ril; qttanlo magis in his, qui habitant domos luteas
xu-Au,hominem posse esse aio : uvup.uprnrav, id est (Job. tv, 17, 18) I e quibus et nos de eodem lulo su-
sinepeccalo esse, nego, id enim soli D<o compelii, mtTs*Quod si asserueris hocdici ex persona Eliphas
a Vatican. et Victorius, pertransit cum Yulgata { Optimse Palrum lumGroecorum tum Laiinorum
edit. et GrsecohwKoptverui.Erasmum sequitur Mar- partis, ei Ephesini pra;iere;i Concilii decretuin est,
lianoeus.
b In Reginae ms. et veleri editione addilur reco- "p. perpetuoCalhoIicocEcelesioeconseiisucomprobalum,
et Ezechielis XLIV,2, oraeulo corroboratum, quod
lenda dicil tcstimonia. In alio aulem Vaticano sic Chrisli corpus clausis nteri SS. Virginis repagulis
nectitur locus, Nihil mihi conscius sum, nec me ip- eodem modo foras prodieril, quo ad Discipulos ob-
sum judico, elc, oinissis quse inlerseruiilnr. seratis foribus penetravil. Ilunc propierea Hierony-
c Eorlasse verius Vatic. puritalis legit pro veriia- mi locum iinnnulli calumniantur, quos inier Gene-
tis. Moxaulem pro Agag nomine, quod reposuimus brardns Collecl. cap. 6, ul Origenianae sentcnlioe de
e mss., hacteuus obiinuerat, Achan, cnjus hislnria Virginei claiisiri aperlione iti partu palrocineiur.
hic minime ad rem esl, conlra illa Saulis el Agag, Verum, quod dociiss. Hueiius monei, ea his verbis
quam repete ex IRegum cap. xv, satis bcne propo- exceptio adhibenda esi, qua ad solvendum huic si-
siio qnadrat. inilem Ambrosii loctim usus est S. Thontas, p. m, q.
d Yatic. concedes, et mox non potest, quidmali lo- 28, a. 2, sic nempelociitos Patres cum illud Evan-
cutus sum, etc gelistse exponerent, Omne masculinum adaperiens
e Reginoems. cum veteri edilbme, nec non alius vulvam sanclum Domino vocabitur : quod qtiidem ex
Corbeiensis penes Benedictinos, Etenim absque vitio, vulgala loquendi consuettidine usmpalum esl, non
quod Grmce dicilur uvup.uprvirov,soli Deo compelit, ad significatidum virginei clauslri apertionem; sed
omnisquecreatura, elc , omissis intermediis v.uxia, exilnm dumtaxat prolis de ulero. Staiim ideo subdit
hominemposseesse aio, et id esl sine peccalo esse, ne- Hier.,q«<E lamen clausmjugiler permanserunt. Vide
go,idenim.. RecolejperV.ulgatam sententiam b p.bvo$ quse conlra Jovinian. hac de re disputat, et libro
ftvufi&ptfitQSesas, solm sine pecbhto Deiihc~sil cbitlfa Helvidiiiniri. 18, nolS
 559 S. EUSEBII HIEROSYMI 540
Tliemanitoe, intellige non ab eo dici; sed ab illo, j<i(Prov. xx, 9)? Fac quod et hic,-f qtiis, non pro im-
qui sub persona Angeli in visioiie et rcvelalione lo- possibili, sed pro difficili dixerit. Tolle ergo senien-
quitur ei senteniias Dei. Sed estff ut loquatur Eli- tiam, et rade 747 ^e ''Dro luo, Facilia Dei esse
plias, quod perspicue Angelus loquitur, nuniquid mandata.
non hoc ex persona Job prohrie dicitur : Tenlalio est 5. Occurrit objeclioni ex Evangel. Jbannis. — Quod
vita hominis super terram (Job. vn, 1)? Et : Si ego si illud Joannis Apostoli opposueris, Mattdala ejus
peccavi, quid possum facere (lbid j 20) ? Et : Quare nonsunt gravia (I Joan. v, 3), et de Evangelio : Jti-
vbitlus es, nec fecisti iniquilatis mem oblividhem; ei gum me.umsuave est, el onus meum leve (Matih. xi,
emundationempeccati mei? Quomodoenim polest esse 50); facillime revinceris : levia enim cerlum est
juslus liomosuper terram apud Deurii (Ibid., 21) ? Et dixisse Evangelii mandaia ad compafationem sttper-
iteruiii : Si fuero jusius, non audiet me; sed judicio stitionis Judaicoe, in qua variacseremotiiariinigcnera
ejtts indigebo (Job. ix, 15; 29). 746' E-t rtirsum : quserebantiir, quse juxta liiteram, et Apostoli Petri
Quia sum impiusj cur frustra laboroj Si lolus fuero senlentiam, nullus potuit explere. Unde et in Aeti-
a nive, et mundis manibus, salis me sorde tinxhii. Si bus Aposlolortim seribitur : Nune ergo quid lentatis
peccavero,•cuslodies me. Ab iniquitaie autetn me non e imponerejuguhi super cervicem discipulorum,quod
(acies innocentetii(Ibid., 50). Et : Siimpie egero, vm B neqtte patres noslri, neque nos porlare potuimus : sed
mild (Job. x, 15). Et : Si fuero juslus, non polero re- per gtatiam DominiJesu salvati credimus, quemad'
spirare. PlCnus enimego sum ignominim(Ibid.). Etilc- modumetilli (Act. xv, 10). Jacobus Apnslolns scri-
rum : Quisenimeril mundiisa sorde? Ne unusquidem, bit : Si judicas legem, non es faclorlegis, sed judex
eliam si unius diei fueiil vila ejus super terram, et nu- (Jacob. iv, 11). Iliejtidicat legem, qui dicit, aliquid
merabiles mensesillius [Job. xv, 14). Quod si dixeris non jtiste pfoeceplum, et ignorantiam non habere
proriofnen <7i«'s,non pro impossibili, sed inierdura [ Al. habet] peccatum; et frustra offefri viciimas
pro difficili aceipi, respondebo libi: El ubi est illud, pro errore, quod peccali non habet eonscientiam.
quod lemere prolulisii, Facilia Deiesse mandata,et Neque enim in lege ratio quserilur, sed auctoritas.
ea lacile posse compleri ? dicente Scriplura : Vir in Itlem iiieadfim dicit Epislola : Ira viri jusiiiiam Dei
b dolore laborat sibi, elvhn facit perdiiioni sum(Prov. non operatur
(Jacob. i, 20); el quis hostrum carere
xvi, 26, sec. LXX), ui oppressa et subjugata el mo- potest ira, de qna scriptum est: Ira perdit etiam h
riente carne, vivat in eo spiritus. Ridicularnque il- sapientes (Prov. xv)? Signiflcanterqiie non irant
lam expositionem Derr.osihenis c veslri> non dixisse Dei,-sed iram viri posuit. Ira enim Dei jnsta est:
Job : Quis erit mundits a peccato; sed quis erit mun- ira auiem viri de perlurbata menle procedil. Unde
dasa sorde, proctereo, qua probare conaiur, sordes C el in Psalmo dicitttr : Irascimini, el noliie peccare
pannorum significari in infahiia, non vilia peccalo- (Psal. iv, 26) : qtti versiculus quem sensum habeat,
rum. Autceriesi non sic intelligit, dicite vos quid Apostoltis docet: Sol non occidat stiper iracundiani'
sentiat. Tam enim involntus ri dictor est, et nimio vestram (Ephes. iv, 5); ut peccainm omnino sil vel
verbofum squalore conpertus, nl suspicionem magis leviler irasci : juslilia atitem, iram celeri pcenitu-
qtiam ituelligctitiam leciori praebeal. Ad estretnum dihe miligare. Unde pro oiioso verbo reddituri su-
infert: Ego autein ad hmc quid respondebo? Manum mttsraiionem in dic judicii. Et in eodem Evange-
meam ponamsuperos meum, semelloculus suin , in se- lio legimus : Qui irascilur (ralri suo sittecausa, reus
cundo non addam(Job. xxxix, 31).- Ecce Job nosler eritjndicio (Malilt. v, 22). Licet in plerisque codi-
e vir immaculatus et jusitiSj et sine querela, et absli- cibus anliquis, l sihe cattsa, addiluin non sit, ut sci-
neiis se ab omni malo, quali fine jttstitise coronatur, licetneeum causa quidem debeamusirasci. Qttisho-
ul misericordia Dei indigeat? Hocest illud, quod in minum poleril dicere, quod i ira, quse absque jns-
Proverbiis lcgimtis : Quis glbriabiluf caslumse lidbere tilia esf, in sempifefrium vitio careal? Et itefurh :
cor? Atit qiiis confidel se mundum esse a peccato Ne gtorieris in crasihium, nescis enim quid adveniens

a Perperam cumanliqtia cdif. Erasnuis riilro; lunt; D ut ibi purificetiir,

tdnquain qui polluiiis fheril in ipsa
Vaiic, et mundus manibus. Relgihoe.auteiiTriis. cum coriceptiorievel palerhi seminis, vel uteri materni?
eadehi ediiione, el muiidushiuridimdhibus. d Yictorius Dictdtbr, qui voceiii dictor iniptesso-
b Dtio niss. Vir in laboribus labofat, etc. Gfsece runi iricuiiai tfibtiit.
qliOqUe iv Tzbvoisnovel. e lii tiiio VoitiC, vere pfo inf, in altero ltetiiriim
estuvrip
c Pelagium sub Demoslhenis nomine ih perver- liitbeluf.
sum irrideri seniio', et compfobaht quse subsequurt- f Yocula quis iri riiss. desideratur.
tuf. Attamen OVigeiies,cnjiis scbpevefbis Pelagiani e Addurit mss. Deiini, aut Domihum. qiiorum al-
• loquebantuf, prior est hujiishiodi aUcior inierpreta- lcruin ii'.>metiet Groecus habet, et Yulgaius ititer-
liohis. En cjus yerbai Laiiric reddila ex Ilomii. 12 pres.
in Leviiietim : Omiiis qui ingredUuf hunc riiunduniiri h Unus Valic, eliam prudenies.
quadciriicohlariiirialioneeffiCidiciiur. Propler qiwd el 1 Adeo iri Corilmentariis in Matiliaium, el lib. ni
Scriptura dicit: Nenio .'nuriiltisa sorde, nee si tiiiins inEpisf. ad Epliesios cpmiiia isitidstne causa e La-
diei fuerit vila ejns. Hbc ipsbergo, quod in vuiva liiiis codicifius eradeiidurii conferidii. Vide interim
mairis esl positus, el quod mdieriam corpofis ab bri- qfltf' iri episf. 15, ad Casiorinaiii, ahhotaviinus.
ghte paterni seminis sumit, in palfe ei ih fnatre cdhta- i Maiim itm, scilicetvftib, quoquis ih sehipiternurii
minaius dici potest. Aul nescis quid cum quddraginta cairefe se possit dicere. Aut juxia alicrum Vaticr
dierum (acltts fuerit pujr masculus, offertur ad qltare, tns. vocem vitio exiiuscririi.
541 DIALOGUSADVERSUS PELAGIANOS.LIB. II. 542
parial dies ( Pfov. xxvn, 1); Unde scriptum est: Ne A langtiofd, Cl morlibus propinqut/furii, (juod Aposto-
beatumdixeris queritpiamdnte moflem.QUamdiu eriim lus fieri prohibet; et riirsiim si cupiamiiS ea quse
vivimus, in cerlamine suriius, et quamdiu iricertai arbitramur bona, hoeredilates, hondres, ptOsperi-
mine, nulla est certa victoria, quoe eliain Apostolo tates omnittiii rerutii, etcorporum sanilatem, elcse-
forlissime prselianli iii futnro soeculo reservatur; lefa quorum prscseiilia gaudio fruimuf : et metua-
Dominus atque Salvator sub persoria assumpii ho- miis illa, qusepuiamus adversa; quibus ad perfecluni
minis loquitur : 748 Insipienlissimus rnim omnium Cafefe juxta Stoicos, Zenoneiri videlicet, et Cliry-
hominumsum, et non est liominhptiidenlia in me (Ec- sipputn, possibiie est : juxla Peripaleticos autem et
cli.xi). Et in sexagesimo octavo Psalmo : Deus, lu diffieile et impossibile est : cui serilenliae omnis
scis insipientiam meam : sed faluum Dei, sapienliut sciiptUroEsancta: Crinsentit auctoritas. Unde et Jo-
esl hominibus (I Cor. i, 23). 1» Ecclesiaste quoque seplms Machabocorumscriptor hislorioc, b frangi et
scriplum est :. ln mulliludine sapienlim, muttittido- regi posse dixit jierturbaiiones anirrii, noti eradicari,
scienlim: et qui addil seienliam, addit dototem (Ec- et qninqiie TusCiilaharum qusestionum Ciceroiiis
cles. l, 18) : intelligens quod perfectione careat, et libri, his dispulaiiOriibus ffefertisunt. Ptignant enim,
ex eo quod novit, quania non noverit. lit odio, in- jitxla Apostoltirii, advefsum rios fragilitas corporis,
quit, habui vilam, queniam malum esl opusquod ope- B et spiritalia tiequitise in Coelestibus(Eplies. vi, 12).
rot a super terram. Omniaenim vanilas, et prmsitmplio Manifesla suni, dicerite eddfehi,opera Cafriis et ope-
spirilus. Nenw scit quid fulurum sit, quia sieuli estj ra spirilus, et liicc sibi invicem adversantiif (Galal;
quis anhuntiabit ei? Sunt jusli ad quos pervenit quasi v, 19); ut hori qttse Voiiiirius,illa faCiamus. Si noii
opusimpioruni. El sunt impii, ad quos pervenil quasi qttod volumus, facimus, Sed cjuOd nOlutiius, illud
cpus justotum (Eccles. vtn, 14). Hoe idcirco dicitur, operainm; : quomodo dicitis, c Posse hommeiri sine
quia certuin judicium solitts Dei fest, et quos puia- peccdto esse, si vetit? Ecce Apostoltis, omnesque
nius justos, ssepe peccatores inveniuntur; et quos credentes, qttod voluht, iriiplere rion posstint. Cha-
e cbnlrafio pecealrires -,apud Dei scieniiam justl fiias operit mullilitdinem peccatorum(I Petr. iv, 8),
sunl. QuamiumcumquelaboraverilhomOjul inquiral^ nOn lam prsetefitofum quam prseseriJiuhi, ne nltra,
non reperiet. Et si dixerit sapiens nosse se, invehire Dei in nobis manente cbaritate, peCcemtis. Quamob-
non poterit. Omnhnn enim unus occursus cst, corda- retn de muliere peccatfice diciiUf : Dimiituniur ei
qtie ftliorum Iwminumreplela siini malilia, el incerto peccata mulia, quoniam dilexit plitfimtiih(Luc. vn,
stalu (Eccles. x, 1),-qtise Grscce izepitoepeiadicitur. 47). Ex quo inltiligithtis lfotinostrot:solurii esse po-
Muscmmoritiirm,sive, Ul in Hebraico liaUcliifj hwr- teslaiis facete quod vtiitiius, sed et Dei clemenliee,
tum, demoliuniur alque cbrrumpunl sudvitatem olbi. G si ilOStramadjuvel voluntateni (I Joan. i).
Quis morlalium aliqtto errore hon capitur? queiri 7. Deus soltis immorlalis, sapiens, perfecius,per na-
hocrelicurumet falsorum dogmatum vehena non ma- ttirarri. — Ddtislux appellatur, et tenebroe.in e'o uori
culant" 'femptis, inquit, est ul incipiai judicmm a stinl ullse. Qiiandodicitnullas tenebras iit'Dei liiriiihe
domo Dei. Si autem primitm a nobis, quis finis eorum reperifi, ostendit ohinia aiiorum iuiiiiria aliqua gbr-
qui non credunt Evangelio? Et si justus vix salvabiturt de maculari; Dcnique et Apostoli appellarttur lux
impius et peccator ubi parebunl (l Petr. IV, 17, 18)? iriundi. Sed non e<t scripttim, quojl in Apostolorum
Certe justus esl, qui in die jttdicii vix salvalur. Sal- luce nullse sinl tenebrse. El de Joanhe sCribiiur :
varelur auiem facile, si niliil in sehaberei maculsc. Hic venit in testihionhtm, ui teslimonium perltiberet
Ergo jusius est ineo, quod floret multis virtiilibtis, de Iv.mine;ul criinescfedereiilper illiirit. Noii eratille
et vix salvatur in eo, qtiod in quibtisdam Dei indi- tttx, sed ut tesiimonhimperhiberelde lumihe. Eral lux
get misericordia. verd , qum illumihat omnem homhiem vehientem in
6. Perturbalibnes humani geiteris.— QUatuor siiftt hitricriiundum(Jocth. i, 7, 8). Unde el de eo scriptuhi
pertufbaitiones, quibus genUs vexatur htiriianum,- est : Qui solus Iwbetimmofiatiiaiem, 750 et hieem
duoe prsesentis, et duse futriri : dUoebonbrum, et hubitat inacccssibilem(I Tim. vi, 16 ). El certe legi-
dusemalofum. JEgiitudo, qtise Grsece dicituf \VKTI,D mris immortales Angelos, imniorlales Tlironos et
el gaudium,quod illi yupuv vel ITSOVJJV, vocarii: quairi- Dorninationes, csfelerasqueViriutes. Sed solus Deus
quam rfiovh voluptas a plerisqtte dicatur : alierUrii est immortalis; qttia rtOiiest per graliam, ut catera,
mali, alteruiii boni.- Excedimusqtie mensUrahi, si sed pernattiram. Quatn ob causatn idem*Apbslolus
gaudeamus super his, qtisenoii debeirius,- divitiis, scribit ( Rom. xvi), Deuni soltim esse sapientem ,
poientia, honoribus ; iniriiicorurii infelicitaie, vel cnm et Salomon , et muiii alii Sancti sapientes vo-
mortibus : aut e conlrario praesentium ihalorurii ceniur , ei dicator juxla Hebraictim od principem
dolorecruciemur,adversis,-exsiliis,paupefta(e,749 Tyri: Sapientior Danielees tn (Zwcc/i.xxvin.S)? Quo-
a Vatic lilier quod operorsuper me. Grsece est TO quartum usque numetum Hieronymiano proposito
•Ko'mp.u T6 vnb JTOVn>j.ov.- commcntarii vice csse potest.
h Ha'c KiTzoaiy.evov
piito in mente habuil ex Josephi libf.o de c Licet ex hoc loco inielligefe , Pelagianorum
Macchaboeiscap. ui : Ouyu.p b.pi&rns TMV nxuBmv b uv/p.o.pmo-iuv eo perlitmisse, ut homo careret omni
60-Ttv,
).oyto-u.6? K).).'avruyavio-tris; hec enim perlurba- per.caio etiam materiali igiinraiitise, oblivitniis, etc;
tiones raiio evellil radiciius , sed concertando oppit* sectis enim otniie quod cavei^; honio non potesl,
gnal. Quamquam tota aurei cjus libri prscfalio ad peccatum niillo scnsu d.icitur.
543 S. EUSEBII HIERONYMI 544
modo ergo solus lux, solus immortalis, et solus sa- JL Nolite , inquit, vosmelipsosdecipere. Siquissapiens
piens appellatur, cum mulli immortales, et lu- est in tobis, in smculoisto, fatuus fiat, ul sit sapiens.
ces, et sapientes sint; a sic perfeclio hominis non Sapientia enhn mundi, stultilia esl apud Deum (I Cor.
ex nalura : sed ex gratia veniens , imperfectos eos ii) , 19 ). Dominus cognoscil cogitationeshominum,
qui perfecti videntur esse, demonstrat. Qtiod autem quia vanmsunl (Psal. xcin, 11). Et itcrum : In nullo
scriplttm est : Et sanguis Jesu filii ejus mundat nos enim mihi conscius suni, sed nec in hoc justificalus
ab otnni peccato (I Joan. i, 7), b tam in confessione sum, quia qui me judical, Dominusesl (I Cor. iv, 4).
baptismaiis , quam in clemeniia poenitudinis acci- Dicilur et vobis, qui sine peccalp vos esse dicitis ,
piendttm est. Sed aliud est mundari a Deo, aliud per qnid habetis quod non accepisiis? Si auiem acce-
se esse sine vitio. Si enim juxta Job : Luna non pistis, quid gloriamini, qtiasi non acceperilis? Jam
splendet, et stellmnon sunt mundmin conspecluejus, saturati eslis, jam divites facti estis (Ibid., 8 ). Et ut
quanto magis homo, pulredo, et filius hominis, vermis sciamus non ex nobis, sed ex Dei cuncta pender.e
(Job. xxv, 5, 6)! Omne enim os obslruitur, et obno- judicio : Veniam, inquit, citius ad vos, si Dominus
xius est otnnis mundus Deo : Quia ex operibus legis volueril (lbid., 19 ). Qui enim dicit, veniamad vos,
non justificabilur omniscaro coram eo (Rom. III , 19, ostendit se velle, monsirat cnpere, promitlit adven-
20). Nullaque distantia est personarum. Omnesenim '.B tum. Sed ut cautitis hsec loquatur, infert, si Domi-
peccaverunt, el indigent gloria Dei: justificati gralis nus voluerit. Si quis enim pulat se quid nosse, nec-
per gratiam ipsius (lbid., 25, 24). Si autem scribit: dmn novit, sicut nosse oportet.
Existimamus fide jusiifwari hominemsine operibus le- 9. Iterum ex Apostolo.— Vas eleetionis humili-
gis, siquidemunus estDeus, qui juslifical circumcisio- tale dejeclus, immo conscienlia fragilitatis suse lo-
nem ex lege, el prmputiumex fide (Ibid., 28 , 50): quitur : Ego sum minimus Aposlolorum,qui non sum
manifeste oslendil, non in bominis merito , sed in dignus vocari Aposlolus, quoniampersecutus sum Ec-
Dei gratia esse justiliam, qui sine legis operibus cre- clesiam Dei: gralia aulem Dei sum id quod sum, el
dcntium suscipit fidem. Unde sequilur : Peccatum gralia ipsius in me vacua non fuit; sed omnibus illis
vestri non doinhiabitur. Cur ? Quia non estis sub lege, amplius laboravi, non ego attlem, d sed gralia Dei qum
sed sub gratia (Rom. vi, 14). Non enim volenlis, ne- mecumesl (I Cor. i, 9, 10 ). Dicit se plus omnibus
que currentis, sed miserentisest Dei (Rom. ix , 16 ). Aposlolis laborasse, slalimque laborem sutim ad Dei
Unde et gentes qum non seclabanturjustiiiam, compre- referl auxilium : Non ego, inquiens, sed gratia Dei,
hcnderunt justiliam, jusiitiam aulem ex c fide. Israel qum mecumesl {II Cor. iu, 4 ); sicul et in alio loco
auiem sequens legem juslilim, in legenijustilim non loquilur : Fiduciam aulem talem habemus per Jesum
vervenit, quoniam non ex fide, sed exoperibus. Offen- C Chrislum ad Deum, non quia ex nobis ipsis sufficienles
aeruni enim in lapidem offensionis(Ibid., 30, seqq. ). shnus reputare aliquid, quasi ex noslro: sed sufftcien-
Fiiiis enim legis Chrislus ad juslitiam omni credenti tia noslra ex Deo est, qui et nos dignos752 fecIi """
(Rom. x, 4). nistros novi Testamenli (II Cor. in , 4-6). Non enint
8. Ex ApostoliEpistolis. — Cunclae prope Episto- justificaiur homo ex operibus legis , nisi per fideni
1-xAposloli hoc habeni principium : Gtalia vobis el Jesu Chrisli. Unde inferl: Et nos in Jesum Chrislum
pax a Deo Palte et Chrislo Jesu Domino751 noslro credidimus, ul justificemur ex fide Chrisli, el non ex
(I Cor. i, 3) , el simili fine clauduntur. Ad Corin- operibus legis, quia ex operibus legis nonjuslificabilur
thios quoque scribilur : Ut non indigealis ulla dona- omnis caro (Gal. n, 1G). Si enim ex legejustilia, ergo
tione, exspectanles revelationemDomini nostri Jestt Chrislus sine causa morluus est (lbid., 21). In lege
Christi, qui el conftrmabil vosusquein finem sine cri- malediclio esl; sctiptum cst enim, Malediciusomnis ,
mine in die Domini nostri Jesu Chrisli (Ibid., 7, S). qui non petmanet i» omnibusqum sctipla sunt in libto
Licei ergo nulla indigeamus donatione , tamen ex- Legis, ul (aciat ea. Christus nos redemit de male-
spectamns revelationem Domini noslri Jesu Christi, dictione legis , [aclus pro nobis malediciio ( Gal. in ,
qui tunc nos in omnibus conQrniabit, et ostendet 10, 15). Si enim data essel lex, qum posset vivificare,
sine crimine , cum dies Domini nostri Jesu Chrisli D vereex lege esset juslilia. Sed conclusitScriptura om-
et inuiidi finis adveneril, ut non glorietur omnis ca- nia sub peccato, ut repromissib per fidem Jesu Christi
ro in conspeclii ejus. Pattlus plantavit, Apollo riga- darelur credenlibus. Lex ergo pmdagogusnoster fuit in
vil (I Cor. n, 6), sed Domitius incrementum dedit : Chrisio, ul ex fidejustificemur (Ibid., 21-24). Unde
ergo neque qui pianlal, nequequi rigat, est aliquid ; addit, et uno versiculo omnia comprehendit, dicens:
sed qni incrementum dat, Dcus. Ipsius cnim agri- Evacuali estis a Christo , qtti in lege juslificamini, a
cnllura , ipsius aedificatio sumus. Juxta gratiam gratia excidistis(Gulnl. v, 4).
Dei, quasi sapiens architectus ponit fundamenlum. 10. A nutlo legemesse completam. — Hseccuncta

a Laborabat sensus*interpunclionis vitio; sic enim piendum est non agnoscunt.

scriplum erat, luces el sapienUs sint? sub inlerro- c Umis Vatic..justitiam autem qum esl ex fide.
gandi noia, exinde nova periodus, Sic perfeclio Itomi- d Sic jtixta Graecum. Vide qnse de hujus loci le-
nis, etc, in vulgalis hacienus libris. ctione siipra nimotamus, et S. Augustinum lib* de
b,Adduiii|Vaiicani duo|mss.,5mundaf<7ttidemnos ab Gralia el liberb arbitrio;
oSnnippccatbtam, eic iitqiie adeo riiox vdces \ accU
545 DIALOGUSADVERSUS PELAGIANOS. LIB. II. 546
percurro , ut oslendam a rnillo legem esse comple- .A Et quae est major inimicitia, quam amicitias necessi-
lam , ct per legem mandata omnia quse conlinentur talc sociare ? Neque enim dixil: Roga eum ut libi
in lege, Deus est enim qui operatur in nobis, et vel- concilielur ; sed, Reconciliare primum fralri tuo, et
le et perficerc. Laborat Aposlolus (Philipp. n), et sic offeres munus tuum ad allare- Non quod impos-
juxta juslitiam quse in lege est, sine querimoniacon- sibilia Deus prseceperit; sed in lantum b patietitise
versatus, omnia pro Chrisio ducit quisquilias, ut culmen ascendit, ut prope impossibilia pro difficul-
invenialur in Christo , non habens suam justiliam , tate nimia proecepisse videatur ( Matlh. xvm , el
quse ex lege, sed quse ex fide Christi est a Deo. Marc. tx) : ad destruendam senlenliam tuam, qua
Unde scribit ad Thessalonicenses : Fidelis autem est scribis, Facilia esse Dei mandata. Scandalizantem
Dominus,qui servabit eos, el custodiela malo (ilThess. manum, oculum et pedem jubemur abscindere. Eslo
Hi, 3). Ergo non liberi arbitrii potestate, sed Dei per tropologiam diclum sit, pro amicissimis, el pro
clementia conservamttr. Ac ne putes argumenlalio- consanguineis, et fraterno nobis et conjugali amore
nibus vanis , quse movent audienlibus qusesliones , snciaiis ; facilene arbitramur ob quasdam offensas
veritalem posse fidei subvei li, idem Apostolus scri- 754 tanlam stibilo abscindere charitatem ? Quod-
bit ad Timolheum : 0 Timolhee, deposilum custodi, que dicitur : Sil setmo vestet, est est, non non , quod
devitansprophanas vocumnovitales et conlradiclionesB aulem amplius est, a malo esl ( Matlh. v, 37 ): forsi-
falsi nominisscienlim,quam quidampromiltenles, circa tan de vestra schola repcrialur, qui numquam nien-
fidem erraverunt ( II Tim. i, 13, 14 ). Ronilas enim et litus sii, nec audierit illud Propheticum et Aposio-
misericordiaSalvatoris nostri, non ex operibusjuslitim licum, Ego dixi inexcessu mentis mem. Omnishomo
qum fecimus, sed secundttm suam misericordiamsal- mendax ( Psal. cxv, 2), et nesciat scriptum in alio
vos nos fecit, ul juslificali illius gratia, hmredessimus loco : Os quod mentilut, occiditanimam (Sap. i, H).
secundumspein vitmmternm(Til. m, 5, 6). Hoecbre- Yerberanii maxillam , alieram jubemur opponere.
viler qnasi ex latissimo atque pulcherrimo Apostoli- Tollenli lunicam , eiiam pallium concedendum est.
coe doctrinoeprato carpsimus , ul duroe frontis im- Angarianti se mille passibus, duobus millibus colla
pudentia conteralur. proebenda sunt. Petenti te da, et c volentema le acci-
11. Ex Evangelii prmceptis. — Transeamus ad pete mutuum, ne avetsetis (Luc.n, 30). Si duos num-
Evangelia, et Apostolicos igniculos clarissima Chri- mulos hahuero , et alius poposcerit, aut dabo ipsi,
Sli lampade compleamus. Omnis , ait, qui irascilur et mibi mendicaiidum erit, aut si non dedero, trans-
fratri suo sine causa, reus erit judicio. 753 0"» «"- gressor Iegis inveniar. Illud autem quod diciiur :
tem dixerit RACA (quod inierpretatur avanus el absque Diligite inimicos vesttos, benefacite his qui odetunt
cerebro) reus etit concilio : haud dubium quin San- C vos, el orate pro persequentibus et calumnianlibusvos
etorum et Angelici senatus. Qui autem dixetit fatue, (Ibid., 27, 28) : forsitan in veslro ccelu invenitur ,
reus etitgehennmignis (Mallh. v, 22). Quis nostrum apud nos rara avis est. Qui peccaia simpliciler con-
potesl huic vitio non subjacere, cum etiam pro fitentur, merenlur humiliiaie clemenliam Salvato-
otioso verbo reddituri simns rationem indie judicii? ris : quodque sequilur, Cavete,ne juslitiam, hoc est,
Si ira et sermonis injuria atque interdum jocus ju- eleemosynamvestram , facialis coram hominibus, ul
dicio, concilioque , et gehennse ignibus delegalur ; videamini ab eis ( Matlh. vi ,.1 ): nescio quis pcssit
quid merebilur lurpium rerum appelitio, et avarilia, implere. Ad largicndum fruslum panis et binosnum-
quse radix est omnium malorum ? Si, inquit, o/fers mnlos praeco conducitur , et extendentes maniim ,
donumtutimad allare , et ibi fuetis tecotdatus , quia huc illucque circumspicimus, quoe si nulliis viderii,
fraler tuus habet aliquid adversus te , dimitle ibi do- contractior fit. Eslo unus de mille inveniatur , qui
num tuum ante allare, el vade primuni, reconciliate ista non facial.
fralri tuo, et lunc veniens offeresmunusluum (Matth. 12. Urget ex iisdem prmcepiis.—Responde, quseso,
v, 23, 24). Meseest poteslaiis, ut non habeam ali- ubi sunl facilia mandata ? Notile, inquit, sollicili esse
quid contra fralrem meum. Ut autem ille adversus de craslino. Craslinus enim diet sollicitut erit pro se.
me habeat, aut non habeal, in illius volunlate con- D Sufficii\diei malilia sua (Ibid., 34). Yos de crasino
sistit. Quid ergo faciam, si ille reconciliari noluerit? non cogitaiis, et instar avium prsesentibus conlenli?
Obsecrem ? Qectam genua ? Sed audire contemnet. d quorum Epislolse biblinse volilant trans flumina
An obtorlo collo noleniem in jus amicilise traham ? ^Eihiopire, 755 ut lnter simias et pavos, nova de
a Notumdeduci vocabulum quod estuaimm. voluptatem Pelagii, et, quod saneest mirnm, eiiam
ap'1,
b Forlasse in recto paiienlia rescribendum est, ut ejus, qui nondum Pelagio nomcn dederat
(ut ex Ma-
sitsensus, patientise virlus tam perfecta nobis prseci- rio Mercaiore Com. 3, etGennadio consiat) Juliani,
piiur, ut ad eam pervenire propemodum impossibile qui epistolas papyraceas procul mitterent, ui inde
videatur. redirent munera. Absurdius adbuc Joannes Clericus
c Mss.duo eum veleri edit., et volenti a (e.elc. libros ait designari Origenis a Rnfino Laline red-
d QuorumEpistotm biblinm. Hoec lepide dixil, ut diios, ex eoque biblinas Epistolas dici,quod Origenes
notet avariiiam, et voltiplatem Pelagii et Jubani, qui pairia Alexandriuus in JEgyptia papyro scripserii.
episiolas papyraceas procul miltebant, nl inde redi- Porro perspiciinm est, alludi IsniocIocum cap. xvin,
rent muuera : alluditque ad dona peregrina missa 2 , juxla LXX, inh.eiva Korupav AiBionius6 arzo-
Salnmoni, ob admirationem sapientise. MARTIAN. —• CTTSW.WV EVBa),«<r<ri?op.t)pu,v.uiemo-roluspiSkivus,ullra
Puiat Mariianivus^notari his verbis avaritiam, et flumhia /Ethiopim,qui miltil in mare obsidesel epislolai
Wi S. EUSEBH HIERONYMI 548
Ophir Salomoni dona niiltantur. Yis audire facilita- jA Duasauteni tunicas, utde cseteris taeeam, pulo quod
tem prseceplonimDei? ausculla quod dicitur: Quam et ego et lu possideamus, si tamen amplius non ha-
atcla via et angusla esl, quw ducil a,d viiam, el pauci bemus. Hoecdico, 756 et iternm iterumque ac per
sunl qui inveniunl eam (Matlh. vn, 14)! Nondixit, singula ingeram, ul erubescas ad senlenliam tuam,
qui gradiunlur per eam: IIQCenim diffieillimum est, Faciiia esse Dei mandata.
sed qui inveniunt eam. Pauci enim inveniunt, et 15, Iterum ex Evangelio. — Fratrem tradel fraler
mullo pauciores iogrediunlur per oam. Filius, in- tn, moxtem, ei pater filium, consurgentquefilii eontra
quit, hominis non habel ubi caput suum tectincl parenies, ei inierfiuenl eos. Et erilis, inquit, odio
(Luc. n, 58), qui dicit in Isaia, Suscipite lassum, et mmth hominibus propler nomenmeum (Matlh. x, 22).
ktec est requies mea '(Isai. xxvin, 12). Si non habet Et quia facilia jusserat, et sciebat facile ea posse
ubi capul suum reclinet, et quo requiescat, dicens in compleri, propterea, ut rei facilitatem osienderet,
alio loco : Super quemrequiescumnisi super humilem, copulavit dicens : Qui perseveraverit usqtte in finein,
et quietum, el trementem verba mea (Isai. Lxvi, 2) : hic salvus erit (Matlh. x, 22). Non veni, inquit, pa-
ubi esl rnaiidatorum a facilitas? Multi hoc quod cem millere supet terram, sed gladium, Veui dividere
scfiptum est: Non veni vocfirejustqs, sed peccatotes hominemcontra palrem sumn, elfiliam eonlra malrem,
ad pmnilenliam(Matth. ix, 19), sintpliciieraccipiuiit, B et iuttum conlta sccrum (Ibid., 34). Ei ne omnia
juxla illum sensunt : Non indigent sani ntedico, sed percurrendo, longiorem senlenliam faceret, uno
hi qui male habenl (Marc. n, 16). Alii vero interpre- cuncta sermone comprehendil, dtcens : Inimici ho-
tantur cqaciius. Npnveni vocarejustos (Marc. IJ, 17, tiiinis, domeslieiejus (ibid., 56), Cumque posuissel:
et Luc. v, 54), nullus enim ad perfectum justtts esi, Qui amal pairem aut matrem supra me-, non est me
sed ex aliqua parle peccator; sed peccalores, quibus dignus : el qui amal fiiium aul filium supra me, non
niundtis referlus est, dicente David : Salvum me [ac, esl me digwis(ibid., 37)» ob faciiiiatem proeceptorum
Domhte,quoniam defecit sanctus, e.t, Corrupti su.nl, et intulit: El qui non lollit ctucem suam, ei sequitur me,
abominabiiesfacli sttnl in adinveniionibussuis. Omnes non est me dignus (Ibid., 38, et Luc, iv, 27). Crux
-declinaverunt, simul inutiles facli sunt, non esl qui Christi facilisest; nudttm post Chrislum ire, ludus
faciat bonum, non est usque ad unum (Ps, XHI,2, 5). est, jocus est. Et ubi proemiaquoe, difficultaie supe-
Noiite, inquit, possidere aurum, neque argenlum, ne- rala, quseruntur? Non colligiinlu? zizania in proe-
que pecuniam in zonis veslris, non petam in via, non senti sseculo. ne et fruniefltum pariler eradicetur.
panem, neque duas tunicas, neque calceumenla, neqtie b Pala Dominica ftitttro judicio reservaiur, quando
virgau (Malth. x, 9). Hsec, inquies, proecepta Apo- justi fulgebunt quasi sol, et egredientur Angeli, et
Stolica sunt. Et certe Petrus Aposlolus caligas ha- C separabunt malos de niedio juslorum. Petrus mer-
buisse narralur, dicente ad eum Angelo : Prmcingere, gitur, el meretur audire : Modicmfidei, quate dubi-
et calceare[ki. catcea te] catigis luis (Act. xn, 8). tasli (Maith,_xiv, 51)? Si in illo modica fides, in quo
biblinas. Qiue verba ila Eusebius in Coramentnriis iti Commentar. ad eum locttm simil.e quid indical,
inierpretaiur, ut calumnialriees epislolas intelligat, ubi relata labttla de Adonide etiam apud inferos a
expoiiitque de Judseorum legatis, qui tiim aposloli Venere adamato, deque instiiuta fcstorum celebri-
dicebantut', (|tii de Servatore Jesu Chrislo calumtiias laie ad absentis desiderium alternis mensibus luciu
Slniebanl. Olre K7ro'o-To)>ot uv-£>vZTZIO-XOVJ.S {JI§HVKS lestandum, ac vicissi.m gratulandum revertenli, ait
vxepuva TETWV
/.o[/.i'ibaevoi, -JSKTBVvuvriWbp-evoi, y.ui JudiBOsquoque vefse pietatis immeinores hujusniodi
T»5v SK).«O-O-«V
Zunleovrss,urtuvruyjivyris Sdrpey^ovrbv ritum orgioium sibi assumpsisse, et quod Ezecbiel
ivepirov Swrfjoofwp.S>v ivSiaSodlovresXbyov.Hoc sensil tradit cap. vm, sedisse mulieres lugetites Thaniuz,
accepisse videaiur etiam S. Epiphauius epist. inter id est, Adonidem. Tale vero, inquil, quiddam eral,
Hieronymianas 51, num. 1. Neqne porro est incon- quod arbis iliius (id est Alexandrise) cives efficiebatti.
gruuni notari hic loci asseclas Pelagiaiiorum in lon- In testamlilleras ad mulieres, qumBibli (urbej erani,
ginqnas provincias mi.ssos cnm episiolis, dolis et tmnquam Adonide reperio, conjiciebant, eamque obsi-
calumniis refertis, quibus in longe dissitis regionibus gnatatn miltebanl in mare sacra qumdam prius svper
faciioni sttsevires adderent, et Catholico sensui de- D eam (acientes,et ut significabantii qui mitlebanl, sponte
traherent. Verum Hieronymus ut hune intellectnm sua illa deferebaluf Biblum, ejusque civitatis mulieri-
mininie exeludai, nescio,quid amplius inimii de Pe- bms lugendi finem suemet appuisu nuntiabat. Subdit-
lagianorum avariti.a, quod ilem ex alia Isaiani loci que iplerpretans Vm ttlis,_TOUT' znn , i%. bp.o?po-
lectione exlundilur. Re ipsa in Proefalionelibri teriii o-uvvj?evkytvpurois TSJV«UT>JV uo-eSsiuv,ov
voco.v.ortv
in Jeretniam de ipso Pelagio loiiuens, Mitiit, inquit, 7r),'otbr?,K).Aiiil VMTWV Bulurrvs ufielm rbv y.ipap.ov,id
in univetsumotbem epislolas prius auriferas,nunc ma- est, qui tradilis inierse sceterissocietalisquepighoribtis,
ledicas : facile auriferas islas indtcans esse, quas eodem impielatis morbo laborarunt, neque iiaves sed
modo carpil. Isaioeautem texttis habel NOJ %3 : commissam a
maris tergo UslantmiUunl.
i|tia! reddas cum vulgalo in.terprete in vasis papyri. Victor., mandaiorum Dei [acilitas.
Naviculas credo yelocissirnns ex papyro contextas h False hactenus lectum est Palea Dominiea, qtiasi
Proph«ta signiflcavit : at S.epluaginta solemni ejus palea quse in malam parlem exponi ailegorice solet,
liuertiloe mutaiione, a p,ro D, legentes W32, Riblm, Domini dicerelur. Pala autem rnsticum instrumen-
quasi propriuiii nomen csset, |3t6).tv«firansiuleruttl; luni. est, (|iio, irumenium in area venlilatur. Mar-
J03A aulem, sive papyruw., undecharia co,iificieba- llioeus ei Lucas venUlabrum voeant. TertuMian. de
ttir, dixere imo-rolus, Denique propius ad vertim Prsescripl, c. 5: Palam in manu portalad purgandam
est, epistolas bibiinas ex allusione ejus apud Isaiam aream suam, Avofentqmntum volent palem kvis fidei,
loci,, sign,Lf\careepistpj.as, uni.us soc.iet.alisprivatas eo purior massa frumenti in horrea Domini repmelur,
ae sceleri.s cmiscias, quas,. cxcqndtcto ii ferme soli Emendav/imusope codicuiii Yaticaiiorum.
inteHigeretil a4 quos iiiittebahiur. Procopius Gazseus
549 DIALOGUSADVEHSUS PELAGIANOS.LIB. II. S50
magna sit, nescio. De corde, inquit, egredimlur co- &t ,de Domino; Et iwn poteral ib\ ne unam quidem facere
gitationespessimm,hamicidia,adulleria, forniccttiones, virtulem , nisi paucis mgrctanlibus manus hnponens,
furia, fulsa lesiimcnia, blasphemiw. Hmc sunt qum sanavit i758 eos > ?* admirabalur propter r increduli-
coinqttinanlhomines(Matih. xv, 19), Procedal qui in taleni eorum (Marc. vi, 5). Doiniuus diciiur|non po-
eorde suo hsec non esse lesletur, el plenam iti cor- luisse in Nazareth oe unam quidem facere virtulein,
poreislo mqrtali juslitiam etjiifilebor. Qui vulf, 757 et iiifideliiaiis a|ien33 slupore retinetur : et vos po-
inqnit, salvare animatn sttam, perdei eam : et qui per- testis otunequod vultis. Denique in consequenlibus
didcrit animqm suam propler me, salvam faciet eam scribilur : Abiit in fincs Tyri et Sidonis, et ingressus
(Matth. xii, 25). a Ilerum dico: Ilsec sunt facilja doinum, neniinem volebal scire, el lalcre non potuit
jnandata? Vmmundoa scandalis, necesseest enim ut (Marc. vii, 24). Yere tiliquectipiebai latere, et quod
venianl scandala (Matth. xviu, 7). Et propterea in cupiebat, qunre facere non poierat, ut in advcntu
alio loeo scriplum esl: In mullis offepdimus, sive suo oniniuni conscientiam declinarei? Qtiseris cau •
erramus, omnes (Jacob. ni, 2). Non pauca peccala, sas, cjir laiere iion potueril?d Cogita assumpti ho-
sed mulla, nec quorumdani, sed omnium posuit : minis yerilalem , Cl omni farebis scandalo. Si Filitis
Omnesenim qumsua suni qucBtunl,et non ea qumD.ei Peialiquid iti carne el propter carnem nori poluis e
sunt (Phiiipp. ii, 21). Untis Inmus Deus dicitur, ei ][}narratur, nps qui loli ca.rnei sunius, et quotidie
magisiri quasi bominis bonilas refuiaiur. In Lege spirilus operibus repugnamus, conira Apostoli scn-
dociissimus omnia fecisse se dicit, quamobrem et teniiani qusevolumus cuncia faciemus? Pelrus apo-
amattir a Domino; et lanien plenam justitiam nou siolus tria vult. facere in monle labcrnacula, untini
habei, quia noluit subslaniiam suam pauperibu.sero- Dqniino, alteruni Moysi, lerlium Elioe, neseiens quid
gare. Unde difficultas difficullati, immo impossibile loquitur liinore perterrilus : et nos ° Pylhagoricoe
impossibililunc comparatur, quia neccamelus ingredi philosophioe ructanius superbiam ? De dic ct h»ra
potest per foramen acus, nec divij.es pervenire in cptisurntiiMiiohisultimoeet Angelos cnelorum, et Fi-
regna ccelorum- Quis jioslrum non laval exteriora lium ignorare respondit, ei f nos plenam scientiam
calicis et paropsidis, et inleriora habel neijuaquam polliceinur? Carnis infirmilas Deobabitatore gattde-
sordtbus inquinala? Qtiis sepuierorum extrinsecus bai, et lamen mensuram fragiliialis suse excedcre
dealbatorum potesi similitudinem declinare; ne et iion potuit, ut nqn T£ Sov.etv(Secundnm apparen-
nobis dical Jesus : De fotis quidem videminihomini- tiqm), juxta veteres liserelicos, sed vere Dei Filitts,
busjusti, inlus qulempleni eslis Uypoctisiet iniquitqle l(omii)isFilius crederetur. Apostolos paruniper relin-
(Mdlth. xxin, 1)? Quamvis el aliis vitiis carere pos- quens, cecidit in ter-ram prontis, et orabat dicens :
simus, hypocriseos maculam b non babere auj. pa,u- C Pater, si possibileesl (Mqllh. xxvi,39). Cur, qua;so,
coruni est, aut iiulloruin. sententiam t' ambigenler exprimebat, quiin alio loco
14. A Christi Domini et Appstolorum exemplo.— dixerat, Qitmapud homhtesimpossibilia, apud Deum
Paler, inquit, si ppssibileesl, Iranseat culix iste a me. pgssibiiia sunt (Matlh. xix, 26; Marc. x, 27; Luc.
Verumlamennon sicut ego volo, sed sicut lu (Mallh. xvin, 27)?Sed liomo passurtis, hominis lotjuitur ver-
xxvi, 59). Filius Dei <7nidixil, et fqcta su.nl, manda- bis. ilie dicit; Si possibile est, una hora proelereat.
vil el creata sunt omnia (Psal. CXLVIII, 5), secunduni Tu dipis, possibile,esi omnilenipore peccain vitare.
hoc quod Filius homitiis diciiur, seiiienliam lempe- 15. Ex aliis in Evangeliphisioriis.rr-ln quibtisdaiti
ral: Paler , si possibileest; veruinlamennon sicyl ego exeniplaribus et maxime in Qitaeciscodicibus, juxia
volo , sed sicul lu (Matth. xxvi, 4Q): et Criiobulus Marcuin in fiue cjus Evangelii scribilur : Poslea cum
meus adduclo stipercilio loquitur, Potesl honw sine accubuissentundecim, apparuil eis Jesus, el acprobra-
peccaloesse si velit. Aposloli audiunl : Sic nott,po- vit I*incredulilatemei duriliam cordis eorum, quia his
luisiis unq Iwra vigilaremecum (Marc. xtv, 57) ? Non qui videranleum resurgenlem, non credidcrwit (Matc.
dixit, noluislis, sed, nou potuistis. Appsioliunahora xvi,§J4). Et illi satisfachbanl dicenies: 759 Scecu-
vigilare non possunt, spmno, nioerore et carnis fra- lum istud iniquilatis et htctedulilaiis * subsianiia esl,
gililale superati, et lu potes longo tentpor-e oinnia D qum noii sinit pet inimundos spirilus veram Dei ap-
simul peccala superare? Marcus Evangglisia sciibil prelieiidi virlulem : idcirco jam nunc revela jusliliam

a Hoccin veteri cdil. iia poslponuniur, Hmcsunt
facUiamgndala. llerum dico.vxetnuiido, eic.
b Martiaiitmuspost Lr.isni. ttbn kabere posse, l;i-
metsi posse.Victorius amea exptntxisset 6pe Coiii-
cum Brixiunorum, qnibus et noslri pari Ciaiiensu
suffragantur.t
c Duo Yaikani mss., proplcr infidelitqlem.
d Quanippere hiuic iocmn Pelagiani cr.iininaren-
lur, discas yeUmcx Augusiini Qpere imperfecio, at-
quee infra tiuni. 17, no.l.
SitperitiainPyilngorica! Philosopjiise vocal unu-
Qeiuvet uvup&pmo-iuv,seu perfectsejustilia; dogma,
quodPyliiagorse in primis tribuere Hieronynius solel.
1 Yerius forlassc Reginoeliber cum veieri edit., el
vos plenam seienliam potiicemini. Mox Gfsccovcrbo
inlerprctationem addunl Valicani id esl puiative.
s iidem duo Valicani senienliam, atiibigwlis ex-
primit.
bPlerique niss., increduliiati et duritim cordis, tlc.
Porro sequenies versiculi a verbis : El iili satisfacie-
banl ad fiiiein usque, miiiimepro germanis ab Eccle-
sia habeulur, neque in ullis Gr.-r.ciscodicibus, qui ad
nos deveiieriul, aut iu vcrsionibus authenticis re-
periunitir. Superiores vero consensti libroruili om-
nium gentiitii sttnt.
1 Unus Yalicai),, sub salana est, quam ccrle proo-
ferrem lectionem, si qui deinde baberet pro oi«e.
GiBiermu superius verbum satisfaeUbantt observa-
351 S. EUSEBH HIERONYMI 55-2
tuam (I Joan. v, 19). Cui si contradicilis, illud cerle, A 16. Impeccantiam a Deo tribui posse.—Dicebal
renuere non audebitis : Mundut in maligno posilus autem, inquil, ct parabolam itlis, quod semperoporlel
est (Ibid.): et quod Dominutnsuum Satanas lcntare, orare et numquam deficere (Luc. xvm, 1). Frustra
ausus sit, et.victus atqtie confusus recesserit, us- semper oramus, si in nostro arbitrio est facere quod
que ad tempus, utique passionis. Ille tenlaiur, et; volumus. Dixerunt Apostoli : Ei quis polcst salvus
successor Joviniani audet loqui : Eos qui plena esse? Audiunt a Domino: Qumimpossibiliasunt apud
lide baptisma cousecuti sunt, a no» posse tenlari; homines,possibiliaapud Deumsunl (Marc. x, 26, 27).
immo atiis verbis : Posse hominem baplizalum, si Ergo aliqua , quoeapud homines impossibilia sunt,
noluerit, nequaquam ullra peccare. Zacharias jus- certe ea esse possibilia ex eo ostendiiur, quod apud
lus audit ab Angelo: Quia non ctedidistivetbis meis, Deum possibilia sunt. Sil ergo et apud Deum possi-
eris tacens, el non poteris loqui, usque in diem na- bile, homini, si velit, donare impeccanliam, non ip-
livitatis ejus (Luc. i, 20). Paler lunatici de Aposto- sius merito, sed sua clementia, etapud homines ne-
lis loquilur : Rogavidiscipulosluos, ul ejicerenl eum, quaquam possibile liberi arbitrii poteslate, quod
id est daemonem,et non potuerunl (Matlh. xvn , 15). nutu donantis accipitur. Non suffecerat Apostolis du-
Et ipsi discipuli interrogani Salvatorem : Quare noni dum super dignitale quoesisse, quis eorum major
potuhnusejicere illum? Et audiunt, Propter incrcdu-, g esset, sed in ipso necessitatis el passionis ariiculo
litatem vestram. Cur, quoeso?quia omnia posse, Do- scribitur de eis: Facta esi coittenlio inter illos, quis
mino servabatur. lntravit cogitalio in Aposlolos, illorum major etsei (Ltic. xxu, 24). Optimum revera
quis eorum major essel, elemendanltir [Al. emen- temptts instante cruce de diguitate conlendere. Si-
daltir] doctrina Salvaioris, dum minimusmajoragno- mon, inquit, Shnon, ecce Salanas c expetivilvos, ul
scitur, el humilitas sublimilate mulatur. Non recipi- cribrarel sicut triticum. Ego auiem rogavi pro le , ul
tur ab urbe Samarilanorum, quia facies ejus erat; non deficiatfides tua (Ibid., 51). Et certe juxla vos
eunlis Jerusalem. Jacobus et Joannes vere filii toni- in Aposioli erat positum polestale, si voluisset, ut
trui, et zeli ardore ferventes Phinees et Elise ignemi non deficerel fides ejus, 'qua utique deficienie, pec-
de coelodeducere cupiunt, et corripiuntur aDomi- calum subingreditur. In quibusdam exemplaribus
no : qui nlique non corriperentur, si absque errores lamdGrsecis quam Lalinis invenilur,scribente Luca:
talia voluissent. Ibant cum illopopuli, hoc est, cumi ApparuililliAngelusde cmloconforlanseum(Luc.xxn,
Domino, qui conversus dixil : Si quis venii ad me, 23), haud dubium quin Dominum Salvaiorem. Et
el non odit patrem suum, et ntaltem suam, etuxorem, faclus in agonia 761 ptolixius orabal, faclusqueest
el fitios, et fratres et sorores, insuper el animam suam, sudor ejus sicut gullm sanguinisdecurrenlis in lerram
non potest meus esse discipulus (Luc. xiv, 26). El, C (Ibid., 44). Salvalor in passione ab Angelo confur-
Qui non portat crucem suam, el sequilurme, non po- taiur; et Critobulus meus non indigel atixilio Dei,
test meus esse discipulus(Ibid., 27). Et in hoc locoi habens liberi arbiirii polestatem : el lam vehementer
b temerarius proclamabo : Potest homo, si velil, om- orabal, ui gutlse sanguinis prorumperent ex parte,
nia peccata vilare ; facilia enim sunt mandala ejus?1 quem loium eratin passione fusurus. Quid, inquit,
Qui merenlur audire a Domino Salvatore : Voseslisi dormilis? surgite et orale, ne inlrciis in tentalionem
qui justos vos esse dicitis coram hominibus, Deus au- (Matth. xvi, 21). Debuit juxta vos dicere : Qttid dor-
lem novit corda vestra, 760 1"'a quodapud homines mitis? surgite el resistiie, liberum enim habelis ar-
excelsumesl, abominabileest coram Deo (Luc. xvi, biirium, et semel vobis concessa a Doinino poles-
15). Impossibile est, inquit, ut scandala non veniant: tate, nullius alterius indigeiis auxilio. Si enim hoc
(Luc. xvii, 1). Puto quod peccaium scandalum sit, feceritis, non intrabitis in lenlaiionem.
quod per scandalum venit. Nisi fallor enim, o-;cw),ov i 17. Itein ex Evangelicahislotia. — Non possum,
et CT!!«VSK).OV apud Grsecosex offensioneet ruina no- ait, ego facete a memetipso aliquid, sed [Al. el] sicul
men acccpit. Propterea in multis offcndimusomnes audio, itajudico (Joan. v, 50). Ariani objkiunt ca-
(Jacob. ni, 2). Fac ut non corruerim, cerle offendi, lumniam, sed respondet Ecclesia, ex persona honii-
et non in uno, sed in pluiibus. Arbitror quod in ali- D nis hsec dici qui assumpius esl. Tu e contrario lo-
quo offendisse peccatum sit. Dixerunl Domino Apo- queris ; Possum sine peccalo esse, si voluero. llle
stoli : Auge nobis fidem. Qui respondit eis : Si habue- nihil potest ex se facere, ut hominis indicei veriia-
ritis fidem , quasi granum sinapis (Matlh. xvn, 19), tem. Tu poles omnia peccata viiare, ut adhuc in
quod utique minimtim est omnium seminum; et corpore consiitutus eavri6eov esse le doceas. Negat
Critobulus meus fidei nobis montibus intumescit. fratribus et propinquis ire se ad scenopegiam; et
lum a doctisviris, idem esse ac ctilpam falebanlut. Nec sane, inqnit, ignotandum a nobis esl, in Grmcis
a Yide contra Jovinianum lib. n, nutn. 2 et seqq. el Lathtis codicibuscomplurhnisvel de advenienteAn-
Hujusmodi erat quoque uvup.uprvo-ia. gelo, velde sudore sanguinis nil scriplumreperiti, etc.
b Cum veteri Pelagianornm
edil. Reginse mss., temetariis pto- Hodie exemplaria quibus desinl hi versus longe ra-
clamabo. riora sunt, etlria tanium a Millio proferuntur.
c Legerat Gravius, posttilavilpro expetivit; priori c Conslitutus«vTtfeov.Cave falsam Mariani Viclorii
aulem modo legit Tertnllianns, de Fuga in persecu- inierpretalionem , qui putavilhic avTtfieov significare
tione; Cyprianus, deOrationeDominica; S. Attgnst., Deo conlrarinm et adiersarium : cum ccrtmn sit
in psal. c, aliiqne. Hieronymum inlellexisse semideum, eximium, mqui-
d S. QuoqueHilarius, lib. x de Trinitate, num. 41. patalumDeo, sive divinum; hoc est, fobdw, XKT'
So5 DIALOGUSADVEUSUSPELAGIANOS.LIB. II. {,64
postet scriplum esl: Ut autem ascenderunt ftaltes A763 i'lius declinare eoeperunl : solusque remansit
ejus, lunc elipse ascenditad solcmnilalem, non mani- cutn muliere, cuilocittus esl Jesus: Ubi sunt quite
feste, sed quasi in abscondilo (Joan. vn, 10). Ititrum accusabanl? Nemo te condemnavil? Qumail: Nullus,
se negavit, et fecil quod prius negaverat. Lalrai Por- Domine. Respondil ei Jesus, nec ego te condemnabo.
phyrius, inconstaiitioeac mutationis 762 «ccusat, Vade, ct amodo noli peccare(Joan. vin, 10, 11).
nesciens omnia scandala ad acarnem esse referenda. Praecepit Dominus, ne ullcrius peccaret, siculi et
Moyses, inquit, dedit vobis legem, el nemoex vobis alia simililer in Legemandavil. Scd ulruni ea fece-
facil legem, ulique possibilem, et tamen quod crat rit, nccne, Scriplura non dicil. Omnes, inquit, qui
possibile, nemo impleverat, b neque enim culpa im- venerunt ante me, fures [uetunl et latrones (Joan. x, 8).
perantis est, sed frngililas audienlis, ut omnis mttn- Si omnes, nulltts excipitur. Qui venetunt, inquit,
dtis subdiliis (ial Deo. In Evangelio secundum Joan- non, qui missi sunt, de quibus Propheta ait: Ipsi
nem in multis c ct Groecis ct Latinis codicibus veniebant a se, et ego non mittebameos (Jerem. xvn,
invcnitur de adnltera niuliere, quoe accusala est 12). Quo verbo solius Christi pnlcntia reservatur,
apud Dominum. Accttsabani aulem et vehementer qui ad sua venerat, et stti eum non receperunt.
urgebant Scribse el Pharisoei, juxia legcm eam lapi- Dum essem, inqtiit, in mundo cittn eis, ego servabam
dare cupietil.es. At Jesus inclinans, digito sctibebal rj ens in noinine tuo, f quos dedisti mihi, custodivi, et
in tetta(Joan. vin, 6): d eorum videlicetqui accusa- nullus ex eis periit, nisi unus filius perditionis (Joan.
banl, ciomntum peccata mortalium, seciindum quod xvn, 12). Non dixit, dcdi eis liberi arbitrii polesta-
scripttim cst in Prqpheta : Relinqiienlcs autem le, lem, ut ipsi se stto labore salvarent, sed, ego custo-
e in letrascribeniur(Jerem. xvn, 13). Tandem ca- divi eos, ego servavi. Deniqtie inferi, Non peto, ul
put clevans dixit eis : Qvi sine peccato est vestrum, eos auferas de mtmdo, sed ut citstodiasillos a ntalo.
primus miltat super eam lapidem (Joan. VIII, 10). In Actibus Aposlolorum scriplum est (Act. xv),
Hoc qtiod dicitur sitte peccalo, Gra-ce scripltim est inler Paulum et Bamabam propier Joannem, qui
u.vup.upmros.Qui ergo dicit, aliud esse sine peccato, cognominatus est Marcus, ortam dissensionem, ila
et aliud uvupuprmov, aul Grsecum sermonem novo ut separarentur; et Barnabas Marcnm, et Paulus
verbo exprimat, attt si expressum est a Lalinis, ul Sylam assumeret in Evangelii minlsteriiim. Paulus
interpreiaiionis verilas habel, perspicuum esluvupup- severior, illeclenientior, itterque insnosensu abun-
rnrov nihil aliud esse, nisi sine peccato. El quia dat [Al. abundabat]. Et lanien dis?ensio habet ali-
accusatores omnes ftigerutil [ A/. fugiuni] (dvderat qnid humanoe fragililatis. In eodem volumine legi-
enim verecundiseeorum clemenlissimus judex spa- lur : Transierunt Phrygiamel Galalicam[k\. Galatiam]
lium recedendi) rursumqne in lerra scribens, ter- <nregionem, proltibili a Spiritu sanclo loqui verbum in
ramque despiciens: paulatim discedere, el oculos Asia (Act. xvi,6): quo maledicto in ipsa provincia

aperm, Deo mqualemsecundumvirtutcm.MARTIAN.— Patribus eam laudanl, e quibus Chrysostnmus, hom.

Scijicet Deo mquiparandum, qtio sensu passim ab 60, et longe antiquiores Ammonius, et Tatianus.
Homero vocabulum usurpatur, utlliad. ¥ vers. 560: Latinos praetereo, quorum ingens est numerus. Cur
vero conligerit in qnibusdam liuris et versionibus
Avii&iov
$oivixaift&ovet ioTo.
iratpo; antiquis amputari, rationem additS. Augusi. lib. n.
a Calumniatur hunc locum Julianus Pelagianus de Conjngiis adulierinis cap. 7 : Nonnulli, inquit,
apud AugusiinumOperis imperfecti lib. IV,c. 88, ut modicmvel polius inimiciverm fidei, credo, meluenles
eam Hieronymo blasphemiam imporiei, qua dixeril: peccandi impuniiatemdari mulieribus suis, illud quod
Chrislnm non solum naturale, verum etiam volunta- de Adultermindulgentia Dominus fecit, abstulerunl de
rium habuisse peccatum. Cum enim alium locum cx codicibussuis. quasi permissionempeccandi tribuerit,
DialogoS quem lunc adducemus, objecisset, subdit, qui dixil, noli amplius peccare. Euseb. Hist. Eccl.
De alio etiam teslimonio Joannis evangelistmflagi- I. m, hisioriam Joanni addilam dicit ex Evangelio,
lium ei (Christo) assuil falsitalis. De quo opere tu qnod inscribilur secundum Hebrmos. Vid. Concor-
( Augustine) i/i illa epistola, quam Alexandriamdesti- diam
d
Jansenii.
nasli, ila gloriaris, ut dicas, Pelagium Scripturarum in ms. Evangeliorum Grseco, quo in Comment.
ab eo oppressum molibus, arbitrium liberum vendi- ad Sotam usus esl Wagetiseillius, legiiur -r&iSay.rvlc,)
care non posse. Verumiili operi a catltolico viro, qui eypoLyev iy.uo-rov
«UTWVru; upuprius- llnjiis glossema-
pulsatus ftierai, obviatum est, elc. At Hieronynius, lis vestigium hic habes apud Hinronyiiinni, quem
tantum utPorpliyrio respondeal, Evangelicam histo- TV ' veluii ejus auctorem qttidam immeriio accusant, ex
riam sitnpliciter evponit, quam ille maligue inler- eoque volunt Groccos sumpsisse. At simplicior in
pretabatur. Vide Angustin. I. IHcontra duasepistolas ms. glossemalis forma antiquioretn se prodit. Non
Pelagiic, 6, et libellum (ideiPelagii ad Innocenlium, abludit Atnbros. episl. 58 ad Studinm. Hoc prm~
qui inler supposiliiia Hier. opera Symboliexplanalio videns HominusJesus? inclinato capile scribcbal in
ad Damasumpiocntilaiur, sub (inem : Analhemaliza- ierra. Quid scribcbat nisi iliud Prophelicum (Jer.
mus etiamillos, qui Dei Filium necessilalecarnis men- xxn, 9): Terra, terra, scribe hos viros abdicaios. Vic-
titum este dicunt, eteum propter assumptumhominem toriussecutn Vutgaia addidit, inclinansse ditjilo, elc.
non omnia facere potuissequm volait. c Duo Valicani cum veteri edii., super terrain
b Untis Vatican., neque enim culpanda eral fragi- scribantur.
lilas audienlis, ut omnis mundus, etc. f Reginie ms. atque alter Valican., In nomine tuo
c In Groecis,qtii supersnnt. codicibus passim de- quod dedi eis, custodivi, eic, quse quidem mulii fa-
siderari, aul non iisdem referri verbis in Grseco. cienda leclio cst, tamelsi neque Groecustextus, ne-
Latinis auiem, el Lalinis omnibus occurrere hanc que velerum, quod sciam, auctorum lesiimonia
de Adultera historiam teslaniur viri docti, uui bi- sulfragentur.
blioihecas perlusirarunt. Quidam etiam e Grsecis
PATROL. XXIII. 1»
S55 S. EUSEBII HIERONYili stfj
puib usqtie liodie biftfeiicbs, qiii cotitra Spititurii Asil misericofdia Dei, ctijus judicium esfin ponderi-
feahciuirifaciuiit, plufiiiios fepefifi. Cuihquevetiis- bus, et ad quem Asaph ioquitur : Cibabis nos pane
$eht, ait, ]riM'fsiahi,ieiit(tb%hl "irem Billiyhiam, sed lacrymarum, el poium dabis nobis hi lacrymis 765
nim Siriiisii ebs Spirilus Jesu {Act.xvi, 7). Nota qudd in mensura (Psal. IAXIX,6). Neqne enim injuslus
Spiritus Jtlsu, Spiritui saricius stt, qui in alib loco est Domihiis, ut lanium peccata condemnel, et bo-
pfoptef uriitatem substahlise, Palris Spifiius appel- norum operum non meminerit. Unde et.in alio loco
latiif. Yolurii \Al. volueiunt] loqui iri Asia, el prohi- iilerii David canil':. Ego dixi in abundaniia mea, non
beritiif a Bpiritu saricio. TeiiVaritiieinBi(hyniam,et fhoveborin mterttuin: Domine, hi b volunialeiua prm-
lioii eos pefmitlit Spiritus Jfisii. Salis impoflurie, stiiistidecori meoviritiiem. Averiisli[aciem luam atne,
si eiisfaclendi, vel ribri faciendi seriiel dederat liberi ei faclus sum cohturbaius (Ps. xxix, 7, 8). Dixi enim
afhitrii pOtestalem. protiuniiabo contra me injustiiiam meam Domino, et
18. Sequituf : tehipbrd, iriquit, igitofdntim respi- iu reniisisti impietatem pe.ccaii mci (Ps. xxsi, 5).
clehs Deus, riiinc prmcepil hominibus 764 * ubique Jtistoqise proecipilur : Revelaad Dominum viam tuam,
pmmMitiam agere (Acl. xvu, 50). Sigiiificattter prse- el sperd in euin, et ipse faciel. Et educet quasi lumeti
teiiia Tn Le|e feiiipbra, ieriVpofaigriorantiae deniori- fusiitiam iuam, el judicium tuum tamquam meridiem
slravii; ilufeum ait: temamad vos, Debvoieiite. Ciir B (Ps. xxxyi, 5, 6). Saliis enim jitsiorum a Domino
iriiefpo^uit voiuritateiii Dei, si liabebat sui afbitfii (Ibid., 59), quia non est sanalio in carne cortim a
'p&tcstiieih? Jacobos Apostolus : Si quis, ait, sefva- lacie iroe ejus. Et quotldie juxta Apostolum qni dt-
veftl io'ia"ifi'iegeiii, bffeiiderit au.iem hi uiib, feus est xerat : IVowenim hubiiat in cafne ntea bonum (Rom,
bhiifiam facitis (Jacbb. ii, 10). Quis noslriiihih huilo vn, 18), ingemiscunl dicentes, Renes mei impleii
alTquatiQOpeccavit? Siaiilem peecavit (quod siegari sunt Uiusionibus, el non esl sanitas in carne" mea
rioh poiMt) et pet urium peccaliitri, oriiriiuhi est (Psai. XXXVII, 8). Breves enim posttil dies nostros,
fetis peccaiofum, rion suis vifibus, sed Dei riiisefi- et suhsiaiiiia nostra qttasi nihilum in conspeciu ejus.
cofdia saivaluf. Si quis in verbb non "peccavii,Itic Universd vanitas omnishomovivens (Psal. xxxvin, 6),
peffechs est vir (Jdcob. in, 2). Si aliqtiando iri sef- vel vivens in corpore, vel vivens iti virlulibns, et
hibiie "peccasii,ubi est apudie proesumpia perfeelio, tanien omnia vanitas. Incerto cnim statu flticittat,
hiaxime ctim sequatur : Linguam aulem hominum ei oiim noii liniei, in sereno patitur tetnpestatem.
nuilus polesi domare, inconlhiens malum, piena ve- Curii enini esset in iionore, non intellexit, compara-
nehi nioftiferi (Ibid., 8). Rogo ieui mibi respondeas, lus est/jiAnentis insipientjbus, et similis factus est
si iiiigtia ineoiitineiis est riiaiUiii, et plena verieni illis. Pro liiliilo, inqui!, sa(ros faciel eos (PS.LV, 8),
riiortiieri, et iiullus potest doriiafe iinguani morta- G haud diibitim qtiin juslos, qui non proprio mcrilo,
Huiii, et lariti cfithiftis feus es, iibi iri peVpeluuifi sed Dei;salvantur clemenlia. El deticla mea a te noii
peccalorum fuga ? sunt abscondita(Ps. LXVHI,6).Uoeex persotia Christi
19t idein petsequitut-^- Unde belia, et uiide tixm dicimf. Si ille qui peccaturii iVoiifetit, nec dsVItisin-
ihief vb's?' Nbniie "ex vblupiatibus, qum hiilMni lii Veiihis cst iii ofe ejits, pr6 iiobls doiiiii, ei jieccata
fiiembMtihlris? Aut hieirihfa non habetis humana, nostra porlavii, quanto-niagisiros^eMmus noslra
aut si homo non potest esse sihe membriSj confite- viiia confiteri? Rennil, inquil, cbnsolafi aninia ntea
inini volupiatem attjue rusuiiaht tii VeSlris aTlubUs (Ps: Lxxvi, 3), ic'0)isid'efaVis delicta qitae fe'eerain.
riiilitarb. DaVid'qiii dixeiat fcrihudehfef: Probd \ne, Recbtilqliis 'stiihDei, et imialus "suih(Ibiti., 4), cOgi-
Domine, eiienta me, urerenes nieos, et cor meum^ tans me iilius eienientia conservandums Nocte cum
quiaunte bculos meos misericofdia tua esi, et coiii- cbtde meo m&dilabat; ei scopebain spiriluih iiieuth:
plticutlii verifateCna (PM. xxv, % 3). El iterurii : Ei 'dixi hutii 'ckpi, itmc est hiiiiatw deMerm excelsi
Etjo aiiiem'ih hinoceiiiidmea htgressus sum; et, Pes (Ibid., \1). Justi vox est, qtti posl meditationcni
meus stetit in direclo (Ibid.^ il), quatnquam judicii soniniipet ebnscientioe cruces, ad exircmtim ait :
vefitatein 'Dei misericbfdiaiififigafet, ioifneii ofuia NufiC'cS)n, vieiprjeiiiieiitianlagere, vei scleniite c li-
lf66 aiisus est dicefe, ffeiihquitur pahiriipei fragili- D meii inirare, 76iS el noeciPsa lie bonis ad meliofa
tatisuae, ct ut vos dicitis, afbiirii libertati, et per mufatio, nbn meaf um virium, sed dexterse ct po-
adtiltcritim lapsus irt liotriicidium, postea loquituf: leritia; Dei est.
Misetefe mei, Deus, secuhdum inagham misericordiam 20. Pbteniia Dei prmdicalur. — Inmlernnm miseri-
tuam. Et secundum multiludinem misetalionum tua- eordiamdificabituf (Ps. LXXXVIII, 5). Nullum cnim
funij deieimtjMintem'riieam(Ps. L, i, 2)i Nec hotj lemp"uslie'st,qu'o iibn oediflcetiifmiseficbrSia iii sih-
didb, qhbd vifuiii sahCiuhlSccus^ift, de quoscfiprurii gtiiis quibusque Sanctoruiri, eliiisquide peccalis
esf, quod fecerit omnes voluntales Dei; sed quod transeutil ad virlutes. A sagitta volanle per dism, a
multis aliis bonis hoecvitia compensarit, et saivaius neZjotiopefaihbulnWlein ieniebris (Psai. xc, G), quis

-a Yaticanuss vmims ubique-,etc, quod qiiiderh ad
GRBeniri'.exeniphr est, KO.GI
b Addit Vatican. bona cum Huvrafjiv p.era.voeXvi
RomanoPsalterio: mtJs
Regin* ms. cutn veieri edil. iniquitatem, pro injus-
iitiam, denique una omnesquibus utimur libri cordis
mei habeni pro peccali iitei.
• * Martian. fvoslErasiii. satis incongriie scientiai
iumehiritriare -, ciiHiet inss. fioslfi oiiiiiteslinwn.proe-
ftefuntftei Victoiius aritea fexBrixiaiiis codicibus iti
reposuisset.
S57 DIALOGUSADYERSUSPELAGIANOS. LIB. II. 5S8
nosirum polerit liberari? Ecce enhn peccaioresinten- A . lit. Attamencor ejus perfectuiheral cum Deo, omnibus
derunl arciim, ul sagittent in obscurorectos corde (Ps. diebus vilm sua!(Ibid., 14). Ecce ct juslus dicilur,
x, 3).Nolunt pravos vulnerarc, sed rectos corde. Sa- quippe ctijtts cor peiiecluin erai curii Deo, et tamen
gitla perdiem volitat, per boereticos in sanciarum in hoc erravit, quod excelsa rioii abslulit, qtise Eze-
iutelligenlia Scripturarum. Negotium iti tenebris et chiam et Josiam leginius absltilisse. Eiias in cujus
nocte perambtilat, per philosophos, qui pcr obscnri- spiritn et virttite venit Joannes Baptisia, ad cujus
talem sermotium involvere Cupitint verilaicm. Plaii- imprecationem venil ignis de ccelo, et Jordanis
tali in domo Doritini, in alriis Dei noslri flbrebunt iluenla divisa stint, limuit Jezabel, et fugit, lassus-
(Ps. xci, li). Piantati in domo Domini, jusli sujit, quein soliiudinesedilsubarbore, et gfessus anguslia,
in Ecclesia coiifirinaii. Scd hi non in proeseriliaruni, iriorlem fogavit, diceiis: Sufficil ntihi, Dothine, lolle
sed in fuluro in atriis Dotnini flotobuii(,ubi eslcerta attimath iiieam, nequetmim inelior sum palribus meis
et secura possessio. Misericorseimiseraior Dominus, (III Reg. xix, 4). Ihiitc justurii negare quis potest? Et
loiiganiihiselmtilke misetalioiiis(Ps. cil, 8). Suavisa tamen, uoii dicarii mulierefri, sed hominem foritii-
Doiniitusomnibus, el misericordia ejtis supet omhia dare, de animi peflufbatiorie descendit, quoe vitio
Opetaitlhis(Ps.CXLIV, 9). Tantas audis misericordias, carere non potcsl, diCbrileDaVid: Dbmitmsmtxilia-
et iii lua. audes virtule coniidere? Confiteanlur iibi, B ior meus, non timeboquid faciat milii hotno (Ps. LV,
Dbinine, omnia opera tua (Tbid., 10). Si de cuiiclis 11, et CXVII,6). De Josaphat fege Juda scriptum est:
opcribus Dei et Iioininos sttnt, ergo omnes ltoniines El fuil Domhius cum Josaphal, qui nhibulavilin viis
sria peccala coiiuTeanlOr.Legimusin SamuelcdiCttvrii David patris sui prioribus (II P&ral. xvii, 5). Ex qtto
de Saiomohe: Ipse mdificabitdomtimnomhti meo, ei irileHigitur prinias euni David habuisse jusiiiias, et
ftrmabo b reguumejus usquein seiiiphetnitm. Ego ero novissima nnn habuisse peccata. Non spetavit, aii,
ei in pairem, et ipse eril milii in fttium (II Reg. Vn, in Baulith, sedin Deo palris sui, et atnbulavit in prm-
14). Et iterum : Si inique egeril, corttpiam eum in cepiisillius, etitottjuxta pecCntaIsrael. Coitfirmavitque
Virgalioiniiiurii,misericordiamalilcm ineamnon aufe- Dominus regntim in ritariu ejus 763 el dedil Omnis
tamab eo (Ibid., 19).Cum egissit David graiiasDeo, Judamunera Josaphal, faetmqiiesunt ci hifinitm pe-
ad exirenium intulit : Et hmc esl lex Iwminis: c Do- cunim alque divitim, ei ntulta gloria (Ibid., 3 seqq.).
mlrte Deus, seniper respice ad clemeiuiam ttiain, et Cumque sumpsisset cor ejus audaciam propier vias
innVmilalcincarnis, divino auxilio sustcnta. Quid Domini, etiam excclsa el lucos de Juda abstulil. Ilic
inihi, inqiill, ct vobis filii Sarvim? Muledicat Semei. Achab regi inipiissimoaffinilateconjunctus esi. Cum-
Dominusprmcepit ei ui maledical David. El quis re- "quepost proelium reveriereiur Jerusalcm, bccurtilei
spoiulebitei, quare hbc (ecisti (MReg. xvi, 10)? Yo- G Jeii filius Anaiti videits, et ait iid ettin: Impio prmbes
innlas enim Dei rion discutienda, sed cumgratiarum auxilium, el his qui odernitt Domhiiim amicilia
actione patienda est. El in alio loco :DominusJ^j jUngeris. Et idcirco iram Domini quidem merebaris,
ihandani, Ut dissiparel consiliumAchitophelbotiiim,ul sed bona opera inveiita sunl in te, eo quod abstule-
addticerct super Absalon malum (III Reg. xvn, li), ris lucosde lerra Juda, el prmparaveris Cof luuth, ul
cujus cefle Consiliom erat, quasi COnsiiiuriiDei. Et requireres Dominum (II Parat. xix, 2, 3). Ac rie pu-
qua ratiotie pritesttts libefi arbilrii, majore polestate temus prseterilasjusiiUas hoc peccato etiricrepaiione
Subversaest? Jeroboarti, qui peccare feeit d Israel, prophetica fuisse delelas, postea de Ocbozia stirpis
arguitur quare reliqueiit prseceptumDomini, dicitUf- [Al. siirpe] ejus scriptum est, quOd inveherit eum
que ad eum: Decliiibi regnum dothus David et non Jeri latentem in Sarhsifia, addoctumqtie occiderit:
fiiisti sicul senus meus David, qtti custodivil mandaia El sepelierunl, inquit, eum, eo quod essei filius Josa-
mea; el ambulavil posl meih toio corde suo, el fecit phai, qtti qumsieral Dominumin loto corde suo (1Y
piacitum in conspeclumeo (ill Rcg. xiv, 8). Ergo et Reg. ix, 28). De Ezeciiia scriptnm est: Fecit reclum
possibilia suntDeimandaia, quse Bavid fecisse Co- in oculis Doininijuxta omnia qum fecerai David paler
gnosfitnus, et tamen Iasscscere Sanclos ad perpe- ejus. Iste abslulit excelsa, el conlrivit staiuds, et incen-
tuitalem jusiitiae. B dit lucum, conirivilqueSerpenlemmrieum,quemfecerat
21. Jl/t«*(iPairuin merito cohsetvali. -^- ln ntuitis Moyses(IV Reg. xvm, 3, i). El iieruni, In Domino
fegibus legimus deslirpeDavid.quod noiisuo merito, Deo Israel confisusest, el posl ipsuih twh fuit stinilis
sed David patris virtttlibus conservaii sinl, qui fece- ei in cunclis regibus Juda, qni fuerunl dnte enrii. Ad-
"rit placitum iri conspeclu Dei. Et veriitur ad Asa re- htesil Domino, et non rectssil ab eo, eicustodivit tnaif-
gem Juda, de quo scriulum esl: Fecit Asa teclum in daia ejus, qumprmcepit Domhms Moysi, el erat Do-
bonspcciuDomhti,sicul DaVidpatetejus (lll Reg. xni, minus cutn eo, et in omnibils, hi quibiis incedebal,
21). Cumque in mttllis lautlibus ejus itnmoraia esset sapienler agebat(Ibid,, 5,6). Cumque rex Assyrio-
hisloria, ad extretiium iiilulit, Sed excelsa non ubstu- rum Sennacherib eentsset universas urbes Judoe,

» Uttus Yalic, BonusDotninus omitibus, elc.
b idem \alic.ciim\\e%w,firtiiabosedemregiiiejus.
GrocCfi,TOV 6/iovovKOTOU.
o Haudscio nuui ex aiiqun Scripturaj loco duo hi
Versui reciletilur, qttod Viciorius dubitat, an suo
sensu ioqnatur Hieronymus, quasi interpres verbo-
rum, Hmc est lex hominis, Cerie neque in liebrseo
texttt, tteque inversione ttlia invoninius.
d Mss., <fwipeccarefecil popuhiinIsfael :alii, poj,«-
litm metim, ctc.
 559 S. EUSEBII HlERONYMl 560
misit ad eum Ezeehias in Lachis diccns: Peccavi., A xxxn , 25). Certe Ezecbiam jnstum nemo, nisi im-
recede a me, quodcumquejusseris, dabo. Imposuil- pius, denegabit. Dicas , peccavit in quibusdam , et
que rex Assyriorum Ezechimtrecenta argenti, et iri- idcirco justus esse desiit: sed hoc Scriptura non lo-
ginla laientaauri: el dedil Excchiasomnempecuniam., quitur. Non enim ex eo quod parva peceavit.justilite
quminvenla est in domoDomini: el in thesauris doinui» nomen amisit, sed ex eo quod mulla 770 uona
regis. In temporeillo concidil valvaslempliDoinini, e\l fecit, jusli vocabulum possidet. Hoc toium dico, ut
clypeosquos deautaverat, et omnia dedit regi Assyrio- Scripturarum sanctarum testimoniis comprobclur ,
rum (lbid., 14). Cumque de eo tanla dicantur, noni non ex eo peccalores esse juslos ; qnod aliquaiido
timuit necessitate cogente, quseDominoconsccrarat,, peccaverunt; sed ex eo justos permanere, quod mul-
regi offerre Assyrio, diciturque ad eum ; Ego cuslo- tis virtulibus floreant. DeJosia scriplum est: Fecil
diam civitalemhanc propter me, et propler David ser- rectumin conspectuDomini,el nmbulavitin via David
vumtneum (l\Reg.xx, 6); nonpropterte,quia supe- patris sui. Non recessil neque ad dextram , neque ud
riora fecisti, quandocenlumocioginiaquinquemillia i sinistram (II Par. xxxiv,2); el tamen cum esset
exercitus Assyriorum, Angelocsedente,prostratasunt. justus , tempore necessitalis ei angustioe, miltit ad
22. 769 Ezechimet JotimRegum exempla.—IlludI Oldam prophethsam uxorem Sellum , filii Tecuoe;
quoque diligentins atiendendum , qttod Scriplura B filii Aaras cuslodis-veslium. El hmc, inquil, habila-
commemorat: jEgrotavit Ezechias usque ad morlem, bat Jertisalem in secunda: haud dnbium quin urbis
veniique ad etim Isaias filius Amos, dicens: Prmcipe' pariem significet, qttoeinleriori muro vallabalur. Et
dotnui tum, quia nwrieris lu. Qtii a convertit faciemi illarespondil: hmc dicit Dominus Deus Israel, ile et
suam ad parietem, et oravit ad Dominumdicens: Ob- dicite viro quimisit vos ad me. ln quo occulta et regis
secro , Domine , memento qtiomodo ambulaverimin et sacerdotum et omnium virorum reprehensio est,
conspectutuo , in verilate el corde perfeclo, et bonum quod nullus virotum sanctus polueril rcperiri, nni
in oculis luis fecerim. Fleviique Ezechias flelu tnagno posset futura proedicere. Denique interficitur Josias
(IV Reg. xx, 1 se<7<jr).Cerie juslus erat Ezechias el a Pharaone rege iEgypti , eo quotl nolueril audire
corde perfeclo. Ilurus erat ad Dominum,plorare non verba Domini, ex orc Jeremise propheloc, sive ui in
debuit. Quoerisralionem flelnum? Si cogitavcris ho- ParaIipnmenis[A(. Paralipnmenon Iibro]scriptumesi:
minem, non b miraberis causas doloris. Nullus enim Nolttit Josias reverli, sed paravil conlra eum beltum,
intrepidiis vadit ad judicitim Domini , habens con- nec acquievitsermonibusNechao ex ore Dei (\[Patal.
sciemiam peccatorum. Cumque flevisset, facius est xxxv, 22). Elinfertur : Mottuusqueest el sepuitus in
sermo Doniini ad Isaiam prophelam, dicens : Rever- matisoleopalritmsuorum, el universuse Juda el Jeru-
tere, _eldic Exechimduciineo(Ibid., 5). Dux Dei ap- G salem luxerunt eum, prmcipuequeJeremias,cujus otn-
pellatur, cui mors fuerai nunliala , qtiia humilitaie nes canlatores atque canlatrices usque in prmsentem
prosiralus est: Hmc, inquil; dicit DominttsDeusDa- dietn , lamentalioitessuper Josiam teplicanl, et quasi
vid patris lui: Audiviorationem tuam , el vidi lacry- lex oblinuit in lstael: Ecce sctiplum feriur in lamen-
mas tuas. Addiuir ei tempus viloe, et de Assyriorum tationibus (Ibid., 24, 25j.
mahihus liberalur; el tamen signtim postuiat, ut 23. Exempla alia Sanctoriimin Scripturis.—Pulo
credat verum esse , quod Deus repromiserit, quod quod sermonibus Dei per quemlibet non acquievisse
sallem parvoe fideliiaiis indicium est. Misit quoque peccatum sil. De ipso Jeremias loquilur, quamquam
rex Babylonis nunlios el iegatos, qui ei congratula- hoc plerique secundum anagogen inielliganl de Do-
rentiirobresiitulam corporissanitatem: quiostendit niino Salvatore: Spiritus faciei nostrmChrislus Domi-
eis omnes ihesauros aromatum , auri quoque el ar- nus captus est pro peccatis nostris. Cui diximus , tub
genti, et vasorum snpellectilem. Non fuit, inquit, umbra tua vivemusin geniibus(Thren, iv, 20). Moyses
res , <7!uim non ostenderet eis Ezechias in domo c Do- cui locutus est Dominus facie ad faciem (Exod.
mini, et inomni potestatesua (Isai. xxxix, 2). Exquo xxxm), el salva facla est anima ejus , ad aquas con-
inlelligimtis etiam vasa lcmpli Babylonis monslrata tradictionis offendit, ncc meruil cum fratrc Aaron
lcgatis. Unde el ira Domini concitalur, ct postca D '. terram repromissionisintrare.DequibuselPsalmisia
Isaioevalicinatione cognoscit: De filiis luis eunuchi canil: Absorpti sunt juncti pettm judices eotum: au-
erunt, et omnia vasa templi transferentur Babylonem. dient vetba mea , 771 quoniam f placuetunl (Psal.
Ob quam a causam etiam in libro Dierum scriplum CXL, 6). Et est sensus: Judices populi Judaeorum;
esl: Gecidil E&echiaselatione cordis sui (II Paral. Moysesel Aaron, devorati sunt a peccato populijuxla

a Duo Valicani mss., qui avettil faciem, elc.
b Aller Valic., non desidetabiscausas^eta.
c Victorinsin domosna. ex Brixianis codd. et Groe-
co lsaioe lextu iv r£>oXy.auvrov , llebraice eliam
WM, in domo sua. at Hieronyniiani mss. quos con-
suluimus cnm plerisque oinnibtis impressis Domini
proefernnt.
d Mss. cum veteri edil., ob quam culpatn.
KNomenlsrael perperam bic oblrudnnt editi hac-
tcrins libri, in quibus est «nitiersus lsrael, Juda et
Jerusalem. Sed illud neque mss. nostri agnoscunt,
nc.queScripiurte texttts. Mox canlrices habenl iidem
mss. pro canlalrices.
s Martianseusomnes, quibususus eft,codices mss.
proelerre dicii potuerunt. Coutra noslri-omnes legunt
placueruni, et Victorius quoque ita in suis reperit.
Sulfragauirei Grsecus -iSvv%o-uv ; et subnexa S. Do-
ctoris oxoositio qui per se suavissimisttnl.—Quoniam
poiuerunt. Ita legunt omnes mss. codices noslri.
MarianusIegit ex LXX, quoniamplacveriinl.MABTIAN.
561 DIALOGUSADYERSUS PELAGIANOS. LIB. II. B62
pelram, de qua aqmrum fluenla manarunt, et certe A j scandalum posuerunt mihi (Ps. cxxxix , C). Superbis
ipsi justi fuerunt, et obedierunt sermonibus Dei, qui enimresistil Deus, humilibusaulem dat gratiam (Jacob.
per se suavissimi sunt. Denique seqnitur de cadave- iv ,6).
ribus insolitudinemortuorum : Quasicrassitudo lerrm 24. Timidus vilare polesl ad lempus peccata.—Qui
dirupti sunt super terram. Dispersa sunt ossa nostra cautus et limidus est, potcsl ad lempus vitare pec-
tecus infernum (Ps. CXL,7,8). In Osec loquitur Deus : cola , qui securus est de justiiia sua, rcpugnat Deo,
Desponsabote mihiin juslilia eljudicio (Ose. n, 19). illiusque auxilio destilutus , insidiis hosiium palet.
Statimque subjungit: a El misericordia et miseratio- Computrescani, dicil Abacuc, ossa tnea, et subter me
nibus, el in fide , ut largitoris proemio recognoscat, vermesscaleant, tantum ut requiescamin die anguslim,
quod ipse sit Dominus. In eodem scriptum est libro: ul ascendamad popitlumforletn meum (Abac. m, 16).
Deus ego sum et non homo , in medio iui sanctus , et Hic tribulationes et angusiias affliclionemqiie animi
tton ingiediar civilatem (Ose. xi, 9), viliorum scilicet deprecatur , ut in fuluro , virorum jam cutn Christo
conciliabulum. Ipse solus hanc non ingrcditur civi- regnantium numero societur. Ex quo perspicuum
tatem.qiiamaidiucavil Cain in nominefilii sui Enoch, cst, his pugnam atque cerlainen , et in foturo esse
quspomnia sacerdoium quotidie ora concelebrant, victoriatn. Jesus filius Josedec, quod interprelatur
bo fiovojuvuauprvros, quod in lingua nostra dicilur, B c justus Domini(Zach. m), sacerdos magnus, induius
qui solus est sine peccato. Qtue laus juxla setiteiiliam describitur vestibus sordidis, qui peccalum non fecit,
tuam frustra Deo reputatur [Al. deputatur], si est ct lamen nostra peccata portavit, ad cujus dextrant
communis cum cseteris. Nos enim juxta Amos con- siabat Satanas, ut adversaretur ei. Dicilurque ad
verlimus jusliliam in absinlhium , et frucius judicii etim post ptignam atque victoriam: Auferte vestem
in amaritudinem (Amos. vi). Loquuntnr naulscaique sordidamab eo: Ei, Ecce abstuli a teiniquitatem tuam,
vectores, in libro Jonse: Rogamus, Domine, neper- et hoeres Joviniani loquilur: c Sine onini omiiiuo
das nos propter hominem c islum, neque inducas super peccalo sum, sordida veslimenla non habeo, proprio
nos sanguinem innocentem. Sicul enim piacuit tibi, sic regor arbitrio , major Aposlolo sum. Ille facit quod
factum est, Domine (Jon. l , 14). Nesciunt causas , non vult, et quod vult non facit, ego facioquod volo,
quid mereaturPropheta, d servus fugilivus.et tamen et quod nolo non facio, proeparala suni niihi regna
justificaiil Deum,et sanguinem innocenlem faleniur, ccelorttm , immo ipse ea mihi meis 773 virlutibus
cujus opera non norunl. Et ad exlremum, Sicul pla- prseparavi. >In quo Adam lenetur obnoxius , et alii
cuit tibi, Domine, sic faclum est. Non qusernnl justi- qui reos se putant in similitudinem prscvaricationis
tiam sententise Dei'. sed veritalem justi judicis con- Adoe, ego solus cum mea caterva non leneor. Alii
fllcnlur. Micheas lacrymabili voce testatur: Periit C I clausi cellulis , et feminas non videnles, quia miseri
sanctus [Al. semeri]de terra , et reclus in hominibus sunt, et verba mea non audiunt, lorquenlur deside-
nonest,omnes in sanguine insidianiur, unusquisquefra- riis: ego etiam si mulierum vallor agminibus, nul-
ttemsuum venatur ad mortem.Malum manttumsuarum lam habeo coucupisccniiam. De meenim diclum esl:
dicunlbonum (Mich. VJI,2, 3). Et iterum : Qui optimus Lapides sancti volvunlur snper terram (Zuch. ix , 16 ,
inlereosest,quasipaliurus est,el quireclus,quasispinade sec. LXX); et ideo non senlio , quia liberi arbilrii
sepe(Ibid.,i). H:ec hominuni justitiaest,uljuxtaverba potestate Chrisli trop.eum circumfero. Audiamus
ejusdem 772 prophelas, nec amico , nec conjugi, per Isaiam clamanlem Deum: Popuius meus, qui bea-
nec filiissit credendum, quia inimici hominis domes- tos vos dicunt, sediMinl vos, et semilam pedum vestro-
tici ejus (Psal. xxx). Quam seulciiiinin etiam scrmo rum supplanianl (lsai. m, 5). Quis inagis supplaniat
Dominicus comprobavit (Matih. x). Unde datnr con- populum Dei: qui libcri arbitrii potestale subnixtts
silium per etundem prophclam : Indicabo tibi, o homo, despicit atuilium Conditoris, elin i-ua vblunlate se-
quid sit bonum , et quid Dominus qumrat a tc: ulique curits cst, an qui a<lsingulas sentenlias prscccpioruut
facerejudicium, ei diligeremisericordiam, et sollicitum Domiui judicium pertimescii? Ad hujuscemodi ho-
ambtilarectimDeottw (Mich. vi, 8). Numquid dixii, inines loquiuir Deus : Vm vobis , qni sapientes estis
habelo seqnaliiateni Dei, el non hoc, quod maximum D 1 apud vos , et inteiligenles veslrojudicio (Isai. v , 21).
est, sollicitum ambulare [Al. ambula] cum Deo luo. lsaias jttxta Hebiaicum plorat, et dicit: Vm mihi ,
Ul ntimquam secttrus sis, ul omni observanlia cus- qttia tucui , quia immunda habcns labia , et in mcdio
lodias cor luum , ut consideres, quouiam in medio populi immunda habentis labia habitans , vidi Domi-
laqueorum ambules , el sub nturorum pinnis ingre- num sabaoth ocutis meis (Isai. LXVI,5). llle virlutum
diaris, ul illud quotidie mediteris: Juxta semiiam merilo, Dei fruebatur aspectu, et conscientia pecca-

* Yatic. et in misericordia, et in miseralionibus,etc. noslri, qui soluses sine peccatolegunt.

b 'o p.bvosavup.uprnros- Nola quolidie ora sacer-
dotum concelebrasse in Ecclcsiis summi Dei aitribu-
lum et perfeclionem, dicendo :.o monos anamartelos,
id est, qtii solus est sine peccato. MARTIAN. — Yatic.
quem omnia, etc. Hymnuni designari arbitror, qui
nunc dicilur Gloria in excelsis Deo : verbisque
e pbyos uvupuprtiros, respoiidere in Latinorum
iloxologia j qiwniam tu sbtus ianclus, Iliric et mss;
c Turpi errore hactenus oblinuit in ediiis propler
hominemjustum, pro islum, quemadmodum emendant
mss. nosiri , et Scripiurse lexlus in omnibus linguis
prsefert.
J Nomen servus in mss. noslris rectius desidera-
tur.
c ln libro Nominum deAggaeo, Dominijustnstsine
justificatusi ,
 £65 S, EUSEBH iUEHONY.MI 564
torum, labia sua fatebalur immunda. Non qu.odiocu- A Qinncs sicut oves crravimus , et omtiium nosirum
tus esset aliqqid,quod voiuntati Domini repugnarei, Domhms peccqia pqrlami (Isqi, LUI, 6). In.luitus est
sed quod siluisset, vel limore, vel pudore peri.erri-» enini, et diligenier iiispexit, iiulluntque reperit, qui
lus , nec arguisset liberiaie prpphetica populum de- judicarct jusio, qiij suau) in oninibus facerel volun-
liiiquenlem. Nos peecantes» quando cQrripimus,qui! la.teiu. El idcirco brach.ium ejus saluteiu prsebuit,
adulamurdivitibus, et personas ac^ipimus peccato- et j.usli.tiasua salvavit oninia, ul ontius mu.ndus
rum , luipis lucri gratia? nisi forle loia eis loquimur subjicialiir DQQ, et illius cleiiienua conservetur.
[Al. loquamur] confideniia , quorum opibus indige- Fuinius eniin inimundi npn pauci, sed onuies. Quasi
riius? Ut talia nonagamus , ut ahsiinearous nos ab patiniismenslruai.m,reputala stipt omnm iii lege opera
omni specie peccalorum, cerle verum lacuisse, pec- noslra (Isai. LXIV, 6), Ad Jernsa.Ie.niin Ezo.cliicl
caltim est. Quamquam apud Sepiuaginla non s.it loqtiilur Deus, Perfecta eras iit (lecqre mfo (Esech.
scriplum , Quia tacui , sed , <yuiacemptmctus suin , xvt, 14); et esi sensus, no.ii.i.n tuis operjbuf, non in
conscientia scilicet peccalorum, ul illud complealur lua cooscienlia, cordisque jaciatitia; sed. h\ ineo
Propheticum: Versatussum in miseria, dum inftgilur dccorq, quo le i. clemeniiajmealiberlaie dojia.ve.ratrt.
milii spina (Psal. xxxi, 4). Ille peccati spina com- Dcnique in consequenliljus loqiiiiurad. earo, quando
pungiitir: tu virlutuin.fiorihus vernas : Erubescet, B salvatur non suo merilo, 775 ^ '4«S misericqr-
inqnit, iuna , et confundetur sol, quando visitaverit dia. Recordabor pacli tnei tecum in diebus qdoles>-
Dominus siiper militiam cmli ht excelsis (lsai. xxiv , ceniimtua>.,el suscilabo libj pucium sempHcrnttni, et
27),hoc est quod 774m alioloco.scriptum esl: Aslra recordaberisviarum iuarum,ei Qonfunderis(Iifid-.60 ,
quoque lion sunl munda ht conspecluejus: et, Adver-i- 61). El iternm : Suscitabo paclum meum iemm cl
snm Angelosstws , perversmn quid reperit (Job. xxv , scies quia ego Dominus, ul recorderis el confundaris.,
5 , et IV, 18). Luna erubescit, sol confunditiir, et et non sit tibi ttUra aperire os, prm cori_[usione tua ,
coelum operilur cilicio, el nos intrepidi atque Isetan- cum [uero placatys tibi in Qmnibusquce [ecisti, ail
tes, quasi omni careamus vilio, occurremus judicis D.ominusDetts (Ibid,, 62, 65), Ecce aperfe divinp
majestali, quando labescent montes, erecli videlicel sermone monslratur, quid in aljo l.oeo dixerii; Ei
in superbiam, et omnis militia ooelorum, vel astra, mundans lenonfaciet hmocentem.:qiiod jti.stiqutique
vel Angelicoedignitates t et complicabunlur sicul libri ei post'peccatum in siatum prisliiittui res.lij.mi, ps
cbeli, el omnis exercitus eormn instar foliorum de- aperire non audeant, sed cum ApostDlp diCiinl:
fltiet. Qui non sum dignus voeari (tposiolits, quia p.erkecutu$
25. Dei justitia. — Qttomodo[Al. Quoniam] iner sum Ecclesiam Dei ( I Cor. xv, 9), Deuique et iu
bfitttus cst, inqtiil, in cmlogtadius metis, et nunc su- G alio loco per eumdeni pr-ophetn.mad eos, qui illius e
pcr Idummam dcscettdel(Isai. xxxtv, 5). Gladins Dei niisericordiam consecnti sttnl, ioqiiiuir Dous, Et
inebriatur in coelis, b et tiiurn solitim crit in sanc- recordabimini viaruni veslrurum el oiJiniMiiisjj(<?-
lilate seCurum?In Idumaeamdescendet, quoc inter- rum veslrorum, quibus potluti eratis, et dispiice_bil
pretatur, rei sanguinana vei terrena :ut proplietica vobis [ Al. displicebltis] in conspeclu veslro, in eHjir
nuctorilaie discanius,"omnem lerrom ituligere judi- ctis malitiis quas fecistis, ei scielis.quia egq Do.miniis,
cio. Uude sequilur : Victima Domini in Bosra, quse cutn benefeceto vobis ptoptet nomen. vi.eum, nqn
interpretalur, caro: et interfcciioejus multain terra secundumvias veslras malas, neque secundumscelery
Edom, id est, in saiiguine (Isai. xxxlv, 6), juxta quod vestra pessima(Ezech. xx, 45, 44). Eiubescamus
poilit Aposlolus : Caro el sanguis regmm Dei tton atque dicamus, quod loqimniur hi qui janj praniia
possidebunl (I Cor. xv, 50). Vm qui contradicit consecuiisunt: loquamur peccatores sttper terram,
ficlorisuo, vmqui dicit patri, ul quid tne getterasti? et el in fragili mortalique corpore coiistiluij, qtiod
matri, quare nte peperisli (Isai. XLV,9, 10)? Iloe ad sanctos videmus in ccelis dicere, eiiam iucurrup*
eos pertiriet, qui dicunt, quare talis conditus sum, tione et immortalitale donalps. Et diciiis , inquit,
qui non possum in perpetuum carere peccalo. »io»esl recla via Damini, cum vesirmvimpravm sint
Quare lale vas (ictum, ut non adamanlinum perma- J".(Ezech. xxxi,20).f Pharisseorum eslhocsupercilium,
nerem, sed ad omnem taclum c flclile atqtie fragile. ui peccata propriso volunlatis referant ad Condiloris

a Mss. peccantesdliquando corripimus, oequebene.
Verum psiuloinferius ex iisdem prsetullmtis, Ul talia
non agamus, cum antea essctj Ul alia, elc,
b Muliumdiversis verbis, concinniore eiiam sensu
habent mss. nostri et hilua solum eril sanctilate je-
In Idummam, elc.
junus?
c Mss. ad otmiem lactum inulile aique frangibile:
alii, e qnibus unus Yatlcanus , fuiile alque frangi-
bile.
d Unus Vaiic., quo le clementimmem liberlate, ete.
'
aiius, clementimmtm liberalitaie, etc.
e Uiius Yatican., illiusntisericordiacgnservalisunl.
Mox ex omnibus el recordabhnini, juxta Groeciim
pvrio-Qno-to-Qe,reposuimus cum Yictorio, pro quo
Marlian. recordamini. Annotandum hoc loco Pela-
gianos qui in die judicii iniquis et peccatoribns non
patcmdum dicebaiii, ideo conftnari ab Hicroijymo,
quod inter graviornm et leviorum culparnm reos
non disliiiguereijt. Yid. qtioesupra observamus.
f AucicfGonstiiiitioniimAposlniicaiuni I. vi,c. 6,
Pharisseos Forlume ac Falo opera peecaniium dicit
ascribere. Josophus vero Antiqq. xm, 9, cl xiv,2,
qnsedam hiimana, aut etiam omnia Faio (|uitiem a
Pharisoeisi.ribui fatetur, i(a lamen ui liberttm arbi-
triutii tolli nollenl. Sed lam implesa eorum sen^
teniia erai, ul merilo Hieronymus asseral, illos ad
Coiiditoris injuriam 'proprise voluntatis peccata re-
tulisse,
 565 DIALOGUSAPVERBUS PELAGIANOS. LIB. II. 56,6
injnriam, et il.lius jnsfiiiam caltininientiir. Sacor- 4.777 PrKferat vjloe. Noveraf enim.yulnus suuni ei
doles i.empli ipystici, qtiod inierpretaiur Ecclesia, pqleniiam ejus, quern celare niii.il pojpst, qu.ilqqiijr.
filii Sadoch, cum vestinietUismiiiisierii nqn egre- tqr. c per Prophe^itn : Deiis apprq.pinquqnsego_,.gj
diunttir ad populum, ne luimana conversatigpel npnpxocuj ( Jer^m. XXJII,.23).Qui epim cffijum re?
sanctiflcali mactileniur (EzeUi, XLIV),Et lu in mediq1 plet et terram, niilltis p.olesl vitare ejus nqtiliam,
vulgi, unusque de populo mundttm esse te credis? et cordis occulta celarp, Qui scrutatui' reties, intro.
26. ExJcremia.—Jeremiam prophetam breviter spicit. Et ut sciamus Rei esse bontim omne quod
percurrentes, sensti magis quam sermone carpamus, gerimtts : Ego, inquit, plantabq cos , ul nequaquain.
Circuiie, inquit, in exilibus Jernsalem, et qtimrite in1 etadicentut, et egodabq.eis cogiialioiiemet ^ensitm,ut
plateis ejus 776 sicubi reperite potetilis virtiin, qui; intelliganl tne (Jetetn, xxiv, 6, 7). Si cogitalio etsen-
juxia justitiam vivat st fidem, et ero propitius prop-. sus dantur a Deo, et intollecttis Domini ex illius,
ter eutn (Jerem. v, i). Quamvis enini dicont '_ Vivii, [ qui noscendus est, radice pullulat, ijbi est liberi ar-
Dominus, [taiidulentetjuranl, et hoc ipsum iq men- bilrii tantum superba. jactatjo? Volumus scire.con-
dacio. (Jerem. vn, 8, 9). Refulal peccatprum sa- ditionem nostram, audiantus bisloriam. Joachim
crifieia : vescendas a detrahit offerentibus hostias, rex Juda, cunclique socii ejus et principes ejus, aiir
dicens se non mandasse palribus eonim, quandq 13ditis sernionibus Urioe, yoluerunt occidere, eunt
eduxil eos de terra y-Egypli,ul offerrent hiijusmodi (Jetein. xxvi), Quodciimille didieissel, timore jteiv
sacrificia. Non enini voluntate, sed idplorum conir terrilus fugit in jEgypttiiii. Cur moriem timeb^t,
paraiione mandavit, malens sibi offem victjnias, qui explicavit senlentiam Oorpini, el qui a. se. npn-.
quatn doemoiiibiis.Omnes recessertml ab eo, nullqs. liari Doniini nqverat vplunlatem? Pedjgnaniiir per
est qui loquaiur bojia.el agaj ppenitentiam de, pcc- singttla auxilium Dei; Cl adillijis nulupi cuncta ge-
catis suis. Seqtitinlitr proprias voluniales, quasi rere negligimqs, ctini legamus sanctqs yiros, eliain
equus promptus ad prselium. Inlendiint lingu.a.nt lipminum indigujsse prspsidi.Q?Periclitalur Jeremjas
suam quasi arctmi : menliuiitiir omnia, et lioii cs( et rnonifesle dicitur, qqod apxi|io ei fuerit njapqs^
irt eis veritas, AriJicorumquqque cavendas iijsiilia.s Abicam filii Saplian, ne iraderetqr iq pptestafeni
prsecipii, et nulli credere proxiinorurn. Singulns vtilgi, et obruerelur lapidibys.
eiiitn insidiari atnicis, ei fratrem a fra(re decipr, et 28. Exangetii gtatiq — Abolitis legis, coerenjoniis,
hoe facere non naturee malq, setl prppiia vplunlale ; etduro pondere velerum proeceptqrum, reprqpiitr
quia docuertiril linguam suain mcndaciuni, et littirEvangelii gratia., iegemque Dominijs pollicelqr-,
proni feruntur ad injuslitiam. Si jEthiaps., ait, muta? ut omnes eum noverinta mipimo usqtie ad niaxi?
verit pellem sitam, ct pardus vqtielatem suan\, et vqs (J muni, dicens : Dhnitlqm peccqtq eottim, et iniquitqn
poteriiis facere hp.num, cuiii didiceritis tnala ( Jereiq. tum illorum ullra meiiior non pto. Qiiam fljutem ha-
xtij, 25). Ergo pellis ^Eihippica et panjorqm varie- bueririt sancii yiri in lege veleri justiiiam, sijquenj.j
las, discjplinie est, non naiuroD, qpop doceiur et sermnne demonslraj,: Filiilstqel, et filii Juda Mqui-
discjlur : lamen auferri non poiest vitiinii inpli|.| latem fecere perpeiuam in conspectu meo : ab gdqler
niali, njsi per cji.ni,<ui omnia possibilla sui(t. scentia sua usque ad diem ptaisentem , et ciyitqs
27. Unfle.loqtijiur ad euni, qui solus verus medj- Jenfsalem ab i\tilio condiliqnis s?tu; usgue fjrfffienj
cns est: Sana me, Domine, ei sanabor: mlvtiinnie fac, evetsionissum mc ud itacundjani ptovocavit, Aflende,
Domine, et salvus ero:tues gloria [AI. gloriqtiq] mea quid dicat, fiiiepj jqnge principio, omne inediijjj)
et spes mea (Jerem, xxvn, 14). Si cnim ad condi?! lenipus in vitio esl. Jeremias sanclificafus d ifl ujefp,
tionem nteani infelicitateipqucrespiciam, niliil aliud anlequam natus (Jerem. 1, 5), yirgo, propheia vej_e=
nisi hoc. pn-siiin loqqi : b Maledicins lionto qvi' ctn- ris Tes(anien(i perireiniscit Sedechiam, et flebjjiter
nuniitivitpqtri tneo, dicens: Ecce iiatits est libi pner : obsecrat, dicens : Nunc ergo, domine mi rex, pufti
fial homo ille si.milis urbibus, qtiqs piibverlil Deus, deprecatipnetn meqm, el prmvqleqlqpud le pbsecffilio
Quare enhn ih vulva nqn slatim perii, el fuisset mihi niea, ne reinittas 778,,me indomum Jonqthati sctibtp^
scpulcrummalet tneq, el i)ii(vaejus hifetnus sempitet- ne ibi peteain (Jerem. xxxvjj, dg). 0 Proph|(a, pjjp
nus, Quare egressttssum ex uterq, ut piderem laborgs" limes impiuni regem 1 Cur eqiri ipetuis, qneril posti
ei miserias, el cqiuumerentttr dies mei in Qirumnis jam jamque periturum ? carcerem refqrmidas, cui
(Jerem. xx, i5, scqq.)? Tanlttm tle sua condilione paraiur paradisus? e Respqndebit niihi; HQIIIO suni jji
spcurus pst, et sic cprifidit in fpriitudine, ut morlerp mprlali carne et cqrrupijbiii congtitufus,, dplqreijj

a Veriusforiasseduo Yatic. mss. cum veleri edil.,
vescendasttadil offerenlibtishosliqs. .
h Superiorem huic versicttlum ita proeponit Vatic.
corl., Maledicla dies in qua natusstim, ei non sit dies
illq benedtcta, in qua peperil me tnater mea. Tuni,
Miilediclmlioiito, elc. El facile qitidem ex aliis li-
liris ille videatur excidissc ob similis vocis occur-
suni, ex qua yersiculus aller incljoaiur.
c Victor., per eumdem prophclqm, nempe Jere-
rniam, neabsque ea vpce (liversus ab bactenus iaijT
dato propbela innui videretur. Paulo infra Vat., qui
scrittator rettis inlfospkit, etc.
d In aliero Yaiic.et veteri edit. vqces in uteto ijon
habentur.
0 Legemiuni pulo resppndebis, ut ecodicibjis Flo-
renliiiis et Brixianis Yictoritis rescfipsit, inmelsj IJOJJ,
ut illi placet, Pelagium, sgd Jereniiam ailoqni pef-
gcrevidealur nobis Hiefonyitius. Mss. autcni ijbstri
silent.
£67 S. EUSEBH MEROISYMI 568
*Cntio, horresco cruciatus , quos etiam Dominus A i justiiia gloriam quseiit, auramqiie popularem, ut bu-
meus pro mea salulc sensurus esl. Misereiur hu- miles erigat in regnuni et potentes humilitate com-
mano generi Deus, el non vull perire quod fecit. mnlet?AudiProphet:im dicenlem : Omneshabitatores
Noli timere, Jacob, dicit Dominus : ego enim sum le- f.rrm, quasi nihilreptilaii suiil apud eum (Isai. XL,17).
cum et interficiam omnes yenles in quas dispersi te: Fecit cnim quodcumque voluit in coelo etinterra,
te vero ipsum perire non faciam, sed castigabo le in et nenio est, qui resistalc volunlati ejus, aul possit
jitslilia, el ita miserebortui, ut le innoxiumnon relin- dicere, quare hoc fecisti, cujus sunt omnia opera in
quam (Jerem. xxx, 10). verilate, et vioe illius jusiitia, et supetbienles potest
29. Salviinur Dei misericordia. — Unde ct nos ipse humiliare. Anliochtis Epiphanes rex crudelisM-
dicimus essc, jnslos a sanctos viros, ct jiosl peccala mus subverlitallare, ipsamquejusiiliani fecit concul-
placentes Deo , non suo tanium nierilo, sed ejus cari, quia coiicessuni erata Domino ; causasque rcd-
clemenlia, cui omnis crenlurn stibjecia est, el indi- dit, propier pcccala pluriina (II Macch. v). Etgo non
gel misericordia ejus. Atidianl hsereiici, qtii elevan- fecit quod ijise tanttim voluit, sed qnod propterpec-
mr per superbiam, el dicunt : Ipsi nobis fecimus cata populi concessit Dotnintis. Dcniquc sequilur,
cornua. Atidiant illttd quod audivit Moab : Audivimus quod nnn ex propria feceril foiiiliidiiie, sed ex cjtis
superbiam Moub, superbus esl valde (Amos.vi, 14). B 1 imperio qui proecepil ul fieret. ll!ud auiem quod in
Altiludinem illius, et elalionem ct glorificuiionem,et oralione sna loqniittr : Pccc, vimus, htique egimus,
iiiflalionem cordis ego cognovi, dicil Dominus, quo- injuste gessimns et recessimusa mandatis el jtistiliis
niam ncquaqtiam juxta inflalionem ejus et forlitudo tuis (Dan. m, 29), ct coetera hujusremodi, soletis
illius est [Isai. xvi, 6). Dicilurqtie ad luijuscemodi dicere, 780 <Jn°d eld David, cl Daniel, el onmes
bomines : Inimici atttem eorum (haud dtibium quin prophetoe, non pr<>se, qui sancii erani, sed cx per-
gregis Domini) confirmant,dicenles: non peccavimus, sona poptili sunt locuti. Adversum quam opinionem
cum peccaverinl in pulchriliidinem jusiiiim, el in ex- ipse respondebit, et dicet : Cum adhuc orarem, ct
spectalionempatrum. Vis scire quando omnia pec- cottfitererpeccata mea, ei peccala populi lsrael (Dan.
cala finianlur ? audi euindem proplietam : ln tempore ix, 20). Yides ergo quod (am pro peccatis suis,
illo, dicit Dominus, qiimretur iniqttilas in lsrael, et quam pro peccalis populi, Dominum sit deprecalus,
nonerit, et peccalum in Juda, el non invenielur (Jer. et elfuderit deprecationes suas in conspectu Duniini
L. 20). Cnr, qnoeso?sequitur: Qtna propitius ero iltis. Dei sui.Yis ilernm nosse, quando peccaium et ini-
Ubiatitom propilialio est, prsecessii anie peccalum. quiias finiatur? Quaniquam diver.-a sit auctorum
Tolle igitttr b posse, et concedam, omnia, donanie e interpretaiio, audi euindem Prophelam: Septua-
Deo, subsislere. Bonum esl prmstotari ctim silentio 'C ginta hebdomadmcompletmsunt sttperpopulum luum,
salutare Domini (Thren. m, 26); bonum est pmiere el super civitatemluam sanclam,utcoinpleunluriniqui-
iri pulvere os sttum, dare perculienti se maxillam, tates, et finein accipiat peccalum, ul dispereal iniqui-
saturari opprobriis, spem habere in Pomino (Ibid., tas, et { revcleltir justitia sempiterna (Dan. n, 4).
27 seqq). Si enim abjecit, el iniserebitur juxta mnl- Quamdiu ergo ille finis adveniai, et corruplivum
titudinem misericordiarum stiarum; neque enim hoe atque morialo incorruplione et immorlalilale
huiniliavit corde suo el abjecil filioshominum. Fru- muteiur, necesse est, nos subjacere peccato, non
stra murmurai bomo pro peccatis suis..Scrulemur nauree et conditionis, ul tu calumniaris , yitio,
vias nostras, et quserainus et rcvertamur ad Domi- sed fragilitale, et commutaiione voluntaiis humany.',
num (Jiid., 40, 41). Levemus cordacum779man'- quaeper momenia variatur : quia Deus solus esl im-
bus ad Dominum in coelum, dicamusque ei : Iniqtie! muiabilis, Qutrris ubi Abel, ubi Enoch, ubi Jesus
egimus, et ad iracundiam provocavimus, idcirco lui filius Nave, ubi Elisseus, cseierique sanctorum pec-
inexorabilis es (Ib., 42). caverint. Non est necesse iiodiimin scirpo quoerere :
50. Causas divinm volunlalis noscimtts.— Daniell utittam possem et inanifesla relicere jieccata. Si vis
prophela loquiiur ad Nabnchodonosor, quoddomi- a me ve.rumaudire, nescio. ZVi/iii,inquil, tnihi con-
lietur excelsus reguo hominum, et del illttd cuicum- D scius sum, nec tamen in hoc justificatus sum. Homo
que voluerit, et extremum atque projeclum consli- videl in facie, Deut in corde (I Cor. iv, 4). Apud ejus
tuat super iliud. Interroga eum qua causa ultimum coiiscieiiliam atque conspeclum nullus justificattir
aique despeclum conslitnat in regem, el faeiatquod (II Reg. xvi, 7). IJnde et Paulus loquiltir confiden-
vqluerit: et discule, ulrum ipsitis volunlas justa sit, ler : Omnespeccaverunt,et indigenlglotia Dei(Rom.
de quo scriptum esl: Qui suscilat de terra humilem, in, 23); et : Conclusil Deus-omnia sub peccato ut
et ae slercore elevat pauperem, ul collocel eum cum omnium miseteatut (Rom. xi, 32), et coelera quoe
principibus, cum principibus populi sui ( Ps. cxn, soepereplicavimus «.
7, 8). An forsilan juxta le absque judicio alque
a Yictorius voculam el ad coneinniorem sensum c Eorum varias interpreiationes edisseril in Com-
contendit snperaddendam. cap. 9.
b Sciicel possesuis viribus, et altsque Deiauxilio. menlariis,
{ Unus Vatic.miertafur jusltfia.
c Yaiic, qui.tesistalfottitudihi ejus, etc. s Poslhsec ediiio Yallars.habet: Explicit (iBetse-
_ I* ,Nomen;Z)ai)tdiij)
rioslris niss. dmnibus desidera- ciindus;ndqnseverha hancappeljdit noiulam':(In msfim
iur i fonassb veritis. Flh.it libti pars ie&undd. Ihcijiit pats liertia.> Eh'/r,
569 DIALOGUS ADVERSUS PELAGIANOS. LD3. III. 570

LIBER TERTIUS.

i. Baptismus tantiim prmleriia peccala dimitlil. — j^ rona victorioe, illius protectione 782 et clypeo pa-
781 CIIITOB.Delectalus sum tiiorum multiplica- ralur [Al. preeparatur] : et hic currinius, ut in futuro
tione sermonum , de quibus scriptum cst: In mulii- comprehendamus: ibi accipiet coronam, qni in hoc
loquio non effugies peccatum (Prov. x, 19) : sed quid soeculo victor exstiterit; nobisque posl baptismum
ad causam?Cerlehoc faiebcris eos, qui Chrisli bap- dicilur : Ecce sanus factus es, jam noli peccare, ne
lisma conscculi sunt, non hahere peccaium. Et si quid delerius libi conlingat (Joan. v. 14). Et : Ne-
absque peccalo sunt, juslos esse. Cumqtte semel scitis quia lempium Dei eslis; el Spiritus Dei habitat
justi fiierinl, si egerim sollicite, potse in sempiter- invobis? Si quis lemplum Dei violaverit, dispetdet
niim jiisiiiiam cutodire, ac per hoc omne vitare eitm Deus (I Cor. m, 16, 17). El in alio loco : Domi-
peccalum. ATTIC Non erubescis expiosam atque ttus vobiscum est, quamdiu vos estis cum eo : si reli-
damiialam Joviniani sententiam sequi? Et illc cnim queriiis eum, el ille relinqtiel vos (II Paral. xn, 1).
liis tesiimoniis tuisque nititur argumemis; iiiinio' In ctijus putas delubro atque sacrario Chrisii puri-
tu illius inventa sectaris, in Oriente docere deside- tas permanei, lemplique serenitas nullo nubilo con-
rans, quoeolim Romse, el a dudiini in Africa con- trisiatur? Eumdem semper vultuin habere non pos-
detnnala sunt. Lege ergo quid illi responsnm sil, et suinus; quod de Socraie f.ilso philosophi [Al. philo-
tibi respoustim ducito. In dogmalibus cnim et quoes- Bsoplio] gloriantur; quanio magis animum ? Multoe
tionibus disserendis non persona, sed causa quoe- facies homiiium, sic et cordadiversa. Si fieri posset,
renda est. Et lamen hoc scito, baptismum proeterila ut semper aquoe baptismalis mersos lenerent, voli-
donare peccata, non fuluram scrvare juslitiam, quoe lantia nos desuper pcccata non laugereni : Sjiiritus
labore et induslria, ac diligenlia, et senipersuper sanctus tuerelur [Al. liielut]. Sed inipugnat inimi-
omnia Dei clementia cuslodiiur : ut nosirum sit ro- cus, nec victus recedit, sed semper in insidiis est,
gare, illius tribuere quod rogalur : b nos(rum inci- ut sagiitet in occulio recios corde.
pere, illius perlicere : noslrum offerre qnod possu- 2. Ex Evangeliojuxta Hebrmvs. — In Evangelio
mus, illius implere quod non possumos. Nisi enim juxta Hebrmos,quod Chaldaico qtiidem Syroque ser-
Dominus mdificaveritdomum, in vanum laboiaverunl nioiie, sed llebraicis litleris scriptum est, qtioutun-
qui mdificanteam. Nisi Dominus cuslodierit civitatem, tur usqne hodie Nazareni, d secundum Apostolos,
in vanum vigilnt[Al. vigilabil] qtti cuslodit eatn (Ps. sive ut plerique auiiiiiiani, juxta Matthmum, quod et
cxxvi, i, 2). Unde et Aposlolus pratcipit : Sic cur- in Cocsariensi habelur bibliolheca, narral historia :
rite, ut comprehendalis. Oninesqitidemcnrrunt, sed c Ecce maler Domini et fratres ejus dicebanl ei: Joan-
unus accipit coronam (I Cor. i\, 24). Ei in psalmo nes Baplista baptizat in remissionem peccalorum :
scriptum est : Domine, ul scuto bonm voluniaiis tum 'G eamus el baptizemw ab eo. Dixil auiem eis : Quid pec-
coronasli nos(Ps. v, 15). Nostra enim victoria et co- cavi, ut vadam et baptizer ab eo ? e Nisi forle hoc ipsuni
a Non qnod eliam in Africa, ut annotat Martia- ilaque priora duo sic distinguii Beda inllio Com. in
nsens, damnala fuissel Jovinianiipsa dc nomine sen- Ltifani, ui Evangelium duodecim apostoloium inler
teniia, qnoc vix extra Italiam ernperat. ut ex S. Au- scripta apocrypha ab hoeielicis profecia, Evange-
gust. lib. de Hoeres.apparel; sed ideo dixil Hieron. linm vero secundum Hcbrseos inierscripta Ecclesio-
qnod impeccantia, quam Jovinianns defendebat siica referat. lnter qum, inquil, notandum, qiwd
dudum, id est nuper in Africa fuissei dnmnata; quia dicittir Evangelium juxta Hebrmos, non inler apocry-
in Afr. Synodo, an. 4S2 attl 413, damnalus fuerat phas, sed inter ecclesiasiicas numerandum hislorias.
error Coelestii de Impeccantia, quem eumilem esse Nam et ipsi sacrm Scriplurm inlerpreli Hieronymo
senlit cutn illo Joviuiani. ldem sensisse videnlnr S. pleraque ex eo leslimouia usurpare , et ipsum in Lati-
Augusl. lib. de Nuptiis el Concnp. nnm. 15-,p 308 num Grmcumquevisum esl transfcrre sermonem.
et 18. Jactate ut mensuramJoviniani perfeclius im e Hinc caliimniandi occasionciii Julianus Pelagia-
nus
b Nostrutn incipere. Ex hoc loco dicere potnit lib. arripuit,
pleatis. cujus verba islhtcc Aiigusiiinis recilat
iv Operis imperfecti cap. 88 : Verum his, ut res
sanclus Benedicms Prologo in Regulam suain : In posltdal, impletis, juvat te (Augusline) vel mediocriter
primis, ul quidquid agenduminclwasbonum; ab eoper- convenirequa fiducia lu cum Hieronymi scripta col-
ficiinstantissimaorationedeposcas,z\ coeiera.MARTIAN. r\ latides, dicas in Christo non fuisse peccatum, cuin ille
— Ne pravae intelligentise locns hic pateai , adde Dialogo illo, quem sub nomine Aslici, et Crilobuli mi-
claiisulam, quam simili senlentise in episl. 150 ad ra, et ul taletn fidem decebal, ventulate composuit,
Demeiriadrm ipse Hieronynms satis orihodoxe se- etiam qttinti Evangelii, quod a se iranslalum dicil, les-
meiipsum explicans, apposuil, Ipsumr/uequod no- limonio nitatur oslendere, Christum non solum ttatti-
slrum est, sine Dei miseratione nostrum non est. Yide rale, verum eliam volunlarium habuisse peccalum,
qu.v paulo infra imm. 10 annotamus. propter quod se cognoverilJoannes baptismate diluen-
c Umis Vaiic. sed non onmesaccipient coronam. dum, elc. Aperlissinise calumniae litvc reposuil Au-
d
\ Hoc loco diserte docet Hier. pro rodem se ha- gusiinus : Si posuisscs verba Hieronymi, (ortassis os-
iiere EyangelittmSecuridtirii dnodecim Apostolos, ct lenderem quomodoaccipienda essenl sine blasphemiq.,
Kvarigci.jiixta Hebfoebsj cl NaKarenum. PefperJm fjnam iu iiii hnportare coharis l quod si notl possirii,
571 S, EUSEBII HIERONYMI 572
quod dixi, ignorantia esl. El in eodem voltimine : .x ego quid loquar. Posuisti, b bominem sine peccalo
Si peccaverit, 783 inqnit, fraler luus in verbo, et esse, si velil. Ego impossibile boc in hominc esse
satis libi fecerii, seplies in die suscipe cum. Dixit UH respontleq, non quia statim abaptismaie homo pce-
Simon discipulus ejus : Seplies in die? Respondit Do= cato non<?areat, sed illud lempus quando sine pee-
minus, el dixil ei : Eliatn ego dico libi, usqtte seplua- calo est, nequaqiiam possibililati humanse, sed Dei
giessepties (Mat. xvin, 22, et Luc. xvn, 4). Etenimin gratioe depuiaiur. Tolle igiiur posse, et ego esse
Ptophetis quoque postquam uncli sunt Spifitu sanclo, concedain. Qunmodo cnim poiesl, qui per se non
inventus est sermo peccali. a Ignatius vir aposto- potesl? Aut quoe est Illa iinpeccaniia, quoe staiijtj
licus et martyr, scribit audacter : « Elegit Dominus cprporis hujus « morle finilur? Aut cerie si ullra
Apostolos, qtii snper onmes homines peccatores viiam protraxeril, delicli etignoranlise periculosub-
erant. t De quorum celeri conversione Psalmista canit. jacet [.4/. subjacebit]. C. Dialectica mearle conclu-
Muliiplica'(e siml mftrmitales eorum, poslea accelera- dis, et non Christiana loqueris simplicitale, nodos
verunl (Ps. xv, 4), Quibus testinioniis, si iioii utcris niihi quosdam inter esse, et esse posse concinnan=.
ad atictorilalem, utere saitcm ad aniiquilatpnif qtiid A. Egone verborum slrpphis Iudo , cum hoc de
omnes Ecclesiasiici viri senserinl. Fac aliquenj bap- ttta processerit officina? Tu enim dicis, non esse
lizatum, vel statim, vel in ipsis diebus morte sub- j, d
j homiitem sine pcccato, sed esse posse, cum e con-
traclum, et cpncpdam libi, quod coneedere non de-. (rario ego tribuam quod negasli, esse liomineiii
beo, nec cogilasse aiiqnid, nec Ioculum, in quo sino peccato per Dei graiiam, et lamen per se non
errore et ignoranlia labereiur. Ntiin [A/. El] ideo posse. C. Frustra ergo danlur proecepta, si ea im-
sine peccato erit, quia videbitnr non snperasse, sed plere non possttmus. A. Deiis ppssibilia mar.davii,
fugisse peccalum, ac non potitis quia Dei niiscricor- hoc ntilli dubium esl. Sed quia fioniities possibilia
dia de peccatorum carcere liberaltis migrayit ad nnn faciunt, idcirco oinnis muridtis subditus esl
Dominum ? floc et nqs dicimus, posse Deuin quid- Deo, et imliget misericordia ejus. Aut cerle si os-
qqid voluerit; et honiinem per se et propria voluti- tendere potiieiis, qui uiiiyersa eompleverii, liinc
tate, quod tu asseris,' sine peccato esse non posse. poteris deipoiistrare , csse hominem qui non in-
Sin autem potest, fruslra nunc jungis et gratiam, diget niiscricordia Dei. piniie enitu quod fieri pp-
qua polens non indigel. Quod si non potesl absque test , tribus constat tepiporibiis , aul prseterito ,
Dei graiia, slulte lu dixisti posse qttod non potest. atit prsesenli , 785 a" 1 fuluro. IIoc quod asse-
Quidijuitl enim ex alterius pendel arbitriOj nqji ejus ris, posse hominem sine peccato esse si velit,
est quem posse contcndis ; sed jllius, sine qup euni monstra facliim esse de proelerito, attl certe nttnc
non posse perspicuum est. i fieri : de fiituro poslea videbinius. Quod si imllum
Q
5. Inter esse el posse quanlum distet. — C. Rogo, potes ostenderp, qui sine onini omnino peccato aut
quoe est isla pravitas, imnio absque ralione conien- sit, atit fuerii, reslat, iit dp fuiuro tantum dispula-
tio? Ne hoc quiilem mihi das, ijt egressus 784 lio sit. Interim in duobiis temporihiis, pracleiito,
Squas [Al. aqpa] baplismaiis sine peccalo sil ? A. aique prsesenti viclus iencris. Si aliqnis fuerit posl-
Aut ego sensuni meutti verbis explicare non yaleo. ea major Palriarcliis, Prpphetis, Apostolis, qni pcc-
aut, me explicanie, ad intelligendum tardior es. C. cato careai,. tunc fqluris de fujuro, si pplueris, per-
Quonain modp? A. Rpcordare quid et tu dixeris, et suadelo. -

non larqen ejvs fidetn Qtiamcmt aliis. pxmclatisshnis Epistola, uii(lefortgsse Celsusliaiiserit Apoptolosinfa-
Eccle4m caiholim doe\gril/_ustenuil, ideo reptidimi- iiies esse et nequlssiittQs,legi qpostplos q Jesq (tiisse.
dani pularem, quia dixisse dliquid iniiepifetuf, fn quq eiectos, 'quiirnprobierant, vl tiulli ii\agis. Quoerursiujj
illisnon consonqrel.lllufl auiem milii ex Ituju^hominis profert S. Gregprius Nozianzenus in Philocalia px
persqna contra te satis est, cnwdcum id spiiiat de senieniijs Qrigcnjs cap. 18. Igilur memorire lapsiipi
p.eccalpofiginqli qtipd sicayersqris, ul ipde nie appel- Iribuamqs Hieronymp, qui Igrtaiip ascribii, quod
les 'Maniciimuiri;ipsum iaineti.Iioc (ipp.e[(qreiiuii<JW- liusfiuati! in ejus episiQlig fnvenitur. Non impj-obabi-
des, Niniiruiii cx ilieronytni yerltis piiijtp. coristat, Ijs conjectura p.sl frattdi ilii fuisse volunien ipsttni
neque isti Evaugelip auclpriiaie,ii! ab i'J|p ttiljqi, pe- S.Gripioruinaposuiliconijn , in qnibug Igp.aiiqna prair
que eqni" esse ejjis apacryphj lihriseusiitj],'iti.inip cqdercnt, Barnabip. et Clemeniis scrjpla sub^ntjiio-
blaspheriiiairi, ttl aliquq pecca.'] geriere Clitistqs ma- D
1 feiiipr, iit aut tpja collepiio Ignatio poiueril inscri-
cnhtrelur, quod Joaiinis bapiismo diluere opus essei, bi, aut inlerposita Barnaba: epislola, in eo qtto ule-
Sane Julianus, qui caluniuiaijjii aniinq isfa maligne baitir Hieroqynjqs, lih.ro, propriani epigppbem iion
esf inlerpreiaijis in eo etjani faljiliir, qtiqd Nazare- jialieret, Yide Moenardumin Nolis ad eqm Episl.
hqruiii Evarjgelii versiouem bic !ocj ab HiefonymQ b Victor., Posuisti, possehoiiiUiemsine peccato, ele.
niemorafi dicii, qurjd il|e iraditin Calalog. S. E. cap, e (juibtts yerbinn ppss.e a se stiper.idditiihi ex ipsa
de. Jacobo fralre Doniiqi. Critplmli propositiope consjare ait; a|qun es his in-
a In Vatic- ms.
Igtiatii qpmep non liuho(.ur, sop; jfa : Tu enhfi dicis non essehpniinemsine peccalo, sed
vacai j..paiiuni. Revcr.a non g. Iguaijtis jncc (le Aj.)q- csse pqsse. El paulo infer.itis.Hoc quod asseris posse
slolis scripsit, sed iti Barnaboe ppistpja oectirrunt liominem shte ppecqtciesse, si vclii, etc. Mss. auiem
pag. 16 : Sri §e ro\>s iSiovs, ro\is ftsW.ovTKs-y.-npvao-eiv noslri sjlcijf.
T9 evuyjelwvuvrov.i^e).e%a.ro bvrus viiip •KUQUV up.up- c InVo scilicet (\)i\ slafins a baptisnio moritur.
riuv uvip.a-epovs: quoniam praprios Aposiolos suum d Mss. cuni veleri ediikme, ciim e cqnlrqrip ego
Evqngclium prmdicaluros, eiegit, qui suprq omi\e pec^ tibi iribuqpi, etc. Cpnsenl.it^iclqrius, qui et paulo
cqtum erant neqitissimi.Nec diffileijif conira Celsuin iulra per se esse nqn posse scripsit, elverbum essf
Qrigenes, lib. i, num. 63 : Verum est in Bqrnabm reppsuil e mss.
 575 DIALOGUS ADYERSI3S PELAQIANOS. LIB. III. §74
4 Ppsse /iornfn«ij pro lempore non peccars, r=r^. ptunippntia, verba npn. pi-fjittq,A. Quj§ eiiint ip prq-
C, Loquere ut yis, argjjmenlare. ut ljbjl, nunjquam Jsibet, quqd senjjs, dippre? A.Pi Priini qjiod dietiirns
mjlji liberujrt arbitrium exlprqiiebis, qtipd sejtjej es, hpijum psi, et nps bono fraqdare np,q dphps : §ut
eQnce_ssitPeus, qec vajpbis aulerre fjqod jjiilii trj- nisi.lum.,et idcirco noji posliii gra.tia,,ged.pu.dore sj?
bt|ila Deijs, posse sj yoiuero. A. Exempligralia, qpo luisii. C, Djcajti, d.jcaiiiaijquaiido quod senlifi..Omnis
Jantttm iitajiiur lesliinonio: Inveni Dgvid filium Jesse, dispulaljo lua ijlijp delabiiur, ut natnratn acc.use.s,et
vimm secundunicor m<?urn,qui [qciqloninesvolunlates culpam rpfer.is ad p.eum, qui (alem hominem condi-
meqs(Act,%ii\,%2;psql. LXXXVJII, 21). Pavjd saijctum dit. A, Hoc illud pr.it quod volebas, et noiebas di;-
esse, no.n dubium est, pt. lamen qui plqctus es|, gt. cpr^? ^ie, dic qi.iaeso,pt oimsea tua fruantnr pru-
. otiines Pei yoiqntates facerei, aliqua fecisse rppre- denlia; Reprehetiiiis Deum, quare Uqiijinem feceril
heiidUur. Utique possibilp erat ei facpre, qjji ad hoc h(jniijjepi? reprpli.endanl el Arigeli, cur Angeli sirtt.
elpctus est, jit pmnes Dei yolunjates faperet. Nec Qninis crfiSluiHIcausptur, qnare id sif qjiod condiia
geus. ijj cujpa est, qui prsedixit eunj cunpias Stiprnnt esj, pj nqn id quqd condi pQtuit, Scilicet nunc mihi
praecepforunj facerevolunlaies; sed illegui proedieia puejilibus declaiiifttjunculisludendum est, cl a culice
non fecit. Neque enim dixij, inyenjsse se yirum qqi Ulque formica nsqije ad Chernhijp. et Serapbim ver
cuijolas in perpetuuiJJ syie jyssiQijis faceret voluo,- B niaiii, cjir pon lingtjla in meiiori slatu condiia sint.
(ates; b.§ed qui tanj/um cuqptas faceiTt yiilun|.ales,. Cuiiique aii excelsas venero Po.lestates, catisabor et
Iloc et np§ jiicimus, possp hpnjiiiem npu peepare, si dicam, qqore DGJJSsolus tantum Deus sit, el non
velit, pro (einppre, pro loco, pro injbecillitaie oor- ppinia dcosfeceri|. Aut enimimpossibilitalis P jnxta
porea; qtiamdiu inientus est anlmus, quamdiu ehorda tp, ayt jtjvidi* reug erjl, Reptehende eum, cur et
nullo vitiohxatur in cithara. Quod si paululum c ge djoboltim iti JJQPmuiidQesse concedal, et auler co^
rpniiserjt, qutmiQdo 1i'i adverso iltimitte Jem.bum roiiam, ciijn cer(am.pnabsluleris, C. Non sum 787
trabjf, si reju.jserit jpanus, sjaijttt reiiolabilur, et lam vpcor§, ti| que.rar, cur diabolus sit, cujtts invi«-
fluentilms aquis, quo non yuli ducitur; sjc hpm^na dia mors jntroivit in orbem terrorum : sed hocdolep,
conditip, sipauiylnnt se reniiseril> discilfrfjgiliiatenj cur viri eeclesiastici, el qui magisirorum sibi usur-
suarji, ct muJia se JVQUposse cogiiQscit. Putasne p.ant vpcabulum, tollanl liberum arbilrium :quosub-
aposiolqm Pauluin Cft teinporo qijo„scribel:mt, la-.- laiQ, Maniclioeorijni, secta constrtiitur. A. Egone
ccrnam, sive.pe-nulqm,qwm feliqui Troqde.apvd Ctji.v liherum (ollo arbiiriiim, qui in (qia ilisputatione mea
pjim, veniens affer, qe libros, et, tnq%\metiiembfunas nih.ilaliu.tlegi, uisi ut onjnipotentiam Dei cum libero
(11Tim, iv, 15), de ccelpsjiljjis c-pgUasgen.jysleriis, arbitrio conservarem? C. Quomodo servas liberum
ej rionde his qtjoain usu cou.jniunis vitaavelcor.poris Ciiibiirium, qui dicis hominem nihil posse facerc,
itecessaj-ia gunt?786 P& mihi hominejij qui ijon nisl De.us seinper adjuverit? A. Si in culpa cst, qui
esuriat, iioi) giiiai, ijeqiie algcaj, non d.stleai, iiou libero arbitiio jungil Dei adjulorium: ergo ille iait-
febricitet, nop toriji.jijibus et mi|ioe difficiiltiitihiis d«tur, qui Dei iqllit auxilium. C. Non tollo Dei au^
lorqiipatur; qi ego tibi cencejrjam, posse hominem xilium, quippe per, cujns graliam possumus omne
4 nihil nisi de yirtulibqs pQgUara.Caidiiur Appsiolits qnod possumiis; sed ulriimque suis finibus lermina-
a minisiro (4ct. XXIJI,5), et con|ra PoniUicem qui njus : ut et Dei sit gratiso qnod dedjl liberi arbilrii
crcdere jmperaveraj;, senteqiiam dirigit; Percuiiet te potestaiem, el nosiroe volunlatis, facero quid, vel
Deus, pqties deqibqle(Isqi. LJII).Uhi est illa palieiiiia non facere : pt quod facicntibus proDmium,-el non
Salyaloris, qui quasi agnus duciiis ad yiclimani, uon facienlibus posna servetur. - ... •
pperuit os,suum, sed cleroenter loquiiur verheranii: 6. Quid Deus corpnet in uofiis»—^A. Videris milii
Si niale IpQutussum, atgue de malq : si auiftn bene, obliviostis essp, et qnasi nihil supra diclum sit, per
quid me cmdjs (Joqn, xviu,. 2Q)? ffan ApoatQlodetra - easdeni disputationis reverti lineas. Hoc eniiji longa
himus.sed gloriam Domini pra^dicamus, qui in carne disseiiione ponclusuiij cst, ul gralia suu Domiuus,
passus, carnis injuriam superat et fragiliiaiem; ut qn.i. nobis concessil liberum arbilrium, in singiilis
laceam illud, quod corqmemorai: Alexa.nd.cr^tar.ius D ' operibus juvet alque.snsi.eniet. C. Quid ergo f coro-t
tnulta milu mala ostendit: reddet illi Dpminus in illa iiat in nobis, et latidat quod ips,e operatus esl?
diejusiusjudex(\lTim.iv, 14). A. Voiuntatemnostraui.quoeobiulitoinnequodpoitiii,
S. Nec est culpanda Crealpris conditio.^- C. Gpgis etlabnrem, quicontenditul facsret, et huniililalem,
me, ut loquar quod jam duduro gesiio, pt omen quoe semper respoxit ad auxiliiini Dei. C, Ergo si
a Vocem Deus utpote superfltiam hinc Viclorius qtioque antea ex Metliceo, Fesulano, aliisque mss.
amovil. easqttc inferior conlexlus osserit, ubi
b Verba, sed qui lanlv.p\ew\cias [aceret vqlqnlales, reposueral,
Sikrii/.puCritobuli exploditur, Jlox Yatic. pro in hoc
quce sensui exiilendo necessaria yisp sunt. hacte- mundo esse legil in hoc mundo tqptiitn pgsse, Regiiiss
niis verp in editis deeratil, spffecinius ex Yaticaiio ms. cum veteri edilioiiesnquebene tanlumesse.
exemplari. ( H^clpnus edili quid ergo jtwat atque cpronat,
c Mss., qupd si paululu.mrennsefit, alisque se. perjicran) ijjlrqsjs, pt cpnlra scri-
d Yicipi*,,tiihil aliudnisi, ejc, qx Brixiaijis CQjljl, verbisJHwriatque
' pjoris menjentt qupd cx\ iotV>coniexiu liquei; nos
Panlo ppst nosiri qui cmdeniitqppjayerit, ijia expiiiiumus niss, aupiorjiaip,' iu qtipriiin nitllq
e Xocesjuxiq ie Martisiiscus posf Erasm. pmiserat, jiiypniiinjs.
nos ex inss. suifecimus et veteri edilione. Victorius
675 S. EUSEBII HIERONYMI 576
«on fecimus quod prsecepit, aut voluit nos adjuvare A i meam, pmhitentiam agam super bono, quod loculus
Deus, aut nolnit. Si voluit et adjuvit, et tamen a non sumutfacerem ei (Jerem. xvin,7 seqq.). Indignabalur
fecimus quod vbluinius, non nos, sed ille superatus quondam el Jonas, cur Deo fueril jubente menlilus:
est. Sin aulem nnluit adjuvare, non est culpa ejus, sed injusti moeroris arguitur, malens cum pernicie
qui voluit facere; sed illius qui adjuvare poluit, et 789 innunverabilis populi verum dicere, quam cum
noluit facere. A. b Non inlelligts §ikhp.p.urov tuum in lantorum salute meniiri. Ponilur ci exemplum : Tti
grande blasphemiarum decidisse barathriim : ut ex doles super liedeta, sive cucurbita in qua twn labotasli,
utraque |tarle, auf itivalidus sit Deus, aut invidus, et neque fecisti ut cresceret, qttmsttb una nocte nata est,
non lanlum ei laudis sit, quod bonorum auctor est et unanocle periit, et ego non parcam Ninive civilati
et adjulor, quaniuni vitnperationis, quod mala non magnm, in qua sunl pltts qnam cenlum viginli tnillia
coercuit. Delrahalur ergo illi, cur diabolum esse hominum, quinesciunt quid sit inter dexteram ei sinis-
permiseril, cur passus sit, el hticusque patiaturquo- tramsuam (Joan.iv, 10, 11). Si in parvulorum oelale
tidie aliquid in mundo mali fieri. Quoerit hoc Mar- el simplicium, quos certe peccatores fuisse non po-
cion, et omncs 788 hsereiicorum canes, qui velus leris approbare, l.inta fuit hominum inultitudo, quid
laniant Testamentum, et hiijusceinodi syllogismum dicemus dc uiriusque scxus seiale diversa, qusejuxta
texere consueverunt. Aut scivit Deushominem in B ; Philonem, c et prudentissimum philosophorum (Pla-
paradiso posilum proevaricaturum esse mandatum ii- lonem in Timmo), ab infantia usque ad decrepitam
lius, aul uescivit. Si scivit, non esi in culpa is qui seneclutcm, septennario ordine devolvitur, dum sibi
prsescienliain Dei viUre non poittit; sed ille qui ta- sicinvicem oetalum ineremenia succeduni, utqtiaudo
lem condidit, ut Dei non posset scienliam devitare. de alia transeamus ad aliam, senlire minime valea-
Si nescivit, cui prsescienliam lollis, aufers et divini- mtis ?
lateni. Hoccnim genere in culpa erit qtti elegitSaul 7. Minime peccali auclor est Deus.— C. Tola argu-
futurum postea regem itnpiissimum. Et Salvator aut mentaiio tua huc tendil, utd quod Grseci dicunt,
jgnoraniiae, aut injustitioetenebiturreus.curin Evan- uvre\ovo-iov, ei nos liberum appellamusarbilrium, vo-
gelio sit loculus : Nonne vos duodecim ego elegi Apo- cabulo tribuas, re auferas. Tu enim auclorem pec-
slolos, et unus de vobisdiabolus esl(Joan. vi, 71)? In- catorum facis Deum, dum asseris nihil hominem per
terroga eum, cur Judam elegeril proditorem? Cur ei se posse facere, sed adminiculo Pei, cui imputeiur
loculos commiserit, quem furem esse non ignorabai. omne quod facimus. Nos auiem, sive bouum , sive
Vis audire raliotiem. Deus praeseutia judicat, non fu- malum bomo feceril, per liberi arbilrii poteslaiem
lura. Nec condemnat ex proescienlia, quem noverit ei dicimus imputari, qui fecil quod voluit; el non ei,
lalem fore, qui sibi postea displiceat: sed tantoe bo- G qui semel concessit liberum arbitrium. A. Quamvis
nilaiis est, et ineff.ibiiis clemeniioe, ut eligat euni, lergiverseris, Jaqueis veritaiis innecleris ; lioc enim
qtieiii iiiterim bonum cernil, elscitmalum luturum, modo.eliam si ipse non adjuval, tamen juxta ie
dansei potestatem conversionisel pcenitentise,jtixta auctor erit malorum .-quia potuit prohihere, et non
illum sensum Apostoli: Ignoras quia benignitas Dei prohibuit. Vetus enim senieniia est, homicidam esse
ad pmnilentiamle adducit ? secundum duritiam aulem eum, qui (11111 possit hominem de morte liberare,
tuam el cor impmniteits, thesaurizas tibi iram in die non liberel. C, Jamjam lollo manum, cedo, vicisli :
irm et revelaiionis justi judicii Dei, qui reddet unicui- si lamcn vincere est, veritaiem velle subveriere,
quesecundum operaejus (Rom. n, 4, 5). Neque enim non rebtts, sed sermonibus, id est, 1100veritate, sed
ideo peccavit Adam, quia Deus hoc futurum noveral; meudacio. Possum enim illud libi Aposloli respon-
sed prsescivit Oetis, quasi Deus, quod ille erat pro- dere : El si imperitus sermone, non tamen scientia
pria volunlale faclurus. Accusa ergo Detim men- (II Cor. xi, 6). Quando enim loqueris coacius argti-
dacii, quare dixerit per Jonam : Adhuc tres dies, et mentationum strophis, libi videor assentire, cum
Ninive subvenelur (Joan. m, 4). Sed respondebil tibi auteni t:icueris, ex animo rursus elabitur, ut liquido
per Jeremiam : Ad summam loquar contra genlem el appareal disputaiionem luam 11011 ex fontibus veri-
regnum, ul eradicem et desiruam et disperdam illiid. D latts 790 et christiana simpiicitaie, sed ex philo-
Si pmnilmtiam egerit gens illa a malo suo, quod locu- sophorum minutiis et arte descendere. A. Vis ergo
tus suni adversus eam, agam el ego pmnilehliamsuper me rursuin titi lestimoniis Scriplurarum? Et quomo-
malo qupd cogitavi ut [acerem ei. Et ad summatn lo- do jaclaui discipuli lui, nuliiim argumenlationi tttat
quar de gente el regno, ut mdificemel planlem illud, posse et problemaiibus respondere ? C. Non solum
si feceril inalum in conspeclumeo, ut non audiat vocem volo, sed et cupio. Doce me de Scripturis sauctis,

a Unus Vaiic. Contrario sensu et lamen intellectum. MARTUN.

fecimus, bifariam
quod voluimus. Confer lib. S. Augustini de Perfecl. c In veteri edit. Philonem prudentissimum, etc,
justit. absque el copula : in Yatic. atitem prudenlissimos.
b Non d Quod Grmcidicunt uvre%ovo-iov.
intelligis Silvp-p-urov.Non §Hv>pp.u, ui editi Hic sitniliter le-
libri, sed §ik-ip.piurovlegunt cuncla exemplaria mss. gtnit omnes codices mss. uvn\ovo-iov,11011 falso uv-
Et ila legendum doc«t Hermogen., lib. ivde Inven- re%ovo-iuv cum Erasnto. Esl atitem rb uvre^ovo-tov,
liorie. Suidas. quoque inter dilemma et dilemmalqn libera volurJas, sive liberum arbiltium : unde apnd
Jipc ponit •discritnen ; 5D,vj^«, TOSttro-S?y&pfiuibftii* Cr(pgpr. Nazianz. TWuvp%o_v^i.a rip.nOei(,tiberi arbi-
vbvifpbvnu.tx : et 6iiiif*ji*Toi),
Si^Sf «jeiJfisvev,i<l t.stj irii [iicuitaiedonatus. MUtomifi
S/7 DIALOGlS AOYIRSUSjniLAGIANOS. LIB. III. 378
nbi, snblaia liberi arbiirii potostale, faciat. homo, A A non Moysi et Aaron, sed ejusqui signorum miraculis
qnod perse aut * nolii, aut non potuit. popu'um liberavil, ct ad extremum percussit primo-
8. Scriptnrarum testimonia.—A. Non ila, ul lu pro- genita ^Egypti, ut qui prius retinebant pertinaciter,
ponis, sed ut veritas poscit et ratio, Scripturarum ardenter exire compellerent (Exod. xi et xn). Salo-
vocibus estuiendum. Loqnilur Jacob itt oratione sua : mon loquilur : Eslo confidens in Dominumin toto
Si fueril Dominus Deus tnecum, el custodierit me in cotde ttto, in lua autem sapientia tte exalieris: in om-
via, pet quam ego petgo, et dedetil mihi panem ad nibus viis luis cognosceeum, ttt reclas faciat vias tuas
manducandum,et vestimentumad opetiendum, et re- (Prov. m, S, 6). Inlellige quid loquittir : Nec in sa-
duxerit me cum salute in donmm palris mei, erit pientianostra, nec in c ullis virltilibtis conlidendum,
mihi Dominus in Dcum, el lapis iste quem posui in scd in solo Domino, a quo gressijs liominis dirigun-
tituluin, erit mihi domus Dei, et omnium qumcumque tur. Deniqtteproeci|iilur, ut ostendamus ei vias nos-
dederis mihi, decimasofferam tibi (Genes. xxvm, 20 tras, et notas esse faciamus, quoenon labore proprio,
etteqq.). Nuniquid dixii, si libertim arbilrium con- sed illius adjutorio alque clemeniia rectoefiitnt. Unde
servaveris, et cibuin ct vesiimenturn meo labore scriptuin est: Rectam fac in conspeclnmeo viam luam,
quocsiero,et revertero in domum patris tnei? Omnia sive ut alia exemplaria habenl : Reclam fac in con-
dal Dominivolttntati, ul mereatttr accipere quod pre- B ] spectu tuo viam meam (Ps. v, 9): ul quod tibi recium
catur. Revcrtentide MesopolamiaJacob, Angelorum est, etiam mihi rcclum essc videatur, idem Salomon
occurritexercitus,etvocanturcaslraDeii^GM. \xxn). loquitur, Devolvesuper Dominumopera tua, el firma-
Poslea pugnal cum Angelo sub figura hominis, et a buntur cogilalionestttm. (Prov. xvi, 5). Tunc cnim
Domino conforlatur : de supplantatore Jacob, b rec- nostra cogitalio confirmatur, quando omnequod agi-
listhnus Dei, nomen accepil. Neque enim ad fratrem mus, quasi super siabilem et solidissimam pelram,
crudelissimum audebat reverti nisi Domini prsesidio Domini adjtttorio devolvimus , eique cuncta repula-
roboratus. Scriptum esl in consequentibus : Orlus mus.
esteisol, posiquamtransivil Phanuel (Gen. xxxi, 31), 9. Ex novoTeslameiito.— Aposlolus Paulus cum
qnod interpretaiur facies Dei. Unde loquilur et c Dei beneficiaceleri sermonenarrasset, ad exiremum
Moyses : Vidi Dominum[AI. Deum] facie ad faciem, inlulit: El ad hmc quis idoneus (I Cor. n, 16)? Unde
et salva facta est anima mea, non proprielaie natitroe; et in alio Ioco dicil: Fiduciam autem talem habemus
sed dignaiione miserenlis. Oritur ergo nobis sol jus- per Cltrislum ad Deum , non quod suffidenies simus
lilioe, quando vnliu Dei confirmamur. Joseph in cogilare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sedsuffkien-
^Egyploclatiditur carcere, ibique inferiur, qnod cus- lia nostra ex Deoest, qui el idoneos fecil nos novi
tos carceris otnnia poteslati ejus fideique commiserit. IC Testamenliminisiros, iwn littera, sed spiritu. Littera
Causaque reddilur. Quia Dominus eral cum eo,et enimaccidit, 792 spiriius autem vivificat (I Cor; m,
qumcumquefaciebat, prosperabantur a Dominoin nia- 4, 5). Adhitc attdemus per liberum arbiirium super-
nibus ejus (Genes.xxxix, 25). Unde et eiinnchis som- bire, ot abtiti beneficiisDei in coiitumeliam Iargito-
nia suggerunlur (lbid., 40), et Pharao videt somnium ris? cum idem vas electionis aperlissime scribal:
inextricabile (Ibid., 41), ut per hanc occasionem li- Babemus autem tliesaurttm istum in vasis ficlilibus,
berarelur Joseph (Genes. WAiet seqq.), p.itcr pasce- utabundantia foililudinis f noslrmsit exDeo, el non ex
reiur 791 etfralres, ^Egyplus tempore famis salva- nobis (\Cor. iv, 7). Unde et in alio loco, relundens
retur. Seqnitur: Dixil aulemDeus ad Israel in visione hopreticorum inipudenliam, loquilur: Qui glorialur,
noctis: Ego sum Deus patrum luorum, ttoti limere in Domino glorietur. Neque enim qui seipsum com-
descenderein Mgyplum; in gentem cnim magnamfa- mendal, ipse probatus est, sed quem Deus commendat
ciam le ibi, el ego descendam tecutn in JEgyptum, et (II Cor. x, 17). El ilerum : iViAWenjm mihi defuii
educam te inde: et ponet Joseph manus suas super ab his, qui supramodum siinl Aposloli, licetnihil sim.
oculos tuos (Genes. XLVI,3, 4). Cbi hic est liberi ar- (II CPI: XII, 11) Petrus loquitur ad Dominum, signo-
hilrii polesias? An non totumd quod ire audeat [Al. rura magnitudine conlurbatus: Recedea mc, quia
ad et se commiilere Domintrm ' hpino
audel] fdium, genii j) peccalorsum (Luc. y, 8). Et Dominus ad dis-
nescienli, Dei palrum ejtts auxilium est? Liberaiur cipulos : Ego sum vilis el vos rami, qui inanet in
populus de jEgypto in manu forti et brachio excelso, me,elegoin eo, isle s affert fructum mullum: quiasine
a Vatic. aut facere noluit. Infra interpunclionem , Moysi uthistorico verba tribuit. SicChristus, Matlh.
cujus vitio sensus laborabai, emendamus. xix, 4 , Deum refert dixisse id , quoddixit Adam,
b Jacob rectissimus Dei. Ineptit hic Marianus in Deo nimirum jubenle.
Notis, quasi sexcenlis Hieronymi locis lsrael non d Regin. ms. cum veteri edit., el
c nonloium, elc.
inlerpretaium nomen ponntnr, rectissimusDei. MAR- Foriasse verius unus Vatic, nec in ullius virlu-
TIAN.—Nempe/srnef.Sicenimin commenlar. in Isai. tibus, elc.
XLIV.Proprie, inquit, juxia Ilebrmos.^l liiterarutn fi- f Abesl a Reginse ms. ut et a veteri edit. vox nos-
demIsrael svOvrurosOeov(reclus Dei bx ^W) dicitur. ira, quse nec in Groeco habetur, neque in Vulgato
Vid. Librum Nominum. Viciorius maluil rectis- inlerprete. Suut autem in Grsecoqui legendum pu-
shne. lcnt, xai sx TOO©soO.
c Vnde loquitur et Moyses. Verba sunt Jacob, sed s Servatus Lupus, qui hunc ex
n Moysescripta : ideoque Moysi iribuit Hieronymus cum recitat in Colleclaneode tribus qumslionibusHieronymo lo-
— , le-
cadem verba. MABTI\N. a
Quse Jacob dicia suut, git o^cr<;(in fuiiiro: lum folia vitium, minus rccte,
:*S79 S. EUSI-Bli ffiERONYMl g&S
jjte nihil poMsirsfacefe (Jban. u SS). SicUt rami et A noslris, sfedin gfalia conditrohis el legis, sehliri att-
flagella vitiuiii iilico conlabescuiit, CuiVifUerini a xilium Dei, ne libetnm frattgorelur arbiirium. Csete-
lriatrice prbecisa, iia oriinis libriiiniirii fortilUdo inaf- rtifn sunt plefiqrie n'ostrflivurii,qiii omitia qu;e aginius,
cessii et deperit, si a Dei auxilio desefaitir. IVeriio, dicarit jfiefiproesidib Dei. A. ^ui htic dicit, vester esse
iiifjuit, potesl veniread 'iite,nhi Paier , qui ihisit ine, <=cessabit. Aut ergo ei tti ista dicito, iit riosier
ttaxetii etuni(Jbdh. Vt, M). QiiaiVdbuieit; nehio pb- •essg iiieipias , aiit il 11011 dicis , alienus eris 'cum his
Vestvehlre ad nte, lrahgil superbietilcui arbilrii ii- qiii ribstra litShdrcuiJt; C. Tuiis ero, si ihea dixeris,
biirtatetri: a quOd eliahi si veiii ad Cliristum pergefe, iriiino td Viieiis,%'iadvfefsaSioridixeiis. Saha eofpora
nisi fiai illud qubd tequitiif: nisi Pdier ineUscmlestis coiifiteris, ei aViiriife,qVisefnrlldf esi, deriegas sani-
trafieHlYum, lVeqUictJUain cupiat ,'et fruslra itilatur. laierii. tJl ehirii 'riiorbUset yuititis in 'ebrpb'rc, iVapec-
Simulel hOCaiiimadverieiidurii, qiiod qui trahitur, chiVtriiiii"aiiiiiiii.0lii ei-gosanUirialiqhaiido iiOViiinerii
noii spbhte ciirrit, sed aut rctrectans et lardus, aut confitefis ex feap;arle qua Carh est, qu.ire hoii saiiurii
iriviius adducitur. dicas iet ex ea qtia spifitus *est?A, Sequaf proposl-
. tO'. Ex utidiictis lodis argi&i. -^ 'Qiii non poteist iioiiiiViituatn. Numqudmhbdie effugies, veniam quo-
suis viribus el lafiofe venife ad Jesiitrt, quOhtodo ciiihquevbcafh. C. Parotus siiiii ad aiidiendum. A. Et
poiesl "oiftnii siiiiul pticcaia vilare ? Et VRarein pci" g ego a'd ioquehduth siirdis auribus. 794 Resp.ohdebo
petuilVVi j et Dei sibi poieiilioc VvbVneh assumere? Si igittif a'd projpositiihi. Ei 'aiiima et corpore cotnpa-
eriirii ilie ^M^p&pr^tos,ei ego uvufiuprWos,qttas ih- cti, UtriiisqVife subSiahUeehoturanVcOnseqtiimur.Quo-
ter iiie 'el Derihi eiii distaiHia ? tlriVrttiadhuc pbnVVni ritodo corptfs s.-ilniuidicittir, sl iiulib 'langtiOfevexe-
testiih&riitihi,rie tibi 'ei auuitoribus fastidiurii laeiahi. tur, ita ariiriia ahs'qii'e villo, si niilla peflurbaiiohe
ASstterttqtifeViSepiuagihiaihlSrpiVle^^Ap^IptjiivtAl. qUaiiatuf. Et iahich quaihvis crirpiis saririiiVsit inte-
Artaxerseif] vocarit, soriiiiuS aUferlur ab bculis, ut gruinque et VCgeiUtri,et cuncibvuvnscnshum integri-
Commenlarios in se fideiium replicans ministroruVii, tate ViibustuVii , aut erebfis , aut raris irififtiiitatibus
inveniai MardbchrjewiV,tTijUsiiVdieiode ihsidvislibe- cbrivioieBeit,ei iil fliiiiissiftiiim sit, ihterdiim piluitse
raVusest •;ut et Eslhef coriiriieiidaWiiorfierei (Esihet inoTestiaViV 'piiiitur; ita ariiriiircogitaiioiuihiet perlur-
vi)>, et cunclus populus JudoeWurii793 itnmiiieft^ balibiitirii impelus sUstiriehB, ul superel riaufiagia ,
teiViviVarettiftcehi. Cerie fex potetVtissmius, qui ab nori absqiie pericuio iiavigat, cbnsidcransque fragili-
Iridia usque'ab SeptenlriOriem et JiUiiOpiam,'tihictuhi IatenVsttanvseiiiper'de 'ntorte soliicila esi, sectliiduni
pbssidfebaiOrieiiVeih,posllafgissinias eptilas el cibos illiid qtiod scriptuiii est : Qwis est homo qui vivei, et
loio bibe qusesiibs dormire cupiebat, cl soiViiibr'e- hon videbit thottem (Psdl. LXXSVII, 12) ? Qtioecunctis
quiescere, ac iibeVtiriiarbiivium iriVpieredofliiieriai, i3 iiiteiita esi riioVialibus,tioii natitroe dissfjlutibne, sed
nisi Dbminiis provisor boViofuriiohthiUm iiiipedisset niotte peccati, juxta illud P'ro'pheiicum : Ahima qum
naiUfse'bfdinerii, ui coiitra iiattirahJ, lyfanni ciude- peicdvetil, ipsa iriottelur '( Ezecit. xviii, 4 ). Ailoquiii
liiasviiicerelur. Longtim est si voluero cuhcta sSsnc- liaiic cohiiiVunemVnoTteni, qtia et bruta sblvurilur
laruiii SCriplufarUrii cxcinpia proferre. Tolus serriio ariiriVaiia,Eiioch et Eiiani tiondutii vidisse cognosci-
SaticTbtumad Detiiiiofalio'&l":'tdtaorailb et depreeaiio riius. Da iviibi corpus qtiod riuniquani longuerit, aul
eittbfquteXcieriiehiiairiCrcatofis, itt qui hbstris virt- quod post larighorem perpeiua sanilate sectirum sit:
JjUset siiidio saivaVinriri possUViius,iiiius 'miseficor- et dabo tibi aiiimam quse humquam peccaYet-li, nec
dtacQiiseiVeifiur. Ubi autehl misericordia e't gratiii pbsi virtutes deinceps peccatura sit, procsertini cum
es\; libcrum ex phrte CessatafbitriUin, quod iri eo b viciita slnt vitia viritilibus; el si pauiulurii decliua-
taiftrihVest, ul VciimUsatque cuplahtus, •elpiacitis veris, aut erraudum tibi sil, aut 111prseceps caden-
itribuamus hsseiVsuiiV. Jarii iii Doiiiiftipotestaie est, ut dum. 'QiVSniumenim inter se distatil pertinacia et
id qiiM cUptnios,^tiod labofaiinis, achiiiniur, iiiius peiseveranlia, parGinionia et frugalilas, Iiberaljlas
opeelaUxiiio implefe valeaitiiis. et profttsio, prudeniia et calliditas, fortitudo et te-
11. Cotpbns sahitas dinihB sanilati compardlur. — mefitas, caulela el litiiiditas? quorum alia ad Itona,
C. Ego simplicitef 'dixetam, hbn iri siriguiis operibus B aiia referuntur ad mala. Quod quidem etin .coipori-

prb {iageiia; denique aiterum tiisi ante nomeh Pater D doio quodain sermone de Symbolo in Yeronensibtis
omittit. .,.- . membranis, Eliamsi vel(enostrum est, per-ficeretamen
;a Mss,,_Qubii eiikm "qtiivelii;. eic^,. ,.._.., sine illo (peo)-nan~'mvenimv.s.Hilarius i« ps; cxvin :
* iriitiiVrii(lUoddaliibotioevoluntaiis etfidei e-xno- Volunlas nostra prapriuih ex se habere tlehet^ut Velit:
bis esse , videlur prtcdicare liieronytiius lunt hic , Deus inciprentiitwrcnienlumtiubii',elc. OptatHSvlib. 11;
tum sViiir&i ViuVri. 1, h'6l.VCiii senteriiitBAraiisicani Nosirum vst velle; nosirum esi CH«-CWJ Dei perficere,
securidi caiVoiies proecipVieiertium et vigesimunt etc. Denique ipse Augustin. i« Enchiridi c« 32,.qui
quinlum adversari, non, est quodrtiiem-erem. Excu- hanc scnlentiam mitiflce explicau Tetum^inquli, Deo
saVhi'tKiiieii'aliortiiit ^uortitndani Pati-tim exemplo , dahdum em<,~qui hominis voluntaiembonwm«/ pftepa-
qiii aiiVePMagianam hieresim scripserei qnfid iion- ral udjuvand-am, -ct adjuvat prmparalam. Prmcedit
duiri doiis OVtiiiibiis,fet Pelagiariorum capl.iosi,sarli- enim bona voiuntashpminis mulia Dei dana, sed non
bus deiectiSj yerbo te.njis humanse vbiiiiiiaii pius omnia; qum aulem nm preecedil ipsa-, in &s esl et
jufeio viilfeatuTtribuerb, ut fideiii libefi arbitrii iiloe- ipsa, •_-..._ . -.. _
saiii SeWei. fiftVteiiini tuiVc'tcmporis quoddam vel- 0 Unus Vatic.,.cessoii!(jViliose«utetii p^ues Mar-
Uti prbveWiuVVa, Velle 'nostrumesi: unde el in ariec- liaii. erat cum interrogandi nola.
 581 DIALOGUSADVERSUS PELAGIANOS. LIB. III. 582
bus invenitur. Si felli prdvideris teniperando', piluila A Quamvis aliquis Palriarcha sit, quamvis Propheta ,
succrescit. Si humores siccare festines, inardeseit quamvis Apostolus, dicitureis in Domino Saivalore :
sanguis, bile [ Al. bilij vitiattir, et httetis color ora Si vos cutn silis mali, scitis bona dare filiis vesltis;
pcrfundit. Certe utcunciani mcdicorum adhibeamus quanlo magis Pater vester qui in cmlis est s dabil bona
diligcntiani, et castigatis vivamus cibis, et morbotum pelemibns se (Mallh. vn, II)? Deuique et Abrahanii
foniitibus careanius et cruditatc, occultis qnibusdam ctti diciuin cst : Esto sine querela, el sine tnacula,
et soli Deo cognitis 795 causis, vcl frigore inlior- couscieiitia fragilitatis suoececidit pronus in terram.
rescimus, vel febre exardescimus, vel torminibus Cumque locuius esset ei Deus : Sarai uxor iua twn
ejulamtis el vcri medici Salvatoris implorortius attxi- vocabitur ultra Sarai, sed Sara eril notnen ejus , b el
lium, dicimusqite cum Aposlolis : Magisler, sulvos dabo tibi ex ea filiiim, el benedicamei, el erii in gen-
nos fac, perhnus (Malth. vm, 25). tes, ct reges gentiuin ex ipso erunt, statim itifcrlur :
12. Respondet aliquol e Scriplura objectionibus. — CeciditAbralium in faciem suam , tisilque, el dixit in
C. Esto, ttt niilltis potueri! briiiie vitare peecatum in menle sna : St centenatio nascetur filius, et si Sara
ptieriiia, adolescehtia, et jnventute : ntimquid negare nonaginla annorum pariel ? Dixitqut Abraham utl
potes plurimos a justos et sonctos viros post viiia, Dcum : Ismael vival in conspccluiuo. Cui respondil
bmni se ad virltiles animo eontulisse, ct per Iios ca- _J3Deus : Etiam. Ecce Sara uxor tna pariel libi filium,
rtiisse pecealo? A. Hoc cst <;uod liljl in prihcipio el vpcabis iipinenejus Isaac, ei. reliqua { Genes. xvn ,
di.veram, in nostra esse positutn polcstaie, vel pec- 15 seqq.). Certe audicrat a Deo : Egp sum Deus luus,
core, vel non peccare, et vel ad bomnn, vel ad nialum placeip in cpitspectu meo, et eslo sine maculu (Ibid.,
extendere manum , ttl liberum servciur arbitritim : \), qtiare uon credidii qttod Deus reproinisii, sed risit
scd hoc pro rnodo el tempore et condiiione fragili- in corde, pttlans se celare Deum, ctapeiTe ritlere non
talis bumanre; perpetuitateni auiem iinpeccatitise audens? Denique causas increduliValis cxponens di-
soli reservari Deo , ct ei qui Verbitm caro faclus, cil in corde stio : Vjiuomodojiotest fieri, utceuteria-
caiiiis detrinienta et peccata non pertttlit. Nee qttia ritts de iiouageiiaria ttxore c generet fllium ? Vival,
ad breve possum , icogcsme ul possim jugiter. Pos- inquit, Ismael in conspecliiIno, qucm semel dcdisl;.
sutii ji>junare, vigilare, ambulare, legere, psallere, Dilficilianon quoero, contentus sum beneficio quod
sedere, dorrnire, numquid in perpetuum ? C. El quare accepi. Quetn onculta responsione arguensDeus, ait:
in Seripiuris sauclis ad perfeclam justitiam provo- Eiiam. Et est sensus : Fiel quod exislitnas non fulu-
camur, ut est illud : Beati mundo cotde, quoniam rum. Sara uxor lua pariet tibi filiuin , ei aniequam
ipsi Deum videbunl (Matih. v, 8); et : Beati immacu- ista concipiat, prius quam iile nascaiur , puero no-
lati in vid, qui ambulant in lege Domini (Psal. cxvm, C meti imponam. Ex errore enitn tuo, quo risisti laci-
1); et Dei ioquenlis ad Abraham : Ego sum Deus lus , d filius tuus Isaac , risus noitien accipicl. Sin
tuus, placeto in conspeciumeo, el esto sine macula, vel autem ab liis qui sunt mundo corde in hoc sscculo ,
querela, el ponain testttmenlumnieum inler me el te, el putas videri Deum , quafe 797 Moyses qui prius
midiiplicabo ie nhiiis ( Genes. xvu, 1)? Si euim non dixerai: Vidi Dominum facie ad faciein, el salva fa-
potest fiefi quod Scriplura teslalur, fruslra prsecepit cta esl anima mea (Genes. xxxn, 50) : postea depre-
ut fierei. A. Diversis lestimcniis Scripturartim earii- ca(ur, ul eum vidcat cognoscenter? quein quia dixe-
deni quocsiiottem leris in ilteatrales prsesiigias, quoe ral se vidisse , audit a Domino : Non potes videre
ununi etimdeuique hominem personarum varietate faciem meam. Non enim vidcbit Iwmofaciem tneam, et
niuiata, iti Marteni Yeiiereuique producunt : ttt qui vivel (Exod. xxxni, 20). Unde et Apostolus (1Tim.i),
prius rigidus et truculcntus incesserat, postea solva- invisibilem solum Deum, qui et lucem habiiat inac-
lur in moUiliem feminarum. tloc cnim quod ntinc cessibilem, et quem nullus hoiniiium viderit, neque
quasi novum objicis : Beati mundo corde, et, beali possit videre, appellat. Et Joannes evatigeiista sacra
immaculati t"nxia , et, Eslo sine macula , et csetera voce testatur, dicens : Deum nemo vidii umquam.
hujuscemodi, Apostolo re-pondente Convielum est, Unigeitilus Filius, qui esi in sinu Palris, ipse narravit
Et ex parle coghoscimns, et ex parte prophelamus; D (I Joan. iv, 12). Qui videi, et narrat, non quantus
79S et i Nunc per specutum videinus in mnigmate: est ille qui visus est, nec qnanltim novit ille qui
cum autem veneril quod perfeclum esl, id qv.od ex narrat : sed quantutn potest morlalium sensus acci-
parle fueral destructur (l Cor. xm, 9, 10). Et rnun- pere.
duth igittir cor, qttod posiea sit visurum Dcum , et 15. Vera perfeclioin cceleslibusreserv-alur.— Quod
beaiiludineiii viiajimmaculat:o,ct immaculatum (uit) atttem puias beatuin esse, qui sil inimactilalus in via,
Abraham vivere , in umbra j.ossidemus et imagine. et ambulet in lege ejtts, ex sequenti sensu priorem
a justo* et sancfos viros, post vitia vij twibus de- Hebrais quoque codicibus constat-, '(|iiarum prihia
dilos, caruifesepeccalo, -propriiiQieratOrlgenisdog-» Satoe ipsi , altera frlio ejus promiltittir.
nia, in quod Pelflgiusquoquedelapstis est in svnoilb « In lnreusque edilis pariat filiuin, renuentibUS
Diosp.iitana. Yitle S. AugHStitiuhitle GesliSj Inieriiii pterisque mss. MtoxYartc. , Difficiiia ei migiia WM
Vatic, Numquidncgari polest plutimosjmtos^ ctc. qttmro.
b Yictorius , ei benedicahiei •,-eidaboiibi ex «n fi- •dVoculiiin et-mss. addtfni-,-«qnibns uh^s R^fiice
lium, et benedicainei, quse priora tria verba e Bri- nonittn Isaac ivofVagnoscit. Adito, si libet, •tfiter^yfe'»-
xianis mss. reposuit, iisnue repeti benedictiones iu les hujus Ioci.
 »585 S. EUSEBH jlIERONYMI ®8I
iniellige. Mulits tcstimoniis supra didicisli, lcgem 2A cmteri liomines,raptoris, injttsti, adulteri, el sicut hic
hulltim poluisse compiere. Si autem Aposiolus ad publicanus:jejuno bisin sabbatho, decimasdo omnitim
compsralionem gratioe Chrisli, quoEpriiis lucra arbi- qumpossideo (Ltic. xvm, 11). Ille agil graiias Deo,
Irabalurin lege,repiitavit quasi stercora,utChrisium quia ipsius misericordia non sit sicnt cseteri homi-
jlticrifaceret, quanto magis nos scire debemus, ideo nes, peccata delestans, non asstimens justitiam. Ttt
Christi el Evangelii gratiam succcssisse, quia in lege dicis : i Domine, tu nosti quam sanctse, quam inno-
nemo justificari potuil? Si atilem [Al. ergo] in legc centes, quam puroe sint ab otnni fraude, injuria et
nullns jnslificatiir, quomodo ad perfeclum [At. per- rapina, quas ad te cxpando maniis. > Ille bis in sab-
jfeciionem] immaculatus esl in via, qni adhuc am- batlio se jejunare dicil, ttt affligat carnem viiiis
bulat, et ad calcem venire feslinai? Cerie qui in lascivienteni, et oitinis subslaniioesuoc dat decimas.
cursu est, et in via gradiinr, minor est eo qui per- Redempiioenimanimmviri, proprim divilim(Prov. xtn,
venit ad finem. Si ergo immaculalus est ille atque 8). Tu cum diobolo gloriaris, dicente : Super sidera
iperfeclus, qui adhuc ambulat in via, el graditur in ascendam, ponam in 799 CQ3'°thronum meuin, et ero
llege, quid plus habebil ille, qui ad terminum vioe similis Allksimo (lsai. xiv, 13,14). David loquitur :
legisque pervenit? Unde et Aposiolus de DominoIo- Lumbi mei impleti sunl illusionibiis(Psal. xxxvn, 8);
quitur (Ephes. v)j quod in fine mundi,et in consum- j} et, Compulruerunt cicairices mem a facie insipientim
imatione virtutum exhibcat sibi sanctam Ecclesiam, mem (Ibid., 6);et, JVe intres in judicium cum scrvo
a non habenlem macuhm, neque rugam, quam vos tuo; el, Non juslificabitur in
conspeciu luo oinnis vi-
putalis jam in ista carne mortali et corruptibili esse vens (Ps. CXLH, 2). Tu sancitim etinnoceniem et pu-
perfectam, et audire meremiui cum Corintliiis : Jam rum te esse jactas, et mundos ad Deum expaudis
perfecli estis, jam divites fdcti eslis, sine nobis regna- manus. Nec sufficit libi in cunciis opcribus gloriari,
tis [ Al. regnastis ], alque ittinam regnaretis, ut el nos nisi ab omni sermonis orisque peccoto mnndum esse
regnaremus vobiscum(I Cor. IV, 8) : 798 cnm vera le dic3S,inferens qnam jiisla, quam immoculata la-
et absque omni sorde perfeciio in ccelestibus reser- bia, et ab omni mendacio libera. Ille canit: Omnis
vetur, quando spon<us loqtieiur ad sponsam : Tota aulem homo mendax (Ps. cxv, 2), et hnc ipsum con-
pulchra es, amica mea, et macula non est in te (Cant. firmat aposiolica auctoritas, ut sit Deus verax(i{oni.
iv, 7). Jtixta quod et illud intelligitur : Ut sitis irre- m), omnis autem homo mendax : et tu ab omni men-
prehensibiles et simplices sicut filii Dei immaculali dacio immnculala el justa et libera possides labia.
(Philipp. n, 15) : quod non dixeril [Al. dixil] estis, Isaias plaiigit: Heu mihi miscro, quoniam compunctus
sed sitis, in fuiurum differens, non in prsesenii esse sum, quia cum sim Iwmo, el immunda labia habeam,
contestans, ut hic labor sit alque contentio, ibi labo- |C in medio quoque populi immunda labia habenlis ego
ris virtutisque prsemia. Denique Joannes scribil : habilo (Isai. vi, 5) : et postea c Seraphim ignitnm
Dilectissimi, filii Dei sumus, et nondum apparuit quid carbonem forcipe comprehensum defert ad pro-
erimus. Schnus, quia cum apparueril, similes ei erimus, phelse labia purganda, non ut Ioqueris, arroganlis,
quoniam eumvidebimussicuti cst. (1Joan. m, 2) Quam- sed sua vitia confiientis. Jtixta illtid quod in psalmo
quam ergo lilii Dei simtis, tamen similitudo Dei, et dicitur : Quid detur tibi, aut quid apponatur tibi ad
vera contemplatio, tunc nobis repromitlitur, quando linguam dolosam? Sagiltm potenlis acutm cum carbo-
apparuerit in claritate sua. nibus desolatoriis (Ps. cxix, 54). El posl lanlum tu-
14. Pelagii superbia in epist. ad Julianam. — De morem, oranlisque jactamiam ei confideniiam sanc-
hoc superbise tumore, et illa orandi prorumpil. au- titaiis, quasi slultus sluliis persuadere conaris, ut
dacia, qua scribens ad b viduam, quomodo sancti in extremo dicas : Quibus tibi ul mihi miserearis
debeant orare, pronuntias. i Illeenim, inquis,merito preces (uiido. Si sanctus es, si innocens, si abomni
ad Deum extollitmanus, illepreces bona conscientia sorde purgatus, si nec sernione, nec opere peccasti,
fundit, qui polesi dicere : Tu enim nosti, Domine, dicenle Jacobo, Qui in vcrbo non peccal, iste perfec-
quam sanctse, quam innoceutes, quam purje sint ab lus [Al. jusius] est vir; et, Nenw potesl [Al. poiens]
omni fraude, et injuria, et rapina, qnas ad le ex- D refrenarc linguam suam (Jacob. ni, 2, 8), quomodo
pando manus : quam jusla, qnam immaculala labia, misericordiani deprecaris, ut videlicet plangas le, et
et ab omni mendacio libera, quibus libi, ut mihi mi- fundas preces, quia sanctus et purus es et innocens
serearis, preces fundo. » Chrisliani est hsec, an Pha- immaculalisque labiis, el ab omni iiber mendacio,
rissei superbientis oralio? qui etiam in Evangelio Dei similis polestati? Sic Chrislus oravit in cruce :
loquebatur : Deus, gratias ago libi, quia non sum sicut Deus Deus meus, ul quid dereliquisti me? longe asa-
a lisdem pene verbis hanc refellit Pelagianortim effundit, qui potest dicere : Tu nosti, Domine, quam
calumniain S. Auguslinus. sanctm, et innocentes, el mundmsint ab omni matitia,
•>Hiec vidua Juliana est, Demeiriadis mater, de et iniquiiale, et rapina, qttas ad le exlendo manus,
qua infra latius. Interini hsec, quoea llieronymo re- qttemadmodumjusta, et munda labia, et ab omnimen-
citantur, ipsa Pelagii verba viietitur esse : nam dacio libera, quibus offero libi deprecationem; ut mild
Iradit Aiigustinus, tib. de Gestis Pelagii, quod illi miserearis: quae ex Grsecis Diospolitani concilii La-
objecium fuerit a Diospolilanis Patribus, quod docens line videnttir conversa.
quemadmodum debeant Sancti orare, ait : Illead c Victorius Seraphin lcgi vull minori numero,
Detim digne elevatmanus, orationem bona conscientia quod untts indicctur, non plures.
585 DIALOGUSADYERSUSPELAGIANOS.LIB.III. 586
lute mea, verba delictorum meorum (Ps. xxi, 1); et A precantur a Domino, quod babenl in liberi arbilrii
rursum, Pater, in manus tuas commendo spirilum poteslate? 0 homo, nunc mundus facius es in lava-
meitm(Pt. JXX, 6), et, Paler, ignosce eis, quod enim cro, et de le dicilur: Qum eit ista, quwascendil deal-
faciunt, nesciunl(Luc. xxm, 34); 800 f 11'Pr0 nobis bata, innitens super fratruelem suum? ul lola quidem
agens gralias dixerat *.Confiteor tibi, Domine Pater sit, sed cusiodire non valeat piirilatem, nisi a Do-
cmliel terrce(Mar. xi, 25). mino Deo sustentetur.Quomodo cupisDei misericor-
15. Ex OrationeDominica. — Sic docuil Apostolos dia liberari, qui paulo ante liberalus es a peccatis ?
suos, ut quotidie in corporis illius a sacrificio cre- nisi hac ratione qua diximus, ut cum omnia feceri-
denles audeant loqui : Pater nosler, qui es in cmlis, mus, nos inutiles esse faleamur.
tanclificetur nomen tuum (Mallh. vi, 9). Illi nomen 16. Pelagiana superbia. Oraiio ergo lua Pharissei
Dei, quod per se sanctum est, in se sanclificari cu- vincit superbiam, et publicani comparationedamna-
piunl; lu dicis : i Nosii, Domine, quam sanctse, et ttir; qui de longe sians, oculosad Deum non aude-
quam innocenles, et qnam purse manus mese sint. > bal atlollere, sed percutiebat peclus suum, dicens :
Illi inferunt : Adveniatregniim tuum : spem rcgni fu- Deus prapitius eslo mihi peccaiori. Unde proferiur
turo lempore prsesiolantes , ut regnanle Christo, Domini senlenlia : Dico vobis, descendithic juslifica-
nequaquam regnet peccalum in morlali eorum cor- B tus in domumsuam plus quatn ille. Omnisenim qui se
pore, junguntque : Fiat voluntas lua, sicut in cmloet exaltat, humiliabitur, et qui se hnmiliat, exallabilur.
in terra, ut imitetnr Angelos humana fragilitas, et Aposioli humilianlur, ut exaltentur. Discipuli tui
voluntas Domini compleatur in terra. Tu dicis : elevantur, ut corruani. Eidem adnlansb viduoe non
« Potesl homo si volueril omni carere peccato. > erubescis dicere pielalem, quoe nusquam
reperiatur
Panem quolidianum, sive, super omues substanlias, in terra, et veritalem, quse ubique peregrina sit, in
venluriiin Aposloli deprecanlur, ut digni sint as- illa polissinium commorari, nec recordaris illius
sumptione corporis Chrisli. Et vos per nimiam sanc- senleniise : Populus meus, qui bealum te dicunt, se-
titatem, securamque jusiiliam attdacter vobis coe- ducunl te, et semiias pedumluorum supplantanl, c lau-
lestia dona vendicatis. Seqnitur: Dimitte nobis de- dasque eam vocibus, et dicis, i 0 te felicem ni-
bita naslra, sicut el nos dimillimutdebiloribus noslris. ttiium, o beaiam , si jusliiia quse esse jam non nisi
De boptijiiiatis fonte surgenies, et regenerati in in coelo creditnr, apud te solam inveniatur in ler-
Domiuum Salvatorem.impleto illo, quod de se scrip- ris! > Doccre est hoc, an occidere? Levare dc lerra,
tum est : Beaft quorum remissmsunt iniquitates,etquo- an prsecipitare de ccelo, id mulierculai tribuere,
rum tecla sunt peccata (Ps. xxxi, 1), stalim in prima quod Angeli non audeant usurpare? Si auiem pic-
communione corporis Christi dicunl : El dimilte <plas, verilas, atque jusiitia non inveniuntur iu (erris,
nobis debita nostra, quse illis fueranl in Chrisii con- nisi in una muliere, ubi erunt justi tui, quos abs-
fessione dimissa; et lu arrogans et superbus de sanc- qtie peccaio in ierris esse jaciabas? Qute duo capi-
lartun purilale manuum, et mundiiia eloquii gloria- tula oralionis el laudis, soles cum luis jurare dhci-
ris. Quamvis sit liominis perfecta convetsio, et post pulis non esse tua, ctim perspicue in cis siyli tui
vitia atque peccaia virlutum plena possessio, num- splendor eluceat, 802 el lan,a s'( venustas eloquii
quid possunt sic esse sine vitio, quomodo illi, qui Tulliani, ul tesludineo incedens gradu, quoesccreto
statim de Chrisli fonte procedunt? Et tamen ju- doces, miltisque venalia, publice non audeas profi-
heniur dicere: Dimitte nobisdebita noslra, sicut et nos teri [al. proferri]. 0 le felicem, cujtis prseter disci-
dhnillimus debitoribusnostris (Mallh. vi, 13): non pulos nemo conscribit libros, ut quidquid vidcris
huniilitalis mendacio.ut tu interpretaris, sed pavore displicere, non tuum, sed alienum esse coniendas.
fragilitaiis humanoesuam conscienliam formidanlis. Et quis ille tanti erit ingenii, ut leporem lui ser-
Illi dicunt : Ne nos inducas in tenlationem, tu cuni monis possit imitari?
Jovinianoloqueris, eos qui plena 801 "ae bnpiisma 17. Quomodoinfantessinepeccatesint.—C.Nonpos-
conscculi sunt, tenlari ulira, et peccare non posse. sum ullra differre : omnis vincitur patientia ves-
Adexlretnum inferunl : Sed libera nbs a malo. Quid D slrorum iniquiiale verbortim. Oro te, quid infaniuli
a Mss., saeramenlo. Apostoiicam consueludinem dis mairi, ad quam sci ipseral Pelagius, ut docet
Dnminicoeoralionisin Missarecitandse laudat S. quo- Marius Mercaior in Commonilorio snper iiomine
que Gregorius lib. vn, episl. 61 : OrationemDomini- Ccelesli ; Denique libellus est ejus ( Pelagii) quem
camiilcircomoxpost precemdicimus,quia mos Aposto- lutbemusin manibus, ad quamdam Livanam. lia vo-
lorum [uil, ut ad ipsam orationem obla'ionis hostiam cavil pro Juliana, vel nt consilium suum occulta-
consecrarent.Ei illo anliqnior Opiaius Milevii.lib. n: ret, vel quod sicul Juliam ac Liviam promiscue fe-
Ad allare conversi Dominicam oralionem prminillere re dicebant veteres, ita Livaniam pro Juliana so-
non potestis, quibus alii passim consonant Patres. leret dici. Coeterum Augusiinus de Gestis Pclagii,
Hieronymus ipsani ejns orationis Pnelationem liic id illi in DiospoliianaSynodo objectum relert, quod
indicai, qua in plerisqtieomnibiisliliirgiissacerdosse scribens ad viduam, aduiaiorie dixerii. Itweniat apud
indignum confiteutr, quod audeat Deum Palrem te pietas, qum nusquum invenil locum. lnveniat ubi-
Coni|iellare. Vi<J.card. liona Rerum Litmgicar. lib. que ht pereyrhiations,sedemjustilta: verilas, quamjam
H, cap. 15. Cteterum solemne est Patribus, el proe- nemo cognoscit, domesiicanbi, et amica fiat; et lex
cipue Auguj-tinocontra Pelagianos ex oratione Do- Dei, qumab omnibusprope liominibuscontemnitur,a
niiniea argumentari. le sola honoretur.
b Juliauai scilicel, ul stipra anuo&mus, Demetria- c Unus Val. JSamDei vocibuslaudas, et dicis, elc.
PATROL.XXIII. 19
*S7 S. HjERQpJJI DIALOG. ADYERS. PpLA.^, US, IH. 5S8.
peccavere ? nec conscientia eis delicti imputari po- JI, 18. Quare infanta baptiMhtut : et Qypriani lesli-
iest, hec ignorantia, qiii jiixla Jonam prophelam ma- moniutn. C. Dicjquaeso.etnjeQmiji libcra qiiseslione,
niihi dexteram nesciunt el sinisiram (Jon. ull.). Pcc- quare infaniuli baptizentuj ? A. Ut, eis peccata in
care non possunt, et possunl perire : genua Iabant, baptismate qimitlaiiinr. C, Quid enijn cpnjineruere
vagitus verba noii explicant, balbutiens lingtia * ri- peccali? Quisqqa.Jtjn.gsplyltur npniliga_,jis? A. Mg
deiur, et oeternrc miserise cruciatus miseris prsepa- inlerrogas? Respondebit libi Eyangelica |uij_t, Dog-
rantiir. A. Ah! nimium disertus esse coepisti, iit nqn lor Gentiunt, yas ajireun^ jjj tfi^ orije rejjplgiideqs:
flicam eloquens, poslquam discipuli luiversi sunt Regnavit piqxs qb Adani usqt_teqd JMppgn.; e[iqm \n
iii| magislrbs. Antonius brator egregius, in cujus Iau- eoj, qui ngn peccavertml, in, simil.^lud.ine^lpxmvatka-
dibus Tullius pertonat, disertos se ait vidjsse niul- lionis Adqm , qu.i <?s((t>rma fitturi, (Boqu y. 14.}«
los,' eloquentem adhuc neminem. Noli ergo mihi Qtiod si objeceris dici a esse afiqups, qjji nQnpecca^
oratorum et non iuis floribus ludere, per quos so- verunt, iinellige eps illud non peccasse peccatu.nj,
lehiimperitorum atque puerorUm aures uecipi, sed quod peccavit Adapt prsevaricando in pradisp prat-
simpliciter dic mihi quid sentias. C. Hoc dico, con- cepjunt Dei. Coeterujp pntpes homings, aut aniiquj
cedas mihi saltem eos esse sine peccaio, qui peccarg propagatoris Adam, aut suo nomine. tenentur obno-
non possunt. A. Concedarn si in Chrislo fuerint ]3 xii. Qui paryulus est, e pareriljs iii baptisiij.oyinculo
baptizali, nec b illico me tenebis in assensum sen- solvitur. Qui ejus aetatjs est, quas pplest sapere, et
teritise tuoe, qua dixisti posse homineni sirje pec- alieno et sup, Christl sangrijne libejalji.r. 804 A<?
caioesse si velit : isti enim nec possuni, nec vp- ne rn.eputps hsereiico seps_u_ hpc intelligere, beaHis,
ltint: sed sine ullo peccalo per Dei gratjam sunt, martyr Cyprianus, 'cujtis \s in Scripturarum tesii-
quam in baptismo susceperunt. C. Cogis me, ut ad moniis digerendis semulunj gloriarii, in episiqla
invidiosum illud veniam, et dicam tibi : Quid etiiii). quam scribil ad episcopum fidjim de ipfan^bus ba-
peccaverunt? ut staliin in me populorum lapides ptizandis hsec meniorai: i Porrp iju.tgm si cliam
conjicias, et quem viribus non pbtes, volunlate in- gravissimis delictpribus, §1 in Dejijji f multq gnte
terficias. A. Ille hsereticum inlerficit, qui esse hse- peccan.iibus,cun,i,p.pstea crediderintj remissio pec-
reticum patitur. Gseterumnostra correptio, vivilica- caiorum datur, et'a; baplisinp alqu^ gratia netriopro-
lio est :'ut hoeresi moriens, yivas catliolicse fidei. -bibetur, quanlo niagis prphiberi npn debet infans,
C. Sinos scilis hoerelicos, cur non accusalis ? A. Quia qui rccens natus nihil peccavit, nisi qupd secunduni
Aposlolus (Tit. iii) me docet 803 hoereticum post Adam carnaliler iiatus_,coniagiuni mo.rji.santigua? ,
unam et secundam correpliobem vitare, non accu- prima naiiyilate contraxit?- Qui ad remi.ssionenj
safe, sciens quia perverstis sit, et suo judicio dam- (] peccatorijm accipiendam, hoc ipso facilius accedit,
natus. Alioqui stultissimum est, c superfide mea, quodillireriiiltuntur npn proprja , sed aijena pec-
me ex alterius pendere judicio. Quid enim si le cata. El idcirco, fraler cliarissime, hoec fuit in con-
alius calholicum dixerit, stalimne assensum tri- cilio poslra sententia, a baptismp atque grali.a Dei,
buam? Qtiicumque le defenderit, et perversa cre- qui omniljus misericors et benignus et pius est, ne-
dentem bene senlire dixerit, iion hoc agit, ut te in- riiinem per nos debere prohiberi. Quod cum circa
famia liberet, sed ul se infamet perfidioc. Mullitudo universos observaridum sit atqtte retinendum, lum
sociorum nequaquam te catholicum, sed hxreticum magis circa i.nfanles ipsos ei rccens natos obser-
esse demonslrabit. Verum boec Ecclesiasticp cal- vandum piita, qtti hpc ipsp de ope ijQslra ad divi-
cenlur pede, ne quasi parvulis flentibus tristior quoe- nam mi.sericordiam p.lus merentur, quod in primo
dam imago monstretur. Hoc nobis proestet Dei li- statim nativitatis suse ortu plorantes acflenles, ni-
nior, ut omnesalios conlemnamusiimores. Proindp hil aliud faciunt, qtiam deprecantur. >
aut defende quod credis, aut relinque quod delende- 19. Laudat S. Augustinum. Scripsildudum vir s
re non potes. Quemcumque. in defensionem lui ad- sanctus et eloquens episcopus Augustinus ad Mar-
duxeris, non patronum, sed socium nominabis. cellinum, qui postea sub invidia lyrannidis b Hera-

« Vetus edit. ridel, tum Val. et mlerni ctucialus D
tntseris,
1b Yocem etc.
t//icoexfide mss. suffecimus.
c In Valic. ei veter. etlit., slultum est fidem meam
ex aitetius pendere judicio.
4 Idetii Vat. dicihic esse aliquos. Vejus edii. cqm
Regiriae ms. dici hoc esse, e.tc.
c Vbcein parentis Vsitic. non agtipscii, el legit
patilo.jpnst alieno ei suo peccalp Clirisli spnguine li-
beraiur. Regina?Jib. alieiiq au| SUQpeccalo ienelur,
Chrisli sqiiguirie,elc.
f Apuilip.sum Cyprianum multum, el remissa c.u.m
Vatic el veieri edit:, tum qlque a graliasti&ii} ihfra
deiitde de apeneslra, ac dedivina tniserieofdiq,quein-
adihoiuiit elhim apud Hier, emendanduni yidetur.
Martlaiiseus posieriorem hujus loci |iijii|jn Cypiiarii
esse npn intellexit.
g Hunc locum respicit S. Doctor. epist. 134, ad
Ajigusl,, n.. I: Cerleei iiiDialogp, quem nuper edidi,
tum Beatiludinh, ut dignum fuerat, recotdaius sum,
cic.
b Y'li°Se Martjanseqs Hetaclini. V.ilic. Herqclea-
ni: vetus edij, satis b__ne,Heraclianm. \n a.liis(ibris
scj:ibiiur Hefqdiqni, et Herqdii \e\ Eradii pro Hera-
clifirtq, aut Etaciiq, Porj-p ne facti lijsibriani pmiiinq,
proeiereaiii, lieraclianiis iste Africre cojnes, ctim ab
HOhpriodeficiens c,um ingenti classe in I;:iliain, at-
que ad Urbein conteiiderei, Marjni coiiiitis occursu
ad Uiricuhriii superajus, fuga arrepta, Carihagioem
rediit, ubi deinttm capius, etcapite minutus est.
Tujii yerp. Marcelliijus, quem tribunum et iiota-
liurii miseratilpnpriiis, in.Africanj, ut seqiiesler cjs-
set Coilatibnis inler Catliolicos ei ppnalist.is, falsg,
d^la.lus qb hmreticis, ut Hierpnjmui yopat, prqprie
B89 AD S, MERONYMIPR^CEDENS OPUS APPENOIX. 690
ciiani ab hrorelicis innocens corsus esf, duos Iibros Asat.
. 10). Aut enint eadem diceremus ex euperfluo :
de Infantibus baptizandis contra hqeresim yestram , aut si nova voluerimusdicere, a clarjssimo ingenio
per quam vultis asserere, baptizari iiifanles non in ocenpala sunt inelioia, H.oc tiiitim dicani, ul tam-
remissionem peccatorutn, sed in regnnm coelorum, deui fmialur oratiOj aut novum vos xlebere symbo-
juxla illud qtiod scriptum est in Evangejio : Nhi |urn tradere, 806 "t UGS'Patrem el Filium et Spi-
quis renalitsfuctil ex pqua el Spiritu sancio, iipnpor ritum sanclum baplizelis iufantcs in regnum eoelo-
lest intrare iii regnum cmloritm. Tertinm quoque ad rijin, au.t si unum et in parvulis ct ih magnis habe-
etimdem MarceHmumconlra eos, 805 qui-dicunt lis baplistna, eliam infaiiles c in reniissioneni pec-
a idem quod vos, posse Iiomitiemsine peccato esse, eatorum baptizandos iii siriiilitudihem praevaricaiio-
si velit, absqtte Dei gratia. El quartiirii ntiper ad nis Adam. Quodsi injusta vobis videtur alienorum
Hlilariutn coijtra doctrinam luam,mu!,ta peryers.a remissio peecatorum. qua non indigetqui peccare
fingenlem. Alios quoque specialiter tuo npniini CUT jion potn.it, iransiie ad antasium vestrum (Otige-
deredicitur, qui necdum inijostras venere mantis. nem), qui proelerilaih coelisetamiqua delicta SOM
Unde siipersedendum Imic labori ceriseo, pedicalur dicit in baplismo, ut eujus in cseteris auetoritate
mihi illiid Horalii : ln silvam ne ligna (Lib, i, ducimini, etiam in uac parteerrorem sequaminidi

autem a Donatistis, qtioruni odium subierat, quod j} ] se, gtc. Unns Vaiip. H.em vos. Cseterjunj,»o» ab,sqtte
se in Calholicortimcan>a perquam strenue gessissei, Dei gratiq Pelsgins dixil.
tauiquam Hcraclianse pcrduellionis socius, «jusdcni b ililarius iste Syractisahiis ille antistes esl, cnjus
Marini jusstt secnri perci;.lilurcum Aptingio frairc, exstat epistola 166, iiiter Augiistiniahas, quam sse-
Septetnbri mense, an. 415. Confer, si luhei, Augtisl. pius laudavitnus ,, et ad qttem Au|;usliiij respousio
episi. 151, ct Notisitim nostruin, liistor. Pelag. scribi.ttir, epist. 157, quam hic itjnuit iJieronymus.
lib. i, c. S. Orosjus, lib. vn, cap. i2 : Marinus, in- c Victorius addit cfeiatis , qua siiie voce iinlium
quit, Conus apud Carthaginem (incerium est, zelo esse orationis sensnm c-ontendii. Mss. autem hoslri,
siimululus, an auro corruptus) S, MarccMinumpe- aut quos alii Gonsul.ticr*,non agnoscunt;
cidit. d Ilic addens : Expticit Dialqgus llieronymi pres-
a Servalus Lupus iu Collectaneode tribus Qumsiio- byteri, Vallars. subdit liotnlam : In inuiiis mss. sub-
nibus iiaitc ex Jlieroiiymo peiicopem ftise recilat, dilur Hieronymiano hiiie Dialogb Ofosii pfesbyieti
legiiqne cttm imprcssts. Slss, auiem, duo, qunrum liber Apologeiicus,de quo .diximusin pioeflxa Admo
alterReginse est, alter Corbeiensis, penesBenedicti- nitioiie.
nos S. Augustini editores, qui dicunl, id esl vos, pos-

THEODORI MOPSUESTEMI EPISCOPI

FRAGMENTA.

I. C ul enim cum dicil: Qul effiiderit hoiniiiis SaiigUiliem,

a Desecuntloeodicelibri quarti, fqliqdecimo,conlrasaiir. sanguis ejus pro co fundeiur (Geries.ix, 6),, non hoc
ctumb Auguslinumdefeudentemorigiualepeccatum,et dicil quia qui oedderil libmineih, erit tribttalis , sed
Adomper tvansgressionein mortalemfactum cathoiice quia digtius est hujusmbdi iriotte damnari; sic et in
disseretiterti.
prmsenliarumdixit: Morle moriemirii; iionquodlunc
807 * Tantis exslanlibusqum demonsltcnt Adani viortatese fierenl, sed qupd digni essentqui niQrfitsen-
sic ex tetm formatum, ut mortaiis profstts existerei, lentiam pro iransgtessionereferrent. Sed et divinam
erga cibum proptium voluil occtipate setmoneiii, ttCc sentenliam, quam post peccaium Dens Adm inferre
exinde c valensadverlereveritalem, pro dogmqlevero, videtur, advene. Sic enim dicil : Quia audjsli vocem
seduciorioex mendacip,d advocationemjungenS: non uxoris iuse, et comedisli de ligno de quo prseceper
ait (Genes.n), Monales eriiis, sed Morlemoriemiiii, ram tibi de hocsolo non comedefe, ex 66 cbrtiedisti,
prbrsus existenlibusnaiura morlalibus inferre niortis makdicia terra in operibus tuis, jn tnsjitia pomedes
experieiiliamcomminaliis, quam eliam.juxla morem eam omnibus diebus vilse tuse, spinas et tribulos
proprimbenignitulisad effectumperduceredistulit. Sic- profcrel libi, el comedes lejium agri, et in sudore
0 Excerpla cx libris Theodori Mopsuesteni contra D HieronyitiianoDialogoAdmbnilionedixihius, num. 5,
Hiramum, sive Hieronymuni, huc adsciia ex Mario Qtise subsequunttir Atinotatiqries, iex Baiusip dcscri-
Mercalore, a qtio Lntine reddita sunt, suOque pperi bimus.
inserta in Balusianaedit , pag. 559. Elprimuni qui- c Henricus de Noris edidit volens, u.t esl iii podice
deni edita sunt ab emine/iiiss. concive hostro Hen- Yalicano, quo is usus est.
ricoNorisio i.n Hist. Pelagiana, libroi, cap. 9; sed d idem habelfldmtnartonem,niniiruni, opiiiof, pro-
eadem bis edidit Garnerius quoque, qdia pertinCt pler ilia qu;e sequuntur, inferre morlis experientiam
partinl ad negotium Pelagii, partim ad causam Ne- comminatus.
e Norjs, per traiisgressiqneni, ut iu c.odice Vaii-
storii.
b Rescribe ffteront/muni, e recolc qua; iu proefixa cano.
591 AD S. HIERONYMIPRiECEDENS OPUS APPENDIX.' 592
vultus tui comedes panem tuum, doncc revertaris jA peccati originalit assettbt, quippe qui in divinis Scrip-
in terram (Gen. ni, 14 seqq.). a Hoc autem per hmc turis nequaquam fuerit exercilalus, nec ab infantia,
omnia comminalusesl, quod mrumnosam vitam habi- juxta beati Pauli vocem (II Thn. m), sacras didicerit
turus essel, cum labore deinceps fruclus de terta sum- litteras. Sed sive de Scripturm sensibus, sive de dbg-
h
pturus, quibtts alerelur atque subsisteret, ncquaquam mate smpedeclamans, mttlla freqttenterinepta proprie
habens, ul pridem, tantam proposilam largilalem, communitetvede ipsis Scripturis dogmatibusqueplu-
quanta ex paridhi copia fruebaltir. Non enim operari rimh impudenler exprompsit, Nam potentim melus
lerram pro supplicio dedit Deus, quasi ex immorlali nullum contra sinebat effari, sed tantummodo taciti,
natura in morlalitatem homines transferens, 808 qui divinarum Scriplurarum habebant noliliatn, delra-
quandoquidemel paradisum ei, ut operarelur et custo- hebant. Novissimevero in hanc dogmalh recidit novi-
diret, indixit. Pro lanla vero ptistina largitate et vo- talem, qua dicerel quod in ira atque furore Deus Adam
luplate patadisi, mrumnosamejus fore sustentalionem mortalem esse prmceperit, el propter ejus unum delic-
de lerrm fructibus comminalur. Nam prorsus b ul mor- tum cunctosetiam necdum natos hominesmorte mul-
lalis [acttis, et tunc paradisi (ruclibus indigebat, sicut ctaveril. Sic autem dispulans non veretur, nec confun-
tuiw terrm fructus inquirit, et pro supplicio prislinis dilur ea sentire de Deo, qum nec de hominibussanum
fruudattis deliciis, hac'mrumnoshsima laboriosissima- B ] sapienlibus et aliquam juslitim curam gerenlibusum-
queconversalionemulciatur. Unde ad poslremum con- quam quis l mstimare lentavit. Sed nec illius divinm
sequenteradjecil:Quia lerra es, el reverteris in terram vocisrecordatus est, Quod non diceretur ullerius ista
(Genes. lii),c hine etiam mbrlaliialemnalurm signifi- parabola in Israel : Patres manducaverunl uvam
cans. Non enim immorlali el nunc primum incipienli acerbam, el flliorum denles i obsiupuerunt, quia
sententiam morlis excipere, sicut sapieniissimi defen- hoec dicit Adonai Dominus : Denles eorum qui
sores peccati originalis, immo polius patres peccati manducaverunt uvam acerbam k, obstupescent
mirabiles, asseverant, vocabuiumhtiic terrm d compo- (Ezech. xvm, 1 seqq.), ostendens per hmc quod alte-
suii; sed ul ab exordionaluraliter effecto mortali ap- rum pto alteto, jttxla quptitmdam ertotem, Deusom-
pellationein hanc congruerejudicavit divina Scriplura, nino non puniat, sed unusquisque pto delictis suis
hoc de hominibus vocabuiumad oslensionemcorrupli- redditurus est ralionem. Hh consona beatus quoque
bilis • et resolubilh eorum nalurm tmpius assumens. Paultis annectit. Deus, inquil, qui reddet unicuique
Nairi, Recordatus est, inquil, quia pulvis sumus : sectindum opera sua (Ronu n, 6); et: Unusquisque
homo, sicut fenum dies ejus, et sicut flos agri, ita noslrum onus suum porlabil (Gal. vi, 5); et: Tu
florebil, quia spiriius perlransivit in eo, et non erit quid judieas fralrem tuum? aut lu quare spernis fra-
amplius locus ejus (Psal. cn, 14). Vult autem dicere C trem luum? omnes enim adstabimus ante tribunal
quod corrupiibiles el resolubiles omnes sumus in mo- Christi (JRom.xiv, 10). Sed vir mirabilh propter
dum feni parumper florenlis pereunthque post paulu- unum i peccatum de lanlo furore commotumarbilra-
lum. Nam ad brevequidem tempus f vilam ducimus; tus esl Deum, ul illum alrocissimm
pmnmstibderet, et
ad non existendumvero deinceps omnhnodo perveni- ad universos omnes
posleros ejus parem sentetv.iam
tms. Sic et Abraham, Egosum, inquit, terra et cinis,
eo ac si diceret : Non sum cum e tanto promulgarel, et inter quos quanti jusli fuerinl non
pro dignus
, numerare quh poterit. Ex quibus eum maxime
Deo colloqui, homo factus e terra, el omnhnodis hoc facile
dicere debuil: Quia lerra eris, ett considerare convenerat, quod valde viderelur incon-
fiitutus. Magis etgo
in terram reverleris : siquidem]nunc primum fieret[ gruum Noe, Abraham, David, Moysen810 el re^-
itatura morlalis. > quos innumerabilesjuslos obnoxiospmnmreddilos mob
|1I. cjus deliclum et unum, atque ex guslu arboris appro-
Ex secundo codice, librotertio , anie quatuor foliaflnis
libri. batum, et quod sic ullra modum justitim iram suam
, c 809 Scd nihil hotum ptospiccre potuit mirabiliis Deus extenderil, ila utn tot juslprum virlules cunctas
'
« In codice Valicano legitur : Hoc autem per hmcI[) k Noris, proposuit, contraria videlicel ipsis Scrip-
oiiinia nalus est quod verumnosam vilam habiturus turm dogmatibus,qumplutibiis impudenterexptompsit.
esset. Ex quibus idem vir docius hunc senstim eli- 1 Idem msiimarel.
cuit: Homo autem per hmcomnia natus est quod ve-- i Ita codex Rellovacensis. Vaiic, obsiipuerunl.No-
rum mox ambilum habiturus esset. Nos veram leclio ris, obsiupescunt.
neiii reposuimus ex Bellovacensi, quod sequenlia k Valic. obslipescenl.
1 Veieres libri sic habent, uli nos edidimus. Hen-
quoque probant.
b Iia veieres libri. Garnerius omisit vocem ut, ricus de Noris reposuit: peccalumAdmDettm tanto
Noris eam miilavit in ita. fttrore commolumarbitrattis esl, ut vellelillum alro-
c Nuris, Hmc etiam, et paulo posl significanl pro cissimm pnenmsubdere. Garnerius vero, peccalnm
signifieans. Sed hanc postremam lectionem accepit lanto furore commolumarbilralus est, el illum alrocis-
ex cod. Vatic. simm, elc.
d Nnris, hnposuit. m Id est, Adse, ejus horoinis
e Hsecet resplubilis, exciderunt in editione ejus- rat. Hanc leciioiiem habenl onines quem Deus formave-
libri; Garneritis et
dem v. cl. Noris reposiierunl ob unius.
f ldem pro vitam ducimut habel, «<: jam dixi- n Heecest leciio exemplaris Bellovacensis. hi Va-
mus. licano scripttim est/o/t»s quorum. Ex quo Noris effe-
8 El htcc quoque vox tanlo excidit in edit. Italica. cit posterorum.
S93 FRAGMENTATHEODORIMOPSUESTENIEPISCOPI. 594
abjicerel, eosque propter unius peccalum Adm tanto A\. mutentur. Sicul enim conformesAdmsecundumstalum
suppliciomanciparet. prmsenteinsumus omnes effecti, sic Christo Domino
« Nam etsi nihil aliud, saltem de Abel mente per- juxta carnem conformesefficiemttrinposlerum.Trans-
pendensconvenienlermslimare debuerat; qn\ primus figuravit enim corpusliumilitatisnoslrmconformesfieri
justus exislens,primus morluusest. El siquidemmor- corporisglorim sum (Philipp. v), el qualis lerrenus,
tem Deusad pmnamstatuerat hoininum, quomodonon lales el lerreni, et qualis cmlesih, lales et cmlesles; et
impieiatis eral exlremm vivere quidem eum qui fuit sicut porlavimus imaginemterreni, portetnus eliam
causa peccali, vivere etiam cum illo el Evam malilim imaginetn cmlestis (I Cor. xv), oslendens, quod
reperiricem(prmlermitloaulem diabolum in itnmorla- prhni slatus Adm parlicipes facli, necessario eliam
lilate haclenus perdurantem), primum verojuslum re- secundi Adm Christi Domini secundumcarnein fuluri
pertoremqueviriulis primumque divini' cullus curam stalus parlicipium consequimur, utpole qui ex hac
gerentemante omnes a pene peccantiumfuisse percul- eadem nalura constet exorius, el cuncta qum fue-
sum? Oportebat autem sapienthsimum virum et de ranl naturm susceperit, et ideo suslinuerit morletn, ut
Enoch, qui nonesl morluus, diligenlerexpendere.Non morlemnalurm suscipiens,et a mortuis resurgens, na-
enimtanla virluie vel pielate prmditus fuit, ut melior luram liberam merie perficerel. El niprtem quidem
omnibus existeret, Moysedico, et Propltetis, Aposto-Jg proplerea suscepit,peccatumvero nequaquam, sed ab
lisque, vel reliquh omnibus, de quibus ait beatissimus hoc immunh omnino permansit. Quod enim erat na-
Paulus,quibus dignus noneral raundus(/>!efcr.xi,58), lurm, id esl, mortem, indubilanter assumpsit: pecca-
ita ul, illh mortuis, ipse svlus sine mortis experienlia litm vero, quod non erat naturm, sed voluntath, nullo
perdnrarel. Sedjam ab initio Deushoc liubuit apud se paclo suscepit. Quod si fuhsel in nalura peccatum,
definitum, ut primum quidem morlales fierent, post- juxta sapienlhsimi liujus eloquium, peccalum in na-
modumveroimmoftalilategauderenl: sic ad utilitatem lura prorsus exhtens, necessariosttscephsel.»
nosiram fieri ipse disponens. t El posl paululum. III.
< Manifestius, inquii, hmceadem Deus ostendilcum Decodicesecundo,ex librotertio, foliodecimooctavo.
transferl Enoch, el immorlalemfacit. Nam si per pec- « Si, inquit, peccaturumd DeusnesciebatAdam, sit
calum causa supplicii Deus inttdil mortem, nec olim
horum sapieniia sapienthsimorum812 et ^s'u respoit-
definilum hoc habuil apud se, ineffabiliter pro nobis
cuncla sio, quod hoc insanissimumesl vel in cogitationeper-
juxla propriam sapientiam dhpensans, nequa-
Enoch immortalis Dominus cipere. Manifestumest quod el peccalurum eunt nove-
quam quidem existeret, el propler Iwc procul dubiomorilurum. Quomodo
aulemChristusad morlisexperientiamperveniret. i Et rat,
r ergo non est extremmdemenlimcrederequod primi-
« i
posl paululum. Idcirco, inquil, Dominusauctor om- lus e eum mortalem in sex Iwris
nium bonorumhominibus faclus esl, ut sicul Adam fecerit (nam lantm
fuerunt a conditioneejus usqne ad { commissionem,
primi el morlath stalus exslilit inclioator, ita el ipse sexlo die faclus e lerra, el comedens
secundiet immarlalh stalusinitialpr existens, primilus quandoquidem
conlra divinum mandalum, de paradiso pulsus esl),
Admprioris naturalia custodirel, dum nascitur ex mu-
morlalemvero posl peccatumnwnsiraverit?Cerluin est
liere, dum et
pannis involvitur, pautaiim atalis incre- enim quia si eum hninorlalemesse voluissel, nec inler-
menlasortitur h (Jesus enim (Luc. n, 52), inqttil, pro-
cedens peccaltim Dei senlentiatn cemmutassel: quia
ficiebal 811 seiateelsapientia c el gt aiia coram Deo
nec diabalum fecit ex immortalimorlalem, et quidem
et hominibus) dum circumcisionemsuscipit, dumjuxta
cunclorumnialorum exislentemprincipium. >
tegalem coiisueludinemDeo astilit in templo, parenti- IV.
busquesubjicilur,elconversalicnilegilhnmmancipalur.
Sic eiiam, ad expleiionemreliquorum, et mortem, ul- s De sectnidocodice,exlibrotertio,foliovigesimoquinlo.
pole naturm tribulam, poslremosuscipii, ut secundum « Npn enim, inquil, his qui ab Adam usque ad ad-
legem humanm nalurm moriens, et a morluis divina ventumChrisli Damini in ianlis fuerunt impietatibus
virlule resurgens,initium cunctishominibus,quimor- et hiiquhalibus, quantas bealus Paulus proprih verbis
tem secundumpronriamnaturam suscipiunt, fieret, ul D expressit, ut in superioribusesl ejus declaralumvoci-
a morluis surgant,el ad immorlalemsubstanliamcom- bus, tamquammaynum quiddamresurrectionis colla-

a lia vetera exemplaria. At iidem viri clarissimi
reposuerunt posna,qnoeemendatio bona forlassis est.
b Male in editionc Iialica: Lucas enim.
c Ha'Cexciderunt in eadem edilione.
d llsec c:-t lectio codicum Marii Mercatoris. Gar-
nerius lamen, qui inprima parte edidil vere sciebat,
in secunda nesciebat, isthic monei iu codicc Bello-
vacensi scripium esse vere sciebat.
e Ego non dnbito, quin emendatio virornm doc-
lissimorum, qui bic edideriinl euni immortalem,
bona sii. Yerum omnes libri repugnant.
f lla codex Vaticanus. At Bellovsicensis babel
cominixlionem.Henricus de Noris pulans aliquid
deesse in hoc loco, addidil vocem peccati. Ego facile
crediderim legendum esse comestipnem.
s Sequeniianonexstant in ediiione Italica. Addiltts
<st autem tilulus isie ex codice Vaticauo, cum non
la.ieatnr in Bellovacensi.Et lamen Garnerius hunc
litulum posuit lamqiiam exstarei in antiquis exem-
plaribus : Ejusdem Theodoriex alio quopiumlibroad-
versus DominumJesum Chrislum,el ejus incarnaiio-
nem. El mox annotat libros isios posiremos imcrip-
SisseTheodorum nepi huvOpom-ho-ews rov pLOVoyevovs,
sed quia in his versehicarnalionis ratio non exponi-
lur, sed evertiltir, maluisse Mercaiorem adversus
Domhtum. et ejus hicarnationeinscribere. Istnd verp
veium iion etse evincit verus lilulus sequeniis frog-
menli erutus cx codice Yaiicano.
S9S Sv EUSEfiH HJEROMMl 596
turus est prasnmimj si eos mpplieih quibusdahi sine }i vero hic quidem lecuiidum subsianliam filiiis exis-
fim et. sine cor.rectione trqdider.it. Nam uhi jum loco. til et doininus, hic autem secundumesseriliaiiinec ftthis
munerh tesurrectio, compuia_bkur_i si pmna sine comec* nec dOmiifiiisapprbbafnt, conjuncliohe vero qum ei
tioneresurgenlibus,inferqturHElpostpauMwn.« Quis, factacum illd est, hisdeih participasse cognoscitur, id-
inquit, ita det)2#ns,ul lanlii_mbqnum credal maleriam circo linUihfilium el dominum dicimus, prihcipaliier
fieri resurgmiibus, infimli supplici.i,quibus utilius erat quideiii ivlelligentes etim ftlium et dbminiini, qui se-
omnino nqn sttrgere, quam tqtUmum ei lalium maio- cundttmsubsiantiam utrumque vere esse credilur el vo-
rum, post resitxreclienem sub infinilh pbenisexperien- calur : compiectenies autem cogitaiioiie el ittum qui
tiam suslinere? » insepardbiliier ei tonjuhgilur, et per hteffabiletiiCum
V. eb copuiaih filii et doniiiripatliceps msiifridlut. Ilaque
a
Ex octavosermone catacismi,fpliqseptimq, sicubi filium hiihc qui suinpliis est, diviha Sctipiuta
« Nec enim, inquit, si duas dicimus,hi Chtislo b tta- comihemofal,%\fctelaiione SUscipiehiisjuxla iinila-
luras, necessario fiet ut duos filios 813 aut ^H0Sdo- tein d dichtiuseuiri fiiium nuriciipafi, Citirierihn dicit,
minos qsscrqmus, quiqhqc arbitraxi extremmprobqtur de filio suo, qui faclus est ei ex seriiiiie David se-
aineii.tim..Omnia enhn qumcumque secunduni aliqnid cunoTumcarnem (Roniii, 5)e, nonduiri Verbufndical,
duo sunt, secundum aliquid unum, non inlerimunt 8 sed formam servi susceptaiiu Non enim Deus est se-
per unitqlem,uiriusque di.vhioiiem.Ego en.ijtiet Pater citndumcafiiem_,hec Deus ex semine David factus esl,
uuum suniiis (J.pan. xx, 50). Sed non quia unum^ queriifttiuin beatus Paitlus evideiilet appellat. Inlelti-
negqndq. est. uiriusque proprietqs, Et alibi de viro el gimm auletn eum filiutn, non quod per se dicatut filius,
uxofe.pxqmntiant ait: Jain non sunt du.o, sed una sed quod illd conjunctibriequam habet cttriieo qui vete
caro (Mattlu xix, 6)* Sed npn quia<'<um-caro.vir et est filitiSi taliler nuncupelur f. Misertus est crealor
uxor, jam npn sunt. dup, sed una caxo; m_qn_enl enim perdiim ctealurm, el sine coihmixlioni [orriiat in[an-
dub juxta quod duo sunl, ei.unuin juxla quod untim. lem, perducil ad mtalem vtrikht, increinetitonirii qiii-
Secundum hunc mpdum et hic dup sttnt nqlura, sed dem processu naiurm simililndinem pro modo credu-
utiuiii conjuiictione : duo nalura, quia tnulta nalura- litatis insinuans, occullevemeidem cepuiatus exislens:
rum diversitas; sedunurii cohjiiiictibhe,quia ihdivisam tioi.iaberal cum [ormdrelur, iwn divhlebalurcum nas-
venerationemqujodSiiicepliliiiesl citriististipieitie spf- ceretutf loqnerilicq.njunctusel prmseris,ih ejus aclibtis
litur, velul lemplitm ejus iridividuum petsevetans. perseverans, alque ibi suam cpwiempnemshte peccaio
Omnia enim qumciimquediio dicUiiiitr^turic duotiiin custodiens. »
coniineni usum, quando dltetum alteti indiffefehs cre- VI.
dilur,- jitxta qubd duorim vocdbiitmri cohnuiheratip- r^ 8 Ex libro quiritoCorhmentide creatura.
nemque sorlitur. Yerbi gritlia, Qtiiltuof bestias diviha
Scripiura commemorai(Dan. vilj'5), ursurii, patduin, « Nec igilur morlem tion sponle el prmtet judicium
/eoiientjel aliam qumhas iminanitate prmciilat, ei ideo stium inlulit homhiibus, neque peccalo adilum ad nul-
stiiit quatiwt\ quodunarjtimquebestidhiliil niihus juxld lam uliliiatem dedii, nec enim Itoc fteri nolens, non pP-
sHbslahtiamteliquh besliis exhtete cOiriptobaluf.Duo- leral: sed quoniam sciebatutile esse nobis, magis ctulem
ruiii, inquiti hominuln testiHSoiiiuiii vefUrii csf pmnibusralipnubilibus, prius quidem matotum, et de-
(Joan. viiij 17), quia hoc Utetque naluta quod altet letiotum fieri aditum, posleaautem deleri qiiidetn hmc,
esl. Sic ei illud^ Nenio potest duobus dominis sefvire inlraditci aulem meliora: ideo in duos slalus divisit
(Malth. vi, 2-4), quia ptmbenti setmtium lahiquahi db- Deuscreaturam prmseniem el futuram; in illo quidcm
mino nihil minus ulerque esl dominus, ita et hic, ad immortalitutem, etiminuiabiliiaiemomnia ducturus,
si uietque secundum substaniiam esset filius ei do* in prmsenli vero crealuram in nwrtemet mulabililalem
minus, possenl aliquo modo dtw filii et doinhii tiun- inletim dimittens: natn siquidem siatim ab inhio im-
cupari secundum numerum personarum, Quoniam mortales nos fecerit et immutabiles,nullam diffetentitwi

B Siye catechismi, ut palet ex Facundo, qui lib, ix, D
cap. 3, primas iineas aii hujus fragmenli refert ex alia
ei libfb Ad bapiizalbs. At
vefsione, et suihptas
in collatione quarta concilii y constanier scribitur
ad bapiizandos, ijott solum ii.i,editionibus, sed etiam
in aiiiiquis ejtempiaribus calamo exaratisy quod nie-
liiis,videtur.
6 A.pwdFac«rtdujn i Neque enim d dttas tuUuras
dieaifltis,necessilasnos ulla consiringitautt dtws dicete
filios^ aut duos homines, aut dms. Chrislbs, quoniain
hoc jp,tt«i>:eexixemmest amentUg.Ubi neiho tion videt
delendaiii csse vocei» homines, et repoiiendiihijDo-
tnnjps.., Atque ita qB,jdej»hsibelr.jnamiquissimo Ve-
ronensi ms- Facundus.
c Siniilejtheodorifragroeiiiiim ex libro octavode
Incarnatione legittir in collatione quarta concilii
v, et.in epistola tertia Pelagii II, ad episcopos lstrise.
d
Fra^mentum istud refeilur ex alia Interpreta-
lione in primo constituto Yigilii papse, el iii eadem
co.ilaiione cpncilii, v et quidem inlegrius.
c Legendum esse non Deum palel ex eodem con-
stilulo papse Vigilii, el ex concilio v.
* Recfe conjecii Garnerius islud qtioqiiefragnVen-
liim perlitiefe ad libfnin, qui inscribitni* Ad bapli-
sandos, et post ultima verba' istius fragmenti sequi
debere putat ista, quseexstMiilin concilio supra lau-
dato, ut muitam quideniejus facefel diligehtiam,cinnia
auiem itlius propria facetetj etc Habentur efiarii in
cohsiiutto Vigilii.
B Hsecnos adjocimtis ex synodo v, collat. 4, (|uod
Norisio visa sint ex eodem Theodori opere Conira
Hieronymum excerpta. Verum ciiiti itl tisque adeo
exploratum non sit, ut aliter sentire non iiceai, hoec
Janlum in speciem adduximus, ut si quis reliqua ejus
libri desideretj possil ex eadem synodi collatione a
numero 57 ad usque 71 repetere.
f.97 LIBER DE ViRlS iLLUSfRiBUS. ADMONITIO. 598
ad iifdlibriabitia habetemus, pfopfiiihi hescieiilcl b'b-A_gfavainen, impdssibilitaiemrion nitYacwmwf.Cbfnpen
num. lgiforantes eiiiiii ihuidbilitaUhi, hrimulabititatis diose dicete, ne ibiigum sefmbnem fadAm: kescihiies
ighordbttmusbbhufri; hescieiilesiiiorJEm,ihimbiidittd- tridlorumexperimehtum,boiioiumilibritth hoh potera-
tis lucfum nescicbdmus: ignbtantcs ebttupiibhehi, ridh mus sciehtiammereti. »
laudabamus ihcottuptiohem : rtesciehies passiohum

IN SEQ. LIBRUM DE VlRiiS iLLUSTRiBUS AttMbNiTit*.

HOciibfh dei//i«irii»«s Ftro sive aptiilipsiiin Hiefoiiyriiiim, sive apud alios veteres scriptores, nihii ferhie
pfscclariiis esi ac ceiebrius. De operis utilitate ipse silii placuisse sanctissimus Auctor videalur, quodin li-
bfis, quOs siibihde elucubravit, meniionis de iiio irijiciendoelectoribus suis occasionem nullam nori arri-
puCrit. Slatirii ali eo scripsit conlfa Jovinianum, cumque de Joannesermo incidissei, quod usque ad Tfajani
vixerit imperium, id est post passioneiii Dominisexagesimo oclavo anno dormierit, tloc ei nos, inquil, in
'
libfo db Hiustfibus Vifis breviier persirmximiis. Paiilo post, epist. 47, ad Desiderium : Scripsi librum de
IlliiStfibus Viris ab Aposlolis usque ad nostrain mlaieih, imiiatus Tranquillum, GrmcumqueApoUonium: et
post Cdtdlbgumpluihhornth, mequoque in citlcevdiumihh quasi aborlivum et minimum omnium Chrhtianbtum
pbsui ; ubi mihi hecesse (tiii iisque ad aecimum qudfium anhum Tlieodosti principh quid scripserim, breviler
ahhoidfe. Pafia liabei iii Pfsefaiione Coihiiieritafibriiiri iii Jonahi : in libro aiileni securido cohira Rulinuiii
sriiie lucnlehter: Aiireflrihosfetme Aecefhcum Dexief hmicus nieus, qui Prm[eciuiramddihinhltavii Prmiorii,
me togisiet, iii Auciorhm rioslrmReligibnis ei indiceni lexefem, inlef cmiefos irdcldibfes posui ei huhc librum d
Pdmphilb ediluhi, eic.
2. Ijsiain' qiiaiti fecissei iibrij iriscriptioriein, qtiaiive'ejiis esset qiioijahtmorjbiiiaoles, sediifb aol Augiisii-
riiiiiriepistSla li§ fescfibeVisdoeet. Dibis acCepisseie libruin meuiria quoddhi [rdtre, qiii iiiiUiimhon iiabetel,
in qiib SctiptbteS EtctesidSlicosiatriHimcbs qiiaiiiLaiiiibs ehumerdvetim : 'curiiqtieaii ed qumfefes;uiiuis verbh
iilaf, cur iihiihafh pagirid rion esset iriscripta, vel qrio cehsereiut hdihiiie, respbiidissedppellari Epitaphiurii, el
atguhiihiaXii qubd teite iic vbbafeiut, si eotiiin iahiiiiii vei vUas vet sctipid ibi legisses,qiiijdm defuncti esseni,
cuin refo muilPfUhiet eb teinpbrequb scfibcbatur, el hunc lisqiteviveriliuihcorririiehtbfehiiif optiscula, mirafi ie,
ciif ei hlihi iitutiim iiiipoSuerhh.Pulb inteiiigefeprndehixdmluaht,quod exbpefe ipso liliilurhppiueris inleliigefe.
Legisti eiiiiiiet Gtmcbsel Latinos, qui vilds vitoturiiiilusiriutri dcscripsetuni, quod hiimqudmEptfapfiium liiiti
bperi ihscfipserihl, sed de flfiistriLiiisViiis, vefbi gtaiid, Ducibiis,Philosbphts, Qrdioiibus, Hisioricis, Poeiis
Epicii, frdgicis, Cumich. Epitaphium autim propfie scribiiiir morliwfum, qiiod quideiii ih dormtlibnesanclm
nieiHbrimNepbtiarii Pfesbyteti bttiii fecissetne iiovi. EtgO luc iiber vel de lllustribus Viris, vel proprie de Scfi-
ptiiffbhS fiecieslasiicis appeildhdusest: ticei a pierisque emendatoribusihipefiiis &e Aiictoribtis dicatur inscri-
pttis. Jairi itaqiie andi j]'u'iilAugusiiriuspraetereii aiicb prasiitutri voluisset Epist. Ititef ilierohyriiiarias 67. in
tibrS, itiquit, qiio ciiiicibs,cjiibtumhieriiiiiissepbiuisli, Scriptores Ecclesiasiicbsei eorutii scfipia cominemorasti,
coiiimbdius, ut ifbiiiof fierei, si nbiriiriatisiis, qdbshmresiolas essenosii ( 'qitahdotie ipsbs quidemprmlerihUiere
vbiueris), siibjuiigeieseiiaiiiiri qtiibus cdvehdiessehi: qudthqiiamnbhnutlbs elidin pfmieriefh; qtiodscire ciipe-
teni quo corisiiibfdciiihisU. Aui si iUiidvbiunien [btie dnerdre riottiisli, iil cohiniehioruiislimfiiicis, nori adde-
res, iii quibus ebs Caihbiica ddthriavitaucibriias .' peid hS ijfave sit liiterdio iubofi itio, quo hbii iiiedibctitefpef
Doiiiiiii Dei iibslfigidliafii ihLalirid litigud sanciorumsitidid ciaccehdhii ei adjuvhti, id qiidd iibi pef huritilita-
tem medmfratetria cliatilds indicit, iti si bccupdiiohesiumsihuni, bintiiumhmfeiicbiuin pervcfsa dogmaia, qiti
reciiliidiheriifidei Chfhtianm utiqtie ad hoc tehipus vel impudehtid, vel iritperitid,vetpeftindcia depravare condli
iimt, iinoiibeilo bteviter digesld edas iti ndiiliairiebrum, quibiis aut non iidcaiproplef diia hegbiid, attl htin valeht
proplet alienarii iihgitahi tdriiriiultdtegeie atqueCbghbscere.
3. Poffo' aiiorum tesiiihonia percehsefe si veiitri, longior sirii. Geiiriadius euriidehi labbfem ad siia
iempofa pefsecutus cogriomine libro cap. 1, de Jacbbo Nisibeiio agens, hiinc, iiiquif, vtrum bealus Hteronymiii
in libro ipovcxav veliii niagnarum virtuium Iwminemnomiiial; cur in Citalogo Scribarum non posuetit, faciie
excusdbiiur, eic , qnscihfra suo locd expeiideirius. Facundus ilermianensis fib. vi defensioriistrium Capitu-
loruni cap. 2 : Hiefonymus hosier, vir admodum doclus, qut etiam lantm fueral lectionh, ut omnes, aul pene
oiiines, sivein Grmco, sivein Lalino eloquio divinariim Scripturarum traclalores legeret, scripsil ttbrum, cujus
esl tiiulus «ie Vifis Ilfusiribiis, in quc npn soliim cathoiicos, sed etiatn hmrelicosmemoravit,qui de Scriplutis
saiicth in ulraque lingtia aliquid coiisctipserunl: non tacuit qtti hmresutnfuerint condiiares, qtiiveassertores, vel
qui etiam a quibusdamutlimretici accusarentur,aliit conlra defendeniibus.DeniqueCassiodorius Divinar. Instit.
cap. 17: Lege libruin de Viris Illustiibus S. Hieroiiynii, udi diversos iab.oresalque opusculdeottim bteviicr et
hbnoravitti teiigit. Quibus adde S. Isidorunt Hispalcnsem Origirium lib. vt et copitefi. MarceHinuniComitem
in Citronicb, Joannem Sarisberiensem epist. 172, aliosque secutis (emporibus prope innumeros.
4. Facfuiri ex hac ipsa operls ceiebritaie, ut meliore eiiain lorluna quam reliqui omnes Hieronymianl
S99 S. EUSEBII HIERONYMI 600
libri ulerelur iste, siquidem variis temporibus plures liiteraios viros invenit, quorumopera magis ac magis
recognitiis atque illustratus, modo seorsim, modo cum aliis operibus iu lucem produceretur. Insigniores ex
iis sunt Erasmus, Victorius, Gravius, Suffridus Petri, Joannesa Fuchle, Auberlus Mirsetis,Ernestus Tent-
zellius, Saloraon.Cyprianus, Marlianseus, atque omnitim novissime Albertus Fabricius, qui salis accuralse
suse recensioni aliorutn quoque edilorum scnoiia atque annoialiones adtexuit. Verum nulla est opera insig-
nibr illa, quam Sophronius quidam impendit, qui totum hunc librum Grsece rcfudit : de quo homiue et
vefsione ipsa cum mulla in uiramque partem disserant eruditi, nonniliil nobis dicendum esl. Erasmus, cui
omnium primo vetustum, utipse ait, atque emendalum Sophronianse versionis exemplar nancisci contigit,
quiqiie eum seculi sunl editores plerique, non alium ab eo Sopbronio esse persuasum habent, quem Hiero-
nymtis noster c. 154 hujiismelCatalogi laudal, ulpote suorum aliquol opusculorum de Lalino in Groecum
eleganli sermone interpretem. Horum senlenlia ipsa primum libri inscriplione niiilur, deiitde prseconccpta
ex Hieronymi lestimonio doctorum opinione hominum confirmatur. Contra alii pro nupero scriptore habent,
qui Sophronii ejus, Hieronymi familiaris personam mentialur, nec defuil quidam cselera doclus aique eru-
dilus ( Vossiumdico ) qui Erasmum ipsinr. hanc supposuisse suspicalus sit, certe ab ejus atvi Groeculo ue-
bulone aliqtio profectam contenderit. Ex eo autem argumentantur, quod mullis inlocis nec Grseca sit, nec
Hieronymi mentem exprimat, sed ex corrupto Latino exemplari expressa videatur. Deinde quod in nullo
umquam veieri libro manuscripto illam reperire sit in biblioihecis, quas hujusmodi liiterarum studiosi hac-
tenus excusserint. Inter adeo dissitas opiniones media, quam prudentiores yiri Bosius, Iluelius, aliique
probant, longeest eliam verosimilior: dico, Sophronium quidem illum Hieronymi amicum, cui vulgo iri-
buitur, neutiquam ejus auctorem esse, ut auiem ab Erasmo aut ab ejus sevi iinposlore aliquo conficta sil,
minirae credi posse. Priinum suadet siylus ipse, qui sequiorem Graecitalem redolere non immerito visu>
est: errores quoqueet falsse lectiones, quoe licet non innumeroe, ul Vossius exaggerat, ejus tamen generis
sunl, ut ex recentiore Latino exemplari adornatam iranslationem persuadeant, quando sensim inducta bar-
barie, scribarum oscitanlia, aut crilicorum lemerilas bonos libros pervaserat. Maxime vero interpolationes
de Aposlolis, aut aliis aniiquis Palribus, qui iiihil omnino scripserunt, neque ab Hieronymo inler Eccle-
siaslicos scriplores relati fuerant, ingeniuinutique sapiunt hominis a Sophronii fideac nobihiate alienissimum.
Alierum facile evincunt scriptorum lestimonia, qui nedum uno aut allero, sed multis ante Erasmum soeculis
fioruere. Suidas multis in locis versionem hanc laudat, ac toiidem verbis describit in Basilio,Csesario, Gre-
gorio, Damaso, Epiphanio, Eusebio Pamphili, Justino, Justo Tiberiensi, Josepho, Methodio, Origene,
Polycarpo, Philone. At, inquies, incerlse auctor oetatisest ipse Suidas, et qui xn soeculo vixisse videatyr,
quandoquidem ex Michael Psello, qui sub Alexio Comneiio floruit, loca qusedam ab illo adducunlur. lla
sane, sed ex aliquot vocibus, quas posterior manus adjecerit, de ejus oetate non esse judicandum nemo infi-
cietur, utque difficile dictusit, quo tandem anno auclor vixerit, veiustiorem lamen esse quam vulgo credi-
tur, doctis viris probatum est. Nec tamen unum hoc lestimonium urgeo. Est aliud lucuientissimum. Pliotitis,
qui certe ante annum 8S0 Bibliothecant suam emisit, hanc ipsam Grsecam interprefationera legit, et plurium
ex ea versuum laciniam derivavit, Ut rei veritas conslet, confer ad Hieronymi capul 61, de HippoIyloSophro-
niurn Groece vertentem cum his Photii cod. 121: Keytrui Se-xuiovros ('imzblvros) Kpoaop.ii.siv r£> ^«5 v.uru
fti^wjtriv'SXpiyevovs, ov xat o-vvnQnsv.uiipucrrrisrav Ibyav \n;rip%ev,eij r.ul irporptyuo-&ui
uvrbvT«VBeiuvvnop.vy
p.uri.auiypwpriv,iyxuruarfiiTusuvrfiixoi viroypuyeuskirru ruyyypufovs xat irepovs roaovrovs ypufovru; eis xa).-
J\of, wvxivr.ui rris Sajravjj?uvrbs yppnybs' xat ruvru vrmptro\>p.evosuvr&, uirutreivuvrbv«TTupuiTnro>s
rb epyov,<•£
ou xat epyoStwxrwv iv jua T<3Vimo-rolav rtupu 'sipiyivovsAyQHvui.Quod si apparet manifesto hoec ex illo de-
scribi, atque adeo Phoiium proecesserat versio isthoec,jam non modo nuperum opus nonest, sed sseculo ul
tardius octavo ineunti debeal adscribi. Uirum vero Auctor ipse Sophronius de nomine appellaretur, an sub
veteris Hieronymiani interprelis persona lateat, curiosius exquirere, non esse operoe pretium pulo : lamelsi
uniis alque aller Sophronius per id lemporis vixerim, qui id sibi negotii dare poluisse commode videaniur.
5. Jam vero quo tempore librum hunc S. Docior emiserit, dicendum est. Ipse autem capite ulliino de se
loquens, nolal his verbis, «sijnetn prmsentem annum, id esl, Theodosiiptincipis decimum quarlum hmc scripsi.
Concurrere illum cum anno a Chrisio nato 592 non esi qui dubiief, malim vero ejus anni posteriorem
partem intelligi, ul coetera reclius aptentur. Colligcre hoc esl ex leslimonio libri conlra Jovinianum supra
laudati, cnjus quidem'mentionetn in Caialogo non Hieronymus fecit, qni illum nondnm adornaverat, sed
nonnemo studiosus qui posteriores eliam alios Commentarios memorat, contra Auctoris meiiiem, et vele-
rum exemplariorum fldem. Rursus ex ProcfalioneCommentarioriim in Jonam, ubi seriem suarum eluctibia-
tionum per triennium ab exposiiione quinqiie Prophelarum S. Doctor enumerai, et ut hoc quoque adjiciam,
ex securido contra Rufinum libro, ubi anle annos (ernte decemhune Catalogum se lestalur texisse.
6. Denique quid nos operoeposl lantorum hominum solertiam ad hujus libri editionem novara contuleri-
mus, paucis accipe. Primo Grsccain versionem, quam Edilor Benedictinus malo ulique consilio omiserat,
qu.tnique haud dubium est identidem Hieronymianse lectioni suppetias ferre, conlinuo apposuimus, iis lan-
tum exceptis deeem Nominibus quse ex paraphrastis, seu polius glossatoris manu profecia ad archelypum
S. Patris non referuntur. et nos tamquam vernilent soboleht ad calcem rejecimuSi Deinde, quod satis lau-
601 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. COSl
dabili diligentia nuperus editor Amburgensis anle nos prsestitit, ita ipstim Hieronyrai textum excudimus,
utquoties ille GroecaEusebii verba in hoc adornarido opere transtulit in Latinum, aut certe parum ab ejus
ve-tigiis discessii, ipsi lextui ex altera parte sociaremus. Excuso Catalogo dtias Appendices subnectimus,
quarum allera illa est de Vitis Aposlolorum, quam Versioni Grsecsesub Sophronii nomine in suo ms. codice
Erasmus repetit, et Latine esl interpretalus Aliera tum Hieronymo de XII Doclotibus ad Desidetium, lum
Bedoede LuminaribusEcclesiminscribitur. Alque hoecquidem satis inepla lucubratiuncula est, ut in prsefixa
censura animadvertemtis; sed omilti nullo pacto debuit, ne quid leclor auterudiius, aut inerudilus, deside-
rarei. Geimadium quarlo loco damus, qui S. Palris Calalogum prosequitur, eumque aliquoi locis supplei,
unde Hieronymiano operi accenseri jure quodam suo postulat, aut potius ab ea, quam in mss. et a plerisqtie
editoribus obtinuit, sede exturbari non palilur. Nos ejus gratia Caialogum ipsuni Ilieronymianum ad tomi
finem distulimus, nc cum pone sequi Gennadius velit seriem scriplionum Hieronymianarum inlerrumpi
necesse esset. Jam vero, quod quinlo loco commemorandum esi, ad prsestanlissimos mss. codices hsec
omnia exegimus, prsecipue vero unum Yeronensem, cui sane paucos pares antiquiiate et emendatione velim
invenias; tum alterum Cisterciensem, sive Monasierii S. Crucis in Jerusalem deUrbe magni faciendoevetus-
latis, et not-e. Addam Lucensem, qui nonum soeculum dicilur ante vertere, ex qno seriem capilulorum
Gennadii multo ab aliis mss. atque editis libris diversam accepi: el Corbeicnsem quem laudat Mabillonius,
etcujus varianles leciiones ad libri Gennadiani calcem Marlianseus collocal. Demum qttre ex aliis rass. alii
anle nos edilores notant, expendimus, el per eos aliquando profecisse, aperle ac ingenue confitemur.

S. EUSEBII HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESBYTERI

'il DE VIRIS ILLUSTRIBUS

LIBER

Al) DEXTRII PMTORIO PRJEFECTUM,

Adjuncta versiono aniiqua Grseca, quamsub Sophronii nomine Erasntus in lucem edidll.

PROLOGUS.

821 Horlaris k me, Dexter, ul Tranquillum se-
quens, ecclesiaslicos Scriptores in ordinera dige-
* De hnc Scriplorum Ecclesiaslieornm Caialogo ^
dispuiavit ssepiusHieronymus. Primum rie litulo ejus
in epistola ad Aiigustinum scripla, cujns iniiium :
Tres simul ephtolas, etc. Dicis, inquit Hieronymus,
accephse te librum meum a quodam fralre, qui tilu-
Itttn non haberet, in quo scriptores ecrlesiasticos tam
Grmcos, quam Latirws ennmeravetim. Cnmqtie ab eo
qumreres, ul tuis verbis uiar, cttr liminarh pagina non
essetinscripta, vel quo censeretur nomitie, respondisse
appellari Epitaphinm. el arqumentarh, elc. Ergo hic
liber vel DE ILLUSTRIBUS Viitus, vel proprie m Scui-
PTORIBUS ECCLESUSTICIS appellundits est : licel aple-
risque emendaloribus imperith, DEAUCTORIBUS dicatur
inscriplus. Seeundo de Dexlro, cui liber inscribiiur,
hatc habet idem Hieronymus lib. n Apnlogei. adver-
sus Rufimim : Ante annos ferme decemcum Dexter
amicus meus, qui Prmfectutam admiithtravit Prmto-
rii, me rogasset, ul Auclptum nostrm Religionis ei in-
dicem texerem, etc. Tamdem in episti ad Deside-
822 ^porperc-p, As?Tps,&are Tpuyr.vkluejropcvov f»s,
avyypufius r.a.ru ru%iv ixQiaQui,
rpxis iv.yl-no-iuariY.ovs
rium, quse incipit : Lecto sermone, etc, ita disserit:
Scripsi librum de Illitstribits Viris, ab Apostolisusque
ad nostrammtalem, iniitatus Tranquitlum, Grmcumque
Apollonium : et post Calalogum plurimorum, me quo-
qtte in calce voltimhiis quasi abortivum et minimum
omnium Christianorum posui : nbi milti necesse fuit
usque ad decimum quartum auni Theodosii principh,
qum scripserim, breviter annotare. Proefatione Com-
mentariorum' in Jnnatii dicit similiterse scripsisse
librum de Viris lllustribus. Nihil it^que addere pos-
sunius ad perfectam liujtis nprris disiinclamque no-
liiiam, cum liluli ei inscripiionis, lum lemporis et
scripiionis ejus. MARTIAN.
h lia Veronensis ms. oninium anliqniss. alibi me
desideraiur. Porro hunc Dextrum, cui liber isle in-
scrihilur, Prmfectum Pta-torio, laudat ipse Hiertm.
supra lib. 11in Ruliniim, deqitc co mtilla Goihofre-
dus incod. Theodosiani Prosopographia.
805 s. iuslfeii BllftoMffi 604
r.iui; ef quod ille in eiihmer-aridls « Geiitilitiiti liTfe-.A stattoitep exsfDOf urco\pSy.ovp.zvbs touj Ttepiyuvitsuvopus,
rarurii Viris fecit lllustribiis, Bgb[1/. id egb] iii rbvs ru tbSikuirvvrutoivrasizeKobar.e, v.uyo> Iv rots ip-t-
nostris faciahi, id est, ui a passiorie Cliiisti iisque repbis TroMioTu; rovr ierriv, ukb rbv 7ta.Bbvs rov 2arnpot
ad decimiim quaritiih Tlteodosii iinperaioris aniiiini, uypt reo-&upeaxuib>iXurbv ITOOS 1 QsdSdfftoutou
JSKO-J-
omneS qui de Scripturis sahclis riieriioriseaflqhid li6>s,Tzuvruirivs if. ro>vBeiai ypufZv avyypu-tyupLi-
prodiderurit, tibi breviier exponafti; FecerUht qiii- vbvs ri, [v.ul tvi li.vrtp.fi7r«_6KSs8oikot«?, Siu ppuyiav
dehi hbc idcm aprid Grsecbs, b liefinippiis jieripate- ifuvepB&bi. p.tv ovv rbvrb «3fo, 7f«pa roti
fieitbi.ny.u6-i
ficiis, Ahligonus Carysliiis, SaiyrUs dbctus vir, et ellyifiv, "Ep{iW7»li Tcipifturiiriv-bs; 'kvriybvb;Kupverrtbs,
Ibiige otiinium dbciissiriius Arisioxehtis musictis. iurvpbs uvi/jp^b\vp&9is',x«i jtbMwvftavv5tS«(h««jlt!'.&—
Apud Lalitios autem c Varrb, Sahifii, NepoS, Hygi- repbs', rkpWrb%iv6s libvctiv.oS.ilcipa 8i toir 'piifiRtotf
hUs, et ad ctijiis rios exeriiplurii pfovdcas, f fahquil- Bappiivj2Kvt_6«?; TSirtag,'XyZvbi,mi bv eis vrtbShyp.o\
lus. Sed hoii mea esi et illorum siihilis cohdiiio : MjjiS? ftpo&ulJeZcSuL $ov)h , Tpuy'y.v\ibi.'A)i' ovy.eirrii)
illi eiiiiii liisloflas vetores iriinalesque feplicariies, ip.ovv.uvxivb>v bfiaiu ii iupktris.'EjtEtVot p-ivyup, TtdXuiui
poiiiefuiil quasi de ingehli pfatb rioii parVairiopiis- Iarbp'w.sv.uit« iv.uar"6virovs uvuv.vlibv'res trvvruyiiuru,
ctiii siii corOriaih texefe. Egb quid aiictufiis, qui iSvVtidb&uil iher&veiiv.p.'£yulbvliiii.8>Vbi,eKuy^ittrbi/ ybvv
liiillmn praeviiihi seqtieits, pessiiiiniii, iit dicitrif, \l rbv oiv.ilbvepybv 'crrifuvbvTtke%ui.%yi>Se tt Siufipu-
magistfurit niemeiipstim habeo ? (juamqUam Euse- %bp.ui,riybvp.evaSTrifisvbj ouosvt,ffiX ip.uvrbvvAv.iarov,
bius Pampfiili iri deceht ecclesiaSiicoeifisioriocli- eSfo loybs filtfi, Si^uc/y.AbV E/MV; Et v.ui t« pakio-r».
bris, ntaximonubis adjumenlo fuerit, cl singuloruin, EOo-sStof o JlKfiy&ovstj Siy.ut)5s iv.>Ckritnu(Triv.riS iaro-
de quibus scripiuri sumits,volumina oeialcs auciorum pius fii&lovsp.eyio-rw> rip-ZvTtupio"/erbfiorfieiuv,v.uirv.
stiorum ssepetestenlur. IiaqueDomimiiiiJusuiii Chii- iv.mrov, Ttepio>y_ a-vyypuyetvp.i)lop.ev, revynn, vrtep
sium precor, ut quod Cicero iniig, qiii 323 '" ^fcii rSB bixeiiiviiv 'jiuprMpiuV TtupQbvcnxpovwv.Tbiyupovv
Romanee eloquenliee stetil, non est facerc dedigna- rbv KvpibV«ftwv'luo-oO Xpto-ToO SeoftKt,tv' ortep o tros
lus in Bruto, Oratorum Lalinoe lingiia.' fekeris CSta- KHspoii,o iv tw uv.po> rvs pa>p.u'iv.ris evylarrius io-rup-s-
loguin, id ego in ejus J Ecclcsise Scriploribus enu- Vbs,Ttomo-cu ovv.o.Ttrfeitoo-ev,S24 "f BooOtov,t6v twv
merandis, digrie cohorlaiione lua iriipleairi. Si qtii irjrbpav' tvi poiy.uivjfr•p.nirrri o"i*vtKttwVv.uru),oyov,
autem de iiis qui ttsque liodie scrifilitanf [Al: scri- toSto s^w sv ra> &Tiu'pSp\rio-uo-6ui rois bvyypufius rrit
pseruni], a me in lioc volumine proelermissisuui, uvrov ev.vlrioius,ixTthip&io-u St« t«f ctns TtporpOTtHs.
sibi magis quam niihi debebunt [Al. debent] impti- Ei @ittvs? ev.twv o-xpi rnpiepovervyyeypup.p.evo>v nup'
lare. Neque enim celantcs scripla sua, de his e quse ep.oviv twSs tw tsuxst rtupeleitfBncruv , iuvroZs JXKW.OV
non legi, nosse potui, et qubd aiijs foisiian sfl ija G 3 f»b«STtiyptXfircdcruv. (Xifiiyuj>Aitov.pVTtrbvro>v uvrS>v
lum, mihi in hoc lerrarum arigiilo (JBeilileemi)fuefil T« iliiu crvyyp'up.p.uru, yvwVKt eSvvifiwbls ovy.evirvyrpv,
ignotnni. Certe cum scriptis sujs chtruerint, UQB V.uiO.TTSp KW.OE? SO:6'OTSyVWO-TOV TOyp^KVSt , E^Ot£VTl5
niagnoperc noslri silenlii dispendia [Al, dispendio] TOUv.btrp-bv TOUTOU yaviu uyvacrrovvrcriptfiv. "Op.o>S oruv
suspirabunl. f Discant ergo Celsus, Porphyrit»,-Jtt* v.uruS_nlbi. Siu rS>votxstwv^svwvtKtavyypup.pJj.rosv, b\>%
lianus, rabidi advcrsus Chii-.ium canes, discanl eo- d>St« piyicrru p.aSsvts? tijv rip-eripuvETtiarevufyvtn
rttm sectatores (qui pulant Ecclesiam nullos philo,- o-twBiiv. M«.fistwo-KV roiyupovvK.i\cros,Uopfvpios, 'Iou-
soplios et eloquenles , niillos habuisse docti Mj kiikvoibe J.ucftrwSsts' z«t« Xpto-touy.uvsf, pcjSstwo-avot
qttanli et quales viri eam fundaverinl, exstruxeriiil toutwv Kxb).ou6ot, oi vop.i%ovres TVJV 'Exx^o-tKV ptvjTStpt).o-
[Al. slruxerint], et adornaverinl; ei desinant fideni erbfovc;v.uievfouSeis,p-rirerivus ib-)rnv.ivui St3«o-z«).ouf,
noslram rusiicat lantum simplicilatis arguere, suam- otrotv.uiTctikiv.oi uvSpesTKUTJJV fls/jiEitwo-avTss' wv.oSopm-
que poiitis imperitiam agrtoscaitf. u Yale iri Oooiino <j«vTS v.ui Stsx6crpi>!0-«v^. zai TTKUO-WVTKI tijv njststspav
Jesu Christo. Trio-ttvi/ypbfitHs ftovovsu6uvstv«TTXOTIJTOJ, o«st«v pta).).ov
Kft«6tKV sTrt^vwtroftsvot.
a Notaium est doctis viris Grscca, tov? t» ifhtxu. liber circumfertur* sed veiustiorem alium Augusti
i)
avvr_u%otvrus, eos proprie designacej qtit de vocabulis libert.ijm.quem Gellius lauaai tib. ti, c/ip. 21. Pauto
unius: alicujus gentis scripseruni, iiec bene respoa- posl Martian. provacas; reiragrantibus mss.
dere jLatiiiQtextui, gentilium iilleratum virh< pnta d /» Ecclesiwillius sciipiqribus. Codex ms. emi-
giammaiicoSj rhelores, poeias, quos Stteiouiu» re- nentissimi cajd..Qitpboni iegii hoc loco, in Eccle-
censuii.. siastick se.rjpioribus;seti unus esl sensns in uiraque
* Sm.yrnoeusvidelicet, queraetJ.osephuslib. con- leciioiie...MATJTIAN In alit|iiql mss. MariianKO,
tra Appionem vocat virum omnis Imtoria diUgentis- et Gravio!lesiibus, meltus iiabeiur in Ecctesiastich
simum indagatorem, et njulti ex anliqtiis laudaht. ScripMtibm,
Ab Antigono scriptas Phjlosoi>horum Yitas Athe- e Iia proeferunt satis .recle iiiss. quibiis el ijja-
jioeuset Laerlius lestes suin. Satyri meminlt i.pse pres^i onines liferi,et, Gra;ca cojtcinil inicrpreta-
(lieron. alibi n lib. in Jovi.iM.an., i Satyrus<qiti illu- lio.linusp.eneS. FaUriciuiiiMoseeiisismi.,quiionqe
Slrinm virorumscripsit Iiistoiiam- Deniqne Aristoxeni sunt., .1 . „...:.
jStot a Pluiarclio et Gellio celebratitur.' r .Dmaiiii ergo Celmst eic. Perntciosissimi hosies
c «vSpwv
Ptiores sex Aniiquilainni rernm tiu.manarum Ecciesioeciirjsijanae fuerunt isii ires soccuiisapienles
ptitaniur Varronis li.briiiinuit. Santrai niciiiinil ])(* et philosophi, qiiorum Cclsum seripiis Qrigenes pro-
natus in Terenlii yita, aliique. Nepoietn noslrifBft,, fiigavit; PorjiAyriujBt.Meiliodius; ei, Juiianui» Cy-
scriptorem elegantiss. nemo non novit.Denique By- riHus, Alexandriiius..MARTIAN;,
ginum non eum putato , ctijus velcris Mytliologi2_) R Veronensis Iib., Vale in Domino Jesu Chrislo./n
C03 LIBEfi DE YlhiS iLLUSfRIBUS. 606
» INGIPIUNt CAPlttJLA LIBRI [Al. tacet Libfi].
I. Simon Pelfus. A LI. Arabianus.
II. Jacobus fraier Domini. LII. Judas.
III. Matlhoeusqui et Levi. LIII. Terlullianus presbyter.
IV. Juda frater Jacobi. LIV. Origenes , qui et Adamanlius , pres-
V. Paulus qui [Al. ei] ante Saulus. byier.
YI. Barnabas qui et Joseph. LV. Ammonius presbyter.
VII. Lucas evangelista. LVI. Ambrosius diaconus.
VIII. Marctts eyangelista. LVH. TryphonOrigenis discipulus.
IX. Joanhes apost. et evang. LVIII. Minucius Felix.
X. Ilermas [ms. teliqua lacei], ut ferunl Pa- LIX. Gaitis.
stor, auctor libri. LX. Berillus [Al. Beryllus] episcopus.
XI. Philon Judoeus. LXI. Hippolyius [Al. Hypolitus] episcopus.
XIT. Lucius AnneUsSeneca. LXII. Alexander episcopus.
XIII. Josephus Mallhiocftliiis. LXHl, Julianus Africanus.
XIV. Justus Tiberiensis. LXIY. Geminus presbyter
XV. Clemens episcoptis. B LXV. Tbeodorus, qtti el. Gregorius , epi-
XVI. Ignatius episcopus. scopus.
XVII. Polycarpus episcopus. LXVI. Cornelius episcopusr"'
XVIII. Papias episcopus. LXVII. CypriaBiis episcopiis.
XIX. Quadratus episcopus. LXYIII. Pontiusdiaconus.
XX. Arisfides pliiibsbphus. LXIX. Dionysius episcopus.
XXI. Agrippa qui el Caslor [Ms. Castorjs]. LXX. Novalianus hoeresiarches.
XXII. Begesippus hisloricus. LXXI. MaicliiQnpresbyter.
XXIII. Justinus philosophus. LXXII. Archelaus episcopus.
XXIY. Melitoepiscopus. LXXHI. Anatolius episcopus.
XXV. Theopliilus episcopus. LXXIV., Viclorinus episcopus.
XXVI. Apollittaris episcopus. LXXV. Pamphilus presbyter.
XXVII. Dionysius episcophs. LXXVI. Piefius presbyler.
XXVIII. Pihilus [Al. Pinytiis] episcopus. LXXVIl. Lticiamis presbyter.
XXIX. Tatianus baeresiafches. LXXYIIi. Pliileas episcopus.
XXX. Philippus episcopus. G LXXlX. Arnobius rhetor.
XXXI. Musahus. LXXX. Firmiaiius rhetor.
XXXII. Modestus. LXXXI. Eiisebiiisepiscopiis.
XXXIII. Bardesanes hteresiarclies. LXXXII. Relicius episcopus Eduorum.
XXXIV. Yiclor episeopus. LXXXIII. Meilioditisepiscopus.
XXXV.- Ireneeus episcopus. LXXXlY. Juvencus presbyter.
XXXVI. - Panthoennsphilosophus. LXXXV. Eustatliius episcoptis.
XXXYll. Rhodon, Taiiani discipnltis. LXXXV(. MarcellUsepiscoptis.
XXXVIII. Clemens presbyter. LXXXVII. Alhaiiasius episcopus.
XXXIX. Milliades. LXXXVIU.Antonius inonachus.
XL. Apollonius. LXXXIX. Basilius episcopus.
XLI. Serapton episeopus. XC. Theodofus episcopus.
XLII. Apollonius alius senaior. XCl. Eusehius alius episcopus.
XLIII. Theophilus alius episcopus. XCII. Triphilus episcopus.
XLIV. Baceillus [Al. Baccheihis]^piscQptis. XCIil. Donattts hoeresiarches.
XLY. PoIyCfates episcopus. •DXCIY. Asterius pliilosophns.
XLVl. Heraclitus episcopus. XCV. Lucifer episcopus.
XLVII. Maximus. XCVL Eusebius alius episcopus.
XLYIil. Candidus. XCVil. Forlunaiianus episcopiis.
XLIX. Appion. XCVHL Acacius episcopus.
L. Sextus. XCIX. Seropion episcoptts.
aliis hoecsaluialio praetermillilur^ qua»;nec habeltif vocem Groecam6 (3),ETrwv, id est, Ille videns. Deniqne
in Groeco. ntim. 139 legit, Joannes episcopiis. Rufsiim codex
a lncipiunl Capilula. Hunc Caialogum descripsi Cliihiacensis nuin. 152 nihil ajiud retinel nf&ater
ex veliistissimo ms. codice S. Germarii a Pratis, et vOcemDexler. Num. siniiliter 82- aritea otiiitiit in
alicro AbbaiioeCluniacensis.Varias iBterthimhabeftt ReiiciO vcrbunt Ediiorum. Sed hoec aut riullius, aitt
leeiiones;- sed levtoris rriomfcnli : v; g». nuiri. 58 levioris sunt niQui.ehti; iiec eonim mei.itionchjfecis-
codex Saiigermanensislegit haeclantum, Adamantiits sefn, nisi cnfiosos lectftfes eliani min.iflia dqcefe
ptesbyter. Num. autem 109, non habel in Didymo offlciosum esset. MAJITIAK.
607 S, EUSEBII HIERONYMI 608
C. Hilarius episcopus. A CXIX. Diodorus episcopus.
CI. Victorinus rhetor Petavionensis. a CXX. Eunomius hoeresiarches.
Cll. Tilus episcopus. CXXI. Priscillianus episcopus.
CIII. Damasus episcopus. CXXII. Latronianus episcopus.
CIV. Apollinaris episcopus. CXXIII. Tiberianus episcopus.
CV. Gregorius episcopus. CXXIV. Ambrosius episcopus Mediolan.
CVI. Pacianus episcopus. CXXV. Evagrius episcopus.
CVII. Pliotinus hoeresiarches. CXXVI. Ambrosius Didymi discipulus.
CVIII. Foebadius episcopus. CXXYII. Maximusex philosopho episcopus.
CIX. Didymus 6JftsVwv CXXVIII. Gregoritis alius episcopus.
CX. Qptalus episcopus. CXXiX. Joannes presbyler. h
CXI. Acilius Severus, senator. ' CXXX. Gelasius episcopus.
CXII. Cyrillus episcopus. CXXXI. Theotimus episcopus.
CXIII. Euzoius episcopus. CXXXH. Dexler Paciani fllius , nunc praefeclus
CXIV. Epiphanius episcopus. praelorio.
CXV. Ephrem diaconus. jj CXXXIII. Amphilochius episcopus.
CXVI. Basilius alier episcopus. CXXXIV. Sophronius.
CXVII. Gregorius alius episcopus. CXXXV. Hieronymus.
CXVIII. Lucius episcopus.
a Perperam olim Pictaviensh legebatur. b Codex Sangermanensis, Joannes episcopus,male:

IJXCIPIT LIBER.

CAPUT PRIMUM.
827 Simon Petrus, a filius Joannis , provincioe 828 St«wvUirpbs,urtbarotKos, utof^wva, iTtupyJxns
Galileoe, e vico Bethsaida, frater Andreoe. aposloli Tukikuius,v.i>pns B»8o-atSa, uSekfbs'kvSpeov'Krtbarbkov,
(Matili.iv, 18), elprincepsAposiolorum.fcposlepi- xui upyrtiybsrS>v'A.Ttoarb\o>v, rns 'Av-
ftsta tijvSTao-zoTrijv
scopalum Antiochensis Ecclesioe,et proedicaiionein t,to_y_s«v iv.vlnaius, v.uirb v.npvyputwv StKO-TrapsvTwv ,
dispersionis eorum qui de circumcisione credide- v.uiiv.rns Ttepirop.ns marevauvrvv, ev Hovtw,Vukuriu,
ranl, in Ponlo, Galatia, Cappadocia, Asia, et Biihy- G KKTrTrKSozta, Aaiuxat Bt6uvt«,tw SsuTspwIi),auStouerei
nia (I Pelr. i, 1), c secundo Clattdii imperaloris eis to szTro).sftvjo-KtStftwVK TOV/tuyovrri 'Pwpwjefiaraxui,
anno, ad cxpngnandum Simonera magum, Romam iy6u eiv.oaiTtivreiviavrovs rbv GpbvovT»j? iepaavvos
pergit, d ibique viginti quinque annis Cathedram Sa- 5faTSO-_£SV, SWfTOU TS).SUTKtOU SVIKUTOU NlpwVOf, TOUTSOTt
cerdolalem lenuit, usque ad ultimunt annum Nero- TOUreaaupeaxuiSev.urov, if ou v.uiaruvpo>6eisIftapTu-
nis, id est, decimum quarlum. A quo et alfixus pnae, TIJV xsyoAvjvy.aTayi?vsjfwv,TOU? TriSajSe iv p.e-
cruci, martyrio coronaius esl, e capite ad lerram TSwpw , fuav.v>vavacjtovsauTOV etvat,
'
tov 6'ftotov
rpbitov
verso, i ct in sublimc pedibus elevatis: asserens CTKUpw6jjvKt TWtravtwv Kuptw. EypuipsSuoirtLarolus
seindignum qtti sic cruciligeretur ut Dominussnus. r&s ovofta^Oftsvar v.udoliv.us,uf wv TWVSevripuv oi
Sctipsit duas Epislolas, « quoe Calholicoenominan- rikeiovsovv.eyvpivovaivKUTOU Tuy^avstv,Sta tov yupu

a Filius Jonw legunt mulii codices, etiam a Yicto- E veluslioribus Rufmus, lib. n Invectiv., numerat
rio inspecti, cui leciioni proeter Graccam versionem annos xxiv. Puta Christi 68.
Sophronii, favel recepta apnd veteres hujus nominis e Iisdem omnino, quod niirum est, verbis S. Gau-
inlerpreiaiio, nempeFilius Golumbm.Sed vide Joan. dentiiis Brixiensis de S. Petro, et Paulo, olim inier
i, 42, et xxi, 15 el seqq. Zenonianos sermones xx : Petrus crucifigitur, verso
. bAclor. M, 20, constat Pelrum Anliochioe do- ad terram capite, el in sttblime pedibus eteratis. as-
cuisse. Hieronymus in Galat. c. n : Ptimiim episco- D '. serens indigttumse, qtti ila crucifigeretut, ul Dominut
pum AmiocheitmEcclesicePeltum ftiisse accepimus, suus. Forle igilur isthoecex antiqniorealiqiio nioni-
el Romamexinde irattslatum,quod Lucas penitus omi- mento desumpta snnt ab uiroque, nam liierouymum
sit. a Gaiidcnlio exscriplum , eliamsi lemporum ratio
c Etiscbiits, lib. n, c. 14, llist. : 'ETTI
rne uvrn; KIUV- penniiteret, niinime est verosiniile; sed nequeeo-
Siou[iuaileius. rum |)robaiiir opinio , qui ex aciis apocryphis
d Eadem tradit in Chronico : Pelrusapostoliis, cttm quacsub Lini nomine circumferuntur, hottc repe-
primus Antiocltenam Ecclesiam fundasset, Romam ttint. f Euseb. Hisi. lib. m, c. 1, ex Origene, «vso-xo-
mitlitur, ubi Evangeliiimprwdicansxxv annis ejusdem
urbis episcopmpetsevetat. Sed ciim de hisce xxv an- )oTrtff6ij va.ruv.efukns-
nis plurimoe qnaesiioiies sint, ct senientioe, prsesiat s Minus recie legunt quidam rossi atque editi ca-
videre Pagium adan.Christ. 45, Baluzium in Lac- nonicat.
taniii librum de Mortibus Petsec, cap. 2, aliosque.
«09 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 610
tur : quarum a secundaa plerisqne ejus esse nega- __ \. xrnpu, x«t tijv Staywvt«vrns Ttparns eTtiarokns.'A))K
tur, propier styli cuni priore dissonatitiam.,) Sed et v.uito v.uruMapxovEvuyyikiov,bs /tuBnrnsautou v.ui
Evangeliumjuxla Marcum, qui audito.r ejus et in- ippnvevrnsiyevero, TOUTOU kiyerut etvat. T« Se avy-
terpres fuii, hujus dicitur. Libri autem, e quibus ypKftft«T«,toutso-tt Trpwtov,o ETrtysyp«7rt«t np«|stj
unus Actorum ejus iriscribilur, alius Evangelii, ler- KUTOU" SsuTspov, Evuyyiktov'tpttov, Knpvypu'riruprbv,
c
lius Praedicationis,quartus Apocalypseos, quinlus 'Artbv.ukv^ts'TrsftTrtov, Kpiais, d>surtbxpvfubvru«TTO-
Judicii, inter apocryphas scripturas d repudianlur. SoxtptaiJsTai- Se sv'Pw;«jevTWBaTtxavw
KnSevBeis rikn-
eSepultus Romaein Valicano, juxta viam Triumplia- aiovrns bSovrns £Trtx).vjv Tpibvpfukius,p.erurtuvrbstou
lem, totius f orbis veneratione celebralur. Ttupu.TWV
aeQin.ap.urbs 'Pwfjaiwv6pv)crxeueTKt.
CAPUt II.
• 829Jacobus!lu<aPPe"aturfralerDomini(Ga/a(. 830 'IKXMSOJ 6 uSekfbsTOU Kupiou,'ATTOOTOXO? v.ul
1,19), cognomentoJuslus, ul nonnulli Eexisiimani, eitixknvSiv.uibs, wo-ttvejuTro)Kfi6KVouo-i, tou 'iwo-vjy
Josepli ex alia uxore, ut auiem mihi videiur, Marise «Tr'uklns yvvutv.bs, wf Ss Iftotftdverut, M«pi«?,«SsXyvjj
sororis malris Pomini(Joan. xix, 25), cujos Joannes rns pnrpbs tou KupiouevBvsttupu twv «Troe-tolwv 'ie-
^in librosuomeminit, filius,posi passionem Domini' potroXuftwv errto-xoTro?
xatao-ta6etf, ftiav ptovvjv avve-
"
SlatimabApostolisHierosolymorumepiscopusordina- yputyuroirttaroknv,nns TWV ETTTKxa6o>txwv rvyyuvet,
tus, unam lantum scripsilEpislolam,quoe de seplem v.uirives tup' erepovrivbs eV ovoftattautou £x5e5o'o-8at
Caiholicisest, qu:c et ipsa i abalio quodam snb no- TOUTVJV fuaxovai, v.uiXKTK §puyv TOUypbvovTtpotbvros,
mineejusediia asserilur, lieetpaulaliink lemporepro- uvBevriusrivbs ertekuSero.'ttynatTtrtosyelrtavtwv 'ATTO-
cedenteoblinueriiauciorilatem. ^Hegesippusvicinus oroXtxwv jrpovwvev rS>TTSftTrtw )6ywTWV UTroftvvjfiKTWv
Apostolicorumlemporum,itiquinloCommeniariorum Trept'l«xw§ouStnyouftevo?, £fn' 'ESE!;KTOTIJV
'Ev.xknaiuv
librodeJacobonarrans,ail:S«5cepiJE«/esio}nHieroso^ Ispoo-oXuftwv fiEtaTouf«TTOO-TOXOUJ, uSelfbstoO Kuptou
lymurum™poslAposlolosfraterDominiJacobus,cogno- 'l«xw§o?6 eTrtxXvj9stj Sixutos,Sta to TTOXXOU? xukeZaBut
mentoJustus.MuliisiquidemJacebi vocabantur.Hic de 'l«xw6ouf.Outof ex yevernsuytos nv, olvovxat aixepu
uleromatrh sanclusfuil,vinumel siceramnonbibit,car- oux erttz, xpswvSeouSeetspou Outouou ptstsXaSsTTM-
nemnullam comedit,nunquamattonsusfuit, necunctus jrote, ouSeexeipato,ouSeukeip-p.uatv n XouTpotf itpoaeo-
fuit unguento,nec ususbalneo. " Huicsoli licitumerat "E6OJ5e«v«utw et'o-£)6etv
etf t« uytu twvuyiov
pttXvjo-EV.
8 Yid.ad Hedibiamquoest.il, ubislylidiversitalem C referendum ad asseritur, non ad edita.
in id coiilerl, quod pro necessilatererumdiversis sil k Jam inde a S. Irenoeo cogniiain conlendil Mas-
ususinterpretibus. lmer catholicas epistolas recen- suelus ad Ireiioeum,pag. 216. Vld. Huetium in De-
seni Clemens Alexand. in libb. uTroturrwo-Ewv, Atha- inonslrat.Evaiigel. Hodie eam omnes suscipiunt, qui
nasii Synopsis, et Nazianzeni Carmen, in quo sacri Christiano nomiiiecensentiir.
-libri percenseniur. i Ettsebiuslibri n, cao. 25 : 'o 'Hyijo-tTrTroj sVt rnt
b Vid. infra cap. 8, et Eusebiumlib. m Hist., cap. Ttpi>rnstwv 'ATroo-toXwv ysvoftsvo?StaSo^f, EVTM
ullimo. TreftTrtw auTOuvTtop.vhp.urt, rovrov iaropeZrbv rpbrtov'
c Apud Eusebium lib. m, cap. 5, unde hoecsum- AiuSiyjrut Se rnv ixvlnaiuv p.eru TWV'ATTOO-TOXWV 6
psisse videlur Hieronymus, libri Judicii milia men- adekfbs TOUKvptov'laxwSof, o 6voft«o-6£tf UTTO TTKVTWV
tio est. At meiniiiii Ruflnusin Symbnl. Libellus, qtti SlXKtO?, aTTO TWV TOUEuptOU ft£%pt«ftwv, ETTtt
'IaxwfiotexaXouvTO. ^pOVWV
dicitur pastorh, siveHermelh,quiappellalur DnmVix, 7roX).ot OUTOS- Se EXxod.iusp.nrpbg
vel Judhium Pelri. Sic forle appellatum esl Judicium uvrov uyios nv. Otvovxat aiv.epuouxertiev,ovSiea-livyov
•
Pelritx HPeiri i, 11 etseq. Judicium autem ea ra- ifayev fjupovem TIJV xefukrn KUTOU OUXKVBSVJ, eO.alov
tione dicttur, quo Prodicus olini Judicium Ilerculis ouxnketyuro, xui pukuveiaou_yj TOUTW
E>_;pvio-«TO. ptovw
de dnabus viis, allera virtulis, altera voluplatis de- iilnv st? T« uytu eiativuf ouSe yup epeovvifbpet, «)).«
scripsit. xai
o-tv5ov«f' ftovoff eianpyeroeis rbvvubv,nvpiaxerbre
a Sicetiam in Grecco «TroSoxtfta?stat. Sicque Suf- xstftevojSTrtTot?yovao-tv,XKS «iTouptevof TOU X«ou
T« UTrep
fridus Pelri, Mariianu:us,cod.Geiiiblacensis,aliique. ayEO-tv, w?«Treo-xXvjxevai ybvuruKUTOU SixsjvxaptvjXou.
Olimerat repulanlur. m Euseb. fteTaTWV 'ATTOOTOXWV, id est cum Apostolh
cYid. Euseb. lib. n, cap. 2B. 1 Et snpra anuolavimus veierum aliquot Patrum tra-
D
f SicMartianoeusextribus optimoenoloccodd.Alii diiionem, quoeferi, ab ipso Chrislo ordinatum Jaco-
mss. alque editi vrbis, quibus suffragatur el Grocca buni Jerosolymorumepiscopum,Chrysostom.Homil.
versio— Totiusorbis, etc. Hoe modo legit codex S. 38, ill 1, ad Corinlll. auto^yup uvrbvkeyerutxexeipo-
German. el mss. S. MartiniSagiensis,et S. Cygiranni Tovvjxsvai,xat ETrio-xOTrov ev 'ispoo-oXuftotjTreTrotvjxevas
relinent quoque orbh : coelericum editis legunt lo- TTpWTOV.
lius urbis venerationecelebralur.MARTIAN. u Huic soli licilumetat. In aliquot mss.
exemplari-
8 Puia Ensebium lib. n, et Ambrosium in i cap. bus legimus, Hicsolus soliiusetat, vel, Huic soliium
ad Galat. Vide Hier.conlra Helvid. num. 13, et quae erat, etc. MARTIAN.— Aliquot rass. a Martian. cilati
ibi amioiavimus. Ejus sententia, qua Jacobus Iraier Hic solussolitus erat, vel Ituic solitumerat. Ms. Gem-
Dominidiclus creditur, quod ejus essel consobrinus> biaccnsis Sulfrido Pelri inspectus, et Miroeiis Hic
proe coeterisplacet. solitus eral ingredi, ut elGroecaversio s"6ofSEnvuvrS>
h Verba in libro suo Grocca versio non agno- Eto-s)6£tv. Eusebius vero toutw ptovwe^vjvetVT<i uytu
scit. tiativui. Coeterumrecte veriit Hier. eis ru uytu in
1 Idemiradit Eusebius lib. II, cap. 1, qui tameni Sancta Sanctorum, id enim significare voluit Hcge-
nieronyino. et sibimet contradicit lib. vn, cap._19,-, sippus, nonlicuil in Sancla dumtaxat, quse frequentare
scribens, ab ipso Domino, ejusque Aposiolisepisco-- quibuslibet ex Aaronis ordine Sacerdolibus.
pum llierosol. Ecclesiaecreatum fuisse, cui senlen- Sicverlit etiam Rufmus.Nec dissimulo,difficillimam
lioequidam eliam inter veteres sulfraganlur. tunc videri, ut credatur, Hegesippisenteniiam, cum
i Ms. Sangerm. apud Marlian. ab aliquibus, quod d verosimile non sit, Jacobo Chrisliano homini «>•
Sll j§. EUSEBII UIERONYMI (H2
ingredi Sanc.tasanctorum: siquidem veslibuslarteisnqn A iafinjr.IpeivYi(in y.eyjpnphie->, «XXaXtvvj,p.6vwte KUTW
utebaiur, sed lineis, solusqueingrediebalur templum , i?vjvels tov vaoysto-tsvai,xui ybvuru xXivwv,UTriptou
el fixis genibus pro populo deprecubatur, in tantum , XaoOTrppp-viu_^eTO too-oyTov.,&s re r« ybvuruKUTOU uTrep-
a
831 ut cametorum duriliem traxhse ejns genua cre- 6«ivstvvofi$i$a6utTQVS TBVV xafivjXwvtuXou?. Asyst v.ui
detenlut. Dicit e.t alia rnulta, *?quoe enuiiierare loo- ers_purtvu, &jt-uxpbvept)v.«ru\iyea8ut,v.uiyup 9t«t'lw-
gum essel. Sed et Joseplius c in vicesimo libro An- p-jjsTp? iv tw Etxotrt^rns itpyjuibkbyiusX6yw,xul Kk.np.ns
liquiialum refert, et Clemens iti sepiimo yTr«tuTrw- ev rS>ifSouw twv uTrBTUTrwo-swv eipnv.uat, ptetKtvjv TE-
o-ewf,mortuo Fesio, qtti Judoeam regebat, misstjiij X^utMV-i^gtftou toG TMV 'louSaiav SteTrovtor,Ttep.fBrivut
esse a Nerone successorem ejus Albinum, qui cunj rtupu Nepwvo? Stu^oyov «tutoO\AX6tvov, xui Ttplvn tsu-
necdumad provinciam pervenissel, d Ananus, in- tov rns STtupyJiuseTttarnvut, "Avavo? , yvjo-tv, iepevs,
quit, Pontifex adolescens Anani filius, de genere sa- veof, '^vavou vib_s,yivovs iepurtxov, EtXvjgvw? «tpopftvjv
cerdolali, accepta occasione «vupyius, eoncilium uvupyjtus, o-uvsSpiouysvop.evou,nvu.yy.uae TOV 'laxwSoy
eongrcgavil, et compellens publice Jacobum, ut Snp-oaiutva tov Xptarbv rbv yibv rov 6eou upyqanr«i,
CbriStum Dei Filium denegaret, coiitradicentem la- kvrtkiyovruSi Xt6ao;6vjvat rtpbairut\ev, oj ex TOO rrtepu-
pidari jussit. « Qni cum proecipiialus de pinna tem- yipu tou v«ouxpnlu;vto-6etj, xatsayoTWV «UTOU twv O-XE^-
p|i,confraclis cruribus,adliucsemianimis lendensad BXwv, !jfti6KVvJir ETtupv.seis ovpuvbvrus yfipus, liyet'
coslummanus, dieerel: Dotnhte, ignosceeh, quod enim Kvpte,avyyvo>9tuvrbts, b yup Ttotbvatva-/voovqt' rbre
faciunt, nesciunt ( Luc. XXHI,34); fullonis fusle, quo xvatptxwftoj^Xww 832 rk ip-urtu exTrte^stv eiw6ao-t,
f uda vestimeijSa exiorqueri solein, in cercbro per- XKT«TOV iyy.ifukovy.povaOeis , uvzituvaura, UpoerriQnatv
cussus inieriil.Tradil iumi Josephtts, tantseeum sanc- o auToj Iwp-vjTrof, rocruv.rnsuvrbvyeyevnaButfcytoovvns
lilatis fuisse, et celebritotis in popttio , ut propler evrbs, v.uiQpnay.eiusitupu rS>Xaw,o>sStuT6Vautou 6a-
ejus ncceni, s creditumsitsubversam esseHierosoly- vatov Tr£Tretp-6at rtuvrus , ru 'lepoerbkvp.u rt_ertopBnaBui.
niam. Hic e.»t de quo Paulus Aposlolus scribit ad UeptTOUTOU zai p 'Airoo-ToXof nauXofrtpbs rovc Vul.urus
Galaias : Aiium autem Aposlolorum vidi neminem , liyef "AXXov SEix TWV 'ATTOO-TOXWVouSsvaetSovet ftvj'iaxov-
nisi Jacobum fratrem Domini (Galat.i, 19). Et Apo- §ovTOV K§eXy6v tpu Kupipu.KKttwv 'ATrocToXwVTrepi TOU-
stoloruiii super boc crebrius Acla testantur (Acior. i, TOU ftapTUpoOp-iV ul Opi^eis.Kat TOEuayyeXtpy Si to ETrt-
15; et xxii, 17; el xv, 15). Evangelium quoque quod ypufov (Forle iTtt^puf6p.evov) XK6''E§paiouj, pTrspUTT'
appeilatur h secundum Hebroeos, el a me nuper in iftou vuvst?TVJV eXXvjvtxvjvxai p'wftatxvjvykS>rruv ft£TE§).^-
GroccumLalinumque sermonem iranslaluni est, qno 6vj,wxat 'ClpiyiynsTtoXkuxts ftsta tvjvuyaaruatv
xe_yjpvjT«t,
et Origenes seepe ptitur, posi resurreclionem Salya- TOU SwTvjpof Xiyst"'O Si Kupjos-SsSwxofo-tvoov« TWSOUXW
toris referl: Dominus autetn l cum dedisset sindonem Q TOU tEpewj,«TreX6wvTrp6f'lK.xoj§ov,vjvot|svauTw.''p|xw_
servoSacetdotis, ivit ad Jacobum, el i apparuit ei. Jura- xet yup'IKXWSO? ftvjyevauaBfu.uprov,k\ exeiynst*J?wp.a?,

piam ingrediendi nisi Sanctum sanctorum fecisse Ju- thenlico laudat ctijus Hebroeuiii'aulographum e Caj-
d;ieos,ubi adesse Ponlifici maxim.o non lice- sariensibibliolheca descripserit: Supra, lib. m contra
bat. Quod auiem dicitur non laneis usus esse, sed Pelagianos num. 2 : In Evangelio, inquit, juxla He-
lineh vesiibtis, id quidem ex more Ponjificis eral, braios, quod Chaldaico quidem Syroque sermone, sed
Leviiic. xvi, 4. Hebraich litterh scriptnm est, quo utunlur ttsqitehodie
'« Groeca,versio uTrepSatvsiv,qnasi legisset vichse. Nazateni secundum Apostolos, sive ut plerique qutu-
b Yidcre licet haec apud Euseb. lib. u, c. 23. mant, juxta Matlhwiim, quod et in Cwsariensihabelur
c Yide Josepliuni lib. xx, cap. 9, inHio. Quidani Bibliotheca, clc. Et in Mattli. xn, 13 : ln Evangelio,
Codices apud Martiatioeumjegunt Aiiniafiwset Anna- quo ulunlur Nasareni et Ebionitte, quod nuper in
niaz jilins, Grmcum de Hebrmo sermone transiulimus, el quod
<JAnqnus,inquit, Po»ifi/'ea;.CQdexSaii|erman.eiiSis, vocalur a plefisque Maltlimiautlieniiciim. Conciliari
sive Corbeiensis ajiare retinei lectioriem, islam aiitem possunt, si intelligas, fuisse istud speciale
iieinpe : Annianus, inquit, Ponlifm; Anania; filius quoddam sive ejusdem Evangelii exemplar, Chaldaiea
adoiescens. MARTIAN. quideni, Syriaca lingua, sed Hebraieis litteris
<^Haecquidem Joseplius recilat: qtioe sequunltir scriptum , non quidem ab ipso Malthoeo,sed-a Naza-
ex Clemenle apud Eusebium deprompta eujit. renis, qui hanc translationem , in Syro Chaldai-
f Hoec vox abest aquibusdam co.di.cibus, qttam cam linguam jamditi olim confecerant, eique mtilia
nec Graecusijiterpres agooscit. Aliocediliones legunt assuerant, quae sibi videbanlur a Matihaeo omissa,
rv.dia. ]JJ cujusmodi sunt quae subinde notat Hieronymus :
s Heec afferl Origenes, 1. I conlra Celsum, et in contra Ebioniia: genealogiam resccaverant, Ijicr-
Comnient. ad Matthoeumtamquam a Josepho prolala, que auliieiilicum praedicabant, ex eorumque opi-
TauTKo-uft§i§vjxsv 'iaxwfiouTOO nituie in Ctcsariensi bibliotheca servatum exscripsit
'ioySaiotjxata sxSixvjo-*v
StxKiou, Sf nvaSs)ffi6?'ivjcroO toO XsyoftlvouXpto-tou, Sanctus Doctor, qui inde Grajce et Latine interpre-
£TretSv?Trep StxatotKtovKUTOV ovta 'iouSatot UTtixreivuv. tatus est : lamelsi non intelligo, cur Groece li-
Ex eo auteni Eusebius,quein liicsequitur Hieroiiymus. brum refiinderel,quijamGroece exsiabat, siquidem
At peceaverj.i memorioe lapsu Origenes, referens ad illum Origenes legit. Cseterum lum alibi, iu.m in
Jacobum qooede Joan.nisDtplisise neceper Herodem pra'lixa libris contra Pelagianos Admoriiiiofie nola-
legerat: certe in Jpscphi libris Iiaic neque bodie lum est, qnod ea de causa quinli Evangelii confie-
babiiiittir, neque iimquam locum videiilur habuisse. lor a Theodoro Mopsuesteno apud Photium cod.177
h |)e lioc Evarigelio secundumHebtceosroulta alibi diceretur.
doeet Hierq.nymus,quoe in specicm sibi yidentur ad- 1 Cw»idedhset sitidonem. Sangermanensis codex
versarj. Hic Groeeeet Latine se ill.ud inierprelatum ms. non Iegit, cumdedissetsindonemservo Sacerdolis.
dicit, queni taraen labor^iit jn Catalogo suoram ope- MARTIAN.
f um non eiiumerat, S«quenii cap. 5, pro Maltltwiau- i Appariiionem quidem Jacobo peculiariier factam
613 LIBEJ^ DE VIRIS ILkWlsTRlBUS. 614
verqt enim /«gfij?8?». WHPtitWWWVWl S$ »ife-it\ «i/ ns TFEiTwx.et
«<?$<?»• to. irotvipiovo Kvptos, ewf ou toyj«UTO_,
/icr? 833 ?8« &#««__f/jW^in J^tnifii^ (frijif/;y_\derei «vuaruvruiv,vexpwv.AufltSe ptxpbvvarepov Abre,tpvj-
eum a i«urgen(e_>»g $qm[WM.hM>. Pj!T§HSguiippst o-tv6 Kiiptof,tp«Trs£avxat aptov. Eu8uj Ss Trppo-tt6Et«t,
paululum : Afferie,a|i ppijjiiiijs, |?j§n*^l fi ftfl.!!£!!«.Xa§wyaptpv, eu_^«pia-T«o-a; exXao-E, v«i SeSwxwj'la/.w-
sjaiimpe. ag^iiqj;; tVli! PW *f $«?**$??!». sp /?'«? §wtw Stxaiw,XsyEtautw, 'ASsXys ftou, eaBterbv aptov
git, «J dedtt Jacobo juslo, et dixit ei: Ftater mi, eq-? TOV o"6v,nyipQnyupb vibsrov uvBpeartov exvsxpwv.Tpta-
mede panem luum, quia resurrexil Filius hominifa «toyTa. rotyupovvevtuvrbvstvjv'Ispoo-oXuftwv xuSepvvjo-K?
dormienlibus.Triginla itaque annpslfierosnlyinurura ixxXvjo-tKV , Tpu.Teo-Tty, EWJiSSpftpufytautpu Nipwvo?,
[Al. Hierosolymis]rexil Ecclesiam, id est, usgiic ad TrXvjeriov TOU vupvo.TrsTsfin, iv w xai eppifBp.TitXovuypt
1 septimiim Neroriis annum, et juxta templujji ubi rns Titou TroXtppxia.£, x«t tvj?TeXeytaias: 'k^ptuvovirti-
et proecipitattisfuerat.sepultus est. Tiiulum nsque ad anppv%.a-/zv._ "Ovttvsf i? vjttcov opet tou SXKIWVOJ:
sv re7>.
obsidionem Titi, et uliimam Hadriani, nolissimum te8eto;9Kt yoftiijouer^,^evdovfQvansrns ToutwyuTrovoiaf,
liabuit. Qtiidam e noslris in monte Oliveti eum pu-
laveruttl condilum, c sed fajsa eorum opiniqes!.
QAPUT III.
833- Maiihoeui, qui et Le_yi,_e$ puljlisaijp apq- 834 Matftatof,6v.uiAeutf,|'ATroo-toXof a.Tr6TeXwvwv,
slolus(MaHA.ix; 9; Marc. JI^ 14; Lmc v, %J), ji_r.iT !%iv tj 'iouSaiajrpwto; St« tous ex Trspttoftvjf Trto-teuo-av-
mus in Judoeapropler eos qtti ex circnmci^joijecrfi- t«_\, svuyy(ktovtou Xpto-touypup.p.uatvxui pnp-uatv
dideraijt, Eyangelhjm Glirisljd Hebpj.cJsriHejjjsyjciv iSpatxptj o-uvsT«fiev, «yyooftevou TOUft£T«T«uTaetj iX-
bisque comn^suit: qu.p4 «jyi.spPsttJ? ift Gj^pcunj X.wvixpv TOVto\p,erufp«auvros.To 5i e@puiy.bv u-y.pttvj-
transtulerH, pn siiijs cerl_Jine|t. J?prj-4tipsftjjj He- fts.pov ?trtt iv T>5(3t5Xio9vjxvj.
Kato-«p£t«? tvjTrapK Ila^ytXou
brajcunj ltalteiijr jjsqjie hodie iij ? Coesarignslbiljlio.r p..y,prv_pbs.
wsp.to-TrouSao-T.wf x«Tao-xsu«o-.fiEiovj. 'Eptoi 5e
ihcca, qiiant Pamuljjlps marjyr stu^iosj^ijiie confc- irKpa.TWV N«£«paiwvTWV iv Bepoiarns Supiaf toutw xs-
cil.Milii quo.tjtje.a N.azaraejs,quU.n Beroea ur|ie Sy- ^pvjftivwv,«Seta TtuptayiBnTOUTOU ftSTaypaf/j?,ot' ou
ria? Iip,cyolijmine.uiitnti.ir, descrjbejjdi facuHas Ml- ejttv, «KptSwj•zreto-fiwat, ws evBu«v 6 EuayyeXto-Tv.? etrs
In qjjo aniinadverteaduraj quo4 ubjcnjnque Eyajjge- ix Ttpoo-WTtou otxeiou,stte ex Trpoo-WTrou tpu Kupiouvjftwv
lista, sive px gej*§ojia,sua, sive ex p.ersp.paItpjJiini Ivjg-ou Xpto;touxae Ewtv.po.'tatf y.aprvpiutsv.uruv.iypn-
Sal_vatoris.,veteris Sm.piuraj iQStijftpjjijs. ahJJtitur, T«(rSfi TraiatwvypufSiv,p,n uxolovBeZv rii uvBevriv.TWV
npn sequa.lurSep.ljiagintatraii.slatprn.majiciQritatejij, fjfiSpftnxpvTiS EpftVJVSUTWV , CtXku tj. iSp«tXVJ, Uf S>Vt«
sed Hebraicgm.,e miibus UU4JWSUJtt: f* 'SfflP! 0 5io eo-tivixstv«,'E§ Atyurrto.u ex«Xeo-« tov utovftou,v.ui,
vqcqvifiliumnte«ni;et: QuQ^iqjn$qiaj&u_svQWbtiur. "Ort NuKupuibS xXvjfivjr/etat.
GAPUT IV.
Judasf frater Jacobi parvam, qtioede septcm Ca- C 'iouSaf uBelfbs'iaxwSpuiXa_^io-tvjv, n rts sv.twv eTrta

itullusquatuprEvangelislariititmemorat, sed Paulus pidibus damnatum, uti|ue eorun»ferebal opinio, se-

I Go.rijilli.xv, 7, i.nie.rajjas recchset: ex qup au.cior ductorem prope lemplum liumo inferri permisisse
hujus Evangelii, quem plures deinde secuti suni, yi- eos, et titulp (lotiasse, uoji sit, verosiijiile. Cum la-
delur siimpsisse. Meminit hiijiisce Evarigelii llier. riieri irions Oliveti e regione tempii sit, llegesippiiin
lib. iv in baiam, c. 11 et in Ezpch, vi, c. 18,et in huic senieniiae non repugriare conlendil idem Qua-
Mattlj. J, c. '6, et ii, c. \%,el iy, c, ^3j iiejiique c. 27 rcsmius.
bis,et iii Epist. Ad Ephes. 1. in, c. 6. dIdemlraduntPapiasapud Eusebiumm, 59,Ilisi.,
a Al- a motluh, Idem ex Hieroriymo Iradunt Gre- qiiin et Eiisebiiis-ipse libro eotlem c. 24, et iib. v
goritts Tjiroiiensis lib. l Hisl. Francorum, c. 22, Sc- c. 10- Sed MiitllKeuiiiipstiin Groecescripsisse longe
duljus Scolus in I Gor. xv, 7, aliique. Illud quoque est credibilius ctcuni de ejus inierprete inceria ni-
notanduni, quod Verlri paulo stipra, cum dedhsel i/iis traditio sit, quem alii Jacob.iim,alii Pauliim, alii
syndonem servo.Sacerdolh, in Sangermaneiisi codice Liicam, vel denit[ue Joannem ftiisse volunt, videniur
a Mariiaiiseo.insjiecto desiderantur. Porro vitiosc etiam Papias, aliique veteres, NazaraeorumEvange-
Groccijslege.raiajieruil pra appamil: sieut ntox D.o- liunt, de quo supra diximus c. 2, pro Malihoei au-
mintis, 6.Ki5ptpf,male pro CojniiiL thenticohabuisse, quod notatum cst ab ipso Hier. itj
S Cbrisji 63. GoeteriiexHegesippp apud Eiisebiiun JJ Matthoeum.At Patres hoc EvangeliuntGroecelantum
lill. II, pf 23 : K«i iBu^/uvautov.«v.rS>rbrta, xui stt allegant, et Hebroeunjexplodunt, neculliiiii scio, qui
Kutoun fftvjXvj f*evstTr«pKTMVttfi.Videde liiylo Scho- Groecumex Hebraeo vcrsiiin subiudicei. Vid. cap.
lion Groecuni, quod ad orain Mazarinii GodicisEti- snperiori, quae aniiotavimits hac de rc.
sebianochisioriaeinvenil Valesius: 'lo-teov6Vtvj e-tvj- e Dc hae Biblioiiieca vide Etiseb. vi, 51, et Hieio-
Xvjautg XiSpjvjv.«ftopyof/,
" iTttypuvnviyi*>vrh ovopt«TOU iiymum, infra, cap. 7S.
TeSaftftsvpu 'IKXWSOU i? ovv.uieri vvvot y^ptartuvoiiv f Ftater Dominilegi-in anliquis codicibus animad-
«UTWV
toif ptvvift«o-tv. XiSou?to-TKO-tv,x«i n ypup.p.«ruiv vertil Victorius, aliique, quibus h*c lectio probalur,
«utotf yptxfovatv,vjTPo-vjftstov tou aruvpovsyyupurrbv- quod ita eum voeet eiiain Ilegesipptis apud Euse-
aty. Scieiidumesl, colnmnamhanc nihil aliud fttisse, liium.lib. iii c. 20. Sed reclius pleriqtie mss. legutit
quam iqpideminforinem, in qua nomenJacobi illicse- Jucqbi, iit et Freculfus ex llieronymp, et Groec.inT
pttlli eral incisuin. Unde et Chrisiiani in scputcris torpres ex Luca vi 16, el ex Jttda ipso. jacobus antcuj
suis eligiifnumlapides slaluunt: in. quibtis aut lilleras miiior, de quo supra, c. 1, ejtjs frater iiiudligiiiir.
intcribere,aul crucis figuram inseulpere consueverunt. Unde recte Epiphaniiis xxvi, tl, utrumque juiigit,
c Hanc tamcn seutenliain alieri prjiferunl Qua- 'lou8«f 6 «SeXyoj'IKXWSOU Vid. et
x«ikvptpvkeybp.ivbs.
restiiius, aliique docli viri, tum quod extra uibem Cleineiil, Alexandr. in Epistolas Gathplicas,
Judoeicadavera lumularent, lum quod hoininem la-
618 S. EOSEBII HIERONVMI 616
tholicis esl, Epistolam reliquil. Et quia de libro A.KaSoXtxwv eo-ttv, 'ETrioToXvjv XKtaXeXojTrsv. K«t httiTtep
Enocli, quiapocryphus est, inea 11assumittestimo- «Ttbtvjf ]3t6Xou'Evw^, rns «rtbxpvfbv rvyyuvovari;,
nium, 835 a plerisque rejicitur, * lamen auctori- TtpoakupMuverut 836 *vKutvjftaptupiaj, irapa TTOXXWV
lalem vetusiate jam et usu meruit, et inter sanclas ixSiiXXEtat,«XX'optwj tvj ap/«i6tvjti, x«i tvi rns Xpn-
Scripturas computatur. crswc«uSsvTiaVJ?JW8VJ t«t> Beiuts ypufuts avyxuruptB-
p-etaBut.
CAPDT V.
Paulus apostolus, qui ante Saulus (Actor. vn, 58), nauXoj 6 'AnocrtoXojEcjwtou «ptSftou TWVSWSSXK
extra iiumerum« duodecim Apostolorum, de trvbu ATroo-to^Xwv Tuy^avwv, Ix fvkns Bsvt«ftvjv,x«t xwftvjj
Benjamin et oppidod Judaese Giscalis fuit, quo a rto-x«Xwvrns 'lovSuius, opftwftevo?,rtopBviBeians ttupu
Romanis c.ipto, cum parentibus suisTarsum Cilicioe TWV 'PwftKiwv rns uvrns xwftvjf,ftETKTWV oixsiwvyovswv
commigravit (Act. xm, 12), a quibus ob sludia Logis eis Tupabv rns Kiktv.wsx«twxvjo-ev, vf wv arukeis St«
missus Hierosolymam,aGamaliele viro doctissimo, tvjvao-xvjo-tv tou voftouei; 'ispoo-oXufta , rtapu rafiaXtvjX
ciijus Lucas meminit, erudiius est. Cum autem in- avSpiStSao-xaXtxwtatw, ou x«t Aouxaj ftsptvvjtat,ifoi-
terfuissct neci marlyris Slephani, ei acceptis apon- TVJO-SV.AXXvjvixaTtupnvTvjafuyri Srefuvav TOUftotptu-
tifice lempli epistolis, ad persequendos eos, qtii pbs, XaSwv'ETrto-toXa? tou iepito; irti Stwyftwtwv ev TW
Christocrediderant.Damascum pergeret, revelatione [__'IvjcrouXpto-TwTrto-TEUo-avtwv, ETrtoTK? TVJAaftao-xw1%
compulsus ad (idem, quoc in Aclibus Aposiolorum «rtoxukv^eo>;eis rnv Ttiartvtvjv EVrut; Upu^eat rS>v
scribitur, in vas eleciionis de perseculore iranslalus ATTOO-TO'XWV iyyeypup.p.evnv,ei; o-xeuof exXoyvjfKTTO
est. Cnmque primum ad proedicationemejus Sergius StwxTOU ftSTvjve/Svj. Si TtpSrtoveis rnv TOU-
Ilto-Teuo-avTOff
Paulus proconsul Cypri credidisset, ab eo quod eum TOUxupvjrjtv SspyiouUauXouKVBUT!KTOU rns Kuirpiwv,lt\
Chrisli fldei subegeral,e sortitns est nomen Paulus, KUTOU, OTIKUTOV TvjTtiareitou Xpto-touuTret«5ev,IxXvj-
etjuncto sibi Bamaba, multis urbibtts peragraiis, re- pwfivjTOUavbp.«ro;HKUXOU, x«t av%ev\«si«vrS>Supvu-
vertensqtte Hierosolymam.a Pelro,Jacobo et Joanne §KV,Tto)Xkuts re rtokevtvirttarus avutev^us eis 'lepoao-
Genlium Aposlolus ordinatur. El quia in Actibus Xufta, Trapa nsYpouxat 'IKXWSOU TWVeOvwv'ATTOOTOXOS'
Apostolorumpleuissimedeejus' conversatione scrip- x«8io-TKTat. 'ETTSI Toivuysv TKtfUpu^eatTWV 'ATTOO-TOIWV
lum est, hoc tantum dicam, quod post passionem Do- Trsptrns TOUTOU Biuyayn; rtoXkueipnrut, rovrb ptovov
miuivicesimo quinto anno, id est,« secundo Neronis, Xe?w,ortitep pnru rb TtuSosTOUKvpioveixoarS)Ttip.rtreo
eo tempore, quo Feslus procurator Judoesesuccessil eret, rovriart Sevrepa Nepwvo?,vf;vixa Qnaros 6 rn;
Felici, Romam vinclus mitlilur, et biennium in li- 'louSataj irtirpbTtb;SteSe^KTO *vj).txK,ei; "Pwftvjv §eap.ib;
bera manens custodia, adversus Judatos de advenlu Ttep.Tterui, xui itti SuoIvtauToujiv ekevBipuftevwvTTKpa-
Christi quotidie disputavit. 837 Sciendum aulem Q fvkuvri xuru TWV'iouSatwv Treptrn; ikevaeo>s'ivjtrou
inu prima saiisfactione, necdumNeronisimperio ro- ev.uarorel%nyna«ro.AetSe etSevat6VtevTVJ TrpwTvj KTTOXO -
boralo, uec in lanta erumpenle scelera, quanta de eo yia ftvjTrw TVJ? TOUNipwvo?|3ao-tXeia? o-TepswSsio-vjj, ptvj-
narrant historioc, Paulum a Nerone dimissum, nt TSeisroauvrus uvrbvTtpu\ets,oaas ui iaropiut fipovatv,
Evangelium Chrisii in Occidentis quoque partibus e^eXvjXaxotoj, nauXofTrapaNipojvofaTrsXufivj STrito suay-
praedicaretur, sicut ipse scribit in secunda Epistola ysXtovtou 'Ivjo-ouXptarov, xui iv roZs iaTtepiotsp.epeatv
ad Timotlieum, eo tempore quo el passus cst, de xnpv\ej.t, xuBus ypuftt iv T^ SsuTEpatrpof Ttfto'8eov
vinculis diclans Episiolam : In prima mea salisfac- 'ETrto-ToXvj, iv tw xatpw,ev w xat ertuBev,bruvevrots Se-
a Cap. v, vers. 14. Quod vero Hieron. suo more spolio proconsule Sergio Paulo victorim sum ttopwa
Sic relulit, erexilquevexilium, ul Paulus diceretur.
plerosquedicit, inlellige aliquos, nou touj TrXeiouf.
enim Eusebius a plurimis, TOIJ TroXXotf, genuiiiam , f Miratus aliique perperam Conversione. Eodem
habilam dicit. Caetera anliquorum lesiimonia non esl scnsu dicit infra, c. 8 : Philo librum svpereorum con-
liujus loci referre. Vide Huetium Demoustr. Evang. versatione scripsil: el Graecus §t«ye,>yns
s Euseb. lib. Xil: $«Xtxo?Si *VJO-TOS'
Prop. i, etc. vrtb Nepwvo?St«-
b Tamenauctoritatem. Sangermanensiscodex vetu- 5o/o? Ttep.Tterut,v.uB'ov StxatoXoyvjo-anevo; 6 HauXo?,
slissimus iia legit: tamen aucloritatejam, ei vetustate Seo-fttofSTT( 'Pwftvjfuyerut v.ui Aouxaf Si ev TOUTOI^
et usu merml, elc. MAKTIAN.— Cod. Sangerra. apud xaTeXuo-s tvjv io-toptav,Ststiav 6'Xvjy eTri rns 'PwftvjjTOV
Marliana-uin, tamen auctoritale jam et vetustatc et IIKUXOV KVSTOV Sturpityuix«t TOV
—
TOU0eou Xoyov«xwXu-
usu meruit, quemadmodiim et Groecaversio. J) Twf xnpv\«t emo-vjftvivaftevof.secundum Neronis an-
c Ul se ipse dtstinguitl Corinili. xv, 5, 8. niiin cttmvigesinioqtiinio post passionem Doniinial-
d Paria habet in Epislola adPliilemon. : Aiunl pa- ligans, cnm Eusebio lacii, in cujus Chronico a se
rentes apostcli Pauli de Ghcalis regione fuisse Judwm, converso in Laliiinm, Clirislus passus esi anno 18
et eos cum tota Provincia Romana vastarelur manu, et imperii Tiberii Ctesaris a morte Augusii. coss. Cn.
dhpergerentur in orbemJudmi, ih Tarsum urbem Cili- Domiiio yEnobarbo, et M. Fulvio Camillo Scribo-
cioe (ithse translatos patetitum conditionem adolescen- niano, Ex ejus anni Paschale, qui proxime usque
tulum Patdum secutum. Paulus vero de semeiipso ad Neronissccundum fltixerunt, reapse viginti quinque
Actor. xxu, 3 : Ego sum vir Judmus nalus in Tarso sunt, et conciirruiit cum Neronis secundo aliquanlu-
Cilicim. Porro Giscala rtokixvn, id est urbecula Gali- lum saltem provecto.
lacoediciiur Josepho lib. iv de Bell. cap. 2. h Groecus arroXoyia,ex Timolh. iv, 16, omnino
c Aiias loriiitu e*tnomenPaulus. Fusius in Com- recle; eo enim sensii optimi Scriploi es sathfactio-
nienl. in Epist. ad Philein.: Vt enim Scipio subjecta nem accipiunt delensionem, qua vel delictum remo-
Africa, Africani sibi nomen assumpsil, ita et Saulus vetur, vel excusalur.
ad ptadicationem genlium mhsus a primo Ecclesim
617 LIBER DE V1RI5 ILLUSTRIBUS. 618
rionenemo mihi ajfuit, a sed omnesme dereliquerunt: J^ o-ftofr838 wv> ifto-TsXXst, Xeywv.'Ev TVJTrpwTvj /uou
non eis impulelur. Dominusaulem milti affuit, et con- «TroXoyta ovSeisftotavp.Ttupeyivero xui eppvaBnv ev.arb-
forlavil tiie, ut per ine prmdicalioconiplerelur, el au- puros XsovTOf, aw.fS>s,St« tvjv wpotvjtK,NepwvaXsywv.
direnl omnes genles, et liberalus sum de ore leonis AiaBbu.evo; yap SvjXovoVteTttv.eZaBui autw TOu-uprvptov,
(1 Tim. iv, 16).bManifestissime leonein propler cru- iv tvj«utvj£Trto-toXvj TtpoeZite,Xeywv'EywyapnSnareevSo-
delilatem Neronem signilicans. c Et in seqtientibus: ftat, xui 6 v.utpb;rns ip.n; uvukvaeu;ifiamxev, "Oftoiwj
Liberatussum de ore teonis. Et statim: Liberabitme roivvv y.ui avrb; reaaupeaxuiSexure,> NepwvojIVIKUTW ,
Dominusab omni opere tnalo, etd salvabil me in re- T»jauTvivjftspa, n xat Ilstpos sv 'PwftvjUTrep'ivjo-ou
gnum suum cmleste,quod scilicel proesenssibi senti- XptaroO«Troxey«Xto-6etf, aTretefivjiv TVJ
6Sw,TVJ Xeyo_u£vvj
ret imminere mariyrium. Nam el in cadem Eni- 'Oarnvaiu.irov; fteru TOTtuBosrov Kvpiovvjftwv'ivjo-ou
stola proeihiserat: Ego enimjam immolor,et tempus XptCTOU, Tpt«xoo~TOue§S6ftou. "Eypu-pe Seitttaroku;ivveu
'
resolutioiiisiiteminslat(lTim. iv, 6). e Hic ergoquarlo Ttpb;ertru ixvlnaiu; OUTW? Ttpb;'Pe»u.uiov; ftiav, Trpor
decimo Neronis anno, eodem die quo Pelrus Romoo, KoptvBiov; Svo,Ttpb;ToCkuru; piuv,Ttpb;'Efeaiov; piuv,
pro Christo capiielruiicattir, sepultusque est in via Ttpb;QikiTtTmaiov; ftiav,TrpofKoXoco-st? ftiav,Trpo?©so--
Ostiensi,anno post passionem Doininitricesimo sep- r/aXovtxets 50o, v.uiTtpb;rovs oixeiov;[laBnru;, Ttfto-
limo. Scripsit autem novem ad septem Ecclesias B SiwSuo,TiTwftiav, $t).vjftovt fii«VTvjvSi Trpoj'ESpaioUf
Epislolas, ad Romanosunam, ad Corinlhios duas, ad ETTIO-TOXVJV TIVE? EtvatKUTOU,
voftt^ouo-tftvj StaT£TOV yu-
Galalas iinam, ad Ephesios unam, ad Philippenses puv.rnpu,xui rnv tou XoyouStaywvi«v , aXXaBupvuSu,_
unaiii, ad Colosseusesunam , ad Thessalonicenses xata tov TeptouXXtavov, n rov Aouxatou EuKyysXtorou,
duas, proeiereaad f discipulos suos, Timoilieo duas, XK8K tto-t Soxst,n Kkrip-evros TOU rns iv.xknaius'Pwftvjj
Tiio unam, Philemoni unam. Epistola autem quoe ovfuat r« «TtofBiypurun«uXouot-
varepov'ETrto-xoTrou,
fcrtur ad Hebroeos,non ejus creditur, prnpierstyli xeiw
truvTK^at x«txoo-fiwatXoyw, v),TOye ptaXXov, IlauXof
sermonisque s dissonanliam, sed vel Barnabae,juxta
&Terlullianum, vel Lucoe Evaugelistat,839 juxta ypufcavTtpbs'ESpaiovs, Stu rbvfBbvovrbvTtpbsuvrbv,
TvjvTOU 'ATTOOTOXOU eTttypufriv iv apyri rns rtpoanyopiu;
iquosdam, velClementisi Romana^posiea Ecclesise
Episcopi, quem aiunt ipsi adjuncltun senienlias ypufnvut ovx eSov.iu.uaev. 'Eyeypayetyup o>;'ESpaZo;
Pauli proprio ordinasse et ornasse sermone. Yel iSpato-tt,rovriartv oixeiu fpuaet Dloyip.o>;,xui urcep
certe quia Paulus scribebat ad Hebraeos,el propier eutppaSwf o-uvsTETKXTOT^'ESpaiStStaXixTW, evfpaSeare-
inviiliatn sui apud eos nominis,k litulum in princi- pavtls iXXvjvtxvjv perefpitaBn,xuiTauTvjv etvat TVJVuiriuv
pio salulalionisamputaveril. Scripserat ut 1 Hebraeus TOUot£o-6«tStaywvstvaXXatfruis IIKUXOU 'ETrto-toXatf.

» Yerba sed omnesme dereliqueruntusque gentes([] roniani cum 36 post Christi passionem concurrere.
absunta Grseca versione. f Miraeusaddit. quatuor.
b Euseb. I. C. : SaywfSvj-rtupiarnat5t« touTwyOTI B Veteres editionesdistantiam. Vid. Origen. aptid
Svjto Ttpbrepov hppvaBnix arbim.ro;kiovro;,rbv Nipwva Euseb. lib. vi, c. 25.
h Tertnll. lib. de Pudicitia c. 20.
TautvjwffEOIXE Stato wfto'8uptovTrpoo-stTrwv ouxouvifvjf
rt, TO'Vvaeruipteex o-toftatoj 1 Euseb. lib. m, c. 58, et Theophylactus el Go-
TrpooreSetxe TtupuTtkriatbv
* ewpayap tw TrvEUftatt
Xeovtof tvjvocrovOUTTW ftsXXouo-avbarusapud Pholium cod. 222, meminit htijiis sen-
tsXeutvjv. Atoyvjr/tvETrtXsywv tw Rat IppvaBnvix arbu.at leniioe.Illud, ipsi adjunclum nierum glnssema ex-
ros XEOVTO?, TO'puo-£TKt fte 6 Kvptosurtb rtavrb; tpyov ptingi maliin, quod nec ulltts e nosiris codieibus,nec
Ttovnpov, xui ai>aetei; TVJV^uaiksiuvuvrovtvjvertovpu- interpres Graecusagnoscuni.
viov,o-vjftaivwv to Ttapuvrixup.uprvptov, o xat o-Kyio-t£- i ClemensAlex. apud Euseb. lib. vi, c. 14. Vid.
pov EVtvjuvrn Ttpbkeyet ypapvj,yao-xwv'Eywyap n§n el kPhilasirium Hatres. 88.
r/Tr£v5oftat xai 6 TijfKVaXuo-EWf ftouiyso-Tvjxsv. Ila Clemens Alexandr. apud Euscb. Hislor.
c Non hab«txatpoj
Grsecus interpres qu;c respondeant Eccles. VI, 14 : MvjTtpbyeypufBut Si to, Huvko;'A-
hts Latini t«xtus, El in sequentibusliberatus sum. Ttoarbko;,eiv.bras,etc. Yide Clirysosiomum Hontil.
Elslalim liberabit, etc, usque regnum suum coeleste, 64, in loca N. T.
1 CacophoniamvttlgalorumHebraiusHcbrmisHe-
quoeomnino non agnoscil. Conira Groecus Eusebii
lexius plttraquoedamhabel a verbis.ouxouvirivj?, elc, braice omnino repudiamus. Alter e codd. nostris,
usiiue irtikiyo)V rS>K«ieppvaBnv ix arop-uro;kibvrbs, Hebrmis omittil, alier Hebrmus.Graicus etiam tan-
qnibitsclariusexponitur Paulus in secunda cusiodia,.D tttm eSpato; s§pa'ia-ti,HcbrmusHebraice. Legendum
non ilertitn scribere se liberaium iri ex ore Leonis, - cum cod. noslro, Scripseralenim HebrmusHebraice,
nt priori vice dixerat, sed penilus liberandum a vel autem pro enim. Porro accedimus doctissimis
Doniino per mariyrtum, alque in cceleste regnum viris, qui uon Hebraicc, sed Graxe Epistolam ab
troiisfereiidiim.Et de Hieronymo quidem suspicati Apostolo scriptam gravissimis argumeniis probant.
suiims, verba ex ore leonh, quibus altera periodus, Hieronymumquidem in eam sententiam impuleruiit
qiKehic videtur omissa, fiuiebaiur, librarium felel- Clemens Alexandrin. 'TTrotuTr.,apudEuseb. lib. vi,
lisse exscribentem. At e codicibusnostris, quomodo cap. 14, Hisi. Eccl., aique ipse in printis Euseb.
emendemus,non suppeiit. lib. ni, c. 38, quos postea seculi sunt Theodoretus
d Sic ex codicenostro salvabil, qni lamen antea Preef.in Eptst. ad Heb. ei Anonymusapuil OEcume-
liberavil,non liberabit: caHeri tam editi quam mss. nium in simili Praefatione,aliique ex recentinribus
perperam liberavil,el moxsalvabil.Vid. Tini. iv, 18. mulli. Sed horum aucloritates raiione praeponde-
e Duo codices antiquissinii, Veronensis unus, raniur; nam et texlns ipse se Gra^ceprimiius scri-
alter S. Ciucis de Urbe legunt trigesimosexlo. Re- ptum prodit, lum Gia^cis allusionibus, quoe in He-
cole quae aniioiavimiis ad sectindum Neronis an- broeonihil essent, luni phrasi coniinua, ac siylo,
num, quem cum 25 Domini posl pat-sionemalligat. et Scripturarum e Gra^colestimoniis, Hebroeorum'
Poluit, ut uunc mihi videiur,) iniiium anni xiv Ne- que lioininiuninterpreiationibus, qnaefrusira essent.
PATHOL.XXIII. 20
619 S. ELSEBH HIERON\Mi 620
Hebraice, id est, suo eloquio disertissime» rit ea quse A Ttvs? Si, xai tnv Trpo?AaoStxstf «vayivwo-xouo-iv, «XX«
eloquenler scripta fuerant in Hebroeo.,'eloqueiuius -rrapKTravtftiv £x§KXXst«t.
verierentur [Ms. verlisse] inGrsecum, et hanc causam esse, quod a cseteris Pauli Epistolis discrepare
videatur. Legunt quidam el ad Laodicenses, sed ab omnibus exploditur.
CAPUf VI.
839 Barttabas Gyprius {Ait. iv,3o), qui et 840 SocpvuSus Kvripto;, b v.ui'leaarifAevirn; p-era
Jbseph Levites, cuiti Paulb Gieliiiumapbsiolus ordi- n«u).ou*twv E9V«V 'ATTOO-TOXOS-xaTaoTa6eiff fti«v Trpo?
SiatUs (Act. xni, 2; Gul. n, 9), unarii ad oedifiCa- otxoSoptvjv rn; iv.vlnaiu; 'Erttarokrivavvirulev, nrt; ei;
libnem Ecciesioepertinenlem Epistolam a compbsuil, ru; urtoxpvfovs ypufu; «v«ytvwo-xsT«i. Outof varepov
quoo inler apocryphas SCripturas iegitur. Hic postea Sta 'IWKVVVJV TOVptafivjTvjv, o; xat Mapxo?ExaXetto,yo>-
propler Joannem discipuluiri, qiii ei Marcus voca- ptaBelsIIKUXOU, ouSsvvjttoyTouEuayysXtxoO xopvyy-uro;
balur (Act. xv, 57), separatris a Paul'0, nihilominus epyoveTttruyivuvrS>ETtXvjpwo-EV.
Evangelicse proeditationis injuiiCtuirisibi opUs exercuilt.
CAPUT VII.
Liicas riiedicus1' Antiochensis, ul ejus scriptaindi- _B AouzKftKTp6?,AvTio_£eu£xa6w?tarruyypalu.fiaTaKUTOu
tant, Groeci sermonis noii ignarus fuit, seciator Apo- SvjXo?, TOUiXXvjvtxou ouxo.itEipos, artovSuarris IIKUXOU
stbli Pattii, el omnis peregrinaiionis ejus comes, 'ATTOO-TOXOU, v.uiTtuan;KUTOU TVJJ«XXoSaTrvjjuv.bkovBo; ,
scripsit Evaiigeliurii,de quo idem Paulus: c Misimus, 0-uvETK^ev EuayyeXtov, Trepiou uvrb; IlKuXog" 'krtEarei-
jriquit, eiiin illo fratreln, cujus latis esl in Evangelio Xaftsy, yvjo-i,o-uv«UTW tov u.Sekfbv,ov b Sftutvo;iv rS>
\ier vjriiHKs EcHesias (II Cor. Viii, 18); et ad Colos- Evuyyekiav.uru nuau; ru; ixxXvjtriar.Kui Ttpbsrovs
senses : Sahttat vos Lutas mediius ihiirhsimus { Co- Kokoaauets''AaTte.ferui vpc&iAbvy.usb iurpb; 6 ayurtn-
ioss. tv, 14); el ad Timothetini': Lucastisi itiiiiiDi rb;. Kat TrpojTtftoSeov* Aoux.KfEtrTtp.er iftoOpbvo;.
solus (41 Tiiiv. iv, 11). Aliud quoque edidit volii- Kai 'irepov'oee%iSo>v.z revyps e£_uiperov, htciypufrivilpa.-
men egregium, quod liiulo d (ipostolicarum Ttpa%Ee,iv%EIS 'ATfoo-ToXovv, TOUvjiaropiu EW?StEtias' Stayovtofev
proenotalur, cttjus historia usqueadbienniiim Roniee rn 'PwftvjnauXouexTsiveTat,TouTetrTtv ec>; rtraprbv
comfnoratiiisPauli pervenil, id esi, usqtie ade qunr- NepwvofevtauTOu. 'A^>'wvTtETcEiap.eBu, iv t^ autvj Tr6).£t
lum Neronis arinum (Act. u, 8, 50). Ex quo intelli- TVJV (SiSXov o-uvTeTK_^8at. 'H ya.p DepioSofUKUXOU x«t
giiiitis, 841 in * eadem iirbe Iibrum esse composi- 0sxXa?842 val ""V-S ° p-vBo;aauvei kiovro; fiurtnaQiv-
[ilfs. Trepip^K?]Pauli, et The
tuiri. 'IgiltirfeTTEptoSouf ro;, eis rcr.s«.Tcos-pvfov; ypufcc;4/nftaBriaerat.OuSiyir.p
cloe, et tolalri bapivzati Leonis iabulam, inter apo- Q hveyupet rbv uyj>>ptarovTOU'ATTOO-TOXOU fteTK^uTWV
cryphas scripturas coinputamus. Quale enim est, tti XotTrwv «UTOU Trp«|£wvTOUTO 'AXXaxai T£p-
vjyvovjxsvKt.
individiius comes Apostbfi, ihter cavteras ejtts res TUXXIKVO?, IzEtvwvTwv ypbvo>v^uvufipEiTtpeaSvrEpbv ttv«
Iioc soluni ignoraverit? Sed ei Terlullianns vicinus iv T^ 'Ao-tK, o-TrouSs«rTvjyHau).6u 'AfrooTpXou, ikeyyBevra
^eorum temporum, refert presbyteruni qiiemdam ift ifti "i'Mav'vou viu 'Tfap'autou o-uvTayetffvjc
JStSXou, wuoXo-

si llebraice primum fuisset exarala. Accedit, Cle- * Aie'x^ndti:c, iioViRortise Acta sCfipsisSftLticam,
ntentem ejus Graecum imerpreteiii dici vix posse, SyroTiimiradilio fert, qoit) et Tbeophilom, ciii iiber
cum ille, vel Grtecus, vel Roinaniis fuisse dicatur, livsieri.bii.ui' i hiler primos prafcijmosqUe cvedetnes
Hebraicam liiiguam facile ignoraverit. Aiexaiidtiai coiiiputat Bat Bajul Sytus iiiiolo'rajitid
a Scilicet ex JiJulo quem vulgo tuttc Epislola ob- Camelivtrti.EutiialiUslamen, a ZaOa^nioediVuS, p.SSl,
tinebat; nam staiim apocrypham eam esse dicit, eoro liieiWymo facit, et Lucam eo ifenipoTescripsisse
quod declaral in Epistola ad Loelam, Apocryplta, livdit Apostoloruni Acta, quo Roma1.vei'sareUircuni
inquiens, sciat non eorum^esse^ quorum tituiis prmno- Paute socius captivitaiis.
tahtiir. Gitat tamen ex ea in XLIHcap. Ezechiek 8'Codices ab Krasirio, et 'Gravio ihspecti loco
b Vid. Hieronymutn in Isai. c. vi. TtspibSovs tegebaril tiisionein. In «ditis niiiic hisce
c Locum Apo-slolialii de Barnaba, alii de Apoiio, Pet-iodis, sive Actis Pauli et Theeloe hoec de bapti-
vel de Sila intelligunt. Sed plerique ita ctiin Ilie- zato L*'diiefa1)Ula iiori invehitur; sed tanuim Leoeiue
ronymo, ac si dixisset Pauliis, ctii laits esl inEta,?- D in Theclatn ittcurrenllS, el Theclee baplisini memio
gelio conscribcndo,sive quod Eva-ngeliumscripserit. es't.
a Tilulo Apostolicarum.Ita legunl mss. codices aii- h God. S. Crucis eotumdem ieinporum. Terlulliani
liquissimi, ac melioris not;e. Vaticani lixc retinenl, locus iiUiicesl lib. de Baptismo c. 17. Quod si qui
Ajiosfolprtimpraxes, 348 ; liltilo ApdslolicarumPra- Pattli perpeiam srripta legunl, exemptum Theclmad
xes.,S'i9; Apostolicarumactionum Praxitn, 544. Ex- licenliam imtlierutn docendi tingendique. defeiiduiu,
scriploruin Latinortim errotes seqiiuiiiiii' Erasm. el scianl in Asia Presbyterum, qui eam scripiuram con-
M.irian. qui leguni Upu-ga;'ATTOO-TOXWV. S. Cygiraiiiti siruxit, qnasi litulo Pauli de suo camulans, convictum,
'exemplar ins. tiluio ApostolkurumactionumRpu&ioy atqite confessum id se ainore Pauli fecisse, ioco de-
— Non male legit Vernnen- cessisse. Yidetur tamen HicronytnUs non Laiino,
prcenoiqiur. MARTIAN.
sis cod. Apostqlorum Tcpc^et;, tjuemadmodum et quem hodie habetmis, sed Gtweo Terlulliaiii codice
VaHc. §8i. Reliquic variantes -lectiories.,quas -hic Uius, queui anieqtiam Latintini ederei, se Grooce
alfert Mariianoeus, meri stint librarioruiii crrares. cbmnientattim esse testaior, cap. 15, idque colligi
Veteres Edilioties vnallebanl legere Ttpu&et;'Atro- poteSl exipso apocryphi libri liiulo GraL-co TrEptoSouf,
r/ToXwv. el ex eo titiod verba apud Joaiinein, in Tcrtulliani
e Perpcram cod. S. Crucis in Jerusalein de Urbe, Lalino noii ijabenlur: pratcipiie Vef'ocx Groecavoce
usquead qmtlum decimum-NerQnisannum-, iil et iii o-Tro-jSKo-tvjv, sive siudiosum.
Sigebergettsi invenerat Sulfridus Petri. i
621, LIBER DE YIRIS ILLUSTRIBUS. 622
Asia O-TTOUSKP-TVJV aposloli Pauii, convielum apud ^^ yvjxsvKt tpiXTpw xats_£o'ftsvov IlauXouTOUTO TfsTrotvjxEvat,
a Joannem, qtiod auctor essellibri, et confessum se Stoxat sxS£§Xvjo-8at TOUTOV rivE; vrtokap.Suvovatv. 'Oau-
lioc Pauli amore fecisse, loco excidisse.Quidom su- v.t;yap IlauXofsyruZ;oiv.eiut;'ErttarokaX;Xsyet,KKTK. TO
spicaittur, quotiescumque in EpisiolissuisPauIus di- EuayysXtov ftou, SvjXov wf Ttepl rov revypv; TOOXKTK
cjt, b juxla Evangelium meum, de Lucae significarc AOUXKV anpuivtt, v.uiAouxSvou ftovovTrapaTOU'ATTO-
voiumine, el Lucam non solum ab apostolo Pauio OTOXOU IIKUXOU to EuayysXtov
ftSfiaSvjxsvat , ota ftEtatou
didicisseEvaitgcliuin, qui cum Doniino iu carne non KupiouTvjvtxauTa ev TWai>p.urtp.riyevoptEvou, u)lu xui
fuerat, sed ei a cxleris Apostolis. Quod c ipse quo- rcapaTWV XotTrwv'ATTOOTOXWV, OTrepXKta.UTOf £vTYJ apyn
que in principio sui voluminis dcchiral, tlicens : Sjc- rov iSiov avvru.yp.uro;TteptfuvS>s kiyef KuBi>sTtapeSo-
tit tradiderunl nobh, qui a principio ipsi viderunl, et auv np.ivoi e/.f «pyji; «vrbrtrut-Toiyupovvto Euayyi-
minhtri fueruni ietmonh. Igitur Evangeliumsicut au- Xtovx«8wfKXVJXOSV iypu-^e,ra; SeUpa^st?TWV 'ATTOCTO-
dierat, scri.tsii. Aeiavero Apostolorumsicul viderat, Xwv, x«6a iarbpnaevavrbs xai O-UVET«!;EV. 'liviyBnTK
composuit.d Sepultus est CQnstantinopoti, ad quam XEt^avK auTOuxat arceriBnevKwvoravTtvouTroXst, Etf vjv
urbeiji vicesimo Consiantii attno, o>sa ejtts ctim reli- TroXtv tw eiv.oarS)KwvoravtiouIvtautwrb toutou aS>pu
quiis Andreoeaposloli iranslata sunle. 'fteta twy kectyuvtov 'AvSpioutou 'ATTOOTOXOU ft£tvjVE/6vj.
CAPOT VIII.
Marcus { discipulus et inlerpres Pelri, juxtaquod B ] Mapxof ftafivjtvjfx«i ipp.nvevrri;Uirpov, xaSwfrov
Peirum referentcm audierat, rogatns Romoea fratri- Uirpov s^vjyouftivou «XVJXOE, TrapKxXvjSEtf iv TVJ 'Pwftvj
bus, breve scripsit Evatigelium. Quod cutn Petrus TrapKtwv «SekfS>v, fZpuyvavveru%EvEvuyyiktbv, wrrEpEV-
audissel, probavil, s el Ecclesiis lcgcndum sua au- rvyir» Uirpo; eSov.ip.uae, v.uit») ,ExxXvjo-ia«vayvMO-6vjo-6-
ctoritate edidil, 843 sieut.Cleniens in sexlo'. UTTO- p.evovavBevriau; ileSovxe, v.aBa 844 avveypu4iurb
tuTrwo-swviibroscribiielPapiasHierapolitamisepisco- KXvjftvjf Iv TWEXTW TWV TirotUTrwo-Ewv Xoyw,xai IlaTriaf
pus. Meminil Itujits Marci, ei Petrus in Epistola IepavroXiTvjf 'ETrio-xorrof.MEftvvjTat TOUTOU TOUM«pxou
prima, sub nomine Babylonis figuraliler Romam v.uiUerpo;iv rn ttpi>rn'ETTIBTOXVJ, ETr'6v6ft«Tt BaSuXwvof
h
significans : Salulal vos qum in Babyloneest coe- Etxovtxwf 'Pwf-vjvo-flfiaivwv.'AO-TT«?£TKI uftaf, ^.vjo-iv , vj
lecta, el Marcus filius meus {IPetr. v, 13). Assumpto EVBa§uXwvt avv TVJ EXXEXTJ, xat Wlupv.o;b epb; vib;. Uu-
itaqite Evangelio quod ipse confeccrat, perrexit paXaSwv TotyapouvTOEuayyEXtov, OTrsp KUTOJ O-UVET«|£,
iEgyptuin, et primus [Ms. primum] Alexandriae x«T«).aft§avst TVJV AtyurrTov , xat rtpS>ro;iv 'AXe^avSpEia
Chrisium anituiiliaiis, constiiuit Ecclcsiam, lanta 'ivjo-ouv XptarbvxvjpuTtwv, XKT£aTvjo-c.TO £xx),vjo-i«v, TOO--
doctrina [Al.doclrinoe]etvitoe conlineiiiia, ul omnos «UTVJ Tr«iSsuo-£t xui /3iou v.uprepiu Stertpe-fEV, caare
sectaiores Christi ad exemplum sui cogerci. Deni- Ttuvru;TOU? axoXouSouvTaf TWXptarS)e-yeaButrn TOU -
que Philo disertissinitts Judeeorum, videns Alexan- C I TOU Staywyvj. "O6EV xat$tXwv6 TWV 'louSatwvik\oyip.i>-
drioepritnam Eeclesiam adhuc judaizaiitem, quasi in ruro;, bp5>vev 'AXs^avSpsia ttpi>rnvexxknaiuvirt 'iou-
laudem genlis suse * librum super eorum conversa- 5ai?ouo-av,wr/avsiEtf EiratvovTOUotxsioue"6vouf /3iSXov
" Conviclumapud Joannem. Sic eodicesSangerma- e Utms, quem viderim, ms. S. Crucis addit de
nensis et Cluniacensis, necnon AmbrosianoeBiblio- Acltaia. Pro Constanlio Viclorius nialuil. repnnere
tliecat unus, num. 281. Et alii passim , quidquid e Constaniinum, quod et GrOReaversio legebat. Vitle
conlrario velit MariantisYictorius, qui legit, a Joanne Ilier. contra Vigilaniiumsub inilium, Philoslorgium
convklus; non apud Joaiinem. MARTIAN. —Ita co- lib. ui, c. 2.
dices omnes a nobis et a Marlianaeo inspecii, unde f Ex Iremco apud Eusebium v, 8 :
Mapxof6 ptaSvj-
perperam Victorius legit a Joanne : el mox alii editi tvjf XKI v.a.i
ippnvevrn;Uirpov uvrb; ru VTCO
et ob id de loco, quas voculas mss. non agnoscunt, Tum quoe sequtttiiur fere ex Eusebio sumpia Uirpov,etc.
sunt,
quemadmodum nec Tertulliauus. qtteni confor lib. n, c. 1S.
h Vid. Euseb. lib. Hi, c. &. Porro ex his, qui id s EtEcclesiislegendum.Dissonant exempiariamss.
susjiicarentur, immo sentireni, fuisse videiur Mar- in hac sententia ; vetu-itiora secuti sumus. In ;iljjs
cellus Ancyranus Episl. ad Julittm apud Epiphan. lcgimus, El Ecclesioilegendiimsua anctoritaie dedit.
H;eres. 72, num. 2, ubi ea verba Luc. i, 55, cujus MARTIAN. — Cod. Veronensis (tadidit. Quidam alii
regni non eril finis, xuru tou 'ATTOO-TOXOU p.uprvpiuv mss. aique edili, Ecclesim legendum stta auctorilale
ciiat, ut testaiur Aposlolus. lnfcrius lamen laudai ex jD dedil. Tum idem cod. noster sicut icribunt Cle-
ipsius Lucoenomine. Verius pleriqtte omncs interpre- metis in sexlo UTTOTUTTWO-SWV libro, el Papias, unde
tes inielligunt Evangelium, quod ipse Paulns proedi- hinc eliam colligas emendandani inlerpnnciioneni
cabal. Confer Rom. xvi, 11, 16, 2o. Galat. i, 2. Marlianoei,qiti anle cl Papias puncttim apponit.
c Pleroeqtte ediiiones voculam ipse non habent, L Salutal vos, quw, elc. Hocqtiot|ue in loco disso-
qnam restittiitnus ex ms. nostro. Addunlttxoremnon
aulem hooc nanlcs reperio tres lectiottes c<idicumtnss. nam
proe-
verba, Vixit octoginta el qualuor annos, lcr eam, quam edidimus ex vetusiioribus exemplari-
habens, quorum ne vestigitim quidem in antiqiiis bus, aliam retinent tres aut qualnor mss. codices :
exemplaribus mss. queeErasmus, Viclorius, Martia- Salulat vos, qum in Babylonecum electa. el Marcus,
noeiis,nos, aliique consiiliieruiii. etc. Geteri codices legttnt, qumin Babtjlonecollecim.
d Sepultus esl Conslaiiiinopoli. Falso addila sunt MARTIAN. — Perperam Sophronius o-uvTVJEXXEXTS
hoc loco: ViaiJ odoginta et quatucr annos, tixorem pro o-uvexXsxTvj, ut et quidam Hiei'cmymiaiii'codices,
nou habens, ei conseqiienler de Acliaia. Nullnm ex- et quibus duo e noslris cinu electa vel collecla le-
stat vestigiuin horum verborum in mss. codicibus , guni pro coelecta. Unus, salulat vos Ecclesia, qute
jieqtic novi unde pulida hocc commcnia fluxeritu. est in Babyioneelecta.
MARTIAN. i Vocem librum non][iiabet codex nosler, innui
625 S. EUSEBII HIERONYMl 624
lione scripsit (Act. n, 44). Et quomodo Lucas nar-, A Trspi Tvjf TOUTwy
5taywy7,favveypttyuro. Kui aarcep
rat, Hierosolymoecredeniea omiiia habuisse commu- Aovy.u;StvjyEtTKt rov; ev 'lepoaok.vp.ot;Tttarevaruvra;
nia : sic cl ille quod Alexandrioe sub Marco fieri Ttuvruiaynv.ivutxotva, ouTWfv.av.eZvo;brtep iv 'AXs^av-
doctore cernebat, memorioe tradidit. Mortuus est Spsia ETrtMtipxouTOUStSao-xaXou Ewpa ytvoftsvov,TVJ
aulem a octavo Neronis anno, el sepullus Alexan- ftvvjftvjTrapESwxs. SEtw 6yS6wTOU
T£),£UTvjo-af NEpwvof ETSt,
drioe, succedente sibi b Anniano. UTtereBnev 'AXErjavSpsia,
StaSErJaftEvouauTOV'Avaviou.

CAPUT IX.

Joannes Apostolus, quetn Jesus amavit plurimum 'iwavvvjf,ov 'Ivjo-oufTravuvjyaTrvwsv, utof Z£§£Satou,
(Jo. xni, 23, ei xix, 26, et xx, 2, el xxi, 7), filius aSekfb; 'laxwSou TOUUTTO 'HpwSouftETato TTKSof tou
Zebedoei, frater Jacobi apostoli (Mattlt. iv, 21, et x, Kupiou KTrox£o)KX[0-6Evtof , Eayura; TravtwveypwyEV
2; Marc. x, 55; Luc. v, 10), quem Herodes posl EvuyyiktovrtupuxknBei; Ttupa.TWVtvjf'Aaiu; 'ETrtffxorrwv,
passionein Domini decollavit (Acl. xn, 2 seqq.), no- xai xKtK Kvjpivfiou xai aXXwvatpEttxwv,xai ftaXtora
vissimus omniiim scripsit Evangelium, rogatus ab TvjvtxauTaTOOTWV'EStwvtrwvS6yp.aTOf KVKxu^KVTOf ,
«Asioe episcopis, adversus Cerinlhum, aliosque hoe- TWV fuaxbvro>vTOV Xptarbvrcpb; Mapiaf pn yEy£vvjo-6at.
reiicos, el maxitne tunc Ebionitarum dogma consur- 08EVvjvayxao-Svj TVJV BeiuvyivvnatvaUToOstTrstv.Kat
gens. qui asseruni Christum anie Mariam non fuisse. ]j aXXvjv Si alriuv rovrov rov avyypup.p-a.rosfipovatv.
Unde et compulsus estdivinam ejns nativitaiem edi- 'Avayvoujy<xpMKT6KIOU , Mapxou, xai Aouxata Tsu_y_vj,
cere. d Sed et aliam caiisani liujtis scripturoe ferunt, ISoxiftKo-E ftsvTOvfos TWVioroptwv, v.ui uknBn uvrov;
quod cum legisset Matthaei,Marci et Lucoevolumina, eipnxevatiSeSuiaaev, ivbs SE EvtauToO ftovov, Ivw y.ui
probaverit quidem lextum hisloria?, et vera eos ETZUBE p.era.TVJVauXaxviv 'IwavvouTVJV iaropiav O-UVTKHKI.
dixisse (irmaverit, sed unitis lanlum anui, in quo et 'Euaus ToivuvTOV EVIKUTOV OUTa TcETtpuypAvu Ttupu.TWV
passus est, posi carcerem Joannis [ il/s. lacei Joan- tptWVe|£TE6vj , TO0aVMTEpOU ypOVOV , TCptV VjTOV 'IWKV-
nis], historiam lexuisse. Proetermisso itaque anno, VVJV Eft§Xvj6vjVKt£tf TVJV TKf TTpi^ElfEpSsTO,
EtpXTVJV,
cujus acta a Jribtis exposita fuerant, snperioris lem- XK6«aufnvtaBrivutSvvnaErutrots £Trtft£).wf TOtfTSTap-
poris antequam Joannes 845 clauderetur in carce- o-tvsuayysXiotf846 'VTuy_£avouo-tv. "OTrspxai TVJV SIK-
rem, gesla narravil: sicut inaiiifesium esse poterit tpwviavTVJV Soxovauvetvut'Iwavvouperu.TWV XOITTWV Etp-
liis qui diligenler qualuor Evangeliorum volumina yet. Eypwfe Si piuv iTctardknv,n; n upyri iarf c *0 vjv *
legerint. Quse res eiiam Staywviav(dissonantiam), a.Tr'upyjh;, <n rt; rcupuTravtwvTWV ExxXvjo^tao-Ttxwv v.ui
qnoevidetur Joannis esse cum caueris, tollil. Scripsit TCETtutSevp.ivo>v «vSpwvlyxpivETKf«t SIXotTtaiSuo, wvvj
autem etunam Epistolam, cujus exordiumesl: Quod «pj_;vj iart, TrpwTvjf p.iv,«'OTCpeaSvrepo;'EXXEXTVJ xvpiu,»
fuil ab initio, quod audivintus, et vidimus oeulis no- C SsuTEpafSE, «'0 TtpeaSvrepo;Vutepr5>uyuTtnro),>'Iwav-
stris, quod perspeximus, el manits nosirm conlreclave- vouTtpeaSvripovkiyovrut.Overt xai vuv Erepovp.vrip.aev
ritnt de verbo viim, quae ab ttniversis Ecclesiasticis TVJ 'Eyio-wrvyyavEt- Kai ttVEfvoftifouo-t, tK Suopvnpetu
eteruditis viris probalur. Reliquoeautem duoe, qua- 'iwtivvouEtvai tou £uayy£).to-TOu, TTEptov nvixu v.uru.
rum principium esl : Senior Eleclm dominmet natis ru\\tv ei; UuTtiuvrbv rovrov uv.poarrivekBupev,et\nyn-
ejus, et seqtieniis : Senior Coio cliarhsimo, quem ego abpsBu. TotyapoOvT£0-o-apso-xatSsx«Tw ETEt, SEUTEpov
e
diligo in veritale, Joannis presbyteri asseruniur, pera NspwvaStwyftoyxtvouvTOf AoftstTtavou,stf Ila6ftov
f
cujus et hodie allerum sepulcrum apud Ephesum vriaovTteptopiaBei;, avviru\ev'ATtov.«kvfyiv,nvp.erifp«aev

lamen illtim Philonis Trept (3iou 6ewpvjTtxou, vjTrepi e Alieri Joanni Clirisii discipulo alleram tribuit
ixsTwvpatel, quem librutn Enscbius eumnue secu- Irenoeus quoque, dum teslitnonium ex ea recitat
lus Hieronymus, aliique veteres recentesi)tie opinaii I. i, c. 13, (|Uod ideo annoiamus, uleorum occurra-
suni du Cliristianorum couversatione sanctisque in- niusseiilenlia;, qui falsi Hieronymum arguuni, quasi
stiiuiis loqui, cum revera Therapeutas Alexandri- nemo ante illuut hoc dixerit.
nos Mwur/ewfyvwpiftouf, Mosis (amiliares, ut ipse f Papias duplicem Joannem distinxit, el duplex
Philo teslaiur, describai. septilctimi, ex quo auciore Euseb. 1. m, c. 39, re-
a Id non affirmat EtKebitis, quem caeteroquin Hie- ferl, et dtio esse Ephesi sepulcra, etutrumtiiie Joan-
ronymus sequilur, sed tanium scribit lib. n, c. 24. j. nis si;a quo;|ue oetaledici. Auo,inquit, TEev 'Eyeo-w
Anianttm aiino Neronis ociavo, primum post Mar- yeviaBatp.vrip.uru, xui exurepov'Iwovvoutn vvvkeyeaBut.
cuni AlexaiidrinoeEcclesi» adininisirationem susce- Non crgo satis hene Hieronymus, quod de noniine
pisse, quod factum superstile adhuc Marco, tradunt Joannis in genere dictuui erai, ad Joannom Aposto-
plurimi, proesenim Orientales, eliamsi lum et Evatigelistam trausiulil, ut dtias unius ejus-
• Scripiore*
varioe eorumdem sinl de anno morlis ejns sen- deinqne nlemorias signilicaret. Qttodintelligi velim;
tenlite. modo h;cc ex Eusebio verterit, ul ptima fronte vi-
i> Veronen. cod. Anniano. Groecns'AvKviou,quem detur; si enim aliunde hancnoiinnllorumopinionem
Arabes Ananiamvocant. scivil, non habeo quid teponam rem iradenti sui
<=Clemens apud EiiM>b.vi, 14, UTTO TWV yvwpiptwv, leniporis.
a familiiiribus, dicit rogatuni. Eu^eliin* ipse lib. m, * Pritna tanlum verba , o" vjvKTT' apyns, ascribit
24,d lantuin rogntum dicil, TtupuxknBivru. Groecus inierpres, nec fortasse plura Ilieronymus
Cod. Veron., Sed el aLas catismfuerant, Hoecel aitulerat. Cod. Veron., quod audivimus , quod per-
qtioe seqtiuiitur, noster ex Eusebio hausit lib. m, spexiinusoculisnoslrh, eic.
c. 24.
625 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBLS. 626
ostenditur, * et«i nonnnlli put.tnl b duas memorias ^ 'Iouorivof pctprvpxuiEipnvuZos.Sfuyivros Se &op.ttriw
ejusdem Joannis Evangelista'.esse, super qua recum vov v.ui r5>vTrpai;£wvaurou Stti TVJV TTOXXVJV wftoVvjTa
per ordinem ad Papiam aiidiinrcm ejtis venium fue- Trapa o-uyx).vjTOU axupw6£tr/wv, ETriNepoua £tf "Efeaov
ril, disseremus. Quarto decimo igitur anno, c secun- uvu'C,tv%a;, Iwf TpatavoOTOO j3ao-tXiwf EXEIO-S StaTEX.Eo-ar
dum post Neroriem persecuiionem movente Domi- rcuausru; rris 'Aaius iBep.ekiwae xui wxoSoptvjxsv exxXvj-
liano, in Patmos insulam rclegatus, scripsit Apoca- o-iaf, xai kiuvynpuaas ii\nv.oarS> oySowevtautw, ftsta
d ititcrprelaiiir Jusiiiius Martyr et to Tr«6ofKupiouTsXeuTvjr/Kf
Jypsim, quam , TrXvjo-tovTvjfTrpostpvjftswj?
Irenoeus. Interfeclo aulem Domiliano, e et aclis ejtis TroXswf K<;tw6vjTvjfxotftvjo-swf.
ob niniiam crudelitatem a senalu rescissis, sub Nerva f principe redit Eptiesum, ibiqueusque ad Trajanum
principem perseverans, loias Asioefunuavit rexitque Ecclesias, et confeclus senio, e sexagesimo octavo
post passionem Dominianno morluus, juxla eamdem urbem sepultus est.
CAPDT X.
Herman, h cujus Apostolus Paulus ad Romanos B EpftKf, ou 6 'ATroo-ToXof Trpof 'PwptKioufypaovwv
scribens memiuit : Salulale Asyncritttm, Phlegonla, ftEftvvjTat, 'Ao-Trao-ao-8£ 'Ao-uyxptTov, *).EyovTa,'Epftav,
Herman, Palroban, Hermen 4, et qui cum eis fraires IIaTp6§av, 'Epftvjv, kiyerut uvBevrnsyeyevnaBut|3i6Xou
sunt (Rom. x*i, 14), asserunt auctorem esse libri, ETttypufeian;Uotp.riv, n rt; evrtatv uvuroktxuZ;848 ^x-
847 J fiui appellatur Pastor, et apud quasdam xXvjo-iatf Snp.oaic/.«vaytvwr/xstat.Kat aXvjSwf ypnatp.o;
GroecteeEcclesias k jam publice lcgitur. Reveta uii- b Xoyof,a.f ov rtokkoitwv TrKXatwv avyypafiuv uTrsxXe-
lis liber, mulliquede eoScriplorum velerum l usur- TJ/KV puprvpiu;, «XXaTta.puroZ; "PwftKioifayvworofst-
pavere lestimonia. Sed apud Latinos pene m igno- yKtSoxEt.
tus cst.
CAPDT XI.
Philo Judseus, nalione 11Alexandrinus, de genere $i),wv 'iouSatOf, reyBeis EV'AXs^avSpsia , ysvouj
sacerdotum, idcirco a nobis inter scriptores eccle- tspswv,St' KUTOO TTKp' vjftwvp.erue\\>TWV eV.xXvjo-iaortxwv
siasticos ponitur, quia librum de prima Marci avyypvfiov ruaaerut , ETceiTcep rcepi rris Ttpi>rnsMtzp-
0 evangelistocapud Alexandriam scribens Ecclesia, xou EV'AXsrjavSpsia EXxXvjr/taf
EuayyEXtOTOU ypaoswv,Etf
" Sic legimtts ems. S. Crucis, el Fabricii editione bliolhec.Tmaxime, leaunt, sttb Nerm Pertinace; alii
prob ei noinmlli. Croecns quoque xat Tivsf. p
u
eliam veiusiissinii falso relincnl, sub Perlinace. MAR-
Duas memorias. Sic lego iu cunciis mss. exem- TIAN.— Perperam mss. quoiquot inspcximu^ sub
plaribus, ei ita legeiidum docei atlerum sep>lcrum Perlinace redit Ephesum, quod ei plures alii re-
pracedens. Erant igitur in F.ccbsia Ephesioriim duoe tineni etiani vetitsttssimi, ut et illud exemplar, quo
memori;i', sive duo sepulcra ejusrieni Joannis Apo- Gr.Tctts interpres nsus est, qui o.lim ETTI nspTivKxof
stoli et Evangclistoe : sicut liodie apud nos exstant legebat. Quidam maxinie AmbrosianaeBibli> th. tesle
in Ecclesia nostra du:e meinorioe sancti Germani Martianteo sub Nerva Pertinace pro principe, ittide
Episcopi Parisiensis, Paironi noslri; una quidem alterius erroris occasio fluxil, ut Nervam penitus li-
jnemoria in Capella sancti Syniphoriatii, ubi esi lo- brarii oniitterent.
cus sepulturoe; allera memoria in niajore Altari e Cliristi 100.
Ecciesiot!, uhi pr.Tler sepulcri lapidem , qui positus h llunc quidam male Hermem vocant.
est subius Altare, sarroe Reliqnia; corporis asservan- 1 Urtus e mss. noslris omillil AsyncrUtim, alter
lur in capsa aurea preliosh-sima et geinmis ornata , Hermam et Hermeit : lerlius
iiunc susieniant manibus, duornm legii Hermen Putroham
quam Angelortim Herinain cuni Grtfco interprele.
imagines ex metallo, in metlio SP.X
columnarum pul-
chcrrimi marmoris , ct sub coronide eleganlissimi i Ila plerique sentiunt secundi ac lerlii sonculi
: luculenter vero Ongenos in Episi. ad
operis deaurala. Huju-Allaris novi strucluram pro- ScriptoresRom. xvi, 14, et liusehius 1. in, 5. Id ipse Auctor
curavit nobis zelns et indusiria Reverendi Pairis
ininiere videalur in fine Visimiis ubi de
Arnulphi de Loo Prioris hujusce Mouasterii nosiri Clemente loquilur el Grapia. Sui'lsecnnda,', nihilosccius qui
sancii Gcrinania Pralis : quoti hoe iu memoriam per- a
receniiore Herma, sive Hermeie, Pii Romani pon-
peluam lubens annolavi, accepta occashme ex me- D tificis
moria dnplki sancti Joannis evangelistoe. MARTIAN. fraire, scriptiim librnni arbitrentur, quornm
' Chrisli 95. unica taiio ex Pscudo-Anastasii leslimonio, longe
d Sicin (Jironico ad Domitian. Apostolus Joannes esi infirmior.
k Legimus jam e ms. noftro, pro quo eliam hac-
in Palmos insulam relcgatits Apoctilypsin ridit, quam
Irenmus interpretatur. In Grtico Euseliii esl rif SvjXot lenus obiinuerat. Euscbius ^'5vjxai EVTio-tvEXXXVJ-
etc. Vid. Rufinnm deSynibolo. Idein ms. non
Etpvjvatof,sive til Itenmiis explical, vel verlit, nempe o-tatf,
nomine Apocalypsin, ut egoarbitror, visionem Joan- habet Revera utilis liber, qua; tamen legii Gropcus
nis, Jnstiius, et Irenoeus iiominariint; miniine vero interprcs : ei valde Origenes Ioco supra citaio, Qumscrip-
mihiutilis videtttr.
Commeniarios in Apocalypsin hi Paires ediderunt, tvra, inquii,
1 Vim verbi tisttrpavere non iniellexil Graectisin-
quos nec ipse Hieroiivnius cum horum recenset
scripta, nec vc.letum quisquam ntemoral. Jdque ideo terpres, m qtti verlit uTr£xXEil/av subftiralisunt.
notai, quod nomen Apocalypsis nuspiain inveniatur Citanl vero Tertulli/mus, Auctor Homiliee de
apud Grtecos Scriptores antiquos, et fortasse ab Aleatoribtis inter Cypriani opeta, Pbilaslrius , Cas-
Justitio, el lrena'0 nomeu acceperil. Mirum quot sianus, Prosper, aliique. Iinnto et Lalina lantum
doctorum hominum iugenia lorserit locus isie, dum libri bujus versio velusiissima ORtaienitulil.
ablreniBO.et Juslino paucos quosdam ve.siculos n Gr.Tcus inlerpres TEj_;6£tf sv 'AXsrJavSpEia. nalns
Apocalypsis cilatos qtiaquaversiim exquirtint. Alexatidrim,
0 qtiemadiinidiiiiiel Snida- recilat.
e An. Chrisii 96. El su| ra noiaium e^t in Mare.o, hanc de Phi-
* Sub Nervv principe. Multi codices, Ambros; Bi- lonis libro rrtpi (3iou8ewpvjTtxou, %txetwvsentenliam
627 S. EUSEJBJIHIERONYMI 628
jti nQstWum Jaude versatjjs cst, IJQIJsokm eos A.ETratvovTWVriperipuv yapet, bv p.bvovv.vrbBtuvrov;
ibi,sed in muliis-quoqiie provincijs esse tnemorans., ukkuv.c/.iev TroXXatfhrcupyiut; etvut fuaxeov, xa.tT«f
etfliabiiacula eorum dicews 4 mQjjasteria, Exquo ap- oixvjo-Etf auT«5vxaXwvp.ovuarriptu.'Ay' wv SvjXouvTat
paret lalem priimuir Christo credenliuro fuisse Ec- Totau.Tvjv E\ apyri; TWV TWXptorw Trto-T£uo-«vtwy EXXXVJ-
clesintn , quaics nunc monachi es«e nijuniur [M.s, aiuv yeviffSai, OTrototot vuv fiova_£oi Etvat ?JJ).OUO-(
x«t
«o-TEftvjSivtStoveyetv rtva, p.nSkelvut ei;
imilantur] el cjipiiml, ul iirhil cujiisqtiajii proprijini ETrtSup.oOo-tv,
sit, nullus inter eos, dives, nitllus paopfir, Patritno- «utouf TrXouo-tov v? Ttivnra, rk; Ss ovaia.; Totf eBveai
nia egcntibus dividuiilur [Al, djvidu.ni], oralioni va- Stavepovres,evyaZ; aybkullovat v.v.iijJaXftotf,TraiSEutret
calur [Ai. vaeant], et Psalrais., docirinoe quoque et T£v.uiiyxpureiu, otouf v.ai Aouxaf uvufipet, rb rtpS>rov
contineiuioe, quales et Lucas reicrt (Act. ji, H, et iv, h 'lepoaokvp.ots rovs Ttiarovs yeyevriaBut.Myavatrov-
32), primum Hierosolyma; fuisse credente§. Aiunl rov hrciTutav KaXXtyuXa, fiv TVJ'Pwft»ixtvSuyeOo-Kt, OTTVJ
bunc sub Caio Caligula h Romai periclilatum , quo xai Trpeo-SsuTvjf TOOotxsioueSvouf«Trso-TaXvj. Kai OTSTQ
legatus gentis suoemisstis fuerat. Cum secunda vjce SeuTEpoy vjX6eTtpb;KXauStov, lv TVJKUT^TroXet StK).e^8vj-
venisset ad Ciaudittm, in eadem urbe locutum esse VKtTW'ATTOO-TOO.W IlETpw,X«iTOUTOU ytXiav,
EO-_^VJXEVKt
cttm apostolo Petro, c ejusqtie habuisse amicjtias, xat Sta. TOUTO touf o-TrouSaatafMKOXOU toO ftaSvjtou
et ob hanc catisam, d etiam Marci, discipuli Petri, B Ilstpou, £v'AXEriavSpEia E7r£o-t Eto-ttoutou
xsxoo-ftvjxEvat.
apud Alcxaijilriatn sectatores omasse laudihus sttis. TtepifuVfix«t uvu.piBp.nruavvra.ypv.-u.EISTcivrtkbyov;
Exstatit hujus procclara et innumerabilia opera , iu Movutrswf, ouTwf' Trspt Suy__^uo-£Wf yXwtro-wv Xoyof£tf,
quinque libros Moysi, de Coiifusione linguarum liber TTEpt 4uo-£wfv.uiEvprip.uro;,Tcepi"£WXK.TK voOvevybpeBa,
unus , de Natura e et Inventione liber uniis, de llis v.v.iUTCop.aprvpovp.EBu, Xoyofstf , TrspinatSeuo-swfXQ-
quoc sensu |trecamur et deteslaniur liber unus.de yof Etf, TTEpixXvjpovopiouTWV SEIOJVTcpayp.uravXoyofstf,
Eruditione liher uiius, de Ha-rede divinarum rerum TTEpiMsptr/ftoutr/wvxat IvavTiwvXoyof£tf, TtEptTptwv
liber unus, 849 de f Divisione ocqiialiuiii el con- Suvaptswv XoyOfftf, TrsptTWV EvaXXaysto-wvTpufSv rca-
trariorum liber, de Tribus virtiilibus s liber unus, pa Ttvwv850 Xoyof£tc, TrspiSuvSvjxwv XoyotSuo,7r£p{
Quare qtiorumdant in Scripluris mutala suiii [Mss. BtouovtXoo-offltxou XoyofEtf, TrsptytyavTWv Xoyofstf, Trsoi
sint] nomina Hbcr unus , de Paclis h libri dtto, de TOUTouf bveipov; Tcapv.BeovTcip.TceaBv.i kbyot rcivre,
Viia sapientis liber unus , de Gigaiitibus * liber ZvjTVJftKTWV V.uilp_7.VJVEUp.KTWVTVJf'ErjoSoUXdyOlTTEVTE,
iitms, Quodsomnia miltanltir a Deo i libri quinque, TrsptTvjfSxnvvjfxui AEV.akoyov Xoyotriaaupe;, TtepiQv-
QuoestiununietSQliuinnum inExodo k libri quinqtie, ciwv, TrEpt'~>LTcoayicrEO)V nrot llvrup&v,TieptIlpovotaf,
de Tabernaeulo et Decalogo l libri qnatuor, tiecnon Ttepi'iouSaiojv, TTEptAtaywyvjfjStou,Trepi'AXsrjavSpou,
de Victimis et m Repromissionibus, sive Malediciis, C x«i *OTItStovkoytapbv i'yEt rv. «Xoya,"OTITraf S.fpav
de "Providrtptia, de Judieis, de Conversalione vitt», Sovkb;eortv, TTEpl AtaywyvjfTWVvjptETEpwv, TTEpiou
de° A!exaii(lro,elQuod propriam raiiiuioin tnttta ani- ep.TtpoaBzv rovriart twv 'ATTOO-TOXWV
Ei.Ttop.ev, , Xoyof£tf,

ex Eu-ebii lib. n, c. 17 , hausisse , et Ir.instulisse arguas ex Hieronymi conlcxlu, qui non addit, per-
Hieroiiynniui, cainque passim ab ertiditis non pro- iude atque in coeieris iibris, unus, aut duo; sed
b:tri, qttod de Jtid;cis, Mosisyvwpiftotf,iion Chrisiia- tantum liber dicit, lamelsi perperam oninino Graca
nis, agat Philo; sed eorttm argtiinenta relerre non versio, Xoyofetf.
hujus esl loci. e Hic atitem iij Philonis editionibus male divi-
a Uiiijue in eo libro. Therapeutas suos latidans, diitir in duos.
EXKCTTW Se otxvjftaiepbvb xukeirutaepvelovxv.ip.ovuarri- h Hi duo jamdiu interciderunt, et nec ipse Eu?
ptov, etC. sebius forlasse ens viderit.
)' Vide Pbilonem ipsutn de Legationo ad Caitim, 1 In edijis Philonis hic quoque discerplus est in
b.Id quidem Eusebjus tradit 1, JI, c- 17, appd Phi- duos,
lonem vero hujusce Colloquii ciim Petro ncc vola j Miroeus Quod quandoque somnia, elc. Ex his
est nec vesligiiim. quinque libris Primus, Quartus, et Quintns depe-
d CQiiiunctionemetiam snpplet njs. Vernnen, pro ricre,
qua legerai Yiclorius jn suis Ecclesiam : unde male k Lege in Exodumcum Mss. noslris. Pauca quac-
depravatam a librariis vocem maluit expjmgi. dam fragmenia ex his servavit S. Joan. Damasceiius
e Non agnoscithuncliliium Veronen.jns,; uienjn. iit Parallelis, coejerajntercidei tint.
r»t lamen Eusebius, tum Groecus ipterpres, et ex D '. ! Quatuor libris, ijnus dumtaxat esl titulus, de
eo Sitidas.- At npn de naturaetmventione, sed de Tabeiiiiictito el Decalqgo. E| prinius qiiidem liber
fuga el inventioiiecoiiiposuil Philo libruni, oui Trepi cum secundi parte iniercidil, superest leriius cum
tpuyjtSwv inscribitur. liinc arguas , corruptQ |2usebji quarji parle Trspf -^EuSoftapTupiwv inscripius. Qui-
exemplari ustim esse llierotiymutii , qui pro Trspi dam codices latitum habenl' dc Tabernaciilo libri
yuyaSwv,legeril Trspi^uo-Ewf,qjieiJindmodum etioaj qiialuot, m Codex Veronen. remissionibus, sed Groecusin-
Rtilinus ver|,ii.
f Hune de divisipne mqualium e( CQnttariotumli- terpres VTtoayiaeo>v , el Philo TrsplTWV Trpoxetp.Evwv»
n
briirn noti recenset Regluee Suecorum cod. 542. Httjus fragnienia quuedam superstinj penes Eu-
Certe unus tantum atque idem est cum superiori, seb. Preeparai. vn 21, vm 14, quse sequiiur Apo-
innno allera ejns liiuli pars, qtierriadmodutiiEusebius logia pro Judoeis, penittis desideratur.
referi. Nequp adeo perperanj a Hieronymo in duos 0 Quidam edtti, et mss. libri, de Mexandro di-
fuisse divisuni, quod confidenter alii asserttnt, ego cenle quod, elc. Philonis auiem liber ipse jatn non
put.); sed excidlsse ex S. Pocloris textti voculatp habetur. Qui sub^equitur non alius vidciur ab eo,
sive; vel aliam huic similem, laciliimo librarii lapsu; qui apttd Pbilonem praenotaiur TcepirovTTJZVTH O-TTOU-
legenilumqtie sivede divisione, elc,, ita enim el Eu- Satov Etyat£Xsu6sppv , Quod liber sil quisque vitiuli
sebins jungii, « TrepiTvjfeif Ta tau, etc. ld ipsum sludens.
 629 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 650
inalia habeant, el QtiQdomnis insipiens sepvnssjt, et A ov irteypuipe, Uepl Biou Beupnrtv.ov tx.ETwv, TOUTEOTIV,
a de Vita nijstrortimiiber uuiis, doquo supra diximtts, 6Vtrv. ETtovpuvia. KT£vi§ouo-t , v.v.iuei eSyavrut TW6EW,
idesl, deApQSlolicisviris,qi.iem et inscripsitTrepiBiou TrspiTswpyiafXoyotSuo, TTEpi MeBvjf Suo.Etcrl xai Etspa
8swpvjTtxq0 b tV.ETwv, qtiod videlicet cceieslia cqntem- autoO avyypapp.uru, OUTTW stf ru; Ifta.f yeZpusikBbvru.
plentiir, et setnper Peum Qrent. Ei sub aliis indici- Uepiroiirov iari n Tcupotpiatwv IXXvjvtxwv, ''H nXatwv
bus, de Agricu|igra duo, de Ebrieiate c duo. Sunt yiXwvt^Ei, n $iXwvTrXatwvi^st. Too-autvjECTIV oftototvj?
d
et alia ejus monumenia iitgenii, quee in noslras tvif t£ Stavoiafxat ypao-swf.
maiius non pervenerunt. De hoc vulgo apnd Graecos dicillir, n IIXKTWV ytXwvtJjEt,vj «tiXwvTr),Ktwvi?Et :
id est, ({«(P{qio Pliilanem sequitur, attt Plqtonem Philo : tanta est similiiudo sensutim el eloquii. .
CAPIJT XII.
Lucius AnnosusSeneca Cordtibensis, e Sotionis Aouxtof "AvvEwfSsvixaf KopSqu6vjvo-tOf , SwTlwyOi;
Stoici discipulus, el palrttus Lucani poelon, conii- STWIXOO ft«8vjTvjf,xal 8etofTrpofTfKTpofAquxKvqO TOO
neniissimte vitoe fuil, quem non ponerem in cata- TTOtVJTOU, TTKVU EyxpKTVJf, OVOUTTKVTWf XKTVjpiSftOUV e'y
logo i Sanclorum, nisi tne illie Epistolicprovocareni, TWv.v.rukbyep TWV ayiwv,£tftvjat ETrtOToXal TOUTOU Ttpbv-
quoelegunlur a plurimis. 851 I>a"l' ad Senccam, P rpercov, aX Tcv.pa TTOXXWV uvayivaaxbpEvatUuvkov
£ et Seiiecte ad Pauluin. In quibus ctimesset Neronis 352 Ttpb;~S.eviv.uv xv.i£svix« TrpofIlaOXov. Nspwvofwy
niagipter, et illitis temporis polentissimus, opiare StSao-xaXof,xat xa^' EV.EZVO xatpou SuvaTOf,n.vyero
se h dicit, ejus esse loci apud suos, cujus hit Paulus TOIOOTOV E'XEIV TrapaTOtftSiotf TOTTOV, otqyIlauXofTrapa
apttd Chrisliatios. Hic anie l bienniuni quam Petrus TOtf yptariuvoi;. OuTOfTrpoEVtautwvSuo toO Tra6£tv
et Paultis coronarenlur martyrio, a Nerone inter- Touf 'ATroaToXouf riETpovxai rtauXov, TrapaNEpwvof
fectus est. EO-yayvj.
CAPUT XIII.
Josephus i Matihite filius, ex HierqsQlymjs sa.ce.rr. 'iworiTrofMavStquutof, 'lepoo-oXuftwv iepeuf, Trapci
dos, a Vespasiano capttis, cu.m Tii.o Ijlju ejus rer OveaTca.a_.uyov aXouf,tista Tttou tou utou «utou xats-
lictus est. Hic Romam veniens, scplpiji librQS. krifBn-''Of stf 'PwftvjvEX8WV, STrtaXoyou?tvjf 'iouSatxvjf
Judaica; captivitalis Irnperaloritius patri filioque ctXwo-EWf, totf Suo fiuaikevat rS>re Tcurpixui rS> viS*
oblulit, qui et bibliotheca; publica; traditi sunl k, ej Ttpoqriveyv.Ev, ot TtvEfxat TVJSvjftoaiaBtSXtoSvjxvj rtape-
ob ingenii gloriam, staluam qijoqucmeruilRoiiise. SbBnauy.Kat Sta TVJV S6?av tvif futpytaf, 9tySpt«yTqf
Scripsii amem l et aljns viginti Anliquitaluih lir ri%ti)Bn. "Eypai^eSe xai Tvjf'Apj^aioXqyiaf Xqyqufetxqq-t,
bros, ab cxordio mtindi, tisqtte ad (leciiiiuniquatitini urtb Tvjf TOOxocrftouupyjri; £Wf TEp-o-apEq-xatSfx^Tqy
aniintn m Do.iuitianiCaisoris, et duos'Ap^atoTvjTOf, ETOufAop.tTtavou Kuiaupo;, y.uiSuq 'Ap^atoTvjtqfXKT$
adversum Appiotiein grammaiimm Alexiindriiiiim, 'ATriwvqfypap.ftKTixoO 'AXe^avSplwf,qf ETriKaXtyuXa
qui sub (,aligu!a Iegaius misvus ex p-irte Gctitiliuni, Trpso-§£UT-flf KTrqo-TaXsifTrapa top pipoy; TwyISvtxwy,
conlra Philonem eiiam libruni, viliipcrationem geu- -/.KTa $t).wvofXqyov,TrEptE^oytax«T^:yvwo;tv twv 'iqyr
tis Judaicoe c.miinentem, scripserat. Alitis quoque Saiwveypu-^e."Eart xui aXXofauToOX6yofrrspi AUTO-
a Cod. Vuronen.s., De vita nostrorum , de quo lolitm librarii corrupere.
sitpra diximus, elc, ahsqne, liberuntis, exquo falsi s Veronen. cmt Seneca. Exstant hodienum illoe
magis coriim opinip convincjiur, qui alium Philonis Episioloe, qtiinque sub Pauli nomine, oeto sub Se-
li1)1'IIIII
TrsplTvjfStay&vyvjfTWV yptanuvS>v,qui inlerci- neca-, illasque suppositiiias faientur omnes; nec
derii, hicabs Hieronymn initui, coinmenti sunl. llieronymtis genuinas allirmai, sed lanlunt vulgq
b Inlerserenduni oninino est n, aut, quemadr baberi,' et legi, Illarum memiiiit etiapi S. August.
modnm Etisehitis, et PhilQ ipse habei, ad Macedonium.
c Ilos de Ebrieiale hQn recenset cod. nosler, et Epislola h Kpistola sexta Seiieceead Paultini: Qui meus,
in editis piiilonis in iinjim conjungi invenias. tuus apud te locus, qui luus, velimul meus.'
d Honc videre licel in ediiione Oper. Philonis. 1 Pnta Christi 66, ex Hieronymi comptilo.
Quod at|tem |ibruti| de inlerprelatinne Hebrai- i Hactentis editi ae mss. qubs Martianoeussequi-
corum Nomiijum, queiu jauj e Groocoverlerai, hic lur, Maiiathim; al legendum cum aliis, Mattjiim,
proelereat, inde facium ptiio, qtiod jam sub Origenis J) probavit Valesius in noiis ad Euseb. 1. III, c. 9.
iiomiqft magls noius essej, k Josephus lib. de vila sua, Svj(ioo-t£0o-«t
e Perperain legttni Foiini duo cndices nostri, et qu;e haud satis commode reridunlur a Hieronymo, Ttpoairui\ev,
qnihus Honoiius ustts est: Gr.xcus ijqoqjie interpres Bibliotliecm publicm Iraditi sunt: dixisset, prmceph,
olim O-W?OVTK legebal. At Solionem vocaj ipse Se^ ut vulgarentur; Tilus enim propria manti aliquot
neca epist. 49, illum nempe Alexandiinuni Sloicuip, verba Joscphi libris adscripseril, quibus constarei,
cujus ipse Hieron. ad an. SS^Augusli in Cljroiiico vera esse quoede bello in i|lis prodita eranl.
meminit, et plerique alii. 1 lllttd et alios non habet preeslantiss. codex npsler,
f Non Sancloriim, sed Trqctatprnm legit prosstan- nec Groecus interpres agnovit,
lissimus Vatic- 3'*2. olim Reginoe, qttam ego lec- m Absolvit quidem, edidiique decimo terlio ver-
lionem longe pripfero , ct Ilieronyiriianani duco lenle anno Doiniliani Coesaris libros Anliquiiatum,
esse, tamelsi Pseudosophroniijs, qtii i|i stihitidg CQJV scd quat ad duodccimum taiijupi iSeronis perver
riiptum Hieronynii exemplar incidii, inlerpreieiur niuiii. Fefellit foriasse Hierouymiim, qtiod josephiis,
TWV otyiwv.Fortasse Hieronymus scripscrat in Sanc- in fine pollicetiir scripturum Se, Deo dante, (jujieab
lorum catalogo Tractalortim, qtio uomine censeri illo lempore coniigerint, psque ad decimuni lertium
possttnt non Seneca tanliim ei Pliilo, sed et Ha-re- Dptuiiiani Coesaris anuum : piypt Twfyyy Iy£q-Two-vif
siarchoeipsi, quos nunterat, et quisquis landem de npepu; nrt; iari rptav.ef.iSsv.urov ptey £tou? Tijf Aqttf"
sacris rcjms loculas est. Sed altera voce cxclusa, TtKvouKaio-apofuoyjri;.
651 S. EUSEBII HIERONYMI 652
liber ejus, qui inscribilur jrjpt Avrov.p«ropo;koyiapov,
. v.puropo;koytapov,ei\uiperosrtuvv, ev w v.v.iTOO
A Tr«8ouf
valde elegans habetur, in quo et Macliabaeorutnsunl TWV MaxxaSatwv£ftvvjo-8vj. Ourof E'VTW6xTwxatSsx«tw
digesia marlyria. liic in decimo octavo Aiiliqui- tns a.pyutokoyiusXoywfuvepcasOftoXoyEt, StKtov 6'yxov
taium libro, nianifesiissitne confitetur, propter ma- TWVo-vjpeiwv,TOVXptoroviafuyBv.t itupu <buptauio>v,
giiittidinem signorum, Clirisium a Pltarisu is iuter- v.ui'iwavvvjv tov fluTtrtarrivotXvj8wfyeyevriaBv.t
Ttpbfrirnv,
fectum, et Joamtem Bapiislant verc prophelam v.ui SIKTVJVafvyriv'iaxwSouTOO 'ATTCOTOXOU TK'lepbab-
fuisse, et propter inierlectionein a Jacobi aposioli, XuftaTtETtopBnaBui. "EyputysSE v.ui rcspi TOOKupiou
dirusam Hierosolymam. h Scripsii auiem de Domiuo ouTWf'TivETKt 5EXKTK TOUTOV TOV ypbvov'Ivjo-o0f,
aofbs
in huuc modiiiii : Eodem leinpore fuit Jcsvs vir sa- uvrip, e'iyeuvSpuuvrbv liyetv ypn- *Hvyap TrapKSorjwv
piens, si lanien viruin oportel eum dicere. Erat enim EpywvTtotnrris,StSuaxukosavSpwTrwv TWV vjSovvj
TaXvjSvj
mirabiliutn palrator opertim, et doclor coruni, quili- S£_y_Oft£vwv, v.ai TCO/IOXIS
ftrv 'iouSaiouf, TroXXoufSs xai
benter vera suscipiunl: plurimosquoquelam deJudmis TOOIXXvjvto-jttoO ETcnyuysro,6 Xptarbs ovro; nv. Kui
quam de gemibus suihabuit sectaiores, et credebatur uvrbvEvS£t|stTWVTrpwTwv avSpwvTrap' vjfttv,aruvpS>
c
esse Christus. Cumque itvcidia iiositorum Prin- iTttrertp.nxbrosUtkurov, oux Errauo-avTO ot TOtrpwTov
cipum, cruci eitm Pilatus addixhsel, niliilominus qui autov ayaTrvjo-KVTEf. 'Eyavvjyap KUTOtfrpirnv eyeav
eum d primum dilexeranl, perseveravcrunt. Apparuil ___{ rip-ipavTtuktv£wv,TWV 6siwvTtpOfnrS>v ruvru y.v.iKXXK
enim e\s ietlia die vivens. Multa el Itmcatia mirabilia p.vpiuTtepiKUTOU eipnxbrov,stf TEVOV XptortavwvUTCO
carminibus Propheiarum de eo vaticinaiitibus, et TOUSE &woftao-ft£ywvoux sktTceTOfvkov.
usque liodie Chrisiianorum yens ab lioc soriila vocabuluin, non defecil.
CAPDT XIV.
853 Juslus eTiberiensis, de provincia Galiloea,co- 854 'louo-TOf TiSeptocSos,irtv.pyiv.sFukikuiu;, irte-
nattisesict ipseJudaicarmn rerum historiam lexere, yjipnae piv xui uvrb; 'louSatxvjviaropiuv avvrv%vt,
et qttosdam Comnieniariolos * dc Scripluris e com- xaittva uTroftvvjftataTTEpiypufS>v,«XXa TOOTOV 'Iwo-vjrrof
ponere : sed htinc Josephus (In Jusi. Vita) orguit ekiyyet iJJEuo-apsvov.K«tyap iv sxetvwTWxatpw o-uvs-
mendacii. Constat autem illum eo tempore scrip- ypwpevOTE'__XKI 'iwo-vjTrof.
sisse, quo et Josephus.
CAPUT XV.
Clemens, h de quo Apostolus Paulus ad Philip- i(__ Kknpn;,'Ttepiov IlauXof6 'ATroo-ToXof Trpof$tXtTTTrvj-
l
penses scribens, ait, Cum Clementeel cmleris co- o-ioufypaywv, XlyEt' METIZ v.ui Kkripevro;. Terupro;
operatoribus meis, quorttm nomina scripla sunt in ftETti EtSTpov AsuTEpofyap Atvof
'Pdvftvjf'ETrio-xOTrof.
libro vitm(Philip. IV, 5),quartus posl Pelium Romee syEVETO,
TptTOf'AvsyxXvjTOf, EIxat TroXXol TWV 'Pwptalwv
episcopus : siquidem secundus Linus fuil, terlius UTroXKfǤavouo-t, SsuTEpovpiETaTOV'ATTOVTOXOV ysyswj-
j Anacletus, tametsi plerique Latinoruui, sectindum o-8at KXvjptEVTa.
"EypKifisvEXTrpoawTrou tvjf exx).vjo-iaf
post k Petrum Aposlolum putent fuisse Clemenlem. 'PwftvjfTrpoftvjvEVKoplvSw IxxXvjo-iav travu
'ETrto-toXvjv

* De hoc supra, cap. 2. abundare. In Graco olim eral TrEptypaysiv.

hScripsit autemdeZ)omitto.Ilabeshicfamosissimum B Verbum componere non addunt codices noslri,
Josephi de Christo Domino teslimonium iu lingnam nec Groccus interpres. Scripla bujus Auctoris inier-
Laiinam ab Hieronymo translaium tanta prudentia cidere.
ac erudiiione , ut illis antevenerit omnes viros do- u Consonant Hieronyino Origenes in Joannem,
clos, qni Grtecaverba Josephi, oXpiorof ouTOfnv,ipse Etisebitts Hist. Eccl. m, 15, Epiphanius lioeres.27.
eral Cliristns, falenttir non esse inielligenda ut so- Rufinus de Adolter. libror. Origenis, Primasius iu
nant, sed juxta senstini Aucloris, qnem optitne Hie- Coiiuneniariij iu hiinc Epistoloe ad Philippenses lo-
ronymtts expres>it dicens : Et credebatur esse Chri- cum, et ex reeentiorihus pleriijiie alii. Nihilomi-
slus. Constile Deinon^traiioiiein Evangelicam doctis- ntis alittm ab isto Clemeniem fuisse, qtiem Paulus
simi viri P. Danielis Huetii, Propos. m, pag. 27 et designat, etnnque Philippensis Ecclesiaepresbyterum
seqq. MARTUS.
o Freculplmssoepe laudalus, qui hoc testimonitim rv J extilisse, alii non coiiteninendis argumeniis con-
leiidiini.
ex Hieronymo descripsii, non habet vocnlam esse, 1 Al. cooperaniibus.De more prima tanlum verba
pro qua cod. Norimbergensis legit eiiam. Verba affert Psetidosophronins.
Josephi 6 Xpto-TofouTOf5v, aliier ac llierotiymus i Tettius Anaclelus Consona voce sic legunt om-
veriil, intelligi omtiitto non possunt a Josepho pro- nes mss. codiccs. Videat proinde Marismus, unde
lata, si inoilo ejus sunt; nec eiiim de tesiimooii Clelumpro Anucletoobttuderil in coiilcxlum Hiero-
germanitate est hic locusad disserendum. Illud po- — Anaclelum iegunl quoquol Mar-
tius animadverte, afferri hic a Sophrbtiio, [irottt in nymi. MARTIAN.
et nos inspeximus mss., lantuui Vero-
Josephi libro xviu, c. 4 exsial, non, ttt alias .solet, tianoeii-,
nensis Anenclelus: 'Aviyxknro;Ireuoeo. Sed el Fre-
exHieronymo nova interprelatione exjnimi.
d Idem Freculplius, et Veronens. cod. oniittunl culphus, Ado, Honorius, aliique ita loguitt. Vic-
lorius inaluit Clelns, ut eral apud Graecum inter-
ptimum , tum post persevetavetuntaliquot mss. ad- seribas, doctis viris nou alius
dunt in fide, Freculphus in eo, qui item infra nomen preiem. Utcutnque
Christtanotiim non agnoscit. probatur esse Clelus ab Anaclelo.
e Male in cod. S. Crucis, aliisque, et apud Hono- 1 Abest Pelri nomen a codice noslro , ei Groeco
rium, Jusiinus. Vid. Euseb. in, 10. interprele. Quoe sequunlur, ex Eusebii lib. iu re-
;f In quibusdam editionibus omittuntur verba de pete;
Scripturis, quaeipse eliam Suffridus Pelri putavii
635 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 634
Scripsit ex persona Romanse Ecclesioe ad Ecclesiam A 8KUflKO-TVJV, rittffSVfKVEpOtf TOTTOtf SvjftOO-tK
KVKytVW<rX£-
Corinthioruni valde ulilem Epistolam, quos et in tKt, TW yapaxrript cvlff Trpoff"E§pKlouff'ETrtOToXvjf
lionniillis locis publica legitur, quoe mihi videtur IIKOXOU O-UVK5OUO-K ou p.6vovvovjfiKO-tv,«XXav.ai Xoyotf.
charaeteri Epislolae, quoesub Pauli nontine ad He- K«i «trXwfpeyiarn iariv iv exuripu oftoiwtrif.ieperut
broeos fertur, convenire. Sed el muliis de eadeni Epi- xui irepu ei\ bvbpcaro;KUTOU Etvat'ETrtoToXvj, vjTtfTrapa
stola, non soltim sensibus, sed juxia verboriimquo- TravTwv aTroSoxtftK^ETKt. Kal StaXoyofIlETpouxai 'ATriw-
qne ordinem abuiitur. Omnino grandis in ulraque !>i- vof ftaxpwXoywtruVTaystcra , vjvTtvaEutreStor euSuvst,
militudo est. Ferlur ei secunda ejus nomine Epistola, svTWTplTWrns ev.xknatuariv.ri;iaropiu; TEU_£EI. TS-
quae a veteribus rcprobatur. Et a Dispuiatio Petri XEUTS TWrpirep ivtuvrS)TpatavoO,xai TVJV TOUTOU pvripnv
etAppionislongosermoneconscripta, quaniEusebiiis uypt rripepovev TVJ 'PwftvjotxoSoptvjSsio-a ExxXvjtriafv-
in teriio historiee Ecclcsiastieae volumine coarguit. kurret.
Ohiit tcrtio Trajani anno, b et nominis ejus memoriam usque hodie Romaeexslrucla Ecclesia cuslodil.
CAPDT XVI.
855 Ignalius Antiochense Ecclesioe teriius post B 856 'lyvKTtofTvjf EV'Aytto%ElKExxXvjo-laf tpltOf
Peirum aposloltitn episcopus, perseculionein com- ptEta IlETpovTOV'ATTOOTOXOV ETtiaxOTto;, Staypbv xtvvj-
movente Trajano, damnalus ad besiias, Roniam o-avTOfTpatavoO,Byptetpuyriavtv.ek.EVaBEi; ei; 'Pwftrjv
vinclus milfuur. Cumque uavigans Smyrnam venis- (TTeXXETat Sso-p-tof.nXswvSExal ETttoTafTvjSftupvvjEVy
set, ubi Polycarpus, auditor Joannis, cpiscopus eral, IloXuxap-^ofuxoourri; 'iwavvoueTtiav.OTto; vjv, eypatye
scripsit unam Epislolam od Ephesios, alteram ad Ttpb;'Efeaiov; 'ETctarokriv piav, aX).vjvTrpoffMayvvjo-ta-
Magnesianos, tertiam ad Trallenses, quarlam ad vouf, rpirnv TtpbsTpaXXtavouf, TETapTvjvTrpof'Pwftalouf.
"llomanos, et inde egredieus scripsit ad Philadel- Kaxst8svi%ti>v,eypa^e iika.Sekfevai,y.ai2u.vpvv.iot;, v.ui
pheos, et ad Smyrnooos; et pruprie ad Polycarptun, iSixwf TrpofIloXuxapTrov , rcupurtBipevo;uvrS>tvjv sv
commendans illi Aiiiiochensem Ecclesiam, in qua Avrtoyjiu ixvlnaiuv, ev vj v.uirtepi TOOEUKyysXlou TOO
et de c Evangelio quod nuper a d nie translaium Trpwvjvpera.fpuaBivro;, ix Ttpoai>Ttov 'Ivjo-ouXptarov
est, supbr persona Christi ponit lestimoninm dicens: pvrip-nvTtoteZrut, Xsywv''Eyw51 xal ptETK TVJVavao-TKtrtv
e Ego veto et post resurrectionem in carne eum £ vidi, EV'ai>p.urtuvrbv etSov,xai TUO-TEUW OTtEGTI.xui 6'TE
el credo quia sil. El quando venit ad Petrum, el ad nkBevTcpb;Uerpov, xui rov; avv avr5>ovru;, etrtevuvroZ;'
eos auieum Pelroerant, dixii eis : Ecce, palpale Ynkv.friaarepts, prt ovx eip.t Sutpbvtovaeapurtxbv.Kv.i
* ki\iovSEfuiverat,
et
me, videte, quia non sum dmmonium s incorporale, C euSswf u^iuvre;aUTov,ETrloTSUo-av.
Et statitn tetigerunt eum, et credideruni. Dignum au- ETrElTrEp TOtOUTOU OtvSpOfTr£TTOtVjp.E6a EXTVJff
flVVJftVJy,
lem videtur, qtiia tanli viri fecimus menlionem, el 'ETrtoroXyjf uvrov Tvjf Trpof'Pwftatouf ypufeian; bkiyu
de episiola cjtts, quam ad Romanos scriltil [Al. ixBiaBu.t.'«'ATTO Suplaf uypt 'Pwp-vjf,Bnptopa.yS,iv B«-
scripsii], pauca ponere. h De Syria usquead Romain kuaari xui iv yvj, vuxTofxai npipu;, Sev.a avvSepivo;
pugno ad bestias, in mari et in lerra, tnocte dieque keortupSot;,TOUTSO-TI arpurti>rut; roZ; fvkuaaovai pe ,
a Hoec Disputatio Pelri ct Appiouis a Photio nte- incorporale pro eodem habeniur. Proelerea velnstis-
morata cod. 125 intercidit. Epistola auiem prima sinius omiiinm codicmn Sangermanen. noster legit
superesl uno lantum loco manca, aliera ex bona incorporale; itn ouoque cmlex eminentiss. card. Otlo-
sui parie. boni, sive Altempensis olim biblioihecoejam lauda-
h Pula Chrisli 100.Cod. S. Crucis, et nomiui ejtts, tus codex. MARTIAN. —. Mnleapud Graecnm inter-
quod magis placet. pretem o-w/xaTixov,nt ei in quibiisdam Laiinis co-
<=Qnod Eusebius ignorare se profitetur lib. m, c. thcibus corporale. Nostri omnes, el quos Mania-
56. ex Nazarenorum Evangelio sumplum esse testi- nifus consuluii, incorporale. ut alibi llieron. ipse
monium testalur llieronymus, quem vide etiani lib. Praftt. li!>. xvm in Isaiom : Cum eniin Apostoli
xvui in Isaiam. Sed ei ia alio apocrypho libro, nempe etim putarent Spirilutn , vel juxla Evinigelhim, quod
Doctrina Petri, habeltir. Ab Iguatio sutem non in Hebrmorum lectitant Nazarmi, iucorporiile dmmo
Epislola ad Polycarpum , ut jnuuil S. Doclor; sed D nium. h Ignal. Epist. ad Rom., cap. 5 • AitoSuptaf p-eypt
in illa ad Smyrn ros reciiaiur, iitule locum hiiuc , si
pareiitliesiclaudatur, cmetidari posse, arhilrati suni 'PwftvjfBnptopuyS),Ssxa Sta.yvjfxal Bvluaan;, vvy.rb;v.ui
viri doctt. vjp.spaff.£vS£S£fi£VOf XEOTrapSotff , 6 EO-TIarpurtart-
d Nolandum in Grtrco deesse voces UTT' iftoO,cum xovraypu, ot v.uievspyerovpevot yjipov; yivovraf iv Se
Hieronymus dicat a me translatum. Vid. cap. 2 el 3. Totf KStxvju.ao-tv KUTWV ftctXXov
' puBnrevopv.f«XX'ou TTK-
e Ign. Epist. ad Smyrn., cap. 5 : 'Eyw Ss xat p.erv. pv. rovro SEStv.uio>p.ut ovalptvjvTWVBnpiav TWVEftot
T«V«vao-tao-tvsv e-apxt «UToyoTSa,xai WIO-TEUW 6'VTK. rirotpuapiveav, a XKIevypput avvropu p.oievpeBrivat,a.
KKI6TEtrpof TOUfTrsplHsTpoveXvjXuSsv, " y.aiy.okaxevao) avvrbpa; fte xKTKfKysiv, ouy S>aitEprt-
Efn uvrot;
Aa§ST£,i^vjXayvjo-aTEftE, OTtoux stftt Satftovtovuai>p.u- vo>v,Setkuivbpeva,oiy nipuvro.Kuvuvru Sea.v.bvru ftvj
tov. Kai Eu6ufauroOn^iuvroxui eTttarevauv. SEXVJ, iyi>TtpoaStaaoput. Suyyvwfivjv ftot eyjre, tl ftot'
c Groacns lexius oTSa, unde Itnlinus novi, id est avpfipEt lyw ytvovo-xw. NOvv.pyoput ixuBnrri;EIVHI
sciovete reswexisse; non enim, credo, Servaioretn ftvjSsvfts £vjXwo-Kt twv 6p«twy xa.lccopurwv,'ivu'inaov
noslrum in carne vidil Ignaiius, neqitc ab uvro-fyia Xptarov iTttrvyo)' Uvpxui aruvpb;, Svjptwv ts avaru-
argumentalur. aei;, axopTttauoiOOTEWV, o-uyxoTraiptsXwv, uksapoibkov
8 Dmmoniumincotpotale. Erasmus falso legit cor- TOUo-wf.KT0f, xoXao-Etftou AtaSoXou stffEftEipyiaBea-
porale cum plurihus mtsS.exemplaribus. Incorporale auv, * p.bvov"tvu'\naov Xptarov eTctrvyo).
yero, nou corporalelegenduin docet nos ipse Hiero- Legeiidum tii edidimiis v.yavre;., qnod nescio
nyinus Praifutione sua in xvm librum Comnientar. cur in 6'^avtef nupcrus edilor, inscio lectore, mu*
in Isaiami Consulc locumj ubi sviritus et dwmoniiitn Utverit.
63S S. EUSEBII HIERONYiVJI 65g
ligattts eum decem Feopardis,* hee est, mihlibus, qu! A otttvEffv.ui perv. evzpyeaiuvyeipove; yivovrut. Ai yv.p
me custodiunt : quibns el cum benefeceris, pejo.res uvopiat autwv, TraiSsuo-lffto! SVTI,a).X'ou Sta.TOUTO
fiunl. Iniquitas autem eorum, mca doetrinn est, sed £Sixatw8vjv. K«t ST6E uicokuvao)TWV BvjptwvTMV EVrpETtl-
noti idchrojiistificatus sum. Uliuam /n<«r besiiis, qmv- aBivrav(Sic)p.ot,KTtvaEvypp.ut6?UTKTK £tv«ip.otsif v.Tti>-
tnihi sunt prmparatm, quas et oro mihi 857 Veloces ketuv, v.v.iivSekeyt%etv ei; TVJV
Eftvjvv.vrvSpocrtv , ftvjVwff
h
esse ad interitum, el alliciam eas ad comedendum ov rporcovini TWV aXXwv ptapTupwv,p.vjrokp.tiaaattou
me, ne sicul aiiotum Martyrmn, non atifteant corptts 0-wp.atofpov ufv.aBut. Et yap ittekBetvftvjdzkriaovatv,
meum altingere. Quod si venire noluerinl, ego vim iyi> fiiv.aop.ut,TCOBS>V v.v.rv.Spo>Brivat.
SuyyvwcsTEftot,
faciam, ego me ingeram, ut devorer. Igttoscite mihi, TSXVIK, rb avpfipov pot iyi> otSa.TSJvv upyppat zlvatp.u-
fiiioli .' quid mihi ptosit, ego scio. Nunc incipio SvjTVJf, OUSEV TOUTWV TWVOpWftSVWV £TTt6up.W. Iw. TOV
0 Chrisliase dhciputus,niliil de his qiimividenlur de- 'Ivjo-ouv
Xpto-Toy supoj.IIOp,o-TKupoff, Bnpiu, avyxkv.at;
sideraiis, ut Jesum Clirhtum inveniam. Jgnis , ctux, bariav, v.aiTWV pteXwv xat TravTOf
Stao-Trao-ftof, TOU erw-
beslim,confractio ossittm, membrorttmdivuio, et lolius p.«T0fe-uvTpt6vj, x«l fiuauvottou AtaSoXou, etj ip.iek-
e
cqrporis caiitritio, e( iola iormenta diqboli, in me Swr/iv,tya 'ivjo-oO «TroXauo-w. ) KaTaxptSstftoivuv
JCptoroO
V£)\iqn{'.,tqnltim ul Chvisto fruar. Comque jam danjr Onptbp.v.yi_avi, v.uiTT68M TOO Tra6£tv,axouo-KfTOU |3puy-
e
rjotljJS sset ad bestjiis, ardore paliendi., ciiin riigicr.- ]_[ftoOTWVXEOVTWV, <
e'fn' StTOf'ivjtroO Xptarovsip.t.v.ulsv-
les avjtlirel leoiios, ait : Friimenium Christi sitm, yopai roZ;bSqvatrS>v6vjpiwv«).Eo-6vjvat, tva §»5§ aptof
denlibns bcsiiarum mqlar, ui panis mundus inveniqr. x«6ap6fEupsSw.i"ETCUBE Sev.uro>
eretTpatavov.TbSeXsl-
POjSsnsest aijno f iihdecimo Trajanj, Reliquioe CQr. I^KVOV rns Aufvnrixri;TruXvjf
e"e\e,) 'AvTio^siafxaTaxsttKt
poris ejus Aijjiochjaj,jacetit, exlrtj porta.m s Qaphpir e\ TWxqtp.vjTvjpiw.
tieam ijj cffiijieterjo,
CAPUT XVII.

Polycarpus, Joannis apostoli discipulus, ej ab eo noXuxaprroff 'iwavvou'ATTOO-TOXOU xai Trap'

fia6vjTvjff,
Smyrnoe episcoptis ordinaius, lolius Asiie prinoeps «UTOO TvjfSftupvalwv'ETrio-xoTrofxKTao-Ta8£tf, Ttv.an;rris
fuit. Quippe qui nonnullos Aposiolorum , et eortint Aaia; apyriybs.yiyove, 5ta TOTroXXoff TWV'ATTOS-TOXWV
qui videraniPoininum, magislros liobueriuet vidfi" v.aiTWVTOVXptarbv icopav.brwvo-uvTEtu^vjxsvat,xat
rit. Ilic propler quasdain super die Paschie qustJS-i StSao-xaXouf OuTOfStti Ttva.f airiu; TOU
Eo-^vjxsv.at.
liones, sub imperatore Anlonino Pio, Eeclesiam In Ttuayu, jSuaikevovro;'AVTWVIVOU TOU Illou, xai 'ETrto"/Or
Urbe regente Anicelo , Romam venit, nbi plurimos TrouvTOff Tvjff^exxXvjo-taf
Pwftvjf'AVIXVJTOU, eTtiarnTJJ'Ptlvr
creilentitim, Marcionis ei Valenlini persuasione de.- ftvj,Iv "<jxal TroXXouf,TWSoyp.KTt Ma.pxiwvof,v.uiBaXev-
ceptos, reduxii ad (idetn. Cujnqtteei fortuiio obvium Ttvov Trto-TEUo-KVTKf avExaXsr/aTO. 'ATrKVTvjr/avTOf Ss
fuis^ot Marcion , oi diQfirel : II Cognoscenos : Ra.-.^ autw E%uvropurov Mapxtwvofxat ztpnxoros auTw,
spnndit: Cognoscoprimogeiiitt[tndiaholi.>9o!!,U',&\e,vo,rvwpifjsvjptKf,«TtzxpiBn,TvwpiijwTOVTrpwTOTOxov tou
regnante M. Anionino, ' el L. Aurclio Conimodo, AtuSbkov.METK TKOTK_3ao-tXsuovTOfMapxou'AVTWV£VOU,
qtl irla post Neroncm peisecutione , Smyriioe, i se- xai AouxiouAupvjXbuKoptoSou , reraprov JXETK. Nspojva
denteProconsiile, et universo populo iiiamphit|ieatro Sttayp-oOxtyvjSEVTOf,EVSuupyvjSswpoOyTOf TOOKy6uTr«-
adversus eum per.sonante, igni iraditus est. Scripsit TOU, XKiTTKVTOf TOUSvjftOU£VTWKftOt8sKTpW XKT'aUTOU
ad Philippenses valde ntilem Epistoiam , quoeusque (Sowytof,TtvpiTtvpeSbBn. "Eypufe rtpb; $tkiTtTtnaiov;
bodie jn k Asise convonlti legilur. Ttavv 6uvp.uarriv'Erttarokriv,nrt; uy.pt rov Ttupbvro;
iv rn 'Ao-tayvj
o-uv6Sw KVKytvwo-xsTKt.

a S. quoqtte Paulus Neronem Leonem dixerat.
b Iteruiij codices nostri opines , el quKdani cdi-
liqnes, fld inleritim, et allic}am ad comedeiuliwtme,
idqiig rcctissiqje; non ut Mariiantfitis,ajiiquc addtinl,
el ad stippiicia: quilnis adversaujr Graecus textus
et jnlenires. Fapiie ex' vei'bo adliciam male libia-
rjis perspecto, li;jt dq;i! prodierunt pravoe scriptu- r\
roe ad $upp(icia, et allici egs, pei^perani iu textuin
inlriisac,
c Noinen Clifisii abest a procsianlissiino Veron.
ms. aliisqne, et a Groecojextri, et hjterprele.
d Ignalliis yerp, ,et Eusebius Tgv bp_xrS>y x«l uopu-
Twy, addupt; de. his quw videnlur, ei qum nonvi-
dentur qiiQrurit aliernnj e llieronynii texiu facile
excidii,
e VocQiijtota nep firstcus textus, nec nostri co-
dices habeni, qjii ihQx ptiiiendi , rugienies , jrcciissi-
me, absque altero etim, qnod rcdunriat. Dcnique
nis. Geiiibiacensis ardare iinpqtienti, IIIIRUS bejie.
f MaleVatic. et quidam alii libri undcchno. Porro
Trajani decinjus Christi auno 107 respondel, sed
ad H5 referunl Joannes Antiochenus, atqtie alii.
s Sic dicta a Papltne Aniiochioesuburbio ad orien-
tcm. Yid. Evagrium 1. l, c. 16. ;
h Iia codices nosfri omnes, mtiltique alii , ?ed alii
iiidcm cognoscis. Similiter Sntanm alii legunt, alii
Diaboti.
l Hic est Luciiis Anrelius Verus , qui ei Commo-
dus dietus est. Exinde mariyriuin Polycarpi ad ati.
166 lvferuni cnm Hieronynio quidam docli viri, alii
stib AnloiiinoPio an, 147, passum volunt. Qqiu etiam
de ejus mortisgenere diversa ;tb his Lrnd.it epistola
Smyrnensis Kcclesite : cum nempe ignis nihil sancto
Mariyri noctiisset, arcessiltim xoftosxTopa,sive car-
nificein, qui eiim pugitme cpnfccerit.
i Siatio QuadraioProcoiisiile Asioc.
k I)e conveniihus Chrisiianorum quotidianis nou
videiur iiiteHigeodus hic locus, sedde aliqtto alio ,
qui quot annis lieri solerel in Asia, inque eo de Re-
ligiohe consuletiles Christiani, hanc Epislolam re->
citarenl.
 537 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 63S
CAPUT XVIII.
859Papias, Joannis a auditor Hierapoiiianus in A S60 "aTrlKf'Iwavvou dxpov.rri;, 'lepwrtokirn; Tvjf
Asia episcopus, quinque tanium scripsit volumina , 'Aaiu; 'ETtiav.OTto;, TTEVTE ftovouf avviru%eXdyouf,ouf
quaeprocuolavil, h Explanatio sermonum Damini. In xat irtiypu-i/e,"Ex8£o-tff XoywvKupiou.'Ev otf Xsywvsv
quibus cum se in proefatione asserat , non varias Ttpootpiot;p.vj«xoXouSstv Tcbtv.ikai;frip.at;, «kkd rov;
opinioties sequi, sed Apostolos habere auctores, ait: 'ATroo-toXoUf Eyetvriyovplvov;,ifn' « KatEVoouv TI'AV-
c Considerabam, quid Andreas, quid Pelrus dixhsenl, Spea;, T! UETpof,Etprixuat,TI SiXtTTTrof , T! ®o>pu;,tl
quid Pkilipjms, qnid Thbmas, qttidJacobus, qv.idJoan- 'iaxwSof, T! 'iwKvvvjf,T! MaTSatof,xai ot XotTroitov
nes, quid Malllimus, vel alius quilibei discipulorum Kuplou p.u6nrui, TI Se 'Apio-ttwv,xal o' npeaSvrzpo;
Domini : quid etiam^ Aristion, et Senior Joannes , IwKvvvjf,p.u.6nruirov KupiouEXKXVJO-KV. OUSEyap ps
discipuli Dominitoqtubantitr. Non enim tantuni mihi roaovroy fiiSkot zi; uvdyvenatvehfekovatv,6'trov<_\S>a«
libri ad legenditmprosuttt, quanlum viva vox , usque fcovri,nrt; v.ypt rov itupbvro; SIKTWVo-uyypaipKfisvwv
Itodieinsuis ancloribus personans. Ex quo apparet in KXfta^Et. J AviXouTat SEh'e\uvrov TOOxaTaXoyou TWV OVO-
[Al.ex] ipso caialogonominum.aliuiii esse Joaunem, P-KTOJV, ukkovEtvat'iwavvvjv'ATTOO-TOXOV , v.v.itikkoVElVV.l
quiinler Aposlolos ponitur, etalium Senioretn Joan- TtpzaSvrzpov'iwavvvjv , OVTIVK uo-TEpov ptETaTOV 'Aptari-
nem, quem post Arisiionem e enumerat. lloc aniem wva v.uraptBpetrai.Tauta 5Eeiprixv.p.ev 8tv.ru icpouvu-
dixitnus, propter superiorem opinionem , quam a .p' fepbp.zva.,hv ot? Etrrop.sv , ru; Suo varepu; 'ETctaroka;
plerisque f reluiimus iradilam , dttas posteriores ptvjstvat 'iwavvouTOU aTrocrToXou , aXXaTOUrtpzaSvripov.
E|iistoIas Joannis , non Aposloli esse , sed Presby- OuTOff XlyETatyjkio>vEvtaUTWV 'iouSatxvjvixSsSwxsvat'
teti. Ilic diciiur mille annorum Judaicam edidisse SsuTEpwo-tv, w vjxoXouSvjr/av EtpviVKtoff, XK!.'ATTOXXIVK-
B SEUTEpwcrtv, quem seculi sunt Irenoeus, et Apolli- pto;, XKtOtkoiTCOt, OtTlVEf ftETO TVJV KVKO-TKO-IV fUOV.OV-
narius, clcoeteri qui posi restirrecliOnem ainnt in atv ey TWtrwftKttp.erurS>vaylwv TOV Kuptov|3ao-iXsu-
carneciinj sanciis Dpminum regnaturum, Tertullia- o-£tv.Kai TsptuXXtavof SE'sv trj (3!6Xw TVJ Trspitvjf 'EXTT!-
ntis quoqiiejn libro de Spe fidelium, ei h Viotoriims Sof TWV Trto-Twv, xal BtxTwptvof nsTa6tvof, xal AKXTKV-
Petabionensis , ct Lactantius hac opinioue ducun- TtOfTKUTYJ T^ SoXVjr/Et EtXxUVTKt.
tur.
CAPUT XIX.
Quatiratus ApQstolorum diseipulus , Publio Atitfir KovuSpurosTWV 'ATTOO-TOXWV fta6vjTvjf, TtaBbvro;Uov-
naTumepiscopQ, * ob Cbrisli fidetn moriyrio coror Skiov'A8vjvalwv'ETrtr/xoTrou UTrEpTOOXptO"tou,£tfftoy
nato, ijj locum ejns fubstituiiur, el Ecclesjani gran^ auTOV TOTTOVVTtztazpyjrut, v.aitvivEXX).VJO-!KV EVp-syizXvj
di lerrore dispersam, fideei inilnsiria sua cojigregai. rv.puyriStuaxopTttaBeZaav avvuyet, liui vjvixa'ASptavof
Cumque IladijanusgSl Albeuis excgissei Itientett), _, EV'ABrivv.is iyzipuaev EV'EkzvaZvtyzybp.evos, xui S62
invisens i Elcusina, elnmnihus peue Groecisesactis TTKVTK O-/£36V T« Tvjf'EXXaSoff pvarripta pvnBei;,SsSwxsv
initiatus dedisset occasiouem his , quj Chrisiianns vfopp.riv£TrtTOTOUfatcroOvTafTOUfXpto-Ttavouf,xai
oderant, absqtte proecepto Iipperaioris vexare cror Siyv.fiuaiktxr);xEXsuo-swf xoXao-at,ETTSSWXE (SISXov uTrip
dentes; porrexit ei librum pro religjone nostraconir Tvjc riperipa; Bpnaxziu; avvreBeiaav, TCUVV ypriarnv,"
k
posilum, valde ulilem, plenumque rat|onisei fidei, v.v.iyipovaav koytapqvy.aiTciarza;, v^iav re Tvjf 'ATTO-
a Eu«eb. 1. m, c. 39, de altero Joanne presby- lium, Laclantii Inslitutionum volumen septimum polli-
tero intelligit, non de apostolo et evangelisia , cetur, et Viclorini Petabionensis episcopi crebrmexpo-
quem Baronius in Marlyrol. sequiiur. Conira ipse siiiones, et nuper Sevetus noster in Dialogo, cui
Hieronymus episl. 76, ad Tlieodoram, et reliqui Gallo nomen imposuil, et ut Grwcos ncminem , el
Mariyrologiorum auctores , aliorumque Scriptorum primum extremumque conjtingam; Irenmus, el Apollu
agmen. naris.
b Snpersunt hujtis operis , Aoylwvxuptaxwv ii\n- h Victorinus Petabionensh. Falso legebat Erasmus
yvjo-swf, dumtaxai quocdam Iragmenta. Viclorinus Pictaviensis; cum ntillus sit codex ms.
c Paptas apttd Euseb. lii, 59 : Aviv.ptvovkbyov; ri qni ljon legat Petabionensh, vel Piclabionensis.
'AvSpEKff »JTl IlETppfEtTTSV,Jl *l).lTfTrpff
, » T! ©Wftfif,n MARTIAN.
'iKzw§of,n T! Iwciyvvjf, >jMat8aiof, n ri; Irzpo; TWV 1 Veron. Chrisli mqrtyrio coronato, cui suffragaltir
tou KupioyjiuBnrSiv,u TE'Aptariuv r.ui 6 TtpeaSvrepo; Groecus inlerptes uTrip tou Xptarov. Constanter Hie-
'iMKWvsf , ot tou Kupipuft«6vjta!Xsyoucrtv.Ou yap TKD ronymus hic el inepist. 78, ad Magnum pro uno
EXTWV j3t6Xiwy TOO-OOTOVfts wavEXEfv qaov eodemqtie liabet Qiiadraliini Allienarum episcopum
vTtek«p.Suvov,
rU TtUpU Xa!fLEVOUO-VJff,
OOVVVJff'
^WCfVlff ctun illo, qui Apologiam pro C.hrisiiana religione ob-
» Anstonem hauet cod. S. Crucis hic atque infra , litlii Iladriano; niltiloininus docti viri,Valesius, Til-
elaiius Gemblacensis, tesie Sulfrido Peiri. Mox Ve= lenioiiiius , aliique duos Quadralos diversos coniiiii-
roneijsis loquantur pro loquebqniur ' verius ad Papiai liisciinlur.
lextunj ).syouo-iv. i Preetulihius codicis nostri lectionem Eteiisina,
e Veronen., Commemorat. quam retinet el Gemblaeeiisis a Sulfrido inspectus.
f Supra cap. 9. Veronen., quq q plerhque reiuli- Rcliqui omiies etiniti edili Eleiisinam, viiiose. Quid
mus tradituiu. auieni sit. Eleusina ve| ttt in Epistola ad
s IlaJudaicas Jraditiones appeJlsri, m.tun.i. Vid, Magnuin, Eleusinm invisere, sacra invisere ipse explicat in
Irenoeumlib. IVet v, Apoljjnarij enini scripta jnier- Chronic. ad an. 7 Hadriani sacrh Etetisinminitiari,
cidere, quemadmodiim el.quem laitdat, Termlliani Groecera. 'EXsuo-lvtaETroTrTEUEtv. Facund. Hermianeni.
libprde Spe Fidetium. Hieronymus in cap. Esech. inlcgrum itoc Hieronymi capitnlum recilal.
xxxvi: Dogma , inquit, Judaicum quodel multino- k Idem cod. noster valclenecessarium, mox Gem-
strorum, et prmcipue Terltilliaiii liber de Spe fide- blacensjs pro sttm mtalis habet sum actwnis. Perpe-
659 S. EUSEBH HIEROMMI UQ
et Apostolica doctrina dignum, in quo et anliqnilalem A CToXtxvjff EVvjXK!TVJV
TratSsuo-swf, upyvxbrnru rris iSiu;
suaa eetatis ostendens , ait, plurimos a se visos qui nk.txiusSstxvuf, ean, Ttokkov;Iwpaxsvat TOufVTCQ TOU
sub Domino variis in Judoca oppressi calamitaiibus , KvpLov Ttotxikut;zv TVJ
'JouSaia xaptyovTKf
vbaot; ia6sv-
sauati fuerant, et qui a morluis resurrexeranl. TKf.X.aiOTtTlVSffEXVEXpWVCtVEO-TVJO-av.
CAPUT XX.
Aristides Ailieniensis philosophuseloquentissinius, 'AptoTElSvjff'A6VJVK!WV ftkbaofo; evfpuSris,xui xv.ru
et sub pristino a habitu discipulus Chrisii, volumen TVJV TtporipuvStaywyvjv,p.u6nrri; 'ivjr/oOXpto"ToO,TEO-
nostri dogmatis rationem coininens, eodem tempore yp; Sbyp.v.ro;riu-zripovavKftsr/Tov Xoytap.ov,XKT'EXEIVO
quo el Quadratus, lladriano principi dedil, id est, XKtpoO EVWXKtKOUaSpaTOff, 'ASptKVW TWjSaO-tX.El
ETTS-
Apologelicum pro Christianis, quod usque hodie per- Swxs, TOUTEo-Ttv, arroXoyvjTtxovUTrspTWVXptortKvwv,
severans, apud pliilologos ingenii ejus indicium est. OTtep uypt TOU Ttupbvro;TtupuroZ; fikokbyotsr/w?ETat.
CAPUT XXI.
Agrippa, cognomeiilo h Castor, vir valde doctus, _g WypvrtTtus, 6 STrixXvjv
Kaorwp,uvripTCUVV TtZTtutSevps-
adverstim viginij quatuor Basilidis haereiici c volu- vof, v.urdTWVelv.oatreaaupo>v Bar/tXstSou atpETtxoO X6-
mina, quai in Evangelium confecerai, fortissimc dis- ywv Twystf TOEuayylXtovTrap'KUTOO TtEptfpuaBevrtnv,
seruii, prodens ejus universa my^teria, et propbetas ysvvaiwfE^vjyvjr/aTO, TTKVTK KUTOO TKpvarriptu extoui-
enumerans, d Barcaban et Barcob, ei ad terrorem vwv,xai TOUfTtpofnru; avvuTtupt6p.ovp.zvov;, BapxaSav,
audieiitiuin alia quondani barbara nomina: et Deum v.aiWapxbS,XK!Ttpb;fbSovTWV axpowptEvwv, ETEpaTtva
maximiim e\u&Abraxas, qui quasi annum econtinens, fiupSv.pubvbp.arv.,xai TOVp.eytarovuvrS>Bebv'A|3pa-
si juxta Groecorumnumerum suppuletur. r Morattts i\u;, olu svtauTovTtEptiypvruv.urd rbv v.ptBp.bv TWV
est auletn Basilides, a quo863 Gnoslici, iu Alexan- rpatxwv Tpnfttbpevov. TEXEUTWVTO? BuatkziSovyvwo-Ttxoi
dria temporibus Iladriani, qua tempesiate et B Co- iv 'AXsijavSpsla EVTotf ypbvot; §64 'ASpta-
sxXvj8vjo-av
chebas dux Judaicaefaclionis, Christianosvariis sup- vou, 6'TExai Ko_^;i§Off
6 TWV'iouSaiwv vjyoufisvofrtoklov;
pliciis enecavit. TWV XptoTtavwv rtpapiat; avvjXwr/sv.
TrotxiXatf
CAPUT XXII.
Hegesippus vicinus Aposiolicorum tempornm, el C 'Hy-flo-tTTTrof TWVypbvav TWV'ATTOOTOXWV , Tcd.aus
omnes a passione Domini usque ad sttam oeiaieinEc- UTCO TOOTTKSoUf ToOKUpioU , EWffTWV ISiwVypbveav,TWV
clesiasiicorum acluutn texens hislorias, multaque ExxXvjo-tKO-Ttxwv Vfuivo>v
Trpticjswv iarbpius xat TTOXXK £t'ff
ad uiilitateni lcgentiutii pertinentia hinc inde con- 6'yEXofTWVKVKytvwr/xovTwv O-UVTE!VOVT«, Ttvvra.ybBzv
grcgans, h quinque libros composuit, sermonesim- cuXXsywv TTEVTS avviBnxz_3!§XoUff «TrXour/TEpw Xoyw,
plici, ul quorum vitam seclabatttr, dicendi quoque wr/TE EXEivwv yupuv.rripu;, wvTW|3!Wii\ri-
£i;vjyvjo-Kr/8at
ram ulerque. Hoec vero Apologia, qua gravissima Grasci BapxaSgav.Allertim Barcob, aut Barcho. Ma-
Persecutio sedaia est, ut. tesiatur Hier. Epistola su- litn rescribi Burcop, qnod Etisebiano Bapxwotnaiiis
pra latid.itaad Magniim,ampIiusnonhabetur. Satius respondei. Thcod irelo lioerel. Fab. i, 4, ei Eusebio
porro est opinari oblatain eam lladriano, cum secun- Pratparat. Evangelic. x, 5, ipsique Hier. epistola ad
dtim Aihenas venisset, non primitm, utvulgo exisdi- Paulam de Alphabeto sonat, filium vocationis, sicttii
matur: nempe ChrislPanno 126 non triennio ante. B«pxaS§«v Epiphanio xxvt, 2, est filiiis stupri, vel
a Id esl, sub veste philosophica, seu pallio. Infra parricidii. Proinde vitiose habent alii, qui Barcho-
cod. S. Crucis, Hadriano ptincipe, male. Hier. Epi- beih, vel Rertltabant, et Marcob, el Barchon, et Bur-
stola ad Magnuin,Aristidesplulosophus,vir eloquenlh- cobbam, el Barcobbel legunt.
c Maliin cominet, atit supputttlur, expuncta vocula
simus, eidcin Piincipi (liadtiano) Apologeticumpro
Clirhiianis oblulil, conlextumPhilosopliorumsentenliis. si, qu;e es iudiciilo de llrcresibus hucadsciti est. Lit-
Deperdita est eiiain hoecinsignis Apologia, (_uamvis^. tera: qiioe'ASpa?afhonieii efficiunl, juxta Graecortim
apud Caloieros in MidelliMonaslerio latere eam qui- iiurneros stipptitatoG, reddunt 56S numerum scilicet
dam scripserit. dierum anni Vid. quoein epist. ad Theodoram annola-
b Martianoetis Castorh, ut et Enseb. 'AyptTrTra vimus.
Kar f Moraius esl autem. Non morhms esl, sed mora-
oropof. Cod. Gemblacen. el Indiculiis Haeres. qui Hie-
lus est autem, elc, legitcodex Sangernian. cum mul-
ronymo tribuitur,'jPasion's, omnino viiiose. — Sic legunt codices nosiri om-
c Intercidit Agiippie opus, tit el Basilidis volumi- tis aliis. MARTIAN.
fortasse hoe nes, el Sangermanen. apud Martiananim , aliique
n.i, qute Evangelium inscribebantur; Regii. Ipse liier. in Chronic. ad an. Chrisii 155 :
eiiim noniiiie videntur memorari alibi ab Hierony- Basilides hmvesiarchesin Alexandria comtnoralur, a
mo, aliisque. eic Vide in Chronico ad pag. 709. Nani
d Barcaban et Barcob. lla I.'gunt exemplario mss. quo Gnostici,vttlt qtiidam nobis dicatn dici, quod moratus
In noniiullis esl, Berlhaliam et Barcobeth. At de his qtiod morluns legeiimus,tit el in Chronico commoratur
et immine Abtaxas, vide indices pro
yerborum ponentis, morilur, nos misero oblrectatore precamur ine—
noslros supra iu hoe lonio IV, et in superiori lo- pro liorem mentein.
mo 111,nostroeediiiouis. Similiter et de Antinoo infra 8 ln Hieronyniion. codicibus Chozrbas:
in Hegesippo. De Co.heba vido Cominent. in c>p. tx sicque qttibusdam revera est quandoque appellaiusimposior ille
Dariielis col. 1117, ct in Epistola, Lectis litteris. mendacii: cuni propritim iiomen es-
De Abraxas, et aiiis iiominibiis consule Irenoeutn N3TD72, /ilius
lib. iv, cap.23. MABTIAN.—Miruni^quimi varie barhara set Cochebas,NMIOW, fMiisslellm.
IIOBC dtio hoiniua iu ediiis libris el mauii exaratis h Eximii hujus operis nonnisi quoedamfragnienla
invetiianlur, et quam vitiose. Nostri primum Bar- restant, quoe Halloixius, et Grabe collegerunt. Vid;
eftabbatn legunt cum duplici b, ut Eusebiusi aliiqtie Eusebi
641 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 642
exprimere! characterem. Asperil se venisse sub Ani- _,\. XOXOU6EI.
$«r/xsi 51 ETrtOTvjvai
tvj "Pwp.vjETT!
'Avtxvjtou,
ccto Romam, qui decitntis post Peirum episcopus toO ftsta UzrpoySSXKTOU xai 3tat£tsXvjx£vat
ETrtr/xoTrou,
fuit, a et perseverasse usque ad Eleutherum ejusdem uy.pt 'EkevBepovETrir/xoTrou tvjff Ttpoetpnpevns 'Ptapjf,
urbis episcopum , qui Aniceti quondam diaconus of 'AvtxvjTOU Staxovoflysyovst. Kai xaTti twv EISWXWV
fueral. Proeterea adversum idola dispuians, ex quo £?vjyouftsvoff, lx TrolaffTrpwtovTrXavvjff
vjurjvj6vj,
r/uvstarisv
priinum errore crevissent, subiexit historiam, ex to-TOplav,Sstxvufsv Trolotfvjv6vjr/s xatpotf. Quaxetyup
qtia ostendit, qua floruerit oetate. Ait enim: b Tu- OUTWff' t TliptSoUff tOtf VEXpOtfXKIVKOUff ETTOtVjr/KVtO,
miilos morluis lemplaqiiefecerunt, sicut usque hodie XK8K uypt tvjf SEupoopwptEv,df wvloTtvXK!'Avtivouf,
videmtts: e quibus est et AnlinousservusHadriani Cm- 6 SoOXof'ASptKVouKuiaupo;, ovrtvo; v.ui yvpvtxb;
sarh, cui el gymnicus agonexercetur apud c Anlinoum aywvEVTVJ 'AVT!VW xal TOSixatovTvjfTtbkeco;
£TrtT£).EtTat,
civilaiem,quam ex ejus nomiiie condidit, d et statuit EXTvjffauToOTtpoanyopiu;srvyj, xat Ttpofnrusiv rS>
proph^tas in templo. Antinoum auiem in deliciis ha- vawE"O"TVJO-E. » TovSe'AVT£VOUV EVTWpzrvi\vTWV \atStXt-
buisse CoesarHadrianus scribilur. xiwvEr/_y_vjxEvat
'ASptavovTtVEfavyypdfovrut.
CAPUT XXIII.
Justinus philosophtis, habilu quoque philosopho- B 'iouoTtvoffftkbaofo;, v.«i TWayripturt twv ftkbabftov
rtim incedens, de Neapoli urbe c Paloestinoe, patre _y_.pwftsvof, uTtbtvjffNsKTroXttwv ittupyiu; Uoik&tarivns,
Prisco f B.tcchio pro religione Christi plurimum la- iv. Tcarpb;UpierxavBav.yeiov,vrckptvjffBpnaxeiu;twv
boravit: in tanium, ui Anionino 865 quoque Pio, XpiariavS>v Ttuvvixortiaaev,wore xal 'AVTWV!VW 866
et liliis ejus, ct Senatui librum (Apotogia longior) TWETTIXXVJV niw, xai TOtfTOUTOU utEur/t,xal TVJ r/uyxXvjTW
contra Genies scriptuin darel, ignominiamqueCrucis piSkovv.uruTWV E8VWV o-uvTayEto-avsTrtSouvat. tov OVEISIO--
non erubescerel: et aliitm librum (Allera brevior) ptovtoOaruvpov ptvjaio-_^uv6ft£vof. xai KXXVJV (3I6XOVtoif
successoribus ejitsdem Anlonini, M. Antonino Vero, toOKUTOO 'AvTwvivou StuSbyot;,TOUTEOTI Mtzpxw 'AVTW-
et L. Aurelio Commodo. Exstat ejus et aliud volu- vivwBvjpw,xal AouxlwAupvjXiw KoftoSw. "Eo"Tt
xat KXXVJ
men (Oraiio ad Grmcos)coiitra Genles, ubi de deemo- «UTOO x.KTaTWV
(SiSXoff E6VWV,EVVJTtepiTvjff^UtrSWff twv
nuni qttoque nalura dispuial: el qnarlum adversus 5atp.6vwvStaXlyETat,v.ui reruprov koyovbpoieo;v.ard
Genies.cui litulumpraenotavit &e)>eyyos : sed et alius TWVsSvwv, 6vETtiypu^izv 'Ekeyyo;,xui akkovTtepi rris
de Monarchia Dei, et alitis liber, queni pramotavii TOO0EOOpovupyta.s, xv.i KXXOV thvbpuaeYukrnv,xui
hPsalten, ei aliusdeanima. Dialogtiscontra Judoeos, erepov rcEpirris ^vyris. AtaXoyovxurd rS>v'iouSatwv,
quem habuit adversusTryphoncm priucipem Judoco- . ov eyet xa.ruTpuawvoff«pynyov TWV 'IOUSKIWV. OUftvjv
rum : sed et contra Marcionem insignia volumina, „ «XX«XK!XKTK MKpxioWOff ETrir/VJftK
TEU^VJ, WVTIVWV Etpvj-
' L.,„, ., . ,.,-.,
quorum Irenaousquoquein qoarlo adversus hoere- vato? EVTWTrEftTTTW /oyw TWXKT« TWV KtpETtxwyptsftvvj-
ses libro meminit; et alius i liber eonlra omnes boe- TKt.KKIK)).VJ _3iSXof v.urdTrar/wv TWV aipiaeeov,n; f*spt-
rescs, cujus facit menlioneni in Apologeiico, qiteni vvjTKt sv TWKTroXoyvjTtxw, ovE^SWXSV 'AVTWVIVW TWniw.
dedit Antonino Pio. Hic cum in urbe Roma baberet OuTOff EVTW'PwftvjEyu>vTKffStKTptSKf, £u6uvwv Kpvjr/xvjv
a Hatc snnt Hegesipjd verba apud Etiseb. iv, 22 : Antinoi elegons est Origenis conira Cels.nm locus
rsvopiEyof 5EEV'PwptvjStaSo_v_vjv piypt; 'Avt- lib. ni, ntiin. 56. Vide et Sporlianum in Hadriano.
iTtotnadp.nv
XVJTOU, ou Staxovofvjv'EkevBzpo;.Kui rcapd Avtv.rirov Qtti scquitiir versus, Aniinoumautem in delicih, elc,
StuSiyjrat SwTvjp, ptsS'ov 'E).Eu6Epof.Qu;i) sic reddas peniliis
c
tton habetcod. S. Crncis.
Laliiie : Cum essfin aulem Romm, successionemcom- Verius Samariee urbs diceretur , quoe ab incolis
posui usque ad Anicetum, cujus diaconus erat Eleu- Mabottlia, olim Sicltemesl appcllata,
therus , et ab Aniceto successitSoterus , post quem f Baccliiuin lamquam Prisci cognomen accipit
Eteutherus. Ncque enitnvero Hieronymus , quod an- Hicr. CIIIIIsit patris Prisci nomen, quod afflrmat
tca. notatum est doctis viris , recte, SiaSo_y__vjv ETTOIVJ- Suidas apud Lipomanura parte u, et Valesius ex to
captvjv,interpretalur, Rommperseveravi,antquemad- probat, quod pltirali tiumero Justinus addit,Twv «rcb
niodiim Ruflnus ipse, permansi ibi, pro successionum fkuvtv.;, Palrem nimirum, et avuin iudicans.
series composui,aul digessi. B Nunc inscribiliir Xoyoj-TrapaivETtxoff, QUOnomine
h Apud Euseb. il, 8 Hist. : 6i; vEvordftuxui vuov; D eum vncai etiam Damascenus in Parailelis.
ETtbinauvwf p-iy.pt vuv' r3veart v.ui 'Avrivoo;SouXof h Veron. TaXTvjf,Grwcis litieris. Iniercidit antem
'ASptavoOKuiaupo;, ou xal «ywvayera.t 'Avrtvbeto;,6 hic liber, ut et sequcns Xypkcvhv rtepi -tyvyri;et quoe
xai if vjftwvytvoftsvoff'Kal yap xal TroXtv sxTto-sv ETTW-infra memorat, conlra Marcionemvvtumina.
yupov 'AVTIVOOUxal TrpoyvjTaff. 1 Hacienus edili cum Groeco interpreie, in quin-
c Non apud AniinoumcrwtfliemgymnicumAnlinoo to, non antiquiss. ms. noster castigal. Sane lib. IV,
agoneui exerceri solittitn , sed in Mantinea , scribit non v, hoc Justini opns laudat Irenoeus cap. 14 :
Pansanias in Arcatlicis, 6 fiuatlev; v.urearriaaro KUTW KaXwfIour/TtyoffEVtw trpof Mapxlwva. avvruyy.ari fn-
EVMKVTIVEIK TtftKf, XKIt v.ui
£).£Tvjv... Kywv Ir/TlVKUTW atv, etc.
St' EToufTreftTrTou. Jam itttque malim emendore ex i Hunc librum contra omneshmreses non recenset
proestaniissinioms. no^tro, agon exercelur Anlinoius, ms. S. Crucis. Cerle non exstat hodie, sed nunquam
civitatemque ex ejus nomine, eic., eoqtte magis, forlasse in manus hominum venil. lllum ipse Jusli-
quod idem HegesippUS, ou XK!riywv«yETKt'AVTI- nus Apulogia longiore intra domesticos parieles apud
vbeto;, etc. se *habere dixil, et si oporluisset, ediiurum.s
d Excidertint ab Hegesippi lexln postrema hosc Quid sibi Groecusvelit, non assequor. Videlur
verha, XKTIG-TVJO-EV
EVTW VKW, qnoeHicr. veriil, slaiuit verba in delicih pro jEdilicium , dignitalis nomen ,
in lemplo; non enim' queniadniodum EXTIO-SV troXtv; accepisse. Satis supine.
jla ixTw-ivTtpofriru;dici poiest. De propbelis auteni
 6*5 S. EUSEBII HiERONYlii foi.
SturptSu;a, etCresceiilem Cynicuin,quimulta adver- .A.(F. teg. Kpvjr/xEvta) tov Kuvt/.6v,tov xata twv yptartu-
sum Christianos blaspheinabai, redargueregulosum, vwvpkaafnpbvvrx, xui xaXwvKUTOV kuipupyov,xv.irbv
et morlis limidum, luxurieeque et libidintim seclato- BuvurovfoSovpevov,uae»rbvrzxui uv.bkuarov,reko;TVJ
rem, ad extremujij §tudio ejus et inhidiis accusatus, TOUTOU hvepyeiaxui ZTtiSovkn, i>; yptartuvb; vrtip tou
qtiod Chrislianus esse.i,pro Chrislo sanguinem fttdit. Xptarov ETtuBiv.
CAPUT XXIV.
Melito Asianus, Sardensis episcopus, libruni im- MEXITOJV'Ar/tavof, SapSEwv 'ETrir/xOTTOf(3!6XovPuaikzi
M. Anionino 1
Vero, qui Fronlonis cratoris
peratori Mapxw'AvtwvivwBvjpw,Of«SpovTwvof TOU priropo;pa-
discipulus fuit, pio Christiano doginate tiedit. Scrip- BvjTvjf
lyEyovst,uTrspTOO TWV yptartuveavSbyp.uroserce-
sil quoque et alia, de quibus ista sunt , quoesubje- Swxsv."Eypv.-fye Si v.aXzrzpu, uf wv TKSE uTrsTKcjafiEv'
Cimns: De Pascha libros duos, de Vila Propheiarum TrspltoO Uuayu kbyov;Suo,TrspiBiouTrpwyvjttxoO Xoyov
c
librum ununi, de Ecclesia librum unum, de Die £Va,Trspi'ExxXvjr/iaff XoyovEVK , Trspi'UpApa.;Kuptaxvjff
Dominica librum mutin, de Sensibus librtim unum, XoyovEVK,rtzpi Atv.voiu;kbyovzvu, Ttepitwv Htr/twv
deFitle librum uniim, &de Plasmate libruni unum, XoyovEva, TrsptnXar/EwfEVU,Tcepi^vyn; v.uir/wftKtof
de Anima et Corpore librum unura, de Baptismate EVU,TtepiJSurcriapuro;izvu, rcepi AknBeia;evu, Ttzpi
iibrum unum, de Veritate iibrum unum, de Genera- JJ rEvvvjr/EWf Xptarov zvu, TtepiUpofnreiu; iciiv;EVK, TTEpt
e
lioneChrisii liLrum unutn, deProphelia sua librum $tko%eviu; zvu, v.vierzpov Xoyov6f iTctypdfzrutKXslf,
utiutn, de Philoxenia libitim iinuni, et alium 867 AlK§6XoU
TTEpi EVa,TTEpt 'IWKVVOU
'ATrOXK),U-|<SWff IVK,XKI
librum qui Clavis inscribitur; de dialiolo librum Ttzpirov 'Evr/wptKTou 8EOU Xoyovfv«, 'ExXoywv Xoyouffei\.
f
tiimm , de Apocalypsi Joannis librum uiiuin, Trsp! TOUTOU TVJVEUOUtKV ETTKtVWV £VTOtff
S6S TspTuXXlKVOff
'Evr/wftKtou©EOO librum unuin, et "ExXoywv libros sex. ETTTK. ouffEypu^zXKTK
Xoyotff, UTTEO
Tvjf'ExxXvjr/iaff Mov-
Hujus s elegans cl declamatoriuin ingenium Ter- TKVOO,XsyEtoTtTroXXot TWVvjpiETEpwv vou.i£our/tv
KUTOV
tuUiitnns in septem libris, quos scripsit adversus TTpOyVJTVJV.
Ecclesiam pro Montano, caviilatur, dicens eum a plerisquenosirorum prophelam puiari.
CAPUT XXV.
Theophilus sexlus" Anliochensis Ecclesioeepisco- ©EoyiXofExtOfTvjffEV'AVTIO_£S!K 'ExxXvjr/fefETrtr/XOTrOff,
pus, s.ub imperatore M. Antonino Vero librum con- (ZuaD.evovro; M«pxou 'AVTWVIVOU BvjpouftiSkay v.urd
tra Marcionem composuii, qui* usque liodie cxstai. Mapxiwvof r/uvsTKrJsv, nri; ayptrrip^epovrvyyuvet. Tou-
Feruniur ejus ei ad Aulolycum Iria volumina , ei; TOUaiperut v.a.ircpb; Avrbkvv.ov rpia revyri, XK!XKTK
conira hoeresim Hermogenis liber unus : el alii bre- Tvjfuipeaee-);'Eppoyivov;koyo;ei;, v.ui vlka.tppvyjZui
ves elegantesque tractatus ad eedilicalionemEcclesioeC BiSkot,ei; oiv.oSop.riv
rris hv.xknaiasdvrixovaat.'Avsyvwv
perlinentes. Legi sub noniine ejus in Evangelium ETT' bvbpartuirov eis Evuyyektov xui zis Uupotpiu;Suka-

a Quod Tatianus apud Eusebium iv dixil TVJ pi£- voluisset, numt|uani vocabulo Ivr/wftKTou usus esset,
yoXvjTTOXEI, de Roma accipit Hier.; alii de Megalo- quod proprie carne indulum , ut Ruliiius vertit, sive
poli Arcadioe urhe, de qua alibi Taiianus, malunt incarnatum sonal. Sed nec ipse Hieronymus ntiduin
intelligere. libri lilttluni recensuisset, si lam pravae haereseos
i>Puto ut Fronionis ipsius caliimnias conftilaret; dogmaia continerel. Negotium facessii tamen Orige-
ille etiim lamosa DeclamalioneCliristianos probris «isapud Theodoril. qua^st,SOinGenes. tesiimoninm:
oneraverai. Ejus nteminit Geilius, Julius Capitoli- Melitoqui scripla reliquit de eo quod Dens corporeut
nus, Ausonius, aliique. sit: et alitid Gemiaiiii c -4, lib. i, de Ecciesiasiicis
c Librum de Die Dominica non enumeratcod. Ve- Dogm. iSiliil in Triniiale credamuscorporeum, ulvult
ronensis, quem lanien Etisebitis novit, et rrEp!xu- Melito, elTetluUianus.
ptaxijf vocai. I. iv, c. 26. « Gontrariosensu, eoqtteineplo, haclenusohtiiiuU
(1Hunc de Plasmaie librutn Valic. 542, non agno- in editis libris , Hujus elegans et declamatorium in-
scil: Veronen. nosler de Plnsi lcgit, veriore, ut ar- genium laudans Tertidlianus in septem librh, quos
bitror, lectione. Eusebius vocat frspiTrX«.o-£wf. Idem scftpsitadversus Ecclesiampro Montuno,dicileum, etc.
voluit exprimere Gentblacensis de Phase, ubi legend. Emendanl , verbis laudans, el dicil substituenies
de Plasi. caviliatwr,codiccs anliquissinii, Veroiiensis et Vali-
c Non ita videtur intelligendus Eusebins; non e- ciinus, lum penes Salomonem Gyprianum unus Guel-
liim TTEpiTrppyvjtElaf uirov dicit, sed OUTOO Tr£piTrpo- jtherbytanus, ei quos probat Suffridus Peiri, Gem-
yvjTElaf :quaiiiviselRufiinisveriat,c?<i«Ptophetiaejus. j) blacensis el Sigebergensis, quorum sequi (idem,
f Variant hoc loco duo codices, Vatic. ei S. Crti- niullo concinniore leclione, placuit. Porro omnia
cis, Quorwn alier KAITOITEPIENCQMATOTI", etc, ttbi Melitonis opera, si pauca quoedam fragmenia exci-
legentl. xal TOV Trspi,elc.,a!ler verbisivr/wp.«Tou6EOU pias, inlerciderunt.
sJatim snhjungit De mlcrmiaie Oei, tov h«, librum h Hunc io episi. 121, ad Algasiam, quaesl. 6 septi-
untimet Eclogarum, elc Scilicel ad oram libri, ut mum <licit Anliochensis Ecciesiae episcopmn: scili-
arbilror, haecerai Groecoriniiverbnruni interpreiatio, cet ibi Petriun nna computat, hic eximit.
Deinearnatione Dei, qnam non satis assecttJus iibra- 1 Hodie amplius iion habeiur, quetnadmodum ne-
rius, qui eam iu textum iiitiusit, legit, De velerni- que aiia quoe deinceps numeraittur opera, pr«ier
iate, eic, cujusmodi librum fuisse a Melilone scrip- vohimina iila tria ad Autolycum. Librum alium de
tum, nusqu.inireperire cst. Hinc adeo novum suppe- temporibuseidem Aulolyco inscriptum quidam me-
lit argtimenlutii conlra doctissimos viros, Golele- morant ex Lactantii testimonio lib. i, de falsa lieli-
rium, Viilesinm, aliosque, qni interpretanlur de Deo gione, non attiinadverienies terliiim e iribus supe-
corporeo, et Melitoniattthropomorphitarum errorem rioribuseuttiipsumesse, qui temporum seriem texilj
tribuunt. Jatu si corporalem Deum probare Melito quique adeo Lactsutio laudalur.
m LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 646
el in Proverbia Salomonis Commentarios, quj milii A _pStvo;vTtopvriparu,urtvd p.otov Soxovatavp.fo>vzZv TVJ
cum superiorum voluminum elegantia et pl.irosinon svfvtv.,v.uiry fpdaei twv jtpostpvjftsvwv avyypuppureoj.
videniur congruere.
CAPUT XXVI.
Apollinaris Asiae Hierapolitanus ejriscopiis, sub 'ATroXXtvapiof 'ISjbarr^Xeto?rrii 'Ao-tfe? ETrlr/xOTro?(3ao-t-
imperatore M. Antonino Vero floruit, cui el insigne XsuoVtof M«pxou|'Avtowtvou Bvjpou rivBnaev,tSttvtxui ETTI-
voiumeu pro DdeChrislianorum dedit. Exslani ejus r/vjftov TE0_£O? OTripTVJ? TWV XptortavwvTrir/TEw? ETTSSW-
el alii qniiiqiie adversum gentes libri, et de veritalc V.iv.Eiai xv.ierepot TTEVTE auroOxaTa TWVE6VWV Xoyot,
a
dtto, adverstim Caiaphrygas lune primuni exorios xui TcEpi «knBeta;Suo,x«!x«t« twy $puywvTOTS TrpwTov
cum Prisca et Maximillainsanis vatibus, incipiente av«xuiJ/avTwy «fta npto-xlXXK v.uiMaftptiXXa KVOr/iotffTrpo-
Montano. fVJTKt?, KprJKftEVOU MOVTKVOU.
CAPUT XXVII.
Dionysius Corinihioruni Ecclesieeepiscopus, tan- Atovuo-to? Tviffv.aruKoptvBov 'ExxXvjr/la? ETrlr/xojro?roa-
toe elnquentiaeet indiistriocfuit, ut non solum sitoo «GTOV EVfpaSri;xv.i arcovSv.Zo; iyevero, WOTE ptvjftovov
civitatis 869 et provincisepopulos, sod ei aiiarttm r, TOUfXaou?TvjftoiaffS70 TroXswj xv.iZTcupyJu;, «XXa
urbium b ei provmciarum episfOpos episiolis erridi- v.utETEpwv ercupytorjv.a.tTcokzo>v, ot otxEtwv£Trtr/TO/&JV
rel. 15x ouibus esl tiha ad Liicedailuonios, aiia ad TrETTKiSsuxsVKt, atf wv iart p.ia Ttpb;AuxzSuip.oviov; ,
Athenienses, teriia ad Nicomedieiises,quarta atlJCre- KXXVJ Trpor'ASvjvKiouff, Tpkvj Trpoff NtxoftvjSstf,rerd.prn
c
tenses, quiitia ad Ecclesiam Aiiiasiriaiiam, et ad rcpb;KpvJTKf, TczpTcrn rcpb;'Apuarptuvriv'ExxXvjr/iav, XKJ
reliquas Ponii Ecclesias, sexta ad Cnossianos, el ad eripa; IIOVTOU ExxXvjr/iKff, EXTVJ trpoffKvwr/o-tKVouf XK!
Pinyliim ejusdem urhis episcopum, septimn ad Ro- lllvOtoyTvjfauTvjff Tcbkeo);iTtiav.OTtov, zSSbpnTtpb;'Pw-
manos, qu:imscripsitndSoierem episcopumcoritm, p.aiov;, vjvzypu-tyz rtpb; Swrvjpatbv TOUTWV itciaxoTcov,
octava ad Chrysophoram, «tnctain femiiiam»Gfaruit bySbnTrpoff XpvaofbpuvzvkaSri^uvatxa. hiiTtpt^iev iiti
sub impp. M. AnlouiiiOV«ro-,et L. Atirelio€om- MizpxoO 'AvtwvivouBvipou,x«i AouxiouAupvjXiou Kbpb-
modo. Sou.
GAPUT XXVHI.
Pinylus Crelensis, Gtiossioe-urbis«piscopus, scrip- tltvut6ffKpvjtvjff,Kvwr/6-Ou tvj? TTOXEW? eTciay.OTto;,
d
sit ad Dtotiysiinn Gotitilhiuriim epircopum vaide iypvfe TtpbsAtbvur/tov KbptvSou Iftlf/xOTrovTTKVU xop.-i/riv
elegantem epislolam : in qua docet, non semper eTtiarokriv, ev vjSiSar/xsi,ouxuei Seivrovs Xaou?yv.kv.xrt
lacte pnpulos nuirieiidoS, lie qttasi parvuli ab ultimb „ rpifzaBv.t, ftvjTrwff wj vvjTrtotT»Jiayurn xaraknf6S>aiv
occupentur die; sed ei solido vescidebere cibo, ut rip-ipu, dkkuxui arepza Ppi>pj/.n,Ivu ets TrVEuptaTtxov
in spiritalemprodcianiseiiectutem. Etliicsub M. Att- Trpoxo^wert *j'ripu;.KK!outOffITT!twv autwvi'v6vjo-£y.
tonino Vero, etL. Aurelio CohimodoBoruii.
CAPUT XXIX.
Tatianus, e qui primum Oriiloriam docens, non TKttKVOf 6? Trpwvjv tvjvpvjtoptxvjv StS«r/xwv,ouxs).a-
parvam sibi ex arle Rhelorica gloriam cotnparave- yiarnv zx t«f pnroptxnserttarripn;S6g«vtavvjo--«to, 'Iou-
rat, Jnstini martyris seclator fuil, florens in'Eccle- arivov tou pdprvpo; artovSv.arri;yeyove^tUTtpirto^y iv
sia, quamdiu ab ejus laiere non discessit. Postea TvjExxXvjr/tK, Iv or/wTvj?TOutoUrckevpu;oux «Trsr/tvj.
vero inflalus eloqueniitn € tumore, novam condidit tarepov Sktw oyxwtvj? Tr«iS£uo-£Wf £TrKp6£tf , xatvvjv
lieeresimqiiie 'Eyxpatttwvdicilnr, quam postea Se- <7UV£o-Tvjo-«to -uipeatv,XsywSVJTSVV 'Eyxpatttwv,«vft£t£-
verus auxii, a qoo ejusdempariis hsereticiSevcriani TTEtTK S£§vjpo? ETrvju$vjr/£v,uf ov 'v.yptTOU rtapbvrb; ot
usque hodie appellantur. Porro 'laiiaous iiilinita TOUTOU TOO ftspou?«ipsTtxoi2s§vjptavto-Tai •ovopta^ovtat.
scripsit voltimitia, e quibus unus contra Genles flo- 'O Sk Ttpoetpnpivo;Tartuvb; TtupTtokku avveypd^uro
rentissituus exslai Jiber, qui inicr omnia opera «]us revyji, atp'tSy Ir/t v.atKtwy s'8vwyXoyo?stff'TTKVU 6KU-
' * y, * , ,
feriurinsigiiis. El uic sub impetatore M. Aiiionino"D ftar/toff,of ,ftst«5u Tr«vtwy«UTOU TWVavyypappurmv
Vero, etL. AtirelioComutodofloruit. kTcianp-b; sr/tt. Kai outo?_3ar/tXEuovto? Mkpxov 'Avtwyivou
Bvspou, xa!AupvjXiou KoptoSou nvBnaev.
a Sigebcrgensis nts. penes Stiffridum Petri tres de apud Eiisebiumsupersunt.
verilate, duot adversutn Catapliry_gasi-iumeratlihros. 'a Imeiiit temporis injuria lioee episiola, qua Bio-
Scd ct hi, ei qtios Eusebius «lemoral, duo rcpb;'lou- nysiaiiat, cnjus meminit superiore capiie, respondc-
Salou?, et coeteta Apoliniaris scripta depericrunl.
h Absunl a Vatic, et provinciarum episcopos; a bat. Vid. Euseb. iv, 25.
e Mira'us, el qttidam codd. habeni Tatianus Ha-
Verouen. atilcm, aliisque, quos consuluitiHis, lan-
lum episcopoS.ilanc vocetn nequ.i Grsecus inter^res tesiatcha, vel Dmresiarches.Conler Hicron.in Joel. I
novii, neque ratio ip^a probiit: unde malinitot co- Amos n, ni, Osee vii, etGalat. vii.
f Cod. Veroncit-.,<eiaiiiseioquentia
dicumauctoritate cxputigi. Etiscbins qiio(|iie.,el qlta- et tumorv. Vid.
rum rcgioniimel urblum insulas dixit; nec cevera IrenoeumK l, c. 52, ex eoque fittsebiiim )v, 29. Ex
episiobeiliatseorsim nd episcopos scriptoe suiit, seJ ionumeris Tatiani scriplis iprimas mlHinuilBiatessa-
plerieque ad Ecclesias. ron, q«{»dS. Ephratm Comnicnlario iliusivavii, qiii
c IdetiiVitlic ciiin Sigebergeosi AiHasdnHam» £x liodie i dum Sydncc dicilur «exstarc. Vid. Galalog.
his ouiuibus epistolis quocdam tatitum fragmerila Ebediestt cap. 5.
6*7 S. EUSEBII HIERONYMl 648
CAPUT XXX.
Philippus, episcopus Cretensis, hoc esi, urbis A "DlXiTTTro?ETrir/xoTro? TTOXSW?
Kpvjtvj? roptuyvjf, ouTtvoff
"Gortynoe,cujus Dionysitis871 ip cpistnla sua me- Atovur/tof£VTVJETrtr/ToXvj 872 «uTOup.ip.vnrv.i,«v
minit, quam scripsit ad ejusdem civiialis Ecclesiam, eypu-fyz
Ttpb;tvjv'ExxXvjr/lav
Ttpoztpnpevns TroXsw?, EVSO-
h proeclarum adversum Marcionem edidit libruin, i\bvTtu.vvv.urd E|E5WXE (Forle sup-
MKpxlwvo? [3I6XOV,
temporibusque M. Antonini Veri, elL. Aurelii Com- plendumy.ui)evroZ;xutpoZ;rS>VTcpoetpnpivo>v StiTtpe-tyzv.
modi claruit.
CAPUT XXXI.
0 Musanus non ignobilis inler eos, qui de eccle- Moucravo?,oux aSor;o?p.eru't\vTWV sxxXvjr/tar/Tt-
TTBpl
siaslico dogrnale scripseriuit, sub imperatore M.An- xoOSbypv.ro;avyypu^upivav, krti Mripxou'AvTwvivou
lonino Vero confecit librum d ad quosdam fralres, BvjpouXKTEO-XEUKO-S j3i§),ovTrpo?TtVK? «SsXyouf, TWV
qui de Ecclesia ad Encralitarum hocresini declina- urtb Tvjf 'ExxXvjo-!«f
rrpof TVJV TWV 'EyxpKTtTwv alpeatv
verant. XKTKVSUr/KVTWV.
CAPUT XXXII.
Modesttisel ipse sub imperalore M. Antonino, et B MoSsr/TOf, XK!KUTOf ETT!
'AvTWvivou xat KoftoSouv.aru
L. Aurelio Commodo, adversum Marcionem scripsit MKpxiwvof avverat\efiiSkov,nrt; uy.ptaripepovvrtupyjt.
e librura, qui usqtie Itodie perseverat. Fertinlur sub Qsperatv.uiKXXK KUTOO avyypdppuru, v.rtvu rtupd Twy
noniine ejus et alia synlagmaia, sed itb eruditisquasi TTETratSsuftEvwv ^iEvSertiypufuUTtoSbv.tpd^zrat.
i/evSbypufurepudiantur.
CAPUT XXXIII.
Bardesanes f in Mesopotamia clarus habitus est, BapSvjr/KVvjf EVMEr/orroTKplK fuvzi;, TrpwTOV
kup-Ttpb;
qui primum Valentini sectator, deinde confulator, s piv BaXsvTlvou varepov SEuvrbrtuko;,v.ut-
o-TrouSao-Tvjf,
novam haeresimcondidit. Ardens ejus a Syris proe- vvjvutpeatvavvzarriaa.ro.TOUTOU TrapaTWVSupwv6sp-
dicatur ingenium, el in disputalione vehemens. porurn xnpvrrerut Euyutaxat £v StaXiriEi afoSporurn.
L
Scripsit infinita adversum omnes pene hoereticos, EypuipeTr«ftTroXX« XKTK TTKO-WV ayjSbv TWV uipeaeeoy
qui oelaleejus pullulaverant. In qtiibus clarissimus TWV irti TWV_y_p6vwvKUTOO KVKXuij)ao-wv zv oi; Tteptfu-
ille et s fortissimus liber, quem i M. Antonino de vvjff iartv v.uiyzvvuZos6 Xoyo?,6vMKpxw 'AvTwvivw Trspi
a Erai nempe Gortyna Cretae metropolis. Recole C S. Clemeniis ad Corinthios Epistolam.
de Dionysii epistola cap. 27. i Sunt doeli viri, qui liunc Anioninum nihil mi-
i> jEiatem non uilit. nus ftiisse quam imperatnrem velint et perperam
c Mosyanusin Vatic dicitur; in Veronen. Mttsya- scripium ab Hierotiymo Marcutn Antoninum quem
nus, Eusebiii MOUO-KVO?. MOXidem Veronen., qui Ec- Etisebius dumtaxat Antoninum dicit, quemdiim, ut
clesiastica dogmulascripserunt. atiiiiniant, eo nomine Bardesanis socium. Nam ct
d Plerique editi libri adversus quosdamfratres : lib. vi Pra:parat. Evang. cap. 9, posiquam hujusmet
dissenlientibus nostris, aliisque magno nuitiero mss. libri de Fato Iriigmenlum aliulisset luculenlissi-
ipsoque Eusebio, qui pr:eposiJiotteTtpo?tiiittir. Opus niiiin iia subdit. Bardesanem philosophari solitum
isiud Musani, quod vocat_Euseb.'ETrtTpETTTtxdvTaTov, EVtotff Trpofftouff stalpou? Stcd.byots,in Dialogisad
amplius non cxsiat. amicos. Ad hoec Valesio minime esi verisimiie, Ii-
c Niltil ex huju- Modesli scriptis superest hodie. bros Syro sermoiie scriptos impcratori Romano po-
Pleriqueauiem mss. legunl avyypuu.pv.rueie.t ^EUSETTI-luisse niiucupari : quod qnidem argninenlum et tne
ypufu, quas voce» et Sophronius reiiuuit, imnm- movit aliqtiandn. Verum si ptites innui M. Autoni-
tare, jnxla Marlianteum,in o-uvTKyft«Ta, et -^EvSbypufu num Elagabitlum, qui apnd PhoenicesSolis sacerdos
nulla necessiiascogit. fuit, Syrtimque adeo sertnonem opiime noverat, jam
f Membrana; Veronenses, Mesopoiamim, cuj'us niltil erit. Quod speclat Eusebii lesiiinonitira , per-
locutionis exempla optimi Scriplores Latini suppe- sonoequae in dialogis colloquintcs iuducuntur, mi-
diiaiii. nime omnitim vetant, quin liber ipse alteri possit
s Veronen. duoque slii cod., novamipse hmresim_ inscribi. In hoc autem de Fato non praesumptusAn-
eondidit. Qutc aulem essent novoeejus hoereseos pla- " loniniis, sed Philippus nescio quis disserit, ut neque
ciia, difficile dictu est. Ex Marino Bardesianista in ex hoc capite aliquid evincanl, qui in conlraria opi-
Dialogode tecta fide inlelligas, duo illnm admisisse nione versanlur. Caiiera optime qttadranl Hierony-
principia, sive pi&s, radices, quartim una dutuiaxat mianoesententioe, aique ipsa cum primis raiio icm-
bona esset, scilicet Deus. Delatom dixisse de coelo poris, siquidem Auctor Chronici Edesseni naium
Chrisli ciiruein non ex Mnria sumplaiu. Denique tradit Bardesanem anno Groecorum 465, hoc est
inortuorum resurrectionem fuisse inficialuiu. Sed Chrisli 154. Abgaro Maani filio familiarem fuisse
hoec eadem deliria e Valeniini, a qua defecerat, leslatur Epiphanius hatresi 66, eique consentit Eu-
sclnda promanabant. Singulare unum de eo annolat sebius lib. v Praepar. cap. 10, ubi legem, cui san-
Epiphanius, qnod uleretur Lege el Prophetis, Veteri ciendte regi auctor fueral Bardesanes, ne quis se in
ac novo Testamento, et apocryphis quibusdam, quod por>terumeviraret, durasse ait, ad tempora Antonini
certe Valeiiiiiiiani non admitlebant. Cmsaris,non Pii appellati, sed Viri. Quin etiam tra-
h Nonnulla ex his nominai S. EphroemSyrus, qui dil idem Epiphanius, illum, cum orthodoxe senli-
ejus secioe eiroressoepius impugnai. ret, usque adeo flagrasse zelo Dei, ut audire recu-
'- In altis libris florenlissimus.At Ensebitis, lib. iv, sarit Apollonium Anionini Imperatoris amicum sua-
cap. ultimo, ex quo lisec llicronymus hausit, tx«- denlem, ut se Christianum esse negaret. Porro liic
vwtatov vocal : Rulinns potetilisshnum, qtiemadmo- ejus Liber de Fato adversus Abidan Faii assertorem
dum et vetus Irenoei interpres potenlhsimam dixit cst ediius.
j649' LIBER DE VIRIS 1LLUSTR1BUS. CSO
Fato Iradidit : 873 el muHa a''a super perseou- A MoipKfsTrsSwxsv,«XX«v.v.iukku rtokkuTtcpiStwyftou
tione voliimina, qute sectalores ejus de Syra lingtia revyn, 874 ex-Ttzp bi TOUTOUr/TrouSaoratUTtbTVJ?Su-
verlerunt in Groecam.Si aiitem lanla Visest el ful- paf ei; 'EXXvjvtxvjv
SiaXsriitv
ftETsypar/av."OTTOUSETor/au-
gor in interprelaiione, quamam putamus in sermone tvj iayy; kart v.ui kup-Ttpbrn;iv tvj ippnveiu, rtbanv
sv tw OIXEIW *
proprio? voftl^oftsv Xoyweyeiv dperriv.
CAPUT XXXIV.
Viclor, a tertius decimusRomanoenrbis episcopus, BlxTwp,tptr/XKtSsxato?.'Pwftvj?ETrlr/xOTro?,
irepi tvj?
b
super quoestione Paschoe, et alia quocdamscribens tou IlKO-^at_nrriaeo>;,v.ai aXXaTtvaavvirui\e revyyi,
opuscula, rexit Ecclesiam sub ° Severo principe an- iv.vSepvnazTVJV 'ExxXvjr/iav SsSvjpousV
(3KO-IXEUOVTO?
nis decera. SSXK.
ETVJ
CAPUT XXXV.
Irenoeus, Pothini episcopi, qtii Lugdunensem in EtpvjvKtoff,IIoSsivoOTOOETrtr/xoTrou AouySouvwv TVJ?E'V
Gallia regebat Ecclesiam, presbyter, a mariyribus raXXIat?'ExxXvjo-ia? rcpeafivrepb;,itupd TWVpuprvpeov
ejusdem loci, ob quasdam Ecelesioequoesiiones Ie- TVJ? eipnpivn; TroXswf,Sta Ttvaf ExxXvjo-taortxaff uiriu;,
galtis Roiiiam missus, honorificas super nomiiie stio ,
r>Ttpeaoevrri;ei; 'Pwptvjvarukeis, EV bvbp.u.rtolxsiwSii\d-
ad Eleutherum episcopum perfert litieras. Postea ftsvo?ErrtoroXa?yspovau; Ttftvj?,Trpo?'E).Eu8£pov ETTI-
jam Polhino prope noiiagenario, ob Christum mar- O-XOTTOV 'Pwftvj?«TrvjvEyxa.TO. M£Ta5E TKOTK IloSstvoO
tyrio coronaio, in locum cjus substittiilur. Conslat ayjSbv EVEVVJXOVTK ETOU? puprvpriauvro;, £t?TOV TOUTOU
autem Polycarpi, ctijus snpra d fecimus' meniionem, TOTTOV UTr£tr/£p%£Tat.'OptoXoyvjTat 5EnoXuxap/rou, OUTIVO?
saeerdotis et martyris, hunc fuisse discipulum. Trpo£pjvjo-8vjpt£V,y£y£vvjr/6atpta6vjTvj?. "EypaipETTEVTE xata
Scrip-dlquinque adversus haereseslibros c, el contra TWV atp£Ttxwvj3!6).ou?. xai xaTaTWV ESVWV revyp; Qpa.yv,
f
geutes volumen breve, et de disciplina aliud, el ad xai Ttepiirttarripn; Irtpov, v.ai Ttpb;Wupxtuvbv dSskfbv
Marlianutn fratrem de Aposiolica praedicatione, el TtspiTOO 'ATCOO-TOXIXOUxnpvypuro;, v.v.if3l§XovTroixiXwy
librtim variorum tractatuiim, et ad Blaslum de 6f/.tXtwv. v.uiTtpb; Bkuarov TtspiSyiapuro;, xui rcpbs
s Schismate, etad Florinum de Monarchia, sivequod $Xwptvov TTEpt \Movupyj.u;,v.ui°Ort6 OEO?XTtorvj? XKXWV
Deus non sit condiior malorum, et h de Ugdoade oux iart, xa! TT£p! 'OySoaorwvii\uiperov avvruypu, iv
egregium commentarium, in cujus line significans se TWTEXEI SETOOauToOcuvTKyptKTO? VTteypu-fev OUTW?-
Ajiosiolicornm lemportim vieinum iiiisse, sic sub- «'Opxwae rbvp.eru.ypdfovru TKUTVJVTV?V
|3i§Xov,v.vrv.tou
scripsil: * Adjuro te, qui 875 transcribis librum h- Kupiou vjftwv'ivjr/oOXptorou, xai v.a.rdTVJ?EVSOHOU
tum, per DominumJesum Chrhlttm, el per gloriosump EXEUO-EW? aUToO,EVvj v.ptveZ'C,S>vru; v.ai vzxpov;,"tva.
ejus advenlum, quojudicuturus esl vivos et nwrtuos, KVTt6«).vjf ftETK TOypu^iat, v.ai kvMop6i>an Ttpb;rd uvri-
ut conferas,poslquam transcripseris, el emendesillttm ypufu, «f wv zyputyu;, 876 ETrtftsXw?, XK!TKUTVJV
ad exemplar, ) unde scripshti, diligenthsime: hanc Tvjyxataxptr/tvoftolw?p.eruypd$n;, xu6i>;zvpz; iv roZ;
quoqueobleslalionemsimiliter iratisferas, ul invenhti «vrtypufot;. > "tipovTKtKUTOO v.uiakkui Ttpb; BlxTwpK
in exeinplari. Feruntur ejtis et alioead Viclorem epi- iTciav.aTtav 'Pwftvj?TTEpl TOU
?VJTVJ_O-SW? Uuayu zTttarokai,
scopiiiiiRoinaiuimde quoesiionePaschoeepisioloe: in EVKt?TrKpatvEt KUTW, ftvjpuSiu; bfslkeivTVJVEVWO-IV TVJ?
qtiihus commonel eum, non facile debere unilalem ETatpoTvjTO? Stuayiaut. Ka! SE Bix.TwpTtokkov;TVJ?
collegii scindere. Siquidem k Victor mulios Ashe et 'Aaiu; xui rris 'AvurokrisETttaxbTtovs XK.6ED.EV, OITIVE?
Orientis episcopos, qui decima quarta luna cumJudoeis TjjTEO-o-apEf/XKtSsxKTvj tvj? r/sXvjvvj?
ftEtKtwv 'IOUSKIWV
Pascba celebrabam, damnandos crediderat. In qua TOIIKO-_^« ETTETIXEO-KV.TKUTVJ SEt^ yvwftvj TOU? Stv.fo)-
senieulia hi, qui discrepabant ab illis, Victori vnauvrusftvjo-uyatvso-at BlxTwpt."Hv8vjr/£ puktaru irci
11Scilicet Petro una non compulato. Idemin Chro-; D h Nonnulli mss. de Octavalegunt cum Mariianoeo.
nic. tradit. Eusebius Trep! 'oySoaSo?,quam vocem vetus Iren.-ei
b Puta epistolas ad Orientales episcopos, quibus interpres ocionaiionem redtlii. Iiem alii mss. o-uv-
Jiidaiciini Pascha luna 14 Marlii celebrari vetabat. taypta habenl, alii conmentarium. — Et de oclava
Sed ex ejus scriptis nihil ad nos pervenit. egregium. Mss. libri hiciiullam retinenl voccm Groe-
c Veronen., subAntoninoVeroPfmcipe. Perperam; cam pro octava; sed plttres pro Commenturiumle-
ab anno enim 180 Aniomnus Verus jam imperare ginit avvr«yp«, vel synlagma, aut Commentarium,
desierat etvivere, lesitbus Terlulliano, ac Dione. avvraypju. MARTIAN.
d Supra, cap. 17. 1 Euseb. v, 20: cOpx£?w O-Etov peruypu-^bpevov to
e Exstat hujus libri Latina vetus interprelalio, et J3t6).l0V toOtO.XKtKTOOKuploUVJftWV 'ivjr/OU
XptCTTOO,
pauca qnoedam Iraguieuta : coetera omnia Irenoei XK! X KTKTVJ?EvSofiouTtupovaius uvrov ns epyerut v.ptvut
scripta iuiercideruiit. £wvT«f XK! vev.povs, lv« dvrtSdkn; 6 p.ereypuij/o>,v.ui
f UIIIISliintum Eusebio esl liber, idemque cum xurop6i>anuvrb Ttpbsrb uvriypufovTOUTO OSSV «STE-
snppriorecontra Gentes. KK!
ypayw, ETrtftsXw?. TOV opxovTOOTOV optoiw?peraypd-
s Corrii|itius, qu:un ul lectorem moneri oportel, i|/Et?XK! 8 sv
vio-st? TW uvrtypufo).
Cod. Veroneu. de Chrismate. Conira, Euseb. v, 20, i Veronen., unde transcripshli: Irenoens pereypd-
TrpofpXao-TOVTTEpiS/lo-fiaTO?. Nec iiiiinisviliuse paulo i|/w. Idem supra per Dominumnosirum Jesum, elc.
supra Guelplierbyiiiiuts ad Marcionh fraudem, pro Groeco textu et imerprete suffragantibus.
Martianum fratreni. Euseb. v, 26 : "AXXo? ovav»ti8£t- k- Recole cap. 3i.
* Groecusinterpres addit virtulem.
xsvaSEXyw MapxtavwTouvopta,elC.
PATHOI. XXIII. 21
6SI S. EUSEBHMERONYMi fiS2
* non dederuitt manus. Floruit maxtme sub Coiri- - A KbftrJSou "BKb-iXsw?, 6'r/tt? EI'?TOJTOV 'AvtwvivouBvjpou
modo principe, qui M. Antonino Vefo itt iinperi.un] (1 uTr£tr/vjX8£V-,
successeral.
CAPUT XXXVI.
Panlaenus^^StoicoesecloepIiilosophuSjjuxlaquam- nKVTKtvo?, STWtxoO Sbyparo;ftkbaofo;,xv.rurtvu rtu-
dam veterem in Alexandria eonsuetudinem. ubi a kaldvtwv 'AXsi;KvSp£wv r/uvvj6stKV, EVvjurtbWlv.pv.ovtou
Marco evangelista semper Ecclesiasiici fuere Doc- EU.ayyEXtr/tou ExxXvjr/tar/TtXoly£yovar/t tor/au-
StSar/xaXot,
tores, lartiiilpfuaeniioeet efuditiohis tain ih Scrip- tvjf aofiu; v.a.iTtutSzvaea;, tbuto EVTKI?SstatffypK-
turis diviriis, qriairiiti ssecrilarililieraiura fuii, ut in yatff,TOOTO Skxui roZ; xoap.txbZ; ypdp.p9.atvivrb; yl-
Indinm quoque rogatusnb illiusgentis legalis, a De- yovsv,WO-TE Tcupuxkrfiivru (Al. Ttzptxkn6evru)avrbvTtu-
metrio Alexandrioeepiscopo,tnitieretur.Ubifeperii, pd.TWV 'ivSla? TtpzaSvripo>v, vrtb Anp.nrpiov'Akzi\av-
Barlholomseum de duodecim Aposiolis, adVeuUirii Speiu;ZTciaxbTcov ei; TVJV 'IvSiavKTror/TKXvjVKt,
EV"_jsups
Domini nostri Jesu Christi jttxta MattlioeiEvange- BKpSoXofta.iov sx twv SwSsxaATrob*t6).wV, TVJV zkevatv
liiitii prVridicasse,quod Iiebfaicis iilieris scripium, TOU Kupiou 'Ivjr/ouxata TOM«T6ttlbu Evuyyiktovxnpvu
reverlfehs Aiexaridfiaiii s ecum * dotulii. Ilujtis mtilti i\uvrv.,bfcep'ESpaixoZ;ypupp.aaiysypaptptlvoV. eisTVJV
quidehi in sariiMarii Scripturahi exstahlcommentarii: 'AXsrjavSpsiav uva%ev%a.;, p.s6' EttutbSixbptaz: Tbutou
d sed iitagis vtva voce Ecciesiis pfofuli. Docuiique TTOXXK UTroptvvjptata £t?TK?6£iK?ypufd; rvyydvei, aXXa
siib SCVetoprincipe, ei Anlonirib, cognomento Ca- pdkkov£wr/sjywvvit«? ExxXvjr/iK? iifiknaEv.'ESi5«§£ETTI
iacalla. B SsSvipou x«i 'AVTWVIVOU tou IrrixXvjv Kapax«Xou;
CAPtJT xxxvn.
£fi*} Rhodon, genere Asianus, a Taiiono, de quo 878 "P6SWV_ tfa/iiaTKttayfitw dvufzp'op.i'-
'Ar/t«y6ff,
* siipra diximus, Romoein Scripturis erudiltts, edi- vw, EVtKf? Bziv.t;Tpuful; rcuiSevBzli;EJJESOVXE p.'iv
dlt plnrima : pr:rcipuumqiie adverstts Marcionem TtdpTtoklu, ii\«ipzrovdkv.urdMKpxifcoMO? iv w
ifuvtKyp.K,
opus, in quo referl, quohiodo ipsi quoque inler se ki\nyzZrv.t, OTTW? XK!autot el; iv.vrovsMbipx.twvtr/TKt
Morcioniioediscrepenis, et Apellem senem alium StK.ywvour/t, xai TOV 'ATTEXXVOV
rbv yipovrabp-oieas
alpE"
*
hxreiicum a se qiiondam fuisse conventtim,et risui Ttxov,r/uvTfTU/vjxEvat RUTOtf,XK!"xataylXar/tov y£y£-
habiturti, eo quod beiini, quern colerct, e ignorare vriaBut,eipnxbruari TOV 6E6V OVttzSzi, «yvost.MEp-vvjTat
se diceret. Meminit in eodem libro, quem scripsit EVT^ auTvj(3£§),w, vjveyputyzttpbs RKXXi<7Ttwva,TKTIK-
ad Caliistionem, Taliani se Rottia)fuissekaudilorem. vouyzyEvnaBut kv tvj "Poijatj
iiv.pourris;vjHei; TVJVE£K-
Sed et in Hexaemeron eleganles traclatus conipo- rip.epbv SExoft-J/K?bptkiuia'vvir&t\e, v.cdxv.rdtwv 4>pu-
suit, el adversum *•Phrygas insigne opus ; tempori- ywvirtianp.ovi'pyov,dvBriaasiiti ra>vypbvav KbpbSbv
busque Commodiet Severi floruit. v.v.iSzSnpovt

» Veronen., non dederant. r {ThoOphili)cbhveiiiosalitiiiaiem luuiti.

t Philppus Sidetes, in quam iirbein Academia s Non arfXwfignoiare se Deumj quefti cblerei,
Chrisiiaua, spfeia popinudaiii Alettatidria, migra- Appelles, Eusebio leste, dixerai s sed nescire qua
veral, patilo diversa ab bis liierotiymi, sive Eitsebii ratione unus esset ingenitusDeus, sedtamen ita cre-
tradit : Paiitoenun)scflicet prinio civem, et pliiloso- dete. Oattefiiin de ejus dQclfinaVideAuctorein Ap-
phtiin Aiheniensem,secia Pyth.igoreum, deinde Ale- pettdicis ad Terliilliaiti libnim de 1'roDscripu'oriibus
XaildrinaeSffhohecalecliisten, et clementis Alexan- c:tp. 51. Auclor Indiculi hajreseon snb Hietoiiyini
dtini discipnlflfli«xStitissC.Vid. Jiifts, tap. 58. riominehunc S. Dociorislocum exscripsit.
u Perperam in VefObetreiins. titijuiorein.tti;coIe
o Al. ut in Veroneii. Ms. retulit, Euseb. v, 10, fld
PaniiCni ustjtie eenstemIlliid Evaugelium i» India Eiiscbiuni 1
loco liindalvi.
servatiini docel, ^v xat O-W?EO-8KI slf TOVSnkovp.zvov Alibi Caiaphrygas,ctimvelusViss^exeniplaribus.
ypbvov non i»de ab illo iranslaium Alexandriani. Porro S. Doctor a Valesioreprehendiiur, quotl Rho-
CtiiicitiitNicephortis lih. ii, tap. 22. Vide-quoesupra doni ifibual libftiiti, cnjus aiiciorem ttva , uiiutn
ainioiatiius, cap. 2, etc. quenulamabsque nomine linsebiusdixii lih. v, cop.
d Hodie nihil exsiat, rnro eliatn wventas, qui ejus lii. Liber ille Abcrcio MarCellonuncupaiur, ex quo
operum meininefit. In excefpiis Theodori hoefetici alii aiituniant, ab Asterio quodam Urltano fuiste
iti calceCIeiii. Alexaud. fragliientum videlur hiiberi, composiluni, quod appOsila sub finem ejus capiluli
ubinKVtKtvbf Sivjptwv etc. Primiis dicittir do- ICtisebiiiii hbfa Videtur iitciimqiieasserere. Contra
s"Xsysv,
cttisse, tempoie proeseiitt, pro praHeliiOac lultiro Iluliiius, et Nicepliorus,lib. iv, cap 25, ui jam niliil
Proplietas uli: quam deineeps Propheiaruiii inier- dercceiiiiofibus, Baronio, aique aliis, dicam, Apolli-
pretes fogulam securi sUnl. JDnarcm Hierapoliianum, ejus atictorem facitmt, co
* Stipra, cap= 39. Gotifef Biisebmiii,lib. V, C. 15. ducti afgutheiilo, quod jiiiuloaulea scripsisse illutii
f Ftihse tomJefiMM.SaUgCfiiiaiitmSis todex Ciini adversus Caiaplifygas, ipse Etisebius lcsieinri Mihi
aliis rioniiuilislegil mMctiiiii. UtrttsAihbfosiahaibi- uira<|iteopinio Hisinriciinenli ac tcxlui vim facere
blioJlmcoe itimxtticonveniuni. Visacsl, etiiiftforiyiiii senteniia ctcierispiaferenda.
hahet iir-fliwgiiie-tiicJttin,
MADTIAM .^Rfepom^omienJiJJhex aniiJjuroiibiisriiss. Facile enitn poitiii, ex aliis mmiimentis, vel ex ipso
quod emcntlare se pUJSliies tJnperi -edrttirescx aliis tlliOdonis librb, aiiClofem,qtieni Eiisebius nescie-
codicibusdepriivaHtiii -convicntm. iSecdisseiilii repo- tai, didieisSe.Failittir eniinvero Valesios ipse, qui
sitti lectioab EaseihiTjXI^»; coiiBonaivero ctimSo- S. Dtrtiiofeiii'iiicoiislaiiliopafguit, quasi eitiiiileni
phronii versione 6-uvt£tu%vjxsyKt. Src Ahastasius pa- liuticlilifuni iiifra, cap. ^iO,Apollonio tribual : alius
pa iu epistola primuin a noliisediiatiiterisitiief Ilierony- eiiiiJi ifle e^f, jjjieih (crijihitii ab Apolioitieadversus
tiiianas 104 : Comienlus,iliquit, ineiiiorati Cataphrygas, membftiiEusebius ipse lib. v, cap. V8.
i5S5 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 6S4
CAPUT XXXVIII.
Cleniens, Alexaiidriiiai EcclesiofiPresbytef, Pan- A RXvjp.vjff, 'AXs^KvSpslKff TtpeaSvrepo;,IlKVTKivou, TrEp!
iocni, de quo supra relulimus, audltor, pbsl ejus ou TtpoziTto/JEV, dxpourri;, b; p-zrv.rrrv TOUTOU TEXSUTVJV
niorlem a Alexaiidrioaecclesiasticam scholam tenuii, TKffSturptSu; Tvj?EV'AXsrjKvSpaK 'ExxXvjr/iK? y.arzayz,
el xvrnyriaEo>v niagister fuil. Ferunlur ejus insigiiia v.vXvurnyriaeoyjStSdav.uko; yiyovsv.'ETrir/vjptK TErsvyn,
volumina, plenaqu« ertidilionis et eloqueniioe, lam TtuiSevazo);v.ui evykenrriu;dvdpearu avvzrui\e, rouro
de Scriplnris divinis, qiiam de seeetparis litleraliifoe piv TWV 8E!WV, TOUTO SExai xor/pttxwv, df wvkart rdSe'
SnsifUiiieitto. E qnibus lila siint, arpo>p.r/.rtit, libri Srpo>p.ureZ; bv.ro>,*TTroTUTrwr/£wv XoyotOXTW, xard Twv
bclo; "1-TrotuTrwr/Ewv libfl OCIQ; advevstis Gcntes, li- 'ESVWV, IlaiSaywyo!rpeZ;, Ttepirov Uuayv. ei;, rczpi
bef iiiius; PadagOgi libri tres, de Pascint liiier uttus, Nvjr/Tsiaff St«X£?tff,v.v.izrzpo; ZTttypv.fbp,evos Ti; a.pa
* dejejuiiiodiseeptatio, et alius qni inseribiwr Quh- Ttkovato;r/w8vjr/ET«t, TrspiK«xoXoy!a? Xoyo?£t?, TrEp!
«oiti dimiUe sit, qui salvetuf; de obtreciavioire li- KKVOVWV lxx).vjr/tKO-Ttxwy,v.uixuru twv «XO).OU6OUVTWV T^
lief unns- de Gaiionibtis ctciesia&ticis,r et advetsiini TWV'IOUSKIWV TTXKVVJ Xoyov,OVTIVK IStxw?'AX.ErJKvSpw
eos,879 <j"iJudaeofuni se.-juuniuTerrofem , liber ETrto-xoTrw *Upoao\vp.o>v Ttpoaefo)vnae. 8S0 Mlptv»taiSl
iinus, queni proprie Alexandfo, HiefOsolyniOmm £v Tor? ISiot; Srpi>p.uatvrov revyov; Tartavov rov
episcopo, a Trpor/scwvflo-s. Mciriinilaulein iii Slfonia- Ttpoetpniiivovxv.rd.TWV'E6VWV , JttH^f(BSx_io.vbv rivo;
tibtis suis, VolUhiihisTatiaiii advCrsiiS Gchtes, de B ypovoypv.fiu;,OTtep kv roZ; Tra^^^-EupsW^m/. ISuvvj-
qiio supfa diximus, c et Cxsiani cujusdam ypovoy_pu- 6vjptsv.Ou5lvSEJTTOV xai "louaatbuff-A~]jtd-!t6Siu|6v Ttva
cAv.;,qnod f opitfeuluiii Vnvenire non pniol. Nec- xat AvjptvjTptov, xa! EuTr6).£ptov dvufkpet, bla xuird TWV
libti el de jtid;eis B Aristobuliim quemdain cl Denre- I6vwvavyypu-^upevov; xa6' 6f/.oi6TvjTa' 'fwtfvj^Tr^uyKp/ato-
Iriurii et Etipolemum sctiptotes adversus Gemes yov!«?MWUC/EW?, X«!TOU'lovSul^^.^Bfb^^Eart v.ui
refert, qui in simililudineni Jo^epbi «pyy.toyavta.v Akei\v.vSpov "iEpor/oXupttay"ETrtr/xoTrou o? ptETti NKpxtr/r/ov
Moysiel Jiidalceegentis tisseveraiU. Exstai Alexnn- varepovTtpoiarnTVJ? "ExxXvjr/iaff, 'ETrir/To).i5 Tr£ptyetpo
dri Ilierosolymorum episCopi , qui ciiin JsatcisSO rovius 'AoxknTctuSov bpo\oynrov, rtpb; 'Avrtoyju;,
poslea rexii "Ecclesiani, epistola sUpet oruinatione avyya.ipovrbsauTOtff,lv r/ E'!?TOTEXO? OUTW? )iy£f
Asclepiadis confessoris ad Ahlidchenses, Congratii- «TauTz upttv,v.vptotaS£X,j;oi TS, ruyjidpp.aruTcETtopfu, Sta
lamis eis, in qua ponit in fute : hHm'c vdbis, flomi- TOU£u),K'6£0-TaTOU K).V)pt£VT0? CtvSpo?TrEptfKVOU?, XKI
ni ac fralres , scripla Iransmisi per Clemenlem beu- ^£St)xtp.Kcrpsvou, ovxal up.st? tr/TE,xui vvv rckioverct-
tum presiyleruiit, i}ittimHlusirem et probalwit, •qutm yvwr/Er/fis, oo-TtfIVT«U8K IX8wvXKTK Ttpbvotuv v.al ETCI-
imsquoqnt icilis, ii iiimc pfaniits rtcogtwseelh, <qui foirnatv Beov,iarepiwae v.a.tnvt\na-eTO5KuptouTVJV
cum Jfflcnenissel juxia frevidentkm et vhiuitionem '4htx).vjr/!av. SptoX«yvjT«t TOV 'fiptylvvjvTUUTOU yz-yevriaBa
Dei, confirmxwil-el mixii Dommi Ecciesinm. GonsTat, C pcSnrnv."Hv8vjr/£ •51ijSaoitXEUovTtav Ss^ripoux«i'AvTOjy«
Oiigeiiem hujus fuisse discipuluin. Floruit autem vouTOU viov auTou.
Seviiii el Antonuii filii ejus lemporibus.
CAMT XXXIX.
iJIiUiades,cujus Rliodon ' in opere suo, quod ad- M.i),TtKSvj?, ouTtvOf "PoSwy£VTW tStw ^ruyypap.ptair
*Sotaitfm«slwipra, Cap.'56, -econlrario tr.adilum e Hic esl Jttlius Casianus Valentini
-siea Docetnrum princeps, de quo «losler Cleniens discipulus
a Pliilippo Sidete, non Pamoeno 1)161116111010, lib. '1
Cieitifcntifatfloenuiii in AiexaiidriniB sclioioe'Proefe- ei in Stroniaium, loquitur : lametsi librum ejus non
CTtliiisucccssisse : plerosque-atrtcm crtnliios a'b Eu- ypovoypafiuv,sed E?vjyvjTixa inscriptum lneniorat.
seliii fet Hieroiiyiiri p;irtil)iis sttvre. "Cl. Fabrieitis Mnx Victoritis.,quod opusculumin velerWusintenire
UiTJumtpie 'anctofem coticiliafi invicem posse pntat, elc, ui eiGroecus inierpres; sed mss. nostri et ple-
si fattiamo iii inuiani pfofeclo, Ciemetis'scholoe.-stif- rique alii illud in veleribus 11011 habenl. D.eTatiano
fectus inteliigatur, -quaniille redtix denuo suscepe- suprailielum est, cap. 29.
rit, et rursttm regenttam Xjleiiieiili inonem bltiens • 1 Opuscuium invenire. Matianus Victorius addit
feliquerii. hic, t'11veleribus: sed gralis., -cum in nulio feraiur
* Ms. S. 'Criicisfete cum Sigebergensi, rie Jejunio exeiiiplari, et stiperlluum sit dicere in vetetibus' ut
liber unus, de Dhcepluiivne, eic. Sed iieqne itic cx- sensus docel. MARTIAN.
s'l=»i,neqite superior.cs uTroTUTrwo-Ewy, neque tnndem rj s Aristobulus insignis Peripatelictis,fluiad Ptole-
ille de Pasdia, pi oeter pauca fragmenia. Confer E-u-J moeum Philotnetorem iibros ExjilTmatioiiumMosai-
seliium lib. vt, cap. 15. ear legis scripsit. Demeirius etfjupolemus de Judmm
c Puta singulareni libTum, !FiCclesiastic:e'fiilei rc- Regibus Conimeiitafios edidertnrt. Hos Clemens in
gulas Ciimpleeieniemconira Judaizaiites. Nec enim priuio Stroinai. "laudai.
saiis congrue Beveregius siispicatttr ditiClementem * Etiscb. vi, H : TKUTK 8Euptrv,xupt.o!ptou«SsXyoi
tahoiiiltus Apfistolicis iniitmm colligendis dedisse Ta7pap-p.KTaaTr.Er/TEtXaS1a KXvjpiEVtOftou puxupiovrtpe-
operam. j?(irVoimpTessam lectioiiem , *t "Grjscum aSvrepav,^ dvSpb; evv.pirov xut Soxiu.ou 6 v tarexul iuzt;
vefbum Ttpoazfi>vnaEV, Ilieronynro non itifreqnens, v.ui krayvi>aea8e, b; y.aikvBuSe Tcupi>v XKTK Tr)vTcpbvotuv
proeTerttnlaTiquolpenes M;irtianajuinmss. nosirique xui ETctaxoTcriv rov SzaTtbrov 'kTcsarripte\l TEx«"iVJUHVJOS
omnes, qui tanieii pieruiuqite otmttmil -.tdverbium T^VTOU Kuplou?Exit),vjr/!av. Codex 'S. Crticis, aliique
juyyjfis. dtio, IIivc vobh, domini fratres, omi.«s:iac particula!
^ npoT£©wv>jo-£. Misqtie •GToecaivoce'Saiigerman. Sic 'Gr;ecustextus upttv,xupto!ptou«SE^OI.Infra, cod!
cod. 'iegit, Qitetnptoprie ni Mexnndrnm Bierosqly- Guelpherbyt. cognoscelh, "pro recvgnosceih; nostcr '
inorumepmojtumsciipsit. AiiiretiiicittlKToeciimver- cognoscitis.
ii-,itamm iHicronymoin suis:Pr;E-
'btitii Trpor/Efwvvjr/sv •;•fiecole-snperius,'cap.!37,.ei
qute Ibi annotavinius
fatiuuculis. MARTIAN. de IVnodonis libro.
 GS5 S. EUSEBII HIERONYMI 656
versus Monlanum, tt Priscam, Maximillamque cora- A tw v.uruMovtavouxal nptr/xlXXa?,xai M«?iptiXXa? o-uv-
posnit, recordatur, scripsit contra eosdem volumen tEBsvTt,pipvnrat, zyputyev.«r uvreavrevyj; ii\uipzrov,
proecipuum, et adversus Gentes Judoeosque libros v.ui x«r« twv 'E6vwvts xal 'iouSalwvXoyou?aXXou?.
b alios,- ei Principibus illius temporis Apologeticum 'ETTESWXE SEtw tvjvtxauta _3ar/t),£taTroXoyvjttxov, av8vj-
°
dedit. Floruit autera M.Antonini Cominodique lem- r/«? tot? ypbvot;Mapxou'AvtwvivouKop.6Sou.
poribus.
GAPUT XL.
881d Apollonius,vir disertissimus, scripsil adver- 882 ArroXXwvto?, dvripkkk.oytp.inuro;,zypu^/zv.uru
sus Monlanum, Priscam et Maximillam insigne et MovTavou, npto-xDAa? XK!MaitptiXXa? ptsyaxui ZTtiemp.ov
longutn voltimen, inqno asseritMontannm, eel insa- revyo;, kvw yvjr/tMovTavov xat ru; ptatvoptsvaff
TrpoovjTi-
r
nas vates ejus periisse suspendio : et mulla alia, in SaffKTTKyrjKr/Sat,XK!fTspaTTOXXK, kvol; TtepiUpiaxillu;
quibus de Prisca et Maximillareferl : s Si negant eas xai Ma^tpilXXaff kiyzi. Ei upvovvrutuvru; ziknfivutSwpa,
accepissemunera , confiteantur non esse Prophetas , opokoyriaovat pl Etvatrtpofriru; Touff5sj£OftEvouff Swpa,
qui accipiunl: et mille hoc lesiibus approbabo. Sed et v.uiSta _j/tXiwv TOUTO ikiyyo>puprvpo>v.'AXXK XK!5t'
ex aliis fructibus probanlur Prophelm. Dic milti, cri- ETspwv1'pywvTrpopvjTKt EITTE
5oxtptai.ovT«t. ptot, xoptvjv
ttem fucat Propheles? stibio oculos linit ? Prophctm _SaTTT£t TrpoyvJTVjf; artSieprovs bfBukp.ovs ypiet', Trpoyvj-
vestibusel gemmisornantur? Propheles tabula ludit et j] TVJ? v.uipupyupiruts xoapztrui; TtpofrirnsTK-
£r/8vjptaTt
tesseris? Propltela fenus accipit? Respondeanl, ulrum §Xaxai jSoXiot? Trai?Et;TOXOUJ Xapt§KV£t TrpoyvjTvjf;v.rto-
hoc ftefi liceat, an non : tneumesl approbare, h quod xpi6S>atv, zi rovro yzviaButii\bv,vjXK!ptvj,XK!£fto'v£0"tt
fecerinl. Dicit in eodem libro, quadragesimum esse EXsyrJat ott TTEpTrETrotvjxar/t. Aiyst sv «UTVJ TVJ (3i§Xw,
annum * usque ad iempus,.quo ipse scribebat li- tEr/r/Kpaxor/tov EtvKtevtauTOV EWffTOUv.uipov,sv w xai
brum, ex quo haeresisCataphrygiirum habuerit exor- auTOfavyypdfzrut, «_»'ou TVJV dpyjiv ESE^HTO n uipeats
dium. Terlulliiinus sex voluininibiis adversus Eccle- ri XKTK «SpuyKff. Teprvkltvvb; 5E EXSESWXOV? Xoyou?ze\
siam editis, quoe scripsit Trspi£xo-t«o-£w?, seplimum v.urdTvj?'ExxXvjr/ia? Trsplixaruaeo);, rbv fjsSoptovtStxw?
proprie adversus Apollotiiumelaboravit, in quo om- xaTci'ATTOXXWVIOU avvirui\zv, hvo>rcdvru «rtep kxetvo;
nia, quoeille arguit, conatur defendere. Floruitau- evBvvstvzTttyjtpzZ,ExStxsf."Hv8vjr/£ Ss 'ATroXXwviof STTI
tem Apolloniussub CommodoSeveroqueprincipibus. Ko/xoSou x«l 2s§vjpou.
CAPUT XLI.
Serapion, i undecimo Commodi imperatoris anno SapaTrlwv, TWEvSsxaTco EVtauTw KopwSou TOU \Suatkio>;,
Antiochioeepiscopus ordinalus, scripsii episiolam ad yetporavrfie X;rris'Avrioyjavi/.xknaiu;STtiav.OTco; Bypai|(sv
k Caiicum et Pontium , de bieresi Monlani, in qua f\ zTciarokriv Ttpbs.Kaptvovxui HOVTIOV , Trspirris Ktpsr/sw?
et lirec additl: Ut autem 883 sciath falsi hujus MovtavoutKutKrtpoa6zis'«"IVK SE884 yvS>retvjv^Xa-
« Ita habent codd. nostri omnes et quibns Eras- proeler suspendii narrationem, miilta alia notatu
mus, Suffiidtis Petri, ac Martianocususi sunt. Alii, digua referri de iisdem Prisca et Maximilla, cujus-
maxime editi, Priscitlam. modi ea sunt, quoesubsequunttir. Non adeo contem-
i) Duos nempe adversus Genles, ac tolidem contra nenda codicis nostri lectio, ei tnulta alia:de quibtis,
Judmos, ui Eusebius, v, 17, memoral; non enim ho- Prisca et Maximilla, referl, etc.
s Ettseb. v, 18 : 'Ekvupvavrui SwpaTOU?rcpofriru;
die exslanl.
c Copulam que supplet veltistiss. veronen. liber, KUTWV EtXvjyEvat,touto optoXoyvjr/KTwr/av, 6Vthuv kkzyy-
cuin anlea viiiose obtinerel dumtaxat Commodi ; et 6wr/tvEtXvjyoTE?, oiix eiat Ttpofrirui.Kui pvpius «TtoSei-
duos janieii lmperatores intelligi necesse sit. Paulo §stffTOUTWV Tr«pKo-TV5r/ofjt£v.
AvKyxaiov SEEart TrrivTa?
Prin- xapuou? Soxtp*tJ£o-6at
snpra i.uidam codices: cuui Groecoinlerprele"Viclorio Tcpofrirov.Upofrixn;> sirti pot,
cipi pro /J)'iiicipi(ws perperam, quidquid §UTtrhrut;Ttpofrirn; r/TtSic^ETKt; Ttpofrirn;fikoxoapzZ;
visum sit. XK!
rtpofrirn; TKbXat? xuSot?TTKlcjBt; TtpofrirnsSavsicjst;
„,....
a Ilic ille Appollomus esl, quem Ephesi Anttsu- TauTa optoXoyvjr/aTwr/av 1 TroTspov si\eartv n pri' kyo>Se,
lem dicil Aucior Proedestinati hoeres. 26, quoe est OTtyeyoveTtap «utot?, Ssirjw.
Cataphrygum : Scripsit, inquit, contta eos librum "Veronen. meuin est probare qma fecetmt; quee
icmclus Soter papa Vrbh, et Avoltonius Ephesiorutn commodior lectio est, et ad Gra;cum lexlum, Eyci
antisies, contra quos scripsil Tertullianus presbyter Ss 16tt ysyovsrrap' autot?, SEICJW.
Cartliaginiensis. Ueferas ad Chrisii 210. Opus autcm Apollonii
e Equidem hanc de nisaiiarum vattitn suspendio JJ j excepiis aliquot fragmenlis apud Euseb. qtiemadmo-
narraiionem Eusebius, lib. iv, cap. 18, non ex Apol- dum et Tertulliani, quos infra memorai, libri seplem
ionii libro contra Monlanum repelil, sed ex allcro iiitcrcideruiit. Parnelius ex eorum Graeco litulo,
eiusdem argunienii, auctoris laraen incerti, quem Groeceolim scriptos judicat; ai variant bacin parte
Rhodonem fuisse Hieronymus eo capite 37 iradit. mss. libri,duoqtte ex nostris Laiine habenl de ecstasi.
Hinc iterum S. Docturem Valesius arguit pvnpovtxov i Miirlianaeos, cum aliqttot mss., Satapion, et
«ptaptvju.Kto?,ut ibi aniinadverlimus. Sed quando Gra-ce SupuTtieov.
k
Tiiin Vatic. decttnopro undecimo.
Carinum pro Carico passim edili habenl, ei mss.
pecoiiareiti Apollouii librum facile
adversus Cataphrvgas
Eu-ebius recensel, |irofec.io poluit in niroijue cum Groeco inierpreie. Atalii iiiriem curii Ensebio
opere lum hujus, lum Rhodonis, eadoin haberi de Caricum, ttpbs Kuptxbvxuiubvnov. lib- v, c. 19.
1 Ltiseb. v, 19 : OTTW?
jnsaiiaruni vaium suspendio hisioria , cujus hic 6s touto tovjt£ott rris ^ievSov;
modo ad Apolloniumnotter meminerit. ad Rhodo- ruvrn; rdi\eeo;TVI? ETrtxaXoupiEvvj?vsa? TrpoyvjTsla? ESSE-
neni dissiinularit. XuxTatvjivepyetuTtapdrtdan rri ev v.bapeodSekfbrnrt,
f Supplemus «jus.noslforunicodicum etGraviiauc- TtSTtopfu vpZvxui KXKUSIOU ATroXXtvKpiou TOU ftaxaptw-
ioritate. Quod additur el nudia alia, cave intelligas, TOCTOU EV
yEvoptsvou 'iEparroXEt TVJ?'Ar/ta? £Trir/xoTrov
juulta alia~voluminaab Apollonio scripla dici, sed ypaptptKTK.
657 LIBER DE VIR1SILLUSTRIBUS.. 658
dogmatis, id esl, novmpropltetimab omni mundo in- __\_ r/Tvjvtou Sbypuro;toutou , TvjfxatvriffXsywTtpbfnreiu;,
saniam reprobari, misi vobis Apollinarh bealissitni , xai TvjvEVoXwtw xor/ptwptaviav«TroSoxtptar/tEav vrtv.p-
a
qui fuil in Rierapoli Asiw ephcopus , ttlteras. Ad yztv, ZTtep.-tyu upttv'ATroXXtvaplou TOUptaxaptwT«Tou, o?
*>Domninum quoque, qui persecutionis tempore ad yiyovev lzpa.Ttokirn;'Aaiu; STtiav.OTto;, ypupparu' xai
Judooosdeclinaverat, volumen composuit; et alium TrpoffAoptvovSi TOVTWv.atpS)tou StwypouTrpoffTOU?
de Evangelio, quod sub nominePetri lerlur, librum 'IOUSKIOU? XKTKVEUCTKVTK avvirui\z revyos, xa.iaXXo TrEpl
ad Rliosensem Cilicioe Ecclesiam, quee in hoeresim TOUEuayyEXIou,brtepETT' *
ovoptKTt Ilsrpou fipzrut, y.ai
ejus lectione diverleral. Leguntur el spnrsim ejus TtpbsTVJV EV'Por/wtwv KtXixwv 'ExxXvjr/iKV nrts si;
j3!6Xov,
breves e epistolae , aucioris sui uaxriaei et viiae con - tvjvulpsaiv autou ke\sarpdfn,xalTtvaf £t'favayvwcriv tw?
gruentes. TOUTOU aipEr/EWfpiSTVjvsyxsv. 'AvayivwcrxovTai Ss XKI
CTropKSvjy Ppuyvrurui «utou ErrioToX«i tvi «axnast xui tw j3iwautou r/uvaSour/at.
CAPUT XLH.
Apollonius, Romanoe urbis d senator, sub Com- ATTOXXWVJO?, 'Pwptv;?
cuyxXvjtixo?, hrti KoptoSoutou _3a-
modo principe a servo Severo proditus, quod Cliris- r/tXsw?Trapatou SouXou TrapaSsSvjpwTrpoSoSsl? Xpter-
e
tianui essel, impeiraio, ut rationem fidei susered- ttavo? Etvat,ETrttayEi? ts tvj? olxsla? TrlcrtEw? SouvatXo-
deret, itisigne f volumen composuit, quod in senatti B yov,piya T£uj__Off avvirui\ev.bttspEVTVJ r/uyxXvjTW«VEyyw,
legil; et nihilominus senlentia senalus, pro Christo x«l outw? ouSsvnrrov urtofdaet tvj? r/uyx)vjtou,uTr£p
capiie truncaius est veleri apud eos obtinenle lege, tou XptcrtouKTrETp.vj6vj, TraXata?Tiap'auTOt?xaT£_£Ouo-v)?
absque negaiiotte non dimittiChristianos, qui semel r/uw,6sla?,Siyu Kpvvjr/sw? ptvjKy£8«v«t TOU? Xptartuvov;,
ad eorum judicium perlracii esscnt. et; tvjv«utwv dxpbuatvkkxva6zvru;.
rov; V.TCVJC,
GAPUT XLIII.
Theophilus, CoesareooPaloeslinoe(quoeolim Turris &sbftko;,Hutaupziu; Uukutarivn;, nrt; Ttpi>nv trupyo?
Stralonis vocabalur) Episeopus, sub Severo princi- STpaTwvoff ExaXEtTO, ETT!SsSvjpou
ETrir/xoTroff, TOO(3ar/t-
pe, adversum eos, qui deeima quarta Iuna cuin Ju- Xiwff,xurd TWV ETrtTEXouvTwv TOTtdayu p-zrd TWV 'lou -
dads Pascha faciebant, cum coeteris Episcopis 8 syn- SaiwvT-_jTsr/crapEr/XKtSEXKTvj TVJ? e-uvoStxvjv
O-EXVJVVJ?, hrct-
odicam valde utilem composuit epistolam. TTKVU
r/T0).vjV SKUptKr/TVJVftSTKETEpWV CrUVETKcJsV.
GAPUT XLIV.
885 Bacchylus, Corinihi episcopus, sub eodem 886 ^uxyvko;, Kop!v8ouETric/xoTro?,
bpoico;Esgvjpou
Severo principe clarus habitus, de Pascha ex om- _3ao-t).suovTO? UTrapxwv,Trsp!TOUTtdayu iv.
XaptTrpo?
nium qui in Achaia erant episcoporum persona, Ttpoai>Ttov TTKVTWVTWVEV'Ayutu STrcoTMVTrwv
B«vp.a.arriv
h
elegamem librum scripsit. L avvirui\z (3!6Xov.
CAPUT XLV.
Polycrates, Ephesiorum episcopus, cum coeteris IIoXuxpKTVj?, ptsTtcTCOV
'Eyserou ETrlr/xoTto?, Xotirwv
episcopis Asiae, qui juxta quamdam velerem consue- 'AO-!K? TWVETrtTEXouvTWV
STrtr/xoTroJv, TVJVioprrivTOUTTK-
tudinem cum Judieis decima quarta luna Pascha ce- ayu ptETK TCOV 'IOUSKIWV TVJ tvj? as-
tEO-trapscrxatSExatvj
lebrabant, scripsit adversus Victorem, episcopum xata BixtwpoffETrtr/xoTrou
Xvjvvjf, r/uvo-
ETTIOTOXVJV
'Pwptvjff
Romanum, epistolam synodicam, in qua docet, se , StSaerxwv
Stxvjvki\zSo)xz o^EiXEtv'IwavvouTOUdrtoarb-
apostoli Joanni», el veterum auctorilatem sequi : Xou, xai rn rcukutuscjaxoXouSstv auSsvtiK,uf n; oXiya

— Penes Euseb. yp«p.p.«r«: pttla ipsa Apollinaris
scripia conira Moniamiiii.Vid. Tertull. de Jejuniis
initio, et lib. HIcontra Marcionein sub finem, et iv,
cap. 22.
a Marlianoctiscutn plerisque editis Domnum : alii
proeserlim mss. soepissime Dominum : suul qui et
Domnionemlegant. Eusebius tamen Aoptvtvov vocat, .D
alque ila duo mss. noslri, quos sequiiiiur.
b ilaec ut coetcra omnia Serapionis scripla hodie
desideranlur.
c Senatorem hunc Apollonium fuisse,ex Eusebio
quidem intllo paclo licet argtimenlari; at non ideo
est proprio iugenio credendus exaggerasse Hierony-
mus, qui id potuit ex aliis monimeniis didicisse, et
lorle ex Aclis martyrii ipsins Apollonii aptid Euse-
biuin, cujus opus de Martyribus jamdudum interci-
dil. Cerle iiuttnus ipse, qiicm inepte salis Valesius
suspicatur descriptum a nostro, Senalorem eum fa-
cil. Identdicendum de servi Severi nomine, si modo
illud ab Uieronymo scriptum est : suspicor enim,
ex prava leclione orlum , cum plures , iique probat
vetuslaiis ct nutae, mss. etiam a nobis inspecti, le-
ganl sub Commodoprincipe ac SEVERO proditus. Nnn
nemo studiostis pro ac SEVERO legendum aservo, ad
marginetn libri admontierii,quam alius notam lextui
ciiin prava ipsa leclione inseruit, a servo Severos.
Malim iiaque Veronens. elVai. pratsianlissimor. co-
dicum seqtii fidem, qtii omisso Severi nomine a ser-
vo prodittts ianittm haheni. Erasnuis legendum pu-
tavit sub CommodoPrincipe a servoprodilus , sub Se
vero, quod Chrislianus esset, impetralo , elc.
d Al. imperato , quemadmodiim et Vatic. quibus
suffragaiur Oroecusinterpres ETrttK.yslf,elc.
e lllud Actis Martyruin insenierat Eusebins, qui-
buscuin tntum deperiil. Deveterilege, qumabsque ne-
gaiione ditnilii Christianosnon sinebal, vide Pliniiim,
lib. x, epist. 97 , ad Trajanum ; Pogiumqtioque, ad
annum Clirisli 187.
f In synodo Caesariensi anno circiier 198, cujus
acta aptid Bedam de Equinoel. liabentnr.
8 Noii alius videlur esse hic liber a Synodica
epistola, quam aliorum quoque episcoporum nomi-
ne dictavii.
*In Gra>coillud v.uinon solum vacat, sed el Hie-
ronymiano textu coiilrarium est.
m -S, EUSEBIf UpaQNYMI «60
de qija hoec p.ajjca.excerpsinjus : " JVojigititf jiniia-jJ^ StvjyvjcrOfjiK.i' Hfisf?totyuyKftiaVtov ETrttsXoup.svtvjviop-
la.bil_eniceLibxqii.msdiem, ttcque aifdenles qliquid, »£- TVJV, p.vj5£Trppr/TtflsvTE?,pnSk vTteilaipovvre;. KK!yap EV
que denig!ite$,.Eteuipi iit Ads ^ elemeniqmaxinia dpt- Tvj.'Ar/ta p.tyK).K urtsp ecjuarriazrutiv.
arotystu sxotptvj6vj,
mieruiii, qumtesutggnt in die tyomitii, quqiido veqlu- T-flrip-ipuTOUKuplou, 6t' UVE"X8VJ EXrS>voupavwviv T'j5
rus $sl ,de <,a?'?s,in tttqjest-qi.esitu, sxtscitututus;qmnes otxEia5o'§vj;, EyElpwv TraVTa? TOU?aytou?' $!XtTr7rov Xsyw
sqnctos ; Pltilippumioquqt de d_u,odecim &poslolh,qni EXTWV SWSSXK 'ATTOO-TOX&VV, OffEXOtp.Vj6vjEV'l£pKTr6).Et,
dormivit Ifierqpqli, et. clugfr(Lfjqs.ejus., qucevitgines XKJT«f Suo Bvyuripu;, atTtysfTtv.p6kvot iyripuaav, xui
senuetunt, et qliqm ep}s fdiapi, qiita Spiritu saiiflo eripv.vuvrov6vy«ripv, nrt; kv ayio^ITvEupattTrsTrXvjpw-
pteifj, i)j &#I_igsa.oecxihu^f.Sedgt J^gqjyiifis., qui snpeT p,£Vvj, ly 'Etplr/wETsXftwSv). KKI'IwKyyvjff, o; STT!to r/Tvj-
yeclus Dominirembuit, et potili,[exejus.c. auream /cjiniV 6o?tou KupiouKy£x).!6vj, v.v.iiepev;airov yiyovzypyaovv
nmiiin (tonte portans, martyr et dQctqrj_iiEph.esq.dot- TtirukovkvrSjgrWM (Sar/tajwy,p.uprv; xa! StSjz.o-xa),o?
mivit : et Polycarpus, ephcopus el martyt, Smyrnm d |y TVJEosr/w Exotp.vj6vj, xal IIoXuxapTroff ETrir/xoTTOfXK!
cubat. 887 Thraseas quoque episcopus et marlyr de puprv; iv rri Spupvvjxataxsttat, xa! Bpuaeu; htiav.o-
Eumenia in eadem Smyrna requiescil. Qnid necesse Troffxai pv.prv; UTCO Evpzvzia; zv TVJ«UTVJ Sp.upvv?«vs-
esl Sagarh episcopi el martyrh tecotdari, qtti in Lao- Trauvj.Ouz sartv .uvuyxnSayapEwff eTctaxbrtov v.ai p-v.p-
dicea soporalur, et Papirii beaii, et Melitonis ° in g TUpofp.epvria6ut,rov kv KuoStxziudvv.rca.vaap.ivov, xui
sanclo Spiritu eutuichi,qui semper Doinino seniens, TlC/.TCVpioV TOUftKXKptWTKTOU, XK!MsXlTWVOff EVTwccytw
pqsitus est in Sardis, elexspecmtin adveiitu ejusrfsur- IIyEl5p.KTt EUVOU^OU, OCTTtffK.£iTWKuptW).KTp£UWV , EV
rectiottemf IIi omnesobservaverunlPaschmdiemdeci- SapSscrtXKTETE'8VJ, XK!Tceptpivei kv TVJKUTOU EXEUO-EITVJV
ma qttarta hina, ab Evangelica tradiiione in nullum uvuaruatv. Ovrot Tcuvrs;rcupEfvkvhavTVJV npipuv rov
partem dectinanles, el Ecchsiastieum seqnenies cano- Tcdaya, T« rzaaupeaxutSexc/.rri urcb rri;
Tvjffc/EXvivvjff,
nem. Ego quoqueminimusomiihimveslrumPolyctqtes, EuayyeXsxvjff TrapaSo'o-£Wf ei; ovSiv pipo; drcovzvovre;,
secu.nd.um,d.octtin.ampr.opijvfuptuniiii._?oriii»,? qiias. et xe/X'ExxXvjo-tar/Ttxw xavoyt ZTcbp.zvot.Kayw Ss ikdyierro;
secu_l%s suni."sfipftH.§iqui4&iipuetujit pmpixiqyi.ntei,- Tcdvravup.wvIIoXuxpKTvjff, XKTaTVJV StSa^rivTWV TrXvjr/lqy
: sempet Pqspka. cel,ebrg:vi, ftou, ot? x«i E!;V5XOXOU8VJO-K • v.ui
episwfii., et egq. OMtfiym yv.pzrcrv.syivovro.r/uy-
qumjdq pqpulus. £itdmo.rtm.QWWl [qeieb.ql.I.tqque, ysvsff ftou888 e-rciav.qTtot, xdyd)qyS.pq;' dziTOTcuayu
fralres, sexaginta qu.inque qnjios.wtqlis inem mlM VI erikzau, OTE6 TWVIouSatwvXapf TKv.tvpu STcoietro.
Domino, et a mullis ex toto orbe fralribus erudittts, Totyupovv,u.Szkfoi,E^VJXOVTK TTEVTE aywvETVJ E'VKupiw,
petagtala oinni Scripluta, non formidaboeos, qui no- xai TrapaTTOXXWV EXrcvan;TVJ? KSSXOJCOV
otxoup.s'vvjff TTKI-
bis minantur. Dixertmt enim f tmjores mei:- Obedire SsuBEif,EVTU_£WV Tcdanypuan ov Sztktdao)rov; KSTEIXOU-
Deo njagrs oporlet, quam hpniinibu>\.|J;tc propierea Q ptEvouf vjftiv. Efnaav yv.po! rrpovjynavpzvoi p.ov,Uet6uf>-
posui, tit ingenium et aucloriiaiem viri ex parvoi j£Etvp.akkov6zS>Set n dvBpimot;.Tuvru Stu rovrork-
opusculo tlemonstrareni. Floruit leinpoiibus Severii 6stxK, tv« TvjvTOUdvSpb;KU6EVT!KV E%ikuyiarov avv-
Principis, eadem oclaie quaNarcisstis Hierosolypiije, , T«ypKTpfUTroSEirJov. "Hv6vjr/EVEVTofffypbvot; SsSvjpou
TOU ^aaikio);, oTrvjyixK y.uiNapxtr/r/p?sy 'lEpor/oXuftot?.
"}Apjid Eu_§eb.iit, SI xet y, 24 \ 'Jip.s.f? pyy«paStovp-. vs? zipriv.a.at,Uzi6upyjivSst ©EW ptaXX.oyvjavSpwrrotf.
i> (luidam codices luininar.a ji.ro elenunia, quod
ynrovuyop.evnpepuv, (MJTE pri5T£
Trpor/Tt8Ei»TEff, ajatpou-
_asvoi.Ka!yapx'atatvjy'Ao-|KVp;syaXao-tot_^EtaxExoip.vjTat, ideni esi: siquidem veteres liiininiria magna, solem
«ttva «var/Tijo-STKttpvjpiEpK tflffTrapoucriiafftouKupiou, EV scilicet et liiiiiim, dtio elementa appellabani. Graici
jj s'pyj_ratp.er« 56|vj?i\ pupKyw.y, xai uvuarriaetTtuvru; concintiiore adlnic sensu ctotxEfa, (lueiitadinodum
TOV? «ylpuff'$!XtTrTrpyT6V(v, teg.4iXtTr7ro.f 6) TWV SWSEXCC Itic quoque Poiycrates. Yid. epist. 120, ad Hedi-
'ATTOO-TOXWV o? xsxolptvjTatEV'ispaTroXst, xal 5uo 6uyaT£- biam, cap. 4, nut. c.
yeynpw.vtuiTtup6svoi.Kai vjiripu uvrov&v- 0 Pronoiiien ejus, quod maxitne Valcsius probai,
psffKUTOU
ydrnp sv aytw Tcvsup;aTt TrpXtTEur/actEvvj, vjhv'EyEc/w v,vu_- non aiidit Poiycrales.qui pec aurcam iamuiam dicit,
TtUVSirUl. "ETtSEXKt6 'IWKVV»? 6 ETr!TPCTT«8o? TOU Ky- nec in froiUegesjari snlilatll ; sed tiuilum to rckukoy
piou «v«Trso-w.y, PV£y£v»6vj t£p£u?tP TtirukovTt£fop:ov.t!>; , Ttzfopnxo);,nisj si TTSTKXOV,
'
ul quibiisdam pl.icet,
v.ui pdprv; y.uiStSacrxKXp?, P.UTO? EV'Ecpsr/w xExotftvjTKt. f) br.icieam auream siguilical. Ctcterum ncc vernsi-
"ETISEXKIITpXuxapTrB? 6 £V.Sftupvvjv.viZTc.tav.OTco; y.ui niile,;iiire.viiireyeralaminain Joaiuiem in fionle ges-
pLuprv.;.Kat @par/ia?xa\ ZTtieryffrto; xai pdprv; «rcbEu- (asse*,iii Vale>ius ei Petavius credunt, sed'ligurate
ptEvlaf,of £yIffupvvix_£xo!ftvjTa.i. Ti SESff XfystvSayaptv linc uicj go sensu, quo Huraiiiis de yiriute proe^
ETrir/xoTrovxa! pdprvpu, b; iv AccoSty.eiu xExoiftvjTat. "iiri dicat .-''
Ss x«i lTaTrEipfoy Tpyptaxaptoy,xat MsXiTwva TOV suvpu- Npnsumit, atit ponit secures
yov, rbvkv ptylc;! TrayTaTfpXtTSur/p:f«sypv,
ITyEUftsstt 6? xzt- Jiidieiopopularisauroe.
tat ;£vSupSzatT/£p.tfiEvwy tj5yCJTTP twy ouppjywv itctav.o- U|, perintle ^it auream lamiiiam itjier Cbristiiinos
T_rvjy,
sy"jlfx Y^sxpwy (|yar/Tvjc_r£t«t.QvjTotTraVTff hnpn.auv gpslare, ac Pontificis digiiiiaicni, ciijus illud insigne
Tvjynp.ifiuy Tvj?Tfr/crap?crxatSfxaT?)ff TOUlTacr^a xaTCC QSI,(ilHJpere..Ad bppc in.odpm ej Epipliitnitts, qui
tp EyayyEXioy,, p.y$iyTrapExgalypvTS?, uk\d xurd,TOV xa- (Ip Jactibp et qjiitjcjij de Parcq Jrailii, Ajielor Pas-
vbvuTVJ? Trir/TEw? axoXouSouvTE?. 'ETI _5Sxuyu>b ptv.pbre- s.ini|jV'eJU".ii VtjlesiQ iaiidaii, coinniode exppni
po? TravTWV uftwyIToXuxpKTVj? >!_»TKTrapKilpr/ty TWV r/yy- pOiS!!)lt.
yEvwvptou,ot? xai jrf_pv5xpXpy.8rjr/« Ttp"tycairSrv'ZTtrdpAv ? Yerbuiji cubnl flbesl a cotlice S. Crui.is, quod
nauy avyyzvzt;f4?uETrfr/xpjTpi, syci SE6'ySoo?" xai Tr«v neque ipse Gtoenis Polycraiis tcsliis agnoscii.
tpt5 tvjvnpipuv«yaypvp! o-uyysvfff ftoy6'tay6 Xapfvjpyus c Groccjia,MEXITOWK TOV SUVOU^OV, TOV EVayiw Trvsu-.
(F. viprvz)TVJV 'Eywouv, K.SEXCOOI,
cjuptvjv. E^VJXPVTK TTEVtEpiaTi,clc. Melifonemeunucliuiii,qui in sftncioSpirilu,
Etvj'{ye>)Vfv Kupiw,XKir/uftfvEfXvjxcof T.oi?«.TrQTvi?ojxou- lilc. ,C|U;E vitiosa irajeciione liic ajiud llicrpnytiiujn,
ftEvvj?«SsXyof?,xa! T.v,auvuyiavypufriv§izknkv6o>;,'o\) peccare videaniur.
Tcrvpoput£TriTofffx«T«TrXvjcrr/Ofc£V0[?. Oi ycip£ftouptslijo- f Cod. S, Crticjs, omnes mqjoresmei.
661 LIBER DE.YIRIS JLLI3STB1RUS. C62
CAFUT XLVI.
4 Her«cliius §ub CQinniptli Severiflue.imperit>Ip A ETT! x«i 2e@ripov rbv'ATTO'-
;HpKxXst? KoptoSou (Bar/tXsw?
b ApQstoIumCpmmeijlariQs composuit. crtoXov UTrEpvvjp.«ttr/sv.
CAPUT XLVII.
c Maximus.sub i'sdem principibtis famosam quaes-
M«i;ipo?ETT! twv «UTwv(3«crtX£wv 6uvp.ccarbv £vJTV]fta
lionem insigui volumine venlilavit, unde malum, el EVZTctaripo) rsvyst ayvirv£e, rovriartv, Uo6zvTOxctxpy,
quod niateria a Deo facla sit. xai OTlEXTOU0EOU vjuXvjES66VJ.
CAPUT XLVHI.
889| Capdidjjs, rcgpanjibus sjiprjj scrip.is, ju 830 KavStSo?_3ao-iXEu6vTwy TWVTrpoysypaptfttvwv,
Ilexaeme.raij pplejjerrjmQs.? ijaclatus edjdil. £t't Tvjy'Erjavjftspov wp«!«?O-UVETK^EV 6p.tXtaf.
CAPUT XLIX.
Appion, sub Severo principe, similiter in Ilexatjr 'ATTIWV ETriSE§Vjp0U TOU_3aO-().EWff, Optoiwff!l? TV/V
nieroij t iraclaius fjjcit. 'EjjKVjftspoy opttXtK? r/uysypKiJiKTO.
CAPUT L.
Sextus sub imperalore Severo, f librum de resur- B SsrjltOff STriEs&rjpoutou ^uaikie»;, |3!6XovTrEp!tviff
rectione scripsit. K.vxr/tKO-EWf o-uvsypK^ato.
CAPUT LI.
Arabianus s sub eodem principe , edidit quoedani BpaStKyof Eiritpy aytou @y.aikio>;, fijESwx? Ttyar/yy-
h
opuscuja ad Cliristianum dognia perlinentia. ruyp.uru rS>vXptariuvS>v S6y_uatt TTpocrvjxovTK.
CAPUT LII.
Judas de septtjaginia apud Daniglpni bcjjjipnisdi? 'jouSKffTtspitwv ISSoptvjxovTK £t?SofiaSwv TWVXKTK
bus plpnissimedispulavjt, ej cljrpnp.grapbiaiiisupe,: AKVIVJX KzptjSwf ke\nyriauro,v.uiypovoypufiuvTWVctvw-
rjorunj lpjripprunj ijsqiie ad (lecimnttiSevpri prodiw tipw ypbvuy, sa; TP.QSEXKTOU eyi.aUTOu Ze§ripov_TOO
xit annuni. Itl jjjia srroris arguilur, (UJQf!at)ypntji!i_j fiuatkeo); avvirv%sv,iv n xuruytvo\av.erut tvjvTO^'AJ^
Anlicbristi circa sua temppra fiilurjjnj es.se,dixeril: rtypiarov iTctaruaiuv, mpi rov; IStouf xutpov; friaa;
'
spd b.QQJdeo., quia maguiliidp persecutiopuji) i proe? TcknataQetvrb yap piyz6o; rov ttire Stwyptou,wcravil
settiem njundi piimiba.liiFQccnsniji, Ttv.povauy fpvjyusTvifoixouptsvvjff (/.TrcoXstav.
CAPUT LIIL
Tcrtullianus presbyter, nunc denjum prinins post C TEpTuXXtKVOff Trpsr/OUTEpOff, VUVTTpWTOff BixTWea
ptSTCC
Viclorem et Appolloniiim Latinnrum pquiliir , pro- v.a.i'ATroXXwvtov ^nficlErv.trov; 'EwptKtx,oy<r, EXtvjf
vincioeAfrica1, ciyijalis Cartliaginiensis , pajre Cen- KapxvjSovof tvjff'Ayptx^foppwptsypf , JraTppfv.syrupi^
litrione i Prjiconsulari. Hic acris etvehemeutisin- vo; v.vrvrcurtavov. OUTO? Sstvo?xui afbSpu Euyuvj?ETC!
genii , sub Severo priucipe etAnlonino Caracalla SsSvjpou v.a.i'AvTwyivou TOU ETrixXvjv
KKpaxaXou, nv6nerz,
mavitne floruii , muliaque sqjipsjj vpluniiiia, quoB TroXXa avvrvfy.; r^vyn, u.ttyv.Sta TO TfoXXpf? Efyat
quia nola stint pluribijs, proeterinillimus. Vjdi ego iyvo>apiva. TcupakipTtd.vapev . SUVSTU^OV sywIIKUXW arro
qucmdam Paultmi Conciirdiat, quod k oppidiim lia- KovxopSia? TVJ? 'iTaXia?yspovTtoort? TOU jxKxaptwTaTOU
liae est, senem, qtii se beali Cypriaiii, j;im gratidjs KurptavouvOT«ptov , XOITTOVTrpEr/SuTvjvf).sysv, ETCyfOf
aetatjs, nojarium , cpui ipse adipriduijj essei adole: wvEwpaxEvat sy TVJ y.v\axvjxpsy^t
'Pwpt-_j Tr«p'«UTpy£>;
sccns, Romoavidjsse dicerei, 891 x relerreque tibi ouSsftiavC//ES6V np-ipuvStsrs).easILvTtpiayb;uvuyvo>-

a fleraclium legunt Mariianoeus,el Groecusinter-
pres, ciim pjjucis (jjss, Heraciiium verp noslri otti-
nes, Freculpho.s, Umioriiis, aique in primis Kuse-
bins lib. v, cap. 27.
b Scilicel in Pault Epistolas. Opus vero isiud in-
terjjt penjtus.
* Maximiiryinperperam vocant alii. Porrn lttcti-
leniissiinoin ejqs libri fragmenltim Eiisebius cxlti-
bei, Pra'p:ii;itionis Evaiigelicoe lib. vji, cap. 22,
qnod in Origenis qiioqqeDialogitcputr:i Marcionjtiis
loiidem verbis baliciiii'. Inscriplus crat Tr£p!T«f
u).«f,el in dialogi modum cnmposilus.
* Cnmmodo scilicct ac Severo. Tractaiits , quos
vocat Hier.inymus , non recie Sopbrimitts inlerpier
liiltir bp.ik.iu;.Sed jani aiitplius IIOIIexslant.
8 Iienim male Gra'cus inierpres lipmilias vocai ,
qux- Eusebiti?disjt vTcop.vrip.uru , nosiftr Traclatus.
Vid. quaeboc de nomine dixiinus in Pra^fal. Genc-
rali ntini. 22. Hodie non !ia.beniur.
f Neqtiebic exstai Sexli liber de Resurrectione.
«Editi plerique omnes cinn Graico intcrpreieBrfl-
bianum legnni, conlra ac CQdices.noslri, et itj pri^
iuis Eusebins, Kiiljiins, aiqtie olii, qtti Arabiammi.
h Eusebius miiiQriuupiero uTr68sr/tv'vocat;eujus
autein argumenii, DSJISscjl; jaiii npn exstat.
i Refert ad Clirisli anniijit 204, Tres Jamen anji-
" qui codices, ad deciniwn Severi Pertimch anntim.
Desideramur Jud;e iiujus opera. Vid- Euseb- lib. n,
c. 7.
i Idem in Chronic, ad ai). Seyerj 1(5; Terlii/lifliiuij
Afer CeniurionisProconsnlqrh fiiius, omnium Eccle*
siarum nominecelebralur.
k Vejus iiemp.einler Aqpileiam et Allinum , non
ni vulgo exisiimaliir, Rlirandula vicinum oppiduni.
Vid. Episi. in uosira receiisioiifiJfl.
1 Yeronen., referreique. MoxGpmblacepgistiiagi-
strum abs(|iie da verbo. MiruntpQrro est a Cynriano
niiinquamlaudari Teriullianiim, qito, ut denuo nosiep
ailepisJ. b&, inqgistrouiititr, ut ejus s,ctiptqprvbiinl;
ioriasse autem cujus delfiplabiiliiriiigeiiiu, noininis
de.iinaic sliiduil iiiYJiiiani.
 C65 S. EUSliBII HlEROrrail 6G*"
solitum numquam Cyprianum absque Tertulliani le- A 0-ptaTWvTEpTuXXtKvou yopi;, avvsyS>;kiyovra;tou autou
ciione unum diem proeterisse, ac sibi crebro dicere, 892 KuTrptavou,'ETriSoftov StSar/xaXov , TEptuXXta-
Da magistrum : Terlullianum videlicet significans. vovSVJXOVOTC ptvjvuwv.OuTOfuy.ptpean; nkixia;TtptaSv-
Hiccum usque ad mediam oeiatema presbyter Eccle- repo; TVJJ npsripu; sxxknaiu;ysyovEv,uo-T£pov SEOBOVM
siae permansisset, invidia postea b et contumeliis xai TtpoTtnkuxtapot; twv xXvjptxwv tvj? EV'Pwptvi 'ExxXvj-
clericorutn Romanoe Ecelesioe, ad Montani dogma aiu;, zi; TOMOVTKVOU Sbypubkta6riau;,TroXXdff avvirui\z
delapsus, in muliis libris NovoePropltelioemeiniiiit, |3!§Xouff, * x.Kcvvjff
rtpofnrziu;pipvnrut, v.uitStxwf XKTK
specialiter autein adversum Ecclesiam lexuit volu- TVJ? 'EXXX.VJCTIK? OUSEV
o-uv£yp«iJ/«TO, SS'flttovTrspiacofpo-
miua, de pudicitia, de persecuiione, de jejuniis, de r/uvvj? , TrspiStwyptou,Trspivnarsiu;, Ttepipovoyupiu;,
c
monogamia , de ecslasi libros sex , el sepiimum , rtepikxardaeo);Xoyou? z%,v.v.i x«Ta'ATroXXwvtou,
ISSoptov
quem adversuin Apollonium composuit. Fcrturque xai srspu Ttdprcoklu,'Criau;EW? yvjow?kaydrov.
vixisse usque ad decrepitam octatem, ct nntlta, quoe d non exstant opuscula condidisse.
CAPUT LIV.
Origenese, qui el Adamautius, decimoSeveri Per- J5 'Qptysvvj?, 6 xa!'ASapavTto?,SEXK.TW EVIKUTW SsSvjpou
tinacis anno adversum Cbristianos persecutione TOU IlEpTlvaxo? XKTCCTWV Xptr/TtKVwv StwypouXtVVj6sVTO?,
commota '', a Leonide Patre, Cbrisii mariyrio coro- TTKpK AEWVtSoU TTKTpO?,TOU XK!ptKpTUpvjr/KVTO?, ptETK£§
nato, cum sex Iralribus et malre vidua, pauper re- KSEX^WV xaipnrpb; y_npv.;Ttevn;xurzkeif6'/i,irS)VTtzptTtov
. linquitur, annos natus circiter decem et septem. ZTtruxuiSexa. TOUTWV yv.pn TteptovaiuStd TOEtvatXpt-
Rem enim familiaremob coiifessioiiemCbristi fiscus c/Ttavwy "OcrTt?
ESvjpticr6vj. kv'AX£r;avSpsia Star/xopTrtr/Ssf-
occupaverat. Hic Alexandriaedispcrsa Ecclesia , de- auvTVJV 'ExxXvjr/iavox.TWxaiSExa ETWV TVJV vjXtxiav6;ywv,
cimo octavo oelalis suae anno, XKTVJXVJO-EWV opus xaTvj_^vjcr£wv sTttarrip.nv , pier ovTtokvTtupd
Ttupeiknfc!>;
aggressus, postc.aa Demetrio , ej'us urbis episcopo, Avjp.vjTp!ou TVJ? Ttbkseu;
auTvjff ZTciaxbTcov,si; rbrtav KXvj-
in locum Clemcnlis s presbyteri confirmatus , per ptsvTOf TtpsaSvripovxuruara.Osi;,ZTCI ITVJTroXXciStETrps-
mulios annos iloruit: et cum jam medioeesset oeia- ifi£,p.£r/vj).iri TEy£v6pt£yof, 5t« T«ff!v T{)'Aj£ata 'ExxXvj-
tis h, et propler Ecclesias Acltaiee, quoe pluribus cria?, atTtvsffTr«p« TTOXXWV uipiasav zav.vkovro,kiti
893 boeresibusvexabaniur , sub testimonio Eccle- paprvpiu 'ExxXvjr/tacrTtxvjff 894 ccrrtwvStd
ETrtr/ToXXvjf
siasticoe * epistoloeAtbenas per Paloesiinam perge- IlaXair/Tivvjff Etf'A6vjvaf,rrapd©EOXT!O-TOU xai' K>s\uvapov
ret, a Tbeoctisio et Alexandro , Coosareaeel Hiero- Kutaupsiu; xai 'lspoaokvpo>v ETrto-xorrwv, rcpsaSvrspo;
solymorum episcopis, presbyier ordinatus Demetrii C _^EtpoToyvj6s!ff, Ttpoaixpovaev,bart; totautvj
AvjptvjTplw
a Et snnl tamen qui negant bodienum fuisse pres- sed alia sunt Terltilliani volumina, quoehic non no-
byterumTertiillianum, et velint nullum ex Antiquis minat, et lamen jam lutn periisse, vix credi possil.
itJ uir>qii'imtradidisse, unde liic apud Hieronymum Fuere liber de aniinmsubmissione: alius de supersti-
pro presbyter Ecclesim legendum conlendant homo tione smculi: item de carne el anima, quorum tiiulos
Ecclesim, ut sibi, aiunt ,' cnnstet Hieronymus , qui e iits. Agobardino descripsil Rigaltns. Tum quos
aliierdicere videreiur; fuisseTertnllianum in infan- ipse Hieronyinusvel in boc ip?o Catalogocap. 18et
lia presliyterii gr.idu donatum, in quo usque ad me- 70, vel aliis in lncis laudat, liber de Spe Fidelium, et
diam a-taiem pcrtnanserit, tnm esse presbyler ccs- de Trinitaie opus, et de animalibusmnndh ei immun-
saverit, id (|iiod cum Ecclesioedoctrina de cliaracte- dis; et de Circumchione: et de Yirginitale.Illos pr:c-
ris ejus oeternitate, stare nullo niodo polest. His re- tereo, quorumapud alios, menlio esl, ut contraApel-
pone Auclorum omnium qni de Teitulliano loculi licianos,apud Vinceuiiiiin Lyrinensem, cap. 24, el
suntsive in Bibliolhecis ecclesiaslicis, sive alibiseu- de Paradho, penes ipsum Terlullianuin, cap. 55 de
tenti.amet (idem, absque eo quotl de Hiernnymitex- Anima: quo idem fidejussore, Groeeaopuscula de
tu dnbitariut. Tum optime babete quod liic dicilur Spectaculh, de Bapthmo, de velandh Virginibus, et
fuissepresbyterum Ecctesim,non presbyternm «TrXwf, de Corona Miliih. Toi librorum, qtios nouis iuvidit
ul inlelligas dici Tertulliaiium ad id usqtie lemporis sequior oeias, si lum quoque lemporis non exsiiiis-
catbolicoeftiisse addiclum Ecclesioe in presbyterii senl, litulos saltem Hieronymus memorioecoinmen-
gradu, postea ad Montanistas defecisse, apud quos, dassei.
eliamsi presbyier esse non desierit, tamen Ecclesim,I^ e Cod.Cluniacensisqui et Amantius. Equidem ex-
presbyternon amplius erat. VideTillemontium, Fleu- stitit, qui ab adamandoAdamantiumappellalum Ori-
rium atqiie alios. Ex antiquis Aticior Prwdeslinati, genem pularet, bancque eiymologiamexipso Hiero-
qui certe anle HincmarumRemensemscripsit, a quo nymo exlunderet iu fine libri leriii adversus Pela-
latidatur etcredilura doctis vsaeculi Aucior, presby- gianos, ulii Transile, imiuil, ad Atnashmvestrum.
teratum expresse Tertulliano tribuit. Denique ipse se f A Leonidepalre. Duo codices Vaiicani inss. le-
Teriiillianus a laicis dislinguit lib. de Animacap. 9. gunt, a LeonideEpiscopo palre, Chrhti martyrio co-
Quod si lib. de Monogamiaet Exbortat. ad Casiita- ronato, ete. Cliuiiacensisaiiica legebat, Origenesqtti
lem se cum Laicis confundil, id causoeest, quod et Amantiuspresbyter, elc. Sic errore veterum libra-
eos libros composuii, cumad Monianistasdefecisset. riorum inulta depravata leguntur; sed in aliis benc
b Circa annum Christi, ut fertur, 205, cum ipse mullis incorrupia perseverani. MARTIAN.—ln duobus
quadragesimum plusminusageret. Marlianoeuslegit Vaiicanis coild. scriptum reperit Maitianoeus« Leo-
Hic usque, et permansit: pro quo altero verboGuel- nide ephcopo Patre : a noslro abest etiam a proe-
plierbyt. Africm legit. posilio. Confer. Euseb. vi, 1 et2.
« lli de ecsiasi libri, quorum supra cap. 24 et 40 e Clemenlis Alexiindrini, dequo supra cop. 58.
meniionem fecimus, perierunt. h Annum agebat aetalis suoep. m. qiiadragesimum
d Contrario sensu, forie et veriore, legit Vaticanus, terliuni.
qumnunc exstant, pro non exstant.Et librum quidem 1 llas epistolasformflfflsappellant Scriptores ec-
dc Aaronvestibusliieronymus ep. 04 , ad Fabiolam, clesiasiici.
*
de Vest. Sacerd.j in fine, fruslra quoesissiese dicit; SuppleEVat?.
 663 LIBEU DE VIRIS ILLUSTRIBUS. C66
offendilanimura ; qui lanta in eum debacchalus cst \ v.ur1 uvrov iypnav.ro uvoiu, WOTE ETTovoptKTtKUTOO
insania, ut per loiuin mundum super nomine ejus TtdauvTVJV otxoup.s'vvjVypdif/at.lfpo TOUSEptSTsX6sfv sif
scriberei. Consial eum , antequam Coesareammi- Kato-KpstKv, TVJV'Pwp.vjvxaTsiXvjysv ETriZsyuplvouirtt-
graret, TuisseRomoesub Zephyrinn episcopo, et sla- axbrtov,su8ufTSstff'AXsrjdvSpstav KVK?£ur;Kf , 'llpuxkv.v
tim Alnxundriaiiirevcrsimi,HeracIaii presbyterum a, TOV TtpeaGvrepov rbviv ay.npv.rtfikoabfov Starekovvru,
qui sub babilu pbilosopbi perseverabat, adjuiorem /3ovj66v O-UVEXKDWO xaTvj/vjo-Ewf, 6'crTtffv.ui perd Avjptvj-
sibi fecisse XKTVJ^VJO-EW?,qui qnidein ei post Demc- TptovTvjv'AXsrJavSpswv ExuSEpvvjr/sv 'ExxXvjr/l«v. "Or/vj?
Irium Alexandrinam lenuit Ecclesiam. SESocjvjff
EysvSTO, EXTOUTOU SvjXouTat* itpptkktuvb; yvp
Quaiilie autem glorioefuerit, hinc apparet, quod Kataupziu;krtiaxoTco; ptETaTrdr/vjfT«fKaTTTraSoxiaf XK.I
b Firmilianus, Caesareae episcopus, cum omni Cap- TtpozTtep-^ev KUTOV , x«l STTITTOXU xareays, xui varepov
padocia eum invitavii, et diu lenuit, et postea sub Ttpofdasitwv «yiwvto/rwvsif IlKXKto-tivvjv sX6wv , EVTVJ
occasione sanctorum locorum Paloesiinamvenicns, KKlCTKpSWV TTKp'KUTOU TKffSsiKffSTTKlSsuSvj ypufU;.
din Coesareoein sanciis Scriplnris ab co erudilus est. , Kdxsfvo5s ouSsifdyvosf,ort trspTrpofMKptEKV Tvjvpnri-
Sed et illud, quod ad Mammeam, matrem Alexandri pu 'AXsrJavSpou TOU _3«r/i).swff EUXKSEO-TKTVJV yvvvxv.a.
imperatoris, reigio<am feminam, rogalus venit An- Ttupv.xkn6ei;, n).6svsl; "'k.vribystuv,x«i EVp.syiaryyi-
tiocltiain, et summohonore babitus est: quodque ad J} yovETtftvj• x«!Trpoff4i).iTrTrov TOV fiuaikiu rbv TrpwTov
Philippum inipetatcrom, qui primus de regibus Ro- EXTWV'Pwpta.!wv _3«.crtXswvXptOTTt«v6v ysvo'p.svov, v.ui
nianis c Cbrislianus fuit, et ad d mairem cjus lilte- Ttpb;TVJV TOUTOU p-vjTspa ypdpp.urv.drciarukev,uy.pt TOU
ras fecit, quoeusqtte bodie exstanl. Quis ignorat el Tcupbvro; rvyydvovrWxv.i brt raav.vrnv eaye aitovSriv
quod tanlum in Scripluris divinis habueril sludii, ul TtepiT«.ffSsiaffypufd;, o>arsxa.i TVJV 'Efvpaixvjv StdXscJtv
eiiam Ilebroeam e linguam , cottlra ocialis gentihque IvavTtouptEvvjv TvjTEvjXtxia, XKItvj oixziufbazi, kv.pv.6ziV
suoenaturam ediscerei: et excepiis Septuaginla in- xa.i Siya twv ISSopvjxovTK sopmvsuTwv, K),).«?iv.Sbaet;
terpretibus, alias quoqtie ediiiones in unum congre- si; EVavvv.yuyetv, 'AxuXaXsyw IIovTtxou TrpocrvjXuTOu, v.ui
garel f voluinen : Aquilaescilicel Ponlici proselyti, QsoSorio-.vo; 'nSiwvaiou, XKI2vp.pv.yovrov KUTGU S6y-
el Tbeodoiionis Hcbionei, et Symmachi ejusdem p.KTO?, 6? TOXKTK MKT6«fov EvuyyiktovVTtepvnpdrtae ,
dogmalis, qui in Evangelium qu»que v.urd\\\ur6vXav Si ov v.uiTOtStovS6yp.ajSsSatwcrat O-TTEUSEI. "Optolw? SE
scripsit commenlarios, de quo et suimi dogma con- TTEVTE V.Uth\ V.V.l
ETTTK TKfExSoCTEtff, KCTTtVKffXK!Vjpsfff £X
firmare conalur. Proeterea quintam et sexlam et Tvjff KUTOU zayppev,TTOXXW
_3t§Xto8vjxvjff TTOVWzvpehv , p.eru
sepiimam editionem, qttas etiam nos de ejus s bi- ETEpwv EXSOCTEWV wVflcrKTO. KK!ETTECSVJ TOV ekeyyovTWV
bliotbeea habemus, miro labore reperit, et cum coe- . auTOUr/uvTKyftKTwv EVTWrevyst TWV ETrtr/ToXcjv TWV
leris editionibus kcomparavil. C TrpoffIIKUXKV TTKO'vjpwvypo.feiaS>v, kv p.ta ETrtr/ToXvj
895 El quia indicem opcrum ejus in voiuntini- avyxpivtavroi; Bdpp'wvo? epyot; TESSIXK, VUV Ttupuktp-
bus epislolarum, quas ad Piitilatnscripsimus,in qua- TTKVW, ExsfyoTtzpiTvjff KUTOU «6«'idTOU Euyutaffptvjr/tw-
dam i epistola conira Varronis opera conferens TTWV, OTtTrsp StaXsxTtxvjv, v.uiyEwptETpixvjv, dpi6p.nrtv.riv,
pnsui, nunc omillo : illud de immortali ejtts ingenio p.ovaixriv,ypuppvnxriv, 896 ZK*pnroptxriv , ZK!TTKV-
non lacens, quod dialectictimqtioque ei geumeirinrn, twv twv ftkoabfo>vrv. Sbyp.uru,outw? i\ip.a!)ev,S>are
et ariilimetic.am,music;im, graminaiicanietrlieiori- aTcovSuaru;TWVxor/p.txwv ypup.puro>v v.v.pourd;iayr,-
cam, omniumqtte phiiosopliorum scctas iia didicit, v.kvut,v.uiie\nyeta6v.tv.vroi; ixdarore, avvSpopd; TS
3 Male vocem iierum Itic reposuit Martianreus, valde disptitantur in ulramque parlem; doctiores
quaii) jamdin olim Viciorius deleverai. pleriipie dcneganl banc illi laudcm.
1 Firmianum pro Firmiliano viiiose habenl cod. f Exptingendiivideatur vox isiboecvidiimen,qtiam
Sigebergcnsis, Guelpherbyt. et Groeca versio. nec Vcroiicnsis liber, nec Gnrcus interpres agno-
c ld ex Emebio quidcni vi, 54 : TOUTOV x«Ts_^£t sctint. Dixerit HicrnnyimiKin unum , quod est, itna
Xo'yo? yptariavbv bvra., etc, quod iu Chronic. ad ao. simiil, illas ediiioues Origeneni congrcgasse; nec
24oCoiiifiriiiaiur.Vertiinqiiaulis hoecseuteniia diffi- jj enim verosiinile est uno coniprebeudisse volmnine.
cullatibus sit obnoxia , salis, nie tacente, noriinl Quoeejus laboris supersunl fragmeuta, duos explcnl
erudiii. Docti viri bunc Pbilippum cum cogno- in folio toinos.
minealio .rEgypliAugusiali Christiano confundi au- s Scilicet Coesariensi. De Symmac. Vid. Ebed-
lumani. Jesu c. 10.
d Oracillam Severam Philippi jnnioiis inairem, h Quidam mss. lesle Mariiamco,copulavil. Pessiino
et senioris coiijugem. unde yapernv 2E_3vjpav dixit aulem Grtpcus iuterprcs wvvjr/aTo, qui comparare, id
Euseb., non maliem. Eain epistolam eii.nn Vinceti- cst. conferre. aecepil pennile atque emere.
lins Lyrinensis Commonit. I, cap. 25 , liis verbis ' In quadam Ephtola. H:cc episiola injnria tem-
hmdat : Quam auiem ptivatm non sdlum conditioni, porum iniercitlii; ctijus tamen bonnm parleni Rufini
sed ipsi quoque fuerit reverendus imperio, declarant invcciiva nobis cnnservaiain prodidit. Vide supta in
hislorim,qumeum a tnatre Alexandri imperatorh ac- fine Epistnlaitim secunda!classis. Coetcrarninqiioqite
citum fetunt, coeleslisutique sapientim metito, ciijus volnniiiia Epistolarnm invidit postcris liuinililas ac
et tlle gtatia, el illa amore flagrabat. Sed el ejnsdem modestia sanciio Paulic, quoenoltiil iioineii siiiiin ce-
epistvlm testimonium perhibenl, quas ad Philippttm lebrari ex Epislolis S. Ilieronyini. MABTIAN.
imperatorem,qui primits Romanorumprincipum Cliri- — Htijus epistoloefragmennim servavit Riifinitsin
stianus fuii, Chrhtiani maghterii auclotitate conscrip- lnveclivarum lib. n, quod ci nns inde asiitum in
sit. Unam porro epistolam, non plures, iuicllige, priori lomo, epist 35, exbibeinus. Emrtdem indi-
eamque circa animni 245. ceni Eusebius instituerat in viia S. Pampbili mart,
* Hoec quoque de scripiam
Hebraica Origenis erudiiione quacum mia periit.
W? S. RUSEBII HHSnONVMI 668
ui siudinsps * mioqug s^eijjijrium litteFayuin secla^ iKjrpof autov rroXXdff yivsr/8at,«? Std TOUTO , if
E5SJ__ETO
tor-es lja.jei-et, ej iiiteFnreliiHeiurejs. qu.o.lidta,con- wysTrpoydrmtvjffSiSao-xaXiaf,slf TVJV TOU Xptarovtrl-
cur-Htisqije ad eujn njirj lier-ep.t;qjjos ilja propterea r/TtvdvdyEtyTrdvtaff.Ilspt ydp rri; wptoTijTO? TOU Stwy-
reci|iieji_it, jjt sul) pocasipnQ s.ffoularis liilerflluroe ptou, TOU. x«TaTWV Xptr/Ttavcav ETCC AsxlouxtvvjBfVTOf •
in fiile Cliiisli et.s i|)Sliiuefclt Pe crudplitate nutem ikvaau ydp jtf *tXiTr;rou suXd@£tKV , 6v XK!«Ttsxretvev '
persecutionis, quoeadvej-sumCljrisliaiips snb Decio EtTrEfy T.iptaabv.'Ev «UT»ydp TWStwyptw,
vjyouptat xai
cojisjirrexii, eo quod ijj religionent PlijTtppidcsaivi? *K6iav6f6 !Pwptvjff ETrio-xoTrof
stsXEUTVjr/sv , xai 'AX.ErJav-
ret, qijem et inierfeeit, superflimm est dicere i cum Spof xal BajSuX.Kf ;Ispor/oXup.wvxai ^AvTto^siafSTciaxo-
eliam Eijljiiiujjs.,Ppinaija? Epclesiae episcopus., in Trot,sv rn ^uXaxvjoptoXoyvjTa! Exotftvj6v>r/av. Et Ttffydp
ips,a p.ccubtieri!,et Alexaijder Dabylasque Hie.F-o.go-Ttept'OptyEVOUf ptaBsfv s8sXvjr/vj,
TrpwTOV ftsviv.TWV ETTI-
lyinprum el Ai.itipphenoe Ecclesiop poijliiiees, jp O-TOXWV «UTOU, twy ftEtd tov StwyftovTrpof Stapopouf
carcere prp_cppfessi.QiieCbrisli dp.rmierin!, Et sjjr «Tror/taXEtffwv, STtetruSExai «TTO tou ExtouXoyouT«?
per Qiigenis s^ilii sj qijis scire yelit,qui.d nelum sjl, Eur/£(?lou Kato-apsiaff iaropia;, v.ai vrtkptou
«Trtr/x.OTray
priminjj qtiidem de 15.episjpli.; ejus, qiiop.pp_.|persp- «UTOO 'Qptyivouf_3iS).iwv h%rnkuvyS>;ptaSsfvSuvvjcrETat.
"cjiJi.Qiiein ad diversqs jijissop suni; dejnde de sexio "EJDCTSV tw? rdXXouxai BoXouo-tavou , TOUT ICTTIVE«?
Etjselui Cajsaj-iejJSisecclesiasitjcoehistQrjoe libr.o, et B svvdtouxa! ef;vjxoo-toO t»? «Xixia?«utou ETOU? , x«i
prp. eoiJenjQjigene in $ex vpltimiiiibns,,poicri.t fili- ixotptvjSvj EVTupu, «yn xul krdfn.
qujdo cogppscere. Yixit usqjjg aq"Galljjm et Volusianum, id esi, usque ad LXIXcelalis suoe annum;
et irjQrttiiisest Tyri, in qjja urbe et sepulius es|.
GAPUT LV.
Ammomus, » vir dtsertus ei valdc eriidilns e in 'ApptWVtOf 6 EXXoytptWTKTOf XK!ytXor/OylKff TTETrKlSEU-
philosophia, eodem tempore Alexandrioeclarus ha- ptEVOff, EVToff «UTOtff EV'AX.SC^KvSpEiK
_^pOVOtff ).Kp.TTp6?
bilus esl: qui inter ntiilta ingenii sui el proetiara yavsi?, p.sra\\v TWV cruvTaysvTwv Trap'auTouTTEptyavwv
monumenta etiam de consonaniia Moysi et Jesu Xovovv, x«i TtspiTVJ?r/uptywvi«? Mwur/£w? xai'Ivjr/ouSi-
f elegaijs opus composnit, et
evangelicos canones 6Xov6aupar/Trivr/uvs8vjxE,v.ui zvuyyektv.ov;v.uvbvu;
excogitavit, quos posiea secutus esi Eusebius Coosa- kfzvpzv,oi; ptSTK TKUTK EvaiGto;6 Katr/K-
ECJVJXOXOUSVJITEV
riensis. Ilnnc falso accusat s Porpliyrius, quod ex psu?. TOUTOU TTXKO-TW? xurnyopei6 nopoupio?, ydr/xwy
GlirisjlinnqEthnicus fueiii, cttm conslet eum usque KTTO Xptr/Ttavwv £8vtxovyEysvvjc/8Kt, oart; v.ypt rn; rs-
ad exlremam vitam Chrisiianum pcrseverasse. C XsuTKia.ffXpto-TtKVOf StSTsXso-sv.
CAPUT LVI.
897 Am.brosius pritnum L Marcipnites, deinde 898 'Apt§p6o;tpff TrpwTPy MKpxiwytr/Tvjf, varepovTtapu
ob Origene correctus, Epclesiaediacpnus, ct coufes- 'Qptysypuff Stpp8w6s!?, Stdxpvof,XKI8s!«ffE|O-
ExzXvjcriKf
sionis Donaipicoegloria insignis fuii, cuj el l Proto- ptoXpyvjcrsw.f ETrto;|fiOffsysvETp,TPUTW uTrEp(3spxTir/Tpu
n Vaticantts stttdiososquosque pro qnoque, quod ad hanc usqne diem cum alio Aninionio cogno-
utique reponi veliin; natij cuin soeculares lillerae menlo Saccas, Plojini praeccptore, confnsus. Erroris
sjnt geomeiria, arijlj|ii;:|ica. iiitisica, etp.,(juas enu- causa Eiisebjo fuit Porpljyrius, quj ctiiji de Ainmor
meral, quosquehoriin; siudiqsos Orjgenis ° sectaiores u\\) Sapcn,siye Sacc;ir|p dixissel, qqnd.ex Cbrisiiano
fuisse tradii. Ellitiicus fuerit, ille tamquam de aliei'0 libc Animo-
b H;e autem epistolae interciderunt, qtieniadmo- nio Chrisliano scriptcre, el usqtie ad extreniam vi-
dtim ei Apologia,quam mox laudal sex voluuiinibus, latn perseverante, dicturii peiperam iniellexil. Sed
quorum ununi liiiitiiiiiex lluiiiii itilerpretaiione su- palmaris haecdiversiias cst inter utrunique, qtmd
perat, Vid. Eusebii luciileiitissiinittnde illis tcstimo- Atnitionium Plolini niogislruni niliil umqtiam scri-
niunj lib. vi, c. 59. psisse consiei, et tesietur Longinus; nostcr vero
<>Liquido cognoscere. Inter hoecverba cognoscere du^ litec opera eliicnbraiit, quae Ilieronymiis re-
el vixit, addita legunttir consequenlia verba in codice censei.
ms. AmbrosianaebibliotbeCiCntim. 281, ei in Vati- U ». Absunl e Valic. cod. in Pltilosophia,ab cdilione
canis 548, 549 : « floeclaus Origcnis ei lalsa esl, e( Mnriianati vulde. Ulriimque vero asserit Porpbyrius
deceplio pluriinoruui, qui in ainotem ejus provoctui- apud Enseb. vi, 19, TTXSIO-TVJV irtiSoatvev aikoaofiuilli
tur; cuin consiet cmn snper oinnes hoerelicosvene- iribuens.
nalo ore (vel venerario) inaiidiias, el inlolerabiles 1 J.imdiidumperiil opus islud. Cauones qui Evan-
blasphemias spiritu diabolico in Doiuiuuin iiosiruin geliis proeligiiiilur,ex Aminoniillarmonia, sive JlJo-
Jesuii) ChrisJum loculqm fuisse : quique a sanciis notessaro Eiisebius C;ps:triensisconcinnavii.
Pairibus, episcopis, et monacliis aiiailiemaiizatus, e Porpbyrius, lil). III cpnfra Ghristianos, quem
eiian) bona ipsius miniine legi debere. Vixit, etc. i egregie mentitum lum de aliis, cum proccipue de
MAIITIAN. Auimonio Eusebius revincit.
— ln ms. Ambrosiano 281 el dttobus Vaticanis ^ Eusebius, vi, 18, Valeiilinian:eeumdixit primum
Scholion liujusmQiii ineptissimum inveuit Marlia- addictum seclas : Vd tvjf OuaXsvtlvou apovovvruaipi-
n:i'us : Hmclaus Origeniset falsa est, et decepiioplu- r/swf. Epiplianius, bn-res. I.XIV,5, ab aliis Martto-
rimorum, qui in amoremejus provocantur,cumconslet nistem, abaliis S.ilielliatiiiintradit appellaiuin : alii
eum super omneshmreticos venenaloorc inaudilas, el Noctionum faciunl. Caueriim fuil ille lum geiteris
intoterubiles blasphemia.sspiritu diabolico in Domi- clarilate, ct ingenii, tum opum copia, et vita; post
num nostriiinJeswn Chrislumlocutum fuisse : qttique conveisinneiii insliiulo nbbilissimus.
a sancth Pairibus ephcopis , cl tnonachisunathemati- ' Vulgati, ei Grtecus, cni pro fheoclisto preshyle-
zalus, etiam bonaillius minime legi debere. ro;et Veronensis iiis. experlus aiidaculi librarii ma-
d 11ic Ammonius MonolessariClirislianus scriptor, num, cui cum pro.Tocitsio ptesbyteto: et mox teribe-
669 LIBER BE VIRP JLLySTRIBUS. 67Q
ctciopresbyter-oljber OrIgcjiisf]pSJijrtyrjos,r.rihil|ir, A.TcpsaSvripov (SiSXpf 'OptysyoUf TT£p!TOU iiuprvplovypd-
*
Hujus ijndiislria,el suinpiu e| iuslaiiliii adjutus itj- fsrut. Tijr/TrouSvj tpyTPU x«| dyaXwptKr/c xat STreiljEi,
Trpof
finita Origenes djctavit yoluiriina, Sed et ipse, qjijp- TOUTPV Ttdp,Tcokkv.
'Qptysyv)?ETrsr/TEtXEo-uyTayftata.'AXXd
pe itl vir imbilis, npn_jnelegantis ingenii fui(, sicjit XaiautoffdvvjpEuysvEfftatOff cov,ouxaxopc^off iv TJJsuputa
ejus ad Qrigenem fcepistolae.iiidicip SMJit.OJtiil :\u_r lysvETO, x«9dal rrpof'Qptysvvjv TOUTOU Snkovatv. STttara-
te ° mortem Origeiiis ; et in Ijoc a plerisqjie repre^- kui. 'EtEXsutvjr/E SETrpof'QptyEVQUff' xaitv TOUTW Trapd
henditur, qijod yir lociiples.a.jjitcisui seiiis et paij7. TrpXXwv x«taytvwcrxEtai,ott Trsprckovato;&v, rov ot-
perjs movieiis11011 i-egqrijaliis.sil., XEIOUc^p.ouyepovro;v.uiTtivnro;TSXEUTWV OUX EptvvjcrSv).
CAPUT LVII.
Tryplion d, Origenis auditor, ad quem nonnullse Tpijywv,flptysvou?dxpoaTvj?, TrpoffovTroXXal siatveTtt-
ejiis exsiant ejii.stola:, in S,crip|,uris eruditissinius arokai, iv rat; 6eiut;ypuful; TteTtuiSevpivo;, xu6darto-
fuit. Qnqd quidein et niul!a pjtis.S.paj-sjjjjos.leilduut pdSvjy5£txyuo-tr/uvtdyftKTK, xv.ii't\utpiro>;n pi&ko;,
onuscuia, s.ed praccipueiiber, qjicm co,mp.QSjji!, ? «JQ TtfplBou6vj).EiKff
tvjflytw AsuTEpovoftiw, XK!TrspiTWV At-
Vacca rjifa jij DejJlerQnonjiQ,ej de PicliQioijiepaati- j^oTopouvTwv, KTtvaptETK. T«f Ttsptarepu;xui rpvybvo;
bus, qtiiBcunt coliimjjae( t.urlijre A_b.r_1J.1a.n1_
ponun*' TOU 'ASpadp iv TMrsvsr/sidvaytvwr/xoftEv.
lur in Getjesi, B
GAPUT LVIII,
f MiniiciiiisFelj?j Ropjae jpsjgnis. causidicns, MivouxtOf $riktt\,£V'PwptvjETrtr/vjptpff
StxoXoyoff wv,avvr.
srripsit pialoguiii Christiani el Elliujci s dispiitan- sypu^isStdkoyov Xptartuvovv.uiESVIXOU, SV£TrsypaiJ/EV 'Ox-
litjni, gpi pctavius inspribijur. Sed et alius sub n.O; tdStov, xa! Etspo?SEXpyp?i%bvbpara; autou yspstat,
inine ejiis ferttir de !! falQ, vej copirij inathematiT TrspiMpipa?,wtpt xaTaTwyp«6vjptaTixwv, ban; Xoyo?£t
cus, qtii cuiu sit el jpsg 4^efti Jjpniinis, non jjiilii x«i IXXoyifiou dvSpo?yaiv£T«t,EptoiSEOUSoxsfo"uvdSstv
videtjjr Cjimtuperinris lihri siy.o coiiveuire. SieniW tw yapaxrriptrov rcpoetpnpivov kbyov.Wlipvnrutrovrov
nil ItttjitsMinijcii$\ i ^clgiiti.us in libris suis. TOuMtvouxiou xai AaxTavtto? EVtof? ISioi^o-uyypdpiptKr/ty.
GAPDT LIX.
899 Gaius, snh Zephyrinp Bomanoe urbis epi- 900 rato? ETTI Zsyuplvou'Pwpvj?ETrtr/xoTrou, tout'
scop:i, id est sub AnloninoSeveri filio,dispitiaiionem ECTTIV , £7ri'AvTwvivou utou SEfjvjpou, 5td).£?tvxaTaIIpo-
advereiiui i Procultim, Muniaui sectaiorcni, yalde xouXour/TrouSar/TOu MOVTKVOO, r/cooSpa ftEyir/Tvjv
sayzv,
insigncm hahuii, nrguen.s eui.u (eineriiaiis, sjjiter EUSUVWV aUToy TrpOTTETsiKf,Tvj?XKtvij? npp.yvjTEtaff,EVau-
Nova Propbeiiu deFendenda, ei iu eodcm vQluinine _, TWTWrzvyzt rptaxuiSexu'Emarokd; povaffIIKUXOU drra-
Kpislolas quonue P-auli, iredecim lanluni enumeT pt6p.ovp.evo;' TVJV ydp Trpof'ESpK.iouf XlystptvjEtVKt au-
rans; deciiiiamquariain qiiocfertur ad Ilcbropp.s,di.7 TOU , «XXdv.ui TtupdToff'Pwp.a|otfuypt Tqy TrapoyTP?
c t tioii pjus esse, sed el ^ aptid Ronianos usque IIQ- IlauXouuitoarbkovvop.illzruipvjElvat.
die quasi Pauli apostoli non habelnr.
CAPUT LX,
Beryllus, ! AraliioeBosfrenus episcoptis, cum ali- BvjpuXXo?, 'ApaSia?Tvj?Bop-tpvjvwv irrittva
ETrir/xoTro?,

rcfiir. Verani lecliqnem rejitilnjt anle me cl. Fabrir c Slactapivaccarufa non in Denieronomiojnbeiur,
citis ex Eusebio, ipsoque Origenis lihro, ubi Amr seil in Nunieiorttni liltio cap. xix. De Dichotomema-
brosiunj ei PrQioctelninalloquiiiir, 'Api6po'o-is6eoTtpe- tibttsaulein, <|USD vox seclionemin duas pqrtes iioiai,
rtiarv.re, JJpwtoxtvjtEsucrs§Eo-TaTs. Nunc Valic.ini viclimariiin, quas Abr^li.iii!secuil, hisiQriainbabcs
ctidicis iide asser.jiur, cui cum Protoctiio presbyter Gcnes. xv. MjixVaiic. li()., ad Abrqhampqmtutiit;
ip.clc. Kicepli(!r|isi)UOqiieCallisiiis, lil). v llist. rcclitis Gpelplierbytaijus, ab Abraltqm,etc.
E' cl. cap. iQ : nporpETcttxoy ei; puprvptovyevvutoii f Minttci.usFetix. jSangeriiiiineusiscodex ponil
XoyoypTJVtdttEt'Aptrvpor/lw, x«i npwTpXTvJTO) tn? Ey Cainm ante JlfiiiMcijwii Feiiceni, licel in Imiice et
Eatavpziv.Tcupotv.iu; to avyypupuuTtpoa.f,o>vS>v, Citialogo sequaiiir orrijnejn lninc vujgaluii). Ccrte
1 Iju ex landalQ Vaticaiio eijje)idavjmiis, ciim aat|ua|es sitnt inlcr se cl c.uiiiTertnlliano, si dottis
bacteiius aut nullp aut conlrurio sensu ad Imncler © ] scripiofibus crcdiinus. MAUTIAN.
gerejur; nnde spypScwxTJp Ambrosip ptjinUqvoiuminq i? Vernueii. Ethnici dhpulanth, Viljose aijteni Si-
a|) Ofigenededicala, <jiia;|icrierint, docii viri fruslra gebergen., Hmrelici.
conjnjiniscuntur. Et vero soleninis Uientnyiiio esl r1Jain IIQIIexslaj qpicunjque liber hic fijerii. Cer^
j hrasis adjutus hqrtqtu, precibus, et£. te tale ali.iuid fle Fato scripttirum se ipse Minuciiis
b llas epistolas nobis oclas iiividit. Ejus inoilo promiserai in Qelavio cap. 56, u|)i , Acde Falo,
fr:tgmcntumsuperesi,quatii Atiibrpsioqtiidenili ihuit lnquii, satis,velsipquca pro teiiipore,dispulamtititias,
liieronymus epist. ia, ad Marcellaiii; scd ipsiustnet et uberius
1
et plcnius.
Otigetiis videttjr esse de Ainbrosio ijiscripla. Laclaniius, lib. t Divip. lnslit. pop. 11.
? In Veronen. Obiit quleni anle Otigenem. Conti- J Proclum vjicant Euscliius n, 23, ci Phoiius
gerh Aii)l)rosiimprs circit an. 351. cod. 48 Trpo?iip6x).ov;Laiiiii iiuteiii freijiieniiiis Vro-
d HujusTryphonis haud scio, ntii e>; aptiqtiis cftlum.Gaii onira illuindisputatio janidiidiini pc.riit.
procier llieronymtim meminerit. Qt|<Bejtis laiijlaii- Caracalla Severi fllitis imperium ailiiiiiiisliavil ab
lur opera, nullibi, quod scioni, iiiyc.niiiiiiur. lulc- anno 211 ad 217.
liiii Veronen. cod. adjutprem. euni Origepis pro qttr. k Eusebiiis jrapd'Ewpalwvttr/ly, non absolute, nt
ditote dicit, vitipsa, ul yi.4plijf, liiierarmn rngla- Hier. interprjstaiur, apud liomanos.
thesi. 1 Idem in Chronic. iradit ad an. 6 Alex. Severi,
071 S. EUSEBll HIERONYMI 672
quanlo tempore gloriose rexissol Ecclesiam, ad ex- A xpovovEvSorjwf xuSspvvjcraff TVJV 'Exx/vjr/iav,TE).EUTafov
tremum lapsns in haeresim, quoeChristum anle a in- EtffTVJV dpVOUptEVVJVTOV XptCTOV TTp6TVJff
svav6pwTrvjr/swff,
carnationem ncgat, ab Origene correcius. Scripsit 6Xtr/6vjr/aff, Trapd'flptysvoufETrcr/TpacoEtff, avveypufye Ttoi-
varia opuscula, b el maxime epistolas, in quibtis v.ikuTtpdypuru,xv.ipdktaru ETrtr/ToXdf EVKtfTW'0.ptysvet
Origeuigratiiis agit, scd etOrigenis ad eum lilteroe zvyuptarzt' dXXdxa.i Qpiyivov;Ttpb;a.vrbvsiatv 'ETtt-
sunt. Exsiat dialogusOrigenis etBerylli, in quo hoc- r/ToXal.ECTTI StdXoyof 'flpcysvouff xui BvjpuXXou,EVwat-
reseos coarguitur. Claruit auiem sub Alexandro, piaseo;ei6vverui.AtzTcpe-^e 5EETT! 'A),E|c<v5pouTOU Ma-
Mamineoclilin, et Maximino el Gordiano, qtii ei in ptsafuiouxal Macjtptvou xai TopStavov TWV StKSsrjKftsvwv
impcrium successerunt. TvjvsxslvouBuaikeiuv.
CAPUT LXI.
Hippnlytus, cujusdamEcclesioecepiscopus,iiomen ouxotSaTrolaf'ExxXvjr/laf
iTTTroXuTOff, vjrivo;
ETrir/xOTTOf,
quippe urbis scire non potui, ralionem Pascheelem- Trci).EWf tvjvTtpoanyopiuv pta6sfvouxvjSuvvjSvjv, avviypu-fS
porumque Canones scripsit, usque ad primum an- kbyovtou Ttdayu, v.uirov; ypovtxov;xxvbvu;EwffTrpw-
num Alexandri imperaloris, el sedecim annorum tou Eviautou'AXsrJdvSpou tou |3ao-t).swf, SsxasrjXsywSvj
circulum, quem GroeciExxatSsxasTvjpiSa vocant, repe- EvtaUTwy xuxXov,6votXsyoptsvot rpatxoi, EXXKISEXHSTVJPISK
"
rit, el Etisebio, qui super eodem Pascha d Cano- XK),our/tv,Eur/Erjiw TWTrspiKUTOU TOU Tcv.ayusvvsaxatSs-
nem, decem et novem annorum e circulum, id esi, xuzrnpiSuavvrv\uvrt TcpbfuatvTtupsayjnv.b>;. 'Eypa-^EV
lyvEaxatSExaETvjplSa901 composuit, occasionenide- EtfTaf 6£iafypv.fd; vttop.vrip.uru, 902 "?*wvT^-^E S'J~
dii. Scripsit nonuullo.iin Scripluras cominentarios, pov,Eiff TVJV zi; tvjy"EljoSov,
et\v.np-epav, Etftd "KapuruTWV
e quibus hos reperi: in E?avjpt£pov,f et in Exodum, dcrftKTwv, £t?TVJV rEvscrtv,£t? Zayupiuv, TtepiYukpS>v,
in CaniicumCanticoruiii, in Genesim, et in Zacha- Et?'Ho-KtKV, TTEpiAKVIVJX, Trspi'ATroxaXu-]/£Wff, TtepiUu-
riam : de Psalmis, et in lsaiam, deDaniele, de A- potptwy,TrEp!'Exx),vjr/tar/TOU, TrspiSaouX xuiIIuBwvof, rrspi
pocalypsi, de Proverbiis, de Ecclesiasie, de Saul et TOU'AvTt/ptr/Tou,TrEpi'AvKBTKcrswff, x.KTaMapxiwvoff,
Pyihonissa, des Anlichrisio, deResurreciione, coti- TtzpiTOU Uuayu, xuru Tcuacov TWV AipscrEwv, Trpor/ofttXtwv
tra Marcionem, de Pascha, adversum omnes h-ocrc- (Leg. Ttpoaop.tkiuv) rtepiTWV 'ETraivwv TOU Kupiouvjpwv
h
ses, ct npoo-opttXiav de laude Domini Salvatoris, in 'Ivjr/ouXptarov,ev at; Tcapbvro; 'Qptyivov;suvrbveip-ikn-

liertjllus Episcopus Arabia Bostremtsclarus habelur. ratio etat Exposila, quem el Constanlino nuncupa-
Vid. Euseb. vi, 20. vit. Veriim ex lolo conlexlu Coiistaiiiiniad
11Veronen. anfe carnemnegat. Guelpherbyt. anle Eusebitim responsione satisipsaque manileslo colligitiir,
incarnationem(uisse negat. Ex Etisebio lib. vi, cap. euin librum mysteria Christi, el Pascbalh ejus fesli
55, iiitelltgas neg.isse Beryllum Cbristo propriie f' lypicamexpositiottemconlinuisse, non deceinnoven-
personoe differeniiam aiilei|uam carnem snmeret: iialem Cycltim Lttnaruiii Paschalinm. Hieronynius
MvjSEftvjv esotvjtKISIKV juxta Noeli lioeresitiquae lunc ipsum de Paschaie libmm Eusebii non videtur
EXEtv,
postea et Sabellii fnit. oculis usnrpasse, nam neque eum inlr.i memorat in-
b Niliilbodie superest e Berylliscriptis, sive Ori- ter Eusebii scripta suo loco cap. 81. Hic autem
genis ad eliam conira Eusebium pulat, dicens ab llippolyto
c lnterBerylltim.
varias veternm et recentiorum senlenlias decemnovcnnalis Cycli condendi occasionem enm
de Ecclesia quam Hippolylus obiinuii, illa vero^i- siiiupsissn,cnmhiinc cyelum diu anlea circa initium
milior vitletur esse, qtue eum Porlus Romani, non iinperii Probi imperatoris concinnaitim luisse ab
ad Osiia Tiberina, sed celebris hoc noiniiiein Ara- Anarchio Landiceoein Syria episcnpo ipsemel tradat
bia Eniporii, liodie Adena, episcopum lacit. Abuli- EuseliiiisHistor. Ecclesiast. lib. vni,c. 52. Mulium
dem RommEpiscopuniArabes vocant. Vid. Caialo- qtioqtteprobabile esi, Alexandrinain Ecclesiam jam
giim Ebed-Jesu cap. 7. anie Nicjimm concilium, cyclo isto usam decem-
d Cod. Veronen. temporumquescripsit, absque vo- itoveiinali. Coeierum Hieronymi lesiintonium bocce
ce canonem.Ilanc libri de P.ischaie parlem alteram fraudi liiil et Gennadiode Scriptor. Eccl. cap. 58,
fuisse Vaiesitis seniit, quod Scaliger et Buclierius quemadmodumGenniidius,SiedonoHispalensi,lib.vi
minime anitnadverterunl. Nimirum ^povtxof canon Origin. c. 17, qui idem de Eusebio tradunt, ul se-
iste ad usque primum Alexandri annum prmlucelia- quiores tnceam Coelfriduni,et Bedam qui unus ex
tur; contra Pnschatisralio ex eo ipso anno incipie- aliof descripsit.
bal. Eximitim hocce moniineiiium nedum chartis Verba etin ExodumVeronensis codex non ha-
descriplum, in marmorea ejusdem S. Hippolyii ca- D bet, elqui liabent mss. libri, atque edili, videnlur
thedra, cui insidetipse ex inannore , priscis lempo- accepisse pro his, elpost Hexaemeron.lta Eusehius,
ribus sciilptum, hodienum superest in VaiicanoeBi- vi, 22, Commentarioin zt\«npspov,aliitm si; td PIETK
blioihecoevoslibulo. Dextrum latus exliihet Chrono- t»jv s\urip-Epov subjungit, aique ex eo Rufinus i» He-
iogiam Paschalem per cyclos annorum 112 Juliauo- xaemeron,et ea, qticepost Hexaemeron.Puiaveralforie
rum proleptico ordine e sacris litleris. Alterum ex- aliquis in llierouymi texlu viiiose idem Gra>cum
paiisionem cycli ejtisdem Paschalis per septcm verbum Hexaemeronrepeii, ct in Exodtim mutavit.
Heccedecaeieridas.In.Posiicoe atucm laierculo ali- 6 Hic quoqtie liber de Antichrhlo superat, quem
quot ejusdem Operuin Catalogtis exhibetur, ctijtis Photius cod. 202 de Christoet Antichrhlo lcgit in-
iiimen inscriplio superiori pane mtilciata est. scripluni, quemadniodum el alitts contra omneshm-
" Hic vero decemiiovennnlis cyclus ab Eusebio reses. CocteraS. Martyris scripla, paucis fragmentis
coiicinnaiiis intcrcidisse vulgo crediuir; verum ut exceptis, perierunt.
dociior Criticulus superius senlit, ntimquam ab Eu- h Veronen. Ptosaomelian, ex quo et ex Vatican.
sebio coinpositus est. Hieronymus id hausit seu ve- ipsoque Hieronymilexiu legendum liqtiet Tcpoaopt-
rius male accepit ab Eusebio ipso, ubi in Vita Con- Xlav, ul Fabricius resliluii. Aniea edili perperam
stantini lib. iv, cap. 54 et 35, memorat se compo- Trp6fopttXtwv, vel TTEp! opttXtwv;Erasm. et similiai
suisse Librum quemdami,quo arcmia Pasclmlisfesii Ftteril islhocchomil. de Epiphania, quoeeistal;
675 LIBER DE VIRIS 1LLUSTRIBUS. 674
qua, praesenie Origene, se loqui iu Ecclesia signi- A.xsvKtXKTK fupivjo-iVKuTOUEV T»iSXXXVJO-IKSvjXof.
'AftSpocrto?,
a
flcat. Iu hnjus ocmulationem Ambrositis, quetn de ovTtvaKTTO TvjfTrXdvvjf £t? TVJV TTIO-TIV
d),vj8tvvjy
Mapxlwvo?
Marciouis hacresi ad vcram fldem correclum dixi- ETrtr/TpsiJW Ttpoeipnrut,npoerptyuro 'QptysvvjTK?6tiu;
mus, cohoriaius est Origenem, in Scripluras cotu- uTrop.vvjptKTio-Ki ypufu;, Ttupeaynv.ea; KUTWETTTK xai
nieutarios scrihere, praebens ei septem et eo am- TrXtiou? voTaplouf,XK!TK?toutwv SaTrdva?,v.uixaXXt-
plius notarios, eorumquc expcnsas, et librariorum ypdfov; rbv tr/ovdpi6pt6v,xac oVrspir/ti ftsiijov,dvuTrol-
parcm numerum, quodque his majus est, incredi- r/tw o-TrouSvj EXKOTOTE spyovTrKp'autou d/rattwv, StoItf
bili studio quotidie ab eo opus exigens. Unde in ptta STttarok-ri, EpyoStwxtvjv autov 'flptysvvj?xaXsf.
quadam epistola EpyoStwxvvjv eum Origencs vocat.
GAPDT LXII.
Alexander, episcopus Cappadocioe, b cum desi- AXsijiavSpo?,ETrlr/xoTro?KaTTTraSoxiaf, TT66Wtwv «yiwv
derio sanciorum locornm Hierosolymam pergeret, TOTTWV ETttard;TV?'iEpoo-oXuptwv, TOUETrtr/xoTrou K«p-
et Narcissus episcopus ejusdem urbis jam senex c v.iaaovTvjffauTvjfTr6).Ewf wSvjysynpaxbro;,v.uitvjv'Ex-
regeret Ecclesiam, et Narcisso et muliis clerico- xknaiuvxuSspvwvto?,KUTW TSTW~~v.pv.iaao> v.uircoXXof?
rum ejus revelaitim esl, aliera die inane intrarc xXvjptXOf? aUTOU KTTEXKXuy8vj ptsXXstV TVJEtjvjff
£W6EV tltt-
episcopum, qui adjnlor sacerdotalis cathedroe csse IEV'J.1 ETtiaV.OTtOV
TOV OysiXoVTK /3oVj86v y£VE08Kl Tvl?tspa-
debei el. ltaque re iia compleia, ut procdicta fuerat, TtxvjfxaSsSpa?.Tou Ttpdypuro;roivvvXK6W? Trpospcvjvu-
cunctisd in Paloestina cpiscopis in unum congrega- 8vjTrXvjpwSsVTO? , TTKVTWV TWVEVIlKXKir/TivVJ ETTtr/XOTCWV
tis, adnitente quoque ipso vel maxime Narcisso, ETTI TOKUTO O-UVK_^6EVTWV, o-uvETrtvsuovTO? KUTOI?Napxicr-
Hierosolymitans?Ecclesiaecum eo gubernaculum sus- rrou,TVJV v.vSspvnatv T»? EV'lepoaokvpoi;'ExxXvjr/ia? r/uv
cepit. Hic in fine cujusdam epistoloe, 903 quam KUTW KVSSEEKTO. OUTO? EVTWrikst pttct?Errtr/ToXvj? ypK-
scribilad Anlinoiias super pace Ecclesiseail: eSalutat fiian; itup' avrov rtpb; 'AvTtvottK?,Ttepi TVJ?EXXXVJ-
vos Natcissus, qui ante me hic tenuil ephcopalem atuartxn; 904 stpvjvvj?,sfn' « 'AO-TTKCJETKI upta? l~dp-
locum, el nunc mecum eumdem otationibus regil, an- v.taao; 6? TrpoEptou£t_y;£TO TVJ?£VTau6akrttav.oTtri;, xui
nos natuscirciter r cenlum sedecim,et vos mecum pre- vuv TOV auTovI6uvwvpt£T'Eptou.su_yj6p.Evo? STtsyst,ivtuv-
catur HI«n«m idemquesapiath. Scripsit et aliam ad TOVaywv exaToo-TOErilxatSExaTOV, Ssoptevo?uptwv «pt«
Antiocbenses, per Clementem presbylerum Alexan- sp.oi,IVK TOKUTOv.uisvfpovrianrs.> 'EypK^sxai aXXvjv Trpo?
drioc, de quo ssupra diximus, nec non ad Origenem, 'AvTioj^si?Std KXvjpsvTO? TtpeaSvrepov'AkeeluvSpeiu;,
h
et pro Origene conlra Demetrium; eo quod juxta Ttzpiov TtpoeiTtov' ovpivjv «XXd xal Trpo?'dptyivnvxai UTrip
lesliiiioniuinDemetrii eum presbylerum constitueril. 'Qptyevou?xatd Avjpvjtplou,xa! brt Ttpaapuprvpovvro;
Sed ei alite ejus ad diversos feriinlur epistoloe. AnpnrpiovrtpeaSvrepovuvrbvkyetporbvnas.Ka!aXXac Sk
Sepiima aulem perseculione sub Decio, quo tem- uvrov rtpb; Stvfbpov;fipovrut imarokui. Tw SEsSSbpcp
pore Babylas Antiochioe passus est, ducius Caesa- Stwyptw E/riAEXIOU vjyixaxai BaSuXK? EV'Avtto^EiaETTKSEV
ream, et clausus in carcere, ob confessionera Chris- «^SE!? Katr/dpEtKV, xai £t? csuXaxvjv EyxXsto-8Ei?, St«
li maityrio coronalur. , TVJV TOU Xptarovkt\op.okbynaiv kpuprvpnasv.
CAPUT LXIII.
Julius Africanus, ; cujus quinque de Temporibus 'iouXto?'Afptv.uvb;, ov Ttivrercspi XpovwvTuy_y;dv£t
exslant volumina, sub Imperatore i M. Aurelio An- Xoyot,ETriMdpxouAupvjXlou 'AVTWV£VOU tou StaSseJap-Evou
a Groccusinlerpres, et quoedam Laiinoc editiones AntiochenmEcclesimpresbyterum pulat lih. vi Hist.
haecverha in hujus cemulationem,cum superioribus c. 8. E tribus porro hisce epislolis sunt loca quoe-
viiiose junguut. dam penes Eusebium; alias nec de nomine no-
b Urbein relicent Eusebius Hieronymusqiic: e vinius.
(juinto autcnt libro Juris Grocco-Romani, ubi de b Gravius rescribi mavuli conlra lestimonittmDe-
tronslatiouibus episcoporum, Fiavias fuisse inielli- metrii. Immo \ero jttxta retinendum est; nain quod
giiur. sub ecclesiaslicm ephtolm testimonio, ut supra cap.
c Annosnalus sedecim supra cenlum, ut mox di- 5i tradiiur, Origenera Alexandcr beiiigne exce-
cetur. Vid. Euseb. vi, H. perit, ae presbyierum ordinaverii, conira ip-
a Veronen. Itb. cunctis Palmslinm ephcoph. Mox stim Demeirium ex suis ipsius lilteris urgere
duo mss. annuente pro adnilente. Priinum hoc habe- ]D debuit.
lur exemplum dati viventi Episcopo coadjuiuris, ac i Hunc Ebed Jesu Calalogi cap. 6, Emmaus epi-
successoris, primum qttoijue translati ex una ad scopum vocal, cujus Commentariosin Novum Testa-
aliam sedem episcopi. Postea tamelsi vetitum fuerit mentum, et Chroniconlaudal. Et hoc quidcm allerum
Canone 25 Antioiiieiio, itnmo et 77 Aposio- exitnium opus, quo res ab orbe condito ad annum
lico, ut audiunt, hujusmodi exempla passim oc- Christi 221 quinque libris digessit, jamdudum pe-
currunt. riiused ex eo multaChronogtaphi sequioresmuiuaii
e Apud Eliseb. VI, II : 'Ar/Trd?£Tatupa?l~upxtaao; suui; atque inEuscbius in primis, qui nedum in Cbro-
b Tcpbifiou 5IE'TTWV
TOV TOTTOVTvjff TOVIvSdSE, nico, etiatn Proeparal. Evangel. lib. m, 10, ei vm,
Eirtr/xOTrvjff
x«i vuyr/uv£Cj£TKCj6a£v6ff
ptotStd TWV zvySrv, kxurbvSs- 1, duo affert insignia loca ex lib. JIIct v. Hterony-
xaEc;ETVJ vjvuxwf,TrapaxaXwy uptdffoptoiwfEptotbpofpo- mus quoque ex quinto temporum volumine locum
vriaut. affert incap. Danielis IX. Multa denique Dionysiiis
f AiiniimsuperadditS. Crucis ms. in quo centum pairiarcha exscripsisse dicitur, quoe in Eusebiano
decemet septemnumerantur. Cbronico non habentur.
" Niiniriim i Scilicet Heliogabalo, qui ab attno 218 ad 222
cap. 58, unde liquel falli Rulinum,
qui nonAlexandrinum Clementeni, sed alium iunui imperium lenuit.
6« S. EUSEBJIHiERONYMi B:8
tonitio, qui Macrino successeiat, legationeni pi-0 jA Maxpfvov,TtpeaSeiuv«vsSErjjato Trsptdvar/tdr/£w?'Ep.~
insiauraiione urbis Etnmaus suscepii, iijuai postea ftaou?tvj? TTOXEW? tvj? pt£tax),vj8£ir/vj?
Nr/.OTroXsw?."Er/Tt
«Nicopolis nppellataest. Hujus esi epistola ad Ori- xai £Trtr/ToXvj Trpo?'Dpiysvvjy,EVSXEV TVJ?XKTK Swr/dvvav
jgeneinsuper qmcstioiie Susaruifje: eo qttod dictit ?vjTvjr/£6)?^ Xsystydp kvrS>'ESpatxwTOOTOV pujstvatTOV
in Hnbrteohaiie * fabulam lion Imberi; ii'ec coiivc* p.'u8bv,ptvjSsavvuSetvTVJ *E§patxvjSTUftoXoyia, KTTO TOU
nire ciim Hebraica eiymolngia c itftbtou aylvovayi- trplvouTcpiaui,xai ufcbrov ayivov ayiaa.t, rcpb; bvSs-
t?«t. x«Sdftbtou ftpivovftpiaut, cblitra queni dbeiaiii Sb'x'tptdr/ptsvvjv
ETrtr/TbXvjvypd.fei'Qpiylvvj?."Er/ttvKUTOU
d epistolain scribit Origenes. Exsianjjiisatj ArislidiMli v.ui 'KXXVJ Iv vjfcepirri; Stu-
£Trtr/Tb).vj,
Tfjbo?'Apib-tsiSvjv
altera epistola, in qiia super Staywvia, quoevidettir foyiiu; tvj? Soxour/'vj? Etvativ fi) 'ysvEKXbyiK"TOUSwTvjpo?
esse in genealogia Salvatoris apud Malihajumet Lu- jrapd M«T6K!OU v.uiKovxu,apxouvTW? StaXiyE-at.
cam, plenissimc dispulat.
CAPOT LXIV.
* Geminus, AntiochenoeEcclesis» presbyler, pau- £sp.ivo?"tvj? xaTK'Aytt6_)>£tdv'ExxXvjr/la? ftpzaSvrzpo';,
%y» ingeiiii sui moniinienla 905 composuil. floreiis bllyd Tvj?btxsia?Euyuta?906 |3t6Xiaavvirv^zv,dv8ij-
sub Alexandra principe, et episcopo urbis sut»{ Ze- r/Kf ETT! 'A).£t;KvSpou Tbu fiuat\io>;, xv.t ifci ZsSsvvou
bemioi eo vel maxime lempore, quo Heracias Alfr- ETrtr/xoTrou svixeiveaptd),tr/TK
r',; ISidf Tr6X'swff, TS xatpS>,
xandrinse Ecclesicepontifex «rdinaiiis issi» ev o>*Hp«xXa? tvj? 'A),EcjaySpEWV ExxXvjr/iaf
ftpzatvrepb;
xuriarn.
CAPUT LXV.
Theodorus, qui postea Gregorius appellams esl, QEoScopo?, Of uo-tEpbv EX).«8IJrpvjyopco?,N£Oxatr/«psia?
NeocoesareoePonti episcopUs, «dmodurn adolescens. ^Trir/xOTrbf-, £td tvjvTrKiSsur/tv
yio? xb;cttSvj, 'EX),«vtxwv TE
ob stmiia Groecarum et Latinalum liHerarum, de y.«i 'Pwptctixwv y.pKptpdtwv,KTTO t«? KaTrTrccSbx!«? £t?
Cappadocia B«rylura, et inde CoesareartiPaloestinoe BvjputoVi xaxtt6ivsiffKattrdpstKv tvj? HKXatb-tlvvjf Stsfvj,
transiit, juncto sibi fratre Athenodoro. QUotumcum ccfta'AEvjvbSwpA» CV.SEX^W,tSvttvMV tvjyi&vxptrov «usiui*y
egregiam indolem vidisset Origenes-, hortatus esi »1wp«x«? 'QpiyEvvj?, Toutbu?ti; ftkoaofiavftpotrpiiiaro,
eosad pliilosophkm, s in qua paulatini Christi fldem v.aiy.v.rup.ipb;.'zi;rriv TOU Xpicrtoufttarvj tltrdywv,tcn-
subinttodJiCeiis<, Sui quoque seciatofes reddidit. XWTK? tStou?xaTEr/Tvjr/EV. 'fi7riTrivt*tolvu*srap' Hurbu
h Quiiiquennio itaque erudili abeo rentittuntur ad TrKiSlo6£VTE Trpo?t«y ftnripu 'KTrbTrEptrrovt-at,
E'TVJ, <uf wv
1 matrcm, e quibusTlieodorus prolicisceus, Tr«vvjyu- 6 SzbSapo; dTroSvjptwy, TrRWjyupix^v su^tzptcrtla?xS>
ptxoy su_£Kpt<jTtK? scripsil Origeni : cl convocata 'QpiysyEtzypu-pE _ x'a!r/uyxaXEr/dpt£yo? TrdstK?tou? iftc-
grandi fiequenlia, ipso quoqiie i Origene pnesente, C -^wplouff-,
'KutoutE tou 'OptyivpUf fcapbvro;,foiiTovthi-
recitaviti qui nSqJieliodie exstat Scripsit el p.zri- lyvcotov Xbyov , 'or/Ti?wjjpt wii ftapbvro; vkdpyn.
qpaaiv Jn Etclesiasten hrievem quidein, Sed valde "EypK^s5E«ai sxfpuatv «i? 'EiotXyib-cao-irjjv, s)idylatm
a Itt Cbroiiico ad. an. & M. Aurelii Anlonini, In imperavil.
Fatmslina Nicopolis, qum prius Etnmaus vocabaur, £ Minime vero ad Chrisli ftdem per Philosophioe
iitls cehdild est, leguiionis bidusttiaTnpro ea susci- sltidium convertit illusires hos fratrcs Adaniantins,
pimte Juii9 Afrieatro •scripr&ri0mpotit>m*Vide ci jatn eiiim aniea ChristiaivseReligionl €ederant tto-
Cassiodortim ad an. Cbristi 222. men; seil qtiemadmodumEusebitis iradil lib. vi cap.
h Hanc fabulam. Fabiilam hlc vocat bisloviamSu- 3t) iilos in iirmcus Romrtittisquedhcipliiias vckemen-
saJni;e, sicut supra bislofiam Saiiisonis el Daiiloe. tet incensos, injecto amore •philosopliiw,a pfioribus
"ViileIndicem prioris Partis bnjtis lotni. MARTIAN.slndiis ad divinarumrerum medilationemitt transireni,
— Fabutam cuin dicit Hieronymus, mm siatim adliortaKtsesl. ProfecvoipseThaumatiirgtis 111Nim-
prO figmenlo trecipe; interdum enim et de verissi- cupdt. in •Origen.-settiulto ante tid agnitionem v«ri-
inis rebus <lixii, ui in Philcnv. toiam Samsonhfa- tatis venisse pibfiteiui', quam atiOngeTiem atiies-
butam, et Qoaest.fleb. *i, 28, iabultiiriVocai quam- sisset.
dam Hebrocortimiraditibnetii 'de Aftraham, quam h loitib attlem Euchnrhtici ad ©rigenem ipse de
patilo post veraijtifadiiioiiem appeliat. se tcslatur Gregoriusjain-ab oclavo ann», nedum
~ 'ATTO tbu OyivaViryia«t. Oillitllliitui'\eiha lioec quililo, nemineiii audisse, nlsi^dmirarrilos lliosvi-
Grooca in velustissimo nostro codice Sangennaii. ros vere Vbilosopliiaeiasseclas, cOndiscijmlosnempe
VidePraeM-ioneiiiHieron. inlibrum Danielis, itomo suos, Origehis ntiditores. Ai iion idco lisec Hiei-o-
edii. tiostvoe. MiMtaS. nymi, sive lLtiseMitestimonio "adversaripjites; tioii
'd :Parteni liiijus epistolse sefwvii Euseb. lib. i •«cnini se per octentiiiinit:os aitdivisseieoitYiiitiotra-
Hist> 6. 7. ExStaiit vero supefiores tfe Susannse dii, sed pracierquaTtiillos, non alium •queniqnaiii.
qbaesiioiic itim Affkatii, ium Otigeitts. i Pei'pfcrain iegil Martianoeus «tJ Pniron : quem
* iianittits, «lc. in eodeni •Geminusponitur post decimo (|uailo oetatis suaeanno jam amiserat 'Gre-
TModorum-,^UamVisiti IWdiCitliinitiari GeiWiHiis po- loHuS.tii ^'sJ3 in Jktcttarhtico ivd "Origetietitlesta-
siwis sit ordine yiVlgSifo.MAfeTiiiN. — 'Hirne cod. tiif^ Iteiie Vefo*iil,H]uOdSusfiicalut tt^eirdtim vsse
Geiiibiac-.£iii!)i«i)t, tSusebii 'ChroniC. Hietmnivtaati ad Ptftrimn.' 3qiiamTedtoterft lipsius,^ ^GtavHts-ex
appeliiit, Saiigermiineii. tesle 'Miirtiaiiico,;j)OstTiieo- "Stiidapi*Q'baVe'r«nijatitdiu awteii.— R-ehHfti-iniur -ad
dbrniii vitiose 'ebllocat , ut e't supi'a ^Gaiiitiinnte Patrem. Ediii libri cum mss. non paucis, ad -Tfta-
Mintrciam Feliceui. Sctipta Imjns "fiefflintdesidc- Hrem,alii ad pairem .*jforie -ad patriam ^egetiditm
raiilur, el nemo proetc.r Hiei'OiiymiimTffertiorat. essei. MAHTUN.
,? ¥eroin. *od. Zebbemo, Eus(<b. SsiSfvov,alii Ze- i Origenis nomfen, qwod videtur abundare, noii
beniimm vocant. Alexauder Sev. ab an. 222 ad 239 repei il !b'rcVerontflSis iifeer.
 6t? LiBiR m viws ibLtjsTftiBtjs. m
ulilem, Etaliae hujus vulgo ferunttir «npiliolsoj sed -A jStlv,TfdyoSilSftujJtbttrt^y Xo^ov,*?Ml $XX«?fttikkd;zTCtaro-
pnecipue signa atque miracula, quat-j&ni episcopus XK?,trbtvjb-a?r/ijptstKti siat oaujitKta, vjvaa strtr/xoffo?
cum multa ficClesiartim gldfiti pefpeifaVit. ftu^javsv.
CAPUT tXVl.
C6f rieiius, tVofiiaiiaj"uflits episcopus . iid qiiCih KopvvjXto?, 'Pwptvi? tcpb;ov bxrd>KuTrptaVbu
ETrlr/zoTroff,
bcib Cypriarii exstaiit episiolSe, sciipsit episiiuaiu ETrtr/ToXai Tuy^KVour/ty, Eypaij/svETrtr/ToXvjv Trpoff <bku8tu-
ad'' Fabiuhi Anliochehoe Ecci'eSiocepiscopiim, de v6v'AvTto_y_£!aff ETrtr/xOTrov
TrspiTV)? avvbSovPwptvj?, 'ITK-
synodo ftoniana, Italica, Africona, eiaiiam de * Nb- Xtaff, xal 'Ayptkvjff, xat srepuv Ttspi NWSKTIKVOU, xaX
" TptrvjvTrEJSl TWVEVTVJavvbScf
vafiaho, et de his qui iapsi suni; ierfiam de gestis TWV6Xtb-8vjr/dvTWv
'
syiiodi \komqiim aii. 2§I); quariaiii ad eUindemfti- Ttpuyhivro>v rerdprnv Ttpb; TOV«UTOV4>X,aotKv6v,
bium vaitle prolixam, ei Novatiahee iiaereseos $$6? Trd.vu ^teydXvjv, v.air«; airiu; tvj? NwSattavouutpeaso);,
causas etanaihema coniirieiitem &.ItexVtEccTesiaiii y.ai dvK9spKtaTrspisj£our/av. jf)08 'Exuospvvjr/s TVJV Ex-
"' ahnis duobus sub Balid et Voiusiano, cui ol) Chf is- xknaiuvETVJ 5uo, rdXXouXK!BoXour/t«vou pKr/t).su6vTwV,
ium mafryfio coroiiatii, succeSsii Luciils. OVTtVK p£TKTOftKpTUplOV TOuXptr/TOU OtsSs^KTO AouXtO?.
GAPtJT LXVII.
CypriaiiHS Afef-, priutum gloridse rlieioricain do- B KuTrptavo? "Afpa;, TrpwTO* sv.So^w? T»jy^'«jtoptxvjv St-
cuit; e&inde suadetiie presbyier» Cfleeilio, a <luo et Sd§K?jTTEtO-SEl? TTKpK HEV.tXloU TTjOSirSutEpOU, ou xai Trlv
cognuriientum sortitus esi,Clirislianiis facttis, onJA Ijrwvaptiav«KXvjpwo-aTo, Xptr/tt«v6?y£V'6ptsvo? , rtaauv
flem substaittiam Suam pauperibils erOgavii^ a6 post KUtoutviv Trsptoua-iay tbf? Trtw_)jof? ^isSwxs,x«i pt£t' ou
non mUltiiiii tenipOris f felectiis in ^iesbyterlim i TrbXuv.Ktataysi?il; TtpiaSvrepbvv.uiiftiav.OTto; iyivsro
etiam ejtiscOpUsCaflbaginieiisis constitolusesi. Hu- K«p6ayhn;. Toutou TOV tvj?tv>fviu;xardkayavufKlvsiv,
jus ingetiii superOuiini cst irnlicetfi texere; cum s&le Trsptuo-ov vjyouptat,Std to X«ptxp6t£paEivattbu ^X!ouTK
Clariora siiit ejus bperdi Passus «sl sub ValeriflnS toutou r/uvtdypt«ta-."ErraSsvETT! BaXs_bt«vou y.v.ir«Xt»iyou
ei Galieno principibus, persccutibne hdava, eodeffl j3ao-tXsb)V, Sttaypt^i6y56s)«UT^TVJ rip.ip't£skv | ly TVJ -
~s?i>
die quo fiomae Gornelius, sed nou eodem amiO. p.VJ KopVV)X(Off, «XX'PUK EVTW«UTW £VtKUt£.
CAPtlT LXVHI.
Pifhiitis '8, uiacQiiiisCypfiani, tl&ijueall uient paS* Mvttbff, AlKvtbVbff KuTrptaybu, Ito?T«ffip.ipu; tou jtd-
sionis ejus cjim ipsb exsiiiUiii sustibijtis, e|re|iiiin 8bu? autbu ijta uvrS>riiv e%opiuv vfibp&ivv.;,i%uip'zro"v
Vulbmeii vitiseet iiassibtiis CypriSrii ttSiifuii. rlvyo; jliSuts s>dtJftu6"o^'; tou.KuTrptavouRutouxuruki-
XbttrEV.
€APl!T LXIX.
fiibiiysiift, AleSaiifJifiiiaiorbis episebpflst,sub He- Q htavvdio;, ^s%uvSpziu;Etrtr/stb'Tfbg, iftt 'BpaitXa,r/_^b-
racla scholam z«tvjx«o-swvpresbyter lenuit, el Ori- XvjvjtatvixviVswv TtpeaSvrepiovv.ureaye xui 'Upiyivav;
genls b valdb inst|Jiis aWdilof fuit: Hic in Gypria«i iTfid-vjp*.o? jSbvjSo? lysvstOi OS'tb?ttf t6 SoYpiaxav ^&xf-.
et Africanoe sjnodi ' dogmaieoiisenlieh?, de htSefe- Ttpivvov,x«i rn; 'hs^pixn;avvbSox) r/uVbtivwv, jrspt dtp)'ir
a Ex liis tiiia taiiiiiin SUpefest ceiebeffiriia intef * Nosief ms., alietiM inPtisbgterim, qiioeveriof
'canOiiicas Patruiii epistolas. JPQstviibeii) -EpiUolm videalUt leelio. Cotifef "Pontihm'in ejttsdeiil S. Cy-
Mdniit Siiffiidiis Petri, MifoeUs,iiiiiqiie, ei de fide, pfiaiii Vita, iibi Sudicid, ifitjflit, Dii it Phbis fdtion^
"ajiiidHorioriiam,et atias ie fide Ephiolas. jjiiic vefba ad of^tiitinsaUtdrotii, etephco'paiii'sgtaditm hiktic neo-
cbdices nosifl biiines, aliiqiie veiUsiissiiiii, iUtiiiFfd- phpts, ti ul pnVabnhff,noveHnseteetirsnt.Piiiii Chris-
ciiiphus, eiGfoRCUsiitlefpfesij|tJorat. Vid. epist. 70, ihifiis eJJiitact€ssisseaii. ^IB, in seqiieini cfeaiiiui
adMiignum, etCiimmeni. i'n EetleMastem cap. i. pfesbyt&tUii), iiee iliu postfepisfcopiim. De cb pibfa
b Ephtolam ad Fabium. Erasmus legil Flapiuttitm; dicefe supetntiinti essel. Passiis esi aii. Chtis"tiiS8.
Sic q.toqlVeWhlHtiliiitirs. touiees.: at Veitlstiofgsrc- s PeTpefaffiGeitibiacensis ms. PbniinUinfotqt.
tinenl Fabiiim, Vel Favhmi, et Favianum. .MARftiiN. u Djip CotliCestitrstri OrijfiBttfsj ingipthsiiMts audi-
— VefOnensls, alquealii apu^l llafJiaiiirunt Fqtiu- iof; liiii apviilllaftitinoeiinJmldu tnsighissitnks, fetvel
num, vei Fabianum. Erasmils FmiiAnuWi*,i-Cd-jagibv brsignisstimis.Pdrfo Vietofius adfmor inaliiit repoiii
lEitseb. "vl,4S, 6i pierique euiti et lliss. libfi Vdcaht. pro audilor, ex aliquot mss,, el Groccoinierpfele.—
Ejtis ejiistbbi:iiitef Cypilavii ofieYa"
' « IdeW Iiabeiitiif. Vel iftsigiihsiinus aMitor fuii. Satigethioti. eodex ,
VerOri'eh-iSNoMitd legii pfo lisiaiUiird. "~ VaideMsigmssimnSaMiltit; afii, terfrisi^ifssifnSs ttfc
Ita Novati nouien proeferunl Eusebius, RufiiiJiS, Ni- ditor fuii. Ilocest, omnium OHgBnis disctpiiiofiim
cephoffis. Vid. itifra seiip.^t). pfileciarissiiiius, utpote qiii feotiiaIlbrbruihtdiiofum,
d flujiis epiSibirfc" ffagrtieiTta'sJtpefsiiiji-aiTnuEii- maghifi Secjllus esi exemplunt. FfuSifit itaqiie Ma-
seb. lib. Vi, cap. 43; "stiptt-itifesVreSpeiiiiJis ifiiefci- rianiis adjutorem voluit reponere pro hMitcre.
dere; sed nmbigi ntcrito polest, :Vbiilieta, quam Ue 4
MA:itti»J.
Novatiatio el tnpsh iiistfibtt ejitstoititn, Cjfi)fta"nisit, E* ejiis episijjfiS; qvfahifeflief. iaudat, baiiu itii
lioii Cofiietri, ut Iliijf Lfefeft. Cefig tniiijuain Cy- tjbiiSJttJietJdUiJi Videatdf. siquiuefri niiiiiiife sibi.iy
pfiani niSifiofiil -litlc"19cO Eusebius. Hurr^idvbuxui aiiis epi-sJiopis,CappildbeiiS,Ciiicia>aliafitiiiqiifepf»i
* etc.
twv~dpt' KUTW, viociniUm, tfatlii, Afficaiibfbtii Mitebiiatri litferfe-flfi-
Vofb.i iwiNisduobns, Ijl %. Cfticis cMice ijou ce|)taiti. ^uhiiilJiira «pM. M BiSttUtii pbni. iEtbhi.
liabenttif*tiefte Viitiiafi.%8l,$ Jtiiii1, eJJisebpJlsBi)- apoti Etisebv vit, ic. 9, feiefij a seiie piWaiji, «iii '
ih;ecrea1itsCofitelii!isfubfii, ih seijiiSirils veftiSliiJi blifti 9b tiaSfcii Sd-Ec'MeSia»n lfah*Iefaivibllicftatiiiii
die l4"Supiei)ibfi->ii"texsllio CeiiiiiiiiCellisiieifdifse Se tliit, tii Minid«nii6 iiSpiijiSfei, qubd HattiehM fh-
Obierii, aniiuiii liomiisi iribus niensibus supefavlt. ttgti) fmute itotiMm W. M ih ilia, poe «si au
 679 S. EUSEM HIEROMMI 680
ticis rcbaplizandis, ad diversos plurimas misil epi- A Tivtwv«vaSaTrTto-Svjr/optEVwv, TTOXXK? dr.i-
Trpo?rjtayopou?
stolas, quoetisque Iiodie exstant, et ad a Fabium An- r/TStXev ETrtr/ToX«f, ru; xuiuy.pt rov rtupbvro;rvyyuvov-
lioclientu urbis episcopura scripsit de pceiiiteitlia, el au;, xui Ttpb;tykuStuvbv Ss 'AvTto_jrsiKff
ETrlr/vtoTrov
ypufii
ad Romanos per Hippolytura alleram : ad 909 Jtai TrpoffPwptalouffStti"irtTroXuTOU
TtepiptSTavolaff, ETE-
1'
Xysltim, qni Slephano successerat, duas epistolas, pav, xai TrpoffSur/TovStaSErjiapiEvov STEyavoy 910 srt'"
et ad Phile.nonem et ad Dionysium, Romanrc Ec- aroku; ouo, Trp6ff^tXvjptova x«! Atovur/tov TVJ? kv'Pwptvj
clesioe presbyleros, duas cpistolas , et ad euradem EzxXvjr/ta? TtpeaSvripov; sTtiaroku; Suo, v.uiftpb; TOV
bioiiysium, postea Romoe episcopum, et ad c Nova- KUTOV Movvatov,varepov 'Pwptvj?STriov.oTrov, xui Ttpb;
tiaiiiini causanlem, quod invittis RGmooepiscopus NwoWlKVOV «ITtWptSVOV, W?KXWV IVTvj'PwpVJ EJTEtpOTO-
ordinatus essel, cujus epistolae hoc e\orditim esl : vvjSvj »5ffTtvo?
ETrir/v.OTro?, ETTIO-TOXVJ?T6 Trpooipttov eyet
d Dionysius Novaiiano ftatti salutem. Si inviius, ut oiitw?' t Atovuo-to? NwSattavw.Et axwvw?
'AXsr^KvSpsta?
dicis, otdinalus es, probabh, cum volens secesserh. 5>vj? ny6n;, SE!|VJ?dvuyapnaa; ev.b>v. "ESEIptsvydp v.ui
~ Nam
f oportuit quidvh eliam hac gtatia petpeli, ne TtUV OttOUV TTKSSIV, UTTEp TOU TVJV
p,vjSlUV.btyui 'ExxXvjciaV
diScindeteliir Ecclesia Dei. Neque minus pmclarum TOU 0£ou,xai nvovv.dSo\oripuTVJ? EVEXSVTOU ptvjEtSovXoXa-
ex lioc contigisset testimonium, quod noluhses dhsi- rpriaut ytvopevn;,n svsv.ev rov ptvjayiaut puprvpiu, v.ur
dium inducere, f quam ptofichci snlet ex eo, si quis B EpsSk xui ptElJwv.'ExEtpev ydp vTtkpptu; TVJ?EKUTOU
recuset simttlacris immolare, alque adeo prmclarius ^u^??, EVTKUSK SeVTckp 6Xvj? Tvi?'ExxXvjr/iK?, v.uivvvSk
eliam, mea quidrm sententia, siquidem illic uni pro et Tteiaui;, v.ui Et j3tdaui; rov; dSekfov; st? optovoiav
primqueconsulilur animm, hic lolius Ecclesimnegotium £X8£tv, ptstfovECTTKI r/ot TOUafu.kp.uro;TOv.urbp6o>pu.
agitur. Tametsitiunc quoque si persuascrh, si compu- Kai T6psv ou koyta6riasr«i, rb Sk kftuivs6riaerat.Et Si
leris ftattes in concordiam redire, plus egeris ofjicio, «TrEtSouVTwy KSUVKTOIVJ?, O-W?WV r/w?£TVJV EKUTOU t
-fyvyriv.
quam peccaris errato. Atque lioc quidem haudimputa- "\~artvuvrovrtpb; Atovur/iov v.ai AlSupov«XXvj kfttarakri,
bitur, illud vero laudibus fereiur. Cmterumsi non ob- v.uiiopraarixuiTtspi rov rtuayu TroXXai, Xoy&jy xpv.ro;
lemperantibus illh minus assequerh quod vis, tamen eyovaut, xui ftpb; TVJV 'A),£?ay5p£wv 'Exylnaiuv rcepi
fac modh omnibus ut luatn ipsius servcs aniinam.] srjopiaff,xui rcpb; 'lipuxu AtyuTTTOu v.uiaXXvj
ETrir/xoTrov,
Est ejus e ad Diouysium et ad Didyinum altera Ttspi 6vnaeo>;xui auSSurov, v.ai Ttepi yuptvar/lou,v.ui
epislola, et EopTar/Ttjtalde Pascba plurimoe, decla- Ttpb;'Eppriptptwva , xui aXXvj TTEpiStwyptouAsv.lou, jsai
matorio sernione conscriptoe, et ad Alexandrinam SuoX6yot^aTa NETTWTO? ETrtr/zoTrou TOUavyypu-.pap.evov
Ecclesiam de exsilio, el h ad Hieracam in .rEgypto yd.icnvEvtaUTWv r/wpaTtxvjvjSar/iXsiav , EVol; fttpi TVJ?
episcopum, et alia de • Morialitale, 911 el dc 'iwavvou'ATrojtaXu^sw? kfttpekS>;Steikzxrv.i.Ka! KKTti
Sabbato, et Trspiyvpvuaiov, et ad i Herniiiminonem, C SaSsXXiou, xui Ttpb;"AftpwvaBspovizvj?eTtiav.OTtov, v.ui
et alia de persecuiione Decii, et duo libri adversum Ttpb;Tsksafbpovv.uiEupKV,zai riaaupe; XoyotTrpo?Ato-
Nepotem episcopum, qui mille annorum corporale vur/tbv"Pwpvj? ETrir/y.OTrov,vtalTrpofAaoStxstfTtepiperu-

Philemonem Xysti presbyterum, apud Euseb., ubi de yto-6vj<rstat, TOSE£Tratv£6vjr/£Tat.

Et SEaTrstfiouvTwv aSu-
liicresibtis inierloculus se
uionysins, singulos hicre- vaToivjff,r/wCwv r/wts TVJV
o-saUTOU^u^viv. — Ad Dio-
ticos ad Ecclesiam venienies, nnllo illornm b.iptis- nysius addunl quiitain codd. Atexandrinus episcopns,
mo iteralo, Heraclae decessoris sui exemplo, snsce- tum ~ vitiose nosier cum nolens recesserh.
pisse declariil. Demum mirari se ait Basilius Ciesa- Qnae exinde sequtmiur, liujus episloloe imcitiis
reoe eoiscopus epist. canoriicaad Aniphiloch. cap. 5, inclusa verba, unus modo e codicibus, quibus uli-
qiiod biereiicorum ba.iiismum Dionysitis suscipe.ret, mur, Vaiicaims habet. Martiana-us nuoqtie respuit
et nec illuni qtiidem Pepuzenorum rejiceret, gntin et(|uocdam ante illum ediliones : Groecus inierpres
Pairem, et Filiitm, Montanum , Priscillamque bap- iisdem ex Eusebio verbis describit, ex quo rursum
thabanl. Cene nec Basilii aueloritas Hieronyuii tes- colligas in Hieronymiano Latino exemplari non ex-
timonio est inferior, nec nisi si memoriae lapsum in stitisse.
Hieniiiymi) quis pnlei, conciliari luec potiierunt. f Verba, TOUpt^ ElSwXoXaTpsuo-Kt vj, quoe
ysvoptEvvjff
a Viiiose cum aliquot mss. Marlianoous liic Fla- apinl Eusebiuni ob ejnsdein vocis EVSXEV occursiin)
jQ
MfljiMiii,qui taniensupra c. 66 proelulerat Fabium. solemni lihrariorum lapsu facile exciderant, cl. Fa-
Hujus epjst. satisampla fragmenta apud Euseb. su- bricins e Nicephoro supplet.
persunt. g Nnn habet ad Dionysium Veronensis liber, pro
i> Tres commemorat Eusebius. qui ex prima et quo videtur cl. Fabricio legendum ad Domitium , et
SeciJnda queedam affert loca, vn, 5, 6, 9, ul eliain e Didymum. Consule Euseb. vn, 20, et Niceplior.
dui'btis qu e seiiuunlur. vi, 18.
° Ita et"in Eusebio pro eo, quod obtinel iVoiiflti h lta Hieracam reposiiinms ex Valic. ms. et Euse-
nomiiie , Nqvqtianum rccte lecium ab Hieronymo bio, xal "ispaxt... xKT'AtyuTrTov ipsius de-
ETrto-xorrw,
verosiinile est. niijue cl. Fabricii emendatioiie. Edtli aniea Hera-
a Apnd Euseb. vi, 45 : Atovur/tofNou«Tt«vwTW clam vitiose proeferebanl.
SKV 1 Verinen. de Immotialitate, perperam. Pestem
«SsXywx«lpstv. Et KXWV w? tpvj?ny6n;. SEt^Et? KVK-
yo>prian;sxi>v eSeiptsvydp xui rtuv briovvrcu6etvvrtsp quoeab anno 252 nd nsque ^67, Cedreno leste, Ro-
TOUptvj'Si«v.6i|(ai T«V'Exxknaiav TOU©BOU.KKIh~vovx manuii) imperiiim alflixii, Dionysii epistoh deseri-
aSa^aripu rri; svexsvrav pri eiSo>kokurpevaut ysvou-svvj? bebat. Vide Eusebium vu, 22, iniiio.
n EVSXSV TOUptvjayiaut puprvpix, xur kpkSk psifovv. j Ex eodem Ensebii capiie in flne legendum vi-
'Exst ptsvyap UTrsppita? Tvj?,£auTou 'iivyri; , kvruv6uSE deatur uno spirilu, ad Hetmainmonem alia de petse-
vftsp pkn; TVJ? 'ExxXvjr/ia? paprvpei. Ka! vuv SEst TTE!- cuiione, eic., siquidera in eaetepistola de Decii per-
<raton _3tar/atoTOU?aSEXyou?,El? optovotavEX9SIV , p.et£ov secuiinne agebatur , quod cl. Fabricio nota-
Zarut |r/ott»y o-yaXptKto? TOxatopSwpta,xai to p-kvouXo- tum est.
C81 LIBER DE VIRIS 1LLUSTR1BIJS. 082
regnum suis scriplis " asseverat, in quibtis de Apo- tVvoiv.;,6p.o!w?Trpo?KKVWVK TiEptMSTKVOIK?, Trp6f'Qptye-
calypsi Jnannis diligentissime disputat : et adver- vvjyTcepiNuprvpiov,Ttpb;'A.ppeviov;TcepiNervvoiv;, xui
sum Sabellium, et ad b Aminonem Beronices Epi- v.uvbvu;up.upriS)V, -rcepi$ur/sw?Trpo?Ttp.6S£ov,
" TrspiUet-
scojium, ei ad Telesphoruni, et ad Eii|)hranoreii), puap.S>vTtpb; Evfpdvopu, v.uirtpb; BKCTtXetSvjv TTOXXK?
et quaiuor librid ad Dionysiuin Ronianaeurbisepi- ETrto-ToXiz?,df wvEvTvjptu kiyet, o>;npt\ura v.uisi; TOV
scopum, el ad Laodicenses de poenilenlia; ilem ad 'ExxXvjr/tKr/tvjv r/uvTKtt£tvVTtopvripv.ru, v.uixv.ruUKUXOU
c Canonem de noeiiileiiiia, el ad
Origenem de mar- TOU 2Kpor/KTSwf TrpooXlywv vjpspwvTVJ?KUTOU tsXsutvj?,
tyrio, ad Armenios de poeniteiilia et de ordine delic- £Trir/vjp.o? KUTOU fiperut ZTttarokri. TEXSUTO TWSEXK.TW
lorum, de nalura ad f Timolheum, de len;ationibus sret TaXtvjvou jSar/tXewf.
ad Euphranorem. Ad B.isilidem quoque mtiltte Epislolae,in quariim una se asserit, eiiam in Ecclesiaslen
coepisse scribete commentarios. Sed eiadvcrsusPaulum Sainosatenuni, aiite paucos dies quam morereiur,
insignis e]us feriur epislola. Moritur duodecimo s Galieni anno.
CAPUT LXX.
911 Novaiianus, Romanoeurbisjiresbyler, adver- 912 NWSKTIKVO?, tvj? sv 'Pw_jtp
exxXvjo-la?ftpeaSvre-
susCoriieliumcaihedramsacerdoialemeonaius inva- po?, v.urd KopvvjXiou TOVSpovov TVJ?ETTIO-XOTT^? vrcstask-
dere, Novatiauorum, quod Gra>cedicitur h Ka6apwv 6etv STtiyeipnau;.TO NWSKTIKVWV, oTrsp"EXXvjvtxvj" Sta-
dogma constiiuit, nolens aposialas suscipere poeni- r>XEXTW xv.Oupbvkeyovat, avvearriauroSbyp.u.ptvj(iovkbpevo;
tentes. IIujiis aticlor ' Novaius, Cypriani presbyter, ToufKTror/TavTKf Sie\a.a6a.tpsruvoovvru;.Tou-ouStSdaxu-
fuit. Scripsii auiein de Pascba, de Sabbato, de Cir- Xoff,riTot upyjnyb; NwSaTo?,Kurrptavou TtpsaSvrzpo;
cuincisioiie, de Sacerdoie , i de Oratione, deCibis ysyovs.Kai r/uvsypa^aTO TrspiTOU Uuaya, Ttepitut&u-
Judaicis, de Instantia, de Aiialo muliaque alia, et TOU,TcspiIlEptTopiv)?, Ttspi 'ispEoj?,Trspi Evyri;. Ttepi.
dc Triniiale grande voliinten , quasi k ETrtToptvjvBpwpaTwv 'iouSatxwv.TtspirS>v "EVEO-TWTWV, Trepi'ATTK-
operis Tertnlliani faciens, quod plerique nescientes, Xou,xa.iETspaTroXXa, v.aitcspirri; TptaSo?p.iyv.rsiiyo;,
Cypriani exislimunt. eoaTcsp ETrtTOpivjvTOU TspTuXXtavoO avyypdppa.ro;Trotwv,
orrspTroXXoi ayvoouvTE? stvat KuTrptavou.
vopti£our/iv
r CAPUT LXXI.
913Malcbi'in,disertissiniusAiitiocbenoeE(.'clesioe 914 MaX%lwv,sXXoytptwTaTO? TVJ?EV'kvrioysiu
a Rectius Veriinens. asserebat. Hos atilem adver- scrip'is non nisi fragiiienia qua'dam superesse do-
sns NcDotein .fEgypli Episcupum libros fnnasse lendiiin e-t.
noial Hieronymiis in 1ra^fat. lib. xvin in Isaiain, h Martiatioeits cnm ynlgo editis niinuS
v.u6upbv,
ubi mille annonim fabnlam scribit a Dionysio bene ac renuentibus melioris IIOIOB mss. De Nova-
Alexandnno derUiini iu libro contra lrenoeum. Vid. (r lianis , qni st: Cuiharos qunsi propler tnundiiiam, ut
Eiischium VII, 24. ail S. Atigustin. c. 5S de H:cresibus, superbissimcal-
b EiiSfbius vit, 26, unam videlur facere, xurd que odioshsime nominabant, non esl hic locus o,d
XaSEXX.iou Trpof"Apptova,lion duas epistolas, quod cl. disserendiim.
L Cnd. S. Crucis, auelor Novniianus, male; No-'
Fabricitis ;.n:in;>dvertii.
~ Martian. aliique editi libri ad
Euphtam. Codices vaius eniin aucior dcgtnatis de lapsis imn recipien-
noslri rum Fiibricio Eupliranorem : Kuseb. qnoqne dis fnit , cui pro|).ig:indo se addidii Novtitianus ,
Evfpdvopa;(|i)i rursum ad Amtiionemalque Euporum Romauus factns.
presbyter, adverstis Coritulium pontilex
daias episiolas memorat.
d De liis loqui iiiteliigendus est S. Dortor iib.con- i V.ilic. de Ordinatione. Jam praMer illum de Ci-
tra Rtilinum n. niim. 17, ubi illos conlra Sabcllium bis Judaich, ei alieruin de SS. Trinitaie, quus lau-
seripios lesiaiur : D.onyniumAtexandrinmurbh epi- dat, reliquia videnlur intercidisse. Notuin \ero liie-
scopttm. virttm eruditisdmum quatuor volumiiiibus roiiytniini Piiulo Concordiensi epist. 10 sibi iniiii
ditputniuem adversus Sabellium in Arianum dugma Novatiani scripta peiiisse, Ul dum, inqnit, hairelici
detubi Quare el Genn%dio Dogm. Eccles. cap. 4-, homims venena coymiscimus,libetitius S. Marlyrh
fons Arii dicilur. Veruin et jam oltm Alhanasius Cypriani bibamusanltdoium.
k Mibi eiiaiiiniiiii arridet conjectura Pamclii su-
singulat i A.iologia, atqne ex eo Facundiis X, 5, cl
reieniiores quiqtie doctissiiuiilltiinab impacio Aria- spicautis ETriTKO-tv reponendnni pro ETriToptvjv , cum
nismo vmdiciini. niillns alius leiiulliani de Trinitnie e\
« Item ad Canonemde pmnileniia.In aliqttol evem- agens liber sit, atil olim luerit, qnain qui |iioposito adverstitn
p!aril'us niss. Et Canonemde paeniteniia. MARTIAN. D
. Praxeam iuscriliinir, lnc vero ^ovnli::ni lucubra-
—Vili-se. qiiiditin eliam e nostris mss. Itetn Cunoues lione inulio sit brevior : eaqtte adeo Terlulliai.ici
de pmniuittia : nec miiius male Mariianofiis. It m ad operis ETrtToptvj, sive compcndium d'ci nullo inoUo
Canonemne peenitentia. Eniendaverai cx Sofhmnio poiuerii, sc(l econt;ario kTciruai;, sive ditalutio ar-
Eriisiniis, Fabnciu-, ex Eusebio,xalTrp6f KovwyK, elc, gnmciiii. Nec infretpiei.s llieioiiyino e.-.t£TrtTKr/ewf
qnod Veroncusis ac Cisietciensis iius. aucloriiate voce titi eo scnsu, qi.o aliquid copiosius iractiiri
firinalur. significaiur, sive cum rei ciijuspiaiu accessioue.de-
f Veronensis po>ilnomen Tnnoiheum boc inserit noiari Denique cunt ail de Rulii o, conira ennideni
sclioliou : Tvmolheumliunc ferunl propriiun ejus fi- scribens lib. n , nuiii. 20, dicit Tetlutliutn libiunt,
litim exstilhse, cui (al. qui) eleganihtimus libros de ctti tilulus esl de Ttinilate. sub nomiiieCypiiani Cmi-
rerum natnra composv.il.Euseb. i; se lestaiur vn, 41>, stanlinopoli a Mactdonianm parlis hwrettcii,tectituri.
ad TimotlieumfUium, TipoSiw TWTTKIS! hos lihros In quo crimine menlilur duo ; nam nec Tertulliuni
fui.-se inscriptos, t.unruin fragmenta quaedam serva- liber esl, nec I ypriani dicilttr, sed Notaliani cujus el
vit in Pia-parai. Evangelic. xiv. iitscribilut litulo; niidovetbo iniiuiiexpressiiin eitm
BCiirisii 165. Cod. Guelpherbyt. 12 Galieni et librtiin cx Terttiili.-no, quod uil.ue pia^cavere de-
Valeriani anno. Porro ex omnibus magiii Dionysii buissei, ne quid adversarius reponeret.
PiTROL. XXIII. 22
 '
68S S. EUSEBII lHERONYMl 68}
presbyter, quippe qui iii eadem urbe rhetoricam a flo- A,'ExxXvjo-iKf rtpeaSvrepo;, v.uih tvj «utv)trbXjttvjv p'vjto-
rentissime docuerat, adversiim Paulum Samosate- ptxvjvETrtr/vjpwff StSri^K?,x«ta IlauXoutou SapLor/KTEoj?,
jium, qui AnJiocbenseEcclesioeepiscopus dogma Ar- TOUEVTVJ" AvTto/Ela?'ExxXvjr/ia TO So'yp.a'Aptlp-wvo?
lemotiis instauraral, excipientibus notariis disputavii; KVKVEwr/avto?, ExXKptrjKvovtwv NbtKpiwvSJEXE^SVJ, bart;
quih dialogus usque hodie exstat. Sed et alia grandis Stukoyo;v.ypt T^? SEupoVTtupyti.Kai KXXVJ sx
ETrtr/TbXvj
epistola, ex persona synodi, ab eo scripta ad Diony- TtpoacoTtov TVJ? r/uvbSouTr«.p'aurbu ypufsiaa., TrpofAto-
sium et Maximum Romanoeet AlexandrinoeEcclesioe vur/tovv.ui~&uh]ip.ov 'Pwpvjf xai 'AXsrjKvSpelaff STttav.b-
episcoposdirigitur. FloruilsubClaudio et Aureliano. Trouf,Ttip.Ttsr«i.~\v6naev krcikXauSiouv.v.iAupvjXtavou.
CAPUT LXXII.
'
Archelaus, c episcopus d Mesopolamiac, libruni 'Apyskuo;, kTtiaxoTto; ti.eaoTtorup.ia;,kbyovoiv.eiu;
disputationis suae, quam habuit adversum Mani- StKX^Ewf,XKTK MKVIJTKIOU, V.TCO
UepaiSo;k\sk6bvro;,TVJ
cboeum, exeiinlera de Perside, Syro sermone com- twv Supwv SIKXEXTW O-UVESVJXEV, 6f p.srufpua6si; zi;
posuit, qui translatus in e Groecnm babetur a mul- jj 'EXXvjvtxov, Eb-TtTrapKTroXXotf. _3ar/tXsuovTO?
AtSTrpEiJJE
(
iis. Claruil sub imperalore Probo, qui Anreliano np6§outou 8taSsr;apEvou xui Taxttov.
AupvjXtKvov
et Tacito successerat.
CAPUT LXXIII.
Analolius Alexandrinus, Laodiceae Syrioeepisco- 'AvKToXto?, 'AXsr;avSpEu?, AaoStxsla?TvjffSuplK? ETTI-
pus, sub Probo et s Caro imperatoribus floruit; r/xojro?,. ETCIUpbSovv.uiKupovfiuatkion fvBnas, 6KU-
iniroe doctrinee vir fuii in arilhmeiica, geomeiria, p.uarri; Ttu.iSevastr>; uvripkv TVJ«pi6p.nriv.ri,
yEwpstptxvj,
aslronomia, u dialeciica. Ou-
grammatica, rbetprica, «arpovop.txn,ypupp.ajtiv.ri,p'vjToptxvj,StaXsxTtxvj.
Cujus ingenii magniludinem de volumine, ! quod Ttvo?Tvj?evfviu; TOpiys6"o;UTCQ Toursvyov; rov rtspi
super Pascha composuit, el decem libris de ariih- Udaya. avvrE6stpsvov, xai KTTO TWVSsxa XoysivTVJ?
ilielicooinslitutionibus, inlelligere possumus. r/uvtaE£w?,vosiv Suvvjr/opESa.
apifiptvjTixvj?
CAPUT LXXIV.
Victorinus, i Petavionensis ejiiscopus, non ocque Btxtwpivo?nsTK.rSiwvo? iTciav.orco;,ovy optoiw?'Pw-
Laline ul Groece noveral. Uude opera ejtis grandia puiari w? 'Ekknvtari rirtiaruro' Stbt« epya KUTOU Travu
sensibus, Qlgviliora videtilur compositione verbo- •psyukv.ovra tot? 916 vovjptKr/tv, Soxet£tv«tSUTEXVJ SIK
ruin. Sunt autem houc : k Comnieiitarii itt Geiiesim, '-' TIJVTWV kbyeovavv6satv. "Eart Sk ruvra' '~~Ttop.vrip.urv.
in Exodutii, in Leviticum, in Isaiam, in Ezecbiel, in el? Tflv r£VEr/tv,st? Tvjv"Ef;oSoy,£t? AsutTtxoy,si;
Abacuc, in Ecclesiasten, in Canlica Canlicoruin, l in 'Hr/Ktav, EI?'IE^SXIVJX , st? 'ASy.xoux , et? 'ExxXijr/tK-
Apocolypsim Joannis, adversum omnes lioereses, et arriv, stff"kapuru TMV aap.dra>v,zi; ATroxKXui|)tv'IWKV-
multa alia. Ad extremum martyrio coronatus esl. vbu, v.ard Tcv.aS>v TWV atpsr/swv,v.uisrzpufcdp.tcoklu.
EITK.TeXeuTKtov puprvpneru; karif6n.
CAPUT LXXV.
'' Pamphilus presbyter, Eusebii Coesariensis epi- ItKpytXoffTrpsr/SuTEpoff, Eur/sSiouTLataa.pziii.;
ETttaxb-
scopi necessarius, lanlomBibIiotliecoe divime amore ftov dvayv.uto;fiko;, OUTW v.urzayi6n fikrpo>TVJ?6EIK?
a Cod. S. Crucis, plertissitnedocuerat; et mox, in- i Victorinus Petabionensis episc. Non erat isie
staurabal. Victorinns marlyr episcopus Piciavorum ; Scd episco-
h Hujus Dialogi quoedam restanl ffagmenia apuli pus Petabioiiensis, sive Petavionensis in Siyiia. Est
lieoiil. Byzant. 1. iv contra Neslorium. Grandem enitn urbs Pannoniai superioris dicia Petovio, Peta-
porro epislolam Etisebius, qui enm magna ex parte vium et Poztovio. Cave igiiur errorem eorum, qui
recitat lib. vn, c. 50, a Malcliipne scriptam non ira- ViCiorinUmliunc mariyrem Pictavorum in Gallia vo-
. dit : tantum i;iter episcopos et presbyteros, diaco- ltint fnisse episcoiium. M^RTIAN. — Petabionensis
nosque, i.uorum nomine data est, Maicbionem quo- erat in superiori Panitonia Episeoptis, noii Pic-
que0 aniiiimerat. laviensh, ulolinffalso leclum esi. Hunc Siojiius lau-
Arcbelao in dttobus e noslris codicibus Analolius D dal Hieron. in epislolis proecipue 61, ad Vigilan-
praeponiiur. tium; 70, ad Magntim; 84, ad Pammacli. et Ocean,,
d Sive Charrarum nobilis in Mesopotamia urbis. atquealibi.
~ Non hodie uisi vetns Latina versio, k Ex omnibus Victorini libris , non nisi frogmen-
superest
eaque passim decttrtaia. Vid. quoc in eam praifaiur Genes. tuni de Fnbrica ntundi, qilod ex Comnienlar. in
cl. ejus editor Zaccognius. doctis viris vidi'iiir|excer|itnm, liodie super-
' Piobus imperimn admiitislravit ab anno 276 est. Conimentarins in Apocidypsim, s:rllem intcrpo-
ad 282. latorem est passtis. Hber in Canlica Cunlicorumin
« Garus post Probiim anno 285 imperavit. Verouenn ras. non recenselnr.
11 Vocein Grammdtica facile expunsi patiar ad 1 InApoc. Joan. Exstai liic Coiinnentarius, cujns La-
fidem Veronensis ms. Et vero neque Ettsebins vn, lina vetsio noniine Hieronymicircninferitir. IHARTIAN.
m Sic a-ppeilam ecclesiastici attctores Scri|)!iiram
32, doctum gr.ammatica arte Anaioliom- dixii, cum
reli juas in eo facultates lnudaret: "Ats upi6pnrtxn; Racrani. Alcimiis Avitus episi. 2, uttamque Biblio-
xv.iysMp.sTpt«? , uarpovopiu; re XK!T«? KXXIJ? StwXextt- lliccom disii Novum ac Vetus Tesiamenuiin. Lectu
xvj?EtttE !fvatxri;6zo>pia;,.pnropiv.S)V te Kup.K6vjp.Ktwvdigtmin epigramtna Alcuini iu calce Scripturoe a se
kknkuv.m; ei; axpov. einendaioe:
' Gationis hujus Paschiilis aniiqua exstat tanlum NominePandeclenpropriovocitarememeulo
: atitem itoti nisi fra-
*'LatiiJa versio sequenlis opeds Boe cor.jussacrum, I.eclor, in ore mo,
gmenta qusedarii.Jn Veronensi ferme elegaiiiius.rfe- """ nunca niultiscnnslalBibliolhecndicta
Qliod
tem libris ArUhmeticcemttitutiotm. Nominenon proprio, ut lingua Pelasga docet.
m UBER M VliliS ILLUSTKIftUS. 689
flagravit, ut uiaximam parlem Origenis volumiiiiim iL BiSXtoGvjxvj?, wr/T£auTOV peytarov pepo; rS>v'Qptysvou?
sua manti descripserit, qtioeusqne hodie iu Goosa- r/uvTayp.aTwy tSlot _££tpiV.araypd.^iut,urtep uypt tou
riettsi bibli«lhcca habeiilur. Sed et iii dttodecim Ttapbvro;iv TvjKatr/apslK?_3t§Xio@vjxvj rvyyuvzt, xui st?
Prophelas viginti quiuqne i^vjyvjo-Ewv a Origeriis vo^ tou? SWSEXK trsvtsv.V.iElxbr/tv£r_jvjyvjr/swv
Ilpbtpvjta? 'dpt-
lutnina, manu ejus exarata reperi, quee tarito am- yevou?tsu_>_;vi, TVJystpi autou £upovypatplvta, KTIVK
plector ct servo gaudio, ut Croesi opes habere ine TOr/aUTVj TrEptjrTur/r/Oftat v.a.ifvkdxru yupu, S>; rbv
credam. Si eniin locliiia esljUiiam episiolam hiibere Kpoir/outrXoutovsysiv pts Trtr/tsuEty.Et yrip ptsyir/tvj?
b
Mirtyris, qnanto magis lot millia vcrsuuni, qtioe kari yupp.oavvn;ftiav ETrtr/tbXsiV pd'prvp'o;syetv, Ttbaeo
mihi videltir sui sanguiuis sigiiasse yestigiis! cScri- ptaXXov TOCKUTK? ^tXtaSa?ariyo>v,Si wv,w? EptoiSozst,
psit, antequain Eusebius Coesaric.nsis scfibefcl, r« 'iyyn rov oixsiov xarukikoiTceTtu6ov;."EypatyeSe
d Apologelicum pro Origene, el passus cst Coesareae „Trp6TOU Euf/s'§tov «TfbXbyvjttxoV
r/uyypaij/btt UTfip'SSpiys'-
~ Maxintinh
Pakestinse sub persecutione vbu?, xal £"TTKSSV SVKatr/apsia tvjf liKXKtf/tiv«? evt5
MK?tptivou Stwyptw.
GAPUT LXXVI.
Pierius, Alexandrinoe Ecclesite presbytef, siib B IltBpib?,rri; xKtK'AXE!;KvSpstKv 'EXXXVJO-IK? Trp£r/f5ut£-
Caro et Diuclciiano principibus, eo lempote quo po;, zni Kapou xai AibxXstiavou(Saf/tX^Mv , EVIXEIVW
eam Ecclesiam f Theonas episcopusregebat, floren- tw xatpw, EVWTVJV autvjveV.xXvjr/lKV ©Iwva?ETrio-xOTrb?
lissime doctiit popnlos, et in lanlam sermottis di- ExuSspva,uv6np5>;tov X»6vSSIS'K|E, itai ei; tbr/autvjv
"
vcrsoruiiiqnc iractaluum, qui usque ltfidio.exsiam, twv ts Xoywv xui Stufbpuv opttXiwy , twv uy^pi tvjptEpbV
venil eleganliam, ut Origenes junior vocaretur. tuyjrKvouo-wv, fik6svEVfViv.v-, wr/ts avrbv vtov xXvjSvjvai
Constat liiuic miroeao-xvjo-Ew?, et appetilorein voltitt- 'QstyEVvjv. 'QptoXoyvjtKt Sk tbutov tvj? t£ Kf/xvjo-£tu? xal
larioe pauperlaiis L luisse, scicnlissimum diaiccticoe sv.ovaiovTtreoysiy.;y£y£Vvjf/8Kt kpaarriv, eprtetpovbvta
el rheioricic arlis,917 ci post pevsecuiiotiem otnne SiaXsZTtxvj? v>.aipnroptxri; iittarripn;, xui xv.ru rbv
viiac suae lempus Rouioc Itiisse versaiiun. Hujus est 918 Stwyp.6v, TTKVTK tbv |5iovev ry 'Pwptvj StKtstsXExs'-
longissimtis iracialus de propliela Osee, quent ' in v«i. Er/tt touToupKxpotKTVj optXiaTrEpi'Q«-VJE npoyvj-
vigilia Pasclue liabiltim ipso sernio demonslrat. tou, jjvTtvKTVJTtuvvvyiSirov Uuayu dppbrrstv Ttpb;
T«vd.vuyvaatv,uvrb; 6 Xoyo?SvjXbi.
GAPUT LXXVII.
Lucianus, vir diserlissiinus, AntiochenoeEcclesi.-c|(_[ Aouxtavo?, avijpeXXoyiptwTatbff, Tvj?xaTK'kvrtbyitav
presbyter, i tanlum in Scripiurarum sttidio labora- ExxXvjr/ia? itpea§vrepo;, TOO-OUTOV EVT^ uaxriaet TWV
vil, nt u-iqueiitinc quocdamexcmplaria Scripiurarum y_pufo>v v.expnxev,o>are uypt TOUTrapovTo?ttvri TWV
Lucianea iiuncupetitur. Feruntur ejus de k Fide Vi<- «vtiyjbK^wvxXvjfiijvat Aouztavstz.fyipbvrul aufbu Trspi
belii, et breves ad nonnullos cpisioloe. Passus est Ii!r/TEw?Xbyot,xal ^payvrurui rcpb;rtvu; kfctarokai.
Nicoiiiediie ob Confessionem Christi, sub persecu- 'ATTESKVEV EVNtxoptvjSEia vrtkp rn; Xptarovke\opokoyri-
lione i Maximini, sepullusqUeHelenopoli Bitbynioe. o-£w?,EVTWSto>ypS> Ma^tptlvou,xai irdfri iv^EXevoTro*.
XstTVJ? Btfiuvia?.
* Hodie nec itilev Ofigenis opera habentiir. i Idem Valic. aliiqtie »« Paschm. Gravius
b Al. per qtite mihi videnir sui satiguinh sigiidsse in hanc retn nOnnulla expetvigtlio lliefohytno adducii. In
testigia. Pfoefat. Osee, Pictii leffi ttaciatum longissimum,
~
ScripsiiaMequam,etc. Hoc aliquando pefsuasUm qttem in exordiohujns Ptophetm die vigiliarum Domi-
liabitit S. HierQuymus, quod posiea ninltis in locis nicm passionh extemporali et dherto sermone profu-
abjecit ci reiractavii, tnaxime libro n Apnlogiaead- dil. li) libro conlra Vigilanlinm num. 10, etinvigi-
versus Hnliiiuiu, dieens : liuer cmleros Traclatores liis Pascltmlale qiiid fieri plerumqiie comincilur. Iti
posuielltune librum a Pamphiloedkiim; itaputaviesse, Miillh. xxv : TrncliiioJudmotuin esl, Cltrisiummedia
al a te et tuis discipulisftterat divulgatum. MARTIAS. nocte venturum, undereof et traditionem Aposiolicam
a Scitum, t.uo studio boc posmiodum retractiive- ]Q permansisse,ul in die viqiiiartiin Pascltmanle noctis
rit S. Doclor, el ntillius uniqtiam libri auclorein Patn- dimidiumpopulosditniiterenon liceat exspectantesail-
piiiluni exstilisse conienderit. Vide epistolam 84, VeninmChihti, et postquam illud lempus trunsierit,
et maxime I. H contra Hufinum, in quem locum re- securitale prmsumpla, festum cunclh ageniibusdiem.
cole (]iioeaiinoiavimiis. Exstat ejus operis primus Adiimaiitii oulem ei Pierii exempl&ria citat Hieron.
lantum liber a fiufitio Latine rcddiius, et paiicaquoe- in Mitltli. c. xxtv. MABTIAN. — $Uem in perviqilio
dam loca ex c.pieris apud Photiiim. Pasclim. Aliqni inss. codices, in vigilia Paschm,
e Veronen. Maximi, corruptius, qiiam ut lecioreni qifod idem signilicat. Vide PfoefalioiieinComriieiiiar.
moneri oporleat. Passus esiPampliiliUs an. 50S, 15 S. ilieroit. in 0*ee propbetam.
Febniarii. i Coil. Guclphefbyt. addit postmodum Nicomediut
f Diocleiianus ab anno 284 ad 305 imperium te- pro episcopo : et llonorius c. 78, postmodumNi-
nuit. Theonasepiscnpaiuin gessit aban. 2uS ad SOO. comedim Epscopus, quod a Vetetuhi nemine ira-
s Ex his fucrit ci Coiniuent-arius in primam :>d ditur.
Corinlbios, ex quo locum reciial S. Docior epist. k Hndie non nisi brevh fidei foimula fxstat
aptid
48, ad Panitniich., etduodecim libride qnibusPiio- Atbanasitiin de Synndis Arimihehsi cl Scleneiensi.
tius cod. 219. J.diidiu autem esi, ex qtio omnia Pie- et apud Socratcm 1. n, c. 10. Ex epistolis qttoque
rii opera intercidere. Vid. Euseb. vii, B2. iroDnisicjtts, quat esi ad pauca verbr
h Verbum fuhse supplemus e Vaticano, qtti paulo pencs Auclorein Cbronic. Aiiiiochenos, Alexand..super.suni.
i i
posl cum altero CiStcrCiensi vocHlas et rheiaticm Guelplierbyt. ct Suidas tiib Maximianopassum
omitiii dicunl.
68T S. EUSEBH HIERONYMI 688
CAPUT LXXVHI.
Phileas, de urbc .fEgypti quoe vocatur * Tbmnis, A $tX.SK?, KTTO TToXeW? QptOUEW? tV)?AlyUTTTOU, Ttsoifuvri;
riobili genere, et non parvis opibus, susceplo episco- tw yivEt,XK!OUptxpS?TTEptour/ia? , eTrtr/xorrviv
SerJKpte-
b
palu, elegantissimum librum de Martyrum laude vo?, EuyueVtKtov XoyovtrEpitwv STTKIVWV twv p.a.prvpu>v
compostiit, et dispittatione aclorum baltiia adver- avveypu-tyu.ro, v.ui Stdkoyovtvj? ysvopivn;Ttpdi\£o>; krti
sum Juilicem, qui eum sacrificare cogebal, c pro tou upyovro; v.uruvuyv.b^ovro; KUTOV ETT!T6 SUEIV. OU-
Ctirisio capite iruncaitir; eodeniin jEgyplo persecu- TO?UTr£pTOUXptorou aTiOTspvsTat, StwynouEVTvjAl-
lionis auctore, quo Lucianus Nicomedioe. yuTTTw OVTO?, XKXE!VOU KUSSVTOUVTO? tou x«i erriAouxta-
vouEVNtxopvjSEiK.
GAPUT LXXIX.
d Arnobius sub Diocletiano principe Siccoe e apud WpvbSto; kfti Atoxksrtuvovkv Etxxvjtn TroXstTVJ?
Africaui llorenlissime rhetoricam docuii, scripsil- 'Aijvptxvjf, dv6npS>; Tvjypnroptv.nvES!SK?E , XK!avvsypu-
qne adversum gentes, quoe vulgo exstant, volu- •tyurov.urutwv k6vS>v rsvyri, urtep tuy^avEi Trapa TTOX-
mina. Xotf.
CAPUT LXXX.
919 f Firmianus, qui el Laclantius, Arnobii dis- jB 920 ^tpptuvb;, b v.uiAuxruvno;, 'ApvogiouptaSvj-
ci.>iiltis,sub Diocleliano principeaeciius cum e Flavio TVJ?ETtiAtoxXETtavou ^uaikieo; psruarakei; p.eru ~>ku-
Grammalico, cujus h de Medicinalibus versti compo- Siov Tpuppv.rtxov, ovrivo; rtspi 'lurpr/.S>v etai Si krtSiv
siti exsianl libri, Niconiediaerhetoficam docuit, et avyypufui, kv NtxoptvjSsia tvjvpnroptxrivES!5KI;S, xai TVJ
pcnuria discipulorum, ob Graecam videlicel civita- TTEvia TWV p.vSnrS>v, paktaru Sid. 'EXXvjvtxvjv TTOXIV, E!?
tem, ad scribendura se contulit. Habemus ejus Sym- avyypdppara iuvrbv ps6f,xev."Eyopsv TOUTOU SUJXTTO-
*
posiiim, quod adolescenlulits scripsii; oSotTropr/ov mov, oTtzpvio; iv r~\ 'Afptv.riavvirut\e, v.uibSaiitopixbv
de Afriea u-que Niconiediam, hexameiris scripium UTtbTVJ? 'Aeptxvj?Iw? NtxoptvjSeia? St' EilaptETpwv avvrs-
versibus, et alium librum, qui inscribiiur Granima- 6kv,xui aXXvjv (SifSXov, vjtt? sTciypd.fErut Tpuppa.rtxb;,
ticus, et pulcherrinium de ira i)ei, et Institutionum v.ai wpKtovTrEp!Opyvj?6sou, xai 6slwvElr/aywywvxata
divinarnm adversum gentes libros sepieni, et Errtto- twv E6VWV Xoyou?iftrd, xui ETrtToptvjv TOUKUTOU O-TTOU-
ptvjvi ejusdem operis in libro uno acephalo, et ad Sd.ap.uro;dxkfukov,v.uittpb; 'kavlmctdSnvXoyou?Suo,
Asclepiadem libros duos, k de persecutione librum TTEpl AtoypovXoyovEVK, trpo? IIp66ov'ETrtr/ToXwv ),6you?
unum, ad Probum Epistolarum libros l quatnor, ad rsaaupu;, Ttpb;rbvavrbv TtspiAvjpttoupyia? ©EOU Xoyov
a Cod. S. Crucis, qum vocaiur Thebes; Guelpher- G e Veronen. Fabio, cujus varielatis non parum in-
byi., Thebais. Et Tliuniis quideiu episcopus, eptout- terest, si liiuc erui possit, quis isie Fiibius, aut
TWVIxxXvjr/lK? Eusebio diciiur, non vero Flayius fueril, de quo tantopere disptitattir. Alii cnm
ETrlf/xoTro?,
TlimuiLaiiiiirrbe nalus. Tunen el in palria tiiarty- Flavio Capro coiifiiinliinl, alii cum Rli.ionio Faunio.
rium sustiiiuisseindeesi verosimile, quod eiiin ejus- Ex codice iiostro susiiicari nunc licet, Fubmm Fla-
que socios, qttetnadraodum auctor Eusebins est, vium Clemenlem Meilicum, quem memorat Plinius
cognali aique ainici rogarent, ul uxoruin, filiorum- Valerianus lib. rei Mediceem, cap. 14, hunc ipsum
que riilioiieni habereiu, nec se pcrditum irent: si- el esse, qtieni Hieronymus iiominnt. Ejus seias, lantetsi
niartyrii locus non alius quam Tliebais videatur, patilo obscurior, dissebiirc tatnen non videtur, s't-
qbidom quam Phileas habuit Dhvuiaiionem Aclorum, qnidem illuiii Itb. n contra Jovin. nnm. o, S Doc-
hiibuit adversus Ciilciaiium Thebaidis Proe-idem. Ex tor posipouit M.ncello Sidetoe, quem M. Anioiiini
liis conjectura duciiniir, ui cbdi.tis S. Crucis proefe- temporibus scripsisse consial: Marcellum, inquil,
rantus lectionem, cui et Gtielplierbytantis snfftaga- Sidetem, et noslrum Flavinm venibus dissxrenles.
tur. Thebe auiem, ut notuin esl, tirbs erai .rEgypli, h Idcin Veronen. cujus de medicinalibri versu com-
et Tbebaidis regionis nieiropdis : Tliniuis prope positi, 1
etc.
Mendesium ostium Nili, nunc Damiata. Lege cum noslris mss. Africm bSotrroptxbv de
h In-igne fragmeiitum ex Itoc lihro, refert Euse- Africa, elc, qucmadmodum ex veiustis aiiis ex.-in-
bius vm, 10, cui ephlolaad Thmuiias diciiur. plaribus ei Groeco interprele Viciorius aniea repo-
c A Veronensi cod. abest pro Gtirhto. Perseculio- suil. AdditGtielpherbyian. Scripsiiin scholis Africm,
nis auctorem Maximianum iniellige. n ul et Miroeuslegiu Alterutra leciio genuina esi, sed
A Arnobius. In ins. Sangeimaiiensi codice Arno- " cum bis Africm iiomen repc-ieretur, altertim facili
bius pomiur post Firmiaitum; nun lamen In ludice lapsu librarius ontisil, quod reponendum contendit
limiuari- MAUTIAN. Notirius quoque exanliquiss. cod. Merovingiacis, ut
6 A Guelpherbyt. abest Siccai, quoe AfricocPro- ipse voeat, litleris exaraio, quem Sangennaiiensis
coiisularts estcivitas; deinde cl. Fnbricius ftorentis- Bibliotlieca servai. Porro liber isie, qiieiiiadinodum
simw, id est Siccm, renueuiibus aliis libris, et Gneco et Syinposiuin ei Grammaticusjamdiu iniercidere.
etv6vjpw?. De Arnobio llieron. in Chron. ad an 525 : j Epitomen lianc jam llieronymi a-iaie :>cepha-
Arnobitts in Africa rlietor clarus habelur, qui cum in lam, modo iniegram ex biblioitiecie KegioeTanri-
civitnte Siccm ad declamandum juvenes erudiret, et netisis auliqoiss. ms. habenius. ulaiiss. noster
adliuc Eihntcus ad credulitatemnomniiscompelleretur, Manhio Scipio Maffeius priora ejus capila, cum
ncijue ab episcopisimpetrarel fidem,quam sempqr im- iiouduni in liicem prodiisset, descripsit. Ad Ascle-
pugnavet',t, elucubravit udversus prhiinum religionem piadeni
k
liliri perire.
tuciitenlisstnioslibros, el landem velul qmbusdam obsi- Hiinc de Perseculione librutn, etimdem essecuin
dibtis pietatis foedus impetravit. El in episl. 58 ad illo, qncm de morlibus Persectitorum iiiscriplum pri-
Paulin. : Arnobius inmqualtsel nimiiis, el absqueope- mus edidii B.Iuzius, non dubito.
ris 'stti parlilione confusus. 1 Vatic. et S. Cruris mss. libros duos, viiinsc.
Perperam cod. S. Crucis Firminus, sed et For- Tertiiim ipse Hier. Piaefat.Jib. u in Episi. ad Ga-
mianus alibi scribilur. lat. laudat: Lactantii nostri, qumin tertio ad Ptobum
689 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 690
a Severum Epistolarum libros duos; adDemelria-A EVK.OUTOff SVTWsV^KTW xaTSOTn KK!-
yvjpK5l5KO"XKXof
ntim, atiditorem suum, Epislolarum libros duos;ad aapo; Kpir/rrou,tou uiou Kwvo"tKytivou sv TKXXiat?, o?
euiiidem de Opificio Dei, vel forniatione hominis, ur/TrpovTTKpa TOU Ttarpb;avvips8vi.
librum unuin. Hic exirema seneetute magister Coesaris Crispi, filii Constantini, in Gallia fuit, qui postea
a palre inlerfeclusesl.
CAPUT LXXXI.
Eusebius, CajsareoePalaestinaj episcopus in Scri- Eur/E§to?,KKIO-KPEIK? IlKXKtr/Tlvvj? EVTKt?
ETrlr/xorro?,
pluris divinis sludiosissimus, ei Biulioihecoe di- 6siat? Tpa.fvX;atcovSvXo;, xui TVJ?6sia?BtSXto6vjxvj? o.p.a.
vinoe, cuni Pamphilo martyre, diligeniissimus per- Uap-fikoTWpdprvpt, irctpekiaruro; uviyyevrri;, i%i-
vesiigator, edidit inOiiila voluniina. De qtiibus lnvc SwxsTroXXa revyjt. wvEIO-ITK.SE' EuayyEXtxvjff KTroSslriEWf
Slint : EuKyyeXtxvj? 921 libii b viginli, XoyotEtxor/i,EuKyyEXtxvj?
'ATroSslf;sw? TrpoSsifiEw? Trapar/XEUyj?
Xoyot
EuKyysXtxvj? iibri qtiindecim, OsoyKVElaffSEXK
IIpoTrKpKf/XEuvj? v.uiTtevre,922 &~0fuveiu;kbyot rcivre, 'ExxXvj-
libiic quuique, EcclcsiasticoehislorioBlibri decein, atuarixri; iaropiu; kbyotSexu, Xpovtv.ovxuvbvovTravto-
Clironicoriim Canoiium omnimoda hisioria, el eo- SKTTVJ? iaropiv;. v.v.iTOUTWV ETrttoptvj.IlEpitvj? Euayys-
rum 'ErrtToptvj, et de Evangeliorum 6 Diaplionia, in XiwvStaowvia?,£t?'Hf/KtavXoyotSEXK, xata Dopyupiou,
Isaiam libri e decem, et conira Porplsyrium, qui B tou TOTE avyypdfovro;zv StxsXia,w?Ttvs?otovTat,Xoyot
endcm tcinpore scribebnl in Sicilia, ul quidani pu- TptaxovTa.df wvst? Ip.EXoyot£txoo-tptOVOV TT£ptflX6oV.
tant, liliri r triginla, de quibus ad me viginli lan- ToTrtzwv Xoyo?Et?.'ATroXoyia? urrsp 'Qptysvou?Xoyotze\,
luni pervenerum; TOTTIXWV liber unus, 'Arcokayiu; Ttzpi TOUjSiou Uap.epiXou Xoyotrpei;, Ttzpipuprvpov
pro s Origi-ne libri sex, de Vila Pamphili libri tres, erepu avyypup.pv.ruxvxsi; TOU?ExaTovv.ai Ttsvrrixovru
de Martyiibns alia opnscnla, h et in centnm quin- tyukpav; SeSoxtpuapivuvrcopvripurx,v.uizrepa TTOXXK.
qiiaginla psalmos erttdit^sinii coiiimenlarii , et "Hv6vjr/s puktaru ZTtiKwvr/TavTivou TOU_3ao-tXEW? xai
mtilta alia. Floruii maxime stib Constantino impera- Kwvo-TavTiou, xai Stti TVJV cpiXiavTVJV trpo?Udpfikovtov
tore et Consiantio, et ob amiciliam Pamphili marty- ptaptupa, TVJETrwvupia auTOU sx).vj6vj.
ris, ab eo cognomentum sorlitus est.
CAPUT LXXXII.
Rhelicius, jEduortim, id est, Angusiodunensis 'PatTixto?,'lSouapwv,TOUTEO-TIV, Auyour/ToSla? sirir/xo-
Episcopus, sub » Consiantino cclcberrimoe famoe TTO?,ETT! Kwvr/TayTivou KTroXvji|i£w?ypnarri; kyeveroev

volnmine de hac genle opinatus sit , vetba pone- C
tiius, elc.
" De hoc infra cap. II1 ; sed latn bi ad Severum,
quam superioies :id Piolinm, el qni sequiinlur ad
Detneiriaiium libri amplius non exsiant, el in eo,
quo Grar.us interpres ustis esl exempliiri, proeler-
qu.iin ad Prohum, non videntur annotati. Cod.
Guelplierbylau. letiit ad Detnelriitm; sed Demetria-
num vocat inse Hieron. alihi, et in Ej.ist. ad Galat.
cap. iv : Mulli per imperitiam Scripturarum, quod et
Firmianus in octavo ad Demeirianumlibro facit, asse-
tit Spiritum Savctum, scere Patrem, smpe Filium no-
miniiri. Qno quidem in loco, si cni iniium sit, ocia-
vttiiiad Deinelrianum libitim latulari, cimi hic non
nisi (liio rccpnseaiiuir, pntet ille colleelionrm om-
nium Fitiiiiani Episioliimm ocio libris disiribtilam,
qniiriim postreini duo Demeiriann insrribereniiir.
Cnjtis porro ingenii esseni ejns cpislolae, nolat Da-
masus ep. inlcr Hieronymiaiias 55, n. 2 : Fateor
quippe libi eos, quos miliijam pridem Laclardii dcdc- "
ras libros, ideo iion libemer lego, qtiia et plurinice
episiola; ejus usque ad tnille spwia vcrsttum trndun-
tur, et raro de itoatio dogmale dhpnlanl, quo fu ut et
legenti fastidium generet longiiudo, et si qua brevia
sttnl, Hclwlasheismagis sinl apla, quam nubis : de
inelriset regionumsilu et pliilosophhdisputanlia.
h Posteriores decem nobis lcinpoi inii iiialignitas
invidit; et dereni prinrum,qui snpersiint, prinius
ab ~iniiio, decimus :<hexirema parle iruncali sunt.
Jamdiu periit unicus, qui etiatn Ehed-Jesu me-
ninrainr, debiviiiauvpariiione libor.Chronici aiilcm,
qtiibiisdnni fragmeiiiis exceplis, sola sitperesl Latina
versio llicronymi, qoam suo loco exliilichiniU';.
'ETrtTop-7 dcniqiie illa Clironic canoiiuni, nihil aliud
est, qnam soies Regum, et quai sub litnlo exordii
libri cooljiieiiiur, nl in Protifiil. ad enm libnim in-
virtis arguinenlis osieiiiliniiis, ar porro ubenus ad-
versus invidum obtreclatoreni, oslensuri sumtts.
dTilnlns libri hic fuerit, qnem proefcrt cnd. S.
Crucis, de Evangeliorum'AStufuviu, non diaphonia :
tamclsi nOnignoraiiiiis ipsiim tlicronymuin in M tlh.
C l hunc ip^um libtuin sub Staywvla?KuayyEXiwv no-
mine mcmorasse : ui ei GI\TC:Iquoedanic-iiena ms.
in Marcuni, tesie Rich. Simonio, TrsplTVJ?Sov.ovan;
kvTotfEuayysXlotfTrEpi Tnffavar/Tar/Ewf Staywvlaf.Illl-
jusc qtn>i|iiebbri non nisi fragmenla leslant exgtia.
In Proefat. in !s:iiam quindecim iiuiiierat, me-
morite lapsu, nisi si librariorum ea culpn sit. Ho-
rnni magram parteni Monlfaiiconiuscollegit.
f Ha'C verba, seu verius glo-seina istud , ae
quibus
ad me viginli lanttim pervenertiiit,in nullo timqnam
ms. iiivenimtis; iinino et pro iriginia miro coi|.-ensu
vigimi quinque prooferunl nostri omne«, ad qitorum
fidein ila religentlus locu- i-te videaiur : ut quidam
pulanl libti tiginti quinque, TOTUXWV liber unus, elc.
Sni fidejussor llieron. epistola 70, ml Miignuin, de
libris conira Porpliyrium ah Ecclesiasticis iiiiciori-
bus scriptis loquens, Eusebius, inqnit, et Apollinaris
vigintiquinqtie,et triginla votuminacondiderttnt. Jam
vero non exstant.
B De Itoc supra ad cap. 75 diximus. Sulisecuonlis
operis de Vila Pamphiti, si inodo cjus esl, «TtaaTtva-
pdriov edidil Papebruchius : cl Libri de Mariynbus
lacimoe mullopvidcnlur supercssc : e Comnienlariis
deniqiiein psalmos, soli xxxn desiderantur. Laieios
inipcr collegii aique edidii cl. Monifauconiiis.
h Et in centum quinquagintapsalmos. Sb- legiint
consianter omnes niss. codiccs, Et in centumquin-
quaginta psalmos, elc, qui tanien Commcniarii Eu-
i-ebi:itiiad lninc inimeruni CLpsalmoium non perve-
niunl in editione Groecn-Laiina sodalis nosiri Bcr-
nardi de Monifaucon, ad quem lectorem curiosum
reiiiittinius. MARTIAN.
1 Viitic. sub Conrtanlia, vitiose. Vid. epist. 37 ad
Marcell., in qua hnjits Rheiicii Comineiiiirios in
Caniica mulis repreliendil.
6?! S. Eli^Eiil HIBRONYMl 692
liabitus esl in Ga.liis, Legjinttij' ejus Comnrenlarii.rVTvj r«XXia. 'AyKytvwr/xovTat TOUTOU vTtop.vripej.ru si;
in Canlica.canticortin), el aliud grapde vftijtijjen adr Twy^apurinv, xal piya revyo; v.a.rdNwSatia-
t_\apur_u
versiis Novaiianum, nec a praB.te.r Ijafc.qjjidqiiaijiejns y.ou,oy§sv3s srspovTrXvjv TOUTWV, EXTWV autoOEupov
operum reperi. av.yypMP-lt.drov,
CAPUT LXXXIII.
"
Meihodius, Olympi Lycioe,h et postea Tyri epi- ME6bSto?,'oXupTrouAuxla?, xui ptsta tauta Tupou
scopus, nitidi composilique sermpiiis, ap^Yeysum ETrir/xoTro? XaptTrpouXK!r/uyxEtpiEVOu Xoyou,XKTK Hopyu-
Por|ihyrjiiin c.onfeeil.lihrns, el SyinpQsi.ujjide.cpm ploup-uvstK^s rsvyn, xai avp.TcbatovSexurtup6evav,rcepi
wgiriuhi, de resurrectionq opus egre.ginm c eontra uvaarv.qeo);Xoyovapiarov xurd 'Qptysvou?,v.uru TOU
Orjge.nen.i_,et adversus euindeiii de Pyiljoitissa, el ctutou TrspiIIu6wv!f/r/vj?, TTK! AuTSljjour/iou,
TTEpi st? TVJV
de 923 d Aulexusip; in Glenesim quqqu.e.et in Tiveqivre, xui s.t?ra"Aapuru 924 7"v dap.d.ro>v urro-
Canlica canticornm coinnieninriQs; et nip.lia alia, ptyvjpiKTK:, v.a.isrzpu TTOXXK yvSw uyaytvo>axbp.Evu. rOff
quoe vulgo lectitantnr. Et ad ex(pe.rjiil!mnoyjssimoe TTEpi TKTEXEUTKIK TOUStaypov, n v.u6b>; nve; StaSs-
persecutionis, sive, ut alii affirniauJ, e stib Qecio ei Sv.tjOvvrui, ifti Asxiov xv.i BaXvjptavou , sv XaXxiStTVJ?
Yalerianp. in Chalcitle Graecioe,martyrio cq.rpnalus " 'AvaToXri? pap.rvpnaa; iars_fuvb>6n.
est.
CAPUT LXXXIV.
t Juyencjis, '. jiQbilissjmi genej.is, Ilispanus pres- 'iouSsyxo?, rtepifuvov; yivov;, 'larruvb;TtpsaSvrz-
byte.r, ? gualuQ!' Evangelia Jjexainetris versihiis po.g, TMVrsaadpov EuayysXiwv St' eiupirpov ayeSbv
pebe. ad verbijm iratisferens, qi.jaiuor.libros cnrer XKTK TrdSKf,riaaupu; avvsrae\e|3!6Xou?,xai rtvu TW
ppsjjjtj, et nQjjnulla eodejn meiro :id ^ SacfauientQ- aUTWptETpwstf ptur/Ttxvjv Ttpoariv.ovru rut\tv. "Hv6vjr/sv
i'um. p.rdi(jejn pefiipeijtia,, Floruil sub GQjistaiJtijio ETT! Kwvr/tavTivou ^uaikso;.
principe.,
CAPUT LXXXV.
Euslalhius, genere Pamphylius, ' Sidetes, pri- Euo-Ta6toff,TWyivstnap-tpuXtoff, SISITVJ?, TrpwTOV ptEV
muni BerooeSyrioe, deinde Aniiochioerexii Eccle- rvjvsv Bspoiarri; Supla?, ETTEITK TVJV ''Avrtbyeta.v zv.v-
siaiii, et adversum 'Arianoruni dogtna coniponens Sipvnqev.ixxknqivv, XKTK. TOUSqypaT-g? tfiV 'Ap£tsivt3v
mulla i sub Conslantino piincipe pulsus est in exsi- Tcqkldqvyru^v;, srti liowqruvrioyfiuaikio>;\%oqrp.a-
lium Trajanopnlim Thraciarnm, ubi usque hodie xia6n ei; TpvivvoTtokiv T«? Oprixvj?, EVn v.v.iird.fn. Etr/i
conditus esl. Exstant ejus volujiiina de Aniina, de •' TO.UTOU qvyypuy.p.uru, il>vyri;;,
Tcep.i Ttspi'Eyyuarptpv6ov
k
Eij.gasirimyiho (jdversjjm OrigQUCnt,ci infinitoe v.urd'dptyivov;, v.uiakkatTroXXai ETrtr/ToXal, u; UTt«pt6-
epistoloc, quas eiiunierare lotignm e.-t. p,eia6utTtzptaabv.

i1Martianoeusprmlet hqe. Sed ujrumque opus dis-
periit.
b Siiidiis, annQiante Fobricio, hoc ileijj caput ex
Groeco Hieronymi interprete describens," adjungit
nroi Uurdpo>y."'Etpiita.reji^em qttjdem episcopum
eutu vocaiji Groeci : Leontiiis de Sectis, S. Danias-
cenus, Pliotius. Penique et iit suorum Qp.erumtilu-
lis ~Patqrensis episcqpvsappejlalur in ntss,
Pcrperam distiiignii Martiapajms,quasi duo es-
seiil opern,deResvrreciione aliud.elaliud cp.»tro(jiii-
jffnem,'sedex fragjnentis, quoasjjpersunlapnd S. Ep.i-
phanium, baijjasben.ni.n,aliosqiie,palci iinuro lantuni
ppus esse de liesurteciione, quod Qrigetli Methodijis
opposuit,
aGraeceiiiscribitur, TrsplAvTE?our/iou,xaiTr66£v xaxa,
Sive de libetq atbitrio, el mide tiuitq. Pro Auiexusio
perperam Honorius, et Trithemius, de Aniniwexitu.
Seiiiel aujem a.nflOtareHbet, solum Synjposiiiniin-
tegrum superesse, ex aliis ajiteni Metbpdii pp.erib.us
faniuin excerpia.
I 6 lsthaic sub Deciq $t Vateiiqnoyerlja, jn omniuui
proestantissjnio CQ^. Veronensj noij s,unl, ex quo
vehit in njentem sjjspicari, etiahj illa,,sive tit. alii
affirmatit, e glQssaiQrisman.ijprQiectj, sepsjm in lex-
tuiii iii-epsisse. Re atilem ip.sa nqii habet Sjjiilas,
n xa6wf TtvE?SiaSESatouvTat, SJVSM<* qlp. pfftfmqtlt,
Janieisi jiingit £TriAExioyx«i BaXsptavoy, sub Decio el
Vdjeriqnq, queiiiaiimodumeltaiil auctor Menologiia
Sirleto editi. 'Seti.Vhsec
duo nomiija addideril noune-
[iio ad liliri oram,ut qui novissitiiiini perseculioncm
moyerunt Imperatores, ,suo sensu indicarel : alius
eadcni iliaturtis in lexiujn, ut fucutii faccfet credjr
bili'irem, proeposiieril,sive ttt alii affitmant. Ulcum-^
que se res liabnerit, certiim est sub hisce imperalo-
ribtis, hoc est anno 2S4, Methodium marlyrio non
fuisse CQ.ronatu.n); siqttidem posi annos qiiaiuorde-
cim, id est 268, Porpliyrio in Cbristianos obtrec-r
tanti respondit,
f ld ex ipso gentilijio noraine perspicunm esl.
C. Veltius AquilinusJuvencus appellatur jn aniiquis
Ijbris, Jureto lesle.
s Verius, noianle Fabricio, dixisset : historiam
Eyangelicam quntuor libris digessit, Maithociseriem
prae coeteris seculus; non singnlis Evangulisiis sin^
giilos libros impcndil. Sic;alilii Hieron. cpisl. 70, ad
Magnuin : Juvencus, inquit, presbyter sub Constan-
j. lino kistoripm Dqmini Satvaloris venibus explicavit,
ne' perliwuit Evangelii majestaiem sub metri leges
mittere. Ejtis memitiit el in Cbronico, et in cap. n
Mittlheei.
^ lliccad Sacramenlorum ordinem perlinentia de-:
6ide.rjin.lur.
1 Manian. cum aliis edilis liliris, Sidiies, nt et
GroocitsStSlvvjf: luhj cod. S. Crucis, Beream utbem
§yfia~,Ex illa Ecclesia ad Amiochenam regendam
ab ips;i,cui inlerfiiil,Nica;iia Synodo translains est.
j. Yilic.seMarlianajusretinel, sub Conslantio.Circa
anniioi 3i8 ot exsilium a Conslaiiiino pulsusesl Eu-
stathius ob Aniiocheni concilii iiimultus. Hieron.
episl, 75, ad Evangclum : Eustathius, inquit, qui
primus AntiochenmEccle.iimepiscopus conlra AriuHi
clarissimn luba bellicitincecinil.
•?Liniiin lioc ex Eusiatliii opeiibus restat, reli-
quoriim omniiiin nonnisi (|iiocdam excerpla. Yide
quid de ejus sctiptis noster judicat epist.' 70, ;i(J
Magniim.
fi93 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 094
CAPUT LXXXVI.
Marcellus, Ancyranus episcoptis, a sub Constanti- A Kapv.ekko;,'kyxvpuvb; ETciav.OTto;, ETT!Kwvr/tKVtlvou
no et Constaniio principibus floruit, multaqtie diver- XK!Kojvr/tavtiounv6nas,Ttokkv. Stv.fbpovvTto6iasovypd-
sarntn vr.a6iasovscrinsit volumina, et 92§ ma^ime TJ/K? revyn, xa! pdktarv.xarv. rS>v'ApEtKVwv. $spoVTKt
adversuni Arianos. Ferunttir cwitra huuc Asierii et XKT'KUTOU 'Ar/T£piou926 "/v^ 'kTcakk.tvv.piav kbyot
Apollinarii libri, Sabellianeeenm lurresis arguentes, SuSskkivvri; TOUTOV uipzazo; suSuvovTEff , XK!'ikdpto; SE
sed et Hilarius, in b septimo adversurn Arianns li- EVTWzSSbpov.ard twv 'ApstKVwv )>o'yw,ota Svjuipsri-
bro, nomittis ejus, quasi lioeretici tneininil, Porro xov pipvnrat, KXX' EXEtvof v.Tcokoysirai, ptvjEIVKI OUV.U-
ille defendil, se non esse dogmalis, cujus accitsatur, myopztratSoypKTOf , TVJxotvwvioc TT£Trot6wf 'iouXiouXK!
sed commnnione c Julii ei Albanasii, Romanoe et 'A6KVKO"!OU "Pwp.vjfv.ui'kkei\uv3peiu;STtiav.bTtov.
Alexandrinoeurbis ponlificum, se esse munitum.
CAPUT LXXXVII.
Atbanasius, Alexaiidrinaeurbisepiscopus,d innlias 'kOuvdato;,'AXsrJKvSpEiaf ETrir/xorroff,TroXXaffTtup«rS>v
Arianorum perpessus insidias, ad Constantem Gal- 'ApztuvovvTtopsivu;ETrtSouXt/.f , TrpoffKWVO-TKVTK T6V
liartim princi|iem fngit, unde reversus ctitn litteris , TKXXtwv fiv.atkivTtpoaifvysv,b6svdvue\eve\u; p.erv.ypup.-
e
ei rtirsum post mortem ejus fugaltts, usque ad Jo- T, pa.Twv, xa! a.u6tffptstK TVJV KUTOU TEXEUTVJV Stw^6£!ff,
viani imperium latuit, a quo recepta Ecclesia, sub Iw? Tvj?^aatksiu; 'loStavovSisku6s,xai avKXafJwv TVJV
Valente moritur. FerinHnr ejns adversum Gentes ExxXvjo-iav, ETIIOUKXEVTO? TEXSUTK, $s'povTKt KUTOU xa.rd
duo libri, et ! conlra Valeniem et Urs.tcittm ttnus, et twv 'E6vwvXoyotSuo, v.ard Ovukevro;xui Ovpaaxiov
de virginitate, ei de persccutioiiibns Arianoruni plu- ei;, ftepi Uap6evia;,TtepiAtwyptwv 'ApstavwvTcketarot,
rimi, et de Psalmorum litulis , et bisloria Antonii TtspiETCtypuft,; "1'ukp.ov,xui 'laropia 'AVTWV!OU dvuyo>-
monacbi vilatn continens, ei sopruanxui episloloe, et pnrov T6VJ3!OV Tteptiyovaa, v.al eo^ruartxuiiTtiarokai,
multa alia, quoeenttmerare longum est. xa! Ttketarv.akkuTtva, KTrspuTtupt6pzia6atoxvw.
CAPUT LXXXVIH.
Antonius monaclnis, cujusviiam Alhana>ius, Ale- 'AvTwvto?povayb;, av rbv Biov'k6y.vv.aio;'AXerjjav-
xandrinoeurbis episcopus, insigni vnliimine pfose- Speiv; irciav.OTco; iitiaripo T£u_£stSt£<;vjX6£v, SOTEIXE Trpoff
cutus est, misit iEgypliace ad diversa moijasieria SlV/fOpU TvjffAtyUTTTOU p.OVKr/TVjptK, 'ATTOO-ToXtXOU V.UpU-
Apostnlici sensus sernionisqtie epistolas septem, xrripo;xv.iXoyouETrtr/ToXciff ETTTK zt; sXXvjvtxvjv SIKXEXTOV
"
quoein Graciam linguam irattslatee siinl, quarum _ p.Erv.fpaq6eiqu;, wvsijKtpETOffiart Ttpb;rov;' kpazvoiru;.
priccipua est ad Arsenoiias. Floruil sub Constantino "~~v6nasv itci Kwvr/TKVTivou v.uiTWV TOUTOU TraiSwv|3ar/t-
et h Gliis ejus regnanlibui;. ' Vixit annos cenlum XEUOVTWV.
quinque.
CAPUT LXXXIX.
Basilius, Ancyranus episcopus, j arlis medieinoe, BaoiXsto?,'AyxupKvo?STricrxbTro? (tV.Tpo? TvjvTEJ_;VVJV)
scripsii contra Marcellum, 927 k et de Virginilate eypu-fye v.aruMapxsXXou, 928 xaiTTEpl IIap6svla?Xoyov

a Sub Constantino et Consiantio. Ila legunt mss. lic, Jutiani. Antiiindieantur a 3S0 ad 363. Moritur
cndices, excepto Sangermaiiensi , qui relinel, sub an. 373.
Cons'antinoet Constante principibus Marianus legere r Isie conira Valentem,el Ursacium liber non ex-
volnii, sub Constanlio el Constanle; Erasmus, sttb st:it: qni superant de Virqiniiaie, dubioe sunt lidei.
Constanle el Conslantino. MARTIAN. — Dtto Codices Ritrsiim qui de Psalmorum tilulis iitscribeliatttr , et
noslri lanlum habent sub Constuniio principe. San- ioprvanxai, sive Pascltales Ephtolm, desideranltir.
gerinanen. penes Miirtianoeitm svb Constantia et Vid. Ebed-Jesu cop. 12.
Constanle. Er.isinus conlra snb Constante el Cons- e Harum sola Latina versio lucem vidii.
lantino. Vicioritts snb Conslantino el Conslanle. h Filiis ejus regtiantibus. Hic addunt editi libri :
h Pnia illtid initiolih. viulmpie multosad itnittsDei Vixil annos cenlum quinque. Quoecum desint in tnss.
professionemGtilatia nutrivil; quod enim ibi de no- D codicibns, ea lamquiimstippositiiiaverbajusinmerat
mine Marcellum lioerclicnm appcll ,ri noster tradil, abjecisse ab omnibus editionibus. MARTIAS.
' A nostris mss. ul et ab illis, quos Martianorus
vel memoria suggcrentc falsus est, vel pro nia.ltosle-
gerit in sii'i exemplari [Marceltum. Eqttidem in ejtis- consttluii, abest biec clausula: Vixit annos centum
dem llilarii contra Consiantiuin libro Marcellus lioc- quinqtie.
retiris Pliotino ac Salielliojungittir : Hinc Marcellus i Verba «rJis medicinm, vel ut alii codd. habent,
veibum Dei cum legit, nescii: hinc Photinus Itominem. medicm, in veleri edilione Joannis, a Fuchte, et ofim
Jesum cum loquilur, ignoral: hinc ei Sabellius, dum apttd Groecmninterprelem, non haliebanttir, apud
qttod cgo et Paler iiniiiii stimus, 7ionhttelligil, sine qucm supplentur cx Sttida. Leguni vero mss. omnes,
Deo Patre, et sine Deo filio est. Honorius, Freculpbus, Jiliique.Suffridus Pelri, qnem
~ Exstat hoecde Mir.eus seqtiimr, in Gcmblacensi et Sigebergensi
fide epistola, qna se apud Jtilittm codicilms reperit arcis Mechem:pcrperam, ut cl. Fa-
Rotn. Pontif. purgavil. Cjctera ejus scripta, frag- bricins noiai , cum Ancyroe episcopnm Bar-iliuin
incntis qtiilnisdamexceplis, mierciderttnt: qtieniad- fuisse constet. Coeierumet imprcssa lectio mlntis cx-
niDiliiiiieiiam illa Asterii et Apollinaris contra Mar- peditavideaiur: atiiue ego qiiidem gnarus, autqtiid
celluin. sintile supplendttm puto.
d Veroiien. multa Ariunorum perpessus insidih : k Manianieus absqne et pariicula unimi cum supe-
ConsuleTheodoriltiin lib. n Eccles. Hist. c. k. riore librum liuiic fac.l,contradicenlibus nostrismss.
~
Mariiaiiaeus, aliique cditi libri, Joviniani: Va- el quilinsdatn editis. Uirumque autem Basilii opus
69S S. EUSEBII HlERONVMl C96
librum, et nonnulla alia, el sub * rege Constaniio _\ v.uiavv.oXlyaSXXa,xai jSar/tXsuovto? Kwvatavttou,Ma-
Macedonianoepartis, cnni Eustalhio Sebasteno, prin- xsSovtaxvj? upu Eur/ta6!w2S6KOTV/VW
6pvjr/xs£a? npitv.
ceps fuit.
CAPUT XC. *
Theodorus, HeraclioeThraciarum episcoptis, ele- ©soSwpo?, 'HpaxXsia? tvj?©paxwvETrir/xoTro?, supuou?
gaiiiis apertique sefmonis, et magis hisioricoeimelli- zai upiarov kbyovv.uitaropixri; Stuvoiu;, srj;sSwxsv ETTI
geiitiie , edidit sub h Conslantio principe conimenta- Kwvr/tKVtloufiuatkio; vrcopvriparuei; MaT6aibvxai
rios in Miiitliacum,et in Joaniieni, et in Aposlolum, 'IWKWVJV,.XK! Et?TOV 'ATTOO-TOXOV,XK!st? TOYaXTvjptov.
et in c Psalteriuni.
CAPUT XCI.
Eusebius, Emesenns d episcopus, elcgontis et rhe- EuyUw?XK!pnroptxo;, uvupt6-
EvasSto;,'EptEo-vjvo?,
torici ingenii, innumerabiles, et qtii ad plausuin po- jxvjTOUfXK!£tff xpoTOV TOU XKOU ETTOtVjr/atO
r/UVT£!vOVTKff
pnli perlinent, confecil libros , magisque hisioriam Xoyouf,v.uip.aXXov axo).ou6wviaropiu, bart; aitovSutb-
secuuis, ab his qui declamare volunt, studiosissime rSpOVKVKytVWf/XETKt TTKpK TWVXpOTOtff J^KtpOVTWV, «f
legilur, c quibus vel prceciptii sunl adversum e Ju- _ wv siatv ee\v.iperoikbyot Siv.a,xurv. TWV 'louSalwvv.ui
dieos , et Genies, et Novaiianos, el ad Galalas f libri 'E8vwv,xaiNwSaTtKVwv, xuirtpb;Tukuru; Etf,EI?Euay-
decem, etin Evangelia homilioebreves, sed plurimoe. ysXta bpikiui ppvyyrurai p.iv, rtoklaiSE. Hv6vjr/£v ETT!
Floruil temporibus Conslantii Imperatoris, sub quo KwvoravTlou^ao-tXsw?,xai TEXEUtvjr/a? iv 'kvrtoysia.
et,morluus, Antiochioesepultus est. Etatpvj.
CAPUT XCII.
Tripliyllius, Cypri Ledrensis, sive e Leucnthecn TptyuXXto?,KuTrpou AviSpou,ritotAsutswyofETrlr/xoTro?,
episcopus, eloqueniissimus stioe oetaiis, et sub rege svfpuSri;v.uiirti Kovaruvriov irtianpo;. 'Avsyvwv TOU-
Consiaiilio celeberriintis fuit. Legi ejns inllCanlica TOU£t?"Aapa.rudapurov vTtopvripuru,oart;, rtokluki-
canticorum commentarios. Et miilta alia composuisse yzrui avyysypuaivut, «rtvu ei; ru; riperipu; yeipu; ov
ferlur quoe in nostras nianus minime pervenerunt. Tceptrik6sv.
CAPUT XCHI.
929 Donatus, a quo Donatiani per Africam sub 930 Awvato?,«f av ot AwVKtto-tal EVtvj 'Appixvj,
Consianlio * Conslantinoque principibus pullulave- ETriKovvr/tavTiou TOU(3ar/tXsw?, fdaxov rtupu npzrspov
runt, asserens, a nosiris Scriplttras in persecutione r TK?6EIK? Tpv.fd; kvTWSto>yporoi; 'E6vtxot?TrapaSE-
Etlinicis traditas, tolam pene Africam et maxime Soa6at, fcuaavrriv 'Afptxriv,v.uiptaXtaraTVJV NouptSiav
Numidiam , stta perstiasione decepit. Exslant ejus TVJ Tr£i6otvjTraTvjr/EV.
Etr/iToutouTtokku,tvj auTOuulpiaet
multa ad snam heeresim perlinentia.opnscula , ct KVVJXOVTK, XKITTSOI tou ctylou IlvEupKto?Xoyo?,tw
de Spiritu sancto liber, Ariano dogmati ) congruens. 'ApstKVwv Soypatt dppbfy>v.
intercidit. Vid. Socraiem lib. n, cap. 30, sub finem, Leucosia Groecisdiciiur, Nicosia vcro Sophronio et
ubi dispiitaiionem niemtirat, quam cum Photino Ba- aliis Ad originem itaque Laiinani llicronymi rever-
silius liahuit, ei noiarii exceperuni. tentes, falsum soepissinie ac depr.ivatuiii in Gra>co
a Vitiose quoedam ediliones, sttb Rcge Constan- Sophronio contexium emendamus ex codicibus mss.
lino. qiiorum fldei alque auctoritaii adlioerenles, imperi-
h Veronens. ms., sub Constantino; perperam- loruin htijns teniporis jndicium coniemnimus, et
" Solus in enrnm calumnias aure surda iransimiis MARTIAN.
psalmos commentariiis integer habelur : —
reliqunrum opertnn excerpta in calenis variis. E Duo mss. cttni Frecupho [Cyprilerlertsh uno
Commeniariolisin Apostolum insigne KTror/Trar/pattoyverbo. Pro LettcotheonErasmus et Victoritts Leu-
ipse llieron. reciiai epist. nntic 119 ad Mineiviiiin et leoitis ex Gr:eco intcrprete , qiiein sequiiur etiam
Alexaiidrum. An. 547 depositus, circa 3SS ruietn llonoriiis, el Meursins 1. i de Cypro. Eral auietn
vivetuli fccisse creditur. Leucoiheon, nt .Martianjeus aiinolavii, Mciropolis
d Nonien episcopus nostri cndices non babenl, nec D Cypri insuloein ora Boreali, quoeet LeucosiaGroecis
duo quos Victnriiis inspexii, nec tandem Groecusin- dtciiur, iiliis Nicosia.
terpres uovil. In Chronico ad anniiin 10 Constanlii, h Nulla iiunc exstant Triphyllii scripta. De illo
Eusebius Emhenus Arianm signifer faclionis mulla et vid. Sozotnen. lib. l, c. II.
varia scribit. Vid. Tillemontimii t. VI, pari. n, pag. 1 Ita legunt codices nostii omnes, et quos passim
124; Socratem II, 9; Sozomcnum m, 6, et Nice- alii inspexere. Martianoeuspost Victorium, sub Con-
" Hoc ix.
phoriiin 5. stante Constantinoque,perperam, m eliam ali;e edi-
coiitra Judoeos opns ms. exstare in Vindn- liones, quaa sub Consiante et Constaniio leguitt.
bonensi Biblioiheca asserit Lambecius : coetera quee Scliismatis Donatislariim origiriem a Constantini
hic Hier. memorat, desideranlur. oevorepelendam, qnisnescit?
' Qnos dccein bb. Hieron., Gnecus ejus inierpres i Donati scripla omnia jamdiu inlerciderunt. Re-
utiwn, stff, dicit. Cod. Giielpherhyianus, et in epislo- colciidus porro csi insignis Augusiini locns boeresi
lam ad GulatasuTro6s'r/£wv libri decem. 69, qjiem et Fabricins descrihit: Exstanl sciipta
s Leucotheonephcopus. Fucutn hoc in loco, ul in ejtts(Donali) ubi apparet, eum etiam non Catholi-
aliis bene mullis fecit Erasnio et Mariano falsus So- cam de Ttjnilate habnhse senteiitiam, s>edqumnvis
phronius imerpres Groecus, qui verluim Asutswvof ejusdem siibstanlite, minoremlamen Patre Filium, et
posuit pro Leucotheon genuino nomine reiento in minoremFilio putasse Spirilum sanctiim. Verumin
cuiictisexeniplaribus mss. bstauteni Ledrensis nrbs, hunc quemde Trinitate.habuit, errorem, Donalhtarum
tjuMiet Leutlieoti, urbs Archiepiscopalis el Metropo- mulliludo intenta non fuit, nec facile in eis quisquam
hs Cypri insuhc, in ora Bbreali, quoe Leiicothon el qui hoc illnm senshse novcrit, invenilur.
697 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 698
CAPUT XCIV.
~
Asterius, Arianae philosophus factionis, scripsil, A 'Af/Tsptof,'Apstuvixri;ftlbaofo; uipsaso;, sypwysjSa-
regnante Constamio, in Episiolam ad Romanos el ClXEUOVTO? KWVf/TaVTloU , ElffTVjV 'ETTtf/ToXvjVTVJV Trpoff
~
in Evangelia b et Psalmos conimeitlarios, et multa 'Pwpalouf, xai £tf EuayysXtaxai YaXptouff uTropvvjpKTK,
alia, qua; a stiae partis hotiiinibus slitdiosissime le- XK!STspa TroXXa, artva Trapa twv TvjffKUTvjff utpsaeo;
gunttir. aTtovSutbrepov «vuytvoaxerut.
CAPITT xr.v.
Lucifer, Caralitanus episcopus, cum Pancralio et Aouxiysp,KapaxKXswf apta Hayxpatiwxui
ETrir/xOTrof,
d Uilario RomanoeEcclesioeclericis, ad Constanlium
"iXapiwtvjff 'ExxXvjo-iaff 'PwptvjfKXvjptxotff,TrpofKwv-
iniperaiorein a Liberio episcopo, pro fide legalus o-tavTtov (iuaikiu ftupv. AtSspiavSTttav.OTtov, vrtkp Tvjf
missus, cum nollel sub noinine Alhanasii Nictrnam Ttiareo>;zi; TtpeaSziavaraksi;, ptvjpouXopiEvof ETT' 6v6-
damnare fidem, in Pal.cstinam relegiitus, iniraecon- ptaTt'A6avar/!o'iTVJV Ntxvjvvjvavvboovxo.rakvaat, si; Uu-
slaiiliic et proeparati aniini ad martyrium, conlra kutarbnv it\optc6si;, 6uvp.uarri; iyv.pursia; v.uisvrtps-
Coiisianlium iniperaioretii scripsit librum , e cique Tttap.ivovkoyiapav Et? ptaptuptov, O-UVSTK!;S Xoyov v.urd.
lcgcndtim misit, ac non inuito posl, sub Juliano Kovaruvriov,rovrbvts autw KTrsr/tstXsv avayvwr/6vjr/6-
principe, revcrsus Caralis, Valenliniano regnautc, ptsvov,xai ptEt'ou TTOXU |3ar/tXsuovto?'iouXtavou , £t? tvjv
f obiil.
KapKxaXivwv KVK?£U?K? , ETT!BKXEvttvtKVOu /Sao-tXsw?
J EtsXsutvjr/Ev.
CAPUT XCVI.
931 Eusebius, natione Sardus, el ex Leclore 932 'EvqiSto;, yivst SripSo?,«ttb avayvwr/twvTVJ?
urbis Roiiianoe, Vercelleusis epicopus, ob cmifes- 'ExxXvjr/ia? 'Pwptvj?,
BK.pxEXIvr/vjffsTrir/xoTro?,Stri TVJV TVJ?
sioncm fidei a Conslaniio principe Scylhopnlini et Trir/TEw? TTKOK
ErjopoXoyvjr/tv KO)VO-TKVT!OU _3ao-tXsw? EI?
iiule Cappadociam ri-Iegatus, sub Juliano impera- Sxu6oTroXtv, XKXSI6SV si; KKTrrrKSoxiav it\opia6ei; ETti
lnre ad Ecclesiam %reversus, edidit in psalmos 'iouXtKvou TOU Pa.aO.io>;£t?TVJV iv.vlnaiuvd.vutsvt\u;kt\s-
comnientarios Euscbii Coesariensis,quos de h Groeeo SWXEV st? TOU?fyukp.oii;vTcop.vrip-u.ruEur/s6!ouTOUKat-
in Latinum verterat. Mortuus cst Valeniiniaiio et aupeeo;,urtvu u.Ttb ' EXXvjvtxou Et?'Pwu-atxov ptST£vvjv6;)_;st.
Valeiite regnantibus •. KK!ETsXsuTvjr/sv krtiOUKXEVTIVIKVOU xai OuaXsvTOf.
CAPUT XCVII.
Fortiinalianus, natione Afer, Aqttileiensis ep sco- $ouoTOuvaTtavo?, ysvst 'Afpo;, 'AxuX.vjta? 'ETrir/xoTtor,
pus, i imperanle Constanlio, iuEvangelia, k liltilis _3ar/tX£uovTOf Kwvo-TavTiou , £t? TK.EuayyEXtaXKVOVK?
ordinatis, l brevi et rustico seniioiie scripsit com- StKTUTTWO-K? , PpK^UTKTK UTT0_7.Vvjp.KTK
X6yWKypOtXW
'
meniarios : el in hoc liabeiur deieslabilis, quod Li- avvirut\e SIKSETOUTO eartv uTtorpbTtvto;, brtftep AtSi-
beriiim, Romanoeurbis episcopnm, pro lide ad exsi- ptov 'Pwptvj?ETrir/xoTrov. UTTEp TVJ?rciareo; ei; ii\opivv
liuni pergenlem, primus solliciiavit sc fregit, etn'ad KTrtovTK , ou ptovovuTr£v66sur/sv, XKIuTrsr/xsXtr/sv , KXXK
subscriptionem boereseoscompulit. XK!st? VTtaypufriv atpsTixwvx.KTvjVKyxKO-sv.
8 Vix dtibitandiim videinr mihi ex Hieronymi sen- S. Crttcis exemplar non babet. Porro non iiniis,
tenlia, hunc etimdemAsieriuni esse, qiiem alibi vo- sed duoiiuiichahenliir Luciferi libri contra C(ni«.liin-
cai Scyllnipolitaiii. Ncmpe boc ipsn ordine in episi. tiiim, seu verius pro S. Atbonasio ad Consiantiiitii.
70 soepiuslandai.i, ad Magiinm, Eusebii Emenseni, Alia cliatn cxstiinl ejus scripia , quibus colligi ndis
et Triphtjllii Cyprii, et Aslerii Srytltnpoliim notniiia ac at |uc exornandis, si Deus jitveiit, dabo aliquaiido
libros recensi-t. Et in epi«t. 112, ad Aiigustinuin, opcratn.
Maxime, inqiiit, tw exptanalione Psalmorum, q»os f Aniio scilicel 571. Cdnlra Lnciferi linjiis secta-
apud Grcrcosinterprelati sunt mtitlis voluminibus,pri- rios librum abs Ilieronyiuo scriptum supra exhi-
tnus Origenes, secundusEusebitis Cmsariensh , lertitis buimtts.
TlieodorusHe.racleotes,quatltis Asterius Scythopolila- sTuuc, inquii Hier. in Dialog. conlra Lucife-
ntts, quinlusAiiolliwtris, elc. Ex quo ciam par est rianos, ad rediium Eusebii lugtibrcsvestes lialia ntu-
credcre, neuiinem alitim, qui in Psalinos seripsis- tavit.
set, cogiiomiiieniA«lerium illi innoiiiissc. Fahricius h Hoecversio , quani et in cpist. 61, ad Vigilant.,
tanien , iiimhic. ,cum iti Bihliniliec. Grtrc. lib. v, latniai Hieronytiins , iiiatem m.n tnlil. Conira cx-
cap. 2S, liuiic aliiiin a ScytlKipolitano fuisse tradit : stant Ettsebii episioloe de exsilio scriptoe, quas hic
Cappadocemneinne, illum Sophistain , (.uem Socra- iioivininiilial.
les lili. l, cap. 56, meinoral, quiquc Luciano mar- D ' I:i Chronico refert ad an. 7 Valentiniani: sed
lyre siiadeuio pcenitentiam, ad Chrisiianos rediii, niliil dubiuin an. 570 Eusehium obiissc.
posiquiim idolis immolassei, et Arianorum deiude i Fiiliricius, iniperanie Cointaniino, pro quo ipse
promaclios fnil. rescribi Consianlw vellei. Sic vero liabeni codices
b Nnlla nuiicexsiant Asicrii liujiis scripla. nostii ouincs, el Marliitnoeiisipse.
c Recole cap. S6, ubi conira Mitrcellnm libros k Id est capilulis. sivc seciimtibus.
meinorai, quibus eum Asterius Sabellianoe haeresis 1 Praderenda videauir codicum noslrorum lectio,
ar<;iicbat. brevesrustico sermone, idque lonasse sibi volnil Li-
d Verouensis, el Hiiaro. In Chronico ad anmim psiu«, qui inlerprctalnr breves sermone. Ruslicuin
359 : Lucifer ac Dionysius, Caralitanreac Mediola- seriiioncni iniellige veriiaculum, sive qnem tniliia-
nensis Ecclesimepiscopi. Pancratins qtwqtieRomanus rem, vulyareniqiiesul) iriilium libri n, CiinlraRtiliiinm
presbyter, et Bilarius diaconus, dhtnntibus inter se ab vocat. Viil. Pricfai. in iVlailha-uin.
Arianiset Constanlio,damnantur exsiliis. m Gemblacens. ms. inale, et od sum scripiioncm
f Verba, eiqtte legendummisit, ac non innllo post, Itmteseos,etc. H*resim vocalSirmiensem formulam
699' "S. EUSEBll HIERONYMI 700
CAPUT XCVIII.
Acacins, quem, quia luscus erat, ptovoyeKXptovnun- A 'AXK.XIO?, .OVTtVK ETTEtSvj Evl Oy^KXp.W TTVjpo? nV, pOV-
ctipabant, Coesaricnsis Ecdesioe in raloesiiiia epi- bf6ukpovev.dkeaav, rri; iv Uvlvtarivr,Kutaupeiv; eTciaxo-
scopns, claboravii ii). Ecclesiasien dcccm et scpiem TTOC, cvrirve\s stff'ExxXvjr/tar/Tvjv
(3t6Xta SEXK XK!ETTTK,
voltimina, et Mr/ujiptlxTwv &rnpdro>vsex, et mtiltos xai avp.ptv.rorjtnrnpdrov se\, xc/XTcokku; Stv.fbpov;bp.t-
procteiea diversosque tractatus. In tanttim autem kia.;._Et? roaovrovSi zrti KWVO-TKVT!OU pv.ad.so; StSTrpE-
sub Coostaniio imperatore claruii, ul in Liberii lo- ••psv,oars ei; rbrcov
AtSzpiov"JVJXIXK ETrir/xOTrov'Pwpvj?
b
cum RomoeFelicem episcopum constituerei. 5_;EtpoTovvjr/Kt.
CAPUT XCIX.
933 ~ Serapion, Tbmueos episcopus, qui ob ele- 93& Supurtiav, QptouEw? ETtiav.OTto;,6 StriTVJV EU-
gantiam ingenii cngnomen d Scbolasiici meruil, clta- yutavZTtovopaa6si; Syokuartv.b;,yvvjr/to?cpiXo? 'AvTwviou
rus Antonii monachi, edidit adversum Manichoeum piova_£ou, E^ESWXE xaTa Mavt_^alou xal
ke\uiperov|3l(5Xov,
exregium librum, el de p-aliiiorum tituiis alium, et Trsp!krttypufri;TaXftwv sripwJ,v.uiTtpb;Siufbpov;Kvay-
ad diversos uliles cpistolas, et stib'CQiisiaiHio prin- XKIK?ETttarokd;,v.uiSTCI KWVO-TKVTIOU EVTVJ ke\opokoyriast
cipe eliam in confessione inclylus fuit. StSTTpElpEV.
CAPUT C.
Hilafius, urbis e Pictavorum Aqnitanioeepiscopus, ]B 'ikupto;, IltXTKSIwv 'AxotTKviaffETrir/xorro?, cvqxevri
faciione Salurnini Arelalensis episcopi, de synodo SaTOUpvivou TVJ?'ApsX.KTWv drtb TVJ?
ETrtr/xoT/ou, r/uvoSou
Bilcrrensi in Pbrygiam relegatus, duoilecim adver- BiTEpif/o-iojv EI?$puyiav ii\opia6zi;, SEXK v.uiSuo XKTK
sus Arianos coiifeciilibroset alium libriiiu de Syno- 'ApEtKVwv avvkrut\skbyovc,v.vlzrzpovTrzpirS>vSuvoSwv,
dis, quem ad Galliarum episcopos scripsii, et iti 6'vTtvKTrpo?TKXXIWV sypwtys, xv.isi; I]/KX-
'ETrtr/xoTrou?
psalmos commeniarios, primuni videlicet, ct secun- fiou? UTrop.vvjp.KTK, TrpwTOV XiywSEXK!SsUTEpOV, K.TTO
dum, et « a qninqiiiigesimo primo usque ad sexage- TTEVTVJXOr/TOU TTpWTOU EW?ErjvjXOCtOU SfiUTSpOU , XKiUTtQ
simunj secundum, et a ceniesimo decimo octavo ixuroarov OXTOXK.ISEXKTOU EW?TOUkayurov, kv vjavvrd-
usque ad extremum, in qtto.opere (irnitatus Orige- %st'dptyivnv zp.ip.riaura,rtvu kt\ ISiav Ttpoa6ei;' Er/Ttv
iiem, nonntilla eiiam de suo addidit. Esi ojus et ad auTOU xai Trpo?Kwvr/TKvTtov XISEXXO?, bvrtvuTteptbvrikv
Conslaniium libellus, quem s viveiiti Constantino- Kovaruvrtvovrtokei ETTESWXS, xv.isrspo; ei; KWVO-TKVTIOV,
poli porrexerat, el alius in Consiaiitinm, qnem post 6'VTIVK piETKTvjvKUTOu UTtoSiaatvcvvirut\z, v.v.i(SifSXot
niortem ejus scripsit, et h liber adversnm Valentem XKTK OUKXSVTO? XK!Ovpcuxiov, Tvjviaropiuv TVJ? 'Apt-
»
et Urs.iciuin, hisloriaiii Ariniinensi.s et Seleucien- pnaiov v.ui SBXSUXEIK? avvbSovTtsptsyovaut, xv.iTtpb;.

fidei, cui Liberius subscripsii. et quam nolat Uila- (C —Ita ex mio Verotiensi ms. et Fabricii editione
rius in Fragmenlis, Perfidiam aptid Sirmium con- legimus : Groeceetiom 0ptou£w?.Alii lum ediii, lnm
scriptam, quam dicit Liberius Calholicam, a Demo- mss. et nobis, et aliis inspecti, varie et corrupte effe-
pliilo sibi expositam.Nihilosecius calholicum sensum runt, Tlitmeu-, vel Tltumnts cuin Maniajioeo,qure
revera pati poluisse, ex ipso llilario manifestum freiiueiilior est leciio. Alii prorstts oniiltuni : alii,
est. ut aptid Erasm. et Victor. atldunl 6pou£w?,JEgypti
a Sic oslendimus in epist 119, ad Minervium et urbis. Kraleninivcroel ©KOUEW? Auyour/TovtxM?, Thmu-
eos Attgtistatticmregionis , quod notat Holstemus ad.
Alexandrum, nuin. 6, pro O-UXXEXTOW legendum ex Steplian.
Veronens. ms. o-uptptixTwv. Ex Imjus opeiis libro Byzant.
d Veiercs
qnario saiis ampl fragmentum Laiine a se reddi- doclnm. Ejtis glossographi inlerprelanttir litleralum,
tum ibi reciiat S. Doctor. Periere enim, pra>ier vero jira-ier lilnum conira Monicliaetim,
conira Maniclwos lib. i, cap. II,
pauca excerpta, coeteraAcacii scripla. Ejus ineminit quein et Pliotitts
et in epist. 37, ad Marccllam, iniiio. laiulai, reliipii ojiines iiiterciderunt. Ipse circ. an.
b Quoedameditiones addunt Ariaiium, quani vo- 558e obierii. Pictaviorum Aquilanim: tum pro Bi-
Veronens.,
cem et mss. nostri omncs ignorant, et quos olim terensi, alii Bytcrcnsi, ei Biiurensi, Synodus istlioec
Lipsins, SuffridusPelri, Victorius, aliique consu- hocc hiibiia esi anno 356.
' Vatican.
luerunl. Sed iiechnbet GraecUsinlerpres, et rcip- a quinquagesimodumtaxal. Sed et alii
sa, lamelsi cum Arianis coninninicavpril' Fclix, siint iractatus Hilarii in Psalmos, puia 9, 13 et
lainen ab onhodoxa professione numi|ijamdescivit, {&, eic, qui HieronyiiiQ uon iiinniueruiil.
el Conslanliam damnavit, et martyrio coroiiatus est. D
| BVeronensis tiventi co (lcg. ei)Conslaminopoli,dc.
c Serapion Tliumeusepisc. Nomen istud varie scri- Sed
etiam, qui suhsequimr, alius in Cpnslaiitiiim li-
bitnr in mss. codicibus; in Sangernian. Thimoeus~, her co vivente, conira ac Hieron. sentil, scriptus
in Cluniac. secunda manu. Tliimeus episcopus; in videatur, si repules aucioris ipsius verha nutn. 2,
Tolosano, Tliumeusepisc. Alii oniilttuil hoc noinen, itbise notnl scribere qiiiuqueiiiiio postevsilia Euse-
legentes lantiiin, Serapion ephcopus. Nullus itaque bii, Lncilcri, el Dionysii, iinno sciliccl 560,Foriassis
rum in-
reiinej, quod editum est apnd Eiasmum, et Maria- seqtienie 561 coniigei-it Coiisiantii obitns.
imm, ©pouswffjEqypli urbis ephcopus, Eral aulem anlcm i.ll.equinqueniiii lerminiim paulo laJius accc-
Thmuis, Thumuh Anlonino, urlis olim ^Egypii epi- pit.h
scop:)lis sub pairiarcha Alexandriito, ubi Pan cole- Itetn Veron. , et alitis liber adversum Vaten-
batur. Tbeinniiaeelinm hircuin coleliani, el lingua tem, elc. Groec. (SiSXot, pltiriiiin mimero.
iEgypliaca bircus Thmuis dicebatur : binc sanclus 1 A Valic. absuni, et ScLeucieiisis,tum lcgil advet-
Hicronymtis in cap. XLVIIsaia;, jVflin et pleraqite suin Prmfectum, male, et cieleris coniradicentibtis
eorum (yEgypliorum)oppida, ex bestiis el jumenlis mss. si qujvdatii ed.iiiones consentiunt. Hic auiem
. habent nomina, KUVWV a cane : AEWVa teone: Qp.ovi;, liher, tit el duo sequenies, jam non exstani, el supe-
tinguajEgyptia abhirco : Auxwvn lupo, etc.MAnTiAil. rioris conlra Valenteni, ctc., fragmenta lajiiumJior
 70! LIBEU DE VIHIS ILLUSTRIBUS. 701
s:s synodi cojitinens : et ad proefectum Salustium, tKSukovariovertupyav, vyrotXKTK. Atoaxbpov , xui twv At-
fciveconira Dioscorum, et iibe-r Hymnnrum et Mys- Seprivav,xui srepo; Xoyo? Mur/tvjpiwv, xai UTroptvvjpata
teriorum alius, et commenlarii in Mallhoeum,el sl; MKT8KIOV, xai ei; tov 'lw§ opttXiat,a; artb tou 'EXXVJ-
tractatus in Job, quos de GroccoOrigenis ad sen- vtxov'Qptyivov;psrifpaas, v.ulzrzpo; tvfviaruro; Xi-.
sum iranslulit, "• et alius elegans libellus contra Sekko;xv.ruAurJsvTiou , xa.iTTOXXK!Trp6?Staydpou?'Errt-
Auxemium, et nonnulloead diversos episioloe.Aiunt O-TOXK!. <t>Kf/l
SETtvEfyzypv.fivv.iv.vrbv v.uisi; rd "Jiapuru
qnidani, scripsisse eum ei in Cantica canlicoriim ; TWV ucf/v.rav,vrcsprca.p'ripXviartv ayvoara. 'ETEXEUTVJ-
sed a nobis hoc opus ignoralur. Mortuus est Picla- aevivUixruSnBaXEVttvtavou xai OuaXEVto? _3afftXiy6vtwv.
vis, feValeijiiniaio et Valente regnantibus.
CAPUT CI.
935 Viciorinus, naiione Afcr, Romae « sub Con- 936 Btxtwptvof,ysvEt Appo?,Kwvr/tavTioujSar/t-
stantio principe rheloricam a docuil, ei in exlrema Xsuoytof,£vTVJ 'Pwp.vjTvjvp'vjTopixvjvStSa?af, svTWiqyu-
seneeiute, e Christi se tradens fidei, scripsil adver- tw yvjpaXptr/tiavof ysvoptEvo?, v.uru'ApslouXoyou?Sta-
sus Aritim libros more dialectico valde obscuros, XEXTIXOU? rtuvv upuvpov;cvviyputysv,olrivs; rcapu twv
fquinisi ab erudiiisnonintelligunlur, s etComnienta- TTETratSEUfiEvwv jxovov[voouVTat, xai UTroptvvjpiaTa si; toy
rios in Aposlolum. 3B *ATr6r/toXov.
CAPUT CII.
Tilns, Bostrenus h epispopus, subjuliano elJoviV Tttoff,Boorpjjvwv ETrlr/xoTro?,STT!'louXtavou xui 'ioSta-
ano principibus, fortes adversnni Manichoposscrip- vou_3KO-IXSUOVTWV, iayvpov; xuru twv Mavt^aiwvr/uvta-
sit iibros, et noninilla voluniina alia. Moritur autem t\u; Xoyouff, XK!ItspK TTOXXH, ETT!OUKXEVTO? stEXsutvjr/ev.
«
suh i Valejile.
CAPUT CIII.
Damasus, Romanee urbis episcopus, elegans in Aupuao;, 'Pwptvj?ETrlr/xoTro?, ei; ETroTrotfov euyuvjf,
versibus componendis ingenium habuit, i multaque TTOXXKXK! vjpwtxwptirpa EIJESWXS,
avvropjy. xai oySovjxov-
el brevia meiro edidit, ei prope octogenarius, stih TKStvj? Etri©EoSoo-iou fiuctkia; kreksvrnaev.
Theodosio prjncipe moriuus est,
CAPUT CIV.
Apollinarius, Lacdicenus Syrieecpiscopiis, k patre 'ATroX,Xtvapto?,Aao5txEia?Tvj? SupwvETrlr/xoTro?, Tturpb;
die superant, qneniadmodiimet libri in Joli. Porro C in Addiiamentis priorisparlis Imjiistomi IV.MARTJAN.
satis snpine Groecus inierp.res legit liberlinorum, ,—Sic habent niss. nosiri onines^ et qnos Marlia-
XtSspTtvwv, pro liber liymnorum. tiictis consiiluit, et plures alii. Ncc diverso sensu
a Vatic. perperam , et alios eleclos libellos. Ex Viclorins, qb erttdilis modointelliguntur. Vuwse au»
Episiolis ad diversos pleraeque ititercidernnl. Snb- tem editiones alioe, non inielliguntur. Ili libri qua-
sequcns optis i.n Canlic. caniic. plane ignpraiur.' • luor proprie contra Candidum scripli sunl , cujus
b Puta an. 367. Eximium buiic 1'jtireni passim in eiiam epistoloe de divina generalione Victoriiius fe-
episiolis alii«qne libris Hicronymus lautlal.' spondit.
c Obvio ermre quopdnmedii., sub Consiantino. B De liis iia jtidjcai iti Proefarionead Commenla-
ASi, ul vulgo crpdinir ex prava lectione Proefa-: rios in Episl. ad Galaias : Non qyod ignorem Cainm
lionis in Epistolam ad Galaias, Hiermiyinus ipse Marium Viclorinum, qui, mepuero (non me a puerq)
Vicorimim Itoma; proeceptoremhnbuit, cur in loco rhetoricam Romm docttii, edidhse Commenlariosin
dissimulal, oniiiitimad id profitenduin ornaiissimo ? Apostolum,sed quod occiipalnsille efudilione smcula-
Vide in Chronico ad an. 14 ei ">0Consianiii. rium liltetarum, Scriplttras omninosattctas ignorave-
• Luculeniissitnum deejtis conversione Augustini rit, el nemn possit,quamvheloquens, de eo bene dispn-
tesiimoninm lib.vijiConfession. c. ii,Miroensreciiai i tare, quod nesciat.
Vbi, iiiqnit Hipponensis episcop., commemoraviepi- !l Al. Bostrensis. Ex quaiuor htijijs auctoris con-
scopo Ainbrosib, legtsse me quosdtimtibros Platonis, tra ManichiCijinlibris posieriores duo hacleinis perr.
quos Victorintisquondam rhetor urbis Romm, qitetn iisse visi sunt, siqtiidem iii Holsieiiiano [Hambnfi
Christjanum defmictum esse 'audieram, in Lathtam j) i gensi codice, in quo unice asservaittur, peilinhata
linguam Iraiistulhsel; ut meexhortaretur qd liumilila- lexltis series. lihrarii culpa, frandi foit obiier per-
tem Chrisli, niihi narravil, queniadmodumille doclis- tractant.ibus. Nuiic Friderici Winckleri diligentia
simus seneoc,et omnium liberqlium doctrinarttm peri- tres priores inlegri reperti sun|, ac restiluti, qui in
tissimus, quique Philosophoriim lam multa legerdl, et niiperii Canisii aniiquarum lectionum editionc exhi-
dijudicaverai, et dilucidaveral, dqclor tot nobiiiuntSe- bentur. Hos laudaLEbed-Jesti can. 29, lum Phoiius
nalorum, quiqueetiam, ob insigneprmclari mqgisterii, cod. 252, et libro primo conira Maoichoeoscap. H,
stattiam in Romano forq iiietuefat, et accepetat; non 1 Valens imperjopotitus esi ab anno 564 ad 578.
erubueril esse pttcr Chrhti tni, et infans foniis lui, sub-
j Nobis Viclorii alios codices, Medicenm nempe,
jeclo coilo ad humiiitatisjugum, et edomita fronle ad
crucis opprobrium. et Festilanttin, lum nosiros omnes, et Marlianteo
1 Qui nisi ab erudith non intelligttnlur. Omnes mss. inspcclos seijui phiccret, muttaqne btevia opuscula
codices jioc inodo leguni. De Conimenlariis porro hetoico tnetto edidit. Qtiam leciioncm et Groecus in-
Viciorini inAposlolum Ilicronymits ita loqiiitur Proe- lerpres probat. De Damasi scriplis alibi llieron.
fai. Commeiiiarioriim in Episi. ad Galatas; Non epist. 22, ad Eusiocbiiini. Ebe.d-Jesticap. 8 : Dmna-
quia igndrem C. Marium Victorinum, qui Romte iiie stts episcopusRommscripsit de re Fidej, et Canones,
puero rheloricam docuit, edidh.se Coiiiiiientariosin Obiit exeiinte - anno 384,
" ' '. exactis in poiitificalu aiir
Apostolum, etc. Sic legendtimex ms, Cluniacensi; ex nis,I8.
alto auicm AmbrosianoeBiblioiheciBstt/Mi' Ronimme'a k Vitiose Brixiana qtjiKdamexemplaria apnd Vi-
vuero Rhetoricamdocuit.Al de bis vide, qna; diximus etorium, Paire Probo. "Quodsubsequilur magis, inrri
705 S. EUSEBII HIERONYMI 704
presbytero, magis grammaticis in adolescentia ope- _.^ TtpeaSvripov,lv TnVSOTVJTI ptSXXovTVJVypappurvKriv na-
ram dedit, el postea in sanctasScripluras inntunera- v.nasv,varepovSe£t?TK?6EIK? Tpufd; uvupi6pnru avv-
a
bilia scribens voltitnina, 937 s,'h Theodosio im- rut\u; rsvyn, BzoSoaiov iTEXsuTvjo-sv.
(Sar/tXsuovTO? 938
peratore b obiit. Exstaiu ejus adversus Porpliyrium Etr/iv OUTOU v.ard UopfVpiavrptuv.ovrukbyot, otTivE?
triginia libri, c qui inler coetera ejus opera vel pETKrJu TWVKXXWV KUTOU cvyypvppurovpaXXov Expi-
maxime probanlur. 6naav.
CAPUT CV.
Gregorius, Bteiicu?, d Eliheri Episcopns. usqtie ad rpvjyopto?,EtXi§£pou TviffBatTtxvjff eo; TJjff
ETrlr/xoTTOff,
exiremam senectuiem diversos medincri serinoiie iaydrn; nktv.iv;Stufbpov;bptkiu; v.otvaXoywavvirvjt\e,
traetaiiis composuit, et de Fide eleganieni librum , v.uiftzpi 7tir/Tswf X6yovv.ptarov,oorr? aypi rov Ttv.pbv-
* qui bodieqtie superesse dicitur. TOfXiyETKt Tczptsivui.
CAPUT CVI.
Paciontts f, in Pyrenaei jngis Barcilonoe episco- Ilaxtavoff,EVTOt?nupp'tva!oup.ipsat BapxlXwvoff ETT!-
pus, casiiiate eteloquentia., el tam vita , qnam scr- axoTto;,aofpovt (Siw,evfpuSziuxa.iXoywkuprcpb;,r/uv-
mnne clarns , scripsit varia opusctila, de quibus est ETK.SE Uf WVEf/TtKspSoff,XK!XKTK
TTOtxO.K, TWV NW§K-
~
Cervits, el contra Novalianos. Snb Theodosio R Ttavwv.'ETT! BsoSoo"iou pucO.ea;iv kayd.royripuETEXSU-
principe , h jam uliima senectute, morluus est. tvjr/Ev.
CAPUT CVII.
Plintinus, de Gallogroecia, Marcelli discipttlus , $wt£tv6?,KTT6 tvj?TKXXoypKtxlK?, MK.pxsXXou pafivjTvj?,
1Sirmii episcopus orilinains, Hehionis hocresiinin- StppiouETrir/xorro?, TVJVTWV 'EfvtwvtTwv uipectvuvuvzaav.t
slaurarecniiatnsesl,pnstca a i Valentiniano principe eTczyzipnaev, varzpovttupv.BaXsvTtvtavou j3ar/tXsw?itizoi-
pulsns Eccli-sia, plura scripsil voluinina , itt quibus 6vjTVJ?'ExxXvjr/ia?'TroXXaavvrdi\u; revyri. ay' wvsiatv
vel praecipua sutit conlra Gentes, el ad Valeniinia- Waipzrotv.urd.TWV 'Efivwv,xui ttpb; BaXsvTtvtavovXoyot.
num libri.
CAPUT CVIII.
939 k Plioebadius,Agenni Galliarum episcopus, 940 20t§K.5tO? 'AyEVOU TVj?XKTK TKXXIK? ETrif/XOTrbff,
eisi nullius ms. codicis ope fulttis, niulari velim dam Chri-iianorum in Hispaniis, qui kdetd. Ja-
in magnis, ut inielltgas, magnis in re Gianiinaiica nuarii se in cervorum, sive aliarum ferarum habi-
viris pr:i'cepliiribus stiis Apollinarium operain de- tnin mutiibanl. At nisi si Cervtts de noinine lndus
disse. Hujus viri,,i|Uo magisiro Hieronymns usus ille potiularis uiiicappellareiur, quod velete aliinto
est, passim alibi ingenium laudat, sententias im- lestimonio probandutn in pritnis luisset, cur siuue-
probat. rent a cervo nomen, non a leone. canra, etc., qui
a Siippleinns votuminaex nnstris mss et Groeco'C fcras promiscue oinnes iiiduebaiitVPropiusvero mi-
inicrprcie, o-uvTKrJKff rsvyn. Hanc v<cem pleriqtie hi vidciur libium inscriptum fuissc Cervulus, noiiii-
vulgaii aut pemtus igiior:nil, aul ejus loco habcni ne a Gioeco xEpSoXstv derivalo, quod esi conviciati,
opuscitla. aut maledicere, unde x£p6oXoj,cervulus, convicialor,
h Adbuc in vivis ngehal duodecimo ejns Impera- maleiticus. Certe hoc seosu accipi ab ipso Pa-
loris aniio, sive f.hristi 578, ipso llieronymo lcsle ciano snb iniiiiim Panrneiici anptirel : Hoc cniin,
in Chronico : Apollinarh Landicenusjtctatione inge- in-iuil, pulo ptoxime cervulus ille profecit, ut eo di-
nii quosdam errores pertinacier asseverans, Itmrestm ligenlior fierel, qun impressiusnotabalur. El loia il-
sui noniiiiissuxcitavil,quam Damastis, habito Romm la reprehendendi dedecorh expressi, ac sa'pe repetili
concilio,
~ damitavil. nnti cotnpressissevideatur,sed erudiissetuxuriam. Me
Exceplii Met:iplirasipsalmorum , ac brevihus re- miserum! quodcgo tacinoris admisi! Puto nescterani
liqtiortitn opermn fragmentis, Apnllinarii scripla cervnlumfaccre, nisi illis repreheiidendomonslrassem.
desideraiiiur. Hieronyiiius snpra lib. i contra Riilinnm nutn. 17,
d Al. Iliberi Lihellum de Fide, quem illi tribnit «rf struendnm mihi calumniam cernulus, pto quo
Que nelliiis, ad calcem operis S. Leonis . alit S. verho cervitlumsiib-lilui debere suspicati snniiis .
Grcgorio Nazinnzeno,alii S. Ambro«ioaseribuni. Vide ibi annotaniiir. J nn vero Paciani isle
c Rcliiiivmiiqui nnn li.ilietcmi. Vcioiien«is, ne- liber qu:e
iii-n exstai. Vid. Illuslriss. Pliilippiiin a Turre
qne Giielplierbyianiis. Satis qnnque oliosc librum lib.h de Mythra pa«. 208.
receiiiissiiiiun superesse d.cuissei Hieronymtts. Ea In Dexiri Chronico, quod et cl. Faliricio nn-
igitur exptincia vocula , ipsutn Gregortum supersti- O latiim esi,ad :in. 591 : PacinnoBarcinonensiEpiscopo
lein dici imellit;ilo. meosuccedil Lampitts.
r Hune Pacatianum vocant alii codices, qnos in- parenli 1 Viiioseiu cod. S. Crucis Smyrnm habetur pro
ter unus e nosiris; llonorius Pacatium. Mox Vc- Siniiii. Vid. Epiphaniiim lloeres. LXXI,1.
rom-nsis , castitnte iloquenlim, reclius Vaiic. casti- i. Priiiiinii tiiino 551, sub Conslainio, exsulare
galm eloqueniim,quam leciionetn pneferri velim. Sic,- jiissus, a Juliatto revocaiuse«tanno 562. Alieritmiia-
cap. 90, Ephcopuselegantis LaiiniuueserniomsTlieo <_uecjus cxsiliiiin Hieroiiyiuus niemorat, quo post
dorns dicittir, ct iu.sequenli Eu.«ebiuseleganiis el an. 564 a Valeiiiiniano aficcliis ha reiicus ad iuor-
rltetorici ingenii, elc. NOIIIIIIporro, Pacianuin hunc tpm iisi|iie cnfliciatus esi. In Chrouicoad an.579:
Fl. Dextrictii liher iste de Viris illustiihus abs Hie- Photinus in Gnlatia morilttr, aquo Phoiniianoriini
ronymo mscrihiiur, iiairem c.xsliiisse. dogma inditcitim, qui multa continetttimel ingenii
« Al. Cerbus, ei kspSo;; cujits nominis varioesiint bonuuno superbimmalo perdidil.
docioriiin liomiiium mierpretaliones. E.i vero simi- k Miritm qnain varie hoc iiomen in mss. alqne
lior videiurcl. Fabricio, qu;e fert, Paciaiiutii htinc eililis libtis scripiiiiii inveniaiiir. Verouen. habci Fm-
ideo libro suo liiulum fcxisse , Cervum, sive Cer- dubius; Grjecns imerpres, et ctim eo qineilam cdi-
viilum, quod persiringeret ineptUm morcm quorum- tiones, Smbudins: Concil. Coesaraugustan.an. 580;
708 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 706
cdiditcontraArianoslibrum. Diciintureiejusaliaesse .\ EIJESWXE , xata 'Apstavwv revyo;. AEyovtataOtou xuiZrepu
optiscula, quoenecdum legi. Yivil usque hodie a de- EtvatcrtovSicp.uru,otf outrwEVETUJ^OV. liieypi vuv t_rikv
crepila seneciute. iayd.ro yripuSidyov.
CAPUT CIX.
Didymus, Alexandrinus, captus a parva oetale AlSupto?,'AXsr;KvSp£u?, EXVSK?rikixiu; _3Xa6sl? Ta?
oculis, et oh id elementorum quoque ignarus, lan- o-^st?, xal Sta TOUT' aVstpo?TWV OTOt^slwv,roaovrov
tum iiiiraculum sui omnibus prirbuit, ul dialecli- SauptaTtuatTcupeaysro.EW?TETVJV StKXEXTtxvjv.XK!y£w-
cam quoque , et geometriam , quoe vel maxime p.ETptxvjv, VJTI? p.uktaru bpuaea; ypriC.et,£t? KxpovEX-
b visu imligei, usque ad perfecttini didicerit. Is
plura p.zpvBnxivut"Ocn; Tcokkd. xv.iTtsptfwn O-UVETKSS, TOUT-
opera et nobilia couscripsit, commentarios in psal- scriv vTtop.vripv.ru £t?TTKVTK? roii;~i"ukpov;,vfcop.vrip.uru
mos omnes, coinmeiilarios iti Evangelium Matihoei ei; MaT^atovxai 'Iwdvvvjv,v.uiTcepiAoypa.TWV, xai XKTK
et Joaunis, et de Dogmaiihus, et contra Aii.mos li- 'ApstKVwv Xoyou?Suo, vui rcepi IIvsupiKTO? ayiou Xoyov
bros dtios, et ~ de Spiritu sanclo Iibrum unum , £va, 6'vTtva £yw£t?'Pwptatxovperifpuau: et; 'liautuv rb-
quem ego in Latinum verti : in Isaiara tomos d de- p.ov;oxtwxaiSsxa, Et?'Gf/vjsTrpo?kpk ypd.fo>v vrcopvr,-
cem et ocio, in Osee, ad me scribens , commenia- ptaTwvXoyou?rpsi;, EtffT.uyu.piuvkp.cn> rcupuxukicuvro;
riorum lihros tres, el in Zacliariain , nieo rogatu , kbyov;ftivrs, vTcopvripv.ru £t? TOV'IWS,xa! ukkuattztpu,
libros quinqtte, etcommenlarios inJob , et ° inliniia v.rtvv.Stnyriaua6utiSioviari xurakbyov.Ilspiso-Ttv ay.pi
alia qu:c digerere proprii indicis est. Vivil usque bo- TOUSE, xai bySonxocrbv rpirov STtkripoasv kvtavrbv.
die, etf octogesimum lertium oeuiiisexcessil anmim.
CAPUT CX.
Optotus Afer, episeopus Mileviianus, ex parle B 'OTTTKTO?, ZTciaxoTca;TVJ? MsXtuttwv, TOU ptspou?rriixa-
caiholica, scripsit Valentiniann et Valente 8 princi- SoXtxvj?,EypKipsETT!BaXsvTtvtavou xui Ovukevro;v.uru
pibus, adversuni Dnnalian:r partis caftimni.im libros TWV AovaTtc.vwv o-uxoyavTiK?Xoyou?ze\,kvot; kiyet. TOsy-
usex, in quibtis asserit crimen Donatianoriira in xXvjp.K TrK.ptiTWV AwVKTtr/Twy st? vjptK?
^suSw?'zTtnv'ey6ui.
nos falso retorqueri.
CAPUT CXI.
941 l Aquilius Severus, in Hispani.i, de g,Miere 942 'AxuXto?SsSvjpo?,EVTai?'Io-Travlat?urtbyovo;
illiusSeveri.adquem iLaciJinliiduoepislolariimscri- ~~e§ripov, Ttpb; bv SvoAaxruvriov eTttarokS>v fkpovrut
bunlur libri, composuit voluinen , quasi 6SotTroptx6vkbyot,qvvira\s rsvyo; iv rui\et bSontopixav,Ttuvrb;rov
tolius suoe viloestaium contiiiens tam prosa qtiam (3iouKUTOU rtzpteyovStvjyvjpa , TOUTO ptsvxarukoyuSnv,
versilius, quod vocavit KKTKr/Tpoyvjv, sive JMpKv,ct rovro Si v.at pirpa npaixa, orrEpavbpa.qsKaruarpo-
sub Valenliuiano principeobiit. yvjv,riTotIlEtpav,xai ETT! BKXEVTIVIKVOU ^uatksa; ETEXEU-
TVJf/EV.
CAPUT CXII.
Cyrillus llierosolymoe episcopus, seepe k pulsus KuptXXo?, 'ispor/oXupiwv TTOXXKXI?
ETrir/xOTro?, si\ea6ei;

Phitadius; Sevei'us Sulpitius lib. u Histor., Fmga- (] timuin. Proeferrein Veronensis lectioncm , Inm quod
dius, ul alios inierim mnil ani. verosimilius sit, rotundn nuinero iisiim esse ilicro-
11Anno 592. Cod. S. Crucis , necdum inveni, pro nyniiiin, iiuii quoil an. 592, quo islhicc scrihebal,
lcgi. vi\ annum ociogesiinum primum ( non tcriium),
b Perperam pro vhu quaedam exemplaria hahent excessissel Didyiiius, siijiiidem an. 5"'6, ictatis sn;u
usu M>x apud Marlian., plurima, nobilinqiieopera, 85, ohiii, lestibns Palladio in Lausiaca cap. 4,et Si-
quociini codiees nostri nmnes leguni, Vaiicano ex- geberto Gemblacensi.
cepio, qui postremnm vocem opera nnii agnoscil. g Ad aiiiium Chrisli 570.
Vid. Socratem iv, 25 , et Hieronymi Chronic. ad h Cod. S. Crucis seplenilegil, et lot quidem bo-
an. 57-2. die eiiiimeraniur Opiati libri , eiiam in nupera edi-
c De Spiritu sanclo librum unum. Opus Didymi tione a Dii| inio adornata. Atiamen totum opus iu
de Spiriiu sancto in tres libros divisnm esi apud liie- sex lanium libros parliltis est ipse Oplalus , ui ex
ronymum in Laiina translatione; sed batcdivisto est ejns lib. i, n. 7, Iiqnet: proindc septiunis, qui sub-
ip«iusHieroiiymi,aul — exscripiorunt cjus, non Didynii jttngiiur, lacimis consiai ab ips», tit videttir au-
auctoris. MARTIAN. Hujus libri Laiinain »bs ciore, in additamenlornm vicem elahoiaiis. Nec ex
Hicronymo adornatam niierpretaiioneiii, qua? una Hieronynii couicibus aliura scio, qui septem lege-
exsiat, supra excudimus. Reiii.uoiutn ejus ope- ril >pro sex.
ruin noii ui«i fragntenta in catenis variis occur- Valtcanus, noslerque Veron., Acilius, queniad-
nnit. modnin »lii, qnos Suffridtts Pelri consuluil. Hono-
d In cod. S. Crucis , viliose lamen , decemet no- . rins, Achilinm.
vem iiiiineianiiir. Ilii ronyinns in Prolcgo in lsai., •D i hcci le siiperins cap. 80, de Loclantii cpislolis.
Didynfis , in.juil , cujus amicitih tmper usi sumiis , Sewrik hnjns liber jam non ex«lai.
ab eo lncoubt scriptum est, Con«olaniiiii, Coiisolami- Bis n Cotistiiiitio jussus cxsnlate, atque iternm
ni populnm iiieiiiu , saceidoies , loqtiimini atl cor a Valcnie a quo deumiii revocams, reNit ccclesiam
Jertisiilem , usque ad finem volumims, decem et ocio ab iiiin. 579 usque ad 586, quo et vivere desiil. No-
edidit lomos. sicr iu Chronico ad an. 552: Cyrillus, inquii, cutn a
c Marlian. duoqne ex nostris mss. mullaque alia. Maxiino fuisselvresbyler ordinaiv.s, et posl mortemei
f Veroneiisis,octogesimtimtanlum. Alier enoslris, ab Acacioepisropo Cmsariensi et cmieris Arianh cpi-
oclogesimumquartmn, Martiauoeus, octogesimumsep- scopis ephcopatuspromitlerelur, si ordtnattonem Ma-
107 8. EUSEBll HIEROiNYMl 708
Ecc!iesia,etreceplusade\tremuni'snbTlieodosiopri:i- A TVJ? 'ExxXvjr/la?,varepov ©EoSbr/iou jSatrtXsuovto?, irtl
cipeocio annis inconcussiimcpiscopaluni tfeiniit.Exs- Evtautou?OXTW uauk.evrbv ecys tvjv ETrir/xoTrvjv, OUTIVO?
tanl ejus xaTvjxvjr/Et?,(iuas in"ailolescenlia composuii. tiai v.arnyricei;, u; sv TVJ vsotntt avvirui\sv.
CAPUT tiX.111.
Euzoius; apud Thespesium rhetoreni , cutn Gro- Eu£wio?,TTKpti&saTttaio prirbpt dpa TpnyopiaNa-
gorio Naziaiizeno episcOpoadolesccns Coesareeeeru- ttv.v'C_ov ETTtr/xoTro VEO?sv Katca.peiufoirriau;, xal vare-
dilus est, et ejusdem postea urbis episcopus , pluri^- povtvj?o.vrri;Ttbkeo;erctaxorto;,TTOXXW TTOVW f@apeiauv
iiio labore-,corruptum b jam Biblioihecam Origenis nSntviv'QptyEvou? XK!naptylXou/3t§Xio9vjxvjv ; EV<rwpia-
el Paniphili in membranis iiistaurarecoiialiis est. Ad tiot? avavswr/Ki kfceyeipnasv. Kai varepovirti ©soSor/iou
extremum sub Theodosio prineipe Ecclesia ptihtts jSar/tXswff Tvjff'ExxXvjr/iafIEEWSVJ: «JspovTKt TOUTOU TTOX-
esl. Feruniur ejus varii multiplicesque tractalus, quos kai v.a.irrketcrui0p.1X.iKi, Kt?kqrt pdStovivrvyetv.
nosse perfacile est.
GAPUT CXIV*
Epiphanius . Gypri Saliiininoe episcopus , scripsit 3 'ETrtyavto?,Kurrpou SKXaptlvvj? £Tr!r/xoTro?, zypvi/e
adversum omnes Iloereseslibros, etmtilta alia , quau XKTKTTKf/WV TWVKtpEr/EWV X6yOU? , XK!ETEpK TCOkku,
ab eriidiiis propter res; a simplicioribus c propter dnva. Ttv.pdp.ivTMVTrETraitSEup.svwv Stri TKTtpv.ypuru,
verba lectitiiitlui'. Superfesi tisqtie hodie ., el in ex- TcapdSETWV ISIOTWVSIKTti prip-aruuvv.yivaaxsrvt.Ue-
trema jam seiieclule Variacudilopera» piecrtvv.ypt touSs, VJVX SVkayd.ra yripuTrotxlXa O-UVTKT-
TSIcvyypuppa.rv.
CAPUT CXV.
943 Ephroem, Edcssenoe Ecclesioe diacoiius , 944 'Eypalp, TVJ?EV'ESEO-O-_J kxxkncla; Siuxovo;,
inului Syro Serinonecomposnil, ei ad taniam venit TTOXXK TVJTWVSupwvStKXEEEt r/uVTsSvjxs,v.ui£t? TOr/KU-
clafitudinem-,utpost leciionem Scriplurarum publiee TVJV nk6s kv.pTcpbrnrv. , aare perd. TVJV Kvayvwr/tv twv
in quibiisdam ecclesiis ejus scripta recitentur. Legi 6E!WV Tpv.fov, onp-ociusv rtct TWV sxxXvjf/twv uvuyivo)-
ejus de Spiritu sancto Gra;cum d volumen, quod qui- cxerv.trv. avyypuu.pa.ra..'Avsyvwv TrspiTOUa.ylouIIVEU-
dam de Syriaca lingua verterat, et acumen sublimis. /U.KTO? 'EXXvjVtXOVTEUXO?, OTtep TIVE? UTtb TVJ?SupWV yX.OJT"
ingcnii, etiamin iranslatioiie, cognovi. Deccssit sub rri; p.zrzfpa.cu-j,v.v.irb axpov TVJ? U-J/VJXOTKTVJ? StKVoia?,
*
Valente principe-. Ix rri; ptETK.ypar/Ew? syvwv.'ETEXEUTVJO-E _3ar/tX£uovTO?
rpaTtavou.
CAPUT CXVI.
r Biisilitis, CoesareocCappadocioe,quoepriusMazaca Q1 Bar/IXsto?
, Kutcapeia; Tvj?KKTTTTKSOXWV, nrt; TrpwTOV
vrtcabatur, episcopus , cgregibs conlra Eunoniiiim 1Ad.'Cv.v.v. sxKXstTb, STticxoTco;,!JXKTK Euvop.louii\v.ipsrov;
elaboravitiibros.et de Spiriui sancln Volunien, et cvvirvJt\ekbyov;,v.uiitspiUvsvpuro; uyiov TEU_£O?, XK!
~
in Hexaemeron homilias nOvem, et ao-xvjTtwv, et sl? TVJV it\urip.spovbptkia; kvvsu,v.uir/.r/xvjTtxov , xai_3pa-
breves variosque traciatus. f Moritur imperanie J__E!K? XK!TrotxO,a? opttXia?.TEXSUTK jSKr/tXEUoVTOf TpK-
Gratiano. TIKVOU.
CAPUT CXVU.
8 Gregorius, primtim Sasimoruin, deinde Nazian- stra NK^IKV^OU STciav.o-
Tpnybpio;,Sao-iptwv Ttpbrepov,
zenus episcopUs, vir elbqueiilissibius, proeceptor fto;, dvripsXXbyiptwtKto?, 6 £p.6ff
StSaf/xKXbff, av s^vjyou-
nieus, qito Scripturas explanante, lotidici,tid triginta pivov TKffSsiKffEyywvTpufd;, ei; rpzl; puptaSa? !TTI-
millia versuum omnia opera sua composuit. E quibus yav TcdvruTa r/uvTaypaTaKUTOU O-UVESVJXEV, «f 5>vziat
ximi repudiasset, diaconus in Ecciesia ministravit, verba : Qui pkirima conlinentimet ingenii bona, uv.o
ob qtiqmimpielatemsacerdoiii mercedepensatus^ He- superbimmuloperdidit. Hoc.de Phoiino moriuo asse-
raclium, qiiem moriens Maximus in suum locum sub- rehat llieronyinus; non de sanclo Basilio, ui volunt
stiitierat, varia fraude sollicilaiis, de episcopoin pres- boereiici hujus lemporis qu.crcnies noduni in scirpo.
bytetum tegradavil. r. Atdc his fusiiis dicelur, si Detisvitoe annos iribue-
n Qttodque est mirum magis, ex lempore pronun- ril.ad novaiii usque Chronicorum editionem, quam
tiavii. muitj erudiii viri a nobis exposcinit. MARTIAN.
\hVeronen. yocjiiam jam addit, quemadmodum et s Dno mss. iiostri, et Erasm. Gregotius Nazianze-
Groeciisvjou. Ex Euzoii scripiis ne lituli quidem su- nus, eic, omissis qtioe iiiterseruntnr, primum Sasi-
persiuii.
~ Idem Veron. momm, deinde, quoepossunt a Hieroiiyini iiiiinu non
etValican., propler verba, quoque; pfofecla videri; cur enim si quas ille ti-nuii sedes,
tuin in fihe, cudit opuscula. eniimerare animus erat, Consiatiiinopoiiianiimproe-
a Hodie non snperest, quod sciani : proGriCcam lerit, quam ctim implerel an. 581, ejns praccpior
quosdam legere egregimn lestaiur Fabricius.
« Piiiliciiiam
fuil? £t Sasimis qnidem a'greiulit proelicise episco-
ei Verbnen. omiliit. Moriiur S. Ba- punia Basilio, Nazianzi atitem proprie, decrepiti pa-
silitts an. 579. episcopi, vicibus finigebaiur; quaiiiquamNa-
r Moriiur imperaiiie (iraiidito. Ilic bene se res ha- trissui,
zianzenus episcopus eliain apud Veleres Scriplores
bet ciiin Basiiio, qni niagno intei vnllo separattis esl audil. QnidaiiicoiJices veiiistissimaiiireiinent leciio-
a i lioliiio Sirnjh episcbpo : nain quod| in Chronicis nem Nazanzenus pro Nazianzenus, qnaii) et in vetc-
EusebianissimuipbiiuniDr Pholjuus cl Basilitis, hinc ribus nioiiiuienlis Mabillonius anitnadverlit, ct nos
facttiin est, ut qtiod de priori iiieronymus dixerat, sequiniur.
cohseriiienii sii- 1 Ii) Laiino autcm sub Valenle.
prOxitno ascrlptum, nempe istluec
'709 LIBEB DE VIRIS iLLUSTiUBUS. fJO
illa sunl: de raorte fratris a Cocsarii, $£p! *tXo-A rdSe' tfEplTflfftEXsutvj?t60 «SekfovKutav.piov,Trspl
TTTw^ia?, lattdes Machabeeorum,landes Cypriaiii, lah- akoTcre,>yjd;,ircaivov; TWV Mav.V.aSuiov, ZTCVXVOV; KU-
des Allianasii, Iattdes Maximiphilosophi _posi exsi- Ttptv.vov, ZTtaivov; 'A6v.vucibv, irtaivov; Wui\iuovftkocb-
lium reversi, qtiem falso nomine quidain b Hctotiis aov p.ETK TVJV i't\opluvu.vv£zvi\uvro; , bvrtva.'-f/EuSw? TIVE?
stiperscrip«erntit(qiiia est et alius liber viiuper.tlio- "Hpwvo?ETciypu.-fUV (EOT! yap xai akkn[3!6Xo?, xatayvw-
nem ejttsdem Maximi couiinens; quasi nois licuerit rrtvTOUKUTOU MafjlpouTrsptE/our/a,w? pvjsrjovstvatTOV
euindeinet lattdare et vitupeiare pro tempore); et auTovXKIETTKtvsf/Kt XK!hii\vt iv XKipw)'xa.i_3l€Xo?, 5t'
liber, hexametro versu, Virginitatis cl Niipiiariini, si\vp.irpov,Uap6evia;, v.a.iTKJUOU , x«6' EKUTWV StKXsyo-
conlrase disserenliiiin; adversum Etinoniiuii! c)iber pivwv' xa.TaEuvopiouXoyo?st;, itzpi Uvsvp.uro;uyiav
unus, 945 ue Spiritu sancto liber unus, Conira kbyo;si;, v.«rv'iouXtavouTOUfiuctkia; Xoyoff Eiff.'llxb-
Julianum imperatorem libri duo. Seculus esl aiilem kov6nceSk TWlloXspwvoff yupuxrript 946 5!*'trsptriv
Polemonein dicendi charactere, d vivoque se episco- stffTOVolxstovTOTTOV ETrir/xo/rov xurucrriau;, kv uypS>
pum in loco suo ordinans, ruri viiam liionaclii ptovp.ovv.Stxbv xai STSXSUTVJO-S
v.Ttriviyxv.ro, TrpoTptSTOu?
exercnit. Decessitqueanteltoc fenne 0 trienniiim sub jrpovou(3ao"tXsuovTO? 0EbSbO"lou,
Theodosio priticipe.
CAPUT CXVIII.
Lucius, post Athanasium Arianoe parlis episcopus, B Aouxto?,p.STa'A6v.vv.ctov 'Apsiavn;6'pvjr/xsta? ETrlr/xo-
usque ad Thcodosium principem, f a quo et pulstis Tro?,v.ypt ©EoSor/iou j3ar/tXEuovTO?i rrap' ou v.a.ifrjswSvj,
est, Alcxiiiidiitianiecclesiam lenuil. Exslantejiis so- TVJV 'AXE^avSpstavvjv xuriayev sxxXvjr/iav. «fcspovTKt rovrov
lemnes de 1'ascha epistoloc, ei pauci variarum liypo- fcsptrov Uucyu iittarokui, xui bkiyotTTOIX!XO)V uTro6sr/swv
theseon libelli. Xoyot.
CAPUT CXIX.
Diodorus, e Tarsensis episcopus; dum Aiitiochite AtbSopo;, Ta.pcov STciaxorco;' nviv.unv 'Avrtoyeiu;
esset presbyter, niagis claruit. Etislant ejus in Apo- TcpEcSvrepo;,p.ukkovkup.Tcpb;vjv. Etr/i TOUTOU st? TOV
Stoltnn conimentiirii, cl mnlia alia, ad Eusebii niagis 'Arrbcrokov VTCOp.vrip.ara, xv.isrepv. rckeiaruzi; rbv Eur/£-
h Emiseni characlerem perlinenlia , citjtis cnni sen- {3loup.5XXov TOU'EpEr/vjvbu ya.puv.rripv.rtpaarixovru,ou-
suni secuttis sit, eloqtieniiam itnilari non poluii, Ttvo?TVJ yvapn dxokov6riau;,TOikkbytpov oux vjSuvvj8vj
propler ignoranliam soecularium litlerarum. pip.ricuc6v.t,Stu TvjvuTtstpiuvtwv xor/pttxwv ypKp.pa.TWV.
CAPUT CXX.
Eunoniius, Ariahoepartis, Cyzicenus episccpus, in p Euvo'p.to?, 'Apetuvn;6pnaxziv;, Ku£ixou ETticxoTto; ,
apertam hjcreseos suoe * prorumpens blaspltcniiam, TOf/ouTOV £t? fikuafnpiuvvjX6sTvi?ai/.sia; uipiaso>;, £>a-
ut quod illi tegunl, iste publice faleretur, usque ho- TSOTrsp sxEtvotxpuTTTOUf/t, TOUTO fvvspS>;bpokoyriav.i.
die vivere dicitur i in Cappadocia , et multa conira "EOJ?TOU vuvXsysTKt Ttepteivutsv KKTTTraSoxtK, xal TTOX-

a Viliose Basitii nomen illo Cmsariisubslitiiit cod. decimi lertii, quo illeobiit, el finem decimi (jiiarli,
S. Grticis. Et Basiliuni (|uidem pro luuere latidavil quo hic scripsil, indicari.
Gregor.: sed amictts hic sibi eral, non frater. Forte f Veronen. ct Guclplierbytanus, a quo expulsus
scripserat Hieronymus de tnorle fratris Cmsarii, et esl. Ad aniium lioc refeiUlit It^ , Litcii aiitem liujus
de morleBasilii, quoruin alleriini facili librariornm lihri, exiguo fragmenio excepio, in Aciis Rom. con-
errore excidit. Sciolns qtiidam Gregoriuin nnstruiii •ciU sttb Marlino I ad itnunt oinnes iniercidere. Vide
cum Nyssenoconfudit, el Coesarinmitt Basiliutn cor- Socrateni iv, 57; Sozomehum vi, S, atqne aiibi.
rupil. Mox iidem m«s. nostri Laudes Cypriani, ex e Ante aiinnm 578, quo episcopaiein Tarsi calhe-
scribarum erroreomiiiuni. diain cunsceiidil.
b Nosiri, et quos Erasiiius inspexit, mss., Herona, ll Emhi-ni vocabnlum non agnoscil Vcronensis li-
vel J_grona.Sub Heronis Alexandiiiii philosopbi no- ber, sed nec Facuntlus Ilerniiaiiensis, qui caput is-
mine non landaium, sed viluperatuni Maxiiimm a tud ex Hieronyino toiidem verhis cxscripsit. Qnod
Gregorio indicanl, quasi non licerel eumdein et lau- aii, ad e.jjis cltaracterein periiiiuisse Diodofi scripla,
sic iulelligo, iii iiisloi-icuinsctisitin, qnem in cxpo-
~ et viluperarepro
dare, lempore.
Perperam noslri omnes, el Fesulanus,cum Mo- nendis Scripiuris, Eusebitim sibi proposuisse lesia-
diceo apml Vicloritim, adversus Eunomium duos, et tttr cap. 91, Diodprus cuin priints sit pcrseculus.
contra Juliaiium unum. Tutn Polemoniumdkendi y«- D Mirum qnod addii, Emiseni eloqiieiiiiain eum imi-
puxrripu, cspuncta ctiain vo.ce dicendi, ut Gratcus lari cnm iion poluisse; cttm hanc eioqiicniioe laudem
inlerpres facil. Be Polemone atileni Laodiceno so- illi primis iribuant TlieodorinJs lib. IV, ubi
phista vide Pliilostratnm lib. i, c. 13. eum amiii limpidissimo cotiiparat, ei Phoiius, qui
d Vivoquese, episcopum, eic. Eulalium \ iiielicet in dicendo puruin ac perspiciium procdicat. Nunc
virum saneium ac sapieniem. Arianzuin atiien) locus vero cjtts opera praetcr qunsdatn lacinias in catenis,
fttit, nbi vitam Mjnachi Gregoritis excrcuit. Tactiit frtisini qurcras. Exigutini fragtiienluiii iiieron. re-
porro Hieronymus de episcopntu Gtegorii in scde fert e Conitnentariis in Apostolitm in episiolii 119,
Constantinopoliiaiiii.qnia brevi icmpore seiletn illain ad 1Minerviumei Alexandrum. Vide infra caput 129.
occupavit sancius L);ictor, e qua seip»um tandcm Veroncn. prorupit, et mox faieatiir. In Cbio-
exturbavil, videns speni pacis inter episcopos exttir- nico ad an. 10 Vaientiniatii el Vaiemis : EunomiUs
baiani. MARTIAN. dhciputus Mtii Constiinlinopoliagnosciiur, a quo hdi-
e Malimcgo bieitniumreponi cum quibusdam editis resis Eunomiana. Vid. in Isai. cap. txv, ei cpist. ad
antea. Suidas neinpe Gregorium tradii, an. lp Tlieo- Til. cap. n el in.-
dosii principis obiissc. Sequenii autem li scripsisse i Postquaiu lcriiuni exsnlasset, lianc vehiam a>
Hicroiijmum, iion csl qui ignortt. Pula adeo inilium Theodosio Magno iinpe.raverot, ul ad patrios Da--
 7H S. EUSEBIl HIEBONYMI 712
Ecclesiam a seribere. Respondcriitit ei > Apollina- j VXKXKTKTvjffExxXvJf/lK?,l
avyypdfttv, artvt uvreypu-puv
rius, Ditiynms, Bisilius Coesaricnsis, Gregoritis Na- A-rcokktvupto;, AtSuptoff,BKr/iXsto?
et Kutaupsiu;,Tpnybpto;
ziiinzenus, Gregorius Nyssenus. NK.ttKV?vjv6? XK!Nur/vjvo?,
CAPUT CXXI.
947 c Priscillianus, Aliilre episcopus.qui factione 948 "npto-xiXXtKvo?, 'ETrif/xoTro?
'AjSIXvj? , orra? av -
d Hiiliiciiet Ilhacii Treveris a Miixiino
iyranno caesus r/xEUvj 'TSKTIOU xui '16KX!OU , EI?IpHsptv TtupuMa|iptou
est, eiliditcmiilla opuscula.de quibns ad nos aliqua TOU tupKWouiafdyn, spSwxs TTOXXK r/uvtKyptKtK , ay'
per.enerunt. Hic us ine liodie a nonnnllis Gnosticoe, wvttva Et? vjfia? Ttupsknkv6aqtv. Ovro; aypt rrip-soov
f
idest Basilidis et Marci, de quibus Irenoeusscripsit, TtapuTtvwvTVJV Tvaartxriv uipzatv, ravrianv BK.r/tXslSou
hicreseos acciisatur, dcfendentibus aliis, non ila eum xai
Mapxiwvo?,trEpiwvEtpvjvKto? avviypu-fsv,ri? aipz-
sensisse, ut arguilur. rtv.o;v.urnyopeirui,EXSIXOUVTWV «UTOV
Ttvwv,ovy OUTW?
vsvovjxsvai d; £u6uv£T«t.
CAPUT CXXII.
Laironiantis», provinciae Hispanioe,valde eruditus, JB ~lurpaviuvb;,sTcupyiu;'lartaviu;, af bSpuTczTtuiSevp.e-
el in metrico opere veteribus comparandtis, coesus vo?," xai £t? ETTOTrottKv Tot? dpyuiot; avyxptvbpzvo;,
est et ipsc Treveris cum Priscilliano, Felicissimo, Ju- icfdyn xui uvrb; evTptSepetupu Hptr/xiXXtavw, Qnktxic-
Iiano, Euchrotia, ejusdeni faclionis aucioribus. Ex- aipep,'lovktuva,xui Evyporiu, roi;
it\v.pyot;TVJ? auTvj?
staiil ejus ingenii opera, diversis meiris edita. utpiaeu;. Etr/i TOUTOU avyypup.p.uruStufbpa psrpo>
ixSo6ivru.
CAPUT CXXIIJ.
Tiberianus, B.ciicus, scripsit pro susptcione, qua Tt§£ptav6ff,BKITIXO?,avveypu^sTtepirn; uTrovouptsvvj?
cum Priscilliano accusabaiur hoercseos,apologeticum alpiaea;, ei; vjvKptKH"ptr/xiX,XtKvw KTTOXO-
xKTvjyopEtro,
tinucnii coinpositoqiie sermone; k sed post suorum yvjTtxov uipvjXwXK!STtnppsvoXoyw."Oart; p.er« tvjvtwv
coedem, ticdio victus exsilii, miitavit propositum, et tStwvr/yayvjvvjttvj6si?,dviupS);Stuyav kv TVJki\opiu,
jiixia sauciam Scriptnram, l canis reversus advomi- ki\iarnTVJ? otxEia?rrpo6iasa;, xui xv.ruTVJV 6E!KV Tpufriv,
tum suum (Prov. xvi, II; II Peir., n, 22), flliam, de- V.vav£t? TovitStovEptSTOv ava?£uriK?,6uyaT£pK,xaStspw-
votam Chrislo virginem, i matrimonio copulavit. 6siaa.v6sS>Ttup6svov, yup-rfinvutxurnvuyxuasv.
CAPUT CXXIV.
Ambrosius, Mediolaneusis episcnpus , usque in C 'Ap§por/to?, MEStoXovou ETrir/xojro?,
EwfTvjffr/vjptEpov
proesentem diem k scribii, de quo, quia superest,. npipu; r/uyypatpsTKt xai irteirtep fcspisari, TVJV sptjv
meuin judicium subiraham, ne in alterulrain parlem, xplr/tvKVKr/TEXXw, ptvjTrw? XOXKXSIK? ptaXXov, n uknBziu;
aul adulatio in me reprehendatur, aut veritas. svBvvoput.
CAPUT CXXV".
949 Evagrius, Antiochioe episcopus, acris acfer- 950 Euaypto?, 'Avrto^Ela? ETrir/zoTro?, EUJJUOU? xat
coroe agros in Cappadncia regredereiur, quemad- Tum Veronens. metrico otdine, prg opere. Iloriim
moduni scribil P,iilosL<>rgiU«, ex eoque Niccphorus. nihil hodie supere-l.
Aiite aiinum l.imen 596 diciiur obiisse. h Ediii, postea post, quod placuii emend ire ex
a Cod. Guelplierhyl., nctibere iinsus est. Ex ejus nosirornm omniuin codicum lide, el consensu. Modo
scriptis lx6so-tv.et asoXoyvjTtxov non ita pridem cl.' laudiitus Sulpic. Severns, Tiberianus adempth bonis
Falincins vnlgavit. in Sylhiam insulam dalus, lege delaltts.
. h Didyini e.t Apollinarii contra Etinomium scripta i In meliorein partcm ac ipiendum Tiberiani
non exstant. Cotl. Cistercien«is Gregorii riomen non fiicltim vidctnr, nlTillemoiiiio ciim primis placuii.
repelit; falso aulem Emissenus pro Nyssenus legil. Ex nefariis sctlicel dogmaitbns 1'riscilliani luKre-
c Hunc .Priscillianum Abtilensem in Hispania ul- seos cujus Tibeiiamis siispicione laborabii, hocerai,
teriori episcopum etiatn in prologo ad libros contra qtiod conjugia damuaret. Bevcrsus itnque ad suos,
Pelagianos-iiieinor'l ac. sugjillat. Vidu Seveium j) ex Sylina insula, in iiuam ejus scci.e convicius,
Siilpiliutn sttl) li >emsecundi liliri. fnerat deportatus, ul qiiam infenstis huicerror essel,
d Erasm., Hythacii et Hithatii; sed elHydiatiel ex animo prodeiel, filiam niam ipsam, lamet«i ile-
ldaiii invenilur. voiam jam Chri«to virgtncm, matriinooio copulavjt,
|e A'f nos nsque iuilla pcrvenerunt. sive ui nuberet, auctoc fuit. Qno facto, niale se qni-
f llacienus editi falso legcrant Marcionis cum dc.m gessis«e non diffiieihiir, quippe qoi mairiuio-
Giiiscoinierpietrt. Sed Afardrcscribendnm, utomen- niiim virginitati, ct conecratee quidem, prrfcrre se,
diiniiis iiosirornm omiiiiiin coilicum auc>ori>ate, detnonsiravil, sed non videtur, quod aii Hierony-
prohai eiiitiri Irenaei locuslib. i, cap. 8, de Hjeresi- inus, reversus advomitum.
bus ab ipso Hicronyino locis iiifra notaiidis, lauda- i Perperam Giic.lpherbyianus, matrimonio sibi
tus atquc exscri,itus. Ila habere eliam codices re- copulavit. Hieronymus nonmsi miplui Iraditain, et
gios ie«.iatnr doctiss. Coteleriu«. Vide episl. 65, utGiiBCusinlerpres babet, coactamad iiupliiis, Chri-
ad Thoodoram, et in lsaias cap. LXIV.Severius Snl- slo dcvotam virgiiiem liliaui Tiberiano exprobrat.
pic.iu- lil). snpra lanilato , Prtntus, inqnil, eum inlra k Iiaiic vnlgo piilont in imo Ambiosio proeicxi
Hispaiiias Mnrcns intid'<tJEgypio profcctus, eic. eausam, quod super.-les sil. ne de ejus opcribus
s Q lid.nii Matronimuin legimt, sed longe plnrcs jiidicei, qiiod minus bene de iis senliiei. Vi-riim,
ac iucrito proesiamiores Latroniaimin. Sic etiam ba- uicoiiccdainiisBulinicalumnioe, suggiilariabs II cron.
bent Sul.iicii Severi codtces, apiid quem loiara hanc S. episcopi libros de Spirhu sancio, passini alia ejus
Pii«cillianei dogtnalis itisioriara recole loc. cii. Mox scripia vaide proedical, ui libruni de Viduis, illos de
quidtiHienostris, el Guelpherbyt., vir vatde eruditus. Virginibus, ilem de Oificiis, etc.
713 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 714
ventis ingenii, cum adhuc esset presbyter, diversa- A a.xpu;Stv.voiv;,sri rtpscSvrzpo; &v, Stayopwvvrto6i-
rum hypolheseon tractalus mibi legit", quos necdnm r/swvOfttXia? avsyvwptot,a? OUTTW ki\iSov.e,v.v.irbv Biov
edidil; Vitam quoque Beati Anlonii de GroecoAiha- SETOUptaxapiou'AvTwviou drtb ikknvtv.ov.'A6avar/iou,st?
nasii in sermonem noslrum (ranslulil. . TVJV SIKXS^IV
vjptETEpav ptSTvjvsyxsv.
CAPUT CXXVI.
Ambrosius Alexandrinusb, auditor Didymi, scri- 'Aft§p6r/to?'AXE!;KV§PSU?,dxpourri;AtSupou, eypa^e
psil adversum Apollinarium volumen muliorum v.uru'kTtokktvupiov TEU^O? TTOXXWV ariyav, trspl Soypd-
versuum de dogmalibus, cl ul ad me nuper quodam twv, xui xa.6d;vrtbyvovSmyovpAvov rtvb; syvav, UTTO-
narrante perlalum est, commentarium in Job, qui fj-vripurasi; tov 'iwS, o?K^pt tou Ttapbvro;Ttepteariv.
usquc hodie superest.
CAPUT CXXVII.
MaximusPhilosopbusc, natus Alexandriae, Con- Qtkbcofo;, opptwptsvo?
~\~ui\tp.o; sx tvj? 'AXErJKvSpEwV,
stantinnpoli episcopus ordinatus cst, et pulsus, in- Ko)vr/TKVTtvouTr6X£(.)ff ETrio-xorroff
v.uruaru; xv.i xv.6a.tps-
sigiiem de Fide adversus Arianos scripsil librum, Gslff,STtianpovTcepiTvjf Tticrso>;xuru TWV'ApEtKVwv
quenTMedirilaniGraliano principi dedil. n avvirai\e_3!6Xov,vjvttvaEVMSSIOXKVW Tpurtuvo ETTESWXE
_3Kr/tX£UOVtt.
CAPUT cxxvm.
Gregorius Nyssenus episeopus, frater Basilii Coc- Tpnybpta; Nur/vjffiTtiaxorto;, doekfb; Baatkziovtou
saricnsis, anle paucos A annos mihi et Gregorio KKto-Kpsw?, TrpooXiywv EVIKUTWV kpoi v.ai TpvjyopiwTM
Nazianzeno confra Eunomium legit libros, quiet Na^tav^vjvw xuru Euvopioud.vsyvoXoyou?,bart; xv.i
multa alia scripsisse et scribere dicitur. KXIXK TTOXXKysypafivat v.v.iypdfsivkeyerat.
CAPUT CXXIX.
~ Joannes AntiochenoeEcclesioe
presbyter,f Eu- 'IWKVVVJ?
'kvrtoyziu; rtpecGvrspo;,Evce&iov 'Ep.£f/vjvou,
sebii Emiseni Diodorique seciator, mulia componere XKIAtoSwpou K.xoXouSo?,TroXXti avyypd.-tyutksyzrv.i,u.f
dicilur, de quibus Trsp!tspwr/uvvi? lantum legi. o>vrtspi ispacvvn; p-bvov uviyvorj.
11Utpote pernecessario, et quo itineris in Orien- Chrysostomo, qtiia nesciunt proesens opus de Scri-
tem comite, ei cum Anliochioeagerei, familiarissime pioribus Ecclesiasticis cdiium fnisse sex annis ontc-
est usus. Tractatus vero istos variii argumenli quam Joannes sublevaretur in tbronum episcopalem
forlasse numquam Evagrins ediderit. Vide Episi. I - Constantinopolit. nomenque ejus ccleberrimnm ha-
de muliere septies percussa in fine, tum IV et V, ad p, beretur in Ecclesiis calholicorum. Sedquam veius sit
Floreniium. illa imperitornm quoesiioac querela, facile discimus
h Laodiccnum inlellige, de quo superius cap. lOi, e ms. codiceCluniacensi, in quo nebulo quidam ac
Cl quem mss. ApoWinarentetApoZ/iiiariHiHpromiscueimpostor invito Hieronymo liuncoblrudii contexlum
vocant. Ambrosii auiem hnjtis nedum scripia, quoe in Jaudem sancti Cbrysosiomi :
nnlla superant, vix, aui ne vix quidem, nomen apud CXXIX. «JoannesAntiochenoepritis Ecclesioepre-
Veleres
~ invenias. sbyler, poslea Constaniinopolitanoc episcopus civi-
Cynicus nempe, cnjus notissimum nomen est tatis, tractator peritissimus, et cx tempore decla-
in historia Ecclesiastica. Ejus de Fide liber oetaiem maior insignis, Eusebii Emiseni Diodorique seclator
non lulil. Vid. Theodorit. lib. v, 8. mulla composuit: IIEPIIEPOCTNHC, de Compiinctione
<iAnnoscilicet381, cum ad Synodum n cecume- cordis; de Lapsu animoe; de Mysterio Crucis, dc
nicam Consiantinopolim, ubi episcopum gerebat Fide adversum Arianos; adversum Machedonianos;
Nazianzenus,ipseNyssenusconvenisset: Libricontra adversum Anomoeos; et alia infiniia, quoenec invc-
Eunomium, quos Hieronymo legit, fuerint tredecim nire apud aliquem quamvis studiosum facile est;
illi~X6ywy avttpp'v)tixwv. sed per tolum orbem scripta ejus lam Groocosermone
-' Qui eliam obauream indicendo eleganliamChry- edita, quam in Latinum translata, velut fulgura dis-
sostomttscognomiuatus est. Porro quidam mss. tum currenlia migrant. Claruit maxime sub Arcadio prin-
Erasmo, cum Martianoeoinspecii, ex scioli inler- cipe, a quo privata Augustoeconjngis indignatione,
polatoris ingenio, addunt: Postea Constatinopoli- exsilio pulsus obiit. Et post multos annos corporis
tanm Episcopus civitalis (quam dignilaiem sexennio •n" ejus reliquioe cum magna gloria a Theodosio filio
post hunc Hieronymi librttm, sive an. 398, Joannes ejus Constantinopolim deportatoe, intra Aposiolorum
obiinuii), traclator peritissimus,ei ex lemporedecla- thecas conditoejacent. »
malor insignis, Eusebii, Diodorique seclator mulla Videant nunc amatorcsChrysoslonii, qtianttim ])o-
composuil:Uepi tspwr/uvvj?, de Compunctionecordh, tuit scelus imperilus amator Joannis, et ineplus cor-
de Lapsu animm, de Mysteriocrttcis, de Fide adver- ruptor Hieronymi, non inlelligens anno Tlieodosii
sum Arhtnos,adversumMucedoniunos,adversumAno- senioris decimo quario, nihil uile scribi potuisse de
mmos,el olia infinita, qumnec invenire apud aliquem exsilio S. Chrysostomi, dc morieejtis, el reliquiis
quamvh sttidiosum facile esl: sed per lolum orbem Conslanlinopolim deporlatis. Meminerit vero lector
scripta cjus tam Grmcosermoneedita, qtiam in Lati- , studiosus periodorum Pattli aposloli, etTecla; virgi-
mim translata, velul fulgura dhcurrentia micant. nis, et fatebitur non insolens fuisse ainatoribus San-
Claruii maxime sub Arcadio principe, a quo ei privala ctorum imperitis multa fingere et confingere veriiaii
Auguslmconjtigisindignalione,exsilio pulsus obiit.El conlraria. MARTUN.
posi mulios annos corporh ejtts reliquim citm magna. Alterum cap. 91,allerum 119, supra reoensuit.
gloria a Theodosio fitio ejus Conslantinopolimdepor- Vide Sozomenum lib. vm, cap. 2, ubi etaiiditorem
lalm, inlra Aposlotorttmthecas conditwjacent. Quam Diodori Chryfcstonmm fuissse tradii. Cocicntinvc-
inepte ac-temere Hieronymiann lextui in Chryso- rissime ait Suidas, Ejus scriptorumnumerum receti-
slomi graiiam hoecassuta fuerini, res clamat. serenon hominis esl, sed Dei omnia cognoscen-
— Joannes Anliochenm,elc. jEgre ferunt- quidami tis. Vide Ebed-Jesu c. 26. politts
recentiores tam parva scripta fuisse de sanctoJoanne
PATROL. XXIII. 23
flS 8. EliSEBII IllERGNYMI ' ^^^ m
CAPUT CXXX.
a
951 Gelasius Coesareoe'Palaestirise, post Eu- AL 952 rsXatrio?Kutau.pebx;riaXaio-Tivv)? ptsTKEu^wtov
zoium, episcoptts, accurati limalique sermonis, kv.prcpd; rtvu avyypufivut Xsystat, arro-
ETrlr/xoTro?,
fertur quoedamscribere, sed celare. XpUTTTSlV SE.
CAPUT CXXXI.
Theotiraus, b Scythiae Tomorum episcopus, in ©EOTipto?2XU6!K? ToptswvETrir/xoTro? EVTKfjstStukbyov
morem dialogorum et veteris eloquentioe breves v.uiupyuiu; fpdasa; f>p«yeia;bp.tkiu;SEESWXEV. 'Axouw
~
comnialieosque traciatus edidil. Audio eum et alia TOUTOV xai KXXK avyypdfstv.
scribere.
CAPUT CXXXII.
Dexter d, Paciani, dequo sttpra dixi, filius, clarus AErjTpo?,naxtavou, Tr£p!ou rcposipnxu,vib;, kuprtpb;
apud soeculum et Christi lidei dediius, ferlur ad me EVTVJ , XK!TvjTOU
TroXtTEiK Xptf/TOU Trif/TEtExSsSopEVO?,
omnimodam hisloriam lexuisse, quam necdum XsysTtftTrKVToSKTrvjv trpo?pk avvrsruyivut iaropiav, nv-
legi. TtvaouTrwavsyvwv.
CAPUT CXXXIII.
Amphilocliius, Iconii episcopus nuper iiiihi li- ]J 'Ap-ftXo_y_;io? 'Ixovlou ETrir/xoTro?,UTroyuov ptot Xoyov
brum legite de Spiritu sanclo, f quod Deus, ct quod t/.vsyvw TrEpiTOUctyiouDvEuftKTo?, OTI6EO? , xai Ttpoaxv-
adorandus, quodque et oninipotens sit. VVJTOV Ef/TtV,OTlT£Sv)TTKVTOXpKTWp.
CAPUT CXXXIV.
Sophronius s vir apprime eruditus, laudes Belit- Swfpovto?,KVvjp £t? uxpovTtSTtuiSsvp.ivo;, TOU?ETTKI-
leliem adliuc puer, el nuper h de subversione Se- vou? Bvj6Xs£p. stt vsoffwvO-UVESJJXEV, UTroyuov SETTEpitVJ?
rapis insignem librum composuil : -de virginiiate xataXuo-sw? TOUSspaTrsioueTtianpovcvvi6nv.skbyov,v.ui
quoquead Eustochium,eiViiani Hilarionis monachi, rtspi ftupdevia;Ttpb;llvarbytov, v.vX rbv Biov'iXaoiwvo?
opuscula mea, * in Groecumelegami sermone trans- povayjov, TKr/uyypv.p.p.aru pov, zi; sXXvjvixovXoyovsu-
tulit: Psalierium quoqtie et Proplietas, quos nos de yuw?p.zrifpv.ae, v.uito YaXTvjptov Sk, v.uiTOU? npoovj-
Hebroeo in Latiiiuin vertimus. TK?,oti?vjpst?uttb rov 'ESpaiou st? 'Pwp.Ktx.6v ptSTVjvsy-
XKptEV.
CAPUT CXXXV.
953 i Hieronymiis patre Eusebio natus, oppido 954 'ispwvupto?, ut6?Eur/£§iou,KTrOTroX,tjrvvj?STpvjS6-
Stridonis, k quoda Goihis everstim, Dalmalioequon- vo?Tvj?TrKpK TWV TOTSWV orcepAukpturiu;kari
Ttop6n6slcn;,

a Viliose quidam codices post Eunominm, deinde C sione librum composuit, qtiasi ad Bethleem referrelur.
Guclpherbylan. qumdam scribere capitula. Operum Serapidis aulem simulacrum AlexandrioBChristiani
ejus nonnisi pauca exstant fragmenia. lpse bicnnio subverierunt circa an. 591, nl colligere est ex Tbeo-
post, sive an. 394, defunctus dicilur. dosii Icge ad Evagrium tilttlo de Paganis. Alii ex
- h Laudatur a Socrate vi, 12, quod lipipbanii de- Marcellini Chronico, ilemque ex Zosimo lib. i,
creio contra Origenem subscribere recusarit, imnio eversom fcrtint biennio aniea, sivc an. 389, Tima-
cjus menioriam bonis argumentis deienderil. Vir- sio ac Promolo.Consulibus. ln Thcopliili synodica
tulem ejus, pietatemtjne alii proedicant, e quibus Sozo- coiitra Origenem epistola, intcr Hicronymianas 92,
menus vn, 23, viii,14, Nicephorus XIJ,45,atqtte alii. primum a nobis edita iium. 5 : Clandiani, Orige-
c Tractatus isti peniuis disperiisse videantur; nisla», quidqttid in nostram ( Theophili) invidiamesse
nam quae Thooiimi Scytliopoleos episcopifragmenia ctedebant, Gentilium conlra nos populos cqnciianles,
e Coinmeiitariis in Genesim recitat Damascenus in ea qnm aures infidelium libentcr audirent .' inter t.uoe
Parallelis, non liquet, sm noslri bujns sini, an alie- el desiruciioms Serapii, et aliotum idolorutit, elc.
rius Tbeolimi, Scythioe itidcm rcgionis episcopi, Vide qua; in eum locum anuotamus, ct fiuflniiiii
sed paulo junioris, cujus est episiola ad Leonem lib.1 xi Hislor. capp. 23 ei 27 et sc.qq.
imperaiorem an. 457 daia in Aciis concilii Cbalce- JNulloehujus exstant Sophronii"versiones, aut
donensis. scripla. Vide illi inscriptam abs Hieronymo Proefa-
d Hoe quoqtie in ioco Pacatiani pro Paciani proe- tionem Psalte.rii cx Hebraica veriiate. Adde ct lo-
ferunl quidam mss. Vid. quae in cop. 106 aniiotavi- cum ex Proefiilione in Ezram, ubi hanc Soplironii
mus. Liber Dexiri ad liieronymum omnimodamj» ediiionem itijiuiC Quanto, Jnquil, magis Laiini grali
historiam continens gcnuinus jamdiu intercidii; esse deberent, quod exmltantein cernerenl Grmciam a
quem eiiim sub hujns nomiiie hahemus, conlictttm se aliqtiid inuiuari!
erudili fatenlur. Hujusinodi uisiorioe aniiqiinm i lntegrum nomen est Soplironiits EusebiusHiero-
exsmplar nactns ego stini in Ambrosiananon Mediolani nymus, quematiniodnm in uno alieroque Mediola-
Bjblioiheca; sed de operis germanitaie judico. nensi ms. germana ejus scripia conliiieiite inveni-
c Legerit auicm an. 581, tempore 1103e11tne11ic.ee 'nms.
k Inter varias de Hieronymi palria sentenlias,
synodi, cum aiiibo Consiantinopoli esseni. Nunc li-
ber iste desideraiur. quoe-jiobisvideaittr coclcris pratlereijda, in S. Doclo-
' Maitian., quod Detts esl, el quod,elc. ris Viia, quain ad poslremum cjus opernni Tomum
s Vix credi-poiest Sophronius isle, si ideni atque distulitnns, adductis argumentis ostendemus. Eru-
otieris hitjiis interpres esset, personam suam' plane diti vhi Sttida oppidujn pene dirutuni in inleriori
dissimulare voluisse iioc loco, .nullaijuc iditerjecla llungaria intra Muram, el Draynm fluvios consti-
nota, ex amici quidem sensu, lot se laudibus cn- luunt. Nec ab his in longe receduni, qui ad Saborianj
niulare. Dtimen,ut BUIIQ Geograpb, Cluerii, vel qui ad
h Veronens. absque Seraph nomine, de subvct- Saboriain itjdem noii iiomihisin Hungaria ojtpjdum
^i* LIBER DE VIWS ILLUSTBIBUS. *1S
dam Pantionioeque conflnium fuil, usque in proesen- i XKIIlKvvovla? optopov,f«? TOUftapbvro;EvtaUtou,tout-
teni annum, id esi, Tlieodosii principis a decimum Etrtt, ©EoSor/iou tou t£tTf/Kp£r/XKtS£xatou,taSs avvsrai\«'
quarlum, hoec scripsi : b Viiam Pauli monachi, TOV BiovIlauXouptova_£ou, Trpo?Stafbpov kv
'ETTIO-TOXK?
c Epistolarum ad diversos libruni uniiii!, d od Hclio- ivi Xo'yw,Trpo?'ilXtoSwpov AtKXsr_;iv
TcporpeTcrtxbv, A.OU-
~
dorum ExbortaloriJim, Allercationem Luciferiani xtysptavouxui 'Op6oSbi\ov, XpovtxrivTtavroSuTtdv laro-
et Orthodosi, f Clironicon omnimodai Iiistorioe; in ptdv ' Et?'lepepiuv v.ai 'ls?£xivJX bp.tkiu;eixaataxrd, u;
Hieremiam el in Ezechiel HomiliasOrigenis s viginli dftb tou IXXijvtxou 'Qptyivov;ei; 'Papuixbv perifpo.cu'
octo, quas de Groecoin Latinum verli; de Seraphim, UzpiZepufip., xui Ttepltou Qr/avva, TTEpi tpEtSwXou v.ai
h de Osanna, et de ' frugi ei Inxurioso liliis; i de _.K.r/WTOU UtWV, TTEp! TtUV TOUTra.X,KtoO
TptWV ZvjTVJftKTWV
tribus Quocstionibus Lcgis veteris, k Honiilios in vopov, optiXiK? ei; TK liapa.ru TWVar/ptatwvSuo, xa6'
Camica canticorum dtios, J adverstts Helvidium de 'EXCviSlou Trsp!tvj?Stvjvsxou? Trap6svla?tvj?uyiu; Napiu;,
virginilate Marioeperpelua, mad Eustochium de vir- Ttpb;Bvarbytovitzpi Ttup6eviu;Sturnpnrev;, Trpo?Map-
ginitaleservanda, n ad MarccIIamEpistolarum librum XEXXKV ETTtr/ToXwV XoyOV EVK, TTKpap:u6tx6v TTEpiTOU 6avri-
unum, ° Consolatoriani de morle filiaead Paulam, TOU T»j?6vyurpb;ftpb; II'/uXav,st? TVJV 'ETrtr/ToXvjv
Tvjy
r in Epistolam Pauli ad Galaliiscommenlariorum li- Trpo?TaXaTH?VTtopvnpdravXoyou?TjOSt?,st?Tvjvtrpo?
bros tres, item in Epistolam ad Ephcsios libros tres, r> Tirovkbyovsva, £t? TVJV Trpo?^tXvjpova. kbyovzvu, zi; rbv
in Eiiisiolam ad TiJtim librum unum, in Epistolam 'Exxknctuarrivvrcopvripuru,Znrnpdrav 'E@puiv.dvsi;
ad Philemonem librttm niium, i in Ecclesiasien com- TvjvTivectvXoyovsvv, ttepi TOTTWV Xoyov EVK, 'OvoptaTwv
menlarios, Quoosiionttnihebraicarutn in Genesim !i- EfvpatxwvXoyov sva, trspi IlvsuftKTO?uyiov, AtSup.ou,ov
briimunum,deLocislibrumiinun),hcbraicortiiiinomi- St? PwpKtXOV pSTsf?KXoy, X.OyOVEVK,£t? TOV AoUXKV Optt-
iium 955 librttm unum; dc Spirilu sanclo Didymi, Xta?stv.oatevvsa,£t?TOU? ^KXpou?,956 KftbSEXKTOU
quem in Laliiiuiii iransiuli,rlibrnm ttntim; inLucom £W?SXXKtSsxKTOU _STTTK
OfllXtK? , BioVUiypukorOVpOVK-
bomiliiis s triginla novem; in Psalinos, a dccinio yav, Biovrov p.uv.«piov'ikupiavo;, TVJV xatvvjvAta6vjxvjv
l tracialus septem;
usque ad decimiim sexlum, TVJEXXvjvtxJi
uv.piSeiv.zrttcracup.nv, TVJV TraXKtKV Trpo?
8 Malchi, captivi monacbi, vitain, el beaii Hilario- TO'EgpKtxovperifpaaa. 'ETrtr/ToXwv Ss TWV Trpo?IlauXav
uis. T Novum Tcsiam.enltim Graice ftdei reddidi, xui MvcrbytovE/rEtSvj v.u6npipuvypdfovrat, KSVJXO? y.uib

proxime colloc.inl. Vastalionera Dalniatitc, Panno- sebatur sub num. 53.

m Epistola vigesima sccunda, cum in nostra, tum
nioeque a Gothis illatam, Ammianus Marcellinus
lib. xxxi, cap. 8, describii. in antiquis edilionibiis.
a Bespondei, ut ssepe diximus, Christi an. 592. u Pula sexdecim illas, qtias continua propemodum
b Ex hnc Vita tomuin huncce allernm auspicamur. ( serica num. 25 incipienies, quinqne aliis interjectis,
c Ens facile innuit epistolas, quas cum Antiochioe Q priori lomo reprorsentamus : scriplas a S. Dociore
agerei, et in eremo, itim in ipsa peregrinatione ad CtiitiBomsc
0
ageret an. 584.
annuni usqtte 585 ad divcrsos scripsil, quoe primoc De obitu Blesillm iuscribitur, cslque numero59,
juxta lemporum seriem in noslra recensioiie occnr- dala endem anno.
runt: lametsi aliquas ex iis inlercidisse in generali P Hosce in Pauli qualiior Epistolas Commenlarios
Prafalione ostendimus. suis locis ioino septimo recensebimus. In Veronensi
d Haecquoque ex earum Epistolarum est numero, nis. nomen Coiiimentariorumetiam ad Ephesios re-
qu»3l4 locum in nosira recensione obtinet, circiter petilur cum Groecointerprele.
annum scripta 575. Seorsim vero ab ipso Auctore 1 Daniuslertio lomo quatuorsubsequentes libros.
recensetur, quasi* quidam Traciatus de solitarioevitoe Tiiiuen verba de Locis librttm unum, aniiquarioruiii
laudihus. errore, ut nullns dubiio, in Veronensi el Vatic. co-
e Hanc habes hoc ipso secundo lomo pag. 171. In dicibus desiderantnr.
aliis ediiionibus episioloe59 focuni implevii. r Hiieienus male in tres disperiitus : quem nos
"
Octavum, Deo dante, conficiet noslroe edilionis prisiinoe integrilali reslilutnin, lioc ipso lomo se-
tomiini Ctironicon islud, quod Hieron. ex Eusebio cundo exliibuinius pag. 105. Didymi Groccustextus
•Laline est intcrpreiatus, et a VicennalibusCoiistan- intercidii.
lini M. od annum usque 578 de suo produxit. s Hasce triginla novem Ilomilias in Lncain, de-
e Universorum llieronyini operum colleciioni has perdito jam Origenis Graeco lextu, S. Hieronymi
quoque anneclimus liomilias qttattiordecini in Je.re-T*' operibus accensebimus suo loco post Commentarios
miam, totidemque in Ezecliiel, ex Origenis Groeco in •Matthabm.
Laiine a S. Doctore explicatas, quoc hactenus in Hi septcm in Psalmos Traclalus ut pcrirent,
Origenis operilms tanlum editte sunt. effecil intcrpolatoris punienda manus. Breviarium
h Vulgaii et Osanna pro de. Sunt sulem duoc ad eniiii in etniies Psalmos, qttod sub Ilieronynti nomi-
Damasum epislolce, quariim prima de Seraphiman- ne habeinus, ut supposiiiiium fetum esse, non du-
no 5S1 data, decima octava est in edil. noslra: altera bium est; ita omnino par est credere, ex genuinis
vigesima, biennio posl scripta. Hieronyini in qttosdam Psalmbs Commentariis excer-
1 Nunc lucum obtinel2I eodem ac superior anno pta huc illucque distracta conlinere. Vjde quae in
elucubrala, generali Proefaiione iiumcris2f et 22 hac de re fu-
i Est ad eumdem Damasomlrigesiifiasextii, anno sius disputamus.
u Matclti nomen mss. quibus nlimur, tum vulgati
scripta 584. Nam licet dequinque qumslionibttsinscri-
balur, juxtaqtiam S. Pontifex poiiulavcrai, (res la- aliquot et Gioecusinterpres non ognosciint. Beciius
men solttm explanal. . alii CaplivumMonachutn,el vita Beati Hilarionis, etc.
k Ex Origene in Latinum irahsfotas, eidehique Duo II.TCoimscula sub iniiru-m Iinjusce lomi posi
Damaso iKsertpUis,qfUas: hv subseqttenti teriio lomo Pauli VUam excudimus. Olim inter Epislolas qiiin-
excudemus.- qnagesimuin priiuum cl sccundum locuin obtine-
1 Hunc libellum supra exliibnimus hoc ipso in banl.
~~
tomo pag. 20S. la aiiis editionibus eprstolis accen^- Qit«l hoc opcris ftierit, ab i\K®Atictore prsestai
719 S. EUSEBII HIERONYMI 720
* Vefus juxta Hebraicam transluli; Epislolarum au- A vpi6pb;. "Hypu-fUTrpo?-tauta? xat st? tH.ty.uiuv Xoyou?
h
lem ad Paulam et Euslochium, quia quotidie scri- Suo, Et? tov NaouptXoyovzvu, st; tov 'ASuxovxkbyov;
buntur, incertus est numerus. Scripsi prselerea in Suo, EtffSoyoviavXdyovEVK,£t? 'AyyuiovXoyovevu, xa.i
Michacamexplanalionum libros duos, c in Sopho- troXXaEXtou Trpoyvjttxou Ipyou a vuvpt£ta yeipu; syo>,
niamlibrum unum, in Nahum librum unnm, in Ha- v.v.iOUSETTW Kata 'iouStvtavou
ETrXvjpw6vj. XoyouffSuo,Trpo?
bacuc libros duos, in Aggoeumlibrum unum. Multa- IIapptK_)rtov xal ETrtraytov.
KTroXoyvjttxov
que alia de opere prophelali, quae nunc habeo in manibus, et d necdum explela sunt. Adversus Jovi-
nianum Iibros duos, etad Paramachium Apologeticum et Epitaphium.
' d Necdum explcia sunt. Addunl editi libri: Adver-
ediscere in ejus nuncupalione ad Damasum Evange-
liis proeflxa: Pmsens, inquit, Prmfaliuncula pollice- sum Jovinianum libtos duos, el ad Pammachium Apo-
tur quatuor lanlum Evangelia, quorum ordo est isle, logelicum et Epitaphium. In ms. auiem codice Clu-
Matthmus, Marctts, Lucas, Joannes, codicumGrmco- niacensi legimus : Item post hunc librum dedicatum,
rum emendata collaiione, sed veterum. Qumne mullum conlra Jovinianum hmreticumlibros duos, el Apologe-
a leclionh Latinm consuetudinediscreparent, ita cala- ticum ad Pammachium. Post editum ilaque librum
mo temperavimus,ut hh lanlum, qum sensum vide- de Scriploribus Ecclesiasticis, scripsit Hieronymus
banlur mutare, correclh, reliqua manere pateremur ut adverstisJovinianum,iiti exploratutn nobis est, Praef.
fuerant. Si eamdera operam coeterisNovi Testamenti Commenl. inJonam:Tn'cjumw!, mqmt,citcileffluxil,
libris impendit, quOd mihi sane non usqtie adeo poslquam quinque Prophetas interprelalus sum, Mi-
comperlum esl, ut cum vulgo erudilis valde affir- climam, Nahum, Habacuc, Sophoniam, Aggmum; el
mem; certe,-quod a Hieronymi ingenio longe est D alio opere detentus non potui implere qitod cmperam:
alientim,'ejusmodi Proefationenulla laboris sui lecto- Scripsi eniin librum de lllustribns Viris, el adversum
rem admonuit. Jovinianum duo volumina; Apologeticumquoque, elc.
a lstboec vero Vetusjuxla Hebraicum Iranstuli, in Ad calcem hujus libri additus est perperam liber
"Veronensi ms. non sunt. Nec profeclo universum Gennadii Massiliensis, quasi supplemenlum opusculi
vetus Testamenlum, sed quasdam duntaxat ejus par- S. Hieronymi: nos vero genuina solummodo in hoc
tes per hoec tempora ex Hehroeofuerat interpreta- tomo retinenles, aliena et snpposititia abjecimus in
lus. Puta Regttm libros, ut ex ejus Proefationeliquet; lomum V, ubi Gennadium edidimus ex velustissimo
tum Prophetas et Psalterium, ut ex superiore capite ms. codice Corbeiensi, nunc Sangermanensi, nurn.
de Sophronio; quibus si addideris Jobum quoque, Vit. Consule igitur volumen ipsum in tomo V nostroe
alios tamen nondum atiigisse falendum est. Verum ediiionis.
quemadmodum Evangelia NoviunTeslamentummodo Cseterum diversa diversorum exscriplorum addi-
appellaverat; sic Vetus simpliciler aliquot ejus par- tamenla neglexi; qnia lioecindigna censeo, qu-«elypis
lcs dixit, maxime cum et reliquis eamdem operam vulgala prodeanl in lucem. MAETIAN.
impendere in animo conslituisset. —I n hxc verba Explela snnt, omnes desinunl, quos
i>Tres modo ad Paulam, nec plures ad Euslo- consuluimus mss. libri, et quos Martianaeus: qui la-
chiura superant; mnltoeque adeo interciderint, si men annotat in cod. Cluniacensi, hoecaddi, Item posl
quas seorsim iis dedit, ptiiemus innui. Verum opi- hunc tibrum dedicalum, contra Jovinianumhmreticum
narilicei, eas quoque in hunc ccnsum referendas, libros duos, etc, quoeadeo uncinis inclusa ex vulgatis
quoe plures impendio sunt, et libris ad illas a se in- '^ plerisque, et Groeco interprete retinemus. At vero
loco
~ In Proefationisliber, praeflxit.
scriplis iiihil dubitamiis, ab alia manu fuisse asstila ex his
Sophoniam qui a Groeeoinlerprete post Prsefation.Commentariorum in Jonam verbis: Trien-
llabacuc recensetur, in Vaticaiio,et a S.Crucis codi- niutn circiter fluxit, postquamquinque Prophelas inier-
cibus uliimo loco ponilur posl Aggoeum.Sedquo hoec pretatussum, Michmam,Nahum,Habacuc, Sophoniam
ordine edisserueril, docet ipse Hieronymus satis lu- et Aggmum,el alio opere delentus non polui implere
culenter, Proefal.lib. m in Amos : Non enim, inquif, quod cmperqm. Scripsi enim librutn de lUustribus Vi-
a primq usque ad novissimumjuxta ordinem quo le- ris, el advcrsumJovinianum duo volumina, Apologeti-
guntur, sed ut potuimus, et ttt rogali sumus, iia eos cum quoque, et de Optimo genere inlerprelandi ad
dissetuimus. Nahum, Micltmam,SophoniameiAggmutn Pammacliiuin, el ad Nepolianum, vel de Nepotiano
primo ytXoTrovwtatKt? Paulm ejusque filim Euslochio (scilicet de Vila Clericorum et Epilaphium) duos li-
ftpoasfovnau.Secundp in HabacucduoslibrosChroma- bros, et alia, qum enumerarelongum esl.
lio Aquileiensiephcopo delegqvi, etc.

APPENDIX.

I.

DE VITIS APOSTOLORUM.
Quam Vbrsioni Grtecse Libri de Viris Illustribus sub SOPHRONIInomine in ms. codice suo
inlextam (cap. i, post cap. i, et cselera post cap. 4) ERASMUSreperit.

957 I. Andreas fraler «hujus, ul majores noslri ]0 958 A. 'AvSpsa?o dSzkfb;autou, w? ot Trp6vjptwv
~~xv6«t;xui SoyStavot?xai 'Suxv.ai;zv.ri-
prodiderunt, Scythis, et Sogdianis, et Saccis proedi- TfapaSESwzKr/iv,

R Soi.icet Simonis Petri, nam proxime a capite primo hoecPseudo-Sophronius subtexuil.

721 LIBER DE VIRIS ILLUSTRIBUS. 722
cavil Evangelium Domini nostri Jesu Cbristi, et in ^\. pve\stoEuKyysXtov TOU Kuplouvjfiwv 'IvjtrouXptarov, xai
Sebastopoli proedicavit,quoe cognominatur magna, sv ~~s6uaroTtbket IxvjpuljlETjipiEyaXvj, OTTOU kariv n ftupsp-
ubi est irruplio Apsari, elPhasis fluvius, illic inco- 6oXvj 'Aipapou,xal *ao-t?6 TroTap.6?, I'v8aoiv.ovatvAi6io-
lunt JEthiopes a interiores. Sepultus est aulem Pa- TCZ; ot b kadrepot.Qdftrsrut Sklv IlKTpat?TVJ? 'A^atK?,
Iris civitate Achaioe,cruci suffixus ab .rEgaeaProe- r/TKupw TTKPKSOOEI? UTTO AtySKTOU fiuatkia; 'ESsr/r/vjvwv.
fecto Edessenorum.
II. Jacobus Zebedoei fllius, duodecim tribus quoe B. 'irixwSo?6 tou ZsrJsSatou,tat? SwSsxafvk«i; tat?
eranl in dispersione, omnibus proedicavitEvangelium sv fjj SiuaTtopu., ftdatv exripv^eto EuKyylXtov tou Kupiou'
Domini nostri Jesu Cliristi. inlerfectus est autem vjptwv 'Ivjo-ouXptr/tou.'AyvjpsSvj Skp.uy«ip« vttb 'HpwSou
gladio ab Tetrarcha Judoeorum, Tzrpdpyov twv 'IOUSKIWV.
III. Philippus apostolus in Phrygiaproedicat Evan- 6 KTror/toXo?
r. <[>IXiTrTro? sv ^puyiaxupur/o-EiTO Euay-
gelium Domini Jesu. Sepeiitur Hierapoli, cum filia- ysXtov tou Kuplou'Ivjr/ou,SaTrtstatIv'iEpaTroXst ptsta twv
bus, honorifice. 6vyv.rspavkvSbi\a;.
IV. Bartholomoeusapostolus, Indis iis qui dicuntur A. Bup6o>kop.uio; 6 uTtbaraka;,TvSoi?, tot? xaXouptl-
fortunali, proedicavitEvangelium Chrisli, et Evange- vot; zvSu(u.oav,ixnpvi\zTOEuayyiXiov tou Xpto-tou, xai
lium quod est secundum Mattlioeum eis tradidit. B i TOv.urdMaTSatov «uTOt?suayysXtov E'SWXSV. 'ExoipvjSvj Sl
Dormivitautem Albanopoli oppido majoris Armenioe. kv'Ak§uvoTtoket TVJ? ptEyaXvj?'Appeviu;.
V. Thomas aposlolus, quemadmodumlraditum esl E, ©wptK? 6 K.TTOO-TOXO?, xa8w?JJTr«p«Sor/i? Trsptl^Et,
nobis, Parlhis et Medis ct Persis et Carmanis et Udp6ot;v.uiMvjSot? xui Uspaat; v.uiKuppuvoi;v.«i'Tpv.u-
Hyrcanis et Baclris et Magis proedicavit Evangelium vot? xui Buxrpot;v.a.iMocyot? IxvjpulJE 'to EuKyyEXtov tou-
Domini. Dormivit in civitale Calamina, quoe est Kvpiov.'Ev.otp.ri6n kvfcbkstKukup.hr)tvj? 'ivStxvj?.
Indioe.
VI. Simon Cbananoeus, cognomenlo Judas, fraler c. SipwvKKVavato?, 6 ETrtxXvjSEl?'iouSa?, aSEXtpo? 'Ia-
Jacobi episcopi, qui el successit illi in episcopalum, xwSoutou ETTtr/xoTrou , oort? xal tov xXvjpov TVJ? ITHO-XO-
post obiitim Jacobi cognomenlo justi, vixit annos TTVJ? ISsrjato p.erd.tvjv"iaxwSoutou Stxalou xoiptJjr/tv.
viginti supra cenlum. Crucifixus aulem sub Tra- "\~\\naevIxatov EixotrtvE"TVJ. Staupw Ss Trap«So6si?%fti
jano imperatore , moia persecutione gravi, dor- Tpuiavov rov ftucdia;, StwypouptsyaXouxtvvjSsvto?,
mivit. ExotptvjSvj.
VII. Matlhias, cum unus esset e numero Septua- Z. Mat6la?st? wvtwv IrjSoptvjxovta, r/uyxaTapt6pivj8fi?
ginla, allectus est in ordinem undecim apostolo- Si ptsta twv IVSEXK 'ATTOO-TOXOJV, avtl 'iouSa tou 'Itrxa-
rum, in locum Judoe Iscariotoe, qui fuit proditor. ij I ptwtoutou trpoSotouyEvoptEVou, Ivr~\ ~SsvrspukBtOTtiu,
Inbaltera jEthiopia , ubi est irruptio Apsari, et orcovn TtupspSokri 'k-fydpov, xai "Tr/r/ouXtptvjv, sxvjpurJE
Uyssi portus, proedicavitEvahgelium,959cum es- TOEuayyiXiov , dypiot; «vSpwTrot? ouo-t.960 &*' sxot-
sent homines agresles. Et illic dormivit, et illic se- ptVjSvj, XKtEXEt £T«9>VJ Iw?tVJ?f/VJpt£pOV.
pultus esl, usque ad hodiernum diem.
VIII. Timotheus aulem Epliesiortim epigcopus or- H. Ttpt6@£0? SE6 kftiaxOTtof 'JSfiaov xuruar«6si; UTTO
dinalus a beato Paulo, ex geniibus erat, non ex' TOU puxupiovIlauXou,sl;Ifivwvnv, ouxsx TrsptTOptvj?' w
circumcisione. De quo multa teslatur Paulus, ad- xai TroX),a paprvpei IIKUXO?, VOU9ETWV tvjv XKXVJV opoXo-
monens ut lioneslam professionem dati sibi doni ylKVtou SOSEVTO? auTwyapicpuro; fv).di\ut,i>;v.axivSb-
servaret, qui et gloriose illic lestificalus esi. i;w?IxEtkpuprvpncsv.
IX. Titus episcopns Creloe, in eadem et in cir- 0. TITO?,ETrlr/xoTro? KpvjTvj?,Iv auT»xal Tat? TrEpttj
cunijacenlibus insulis proedicavitEvangelium Chri- vvjr/ot? TOsvuyyiktovTOU
Ixvjpul;£ Xptarav. 'JSv.etv.aiiv.ot-
sii. lbidcm autemet dormivil, et sepullus esl, nempe pri6nx«i irdfn evKpvjTvj.
in Creta.
X. Crescens in ~ Galliis proedicavit Evangelium, X. Kpvjr/xvj?EVTaXXtKt? TOEuayylXtoy,xal ixst
ev.ripvi\s
et illic sepultus est. Eunuchus Candaces jEthiopum D ^ Eraaivj'Euyouj^o? KavSaxvj? Tvj?fiuaikiaan; AIStoTrwv, iv
Reginoe in Arabia cognomenlo felici, et in Tapro- 'kpv.Sia TvjEuSKtptoyt, xai kvTaTrpoSavvj vvjr/w iv rn 'Epu-
bana insula maris Rubri proedicavitEvangelium Do- 6pa sxvjpuLjs TOEuayysXtov TOU Kuplou.Aoyo?Sl TrsptE_^£i,
inini. Aiunt autem eum et ibidem marlyrium per- d; xal pspuprvpnxsvutuvrbvkxsi, xal svS6i;w? rufrivut.
tulisse, ethonorifice fnisse sepullum.
" Mallet Bochartus
ETspot.Contra cl. Fabricius Tradil porro Eusebius lib. m, c. i, ipsum el; r«X«-
impressam lectionem rectius luetur. Tlav,quodGroccialii preeferunt, pror«XXI«dici.Theo-
b Huetio probaretur kadrepot
magis kaonipu : qnod et supra doretus raXaTlKV,TK? TKXXIK? OUTW? IxaXsr/sv.Outw
C 1, AlSioTTE? ol appellentur.' IxaXouyto TraXat'OutwSk xai vuv aut«? 6vopt«?ouo"t
c Colligere idiadrspot
licet ex u ad Timotheum c. iv, 10; yap
ot tn? ze\a rtutSiu; psretknfbre;. Epiphan. Haeres Ll :
nam ubi vulgo legilur Cresccnsin Galatiam, queedam Ouxlv rn Takuriu w? TtVE? TrX«vvj6£Vt£f vopi?oufft,«XX'
Graeca exemplaria habent sl? raXXIav,in Galliam. lv t^ r«>,Xla.
 *'% S. EUSEBI! IjJERONYMI 724

II.

EPISTOLA
Edjta jam siib S. HIKRONYMInpmine,

J)B DUODECIM DOCTORIBUS AD DESIDERIUM

Jam sub nomine BEDJE,

y DE LUMINABIBUS ECCLESLE.

CENSURA.
Otio abulalur, qui prgbare tnidlis qrgumenlisnon esse ItuncHieronymi, sed male feriati attctoris felum, con-
tenderit. To}verborum satebfm, putidqi circumlocutiones,lemporum alqne ofdinh immania afukp.rj.ru, et ne
auid deierius dicqm, pexversqde Scripioribusjttdieia lomadium continnomoventHieronymianmgloriwstudiosh,
indigne ferentibushtjjusmodiblqlerqmentain niaximi Doctorh nomen confetri. At non ideo Erqstnus illudjttre
accusatit tlultiliie, qnqd ttbi Auctor ptofesstts esset se de Lumiiiaribus loto ir.undi fiinianiciiio luccniihus
diclurum, Pelagium, Joviniaimm, et consiinilesinculcatil lenebtiones. Non enim eos inter lumina Ecclesimcql-
locat, quqtum tcripla rfprehendil, et yeneno ac lelle infecia npn diffiletut. Et pauca, inquit, de Scriptoribus
manifesiissiine jlicain. Yeriusillitfl vilio vertenduin fuhset, quad Hilarium RoinanumPpntiftcem cap. secundo
memqtel, qpi S. Leoni svccessil, et diu posl mortem Hicronymi inctaruil. Sed hominemttsqueadeo bafdttmac
slitpidum,qui hmc ignorqret, liunc fuissenon pulo; factum veto librariorttm cttlpa, vt epiicopi noincn irreperet
quod ipse non scripsil. (JerteIlilqrivm Rpmqntim diaconum Luciferianm seclmusserlorem ferme prtvcipuum,
qttod et Hierontjmusnolat. cap. 95, et cui in Ephtolam ad RomanosCommenlariiIribuitntnr, laudari ipsa inihi
pcrsuqdeptpripya vprbitquiltus.Lttcifet ipse Catqlitanus alluditiit: llilarius, iiujuil, Lncifer Romaiioiutn. Hmc
dixerim, tie sqpra qiiqmvicteliir ptometeri, eeiimtis quctot pseudomjninsvexarelur. Caiertim hac una fere Ae
cansq hocceejus opiiscitlumqijmvjo, tt-qi Jllss. quoquefidem subinde exigp, )te quid quod ad Ilieroiiyimtm
pertineql, Lcctor jiuf erudittts, au( ineruditus desideret.
961 HIERONYMUSDESWERiO. A I. Augusliniis episcopus volans per montium cacu-
mina qttasiaqnila, et ea qttoc in radicibns moniium
Vis niinc acriter, mi fraler Desideri, ttt tibi flunt, non considerans, mulia coelorum spaiia, ter-
quasi de liiminaiibus, quoe lolo lirmamenlo mundi rarumque situs, el aquarum circiilutu, claro ser-
refulgeni, pauca de Seriploribus, qui nohis miilta mone pronnntiat. Qni enim in ligntim fruciuosum
de obscuritiiiibns, quee propter carnalem mentem ascendere vuli, paulalim ad stiperioria et majora
intelligenliant inipediuni, ad splendorem considera- carpere poma fesiinat, ramos ainem proximos par-
tionisspirilualem proferrepoiuerunl, man.ifestissime vulis reiinquit. Nos autem qtii patvuli sumus,,in-
dicam. Sed veroor Susannoe Uelchioelilioe, ne in lirmique atque minores, si inferiora congregari va-
me senleniia iniquo judicio presbylerorum implea,- lueiimtis, nobiscum bene ageinr.
tur, dicentis: Angustioentilii undique [At. iihiqtie] 963 H- Hilariqs d episcopus Romanorum, Luci-
sunt. Et mihi similiier sunt angustioe. Si enim vo- fer lucernaque Ecclesiarum, el preliosus lapis ad
luero aliquem ex his reprehendere, adversarios qaem mortalia vix ascendunt, ptilchro sermone au-
atqne inimicilias mthi undinue concitabo. Si aulem reoque ore universa loquitur. e Eisi enini aliqua
noltiero, njimquam qux postulasii invenies. Sed secus viam cecidisse poiuissent, lamen ab eo in
iinijis lantnm voluniaiem condempare 962 quam B Scripiuris messis exorta est magna.
mullorum consilia tntnsire vel despicere, melius III. Origenes Adamaniius, alliora alque majora
esse videlur, quia unusquisque eorum in Scripluris cogilans, f propritimque ingenium ferre non suffl-
sanctis djligenter laudari meruit, sed pmnes c bre- ciens, duni aliud loquitiir, per aliud se neciit. Et
viterleviierjjjiecum omni amore langam, u! ulrnm- cum hoec nimjo inentis ardorp cogjiassei, oneribiis
que pacifice impleam. majoribus caricabal se, et cum sic incedere non
» Haiti mss. Florenlinis Aj!ii.Hji.!iatoegerviiarjjni, c In i|iss., leniter lcviterque.
et S. Crucis Mi|ifirjjm. teste. Martiajiopo, ctin Am- d lidem, episcopusLucifet Uomanotum, Ecctesia->
brosiano penes v. c. Ludov. Anton. Muraioiium rumque lucernq. liecole snperiQrentCcnsuram.
inscribilur. ~
lidem, siejus aliquasecus viam, etc.
i>Haheiur hoc litulo sub Bedoenomine tom. ejus f Mss., proptioque ingenio non sufftciens, aliud
''ttm m, p. 491. subnectii, etc.
725 LIBER DE VIRIS ILLOSTRIBDS. 726
poiuisset, ruina magoa illuc devoliitus est,* ni.A erat ante discipulus, et fructum sine radice oriri
ruina ejus pararet doclrinas pcr aliquas seduciiones fieriqtie tentavii.Ideo ejus conscripiiones, Scrjpiore
ineptas, muliosque de via recla in aliam viam per- et charla non indigent.
ducit, et venenum [M, venenosej ejus quasi linmilis IX. Pelagius, de quo apud fideles sermo est, de
vocibus, Sirenarumque canlicis , plures necare po- quo etiam et inihi gravis d causa disputationis ejus
tnit. Melior omnibus in bonis, pejor in malis. Alj- verborum pcne in toio orbe annunliala est, quem
qua vero per eum secus viam seminala sunt, b multi omnes Ecclesioequasi iupum de silva miranlur, au-
tamen aliquos ejtis pessimos discipulos multa vene- reum colorem super nigrum venenum componens,
nosa sub ejus nomine edidisse tesiantur. fontem rlulcem primi mellis, amaritudinis malitioe
IV. Eusebius Cocsariensis, clavis Scripturarum, commiscuit.
custosque novi Testamenli, mullis major in eon- X. Jovinianns Isetafacie, et corde aspero, potu
scriptionibus a Groccis comprobatur. Scripsit Cano- dulcissimo felle commixto, roulios potavit, et con-
nes qnatiior Evangeliorum, et nndecim [-41. quin- Irarias sententias per odium occasionum Chrisiianis
decim] libros hisiorise Ecclesiasticoe, qui noynm proferens composuit, et me (quanquam in omnibus
Testamentum narrant alque eustodiunt, el Xpovixbv, laboriosum ) assidue quoeslionihus inflnitis afficit et
id est, lemporum breviarium. Hoec tria sunt pree- B . vexat.
clara , qnoein operibus ejus lestantur , et nos * ante XI. Julius [Al. Julianns] Africanus, cnjiis vesti-
omnia ejus vesiigin qui imitari potuisset, numquam gittm omnes orieniales anslralesque diligenler una-
reperitnns. nimiterque in Danielis hebdomadibus investigant,
V. Heliodorus presbyter, donium amplissimam per universa temporum spaiia cum omni periiia jngiquc
modicum foramen respicieos, lenlansque osfia con-. sermone construxil, et nulla ab omnibus, qtiae dicta
cltisa, clavesque non hahens, vix pauca ad lucem sttnt per eum, in toio orbe unquam data est con-
prodere convaluit, sed qute potuiinarrare, fidejiier tradiciio.
narravit. XII. e Favonitis a mnllis culpabilis, dura senten-
VI. Ambrosius fraler, profundorum pinna raplus, tia forliterqtte universa difflcillima ingerere conaius
et aeris volticer , quamdiu in profundum ingreditur, est, et quasi qui contra nndas maris navigare jtoti
fructum de allo carpere videtur.Ei omnes ejussen- potest, vel contra impetum torrentis aquoe natare
tenlioe, fidei Ecclesioe, el omniijm virlutum firmoe non valet, ita cuncta, quae scripsit conlra Scripturas
sunl columnoe. sanctas, obstare non poterant: Ideo quasi umhra
964 ^I'- Dardanus multas qutrstiones arripiens secus hominem sunt.
per menlis asiuiiim, nuceinqne circa nucleum noij C ( Hilarius, ex Hieronymi Catalogo cap. 100.
confringens, ntiiUa impossihilia de Scripluris cinii Damasus, ex cap. 105.
fiducia loqtiitiir. Gregorius Nazjajiz. ex cap«.II7.
VIII. Paulino visum est magistrum fieri, el non
° Mss., ut ruina
ejus parasset ad dpctrinam ejus set,d etc.
aliquqs eic.
seduclipiies, Mss., gtavh dhptttatip v&rboruin,etc.
*>Mss., Mulli lamen discipulatum e ilunc Favoniunj , njsi si cQTuptum nomenest,
ejus pessimi
mnltq, etC- apttd alios Yeteres nusrjjiam inveni laudatum.
c Mss., et omnia ejus vestigia quo iterate poiuis

INPEX

VERBORUM, SENTENTIARUM ET RERUM INSIGNIORUM,

QUJB IN TOMO SECUNDO CONTINENTUR.

A D crediderunt, justitia? palmaniacceperunt, ibid. Abraham

et casterinon sibidivitesfuerunt, 705.
AbacucCanlicumquo titulo jnscrihitpr,758. Loquitur Abrotanurnoe^ronon audptdare, nisi qni didicil,472.
audaeterad Dnminum,sese reprehendit, et scripsit,Can- ANlinentioebonumet maiqmsalurilatis,546,547.Bea?
Itcuin poenilenliae,759. Quid deprecatur, 772. Historia liludoparadisiabsqueabstitientiacibi non potuitdedicari,.
Ahiicneroissiad Donielem,non jnveuiturjn liebraeo,549. S4C.
Abradotasoecisus,511. AcadPmici,SS8.
Ahrahamyirtns, fjdes, 713.Abrahamconsejenliafragi- Accusatiovera conjrafralremdjsplicet,467.
litatis51133
pronusceeidilin tp.rram,796. Putans se celarg Ach.iiaeEcclesioepluribushoeresibusvexaloe,891, 895.
Deo, apprteridere nonaudot, ibid.NoncreilitqitodDeus Acliiilasleclor, 195.
feprornisil, et causas incrediililalisexponil, ibid. Ar- Aciiillistiiniulusab Alpxandrovisilal.us,
15.
guitura Deooccitltarespoiisione,ibld-Abraiiainasseritur AcioriaPanlauxor M.CalonisCensorii,316. Ejusvitia,
trigainus,268.Adjui-atservum in Chrislo,2S2,Abraham ibid.
et Saraarguunlurin risu, 751. lidem ex eo quod postea Arjomspe divinilaiisstipplaniatusest, 45. Adamet Eva
727 1NDEXRERUMET SENTENTIARUM. 7-28
in paradisovirgines, consortioDominifruebaiilur,241,A Animanon est de Dei substanlia,426. Ecclesiastica
265.Monogamus fuit, 264.- opiniode origine animarum,557. Tres animaeorigines
Admetusquanlumamaltts,511. notaninr, 497.Tres sentenlisede eadem, 558. Quoiidie
Adttlatorquomododeflniutr,725. Deus fabricaturanimasrationales,427.Animanobiscum
Adularipropriehcereticorum est, 722. diis, corpuscum belluiscommuneest, 559. Corpuspuer
iEgrotimullivitaemortemproeferunt,485. dicitur, animapaedagogus, ibid.Vinculumanimoecorpus,
iEgvptisingulsecivitatessingulas besiias venerantur, 481. Comparalione animaeetcorporis,559.Ulriusquecrea-
555. Ex iis nominastia sortiuntur, 556. In ^Egyploet tor esl Deus, 428.Ex animael corporecompacli,utrius-
Palseslinavaccanon comedilur;554. que substantisenaturam consequimur, 794. Quomodo
Aeris inlemperiesnihil aliud preeterpudendavelari corpus sanum dicitur, si nullo langore vexetur : ita
palitur, 44. animaabsquevitio, si nullaperturbationequalialur,794.
Aerii heeresis,416. Nonilagitalur nilor linguse,sed animaequaeriiurpielas,
M~Cypriumin quofiguraeportentosoe sculploe,25. 224.Grandisexsullatioilliusundesit, 341.Prius animoe
622. ^Esculapiivatesinterrogali,25.
/Esctilapius, refeciioquserenda,quamcorporis, 27. Cogitationumet
/Elalisordocommendatur,279. Quiddicilurde ulrius- jierlurbationum impeiussuslinet.Quare?794.
rpie sexusaetatediversa,789. Animalnon potestvivere,nisicrescendicapaxsit, 540.
Afrilaeerlisviridibusvescisolent, 534.De AfroGram- Bruta animalia,quamvisin longoitinere,noverunlsecundo
matico,qttid referlur, SS6.Ager irriguus et voluplatfs, diverlicula,486.MulaanimaliaDeutnesse senliunt, 12.
."557. Nemosecurusagrumpossidet,196. Multitudovenenatorumanimaliumex improvisoebulliens,
in
Agnilio quo differta notione, 614. 52.Brutaanimaliacurata, 25. Yenenatanotanlur,47.
Ailaurbs ithrninensmari Ruhro,21. Animiliumaniindiversummulalio,737. Nihilita obruit
AlbinussuccessorFesli in gubernationeJudoeae, 851. illumut plenusventer, 541.
Alceslinfertur proAdmetospontedelunclam,511. tj> Atinisediclumoptiinum,512.
Alcibiades,241.A quooccisus,511. Amorconcubinoe in Ante, prsepositio,quidostenditsaepe?207.
Ulum,ibid. Anlliropomorphilae, 418.Eorumdemhoeresis,589.
Alcmenseadulterium,597. Aotichrisliadventuscreditus,889.VeraAntichristiprac
AlexauderMagnus,S67.Alexander quid dixisse nar- dicalio,557.Synagogaejusdem,quae?201.
raLurad Acliillistumulum,15. AnligonusCaryslius,821.
AlexanderAphrod.Aristotelisvoluminadisserens, 476. Anlinoisurbs, undeappellata? 356.
Commenlariiejusdem,635. Antinousservus AdrianiCsesaris,863. Huic Gymnicus
Alexanderimperalor,895.Filiusest Mammeae, 899. Agonexercelur, et est civitasex ejus nomineAntino
AlexauderJerosolymorutn Episcopus,879.Exslat ejus dicla, ibid.
Epistola,ibid. CumNarcissorexit Ecelesiam,ibid. Dor- •Antiochia,Metropolistolius Orienlis, 447. Urbs est
mivit in carcere pro confessioneChristi,895. Syriae,41.
AlexandiiiioeEcclesisecousuettido, 875.EjusMartyres, AnliochiEpiphanesimpietas,779.
492.Alexandriael /EgyptusinLXXsuis Hesychiumlaudat Antisthenishistoria,345.
Auclorem,S22. Quidconstilutumfuit in SynodoAlexan- AnloninusPiusimperalor,857,865.
drina, 195.Occideusassensumei prsebuit,ibid. M. Autoninus,857, 865.AnloninusYerus, ibtd. Disci-
De verboAlmainlerpretatioJudaeorum,287.Veraassi- pulus fuil FrontonisOratoris,865.Liber pro Cltrisliano
gnatur, 288. dogmaleei tradilur,ibia. AntoninusCaracalla,875.
Amatbasdiscipulus Anlonii,2.Ejuscorpussepelivit,ibid. AutoniusOrator,802.In AntoniiOratorislaudibuspe.r-
Amazones,582. tonatTullius,ibid. Disertosse, ait, vidissemultos, elo-
Ambitiointerluctuslacrymasquenon cessans,14. quentemadhucneminem,ibid.
Ambrosiidivitis justa reprehensio, 897. Amicusfuit AntoniusCleopatrae junctus,5.
Origenis,et Ergodioctesvocalur,901.AmorAmbrosiiin
' ,r Antoniuspropositimonachorumcapuldicitur juxta vul-
Origenem,et ejus opera, 644. *IJ gus, 2. OrdovitseAnlonii,quis? 14, 15.Ad eum magnus
AmbrosiiIaudes,647, 648. Ambrosiilibri sermonibus fit concursuspopulorum,quare ? iliiii. Descriptiohabila-
Origenispleni, 644.DiciltircolumnaEcelesise,ibid. Am- tionis et celluloeillius, 30. Laboreset exercitia, ibid.
brosiumlaceratum ab Hieronymovoluit Rufinus, 647. Objurgatonagrosel ei obedienliamprsebent,ibid. Quare
Interpres fuit Origenis,504. ignotumillius sejiulcrum,ibid. Prseceperatut occultare-
Amicitiaeex quo (irmaenascunlur,539. Nulla major tur, ibid. GaudetAntoniusde Christigloria, et inleritu
inimicitia,quamamiciliasnecessitatesociare,755. Satanae,7. Pauli tunica diebus Paschaeet Penlecostes
Amicirari sunl boniet fideles, 7S6.Insidiaeeorum vestitusest, 12.AntoniielHilarionismutuaee|)istolae,26.
cavendae,776.Prudentis est, etamici postreconcilialam HumilitasAntonii,10. ;E!as,6. MorsejuscogniiaHilarioni
simultatem,etiamlevessuspicionesfugere,459.Siamicus antequamnuntiarelur,29.Elementadicunturlugere mor-
pro te dixerit, nonteslisautjudex, sed faulorputabitur, lemAntonii,52.Gracoet Romanostylomemorioe traditus,
410. Numquamde amicorumjudicio gloriandum, 409. 3. Monasterium Anloniia Saracenisoccupalum,10.
Amicuspravaquoquejudicat,ibid. Apelles,451. Quareirrisus?877.
Aminadad,quidsignificat? 287. AperErymanthius, 388.
AmmonBeronicesepiscopus,911. . Apiciiel Paxamijura, 504.
Amorsanctusimpatienliamnonhabet, 401.Totaamoris Apocalypsis infinilafuturorummysteria continet, 280.
insectalioapud Platonemexpositaest, 318.Ejus incom- Apocalypsini quinaminterprelatisunt, 845.
modaLysiasexplicat,ibid. Apocryphilibri ab Ecclesia non recepli, non sunl
Amphiarausab uxoresua proditus,317. legendi, 593. Libri inter ApocryphasScripiurasrepu-
Anabasii,533. diali, 859. Multiob ignoraittiam,Apocryphorum delira-
Anacletus,111.Romaeepiscopus,855. roenia sectanlur, 420. Libri Apocryphiet ficlaerevela-
AnastasiusurbisRomanae episcopus,491, 515,546,550, liones,594.Apocrypha nescitEcclesia,405.Apocryphorum
355, 560, 564. PraedicatOrigenemhsereticum,465. Epi- D 1 deliramenta,214.
stola papasAnastasii,549. Una]adJoannemHierosolym., Apollinaris,469.Apollinaristranslalioassutaex diversis
505. pannis, 528. Consequentiam Scriplurarumnonex regula
Anaxilidisliber sectindusde Pbilosophia,509. verilatis,sed ex suojudiciotexuit, ibid. Apollinarisscri-
Andabatarummospugnandi,210.Moreeorum pugnare psit adversusPorphyritim,527.Apollinarisopuscula,477.
quidsit? 294. Inter Apollinaremet Didymumslyli et dogmatummagna
CorporaSS. Andrese,Lucoeet Timolheitranslata,591. est diversitas,5t5.
Angeli,nomenestofiicii,425.Secundumnaturamsuam ApollinarisHieropolilanae EcclesiaeSacerdos,867.
sunt invisibiles,415. Immorlalesleguntur per gratiam, ApolloniusGraecus,stansiu consistorio anteDomilianum
non per naturam, 750.Nusquamauditurspiritualiumvir- scribiturrepenle noncomparuisse,444.
tulum in coelonuptiascelebrari, 439.Angelorummerita Apolloniusa quo fuil prodilus?881.
diversa, 569. ExercitusAugelorum,vocanturcaslraDei, Aposlolorumverba dicuntur ignicnli; Christi lampas
790.Datur subordinatiointer illos, 479.Habent diversa clarissima.752.FidemillorumJud* proditionondestrnxil,
offlciorumgenera, et merita, 480. Possuntreoiperepec- 369.Per os ApostolorumChristusnobissonat, 421.Anle
catum, 529. SimilitudoAngelorumin quo est posita?459. Propheias inter spirilualia charismataposili legunlur,
Angelusrefuga,582, 612.AngeloEphesideserlacharitas ibid. HumiliaDtur,ut exaltentur, 881. Quo sensu non
imputatur.198.In AngeloPergame.nae Ecclesiseidolotliy- fuerunt perfecli, 704. Non fuerunt sine peccalo, ibid.
torum esus, et Nicolaitarumdoctrinareprehenditur,198. Apostolicarnisfragililatesuperati, 757.1nstantecrucede
AnianussucceditMarco,843. dignitateconlendunt,760. Super omneshominespecco-
Atiicetusregens Ecclesiam,857. Decimusepiscopus tores erant, 788.SalvisamicitiisdissenseruntinJerse, 532,
noihsefuit posfPetfum,865: NHviciiliiApbstolorum pericliialur,191.AposlolijPropheisi
"729 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 750
et Sanctipeccaloresse esse plangunt, 357. LXXinterpVe-A corum, ibid. Mortuumvirumsemper amavit ut vivum
tibtis praeferunlur.520. Apostolisequunlur LXXubi non mirseniagnitlidinisexstruxit sepulcrum,ibid.
diseordant ab Hebraeo: ubi discrepanl, id posuerunt in Artemonisdogmainstauratum,915.
Grseco,quoddidiceruntapudHebroeos,529. Ariaxerxissentenlia corrigiturab EslJter,792.
Apio GrammaticusAlexandriuus, 847. Sub Caligula AsaquamvisjusLus,errasse dicitur, 767.
legatus missusest,-j'fiid.ScripsitcontraPltilonem,ibid. AsclepiadesCyprius,919, 543. Ordinalio Asclepiadis
Aphroditonoppidum,50. confessoris,879.
Aquilae transmarina cadaverasentiunl, 445. AsiniusPolfio,485.
Aquileiensis Ecclesiae additioin Symbolo,577. Aspri Commentitrii in Virgiliumet Ssllustium,472.
Arabes et Saraceni quibusvescttntur, 534.Nefasarbi- Assuerus vocatur Artaxerxesa Septuaginla,792.Som-
tranlurvesci carnibusporcorum,ibid. nusaufermr ab oculis ibid. Noiinulladeeo-
Liberi ArbilriinoscondiditDeus,nec ad virtutes, necad dem referunLur,ibid. ejits, quare?
vilianecessilaietrahimur,526.PreescienliaDeicumlibero Asterisciet Obeliin versioneHieronymi,665.
arbitrio,788.Frustra semperoramus,si in nostro arbitrio Aslerii eL Apollinariilibri contra MareellumAncyra-
est facere quodvolumus, 760. Eo sublalo Maniehaeorum num, 925.
secta conslruitur,787. Liberum arbilrium in eo lantum De Atalante Calydoniavirgine, quid referunt fabulae,
esl, ut velimus,cupiamus,elplacitistribuamusassensum, 306.
795.In operibnsnoslrisquid tribuilur,ibid. Nonsicdonala Aterbius concitalus adversus Riifinuni,561. Hierony-
est liberi arbitrii gralia, ut Dei per singula tollaturadmi- mumjudicabathserettcuinex ejusamicitiis,ifciti.Lalrabat
niculum, 699. In voluntate nostra, et in cursu liberum conlra Rufinum,ibid.
servatur arbilrium; sed in consimimalionevolunlatiset De Qu. Aterio quaedamnarrantur, 419.
Dei
cursus, potentise cuncta relinquunlur, 700.Nonnostrte ALhanasiustriumphal.orad Ecclesiamsuamrevertitur,
solumesl polestatisfacere quodvolumits,sed et Dei cle- 13191.Defenditorforem Dionysii,509.Athanasiuset Pauli-
mentiae,749. Quid frangit superbientem arbitrii iiberta- nussoliin Orientecatholici,411.
tem ? 792.NonpolestadCliristumpergere, nisi trahatur a Alhenodorusfraler Tlteodori,et ejuscomes,905.Disei-
Deo, ibid. Ubi misericordiaest, liberumarbilrium cessat puli fuerunt Origenis,ibid.
ex parte, 795. Athenogeronquid sif, 556.
De Arborum, Iritici, elc, semineet incremento non- De Alhlelis quiddicituraGaleno, 540.
nulla dicuntur, 452. Tamdiunec arbor boiia,malosfructus AtLicoLi humanisveseunturcarnibus,535.
facil, nec mala bonos,quamdiuvel in bonitate sua, vel in Atticisales, 550.
maliliaperseverat, 366. AvaritiaeoccasioesLmultis nnmenpauperum,21.Deli-
ArcaNoe, lypus Ecclesioe,359. Ejtts sacramenta cum ciaeet epularumvarietates, fomentaavarilia^sunt, 341.
Ecclosia,195.Periclitala est in Diluvio, ibid. Seplenus AudaeiaeflrenaLaquo non erumpat, 554.
numerus animaliumcur ingressusin ArcamNoe, 267. Aliter Audita,aliter visa narrantur, 521.Nonaequeini-
Areesilasveritateme vita tollebat,498. niiciaudiuntel amici,409.
Archangelusprimusest Angelorum,479. Aurelianus,915.
ArchelausComeslaudalus,449. M. AureliusAnloninusMacrinosuccessiL,905.
Archippus auditor PythagoraeThebis scliolashahuit, L. AttreliusCommodus,- 857.
565. MemoritertenensdocLorissui praecepta,ingeniopro AurigaGazensispercussusa daemonecuralur, 20.
libris utebatur, ex quibusnonnullareferuntur,ibict. Aurifamesquid cogilfacere, 4.
Architas Tarenlinus,
* Argumentalionibus 567. Autolycus,867.
res plana non debet fieri dubia,
505. B
AriminensissynodiAcla, 188 et seq. In Ecclesia,quae
est apudAriminum,quid factum? 189.Ecclesiaeservahant BabylasEcclesiasAntiochenaePonlifexin carcere mor-
iu areis acla synortiAritninensis,190. Episcopi dclis Ari- v tttns, 895. Anticchisepassus esl, el ducttts Ciesaream,
roinensibusirretiti alteslanlurse nibilin sua fide suspica- 805.
los esse, 191. Bacelluspro baculo,67.
Aristaenetavull ad Antoniumpergere, sed proliibetur, Baclri, senes objiciuntcanibus,555.
et quomodo,29.Uxorerat Elpidii,19. De sanilatefiliorum ' Baisanesdiaconus,in qno laudandus,50.
suorumsollicitaporgit ad Hilarionem,ibid. Balisla quanLoplus relrahiLur,lanto ibrtius millit, 240.
Arisleasnihilrefert de cellttlisLXXInLerpretum,520. Balsamus,quid, 595.
Aristides,861. BaplismumimperfeclumsineitivocationeSpirilussancli,
Arislion,839. 150. Verumel legitiiinmiEcelesiaebajitis.180. Perfcctum
Arislobolusscripsitadversus gentes, 879. lioi) potest dici, nisi quod iii cruce el in resurreclione
AristoelidesOrchomenityrannus, 508. Christiest, 179.In baplismoLer caput mergebalur, 180.
AristomenesMessenius,in quofuit.iustissiinus,508.Ab- Egressi lac el mel pra.jgustabant,quare? ibid. Neque
solvimropera et precibusvirginum,ibid. enim aqualavaLanimam,sed priits ipsa lavatur a spirilu,
Aristophanes,183.. 177. QuidsiLhomopur baplismum,ibid. Conferlurin no-
Aristotelesfuit princeps Philosophorum, 707. Prosa ibid., mineSS. Trinitalis, ibid. Nullumest sine. Spirilu sanclo,
177,179. De quo liberatisuriiusper illud, 742.Ve-
scripsit, 352. Pyihagoricapr:ecepta prosequitttrin libris lera peccala conscindit, novas virlutes tion tribuit, 719.
suis, 566.ArislotelisargumentationibusulebanturAriani, Baptismttsprselerita donal peccala, non ful.uram servat
183.Scripsitde matrimonio,518.Opiniones,558.Spinet.i,
206.Ex leelioneAristotelisquid cdgnoseitur?476. jnsi.itiam,781.Quosensuoequalpsnonefficilsiiscipienles,
289.Nullussicesse potesl sine vitio, quoiuodnqui slatim
Arius,412,508. Dogmaejusdemde Christo,512.Aritis proceduntde Chrislifonle, 800. Solemne erat in lavacro
dicit cuncta creata per Filium, 423. Yocaturda?moniuin inlerrogare de religione, 184. Baptismi effectus, 489.
mnridianum,509.Capnt est Arianorum, et causa malo- I) Quid orabant communicaluripost baplismum?800.Dum
rum. SubscripsitNicsenaesynodo,195.Auctores hseresis Josnnis bai.tismoquistribuilplusquambabuit,Domiiiicum
Ariauae, ibid. fogemuit totns orbis,"elArianum se esse destruit, 179.Corvuset columbaemisside ArcaNoe lypus
miralus est, 191. baptismi, 195.VerhaPsalmislaecoiivenientia.surgenlibus
Arianorumdogma,184. Objiciuntcalumniam, cui re- de fonte baptismalis,800.
spondet Ecclesia, 861.Convenlieulaillorum,castra snnt Baptizandiconsuetudoin Ecclesia,419. Manusimpone-
diaboli, 172. Arianorumepiscopus, hostisest Christi, 176. banltir baptizalis ad invocalione.mSpirilus sancti, 180.
Ariani etSemiariani SpiritumsanctiiniconriiLum blasphe- PresbyLeret diaconusjus non ltabenl bapiizandi sine jus-
maul, 423. Dei Filio nou conceduni,quod PelagiusLribuit sioneepiseopi,182.Necessitatecogente, licct laicisbapti-
omnihomini,776.Episcopiet clericiArianiqui subscripse- zare, ibid. Qui sciensab hoereticisbaptizatttsest, erroris
runt liomoitsion in Nicaenasynodo,195. Nomenhomotlsion veniamnon meretur, 184.
se damnaresimtilabant, 410. Epistolaeet IibriArianorum Bar apudHebraeosdiversasignilicaL,475.
ante synodumNictenamediti, 193.Nonnullade Arianisdi- BaraninapraeceplorHieronymi,469.
cuntur, 175,189. Barbellusquid, 395.
Artes omnesDeiispossibilesdedit humanogeneri, 716. Barchochabasauctor seditionisJttdaicoe,559. Slipulam
Nullusest, quamvissit ingeniosus,qui omnescomprehen- in oresuccciisamvenlilabat,ut flammasevomere putare-
dere possit, 717.Arles quas Grteci_s.xva.Wjs vccant,716. tur, ibid.
Notanturaliaepermultae, 717. Aliud sunt artes, aliud id BardesanesBabylonius,871.
quod per artes est, 702. " Bariona,quidsignificat?475.
Arl.emisiaeuxoris Mausc-lipudieili.ainsigtiis,510.Fuit BarnabasclemenliorPaulo, 703.
regina CariibJei prseoiciitafIdudiuttspoelahini ct. iiistori- BarnabasCypritiSj859;
7oi INDEX REfiUM ET SESITE8r.IA.RUM. 752
BitrLIiQlQiiipainterpretatio,475. Cbrjstumpraedicayjtjn A. Ceciliuspresbyter conyertitOyprianumad fidem, 907.
Indiajuxta Matil.iaei Evaug,,875. CelsusiuimietisChristi, 823, AdversusCeisumet Por'
Basilidesmagisteritixurias,581. Basilidisportenta ver- phyriummultiscripsere, 569.
borum, 197.Impiacominenla,ibid. Vigintiquatuorvolu- Censoriniquus,quis? 502.
mina Basilidishier^ticj, 861. Ejus mystena, quae? ibid. Cerberus, 387.
Mprlutisest in Alexandria,ibii}. Cereales, 556.
BaumjEgyptiumMonasleriinomen,95. Cereiin templis quare accensi?394. Ad Evangeliile-
BelisDiaconisquefabuloe,527. ctionemaccendnntur,quare ? iliirf,
Undebella, etrixaa? 764. Cerinthus,845, 200, Ebionemhabuit successorera,197.
Benedictippanis el olei, 29. Evangelialaniavit,ibid.
Berilli Dialogus,899. Certanonsunl dimilJenda,uLincerta seclemur, 400.
Beroa,'45. Urbs est Syriae,855. Cerlamenqui aufert, auferl coroijsm, 784. Quamdiu
Bessorutncachinnus,552. vivinius,in certaminesumus, 747.
Beljiesdaelacus visetvirlus, 117. Clialannae, sive Babyloniasmrris, 88.
. Bethulia, 30. Chalchioecus virgo, 506.
BibliotbecaDivina,quae?915. CssariensisBibliolheca, Chariiaiisdignitas, 491. Seryettir a nobis patienler et
541, 782.Iu illa quirlesset, 853. leniter charitasaninii, vinculumtidei, coiicordiasacerdo-
Bilia exempluu)pudicitiae,512. In quo insupcr lauda- tii, 199.
lur,ibid- Charybdis, 563.Insatiabilisvorago,551.
Blasphemiaveniamnon meretur, 467, Aperla indigna- Chersemonmulta narrat de sscerdotibusjEgvpli,342,
lionemllagitat,402. 543.
Blaslus,873. ClinumjEgyptiutnmonasteriinonien, 89.
in
. Bonjias qua re suspeclahabelur, 251, „ Cliristianorumeratmos, poelestiacontemplari, et sem-
BotmmDei est omne bonumquodgerimijs,777.Unus- '* pe.rorare Deura,S49. Quirlproculdebet esse a mpribus
quisqpeseputidumyires suas quantum poLuerit e xtenda- illorum,569.QujdRqmanoiipotujtChristianisexprobrare,
tur all bonum,715.Nihilbotiototitrariumesl, nisi malum, 509. ApudCliristianos vitiumest magnum,lurpe quidnar-
246. Bona et malastt» impiitaplurauctori,563, Debonis rare vel facere,224. Noh ad ostentationem , sed ad aedifi-
ad melioramutatio,dexterae et ppteqtii.e Dfi est, 765. caiionemeis loqitendumest, 535. Gladins,yoliim Chrislia-
Nonesl injuslusDominusut tantum peccataconde.mtiel, norum, 5. Forljludonpti convenitChrisliajio,541. Saniias
et bonorumoperum non meminerit,ibid. Bonaindifferen- absquevlribusnimiisnecessariaest ei,'jMd. PcenaeChri-
tja, 517. stiauorumqui salvanttir,726.Omnequodnon licet Chri-
Bespr,quidsignifieat?442. sliano, communeesl tatn episcppoquamlaico, 174. Quem
Bosra,interpreiatur caro, 774. hsereticumdixeris, Christiaiiumnpgasti, ibid.
Brutus, 471. Brulus Porciam duxit, 512, Qnoriini do- Cliristusnumqiiainfuitsjne Spiritu sanctp, 179.Secun-
gmata discuntttrin Brulo,565. dus et coeleslisAdain(licilur,375. Unus Curisliiset unus
Bucolia^Egypti,58. DeusomnibusChrisliatioruinprdinibus,173.StulLitiaillius
Buddae laiere yirginisgeneraiusest, 509. sapientiam veteruiiiconteipnil,425. Solus sine peceatP,
321. Qmniaposse, illjus est, et illi serviijur, 760. Solus
G oniiipsyirtuleshabuit, 719.Brachiumjllius salutem prse-
huii, 774. Chrjstusfttil in ulero beataeMarisedecem men-
CacumdescribitVirgilius,387. sibus, 206. Solus clausasporlas vplvsevirginalisaperuit,
Ctederealiud est parentisaffeelu,aliud contraadversa- 745.Natus in earne Ecclesiam pjantavil, 195. Assumpti
rios desaevire,724. Nullus forLitera semelipsocssditur, homiuisveritasiu Chrislo,758. Aliquidin carne, et pro-
412. pler caroem npn poluisse narralur, ibid. QuidaniPaires
CaesarisAuguslidicLum,419. r mjtiuscaulp loctitisuntde divinitajeChrisliante haeresim
Csespreamelropolisest PaltesLinEe, 447.Exemplarjroel)ujtv iVrianam,509. Camemnatursehumanaeet animamsusce-
virginnmpuellarum,501.In CaesareaEcclesiadedicatapjr pit, 493,Hupc confitenlurdseaipnes,iiid. Fit qusestiodp
Corneliumcenturionein, ibid. Olim turrjs s Strajpijisvoca- animaillius, ibid. Christusvirgode virgine,de incorrupta
batur, 885. inpprruptus,249. Imilemurejusconyersationem,qui non
Cssarius frater GregoriiNozianzeni,943. pqssutpusimitari uativitateni,ibid. ChristuscanJidos in
Cainahseresisinslatiraia,396! virginitate,rubi.cpndusip marLyriQ,287. Praecpvirgjnila-
Cainaei,197. lis, 268. In eariie virgo, in spiritu uioiiogamus,265.Lava-
Caius^Caligula, 847. cro suo mundaviLaquas, 179. Omnes, esppplis paucis,
Callides,566. illumsestimabanlliliumJoseph, 209. CaroChristimensu-
Callislip,877. ram fragilitalissitae excedere non potuit, quare? 758.
Jjalumniaenpyumgenus, 554. Carnisdetrimiinlanon pertulit, 795.Injnriamejusdemsu-
Camelirjromedariirumiitantes,48. peravitet fragilitatem,786. Doloressentit, 778.Diemet
Gamiliaregina Volscorumob msjgnenicaslitatemvirgo horamconsiimmalibnis uhiinseigiioravjt,758. Quomodoirj
nqminaLlir,506. Tuvnoauxiliumprsebuii,ibid, monteIransligtiratus,457. Infidelitatisalienaestupore re-
pipdidalusConstanliiimperalorisa daamptiisppssessione tinetur, 757. CttrCllristtis,ctimcaeterisJudaicamconver-
libp.ratus,24. SiniJ)hciJas ejusrustica, t|)/'ti. salionemsecutusest? 305.LiceLfrequensin prandiis,nec
CanrjidusseelaiorValentiniant,509. PialogusCandidiet gu|te scribitur servisse, nec ventri, 352. Secundum quod
Origenis,511. ChrislumasseriLprolatuma patre, et rjae- liliusest honiinis,senlentiamtemperat, 757.Sub persona
moniumpessimaenaiurse,ibid. assumpLihoininisqttid loquitur?747, 748.Usus est He-
Canesjairanl pro dpminissuis, 569. braicis Scripturis, 528. Chiistusexprcssil mystpriumin
CsmJicum CanlicoruiiivirgiiiitaLiscontijiet sacniraetita, typmi)snsepassionis,352.Homopassurus,hominisloquittir
285. Nonsignilicatamoremcarnis,286. verbis, 758. Quoinodoorayil in cruce, 799, Htinc cruci-
CapriGonimenlarii,497. D lixum illuserunt Judsei, et lioiioravertiDtGenliles, 105.
Caricus,881, Redemptisumussangoineel p3SSione illius, 255-
Carneades, Philonisdiscipttlus, 509. Vpritalem e vita Chrislusqnidquidfecil post resurreelionerosuam, yere
auferebat, 498. et in verit3te fecit, 444. Quodab oeulisrepente.evanuit,
Carnis opera damnanlur,non natura, 436, Qiiiin carne virtus Dei est, oon umbrseaiit phantasmatis,ibid. Post
suitj,,Deq placerenon possunt,273. AUagarnis, alia cor- illam comedit,ut probarpl verjlatem corporissui, 532.
pprisdefiniiio,455.Esttscarniumusque"adDilyviumigno- Respondpturqusereiuibus,citr Christttsnpn agnoscebatur
tjis, 267. A rnttllisrpjicjtur,543eLseq, post resurreoiionemsuatn?443,Coguituset non cogiiiJus
Carpocrates,197. idem setiipe.reral, ibid. ^alvavilptniiia,pt piiintstnundus
Cartliagocnnditafttita Didone,310. ?!) castitalislaude subjicialurDeo, et illiusclempntiaconseryelnr,774. Sub-
oedificala el finitaesl, ibid. Inceiidilur,ibid. jiciundus pst palri secmiduni dispensalipiie.in carnis as-
Carnsimperalor,915. sttmpise,713.Qupmodoeuniiljotintimsumus?37I. Quanto
Caspii,senes morluosprojiciiintbestiis,535. siiiil huniiiioraqua3prp.nphis passilsesj, tanlo (ilusiili
Cassandravales Apollitiiset Junoitisvirgo, 307. debemus, 226. Fratres Christi eodem modp seslimenlur,
CassioniValenLiriiani opusculum,879. qitpJosepitaestinialiisest piiter, 224. 0muia pavebunlad
Casiitassemperpraelatauupliis, 165. Ejusprivilpgiunj, advenLiim jllius, 774,Glprisejusdein,et jnteritus Sawnefl,
484. 7. ChristiisvertisSalpmon, qnfjleshsjbetarmigerps, 285.
Cataphrygarumhoeresisexprrliuip,881. Ad qiiospergii, ibiti. isubChristoimperalore,quis glorio-
CatilinaesenLi»nLia, 540. sior, 295.Extremitatenitemporuth reiraxjt ad principjum,
CatottisCensorisuxor, 516.Catpnianaseveritas,469 Su- 268. Nihil desiderat de his qiise videQturl857.Nudimi
perbia^726.Catoiasexempluth,535."CatovipMarcioe,512. ChrisLum niidpsseqjjere, 736.Iloe ludus npn est, nec jo-
 733 INDEXRERUM ET SENTENTURUM, 734
ciis, ibid, Haeresisflliristumante incarnaliapeninegans,- _A>nTerentii Conioedias, 371.In OralionesCiceronis, ibid.
899. HsereticierrayerumJiQiiinlelligenlesmysleriumna- Contmentatoris offlcium,477.
tivitalisChristi,745, CurMarcipnasseriltiativitatemChrj- i- Comparareet emere,quiddifferiint,557.
sti fuissein phantasmaie?444.Haereliciasserentesresur- Comparatioinferioris, superiorisinjuria,239.
reclionemCuristi fuisseio phantasmate,et nativitatem n Conclusionum septemmodi,486.
ia
cjus puialivam,451.Arianerumblasphemiae Filiutn ett ConcordiaoppidumItaliae,889.
in Spiritumsanclum,181, 184. Concubinarum lides,511,
B. Chromatius526.HieronvmiPrsefatiunculaad eum- Cnncupiscentiae sepulcraperseverant, 355,
dem,521. Condemnatur nemoiu eo, quodfacerenonpoJuit,741,
ChryseisvatesApollinisel Junonisvirgo, 507. Cpnditipnem npstramex historiadiscimus, 777. U°a-
Chrysippus inter spineta versatur,471. Contona ejus- qusequeres de suostalu el cendilipneCreatorl non itivir
dem acumina,487.Fraecipitnuplias, quare? 518. Interr, deat,715.
Chrysippum et Dijdorumconteutio,702.Juxla Clirysippum j' Confessoressub uomineAthanasiiexsules,191.
poteslquis perfectecarere passionibus,749. Confiilendum, nec in sapienlianoslra, nec in ullis-vir-
Chrysogonus sectator Rufini,488. Multa objicitHiere- tulibus,sed in soloDomino,791.
nymo,quibusrespondetsanctusdocibr,ibid. QuidConGngunt nonuulliaudacilemerjtale,226.
Chrysophora, sanclafemina,869. Confiteridebeinusvifianpstra, 765,Qui peceatasirjipli-
Cibuslenuis necessariussanilali, 34). Commendalur, ,- ciler confilenlur, mereiilurhumilitateclemenliamSalva-
540.Cibusfaciliorqui sustentatccrpus,559.Ecrum cupi- toris, 754.
ditas,quidoperalur? 557. Cibiexquisilimajorempoenam 1 ConjugiaEcclesiaprobat el dispensat, 306. Cpnjugati
habentin"inquirendoquamvoluptatemin abutendo, 540. assumptiin Appstolalum , reljnquuntconjugaleofflcium,
Virisdurnpperimancipalisqui cibi conveniant,532. 277.Haereticidamnantconjugia, 506.
Cicalrixtnale obducta,incoclopure, dirumpitur,191. •p - ConscieDlitecruces,765.
Ciceronissententia, 717.OratienesejusproYalinio,elc,, Consiliidilferentiael praecepli,256.
563. Libri Ciceronisquipque disputant de Passionibus, , ConslansGalliarumprinceps,925.
749.Commenlarii inDialogosillius,472.CicpronisBrulns, , Constamiasauclafeminapergit ad Hilarionemaegrolan-
vel CajalpgusOratprum,823. Quorunidogmatadiscnntur r tP|)t, 39-OleitiiitiioneD|ia ejus, el gener curati, joid.
in Cicer0iie?p63.RppudiuvitTerenliainuxorem,et ali.im i Dclpre morlua,cst proptercorpushujttssanclifuratum,
nubere contenmil,516, Linguaejus a Fulvia conlodilur, ] ibid.itiid.Solitacrat pervigilesin sepulcroejus noctesducere,
569.
Ciliciade filisCsprarum,98. ConsisntinopolisLuciani morJyris esemplaria probat,
Cimicesdoloremfauciumel urinte difiicullatem depel- OZZ.
lunt,532. Constaiilinusimperajpr,et Conslanlius,929.
Circttmcisip secnndacumpelrinocuflello,270. Consiantiusrpx Arianaehseresifavens,per besliamindi-
Cirrstprumturba quidsolel deeanlnre,473. calits,191.Snb rege Conslanlioquidfaplum?188.Succes»
Cistenian)Syii Gubb:imvocanl,6. sor ConslanLii, quis? 191.
ClnudiavirgoYesialis,307. Claudiae,320. Consulatusvirosilluslrat,519.
Claudius,847. Coiitemuenda nonsuut.quasiparva, sine qttibusmagna
Claudiusepiseoptislegitblaspliemias,quaeValpntis fere- cpnslarenpnpossunl,353.
bantnr?J90. MiiltaprpppnilValentidamnattda,ibid. ConlinenLia perfeclaomnesvirlutes sustenlat et prote-
Clcaniissapienlia,487. git, 300. Coutinentiael pudicitiacommendantur,269.
Cluarchus,qnidscripsjlde Plalone?509. CoDvenaruin urbs, 390.
ClpiiipnsAppslplpriJtn discitmlusppstAposlolpsepiscp- Conversalionemvelerem depottamus, et arripiamus
pus Ronitefnit et maiiyr, 859, 307. De ejus libtis, qnid novam,300.
rcferlur?iMd. Nonnullahabenthirrelica, ibid. Defeudi- Corinlliiorumproposjtipnes faclaead Aposlpluin, 245.
lur, 509.ScripsitEpislplas,258.StylusEpislplaeClementis '
G Corneliampndjcitiasequavil. Graccho,519.
ad Coriiitijiosconyeiiit characterfEpislolae ad Hebrseos," Cprneliuspater mpnasieriiMochanseos,85.
853. Ecclesiaejus nomineHomteexslructa,ibid. CorneliusdedicayitEcclesiamiu CaBSarpa, 301.
ClemensAl.oxandrijise Ecclesioe, magister Origepjs, CorneliusquoJemppremarjyrpccubuit,5.
877.Scripsissedicitur,FiliuinDei crealuinpsse,508. pe- Corneliitcibuniseditiosidefensio,419.
fenditur, ibid. el 509.Clemensquidsolebattlicere, ut CprneliusNepos,quid refert?i/ijd. r~.Nepps.
probaret quoddicebal, 469. Clethentistestiinonitimdg Corpnamaccipiej,qttiin hccsaeculuyictor exstiterit,782,
Jacobo, 831. Quid scripsit in sexto, '•tr.ovn&istm libro, Tolum Corpusnonmanelih unoeLeodemstaln nalurae, 340,
815.Notatur,903. cprpus,dplpreuniusmembricruciatur,715.Quan)-
AdClementiamnalurahominumprpnaest, et in alieno vis sanum et rcbustum rarp caret. infirinitaiibus,794.
peccatosui quisquemiserelur, 407. / Interdumpiluitse mcleslian)paiilnr, uLfialHrmissimum ,
Cleobulina, 320. ibid. Nullum datur quod careai pinniiiifinnitate, ibid.
Clericorumcpelibatus,588. Ecclesianon recipit nisivir- Absque gustu el cibis impossibileest humanumcorpus
ginessint aut ccnlinenles,ibid. Ne lucrasasculiin Chrisli subsistere, 539. CorpusmprtisquodsiL? 481. Corpnscce-
quaeratmilitia,264.Sil hpspitalis, iliiry.Quidamsunlcau- lesle, el corpusterrestre, 453.
pnnes, 229, Clerici et Mouachimajori houore hos|iitio Correpliovirificaiioesl, 802.In cortipipndo,sumusadpjr
stiscipiendi,63. latores divitum,775.Nonesl necesse, in multprumscan-
Clytemnestraocciditvirumob amore.madulleri, 317. dala riiinaiiiqueproferri, quaeseerefoaut cprrjpipossunj,
Collectafralrumcohgregatioin unum locum, 58 c!72. aut emendari, 554.
Ilem ipsiusquoque lppivpcabulum, 71. Cclleclaefiebijiit Corruptioet incorruptioad quidpertinent, 298.
dieDominirc,598. Ii) Crapulaminvectio,359.
CochebasduxfactionisJudaicsein Chrislianossoevil,865. Crassus,471,556.Semelin vilarisisse dicitur, 486.
CodicisLalinidepravalio,260.InLalinis cpdicibusquid D ] CralesThebatmsauruinprojecitin inare, 538.
npninvenitur?261. Quid male legitur? 297. Lalinprum Qui tollit Creatorls anificis vorieloten), diversitatpm
codicumnpnprobalaiuterpretalio,28l. Quid in plerisque rerurn,et gratiarumdistanli:im?715. Qttpdmajusesi tri-
cpdicibusantiquisaddilumnpn est, 747.Palaeslinicpdices, builur Creatori,quodminusdenegalur, 446.
qucs ab Origeneejahpralosquidamvulgarunt, a quibus CrealuraomnisexceploDrosub vitioesl, 572.Peccalo
legnnlur,525. subjacet,et.indiget misericordiaDei, 744.
Ccelebs, u ndedictus?381. Creaiitionisuinusa Dep, noslrovitiolapsi, 284.In usus
Coelumnonreproriiitlilurin veleriT('Stamento,728. Prj- hominnmcuiictasiinl, creata, 330. Minusest restiLucre
rnumpraedlcalum est in Evangelip,ibid. Coeleslium virui- quodfuerit, quamfacerequodnonfuit, 440.
tum ordines, 569. Eadem cceli plaga tribus nominibus Qui pure credil, debet pureloqui,409.Quaeest ista sim^
appellalur,219. Qui nihil coelestcppssnhtcogitare,541. plicitas,ncscireqtiodcredas, 527.
et
Cogilatio sensusdanlur a Deo , 777. Proprissoientjs CrescensCynicusscclatoriibidinum,el hostisCliristianp-
cogitalionesssepe sermo non expiicat,407.Tacilacogilalid rum,863.
non latelscienliamDei,751. Noslracpgilatipquandocon- Criminumplijecticnes, non chartaeEcclesiaslicae , sed
firmalur?791, libellijudicum ilehenl, continpre, 5 69.
Colubripellisdoloremauriummitigaj,532, filii
CrispiCoesaris, Cpnslantini,magisterquis? 919. H|s
Cplumhapacemlerrse 195.Duopulji colttmba- Crispusa Patrp,interfectusfuit, ibid.DictuniC'ispi, 13.
rum oblaliproChrislo,5nunliat,
05. Croesusnotatur, 556.
Comicisenlenlia,356,650. Crudelitalequasipiclate uli.
Commentariorum UIPS el regula, 541. Quid ppepislia- Crucisvexillum e't praedicaticnisauslerilas idp]prpni
henl, 471.Commenfariorum Scriptores,472.Comiiientarii templadestruxit, 507. Iti illa de hoslibitsiriumphamiis,
755 INDEX RERUMET SENTENTIARUM. 75C
226.Hsecobjectumprofessiohis,et fideinostrae,iltid.Crux_. \ las Dei non discutienda,sed cum gratiarumactione pa-
Christi non est facilis, 756. Signum Crucislaudatum. lienda est, 766. Non pessumusDei sc.irejudicia, es et
Armatfrontem,6. VoximpiaCrucemChristievacuat,186. npstroarbitrio,illiussentenlisepraejudicare,284.Curvo-
Pro Ctesiphonteoratio,520. luitsibi offerriviclimas?776. Non voluutale,sed idolp-
Cucullinionacliprum habebantsignaMonasterii,el Do- rum comparationeillas praecepit,ibid. Impietatessinit
mus, 68et seq. fieri ad puniendapeccala,780.
. Curius,57.Cnrii paupertas,542. Deusquomodoerit omnia in omnibus,713.Similitudo
Cyclades,551. Dei et vera contemplalio,quandorepromiltitur,796.Npn
Cyprianussemperpermansit in communioneStephani oequeptnnesinhabilal,576. Semperin npbismajpradesi-
RomaniPontiticis, 198.Nonnullaex eodemcilanturquae derat, ibid. Quomodounumsumusin illo? 578.Sermones
id pvobant,ibid.Numquamattathemalizavit eos , qui illum Dei per se suavisstmisunt,77l. HisIIOQ acquiescere,pec-
sequi noluerunt,ibid. AdJubaianumde hserelicisrebapti- caluinesl, 770.Quidcoronatiu nobis? 787. In adimple-
zandisscripsit,199.B. Cyprianttsreprobausbaptismahae- lione temporumreeapitulavilomnia,267. Deuspraesenlia
relicorum,Africanamde,hacre synodumcongregavit,196. judicat,notifulura, 788. Non condemnatex praescientia
Carthaginesanguinemfudil, 4. De persecutionehujus quem noverittalem fore, qui sibi posteadispliceal,ibid.
temporis, qttiddicil?ibid.De S. Cypriano,quid dictum? Tanttebonitatisest, ul eligatquem scit maluoifuturum,
891.Voxejusdem,410. EpislolseCyprianiin quibuslace- ibid.DominicusLodienda stibslanlia,565.
ratur Stephanus, 200. Opusejusdemad Quirinum, 729. Deuleronpmiiliber enumeralioest preelerilorum,755.
Fabula de Cyprianomartyre,515. Dexler postulavitab HieronymoindicemAuclornmEc-
clesiaslicorum,816.Dexter, 823.
D Diaboluset tiliaeejus insaliabiles,282. De Scripturis
aliqua locutus esl, 242. Nihillutum apud illum,insidiae
Daemones .
unum Deum credttnt,et contremiscunt,522. p ejusineffabiles,44. Numquamaperta fronle se prodit,45.
Daemonumdiscursus, 392. Fallaces sunt, et callidi,24. " Etiam jumenta corripit hominumcausa, 23. Antidotum
Nolunlpravosvulnerare,sedrectoscorde,766.VocesDae- Clirisiicontravenenadiaboli,242.
monumresonabantin TemploanLiquissimo, 38. DialecLicorttm lendiculae,206.
Daemoniacus puro sermone Syro loquitur,quamvis lin- Diana virgopermansit,507.Dianaetemplumincensum,
guamignoraret,25. 223. De auctoritale hujus incendiiquid refertnr? ibid.
Dalmaliseinsulte,555. DianaeTauricaesacerdoleset Vestse,507.
Damasuspapa, 415. Dicaearchus in librisAnliquitalumquidrefert? 542. ,
Per quodDanaesvictaest pudicitia,534. DictumegregiumnobilisRomani,517.
Daniel adhuc puer, quomodonotus populo?554.Per Didonishistoriaetlaudes, 510.
jejunium fuit horribilis
leonibus,540. Quidjuxla hypothe- Didymuslaudatur, 106. Ejus liber tle Spiritusanclo,
sim dictum est de Daniele,Noe et Job? 276.Ecclesiae 107 ei seqq.PraeceplorHieronymiAlexandriae,105.Fuit
Chrisli Danieleiii legebant juxta Theodolionis ediiio- asserlor Origenis, 462, 507.Iti Triuitale Calholicusest,
nem,_527. ibid. Librumediditde Spirilu sanctoquem transtulitHie-
Darinsrex Medorumdives, 554. ronyuius,ibid. In eo quoedam laudanlur,quaedamdamuan-
Davidvirlusanimimansueludo, 715. Reges mullicon- tttr, 556.Diversusest ab Apollinaripin styloet dogmate,
servatisunt virtutibusDavidpatris sui, 767.DeserLusest 545.LibritresDidymiin Osee, 558.Explanat etedisseril,
parumperfragiliLalisuae,764. Multisaliis bonissua vitia translalionemJudaeorum,528.Liber Didymiad Rufinum,
compensavit,ibid.In quo fuit vir sanguinarius,274. ibid. Didymus,469.
Debemurnonei cui nascitnur,sed eui reitascimur,556. Diessex hujussteculilaboridestinantur,566.
V. Esse. Digamiaprimisnuptiissubjicitur,262. De ea quid di-
Quidecipiuntseipsos,538. cl.um?ibid. el seq. A multisavibusreprobalur,285.
Decius el Valerianusperseculores Christianorum,5. _ Digamusin clerumnon polp.steligi,265.
Animascupiebanljugulare, non corpora,ibid. ti . Digitorumconjunctioetinaequalitas,2i0.
Decurionesnotali,24. DigniiaLum inter homittesordoex laborisvarietate di-
Versariin Deliciis,et deliciarumviliis non teneri im- versus est, 480.
pcssibileesl, 558. Nonputenlur beati, qui felicitateislius Dilatienon est damnum,ubi certior fit ex dilaiionevi-
sseculiet deliciisperfruuntur,555. ctoria,240.
Delictaper ignorautiam,750. Pro his jubet Ecclesia Dilemmaex carnificumoffieinaet meditalioneprola-
hostiasofferri,ittid.et741. V. Igncrantia.Peccatum,Cri- tum, 535.
men. Dilemmatondecidensio grande blaspheniiarumbara-
Demetrianuscujusaudilor?919. trum, 787.
DemetriusAlexandriseepiscopus, 875. Offenditurde Diligentesquos vocamus,481.
ordinalioneOrigenis,895.Ab Origenelaceratur,509. Diligentianiniiasuspicionesfacit, 409.
DemelriusJudseusscriplorconlra Genles,879. Diocletianus,915.
Demosthenes.Amorsludii in illo quanlus. 475.De- DiodorusSocraticus ftlias insignispudicitisehabuisse
moslhenisOralio pro Ctesiphontetranslataa Ttillio,520. narratur, 509.Inter Diodorumel Chrysippumcoiitenlio,
DemosLheneset .fechineseontra se invicemfulminant, 702.
471. Diogenes iri quofamosus,544, 345.Toros Platonis lu-
DemolioAreopagitarumpriticeps,507. Ejus filiavirgo tatis pedibuscur conculcavit,558.
se interfecit,ibid. DionysiusCorinthiorumepiscopus,867.
Denoriusunus quidsignilical?574. DionysiusRomsepresbyter,posteaepiscopus,895.
Denegare solentnpnnuHi clausisoculis,qui npncredunl DionysiusepiscopusDipsppleos,452.
fac.lumesse, qupdnplunt,193. Dipuysii ( ]uatupr voluminacontraSabellium,508.Dela-
Deosculatiopro venerationeapud Hebraeos,475. bitur in degmaAriauum,ibid. Defenditur,ibid.
Derbicummoresin parenlibussenibus,535. D Diuscprides,552.
Desideriusquidpelit ab Hieronymp?589. Discipulusnemp polestprius esse quammagislrumau-
NonDesperandum,licel ppstbaplismapeceemus,523. diat praedicanlen), 186. Absurdumestut discipulusadma-
Alium Deum bonum, alium iustum finxerunt haere- gislrum vadens anle sit arlifex quam doceaiur,184.Ad-
lici, 152. versariusvincitur,discipulusdocetur, 185.Chrisluspau-
Detractcrummalilia,524. coshabuit discipulos,Pharisoeimullos, quid inde couclti-
Deus sclus est immprlalis,749. Solus vcrax, pmnis ditur?580. Discipulusimitausvifiamagistri,356.
lipinpmendax,799.SolusDeusest sine peccalc,771.So- Quidam inerudite sapienles remanent, dtim nolunl
lus est sapicns, 750. Ejus niilu oniniagubertianlur,698. Discere quodignprant,473.
Ex illiusctinctapendenljudicio,qui Creatorest omnittm, ordo,et ralio verilatis,699.In Ecclesiasti-
751.Deo cunclapossibiliasunt, 720. Dei velle, fecisse caDisputaXionis
disputatione, aniliurajurgiorum deliramentavilenltir,
est, 427. PotentiaDei cpmmendalur, 440.Potesl quidquid 552.Nulluseatholicortimin dispulalionesectarum, turpi-
voluerit, 7S5.Clementia Dei. Eadem conservainur,752. tudiiiemei. adversusquemdisputat,objecil,569.
OmniumCrealorest, 697.Animarumsimul et corpprum Dissensioaliqttidhabethumaneefragilitalis,765.
est cpndilor,497,559.Nonesl superfluorumartifex, 552. Dissolulisqusecouveniunt,558.
Dei opera in verilate et justitia, 779.Deo omniavivunt,
11. PraescientiaDei, 477.Nihil possumuscelare Deum, Ubi proprieiassingulorum,ibi altrinsecusDiversitas,
777.Ira Dei justa est, 747.ComniinatiPDeiinterdum cle- 249.
menliamsunat,714.Dei comparatipnenullacreatura pp- Divitummiseraconditio,15.
test esse perfecta,710.Deum nemo vidit in hncsaeculo, Diviliascur quaeruntur,et earumusus, 541.
797. AliudesivolunlasDeijaliudindulgefatia, 298.Voluri- lioctorcsCliristianideberitlatfare pro Chrislo,£>69.
757 INDEXRERUM ET SENTENTIARUM. 758
In Dogmalihus et quaestionibusdisserendis,non per- A \. Emere et comparare,quomododillerimt,557.
sona, sed causaquaerendaest, 781. Empedocles,565,567.dogrnaejusdem,551.
DugmaGentilium, elex parle Plalonicum, 424. Encralilse,uttde, 869.Error borum, 274.
Jioininicushomoquosensu Christusdictus sit, 157. Enoch, cur translatus? 266. Translatus est in eanic,
Domitianusprinceps, 280.Relegavit Jpannem Evange- 457.Enochet Eliasnondummortui,794.Et coloniparadisi
lislam, ibid. Persecutio Domitiani,845. Occisusfuit, et 457. Quo cibo vescuntur,ibid. Liber Ennchapocrypluts,
ejus actnsa senatu rescissi,ibid. 855. De eo Judas Apostolussumpsittestimonium,tbid.
DomnipnquidindicavitHieronymo,654. S. Ephrsemscripta in ecclesiisquibusdamrecitabantur,
DomninusadJudaeosdeclinavit,885. 945.Laudatur,ib\d.
de
Donatus quo accusatChristianos,929. Epicurusvoluplatisassertorrevocata nuptiis, 517. Quid
Africaet Numidiasua persuasionedeceptae, ibid. Do- dccet de cibis? 540. Epicuri damnatasententia, 555.Lu-
oali praeceptorisHieronymiCommentarii,472. xuria, 587.Epicurus,241, 558.
Donec et usque adverbia sensu Helvidii,210.Eadem Epicurai contemnuntlogicaiu,487.
exponunturab Hieronymo,ibid. EpidaurusDalmatiae oppidum,55. Quidpreedicatusque
DonaChrislidiversasunt, 250. hodie? 56
Dotes cprpcriset animi, aliaesunt in nonnullis, et aliae Epiphaniusinsignis Ecclesioesacerdos, 416. Quinque
in aliis, 720. linguasnoverat, 557.PaLerdiciturepiscoporum, elreli-
DositheusSamaritanorumprinceps Prophetasrepudia- quiae sanclitalis anliquae,419. Epipltaniipatienlia, 420.
vil, 197. Prudenlia, 450.Humilitaset charitasin JoannemHieroso-
Draconliusepiseopus,ubi exsulabat,50. lymil., 414. Epiphaniusprobatis verba Joannis Hieroso-
Yisitaturab Hilarione,ibid. lym. sese purgat a suspicione ha>reseos,418. Veneratio
Duilius primus Romsenavali certamine triuniphavit, populiin Epiphanium,ibid. J^audalur,411.Venit Hiero-
312. Deeo quiddicitur? ibid. jD solymam,561.EpistolaeHieronymiad ilbun, ibid.Ubire-
Dulcedosimulata,virus pessimumtegit, 463. cepit Hieronymum,551,EpiphaniusloqueuscontraOrige-
nem, a quibusderidetui',417.Epiphaniusa Rufinolac-sus,
E 552.De quo accusalur?504.Epislolseconlra Epiphanium,
545. Laudes Hilarionis 13. NonmtllaEpiphanii
EbionsuccessorCerinlhirejecit Evangelia,197.A Scri- verba referunlur, 553. scripsit, Ejusdemepistola iurlo sublata,
ptoribusanliquisimpugnatur,225. Ebion, 200. ibid. Epiphaniuspropler res, et propter verba legebalur,
Ebipnitarumdognia,843. 941. Plures ejusdemepistolae, quibus scriptae,454. Epi-
Ebiymius,vel Ebiymium, vox ^Egyptia, sive Coptica, pbanii liltersead Siricium,421. AdversusOrigenem, 468.
lpci ndmea,sive pulpitiejus, qui praecinebat,58. Episcoppset presbyterps vult Deus tales esse quales
EburissegmentariQmedelasvariasassumuntur,551. Paulus docet, 717. Nonideo rejiciendi, si sint in quibus-
Edessa, 45. dam reprehensibiles, 718et seq. Solavirtus episcoposet
EditionesQuinta,Sexta, et Serilima,895. Quintaeditio jiresbyterosbeatos efficit,non dignitas, 295.El quid con-
ubi et a quo reperla, ibid. EditionesJudaicorumtranslato- venit? 718 et seq. Ad episcopum perlinet manusimponere
rum emebanturmagnissumplibus, 528.Has edisserebant baptizalis, 181. Quare talis imposilioeireservalur? ibid.
Palres, ibid. Vid. Yersiones. Reservalurad honorem potiusSacerdotii,quam ad legem
Edomaut toremisinterprelalur, aut crttentus,442. necessitaiis,ibid. Ecclesiaelumenesi episcopus,175.Con-
Ecetesiauuiversalisesse debet, non ad angulumconsli- dimiyilumest totius mundi, etpropriae Ecclesise,ibid. In
lula,' 186. In corpore EcclesiaeChristus caput est, 715. Ecclesiaconstituitur,ut populumcoerceatab errore, 176.
Quibusdamrepugnantibusmembris, corpuscapiti non est Populorumzeluset amorin episcoposusque ad pene in-
subjectum,ibid. Super Pelrum stabili molefundata est, teremptionemdepohentiumillos, 192. Episcopusnon sibi
707.Nec impelufluminis,nec ulla tempeslaleconcutilur, tanlumluceat, sed omnibuSprosit, 176. Npn prpdest illi
ibid. DiversitasmansionumArcaeNoe, praefiguravitvarie- conscientiavirtutum frui, nisi creditumsibi pppulumpps-
tatem Ecclesite,267.Ut in Arcaomniumsnimaliumgene- < (J sit inslrnere, 292. Ejus pudicitiaqualis esse debest, ibid.
ra, ita in EcclesiahominessuntuniversarumGenlium, et Nonsufflcitepiscopcpropriamhabere pudiciiiam,nisi ea
inprum, 193. Maximaelemenla Ecclesise, 885. Leviora filicrumet comitum, et minislrorom pudore decprelur,
praeceptadata rudi adhucEcclesiae,290. In EcclesiaDei, 718. Timeat incurrere pcenamHeli sacerdptis, ibid. Nul-
simplicitasest, et pura coufessio,192. In iino Ecclesiae lus aut rarus est episccpus,qui cmniahabeat qusehabere
corpore,membrasunt diversa,711. Ecclesiadiviliismajor, decelur, 719.Si unutnvel dupde catalpgpvirlutum ei de-
virtutibusminorfacta est, 41. ln illa permanendumest, fuerit, non ideo carebit jusli vocabulo, ibid. Episcopussi
quaeab ApostPlisfundata,usque ad diem hanc durat, 201. cecidcrit, difficileimpelrat veniaui, 175.Tunc non prodest
OrdinesEcclesiae,369. Gradus, 195.Ecclesiacredentium populo,176.Episcopus,presbyler, diaconus,non sunt no-
CbristPtalisfuit, quales nunc Mpnachiesse nituntur, 847. mina merilorum, sed ofliciorum, 292.Iis quid convenit,
Periclilatur in mundu,195.QUPSadversarioshabeat, 598. ibid. Quis episcopusbene sibiconsciuspalitur se rlepoui?
De omniEcclesiaquid sentiendum est? 194, 193. Viros 192.De episcopprumsentenliis non judicat Hierpnymus,
maximosac dpctpssemper habuit Ecclesia,825. nec cupit ecrum decrela resciudi, 546. Quandovocalur
EcclesiasticcrumCandidavestis, 727. Ecclesiamultis Antichristidiscipulus,176. Afri episcopiprcpter ecclesia-
gradibusconsistens,presbyterisepiscopisquefinitur, 195. siicas causasccngregati,417.ExsulesredeuntadEcclesias
Ecclesiastesliber multasuggerit de natura rerum, 558. per indulgentiamJuliani, 191. Iu recipiendo episcopum
De illonullaesl ambiguitas,751. ex heeresirevertentem , universa cui praeestproviticia,
Eleemosyna.Non stalim qui extendit papperi mamtm, Eeclesiaesociatur, 174.Episcopiqui nonordinantdiaconos,
Deo fenerat, 188.In eleemosynaquserimusvanam glo- nisi prius uxoresduxerint, 588. Decepli, 189et seq.
riam,754.Rarusqui ea mente non faciat,ibid. Consuetudo Epistolsad Hebraeos,cujuscreditur,837.Nonhabebatur
eleemosynarumapud Hebraeoset Christianos,399. Quibus apud Romanos, 899. Epistola Pauli ad Laodicensesab
potissimumsunt faciendae, ibid. Nemo melius erogat, omnibusexplosa,859. EpistolaePauli ad Senecam,et Se-
quam'quisibinihilreservat, 21. ] necaoad Paulum, 851. EpistolseBiblinse,754.
D
Elementaquatuorsunt, e quibus omnesres compactae, Epularumlargitascorpusfrangit et animam, 541. Bella
451. et subversioues urbium epularum deliciis excitantur,
Apud Eleusinam quibusdamcibis abstinere, solemne 540
erat, 344. Praeceptatria in lemploEleusinse,ibid. Equi Circensesnutrili ad celebrandumfelicemSabina-
Eleutherius Anicetidiaconus,postea Romanusepisco- rum raptum, 22.
pus, 863. In Eremo Syrise,quid vidit Hieronymus, 5. Eremtts
Elias interpretatur fortisDomini,408. Virtus Elise, ze- Chalcidis,42.
lus, 715.Eliaset Elisaeusstulte positi in catalogomarito- Erichthoniusde soloaestulibidlnisgeneratus,247.
rum, 275.Anle immortalisfuit, quammortuus, 348. Quid Eiiphyfa,cur virumsuumprodidit? 517.
ineruit jejunio? 549. Raptus est carneus, 457. Elias et Errore nullus qui non capiatur, 748. Naturahominum
Enochnondummortui,794. In eadem permanent aetate, est defendere errorem suum, 191. Quatitusest error in
qua raptisunt, 440. Vitionon caruit, 767. populocum errat ipse qui doceat, 176.
Elisseiduplexspiritus,370. Esau degeneravit, quare? 428.
Elisabethet Zachariasinferiores'sunt sanclitatebeatae Esdras, Pentateuchi instaurator,212.Liber Appcryphus
Marite, 712 sub nomineEsdraeproponitur,395.
Eloeulionisgenusfreqnentissimum,567. Aliudest Esse posse, aliud est esse, 701.
Eloquentifevis ac proprietas, 420. In aeternuninomen Omne qupd dicituraut Esse.-aut non esse, inlerbcna
cffert, 519 EloquentiaAlticoflore variata, 501. vel maladebet numerari,699.
Elusa, urbs semibarbara,26. Essenorumvita, 343.
Emmaus,appellataest Nicopolis,905. Eslher quomodosententiamArtaxerxis correxit 474.
m INDEK RERUM ET SENTENTIARUM, WO
Elesii venli, 551. A
Eubulusscripsil historiam Mithrse, 5 44. JT
EucharistiaeCorpusDpminiiu Ecclesia,Wl.Ulud attre- - FabianusurbisRomte episcopus,occubuilin persecu-
ctahant episcopi, 175. Minislrabalurpopulode. subliini lione Decii,895.
loco, ibid. SumpliocorporisChrisli, 800. Mundidebent Fobicla, 534.
sumere, 269. Illud sequaliteraccipimus,licet pro meriiis FubiusAniiochenoe Kcclesiaeepiscopus,905.
accijiieutiinndiversqtnsil, 564.Prima communioCorporis Fabriciiconiineniia,541.
Chrisli posl baplismum, 800. EucharisliaDominicuin Facidia,viculusurbis Rhinocorurae,20.
Cauiionesuinenda,754. . Fecissesemel quod bpnumest, non potesl malumesse,
Eunomius, 508. Aucjorest htereseosconlrareliquias, si frequentius fiat, 396. Unusquisquesuo pericutofacit,
395. Ejus seclaloresB;>silicasAposlolorumel Marlyrimi quodsibi videtur,546.
non iugrediunlur,el librosillius hiajorisauctoritaiisarbi- Falsumquidquidesl,numquamUeripotesl, 721.
tranlur, quamevangelia, 595. Dogma Eunotnii d e Christo, Fauni, 7.
512. Dogmaejusdem,507.Eunomia£ouhaeresis,416. Ftlix episcopusBomaeconstituilurin locuni Liberii,
Eunomiauorumet Arianorumhaeresistolum Orientem 951. Yirlusfeminoecaplivse,45.
possedit, 411. FestusJuda;amrexil, 851.SuccessitFelici, 835.
Eunuchiilli placent, quoscasiravitnon necessilas, sed Fides EcclesiiE,429.Pro[irieChrislianorumesl, 254.Si
volunlas, 257. Typus euiiuchorumvpluutate, qui?tl>id. opera non habueril, niprluaest, ibid. Perfectafidesquae?
EunuchusreginseCandaciscb rpbur iidei, viii nomenob- 189.Peifecta esl Dettmde Deocredere, ibid. Zclusfidei
tinuit, ibid. quis debeat esse?415. FidesRcnianaprsestigiasnpiireci-
Euphorbusrenatus esse perhibetur,587. pit, 542.Ncn ppleslmulari, ibid. Cathplicorumest, 461.
Euphranor,911. Yeritasilliusnonpotest subverliargumentalionibus vanis,
Eupolemus Jttdceus quid scripsiL? 879. t> 752. Pura moramnou
" sacranieiilifides,el patitur, 415. Nihil esl
majus quam
Euripides quid referl? 544. EuripidisTragoediae, i n 187.
puritasanimae, Cerlalideidoiims,
mulieressunt male.dicla,517. 456. Fides perfecla, et qtisedilficifeinveniiuretiam aputl
Europa et Asiadecennali bello confligunt, ibid. ecs qui bene creduut, 187. IndubiLaiaad Deum, ardue
Ettsebiusconsul, 188. reperitur, ibid.Si in Pclrc modicafidesesl, in quotnagna
EusebiusepiscopusNicomediensis,192. Sit ignoratur,188. Perfectaquid facit in oranle? 189.Fi-
Eusebius episcopusCsesareaePaleslinaj, 192. Princeps dei scrupulosilas,444.Libera confe»sioejusdem,428.Spi-
eorumdicilur, 505. OsienditOrigeuem Arianseperfidiae rilus sanclus non efiicilur habitator hujus templi, quod
fuisse, ibid. Sex libros scripsil pro Origene,464, 541. Antistitemnonhobel veramfidem, 181. Fidas erosa , id
Scripsil vilamPampbilimarlyris,528. 465.Explanal et edis- est, non sana, nei.ue integra, 413. Nomineuuitalis, et
seril translalionemJudaeorura, Scripsit adversus fidei, iufidelilasscri.-la, 188.Arroganlinesl, non respon-
Porphyrium,527.1.ibriEusebii prseferenies aperlam bla- dere interrogantibusde ftde, 410. Saceidolofidemverani
sphemiamde Filio.et Spiritusancto, 418. Quiddicebat, ut proedicanle,ex omniumcorde leuptras disculiunlur,175.
ap.prob.aret quodlegerat, 469.Scripsitpro Origene,905.In Ridicufum cst qucmpiamaute de fide disptitare, quam
ejus scita coneedjt, 508. Eusebius quos codicesOiigeni crcderp, 184. Fides et devotiosimpliciumhabet merce-
tribuil, 525, Quid EttsebiusobjiciebalMethodiomartyri, dem, 594.Mttltaproppnunturcredendasttb pcenaanalhe-
466. Ubi disputationem Petri et Apioniscoarguil, 835. niafis, 190.
jjusebius aJ) Hieronymolaudatus, et Opusculaejusdem Filii el haeredesquomodopatribuscausasunt trisliliae,
iranslata,466. Decemlibri ecclesiasticae HistoriseEusebii 515.
Pamphili adjumenlofuerunlHieronymo, 821. FirmiiianusCaesareseepiscopusfit Origenisdiscipulus,
EusebiusCremonensis,554, 561. Mittilurin Occiden- 895.
418.De
tem, 554. EpislolaEusebiiquid habet, 554.Defendilur cubioulo Quiin cursu esl, minoresl eo, qui ad Finem pervenit,
Kusebiimonachusfuratus est epislolam, 797.
idem Eusebius,ibid. (
G Flacii Epistolaad Florum, 459. Pauca rcfsrunlur ex
EusebiusVercellensisde exsilioin ltaliam redil, 191. illa, ibid.
EusebiusVercellensis,194, Qniminas, itijuriam,pauperlatemferre non possumus,
EusebiusEniisenus,927. quomodoFlammasBabylonisvineemus?696.
Euslathiofalso imputanturfilii, 569. Ubi cxsulfuitille, FlaviusGrammalicus"scripsit de medicinalibus,919.
et sepultus,925. Flavius versibusscripsil, 552.
Eusta:hitisSebaslenus,927. Flerinus, 875.
Eulychius,411. Fprmicasex pedes habet, 557. Formicarumlabores,46.
Ettzoiusdiaconus,et poslea,sub TheodosioAnliochenus Forlunatianusin quo delestabilis,951.
episccpus,192. Fratres in Scripturis qualuor mpdisdicuntur, 220 et
Eva, typus Ecclesise,427. seq. Omnessumusfralresduplicimodo, 222.
EvagriiIberitses.ententiaimpia, 695. Nihila se ila repellendumest, quam accusatioFraudis,
Evaugeliumnonest aote crucem Chrisli,277.Passione et Fronto infidelitatis,560. .
ejtts et sanguinededicatur, ibid. Lcgi prsefe.rtur, 285.Jit oralor, praeceptorAntoniniVeri, 865.
preeferendum,quare? 729. Gratia Evangelitsucc.essit, Frugalitas multorumlaudata, 542et seq.
quia in lege nemopotuitjustificari,797.Aliudesl in lege 196. Agricolarumarles ut Frumentumab avibus servenl,
versari, aliud.in Evangelie, 274.Umbrain lege, veritas
in Evangelip,728. In Lege sapienliatcarnis, in Evangelio Fugere quidjubemur?253.
sapienliaspitiius, 285.Servivimusin legem Adam, ser- Fufyiaquidfecitin Ciceronem,569.
viamusin EvatigelioChristo, 298. Si damnalurin lege facla Fulura incerta.sunt otnnia, maximeea qua3numqtiam
iguoranlia, quantomagis in Evangeiioconscientia, 734. sunl, 702.Unaest scienliafuturorum,444.Quiftttura
Hsereticiqu.i iivangelialaniarunt, 197. Explicantttrhsec pracdicit non interest utrum post decem annos, aut post
verba Evangelii, Faciliusesi camelumper foramenacus, j) l centumfulura prpnuntiet, ibid.
etc, 703.In CodicibusGrsecisin fineEvahgeliijuxtaMar-
cum quid scribilur?758. In Graeciset Latinis secundum G
l.ucam quidTeperitur?760. Evangeliumjuxta Hebrasos,
ChaldaicoSyroquesermone, sed Ilebraicislitteris scri- Gaasinlo.rpretatuvcommolio, %l%.
ptuia, 782, Nazareni eo utuntur et notiaulla ejusdem refe- Galenus Hippocratisinterpres quid dtcit de Atltletis?
rinitiir, ibid. HabeLurin Caesariensibibliotlteca, ibid. 340. i, ii7.0t_ quiddocet?551.
EvangeliumHebraeumin Grajcumel Latinumvertit Hie- Galgalainterpretatur reveiaiio,270.
Gallicae
ronymus, 831. Qrigenessaepiusulilur illo, ilnd. Qussdam veste.s,et Gallicarii,55.
hujus loca cilantur, ibid. Quatuoranimaliaquare Evauge- Gallienus,907.
listisIribuunlur,280. Galliaviris fortibus, et eloquentissimissemperabun-
Excellantttt singutiin quihusdamnecesse esl, 714. davit, 587.
Gallorumimpelus,508.
ExemplariahabereorotiiaScripturarummagaonimsum- Gangesfluvins,54.4,
plutiiiiest, et.infiniUB diftkultatis, 524.Totus prbisinter Gazatirbs Gentilium, ubiMamascolitur, 19. Gazenses
se LrifariaexemplariumSeripluroev.adetaLecoaipugnat,
ibid. adversariiDei,24.
GazanusdiseipulusHilariontSj53.
Exercitusqtiibusconstat,291,-295. GazanusMajomitesparalytieuscuralur, 22.
Expositorttmnominaverecunden.p.nposita, 480. Gehennaeignibusqui delegaulur? 733.
KzechiasDuxDei appellatur,755.Accusaturirifidelftatis, Gelasiuscelabatqperasua»951.
",bid.Unde ocaibulum insti pos-edit.iWd. GenerationisInimanaequadruplcx assignatur genus(
t\\ IMDEX BERUM HT SENTENTIARtJM. %%
440. Una homlnis nalura non differt in bac cllversitate,A|_. Heraclianus,804.
ibid. Heracliiuspbscuruserat, 487.Yix intelligitur, 238.
Genesismulia suggerit de uatura.rerum, 558. Herennius,471. .
GensinlerSaxonesetAUemaiios uonlala, sed valida,24. Hermagoras,539.
Genliliuni pojiulusdifBcHltaie fidei m.agniludiiiemme- Hermiunequid Ipquiurde mulieribus,517.
ruii proemioruui,374. Herinippusperipateticus,821.
SummaGeotiumvirtus erat, alienaUQPrapere, 290. Herniogenes,867.
Gentilitasdelnsaerrore quoscolit, 7, Harmolimus,366.
ln Genere quod veruro est, tenetur etin specie, 745. Herodiasquid fwcilin Joannem, 569.
Quidquid tollilurin parlibus, necesse est ut io genere HesichiusatniciisHilarioiiis,28.Veneraiioniilliusdedi-
negetur, 699. tus etiil,29.Hilaiionemtoloorbequaei'it,53.'randeiiiinve-
Gorgiasrhelor de quoscripsit, 516. Quidei objieiUir, nil, ibid. Milliturin PalsBStinam , 38. Corpusillius fura-
ibid. tur, 40.
Germania,nunc Franeia dicta, 24. llieronymiordo proiecttonisde urbe Roma, 551. Socii
Gerioniritormis,587. ejus et loca per qu;e transiit, ibid. Multain itinere yidit,
Gloria.Rarumest fidelemanimaminveniri, ut nihilob eididicil , iiiirf. Suscipilurab Epiphanio, et fruilur com-
gloriaecupiditalem faciat, 188.Diflficile esl Deo tanlum iBuniunePauliui , ibid. Hi ronymusadolescenliiins inora-
judice esse contenlumin operibus pietalis,,ibid. Verecun- hatur in Syria , 41..SomniaHieronymi, 486. Mttltade se
diae esl et prudentisedissimulare quod de. se auditur ipso narral, 65Q.
gloriostim,560. Hieronymusmeminissese dicit eortiin,qua?gessifpuer,
Guosticia Basilideorti, 847, 486el seq. Triiltiturde aviaesinuad Orbilium niagistiuni
GordianosAlexandro iuiinperiumsuecessit,899, suum, ibid. Hierouymuslusli-avilmonasleriaNilriae, 551.
GorgiamLeontiumlacerantphilosophiel Oralores.quare?'iD Oplioejus , 13. Compellituriiisipiensfieri, 295.Invocat
419. Notatur,559., HieronymusS.S.Trinitatem, 206. Hicronynmsordinalusa
Gorgunle,320. Paulino, quid ei dixpril, 485.Hospitaliiasejusdem, 516.
Gortynaurbs, 869. Hserelicosnon recipiebat,ibid. Hioronymuscurosttisfalso
Graccus,520, 419. teslis vocalur,449. Deceptumse fuissefaieiur , 417, oit.
Grteciaexsultans muluabaluraliquida Lalinisper Hie- CumtimoreDei loquilurHieronymus, c.tvult audiri,428.
ronymtim,525. Jtistseexcusaiionesillius, 461.AniiciHieronymimissiin
Gratia. Nostrum quidem esl velle et currere: se.d ut Occidentem, 554.Ncnpoles Iransiresurda aure injuriam
volunlasnoslracomplealuret ctirsusadDei misericordiam Apostolornuiet Prophetaruin, 588, 389. Quomodosecuins
perliuet, 700. usl HieronymusOrigenem,Didymumet Apo!linarium,471.
Gralianusimperator,945. Unomense fnit apud Didymum, 640. Quid maxime o se
GregoriusThaumaturgusfuit discipulusQrigenis, 905. repellebat, 560.DieiturdiscipulusOrigeui*et prodilor,
Plurimasigna et miraculaperpetravit, ibid. 625.Prohibelur ingredispecumDotniui,452.Purgal se a
GregoriusNazianzeuuspraeceplorHierouymi,943.Laus criminequo dicebaturscindere licelesiam, ibid. Kefuiat
GregoriiNazianzeni,469. Grsecisyerbis qttidexpbcavit? calumniarahtDre&cos, 477. Totisviribusd?fenditse Uiero-
260. GregoriusNazianzenusa Rulinoira.oslalus,486. nymusastispicioneillius, 539.Haeretieianon polesl par-
Gulaeimpalientiaramullivomiluremedianlur, 340., cere, 370. Id probat exemplts, 693. Nonodil honiiiies
GymnosophisuB Indorum in duodogmata divisi, 344, Hierpnymus, sed errores , 695. Hypocriseosarguilur ab
Eorumabstiueoiia,i6id.Quanlumhonorenlur, ibid, Gym- amicissuis, 562. Dumpacem incauluspraebet, intestitia
nosophistseIndiaequid tradunlde Budda eorumprincipe? Ecclesiaebella suscepit, ibid. SymmyslesRufini pulalur,
509. ibid. Cujuscriminisarguitur Hieronymus', 608.Huic pe-
H percit Rufiousquem cum jugulareposset, noluil,ibirf.Nou
illius qua^ritHierpnymus,sed conversionem,
QuidquidHabes,Dei beneficiodeputandumest, 700, <
'Cdamnationem
545. Propusitume-stHieronymo, rion aliosaccnsare, sed
HadnanusAthenishyememexegit, 861. se defendere, 491.Favoremhominumrequirebat Hidro-
HadriauusHilarionis.discipulusJulianum ocoisum ei nymus,si eredalur Rufino,600. fn respondendo.|ura ami-
renuntiat, 55. Ideminfellx dieitur,quare? ibid, citiaeservat,468. ContemoiL delractoressuos, 13.
Hsereses primilivseEeclesiee,' 197.Duaeiiptanlur*482. Hieronymimodeslia,565. Moderatio,468, 232.Timebat
Snbtilisesl haeresis,elsimplicesaiiimasfaciiedecipil,l83. inlerduro Hieronymusbasilieas inlrare marlyrum, 597.
In haeresiconsueludoservatur, ul aiiud populiaudiaot, Nutta ambilioin Hieronymo, nec avarilia, 489. 1'atienlia
aliud praedicentsacerdojes,410.Iimumerabilesjam haere- Hieronymi,572.Blandientiacquiescit, noiiLimctcommi-
sesleinporeHiet'onymi,380. Undeprocess.eraitt, ibid.Latina nantem, ibid. Ubi fidesuna est, ibi pacemhabet , ibid.
lingua babelhseresimsuam , 581. In suspieipneshaereseps Vult magisaccusari,quam accusare; pali injuriam, quam
nemodebet esse patiens, 409, Qui calholicani eclatilur facere, 534.LaesusIlieronymuss.ervaijura amiciLiae , 365.
fidem,oplanl,et cupiuntdamnarihaeresimjiominesemen- Leviusest ei ainiciinimicitias , quam haerelicorumamici-
dari, 687. d e
tjas suslinere, 564.Maluit Dei rehus , quam de injuriis
Hserelicinonsunl Christi,sed Diabpli, 187. De illissic dicere, 446-Imjialienliaenon polest argni, 407. Hieronymi
loquendumut de Genlilibus,ibid- De Scriplurisaffirmare jiitrafides, el siiiceriias,416.ZelusUdeiin eo, 415. Secu-
videnlur , qusedicunt, 201, Argnme.nlaillorurode tonle ritas Hieronymi,552. Fabulsede Hieronymo, 652. Und.e
gentiliummanarunt,459. Asluliahacrelicorun),458, App- hausit quse tlixit de nnpiiis, 51.8. Facultosei traditur
stolus docetnoshaereticumyilare, npn aecus.tre,803, Qui describendi volumenHebraeorum, 835. Trilinguiserat,
scripseruntadversus haerelicos,loli in i;pnvincendahseresi 557.Hieronymidiversaescienliae. ibid.. Qpusculain Grae-
incubuerunt,non in maledicliscpnjiciendis, 569. Iile hae- cum vrrsa, 955. TraiislafioiiesHierpnymipurse,464.
reticum inlerfecit,quiesseJtserelicumpalilur, 803. Hsre- Hieroiiymiccnsiiiumin verLendisScripturis, 555. Proe-
licorumfaeliofugala,547.SententiaGprumd.em iinpiissiroa, fatiunculaeHierpoyuiiin velus Insirumenluin refertintur,
69J. Inimicitiaamicorumleviussustineiur quam Haereti-B quare? 419 «Lseq. Praierroisit paululum libros Qtisestio-
corumaniicitia., 564. Haerplicia SuinmjsPpnJifiibus in itumHebraicarum,quare? 6.13.Nihilde Hpbraicaverilate
pcenitenliamsuscepii, 200. Eisconcpdendaesj pmnitentia mtitavit, 523. Quo le.inpprescripsitHtpranymus.Comm.en-
tarips in Ecclesiastei),et iu Epist. ad Ephesics, 424..Novi
sine baptismo,198,
HarpalicenvirginemThraciamlaiidatinsignisPoela,306, Teslamenli verbaet nominaitilerprelatus est, 645. Quo
ApudHebrseos Silv3 ambigupruniiiominiimc-t verbo- temp.oreseripsit in Epistolam,ad Ephesios, 479-Transla-
rum,475.NppuuUain Hebraeorunilihris inveniunlnr,quse lionemHieronymi,quoeex Helirseoest, c;iluranialurRufi-
LXXnon habent, 527-lo vpluniinibusHebraeisquid uon nus, 615. Prohibetur legere Scripturas celebrifatelooiet
legitur , 275. Apostoiiciviri et Eyaug. uiuulur Scri'pj»i'is Sanctorumconvenlu,487. HieronymusLXXemendayitet
Hebraicis,528. LingiiseHehraiea;verilas ,'475, ScripJuroe mos transtulit, 518.Hosiri conveutu.fi.atrumedisserit, et Psal-
Hebraicaeverilas, 550. eorum jugi meditaLiuuedecaulai, itnd.. Omnes ejus
HelenopolislocussepulturaeLuclapi,917. tracLalusliorum teslimoniis.texli sunt, el Commentariiiti
Heli quare punitus?718. Prophetas et suam et LXX edijionem edisserunt, ibid.
HeliorJorqsepiscopus,526. Heliodonis presbyter, 660, ElegaBsresponsioHieronym),556.Volebatscribere coa-
HfiividjHsROinae erat, 224. Vpjebatejusdemesse glprise tra. voluminaEiiseliiiscriptaisub.nomlne.Pamphili, 516.
vtrgines et maritatas,229. Qusdam falsatadiceb.atiji Grae- Histo.riamEcclesiasticamscribore volebat, 41. Mentem
cis codicibus, 213, 224, HiUvSiiius coiivirtcittiriwgnaiitia Snamde e,rdjae,qttBiueratservaturus,exppnit..ibid..Yerba
inler se dixisse, 207.'lerlullianum in tesjii.ipniumvpcat, S.c.riiiturasj ncn aud.ct.exnonere;tte Heividiuscaiumiiirlur,
et Victcriniepiscopiverba proponi^ 2|5. 250. EpilogusdispuUlicuis.jfjierpnyrpja.d.vensusJpvinja-
HeraclosAiexatidrjqamtenitjt Ecclesjainpost Deme- iuim, 382. Inveliiturin illuhi, Wd- Libri.Hi.erQnyro.i adver-
trium, 893,907. sus Jpvkianuni: repejiendunlur , 634, Scripsij de vid>
145 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 744
illustribusa passicneChristi adan. 14Theodosiiimpera- A Chrisiodediluspotesl mori, nonsuperari,48; Omnisejus
toris, 821. QuibusscripsitHierpnymus, 650. Epistolaejus forliludomareescit,et deperit,si a Dei auxiliodeseralur,
ad Kufitiumbonoanimonon fuil reddila , 564. Vincenlio 792.,Laboreshcminumsemperincerli,418. Horumsludia
cuidainquidscripsit, 642. EpistolasuppositaHierouymo, contrariosfineshabent, ibid. Cupidilashominumocculla
falsacoPtinet,'517.Epistolastranslatseab Hieronymo,468. cognoscere, 5. Verahominissapientia, 708. Donumho-
YersioEpislolarumTheophilifactaab eodem, 545.Liber minisnon est contemnendum,250.Fimushominisproficil
unus Didymiversus ab illo , 959. Hieronyn)usiulerpres curalionibusex Galeno,531.
Origenis mulla suslulit, 655. Multa translulitde eodem Humanacondilip,si paululumse remiserit, discitfragi-
sineinvidiaaliorum,501.Quompdoinlerpretalusest illum, lilatem suam,785.Pulchracerporadiligit, deformiadele-
514. TranslulilHomiliasillius,517,542.Hieronymus grara- slalur, 751.
maticosexponebatparvulisin Bethieem, 636. In monte Horatiusirridet appetitumciborum,542. '
OliveliCicerenisdialogidescribebanturei, ibid. Figttratas HortensiusmorilusMarciae,512.
conlroversiasdidicerat,409. QuidlimendumluHpspilumrejectipne,546.
HierophantaeAtheniensium,520. Hospitalilaliscommendalio,et olficia,'547.
Hilartonubi natus? 14. Habuit parentes idolisdeditps, Huilli palriarchaeexpositioex Origene refertur, 469.
ibid. Ejus dptes naturse et gratise, ibid. Pergit ad Antb- Deushttmileset despectoserigit in regnum, 779.
nium,euinqueimilandurnsibi proponil,ibid. Subslanliam Humililas.Minimusmajoragnpscilur,el humilitassubli-
suamdislribuit,15. Quosecessit, ibid. Jejuniumejus, ten- mitale mulatur, 759.
taliones, el exercilia, ibid. Provolutus in terra Crucem Deuspclenteshumilitateccmmulat,797.
Cbrislisignabatin fronlecotitra impetusdsemonuni,ibid. Ex Humurumsiccitatequidnascitur,794.
17.
Mensejus;aboratipneabducilur, Quamcellulamhabe- Hunnivescuntursemicrudiscarnibus,554.
bat, ibid. Austeritateset victus, ibid. Scripluras sanclas HidaciiFactio, 947.
memoritertenebat et recitabal, ibid. Lalronesnon tintet, JJ Hydramultorumcapitum, 587.
18 el seq. Fundatoret eruditorfuit conversalionismpna- Hyaenae fel restituit claritatemoculorum,el slercus pu-
slicaein Syria , 19.Deambulanscumfratribusinterpreta- tridacurat vulnera, 551.
balur Scripturas, 21. Muneraet dona spernit, ibid. Hyginusscriptorde virisillustribtts,821.
Petitur ad suppliciumut maleficus,25.Famailliusin loti- HyinnusIrium puerorumnon habelur in Hebrseo,527.
giuquisprovinciispercrebuil, 24. Omnesinonachiceria- Ilypaliuscotisul,188.
lim currunl ad illum,26. Qualisfuitiii menleAntcnii,ibid. Hypocriseosmaculainnon habere, aul paucorumesl,
in
Visitabatmpnasteria,ibid. Populus nonorMnVeneris aut nullorum,757.
congregatus, ei occurril, et fidemChrislianamprofiLetur.
27.Doletde urbis venientibusad se , 29. MorlemAntonii I
nondumnunlialam agnovit, 50. Mirabilisgloriseconlem-
ptus, 29. Pluviamimpelrat, et oleobenedicloliberat agri- Icthyophagi,qui? 554. Quoalimentovielilant,ibid.
colasa mprsibusserpetitum,52 el seq. Quoeriturut trada- IdoeseSimulacrumin vadoTiberis, 507.
tur morli, ibid. Gazensesa Juliano mortem Hilarioniset De Idololatriaeerrore omnes nos venimus, 594.Idolo-
Hesychiiimpetraverant?55. Evatigeliorumcodicemmanu latria Alexandtiss,quanta?7.
sua scripsilHilarionarlolescens,ibid.EjicitDaemonium, 54. Idumseainterprelaiur sungumaria,vel terrena, 774.
It) quo Iselabalur,ibid. Fugit ad mediterranealoca, et ab- Ignatius vir apostolicuset martyr quid scribit, 785.
sconditusprodilur a daemoniacp, ibid. Voealurpropheta Teslimoniisillius nemo utiturad aucloritalem,ibid. Ute-
Chrislianorum,55. Nihil a
accijiiebat quoquam,ibid. Mce- balur EvangelioHebraeo,855.
rebat quod, tacentede se lingua, miraculaloquerentur, IgnisseternusjuxiaOrigenem,496.
56. Mareintumescens slat ad et
preces Hilarionis, paula- IgnorantiafuroreDominipuuita, 758. Ignorantiamessc
tim ad semetipsumr^elabitur,ibid. Piralteillius jussu fe- peccalumprobantScripturae,750et seq. TeslimouiaNovi
runlur inviliad litlus, 57. Ducenli fere hominesab illo ,up TcstamenliqNuibus ignoranliatenetur in crimine, 741 el
curali, ibid. Fuga gloriaein eodemlocc diu manerenpn seq.
sinit, npn levilas meutis, 58. Testamenlivice brevem Ignotanonnumquammiraculosunt, 544.
seripsit epistolamHesychio,59. Multi religiosiad Hilario- Ex Ilia et MarteconditoresRoriiaegeniti, 510.
nem segrotantemde Papho venerunt, ibia. Quidjubetde Ilium virgines ex more mittebanlur,308.
corpore suo, ibid. Spes ejus et mors, ibid. Corpnspost Immundiomnesfuimus,774.
rlecemmensibtisintegrumreperitur, et vestesillsesae,40. ImpeccantiseperpetuitassoliDeoreservalur,et Christo,
e t
Mirainter TalaesUnes Cyprips de Hilaripne contentio,- 795.
ibid. InperfeclumdocetAposlolus,quodnos hominespulaba-
Hilariusdicitur columnaEcclesiee,459. mus perfectum,708.
Hilaviusinterpres Origenis,504. Imperitiaprocaxquo denoialur,563.
HilariusEcclesiae R omanae clericus,194.Hilarius diaco- Imperitusfoitiusaccusatimperiliamsuam, dumseribil,
nus recipiebat baplizatos a Manichaiis,et comprobabal 562.
baptismaEbionis,200. Libelii Hilariide Haereticisreba- Impielasad quospertinet, 724.
plizandis,ibid. De eodemquoenarrantur? 194, 200. Impiusin quo differt ab iniqup, 724.Sine lege impitt»
Hippocentaurusoccurrit Antonio,in eremo, 6. Iiiterro- est, 723. Impiiin perditionemstinl praejudicali,724.
gatur, et respondet,ibid. Imposiliomanuumconsensutotius orbis vim prsecepti
Hippocratesquid docetde obeso corpore?540.Vincula obtinuit, 180.
ejusdem,259, 590. Impossibileimpossibilicomparatum, 705, 757. Deus
Hippolytus,907. quasiimpossibiliapro difficullatenimiaprsscepissevidetur,
Hircusin typumChrislieffertpeccatapopuliin solitudi- 753.
nem, 755. Impudeuliaapudignoranlesquandoqueveritas, el furor
Hirlius sorprem suam prpppnit Ciceroni nubendam, constantia pntatur, 521.
316. Inconslantiafidemnon meretur, 471.
Juxla Hismeniamcanere, 525. D Incubispirilus,-7.
HyacinthinaSacranociurna quajvocabantur,308. Indi plurimasuxoreshabent, 511. Apud eos lexest, ut
Hyrcanisenes semivivoscanibuset volucribusprojieiunt, dem uxor charissimacumvirodefunctocremetur,ibid.De iis-
355 quidlegilur, ibid.
Historiaelex, 209. Quidnarrat velus HisLoria,412: Indulgentiaprincipalis., 375. Aliud est iudulgenliam
Homerus prseco meritorum Achillis, 13. Homericum infirmitati
tribuere, aliudvirtutibusprsemiapolliceri,299.
Proverbium, 568. Infamiamslullumesl frustra suslinere, 409.
Homicidaest, qui cumpossithominemde morteliberare, Infanlesnec possuntpeccare,nec volunt, 802.Respon-
non liberat, 789.Si fratrem oderis, homicidaes, 532. delur quaesUoni, quare infantestamcilomoriantur,558.
Homicidium,mors est omniumpessimorum,ibid. Ingcniumolet quo semelfuit imbutum,486.Multasunl
Homo.QuidampraedicantDeumdedissehomitiipartem quseprKclaraingenianobilitent, 320.
aliquamsueenaturae,422.Homonalura est, peccator vo- Inimicorumdilectioqualisesse debeat, 728.Nonita de-
luntalis, 745.Vanilasest omnis homo, vel vivens in cor- hemuseos diligere, quasi consanguineoset amicos,ibid.
pore, vel vivensin virtutibus, 765. Mullaefacieshominum,. Pulchra interpretatio Paulide illorum dilectione, ibid.
sic et corda diversa, 782. In bominevir et feminaeonti- Leviusest professuminimicumcavere, quam hoslemla-
nentur, 285. Expulsus est de Paradisoconsiliisdiaboli, tentem sub amicinemine sustinere,530. Inimicusnodum
241.Homoincertostatu fluctuat,cl dumnon limet, in se- in scirpo quaerit, 4 09.
reno patilurtempestatera,765.Nttmquamsecurusest, sed Iniquusin quodifiertab impio?724.
semper metuit m tranquillitatenaufragium, 705. Gloria In Injuriisnonconsideresquid hoslismerealur,sed quid
Jiominisin Chrisloaucia, non mutatanatura, 371.Homo te deceat, 330.
 ws INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. ma
Insidiastendere, diaboliesl, 560. jA et Prpphetafuit,ibid. Fuit relegatus in Pathmoslnsulani
Inspmniimeditatio,763. 280.De e.pdeuiquid refert TerluIIianus,ibid.
De Iuterprptationequis facile judicare nun pptest, 527. Jpannes Senior alius ab Evangelisla,859. Ejus esse
Causadiversaruminierprelationum,476. in spiiituahbus dicunturduaeEpistolaeJpannis Evaug., ibid.
charismatibusinterpreles ullimumfere gradumlenent-, Joannes Hierosol. irridelur ab Hierouymo,448, 449.
521. Graeeiomnes Scripluraruminterpreles curiese le- Nominissui exlenuat dignitatem,419.Oeloquaestionesde
gunt, 527. lide objeclaeJoanni,415. Arguilurquodse non purgaverit,
Interrogaliocomuta, 224. 447.Joauni episeoponon communicabautmonachi,410.
Ira viridepenurbaia mente procedit,747.Nemocarere Eosdemquasi hosles jiuhlicosoesl.imat, ibid. A Ruliupap-
polest ira, ibid. Justilia esL.iram celeri poenitudinemiti- prpbatur,468. Epiphaniusvocat aperle Joannem hserpti-
gare, ibid. Tutiusest rabiem leonis, quambominissusti- cum, 411.Joannes tacere jussit Epiphanium,420.Vult
nere, 48. suspectumfacere haereseos,418. Euiiidem
Irasci leviter peccatumest, 747. Nec cumcausalicet Epiphanium deridet, ibid. Ejus in illumimpudenlia,ibid. Qnibuspro-
irasci, ibid. hibet ingressumEcclesiae,452.Ejuscrudelitas,ibid.
Irenaeusdisripulusfuii Polycarpimartyris,875. Photini . Joanues PraepositusDomusMonast.Chnum,90.
martyrisfuit successor,ibid. Jouasinjusti moerorisarguitur, 788.
Irreprehensibilisnullusaut rarus. est. 718. JpnsePprtus, 531.
; Isaacuniusuxorisvir, CbrislipraefiguratEcclesiam,268. Jpnathasmediusinler Davidet Saul, 377.
Isaac monachusinterpres Aniouii,31. Jpsapliaterrpre non caruil, 768.
Isaiasvirginisdeuionstralor,inuna quseslionesuccumbit, Josedec interpretaturiustusDomini,772.
417. Yirtulumineriio Deifruebatur aspectu ; etconscien- Josephvirgofuilper Mariam,227.Cuslosejus fuit potius
tia peccatoruui, labia sua fatebalurimmunda,773. Isaia quammariius,ibid.Cur paler Domiuiappellatur,209.
arrogansdictusesl a Pelagio, 799. ]g Josephus fatelur Chrisluma Pharisaeisinierfeciumob
Isbnselhjustusappellalur,(pjodabsquenoxainlerfectus magniiudinemsignorum,831. De eodem Chrislo Uouiino
sit, 737. noslroejus teslimonium,ibtd. Josephus scriplorHMorise
Ismaelitarumvestes et arma, 45. Machabaeorum, quidsentit de passiouibus?749.Niliilrelert
Israel angplorumcibum cenlemnens, carnes ^gyptias dp.cellulisLXXinterprelum,520.De Essaenisinultarefert,
suspirsbit,547, 345. Duo ejusd"in coulra Apipnemvolumina,ibid. Quid
ItaliaqupndammagnaGrseciadicebatur, 565. scripsit de Jacobo, 501.Libri Josephi de.captivilate Ju-
ItalicusmunicepsChrislianusadjutusab Hilaripne, 22. daicaBibliolhecseKomanorum iradili, 851.
Itbaciifactio,947.. Jovianiiniperium,925.
Jovinianusmonachuscanis revertens ad vomitum,305.
J Nomen ipsius de idnlis derivalum pst, 384. Jovinianus
Epicureussimulet Sloicus,537. Nupliaspraedic.ilut vir-
JacehbenedictionesPalris artiGciimpetravitmendacio, ginitati detrahat, 239.Vocatur Epicurus Chrislianorum,
473. Jacob probat se hominemlugendo mortem lilii sui - 257. Viliasprmonisejusdem, ibid. Iti communehoslisest
"Joseph,751. omnium, 241. Muliosdiscipuloshahuit, _380.Senteiilijim
Jacobus et Joannes nimiumferventes alisque errore JovinianidamnataItoinaeet in Africa,781. Basilidestratis-
non fiieriiril,759.DuoapostoliJ.icohinomiiie, 219. Lau- foimatur in Joviniimumquasi iu Eupliorbiim,581.Auclo-
rlaiurJacobusfraler Doinini,829, 501. Ejus sanctitaset ritale RomanseEcclesisefuit datnnatus,589.
virginilascommendata,ibid. Soli Jacpbplicilumerat in- Judasfralpr Jacobi, 833.
gredi Sanclasanctorum,829.Josephiteslimouiumde illo, Jtidseiin deserlo nousensertmtincremenlacapillorum,
851. Plurimorumauctoiuin tesiimoniade eodem, ibid. 410.HiereticiJudaeorum,197.Aliudest in Ecelesiispsal-
Jacobtis tituhun usque ad obsidiouemTili et ultimam mos legere, alittd Judaeis singula verba calumuiatitibus
Adriaui,notissimumhabnit.853.Falsa quprnmdamopinio*-• '
_. respondere,526.
de locoejus sepulturse,ibid. MaterJacobiMiuoris,quae? JudiciumDei est cum pondere, 764. CerLumjudicitim
219.Dive.rsisnominibusdouatur,ibid. solins Dei esl, 748. Nemo pplesl Chrisii palmain sibi
Jamlilichusphilosophusvommetilatus est in dogmata asiuinere ante dicm judicii, 196. Nullusialrppidusvadit
Pythagorse,563. ad judiciumDomini, 769.Nemopptest anle dietn judicii
Jarbasrex LybiasDidonpmpelivit in cpnjugium,310. de iiominibusjmlicare, 196. Omuisterra indigel judicio,
Notislatimqui je.junat,Deojejuiiai, 118. 774.Amantitimctecasuul judicia,40D.
Jejuuiorumcoinmenilaiio,548 , 549 et seq. Sanclifica- Jtiiiith prudenli verborum siinulatione vicit Holofer-
lio, 553. Jejiinium ChrisliauorumCtirislussanctificavit, nem, 471.
552. Solvilitrdie Dominicoel in Peiitecosli:, 180. Per Judsei traditi Romanis,quod exacerbaveruntSpiiitum
jpjuoium possumusredire in paradisutn, 548. Jejunium sanclunt.134.
40 dierninnonpalilur naturahpmiuuin,445.Qui40diebus Julianusimp. hoslisChristiinfensissimus,823. Successit
et
poiesljejuuare vivere , seteruolemporepolerit absque Cpnslanlio,et ejus indulgentiaepiscopiexsules redeunt
escaet potuvivpre,414. ad sttas Ecclesias,191.
Jephte inter virosSS. numeratus, licet fuerit meretri- Julii el AlhauasiiPontificumCpmmunip,911.
cis filius,428.Arguiturtemerariivoii, 275. Jumentaunde sic dicla, 329.
Jeremiassanctificalusin utero, 777.Fuit virgo et pro- Junonisunivirae,254.
pheta, ibid. Timel impiumregpm, ibid. Carcerpmrefor- Jupiler Gameliuset Geiielhlius,518. TemplaJovis et
midat, cui paratus eral paradisus, 778. In lypo Christi cseremoniaeconcideruntRomse,384. Prophetarum Jovis
projihelagenlibusmittitur,477. abslinemia,544.
In subversipneJerichp, mundussubversus.271. NonJuslificaltirhomo,nisi per fidemChristi, 752. Anle
Jerusalemmullopejnresl Sodoma,712.Credebalursub. Dei conspeclumnullusjuslificatur,780.
versaJerusalempropternecemJacobi.851. JusliiittsPhilpsophus,863.
Jesu Navecastitascommendaiur,279. ] Juslilia duplex in Scripltirissanclis,709.Justiliacusto-
D
Jesus Josedech,lypusSalvatoris,528. dilur labore, diligentia et Dei clcmcnliii, 781. NPII in
Job tormcntprumviclor miserias suas resurrectionis hominis merito, si'd in Dei gralia, juslilia est. 730. Jus-
spe et veritale snlatur, 457 Niilluslam aprrte Jpculusest tilia falriarcliarumet Prophelaiumnon fuit perfecia, 707.
dn.carnis resurreclipne,458. Fuit athleta Ecclesise,ibid. Plenani jnsliliainuou h 'be.tqui nun vull erogare paupe-
VidelurconlraOiigenemscripsisse,ibid. Qualifinpjusli- ribus sulistauliamstiam,757.
tia)corpnafur,746.Job et cseleri,juslidiclisunl, secuiidum Juslus esl in co quol floreLmull.isvirtulibus,748. Vix
eamjustitiam,qusepoiestin injnsiitiammutari,809PI,seq. salvatur,quare.? ibid. Nulltisad peifectumjusius esl, sed
Joanues, 843. AogpliscoiiiparalurtestinionioDoinini, ex aliquaparte peccalor,735.Nonsuiif inmiuncsab oumi
712 Minimoin reguo coelprunimitipr esse perhibelur, pecciilo,744. Possuutnommlliiiotuinitrijnsti, qui aliuruin
ibid.In b iplismaleSIIPdedil SpirituniS. Cliristo,nonaliis, cpmparationp. j'usli itoti suut, 710. Quos putaiiiusjnsios,
178 Quoestioproppniturde bapiismateejusdem,cui re- saepe peccalores inveniu.itur, el quos, etc. 748. Jtislos
spondelur,ibid. Tibcriensis,833.
JoannisEvaugelista:|)rivilegiumest virginilalis,280. Juvenes erravimus,emendemursenes, 339.
JoannisEvangeliuinscripluincontra CeriuLhiet l£bio-
"nilarum dogma,813. Smyomi» Evangelii Joanniscum cje- L
teris quomoilotolliiur?845.DuaeEpistolaeejusdem cujus
assprutitur? ibid. Joannes Evang. laminam auream in Lacedapmoniorum frugalitas,342.
fronle portabut, 885. Dormiviiin Epheso, ibici. Duae Lact.int.ioquid ascribitur, 497. Senlentia faiso ei trl
me.noriaeejusdem apud Epliesnm,845. Joatines l-"vang. bula, 558. LacUintitnnvindicatHieronyiims,500.
quo temporeiiiorluus,279.Ilem Apostolus,Evaugelista, Lacusfamosissimus, 531.
PATROL. XXJIl. W*
 ' 1ND1& RERUMIf ^ENTEMlAlKtM. 743
m
1X,'aiic6 <|uWjioti convehjl?175- AkMemorilertenens prjeeepiadoclorissui, ingevjiopro liliris
Lanarumconehylianiiliaeaqusedilytunt,486. ulebatur, cx quibusnounullasnnt, ibid.
Lapetha, oppidum,57.
Lalinussermo proprietaiemGracamnon exprimit,261. M
Latrones riudus non liinel., 18.
' Laiidaresoleiit inlerduin homihes, quod non Macarius,582, 640.
proliant, Artes Magicseinusu positse,25. HassolvilHilarion,25.
421, Liqet pro tempore eumdemlaudare el vitiiperafe,
9|t3iNoiV(Vstv)tiihuimnemuniiml3pdareiii aliis, etiu aliis HniinaMagisler pessiinus,quis? 821. Ulile esl magislroruni
aceusare,sed, etp.,-556. lerere, el artemab ariilicibusdiscere, 477.
Lesenainvadenshomincm,48. Mngorumtria genern spud Persas, 544.
Lfectoj'caiitus cilo depTelieriditcuniculos et insidias MajomaemporiumGazae,15.
qiiibusveritas subverlitur, 410. Major et minor non iuler tres, sed inter duos solent
Leutjiltismimographus,515. pnebVredisUmtiam,219.
Leo Neniseus,387. MalchusLaline regemsonat.,42. Syrus erat natione el
LeonidesOrigeirispater marlyriocoronatns, 891. Uxo- lingtia,ibid. Pietas ejus el. mulierisdecrepiue, cum qua
rCmcum sepleni filiisdereliquit, ibid. Item <;jusfamilia- manelial,laudatur, etc, ibid.
rem fiscusoccupavit,ibid.
' Lfonlius Maleficium dissolutuinin Circensibnsequis, 22.
prCsbyterr.ogat Hieronymum, ut regulam In MalogranatisMgmficaliir concenlusvirlulum,287.
S. PaclioniiiLatiueiransferal..55. Maluninon lam nalura cngit facere, quani voluntas,
Leontiauxor Metrodori,517. 401. Non polest auferri maluininolili mali, nisi a solo
Leos).iieiiisiuteritus, 507. vero medico, 776.Malaoslendereinterdumnon doceutis
Leplis urbs seniibarbara,ibid. est, sed velaulis, 544.
Lelhseusgtirges, 486. ^ Decipitbonade Malisexistimalip,192.
5
Leviaeuriilevibus, el graviacumgravibuscomparanlur,K Mamerliasubversa,508.
714. Mammeamater Alexandriimperatorissancta femina,
Levi tribus, pro trihn Dan reposila, 506. 895.
Levijarnmhabitus,274. MandataDei non sunl facilia, 754 et seq. Quo sensu
Levilouarium,veslisnionachorumgenus, 65. dicunturlevia? 746. -
Leusiboraeridiculumnomen, 595. M:>oic.Iiseus dicitur Paraclelus, 595. Manichasidognia,
Lex a nullo fuit cdmpleia, 752, 746. Juslilia ejus ad 259.Daimianslegem, 729, 741. Ejosdcmsubstantiasesse
comparationemEyangeliciegralias, non videlur esse jusli- bumai.aii auimamet Deumasserit, 570.Animoshnminum
tia, f 09.Teniporalegis, leinporaignorantise,764. QuaBdam dicit partem esse Dei naturaa, 425, 426. Manirhseum
legis observ,!iida,qusedampr-i&lerniiuenda sunt, 741. Raro nominare pollulio est, 426. Thesaurus Maniclisei,595.
scientia legis inienitur in docloribusEcclesise,721. Quis Notatur, 412, 508.
judical.li'gem?746.Nonin lege ralio quserilur,sed aucIQ- Mansionesdiversas esse in coslo, ordines Ecclesise
ritas, 747. Ab exordio niundi usque ad Noe, quid non probat, 569mater et seq.
Vigebal, 267. Posl diluvinmel post Cliiistum qusudam Marcella erat in s|iirittiPaulseet Euslocliii, 552.
conccssa,et eadem negala, 2G8. Marcellus AncjTanus,92p. Milariusmeminitillius lan-
Libanuscandorinterpretatur, 286. quam hseretici,ibid.
Libcr de femoreJovis procrealus, 509. MareclliisSideles, 552.
Libri non magnopere Ibrirridandisunt, qnos meluit MarciaHorteiMiiinCalonemqueviros haliuit,512.
auclor suus prodere, 461. Libri iniperitorum lectorpm Marciondicitur primogenitusDiaboli, 857. Marcionel
inveuiunt, 47'/.. Ohtestalio lraiiscrij.itio.nis
librorum,-879. aliiilludentes opcribus Creatoris, 715. Ejusdemet alio-
Miiiti ob ignoranliam, Iberas nsenias Ijbris authenticis rtiin argumenla el blasphemia3,788. Dnplico.madmittit
prselerunt,520. Deuin, et duplicem reruin .conditorem, 423. AvtititMis
Liberius episcopus,959, 951. \fj Marcionis,4GI. Marcioniset Valentiui errore multi de-
Libidmisseminariumest csus carnium, etpolusvini, cepti, 857. Cur cibos relugit. 551.Dogma,259. Notatur,
ventrisquesaiuritas,556. Caplivitatisnnllaniajorcalamitas 451,508.
est, quamad alienamlibidinemtrahi, 520. Marcionitoe,201.Inter se discrepanl.877. Marcionitje
Lingtiainconliuensesl nialutn, el plena veneni morli- dispttlatio,446.
feri, 764. Mncrinus,905.
Liutis secundusRomseepiscopus,855. Marcus discipulusPetri, 427. Anditor et interpres
Liltersemarsupiumnon spquuntur,475.Sudoriscomites ejusdeuifuil, 827. Evangeliumjuxta Marcum,Petri dici-
sunt et laboris: sociieiejuniorum,noti saluritatis : conli- tur, ibid.
nentise,non luxurise,ibid. Maria vi terrsemolusegressa snnt termiuos snns, 56.
De Lillore quodPalestiuse./Egyptoqueprolenditur,quid Slant ad preees liilarionis, ibid. Mare lonium,JSgsenm,
dictuin? 22. Adriaticumel Tynhenuni, 560.
Locridsevirgineslandantnr,508. Maria Maler Dpi, virgo simul et fecunda,quare de-
Loca lairociniiscrueuta, 15. sponsalaconcepil?208.Uterus B. Mariaesemper clausus
LocustseJoanuisBaplistae,554. permansit,745. l)e 1$.Mnriaiu propheliaJeremiae,graude
Logicamqui vindicmit e t coutemnunt?487. miraciilumest. 287. Nuiln obslelrix in partn B. Marite
Lt/quaeiuinnios, qui cuni disputare nesciant, tamen Virginis, 214. Non Ipgitur nupsisse post parluii), 226. '
litigare non desinunl,185. Marinsperfectio superior peifectione lilisabctb, 712.
Lucanuspoela,507. Bealamse esse dicjt., non proprio meritoel virlute, sed
Lucasuiedicus,859. Dei in se habil3ntisclememia,iuid.
Lucianusnresbyter, ejusqne exemplaria,917. Ubi se- Marnasidoltimubi colitur,19.Viclusesl a Christo, 25.
pullus, ibid. LueianeaSciipturaruinexemplaria,ibid. Maronia,viculusesl, 41.
De Lucifern quid refert.ur, 195. Dissetnie.balverbis „ Marsilsejuvonis forlitudo, 20. Hic affeetus pessimo
tantum, ct non rebus, ibicl.Seclaioruni ejusdeni errores " da3moneliberalur, ibid.
impii, 171.Sentenlia impugnansLucifermn el Bilarium, MartjTium,id est, templum,52.
200. In Martyresvoluutas,ex qua mors nascitur, comnalur,
LuciussuccessitCornelio,907. 575. Dtiorummartyruminsignisconstantia,5. Dsemou.es
Lucrelia pudiciliamBruto praalulit,520. lorqucbaniurin Basiliciser.rum,597.
Lucretii opiniones,558. Marullusmimographus,515.
Luoius.Annaens,849. Massagetiemiseroswilant qui ygrotalione moriuntur,
LugduuerisisEcelcsitB Marlyres,875. 555. Propinquossenes jugiilanl, ut devorenf,ibid.
Aliiid esl Lugere quod iueris, aliud ueglectopeceato, De Mat.iiiiionioquiscrinserunl?517. Malrimoniaquaudo
m licelesiavivere glnriosum,175. vertunturin aduheria, 519.
LusoiusLayinius,485. Miitrnnafplix ut pudica semel nubit", 515. Malronae
Luxnriauilitursiibverlereforlituilinemenicis, 58S?. soavimrasin Hieronymum,252.
Luxurioii et frugi fralrum similitudo, quos respicit, Matiagenus culcitrosdurioris,55.
574. Mallhaeususus est Hebraicaveritate , nnn translalione
LysanderprinCepsLacedsemoniorum, 511.ViclisAlhe- LXXini.erpretum,855.Quisin &raecumverterit Evange-
nis tyrannosimposuil,ibid. Iiiiiuillius, inc.erliimest, il/id.
Lyclinos,locusubi niorabanlurmonachi,50. Mausoleauudedicla? 510.
Lynceusvidebat.trsns paiietum, 445. Mausolusvjr Arlemisias.ibid.
Lysiasexplicatincommodaatiioiis,518. MaxiuiusTyrannus, 947. MaximusPhilosophus,945.
LysidesauditorPytUagoraj,Thebisscliolasbabuit, 863. MaximusAlexandtinseEcclesiseepiscopus,915.
719 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. "750
Medieinain tria dividitur,717. Medicinaliaraulta de- J^ les junctceiiifirlelibusrliscedant si ^epudientur,251.Deiis
scribuntur,531.Medicidiligenlia nos nonliberalabomni quidpraecipitPaulus,ibid. In tacl.uillartimgrahdepericu-
infirmilate,794. Pbysiciet mediciqusead ulilitatemarlis lum.246. Quidsolentfacere?229.
susereferum? 552.Quiddeclaranleorum libri, ibid. linpe- Mundusoninisobnoxiusest Deo, 750.
rilorummedicorum ccnsuetudo, 4 12. Murniuranlibus contraCreatoretnde S140 statn et condi-
MelanlhiusresponditGorgiseRhetorj,516. tione quidcoiivenit,774.,
Melolesvestisgenus, 55. MuliaCn.Pompeiiuxdr impudica,516.
MeliloSardensisepiscopus,865. Muzoniusepisoopus, provincioe Byzanlinse,189,
MenanderdiscipulusSimonismagi, 197. Myronneptis Aristiijis,,uxor Soeratis.,516.'"
Menriacium iionliseretiuler se, 556.Impudens nonre-
fellendum,5. Mendacinmlicitumjuxla quosdam,474.Pro- N
fessaeinimicilisesuspicionemliabent mendacii,470.
Mendacesmemoresesse debenl, 545. Narcissorevelatiofactadesuo coadjutore,9QI. Ejug«tas
Merelricesne putenlurinnupta?,260. 116annorum,ibid.
Messala» uxor-quaenupsiltortio Corvino,516. NonNasoimur,sed renaseimurChristiani,591.
Messoremensisnomenapttd./Egyplios,cui apudLalinos Dt!reruni Naltiraopinionesveterum,558.Deus provisor
Augustusrespondet,56. bonorum operum itnpedit ordinem lialurae,quare? 795i
MetanoeaMonasteriumde Canobo,53. Facile expletur ejus necessitas,541.
MeteilaL. Syllseconjuxpalamerat impudica,516. Nazarseiutebanlur EvangelioMatthseijuxta Hebrseum,
Melhodiusseripsitconlra Porphyrium,527. 835.
Melhona,55. Neantes Cizycenus?545.
MelrodorusdiseipulusEpicuri, 517. Neapolisurbs Paleslluse,865.
Milesiaevirgines turpiludiuenimortefugiunt,503. in0 Neophytiordinali episcobi,719.
Milesiorum figmenta,475. Neposde quibusscripsit, 821. Nepos episcopusaffere»
Militarisgloriatriumphusqueconsecrat,519.Militarium bal rpgnummilleannorum,9.H.
dignitalumuomina,421.Ordomilitaris, 569. Neronisimperiumnondumrobpratum,845.
MilleannorumFahulap.tJudaicatraditio, 839.Notaiitur Nerva princeps,ibid.
mulii hac opinioneducli, ibid. NicseuaSynoduscur congregata? 192. Octo npiscopi
MilonisCrotoniatae vires, 541. Milonishumeri,726. Arianiin ea suscipiunlur,ibid. Nullusin mundoepiscopus
MinervaDea, virgo,507.Procreata est de capiteJoyis, fuil nisi quossynodus.illa ordipavit,ibid. Actaet npmitii»
509. episcoporumsynodiNicajnae, 105.Fac|,anonnuliaillitisre-
MinistriEcclesiaeexercituidimicanlicomparantur,295. feruntur, ibid. Duritia quorumdamsectalorum Nicoenas
Sobrietasreqtiirilurin illis, 550. fidei,195. Omnes hsereticossuscepit, exceptis Pauli Sa-
-MinuiiaVestavivadefossaest. 507. mosateni diseipulis,200.Supererant adhuchomines lera-
Miraculorum vis"et poleulia, 597. Fiebanl in basilicis pnrc Hieronymi, qui synodo Nicasnseiiuerfuerant, 195.
marlyrum,ibid. Ljus fideidamnatioconclamata,191.
Misericordiaartemnon habet, 21. NicanorAlexandri prasfectusquid emenclare voluit,
DeMilhraegeneralione quid narrat fabula, 246, 247.
Historiailliusa quoscripla? 544. Nicanor,victisThebis amore superalusest, 3Q9..
Moclianseos monasierium,84 et seq. Nieerali coniugiscoslitas,516.
Moderalus,vir eloquentissimus,auditorfuit Pylhagorae, Nicolaidiaconiinipietates,197.
565. Noesecundaradixgeneri humanoseryabatur,266..Ejus
Moilestns,871. arca lypusfuit.Ecclesjse,ibid,
Monarhirudes quomododocendi,72. Nomadessemicrudis vpscunlur.carnibus, 554.
Monachivila el condilio, 400. Monachusnon doctorjs ,, Nominnmsine cattsadiversitas est, tibi honest diversi-
habel, sed plangeniis officium,401. AspecfusmulierumIJ tas meriiorum,569.
debet vilare, ibid. Inrunabula monachoriim,550. Urbium Novatianusconatusesl invndere cathedram sacerdola-
frequenlirea monacbisderlineulur, 401. Monachorurn lem, 911.Novatianidogma,ibid. Liber ejysdem ,-. de Trini-
jEgyptiorumdisciplina,16. Nonnullorumabslinentia,5. tal'%515.
Mouaebiuon erant in S;jria anle Hilarinncm,19. Mulli NovatianorumEpiscopo,si conversus fuerit, presbyterii
monachidecepli, et qiioaiodo?45.Monachusnimiscautus gradusservalur, 200.
ab Hilarioneexpulsus,28.De parcoquiddictqm?27.Par- NovatnsCypriani preshytercujus anctor dogmatis,911.
cilasej'uspunitur,ibid. Errantesnon suscipit,408.Error ejusdemdaninalus,
" 52B.
Monasleriornm bona communia,46. Per tolam Palsesli- Nubcremeliusest, quia pejqs est urt, 250'-
naminnumerabiliamonasteriasedificantur,26. Visilanlur NumaPompilius,587.
ab HiUrione,ibid.HabitaculaCbristianorumdicunlurmp- Numerusdttplex11011 est botins,266.In duplicinumero
nasteria,847. qnod exhibeturSacrarnentum,ibld. Ociayusnumerus in
Monetseftirlivaofficina,5. Psalmisetin Evangelio, 195. Vicenarius infauslus,271.
Monsvrorum multapreneranolanltir-,299. Quid signiticent iu Scripluris,240. Impariiumerus est
Io MontanumParacletumvenisse volunthaereses,595. mundiis,ibid.
Error ejusdemdamnatus,523.Nee pcenifentesrecipit,408. Nummusscorteusid est coriaceus,565.
Ipse et ejus insaiiseyiilesperiere suspendio,881. Nuptseet viduse,per quid significantur?2-40.Moleslias
Montensessive Campit.se, 201. nnpliarum,228.Ferisenuptiaruin,goae, $56. Nupliseler-
Morbiex saluritatenimia concitantur,540. Qusesunt ram replent, virgioitasjiaradisurn,iWif. Qiiidinlersitinler
apla ad morbos curandos? 551. nupliasetvirginilalem, 162.
Morsexspectalagraviorquam iliala, 47. hibent? 247.IinagoCrealorisOpera nuptiarum,quidpro-
non habet copuiamnuptia-
Mortuidivilesmorluossuosauratis obvolvuntvestibus, rutn, 266.Nondetrahil illis,226.
12-Christiauatradiliode psalmisCLbyninisrecilandissu- ]D
j>eriilo, 11. o
Moyseslegem significat, 271. Quomotlovidil Deum, Oasis,55.
790. Angelusloquebalurei in rubo, 269, Moyseset Eiias Oceanusvir in Chrisloprsecipuus,562,Prudenset Cliri-
typuuilegis el propliPtarumnionslraverunt,548. Quidani slianus,554.
volunlfuisse virginitatis el niiptiarum,ibid. Couiparatur Oculusdpxter pro virginitate sumitur, 286.Siuislerpro
MoysiselJesu sepultura,272. Piangilur n.orluus,uoiiJe- nuptiis, ibid.
susMave,quare? 275. Odionostrosadversariosimmortaliperseqttimur: blas-
Muliprisviriuspudicitiaest,519. Mulieressanctae,quae? phpmantibusDeum,clemenlemporrigimus 447.
228. In Scrijitura defieienlibussanctis viris. Uiudanlnrin Offerrequodpossumusnostrum est, Dei nianum,jniplere quod
virorumopprobria,276.Mulienimcommendatio,519,598. nonpossumus,781.
Salusearuniin quo posita, 28. Mulicresniinistrabnnfma- Olda propheljssafuil in reprehensionemomniuraviro-
gistrisaliinenla,277.Tales habehantApostoli.ibid. Duas rum, 556.
mulisres Evongelicnsunampulant nonuulli,575. Mulieres Oleum benedictumsanat a morsibus venenatorun> atii-
a
Romanaeinsignespudicitia, 511. Csecamulier decem malium,52.
annis sanattir, 20. Mos muliercalarumgerularum in par- OuagriobedientesAnlonio,51.
vulos, 427. Oinnia mala ex ninlieribus, 517.Amor fonnse Ophjloe,197.
quo amantesdedueit?518.Vir sapiensjudicipdebel amare Operisboniperfectorest Deus,maliperfectorDiabolus,
mulierem,UOJI affeclu,519. Mulierisanxjetaleset SGllici- 523.Per singula, el in singulisDei aqxiliijmflagiiatura
ludines,227, 229.Propensio earumin secuuda matrimo- Sauclis,700. In bonisoperibus.Dei nosnilimuratixilioin '
nia, 512.Nonlicet CbrislianseElhniconubere, 252.Fide- malisdiaboli,698.
7J>1 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 753
lOratio, discurstismentis, 17.Totaoratioel deprecaliolV Palriarcharumjustitia nonfuit perfecta, 707.
cxlorquet clemenliamCreatoris, 795.OralioDominicain Panlinianiordinatio,450. Cypriversabalur, ibid.
sacrifiiioallarisa fidelibusrecilatur, 800. Quidpetuulper Paulinuset Alhanasinssoliin Oriente Catholici,411.
illam, ibitl. Quantnmdislatab oralionePelogii, ibid. Parvula, instrumentiimad evellendasspinas, quseiuler
Qrare nostrumest, Dei tribuere quodrogalur, 781.Die inccdeudumpedibus infiguntur, 6. Vel Parvulamordax
Dominiroet in Penlecosteslante oremus,180. pro forcipeparvula,ibid.
Oralionon perdendain nugis, 22. Pauluscogitabatde his,quoein usu corporissnnt neces-
Oratorumnullushic tumor,quorumdcfinitioesl,dicere saria,785.Inipalientiaevidelurargui, ibid.Paulusin faciem
ad persuadendumaccommodate, 707. Oralorumfloribus Pelro reslilit, 534. Eumdemvocat columnamEcclesias,
solentaures imperitorumdeeipi,802. ibid. Paulus compulsuseslvelle rnultaqnaenon vull, 264.
Orbiliusiiiagisler,486. Paulus qunlidieproficit,576.HumilitasPauli quae? 249.
Orientaleslocustisvescisolent, 554. CharilasPauli, 509. PulchraPauli interpretatiode dile-
Origenesdiscipulusluit Clemenlis,879. Suboecasione Clioneinimicorum, 728. Paulus nondum perfeclus ad
sseculariumlitterarum in fideChrisiivenienlesad se insli- majorasese exlendil,707.Snmittpstimoriiadepoi-lis,250.
tuebat, 895. Post annos 150 mortissuae,in jus trahitur , PaulusseveriorBaruaba,765. DissensioPauli elBamabae
530. BibliolhecaOrigenisrestaurata , 941. In illolandatur aliquidhabet humantefragiliiatis,ibid. Panluscnntpmne-
scientiaScripturarum, «ed uon recipiturdogmatumfalsi- bst vel dissimulahatfacundiamGraecam,quare? 473.Cun-
tak , 556. Laudaturab Hieronymo, 521 et seq. Origenis ctsepropeEpistoiaePauli quotlbabent principium, elquo
opusculain omnemScripluramtripliciasunt, ibid. Indices fine claudunlur, 750. Ubi Paulus scripsit Epistolamad
librorum ej'usdemin tprtio volumineEusebii, 416. Quoe Ephesios,481.Diversasunt exemplariaS. Pauli,708.Non
opera Origenislaudala?521. CoinposuitHexapla quatuor nobiscursesit quidArisloteles, sed quid Paulus doceat,
edilionum, et in edilione LXXTh-odotionis editionem 714.
niiscuit.522. QuodPhilo quasi Jodaausomisit, Origenes ]g Paulussenex Petri marlyrisdiscipuIus,640,PaulnsCon-
ut Christionusimplevil,ibid. Quintameditionemin Actoeo cordisequidreferl andissede iiotarioS. Cypriani,889.
littore inveuissese scripsil, 525. Tria Origenisvolnmina Pauneresmaliel. perversi, 400. Qui beati appellantur,
in Epislolamad Ephesios, 477. Homiliaeet.lomi illinsin ibid. Pauperes sanctorumLocorum praecselerisadjuva-
quibus moralistractatur locus , et obscura Scripturarum bantur, 399.
paiiduntui', 514. Iu librissuis Platnnemtranslulit, 567. Pavi fimuspodagroe fervorcmmiligat,352.
DdctaOvigenisEpislola,905. Libelluspjnsdem ad Fabia- Pax iiclanon auferal,quodbelluniservavil, 696. Ssepe
niim, 550.Epislolaiu Demetrium, 510.DialogusOrigenis, perdilur in pace, quod in praelioservabalur,45.
899. DinlngusOrigenisel Candiii, 511.In eodivinilalem Aliudest Peccaloresa peccalo et iniquilale desislere:
Christi oegal,?'I>Jd.Sex millialibrorumOrigenisnumquam aliud ipsosperire.in perpetuum,724.Peccalalevia et gra-
exstilerunt, 51)4, 417. Qnidsolet scribrre in approbando via, 573. Subjacemuspeccaionon vitionaturse, sed Iragi-
qnoddicit, 470. Caulioilliusin proponendisoi inionibus litiile,780.Onmia-jinul peecatanon possunlvilari, 792.
suis, 605. Origenisopusculael errores in eis , 451. Octo Nulla est aniinaqtiaepossitessesine peccato,794.Potest
errort-s ejusdem,' 415. Aufert veritatembisloriae, ibid. hiiinoesse siue vitio, sed non potest esse absquepeccato,
Juxla nosArianusfuit, 464-Quiddoc.etper scalamJacob, 744. Quicautusesl, polcstad tempusvilare pecc«la,772.
425. Ejus dogutade gentiliuni fabuliscontexium, ibid. SoliDeo compelil esse siue peccato, 745. Potest Deus
Omnesralionalescrealurassequoasseritjure condilas,715. hominemservare sine peccato,720. Superbiaest, peccata
Non dixit animas ex Angelis tieri, 425. Origenesdocet proprias volunlatis referre ad ccnditoris injuriam, 775.
mendaciumlicitumesse, 474. IndulgeuliapriucipalisOri- Peccare hominisest; insidiastendere, diaboli,560. Quo-
genis, 505. lidie peccamusomnes, et in aliqtiolabiinur, 408. Tamdiu
Origeuistoeinler se orgiis mendaciorumfcederanlur, filiiDei niaiienms, quamdiunon peccamus, 522. Potest
474. Imperaloriimdecrela adversusOrigenistas, 468.De homononpeccare, si velil, pro tempore, pro loco , quam-
quodamquid diclum?425. . diu intenlus estanimus, 783.Si paululumquis declinave-
p
'
*-'
Orionvir primarius et ditissimussanalurab Hilarione, rit, aut errandumilli esl, aut in proecepscadendum,794.
20. Corripiendipeccantesa sacerdolibus,722.
Orpheuscamiumesum deteslatur, 344. Pectusthesanrusmalarutacogilationum,712.
Oraluteus color perlundit, 794. PelagiushoeresJoviniani, 772. Pelagius tribuit omni
homini,quodArianiDei Filionon concedunt, 716. Oratio
Pelagii plena tumore et superbia, 798. Longe superat
P arrogantiamoraliouisPharisa-i,ibid. HancimpuguaiHie-
ronyinus,ibid. et seq. Pclagius hortaturmulieres, ut ha-
Pacbomiusab Angelolingusemysticaeseientiamdidicit, beanl scienliamlegis , 722.Earum voc.eel canticisdele-
56. PraeceptaPachomii, 50 et seq. EjusdemInstituta, 75 clalur,ibid. Pelagiusadulalurviduae,801.Ei tribuit.quod
et seq. EjusdemJudicia,77 et seq.Ejusdcmleges de ora- Angeli nonaudent iisurpare, ibid. Liber Pelagii citalur ,
iionihusvesperlinis,elc, 79. Monila,81 et scq. Ejusdem 721. Gratia Pelagiana, 787. Pelagiani magnamparlem
Episi.olae et verba mystica,83 el seq., 97 et se.q. Chrisliauorumexcludunla juslitia, 721.
Palaesliuanon periinebat ad episcopumAlexaudrinum, PelusiauusmonachusAnlonii,51.
447. Pcnelopes pudicitia,Homericarmenest,5ll.
PalinodiammoreStesichoricanlare, 467. Perfecliouon ex natura , sed ex gratia venit, 750.Hsec
Palladisars, 540. demoustralimperfectosesse, qui perfeclivideni.nr,ibid.
PalladiusRufiniamicusnotatur , 560. Palladiusservilis Via perfeclionisjnxia AposlolumPaulum, 707. Quomodo
nequilisequauihoeresiminslaurareconatusest? 695. Ca- ad perfectionemdivinussermo provocat, 715. Vera per-
lumiiiauislruit Hieronynio,ibid. feetioreservatur in coeleslibus, 798. Cuiiciorumiu carne
Pammachiisomniumi554. justornmimperfectaperfectioest, 708. Sola perfectio, et
Pamiibilusmartyr confecitBibliothecamCaesariensem, vera justitia , Dei lanlumvirlutibuscoapianda, ibid.Per-
855.Vita Pamphiliubi habeturscripta, 416.ServabatHie- D fpctusesl, qui perfeclum el unum se.(]uilurDeuni, 736.
ronymus descripla manu Pamphili, tanquam thesaurum Perfcctissima Deusproecipit,754. Quoseusuimmaculatus
pretiosuni,915. et perfeclusest qui ambulabatin legeDomini, 797.Nulla
PanlliaenussectoeSloiC33phil(«ophusmittituraDemetrio, creaturasecundumveramcon^ummauunquejuslitiam polest
ut Christumproedicavet, 875. esse perfecta, 710. Qiiod hodie perfectumquis pulavit,
PanlhaeaAbradalisuxor, 511. dumad melioraexlendilur, cras imperfeeluiufuissecon-
P3phusurbs Cypri nobiliscarminibusPoelarum, terrse vincit,708. Quod a gehenna liberat, perfeclumest, 379.
niotu eversa, 57. Pergamius, sublaioS. Antomicorpore, volebat fabri
PapiaseiiiscopnsHierapnlitanus, 859. care Martyrium,32.
B Papiriusnbi jacrt, 887. ntptAfiovlibri blasphemiae,413. Quare Hieronymusin
Parrntes caveantfiliosprovocaread iracunliam, 509. latiuumsermonemverlit librum«pi Apzav Origenis,462.
Dissensiofalsapietaie inl.cr pareutes et liberos, 534. Perictiomaler Platonis, 309.Huricquomodoprocreavit,
PaschaepiscopiAsiaecelebrantcninJudseislunaxiv,883. ibid.
P?schaesolemnitasin monasteiiis,92 et seq. Juxta Peripatelicos impossibileest carere passionibus,
Pasiphaesuxoris registurpiludo,517. 749.His cousenlitauctoritasScriplurse,ibid.
'Passionesduae,una mali,allera boni, 748.Excederein Persecutiocommolain ChrislianosdecimoSeveri Per-
passionibusqnid? ibid. Sententiae nonnullorumde passio- linacis anno, 891 ct seq. Quartapost Neronemperseculio,
nibns animi,ut.rum.quis possit ii";carere, vel oon?749. 857. SeptimapersecutiosubDPCJO, 9U3.Oclava persecu-
Prtris-familiasEvangcliciparabolaformid^nda,705. lio sub Valeriano, et Galieno. 907, Saevapprspculio in
P.ilientiaChristiani,727. Qui iu uos clemeutessumus, Chrislianns,3. Perseculiomagnain jEsiyploel Thebaide,
j-igoremconlra aliosnonteneamus,408. perculiproCnrislo,ibid.
4. V oti lunc erat Chrislianisgladio
 753 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. 754
Perturbalionesqualuorquibusvexaturgenushnmannm,A 520.NullicontingitProphetarum,et annuntiareCbristum,
748. Duaepraesentis,et duaefuturi, ibid.Dusestinl bono- . et digilodp.moiistrare, 179. Eornmjustilia non luii perfe-
rum, duaemalorum,ibid. cta, 707.Nultusvir ProphelateniporeJosiaeregis, 770. -
Petrns priucppsApostolorum,279. Cur inter dnodecim Propositirari sutilseclatores, 541.
unus eligitnr, ibid. RomanoeEcclesiaeper 24annos prae- ProlesilausapudTrojamoccisus,312.
fuit, 661.Noufuit irrepreheusibilis,718. Petrus totiusor- Protei fabuia,723. Columnte.551.
bis veneralionecelebralnr,827.Romanusepiscopussuper Proverbiumapud Graecos,561. Proverbiavetera, 472.
corporaSS. Petri etPauli offcrt sacrilitia, 595. Epistolae Prudentislioiuinisest, etiamsi dolel, dissimularecon-
Petri Catholicsenominanlur, 827. Secunda a plerisque scienti.im; et cordisuubiluni,serenitate froulisdisculere,
efus esse negalur, ibid. DisputatioPelri et Appionisab 468.
Eusebincoargula,855. Prudentiseest caverein allerum dicere, quidquid in se
Pbarisaeicur divisia Judaeis,197.Nomena disstdiosus- statimretorqueripotest, 552.
ceperunt, ibid. Pharisaeornmsupercilium,775. Psalniigraduum, 211. Quidampsalmiprooclava inscri-
PharuahazusAlcihiademiuterfieijussil, 311. 195.MysticumalphabetuniPsahnorum.577.P.sal-
Philo uecaliisin convivio, 307. Ej'usfiliaevirginesprae- bnnlur, mi undecim qui nonhabent titulos,469. Vana interpreta-
cipitant se in puteum,quare, ibid. lio versus psalmisecundi,475.. InscriptioLXXXIX psalmi,
PhilemonpreshyterEcclesiaeRomanse,909. 469.lucxvni psalinojusluserudittir,195.TouimPsallerium,
Philipjiifiliaevirgines in Caesarea,501. Prophelassere- nihil est, nisiad Deurnincunclisoperibusdeprecatio,700,
feruntur, ibid. Philippuset ejus filiaeubi donnieruiit,883. Pseudomeniarguliae,.487.
Pbilippusimperalor primus regibusde RomanisChri- Pseudo-jiropbetae duleiapollicentur,et ad modicumpla-
stianusfuii, 893.A quo fuil occisus,ibid. cent. 881.
Philisthiomimograpbus,514. Psiathium leclo monachiute-
Philo Carneadisniagisterde quibus scripsit hisloriam, D bantur, 55. , straguligenus , quopro
309. De Plolomseoqnid narratur? 520.
PhilodisertissimusJudaeorum,847. Scripsitde vilaEs- Publicanusjustificalusrecessithumiliconfessionevitio-
saenorum, 3 13.Philonisamicitiae cumPetro, 847. 712.
Philo episcopuset confessor,visitalurab Hilarione,50. rum, PubliusAlhenarnmepiscopusmarlyrio coronatus, 859.
Ubi exsnlabat,ibid. Pudicitia in omni gradn el sexutenel priucipatuin,293.
et
Philosophi oralores, 471. Philosophi loca secrela et Pudicitia principatusvirlulummuliebrium,519. Honeslis
remota habitaverunt,558. Nostra congruunt cum philoso- menlibus magiscurae esl, quam vita, 309. Numquamest
phis, 335. captiva,16. Pallidajugi continenliaora portantes, Chrisli
Phinees virlus, zelus, 715. ostenduntpudiciliam,598.
Phogorinlerpretnturignominia,272. ApudHebrseosest Ptigua commissavacanlin exercitu nomina dignilatum,
Priapus, ibid. Adversus Phrygssopus insigne, 877. et sola forliiudoquaeritur,295.
Pierius dictus Origenes junior, 915. Puritas non cusloditur nisia Deo, 801. Mundumcor in
Pilatus noleuslulit sentenliaui coulra Dominum,365. umbra possidemus<»tiu imagine,796.
PinytusCnossianorum episcopus,869. Pygrnalion,510, 345.
Piralasredeunt post lerguni iuviti, 57. Pythagorasquidapud Graecosprimusinvenit, 566.Im-
Plato jirudentissimusphilosophorum, 789. Ejus senten- mortalesesse auimaset de aliis corporibusIransirein alia
tia de diversilaleaetatis,ibid. Habilavilin villa deserla et asserit, ibid. Dieitse primum fuisse liniihoibnm,secundo
pestilenli, quare ? 558. OpinionesPlatouis, 558. Fragmen- Callidem,elc, ibid.Docetpost certostemporumcirculos,
tuiu Plalonisniendacium docens.474.Politia Platonis,355. ea quaefuerant, rursuin fieri, nihilque in mundo.fieriuo-
Plalonis Protagoram iranstiililTullius, 520. Platouiciin vtim,566.DogmataPythagorse, 531.Ejuslibri nonexstant,
. lemplorumlocis,et porlicibusversabantur,quare? 536. 512, 565. Ejus dogmata iucisapublicis litteris cognoscun-
PlautusComicostranstulit, elc, 597. ibid.In liseclatissimo opere cornmenlatusest Jambli-
PliniusSecundusde quibus disseruit, 552. plu tur, ibid.
cus, Pythagoras filiosbibuit, 567. Ejus conliuenlia,
Podagraemedicina,ibid. 384. Ejus filiachorovirginumproefuit,309. Pylhago-
Poeniientiaimitalurhaplismum,730. Confusioquidme- 544, ricse Philosophiassuperbia, 758. Pylhagorica praec.epta,
relur poenileulibus,574.Ordo poenifenfium , 175. Fletus 565. HaecArislotelesiu hbris suis prosequitur,ibid.
Ecclesiospro pcenitenlibus,ibid. Pcenitentibusapcriunlur quae,
foresEcdesiae,249.Laicuspceniiensrecipifur per manus
impositionem,ef invocationemSpirilussaucti, 177. Q
Poelarumnonnullacilanlur, 238.
PolycarpusauditorJoannisSmyrnaeepiscopus,857.Huic tosQuadralus vivenstemporeAdrianidicit se vidissesana-
commendatIgnatiusAntiochensemEcclesiaro,855. et vivificatosa Christo,859et 861. Quadratus Adriano
Polycratesseptempropinquoshabuit episcopos,885. principilibrum tradidit,861.
Cn. Pompeius Mutiamhabuit uxorem , 316. Multasei Quispronotnen,quomodosumitur? 746.
prsebetmoleslias,ibid. EdomitaHispania, quid fecil, 590.
CivitasPompeiopolisdicla, 592. R
Porciubiraro inveniuiilur,334.
PorciauxorBruli, 515. Sine eo vivere non potuit, ibid. Raca interpretaturvanus,etabsque cerebro, 753.
Porcia minorquid dixissenarratur? 313. jEquatur Brulo Racbeldiu sterilis et pulchra,significatmysterium Ec-
pudicilia, 319. clesiae,268.
Porphyriusspecialis hostis Christi, 635. Accusat Chri- Rahab lypusEcclesiae,274.
slumiiieouslaiiliae,761. Multa scripsit contraDanielem, QuodRarum est, difficileest, 729.
527. Rebeccaob eximiamcastilatem, typus fuil Ecclesiae,et
Possessioin alrii Dominicerta et secura est, 766. alma scribilur,288.
Ubiaufertur Possibililas,aufertur et vitium, 741.Pos- D 1 Reconciliationispraeceptumdifficileest, 753.
sibilianoufacere, nouest culpa imperantis. sed fragilitas Religionipaucorum.culpanon praejudicat, 396. Nostra
audienlAs, 762. Honiininonest possibilequidquidvoluerit, Religio erudit sapientia3sectatoreni,553.
720.De possibilifitcoulenlioinler Diodorum,el Chrysip- Reliquiarumculfusstabililur,392.Translatiosanctarum
pum, 701. reliquiarumsub Constantioiinperalorefacta,391-
Prseceptumpoenamhahet, nisi fiat,256. QuandoRenascimurin Chrisfumvirginem,266.
Proeseuliaexemplasunt futurorum,565. Absit.utquod in aliis reprehendimus,faciamus, 552.
Praesligiaetheatrales,793. Non est in vitioqui iu eisdemhominibuset laudandaprae-
Pr«texlatus consul,homosacrilegus, quid ludenssole- dicat, et vituperandareprehendil, 556.
bat dicerePonlificiRomano,415. Respondereaccusantibusquandoquecompellimur,538
Primogenilusquis? 215. et seq. In respondendosic moderemuromnia,ut et objecta
Prisciliianisententia impia.693. dilnamus,et ab injuria lemperemus,ibid.
PriscusBacchius,pater Justini, 865. Resurgemus in propriosexu, 296. Quare resuscilalia
Probare eaindamrem simulet improbarevitii est, 556. mortuis,cibumacceperunt?444. Aliud esl perdere glo-
ProbusimperalorsuccessitAurelianoet Tacito,915. riam resurgendi, aliud perire perpptuo, 725.
ProclusMontaniseclator, 899. Rpsurrectionisvocabulum,quirlsignificet?442. Paucis
Praelionavalidimicaturiquidfaciunt, 39. verbis mysleriumresurrectionisdpnioiisiralur,ibid. V-=ri-
Prophetoe difficilei.itelliguotur, 526. Sanc.ti Prophetae, tas resurrectionis in quo sil? 459, 443-Teslimoniaqnae
qni perfeclamnon meruerunt propheliani,738. LiliriPro- probant veram resurrectionem, 441. In resurredione
phelarummulla suggerunt de natura rerum , 558.Inter eademerit corporumsubstantiael auctiorgloria, 295.Co-
•spiritualiacharismala,ProphetsepostponunturApostolis, mestio post resurrectionem jubetur, ne.suscitalusphan-
753 1NDEXRERUM £T SENTENTIARUM. 756
tasmapuletur, 352.Vera resurrecliohisconfessid,456et & driam,deindeAnliochiam,8. Homunculus,Satyiusdiclus,
serjtj.Judaeorumquorumdambpirildde resurrectionei579* eccuiTitAntonio,et.siiiiulalloquuntur,6.
Haefeiici hegantesresurreclionemcarnis, 451. Scandalumuudenomenaccepit, 476.
' Rhetorici campuseloqUii,206; Scedasi lilisepudiCiliamvi amissamproprianloflfeVin-
urbs 55gypti,19.
' Rhinocorttra dicant,508.
RhodogunefiliaDariitoutrieemoccidfy311'. Scelefa diu hon lalerit,191.
Khodon»877. In Sclrolisquid cantahanlptteri, 358i
RheserisisEcclesialCCtionefalsi Evarigelilin heeresim QtiaeScripia suritannis fere quadriiigerilispost Chri-
diverterat, 883. stum, 614. Miiltasiiut genera dietionumiet scriptionuin,
Apostrophe. ad Romam,383. QuidsignificatRoma,ibhl. 471.
MajoresejusfaeiiiussiisceperunlcoiilioeniiaiuPylhugorse, Sc.riploresEcclesiasticiin quibustlamlaudatij el in aliis
quamluxuriamEpicuri,384.Lex vetusRomanorutnadvei> damnaii,556. Scriploresde VirisIlliistribusajiudGraecos,
sus Cbristirmos,883. 821.AjiudLatinoSiibid.. Series Scriptofuita velerum ad-
EdmuliCasaet luddrumLupe.rcaliai105. versusEbionem,225.JudiciumScriptofCtmj tionest ipso-
Ronrtilisetas, 22. rtim, sed lectoruhi,468.
Rufinusnliiedoelus«t baplizalus, 576. Qualibusinsli- Scriptursead plenissimumlideiiiistrumenluniEcclesiis
UttuSest disciplinis,569. OppiduluinRufmi,549. Magistri traditresuut,661. Nonin legendobonsismntised in intel-
efns, 640. Nnmquamftiit aiiditorTheophili,ul gloriatur, Iigejido,201.ConlfaadversafiosSeripturisutoiiduui,itt si
547. Bilinguiserat, 415, 557. GrsecasHtterasdidicilsine Jlutnanacoiitpmnanf,salteriidivinatvorinegltganti 670.
magislro,486. Vocatura suis martyr, 545, 555. Merirlax Arguunthrqui Scriplurcesensumenervanffloscuiisdei-la-
Rufhiusnonsustinnii pro fide exsilianec carceres, 489. maloruin, 185.Si lilte.ramScripluisesequiinur^po^sumus
VeritasaiiVoimirughataa Rufiuo,569. In Epistulaad Aiia- novuindoginacomponere,201. Pro varielate regionum
stasiumlubricusexslitit, B49.Cauterium hajresebsRufinbi diversa ferunlur exetiiplaria Scripturartim,612. Canon
inussitAn.istasius,ibid. Aptilogiaeiusad Anaslastum,491. » Scripturarum,278. Libri ires Scripturaesacraemulta de
Cdhtcninebatdict.aAhastasii,550.tnveelivaRufiniihEpi- naturareriun snggeriltil,158,O.onsiietuda Scripturse,208,
phanium,414, 552. Nolattir ab Epiphanio,ibid. Coiiimenia 210,212,219,5156, 569. NormaScripttiraruiii,276. Scri-
a Rbfiuopvoferuntuv,ibid. Hsereiieusbabetur ab Epipha- ptiira snlct et uiiumpluraliterj et plurasingularitcrnotni-
fiio, ibid. CurlandatHiernnymum,542. Commitialnsfue- uare, 570.
rat Hiofonyiiio inorlem,535, 535, 537. LibeliumsUpponit Scutariusquidama tlsertiohecorreptus Hilarioneniabs-
HieronyiMG^ 550. Prohihebal Epistolas reddi Hieronymo, condiiumprodit,34.
545.Soinniumnobilisviri de RufinoRomamiugredietiie, Scyllaeum litlus, 551.
554. DiscipuliRnlini,Calpurnianivocamur,557. Scythae c arnessemicrudas coniedurit,535. Eos qui a de-
Rufiiiusaller hiiltituf iit Occidentem«ro eausa Clattdii, functtsamati sunl, vivosinfodiunl,ibid.
554. Secuius numquamsis, 772.
Sellulareclinisad dorniiendum,68.
s Seiiecaeupiebat esse apud stiosquodPaulus erata^ud
Chrislianos,831. QuirJrefert SenecademulieVumaniore,
Sab'&mohachilargilus,27».Remuneratur,ibid. 318.Scripsitde riialrimonio,518.Qttorumdogmata discun-
Sabinarumraptirs;.22. luvineo?563.
Sacerdotumora quidqubtidieconcelebraul?771. Sacer- In Senectulevemissiusviviimis,17.Insenes quidcrudele
dotisemper oranduniest. 291.Ecclesianon est, quaenuU committituf,554.
habet Sacerdotes,194. Sacerdotis nfficiumin reconcilia- Seususnoslri sutit iricc-rti,niaxime visus, 445.Senstts
tiolie ppcCiilbrum, 175. Pudicifiaquare requisilaihSacer- noster ad ejus rei trahitur appetilUiiHcujus Ciipiturvo-
tlolibus-,29L SacCrdostiemihidebet adiilari,sed tnidelUer luptale, 558.Per quinquesensus^vitioruniad atiimamin-.
corviperepeecautes;722.SacerdotumjEgyptiabstihentia, troitus, 556. Quibusdelectanlur, ibiti. Regnumquiuque
aitsleritas,etcohtirientia,542, 5i3i Q sensuum,271.
Eleciionisin Sacerdollnmcaussevarioe,291.Quahtaha- Scphoraiiiterprelafuravis, 2B8.
beiit Vitia4 ibid. Qtiare mariti electi in Sacevdotium, SeptPnlrionalespopuliqiiidnoticomedunt?354.
ibid. Sepfuaginfainterpreles in basilicacotigregatidicuilttir
Saducaeovum dogma, 197. contiilisse,nonjiropheiasse,520. Celiulaeeorum falsbad-
Sagilla per diem volilans/jquid? 766. inveutaBjibid. Fidei sueasacramenla persptcufejirodefe
Salamina,quid conelamaBat? 57. noluerunt,duare?527i Quodnesciebant,dubiisprotulere
Sslmoneus,559. sententiis,520. UtililaseriitionisLXX,528. VelusUte le-
SalohVonis, viftussa.ptenlia,713.QuaridoexstruxitT'em- gentiiiui firniata est, ibid. Versio corfupia, ibid. Editio
pluiii,27'5.AiiVoVe a Dep discessit,528.
nihiiefViii), LXXin Danieleiliullumdistila vevitate,et.merilorepro-
SallusfiusiniuiicusCice.ronis, 516.Quainnupsit Uxofeih, batiir ab Ecclesiis,527.LXXiutevpretesemendatiabHie-
ibid. Commentariiin Salhlslioni,472. vonymo,et fKiislati,518. Bene lociiliisest de illis, ibid.
SamsontypusSalvatoris,275. etsetjq. AnelovitasAposloloruni elChrisii majorest aucto-
B. SanmelisReliquiaetrarislatoe,aqno? 591. ritate LXXintprpretum,520, 528.
SanciaSanclorumquisingredilur?378. Serapioii,640. CoguomenScholasticioblinuil,955.
SanclivfilerisTestanieriti,noiisibi;,sedaliisdivilesTue- SergiilsPauhis proconsulCypri,855.
"ruhl,703Biviliissuisad bona utebantUfopefa,ibid.Dis- Serpeus pruderiliorfuitmalitiacunclisbestiis,55S.Niil-
pensalnresmagisDei quam divitesapppllandisutil, ibtd. Ius inter serpenles el seorpiouesstcurus ingfedilur,401,
Quamhabuerunljustitiam?777-.Orabaiil jifo se; COnira 53. Sefpentes riiiraetiiagriil.udinis, boaj dicli, 56. De his
quorumdauispnlentialh,780.OmnPsretvo Sahcl.ie.iUsdem quid narratur? ibid. Unus colicrenlalurimperanteHila-
fuerttut meriti, «ujiis iiutic Christianij 527. Qiiiimodo rione, 56.
Sancti eligiinlur?478.NullumtempusOsi.riiionon jjedili- ServiusmafitnsValeriae,313.
cetur misericordiaiil SinguliSSancloriiln,766.NulliiSSau- *, v Setllioitae,197.
'ctovumV|uamdiuin via fest,cunclasjiOfcsthabefe vlrttites, Sevefiahiiiaereliei,889.
714, 720 Nonlicet de sanctis viris sestimare, 226. Iiiler SeVerusservusApollonii,et ejus pfoditor,885.
sanclds et.Ahgelbs mttitiplexet infitiitadivcrsitas,567. Se.vevusprinceps,875.
OrationesSS; fiobisprOsunt;592. SanCliSsomnus ipse, Sihyllaedecemex Varrone, 506. Haruminsigne»virgi-
oratioesl, 798. nit.asest, et virgiiiitatispfiemium,divinalio, tWrf.Sihylla
Sariguisbili vitiaiusuhdeinardescit,794. ^Eolicigenere sermonis urfwXii ttppellatur, ibki. Sibylla
densluceynm,288.
§ahir, itu.erpreia.Lur. Cumana,ibid. SihyllaEryihroea,ibidi
Santra,Scriptorde Vifis Iltiistribus,821. Sichaeiuiafiti Didonispyra, 310.
Sapienshumquamsdltlsfess6pbtesl-,313. Sigarisepiscopuset makyr Laodicesesopofatus,887.
Sapiehtloelibrb tbiUradicitUV, 731. Silvester,198.
. Saranon erat SofofAbfahsej225. Similitudoaliud est, aliiidsequalitas,716.Haecpiclura ,
Saraceifilitic illucc|uevagantes,45>46. CblutttLhcife- illa veritas.ibid.
r'um,27. SinionMagiisbaptiUalusaquataritiimet hon spirilu,521.
SaraspresbytbrLibySe,192. Dogriiaejtfs, 197.
gardofuhitkiastvuca, 17l. SiinonPetrus, 827.
Salietas omiiisyllalida,342. Sirenaruuicanluset fabuloe;242, 551.
iatufniniis.hsefeticus,197. FactioSatiifriihiArelatensis Sificiiepistola,555.Epistoloead Siricitim,421.
eplScopi,955. Sobrietafisregula, 293.
Saiyrus \WdoCluS,545. Socratesduosuxofes habuiti 316;Haeifalerse crebro
Satfrtis temporeCoustaijtjnidelatus e$i viyusAlexith- jurgabautuf, ib\i. Quaata,es illisperpessusestincow
757 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM, 74$
moda, iftid.Socratisfrugalitas, 344. Elegantiael lepor , \ Temeritaseffrenalaquoducit, 517.
567. Quid de Socrale falso.Philosophigloriaritur, 782. TemiilumDi;i verum,quod,289.
Socratesiibrosnon scripsit,567. Socruticuindicluin, 472, Tempustriplicimodoconsideratum,784.
537.Socraticairrisio,579. TenebrseCimmerise, 455.
Socrusoumesoderunlnurus, 317.. Teutatioest vitahominis, 528.Ex carrieetsplritu com-
Sodomacomparaliouesceleris Jefusalem, jiista esse pacfi, necesseeslut utriusquecoiitrasebella paliamur,
dicitur,712.In quibuspeccavit?ibid. 524.Teiitatiodiaboiisuboccasionehonesloerei,43. Gran-
Solisdefectuscircadies Peniecoates,452; dis tentafio,quae?29.
Somuiisnon est credendum,487.Ea quaetunc fiuntsiye Terenlia uxor Ciceronis,516.
bonasivemala,nec prosuut,nec noc.eiil,ibid. Eorumillu- Tcreiuii dictum,317.
siones,ibid.Nonqttasimagnoteslimonio,alterius somnio Terminossuoshabelunusquisqueliostrum,258.
gloriaudumesl, 560. Terraeniotustotitisofbis posl mortem Juliahi, 36. In
SophroniusdisputanseumHebrseo, 525. mari quirioprralur, ibid.
Sordealiquamaculanturomniaaliorumlumina,749. Tertullianushoereficusdicitur, 225.Ineo laudalufinge^
Sorilarumgradus,487. nium, daninalurhaeresis, 556. Adlmcadolesceosde quo
Soter episcopusRomanorum,S69. scripsit, 260. ScripsilseptemlihrosconiraEcclesianipfo
Spartatiorumet Messeuiorumainicifise,507.Constanlia Monfano, 867. RespondilApollonio,881. Quidrelerlde
et pudicitia virginuinSpartanarum, ibid, Earum causa JoanueEvang.. 280.Quidnarrat de preshyfero,845.Ter-
grave brllumconcitalumesl, ibid. lulliani volumenScorpiaciini,593. EpitomeoperisTeflul-i
Speinostra?fiJeiquemysterium,287. liani, creditura mukisesse Cyjiriani,911. Fabulade Ter-
SpcusippussororisPlaionislilius, 509. lulhano,515.
Spiritualiaex corporalibuscousideranlur, 719. Testainenti ulflusque ChristusDomiriusconditorest,
Spiriiusquotres siguificet,161el seq. ln Spirilunisan- "_, 522 Multasunl in uovoTestanientode veteribuslibris ,
ctuin blasphemiie; 1U7, 167.Spiritussauctisiibstanfi.a a qusenonhabenturin LXX,529.Htefeticiqiti lahiantVetus
Philosophisignoralur, 107. Nonesse creaturani, 109et Testanietifuui,787.
seqq. Idem Spirilussanclusanie adventuniDoiuini,et in Teslimoniaoli autiquilatemreverenda,783. Illud Tesli-
Aposlolis,108.Quosensu capabilis,el uon capax, 110et moiiiumveruin est, qttodal)initiiicavOeeproferlilr,. 409.
seq. Spiritussanctuscuniin pluribussit, 11011 habetsub- Nonnuuiprustesliinonioriim,sed auclorilasvalel, 178.
stsntiiimcircumscriptam , 112et soq. Itnpossibileesl gra- TelraplaOrigeiiis,895. Ordo,527.
liamDeisortiri quempiam, Si non habeat Spirifumsan- Teuta Illyncoruuiregina caslitate OOruii, 510. Vlvis
Ctum,115. In virtute Spivitussauclireddet Deus spemj fortissimisirripefavitet Homanosssepevicil, ibid.
quampromisit,1i7. Quoruodo Spiritussanctussuaminspi- Thabalhavictis,15.
rel volunlalemhomiuibus, 123. Dilccliofruciu*Spirifus Tli3iimalz Sare qtiitisigftilical,271.
sancli, 125. Quonndoiutelligindumexire de Patre Spi- Thebanavirgoviolatoretnsuutnjugulat, et sibi mOrleui
rilumsanctum, 153el seq. ProphelseSpiritumsanctum inluiit, 509.
habuerunt, 156. Spiritussanclusvenil iu noniineFilii, Theoctistusepiscopus.893.
153. Spiritussaucluscrealor est, 140.Per Spirilumsah- Theodori, sive Theodoticiepistolade Paschaad oiriui*
clumfulurorumscientiacertaconcedilttrsanctisviris,i48i hionasleria,10.
Sor-ictasquamhabelSpiriluSSanclusad Palremel Filium, Theodorusfraler Alhehodori, 905. DiscipulusfailOfl»
147.Pater et Filius Spirifusdicuntur, 160.SpiritussanT genis, ibid.
clus nisimundEuifidem non incolil, 181. Non est sibi Theodosiusimperator,935, 192.
contrarius,692.MercatoresgratiteSpiritussancfi,21.Spi- TheodotusByzaniiusimpugrialus,225.
ritus sanclusuon polestconferriab bserelieis, 177. Spiri- Theogonusepiscopus Ntcaenus,192.
tumsancluinconditumblasphemanlhaerelici,425. TheonasAlexandrieeepiscopus,501.
SporrsasScripturaappellat.uxores, 208. Theoue pfesbyteroSpiritumsanctuinpraedicanle; qiiia
Stellaunaquaequeiu suolumineperfectaest, ita dnm- G i factum,414.
ut
taxal, comparalionemajoris perfectionecareat t 697. Theophiliuonnullaeejiistolseversseab Hierohyino;S15.
Variaslellarumvocabnla,562. Theophlus, 867.
StephamisurbisRomanaeepiscopusa beatoPetro vice- Theophrastibber de nupliis,513.Pfosascripsil; 552.
simussextusiuit, 196. TlieosehaThiriteEcclesisedi:iconus,453..
Sioici,55S.Intemplorum porlicibusversabanlur,quare? Theriacaex carnibusyiperoecoitficilur,331.
538. Logicaiiisibi vindicaut, 487. Juxla Stoicospoiest ThespesiuSrhelor, 941.
quis ad perfectumcarere passionibus, 734.Paria conlen- Thraseasmarlyret episcojmsStnyrriae,887.
dunt esse peccata,701. Tibareni, senes,quos amant, susperiduntin patlbulis,
Strato regulus Sidonis ab uxore quomodoet cur occi- 553.
sus, 511.Haocposteamortemsibi inlulil, ibid. Timaeusquidriaffat, 509, 567.
Stymphalides, 587.Slymyhalidis virgiiiitasmorlesignata, Timoclia,320. •
508. Hanculeisciluroninis Arcadia, ibid. Timorduplcxiu Scriplurissanclis, 709.
VerliiSuffiaminare intefprelatio,419. Tiniolheus,270.
Superbusimniundusest apudDeum, 526. Totihioc,id est Proepositus,57.
Qusesupra nos, nihil ad hOs,557. Tractatores veteres Ecclesisemultis sefmohibusvii
Suis Testameniuni,473. explicabantunamqusestiottem,417.
Susannaehistorianon habelurin Hebraeo, 527. Appro- TractaluumEcclesiasiicorumauCtofitasCoBimendatUr ,
batur, 276. 513.
Sideraquaevocanlurerrantia? 697. . Tfanquillussc.ripsitde VirisIlluslribris,82S.
De L. Syllaquid refertur? 316. TraditioEcclesiastica, 196. Ejus auctoritas, 180.Mtlllti
Sytiibolum fldeiali Aposlolisiraditum, 435. Non.scribi- per Tradiiionemin Ectlesiisobsefvaritur,. qusBaucloijta-
lur in cliarlaet alranienlo, ibid. Quomodoc.oneludituf in Jn tein scfijifselcgis sibi usufpafurit,ibid.
fine, ibid.Frons signaluriu fineSymboli,577. ,. TrajauopoIUTbraciaruuilocusexsilii elsepuiiuiflJEuSla-
'
Ad SyiiodumEcclesiu:quolsunt necessaria,515. thii, 923.
Syri crocodilislerrenis vescunlur,354. Trinilatismysteriumignotumantiqnis, 500.Vera fides
Syrus pater mouasieriiChnum, qui gratiamAngelicae SS. Trinitatis,'187, 415. Ubicumquesacraineulumuliquid
linguaeaccepit,85. Scripturalestatur de Patre, elFilio,'et Spiritusaucto,aut
aliter LXXinterprelalisunt,aul onininotacueruul.quare?
T 520. Quiilquidinter corporeasnaturas videre ef videri
dicilur.hoeinterPalremelFiliumnoscerediciturelnosci,
590.Trinifalisunitasquibus doceatur, 126 etseq. Trini-
Tabennensiummonacliorumexempla,87. latisoihiiesniaterialessubslantiassuperat,144.
Tabularumsecundaconscriptio,548. Triplolemileges, 344.
in
QuidquidTacuerit, conlitelur,quiarguitttr pluribus, Troglodylis v iclus, seniicrudsecarnes, 554.
el aliquapraetermillit,412. Thryphon princepsJudaeorum,865.
Tacilus,913. Tulhitsquid inTusculanisdisputationibusexpHcat?693.
Tanaquillam virlus commendat,520. VerbaTulliide amiciliaservanda,159.
TatiauusdocuilRomae, 869.Nupliaset cibosdamnatet Tunmlusex more Chrisliano,12.
reprobal, 259. TuriiuslaudassedicilurCamilliim,506.
TaurusPraefeclusPraetoriiaderatex jussu regis synodo TurUiravis pudicissima,semperhabitansin sublimibus,
Arimineusi,189. 285. Typusest Salvatoris,ibid.
Telesphorus,9H. TyranniAtheniensiuniquid fecissenarranlur, 507.
759 INDEX RERUM ET SENTENTIARUM. ~>m
A. Vinumvirginilatemet caslitatisamoremgenefans,287.
u Vinumcumcarnibuspost Diluviumdedicalumest, 268.
Ulyssisprsecepscursus, 551. Vir quandosubjeclusmulieri, 288. Qnaleconjugiumin-
Unir.ubae semper habueruntinter matronasdecus, 320. ter viros et uxores praecipilur,248, 265. Sanclisviris uon
Unigenitusquis, 215. detrahit HierOhymus, 274, 275.
Unitatemsequi, el totiusmundicommunionenonscindi, Virbius,622;
piumest, et conveniensSPIVO Dei, 188. Virgilius,566, Vigilianumquid, 238.
. Urias timet inortem, 777. Virginitasa Salvalorevirgine dedicalur,275.Virginitas
Ursaciusvictoriamjactilat, 191. voluulariaest, 287. Ilia yirginilashoslia Chrisliest, cujus
Usiaenomen tamquamnovumabjiciluv,189. nec menleincogitalio,nec carnemlibidomaculavit,260.
Uxor bonael suavis rara est, 315. Nimiusamoruxoris Nonmoritur, 275. Replet paradisum';266. Gvandecrimen
proprjaedamnatur, 319. Rationes propter quas ducunlur putaturlaesavirginitas,307. Pudicisfrientibusplus virgi-
uxpres.:514. UxorisducloeiucommOda,285 et seq. Non 294. nitasest, quamlegnum,509.Difficilisresest, et ideorara,
potestDdminiserviremililioe,servus uxoris, 270. Quanla VirginitatemParadisus, et terra nuptias deriicavit,
felicilas, nonuxoris servum esse, sed Chrisli, 255. Divi- 284.ApudElhnicossemperrenuit principalum,306. Dn-
tiae in uxoribus magis eligi solent quampudicitia,312. plex virginilas, 227. Fruclus est nupliarum, ibid., 240.
Paiiperemuxorem alere difficileest; divitemferre, tor- Quare de virginitatenondatur prseceplum,229, 256.Vir-
mehtum, 513. ginitati verse non prsejudicatimitatio virgiiiumDiaboli,
. 354. Absquecaeterisoperibusvivginitassola non salvat,
v 305. Principiavirginitalismorilurae,qnse,25. Virgiuesa
Valens Mursensisepiscopus,189. Valens, 939. Valen- Christoplusamaniur,quare, 237. Virginisdefinitio,sanc-
tis lex de vitulisnon comedendis,554. tam esse corpore, et spirilu, 227. Nihil prodest.caruem
Valentimts,225.Valentinianorumdogma, 591. D habere virginem, si menle quis nupserit, 22. Quodaliiin
ValeriaMessalarumsoror, 315. coelisfuluri sunf, hocvirginesin terra esse coeperunt,296.
Valerianus, 576. Qusevirginespraedicanlur,273.Mercesvirginumel pudi-
Varii GeminiOralorisdictum, 282. cifiae,260. Virgines in honore semper habitaeapud Ro-
Aliudest Vatem, aliudiulerpretem esse, 520. mailos, 307. Exeriiplumvivgiuibusrelictum, 509. Virgi-
Veniaibi seqnitur, uhi Incfuspraacessit,175. num ciirruptarumruiuaeet crimina, 238.lnter Signa 12
Veneris Elusaelemplum,26. coeli,Virginemcollocaruhtgentiles,307.
Verbositassiultarabulsepoliuset garruli hominis,quam Virtus semper rara est, 341. Quiunainhabet virlulem,
prtidentisputandaest, 471. - omnesvidcturhabpre,714.Nullavirtutumcerta et secura
Verborum ambiguitalesdamnantur, 408. Significantia possessio,526.Virtules omnessimul habere non possu-
verbornm consideranda.Verborumvitia non reprehen- mus, 717.Grandisfideiesi, grandisqueviitulis, essesanc-
duriturinler Christianos,498. lum corpore et spiritu, 257. Nostrilabotis est, pro diver-
Veritas laborare potest, vincinon potest, 721.Lucrum sitale virtulum, diversa nobis praeiniapraeparare, 376.
veritalis, 195. Veritas in nnbissit et sinceritaset amari- Apud Elhnieospreeferlurvoluplati, 2i2. Nullus esl qui
tudo illico eonsequettir,723. Verum tacuisse, peccaluin semper possilcogilarede virtutibus,786. Virtules pccu-
est, 773. Opinioneveritatis a juslitia ne declinemus,744. liares Sanelorum,714.
Nonde adversariovictoriam,sed conlramendaciumquse- VitamAugeloruminter lilillationescarnisdocemurimi-
rarinisveritatem, 716. tari, 236.
Vermes albi ubi pro magnis reditibus exignnlur, 534. Vitia magissequimur,quam virtutes, 580.Nominapie-
Vefmiculus.quem vulgusmillepedamvocat, 557, 715. tatis non erubeseimusviliisnoslris oblendere, 402. Aliud
VersionesAquilse,Symmachi,et TiieodoliOnis quomodo est muudaria Deo, aliudpe.rse esse siue vitio,336.
exprimunttextum Scripturse,524. Recipiunlura Graecis, Uhi scelusesl Vitulorumcarnes edere, 334.
ibid. MultamysleriaSalvalorissubdolainterpretalionece- p^ Vocationnmdiversarumlempus, 374.
lartint, ibid. Habentur in Hexaplis, et explananturab Ec- Volunlashominisincerla,flucluans,et mulabilisest, 780.
«lesiaslicisviris,ibid. Voluplasflagransdominalur, nec poenisvincitur, 274.
VcstoeVirgines,254. Philosophireliquerunt cjuaefaventvoluplali, quare? 557.
Viaenostraenon propriolabore, sedDei adjntorioet cle- Volusianus,907.
mentia reclsefiunt,797. VulcariiCommentarii,472.
AdVictoremepiscopumRomanumepistolaede Pascha, Vuipiumcarnibtisgentes innumeraedelectanlur,554.
873. EpistolaSynodicaadversusViclorem,885. Vulturestransmarinacadaiera sentiunl, 445. In Vulture
Vieloria,fideioccasiofuit plurimis, 25. Noslravictoria, lotsunl curationes,quol membra,332.
et coronavictorise,Dei protectioneet ciypeoparalur, 781. Vultumeumdemsemper habere non possumus,782.
In hacvila nullaeslcertaviclpria,747.Pessimavictoria,45.
Victorinnsniartyr vocaturcoiumnaEcclesiae,159.Com- X
meritariiVictorini,472, 159.
ViclusGeiiliummultarum,554, 542et seq. Xanthippe uxor Socratis, 316. XenocratesPhilosopbus
Viduoein angnstiaet tribulationesunt positae,240.Vi- quid scribit, 344.
duisnondetrahit Hieronymus,290. In quo locoeas collo- Xenophon,quid refert? 311,343, et seq.
caliibid. ViduaequaepascunlureleemosynisEcclesiae,265. Xystisenlentia, 518.
ViduarumGenliliumconstantiaet castilas,310.
VigilantiusvitamMonaslicam damnabat, 400. De Vigi- XystusStephanosuccessit, 909.
lantio hisloria curlosissima,398. Vigilantiusconcitatusa
RuiiooadversusHieronymum,548. z
Vigiliaeet pernoctationesin Basilicis,396.
VincenliusPresbyter, 447, 451, 551. Mitlitur in Occi- ZebenusAntiochiae episcopus,905. Zenonis opiniones,
dentem, 55i.
L QuiseipsumVindicat,uitionemDomininon meretur, 534. ZephyrinusRomaeepiscopus,893.
 SANCTT EUSEBII

HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESBYTERI

OPERA OMNIA

ORDINISS. BENEDICTIE CONGREGATIONE

POST MONACHORUM S. MAURI

SED POTISSIMUM JOANNISJlIAR JtlxUN JEiM. HUJUS ORDINISRECENSIONEM,

DENUOAD MANUSCRIPTOS ROMANOS,AMBROSIANOS, VERONENSESET MULTOSAI.IOS,
NEC NON AD OMNESEDITIONESGALLICANAS ET EXTERASCASTIGATA,
PLURIMISANTEAOMNINOINEDITIS MONUMENTIS,
ALIISQUES. DOCTORISLUCUBRATIONIBUSSEORSIMTANTUMVULGATISAUCTA,
, CORRECTIONIBUS
INNUMERISNOTIS, OBSERTATIONIBUS ILLUSTRATA

STUDIO ET LABORE

VALLARSH ET MAFFJEII
VERON^E PRESBYTERORUM,
OPERAM NAVANTIBUS ALIIS IN EADEM CIVITATE LITTERATIS VIRIS.
EDITIO PARISIORUM NOVISSIMA
EX SECUNDAAB irSIS VERONENSIBUS
EDITORIBUSCURIS POSTERIORIBUS
ITA RECOGNITA
,

ATQUE EX nllGIlNTIUo DETEClTIS SIC DITATA

UT PR^SENS EDITIO, AMPLITUDINESOLA, CJETERISOMISSISEMENDATIONIBUS,
PR.ECEDENTESOMNESEDITIONES,ETIAM BENEDICTINAS,

tertia seu triente materialiter superet,

parte
ACCURANTEET AD ULTIMUMRECOGNOSCENTE J. P. MIGNE , C.URSUUM COMPLE
TORUM IN SINGULOSSClENTIiE ECCL.EJIASTIC^E1UJI0S EDITOHE.

TOMUS TERTIUS.

PARISIIS, EXCUDEBAT VRAYET,

IN VIA DICTA D'AMBOISE, PRES LA BARRIERE D'ENFER,
ODPETIT-MONTROUGE.
1845.
 .. /ELENCHUS

OPERUM QUJE IN HOG TOMO CONTINENTUR.

S. EUSERII HIERONYMI

Liber de Nomlhibus Hgbraie1$i

Liber de Situ et Nomiriibus Ibcofum Hebraicorutaj cuin Graeco Eusebii texlu.
Liber Quseslionum Hebraicarum iu Genesim.
Commentarius in Ecclesiaslen.
Homilise duaj drigenis iri Cahlicum Candfcbrtim, Latine abs Hleronyirio redditfe.
APPENDIX. — PARS PRIMA.

Quinque Grjeca Fragmenta libri NbihiMhi Hebraicorum;

Lexieon GiaBeimi Nomiriuiri Hebraicoruhi-, qiiod Origeniamrh audil.
Ejusdem libri ailiid exempiar.
Excerpta ex Operibus Philbiiis Jiidaei;
Excerpla ex Operibus Flayii Josephi;
APPENDICIS PARS ALTERA.
(Qnce asterisco prwnolanlur, priitib accessere Ediiibni Vallarsiance, vel ex Mss., vel ex
editis aliis libris adscita.)
* Liber nominum Lbcorum ix Aciis;
\ De Hebraico Alphabelo, et decem Dei Nominibus.
* De Behedictionibus Jacob Palriarchee.
"
Ejusdem libelli allerum exemplar.
De decem Tentationibus in deserlo.
Ih Caulicum Debboite Commentarium.
Quffistiones Hebfailffi in libros Regum;
Qua3stibnes Hebfaicai in iibfbs PdfalipOmdhtin.
In Job interlinearis Expbsilib Philippi.
*
Excerpta ex Comirieritafib Ms. ifi eumdeiti librurii.

SfltrNE sttccursalisie, Monfrouge,de Vrayetde Surcy,

imprimeur$tParis, ,
 PR/EFATIO. 766

PRiEFATIO,

Hoc demutri tertio HieronymianorumOperum tomo illud scriptionis genus recognoscendum

aggredimurj cujus subjecta materies divinarum est Litlerarum expositio, qua sanctissimus
interpres sibi proprium decus et nomen Doctoris Maximi, concinenle in hanc laudem orbe
universOj promeruit. Nam cum in cffileris quidem peculiaris instituti monimenlis elucu-
brandis omne tulerit punctum : in Scripturae exponendse scienlia ita excelluil, ut cjetera
illi communia cum mullis, hujus tota quam lalissime patet, quodammodo propria laus vi-
dealuf. Earum scilicel parlium, quaj innumerre propemodum requiruntur ad summam ejus
libfi dignitatem suslinendam, singulas habuit in numeralo : quodque haud scio an alius
anlea contuleritj summam linguarttm Orientalium, qua3 primigenia^ el vernaculaj sunt cjus
libri, etcum primis Hebraicee, et Grrecronotiliam, vetusliorumeSynagoga el Ecclesia inter-
pretum, Palrum quoque seu Grsecorum, seu Lalinorum, qui hoc sludio inclaruerant, assi-
duam leclionem et studiunij cum exquisitissimo senlenliaruni, rerumque deleclu ad reli-
quas doctfinte sute laudes adjunxit. Hac instructus lanta disciplinarum supelleclile, ubi
sacris Liltefis explicandis animumadvertit^ eo dignitatis eliam ac preeslantiffi provexii hanc
artem, quo aut nondura anlea pari saltem gradu pervenerat, aut postea ulterius non est
progfessai Triplicem enim propositi loci sensum eruit, ac investigat: et in primo quidem
quem historicum, sive lilleree vocant, diutius immoratur, varia illi velerum ex Hebreeo in-
terpretum aceommodans glossemata, Yaria Tractatorum commenta et sententias. Tum alia
duo genera explanalionum aggredilur, et ad HberioraTropologiae revocalus spalia, quidquid
ad moraiem, etquidquid ad mysticam exposilionem felici ingcnio suppeditabat recondilum
doctrina? penus, tanta rerum ubertate exeritj mirum ut sit exstitisse nolarios scribendo
pares.
Hoc autem in studio^ quamquam omnium utilissimo, non ignoro fastidiosis hominibus
neutiquam probarij qubd eorum plerumque Sanctus Doctor dissimulel nomina, quorum
laudat sehtentiasj atque adeo dubium subinde sii, tot inler vetusliorum Patrum opinatio-
ncs, in quam maiit ipse concedere. Sed hanc ille rancidam suoque olim tempore intentalam
calumriiam cUm srepealibi» tuta in Prajfaliorte libri xi Commentariorum in isaiam palmari
hocargumento diiuit: Ltctoris, inquit, arbitrio dereliqui, quid de plurimis eligeret. Itaque
quod nvs verecundia fecimus judiaandi, et eorum honore qui lecturi erant, quibusdam forle
non placeat, qui non Antiquvfum opiniones, sed noslram sententiam scire desiderant. Quibus
facilis responsio est: N-oluisse me sic Unum recipere, ut vidercr alios condemnare. Et in Jere-
miaj cap. xxtt : Miserabilis Grunnius, et post mullos annos discipuli Joviniani el illius ca-
lumniati sunt> et calumniantur me sub alienis nominibus proprias sentenlias ponere, quod ego
causa benevokntiw facio, ne nliquem certo nomine videar lacerare. Grunnius reipsa, sive
Rufinus, et quis?ujs ille fuit de Joviniani grege vetus calumniator,cum se Hieronymi «emu-
lum esse dissimulc -^ non posset, se ipsum magis invidenti«ecrimine condemnavit, quam
S. Doclorem oblrecta \do Iffiserit. Qui vero eam calumniam instaurant recenliores hetero-
doxi, non tam fortass. \ex animo scribunt, quam ostentandi ingenii causa^ atqueob nescio
quam projectffi temeri\itis libidinem carpendi veteres Patres:, a quorum fide dcsciverunt.
Nihil dico de catholicis, si quee eorum sunt censurre hac de re, qure sane ejusmodi sunt, ut
Hieronymo nihil detrahant, sed studiosos «xcitent, ut sedulo Ecclesiasticai eruditionis slu-
dio, suam cuique Auctori sententiam reddere sciant : quod certe in magnum sacrarum Ht-
terarufflj et cum primis Hieronymianaj lectionis commodutri cedat. Hanc fere operam S. Ba-
silius, et Gregorius Nazianzenus, cognomenlo Theologus, Origenianis scriptionibus ierunfur
impendisse^ ut dogmatis, quaj ipsius propria, atque ab aliorum placilis discrepanlia vide-
renlurs X geminum affigerent, Plalonieorum more,qui magislrum suum lectitantes, loca in-
«ignja £0 eharactere deuotabant;ut in Piatone Laerlius refert. Aique id quidem prrestare
IJOS, quania Ucuit diligentia contendimus^ operamque in hocnostraui maxime subsequentes
767 PRiEFATlO. 768
tomi, qui toti Commentariis constant, probabunt; nunc quid in hoc Tertio, ex quo Conv-
mentarios auspicamur, adornando pra^sliterimus , dicendum est.
Cum singulos Commenlarios ad eum ordinem, quem ipsi, qui illustranlur sacri libri ob-
tinent, digerere, ac recensere necesse sit, duo tamen Opuscula, quorumaltcrumde Nomini-
tus, alterum de Scriptura3£om inscribitur, pra^posuimus universa3 coliectioni, uipote qua3
non unam aut alteram Scriplur» partem exponant, sed tolam in ea qua3 subjecta materies
est, amplcctanlur, et quodam veluti Apparatu, lum ipsi Scriplura3, cum Hieronymianis
Commentariis probe intelligendis viam muniant. Priorem librum veteres edilores minoris
sane fecerunt, sive quod parvum a sterili materia sibi laudis fruclum sperarent, sive quod
iiriperilis suam probari posse operam non arbitrarentur. Nuperus vero Hieronymianarum
Qua3stionum Auctor eum, ut et plerosque aliosHieronymi labores, nihil esse, aut perquam
exiguas utilitatis blateravit. Cui tanta3 hominis temeritati multa reposuit Martianasus iu
Apologia : palmari autom hoc uno argumento retundi poterat. Sint interdum, ut vult, vio-
lentss quasdam elymologia3, sinl alia3 subabsurda3, sint et contra lingua3 ingenium, non hoc
tamen vitio vertas Hieronymo, qui hanc a se culpam deprecalur in Pra3fatione, dumque
proposilum Gra^cum exemplar, prouldecuit, Edeliter vertit, subinde etiam lectorem suum
monuil, ne qua falsa nominis interpretalione deciperelur. Econtrario magnam inierit a
nobis gratiam, quod eum Librum Laline verlerit, ac sa3pius emendarit, quo propemodum
unoelGra^ci pridem,el posteaLalini plerique omnes tractatoresusisuntadallegoricossensus
ex nominum significalione captandos, et quo adeo tota eorum tropologia? ratio, tantaque
antiquitatis memoria continetur.
Qui subsequitur de Palmstinm Locis, ex Eusebii Grasco, quem una reprassenlamus, Latine
ab Hieronymo est redditus : nihilque jam dico de summa ejus pra3stanlia, quam temere
idem conviciator imminuit. Erit forlasse ex hac nostra hujus opusculi recognitione,cur satis
illum poeniteat magno Hieronymo dictis superbis illusisse. Nullum fere locum, quem ille
suggillarit, liberare calumnia prastermisimus in nolis, in quibus dala occasione lectionem,
interpretalionemque Hieronymianam, aul vitiatam scribarum incuria reslituimus, aut te-
mere culpalam defendimus. Nam et feliciori quam ulli anlea edilorum hujusce libri conli-
gerit, fortuna utor, qui cum Vaticana3 Bibliolheca3 loculos diligentia, quanta poteram,
maxima perlustrarem, inler alia, qua3 ad rem meam facerent, Eusebiani quoque texlus
exemplar manu exaralum, salis antiquum, atque oplimae cum primis nolas deprehendi, cu-
jusmodi nullum exstare docti viri conquerebantur. Nimirum tres tantum hactenus inno-
tuerant ejus Opusculi codices mss. quorum primum Bonfrerius e bibliothecaRegia Parisina
edidit, Martianasus recognovit : alterum Oxoniensis servat Academia : terlium Lugduni Ba-
tavorum e Vossiana bibjiolheca in publicam ejus Academiae Curatores dicuntur inlulisse.
At hujus inspiciendi copiam nemini hactenus faclam Rhenferdius dolet : Oxoniensem vero
a Parisino anle paucos annos fuisse descriplum, qui iili Bibliolheca3 prassunt non difQten-
tur. Ex uno igilur Regio exemplo adornata3 haclenus ediliones derivantur : illud vero vix
dictu est, quantis scateat mendis, quam male mulctatum, luxatum, mullisque aliis modis
pessime habitum sit. E conlrario quod mihi datum est reperire, tametsi omni prorsus vilio
non careat, est tamen tum relalis multo vetustioris, qua^que decimum sasculum autevertat,
cum longe prastantioris nola3: cujus ope tot vitiosa? antea Iecliones reslituunlur, tot sup-
plentur lacunaj, ut ex eo primum integer Eusebii textus in lucem prodire videalur. Fuit
olim iste quantivis pretii ms. celeberrimi cardinalis Sirleli, nunc inter Valicanos numerum
tenet 1456, multaque alia ad rem nostram conlinet, qua3 suo loco in Gra3ca3 Appendicis
Admonitione memoramus.
Jam ab hoc universali Apparatu primas occurrunt Quwstiones Bebraicm in Genesim, Ju-
daicarum Traditionum, recondiliorisque doctrinas thesaurus. Ejusmodi laborem in ca3leros
quoque Scriptura3 libros adorsus estS. Pater; sed quemadmodum in generali Pra^fatione
ostendimus, aut minime perfecit, qua3 ad rudem earum contextum informaverat, aut quod
propius ad fidem videtur, mutalo consilio, cum postea Commentarios elaboraret, liciis illis,
qua3 tumultuariocongesserat, usus est: autdeniquequidquid illud essetoperis intra domeslicos
parietes cohibuit, nec editionis honori permisit. Cerle cum per id temporis, quo iis Qua3stio-
riibus adornandis incumbebat, sa3pe eas, et maxime in libjto de Locis memoret, post aliquot
 '69 PR,£FATIO. 770
annos suos ipse Iibros in Catalogo recensens, prreter illas, qua3 supersunt unicee in Gene-
sim, nullam Hebraicarum Quasslionum mentionem facit, ut manifesto non alias in suo-
rum librorum censu esse declararet.
Hinc grandi hialu intermedio ad Commentariosin Ecclesiasten progredimur, quos plurimi
fecisse ipse Auclor videlur, siquidem ad eos seepe, ut suam liberet fidcm, contra Rufini ca—
lumnias provocat. Exinde veniunt dua3 in Canticum Canlicorum Homiliw, quas exOrigenis
Gra^co Latine explicavit, siimma illectus elucubralionis ejus elegantia, ut dicere non dubi-
taril, quod cum Origenes in ca^leris libris omnes vicerit, in Cantico canlicorum ipse se vi-
cerit. Atque ha3C quidem, qua3 priorem quasi partem hujusce lomi explent, genuina
S. Docloris monimenta sunt, qua3 mss. editorumque librorum subsidio dedi operam, ut ab
innumeris, iisque fcedissimis mendis repurgarem, pristinoque suo nitori, quoad ejus fieri
posset, reslituerem.
Reliquum est, ut ad quem singula annum referenda sint, moneam. Atque Homilias qui-
dem in Canticum canticorum ut ab his incipiam, qua3 a casteris longiori dislant intervallo,
ex eo, quod proxime anle librum contra Helvidium in Catalogo censeantur, et Damaso Ro-
mana3 urbis episcopo inscriplas sint, facile inlelligas anno 383 illigandas. Nam et superiore
demum anno ad finem vergenle Hieronymus Romam venit, el adversus Helvidium ut serius
scripserit, postremam ipsius 383 anni partem non est prretergressus : quemadmodum in
prafixa ad eum librum Admonitione ostendimus. Reliquos quatuor libros statim a recen-
sione Commentariorum in Pauli Epistolas ad Galatas, Ephesios, Tilum, ac Philemonem, hoc
ipse ordine ac serie enumerat in Catalogo : In Ecclesiaslen Commenlarios. Quwslionum He-
braicarum in Genesim librum unum. De Locis librum unum. Hebraicorum Nominum librum
unum. Ex quo licet primum ab Auctore ipso inlelligere, quem inter se habeant a3latis rcspe-
ctum, neque enim aliam quam lemporis, ut ego quidem exislimo, ralionem in suis recen-
sendis scriptis habuit: quem vero proprie annum singulis tribuas alia ejusdem testimonia,
ipsaque rerum series docebit. Enim vero Ecclesiasten, quod ex ipsa ejus operis Pra3falione
liquet, Commentariis illustravit S. Doctor post ferme quinquennium, ex quo illum Roma3
degens S. Blwsillw legerat, ut eam ad contemplum istius swculi provocaret. His annum 383
denotari, quo nondum Bkesilla perfecte sa^culo valedixerat, manifestum est : rui si ferme
quinquennium adjunxeris, quem illis ascribimus 388teneas. Jam quod uno simul lempore
et Qua^sliones Hebraicas, et libros de Locis et de Nominibus elucubrarit, ex eorumdem Ii-
broram Prffifationibus, in quibus alteruter memoratur comperlum est. Quod vero ad eum-
dem annum 388 pertineant, plane intelligas ex alia Prasfalione Homiliarum Origenis in
Lucam, quas hoc ipso anno Latinas fecisse Hieronymum. nihil est dubium : profitelur vero
ibi se, ut earum versioni incumberel, Hebraicarum quwslionum librum paululum prwlermi-
sisse. Sed el subsequenliura in Catalogo librorum series, et prascipue Didymiani opusculi
inlerprelalio, quam sequenli anno attribuimus, rem ipsam plane constiluunt.
De Appendice,quam duplicem huic tomo anneclimus, unam Gra^corum, alleram Latino-
rum cuvT«yfi«TMv, prrefari mullis non oportet. Hoc nos onere prafixas Opusculis iliis Admo-
nitiones ulcumque levanl critica illa «^tfieta, qua3 cum in omnibus arlibus, ac disciplinis
dominetur, tum in hoc veterum monimentorum genere singulare ac necessarium imperium
tenet. Excusanda magis est nobis ejus Appendicis prolixitas,ne alienis operibus ad explen-
dam tomi molem Hieronymum dicamur onerasse. Neque enim scriptionum, qua3 Hierony-
mianis anlea non accenserentur, si paucas aliquol pagellas excipias, quidquam de novo
adjecimus : veleres autem editiones, ac maxime Benediclinam ulla ex parte imminuere
nullo paclo licuit, quod eruditionis homo cupidus prastermissum merilo doluisset. Denique
sunt illa ipsa Opuscula ejus indolis, qua3 proxime genuinis nostri Hieronymi accedanl,
atque alio transferri commode haud poluissent : et bona3 adeo frugis, ut non exiguam, aut
minus variam ex illis utililatem ad rem Christianam, ac litterariam pervenire posse, mihi
parlim experienlia ipsa, partim aliorum editorum judicio atque exemplo persuaserim.
Jam vero, de quibus Iectorem pramonuisse oportebat, exposilis, defuerim omnibus hu-
manitatis officiis, nisi me palam a^ternumque animo obstrictnm profilear tot eruditis viris
cum in hac Ilalia, tum apud exteros, inlegris, et ab omni assentationis suspicione longe
posilis, nec ulla mecum juuclis popularitale, vel gratia, qui nedum gravissimis loslimoniis,
771 S. EUSEBII THERONVMI t?2
sed editis quoque libellis laborem hunc meum proseculi sunt. Laudarem et nomina, qui-
bus et poteram exornarelibri frontem, nisi videretur redolere gloriolam, alque hasc mallem
ab aliis, quam a me fieri. Hoc enim vcro et velim et rogo, solidam laboris mei gratiam, si
qua est me deinceps cqnseculura, iis deberi, quorum favore sum excitatus, et quorum
causa ceptum opus majori in dies persequar alacrilate. Unum autem honorls causa nomino,
iliustrissimum virum Franciscum Musellium, cui plurimum Hierouymiana3 glorias sludiosi
debeant, et quoego sicut anlea edilionis hujus susciplenda3 hortatore, ita nunc quam cele-
rius peificienda3 adjutore ulor liberalissimo.

S. EUSEEII HIEHONYIEI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

EIBER DE NOMINIBUS HEBRAICIS.

PRJEFATIO.

J-2 Pbilo vir disertissimus Juda;orum, Origenis A enim Hebraicarum Qusestionum nuiic in manus ha-
qiioque testimonio comprobalur, cdidisse librum beo, opus novum, et lam Graecisquam Laiinis usque
Hebraicorum Nominum,eorumque eiymologias jtixta ad id d locornm 3_4 inauditum. Non e quo sludinm
ordiitem lilteraruin elatere copulasse. Qui cnm vulgo meom insolenier exlollam, sed qnod sudoris con-
liabeatur a Graacis, ei biblioiltecas orbis impleverit, scius, ad lectionem eorttm provocem nescientes. Si
siudii a noslri fttil in Latinam linguam eum verlere. quii igitttr et illos, et prasens volumen, librum quo-
Vertitn lam dissona inier se exemplaria reperi, et que Locorum, quem f ediiurus sum, habere voltierit,
sic confusum ordinem, tti tacere melitts judicaverim, parvipendet rttctum et nauseam Jud»oriim. Ac ne
qnam repreltensione quid dignum scribere. Itaque forle consummalo cedifieio qttasi extretna deesset
hbrtalii fralrum h Lupuliani el Valeriani, qui me mtinus, novi Testamemi verba et nomina inlerpre-
puiant aliqttid in HebrseK linguse notiiia profecisse, talus sum : imilari vo|ens ex pnyle Oiigenem,
et rei ipsius c utililale commotus, singula per ordi- squern postAposlolos Ecclesiarumniagisirnm,nemo
nem Scripiiirarum volumina percucurri; et vetus nisi imperittis b negabit. Inler caelera enim ingenii
atdifleium n,ova cura inslaurans, fecisse me reitr, suj pv.TCclara mouumeitla etiam in ho.claboravit, ut
qood a Gratcis qtioque appeleiidnm sit. Pratlerea et quod Philo quasi Judanis omiserat, hic ut Clirislianus
illud in Prsefalione commoneo, ut si qua hic proeler- B inipleret.
missa sunt, alleri sciat leeior operi reservata. Libros

: ° Ms. noster, (|ttem domi asservamus, proba? ve-
tuslaiis el iwise, bic milti babet prp nostri.
1 Fratrnm Lupuliani. lidili legunt Lupuli ; nliquot
niss. Lupiniani. Colbertinus codex ituai. 4554, Lu-
piliani, V.tlicanus autem 341, Lupuliani, ut nos edi-
dimtis. Eran.t vero Luputianus et Valerianus, qiian-
luin Cdnjecruris assequi (as esl, e numero frntnim
in qiioniin conventu Hternnymus qttotidie Psalmos,
ajiosqiie Libros sacros cdisserebat. MAUTIAN.
c Utilitale commolus. Duos aul tres mss., novilate
commolus. MAUTIAN.
d Miilimequidem temporum lcgi pro locorum, uisi
si aliquod iiiterinedium e cotilextti verbum excide-
rii.qitod ipsa suspicari facitoralio nonnihil impeilita.
Puitasse libium de Locis, qtiem dttdum Latine ex
Eitseliio vertil, compienioraveral, et lertio ab boc
ve.isit replical.
e Sum|itttm ex Sallustio in Jugttrlba e. 4 : ISeper
p
insoleniicimquis exislhnet, memet studium meum lau-
dando extollere.
{ Nosier nis. in textu edilum, ad libri oram edi-
dimus.
e QuempostApostolos.Hoc elogiumadversusipsum
Hieronymum lorquet Rufinus in sua Inveciiva, ubi
sancium Doctorem incnnstantise ac vanitaiis. srrpius
iiisimulat. Onde quidam e veleribus Scriptoiibtts fa-
ma Itujtis iiicotrstantiat Hieroiiynium liberare citpien-
tes, boc loco ita legendum volunt: qitemjuxla qu.o-
rumdqmsententiamposl Apostolos, ete. Qunsi noh ex
propria senientia id seripsissel Hieronymus ; sed ex
aliorum opinione Ecclesiamm mngisirum appellasset
Origenem. Vertmi dei!ra.vataii!esse liujusmodi lec-
tioneni in codice Colbetiino 2852 ae in aliis pau-
eioribus, ipsius Hieronymi apolpgetjca".rcspoiisiwies
plane demonstrant. Ait enim in EpislQla a.d Painnia-
chiiun et Oceanuni, Non milii nocebh, si dixero ;
Origencs cum in caileris libris omnes viceril, in Can-
tico canticorum ipse se vicil. Nee furmidabo seiiien-
tiam,qua illwn DociqremEcclesiaruntquondumadule-
scentulusnominavi.Non formidabai banc scnlentiam,
qiiia in Oiigene laudabat tunc diligenliapi et studium
Scriplurarttm , non dogmatum opinipnes. Consule
Apologiam Hieronynii adversus Rufinum. MARTIAN.
^Ndslerms. iniiislantin^ai, Quantainporroexhnc
lestimoiiip invidiam S. Poctori Hufimisconflaverit,
ex Invcctivarum libris ediscimus.
 LIBER m NaMlNJBliS HEPRAICIS. m

INCIPIT LIBER.

Non siatim ubicumque ex A (N) littera qune apud A ubi a vocaHIittera nomen incipil, apnd H>hrcqs a
Hebraeos dicitur ALEPH{*p8), ponuntur nomins, diversis, ut supra diximus, inchoeiur elemenlis. Sed
sestimandtini esl, jpsam sqjam esse, qua? ponitur. qttia aptid nos non est vocum [Farl. vocalium] tanla
Nam inierdum ex tys (3f), saope ex HE(n), nonpunr diversjtas, sjmplici s,urpns elatione cotttenti. Unde
quam ex HETH(n) litteris, qurc aspirationes suas vo- aeeidjl.ut eadem vocabula, quffiapud illos non simi-
cesque comnfulant, habent exordium. Sciendum liler scripta sunt, nobis videantur in ipterprelaiionc
igilur, quod tnm in Genesi, quam in cselerislibris, variari.

TETUS TESTAMENTUM.

DE GENESL Ada, teslimoium. Anamim, respondentes aqnne.

A. Ararat, Armenia, sive mons vel- Amorrliseuiii, f amarum, vei lo-
iEthiopiam a, tenebras, vel ca- licatus. d quentem.
'
liginem inlerprelantttr Lalini, Aschenez ( T3DM7N), ignis sic Arucltaaum', circumrodenlcm
Assyri.orumh, dirigenliurn, aspergens. me.
Adam, liomo, sive terremis, aut ^Evila, dolens, sive parturieris. Asennseum, levanlem me.
inriigena,c vel lerra rnbra, Anbab e, insidi*. 5 Araditim, vindemialor meus
Abel, Iiictus, sive vanitas, vel Assur, dirigens, vel beatns. aut suiliciens.
vapor, atit miserabilis. gradiens. Ameihi, indignatio mea.
'
a jEtliiopiam. Ita legit Colbertina^ -BibliolliepseB tltiopia, humililas. Hieronymus ctim hapq forle nii-
vettts codex 4951. De hisee Nominibus G.racis vel nqs prpbaret, eam stibsiituil, quaj apud Latinos ob-
Latinis inler Hebraica absurde satis recetisiiis, sic tinelwl, dedgctam ab ipso Mlhiop\s nomine, qnod
monuit nos S. Hieronymus infra ad vocem Puteoli Significat nigrum facie. In ms. nosiro uon adduniur
in Actibns Apostolorum occurrenlis: Heec onmia, yerba, inierpreiantur Lalini, sed taplum tenebm, vel
inqtiil, Grwca nomiua vel Latina, quam violenter se- ealiginis. Cselenim scias, npn omniqm raiionem
cuudiini linguam Hebraicam interpretata sint, perspi- eiyiimlogiarum proposiium nobis reddere, qoaj
cuum pulo esse leciorisgli anle de vocabulo Erasti: ingentibtis libris res esset committenda, set| tan-
Erastus, (rater meus videns, Salis absurde vocabuhim ium pattlo obscnriorum , quasque alii atitea prtete-
figuramm. Htijtistnodi igilur violenter dedtietas ely- rierint.
i» Ita Assur, Semi filins, Gen. x, 22, qtii eiinm pro
mologias et aiias iurptias si auetori adscribas Hiero-
nymo, partim asquus eris rerum sia'Sliiiialor, el Doc- Assyria ticcipitur.elprogenteNum, xxtv, 22. Proprie
toris eximii iniqmis judex. Jam nomen Mthiopiai aitlem successusverlitur, sive ingressus. Hic vero ab
quasi tlebrspum inlerpreiari volueris, figiiralmn illud 112« deducitur, qttod v-erl)um in Pihel significat
intellige ex DHNet HSIV,nam, ex his ditobwsverbis direxit.
constari poti-st njr&TO, ac legi juxta morem anti- c Eqnidem ei Josephus, qui primo Aniiq, l\\\. cap.
quorum Mthiopavel JEthiopia; qnod ila coiificliim 5, luctum, OTVSBJinlerpretatnr, Abelis nptiien,
significat tenebras. vel caliginem. Similiter accipien- quemadmodum ipse sorii.it, in Gra^corumlibris abs-
dum nomen Mgijptus, quod in altera columna legi^- <jue aspiraiione reperii, cum lamen ex Hebra-a lin-
tnr cuni ista inierprelaiione, tribulatio coangustans. pu gua.coiistaiitique ejus gepiisconsueiudine aspiretpr,
Nninconficiumvidemrseciindum linguamliebraieam, Habel sive Hebel. Quare qui luctum iiiierprelantur,
ex similihus vrliis W, TBU3et yiN, unde formari sonum htijus vocis magis aitenduni, qtiitm ipsas
potest V1NT29VJ'N, JEgyptus, vel Afywrof, ct habere litteras, quibtis nomcn a
significaiiliam tribulalivnisconlundentis, el anguslian- Moyse scribitur : ^3H
lis. NihHtamen vetat, quomintis cnnsarcinator ta- vanilas , p.«zaiorn; , el vapor, arp-b; : non bsti
lium verbarum Graecorum atque Latinorum respexe- lucliis.
rit ad primnm eomim originem Hebraicam , nempe d/3Htss)eflsp(!j-(jf£Hs.Intinleaeditis,etal!qnotexem-
ad nomina "??13Chus, et Di13fQMesrahn, justia quod plaribus mss. lgnis sic aspersus. MABTIAN. — Noster
Chus ineemiii culiginem, el Mesraim, angustiam, et ms. atque nlii cum vtilgo editis sic aspersus. Pilins
tribulationem inierprettiri possumns. Eltgat iector est Gotner G«n. x, 5. Alii a T33T2verbo interprelan-
qnidquid volueiit; et si alia proponat, nos prompto— lur, habitare faciam.
animq melioribus acqniescemus. HARTIAN. Ad 6 Ilerum ms. nosler pro Archab legtl Arach; alii
primi sialim vocabuli interpretaiionem moneri Archal, qua de re disputat Mattian. Mibi, ul qua-
Lectorem decet, nonnullas lrajn*modi occurrere drctinterprel»lioinsftfi<e, rescribendum videtitr4ra6.
Hi:br;«ornm nomintim origioes, vel obscnrns, vel — Archab. Sic mss. veteres. Editi cum paiicioribus
sub:ibjurdas, vel falsas, qunrum aliquas subindellie- mss. legiint. Arclial. Sed ex posiia interprelatinne
ronymus ipse anitnadverlil violenter seamdum He- retinendnm Archab; sive ex Hebrneo 31X, arab, sive
braicam linguam interprelari. Nibiloseeitis quando ex ex apl, raeab. Apud LXX, Archad dicitur. Gen. \,
hoc Ijbro etymologias captarunl avide Laiiui Patres,
vix dictu est, qtiantum violentiores ipste eornra al- D 10. MARTIAN,
lusionibus, atque aliegot iis probe inteliigenilis pro- 1 Origen. Homij. 12 jn Nunieros ; liex Amonlmo-
sint. Qnod speclat propositam de ^Eihiopia, aliter rum, qui intcrpretcinliifin qpmritudinem adducenies,
habet Origenian. Lexicon KIBIOTZIK, Tuizeivatrtt,M- vel laquentes. Nimirgm $-i"fg\amamnme-
 m S. EUSEBII HIERONVMI 776
Adama, humus, vel terra, sive Acan, necessitas, vel labor eo- Bala (nba), invelerata.
terrena. rum. Balaam, sine populo, vel abs-
Arpbaxad, sanans depopulatio- Aran, (pn)f, iracunde, vel de- que subsrantia eorum, sive in eis.
nem. cor. lienjamin, filius dexlerat.
Aram, excelsus. Adad, prser.ipuus, vel pairuelis. Beor, in pelle.
Asarmoth, atrium mortis. Avith, iniqua. Bosora, in tribtilatione, vel an-
Adoram, generatio excelsa. Aehobor, mures. guslia.
Aizel, (Uzal) pergens. Adollamilem, testilicaiilem, sive Badad, prsecipuus.
Abimael, pater meiis a Deo. teslimoniiiin aqtix. Balaanan, hahens gratiam.
Abram, pater excelsus. Annan (Aner) moeror eorum , Bastm i, pinguis.
Arram, (pN) riscus, arca, vel vel iabores. Baria (ny-)3), in clamore ejns.
capsa. Aseiieih, ruina. Bochor, piimogeiiitus, vel iu
jEgyptus a, tribulniio coangus- Aod (Alwd), inclylus. clitellis, aut ingressus est agnus.
lans. Q Atntil, parceus.
Aggai (Hai), qutjestio, vel festi- Aggi, festivitas mea. Coin ', possessio, vel lamenla-
vilas. Acheii (i"inn),declinans. lio.
Amrafel [Al. Amaraphal], di- Aroedi, vindemialor sufficiens. -Cainan, lamenlalio, velposses-
xil ui caderet. Arieli, leo Dei mei. sio eornm.
Ariocb, ebrius, vel ehrietas. Achi (Apud LXX, Genes. XLI, Citiiii (KvjTiOi)x,amentes, vcl
Astaroth, ovilia, vel faciunt ex- 18), frater metis. stupeotes.
ploratores. Arad e, descendens. Caruaim, cornna.
Amalec, populus lambens, vel Asom, (Husim), fesiinantes. Cades, sancta, sive mtitala.
lingens. Atad, lestimoniiiin, vel rhamnus. Cina>im, possidentes.
Agar b, advena, vel conversa. B. 7 " Ceuezaei,zelotypi, vel pos-
Abraain, paler videns pnpulum. Babylon, confusio. sessio ejus.
Ammon c, filius populi mei, vel Beihel, dornus Dei. Cedinonsei, antiqua tristitia, si-
popnlus mosroris. Bara (JTU),in malitia, sive crea- ve orientales.
Abiineb cb, pater mcus rex. tura. Camuel, rcsurrectio Dei, sive
Azia (Azau), videns. Balac (Bate)h, prsecipitans, sive slatio Dei.
Arbee, quarta, vel qualuor. devorans. Cedar °, tenebra, vel mceror.
Assurim, neuius. Barad, srando. Cedma, orientalis, vel anlece-
Aplier, humus. sive pulvis. Btiz i, despiciens, sive coniem- dens.
Abidahe, pater meus, sciens. nens. Caath, molares dentes, sive pa-
Ader (Tri*)d, grex. Baihuel, virgo Dei. tieniia.
Aser, beaiiiudo, sive heatus. Beri ftlNi), puleus meus, sive Hucusque per simplicemC litte-
Ana,respon-io,siverespondens. putei mei. ram lecla sint vomina : exin aspira-
Aluam, despicicns. Basemolb, in noniinibtis, sive tione.addita, id cst, per cbi Grmcum
Ahie (Aja), uiubraculiim. deliirquens [Al. delinquenlem],vel legenda.
Amada yHamdan)' desiderabilis. veniens, auipositatn. Cbertibin P, scientiamultiplica-
a Integris libris de jEgypti etymo dispntanl harum: A Gen. xxxvi, 20, pro Abdam, ut etiam in ms. noslro,
litlerartim erudili. HtECcerte iiilerprelatio ex lle- vel Adama, ul in aliis eral.
braico Mesraim deducitnr, non ab ipsa Muyptus; f Ms. Aran, iracundus, vel decus.
voce derivatur, qua: Grseeam originem traliil, Al« t' Vacat describendo nomini spatium inms., tum
K07TTOV, Terra Copti, -\fiiea; regio notissima. Noster alternm ItoeAsbelsine expositione praponitur.
in e-p. m Joelis : Mgypltis, inquit, dicitur Mesraimi h Pr.eponit noster Bersa absque interpreiatione,
quod interpretalur Ext?Xi6ou<rK, id est SanctosDei per- llim Bale pro Batac legil.
sequens el iribulans. 1 Iiernm pra3;iotiiilnc noster Bersabee, puleiis sa-
b Agar. Editi nonnulla addunl boc loco : Aner, lietalis, vel piueus seplimus. Infra posl vocem Balta
lumen, vel Ulmninaiio, vel lucerna, vel civitas, vel' rursum addit Benoni, filius dotoris mei.
ocutus hominis. Nihil bontm exstat in codicibusmss. i Bnsan. Advertat Leelor Nomina, qttaj non le-
qnos inspeximus, ni^iiu Regio 5993, qui legit voceni gtintiir locis in qtiibus notanttir, scripia esse clia-
Aner ame Agar, sed absqne ulla expositione ejusdem ractere Ilalico, sicut Basan, quod iion legitur in
verbi. Unde aiitem in libriim Hieronymi derivala Genesi. MARTIAN.
fnerint, iuveuire inihi licuil ex codice ms. Coibert. — Non habetiir in ms. nostro lioe nomen, et vero
S5516,iibi Auctor anonymus inlerprciatioues nomi- neque in Genesi legitur, quare charactere llaltco Mar-
nuin Hebraicoruin collegisse se profitetur ex Ori- lianteus disiinguii.
gene, llieronymo, Beda, Habano, etaliis ortliodoxis k ln nostro codice, Ctii» possessio, vel acquisitio.
Patribtis. Iu hac ergo Aiionymi congerie nomen 1 Aliter Origenes honiilia 19 iu Num., Cithii inter-
Aner posiium ante Agar, ab eo sic inlerpretatum le- pretantur plaga (iiiis; pula a 71113,confudil, sive
gimr : Aner, amicus Abraham, lucerna, vel frater B conlrivit, m
el DOn perfecil. sive finem fecit.
lucemm, vel lumen. Aner civitas imjieriali», oculus Origeues, supra laudata bomilia 19 in Num.,
luminis, vel dolor eorum. MARTIAN. — VocemAner Cinwus, inquit, qui interpretaliir poisidens : scilicei a
absque ulla iiilerpretalione pra3|>onilhtc loci nosier TOpverbo posscdil. In suhseqtienli nomine noster
ms. quod el iu Kegio quodam invenit Marliauasus, nis., Cenez, Zelotypus, vel sessio ejits. In vulgatis
qui liac de re lusitis disserit : ipsum vero noinen aiileMartianteum, Ceni, nidus meus, quam interprc-
Agar iu eodem ms. nostro pro advena exponitur ad- laiionem non improbo. Infra post vocpm Cedma
versa : proprie meridiemsignificat. etiam in ms. nostro addilur Clwre, catvitium.
0 Idein ms. Anunon Films populi, vel Filius mce- n Cenezmi.Adduiitnr isihaecin edilis : Ceni, nidus
roris. meus, vel possessio;et infra ponl nomen Cedma hatc
d llic qtioque sine expositione nomen Adbel pra- etiam leguntur : Chore, calviiium.MARTIAN.
ponit ins. noster. °Apposite S. Hilarius in psalm. cxix, Cmdar, in-
e Amada, Pro Abdanvel Adama mss. ac editorum quit, secundum Hebruicam linguam , ut nobiscum
lihrorum , resliiniiiiiis Amada : quia hoc nomen pronuvtiatur, obscuratioest.
Amnda legitur apud LXX, Gen. xxxvi, 26 : Hi au- p Vide infra hoc nomeii ex Exodo, et Numeris.
tem filii Deson ; Amada et Asban, etc. MARTIAN. Epistolani quoque 18, ad Damasuni, et quas in ep.
— ila Marliaiiiuus reslituit ex leclione TWV LXX, 53, ad Paulinum pag. 2i9, annolavimus.
111 LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS* 778
ta, vel qua=i plures. Cheltura (ITTtop),Ihymiama^of- E.
Charo(Dn), calidtts. Sed scien- ferens, vel copulata, anl juncta. 9 Eden, voluplas, sive deliciso,
dum, quod in Hehrao chi lilternm Choadad (Hadad), pnecipuum. vel ornatus.
non habeat: scribiltir autem per Evila, dolens, sive partnriens.
Chabratli, quasi electum, sive
lietk, qua3duplici aspiralione pro- grave. Euplirates, frugifer, sive cres-
fertur. sive Chorrseus, larina, cens.
Chethim (rYTO),confracli. Cliorri,
ant farinatus, seu post me, vel fo- Eva, calamttas, aul vse, vel vita.
Chus, JSihiops. ramen meum. Enoch, dedicalio.
Chanaana, traloc, hoc est mo- Chazib . (Apud LXX , Genes. Enos, homo, sive dcsperatus,
tus eorum, vel negoliator, aut hu- xxxviu, mendacium. vel violenlus.
railis. 5)c,
Charmi, vinea mea, vel cogni- Evseum, ferum, sive pessimum.
Chalanne, consummalio futura, lio mea. Eber, transitorem.
sive omnes nos. Chahor (112.11),conjunclio, vel Elmodad, ad matrem ejus prsc-
Cltalech (rTO),quasi viride. incanlalor : sed et hoc per lieth cipuam, siveDei mensttra.
Chaseluim, contecta regio eo- lilteramscribitur. Ellasar, Dei declinalio, sivehanc
rum. separans.
Chaphthoriim, manus explora- D. Esrom (|-|iTI), jacula gregum.
torutn, siveb lurttirum, sed me- Dan, judicium, aul judicans. Eschol, bolnis, sive ignis omnis.
litis Cappadoces.
Chethseus (Wn), mentis exces- eorum. Dedan, solitaritis, sive frairtielis Ephron, pulvis moeroris, vel
pulvis inutilis, sive pulvis eorum.
sus, sive fixus, vel abscisus. Sed Dasem (Resen), frenum. Eldea (ttjnbN), ad scieniiam,
hoc nomen in Hebraico non inci- Decla, sttbtile, sive palmata. sive de scientia.
pil a coiisonanli lillera, vertim ab Damascus (pffiWT), sanguinis
heth, de qua jam stipra dixiraus. Ethseus, formidans , sive stu-
Chaldsei c (D^TO3),quasi dsemo- potus, sive sanguinis osculum, vel pens.
nia, vel quasi ubera, aul feroces. sanguis sacci. Edom h, rulus, sive lerrenus.
f
Dadan, judicans. Emor, asinus.
Charran (p,t), foramina, sive
vel fodiens eos. Sed et hoc Duma, tacens. Ephrata, uberlas, sive pulveru-
jra, Dina, jttdicium islud. lenta.
nomen per/te/ft Hebraicumincipit. Debbora, apis, sive eloquenlia. Eser i, fictio, sive plasma.
Chebron (TTBn), conjugium, si- Deson s, fortis papilla, sive cal- Esban, ignis in eis.
ve incanlator, aut visio sempiter- cabit eam : sed hoc Syro sermone Efraim, fiugiferum, sive cres-
na, cl hoc heth habet in ptincipio. diciinr : cselerum Htbraice, pin- centem.
Cltodorlagomer (IGvbTO), qua- gtiedo interpretatur, aui cinis, id Esrom (aixn), sagittam videns.
si generatio manipuli, 8 sive qua- est, favilla holocaustorum. E-bel (SJOTN), ignis vanus, sive
si decorum manipulnm. Desan, similiter ulsupra : licet vetus.
Chorraei, de foraminibus, quos quidani puient forlem elephanlem Hucusque per brevem litteram E,
vocanld Troglilas. [Al. elephantuni] interpreiari. nunc per productam nominum
Chobal (Hoba), condemnatio. Dennaba, jitdiciutn afierens. sunt legenda principia.
Chased, quasi populantes. Sunt Dolhain (TiTT), pabulum viride Elisa. Deus meus, vel ejus salus,
auleui Chaldsei. eorum, aut sufficienlem defeciio- vel ad insitlam, vel Dei mei sal-
Chelb, percutiens. nem. vatio.

a Iia Origenes Homil. 6 in Exodum, Inhabitantes, jA Infra ex Exodo : Charmi vinea mea, vel agnitio aqute.
{ Dadan, judicuns. 1'osl Dadan, edili legnnt adhuc
inquit, Chanaan, qui mutabiles inlerpretantur et mo-
biles, qnod utcumque verum est rndice N"U,motus, isia. Dedan, grande judicimn. Dan, judicium, aul ju-
sive agilatus fuit, vel movit sese. Verissitne autetn dicans. Pejus vero legoni initio liujus litterte D. Do-
Hieron. negoliator exponil, quippe W33, mercalor, danim patruelis : in propinguos vertitur et cognalbs.
sive negotiator llebraice appellalur, ex eo forlassis, MARTIAN.'
qitod Chanaan ineolseoh maris viciniam metvaiurnm B0esoH.Dison,jW,significal/orto)tpapi//amsivepi(-
cum priiuis exercuere. Sed net|ue conlorta est hu- pitlam cum figuratumest ex vr, dai, quod Hieronyiniis
milis etymologia, qnseex Hebrsea radice, V33depres- ex
sit, sive prostravil, exprimilur. Aquilarofc»s/«maut/bi'ieminierpreialur;eiexp2iK,
h Noster ms. vitiose tameti, siue torlorum. Nomen ison, quce vox Latine vertitur, pupilla oculi. Syro
autem sermone Dison significat culcubit e.am, ex
populi est, qui Cappadocesdicuntur.
^ llebraice Chasdim, id esl quasi dmmones, aul verbo tUYT dus, vel 1S1Tdis, et alfixo singulari tert.
f. m oh; quasi legerelur disoh, calcabil eam.
quasi deprmdalores, vel quasi mammiltm, vel quasi peis. Hebraiee. ut nionei S. llieroiiyinii.s, Disnn
agri, sic enim inlerprelalilur. Philo prafert <&;5«t- a voce, T2TT,doptime asan, derivatum, significal pmguedi-
[io-jLo.:rebaiiiiireiiini coinponi ex Capha nma sinnli- nem, vet cinerem. MARTIAN.'—Legi malim pupilla ex
tudinis,el Scheddin, id est dmmones, YW Sche- ex qua Dison hic derivaiur; lieque
dad, vaslavit. Ilinc Hier. in Isaiain cap. XLIII: De p!2?'Nvoce,
Chaldwis, inquit, nullus ambigit, quin dmmonesso- enim papilla ila Hebraice appellalur; ani Latine,
nent. Vid. Epist. 22, ad Etistoch. init., et tjnasanno- . quod Martian. pulat, papilla et pupilla idem sunt.
tavimus in cap. XLIIIIsaite. DeChaldmis nullus ambi- B Vitle lamen quse in liuiic locum doctissi s Brne-
git,d quud dmmonesjonent. dicliniis aiinoiat: al scito sexies variari in llt-braeo
Trogliias. Colbertini codices hahent Troglitas, hnjtis scriptioneni iiotnims, quod pridem Duxioifio
cl Troditas; in cseieris legimus Traglitus et Trogli- llOlntiiniest.
tas. Qiiinam sinl Troglytie vel Troglodyim, vide in h Ut pa^sim cum Hieronymo in hujus nominis
Lexico Geogrnpbico novo Pbilippi Ferrarii. MARTIAN. interpretaiioiie Veteres conveiiiant, Aogii-lihiis la-
— Ita mss., sed rectius Tiogiodyias rescribendmn. men in psal. cxxsvi, sanguinemverlil, quod ab ipso
Exchori lilio Lotan, Gen. xxxvi, 22, getttile deriva- vocabulo Edom Punice sigtiilieari testis est. Ilincel
lur Umchorim,Truglodytse, Gen. xiv, et xxxu, 52. Pseudo-Hieroiiymns in eiimdom pj-alm. : Etiom, in-
6 Prseponiiuriit ms. noslro Charan ab>que exposi- qtiii, inlerprelatur terrenaet sanguinem.
lione : tum Chazhi legiiur pro Ckazib, et nd subso- ' jEser.1II edilis et noinnillis mss. codicihus; Eser,
— Noster nis.
quens Cliarmi expositio allera, vel cognitio mea, non ficlus, id est, plasmatus. MARTIAN.
habelur.Oltra inedilis vitiose erat, vel cognaliomea. cuni vulgo editis libris, fictus, sive plasmatus.
PATBOL. XXIII. 25
 ftg
Elam, sseculi, vel orbis.
Einim., iiorrihiles.
Eliezer, Dei anxilinm.
mensura.
Epba, dissoluius, sive a
Esau , factura, sive roboreus,
«vel acervus lapidum, seu varius,
aul friistr.i.
10 iilon (pw)*-, regio campes-
tris, atit quercus, atit roboreus.
Elipitaz c. Dei niei aurnm.
Emam (DCn), calor eorum,
Ebal (ba'S),vallis yetus, autacer-
vus lapidutn.
Ela, liTebintiius.
Er, vigilit», sive pellicjus, aut
surrectft), vej eiitwo.
Enaim, <ieulisive lonles.
Eroon (Apud LXX , 'HJDWWV; in
Vulg, Gessen), id est Eroum, in
facie eorum, sive vigilise
"' dolortim.
F.
Fison, os pupiilse, sive oris mu-
taiio.
Fut, Libya, sive oris declinalw.
Fetrusini, dissolvens mensmain.
Felestim d, cadentes, sive ruina
poculi, aut cadeittes potione.'
Farao e, dissipans , sive disco-
operiens euitt.
Falcg. dividens.
Ftrezoci, separantes, sive disse-
rninati, vel fruclificanles.
jFarati, f Ierocitas eorum.
Fichol, os oimt.ijjm : ab qre,
non ab osse.
Filistiim, ruina -dupl.ex.
Faldaa B, ruina paupertaijs, sive
cadens gernien.
Fau 0VP)» nihil, aul subito.
S. EtJSEBlI HIERON*Mf
Fiennon, ori eorum, aul ori
vincto.
Fiijjfar ("13'Taig),os inclinans ad
dissecandtim,
Farez h, divi-io.
Felrefe (Vl^iai?), Libycus yi-
liilus, sivediscoo|ieiiens, vel certe
divisio, aut os declinans.
Faliu, mjrabiiis.
Fua (rrjTB) 4, hic, adverbium
lpci: sive rttbnim.
Fanuel, fucies Dei.
G.
11 Geon (Wj), peefu% sive
prtvrnpiuiii.
Gomer, nssiimpiio, sive cohsum-
matin, v-elperieciio.
Gergesajtis, colonum ejiciens,
sive advfinain propinqnnniem.
Gerara (~rT5J),ruminationem vi-
dit, seu inaceiia. Sed sdendum
qnod Gerara iijierjiret-iiir, inco-
latus : Gedera ye.ro (iTYJ.}),mace-
ria, sive sepes.
Gaza, lortilulo ejus,.
Goiiioriba[n-iOy), popttli limor,
sive sedilio. Siieiidinii qupd G
litteram in flebraieo nnii babet,
sed scribitur per v.ocaleniAin.
Geiber, torcnlar videns, sive
accola exploraiioni.s,
Gebal (CTV), praMupfum, sive
valbs vetns.
Geraris, advense pr.opiiiquanle*,
sive cornipeta eornm.
Gaain (Al. Gadim), vallis acsttis,
Gad, teuiaiio, sive latruncttlus,
vel iortuna.
7SQ
Galaad ! , acervus lesiimonii,
sive trnnsmigratit) lestimonii. Dc
hoc in libris k Hebraicarum Qttses-
ttonnm plenius (liximus,
Gaiham (Dnyj), tangens risit.
Gesen (Wa) l, appropinijHans
palpalioni eoniiri, sive vicinitas.
Gerson w, advena ibi, vel ejqctio
eortim.
Gera, riiminntio, vei incolalns.
Gani (OT), elatio mea, sive lior-
lus meus.
I.
Jobel (71'). dimittens, aul mti-
tatus, sive defluet.
Jpbal (V"V), del.alus, sive diniit-.
tens.
Jared, descendejis, siye robo-
rans.
Ja|ihet, laijttido.
Javan n, e^lei.non esi, sive co-
lumba : sed Synini esi.
jebitsanim, cak.ajlum, sive prse-
sepe eoriun.
Jectati (iiap') , pa.)'vu,liis.
Jaree, bma.
12 Jojiab, magq palre, sive
dis.iilans.
Jescha, labernacultim, vel ttnclio
ejus.
; Ismael, auditio Dei.
IsaaCj ifjsiis, vel gaudium.
Jedlapti, j.nanumtollens, vcl ma-
num ad os.
Jexan (|51?p'),durus, sive duri-
lies.
J.esbac, est cinis, sive tactns.
.Jetur, vcrsus, aut ordinatus.

a idem, sive rnbeus, vitiose : siquidem a DTTJ? A bium est, rrQ scribitur.
voce roboreus exponrtur. i Galaail, Consule seqtienles Quocstiones He-
;J>sGortfupie,-Ctimin edilis, eum mss^ erat cum m hraicasiii GeneS.cap. xxxi, uhi de Galaad ahunde
litiera Eioyn. disseruit iJieroiiynnis. MARTIAN.
<•iOrigenes hoinil. 49 in Numer. : Eliphas inier- * Videinfra (jusestiones iu Genes. cap. 51.
vretatur Deus me dispemit. Lege sodes, Deus mem 1 Coitcinit Origenes homil. 1(3in Genes. fu flne :
iiisnerdt, »h"bii Deus meus, et 'vtBverbo qnod linbe- Interpretalur aulem Gessem proximiias, vel propin-
tur Gen. XLIS,24, interpreiatuiii a LXX, e&lvBn, quitas. A 12753scilicet, quod est
isttoaic llieron. accessit, appropin-
dissolvit. Aicomniodior longe quaui quavil.
Ic Ideni Origenes iiijpannein, Gersam,
d Jienum. pmendandi prigenis coqd. Jiomil. b in St« Tijv iuqtiit,
Trapoixieev A
inlerpretalur. *I5 D^,el ut nemo
ExodV; P/iiiistiiti, id esl cadenles populi, legendum- iion viiiet. E\od. n, 2i : Filium vocabit Gersam, di-
quee poculi, aul poculo, _ no.n ab Hebrset.s cens, advena fui in terra aliena,
Jlujus iioniiiiis expositip pelen- u Javan, esf, et non est. Javan llebraice scrihitur
da est, sedVEgyptiis. Arabes auiem, qui multa ab
mutiiati siiiil, Crocodilum vocant, JT>cum liibus litieris : quare ut significet est, etnon,
jjjgypio ]W\P ifigur.aitimdebet intelligi ex \2/"i jes; T ve: et ]x .CH.
Re«em quoque JEgyp.li nomen dracqnis hujus gesr
sisse erudiii ost.endontj queiiiadmQdtim ipsa bellua Qtisetria sicsumpla Laliiie iiilerpreiaulures/, et noji.
iE''y;'linci regni typus erai ac homil, synibolum. Ror.rp Quod auiem Javan Syro sermone columba dicattir,
2 in Genes. p lioiiuihil di.flieull.itisiiabere videiur proplc.r inter-
quou ex Philxme, atque Origene,
iiomiiiis etymon Hieronymus exponil, ab Hebrseoest prelationem nominis Bar-Jonm in Malthsei volnniine
S"I3, owtaffTflff,externiinator, seu dissipans. Alii Re- occtirrentis. Nam de hoc nomine liebraico h;ec h;>bet
fljeinaut D,oiitinumcum Josepho voltini sigttificari. "Hieronymusinfra: Bar-Jona, filius columbm.Syrumesl
i Forte' scripiiim olim fult [eraciras pro ferocitas. pariler et Hebraum. Bur quippe linyua Syra, fdius,
Haec enim etymologia scgrius a futuro NnSI ferus, elJona, —
columba uirogue sermune dicilur. MARTIAN.
aut ferox erit, extiindiiur: iila vero a iT© y.erbo, Jsthsec inlerpretalio est, et non esl, quaj conlra
quod esl jructificare, ferqcem esse, perquam com- Hebrseorttm analogiccregiila^iioiinu.l.lis docfis viiis visa est, ab
niode deriv.ituir. iraijilioiiibtis pelilnr, ex ipsiusitiel Hie-
e Nomen Faie,slimabsque exposiiioire lnc tn cod. ronyini tevlimonio, lib. vui €ommenlariorum in
nostro praepoijitur. _ Ezecitielem c. *xvn : Aiunl Hebrmi Grmcam, id est
hk[.Divisor, ut ipse tti eptsl. ad ftepoiian. Hte- Javan, interpreidri-esl, el nonesl. Quod proprie refer-
ron. inierpretalur. lur ad sapienliam smcularem, in qua, si recie aliquid
i i Orig., hbm, 2 in Exod.: Phua, qumapud nos vel reperiunl, EST appellalur; si in contrariam parlem,
rubens, vel verecunda dici potesi. Groeci reddunt KONE.ST.eonsuleMartiaiisei commentai'ium ad libri
IfiwSjbciSiwov; et Philo «'/JUS_SOV, ,cum hic loci adver- calcem.
m LIBER DE NOMINIBOSHEBRAICIS. 181
Juditli, Jaudans, aul confilens, Lotan , vinculum eorum , sive Mabsnrmnnila.
aut Judsca. ipse conchisus. Magdiel, de repromissione Dei,
Jacob, supplaniator. M. sive turris Dei, vel magniilcat me
Juda, laudatio, sive a confessio. Malminel, quis est Dominus Detis.
Issacliar,est merces. Deus ? vcl ex viia. Deus. Madianseii, jtidicanles.
Joseph, aiigmeittum. Matliiisaie, mortis emissio, vc! Mnnasse, obiltis, vel necessitns.
Jordanis, descensio eorum. moriuus est, et ipterrogavit. 14 Merari, amarus, vel amari-
i Jor (W) h, rivus. Maleleel, laudans Dcum. tndinr.s.
Jabocb, arena, sivelufta. Mngng,quod Sw/na,idest (ectum, Melchiel, rex meus Deus.
Jeui(WTVi),paicens,.autfacieiis, vel de domate, hoc est de tecto. Mnchir, vendens.
am commotus. / Medni, jiieiisura, sive qunm suf- Melchisedec, rex justus.
jcglam (Jlielon), despicietis, ficienler. Memphin, de ore eorum.
Jethran, stiperfluus eorum. Mesech(fioo-6x),prolongatio,sive N.
Jeiheih, dans. defec.lio, atit certe compressus. Naid [Apud LXX tantum, Gen.
Irad, civitntis « descensio. Mesraim, hostes eorum , sive XLI,46], motus, sive fluctnatio.
jram, civiias eorttm. menspra, Sed scienditm quod Mes- Noemma, decor, sive voluplas,
lirns (rffnjj, vidit fralrem meum, raim, ./E.syptosappejlaltir. vel fides.
sive frntris uiei visio. Mesa (NTO) , aqua rara, e vel Noe, reqnies.
Jamuel, dies ejus Deps, ejatio, Nemrod, tyrannus, velprofugus, -
Jamin, dexlera: Meicha, regina ejus. aut iratisgressor.
Jjchm, prsepnrans. Mamre, de visione, sive per- Nineve, pulchra , vel germcn
d
Job, magus. spicttam, pulchritudinis.
Joalel, viu Dei, sive exordipm Mnsec(pTl?0), potum daus, sive Nephtliuim , scalpenles , sive
Dei, vel prseslolaiis Deum. propinans. aperientes.
Jemn», marinn, sive mtmeralis. Maacita f, frangenlem , sive Nachor, requi.es luminis, vel re-
Jesua, platiitien, sive est dcside- confractam. quiescente Jnce , veJ ohsecratio
riiun meum, ant certe salvator. Mnedan (TTD),mcliontetn, sive novissinia,
Jessnl (Jessui), est dolere. respondeniem. Nalieotji, prophetans.
Jaiael (Jasiel), diinidiiim Dei. Madian f, de' judicio, sive de Nnbdeel (Abdeel), serviens Peo,
Jesar, figmeiituin , sive tribu- cansa. vel nrsus Dei.
lalio. Massnnb, de jucunditaiibus. . Naphes, refrigeriiim, vel atiima.
L. Masmae, exaudienlem. Nephiliali k, conservavit me,
Lamech, bumiliaium, aut pcrcti- Massa, levans, sive pondtis, aut vel dilalavit me, vel certe implif
lientem, sive percussniii. oniis. cuii me.
Ludiim, nali, sive prosunt for- Mcleih (nSnO), chorus, sive a Naetb, reqtiicscens.
liler. priucipio. Neman , lidelis, vel molus eo-
Laabim,deusli siye flammanies. Meza, existo. rum.
Lasa, in salutem. Manath(nron), requiescens, sive 0.
Lud, utilis. donanli. Orech pyw) J, longitudo.
13 Lot, vinctus, sive decli- Masreca , vecligal vanum, ' sive Ocliozad, teitens.
natio. sibilan-', vel trabens. Oiibaoia, tiihernaculnm metim
Laban, candidus, MeUabej, qttam bontis Deus. in njiquo, vel labernaculi altitudo.
Latusim, malleatores, Matiaid J, perseculio, sive virga OdoHamites,conlesians aliquem,
Loommin, fribus, sive malr.es. descendens. vel tcslimoiiium in aqua. .
Lia, laboriosa. Mezaab, aqua auri, sive aqua . Ophini (D£n), Ihalami.
Levi, additus, sive assumptus. fluens. Hucusque cum per 0 brevem til-
» Consonal, quem satpe de induslria leslem ad^ A torum. Verttmex posita signilicalioiie ac
elymoJogia
diicimus, Origenes, hoinilia 17 in Genesim : Jitdas legendtim ut in Heliraico, Mabsan, quia illuilnomen
tgnfessjo iiiterprelatur tingua Hebrma. A forma Hi- constructuni figuratur ex ^ervili D Mem, et verbo
^vkil verbitli', qutesonnt confiteri, PTS3, busam juxta quod significai, de jucnndiluti-
* Nomen islud Jor, rivus, in nostro ms. desidera- ^ bus. MARTIAN.—Noster ms. cum vtilgo edflis Mobram,
tur. de qua conopla lectione Mariiaiiseusdisseiit.
c Viliqse in enijem ms. civiwh disseusio legitur. 1 In eadeni ms. nostro, Madred percussid,
d Job, magus. Nomen Job,, Gen, xtvi, 15, quod viliosc iterum. sive, etc.
Hehraice scribitur, 31» in Jixempjaribus Graecisle- i Meiii, Madianim vel Madianitm dijudicantes.
gitur Asoum et Jasouph. MARTIAN. -^ Emeiidairdi 1 In imstro ms., vel imphcuit me, vel dilatavit me.
cx Jmc loco Pseudo-llieronymi in Johum codices : Varise autem jsuni apud alios Jtujusce ii,oiitiiiisori-
Job, qui dolens, vet nmgnns inierpreiuiiir. Lege ma- ginaiinnes. Philo Stavewy^svov KK/ii\a.r\>Gp.bv':Am-
gus. Noster in noiiiintbus de Ezecliiele, Job oliosus, motiitts ,
KVTO.vjiJ/tvet llieroiiymus qnoqnO QUSDSI,
de Job ipso dolens. Apposite vero noiatuni M.artia- in Genes. 50, conversionemcomparationemtjue:'inter-
naeo nomeiiisnid.quod 3,'ji Hebrnice s.cribiltir,Gen. pretttlur. Hectissime omnium , ut videtur, 'Joseph.
SLVI, 15, in G.rsccisexeinplaribus Aaoip., el 'Ipeo-ouy Aiitlq. lib. l, cap. 19 : k.p.ri%&.mroi> , nutlis dolis ex-
dici. pugnandum exponit. Neplitb <limqnippe stropkas et
« In ms. nostro vel evado : vitjose , ut non dolos sonnnt, qiiemadmodttm ex Job cap. v, 15, col-
dubito.
f Proeponitur in iiosiro cpd. npirten Moab de Jigitur : jSo^WvSe •Kolvnlcv.oy (in Ile.brai o D'7TO3,
ps're. "R Nephthalim) i^itxrncet,
t Oiech, langittido. Pro Orech, qttod longitudincm
%A 113de ; et JH judicium, signilicat, depravnte in editis legilur Obetli, cnjus
h Musan. In eilitis scrijitam e.-l, Mabram, qtiod iioiniiiis nullutii exslai in Genesi vesjigiiim, jEst au-
fiomen ii.onlegitur iji Genesi : iinde forrtuitum io- tein Oreclicivitas re"ni Nentrod in terra Scnnaar,
Jelli^itur, «i M.abmmesse positum pm Q5J2Q, Mab- qnse in Vnlgala Arach ilicitnr, cx Ucbrsei "]"|N. Sep-
tam, fieii. xxv, 15, siv* potius pro MKO-O-H^, Maffam, luaginta legtinl 'Opiy^Gen. x, lti. Ideoque Orcch
utlvginuis 3|.iti,dLXXel in codicibtts iuss. Hterony- hic scripmm legimus lipiid Hieronymum, qui in prat-
nins eiiini buiie liorum edidit p.ost Bliiloiiein Jti- . setiti opere. secnni» e^t Grseeam aitetoriiatem 'LXX
dtcum, qui uiehatur Versione Grstca LXX Transla- Translatonim. MARTIAN.
 783 S. EUSEBH HIERONYMI 784
teram legerimns: exin per exlen- dens in medio. Saba (iCttJ), captuS sive ca-
sum pronuntieinus elementum. Raguel, paslor Dei, vel pabu- ptivitas , vel eerte convertens.
Ophir (TSX) a. siveUphir, quod lum ejusDeus. Sabatha , gyrans , sive circum-
per ALEPHlitteram scribitur, in- Ros, caput. iens.'
terpretatur irritum , vel inherho- h Ramesse (DDDyi ), pabulum , Sabathacha, circumiens le, sive
sum. vel linea, sive malitia de tinea. circumscssio lua, vel sedes tua.
Ox b, volentem, Quod in principio dixeramus in Sennaar, excussio dentium, sivc
Omar, populus, vel amartis. vocalibus litteris observandum: eo felor eorum.
Onan c, moeror eorum. quodnpud nosinterdum unasillit- Sidona (]TS), venatio moeroris.
R. tera,elapudHebraeosvariisvocibus Samarseum , lanam meam, sive
15 Riphelh, videns buccellain, proferatur : hoc nttne quoque in conjunclum meum , sed melius
sive videns bona. S litlera sciendura est. Siquidem custos.
Rhodii, quod Hebraice dicilur apud Hebrseostres sunt S litterse : Sodoma [al."' Sodomorum], pe-
KOpiM vel Rodaniin DWi [/n Hefcr. una qusedicilur SAMECH ("]QD), cus, silens, vel csecitas, vel simi-
Dodanim OVn.]. inierpjretantur D, et simpliciter legilur, quasi per liludo eorum.
descendenles, aut palruusjudicans, S nostram litteram describalur : Seboim, caprearum, vel damu-
vel visio judicii. alia SIN'(TWJ),W, in qua slridor larum, sive statio ejus mare, aut
Raama (Rhegma) d, tonitruum, sermonis statio maris.
vel excelsa. quidam non nostri in.ler-
strepit : terlia SADE (?12), 3f~, • Sala (rf?!2?),missa.
Rhooboth, inclinalio, vel platese.
Ragau, segrotans, vel pascens. quam nostrse aures penitus refor- Sophera (n"BW), narratio, sivc
midant. Sicubi ergo evenerit, ut liber.
Raphaim, gigantes. nomina aliter afque aliter Serug ', corrigia, sive perfectus.
Rebecca 6, multa paliehtia, vel eadem
mulium accepil, sive patientia. inierpretentur, illud in causa est, Sarai, princeps mea.
quod diversis scripta sunt litleris. Sichem, humeri, vel labor.
Remma, vel Ruma r.OTtn, vi- Hoc autem quodin Genesi diximus, Soor, parva, vel meridiana.
dens aliquid, vel excelsa.: in omnibus libris similifer obser- Sennaab , dentis pater, sive fe-
Rachel r, ovis, vel videns prin- vandum. tor palris.
cipinm, aut visio sceleris, sive vi- S. Semebad , nomen perdilionis ,
dens Deum. Hoc autem secumliim sive ibi perditio.
acceiitttum et litteraruni evenit l©Sela, umbra ejus. Segor (TSTjf) , parva : ipsa est
diversitaiem , ut tam in conlra- belit, posifio, vel positus, aut qusc et supra Soor. Sed sciendum,
rias sigiiilicaliottes nomina com- poculnm, sivegramen, autsemen, qtiia G litteram in medio non ba-
nruieniur. seu resurrectio. beat, scribaturque apud Hebrseos
Ruben s , videns filius, vel vi- Sem, nomen, vel nominatus. per vocalem AIN.
a Ophir, sive Uphir. In jedilis libris et aliquot mss. £L d.Ms. noster, Rechemalonans, vel excelsa,
e Deduci puta ex n3"l, vel 32"|, quod significat
siveAphir. Sed erior manifestus est librariorum ve-
terum, qui legentes, quod per Aleph scnbilur, ptita- nmltum esse , mulliplicari, el fTlpexspectavit, susli-
. runt Hieronymum posuisse, sive Aphir; cum ex fide nuit, Consenlil Origenes homil. 42 in Nnmeros ,
"codicum mss. scripserit, sive Uphir. Aleph enim Invenit Rebeccam, qum interpretatur patientia, Alla-
quiescit in hoc nomine TSIN , el Vau sequens inilio men f longius pelita elymologia est.
nominis auditur, sive illud 1 legatur o vel u; Ophir, Rachel, ottis,etc. Rachel significat ovem, cum
vel Uphir. MARTIAN. — Etiam in ms. nostro sioe Hebraice media littera est
hheih, bm, Rahhel, sive
Aphir, quemadmodum in aliis Martianseus iiivcnit, Rachel, Si autem figuratum fuerit ex n*Tl, raa, et
et vulgati libri praeferebant. Vid. quse ipse editor W,
Benediclinus annotavit. el, sonat videntemDeum. Rursus ex HKT, raa,
h Ox, volentem. Mullis divei'sisque modis nomen ?5n, hhalal, sive Chulal, videntem principinm. Deni-
islud mtitatur in Grsecis ac Latinis exemplaribus, est que figuratum ex INT,rai, et V\, ra cum Ain, vi-
enimjllebrseum VTJ, Hus; quod Sepluaginta Inter- sioitem ae scelus significat, sive visionem sceleris.
preies legehnnt <5?,JETos,sive Os, Genes. xxxvi,28. Hanc igitur litlerarum diversitatem intelligit S. Hie-
o&f, Ous, autem sive IJJS, Gen. xxn,2i. Nomen ronymus, ut et accentuum in vocihus NT, m el 5f1>
itaqtie OsLalini mutavere cum Ox, frequenler enim id est, in ra cum Aleph,vel in raciim Hetli.ant in ra
x pro s usurpatur ab anliquis librariis, ut in Jobi cum x\in. MARTIAN. — Hebraice bm scrihittir, aiquc
Jibro secundum LXX, in xegione Auxitidi, pro Ausi- aqnam, aut oviculam,ex
tidi. Septuaginta quoque cum elemento \ nonnulla elymo 7'N~m, mola arielis,
Hebraiorum vocabulascripta retinent, ul B»u§,Baux, g sigttificat. Reliquse iiilerpretaiioiies, quse paulo vio-
cx llebraico T13, Buz. Uiium est, quod nostris olj- lentioressunt, quemadmodum exlundi possini, Mar-
lianatus docet.
servationibus obsistere possit, significalio nempe vo- s Origenes ferme elegantius modo passivo filhts
cis y1V, &s, Ossive Ox, qutc transfertur hoc loco in qui videtur , hoc est visibilis. Homil. 47 in Genes.
volenlem, cum tamen significet consiliatorem, eliam Obvia radix i"IN1vidit el p filius.
apud Hieronymum infra iii verbo Us. Sed nisi me fal- h Malim hic quoque de tinea pro vel linea. Vide
Jat opinio, posnerat Hieronymus Grsecamvocem /3ou- quse annotavimits de hoc nomine in Episi. 78 de
XEUTVJV; sicul in nomiiie Chanaun vocabulum Grsectim Mansionibusad Fabiolam Mans.1. Origenes homil. 4
a-ilo;,et mAqag, 8e5ft«,etc.,quod minime.inlelleclum in Exod., Rumesses, inqttit, qum interpretatur com-
ab imperitislibrariis, pro povls-orivposuerunl volen- motio tinea : DDtinea, -
tem.1udith. vin, 1, apudLXX, "a?, pro 1dex. MARTIAN. 1 Vide num sit rescribendum Seruc pro Serug;
—Satis ingeniose Martiansens pro volentem,scriptum non cnim STT2Jcorrigiam sonat, sed TTW. Gra:ce
conjicit abs Hieronymo, ut alias subinde occurrit, eliam est penes LXX Sspovx. Alterutn glossema,
liiteris Grsecis poui.svrriv, Bouteuten , Sive consilia- sive perfeclus; in mendo ctibare existimo ex com-
torem. llaec nempe hujus nominis Ox , seu polius pendio liiierarum in antiquis Jibris nalo. Etvero
Hus, aut Hutz, lilii Ararn , Genes. xix, 25, propria legi malim profectus, in Grsecoenim Origenis Lexico
est exposilio. Hebraice yiy scribitur, Scpluaginta vertitnr ;'«ira.pr-np.«.
vero inierpre-
SepovyKTtupryp.K
autem Grsece TQf,Hos, verierunt. tamtir digresswnemin longius, seu deduclionem. Vid.
cOrigenes in Joannem/rtfcor eorum interpretalur, Q quse ibi annotamus. Sed potuit etiam scripsisse per-
'OVKV EO-T{ irovof«uTwv. Ab ?TN, cuin aflixo plurali plexus a JNB, quod est implicare, hancque in primis
feminino. signilicationem vox habet.
785 LIBER DE NOMINIBVSHEBRAICIS. 786
Sau (nw), sive Save, digne, vel T. Zara, oriens, vel ortns.
elevatio. Tabee, occidens, id esl, inlerfi- Znvan, motus, vel flucluatio eo-
Seir, pilosus, vel hispidus. ciens. rum.
Sara nTW?),princeps. Tachos (urnn), silens. Zozommim, prseparali in acie :
Sur, murus, vel directus, aut Talam. ros. vel qutteest haecaqua ?
contiiiens. Hucusque per litleram T simpli- DE EXODO.
Saba (N3S) , conversio , sive cem legerimus, nunc aspiralione ad- A.
rete. dila, legendumest. Aaron, mons fortiludiiiis, sive
Sue, loquens, sive cantilena. Thobel, sive Tliubal, ditclus ad mons fortis.
i- Simeon, exauditio, vel nomen luctum, vel conversus, aut uni- Aser (yxa), beaius.
habiiaculi. versa. Aheberim (D>T3Vn), Hebrseorum,
Snlem, pax, vel reddens. , Thiras, timens, sive rediens, vel iranseuniiiim.
Stchimoriim (D3127),humeri : aut superflnum. Afferezsei ('T"ISn),separali, sive
ipsa est quae et Sicbem. Scd in Thogorma, incolatus quispiam, absque muro.
Laiinumet Grsecumsonumvertilur. autinterpres. Anacim, hiiinililas vana, sive hu-.
Sebeon, slante iniquitnle. Tharsis, exploratores lsetilise, miles vanos,<"vel humiles consur-
Sophar , speculator ejus , vel sive gaudium. genies, atit responsio vana, aut
buccina. Thara c, exploratores odoris, monile colli.
Samma, perditio. sive exploralio ascensionis, vel Aod (InN). gloriosus.
17 Sobal, vana velustas, vel pastio. Amram f, pnpultis excelsus.
vectes ad porlandum. Thargal (Thadal), sciens jugum, Aminadab, popttlus meus spon-
Sapbon (Sephion), speculalor. vel explorator. laneus.
Salama, vestimetttntn, vel paci- Thamar, palma, sive amariludo, Abiu, pater \ meus est, sive
fica. vel comiiiutans. paler ipse.
Saul, expetitus. Theman,aiisler, vel Africus. Asir, (TU"N)vinctus.
Sava (nW), eloquentia, vel cla- Thamna, veians, vel deficiens. Abiasaph s.patris mei collectio.
nior. Thaniath (iTODn),perfectapars, Amalec h, populus bruchus, sive
Sela (HiW), ut ei, vel dimissio sive consummaiio data. populus Iingens.
ejus, aut petitio. Tholae (3Pin), vermiculus, vel Abiud (N1iT3N), palris robur ,
Somtlionphanecha, corrnpte di- coccinum. sive pater eorum.
citur : nam in Hebrseo legitnus; Accherubim (D'3"WT),cognosce
18 Tbesbon (Esebon), festinus et intellige, sive scienlise multi-
saphnelh(r(32S)phanee(fPHB),quod ad uuelligendum.
interpreialur, absconditorum re- U. tudo.
pertor. Porro ab ifigyptiis didici- Us (yiN), consiliator. Achisamech, fralrem meum ro-
mus,hquod in lingua eorum reso- borans.
net, salvaior mundi. Ul (STI), dolens, sive pariu- B.
Semron, nomenvidens, autcus- liens. Beseleel, in umbra Dei."
tos. Usam (DWTI),festinus eorum. [ Beelseplion i, babensspecul»m.
Sarad, ut descenderet. Z. c
Sephion, egressumest os trisii- Zemram, cantio eorum, vel lem-
ostendens. 19Caalb,pntientia, vel molares
lise. pus deiues, sive i dolans, aut compo-
Soni, pupilla mea, vel secundus Zelphan (fw?), ambulans os : nens.
meus. ab ore, non ab osse, vel fluens Cades, sancta.
Sare (mw), malitiosus, vel si- os. Clinnani, negotiatores, sive hic
bilans. Zabulon', habitaculum eorum, pauperculus, aut praeparali, vel
Syria (D"|N),sublimis, sive hu- vel jusjurandum ejus, aul habita- humiliias.
mecta. d
cultim fortiludinis, vel fluxus Charmi k, vinea mea, vel agni-
Staulam, radicatus. noctis. tio aquse.

a Prseslantiss. cod. Marescballi Somtlwfaneccor- .A DV,am, enim significat populum,etl33l,/e/ec, sivee/ec,

repte dicilur ; namin Hebrao legimus Saphineth fane, bruchum. Unde Amulec, poputus bruchus. MARTIAN.
quodinterprelatur, etc. — Origen., in Numeros horr.il. 19 : Amalechinter-
b Salvaior mundi. Qui linguse Cophlse, seu anli-
conseniiunt cum pretalur ablingens populum,vcldeclinanspopulum. Ab
qii5ejEgypiiacse student, Hieronymo; WSpopulus, et.ppS tinxit, lambit. Proprie vox est
(locenl eiiim jlingua Cophlarum Salvalorem smculi Arabica, eaque simplex. Rabbini a furando dedu-
seu mundi appellari fsolem pane, pro quo LXX eor- cunt.
ruple legnnl fyoSay.accjrr/,,psonlomvhanech. De hoc Apb' vero est bruchus, ut emendat Marlian.,
nomine Joseph imp6sito"a Pbaraone plura dicenlur pro quo antea oblinebat brutus. Idqne jnmdiu olim
in QuseslionibiisHebraicis in Genesim. MARTIAN. taiioncm obtinttit, nam etBrda, qui suam nominum inierpre-
c Vid. quse infra ad Thare vocem ex Numerorum ex lioc Hieronymiano onomastico dcliba-
libro adnolamus. In ms. nostro absque aspiratione vit, interpietatur, Amalec gens bruta, vel populus
Tara. lambens.
legilur ' Deduxit, opinor, a verbisb^», quodest domina-
d Sic qttoque infra de Exodo Zebulon habilaculum
fortitudinis. Tamen Glossse Claromarescanse mss. ri, habere, elc, el nSS speculalusesl; sed verius in-
apud Rosvreidum habitaculum pulckritudinis le- fra ex Numeris transtulit habens Aquilonem;'V£X
gttnt. quippe est Aquilo , fieptentrio : tametsi paulo post
e Yide Anathothex Josue, et Anatha ex Judic. li- ascensio speculm,ex !T>Vascendit. Origenes quoque,
bro. homil. S in Exod.; Beelsephon ascensiospeculm,vel
f Copiosius Beda, Inlerpret. Nom. Hebr., Amram habens speculam.
U i
populus excelsus, vel populi celsitudo}, sive populus Vitiose, nisi si typothetarum fuerit oscitantia,
exaltaius, aul populi exaltalioJ nuperns editor sive dolens, quod ex etymo Caath
B Antea corrnpte erat Abiasar in ms. quoque no- ntillo pacto polest exlundi.
stro. Origenes in Matth. 7r«T/)ojo-vivaywyvjvinterpre- k Charmi, vineamea. Nomen ?QT3,Charmi, ex ^33,
taiur, absque p.ov,mei. nachar formalum, supra in libro Genesis liltera C,
h Amalec, populus bruchus. Ineple legilur in editis, interpretaium est in antea editis libris, cognatio
populns brutus; cum legendum sit, populus bruchus. mea; verum ex prsesenti Joco oslendilnr legehdum
587
CherubiiiTj scienti* multiludo ,
atil sciefitiiij et intellectus.
D-
Dan,-judicium, sive jifdieans.'
E,
Ebroeortiihi tfanseuiiiium.
Ebrioih, transiliis.
Ettlii ('nn), timtieruni, sive ob-
Slvipuerunt.
Emori (viOK)yrriatef tffx mei.
'
• Evi (if\)i fe'nffSi?fvel feroces.
Enoeh, dedicavit.
' Emorrscum,
lofjiientem , sive
amaricantem.
Esrom ; sagittam videtis , sive
atriufn iristiiisc, vel fotlis.
Ebron,- participatio trisiiiise,-s-i-
ve foriiiudinis, vel tiugmentum
senipiiernum.
Eleaz"srr,<DettSmeus adjutor,- si-
vc Dei a adjntorium.
Edom, rufus.
. Hucitsque Per E, brevem litte-
ram legerimus, exin per extensum
legamus elcmentum.
Elisaphanj Dei njei specula, vel
Deus m«us abscondens.
Elisabetli b, Dei mei satUrilas,
vel Dei inei jurarfteliftfm, aut Dei
S. EUStfBH fflKRUNtMl
mei septimns.
Elcana, Dei posscssio.
Etltam, constimmatus, sive sus-
cipiens navigatioiieni.
Elirn, aries.
20 Eplm, mehsura.
Ltiezer, Deu-snieus adjtiiof.
Eliab, Deusmeus piifer.
F.
Fatao, dissipator, sive discoope-
ruit eum.
Fiiliom c, os abyssi, vel siib-
ilo.
Foa (TOT3)d, hic, adv&rljiutn
loci, sive apparebo, sed melitis,
rubrtini.
Faliu, mirabilis.
Fotiel, bic deelinatis Deus, loci
adverbium, non pronomen,-vel de-
clinans Deus, sive oris declinatio
Dei.
Finees, ori parceus, vel ore re-
qnievit, nut oris atignrinin.
Felistim, ceciderunt duo.
Fasee; iransgressUs, sive tfan-
scensio.
G.
Gnd °, lentatio, sive accinctus,
vel latrunculus.
Geisam f, advena ibi.
Gersoni e, ejectio eorunl, stve
advena ibi, aut ndvena pupillae.
Gadiel h, accinctio m'e'3Deus.
Gadi. hcedus,sivetentatio mea.
Gamaliel, reddidil mihi Deus,
Goel, prOpiiii]uuSf sive redi-
mens.
Galaddi acervus lesiis. Super
hoc in libris Hebr.aicarum! Qttae-
stionum plenius dixinius.
Go»i, horti, sivearroganlia mea.
Gabaa, sublirriitas.
Gomor, mehsufa Atlicorum,
clioenicuintrium.
J,
Israel i, cstvidere Deum, sive
vir, aut inensvidens Deum. El de
hoc in libris k Hebfaicarurri Qrise-
stionum pleiiiusdixinius.
Jethro, snperflnushujns.
21 JeDusi i, calceaius, sivc
pratsepe lneiitn.-
Jamttel, dies ejus Deus.
Jamin, dextern.
Jacbin,- prseparans.
Jessaarm, est meridies, siveme-
ridiamis, aut unctio fhfJS,vel p.s-
rcaopcxSi;,Oleum.

esse,-cogniiiomeat iion coghatiomea; quia hic noriieii ji dicatni ts : videtts vero exjribits, RES, ALEPH,HE,-et
Charmi etiam in edifis vertilur,- agniiio aqum. dicatitr KA.Potro ELex duabiis, ALEPH,el LAME»,rt
MARTIAN. iiilerprelatur, Deus, sivc forli-".Qkamvis igilur
* Viiiose erat, forleoperarumlap.su, Dei ad ad- dis auciofiiaiis sinl^ et eloquenlimipsorum umbragrnn- HOS
jntorhim. opprirhdt, qiti Israel, vinim videntem Dettm transtu-
b In ms.-meo Elisame pro Elisama, filio Ammium lerunt: nos itiagis Scripiarm cl Angeli,- vd Dei, qui
^smer, i, 40. ^ ipsum Isrnel vocavii, aucloritatis aucimur, quain cu-
o Origen. in Exod. Iioinil. 1 : Phiton, qum m no- juslibel eloqueinimsmcidaris, Hinc vident Ijeetor,
stra lingua significat os defectionis,vel os abyssi: Hoc qnnm imprridenter a quihusdam.sciolis Hicronymiisj
nlteruni eutn Uieronymiis prse.Ierat, puta derivari ex repTeheiiiiainr tamqiiam lingnseHebi'aicseimperitus,!
n3, os, et DTnnabyssus : scriljenduni vero Dng, non cpiod in iibrii Nominum Heiiraicorttm et Locorum
mnns. ... .. . v. inejilas ac violenlas elymologiis reposuerit: neque
d Vide snpra,; eXjGeiresi;Alibi de KOX,herba, in vero in hujusmotli iutcrpveidiionibns stiini profert
jereniia,- cap. n, deqtie ejus iuterprelatione dice- senieniiani, sed aliortim longe dissimilittin ponit
iniis. SIABTIAN.
' e Itafere ex Genesi iiomen isiud.exponiiur. Ve- opiniones. k Pratstat igitur ipsnm iii lioc librO ad Genes. c.
rmri in epist. 18, de Mansionib., ad Fabiolam, man- xxxn. 28, disserenleni :utdire : Illud autem, inqnil,
sione 29 : Gadgad, inqnit, inlerpreiatur nuntius, sive quod in libro Koniinum interpretatur I^rael, videns
expeditio, el accinclio, vel certe, quod nos veriusarbi- Dettm, omniumpene sermonedetrilum, non tamvere,
tramur, y.arotAoTv/i:; id eilconcisio. Origen. honiil. 2-7 T>quam viotenlcrrttihi inlerpretatum videtur. Hic enim
In Ninn. Galgad [leg. Gadgad\ interprelalur lenlamen- Isiaol per has tilteras fcribitur, IOD,SIN,RES,ALEPH,
iiiifi,.s"ivec6~mtipaiid. _ LAMED, quodinlerpreialur princep» Dei, sive direclus
' ,G%ersdm,advenaibi. Ms. ColJiefl. liuui'.iSM pro Dei, hoc est_svBvrurosQzov. Vir tiero videns Deum,
'
advelia \<sg\lincolaim.Wktwitii. liis liileris scribilur, ALEPH, IOD,SIN, ul vir ex tribus
<sfiisda",iuierpreint. Noni. Helif., Gersan, ddveha, litieris scribatur, et dicalur is : videns vero ex tribus,
vel dlieiiiis, sive profugus, aiit eoium ejectio. RES,ALEPH,HE, et dica!ur RA.POITOEl ex duabus
h~Gddiel, Clc. 'Noiiieiiislud non legiiiir iii Exodo, AI.EPHet LAMED, et intcrpietatw, D('.us, sive forlis.
siciit iiec sex coriseqiienter posita. Desumpia stiiit Quamvisigitur grandis aucloritaiis sint, el eioquenlim
ex Numefis el Pafalipiiiieiiis, vejex antiq. Exeinpl, ipsorum umbranos opprimat, qui Israel, virunividen-
LXX. MARtiifi.^Quse' siibseVjuuhiorhomina Italico tem Dettm transtulerunt : nosmagis Scripturm. el An-
clWactefe scfipfa nori ex Exodo, sed ex Ntitnero- geli, vel Dei, qui ipsum Israel «ocaui/, auctoriiate du-
libris ndsciscuntur.
" * Invel 1'aralipomenou
rum, cimur, quamcujuslibeleloquenlimsmcularis<Vide quse
Q'ii:»siioniiiri§in'Genes, cap. xxxi, 24. in huric locum iiaulo fiisius adnotannis.
1 Jebuti. calcalus, elc. Male legilur in qtiibusdam
j Israeti est videre Deiini. IjilerprelationeiJi islam
1pfobai Hieroifyrinis; etsi mss. Jesubi,-et in editis Jesubmi, cum sil ipstim Je-
iiohiinis Israei neiiiiSfjtiarri
consnemdiiiem veteium Serijitorum seculiis eam in submi, quod in iibro Gimesisoccurrit cum eadem
lioe.l.ibro mtitate.noliterit. Dfe.nomine vero Israel iiilerprelalioiic, Jebusmum, calcaium,-sive prmsepe
i"tadisseiit libro Qiiieslionum Hebraicarum i.nGene- eorum. MARTIAS. — Ms. nostcr Jebusei, oiini Jesubei.
sim : illud autem, quod in tibro Nominum interprela- m Ideni videiur esseatque Issaar Numer. 22, 23.
tu~t,-Ismel, vir videjis Denm, omnium pfiie sermoneIC quod Jassa vocat Vulgattis, et liiKioiiyiiins quoiiiie
'delrilunii non lam vere, qtittm violentermihi inlerpre- infiaex Nmneris. ilebraifi-irtSi, fiiius Cnatli, Exod.
tatum videtur. Hic enim Israel per has.liueras scribi- vt, 18- Vide Episl. ad Fabiqlam d« Mansionihus,
tut",JOD,SIN,REs,-*LI!PB,LAMED, quod intecpreltitw', Origenes Jlontil. iu Nttmeros XIII. Issaar inlerpreta-
p;inceps_Dei, sivi directits Dei, lioc est, z\Svruro; ttir mandali adimpietio: a ftlVmanduvii, et HiN cepit^
®!oQ.-Vir v.erovidens Dcuni, his litteris scribitur, acecpit.
AL-EPH, JOD,sis, ut vir ex tribus liVeris scributur, et
 789 LIBER DE NOMINIBUSIIEBflAICIS. 790
Jochabed, * ubi est gloria, sive Nepbec, (323)pruna, vel carbo, Sor, meridianus.
est gravis, aut Dontini gloria. sive 2SS seduciio. Suriel (Soar), coangusiansbeus,
Iihnuiar, ubi amarus, vel ribi Neessoti, augurans, vel atigtir vel robusius Deus.
palma, vel est amarus, sive insulse fortis. Salu, leritatio respiciens.
palnia. Nndab, spnntaneus. Saul, expetilus, siveabutens.
Jesus (VOTP),salv.ttor. Nave (TTJ),semen, fgermen, vel Semei, atidi, vel audiiio mea.
In C['T\),mensura liquenlis ma- pulchriludo. 23 Setbri, exactor meus, vci
terise. 0. absconsio mea.
L. Oziel, fortiiudo mea Deus. Sechoth B, tabernaciila.
Levi, addtlus. Omer (Gomor), crispans, sive Snr, murus, aut robtisfns, sive
Labeni, (ilio meo, vel cor ego, manipulus. angustia.
autcandor. Oliab, proiectio mea paler. Sin, amphora, velh lentatio, ni«
M. Oeplii (fl^iK), trium modiorum ve rubus.
Mesraim b hosles eorum , vel mensura. Sinai 1, amphoramea, sivemen-
^Egyptus. Nomina qualuor, qum sequunlur, sura mea, vel mandatum.
Moses, atlrectans, vel palpans, per extensam legenda sunl lil Sahballia, reqtiies.
aut sumptus ex aqua, sive assum- teram. Sellim i, spinamm.
ptio. 0reh(3Tn), ardor, sive siccitas, T.
Madian, dejudicio. aul corvus, vel solitudo. Tbemana (Leguntur iti Exodo
Merari, antara, sive amariludi- Ori, ltix mea. Hebraice taitlum), auster.
nes. On, labor, vel dolor. Thelame, rivi aquartim, vel ag-
Mooli,deinfirmitaie, sive cho- Or, iracundia. ger aquarum.
rus meus, aut ab initio. R. Tholse, vermiculus, arit cocci-
Mu.vi,atireclator, .'ive palpaior Rnben, videns fllium, vel videte num.
metis. filiutn. Theeih, subter.
Jlisael, lacius Dei, sive, qttisin- Ramesses, intonuil lsctus, sive U.
terrogavit? malilia de linea. Ur (iin), ignis, aut lumen.
Magdola (77JO), quis grandis? Raguel, paslioDei, sive amicus Ju.
vel turris. ejus Deus. Zebulon, habiiacultim lortitu-
Moab, de patre. Rapbidim, laxsemanus, vel sani- dinis.
e e
Mariain, illuminatrix mea, vel las judicii, aulvisio oris sttffi- Zecbri, memoria mea.
illuntinans eos, aut sinyrna maris, ciens eis.
vel stella mnris. S. t DE LEVITICO.
Merra (mD), amaritndo. Simeon, audivit tristitiam, vel
(nniO) Maratb, amara. nomen babilactili. Melcho (Moloch),regi.
d
Man, quid ? Sephra, adluesit, vel placens. Salumitli, retrihuiio, vel paci-
N. Sephora f, avis ejtts, vel pul- lica.
Nephtbali, laiimdo. chriiudo eju<, siveplaeens. Fath i, vlifia, id est, plaga: ver-
a Videiur hic de suo exagserare ssepe laudatus A.interpretatur passer. Tuncvero pro mSV? legendum
Beda, Jochtibed, Dominigermen, vet Domini prmpa- TTSTi,a "BHradice evolavit.Rectior aliera cxposilio"
ralio, siveDominilibamen, aul Dominiintelligenlia : est.el le.ciio, nam mstl? elegantem, vel putchram si-
quas ex T33T>Hebraico Vocabulosignifientionesex- gnificat.
tnrquere violentum est. Vide in Appendice Lexica KSoclioth tubernaculaintelligi, apttd Hebrmoslra-
Grseca dunt interpretes Nominum: Ortgenes homil. 59 iu
b Nimis multaj smit, qnas ex voce Mesraim ety- Exodiim.
mologias excudnnl Cri-icorum lihi: neime lianc ta- h Idein Origen. Ilomil. 11in Exod. Sinenim teit-
meu hostiumlaudanl. Origenian. Lexicon in appen- lalio interpre'.atur. Ntiperns Origenis Editor suspi-
dice pro ea li.-ibeipsW,nkjer. Coiiseniiunt ideiaqiie catnr deditci ex hD2,quod in Piiiel sonat tentavit,
alia etiam Latinor. Iiiterpietniii, qui teiubms ver- probavit. Rubusanab inlerpretatur.
tiiiit; quamqinm batc signifiealio non ex llcbraico 1 Sancttis vero ipse Piilitr epist. 78ad Fahiolam
Q^jfQ, sed «x Grnecoexioria sif. Mans. XII, Interprctatur atttem Sinai rubi, hoh unus
c Mariam, illuminalrix mea, etc. Iniperfeclum est ul
irmieii istttd in anlea ediiis libris ubi legitnits Ma- supra in solitudineSin, sed plures, elc.
J Seitim, spinarum, Colberiiiius cndex optimae
ria : addendnm natnqtie est m in fine, sine quo Ma- notaaliabel pro Settim. MARTIAN. — Aliter
Seyim,
ria non potest babere sigiiilicalionemmaris, vel pro- Origen. legerit in stto exemplari, qui Homil. 20
noiniiiis eos, ut scitiitl llebraica) linguce perili. il) Numer: In inlerpretatione, inqnit, Hebraicoruih
MARTIAN. Saltin invenimuSiii iingiia nostra respdn-
d In lioslroms. Manhu, quid esi lioc? PorrortOtum nominumvel
in'Ie appellari Manna, qtiod Istnelitse eo conspecto fisionem, refulalioneiii dici. Vid. Ntim. 25, 4.
Iii ms. nostro aspi.ratur Sethiin : in tino Colberfino,
in hnnc eruperint vocem N1H)p, teste Marlianseo,Segin
e Hanc ipse Hieronymus respuit expositionem in k ln cditis ante Martiatiseumlibris, tum in ipso
Epist. 78 ad Fabiolam Mans. 11: Raphidim,inqnil ms. noslro h;i'C pr:e|ionilur admonitio: Finiunt in-
undecimamansioesl, quani violenler interpretatam in terpretaiiones Hebraicorum Nominum libri Exodi,
libro Hebraicorum Nominum reperi: Vidil os sufli- inler quas et qum sunl de Levitico(perperain viilgati,
ciens eis, aul cerle, visio oris fortiuin ; meliusque ip-tcqueMartianacu^,et qumslionesde Levitico) pote-
transferiur, dissolmio fortium, vel sanitas fortitim ris invenire,exceplisquuluor, quas subnectere curavi-
sice juxtaproprietatem lingumSyrm, remissio iu-inu- mus. Quae quidem verba ab imperitis libfariis iu-
iiin Qu irum expositiontim pnnlo post rationein ex dncla idem Mattianseusjudicnt, ea fortassis de cari-
hisioria iropologicam reddit. Si lamen iliud sanilas sa, quod mendose legerittego satis verii ac dili-
judicii probes, exltindi puta e verbi-; "31 sanavii, et genter annotala sentio,. quin abipso Hiefonymo
p"ijudicavil; namquod Origenes intcipielaiur laus scripta taiiliim non affirmo. Tametsi iri suhsequenti
judicii, minime omnium probabis. Mendoseelinm nomine, qttol mss. alqne editi legtint Badrifaih,
Riiabanus legil vitium oris jortium. Vide quai in Inu- meiidum cub.nrenon iuficior.
dntumex Episl. ad Fabiolam locum annotaviraus. 1 Faih, x)iu.u,efc. Ingens occttrrit perlurballo in
f Origen. qtioquehomil. 2 in Exod.: Sephora, quw antea editis libris, ubi ctiairi consuttim cutn texlu
 794
bi gratia cum dicimus, seplentrio-
nalis plaga, vel meridiana.
DE NUMERORUM LIBRO.
A ve maledictus.
Ammiod a, populus meus incly-
tus.'
Abidan ,. pater mens judex.
Aggelaoni (Gedeoni), anuuniiat
iniquitaiem meam.
Altiezer, frater meus adjulor.
Ammisedai, populus meussulfi-
ciens.
24 Aclirnn [Oeliran, al. Acha-
ranj, lurhavii eos.
Ahiree, fiatris mci anticus.
Anan, ititbes.
Abia h, paler meus isle, vel pa-
tris mei abundanlia.
Aseroth °, atrium anguslise, si-
ve beaiititdiues.
Ammiel, populus meus Dei.
Amatli (Enialh), indignatio, vel
uler.
Achiman, fraier meus quis?
Anacim (Enac), monilecollosu-
blimi.
Aetihi (Tnn), obstupelaciens,
sive perterrens.
Abiram (Abiron), paler meus ex-
celsns.
Aunan (Onan), non esl, vel inu-
lilc.
Arrad, siiscitavit descendens,
vel suscitavit descensioneni.
Ailiarim (ApudLXX, xxi, I), ex-
ploratorum.
Aei, quam Grseci liBoloyiw vo-
cant.
Aranon, acervus trislitise, sive
laus.
Ar, suscitavit, vel vigilia.
Aminoti (]TQV), populus moe-
roris.
Agag, Sfi^a, id est, lectum.
S. EUSEBII HlERONTfMI
Assur, beatiiudo, sive gressus.
Aggi, fesiivilas, sive solemnis,
Arodi, ntalediclio sufliciens, si-
Arieli, leo Deusmeus.
Ammon(?TOn).pepercit.
Asateel (Asriel), beatiis Deus.
Aphar (Hepher), fodit, sive hu-
mus.
Agla (Hegla), solemnilas isia,
sive vitulus.
Abiram, fralris mei sublimitas.
Arad, descendi.
Aber (Heber), commisil, vel cer-
lanien iniit, aui particeps.
Arabotb (ApudLXX, xvvi, 5) hu-
milem,planam,atquecampesirem.
Abarim, in trnnsilu: quod si-
gnificanlius Groecediciltir nipuv.
Ataroth, coronoe.
Aroer, sublevans, vel vacuefac-
tio, vigilis, aut myricae.
Ahirot (Pkilialiirotk), scalpltim.
Alas (Alus), a fermenla, sive
commisce, quod Grsece dicitur
avpaaov.
25 Arada.obslupuit, admiratus
est.
Asmona (]"0!?n), festinus, sive
festinans, aitt numcra.
Aggedgad (Gadgud), annunlia,
sive accinctus. vel latrunculus.
Achiam, umhraculum, sive prao-
rupta.
Alamon, super multiludinem, aut
despectio.
Abelsellim e, luctus lillorum,
vel riparum.
Acrabbim (ApudhW, xxxiv,4),
scorpiones, vel decenter.
Adar, sublimis, vel pallium.
Asemona (rBOXy)f, os ejus, ab
osse, non ab ore.
Asmp (lann), novissimum ejus.
792
Arebla (Rebla), insidiatrix.
Ain, fons.
Azan (Ozan), forlitudoeorum.
Achidod, fratris mei gloria.
B.
Benjaniin, ftlius dexlerse.
Bamoth s, in morte, siveexcelsa.
Basan (]1W)k,bruclius, sivc pin-
gucdo.Nam quod inlerprelari ; so-
let ignominia, vel confusio,.6itsn
(TO13)dicilur.
Balac i, lingens, vel elidens, aut
involvens.
Balaam i, vanus populus, sivc
prsecipitans eos, vel sine populo.
Beor, in pelle:
Baal, habens, sive vir.
Balfeor, liabens os pelliceum.
JBncherk, in sagmaie, vel ingres-
sus esl agnus.
Bale, prsecipilavit,siveabsorbuit.
Baria (Brie), in malis, sive in
commulalione ejus.
Beelsephon, habens aquilonem,
sive speculam.
Baon, in iniquitatc.
Bnrnee, electa commoiio.
Belhnnamra, domus pardorum
[A/. bardorumj, sive domus ama-
riludinis.
Beelsepbon, ascensio speculse.
Betharan, domus arcse, vel mon-
lium aut ascensus bumilium.
« Baalmeon, liabens hnbitaculum.
26 Benacan (Benejacan), filius
necessiiatis.
Bacci, luclus, sive in vomitu,
aut velus.
C.
Cades, commulatus, sive sanc-
tus.
Ceni, aerarius metis, sive nidus
mcus, aut possessio.

Hieronymiano legilur seqtiens additamenfum : Fi- A ° Verius in laudalaepist.de Manss., mans. ultima :
ninnt interpretationes Hebraicorum Nominum libri Abel Silim, 'mqu\t,interpreiaturluctusspinariim, Vide
Exodi : inter quas et qumstionesde Levitico poles in- librum xn, Conimentar. In Isaiam cap. XLI.
venire, excepiisqualuor, quas subneciere cura>:imus. c Hebraice est ruOllJn; sed lanttim soni bic raiio
Poslea sequitur ineptum nomen Badrifath, intcrpre- habelur, non scripturse : tinde a D3V ossa cum al-
lalitm xt.ip.ot.,id est, plaga.Sed in velusiioribus mss. lixo feminiiio verlitur.
exeinplaribus nihil anipiius legitur, quam quod a B Origen. in Numeros homil. 12 : Bamotkinlerpre-
nobis editum est; et merito, quia csetera ab iniperi- taiur advenlusmortis. Puta NT3venit, sive advenit,(H
tis libranis inrtucia nosciintur, prseserlim Badrifath, nTQmors.
curii sola vox Fath mss. codicum sit HebrseumflX3, h Sic vero Origen. consnevil, Itomil. 15, in Ntt-
Phath, signilicans zXtfia,sive plagam, mod.oaustra- mer. : Baean inlerpretalw iitrpitudo; nempe a 1213
lem, niodo occidentalem- Qnod nonien Phaih lcgilur cenfnsus cst,
ssepitis in Pentatettcho. MARTIAN. 1 Denuo Crigen; dissentit homil. II, in Num. Ba-
a Ms. nosier prseponit duo isibsec nomina, Aaron lach, qui exclnsio,vel devoralio
interpretatur. Forlcex
mons fortis. Aminudubpopulus meus spontaneus: quse
cxinanivit, exclusil, vel a V~12,absorpsil, devo-
quidem et supra recensniinus, sed alterum proprie pS3,
ad seriem ex Numeris spectat. ravit.
h Idein cum vetuslioribus aliis mss. penes Mar- i Facile deduci videalur a b3, quod esl «on, et DV,
tian. Abaia, qui reetissime monet legendum Afmi„ populus, sive populus nullus. Philo quoquc p.xro.iov
—Abia, pater meus isle, eic. Manuscripli vetttsfin- ).«6v inieipretatiir lib. dc Coufusione linguarum.
res, Abaja, et Abala. paler meus iste. Aliquot recen- B Omiilo Oiigenem cum primis asseniieniem.
tiores cum editis, Abias, paler meusjustus,vdjuste. k Baclier, in sagmale, etc. Idem nomen JSac/iersive
Af legendum videlur Abiu, aut Abiud Num. ui, 2. Boclwrlegilur supra cimi hac interpretatione in aniea
NTP3N,Abiuenim vertilur,pa/ermeusis/e. MARTIAN.edilis ltbris : Bechor, priinogenitns... vet ingressus est
c;A ^Sn. plurium numero miSn gtria : alia scrip- angustm; quani certe ineptam ullimam eiymologiam
tione ab TI17Nbealitudines exprimuntur. Origen. ex hoc loco vitare poluissent, si eadcm nomina re-
Hom. 27 in Numer. Aserolk, quodinlerpretatur atria peiita e diversis Scripturse Itbris iuterduai coniulis-
perfecta, vel beatiludo. senli MARTIAN. — Noster ms. Bechor in sagmale,
d Vid. Episi. de Mansiou. ad Fabiol. Mans. X. vel ingressus, absque agnus voce : olitn editi vel in-
Orig. homil. 27 in Numeros, Altis labores interpte- gressus est angustus.
dnttii' .
 795 LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS. 794
Cittis (Cethim),stupentihus, sive Debongad, sufficienter inlelli- Elon, exercilus fortilndo.
miranlibtis. gens tenlationem. Elisame, Dens meus audivit.
Canaih, semulatio, sive zcloty- 27 Dafeca h, adhsesit, sive re- Elisama, Dens mcus audiens.
pia. missio. Elisaphat (Elisaphan vel Etia-
Calaatha », ecclesia venit, vel Debelallian, lateres, sive mas- sapk), Deus congrcgavit, vel Dei
voces. sas, quas de teceiitibus Ociscom- mei protectio, sive absconsio.
Cadesbarnee, commuiatus elec- pingi solenl, quas Hebrsei Debelath Enan, iuibes.
tus, vel mulnbilis. (Thyi), Grirci palaihas nunciipant. Edrai, inundatio pascet me.
- Cariaihaim, villa, vel oppidum In pracsenti itaque loco, noinen 28 Er, vigilans, aul consurgens,
eorum. quod proposuinius, interprelalur ° vei pellicius.
Core, calvjiium. palathse eorum. Elon, quercus, sive aulon : de
Camuel, resurreclio Dei, aul sia- E. quo in ' libro Locorum plenius di-
bit Deus. Efraim, crescens, sive frugifer. ximus.
Hucusqueper C tilteram simplicem Eland (Eldad), ad soltim, sive Eran, vacuefecit.
legcrimus: exin aspiratione ad- solitarium, atitad unum. Elllian, fortem.
dila, nominumsunt lcgendaprin- Erina, anathema ejus. Esaon (Asion Gaber), volunlas
cipia. Esehon d, cogitatio, sive cingu- mceroris, sive fortitudiiiis. .
Chanaan.reversus est,sivequasi Ium moeroris. Enon (Enan), fons tristitiae.
respondentes, aul quasi moventes. Edraim, deseensio pnstorum. Elidad, Deus meus pafrttelis, vel
Chaleb, quasicor, automnc cor, Eican, pars eorum, sive tesli- Deus meus palruus.
vel canis. moniuin eorum. F.
Cliamos, co regatus, vel quasi Esbel, ignis vetus, sivc vanus. Fodasur, redemptio forlis, sivc
atlrectatio. Evi °, desideravi. vallala.
Chazbi ('3T3), calix in me, sive Elale, ad ascensum. Fagiel, occurre ntihi Dctts, vel
immola mihi.' Ebruna, iranscensus, sive trans- occursio Dei.
Chenneroth,cilhararum signum, gressio. _Faran s, ferus eorum, vel frugi-
aut qunsi lucernse. Eniel, graliamea Deus. fer.
Cbaslon, scelerala tristitia, aut Epltnd, superindumenltim, vel Faletli (Phalii), salvator meus.
protectio, snperliiimernle. Feleth, ruina, vel dejectio.
Clterubim, quasi plures, aut ver- Escol, hotrus, sive ignis omnis. Fesga, abscistts, vel dolatus, aut
miculata pictura, vei-scientioemul- Hucusqueper E brevemlitlerum le- os mullum, ah ore, non ah osse.
littido. gerimus: exin per extensumlegu- Fetbora [Apud LXX, xxu, 5],
D. muselemenlum. oris exploratio, sivebuccellalumi-
Deuel, agnoscaniDeum. Elisar, paler meus fortis (Elisur nis, vcl os turluris.
Daihnn, donumeorum, sive sttl- Deus meus fortis), sive pater meus Fagttr (Phogor) h, oris pellis, vel
ficiens donum. coangusians. hiavit.
Dibon, sufliciens ad inlelleclum, Eliab. Deus meus pater, vel Deus Finees, os requievit, sile ', vel
vel abundanter intelligens. pater. ori pepercit.

n Aliier Caaliha. In Episl. de Mansionib., mans. ^
49, Caalalha.
h Dafeca, adhaisit, elc. Quod de nomine Isrdel in
Notis uostris jain observatum est, bic de Dafeca pa-
riter observandum ex iis, quoe.legiininr Epist. 427,
ad Fabiolam : Hoc nomen, inquil Hiei'onymus,apud
Hebrceosv.povpv.,idesl, piilsalio dicilur In libro
culem Hebraicorum Nominum, adkmsioncm, remis-
sionemque trauslulimus, quod leclorem turbare non
debel; nec pulel nos dissonanlim scribere. Ibi enim
juxla hoc, quod vulgo liabelur, edidimus; si medium
verbumscribalur per BETUlitleram : hic uutemin He-
braicovoluminescriptumreperi per ME, qupd elemen-
lum magis pulsalionem, quam glulimtm sonal. Ca-tera
videsis in jam laudata epistola Mans. 9 ; sed caven-
vendum Lectori sludioso ne cum editis librts rirpra-
valam hanc leclionem relineai, adkmsionemreleniio-
nemque transtulimus; germana namqtie eslqnam nos
restituimus, ul constal cunt ex codicibns mss. Epi-
stolsead Fabiolam, tum exhoc ipso libroHebraicorum „
Nominum, ubi Dafeca verliltir adhmsit, siveremissio. "
MARTIAN. — Recolenda ipsius Uieronymi expositio ex
Episl. de Manss. mans. 9 : Nomen, inquil, Dephca
apud Hebrmosr.pavpx,id est, pulsatio dicitur... In li-
broctulemHebraicorumNominum,adhmsionem,remis-
sionemqv.etranstulimus, quod leclorem lurbare iionde-
bet; nec piitet nos dissonantia scribere. Ibi enimjuxta
hoc quod vulyo habelur, edidimus, si medium verbum
sciibalur per BETHlitleram: hic auicm in Hebraicovo-
lumine scriplum reperi per PHE,quodelementummagis
piilsatiOnem,quum glulinum sonat. Facile binc colii-
gas, lecium olim ah Hieronynio hoc in libro Dabeca,
non Dafeca; illudque adeo restiluendum, ul medium
verbumscribatur per Beib litleram. El vero libii hu-
jusauctor ex duplici Jeciione, ulraque auiem Jalsa,
hoc uomen fuerit interprctatus, el cum adhmsionetn
verlit, Dabecalegerit, vel Dabca : cum auiem remis-
sionem, Raphca, sive ul LXX habcnl, 'Pay«x.«.Qtt.tre
subdit Hieronynitis loco modo laudalo : Miror quos-
dam erudilos, el ecclesiaslicosviros ea voluisse trans-
ferre, qumin Hebraiconon habentur, et de male inler-
preiatis ficlasexplanationesqumrere,utinprmsenti pro
Dcphcalcgunt Rephca, lilleram ponentespro littera, eo
quod Res, ei Dalelh parvo apice disiinguantur. Ila vcro
legit Orig. Raplica liom. 27 in Num.
0 Aiilen erat palata, Vide quse de hac ipsa inter-
pretntione adnotamus in lattdata ad Fabiol. episl.
mans. 40, not. a.
d Priorem inlerprelationem probal Origenes quo-
que homil. 15 in Num. Esebon inlerprelatitr cogita-
liones. Salis obvie a 3f3, cogilavil.
e Mnllo aliter Origen. hoinil. 25. in Numeros,
haud scio tainen quam vere, Evin, inqu.il, belluimts,
vet ferinus inlerprelatur. Forle legerit "Tl pro flN,
quod1 Deiiupero ejus Editori probe riotaiiim cst.
quo in libro Locontm, elc. Consttle librmn de
Locis Hebraicis, littera A, el sub liltilo De Numeris
et Dcuteronomio.MARTIAN. — Et nos pltira in etiin
loctini congessimus, quaj infra videas lib. de Locis
sttb litteia A, de Numeris, el Deuleronomio.
e Aliam prtefert exposilionem Origen. homil. 27
in Niimer.: Phararivi&ibileos interprelattir; a P&os,
el nKI lidit.
h liebrnice est T1V3;sitque atleo ex tW, pellis, et
ns os dedncla expositio. Origeni dicitur, suuvitas,
vel oris pellis.
i Finees, os requievil,sile, elc. Ms. Colberiin. 4951
non lcgil.banc vocem s?7e; sed iniiltiii), os requievit,
vel ori pepercii. Alia vero exemplaria relinent ver-
bum snpra diclum, sile. ln antea editis, vel silet.
MARTIAN. — Ms. noster, cttm vulgo cdiiis, vel silet.
Unus Colbertinus penes Martian. veibum illud
ignorat.
 795 S. EUSEBII RIEROKYMl 796
F;ii'eZjdivisio. Matlhana, dohum. Obab, dileclus, sive amplexalus,
FinOni (WS), a os meuiri riepo- Medaha, aquae cminentes. aut sepes.
lum. Macbifi restitnet, sive veiitinda- Ori, coqnens, vel excludens me,
Farnachj Vilulus saginattis; aut vit. vcl de infirmitate. vel 3pprebendens.
dlscessio iriea. Maala, chorus, vel infirinitas. 0~ee salvator, aut salvans.
G; Melcha, rex ejus. Onam, dolor, vel itistilia eorum,
b
Gedeoni , tentatio iniquilaiis, Malchiel, rex metis Detis. aut mussilatio, vel mtirmuratio.
vel tentatio linmiltialis. Maceloih f, ecclesiae. Or, iumen.
Garizim, divisio, sive praecisio. Mathca e, dulcedo, vel satu- Obath (n3N), jfiagus, vel pyiho-
I. rita^; nissa, qunm Grseci lyyuo-rpiu.vQo»
Ifniiiie, intuiit, vel iniiuens, Moseroth'1,exclusiones, vel Vin- vocant.
Jegal {SlW), propinquus, velre- cula, sive disciplinae, aut succes- Og «>,coacervans, sive abscon-
ditnens. siones, quod in nostris codicibtis diius.
Jesti, salvalor. Masorolb [Apud LXX p.uo-ovpbv8 Oni, dolor meus.
29 Jazer, ndjutor. XXXIII,50] legilur. R.
Jarden, descensio eorum, vel N. Raphao (Raphu), sanans, aut
, vide judiciiitn. 30 Natbanael, Deusmeus, vel medicans.
Jai-sa, ditriiiiia, vel facliim mau- donuni Dei. . Rooh, plateoe,sive latitudo.
dalum. Naabi, abscondili, vel requievit Recem, varietas, sive picturse.
Jncob c, lucta, vel pulvis. in me. 31 Rebe.quaiuor : sed per AIN
Jerio (Jericho), odor ejus, vel *
Nephe, sufflans, vel spirans; ' lilterain seribitur.
luna, Namuel, dormivit Deus, sive Rathma, visio consummata, sive
Jasub, convcrsio. inqniiiiil Deus. jnniperus, vel sonitus.
Jalel, exspectavit Deunl. Noa (n5?3),molus:quem sigtiifi- Renimoiipharez, maligranati di-
Jamna, mare, vel dextera ejus. caniius Gncci O-KXOV vocanl. visio, sive suJjlimium divisio.
Jescvi ('TU»), quod est deside- Ncenian, decus, sive mqlus eo- Reesa ", frentim.
ravi, vel sequalis ineus. rum. S.
Jaasael (Jesie.l),dimidiavit Deus. Namra k, pardus, sive amaritu- Saddesor (Sedeur), uberum eo-
Jeser, plasmavit, hoc est finxit, dines. rum lux, vel uberum lttmen
vel flcium. Nabau ', veniemus, vel in con- Salomiel, retribuens inilii Deus,
Jair, illuminans. clusione. vel pax mea Deus.
Jetebatha (nnsis''), bonilates, Nnbe, latrans. Surisadai, continens mea ubera,
sive declinavit ut veniat. Naason, serpenlinus, vel augtt- vel fonis meus Dominus.
Isimotli, adducet mortcm. rium. Suriel, continens me Deus, vel
Jegali.redinieits me, vel propin- 0. fortis metis Deus.
quus metis. Othoiam (Etkam), signum eo- Soar, pusillus.
\J, rum. Samoe (Samua), audiens.
Lael, in Deom, vel Deo. Ozni, auris mea. Saphatj judicavil.
d Lomna, alba, vel candida. Ophain (Hupham), mnrifimaeo- Sodi, aicanum meum, vel exclu-
M. rum, vel thalamus enrum. sit me.
Mnnasse e, obliviostts, Vel quod Opher,ignoiiiiiii;i(t3n).Sedapiid Susi, equus meus.
oblitus esl. Hebracosper HETHlitteram scribi - Sethur, absconditus, sive diver-
Madiani, eontratlictio , Vel re- lur. lens.
spiuisio. Sisai.-longaivus meus.
-Medad; mensus est; Hucusque per 0 bteiem lilteram Sooi) (]VX),Tanis, urbs jEgypti.
Miciiael, qttis nl Deus? legerimus: exin per extehsum le- Seon, germen qoodtion est, vel
Machi, quidquia? ganms elemenlum. °
germen inutile, vel alloquittm,
a AbOrigene oris parcimoniaexponiiiir. ln Hebrseo A. talur principdius, vel virgam.Certe baculus seu
7pO,
est 7313-LXX, fiiii). virga dicilur.
h Gedeoni, lentalio huniilitatis. Edili sic legtint, i>'Maitian. dulciiudo. DeriVatiira pnb, dulce csse.
Gedeon, lenlatio iniquitalis, vel tenlatio iniquilalis Origenes exponit mors nova, quod non prohatiir.
mem.Al Gedeonsine littern i in finenon potestreddi u Alii npnd Origeneiii tiomil. 27 in Numeros, Me- '
cum pronomine mem. Deimle omnes velnstiores soroth legunt, aiii Mesaloth: ex qua lectione com-
inss. codices habcnt kumililaiis mem, non iniqui- moditis exclusioniseiyniologiaa TTA,quodest prmtef,
lalis mem; nec iiiiineriio , cinn mediuin Verhum excepto, denvareiur. Forlassis ila olim scriptum in
scribatur per litieram Ain , tyiyiA, Gedeoni Nuiner. Latinis codd, Hicron. innuil.
i, 45. MARTIAN. — Noster ms. Gedeoni , tentatio ' lu ms. nostro, vel suspirans.
iniquilatis , vel tenlatio initiuilalis mem. Concinnnl i Mem, sivein quo Deus: perperam.
veteres cdili, qtii tamen Gedeon hnbent pro Ge- k Namra. pardus, etc. Ex lmc loco emendanda est
deoni. in editis interpretatio inepta nominis Belka-
0 NecOrigenesdissentit liomil.15, iu Ntimer. Ja- snpra namrd, in qtia domus bardorum legitur pto domus
cob quod interpfetatur luclamen. A pp3, ut videtur pardorum, MARTIAN.. .
• Origeni dicilur, Nqbau abscessio,a NT3scilicct,
qurid est cxhausii sive evaciiavit; et iri lucla qtiidem
vires exhanriantur. veniti ubivit. \
d Legeniliitn Lobnacum b littera, quodipsa monct ,VL Disseiitit Adamanlius honiil. 45 in Nnmer. Oy
nominis interprelafio a ]3b, aibus, sive albescere. inlerpretainr interclusio. Puta ab S\V Chaldaico, vel
Origenes homil. 27 iu Nuuier. Lebna inierprelatur g Hebiaico S*rivquod est circulo describere, sive in-
dealbatio. Hieroriymtis lanien iu Epist. de SJariss. cludere.
Mans. 17, mavtilt tatereni verti : Licei qiiidiim, in- 11Vidi Episl. de Manss.Mans 48 el qtia; in eum lo-
quit, Lfbbona traUsferenieS,male candorem interpre- ctim aniinadvertimiis. Origen. boniil. 27 iu Numer.
tati sinl. Vid. qu:« in eum loctitn antipiavimus. Ressa, inqtiil, apud nos dici potest visibilis, siie tati-
e Ila et Tlialmudistse senliunt, ,1fltf;, oblitiis fuil. dabilis lentatio, A i"INTvidit, el ITD3in 1'ihel lenlavit.
Origen. qnoqiie COTO WSJJJ,db obliviohe; iiilerpre- 0 In nis. noslro vel alloquium inutile, aut cd-
latur, tor, etc.
f Cotitra Origeu. liomil. 27 in Numer. inlerpre-
 7&7 LlBEll DE NfJJiiNlJiUS HEBRAICIS. 798
aut calor, sive .leivtalid Iaces- iiriibrattt hiimefavii, siiit- iriiago A. '
SfeiiS. ejus. 33 DE DEUTEftONOlrtlO.
Seffor, avis. Sin ', silieiis'. Astaroili, caulaj, prsesepiii, ovi-
»
Seltiiii [ln llebr. xxn, 32],, Senna, volunlas, sive mandatum lia, vel atria.
spinsc. ejus. Aza, foi"inido ejus..
Satan, contrarius. Sedada, ex latcre ejtis. Araba (fT3lN), occidenS, sive
Seih, positio, sive posnit. Sopban, Jabiuni, sive barba' su- ve"sp'fci'S.
Seir, pilosus, vel hircus. perioris labii, quam Grsecifiuo-TaxK Argob, maledicta snblimiias.
Salu f«ibb), letitatio respicierisb:. vocant. Avi (Hevmus), feri.-
sed melius E07T«6W? [al. euo-raSifc], Saphatam (Sephlan), jiidieans Avolhiair *, gloria lutninis, vel
quem fortunatum vel vegetiiiiipos-1 pnpultirii. noiheh DeuS.
vita liiiniuis: iui tamen ut pronun-
sumus appellare. Samnel, ejuS lieiur Auihjair.
Sefion (Sephon)j absconditus, Saloriii, pax iiiea. Acan, necessitas.
vel egredere os mceroris, aut spe- T. Aseroth, Mria, sive [vestibiiia :
culseeoruni. si lamen per hetk el sade (mxn)
vermiculus, vel cocci- litteram
Tholae, scribaliir. Si vero per
Soni, coccum, vel pupilla mea, nuni.
Sela, petilio, vel peiens. Thersa, complacens sibi, quod Aiepk et sin {TtfWity, beatiiudines
Seniron, nomen vidit,.vel custos' Grace melius dicilur evtSov.ovo-a. ;sonat.
ejus. Thena, castra, vel dortata. Ariiofa (Gomofrha), populi illu—
Sicliem, humertis. Tlieelb (Teken), siibter. :miiiatio, sive priprilttscjus.
Semidae, nomen merirriscientia. Thare (Thahath), exploratio e, Adariia, humus.
Salpliaad c, nmbra forniidlnis, vel pa-tura, sive nequitia. B.
sive untbra iii idipsrim, id est pa Hmc omnia, qumex T littera posui- Baalfeor, habens os peilis, siv
riter. mus, cum aspiratione in suis le- '• superius os pellis.
Sttlbale, pocuiurii niislum, sive! genda sunt principiis. Basar,aiigusiia,siVeifi angtistia,
spina viridis, vel madida. vel infasilia.
. Sfufati d, iiitereris, sive ad um- V. Bosor, iri angnstia.
braculum 32 rostrriruhi, qriod He- Vaphsi, el finis meus. Beroth, putei.
braice dieilursAPHAPHiM. Z. Bariie, fllirismutaiiOriis,[Ms. mo-
Sopliar, toba. Zachur, memor. ItatiOniS].
Saratie (TTiiB), VeJameri, sives Zorad (Zared), alienus, vel de- Balaam, vanus populus i, Vel
princeps fralris. sceiisio. i
sorbitio.
Sicber (o-ixspa),ebiiettts. Zoob [Apud, LXX, xxi, 44], au- C.
Salem {Sellem), redde. rtsm. Cademoth, a pririCipio mortis,
Sahania, coriversio qiisepiam, Zemeri (Zambri), iste exncef- sive i principiiiin mortis.
siVe leva iti eis, vel lolle alfilu- bans, sive amaricaiis. !
Tria nomina hmc, qiim iequuntuf,
dinem. Zare, ortus esl. ex C per aspiralioiieni legenda
Saphan fSap/irt)'), Jabiuiri, autt Zerertina, boc os vidislis : ab sunl.
hericius, vel lepris. ore, rioriab o&se. Chorrivus, iracundus, sive de
Sochoth, laJjernncirfa. Zamri, psalmus, vel u eanti-* Iforatiiiiie, quem GrsttCik rpwylnrnv
Salmonae, umbra poriioiiis, sivet cum. vi.canl.

a Seitim, spinm. Nomen D'T2*i&, Setiim iiilerprela- A dmri fiiisira in bona lihiorifiii copia istiusmodi pro-
lnr Hieronymus spinds iii hoc prseseiili libro Nomi- sei|iior elymologias. Vide tameri conjeeturas nostras
ruim Hebraicortim, utcl lib. xn Cominenlar. in I«ai. in Comiueiitanp. MARTIAN.
cap. XLI: Quw varietalesarboruini inqnit, diversiltilem e Scilicet a bjf umbra ei n3H portio.
significgntgralim spiriluatis. El quia oinnibus nalura f ViliOseiii ms. ilnstrb Sin scieris.Grarcis qnot]ue
eafum nota est, de SETTA (rTQ©) tanium Hebruicaedis-
seramus , quam spinam Thtodotio transtulit. Esl au- est J3«TO?, mhpkord,vel <&$«., sitis.Puio a NIDS.Aliler,
tem gemtsarboris nasccntis in eremo, spinm albm ha- smique sensu loqtiens liier. de Manss. iJaiis. 8, ]'D
benssimililudinem; unde omnia ligna Arcmet Taber- legit, et rttbmn, sivc. odiumveilit.
naculifacta sunl instrumenin, qumappilldntur SETTIM, s Iri ssepius laudalrt Episi. de Manss. Mans.-24,
etc. Iderii nomen D'132? Seitim Symmachiis spiuas Thare, inqnil, nOhnutltvertum in malitiam, vel pustu-
nec errafeiit si per AiSfliltetam Scribere.titr; nunc
inierpreialiir, de quo videndus Hieronyinus Com- fam, tfsrocum aspiratio duplex in extreniasit sytlaba (nem-
menl. in cap. ni Joelis, et in cap. vi Micli:c:e.
MA-HTIAN. pe fl), errorisiaitSd nidfiifestaeit.Hoc eodefnvocabulo,
h Sed melius ZVTZUBV;. Pro zvizuBri;,a nobis resti- el iisdem litleris scripmm invenio palretn Abraham,
tnto ad iideilf mss. codicum, editi Ieguul svaraSt/tc; qui in supfadiclo ApbcfyphoGeiieseos(parvn Genesis)
tibacliseoras; qui hominuilifrumenla vasla-
qua ve.roauciorilale viderinl illi, qui lanlo stiidio vottiniine
antiqtias defendurii editiones'. MARTIAN. bani, AbactoriSj vel Depulsoris sortitus est nomen.
0 A 7STumbra, et H3 ore, Origenes inierpretatur Origeri. homii; 27, in Numei\ Thara inleiligiiur con-
templalio stuporis. Deducitur a Tin exploravit rTO,
bomil. 24 in Numer. Salpkaal iimbra in ore ejus.
d Sfufan, atiercns,.etc. Editi legunt Supiian.; g sitipeniis interjectiorie.
h Ms. nosicr, veleunticummeum: poslremani litle-
LXX vero reiai». Jn Hebrteo bpdierno Num. 26, 59, ram pro aflixo mnsetilino accipiens.
D313W, Sephupkum, sive Sphupkam, ut scripltim 1 Avothjair, glofia lumihis, eic. In nliquot mss. et
est in codicibtis' mss. Latinis. Deinde in ediiis, et editis aniea libris,- Avatlijair, quod jam dicinm est;
aliquol reccnlioribiis mss. libris SUPHASIM legimus; iiam "niK'nvn hhaijuth jair, Mgnilicai ritam luminis,
in ahis Vero, numcro et vetustate praeslantiorilius, et ex Ilietoiiyino Jesji potesi Autlijair, vt-l Avathjair.
SAPHAPHIM. Quod Supkan, aul Sphupliam, fsignificet MARTIAN.— Ms. noster, cum nliquol aliis penes Mar-
contereiiteiiietaiterenfeiii, ntillo negotio disceru.no- .liiinseum, edilisque antea libris, Avathiair.
ex 1
bis licet verbis siSU)Sapliapk. ifw Supli, ,1S© ei i lii eodeni ms. alteriimglossema, velsorbiiio, de-
Snphah. Sed quod Suphasim, vel Suphaphimj Latitie siderattir.
reddat.ir ad umbraculum rostrorunii sive rasiroriim k Quem Grmci vocant. Pro rpuyiArrri
rpuylrirriv
(nt liabet edilio Mariani) divinatioiii Leclnris per- . editi legttnt TpiyAvjet rpuylra. Verum retinenda est
nriiio: tsedet enim me bouas horas male collocasse, lectio omnium mss. codicum : nam rpuyt.y signi-
 199 S. EUSEBII HIERONYMI 800
Chaphtorim, manus turturum , Gai [Apud LXX, xxxiv, 6] , Seltim, spintfi.
sive exploralorum. vorago. Sehoim, caprete, vel damma ,
, Chaphlor (Cappadoces), Cappa- Gebal, ?3ij; vorago velus, sivc aul statio ejus mare.
docia.' \1B0\6y10v. Sames, mnndatum humile.
E. 1 litteram, el L, idcirco prmlermisi- Sina (HJD),lenlalio, sive ruhus,
Edraim 08*1W),inundatio malo- mus, quia eadem nomina in cm- si lamen per sameclt litteram scri-
rum, vel nativitas pessimorum, teris libris interprelantur,el su- batur.
sive rtesceiisio pastorutn. perfliium est dicta vel dicenda T.
34 Erma (Horma) nnalhema. repetere. 11=auiem a plerisque Thophel f, insulsilas.
Evim (Hevmi), itiiqui. aspiratio putatur esse, non lil- Z.
Ermon, anathema irisiitise. tera. De K, superfluumest facere 36 Zoznmim, hsc cogitaliones,
• Esdotli [Apud LXX, m, 1], ef- mentionem: cum etiam apud La- sive quaeest hsec aqua, vel iu acie
fusio. tinos, excepliskalendis, superflua prseparati.
Emmim, populi. judicelur. Igitur observandum DE LIBRO JESU.
quod eadem nomina qum hic 35 SA.
Qualuor nomina , qum seqimntur, vel alibi prmlermissasunl, in aliis Ain, qnseslio.
per extensam ~vocalemlegenda libris possumus invenire. Adonibezec s, Dominus meus
suni, M. . fulgurans, vel Dominuscomlempius
Esau, acervus Iapidnm, sive col- Misor (Apud LXX, 111,10), di- vani. Si vero per h sade litteram
leciio lapidum, quod Grsece dici- rectum, quod Grsecedicitur tvBslu, scribatur, interpretari polest Do-
lur liBoloyiova, vel fruslra, attt vel plana, Etque campestria. miuus meus jusius.
faciura, id est izoino-ig. Maachatlii, fracli sunt mihi, aut Azeca, fortiiudo, sive decipula,
Elalli.terebinihus, vel aulones. venter percussus. Ailon , quem sitpra Aulonem
Emim, terribiles. Mosera, erudilio, vel disciplina diximus: quod si mgloii(]TWN)le-
Ebal, vorago vetus. ejns. gere voluerimus, inlerprelalur
F. Mamoazer (Mamzer), de longe, vacca eorum.
Fasga, abscisa, vel dolala, sive sive alienaius. Asor, sagitta luminis.
os tlelicti. 0. Axaf f^nMN), medicamenttim :
Faran, auctus, sive suecrescens. Oraim, conceptus, sive compre- quod si legere voluerimus Axa
Fcnnador (Dor), eonversio b.ge- hensio. (ITOJ?),iiiterpretatiir furibunda.
nerationis. B-. Araboth (Apud LXX, iv, 45),
G. Raphaim, mediei, vel giganles. humilia, plana, alqtte campestria.
Gaza, forlitudo. Sed sciendum Rnbalh, mtiltimdo, vel grandis. Alae (Halchath), pars mea, sive
quod apud Hebrseosnon babeat in Rubeni, visio, lilii mei, vel videle .Juhricum.
principio litleram' consonaiitem : interme. Aermon, anathema mceroris.
verum incipiat a votali ain (!MV), Ramolh, excelsum signum, sive Anaba (Anab), uva, vel humili-
et dicatur Aza. vidit mortem, vel excelsa. las mea.
' Gesuri, juxla lumen, vel vicinia s. Asdod (Azolus), dissolutio, vel
luminis. Sidon, venatio tristiiise.sive inu- eflu^io, sive incenditim.
Golam, transmigralio eorum ,° tilitas. Arnon, Iumen eorum, aulmale-
vel voluptas eorutn. Sareon, princeps mceroris. diclio eorum.
Gergesscum, colonum applica. Sanir, leva novilatem, sive dens Aroer *•, suffossio vigiliae, sive
Gaulon, volutalio ejus. lucernse.
' exsurgens vigilia : sed melius my-
Garizim, dtvisio, siveadvena. Salacha (Selcka) e, levans veni, rice.
Galgal a, roia, veljrevelatio. vel tollens vcnit. Adar (Eder) i, grex.

ficat tantummodo caiernam, aut foramenaliquod ro- A paret legetidum Thophel. MARTIAN. — Ita emendat
sione faclum; rpaykim; autem foraminosum, eum cl. Mnrtiatiseus, cum vitiose prseferant mss. alque
scilicet, qui de foramine nomen accipit. Sicut He- editi Thebcl,
braice t\ hhor , est caiiema, vel foramen; el 'in fc*
Adonibezec,Dominus meus, etc. QttodAdonibezec
lihori, est foraniinosus, quia subil cavernas ct fora- scriptum in ftne per SADEJitteram significet Domi-
mina pelrarum.'T/3M7X)jTa(etittm sunt hirundines num meum justum, vix patienlur linguoeHebraic:e
nidiilanies in cavcrnis et foramiliibus. MARTIAN. periti; neque vero SV3 besech cum Sade, justum
— Vid. quse supra ex Geneside hoc nomine adimla- sonat: sed inflalum ef intumescenlem.Non
itaque sic
vimus, Martianamm quoque in hunc locum. Chori inlelligendus hoc loco Hieronymus, qui indicare tan-
pi-oprie subterraiieum, troglodyiam signilicat. Antea tum voltiit iiomen Adonibezec, 'AxivviSsZfr. scriptum
erat TpoiyXiTijv. apttd LXX, Josue x, 1, legi in Hebrseo zrot TO
a Ms. nosier, vel frusla, aut fraciura, vitiose.
b Excidei it ex Origenis libris, hom. 44 in Josue, Adonisedec, et inlerprelalum esse, Dominus meus
vox generaiionis, siquidem dumtaxat conversioexpO- jusius. MARTIAN.
h Id est, si ut in Hebrceo habetur, Adonisedec,
nilur. Etymon vero a DS converlii, et "fn generatio
deriviitur. pTS^Tfaserihnlur. Ut vero scriplum est apud LXX,
, ° Ms. vel volntabrumeoruni. Profecto Golan revotu- esl Adonibezec,'ASwviScSez,Dominus Bezech, quoa tirbs
judic. 1, 5, atit Dominusculculi verius exponclur.
tionem potius notat quam votupialem.
d Theodoriius, qtisestione 7 in lib.^Jndic. Galgal Vide 1 Insupra
Marliansei adnotniioneni.
libertalem sonare scribil. Vid. quscsl. 51, 54, S9. n j Adar, ms.'jioslro, Aroer,suffusiovigilim,elc.
grex, Post IISBC verba, Adar, grex, addtinl
a
Facile deduxerit !"6Mliberavil; in Hebrajo aulem editi libri : Amanon, mons Ciliciw, qui et Taurus.
Gilgal et limilem, sive curriculum sonal. Inde Amana,inquielus, lurbulentus,vel densvigiliarum.
0 Ms.scribitur,
Salcha, tecans, vellollens venit.Marliau./eua, Sed nullum remaiiet verhoriim illorum vesngium in
Deni.De superioris vero nominis Sanir expositione mss. codicibus; el ptito manifestum esse erudilo
ita Hieronymus, lib. vm Commentar. in Ezecbiel. Jectori, lum ex rehus ipsis, tum ex significatione
cap. xxvn : Sanir dicilur, quod inlerprelalur via lu- verborom, illam pericopen adscitiiiam esse, atqtie
cernse, aut, ut nos verius arbitramur, dens vigi- Hieronymo indignam prorsus. Fit eqnidem mentio
liarum. in libro Josne AmmansiveAnimon urbis Arabise 110-
f Thophel, insv.lsitas.Mss. omnes legunl corrupte bilis , qtisePhiladelphia dicta est: at de monie Cili-
Thebel, pro Tlmphet. Sed ex posita etymologia ap- cia:, qui et Tcinrus, nescio qua occasione meminisse
 '
801 LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS. 802
Adiiglam a, congregalio eorum. Arab (3"IN),insidise.
d
Ammndor (Uammgthdor), popu-
Apheo, conlinuit, sive conli- Ammela (rreon), lectus. lus generationis.
nentia. Accen ( Accam),nidus. Alal f , Jaxiludo , quam Grscci
Adraim, inundatio pessimorum. Alala , laxitas. •yuvvuaiv vocant, sive leviias, per
Accaron, b cruditio trislitise, vel Arahba (Rabba), mulia. pxtensam primam syllabam.
sleriliias. Aiaroth, corona. Asiarthen [Apud LXX, xxiv ,
Amas :(A)Hiiia),indignatio, vel Asrael (Esriel), bealtts Deus. 33], faciuram superfluam , id est
furor. Agla, festivilas ejus. rzovnaivKtpirvhr.
Asotb, id est Asdodii, ignis pa- Aser (fl&N, fXn), beatus, si per Astarotli, factura, id est, noir^i;
trui ntei, vel incendia. ALEPHet SINlitteram scribatur : exploralorum.
Ascalon,appensa,« vel ignis in- sin mitem per HETHel SADE,ati itim B.
famis. interpretatur. Belhaun, domus inutilis.
Assahar, mane, diluculum. Amathim (Emath), indignatio ,
id est bilis Babylon, confusio.
' Acrabbim, scorpiones.sive eorum, Betharan, domus irse, vel domus
Addar, magniflcus, pal- Anem, circuli, vel coronse, sive monlium.
Hum. prsecinens. Baalgad , habnil accinctum, vel
37 Asamona, os ejus : ab osse, Aerim (lim), acervus lapidum , vir accincius, autvir pirata, vel for-
non ab ore. id esi \iBo\6yiov. lunaliis.
Achor, turbatio, vel tumullus. Affara , vitulus, vel laurus. Bethaisimoth , domus deserla,
Adommim, rubra. Afara :
e, humus ejus aliis quippe vel domus adducens mortem.
Anacam (Enacim), humilis, ex- liltcris scribitur. Bamoth, excelsa.
surgens. Ammona, populus ejus. Baal, hahens..
Ahiman, frater.ejus. Apbani (Ophni), volans ego. Baalmeon , hahens domicilium.
Achsa, claudicans, vel faclura, Aalcf (Eleph), mille. Bethpheor, domus orispellium.
id esl, izoinai;. Asarsualim (Hasarsual) , alrium Begunim, fabri csemenlarii.
Alhoniel, tempus ejus Dei, vel vulpium. Belharam.domus sublimium.sive
respoitsio Dei. Asom, os: ab osse, non ab ore. moniium.
Adada, usque ad lestimonium. Asan,fumus. Bethanamra, domus pardo um,
Asergadda, atrium accinclionis Apharim (Hapharaim) , fodiens sive amariiudinum.
ejus. mare. Bethaglam , domus feslivilalis
Asmona, celeriter numera. Ammes, robusius. eorum.
Avim , acervi lapidum , id est Amad (Amosa), populus adhuc. Beiharaba, domus humilis , vel
liBot.oyiu. Acharan, lurbans eos. vesperse.
Ain,fons, vel oculus. Ammori (]TOn),populus. Boon (Boen), pollex, vel in me-
Aengannim , fons , aul oculus Amma (nOU), populusejus. dio.
hortorum. Anneceb (Neceb),cognoinenlum. Baala, habens eam, vel supra.
Adollamim (uV~V), congregalio Ascr, alriurn, sive vestibulum. Bala , habens cam, vel vir ejus,
eoriim. 38 Adame(Arfaw), cruoressive sive venit hnec.
Adasa, nova. sanguis: numero plurali. Baalotb (Baalatk), in ascensu ,
Athar, deprecalio. Ajalon,campi, vel aulones. vel ascensus: numero plnrali.
Achazib, mendacium, sive stul- Anathoth, obediens, vel respon- Belhaphalelh, domus saluiis.
titia. dens signum. Bazeotha (Baziothia), despectio,
Ani, pauper. Abdo (Abdon), servus ejtis. sive conlcmplus ejus.
potuerit Josue liber Hebrseus. Jam qtiod Amana Ltt- .h. in principio el—n He fcminino affixo in fine, sonat
tine reddatur dens vigiliarum, iutoleranda esi supi- kumum ejus. MARTIAN. Duo suni titbium Benja-
nitas et inscitia ; ut novere Hebraicoelinguaemedio- miticarum nomina , quar>junctim memorantur Jo-
criterconsulti. Observandumaiitemvocemsequentem sue xviu, 23, '<TW\iTtBnT;altertim per n sciiptum,
Adaglam in mss. libris, et Adram in editis, ipsam allernm per y, qnse Vulgatus reddit el Apkara , et
esse qu:e infra dicilur Adollamim; et pro Adaglam , Ophera. El primum quidem msil, Juvenca, aut
legendum Adullam. MARTIAN. junix interpretaiur, allerum a nSV, pulvis, sive
a Veieres vulgali addunt, Amanon mons Cilicim, kumus. f Alal, lalitudo, etc. Corrupte in ediiis pro Asal
qui et Taurits. Inde Amana, inquietus, lurbulentus,
vel deni vigiliarum. Consule Mnrtiauseum. legimtis Alax, %xvv6rv)v vel yj/.vvor-nru,pro -yuvvao-t,v.
ni iallor, est nonien civitatis , Jo^ue xv,
b Equidem maiim pro eruditio rescribi eradicalio: Alal vero,7P1T\
58, quse hliallihul, scribitur in llebraico ct
librarium quippe osciiantem similiiudiue litierarum ullovu, /Elua, apud LXX, ubi extensa prima syllaba
deccplum puto. Ei vero Hieron. in
ipse Commentar. satis apcrle demonstraturin diphtliongo, ul, quasi sil
in Amos cap. i : Accaron, inquit, o-rdpua-t.;,id est ab Hebrsco
sterilitas, ei r/oiijwo-ir,aiiod inlerprelatur ERADICATIO.cultate mb^n hhelulhli, sive Allua. Verum dilfi-
Lucnlentius aillnic in cap. n Soplion. : Accaron, qum loci facla diligemius expensa, et comparalione bujtis
hoc smtinebit, quod in suo cum iis qnse legunttir inlra, sub lilulo de
interprelatur ERADICATIO,
vocabulosonat, id est eradicabilur. Nibil tanien hic Regnorum libro secundo, lillera E legendum vide-
mulo conlra velerum libronim fldem, maxime cum lur Alal cmn Aleph initiali, bSx : nomina enim quse
jaindiu olim ita lectum ab Antiquis sit. Rliabaitus, B incipium.ah H Aleph legenda docet-Hieronynins per
cap. (i iti libros Regum : Accaron eruditio trislilim, exiensam primain syllabam, ut Elistie , Elisame,
cni leclioni subnexa quoque ah illo expositio con- Eliam, elc. Deniqne cuni b^Hnelil signiJicet nikilum
cinit.
° Ms. nosler, vel ignisin flammis; ex critici ine- el inutile, nomen bbx Alal, levitaienisonare apium
erii. His lamen non acquiesco securus ; sed iiedio
a tdemiii(,enio.
plientis inquisiiionis nitnise el perscrutationis affectns. Mo-
vitiose Ammela, luctus. Obvium eiymon a neudus vero leclor sliidiosus in omnibus mss. codi-
nlSO. leclus. slivv. supra jam citali.s vel infra ciiandis, scriplum
e Afayt, humus ejus. Nomen Affara, cum vitulum cibus esse Alal, non Alax. — MARTIAN.
* Perperam veteres
vel tattrum signiflcat, deducilur ex 3 par, sive phar; editi Alax, et Martian, latitudo pro laxitudo , cujus
quasi scribatur niS , cum emphatico, D He inilio pravse lcctionis ipsa eum vox %uvvua-ts, de qua
nominis. niSN Afara atttem cum K Aleph, aul V Atn Jongius dispulat, admonere potuisset.
 -§, EySEBII BIERGN¥MI - 804
$03
Baal, vetuslas, Cariatham , civitas eprum , vel ursum timens..
Basecoth (Bascalh), adeps , vel vocatio perfecia. . j)or, generatio.
defVcatio. Caina (Cyna), lamentajio, Debori, abundanler, vel satis in-
Betbdagpn, doinus tritici. Ceila , ad lundam jacta, sive lel.Iigcns,
Beililbapiiiie , d.onius niaji: npn suscitans cam, aut loHens sibimet. bViJjira,loqtiGiis,"'yel- eloquenlia,
a malitia, sed abarJiore iniejiigen- Carmelus, mqj.lis,,siye. cognitio vei iirsum limens.
duui. circunicisioijis, Dimonia , satis ntiniprans , vel
Bethsur, domus rgbustj, Cariaihbaa), ciyilatem habuii, sublimitas.
Beilianoih , domtis prseeinen- siv.eeivjias hiibiia. ,. Dajaiij, ege.nspauper.
linm. Cana, calamtis. fjotnndjim.iuod Daieatn; egestas eornm.
39 Betbarraba , donius multa , Lalinum Canna, 4e liugua IJebrona , Daiia , c.aiisa, vel judiciun.)ejus
vel grandis. , sumptiim sit. bttnia (Ruma) , silentitim , siv
Benennam (Djn B), in eis, Vejiii Casini (Casis) , summilas , veJ gaudiuni,
medio eornm. principitim. Dabbaih (Dgberelk)d , clunis.
Beihagla,domus fesiivitatisejus, Catthath, siye Caaj)!, bmorsus, Dabrath, Joqueja,
. Berotti, pujei. vel coiigregati. Dedata , generatio ejus.
: Be.ihula
(Betkul), virgp. 40 Caseon (Cesioyi),duri forli- Doinna (Dimona), silepijum,
Betiimarchaboth, domus quadri- ludiiie.
gatum. Cabasani c , congregatio eorum. Eglon, vitulqs moeroris, vel fes-
Betlilabaolh, domus venienjiiim. Cnrtliam, vocationei)) perfecit. tivilas eortnn.
Bil.illi , babitus: ab itabeiido., Cedemoth, prius, vel Oncutalis. 41 Esdad, (Ascdptk), effusio,
non ab hahiiu, id est cnliu veujs. C
Hucusque per simplicem litteram vel iiicendiuin, sive jgnis patrue-
Berain (fieerramof/i),puteus alli- legerimus,exin aspiratione addila lis.
'tudinis. legendumest. Evaptis, hpides colligens , qttod
'
Beihphesse , donius oris fluren- Cliidon[lu ileh.vjii,?6], scutum, Grsece dicitur iiBot.oyo;..
tis. vel clypeus. Evi, desiilerans, sive est.
Beiliscmtis, domus soiis, Chiphara (Cap/iira),cattilus ejus, Esroti (]TOri;, irascens, vel sa-
vel maniis dissinata, sjve expialio. gitta visipnis.
' BeJ&n,venter,
Beiiieniec, domus yallis. Quod aiiiem dixtinus eatuium,ieo- Eneani (itiiaim) , ccce ista, vel
Bnuael (Jebneel), acdilicatio Dei. iicm significat quetn Grascivocanl ecce sunt.
Beihaiialh , domus huinilitaiis., axvp.vov. Einniani (Aniam),mater eorum.
vel domtis respondens, CliermeJ, molle, vel lenerum , Eitholed, ad nativiiatem.
a
Balalhaba , habita , genere fe- sive cognitjo , circumcisionis- Me- Ermom, anaihema,sive damnar
miiiiiio, ab habendp : participium lius aulem si interprcielur , aguus lio.
est, iioii verbum iinperativitm. lener. E^thaol, ignis parlurilionum.
Banebarac, lilius fulguris. Cheslon, revelatio eorum. Esna, Ssvripuat; , quam nos a
Balac, elidens. Cbesil, robustus. secundo ntimcro diccre possumus
C. Cbabon, qnasi jntelligens. seciindaniem, sive ignis, vel edis-
Cariathiarim , civilas, vel yilla Cherelotli [forte Ckenereih~],vi- sertio.
silvarutn. disti signum. Esihamma (Esf/iewo),cogitatio.
Cadesharne, commutala eleclse, ChesiJoth, stulli signum. Esaan, innitor, sive coiiliimo.
s'ive sancla eleclae, Chabol, quasi gernieii. Eliiiecem, prolulit:
Cades , sanctitudo , vel sancta , D, Kmec, vallis.
sive mutata. Debir, ioquens, velloquela, aut Elec (Helec), portio.
"
Balalhgba, habila. Nomen istnd, Josue xix, 8,le- A.tientia c
vertitttr.
giiur apud JJXX, (3a)iz,,ln nonntillis inss, exempla- Cabasam, conyregatioeorum.In mss. Regiocodjce
rijius Latinis pratseniis Ljliti, BQLgthala; in antea 3935 scriptiim est Casabam, quod ediii seqiiuntur.
ediiis, Belatham ; in vetusiioribus inss. uno Colber- At in dttobus velustissimis Colberlinis sa;pius Jnuda-
tiiio, et Saii-Cygiraunp altero, Balqikaba, Ulliiiiam lis leginius Cgbasam, b anle s. Necsolum in illis,
liaiic l.ectioneiiiretinei.iius, eo quod inllebiatco con- sed iii pluiimi-i aliis codicibusS.EbrtilpIif Uticensis,
S. MartiniJiSagiensis, San Cygiranni, Fiscatcnsis
lexlu.scriplutii sillnco supra citato : TIDT~iV.ihV2. Monasterii,
Bakaiatkbeer Bamatk, qtiod Septiiagiiita vel nlii liei- Genimeiicensis, etc. Et merito , nam
. leiiistai, Judsei lcgebant forte-,' Bgiaikaba Raiiigih^ nS3p Cebuisa,su<eCabasa,signiftcal congregationem;
unde remansit in iiominibus H>braicis, Balalhaba , ri3i'p Casabaautem pra;cis!one»iel cmsuram:Necdii-
aut Balathata. Nolnudum iiuiem n.oi(i.enBalaih supra •biuin qnjii nomen Cabasqm sit Hebrseum
interpretnlum habiius abbabfiiifJo,bic \£\oBululhqba %ii'3p
Josue xv , 21, M^RTIAN. TT-Cuni vnlgo
geiierefeminino htubila,proptersylliiJjai.npenultimam Cdbsjecl, editis, ms. a,iioqt.te noster, Cabasam, quod ex
tka, quse, feiiiininum genus auiiUJitiai, MARTIAN. alioruii) co.dicum fide Mnrtianseus emcnda|. Ncc
—Videtur eliam Mariiaiiseoab Iiisce .diiabusvocibus ille sjfiluiat,
.'quin nomen istud Cqbasam sil jle-
1N3nbi73 Josue, xix , 8, Balabaik beer, postrema braeiim
littera elisa , efformatum , uno spirilu, ttomeii istud 7NS3p, Cabseel, Josue xy , gl. Milii projiius
videlur vero D>5?3pKibtzaim designari, quaeurhs esl
N3rT?y3Balathaba: Ncque male c%habendi, seuipos-
tidendi elymo Hieronym. inte.rpreiatur; tametsi , Ephraiiiiiiartim , Josue xxi, 22, e.tlerminafioneiiiin
B ani servijt I Parnlip, vi,53,ubi Jokmehqniap,peIJaiur.
inlegruni tiomeii Babalaih heer, Domina pulei, red- d Dubbatk, cluitis. Prp noinine clunis, m.ss.plures
detiduin sii. lbideiii.a J.osue noiiiinatur Ramathne- legiinl, ctivus. Dabbath
autemipsa est Dabbeseih,yel
geb , 3^j nOT, Rqmq,ihuauslrqLjs,jie.cvidelur anibi- Debera. MARTIAN. — Plures , Manianato teste, mss.
geiidiiin , tjuti.shisce yocabiilis e.iiin lociim in irilm atque item noster clivus legiint pio clunis. Ac si
Simeonis, quse eadein. cijm Judseis, tenpit oppida , hasc cadem.urbs cst tribus Zabulon,
fuisse insigiiiliJiii. Reeole Marji.anaeiiiiiiio.iaiioiieni. U, AuSuBuvin quse Jostie xix,
b M.alimrescribi «iprosus prq iHprsMs, jjla eniin exemplari Alexandrino dicitnr, Vul-
gnt. ana de re nihil videtur ditbilnndnm;
inlerpreiatio ex T2p, fastidiosus seu icedio,o/fectus, priorDebbaseth, qnoqtie exposilio prseferenda *ii , gim nii?3T
exlundetur: Jia-cvero quo paclo ,ppssit, non video. Dabbeschethab ipso Carnieli clivo, cuieraijniposiia,
Nec1 inulfjiuJ:abjqdit hujt!SHiet:,expq,sij:io, noininis su- nometi soiaita videattir, et gibbm, et cameli tuber
pra cx Genesi , .ei ExodjO,quiJjtis ii).locis Caaik pq- cxppni sojea.t,.
805 tLIBER DE NOMPBUS HEBRAICIS. 8(6
Emeccasis [Apud LXX, xvin, Gadera, sepes ejtis. sive superficies.
21), vallis concisionis. Gaderolh, maceria, vel sepes. Jepbeel ( Jepktahel), apericl
Erma, aiiiiihema ejus. G.ibaoih °, colles. Deus.
Ennailion, gratiam danles. Gabaon, collis mceroris, Jedala, maniiS, maledictio.
Enaralb, ecce concepit. Gethtlia.aplier, lorcular ejus liu- Jniel (Nchiel), requies Dci.
Elchafb. porliuiicnlnm, mi, vel fohsiini. Jeraon (Jeronj , liiuebti.nl.
Elaiimtelech (Elmelech), ad re- Gabatbon , sublimitas conim, Jeraeou (Jercon), aurugo : qnam
geni. vel coliis niceijuris, Gricci h.rspovvocaul.
Estmoe, mtilier ventris. Gelliremmon , torcular exccl- Jefonne e, iuidtis.
Ellbnci, neqnnqtiau) vovenlem. sum, vel tomilar subliniium. Jetia, iiiclinatio.
Hticusqueper E brevem litleram le- Golam (Gilo), jrausinigralio eo- Jezer, fortitudo, v.eJndjtitorittni.
gerimus, exin per exieasum lega- rum. L.
mus eleuienlum. Galim, loca palnstria, vel acervi. f interesl, vel sibi-
tlo a, exercilus [ejus. Pro b Galgalis. voluiabris. 43 Laebis,
vir.
tvTzooixeniiii, semper in Hebrseo Gabaad (Gabaath), collis pnlrtie- mei Lobna (Labana), candor, vcl
aut iuimae niilitum describuiiitir , lis. Iateres.
aut opes, I.
Jcrimolli, timens mprlem , vel Labo, ingrcssus, sive venicnies.
Eugaddi, fons liftedi. Lanmas (Leheman), ad iiiiqujtii-
Einior, fmis geiieralinnis. alliindines morlis. tem.
Eiiitariniin. lons liort^rum. Jalie,i'slos: ahore, nonab osse. Lttza s, upvyout.bv: licct t|ttidam
Enndda (Enhaddn), fons exaculus. Jabiu d, intelligeos , vcl intelli- h yf.oibv,lorquem vi-
interpretenitir
Edroi, iniiiidaiio pasccns me. geniia, dclicct diimiiatoriim , quam vul^o
Erum (Horem),vila sublimis. Jt-cnnni, possedit popuiunj. Boiamvocaul. Potcst aulem iiiler-
F. Jnzer, atixiliiim.
Jnrim, saliuum, vel silvarutn. pretari, el IJI*-ipse.
Fesga,-dolnta, sivc prsecisa, aut ivdilicatio Dej. Lnbec [Apud LXX, xvn, 5], ac-
Jejmeel,
oris iiinlti. Jagur, colotins, vel advena. ceptaliilis.
Faletti (Jephleti), sajvans me. Jetaii (Jetn), mercedis. Laciim, ad coiisurgeiidttni.
G. Jectael (Jecibel), h.ipeslas Dei. Le.sein, ad iiotnen.
Gazer, pra-cisio, sive divisio. Jeplile (Jephta) , aperiens, yel Lesentdan, nominis judicium.
Gosnam (Gosen), juxla eam, vel apertiis. M.
applicitam. Janum, dormiians. Macedn, exusiio, sive Oiienlalis.
Gaza (!T?y),forlis : ab aiii lillera . Jetia. extendorijn!. Madon, conlradictio, sivehnbi-
incipicn-, non a consonaiiti gimel. Jezrael, semen Dei, tslio.
42 Geih, torcuJar Jecdom (Jucadam), inctibnil po- Maspha i, spccula, sive de spc-
Gessori, applicajis iumen, vel pultis. cula.
applicansdirigentem. Janua (Janoe), requies. Masela i, specula.
i GaJiloth,reveUiiiones,vel trans- Jeblaam, de*ipiscens populus. Marom, sublimis, sive de cx-
migraiio. Jerfei (Jarephel), dimisit Deus. celso.
Gazao, robusto. Jecnam, possessio populi. Masarphoth>>,inceiidia, sive de l
Geihihseo, torculari. JaQe, adaperlio, vel us.ten.sio, iribulatione rosiroritm.
a Elo exercilus ejus. Hoc esl, pro abundanlia el t^liiin, sive iortitn quo cervix boum
constringitur.
copia rerum pouilut' nomen Hebraice S'n, ut Eze- nflS Luza, denique polest i.nlerprclari, et hic ipse
chiel. xxxvn, lO.^TTJ^n hhajil gadol, sive Eel cja- propter 1 Vau primaj syllnba;, el ruza, sive ze se-
quens nani nTI vezfi conipleciilur parttcuiam con-
dol, id est exercilusgrandis, seu copia maxima lb>n. junciivain, ei, cuin proiioniiiie
Elo igilnr. recte verlitur exercilus ejus, sive abun- 'Pse- defiioiistrativo, hic
MARTIAX. MAH.TIAN.
danliaejus. h Hinc in veteribus Glossis nXoioMedditur
h A 5TI verbo, quod prmslanlemviribus, attl robus- e Bnia, et
equuleum; ;itque converso lioia ylowv ixEpuriB-ou.i..
ftim. imiai. Consule Mariianociadnotationem. Ilieron. in xxvti
c Gabioth, colles. Piures mss. codices liabettt hic .cap. Jeremise, ad veis. far, ttbi vin-
el
cula cai.enas: Sive, inquit, ylotov;, qui tiebraice
Gailol et Uaaloih : at ex signilicatione retinendiim qppetlanlur el s.ennonevulgari Bmas vocunt.
Gabaoth. MAKTIAN. —Ila Mailian. restituit ex ipsa Alteram M.UTOTU,
iiilerpreiationem txplicat Manianajus.
nomintsexpnsitione colles; cum in plerisque ttiss. et 1 Ita mss. Marliansco
nostrosit Gailoth, vel Gaulotk. inspecfi, quilms et nosier
dA assentiiur. Veteres editi , Masphat, speculalio, vel
]"I3,quod est intelligere. Origen. iiiterprelalur veliutenlio, vel locus judicii. Estatitem
sensunisive prudenliam. conteinplaiio,
e Jefonne, nudus. Editi sic Icguni, Jepphonue, mt- Masephu Josue xv, 58. Hebraicc njSDT Hammitzpa;
dus, velcoiiiiersio.Ms,Regius,/e/'o/M,ie,nudus. Ca;te- neque enini ahsque.n inititi noiiien ismd tnbi tribui-
ri anliquiores cl iiieiioris ntilse, Jefoiifte, nulus. MAR- lur, qtiod Vi.rissimespeculamsonat.
TIAN.— Reposui ad Jidem mss, nudus, prp quo ;\!ar- P i Masefa, specula, Jia opines mss. c.odices, quos
tian. vitioseex aiiisJegitiitiiiis. Estauteninl39' iii Pibel diligenter conlitlimus. E.dili vcro Jo;ige aliter : Ma-
vacuuinfacere,expedire,qiiibus nudare est aiinjpgtnn. spkat, speculalio, vel contemplatio,vel inteniio, vet /o-
Vocis iiulus longe alia est ratiq , nii.nimeqiteeonve- cusjudicii. MARTIAN.
niens Jcfonneetyjuo. I.n editis an.t.ea addebnljjr, vel l' Masurphoili, iiicend/.a,eic, In Hcl).ri»o
plSlt^a,
coyversio,,quqd u.i ms. noij babelur. Maserepkotk. Hoc iiomen pntcsi signi(icai',e,'de tnbu-
f Pio fnierest legeitdutn coiiji.ci.oduob^is verhis lationeroslrorum, sumpto m.ainiljaji cx
f~Q, min; ">Hff
ileresi, idij.uesatjs bejie jtixta analogiae regi.das: a sere vero, vel sor ex -fXOsur, tamquaui cx -,iv cum
TjS' verbo iier fecii. Origenes qitoque , liomil. 13 in Tsade; rVE , p/io/Adenique ex nS3 uopketh, tpiod an-
Josue Lachisinterpreialur iter. Econtrario, qno lan- tiqui videiitnr accepisse pro rostro. Consule.Hebrai-
dem conaiii inierest exlundi possij e Lacltis eiymo, cum sp nupk. MARTIAN.
penitus tgnoro. 1 Qui possit de tribulglipne rostrorwn jiomejj isfud
s Luzd, uuvjySut.ov. Manuscripli codices Jegtinl sa> expoiii, Mnrtianseus indicnl. Pii.oreni ego iiiterpre-
pius -Avov.Boia auie"midem est qubd collare bubu- lalionem probo. Mentoralur ,J,osueit, 8, ct xtii: G.
 '
807 S. EUSEBII HIERONVMI 808
Maachati, venter. csesus, sive Osa (Hosa), spes. • Sanan, abundans,"sive egressus
frncta est mihi. Oceo, diligens, sive perscru- eorum.
Marom a, iiliter, amara Iristitia. (ans. Samer, cuslodita.
Mageddo, potnortim ejus, sive Oga (Hucuca), inclytus,-vel glo- Sihor,';fparvulum, [sive lurbu-
eoenaculnejus. riofns. lentum.
Medab (jlfedaoa), aquarum fa- Oiio (Beih-Anolk),dolor ejus. Sebacba (Sotheba), reticulum.
mes., Q Litteram, necGrmciresonant, nec Selom (Selim), avulsio, vcl di-
Mephaath (nVSO), aquarum im- Hebrmi, el excevtisLatinis nuila missio, sive nbi esl ipse.
pelus, sive ab eis tempora. alia lingua habet, unde a nobis Semdae (Semida), nominis scien-
Manaim, castra. hic penitus prmlermissaest. tia.
Maabeel (Cabseel), congregalio R. Samari, lana mea.
Dei. 45 Raliab , latitudo, vel fa- Selam, latus : a lalere, non a
Molada, naiivilas. mes, sive impeius. lalitudine.
Medabena(Jlfedeme)m),de one- Recem, varietas, sive vacue- Sabe, seplem, vel seplies.
ribits. faclio. Sarid, reliquise.
Magdalgad , lurris piraltc , vel Rebe, qtiartus, vel ordinalus. Sonim (Sunem), coccinum.
turris accincti. Ramoth, visio mortis. 46 Seon, semini ejus.
"Maresa, a capite. Ragal (Rogel), pes, vel deorsum Saiiasim (Sehesima ), incubuit
M.ion, habilaculnrii. ferens. egrediens.
Maaroth (Mareth), speluncse. °
Raphaim , gigantes. Sala, tollens.
Meddin, judicium. Remmon, sublimitas. Semes, sol.
Mahala, chorus. Rama, excelsa. Salabim ( Selebin), aggravans
Malcha, regina. Rabboth, mtilti. intellectum.
44 Messa, rixa, vel azyjnus. Ramaih, excelsa luec. T.
Marala, amara conscensio. Roob, late. Talam (Tclem), ros eorum, sive
Maalaph , de mille, sive de doc- Raccath, maxillse, sive buccse. irrornta.
trina. S. Tyrus, d quoe Hebraice dicitur
Magdaliel, lurris mea Deus. Sarathan, tribulalio eorum. SOR("12f) el interpretalur tribulatio,
Masadda, requirenlein, sive re- Semro, cuslos ejus, vel nomen sive angnstia, vel forutudo.
tinenlem. vidit. Hucusqtte per simplicem tilleram
Misor, directa, sive campestris, Salacha, lulit stbimet, vel ten- legerimus,exin aspiratione addila
vel de trtbulatione. lalio, ilineris. legendumesl.
N. Saron, princeps tristilisc. Thaffee ( Tftap/i«a'^ mnlnm : ab
Napheddor (Dor)h, conversio Semronmaron, cusios amari arbore, non a malitia inlelligen-
generalionis. moeroris. dnm, sive tympanum apertum.
Ncpbthoe, dissoluli, sive decep- Saijama , leva excelsam , sive Tbaanac, respondens, sive bu-
tio. conversio qusedam. militas.
Nasib, titulus, vel siatio. Sarlii, vinculiini, sive angustia Thersa, complacitio ; qnae si-
Nabsan, exsiccata. ejus. gnilicantius Graecedicitur, suSona.
Nnal (7H1V3),ascensio. Sin. egrediens. Thalme, sulcus, vel dependens.
Noa, movens, sive commotio. Secbrona, ebrii, vel laberna- Thamna, e numertts, vel lidelis,
Nahalal, laudent. cula. sive numerata, aut consummaiio
0. Sisai, longsevus. eortun.
Oziph (Zipli), germinatio. Seme (Sama), auditio. Thenac, fictts.
Orchiataroth, longitudo coronse. Sulialim, vtilpes. Therela, vidisli lerehinthum.
Oli (Holon), infirmilas. Siceleg, delecatio vocis adductsc, Tiiabor, veniens lumen.
Ozauoth (Azanotk), qiiasi sig- sive effudit sextarium. Thalla, ager ejus, vel appensio.
nnm, vel forte signuni. Senesanna (Sensenna), tollens Thamnatsare, numerus operi-
Hucusqueper 0 brevemlilteram le- rubrtim, vel tentaiiones. menli novi.
gerimus, nuncper extenmmlegen- Saloim (Selim), cmissiones. U.
dum est. Saraa, curbones, sive angustia Ur (Hur), aerium, sive ad,f ira-
Oliam vne populo, sive insa- mnlorttm. cundiam provocans.
niens. Socha (Socho), tabernaculum,
Oram (Horam), vse excelso, vel vel uiiibraculuni. Z.
iracundia. Sahariui, porise. Zebdi, dotis mese.
DiQ m^TWOMisrepkolk maim. Locus exustmttqum, A ° Ab Harapha giganlis nomine, qni pater gigan
seu coinAtisttones,*Alii fornaces vitrarias, alii, ctiin luin fuit, 1 Paralip. xx Aliter vero Origenes inter-
Rabbmis Salomone, etKimchio, salinas iiilelligunt. prelatur, resoluia mater, aul resolutm malres, ex
" Videiurprior exposilio liujus iioniinis excidisse. H31 remissum, et & mater.
Pula olim scriptum , Merom, aqua amard, aliier d Theodoriliis in Ezecliiel. cap. 26 : Tvoo;1oprn
amara trislitia. Froprieaniem Merom,sive Me-merom iniyoipiwTTpoauyopevzrui otovn. Tyrus incolarum lin-
scrihitur, et aqwtm altitudinis, sweaquam deficienlem gtia Sor'apueltatur. Ilebraice "lS scrihilur, Josue x,
notat, a verho mN!3 defectus. Vtde lihrum de Locis 29, iion iTS; et rectius a 1TO deducitur, quod est
. ad hanc vocem ex Josne: Meromaqum,ad quas exer- spiendor.
citu prmparalo, caslra sunl posiia, etc, elc. e Alibi conlra Jovinian. lih. 1, png. 271, perfec-
b Napheddor, conversio generalionis. Vox ista di- tioncm interpreialur, uhi Thamnnth Sare in perfec-
versis niotli- legiuir : nam snpra in Deuleroiiomio tissimo principatu, sive in numero operimenli nooi,
scnbitur Fennador ; bic vero apnd Septuagima , reddi tradit. Origenes bom. 19 , in Ntimeros vertit
Josue xi, 2, Phenaeddor ; in ms. Alexandrino, Na- defectionemcommotam.Ilebraice n3Qn scrihilur, Jo-
pkethdor ; Vnlgaius Inierpres appellnlive sttmilHe- sne xv, 10, LVI,2, et jtixia analogise regulas por-
bisciiiii niS3 Nuphoth, unde reddil b'eiiapholk-dor,in tionem, sive purtem sonal.
regiombus Dor. MARTIAN. — Nou ex Hebrseo iiomiae f lla-fere Origen. homil. 25, in Numeros. Ut in-
islud expriinilur, sed ex Grscco, e<n|iie rursus, ul lerpretalur irrilalio. Hand scio lanien, quam vere,
in Aldino exeinplari habelur, N«yESSwp.In Hebrseo nisi si est ab TITI,quod signilicat, expallescere
autem, Maniana-o adnolanle, Josuen. 2, duobus R proprie prse iracunclia.
verbisiegiturIT©mTT,appellaiivein regionibusDor.
$09 LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS. 810
Zabdi, fltixus vebemens, sive Berith, pactum, nilus, aufevidens.
abundans. Haaliliainnr, habens palmnm. Farez, divideits, vel violcntus,
Zanoe, remilit, vel isle requievit. Booz, in fortitudine, sivein qtio sive divisio e.
DE LiBHO JUDICUM. virtus. G.
A. C. Gaasar (Gazer), commolio.
Adonibezec, domiims fulminis, Cenez, possessio contemplihilis. Gera, ruiuinatio.
sive doiiiiinis conlempiiis vnni. Ceirum ( Ceiron), iciiebrse co- 49 Gedeon, circumicns , sive
47 Aliiin.-in,fraic.r inens quis? runi, vel tliyiniama. lciiiutio iniqtiiiaiis eorum.
AXJ,(iTDiKJ,claudicaus, vel iras- Cison, im'|it'i;criint, sive durilia _ Gahathii (Apud LXX, vn, 1), col-
cens. eoiiim vcl Uciiiia. lis, sive suhlimis.
Atbanie!, lempus meum Dei. Carcar (Apud LXX, vm, 10), Gariziin.accola,siveadvenaejus.
_ Arsd (TIS), consnrreciio descen- invfsiig.iito. Gnola (Gaul), abjiciens, sivc rc-
sionis,auites'.inioniun)desci'iideiis. 48 Catnoii, resttrrectio inutilis. velalio.
Acclin, usque littc, aut hamus, Quamor nomina, qum seqnunttir, ' Gaza, fotliliido ejus.
aul ininiilii-isejtis. ex C. liltera aspiralione addita Catlnm (A).ud LXX, xx,45), ten-
Alab (3bn), lac, vcl laclea, sunl leijenda. latio, vel accinctio populi.
Cheiiim (Hetihim), insanienlcs,
Acrabbim, scoi piones.
Asiaroih, ovilia, vel faciura, id vel lormidaiis, sive signaia. Jczbnam (Jeblaam) , deflucns,
esl Ttokoat;exploratorum. Chtisain, iEthiopia cortitn. vel desipisccns po|iu!iis.
Atialha, r.-sponsio. Clinmos, quasi atlrectans, vel Jahiti, inlelligens, vel sapiens.
Arastli (Hurad), artifex. COltgteg.illS. Jaelf, cerva, vel conjtigiumcer-
Ciielinii h, consiimmatio, sive vale, sive incipiens.
Abiiiaain, a patris mei ilecor.
Abel, Iiicltts, vel cominittens. omuis dolur, vel :ib inilio. Joas, Bspeians, sive lemporalis,
D. vel doiniiii robur.
Abclmeola, iuctus parlurientis.
Are-(Din), bol. Dehbora, apis, vel loquax. Jerobaal, judiceijjaaal, vel judi-
Abcd, survus. Dalila, paupercula, vel siltila. cet linbeiis, aut supcfifiir, sivejur-
Armon, aiiathema mosroris, vel Dagon, piscis trislilia;. gium habens.
E. Jccbiizn (3N'T 3p' in Hebr. vn,
imago tristitisc.
Avotb, coiiimoraiio, vcl sedes, Enac, humilis constirgens. 25), torcular lnpi.
aut viculus, sive iiicunabula, quod Eloi (Apud LXX, v, 5), Detts. Jecba, torcular.
Gnrceiliciiur EWKUA(;. Ezri, aiixilitiin uieiiui. Jtilliam, est perfectus.
Eplioil,siiperiiidiimeiiliim, qund Jnir, illuiniiinns.
Abgam ( Abesgn), pater sordis.
Abdon, servtis inoeroris. Gra:ciVOiaiilErrjv5uaK,sivef7roj^iSK. Joiialliiin, colitnibtc donum, vcl
c
Epbratlia (E)jhru), l'rugif<r.t, coliiinluedcdii, aut Doniini donum,
Allel (Itlel), IIIIIS. sive do (incre vcniens, aui pulve- Jabes, exsiccala, vel siccitas.
Amiuadab, populus meus spon- riileiila. El super hoc quid nobis L.
taneus. d
videalur, iu htiris llrbiaieni inn Laffidoih, lampas, sive quasi os
B. Qu:i'sii'iiiiini plcniiis diximus. cului : iibore, non ab osse.
Bezec, fulgnr, vcl contemplus Euiihratliiies, hiiuiiis, aul pulvis Lais, lco, vcl sibimet vir.
vanu-', sive micnns. eoriiin, sive frugifcr. M.
Baulmesar, liabens, vel vir ex Duo noniina, qum scquuntur, per Meroz, aqua: sacramenlornm.
prinnpe. extcnsnm legamus elemenliim. Muiz (Apud LXX, vi, i.6), ro-
B:ir:ic,rulgurans. Eud (And), acripiens gluriani. biMiis, fortis.
Bai-ii.il,jugum. Elam (DUiy), avis eorum. Mere (Herome), manifestus, vel
Biira, creiitura, sive leeius. F. illiiiiiiiiiins. ant apcriiis.
B iraciiiniin (Apud LXX, viu, 7), Fora ( Phara), laguncula, vcl Mello, pleiins.
crcainra iiidorum, sive irihuli. fiugifor. Mauiie (ilanuc), rcqnies.
Baalberiih, halicns paclum. Fniiiifl, TaciesDei. Miiha,qnis lnc, adverUum loci,
Bera (mK3), puiens. Foa (Phua), operaritts, vcl so- vel qnis est iste?
» Proprius pairis ammnitas. Scilicet a D5J3amm- A c Amovi Iiinc Homcn Fenenna. sive ut Marliari.
nilas, et 3N pater. legit Fenuann, cot/reisio ; qiiod neque in mco ms.
h Chdion. consumnwtio, etc. Chelion non legimns ncqne in Uegio nltero, leste ipso Martian. li.ihetiii',
in lihro Jinlictini; eisi codices mss. onines lioc no- net: denique, iu ctliiis aiiira libris. Et vcro IKIIIad
nieii scriplum rciiocaut in prscsenti seiic, iibjici.ml Judiciiiii libruiii, sed ad priiniiin lleun runi periincl,
auiem c voltiiiiuie Uulh, ubi propriatn linlirl seiicm. quo loco einendatiores inss. el vulgati rcpinj^eii-
Veium mcmiiiisse dehn leclor sliidiosus Jiidicuiii et tiiiif.
Uutii libros proeiidein volumine apud vctcres fuisse —Feunaa, conversio. Mantiscripli vcieres addunt
susccptns. MARTIAN. hic loci noiiicii Pheitcnnm, quod iiiinime Iigi debel
— Maritin Rnih. ad cujus pertinel librum. Yid. in lihro Jutlicuni, scd in priiiio Sntniielis voiuniine,
Mnrliau. aiiiiiitnlioiicm. in tpni laiiirn illud niiiillunl inniiu cnpli cndiccs jain
cEphraia.frugifera,e\e„ deEpbrala disserii S. Hie- dicii. Rrgius vero cudex lititn. 5995 IMIHCII Pheuen-
ronyiiinslibro Qiia:stionum Hrbraicartini in Genesitn nm proprio loco retinuit, ueque illud addiilil in libro
cap XI.VIH.Noliiii taiiieniisseruisseensdcin esseQue- ,, Judictiiu. MARTIAN.
stiones qnas hoc loco ciiavitS. Dotlor: iuiiltos enini f Aliter Origenes ascensionem iuterpreiuliir, ab
lihrns eilidtt Hebraicaium Qiiiestioiiuni, el (Hiidem TuVascendii.
divrrsos pro divcriis Scripitiiaintii volitniiiiibiis; s Maliui e conlrario despcrans XOaVJoasch qnippf.
nnilc ;iil : In libris Hebruicaium QumslionumpUnius ex ftittirt) llophal desperabii, sive actum eril, aul ape
diximus. MAKTIAX. deslituetur; qnod | lane iiornnt, ipii Iltlnaict; sciunl.
d Scilicet :ul rapul Genes. xxxv, vcrs. 16, ubi ,, Porro Isnlorus Origiimin lib. vu, c. C, spirans pio
post iiinlla, Ephra:a, inqiiil, el Bethlccm itnius nrbis tperans legil, eami|iie lcciiniiein sutil, (jui liic quo-
vocabulinnesl sub iiitcrprelaiione cvnsiuiili; siguidem que apnd liieroiiyinnni lepoiiendani vrluii.Ego vero
in fiiigiferani, et in doiiniin panis verlitur. Nec aliie Siileiinie e^-sepmo prouiiuiiiitioiiis vititmi ipmieutis
etlitc siiiit nbs lliertinyino QiKo-liitnes Ilehiaicio in pro e. A'lcri etyiiioligia' coiisrnlit appritue Gractis
aiios Scrijttiiie liiiins, lamciM illas luiii: prin mai.i- %povio-p.a;, lenipniaiis. Scd tcritai itlia ratio rst. Ptita
bus liiiluicrtf, Vide tuuc bac de re diximus in gene- ex n', ip'0'1 Deum, sive Uomiiiuin soiiiil, ci VVfor-
raJi Pnefat. nuiu. 28. lem, siveVlJJ foriitudmcm, derivari.
PATKOL.XXIII. 2G
 "
$H S. EUSEBH HIERONVMI 812
N. perfecta, sive pacifica. gnstans me.
Neelle! pSna), '«us, hymnus. T Asor, sagitta Inminis.
Nabe (Nobe), latralus, Tabalh (Tebbatb), bona. Abias, 1'rater aliiis , vel fraler
50 Tria nomina, qum ex 0 sub Exceplo hcc nomine, cmtera, qum ejus.
jiciiiius, pef extensam legenda siint sequtintur hujus litlerm, per aspi- Ahitob, fraier nieus bonus.
lilteram. rationem legenda sunt. Ahinaani, fatris drcor.
0. Thalmai , suspeusio , vel sul- Abenner, pnter meus lucernn,
»
Obed, serviens. cus- vel pater lucerinc.
Obnb (Hofraij), diJectio. Tliamnalhnres (Thamnathsare), Ag:ig,SMU-K, id est lert-um.
Oreb, corvus, uiil siccitns. enunieratio solis. Arniiiihaim (Rumailtaim), alli-
it. Uniinch, Itumilifas, vel respon- ttitlo eoruni.
Rechab (Apud LXX, t, 19), as- debii tihi. Azeca , firtilitdo , sive deci-
censio, sive conscendens. Tbehes (ysn),c conversio, sive pul.i.
Resalhaim, impietas eorum. fieri ova. Adreel OWYW)greges Dei.
S. Z. Azrl, aliirns, prrgens.
Sasni, long.Tvtis,vel senaritts. 51 Zib, lupus. Achis, verunitiiinen vjr, sive fr;i-
Sepheih (rOS). speetila. ZeiiUl, hnbiiactllijm. lermetts, ani fraier vir.
Salabbim, salus corditim. Zabuloniies, hnhiiarulum eius. 52 Abiinelecli, liater meus rex.
Syria (,D*IK),sublimilas. DE RUiH. Aviiiith (Hevita), doleus, sive
Siiiratli, capra. Booz, d in fottitiidine. pailuriens.
Semegar, notiicii advense, sive Elimelecb. Deus meu* rex. Arlii (Haret), mora,
ibi colontts. Jesse (W), insitlie lihamen. Alii-lliiir, iwter Mipeiflnus.
Sisatiii gaudii exclttsio,sivelol- Maalon. deienesira.sive a ptin- Achela (Hachila), sttspiciens
Jens i'1'ceiirnitMii,Vel equi visio. •cipio,
vel conMimtuatio. eam.
Seita (Beif&Mti),spiria?. Noemi, e pnlibra. Ahigal.paier exsnltaiionis, sive
Sarailia^.SliVaaJ.viricieiis vCnil, Orpha, oervix ejus. B pater roris.
sive iribiilatio. Rnlh, videns, vel festinans, sive Abisa, patris mei incensum, vel
S'irOrcl) ( In Hebr. vti, 25), deliciens. saciiiiciiim.
saxum corvi. DE REGNORUMLUV.1. Acmfor, ocnlus, aut fons gcne-
Salm nie, umhra prohibendi.vel A. raiionis.
umhra commotiotiis. Anna, gralia cjus. Abigail , patris mci exsulia-
Samir, veprrs, vel incnltum. Aphee, ftiror nuvtts, aut couli- lio.
Seon, lentaiio caiens, vel ger- nenicr. Asnn, Itimnns.
meri qnod nnn esl. Amtnadab ( Abhmdab', f pater Atliacb, tempnre tno.
Semaiiolh, iiomeii humile. nieiis sponinneiis, vrj isrbatitis. B.
Samson , sol eoruui , vel solis Abia, paler Domluus, vel pater Baalim, habenies, sive ascen-
fortittido. fuil. denles. vel snperiores.
Sorec , h electa, optima. Abirl, paler meus Deus. Beibahar, domus agnitiottis vel
Salma {Salmana), senliens, vel Atnmoni, comprimeiis, velcyan- dotnus agrii.
» Obed,seniens. Mirare, lector, edilorum veiernm A liabeinr, et juxla niialogise reguias splendebit, sive
incogilantifin), uiiitHieroiiymiis tria lanliiiri nomitia emicabit inlerpretalnr, e fuiurn Ca\ ohsolen tiirma-
hic ex 0 litlera subjecisse : ipsis vero placuit qnin- lis y3*i,qriod taineii in Arabico obiinct. Htcc urbs
qiieiepOsuissecriiitralidemcotlicuiiiveiiisiissiiiKiium, erat non longe a Siclicm, ab eniineiitioi i, nt videiur,
qni tria tanlnm vocabitla relineni. In etlitisergo li- loco sic appellala. Non tamrn dcruiio, nliam esse
btis b.KCspuria iiomina orcurrUnt inter gcnuina : Theharum ^gyntiacarum meiiiioiiciii in S riptiiris,
Olhoniel, responsio Dei, vel revelalio Dei. Et post qoin potios ah eoriim. quid id nejitun, pnrtibus i-tc-
vocemObah; Oihoniel, tempusmei Dei, \e\ signum terim. Adrio nialle Bocharlnm a luio (inn.ien isiud
Dei. MARTIAN. detivari, ut Laiine Lutetta, Grace Pelttsium nuncu-
— Trilms hiscc nominilins duo hsec.nlia interse- patttnr.
rutil veleres editi libri, Olhoniel, responio Dei, vel ^BoozJn fortiludine.In oplimoexemplari manuscii-
revel.aiio.Dei:ei denuo, Oihouiel, tempits mei D^i,v4 pto Golbertiiiiehihliotbeca: tria snliimnmdo vocabnl.i
vgnwn Dd, conlra iu*s. lidrm , ipsnmqtic lliero- scripla leputiim- de lfbro Ruih. iii-mie Maulon,
nyini icsiimtiiiitim, quia taiilnm per 0 \extensam Orpha, et Ruth. Nihil legiiur anipliu-: in u:io cndice
legenda se dixit suhjieere. Monasterii saiicli Cysriraniii: a( in aliis liene muliis
h Sorec, elecla, optima. Velerrs aliqnot mss. Elec- codicibus inss, scpiem nomina reperiums ul in
tio oplinia ; et. iitfra :td noincn Ruth, legunldefiniens antea editis libris, quos sectiti sumus hoc loco.
pro deficiehs.MAUTJAN. MAHTIAN.
—Aliqnol mss. peues Mnrtian.,eJe«a'o optima. —-Es hoc libro nonnisi iria isihacciion.ina Maa-
< Hnc rcfer insigttem lociiiii M.Varroiiis lib. n de g lon, Orpha , et Rulh exliibent dtio apnd Manian.
re RuSlica. cap. 1: Nec minus. inqnit, oppidi quoque m^s.
e Aliter ipse Ilirrnn. interprclaliir cpist. 54 ,
noinen Tlieha, indicunt av.iiqnitiremesse.agrum, quod
ab ag>i geicefenon a condit,<renomenei e*t tinposiium. ad Fiirinm , num. 1T. Vid. qiise ihi ohsciviinius.
Nam liiigK.uprisca, el inGrmciuMvlets Bmutiisiue af- 1 Aminiidub, pater meus spontniieus, et& Sepiua-
flatti vocanlcotlisiebas, el in Sabinis, qni eGrcecia vi- gtnta Irgiini Aminadab , sed corrnpie, nl opiimc. li-
neruni, Pelasgi cliam nniic iia dicunt, C"jus restigium tltietex ipsa eiymologia : quiti niunrii Amiaadab non
ih aufo Sabino via Saturia iton longe a lieate miitia- ViTiiitir Latiiic, paier meus spontaneus; scd populus
riusilivus appetlatnr Tebm.C iicinnil Plnloin Ph;c- metts np Hlauetis. MAKTIAN.
dro, ubi jEgyptias Thebas ab allioie loco qttcm le- —Legendiim Abinadabex ipsa liqiirl exposiiione
nerent. ila dictas a Grtrcis trmlil: BKCTIAEM?'5' av TOTS noitiiuis, ei S.Tiplura: texiti Samuel. III ilrg , n.
ovro; Kiyvirrovoicn;&up.ov,n-spiriv p.zyuknv-KOKIV rov e Abigat,paler roris. Edili libri, pnfer erroris; sed
V.VM roxov, ov oJ "Etlijvz; Aiyv-nrlu; BVJSK? yMkovai, vetius legiiur in maiiUscripiis, 'jttia aitctor bujus
Regi existenie.tolius jhyypti Thamo, circa magnam
nrbem tfuclus eminentiorh, qitem Grmci Thcbas JEgy- Iiliri Tcspexit ad iioinen ?1D''3,sAbital, qnnd reddi
ptiacas a/)pf//a»f.Sulfiagatur deuiqne ipsum Uebiitt- potest, paierroris, nou paier erroris. MAftTiAw.
— Ms. nosler, cum pridem editis, pater crrbris.
cum ctymon ysn, Thebeta, quod bis Jmiie. ix, 50,
815 LlBER Dl N0JUNI81IS HEBRAICIS. 814
SoclioracJi (Bocomih), primoge- E. Gelboe, voliitatio, sive deeursus,
nitus IIIIIS. Eleaaar, ad adjatprium, sive vel acervtis pluens.
Bezec, egestas. Bei adjfltoriiim. Gedori ;, applicans, sive acce-
Badau, solus, vel in jtidicio. Esc.ibod (Ichabod) <J,cecidilgio- dens.
Boses, iu ipsofloruit, vel abscis- ria. vel vacglmiai. Et de hoc (|nid L
sio. nobis videatur, in lihris s He- Jeroboam (Je>oliam),miserieprs.
Batnn, in qun. hraicaiiunQiiivsliotium pleniusdis- Josue, salvator.
Bnritli:!, a Pytbonissa , qunm piitnlum est. Jeehonia (Apud LXX, vi, 19),
Gnrci iyy«arpiu.'j%vvocntit. Evilaili, a principio. praeparatio Dei.
Bosori (Besor), annuntiatio, vel Ebr:i'i; traiiMlores. Jorl, inciniens, vel fuit Dei.
caro. Ettbi (1W), niecuni. Jabes, exsiccata.
BrrsaJieo. puteus satielatis, vel Esfhamoe, cogitans. jerobanl, jiidicliim Bial, sive
puteus sepiiiiHis. Trianoniiiiu,qumsetp<unlur, pcrex- jurginin sitiierioris, apt'habentis.
C. lensamlilteram proferenda swnt. Jesavi (Jessui), id est [Ai. estj
Cariathjarim, civifas silvamm. Elcana f, Dei pos^essio. desideravi.
Ciis iffid), dunis, vel vomitus Elitt «, Deus mens iste. Jessai, itisula? sacriflcJum, sive
viri. sive vomensvk. Eliab, Deus meus paler. inceitsiun.
Qum sequuntnr, aspiruiione ud- F. Joah J, inimicus, vel esl pater.
Finees, os reqnievit, sive os h
dita, sunl itgenda. Jerameeli, niiscricordia Dei inei.
Clieiuliini, imiltiuido scientitc. muium, vel silens. M.
€hetti(»nn), iiisanieuies.vel i«c- Feneiina, conversio. Ma.iari(Melri), pluvja, vel com-
ctim. Falii, salvaton nieo. pluto me.'
Cheretli (Cerethi), inierficien- G. Machinas, humilitas, sivc aitre-
les, qtii sia;nifiraiitiiis Gruece di- Gnban, collis. clata.
CUiilur~k%ot.oBftvovri;. GtlgaLi, volutatio, sive revela- Mageddon (Magron), lenlans.
CI)iiJeh,(juas,ieur,aulomne cor, ik>. Melchisfie, rex meus ' salus, sive
sive caiiis. Goliatfa,revelatus, sivdtrasistni- rex mens tyiatiniis.
D. grnns. Mrroi), de liHiliilndiiie.
53 David h, forijs nianu, sive GaMim, iraiismigrantes, sivc re- Michoi, aqua omnis, vel ex 0111-
desidrrahiiis. vel tti. niliiis.
I)amiti«Hi)o»HHh«),
r sangninum. 54 Gestiri, juxfa lumen meum, Meolali (nbno), a parlurienle
D».'G (Doeg), nmlm, <S;vfi«ojli- vel applicantTSe Ittmine meo. me, sive a dolenie me,
citus: quod Gr;«cediciiur«wvi«3v. Garizim, abscisiones. Maon, habitacujurii.
C»njicit Miriiiii. ad uomeu Abital, bs2?31 , quod Adevwe non disseri; ne lamen aliiun librum Htihrai-
rcHilitut'pafcr roris. inrjiis Jjbrj aiicloreui rrspexis-e. caruiu QiiaJMioniimediium ahs Hicr«n. ptites ctun
In Ongeniaiui auiciii LexLcp 'A.Scyunv Spiao;, Abigaen Martiau.e», videt|iist in generali Pia fatione innn.28
ros vertiuir. diximus. Vide eti.im Epist. 68 ad Pammncliiain
i~Baritlia.Pyilioni.ssa,etc, Legendum esset Balitim inum- 4, di tjsija;ibi iinnoianius.
t Pen.es Origenem in M.illtiicmn. 'S.piarovy.rriat;,
ob, iiixl.i Hebrnicum 31Nn?!?3 bc/a/al/iob, quotl apud
L&X. l SasnueJiSxxv«i, 1 el&, dicimr iyyuarpipvBo;; i]aod vems «jus intrriires reddit Oei creaiuru. Her-
sed Jibrarii veteres parnm consnlii Iingii:r lLbraicue perauj uirohijue, nam et pro Xptarov rejionejidum
legeiHiil Burhha pro Butitha; ut ahbi Tubiika pro in Cneco est esov, ab-b& D$us^ct ,enieiid:iiidus hi-
Tuliiha MAHTIAS. leriirrs, oni v.riai;. creqlura Jegit, pro yrriai; pos-
—(..Jialtiairr |»T3 vocatur.M.irtiana3us ex Hehrteis sessio, a nap possedil.
vocibusriS nS5?3,bakalal o/>,qiiasSamticl. I, xxvjjtj, 6 Eliu, Dens meus, elc. In editis libris, Fdiu, Deus
7, 8 LXX rrdttuntliiia %yypa.arpipoBov, IfigeildtiU)d,o- mevs iste. H:ec Icciio optima est. cum NWS^, Eli.hu
ce( Balitha. compieciaiur pronoinen deiiinnsira.iivnm j<in hu ,
h Ua vulgo Inierpreiantiir antiqui. Qrigen. inil. Laliiiereddiiur ipse vel iste, sicut et ejm.
(juoti
Coiiirueiiiar. in Madli. Aa?t5 0; kpp.rnitv^ruiIxuvo; MAHTIAK.
%t~pi; ut iiminam p!et'"Sque altos L .iige tamuii ine- —Isle. Sin ms. n/ister, aique ed.iti Ibri ante
ptior esl rxpositVi»,qnani lit explicari ineriamr, nt Marliaai. qui ejus nialujt prn iste. Hie 1 Reg. 1 scri-
siilet •)11, et T, qiioinm aiterimi snfficere, alterttm
mniittjsonat : nisi si. qund aJiis phicer, » N31, for- n biinr NjTbi? ; alibi absque N parasrogica wbtA.
h Drihicai nouiieino a ,13 os. et DDn obturuvit, aut,
titndo, robur, et T IHIHMS, furiiieiiir, et 3 in 1, qne-
madniiKliiiiiin D3N,et ms^.oiiimutalnr. Illa cst juxta DTI pcpercit. Heuraicc DnTO scrihitur, sed vnrio
aiiimatur.
anah>g>:vregnlas, qua dtlectus e.l desiderabilis jdici- piinciio
lur, a TT7iiPiiijieditectus, sive a TT, p.fo TT. ' Gedori, appiicans, elc. Forie csl Geddur, quod
c Doet-, uyoiviav.Ita legunt ouines m-s. codices, bis legnur apmi LXX, cnp, xxx. MAUTIAN.
edili auieni i.yi>vt.o;cmilra Bdeni velecuiii exeiifpla? — Entendat jdcni ms- nostcr; liarieniis enim
ritrm. MAKTUN. editi boc iioinen ad sequenlttiii 1 litl.erani iiai)>fe-
— Aliter Doeg sCribitur; sed et in 'iiisoaicbetypo rentes legeram viliose Jcdori. etc. E.-l nniem in lle-
Ilehraico variat 1, Reg. xxn, 18, et ^11, et 3ST, et hra2i aiinellativiim 1TO, sevcrins cuni rt pr.vlixo
cum vau 5STT. Ti"i3,n,I Rei;. xxx, ver.sicnlis 8, 15, sa'pins repeti-
d Escnbod, cecidit qloria, etc. Ex lioc loco mani- tiiin, quod Viilgalus reddit cuneuin. luiruitcuios.
fr.slissmje comprnbatur llieionyinuin cdidi-selvbros Sr.plnngintMpro nomiiie pr«|trio aci iptunt, iiuitani» r
OiiiPSlimiumIleUr.iicaiiiin pi'33ier eiim qurm in Ge- que alleiiiin T in -"3,soleumi lapsu; rt legoiii ninti-
liesiin stiperstiiem liabenitjs, in qw>de ii-ftcOociiuiHa lHKiys^Sovp.lili VCl.S('h"l ro avarpst/.u-y.ysSSovp0
esi nientio; uti tiec iu illis Q i:eslionil)us llehraicis 'ESpaw? y.ut.u.iit€pK/X.OOIipujnvzvsrat r.tipurapLOH,.xa,-
Hieronyitio usque in piseseiileiii dieni T;ilso ascrip- leirv.i §£ovrw rb InarLy.ov avaxxipa.. Mjhimu gnti.eittn
tis, «|ii.i; si gciiJiiiia: ejns «ssewt "Quajstiones, seu Ilebimus Geddnr vomt, quod alibi iiUe^preUtturpira-
Tr.idifiones Hebr.ijcie in libr<»»R^gtini, dc Escabod terium; sic antemdscitur .prmdnnum.mm/jis,lloc pirro
ive lchubod plenius in -ijljs .dispjtaii.iin fuissel, nouiPii est Gedori ex Gitccoru.m i.iiierprctum ,cirore
juxin pra'5e,nte,«iioeum et adjiwtiiiwneiii ipsius atufl-:'^ paulo vitiflsiusLaliiiie dcscjipltim.
loris. iijacmn, i Eamdem iinterpretatioflem nomijii J.opabex Da-
' Fatcri decet, in Quajstionibus iti Genesim hac njsie jjifra.tribuit.

815
n Manch, eviratus : quem Gneci
SV/Siavvoc.ml.
N.
Ner, lncerna.
I Nu.itli (Najotli), pulchriludo.
55 Nolie, latraltis.
' h .nal, iiisipi.:us qttOtlsi Icgere
volneri-i NEHEL( 733 ), meiisura;
nomen cst, sive psniterd.
O.
Ophni, discalceatus, sive h insa-
nia coitversinnis.
Odollam, lestimonium eorum.
It.
Ramaibaim, exceUa eorum.
Racbal, uegniiiilio.
liarlicl vero inierpretatur ovis,
ant videns Deiim.
S.
Sopliim, specnla, vel scopulus.
Sauphi (^Tij.speciilator, autsu-
percfliinrieiis.
Sabaoih, exercituum, sivc virtu-
luni.
Sanuel. ttnmen ejus Deus.
Snnsi (WQIB), sol meiis.
Saror, coangusiiiiis, sive indu-
tus.
Saul, peiitio.
Salisa, tettia.
Salim (EpbtfV^.viilpes:scd mclius
si legiittii' Siiulim.
Sti|ih, speciila, vcl effundens.
Sena, tollcns, vcl aiigu.-iin, sive
dctn.
Soha, mninlattiiii in ea.
Stir, rcctus.
Sama, >b', vel nulicns.
Soccoih (Socho), ramus, vel hu-
miliins.
Hethtii. laliius.
i Sarvia, viucnis, sive angnslia.
Sonaim (Suiitiin) , coccinea, vcl
stibsihieus eis.
Sephauiotli, lahitim moitis.
T.
Thou, amens, vel errans.
Z.
Ziphxi, germinantes, sive llo-
rcntes.
DE REGNORUMLIBRO II.
A.
; Asuri (Gessuri), nliium meuin.
"
S. EUSEBII HIERONYMI 816
Ahisa, pnlris inccndiiim, sive Abiezri (Abiezer),e Deimei auxi-
sacrilicium, 56 ve' hnlocaiistuin : lium.
quitl sigiiilicanliusGnecc yJ/.przap.u Anailiothilhcs, rcspondens si-
diciiur. gnnui.
Asae (Asai), faclura, id csf, Adai (Heddai), rohuslus, sivc
tzomv.'/., sullicirits.
Aininaii, cubitus, mcnsura, non Abialboii, pater meus super in-
braciiiwii. lellige.ns.
Ai m (Apnd LXX.II, 24),ma- Azmaih (Azmavelk), forlis
tris lleiiis. moile.
Abessaloni, paler pncis. Abiem (A'an), frater malris.
Atlo:iin. ilomiiiauir Diminiis. Ascrai (Hesdrai), atriinn meum.
- A.ugia
\Hugg.th), feslus, sive so- Aruuas (Areunn), illuminali.
lemnis. B.
Ahitiil. pater meus ros. Beurim, elecii.
Agla, juvencula, vel vilula. liaan:), venii respondens.
Aia, viilinr. B-rtiilii, ptitei.
Adr:iZ'.'r, deenrum auxilium. 57 Brga, d excclsa.
Acclierclii ('msn), dispcrdens, Buiaia, c.rnientnrius, id est,
sive tlissipaus. xdilicnlnrdoiiiini.
Ammiel, populus mcus Dci. Beihrooh, e domiis plalenrum.
Aiimti, (hiiians. Bethsnhee, filia saiuriiniis : itt
Abisei, palT sacrificii. lameii nt prima cnrropia sit sy'la-
Aiiiiiiiud, poptilus meus glorio- b i: alinqiiin nhi proilucliur, sem-
sus. per IIIIIIIIISiiilrrpiciatiir.
Abitophel, fratcr meiis cadens, Balasor (Tjtn VJ?3),hahens sa-
sive iiTneiis, vel fratcr meus co- giilnii liiminis. vel ascensio atrii.
gitiiiis, ,'ive iruci.in<. Bethc<iarf, dnmtis agni.
Arachi (Arachiies), longittido Baurini, elccli, ulstipra :vel ju-
me:). venes.
Ainessa (Amasa) populum tulit. JJcizrlliii, fcrrnm meum.
Ap'ielellii, mirahilis.
Adoniram, Doiniiius cxcelsus.
B<climi, primogeniius metis.
BciliniK ha, dniiius buiiiilis, fo-
Atloram, guneraiin excelsa. vel trthnli.
Aiiilotli (Ahiliid), friiler inclyliis. ri, Biiana (Ms.
Armoiii, illuniiiiaiis ine, vel aii.i- spnndeiis. Baara), venil re-
thenia , si»e ccltarinm niciiin, aul
Bareumi ( Beromi ), fugit cum
doiiiiis nirn.
Atliiio ( Aputl LXX, xxni, 8), quisptam.
Bethoron, domus irx.
leni-lln-, vel (lrltcaliis. C.
Ahcsniii (Itiid.), volunlatis, sive Casir (Apud LXX, Kuaaup) ,
consilio rjSO.
mcssis.
Almi ('nVIN), spinarum. Cahsrl (T3p), congrrgntio Dei.
sive lo- Tria noinina, gum seqitmuur,
Aga (.tyej, meditaus, aspi-
qiirns. rittione uddita leqeiidu suiu.
Araiitcs, iiiontanus. Clialnmnc (Apud LXX, ix, 16),
Adiillam. cngregatio cornm. omneiii fi>i"iiiii(luieiii.
Ar.el (Apud LXX, xxiu, 20), leo
Ciiusi, JE hiopia.
Dei. Cliorcitbi (Cercthi), dissipnns,
Asael, fnciura Dei, id est. izoinp-u. sive disperdciis.
Arailiiis (llarodi), ob.-lUjicscenS,
VClailmii ans.
Ar;is (/r«), elatus.
Eliaha, ncqtiaqunm ah-coinlitus.
Excepto hoc nemine, cmtera qim ex
Alab (3bn), lac. littera sequuntur, per extensam

" Maorh, eviraliis, etc. Edili Iegnnt ttwto, mss. A Abschalon, alque his similia.
vcro coilices rinn A Detta cbaraciere eiiam Latino d Brga , excelsa. Brgn minime legilur snb liac
W.aSiavUlrumqiic rcperiiur apinl Grtccus pro eo cui firnia liii. II licgnoriini; sed, tti fnilnr, ipsiim rst
coiiliisi, seti elisi -unt lesiicili. MARTIAN. iiomcii Gtibnuikcap. xxiu, 29. et pro Bega legeudttm
_ Ki Smrias (ftatiuvaciiOii, Gmci nuieiii frequen- Gibu vrl Gubaik, <]iiod signilicnl co//£s et excslsa.
tius Bluaiav, nt lnc quoque olun erat. 1'rorlivis esl apiid veleres librnrios linjiismodi intc-
b Origencs exressum convcrsionis vcrlil, fnrle a rnrum traiispositio, pro Amuda enim Mipra po>uc-
DVI, qnrd aliquo inodo excessiim signilicat, el n;2 rant Adama, et hic pro Geba scribuut Bega vrl Beza.
respexil, convertit. MARTIAN.
e Behroob domns plalearmn. In Vulgaia Irgimus
<•.Abiezri, Dei mci auxliium. Hoc nomen legilnr
II Re1'. SMH, ^7, veruni lalsa comprobatur c-j»isin- 3im. Si/rwm lloliob iniitiim, prn llehraiis vocihis n'3 D"N
Aram beih- Rrkkob : :i|ind LXX , Svfiav
t-riirrtaii" tani in ednis ipiiim in mss. liiiris. qnia
~lW3S Abezer, vrriiinr patns mt-i uuxilium, non BuiQpuup.. Syiam Bwthruam; iu ms. A. Xvpb.v,v.ui
'Voiit. MAKTIAN.
Dei mei a«jct/wi».MARTiAN.' — Verius Betreckob, Hehraice 3Yn ni3. non loci
Abirzri proprie est Abiczrita, naitts sciliccl ex se.iliniiiilia: Itcchoh, qtta: Syris nnimiueriitiir.
Abiezer, qui pncr Gilhndcini fainili.t: Juii. (,)n(>d nomeii, f Beihchar, domusagni. Nomen Beihchar hue Irans.
vei-o Dei iionien pro puiris in bnc inierpreialiciie
ponitur, hoc esse npinor inDctim cattsa , quod in pli-ns- latum et-t ex priori Reguiu volumine cap. vu, 11,
tiue iiujiisiiiodi etyimlogiis innui volicnlan- ;:MAUTU>.
tlqui sub Patris vocabulo. Extmplo sint Abimelech,
817 LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS. 818
primam fyllabamlegenda sunt. J. consolalio, sive reqnies.
Eiisnc, Dei niei snlus. Jezrnel, scminavit Dens. 59 Maacha, molittis, sive con-
Klisame, Dens ineus audiens. Jclhrnnm, snpeiflnus pnpulus. fractus.
Elidiilic (fe7/«f/a),DeusiiiPiisscil. Jehgnr (Sebahar), elettil. Memflhoste c , dc ore ignomi-
Elipltiileth, Dctts metis salvans. Jnpliie, iliiiininal, vcl oslendtt. nin.
Lliam, D,i mei popiilus. Jtira;ii,qni esi subliniis, vel ma- Mnnnnd , reqnies.
Elianam, Doininodominante. nus sublimiiim. Manrin(Mnharai). dnmus mea,
F. .Irroboseib (Apud LXX, xxiii,^), vcl ninnr.i, siveex visione.
Feletthe, mirabilis, sive cxclu- jinbcniis confiisioiicm, id esl igno- Miiuclinti,snbactus, id esl, mol-
dcns. iiiininm. littis mcus.
Faraolhoni, nvolanlis Iristitioe Ididiii, nmnbilis D nt ini. N.
me;c. Jonnihh, Doiiiini spoiilnnctis. Nephcc (Nepheg), applicans ori,
Faarai, hi anle me. Jondnhe, ipse eognoseens. e
vel ligyriinn : iiomcii est lapidis.
G. Josaphai, ipsc jiid'cat. Nans, srrpens.
a
58 G'°> lucta, sive Inctu.tri. Jodasse , sciens , sive cogno- Nrtlioi hathi, iiirliisns.
Geiii, iuigrn, vci iransmigraitli. sccns. Neele (Apud LXX, tn ms. Alex.,
Grra, riimiiinns. Je.-bi (Jesblbenob),cst in me. XXIII,5o), scala, vel lorrclts.
G"iit (Gob). fovea. Jiinrc. sallus. Naalia, lurieiiies.
Gaas, commclus. Jojmlahc, Domini cognilio, sive 0.
Gelmiilrs, Irnnsmigralus. ipsn cogiio-ccnie. Orrhalbi, ncsliinatinmea.
Garah, scnbiosns. Jnsati (Jassen), vetus. Odsi, inrnsis meiis.
H. Jngnal. piopiuquiis. Tria nomina, qum seqttuntur, per
Hiram, vivens rxceise. Jnnxner, anxiliahiliir. exiensnmlitiernm profirenda sunt.
Jlistoh, vir honus. Jaati (In Hebr. xxiv, G) rcspon- Obedudam (ffnN *ny), servien»
Ilims, vigilaus. dens. lliimo.
Hishosclli, w cnnfudonis. L. Oitinda f, ipse rngnoscit.
ldcirco cntn as)iiraiionehcccnnmina Lodnhar, ipsi vrrbnm. Oren (Areuna), ira.
posuiiiiut, qnia et apud Grmcos, Losabi, speravil iu mc. It.
et apud llebrmos per h diphihon- M. Rcsphnb ?, ItUarptisrov.
gum scrlbuntur. Manaiin (Apud LXX , n, 12), Racha, qiindrign, sive cnrsus.
"
Gio, tiicla, elc. In Hehrtjco esl n'a i f|UOilapud A ?etiiim ah nspiratfoiic Laiina irchoai, nnn a vorali,
LXX legitnr 6'oi cnp. n, 2I.MARTIAN. llrliraicc nu:ein s<rilimiiur D"1*n,11 Iteif. v, II;
—Ilebraice. ipso Mnrlinn. ndiioiaute, csl TOS,Giach SICUJiN,ihiiL.x, 6; NTiV-ilitl-m, xx, 26; n"i"31L"iN,
II R«}f. II, 2i, iilemqiic valet, quod JTtt eruplio. ibid. 11,8, conliiiuii jod piiirem lilterain snbsripnTi-
Gr.-i-ciei TUei rai leifiint. le. Griiici'., iti in vui»aiis est excinpl.iribiis, Xnpu.p^:
b P.vr diplilhongumscribunlur. Qualunr notnina ab 'laroiS. '\pu;, '\iSoa8£.
<=Ms. nostrr, ii''un|ue cditi velores : Miphiboseth
niiTonyiiu) vel Pliilone bic lecensita. upud llrbnros
prr (liphllfiigtim scripln Irsniniiir bor itiotlo, Q-1T\ Griiicam scripiiiiiim iinpre-i-a leci:o repnrseniiii. De
lliram, :W>N Histvb, N"P5Jlli-as . TWIWH //' stib-iiitinriiii voce Muiina, qunin appcllaiivc accrpe-
busetk. lNuqin;»ero liilcrse aleph, he.h. ei U;'IIapud riiit LXX, ip^i el Lniii.i iuierpreies, vide Mariiun.
Vrlrrrs llehrirns pro eoiis.oiininibiisu-iirpni:i; f-rntil, atlno iiiionrm..
scd pro voculilms, ul prrspictie declaral Hieroiiyini d Maana, reqnies. Nomcn istud" intcrprelalnm le-
prtcsens nnnointio, qua sintnit nleph, hcih, el ain gilur lum in GiCro qnani in Lnlino; niini pro lle-
digihtlion^umciiiistiiiierrriiiii/odscqiieiiiiiiiqiinnior hr:no nroob, timmthha, Srplnngiuta reddinl ti; Sv
jnm diclis iKiniiuihiis llebrnicis. Iluic evunesriitit aiu; vei bvaiuv, id rst, in sacrificia vrl sanificium :
opitta imics qiimuiudam iKidicrnmum grammnlico- Hienmyiiius uiitrm, sicitl sacrificium; Pngiiinus, ad
riim , quibtis visuui rsl qu nuciiinque diplnhoilgutii requient. Qnml qtiid"in ex a-quo rrspouilrl iiilcrpre-
ex Ilehrnico evsnl ue, ithomnle, llehr:rasi|ue voccs n taiioni 1'ujus loci iu voce Mauna. Videsis II Ueg.
coiisonaiui scmper liticra, noti n vocnli iniiiiim iln- xiv, 17. MAUTIAN.
cer,:..Jam qunri .'pecial Gr.Tcas diphiliongos qiia- <••Vil Ucjyrium,etc. F.diti, vel Itjncurius : M:nii-
g
inor noMiiniiiiisii|ira posiiorniii, non fncile upparei scripti auti-in coriices lcgunt ul w\u-posiiimns ligy-
hoe ila e-se, ul llieroiiyiiiiis t' slaliir, nisi forte iu r.um : nec iiicongiuc , Aiyvpov rniiii, sive Aiyipiov
vnee Hirum, qu:r apnti Gitrcos Irgilnr Xsip«,«.Alia gcnus cst lapidis, ex J.i^di. dc ;tntii|. Jml.
iiamqiie iinniiin Gr.rce lcgttiiiiir nb.itpiedtp.nhon^is, MAIITIA.N.
'USoaBi,'IO-TW§. "iarpu. Vcriim inspeciis tlihgeuler — Verius in ms. nostro Vqurium : veieres edili
LXX Inir.rpreiihiis iioccniitr iioiuen Hishoselh scrip- lyncurium scriliiinl. Setl Ivyv.ovpiov dixil lie-
ifi,iv.rpov
lIIiii rsse cuni ilipbtlioiigo in iiianusrripio Alcxnu- sycliins. iiiineisi vnlgo i-tiin luirnrii» eirclto, ligu-
drit.o 11Reg. ii, 10, ~EhSoa8ui,Ehbostliai. Ex «iuo iinin lapiilrm, sive iieiiiiuniii innjoris preiii vrlrtes
satis tnjiiet Cii'lera noiniiia Hrbraica siniiliier prr ipsi cmiliinilnut. Viric tjUcCadnoianius in cpist. C-i,
diphlliongum u fttisse scripla aiuiqnitus amid f.rai- ad Fubidl-, itlllll. 17.
cos; idipie veriu-i comprnbaiiir ex voce Jabes, i|tiD3 f Obitidu, ipse cognoscit.Cave. Icctor, incnnslnn-
'luSi; passim scripta, in eodeiu M. A. legilnr cum tinni prioris uiirliuis linjns npeiis, qui cntlriu | ror-
diphthongo ~EluSzl;.Deniqne itnluiii est erudiiis vo- sns nomina legit ne intciprrtnliii' inullis ilivrrsisque
calem i, et (liphtliuiigiimzi, iudillerenier litisse usur- niodis. siciif iiniiieii Jijuda. hic Irgti Ohicdu, i|nod
pmas tam aprnl Gr.i-ci-sniinm Lutm"s : illoquu usu snpta leijebal in lillrra \,Joid<ihs.Jod<the,Jiijuiluhe:
recepio 'laruS vl EIVT&>6, "\pu; ct \&.p-j;promiscua ct pnst Okiada legit Oren, quutlatitca Areunai scrip-
scripia luisse. MARTIAN. serni. MAI-.TIAN.
— Nullns in llebraica lingua dphihongos proprins — Iilriii ms. uostcr, Obida. Maitiaiurus ipsum
c«se, magistri cjus anis docciu. Scilirct nulla vora- esse nib irntnr Joitida,
liuiii siiie (OiiSriia piouiiiliuliir, el quae vocalrs vul- C B Perpciam liui-trinis edili Gwro vneabulo /t6o-
go niiiiiiinl N, n, i, etc, qtta; per se vidennir pro- o-TpwTov atldiml MIC «irsus, qnas nos veibn :id snb-
leni. eie spiiiiiiin tcnueiii pru iiiitlnnl ptitilnm rx Srtpiriis IKIIIen Itarhab, ad quoil pritnn nl, ntl fideni
imo gutiure. llieronytnus, qni quaiiicr supiTioiaini- ius. noslii tiniisliiiiiiiiis. Ei vero puviineniiini, t|iiod
ininn iiiitinm e dipliilmngo dnccic apud Hcbiiros Gruce ).(9dt/TpuT0v dicilnr, Kc-| lla iiicuiiiqnr, cxpo'
quoque tradil, salis lamen crtiditc ad ejtislingua; m- ui possu iiileitigo, tainctsi inalim carbonemintcrprs^
H9
Rohoam,: JatiludopopuJi.
•: Ragatf/io^e/), iristes, vel 9e©r-
SUin.
Ragtilim (Rogelim), pecleS.
Rapha (Arapha), sanitas.
Ribai, jiiijic:uiles.
S.
Sapbatia, jirdicaus me:
Son,- spccula, vel speculator,
sive scnpiiliis.
Snmoe(Samuafi atiditio.
Snbab, cnnveitens.
. Si'bi, sectn, a secandoy non a
seclando.
Susacim a, gaiidiriri»cilieii;
r Siba,cgressiVs vetliu
Snrat:), prtneeps Domiiius.
Sobacb, converletis te.
Siitiem , cocctneum , sive cle-
vnn;.
60 Sahe,, saliititas.
-. shatttity. jusiiis;
Subi, convene me.
Sia LSfj'f<:)frndfgeriles, sive dor-
mitatilrs.
Suiinchni, conrienstim, sive fru-
tetum.
Ei sitper boc, qniil nohis videa-
tur, in Iibris 1Jllelfraicariiiii Qiite-
slioniiiii pleiiiiis cti.vtinus.,,
Samai ( VWHV),ibi mihi, sive
aittliens.
Silin iti, mnhra viriutis.
Surai,- piincepiriiea.
Saleeh (Selech), egrediens.
:.. ',. T-
Tiicbes, ftierutit in ea, sive fa-
cta niea.
Th tlme (Tholmai), sulci.
Tliecue, clahgor, vel luba, sive
pcrcns-io.
Tnecitites, tubacanens,sivebuc-
ciiiator.
. Tbectliini (In. Hebr. xxiv, 6),
inferiures, vel stibter.
: S, ECSEBH HJERONBII S20
Hmc nomina, quafposuimnsper lit- B,
teramli tispwaHone additasimt Bethsabee e, fliia jnramenti* per
tcgeiidu. brevem l primam sylJalvamlegen-
diim cst.
Uria, ltix mea D/ei. Beuur, filius aerius, sive filius
Usi, fesiinans. ignis.
Urclii (i31N), longifndo mea. JJ.ihsames, domus solis.
Usatlii, feStiiiivriterne. Bethanan , domus graiiac, aut
DE RliGNORUMLIB. III. dpni.
A. Bnsamalh s delinquehs (Al. de-
Abisni (Abisdtj), paier mens su- relinqucns),
perflims, sive naii-ismei rngilu?. Raalotb, ascendentes.
AccbcT'eihi(Cerei/ii)jiivterlicieiis, Bnl, giTininis.
sive dtssipaus, yel deii.iobetis. Bnoz, in fiirtittidine.
Amnsn, pnpulurii tollens, sive Barnsa (Baasa), i» egestalej sive
levans. venieits ad faciendmn, vel hau-
Asor ("IXN),nlrium: rientcs. C«
Azaria, atixiliiiin Domini. . Cave (Coa), pntientia, sive cJtm-
Ahi.i, fr.ner ejus : vel nhi hscc? gor tiibas.
Ahisur, fratermeiis piineeps. Carmelus, teneilus, aut moiiis,
61 Adoniram, c Doiriinusmeus sive scientin circutncisionis.
exccl-.ns. Hucusqiieper C simplice.mlitteram
Alid i, servns ejus; lege.rimtis: exin aspiratione ud-
Arobboth (Aiubotli), cataractse. dita legendumesl.
Aser (Eplier), sulibssa. Chalacad (Chalcol), pascens , si-
Ahihid, fraier rfieiis inclytus. ve iiiilriens.
Avoib, glorin, vel z-xuvki;. Clianio-, coiigieifaiio, sive qtiasi
Argob, inaleflicta Miblii.uilas. altrecliHiii, vel palp.uili.
Adouiram, D.miinis cxcelsus. Cbaritb, divisio, sive cognitio.
Ael.iiu (ApitdLXXj vi), ante fo- Chaiiaan, eiubescens, sive ne-
res, sive vcslibulum. goliator.
Adadezer (Adarezer), decorum D.
auxijimn. 62 Dachaf (^piid LXX, iv, 9),
Adorram, gcneralio excelsa, si- coinpiingcriies.
ve ciecor exeelsi. Dardaiie (Dordti), gericrntio co-
Ano (Apud LXX, xii, 34), dblor gnititmis. .
eoroni. Dabir (Aptid LXX , v(, C), ora-
A^a, lolleiis, sive siisiollens. cultiiii.
d
Avan , siihvertileos, sive riio- Dui h, puli-hritudo.
vens eos, vel ions. Dnniascus , sniigutnem biberis,
Anaciin, iion e~t innoceris. vel propinatis.
Anani, graiiQcntus mihi, sivc
donaius miiii. Esda (Apud LXX, IV, 10), mise-
Ahib, liater palris. ricordia.
Azuba, relicta, vel deserta. Ezraeli (Ezraila), semen Dei.

lari; cnrsits vero omiiiriri non potest. Contra J^d- Ariri, iit oculo properatiie, interfnedia praeteriret;
cliab, seii Reeab ciptiinferedditui' qitadriga, tiiti ciir- qiiid vero rattsae essel, ut iisdein lilteris repeiere-
Tus, et cufru vectus, ex qiio et cursui iriielligiiur; tur, hrinviden. FacileAdoiaiu nllcio loiSOsciibemlum
Fortassis nulem currus, tion cursui ah llieroiiynii) e'st, nnm et hoc honiine nppeliattiiu PtJcfcctilriJillum
Scrlptiim.esi; Iributis, fexiiis Sciipniriirnm docet.
A SusaC-tn,gaudium cilicii. Prri Sesao in exCtr.-6 d Avun, subveiiit eos, etc. Apud LXX, cap. xu,24,
plniiliiis LXX Trarisiatorifrii Stisaetw legebaliir, Ut lrghnus Naanaii, forte idrm quod pnrsriis Avun.
III Iteg. XII, 24 , libi adhue super esl Zovauvxp..Sii- Siiiitliqiit- n ininiini cnrrnptcla, |io^t pauca posituui,
sacim ittiieni ideni iiomen esse, quod Sesac, inier- videtiir Ahdb, pro Ahinadab. MAttTiAN
prt-taifo ipsti nris itjriceal';. nam Uirritnqne fiumeti — Coiijicit Mnrtian. idem Csseac Nadnnn, GrceC
liaiiire tlicifitr 'gnuHiuin ciiicii. Vide liiterain S iri mavuv. lil Reg. xit, 24.
111Regttiri voliimifiC scqneiili. .MARTIAN. 6 Bciksubee, fiiidjuramenli, etc. T"2.baih, sine jod
— Admoriet Martian. idem noriieo esse cum Se- iti incdio, filiiini signifu:ii : rffl belh nulem cimt jod
sdc diciltir doiniis. Iaqne eX llieionymti syllaha brevis
h Et super hoc, elc. Non exstanl illi libri Qtitestio- erit sitiejod, et hniga ciim endem. Vide sujna ver*
liiiin llehraicfliiiiii ; quariiii) hic recOrduliir S; Hie- jium f7ef/isa/)ee',MAnTiAN.
roiiytiius. MAftTiAff. [ Vidciit-et Bath, fiilam, nt ttxOrem Urirjtiriotel.
--^ Vi.Ie'qfiaede liiste lihris in gCnerali Prrjefatione llebraic. ni absqtie jbd, liam, ut siipr» ipse Hieron.
diximns-, nimi. 28. ailinonct, UbiproducUuf (-ITS) semper doimisiiiter-
* Adjjiiifdni, DofninuSmeus excelsus. Desnnt iti pielalur.
editls rilij-isOmnia isfh i'C iioiriiiia, qii» claiidtiiittir B g Basnmaih, deiinquens. Ms'. aliqtiot vcieres, Ba-
inter iter.ilum iimficn Adoniram : prucliviqim I-ipsu seiniiik,derelinquens; srd nlia iiiierprelatioreiinenris,
veirium libtarioruin Dttiissa siiiit propter eamdem qiiia jirtipitis accedti ad vocem Hebiseam, blSs ,
v.oceni liis posiiam sub una littera A. I i geniis BN Asam, qttai signilicat, delitiuiti MAHTIAN>
filiis Tre<|tiei)se-t iri iMiiiihtis libHs, Gitreis ac La- h Dui, putehfiiudo; Vccem hanc Dui, sive Diu,
liiiis, iit, alibi a nobis ijliservlintii cxslnt MAKtiAtv. jnxia iiiiiiniilin exemplaria mss. iiivenire mihi non
— Septciii iiti.chiiic siibsrqtiiintiJr riomina, ttstjtie Jictiil. MARTIAS.
Itd alleniiti Adoniraiti, nrquc in ms. nns:ro habeti- "• Videtur depravatum, ex Hebraico '"O, puichri-
liir, heque in cditis S.hte MiirtiariaeiimIthris. Jpsnm tndo.
iitiqiie Addhiram, quod repefiliir, fraijdi fuefii lihra-
831 LIBER PE JSPMINIBUSJfEBRAICIS. 852
Emori (Amorrhmi), amaricnnlis, Josia, c.iijitses,t sticrifjciuin Do- Og, congregans.
vel loqueniis. mino, vel saius Domiui, vej forii- Opjiir, infirniaris.
Esrai (Apui/LXX, n,12), indigna, tudo Domini. Obedia (Abdias), serviejis D.o-
vel crieiiinlis. Jen, ipse ve) est. mino.
Eznion (Bezion). visio. Jorani, qui est exrelsus. R.
Hucjsqite per E brevem lilleram : Josjptiat, Dominijudicium. Rei, pastor meus.
ex-inper extensamlegamus. Jemla, plenitudo, vcl tircum- Jlamoth, visio moriis.
Eli, Dens tneiis, sive scattdens. cisio. Rnzon, mysiictts, vel sacrains.
Eliorcph, Dei byeins. L Rabanm , impenis populi, vej fa-
Eri (~H3).vigil incus. Leben,sediflcatio, vel candida. titudo Roboam jiopuli.
Elon. Aiilnii, de quo jilenins in M. S.
a
volitmine L<>corumdiximus. Mageddo, roenaciila ejus. Sunamiih, qtiicumqtie morielur,
Ettian, riibiislns,b stve ascensns. Man.clta, percutiens , sive per- sive incrtilicaia.
Enian, accipieus , vel formido ctissn. Sisa, t"inaiio, sive farinaceiis.
eornin. Mnces de fme. Saaiabim, sggravans iiiteJJec-
Eihanini, robusloriim. M.inl , cboriis, t vel plenitudo. lum.
E-iiingaher, vohmtns, sive COn- Merab e, de inultitiiiliue. Soca (Socho), ramus.
silnim trisiiliai confortataj, vel ju- Malathra (Apud LXX, vi, 5), de- Sarlbam (Sarthana), Iribulaiio
vennlis. spic.iens ,-iveriivisin. eoru!ii,>ivedeiiiolitorum,autcoan-
Ela, inalcdicla, vel ipsi. Mrclionolh (ApurfLXX.,vu, '(3), giislnniinm.
Esaion (|TTil;, voiuntas , sive ftilora : qu.r Graici ^uaei; vocant, Sion , spectila > vel mandatum ,
consiliiim mceroris. id e-il, vno8ipurot.. sive * inyium.
Eiia, c DeusDoniinus. Mcitotli, plenitudo, sive adim- Snba , cnptiva.
Elisac(KJisetis), Dei nici salus. plela. Sailia.ii, contrarius, sive adver-
F Mnchaia (Mickmas), qutd liic? snrins.
Fcli-lbi, ndniirnbililer. adveibium loci,siyc quis domina- Suba , incensa, sive convertehs.
Fadaia^, redemptio Domlni. bilnr. Sadada (Sareda), latus cjtis : a
G. Mosae , salvilicator, sive a sal- Jalere, non a laiitudiite,
Gaber, vir, atit juvenis, vel for- valore. Sirua, lepra.
tis, sive virdiier. N. Sesac,} byssus cilicii,k sive gau-
Gosiealiath, furtum filix. Nephaddor, dispersa generaiio. diiiin cilicii.
Gmiaili (Gnieth), arroganlia lua, Neena , imago. Sicbima, hiimerus.
vel Irniii- tnns. lNrisoih, slatio. Semeia, auriiens Dominuni.
Geezi (Gazer),pairupium videns, Nnbnoib, conspicuus, vel sessio, Somer riislus.
vel valii- visio. Sive excliisio. S.ili (Salni), missa.
Gir(Gera), divisio, Vel pr.iicisio. Nndnb, sponte. Stiiihar (AptidLXX, ix , 28), dig-
Goziiu, l.insio eorum, vel foili- Niiamn , dcCor. sipnre. divideie.
tutlo eoiiun. h
Naamani . decor doni mei. Sigub, snpertollere.
63 Gabe, collis. Nebib (Apud LXX, xvn , 28), Snreptba , iucendium , siVe tri-
Godulia, iiiagniflcusDnmini. stans. bulalio iianis.
I. Nmnsi, tangens, attrectans, sive Sidnnia , venatio inutilis.
Izabel, cohabilatrix, sive fluxns palpaus. Sajilml, jiidicans.
va.iis. 0. Sedecia, justus Dominiis.
Jacomam(Jecman), ulciscitur po- 64 0,nri (Amri), crispans meus, T.
piilttm. vel iiinniiiiilusnnns. 65 Taphat, parvnlns venit.
Jair, illuminavii. Oza (Apud LXX, xvi, 9) (Osa), Tabremiiinn , borius ad videii-
Jachoii (Jachiti). prscparatio. robnstus Doiniiii. dnm, sive hona sublimitas, vel bo-
Jrrnhoam. dijndicans populutl), Olda , destructio , sive diverli- na visio eorum.
vcl (Jijiidicaiisc Siqjer nos. culitm. Hnctisqiie per T simplicem IHleram
Jessai, insulu; sacrificium, vel Tria nomina, qum sequuniur , per legtrimus : exin aspiraltone dd-
holGcnusium. exteusdmlitteram proferendasunt. ditu legendtimesl.
a J» volttmine Locorum diximus. Consnle librum A t rub ctim sua exposilione omiltit, quod el veleres vui-
Lbcorum in liilera A de Numeris el Deiiteronoinio. gati ignoiant.
MABTIAN. e Merab, de mullitudine. Merab, prntMermissumin
—Ad litteram Ade Nunierisei Deuierotiomio. editis, lcgitur in llcbra'o cap in, 8. MARTIAN.
h ln (pindam Rom.iiio ui". ambustus pro robustus h Vrieres editi , Nnaman decor domini tuei. Ms.
lrgi. Vicissmi clomissimiviri, qnos intcr Amoiiius nnstei'nlie.ro e duobiis hiscc nomiiiibus prsetertnis-
AtignsliiuiS, pro asceusus mnliiill acceusus, qnni qui- so , iia in iintini coiijiiiigit. Nuama , decor doni mei ;
dem c:'iijt:et»ra l;'iidit;c altcri lectiiMit>uppeiias fe- rectissime si Nanmuni scripsissct, TD quippr man,
ret; verum Eilian iniN^ pruprjii validum, ani aspe- donum inicrpretatiir. Atlnmrn <>\hoc ipt.o rrroie in-
ritm sonal,iieciicet atiVJN, ignc, ali mid comiiiiiusci. leiligns , Nunmani expnsiiionem hanc esse oputiere ,
Tainen ncc niiliiinrl ipsi nrridet inijiressa leclio as- qnam restiiuiniiis, decor doni mei, non ut Marfian.
censu ; re^crihemliim fortasse esl ucc.essus, ab iegit deeora dumlaxai.
1 liiimo stue iii HIUIUI
jin*N, Eilion, sive Iihon. accessus, ingressus : unde legitur in ms. hoslro. Et vero
cl prtiNn -\T<!1,p-irta accetsus interpieiainr. acervus, ei tumulus , ac pluritim reriim congeries in
c Veiius in libro comrn Jnanneiii Hicrosolym. iiiniui, pij', Sion vnlgo expouiiur. Csetetuni ohvia
liiim. 2. Elias, hiquii, qui iiitetpfelutiir foriis Do- iila inlerpretatio ipeculm. S. Hilarius in Psnl. cscxiv:
mini. Spectdalio esl euim Sion mons. Loqualur intctpretti-
d Fadaia, redempiio Domini. Nqmen Pheduia non tioncm hanc Hebraica tingua, qua.dictutn est, ntons
legittir hoc loco, ^etl lihru qnario Rrgtini, siciit ct Sion monsspeculutionisesl.
seqiicnlia ciiaractere lialico dislincla. MABTIAN. i Sesnc, bussus ctlicii, elc. De Sesac jam diximtis
e Dijudicuussuner nos. Duo mss. codices, leldiju- g
qnoil ainitl Septtinginia Translaiores hoc loco lega-
dicuns sttpei-nos.MARTiAN.
— Ms. nnsicr, vel dtiudicans supernis: duo alii lurk Susncim.MAnriAN.
Allcra h:rc r xpnsilio, siue gaudium cilicii, in im).
penes Marliaiueum, supernus. et vulgalis ante Marliauaium uon est.
f ldem ms. uoster, vel de pleniludine. Exinde tie- nostro,
823
Thanach. respondet.
Thennad(ilfs. A., ix. I8,es/3/*«8),
exploratio reilentptionis.
Timfisa,claudicalio, sive remis-
sio vit.-ii.
Thcilor, paxillns.
Thcmor pcn in Hcbr. ix, 18),
Sinyrna.
Tnarsis, cxplor.iiio gaudii.
Thnphnes, cooperte signtim ,
qiiotl sigiiilicatilius "Grsece cvaan-
p.ov(liciliir.
Thersa, plncens.
Thtibni, palra mca.
ThCsbi, capliraus, sive conver-
tcns.
Z.
Zoeleth, traciiini, sive prolrac-
tiiin.
Zihtid, flncns lorris, quem vul-
go litiouem vocaiit.
Ziniri (Zambri), isto lacessens,
vei ainariuaiis : propi-ie enini no-
men ab aiitariiudiiie liguratum
est.
Zava, iniquiins.
Zabadia, (Imain Domini.
DE KKGMHtUMLlBRO IV.
A.
Abicl (Ahia), vivens Deo, vel vi-
dens Deuui.
Abiram b, palri excclso.
Azael, visus Deo.
Adad, patruus, vel patrtielis,
aut trstis.
Anzia (rVtilN Ochosias), appre-
heudeiis Deum, vcl fnriiiudo Do-
mini,sivc foiiittido ejus.
Abana, lapidescjus.
Atbalia , lempus Domini, vel
tempus ejus, sive temporalis Do-
miiii.
S. EUSEBH HIERONYMI
Aramnththni (Amathi) dejiciens
(Ms. dejicies) euui.
Ariion, luv eortini, vel arca mce-
roris.
Ammessia (Amasias), robusttts
Dninini, '•('! pojiultiselnitis.
6S Aphcc , coniincbii, vel ap-
pi-L-ht:ii'lei.
Amia, robtisius Domini, vel po-
ptiltis Dmiiini.
Aniatlii, vcritas mea.
Aznia, ndjuinr Doiiiinus.
Assitb (ln llcb. xv, 5), lihcrtas.
Arjjob, iiialcdicens excclsum.
c
Arici (Arie), len Dci.
A'Or, snguia liiniinis.
Aaz (iT\H),coniinens, aut com-
prehcndiiis.
Ala, inltrmilas (Ms. infiniins).
Ahur (llabor), livor.anl vuliius.
Asnma (Apud LXX, xvn, 50),
debcium.
Ailr.unelecli, stola regis, vel de-
cnr rrgis.
Aniinielrch, rcspondenti regi.
Abisa d, vnliinlns ineain ca.
Asa|ib, ctdligeiis.
Arpbnd, snnans, aut sanattts.
Auei (Anu), numquid cuinmolus
est?
Antos, robuslus.
Araiat, Armenia, vel mons con-
vulsiis.
Asarailan, viuccns,vel cxactiius,
Artis (VVlN),incisa, vel nurrus.
Adaia, le.-.tiniolium Doiiiini.
Abicnm, li-ater niciis singciis.
Asnia, fnrienii Domitio.
Achbor, mus.
Aars, sol.
Animal, calcfactus ros.
Avil (Evil), slultus, itisipieiis.
tU
B.
Baalzebnh, devorans mnscam.
Baalsalisa, Iiahrns tertium.
Badacar, venit compiingi.
Brthaga:) <~,iloinus hoiti.
Bethacon f, domtis sculplura».
Basan, confiisio, sive pinguedo,
vel siccitis.
Bcdec (Aputl LXX, xn, 5), ins-
lauralin.
B.tnada (Benadad) , filius deco-
rus.
Bnlad.in, venit sibimel jtidicans,
ve! v.iniias pro semelipso.
Bisccnih, adi|icm.
Betliim, s domibus.
C.
Cabalnam (Apud I.XX, XV,10),
pr.Tcipitavit.
Cadesim (Apud LXX, xxut, 7),
comnintali, sivu elFeiuinali.
67 Carce, calvus.
Hucusque per C simpUccm litte-
rum h lcgerimus, exin aspirulione
additn prufercndttmesl.
Chnhrallia '. cleiiio : sii|irr ltoc
in libris llebraicaiiiin i Qu:eslio-
ninn plcnius riispiilnliim cst.
Cliariih (Apud LXX, xxv, 25),
conciMO.
Clinraii, ira, vcl fnramcn.
Choinaiiui (ApudLXX, xxm, 5),
aidittii.
E.
Ezer CV13),separalu?, sanctifl-
catus.
Elcliiatt, pnrs Dnmini.
Ephsiha (rniXS)n),voluntas mca
k in ea.
Eseliau (YVOSN) prope Dominum
esi.
Ennam, ccce baecsunt.

» Grmce avaanp-ovdicitur. Raro ir.venies Gncca A. lerlire personse singularis , voluntas mea in eo ;cum
nomina in pr:cschti ojierc qti;n ptire edita lcgamur : ex affixo Hehrteo fnninino n in finc, vcrhiini rn,-13fSn
hic enim editi legtinl cnp-tlovpro avaanp-ovquod Hupsi-ba ueccssario interpretari debeamus voluntas
resiituimiis ad fidein omiiium mniiiiscriplon:iii co- me.ain ea. MARTIAN.
dictim, nbi scripitim cst cvccitMON,yel CICCIIMOX, — lla ms. noster, cl vulgati quoquc veteres, in
aut CEClccnsiox.2vccnp.ov jiorro aliquid amplius quibits falso asserit Maniaiwus , non sine soloecis-
signilicat qtiani anp-uov.(juod cst intduin ct simjilex nio esse in ea pro co. Veiuin pro Abisa lcgeiidtim
sigmim : unde 2vaanJ.ov propius accedit ad vocem Aphsiba, ipstnn Hebraicum eiymon rCSSH, Grai-
Hebrtuam Tlmplmes.MARTIAN. cai|m; lectio 'A^iSu, ,iiitrrprclnlio deiiiqne i]isa, ina-
—Veieres cdni, anpziov: bono qtiidem sensu, sed nifc-uctldiuimstrniii. Vide infra nd vocem Ephsiba.
renucntibiis tnss. Est nutcm cvccnpov Symbolttm, e Belhagaii, domns horti. Apud Sepluaginta Belh-
signuin ev. condiclo, cnjnsmodi ea sunt, quibus mi- gan cnp. ix, 2~.MARTIAN.
lites iitntitur, vocnlin, et innln. —1ii llebraicnpl nu. Grac. j3«i6yK-.i,lYRcg. ix, 27.
b Awiram, patri excelso. Nomen Abiram legitur s Beihacon, dcmus scutplurm. III plnrimis codici-
libro prscccdcnti Regnm cap. xvi, 54. MARTIAN. bns mss. Bcihcucon, donius sculpturm.\]b\ Irgantur
c"Noincn Dei, quod Martian. omiserai, cx no^lro noiiiina i-tha-c corritpla, nondtim iuveni. MARTIAN.
ms. acpriscis editionibus, ipso cogenic Ariel eiy- —Veteres editi Bethcacon.Moxms. nosier Basasan
nio, supplelur. pro Basan.
d Abisa, votunlasmeain ea. Corruptitm esl nomen s Betkim, domibus. Hieroitymus DTQ Belhim in-
isliid Abisa, ut cx signilicntiotie sen inlerpretalionc g tcrpreiaiur domunculas, cap. xxtn, 7. Scjiinaginla
liqiiitlo apparei; non cuim Abisa lcgendtiin cst, sed pro—Bethira, Icgtiitl Chitiim. MARTIAN.
Aplisiba, quod salis iiiniiunt Graca exemplnria in Videtur Maiiiniiaio esse DTO IV Reg. xxm, 7,
qnihiis srribititr 'hfyiSu et 'OtpEi6«. Hcbrnice est proh qiio LXX yjr-iip..
ri3'3tsn hhnphsiba; itl<|ue.Latinodicitur voluntasmea '
Verbuin legerimus snpplet ms. nostci-.
in eu. Eiidmn vox infra occurrif suh liltera E, uhi Chabralha, electio. Cnnsiile QusesiinnesHebrai-
ctinm ndiii legebnnl Ebsibu pio Ephsiba, ob pronun- cns in Genei-iin cnp. XLVIII, ubi S. Docioi-dispiitnvii
liatinnem. ni fallor, veierum lilirnriorum, qni nu- de Hebrico Chabralha, et IlippodromoLXX lnlerpre-
dicnles Epksiba, ptitahntil se auilire Ebsiba cuni b, tum. MARTIAN.
propler afliniialem sonoriim iu illis coiisnnnntihiis. i lnQuuiStionihiis in Genes. cnp XLVIII.
Ciuierinn scloftiknius est in iuicrprelnlione jam k Vctcres vnlg.ili Ebsiba , et longe
corrnptius in
dietse vncis Ephsiba, tam in ediiis Jibris qiiiiin iu eo pro ea. Vid. patilo supeiius Abiia.
manuscripiis : legtint enim prmtomeii mdsculiuuiri
 825 LIBER DE NOMINIBUSHEBRA.ICIS. 8*8
Eennathan (Elnalhan), ad dan- Joahe, ubi cst fralSr, vel Doniini Nanman, decus sive commolio
tem. sivc Deo (lanle. frater, sivefaciura fr;itri<. eornin,
* Qualuor noinina, qum scquunlur, Jmhnba, peccaiiles iu ca. 69 Nergal, lucerua acervi.
per evleiisum litieram proftra- Idiriia , ainabilis Domini, vel Naiiaazs, ptopiielavit lunc, sive
mu.i. amnbilis ejus. sessionis iiiiiiiim.
Eloth (rviTN), arielis signum, Jeremialni, excelstts Domini. Nocsiliaii. 33Senrum.
vel nnelaiio. Jezania (Jezonitis), audiens, vcl Ninive, feta , sive germcn pul-
Elnm (Et.t), Dei populus, vel pro ausculians Doiiiinum. cliriiniliiiis, vel speciosn.
foiibns. Jojnciiii, Ditmiiii resurreciio, vcl Nesracb, fiigitivtis tcner, vel len-
Elia (iTW). Dci Domini. d Domino suscilaute, sive qui csl taiio tiiiera.
Eliacim, Dci rrsurrectio. consurgens. Necbota (Apud LXX, xx, 15),
Esaia b, salns Domini. M. slyraccm ejus, vel aroiuata.
F. Masaa (Jlfessa),onussiveassump- Nechn, percussi.
Farfar, fodienies, sive dissipa- tio. Naliiicbodontisor, pro|)hetin la-
liones, vd lalpie. Malthnn, doiiala, vel donnns. giinciiliti niiguslte, sive prophrt.iiis
Ful, rtiiu», vei cadens. Manem, consolaiis, isliiismodi, sigitttin, sive sessio in
Fiicein, aperientc Domino, vel Manaa (Apitd LXX, vm, 2; el agiiitione angustiic.
oris nssumpiio. xvn, sape), cnnsolalio, bive mu- Noosiha, a's ejus.
Fiilnsar, ciiiiensprinceps, vel ca- nus, anl saciificinm. h
Nabnzardan [Al. Nabuezardan]
deiilctn priiicipcni. Medon e, nquai eoruni. prophelavit palns, qna: veniila-
Farurim, conscissi. Mocchota (MJTOOChuta), plagse hia vnlgo niinrnpaiit, sive propbe-
Fasee, irnnsccnsus, sive irans- eju--. lia aheni Judicii.
gressu--. Mochoih, pliigai. Nallunia, dnnlcDomino.
Fadai (Fadaio), redemptio Do- Marodiicl), ainara arrogantia , R-
mini. sive Cimfeinio. Reclmb, ascensio. sive cxcelsa.
I. Mess.tlem (Messulam), reddcns, Ramalia cxcelstts Dinnini.
Jehlanm, absorhet. vel icddiia. Raasnii ii{asiii),cnrsus, velcom-
Josahe, nbi est saluritas ? vcl Masrna. scciinda. placilio, sive placcnlia, qimni si-
Doiuiiii sntnrilns. M'znroih (Apud LXX , xxw, 5), gnilicaiiliusGrirci evoov.luvvocant.
Jodae (Joiarfn)cDomini cngnitio. f EJwSio;?, qme duodecini Signa cuuiicbiis ,
Rnhsaris, prineeps
Jnzacbar, Dumini iueinoria, vcl mallieiiialici n.-seruiil. sivu iiingister, nut major eunii-
qni esl menioi'. Molocli, rcx. cbiis.
Jozahnd, Dtimini dos, vel qui esl Mesibi (Apud LXX , xxin, 15), Rabsace, princeps deosculans ,
doiatus. varieias. sive multu- oscnlo.
Jijanz, iilri estretinere? vel Do- Mngrddo, de lcnlntionc. Rnphes (Apid LXX, xvm,17),
lliini rrtentio. Maihniiin, dimum Dri. volncies, sivc cursum oiis.
63 Joatlitia (Joadan), Domitti Mcclnuiotli (Apnd LXX, xvt, Rablni, muhtitn hatc, sive multa.
dehcain, sive qtite est delicata , vcl 17), (rillurie : quas fiuau;, vel Riima, excel^a.
lenell.i. VTxo§ip.uru po-smiitis tlicere. Rehlatb , inultam isiam, sive
Jactel (Jeclehei), ccelus Dei, vel Mn^srpliitili.speculaiiOjSivccon- muiliiudo.
auxilium Dci. (emplatio. S.
Jotiii, columba, vel ubi est do- Merodach, amariludittem immit-
natns? sive dolens. tcns. Stmem, dentes, vel coccinum ,
Jachalia, foriiludo Dnmini. Mamz.imaroih (In Hebr., xxv, sive varietns.
Joatlmm , consummaius , sive 14), tridenies, vel fiiscinulie, qttas Sainariani, cnsloditnm.
perfcctus. Grueci uvulnp-irrnpu;vocant. Snballi, requics, vel intermissio.
Jezecin, appreliendens Doini- N. Sir ' (TD), lebes, vel aula, quam
nuni, vel forliludo Domini Naboe, propheta vel proplieiaus. vulgo ollam vocaui.
n Qualuor nomina, Quntuor tnntum nomina per A zurolh, hoc cst Zodiacum circulum, etc.
exlcnsam littcram prolerenda recensuit Hierony- s Sic lego, nullusqiic dubilo, hunc essc Ncbahaz
iniis; etsi qiiinqiic leganiur tam in cdiiis, qiiam in iv Bcg. xvn, 51. Heliriticeima, Nibchaz scribiiur :
libris mnmi exaralis. Si coiijecinris tribuaiur locus, penes LXX iu Alcxainlrin. i-od. N«i§«;, in Com-
iitimcii Euiia rediindnt. quia inripit nb Jod, non nb piui. Nt§x«| llevasuruiii, sive Colcliniitiii Dci no-
Aleph sicul reliqna qualiior, qu:e proplerca per ex- men. qtitni intrrpreiatiir remotus videus : rx i*tri'3J
leii^nin Iitteram proferenda monct llieronymus. scilicet Sol, qui Imtrat ex coelnrum siiblimii.-iieicr-
MARTIAN. rarinn spntia. lpsa qtioque auctnris ii"Siri cxpmitin
b ViiletiirMariiana3oredunilare nntnen isind Esnia, ita lrgriidnm |iprsuadel : nimiruni Nabuhvz n }Q3
tum quod a Iod liltera, non ah Aleph, tti superiora, propheluvit, etTX, lunc. nnllo negotio dcrivntur.
incipial; IUIIIvero quod quatuor dumtaxat nomiua Matiiniiaius lamen Nubat legendum aultnuat, :.ut
per cxtensatn litteram Hicronynius proferri dixerit, — Nabaz.
noii qiiiiiqne. Naazab, prophetavil tunc, clc. Cortiiplum csse
c Ms. noslcr, cnm editis pridem libris, Joiade. iiomen Naazab ostendit ipsa iiii.crprel.itio, qnai «p-
d Idem tns. vel Domiiti sascilalio. Veteres editi, lime convenii dictioni ATat>a/: N33, Nibba, ctiim
vel sitscitatio dumtaxal. sigtiificai vrophelacit. Melius tnmeii lcgeietur Nabaz
e Medon, aqum eorum. Medon Grccce MvjSwv,id til N32 naba , prophelavil; et tN uz significaret, lunc.
esi, Medorumcap. xvu, 6, iu Hebnro rm, Madai, MARTIAN.
MARTIAN. u Nabuzndan..... palas. Obscrvnnduiii diligenler
—Adnolat Marlian. esse ex Grrcco. Unao>v, quod B _ quod lempoie llieroiiynii palm vulgo fnerinl iinccu-
Aletlorumgcnlcm signilicat. Uebraice '1D, IV Reg. pate veif.tlabra. llnqne in Evnngelio idem crii ha-
XMI, b*. bcns ven ilubrum in manu sua, et ferens palam in mauu
i Alibi Mazuroth, ct Slazolotk, ut in enist. 6i, sua. MAKTIAN.
ad Fabiolam, niim. 19, aiiiioiaium cst. Fro ^aSioi; 1 Sir, tebes, vel aula, eic, Aiiliquis, ut vitles. aitlm
Victiiriiis fcrme cum ms. noslio £w3'.ov.Nderes erant qiuc apud nos ollm dicunlur. Unde anlici cia
Ghissa; ZwtW/ov,,qiii esl circulus, in quo duodecim extn, qme in aulis coqtiebiiiitur, dicebant; id cst
signa. Atque ipse Ilietbi). modo laudalaepist. Ma- elixa. Apud Plautum Aul. 18 habes aulam onusiam
827 S. ^USEBII JIiPONyMJ 828
Saderolli, irjptSo).oi,moenia, ycl 24), inpenriia : sed mHius injagi- auj dominator.
pcirticus publicte (Apud LXX, xj, ntis, vei iig^qra, quas Grsecj popf4- L.
15 ).. y.uru vocani. Lainedjdocirina, sive disciplina.
70 S-diia, caprea, vel danitia. Thanameih (Tlianekumelk),con- M.
Scla, semper. solator. Mem, ex quo, vel ex ipsis, sive
Sematii, audiens. 71 DE PSALTERIO. aqtta.
Saalinn, reddrns. A- N.
Salmm.asar, perfcclus vinculo, Abes-ialon, pajer pacis. 72 N'"1. fsclus, vel piscis, sive
vel iiil vincieiidum. Asnph, congrcgaits. sehipilernuin.
Sapbarvaim. liltri, vel littcrte, Aleph, milie, sive dpelritia. R.
Secliclinthbaiioth (Al. Sochothd- Ain, fons, sive ociiliis. Res, capul.
noth), t-ibeiiincula, vel unibraciila B.
tlli.iiiiiii. Ba-ilpbeor, babens biavii, sive Salmoe fincfcxj , [AI. Sntmon]
Sr.iinacherib, lollens, vel levaus babensos ncllis, vel pelliceum. umbra otTeiulicuii, vel seiitieus ,
deserla. Beth, domus. sive imago fortiludinis.
Snlnias, sedens, vel reverlens. Babylon, confusio. Samecb , firiiiaiuentnm : licct
Sdesdema*, nesiilens ner: quam G. quidam ereciionctn , vel adjtito-
Gr;eci significantitis uvtp.of86piuv Cndes, immuiaia, vel sancta. rinm. sive fnliuram puient.
yocant. Coidi, vocatio, vel avis : sed Sade e, regio, sive justitia, vel
Snrasar princeps tribulatiohis melius excussm, qnam Grn>ci Jx- f vcnatio.
S.iphau (Sdpliiin), lahiuin rjus. ypovpu (Ms. 'Ev.v.poip.01.) vocant. Sin, denles.
Sailemoib (Apud LXX, xxm,5), Cedar, lenebi-.e, vel moeror. T.
arva, vt;l rrgiones. Chusi, iEthiops. Teili, hoimin.
Saraia, vnicius. Caph, manus, paima, vel VoJa. Qnutuor reliqua, qum seqtinniur,
Snphniiia , abscnndil Dontinus, 1). aspiratione addila proferenda snnt,
vel proiectioDoniini. Daleih, pauper, vel d tahultc , Thahnr, vcniens lumen, vel ve-
Omnia nominu, qum per T litte- vel janua. niatlux.
ram subdita sunl, uspiratione ad- E. Thaii, signtim. vel subier.
dita sunt proferenda. Ezraites, semen Dei. Thalnsars, appendit principem.
r. Ermon, anaihema ejns, vel ana- Thobel, olferre.
Thaplise, indigiians, sive sessio thntsa niceroris. V.
offendiruli. Ephrala, frugifern, siveeqnidem Vau, el ipse.
Tlicgla.h, transmigrans : activa vides. Z.
significaiiniie inieHigendiiiii, quod He,ipsa, vel isla, sive susci- Zebee, viclirna, sive hnslia.
Grwce dicitur «wom^tov,id est, a- piens. Zain,oliva, vel fnrnicaiio, sive
lios Iransferens. Heth, vita, vel vivacitas. lia-c.
Tharihnch, subversio : quam F. DEALPHABETO Hebrxorunt ple-
melitts Graeci uvurpoiznvvocant. Fe, os : ab ore, non ab osse : h
nius in Epistnla , qtiam super
Tharlnii, lurtiirem dedil, vel su- sive Iaqueus, sive decipula. ceiilesimo dccimo octavo psalmo,
petiluus, vel eloiigans. G. ad sanclam Paulam scripsi, asli-
Thal.-isarb, appensus princeps. Gebal, definiens, sive distermi- modisputaiiim.
Titaasur, diviliai. nans. DE ISAlA PROPHETA.
Thecum (Thecue), palieiuia. Gimel, retrihulio, vel plenitu- A.
Tlieracb (Tharaca), ebiigatus : do. Aith (Ajal), cnijdennialio,
sive ut nmiieii pioptium tigure- I. jElainiia? , dcspicienles , sive
c
mus, Prociilus. jemini, de.xtera mea. comparali.
Thoph (Topheik), prol.ectio oris, Iditliuu (pniT), transiliens eos, Asa|ih, congregans.
sive geheiina. sivesaliens eos. Arran, ira, vel irascens.
Theraphim (Apud LXX, xxiu, Jod, principium, vel scienlia , Ane, nuinquid commotus est.

auri. MARTIAN. A nonnemo ad libri oram amiolarit, Sedema, ut pro

— Apnd vet>Tcs aula pro olla usiirpalttm docent liac voce illam iu Hebrairo scrihi indiearet : caiii-
Grnmmniici. liiiic et Aulularia Plauli Comoedia in- gi-nphus vero hanc illi debere subslitui ratus, allera
scribiiur. cspiincta, .ilteram corruperil.
* Saesdemn, peslilens aer.
Lege Sedema,-quod est b N»mei.iisiud tum sua expositione in nosiro ms.
sinsruiare noniinis Sademoik posl pauca hic po4ti. desideralur.
t\£pW Sedema nuirm idem sisnilicnt ac n?1!2?Sede- c Veteres Proculum vocabanl eum, qui, palre
et
pkn, pSTtTSedephon, aut Siddaphon ; quod Hiero-
lib. III longius peregrinimie, csel naius,
liyrnu-j Rrg. vin, 57, interpietattir corruptvm d Vicle qu:» in Epist. 5o, n. S observ nius.
aerem, id cst, uvep.o'f8opiixv.llbi vrro sil Saesdeina
lib, IV Rrgtim neqnei divinare : HSW Sadepha le- e Sade, regio, sivejitslitia, vel venalio. Editi male
gitur cap. xix, 2ti. MARTIAN. legunt, t'e/ veneratio : nTJf Sttde eniin noii signiJicat
— Quod Gncci uvep.of8opiuv,uredinem, sive cor- venerationem, sed venatwnem-Ctipsnle (jmesl. Hebr.
ruptionem aeris vocatil. liebraice ilSTJB,sciddaphoit Hieronynii in Genesim cnp. 45. MARTIAN.
f
appellaiur. Saesdema, qnod Ilieronymus legit, i|i- dose. Ms. ctini veteribus vulgatis veueralig; men-
siim vitlrlur nQTU?,scedema, IV Rcgnm xix, 26.
« Thalasar , appendit principem. Nomma isllurc
qutid ihi in Hchrah-is exemplitribus n3TI2?, scede- Thatassar ei Tkobcl non leguntiir liodic in Psalierio:
pha scrihitur 3 scilicet in D , t|uai ejtisdcm crgani al
est liilcra, conimiiiaio. Re autrm ip-a scedephnle- cuni iiia)|ii'esteab aucloie htijns operis recensenn-
tnr, nccesse cst litrc olim lccta liiisse in cnrruplis
geiidum bicipiiiqiie loci esl jisxta llebraiim lexlnni, B Gi.ieciiriini
ui quoqiio timdo pesiilentis aeris expo-iti» coiigniai; exemiilaiibiis, quaj lmju-in«di noniiua
scieniliiinqite ip-um scedevlta loco cx iv Rcgniii lau- jiropria represenlare pnliieruut in liiulis Psalmo-
d.tto ila --criptiiiiicsse p:0 sccdema, quotl ,igrum so- rtitn. ln Hebi'ii'0 lamcn s.nepi)islegilur vnx h n 77/a-
nat. Fuerit oliui in boc ipso Noiniiiiim libro ad bel, MveThibel, qua; orbem fo'r«Jsigniflcat. MAIITIAN.
hunc iiipdnin : Sedepka, pestilem Mt, elc. Suuiioiits h In uoslra recensione 30,
 8_f) LIBERDE NOMINIBliSHEBRAICIS. 830
Ava (Ana), iniquilas. G. Seraphim, atdetites, vel inc.cn-
Adriimelcch, deeorum regnum, Gebim, fossai. dentrs.
vel decorus rex. Gozam, nux eorum. Silna, missus.
Asrrdan, vinciilum cutis, sive I. Sion. specpla.
jtidicii, vel rxaruitis. <
Jastili revertens. Sabnoth , excrciiiiiim, sive vir-
Acbor, turbntio, vel lutnulltis, Jans (Jassa), tlimitliiim. vel fuil. tutiiiii, s vel iiiililinrum.
sive perversio. Joacb A, cujtis esl fraler : sed Saniarinm, ciistotliaineoriim.
B. melins conJitcns, sive glorificaus. Snplnr h, irritnm.
73 Barachia, Benedicttis Do- Jerusnlem e, visio pacis. Sabnmn, toileus alliiiiiiinem.
iiiini, vei Hbeiieilicius Dotnintis. L. Siirgan, primeps horii.
BoM-a,iu iribulationc. 74 Laisa, lco. Sohiiani. sedcus, vel revertens.
Baladan , venirns eam judicare. Lunii, mnxillip, sive gena?. Si*;iim (Sabaim), egrediens.
Bel, velusias, sive absque. Lud, utilis , vel dccliiiaiis, sjvc Saron, prihci-ps uiaeroris, vel
C. ulinam. cantiins iristitinm.
Ciliorum (Ceihim), concisorum, M. Sarnsar, priticeps tribulationis,
sivr pl g:»iconstimmiiiionis. Madian, iniquitas. sive elatio '.
Cmihiiginis, scrtitiitionis. Magro (pnaa), guiiuri, vel de Snbaim, caplivi.
Cyro, h.-vietli. fauce. Sabe, captivilaS.
Duo nomina, qum sequuntur, per Miichmas, villas Iributum, sive T.
aspirulionemlegeuda sunl. de inctn. 75 Tabeel, honus De.us.
Chalane, onines. Mntlahena,a sallu ejus. Tanis, mniidnn-:humilia.
Chclciau (inipSn), parsbmea Mcmphis, aji orc Z.
Domiiius est. Marodach, amaia contrtlio, sive Zacbaria, menior Domini,
D. procacitas. l)E OSEE 1R0PHETA.
eis mopror. Mosoch, eapientcs, B.
Dimann(/)icOH)sufficil Beeri, ptiieus, meus, vel in lu-
Deseth (ln Ihb. xxi, 10), calca- N,
lio, vcl uiictio. Nabao, prophetia, vel venientes. mine. Baalim , in superioribtis, I vel
Dodaiiim, patrueles. Nemriin, paidorum, siveaposta- habenies, atit viii.
E. larum. D.
Etiimaiiuel, tiobiseiim Deus. Nineve, fceia, vel germen pul- Debelaim k palatbce.
Eleale, ad a-censum, sive con- cbritiidiiiis, aut specinsa.
seciiMini. Nnsnracli,gertneii inolle, vel le I.
Estl:iim(ApnfiLXX,xv, 8),viiu!i, nertim. Jolham , Domini consummatio,
vel jnvciic.c. Nabo, sessio, vel superveniens. sive pe.rlectio.
Ezion (In Hcbr. i, 1), visio. 0. Jezrael, semen Dei.
Trianomitia.quie se:jiiiinliir,per ex- Ozin, foiiitndo Doniini. Jarib (Jcriin), dijudicans, vel ul-
tensamprofwnda sunt lilteram. Orouiin, foiamen mceroris. ciscens.
El:imit:e , t.i8ol6yiov
corum , sive R. -.•Jerebeel, l judicium Dei, vel di-
compnrati, aui ilusptcienics. Rnmelia, excelsns Domini. judicans su; eiiur.
Elim (Ubi supra apud LXX), a- Resepii, 'ki86arpurov. M.
ries, sive delicicns. Rnbba (_,*,ln tleb. i, U), intil- Maa.nad(ApudLXX. vi, i>iIlebr.
Epha, resolnius, vel effnndens. ta, vel iniiltiiiiild. IX, Machmas),'desiderabiiis.
F. S-
Facee, aperiens. Sorec c, opliiiia, vel elecla. 0.
Fud (Apud LXX, LXV,19), in- Sicern (Ap«dLXX,v,U), cbrie- Osee, salvans, vel msalvalus.
duite. las. On (Apud LXX, iv, 10, et x, 5,
a Ms. vel bencdicensDominus. ac melioris iioia? mantisctiptis excmplnri-
h Matliaiiiiiusmea pnmomeii omiseral, qitod alias ^ antlqitis btts; ut et sei|neiis additameniuin , Goiner, coitsum-
edili ac ntss. libri pari con^ensu retinont. mala alque perfecia. MARTIAN.
c Chrysostnmiis in Isni. cap. vn : '\uaov§ rn *E- — Itliini ms. cuiii velustioribus ediiis, i« superiori-
Spuioivy).i>rrnnuvuarpoa-okiyeruiy.uiyiSiuyoiyn.Jctsitb btts, vel superiores, vel Itabentes, etc.
Hebrworumlingna conversalw(mnlim cunversio)dici- k Yoigati ahsque nspiraiione. La vero apprllnnlur
lur, el ugenilimodus, ficuitm, atil caricaruin ninss:P. Vidr qu:e aiiinilainiis
dJoach. cujus est fraler. Vulgata liabel Joake pro inepisl.78, ad Fahiol., man^. iO.etinJrr. cap. XLVIII.
Jouch. In Hebrivoscripttim est j*jN"P Joahh cniii Heth 1 Jerebeet,judicium Dei, etc. In ius. Alexandiino
in line, quod Septtiagiitta legutit per x c'l'< \o>uy,. LXX Inierprciiiin legiums 'UpoSuut,Jerobaal; m aliis
fMARTIAN. exeniplniilnis Gr:<>cis'iepoSoup. liieroboum, OMe cap.
— Nos'er ms. Joad, vitiose. x, 14. Hieronymus ipineii rrtiuei interpreiaiiiui ex
e Eusebiiis in psalin. L\xv :
Sut.np piv yi.p ippn- parle, qtti judicavil Baal. Textus Hebraiis hotlter-
vtvsrui tipnvn '\epovau\np Si hpuai; eipnvn;- Salem niis
eiiim pax imerprelatur, Jerusalem autem visio pacis. pro Jerobaal legit \a 1K Ai6ce/,Syrns inlerprcs
f Iieruiii vjjiosrins. n»sl'!t', Sorec, ullima, vet,elc. iieiitiiiiu habei , sed VxTli^ Beih-il sciipsit: Arabs
s Voces vel mititiarum Jlnriianaiis tniiiserat. vero juxta LXX, J<roboam. Piiiivtiram lempore
h iia (lepravanl LXX iiomen Ophir; in elanie ipsius a-tatem sciiptum essc in
Zovtpip, Hieronyini,
aui iovodp, aut tuTcyiip.Isai, xut, 12. textti Hebraico Sjn^' Jerobaal, quod miiltum dis-
—i-Ojilur,fYn/ww.PoslInboremimprohnm reperire _ lai ab hodifr.io biO"INAroec/: ai inspectis in Osee
tandrm inihi licuil noinen Suphir apud Scplua^intn, B Cnmmcntariis
Isni. cap. XIII, 12, posilum ncnipe est prn Jiebiait) Ar/ieJ ejustlem sancli Doctotis. didici ab eo
stinipcr fuisse scripliiin : Vastalus cst, inquil,
TSIN Opkir, qtind Hieronynnis iiilcrprotalur suo ut in Hebrmo conlinelur,'ab ARBEL ; idipsum sguifi-
moiti, obrizum.MARTIAN. sed breviori diserliorique ser-
1 lntegiius pnto ins. no<ter, sive elatio tingits- cdiite quod JEROBAAL,
mone.MARTIA.N.
lim. m M-. ciini editis antii'uioribus. vel salvator, vei
i Habentes, aut viri. Addttnt edili iibri hoc loco. salvaius; et in siibscqtteini nomine , vei dotor , anl
Bethtiben,domus inutiiis, vel domus idoli. Idem legit labor sive, etc. Denique Salmana umbra commotionis,
«odex Regius 1581. Ahest lamen uomeii illttd in vel consummatus,sive, etc
851 S. EUSEBII IIIERONYMI 83?.
et vni), inutilitas, vel dolor, sive DE JOEL. Annneol. grnlia Dei.
iniqiuias. F ct I. Cliaselcn, spes cjus.
S. Feluclf, latitudo Dei, vel ape- Ragom, biems, sive mtilliim de-
Salmana, consutnmatus,sive per- riens Dcus. licium.
fectiis. Joel, incinicns, e vel est Dei. Rnma, exccl^a.
Saboim, slatio, sivc stantes. 77 DE ABMA. Snbal (Al. Saballi), sceptnini.vel
DE AMOS. Abdia, setvus Rnniini. virgn.
A. DE JONA. Sedrach (Hadrach), m deccrus
Amns, fortis, sive robuslus, vel
" poptilmn
Aet I. meus.
avcliens. Amalbi, verilas mca, vel fidelis DE MAHCIIIA.
7S Accaren,fgregispascua, sive metis. E, M et T.
in pascuis, quod Giucce dicilur, iv Jonn, coliiiiiba, vel dolens. Elia, Deus Doniinus.
jxoiu.ui-/6rpofioi;, Joppe, piilchrilutlo. B Malachi,augrlus metis.
h
Ainesia fortis Domini, vel po- DE NAIilJM. Thesbiltis, rnptiv.nis.
pulum levans. E, N cl S. DE 1'ROPHETAJEREMIA.
G. Elcesnci,ndvocati. A.
Gnza, forlilmJo ejus. Ninivc (fVinerc), speciosa. Analoib, ros|ionsio, sive respon-
Gog (Apud LXX, vu, \),§5>pu, Nahiini (Al. Nuum), cousolalor. dens signnm, vcl iibrdiciitia.
id cst, icctiim. Senam, abiimlnniin. Amon, fidelis, ve! iiutriens, sive
M. Saraphml h, iiirciiiiinm. oiius.
Malchon, rex nosler. DE ASJBACUC. Achbor, mus.
R. Ambacnc *, nmplexans. Annnia, gralia dissipala, sive
Rephnn, f.tctuta veslra, vel re- DE SOPIIO.SIA. gratin Dei.
qtiies vestra. A, Gci S. Azor, ndjiiliis.
S. Amaria, diccnieDnminn. I Amasia, facfura Dei.
Sarphaih (In Hebr. iv, II),c in- Godnlia. inagiiilicaltis Dominus, Annmcel, cui donavit Dcus.
cendium. vcl mnguiliciis. Asedrmnih (Apnd LXX, xxxvm,
T. Sophouia. k niiscoiidens eum. 40), arvn, vel snbnibaiia.
Theman, austcr. DE -AGG.-E-). Anaiirel, grnlin Dci.
Thecue, tuha, vel huccina, sive A, I, S (>.iZ. Azticha °, clausam pessulo, vel
percussio : quain Gratcid v.povcp.6v Aggajus, festus sivesolcmnis. robm-lam.
vocanl. Jnseilcc, Domiiii justus, sive Abania, pairis gralia.
DE MICH„E.\. jttsiiliciitns. Ania, grntia Domini, vel donans
A. Salatliiel, pelens l Domini, vel Doiiiiiuis.
Achnz, appreliciulcs, vel lenens. petititi D'>miiii. Ahdicl, servions Dcn.
Aii.icim (Apud LXX, n. 10), hti- Ztirnhnhiil, priiiceps, vel magis- Abtlrmelccli,, servus regis.
militas renuens. ler Bibyloiiis, sive nliena traiisla- Asa, facliira.
M. lio, vel oi-uis in Bnliyltmii. Apbrer, liiror alienus, sive vita
Miclia,quis hic? adverbium loci: 78 l)E ZvCllARIA. dis-iipnla. iiiqiin discissa.
vei quis iste? A, C, R el S. Azati (Esai), fnriiindo ejtis.
Muraslbi <-,haires meus. Addo, scrvus, sive tcslis cjus, Aroer, sullossa, sed melius my-
N. vcl fortiitidt) cjns. rice.
Nemrod, apostala. Asael, fnctura Dei. Alasa, triplex, vel conicrnaia.
a Jtorttm vulgati veteres, et ms. vel populu%annl- A lian. ah libri hujuscalcem.ianium habent hmres.Ah
sus, vel popiitum avelleiis.Bene vero cst, qtmd ilie- ilieionymo auiem, epkt. 55, ad Pnuliniiin, Michmas
ronytuus iiolal Prajfal. in Amns : Amos prophca , de fMoranhi cilimresChristi appellatur.
qui sequitur Joelem, nottesl ipse, quein patrem Isaicc Altcr C 'Ibcriin, Feiuel. iatitudo.vcl aperienles.
prophelmlegimus. Ille euini scribitur per primam el Item alius, 59J5, Oiuhel pro Fetucl legil.
ultiinam nominissui liUeramalepli et sade, et iuler- B Noster iiis. cum Colbert., 5995, et prident vul-
prclaltir fortis ulquc rohustiis. Hic ve.roper ain el gati-i, Joliel, incipiens, vel e.st Deus, vel Dei.
samech, el intcrpretatur pnpiilus avulsus. CiCleiiitn h lloc iiomen supra ad Jotiiii seriem Ciilbeiiiiii re-
pas-iimalias in Commentariis in propbefns iiotni- ferniit. Qniuimmo ttntis, qui -i55l praiiniaitii', ad
iitini expositiones ntit explicat, aitl emendat; cosque, Nnluim snliim Elcesmi noiiicn recitat, quud ipsum
ut conferns, aiictor suin. alius 4951 omnino preleruiiiii!.
h Ms. Aniusiapnpulus Domini, vel popilam levans, 1 In Episl. sttprn Inudata ad Panrtnum, Abacuc,
vel forlis Domiui. Editi veln>iiores hoc iino alilu- litclalor fonis, el rigidus.
(luni, quod alteram inierpreiationem alteri praipo- i Addit nosier ms. cutn anlea vulgalis, vel verbum
ntiiit. Domini.
<•Nottien istnd neqiie in rns. nostro, neqtic iu vul- k Mullo vcrins in landata ad Paulin. Epist. So-
gatis ante Mariian-cum Irobdur. phonins, speculator, el arcnnorum Domini cogniior
d Qnid.im mss. penes Maiiian. Ilic iinns Colliertiu. eum omiftit.
y.poipov,noster, npiicllntur.
1 Ms. ntister, cui el Colherlini duo niirragantiir,
v.poiauvuv. Editi veteres, v.opvapov: cnri-upte oiniies.
c Morasihi, hares meus. Tanu est dissiiiiatitia co- r, Dei pro Dontini hahenl uiroqiie in lnco. Rursus iidem
dicmn inamisciipiornm , et rilitorum libroium in cu n olim edilis subdtinl Sabalh, sceptruni, velvirga;
minoribtis iiroiihciis ab Itoc Micli.e.r.loco, ui diceres qtiod inferins de Zacharia repeiil no.-ler.
Hiiiversuni inillis opns fuisse dcscripluiii; nam qiire m Alter Colbeitinns, Seduruchi, dccus meum.
in his exemplarihus nomina p.niunmr sub Michnta, u N»--ierms. ct vulgnti vcleres, Muluchi, angelus
in aliis htgiiiitur sub Jona , et sic in reliquis. QuiB Domini, vel meiis.
cuin manifesie in cuuclis exemplaribus sint prriur- o.Azecha, clausam pessulo, otc. Desnnl in editis
btnacrrore nniiquorum lihrariniiini. oinnia ac sin- anlca libiis iiominn isih:rc dtio, Azcca et Abania.
gu!a propiiis locis rcsiituere curavi. Vnriantes aiitem Iuter mss. cmliciis nonnnlln qnoqne csl iliscrrp-iii-
leciiniies, quia frequmniorcs snnt, uiajusqiie poslu- lia ; nnni Coibeiiiniis 49ii ilu lcjtil, Azcca dcav.ra-
lani spatiuui scribendi, ad littcin libri reperient bo- tam . vel robustam:nlii ut nos editlimus. MARTIAN.
mines sliidiosi. MARTIAN. — Dtto h:i'Cnoiuiiin, Aiecha, el Abania, netjne vul-
— Duo Colbciiini niss.ioM ol-49oI,citaulcM:ir- galilibrianlcMartiaiiieuii^tieqUems.liosieriigiioscijiiii.
S55 LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS. 83i
fAlii (Hai), qiircsiio.ve! vallis, p. Ezricl, adjiitus a Dco. Mnoii (Belh-Maon) , hahitacu-
sive vivit. Esebon, cngitaiio moeroris. Iiim.
Arpbaih, sanans. E brevem Htternm le- Mt-lcb.im,rcx corum.
79 Aschenez a, ignis ita asper- Hucusque per Marndach, amara conlrilio, sivc
sus. gerimus : exin per extensum le- imiitidetiiin.
Atnuihal [Al. Amilhal], calefac- g gamus elementum. Mcdon(MnBoiv Apnd LXX, xxvni,
ttis ros. 80 Elam. oppositi, sive ahjccti, U), metienies.
Avil (Evilmerodach),slultiis, in- vei composiii. N.
sipiens. Elisama, Deus meus audiens. Nceleamites , htcredilas cujus-
B. Efai, dcfectio mea. dam.
Buz, despcctus, sive contem- Elisain;r, D niinti audicnle. Nerin, Iiicernn Domini.
pltts. Elom (Ueion), exercitus fortitu- 81 Nalbanin, donum Domini,
Bartich. henedicius. dinis. vel drdit Doniinits.
Bnnlis (Bmilim), hnbens virum. F. Nergcl, lttcerna acervi.
Bansa, vcnieiiie f icltira. c
Fesor (TXVtiiS), os nigredinis. Nabtisabnru ( Nabusezban ), cal-
Bnsor (Bosrn) tribulalio. Faihnres, deccplus , caltaltis, caniiii lcmptis,
Bel b, veluslas. sive huccella confnninia. Nechao, ( paratus isle. s
C. Fnrao necho, dissipnns praipa- 0.
Carialliiaiim, civilas saltuuin, rala. Omre ( Emmer ), verhtim.
sivc.silvariiui. G. Excepto hoc nomine.qiialuor qnwse-
C'ilaia (Colias), vox facta est. Gamnria , reirihnens Dominus, quuiitur per exiensam vccalem le-
Cedron, tristis moeror, sive do- sivc consummnns Doinimis. geiida sunl.
lor. Garab, scabics, sive incolalus Oph.iz, ohrizum. Est atilemgcntts
Cariatham, civilas, vel oppidum miilltis. auri quod Gr.-cciv.tppovvocant.
COiiim. Gainiicl (Beth-Gamul), reiribulio. Ojadne (Jojada ), ejns h scienli,
Cariolh, occursus signi. sive ipsc cognovii, vel Domini sci-
Hurusque per C simi.licem lilleram Jcrcmia d, excclsns Domini. eniia.
legerimus : exin uspiratione ad- Jeclionia , praparalio Domini, Osni, Falvabit me.
diiu pioferendum est. vcl sic fncius. Oronaim, fornmen mcororis.
Cbeb ia (Hikiti), pars Domini. Jrzonia, ausculians Dominum. R.
Cli-ihonim(Chttbasin,epudLXX, Jc-fihilinii (Jegedclias), niagniJi- Rechab, quadriga, vel ascen-
SL)i,5, cliabonim),maiins. velacer- cus 1) nninus. dcns.
vus spiiiarmii; setl ineliiis pm p-'- Joachai. rohiisltis cl fnrtis. Rabsaris, prineeps ciinuchus.
raiione-, litet pleriqtie llelir:co- Jctnin, tiincns Domiiiiit)). Rabmag, princeps cibi.
riim lihiiin, vcl ciiisiiilani signili- Jonalh.in, Dniiiiiii duiinm, vcl Rahl.-iili.i, niulla hscc, vel mul-
cari pntcnt. coliimbnm dedil. tum isic.
Chaninnm, similis cU. Jiiclml polrn.s. S.
Chiirmniiios(Churclinmis),agnus Joanani <~,crat donans, vel Do- Seclecia, juslus Dnmini.
coiigrcgaiiis, tsive agnitio, quasi miui iloiiiiiii. Sior (In Heb. n, 18), Jirmamen-
Sarmcniuiu. Jazcr, auxilialns. tum iiflvum. vcl inrbidiim.
Cbainos, consregalus. M. Sor (Apud LXX, xxi, 13 ), for-
D. Mesaia (rmcjja), factitra nomini. tis, vel pclrn, sivc Tyrus.
Dedan, hoc judiciitm, sive tale Morcilu (Mtirustlii),hfcrcs ineus. Scsiic (*i*""U*),liyssus sacccus,
jiitlit inm. Mnlodi, ICX. sive ' miiniis sncci.
Dalaia, haiiriens Dominus , vel Miiitlinniia (Matthan), munus et . Seloin, trnnslatus, sive resti-
paiijicrculus Dnmiiii. doniim. tuens.
Diliim, salis ititelligcns. Meichia, rcx mctts. Saniaia, andiens Dominuin.
Dclilniliaini, pnlnlhtc coiiim. Masepha, spccttlatio, sive eon- Sipb.ilic, i Inbiuni ejns.
E"0in, ecce licc, sive sunt. templatio. Suioin, reiribuens, sive pacifi-
Eliiaibnn, :nl ilantetn, sive ad- Mngdnlo, mngniliceniiai, sive cus.
dentcm, vel doiiuni Uei. lurris. Scplicla ( Apud LXX, xxxix,
Lhiin, ad fuciendum. Mcphaath, aqua3impetus. 4-5), liuinilis, sive campesiiis.
a Aschencz, ignis, clc. Nomen Aschenez inlerpre divinnrnm Jndici nnn admilliint. Snlis vero ntilii
'
lalniii supi-nposniniiis in Iihm Gencsis ciim varian- videtnr iid scripiorum vcieituii, ct ediiorum libro-
tihiis leciiuinbus c-.idicntnmss. qui Jioc loco intcr rum coiiigiieiiduin errorcm, qund posiinni sit iionini
se plane coiiseiiliinit. MARTIAN. illud ah II iucipicns, cum iis qu:c ab inifio hnbciit N.
b Bel, vetuslas. Ex Juditliai libro translaia siinl in MAHTIA**.
Jerciinam noniiiia Belhulim et Holopheinis, qiioiiim s Vcteres edili, conlra mss. Jidcm nddunl, sivc
nu iiim exstnl vestigiiiin iu vciuslionbiis cxi nipla- subscqiieuti lilterse 0 praponunl, Holofernes, viiulus
lilnts ninmt exaratis. Ncquc umquam credideiim n saginaius.
Philnnc Judai) iu hoc opere fnisse pnsiin. MARTIAN. h Iu ius. nostro, ejus sciemia, sive, ctc.
— Athliinlveiercs etliti Belhulia, duLnsdomus Dei 1 Mmiiaii. bgssus sacci: olim vitiosiis erat
qttod mss. pcniliis ignoinitt. saxcus. Attle wanu. qnas nliera rxposilio csl,byssus niiiil
c Oiijienrs iitioiiie in Jcreminm bnbcri iu Sesuc voce, Diusius iiclnt: piilniqne
Tuayap iiri>wpov plaiic
rn;ptt.uviu; TOO crop.uro;' Paichor, ccguuimiieinnigre- adeo sire mncis rcsciibciidum, pro sive niamis. St d
dims oris vociit. A n*D,os, el TW, ntgrum. vetcra
d Hrbrnice c-l "uTD"!': iinde Oriuenes in Mailb. dictint. excinplaria non sulTjagauliii' : imino contra-
ptriupLcpJiviui>, sublimilalemJao iiiterpreiatiir. Piila i Sapltane, lcbiiim ejus. Idem nniiicii hujus opciis
a DTl! exwlli, et ITini, Dei nomen, quod Grucei vete- condiiur antea lcgiibiit Saphau, et similiier inicr-
res iuta leiidebiint. labium cjus. N"ii igitnr ad Saplune
e Vidc qnaj infcrius adnolanlur de hoc nomiue ex prrtnlits esi,
ruspexii, scd ad Hcbraiim "irWJDj? Scphaniahu, qund
Malih:i'i). haliet ailjmiclum pronoincti ejusicr* m. cap. xxxvn,
f Nechao. paratus isie. De nomine
Holofernis, qund 5. Cum nlibi sciihaltir n';32* Sepliauia, vcl Sephane.
bic in edili-. legitur, iliciitius supia liuiii.-iiinii esi-e R MARTIAN.
e Judithac lihio, qucin in canoucm Scripturarum
 855 S. EUSEBH HIERONYMI 858
Selemia, reddente Domino. F. Azam ( In Heb. xun , 14 ),
Sirnia. princeps fnii. Forihommim, « divisio perfecta k crcpido.
Satiliatia, jmlicat Drnninus. populi gloriosi. El de boc.jjuid no- Auran, tracttndia.
Sarasar. prinee.ps tribnl itionis. bis videnttir, in libris Hehraicarum Ariel, leo Dei.
Snmagar ( Semegnniabu), no- A QnaiStionuniplenius diximus. Asor, bealitudo.
men advenae. I. AsenieJ, siJenlium circumctsio-
Sarsachim, princeps cadaveris, Joacim, cujus estpr-«pnratio, vel nis.
Vel rtiinae. Domini prasparalio. Achal ( OT ), ojimia.
S'plian, cbcerogryliius, lepns, Jezechiel,e fortis Oei, vel appre- Aradii, depiinenies.
vei bericius, a sive lnliinm eornm. hentlens Deum. Aeiamita»,appositi, sive collati,
Sabania. atioilens exo.el-.utn. Jeznnia, auris ejuss vel auscul- aul objecti.
Segon ( Seon ), loiptela inultlis. tante Dmniuo. B.
T. Jobad, inimictis, sive est p-iter. Buzi,despecius,siveconiemptus.
Taphnas, in«autim os serpentis, Isimoth, ndducnt mnitem. Banaia, aidiflciiimDouiiiii.
sivc. npcriuin signmn. Imr, immtitnt-j, vel parvula. Berolba, putei ejus.
82 """ nominaqumper T litteram 83 Jcznel, esl iter. Bnaliiieon, desceusio liumilis.
srqiitinlur, asinrationeaddita sunt lu, ftiit, vel metisura. Bngaziii, in excelsocoiiteinpuis.
legenda. M. Biibastus, os, vel labittm expeti-
Tiioph (Thoplwlh),gfehentia, vel f
Misael, qn:e snlus Domini? menii.
perienluin oris. Misac, qui risiis? vel de gattdio. Beih ( TD2 1*3Vid. Commenl.in
Tiianiwaih(Thanehumeth), dedit Maoe, numeravii. Ezich, xxx ), liha, vel mensura.
indignationem, sive bilem. Michael, quis in Detts? C.
DE DANIELE. P. 84C:iriathim, civitas eorum.
A. Perssc, tenianies. Cedar, 'risii*, vei tenebnE.
Asfanez, eqnoruin domitor. S. Cndes, * iiiul.-tus.
Anania, gratin l)'i. Susanna, liliuin, vel gratia ejus. Cur ( mp tn Htbr. i, 22 ), selu.
Abtleniigo,hserviens laceo. Sennaar, denlis vacuelaciio.
Ainalnsar, dixit priitceps. Sidracb, decirus mctts. Hucusqueper C simplicem iif.eram
Arinch, ad solididinem redigeus. Sut-is, equitatio, vel reverlcns. legerimus; exin aspirationeaddita
Asstierus, aliiuiii cjus, vel heati- V. profereudnm cu.
tudo. UJai, palus, a pahide, non a pa- Chobar, giavitudo, vel gravilas,
Astiage, volunlas, vel consilium lo : sive dolor fetnoris, aul umbra- sivr juxla eificium.
feslivitalis. culi. Chodcliod ( nts. Citodoclt ), i
Amhacmn, amplexans eos, sive DE EZECHIELE. Chaiihngiueiises.
susc.pietis eos. Cbanua (Chene), funduin, vcl
Anaxerxes, lunien siientio ten- A. pra'p:iralio.
tans. Aznr, ndjtitus. Cliaiainnd, consummavit, sive
B. Acchrrethi { Cheretim), iitterfi- «KMI-US e»t.
Ralthasar, capillus capUis. ciens, sive demoliens. Cbaldsei, quasi ubern, vel qnasi
Bari, in comiiiiiiando, sive pu- Assurim, ixnis illiiminalionum. feri, antqtiasi ilaMim:es.
lei, vei in veutre. Aran, ( Haran ), irn, vel ira- Cberelhifi) ( In Hcb xxv, 16),
Bcl, veiusias. CIHHlllS. disponemes: pioqtio nielnis i in
D. Aiin (In Beb. xxx, 17), inuli- fjraico bnbet SiKTtfiipsvoi.
Dura [Al. Durant], loqnens. lis, sivc iilolmii. Cheniitii- (ln Heb. xxvi, 15),
E. Aiiiagalliin, « fons, vel oculus agiiitio luiniiiis, vel riihara,
Elam, saictilaria, vel sempiterna. vituli. Cherclioro, ccgnita k ablalio.
a Postremam expositionem , sive labium eorum, A in erraforum inclicedemiim emendal. In Origenian.
itis. nostcr ignorat. alleio Jexico, Mto-avft,e'bo? Gtov , Misael, msrri-
b Amaksar, dixit princeps. In Hebisco "^Sfin Amd- cordia Dei, Proptie anletn Mischael: qm et tlfscliae
lasar, vel Hammelsarsccnndum Massnreillicain pnn- Chaldiris dictus esl, Daniel. i, 7, ex '**N"Ti!* 'O de-
ctationeni. Amalasar anicin veiiiitir in Laiinam i-ivanir.aitts est qucmadinodum Deus esi, sive quod
lingiiam, circumcisiotrbnlaiionis; non, dixil princeps. Dcus est.
Seti observainliiin diiigcnln- Phiiniieiu Iiniiis operis s Ainaguilhn, fons, etc. Tripliciter lcgitur tinmen
primnm condiiorein proiiiiscne et iudifjfereiilernc- islntl in h»c libro, Ainagailim,EuaggatljmclKngaiim.
cipere lnieramTJ isade ei *i"sj«, "1SSar ei •~HSSar; Siiiiil trr r.l sequens Asemel,Esemel et Scmel, MI!)
et amea "S0 Saphan et "03**" Sapfiai, Deindeexem- tribus lilteiis. Qimd in muftis altis nomiiiibqsa:que
plnria Gra-coron) divcr-iinodu lcgnnt, 'A/KE)IO-K5 ])iirc;ivtiii(liimeslJeciori. MARTIAN.
Aineifsad,cl 'Ap-waupAmersar, juxta quim ultimiim ''Confer Coiivnieiiinr.in Ezech. lib. xm, c. iZ:
liiieraniiii soninii Amersar recle iiiieipreiainr dixit Superiora amem et ad crepidinem, sive vropiliaiorhmi
priiiceps. MAHTIAN. perihicntin, quod Theodotioipso Hebruico npmttieap-
—Xetupe'Aptpcup annf'tanieMartian*o,Gr;rcile- peilnvii Aznra, iinius cnbiii habent latitudinem,c;c.
gebnlii: cui leciio.iiex 1QX, loqiii, el T-2*,princeps, 1 M-. nosler, Cades nintala. velnattalns.
qilaihal inieriireliiiio. i In Grmco habel SiurL8ip.zvoi. Maiitiscriili Siun-
r Forihommiin, divisio perfecta, eic. Qu;estiones 8ip.evOL. MARTIAN-
llebraicte, quaniin Imc ioco mcminilHieioiiyiiius, k ChcrcliorO,iogni1aablatio. Seplunsirita M<-Jegintl
ad liosiraiii aitalcin ininline pervercrtinl : neiiniliil B pro C/iodc/iod,decepti nempe/Jcsiyi el OuUihsjiuili-
supplere possiint ad inteligcntiam Foii/io»i»ifmCoiii- iinliiie, (pnnl sa'piiis conqiieiitur Ificrojiynnis. In
niei.tariormn libri iu Daiiietem cnp. i, 5. llcbi-iiio "01. diadckod, duplex Cnph cmii diipjici
MARTIAN. Dulith; LXX, tXopyja;,el %.epyopb;in ms. A.
d Recole, qutii supra de Jiisce QiiaiStioiiibusdixi- Qnid su apnd anleni Choclcliouiuveniie iion potiiit Mieto-
mus : et pr.aifali"!).genernlnn, num. i8. nymns. Videsis cjitsdem librumConiiiieni. ijiEzech.
eJezcchiel. forlis Dei, ele. Quaj sequuntiir snh lit- cap. xxvn. MAflTIAH.
lera I, et iit.iatittir i-liaraMere ltalico, non leguntur —Nomcn istwl, quod Ezechicl. XXVIJ,16, Jinliettir,
Iiodic in "Daniele,scd in Ezeebiele. BIARTIAN. Hebraice "\3~TJ GraiCumaiiiem Xopyhp,solemiii lilte-
1 Vetercs editi, qua palus Domini,quod Marlian. raruin 1 et "Imtjtatione scribitur, uiitiime omnium
t® LIBER DE NOMlNIBUSHEBRAICIS. MS
Chelbon (ApttrfLXX, xxvii,28), "
Jnh, oiiosus. Suene ( Sj/tihes), gyriis ejtis,
laciei. Ir, vigil. velc ev.pena.
Cbalamar. omnis ama-iludo, L. Seim (In Hebr. c. xxvm, 15),
Chomor ("inil ), lacessiones. Lydi, nati. exeuntes.
D. M. Sodada, lattis ejns : a laiere,
Debialha, palaihse. Maalmeon (Beeltnaon), bahue- nnn a lalilndine inlelligeiidiim.
Dinspolij(Alexandria), abntiens: runt linljilatioiiem, sive de hahiia- Saliaaritiij circumire rnonles.
sed melttis Gra-ce, Jovis civilaS; tione. Sillirus (Apud LXX, ix,2. Petu-
E" Mesecin (Mosoch), a amenles, sium', spectosus, cgiegius.
L
Esemel t tJnfiJTI), elecirum. sive irnhetues. Sua, snlvatnris.
Elisa, ad msulam, sive Deus sal- Magog, qund tectttm ? vel de Sais (Apud LXX, xxn, 3), len-
vatir. tecto. latio.
Elhnn, robustusforlitudine, sive Megia, despectio. Safarim (D*1"*;D),lihri, vel his-
Dei fortittido. Maciialnim (ApudLXX, xxvn), toriii.
Edialon, iticiinahula mceroris. consiinimnlio eorntm Sonnm (D:x*f), pectiS eorum,
Ezcr ( Azur ), fortitudo, vel au- Migdo! (Apud LXX, xxv, 10), Vel denteseoiuni.
xiliuin. miignitiitlo, vel turrisi T.
Emmer, sernio, vel verbum. Magalim, traiiaiiiigr.uiones, sive Tnnis, d mandalum humile.
E-cbani (thene vel Chanaun ), colomse. Tapiinas, sttipcils os serpentis :
baii tnutes ciiiiieniptmn. Manaim (nn30), de requie. ah oiv. iiilelligciiihiiti, tton iil) nsse,
Eltsee, Dei est hasc, vel Dei N. Exceptis his duobus noniiiiilms,ctt'
salu^. Noe, requies. tera ejmdrmlilteim per aspiralio-
Hucttsqueper Ebrevemlilleram le.qe- 0. «'i)i proferenda sunt.
rimus: extnper extentum legnmus Oola, tabernaculum. Tuetabiiii, e dispmsi. F.tf soper
eleinenlum. Oohha, b-iahernaculuin ineum hoc in libris llehrnicnriini Qu.-e-
Euagjjalmi, fons, vel oculusvitu- in ea. stiomuii, qnitl nobis vitientur, ple-
lorum. Oepha, fcstus. itins diximus.
Einm. sempiternnm, vel saecu- Hucusque per O brevem litteram Thamiiniz (ApadLXX, iu, li),
lutn, vel XiQoloyLOv eorum. iegciimus, exin per extensam le- cnii"Uiiiiuaules, sive ctiiiieinplus :
Lnlia mensura, gendum, el sttpcr linc in eisdem lihris ple-
85 Eng.iddi, oculus, vel fons 86 Ozan, ablit. nissime cticilur.
lia-ui. Oram, (Haran) irati. Thcraphim, ftgur;e.
Etiom, fons fortiiudinis. Opbar, (*T1**) vnlanies. Tliuhai, «iefcreiis, vel defcretur,
F. Osia , snius Domini. sive delattis.
On (Auti, supra), dqlor, vel 87 TtiOgorma, nvellens, vel in-
Felethia, salus Domini. moeror. colatus cujusdain.
Fut, Libye. R- '1hapliiies, opeilum signnm.
Fenuag nutus.
Fares , (In Heb. c. xxvil , 27 Rabbath, miiltitudo. Tliicon, nicdii))).
Raaina, loiiilrus, Tbav(mj, roiisitminaiio.
*TO), dissipans. liodii (Apud LXX, xxvn, 15 ), Tba^opli ("StTI), siiecnla.
Facud (Apud LXX, xxiti, 25), visio judicii. Thohel, univeisa, vel vanitas.
visiiaius, vel visitans. R:ittioili( Vide LXX, xxvn, Iti), Themora, coiisuininaiio ainarilu-
G. visio mortis. diui:>.
Gazse,gaznphylacium, sive forli Regtiia (-|flj?1), malitia qua> Z.
ludo ejus. piam. Zarda,'abalieualus valde.
Gog. icctum. S.
Goinor, con.siimmntio, sive per- Semel, idolnin. Et noiandtim, DE J08.
fecti", vel veiiiiinlaiio. qnotlLaiiniis sermo sit in llebr;eis A.
Galaii (Apud LXX, IX, 15), vo- voliimiiiibns a siiuilitudine, unde Ausitidi, Bcoiiciliairiti. Et super
luldira. el siiuulacrn diciiulur. boc quitl nohis vitieaiiir, iu hbiis
G-liUa, volubiiis, sive transmi- Saphan, iiericius, veJ iepus, sive l)elir:iii::ii'iimQii.f-iioiitini tiixiniis.
gratio facta. labmin ejus. Asom (Apud LXX, in fuie libri),
1. Sela (ri!?3"),nmbraeulum ejus. silcns vel 'sseiis.
Jezecltiel, foniiudo Dci. ScmoUi (nTOIi"), noitiina. Adad (Ibid), pniruelis, veJlestis.
JezoniM.auris eju». Sanir, toJle iiuvilatem, veJ dens B.
In, mensura. Iiicernae. Bald.td, h vetustas sola.

neqne ex etyiiio, neque cx Ibci ejus sensu Carthagi- j^ ul revera cst jEihiopia;, signifirare.
ncnses sigihticat, sed getnmumitn a sciiilillando, ui d Taais, miindsv.umhumile. Mulliiinvnritiit Exem-
vidi-Uir, appcltatam. Et vero Cnrihagiiiis llebraicnm piaria in iiomtiie Tanis. lu Itehraio Irgimus ]5?lf
nimien est Chadihn, vel Chadaliha, iiuotl Neapolim, tsoan, qucd Vtilgata irniisiulit Tnphnis : Gr;«cor«m
sivc twvam civi:alem interprel-uiiur Stilinus, c. 27, vero liJnoriiiii lides luvtv retinet; uside Tanis in lioc
et Servms In I, Mn. MARTIAN.
a Cum velttsiioribus vulgaiis, ms. quoque noslcr, opere.
e Thelabim dispersi. Iliijnsmodi Qua'stinniim Jfe-
MosochpiD MeseciinIrgii. brnicaruin nihil ^iipcrr.sinobih; necubi lesatur apiid
b AcJdiliri-. ciim oiiiu eclilis Jibris, tei c-ommoiio: Ezecliicleui nomcnTln-labim usque in pra-scntiiirnm
ttiin exp .sitioiieiii uoininis OoLba^ -quud ignorant, inVenire potni. De Tliummuz scqticnti piilchre dis-
proxime supcriori Oola nppnnuni» serit Hieronyiiitis iu captit octavinn Ezechielis.
c Editi aite Mnrtim. libri, et nosier quoqne ms. MAIITIAN.
exspecta leguul pro expena, cujtis a se imlnctai mii- f Vide rurtuni, quae de hi-:ce Qnaestioiiibus iii
latniiis Ediior Benedictiuus non adnionel. Uiraque Pra-fntione gonerali iiuni. 28 diximiis.
lectio violenter e\ Hrbiaji possii extorqneri, sed ta- E Ausitidi, couctVairici. Non exstant illai Qua3-
iiicu repositnin prohai Lexicnn Orif^cnian. Zvnvn, sliones Heb aic:e in Job : iioninilla taiiien de Jcdrt)
irtipuapo; n v.vvlo;. Sgene, lentalio, vel ciicidus. Sci- invenies libro Hebraicarutn Qciaesiionuii)in Gencshn
licet a nD2. lentaie, experiri, periculum fdcere. Sci- cap. 22. MAUTIAK.
lnus vero n3*,D,Sevene, Hebraice scribi, et terminuin, h Pseutlobieroti. Prtefat. Commeiit. in Job. Eli-
 859 S. EUSEBII HIERONYMI «40
Bnmchel, benedictio Dei. 1. Rapliaim (In Hcbr. eap. sxvi,
Buziies. cnniempiibilis. Job, dolens. 5 ), gistantes, vel medici.
B:n-nd(Ibid.), grando. L. Raihamiiii(y&.X!iX,4), juniperi.
Jtiracbel, bencdixit J)cum. Levialhan , additamentum eo- Ram, excelstis.
Bnzi, coiilempsii me. rum. S.
D. M. Saucacorum (Suvyjuv), canli-
Dennaba (Ibid.), judicium fe- Maznroth (Apnd LXX, xxxix, len-c.
rens. 52), SwStov,id csi, signa horo- Snphar, speculae dissipntio, vel
Lliphnz, Dei conlempltis. scopi. specnlniorem dissipans, sive spe-
Elin, Deus meus i»te, vel Deus N. culnlnrcin videbo.
Domiiius. Naamaibiles, movens iiioilen. Sahn, eonvrrsio, vel captivitns.
G. Naamathi, decor. Sethui (Stthiles), varietas.
Gnhis (In Bebr.et apud LXX, 0. Sainn, adversariiis.
xxvni, J8 ), a nltitudo coiifusionis, Oophar ("13*i"J), volans. Sui ('nTii?J,loquens.
Sive izerp68o1,oi. Ophir (T31N), inJirniilas. Senech, b cymhnlum.
88 Gclhnii (Apud LXX, in R.
fine), applicueruiii eos. Raam, visio, vel niulliim. Topazium, c bonum.
phaz enim in Lalino Dei mei aurum sonat. lialdud, .A h Senecli, cymbatum. Verhiim rB2 Senech, signi-
prmcipuus veiusia secrela. Sophar, speculator, vel ficat Arabice ctjmbulum.MARTIAN.
c Topazium, bonum.*2*H"J
bucciua. sermone Hebraio dicimr
a Vocem IlebrtjcamGa6/s. Symmachus veiiit vntp- bonum; non ergnsecundiini fldein elementorum To-
Yip-ivu.Vnlgnla eminentia. Sed suiit qni ignniuui pnzium signilical Jiomtm,sed magis scciindmit sontim
aliqund •"eininoe geniis signilieari pnlant; in quam liiicrnruiii, et jitxtn Philouis l;beriatem, qui nihil
rem confer totum Jobi couiextum c. 28, 18. non sibi perinisii in clymologiis. MARTIAN.

NOVI TESTAMENTI.

DE MATTHJEO. forliltido: sed melius in forlilu- Hucusque per C simplicemliticram

A. dine. scriptasunl nomina.quceGrwcipcr
Abr:iham, paier viilens populum. Bnrlholomaitis, filius suspenden- K elfcrunt: exin 90 aspiraiione
Aminadab, populus meus vulun- tis aquns, vcl lilitis suspendcntis addita legcuditm, ijuam illi lit-
lariu"-. me. Syrmii esi, noineii, non Ue- teram Clil vocani.
Aliin, pater Dominus. br:ruiu. Cliaiinni ('"U3), negolialnr, vel
Asa, iiillcns, ant attollens. Betbsnida, dotnus frngitm, vel limlnbili", aut ipse putipeiculns.
Aazia (Oztas), appreheiidens donms vennioiiiiii. Chorazaiu , lioc iuysterium
Domimiiii, atil robur Domiiii, vel Barjmia, (ruv "B), filins colum- metim.
foiiiliitlii ejus. brc. Syiiim partltir el ilehraium. Cbananaii, ncgotialores.
Aaz (Acltaz), apprehende. Bar quippe lingua Syra lilitis, el I).
Anioii (pax pQS), lidolis vel Jona cnluiiibu ulrot|ue scrmonc Di.tbolus, delltiens : Grace vero
inilrniiis : si liimcii nb ALEPU liilcra dicilnr. dicilttr criiiiinaicr.
exnrilium habeat: qnod si ex AIN Belbphnge, dnmus oris vallium , Hnvid desiderubilis, aut forlis
scrihimr, oiiiisius inteiprciainr. vcl iloniiis buccai. Syrmn cst, non manti.
Abiu, paler meus istc, vel paler H -hr;i:iiin.Quidani'» pulantdumum Daniel, judicium Dei, vel judicat
metis est. maxillariiui vocari. me Deus.
Aznr, ndjulus. Deibania, domus alfliciionis cjus, E.
Arcliei nis, ngnosceiis lco. ve! domus fbiidtenfitc. Esrom , sagitiam \idit, sivc
Amei), vere, sive fideliler. Barncbin, vel bencdicliis Domi- airiiiin conim.
Andios, decorus, vel rcspon- nus, vcl bcncdiclio Diunini. Essai (Jtsse) insulsc iibaiio, scd
deus pnbnlo.- Baraliljan, Jiliiim mngislri nos- melins, iiicensiim.
89 Alphicus, fugilivus, sed mc- tri. Syriiin esi, non llebraiiini. Hucusqne per E brevemlitteram ie-
lius iinllesimiis. vel dnctus. G- ger.miis : exin per exiensnm lega-
Amnra, populus scitus, vel po- Caipbas, invesiigntor, vel sagax, mus etementum.
puli illiimiiinlio. scd meliiis voiiiens ore. Eliacim , Dei resurreclin, vel
c
Abel, vapor, aulluctus, aul va- CoJranics, ralign, vel lcncbrne. Detis resuscitans, aul Deus resu-
nilas. Qitem IIOSper Q litterani quadran- scit.ihil.
Ai-heldama , a nger sanguinis. tem dicimus. Eliu, Dcus meus iste, vel Dei
Syrutn est, non Hcbramm. Corbiina, oblaiio. mei isiius.
B. CananaMis^iMp),possidens,sive Eiiczi-r, DCIISmeus adjutor.
B,)OZ, in quo robur, vel in ipso possessio. Elia, Deus Dominus.
*
Ac/ieldama,agersanguinis.ha esl,bpt"l Acc/enim, B culuseral, etc. Vid.quai in eum locnm nnnofntniis.
sivo hhaial Syiiace, ntui Hcbraico, significat agrum, Origo esl a n*3, domns, et Syriaco *S, siie NJS, anl
el NOI dema saiigniiieiii. De Achel-dema,vel llhaccl- N33, flena, muxilla. Prior -uile.ni exiiosilio vitieliit'
duiiia vide iidnoiationes noslras in Evaiigelimn Mat- deiivnii a n*n, domus, ct ~3. os, et NTJ, vailis: la-
th.ii juxla vcte.rcuiVersioneiu Italicaiu. MARTIAN. rneisi noii liebrauiii, scd Syrum nomeii boc sit.
h Ex his non Origcncs mndt) in Matlhaiimi, cl Qnare alii verosiinilius a IJS, ipiod est Syriace 61vv-
Bnmil. 57, in Lucam , el in Juan. n, !3, olxovaiu- 8OL, deditciint, ut abcoliucm vit-usnppellalur, sicut
ipse Hieroiiyiiiiis in l-.pi- ct cOlijnlhus M.icedouiicurbs diceliatur.
yovwviiiierpretatur, sed etvillum
tapli. Pnnlac, Uelhphage, Saccrdotulium mn- ItaSyii Latiniun nomen i-ffercltniit: faliitnr enim
xillarum; et cap. 2, in Maiiho2iim, cum venisset Isidorus Itb. xvi, c. 25 : Quadrunlcm , siutither He-
Bethphage, ad domum maxiilarum, qui sacerdolum vi- brmi codranlcm.
 841 LIBER DE NOMINIBUS1IEBRAIC1S. 842
Eli Eli lama azahthania, Deus vel in quo est incensitm Domini, prelari, illnminant "me isli, vel il-
meus, Deus meus, quare dereli- vel Domini snlus: potest ei forli- liiniinatrix, ° vel sniyrna maris,
quisti me? * tudo Dtunini dici. sed uiihi iiequnquani videiur. Me-
F. Jechonias, prajparans, sive prtje- lius iuilem est, ut dicamus sonare
Fares, divisio, sive divisit. paratio Domini. eam stellam maris, sive amarum
Farisasi, dividentes, sive divisi. Joiachim, uhi cst praiparatio? mare : si iendumque quod Maria,
G. vel Domini pnrparatio. sermone Syro domina nuncupetur.
h
Gennesar, orlus principum. Jojacim, Dnmini resurreclio, sive Maltli-jeus,donatus quondnm.
Gehennam , de valie sunt, sive Dominus susciians. Magedda, poma ejus, vel nnntia.
vallis graluitn. Joseph, apposuit, sive apponens. Magdalene, turris, sed melius
Getsemani, valiis pinguedinum. Jerusalem, visio pacis, vel time- sic ut a monie montanus, ita tur-
Golgmba, calvaria. Syrumest, bit petfecte. rensis a turri dicatur.
non Hebneum. Jeremias, excelsus Domini. N.
I. Jnannan, ° cui est gratia, vel Naason, quidam puiant requietuin
Q\ Jesus, salvaior, sive salva- Doniini gratia. sonitum inierpretari, sed meiiiis
turus. Isaia, salus Domini. est, atigurans, sive serpens eorum.
Vt I iitlerm servemusordinem. aspi- Iscarioth, memoriale Domini : Nazareib, (mSJ) flos, aul vir-
d
ralionem11inplerisque omisimus: quod si volueriinus legere Issa- gnliutii ejus, vel intindiiiic, anl se-
licet eam Grammalici non putent cliarioth, inteiprcl.Tur, esl merces paralus, vel custodita. Scribitur
litterm locohubendum. ejus. Potest autem dici et memoria aiiiem non per z lilteram, sed per
Isnac, risits, sive gauditim. mortis. iJeliraetim SADE,quod nec s, nec
Jacoh, supplantator, sive sup- Jericho, odor ejus, sive luna. z lilternm sonal.
platilans. K liiteram nos superfluam hubemus, Naznreus, iniindus.
Judas.confitens, siveglorificans. et exceptis kdendis, per Cuni- Nephthali, discretus, sive se-
Josapbat, ipse judiciins, sed me- versa exprimimus, unde conse- jiinctus vel convertil, sive convol-
lius, Dominus judicabit. quenter hic prmtermissaest. vit me.
Jorain, ubi est excelsus, aul L. 0.
qui est excelsus, sed melius, subli- Lebbteus, Jiguratum nomen a Obed, serviens.
mabitur. corde, quotl nos diminutive corcu- Osanoa, salvifica, quod f Graice
Jotham, consurnmatus, sive per- lum possumus appellare. dicilur, o-wo-ov§n LUrumqiieauiem
fecitts. M. nomen per 0 litteram extensam
Jezecia, fortis Doinini, vel con- 92 Manasse, obliviosus. legendum.
forlabit Dominus. Miitlian, dontun, sice donatus. R.
Josia, ubi esl incensnm Domini, Mariam plerique aisiiniant inter- Raama, sexcelsa, sive exaltaia.
* Sic Hebrams habet Psalmi xxn , juxia Hebraao- i nomina Grmce reddiderit, forma Grmca
^ pronuntians
rum suppulnlionem. Hodiernus antem Matthai tex- ipsa ; ut pro Jacob Jucobum, pro Simeon Simeonem.
lns, ne quid de Hebraica ejus versione solliciii simus, Perspicuiim nempe e-i Joannmn, cui posirema syl-
lamasabactani, vel sebuctani habet. Porro p"l*"",Sy- laha deficeret, ibi fuis^e indicaltim, qund airo 6eov
riace idem est, quod "3.TV Hebraice. El forte Maithseus yupi;, a Deogratia inierpreiatuin invenil, quatiiqnum
locum a Clnisio reciiatuin, ut in arcbeiypis Psnlmi inscile pro Jnamie acceperil.
erai, exliibuit, cum laiiien Duminus vernaculo idio- d Issacharioth, etc. Hespcxit
Hieronymus ad tto-
illate protiiitiliaveril. men Issachar, -QD» lilii Jar.ob. MARTIAN.
—Eli Eti lamazabikani, elc. In Htbraico texlu — )ta quidem satis violeuier Grseci. Lcxiron Ori-
Malihmihodiertio ^npalt? nnS ISN "hx, Eli Eli lama genian. '\cuyup picBo;, Isuchur merces, et '\axupo>8
axnvhvSuvurov,lscarolh, memoria, iubcr-
tebaclani, el in ni-irs*nr pro variante leciione ce- p.vnp.6avvov,
. bactani, legimus 'jn*UJ"*Xazabtani. Mnnuscriplicodi- nacutum mortis.
e Vel smyrna maris. Observa, Lertnr, quam longe
ces Lalini hujus opens leguiil ul pliirimum, lama- aberrenl a
. zabathani. MARTIAN. vero, qui piilanl lJicrniiyniiiin niitii.iem
b lpse vero Ongenes, quin etiam Hieronymus in esse omniiiiii eymologinrnm lihri de Nominibiis
iionieti ila.jiie Htbnr-um D>*"iQ Miriam, id
Miiihrum , hujus nominis etyinologiani nrscire se Hebraicis;
In Novi Teslainenii edilione est, Maria apud Heursrns ontime sonai amarum
prolitenlur. Synaca mare :npud Syrns etiam NIO Maria inielligilur Do-
scribitur nD'31, et mihi quidem videlur a "iD*]J, m.Ha
Giiine sar, haud itiepte korii decem exponi, vel ut juxta annoiaiioiiem sancii Doctnris. MARTIAN.
Sames Pagninus liiinc Incum emeiidari jubet, a ]J .g f Grmcedicitur cucov Sij. lncogitanliam siupendani
DifS, korlus principum, non ortus, ul Hierm ymiaui edilotiim scxcetitis lilironim non piissiiui rcticere, uti j.tni
libri oinues bic pnrferiiul; nam et nb liortniiim fre- factitnvi locis. lta eniin corruuipunt con-
qnentia iiotnen invenisse regioticm ill un cninperliim sint lextum Hieronymiiinuin hujus loci, ut legere ausi
est. Verum niiiil iuunuio, quod sciam. et Hesychio conira fidem maiiiiscripiiirum codicum, quod
probari , Ttvtaupir nurpi; upy6vro>v,Genesaret pa- Grmredicilur o>;uvvu vel o>;iuvvu.Qjiasi OSANN/V
Iria, seu genus priuciimm: a Cbnliheis, ut Huelitis MWln vel MHSWI Hebraioruiii, Graice dicaiur i>;
nolat,vocii>u-.DW.ei D"TiJ?.Eiyiii(il"g>asaiias a doc- uwu. osanna, e: os sit nonien disiincium ah anna :
tis viris excoguaias exiieiidemus in Gnmuieiilariis ad at.|ueu iriiniquti legaiur per extensnm litieram. Btnie
Maltluci cap. 14. Hic cnim vix alia aiiingere. consti- Deus, qualis el quaufa errorum eolluvics I Osamia
tiiimus , qiiam qu;e lexiui bujiismet libri emen- itelirieum (Matl.li. xxt . 9. 'Qo-avv«)non diniur
dando, nui asserendo coiiferuut. Gicece os anna, sed a&aovSh, soson de, ut testis est
c Huc ref. cl. Hneiius, qnod Orig. I. V, in Joan. ipse llieronyiniis in Epi tola nd Damasiim papam ,
tradit : Evpoaevivrn ippnveiuTWV ovopuruv.(uvri TOO) ubi abiinde disptuavii de Osanna filio Duvid. Nomen
'luuvvn;-TO"\o>u,yo>pi;rovvh;, p-srukupSuvou.evov,oiztpatitem utrumque, qutxl Hieronymiis nolnvil, non re-
r uvr6voi6p.i8utivuir& '\a>i/.wn;,i^tLy.ulukkuhv.uLvhdtu- feras nd Osanna , sed nd oiionien Obcd et Osanna,
entnisnm.
8h'.n 'E%puw>v ovopuru ic,e~kt,rivLae,yupuv.rhpi txvruei- quod utrumque legitur per litterain MARTIAN.
•xovaa.'EAAqvixu, aartsp im 'Iaxw6, 'IKZWSOV. v.uiimSu-
fiswv,Sufiwv.Invenimusin Nominum inlerprelalione, s Bama excelsa. elc. Iti editis Bama cl Buchel le-
pro Jounnes parliculam Joa seorsumsumptam absque r guntur P"Si vocem B<>boam, sive Baabam. MARTIAN.
nes, quod idem valere pulamus atqtie Joannes, quo- — Dtto istbtcc'priora ritunina ms. noster, cum
niam alia quoque Novum. Inslrumenlum Hebrmorum olim editis, posl Baabam recensenl.
PATROL. XXIII. 27
 845 S. EtSEBII HIERONVMI m
Rachel, ovis., vel videns DeUm. Taliiha cumi, puella surge. Sy- migratio perpetrafa, vel rota.
Raab, lata, sive dilatata. rum est. Gerasenorum, suburbana, aut
• Rachab, ascendens, vel concita, Tracontidis, negotialio trislitise. coloni ibidem.
sive vjdeiis. I.
IMCJEi.
Rutli, festinans. Iturete, montanaj, Syrum est.
Raabam, impetus populi. A. Jordanis, descenSus eorum, aut
Raca, vanus. c
Aepheta, adaperire. apprehensio eorum, vel videns ju-
Rabbi, magistermeus.Syrumest. Augnsii, solemniler stantis, aut dicium.
Ramatham.i texcelsa eorum, vel solemnitatem additam. loni (Jona), columha mea.
sublime eis. Abilenes, lugentis. Jannai (Janne), praiparatus.
S. Abia, pater Dominus. Jojarim, Dominus exallans, vel
93 Salman, sensibilis,,sivesen- Aaron, moiis eorum. estexaltans.
sus. Anna, gratia ejus. Jared, descendens, sive conti-
Salomon, pacificus, sive paca- Aser, beatus, aut beatus eril. nens,quodGra3cediciiur,£7TtxjoaTov.
tus erit. Amos, onerans, aut oneravit, Joun, coluinba.
S.ilathiel, petilio mea Detts. Agge (Nagge), solemuitas. Joanna, Dominusgraiia ejus, vel
Hmc tria .nomina per SINlilteram Addai (Addi), robuslus; violen- Dominus misericors.
scribuntur: reliqua duo, SADEin ter figuratttm nomen ab eo quod Jairus, illuminans, autiliumina-
exordmhabeni. . dicitur, saddai. lus.
Sadoc, juslifieatus, sive justus. Ai faxad, sanansdepopulationem. L.
Sidona, venatio. Adam, bomo, aut lerrenus, sive Lisania, nafivitas tenlationis;
T. indigena. sed nimium violenter.
Thamar, palma, vel amara, Anunaus, populus abjectus. Levi, appositus.
Thomas", abyssus, vel geminus : €. Lamecli, humilis; quidampulanl
undeet GrseceDidymus appellatur. Gaesar,' possessio principalis. percutientem, isive^ercussum pos-
a
thare (Al. Tharai), pascens, sive hseredis : qui apud nos se resonare.
Cyreniu,
pastura. melius etfertur, et verius per Qlil- Lazarus, adjulus.
Z. teram, ut dicatunQuiriuu. Lot, ligatus, aut declinans, vel
Zare, oriens, sive orlus est. •'.. iGosam, divinans. vacans.
Zorobbabel; ipse magistcr Ba- Cainam, luclus, autitigens. M.
bylouis, id est,coofusionis. Capharuattm, ~ager, vel villa con- Moses, assumptio, vel palpans,
Zabulon, liabiiaculunr. potestet solationis.- sive conlrectnns, wit urgens, sed
liabitaculi subsiantianuncupari. E. inelius est, ex aqua.
Zebedteus, dotatus, sive Uuens Eseli (Hesli), vicinus meus. Maithnthia, douum Dei, aul aJi-
iste. Eber, trnnsiius. quando.
ZnCharia, memoria Domini, vel Enoch, dedicatio. Melchi, rex meus.
memor Dbmihi. Enos, homo.' Matusala, morttius est, et misil.
Zachaeus, justiiTcatus,aiitjustus, Hucusque perbrevemEtillergmiege-. Maallalel', Jaudafus Dei, vei Jati-
vel juslificaiidiis, Syrum est, non rimus; exin per extensumiegamits dans Detim.
Hebraeum. elementum. Martlia:d',.'4'rritans, provocans:
MARCI. Erodes, pelliceuseloriosus. sefmone autem"Syro, domina in-
A et I. Elisahe, Dei mei saluritas, vel lerpreiatur, vei duminans.
Arrimalhaeus, altitudo ejus, vel 'Ueiniehjurameiuura, aul sepiimus. N.
cxaltatwest ipse. Eli, ascendens. 96 Naasson, augurans.
Abbay pater. Syrum' est, non EJmadadi (Elmadan), Dei niei NatiiiJ,consolatio, sive eonsola-
Hebrseum. -' mensura. tor,
Idumsea, rufa, sive lerrena. Er, vigilaTis,aut vigilia. fjeri, Iuccriia jpea.
lsrael, vir videns Deum : sed 'Eiiiim, oculus eorum. jNaihaii, dedit, Veldantes.
melius -;>rectusDomini. Elisae, Dei riiei salus. Nahor, reqiiifevitlux.
• CetS. F. Noe, requiescii, 'ahi requievit.
Cenna b,>zelotes:unde in alio loco 95 Fanuel, facies Dei. Naa (Naatna) pulchra.
Cananxus, in alio ;Zelotes dicilur. Fasee, transitus, sive transgres- Niiievilae, naiivilas pulchritudi-
Salome, pacifica. . • sio,-;!proquo noslri Pascha legunt. nis, aut speciosL
.'. T. Faiec, dividens, aiil divisii. P-
Tyro, angustise. Tyrus quippe Filippus,ps lampadis, velos'ma- Petrhs, agiioscens. .
lingua Hebraea sor (TK) dicilur, nuum. ' Ponfius, ae'cliiiian'sconsilium,
quod in nostrum sermonem trans- G. 'Pilalus, os maliealoris.
fertur, angustia. Gabriel, confortavit ine Deus, Sed Scienduniest, quoti apud He-
94Tiberius, visio ejtis,sive,bo- aut fortitudo Dei, vel vir nieus. brmOsP lillera non habeutnr: nec
nitas ejus. , .Galilaaa, voltilabilis, aul trans- uilum nomen esi, quod hoc ele-
'*iThare,pascens, etc. Npmen Thare non legilur . riori loco, Jegens Feiha, aperi, ipso iiuerarum ordinc
hodie iiisi apud Lucam, e quo in antiquis exempla- alphabetico reuiiente. Nam qnod apticl Marcum, non
ribus GrsecisS. 'Mattliasiadditum fuisse videtur lem- Lucam vocabiiium habealur, nihil inovet,ciim multa
ppTe Oiigenis, qui ih lioc Opere nomina et verba alia sint, quaeltalicocliaracierepassimdescribunlur,
novi Testainerili supplevit. MARTIAN. non suis locis ab ipso, ut videtur,
' iibri hujus auctore
h Cenna, zeloles, etc. De' volumine MatthrjeiHe- recensita. '
braico stimptum videtuf nomen Cennd, sive ah Qri- d Marlha, irriiqns, etc. Martha idem. significat
genc, sive ab Tlieronymo.lrjiiihoc exemplari sKpiiis sermone Syroquod JI/'aria,:siye eiiim scribaiur Ntn
utu111 ur, Hebraice n Jp Cana, iliie11igllui-zelus.'MARTI AN. niafa; sive TTfQ nigrath, aut marthq, eamdeiii lia-
c Felha , aperi. Hoc loco retiiient mantiscripti beibit signilicaiiliam ; quiajjnn est radix sen origo
codices np.men Feiha, qnod est ipsum Ephpkela hujitsmpdivocumin vefbo'j$*iDiiiara, MARTIAN.
Hlarci vii,, 54. Edili eollocant idem nonien Aephgta '""—;Atque iioc 'deiiiiiiii' efudite ac vcre. Proprie
siib Liica, ab iiiTtio'litierse.A. 'MAfiTiiN. enim NJi"l'*y,
GfaSiieMup8u, dominam, sive fieram si-
—MTJuritsliiodtfiiijhocqoe inlocp exiiibent hohien gliilical. Bnijhiiiiquoqiie B.nhylomci,quemadmodum
isttid ms. lioster, yul*atique Jibri. Martianaeus ex doctis virSsWp.tatiimest, a'd Berescith Rabba, sect,
aliis mss. ad Marcisefieih revocavif proxiine stipe- 47,'%Mh^m'%daiit3KarJ/ia. -'
m LIBER DE NOMMBUS HEBRAICIS. 84G
mentum resonet. Abusive igilur Beelzeb.ub, Iiahens muscas, aut tur in nun (pay), Jransfertur in
accipienda, quasi per F tilteram devoraus muscas, aut vir museaT populum divell.entem,
scripta sinl. rum. In line ergo nominis B Jittera Azolus (TfllCi*), Hebraice voca-
R, legenda est, non L. Musca etiim lur esdod, et secundum pristinum
Ros (Besa), caput. zebub vocatur. nomen etymplogiam liabet, ignis
Ram (Ayam), sublimis. Barahba, filius patris. patruelis.
Reu, pascens, aut paslus cst. ,C, Ascalon «, ignis iujamis, aut ig-
S. Ceplias, Petrus, Syrum e.st. njs ignobilis,
Sicera, ehrietns. Omne enim Cana, possessio, siye possedit. Aeneas, resppndens, aut pauper,
quod inehrjare poiest, apud He- E. sive miserja,
braeos Sicer.adicitur. Ephraim, fertijis, sive aucltts; Agabus, nuntius , vel nuntius
a Sirneon, audiens, vel audivil quem «on possumus a:b augendo , tribulaiipnis; sed et Ijocvioiehlum.
trislitiam. Augen:Lium.,.dicere, Analia, tempus ejus , melius ,de-
Sedi, ex Jaiere meo. , Met N. clinatio domini.
Semi, audiens. Messia, uiieius, id esl, Christus, Aniphipo.lis, pppulus ore cor-
Salaihiel, petitiomea Deus. Manna, ,quid est? ruens.
Salman, pax. Nazareth, nmnditiaj. ALpoIJonia,djsciplina, yel syna-
Seruch, Jorum, sive cofrigia, , S. goga eorum; sed et ho.cvioleiuum,
vel dependens, sive perfeclio, Saalim, pugilli, sive V.0I33,aut Athenieqses, exploratores , aut
Salem, misit. orttis aquarum , quod Jsrevius respondentes, vel buiniles, siye lem-
Sem, nomen. Grace dicilur ppvvvru. p.oredissipafi; scd et Iiqc violeni-u.rit.
Selh, posilus, aut pojiens, vel Sicbar, conclusio, siv.e rarnus, Ariospngos, primiiiya sc-lemni-;;
posuit, ,aut pocujum, sive ger- Corrupte autem pro Sichem, quae tas : sedef hpc yjolentum est;cum
men, yel resuirectio. transferiur in liumeros, ut Sichar Alheniensis curiae nomen sil, quae
Serapiha, iucensa, siveangustia iegerelur, ususobtinuit. a Marie rjcimen accepit,
panis. :Nonien ex HebrajoSyroque Siloe, misstis. Aquila, dolens,sive part.urie.ns..
composititm, 9g D£ AGTIBUSAPOSTOLORUM. Achaia, sorpr laliorans,
Simon, pone hieerorem, vel audi , . >,A. - 99 Apelles, cpjigregans eos.
trislitiam. Andreas, decus in staiione, v.el \ioie.utiim.
Sosanna, lilittm, aulgraiiaejus : respondeiis pabtiIo,-Bedhoc violen- Artemis, id est, fJ)iana,,siiscitaiis
sed meiius si feminini.tmuomen fi- tum. Mclius aulem est, ut secun- segroiationes, Violentutn.
guretur a lilio, dum Grascarn elymologiain uiro rov A:ristar.chtis, susciians coronam.
97 Samaritfje,.cusiodes. txvSpo;, id est, a viro, virilis appel- Aiiiipatridem, donamis laudaiiOr
Sodoma, pastio siiens, vel de- lelur. nem. yiolentum.
clinatio eorutn, aut.fulva.' Alpbseus, miilesimus, sive super Agrippa, congregans subito,
Salnn, adversarius, sive trans- os, ab ore non ab.osse. Adrumetina, dividens .sii.blimi-
gressnr. Acheldama, ager-sanguinis. Sy- ler. YioJentiim,
Saba, caplivilas. rum est. Adrias, conlinens mala, sive
Saddncrjei,]uslificati. jEgyptus, tenebraj, sive tribula- locns malorjjm. V.iplcnJuni..
DE JOANNE. tiones. Appii forum , libera , vel fortis
A. Arabes, humiles, sive camp.estres. tihertas. ¥iole,ntum.
•Aenon,oculus., jaut fons eorum. Annas,;donans. ;B.
Anani, donavit mihi. Alexander, auferens angustiam BaiitholomaiuSj fil.iussuspenden-
B. tenebrarum; sed.et boc violentu.m. tis aquas, vel utsup.ra.
Banereem h, filii tonilrui, quod Ananias, gratia D.omini. Barsaban, filium reyerJentem,
corrupte Boanerges usus obtinnit. jVmos (y,QN),polens, vel forlis : vel filittm qtiieiis : ex Syro et He-
c
Barsemia , filius caJCiis, quod sl tamen ab aleph liitera incipiat., braeo.nomencomposi:t,um,
elipsum d corruple qnidam Bar.ti- et fiiiialur in sade : quod si exorr Barnabas, lilins prnpiietae, vel
ma3um legiinl. diuin sumit ab ain, et consumma- filius venicnlis,ia.u.tm plcrique *pu-

a Idem estatqueinfta-fposittHnSJnio»,quodiantnm A^cmciim,Nec mc lalet Origenem Comment. j.n Mat-

Graaca p,ronuniiaii,o,nedifferi. Recole Origeiiis ,supra thoeiim, e Grtcqa lingtia Tf'tna;ieiyniojogiam mulua-
fauilatum lestiiiioniiim ad nouien Joannan. .lurn esse, nempe a rh; nph;; guid simiie. Sed salius
bLeciionem,hane.vHieroi!yiniis ipse confirmpt jn est adhfesisse iiierooymo, qtii' Sy.ro honilni npmen
Cpmmenta.r, in Danie). x','Y.: Filii Zehedceifippellgli ycrnnctilum
a adsCjiipsit. MAHTIAN.'
sunl filii toriilrui, qiiod JIQ^I,,ut' plerique putant, Boa- Hoc minus aegre persuadebr, Ba,rtihi-c,qm,,quod
nerges, sed emendatius /egjfiirRenerahani. Sed ijja csecus a nativiiale esset, levi 'Hiterafuni inutatioiie
yulgo pbtinebat, fU.ndeQrig^nes in Mattbaaumixu- Barsammumappellatum yulgo, iii esl, fdisuntccecitgtis,
itcs, inqliit, "Bouytpyi;.6 ai>m.p,0 icriv vloi fipovrh;, 111rei nomen convemrei. 'Verissjiiie auiem Filius
n Ppovrh, Salvator Boanerges vocnvit, quod est filii . Timmi interpreianir, uttorh;rtph;, qubd etChnldaice
toniirui, aul ioiiifras. Spilice.l ex 1i"ai )Si Marciiu, sonat, Time, honor, preiium. Origenes- quoque rh;
17, dedncebani': TSal enim 'tiwntltuatus est, el in nu.n; iizi>vvp.ov Ttputov djxit. Coiifeiatqije :pra3ierea
Arabica lingua, i>a(ide(b*iut(sonat. multa nomina a Gra3cis ad Hebrseos iuigfasse, ut
c Barsemia, filius cmcus, etc. Mss. codd- relinent miiijjiie omnium oporleat lectionem lianc, Barii-
prononieninasculinum quetnet ipsum, elc. Nolandum mteum, e
corruptam suspicari.
vero nomen Barseiniq, sive .partimmus hpdie,nori Ascaton, ignisinfamis, etc. Aliquot manuscripli,
legi apud Joaiijiem; sedMarci capitede.cimo, versu ignis infamis; el cpnsequen.ter Jegunj -^.. Baribu^
> pro
46.. Dc Marco,ijil,ur :lraflslattimjam,ei-ai in Joannem Sarie.su. MARTIAN.
terapore Origenis. Nisi ,idicerer,pra3sta,t,ca3conato —Uaclenus editi lijiri insqnus .pr.pjnfiimis prafc-
Joan. ca.p. ix nomen Bar.semig.insjiuiip fuisse ,ab rebant, contradicentibus mss. ipsaque ctymologia
aliquol ^cri|»t()i;ij).usvetuslinribjis.; ,f|tiod npmen B nominis, quod.ita constante.r expqni;ur:elSain ex Jo-
postea cqijriipje.iijuidaiiiBnrtimmum legebanl, qpia sue.lihro. f QtiiuLucasipse Aciorum scriptor, J.oseni tradit
filium Tiniai! eiim suspicabaiii1ur.,Ce4e ad Elytno-
Ipgiam s.i^atteiidas^,esjl cur cprriipium .ipcuiii,-iajea- ab .Arpostolis,cqgno.inen;UJJsseBarnajj.r, qijp' signi-
mur ciimHieronymo, qui jprolfiatyiwtfus .legejiduni ficarelur vlo; Ttupkvlhata;', "Filius consgfaiionis. OE-
docet Barsemia, quod Syro seriiione sigiiifical filium ciinienijiSj^adA.clqr. iv,,S6, denoIa.iie.aitJioc nomcn
.847 S. EUSEBII HIERONYMI S48
tant, filitis consolationis. tisOIiveti, qnod inlerpretalurdi- Joseph, anclns.
Blasinm, habenietn litcrtim. vinilns, vel allaboranies. Justtts, parcens, sive ipse alle-
Rerieu, maleficum, sive in tnalo. Elamiitc^ objecti, oppositi, sive vams.
Noiiiiulli Bariesu corrupte legtint. despecti. Joel, incipiente Deo, sive csl
Bitltynia, fiiia speciosa, sive Ehra'i, Iransilores. Dcus.
inniilis. Emor, asinns, si per heth lilte- Jniialha, columba dans, sive co-
Bemea , filius ejns. Syrum est. ram scrihaiur (TilDn) : qund si per lumba veniens.
Berenice, elegamer, vel elecie aleph (TiD**;),loquax dicitur. Joppft, piilchritndo.
coininiia, sive filius inuocens : ex Elimas, ad iransgressionem, Jtalica, nientis excessus.
Syro Hebraeoquecompositum. siveiransgredi faciens. Jesar (Jesse), insiihe oblalio.
Erme.s, anathema moeroris. Jasonis, desiderantis, sive qui
Cappadocia, manu redempta Efaslus, frater meus videns : maudiitifm fecerit.
Domiuo. Violenium. satis absurde vocabtilumfiguratiim. Jiilinm, incipienlem.
Ctreiiaa, baeres. Ellatla, ad scientiam, vel ad as- Iconium, praiparatio, aul con-
Creta, vocaiionis, aut vocatas. ceiisum, sive Dei scientia. Syra solaiio.
lnter Syrum ei Hebneum. veio lingua idicilur, super banc. L.
• Ellenon, id est, Gr;ccoruin, ad 102 Lihyam , venientes, sive
Gaiphas, invesligator, iiul sagax,
vel voniens ore. ascendentes, sive scicmia Dei. iniroitus : numero plurali.
Cyprius, trisiis, ant mceror. Ephesum, voluntas mea in ea,- Leviies, atiditns.
Cyrenenses, haredes. sive finis eorum. Liheriinoruni, facientium paleas.
Cibcia , ccetns , atit lnctus, vel Euiycb.es, amens. Porro Grace Lydda, utiliias.
as-minptio, aut vomiius ejns. dicilur forliimitiis. Lucius, ipse susciians.
Csesarea, pnssessio principis. Ebraice, tiaii!-iiorie. Lycaonia, ad suscitandum.
Candacis, coinimnatte. , 101 Eurielion (Euroaquilo, al. Lystra, generaus decorem.
Ciirnelius, intelligens circumci- Euriclion), commiscens, sive deor- Lydia, quaninos dicere possu-
sititifin. stim dtirens. mus e prodificatam. Porro Grsece
Claiidins, spes tranqnillitalis. O«o;seflwimiu)'d«onomiiiaperea;(en- mt-lius appellaiur uyelndtiau.
Cis, vomens vir, aut duriis. sam E litleram sunt legenda. Lysias, generatus.
Coloniam, revelalionem eorura, Erodes, pellis gloria. Lycjne, lncrymnntis.
aut vocem eorum. Esnias, salus Dnmini : verum Lais"sa, in salutem.
Coriiithum, conversalionem eo- apud Hebra^os ab I littera sumit Omnia pene ex L littera nomina
rilii). qunin signilic.ihlins a Grasci exordium. violenter usurpata sunl.
iroktrtiuv 100 vocant, hoc est, F. M.
adminislraiKiiiem reipublicse. Filippus, os lampadnrum.
Crispus, sciens, vel cognoscens, Frigia c, scissio pectorum. Matthteum, donatum.
Cenchreas, possiilens seclalores. Fansaai, divisi. Maria, illuminata, vel ut supra.
C'i (Chius), excussio, sive prse- Farao, denudans eum, sive dissi- stirati.Medi, meusuraiiies, sive iuen-
stolaiio. paior ejus.
Cnidos (Gnidus), mentis exces- Foenicis, annuerunt, sive nutus. Mcsopotamia, elevaia vocatione
sus. Fisidiam, os sonitus, quia (ul quadam : sed melius a Grtcco ety-
duohus
Cauden (Cauda), reciirsum , aut a supra dixi) P litteratn non hn- mologiiim possidet, quod
reteiilioiiem, sive clangnrem. bent : propterea Pisidiam per F fluviis, EupbrateaiiibiaiuretTigri.
Excepli$ paucis nominibus, omnia effertint. Madian, in judicio, vel ex judicio.
Felicem, ruinam facturrje, sive Melcbom Moloch, rex vester : quetn et
pene ex C liltera violenter inter- solenl dicere.
prelata sunt. timorem ejus. Lalinum liomenest.
D. Festum, ore multorum : et lioc Marctis, exceLus mandato.
Mnntiem,castruni.
David, desiderabilis , sive nianu Latinum nomen violenterque He- Mysia, aiireclatio, sive palpatio.
fortis. braice Jiguratur.
Damascus, sanguinis poculum. G. Macedo, quem nos Orientalem
Derbeii.geiieralionis lilium, sive Galilaei,volubiles, sive rolabiles. possumiis diccre, figtiralum nomen
Gatnaliel, retributio Dei. ab eo, quod Hebraice legilur, MEC-
loqueniein. CEDEM
-Dionysiiis, dijudicaius, sive ve- Gaza (mW), foriitudo ejus: G lit- (DTpD).
lienienter fugiens. lera addita est: siquidem Hehraice Mitylene, declinans, sive trans-
Damaris, silens caput. per AINscrihitur. migrans.
Demetrius, vehemeiiler innec- Gallionis, transferenlis. Miletum, generantem.
tens, sive nimium persequeus. Galatiam, magnilicam, sivelrans- Mnasonem , consolantem , sive
Derbcus, loqnax, sive ul supra. lalam. quiescenteni.
Drtisilla, generis pa<ifici. Gaitim, commolum, sed melius Myrrha, amara.
Dioscuri b, pulchri ad tegen- vallensem. Mililiiie,deinfirmiiate,sivenian-
diim. Sunt aulem gemini Casto- I. datuin humilitaiis.'
res. Jerosolyma, visio pacis. N.
E. Joaiincs, in quo esi gralia, vel Nazora>um, mundum, sanctum,
Elrconis ('alui&vo;), id est, mon- Domini gratia. sive sejunctum.

nupuLtvBiuv,v.ul oiv.rLpp.6v,consolationem, miseratio- A itiem ac %npo;aridus.

d Ita in Cnmnientar. in Isai. P, inqnit, litteram
nemque. Endeut infra exposiiio repetitur ex Epist. I sermo
ad Cnrinthios. Hebraicus noii habet, sed pro ea Plii Grmcouti-
"Grrnci itolirsiuv vocant, elc. lidemmss. non Grasce tur. Vid. ct in Daitiel. c.ap. n, 35.
scrihiini 7ro).iT£i«v, sed Laiine politian. MAPTIAN. e Dicere possumvs prodificatam. In editis aniea
b Dio*cUripulchri, elc. D.oscuri illi, sive Dioscu- libris legmiiis, quum nos possumus dicere prmudifi-
ros, ui legtiiil nonnulli mantiscripti, sunl Ca-ior et cutam. At r<tiiendniiilectionein iiijmiiKcripioiumr-o-
Polliix. qui Grtece appellannir L\t6av.ovpotDe iis dicum docet Grasca vox sequens aftt.n8eTaa, cui mi-
mnlta fabiilaiiienla apud Mythologos. MARTIAN. nime resiiondet Litiiinm noraen prmmdi/icata. Vide
—>.VIs. Dioscoroe.Erant hi Jtivis (ilii Cnstoies, Ale- iiifra in Loide. MARTIAN.
sandi-inaB navis, qua Paulus vehebatur, iiisigne. — Sic lnihel nis. quoque noster : vitiose autem
Actor. xxviii, 11. veteres editi prmmdi/icatam.
• ldem ms. sestio pectorum. Hesychio fpvyio; est
m LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS. 850
Nicanorem, stanlem liicernam. Rliode, videns, vel forlis. SctBva, vulpecula clamans, vel
Nicolaum, slultum ecclesiai lan- Rliodum, visionem, autb desccn- Ioquens.
guenlis. sionem. Sopater f, narrans.
Niger, ascendens. Regium, pascuam eornm. ' Secundus, elevans.
Neapolim, coinmotionem mira- liomam, sublimem, stve toni- Sanius, andims.
bileii). truum. Sicariorum, ebiiosornm.
Nasson, augurans. S. Sebaste, gyro. sive gyranti : ita
P. Samaria, cusios. lamen ui a SAMECH litlera (D)exor-
103 Pelrus, cognoscens, sive Simnnix, obedientis, sive ponen- dium bnhent.
dis-olvens. tis trisiili.im, aut audieniis niceio- Samoneni (Salmonem, ms. Sala-
Pnrtbi, dividenies perfecte. rem. momm), nomen habiiaculi.
Pontus, inclinans. Salomon, pacificus. Syrtim, niigtisiinm, sive irihnla-
Pi)mi)hylia, conversi a ruina, si- Samttel, nomen ejus Deus. lionem : e melius nutem Sallusiius,
ve divhio cadcns. 104 Sadducsei, justificati. L a Irncltt ait notiien imposiium.
Poniius, declinnns consilium. S.ifliiamc, narrantem, sive lille- SyracustB, njurus , sive roaceria
Piiatii-, os in 'llenlnris. ratam, aut librnriam : vel certe Iali'iia\
Procorum, fructus congregan- Syro sermone, formosam. T.
lem. Slephaiiiim, normam vesiram, Timonem. numeranlcm * siiim,
Parmenam, dividentem plenitu- vel o-zo7rovvesirum, quo veru et sive pingitedinem.
dincm. jaeula dirigunlur. Tiilui.-i,dnmna, vel caprea.
Pascha, » transcensum , sive Sichein, humeri. 105 Tyrii, coaiignsiali, iil sn-
* Sinai A, sive Sinii, aul secnndus pra uiximiis, ah llebraico sor ("flX)
iransgrcssitm.
Paphum, redemptionem caden- ittterpreta(ur,aut mandaium, men- noinine (lecliiinHiin.
lem. surat|iieejus, vel cerle lenialio. Troadeni, requiem.
Parion (fopovxxvni, 15), disco- Saultts, tentatio respicientis vel "Tyranni, coiiiiiienlis eos, sive
operientem. e saturitas. confoiianlis eos.
Perge, vornginem. Sarona, cantans Irislitiam. Tertnllus, placens stercore, vel
Pbylona, os ahyssi. Sidonii, venatores. aggcre eorum.
Priscilla, a«no>ceiis. Seleucinm, lolleutem semelip- Tabernas, visionis eorum, sive
Pyrrhus, dissnlvens. sam, sive experimenlum itineris, bona visio.
Paiara, -eparans. vel exeuniem ad vocalionem. Hucusque per simplicem litlernm
Ptolemais, deducens ad mensu- Salnminam, umbra cnmmotio- tati (r), nmtc per theta (0) Grm-
ram. nis, aut Jluctus, vel salutaiionem ctim leaeiida sunt.
Potiium, dividentem duritiam judicii. 106 Theophile, sursutn ferens,
eonim. Sergio, principi vallis, sive hor- sive ctniverieiis: sed melius Gra-ca
Pnhliiis, labernaculum ejus. luli. eiymohigia, ab eo quod amatus sit
Puieoli, tlecliiianles. Sanl, expetitus, sive pelilio. a Deo.
Hmc omnia Grmca Jiomina, vel La- Silam, niissus. Thoinas, Didymus, id est, gcmi-
tina, quam violenter secundum Syria, sublimis juxta ilebrfjeam nus, vel nbyssus.
linguam Bebraicam interpretala elymolo"inm : nnmSyria (D*1N) He- Thendas, laudalio, sive capiens,
sint, perspicuumpulo esselectori. braice ARAM dicimr. aut signuin.
Samothracia, audilio revelatio- Thnrsensis. explorator lsetiliae.
Romnni, sublimes, vel tonanles. nis, sive lesponsionis. Tliyaiira, illumiiinia.
Ra|'bani (Rimpham), fnclurae Sostlient-s. salvanti eos, sive Tliessalonicensium.feslinaiitium
vestra;, vel laxitali eorum. gaudium da mihi. umbram foborare, sive lirmare.

a M>. nosler,cnm vulgatis vetustioribus, transcen- A —Aliiedili,ac mss. Sosipaler, ouod idemeslvariis
sus, sive transqressio. dialeclis, \li>wurpo;,et Swainurpo; Actor. XX.4.
h Iidem libri, aut dissensionem. Haud scio an ve- s Melius autem Sallusliiis, etc. Sallusiius de Bello
rius : Vnle Bocharium in Cauaam png. 598. Jiigiirtliino, nbi de Leptilani^ dissi-ril, verhi Sytiis
c Saffiram, narrantem , etc. Saffira narranlem, meniinit in liiinc modnm : Cmtervm(oppidvm) silum
sive-liileiiitam, aut librariam sifniiicat, ciim ab ini- inter duas Syrtes, qttibus ex re nomen mdilnm : num
tio hahet litternm Samech. miSD Saphiro : Syro duo sunt sinus prope in exirema Africa, impnres ma-
auhmi Sermone. si per Sin srribatur rniSil* Saphira, gniludine, pari natura; quorum proxuma terrm prm-
inierpretatur formosa. MAIITIAN. alla sunt ; cmtera, vbi fors tulil , alla : alia in
A Sinai, sive sinii, etc. Hoc mndo legunt manu- tempestate vadosa : nam ubi mare magnum esse, et
scripli veliistiores. In antehac edilis, Sinai, seutis, smiire cmpit renlis, limum arenamgue, et saxa ingenlia
aut,ctc. MARTIAN. irakunt. Ila facics locorum cum ventis sinml
• — Veteres cditi, Sinai, senlis, aul secundus, etc. Et flucius
mutalur : Syries ab tracin nominatm. Syrtis itaque a
senticeiumqiiidem. sive rubemm, a rubi-. in qtioinm ibem. cvpa, id cst, ttalio. quod uaves atlracias attt
niio Moses Deum vidil, ex rub radice, Sinai opiime reiiiieaiu in arena hfcrenles, aut prorsns mergaiit.
- MAHTIAN.
inierpretatiir. Impressam lt-.itionem esuis mss. excu-
dit Maiiianums. Noster, Sinai, sive finis. Si conje- h Scilicet a7roTOOcvptiv, a trahendo. I a veto Sal-
ciutis vacet, legi velim, sive siiis : nemtie Gratcis liistius hahei. in Jngurihn cap. 78. de Leptin oppido :
elyiiiologiis Sivtzest SiiJ/a.Sed et opuat; «iwvta, visio Situm inler duas Syrles, quibus uoinen ex re inditvm;
mlema. et fnlleniihus, ut videiur, librarinm litteiis, .„ num duo sunt sinus prope in extrema Africa, impare»
umviu, elevatio mlernu, ah iisdem reddilur. " magniludine, pari nalura ; qvorum proxnma lerra
upai;
e Mm<tMarliameus in securitas; quam lcclinnem prmaliasunt; cmtera, uti fors tutit, alta; alia in lcm-
nec libri alii probant, nec etytni ratio; sed vix fe- pcslate vadosti. Nam ubi mare magnum esse, ct smvire
rendiim, leciore ii"ii ailinoniio, induci Videatur ventis cmpil, limvm, arenamque, et saxa itigeniia ftu-
hujns coridilor lihri.Saulum deduxisseaVHU",savah, clus trihunl.
satieias : nec abnuo, saiis violenter. 5 Iieium Martiana?us, qnod et frcquens illi esi,
* Sovaier, nurrans. Mamiscripium elegantissimum Lecinre non admonito, varial. Hic voccm stti»i cmii-
Colh. Bihlioih. secuii sumns ; quia Soputer m;igis tit; qiinm edili antea libri, et ms. quoque noster
accedit ad Jlebraium "iSW Soper, quam Sosipater. pratleiuut.
MARTIAN.
 '
SSi S. MSEBlF HiERtfMVMi 852
*t)E EPISTdllS ClfONICIS.
JACOBI. Sara, princeps. JOANNISI.
Silvahus, niissus. Giin f, pbssessio.
Abrabam, palris videntis niiilti- PETRili.
tudinem.:, :-.>. JOANNISII.
Elia,- Dei Domini. Balaam, vantis popnltis, aut de-
voratio ejus. Diotrephes, speciosus insulsus,
Esitin, salus Domiiii. Bosor, iu tribulatione, aul car- sive decor insaniens.
Joli, magus. Demeifiusi forlis ad pefseqiien-
Jjinia, h ineipiens. rietiS, sive pelliciiis.
Cappadocia, mnntis, redimens dum, sive fortis virga dejicere.
Jason, facius in mandato. Domino. Gaius, riiobilis".
Raab, dilataia. >
Electe, aseerideriies, iWM.'
Sahaoth, viriuturri; sive exerci- Gatatia, tfaiismigrata. ; : =
luum. iEgyptus, teuebra3j sive tribu-
PETRII. Goiriqrrha (*T*>n*i) , popuii tifnor, laiio,
sive caecilas. G in pfincipio addi- Adam, homq. ,
Asia, elevans. lurii esi, aiipquin ex atit scribitiir. Balaam, vanus populus,
Bithynia, virguncula, aut filia Lot, decliriaiis, sive yirictus. Cairi, pnssessio. t
Dohiini. Mafcus, siiblimis"mandaio, sive Core, calyities, aut gjacies.
Babylon, coniusio , sive trairis- defricatus, aut amarus. Diabolo, deriuenti, vei clauso in
latio. . , Noe, requies. ergastulo (Al. ergastulis).
^Cappadocia c, mainis redempta Pontus, e declinaits. Enoch, dedicntio.
Domiho. Paulos, mirabilis. Gomorrha, populi linior,autca>-
Galatia, Irarisiiiigfaiis, sivetraris- Sara, piinceps. citas.
la-s- .... Sinion, audiens. Michael (7N3*D),quisut Dens?
Mafciis, Siiblirriisthahdatb. Sridoihis; fulvis, aul laceniihus. Moses, palpaus, sive leniens.
Poniium d, deeliiiarilerii. Silvanus, missus. Sodonia, pecus lacens.
DE E^ISTOLIS PAULI APOSTOLI.
AD ROMANOS. Tria ribmiria qum sequunluf per H N...
,-,"-,. '. A. litiefdm iegendd. Narcissus, asceijsus lsetiiise, sive
• Hesaia5, saiulare Domiiii.
167 ABfaliam-, pater videns lucerna scirideiis, aiit coiligens.
populum. Helias, Deus Doritintis,arit fortis Nereus, lucerna Domini.
Adaiii, liuifio, sive terrigeiia. Dominus. 0.
Abba, paler. Syriiiri Cst. Herodionem, formidiiietri. Osee, salvator,
Achiiia; ixater qtiis? aiii frrfter F. Oiyiiipatii, pdfturieiilem iiiala-
ejtts, vel frnter Domini, vel fraier Fafao, discooperieris etirii. mum.
meus Doniinus. Fceben, ore aidificahlem, aut ...... ,..viP,
Aquila, dolens, sive pnfturiens. ofis fiiiiis.. P^iiijis",mifaliilis, sive electtis.
Asin, iilevata; sive gfadieiis. Flego'ri,dissecans, sive' dividehs. Prisciis, agriiiSceiis.
Andr.oiiicus, decorus ad sladiiiih Filologum, ore pfcecipfihiri, vel Pfersidain, ietilaritem, sive dis-
(Ms. ad sfa,idwm);;nit i-esjiOikleiis, os iiieiim ei ih liortiiiri. suentt.iii latera sun.
sive cogitnris paslioiieriii G. Pntfobnni, (Jissoiveiiteni eiim,
Aiii]'i'liatiJs;-popiiliisriiallentbr. 108 Gbmbirha, poptili liriior, sive videhiein eiiiii.
Apelies, coiigregaiis eos: vel ciucitas. ti.
Aristobulus, sttsciians dolore Gaitts, mohilis, sive vallensis. Qtiarius, ^clangens superllue.
gerjnen. : ,..-.. R.
A-iyticfiittm, dirigeiis (iiiiribu- jiida, confiterts, sive glorificans. Rebecca, miilia patientia, sive
lum. jesit; salvator. quae niultum acceperit.
.;,... . ." B.., Israel, vir videns Deum. Riifum, sanantem nos, vel refi-
Berijamjn, filiiis dexleraa. Jsaac,- risus. cietuem nos,
Baal, liabens, "sive devdfans. Jesse, insulas Jibamen. S.
iliyiictis, advena, aut elemen- 109 Saraj princeps.
Cencfis, pdssid"e"n§
'' sectaiofes. luin : vel, ceiie secundum versus, Sabaoth, virtuium, sive exerci-
. .... . .' ,-• i*i .,'. Jerusaiem, visio pacis. lntim.
David, iiesidefabilis. L. Sodoma, pecus (acens, sive ful-
;:,... . . E- - . sive con- va, vel sierilis.
& Lucliis, ifiste elevahs,
E])ineton, siipierihdulum. siifgeris. Sion, specttla.
Eririeri, anatlieiiiatizanles mce- M. Spania, expeditio , sive accinc-
rorgrii. lio : sed rectius Hispania scribi-
: Efman^aufefentem, sive aria: Mose, altreclans, sive leniens. tur,_
tiieiiia.iiosiriim. Macedonia, orientalis. Stachyn, facienlem cantilenas.
. Efasiiis, frater meus videns, aut Maria, illuminans, aut iilumi- Satanas i, nupuSurn; (Al. para-
vigijans. nata. baia), sive conirarius.
» linus fris; BfidleiSniis, fefererite Hhdyoi siib-. e Ms. Pbnliui; nl et vetefes ediii:
cbfniptfe; hus-
riexa iioiriitia ex Gaiionicis Epistolis non iiabet, qui quatri enini Poritium meiiioral Petrus, S"edPorituiri,
casiera ISmeii ex ofdiiig serval. ''. Epist. i, 1.
1"Junidyiticipiefis-.NomiiiriliieScfipfJiTialicfi ciia- f lideni libfi Cairi htiihen npri agnosciint.
•
rfictftfe hiiii leguhtuf in Epistola Jacohi' Caiioiiica; sEpinetgh, superinduiuih. Lcge Epmnelum„ rio-
sed in Episiola Pauli ad Romanos. MARTiAN. meii eniiii est vift Roih. xvi, S, <jiindGr.T.c.escribi-
c Cappadocia;mriniis; eics Siriiililer et isiaad pfio- lur 'EKULvero;, sigiiilicatque tdudabilem. MARTIAS.
rem Epistolani Peffi, fion ad posterioretn spectaht. u Olim plangens; tttm rioslef, cuiii aiiis, sitie
MAittlAJi. shperjliie.
d lloccenomen inms. nostro, et vulgatisanliquio- 1 Sciiaitds;
kupu&urn;, etc. Aritiqiii chdices ritanu-
Jibus non esi, ncque vero itt Petri Epistolis habetur. scripti legunt parabata. MARTUN.
855 LIBER DE NOMIiNlBUSHEBRAICIS. S»4
Sosipatrus,'- salvans dispersos. AD CORINTHIOS11.' AD EPHESIOS; ET AD PHILIP-
T. PENSES, ,:..-",
Triphenam , innuentem , sive A,
reveneniem. B.
Asia, auferens, sive pergens.
Tnfossam, perspicue. Abraham, pater videns mullilu- Benjamin, filius deiterae,
Timolheus, heneficus. dinem. C.
Tertius, adjungeiis, id est, ap- sive descensio. 112 Clemeris, ecclesiastes,
plicans se. Areta, stupor, sive cottcionator. •'
U. E.
Urbanus, luce gaudens. Beliar, ctcca angustia, sive cse-
' AD COKINTHIOS cum lumen, vel filius pravarica- Epaphroditum, friigiferuiii.
1. Ebrocus, transitor.
A. lionis : sed rectius Relial diciiur.
D. Evodiam, apprehCndentem Do-
Apollo, miraculum, sive con- minum.
gregans eos, Damascus, sariguinis polus. P.
E.
At-haia, ifater mens quisptam, sive vila. Philippehses, os lampadarum.
vel frater meus Dominus. Eva, calamitas,
Ebrsei, transitores. Pharisteus, divisusi
Aquila, parturiens, sive dolens. Philippus, os manuum , sive
B.
Barnabas, filius corisolafioiiis. Israelilaj, viri videntes Deum. lahipadarum. S.
" . S. _ c sive «So-
C. Synticheri, loquela';
111 Silvanus, rnissus.
Coriiithum, cives, sive dectt- sive ad- Itaxiuv, quam nos dicere possu-
riones eorum. Satanas, trausgressor, mus cantilenam.
est. versarius.
Cephas, Petrus. Syrum T. T.
Crisputn, scienlem. sive lalitu- Thessalonicam , festinans (Al.
Chloes, invesliganles, sive om- Troadem, requiem, umbram slatuere.
dinem. festivitas)
nes : sed melius conclttsio, sive AD COLOSSENbES.
cousuminntio. Titum , qnaereiilem , sive bo-
num : sed J>luctalum. A.
D. melius, Aristarchus, mons faclura: su-
Damascus, sanguinis potus. ADGALATAS. perflua?.
,E. ,. • .,- .,, A.. • •
a Archippus , longitodo operis ,
Epheso, voiuntas mea in ea, Arabiam, huinilem, sive occi- sive insidiae oris, vel imisidiaedila-
sive anima mea in ea. denlalem. lati.
Eva, vita, sive calamitas. Anliochiam, paupertalis sileri- B.
Ebrmi, transifores. lium. Barnabas, fiiius consolationis.
G. Abraliam, patef videns mttlti- C.
110 Gaium, cpmmotom. tudinem. Colossis, voci factse.;
Gaiatia, magnifica, sive trans- Abba, pater. Syrum est. D.
latio. Agar, advena, sive coitvertens. Demas, silens.
I. C E.
Judseis, confitentibus, sive Jau- Cilicia, dssuiripiio, sive vocalio Epaphfa, frugifer, vel equidem
dantihus. lamenlabilis. videns.
Jacobo, supplantatori. D. I.
Jerusalem, visio pacis. Daihascus; sanguinis potus. Jesus, salvator,
.M. Justus, parcens, sive ipse ela-
Mdses, palpans, sive leniens. Jtidaismum, confessioneni. tus.
Macedonia, orieutalis. JerosOlyma, visio pacis. Jerapoli, judiciosuperiori.
Maranatha, Doirittius nosler ve- Jacobo, supplanlaiori. L.
nit. Syrum est. Joannes, Dominigratia, sivecui Laodicia, tribus amata Domini,
P. donatum est. sed melius nativilas exspectata.
Prisca, cognoscens. Isaac, risus. 113 Lucas , ipse consufgens,
S. Israel, vir videns Deum. aut ipse elevahs.
Sosthenes, salvans in lempore. P. M.
Stephana , regulam vestram ; Petrus, dissolvens, sive discal- Marcus, sublimis riiandalo, sive.
vel- speculatorem vesirunii, sive ciaris. amarus : vel certe attritus , alque,
judicaniem vOs. ..' S. limatus.
SHcanus, missus. Syria, sttbliinis. N.
Saianas, adversariiis. Sina, meiisura ejus, sive tenta- Nympham, applicitam dri eo-
Sabbathums requies. tio. ruiii.

a Epkeso,volmtas mea in ea, etc. Non satis appa- A ', missionem appellatam terram illam tradat, quod
ret quomodo Ephcso vcrtitur voluntasmea in ea\ nam eam Amazonibus Hercules permisisset.
in eo nomine alfixam, sive pronomen primse p.er- p.Sed nieli«sj'Jiic(a(ii»i)iij^iiiaiJ)riiWguBil.,TOttfaifutij,
sonaB,meq e-tprjsoiade^uksu-^pavJiodiEptiesi^viiivm- pr.0ififtriih(U«)4>I^!i'i) lirjimm!i niiiliitoq<MiAKT'lilNilili-ii
tast*«eaiiiDesifk*,'i}iur-j.ett»m oliij.bra.\beih>ad .prsepusi* M^J.si.. BW^trJp, v.t*ig»l«q*i]e^eferesiiljhrJv-.WMt^Mnfii"
Uojtein iBiA.tetjrj.tfinale.suppJeti-vioef» iprpnoiuinig vetiene'iaif;falsi^itq«is'di»eat? .Valeriusi.aSaibifiointJ-
masciiliuiie^aj^udjfete^ mine ftiturioi\TWum'iflu»i9se,'jai)Cito»ieslf <>"c-'
ergo Ephesum el Epheso alibi veriilur!WGJ«ntas.i«)ii*s>. t" *>iSivm$&6t,myj.uv> '«$•»iBrD.uMoyiiayAaUirm nuscrVftti
UotfMMiSta.tcunVi.lJpistoli^r^i.TjmOiiheiiiiiJii/. f' JeguiiJ' adotejcteiMianal.^UniJSipiiJfia, ji)ia««...pBSiiejIat
,t
!
"
Ijii ; .-JUpAillp
il-Jtf,!«U!S"Siltu;i '0 ~<addlescmmi}
Uliil) .tit Jl*E-TOtt'I'l-i'-!' <se&* OrfJBJfamiiKcvceni) no«.iJ.Blelleolanii,
—lmprobat Martian*.pronomen mea, qiiemtttiiii»* Lffllviii*iiifeCit'flniaiiuensi8qapi>oiieMdi»*c^iaidiftr!maa*.
durn et voces in ea,if*tafleietxiJEpb«siiiio*B<infilde*iva- *i'.i'iptitnramj-'iit"feuni8ei)S''u>ddblfi^nlipmiiegbcemusi.
ViiutnlfOBiPodtii pofsunuUoe aiite»fViVJV»hipiet.J6upraiDei.odoJesfjJtia»! auie*)*4h84c»ileg'i3 .ypist.^adwSuij.jiAt
ulia l)ujhsDiodiireiiU<iMquo;f>eJf,*Je'tfflij/Ps'»lv>uik*,*i"J
BXlAi;i,ihU'j..fil,P,lfti-,a:tiue ,J}Mheiiemlalioiw\,.afoj^mjHs™,
jjc.tbftiinl,Gir*cifi.(jLatiiii»ijiiHiHOjiiijirbus,;iiict,iirimi)ti,
idmtdsc^HaUoji^ii^i^amdbni^eUnjeditMoimiSeplt^r
sj n#fi*ejiu.iii>«i9Jao(b)i:V.ffllis>
E^»toesus-pnopisiei/ijosiinv giriia iw»s^iJej;«^(Hi\W*iii)(V«ii6.>j \u> su*i^i./Cjsi«.aM
etauie.iaiiilejfaciides^ fyfffnvjAif-egir,}»*!-
t,«iiprela.tur,=- .:.;!,.', i,.!.SK f.t,,.-.>4 St.iVt,l'V
i ji "...AA.^ W V.;>\tl,v\
HrOifti.T
 m 5. EUSEBH WEftONYMI 856
1 ';••" o. Jericho, luua, sive odor ejus. S.
Onesimp , decoro , sive respon- Jepthe, aperuit, sive aperienlis. Salanas, adversarius.
denti. L.
T. Levi, additus. Ymenseus, dormitans.
Tychicus, tacens. M. AD TIMOTHEUMII.
AD TUESSALONICENSES. Moses, palpans, vel leiiiens. A.
. A. Melchisedech, rex justus. Asia, elevatio.
Achaia, fr.iter meus quis , sive Manua, quidnain est isliid? Art-liipptis, huigitudo operis.
frater meus Dominus. N. Arislarchus , mons facturic su-
Alhenae ,-in lempore dissipatae. Noe, requies, sive requiescens. perlluae.
S. R. Antiochia,pauperiatissileniium.
Silvanus, missus. Raab , si.per ain mediam litte- Aquila, dolens, sive parluriens.
Satanas, adversarius, sive trans- ram scribatur (2.**"!). famem signi- C.
gfessor. iicat; si per he CSSD), impelnm : Crescens, lenebrosiis.
AD HEBRiEOS. si per heih, (3*T*i),laiitudinem. ' Carpum, scientem perspicue.
Abraham, paler videiis mullitu- S. Ctirinthus, oritur ip>e.
dinem. Snhbalha, reqtties. Claudia, spes iraiiquillilalis.
jEgyplus, lenebrfe, sive angus- Salem, pax. D.
tise. Sara, princeps. 116 "avid , desiderabilis , vel
Aaron.mons forliludinis. Samson, sol eorum. forns niiiim.
. Abel, luctus. Samuel, nomen ejus Deus. Demas , silens , sive lerrenus,
B. Sion, specula. vel sangutneus.
Barach, fulgurans. AD TIMOTHEUMI. Daltnatiam e, pauperlatem gran-
C. A. dein.
Cain, possessio. Alexander, levans angustiam te- E.
D. nebriirum. Eunice, ornantis.
David, desiderabilis, sive fortis Adam, homo. Evodiam, apprehendenlem Do-
maiiu. G. minuin.
E. Galatia, translatio. Ermogenes, vomens eos in val-
Enoch, adedicatio. 115 Gallia h, transferens. ie : sed inelitis, mons scrulaius.
Esau , roboreus, sive acervus D. Ephcso, volunlas ejus.
lapidum. Diabolum, defluenlem, sive clau- Ernstus, trater videns.
Ebraeus, transitor. siini in latomiis. Eubulus, cohabitaior.
F. E. F.
H4F;,rao, nudavit eum, sive Ephesum, volunlas ejus. Fygelus, occurrens, sive conlra-
dissipavii emn. Eva, calamitas, aut vita, sive vai. rius.
Fase, transcensus , quod inter- Filonem (ftlovnv vel ftv61nv),h-
pretatur pascha. Jamnes, marinus , sive uhi est ciem Dei.
G. sigiium. Filethus, declinans, sive os
Gedeon , experimenlum iniqui- c
Jamhres, mare pelliceum, sive meum.
tatis. mare in capite. G.
I. 0. Galatia,magnifica,sivelranslatio.
Jesus, salus, sive salvator. Onesiphorus, respondens narra-
Juda, confitens, vel laudator. tionem. Iconium, vocatam, sive duram :
Isaac, risus. P. sed melius, ubi est calamus ?
Jacoh, stipplanialor. Pontius ,d inclinans consilium. L.
Joseph , addens, sive augmen- Pilatus, ore malleator, sive ore Loidi, f, i>ftbfit'ian, id esl, quae
tum. contundens. consecuta est ulilitatem.
a Esau, roboreus, elc. Male in editis antea libris A nio declaratiir. Alque ita quidem reiiiiendum con-
Esau vertilitr rubeus, pro roboreus, sive robustus. lendit Epiphanius in Hseresi Alpiforiim, ovxh rn
*i****JEsau enim verlitur in robustum; DYIN Edom Tuluriu. S>;rive; irkuvnQsvre; vopi^ovct, uiX iv. ry Tut,-
vefo in rubeum, sive rufum. Yide inlra in Giiecis kiu.:,Non in Galalia, ulquidam errore decepti putant,
Fraginenlis vocem Spvivo;, id e&t, roboreus. sed in Gallia. Denique Tlieodorilus ipsnm Tuluriu;
MARTIAN. nomen pro TuXkiu.docet accipiendiun : Tuluriuv ru;
—liiiemlibiicorrnpterttoewm, pro roboreumlegunt. Tulkiu; ovro>; iy.ukeatv. Ou-ra yup ixukovvro TCUKUL.
Gr.Tcis quoqne ttpvivo;, roboreus , ab nrbore Spv; , OUTM SeV.UL vvv uvru; 6VOU.U%OVCLV OLrii; e%o>TraiStaf
robur, quercus appellalur Esau. Re aulem ipsa non p.ereiknf6rt;. Galuliam Gallias iln Paulus uppellavit ;
ab arbore dedticenda eiymologia haecest, scd a for- sic eniin el olim vocabanlur, et nunc qtioque, qui exo-
liliidine , ex Hehraico verbo DS5J,robur, validm vi- ticis disciplinis imbuli sunl. vocant. Vide Appendicem
res, elc. priorem ad Hieronymi librum de Scriptoribiis Ec-
h Gallia, transferens. Galaiiam .ssepissime legimus clesiaslicis cap. 10 : Crescens in Galliis prmdica-
in Epistolis Paulinis; Galliam non iicm. A quo vit, elc.
igiuir h»c loco posituui siiiiomen Gallia, abOiigene, c Rescribendum videatur pellucidum , pro pelli-
anl ab Hieronymo , vel potius ab aliquo scriptore ceum ; nam et Mambre ex Genesi perspicuum inter-
Gallo,'divinationi lcciofiim permitio. MARTIAN. pretiiiur, ei analogije ralio coiistabit aliqiia. Vernm
i ,—Aquo positum hic sit nomen Gullia, quod num- et Grteetis noinenclator QukuaauvSeppturLvnv, mare
jqu.irn iii Paulinis Episiolis leg'tur, pro Galatia, quod pelliceum, verlii.
*sicpiiiS:'occijfril, Marlianaeus, homo Gallus, divina- " d Alibi declinans, quemadmodum el Isidorus legit
ftioiii Lecioruih" permittit. Nihil'veri) divinandum" Origiuum vu, 10. Oiim quoque erat concilium, pro
lest:.' qtiando veleres .Sbfiptbfes Iu'etil:ehter'tradiiiit*, consilium.
rin II »d'>'Tiiriotu's;xiv',*iO, ufbiviilgohabejur. %pncxn: eAddil ms. noster, Dominum.
*ii; tulurluv,'Cfehetcs iri Gdlaiianl, Grteca^quBedaih f Loidi, 3>ftlnMan, etc".'Cbrrupie hic et snpra in
;ex'(5|npiaria legisse ti; Tukkmv,in Galtiarit. Eusebius edilis' libris lcgiiur vjix Graca &fe\rfitia.u,quani jn
Hist. Eccl. lib! ill, cap. &': Kpiaxn;psv ini ru; Tuk- riqmiue Lydiaiti scribuht yetustiores niaiiuscripti
liKf tTreit.up.tvo; vjr' uvrov (Uuvkov)puprvpurui. Cfe. codices^ et-hojc Ipco'pi*o« iinali opiime jiqnuni:.»,-
tctnt quidetri mistut in Gallias, Patili ipsitts teslimo- id estj &fikn$uan~,pro Z>fi>,$tiau.In reliquisetiain
857 . LIBER DE NOMINIBUSHEBRAICIS. 858
Lystris, ulilitas anguslia*, vel DE APOCALYPSl JOANNIS. pescens.
trihulationis. A. Michael, quis ut Dens?
Lucas, ipse consurgens, sive ele- Asia, elalio. Magog, de domatc, hoc est de
vans. Amen, vere, sive fideliter. leclo, sive, quod c esl Swua?
Linus, candidus, sive libicen. Aser, beatitudo, sive beatus. • N.
M et P. iEgyptus; trihulatio. Nicolaitarum d, efTusio(Al. ejflu-
Moses, palpans , sive contre- Armageddon a con- xio), sive Ecclesia langnens , vel
clans. (pfJOin), siuliilia Ecclestie langueniis.
Membranas , apertas , sive ma- surrectio lecti, sive consttrrectio
in ; setl nteliiis, incns a la- Nephthali, conversitntis.
nifesias. priora P ei R.
iruiiculis, vel mnns globosus. e
Mileto, generare, sive quis est laudate Domiiium. Paulo (Apollyon), ori eorum ,
ejus'! Alleluia, sive ori tnhse.
B.
Priscam, agnoscentem. vanus Pergiimo, dividenti cornua eo-
Piidens, iiiilnlus consilio. 118 B.ilaam, populus. rum, vel dissecami vallem.
II et T. Balac, elidens.
Benjiimiii, fllius dextertc. 119 Ruhen, videle filium, sive
117 Roma, excelsa, sive toni- sive transla- videie in medio.
triiinn. Babylon, confusio, SelZ.
Troadi, servienli. tio. '
D. Smyrnre, cantico eorum.
Trophimuin, dissolvenlem ttia- Sardis, principi ptiUhrittidinis.
lamos. Diabolus, deor^nm Jluens. Satante, transgressori, sive ad-
AD TiTUM. David, dcsiderabilis. versario.
AetC. EelF. audienli tristitias.
, volunlas sive Simeon,
Arleman, anathematizantem, consilium Epiicsum mea, Soduma, pecori lacenti.
sive conturhantem. mciim habitacnlum pnlchri-
Euphraie, frugifero. Zahulon,f
Apollo, mirahilem. salvans haerentem ludinis.
Creiam, vocationem consumma- Domino. Ftladelphia, s DE EPISTOLA BARNABJE.
lam. A el D.
N et Z. G.
tenlatio. Ahraham, patervidenspnpulum.
Nicopoli, germen proteclionis Gad, Adam, bomo.
mese. Gog, 8s>p.u ; id est, lectuni.
120 Amalec, populus lingens,
Zenam, commotionem ejus, sive sive populus hruchns.
commoveiis eum, vel ipse re- Jczahel, fluxus sanguinis, vel desiderabilis.
fluens sed tibi David,
quiescens. Siin«uine; melius, E el M.
AD PHILEMONEM. eststerqtiiiinium? Eva , calamitas, sive vaj, aut
AetD. lssachar, est inerces. certe vita.
Apphia, cnntinens, sive conti- Joseph, adaugens. Ephfaim, frugifer, sive uberias.
iieiilia. vel libera. Jesus, snlvalor.
L. Manasse, oblitus.
Arcbippo, longitudini operis. N el R.
Demas, silens. Laodicia, irihus amabilis Do- h
mini, sive fuerunl in vomitu. Naum, gennen.
E et F. Rebecca, patientia.
nos crescen- Levi, addiius. S.
Epaphran , quem Liibbad.in h eo
tem, sive augmentum possumus , perdens pro , Sabbalha, requies.
dicere. quod est iiilerlicieus; sed melius,
solitarius eorum. Sion, specula.
Filemoni.mire donato, vel certe Sina, mensura, mandaium , vel
os panis eorum. M. leniiiiio.
0. Manna, quid esl hoc? Stitan, adversarius, sive prseva-
Onesimum, respondeniem. Manasse, oblivtosus, sive obslu- ricalor.
perfecta stint exemplaria manuscripta, nam nlro- A f Glnssai Aquicinciinne,citanie Rosweido, in notis
hique, id esi, in Actihtis Aposiolorum, et hic in ad S. Paiilini Episl. 1 : Zabulon, habitaculum forti-
Epistnla II, ad Tiniotlieum, numeii scribuni cum o> ludinis, vel fluxus noctis. Notuin porro ex. jEolica
abinitin, ut nar est : edili vero ciim o hrevi. Est dialecio, Zabiiluiii dici pro diaholo.
autem ufthfielau femiuiiiiiiii masciilini ihfsknQsi;a. s De hpislola Barnabm. Observandum sno ordine
i pa.-s. a tiiemate aftlsu, id esl, jnvo, prosum, pro- Epistolam Biruabse luisse hoc loco receiisiiam, quia
ficto. MARTIAN. aniiquitus legebatur in ICcclesiisClirisiiaiiorum ad
0 Prior inlerpretalio, consurrectio tccli, in ms. plehis iedificiilioiiem.MARTIAN.
nostro nnn est. —Supra luiidatus Btidleimiiisms. sttbncxa nomina
b Labbaddon.perdens, etc. Legendum Abaddonab ex Bnrnalise Epistola non agnoscit.
llehr.co t~znabad, sive ibbed, id est, perirefecit. Unde h Legendum videtur JV«t'e, luiii quia iVaMinin
in Apocalypsi nomen^l"*!'»!Abaddon, quod perditid- Biruabee Kpisl. non memoratur, cum quia non ger-
nem souat. MARTIAN. men, sed consolutnremsignilicel penes ip-nm Hiero-
— liescribendum Abaddon, Marlianams docet. "nymiiui a radiceDrQ. Contra Nuve, seu Nitn, quod
c Ms. et veteres vulgati, sive guod est teciuml idem esl juxta llcbraicuiii lextiim', ipse S. Doctor
d Nicolaitarum;ejfusio, etc. Iu manuscriptis exem- germen vertit in INoiiiinibiisde txotlo : sciliccl a
plarihiis legitnr effluxio. MARTIAN. verhoforina'. Niphal,Dn*3 Uiriimqtieconfundii S.Isi-
* Pnulo, ori eorum, etc. Snpra corrnple addittim dorus Origin. lih. vn, c. 8: Naum, yermen, sivecon-
cst Lin noiniue Abaddon, qtiotl legunt in hoc opere solalor; increpat enim civitatem sanguinum, el post
Labbadon; hic vero omitinnt Aet n, aliasque lilleras r> i eversiotiemilluts,consolalur Sion.
comiiiuiaiit, Paulo pro Apotlyon. MARTIAN.
 ~ V.•. SH
859 EUSEBII WIERONYMI 860

Si EUSEBII HIERONYMI

STRIDONEN8IS PRESBYf ERI

LIBEB DE SITU ET NOMINIBUS

LOCORUM HEBRAICORUM,

PRJiFATIO.

121~122 Eusebius, qui a bealo Pamphilo mar-, A poslea, vel aliqua ex parte corrupia. Unde et nos
lyre cognomentum sortilus esi, post decem Eccle- ndmirabilis viri sequentes sludium, secundum ordi-
siaslicae Historiae libros : post Tentporum Candhes, rietri litterlirum, ul sunt in Grsecoposita c, translu-
quos nos Laiina lingua edidimiis : post diversarum limus : relinquetites ea, quoe digiia irieiriofia non
vocabula nalionum, qua> quomodo olim apud He- videnlur, et pleraque mutanles. Semel eniin et in
bra>osdicta sint, et uunc dicantur, exposuit: b post Tempbrum libro praefatus sum, me vel interpretem
eiiorographiaiii lerrae Judaede, et dislinclas tribuum e^sse, vef novi operis cotidilorem : maxime cum
sortes, ipsitis qiioque Jcrusalem tempJique in ea qttidam vix piiinisimbutus litleris, hunC eumdem
cum brevissima expositione picturarti; adexlremum libruui ausiis sit in Lalinam linguam non Latine
in lioc opusculo laboravil, ut congregaret nobis de verlere : ctijus imperitiani, ex comparatidhe eorum,
sancta Scriptura omnium peite urbiuni, monlium, quae transtulimus, prudens slaiitri /leclor inveniet.
fluminum, viculoium, et diversorum locorum voca- Ut etiim d mihi excelsa non viudico, ita terrae e co-
bula : qnte vel eatlerii manent, vel immtitita sunt hserentia supergredi pdsse me credo.
a Liber de Silu et Nomimbus;etc. ln
qiiamplurimis B c Ut sunt in Grmcoposila. Corisule senstim hujus
codicibus mss. opuscultiin islud ita inscribilur : Li- Infciiii pr;ecedenti Admonitione nostra. MARTIAN.
ber de distantiis Locorum. MARTIAN. d Ut eiiimmihi excelsa nonvindico. Nonnulli mss.
h Posl Chorographiam. Hegius codex uhiis liabet, cbdices curii aniea editis sic legunt: Ut enim excelsa
posi Gosmographiam : alter imperitissime, posl Or- triihi riori vindico; ita terrm inhwrentia me supergredi
thographiam. Editi , Topographiam. MARTIAN. posse credo. In exemplaribus quoque mss. Irequen-
— M.Topographiam. Yelus edit. an. 1496, cum liusest vendico, quam vindico. MARTIAN.
nonnullis mss. cosmographiam; alii, orlhographiam. e Al. inhmrenlia me supergfedi, etc.

INCIPIT LIBEH.

DE GENESL paientibus clauslris emittens, ipse cuffl siia prole

126 Ararat, a Armehia. Si quidem in mohtibus egressus est : iihiiiolahs Deo Irostlas, c gatidens-
Ararat arca post diluvium sedisse periiibetur : et di- que cum Jiberis. Hunc locuin Armenii exitum, vel
ciititiir ibidem usqtie hodie ejus permanereb Veali- egresstim vocanl. Siquidcm ihi cultores illarutn
gia. Meminit horum motitium el Jeremias iiYvisioiie regidntim, arcam primurii sedisse lesiantur, et li-
conlra Bahylonem. jJosepliits quptjue in prinio An- gnorum qiifedam stiperesse mqntimerila. Arcoe hujus
tiqiiitatum Judaicarum libro, sseculariiim liuerartim ei diluviij omnes qni barbaras scripsere hisiorias,
Historicos prbTereits : « AiiimadverleiiS , inquit, reeordantiir : qubrum uifus est Beriisiis Clialdams ,
Nbe terram diluvio liheratam, septem alios dies qui stiper diluvio refereris', Itceclbciiius est,;i,Dlicitu^'
abire permisit : et universa animalia besliasque iiujus navis in Armenia propter.jHQfitej» Caldue>
...itilh*usa- :itn i ^>.i>.i'!^>i|sa,
0 Araral, Armenid. Jtixia Hieronymianam hanc h Permanere
yes.(jai£a^MiM<w!Uoal(M^
interpretaiionein in Grseco sic lege.hat sanctus do- reliqnias : nam in Grtrco cst ItL^uvu, nomeii plurale
Ctor : 'Apupur, n'ApptvLu.'EVopeaivSi 'Apupur n XLSO>-sigiiilicans proprie rcliquias. a IZLTZU, id csi, relinquo.
TO?xuQLcui leyerui. id esl, Araral, Arnteiiia. Siquidem Unde »b ipso Hiermiymo t.ttyuvu conscqiienier mo-
in monlibus Ararut arca sedisse dicitur. AjjjjJ.g.yejQ~._.mmepta interpreianlur. MARTIAN.
Hiertniymus, post diluvinm, iid significanduni 3efi- '* Gaudensquecum liberis. Josephus lib. l Anliqq.
niie lempns t|Uoarca seditin ntonlibiis Araral. MAR cap. 5, avvsvuyjtro -rots-oixeioi;,utia epulabatur ctttn
TJAN. domestkis, hoc est ctm familia. MARTIAN.
 861 LIBER DE SifU Ef NOMINIBUS. 862
ribrujti palrs aliqua periiiaiiere, et quosdanf bitu- A 130 Arbbc (cofrupte iii hosiris chdlcibus Ar-
meh, ex ea avelleiites cifcuiiiferre : qiio uturiiur vel boc scribituf, ciiiri ifi Hebftsis legatiir itfbee (V31K),
maxime hi qiii luslrahtur fetse expiantiSed etTHie- id est, qualuor : eo qtiod ibi tres patriarclioe, Abta-
ronymus jEgyptius , qui antiquitates PbcenicUin bam, Isaac, et Jacob sepulli sunt, et Adam niaximus:
pulchro sertriorie cbriscripSit : et Mriaseas, et ut in Jesu librd scripluin cst (Jds. irv,- 15) : licet
multi alii. Nicolaus quoque Damascentis ih 127 eum quidam posilum iri loco Calvariae suspicentur).
ndnagesimo sexto' lihro refert : Est in Armenia Ha3c est auiem eadem Cbebrori, oliiii metfopblis
super Myniadem mons nomine Beris : ad quem Pliilisliiiorunij et habitaculum gigaiitum,- regnuiri-
mnltos in diluvio confngisse autumarit, ibiqtte esse qiie (iiM regid) postea David in tribti Juda, civilas
salvatos. Alios vero in arcoe alveo supernalaritcs, ad sacerdotalis et fugitivoriim. Disiat ad meridianam
ejus verticerii pervenisse, et usque ad riiultas a?ta- plagam ab ^Elia millibus circiter vigintidiiobus : et
tes ligna areae moristfari solita : quos qiiidem ego (jueiciis Abraharii (quaV et Mairire, u&qiie ad Cbn-
puto rion esse alios, riisi eos quos Moyses legifer siaritii regis imperiuni nioristrabaiur) *. et matiso-
Judaeorum ifl suis voluriiihibus edidit. » leum ejus iri preesentiarihh cerriitur. (Gtiniqiie a
a Achad, urbs regni Nerirrodiri Babylorie.
(Phrfo nbsiris jatn ibidetri ecclesia sedificalSsit,) a. cunctis
Hebraii hanc esse dicunt Mesopotamiae civitatem, R in cifcuitu getitibus lerebinilii "lociis supefsiitidse
quoehodievocatur Nisibi, a Lhcullo quoridairi Rb- Colituf :"e'b qubd sub ea Abrahairi angelbs qubn-
iriano'Consule obsessam, captamquc et aute paucos dam hospilio suscepetil. Haic ergo prifriiini Arbee
annos a *>Joviand imperatore Persis Iraditaiu.) postea a Chcbron imb filiorum Chaleb sortila vo-
Aggai, ad dccidenlaleni piagarii vergit Bethelis, ciibttlum est. Lege Verba dierurii (I Paral. JI, 42) <".
non multum ab ea dislans. Sita est autem Bethel, Ailath, in extremis finibus Palaesfinse juncta
euntibus M\hm de Neapoii in lseva parie vise meridiana* solitudini et mari Rubro : unde ex
duodecimb circiter ihilliario ab JE\ia : et usque ho- jEgypto Indiam, el inde ad iJEgyptum navigatur.
die parvtis licet viciis osteriditur. (Sed et ecciesia Sedet autem ibi Icgio d liomana cognomento De-
redificataest ubi dormivil Jacoh pergens Mesopota- cima : et olim quidem Ailaih a veteribus djcebatur,
miam. Utide et ipsi loco bethel (banii), id est nunc vero appeliatur Aila e. Sed et Elamitarum
domus Dei, nohien iiiiposuil.) Aggaivero vix parvse quondam naiio fuit, cui imperavit Cliodorlagomor
riiiiiaj resident': et ioctis latituiiiriiodo moiistralur. (cujtis in Actibus quoque Apostblbrum flt fltenlio
Et sciendum, quod in Hebrao G litieram nonhabet, , (Act. II, 9), et in Regnbrum libris (Reg. x, 17); urbs
sed vocalur ai (v$n), scribilurqiie pef 'eleriidhtum, qiisedamPala'stina3 ^Elam scribitur.
quod apud eos diciiur, aiti (jty )'.' C 131 A.dama, una de quiuque civitalibus Sbdo-
Astarblli Carriaiih ; ierra' giganlum quoriikin tnorum eVersacuni caeferis.
in supercilio Stidomorum, quos interfecit Chodor- Asason-Thantar, in hac habilahant quondam
lagomor. Suni hodieque duo casiella in Batamea Amorrhaei, quos iiiteffecit Chodbriagbmpr : juxia
hoc vocahtilo, novem inier se millibus separula erethum Cades. Esl el aliud casiellum Thamara,
inler Adaram et Abilam civitales. f unius diei itiiiere a MairipsiS(Al. Mamphis) op-
a Duo mss. Achar. Euseh.
'A%«ft, ex iibrarii ul et infra ubi seriplum est, pergeniibusAilam de Che-
videliii', errpre. LXX, 'Apx«§, pro 'Axx«S. bron. MARTIAN.
b A Joviario imperalore. Gennadius in II- f Unius diei ilinere d Mampsis.Lqcus bbscurissi-
Catalogo
lustrium viiorurii, in jacoho Nisibeusi episcopo hatc mus in Graecisa;que ac iu Latinis : iiarii Silegamus
babet: Posl m«/fosannos ingressus Julianus Nisibcm cum Grseco Regio codice SitcraaaTiuli; npipu; oSov,
el vel glorimsepulti (Jacobl) invidens, vel fidei Con- distans a Malis uriius dieiitinere, ignorb prprsiis ubi
stantini, citjus ojbid domum pcrsequebatur, jttssit posjtum fuerit oppidum illiidMnlisdictum. Sih aihein
ejferride civilate saricti cofports reliquias et posl j\ cuin Bbnlrerid pro['P-UXL; advefbium >/o/ij,id esi, vix
piiucosmenses, cqrisulendmiicei reipublicmJovianus legerlmus; senieniia bicrel suspensa ; jiec ihtelligi-
imperalor, qtti Jutiaho successerai , tradidit barbaris mns a quo loco vel bppido casieilutii Tlianiara vix
civitaiem: gitmusqiiehodie Persarum dilioni cum fmU unius diei itinere si( separalum. In Latinis exeniplari-
bus suis subjecta servii. Cohsule Ammianum 1. xxv. bus tota discordia pendet e iioiniue oppidi a quo
MARTIAN. dislat Tiiamara; auiii|uinra manuscripta ac melioris
— Unus iris. qumliodie qiioque
vocatur, elc. De Jo- notai vticant illud JJiampsis; nohnrilla ilammephis;
viaiio Ainmianus lib, xxv, et Gennadius Sn Catalogo c.ipiera Mdrisis: ediii vefii IibM Memphis. Sed sive
cap. 1. sive Manipsis legeiitiiim stiituerimus, sem-
c Rhabaniis, qui Hieronymum fere de verbo ex- Memphis, remancieadeiii ditticullas inveiiicridjiliiiisbppidi,
per
scfihit, addit hic loci, Gondita est autem ante seplem qtiod Eusebitis, vel Hierohynlus separatum dixit
anrios, quarn Eam urbs Mgypii conderetur. Dixisset unius diei itinere a castellb Thamara, ubi sedebat
Tanis, qua urbe jEgypti celeberrima, liaec septem miliiare prae^idium. llsqite ih praesens nihil repe-
ahnis veluslibr fuii, rire pol.ui apiid scripiores geograpbos, quod huic
a Hoc, et superiora, quse diximus, mire coiiftrmat nodq solvendtisUlisiditiinaiTerret. Sed cum Jiierony-
modiilaiidata Nbiifia iu extremo laierculo : PR^FEC- miifri vel Eiisebiuhi inffa ih, ifbmine Afdd atienie
TCS Legionis DecimmFretensis Ailm: Vidij in habe cnnsiilb, riuilutii riiihi sitperesi diihiuhi, qiiih pro
verbaPanfcifoliCbmiiientarium.Hiei-on^in cap^ XLVII MampsiS,scfihehdum sil Malalkis .•quod;ipsissimuiii
Ezecliiel.: Lirigua rnaris Rubri,.in cujus liltore Aila oppidum est disiins a tliamafa castejio, itinere
posita est, ubi riunc moraiur legio ei prmsidiurriRoriid- ' rinitis diei, nt ex liis fiicile colligituf. Arad,'ci'vilds
nofiini. Ambffhmoruthviciriddeseftd Cadcs : ei usgrie nriric
e Appcltaiur Ailg, \a
aliquot mss, Ala dicitur bic osteriditur villa ab oppido Malathis quarto lapide, a
863 S. EUSEBH HIERONYMI 864
pido separaium, pergemibus Ailani de Cbebron, ubi A Ahetharim e: pro quo Aquila et Symmachus, ex-
nunc Romanum prxsidium positum est. ploratbrum yiam inlerprelati sunt : ubi adversum
Allus, regio Idumseorum, qttae nunc Gabalene Chananseum, qui »b austro conira Israel eruperat,
diciiur, vicina Pelrtc civitati. in solitudine dimicalur.
a iEnan, eumibus Thamnam, nunc desertus locus Ahie, quse ei Achalgai : pro hac Symmaclius in-
et proximus-Tliamnse vico grandi, qtii situs est in- terpretalur, in collibns. Est auiem e regione quon-
ter JEliam el Diospolim. Est et fons in supra dicto dnm Moab, ntinc Areopoleos ad orientalem pla-
Aetia loco : unde et Aenam, id est, foniis nniiien gam.
accepit: in quo staiis idolum maxima illius regionis Arnon, rupes qusedam in sublime porrecia in
veneralione colilur. (Porro Hehrsei affirmant Mnam finibus AmorrhiBorum inter Moab et Aniorrhaeos.
non lucum signiflcare, sed bivium : ubi cerio intuitu Moab vero Arabiae civilas esl, quae nunc Areopo-
necessarium sit ad unam e duabus viis eligcndam.) lis nominalur. Oslendunt regionis illius aecolae lo-
b Areaaiad, locus irans Jordanem, in
quo planxe- cum vallis in prajrupia demersae satis horribilem
runl quondam Jacob, c lertio a Jerichol.ipide, duo- et pericnlosum, qui a plerisque usque nunc Amonas
bus millibns ab Jordane, qui nnnc vocatur d Beth- appellatur : exlendiluique ad septentrionem Afeo-
gla : quod interpretatur, locus gyri: eo quod ibi B poleos : in qno et militum ex omni parte praesidia
more plangenlium circuinierinl (Al, circumeunt) in distribula, plenum sanguinis et formidinis testantur
funere Jacob. ingressum. Hic quondam Moabitarum fuit, et post-
DE EXODO. ea Seonrex Amorrhurorum jnre belli (Al. bellico)
jElim, castra flliorum Israel, el locus in deserlo eum obtinuit : sed et lerra filiorum Israel trans Jor-
in quo duodecim fonles, et sepluaginia palmarum danem, incipiens ab Arnone, usque ad monles Aer-
arbores ( Moyses de mari Rubro exiens reperii). mon et Libanum exiendilur.
(yElus, in deserto, ubi filii Israel casirametali Ar, locus vel oppidum Arnonse : quod a Septua-
suiit.) ginia Inierpretibus per extensam vocalem, f Er
dicitur.
134 DE NUMERIS ET DEUTERONOMIO. Aesimon, locus deserti (denique et ipsum vocabu-
Aseroth, pars eremi, nlii Maria et Aaron contra lum incnliam terram dcsertamque signiflcai).
Moysen lociiti sunt. Hiibilaverunt aittem quondam s Abelsatim, loctts in deserto ad meridiem Moabi-
Evsei in Aseroth nsqtie ad urbem Gazam. (Verum tanim.
lisecloca non Aseroth, sed Aserim appellari llebraji 135 Az°r, sive Jazer, terminus urbis Ammon
putant.) G qua* nunc Philadelphia dicitur, dividens eam
Asemona, caslra filiorum Israel in deserlo. .Amorrhaiorumque regionem, el esl in octavo circi-
Chebron vicesimo, in tribu Juda. Itaque in Grseco lacunam suppleri commode posse, docti viri admo-
Eusebio lege MukuBi;non MaAt?,aut poAt?cnni Bon- iient.
frerio. Et ne qnid amplions diligeniia; a me de«i- d Reftinae ms. Beihacla : mox pro locus nomine
derare possis, moneo te, beiiignum lectorem, Ma- malim domus.
liatlha urbem esse Arabie Pelte.e,testc Ptolem.ro : e Alijtknriin, etc. HicGra>ca verba nonnibil diffe-
qme qtiidem cadem videtur ciim Oppido Malalhis ; runt a Lalina inic.rpretatione. MARTIAN.
sallem vocnbuli et regiouis vicinia, atque afli-iitaie. f Per exstensam vocalem, Er dicilur. Codex vetns
Confcr omnia cuni tabulis geographicis Scriplnrae mann>criplus (iolberl. Aer rorrupie legii; cumaptid
sacmi. MARTIAN. nimi. xxi, 15 : "\ip, Er,per £t/ta biterain
n Bonlreriiis ait: Non Mnan, sed Aenam.vel Enan Sepluagiiila
scriplmn reiieriainr : ct i|!ud sit qnod moimii llie-
haheni omnes codices Sepinaginta Iiiterpreittm , ronynius : Er dici apud LXX per exten>-aii)vocaleni.
Gen.cap. xxxvin, vers. 14. ubi iu mistra' vcrsione MARTIAN.
nulla est vox propria : n.tm Hiernnymus veitit, in t Abehalim, locusin deserlo, etc. Non consentiunt
bivio itineris, pro qno Scpliiagintn Inlerpreies dixe- hoc loc<>Eo^ehiiis et Hierooymu*; prior enim col-
nnii ad porias Enam. El vero in Hchrieo esi in ostio Jorat Abelsalim xuru Svapu; Mo>uS;id e.-t versus vel
Henaiim; quic posirema vox sitne propria, an ap- contra occidentemMoab: alter vero ad meridiemMoa-
pellalivii, in hanc diem dispulainr, i|iiemadniodum D bitarum. Nec difJirult.iiem si've dissidium tollit Boti-
nos ad etim lociim tliximus : appellativc suiiipta si- fierins, diccns illiun genilivmn Moabitarumctnijiin-
gnilicare potest doos fonles, vel duos oculos, seu gendiini esse cnmvoce deserlo, non cum alfera voce
duos qnasi aspecius, ui fil iu bivin , cum quis h.cret ad meridiem. Nam qtiocumque modo legamus, Abel-
et dubitat qini eundum sit. Quidquid sii, sirpe ox satim, erit ad occasum juxla Eu>ebivim, et ad meri-
loci genio el circnmslantia noini a prnpria vel quasi diem juxta Hieronymum. At si consnlalur commeii-
propria induiintnr, quod credi poiest ei loro acci- larius liieronyiiii iu caput leiiium Joelis, h.-ecah co
dis<e, pltiiieqiie verisimilc esi, imn esse alium lo- scripta reperimus de : Abetsatim: Est aulem locus,
ciim ab eo qui Josue cap. xv, vers. 34, in tribu Juda inqiiit, juxtd Libiudemtrans mnre Mortwim, sextoub
Enaim appe*llatiir,qni postea in urbem creverit. ea dislans ubi quondam cumMndianilisfor-
b Aieaafad, locus trans Jordanem. Lociim htinc nicalus est milliario;
Israel, eic. E quibus sic conciliare posstt-
celeben imiim prajtermisit Eti-teliius, qiiamvis oc- mus Etisebiiimctim Hieronymo, ut dicamus Abehalim
currat bis Gen. L, 10 et II, apud Seniuaginta. respectu soliludinis sive campeslrium Moah, positiiiii
MARTIAN. esse ad occideniem : fetl respectu Liviadis ipbis
c Josephtis spalium hoc esse 60 siadiorum docet, re^picere ad meridiem Moahitartim. Consule t»liiilas
id esi 7 milliarium el dimidium. Cum llieronymo geographicas. Ignosce. lector, dillicullaii locoruin;
lamen convenit iisdem pene verbis Priicopius Ga- atit si melius quid inveeire potes, dope : libcnier
*eus Coin. ad Gen. i. Ex quoeliam Eusebiani lextus discimus, quod nescimus. MARTIANI
865 LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. SGG
ter lapide ejtis ad solis occasum vicus Jazer usque X neuii quse postea cecidil in sortem iribtis Gad, vo-
in praisentem diem permanens. calusest iiutem Atbaroth cl lilius S.ilma, siveSal-
Aroer, oppidum Moabitarum, quod situm eslsnper mon (Al. Solamon), ut inParalipomenis (Al. Parali~
ripam lorrentis Ariioi), possessum olim a gente ve- pomenon)scripium est.
terrima, Ommim a, el postea rc.tcnttin) a filiis Lot, Ataroth Sophan, ei hsec civitas tribus Gad.
id est, Monbiiis, cum priores accolas subvertissent. Arad, civitas Ainorihaeorum vicina deserto Cades,
Et ostenditur usqne hodie in vertice 1 montis illius: et usque nttnc osienditur villa d ab nppido Malathis
sed el lorrens per abrupia descendens, in mare Mor- quiirto lapide, a Chehron vicesimo, in tnbu Juda.
tuuni fluit. Cecidit autem Aroer in sorlem tribus Gad Aseinona, civitas in deserto, ad meridiem Judxae,
contra faciem Habba. dividens ^Egyptum etsoitem tribus Judie ad inare
Astaroih, antiqua civiias Og regis Basan, in qua usquc leiidcntem. Posui et supra Asemona, caslra
hahiiaverunt gigantes, quae postea cecidit in soriem filiorum Israel. ^
tribus M.masse, rcgionis Batanscae, et scx millihus e Acrabbi, terminus Judsetieprovincia3 ad Orien-
ab Adra urbe Arabiae separata esl. Porro Adra a lem respiciens, tiibnsJud.e. Estautem et vicus nunc
Boslra viginti quinque millibus distal. Diximus el usque grandis, novem millibus a Neapoli coiura
supra de Astaroth Charnaim. j, Oriciitem descendeulibus ad Jordahem et Jerichuin,
Agri specula, mons est Moabitarum, in quem ad- per eam qiiueappellatur Acrabittene : sed et conft-
duxit Balac lilius Sephor, Balaam divinum ad male- nium Amorrha'orum , Acrabbin dicitur ; de quo
dicendum Israel super verticem, qrii propter vehe- loconon exterminavil alieuigenas tribtis Nephlhalini,
mens praeruptum, vocalur exi Lus, et imminet mari ul in Judicum lihro scriplum est.
Morluo baud procul ab Arnone. Asadada, conflnium Judae respiciens ad aquilo-
Araboth Moab, ubi secundo numeralus est popu- netn.
lus, quod Aquila interpretattir, hiiinilia sive aequa- Arad, terminus et ipse Judae dislans a Chebron
lia Muab (hanc habens coiisuetudinem, ut eremum millibus viginti ad lneriuiem : de quo supra posilum
propter planitiem oput.nv,id est, sequulem interpre- est.
tetur et pianam). Denique Symmachus pro Araboth Asarenam, terminus Judajae ad seplenlrionem.
Moab, campestria Moahtransiulil: et est usque ho- Aseruai, terminus el ipse Judoeae.
die locus juxia moniein Phogor, euntibus a Libiade f Arbela, terminiis Judaeae, ad ortum solis
139
in Esebon Arabiaj contra Jericho, qui ila appel- aspiciens. Est el usque hodie vicus Arhel trans Jor-
lalur. danem in Jinibus Pellse civitatis PalaMinse, el alius
« Araba, hanc ut supra, Aquila translulit 138 Q lioc vocabnlti in campo praegrandi distans ab oppido
planani: Symmachus, interdum campestrem, iiiter- Legionis millibus novem.
dum inliahitabilem : Tlieodotion occidentalem. s Aulon ( non Gra:cum, ut quidam putanl, sed
Atharotli, civilas olim Amorrhajorum trans Jorda- Ilebr.ciini vocabulum est): appellatur autem vallis
a Genle veterrinta Ommim. Ms. Colbertinus recen- Disserlatione de Statua salis, non imperite redargue-
tior, genleteterrima Ommiim: Nonnullileguiit Ummim, ret Hieronymiim propter adiiionilionein erudilam
Vetii.siissimus Corb. iium. 281, a gente lelerrima hiijus loci. ldeo autem suani pi-asmisiiHieioiiyinus
Omim. MARTIAN. ohservationeni, quod probe novi.-set uv\i>valihi vo-
t> Frustra hoc Bonfrerius inlicintur, frustraque cem es^eGrajcam, qnaesignificei locuni iongum, an-
cnnleiidtl, Aroer ad Jluvii ripas, non in monlis ver- gustuin et cavum. Sed iu prxsenli libro Locoi titn
tice constitiiiam. Non video, inquit Relandus, quid- Hebraicorum, Aulon iiomeii est proprium ciijus-
ni urbs in monte sita, s-iad ejus moniis radices llu- pTiN
men labatur, possil ad lipam JJiiminissilam dici, si dam rcgionis Judasie, in qua sunt urhes nohiles suis
iioiiiinibiis hoc loco expressa^. MARTIAN.
quidem a vertice ad radic.em usque montis extendi — Imino vero Gr.ecum, non Hebrieum vulgo ha-
potest, eamdemqiie et lateri montis iiicumhere,etad
fliiminis esse. Vide iufra Arvir. belur ; quamohrem Clerictis avide arrepla ex hoc
ripam
i Aruba , hanc ul supra, eic.-Corrtiptissime haec ;_. loco in
" irium llieroiiymuiii obiiectandi occasione, queni
cum pra>cedentibuscoiijuncta sunt in antea editis Ji- lingiiaruni perilissimum omnes miraiitur, iiu-
bris, el apud Bonlrerium. MAHTIAN. periiiic accu^at. Lotitra Rlienlerdiis errorem in li-
d Ab oppido Malatkis. etc. Itegius ms. codex om- hrariuiii coufert, vultque levi dtiarum vocularum
uium recenlior, nun). 362a legit hoc luco Mallalis. traiisposilione, sic legi : non Hebrceum, ut qnidam
De hocnppido plura cdisseriiiniiis in scholiis nostris putant, sed Grmcum vucubulumesl. Laudanda in S.
ad voceiiiAsasomhamar. MAHTIAN. Doctorein voluntiis, mininte sequcmlum exemplum.
c Al. Aorabi Bonfrerius et Cleric. Adorabi. Ile- ~Ego daia opera noiaium puto ah Hieronynio, non
br.iice est DU"ip*J:Graic. 'KxpuSSeLp..Vide Relan- esse Grtecum notuen, quod inlcgra eadem signifi-
dum in Oreb. c.itioiie, iiempe Vallis, priuio staiim intiiitu Au>,wv
£ E .dem esi ac Belus; atqne adeo fnllitur, auno- «7TO rn; uvln; deduceretur; at noii a Gra>cis. >et\ He-
Innte ipso MtirtiiiiiiCi),Bonfrerius, qui nulluin Ar- bra:is iiidiiiim loco fuissei, quos penes TIW, duc-
belio in Scriptuiis vesttgium esse contendit. Vid. lum a concavitate iiomeii, vullisprmgrdndis signiflca-
Btla. lionein ohiiueret. Neque adeo necesse esl illud usur-
s Aulon, non Grmcum, etc. Monet liic consullb pari hi Sciipluris lmc sensti, ipmd uiiiuii imitopere
Hieriiiiyuius, Aulon imn esse Gra:cnin vocabulum, ut urgel Clericns; satissit, si cotiimuni vulgatuqne
maxime sequiore tevo, ita ab indtgenis,
quidam sua ait.iie putabaut,sed Uebracum.N:niiidein sermone, haud equtdem Gr.ccis, plaiii>iesilla et vallis appel-
est vocabulum illud, quod pTH Elon, a LXX Aulon laretur. Iloc vero ipse. tlieionyiniis, episl. 75, ad
leciiialum. Id si attendisset Joannes Clericus in sua Evaugelium de Melchisedech, uum. 9, testatur lucu-
867 S. EtpEBlI HIEROMMI 868
grandis atque campeslris in immensam longiludinem \. Galaad, qui ceciderunt in sorlem dimidia; tribus
se exiendens : quse circumdatur ex utrsiqu.e parle Manasse: qui locus pon vopatur Golam, in terra
montibuSiSibiInvicem suceedeni.ibus etcobterenti- Ba.ta.nsea.
bus, qui incipientes a Libano «t.Ailtra» usque ad DE LIBRO JESU.
desertum Pliara.nperyeniuni. iSun.lque ii} ipso Au- Anlilibanus : ea qua? «unl supra Libanum, b ad
lone, id est, in valle, /caropesjri urbes nc-biles, Scy- orieijtaiero plagam irespieienlia, Antilibanus appel-
tliopolis, Tybprias .stagiiumque propter eam : sed lantjjr,, circa riegionemnrljis Pariiasci, quse ceci.dil in
et Jtjri.cbo, imgre Mortuum, «t jregipnes jii-cireuitti ,: sortem tribus Manasse.
per qu.as medius Jordsnis flpit, orjens de ibnlibus i Azeca, civilas Cbananseprum in parie tribps Juda?,
Paneadis, et in" mare Mortuuin interiens, ad quam usque perseculus 143 &l J.esus <juinque
Amalecites, regio in deserlo ad meridiem Ju- regfis, Sed et Jiodie vocalur villa Azeca, inter Eleu-
dseseirans urbem Petram, euntibus Ailam- cujus et iheropolim ct jEliam.
ScriplUra xecordatur, dicens : Amalep habilat in Aiajpn, vallis a.tque prseruplum, super quod,
terra ad.Austmm^Num. xni,,aO). Sed et juxlaeum orante quondam Jesu, lqjia stetit juxta vijlam quse .
alius Chananseus habitabat, qui et dimi.eavit eon- usque iiunc Aijon dicitur, contra orientem Bethe-
tra filios Israei in deserto : de quibus scribitur : B lis, tribus ab ea millibtts dislaiis haud procul a Ga-
Amalec aulem et Chandnmushabitanl in mlle(Num, baa etRania Saulis urbibus. (Porro Hebraei aflir-
xiv 25). mant Aialon, vjcum esse jtixta Nicppolim in secundp
Araba :,Aquila , planam • iSymmachus, camp.es- Japide, spergentib.us4Sliam,)
trem inlerprelantur : sicutsupra diclum est. Porro Ac.hor(Hebraice .dicjlur emecachoripVpPV: quod
est et alia villa Araba nomine, in fiiiibus Dioesesa- interpretatur Vallis tumulltis, vel turbarum: eo
reae (quoeolim Saphorine dicebalur), et alia tribus quod ibi lumiiltuatus et lurbalus sit Israel), in qua
anillibus a Scylliopoli conlra pCcidenlem. lapidaveruntqupndam ° Acliaii, propier ftirtum ana-
142 Amman, quse niincf1. P.hiladelpliia, jirbs themntis. Est autem ad septenlrjonem Jerichns:et
Arabise nobilis, in qua habitaverunl olim Raphaim;) usquebndie a regipnisilljusaecpiis sjc nominatur.
gens antiqua, quaminterfecerunt iilii Lot, liabjtan- (Meminithujus Osee pr.ophela (Osee 11,15),
tes pro eis in Amman. Asedotb , alia biCC civiias^non qua^supra, licet
Argob» regip. Og regis Basan super Jprdanem, eodem.nomine vocetur) quam exptigiiavit quondam
quse ceciditin sortem dimidiaeiribus.Manasse.: et est Jesus, regc illius ,inierfecio.:
usque hodie vicus, circa Gerasam urbem Arabiaj, Asor, civitasregni Jabin, quam solam incendil Je-
quindecim ab ,eamillihus disians contra occideniem, G stis, quia melropplis erat omjiinm regnoruin Phi-
quiArga appellalur: quod inierpreta,lurSymmaciius listiim. Estet alia villa psque hodieAsor, in finihus
lnensuraiu...,,... Ascalonis, contra orientem ,ejus : quse cecidit in sor-
Asedoth, urbs Amorrhoeorum, qiijccecidit in sor^ lem ti'jbus Juda, cnjus etScJipiura.memiuit^Jps. xm,
tem tribus Rtiben : appellatur autem, addito cogno- 15), appellans eam ad dislinclionem veteris, Asor
niento, Asedolh Phasga ; quod in lingua noslra re- novam,
sonat, abscissum. jErmon, regio Eva^orum, quam obtinuil iesus.
Abarim, mbris iii quo mqrtuus est Moses. Dicitur (Hebrjeus vero quo prselegenle Scripluras didici, af-
autem et mons , esse.j!*iabau,in terra Moab contra firmat montem Jilrmon Paneadi .immlnere,', quem
Jerichp supra Jordnnem in supercilio Phasga. Os- quondam tenuere Evsei el Amorrhaei: de q«o iiunc
tenditurque ascendenlibus de Liyiade in Esbum, aistivse liives Tyfurii bb delici-.tsdeferuntur.)
antiquo hodieque.vocabulo jux>la -moiitem Phogor, Ahaiae, inons qtiem Aquila interprelalur, divi-
nomen pfisliiium felilientetn, a qub Circa eiim re- deillem moniem: =etSymmacbus, 146 i«vem mon-
' lem, id esl, limpidum, sivfeiubricum,
gio usqtie puiic appeljalur Phas,ga,
.Av.oj.hiair,quod interpretatur t^.Kvhi; iuip ,\v&c Aerroon, nibos AmbrrhEeofuni, de tjuo riuiic dic-
a
eslBtisan, ih qua suntviei (sexaginta) in monle D tiim est: quem PhceniCesvoeant, sanior, $1 Ampr-

lentissimis verbis, ,quse<critici,innUt.ifamqu.eparlem ^ AA orierilaiem piaqqni, :etc. 'Cofb. 'fiisl codex

perspecia ha.b.ere debuissent, nani supra excepiio-
•
nem pfieconceptae opininnis je.t fidei ,s,unt fallis,
inquit, regis, sweut septuaginta Manslulemnt, cam-
pus, quemaopiE AULONEM PAL^STINI,tiocan(.Doceat
nunc.Clericus, Pal-cstinosnon vernaculuiiiJoG.qn.o-
menin^tdisse, sed Grjecqm; qujdcnim referit,,sietiam
in-Grseco resoiiel?.Nec-irepogno, ,si Marlianseum bo-
nanvcousam non .seqpe ibbne tuen.lein rcdarguit .:
Hieronynium 4mqiei'it'qaecusari imperitia' nenip sus-
tineat. - ,••..,
» Josejihus,Antiq.1. l, cap.ii;SiephanusRyzant..
Ptolemseus, Plinius;-, atiique adsCoeiesyriam urbeni
lianc feferiiht. facile-iiomen «limalis , ^umut*a Sy-
rtis AfaJjsve»ppiircnt«r, *ariabat. '
bptim* notse legit qd prientdietn piagdm. 'Ila etiam
aliqiiotalii codices riiss.MAirTJAN.
<=NoUA.ehor, eqque fninus Achg,i_i,
jjt, Ijieronymo
plaeet, sed AcMr, iit Grseci Scriptiirae cbdices, ac
Latini passim, et omnesom.niumJingiiartifn editiones
habent,furill.e ap.pelI.itur;,nequeaJiterCDiristabiiallu-
sio, quse in Hebfseb fit, J6?ue VII,25. RursumHie-
rori. in Michesecnp. iv Actior'legit juxta iEusebium,
quod non hominis, sed yallis est .iiomen.
A PhtBtiues
iiOcdnt,Sanior. Itirapudi/iX^eut. ni,
'9. Jh "Hebfseoaiiierft,et aiiis ;0rieiftalium ediiiouibus
tbf6'^ontpr,''ie'giii1usyyB Saiion ; el^ti' Snnn-con-
sequenler. MARTIXN.'
SS9 LIBER Dl SlTtl ET NOMINIBUS. $70
rhseus appellavit, sanir .* diciturque in vertice A nem iri sorte Iribus Ruben: sed et tisque hodie est
ejus insigne a tempium, quod ab cthnicis cultui 4ia- castellum grande, Apbeca •iibhiine,e juxla llippum,
betur e regione Paneadis et Libani: sed et terf a-fi- urbem Palsesiinse. -
liorttm Israel trans Jordanem ad solis ifjrtum a prse- r Agad, sila ad radices hvoiitisAerniOn. :
rupto Arnonis usque^ad moiitem Aermbii «xletidi- Aemath, urbs quae cecidii iri sbffem Rubeii :
tur. ., sed et nunc Amalhus villa dicitur Irans Jordahem
Anob, civilas quam expugnavil Jesus, el est iis- in vigesimo primo milliario Peltse ad mefidiem.
que hodie villa juxta Diospolini, quasi in quartomil- Esl et alia Villa in viciriia Gadarse 'riomine^Ariia-
liario*ad orienlaleni plagam, quse vocalur Beihoan- fha, iibi calid*aqiise Tjfumpijht. lii
regnofuhi qiio-
naba. (Plerique autem afflrmanlin oclavo ab«a>nfii- que libris scribimf, Ab iriiroiiu Amnbili
itJsguedd
liario siiam, et appellari Bethaiinabam.) riiare Araba (ViReg. viii, t33): lioc est, desefli, quod
Asdod, in sorte tribus Judse, quse nunc vocatur est mafe Mofluum.1(Ego autem inVesiigaris,
Azolus: in qua derelicti sunl giganles, «quiappeHa- Aemath ~eurbem feperi
CoeieSyriai' appellari, quse hunc
bantur Enacim .., et esl usque hodie insigrie oppi- Graeeo sennone Epiphania dicilur.)
dum Paliestinaj. '
Amriibh, ifans Jofdariem in' iribii Gaii. llsec est
Ader, urbs quam expugnavit Jesus, rsge illius B Ammam, de qiia siipra
interfec.to. dixim'u"s,'PiiiJadelpiiiacivitas
iJiustris Afabiae.
Aphec, et hsec civitas est, qnam, rege ipsius tru- Addara, ih "tfibu Jtida, juxta deseftum. Esl quo-
cidato, expugnavitJesus. et alia villa in finibus Diospoleos circa Thatiini-
que
Acsaph, >etcontra hujus rcgem Jesus pugnasse ticam regionem , qtisea Thanina villa
describilur: appellalurque bodie villula Cbasalus, sic vocalur. ttsque hodie
in octavo lapide Diocsesarese, ad radicem montis
iri Accarca, vicus in deserlo silps "in ppssessioiie
TJiabor, campestribus. tribus Judse : pro quo Symmachus interpreiatur, pa-
Accaron, in tribu Dan (sive,ijt:." ego arbitror,'in vimentum.
tribu Judae) :tad-lsevam Chananseorum: arbsiiriairde
Achpr, in iribu Juda: de gua, et, supra .dicl^uiii
quinqueolim Satrapiis-Palastims, ei°decrela cslqui- esi.
dem tribui Judse, nec tamen tenta ab>ea, quiahabi-
tatores prislinos nequivit expellere; Sed*t usque .Adommim, quqndam villula, nunc ntinse jn sprlc
tribus Juda?,, qui Jocus nsque hodie vocaiur Male-
hodie grandis vicus civium Judseofum AGcarondici-
ad orientem re- domim (elGrsece dicilttr uvuSuai; jnippwv: Laiinc
tur, inter Azolum eiJamuiami
p autem appellari polest, ascensus rufortim,, sive rtt-
spiciens. (Qnidam putant Accafonaurrim Stratonis,
'> benlium, propter sanguinem qui ijlicercbroa lalro-
postea Csesaream nuneupalam.) nibus fufiditur, Esl aulem -confiniumiribus Judse et
Azotus, qusesupra Asdod, usque hodieBonigno-
bile municipium Palsestinse, et una de quinque civi- Benjamin) descendejitihu.s ab ^Eiia Jerichum, ubi
tatibus AllopbyJofum : decreta squidem tribui Jiidi£, et castelluni militura situm est (ob 150 auxilia
sed non Teienta ab ea, quia nequaqiiam veteres ac- viatorum. Hujus cruenti et 'Saiiguiriariiilqci,_.D,omi-
'''" nus quoque in parabola deseendentis Jerichum de
colas potuit expellere-.
147 Ascalon, urbs nbbilis Palseslinse : qb.seet Hierosolyma, rccordatur).
Amam in tribu Judut. ..
ipsa amiqtilius una fuit de quinque Satrapiis Alio-
pbylorum: separata quidem per sbrteih triJjui Judse, Aser, in tribu Jndse, appellatuf atitem ct itunc
nec tamen retenta ab ea, quia habitatorCs efussiipe- vicUSprsegrandis-pergentihus AscaJoneni de A*bto.
' ' Asarsual, in tribu Judse.
rare non potuit.
Apheca,.ierminus d Amorrhieoriitii supef lorda- Ain,in tribu Judte, -iifbs sacefdotibus separala.

a Minime vero Iradit Eusebhis Ispov, templum ibi D e J«a;(a Hippum urbem Palmstinm. Editi libri cor-
fuisse cohstruclum , sed montem -ipsum &;4tfbv n- ruplam hsioloco cxhiheivt lectionemistanj, jmfa op-
puaOui, -teiiii sacrwri a geriiibus coli. Vetus iiempe pidum Palmstinm; imss. autem codices icoiiformiicr
erat fabiila, -^ModAngeli concupiscentes filias homi- Grseco,,et seiiienlisetScriptoris, juxta Hippummrbem
num, cum de cmlo •descendefent, inhunc montem Palmsiinm, ut nos edidjmijs. ,
maxime exceisum convemrinl. Ita S. Hilai*iusin Ps. f Intggrttih nomen videlur Bdalgad:_ 1S^VS Josiie
cxxxii, guerii cohsule- Sed et subsequentia suo po- ii^ 47, etxiii, 5. Mimis -certe Tecte ^abent :codd.
tius sensu, quam ab Eusehio Ilicrenymus ' edisse- Hieronymiani Agad, ciijus iiulla est in ScfiptufiS
ruit. • ''
b Ad orientdlem;j/(7asi)i.Uiwsms.eodex ffloifastferii mentio.
s Idem sibi constansdoce.tTliefbri;. iriTfaadvoeeiri
nostri S. TJieoddrici prone Rliemos -legiii, 'Jad Occi- Eihath, de Regnofum >lihfis'-;cbfifirmsttqueifi -Epist.
denlaiemplagdm. . . MAirnAN.
129,adDardiinnni, hfS.'Boyijrefib atiteriiin-iraiiti'uf-
c Primiius Jtidse .tribui ,assignala Josue xv, 45; bem hanc dici abs flieronyfno-Ooslesyrisc, ciihi tola
poslmodum Dariitiesetrihuta, Josue, xix, |5. Cmiesyriavidettlurfui~^e:'e^lrd't-e)^iri'0-ierra!_lfrae-
d Scilicet regionts Transjbrdaiiicse , quahi AnVoT- /ilfli'«jw.,respbndet Reliittdtis,iieb;ue .poffb iriira tef-
rhseus o.ccupaverat.pafs magtiaTtub.enicseInbui 'data fam IsraelMcain a S. Dhcibfe ce'b'seri: ac-si fiiisset
est. Atqite adeo levi de causa BohfrerVusab Eusehio inlra eju.sfines , urbem Ccelesyriai niliilomiriiis-dibi
ac Hiefonyftibdissentit, tradentibus Apheca Verriii- pwtuisse vetefum ^Hbfuitl "l':""*;§cfiptbfimi', ac Jbscphi
num Amofrhseorumin Ruben tribui exstilisse. :-r'"'"•s ;-;"-ii>' .,<ri--'-
prsesertim exemplbv
87*; S. EUSEBII HIERONi-MI 87*
Est e.t usque bodie villa Betheiniim ilomine, in se- A tur villa descendentibus a Neapoli Scytbopolim, in
cnndo lapide a Terebinllio (hoc est a labernaculo decimoquinto lapide juxta viam publicam.
Abraham), quaiuor millibus a Chebron. Atbaroth , civitas tribtis Benjamin. Sunl autem
Asthaol, in tribu Judte : el usque hodie villula duse Aiharoih hand procul ab M\h.
vocabulo Astho, inler Azolum et Ascalonem per- Analholh, ciyiias soriis Benjamin sacerdotibus
manet. separata, in tertio ab ^EIia milliario : de qua et
Asna, in tribu Judse. Jeremias Propheta fuit.
Adollaiii, in tribu Judse : et usque hodie vicus Addar, civitas sortis Benjamin.
non parvus ad orientem Eleutberopoleos in decimo ^Elmon, civitas tribtis Benjamin, sacerdotibus
ejus milliarto hoc vocatur noniine. separata.
Adithaim, in sorie trihus Judse. Dicilnr aulcm Amec-Casis (idesl, vallis Casis), in tribu Ben-
et quaedam villnla Adia, juxla Gazam, et alia jamin.
Aditba , circa Diospoliin , quasi ad orientalem pla- e Avim , in tribuBenjamin.
gam respiciens. Aphra, in tribu Benjaniin. Est el bodie vicus f
0 Adasa, in trihu Jutlse, usque hodie vicus juxla Effrem, in quinto milliario Belbelis, ad orientem
Gupbnas. (Sed miror quomodo Guphnensem regio- B respiciens.
nem in tribu Judse posuerit, cum perspicuum sit Amoeniam , in tribu Benjamin.
secundum librum Jesu in soriem eani cecidisse tri- Aphni, in ttibu Benjamin.
busb Ephraim.)
Ather , in tribu Judse. Arim , in tribu Benjamin. Esl et vilJa juxta Dios-
Asan , in iribu Judse. Esl usque bodie vicus no- polim (quse nunc usque appcllatur s Bctariph).
mine Belhasanad iEiiam perliuens,c inquinto de- Amsa, in tribu Benjamin.
ciino ab ea milliario. Asar, in tribu Symeonis.
Asena, in tribu Judse. Asan , in tribu Symeonis.
Agziph, in tribu Judse. 154 Amarebabob, in tribu Symeonis.
Anab, in tribu .ludse: nunc usque vicus 151 i» Ain, in tribu Judse, sive Syineonis civilas sacer-
finibus Eleutheropoleos. Est et alia grandis villa dotibus separata.
Judscorum , nomine Anea, in Daroma, conlra Asenna, in tribu Symeonis.
ausiralem plagam Chebronis, novem ab ea millibus Aiiialhar, in Iribu Zahulon.
separata. Anua, in tribu Zahulon. Est el alia villa Anua,
Aslemoe, in tribu Judse vicus, et ipse Judsco- j euntibus de Neapoli iEliam indecimo milliario.
rum, in Daroma, ad aquilonem loci Anem. Ananthon, in tribn Znbulon.
Anim , in tribu Judse. Est vicus Anea, juxta alte- Aschaseluth, civitas iribus Issachar : appellatur
rum, de quo supra diximus, ad orieuialein plagam autem et quidam vicus Chasalus, juxla montem
respiciens , cunctis habitatoribus Chrislianis. Tbabor, in campestrihus, in octavo milliario Dio-
Apheca, in tribu Judse. csesarese ad orientem respiciens (sicut supra dixi-
Ammala, in tribujudse. mus).
Arebba, in tribti Judse. Aphraim, civitas tribus Issacbar: esiqne hodie
Atharoth , d juxta Ratnmam, in tribu Joseph. villa AiTarea nomine, in sexto milliario Legionis
Alharoth, civitas tribus Ephraim : nunc vicus ad hconlra septentrionem.
aqiiiloneni Sebastse, in quarlo ejus milliario, Alha- Anerith, in sorle trihus Issarhar.
rus dicilur. Jimes, in sorte tribus lssachar.
Adtir, civitas tribus Ephraim. Acsaph, in tribu Aser.
Aser, civitas tribus Manasse : nunc demonsira - Aliinelecli, sortis Aser.

ft Adasa in tribu Judm. Addsa prsetermissa est iri S) KApvellatur Belhariph. Ms. codex Palrimi S. Do-
Graco Eusebii codice; quam tamen ipse posuerat, miniciapud Tolosales, pro Beiariphrv,\\neiBecharipli.
uti liquei ex oliservatioiie llieronymiiuia, in qua re- MARTIAN.
regionem — Ita prseferunt Hieronymiani libri editi ac mss.
dargiiiiur Eusehius , quod Gupbuensem Bonfrerius tanien rescribi vult Belharim, utaliquam
posuerit in tribu Judt». MARTIAN.
bAUaiiien Bnnlrerins adhuc dubiiai, inimo mal- cum voce Ariiii affinit:ilem habeat. Yide nuiu sit
let in trihu Bcnjamiii Gupbnas collocari. Male enim- Betaris, aut Betarus. qu;e in Iiinerario Anlonini
vero, eianiiquis omnibus monimeniis cuniradicen- inler Ca-sareain el Diospolim ponilur.
tibus. Cousiile nianpam. ' h Conlrn septentrionem.ln antea edilis libris maxi-
e Addit Euseb. npo; SvapA;, ad occidentem, lum ma hic est Loeorum et itoininum penurhaiio, quam
millituio decimo sexto pro decimo quinlo. oiiiniiio susiuliiiuis, manuscripti jnin laudaii, et pras-
d Veliiscdilio contra Rammam. cipue Colhi-iiioi uniiis antiquissimi subsidio adjuli;
0 Hoc nomeii Avim, pro quo Bonfrerius Anim, qute quidem resliiuiio ul cietera; omncs htijiis etli-
Eusebiani codd. nou agnoscimt. Sed pro eo paulo tionis. ipso Ensebii Grscci conlexiu verissimse ac
inferiiis habent "Aly , quod penes Hieioiiyumiu de- luiissima! rcpertte sunt in coitlentio e coriicum La-
sideratur. tinoiiiin manuscriptorum cum Eusebiano exemplari
i Nosier ac Reginse ms. Efraim, ln Nolitia Im- Grseco. MARTIAN.
perii, Colwrs duodecima Valeria Afro.
875 LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. 874
Amaib, in trihu Aser. \ Azanoth, lerminus Nephthalim. Est auiem et
Ahdon , in tribu Aser, civitas separata Levitis. nnnc vicus ad rcgiuiieni Diocscsarese pcriiiiens in
Aniel, in tribu Aser. a Est qnsedam villa iiomine Ciimpeslribns.
Betoaenea, iu qiiinlodecimo lapide a Ca'sarea, siia in Aialon, urhs sortis Dan, separaia Lftvilis, ct cst
ninnte cun:ra orienialem plagam, in qua et lavacra hodie vicus Alus c baud piocul a Nicopoli. Scien-
dicuntur esse salubria. dumqtie quod pro Aialon, Septuaginta interprete»
Achran, in iribu Aser. ediderunt, Ubi erant ursi.
Amon, in tribu Aser. DE JUDICUM LIBKO.
155 Accho, quse nunc Ptolemais appellatur.sor- Arad. esl civitas in qua hahiiaverunl Clii d Obab
tis Aser, de qua habitalores pristiuos non quivil ex- soceri Mosiin medio Israelis.
pellere. Areth, fons aptid quem Gedcon castramelatus
Achzipb, in tribu Aser, in qua alienigense per- est.
imiuseruut. Il;cc est Ecdippa in nono inilliario Plo- Arisoth, civiias Sisarte principis-Jabis. Est anlem
lemaidis pergemibus Tyrum. Jahis Iraus Jiirdanem ntinc villa pr.cgrandis, a civi-
Aiiinia, sonis Aser. tate Pella sex millibus distans, pergcnlihus Gera-
Aphec, sortis Aser, in qua habilatores prislini jp,sam.
perniaiiserunt. Ares, e asccnsns Ares: pro qno Aqnila inlerpre-
Addemine, in trihu Nepbthalim. talur, sallutini : Symiiiacliiis, montiiim.
A-isemdiin,in iribn Nephlhnlim. 1 Aruir, uhi dimicavii Jepbte : est
bodieqne villa
Amalh, in trihu Nephihalini. n moiiie sita, vigesimo ab Ml\& lapide ad septen-
h Adami, in tribti Nephtlialim. triottem.
A>-or,in iribti Neplitbalim, qnam rex Assyriorum 158 Arima, ubi Sci iptura referl sedisse Abimc-
populasse seribilur. lech.
a Lisigne mendnm . quod jam ab ipso Ilieronymi 'Avat« majori quam in crteris similitndine. Meus au-
a>vnRlie. ferdns putat irrei-si-se, codicis.Valir.ini le s. et toiiini Aniel pi.cteriniiiii, nt s<ias, non
seiip:ttra insa nieinhisa prmlii, el quo part» corrigi aliaiii cxstitisse haliiiciniiiionis catisiini tjnaiii vocis
pos-it, suliindii-al. Stibcet Eu ebiiiin de voce Anca Aser occiiisi.m. Pro^ecto uemini persii;tde;ii Bhi-u-
pcculiari litulo egisse- compeilum esi Uim aliis ar- ferdus, Eiisebianoexcmplaii hiinc enbicin inedisse
gumeuiN, CIIIIIpr.icipue simmet le-limouio atl vo- iib ijiso llicr.iivini a vo : qui enim poiui-sei a S. Doc-
ccm Brfiuvvfiu,nhi ile Beil ea riirsuni lo.|iieus, lore litui aniniiKlverii. qiiod corriiplum ess>>priino
qtium,iiqml, et snpra sub nomine ASEJE pusuimus. siatim iniiiiiu app;irei?R(irsum uciinni prubei vir t;c-
liiuiio (|iind ait sttpra, liicum liinic ipsnni :ipene in- leioqui doctu-, iitqiie iu emendiii tlis iiliqnot Euscliii
nuii; n que euim aiibi suh A litlera Beihanese ejns- C Ineissolcriissiniiis, quod hnc refcti, legcndatpie do-
que silus et Siiliihriiuii(|ine in ea siini .-iqiiaruni,per cei coiitiniia seiie qii;i>ad Anab vocem de Anea Ju-
panes iueminil. Nihl porro iltitiiiiui esse deb>-_t, di-ortiiii vico, ei ad inim. dealia Au:«::iChriMiaiioium
Aitmain,que nusipiani iu boe lihro rccensc.tur, hic seorsim referiiiiliir.
proprie loci fui-sc ah Aiicliu-eposilam. I':iciumi|iie b liiicordiiie. etEuseb. recensiiii, el Ilieronyniiani
liliinrtoruiii osciianiia, ulexeideret fncile <>bcaruin- dno nosiii inss. praderuiil. Vitiose Mat-li.-iiiaiu.- Adami
deni liiieriiiiim occurstim in voce hac patroANAlA post Asor postiil.
c
qui snleninis est descriploi-iiin lapsus. Li.ur «nue Vitmse inss. editique hactenus Jibri, ticus ulius
posl 'Avnp,vlnpov^Kcnplnc siihseqnuiitnr, v.i>pn§ui- pro Atiis, qtieiiiadinoduin ct alia inlia eniciidini-
rouvuiu,elc, It-iiiercjuin ta sunt, niiuimciiiie ;-riuo- IIIIIS.
d Regin:r>ms. filii Jubnb. iuxta Gicccnm. Al Ett-
n-cn*Av:tp,ajilAniel pciliiieul. Id primo imhcalCod.
Yaiica u.-, qui \io\'Kanp , jiicentem liueolani pnnciis gcbius: xJoi 'lofiw/arov '\o>SuSdixil, filii Jethor, (i-
uirinque distiuc>auiex minio pmiit, ul .liiicm esse lii Jobab.\iii.
e
Jiitnc. l, 16.
eju* t'iuli doreat. Tum exordiiur ~Avuiu,atque boc Iu iino Ciiiiipluicnsi ms. "Ape; hiiheiiiLXX, Ju-
reclis&iiiK!qimli-iii, iit ex eo iioinine peculians lilu- dic i, 55. Verlerit porro Aquila Spvituv.Coisliiiiiiii.
lus incipiat. Sed C;rtrr:i laciiiinse tlisiracia, ac pcr- Ilexapbiris cndex a Slniiilaiitoiiin liiiidiitus ;id ni.ii-
peram : iiiini spaiio iulerpositu rcvocinur mp.ti, vox !>iiiemSpvuMvo;ab-que inicrprelis noniiiie. Etisebii
snperinii versiculo ile.-cnpla, cni siireed l (5«JTO KKI- l.icunniii liincfiictle imi lcas.
1 Ntm, ut Boiifreriu- pnlal, idem hicesl
cc/psLv.;,etc. Bene tiunc.nbinc di-cimus, speciiilem IOCMS,qui
luisse AiiCiittiiiiliini, eiimqne prisiinte iniegrilali D supra cx Jo-ue Ann r dicius est. 111«enim lio:ibii;i-
commodc posse restiiiii. Scripserit Eusebius, rmii alque Aiiioriiiaioitiiu lermiiuis ad Aiiionem, liic
Aiiimimiiarum crat, (|iiiiriim rcgio pariiin ttlieiam
'AVKIK (ylnpov'Kcnp, v.uLsarLv)xiipn fiuirouvuiu rcgoiSebo ; ncciipabat.Ilujus iiientio fit Judic. xi. 53,
KuiaupsLu;,elc. illius Josue xui, l(i; quin eiiam eo ipso capiie utra-
Duopriora verba vlnpov'Kanp, ex ipsa pelnntnrse- que Aroer describimi': et illa uuideiii versic. Iti :
ri'\ ac proinde msle lllienfeidus siii plet yvln; TSetp- Aroer qttm esl ad lipnm fiuminisArnon; nostra bscc
0K).£ifji,«'umiribniimser.'('ninou inierriimpi ab Euse- vcrsic. 25 : Aruer qum estante.conspictitmRabbe di-
bio consiei, sed ;id eaium ordincm exit;i cnnliiiiio ciliir. Itiirsiim iiuiueiilo site Eu.;chiiin) sive llicrn-
iiomina, hu-c ipsa fere oinnia. qtiscev. Josue ilescri- iiymiim culpat Bot.frerius, quod hanc ipsam Arnir,
buutiir, pnibanl. Voculasv.uiicn res ipsa poslulat. in qua dimicuvitJephte, irailideriut, vicmn esse ad
Jam vero iinid de Hierouyiiiiaiiis codicibu- iliceiiuis, septeiitriiiiiem yEhse.scu llierosulyiiias.Sed illi, com-
quos ei codein loci, eodcinque plane inentlo conup- maie (lc Aniir cxpleln, ,-iliuni modo cng:n>miiicm
tiis luisse vix crcdas ? D co vocem Aserfraudi fui-.se vicum ad /Eliai scpicinrionem sitiini iiiciutiriiiit: et
Laiino librario, ipiemadmoiiiimei Grscco fuit. Nec Eusebi.is quitlem m scMo, liier. in vicesimo ltiillia-
dtUiietir miium itl csse, laniclsi lnc lapsu cvcneril rio. Vid. supra ad voceiu Aroer.
procliviore ex vocum Ar.iel elAnea, sive 'Kvelp et
PATROL.XXIII. 28
 Wk %; EUSEBH iilftONVMl 8Vu
Ajalim, civitasiri terfa ZabuVon: de qiia fiiit el. A. jEnda, hujus expugnator atqiie VtibversorAsa rex
*ile Ajaibii, qui jiitlicavit pppriiiuiiisr.-.'ei., fviit.
Abel yi.nearum, ubi dimicavit Jephte, iii terra fi- Azioiigaber, iri iibc lbco classis Josnpliat, vi icm-
iioriiui Aiiiriioii.,:riaih ei lisque in prsesenlem diem,, fpestaiis ailfiia est. Fefliif aiite.iiii)>sa esse Essia:,
in septiiiio ia'pi'dePiiilailelpliiie, villa Ahela cefni- iiatnl proctil ab Aila Jii Rribrb hiiri.
Viir vitietis coiisila : alia qiitiqtie est civilas riomine. Alleabar Gozan, iiomina fliimiuumiii ferra Medo-
Abela, vini fertilis, in duod/cinio a GaaYris hiiilia- rum, atl quorum monles capVivusuuciiis est lsiael.
rio .cqntra orientaVerii plagaih: neciioii et lertia in Abana, fluvins Damasci.
i^lioeiiiceAbela, inief ba,nias<-uiiiet Piiheadem. lAojfeiilie',VerApliusotb', quod Aquila', iii Viber-
DE REGNOliu\I L'BRis'. latefn vertit.
Afiiiafliem SbpVnnV,civiias HcVcan&a et Saninelis Aian, qtiam expngnavil rex Assyriorum.
{in re*ioue Thamniiica ), jtixta Diospolim, tmde "Ai:i,iri Assyriofutii regione lociis.
fiiii Jo!s'e'pIi|qui iri Evarigeiiis!d"eAViihaibia scribi- Ainech, VegioAssyfiofum.
tiir.r. Asyma, oppidum in leira Judsca, qtiod sedificave-
:Al)eneze!r!,VjiibdVhlerpreValiir",lapVsafljiitorii , runt hi, qui ad eamveneraiil de Emaih.
( sive Iapi.sauxiliator). Est aiitem locus unde tiVle-% ', Arcerii : Joseplius referr, hanc esse Pelram
fiVnt MiilistYliiiarcam lestatiieiiti, inier ^Eiiaiiiet 162 urbem itobilem Pahcsiina*.
Aschalonem, fuxta villaiii Beih>'aiiiiS. Adramelech, idolum 'Assyrioftinij quod et Sariia-
ApTies'dommim, iibiuiiiiicavit Saiii '(pfb quo ritse vcnerati sunt.
Aquila inVerpVetiltisest) VnuniJriisDbinmiih. Aroniim, juxta Isahm (Cdp. xv) viai uomen est,
Aiincgeh, pro quo Aquila, auslrum : SyiiimachuV, in visione cotilra Mbiih,prb qub AquiJa Oronaim
"meiidieihiraiisfuVerunl. et Sytnmaehus Oraniiith.
'pos'tiiiT.
Aritb, tibi sedil David, ,est villa Arath noiiiiiie, Agallim, et huj'usIsaias memitiit in visiorie conlra
ad occidentem ^EIiae. . Moab. Est auiem nunc ^galim vicus ad austra-
i.-rait , '. a l-.iv !'. •!'V"v.' 'H'iA5VK*.a
c-i---i.S'
„,..,Abtalim pro quq Aquua iranslulit, cervorum, Veiivparteni^'eopplebSjyistans^iiea ViiiVliluis octo.
Tlieodptio lapides cervoiuin. . jElim, "puteus iiinion, et ii'uj'us locl in eadem
Aendor 1, qfiae est iit Jezraela, ubi lilii Israel se visione Isaias recordatiir.
ail 'prsVliimi prseparaiitcs,.ca.sii.a'posueftiiit. "Elest Ariej , Viujiis qiioi|ue Tsaias memiiiit (xxix, i),
bodieque gramiis yicusAenilor, juxia hionlem Tha- qiiarn Aquila el Syuimachus iiiterpretaii siiiit, lco-
bor ad meridiem in qttarto inllliafio. neni Dei. Uiiiic ;putant esse quidam Areopolim, eo
Ajiliec^ Juxta Aeiidor 'Jezritelis, iibl dihiieavit, Cqiiotl ifri lisqiie iiuric Afiei idoluiii rolaiil, vocatitrii
Siiil. KTTO Tou "SjqVtaV, id esf",a Marie, iiiide eit civitateiii
.-..Arnia, ad quem Iocum sjioliornm parlbm misit diclam suspic;miur. (Jiihi ainem videiur jnxta con-
David. seqtieritiamtexiuiii-iuepropheti:n, Ariel ibi allegorice
. . AVliach',aclliuiic qubque locum David misil par- Jeiusaleiri, slve iemplimi sigiiiJic.-ire,hocest,icoiicrii
tem praulae. JDci, qnqd fortc rcgnnm fueritet potens. De lioc a in
159 Aniriifi, indeserlhrii eiiiitibus Gahaoh. Jibfis ilebfaicariim yuseslioniini plenins diciuin esl.)
Aeilioii Aiiasiii, "pro qu'6 Syiniriachus posiiit, iii- Aditiiia, IViIsiiiaVpfoqtio Aqiiira e"t "Syniiiiacbus
ferioretn viam. humiiin. Tlieodtitio.ierram iiiterprei.iritur.
Area Orne, h;ec est Jerusalem. Agcr fullonis, el hoc in Jsaia scripium est. Os-
Assur , civitas JudteaV",quam fvdificavitSalo- teiiditiir autem hunc usque lbcns in siibuibaiiis Je-
rouri.., _,.,,.;,., rusaleiii.
Abelmaula, urbs unitis de principibus Salonio- , *>Asetlech, el banc Isaias prophela fuiuram iu
his.iiiide fiiit et Elistetis Proplicta. Es!l iiniiVniiitiitc ^Egypro vatcinaitir. Sciendtim atitein, (jucd in He-
yi.cus in Attlone, deqtio sii|ira dixtmus, ii.idcciiiio bVii'6"|';fobqcVioinine scripiiiiii sil, AHAVES, qimd a
a.Scylhopoli milliario(contr'a Ausiralem plagain)ny- D siccitaie qiiidam iiiierprc.lautur iii solein, el idii in
mirie Betliaulii. Sed e't Alielniea villula riitiictipa- tcslaii) irajisferunt, voleriies vel Heliopoliin signifi-
iur iiiterNeapuliiii et Seytliopollm, cari,,vel Ostiacinen. Sed et liujiis rei dispulationem,
,, Avolh Jair, civitas imius de dttcihus Salohib- quia longior esi, in libris IJebraicaiuni Qitseslitumiii
•nis. , rtpei ies.
Ailatli, siiper liitus Rubfi riiaris itt terfa Edorii, Afpbiid, urbs Damasci, quam expuguavii rex As-
"de qulaiet supra diciuin est. syiioruiii, sicut in Isaia, et Jefeihia, et ilegVtbrum
Aiiclolii, quam exstruxit Azarias. libris f.cribitur.

.,.*_'Jn'Lii>,ris'fI_eJbr.M hisce Quxslipnijjn.sHebraicis diximus.

QiiViesiiones tleiiriiic ; flii:e si ajjjijierpny. ,,. h Asedc.ch.Oliscrveilecior loca Scriplnra; hicesse
-ejiii-iegupriint^alj<iiiaiiijo,
_iii(;> i11jtHJ.Item^oruVn"noJ>'is rSeinper^.citaiaviiixtaLXX liiterpreies.; 'Adnma ciiim
peiierniit, 'magno niiiiis,KcipiihiicyB ItitcfariVac Ec- iegituj'apml LXXTsai.,xv, 9 ;.Ascdecc-jp. xix, J8, el
clesias Christi detriiiieiito.MAitTiAN. ita de cteteris in inafgine notatis. MARTIAN.
—Vide iiusesceptus alibi, ei in generali Praifat. de
I *#*• LIBER DE SITO *T NOMINIBUS. S7&
163 Aiieugava, el hnjtislsaias memiuil (xxxvit, & BABELvocant. De hac turre, et diversitate lingua-
15), quam Aquila transinlit Ane 'et Gava ( scili- rum scribit et Sibylla in hiinc nioduni : Cum on.nes
cei » sylliiljam, quse in mcdi'6 ribininis posita esl, mortales una lingua utcrentur : quidam ex his
in coiijtfhelionem, Et, cst interpreiatus ) : Sytnma- aliissiniaui turrim a'diticavere, cceltim per eam cu-
cbuis vero, sollicilavit et hufiiiliavit. Legimus super .pientes scandere : dii vero lurbines ventosque
boc et in Ri-guorum libris (IV Reg. xvnr, 34). «lillentes, evertere turrim, el propriam atque di-
Armeni.t, in Isaia, quse est Ararai. versani unicttique iribucre lingtiam : unde urbem
Asael: hujus nieiiiinilZacharias prophcla. quoque appellari coutigit Babylonem. i ,
Anameel, tttrris Jerusalem : sicut in Zacbarise Bethcl, vicus iu duodeciino ab jElia lapide (ad
iibro scripium esi (xtv, 5). dexierain euntibus Neapolim), quse primiim Luza
Assamei-oih, in Jeremia (xxxi, 40): pro quo in (id esi amygdalon) vocabatur :ct cecidit in sortetu
Hebrseo scriptum est :SADEJIOTU : qood Aquila in- Irihtts Benjamin juxta Belliam el Gai, qnam expu-
terpietatiiY, snhuTbana. gnavit Jesus ; rege illius interfecio. (Porro quod
Aenioili- in Jereniia (xxxvn, 15) : quod Aquila quidam ptitanl secundum eVrorem Gra:corum voltt-
vertit, in officinas, vel tabernas. niiitumb, Ulaiiunaulas antiqtiitusnuncupatam.vehe-
Alaoth, inJereniia (XLVIH,5) : pto quo itt Hebrseo '•Hmenter erranl. Veibum qiiippe llelirscum el nonien
legitnr, LDIT. ipsiiis civiiacul:» pariier miscueruut, cuin c ULAM
Aetban,in Jeremia (XLIX,19): qttam Aqnila-, vali- siguilicel prius, id esi nporspov, LUZAvero amygiiti-
dam: Syininaclius inierpieiatur, antiquaiii. lon : et lil sensus : vocahaiur aulem BETHELprius,
- LDZA.Necnoh et boc quod BETIIAUN alutd oppidmn
m EVANGELHS'.
stispicanlur, Hcbrtei putani camdem esse BETIIEL.
Aclieidama, agef sangiiiiiis, qtti liodfcqiie mWris- Sed ex eo -ibi ab d Jeroboain fi!i,i Na-
a tempore quo
tratnr in ^EIia ad aVisiraleVnplagam liibriiisSibii. . batbviiuli ittirei fabricati
sunt: et a deceriiVribubus
^Etioii juxta Saliiii, libi baplizabat Joaniies, sic-
adorati, vocatuni esse Bethattn, id esi, dointis idoli,
'ttt in Ev'a'iige1i() c:i'l:iJoariiieiriscfiptriin esl (m, ^5): atite vocabatur doiniis Dei. Sed et snjier hoc in
qute
"et osteVidiliirViiinc usqtie ldctis iti OcXavo'lnpTde libris lichraicarttm
Qu.cslionutn pleiiins dixiintts.)
Scytii6p6"iieo's a d iiiendiein jiixia Siiliih et Joriia-
"iiein. 167 Bala, qu:e est Segor, nunc Zoara nuucupa-
litr : sola de quinqne Sodomorum iirbibus (Lot pre-
DE GEiSESI. .
cibns) reservata. Immiiiel aulem inari Mortuo, et
Babel, qnse et Babylbn, inierpreiaiur confttsio. -pr.Tsidium in ea .posiltini esl mililuni (Rnmannruin :
Erat iinicm civitas regtii Netiirod, in qtia eorum tG hahitaloribus quoque propriis fre tuentaiur) : et
qui sediOcaverutit turrim, lingmu diviste sunt, quo- apud eam gigniiur l.alsanium, et ponia paimisium,
ruiii priucipem Josephus Nemrod fnisse affirmat. antiqux ubcrtatis indicia. (Nulluiii anlem moveat
Teslem quoque cjits liistorise, Sibyiiam Griccani quoi Segor, eadein Znara dicitur : ctiiii iaem nomen
exhibens : i Locus, inquit, in quo iiirrim a-dilica- sit p:irvtil.T,vel ininoris. Sed SECOR, liebraice ZOAKA,
vere, nunc ajippllaiur Bahylnn, proplcr coiifusionem Syriace nunciipaiur. Bala atitcm imer.preiaiur ab-
1€6 sennoiiis coiurn, <*,nlaltissimam turiim onini sorpta : sitpcrquo in libris Ilehraicaruni Quacstiouum
sttidiu iitbricnhanttir. Siqiiidem Ilehroci coiifusioncm plcnius dixiinits.)
• Etisebius ad srpientrioiicin dixit. ex W\i, die, fn DOV, rft'«,siVe iotiisWcs.
h Uiumnviuias,eic/Sic lemiiii mss. aiiiiqiiiore's et lionc, qua
Aliefifm quod Clefictis vdcat absfifdse 'fcpctiilbiiis
oplinia; noUfi: iufra auteiti Qu-csiiouihns-llebraicrs 'vitifini, briiiiiiioniilJuriidricet es>e idcm Ivbeiiferdiis,
in Geiicsim idem verlium scnhuiii Ulanvms, confor- quin poiitis pleoiiasmum
miier ms. Alexamliino in Polysflot. boiidin. tthi'G'e- similes apud Latinos qttoque eliganlissiiiiiim videri, cui
invenire est. Terentius
nesis eiipilt! xxvlit leginnis Ovt:up.p.uv;,Ulanimdus. EVth.Acl. u, "Sc. ii, ib :
Variant eliam in hoe t.omjiiit libri Gitcci. Consule
ediiiniieni LXX el Nolas Nobilii. MARTIAN.
c J.ianui Cieiico inii|iiissime [Jieronymum impe- Olim isli fuit generi quondamqusestusapud steculum
fifisc accnsaiili fepiiiiehilum Imc loco est. Negal ille pnus.
voccm D71N,atit D*7Nsiguificare umqttam prius : iD et Pliniiis lib.
deinde pi-"posito iu !>>cosiprius imerpreletiir, con- oliindicium HiS m, 9 : OpplHnmEbrhiimVdrhiimprius
leiidn absiirtlain syiiouymi atlvcrbii r>-pcliiioiiemin- adde,liUftdCtReBiVidtisBbserVat,nul-
curri. Niiniriini ita liahetur Genes. xxvm, 19, iu lo modo posse DW Uluni h(>ipei(iesse, aui pafiem
Hebrsoo rDT^Nlb1*3?nOV fh DVIJO.Et priiis Litz notiittiis civiiatis. sitpiitlcit)eadi-mforhia, qiiscileLtixa
momenerat urbis a prhtcipio. Veriiin teinefe ille in- dictum fesl itt Gcnesi. dc L-iis tjtiodue iiilie. Judlc.
fictamr, qbod pliiMbtt>c Scii.ilina exemplis evinci- xvni, J9, dicimr naWKlb W -Dti.*i'*** DViNI.Ex
tur. Liice meridiaiia clarius Jobi cap. n, o, et v, 8, qbibus denitiin colligittJi'. «afis ercditc Gisccoruni
el XliV.5. DTiS"est prius, aul priinittn. C(ilist:tnlCr errorcm ial)s Ilrerimywo-eiiiciidari, fnlso aiittin ac
alibi iirlnl VigiiiJii-atiorems-ervat, cl cuni lransbite leme.re ipsnm S. Doctoremhiiiliiciiiafioriis-attiueiiii-
diiiiiiis, :i'iit'jir;i'cipViiiinl(uli'ldenbial. Cl. periiisc
v(''S!ibiiititii redargui.
d "Vcriifn ct aiite Jeroboaini (empora Beibcl ne
^RIiciiferfliisdediiciiexArahiicar»iV:cit'lioi,titindiVst,
Betliaven velmi dusc nrbes divcrsse liescribiiiijnr Jo-
prmcessit.prior fuit; nota:que apiiiVChiililseos(|tiOqiVe snc "vii, ^i : Eral prope Helhaven ad ^ortiim Hetltel.
S\A jjQdici a pnricipio. liebraiee autem DbiK pri- Quhnitttiam ob tnipiuiii Idnloriim ctiilu.iiiBetbel ipsa
inum leinporis iniiium de'sigiiareead"*imTerme ra- in Scripturis inlcrdum Betbaven appellatur.
 879 S. EUSEBH niERONYUI 880
Balamift (id e<-tquercus luctus), sub qua Rebecese A Beelmeon, Irans Jordanem, quam scdificaveriint
nntrix sepnlia est. (ilii Rnben. Est aiilem vicus usque nunc grandis
Baratl, inler Cudes et Barad, hodieque Agar pu- juxla Banru (AI. Baara) in Aiabia, nbi aqnas ca-
teus itemoiislralur. lidas S(ionle humus elTerl, cognomcnlo Beelmaus,
a Bc.thleem, civilas David in sorle tribus Jtidse distans ab Esbus millibus novem , tinde et Elisseus
(iu qua Dominns nostcr atque Salvator nams est), prnphela fttit.
in sexlo ab i-Elia ntilliarioconlra meridianam pla- Btitil, irans Jordancm, urhs filiorum Ruben.
gam, juxia viain qiuc dticit Chebron , uhi ct sepnl- Biilhan, castra filiorum Israel in deserto, quse et
cram Jesse et David oslenditur (et mille circiler JEibatn nunrupaiur.
passibus pioctil lnrris Ader, quao interprctalur Bela, terminiis Judsea; ad Orienlem respicicns,
turris gregis, quodam vaticiuio Paslores Dominicae de qno et snpra snh iiomine Arbehc diximus.
nativitatis conscios ante sijinilictm-. Sed et propter Bosor, in deserlo Iratis Jordanem, (iiiseccridit in
eamdem Belhleem, rcgis qtioudam JudsrcnArchelai soriem trihns Ruben ail nrientalem 171 pariem
tiimiiliis ostenditnr : qtti semittc ad eellubis nosiras Jerichus, civitas s.tcerdoialis et fugiiivtirnm llsec
e via pttblica diverlentis principiuni esl). Vncabatur est Bostra mclropolis Arabise. Appellatur aulem et
autem Bethlcem et lilius Ephraise (id estMari;e), B alia Bosor civitas Esau in moniihus Idiimscre, ciij'nj
tit in P.iralipomcnnn voluiuine p'enius lcgimus Isaias recordalur dicens : Quis est isle. qui venit de
(I Paral. n, 19, etc). Loge diligcnter historiam. Edom? fnlvida vesiimentaejusexBosor(Isai.LXtn, l,
DE EXODO. juxta LXX).
*•>Beelsefon, in dcserio caslra filiorum Israel, Berolh, liliorurn Jacim, in deserto locns in quo
juxia mare Rubriim egreiheiitibns ^Egypium. ohiil Aaron; el nslendiliir usqiie Iiodie in decirao
170UE NUMERISET DEUTERONOMIO. lapide urbis Petrte in imuitis vcriice.
Bamjican, in deserlo castra itineris filiorum DE JESU.
Israel. Bunns, hoc est collis prsepuiiorum, locns in Gal-
Binnotli, civitas Amorrhxorum trans Jordanem in galis, nbi circumcidit Jcs:is ponuliini I-rael in se-
Arnone, quam possederunt filii Rubcn. cundo ahJcricho lapide. Et ostendnnliir itsque bodie
Basan, super qua sciibitur : El Og regem Basan saxa, qure de Jordane illuc translala (Scriptura (Jo-
Macbaalhi cognonii- sue iv, 8) coninieiiioral ).
(Psul. cxxxiv, H). 11-incaiilein
. liavit Avoth Jair, hoc est snuvkti; '\uip. Ce- BiMlioron, ad qnam nsque inimicos per.secutns
cidifqiie in sortem diniidire tribus Manasse, in est rcges Jesus, qwe cccidit in sorlcin lilioi-nm
tcrr-i G.ilnad, hsec est B.isanilis, qu;e nunc Batanaea ,C Joseph, id esl, Ephraim. Snni aulcm dno vici in
dicilur. duodecimo ferme ab /Elia lapide Nicopolim pcrgen-
Beel|)hegor, quod inierprclatur, simulacrum igno- tibus, e quilius propter silum uniis diciiur Beihnton
miiii-e. Esl autem idoltim Moah, cognomcnto Baal, snpcrior, quem scdificavit Salomon; el alitts Beibo-
super monlem Phogor (queui Latini Priapmn vo- ron infeiior daius Levilis in possessionem.
caiii. Et de hoc in Libris llebraicaiuin Qiucstioiiuiti Biirue, bscc ipsa est, quse el Cades Barne in
pleuius dictiim esi). deserto, quod cxlenditur us |ue :id urhem Pettam.
Bocan, civilas Amorihseorum, quse et ipsa a (iliis Baalgad, civitas in campcstribu-- Lihani, ad ra-
Rtihen lenta est. dices moiiiis iErmon, qiiam et ipsiiin cepit Jcsus.
fieihamnaram, trans Jordanem, qtiam sedificavit Betbfogor, nrbs filiirutii Rubcn irans Jordanem
tribus Gad. Est hodieqne villa Btihnamaris in juxla moniem Phogor contra Jericho, sex miilibus
qiiinlo a Libiade iiiilliaiio contra Aquilonem. supra Libiadem.
d Belharran, trans Jordanem, quam sediJicavit Beibsimiiih, hoc est, domus, sive locns Isimtith.
tribusGad. Est aulem usque hodie vicns Isimuib ronira Jericbo,
•>Jiistions triginta sex stadiis. hoc est seplem fcre D prseter mmilum et corrupiiimexemplarqnn usi sunt,
niilliariis distare iradit : coulra Giillicl. de Baldcn- quodque fcsiiiiiinier ac negligeiilcr, proiil in inauus
sel vi\ qtuituor iiumeriii. Siml etiam qtti iitm Jndse, venii, ctlcndiiiii iradidcruni iniperilis lypngrai.his.
setl Ben;aniin Mibui ascrihant, quusi ex Itachelis Porro ingens illa lacumi i-c|ieri;nr in pnc.is cotlici-
sepiihura, qtiam in ejus loci via Jacnb exstrnxerat, btts ms>. rcceiuiorihiisctiiifiniic noia!,a(l(|UOsinior-
i'is aliquod i" posieros niaiuiveril. Dcniqiie. qnod iiaU- simi. in plurimum vetercs editioiies Jliero-
niiml Eusebius atiiue Hicroiiymus, ibi sepiilcnun nymi. MAIITIAN.
Davitl csse, conlirmat Fraler Anseliinis a Cauisio e In libris Hebraicarum Qiimstionnm. Non super-
etliiuV in descripiion-' Terrse sanclse: Venilurad ci- sunt QIKCSim s llebiaicie llicionymi in Numerns et
vitutem inclytam quondumBelhleem, qiuv esl in iribu D-iileronoiiiiiiiii, nbi ahiiude ilispuiavcrai d* torpis-
Juda, ubi fuit caput ipsius Dnvid Regis Judmorum, el simo Latinorum Priapo, el Heliiscuriiin Beelfcgor.
tnodo esf ad inslitr oppiduli pnrvi. MABTIAN.
h Beelsefon,etc. In -unea editis libris ahsunt bsec d Beikarran, etc. Eadem esi B.tharran, qn:c prae-
omiiiti loca a voce Beelsefaon, usque ui) vcrbum cedens Bclhnnamtain, licet in Scripuira diveisiniode
Bithfmli. LeguiHur vcro in omiiibns antiqiiis exem- sciibaittnr. MARTIAN.
plaiibu- m-s Romanis, et Gallicanis, alque in Gr;e- — Excideiii e Gnpco ~Bn6pupBu, ut in seqiiiorum
co Euscbio. Cur autem omissa sint in ctlilionilius Jiiibcoitini scnptis diciitu-, NriOI JTO: Hebiatcc est
Erasniiaiia el Mariansea, non aliam conjicio causaui verius DVITTO,Josue xin, 27.
 m LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. 883
deccm ab ea millihus distans in meridiana plaga A Beihaphu, in tribu Juda, victts irans Raphaim
jtixia m;ne Moilniiin. inillibns (|tiainordecitn eunlibus jEgyptum, qni est
Beeroth, sub a colle Gahaon. Oslenditur hodie- terminus Palsestinse.
qne villa ab iEIia euntibus b Neapolim in septimo Betbaraba : pro qua Symmacbus transtulit,
lapide. 175 '" *ot',s a,U8ejuxla iuliabitabilem suul, siguift-
Botlinin, trans Jordanem civitas tribus Gad, caiis eremiun.
quse usque bodic similiicr appcllaitir. Bcesibara, in iribu Manasse scparala Levitis in rc-
Beiharain, civitas trihus Gid j'nvia Jordanem, gionc Biisaiiiiidi.
quu a Syris tlitittir Beihriintta, 174 et ('•'' Herode Bclhiiiin, in Irihu Benjaiuin juxta Gai el Bcibel
in hoiioreni AugustijLibias co^iiouiiiiat.i est. contra Machmas (licet plerit|iic, ut supra diclum.
B llin.itira, urhsiribusGadjuxia Lybiadem trans est, caiudem "piitent esse Be hel).
Jordaticm. Bililnih, in Iribn Bciijaiiiin.
Bcihagla (irihus Judsc). Est auiem vicus ennii- Beilisur, in irilin Jtnla, sive Bcnj'amit): et est ho-
bus Giiznn de EUiullieiopnli in decimo lapide, qui die Beihsoron vjcus eiintihiis nohis ah ^Eiia Che-
Agla appellamr. Et alia villa Bclliagla maritima in bron, iu vicesimo lapide, juxia qiieiiifniisad radices
octavn a Gaza inilliario. g montis ebulliens (ah eaileiu in qua giguiiur, sorhe-
Be hiraba, iu irihu Juda. lur homo). El Apostoltiruin Acli (vui, 58) referunt
Ba.il, liaic tst, Cariatliiarim, id est, villa silva- Eiiiiiichum Caudacis reginse in hoc esse a Philippo
riiin, sive ul i|iiitlam putaut, civitas Jarib, in tribu baptizaliun. Esl elalia, \illa Belhstir in tribu Juda,
Jmla. El est usque hodie vicus descendeniibus ab mille passihus disfans ah E eutheropoli.
Mita Dios|)(ilimCariaihiariin iu decimo milliario. c Boon, in Irihu Beujauiin.
B.iiaa, in tribu Juda. Bethiiloii, iu trihii licnjamin : pro qua Symmachus
Balotii, in trihu Juda. inlcrjiretatur, in eampestribiis.
Belhfali, in trihu Jttda. Bethala, in tribti Benjamin.
Bersahee, in tribu Judae, sive Symeonis : est us- Beroth, iti irihn Benjaniin.
que hotiie vicus graudis in vigesimo a Chebron mil- Bnla, in tribu Symeonis.
liario vergeus ad auslrum, in quo el Roniannrum Batlinl, in Irihu Syniconis.
iiiliitim prscsidiitm|:ositum est. A quo loco termini Beth, in tribu Symeonis.
Judteu* ierr;e incipienies lendebantur usque ad Dan, Baaleth, iu tribti Symeonis.
que jnxla Pancadcm ceruitur. Inlerpreiatur vero Barammoth, iu trilui Synteonis.
Bcrsabee, pincus juramcnti, eo quod ihi Ahialiam C Beihliibiioih, in tribu Symeonis.
et Is:iac fcediiscuni Ahimclech sociavere jurautes. Bellileem, in liihu Zahulon : ad cnjtts dislinclio-
Nec movere dehet qucnipiam, si inicitliiiii civitnes nem .iliera Beihleein appelli>turJudse.
Judse casdein in iribn Sytneonis, vcl Benjamin re- d Belh|ihases, in Irihn Lsachar.
peiiai. Trilius enim Jtida hellicnsissimis viris pol- Bathne, in trihu Ascr, et utinc appellaiur virus
le»s, et crebro adversarios superans, in omnibtts Beihbeien, in octavo utilliario Ptnleiiiaidis contia
Iribiibiis tennii principauim : et idcirco eii-im alia- oriemem.
riim liibiiiiin sortes in ejus iutertlum funicnlo niin- c Bethdagon, locus in quo duse trihus Zabulon et
cupamur : alinquiii in mcdio tribus Jndic habiutsse Issachar h.ibenl conlinia.
Symeiiiicm, Scripiura manifestissime docet. Bcthemcc, quod interpreiatnr Symniaclius, lo-
Balam, in tribu Jnda. cnm vallis. Est autem soriis Aser.
Bascaih, in iribu Juda. Betbana, in trihu Nephtbalim : et cst villa nominc
Bf.ihdagon, in tribu Jnda : sed et usque botlie Baliinaea,in qiiinlodecinio a Caesarea lapide, in qua
grandis vicus C-ipherdago inter Diospoliin et Jam- dicunlur lavacra esse salubria: quam et supra sub
niam demonslralur. iiomine Anese posuimus.
Betli.l >th, in liibu Juda. D Bane, in tribu Dan.
• Vcrha snb cnlle Gnbaon juxta Grfccnm tex- polcos erat, nt ex Itinerario Ilieroeolymil. ohservat
tum, quod R>>laiidiisaiiima-ivertii, ita accipi nda licl.intlos. Alia in hauc rem argumenia cougerunt
sunl, ut sub Gahaone, >ive Giihaonis tliii ,IICsijui- docii %iri.
,1ic<-nt. Iloc sensu ad vncem Ccpliira venil ipse i Bnon, in tribu Benjnmin. Perversus cst ordo lo-
Ili-.roiivniiis, et Giibaoiieui p.nrp6i:o),ivlnisse docet corum ci iioiniimni in antea cditis lihtis iisque :d
Eii-clius. iioinen Bethleem: scd nos iiin:>mseriein buc loco
h Euni.biis Neapolim. Omnes codires ntss. legunt restitiiimiis veiusiissiiuis geexcn patibns moniii ac
Neapoiim: Btiiilrcrins adlucret Eusebio Grscco, (jui Etisebiano Gi-icco conicxni, iu quo ahsuni nomina
legii Nicopolim. MARTIAN. locoriim noii pauca, i|use tamen lcgtintur ajud Hie-
— Enientlaiidiiimic ex Euschio snni codd. Hiero- rooyniiiin. MARTIAN.
nymitui, leiffiidiiiiique Nicoiiolim pro Neapoimi, Ni- A Ha=cinqnii, Bnnfrcriiis, in versicnebnstraBcfA-
miriiiii Boerotli, Gabnoi). Cbepbira, ei Chnri:iilii:i- pheses iippell-.iiur Jnsue >ix, 21. Mirum est Eiise-
rim qnatuor erant nrbes G:ii'i)oniarnni irmiin-e hitiiu cam i"'iiei'Cio li ilm Jnda.
ad sese iiiviiutn, i|ii >rumIKsireiiiiuii Ci ariiiiltiarim e Olim Beihago. Iu Grwn riepravanini mapis est
rieque ipse liierouyiiuis difliletur iu via ducente noiiieu. Botifrerius legit rS>xlnpu £«6ov).wvx«J "l<r-
j^lia' DioSpolimejjstitisse; qiu>>via eadeni ac Nea* tuxtxp*
 8S3 S. EUSEBIIIllERONYMl 8S4
178 Barac , in tribu Dan , usque hodie prope A Iio,va,siin, a.(}queni. lo.ctim David prsedor> p3r.ie.rn
Azotuiii Barecha viculus appellalur. misii.
LIBRO. B.aiirim, lo.ctisad qucini usqiie pro.secu.ius,est Mi-
DE. jypiQUM
: chol filiam Sattlis yir; suits lacv-ynians.
B.ezec,urb.sregis ^AiJqnfyezec hodiequedusevilte Baalasor , juxla Ephraim, ubi Abcssalon pecqra
sunt nomine Bezecli, vicinse sibiin sepiiniodecinio
tqiiijebanutr.
lapide a Neap.olidescendeniibjis Sythopolini.
ex hoc trihus Ma.n~a.sse accolas Betbmacha, lisque acl lianc persccutiis est Jqab
Betbsan, oppido"
: nuiic perduelleui S,abee ; et pos.leq, eaiii ab Assv.rioni.m
pristin.ps no,n pqtuit expellere e( appeilatnr
rege capfam legiqnis. Est a^ite.masceiideiililius de
Scyibppolis,, urbs npbilis Piiiscslinse, quam' inter-
Eletiibeiqpoli iEliaip in OCtqypifijiide, nuiic villa
dttm Scripiura cognpminai-dpmuni San, quod in
qu;e M:icha.t.iiipi dicii^r.
nosira lingua iiiterpreialur, inimicii(s. urbs quam scdiftcavit Salomon.
in Ballatli,
.Bei^ljsaiiies^Qlyita.s^.cer^oislil Iribn Benjamin, Bcihsarisa iji^i^Ie y epit hp,njo cum pitineribus\\d
qtiiC .us.qtjg hodiq deinqnsiraiur de EleutheVqpoIi Elisoctim
p.rnplietttrn. Est au.ieni yill.a in finihus D.ios-
p.ergeniib.ijS^icppp.ijm in decimq milliario coiitra
pp.Ieps. (|uindecim ferme ab ea iniijibtjs distans
orientileni pjagtjni. coiitra iu rcgione Thanuiiiica.
nec __\ scptenliioneni
Bc,ll|j)alli., in~ s,o,rle Jribus Nep|iilialim. Sed Bethagan, via per quani pchpziam jugisse le-
de liiic,pris^inp-saccqlas trihusNepliijialiinvaJiiit ex-
gijnus,.
pellece. uibs antiqu.'! "jiida-pp.
in et gazeehai.l),
Beihsames alter?>,in |ribu Neplillialini, qua Beiliacaih , vipjis Sam.arLv, ad c|ueni yenil Jcu
ipsa cultores pristini pernianserg. rex Israel, iu Jatissiino.campp sittis, non auiplips.
qui
B.aa.lyErmilrii "IPP-i circa Libanum in finibus Al-
qttindecim millibus a Legioiiis ppp.idq separalnr :
lophylomm. pro quo Aqnila interprefaitis est, iloiiium .curvan-
Baalcth, in trihu Dan. liuni : Symmiiclins, domuni siijgp.bjruni (ep qupd
Bctbbera (Al. Betliarq), fjiipd interpreialur ,
bellandi aiigtisliis el humilis iijlniilus, singnlys liii|titiit, et
domus aquse, siveputei,' qiiam .'"i:'> expeditipiie
*'f,>'1,',-. rr iiec iIJSOS siantes ingretji siisiincrei).
occunavil Gedeon. SaitvTilanl, de
Beiiitb, quani cpnsiriixerppl qtii
Betbaselta (Al. Bethdsepid), ubi lerga vertit Ma-
Bahylotiis rcgioiie •.rausneranj.
dian.
Byblos, pivijfts Plicsnicis, ciijtis meminit Eze-
Balanus, id est quercus Sjcimpriim, uhi regnayit
cliicj (xxyii,9) : prp qua in UebVaicpcqntinelur
Ahimelech , quae usque liojie pstendiiur in siibur-
G GOBEL.
bano rure Neijpojeps propler sepjilcrum Joseph.
182 Bub.tistps,ciyilas jE^ypti j'"'!? Ezecliiel
Borconni, qiir-d yertit Aquila, ip spinas,' Sym-
im, 7):
machus veriit, in tnbulqs. in terra Cedar, sicut scrihit Jerenqias
Boz,
fjgr,'j?.jjlji ejim Abinielecli Jotilljam fugisset. Iia- (xxv, 23).
Jiijityij. j)isiat ajijciii yicus Bera ab fileuiberopoli
oclo miliibusad aquilonem. Be|, idolum' Babylonium.
DE EVANGELIIS.
Bafijlliftiiitir,juxla Gabaa, jibi lilii Israel adversns
f Belbsaida, cjyHas in GalilcesjAndrese, Peiri et
tribiim Beiijamin iniere certamei), et usque Itodie
in sunra diciis locis viculus Philippi Apqslolorjiin, prppe siagnuni Genesareib.-
Belliaijiari appellaiur.
Betliphage, yijlula in nionie Oliyeti, ad quem
179 DE ppi^RIJM LIBBfS; vcnit Dominus Jesus.
, Bethcur, usqtie aji hniic lpcuin pppulus,|srnel fu- Betliania, villa in secundq a})M\)a niilliarin, in
gientes aiieiiigeijas-iiiersecutus est, apppjlans epni, lal^re nipntis Pliyeii : uhi Salvator Lazaruni susci-
Lapidem adjuiorii;'.:,": . > cnins
tavit,
-'< >-. : et monumeiituni
IOflji ;ti;;' ft'< Ecclesia
-.--,'>•: nunc
-• - ibidcm
-'
Bama, ubi Snul ungendus iii rcgejn, cijiii SaniH,eje exstrticta demonstrat.
cibum sumpsit. Porro Batna;,:A||uiJij sempjjj;, Ex- P Beihabara, trans Jordancii), jibi Jqannes iii pqeni-
celsun) traiistulii. tentiam b-iptizabat, unde et usqne hodie plurimi de
IJftses, norneji netxse(super qua in • l.ibris Ilebraj- frairibuSjhocestdeiiUmero credenliuin, ibi renasci
cariini Quoestionumdiximns). cupjeii.tes, viiaji gtirgite baptizanlttr.
Besor, *>torrens, ad q-ueirivenitDavid. Bethesda, piscina in Jerusalem, qttse y.ocabalnr
• * fn libris H&raic. Qumst. Non exstant Iifcri illi h Hieronymiani mss. quibtis el Martian. el nqs
iQusesiioijniii'llehraic.ariini"iri Jihros Rcgum : fajso Ulimnr, fiij-ris ad qnd\n, yitiose,
e'iiiii'Hierony(iiO'antea ascripii suot, qfios in Apperi- c Beihsada. Cnlberlinus potiex oplimse nq.ta;socpa
dieein liiijns <voijj(iiiiiisnmaiiiJHVJmus.;Io conseijiiKiiti laiitbitiis legit Bc.lhsaida jiixta tViilgatain Latiiiam
nomine Besor constaiis et aniiqnjssiiniis error inve- cililiononi, ei iiiqiiniillaGrascii.exeijijiluria Evangelii
iiitVii-»ii;jmwnhes mss. codices el ,eiliiio'Erasjman:i Kara Joajl.neiil. MAHTJAN.
feoiisiaiilerJegUiVt:'Besor, lurris adquam venit Duvid. '—:Mss.-i|jiib.us jiiiiiinr oinnes Bethsaida. Bqnfrc-
Sed corrtipiela maniiesta Cslex 1 4ieg, xsx," 9, til)i riiis :iif., Meljoruii) auctoriini sentcniia ist jmpri-
fiosor lorrens diciiur, iion turris. MA«!TJAN, jrfiisfliieHiertmyiiii, bic legendqm esse Bsliiesdq jiro
r
-^lteculequffiistipi-ii sexceiiiis ilw.cjsdebiscetQttii'- Rethsaida : nain et firteci codjces Bclliesdg liaii.eil.t,
Stiomim Hebraicariuri libris dicta sunt. et rionnuHi Laliiii, 11'tiet yersip SyriacaTiQuidjii-
 ?§*$ LIBE§ I>$ |I|U ffi ^MINjBUS. 888
KPoSurir.n(et a nobis interpre>ari poiesl, pccualis).. A liomium.scnpsisse el metallo seris
£ ..l.llKIII!»(.'•.', !:;,( pcrluhelur. lijffl =•.{jir. Sed ft!'llnt 111«'|>l| lll.li
IJsee quiiique qiiotidam poriicus hahuit, ostendun- Fano
*'!'" (qttod uostro
-: ' i'tl()' tt.mpore ' corruit), montes
' "*l=!('; -. Viil''- ti'M vena-
.' ,i /ili
lurqtie gcniiiij lacns, qtioruin unus, liibeniis ]ilttyiis; rtini -.... auri '. :, --:: olim
II, plenos . Ifi luis^e
,-"i..';.vicinos ;; tcslimanl
t ,-i;i| .i|i,|-J.,
imiileri solei : alter, miruiiiin inodum rttbeiis, qpasii Cadeiiioili,
'• -' V- desertum, cx loco misit
11 ..'illiil •( qrio •10:1 I ' i;i . legalos jf" -•.{-,
crtientis aquis, antiqui in se operis signa feslatur. Mosesad Seon (regem Aiiiorihscorum ).
Nam hostias in eo lavati a saeerdotibus solilas je- Cariatb, vicus qui sub Gaba nietrojipli fuil.
runt, iinde et nomen acceperit. Cedes.
ii ' civiias
:' ' > qiiairi'''ll|
cetiit
; ;'"' Jesiis,gtt-.r rcge |- • ipsius.
i'v-iV
in-
-- »iJi
DE PENTATEUCjiQ. terfeeio. Esl autem in sorte tribus Judso.
Carnaim Aslaroth, C.trnaim nunc vjctis estt Cadcmotb,'' :• altera civitas- (iliorum
i ii -'<i • Rubeii.
'„ : 'i'k-''A 'V "' ••-ii- . •
grandis in angulo BtLaiisRsc et a|>pcllu(iir C.arnsea i Ccdson, in tribu Ruben, urbs separala Levilis. "vt"
trans fluenla .lotdanis: trailiinlque ibi fuisse do- DE LIBRO JESU.
.': I :'•';.' \ A..
mum Joh. Sed ei sujira meminimus Canioeseviculj, Capseel, in Iribu Juda.
in 110110 ab 45lia niilliarin. Cina, in Iribn Jnda.
Cades , ubi fons judicii : est et Cadesbarne in ISG
"**>*""**! >:i.;-.i',iii iribu
Ceila, ii. ,i Jnda,.;):' ubi ij>."l ('!!, .!- sedil
quondam
TCT.J-
Da-
V-
descrlo, qu.-ecotijungilur civilatj Petroe in Arahia : vid, ct niinc est villa Cela ad orienltilem pl.-igam
"..,:•: ?>-
'",•";-;
ibi occubiiit Mari.-i: 183 el Moses, rupe jierciissa, R Eleutlicropolcos Cbebron
.: :- - '• r-i per«eniibns .:"' !•.!',.',.' - t :-:ic i. ,. qu;isi ;l>;,;- ih
aqnam sitienti popnlo dedit. Monstratur ibidem ocia\o • milliarin, - 111 , -r•<- ,•,-....monstratur
*'>qua sepulcrum :'t.jH.5;it i£ pro- S«f-
.-;
usque in tirsesenlcmdiem sepulcrum Mariie ; sed et pheise Ambacttc.
principes Amalec ibi a Cbqdorlagnmer caesi sunl. Cariiiibbaal, civiias Jarim in tribu Juda.
Cene, regio piiiicipum Idum-roriim. » ., ' in iribtt
Cana, l.itltj Ephraim.
, '.!l ;„il",-.
Cariathaim, civilas qunm exslrttxerunl fijii FJuben. ' .,,u in
Campsaim,
i .,, tribu
I. .1;»(Epliraim.
f ,.--.!:;(,
Nunc antem est vicus Chrislianis omnibus florens, Cane, in iribu jlanasse.
juxla Medahan urhem Araliisr, et appellatur Coro- Cariiithiaiiii) , qua; et Carinthbaaj, civilas suj-
jatba in dcciino niillinrio supradici.-nurbjs, conlra liitim, una de urhihiis Gabaohiiarum periiucns? ad
..' ;\--\;*lf> (id
occideritalempl.igam, vicinus ejtts loci, qui ajqielja- tribiuii Jtidse, etiniibiis ah ^EIia l)iosi>olim >i,.'J He-
-ii. . .i. i ."-. • , t ,•- i ,.-.'[,.•!' it> (Ai.
fii ;,'
tur Baare. lionolitu) in rnilliario b nono. De liac fuil Urias pro-
C.-iriaibarbee (|d est villtila quntuor), quoe et rplictii, .. . .' (Miein
'. interfecit
..V I I II Joacim '. ! . in-; Jeriisalem,
H.-Il I,- ' sicut >«>
Chebron, de qua j':imsupra dixiitms. sciibil Jeremitis (xxvi, 20). Sed etiii Paialipomenon
Canatli, vicus Arabite, qui nnnc Canaiha dicilur : libro (Por. n, 50), lilius Subal appellatur Cariatfiia-
qnem cum ccpisset Nabau, appellavit Nabotb. E\iit rim.
atitem in tribu Manassein regione Tracjipnilidi j'uxla (] Ci^inn, in tribu Issachar, civitas separata {Leyitis.
Boslran. Cartba, in trihii Zabnlon, civitas separata Levitis.
Caja la chrysea (id cst ad atirea ). Stint atilem c Cnila, in tribu
^abulon, civitas scparata Leviiis.
monles auri ferliles in deserto, procnl undecim dCana, usoue ad Siiltiiiem majorcm (* est quippe
" mansionibus a Clmreb, juxta quos Sloses Deutero- et altera minor, ad, cujus . .. t>.t!;-!:!.!,'iH
. di»tiiiclionem :&, lti<A~
: ,i , ni>,l,, ,., tl::?lt<. i (.:_';'i -.0!' major hsec
i:ii,VT fil
tem significet Beiliesdanon tina est seiitctitin, el. vc- Hiei'onymi!'.quealibi ad vocem Bddl, nedum in nono
re dcliiitri id oon p iiest nisi de tfehraica scripiione Ifanc urbcm in decihtoabMliaDiospolim 'millidrio
cnslel. Syriaca versio NTDnn*a Belhebcsda per n coilocant.
exprimil, si-fiiiflraiqucdoinutn misericordjm.Alii pcr c Cotta, in tribu Zabulon. Destint quoque isthtec
N' scribi vohinl, significariqiie domtihi 'effusionis\ ufque nd Cana, in veteribus ediiionibus llierouyiui.
, .. '-'fvjAiVnAN-."'?
ib eiitii :i,. ,. ;...-.,, -"'
qttod aqiise tenipli eJJQitdereVitnr'.'Ttt?t"
csclied
enim effwio esi. d Cana, usque ad Sidonem majorem, elc. ~Locum
a Pronil undfcim mansionibiisa Choreb. Edi|i le- liiinc obsciirtiniei invoiuiiim fatetur doctus BonlVe-
gtint, nndecimmili.bvsa Chorib. Qui lociis corriiptls-- riiis, qnod nmlia videaiifur"nibui Caiiti'majiiri^qiiVjJ
simuscst, ui paiei ex Deiitcroiioiiiii capite'priifio, e Iriliiiehda suht iiiinnii •hSnVCana minor cstilliiMii
omr-veilia i-ib:cc desumpin suiii ab Ettscbio, qui et cua Clirisius aquani mntnvit iu viinini, dc qua el J\a«
ipse [whetnndecimdiesproundecim milliaribus. Itaqne ,„ th.mael. II'C igiiur iitoiio jcgeiiduiii statuit ac| tol-
iocus in qtib Mosesl)>'iit('r<inomiuiii"scripsi'sse perlii- , lciidain .'nibigiiiia:e'iiVi'Cafiaiisquead Sidoneiii ma-
P
beihr, d:stabal ab Horcb sive Chofeii;liiiiiecinrVnaii- jnfeni. Fiiii 'dtilehtCuhaHWifibhAse'f. Esf^iioijue?el
sionibiis, :mt itinete iitidecim dicriim : cst enim iler altern minor (ud cttjus dislinciionemmajor hmcdicilur)
circtier ;0 milliariiiin qimd iiiideciiii diebns lente ubi Doiiinus nosler, etc. ftlARTIAN.
pr.cedendo ('bnlici prtMiil.Ubi aiiieiii' IVieriVmeialr — Siibuiis pa'rv~E,''sivcminorisnnllibi Weiitio est.
liim mris fanuin, c\tto(\tempore Uieronymi corrhit, Fraudi liiisso VidcittrHieionymo e^piibeioilrni: >it-
spnd geo£;rapbosluillibi rejierire 'fibiuiinus. ' Videin yuXn;.(jiiod Jos.ii , 2,!SiilOni:t!altir'siiie tillo taiiieri
Dcdan iniVa. MAUTIAN.' :-., rcspeclu iid alfain iiiihorcin : 'aliteflleliVaicus textus
— Oitii cr:it ' undecim millibus conira mss. habci. Origbiicscrcdi(litsul) '}\\o'vtieA\m\nra;ips-yu'>,nV,
(idem, sacrique lcxliis l)ciiierbii.'e:ip. i, obi uiide- qtiotl Gteca habef vcisibv1difiisBidOnes' idest" re-*
c1 t dies iiiiineranliir. Pnrro iminsdiei ijer ei ntiinsio nairices laleVe, ici(|iie:siili alleg^nic.b^iserisn ;v:n:vmW
bit idcm stint : laiuelM vix possil '"ctrlo' iiitervallij scribit, qtiamvis in locis Sid^ihis^biiViuVUifscqmmora-
dcfiniri, quol iuilliiiriis una qiiiTcqne'riiansio,''sive Itissit'. iiiitiiquamconipeViyediiasesseSidbnes/aliam
dici iicr CMisiarel, quic pro Tncofuiii ratioiie phirii liiaguam, et alihni par'aiii.' Qiiam longe amferhaher-
fuissp aui pan^iora, necesse e-V. ' '
'' /jfmi/jinrio nono. Prb nonb, unum milliare renl, qui b;i'c liiei-thytiii verlia de CiinVintflligunfJ
po-
'f'; Iiqnet ex ipso textti. Fruslra etiaiii^siVitfBorffrferibs
ntiht hic editi anle/i libri. MARTIAN/ ac MiiriiaiiSeus,qiii'exfpricdohce|')t:i'opihi6iie'citip'licis
— Olini erat milliario uno. lpse atitcm Eusehiu» SidBiiis, S. DocVoris'verbiisbllicifaht. "'"'•'' ;---"*
£87 S. EUSEBII HIERONYMI 883
dicitur). Fuil autem Cana in tribu Aser, ubi Dominus A , chiel in risione Tyri recordantur : pro qno in lje-
nosier atque Salvator aqnas verlil in viniim. Unde braico THAKSIS scripittm est. Sed et de bac n in
Natiianael verus Isrncliia Salvatoris lesiimonio com- libris Iiibriiicaruin Qiiiistioiiiim plenius diximus.
probaiur (et est hodie oppidulum in Galilseagen- Cffilas, id cst vallis Josaphat inler Jerusalem et
tiiim ). niOMieniOlivcti. (Lege l'ro|iheiam Joel III, 2.)
Cedes, sortis Nephilnlim, civitas sacerdoialis ac Cedem, in Ezechiel : quod Aquila et Symmacbus
fujfiiivoriun , in G.dilsea super monteni Nepluhaliin. interprelaiiliir orienlem.
Sed e,i hanc cepif rex Assyriorum, quse nunc Cidis- Cedar, in Ezechiel, principes Cedar (xxvn, 21).
sus appellatur, in vicesimo Tyri milliario juxta Pa- Sed el Isaias et Jereiuias in visitme Arabite, htijus
neadem. vocabuli recordantur. Esl autem rcgio iu eremo
Ch.irtham, in tribu Nephtbalim, civitas separala h Saracenorum, a filio Ismaelis Cedar ila cognomi-
Levilis. nata.
187 DE JUDICUMLIBBO. Carioth, in regione Moahilariim : sicut Jeremias
Cethron, in iribu Zabulon, iu qua prislini reman- scrihit.
gcre cultores. Capbarnatim, juxla. slagnum Gcnnezar : nsque
Carcar, nbi filii erani Zebee et Salmana, qnosin- B ; hodie oppidiiui in Galilsea gcnlium situm, in iinibus
terfecit Gedeon : et est tisque hodie caslellum cogno- ' Zahulon ei Nephthalim.
niento Carcaria, unius diei itinere ab urbe Petra Httcusque per C lilteram, id esl GrmcumKAFPA legere
distans. debemus : exinde pcr elementunlcm , quod aspira-
Ciini'11, civil.ts Jair, in qua et septtlttis est, ctini tionem in se continet, et a Latinis minimehubetur,
primum jtidicasset popnlnm Israel. Appellaiur autem scribendumpariter ac legendum.
hiidicqiie vicns Cimona, in canipo latissimo sex mil- DE GENESI.
lihus a Legione ad scptentrionalem plagam petgen-
tibus Pioleni.iiileiii. c Chalanne, civitas regni Nemrod in Babylone :
Cisoti, tirrens, juxta monlem Thahor: ubi con- cujus el 1-uiiis meminil, dicens Et Chalanne, ubi
tra Sis-iram diniicatum est. turris mdifuata.
Cadomi, torrcns , juxta quem Debbora bellum Chalach, urbs Assyriorum, quam sedificavitAssur
ge»sii. egrediens de terra Sennaar.
frjelas Tilanorum (itl est vallis Gigantum), ad- Cliariau, civitas Mcsopotamise(Irans Edessam),
versus quos pranliaiiisesl David.- quse usque hodie Charra dicitur (ubi Bomanus cst
Claiithmou, id est, Qeiuum locus, aplanctu nomen C csesus exercittts, ct Crassus dnx captus).
accijiiens. Chebrou, qu;c qiiondaui ap|iellab:tiiir Arbe (liret
DE REGNORUMLIBBIS. male in Grsecis codicibus hibeatur Arhoc : condta
Ceni, regin Piiilisiiiui. est auiem anle septcm anttos, qiiatii 1 anis nrbs
Carmeius, ubi N.ib-.tlquondam Carmelius fnit , et Mgypti conderetur. Diximus de hac et supr.i. Fuit
nunc villa est Cbermela noniine, in decimo Lipide auteni metropolis Enacim (quos gigantes elpotentes
oppidi Chebron, vergens ad iirieniiileui plagam, uhi iniclligcre debenius).
et Uomanum prsesidiuni positum esl. Chohaa.adlsevampiirtemDamasci.Esianlenietvilla
_ Chobaa, iu iisdem 191 re;.ionibus, h.ibcns accolas
Cedron, appellaiur lorrens, sive vallis Cedron, Hebratos, qni credcnles in Christum (omuia legis
jnxta Jertisalem (ad orientalem pl.igam : cujus et priccepta cuslndiunt. El a d principe h.rreseos)
Jo.innes Evangelista meiniuii). "EStwvtT«t (Ebionitm) uiinciipantiir. (Contra islius-
Cyrene (in finibiis ^E.uypti), ad quem locum rex modi dogma P.iulns Aposlolus scribitad Calatas.)
Assyriornni transtulii Ijaniascenos. Chihraiba, quod inierprelalitr Aquila v.uQ'oSov,
190 Coa, qnse esl juxta ^Egyptum. id est, juxia viam, quse ducil in Ephrala, id esi Be-
Carchedon, id est Carthago : cujus Isaias et Eze- B thleem : ubi Rachel cum Benjamin pcperissel, oc-

» In Libris Hebraicarum Qumsiionum.Non exstant
lnijnsmiiilt Qiiiusiiones Hebraicie, necali;e qu;e infra
cilnitin' in Libros Josuc, Ki'gnm. et Job. MARIIAN.
b ViJeiiir de sui lemporis iiuiiiMicl.itiirainteili-
gere, uam regio Ostracinorum, non SaracenorumoJim
ijicta est. Et s-.iiicins qniilein llilanus Com. in
Psilm. cxi\, Ostracinis attiibnit,addit taiueu, hi sunt
nunc Sdraceni nuncupmi.
<-Clwlitune, tibi lurris mdi_icatdest. Ilanc legunlur
aptnl LXX, Isai. x, i>.In Vnlgal.i l.alina dicitur Ca-
lano. scd mcliiis in Div. Bibliolheca S. Hieronyini
Chulano. MARTIAN.
* Nitiil vjiisinoiliEtisehius deEbione principe hse-
re-eos tradl; :itqne estrevera prnpiiis ad fl.lein,
Ebioiiitas a setisuspaupertate6_>pe\hlosfnon a quo-
dani Ebione magislro. Hiernnymus cum Ejiipltanio
f.icil, i|ni bomiiiem aibiiraliis est, cili Ebiun pro-
prium hoc erat nomennonsine vaticiniotamen aiiquo,
quo meiidicusi-ifetixquefore significaretur, cum a pa-
reniibus id nominis accepisset. Vid. qii;p.aiiiioiamus
in Isiiite cajiut priiniim. Jam vej>oCliobna, ipsam
Ebioniiariini sedem, idi-in Epiphaiiius Cocabc.app .-
lal. In pago qiodnm Cocabein r.gimie Carnaiinortim
Arneini, el Astharolhanim, el Basanitidis truclu, eic.
Nec cliorographh-a desoripiio ali Hieronyiniaiia ah-
lmlil; si.piidem erai iilml ogi|iidum iu \ii-inia Da-
masci ad lerlititn i|iiarlumvc lapidem. Edii^ius, qui
sub nomine Ceographi Nubiensis venit atl Dautasci
pagos, refert, vocaluiie Caucaba, el alias Caucab.
 m LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. «80
cnliiiit. Super hoc verbo quid nohis videaiur, a ini A Chobar, flumen Babylonium, sictu in Ezechiel.
libiis Hebraiearum Quresiimium dixiinus. Cbarchamis, civitas jtixta llnmen Euphraten.
Cnazbi, iibi geminos Judic Jilios Thamaredidil. Cbamoam, villula juxia Betbleem.
Osieudiiiir auiem uunc locus desertus jnxta Odol'ami Chti lon. qnse et Ealon, oppidum Moab sicut in Je-
in finibiis Eleutlieropoleos. De hoc qiioquc in libris> remia scribitur.
Hcbraiearuiii Qusesiioniim plenius dispulaium esl. Cbamos, idolum Moah.
DE NUMEBIS ET DEUTERONOMIO. DE EVANGELHS.
Choreh, tnons Dei in regioue Madian, juxla mon- Chorozain, opjiidum Galileai, quod Christus prop-
ter iiicrcdiilitaiem miserabiliter dephnai t-l plai.git.
tem Sina sujier Ar-ibiaiii in deserto (cui jungiiur
iuons ei desertiim Saracenoruin, quod vocaiur l'ha- Est aulcm iiuiic desertum iu sccuudo lapide a Ca-
ran. Mibi aulem \ideiiir, quod duplici noniine pliiirnaum.
idein iiions, nunc Siuai, nunc Cboreb vocelnr). Cliiin.irriis, iil esi, terrens Cedron de 195 1*"°
et snpra diximus, inier inoniemOliveti et Jernsnlcm,
Charada, caslra fi!ii>runiIsrael.
uhi DomiiiiimSalvalorcm Joannes evangelista narrat
Chennercih, niare uhi cst Judopse lerminus in
(radiium.
tribnNephilialiin.(Sed etoppidiim qiu.d in honorem B DE LIBRO GENESEOS.
posiea Tiberii Cicsaiir, Ilerodes rex Juda>seinstaii-
raimn appellavit Tyberiadem, ferunl hoc priuium Dasem, urbs Assytiorfim nnbilts, quam exslruxit
Assur, inter Niniven el Chalach.
appellatum nomine.)
Drys id est, quercus Mambre, juxta Chohron
DE LIBRO JESU.
(qnse usqtie mese, et Coislnntii
ad sciatem 1111:1111!%
Chephira, vicus ad civitalem pertinens Gabaon in regis impeiiuni, lerebintlius monstrabatur perveius,
Iribit Beiqamin. et annos inagniiudiiie indicans), sub qua hahitavit
Cha-alon , in tribu Juda, et in (inibus ^EIiievilla Aliraham. (Miro iiulem cultu ab eihnicis habita est,
praegrandis. et veluti quodam insigni numine consecrala.)
Cbisil, in trihii Juria. Damascus, nobilis urbs Phcenicis. Eodcm auiem
Chabon. in iribu Juda. vocabulo et Masec, ancillse Abraham filius, appella-
194 Chapbti-., iu tribu Juda, tus e--i. (Porro Masec quid sili velit, in ltbris Hebrai-
ClK-rmel, unde Nabal Charntelius fuil, de qua et cariitn Qiisestioniimplenius dispntavi: hic lanttim iu-
supra dicliim est. (erprelis siim Ihnclus oflicio, 11011
quod aucillamAbra-
lia; Masec nuncup-ilam, prnbeni.)
Chilou, in tribn Juda. C Dan, viciilus cst in quarlo a Paneade milliario
Cliephii, in Irihu Benjniiiin. euniibns Tyruui: qui usque hodie sic vocaiur, lcr-
Cbasselalh Tliabnr, in iribu Zahulon. miniis Judaese provinciae conlra sepienirionem, de
DE HEGNOBUMLIBBIS. quo et Jnrdanis fliunen criiinpeiis. (A loco sorlitus
Chetlhiim, lcrra ClieUhiim,Cyprus dicitur, in qua est noinen: b Jor, quijipe psiQoov,id est fluvium, si-
civitatem condidit Luza. (Nam et urbs hodieque Cy- ve rivuin llcbrsei vocaiit.)
priciitinm nuncupatur.) D.uinaba, civitas B ilac, filii Beor rcgis Edom,
Charri, ad qiiem locum persecutus est Joab res post quem regnavit Job (licet inibi vidcaiur longe
novas mnlicntem Sahee. aliier), et esl usque hodie villa Dannaia, in oclavo
Chomarim, ubiJosias siniiilacra comhussif. milliario 'Apson6)so>;jiergeiiiihus c Ainoncni; et al-
Clialanne, ubi turris sedilicala est, j"uxta Isaiam lera Daunaba super moniem Pliogor in scpiimo
(sicut supia dixiiiius). lapidn Eshns.
(Cliarran, civitas As^yriorum in regione Thematb, Diilhaim, ubi invenii- Josepb fralres suos pccora
juxia Isniam.) pascenles, qni et tisquehodie d in duodei im <millia-
Chaselath , juxta Thabor, lermimis Zahulon : rio a Schasle, conlra Aquilonis plagam oslenditur.
diximus de ea et supra suh nomiue Cbasalus. D
DE NUMERIS ET DEUTERONOMIO.
Chabol, lermiiius Aser.
Ch.-il.ib,de bac cullores prisiinos Aser iion valuit Dehon, quse et Dihon, in solitudine casira filiornm
expcllere. Israel. Est aulemclalia iiibou, vilia pragrandis jux-
Cliorath, torrens irans Jordancm (inqno ahscon- ta Arnoiieiii, tjnse cum pritts fuissei liliornm Mnah,
ditus e«t Elias, e rcgione ejusdem fluiiiini»). etposl eatn Seonrex Ani(iri'Ii3C.oriiml98',elli.iUieie-
Chollta, regioAssyriorum. nuisset, a filiisIsrael capta atque possessa, iji jiartem
a In Libris Hebrnicarum Qitmsliontim.VisChabratha riirsum Commenlarios in Ezecb. cap XLVIII.
el ChasbidispuialHieron. LihroQuse-tiiinniii llebrai- c Mavuli Relaudiio.4r»o»aiii, iieiupe rcgionem qttse
carum in Genesiin. Videsis jiost Librum L><eoium, ab Arnone fluvio nonu-n S"i'liuir. Aliler ininiine si-
MAHTIAN. himei constare videalu'' Hieronyiuus qui ad vocm
b Ita in Qiisestinnibns iiiGenes. cap xiv : Dan, in-> Mndian sitain dixent Arcnpolim atl Arnoneni, hic
qilit, unus e fonlibus est Jordanis; nnm alter vucatnr vero abeo oito mille ins-us removeat.
Jor^quofiiiiierpreiaturpuBpov,idest, riviis., Vide.qusS d j"/i duodecimo milliario, etc Ms,- uitus Golber!
annolavimus inepisu ts; adFabiohi niaiisi 4-L ac
Wi S* BUSERH ^RO™ 892
v.enil Iribus Gad. Memuul iuijtis Jerennas et Isatas iiK snm stt, d tn Iibns Hebraicarum Quscsiionum dixi-
a iii vistone contra Moal>. !,<•' -ist, -- V !!!•!{ ! •>)<r:ir'SiiJ!!:- V'-' '"•<''•' .-,' :;:::
nius. Quseritur enim,•' qiiomodo I.pluaia tn
," ! -.Ma-
trtJju
.!!?, hfjp i}tii-.il."'-;"Al Tii|n::-.> --•....
Debnngad, lilibrnni Israel castra. nassc nunc
itU '"" "" esse dicatttr.)
Dy-memoab, id est, ad occideiilem Moab, iuxla DE REGNORUM LIBRIS.
Jordaiiem conira .Tericlium: ubi Btlac rex Moabet Dibon ', de qua- siipra dikimus , cujtts
. '>."'iit .in : fVI -U: !«"'-' ' 'ii s merninit
t'ii
majores nalu Madian, Israelem insidus aeccperuhi, Isatas m visione conlra Moab.
h in quo Ibcoet Moses Desetb, "quod Aqtiiia irarislulit, parielem : Sym-
scripsirDeuleronoiiiiuni.'
DEUBROJESUf machus, liiurum.
D.ibira, civitas in tribu Dan, cujtis regem inler- Dodanini, de qna lsaias in visione scribil Arabise.
fecit Jesus. Est autein et aiia viilula Juclsebrum Est autem juxta Areopolim.
in monte Thabor regiqnis ad Diocsesareairi perii- Darotn, .hujus meminit Ezechiel (xx, iG, cpttd
"" •'''
neiilis. LXX), quod Symmaclius verlit, in Apbriciim.'
*'
Dorttaplieth (quod Symmachus transtiilii, Dor Diospolis civitas iEgypti, sicttt scribit EzechieJ.
inaritmv.ij. Hsec esl Doia in iibno inilliario Cuisa- Dadan, in regione Cedar, de qua scribil Jeremias.
rese Palaestinse"pergeniiliiis Tyrtim liunc deserla^: Deblataim, in terra Moah, siciil scribit Jeremias.
quse cum cecidissel in soriem iribus Manasse, eam !g"' D.edan, in regtone Idumaea, super qua scribit Je-
possidere non poluit, quia Itabilatores in illa pristini rcmias. Esi aui.em in quarto milIiarioea Meiallofeno
" "' " '"" ' ' '''. -'>" '
perriiaiisere. contra aqttilonem.
Dabir, in Iribu Juda , qnse vocabalur civitns lilte- Dccapolis, sicut in Evangelio legimuf. Est au-
rarurii, hanc prseoccitpavii Gothbriiel fraier Caleb lem regio deceni iirbium trans Jqrdanem circa llip-
interfeciis in., ea et Pcllam et Gadarani.
i.. Enacim.
, , , Fuii
t , aiitem
.. , , ei , . sacer-
,, ipsa ,. _- puin
d.otibtis separata. (Porro Gotlioriiel qtiidam arbitrari- l'bEGENESI.
t«ir (iiitiin fratris Caleh. J c - :;,i' sacri
Eden, '..-it;•: :- locus
%i"'( paradisi i ; ad
;» Orientem,
;>; 3:.c,- in
u ' quod
Dabir, super Jordanein civilas An-iorrhseorum. volnptatcm deliciasque Irausferlur.
Dimona, ifi tribu Juda. Evila, nbi aurum purissimum ( quod Hebraice di-
Dadari, J'n Iribu Juda. cilur zddb (aNS) el gemmse preitosissimse, carbun-
Derina, in tribu Juda, eadem est auteni qu;e et citlus, smaragdusque nascimlur. Esf aiiteni regio
Dabir civitas iitterarum. ad Orknlem yergens, quam circumilde paradjso
<-Dabiya,' sive DaiViiid,in tribti Jtida. Pbison eurediens : f quem nosiii, riiuiaio nouitie,
Diima, iri tribti Juda, victis graiidis in Daroma, Gangen vocant. Sed et unus de minoribus Noe,
hoc est, ad ausiralem plagam in fiuibus 'ElevQepono-'C Evila dicius esl, qiiem Josepjius referi ctiin frairi-
?
j.ewj, dccem et septem ab ea millibus disians. bns suis a flumine Cephene et regione Iudiie, us-
Damna, in tribuZabulon, Leviiis separata civitas. que ad eum locum qui appellatnr Hieiia, pqsse-
!
Dasbath, in iribu Ziibulon. disse. Sed et Ismaei in soliiiidine Eyila habitasse
' '" ' in tribii Issacliar,
Dabralii', " urbs-•.•• separata Le- scribiiitr: quani ait sancta Scriptura esse in deserlo
viiis. Sur conira jiicierii iEgypti, et tendere usque ad
DE LIBRO JUDjCUM. ferraiii A^syriorum.
Drys, id est, querciis, in Eplfrata, in tribu Manasse 202 Enphrates, fluvius MesopoSamiae,in para-
unde' fitit Gedebn. 199 Ei de hac qiiid"houis' yi- disb 'briens. ( Porro £ Sallusiiiis a'ucior certissirrius
J In visioitecpntra Moab.Visiones ilb» crehenimse is Sallustius auclor certissimus, elc. Iucertnm ubi
in hpc Locorum Libro ciial(e,.capiiula stiul Proplie- hicc a SaTlnsiinscripta sittt; nam in Sallnstii Frag-
iiCiVriiiiicbiitextiium, ijii;Hribs (listihcte eilidiriius iri meriiis, versus fiiiein' piig. 256, iiitcr c • ler;i iiicerta
Prophvtis tomo I ediiionis nostrse. OmliiiJat lectbr '' et isttid reperiel It-ctor : Sallustius, auctor ceriissi-
lijvinain Hieronyriii Bibliotliecam. MARTIAN. mus, asseril fjgrjm el Euphratem ttno fonte manare in
h In quo locg el_Moses, etc. Snpra in Cata ta Ckrt)- Armsnia, qui per diversa etinles, longius divitlantur,
sed Mb-.es' dicitiiV scripsisse Peulerbntimiiim juxta•' D spalio medjo reliclo multorum millium, qitminmeii icr-
nifiiiVes"atirifertiles. MAnTiXN.''''''"'u,< *•"!rl ' ra, qitm db ipsi$"uiribiiiif,'Mesdpoihihiadiciiur : Otf.-e.
— Recnle paulo superuis vocem Cata ta Chrysea. profecto iion videnjur sumpta ab isto prscsunli lli';-
c Dakiva, :i!tc:'Tfe't'usCodex Golbertiiius',' Dakuia, roiiymi loco:cumnniIiasiiii(liscrcpantia,et pluraad-
sive Dakuid. MARTIAN. dantnr iti Friigmeoio. De'Etiphra'ie vcro apud giil-
' '**InLibris HebraicaruinQumslionum, elc. Excide- Iiistiuin libl HisioYiaruiiVVv iibceiiam scripfinh 1'egi-
rjiiit Lihri illi Hehraicarum Quicstionuni iri Librum iiins: Quammaxumisiiineribus perrcgnumAriobarznnis
Jtnji.ijm. Haud ilubie in illis docebat ilieronynitis contendil, ad flunien.Enphratein ; qna in parte Cappa-
Eplira legeiiiliiiii prb Ephrdih: iiani"EpltYd
5 leglluViii docidnb'AhheniaHisjuhgitiir,'cic. MARTIAN.
VersioiieLaiiha Hierbiiithyana, e t i!>a13i*Viot:"E\'enf- — AliterMiYSiiilif-tii 'fiiigiiieiiTisiiic Ibctis in anti-
rilaribus Gra;cis. Ex hnc iiuiem 'lectione'fces>ai om- qtiis ediiionibus lcgitur ; qui eiiim ea primum colle-
nis qu.vstio. MARTIAN. geruiii, e\ Isidoro llisp. lib. xni, c. 22, sumpserc, ut
e A Melallofetw, ctc. Eorle legendum tlelallofano, ndhis'villetifr, iion ex Jlferonymo, Hihde ipsnm_ia-
ut stipra ad vocns Cata ta Clmfiea.'MARTIAM. irien rsidorum bausisse' riianiiesiiim' esi. SalluYlius
f Quem noslri, muiatb nomine, e.tc. Iu Grttecolcgi- aulem auctor cerlissimus asserit,Tigrim cl Enphraiem
mus,.jr«p' "EWWO-I, dpnd Gwcos. Sub Gr.ccorum autem uno (onte maiihre in Armenia. qui per diversa ennles
iibminecoiiiineriliir onines iialiones prseier JiidaBO- longitts'dividnnlur, etc. SVibdtturqne, Ex ciuo Hiero-
rinn genteni, juxta illud Apostoli, Judteo" primum et nymus ammadaerlit aliter de Paradisv flttminibus in-
'"' - *-" -:'
G/wco. MARTIAN; tilligendtim. Frustra igilur lisecapud SallUsiiuinquse-
893 LIBER DE SITU m. NOJMINI.BUS. 8^
a^seril lam Tigris quiim Ettphiaiis in Armenia A ntine villa prsegrandis, %in ^ojjcci.mo ab Ele.utbc-
fontes demonslrari. Exquoanimailveriimiisaliterde rop.oliIapide conira Orienjem : (Je qu^a,et supra djxi-
paradiso et fluniinibus ejus intelligendiim.) . mus.
.Ellasar, civitas regis Arioch. Esrom quse et Asqr, ji.ixla erenmiii in iribu Jtuia:
Ephraiha, regio Bethleem civitalis Dayid, in qua de qua et supra. dictum est.
naltts est Christus. E-U aulcm in uibu Jnda (a Jicet Euacim, et ill bac iiiieriec,i^Jjes^s Enactm gigap-
plerique male sestimenl i.n tribu B.enjaniirj),juxla tes de regione moniana in Cbebron. (Setl mibfi_ yi-
viam ubi sepulia esl Rachcl quinto niilliarip ab detur non esse noine.iiloci Enacim, se(d ha.bi.tijtoi-um
Jerusaletii, in eo 1"C0qtii a Septuagima vocatur Ilip- Chebron.)
podr»mus. Leginiiis Ephratban in Paralipontenon li- Ephron, in tribu Juda. Est et v|Ua pr^grandjis,
b,ro (IParal. 11,50), sieut supra dicium esl. Epbr.ca noiiiine c.onlr.a septenjrionem in vigesimo
DE NUMEBiS ET pjiyTGRONQMbO. ab /Elia milUario.
Ebrot.ia, in dese.rlo casira iiliorum lstael. Eilre, in tribu Juda.
Ematb, (juam transieruiit expjoralp.res, qui ab Jesu Ethnam, in li.ibu Jn.da.
missi sunl. Ebeziuthia. ip tribp, Jp.da.
Erina, ubi pars populi csesa esl Israelis ab Ama- B Evim, in Irihu Juda.
lec et Cbananseq, qiiein jn De.fiierqppmio Anipr- Elolath, in Iribu Jnda.
rhseutn Scriplura ypcal. Ereb, in tribu Juda. Est hodiequc villa in Daro-
Eseiioii, ciyitas Sepn regis A.morr.|iae.prum in terra ma, idest, ad Aiisltum, qu.apei Eremitbtha uun-
Galaad : quie cuin fttissel an(e Moabilarutn, ah Amor- cupatur.
rh.eis bel(ijure. ppssessaest. Mem.iniijiujiis Jei emias, Esan, in (ribu Jtida.
J-aias qttojijji; iu visione cqnlra M >ab. Porro riunq Elnl, in tdb.u Jutla. Esl et bpdie ip regione ad
vocalttr Esbus, urbs iiisignis Arabise, iii mc-ulibus^ iEham peiti.nente yil|a nqmine 4Ml!?,* tljsebron.
JP*!1**
qui supj ppptra Jetichp, vigiiiti a Jordane niijiihus i El hece ($\.Eltkei), in tribp, Juda : esl liodieque
dist.ms. Fuit autetti in tribu Buben separata Leyilis. 206 Tiiecqa vicus in i.ipno(leg. duodecimq)^b 4£Iuj
Edrai, ubi interfeptus pst Og rex B.isan , gigas milliario contra meridianam plagam , de, qpq fjiii}
et pqtens, pmqisque iliius.capsuscxercitus. Nuncau- Amos proplieta, cujus et sepylcruni ibidem osten-
tctn cst Adra insigtiis Arabiue civilns in vicesimo diiur.
quartp lapide a Bostr.a.. E-igatldi, in tribu Jpda : ubi ajiscpn^ilus esl Da-
Eleale, civiias AmorrhseqfUtn ip Galaad,, qitse viij in solitudine, quse esj. in Apjpnq Jeiipjitis, lioc
cecidit in sprlein iribus Rtiben. 2Q3 Meminii lnyus } est in regione iila campeslri, de qua supra dixinius.
et Isaias jn visione pqtilrq Mqab, et Jeremias : sed et Yocatiirauiem nsque hodie vicus pr.scgra.ndisJudi»0;
ustiuo hodie villa grandis osiendiiur in primo ab rtmi Engadda,, juxla niare Mornipni, jipde et ppo-
E=btis iuilliarjo. halsamiim yepit (<JM>!S jineas ^ngiicjdj Salomon
Em-ta,qttai est juxta deserttim Cades. (Canl. i, 15) nnncupat).
Ermon, mons Ermon, jjnem. Phqjnices cognqmi- Estliemo, ci^jtas sacprdqtalis, niincaijteni qsten-
iiiinl Sanior : jaqi
' el siipra posilps. dilttr prspgranpljsyjctis Jtidaforitpi jn par(|ma, qui
DE LJBRIOJESU. locus ad Eleuthei-opojeos perlinef reginneiii.
EtiigcAchor, quqd interpretattir, vallis Achor Einec Rtipliaim, jtj esf, vajjis Raphaini, in Iribji
(id esl ttimulius aique turbarum), ubi Achan hipidi- Benjamip.
btis oppressus esj,eo quod quaedani dc anathetnate Edoinia, in trjbji Benjamin : nunc yerq psteiidi-
sustulisset.. E-it autent loeusjuxia Jericho baitd pro- tur yjllji Edfima ip Aprabiilene duqfjechn fernie mij-
ctil a Galgalis. (b Male ergo qnidam pulanl vallem libus distans a Neapoli contra Ocientem.
Achor, a tioinine ejns qui lapidatus est, nuncupa- Erma, el hanc Jesus cepit, rege iilius inlerfeclo :
tam, cum ille. Achan diclus
,-i li.,.•',;, sit, et
i <: s,:! ,i non .i' , i ! vel
.,.' Achor, >:. qipt: fuit }(i sprje Symepijis, siv-e|qd;e(.
A.char.) D Ether, soriis Symeonis, et niinc esl yilla prae-
Egiom, qitse ct Qdollam, in trihu Judse : cujus grandis nomine Jethtbira, in inieriori Daroma juxta
regent nomine Dabir, interfecit Jesus. Est autem Malalham.
runtur, ant texiiis nlriusqiie discrepanliam catisaiur tham quintn roilljario ah Jlerusgleiri positam referf:
Martian.-i'iis; npn enim Ihcc ex Saliiistio, sed cx jsj- itam Eusebius in aljera cpluuiifa Epliraili itii"posuit
riorq aljata surii. Hic aiilem liescio iitrum veriris inTpibu Benjamin, ": ' ''" abljierqsq.lyiiiis.
" qiiartomilliario "' MAitTiAiy.w
legerit in antiipiis llieronymi' exemplai-jhus .'"ttiio
fowemanare, pro fontes demonsirari, eaiii quippe — Snpra ad yoceni Belhteem Jn sexto ntiiliarip^collo-
lertfonpin contcxtus videltir pbstiiiare, tainetsi' di- cant, q.uod pieriqtWalti anciores rino ore Iratliml.
versis fluiniiiis iitriusque f<m(espro(Ji(le'rit''Strahq:, b MqieWgd quidttui putqnl vditeni Achor. Euschitis
'',:i:':' •'"' >>--
qiiffs ZLS-/SLV art/.Siov;,(3o', dislare iiificem
«).).>]XMV, hoc
noiQ.tt.il* locij.'*MARTIAN.
siadia circitW2',00 dixir. Vid. aiiiiiii Jsitloriiin Ili:i- c'Latini ex-<ci;i|)ibi'isvidctnr liic es,<elapsus; alibi
raci-nuni; Agatheriiermn, ' lib. j;!PIVilarc!ium
; •. , de, Eu- , enim Ettsi-bio coiiseniiens Hicronyiiius, Q.dpl!aiiif»
phrale, aliosque. decimo ab Eleutheropoli milliqrio
""'•'"'" '-'' coflqcbT.' BccoJe
k Licei plerique male cesiinient,etc. Eusebitim nolat VocemArfo//ai)t.'*"'''"'•
Hierbnyinus: ab ebdem qiidqiie disserilii'cum Eplira,-
195 S. EUSEBII HIERONYMI 899
Eihtha, in tribti Symeonis. ;\ Eser, urbs quam sediflcavit Salomon, Elcese, de
Elcaili, in tribu Aser, Levitis separata civilas. quo loco cl Nauni prophela fuit, nam appellatur El-
I Edrai, in tribu Neplulialiin. cesseus.
Esibaiil, in trihu Dan, ubi morluus est Sarnson : Emariin, quod Symmachus ct Aquila translule-
quse usque liodie osicntliiiir in decimo Eleiiiheropo- ruiil, yallium.
leos miliiario conlra aquilonein pergeutibus Nieo- DE EVANGELIIS.
polim. Emmaus, de qno loco fuit Cleophas, cujtis Lucas
Ehheco, in trihu Dan, separata Levilis. Evangelista meminit :d hscc estnunc Nicopolts insi-
Elba, de hac tribus Aser accolas prislinos non gnis civit is Palaesiinse.
quivii expellere. 210'''P''ra'n 1' juxia deserlnm, ad qiiam vcnit
Ereminoii, vicus Judseoriim prscgrandis in sexto Dominiis Jesns ciini discipulis suis. Diximus de bac
deciiuii ab Lletilieropoli milliario contra meridiem el supra suh Ephon vocabulo.
iu Daroma. Hucusqtie per correptam litteram E, nominum sunt
Eiiiiitlidor, in Iribu Nepbthalim, separala Levitis. lecta principia. Exinde per extensum legamus ele-
Einaili, lciininus Allophylorum in regione Da- mentum, quod Grmcedicitur heta.
masci. B DE GENESI.
Elath, regio principum Edorn, et civitas Esau, in
207 DE REGNORUMLIBRIS.
decimo a Peira milliario coiiiraOricnlem.
Ergab,ad quem lociim Jonathaii filius Saul veru Eroiim (Gesse), civiias in .<Egyplo,ad quam Jo-
dirigil, iiiilitaiibus jacnlis se exercens. Pro quo Aquila sepli occurril pairi suo Jacob.
et Symniacliiis interpreiali sunt lapidem, licct in Heliopolis, civiias solis,-urbs in jEgyplo, pro qua
alio loco Symuiactiiis pro hoc TIJV i:epip\erpovdixerit. in Hehrn-o scriptum esl on, in qua Pelefres sacer-
Echela, nbi absconditus esl Davtd : uuuc vero dos fuit. Mcminit hujus et Ezechiel.
Eccela villa dicitur in septi.mo ab Eletilheropoli mil- Eiham, castra Jilioium lsrael in deserto, quse ap-
liario, juxia quam et sepulcrum Atnbacuc a prophe- pellantur Ebulham (f. ef Butlium).
tse (isieiidiiiir. DE LIBHOJESU.
Elmoni, loctts quispiam interpretatur : pro qtto Engannim, in tribu Juda, nuuc est vicus juxta
Aqnila elTheudotio liaiisliileniiil bTovS£rivu, quod Belbel.
nos dicere possumus, kunc velillum. (Pnrro diligens Enaim, in tribu Juda, hodieque villa est Betbe-
lector agnoscat, quud iu principio qiioqtte libri lni- nim circa Tcrebinihuin.
jus aliqu.i ex parte perstrinxi, me nou omuia quse G Endor, in trihu Manasse, uhi Pythonissaa Saule
transfero c comprobare : sed idcirco qnsedam juvta rege Judu-te consulitur. Dixiiiuis et supra de En-
anctoril.iiem G<secam relinquere, qnia de bis in dor, qufe est juxta oppidnm Naim, in cnjus portis
Libt-is Ilcbraicariini Qusestioiium plenius dispuiavi.) Salvalor lilium \iduse suscitavit. Est autem circa
Esth ima, ad quem lociim misit David. Seyibopolim.
Eltilli, quam sedilicavitrex Azarias. Eiigauiii, in tribu Issacbnr civitas separata Lcvi-
Ematb, in Isaia civitas Duiiiisci. quam oppugnavit tis. Sed et alia quseiiaiu civilas Eiiganna dicitur,
rex Assyriorum. Meminit hiijus Zacharias et Eze- circa Gerasam irans Jordanem.
chiel. In Amos quoque Emalk Rabba scrihitur Enatlda, in tribu lssacbar, Est autem usque ho-
(qii-d nobiscum sonat, Emalh magna). Diximiis de die qn eriaiii villa Etinadab pcrgentibus de Eleuthe»
bae et snpra, quod nobis videreiur hanc esse Epi- ropulivEliam, qnasi in decimo milliario.
pbaiiiam juxia ^Emesam (quseusque hodie Syro ser- Enasur, in tribu Nepliihaliin, posita est et supra
moiie sic dicitur.) Asor.
B Sepulcrum Ambacuc. Sepulcrum Ahacuc mnllis -Q notil, ac se ab eo dissenlire prcfitelnr.
loci- diversis iuonsii-iliaiui-,sicutbodiecapuf S. Joan-' d Paria habel in episi, 108, ad Euslochium, num.
nis Baoii-ia». MARTIAN. 8 : Nicopolim, qum prins Lmmaus vocabatur, upud
LTo'vSsTivK.Corrn tisiime editiantealihrilegehant
TOV cini) d LXX eliam IV quam in fructione panis cogniius Dominus, Cleovhm
Sifvz, ap itiierprcles, Bcg, domum, etc. Ei Amist.isitis Bibiioihecarius: Em-
vi, tS. le Elmorit siiniptiim e*l,boc modo legatur: matis, inqnil, Palmsiinm ctistellum de quo in sacris
el; TOV roTzovrovSef tv«' 1'Ajiwvi,in locumisium quem- tegilur Evangeliis,' Alexandro (Severo qui postea lm-
daiuElnioiii. 0_(iiri:it atiieni Elmoni, ve.l Phrloni Al- pei-iitnr) Nicopvlis-esl honururi decrela igatiotie fun-
motti *2a**i*' 'jbs.iiuod occtirril lihro Riilh cap. iv, i, gente Alricuno, qui hislurins in quiiiqitelibris descri-
et IVR -g. vi, jj,et alibi, docuisset n "SHieronymns in psit. Vernm diitis coguomines Emni.-iusniale eoit-
sui.sllebraicisQiiasslionibiis, nisi maxim» l.iliiiariun fumJi ReliiiKlusnottil lib. n, cnp.4, iitqiic•aui v.o>u.r,v,
sacriiriun (leiiiiiiciiio ill-fpi-riii-sein. MAnTtAtf. vicum, cnjus iiieniinii Lucas xxiv, 13, i-on plus scx.i-
— Ante Marti-uiaeunieriiti TOVSSLVU, salli-m aiqne ginta sliidiisllierosTilymis abfuiise, Jus^plio le le de
bene: it;i eniiu habei ei Rej-ins uiiiisrori. annd M mt- bello lih. vii, cap. 27, conlra Etnmnuniem civiiaieui
rnucoiiiiim in Hexaplis ad liunc locum IV Reg. vi, 8, qu.-Eel Nicopolis dieta esl, sladii>.ccntiiui el seplua-
«V TOV SsfvaTOTTOV. sex dislas-e qnse vig;nii duo MIIIImiitiaria
l' Piita romiiinm etymologias,non ipsarnm iirbinm ginta Rniianii. Confer deuuo llierouymum scctim iiso in
situui non probari ab llieronymo, qui sicuhi Euse- CoiiDiieul. ad Daniel. cap. xii, ctEzech. cap. xtvnif
blus fallitur iri earuminterVallia assigitaiidisj erroreu» & Abdisei,
897 LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. 898
termintis Iribns Dan, juxta Joppen. A Liviadis. Scd et alia villti Fogor hand proenl a Beth-
Ercccoi),
DE JUDICUM LIBRO. leeni rernimr (qnat nui cPhaora liiincnpatiir).
Etam, ubi babitahat Samson, iu spelunca Elam, Fasga, civilas Amnrrhseorum. Esl aulcin el monS
itixta toirenlfm. conlra oricntaleni plagam F. sga , pro quo Aquila
a
211 DE REGNOBUMLIBRIS. interpreiiitnr, cxcisuni. Sed et Sepiuaginla inter-
Ela, leginuis vallcm Ela : i|tiam Aquila etTbco- pretesFasga in quodam loco, excisum transiulcrunt,
doi.o inierpretantur, vallem quercus. DE LIBBO JUDICIM.
Engatldi, dcserlum, in quo abseondlus esl Da- Fannel, civilas quani irdificavil Jcroboam.
vid.Po-uitiiiis el sttpra Engiddi in tribu Juda juxia Fiinucl , turris quam snbverlit Gedeon. Scd ct
mare Mnriuttm, eoinra Occidentem. uiiusde filiis llor vocalusesl Fanuel (I Paral. XLIV).
Einatb, rcgio Allophylofum. Porro juxla Jere- Fraattm , tn.de fuii Abdou jtidex populi lsrael in
miuii civitas Damasci. nionle Amalec.
Enam, termiiius Damasci, sicut in Ezechiel le- DE REGNORUMLIBRIS.
giltu-, ad Orieiitem vcrgens a Themam ei Palmetis : h Felmoni aliiioni , qnod Aquila interpretatnr,
quai catteri iuterpreies ediderunl, Tbauiar. illiim velisiimi. Symmacbus 215 v<'ro*ue^cioqucm
DE GENESI. B locinii. Tlieodolio , illum locum Elmon ( rie quo in
Fison , quod inierpreialur, caterva : flnvius libris HebraiCiirum Qua.'Stiouumplenius dispuiiiliiin
qiiem iitistri (Grmci) Gangen vocant, de pnradisc esi).
exiens, et pergens ad lndise regiones , post quas Fogo, civiias regni Edom.
crnmpit in pelagns. D.cit antem Scriplura circum- Farfar, Duvius Daiuasti.
iri ab Itoc tiniversani regionem Evila, uhi aurum
Failmre, regio ^Egypii juxla Ezechielem et Jere-
prcciptiitm nascitur et Carbiiiiculus lapis et Pra-
mijui, in qua prolugi habiiavere Judsci.
sintts.
Faran, nnnc oppidum trans Arabiam juncium Sa- DE GENESI.
raceuis, qni in solitudine (vagi err.mt) Per hoc itcr- Geon , flnvins , qni apud ^Egyplios Nilus vocaiur,
fe-eiuni lilii lsrael, cum de moiite Sina casira mo- inparadi.o oiiens,el universain .Eihiopiam tircum-
vissent. Esteigo. uldiximus, trans Arabiam conira iens.
auslralem pla^am, el distut ah Aila contra Orien- Goinorrlia, una de quinque civiiatihus Sodnmo-
lem, ilinere triuni dierum. In de^erto autcm l'ha- rum, qna: ciim reliqnis divina nllione suhversa est.
ran Scripiura (Gen. xxt) commemorat balnlisse Gerara , ex cujus noinine nuuc Geraritica vocnliir
Istiiaclein. Unde et LmaeliUe (qiii iiiiuc Saraceni). C regio ira:is Daroma, procnl ah Eleuihcropnli inil-
Legimns quoque Cb idorhigomor regem percussisse libus viginti ipiiuque ad mcriilieni. Erat aiiieiu olim
eos, qni eram in deserlo Pharan. termi iits Cliiinan.Toriimad anstr.ilem plagam, ei ci-
Filisiiini,qua3nuuc dicilur Ascilon, et circa eam vitas melropolU Palscsi.ina1. Scriptnra coinmcmorat
regio.Palscsiinse. fuisse eam inler Caries el biir, hoc est iuler duas
F.uiuel , lucus in qno Jacnb lota nocte collu- sol luriines : i[iiarum utr.t ^Ejiyplojungitur, ad qit.ini
clans, Israelis vocabultim niernit, juxla torientem populus Irans frctum Rubri maris peivenii; aliera
Jabiic ( Faim i aulem interpretaliir facies Dei, ab vero Cades, usque ad Saracenorum ereinuui exlen-
eo qiiod Jicob ibi Dcum vidcrii). dititr.
F' go, civitas Adad regis, quse est in regione Galaad, mons ad quem septimo die profeciinnis
Gabibtica. e Charris Jacoh profugns vcnii. Est iinlem ari tergum
Fenon, casira filiorum Israel in deserto. Fuit PhoDiiieeset Arahia', collibus Lilmni copiihitus : ex-
autem qnondam civiias priucipiim 214 Edoni, lenditiirque per desertmn usque ad eiim lociim, tibi
nuuc viciilns i>i deserto, ubi a-.ris nietalla (daunia- trans Jordiinem habitavit qnonri un Scon rex Amor-
torum suppticiis eHodiuuttir), inier civiialem Pe- rh.i-nrnm. Cccidit supradictns mons in soriem filio-
tram elZoaram (dequo et supra diximus). D riiin Riiben (ei Gad, et diinidise(ribus Manassc ; scd
DE EXODO. et Jeremias ( XLII.6 ) loqiiimr , Galaad tu mihi ini-
Fithom, civilas iEgypti, quam sedificaverunt filii tium Libani), a quo moiite et civilas in eo ccudita ,
Israel. sortiln vocabuliini rst : qutun cepit de Aiuoribaeo-
DE NUMERISET DEUTERONOMIO. rtim maiiii Galiad filius MadiN, litii Munasse.
Fiti, caslra filioniui Israel in deserto. Gader, tnnis, nbi habitanle J.icob , Rtiben pa-
Fntlmrii, civitas irans Mesopntamiain, unde luit Ba- lris violavit fnum ( qusc absque G lillera , in Ile-
laam hariolus : sedel jiixin Eleiilhcropolim qusedam br:i'0 ader (1"**J) scribitur).
villa noinine F.itliuia cuniibus G;iznii nuncupaiur. Geilhaiin, pro qua in llebr:r.o posilum 218 est
F-gor, et Bctlifognr, mon» Moabiiarum, ad qucm AVITH,civitas Adad, qui qiiarms regnavil iti terra
Balaac rex adduxit Balaam hariolum in supercilio Idumaja, qiise nunc Gebalene dicilur.

a Ptita Deuleron. iv, 49, ubi C*ro'AanSciernv htw b Felmoni Almoni. Jam de hisce nomiiiibus dixi-
^tvrnv iiiterpieiaiitiir. mus supra in Elntoni. MARTJAN.
 $99 t. MSEBH HIER0NY'M! 660
' Geseiir, regiioaEgypti, in qua Iiabiiavit Jacob cum A scribtinlur Garizin et Gebal. Galgal autem, locus est
liberis suis- juxta Jericho. (Errant tgjliir Sainariiahi, qui jtixia
Neapolim Gariziii elGebal mprites ostendere volunt,
DE NUMERIS ET DEUTERONOMIO. cum illos jtixta Gnlgal esse Scriplura tesieiur.)
Gai, inMoab, qtiod interpveiatuV, vallis Monb,
Gasiongaber, caslra in solitudine filiorum Israel, •juxta Phofgor, ubi sepullus est Moses.
sieut in Numerorum iibro sCTiplimiest. Porro juxia
DE LIB'ROJESU.
Deulcronomium civitas esl Esau, quam nunc Esiani
nifriciipari piitant, ijuxia mare Rubrum et Ailam. "GalgalS,lisec est qtiam stipra posttimtis Golgol, ad
Gai'-. in ,soliltidjne castrajijiorum Israel ; el us- orientalcm plagam autiquae Jerichus cis Jordanem,
qtiehidie Gaia urbs diciturPalsestinse, juxta civita- ilbi Jesiis secufido popttlum cifcumcidit, ei Pascha
lem Pelram. celebravit, et deficiente tiiaiini, triticeis patiihus
Gelmon Deblatliaiiir, castra, id est!, mansio ftlio- ushs 'est Israel'. Iri ipso loco lapides qiioqne, quos
rum Israel in deserto. de alveo (Al. alveolb) Jordanis ttileranl, staiucrunt:
E PadgaJ, mons in deserlo, ubi castVamelali sunt ubi et tahernJtcVVlurii tesiimonii fixum multo lempore
filiilsraej. J* fuil. Cecidit auiem iii sorlem Ifibus Jttdse, et osien-
Gaza, civitas Evoeorum, in qua habitavere Cnppa- dittir itsque Jiodie Jocus deserlus in sectindo Jeri-
doces, pristinis ciilioribhs inferfectis. Apud vete.res chus milliariOj, ab illius regionis tiiorialibtts miro
erat termiiius Chnnan;eorum juxta Jigyptum, ceci- cultii habiius. Sed et >jux'taBetliel qtiidam aliani
ditque in a sortem trihiis "Judai: ssedeam 'teiiefeiion Galgalam su spic'anItir.
jpotpit, quia Enacim, id• cst gigahies, Allophyloium Gai', juxla Bethan et Belhel, quam expugnavit
Ydrlissiini, Vestiterurii et esVuYqiieJioclie iiisiguis Jeshs1,rege illius inlerfecto.ethabiiavitin illa quon-
civiias Palaestinse.'("^iiieniuf 'aiiierii quombdo in dain citra (Al. circa) Jordanem AmoirhsDus,nunc de-
quodam b Prophela dicatvif 'Gtrzaftitura in tumulum serius tanliiui ostendituv locus.
sempiteriniin : quod solviiur ila : aniiquae civitatis Gabaofiy ulide Gabaonitse supplices veneruttl ad
ioCiimvix i*uhdarn:e\itoru'm"pfsebere vestigia, banc Jesuin : er.iiolini metropolis el regalis civitas Evseo-
auteriVquie niiric cerhllurih alihioifo, pro illa qtisc rnm , ceciditqtie in sortein Iribus BeUjiimin. Et
corruil, x-dilicatam.) nnnc ostendiiur villa eodem nomine in quarto g22
"Gargasi, civitas trahs Jofdahem, jnricla riioriliGa- milliario Beihelis conlra occidentalcm pl'.ig«m ,
Taail, 'quam lefiuit tribus MarVasse.«Et.'baVcesse iuxta Rania el Remmtiii : ubi Solomon hosiiis im-
'huric diclfiir 'Gefasa, iifbs Itisignik ArabiaV.Quidam C niolatis, divinum meruit oraculum. Foil autem et
autem ipsairi essc Gadaram -EStiiiiaht.Sed "et EVari- ipsa separata Levitis.
gelluiii riienilnii Gefgesehbriim. Gabe, snriis Benjamini et hsec Levitis civitas se-
Giiggada, iihi aquaitim torferiies sunt. Esl aulem parala.
locuS iii solitudine'. Gazer^ in sorle tribus Ephraim, urbs separata
GauVbri,*si"veGblahi,-ih tfibu Mahasse civilas s"a- Levilis : quam etipsam expu-iiiavil Jesus, rege iliius
'cefdotalis et fugilmVraiVi, Tn regiorie Basariitide. inierfecio. iEtlificata est autem poslea a Solomnue :
.Sed 'eihuhc Ganloh vbcaiiif villa pfa>gfahtiis in Ba- nunc Gnzara viila dicitur in qtiarto milliario Nico-
lanaca, e"x cujtis lioiriiiieei reglo sbfiitavocabulum poleos cotttra seplenirionem. yeruiinamen scien-
est. diini, quod alienigenas ex ea Epbratin non poluit
Gebal, ifibns IhTefVa fhpfomissibriis, ulViadim- expellere.
'penifth Mosis aliafe coiistrijcftitii 21*) est. Sunt Goson, et hanc expngnavit,Jesus.
auierii juxta jeficho duo moritcs vicjni "cqnlra se Gelh, iu hac gisanles, qui vocabanttir Enacim, et
iiivIcemVespieleiites.e quibViV,uriusGarifiin, alter Fbiiisliiiorum accolsepertnansernnt. Oslendittir vicus
Gehal'dlcituf. Porro 'SamaVltahi afhiiraiitur, lios in qtiiiilo milliurio ab Eleutberopoli eunlibus Dios-
diios mbnies jtixta Neapolihi esse"; seu veiiementcr polim.
errifril : pliifiniiiih etiiViiinterse (listanl, nee possunt Gesom, civitas alichigenarum-, quseest in Gsrgasi
invicem uemiSicenifiim sive malediceritiiim inter se in Basanitide: de qua iilii Israel expellere non va-
'aiidiVivoces (qijod Scfiptufa Vommemofai). liieruni Gesuri.
"Gariziri/inmVssupcr qiVemsieternnt hi qniniale- Gader, el hujiis regem inierfecil Jesus. Legimtts
dicla resohaTjahl,jux'ia supradictiim VnonteniGebal. qtiod Jacob trans ttirrim Gaderfiserit labernaculum
GoJgbl, quse et "Galgal,juxta quaiii mbnies esse stittm (Gen. xxxv,l6, apttd LXX).
a Sortem iribusJurlm. UntVVfiis.%MiS*Cbibe¥i'iiius
'cidri|ehes vefn, ui Matilistiiiii, pa|, iol /GeVgesam
tpfo^frfw Jegit Josfip/i.'MiitTiAjf.. PalaPstiVVM ii Gefa^saAflbisellislifipiC Ex Pltileiiiiiio
, b.Puia ^qphoniaui.., cap. ii.,,Hinc jel^.hi Apqspas- qtioqtte discimusjduas cognoniines urlies exstitisse,
"riThtiisincefii^iycjoris*G;fVfi'crtmhq.i.quarioGep«r:ir, alfef.iin in Cffili>-Sjria,ctijus et Stepbanui Byzant.
phoriim Minortim NbVMlOf^zaresihVeiVtib.fiiru ru hVeiriiiiil,Tspuo-uko\i; rn; Koiln; ivpiu; : alieraiii in
'Pivov.6povpa n viu Yci.%% xeirui i(6\i; ovo-uxat uvrn. Aralria Petraea. Dentque et Ftaccus Gerasorum pro-
jPost./ffcmPCoprai^ ciu- vincim. Arabim Episcoptis CaJchedoifeusi 'cohciiio
ik%_'sfia"'est.vid,ei Cttriimn Jib.iv, eTArfiaimmlib.it. Subscripsit.
TOI LIBSR §1 IfTU IfWlNiBUS. • U%
Goini iri Gefgel ": qiiod Aquila et Symmaeliirs A tV. GiililotlV,Toctisjtixia Jbfdatierii lii liihii Beiijairilu:
interpretiiiilur, genles in Gclgel. iibi aliafe DiimiiiocoiVstitiicViViii lilii Rrihcit.
Gelgel, el hanc cepit Je'sus:et iiiinc osiehditur Gaas, iiions in tribn Epliraini, Vriciijiis sepieivrio-
villa hoiiiiiie Gaigulis, ah Aittipatiide ih scxib mil- iiali plaga sepiiltus esi Jesus filius N.tve, ei usque
liaiio cotitra sepienlrioheih. hodie jttxta vicuiri 6 Thn'mii'asepulcruin ejusinsigtie
Golathmaim, Iocus qui ihlepretaiiif '* possWssio hiotistralur.
aquse. Gabaaib, iri irimi Benjamin, uriVsPhinees filii
Gadda, in tribti Juda. Est aulem bodieqiie viila EJeazar: iibi sepulttis est Eleazarus. Est auteifi irtmc
in exireniis fiiiibus Dafoina?. conira brieiiieih, 1W1- Gabatha, viJla in dubdecihio lapidc Eleuiiicfojioieos,
iniiieiis niari Slorluo. ulji et s'epii!cru'ui d AniJiacuc propheia' bsiehdifur.
Gadera, in liibti Juda : nuric apjjVcilVlurviH&aVl 226 Gabaam, usque ad hanc bellalitiii est con-
regionem civitatis lEfiensis periinehs, horiiiiie Ga- ifa trtbuiii Benjamiri, sicViiiii libro Jtjdictirii scribi-
dofa, circii Terehiiithuii). lur (JTud.
Gahedur, in tfibu Juda : hbdieque vocaViirGednis, l3k kfeGSORUM LiBRIS.
vicus prsegraiidis iri decimo niilllttrio Diospbleos > Geilitha.ad qucm Ibbum traiisiuleruht arcam
. - . les-
,t
pergentibus Eleutheropolim. I
•B tametili de Azolo: nttnc vicits, grandis vocatttr Giih-
Gahlr, lerra Ailopbylorurii. ihain, inter Ai.lipalVTdeniei JaiiViiiain. Sed et alia
Gisoit, in ti-ibii Juda. villa appellaiuf Geihihiiii.
Gflou, iu tribu Juda Gailiin, JJtVde1'ti'il Phaltiii, qui post fugam Da-
Garieroih, iu tribu Juda. vifi, i\ii"cIioiuxorehi ejtis aceeperat. Meiiiinii
223 Getremmon, in iribu Mahasse, 'civlias sepa- ltojus loci el Isaias. Dicifiir aiiieiii esse quitlam
rata Tevilis. jiikia Accaroii vicus, qiii vocetuf Gallaa.
Gai, Vallis, sive prsefupluhi. 'Gelathsur, VegioAlliipliyJbftiriV.
Geheiiiioiii, quori interpietaifir, vallis Erihom, et "Gellioe, iiiohtes alienigeiiarurii, iii sexto lapide
ab bac quidam piitaiii appellaiahi gei.eriharii. 'Ce- a ScytlVopbJi, iri qtiimis et victis^est grandis, ijui
cidit auicui in sortem iribus 'Beiijamih juxia miiriVrii vocatur Cclbus .
Jeritsaieni conlra orfentem (super qua iri lihris ile- 'Gedttd, 'ail quahi aescendii David : pfo quo
braicarum Qiisestiohuin plenius diClum esl). Aqtiila , TOVsvZoivdv,id e&t, ekpedttum , vel acciri-
Geibepbcr, in tribii Zabuloh. cltiiii; Symniiiclnis, latroriiiiricurieiim, iiahsiiilcruiil.
Gefthael, id est vallis Eftbael, ih ifihu Zaliiiloii. ,^ Gazera, ubi pcrchssit DiiVid alienigehas. Posui-
Gabaibon, in iribu Dmi, civitas separata Levitis. 'C h'iu's et liijpra 'Gazer.
Esl qttoqite oppidnm, quotJ vocaiiir Gabe, insexto- G'epsuV, fegio alleiiigeiiaiiiVriin Syria.
deciiiio milliario Caisareac, el alia villa Gabaihai Gilon , tinde fuit Acbilophel.
in (iiiibus Diiica^saresejuxta granderij cahipiim Le- Gob, ubi comniissum est prielitim (II lieg. xxi, 18).
gionis: necnon G;iba etGabatba, vicuii contra orien- Gaiilsci) : duse siini Galilibic, e qtiiJitts uriii Gali-
talciii iilagam liaromae. Sed ei alia Gabatha iii tribu Jica %'eh'tiumVocatuf, viciita "JinihusTyridruih, ubi
Beiijamin, ubi fiiil domus Saul: alienigeharuni qiib- ei Saloinon vigitiii civitates dbhavil Cbirairi rcgi
que iti Rcgiiorum Libris qu;cdam Gabatha seribifur Tyri, iu sbrte trihtis Neplitliali: aliera verb GalTiiea
(el jnxta Beihlecm in irilfu Juda). dicittir circa Tyberiadcih et stagViirriV 'Geiiezafelb ,
Gelrerimioti, alia civitas in irihu Dan, sepnfalai i'n liibu ZalViiloii.
Levitis. Esl atitem iinnc villa ptsegrandis in duode- Cion , iibi Sitlbmoh esl iiriciiis iri Vtfgeiii.
cimo milliario Diospoleos b pcrgeiifibus ad earii dei Ger, locus iit quo p*erctissiiJeu fex fsraci ticlio-
Eieullieropoli. ziairi fegeni Judiiea), juxta Jeblaam.
a Pro hnjns nominis interprelaiione, qusc excide- D sita intcr EleiitlieropnJini et
Cliehronem, quod ex
rat, noiam ZT, spatio interstilio, annotat Vaticani his qtise ad Ceila dicuiiitir, maniresio Iii|,iiel. Nin i-
codicis scriplor. Reclitts porro Diprnj Gplqthmaim, ruiii euntihiis Eleuihcropoli Clicbrpnem .yeivus, ad
quti; vox Josue xv, i9 lialieiur, revolu.ioricm 'dq.ua- seplimiim lipirietit *Ec'helaocciirVebal, tid ociaviim
riim nnlat : ac forte flieronynius profiisio sifipserit C«'«, ari (JetitiVuriiGabailm : rieijtfe a*dcoiiiiruni, si
prob possessio. ... . .L duai',tiiiiIt-ucariiui spatio idem moiiiinienturii tribus
Emenriandi c.odice.R.IIiero-iymianisnnl ab Etise- atii pliiribus locis nio.-istrareliir id d.cxieriaiii.,vcl
bio , lcgeiidiniiqiVepergehlibtis'd'b'ea Etdiiiheropolim siiiisirain via; Viiilftar'isi-iVfim.iiia'x'ifii'esi iriiptsita
UTZL0vro>v si; 'E),ev0ep6i:o),iv. niolcs paiilo aliiur liiit,"airt In e(liii'ifi liiV6'ex'A'nVcia,
c (Jim.acilicel Tlianinaili snre dicitur, Josiie xxiv, qtiod erat »d ,ejus -gcniis ingeiiium paulo reiin lius
50, iion quaeThnir.ntisimpliciler, et iribus Jndoaluit. e via publica. luiimveip non in iiliijuo.liitim h,.rum
Vide lib. i conira Joviivan. iiurn. 15. loconVm, rieridhi in liiliVis ipsis pioplit-iani iuisse
d Et supiaad Ceila, itenifiueari Echeld idem'Am- • sepnltiini Euscliius 'aut HieroiiyfttusdoceiilTscd lan-
bacuci sepulcrum monslrarj iradiliir: qttod projecta ttim justa h;r>cloca ejus iiioiiiimenfum hiiVrtsiVhri
(emerilaic Cleticiis hoc in lncb deridet. acciisaique solitum viatoribus,. qiii aqite ab boc, 'qiiaiii 'iib illo
uvrtloyia;. Cotitra Relandus ac RlVenferdus nihil coospicere potuissent. AddtVciutf"in haric rcili Vir-
ab Eu-ebio aul Ilier.onymo peccaiiitn ostendunl, gilii (juoque versns Ecl6g. ix :
vald>-que erudiie observant tria..li;<c lbca>, Ceilo, HiVic.adeo^hiediaest nobis\'fa'; namquesepulcVuai
Ecliela et Gabatha fuissc in via Regia, vel niiiitari Iucipit appafere Btahorii.
9C3 S. EUSEBH HIERONTMI S04
Geilha - Chopher, unde Jonas Propbela fuit. . j t Pbasga, id est, excisi, quod respicit ad desenum
Garitli, qnaiii pcrcmsil Azael rex Damasci. Po- juxia Arnon.
sila esl et siipia Gailda. Jassii, ubi adversus Selion AmorrhsEOrtimregem
Gennila, regio Idumseorum, pro qua Aquila et dimicaiur. Meminit biijus Laias in visione cmiira
Syiniuachtis inierpreiantur, vallem salW. Mnah : sed et Jeremias. Et usque bodie ostenditur
Geliin, menfuiii bujiis Isaias. Et est villa Geha, inier c Mediilianet Dehus.
in i|iiinlo milliario u Guphnis eiinlibus Neapolim. Jazer, civitas Ainorrhscoriim, in decimo lapide
227 Gozm . in regioue Emath: et iiujus meini- Phiiadelphia' ad solis occasiim, trans Jordanem,
iiit l-.rias. Esl antem iu (inibus Damasci. quse fuit termiuus tribus Gad, exiendiluiqiie us-
Gareb, collis juxia Jerusalem, sicut scribit Je- que Aroer, qiise et ipsa respicit ad Rabha. Meminit
reniias. tirbis Jazer et Isaias in visimie contra Muab, seil et
11Geharib : pro quo Aqnila interprelalur, in sepi- Jercmias. Fuil aiilem separata Levitis, ctdi-ta; ab
bus : Symmaclius vero, in coloniis. (Lcge Jereiniani.) Esebon millihus quiiidecim, e qua magnum flu-
Gcpha, lUiinen regiouis, ut in lsaia scriptum e>t. men crnnipeiis, a Jnrdaue stiscipiiur.
Gameni, sive Gainon, regio Moabitarum, juxta Jordaiies, floviiis dividcns Jnilaam, Arabiam et
Isaiam. B Aiilouem, de quo supra riiximiis, et usque ad inarc
DE EVANGELIIS. Moriiium fliiens, qui posl miilios circumitus juxia
Gadara, urbs tratis Joidauem , contra Scytbo- Jericho, Mortuo commixius mari, iiomc.naniittit.
polim ct Tybeiiatleni ari oiientalem plagam sita in Jtitabaiba, locus in deserlo, ubi turrenlcs aqua-
moiiie, ad cujiis radices aquse calidsu erumpunt, rum demoiisiraiitur.
balneis desuper ajJilicatis. Jericbo, urbs, quam, Jordane transgresso, sub-
Gmgesa, ubi eos qui a dtemonibus vcxabantur, veilit Jesus, rege illius iuterfecio : pro 231 ,in0
SaWiitorresiiiini sanitati, et hodieque supcr inon- ex>iruxii aliam Ozam de Bethel, cx tribti lijln :iini,
teni vicnliis demonsiraliir, j'u\ta siaguuin Tyberia- quam Domiiius nosler alque Salvaior sua prseseutia
dis, i(i quud porci pra-cipitati suul. Diximus de hoc illustr.ire dignaiiis esi. Sed et lmc eo tt-mpore, quo
et supra. Jcrusalem oppiigiiabalur a Romanis prnpier perli-
Geihsemani, locus ubi Salvatnr antc Passioncm diain civiiim eapta atque destrucia cst. Pio qua ler-
oravit, Est aiiiem ad radices nionlis Oiiveii liiinc lia iodilicala eslcivilas, quse usque botlie pcriiianet,
Eecle-ia desuper sedilicaia. et ostcndiintur uniusquc urbis vestigia usque in
Gdgoiha locus Calvarite, in quo Salvalor pro pitcseiilcm diem.
salute oiiinitim crttcifixiis esl, el usqtie bodie ostcn- C
DE JESU NAVE.
diiur in yElia ad sepicnlrioiialem plagam moniis
Sion. Jerusalem, in qua regnavit Adonibesec, et pnslea
DE GENESI. eam lenuere Jebit-sei, e qtiihus et sorlita vocabulum
Jaboc, fliivins, quo irausmisso, luclatus esl Ja- est, quos mtilto post tempore David exlerniiiians,
Cob adversus eum, qni sihi apparueral, vucalusque lotius eam Judsete provincise nieiropolim fabrica-
esl lsrael. Fluit aiilem intcr Ainmaii, id esl, Phila- lus e>l : co qu«(l ibi locnin templi emcril (et im-
delpbiam, el Gt-razan (iu quarlu milliario fjtis), pensas struclurse Salomoui filio dereliquerii : Ilanc
et nllra procedcns, Jordani fluvio commiscetur. esse Joscphus rcferl), qnie in Genesi scrihiliir Sa-
ldmn-ea , regio Esau : qiia: ex en quod illc Eriom lem, sub rege Melcliisedcch. Fuil aulein iu liibu
voc.ibittir, noiuen accepii. Est autem circa urbem Bcnjamin.
Peliam, t|Ua>.iiiinc dicitur G.ihalcne. Jebus, ipsa est qure el Jerusalem.
230'l,,el' 1' regin principum Edom, in eadem, Jarim, civiins G.ibaiinilaruin.
deqtia supra diximus, Geb.Iene. Jarimiilh, civifas qtiam stibvertil Jesus, in Iribu
DE EXODO. d
[, Juda, (|iiarto distans ah Eleulheropoli lapide, jux-
b Iroib, locus deserti, ari qiiem venerunl Jilii Is- ta villam Eslhaol.
rael, mare. Rubrum transfreiames. Isiinoib. ubi abscondilus est Daviri: de qua ef sti-
DIS NUMl-JUSET DEUTERONOMIO. pi'3 quid nohis videretur diximns, ponente> Uetbsi-
Jeiabatlia, castr.i in solitu luie liliorum Israel. nmtli. Sed el in Regnoriini lihro primo, pro Isi-
Iiicetidilim, iri est sp.nvpio-p6;,locus in riescrto, muth, Aquila inierprctatur, dissipatam : Symma-
u!ii quaindam parlem populi llamma consumpsil. clius vero, desertam.
Inlliaath, castra in (ICMTIO filiorum Israel. Jedna, in sexto ab Eleuiberopoli lapide pergcn-
Janiia, qusc esl in campo Moab, subtus vcrliccm lihus Uiebron.
a Gebarlh , eic. Iia niss. codices, eriili vero libri vioi
'\Gpun>\.
<••
lpginit Gabsth, Jcrcmise capiie XL.non Gabarth , sed Jnfer Medabamel Debus. Corrupte legebamus in
Ga'eroth. signilicai srpes. MAHTIAN. aiilea cdilis libri< Deblwhum Delus , quod Bon-
h Ex coiiiposiin, Pkilittliiro h, qnod Septuaginla freriniu lcfcllii. MARTIAN. pro
N'ni>. XNXIII,5, o-r6p.ueipw8, os Irotk imerpri-ian- d Jariniuth, eic. Iliinc lncum pr.Tiermiliuiil plures
lur, avulsiim boc inimcn cs-e, nolat Biiiiiciius, niss. coilices Laiitii. cuiii lamcn cxstel in Graco
qui et desuo posl SinlQovverbum, addit in Giuco oi Eusehio stib nomine TaStt;. MAUTIAN.
905 LIBER DE SITU ET NOMINIBU5. 906
Jeconam, civitas Cafmcli, quam cepit Jesus, rege lA Jecnal, in Iribu Zabulon, Levitis civitas sepa-
illius interfeclo. rala.
Jair, civitas tribus Manasse. Jasthie, in tribu Zabulon : nunc usque Joppe vo-
Jamnel, in tribu Juda, usque hodie oppidum Pa- calur, ascensus Japho. Sed et oppidum Sycaminum
lsestinseJamnia, inter Diospolim et Azotum. nomine, de Csesarea Piolemaidem pergentihus super
Jabir, civitas litterarum in tribu Juda. mare, propler niontem Carmelum Ephadicitur.
Jathur, in tribu Juda. 235 Jephthael, in tribu Zabulon,
Jermus, in tribu Juda. Est autem usque bodie Jadela, in Iribu Zabulon.
villa Jermucha, in decimo ab Eleulheropoli lapide Jermolh, in tribu Issachar, urbs sacerdotibus
ascendentibus MW&m. separata. Posuimus etsupra Jerimulh, cujus etOsee
Jectael, in tribu Juda. jjrophela meminit.
234 Jectan, in tribu Juda. Icoc, sortis Nephlali, in confinio trium' Iribuum:
Jeiher, in tribu Juda, civitas sacerdolalis. El id est, in tribu Zabulon ad australem plagam, in
nunc est villa prsegrandis Jeltiira nomine, in vice- tribtt Aser ad oceidentem, porro in tribu Juda ad
simo milliario Eleutheropoleos : habitatoresquoque solisortum.
ejus omnes chrisiiani sunt. Sita est autem in inle- B . Jabnel, in tribu Nephlali.
riori Daroma, juxla Malalhan. Diximus de hac et Jeron, in tribu Nephtali.
supra. Jethlam, in tribu Dan.
Janum, in tribu Juda:csl villa Janua, in tcrtio Jelon, in tribu Dan.
mifliario Legionis conlra Meridiem. Sed non vide- Jud, in tribu Dan.
tur ipsa esse quse scribitur. Jerachon, aquse, in tribu Dan.
Jetan, intrihu Juda, civitas sacerdotalis, esi ho- Inlechi: pro quo Aqnila inlerprelatur, in maxilla.
dieque vicus prsegrandis Judaeorum in decimo octa- Jabis Galaad, et hancoppugnaverunt filii Israel.
vo lapide ab Eleutheropoli ad ausiralem partem in Nttnc aulem est vicus trans Jordanem in sexto mil-
Daroma. liario civitalis Pellse, super montem eunlibus Ge-
a Jesrael, in tribu Juda: sed non est ipsa quse su- rasa.
pra. DE REGNORUMLIBRIS.
Jezrael, in tribu Manasse: hodieque prsegrandis Joar, saltus, in quo examen apum fuil.
vicus ostenditur in Campo maximo inler Scythopo- Jerameli, regiq Allopbylorum.
lim et Legionem. Fuit autem lerminns Issacbar. Sed Jelher, ad quam misit David : nunc est villa in Da-
el unusde posteris Epiiratse, sicut in Paralipomenon G roma, nomine Jelthira, de qua supra diximus.
(I Par. v, 5) legimus (supp. libris), vocatus est Jez- Jecmaam, civitas principum Salomonis.
rael. Itabyrium: pro quo Aquila et Symmachus in Osee
Jecdaan, in tribu Juda. propheta translulerunt, Thabor. Est autem mons
Jepblethi, in trihu Joseph. Thabor in Campo maximo c ad orienialem plagam
Jano, in tribu Epbraim. Hanc quoqne cepit rex Legionis.
Assyriornm: et hodieque vicus osteiiditur Jano, in Jeelhoel, nomeii pelrse in Regnorum libris.
Acrabittena regione, in duodecimo Japide Neapoleos Jethaba, urbs antiqua Jttclace.
contra Orientera. Inaczeb : pro quo Symmachus transtulii, in
Jamin : pro quo Aquila el Symmachus interpre- valle Zeb,
tanlur, dexteram. Inachim, sive Inbachim : pro quo Aquila et
b Jaseb (Al. Jasen) : pro quo Hebrsei, babitatores Symmachus transtulerunl, in flelu. Meminit buj'us
legunt. et Michaeas prophela.
Iiieinec : pro quo Aquila et Symmachus Iranslti- 238 Joppe, oppidum Palsestina: marilimum iii
lerunl, in valiem. trihu Dan.
Jeblaam, in tribu Manasse, de qua alienigenas D Inaraba : pro quo Aquila transtulit, in humili"*,
non valuit expellere. vel plano : porro Symmachus, in campeslri.
Jerphel, in tiibu Benjamin. Itursea et Trachonitis regio, cujus Tetrarcha fuit
a Bonfrerius hunc in Latino titnlum proxime se- vo;, urbs esi juxla Jezraelem, qum hoc olim vocabulo
quenti jungit una serie, lanmmque suprd adverbio nunciipataesl, el hodievocalur Maximianopolis in cam-
expunclo, non est ipsd qum Jezrael, etc. Facile ad po Maggedon. Vid. Belandum.
bunc moduin scripseril Eusebius ipse 'leo-pusl, yv- hJaien, etc. Bene monuit Bonfrerius nomen istud
XBJ,'IovoV p-nHeuvrnlo-ri 'Is^pusk, etc; atque adeo diversimode in codicibus Septuaginta luterpi-eiuni
occursus siiiiiHima: vocis fraudi fuerit Grseco Anti- legi solitum; nam vox illa Jos. xvn, 7, Jaseb. Jassib,
quario. C;eterum saiis luculenter de posieriori hac ei Jasem legitur, pro quo in Hebrseo est "QWiJosebe,
urbe Hieron. in Commentar. ad Osee cap. i:'0ta;i- boc est, habitatores, sicut vertit Hieronymus.
mtis Jezraelem, qum nunc juxta Maximianopolimest, c Ad orientalem plagam. Ssepius editi anlea librile-
fuisse metropolim. regni Samarim prope quam sunt gunl occidtntalem pro orientalem. Constat auteni ex
campi latissimi, et vullis nimim vasiuatis, qum plus TabulisGeographicisTliabor positum liiisseadorien-
quam decemmillium tenditur passuum. Et in Zach.ir. lalem plagatn Legionis. Vide infra Thabor.
c. xir.Arfadremnio)i,pro guo LXX translulerunt 'Pow-
PlTROL. XXIII. 29 '!'
 Sof S. EUSEBH HIERONYMI 908
Philippus : sicul in EvangeliiS legimus. TrachOniiis A DE JUDICUM LIBRO,
autem dicitur terra juxla desertum Arabise, quod Laboemalh : pro quo Aquila inlerpretatur, ingres-
Bostrse jungilur. sus Emath.
Lesem : hanc filii Dan vi capiam , cognominave-
DE GENESI. rttnt Dan.
Lasa, terminus Chananseorum cifca Sidonem. Luza. altera , juxta Belhel, in lerra Cetthim ,
Luza, in tribu Benjamin, quam postea Jacob co- quam condidit ille qui abieral de Bethe!, sictil nar-
gnominavit Belhel. Est autem Usque hodie villa rathistoria.
in sinistra parle vise de Neapoli pergentibus Lechi : pro quo Aquila et Theodblio interpre-
iEliam. lanlur, maxillam ( dequa jam elsupra diximus).
Luza , bsec altera est, quse ceeidit in sortem fi- Laisa, hanc filii Dan captam manu , possede-
liorum Joseph, juxta Sichem itt lertio lapide %eu- runt , cum esset procnl a Sidone, etvocavetunt
TTOAS&ifi eam Dan, Fuit autem lerminus lerra Judsese , contra
Lotan, urbs ducum Edom. Sepientrionem, a Dan usque ad Bersabee se tenden-
lis. Meminit hujus el Jsaias. Sita est autem juxla
DE NUMERIS ET DEUTERONOMIO. B Paneadem , de qua Jordanis fluvius erumpit.
Lebona in deserto , caslra filibrum Israel. DE REGNORUMLIBRIS.
Lobon, locus soliludinis trans Jordanem , in quo Lamalihara, ad quem locum Jonatban j'acula di-
Moyses Deuleronomium legit. rigebat, proqiio Aqliila interpretatur , ad signum :
Symmachus, adcbndictum.
DE LIBRO JESU.
Ladabar, ubi erat Miphiboslhe.
Lochis, in tribu Juda : sed et hanc cepit Lodabar , unde fuit Machir.
Jesus, rege ipsius interfeclo. Meminit bujtiS Isaias LibanUs, mons Phcehicis altissimus.
et Jeremias : et nunc est villa in septimo milliario Luith , hujus meminit Isaias : et esl usqtie
ab Eleuthefopoli eunlibus Darbmam. hodie vicus inler Areopolim el Zoaram nomine Lui-
Lebna , in tribu Jtida , civiias sacerdolalis, quam tha.
tenuit Jesus , rege; ill-ius irileffeCIO: nunc est villa DE GENESI.
in regione Eleutheropolitana, quse appellaiur Lbbna. Messe, regio Ihdia:, in qua habitaverunt filii Jec-
Scribil de hac et Isaias. tan, filii Heber.
Lasaron,et hanc cepit Jesus, rege illius inter- Mambre , iitcc csl Chebron , juxta qttam sepul-
fecto. C tus esl Abfaham euni Isaac et Jacofb: dequa et supra
Lapis Boen, flliofum Ruben : est aulem lermi- diximus. Mambre ahtem vocabatur et unus amico-
nus tribus Judse. rum Abraham.
Laboth , in tribu Juda. 242 Madian, urbs ab untl iiliorUni Abrabam ex
Lamas , in tribu Juda. Cheiiliura sic vocala. Est autem trans Arahiam a
239 Labaoth,intribu Symeonis. ad meridiem iii deserto Saracenofum coritra orien-
Labanath, in iribu Aser. lem maris Rubri: uiide vocantur Madiaiisei, et Ma-
; Lacum, terminus Neplilalim : dianaea fegib. Legiiriuselbfilias Jbbabsoceri Mosis,
a Legerat olim Rhabanus trans Arabiam Eudmmo- dianitis ad niare. Rubrum. llle Numerorum locum
nem in deserlo. Atque ipse quidem Hieron. in Qttses- cap, xxv, i, respexit, ubi filim Moab memoranlur,
lion. Hebraic. ih Genes. cap. 25 : de Ceiura nati quoeutique Madianitides puelltfi audiuttt toto illo
fiiti Abrahdin juxld Hisloricos Hebrmorum occupave- capile, ac sedes Madian Moabitidi finitiiiias incole-
runl rpa^.o^irnv , et Arabidm, qum nunc tocatur baut. Varia igitur allusione inter se tantum discre-
pant, nec qiiidquam tamen alteiuler peccal, conira
11FilidsJobab, otc. Ubi legatiius in Shripiuref/Mias quani Boiifrerius et maxime Clericus jacial, qui
JotiafV,siveObab, filias Madian, non facile est inve- verba Eusebii perperam ab Hieronymo intcrpolata,
nisse ; sed manifcsie falsus deprehenditur Bonfre- falsamque lecfionem Obab pro Modb substitntam,
rius, qui hic filias Jethro, pro filias Jobab, atil Ho- mentitur. Allerum, qnod in Hieronymo tnntopere
bab, docet esse legendiim. Explbfalissihium enim D ] accusanl, quod hanc dixerit esse Madianitidem ad
Jiobis est Hobab apud LXX dici 'la§«S, Jud. iv, H. Areopolim et Arnonem , Verissime atque erudiie
Et Theodot. Qu. 15 in Numer. putat Jobab fuisse Rlienferdus purgat: ostendens oinnino vitiatos li-
filitim Baguelis, qui idetn sit ac Jothor, sive Jethro. brarioriim culpa esse Hieronymi codices, proque
Porro filii Jobab soceri Mosis, Cirisei dicti suntet verbis, Sed Iimc,legendum Sed ei, quae pbrasis est
liabitaverunt aliquando inter Amalecilas alqtie Ma- illi sexcentis locis familiarissima. Enim vero S.
dianitas; unde ftlimJobab, fdim Madian dici potue- Doclorem tam ineptuhi, totinsque Geographiae et
runiaMadiajiciviiaie,qu3eesljtixtaAiiibnemeiAreo- Historise ignarum, sibiqne minime constantem nemo
poVim'. ln GrseCoEusebib niilla est diffimillas, quia putabitj ut cum Madianseamregionem in deserio Sa-
filim Moatoet filim Madian promiscue accipiunlur in rdcetwrnm conira orienlem maris Rubri, a qua et fi-
Scriptura, etapudJosephum lib.4 Aittiqq.Jud. cap.6. lins Obdb soceri Mosis filias Madidn appellari exis-
-»Recte sud qiitsquesensu,EusebitisaeHierony- limat, consiituisset, haiic ipsam diceret esse civita-
mus scribunt ; alter MwtiS,alter Jobdb. Hic nempe lem juxta Arnonenv et Areoiiolim. Rescribe itaqtie
proprium soceri Mosis nonveii, quod est 'i»S«§ aut sodes,Sed et aliu, etc., qtta emendatione nihil cer-
'aS«S reposuit, siquidem niliil esi dubium filias Jo- tiits. Sed Grihcum quoque textum Relandus hoc loco
bab appellari Madianiiides, quarum patria erat Ma e(C.
Supplel "Eerff8i 'ovoptuiripu; w61eu>;_
fiO-i LIBER DEISITU ET NOMINIBUS. SiO
filias Madian. Sed bsec alia eivilas est 6p.i>vvpo;j\ Jepluc jtixla Cariathiarim, ubiquondam arCa testa-
ejus, juxta Amonera et Areopolim, cujus nunc rui- menli fuit, et Samuel populum judicavit. Meminit
nse tantummodo demotislrantur, hujtis el Jeremias:
. Moab, ab uno filiorum Lol; qui vocabatur Moah, Merrom, aquse ad quas, exercilU praeparato, cas-
urbs ArabitE, qiise nuric Areopolis dicitur, sic voca- tra sunt posita. Est atitem nunc vieus Merrus no-
ta est: cujus et supra nieminimus. Appellatur au- mine in duodecimo milliario urbis Sebastae juxta
lem Moabex notoine urbis et regio. Porro ipsa Civi- Dothaim.
tas, quasi prbpritira vocabulum possidel. Rabbalh Massepholhmaim , pro quo Aquila, Massephotlt
Moab (id est grandis Moah). aquse : Symmacbus, Massephoih maris, interprclaii
- Masseca,- civitas regni Edom,- circa Gebale- stttil. *
nen. Machaihi, urbs Airibrrhseorum super Jbrdanem
Mabsar; usque ad prscseniem diem vicus grandis juxta montem Aermon, de qua exterriiinare nonva-
in regione Gebalena, appelialur Mabsara ad urbem luerunt fllii Israel Machathaeuriu
Petratn perlinens. Marom, et hanc cepil Jesus, rege illlus 246 m"
Magediel,- et lisec in regione Gcbalena possessa terfeclo. (Posita esl el supra Marrus.)
qiiohdam a diiribus Edom. 1B Mageddo (et hanc cepil Jesus^ rege illius inter-
DE EXODO; fecto) : quse cuiri cecidisset in sortem tribtis Ma-
Magdolus, ad quem Jilii Israel, cum exissenl de nasse, nequaquam possedit eaih^ qula pristinos ha-
Mgypto, pervfeneruni, antequam iransireiit mare bitatores nequivit expcllere.
Rubrum. Legimtts et in Ezechiel de Magdolousque Misor: pro quo Aquila et Symmaclius, humileni
Syeiien- Porro Jei'emias Judsebs; qtti secum foge- inlerpretati sunt. Esl aulem civilas tribus Rtiben,
ranl, Babyloniorum impetum dcclinanies, in hac separala Leviiisin regione Gabalena.
iirbe iEgypii hahitasse refert. Medaba, usque hodic urbs Arabise, anliquum iio-
Merra; quod interpreiatur amaritiido. 243 Est nien reiinens juxta Esebon.
aulem loctts, in quo ainaras aquas jaciu ligni Mbses Maphaatb, in tribu Benjamin. Sed et alia est
iri dulcem veriit sapoi'em, trans Jordanenij in qiia prsesidium Roihanorum mi-
DE NUMERIS ET DEUTERONOMIO. lilum scdet propter viciniam Soliiudinis.
Memorise,id est^ scpulcra concupisceniiae, caslra Masapba, in tribu Gad, separata LevitiSi Est au-
filiorum lsrael in deserto, ubi post esum carnium lem el alia nunc Masplia, in finibus Eleulheropo-
asceiidii ira Deisuper illos. leos contra septentrionem pergehtibus ^Eliam,
a Macelolh, casfra flliorum Israel in solitudine. iG periinCns ad iribum Judae.
Masuruth, castra Jiliorum Israel. in deserto. Maanaim, iii tribu Gad, separala Levitis, iu re-
Maiiliane, quse nunc diciiur Masechana. Sila est gione GalaadilidCi
atilem in Arnotie, duodecimo procul milliario Con- b Moladab, in tribu Judse, sive Simeonis. Me-
tra orientalem plngam Medabus. demena, in tribu Judse, cujus meminit Isaias : et
Misor, civitas Og regis Basanj (Signifieat aiitein nunc est Menois oppidum juxta civiialerii GazEfni'
Mistir, loca plana atque campestria.) Magdala, in tribu Juda.
Machanarath, lermirius iirbis Amman, quse et Maresa, in tribu Juda : cujus nunc tanltimmodo
Philadelphia dicilur. siint ruinse in Secundo lapide Eleutheropoleos.
Madobares, quam nos vocamus eremum, hanc Maon, in tribu Juda, contra solis ortum Da-
Hebfsei Madfdfiih homiiiani. rbiiise.
Misaida, filiorum jacim, Jocus in soiitudine, in Maroth, in tribu Juda.
'
quoobiit Aafon; Maddi, in tribu Juda.
DE LIBRO JESU. Masfa, in ifibu Benjamin.
Maceda, in hac conclusit Jesus qttinqtie reges in Machoth, in Iribu Manasse.
spelunca, qitos inlerfecit ctim rege Macedaj quae D Marala, c ascensus Zabulori.
luit iti tribu Juda : e't nuhc Cst in octsivomilliario Masan, in tfibti Asef, j'uxia CarriVeliiriiad inare,
Eletillieropoleos conlra solis orlum. civitas separata Levitis.
Madon, civitas in qua fiiit rex Jobab, adversus 247 Mare Salinarum, quod vocatur Morluum,
qtiem Jesus bellum gessit. sive mare Asphalti, id estj bituhiinis, inler JericBo
Masseplia, in tribu Juda, apud qiiain Jiabitabat et Zoaram.
a M4icel.oth.-Ji
in soliludine. Addunt hoc loco editi in finibus Zabulon exstitisse, tradii Josephus quo-
ahtea libri, Malheca, caslra filiorum Israel insolilu- que : certe ab iis' non longe erat, cujus terminns di-
dine: verum nec in Grseco ea invenies, nec in mss, citur ascendisse Dersitsmare el Marala: Minime vero
Latifiis exemplaribus perantiquis ac optimse nolse. ad mare ipsum seusque protendebatregio ZabuJoh;
b Molfldflt,ctc; Editi hoc nomen scribunt post Jlfa- alioqni tribus Aser et dimidia Manasse' non se mu-
raia; Graecusatiiem EuSebius et Lalini eodices mss. liio attigissenl, quod Josue lestimonio xviu 10/ com-
codem ordine; quo a nobis reponitur. perlumest. Igilnr Marala locus fueri! ad JJnes ocei-
c iterum dissentit ab Eusebio, qui ponil yvln; dentales sortis Zahulon ; cujus ascensui Mieroiiymus
MawuirtTn, HieTonymus, Scd verius judicat. Maralam (ribuit; Etisebitts Manassh
 SJH S. EUSEBII HIERONYMI 912
Meeleblerminus Nepbtalim. ASymmachus, l^svuvriu;, id es(, trans, vel deconira.
Magdiel, in tribn Nephtalim, et hodieque par- Maces, urbs unius principum Salomonis.
vus vicus ostenditur in quinto milliario Dorse, per- Mello, civilas quam scdificavit Salomon. (Porro
genlibus Ptolemaidem.. h Symmachus etTheodotio, adimpletionem translu-
Mons Olivarum, ad orientem Jerusalem, in quo . lerunt. Et de hac in libris Hebraicarum Qusestionum
discipulos erudiebat Jesus. plenius dicitur.)
DE LIBBO JUDICUM. Maedam, civitas quam sedificavitSalomon.
Mosphelaim : pro quo Aquila interpretatur, sor- Mempbis, civitas .(Egypti, cujus Osee , et Eze-
lium : Symmachus, viciuiarum. chiel, et Jeremias, prophetse recordantur; sed et
More, nomen est collis (de quo in Eibris Hebrai- Jodfci, qui cum Jeremia de Jerosolymis profugi exie-
carum Qusestionum plenins disptitatum est). rant, habitaverunt in Memphis.
Mennith, ubi Jephte prseliatus est : nunc autem Machaas, in Osee, pro qtio Aquila et Symmachus,
oslenditnr Manith villa in quarlo lapide Esbus per- concupiscenlias interprclantur.
geniibiis Pltiladelphiam. Milelus, civitas Asise, de qua Ezecbiel scribit.
Machmas, usque hodie vicus grandis osienditur in Mariboth, ctijtis meminit Ezechiel dicens : Usque
iinibus jElise, antiqnum nomen retinens, novem ab ]} ad aquam Mnriboth (Ezech. xiAin, 28, juxia LXX),
ea millibus distans juxta villam Rama. pro quo Aquila, lijes : Symmaclius, jurgia, vel con-
DE REGNORUMLIBRIS. tradictiones inlerpretaniur.
Messab, hosiile oppidum juxta Gaba. Morasthi, unde fuit Michcas prophela. Est autem
Magdon, sive Magron, uhi sedit Saul. vicus conira orienlem Eleutheropoleos.
Massepha, in Moab, ad quamprofugus David, cum Masagam, rcgio Moabitarum, ul scribit Jeremias.
Saulis insidias declinaret, venit. Misor, regio Moab, juxta Jeremiam.
Masereth, in qua sedii David, nunc deserta : pro Mophath, regio Moabitarum : sicut in Jeremia le-
quo Aquila inlerpretatur, munitiones : Symmachus, gintus. Posita est aulem etsupra Memphrua.
refugia : Tbeodolio, speluncas. Maon, regioMoabiiarum , j'uxla Jeremiam.
Masbach, hostilis civitas regis Adrazar. Melchom , idolum Ammonitarum , sicut scribit
Mela, id est, Gemela : quam Aqnila et Symma- Jeremias.
chtis transferunt, vallem Salis (diximus de hac et c Magedan, ad cujus fines Matthseus 251 Evan-
supra). gelista scribit, Dominum pervenisse; sed et Marcus
Maacha, regio regis Gesur. ejusdem nominis recordatur : nunc autem regio di-
a Modeim, vieus juxta Diospolim, unde fuerunt G citur Magedena, circa Gerasam.
Macchabsei: quorum hodieque 250 ibidem sepul- DE QUINQUE MOSIS LIBRIS.
cra monslrantur (satis ilaque miror, a quomodo An-
tiochise eorum reliquias ostendunt, aut quo hoc d Naid, terra in qua habilavit Cain, verlilur autem
cerio auctoresit creditum. in salum, id est, motum, sive fluctuaiionem.
Mabsar Tyri : pro quo Aquila et Symmachus in- Nineve, urbs Assyriorum, quam sedificavitAssur
terpretantur, munitam Tyruni. egrediens de terra Senaar. Est et alia usque hodie
Magau, urbs quam aedificavitSalomon. civitas Judseorum nomine Nineve in angulo Arabise
Meeber : pro quo Aquila transtulit, uiro irepuv: (quam nunc e correpte Nineve vocanl).
a In mente facile habuerit Hieronymus Mathaiise d Vatic. N«IV,yn. Recle Hieron. Naid, Gen. iv, 16.
posleros, quorum certa sepulcra erant in Modin. e Correptc Nineve vocanl. Editi legunt corrupte;
Sed quorum reliquise Antiocbise monslrabantur, sie et mss. codices, praeter Colbertinum optimae no-
septem erant celebratissimi fratres Macchabaei, qni tse num. 4554, et alterum Monaslerii S. Cygiranni,
alii plane sunt a posteris Maihatise. llios vcro An- qtios sectili stimtts; quia nulla apparet iiominis
liochisemariyrinm snbiisse (licet JosepliusAniiq. xu, corruptio Nineve cum Nineve; sed correple nna po-
et libello de Macchabseis, Cedrenus, aliique pauci _" tuit vocari JVinetie; cum altera prodticte legereiur
dicant Jerosolymis) Mariyrologia ac veteres passim Nineve. MAKTIAN.
atictores tradunt. Sanctus quoque Augustinus, ser- —Reginsems. corrupteNeve uoconf.Nostercompen-
mon. de Macchabseis, templiim Anliochiseillis dedi- diaria scripiura corpte Nenevem.Et Marlianspusqui-
catum memorat. dem ex duobus mss. correpte reposuit, nihil plane
h
; Symmachi interpretationem, quseeadem acTlieo- immutalo nomine Ninive, in eoratus loiam esse vo-
dotionis fuerit, ex^Begio Hexaplari cndice penes cis differentiam, quod in altera hac Ninive secunda
Monlfaticoniiim suppleas : s. omottpoLrMp.uro;. Sym. syllaba corriperetur, qute in priori prodncehatur.
ab additamenlo; nam uno riknpiparo; versio a ple- Martianseoassentitur Relandus, qui tamen hic Ne-
niludine, ihi Aquilse Iribuilur. neven, ut in ms. nostro cst, Jegit, aliaque in exem-
« Magedan, eic. Matihaeusrecordatur nominis Jlfa- ' plum adducit Hieronymi loca, in quibus de correpta
gedan, c-ip. xv, vers. 39, quod in Grseco conlexlu aut extensa vocali in proniinliando disputal. Ejus-
scrihitur Magdala. Marcus vero pro Magedan legit modi estiliud in Sophon. cap. i : PtJo, hoc loco non
Dalmanuiha, cap. vtti, vers. 10. Nec tanien erroris per brevem sytlabam prima legenda esl, ne B-yuipuv
insimulare debemus Eusebium, qui ulebalur Grsecis putemus, scd productam , ul de pila sciamus dici, in
exemplaribus, ubi Magedanscriptum legebatur apud qua frttmenla tundunlur. Contra Clericus corrupte,
Marcum, sicut hodieiu pliiriinis codicibus mss., quos quod anlea erat in editis libris , retinenduui putat,
inter variantes leciiones GrsecasN. T. recensent Bi- multoque mavult ita intelligere Hieronymum , ut ve-
blia Polyglotta Londinensia. MARTUS. lit oppidum quoddam a Judscis cultum in Arabia,
915 LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. 91i
Naaliel, juxta Arnonem caslra filiorum Israel. A DE REGNORUMLIBRIS.
Nabau (quod Hebraice dicitur Nebo), mons supra Naviotb, locus in Rama, ubi sedit David (et de hoc
Jordanem contra Jerichum in terra Moab, ubi Moses in libris Hebraicarum Qusestionum diximus).
mortuus est: et usque hodie ostenditur in sexlo mil- Nachou, area Nachon : pro quo Aquila inlerpre-
liario urbis Esbus a conlra orientalem plagam. latur, area prscparata.
Nabo, civilas filiorum Ruben in regione Galaad : Nephath, civitas unius principum Salomonis.
cujijs meminil Isaias in visione conlra Moab, el Jere- Nerigel, et hanc exstruxerunt in regione Judaea
mias. Est vero et cujusdam viri vocabulum Nabau, Samaritani, qui de Bahylonia sunt prolecti.
qui Caan (Chanaath), et cseteros vicos , qui circum Nezab, quam condiderunt Evsei in terra Ju-
eam erant, ex suo nomine nuncupavil Nabolh (Nobe). dsea.
Sed et usque hodie ostendilur desertus locus Naba, Nazaretb, idolum Assyriorum.
distans a civitate Esbus millibus octo contra meridia- 255 Nemerim.cujusmeminii Isaias in visione con-
nam plagam. tra Moab, et Jeremias : nuncautem est vicus nomine
Negeb, Auster: apud HebrseosNageb dicitur, quod Benuamarim ad septenlrionalem plagam Zoarse.
Symmachus interprelatur, meridiem. (Sciendum NebeoUi, regio de qua scribit Isaias.
autem quod eadem plaga apud Hebrseos Iribus voca- ;B DE EVANGELHS.
bulis appellatur, Nageb, Theman, Darom, quod nos Nazareth : unde et Dominus noster aique Salvator
possumus Austrum, Africum, et Meridiem, sive Nazarsetisvocatus est: sed et nos aptid Yetei'es quasi
Eurum interpretari.) opprobrio Nazarsoi dicebamur, quos nunc Christia-
nos vocant. Est autem usque hodie in Galilseavicu-
254 DE LIBRO JESU. lus coiitra Legionem, in quiutodecimo ejus milliario
Nepheddor (quodb Symmachus interpretatur mari- ad orienlalem plagam juxia moniem Thabor (nomi-
timam); Dor aulem esl oppidum j'am deserium in ne Nazara).
nono c milliario Csesarese, pergeniibus Ptolemai- Naim, oppidulum, in quo filium viduse a mor-
dem. tuis Dominus suscitavit, et usque hodie, in secundo
Naftfao,nomen fontis in tribu Benjamin. milliario Thabor montis ostenditur, contra meridiem
Naama, civitas tribus Judse. juxta jEndor.
Neesib, in Iribu Juda, quse nunc vocatur Nasibi, DE GENESI.
in septimo milliario Eleulheropoleos pergenlibus Orech, civilas regniNemrod in Babylone.
Cbebron. Oolibama, civitas principum Edom.
Nepsam in tribu Juda. i2 Odollam, diximus.de hoc et supra, cujus meminit
Naaratha, in tribu Ephraim, et nunc est Naorath et Isaias.
villula Judseorum, in quinio milliario Jerichus. DE EXODO.
Nupheth, in tribu Manasse. Oothon, ubi secundo filii Israel castrametati stint,
. Naalol, in tribu Zabulon, civitas separata Levi- egredientes de Soccoth jtixla desertum, quando de
tis. jEgyplo profecti sunt.
Neceb, in tribu Nephtalim. DE LIBRO JESU.
DE LIBRO JUDICUM. Opher, hanc cepit Jesus, rege illius interfecto.
Neela, de hac afienigenas Zabulon non valuit ex- . Ooli, civitas in tribu Aser.
pellere. Est hodieque in regione Batansca viculus Ophra, via Opbra, ducens ad terram Soal.
nomine Neila. Hucusque per 0 brevemlitteram legimu»: exin per
Nabbe, sive Nobba, ad quam ascendit Gedeon, extensum legamus elemenium.
urbs sacerdotibus separata, quam poslea legimus 258 °E PENTATEUCHO.
Saulis furore subveroam. On, urbs in jEgypto, qute Heliopolis Grace dici-
Nemra, civilas tribus Ruben in terra Galaad : et tur, id est, civitas solis, quam sediftcaverunt filii
usque ad prsesens vicus grandis Namara, in regione D Israel , sicut Sepluaginla Inlerpreles arbilrantur.
Batansea. Alioquin in Hebraicis voluminibus nbn habetur. Et

corruple, hoc est, perperam vocatum fuisseNiniven,
cum non esset iia vocandum. Tametsi vero non tanti
csl Hobis haec lectio, ut de ea longius disseramus :
falli tamen videntur docti viri, atque ipse Clericus ,
qui in secunda syllaba pronunliationis varieiatem
collncaiit. Eusebius, cujus sensum Hieronymus in-
terpretalur, in terlia ponit : et primum quidem As-
syriacse urbis uomen per e productam litieram , sivc
vjscribit, tSivevn: alterum , sive Arahice per cor-
reptam s, mvevsv.Igilur correpte, quod et nobis ma-
gis arridet, Eu^ebius probai. Quod si corrupte legen-
dtim sit, pula eam denotari nrbeiu , quse et apud
Carolum a S. Paulo, Noiit. pag. 51, mvn appellalur
in provincia Arabise.In Laiina Nolit., pag. 60, Nevi,
ubi Holstenius observat, Neve, et Nevi, et IVetifsin
editis pariter ac mss. Notitiis legi.
a Propius ad fidem est opinari,scriptum ah Hiero-
nymo contra occidentalemplagam', quam ab Eusebio
u.vuro\u;. vocem Abarim.
h Exciderit Recole.snpra
irpo;
ab Eusebio Symmacbi nomen, quod
Hieron. docet. Bonfrerio lamen non Jit verisimile,
Symmachum hanc vocem inlerpretatum, maritimam:
longe autem Verosimiliuscst maritimam dixisse pro
co quod Josue xi, .2, versio iiostra habet juxta mare,
qui stitis ibi regionibus Dor ascribitur. Yide Dor-
napheth.
. c In nonomilliario. Corruplissime editi aniea libri
legebant undccimomilliario. MAitTiAN.
m S. EUSEBIt IHER0M'M1 m
recle : siquidein antequam lacob iiigrederelur ^Egy- .A Ramesse, urbs qttam scdificaveruiit Iliii IsraeJ
plum, erat exstrueta jam civilas, quse et sacerdolem in jEgypto; .oiim aitteni et universa provincia sic
habuit Petefrem, patrem Aseneth. vocabatttr, in qua hahitavit Jacob una cum liberis
Or, mons in quo morluus est Aaron, Juxla ci- suis.
vitatem Pelram, ubi usque ad prseseniem diem os- Roob, quam transierunt exploralores, b qui ab
lenditur rupes, qua percussa, Moses aquas populo Jesu fflio Nave missi sunt, et usque hodie vicus
dedit. Rooha in quarto lapide Scythopoleos sic vocatur,
Obotb, in deserto castra filiorum Israel. qtii et Levitis separatus fuit.
DE JESU ET REGNORUMLIBRIS. Raphaca, in deserto ubi filii Israel castrametaii
Osa, in tribu Aser. sunt.
Oram, in tribu Nephtalim. Rapliidim, locus in deserlo juxia montem Choreb,
Ophir, unde sicut in Regnorum libris leginvus, in quo de petra fliixereaqua?, cognominalusque est
aurum afferebatur Salomoni. Fuit aulem untis de Teniatio : ubi el Jesus adversus Amalec dimicat
posleris lleber, nomine Ophir, ex cujus slirpe ve- prope Pharan.
nientes a fluvio Cophene, usque ad regionem Indise, Ratlima (in deserto), easira filiorum lsrael.
quse vocatyr Hieria , babitasse, refert Josephus, a B Remmbn Phares , ubi filii Israel castrameiati
qtio puto et regionem vocabulum conseculam. sunt.
On, civilas Samarise, proquainilebraico scriplum Ressa, castra fiiiorum Israel.
estatin Cpti,),quod el Aquila et Symmachus inter- Kammolb, in tribti Gad, civitas sacerdotalis el fu-
pretalur, ihutile; Theodotion, iniquitatem. gitivorum in lerra Gallaadijide. Nuitc anlem esl vi-
Ocho', civitas sacerdotalis. cus in qtiinto 262 decimo milliario Pbiladelpbise
Oronaim, urbs Moabitarum, sicut in Jeremia c contra Orientem.
scriptum est. Recem, hsec esl Petra civifas Arabise, in qua re -
DE GENESI. gnavit d Recem, quem inlerfecerunt filii Israel. Di-
Puteus juramenti, quem fodit Abrabam, id est, cilur ipse rex quoque Madian.
Bersaliee, in regione Geraritica. Diximus de hoc DE LIBRO JESU.
et supra. Reminon, in tribu Siinconis, vcl Judae : hodieqtie
Puteus visionis, iu deserto, apud quem habitavit est victis itomitie Remmon, jtixta ^EIiam conlra
ssaac, Aquilonem in quinlodeciiiio ejus miJliario. \\
PutetisJudieii, usque in praesentem diem in re- Rogel, nomen fontis in irihu Benjamin.
gione Gerarilica. Vocatur autem 259 vi"a nomine C Rama, in tribu Benjamin civitas Saulis in sexlo
Berdan (quod Latine dicittir Puteus judicii). milliario ab MX\\\ad septetitrionalem plagam cottira
Puteus jurameiiii, ubi juraverunl Isaac et Abi- Belhel.-Meminil bujus et Jeremias.
inelech, vocaturque oppidum Isaac. Sunt autem et Recem, in tribti Benjamin.
alii plures puiei in sanctis Scripturis, qui hodieque Rcmmon, pelra Remmon, in tribu Simeonls, sive
in Gerarilica regione, et juxta Ascalotiem demon- Zabulon.
straniur. Rabbolh, in tribu Issachar : est usque hodie
Petra, civiias Arabise in lerra Edom, qute fco- alia villa Rebbo in finibus Eleutheropoleos ad solis
gnominala est Jectael, el a Syris Recem dicilur. orlum.
Rethom, in Iribu Issachar.
DE PENTATEUCHO. Boob, in tribu Aser, civitas separala Levitis.
Rooboth, civitas Assyriorum, quam ;edificavil As- Rama, in tribu Aser, usque ad civitalem munilam
sur, egrediensde terra Sennaar (Etde bac a in Jibris Tyriorum.
HebraiparUm Quscslionum plenius diximus). Rama in tribu Nephtalim.
Rooboth, urbs alia juxta fliiviiini ubi eral rex Idcirco eadem nomiimviculorumtribnbns vdriis assi-
Edom, et usque hodie est praesidium in regione P giidntur, quid cum apud nos unum nomensonare vi->
Gabalena (et vicus grandis qui lioc vocabulo npncu? dednlur, apud Hebrmosdiversis scripld suni litteris,
palur). Reccaih, in tribu Nephtalim.
* In libris Hcbraicarum Qumslionum. Vide conse- c Martianseus ad Hieronymianam lectionem exigi
quenter QiiaesiionesHebraicasinGenesim. MARTIAN. Eusehiuiii jtibel; fallilur vero, nam ecnnlrario le-
h Qiti ab Jesu filio Nave. Memoriselapsus hic vide- gendum atque emendanrium in Hierohymo esl ad
lur; nisi exscriptores Lalini posuerini ab Jesu, riro Eusebiannm exemplar ad Occidentem,irpo; Svc-pu;.
eo qnod est. cumJesu. Cerlum namqueexslatfiotoJ) Alioquin Rammoih extra fines lerrse IsraeJiticae ex-
Niim. xiu, 22, adiiam fuisse ab illis exploraloribus, stitissei, qua; ullra Philadelphiain Orientem versus
qui a Mose missi fuerant, quorumetiam Josueexplo- noii lendebalnr.
ralorum unus fuit. MARTIAN. d Reginse ms. RodCdm: noster Rocam prseferi,
I—Emendandiex Eusebio codd. Hieronymiani, ut qiiemadmodum el vulgares Gratci libri 'Pozav; sed
recte Yiclorius et Martian. judicanl, legendttmqiie, 'Poxop habenl castigatiores. Epiphanius de Useresi
qui cumJesu, ol psru '\naov. Ipse Jostic unus ex illis Melchisedecliian,oJp.evrri'Apu8iurnUerpui.o>v
'¥ov.6p.n
fexploratoribus fuit, qitos Mosesemiserat. Numer. xui 'ESwftvjukovpAvn,
XIH,22.
9IT LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. 918
Ruma, quse et Aria, ubi sedit Abimelech, sicut in A , Rhinocorura , civitas JEgypli, cujus meminit
libro Judicum (ix, 41) scriptum est, quse nuiic ap- Isaias. (Sciendum aulem, quod hoc vOcabultim in>
peilalur Remphis. Est autem in finibus Diospoleos, libris Hebraicis non habetur, sed a Sepluaginta Iti-
et a plerisqtte Arimalhsea nunc dicilur. lerprelibus propter notitiam lociaddilum est.)
DE REGNORUMLIBRIS.
ad David misit. 266 Quod in libro Hebruicorum nominum diximus,
Remmalh, qttam prsedaepartem hoc etiam nunc in S lillermvidetur tilulo prmnolan-
Rachel, et ad hanc David spoliorttm partem misit.
dum: apudHebrmoslria esse S, hoc esl samec, sade,
Remmolh Galaari, villa trans Jordanem juxta flu-
et sin. Qumcum apud Grmcoset Lalinos sono simili
viutn Jaboc. Diximus deiiac et supra.
civiias nunc Phila- proferanlur, insualingua aliter dlque alilerresonant.
263 Rabbalh, regni Ammon, Unde accidit, ul eadem nomina dpud nos diversum
delphia, cujus meminit Jereniias. sonore videdniur, et plus quam cwtercelitterm hmc
Roos, quam pertransivit David : pro quo Aquila et liabeal. Non enim ex una, sed ex tribus litleris, loca
Symmachus interpretanlur, arcem. el urbes et viculi describuntur.
Rogellim, unde fuit Berzellai Gallaadites (amicus
DE GENESI.
David).
Raphaim, vallis Allophylorum ad septenlrionalem j} ] Sidon, urbs Phoenices insignis, olim terminus
plagam Jerusalem. Chananseorum ad Aquilonem respiciens, et postea
Remmam, civitas regum Syrise juxta Damas- regionis Judsese. Cecidit autem in sortem tribus
cum. Aser, sednon eam possedil, quia bostes nequaquam
Relh, hanc percussit Asa rex. valuit expellere.
Rothem, pro quo Aquila interprelalur upv.evBov, Sennaar,campusBabylonis, in quo tUrrisexslrucla
id est, juniperum : Symmachus, umbraculum. est. Unde egressus Assur sedificavit Ninevem. Me-
Remmon, hujus meniinil Isaias in visione cbnira minit luijus loci Josephus in primo Antiquitatum
Moab. libro, ita scrihens : « De campo qui iii Babylonia
Raseph, civiias Syrise. regione vocaiur Sennaar, narral Uestiseus hislori-
Raphet, urbs Assyriorum in regione Theman , cus, dicens: Quidam sacerdotum prolitgi de lemplo
de qua in Isaia scribitur. b Enyalii Jovis sacra rapientes, in Seiinaar
campum
Rebla, in terra Ematb : unde (viclor) Pharao (ad- Babylonise pervenere.
dtictum) Joacha transtulit (in jEgypium). Sicliem et Salem, quse ( Laiine et Grsece ) Sicima
Remma, mons in Isaia : pro quo Aquila interpre- vocata est, civitas Jacob, nunc deserta. Ostenditur
latur, mons Emmona; Symmaclius, in Armenia. C ' atitem locus iu suburbanis NeapoleoS juxia sepul-
Est et villa Uemnnts in Daroma. Porro in Regnorum crum Joseph; quain subvertit Abimelec, et seml-
libris Remmam, donius dicitur idoli Damasceni. navit in ea salem, sicut in libro Judicum (Jud. ix,
Reblatlia, regio Babyioiiiorutii (sive urbs quatn i5 ) scriptum cst. Postea vero inslaurata est a Jero-
nunc Antiochiani vocanl). boam, ut Regnorum narral historia (III Reg. xn, 25),
a Ramale : pro quo Aquila interprelaiur, exalta- et sita est in finibtts tribus Ephraim. Sed et fliius
hiliir : scriplumesliiiZacharia(xiv, IO).Estautemet Emmor appellabatur Sichem, a quo et locus nomcn
alitts locusin tribu Bcnjamin juxta Bethleem, dequo acceperat. Fuit auiem et altera Sichem in monle
dicilur : Vox in Rama audila est (Malt. n, 18). (Et Ephraitn, civitas fugitivorum.
de hoe in lihris Hebraicarum Quseslionum plenius Sennaar, unde fuit Amarfal, qui adversus reges
dicilur.) Sodomorum bellum gessit.

a Ramale, etc. Puto hanc vncem e Grseca 'p«Se5e ac sensum : de templo Veneris alii Jovis sacra, elc.
sumptam, depravatam fuisse ah exscriptoribus Lati- Quis sit igitur cofilicius ille Jupiter Gemdlius, pror-
nis, qui pro Ramade, posuerunt Ramale; nam apttd sus ignoro : sed de Jove Enyalio plurjnia legj fipud
LX.X legimus'p«f/.KSi, quod Etisebius conjtinctim optimos Scriplores. Primumnomen sEwukio;Martem
forte legebat 'Vap.uM.MARTIAN. significal, et pro Marle sevtDeo bellico sumitur apud
— Nihil dubium hanc esse Ramma, de qua loqui- D Grsccos auctores. Dislingiiilur nihilominus Enyalios
lur Zacharias cap. xiv, 10. Grtcco noniini '¥up.usub- a Jl/arfeapudSoph. in Ajace,nxukv.oQapcfe,nivvu).Lo;,
sequilur, penes LXX, Se panicula : Silque adeo pro- vel Calcothorax, id esl, Mars, vel Enyalios. Siiniliter
babile Martianseo, Ieclum ab Eusebio conjuiictim apudPluiatc. in Rom. Quirimis a quibusdam dictus
'Pup.uSs. Hieron. in eum locum, Rhama autem iri ferlur 6 'EVUK).I.O?. Sectindo apud Josephum lib. i An-
loco suo permanebil: melius, inquit, inlerpretalus esl tiqq. cap. S, nomen illud scriptum legilur 'Evvskto;;
Aquiln, el cmteri qui posuerunt, exaltnbilnr; Rhama in ms. codice Regio Etisebfi £vvvekio;,tX>m duplici v
quippe exallatio diciiur. et e in medio, pro a. quod Hieionymus legebat, «s
h De iemploEnyutii, etc. Quo atictore Jupiier Ge- Jidem faciuni omnia exemplaria S. Doctoris, in qui-
malius vel Gemeliits irt Hieronynmm irrepserit, di- bus esl enyalii, non enyelii. Quare aittem in i ntea
cere erubesco; ueque vero exscriplorum veterum edilis libiis legamtis Gemalii pro Enyalii, non alum
supiiiiiaiein vel ignorantiam hic coargnendam pati- Cbnjicio caitsam procter Apologiain Hiefonymi ad-
tur tesiis conscientia; quia mss. codiees retinent versus Joviiiianuni, in qua lib. i, GameliusJupiler et
vcram leclioiicin Enyalii, licet cum boc di-crimine Genethtius nominatur. Putartini itaque Erasni. et
nimeii in illis fnerit scriptttm, anial, enialii, el Marian. eodem modo semper legenduni apttd liiero-
ENYALII. Uniim e Begiis exemplaribus neutram nymtiin. Hinc Game/tus, sive Gemeliushoc loco, pro
posuii dictioneni; sed hoc niodo leclionem mutavit Enijalius. MARTIAN.
919 S. EUSEBII IHERONYMI 920
Sodoma, civitas impiorumdivino igne consumpia, A , DE EXODO.
juxta mare Mortttum. - Soccoth, prima mansio filiorum Israel in de-
267 Seboim, et hsec civitas impiorum in seler- serlo, poslquam de ^Egypto sunt profecti, ante-
TIOScineres dissoluta, j'ux(a urbem quondam So- quam mare transiret Rubrum.
domam. Sin, deserlum inter mare Rttbrum et soliludinem
' Sopbera, mons orienlis in India, juxla quem ha- Sina.Nam de hoc deserto liliilsraelveneruntin Ba-
bitaverunt filii Jectan, lilii Heber. Qtios Josephus phidim, et a Raphidim in desertum Sina,j'uxia mon-
refert a Cophene JJumine et Iridiseregionibus usque tem Sina , ubi Moyses lahulas legis accepit. Deser-
ad id locorum pervenisse, ubi appellatur regio Hie- tum autem Sin idem dicit esse Scriplura quod et
ria : sed et classis Salomonis per triennium hinc Cades, sed el hoc juxta Hebrseos, Cselerum in Sep-
qusedamcpmmercia deportahal. luaginta Interpretibus non hiibetur.
Soora, urbs juxla Sodomam, quse et Segor et DE NUMERISET DEUTERONOMIO.
Zoara (de qua et supra diximus). Selmona, castra filiorum Israel in deserlo.
Save, civitas anliqua inqua habitavcrunt Amor- Saphar, mons Saphar in deserlo, caslra filiortini
rhsei, gens valida, super regionem Sodomse, quam Israel.
excidit Chodologomor. j
R Sattim, ubi populus pollulus est fornicalione fi-
Seir, mons in lerra Edom, in qua habilavit Esau liarum Moab. Est autem juxta montem Phogor:
in regione GeBalena : quae ex eo quod Esau pilosus unde el Jesus exploralores ad investigandam el
esset et hispidus, Seir, id est, pilosi nomen accepit. noscendam misit Jericho.
In quibus locis antea habitavit Chorrseus, quem in- Sabama, civitasMoab, in terra Galaad, quse ceci-
terfecitChodoIogomor. Meminit montis Seir etlsaias dit in sorlem trihus Ruben. Mem.inil et huj'us
in visione Idumse*». Isaias in visione conli*a Moah.
Salem, civitas Sicimorum, quse est Sichem; sed h Selcha, civitas regis Og, in regione Basanitide.
et alia villa ostenditur usque in praesenlem diem Senna, lerminusc Judsese, et usque hodie ostendi-
( Juxta j-Eliam coutra occidentalem plagam hoc tur in seplimo lapide Jerichus conlra seplentriona-
nomine; in oclavo quoque lapide a Scythopoli in lem plagam villa quardam nomine Magdalsena(quod
campo vicus Salumias appellalur: Josephus vero inlerpreiatur, lurris Senna).
Salem esse affirmat ( Antiqq. lib. i, cap. 11 ), in 271 Sepbama, terminus Judse ad solisortum.
qua regnavit Melchisedec, quse poslea dicta estSoly- Sadada, terminus Jtidse.
ma, et ad extremum, Jerosolymse nomen accepit). DE LIBRO JESU.
a Sur, ubi invenit Angeltts ancillam Saroe Agar, G Someron, el hanc cepit Jesus, rege illius inler-
Jnter Cades et Barad. Extendilur autcm desertum fecto. Dicunt autem nunc pro ea Sebasten vocari
Sur usqtie ad mare Rubrum, quod ad ^Egypti confi- oppidumPalsestinse, ubi S. Joannis Baptistsereliquise
nia pervenit. Porro Cades, solitudo esl super urbem conditse sunt. Legimus in Regnorum libris (III Reg.
Petram: sed et Scriptura desertum Cades contra xvi, 24), quod Zamri rex Israel emerit montem Se-
faciem ^Egypti extendi memorat, ad quod primum meron, a quodam Semer , et sedificaverit in vertice
venere Hebroei, Rubro mari transvadalo. ejus civitatem , quam ex nomine doinini appellave-
270 Segor, quae et Bala et Zoara, una dc quin- rit Semeron.
que civitatibus Sodomorum ad preces Lot de incen- Seira, et haiic cepil Jesus.
dio reservata, quse usque nunc ostenditur. Meminit d Selcha, civilas in regione Basanitide.
hujus et lsaias~ in visione contra JVIoab, de qua et Sior, locus contra faciem jEgypli. Sed e( hodie
supra diximus. ostenditur villa nomine Sior in(er jEliam etEleu-
Sene, id esl, tabernacula, loctis in quo babilavit iheropolim in tribu Juda. (Super hoc in libris He-
Jacob regressusdeMesopotamia(qui lingua Hebraica braicarum Qusestionum plenius diximus.)
appellatuf Soccoth). Saorth, in tribu Ruben, super Jordanem.

* Vacat, ut diximus, in Vatic. quoque mss. hic lilu-; D erat. Senna, totius terrse Judseseerat terminus. LXX
)us: ad libri atitem oram hsec annotanliir nominum hnne locnm in plerisqoe omnibtis libris 'Evv«z VO-
Agar, Cades, et Barad glossemata : cant: minus male in utto Oxon. 2ev«x, Ntmi. xxxiv,
"AVup-uvrn nupoiv.o;. Agar, ipsa esl advena. i. Peccant vero hactenus editi, qni mox leguni p.s-
KaAHC.uyiu uvrn- Cades, ipsa esf sditcld. yukn Ssvvx, Mngna Senna , pro MLySu).o-evvu, vel Moy
B«PM. ivv.uv.ol;n v.rio-i;.Barad, in malis possessio. 8«).o-evv«, Magdal Senna, lurris Senna, quod restitui-
Ex quibus liquido apparet, descriplam ab Eusebio mus d
ex Vatic.
Sur, de qua marginalis annoiatio superat, solenni Selcha,eic. Hic locus supra posilus legitur, civi-
illa, qutm innuimus, librarii oscitantia excidisse. las regis Og. MARTIAN.
b Huic liiulo subsequentem prseponebat Martian. — Hnnc iu Gneco litulum nunc primtim sufficil
Latini mss. nostri ad Grsecum exemplar ulrumque Vatic. Etsi enitn hsec Selcha neutiquam diversa \\-
digerunt.Tn Grsecoautem vitiosebabetYatic. ouTOf deaiur ab illa, qua; in prsecedenti serie locorum de
proe "ay. Numeris el Deuteron. recensetur: nihil tamen esl
Eusebius Idummmdixit: nec lamen errat Hieron. dubium ab Eusebio ac Hieronymo hic quoque fuissc
substiluens Judmatri, quae enim inlra fincs Idumsesc descriptami .
921 LIBER DE SITU ET NOMINIBUS. 922
aSocnolh,in tribu Gad, super Jordanem. A Samer, in tribu Dan : de qua et supra memoravi,
Syphon, in tribu Gad, super Jordanem. sub nomine Belhsamis.
Sacharoma, in trihu Juda. Salabim, in Iribu Dan, usquc hodie grandis vi-
Samem, in tribu Juda. cus ostendilurin finibus Sebasienes (Al. Sebaslenis)
Saal, in tribu Juda, vel Simeon. nomine Salaba.
Sicelech, quam Achis rex alienigenarum riedit ad Sephelh, locus Chananseorum.
inhabitandum David. Esl autem in Daroma sorlis 275 DE JUDICUMLIBRO.
Judse, vel Simeonis. Sirolha, quo confugit judex Ahtid. Diximus et su-
Sansana, in tribu Juda. pra de Seira.
Selei, in trihu Juda. Sur Choreb, quod interpretatur, pelraChoreb.
Saara, vicus in finibus Eleutheropoleos conlra Selmon, mons quem conscendit Abimelec adver-
septenlrionem pergenlibus Nicopolim, quasi in de- sus Sicimam dimicans.
cimo milliario, in irihu Dan, sive Juda. Sephina : pro quo Aqtiila elSymmachus interpre-
Soccho (in tribu Juda). Sunt autem usque Itodie (anlur, aquilonem.
viculi duo pergenlibus iEliam de Eleulheropoli, in Sorech, nomen torrentis, de quo loco fuil Dalila,
nono milliario vise publicse: unus in monte, aller in B illa Santsonis : sed el usque hodie ad sepienlriona-
campo situs, qui Socltoih nuncupantur. lem plagam Eleutlieropoleos vicus ostenditur, no-
Sarain, in iribu Juda. mine Capharsorech, juxia villam Saar, uiide et
Senam, in tribu Juda. Samson fuit.
Saphir, villa in montanis sila inler Eleutlieropo- DE REGNORUMLIBRIS.
lim et Ascalonem, in tribu Juda. Sophim, mons Ephraim in monte Armalhem.
274 Soccho, de qua et supra diclum est. Dicun- Salisa, quam perlransiil Saul.
lur autem Samaritani, qui de Babylone profecti Seima, nomen pelrse.
sunt, hunc viculum condidisse. Sa.ilim, villa quam pertransiit Saul in finibiis
b Sacha, in tribu Juda. Eleutheropoleos conlra Occidentem, seplem ab ea
Selo, in tribu Ephraim, in quo loco arca tesla- millibus distans.
menti mansit, et labernaculum Domini usque ad Sim, ubi Samuel invenit Saulem.
lempora Samuelis. Est autem in deeimo milliario Sabim, ubi Saul prsclialus est.
Neapoleos in regione Acrabiltcna. Sed et Judse Pa- Sonam,c unde fuil illa mulier Sunamilis. Esl au-
triarchae filium Selon appellaium legimus. tem usque hodie vicus in finibus Sebastse in regionc
Sechein, in iribu Manasses, civilas sacerdotalis et C Acrabittena, vocabulo Sanim.
fugilivorum.in monteEphraim, ubi sepelierunl ossa Sophamoth, ad quem locum misit David.
Joseph, de qua ct supra diximus. Seira, nomen putei, a quo Joab fecit reverti
Samcs, id est fons Sames, in tribu Benjamiu : pro principem exercitus Abenner.
quo Aquila interpreialur, fonlem s%lis. Suba, cujus regem percussit David.
Semri, iti tribu Benjamin. Sarlban, quoe esl ad radices Jezraelse.
Sela, in tribu Benjamin. Sophera, quaeest et Sophir, unde veniebanl naves
Sabee, in tribu Simeon. Saloiiionis : de qua et supra diximus. Esl autem
Sarilh, terminus Zabulon. mons Orientis pertinens ad Indise regionem.
Sams : pro quo Theodoiio et Symmachus trans- Serora, civilas pergenlibus Edom.
lulerunt, solis. Saba, civitas regalis iEthiopise, qnam Josephus a
Semerom, in tribu Zabulon. Cambyse i'ege Meroen cognoniinatani ex sororis
Sunem, in iribu Issachar, et usque hodie vicus vocabulo, referl. v
ostendilur nomine Sulem, in quinlo milliario mon- 278 Sela» um percussus est Joas.
tis Tliabor contra auslralem plagam. Sallarvaim , de quibus locis Assyrii transmigran-
Seon, sive Soen.in tribu Jssachar : hodieque os- D les , habitaverunl in Samaria: cl ab ipsis Samarila-
tenditur villa juxta monlem Thabor. norum gens sumpsit exordium. Meminil borum et
Sasima, terminus Issachar. Isaias.
Sior, in tribu Aser. Sademolh, d ubi Josias rex idolorum signa com-
Sennanim, quercus pertinens ad terminum Ne- btissit.
phtaiim. Saresia.oppidum Sidoniorum in via publicasilum:
Sorech, in tribu Dan, ubi Samson fuisse legimus, uhi habilavil quondam Elias.
juxla Esiaol (de qua jam supra diximus). Saron, cujus et lsaias meminit, dicens, Inpalu-
a Hic vero litultis, nedum in Grseco, etiam in « Marlian. vitiosein LalinoutVipro unde, inGraeco
Latino a Reginseins. ignoratur : in nostro autem se- 'kv.piGurnvn legit, el iitox \~)o>puvirnv pro Jtwwro,
cuuda manii ad libri album describilur. errofem stcpius adinisil.
b Scacha, eic. Autea edili legunt Scatha, quod quem d UbiJosias rex, etc. Ilahes hic qnoque in anlea
mulium torsit eruditum Bonfrerium,qui nescivit om- ediiis Erasnuinsignemdepravaiionem; nam pro Jo-
nia fere uoiiiina depravata fuisse in veteribus editio- sict, supponunt Oziam. MARTIAN.
riibusHi.erdnymi. MARTIAN.
 925 S. EUSEBlI HIERONYMI 924
des versuscsi Saron (Isai. xxxni, 9). Usqtie iii prse- }. K Tanis , civilas yEgypii, sicpt Isaias el Ezechiel
senlem autem diem , regio inter montem Tbabor et scribunt.
stagnum Tyberiadis , Sarohas appellatur. Sed et a Taphnas, civiias jEgypli. Lege Osee, Ezecbiel et
Cscsarea Palestina*, usque ad oppidum Joppe, omnis Jeremiam. In hac habitaverunt Judaei, qui ob me-
lerra quse cernittir, dicilur Saronas. tum Babyloniorum cum Jeremia fugerunt.
Sephela , sicut scribit a Isaias: pro quo Aquila , DE EVANGELlO.
campestrem, Symmaclius; vallem Inlerprelalur. Us- Trachonitis regio, sive Itiirsea, cujus telrarchafuit
qtie hodie omnis regio juxla Eleutheropolim cam- Philippus , juxta Evaiigeriuin Lucse. Diximus de hac
pesiris ct plana , quse vergit ad Aquilonem et Occi- et supra. Est aulem Irans Boslram Arabise 282
dentem, Sephela dicitur. civitatem in desei to, contra australem plagam,quasi
Sennaar : pro qno Aquila, Sennam : Symmachus ad Damascum respiciens,
interpreialur , uberem. Meminit hujus et Micliseas Hucusque perT simplicemliUeidm legerimus. Verum
propheta. quoniamqumsequunturdpud Hebrmos, non ex leth,
Setlrach , lerra Damasci: legimus in Zacharia sed cx thau, id est, theta Grmco, scribuntur, cum
(ix, 1; Vid. Hadrach). aspiralione legere debemus.
Sion, mons urbis Jerusalem. 1B DE GENESI.
Samaria, civitas regalis in Israel, quse nunc Se- Theman, regio principum Edom in lerra Gebali-
biistc dicilur. Sed et omnis regio quaecirca eam fuit; lica, a Tbeman lilio Eliphaz filii Esau sonita vo-
a civitate quondam nomen acceperai. cabulum. Sed ei usquehodie est villa Theman no-
Sor, Tyrus, metropolis Phoenicis, in tribu Neph- mine, disians ab urbe Petra quinque niillibus, ubi
lalim. el Romanorum militum prsesidiumsedet, de quo Joco
Soene, civitas Tliehaidis, sicut scribil Ezechiel. fuit Eliphaz rex Themanorutn. IJnus quoque ftlio-
Sais, civitas ^Egypti, cujus memiiiit Ezechiel: a rumlsmael appellabaiurTbenian. Seiendum autem,
qtia et Sailis pagus. quod omnis Attstralis regio Hebraice Theman dici-
Sadala, terminus Jttdsea;,sicut et scribil Ezechiel. tnr.
Sabarim, inter Damascumel ^Emaih, siciit scribit Tltamna, ubi oves suas totondil Judas: ostendiiur
Ezecbiel. hodieque vicus prsegrandis in finibus Diospoleos
Salisa pro quo Aquila interpretalitr, iriennalem. eunlibus ^Eliain, in tribu Dah, sive Jud.-r.
Meminit hujus Jeremias. Thamna, alia civitas jirincipum Edom;sed etcon-
279 Sichar , anie Neapolim , juxta agrum quem ctibitia Eliphaz filiiEsati, Thanuiaappellaiaest, quse
dcdit Jacoh filio suo Josepli, in quo Dominus nosier (C peperit ei Amalec, uiide Amalecilaj.
aique Salvator secundttm Evangelium Joaiinis, Sa- DE DEUTERONOMIO.
ninritaiiie mulieri ad puteum loquitur , ubi nunc Ec- Thaphol, locus in deserlo trans Jordanem, in
clesia fabricata esi. quo DeUleronomium Scribii Moyses, contra Jeri-
DE GENESI. cho.
Tigris, fluvius de paradiso exiehs, juxta Scripltirse Tliaalh, castra filiorum Israel.
fidem , pergensque conlra Assyrios: et post mttltos Thara, castra filiorum Israel.
circuitus , h lit vhlt Josephus , in mare Rubrum in- DE LIBRO JESU.
fliiens. Vocatnr aulem hoc nomine propter velocita- Tbaffu, in irtbu Juda civitas, quamexpuguavit Je-
lcm, inslar bestise nimia perriicilate curreiitis. sus, rege illius interfeclo. Diximus et supra de ler-
Tefebinlhus , in Sicimis, sub qua abscohdil JaCob mino PalsestinseetJEgypiiqui appellaiur Bethlaphu.
idola, juxta Neapolim. Thaanach, civilas quam expugnavit Jesus, rege
DE LIBRO JESU. istius iiiterfeclo. Fuit autem in tribu Matiasse sepa-
Tina, in tribuJuda. rata Leviiis, et nuhc in quarto milliario oppidi Legio-
Talein, in tribu Juda. nis boc nomine victts ostenditur.
Testiiij in tribu Jiida. D Thenaih, in tribti Joseph : hodieque 283 est
Tyrus, iu tribu Nephlalim. villa Tbena in dccimo milliarto Neapoleos conlra
DE LIBKO JUDICUM. Orientem, descendeiilibus in Jordanem.
Tabatli, uhi pugiiatnm es( adversus Madian. ThaJfne, in Iribu Joseph.
Tob, lerra in qua habiiavil Jeplue, Thaphuih, in tribii Manasse.
Tophedi, in valle filiorum Ennom , ulii populus Tbeco, usque hodie juxla descrlum civilatis MWx
Israel gentium simulacra veneralur. Esl auiem locus vicus oslenditur, undeetAmos propheta fuit.
>-iii shburbanis Jerusaleni. Thesram, et haiic cum rege suocepil Jestts.
a Hic Isaiam iv i-ij rteStvijex Aqtiila , qtiemadmodum alibi conli-
pro Abdia siippohi bpinatur DrusiuS.
Et esi qnidemVsaiso xxxn, 19, n^UJ-i; sed ibi LXX gisse docii viri ohservanl.
evTij xedivriinlerprelanliir, rion 2eipj).«,qnemadmo- h Utvult Josephvs, etc. Consule qute supra dicla
dtim in Aiidia, Yertim et coiijicefe'licej., Zeynlu o!im sunt de Tigti fluniiiie, et de ligride animali, col.
Eusehii sevo iectum Isaise luco iaudnto, ih aliquo 547, in Notis riosiris atl GfseCaFf agmerila libri Nd>
saliem excmplari: pro quo subslitutum deinde sit minunj. MAKTIAN,
923 LIBER DE SiTU ET NOMINIBUS. 920
- Therama, in iribti Benjaiiiin. jK legimus Carthaginem , in Hebrao scriptum habet
Tboiad, in tribu Juda, sive Simeouis. Tharsis. Nonnulli Indiam piitaveruni (el de hoc tam
Thabor, lermiiuisZabulon. Esl autem mons in in libro Epistolarum (Episf. num. 37), quas ad Mar-
medio Galilsesca campo (mira rottindiiaie sublimis), ceJlam scripsimus, quarn in libris Hehraicarum
distans a Diocsesareadecem millibus, conira orien- Qiisestionum plenius dictuni est).
talem plagam : qui confinium quoque iiiter trihum Thersa, subi Asa rex lsrael fuil.
Issachar et Nephtalim fuit. Thersila, unde fuit Manaen : usqne bodie esl vi-
Thalcha, in tribu Simeon: nunc victis grattdis culus Sainaritanorum in regione Baiansea, qui
Judseorumvocalur Thella, quasiin sextodeciaio mil- Thersila dicitur.
liario Eleutheropoleos conlra !l auslralem plagam. Therha, uude orlus est Elias propheia, Thesbites.
<=Tliamnallisara, civitas Jesti Jilii Nave, in monte Theman , juxta Ezechielem civitas Idumsese.
siia; de qua et supra subnomineaTbamria>diximus: Porro Isaias in visione eain ponil Arabisc. Meminit
in qua usque in praesenlem diem sepulcrum ejus os- huj'uset Jeremias. Abdias autem scribit civilalem
tenditur in tribu Dan e. Esau. Sed et unus filiorum ejus Theman appelbba-
lur sicul supra diximus.
DE LIBRO JUDICUM. B 287Tharac, quaminterraJudoeaEvsci condidere.
Thaanach, civitas juxta quam Debbora adversum Thalassar, regio Syrisc.
Sisaram dimicavit, in tribu Manasse, separaia Levi- Thogarma, legimus in Ezechiel.
tis, quam tenere non potuit, pristinis cultoribus ne- Tapliet, legimus in Jeremia (vn, 32) aram Tha-
quaquam ejectis. Est autem nunc villa praegraiidis pkel. £sl autem in suburbanis jElise usque hodie
dislsns a Legione millibus trihus. locus, qui sic vocalur, juxla piscinam Fullonis, et
Thebes, urbs quani cum oppugnaret Abimelech, agium Acheldema.
fragmine mola: ictus interiit. Est autem usque hodie DE GENESI.
vicus nomine 286 Thebes, in finibtts Neapoleos Ur Chaldseorum, uhi morluus est Aram, frater
pergentibus Scyihopolim, quasi in terliodecimo ejus Abrahse : cujus hodieque, sicut Josepbus referl, tu-
Sapide. mulus ostenditur. (Et superboc quid uobis videalur
Thamnatha : posuimus el supra Thamnam, in in libris Hcbraicarum Qusesiionum plenius dixi-
Iribtt Juda. inus.)
DE REGNORUM LIBRIS. Lilaminaus, pro quo in Hebrseo scriptum habet
Thelaniuge, locus in quo Abenner misit ad Da- Luza. Eadem esi aulem quse et Bethel, sicut supra
vid. Scd sciendum quod pro hoc vcrho Aquila inler- C diximtts. Sed et qutedam villa iiomine Ulaiinna in
pretatur, exienipio : Sytnmachtis, pro semetipso. duodecimo Diocsesareselapide osjenditur conlra so-
Thaad, juxta Galuad. lis ortum.
Thamsa, (erminiis regni Salonlonis. Us, unde fuit Joh de regione Ausilidi, sed et
Tbermoth, civiiasquam sedilicavitSalomon in de- unus de posteris Esau , appeUabaiur Us. ( De qup
serlo ( cujusc in libris Hebraicarum Qusestionum h in libris Hehraicariim Qusestionum diximus.)
fecimus meniionem). DE LIBRO JUDICUM.
Tharsis, unde aurum Salomoni deferebatur: banc Xil, in iribu Juda.
putat Josephus Tarsum urbem esse Ciliciae. Porro DE GENESI.
j'uxta Ezechiel prophetam Carihago seniitur, Siqui- Zaplioim, regioEdom principum, in lerra qusc
dem in eo loco, ubi apud Septuagiuta Interpretes nunc vocatur Gebalena.
a Vox campoin Reginae ms. non est. monstralur.
b Contra auslralem plagam. Malein veteribus edi- ejus insigne
e Yerius, inquiunt Bonfreritis et Glericus, in tribu
tionibus et in aliquot mss. codicibus posueruiit occi- D Epkraim. Cerle in hac tribu al) ipso Eusebio ac Ilie-
denialemplugam, pro ausirali; nam Tbalcha in Grsc- rotiymo potiiiur nions, quem dtidum commeiiiora-
co dieilur esse in Daroma, quse regio lota australis vimus, Gaas, in cujus septenlrionaliparte seputlus est
esi; vocemque Darom ssepiusinierpretattir Hierony- Jesus.
mus australem plagam. Cseterum nomen Tulcha legi- ! In libris Hebraicarum Qumstionum. Dixinius su-
tur apnd LXX, Josue xix, 7. MARTIAN. Hebraicas Hieronymi, prseter eas
— Nosfer ms. conira orientalem plugam; in aliis pra Qusesliones sunl in Genesim, non snperessc. MABTIAN.
qusc
ul et in antiquis ediliouibus , invcnit Marlian. B Fortassis unde resciibetiduiii cx Eusebio est.
contra occidenlalem.Verum quod ail Eusebius evru> Contra inGrseco'pro'Atr«(pmalimexHieioiiymtrA(7«,
±apo>p.u, meridianam siveauslralem plagam designare Asa : lilium nempeDavid, qni reguavit in Thatsa.
iiouest qni ignoret. Vid. III Regum xv, 2, et II Paralip. xiv, 15. Bonfre-
c Hactenns editi libri ad monstri inslar
legtint rius qiioque 'Atr« legit, sed ex ingcniq, ul pleraque
eupvuo-Bupu, et iti Lalino Mnrlian.TiisThamnalli tan- alia ; quodqne magis itnprobandum tsi , Leclore
tum, LXX prteferunt Qup.vuo-v.puy_,, Josue xix, $0. iiumquaiu admtmio. Deniqtte ex Valic. Sup.upsuvte-
Hebrscus TilDri3Dn. Eusebianiiin lexium eiriendal stituimus, pro quo Sup.upeio>v minns bene tiiuea scri-
Yalic. ms. Hieronyiiiiauum supplent duo Latini,Bo- bebalur.
ginse, ac nosler. h In libris Hebraicarum Qumstionum.Vide cpnse-
d Immo luctilenler sub nomine Gaas, in
cujus, in- qiienier librum Hebraicnrum Qua'Siionum in Gene-
qtiii, monlisseptentrionaliparte sepullus eslJesus ftlius sim, ubl de Ur, Uhmmaus, et Us disputal S. Doctor.
Nave, el usque hodiejuxla victtmThamnam sepulcrum MARTIAN. ,
927 S. EUSEBH HIERONYMI 928
DE NUMEBIS ET DEUTERONEMIO. A est David. Fuit autem tribus Judse in Daroma in fi-
nibus Eleutheropoleos.
Zoob, civitas Amorrhaeorum sita in Arnone : DE LIBBIS REGNOBUM.
de qua seripium est. 290 Propterea dicilur in tibro
Bellorum Domini: Zoob inflammavit el torrentes Ar- Ziph, mons squalidus, vel caligans, sive nebu-
losus, j'uxta Ziph, in quo sedit David prope Cher-
non (Num. xxi, U, apud LXX).
melam, quse in Scripturis sanctis Carmelus appel-
Zephrona, lerminus Judsese(Al. Judm)ad septen- latur, vicus hodie Judseorum, ttiide fuit Nabal
trionem. Carmelius. Sed et unus de pnsteris Caleb dictus est
a
Zared, vallis Zared in parte deserli. Ziph. Lege Paralipomenon (1 Paral. n, 42).
DE LIBROJESU. Zogora, in Jeremia civitas Moabitarum : hsec est
quse nunc vocatur Zoara, sive Segor, una de quin-
Zeph, in tribu Juda. que civilatibus Sodomorum.
Zannohua, in tribu Juda, usque hodie in finibus Zeb, civitas Amman, hodicque villa Zia osten-
Eleulheropoleos pergentibus ^Eliam, villa Zanua dilur in qtiintodecimo lapide Philadelphisc, contra
nuncupaiur. Qccidentem, de qua scribit Jeremias.
Zib, in octavo milliarioChebron contra Orienlem, B Zoeleth, nomen lapidis , ubi Adonias immolavit
usque in prsesens victts ostendilur, ubi absconditus viclimas juxta fonlem h Rogel.
0 Emendat meus ms. liber vallis,
pro quo viliose N.omina regionum,alque locorumde Actibus Aposlo-
Marlian. villa. non a Hieronymo, sed ab alio quodam de-
• b Snbneclunt veteres ediiores Erasm. ac Victo- lorum, Et Bedsequidem, in cujus quoque operibus
scripia.
rins libellum Locorum ex Actis, quem in Hierony- inveniiur, ascrihunt erudiii viri, qui dignum lectu
miariis quoque mss. passim invenire est bic loci opus esse judicant. Martianseus totum omnino reje-
suhjiinctum : Hieronymtim lamen auctorem non ha- cii : nos in hujusce Tomi Appendice ad mss. quoque
bere, compertum est. In ms. noslro ita inscribitur, codices recensebimus.

IN CONSEQUENTEM GEOGRAPHICAM TABDLAM PALJESTINJE

ADMONITIO.

Perlecto Hieronymi, sive Ensebii de Palsestinseurbibus et vicis libro, nihil utilius, nihilque ad eorum
meniem probe retinendam, fruciumque ex iis debiium lectu percipiendum, necessarium est magis, quam
Geographica Mappa lotius terrse, quam describuui, siius et loca ad se invicem uno conspectu reprsesentare:
quse veluii Commentarii vicem suppleat, immo cnjus ope, quod prolixis Commenlariis segre admodum ob-
tincas, percurrente picturam oculo consequaris.
Segnius irritant animosdemissaper aures,
Quamquaesuntoculissubjectafidelibus,et qute
Ipse sibi tradit spectator
Sor. de ArlePoelic. v. 180et seqq.
Yerum si ad horum modo Palrum documenta Tabulam adumbrare oporteat, solisque eorum sil vesiigiis
insistendum, vix uniuscujusque regionis seorsim multas describas, uttam quse simul nniversam ivypuyn;
TUTTW, ut Eusebius loquitur, Palsestinam exhibeat, ne vix quidem.^Nani quod cl. Relando pridem observa-
tum est, Eusebius, cjusque interpres Hieronymus, in unaquaque regione lerrte Israeliticoe intervalla loco-
rnm ab urhe illins regionis prsecipuadefiniunl: ipsam vero urbem, quo loco sita sit, dicere prsetermittunt.
Exemplo sit, quod ab Eleulheropoli meliuntur plusquam viginli locorum situm, ipsa vero Eleulheropolis,
nipote quse in Scripturis non memoralur, quem traclum occupet, nusquam docenl. Idem de reliqitis fere
urbibus usu venil, quas in Judsea, a Nicopoli dimetiuntur, vel Diospo i: in Samaritide, a Neapoli el Se-
baste : in Galilsea, a Diocsesareaet Legione : denique trans Jordanem, a Pella et Philadelphia. Nempe su-
pervacaneam duxerunt esse operam, primarias eas urbes, suisque lemporihus longe nolissimas, quibus
baberentur disiantiis, designare : easque adeo vel omnino dissimulant, vel .7ro).£(£imo-npov;,urbes nobiles,
dixisse conienti sunt. Nunc vero quando nobiles esse desierunt, suis quasque locare sedibus, liabito ad se
ijivicem respeclu, si eorum lanttim indiciis nilimnr, non est expedilum.
Allerum accedif.huic malo incommodum, quod ipsarummet urbium, quas a prsecipua miitiscujusque rc-
gionis deducto intervallo Palres collocani, non usqne adeo diligens notatio sit respeclu plagarum mundi,
cum quatuor dumiaxat vulgaribus illis Ortu, Occasu, Septentrione, et Meridie utantur, reliquas singulis
bisce intermedias negligant. Minime auiem credibile fit, omnes urbes Eusebio memoratas recta eam pla-
gam respexisse, ad qnam referuntur, omnesque ad eaindem veluti lineam remotas hjisse ab ea urbe, unde
distantia earum pelilur. Nihil jam de cceteris dico( quse in hoc scriptorum pari desiderai laudaitis Kelan-
929 NOTATIONESDE ALIQUOTPAL.ESTINJE LOCIS 930
dus, ac niultis exaggerat, fortasse etiam supra verum : reipsa cnim aut parum negotii facessunt, aulrec-
tissime se habeiit, quemadmodum in prsefixa buic lomo Prsefatione ostendinius. Satis ex his duobus, quse
adduximus, liquet, universse Palsestinseiinagiuem ad Eusebii ac Hieronymi ingenium ex hisceeoruin mo-
nimentis, lametsi omnium longe luculenlissimis, non posse delineari; sed qusedam necesse esse prius cx
aliorum Gengraphorum maxime veterum auctoritate constituere, quibus demum ipsa, qusein incerlo apud
Eusebium sive llieronymum bserenl, asserantur.
Hoc porro est, quod in bac exstruenda Mappasupplere debui, siquidem in promptu erat ex alienis tcsli-
moniis huic descriptioni suppetias ferre; nec erit, opinor, qui studio meo veluli propositum prselergresso
succenseat homo sacrse Geographisecupidus, quoniam ut tot singulares tabulas regionum adumbrarem , a
me ipso impetrare non polui, vixque aliler fntcius ab eximio Itoclibro polerat obiineri. Recensui aulem , ac
disposui suis qusequenominibus Joca, proutex Septuragintavirali editione hoclibro enunlianlur, nec ferme
aTihprseiermisi, quam quaeappellalivce, ul vocant, signilicaiionis, non proprise sunt, aut cerle ignobiliuin
sunt viculorum, qute nullis distaniiis annotantur, el quseadeo satius erat praieriisse, quam fucum leclori-
bus facere, si certis incena miscerenlur. Prsesto autem fuit ipse Hieronymus suis aliis scriptis, etcum
primis in epistola ad Dardanum, in nostra recensione 129, ubi universsu possessionis Judscorum lorigiiudi-
nem quidem metitur o Dan usque Bersabee,qum vixcentumsexaginla millium in longumspatio tenditur : lati-
ludinem vero o Joppe usque ad viculumBelhleemquadraginta sex miltium, cui succedit vaslissimasolitudo
plenaferociumBarbarorum. Lieuilhic inlelligere totidem niilliuni regionem conlra Orientem reclo ad Jor-
danem tramile, atquea Jordane ad Chesbon, Perscse urbem, sive, ut Eusebio placet, ad usque Philadcl-
phiam, qusedecem supra Chesbon millihus a Jordane proiendebatur. Nam et si Judseselalitudo paulo est
incerlior, quod quantum ultra Jordanem excurreret, non satis inler auctores conveniat: sentiebam lamen,
lion ex variorum, et pleruniqne receiiiium vialorum opinione, ne dicam ex Thalmude, ac Judaeorum som-
niis mihi fuisse describendos Palsestinse fines, sed ex hujusmodi rerum sulertissimo, tum ob erudiliotiis
Iaudem, ttim ob loci viciniam Csesariensi episcopo, ej'usque inierprele magnoHieronymo, qui sedes illasel
curiosius peragravil, etmultos annosincoluit. Quamobrcm et multi facienda sum arhilratus ipsa ex lliero-
nymo Excerpta, quse ad locorum intervalla faciuni, et sic satis studiose post Martianscumcollegi, ut jam
sint maximam partem auctiora. Prsetermisi autem alia, quse ex temelipso recolas ex episiola 108, sive
S. Paulse epitaphio, a n. 8 ad 15, alque ex illa, quae de Mansionibusad Fabiolam inscribilur, in noslra
recensione 78, quse erant ferme ex iniegro describendse, si quse ibi de Terrsc sanclse urbibus iraduniur,
fuisset animus exhibere.

EX HIERONYMI LIBRIS

EXCERPTA

DE ALIOUOT PALESTIN.E LOCIS.

°
293 Adadremmonurbs est juxla Jezraelem, A appellatur filiorum Ammon, quarum una via Jeru-
quse hoc olim vocabulo nuncupala est, el hodie vo- salem ducil ad dcxteram partem, siuislra vero ad
catur Maximiauopolis, in campo Mageddon,iu quo Rabbath filiorum Amm.on, quse esl civitas me-
Josias rex a Pharaone cognomenlo Nechaovulnera- tropolis, et hodie Philadelphia nominalur, eic.
tus esl (Zach. xn). (Ezech. xxi).
Ahila. Mare Rubnim, in cujus littore Ahila posita Ar, civitas metropolis regionis Moab, quse pro-
est, ubi nunc moratur legio, et prsesidium Romano- vincia esl Arabum. Hodieex Ilebrseo et Gra-coscr-
rum (Ezech.XLVII). moiie composita, Areopolis nuncupatur; non ul ple-
Anathot est viculus in lertio milliario ab urbe rique sestimant, quod "A.pso;,id est, Martis civitas sit
(Jerusalem)situs (Promm.in lib. l Comment.in Osee), (Isai. xv).
contra septentrionem Jerusalem in tertio milliario Arnon, est terminus AmorrhseorumetMoabifaruni
(Jerem. l). (Ibid).
Apedno.Figal tabernaculum suum in Apednojuxla Azotus.Mareautem novissimum inlellige hocquod
Nicopolin, quseprius Emmaus vocabatur, ubi inci- ad occidenlem est, et quod ducit in /Egyptum, in
piunl montana Judscscconsurgere(Dfl.t. xi). cujtis lillore Gaza, et Ascalon, Azolttsque el Joppe,
Aradia. Rex Babylonis... egredietur qttidem uno B et Csesarea, et cseterseurbes niariiimse sitse sunl
ilinere Chaldseorum,sed cum venerit per desertttm (Joel. n).
et soliludinem 294 at' bivium lerrse Arabise, quse Bersabee. Ubi et Bersabee usque hodie oppidum
* Vitiose Marlian. Jerusdlem.
 85i S. EUSEBII HIERONYMI 052
esl: quse provincia ante 295 non grande tempns ex \ Emntdus. Juxta Nicopolinij quse prius Emmaus
divisione Prsesidum Palsestinse, Salutaris est dicia vocabalur, ubi incipiunt nionlana Judseseconsurgere
(Qumstjad GenVxvn,-50). (Daiu xn).
Belh-aven. Quse quondam vocabalur Bethel, esl Emmaus. JudseMaccbahseisignifical lempora, qui,
iirbs ifi tribu Ephraim, post Benjamin; libi eriiin de vico Modin^fratribus ac propinquis secum anni-
tribus Jinitur Benjamin, haud procul in tribu Ephraiin lenlibus,- et mtilfis de populo Judaoorum, Antiocbi
hSecurbs Conditaest (Oseev). duces superat j'uxta EmmanSj qnse nunc Nicopolis
Bethulia. CumiriJinitoagmine prosequentitim venit dicilur (jDflti.vm).
Belhuliara... quinlo die vonit Pelusium (In Vil, S. Engallim in principio est maris Mortui, ubi Jorda-
Hildrionis). nus ingreditur. Engaddi vero, ubi finilur, atque
Gadesbarne.ln deserlo est, quod extendiliirusque constimititr (Ezech. XLVH).
ad urbem Pelram (Ezech. XLVIII). Eiebon: Inter Esebon et Sahama vix quingenti
Carmelus. Duo sunt niontes, qui vocantur hoCno- passus stint (lbid., xvi);
mine; alter in qtio fuil Nabal Carmelitis, maritus Gabaa. Urbs esi in Iribu Benjamin, juxia Rama
Abigail, ad Australem plagam :_Alter jnxla Ptole- (Osee, v).
inaidein (juxla Phmnicis terminot)t quaeprius voca- B Galaad, qttani possedit dimidia tribus Manasse,
batur Achos mari imminens, in quo Elias propheta trans Jordanem Scriptura eommemorat. In quo
ilexis genihtis pluvias impeiravit (AIHOS. i). monte Laban fugienlem consecutus est Jacob, cl
Carmelus.Si absconditi fuerinl in verticeCarmeli, mons juxia Genesim nomen ac-cepite-o>p6;,id esl,
vel .juxla Phcenicesterminos, in Septenlrionali plaga lumulus leslimonii, eo quod ibi Jacoh Labanque ju-
ad meridiem, propter eremi vasfilalem, ubi habilavit raverint in acervum lapidibus congregalis. Esl au-
quondam Nabal Carmelius (Amos,vm); temcaput, sive priticipium Libani montis excelsi, qui
Carmelusmonsin confinio Patestinne et Phoenices universus cedris coiisiius est (Hiefontjm., in c. xxn
Ptolemaidi iinmiiiel, licel et alius in Scripluris sanc- Jeremim).
tis mons Carmelus appellaiur, in quo fuit Nabal Car- Genesareih. Lacus Jordane influenle cfficilur, in
melius (Isai. xxix). cujus litloreChapharnatim.ei Tiberias, el Bethsaida,
Cedar, quaequondam inbabilabilis fuit, regio trans el Ghorozaim sitse sunt (Isaii ix).
Arabiaui Saracenorum.(Jsat. XLII). Geraris. Notandum, qttod de Geraris usque ad
Dan in terminis lerrse Judaicse, ttbi nunc Paneas nionlem Moria, id est sedem Templi, iier dierum
est (Amos.vni). trium sil (Qumst.in Genes.e. xxii, 5).
Dan. Seplima Dan usque ad Joppem, ubi sunt -i Gelh (ut Regnorum quoqtte teslalur hisloria) una
turres Ailon, et Selebi, et Emmaus, quse nunc ap- esl de quinque tirbibus Palsestinse, vicina Judsese
pellalur Nicopolis, licel poslca legerimus, qtiod ce- coriJiHib,et de Eleuihefopbli euntibus Gazam, nunc
perint sibi, transcensis afiis tVibbbUS,urherii Lesein usque vicus vel maximus ; unde fuit et Goliad ille
in trihu Dan, quse hodie appellalur Paneas (Ezech. Getthsetis, quem David occidil in prselio (ln cap. i
XLVIIl). Mick.hmcurbs nbs Hieronymoibid.vocaturPalmslinm
Dimon et Dibon. Ne quis Scriploris vitium pulet, melropolis).
et errofem emendare dum vifll, faeial; uria uibs et 297 Gei/t, qbae est iii Oplief, haud grahdis est
per m et per b litteram scribilur : e quibus Dimon, vicuJus in secundo Sephorim milliario, quse hodie
sitentium interprelatur; Dibon, fluens; indilo nlro- appellatur Diocsesareaeuntibus Tyberiadeni; addi-
que nomine propter lalices, qui lncite fluant. Usque tur Opher, ad disiinctionem aliarum Geflh afbiuin
hodie indifferenler et Dimon el Dibon hoc oppidu- (Hieron. Pfomtn. in Joham).
lum dicithr (Isai. xv). Geth vicina«aiquecbnfiriisest Azoto quseHebraice
Duma Regio Idumsea,qusead Austrumvergit, et ab dicilttr EsdOd (Jefem. xxv).
urbe Palsestinse,quaehodie dicilur Eleutheropolis 20 Helltesi usque hodie in Galilsea viciflus est, par-
distat millibus (lsai. xxi). 0 vus quidem, et vix riiinis veierum sedificiorumindi-
Edomia. Unus ergo alqtie idem tribus nominibus cans vestigia; sed tameh nblus Judseis, et milti
appellatiir, Esau, Edom, 296 Seir, possedilque quoque a cireumducenie monstratus (Pttimm. in
eam regioiieni, quse nimc Getoiena dicitur, et in li- Nahuih).
nibus estEleulheropoleos, ubi anlehabitaveTanl Hor- Jdsd, tirbs quse MbrtuCmafi immiiiet,>ubi est ler-
rsei, quiinierprelantur /ifVen,undc ipsa urbs poslea hiirius provinciiCMoabitarum (Jsai. iv).-
soriita vocabulum est. Quod ergo Hebraice Edorn, Idumma. Idumaeosquoqtie a Meridiana pJaga vix
et Grsece dicilur 'iSovimio:,nunc viculus Paisesiinse septuaginla quinque millibusab Jerosolyma separa-
est, a conditore sic imposito nomine.(A6rf)'fe i)* tos (Jti episf. ad Dardan).
Emath minor, ad. distitictionem Eniath niagnse, Idumma. Oninis Australis regio Idumseorumde
quse nutie Ahtiochia vocatur, urhs est in teriniriis Eleutberopoli usque Pelram, et Ahilam (lisec est
Terrse sanctse, qui solem respiciunt. Postea diClaesl enim possessio Esau) in specubus habitatiuncnlas
Epipbania ab Antiocho,cui cognomentumEpipliaiies liabet (Abdiaii).
(Amos,vi). Jerusalem in tribu Benjamin silam nullus ignoral.
935 NOTATIONESDE ALiQUOTPAL_ESTIN_ELOCIS. 1>U
Thecuam quoquc viculum esse iu monte siltim, et iA Sochoth.Est usque hodiecivltastrafisJdfd.inem hoc
duodecim millibus ab Jerosolymis separalum quoli- vocabulo in parte Scyibopol.os (Genes.xxxm, 17).
dieoculis cernimus (Jereni; c. vi). Solitudo. Quse a Majoma, Gazse emporio, per lit-
Jezrael, qunenuncjuxta Maximianopoiim est, futt tns eunlibus jEgyptum ad Isevamfleclitur (In vit.
melropolis regni Samariae; prope quafii suiit cariipi S. Hilarionis).
latissimi, et vallis nimise vaslitatis, quse plusquam Thabaiha. Hilarion ortus vico Thabatha, qui cir-
decem milliumlCnditur passibus. Iri hac coiffmisso citer quinque tiiillia a Gaza urbe Pabestiiisead aus-
cerlantirie, ab Assyriis csesus esl Israel (Osee, i). Iruni silus est (tbid.).
Joppe. Joppen portum esse Judsese et in Regno- Tltaborest mons in Galilsea, situs in campesiribus,
rutn , el Paralipomenon libris legimus,ad quem rotundus atque sublimis, et ex omni parle finilur
Hiram quoque Rex Tyri ligna de Libano fattbus scqualiter (Osee,v).
transferebal, quse Jerusalem terreno ilinere perve- Tharsis vel regio Indite est, ut vull Josephus :
berenttir... sed et juxia regionis naturam de rnon- vel certe omue pelagus Tharsis appellatur, et cceli
lanis et arduis ad Joppen et campeslria veniens habet siinilimdinem (Jeremimx).
propheta, recte dicitur descendisse (Jonm i). Thecue est oppidum quod sex miliibus ad meri-
Madian. Nulli dubium esi, Madianitas et lolam " dianam plagam abest a sancia Bethleem, quse mttii-
eremi vaslitaiem adjacere terrse Arabise ( Ezeck. di genuit Salvatorem; et ullra nullus esl vicultts,
xxv). ne agresles quidem casse. Taula est eremi vastiias,
Mambre.A Mambre usque ad Montem Moria vix quse usque ad mare Rubrum, Persarumqiie et
unius diei iler plenum esl ( Qumsl. in Genes. c. _Eiiiiopum atque Indorum lerminos dilaiaiur (In
xxii, 5). Promm. Com.in Amos),
Morasthi usque hodie juxta Eleulheropolim ur- Tkecuamvicttlum esse in monte silum, 299 et
bem Palscsliuaj, haud graudis esl viculus (Promm. duodecim millibus ab Jerosolymis separatum quo-
Comm.in Miclimam). tidie oculis cerniinus (Jerem. n, 7).
Nemrim, oppidum super mare Mortuum ( Isai. ThemanIdumseorumregio est, et vergit ad Auslra-
lem plagam; quse provincia non solum Tlieman,
298 Petra.Qux el ipsa urbs Palestinse est (Isai. sed et Daron, et Nageb dicitttr, eo quod Euruni ct
SLIIJ. Auslrum, Africumque rcspiciat (Ibid.).
Pkaran. Vicinusest locus monti Sina (Abac.m). Tkopket. Ara Thophet, quse est in valle filii En-
Rabbath. Metropolis nomine Rabbath, quse hodie nom, illum locujn signilicat, qui Siloe fontibus irri-
a rege ^Egypii Ptolemseo, cogiiomento Philadel- ^ galur; et esi amcenissimus alque nemorosus, hodic-
pho, qui Arabiam teuuit, cuin Judsea Philadeljihia que liortorum prsehel delicias. Hic auteni genlilila-
nuncupata est (Ezeck. xxv). lis error omnes provincias occnpavii, ut ad capila
Ratna est urbs in tribu Benjamin, in septimo la- fontium lucosqtie amcenissinios viclimas iniroola-
pide ab Jerosolymis sita (Osee, v). renl, et omnis pravtc supersfitionis religio servare-
Ramolk Galaad. Urbs trans Jordanem in posses- lur. Thophelh linguaHebrsea inferpreiatur lalitudo:
sione tribus Gad. lpsa fugitivorum civitas fuit. scriptumque fertur in libro Josue JiiiiNun,de hoc
Rhinocorurd est oppidum ib _Egypti Palsestinse- loco qui300esl in vallefilii Eifnom,clIIehraicedi-
qtte confinio (Isai. xxvn). Cituf geEnnom. G^quippeyK/.ayyi.,bocesi,i'fl//em;et
Rhinocorura. Urbs ad torrenlem deserli, sive oc- Ennotn vel homiuis ifomehi vel grdtiam sontit. Tfa-
cideniis, ut LXX transtulerunl; inler eam et Pelu- dutilque Hehrsei ex hoc loco appeilatam Geliennam,
siumtivus Nili sive torrens de eremo Veniens,mare qtiod sciticel omnis popultis Judstrorumibi perierii,
ingredituf (Amos,vi). bffendens Deum. Ih quo loco etiaiii filios soos iii
Samarid. Altera urbs fuit meiropolis decem (ri- igne idolis consecrarint, sive holocausitim oblnle-
buum, quse postea ab Augusto Csesare appcllata est rint, quod non prseeeperit eis, nec ulla legis jusse-
Augusia, id est, Sebaste : in qua et ossa Jbaiinis rit sanctione (Jefem. vn).
Baptistsecondita sunt (Osee,i). fyrus et Sidon in Phoenicislittore principes civi-
Saron omnis juxta Joppen Liddamque appellatur tates... quarum Carthago colonia (Jereni. xxv).
regio, in qua laiissiiiii fcatfipifeftilesqQe' teiidtiniur Vailis, seu Torrens spinaftmi, est lbt'os juxia Li-
(Isai. xxxtfij. viadcm trans mare Morluum, sexto ab ea distahs
Segor in Unibiis Moabilarum sita csi, dividCnsab milliario, ubi quondam cum Madianilis fornicatus
iislerram Philistiiiii. est lsrael (Joel. ni).
 955 S. EUSEBII IJIERONYMI 936

S. EUSEBII HIERONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

IIBER HEBRAICARUM QlIISTMll 1 GMESffl.

PR.EFATIO a.

301-302- QU1 •' principiis librorum debebam1A i siquis tamen ha?cquoque,si quis.
-secuturi operis argumenta proponere, cogor priusi Captusamoreleget,
respondere maledictis, Terentii quippiam sustinens,
quicomoeiiiaruni prologosb in defensionem sui sccnis; ut in Jibris Hebraicarum Quseslionum, quos in om-
dabat. Urgebat enim eum Lusciusc Lanuintts, nosiro> nem Scripturam sanclam disposui scribere, non quse-
Luscio similis, et qnasi publici serarii poetam furcmi rai eloquentiam, non oratorum Ieporem; sed magis
criminabattir. Hoc idempassus estabcemulis ei Man- inimicis pro nobis ipse respondeai, Novo operi ve-
tuanus vates, ut cum quosdam versus Homeri irans- niam concedendam. Ut enim nos humiles aique p.tu-
tulisset ad verbum, compilator vclerum diceretur. perculi, nec hahemus divitias, nec ohlalas dignamur
Quibus ille respondit, magnarum esse virium, cla- accipere : ita et illi noverint, non posse se iiotiiiam
vara Herculiextorqueredemanu. Sed et Tullius, quii Scripturarum, id est, 303 304 divitias Cbristi,
in arce eloqitentise Romanse stelil, rex oralorum, etl e cum mundi pariter hahere diviliis. Sludii ergo
Lalinse linguse illuslrator, repelundarum accusatur a_ nosiri erit, vel eorum, qui de Jibris Hcbraicis varia
Grsecis. Non mirum ergo si contra me parvum ho- suspicantur, errores refellere : vel ea quscin Latinis
niuncultnii immundsesues grtinnianl,et pedibusmar- et Grseciscodicibus scatere videntui', auctoritati sua;
garitas conculcenl, cum adversus dociissimos viros, reddere; etymologias quoquererum, nominum atquc
'
B
etquigloriainvidiam superare debuerant, livorexar-. regionum, quse in nosiro sermone non resonant, ver-
serit. Verum hocillis merito accidit^quorum in thea- naculse linguas explanare ratione. Et quo facilius
lris,curia,Concione,prorostriseloquenliapertonabai. emendaiio cognosca(ur, ipsa primum, ut apud f nos
Semper enim in propaiulo lortitudo semulos habel, sunt, testimonia proponemus, et ex collatione eo-
feriuntque summos Fulmina montes (Hor. Carm. n,, rum quse sequuntur, quod in illis, aut miiitis, aut
ode x, 10). Me vero procul ab urbibus, foro, litibus,, plus, aut aliter sit, indicabimus. e Neque vero Sep-
turbis remolum, sic quoque (ut Quintilianus ait)) (uaginla Inlerprelum, ul invidi lalrant, errores ar-
latenlem invenit invidia. Unde leclorem obsecro, guimus: nec nosirum laborem, illorum reprehensio-
a Totum hunc librum exegimus ad quinque mss. quia tnnc temporis RuQnus presbyler nihil dissidii
codices : duos Valicanos, olim Suecornm Reginsc, habuit cum Hieronymo propter Origenem, qui adhuc
prsenotatos numeris 39 et 215; lum aliumaniiquiss. hene audit in hac Pr_efaiio:ie.Codex denique Cor-
Palatintiin, ineadem Vaticana Bibliotheca 183, atque beiensis antiquissimus alium pfse se fert intellec-
unum Mediolanensemin Ambrosiana sttb littera D lum, legit enim : Urgebat eum Lucius Lavinio nosiro
nuiii. 88; deuique nosirum, quem domi asservamus, Luscio. similis, etc. MARTIAN.
non illum quidem remotissimse antiquitalis, sed op- G C d Si tamen hmc,elc. Maronis carmen ex Georgicis,
timse ferme prie cseieris notse. Inscnbitur autem in qnod imegrum non legunt vetcres Editiones; quain-
nostro ad liunc modum : Sophronii Eusebii Hiero- vis scriptum legaiur in mss. Exemplaribus, ut a no-
nymi in libros HebrnicarumQumslionumanieseinau- bis editum est. MARTIAN.
dilos lam Grmcis,quam Laiinis omnibus, incipit pro- —Non ex Georgicis, ul Martianaeusputat, sed ex
.logus. In Regiiia. altero : lncipil brevis annotatio Ecloga 6, cui nomen Silenus, Virgilii versus hic
Hieronymi in Genesim.Prmfatio. est. ln plerisque autem mss. alierum si quis deside-
t>Qui commdiarum Prologos. Terentius respondet ratur.
malediciis veteris Poetse in Prologo Andria., et argu- ° Ctfmmundi pariier, etc. Nonnullimss. codices sic
mentutn Coincediacin prima Scena proponit. MAK- legunl, cum suis pariter habere divitiis.MARTIAN.
Tli-.. — Noster ms. cum mundi, vel cum suis pdriler ha-
0 Sic ferunt mss. noslri omnes,aliiquepenes Mar- bere divitiis.
f Alter Regin_e ms. ferme cum noslro, et Pala-
lian., lum vetusedil. an. 1496, acdenium ipse Hier.
alibi,- qui et Laniarum '_emuluinsuum aliis in locis tino, et veteri editione, apud nostros sunt, testimonia
cogiiominat. Marlian. aliique editores, Lauiiiiiis.Vid. proponemus, ex collationeeorum, qnm sequuniur....
prolog. Terenlii in Andriani. (nosler sequcnlur):.. aut aliter sit, mdicantia.
— Luscius Lavinius. In aliqunt Exemplaribus mss. e Idem ms. cum antiqua edit. iVon quo seplua-
legimus, Lucius Larvinus, vel Lanuinus, Lanuvi- ginlalnterpretum, ut.invidi lacerant,errores, elc. Pa-
nus.Apud GraminaticosScriplores vetusPoeta ainiu- latintis cum Reginae'39 : Septuaginla interpretes, ul
j. invidi
lus Terentii dicitur Lucius, non Luscius. Quis attiem JJ latranl, erroris arguimus.
— Corrupie in omnibus fere mss. libris, ut ittvidi
Hieronymi fnerit semulus et Luscius, quaudo hasce
Qusestiones Hebraicas scribebat, nondum apparet: lacerant. MARHAN.
957 LIBER HEBRA1CARU.M QU__EST10NUM 1N GENESIM. 938
nem putamus : cum illi Ptolemseo regi AlexandriseA _ et Symmaclnim, et Theodoiionem, longe aliler ha-
mystica quaequein Scripluiis sanctis prodere nolue- bent, quam nos legimtts. Ad extremum (quod etiam
rinl, et maxime ea quae Christi advenlum pollice- obtrectatores noslros placare potesi) pcregrinaRmer-
bantur: ne viderentur Judsei et alterum Deum co- cesc tantum volentihus navigent [Al. naviganl]: bal-
lere: quos ille Plalonis sectator magni idcirco fa- samum, piper, elpomapalmarnm rustici non emant
ciebat, quia unum Deum colere dicerenlur. Sed et [Al. emuntj. De Adamaniio [Al. Origene] auteni
Evangelistse, et Dominus quoque nosier alque Sal- sileo.ctijusnomen, si pnrva licet componere magnif,
vator, necnon et Paulus Apostolus, mttlla quasi de meo nomine invidiosius esl, d quod cum in homiliis
veteri Testamento proferunt, qnse in nostris codici- suis, qtias ad vtilgum loquilur, communem editionem
bus non habenlur. Super a quibus in suis locis ple- sequaiur : in tomis, id est, in dispuiatione majori,
nius dissercmus. Ex quo perspicuum est, illa magis Ilebraica verilate ° superatus, el suorum circumda-
vera esse exemplaria, quse cum novi Teslamenli tus agminibus, inlerdum liiigiise peregrinse qnserit
aucioritate concordant. Accedit ad hoc,h qtiod Jo- auxilia. Hoc unum dico, quod vellem cum invidia
sephus, qui Septuaginta Iiiterprelum ponit [Al. pro- nominis ejus habere etiam scienliam Scripturarum,
ponii] historiam, quinque lantum ab eis libros Moysi flocci pendens imagines umbrasque f larvarum,qua-
translatos refert: quos nos quoque confitemur, plus B rum natura [Al. naturte] esse dicitur, terrere parvu-
quam cseteros cum Hebraicis consonare. Sedet h1 los, et in angulis garrire tenebrosis.
qui posiea interpretes exstiterunl, Aquilam loquor,
a Stiper qnibtis, elc. Consule Epistolam de optimo peregrina merceslantum volenlibusnavideferlurMkw-
genereinterprelandi ad Pammachium. Absunt niliilo- TIAN.
d Ila, quibus ulimur,
minus hsecverba in mullis exemplaribus mss. MAR- quinque mss. habent. Anlea
TIAN. erat, qui cum, elc.
b Amovimus binc vocem quoque, quam eleganiius e Yeritate stipatus. Consnelndo velcruni scripio-
mss. ignorani. Porro Josepbi (esiirnonium liabes rum constans esi in mutanda h»c lectione, pro qtta
lib. MI Aniiqnitt. cap. 2 , ubi de solis Lcgis libris, haitc subsliiiinnl : Hebraica Veritale superaius; vel,
sive Peniaieiicho a LXX, Piolemseijussu Grsecered- superatus est, aut esset. MARTIAN,
diiis,coiiiiiiuoloi|i)itiir. Atquelisecquidem sententia _ — Eiiieiidamus hic quoque ex qnatuor mss. vele-
doctis plerisque persuasit, ea cnm primis de cau-a, risque ediiionis coiisensu, sttpetafus;queiitadmodum
quod cseierornm lihrorum stylus alios plane inier- et Rufiiiits, Inveclivar. n, legii, ipseqne conlexins le-
preies argiul ah his, qui vulgo Sepluaginta audiunt, gendum persuadet. Aniea 'ral siipatus. Unus Yatic.
et MnyscnPhiladelpho regi iu Graecum explicasse SMperofitr : et mox circumdalitr.
perhihenlur. f lliijiismodi addit glnsserna alter
c Peregrinmmerces,elc. Qmniiiodepravala legilur Reginse ms.:
Dmmonumgenus, quem ruslici Oz zellum nomiiidnt.
sehlenlia islhsec in pluribus cndicibus mss. nnnpe,

INCIPIT LIBER.

305 (c^P- !• — Vers* *•) ^" Princ'Pio fecit (C leruiK. Et in Hebrseoscriplnm est, BRESITH (_T*_JN*.__);
Deusccelumel terram. Plerique exisiimant, sicul quod Aquila interpretalur, incapilulo : et non BABEN
in a Altercalione quoque Jasouis et Papisci scrip- (]____),quodappellatur[A/. inlerpretatur], in filio. Ma-
lum est, et Tertnllianus * in libro conira Praxeam gis itnque secundum sensum qiiam secundum verhi
disputal: necnon Hilarius in expositione cujusdam translationemdeChrisloaccipi potest: quitaminipsa
Psalmi afJirmat, in Hebroeobaberi : In filio fecit frnnte Geneseos, quse caput libiorum omnium est,
Deus cwlumel terram: quod lalsum esse, ipsius rei quametiam in principioJoannisEvangelisise, coeli et
veritas coinprobat. Nam et Sepiuaginta Inlerpretes, terrsecondilorapprobalur. Unde eiinPsalterio (Psol.
ct Symmachus, et Theodotion, in principio, transtu- xxxix, 9) de seipso ait : In capitulo [Al. eapite] libri
a Mysiicam quidem interpretalionem vocis prin- ferentibus. Mox vocem Boben, quam cum Marlia-
cipii in filium , in Jasonis ei Papisci altercatione ad nseonostri etiam codices retinent, veteres editores
'fuisseusurpalam , propius vero est, etiamsi jamdiu Massorelhicain leciionem cxegerant, legemes
illa interciderit: cum et Clemens Alexandr. lib. vi Beben.
Slromat. ex Peiri prsedicatione, atque alii subinde ^Necnon Hilarius inexposilione.Sanciusllilarius
Paires ita explicenl; sed in Hebrseo a quoquam ita traclalu in Psal. n, nitm. 2, hsec hahet in Edhione
umquam lectum fuisse non puto. D nostra : Ambiguitaiisauttm lingum Hebraicm unum
h In libro contra Praxeam hoc nusquam, immo afferemus exemplum, ex quo cmtera isliusmodi esse,
diversum legas a Tertulliano dicium de Praxese sec- atque itd ul sunl, intelligalur. Bresith verbum He-
taloribus cap. 5 : Aiunl quidem et Genesin in He- braicum esl. Id tres significanliasin se habet, id est
brmoita incipere: In principio Deus fecil sibi Filium. in prini ipio, el in capite, et in fllio. Sed Translatores
Hoc nt firmum non sil, alia me aryumenia deducnnl Sepluaginla in principio ediderunt, cmteris diverse
S. Hilafius vero in Psalm. n rBresith verbum He- transferentibus : et secundum hanc ambiguilalem hmc
braicum est. Id tres significanliasin se habet, id est, ab illis in omnitranslatione est facta confusio.Non af-
in principio, et in cnpile, et in Filio. Sed tronsldto- liriiiat Hilarius in Hebrmohaberi in lilio, sed affirmat
res LXX in principioediderunt, cmleris diverse trans- verbutn Hebraicum Bresilh fres significantias habere,
PATROL. XXIII. 30
 m. S. EUSEBH HlERONYMi !Hd
scriptum estdeme;\d est, inprincipio306a^enese°s. A verit,. pro Iacu Genezareth, mare appellasse calum-
Eiin Evangelio : Omnia per ipsum facid sunt,elsine niatur , cum omnis lacus et aquariim eoiigregafio
ipso faclum est nihil (Joon. i, 3). Sed el hoc scien- maria nuncupenlur.
dum, quod apud Hebrseos lib.er hic BRESITHvoea- (Cap. II. —Vers. 2.) Et consummavil Deus indie
lur : liancliabenl.es consueiudinem, tit voluminibus sexlo opera suaqum fecit. Prodie sexlo, in Hebrseo
ex prinoipiis eorum nomina imponant. babel diem septiimim. Arctabimus igilur Judseos,
(Vers. 2.) __..Spiritus Dei ferebatur super aquas. quideoiiosabbatigloriantur- quod j'am tunc in prin-
Pro eo quod in noslris codicibus scriptum est, fere- cipio sabbaluiii dissoluium sit, dum Deus operatur
batur, in Hebrseo habet 11MEREFETH (nsmo), quod in sabbato, complens oper»sua in eo, et benedicens
nosappellare possumtis, incubabat, sive confovebat, ipsi diei : quia iri illo universa eompleverit.
in similitudinem volucris, ova calore animantis. Ex (Vers. 8.) Et piantavil DominusDeus paradismn in
'
quo intelligimus, non de spiritu mundi dici, ut non- Eden, conlra orientem. Pro paradiso, in Hebrseohor-
nulli arbitranlur, sed deSpiritu Sanclo, qui et ipse tum li.ibet: id est, GAN(*2),Porro EBEN delicim
vivilicator omuium a principio dicitur. Si autem c (pV).
inlerpretantur. Pro quo Symmachus tfaiistulit, para-
vivificalor, consequenter et condilor. Quod si con- _ disum
et Deus. Emitte et florehtem.Necnoriquod sequituf, contra orien-
ditor, enkn, ait, Spiritum tuum,
creabunlur (Psal. cni, 30). tem, iii UebrseoMECEDEM (D^pD)scribilur, quod Aquila
posiiitd «7TO upyjh;: et nos, ab exordto, posstimus dice-
(Vers. 10.) El congregationesaquarum vocavitma-
ria. Nolandum quod omnis *congregaiio307 aqna- r"e. Symmacbus vero, 'ev.irpl>rn;, et Theodotion, lv
rurn^ sive salsse sint, sive dulces, j'uxta idioma. lih- Ttpi>roi;,quod et ipsum non orienlem,,sed.principium
gusc Hebraicse, maria nuncupentur. Fruslra igiiur significat.Ex quomanifesiissimee comproljalhr, quod
Porphyrius, Evangelistas ad faciendum ignoraniibus priusquam ccelum et lerram Deus faceret, paradi-
miraculum, eo quod Dominus super. mare amhula- sum ante coirdiderat, sicut et legitur in Hebrseo:
quarum una esi, in filio. Deinde niale in lexlti Hie- uS«w §Mo6«),7rtov. Illud superferebatiir una quidem
rbnymi iegtint illustratores Hilarii, el. non Beben, apitd Hebrmosdictio est, apud nos autem una voce
quod interpretdtur, in filiq : scimus enim ah Hierony- numquamexprimatur.Dictionis quippeHebraicm, qnm
jno positum, fuisse, el non haben. quod appellnlur, voci mpefferebatur respondel, hic est sensus :quemad-
in filio. Hebrseum namqne p_l legi debel b.abenjux- modttm avis ova pennis, mulliier conlingens, ipsa fo-
ta prseceptores Grammaticos Hebrseos; nec ulltim vet, ipsisque vitulem calorem itnprimii, sic spiritus
vidi usque in prsesens codicem ins. qtii legat bebtn. aquis superferebatur, fovens,atqmcaloremimprimens.
Conlicta proinde hsec leclio mefifo reprobatur a no- Videex Latinis S. Ambros. in Hexam. Jib. i, c. 8,
bis. MARTIAN. et Augns.in. lib..i. de Gehesi ad lit., c. 18. Quod
a Non refereTidum liunc Psalmi locum ad Gene- auiem ipse Hieron. in trajislhtione sua venerit fere-
sim, sed ad secundum librum Legis Mosaicse,doc.ti (Q"balur, recte Martiaiuetts notat , consulto verhum il-
viri coiitendiint. lud fetiiiuisse;S'. Dbctorem , rie ctim a diversis di-
quidam
1=hi Hebrmo habet Merefeth. Sic legunt Romani verse acciperelur, ad unam lantum sigiiificalionem
codices et Gallicani; uniis scilicet BibliothecsePala- trabere: Viaereliir : et quod de venio, id est de spi-
tinse, Merefplh; el aller Bibliotliecse Vaticanse, Me- ritu IVujusnittndi itiielligunt quampluritni, ipse de
rafelh. Quam leclioneir.reliuenl etiam enostris quam- splo Spirilu Sancto, tamquam rertim omnium con-
plurimi, iu primis Corbeiensis vetuslissimus supra dam dilore, senlentiam illam sibi astrueret accipien-
laudalus. AliL legunt, Merahefeth aut, Merahaefelk. : el passim fassus est S. doctor se consuetudini
MARTIAN. velerum iriterpretum coaptsire voluisse.
—Sunt nihilosecius, qui ex Hebrseo, ferebatur ve- cAlter Regirisenis.: Siaulem vivifiealor,quasicondi-
rius exporii velirit. Gontra S. Basiiiiis Hexam. ex> tor, et Deus.
Catenis Rcgiis : '~SpS> , u)lu SXH —Si aulemvivificator.Codex unns nostri Monas-
o-otovv.sp.o.vrov~).6-_/ov
pov «v5j0q_- LjoipLu; roo-ovrovkysa-r-fty.oro;,
v.otjpiv.ri;. oaov lerii.S. Hfichaelisin perictilo maris, "et nonnulli alii
iyyv; nvrn; rav ukn$LVo>v. iiucrrnpn;. SO.E-JIE roivvv rnv mss. ib NbrmariiseMohasleriis collalicum editis, Sic
TtsovSupwv<fO>vnv ip.'furLv.o>rspuvri eivui, v.ai Siu TIJV autcm
d virificator, quasiconditor el Deus. MARTJAN.
puk).6vTTW? rn Ivvoiuro>v Litteriirumductus in mss. indicant scriptum ah
irpo; rnv'E§pu'i$uysirviutTLV
fpuyaviffifyiv. To OVV avri Aqulla «TT6
e7zsifipero,s>no-LV,_i^nyovvroi upyJnBsv: qund qu.idem poelicttm ferme
rov _-ove8«..7r_ , v.ui i'Co>oyoveirnv ro>vvduro>vtfvo-LV-,advefbiuni coiuentiosum' ejus inierpfelis iiigenium
v.urc\rnv siv.ovurn; i-rtaM^ovan;opvtQo;,v.ui gwTotvjv magis-referiv. Sic liabct antiqtiior Regtme liher :
rivu 6>vvup.iv ivieirrn;rol; vm^uhtop.ivot;. Quui sic red- ,D Ano APXH0EN, alter corrupte : Ano APXNHHN. Deni-
duntur : Non meamtibi, sed Syfi cujusdam hominis que Palatinus : Ano APXNEEN-e quibus excudo «T.6
senteniiam proferam qtii tanium a mnndana scienlia upyjffisv. e Ex qtio manifcilissimecomprobatur. Ex hoc loco
disldbal-, quanlum verarum cognitioni rerum pfopin-j
quior eral. Dicebat igitur iste (hunc S. Ephrenl esse argumentaiitur crilici scriptores parum modesti,
Basilii amicum vitlgo pulanl) Syriacam vocim (incu- aiuntque iJieronymum iiidulgere labulis Judaicis.
babat) significantioremclorioremqueesse,. et ob affini- Sed de his ac siiirilihuslocis vide prolixioresiioslras
tdlem cuni Hebraica lingud senlenlim, Scripiurartim Annotationes et Apologiam S. doctoris supra. MAR-
quodammodopropius accedere. lilud iidque sup.erfe- TIAN.. .
rebatnr;. inierpretantuf Syri, fovebat, juxta volucris atictor —Scilicet ev Jiidseortim senteutia , quam iu-vcxit
incnbatilis, et ih:ea quw fovet, vildlem quantdamvim quarli libri Esdrse e. ni, V. 6 :.lnduxisii eum
immiueiitis, simflitudinem.Claritis adbuc Diodorus : (Adam) in paradiso, quem plantaverat dextera tua
To:insfipsro; inquif','p.iuy.iv ecrri).e£i;riup 'tSSpuiot; anleqtiam terra advenlaret. Gontra vero senliunt in-
consilum horlttni
xfcpnpXvSe Si« ptu; )£%eo>; OVVJVM izupuarum.iovke- terpretes:.R]eriqueoil)nes;.et:sane
rut yup n''E§'pulv.n).i%i;, nrov~'sizsfepero,anpulveLV, ort illtun in\ Adami gratiam, contextus. ipse Scripturse
y.uSccmp.ppvi; o>uBukneirui;Ixripv%ivurciiikS>; ifa.nro dcmoiistrat.
, p.ivna>;n^&oyovtiv, OUT&J Jt«iro misvpiuitrsftpero t'o&
m LIBER HEBRAICAHtSf OtJ_ESf IOKOM 1N GENESIM. 0__s
Planiuvefat duiehi DdtiiuiusDeus pdiadisufii itiEdeft,- A (VerSi 23.) HOCmiwos ex ossibus \neis_etcdtode
aprincipio. . cdtrie mea : hcecvocdbittif mttlier, qttoniam ex viro
! (Vers. 11.) Nothen uni Phison. HtinC esse Ifidi_e suiiiptd __.. Nbri Videlhf in Gf_ccoet iri Latino so-
fluviuifl Garigeriputant. nSfe, Cur mulief appelleltff. qtiia e'x viro sumpia
308 (Vers. 1$.) Ubi (Al. ibi) esl cdrbiinculhs ei sit:' sed etymolOgia in Hebrseo serfrione setvstuf.
lapisprasinus.ProcarbunculoellapideprasinOjffiskiiov, Vif quippe vocaluf is (©*_.)•,et rtiulief. _SS"A (flW'N).
a
ef hvxa. afii IratiStUlerurit. Reefe igi.uf ab iS",appefJais-esi iriulief issA. Unde
(Vefs. 15.) Ei suntpsil Dominus Deus lioniinCtn,ei et Symmaclius puichfe eiyfflClogiEffri efitfffiiuGfseGb
posuit eunt in pdradiso volnplalis. Pfo volnptale, iii voluit custodire, diceiis:" Hseevocabifuf euvSpi;, 6't.
HebfseO bafcet EDEN'.Ipsi igituf liutVc Septuagififa. uito «v5j-6fiiii^&i, qubd fiosLatifie pbsSumiis dice-
£_>&.intefpfietati surit vdluptatem. SyminachtfsVerb re : Hmc vocabituf iifdgo, qufa ex viro ~$nmplaett.
qui florenlem paulo ante paradisum transtulefaf, Pofro Theodofto aliam etymoiog.iariTsuspicaius est,
Eic posuit h rQ Ttupufatatprfi; h h/i^;, qubd el ipshm diceiis : Hmt 309 vocdbilufdSsumptio:'qtiid ex vito
ammnitatentet delicidssdftaf. sitmptd esi. Potest qulppe ISSA(niliit) secunduni va-
(Vefs. 17.) ln qnacamque duiem die eomedetisex rieiatem { acCehtusef assumptio iritelligi.
eo, mdrte c morieris. MeliiiS inlerprefafus est Syiri- jj (Ciap.III. — Ver'$'.'l.) Sefpehi ditiem etdt sdpien-
macbtis dicefts, rhotidtis efis. lior cunciis besliis super terram. Pfo s^pichie' iri He-
(Vers. 21.) Et misii DoiiiinuSDeus ecstasimisiipef bfseoliabetuf e AROM (Q.1V),qhhtj Aqtiila e( Thebdb-
Addm. Pro ecslasi, id est, meiilis eicessii, ih He- tiffn tuvovpyovinlerpretati sunt : lioCegt, itequumel
brseo Irabetiir THARDEMA (iTDTiri)', quod Aqtfifa vetsipeliem. Magts itaqrie ex lioe verbo' calliditas ct
v.urufopuvjSymmaclras aUpov,id esf, gtaveiii ev pto- vefsUtia, qtfani Sapieiilia deiiibiislfattif. ,
fundtimsoporemd interpf etali Suiit. Deriiijue setjuf- (Vefs'. 8.) Ei dMiefuriVvbeetiiDomini Bei rtnibtddn-
tur : Et dotmivit. Idipsum verbuiiiet in Jofise (r, 5) tis in pdtddiSo' dd vespetdrit, fii pJeriSqtie' codicibus
slerlentis somno positum est. Latinorum, pro eb quod hiCposuihius' tid vesperam,
* Aquifa iamen.SKpSovu^Kvertil.quod fortasSe Tou uvSpo;uvrn; eknfQn-Qua:Symmachi inlerprelatio
Rierbiryriiiispro
' h Hitctenus falso ebdem ac sifriples 6vu%«accepit. totidern verbis, lesle MorfffaiiCoii.in'Cateiiis vtas.
obtiTiuif tn; akctvs, quod inter*. babetur ih loctfj quiApollinarii esse dicitnr. Nos-
pretanlur nemotis. Et vero suspectam hanc vocem tri equidem mss. ctim impressa lectioiTe consen-
liitbtiit Drusius, quem immexilo reprebendil Monl- tiunt: laiituni unusRegifiai^AvSjOvitf, quod virilitatem
faucoiiius. At non tamert sic salis feliciter ille bpi- sofiat, liahet pro 'AvSpl;, vird aof viiago.
natus esl reponendum ukoavvn;. Vox certe ulan; C f Secunditni tafietatehittccenivs. Qusesit diversiias
plane commentitia est, et Grsecis scriptoribus igno- ilia accentuum, vide infra Gontmeni. iii lib. Hebr.
ta, et siquideni pro Sla-o; accipilur, elToO Slo-ov; Nomin. ubi oslendimus varietaiem acceiitus in
scribendum esset, ne.cdtim lairien ex ea interpfeta- riomine Ddmesecet Sdbee, nibil aliud esse quam
fionem ammnilalis, ac deliciarum utctimqtfe valeas diversanY pToiiuntiatiouem littefse W sin. Hinccnim
extnndere. Contra vox ~Av.rf,;,quam subsiiiuimus, liquel nomen iTttfKissa, sonare mulierem si scriplttm
nedum Grsecis , Lalinis quoque auctoribus usurpa- legatur cum Wscin, sive schin; signiJicare aiitem
fur pro ammnosecessu; niitxime ad mafis Iittus, Seti assumptionem,si derivalum fuerif vbcabufum tWH
propter fluvios , qualessunt quathor, quos hic Jbci issa, a verbo \H&2hassa,cujiistt* inedia littefa legitur
Scriptura Commembral. Grseca exempla invenire cum punctulo sinistro. Ipclia igituf viram sigiiificai,
estin Lexicis ir.numera ,. e Latinis verq notissima issa assumplionem.Vel, ttt cum Hicrmiyniodicamus,
ilia snnt Ciceronis in Verrem vn,.2"§: In acta cum issa cum Sin stridulo Hebrseorum inleliigilur vira;
mntiercutis jacebat ebrius : et Vifgtl. vVjEneid. cum sotio autem Grscci Sigma, seu Hebrsei Sairiech,
eadem 1Vox issa inierpreiaiur assnmptio. CoDleritas
. Afprochlin solasecrel» Troadesacfa, etc. ctun iis qnse leguiUur Comment. Hier«nyjni in Giip.
Sedqiiodprseciptium esl argiimentum,iia prseferunt xii Ecclesiastis, ubi de varia inierpretrilipue nominis
'Ay.-rriE,quafuor quibris ulimur piss. e quibus unus ttWsoced, ex acceiittis varieiate dispufavit: MARTIAN.
fanturir viiibsa scriptura abJudit ~kvM;. — Haud scio, quid acceiTtusnbriiiire iiflelligi velit
c Unus Regina; ifis.,>morieininijuxra:LXX. Porro Hiefoiiymus, quod enrni vifJgo-credituf, ef Maftian.
Synvmachusin Catenis Regiis a Monlfaucon. lauda- D pulat, innui punclum diacriliciini aiterntri coniuum
tis, Bvnro;.sb-ij. lilterse U? impositum, quentadmodum ei recenlioi'es
i liuc refer Plutarclii locuiii in Aritbriio de'CJe'6- hiijus Jingiise magislrr distiiiguuril, muliis ex ipso
paira a Drusin laudatum, ubi v.upovet v.uru.fopuvsi- Ilieron. adductis exemplis Ciericus redarguit falsi :
mul liOlililiatiRai jxovov evpLav.sro-Ssiypu rn; bxtnito; qui rursus lineolas irtielligi bpinatifrvocabiiljs di-
o.vevtrizucp.ovv.upovuwiKaSir) v.uiv.urUfOpuv itfe).v.6psvav.versi signific.Kus atque eWbniiatiofiis:,ifeiiem laifieri
Solumqtierepetil niorsitm aspidis, sirte corivuisidneSo- litferis deseriptis ifnpbsifas, quales iii Samafitico-co-
porem gravem el somniimpfoftittdum aftrdhentcm. dice passim occurrnni. Videtur auient proposilo iii
*-'AvSph;etc. Confietam Symiiiacbi Gfsccam lec- loco diflfereiitem'ipsarii sCripiiifaut riiriusqiitf vocis
liprieni retinent editi antea libfi in biirrc lriddum, rti&j.,et (fioiJ. deiiofare HferoriyiriuSvbluisse, cum
txvin-jihi^derki xvSpi;, ort iv.TOU uvSpo;uvrn; IMyS», enim a N*i?_l vox isihsec deducitur absque j'od sCribi-
TVbcest, Bmc vocabiiiir vird, quia de vii-nejus sitmpia lur : tamefst lvsec ritisqctaiiiliabeaiof in saero'fextu.
est. Partim igituf e Seputaginta lnferpfgfum' trans- Cseterumvide ebnvmcntafios tri Cap. xii Ec-CTesfsrsta',
lafione, pariim ex ea quam Syihm^aciiusediderat, et i"iicap. i Jefetiiifc'.t
corruptam htijusmodi leciionem Grsecanr reprsesen- B Iri hebrmoliabetur Aforii. AnliqhiiifeS riigs. eodi-
tarit Erasmhscf MafiafrUs.Nbs gehuhiah. fesiittfiihus; ces stc legnftl: SetfihdifferenVeruruhi et afoni-sCri-
ad fidem oinnium exempJsfritfiri"rth.sVHieronyiiii'.: M pofeS., quia' apud Lafinbs' exscri|noi'es Met 6-pro-
MAhTIAN'. ' mfecue usurpainuf. JVb'nesi setvos, 6t non estsetvus
-^Legerantveteres Editores, quos Maffiana.us sff- ebdem' sensti' ssCpiusliegittif iii vetustissitiiis- exem»
pra nieiitunf castigat, avm v.).n6rietstui kvBpk ori tv.. plaribtts. MARTIAN.
945 !: S. EUSEBII HIERONVMl 944
posf meridiem habet : quia T6Beikivov Grsecum ser- A tur, et custodiret viam ligni vilm. Non quod ipsum
monem ad verbum transferre non possumus: pro Adam, quem ejecerat Deus, habitare fecerit contra
sed quod illo ejecto ante fores
quo in Hebrseo scriptum est a, I.ARUEAIOM(rfrb paradisum voluptatis;
DlTV),quod Aquila inlerpretalus est iv rS>uvipa rn; paradisi Cheruhim, el flammettm gladium posuerit
ad custodiendum paradisi veslibulum.ne quis posset
npspu;, id est, in vento diei. Symmachus vero Sta
T.vsuf-.aTo.-np-spu;, id est, per spiritum diei. Porro inli'are.
Tlieodoiion manifestius iv ro> rzvevpun r:po;h v.uru- (Cap. IV. —Vers. 1.) Et cohcepit et peperit Cain,
rn; npjspu;,ut meridiano calore transacto, re- et dixil, acquisivi sive possedi hominem per Deum.
•]>V\\LV
frigerium aurae spirantis ostenderet. Cain (TO), acquisitio, sive posscssio inlerpretaiur,
(Vers. 14.) Super pectus tuum, et ventremtuum om- id est xrno-i;, undeet eiymologiam ipsius exprimens
buldbis.Ventrem Septuaginta interpretes addiderunl: ait, CANITHI(VV-lp), id est, possedi hominem per
caeieruin in Hebrseo pectus tantum habet : utcallidi- Deum.
tatem el versulias cogitationum ej'us aperiret : quod (Vers. 4.) Et respexit Deus super Abel, et supermu-
orones gressus ejus nequitise essent, et fraudes. Sed nera ejus: super Cdin autcm et super sacrificia ejus non
et id quod sequitur : Terrum manducabisc. Pro terra respexit, et conlristatus est Cain valde. Unde scire po-
APHAR (*"__..)scriptum est, quod nos favillam et pul- R terat Cain, quod fratris munera snscepisset Deus, et
verem possumus dicere. sua i'epudiasset : nisi illa interpretatio h vera est,
(Vers. 15.) lpse servabit caputtuum, et lu servabis quam Theodotion 311 posuit. El inflammavitDo-
ejus calcaneum. Melius habet in Hebrseo : lpse conte- minus super Abel,el super sacrificiumejus : suptr Cain
ret caput tuum, el tu conteresejus calcaneum: quia et vero, et super sacrificium ejus non inflammavit.Ignem
nostri gressus prsepediuntur a colubro: et Dominus autem ad sacriticium devorandum solitum venire de
conteret Satanam sub pedibus nostris velociter. ccelo : et in dedicatione lcmpli sub Salomone legi-
(Vers. 16.) Mulliplicans mulliplicobo trisliiids tuds mus, et quando Elias in monle Carmelo construxit
et gemitus luos. Pro irislilia el gemitu, in Hebrseo altare (II Por. vn, 1; III Reg. xvui, 38).
dolores et conceplus babet. (Vers. 6.) Et dixit Dominus1ad Cain: Quate con-
Et ad virum conversio tua. Pro conversione 310 cidit vullus tuus? Nonne si recte offeras, non recte au-
Aquila, societdlem: Symmachus, appetitum vel impe- temdividds, peccasti? Qniesce, ad leconversio ejus,el
tum iranstulerunt. tu dominaberisejus. Nccessitate compellimur in sin-
(Vers. 17.) d Maledicta tetra in operibustuis. Opera gulis diulius immorari. Siquidem ct nunc mullo
hic non ruris colendi, ut pleriqtie putant, sed pecca- alius in Hebrseo, quam in Septuaginta iranslatoribus,
ta e significantur : ut in Hebraeohabetur : Et Aquila C sensus est. Ait enim Dominus ad Cain : Quare
non discordat, dicens : Maledicta humus propter te. irasceris, et quare concidil vuttus luus? Nonne sibene
Et Theodoiion : Maledicta adama in transgressione egeris, dimittetur libi, et si non bene egeris, anlefores
lua. peccatum luum sedebit? et ad le societas ejus:sedtu
(Vers. 20.) El vocovitAddinnomen uxoris sum, vi- magis domtnare ejus. Quod autem dicit, hoc est :
tam, quia ipsaest mdteromnium viventium.Quare EVA Quarc irasceris, et invidisein fratrem livore crucia-
(nin), f id est »1.0 sit appellata, demonslrat, eo tus.vullum dimittisin terram ? Nonne si bene feceris
quod sit mater omniumviveniium. EVAquippe irans- dimilletur iibi omnedelictum luum : sive ut Theodo-
fertur in vi.am. tion ait, accepiabileeril : id esl, munus luum susci-
(Vers. 24.) Et ejecit Adam, et habilare fecii contra piam, ut suscepi fratris tui ? Quod si maie egeris : il-
paradisum voluplatis. Et slatuit Cherubimel flammeam lico peccatum anie veslibulum tuum sedebit, et lali
romphmam, qum vertilur ad cuslodiendamviam tigni janitore comitaberis. Verum quia liberi arbitrii es :
vitm. Alius mullo sensus est in Hebrseo quam hic s moneo ut non tibi peccatum, sed lu peccaio domi-
intelligitur. Ait enim : Et ejecit Adam, hauddubium neris. Quod autem in Septuaginla interprelibtts fecit
quin Dominus : Et habitare fecil anle paradisum vo- errorem, illud est: quia peccntum, id esl, ATTATH
luptatis Cherubim,et flammeum gtadium, qui verlere- D (nNTar.)in HeJjrseogeneris masculini est, in i Grseco
»•Codices nostri, qui Hebraica verba Grsecis ele- f Voculamid est supplenl mss. libri.
mentis, non Latinis, plerumque eflerunt, hic s Duomss. quam hic legilur.
AAPOHAlQM habenl, quemadmodum in Hebraico h Ha'c certe plerisque aliis antiquis interpretibus
Hexaplari. senlenlia persuasil. Quin eiiam eihnici alii|tiot scri-
t> Palatin. v.urup'C,iv.
Reginse alter v.urufv^tv, ex plores cx Hebrseortim, ut videlur, fontibus iraduut,
qtiibus licet corruptis vocibus boni aliquid criticus vetustiores ignem aris non suppostiisse, quem scili-
nonnemo eliciat. cet a Deo precibus iinpelrarenl. Servius in _E>ieid.
c Addit Palatin. omnibus diebus viim tum. viu : Apud majores arm non incendebantur, sed ignem
a Malediclaierra in operibusluis. Quamplures mss. divinum precibus eliciebant, qui incendebant altaria.
legniit in singulari, mdledkta terra in opere tuo. Similia referuiit Solinus Polyhist. c. 12, et Pausa-
Ilunc lociim reprehendunt Critici, nos vero eum de- nias in Eliac.
fendimus infra in Notis prolixioribus. MARTIAN. J Unus Reginx ms. dixil Dominus Deusad Cain :
e Antea erat significdnt. Legeiil porro Hierony- ad Grseeiiiincuioio.-
6 &so;.
nnis, quih etiam Aquila forlassis et TlVeodolion, i ln Hebrao'generis masculini est. Nescio an aliquis
^lia^ib, cum i liltera pro 1, quse facillime inier se ante nos liuuc Hicronymi locum lectori exposuerit.
Observat igilur sanclus Doctor, quod multo alius in
toiiiniulanlur.
 845 LIBER HEBRAICARUMQU_ESTIONUMIN GENESIM. 946
feminini.Et qui interpretaii sunt.masculino illud (ul A homo interpretalur: ila et ENOS(l_TDx) juxta Hebrsese
erat in Hebiaeo)genere transtulerunt. lingusea varietatem, homovel vir dicilur. Et pulchre,
(Vers. 8.) 312^' dixh Coi" a&Abel(rotrem suum. qiiia hoc vocabulum habuit, de eo scriptum est, Tunc
Suhauditur ea, quselocuius est Dominus.a Superflttum initium fuit invocandi nomen Domini: licet plerique
ergo est, quod iu Samaritanorum ei nostro volumine e Hebrseorum aliudarbitrentur, quod lunc primuni
reperilur, Trunseamus in campum. in nomine Domini el3I3 'n similiiudine ejus fa-
(Vers. 1S.) Omnis qui occiderit Cain,seplem vindic- bricata ]Al. labricaii] sint idola.
tas exsolvet. Pro seplem vindiclis, b Aquila septem- (Cap. V. —Vers. 2.) FirMinet mulierem fecil eos, et
piiciter interprelalus est. Symmachns, seplimum. benedixtt eos, et vocavit nomen eorum Adom, id est,
Theodotio, per hebdomadem. Super quo capitulo ex- homo. Hominis autem nomen, tam viro quam femince
stat Epistola nosira ad episcopum Damasum. convenit.
Et habitavit in terra Naid. Quod 3.) Vixit autem Adam ducentos el f triginta
(Vers. 16.) Sep- (Vers.
luaginta JVoid transtulerunt, in Hebrseo NOD(TI3) annos, et genuit ad imaginem el similitudinem suam,
dicitur : et interpreiatur o-oikevopsvo;,id esl, insta- et vocavit nomen ejus Seth. Sciendum quod usque ad
bilis et fluctuans, ac sedis incerlse. Non est igilur diluvium, ubi in nostris codicibus, ducenlorum et
c lerra Naid, ut vulgus nostrorum pntat: sedexpletur B quod excurrit annorum genuisse quis dicilur: in He-
sententia Dei, quod huc atque illuc vagus et profu- brscobaheat centumonnos, et reliquos qui sequnntur.
gus oberravit. (Vers. 4.) Fuerunl dutem dies Adam, postquam ge-
(Vers. 25.) Et vocavitnomen ejus Seth. Suscilavit nuil Seth, seplingenti_.m...Quiain ducentis erraveral,
enim mihi Deus semen aliud pro Abel, quem bccidit consequenter hic posuit septingentos, cum in He-
Cain. SETH(I"f__*) proprie Bio-i;,id est, pos.fio dicitur. brseo hic haheatur octingentos, et supra cenitim.
Quia igiiur posuerat eum Deus pro Abel, propterea (Vers. 25.)_ Et vixil Mathusala annis centumsexa-
SETH.id est, posiiio appellatur. Denique Aquila : Et ginta septem, et genuit Lamech. Et vixit Malhusala,
vocavil, inquit, nomen ejus Selh, dicens : Quia posuit postquom genuil Lamech, annos octingentos duos, et
tnilti Deus semenalterum. genuit filios el filias. Et fuerunt omnes dies Malltu-
(Vers. 26.)' Et vocavitnomen ejus Enos: hic spera- salm, quos vixit, anni nongenti sexagintanovem, et
vit invocarenomen Domini Dei. Quomodo ADAM (tnn) mortuus est. Famosa s quseslio , et disputalione om_
Hebrseo, quam in LXX iranslatoribus, sensns sit ; p. 90 : Sed nihil moror, sivedona Spiritus sancti, si-
causamque erroris apnd Septuaginta positam esse ve septem Patrum personas illct seplem accipias. llll
dicit in voce Hebraeanstan attatli, vel hhatlath, quse G sententim aslipulatur Theodotion , prmsentem locum
peccatum signiiicat, et est generis mascnlini apud transferens, Per septenarium ulciscetur.- Symmachus
Hebrseos, ciim Upapriu, id est, error et peccalum, sit sic verlit: Septimus pmnas dabit. Proinde Lamechus
generis feminiui apud Grseeos : cni nihilominus forte c septimus fuii, qui pmnasinflixit.
verbo upjuprtu respondet relalivum masculinum Propius lamen videturad verum, Naid, aut Nod
auTou.Et hoc ipsissimum est quod docet Hieronymns pro cerli loci nominein Scripfura usurpiilum. Jnse-
dicens : El qui interpretaii sunt (ncmpe LXX) wos- phus Anliquit. 1. l, c. 2, n. 2: Kui; iSpvsrui NK&Sa
culino iliud, ul eral in Hebrmo, genere transiulerunl. TOTTOV OUTW vju\ovpsvov,v.ul uvroBi 'Koisirturnv v.uroi-
Qnamvis enim Sepluaginta translatores verbuni He- xyo-iv, Cain Naida condidit : id loci nomen est, atque
brseum, riNtan legerinl in secunda persona masc. illic habitare consliluit, elc.
d Unus Regina* ms. Hebrem tingumveritatem.
sing. prseteriti, lihalatha, id esi, npuprs; in aor. 2, e
peccasti: consequenler tamen addentes npo; asin-n rum Est enim in Hebrao ft., tunc. LXX lacia littera-
metathesi 7Nlegunt. OUTO?, hic. Ca'lerum sive
aizotjrpofn uvrov, ad te conversio ejus, peccatnm
telligiint, illique relalivum masctilinum auTou adj'un- de ipso Enoso, sive de ej'us setate intelligendus sit
gcre studnerunt justa Hcbrseum aflixnm masculi- locus isle, mirum quaiitum a Judseorum opinione,
iium 1 o, quod respondet vocibus hhattath robets, id atque inter se veteres Chrisliani Palres dissentiani.
csl, peccatum cubans. MARTIAN. Ex Judscis, qui in malam parlem ititerprelaniur,
— Iu Grseco nempe esi upuprLu,quod generis femi- nominandi cum primis sunl Paraphrasies Cltaldscus,
nini nomeri est. Vid. Maniaiii«i annotalionem. qui Rahbi Jonalham Ben-Uziel dicitur, el Chaldaeus
a Veius scholiqn, quod Cyrilli vulgo credunt, ad _. Oukelos, itemque Maimonides, S. Cyrillus, lib. ix
1
bsec verba, transeamus in campum : TLup'ovhvi rS>v" conlra Julianum sect. 1, scribit a Moyse indicari
).oii?S>vv.struiru pnpuru rov Kv.ivT« Tcpo;'A6.X,iuX Enosum ab hominihussui lemporis Deuin fuisse ap-
ovSi izup' '~E§putoi;* uk~k'sv uirov.pxiftofatriv. UupuSs pellatum lum honoris causa, cnm ob pielatem,quam
TOt,-o v.slrui, e'xst Si uvru'v.ul TO2up.upeLrLV.6v. Apud prse se ferehat. S. vero Augustin. lib. xv de Civit.
neminemreliquorum (neinpe inierpreium prseler Aqui- Dei, cap. 18, sic interprelatur: Quid sibi vult, Spera-
lam) exstant verba Cain ad Abel; scd neque apud He- vit invocare nonsen Domini Dei?»isi guia prophetia
brmos. Verum aiunt in apocrypho esse. Habentur au- esl, exoriturum populum,qui secundum eleciionemgra-
iem apud LXX atque eliam in Samaritano. Idem notat tim invocaret nomen Domini Dei? Omitto aliorum sen-
alterum quoque siholion ex Origene apud Montfau- lentias, quas ejus loci interpretes laudant.
con. in Hexapl. f Palatinus cod. cni aller e duobus Reginse con-
b Recole Epist. in nostra recensione 36 ad Dama- sonal, ducentos ct viginti. Quse porro causa fueril,
sum Qmcst. I, el qusc ibi annotavimus. Procop. in curcentum annos addcrcnt Septuaginta setati Pa-
Geu. p. S6: Quidam magis proprie istum locum iriter- triarcharum,antequam dicanlur genuisse, ignoratur.
pretuniur, dicenles : oportet Cainum septies puniri ob s S. quoque Augusliniis, lib. xv de Civil. Dei, c.
commissumparricidium : Aquita sic reddidit : Sepiies. ' 13 : Qumslionem(amosissimamhanc vocat, et lib. li
Symmachus vero sic veriil : seplies dubit pmnas , de Peccat- orig. iis aniiumerat, quseignorari, salva
quod quidam sic intellexerunt : In sepiem generalioni- fide christiana, possitnt. Sed nulla, ut vides, jttxta
bus pmnas pendet. Verum Hmbreus post dictionem, Hcbraeum et Vulgatam diflicultas est: siquidem ipso
interficiens, punctum locat. Et rursum ad vers. 24, dilttvii anno defuncius Matliusala reperitur. Optinte
 .047 - S, EU!|EIj§ HIER..J.yMJ. . m
nium EccJesiarjjm ygp,_i.laia,qupd juxta _d.)igejMemA , w syndgpga .deprum : in medio diiiem deos disperni!.
sim.putafi.oiiep , fluaju&rdeciin annos .pos.l.jdil|iyiiim [Al. dijudicai]lPml. LXXXI,1). Unde ei Symmafihus
{tl3iliu.s|tlavixisse referatur. Eienim cum esset -Ma- isi.iij_siri.odi sensuni sequens, ait ; fidetiies filiih po-
tbusala annoruiji .ceniuip sexajiiUa septem, gejauit ieniium filiqs hoinmuip, et reljqua.
Lamecb. Riirs,um Lajfleel)?,cu_messet an.nnr.umceii- ,(y.er:s_3.) El dixilPommus Deus ; Noffpermanebit
JUIJIocIflginja peio, genui.-Noe, Etfjuiii SJn.hJusqtie spiriius meus in Jiopiinibtts isfis in mternimt, quia
ad diem nativitaiis JNpe,ap.jii yjtae Maihusalse, tre- cmn^ spift, ln Rebrseo 315 f.WPfhm esi, c Non
ceii.ij q.ufjj.qu.agii)j:aqujjjqtie, Seseetuesiiiio aulem judicqbil .spiritus nmis homines istos iii sesnpiterpuni,
fljjnp vija>:)Noe, dijuyjum faci-ujn e.st. Ac per Iior, qtijq cgrq sunl : I)oc esi, quia fragilis est jn hjpntiine
jiabiia sqpp,u,i,atio>ie per ^aries, npngenlesimo qpiii- cpnd.iiio, non ,epsad sp.iei-npsseyyabo c^itciatus : sed
quagesimo quinto anno Mathusalae, diluvitjm fuis.s,e hicillisj'eslituam qtipd merejilur, Ergo non .Sfiveri-
cpjiyiiicifur, C.um aufem sjjpra npngenfis sexaginia lateni, tit ij.i.liostris cpdicibus .Jegitur, sed clemen-
nov.emaiiiiisvixjs.se 31-4 ,?it difilus, nulli dubium tiam pei sojiaf, duni peecator' Jjic pro suq scelere
est.quatuorde.cim eum anoos vixisse pe-st dSJpyitim. yjsitatur, U.ude et iratus Deits Jqqujjur ad qiiQsdani:
Et quppipdp verpm est, qupd ,q,ctolaiiiijjm ajiimsein Npnvisifabo filias eprum, cum fucrini forpicgtm, et
. arca ^alvseJactse suift 1 Resfat ergp, ut qtfoniodo in B sporisaseorum, curn qdulterdverinl (Osee jy, 14). Et
plerisjj.tie, Ua ei i.i.iline sii .err.orin nunjerjQ.Siqui- in ajiojoco : Visilciboin virgd iniquiiqles eoruin, et
jdeni ,ei in Helirseis et a Sa.ma,ri,tan.oruijilibris, ita in flagellis peccala eorum : verumtamenmisericordiam
scrj.pifiin rej.firi : Et vixit Mqtlwsdla fientumpotogiii- viearnnpn quferqm ab eis(Ps. LXXXVHI, 33). Porr/J ne
tqsepfemqnnis, el geifuil Lafpecft,El vixii Maihiisaia, yidfirfiiur jn ep esse crtidejis, quod pficcanijbiis lo-
postqmni geiiuit Lgmech, seplingenips gctoginta flttps cum p.cetiitentjcenon de.disset, adjecit : Sed erunt
dtmos et genuit filios pt filias. .El fu,erui)t gmnes dies dfes eornm cenluin viginli anni. hoc est, hahebunt
Maifyusalm,,anninqnaenti se&agiiftqnqvem,ei mortuiis eentttm viginti annos ad agendam poepitenliain.ISiPn
esl., Ei vjxil Lfipieckceiitum pclomnta duobus a)}nis, el igitiir huniana yha, ut mplii errant, ln..cenium vi-
ciejw-ilN.a.e,A .d.ieoygojiaiiyifatis JJIathusaJie, jisque giuti annos contracla est : sed generationi illi, cen-
ad d.ieni,PJi.u,,I_.oe,sun.t aiinftrecenlj sfixtrginta no- tutp viginlj anni ad .pcetjitfintiarridatj sttnl. Siqnidera
vein : Jiis adde sexcenlos annos Noe .: quia iii sex- .iiiyenirnus, qupd posi diluviuni Abraham vixerit
centesimo vi.tse ejus anno factum ,est diluvium : annos ccntum septuagiiilaquinqure,el cseteri amplius
afqu.eij.a jBi,,ui jjpiigeiitesiino.sexijg.esiiixoppp.p vi.tse .dueeniis el irecenljs aniiis. Qtiia yerq iirjenitentiam
_>ii_c Mafhusala.nio*,lti.ussit, eo aiino, quo ccepit esse agere iContempserunt, noIuitDeuslempus exspeetare
di;lliviui,il. G decrettim : sed viginii annoi-um spaiiis amputalis,
(Vers. 29.) Et.vpcavit nonieiiejus Noe,/fi.cens: /s/e induxit diluviuni a.nnocentesimq agendsepqeniientise
regmescers nos faciet ab operibus noslris IS7OE (W), d.estiiiaio.
fequies itiferpreiatur. Ab eo igilur, quod sub illo (Vers. 4.) Gigantes miiem erant super lerram in
dnihia r.etroo^eja qjiieyeruiii per dijuyium, appejla- diebus illis, el post hmc ciuomodpingrediebaptur fiiii
tiis.estxeqijies. 'jei qd filias hominum, et generab.diiliiis. llli etgnt
(Cap. VI. — Vers- 2.) Videntes aulem filii Dei fi- gigantes a smculo homines nominati. In Hebrseo ita
lias lioniinum, quia bonmsunl. Verbum Hebraic,um Jiabet: Cadenleserant in ierra in diebus illis, id est,
ELOiiti (OfribN),chmmjunis est fium.eri: ej.fieu.squippe d ANNAPHILIH (DibsJn). Et post hmcul ingrediebqntur
e| ,dji sicailiter appellantur ; propter quod Aqttila filii deotum ad filias hominum, el generabanl eis : hi
plurali numero, filios deoruinatisus estdicere : :Deos eranl fortes a principio viri riomindli.Pro cadentibus,
-iiiteliigens, Sanctos, sive Angelos. peusenim sletit sive giganlibus, violentos inlerprelattts est Symma-
.adeo notatjijTiesl Augtisiino lo.co modo Jaudato de quamfabulam auctor libri Henochcredittir invexisse.
Civit. sDei: Ei pptiuslirigum crederidum, undecst in Jamdtu illa oblinet, quse plurimorun) Patrum est,
aliam per mlerpretesfacta transldtio. Etjamen.ho- traditqiie, nomirie Filiorum Dei, Setlii posteros de-
detii referente, In quibusdam codicibus, Grmch iri- hptaris, qubs sqnctorum liberos ipse Hieron. paulo
bus, uno Latino, el uno eliam Syro inter se consen- ,.." infra vbcai, iiotniue vero fitiartm hominum, rialas
tientibus, irivenlus est Mathusalem sex annis anle ex postertsGain,.
dilumum fuisse defumlus. p Scilieet *fW_**9,Nm conlendet.
a Alios in Samariiaho codice de Mathusalse et $ Idesl, Annapjiilini. tta legunlmss. codices, el qui-
' LameClii setale ariiios enumeral, legitque Eusebius : dem rectissjrii.e ; in-Hebrseo naipque positus esl ar-
qhade caiisii meniqrise JapsunilJierbiiymd iinpiiigit tjculus i) ii, quehi jl^raihniatici vocant ejnjihatieum,
Seldehus Prsefat.'iii Marniqr, Anihdel. Veiutii inuJto ffibs.r.
est verosimiiius, djverstini ab illo Eiisebii Samari- kdiiepliilim, Veteres. pprro, tit aJjbi nio.net
Hieronymtis, Jiebrseum n He legehant per a, unde
S'.
tahuih' "exemplar- dqctoreni fuisse uaetum. Vide liie Annapkilim jirq hodierno et Massorelliico hanne-
Bfid-im, iib. de sex jEtatibus, et FreculphiVmLexb-
vieni"f. i Glirpii., lib'. i, cap'. 16; Tlieroiiymiaiiam pliUim, MARTIAN.
" ''' •'•""' —'Npsterm.. absque n arliculo Nifilim. Marlian.
hah'c,cejjericbpeiv describerites.' ih assig,iVa'iida liujtis nomiiiis pronuniiaiipne diversa
J?GriVce','esj'jii .Calenis jiiss, peije.s MQntfaucon. penes 'Alassprelhicum tiexium, fallitjir-, noii enim in
rmSvvujirsvqvrtJiv, N(_ijtielporjro Jiujus est''iqt:i Ve- niii.ha syijaba, siye iii n differt ab ijieronynio, sed
ieruiii quorumdam ,seiitentiam' impughare, qiisefert, iit ajtera , siye puncio Sctteva: qgantuii) penipeest
AngeJsS, ^ibus bene, aiit jnale agendi faeiiilas da- liiter Hcftiepiidiiiiei ^iiaphilim : M.p.xPala.iihus, ei
rfjfur, Jeiijirias deperiisse, "'iistjuejunclos coiiniibib, 'gerierabantdbeis.
 949 LIBER HEBRAICARUMQUiESTIONUMIN GENESIM. 950
chus. Et angelis atttem ct sanctortim liberis conve-- A Grsecum sermohem veriere, chi (^) Grsecam litie-
nit nomen cadentium. ram addiderunt : ut nos docerent in isliusmodi vo-
-(Vers. 9.) Noe virjustm atque perfectus in genera- cabulis aspirare debere : unde et in prsesenti loco,
tione sua, Deo placuit. Sigii.inler ail, 316 ingene- Cham translulerunt, pro eo quod esl HAM,a quo et
ralionesud : ut ostenderet non juxta justiliam con- <J_Egyplus usque hodie _Egyptiorum lingua HAM
summatam : sed juxta generationis suse justitiamI dicilur.
luisse eum jusium. Et hoc est quod in Hebrseo dici- (Vers. %1.)DildtelDeusJdpheth, et habitetin tdbet-
lur : Noe vir justus, perfectus erat in generoliohibus _ naculis 317 (Scm.De Sem, Hebrsei; de Japheth, po-
suis : cum LSeoambulabat [Al. ambulat] Noe : hoc: pulus gentium nascilur. Quia igitur lala est multi-
est iiiius vesiigia sequebaiur. tudo credeniium, a latitudiue, quse IAPHETH (r©*)
(Yers. 14.) Fdc tibi arcam de lignis qnadratis. Proi dicitur, latitudo nomen accepit. Quod aulem ait :
quadraiis lignis, a bituminaid iegimus in Hehrseo. Et kabiletin tabernaculis Sem, de nobis prophelalur,
*
(Vers. 16.) Colligens, facies arcam , el in cubitoi qui in erudilione et scientia Scripturarum, ejecto
consummabiseam desuper. Pro eo quod est, colligens: Israele, versamur.
fddes arcdin, in Hebrseo habet, h merididnum facies; ( Vers 29.) Et facti sunt omnes dies Noe nongen-
arcm, quod manifestius inlerpretatus est Symma- B ti quinquaginta anni. Ecce post diluvium Ireceritis
chus, dicens, Siufuve;, hoc est, dilucidum facies quinquaginla annis vixit Noe. Ex qno perspicuum
arcm, volens fenestram inielligi. est, centum viginli annos generationi illi, ut stipra
(Gap. VIII. — Vers. 2.) El quievil aqud, et reveldli diximus, ad poeniienliam datos , et non vitse morla-
sunt fontes abyssi, el cataraclm cmli. Pro revelatis lium consiitutos.
fontibus , clausos et obturatos, omnes interpretes (Cap. X. — Yers. 2.) Filii Japheth, Gomer,et Magog
translulerunt. Et pro eo qupd sequilur : cessavit el Madai, et Javgn,el Thubal, el Mosoch,et Thiras.
aqua super tetram, et reliqua, scripium est, et re- e Japhet filio Noe, natisunt septem filii, quiposse-
versmsunt aqum de terra, euntes et redeuntes (Ec- derunt terram in Asia ab Amano et Tauro, Syrise
cles. i, 7). Nota secundum Ecclesiasten , quod Cceles etCiliciae montibus, usque ad fluvium Tanain,
omnes aquscafque torrenles, per occullas venas ad ln Europa vero usque ad_ Gadira , nomina locis et
matricem abyssum [Al. abyssi.] reverlantur. gentibus relinquentes : e quibus poslea immutata
(Vers.6.) Posi quadrdginta dies aperuit Noe osiiiim sunt plurima , csetera permanent ut fuerunt. Sunt
arcm quod fecit, el emisit corvum, et egressusnon re- aulem Gomer, Galatse : Magog, Scylbse : Madai,
diit ad eum, donec siccarehtur aqum de terra. Prfl Medi: Javan , lones, qui et Grscci : unde el mare
pstio./enesfrrtscriptaestiu llebrseo. EtdecorVoaliter C ' lonium. Thubal Iberi, qui et Hispani, a quibus f Cel-
dicilur : Emisit conum et egressus est, exiens et re- tiberi, licet quidam Italos suspieentur. Mosoch,
vcrlens c donec siccarenturaqum de terrd. Cappadoces: unde et urbs usque hodie318 apudeos
(Cap. IX. — Vers. 1.8.) El eranl filii Noe, qui Mazecadicitur : (porro Septuaginia interpreles -,
egressi sunt de arca, Sem, Cham, el Japhelh. Fre- Capht!iurimCappa<_ocesat\bitraniur:) Thiras.eThra-
quenter Sepluaginta Interpreies non valemes HETH ces, quorum non satis immulatum vocabulum Cst.
(n) litieram, quse duplicem aspirationem sonat, in Scio h quemdam Gog et Magog, tam de prsesen-
a Est aulem in Hebrseonsa
i_*y,-quqdde lignis pi- kovv 6v6p.uo-L. Tov; p.iv yu.p vvv uy*'EWVJVWV r«A«T«_-
neis interpreieris; est enim 1p15tina",ex qhaiupr spe- v.u\ovp.svov;,Top.upeT;Si keyppevov;,Topuph; sy.rLos.
ciebns abielis, quaiii Rabhiiii, quos inler Ojichelos M.uyo>yn;Si TOU?uri uvrov M«ywy«_-ovopuo-Qsvra;
et Joriaihari, cetlrum esse puiaijt : Ieve seilicei li- ipv.itre, 2x06«? Si UTT' avrS>v7rpoauyopevopivov;,etc.
gnttm, et ad flpiiandum snper aquas aplissimnm. qij.:e videsis Aotiquiit. iih. i , cap. 6. Confer
Puiant vero nonn.ulli leclti.ni ab Hieronymp "133, qiioque Zonaram, Jiysiaihium in liexaem. notas-
Ckpper, quod estbilumen. Qiiid quiid Pro.cqpips do-: queAIIacii, Syncellum , aliosque- Denique ipsum
eet esse in JJehroep ex tabulis quadrangulari fprma Hieronymtim in Ezechiel. c. xxxvnr, 2.
connexis? f A quibus Ceiiiberi.Aliqtiot podices niss. A quibus
b Utiquead huncmoduni Aquila notno-si; Celtiberia. MAKTIAN.
petinp.Spiv6v
rn v.L§6>rt_>, meridiqiiumfacies arcm. Hebrseus vero —Untis Reginse ms.,dquibus Celtiberig.
texlus vijf, quod vertiitir in fenestram. s Norpen Thrqces, qupd expiderat ab edilt. Hieron.
9 Exiehsel revertens. Falso in atiiea ediiis librjs D supplevimus ex quatjior nostris mss. el Rhabanp ,
legebattir pariicnla negativa el npn reverlens.Consule qui loctiniex Hieronynio describif. Quin ipse etiam
liunc lociim in Notis noslris ad Divinam Biblipihecam sensus coegit, qoiautea mancus erat. Josephus qup-
Hierpnyinj, sive iqm. I edjtioujs noslrae- MARTIAS. que Qsipu; §e &sipu;(alii 6puy.a.;) pjiv sv.ulscsv, iwv
a Vitiose Pala.tinus, ,a gtio ef dpud jEgyplips usque np%ev.°E)),rive;Si &puv.u;uvrov; peravpputruv. VJ,ue ,
liodie, etc. Ipsa nempe' ^Egyptfis a CJ)»m, Mitzrajmi et Isidorum lih. IXOrigi cap. 2.
paire Chqivia, vel Chemia dicla csi. HebrseisAretz, h Scio quemdani Gpg, ete. Sancftim Apibrosiuni
C/iam, et Tnpfxnp-t, lerra Chami, etc. injelligit, qui lib. n de Fide c.ap. 16, ad Goihoriim
e IJsccCpptilis
pene ad vcrbum cx Josepho Laline verfit hisloriam referl, qu;edeGpgdieta legunturEzccbiclis
Hierpnymus. Graecasjc habeni : 'lufiSpv p.ivouyTOU capitexxxviiietxxxix.SeddifiTiciJisadmoduriiluilcoi)-
SfwsouiruiSo; no~o:y. sTtru vioi v.urpt.y,ov.q>,Ss op.rpi, ujirp. seiisus bistoricits cum Ambrosianaexpp.siiiotic prse-
Tuvpovy.ui'hpuvov rS>v6pS>yup\%up.evoi , y.ui rrpovX^py. siiiiipia.Hincmodestedumeamrepudiafliieroiiymus,
iiri piv rn; 'ACIKJ,u%piirorup.oyTuvuiSo;,iizi Ss rn; sil prselii ipsius fineni p|'pypeat,.dicens : Quod utruni
~Evpo>T:n; eo>;TuSsipav,'pjv nv ervyov yjurukupSuvoyrs;, vefttmsit, prmlii'ipsms finematislrqlur. Ef .Prboemip
v.uiunSsvo;Kpov.uroLv.no-uvro;, ru s'6vnroi; uvrS>viv.u- in lihrum uiideciraurn Cpnimeht. in Ez;ech. : Illud
951 S. EUSEBH IHERONVMI 9S2
ti loco, quam de Ezechiel, aclGollhorum nuper in 1_.Citium nominatur. 319 Dodanim , Rhodii: ila «'
terra noslra bacchantium historiam relulisse , enim Septuaginla Inlerpi-eles Iranslulerunl. Legamus
quod utrumverum sil, prselii ipsius fine monslratur. Varronis deAnliquitaiihuslibros , et Sisinnii Capi-
El certe Gotthos omnes retro eruditi, magis Geias, lonis, et Grsecum Phlegonla , cseterosque erudilis-
quam Gog et Magog appellare consueverunt. Hsc simos viros : et videbimus omnes pene insulas, et
itaqtte seplem gentes, quas de Japheih venire stirpe (olius orbis liuora, (errasque mari vicinas, Grsecis
memoravi, aqui.lonis parlem inhabitant. accolis occu'pa(as : qui, ut supra diximus, ab Amano
( Vers. 5. ) Fitii Gomer, Aschenez, et Ripliath, et Tattro montibus , omnia maritima loca usque ad
el Tkogorma. Aschenez n Grseci Reginos vocanl : oceanum possedere Rriiannicum.
Riphath , Paphlagones , Thogarma , Phrygas. (Vers. 0.) Filii Cham, Chus,el.Mesraim,el Phuth, et
( Vers. 4. ) Filii Javan, Elisa, el Tharsis, Celhim Chanaan. Chus usque bodie ahHebrseis^£f.ifopianun-
el Dodanim-Abhis divismsunt insulmnalionumin lertis ctipalur : Mesraiin , jEgyptus : Phulh , Libyes. A
suis.Virsecundumlinguamsuamelcognationemsuam,et quo el Mauritanisefluvius usque in prsesens PhuTh
cjenlemsuam. De Ionibus, id est, Grsecis iiascutilur dicitur, omnisque circa eum regio Phulensis. Mulli
bEiis_ei, qui vocanlur .Eolides: unde et quinta lingua scriplores lam Grseciquam Latini, hujus rei tesles
Grsecise Molis appellatur, quam illi vocanl xip.izrnvJJ sunt. Quare ° aulem in una lantum climatis parle ,
diukexrov.THARSIS Josephtis Cilicas arbitratiir, 6aspi- anliquiim Libysc nonien resederil, et reliqua terra
rationis litteram viliose a posieris in r dicens fuisse vocaia sit Africa, disserere non htijtts loci nec tempo-
corrupiam :.unde et metropolis eorum civilas Tar- ris est. Porro Chanaan obtinuii lerram, quam Judaii
stts appellalnr, Paulo aposlolo gloriosa. Ceihim , deinceps possederunt, ejectis Chananseis.
sunt Citii, a quihus usque hodie quoque urbs Cypri <- ( Vers. 7. ) Filii Chus , Saba , JEvila , Sabatha ,
brevileradmoneo, quod vir nostrmmlalis haud ignobi- cis, etc. S. Isidorus hunc ipsum de Hieronymo locum
lis ad imperutoremscribenssuper hac naiione dixeril: recitans Origin. lib. ix, c. 2, legit : Ascanaz, a quo
Gog iste, Gotlius est. Cui qua rdiione possinl omnia Sarmatm, quos grmci Reginosvocant. Cselerum pro
qum in ea scripta sunl, aplari, non est meum, sed Tliogarma plerique mss. habent Golhorma.
eorum, qui hoc putant, disserere. Noluit quippe opi- h Itertim ex Josepho, ut et pleraque alia. 'luuavou
nionem illaifigapertiits confutare , ut ejus auctori SETOU 'lufiOov,rpiS>vv.uiuvrovKuititovyevopivav,'Ekt-
verecunde parcerel. Sed quid nunc seniiendum de au; piv TALITULOV; tov npyjev, Molsl; Si vvv
sv.ukso-ev,
neoterico scriptore, qui sibi credibile astruit Hie- eio-t.Quptro;§i Quptrel;, ouraf yup sv.u).slroTOirukuihv
ronymum, si post victoriam Theodosii scripsisset, n KiXiy.ia" tr/ipeiovSs, Tupcro;yup 7i«p' «UTofjTWV 7ro-
hac in re Ambrosio fuisse aecesstirum. Nescil adhuc "kio>v n u%io"koyo>rurn v.ukstruipnrpoTtoli;ovtru, TOTKU
bonus vir, Hieronynium HebraicasQusestiones scrip- G ( TT/io? Tiiv-/kntrivuvri rov OnruperuSuk).6vro>v. A Jovano
sisse in Genesim annis novetn post reportatam a autem Japhethi filto, el ipso tres filios habente,onus
Theodosio vicloriam. Nam de Gothis in Thracia vic- Elysas Elysmis nomen dedit , guorum fuit princeps :
tor Theodosius scribilur anuo Clirisli 579, cum Hie- nunc vero Moles habenlur. Tharsus autem Tharsensi-
rpnymus librumHebraicarum Qusesiionumin Genesim bus ; sic enim olim appellabaiur Cilicia. Indicio aulem
ediderit circa annuni 388. Hseciuterim propter stu- est, guodurbs apud eosceteberrima, eademqtiemetro-
dium veritatis breviler dicta sufficiant, ne si multa polis dicta sit Tarsus, thela ad nomenvariandum ab eis
congererem, bellum Gotbicum redintegrare viderer. conversoin lau. confer Epislolam 57 ad Marcellam
Cscterum in antea editis pro prsesenti monsiratur, iiniii. 21, etquseibiannol.imus.
legiiur corrupte futurum monstrabiiur. Similiter va- c Prrestat hic qtioqtie Josephum audire : ~&.idip.o; §i
ganlium pro bacchantium. MAIITIAN.
— Hicvulgo XsBtpurnv vrjcrovEO-^EV, Ku7rpo?uvrn vvv v.uksirui.
creditur S. Amhros. lib. n de Fide ad Chethimusuuteni Chethimam insulam occupavit : ipsa
Gratianum Augnsium ca_i. 16, quem rursum repre- vero nunc Cyprus vocatur. Et pust panca : piu rS>v
henderit S. doctor in procemio lib. xiCommentarior. iv KUTrpta 7zo),io>v
io"/_vauau rnv Tzpotrnyopiuv fv).u\ui
iu Ezecliiel : Illttd breviteradmoneo, quod vir nostrm KiTtofyup U7r6TWV uvrnvv.u),elrui.Vna
s\sX).nvLo-uvro>v
aitatis haud ignobilis ad Imperatorem scribens, super urbiuni in Cypro, cui accidit, ut nomen suum servaret,
hacnniione dixerit, Gog iste Gothus est, cui qua ralio- Cilium appellatur ab his, qui eam in formam Grcecam
ne possini omnia, qum in ea scripta sttni, aptari, non immuiarunl. Martianseusvidemr credidisse ipsam ur-
est meum, sed eorum, qui lioc putant, disserere. Hiero- bem Cypri-Citium, sic enim scribit, appellatam. Vide
nymo fere concinit Auguslinus lib. n de Civit. Dei. " supra Hierotiymi libriim de Nominibus. In Commen-
c. 12 : Geutesistm, quas appellal Gog, et Magog, nons lariis in lsai. c. xxm : De terra, inquit, Celhim ,
sic sunt accipiendmtamquamsinl aliqui in aliqua parle'. qunm Cyprum qtiidaminlerpretanlur, usgus hodieenim
terrarum b.trbari constiluti, sivequos quidam suspican- esl apud eos urbs Citium, etc. El in Jeremise cap. n :
turGetas, et Messagetaspropler lilte.rashorumnominumi Insiilas Cethim vel Ilalim, vel occidentalium parlium
primas, sive aliqaos alios alienigenas, et a Romanoi debemusaccipere ab eo, quod terrm Judmm Cyprus in-
juresejunctos. Sic Dorotheus, sive Dorothei interpres\ sula, in qua urbs hoc vocabulo nuncupalur (nempe'
in Abdiatn , Dicliim hocsuperficietenus est conira Scy- Ceihim) vicina sil.
tlcas, lioc est contra Gog et Magog. Vid. Mnrtian. d Atque adeo nWfl, Rhodanim legisse videntur
confratrem suum S. Ambrosii editorem satis acerbes pro DWft, Dodanim. Multo autem recenlius Rhodio-
castigantem. rurn nomen esse, Rochartus conleiidit. Sisinnius Ca-
a Aiclienezet Riphdth. Manuscripti Latini retiiientt pito laudaiura Servio in _Eneid. i, Phlegontis, quos
Ri(an, pro Riphalh ; sic infra vocem Grsecam, rtiv- bic innuere videtur Jlieronymus , de Olympionicis
rnv, pro Tcep.Krnv. MARTIAN. libri desiderantiir.
— Velim egosuppleri hicverba, condidil ascenagos; ; e Innuit Josephus hanc fuisse causam , A.uSiaov
alioqui sensus videtur imperfeclus. Et Josephus qtti- TOUpovov -/.«T6(XJ)(7«VTO_- SVAiSvn, v.uirnv j^wpav «TT'
deni, ex quo fere lisecomnia desumpta stini, 'Ao-^«- «UTOU v.u).sauvro;,Quod so/its Labimus, colonisin Li-
vu\o; pjiv, inquil, 'Ao-xavaSou;&v.itrev,oivuv')?nyi~ve;; byamductis, regionema se dennminavit.Vid. infra ad
0*6 rS>v'EXknvtav yukovvrut, elc. Asc/ian(M.usAscha- vers. 15.
axos condidtt, qui nunc Rheginesnominanlur ctGrm.-
935 LIBER HEBRAICARUMQU_ESTIONUMIN GENESIM. 954
Regma, et Sabathaca. Saba a quo Sabsei, de quibus A nivem et Roobotltcivitatem , non putemus duas esse
Virgilius ( n Georg,) : urbes : sed quia Rooboth platem iriierprelatilur, ila
Solis esl tluirea virga Sabseis. legendum est: Et mdificavitNiniven, et plateas civitatis.
Et alibi, (I JEneid.) (Vers. 15. ) EtMesraim genuit Ludim, el Anamim,
centumque Sabaeo et Lddbim , et Nephluim, et Phetrosim, et Chtisloim,
Thure calent arse. e quibus egressi sunt Philistiim et Cophthorim. Ex-
Evila, Geluli, in parte remolioris Africse eremo ceplisLnabim.a qtiibtts Libyes postca nominaii sun(,
cohserenles. Sabatba , a quo Sabatheni, qui nunc qui prius Phutsei vocabanttir : et Chasloim, qui
Astabari nominantur. Regraa veroet Sabathacapau- deinceps Philisliim appellati sunt, quos nos corruple
latim antiqua vocabula perdidere, et quse nunc pro Polmslinosdicimus, caeterseAsex gentes ignoise nobis
veteribus habeant, ignoratur. sunt, quia (Al. qua) bello yEthiopico subversse ,
( Yers. 7. ) Filii Regma, Saba cl Dadan. Hic usque ad oblivionem practerilorum nominum per-
Saba per SIN(!_;)litteram scribilur, supra vero per venere. Possederunt 321 autem terram a Gaza
SAMECH(D) , a quo diximusappellatosSabseos. Inler- usque ad exiremos fines 45gypti.
preialur vero nunc Saba, Arabia , nam in septuage- (Vers. 15.) Et Chanaan genuit Sidona primogeni-
simo a primo psalmo, ubi nos habemus, b Reges ]j tum suum, et Chettmum,et Jebusmum, etAmorrhmum,
320 Arobum el Saba munera ojferent : in Hebrseo et Gergesmum,et Evmum, et Aracmum, el Sinmum, et
scriptum est, Reges Saba, et Saba : primum nomen Aradium, et Sdmarmum,et Amdthmum.De e Chanaan
per SIN, secundum per SAMEGH. Dadan gens est 45- primus natus est Sidon, a quo urbs in Phoenice Si-
lliiopise in occidentali plaga. don vocatur. Deinde Aracsens, qui Atcas condidil,
( Vers. 8. ) Et Chus qenuil Nemrod. Iste cmpitesse oppidum contra Tripolim inradicibus Libani situm.
potens in terra. Et post paululum : A quo haud procul alia civitas fuit nomine Sini quse
(Vers. 10.) Et fuit, inquii, caput regni ipsiusRabel postea vario eventti subversa bellorum, nomen tan-
et Arach,el Ackad, et Chalannein terraSennaar.Nem- tummodo loco pristinum reservavit. Aradii sunt,
rod, filiusChus, arripuil insuelam prinius in populo qui Aradum insulam possederunt angusto frelo a
lyrannidem , regnavitque in Babylone, quse ab eo, Phcenicis liltore separatam. Sarnarsei; quibus f
quod ibi confusse sunt lingtise lurrim sedificanlium , Emessa nohilis Syrise Coeles civitas. Amaih usque
BABEL ( 722.) appellala est. Babelenim interpreiafur ad nostrtun tempus, tam a Syris quam ab Hebrseis,
confusio.Regnavit aulem et inAracb, hocest, in Edis- ila ut apud veieres diclafuerat, appellalur. Hanc
sa, et in Achad, quse nunc diciturNisibis: el in Cha- Macedones, qui post Alexandrum in Oriente regna-
lanne, quse posiea verso nomine a Seleuco rege esl r veimnt Epiphaniam nuncupaverunt. Nonnulli s An-
diel;iSe/euci'a,velcerlequsenunccKT»)o-jyMvappellaiur. liochiam ila appellatam putant. Alii licet non vere,
( Vers. 11. ) De terra illa exiil Assur, et mdificdvit tamen opinionem suam quasi verisimili vocnhulo
Ninivem, el Robooth civitatem. De Jerra bac Assyrio- cniisolantes, Etnallt primamab Anliochia inansionem
rum pullulavit imperitim, qui ex nomineNini Beli iilii, Edessam pergeniibus appellari ptuanl: el eamdem
Ninuriicondiderunl, urbem magnam, quam Hebrseiap- esse quse apud veteres dicia sit Emach.
pellant HINIVEH. Ad cnjus vel ruinamvel pceniteniiam, (Vers. 19.) Et fuil terminus Chananmorum a Si-
lota Jonse perlinei propliet.n. Quod autem ail: JVi- done, donecvenias in Gerara usque ad Gdtdm petgen-
a Unus Regin. ms. in Sepluagesimo psotmo, j'uxta nice exslruxit. Sidon eliam a Grmcis vocalnr : Ama-
Hehrseoriim ordinem. Esl aulem in Hebrseo : i_Aa ' thhis autem Amatlitnem habitavil, qumetiam adhuc su-
H2D.**.__©. pcresl, et ub incolis Amathe appellntur; Macedones
h Rege Saba el Saba. In Hebrseoita legimtis *_5*.Q vero eam Epiphaniam ab uno e successorum Alexan-
JGD1!tCEJ, malce sceba, usba , id esl, reges Sceba et dri filiis denominaverunl.vero Arudmusautem Aradum in-
Sebn. Pritnum nomen per sin, et secundum per sa- sulam habuil: Arucmus Arcen urbem in Libano
mech, ut verissime observat Hieronytnus. MARTIAN. silam.
f Erat Clesiphon Calonitidis Assyrite provincise f Quibus Emessa nobilis Syrim Cmlesciviias. lnsi-
niatropolis, iribus a Seleueia milliaribus. gni mendacio libri antea ediii posueruiit hoc loco
d Ita ssepelaudatus Josepbus, m<Sip.ov re v.u't$sQpo>-D Edessam urbem Mesopotamise, pro Emessa Coeles
o~ip.ov,v.uiXeo-jXoipov, TtipurS>v6vofi«TMV,Syrise civiiale. Consule tabnlas geographicas et de-
v.ui~S.sffiopLp.ov
ovSivLapev.'OyupMBiomxo;Koksp.o;,irepLOvSnki>o-opjsv scriiUioncm Syrise veteris. MARTIAN.
varspov, uvuarurov; auTwvru; r:6\ei; i-Koinaev.Nedenti —EademseiiliuniParaphraslesCbaldseus.titerque,
etiam, et Phethrosimi, et Chesloemi; et Vhephthotimi, Jonafhas, el Onkelosus, qnin Arabicus quoque in-
prmternomina, niliilplane novimus: bello enim Miiiio- lerpres, quibus Samarsei 1N*>'__:_., Emesseni appellan-
pico, de quo poslea narrabimus , urbes eorum eversm lur. Eusehius Simyram, qure juxla Orthosiam urbs
sunt. est ad Piioeiiicis oras, Stimarseorum coloniam esse
e Hsec qtioque sunt ad Josephi senteniiam et pene censttil.
Verba: EysvovTO 5e £-/ K«va«vou 7r«iS_?*StSwviofSs e Nonillam lamen celeberrimam Amiocbiam Sy-
x«t 7roXtveni>vvp.ovsv.riaevh rri 4otvixq.,StSwv§' vf rise metropolim cognomenio magnaro, sed alteriiin
Eh).rrJtJ>v
v.ukelruC'ApiSio; Ss 'Ap-uftivnv nrt;
v.uro>v.iosv, minoris amj.liludinis ac famse, qii.c et Epiphunia ap-
scri v.uivuvU7r6TWV vulovpivn, M«- pellaia est. Mbx pro Emath
siKi%o>psio>v~Ap.uSn dno Reginse inss. Etn-
Z-Oovf;o' «UTMV 'EnLfuvLUV otf ivo; rS>vutcoyovaviiro>- mas pr.cferuiii: duoque alii consonantes pro conso-
vop.utTuv'ApovZulo;6s "ApuScvrnv vno-oveo-^sv. 'Apov- lantes. Porro Emath ipsam designare Emessam in-
v.uio; Si 'Apy.nvrnv iv rS>AiSuva. Chanaani autem filii clytam urbem ad Orontem, nonniilli verosimilius ar-
fiiernnt, Sidonius, qui et sui nominis ttrbem in Plim- bitranlur.
 955 S. EUSEBHIflERONyMI 9SG
tibiis Spdamam, el Gomorrkam, et Adamgni, et Se- A cim haruni gentitim pnsleriora nomina invenire non
bpim^usquefid Lise. Quia cset.ersecivitaies, Sidon potui; sed usque in prsesens, quia procul a nqbis
yideljcet etGerara,et Spdoma, et Gpmorrha, et Ada- sunt, vel iia vocan.tur, ul pfimum, vel qute inimu-
rmi, et Seboim nqtse sunt omnibus, boc tantum an- tata sunt, ignorantttr. Possederunl autem a Cophe-
liqj.anduiii iyidett.jr,quod Lfsa ipsa si,t, qtise iiunc Gal- ne fluvio, omnem Jndise regionem, quse vocatur
lirhoe dicitur, ubi aquse calidse prorumpejUes in d Hieria.
mare Mpriuum hefluiint. (Cap. XI. —Vers. 28.) Et mortuus est * Aron ante
(Vers. 22.)322K'«S.i?i, Elqm,et Assur,et Arpha- pglrem 323 suum in lerra, qua natus esl inregione
xad, etLud, et Aram. Hi ah Euphrate fluvjo jiartern Ckdldmoruni.Pro eo, quod legimus, iri regione Ckal-
Asjoe usque ad Indictim Oceanum tenent. Est autem dmorum, iii Hebrseo habeuir, jn pn CHESDIM (1*1N_1
Elam, aquo Elamjtse principes Pcrsidis. De Assur QiTlS.)),id estin igne Clialdmorum.Tradunt aulem f
ante jam dictum est, quod h. Ninum urbem condi- Hebrsei ex hacoccasione, istiusmodi fabnlam :>Quod
derit. Arpltaxad a quo Ghaldsej: Ltid aquoLydii: Abraham in ignem iiijssus sit, quia ignem adorarc
Aratri a quo Syri, quprum metropojjs est Damasr npluerit, quem Chaldsei colunl, et Dei auxilio |ib_e-
C.tis. raltis, de idolojatriseigpeprofugerit: quod in sequeiiT
:
(Yej.s.2,5. ) Filii Arqm, Us,e.lUl,el Gelher, el B libqs scribiiur, egressnm esse Tharam cum sqbple
Mes. Vs Trachonitidis el Damasci conditqr, inler sua de regione Chaldseprum : pro quo in Hebraepba-
Palicstiriam et Ccelen Syriaip tenuii principatum: betur, de incendio Chaldmoruni. Et hoc esse qupd
a quo Sepluaginla Inlcrprete-s iu libro Job, ubi in riunc dicitur : Mortuus esl Aran ,ante conspectum
ilejjrseqscribtlur, lerra Us, regionem Ausilidem, qua- Thare patris sui in lerrd ndlivilatis sum, in igne Chal-
si Usitidem, transluleriinl. Ul, a quo Armeriii: Ge- dmprum: quod videlicet s ignetn nqlens adorare,
tlier, a quo c Acarnanii, sive Carii, Porro Mes, pro igne consumptns sit. Loquitur aulem postea Domi-
quo Septuaginta lnterpret.es Mosock dixerunt, nunc nqs ad Abraham: Ego sumquieduxitede igneChdl-
vocatitur Mseones. dmorum.
(Yers. 24.) Arphaxad genuh Sela, el Sela genuit (Vers. 29.) Et sumpserunt Abrom et Noclior sibi
Heber. Ex Heber ndti sunl duo filii : ngmen uni Pha- uxpres- Nomen uxoris Abram, Sarai: et nomen uxo-
leg, quia in diebus ejtis divisa est lerra, et nomenfra- ris Naclior, Melcha fiiia Aran. Pater aulem Melckm,
tris ejus Jeclan. fleber, a qtio JHebrsei,valicinio quo- ipse est pater Jescm. Aran filius Thare, frater Abra-
dam filio suoPbaleg nonien imposuit, qu.i inlerpre- ham et Nachor, duas IHias genuii, Meicham, et Sa-
lattir divisio, ab eo quod in diebus ejus lingure iii. raj cognomento Jescan, ^uwvufitov.E quibus Mel-
Babylone diyissc sunt. cham accepit uxoreni Naelior, et Sarai Abrabam :
(Vers. 26.) Jectan genuil Hetmodod, el Sdleph, et necduni quippe inter patruos, et fralrtim filias nup-
Asermolh, et Jare, et Aduram, el Uzal, et Declg, tise ftjerant lege probibjtse, quse in primis homini-
Ebql, Abimael, Sebg, Opliir, Evila, et Jpbgb. Trede- bus, etiam jnter fralres et soroi'es initsc sunt.

" Reginse ntss. usquc Lesel, aut Leshe, lum hic, luni alio ordine in Pirke R. Nallian, et R. Eliezer
cum paulo infra. G.ermanus ip Mahnse abolh c. 2, aliique niulti ex
h Male penes Rbabanttni Niniven. Josepbits 'Ao-ov- liebrseis, gente ad fabulas excudendas nnta. Minime
pu; ti Ntvovotxti"£tizokiv. Asuras autem Ninum nrbem vero ejus meminilR. Maimonides, qua de causa R.
condjdit. Csetera qtioque ex Joseplto repele. Mox Abarbaiiel, qui singulas Abrahse tentaliones a Mai-
aliqtiot mss. Ludim, d qun Lydidi monide relatas explicat, hsec observat, "1DTN5 n_in
c Quos llieroriyiritis Acamanios, sive Corios, Jose-
plms Suv.rpLuvov;,Daclrianos vocat; et deindeMij- 13-3 t.S*f izb maiiDar.fea DIITO TIND•inbitn__*m
Ecce non meminil Rabbi hic liberationise Ckal-
a-uvuLov;(Oedren. et Syncell. wiso-nvLov;) quos ille ,!Tlin_l
Mmonesa Mesdicit. C-jelerum pro sipe Cdrii, legen- dmorum clibano ignito, ab aliis inier tenlaliones relqfm,
duin hic penes Hieroiiymiim videiur, sive Curii, at- proplerea quod iltius nvila ftat'.mentio in Scriplufa.
que inlra Curim pro Carim. Slephanus: 'Avapvci.viu Cictetuin seditjonis in Abraljahiiin)mplse a Cbaldseis
_X_i>pu ( F. v.eyj,>pio-p.ivn)
vsv.o>eLo-p.ivn TWV !Q ac Mesopqlamiis, quqd 'ijleVinum esse P,eum verum
Rou|S)jT6)V omhiiim prseijicarel, Jo.sephns aucior
npo; 'AjfsWw' Stox«).ouVT«t oipiv v.stpousvoiKovpnre;, ceilissiniuscqnditorem
meinioit An^fiuilt. I. i- p- 7- Ex quo
ot Si uv.ovpevrot'Av.upvu.ve;,Quod "aulcm ilierouy-
mus et Isiilot-iis Curetas ctim Acarnnnibns conlun- exaggerant Eusiailjius Ant.ibeheims, Georgius Syji-
diinl, idem ab aliis quoque factttm -narrat Slrabo. ce!ltis? ajiique .ex Grajcts, jpsubi Abr.aliampatrisidq-
Vid. Isidor. 1. fx,cap. 2. Ia ac domiim iiicehdissfi, atqiie u.ija arsisse Aram
d Vide qiise supra in Loeorum lihro annotavimus fratrem suufii, qtii jgnem iiitebatpr exliiiguere. Vi.de
ad voces Evilat, et Ophir, et Sopkira. Constanler ei stiliseqiienieiii aiinotittiqn.en),
Hieron. Hieriam pro SneLu, Setia hic quoque re- e ld p.orrp ad liiinc tjfitiesis locuni ex anf.iqiioMi-
tjnei. dras, sive Commeiitarib referi R. Salbmoii Jarkj :
e Et morluus est Aran, etc. Mantiscripltis cptlex Tlia.ran scjlicet. i. brflh;?. fijjpsuq coraiii JSemrodsttc-
: Pka- c.ensuisse, qiVodStlii idola cqhlregisset, jusstimqiie
BegiuS hiiin. 5994 nonnulla addit hoc iribdo iiltiiii in facinbris pcehsimiri fqrnacem igiiis immitli.
leg geitriit Rggau : Ragau ge.nuit Sarach : Saraclt ge- Tfinc .Arani, Abral);.> fr^ijeiii, dixis-seapjitJ se,-si
nidt Nachor: Ndchor_cjemi.il Thare, Thare qenuit Abrdm AhValia.i.iVsup.erei, erq : siverr. NernrorJ, ipsi
ejiis
e\ Nqchor et Afan. ]Si morluusesi, etc. MAiiTiAk. adlijerrbo.^ Erepib igituV divjiiiltis e pericfijo Abra-
f Fabulapihanc narratin PirkeR. .EJie?er cap.26, hanio, inler.rhgaiuni Arani e cujiis parlibus slarei?
qni secundam e deeem Abralise teniatiqnibfis liauc respbndisse Abraiise, quahi ob cauiajii in fornacpm
fuisse nolat, qu:e deceiinalein carcerem sectita sit: prsecipitatum fuisse aiqiie ighe cprisfimjpVuh'.
S57 LIBER HEBKAICARUMd_tU4SSfIONUM IN GENESIM. 958
(Cap. XIL—Vers. 4.) Eranl aytewAlirdpifeptMff-A et sex mensib.us in tpigmentis variis «rai, fet cura-
ginld quinqueqnnorutn, quandp egressus est ex Ciiarrg. lionibus feminarum, et tunc demuni ingredieba-
Indissoltibillsnasciturjgusesiip: si enim Tharajpaier (ur ad regem. Atque ila pofest ilieri, utSarai post-
Abrahse, cum a.dhuc esset i.n regione Clialdsea, quam placuerat regl, duriiper annum ejusad regem
septuaginta 324 ahn0.rum?genuit Abrain, et postea prsepararetur introitus, ei Abrahse Pharao Binlta do^
in Charra ducenlesimo quinlp sefalis suse anno mor- naverit, et Pharap poslea sit percussus a Domino,
tuusest: quomodonunc post morlfim Thare, Abram illa adbucinlacta ab ej'uscoricubitu permanenle.
exiensdeGharra, septuaginia quinqueannorum (uis- (Cap. XIII—Vers. 4.) Et ascendit Abram ex Mgy-
sememoratur : cum a nativiiateAbra; usqueadmor- ptq ipse el ux.orfjus, el omnia qum illiusemnt: et
terii patris ejus, cenlum triginiaquinque fuisse anni Loi eumeo indeseHiim.Erai auiem Abram dives valde
doceanlur. Veraest igitur illa Hebrseorum iradiiip, in pecore, el qrgentp , et auro : et abiit unde venil in
qua_msupra diximus, quod egressus sit Thara cura desertum usque Rethel. PuJchre.de JEgypto libera--
filiis suis de igne Cbaldseorum : et quod Abraro Ba- tus asce.ndisse dicjtur. Sed Qccurrit huic sensui il-
bylqnio vallatus incendio, quia illud adorare npje- Jud, quod sequitur : quqjiiojJp poj.ii.crit cxiens de
bat, Dei sit auxilio |iberalus; et ex illo a lempore /Egypto fuisse diyes vaJde ? Quod solyjiur iJJa He-
ei dies vitse, et tempus reputelur setatis, ex quo B braica yeritate, in qtia scribii.ur: Abram gravis veher
confessus est Dominum, speniens idoJa Chaldseo,- menter, hqc est, §apv; ctfpSpu: ^Egypli enim pon?
rum. Potesl putem fl.eri, ut quia.Scriptura repquit dere gravabatur. Et Hcet videari.iur esse divifise
incertum, ante paucps annos 'fbara de Chaldaea peAoris, auri, et argenti, tamen si JEJgyptisesiitit,
profectus, venerit in Cliarran,b qpaiq jn.ortem obie- yiro sanctq grayes sunt. Penique, npn iu in Septual-
rit. Vel certe statim post persecufionem in Charran ginta legijiius, Abiit unde venerat in deserlum usque
veneril, e.l i.bidjutjus sit mpratus. Si quis ergp huic Reihel : sed sjc,ut in flebrsep scfiptuni est: Abiititi-
exposi.lionicontrarius esi, quseretaljam solutiqnem; nere suo per Ausirurnusque Reihel. Idcirco profeetus
et lunc recte ea, qusea nobjs dicla -Strat, impro- de Jilgypto est, ,ut non desertum ingredereljir?
babit. quod cum _Egypto reliquerat: sed ut per Austrum,
(Vers, 9.) Ef prpficiscensAbram,qbiil in dcsertum: qui Aquiloni contrarius est, veniret ad domum Dei,
et fdines factq est super terram. Et i.n praesenti et ubi fuerat tabernacujuni 326 eJu? ih medio Be-
in plusimis aliis locis, pro deserlo, ad Austrxini, lliel et Ai [Al. Gai]-
i criptum es.lin c Hebrseo.Hoc igiiur nolare debenius. (V,ers. 13.) Et riri Spdpmorum mali el peccatoresin
(Vers. 15 et 16.) El viderunt eam principes Phq- "
cpnspecluDei vehementer. Sup.efflue hic in Septua-
raonis, et landaverunt eam apud Pharaonem, et in->"C gitita Jnterpretibus additum est, in conspeciu Dei,
iroduxerunt eam in doinwmPhgraonis : et Abram be- siquidem Sodomortim cqjoni apud hom.ines [A/. omr
nefecii propter eam : el fuerunt ei oves, et armenta, et jne.sj,jiiali el peccalores erant. llje attlem djcilttr in
asini, et servi, el ancillm, muti et cameli. Licet conspeciu llei peccaio.r, qui polest apud homines
corpus sanctarum mulierum non vis m.-ictiiet, juslus videri, qitpmijdo d.e Zacbarja et Elizabeth in
325 sea"vojuntas: el excusari ppssit Sarai, quod praeconio ponitur, qupd fueiint jusij anibp in cpn-
famis iempore sola regis in peregrinis locis, marito spectu Dei (Luc. i, 6). Et in Psalterio dicitur :
connivente, resisiere nequiverit; lanien polest el JVo»justificabitur in conspeclu tuo omnis vivens(Ps.
aliter fceda necessitas excusari: quod juxla librum CXLII,2).
Esther qusecumque mnlieriim placuisset regi apud (Vfijrs. 14 el 15.) Levq oculos tuos, et vide a IOCP,
veteres, a sex mensihus ungebatur pleo myrlin.o, in quo tu nunc es ad Aquiloneni, et qd jaitsfrum,et ad
a Et esl tamen ex (raditione illa Judaica, qnajri Saram, secundum omniq, qum dehac
rescriptq sunt,
fabulosarii pattlo superiiisipseHieron. dixerat. Bahc ulrum hoc convenefil iam sanclo viro, an siibdefectib
S. quoqne Aiigustinus lib. xvi dei Ciyit. pei capi fidei cjus infelliggtur, sicut nonnutti arbiirati kunl :
15, solutionenl qusestionis probat. Solutaesi, inquil', jam quidem el conlra Fauslum hac de re disputavi; et
qumstio isla el aljter, ul sepluagima quinqne anni r. diligenlius a presbylero Bieronymo expotitum est,
Abrnkm, quando egrnssus esl de Gharran,exillocom- quare non sit cpnsequens, ul cum aliquol dies apud re-
putareniur, exquo.de igne- Chaldmorum liberatus, gem JEgypti Sara fuerit,elidm ejus concubitu credatttr
non ex quo nalus esl, laniquam lunc polius nulus ka- essc poituta; quohioni moserat regius vicibusad se ad-
bendus sit. Melior itaque 'altera erit solulio, quani mittere mulieres suas, et nisi iomenlis el ungueniis diii
suppeditat Saniaritanus lexlus, qui tantum centitm prius accurato corpore, nulla intrabal ad regem. Qum
quadraginta quingue Tharse aniios compnlal. Ge- dum fierent, p,fflicl)isest Pharao manu Dei, ut viro
iiueritTliara Abram cumannos ageret septuaginta: redhiberet intuclam, quam ipsi Deo rharituscommise-
Abram vero septuagesimo quinto selalis sute anho rqt, etc. -
egressus fuerit e Charran, patre mortuo ; elfl- e E.st autem in JleJ.raieo TFiTfih,
ladonai, Deo, quod
cien.tiirque aniijsimul centnm quadraginia quinque. Septuagintii evavriovTOU 0eou, in conspeclu Dei inler-
bUnus Regin. ms., et morle obiret : aller, quid pretantur : supeiflue, nt Hieronymus jtidical. Est
morle obierat. Mar,ii"nseo notalum esl,
c Hehrai.ce3_i_l,Negeb: id est Auslrum, Vulgal. eiiiin ille, qnemadmodum
ctd meridien. l|ehrajcae Jingusc ifljplis.mus, qui lpcum tenef SIIT
d itecpleiidus S. Auguslinus p.er|ativi, ut peccaiores Dep idem sjt ai; pxccatoms
Qusesl, 20, in bunc nequissimi. Vid,-eumdcra tMariian. in Nbtis proliJiiG*
Genes. locum. Quomqddqccipiafur , quod Abraham ribus in hiirtc loctini.
ieniens in /Egyplum celare voiuii uxorem suam esse
959 S. EUSEBH HIERONYMI 960
orienlem, et ad mare : quia omnem terram, quam tu ___ i runt, up.uuvroi;, hoc esl cum eis, putaverunt scribi
vides, tibi dabo eam et semini tuo. Qiialttor climata per HE(n), ducti elementi similitudine, cum per
mnndi posuil, orienlem et occidentem, seplentrio- HETHf scriptum sit. BAEM (orn) enim cum per tres
nem et meridianum. Quod autera in omnibus Scri- lilteras scrihilur : si mediam HE babet, inierpre-
pturis legitur, bic semel dixisse sufficiat, mare sem- tatur, in eis e : si autem HETH,ut in prsesenti, locum
per pro occidente poni : ab eo quod Palsestinse re- signiflcat, id est, m HOM (DI*O).
gio ita sita sit, ut mare in occidemis plaga ha- (Vers. 7.) Ef revertentesvenerunt ad fontemjudicii,
beat. hmc est Cades. Per anlicipalionem dicitur, quod
. (Cap. XIV.-—Vers. S.) Et rex Rale, hmc esl Segor. poslea sic vocatum csf. Significatautem locumapud
Omnes hi consenserunla apud vallem Salsam, hoc est, Pelram, qui fons judicii nominatur : quia ibi Deus
mare Salis. Bale lingua Hebrsca, xaT«7roo-ts,id esl, populum judicavit. El percusserunt omnem regionem
devoratio dicilnr. Tradunl igilur Hebrsei, hanceam- Amalecitarumet Amotrhmorum sedentem in Asason-
demin alioScripiurarum loco.Sa/isanomiiiari:b dici- thamar. Hoc oppidura est, quod nunc vocaiur En-
que rursum, p.6o-%ov idest, vi.tt/am<~con- gaddi, balsami et palmarum fertile. Porro Asason-
T/ueT-i.ouo-av,
ternantem, quod scilicet tertio moiu terrse absorpta lliamar, in lingua nostra resonat, urbs Palmarum.
sit.ISaniue/ ix, i;Isai., xv, 5). Elexeo tempore, quo ]B Thamarquippe palma dicilur. Sciendum auiem pro
Sodoma et Gomorrha, Adama etSeboim divino igne eo,quod post paululum sequitur: Etdirexerunt conlra
subversse sunt, illa parvula nuncupelur. Siquidem eos aciem ad bellum in valle Salinarum, in Hehrseo
"
Segor transfertur in parvam , quse lingua d Syra haberi, in valle SEDDIM (D'"W) quod Aquila inter-
Zoara dicilur. Vallis autem Salinarum, sicut in hoc prelatur h rS>v Ti-spmsSivwv, Tlieodolio, T5V «).o-wv,
eodem libro scribitur, in qua fuerunt ante putei bi- amoena nemora significanles.
iuminis , post Dei iram, et sulphuris pluviam, in (Yers. U.) Eltulerunt omnem equitalumSodomo
mare Moriuum versa est: quod a Grsecis 327 M- rum 328 el Gomorrhm.Pro equitaiu in Hebrseo ha-
fivn 'Ao-fukriri;, id est, stagnum biluminis appel- bet RACBUs{t**rn), id est substuntiam.
latur. (Vers. 13.) El qui fugeral, nuntiavil Abramtrans-
(Vers. %.)Elcondiderunl gtgantes in Astoroth Car- itori. Ipse vero sedebat ad quercum Mambre l Amor-
natnt, el genles forles simul cum eis : el Ominmos in rhmi [ratris Eschol, el fralris Aunam, qui erant con-
Save civitale, antequam Sodomam e pervenirent. Qua- jurati Abrahai. Pro eo, quod nos posuimus, transi-
luor reges profecti de Babylone, inierlecerunt gi- lori, in Hebrseo scriplum est IBRI(l"l_l_*), hocenim
gantes, hoc est RAPHAIM robuslos quosque irfl.isilorexpriniilur. Quod aulcm ail : «pttd quercum
(Di_*.__"l),
[Al. quoque] Arabise, et Zozim, in Hom,et Emim in C Mambre Amorrhmi, raelius in Hehrseo legimus, apud
civitate Save, quse usque hodie sic vocaiur. ZCZIM quercum Mambre Ainorrhmi fratris Escol .*el fratris,
(Qi"11t)autem et EMIU(DiDi*1),lerribiles et horrendi non Aunam, iil Sepluaginta transtuleruni,sed Aner:
interprelaniur : pro quo Sepliiaginta, sensum ma- ut ostenderet Mambre et Escol, et Aner Amorrhseos
gis quam verbiim ex verbo Irausferentes, gentes aique germanos, socios fuisse Abrahse.
fortissimas posuerunt. Porro BAEM,pro quo dixe- (Vers. 14.) Et persecutus esl eos usque Dan. Ad

11Omnes lii consenserunl, etc. Unus atit alter co- f Hodterna vero exemplaria cum n prseferunl,
dex ms. legit, hic cOnsederuntapud vallem , eic. ; Dn_i) atque ila nonLXX solum, sedet Syrus et Sa-
sed necessario relinendum hi consenserunt ; quia in maritanus legunt, quin ipse etiam Hieronymus in
Hehrsenest TWI n*.*03 hol elle hhabberu, id est, om- sua ex Hebra.o versione, 'lbi cum eis iiiierpretaiur,
nes isti convencrunt. MABTIAN. ne. opiuor. a vulgo recepta lectione discederet. Nam
> Salisa notninari. Libro primo Simuelis cap. IX, quod D!"D cum media n littera lectum sua a>iate
4, legimus hoc modo : __?.iransiif per lerram observat, ad legenlis eruditionem lacit. Chaldseus
tamenet Massorelhseconfirmaiit, qui quasi proprium
jWt'^3, Salisa. Idem nomen Salisa occurritinlibris
Regiim. MARTIAN. I•-' nomen in Cham, sive in Hom vertunt.
c Duo Regimeinss., consternanlem: vitiose. Bale 8 Interpretaiur, in eis. Non videlur Hieronymus
aiitem a L.JDdeducitnr quod nst absorbere; hincque hic sihi s;ilis constare, quia ipsemet in stia Lalina
orla Hebneorum isthsec tradilio, quse et sibi paium transliitioneBihliorum legebai DD_1baem, in eis, vel
conslai; neque enim sola civitas Zoara in Scripiu- cum eis. At de his infra in Notis prolixioribus. MAR-
ris. p.6axas rpisriKovdu appellatur. Theodoritus TIAN. h Suspecla mihi non una de causa hsec est lectio ;
ipsum nomen Segor devorationem significaie arbi-
autem malim ex Rcginse ms. et meo, TWV
tratns est qu;csi in Gcn. interrog. 70, jtaT«7ro_-tvyup reponi lametsi mendose scriptiim videatur pro
19Snythp•eppnveverut.lpse Hieroiiymiis in cap. xv neivntovbrv,
Isai. : Appellaiur, inqnit, Rala, id est, absorpta,lra- TWVKeiviSmv,vel TWVmtvS>v,illicum, quibus fere
denlibus Hebrmis,'quodlerlio ierrm motu proslrala sit. consita stint arboribus nemora. Sic pro TWV U).O-S>V
lpsa estqum hodie Syro sermone vocalur Zoora, He- Theodolionis ex iisdem mss. TWV liceat rescri-
uv.rS>v
brmo Segor, ulroque parvuta. bere, quundoquidem amonta loca denotari testatur
, d Coiicinit Diodonis in Catonis Regiis mss. penes Hieronymus. Recole quse de Symmachi lectipne si-
Montrauconium, TauT»v Si «X).u%ovnypufn~Zi>yopu mili supra annotavimus in• Genes. c. 11,io.
v.ukei,6 Si S,vpo;Zaapt v.ui B«),«. Ranc alicubi Scri- 1 Unus Reginse ms. Amorris, qucmadmodum
pluravocai Zogora, Syrus vero Zaari, elRala.
e Antequam
Grscce in Aldino et Cotoniano ms. exemplari ha-
Sodomam pervenirenl. Ahsunt hsec beiur 0 'ApoppL;.Sic el deinde Amari pro Amor-
verha in coniextu sacro el apud L\X. MARTIAN. rhmi.
961 LIBER HEBRAICARUMQUJESTIONUMIN GENESIM. 962
Phoenicis oppidutii, quod nunc Paneas dicitur. Dan _A Theodolio vero, v.uivl6; rov _irtrn; oivlu; p.6v: id esl,
autem unus e fontibus esl Jordanis. Nam a et alter el filius ejus, qui super domum mcam est. Qtiod au-
vocalur Jor, quod interprelalur psiBpov: id est, ri- tem dicit, hoc est: Ego sine Iiberis morior, el fllius
vus. Duobus crgo fomibus, qui haud procul a se procuraioris mei, vel villici, qui universa dispensat
distant, in unum rivulum foederalis, Jordanis dein- el distribuit ciharia familise mese, vocaturque Da-
ceps appellatur. mascus Eliezer, hic meus hseres erit. Porro Eliezer
(Yers. 18.) Et Melchisedechrex Saiem protulit pa- inlerpretalur, Deus meus odjutot. Ab hoc aiunt
nem et vinum, et ipse Sacerdos Dei excelsi, et bene- i Damascum et conditam, et nuncupatam.
dixil ei. Quia semel opusculum nostrum, vel Quse- (Vers. 7.) Ego Deus, qui eduxi te de regione Chal-
stionum Hebraicarum, vel Tradilionum congregatio dmorum. Hocest, quod paulo ante diximus in Hebrseo
est, propterea quid Hebrsei de hoc sentiant, infera- baberi: qui eduxi te de URCHESDIM, id est, de in
mus. Aiunt hunc esse bSem filium Noe : el suppu- cendio Chaldseorum.
tanles annos vitse ipsius, ostendunt eum ad Isaac (Vers. 10, 11.) El posuit ea contra faciem invicem:
usque vixisse, omnesque primogenilos Noe donec qves vero non divisit. Descenderunt aulem volucressu-
sacerdotio fungeretur Aaron, fuisse pontilices. Porro per cadavera et super [divisiones eorum, el sedil cum
Salem, rex Jerusalem dicitur, c qusepritisSalemap- B eis Abram. Non perlinet ad prsesens opusculiim ejus
peliahalur. Melchisedech aulem bealus Aposiolus ad exposilio sacramenti. Hoc lantum dicimus, quia pro
Hebrseos (vu,3),sine patre et matre commemorans, his, quse posuimus, 330 ,n Hebrseo babct: Et de-
ad Chrisium refert, et per Christiim ad gentium Ec-, scenderunl volucres sttper cctdavera, el abigebat eas
clesiam. Omnis 329 emm d capitis gloria referiur Abram. Illius enim merito ssepe de angustiis lihera-
ad membra, eo quod prsepiitium habens, Abrahse be- lus esl Israel.
nedixeril circumciso, et in Abraham Levi, et per, (Vers. 12.) Ad occasum dutem solis ecslasis cecidit
Levi Aaron : de quo postea sacerdolium. Ex quo superAbram. Pro ecstusiin HebrseoTHARDEMA (nQT"_n),
coJligi vult, sacerdotium Ecclesisc habentis pra-pu- id est, vurufopu, legitur, quam supra vertimus in so-
lium, benedixisse circuraciso sacerdotio Synagogse. porem.
Quod autem ait: Tu es sacerdos in mternum, secun- (Vers. 16.) Generotione dutem quarta reverlenlur
dum otdinem Melchisedech(Ps. cix, A) : mysterium huc. Haud dubium quin hi, qui de semine fuerint
nostrum c in verbo ordinis significalur : nequaquam Abrahse.k Quseritur quomodo in Exodo scriptiim sit:
per Aaron irrationalibus victimis immolandis, sed Quinta aulem generalione egressi sunt filii Israel de
oblaio pane etvino : idest, corpore etsanguine Do- terra dZgypti (Exod. xv, 18). Super quo capilulo
mini Jesuf. C parvum ' volumen ediditnus.
(Cap. XV. — Vers. 2, 3.) DomineDeus, quid dabis (Cap. XVL—Vers. %.)Ecceconclusit me Dominus,
mihi ? El ego vado sine liberis : et filius Masec verna- ut non pariam : ingredere ergo ad ancillam meam, ut
culm mem, hic Damascus Eliezcr. Et dixil Abram : habeam filios ex ea. Diligenter liota, quod procrealio
Ecce mihi non dedisli semen: el filius vernaculmmem filiorum, in Hebrseo mdificotioscripta est. Legilur
hmres meuseriie. Ubi nos habemus, et filius Masec enim ibi: lngredete ad ancillam meam,siquo modomdi-
vernaculmmem: in Hebrseo scriplum esi, DBEN ME- ficer ex eo. Et vide, ne forle hoc sit, quod in Exodo
SECHBETHI :h quod Aquila Iranstulit, o vlo; TOU 7TOTI- dicilur : Renedixit Deus obstelricibus, et mdificaverunl
?ovTOf'otxtavp.ov : ides(,filiuspolum dantis domuimem. sibi domos(Exod. i, 20).
a Yideqnse annoiavimus adepist. 78 de Mansio- f Corpore el sanguine Domini Jesu. Aperiissimtis
nibus, mansion. 41 et in Ezechiel, cap. xxvn, locus quo invictissime coinprobaiur et sacrificium
etc. altaris, el veritas corporis acsanguiuis Domini Jesu
b Recole episiolam 73 ad Evangelum de Melcbise- nostri in sacramento Eucharistia;. MARTIAN.
dech, numero prsecipue 5. s Amovimus hinc verba hmres meus eril, quce
c E;tdem,ut ex laudata epist. num. 2 conslal, erat _ viiiose in editis hucusque irrepserant, in mss. vero
Grsecorum Patrum bpinio de Jerusalem notnine, ut D nostris non suut, reque ipsa minime ad propositum
dicerenl Melchisedech hominem fuisse Chananmum, speciant.
regemurbis Bierosolymm,qum primum Salem, posted h Uben mesecbeihi. In Hebraeo hodierno legimus
Jebtts, ad extremum Jerusalem appellata sit. Quam WO p*_.r__ rx\ uben mescecbethi. Videlur tamen Hie-
quidem et Josepho lib. i Anliqnit. c. 10, et Tbeo- ronymus legisse nomen Meseccnm articulo H, h em-
philo ad Autolicum, aliisque ex nostris probatam, phatieo, pW3Tiamesec ; quia illnd sic relinenl ali-
improbat paulo post ipse llieron. salis erudite num. quot mss. codices Latini. MARTIAN.
7 : Salem, non ul Josephus ei noslri omnes arbilran- 1 Unus Reginse ms., otxovpov, queinadmodum Ca-
lut, est Jerusalem, nomenex Grmco Hebraicoque col- lense mss. et sched_eCbmhelisiansein mipera Hexa-
lecinm.quod absurdnm esse peregrinm lingum mixtura plorum editione prseferunt..
demonslrat; sed oppidumjtixta Scythopolim, quod us- i Propius vero est, hanc ejus fuisse patriam, sive
quea hodieappellaiur Satem. maternse, aul paiernse originis lociiin, ex quo ipse
Tresmss.: Omnis enim corporis gloria. Qusedam Eliezer Damascus sitcognominatus.
infra lypographorum, ut videhanlur, menda casti- k Mtnlolaudatus Regiuse ms.: Quare igitnr, quomo-
.gavirtius. do in Exodo, elc.
e Mysterium noslrum, elc. Tres mss. codices le- 1 Hsecest Epistola in nosira recensione 36 ad Da-
gunt eodem sensu, minislerium noslrum, id est, sa- masum, quam recole Quscstionesecunda.
cerdolttm qui panem et vinum offerunt in sacrificio —Consule Epistolas 124, et 125 in antea editis
novce Legis. MARTIAN. libris. MARTIAN.
968 S, EUSfiBH HIER05IYM1 904
(Vers. 7.). ___.invenit edm Ahgelus Domint super j\i rem lutim rion vocdbiseom Sarai, sed Sata erit noriien
fontem aqum in deserlo ad fontem irivia Sur. Gonse- ejus. Errant qhi ptitarit prifnum e Sardin per ununi
quenter _Egyptia ih via Sur, quse per eremum ducit R scriptam ftfisse,-ef poslea ei alterum R addilum. Et
ad _Egyplum, ire a feslinabat. quia R apiid Grsecoscenteriarius nuriierus est, multas
(Vers. i\.) El hvocavit nomen ejus Iintaei; quiti snper nbmine ejus irieptias sUspicanlur : com Utique
exaudivit Detts humilitalerit meam. Ismaei iiiierprela- utcumque volttnt ei vocabulum comntuiatufri, non
tur, exauditio Dei. Grsecam',- sed Hebrseam debeat habere ratibnem,
(Vers. 12.) Hic etil rttsticus liomOjManus ejus su- cum ipsum riomeh Hebraicrim sit. Nemb aiitem in
per omnes^et mdnus omnium super etari, el contro fa- altera lingua quempiam vocans, eiymolbgTaiirvoca-
ciem ohinium fratrum suoruiw habilabil. Pro rustico buli suniilex altera. SARAI("Mft)igilur primum vo-
in Hebrseo scriptum habet-_>HARA (i-rS). quod: inter- cata est per SIN,RES,I'0D: sublato igittir idtf, id est,
pretatur onager. Significat auiem semen ejus habila- releirienlc, addita est UElitlera, quse per Ategitur:
tururn in eremo,;id est, Sarracenos vagos,incertisqtie et vocata est SARA(TTW).Causa auierii ita nonii-
sedibns, qui universas gefitesy quibit* desertum ex- riis immiilati, hsec est, quod arilea dicebalur, prin-
lalere jungilur c incursant, el impUgnantur ab orri- ceps mea, unius lantum domus materfaniili_e.Postea
nibus. B;vero diciliir absolute, princeps, id est, upyovo-u.Se-
(Cap. XVII.—VerS-3et seqq.) Et loCulusesl ei Do- qUilur eriim : Dabdiibi ex eafitium, etbenedicaritei, et
mirtus,:dicehs: Ecce testameniummeum lecum: et eris erit ingerites: ei reges popitlotum 332 ttunt ex eo.
paler multifudinis genlium,-et nOn vocdbiturulirti no- SignanierqUe, non ut iri Grseeo legimus : Dixil Deus
men iuum Abram, sedefit noritentuum Abtddin, qtiid- dd Abraam. Sarai uxot lua ri&nv&cabitiirriomenejtts
pdtrem multarum geniium posui le. Notaiidufti 331 Stitdi: iif Hehrseh Iiaheliir : noii vocabis nomen ejus
qubd ubicumque in GrsecovTeSlameriium legimus, Sardi, id est, noh dices ei, princepsfhed es: omniutn
ibi iii Hebrseo Sermone sit fcedus,sive paciimt, id est, quippe^gentiiim futtira jam pririceps esi. Qnidam
BERITH (ni"_2). Dicufit-aiitefh Hebrsei, qifbd ex nomi- pessime suspicariiur, ante eam lepram fuisse vocila-
nesuo, Deus, quod apud illos d Telragrammum est, tani, et postea ptincipem : cum lepra SARATH (T\V~iS)
HE litteram, Abrase et Sarce addideri.: dicebaiur dlcatiir, quse in ribstra quidem lingua videluraliquam
ehlni primum AURAM quod iiiierpretatur, pd- liabefe simiritudinerii; in Hebrseb aUtem periilus est
(£_1_l_*.},
Ut exeeisus; et postea vocatus est ABRAA!* (Dn*i__N), diversa. Scribitur enim per SADE,et RES,el AIN,et
quod transferlur pdiet muKtirum: narti qubd sequi- THAU: quod mulium a superibiibuslribuslitieris, id
inxrtjcniiurit, noii habetiir in riomine,sedsubaudilur. est, SIN,RES,etHE, quibus SARA scribitur, discrepare
Nec mirandum, quare cuta apud Grsecos et rios Alit- C manifestum est.
tera videaiur addita : nosHElitieram Hebrseamaddi- (Vers. 17.) Et cecidit Abtadm super fdciem sudin,
tam dixerimus; idiorna enim linguse illius est, per et risil: et dixit in corde suo, Si cenienoiio ndscetur
HE(n) quidem scribere, sed pei' A (K) legere :. sie- filius, el Sara nonagetiarid pariel? Et post paulu-
ut e cbfttrario A lilieraiM ssepe per HE pronun- liim : Etvocabis riomenejus Isaac. Diversa opinio,
. tianf. sed una esl elymoiogia f, quare appellatus sit Isaac.
, (Vers. 15.) EtdixitDcus ad Abrodm: Sdnii uxo- Interprefatur enim lsaac, risus. Alii dicunf, B quod

a'Idem Reginsems., ducil ad Mgyplum, ire Mgy- quos-ab Hierbnymo redargui,qubd SarseiTOmencuui'
plum (estinabal. duplici p legerint ludpu. Verum Philo primum lupu
h Scripturse textus uterque, Hebrseus et Grsecus, iiuerpretatur upyji pov, pfinceps mea, Ut constet, Sa-
ex Angeli persona vocabis, et humilitaiem luam. raiex Hebrse» 1*112? legisse: deinde, licet Cihii genii-
—El: vocavit nomenejus Ismael. Aliter legimiis in no p Zuphu~~up_vpvtra., plane ut Hieronynius verfil.
Hebrseo etapud Septusginta, nempe: Et vocabisno- Porro hon Philo lanfurii, sed etdiu ainea LXXiiiter-
menejus Ismael, quia exaudivit Doniiriushumilitotem pretes 'Suppu denuo eflerunl: estque ilia Grsecbrum
tuam. Non ergo verba hsec Agar ./Egyplisesuiit, sed vulgaris bpinio, quam JaudafJustirtus Mariyr Dialog.
Angeli ad eaiwloquenlis. MARTIAN. cuiii Tryphone, aildilain Ahramo « lilleranT, Sarso
<~Duo mss., in ursanles impugnanlur ab omnibUs: O pSr °Ev iBlfurS>-'JL8puu_£.
' ovopurt,v.ui.sv po>rS>tuppu;
atque uiius' pahlo post. Et erit patir multdtuin gen- 6v6puri. Quin eiiarri ex LatiiVis SuIjVicitisSevertis
tium. lih. i : Tunc AbtdhtimOetuxoti ejus adjectiorie unius
a Anteaerat Tefrfljrflwrmniofijdisseiitiehtibiisriiss. liiteimn6inenimmiiioium,iidulriuncexAbrdinAbrtiam,
Esl autem notissinium rtini, qno' in htBiwineduplex ex Sata Sarra diciiur.
est n : alicrum Abrasevaiterifm S-fVseexRabbinorum f Diversti bpinio, sed rina est
etymblqgia. Jbseplius
sententia iributumj ex risrj S.irse vocatum vult Ikafum, id est» fistim:
e
, Ermni(qui pularit'pfhnutn Shtrtim. Philoiieni Ju- Philosiriiiliter. Vide Josepiiiim Afrtrcfq.Judiiic. lib. I,
dseum et quosdam ejnsdemi pedisequoscarpit Hiero- cap. 9, et-Philoherii' lih. de SfuiatibneNohifuuiri.
iiymus hoc loco; qnia-Pbito cum Grfectsaliquol Scrip- SfARfIAN.. L
toribns; legit 2«pp« cum duplici ro, et additum alte- s Ita cum primis senlit JoSephus iritiquil. lib. i,
rum exisiimat librn de Mtftatiorie Novriiniini.Oeca- Cap.-12: "iauv.ov£>v6p.u0-'e-. TOUTO yei.oiru<fnp.uivei.Si«
sionem .imju.__.erroris: ftescio ait prscbuefint Philoiii pJsvrotTOTI?V tuppuv'p.siSiu&ui,ri^so-Buifno-uvro;uvrnv
LXX Iranslalores; niimiiieorumdemGrsccaVersione rov ©eou,^vJTr^oo-Soxwo-avzISviTOitEToOTrpeo-SuTESK
legimusGen.ivii, 15: oO vlnHasrtKt rb ovoptt ixvrn; T6Vutovo\iro>;ev.ukeeriv. Isacum liominuvii. ttoc risus
Supu, Sapp'a,l'tTT«tTO'ivoptaaiftfi;, id e§l^,rionvocabitur significatur. Narii qiiod Sdfta subriSerii, Deo ipsom
nomen ejusiSara, Sarra Mi notnett6}u».MARTIAN. pdriiuram eSsedicente, cutri gfandis ttdta pfoleni non
—Annotat Marlianseus Philonem,- ejtfsqriepedise- exspeclarei, ila filium appellabat'.
 fMS _ LlfiER HEBRAICARUMQU_*STIONUMIN GENESIM. 066
Sara riserit, ideo eum risuro vocalum esse, quod A[qttm nOn cOgnoveritritviritm),- et nunc Scriptttra
falsum est. Aliivero quod riserit Abrabafn; quod el cbmmemorat etim habuisse gerierbs ; c nonnulli
nos proba rfius.Postquam eniriiad risum AbfaJias,voca- arbitrantur illas. quse viros liabuerurit, in Sodomis
tus estliliusejus Isadc,tuiiclegimusrisisseetSaraiii. remansisse, et eas exisse cuni paire, quse virgines
.Sciendum lamen qiiod quatuor iif vetcri Teslamenlo fuerunl. Quod cum Scriplura nbn dicat, Hebrsea ,
absque ullb velamine, nominibus sui.s antequam ria- veritas exponenda esl, in qua scribitur : EfjiressMs
scerenlur, vocati sunt: Ismdel, Isaac, Solomori, et esl Lot, et locutuS est tid-sponsos, qiti occepluri etuttt
Josios. Lege Scripluras. filidsejus. Necdum igitur Virgihes filise mairiihoui©
(Cap. XVIll. — Vers. 6.) El dixil et: Fesiina,tres fucrant copulaise.
mensuras fatinm similmcomniisce.QUiatres mensurse 334 ( ^e-rs- 21 )' & d'xtt ei •' Eece adihitatus
absolute hic dicloe videnlur, et est iricerta raerisura : surri fticiem luum. Jn Hebrseo habet: Ecce suscepi
propterea aaddidi, quod in Hebrseo triasata haheatv fdciem tuam: id est, acijuiescp precibus ttiis. Quud
id est fres amphoras : ut idem niysterium el hic, el Symmachus secujiduin serisum inlerprctans ail, d
in Evangelio, uhi mulierfria sata farinse fernienfiire opucreti^vtrattrfinv to Ttpotfo>ri6v oov.
dicitur, cognoscamus (Matth. xlii, 53). ( Vers. 28.) Et ecce ascendebdt flamnia de tetra
333 (Vers. 10.) Dixit auteih:Revertens vehiam ad 1g quasi vapot fornacis. Pro qub legimhs iti' Hfebrseb':
te in temporehoc, et in hora, et habebit fitium Sarti. Ecce ascehdebal CITOR c
(ilSip ), quast uvuBvpiLutrie
Pro hofa, vitatrilegimus in Hebrseo : ut sit brdo vel forn3cis : quod riosvaporeti), vel funiuih, sive~fa-
sensus : Revertdrad ie iit lempore vilm: qtiasi dixe- villdm possumus dicere.
rit, si vixero, si fuerif vita comitata : h_ec auierii ( Vers. 30.) Etdscendit Lol de Segor, el scdil in
avBpo>iioT!uBo>;,quomodb et cseiera. monte: et dum filimejus cutrie.6. Tiniuil etiirii sedere
(Yers. 12.) Risil autem Sara in semelipsa, diceris: in Segor. QuserilUfqu'are'cum'prinVumfitgse mbriiis
Necdum mihi factum esl usque nunc, et domiritismeits Segor prseiulerit, et eaih ih liabifaciiliirff suurWvo-
ienexest. Aliier mullo legitur in Hebrseo : Ei tisit luerit liberaf.i, liunc de Segbr rursuni sid mohteifi
Stira iri semetipsa, diceris: Postqutim altrita suni, et migret ? Respoudebinius veram esse ilJaih Hebrseb-
facta esl mihi voluptas ? Simul nofa qubd ubi nos rum conjecturam deSegor, quod freqiieri(er lerrtc
posiiimns, volitptatem^hEDENscriptuni est in fle- motu subruta, f Rale primum, et pbslea Stilisd ap-
brseo. Sytrimachushunc Iocum ita translulit: Pbsf- pellata stit: tiiritieritque Lot, diceris, Si cum"cse!er_c
quam velustateconsenui, facta est mihi adolescentitt? adliuc ufbes siafenl, ista ssepe subversa est: quamo
(Vers. 32.) El dixit: Numquid est, Domirie,si lo- magis nunc iri CortVmuiii rtiirta non polefii libcraii'?
(juar?Quod Gra'ce scriplum est, pnn, Kvpts, suv G I Et ob hanc yccasionein irifideJiiatis, etiarri in frlias
SeeundoAbrahairt est locutus ad Dominum: coitlis dedisse priricipium. Qtii enimcseteras viderat
iXukntfu.
quod noh yidettir niaiiifeste sonare quid diciit. Iii subrui civitates, et lianc siare, seque Dei'auxifio
Hebrseoigitur pianius scribilur: Ne,qumso, irasctiris, erulum : uliquc de eb, qtibd sibi Concbssumau-
Domine, si locutus fuero,-Quia enim Videbatur inter- dierat, ambigefe non debuit. Illud ig;itur, qfibd pro
rogans, Doniinum arctare responsioiie , lemperat excusaiioiie diciiur filiarurii, eo quhd! pufaVeriiit
prscfalione. quod quserit. defecisse bumanuni gentis, e'f ideb cum' paffe con-
(jGap. XIX.—Vers. 14. ) El locutus esl ad generos cubuerint, non excusat patferii. Deiiiqtre Hebrsei,
suos, qui acceperantftlias ejus. Quia pbstea duse filise qhod seqttitur :.
Lot virgines fuisse dicunlur (de quibus et ipse (Vers. 35.) Ei neschit cum dormisset. curii eo, et
dudum ad Sodomscosdixerat: Ecce dum filim mem, cum sitrrexisset ab e6, B appuhgurit desiiper, quasi

a Propfejea, dddidi. Melius legeretuf dddo quam veritus siim facienf lnam± MARTIAN.
addidi; cuiii nihil antea dixeiil de tribussdtis , pro —In veltistiori Reginic codice scriplnm est: B.VA
fridijs mensuris. De.allegorica porro exposjiiiine.iii.* HXAHHATCQntiQHN, etc. quse sic emendaia*Jegerim :
mysterio Tfiiiiialis, iia rios docuit ipsemet Hierony - "opu vj:JTe(siveevre)i8vtTo)iznQnv_ elc. qnod esi, Vide
mus lib iiCohiment. inMafth. cap. xm : Pius qyidem j\ quemadmodum reveritus sum, etc. Ac certe Drofius
«enstts: sed numquam parabolm, et dubia miiigriiaiuni salis ingcniose prooj_«o-et,legertdum conjecerat duo-
intelligenlia poiest ad auciorilaiem dogriiaium pro- bus verbis- op« o-ot; et primum opu pro' t36u, ecce
ficere. MAhViAN. accipiendum, quod-JJebraicon_inresftondeaii
—MartiariteUsmaluisset in iilstanti riddo.Fiiclleau- e Ftilso hactenus obtinuerat 1,«v«7rVEu^ao-t?
1 pro
tem Hieronymus scripseral supfa,.tres ihensuras (sive «v«0ufti«o-t_-,
quod ex paulo: corruplo in niss. verbo
fria sata) faririmsimilm,eit., qifod ssepefitcitcuin He- ANA0XJ\iAGic , excudi ac restifui. Est autem «v«-
brsetirii'iiifer et G-rseciimtexunri exigua diversilas Qvpiucrt;,quem proprie Hieron; notat,'Sestusf6fi5aci9
inlercedit. Tria porro sata, Sive ires.ampliorse unum et vapor. Gontra- nec Grsece uvwKvtvp.u&i; dicitur,
iniegfum Epba conficiunf. Vide Commeriiar. iri Mat- aut apud Graecum quempiiim. scripltirem' inveniri
tlisei cap. x-iu. scio pro av«7rvsuo-ts-, qttod est respiratioj
b Hehraree estrHTS'. Sytnmachus iii' codice Regioi f Recole quse superius annolavirrius in c.ipv xiv,
1888, penes Moiiifaiteoii.: psru TO KuXuio^Qnvui ps vers. 5. :.',;'
iyivtro poi uv.pn- Postquam veiusiale cohsenui, facia:. 8 Appungunt desuper, etc. Plbi-es mss. codiccs
est mihiadolesceillia. HebrseosCuriosiusinspexi; sedi niliilin-eis repcrire
c Scilicei ex Rabbitibilirii scholis:; nuilo laiheVrex; potui qtio juvarelur intelligeiitialiujus^lock Erasmus
Scripiuris idoneo argumento. sic eiim iIlustraiuiii-voUiit-:«Aj»TjMn(j[anf desuper,, ad-
d 'OputTtt. etc. Id sigriificat, dspectu re-
jSub-Mfr^feii. dttiU dcsuper , sTghificahtesid divinitUs factum , ut
 0t>7 S.::I_ttSEBlL_flEROra^ 968
iiicredibile, el quod rerum natura non capiat, coire A vafia opitiio est, asserentibus aliis, quinlo auno
quempiaiu nescientem. ab!aclati»nis: tempus statulum, aliis duodecitnum
(Vers. 56 el seqq. ) Et conceperunl dum filim Lol anrium vendicantibus. Nos igitur ut breviorem eli-
de palre suo,et genuit primogenita filium, (-'335 gamus -eiatem, post decem ct octo annos Ismael
vocuvil nomen ejus Moab. Isie est pdler Moabilarum supputavimus 336 ejectum esse cum malre, el non
usque in.hanc diem. El minor, el ipsa peperil filium, convenirejani adolescenti malris sedisse cervicihus.
et vocavit nomen ejus Ammon id esl, filius populi Verum est igitur illud Hebrseorum linguse idioma,
mei. Ipse esl paler filiorum Ammon. Moab interpre- quod omuis filius ad comparalionem parentum, in-.
tatur, ex patre : et lotum nomen etymologiam habet. fans vocelur et parvulus. Nec mireniur barbaram
Ammon vero, cujus quasi causa nominis redditur, liuguam habere proprietates suas : ctim hodieque
filius generis mei, sive ut melius est in Hebrajo (*TO), Romse omnes filii vocenltir infanlcs. Posuil ergo
ftlius populi mei, sic derivatur, ut ex parle sensus Abraham panes et ulrem super htimerum Agar : et
hominis, a ex parte ipse sit sermo : AMMI enira, a hoc facio dedit ptierum malri, boc est, in raauus
quo dicti sunt Ammonitse, vocatur populus meus. ejus iradidit, commendavit, et ita eroisit e domo.
( Cap. XX. — Vers. 12. ) Etenim vere soror mea Quod autem sequilur:
esl tXepalre, sed non ex malte. Id est, fratris ejus est B ( Vers. 15,16.) Et projecil puerum subler abielem,
Aran liiia, non sororis. Sed quia in Hebrseo habet: et abiens sedil de conira longe, quasi jaclu sagillm.
vcre soror mea esl, filia palris mei, el ncn filia malris Dixit enim : Non videbomorlCmparvuli mei. Et sedit
mem : et magis sonal, quod soror Abrahse fuerit, contra eum. Et stalim jungitur : Exclamavil puer, et
b in exctisationem ejus dicimus, necdum illo tempore flevit, el audivit Deus vocem pueri de loco ubi erot.
lales nuptias lege prohibitas. .. * Et Dixil Angelus Dci ad Agar de cmlo, el reliqua,
(Cap. XXI. — Vers. 9. ) Et vidit Sara filium Agar nullum move.it. In Hebrseo enim post hoc, quod
JEgypiiw, quem peperil [ Al. pepererat ] Abram lu- scriptunTest, iVoji videbo mortem parvuli mei, ita
dentem: quod sequitur, cum hddc filio suo, non legitur, quod ipsa Agar sederit contra puerum, et
habetur in Hebrseo. Dupliciter itaque boc ab He- levaverit vocem suam, et fleverit, et exaudierit Deus
brseis exponitur : sive quod idola c Iudo fecerit, vocem parvuli. Flente enira matre, et mortero filii
juxta illud quod alibi scriplum est: Sedit populus miserabililer praestolanie, Deus exaudivit puerum :
comedere et bibere, et surrexerunt ludere ( Exod. de quo pollicitos fuerat Abrahae, dicens : Sed el fi-
xxxit, 6): sivequod adversum Isaac, quasi majoris lium ancillm lum in gentem magnam faciam ( Gen.
oetatis, joco sibi el ludo primogenita vendicaret. xvii, 20). Alioquin et ipsa mater non siinm mnriem,
Quod quidem Sara audiens, non tulil: et hoc ex C sed filii deplorabat. Pepercit igitur ei Deus, pro quo
ipsius approbalur sermone dicentis : Ejice ancillam fueral et fletus. Denique in consequeniibus dicilur :
hanc cum filio suo. Non enim hmres erit filius ancillm Surge et tolle puerum, el tene manum ejus (Gen.
cum filio meo Isaac (Ibid., 10). xvn, 18). Ex quo manifeslum est, eitmqiii tenelur,
(Vers. 14.) Et sumpsil pmtes el ulrem aqum, etde- non oneri malri fuisse, sed comitem. Quod autem
dit Agar, ponens super humerum ejus, et parvulum, manu parentis lenetur, sollicitus monstratur af-
et dimisit edtn. Quando Isaac natus est, tredecim fectus. •
annorumeratlsmaei. Etpostablactationem ejus, iste (Yers. 22.) Et dixit Abimelechel Ochozalh pronu-
cum matre expellitur doino. Imer Hebrseos autem bus ejus, el Phicol princeps exercilus ejus. Excepto
Lot non sentiret concubittim. Verum nec hoc ver- sic derivalur ab a>wm!,utex parle, sensus nominis
hiun habelur in nostra edilione. Hsec Erasmus in lo- sit, non elymologia, et ex parieipse sermosii. Ren
Cum difficillimum , quem Marianus omtiino prseler- eiiim quod filinm signiflcat non iucludilur in voce.
misil. Mss. codices Latini pro appungunl desuper, Ammon, nisi juxla sen-iim eiymologicum ; quum i\a$
legunt diverso modo, adjungunl desuper, vel appo- Amnii ipsum prseferat sermoiiem, id est, populi meL
nunt desuper. Sive igitur intelligamus puncta fuisse MARTIAN.
superposita verbis hisce Scripturse, Et nescivit, etc. D —Clarius adeo est in Hebrseo *__.27~p> 1QM1 Nlpni,
sive ipsa verba fuisse addita in superiore parte con- et vocavit nomen ejus Renammi, quod interpretaiur
texuis sacri et extra seriem reliquorum verborum , ftiius populi mei.
quocumqiie modo id factum credatur, rem incredi- h lta quidem bene raulli christiani inlerpre-
bilem Hebrsei signilicare voltiernnl tam ex puuctis, les explicant, ut nepiis. proinde Ahraham, non
quam ex silu verbornm. MARTIAN. soror esset, contra qtiaih ipsc Abrabami luculen-
— Non erat, cur se tantopere Martianseus lor- lissime, remota ambage, tesiatur : Vere
lamen omnique
queret, ut biinc locum exponeret; et nec sic soror mea est. Scilicet nefas arbilratisunt; sororem
aliquando verum invenirel. Hebraicum verhum ex altero parente ducere, quod Levitic. cap. xviu,
noipa.l, id est, el cum surrexisset ab illa, inusitato 9, prohibetur, Et, quale est, inquit llieron. coritra
pumto dislingiiitur supra medium vau, prseter illnd, Helvid. num. 1S,M( Abraham vir justus palris sui
quod in ventre habet. Idque videre est in plerisque filiamconjugemsumpserit? Videsis quse ineiim locuin
omnibus Hebraicis Bibliis, quse punciis instruuulur, annotamus. Ntmc dcmum verissiine ex Hebrseo
hocloco ubi et Massora lanquam insolittim noiat in S. doctor constituit, Saram eumdem cum Abrahamo
margine *1N*I hVTlpa, punctum est supra vau: idque pairem habuisse Thare, diversam matrem, quam
tandem est, qnod appungi dcsuper tanquam incredi- Thevitam de nomine appellalam tradit SaidasRatri-
bile liieroiiymus tradit. cides Alexandrinus patriarcha, qui sseculo decimo
a Ut ex parle scnsusnominis. Ammon, sive amman floruisse perhibetur.
dictus est a malre 'O.. fp. ben ammi: unde Ammon c Veluslior Reginse ms. idola luio fecerit.-.
969 LIBER HEIJRAICARUMQUiESTIONUMIN GFNESIM. 970
Abimelecb et Phicol, lertium * nomen, qupd bic.. _.in area Ornse Jebnsai, sirut et in P.iralipomenis
'
legilur, in Hebrseo volttmine non habetur. scriplum est : El f cmperunt mdificare lemplum in
( Vers. 30.) El dixil: Septem oves kas accipies a mente secundo, in secunda die mensis, in monteMoria
me, ut sint in lestimoniummihi, quia 337 e9° /*"*' (WParalip. iu, 1). Qni idcirco illuminans inlerpre-
puteum istum. Ideo cognominavit nomen loci illius tatur et lucens, quia 338 "h esl DABIR("1>3*T), hoc
puteus juramenti, quia ibi juraverunt ambo. Ubi Jiic est, oraculum Dei: et Lex et Spirilus sancius, qui
legilur, pufeas juronienft, in Hebrseo habelur BER- docel homines veritalem, et iuspirat prophetias.
SABEE (SWitO). Duplex aulem est causa cur ita (Vers. 3.) El abiil in locum, quem dixit eiDeus,
appellatus sil: sive quia septem agnas Abimelech in die tertia. Noiandiim quod de Geraris usque ad
de manu Abraha?acceperit: septem eniin dicuntur monlein Moria, id est, sedem lernpli, iter diertim
SABEE:sive quod ibi juraverint: quia el juramentum trium sit, et consequenter illuc die lertio pcrvenissc
SABEE similiter appelhuur. Quod si ante banc causam dicalur. Male igitur sentiunt quidam, Abraham illo
supra nomen hoc legimus, sciamus per prolepsim tempore ad quercum habitasse Maiubre : cum inde
dictum esse: sicut et Rethel et Galgala, quse ulique usque ad monlem Moria, vix unius diei iler ple-
usque ad lempus quo ita :ippellat_esuiii, aliler vo- itum sit.
cabanlur. Noiandum aulem et ex prioribus, el ex B ] (Vers. 13.) Et eievavit Abraham oculos sttos : el
praesenli loco, quod Isaac non sit natus ad quer- eccearies posl lergum ejus tenebaturin virgulto Sa-
cum Mambre, sive in b Aulone Mambre, tit in He- bechcomibus suis. Ridiculamrem in hoc loco Erni-
brseo babeiur: sed in Geraris, ubi el Rersabee usque senus Eusebitis est loculus : Sabech, inquiens, dici-
liodie oppidum est. Qnse provincia anie non grande tur/iircus,qui recliscornibiiselad carpendasarboiis
temjius, ex divisione pracsidum Palsestinan,c Salu- frondes sublimis attollilur. Rursum AquilaBo-uxvs-
taris csl dicta. IInjus rei Scriptura testis est, quse S>vuinlerpretatus est, quem nos veprem possumus
ait: El habilavitAbrahamin terra Philislinorum A(Gen. dicere, vel spinetum : el ut verbi viminterpretemur,
xxi, 34). condensa et inter se implexa virgulla'. Unde et Sym-
(Cap. XXII, Vers. 2.) El dixit ei Deus : Totle filinm machus in eamdem ductiis opinionem, Et apparuit,
luum unigenitum,quemdiligis, Isaac, etvade in terram ait, aries post hoc retenlus in rele cornibus suis. Vc-
excelsam,el offer illum ibiin holocaustumsuper unum rum quihusdam, in hoc dumiaxat loco, melius vi-
de moniibus quem ego dicam tibi. Dilficileest idioma dentur inlerprelaii esse Sepiuaginta et Theodotio,
linguse Hebrsea. in Latinum sermoncm verlere. Ubi qui ipsum nomen SABECH ("pD) posuerunt, dicentes :
nunc diciiur, vade in terram excelsam, in Hebrseo In virgulto sabech cornibus suis. Eleniin C-U^VEWV,
bahet, MORIA(rfHO), quod Aquila transtulit TIJV C sive rete, quod Aquila posuit et Symniachus, per
v.araf uvij, hoc est, lucidam : Symmachus, rn; onru- SIN(It") lilieram scribilur: hic vero (D) SAMECH lit-
oiu;, hoc esi, tiisiotiis. Aiunt ergo e Hehrsei hiinc tera posita est: ex quo manifestum est non inler-
montem esse in quo postea tcmplum conditum est prelaiionem slirpium condensarum, et in niodiirn

a Additum Ochoxntha LXX, ex cap. xxvi, vers.
26, ubijunctiim inveiiitiiriioiniiiibus Abimelech, el
Phicol. In uno Reginaems Ocozhucscrihilur.
h Idem Regiu. ms. siveinaulo Mambre. Videquse
supra iu libro Locorum ad vocera JElon de Aulone
diximus.
c Salutaris est dicta. Cognoroenestaliquotprovin-
ciarum, seu partium illarum, Macedoniae,Phrygise,
Giilatise, Syrise, Palsesiinse. Consule lib. Notilise.
MARTIAN.
•—Salutarisdicla esi, qtise Palseslina Tertia sub ini-
littin quimi a Cbristo s:cculi in Cnd. Theodosiano,
atque in Notitia Imperii frequentius audit. Suh Sa- "
lmarjs ve.ro noinine, (pio non ante grande tempusex
divisionePrmsidumPalmsiinmdoiiaiam, iiieronymus
tradit, primo, ipiod sciim, occuiril leg. 3 Cod.
Theodos. de Protosiasia, quse anno lata est 396
Prmsidi Bygim Palmstinm,quod esl, Sulutaris Pa-
Imstinm; II.II»quod vulgo legitur Frygim, meitdiim
scriharura essc, docti viri Dhserv.iriint. C-Cierumcl
Rersabeelitenlio esl iu laudata Notilia Dignitaium
Imperii, ubi sub dispositioue Palaestinse primo loco
receiisentur Equites Dalmatm Illyriciani Rerosabm.
d Addtint qiitdain mss. reliqtta dtio versiculi htijus
verba, diebusmultis.
c Hunc facilc locum spectabal S. Aitgnstiniis
lib. xvi de Civit. Dei, cap. 32, uhi dc nionte Moria
ait, llieronymus presbyler scripsit, se cerlissime a
senioribus Judmorum cognovisse,quod ibi immolatus
sit Isaac. Vetus ha:c traditio e.-U.
f Aunotat Martianseus, aliter in secundo Parali-
PATUOL. XXIII.
pom. scribi, Et cwpit Salomon mdificaredomum Do-
mini in Jerusalem in monte Moria : hiiiicque adeo
versiculum inemoiiter putai laudari abs IJieroiiyn,o.
— Et cmperunimdificare templum,elc. Libro
se-
cundo Parali|i(imeiion, cap. m, vers. i, non eo-
dem modo le<fimus: ibi enim scriplum est: Et ccepit
Saloinon mdificare domum Domiiii in Jerusalem in
monleMoria, elc.Hiiic nia»ifestuiu est, nisi me fallo
Hieronyinum memoriier liunc locum reciiassc. AIAR-
TIAN.
6 Aquila av/ysS>vuinterpretatus est. Male in edilis
scripinni legiinus, avxvS>, cum omnia exemphnia
mss. retineant avyveS>vu, a voce scilicet o-u^v.wvin-
ferius posita etiam m veterihus editionibus Erusmia-
na et Mariana-a^."pD Sabech igitur Hehr_eum apud
Aquilam erat 6 avxvei>v,ut leslatur Hierunvunis
qui ejusdem nonnnis uiasculiiiiimgcnus indicat, dil
cens : Quetnnos veprempossumusdicere , vel spine-
tum, etc. Quaiita porro fuerit errorum occasio in
multis libiis ex depravata lectione hujiis lod, |'on-
gum est enarrare ac nimis uperosum. Ideosati. ba-
beuius geiuiinaui HieronymiaDaniqueleclioneni re-
stiluere. MARTIAN.
—Olinitv o-vxv5>, vel o-uxvsw,Cod. Coislinian., tesle
Mcnifaucoino, qui et sintei lorem hanc et plenioren.
Aqnihe leclionem puiat, _v<rvxveS>vi, h xiputnvuvrov
E inss. Rcginti', aiter veni>tissiinus2TXNHQNAN et
consequenler infra nbi
CTXNHQNA, siiltem H i'„ E
muiandum litjiiet. Cseieruino-u^vewv« scripseril Hte-
tit
ronyiiius, Aquilse verhum suo aptarei contextui.
31
Sli S. EUSERII HIERONTMI 9T2
retis inler se virgulta contexta verbum Sabech, j\ libro Job diciiur Eliu: primuhi vir sanctus, et pro-
sed nomen a sonare virgulli, quod ita Hebraice di- pheles Dei, poslea per iiiobedieniiam et desiderium
citur. Ego vero diligenter h inquirens, o-vxvsS>vu munerum, dum Israel maledicere cupit, divini vo-
per SAMECH (DJ litteram scribi crebro repeti. cabulo h nuncupatur : diciturque in eodem libro :
(Vers. 14.) 339 Elvocavit Abraham nomen loci El irolus Eliu ftlius Rarachiel Ruzites (Job xxxu, 2),
illius, Dontinus videl:ut dicant hodie, in monle Do- de hujns videlicet Bttzi radice descendens. Cantuel
minus videt. Pro eo qtiod hic habet videl, in Hebrseo vero paier est Damasci. 340 lps>^ eniin vocatur
scriplum est, c videbitur. Hoc autem aptid He- Aran, quae htc pro Syria scripta est: el ipso nomine
brseos exivit in proverbium, ut si quando in angusiia legitur in Isaia. Chased quoque quartus est, a quo
consliluti sunt, et Domini optant atixilio sublevari, Cliasdim, id est, Chaldmipostea vocati sunt.
dicant, in nionte Dominus videbitur: hoc est, sicul (Cap. XXXII, Vers. 2.) Et morlua esl.Sara in civi-
Abrahse miserlus est, niiserebiluretiioslri. Undeel in tale Arboc, qumest in vulle : hmc est Chebron, in icrra
signumdali arietis solent etiam nunc cornn clangere. Ckanadii. Iloc quod hic positum esl, qumest in vallc,
(Vers. 20.) El nunliaverunl Abraham, dicenlcs : in anlheniieis codicihtis non habettir. Nomen quo-
Ecce peperil Melcha et ipsa filios Nachor fratii Itto : qtte civilalis Arbcc patilalim a sciibenlibus legenti-
lls primogenilum ejus, et Ruz fralrem ejus, et Ca- B busq.uecorruplumesi.Neqiieenim pulandum,Sepiua-
muel palrem Syrorum, et Cased. Primogenilus Na- ginta Interpretes > nomen civitalis Hehrsese,barbare
chor fratris Abraham de Melcha uxore ejus filia atque corrupte, etaliter quaminstto dicilur, trans-
Aran, natus esl Us:de cujusdstirpe Jobdescendit, tulisse. Arboc enim niliil omnino significat. Sed di-
sicut scriptum est in exordio voluminis ejus : Vir citur ARBEE(WIN), hoc esl, quaiuor, i quia ibi
fuil in tertd Us, nomine Job. Male igilttr e qtiidam Ahraham, et Isaac, el Jacoh condilus est : et ipse
seslimant, Job de genere esse Esau : siquidcni illud princeps humani generis Adam, ut in Jesu libro
quod in fine li.bri ipsius habeiur, Eo quod de Syro apertius demoiisuabilur.
sermone f (rans/a.wsest, cl quarlus sil ab Esau, et re- (Vers. 6.) Audi nos, Doniine, rex a Deotu es no-
liqua, quse ibi continenlur, in Hebrseis voluminibus bis, in electo seputcro noslro sepeii inorluum tuum.
non habenlur. Sectindus nalus esl de Melcha Bitz, Pro rege princtpem liabel in Hebrseo, sive ducem.
quem Septuaginla Rauz Iransferre voluerunl. Et ex NASI(_*W3) quippe non rex, sed dux dicitur.
liujus genere est Balaam ille divinus (Num. xxiv, (Vers. 16.) Et audivil Abraham Ephron, el ap-
3 el seq.; Jos. xm, 22), e ut Hebrsei tradunt, qui in pendil Abrakam Epkron argentum, qitod loculus esl
< Diodorus in Catenis, ah eodein Montfaticonio Q ricos alios prsclercam. Qttid lamcn pro certo cousli-
laudatis, TOSVfvrS>ovv.eyei 6 Svpo;' ;/.6vov §_TOSuSiv.' tui dcbeat, non salis exploratiim est. Yide quse iu
tovro §1 T6 hvopu rov IJUTOU etvui vop.i£t».Toi; Es laudalatii Kpist. 73 ahiioiavimus p. 459 , not. c (nobis
'ESpuioL;$ov.eir6tu.Siv. Syrus noilkci- col. 677, noi. d). Ipsutu quoqueadditanietilum itt fine
ufso-tv0-np.uiveiv,
bet, in virgulto, sed tantum, Sabec. Hoc autem nomen libri Jub, qttod tradil in Hebrnicis voluniinibus non
esse virgulti existimo. Bebrmt pulant, Sabec significare haberi, Tbeodoiio cxhibet, ex qtto palmare argu-
remissionem. menlum dcsumunlii, quibus opposiia senlenlia per-
h Mnlta iu hanc rem exempla e Scripturis con- suasit. Memorani et Aristeas, et Pliilo.et Polybisior.
gerit Marlianifius. apud Etiseh. Prseparat. Evang. lib. ix, c, 25, Olyni-
— Inquirens, avyveS>vu.Verissimnm comprobatur piodoius denique in Catenis, et Origenes Epist. ad
quod ait Hieronymus; nam ubique inLibris sacris no- Africinum. f Et quod de Syro sermone, elc. Consule librum
men*pD Sabeck legilurscripium ctitn litiera samech.,
etnon cum sin, v. g. Q^3"1DD'1'D sithn tebuchim, id Job jtixia LXX, qui nnnc edilus est IinTom. Bibliolheca
S. Hieronymi, parie secutida ediiio-
est, spiiiffi perplexm, Nnlium. i, 10, *.V,n '330 sibclte divina
huijaax, perplexa silvm, Isai. x., 34. Sic iilibi s:c- nise nostrse. MARTIAN.
Disseniire videmur Tlia!nmdisl-CSynedrin ful.
pius *pD seboch, id e^t, perplcxum et vepretum, Psal.
txxiv , 5, et Jerem. iv, 7. Aliquando sciibilnr cum 105, qui ex BoozetRutli Balaam genitum referiiiil,
id mitiime patiattir opinari lemporiini
eleiueuto sin, pro samech. in Reg. vn. 4,m3_!On quamquam ralio. Hieronymi auiem sevo Iiac jilane erat He-
hassebechot, id est, encarpi implexi sive, retiacitla. brseortim opiuio, qu;e et oceurril itiler Apophiheg-
MARTIAN.
c Scilicet nNli videbilur. In Regijisems. pro videl -[) inaia Joannis AmoiTluri, qttieodem quo Hieroiiymus
ssectiloflortiisse dieilur. Ex eorttm itaque sensu al-
est vidit.- lerutn qiioqtte loqitilnr, scilicet ettmdem esse Balaa-
4 Addit tinus Regin. ms. ad margin. filii Abrahm. mum et Eliu, cum e contrario conUet, Eliu proplie-
« Ex his Gra;cos plerost|tie Patres emimerat in lam luisse, el religiosum, taiuetsi gloriolse cupidum,
Epist. 73 ad Evang.il. n. 2, qui Jobiim nonfuisse de inlcrdum et iracunditm, el niinium sihi trihucnlem :
genere Levi.sed de slirpeEsau contendehant : iisque Balnamunl vcro impinin lioniinein, idolorum culto-
addi possuoi Aibanasius iu Synopsi, Clirysosloimis rem, et condticlnm pretio ariolum.
homil. 2 (le patientia, Augiistintis de Civii. Dei lih. h Veues S. Etichcritim, ubi iugens ex hoc Jibro
xviu, c. kl, aKpte alii sane mnlli sequioris sevi, Jacinia desci-ibiiur, divini vocabuloprivalur.
Grseci pariter ac Latini. Hieronyinus cx liebr.Torttm 1 Putandum Scpluaginta liiterpretes , eie. Laudat
parlibus slat, qtti, tit ipse ait infra in cap. Genes. atque delendii LXX tratislaibres Hieronymus ubi
xxxm, Conlra asserunl de Nachor eum (Job) siirpe testis cotisf-.ieiiti:ip:ilitiir; eosdem veio castigat Ire-
genetulitm : eiqiie bpinioni calculum addttni, qui quenter ohmultos errores manifeslos , quos lacitus titique
Hieroiiymfim passim describiint receniiores Inter- verttatts ihdagator el asserlor ntimquam
pretes, Isidorus, scuquicuniqtie ille est aucior libri de prseterinitiit. MARTIAN.
vita alque obilu Pairum, Alcuinus, Reda, sive quis .'Vide quie de hac Rahbinica opinione diximus su»
alius in Job, Rupertns, Lyranus deniquc, ut neote- pra in libro LbCbrumad vocem Arboc^
§73 LIBER IIEBRAlGARUM<JU_EST10NUMIN GENESIM. 974
iti auribus filiorum Helh. Ift Hebrseo sicul hic pOStii-A et patiet (Isa. vn, II), Aquila trai.stulit: Ecce ado-
nius, primuni ncraen cjus scribitur a EPHRON, secun- lescenluia concipiet, el pariel. In Hebrsco Iegilur :
dum EfHRAS.Posiquam enim pretio vietus esi, ut Ecce alma concipiel, et pariet. Notaudum ergo, e quod
sepulcrurti b venderet argento, licel cogente A- verbum alnm , ntimquam nisi de virgine scribitur ,
braham, vau liliera, quse apud illos pro o legitur, Ct habet eiymologiam , «jrox/juipos-,id est, abscon-
ablata de ejus iiomitie est: et pro EPHRON appellatus dita. Scriplum sitiuidem estr iu Job : Sapienlia unde
est EPHRAN, siguificante Scriptura, non eum ftiisse invenielur?El quis locus inlelleclus ? et abscondelurub
eonsunimatfe peifeciseque virtutis, qui poluerii me- oculis omnis 342 ^ivenlis (Job. xxvm, 21). Ubi
tnorias vendere mortuorum. Sciint igitur, qtti se- nuitc diximus, abscondeiur, in Hebrseo propterdecli-
pulcra 341 venditant, et non cogutUur, ut acci- nationem verbi aiiter figuratum, NAALMA (JTD5S3)
piant pretiuni, sed a.nolentibus quoqueextorquenl, dicilur. Huic quid simile, licet mascttlino generede-
immulari nomen sutiTn, et perire qttid de merilo clinetur, et in Regnorum libris scriptum est.ex per-
eorum, Cum eiiam ille reprehendatur occulle, qui sona Elissei loquentis ad Giczi : Ei Dominus abscon-
invifus aeceperit. dii a me (IV Reg. IV, 27). Ergo ALMA , quod inter-
(Cap. XXIV.— Vers. 9.) Et posuit servusmanum prelalur abscondiia,idesl, virgo, nimiadiligentiacus-
suam sub femore Abrahmdomini sui, eljuravit ei snper B lodita, majoris mihi videtur laudis esse, quam virgo.
verbo hoc. Traduiit Hebrsei, quod in sancliJicalione Virgo quippe juxta Apostolum potestesse corpore,
ejus, lioc esi, in circumcisione juraverit. Nos autem et nnn spiritu. Abscondita vero , quse virgo esl, _.._-
dicirivas,Jurasse eumin semine Abrahse, hoc esi, in rumv (incrementum) virginitatis habet, ut et virgo
Christo, qui ex illo nasciliirus erat, juxla livange- sil, et abscondita. Et qure abscondila est, juxla
listam Mallhseum, loquenlem : Liber generalionis idioma linguse Hehrsese , consequenier et virgoesi;
Jesu Chrisli filii David , filii Abraham (Maltk. i, 1). qtise aulem virgo, noii statim sequiiur , ut abscon-
(Vers. 22.) El tulil vir inaurem aufeam, didrach- dita sit. Hoc idem verbuni et in Exodo de Maria so-
miim pondus ejns. BACE(Vpl), quod in hoc loco pro rore Moysi Bvirgine legimus (Exod. n, 8). Oslendant
didrachmo sCribilUr , semitincia est : SECEL(?pU?) igilur Judsei in Scripturis alicubi posiium ALMA, ubi
vCro quiLaliiio sermone siclus corrupte appellaiur, adolescentiilam tanlum , el non virginem sonet : et
c uncise pondus habet. cojicedimus eis, illud quod in Isaia apud nos dici-
(Vers, 43.) Ecce ego sto super fontem aqum, et fi- lur: Ecce virgo concipiel, et pariet, nou abscondi-
lim hominum civiiaiis egridientur ad hauriendam tam virginem, sed adolescentulam significare j'am
aquam : el erii vitgo , cui ego dixeto , dd ntihi bibere nuptam. __.
pauluium aqum de Ivydria lua, etc. In Hebrseo scri- C (Vers. 59.) EtdimiseruntRebeccamsororemsudm,
et substdntidin ejus, el servum Abraham, el viros qw
plum est: Ecce ego stans juxla fonlem aqnm, et eril
adoiescentula, qum egredieiur ad hauriendum : et di- cum eo erant. In llebrsec habet: _E_dimisemntRebec-
xero ei , <familii bfbere paululum aqum de hydria ttta, camsororem suam,et nnlricemejus,et servum Abrahm,
et «setera.PreflrfatesceniM/aqueque, quse Grsecoser- el viros illius. Decens quippe erat, ut ad nuptias
mone vsuvi;dicitur, ibi legimus d ALMA (naSv), quod absque paienlibus virgo proficiscens, nutrkis sola-
quidem et inlsaia habetur. Nam in eo Ioco ubi in tio foverelur.
nosfris codicibus scriplum esl : Ecce virgo concipiet, (Vers. 62 et 65.) Et ipse habitobdl in terra Ausiri:

»Seilicei IflSV.el pSV. Martianseus, •jTlSNel pSN. xime ctim ita scripftim meinorise lapsu abs Hiero-
altero loco nymo pulein , nut cerle, si librariorum culpa sil,
Scripserat itaque ipse Hieronynms jamdin olim obtinuerit. Quippe iia in Hieronymianis
Ephran. codicibus legit Isidorus qtioque Origin. lib. xvi,
—Secundum Ephfan. Eodem modo scriptum ntinc
cap. 24:Se«J, qui Latino sermenc sicius corrupte
legimus plSS. Ephron , et'f.SN Ephran sine uait lil- appellalur, Hebrmnm nomen esi, habens apud eot
lera, ul eral in llebrseis exemplaribus S. Hieronymi. D Uncicepondus.
MARTIAN. d Plttres mss. priraum A g«minaiit, alii praUerea
b Nostri mss. ul sepulcrum venderel, el acciperet aspirant. Vide librum contra Ileividiuin mim.
elc. 4, et
argentum, licet, in proposilum Isai. locum Commefitaiias.
c Equidem rescribi malim semiuncim : quando- e Quod verbuni alma, Clc. Jdipsum cum affirma-
quidem ex ipso conslat Hieronymo , Siclum qua- rem adversi's Doctorem Hebraeum iioinineMoysem,
luor dracbmis seqtiivalere , octo vero draehmas un- respondil ille, Proverbioruni capile trigesimo legi
ciam cqiificere. ln Comment. in Ezechiel. cap. iv, nomen Alma, q^uodmulieri adulterse tribuatitr. Sed
Siclus, iuqtiil, id est, staler quatuor drachmas ha- bujus crroris fiieilis cwji.iUaik)est ex ipso Hebrai-
bel, drachmm aulem octo Latindm unciam faciunl. co contextu , ubi PfD';^ bealma separatiini legitur
Et Josephus lib. m Anliquiw. cap. 9, Siclum pen- puncto silouc, ab iis quse dieuniur de muliere adnl-
dere quatnor drachmas Auicas, lioe esf, semiun- lei-a. Vera est ergoIIierfiKy-mianaannioia.ij), verbum
ciam, proQtelur. Denique iiofissimum iJlud Fan- alma nvmqtmmnisi de vitgine scripTumiri sacfiseodir
nii: cibus- MARTIAN.
Uncia fil drdchmis bis qmlluor, unde pnldndum f Victorius rescri|isit, in Job de stipientia. Unde
Gratumata dicta,, qiiod hmcviginti qmituor in st ihveriietur,eic, cum antea essel, in Joi) el sapientia,
Unciaiiabet, lol £iiim formis toxnostra noldlur,, eic.
Hvris cpnolmimdiit, perdgit noctemquediemque. « Unus Regin. «iS. de Mttria sdrore Moysi tidkuc
Attahien nibil mutb absqueinss. sjiffragio, etma- virtfim : et'pauioiiiferiusrofi).-ifem«s pro contedimus.
975 S. EUSEBII HlERONYMl 970
et egressus est Isaac exerceri in campo dd vesperam. jAsuspicantur Hebrsei, mulalo nomine, eamdem esse
Terra Anstri, Gernram sigmit, nnde a palre ad im- Agar, quse , Sara morlua , de concubinn transierit in
molandum quondara fuerat adductus. Quod autem ttxorem. Et videtur dccrepiti j'am Abrahae excusari
ait, Et egressus esl, ut exerceretur in campo, quod oelas , ne senex post morlem ttxoris suse velulse,
Gnece diciiur, a uZakecrxwa-L < in Hehrseo legitur : novisargualurntiptiis lascivisse. Nosqtn-d incerlum
Et egressus est haac, ut loqueretur in agro, inclinanle esl rcliiiquenicsd, hoc dicimus, quod de Cetura nali
343 iam vespera.Signilicat aitiein secnndum illud, filii Abraham, 344 e juxta hisloricos llebraeorum
qiiud Uomiiius solus orabat in monte, eii.mi Isaac, occupaverini Tpo>y).odvrnv et Arabiam, quse nunc
qui tn lypo Domini fuit, ad oriilionem, quasi viiuni vocattir F.uSa.fiwv,usque ad maris Huhri terminos.
justiim domo egressnm : et vel unna hora, vel anie Diciliir atifi-muntis ex posleris Abr.iha»,qui appel-
solis occasum, spirittiales Deo viciimas obtulisse. labatur Apher, duxisse adversus Libyam cxerciium,
(Vers. 65.) El tulit theristrum, et operuitse. Theris- el ibi, victis hostibiis, consedisse: ejusque poslcros
Irum palliiim dicilur, genusetiam nunc Arabici ves- ex noiniiie aiavi Apkricatn ntincupasse. Httjtis rei
timenti, quo mnlieres provineise illius velanlur. testis esl r Alexander, qui dicilur Polyhistor, et
(Cap. XXV.—Vers. 1.) EtadjecilAbraham,el acce- Cleodemus coguomento Malchus , Grsecosermone
pil uxorem , el nomen ejus Cetuta : el peperil ei Zam- B harhiram hisioriam relexentes. Quod autem aii , El
ram, el h Jecsan, et Madan, el Madian , et Jesboc, et filii Dadan fuerunl Asurim, el Lalusim , et Laomim:
Sue. Et Jecsan genuit Saba el Dadan. Et filii Dadan Asurim in negoliatores transfetri pntant : Lalusim ,
fverunt Asurim , el c Latusim , el Laomim. Et filii a>risferritiue metallacudentes:Lnomim\erofvkupxoi,
Madian , Jephar, et Apher , et Enoch, el Abida, el id est, principes multaium iribuum aique popnltiriim.
Alcdea, Omneshi filii Ceturm.Et dedil Abraham uni- Alii ab hoc Asurim vocatos , Syros esse conlendunt,
vetsa qum habuit Isaac. Filiis autem concubinarttm, et a plerisque filiis Abrahse ex Ceiura occupatas
quas habuil, dedit munera, et dimisit eos ab Isaac fi- Indise regioncs.
tio suo,- cttm adhuc viceret in Orienle, ad terram (Vers. 8.) El morluus esl Abraliamin senectuiebona,
orientalem. Cetura Hebrao sermone copulata inler- senex et pleniis , et collectusesl ad populum suum.
pretalur , autjuncta (Al. vincla). Quam ob causam Male in Seiituaginla Interprelibtts additum esl, e el
n Idem porro verhum uSokso-xHo-ui pro loqui, sive collocatisin edsedibus, lerram exilliusnomine Africam
confabulaiionibus lempus transigerc apud Grsecos nuncuparint. Hujus autem sermonis testcm habeo
scri|)iores 'mvenitur. Hehraice est , TfW) tjiiotl sonat AlexandrumPolyhistorem,dum sicloquitur. J Cleode-
»ic_/jf(in',aittmtiliticonsideralionedisserere. Mox unus r( musvales, qtti et Malchus vncatur, rerumJudaicatum
Reginaeins. ei cum Isaac. hisioriam contexens, sicuii fecerat el MoysesJudmo-
— Et egressusest Isaac, ul loquerelurin agro, elc. In rum legisiator, narrat Abrahumon«fosfuisseplnres ex
Chalurd liberos Refert uutemiilorumeliam nomina, tres
Ilebrseo cst Tnvhlasiiahh, qnod medituri et eloqui, recensens,
sive confabulari significat. MARTIAN. Apheram, Surim, Japhram. A Suri quidcm
h ldeih Regin. ms. el Jescan, et Madian, el Jes- Assyriamuppellatam: a duobusvero,Avkera, ei Jitphra,
urbem Aphram, el regionemAfricnmnomen accepisse.t
boch, eic. f Foriasse IVTWTzspi'IOUSK.WV
c Uuo mss. et Lalosim , et Laomim. Et filii Madian o-vyypupjp.urt,cujus
pfscterClpineiuem Alexandriiium plures memiiierunl,
Gefar (al. Gesard), el Afer , ei Saba , et Neno, el ut noial Vossius de llist. Grsec. c. 23. Porro vides
Abidtt. Sicque fore infra.
d Nosguod incenum esl, elc. Ulin.im scioli liujus quanto verins, el ad analn('iam propius, ab Aplier,
Hehr. "13V,deductmn sil Africae nomen, quam, ut
temporis imit.ireutur modesiiani Hieriuiynii, qui de Bochartus facit, a "j'13, seu spicis fertilis Africse.
rebus incertis tiihil alfirmare voluit; dum multi quod
nesciiiiit alios doccre prsesnniiint. s E( defuiens Abrabam mortuus esl. Vere deficil
c Nnn diibiiim, qttin prsecipuum ex Hebrseornm quisquis morimr, et hocsensu siipcrfluum vidcri po-
bisioricis Joseplnimiiiiellig.it, ex quo b:ec transiu- lest verhum deficiensaddiium a LXX Inleipr<-libiis.
lit feread verbmn, Antiquitt. I. i, c. 15: TOUTO.S-In Ht'bra'0 est VujigUa vaijomolh, el obiit el mor-
ff.itutrtTOtf7raio'_v.ui rol; vltnvoi; 'A6pup.o; UTZLV.LSIV luus esl. Vide infra prolixiores meas amioiationes.
o-ToXouf /_.r)^av«Tai,v.ui TIJVTSTpoiyioHvrnv v.urulxp.- —
MARTIAN.
SUVOVO-L (lini scibcet Abiahiimi ex Celura) v.u':rnvrn; j) In Hebr.Toesl T\W SWl, ct sexspirans monuus
EvSuipovo;'ApuGlu;, ocrov.im rnv 'EpvOpuvBukuao-uv esl. Putant vero R.ibbini !Wa mortem denotare, quse
v.uBnitei. AiyeruL §£ o>;ovro; 6 ilfpnv trrpurevtru; irzi linmini accidtl ahsqtie u'lo praevio dolore ac iuorho.
rnv AtSunvvuritrxsv uvrnv v.uiol vltavoiuvrov, v.uroi- Observai prseterea M.nlianseusin Addendiset Mutan-
xnauvrs; ev uvrii rnv ynv caro TOUiv.sivov ovonuro; dis, H.eroiiymiim , cum dicit, male in Septuaginla
"jXtopLv.uv TTpotrnyopevo-uv. Huprvpei31 pov
' rS>),oytpy.ui interprelibus additum , et deficicns, ludere in allego-
'Ali^uvSpo; 6 Uokvicrrup,kiyo>vOUTW?« &).e6Bnu.o; Si riis et amigogicos sensus hberius perscqoi. In Com-
tfntriv,6 Ttpofnrn;,6 v.uiM«)./o_-,o itrropS>v T« rtepi'fou- meiiiario cnim in cap. I Snphouise in bonam par-
oaiwv, z«9wf v.uiMeouo-Wf io-ropnaev6 vop.o9irn;«u-wv. tem aecipii, quod bic tmprobare videiur. Quorisi vo-
OT_sv.rn; Xurovpu; 'ASpupa iyivovro TvuiSe;LVUVOL. luerimus , inqnit, el ultius aliquid intelligere propter
AiyeiSi uvro>vv.ulru ovop-uru,
• u.izo 6vop.u£o>vrpei;, 'Afipuv , hoc qtiod dicitur a LXX : De.eelibne di-licat a facie
~£ovpeipt., 'lufpuv Soupstu. pkv rnv 'Ao-trvpiuv terr.«, et defeclionetn in bonam pariem acciperejuxta
xsvkno-BoLi' «7ro§£TtavSiJo,'Afipurs V.Ul 'lufpU,Tt6),lVT£ illud, et deliciens mortmis est Abraham in senccnite
'Afpu.vv.uirnvXapuv"Afpcxuv » Filiishis bona , senex et plentts dierum, et npposilus est ad
6vop.v.tr6nvuL.
onutibusac nepotibusAbruhamusdeducendicolohiasau- popsilum siinni; el de his , gum de Isaac , elJacob
ctor fuit. Terramgue occupaveruntTroglodyticam, et Scriplura referl, videbimus guomudo defeciione difi-
regionem ArabimFelicis , qualentis ad tlubrum mare ciant a facie terrm. Victorius hmgius a probahili al.er-
protenditur. Dicitur aulem , ut Ophren. expedilione in rat, qui aut diversa , .iit, olirn exemplana Hebraica
Libyam suscepia, ipsam possederit; ejusque nepotes, circumferebautur, aut, quod mugis reor, rauiatus
G77 LIBER IIEBRAICARUMQU_EST10NUMIN GENESIM. 978
deficiens Abraham mortuus esl : quia non convenit A (Vers. 21.) Et concepitRebeccauxor ejus, et move-
Abrahse deficere, et imminui. Illud quoque quod nos baniur filii ejus in ea. Pro motinne, Sepluaginla In-
posuimus, in seneclule bona senex ct plenus: in terpretes posuertinl 'eav.iprtov,itl est, ludebanl, sive
Grsecis codicibus pouitur , plenus dierum. Qttod cum calcitrabanl; quod Aquila translulit, confrinyebantur
sensum videainr exponere , a eo quod luce el diei filii in utero ejus. Symmachiis vero d Siiriksov,id est,
operibus plenus occuhuerit : famen magis ad anago- in sirailitudiiiem navis in superficie ferebantur.
gen facit, si simpliciterponalur plenus. (Vers. 25.) Et egressus esl primus rubeus lotus, si-
( Vers. 13.) 345 &1^lmcnomina filiorum Ismael cal 346 pollis pilosus. I bi nos pilosum posuimus,
i» nominibussuis et in generationibus suis. Primoge- in Hebrseo habet SEIR("lVU").Unde et E*aii, sicut
nitits Ismaelis Nabajotli, et Cedar, el reliqui, tisque et alibi legimtis, Seir, id esl, pilosus est dictus.
ad eum locjim ubi ail: El habitaverunl ab Evila us- ( Vers. 50. ) El dixit Esau Jacob :"dd mihi gustum
que Sur, qum esl conira faciem JEgypli venieniibusin de coctionerubed ista, quia deficio: proptereo vocutum
Assyrios, in conspectu cmnium fratrum suorum ceci- est nomen ejus Edom. Rubriim, sive fulvum, lingua
dit. Duodecim Jiiii nascuntur Ismaeli, e quibtis pri- Hebrsea EDOM (."_}.) dicitur : ab eo igitnr, quod ru-
mogenitus fuit Nabajoth, a qno omuis > regio ab bro cibo vendiderit primitiva sua, fulvi, id est,
Euphrate usque ad mare Rubrum Nabathena usque B Edom sonitus est nomen.
hodie dicitur, qnae pars Arabiseest. Nam et lamilite (Cap. XXVI. — Vers. 12.) Seminovit diitem Isdac
eorum, oppidaque et pagi, ac munita castella, et inlerrd illd , et invenil in anno illo centuplum hordei.
Iribus eorum hac appellatione celebrantur : ab imo Licet in aliena terra seminaverit lsaac, latnen non
ex his, Cedar in deserto, et Duma alia regio, et ptito, quod lanta ei fertilitas imrdei fueril. Unde
Tiieman ad austrum, et Cedema ad orienialem pla- melius puto illnd esse, quod habetur in Hebram, et
gam dicitur. Quod aulem in extreino hujiis capiiuli, Aquila quoque transtulii : El invenit in onno ilto
juxia Septiiaginta legimus, contra faciem omnium centuplum wslimdtiim e , id est, iv.urov eiwaphav.
<•frntrum suorum habilavil (Gen. xm, J8): verius est Licet enim eisdcm liiteris et seslimalio scribaiur et
illud quod nos posuimtts, coram omnibus fratribus hordeuin, tamen scsfimationes, SAARIM (0'**^) Ie-
suis occubuil, id est, iu manibus omnium filioruni giiiilur, hordea vero SORIM. Tacens antem Scriptura
sitornm niortmis est, superstitihus liberis , et nttllo genus frugum, quod cemuplicaverit, videtur mihi
priu- morie prserepio. Fraires auiem pro filiis ap- cunctarum in illo viriulum ostendisse multiplicaiio-
pellari, Jacob quoque ad Laban demonslrat, di- nem. Denique sequitur :
ccns : Quod esl peccatum meum, quia persecutus es (Vers. 13.) Et benedixitci Dominus, et magnusfuc-
post me: eiqnia scrutatus es omnia vasa mea ? Qttid 'C lus est vir, el ambulabal vadens,el magnificatus, donec
invenisii di universisvasisdomtis tum? Ponatur coram magnus fieret vehementer.Felicitas autem iniiliiplica-
fra'ribus meis et fratribus tuis: et dijudicenl inler nos ti hordei, ignoro, si quem possit facere gloriosum.
(Ibid. 35). Nec enim possuinus credere, nt Scripiura (Vers. 17.) El abiit inde Isaac, et venit in vallem
coinmemoret, qnodJacob, exceptis liberis, secuni f Gerdrum, el habitavit ibi. Pro valle, lorrentem habet
fraires aliquos babueril. in Hebrseo. Neque enim Isaac posiquam magnifi-
multis in locis Hebraicus lexlus ab eo, qui Hiero- nymo unum eumdemque versieulnm eodem loco ct
nymi lenipore vulgattis eiMi, iitinc esl. ciipiitilo lain diversis verhis interpreiari; quanto
* Vetiisiior Regin. ms. eiquod luce et opetibus ple- niagis hoc sibi pennisisse in Variis 0,'Hisculis Vir
nus, etc. saticuis teslimaiidiis esl! Hinc liquet qtiam incpio
h Recolendtis denuo est, ex qtio Jiieron. deliba- jndicio friianltir, qui Lniinam versiunem
Vujgaiam
vit, Josepbu<idc duodefi.li Ismaelis (ilii-t Antiquitt. ah Hieroi ynio ahjudiiant propter nonnultas seuien-
lib. i, cap. 12 : Ouvotrtuauv rnv UTC' Evfpurov v.udn- tias aliis verhis recitu.is in pricscnii lihro Hebraica-
v.ovauvTzpi; rnv 'Epv9puvQiluaauv v.urotv.ovai. N«Sa- rumQuseslioiii autiiiCommcnlariisPropliclarum.
rwhv rnvyj>>pv>i ovopuaavrs;, hiai §i ovroiotrS>v 'Apu- — Mss. Reginse falso lanien, contra faciem vm-
6wv iBvo; V.UL ru; fv).u; u-iiauTtSvv.ukovcn.11;lerram nium inimicorum suorum , etc.
omnem ub Euplirate ad mare Rubrum peiiingeiuem " & Regiusecod. aniiqiiior Sieicukeov, quemadmodum
habitant, rcgioiient Nabatenum nppellantes. Sunt au- ei Roinaiia editio, el Gra>ci i|iiidam codd. ptncs
tein iili, qui toti Arabum genti el tribubus nomina sua Monlfaucoiiium, Syminachi iiiierpreliitioiiem effe-
dederunt. quai ei venor lecno fat-ile videainr, cuj'us
c Fr>itrum suorum cecidit. Ex hoc loco coarguen- runl, significiitio est concertabanl. Vernm Hierouyiiius
dus (icciirril lenebrio quitlam ac morosus vir. qui au- Siirrkeovoninino lcgeril iu en, qno utebilur exem-
sus est saeiiiusimpugnare vcrsioneinHieronymianam pl«ri : siqiiidem explical, in simiiiludinein navis in
a nobis edilam in Canone HebraiciC veriiiiiis ; quia superficieferebatur : emendatiora autem prsetulerint
Lditio imstra verhis iionntimquam dissonat ab iis, Sieizukeov.
qua: recilaia stinl in Qusesiioiiibiis llebraicis sancti e tentuplum mslimatum. De hoc
quoque verbo ms-
Doctoris. Piidcat igitur lioiiiiiiein prnprise stuitiiise limutum, vidc quse dicunlur in Notis prolixionbus
qtiaiidoquidem vidct Hieronyunim aliis alque aliis paulo infcrius. MARTIAN.
verbis eiiuidem Gene-iisversiculttm ex Hebraso expri- — Variant iiiss.iiiioriim bicloci mulii faciendasunt
mcntcm ; nam primiim posuil, In conspeclu oinnium ipsa rtieiida,EKATOIRACNQTC etEKATOIVEI-iACMOTE.
fialrum suorum ceeidil; ei deinde posl duodecim Marliiinieiis luuc ul allegoria* inserviret, pitrlaiam
circifer lineas, coram omnibus jratribus suis occu- ahs llieroiiyiuo expositionem in Addendisi.uiioiavii.
bitit. Qnae profecto valdc diversa sunt, si cuni im- f Qiiidam mss. hicaiqiie iulia Gerare : alii Gera-
peritis uon ad sensuiii Scriplura-, sed ail verba Iu- ris. tst iiulem in llebrseo '.n3_l, quse vox et vullenii
erpretig ailendamus animos. Qttod si licuit Hiero- el torrentem significal.
979 S. EUSEBH HIERONYMI 980
catus est, habitare poteral in valle. Habitavit autem A hoc significat, quia invenerir.t aquam, el propterea
in lorrenle, de quo scripium est : De lorrenie in via appellattts sit piueus ipse saturitas : et voeata civilas
bibet ( Psalm. cix, 7). De quo eliam Elias tempore BERSABEE, hoc esl, puteus saturitatis (Gen. xxi) : li-
famis bibitd Sed quia Elias non erat perfecius, ut cet enim [Al. nos} supra ex verho juramenli, sive
Chrislus : ideoei (orrens ille aruit (III Reg. xvn, 7). ex scptenario ovium numero, quod SABEE(j.3'8?)
Dominus vero nosler, elhttn in a torrenie tradittts 348 dicitur.asseruerimus BERSABEE appellaiam: la-
esl: dcdicans regenerationem noslram el Baplisnii nien nunc ex eo quod a jua invenia csi, lsaac ad
sacramentum. nomen c-ivilatis, quse ila vocab-Jtur aliudens, decli-
(Vers. 19.) 347 El foderunt ptteri Isaac in valle navil paululum iitleram , et prostridulo Hehrseorum
Gerarum, el invenerunl ibi puteum aqum vivm.El hic e SIN, a quo SABEE incipilur, Gr-ecuin sigma, id est
jiro valle, torrens scriptus est; numquam eiiim in Hebrseuni SAMECH posuit: alioquin etj'uxta allegorise
valle invenilur puteus aqitse vivse. legeui, post tantos putaos in fine virlutum, nequa-
(Vers. 21.) El foderunt puletim altcrum, el atier- quam congruit, ut Isaac aquam f minime repererit.
cati sunt etiam super eo : el vocavitnomen ejus , ini- (Cap. XXVII.-—Vefs. 11.) Ecce Esau fraler metts
micilim. Pro inimieiliis, qnod Aquila et Symmachus, vir pilosus, el ego sum vir levis. Ubi nos pilosum legi-
TVSV h el £v«vTt&)<7tv
uvrLy.eLu.ivnv, iransiulerunt, id est, Bmus, in Hebr;co scriptum cst SEIR (T_J"2?).Utide
adversum aiqtie conlrarium, in Hebroeo habel, SA- postea rnontes Seir, et regio , in qua versabalur, est
TANA(r_MTtf).Ex quo intelligimus satanam, contra- dicta : diximus de hoc et supra.
rium inlerprelari. (Vers. 15.) El sumpsit Rebeccavestimenla Esdii fi-
(Vers, 22.) Et foderunt putemn alium , el non liti- iii sui majoris, qum eranl desiderabilia valde apud
gaverunt cum eis : et vocavilnomen ejus lalitudo. Pro se domi. Et in hoc loco liadunt llehrtri, primoge-
latitudine, in Hebrseo h&bet ROOBOTU (ITOT.*.),ad nitos functos officio sacerdolttm, et habuisse vesli-
probandum illud, quod supra diximus : Ipse mdifi- meiitum sacerdolale, quo induti, Deo victimas
cdvil Niniven civitalem, et rooboih, id est, plateas offerebani, antequam Aaron in sacerdotium elige-
ejus (Geiii x). rctur.
(Vers. 26.) Et Abimelechivil ad eum de Geraris, et (Vers. 56.) Et dixil Esau , juste vocatumesl nomen
Ochozatk pronubus ejus, el Phicol princeps militim ejus Jacob. Snpplanlavit-enim me ecce secundo. Ja-
ejus. Pro e Ocbozalh pronubOj in Hebrseo habet, cob, supplautator interprelalur. Ab eo igitur, quod
collegium dmicorum ejus: ut non latn horiiiiiem si- fratrem arte deceperii, alhisit ad uomen. Qui ideo
gnificet, quam amicorum turbam , quse ctnn rege Jacob aule vocalus est, quod in ortu plaiitam fratris
venerat j in qnibtis fuit et Pliicol princeps exerci- C apprehenderat.
ttts ejus. (Vers. 40.) Et fratri luo servies: el erit quandode-
(Vers. 52 el 35.) Et oenernntservi Isdac, et nun- pones, el solvesjugitm illius de colto luo. Signat quod
lif.verunt ei'•de puleo, quem foderunt: el dixerunl ei, Iduinoeiservituri sint Jndseis, et lenipus esse veh-
d invenimus aquam: et vOcaVitrionien
ejus saluritds. lurum , quando de collo jiigtim servitulis abjicianl,
Nescio qnomodo-in Septtiaginta lnterprctibtis ha- eorumque imperio contradicant. Secundtim autem
beatiir: Et venerunt pueri Isaac, el nunliaverunt ei Sepiuaginla Inierpretes, qui dixeruul: Erit autem
de putep , quem foderuni: el dixeruni ei, non inveni- cum deposueris, el solverisjugum de collo tuo, vide-
trius uquum: et vocavit nomenejus juramenlnm. Quse lur pendere sententia, nec esse completa.
enim etymologia esl, propierea vocari jurameatum, (Cap. XXVIII.—Vcrs. 19.) ____ vocaviiJacob nonten
quodaqiiam uOiiinvenerUnl? Econtrario in Hebrseo,' loci illius Retliel, et « Ulammaus eral nomen civitalis
cui interprelationi Aquila consentit el Syinmachus, prius. Ab eo quod supra dixerat: 349 Quam terri-
< S. Joannes, quod et Marliaiiaeo noialum est, et Septuagihta peculiaris,"diversitas intercedai: qui
trans torrentem dixit c-ip, xvtit, Vers. 1. ,n adeo juramentum interpretati snni pro abundantia ,
— ln lorrentetrodiiusest. Respicii Hieronymus ad sive stitutitate. Nos Cam paniciilam tum ad sacri
capitulum Joannis xvm, I, ubi Dominus'_dic\l\n\egres- textns, lum ad tnss. nostrorum, et Victoriau:u cdi-
sttslrans lorrenteiiiCedron , ubi erat hortus, inquem titinis lidem expiinximus.
introivilipse et discipuli ejus _ elc. Jtixia lorrenterii e Pro stridulo HebrmorumSin. Quid sit illa dccli-
igiltir traditlis est Jesus ; qtiod Hieroiiymus in lot- nalio litterae sin diximus in Apologia pro Hieronymo.
reiuedixit, ut allegorice sacraiiienti dedicalibbetn MARTIAN.
facilius edoceret, MARTIAN. —Atiatneni"l_._tfI7scribituriu Hebraicis exefnplari-
h Unus Regin. ms., el tijv ttvritoaiv. bus, qure dictio prbprie septem imerpret-Jiur: ea-
c Pro Ochozaih pronubo, etc. Eriiti anlea libri le^ demque plaiie delitiealio est VJJitterafin lexiti, sive
gtiiu Abuzath; Vulgaia aittem Oekozath, quod niSs. cnm ea vox septem , aut jutameutiim , sive cum sa-
exemplafia hujus libri reiineritii.MiRTiik. tielatem , aiil plenitudinem somit. Granunatici antem
—Supra in cap. xxt, vers- 22, oihniriOiibiihaheri iia disliiiguuitt, ut sinistro cornu ptuiclum impo-
iii Uebra'0 lioiiieii Ochozath diicuit: liic appellativo naiit, si septem: dexirb, si safiirtfafem signilicel.
sensii accipit, qUaepJiiriuiiiiiiterpretumsententiaeSt. Ipse porro Isaac iii-prohUnciaiione htijiis vocis sic
d Falso et conirario sehsu MartianaeiiSaddit ne- sono temperaverit, nl mdgis ad S.imecli accederet.
gandi particulani ,'iion invenimus aquam, eic., cuni f Unus Itegin. ms. aquam vivani minime, etc. Cum
iiillehrfeo, quem hic tcxtum Hieronymus primo Vtilgatiiautem paulo post, lenis pro tevis, malim
loco ponit, ipso S. doctore tesle, hoc significet, imvisad Hehrseuin p?;-*.
quia invenerint aquam: atqtie li«c Ilebraicuin inier s Et Ulaminauseral nomen, etc. Grsecaeditio Rd-
9St LIBER HEBRAICARUMQU__ESTI0_*)UM IN GENESIM. 98-2
bilis est locusisle : non est kic nisi dqtriusDei, et kmc ,^ legimus, Apud me erit vir meus, Aqdila irUerp>reia-
porla cmli: nunc loco nomen imponit, et vocat illuni tus est, applictibilur hiihi vir meus, cjub'dHehraice di-
BETHEL (*"Km.), id est, domum Dei: qui locus vo- citur (niSl), c ILLAVE,et a doctoribus Hebrseorurii
cabalur ame LUZA quod interprelaiur nux, sive aliier transfertur, ut dicani, ptosequetur riievir meus,
(*f*D)
amygddlon. Unde ridicule quidam verbum llebrai- id esl, rion ambigb de ariiore in me viri mei : erlt
ctim CLAM(DS*1N),iiomen esse urhis pulant: cum mihi in hac vila comcs, et ejus dilectio me Sd mor-
DLAHimerpreielur prius. Ordo itaqueest leclionis : leni usque dedttcel, et prosequetur : ires enim filios
El vocavitnomen loci illius Reihel, et prius Luza vo- ei genui.
cobulumeral civilatis. Anliqusc omnes scripturse ver- (Vers. 55.) Et concepit, et peperit filium, et dixit:
bo, ulum , sive ELASIplensc suut, quod nihil aliud Nunc super hoc corifileborDoniirio, el ob id vOcavi*
signat, nisi ante , aut prius, vel cestibulum, sive su- nomen ejus Juda. JUDA(iiTiiT) confessio dicitur. A
perliminnre, vcl postes. conlessione itaque confessoris nomen" est diclttni.
(Cap. XXIX.— Vers. 27.) Comple ergo hebdoma- Verumtamen hic confessiopro Agratiarum actibne,
dam islius : et dabo eliam hanc tibi. Poslqiiam Liam aut pro laude accipilhr, ut fieqtienler in Psalmis, et
Jacob Jraude deceplus pro Racliel uxorem accepe- in Evangelio(MaK/f. xi,2S): Confiiebortibi, Domine,
rat, dicitur ei a socero Laban tit septem dies posi ]B pater cmliet terrm, id est, gratias ago tibi, sive glo-
nuptias sororis prioris expleat, et sic accipiat Racbel, rifico te.
pro qua iterum septem annis aliis serviturus sit. (Cap. XXX.—Vers. 5 et 6.) EtconcepitRold, etpe-
Non igitur, ul qtiidam a male sestimant, post septem peril Jdcob filium : et dixit Rtichel: Judicavit fne Do-
annos alios Rachel accepit uxorem, sed posl seplem minus, et exaudivit vocefhmeam, eldedii riiihi filium :
dies nup.liarum uxoris primse. Nam sequitur : Et proplerea vocavilnomeh ejus Dtiti. Causarii nOniini-i
ingressus esl ad Rackel, et dilexil Rachel inagis qutim expressit, ui ab eo quod judicasset se Dottiihus, fi-
Lidin, el servivit ei seplem annis aliis (Geri. xxix, 50). Jio ancillsc, jttdicii boineii imponeret: DAN(Tf)quip-
(Vers. 52.) Et concepit, et peperil filium, et vocavil pe interpretalur judicium;
nomen ejus Ruben. Omnium palriarcharum propter (Vers. 7 et 8.) El concepit ddhuc, et peperit Dtita
compendium lectionis, eiymologias nominum volo ancilta Rachel filium secUndtimJacob i et dixit Rachel:
pariter dicereb. Habtlare fecil me Deus habilalione curitsotote mea, et
Et vocavit, inquit, Ruben nomen ejus, diccns: Quia invalui : el «ocauifnomen ejus Nephthalim. Causarii
ridit Dominus humilitatem meam. RUBEN taWt) in- nominis Nephthalim, alia hicmiilto exponitur, quam
terpretatur vistonis filius. in libro Hebrseorum Nominum scripta est. Unde et
(Vers. 55.) Etconcepii, inquil, alierum filium C A(\w\zs\t,avvuvearps^ivpe6®e6;, evMavvuvsarpufnv,
el dixil: Quoniamexaudivilme Dominus, eo qiiod odio pro quo in Hebrseoscriptum est, NEPBTHCLE E__o_Mr,
me haberet vir meus, el dedit rnihi etiam hunc : el vo- NEPHTHALETHI. Unde a conversione, sive a compara-
cavil noMienejus Simeon. Ah eo quod sit exaudila, tione, quia utrumque sonat, conversionem,sive Cbiif-
Simeonnomeii imposuit. SIMEON (pyntt*) quippe in- parationem, Nepltthalim 351 nomen filio imposuit,
lerpretalur audilio. De lertio vero sequitttr : Quod autem seqtiilur.
(Vers. 54.) 350 Elconcepiladhuc, el peperitfilium, (Vers. 10 et H.) Et peperilZelpha dricilla Lim Ja-
el dixil: Nunc mecum eril vir meus, quia peperi cob filium : Cl dixit Lia, In fotluno : el vocavit nO-
ei tres filios : ideo vocavilnomen e.jus Levi. Ubinos men ejusGod. Ubi nos posuimus, in fottuno, et Grse-

mana LXX Interprelum Iegit Ovluplov^. Ulamluz; icupikuSev: altero peracio sepiennio, Rachelem ih ma
qitod Erasmns in hoc libro retinet. Ms. aulem Ale- trimonium h
accepil.
xaudrinus ciun Latinis exemplaribtts Ilieronynii , In uno Reginsc mss. hsec appoiiilur epigraphe :
Ou).«ftft*ur,Ulammaus. MARTUN. Nomina patriarcharum cum interpretationibussuis.
— lta ct niss. nosiri cum Martianso retinent. Ve- .n c Idem ms. ctim aliis quatuor peties Marlianseutrt,
leres editores :tdRomamtm TWV LXX exemplar Ulam " Ellave.
Luz, miniis quidem corrnpte, al nescio quam vere: — Hebraice dicilur, il.lgve. Quatuor mss. codices
reliqui enim mss. Gr;cci codices, mendose, ul Iibel, ellave |iosuerunt ; sed i freqiienter in eapud veteres.
disertetamen vel ov),up.p\uv;, yeiovkup.p.uov;,ve,Wup- exscriptores mutaium novimus. MARTIAN.
puov; prserentnl. Dixi de hac leciione, deque lliero- J Atque adeo Josephus loco supra landato'lou5«f,
nymi subm.xa inlerprelalione vocis ulam inpinis, svyupiarLuvrovro §j)),ot.Juda, quod nomen gratiaruiU
multa ad hanc vucem in Locorum libro ; camt|ue aciionemsonat.
verissimitm osiendi, dignaiiique summa llieronynti e Coptilativa V.UL
pariicula iicque in ullo e mss.
erudilione, conira quam Clericus aliiqtie post etnn nostris habetur, neque re ipsa llebraico respondet.
ridicule cnvill;iniur,.si ulam pro prius usurpelur, bis ln iisdem mss. Hebraica, qu:c subsequufitiir verba
in eodem lexlu vot:em prius Irustra occttrrere. Addo Grsccis lilteris exaraufur. Mox unus Regin. frts. roii-
uuncTheodori notam cx mss. peiiesMoiitfancoiiitim: versalionempro coimersionepisefert ulrfique in h co,
'lo-TiovOTtovu),upjTOUTcporepov siicovol rcspi 'Azi!),«v, queniadmoduni et Erasmus exposuerat, quem Vic-
v.ui ovy_£>; p-ipo; rov 6v6p.uro;. Aovtu Ss rnv rcokLV torius casligal.
f Nepliihule Eloim , Nephthalethi. In Hebra.0 esf,
pnra>;peru ruvru v.ukei.bciendum , Clani apud Aqiii-
lam prius reddiium esse, sed non lawqnam partem ^nbnS.1DTlbf*^binS_lriaphtule Eidhim hiphlatti. vel
no:niniscivilaiis,illamenini Luza mox diserteappetlal. juxlii leciioncni Vcterum, nephthhie eloim hephthale-
" ln ea fuil opiuione Josepbus Antiquiit. lib. i, ilti. De sensu horum verborum' dixiirius supra ih
pap. 19 : ALelQovan;ukkn; tTzrusriu;, riv 'Vux^uv Apologia iiosira pro Hieronymo. MARTIAN,
985 S. EUSEBH HIERONYMI 984
ce dicitur, «vrvxp, quse potest tventus dici : in He- A_ rans. RACHEL (bm). ovis, cujus filius IOSEPH (*"|DV),
brseo habet BAGAD CT_0),quod Aquila interpretalur, ab eo quod slbi alium addi mater optaverat, voca-
venit uccinciio.Nos auiem dicere possumus in pro- lur atigmentum.
cinctti. BA enim potest prseposiiionem sonare in, et (Vers. 52et 55.) Transibo in universo pecore tuo~
n venit. Ab eventu ergo, sive procinctu, qui GAD(**"I) hodie: separa e inde omne
pecusvarium el discolor: et
dicitur, Zelphse filins Gad vocatus est. Sequilur : omne pecus unius coloris in agnts el varium et disco-
(Vers. 12 et 15.) Et peperit Zelpka ancilla Lim fi- lor iu capris, erit merces mea: el respondebit mihi
lium secundumJacob: et dixil Lia, Reata ego, quia justitia mea in die craslino, cum venerit mercesmea
beatificanl me mulieres: et vocatit nomen ejus Aser, coram te : omnein quo non fueril varium et discolor
divitim. Male additse sunt divitim, id esl, Tckovro; in capris, el in agnis, f furlum eril apud me, et csete-
[4/.7r).ouT&iv],cumelymologia uominisAser Scriptune ra. Muliuni apud Sepluaginta Imerpretes confustts
auciorit.itc pandatur diceniis : Beaia sum ego, el est sensus, etusque in prseseniem diem nullum po-
beatificant me mulieres. Et ab eo quod beata dicalur lui invenire riosirorum.qui ad liquidum quid in boc
ab hominibus [Al. omnibus], filiumsuura beatum vo- loqo diceretur, exponeret. Vis, inquit, Jacob, me
caveril; ASER(*"*J.J.) ergo non divilise, sed beaius servire tibi etiam alios sepiem annos, fac quod pos-
dicitur, dumlaxiif in praesemi loco. Nam in aliis se- lulo. Separa omnes discolores et varias, tam oves
cundum h ambiguiiaiem verbi possunl et divitisesic quam capras, et trade in manus filiorum tuorum.
vocari. Rursumque ex uiroque grege, alba et uigra pecora,
(Vers. 17 et 18.) Et audivit Deus Liam, elconcepit, id est, unius coloris, da mihi. Si quid igitur ex albis
et peperit Jacob filium quintum, et dixit Lia : Dedil et nigris, quse unius coloris sunt, varium natum
Deus mercedemmeain mihi, quia dedi ancillammeam fueril, ineiini erit: si quid vero unius coloris, tuum.
viro meo : et vocavit nomen ejus Issachar. Etymolo- Rem non difficilem postulo. Tecum facit nalnra pe-
giam hujus nominis Septuaginla Interpretes cdide- corum, ut alba ex albis, et nigra nascaniur ex ni-
runl, estmerces. Non c utique,ulplerique addito pro- gris : mecum erit justitia mea, dum Deus humilita-
nomine male legunt, sestimandum est ita scriptum lem meam respicil et laborem. Optionem Laban da-
esse, quod est merces,sed totum nomen inlerpreta- tam libeiiler arripuit, et ita ut Jacob postulabal
tur, esl merces. Is quippe dicitur est, Xtfl,et SACHARfaciens, irium dierum iter inter Jacob el lilios suos
("V-W),merces. Hoc autem ideo, quia mandragoris separavit, 353 ne quis ex viciniiaie pecoris nascc-
filii Ruben inlroilum, qui Racheli debebaiur, ad se retur dolus. Haque Jacob novam stropham commen-
viri emerai. Sequitur : tus est, et contra naturam alhi et nigri pecoris, na-
(Vers. 19 el 20.) Et concepitadiiuc Lia, el peperil turali arte pugnavit. Tres enim virgns, populeas et
filium sexlumJacob, et dixil Lia, Dotavil me Deus do- amygdnlinas et roaligranati, quamquam Sepiuaginla
te bona : d In Itoclemporehabitabil mecum vir meus, s styracinas et nucinas el plataninas habeant, ex
quia peperi ei sex ftlios : el vocavitnomenejus Zubu- parte decorticitns, varium virgarum fecit colorem,
lon. Ubi nos posuimus, habilabit mecum, et Septua- ul ubicumque in virga corticem reliquisset.antiquus
ginia interpretati sunl, 352 diligel me : in Hebrsco perniiinerel color : ubi vero tulisset corticem.color
babet JEZBULENI Et est sensus, quia sex fi- candidus panderetur. Observabal ergo Jacob et lem-
(*_!"*__•.').
lios genui Jacob, propterea jam secura sum : babi- pore, quo ascendebantur pecora, et post calorem
tabit enim mecum vir meus. Unde et filius meus vo- diei ad potandum avida pergebant, discolores virgas
catur habitaculum.Male igitur el violenter in libro poncbat in canalibus,et ndmissis arielibus el hircis,
Norainnm, Zabulon, fluxus noctis inierpretatur. in ipsa poiaudi avidilate, oves ct capras faciehat as-
(Vers. 21.) El post hmc peperit filiam, el vocavit cendi, ut ex dtiplici desiderio, dum avide bibunt, et
nomenejus Dina (rW.). Hsec irausferlur in causam, asceiiduntur a niaribus , lales felus conciperent,
quam siguifieaniius Grseci SUnvvocant. Jurgii enim qnales tunbras arictum el hircorttm desuper ascen-
in Sicimis causa cxsfuii. Posl fiiios, et parenlum po- dentiiim in aquarnm speculo contemplabanlur. Ex
nenda sunt noniiiia. LIA(HNS),interpretatiir labo- D virgis enim in canalilius posilis, varius h eral eliam
a Quoad scilicct proiiunliationis sonum, non qtio- qno est cimelium, apoihecu thesauro recondendo. In
ad characteruiti ulriusque vocis formam. Venitenirn uuo Regin. ms. possuntet diviiessicvocari.
*Q scrihitnr cum Alepb littcra, qtiara in hoc verbo <~Rectius fere in eodem ms. Non igitur, ut pleri-
siipprimere neque nsus, neque Grammaticae Ieges que. elc.
d Ita emendamus e mss., ipsoGrseco texlu snffra.
palitiiilur. C:cierum 11011 moramiir Drusii reprehen-
siotiem in hanc Hieronymi conjecturnm, ex eoquod gante, iv rS>yvv v.utpS>. Antca in editis lihris falso
in t_U, 3. cum camets scribatur : inlinnse enim ni- obiinebat, en hoc leinpore.
miiini sunt Massoretharum inotioiies ad lectiones c Reginse alier ms. separa inde omne pecus unius
quaslihet-assereiidas. coloris in agnis, et varmm ct discolorin capris; et
i>Secundum ambiguilatem.Ambiguilas verhi Aser erit, etc.
posita est iu muuiione inedia;litiersc, nam "U1.N scri- f Temere idem ms. futurum erit, pro furtum.
pttim ctiin medio elemenlo Sin , sigriificat beatum; g Styracinas et nucinas, elc. Aliquot mss. codices,
-,*_*.*aser auiem cum Sade in inedio sonat dicitiat. styracinas et nucineas ei plalaneas , alii styraceas el
Uude lsai. xxni, 10, **i"*>>*
jeaser, id est, in thesauros nuceas, elc. MARTIAN.
reoonetur. MARTIAN. — Duo mssl siyrdceus,et nuceds, el platdninas.
-i-Ctim scilicet per S nomen hoc Scribitur, "lYNex h Verbum erat cx mss; el Yictorio suffecimus.
985 LIBER HEBRAICARUMQU/ESTIONUMIN. GENESIM. 986
imaginum color. Nec miium hanc in conceplu femi- A nasceretur. Qusecumque auiem oves et caprse sero
narum esse naluram, ut qttales perspexerint, sive qiiserebant marem, ante earum oculos non ponebal,
menie conceperint in exireino voluptatis sestu, quse ut unius coloris pecora nascerentur. El quidquid
concipitint, talem soholem procreent: cum hoc ip- primum miscebaiur, siium cral, quia di.-color ct va-
sum eiiam in equarum a gregihus apud Hispanos rium erat: e quidijnid postea, Laban : uuius enim
dicatur lieri : et Quintilianus in ea coittroveisia, in tam in nigro, qoain in albo, culoris pecus oriebatur.
qua acctisabatur matroiiaquse __Elhiopempepererit, ln eo aulem loco ubi scripium est, ut conciperenl in
'
prodefensione illius argumenlelur, hanc coiicepiuum virgis : in Hehrseo habet JEAMENA (""ODrP).Vim
esse naturam, quam supra diximus b. Postquam au- verbi Hebraici nisi 355 circumitu exprimere non
tem nati fueraut hsedi, et agui varii et discolores ex possum. JEAMENA euim propiie dicitur extremus in
albis et uititis coloris gregibus, separabat illos Ja- coiiu calor, quo corpus omne concutilur, cl pa-
cob, et procul esse faciebai 354 a prisiino grege. iranti volnpiaii vicinus est finis.
Si qui autem nascebanturunius culoris, id est, albi, (Cap. XXXI. — Vers. 7et8.) El pater vesicr men-
sive nigri, tradehat in manus filiorum Laban : ct titusesl milii, et mutdvilmercedemmeamdecem vicibus,
pouebat virgas quas decorticaverat, in canalibus el non dedit ei Deusutnoceretmihi. Si dixeral, hocva-
quibus eiTuudebanlur aqusc, et veniebanl ad potan- B rium pecuseril mercestua: nascebutur [Al. ndscerelur]
dum contra pecora, ul conciperent co leinpore, cum otnne pecusvarium. El si dixerat, unius coloris eril
veiiirent ad potandum. merces tua : ndscebatur omne pecus unius coloris. Pro
(Yers. 41 et 42.) El concipiebanlpecora contra vir- eo quod nos posniniiis , mutovil mercedem meatn
gas Jacob, virgas quas posuerat coram pecoribus[Al. decem vicibus, Septuaginta luterpretes posuerunt,
pecore] in canalibus ad coucipienditmin eis, el in se- decem agnis, nescio qu.i opinione ducti, e cuin ver-
rotinis ovibus non ponebai'; et fiebuni serotina La- bum Hebraicum , SIOM(<3ja)numerum magis quam
ban, el tempomned Jocob. Hoc iu Sepluaginta Inter- agnos sonet. Deiiiquc el ex consequentibus bic ina-
prelibus non hahelur , sed pro serotinis el lem- gis sensns probatur, qnod per singulos fetus semper
poraneis, aliud nescio quid, c quod a sensum non Laban conditionem mulaverit. Si vidcbat varium
pertinei, tr.uistuleruni. Quod autem dicit Scriptura, nasci pecus, post fetuin dicebal, volo ul in futurum
hoc e^t : Jaeob prudens et callidus juslitiam d el mihi varia nascanlur. Rursum cum vidisset unius
sequitatem etiam in nova arte servabat. Si enim coloris nasci pecora (Jacob quippe hoc audito, vir-
ornnes agnos et hsedos varios pecora procreassent, gas in canaiibtts non ponebai), dicebai, nt fuluros
erat aliqua suspicin doli, et aperle huic rci Laban felus unius coloris sibi pecora procrearent. Et quid
invidns conlraisset. Ergo ita omnia temperavil, ul C plura? usque ad vices decem semper a Laban peco-
el ipse fructum sui lahoris acciperct, et Laban non ris sui, sive Jacob, niiiiata conditio esl. Et qnod-
penitus spoliarelur. Si quaudooveset caprse primo cumque sibi proposuerat ut nasceretur, in colorem
lempore ascendebantur, qttia melior venius est contrariiim vertebalur. Ne cui autem in sex aniiis
fetus, anle ipsas ponebai virgas, ut varia soboles decem jiariendi vices incrcdibiles videaniur, lege
a Id perqnam eleganler Oppianus in Cynegelic. TOU'luv.i>§. CesseruniqueLabano. qum non
ircianp-u
1. i cecinil: eraul signala; qum vero signata eranl, Jacobo. Jam
&'0X1.0:
AijSoxt |ip_T-'.
UKVtlci.fpo.ot
.tr.riffavTO vero, quod serotina et lemporanea Ilieronymiis inler-
nffi)._v x«vwj-ut[AYjTpo;
_T-'Ypt_,i_.t SOVTO, etC prelaturauiuuiiialis ac vcrni lemporis fetits (siqui-
Multahoiiiiuesa iaio sieoe iuveuere sag.ici, dem ex cjus mox disserenda senientiti, oves-in Me-
Ul pullummaculisvariehtdummatrisiu alvoest, etc. sopotamia his siugtilis annis pariebant), Orientales
viginli coniinuis versibus, quos juvahit lcgisse. Vide Inferpreles , Chaldaus , Syriis, aique Arabs pio-
S. qunque Aiignstinum Qusest. 95 in Genes. et bant; innuenies, virgas illas non stipposni.^seJaco-
S. Iiidormn lih. xn Origin. cap. l, ubi toiidem fere bum cuni autum'»ales letus concijierentiir, utpote
verbis Hicronymum describit. imbecilliores, quos ullro Lalrmo concederei. Eisi
b Poslquum auiem. Hic ex lihris Hippocrattsetlitio euim proditum econlrario sil Columella lib. vm,
Erasmi:ina liistoriaui fdso obirudil, quam codices v cap. 5 : Melior est agnus autuinnatis verno; sicut ait
rass. iioii relineni. MARTIAN. verissiine Celsus, elc, sic lamen conciliari cnm Hie-
— ExS. Augusiino Qusesl. 95 in Genes. non, ul roiiymiana sententia potest. ut S. doctor de (oncep-
Marliaiiseus putal, ex ipsitis Hippocralis libris, hu- lionis tempore, non de effusi parlus, subjectas a
jusmodi liisloriam addunt veteres editores I-.rasmus Jacoho virgas inlellexerii, atque adeo lemporaiiea
ac Victorins, proque Hierouymiauo confextii obiru- vocarit, qmu vere qiiidem concipereniur ad virga-
dunt. El scriplum reperitttr in iibris Hippocratis, guod ritin aspcctum, ederentur atitem aulumno.
qumdnm (Mipple mulier) suspicione adulteri fuerat a Aliquot rass. et mqualitatem, clc.
punienda, cum pulcherrimuin (supple puerum) pepe- <~lidt-m quidquid vero postea, et raox fam nigri,
risset, ulrigue parenti, generique dissimilem, nisi me- qitam albi coloris.
moratus tnedicus solvissel qumstionem, monens (Aug. f Unus Regin-.ems. Gnr.cis litteris TAAMHNA utio-
iliis admonitis)qumrere ne forte aliqua lalis pictura que in lot-o, alins Laline laumena.
esset tn cubiculo;inquo inventa^ muliera suspicioneli- 8 Verbum Hebruicnm Moni. Edili antea libri lcge-
beraia est. b:mt iu plurali D^JQ monim ; sed nos siiignl.ireni uu-
c Quod ad sensum non pertinet : Apud LXX legi- meriiui moni resiiiuiiiius jiixla fidcin mss. exem]da-
mus, factasunt auiem non signata ipsius Labun : si- liuin. MARTIAN.
gnata autem ipsius Jacob': Quod si-iisum hujtts loci — Vide S. Angusiin. Qusest 95 iuGeti. Mnx vete-
heqtiaquam exprimere videtur. MARTIAN. res Editores ut in ipso est Hebraico exem-
•—Scilicel iyiviri Sf rv. piv uanpu rov Au.ouv,ru M plari D"3Q. MONIM,
987 . S. EUSEBH BIERONYMI 988
Yirgilitun (Georg. n), iu quo dicitnr : l^tuti, el omni verilale lua, quam fecisli pto servo tuo.
bis gravidtep,ecudes. Pro eo quod nos posuimus, minor sum, aliud *>ne-
Naltira autem Italicarum ovium et Mesopotamise scio quid,qtiod seiisum lurbet, in Grsecis et Latinis
una esse tradiiur. codicibus coniinelur.
(Vers. 19.) Et futdta est Rachel idold pdtris sui. (Vers. 27 et 28.) Et dixit ei: Quod nomen tibi ?
Ubi ntinc idold legimus, in Hebrseo a THERAPUIMQiti oit, Jacob. Dixit tiulem ei : Jam non vocabitur
(D^Sin) scriptuui est, quseAquija •/o;.y_V(x«Ta,id est, Jacobnomen luum, sed vocabiturnomen iuum Israei:
figuras vel imdgines iuterpretatur. Hoc aulem ideo, quia invaluisli cum Deo, el cum hominibusvatebis.
ut sciamus quid Judicum libro (xvn, 5) THERAPHIMJosephus in prinio Anliquitatum libro, Israel ideo
sonel. appellatum piital, qtiod adversum Angelum slete-
(Vers. 21.) Et iransivil fluvium,etvenit in montem rit : quod ego diligenler excutiens, in Hebrseo c pe-
Galaad. Non quod eo tempore Galaad mons dice- niius invenire non potiii. El357Qu'd me necesse
retttr : sed per anlicipalionem, ul frequenler dixi- estopiniones quserere singulorum, cum etymoiogiam
mus, 356 illo vocatitr noniineqiioptisteanuiicupa- nominis exponat ipse qui posuit? Non_ vocabitur,
lus est. inquil, nomen tuum Jacob, sed Israel eril nomen
(Vers. H.) Et mutasli mercedem meam decem g fuuiH. Quare? Inierprelalur Aqttila OTInp%u; psrk
agnis. Idem error, qui supra : Numerus enini pro &eov, Symmachus &rt np%o> irpo; 0s6v : Sepluaginia
agnis legendus est. el Theodoiio , 6rt iviayyau; peru Qeov. d SARITH
(Vers. 4G.) El dixit Jacob fralribus suis, Colliga- (n'*W) enim, quod ah Israel vocabulo derivatur",
mus tapides. Et congregatis lapidibus fecerunl acer- principem sonat. Sensus itaque est: Non vocahitur
vum, et comederunl super eum. El vocavit illum La- nomen luum supplanlalor, hoc esl, Jacob : sed vo-
ban acervum testimonii, et Jacob vocavil illum acer- cabitur nomen luum princeps cutn Deo, hoc est,
vum testis. Acervus Ilebrsea lingua (*._.)GALdicitur: Israel. Qubmodo eniih princeps ego sum : sic et lu,
AAD(-fj.) vero testimonium.Rursum lingua Syra acer- qui mecuni luctari poluisti, princcps vocaberis. Si
vus IGARappellaltir : testimoniumSEDUTHA (J.n.TTC'). autem meciim qui Deus siim, sive Angelus (quo-
Jacob igitur acervum testimonii, hoc est, GALAADniam plerique varie interpreianlur), pugnare po-
lingua appellavit Hebrsea: Laban vero idipsum, id luisti : quanto magis cum liominibiis, hoc est cum
esl, acervum testimonii, IGARSEDCTHA, gentis suse Esau, quem formidare non debes! lilud autem,
sermoiie vocavit. Erat enim Syrus, el antiquam quod in libro Nominum interpretatur Israel, e vir
linguam parentum, provincise, in qua habilabat, videns Deum, sive mens videns Deum, omiiium pene
sermone mulaveriit. C seimone detrilum, non lam vere, quam violenter
(Cap. XXXII.—Vers. 1 et 2.) Et occurrerunl ei An- miliiiiiterpretatum videtur. Ilic e_iimIsrael pN"i"i?'),
geli Dei, el dixit Jacob ut vidit eos : Caslra Dei hmc per has lilteras scribitur, IOD,SIN, RES, ALEPH,LA-
suiit, el vocavitnotnenloci ejusCaslra. Ubi hiccasiru MED,quod interpretatur princeps Dei, sive, direcius
posiia sunt, in Hebneo habet IIANAIM (OVnn); ut Dei, hoc csi, _U6UT«TOS- e.ou. Vir veio vidensDeum
sciamus, si quando non iutcrpreiatum in alio ioco hislitteris scribitur, ALEPH,IOD,SIN,ul tiir ex iribus
ponilur, quem locnm signiiicet. El piilchre, iid fra- litieris scribatur, et dicatnr is ("i!*_*!)': videns autem
ireni iturus inimicnm, Angeioruni se comitaiilium ex trihus, RES, ALEPH, HE , et dicatur RAA[(nN"l).
excipitur choris. Torro EL, (VN) ex duabtis ALEPH etLAMEi»:et inler-
(Vers. 9 et 10.) Et dixil Jdcob, Deus patris mei pretalur Deus, sive forlis. QuamVis igilur grandis
Isaac, Domine, qui dixisti ad me, Reverlere in lerram aucioritatis f sint, et eloquentise ipsorum umbra
tuam, et benedicamlibi: minorsum omni miserkordia nos opprimal, qui Israel virum, sive mentemviden-
a Duo mss. Tarafi, constanter. Vide Epist. in no- d Sarith eriim, elc. Hodie legimus rjTUfSatitlid, 2
sira recensione 29 ad Marcellam, nuVn.50, et seqq. pers. sing. masc. prscterili a verbo rnfi* Sara, quod
h Nempe lv.uvova6o> p.ot,quod Laiine redtlideris, )j priricipem se gerere signilicat. MARTIAN.
sufficil mihi, vel sufficienssum. —Suut qui Iegi,supplerique velintad hunc modum:
c. fnveiiias autem facile, si sacri lexttis verba Surilh enim, vel Sar, a quo vocitbuioIsrael derivalur,
DTONP5?^11^13, nnn de Deo, ut Hieronymus, sed, principem sonat. Cerie biscese poslremisne llieronymi
ul Josepltus, de Angcloinleiligas, quemadmudum et verbis suhaudiendum est, gerete, secttndain
Osias propllela accepit cap. XII,v. 7. "|«SaSt."lW, personam verbi mtt" quis cxistimel lantquam sub-
siantivum nonien illuni accepisse..
pugna contendit cum Arigelo. Sicjauteni habet Jo- e Vir vero videns Deuifi, etc. Ediii libri locitm
sepltiloctis lib. I, ca p.20 : 'Ej;-.,_u_-_^(st;.
ay^o.) xuksi- islud aliter expi iuninl, lcgtint enim in Ituncmotlum :
aOix.iuvrov'lapunkov anpaivsLSiTOUI:O-/.«T« rnv 'E§puio>v Vtr vero videiisDeutii iiis lilieris setibiiitf, ul vir ex
ykinruv TOV «vTto-TaVTauyyeka Sstw. Jussit, Angelus, tribusiiiteris sciibtitur, iiteph,jod, sin, lii dicatur f_<
ui se Israelnm vocaret: quod Hebraica lingua signi- is: videns, etc. Uiius esi codex Gtilhcrlinus, qtti
fical Angeloreluctunlem.Accedil huic exposilioni Jus- enmdem ordineni verborum retinei, cailcri omiies
liims Dialog. cum Triphb >e, cui Israel dicilur, Colberiiiii, et Corbeienses cum pltirimis aliis
vtv.S>v Regii,
VLVMVleguiii ut iios cditlimus, MARTIAK.
uvftpo>Tco; Suvzfuv TOyup "lapu, w.vBpo>ixo;
iari. r'o Ss sli§vvup.i;. Homo vincens poientiam. Vox — Verha siiic menSvidens Deitm, quse Mariianasus
enim Isr.i est liomo vincens, el auterii potcntia, omisit, ex mss. iiostcorUtticonsensu, et Victorii edt-
DeduXt-rit ex ia*i., quod »f>artisonat, el "TT0,quod lionesuffecimus. Vtdesis porro, qtise ad eam vocem
esl dontihati, atit vincere, deuique bft, potestas, sive Israel in libro Nominum observamns.
''" -: • > . Ex his nemne fucruni Pbilo lib, de Pr_emiis et
Angelus.
989 LIBER HEBRAICARUMQU/ESTIONUMIN GENESIM. 990
tem Demn transtulerunt : nos magis Sciiplurse, et. \ urbs ttnius nominis est : qttod iliam dc pluribns Jii-
Angeli, vel Dei, qui ipsum Israel vocavil, auctori- dseoelocis possumus invenire : ut iderti nrhis et loci
late ducimur, quam cujtislibet eloquentise saecula- nomen in alia atque alia tribu sit; aut certe istam
ris. Illud quoque quod postea sequittir : Salem, qttse'nunc pro Sicltem nominafur,dicimus
(Vers. 29 et50.) Ef benedixii eumibi, el vocavilJacob hic inlerpretari consummatantiaique perfectam : et
358 nomen loci illius, Facies Dei : vidi enim Deum illam qtise poslea Jerusalem dicla est, pacificam
facie ad faciem, et salva facta est anima mea; in Ile- 359 noslro sermone transferri. Utrumque enim,
brseo dicifur R PHANUEL (WDS), ut sciamus ipsum accentu paululiim f declinalo, liocvocabulum sonat.
esse locum, qui in cseieris Scripturse sanclse volu- Tradunt Hebrsei, qnod claudicantis feniur Jacob ibi
minibus, ila ut in Hebrseo scriptum esl, Phanuel convaluerit, el saiiatum sil : propterea eamdeni ci-
legitur in Grseco. vilatem curati atque perfecti vocabulum consecu-
(Cap. XXXin. — Vers. 1 el 2.) Et divisit pueros tam.
super Liam et super Rachel, el super duas ancillas, (Cap. XXXIV.—Vers. 20.) Ei venit Emor ei Sicltem
et posuii ancillas et filios earttm primos : Liam vero filius ejus ad portam civitatis sum_ et locuti sunl ad
et pueros ejus h novissimos, el Rackel et Josepk no- viros civitatis dicentes, viri isti pacifici nobis [AI. no-
vissimos, el ipse transivit ante eos. Non, ut plerique g biscum] suntt Ubi nunc Septuaginta Interpretes pa-
sestiman!, tres turmas fecil, sed duas. Benique ubi cificos transiulerunl, Aquila inlerpretaius est, uicnp-
nos hahemus, divisil, Aquila posuit, c npiasvasv, id riap-ivov;, id esi >consummatos atjiie perfectos, pro
est, dimidiavit: ut unum cunetim faccret ancilla- qtto iiiHebrseo legitur (DiDTtt?)SALAMIM. EXquo per-
rum cuni parvulis suis, et alium Lue, et Rachel, spicuum est, verum esse illud qttod supra deSalem
quse liberse eranl, cum ftliis earura : primasque ire dixintus.
faceret ancillas, secundas liberas : ipse auleni anle (Vers. 25.) El introgressi sunt civitalem dili-
utrumqtte gregem, fralrem adoralurus occurreret. genter, et iiiterfecerunl omncmascuhim. Pro eo quod
(Vers. 17.) Et mdificavilibi[A\. sibi]Jocob domum, in Grsecis legitur uafu),o>;,id esl, diligenler : in lle-
el pecoribus stiis mdificavil iabernacula : ideo vocavit brsco scripium est, BETE(nia"l), id esi, audacler et
nomen loci illius Tabernacula. Ubi nos labernacula confidenler.
habettius, in Hebrseo legilur (n___.)SOCHOTH. Est (Cap. XXXV. Vers. 6.) Et venit Jacob in Luzam in
atitem usijtie hodie civilas trans Jiirdanem hoc voca- lerram Cltanaan, qum esl Eetkel. Ecce manifesiissime
bulo in parte Scythopoleos, de qua in libro d Leco- comprobaiur, Belltel non ? Ulammaus, ul supra
rum scripsimus. dictura est, sed Luzam, id esl, amygdalon ante vo-
(Vers. 18.) Et venit Jacob Salem civitalemSichem (-; ciiaiam.
in terram Chnnaan, cum venisset de MesopoiamiaSy- (Vers. 8.) El morlua esl Dcbbora nulrix Rebeccm,
lim. Error oborilur,quomodo Salem, Sicliem civiias h et sepulla e&tjuxta Relhel. Si morlua est nuirix
appellelur, cum Jerusalem in qua regnavit Melcbi- Rebeccoe noinine Debbora, ut Sepluaginla quoque
sedech, Salem ante sit dicta. e Aut igitur ulraqne hie Interprelcs iraiistulcruni, et ipsum verbum est
Poenis, Ettsebius Prseparat. Evang. xi, 6, Olympio- aliiim Lise et Rachelis, quse liberse erani, chm ftliis
dorus in cap. i Ecelesiastse, Didymus lib. de Spi- enrum. MARTIAN.
ritti Sancto, aique alii passim, quos ad eum Didyini c Hactc.nus edili rjftio-uo-ev,
pro npiasvasv, quod
locum, num. &i memoramus. Eo quoqiie 'referendi pr.Tferunt
d
niss;
sunt bene mulli, quibus lsrael dicimr opunv.o;uvnp Hecensiiimns supra column. 270.
quam Hieron. lerepra;- < Unus Regina: inss. Aut itaqueunius urbis utraque
xalBsapnriv.o;.Una vera esl, Deo.
fert expositio, Princeps cum nominis est interineiatio, qttod etiam, elc,
a In Hebrmodicitur Phanuel. Iu llehrxohodierno f Accentu paululum declinaio_ eic. AccenluS ille
non hWB Phanuel cum vau iii ihedio, sed b^HS litterie 11}paululum dcclinaius, notatur hodie pun-
Phaniel VelPahiel cuni jod scripttlm legimus. Fati- cinlo superiori dexiro vel sinisl.ro ad liunc modum
lis porro est lillerarum vau ei jod permulaiio, qnia Itf, ti?. ln lexicis ianien Hebrseis Salem cnm nunclulo
differunt sbl;i magniindine yel parvitale, quod sce- in significat et cmnummuium
dcxtera \iarte ruter_e *Z"
observat Hieronymus. MARTIAN. D el pacificum. Unde liquet veteres Hebrseos nonnihil
pitis
— Hicquidem irt Hebraicis exemplaribus ciiin jod discrepare et dissentiie ab hodiernis. Confcr ista
ciim nostra Apologia Hieronymi, ei cum voce Sabee
scribiiur W_l_3, sed in sitbseqtienii versiculo cum 1 aniea posila cap. xxvi, vers. 53. MARTIAN.
i'0«, ba'32. Et i Paralipomen. vin, 24, bnVB, chefi, — Vide qusesupra deIssq ad Genes. c. n, v. 23, ct
quse Massoretliarum est ad marginem nota, bxijS. de Sdbee iu cap. xxvj, v. 53, ubi eadein recurrii diffl-
b Erasm. ac Victorius secundos, coniradicenlibus cultas, diximus. Hoc profecto liqnet cx Hieronymo,
mss. ipsoque Hebraico textu. litteiam 11*pro diversa significaiitnie vocabuli, in
— Pueros ejus novissimos.Pro novissimosedifiones quo eral, acconlu olim fuisse disiinciam. Rccenlio-
veleres posuerunl secundos : hiainiscripii autcm eo- res Gramiuatici e.)m noiam in piiJicium comniula-
dices liabent novissimos; nec immerito ita legunt _ rinl, quod alterutri ejus litter:e conuiiim iinponiini ;
cnm in ijiso Hebraico contexlu filii Lia. positi sint lametsi in proposilo DTtt*nomine, vel iniegriim so-
D*_i"!nN ubbaronim, id est, posteriores ac novissimi, net, vel pdcificum, puhclum in dexlero cornu hodie
quemadmodtim ef filii Rachelis posteriores quoqiie pingiiiil. i
feruiiturposiii. Quselectio lirmaiur maxime Hiero- sDuo Reginse mss. Ulammaulam. Vide qiiae et nos
nymiana annoiaiioiie, qua statuit S. Dticlor, non stipra aiinolainus.
tfes cuneos fecisse Jacob, sed duos lanium; ncrnpe h Unus Reginse mss. sepulta est superius Retkel «'
' '
pnum ciineum ancillarum cum parvulis suisf et aller-subius Retltel.
991 S. EUSEBU HIERJNYMI 992
Hebraicum (np-ftfi) MENECETH : scire 11011possumus, .A (Vers. 18.)e Et factum est cum dimitleret eam
quare ibi a substantiam posuerunt, hic nutricem. animn, siquidem moriebalur : vocavil nomen ejus,
(Vers. 10.) E( dixit ei Deus,jam non vocobitur Filius doloris mei: pater vero ejus vocavitnomenejus
360 nomenluum Jacob, sed Israel eritnbmen tuum : Renjamin. In Hcbrseosimilitudo nominis resonai; /_-
et vocavit nomen ejus Israel. Dttdum nequaquam ei lius cnim doloris mei. quod nnmen moriens maler
ab Angelo nomen imponitur, sed qnod iiiipmiciidtim imposnit, diciiurBENONi (lilX \p,).Filius vero dextrm,
a Dco sit, prsedicilur. Quod igilur ibi fulurum prp- hoc esl, virlutis, quod Jacob iiiutavit,ap|)ella(urBEN-
raitiiiur, hic docetur expletum. JAMIM. Unde f erraiit qui putant BENJAMIM t7*0'_Q)/i-
(Vers. 16.) Et facttim est dum appropingtiaret lium dierum iuterprelari. Cura enim dextcra appelle-
Chabratha in terra Chanaan, ut veniret Ephratha, pe- tur JAMIN(t pi), el finialur in n lilleram : dies qui-
peril Rachel. Verbum Hebrnicum (JTO3) CHABRATHA, dem ;i|ipellitriiur et ipsi JAMIM (D^Qi),sed in m litte-
in conseqiientibiis. ubi Jacoh loquitur ad h Joseph : ram lermiiianiur.
Ego autem cum veniremde MesopotamiaSyrim, mor- (Vers. 21.) Ef ptofectus esl Israel: cl extendit ta-
tua est mater tud Rachel in terra Chanaan, in via Hip- bernaculumsuumtrans lurrim Ader. Hunc locum He-
podromi, ut venirem Ephrala (Gen. XLVIU): nescio bra:i esse voluut, ubi postea templum %dilicalumest:
quid volenles, c HippodromumSeptiiaginta lnleipre- B ei lurrim Ader, turrim gregis significare , hoc est,
tes transtuleriint: et statim ibi, ubi in Hebrseo di- congregalioniset cmlus: qnod et MichseasPropheta
cilur : El sepelieruht eam in via Ephrata, hmc est testalur, dicens: Et lu turris gregis nebulosa, filia
Belkleem (Gen. xxxv, 19), rursiira Septuaginla pro Sion (Mich. IV, 8), et csetera: >'lloqnetempore Ja-
Epkrata posuerunt Hippodromum : cnm utique si cob trans locum , uhi poslea templum a3diflcaium
CHACRATHA Hippodromus est, Epkraia Hippodromus est, liabttisse temoria. Sed si sequamur ordinem
esse non possit. Aquila aulcm hoc ita transtulit : El vise, pastoruni juxta Beihleem locus est, ubi vel An-
facttim esl v.uB'oSovrn; yn;, id esl, in ilincre terrm, gelorum rex in oriu Domini cccinii: vel Jacob pe-
introiens in Ephrata. Sed nielius est si transferalur, cora sua pavit, loco nouieii imponens : ve) quod ve-
Ain eleclo lerrm tempore cum introirel Ephraiha. rius est, quodam valicinio fulurum jam lunc mys-
Porro verniiin lempus significat.ciim in Ilorem cunc- terium nioiisirabaltir,
ta rumpiiiilur, et anni tempus electum est: vel cum (Vers. 7.) Et venil Jacob ad Isaac patrem suum iri
iraiiseiinies per viam carpunt, et eligunt e vicinis Mambre, civilalem Arbee, s kmc esl Chebron. PRO
agris quodcumque ad manus venerit, diversis Dori- ARBEE in Sejituaginta campum habet : cum Chcbron
bus invitati. Epltrata vero et Beibleera uniiis urbis in tiionle sita sit. Eadem auiem civilas dicilur et
Viicabiilumest, sub interprctatione consimili. Siqni- 0 MAMBRE, ab amico Ahrahse ita aniiquitus appellata.
dem iu frugiferamei in domum 361 panis verlilur:. (Cap. XXXVI. — Vers. 4.) Et peperit Ada Esatt
propter eum panem, qui de ccelo descendisse se Eliphaz. Lte est Eliphaz, cujiis Scriplura in Job vo-
dicit (Joan. vi). lumine recordalur.
a llac scilicet una de cansa quod ibi, sivecap. xxtv, dum el
apud Latinos stadium, pro certa quadam
v. 59, nropO, pro nnp3D, unius litterulse p trans- itiueris iue stira in universum iisurpatur, ita et n n-
posiiione, lejterint. llia autem vox substantias, sive niilli e Bahbiiiis conuioni eam vocem docent ex
bona iiiierpreiaiur : h:cc vero nulricem sonai. caph, et fTO. quod est prandium, ut tantuiu iline-
b DUDinss. ad Joseph dicens : Ego antem, etc. ris notel, qtiauliim ab inilio dici ad prandium us-
c Non tamen Hippodromumtaiiliim, sed i-uui ad- qne conliciliir.
diio Chabratha LXX tr.insiulenjnit : imoio v.uru TOV d Ul haiic iinerprelalionetii , qure al) hodierno
LTcicoopou.ovXuSpudx rn; yn;, qusc respondcn: llebricis, llebraico archeiypodistat imiiiaiie quaiUiim, S. Doc-
3?"_N n"U3 Tiya. Uttque subsequens Ephratha abso- tor pi:i'ferri't, non liic modo, sed in sua eliain L:i-
luie reilditiil Hippodromtim; videlicel sv rn 6BS> lina versione ex Hebraica Veriiate, in qna bis verno
rov seiuel elecioterrm lempore, quod i.dem est,
in via tempore,
iirKoSpopjov,pro Ephraiha. Igiinr sMjiiemad- verlil : iiulla potior succurril ratio. qnam si existi-
iiiodiim i.b ipsis LXX scriptum esi, boilierua Grtcca D mem lectum ab illo in suo cxemplari m"D3T\V.hed
exeinplaria retineni, ipstim nomen Chabratha serva- cheplirath, pro n*i_iDT137,hod chebrath, qua; vtccs
veruni. Veium non iia apud cos legisst»olim videtur soni
Hicron. atque cgo quidem pulo illud XuSpuQuintru- facilliiiie peue tiiiins siml, ei litter.artim quse inier se
commuiantur iu iiroiiuntiando : Tl m n,
siim posiea ex margiuali nota. Et vero si amoveas, et _1 in 3. Est amem TO fempus, el VTOD,pro
quatii urgetS. Iiociordilficuliaiem, statim intelliges; vere sive electo lerrm
facile eiiam, nt sentio, explices. Puta pro Ephruthg tempore utcumque liceat ac-
lccium a LXX hoc altero loco Chabratha, id est cipere. e VettKiior ReginiE ms. Et faclum esl cum dimil-
n.13, pro ni_3N, quse iKimiua et facile perinisceri
oculis falleiitibus possunt, et verosimilius vitleri teret animam, siquidem, etc.
quoqne poluii, alteriitn suhsliiui debere jiro altero, f Atque hsec tamen iulerpretaiio conlirniari vide-
ui in eartein Chabiiifnc, in qoa obierat, via Rnctiel lur Gen. xi.iv, 20, uhi Beiijamin vocaiur filius senec-
sepulia puliireiur. Neqne aliler Hippodromum rur- tuiiim. Et Jamin pro Jumim accipiiur dialectico Sy-
sus iiiieruretari poluissent : qu:« etymologii, ut- riaca, qua Jacobus modo e Syria advenie.is bene uli
cuiuaue extiindaiiir e Chabratha, minimevero Ephra- potcrat. Adde quod illi jaui cenieuario gcniliis erat.
thm conveniai. 1'roprie m_13stadium notat, liticque s Duomss. Hmcest Hebron hie mqne infra. Por-
uno iihludit ab Rippodromi stgnilicaiione, quud in ro verieranl LXX si; icolivTOU 7re5tou, inciviialem
illo ima .inariuin fuisse dicilur cquilmii certanieu, campi. Vide librum Locoruin ad voces Arboc, et
e,l concursus, in hoc citra. .pugiise simulncruin de Chebron.
equorimi -perriicilale certareuii'. Hinc quemadmo^
995 LIBER HEBRAICARUMQU_ESTIONUMIN GENESIM. 994
(Vers. 19.) Isti filii Esau, et isii principeseoruni; A hic sermo descriptus est. Et volunl illum, dum pas-
362 'P'e est Edom , et hi filii Seir. Esau et Ldom , cit asinos patris sui in deserlo, aquarum congrega.
el Seir, imius nomen est honiinis: elquare varie tiones reperisse, qusejuxta idioma linguse Hebraicse
nuncupeiur supra dicium est. Quod auiem sequiiur: miiria iiuncupentur: quod scilicetsiagniimrepererit,
(Vers. 20.) a Et Chorrmi habitanlis lerram , et re- ctijus rei inventio in ererao difflcilis est. Noiiuulli
liqtia. Posiquam eiiumeravit filios Esau, alnus repe- putant, d aqiidscalidas j'uxta Punicre lingua-viciniam,
lit, et exponit, qui anie Esau, in Edom terra prmci- qua>.Hcbncse coniermina est, hoc vocabulo signari.
pes fuerinl ex genere Chorrmorum, qui in .lingua Siinl qui arbilrenttir e onagros al>hoc admissos 363
nostra interpretaiitur *>liberi. Legamus diligenter esse ad asinas: et ipsum islius modi reperisse Concu-
DeiiieroiiOiniiim(n, 21), ubi manifestius scribitur, bilum.ut velocissimi ex hisasini nascerenlur qui vo-
quomodo venerint lilii Esau, el interfecerint Chor- canttir JAMIM (Dr__P).Plerique pulant, quod equarum
rseos, ac lerram eorum hsereditale possederint. greges ,ah asiuis in deserto ipse fcceril primusas-
(Vers. 22.) £f fuerunl filii Lothtm, Chorri et cendi, ut mulurum inde nova contra naturam ani-
jEmam: el soror Lothan Thamna. Hsecest Thanina, malia iiiiscereiilnr. Aquila liiinc lociim ita transtu-
de qna supra dicliim est. El Thamna erat concubina lil: lpse esl Ana, qui invenit avv f rov; ip.ip>.Et
Eiiphaz filii primogenili Esau, et ex ipsa naius esl T>Symniachus similiter TOUJspip., qttse inferprciatio
Amalech.Idcirco autem Chorrseorum recordatusesi, pluralem iiumertim signiflcat. Sepluaginta vero, et
quia primngenilus filiorum Esau ex filiabus eorum Theodotion sequaliter IraiisluleruiU dicentes: s TOV
acceperat conciihinam. Quod auicm dicitur, The- iuLLip., quod indicai nuinerum singularem.
man el Cenezel Atnalech,et reliqua : schimus poste." (Vers. 35.) Et regnavil pro eo Jobab filius Zarm,
regionibus Idumseoriim ex his vocabula imposiia. de Rozra. Iliiuc quidam h siispicaiilnr esse Job, ut
(Vers. 24.) lpse est Ana, qui invenitJamin in de- in flue voluminis ipsius additum est. Conira lle-
serlo , cum pascetet asinosZebeon pairis sui. Mulla el brsei asseriint de Nachor enm slirpe generattim, ut
varia apud Hebrseos de hoc capitulo dispulaniiir: jam supra dictum est.
apud Grsecosquippe cl noslros super hoc silcnlitim (Cap. XXXVII.—Vers. 3.) Ellsrael dilexil Joseph
est. Alii putant ° AJAMIM (DCn) maria appellata. super omnes filios suos, quia erat filius senectutis: et
Iisdem enim litteris scrihuntur maria, quibus et niiiic fecit ei lunicam variam. Pro varia tunica, Aquila in-

a Iidem mss. Chorrmoshabitantes. Vulgat. Chorrmi et N pro M in fine vocis 'E/-._i_.. Diodorus porro docel
habitatore.s. nos vocem Hebrseam iulegram fuisse servatam ab
h In libro Nominnm, iracnndos, de foraminibus, et omnibus inlerpretihus, nempe Q'n>; qua; emim, vel
rectius Troglodyiasinierpreiatnr. hntim, init jnmim legi pmuit a Gisecis,sicut legiiuus
<-In aliquot mss. et peues Rabamim IAMIMabsque ,-, Esaias et Isaias. Hinc liquei aip.s'LpEr.ismianum om-
A prsefixo, alque ita quidem maria, quod Hieruii. "*nino reprobum esse, ei iiiaiiil'est.uii Aquil:e dejira-
noial , appeUantur. Uims Kegin_e cod. consianler vaiionem in Hierniiyninm inductam. MARTIAN.
Jammim, et mox iisdem eniin litleris scribiiur mure, — Sic emetidani mss. no»tri: falso autem, et con-
quibus, elc. (ra mss. lidem Mariianseus avv roi;, qui dum resti-
d Hanc prsefert interpretationem ipsellieron. in lnerese locum jiulat, etad Giaiiiiiiaic;e rcgulas o-uv,
Latina ex liehrseo fonie versione: qui adeo c.redi- qunsi prseiiosilionem dativo iuservienteni roi; jun-
tur ineo, quo iitebaiur, exeraplari D*n, vel D'OT, jtil, magis depraval. Neque enim hic Grseca: |ir_epo-
biilnea, sive aquas calidas legisse pr» DO'i"l, Uaje- sitionis vice futigititr, sed ab Aquilse contenlioso in-
mim. Non videtur aiilem buic extiosiiioni satis coi>- genio excogitata vox est ad Hehraicum ariiciiliim
' grnere circumsianiia isthsec, .quse apponilur, cum nx exprimendum. Niliil adco est illa cinn acciisandi
pasceret asinos Sebeonpatris sni. casu juncta frequeniius inej'us imerprelis versione,
e Kahbini curn primis, quos 1-uidaiKimchius, as- qui prinio slalim Genesis versn avv TOV
oupavovv.ui
serens OW, quos alio uomine DHlS, id est, mulos, avv rnvyiiv, reddit Hebraicum yiN,i nsi D'ai_'n T\x.
vocnni, ita appellatos veluti compositiiui tjiioilduii Porro pro 'E/ii(t, qnidam mss. 'lup.eip.,iilii lup.ip.prae-
ex duabus speciebus, quod ex onagro, vel equo feruni. Unus Keginse liAMIN,aker vetustior H.MIIN,
et asina nascanlur. Id porro adinvenisse Ana, sive et iidSymniiicliutiiHMIN,vel HMYN.Uirumque vero
excogiiasse, cum pasceret asinqs, ul applicaret Inierpretem 'Eptlp.vertisse , eo>|ue proprio iicinine
eqtiniii asinie, cx quihus nova ill.i miilorum in mun- Emim iniellcxisse, gi_;antiimgenus, qiiorum origo el
dum species prodierit. In idem recidnnt et qui pu- sedes Horrseis linitimie in Deuieron. n, 10 et
lant, quod equuritmgreges ab asinis in deserlo ipse (e- Ddescribuiiiur, vix amhigo. Hanc certe loci expo- seqq. •
cerit primus uscendi. l)t vero ha:c sententia ex eo sitionem , qua in -Einim Gigantes incurrisse Ana
commodior videatur, quod Ana asinos in deseno diceretur, cseteris veriorem facile adducor ui
lraditiircuslodis.se, aliis tamen eScripliira argumen- cretlam.
tis refelhlur, eoque in primis, quod nomine D'0> s Nostri mss. YAMYN,vel IAMIN.Vide niiperam
muli nnllibi locorum memorentur, qnin immo ipsa edilionem
eornm specics lum demum sub Davide nola ex TWVLXX Laniherti Bos.
h Ex his scio S. Epiphanium libro de Hseresib. I,
Scriptiirissit.
f SuvTOUJ Theodoritum quoque cap. 93 Quse.u. in Genes. Re-
Ifttft. Locus insigniterdepravalus in ve- col.s
leribus editiniiibus. Erasnins boc modo legii, qtii quse de Jobi additanienio ad finem voliimiuis,
invenit avv roi; aLtueip.. Et Symmachus simiiiler TOU? libi Job, antea Jobab, filius Zara filii Esau regis
Maria os imii-it pariiculam cruv,itivenitTOUJ- Idum.i-sediciiur, supra in cap. xxu, v. 20, annoia-
0-ip.eip..
iuu.eipi,e.te. Manuscripti codices nnllo excepio reti- mus.
nent pariiculani o-uv in versione Aquilse, invenit — Ut in fine voluminis,etc. Consule finem libri Job
cvv Totf 'Efttiji.Et Symmachussimiliter TOU?'Ep.ip..ln juxla LXX, iura. 1 Operum S. Hierohymi in editionc
eo tantum dissident quod II legant nonnulli pro E, noslra. MARTIAN.
99S . S.' EUSEBII HIERONYMI 896
terpretatus Cst tttnicam uarpuyuksiov,id est, funicam A . mendacium dtcitur. Unde el in alio loco seriptum
talarem. Symmachus , tunicam a manicdtam , sive est : Menlieltir opus olivm, id esl, fructum oiiva non
qttod ad lalos usque descenderet, et manibus arlili- facie.t(Abac. lii, 17).
cis mira esset Varietaie distincta ; sive quod habe- (Vers. 12.) Et consolatus Judas ascendil ad eos,
ret manicas : Antiqlii enim magis colobiis uleban- qui tondebant oves ejus: ipse, et Hiras pastor ejus
tur ^. Odollafniles. Pro s pastore, amicus legitur. Sed ver-
(Vers. 28.) Elvendiderunl Joseph Ismaelilis viginti buiii ambiguum est,quia iisdem litteris uirumque no-
364BurB!S' Pro aitreis, in Hebrsco, argenteis habei. mcrt scribitur : vertim amieus REJE (HJh), pastor ROE
Neque enim viliore metallo Dominus venundari de- iegitiir.
bnit, quam Joseph. (Vers. 14.) Et sedit ad portam Ennm, qtim est in
(Vers. 56.) ilfadianmi auteiri vendiderunt Josepli in ttansitii Thamna. Sermo Hebraiciis ENAIM (DWV),
EgypioPhutiphar eunucho, Pharoonis atchimagiro. In iransferlur in oculos. Nouest igiiur nomen loci; sed
plerisque locis archtmagi.os, c id est, coijuoritm est seiisus : Sedii in bivio, sive in compilo, ubi dili-
principes, pro raagislrisexercilusScriplura comme- geiiiifis debet viator aspicere, qbod iter gradietidi
morai: p.uyeipeveivqiiippe Grsece iiUerpretatur occi- capiai.
dere. Venditus esl igitur Joseph prineipi exercitus j; (Yers. 26.) Cognoviiaulem Jndns, et dixil: justior
etbeUatoruni.npii PetephreA, ut in Latino scriplum esl ilta, quam ego, eo quod non dedi eam Selom filio
esl, sed Phutiphar eutuicbo. Ubi qtiserilur, quomodo meo. In Hebrsco babet, justificata esl ex me: non quod
postea uxorem habere dicatur. Tradunt Hebrsei j'usta fueril, sed qiiodcomparatioiieilliusminus niali
emplum ab hoc Jbseph ob nimiani pulchritudihem feCerit, neqttaquam vagam turpitudinem,sed liberos
in lurpeministeriuni,et aDominovirilibus ejtis are- i'eqitirendo.
factis, postea eleclum esse jttxta morem e Hiero- (Vers. 29.) Et eece egressus est frater epts, et dixit,
phaniamm in ponliflcaliim Heliopoleos ; f et hujtis ut quid divisa esi propter te maceria? El vocavit no-
fiiiam esse Asenelh , quani poslea Joseph uxorem inen ejus Phates, Pro mac.eria, divisionem Aqttila et
acceperit, Symmachiis traiistulerunl, quod Hebraice dicittir,
(Cap. XXXVIII. -* Vers. 5.) El adjecil, el peperit rnARES (yi3). Ab eo igitur, quod diviserit mem-
filium, el vocavitnomen ejus Selom; luec aulem erat in bratiulam secundarum [ AI. secundinarum], di-
Chazbi, quando peperit eum. Verbum s Hebrseum visionis iiomen accepit. Unde 3 et Pharismi, qui se
hic pro loci vocabulo positttm esl, quod Aquila pro qtiasi justos a populo sejvaraverati(, divisi appella-
re transtulit, dicens : Et vocavit nomen ejus Selom. baniur.
Et faclitm est ut mentiretur in parlu voslquamgenuil iQ (Vers. 50.) Posf hoc extit frater ejus, in cujus ma-
Selom. Postquam enim genuit Selom , stelit 365 nu erat coccinum; el vocavitnomen ejus Zara. Hoc
parlus ejus. Chazbi ergo h hon nonien loci, sed nomen interpretatur oriais. Sive igitur, quia primus
a Grxce xstptSwTov. Agellius lib. vn, cap. 12 : gunl iepofuvrS>v.Erant afifem Hierophantse sacro-
Timicis uti virum ptolixis ulira brachia, el usque in rum Aiitistites, qui sacra et cseremonias docerenl.
primores manus, ac prope in digitos, Romm titqtiB PSut. in Numa ; et Pbilo de Vila Moy^is, necnon Iib.
omni ih Lalio indecorum fuil. Eas titnicas Grmcovo- de septenario et Festis. MARTIAN.
cabtiio nostfi %£tptStotot>f
appelltivetunl. f Id vero llebrseos ex Apocrypho , l\ uicov.pvyov,
hGolobiis utebaritur. CoJobium est vesiis sinC ma- dicere leslatur Origenes in Catenis mss. penes Mant-
nicis vel subucula. Nam.xo),66t'ovdiciiur, quia mu- faucon. in HeXaplis: Phutirpharem, nempe, eumdem
lilum, id est, -/.o?,oS6v.Gemts igiltir vestimenli pe- ipsum esse, qui Josephi hcrus et socer fuit. Narranl-
culiare habuil Joseph iii funicfjmdnicata, tit ohserval que Asenelh illam, malrem sucim apud palrem uccu-
S. Hterotiymus ex Aniiquoiuni usu recepto. sasse, quod insidias in josephum struxissel, non au-
MARTIAN. tetn ab eo ijisidiis appelita fuisset. Quam ille Joseplio
° Adeo ait S. Auguslinus qiiEcst. J27 iiilJenes. : sponsam dedit, ut JEgypliis declararet, a Joseplto
Nolunl qtiidam prmposilitm coquorum interpretari, nihil hujusmodi coiitra domum suam perpetraluin
qui Grmce upxLp-uystpo;dicilur, sei prmposilum mili- D fuisse. Vide infra Genes. c. XLI,V. 45.
tim, cni essel poteslas occidendi. Nain isic appellatus s Siippiendum videlur ipsum Hehrseum verbum
est ille, quem Nabucfiadonosormkit, penes quem po- grandioribus de more litteris CIIAZBI, vel potius
tius invenitur primatus fuisse miliiim, Sed et Targum CMAZlB.Hebraice esiaiTS.Corriipte atitem mox ha-
utrumque reddidit ^"ypigfci "1% ptincipi spiculato- beilt diio mss. Aquila proprie translulit.
rum, sive Umionum. h Clidzbi ergo non nomen loci. Chazbi dicilur per
d Verturt et Grseci quoque mrefpnv prserertint. nieiliatliesim litteroe; nam in Hcbraeo*Oi*)Chazible-
Ineptissima porro est Uebrseorum , ((iiam Hieron. gitur, non Chdzbi. MARTIAK.
commemoraii, labula. Satis eriiiiite GeiMiadius, Et, —Conlrat seniitiiit inleiprcies pleriique alii ve-
E%MV; teres recentesque, qtiibus loci iioiiien pectiliare esl
inqtliI, evvovyo;Uersifpn;.,lcS>;sv>pia-?.sruLyvvuivM
AkX6 p.ivSupofpiu tcpoattyopiuTOV TOV Cbasib iion lotigeiibOdoIIam et Mainbre»Qnin efiam
rt arcuSovzuV.UL
TTIO-TOV uvSpukiyeLroi; SsaTcorai;'-6Ss 'ESpuio; u).nBS>; mentio ejus est Josue xv, 44, et Michsese_, 44-
svvovy^ov V.U'L
rovrov. Si euntichiis Pelephres erat, quo- 1 In sua aulem iinerprclaiione ex Uebr.T-ohanc ip-
modo uxorem habuisse invenitur? VermmSyrus wia sam, qnse et. rS>vLXX est, expositioiiem epilionis,
appellaiione et spadonem, pt fidelem dominis <suisvi- sive pastoris, Hieron. prselulil.
rum vocal: Hebrmus vero hunc quoque vocat eunu- i Noti tamen a V"1*D, quod esl disrunipere, ac per-
ehum. Offlcii igiturac dignilatis. iiomen in aula Pha-
rabnis boc erat. fringere, nomen invenernut sibi Wiarissei, Sed a ©*©,
* Jnxta motm Rierophuniarum. Ediii Grsece le- quod esl recedere, separore, dividere, elc
OTT LIBER HEBUAICMttM QUtfSTIONtJM IN GENESIM. 868
apparuit, sive quod plurimi jusii ex eo haii Suiitj ut aA Iranslulil : Non ego, "sed Deus respondebil pacem
iu libro Paralipomenon (l Par. n et seqq.) conline- Pharaoni.
lur, ZARA (mt), id est, oriens appellatus est. (Vers. 29.) Ecce septem anni venienl abuudantim
(Cap> XL. — Vers. i.) Post verba hmc, peccavk magnmin omni terraJEgypii. Miror quomodo verbum
princeps vinariorum regis Mqyplu Ubi nos posuirtiiis, Hebraicum(yitt?)sABEE,qu6dhossupra, abundanliam,
principem vinariorum, in Hebrsco scriplum habel sive satielatem, in puteo qiiem loderunt extremum
HASEC (pTtfO),illud verbum quod in noiniiie servi servi Isaac, inierprciati sumus: nunc Seplunginta
Abrahatn dudum legimus, quem nos pDssumusmore rectissime transfelehies, ibi juramenlum inierprelali
vuigi 3G6 vooare pincernam. Nec vile pulelur Olfi- suhi, cum eljuramentum, el seplem,ei satielas, ei abun-
cium, cum apud reges barbaros usque hodie maxi- danlia, proiit locus el ordo flagilaVefint, possil inlel-
niae diguilatis sil, regi poeulum porrexisse : Poetae ligi. Scd etin conSequehlibus 367 ubicumqucflfciui-
quoque de a Catamitho et Jove scriptitent, quod ama- dantia legilur, iii Uebraioidem verbum scriptum est.
sium b suum liuic officio manciparil. (Vers. 43.) El clamavil atite eum prwco, et consti-
(Vers. 10.) Et eccevilis in conspeclu meo, et invite titit eum super omnemterram /Egypii. Pro quo Aquila
tres fundi, et ipsa germinans tres fundos. Tria flagellaj transiulit: Et clamavh in conspectnejus adgenicula-
et tres ramos, sive propagines, c Hebraus scrino si- tionem. Symniaclius ipsum Hcbraicum ser/noneui
'
giiiucat, qua: ab illis Voeantur SABIGIU (tffBJ). inlerprelans ait: Et clamavitante cum ABRECU ("p3.N).
(Vers. 16.) Ei videbar mihi tria canislra chondriio- tlnde mihi videlur non lavn praeeo, sive adgenicu-
rum porture in capite meo. Pro tribus canistris clioh- lalio, quae in sahitando vei adorando Josepb accipi
drilorum, tres cophinos farinm in Hebroeobabet* potest, intelligenda : quam illud quod Hebraii tra-
(Cap. XLI.— Vers. 2.) El ecce de fluvio ascende- dunt, f dicentcs palrerti lenerum, el hoc sernmne
bant seplem boves, speciosmad videndum,d eleclmcar- transferrij AB (3N) quippe dicitur paler, BECH(*p)
nibus,el patcebantur in achi. Bis ih Genesi sciiptiiiii delicatusl sive ienemmus; signilitante Scriplura,
est ACHI("Ajra), et hcque Gracus sermo est, nec La- quodjuxta prudentiam quidcni paieromnium fueril:
linus. Sed et IlebraBiis ipse cOrruplus esl: diciluf sed juxtaailateiiitenefrimus adolescens el puef.
enim in AUO(1TW),lioc est, ein palude. Sed quiavAU (Vcrs. 45.) Et vbC6v.ilPharao nomen Joseph Sa-
lillera apud Hebraos, el IODsimiles sunt, et tanlum phahelh Phanee, et dedil ei Aseneth fitiam Pliuliphur
maguitudine differunt: pro AIIU,ACHiSepluaginlaln- sucerdolis Heliopoleos in uxorem. Licet Hebruice hoc
terpretes iran=tulenini, etsecundum consueiudiiiem nomen, abscondilorum repertorem sonet, lamen quia
suam ad exprimendam duplicem aspirationem, ab jEgyplio poniluf, ipsius linguae debel habere la-
HETHHebrase lillefae, Chi{yJ Graecamlitteram copu- r lioneni. Intcrpfeiatiir ergo sermone ^Egyptio SAPHA-
laverunu KETHMANEE (tTV3SST59S),sive ut Sepluaginla trans-
(Vers. 16.) El respondit Joseph Pharaoni, djpens: ferre voluerimt, Psomthom-Phanech, s Salvator mun-
Sine Deo non respondebiiur salutare Pharaoni. In He- 4i, eoquod orbefn tefrse ab imminehte famis excidio
braeo aiiler liabel: Sine me Oeits retpondebitpacem libeTavit-.Noiandimi nutem, qilod Domini quondam
Pharaoni. Denique Symmaclius more suo apertius ci emptoris h sui filiam uxQrem acceperit., qui ad id
a Antiquiof Regin. ms. de Calamiiho scriptitent, qnasi paler salutarem principalum JEgyptik exliibuit,
absque de Jove. Notnm porro est, Ganymedem de- Hmc vox autem Abiech iiViilaliud iignificttl, quam
notari. geima fleclere. Clara quippe vst vox prmconti*.
b Quod Amasium, elc. Amasius ille fuil lurpissi- fi Scite Hieronyiniis ad ^Egyptiacum originem has
nms Ganymedcs Tfois filius lorinosissimus, qui rap- voces relert, tamelsi nihil in iis sit, quod Hebraieam
tus in ccehimjovi erat a pnculis. De eo Virgiiiusi ctymologiam imn sapiat, juxta quam pcrvulgata
iEneid., Rapti Ganymedis honores. Honores dixit apud oinoes esl illa inleBpretaiio, qua Psonrthom-
proptor ininUleriuni poculorum, ad quod receplus Phanecb obscurammrerum imerpres dicilur, sive qui
est remota Uebe fllia Junonis, quae Jovi bibefe mi- occulta clare exposuii. Bernftrdus tamen in Notis «id
nisirabai. FlatMn Ganymedem appellat Holatius iv Joscplium duos prolert anliijuos Scripiura; codices,
Carin. Ode 4; Phrygium Ovidins lOMetam. Cneiefum qui llieronyniianoc exposiiioni sulTrageniur : Penla-
Pincenia Olficiumnon solnm aptid reges Barbafos, , leuchum neiiipe Arabiciim, pridem ab jiSgyptia
sed apud feges Fraiicorum maxinias digliiiaiis fiiii. " manu desefiniuin, in cujus inarginali nola H'o'v9o[i.-
Vide lomum I de Siatu Francia; pag. 70. MARTIAN. fKi>£%,Arabicis vefbis scrvator mundi inierpre-
c Aiitea rntiltum incoiicinhe erat-, Hebrmosetmone, tatur, et Octateuclium Gfiecum Gollegii Oxonieusis,
contfadicenlibiis et nostris mss. qlli luin Sariagim, in quo YovSoptyavvjj/, oiat C&JTIJ/OTOO Pson>-
,«6o-fio'0,
et Gra^cis lilieris CAPXArmlcguni. thom-Phftiwch, id esl, Servalor mundi. Vide et Le
d Eglossatnrismanu duo mss. cleUcicecornibiis, et Moyniuiii adjVaria S.icra p. 102. Jam vero in nos-
pascebanl in UChi. tiis mss. legilur Fanech fane, el Grsece Spomolhon
£ Voce"Ax6' Pro ptiliide ntiluf quoque auciOf Ec-
phanech.
clesiastici XL,16. Videannotai. nostfam in Jdb. — Saphaneth Phame. Oe fioc nomine Saphanelh
{ Videlur autemexOrigene delibasse, qiii inCate- Plmnee abunde disputavinius in Apologia nostra ipro
nisRegiis, leste Monlfauconio, iia habet :To 'E8pa.lv.ov Hieronymo. Consule snpra Connnenlarium in lib.
i'Xet!'ASjJnjrio vMpia;&iiu.c.ivn, izo.thpctiic/lhi, v.v.lii- Hebr, Nomin. cap. 2. MARTIAN.
stoTwfew.iTaloi{( orteleg. £vtiitcO.oi;)yap wvv.i/.ta.TMV h Beguno ms. aniiquior, quod hoimnis qiwndmn
air/iav, ws Tarrip rra-zvpiti)apyjw)Aiyu7ttioi?iy0zi%«,- emptoris uti. Dixiinus vei»supra inicaip.xxxvn, iuinc
TO-8ij^.oiS£oyS£v«)i5i?7)T6y6VKTt?£tV yavspctyapIb-Ttvsj opiuionem, qjn» unum euindemque fa^citJierum., ct
9WV17 TOO xvjpuxor.Hebraiciimhabel, Abrebh, quodprp- poslca Socenim Josephi Plijnijpliarem, ex apocrypho
prie pater tener sigiiifwah iVatncumailale tenet effit, , libro Ilebrasos, cx qiioriim sensu Hieron. loquilur,
999 S. EUSEBII HIERONYMl 1000
Iocorum ponlifex Heliopoleos erat. Neque eniin fas A germinans (Psal. LXIV,11), haud dubium, quin lcrra
absqtie euniicliis idnli illius esse auiistiies, ut vera pluviis irrigata.
illa Hebroeorum snper eo quod ante jam diximus, (Cap. XLIV. — Vers. 2.) El pone argentum unius-
susph-io comprobetur. cujusque in ore sacculi, et condy b meum argenteum
(Vers. 50 et seqq.) Et Joseph nati sunl duo filii an- mitte in sacculumjunioris. Pro sacculo, peronem, vel
tequam venirenl anni famis, quos pcperil ei Asenethfi- foilem, in Hebrseo babel. Pro condy, id est, poculo,
lia Phutipharis sacerdolis Heliopoleos. 368 Vocavil quod eiiam in Isaia legimus (u, 17), Aquila, scyphum,
autem Joseph nomen primogeniti Manasse,: quia obli- Symmnchus phialam transtuleruni.
visci me fecii Deus oninium laborum meoriim,el omnis (Cap.XLV.—Vers. 9 et 10.)369 Descendeergo ad
domus palris mei. JSomen autetn secundi vocavil me, ne steteris, el habilabis in terra GesenArubim.Hic
Ephraim, quia crescere me fecil Deus in terra humili- Arafciu;addiliim esi: in Hebraeisenimvoliiniinihusnon
talis mem. Ouserva propier quaesiionem, quae post babetur. Uude el error increbuit, quod terra Gesen
paululum de Josepli liliis proponeuda est, quod ante in Arabia sit. Porro si, ut in nosiris coilicibus est,
fainis lempus, quo Jacob intravii in .(Egyplum, duos per exiremum m scrihiiur GESEM (D\H3),quod mihi
lanlnm Joseph filios habueril, Manasse et Ephraim. nequaquam c placet, lerram siguat complutam; CE«
Slanasse vncans ab eo, quod sil oblilus labomni suo- B SEHenim in inibrem venitur.
rum : ita euini Hebraice vocatur oblivio. Ephraim, (Vers. 17.) Dixil autem Pharao ad Joseph, dic
eo qitod auxerit eum Deus. El ex hoc enim vocabulo fralribits tuis, hoc [acile : onerate vehicula vestra, el
in lingitam iiostram transfertur augmentnm. ite in terram Chanaan. Pro veliiculis, qua» Septua-
(Cap. XLIIl.—Vers. 11.) El deferle viro munera, giiita, et Theodolio, d T« fopslu inlerprelali sunt,
aliquid resinm, et mellis, thymiama et siaden, el lere- jumenta reliqui translulerunt.
binthum, et nuces. Sive, ut Aquila et Synimaclins (Vers. 21.) Et dedit iltis cibaria in via. Verbnm
• SEDA(n72f), quod hic omnes ore
transtuleruni,ami/0da(a.Llcircohoccapitultimposui- consono, Imo-iTto--
nnis, ut sciamns ubi in noslris codicibus habetur pov, id est, cibaria, vel sitarcia inierpreiati sunt, in
thymiama, in Hebraeo esse NECOTHA (HNO3),quod Psalterio quoque habetur. Ubi enim nosiri legunl,
Aquila storacem transtulit. Ex quo domus nechota, Viduam ejus benedicensbenedicam(Psal. cxxxi, 15),
quae iu Isaia (xxxix, 21) legilur, maniiestissimecella (licet in plerisqne codicibus pio vidua, hoc est pro
thymiunwtis, sive storacis intelligitur, quod in illa Xvpu, nonnulli leg.mt Brjpuv), in Hebraeo hahet
aromata diversa sint condita. SEDA(nfUji id est, Cibaria ejus benedicens benedi-
(Vers. 32.) Et biberunt, et inebriati tunl cum eo. cam. Pnrro 6>jpKv venalionem*magis potcsl sonare,
Idioma lingme Hebrseaeest, ul ebrielalem pro satie- G quam fruges; lamelsi moris sit jEgypiiorum Bripav
tate ponal, sicut ibi: In stillicidiis ejus a inebriabitur etiam far vocare, quod nunc corruple f aiheran
derivasse, sublestaeque esse fidoi. S. Auguslinus 'ApaSiaff. " Meus ms. et Reginaealter TA HOPIA, quemad-
Quxst. 156, mulia proponit argumenia, videi-is.ut alierum
ab ilhidiversumexsiiiisseeviiicat, qua; Ipsa moduoi el in aliis exemplaribus leui tiolainiu eslin
npmini-i hujus thutipharis elementa in Hrbraico nupera TWV LXX edilimie : alil. TiopeTu.
Aique erant
texlu, ab illis diversa suni, quae alterius sive primi quideni nbpia, sive nopeiu, currtis, sive vehicula ad
iiomeii cnmponnni; ille enim Josephi herus scribilur aliquid irausierenduin : iinde el tjTpunuTir.anbpia,
1S'T31S: hic, sive ejns socerus, duobus verbis, atque navigia ad miliies transportandos. Nec aliter legi
alia addit i in line littera, V"lSiBTS- dehere pino in alio vetusiiori Regin. ms. ubi est
a Mss. nosiri Imiabiiur: qiinlam eiiam suis pro ejus. 0A6TQPXA, siquidem comperiuni est niihi, ejus
Sane inefrrir.fciiuriu nulla veteri Latina iuterprcla- descripiorem codicis litteraiu n iu apngrajilio pro
lione invenire est. duabushisce TI accepisse, quas litieras pro e ei r
b Cortdymeumargenleum.Condy qund GraeceKovSv coniinuo elTort. Diu autem, multunique est, quod
scrihitur, poculum Persicum sigiulicat apud Grain- apud LXX Tuyoptiu obtinet.
maiicos Giaecns. Hesychius dicii esse poculum Bar- c Et vero ita ipse Hieronymns in sua ex Ihbroeo
baricum : Nicomaclius Peisiciun cssepoculum voluit: inlerprctatione transtulit, Venationemejus benedicens
Aitieuteiis vero Adattcum poculum, decem cotyla- benedicam. In quem lociiin Psendo- Hienniyinus,
rum capax. MARTIAN. Pro vidua, inquil, id est, yjipu, et Hebrwa volumina,
— Condy explicat Dindorus omWoTijptov, quod et ipai LXXSijjoavhabeni ; sed propler novitalemverbi,
esi, simplexpjculum. Asiaiicum vas e*se iradit Me- D et unius litteice demutationem, paulaum obtinuit, vt
nander in Adulatore: Perskum Nicmnachusab Ailie- pro Gnpulegnelur yjnpu, maxhne quia in sequemiver-
n;ro laudalus lib. xi,c. 8. Relaiulus part. 1 Disserl. siculo pauperes sequebantur.QripuSymmachuselAqui-
Miscell. Indicam nominis originem docei. . la cibaiia interprelali sunt.
c Gessen enini in imbrem veniiur. Apud LXX le- f Corrupie atheran nuncvpanl. In quibusdam mss.
gimus cum extremo, m, EVyji Tio-ep.,in terra Ge*em. codicibus eorrupta ha?c vox dicitur Calheran, in al-
Hoc quoque modo fuit sciiptum noinen Gesem in lero Atheriin , in Colbertino vetusiissiino Gra'ce
Latinis exemplaribus, quse liiernnymus iiosdos eo- H0HPAN.Videani nunc eruditi linguie iEgyptiac*
dices vocat, Lalinornm scilicet codiees quibus pio- quassil inier variantes leclionesca?ieris pisefereuda.
pioribns Chrisio saecnlisusae sunt occidenlis Eccle- MARTIAN.
siae, anie Hieronyniiaiiam versionein ex Hebrajo — Mariianapusiu suis mss. invenit Catheran, el
fnnte derivalam. MARTIAN. et Gisece H0HPAN,e quibus Irctionibus,
— Scrihendiim nempe esl Gesen, cum n ud He- Alhertin,
vero Latini taiitum codices cum qua: prseferenda sit, eruditis linguae iEL-yptiacae
braeum wz. Neque permiitit. 0|iiime vero liabet imprcssa lecii», quam
Hicorrupte effercbant, sed ei Graeci r£o-ift: e qui- ei mss.nosiri oniiiesconfirniant,quorum uiiusGraece
bus notundum in uuo Complul. nou baheri additum A0HPANaeque bene effert. Sic porro ipse vocat.Cas-
1001 LIBER IIEBRAICARUMQUJISTIONIM 1N GENESIM. r 1002
(Cap. XLVI.—Vers.26 etseqq.) Omnes ergo ani- j\ hic sepluaginta quinque animas per. trpbl-n^iv,cum
mw, qum ingressm sunt cum Jacvb JEgyptum, et qum Joseph, et posteris suis iEgyptum ingressns esse
exieruntde femoribusejus, absque mulieribus filiorum dixerunt, in Deuleroiioniio sepiuaginla lanium in-
Jacob, animcesexaginla sex; ftlii dulem Joseph, qui trasse [Al. introisse memorant] memorariint.Quod si
nali sunt ei in jEgypto, animm novem. Omnes ergo e contrario uobis illud opponiltir, quouiodo 371 '"
animm, qumingressm sunl cum Jacob in JEgyptum, Actihus Apostolorum (vn), in concione Slephani di-
septuaginta quinque. Quod excepto Joseph et filiis caiurad populum, sepluaginta quinque animas in-
cjus sexagiuia sex animae, quse egressae suut dc fe- gressas esse iEgyplum; facilis cxcusatio esl. Non
moribus Jacob, introierunl iEgyplum, nulla dubita- enim debuit sancius Lucas , qni ipsius hisloriae
lio est. Ita enim, et paulatim per singulos suppu- scriplor est, in genles Acluum Apostolorum volu-
latus ntimerus approbat, ct 370 '" Hebrocis volu- men emitlens, conlvarium aliquid scribere ' adver-
minibus invenitur. Hoc autem quod in Septuaginla sus eam Scripluram, quaejani fucral gcmibus divul-
legimus : Filii auiem Joseph , qui nali sunt ei in gata. Et ntiqiie majoris opinionisillodumtaxat lem-
JEgypto animm novem: sciamus in Hebraeo pro no- pore Septuagiiita Iuterpretum habebatur auctoritas,
vem, esse duas. Ephraim qnippe el Manasse, ante- quamLucae, qui ignotus, el vilis, et non magnae fi-
quam Jacob intraret^Egyptum, et famis tempus ]} dei in nationihus \Al. genlibus] ducebatur. Hoc au-
ingrueret, nati sunt de Aseneih Puiipbaris filia lem geueraliler observanduni, quod uhicumque san-
in iEgyplo. Sed et illud, qtiod supra legimus : cli Apostoli, aut Aposlolici viri loquuntur ad popu-
Facti sunl autem filii Manasse a, quos [Al. quem] los, his plerumque testimoniis abutuntur, quac jam -
genuit ei concubina Syra, Machir, el Machir genuit fuerant in gentibus divulgata : licet plerique tra-
Galaad; filii autem Ephraim fralris Manasse, Suth- danl Lucam Evaugelistam, ut proselytum s Hebraeas
alaatn, et Thaam b : filii vero Sulhalaam Edem, lilteras ignorasse.
c additum est: si quidem id quod postea legimus, (Vers. 28.) Judam veromisit ante se adJoseph, ul
quasi per aniicipationem factum esse describitur. occurrereleiad urbem Heroum in terram Ramesse. In
Neque d enim illo tempore, quo ingressus esl Jacob Hebraeo nec urbem habet Heroum, nec terram Ra-
iEgyplum,ejus setatis erant Ephraim et Manasse, messe, sed lantummodo Gesen. Nonnulli Judaorum
ut lilios generarepotueriut. Ex quo manifestum est, asserunt h, Gesen nunc Thebaidem vocari. Ei id
omnes animas, quae ingressae sunl jEgypium de fe- quod postea sequitur : Dedil eis, ut possiderent
moribus Jacob, fuisse septuaginia, dtim sexaginfa JEgypti [Al. in jEgypto] oplimam lerram in llamesse,
sex poslea ingressae sunt, et repererunt [Al. pepere- pagum Arsenoitem sic olim vocalum nutumanl.
runi] in jEgypto tres animas, Joseph scilicet, cum iC (Cap. XLVIL—Vers. U.)Et dixil ei, jura mihi. El
duohus liliis ejus, sepiuagesimus autem ipse fueril juravil ei: et adoravit Israel conlra summitaiem virgm
Jacob. Hanc rem, ne cui videamur adversum Scrip- ejus. Etin hoclocoquidam fruslra simulant adoras-
turac auctorilalem loqui, eiiam Septuaginta Inter- se Jacob summilatem sceplri Joseph, quod viilelicet
preies in Deuteronomio (x, 22) « translulerunt, honorans filiuin, potestalem ejus adoraverit, cum in
quodin sepiuaginta animabus ingressus sit Jacob Hebroeo mullo aliler legatur : Et adoravit, inquit,
[.4/. Israel] in iEgyptuin. Si quis igitur nostrae Israel ad caput lectuli : quod scilicet, postquam ei
sententiae refragamr, Scripjuram inter se contra- juraveral filius securus de pelitione, quam rogave-
riam faciet. Ipsi enim Septuaginla lnterpfeles, qui rat, adoraverit Deum conlra caput lectuli sui. San-

sianus olim jEgyplius Ascela Collat. 15, c.10, Athe- ginta quinque, quo penes ipsos LXX id est, per npi-
ram, qu.im pro lemiculae pnlmento accipit. Hesy- Ivjiiv.
chio aulem i&ipa, :-ive SSapu, est edulium JEgypiiis s Tantum vero abest, ul in hac ipse versaretur
parari soliium ex tritico ei lacle. Sed et Plinius lib. opinione Hieronymus, ut e contrario post vernacu-
xxil, cap. 25, Atharam JEgupliorum nieiuoral. lum Hebracuiu sermonem, quem in Luca ab ipsis
a Facti sunt uutem filiiManasse. Integra islhirc pe- incimabilis supponit, iib. de Scriptoribus Eccles.
ric<ipeadtiita fnil in LXX iranslaiorum editione; D ! cap. vn, cum dicat, Grmci sermonis, quem nempe
unde pmclivis iuiterror iu numero aiiimarum, quas studio compararit, non ignarum. Nec dubiiamlum,
ingress:e sunl jEgyplum ciim Patriarcha J.icob. Judaeum jam illum exstilisse, anieqtiam Christo
1 Suthalaam et Thaam. Pro, el Thaan libri anlea nomen darel, maxiine si fidem adlnbeas aniiquis
edili legunl cnrruple Elhaan, et deiude Edom pro aucioribus, Origeni, sive Adamantio cuidarn in
Edem. Qiiamvis enim in LXX Rom. edit. scriptum Dialogis adversus Marciauiias, et Epiphanio llaeres.
hic rep-riatur 'ESwti,in manuscripto tamen Alexan- LI, 11, qui eum e iunnero LXX discipulorum tra-
drino legifiius^ESsfi,juxta exemplaria mss. S. Hie- dnnt exsliiisse. Practcreo Hebraisinos in ejus s-cri-
ronymi. MARTIAN.
c Atque adeo obelis praenolalur in plis, nnn conlemnendae erudilionis hominibiis ob-
quibusdam servalos.
b Dixisset, somnianl : homines Geograpliiae im-
Grscis codicibus, cnjusmodi unum Coisliiiianum
menmrai.Montlauconius. periiissimi. Regio Gessen eadem esi ac Terra Ra-
d Duo mss.: Numquid enim , et deinde
potnerint ? mcsses, ex qua civilate nomen oblinei: quod ex sub-
sub iiiterrogaiidi nota. sequenti cap. vers. ll, perspicuum est. Recte suo
e Nunc in uno Romano exemplari ita invenire est, sensu habent LXX Heroum, quae urhs, Plolemaeo
queiiiadniodum in suo Hieronymus legit, septuagin- Heropolis, erat ad extremam oram Sinus Arabici,
ta animm. qui et Sinus Heropolis dicebatur.
f Eo igitur sensu in Actis referuntur
septua-
PATROL. XXIII. 32
 '
W03 H. EtlSEBIt HiERGNYMI ftjft
ctus quippe,' et Deo * deditus vir, oppressus senee- Ai» hmreditateih suam.JS6A, iriqtiit, accipieiii sepafa-
tule, sic habebat lectulum posituhi, 372 ut 'Pse tirfi terrairi, riec furiiciilos pfoprios liabebuni, ui
jacentis habitus absque ulla difflcultate ad ofatib- reliquai tribiis, s6d in tribubus Ephrairri et Mariasse,
riem esset paratus. quasi apperidices pripuli e6irim'isce'bu"ntuf.
(GapVXLYIII—Vefs. 1.) Et huniiuiiihi esi Jbseph, ( Vefs. 22.) Ei egd dedi [Al. dd ] iibi Sicimam prm-
EtcepaterlMs mgfbtat: ei tiiiii dubs filibs setuiii, Ma- cipudtri siiper fratres lubs, ' qiiain accepi de manibus
nasseii et Ephraiiii. Et ex IfiJcilliid quod stipf/f dixi- Aiiiorrlimoruinin gladio ineo ei sugilia. Sicimsf juxta
mtiSy demonstfatuf, quia Josepli ad id b (ocoiuiri Gfoecam et Laiiriarii corisuettidirierii declhiaia esl.
duos ianluni filios liabuefit, Eplifairri et Maiiasseri. Alioquin iffeliraicesicitEMdicitiif, iit Joaiiries quoque
Si eriim post multos aririos, moriehte Jacob patfe EvMrigelisiaiestatiif (iv,S)": licet vitiose, ui Sichar
suo, duos tantuminodo filiosduxiiad beriediciioneiri, legatur, « efrof iiiriievft: el est liiinc Nedpolis urbs
iilique illo tempofe, CUfrifilii ejus gerieraie non Sariiaiitariefuin. Quia igitiif SICHEM (D31S')lingua He-
c quiveiaiit, parvuli aiqfie lacXerttes, in d ihgressu: braja traiisfefiuf in Mirieruni, piilciife allusit ad
patris ei ffatfuffi, riep*6te'sex eis liabefe h'6'ripriiiiit. notiieri, diceris': Et ego dabb iibi hiiiiierum uriiim.
( VeisV 2. ) Ei cbnfortdtus lsfaet, sedii super Pro prmcipho eriiifi, id esi, i^uiphta, hiinum scfibiiur,
lectiiluni: Caiisa',' biit Septuagiiiia ihiefpfetes ideifi IJ'. iri Hebraco. Quod aiiteiri dieii se eain iii arcu, et
vefbuiri aliief alique alitef ediderint, riescio; iioc gladio possedisse: arcum hic, ei gladiuiri, jusiitiam
uhiim audactei dico, quM ipsfim Verbiiin META vocat, pef quam riiefuii peregririus, ei adveria, in-
riQQ, quod iiic iri lectuium ifaiistuleiurit, supia ubi teffecto Sicheifi, et Eriiof, de peneuio Iiberari.
diximus, adofasse Jacol), vifgam potius, quam lectii- Tiriiuii eniiii, ut supfa leginius, rie viciria oppida, ai-
'um rioriiiriavefurit. que caslellS 6b' evefsioneiii' foedefaiae.ufbis adver-
(Vers. 5.) El nuncecce duo filki lui, qtii iiaii suiii suin secorisiifgefeht (Gen. xxxiv): e'i Dominiis nori
tibiin ieifd JEQypti,ahieqtidnivehifem dd lein JEgyp- dedti eis ul riocererit ilii. Vel certe Sic ihieliigeridurii:
tb; rriei siiiit, Epliraini, ei Mahdsie', tftidsi Rtibeh , ei Dal)6!libi Siciniairi, quairi erifi iri' foftiiudirie rnea,
qiihsi Sirhebn erunl iiiilii. Qubs diiteih genefdiiefispbsi H66 e'st iri p'ecu'rira,quani multo iabofe riiultOqoe
hmc, iuieriini. <* Iiniotriine ffaifum sUbriiiiivocabiiii- sudofe a:cqdisivi. Quofl aiiiem ait, iiiper fratres iiibs,
tuf. Si quisaihbigebai, quod sepluagiiiia animseiff- osfeniiit absqiie' s'6'fte dedisse earii tfibui Joseph'.
troisserit iEgyplurii, filioiurii Isfaei, et qiioii Josepli Siq^uideriieddefff ]6'fcosepuiirjS est 374Josepli, et
eo teftipo'fe, quo ih'gf/es'susest Jricob, riori novehi, rriarisoleuii)fejiisibi iiodiefjrie cefriiiur.
sed duos lariiririi filios Iiabueiit, pfaeseriii capituTo' (Cap'.1XliiX.—Ve'fs.3.) 1 Riibeiipriiiibijhiitus nieus,
confirriiaiur. Siquiderii ipse Jacol) loquiiur, duOs 'C tli'fartitiUlbiiiea ei pfiiicipiiiiiifitiofhm mcbriitii, durits
eurii fiiiris babuissft, ii'6'rihbvein1. Qu6'fl auieriidTcit, ad (e^fkiMum %'Mrus pfbcdcitdik,ei injiifia, sicui aqua
Ephraihi et Mditdssd, iictit Riioen el SimeM eriiiii ntih ebiillids. Asheiidktiehini supef ieciUlumpatris tiii.
tiiihi, ilitid siguirica'i, slcut Riiberi et Simeon duai Tuiit vioiaiti stfdiuih, cuih asceiidihi. Iii Hebfae'6'scff-
Iribiis efufit, et ex^suis vocabulis apfpeifabuiitur; sic pttirii esi:' Rubtn prihiogeiiitushietis, iii fbflitaddmeh,
Eplifaiim e't Maiiasse duae 373 tribus efunt, duos- ei capitutum iil tibefis hieis. Majof tid pbridiidiitii, el
que popiilo^ pf6cfe'ab'urii, et sic liaereditabuiii fe- iiicijofrobofi. Ejfitishs£s sicui aijiiti; ne adjicitis. A$-
pfofiiiSsioiiis ierfafiT, siciit 6i filii riiei. Reliqiii au- ceiiilisii eiiiih cubile pdifis. iiii; ei cbiiidiiiihhslistfatiitn
teiri, art, fiiii, q;u'os post ifi6'fierii nieam geiYueiis, hi ascensii. Est aritem sefisus bic: Tu!es' pfiiiiogeiii-
oslendens necdum illo tempore procreatos, lui tus meus, major in liberis, i et debebas juxla ordi-
erunt. nem nativjlatis luae,-hajreditalem, quae primogenitis
( Vers. 6.) In nomine fratrum suorum vocabmtttlf jufe debebatur,' et sacerdotiuni"accipere et reghum:

a Reginoe'.mss. el Deb diiecius vif : iuni paulo' neque ade'6' effofefri iri EvarigelisM endice inole-
inferius, dbsqiie ullo inipediriiehibad bfdiioiieiii, etc. visse, s"e'djafri' aiitea obtiriuisSe vulgo, Ut ita rioinen
Coriief S. Augusiiriutoi Quaesi. 162, ifi*ltdiic'Gie&es: ihflectefetur,; et pro B3TI?,'Secehi, a'Iia ejiisdeiri or-
locurii. garir liltefa maiigfle"SiibsUluta, dieefetnr ipty, Si-
b Maiim ex vetustiore Regiiioe nis. cofrigi, ad id +vchar, qurid est iheridacium, falsitds. Hi neuipe expfo-
bfaferit Sariiafitains idolofum ciiltum, qiieni iri illa
teiHpbfis",pro iocofum. Ea eiiiin iiiefoiiynii mens esi,
ut ex,,ioto iiiferiori coniextu li.quet. , urb'6, suae gerilis"mettopbli,- cofistiiuerant.
<j Maftianaeuspquievermil : fortassis lypoilietariim ll Iii yetustiof.i Reginae'fiis. idqiie,- iit sentip, ve-
vitio, cujusriiodinonriniiaalia superius taciti eriien- rius, addiluf AHID id esf uniiiti, etc. Esi criiriiyero
dairius. ,. _ t>. „ .., . „. ^ .„ „ in 'i;IeJ)fa'ic'ointf, quorf e'ffera'sAHAD, siye ACHAD.
d fdeui MSflianaiiis, ih egressu palris, etc. renueii- Hin.cexorditur libellus, cuuitulus, Benediciidiies
tibus mss. atque editis castigaiioribus libris,- ipso- de. Fiiiis Jdcob, totiderii' fefe \7efbis px, subseqrienti
quee' Hieforiyuiiarioconlextu. ,.,,.. Hieroriytiiiaria exposiiioiie, luiri. ^tiprufri quoque
ftss. (Tviocuriify.ulgaia, et hoinine fraifuih, etc. Patruin, .Augusiinj et Gre^pni,, fuciniis ffescriptus,
Moxjiaftiaii'. anibigal.,,. . ,. ,. ,. ,, quemni M]Hi iopii Apperidfce exfiibemus.
' Nostfi rfis*s..atqiie, alii, quairipltifrriii jVenesMar- j Duo Re_gina3,mss.tresque alii peues MaftiaiiJiium,
tiaifaiiirii,;siiper fratres tubs, plusqudm fraifibiis iuis, qiiiffuse*t" feiustiofes'ediiioi.ieS doii_setitiuiit,c/s.er/efias-
qudiii, etc. .t _, ,, .... ,_.. _ „,.. , ( Seci i'h%r'piiifcti6rifi'quoque' vTiiri ariiea Iabofabai
e Quin polius facluin id a Judaeis dediia opefa" iri hic locus.
Samaritanorum contumeliam, docli viri arbitrnntur;
 iffllS LIBER HEBRAl6AR'tjM Qft5 JsfirJliiufi 1N GENESIM. iM
lioc quippe iii pofiarido biiefe et pfaevaiidb roibfe' £ ( Vefs'. U.) AHordbuMie fiili jihifk iiii: Catuius
deirioriSiraiiif. Yeriirii qiiia peccSsti; eiqiiasi squa; iebhis Juda, ex gefriuiie, fili Mi, dsceiidixli,procum-
quse vascblb-nbii terieiiif, vbHiptatii ihipciii effustii beiis ut leo, ei qiidsi eutuiiis' iebhis. Qiiis siiscitabit
es; iScirco jireccipiciiibi, iil uilfa nhn jifecees',s'hVque eiiin? Licet de Clifistdgriiiicie' iriysleiiuiri sit, tameii
ihl fratfurn riiiirifefb, pcetiairi « fseccaii irieiis, «judcl jiixtsi iitterahi pfopiiefatuf [M. ifitefpfeidltifi, quod
prrmogferiiiibrdiriefri perdliiisti. feges ex jiicla pefDavid siifpeifi geiiereiiiur, et qiiod
( Vfers.5 ei 6.) Siihebh ei levi fialres cotisumhid- adofeiit eriiri diiities iribiis. Nofi eiiihi ait; filii nidifis
vefiitit ijii'()ii?JhieS)i 'ddihvetiiibiiii sitw : ih cbtisilium iiiie, seifiiiipdiris tUi. Etqlibd siiqiiituf, 'exgehiiirie,
ebrurh tibri veiiidl ahimd tiied : ei tn 'cbiigrcgdiibhe fiii ini, iri Htibfartiiiabet, 'd'ecdpjivtidie, 'fiii hii,'dsceh-
eofiiih hohkmuieiuf jecuf metiin b', ijiiitiin furbre siib ciisii; iit o&ieiideffeifeiinifc'Sp(iv*6i pdpiii6s es'se diic
mieffeceriihi lidmiiies, ei ih 'dtsi&erib iub iuWef- tifftiifi: et jiixta ifitfeliigeriiiarii stJcfaiib^feih, ascferi-
vdvefuhi iSuruht: Necessiiaife compeiiiiriijf juxia ciisse iii ailiitri, fet eSptivarfi cJiixissefeajbiiviiaieiri
pfbpdsiiuiii bperis ldiigius'eii fep'etefe; qiiae ab Hfe- (Psdl. Lxvii ). Sive qtidti irifelitil Jjutb, cdptivitas
biaicai veritate disfiordarit. Legiiur eilirii ibi: Sf- passiciiiefri, asfcerisiiifesufifectibfifefnSigiiai.
mebn eit'evi ffalies, v:dsdiiiiqutidiis arriid ebViim.In (Vers. 11.) Atligahs a'd villhi puliuhi suuhi, ei funi-
dfcanuiii 'e'bruih;tih 'inirel cinima iiied, 'et t'Hebhiehiii B cufb phlliiih asihw. ln Hebfaec)ita liabet, Aiiigtins dd
ebrutii ne c deiMeiur ijibfih' hiM, qiiid iii furbre' sub viUih puiiuiri siiuih, 370 et lii Stirec , fitinll, asiiiom
iriieffeceruhl uii-iim,eiih libidihe sud shffffdefuiilmu- siiam: qhbct videlieet piiliijifi asihse, ciii siipef^ilit
fufri f Geh. xxxiv ). Sigiiiiieat autefh iidh a siii fcoii- Jesiis, iidc est, geritileiii ptiptilum, viffeae Apbslo-
silii friisse, qliiid Sicherii 3i7t> ei Eiiirif fcriUefaitis jofiim, qui ex Jtidaeis surii,
copuiavefii. Elad Sdfec,
viids iriterfecefihi, cdiilraqtie jiis p&eis' fei fiffiicl- id est, electam vitem,
ailigavcrit asinairi, ctii supei'-
iiarhhi saiigiiiiierii fiidefifit iririoceiiteiri, fet ijtiasi
scdil, Ecclesiam ex natioriibus congregataiii. Quod
qiiodaifi iiifiife, sic cfurMiiatfe fapii, rfitifos iiospiiae autem s ad ipsum Judam
dicilj fili mi, aposlrophen
iifbis eveiteHht: tjfidfe seqriiluf feitlicii:
facit, 'quod Cliristus haec sit universa facturus. Sed
'( Veis: 7. ) MaiedMus fttfbf idrWi, quiu pfbcMi;
el iraebhtiii, ijtiladufd : diviiidih ebsiti Jdcbo, ii &i- el hoc seiendrim; quod ubi nos legimus : Alligans ad
ibs iii IsraU. Levi eiiirii H&retiiialeih vitem pullum suum, pro Kpullb ih Hebraeo posSit legi;
speiijaiii pfo-
pfiaffi nofi accepit, srid i,ribmriiBiis' scepifis, paiicas urbetri suiifri ', juxla ieujiidem Seiisuin aliis verbis
iii;b'es ali naiiitahtiliiii hsbliit. tie< Siiiieoii yefii in EceieSia dfemdhsifaia, de qda alibi icfipturii est:
iibfb Jesii scfiptuiri 'est (iotiie xix ), qiidU et ipsfe_ iSbri bbibsi Hvitbk abscbiidt iufifii monlem p'bsit'd
prSpHum fuhicuiiihi rioii liieiii Cofisecriliis, sed de (Wdiiii. v, W). Eti^iiimmis tmpitus fwiifi'cal'cMi&i'em
tfibii JuHa qiiiiidajii acbiepefit. IhPafaiip6meri6i!(i;^.) Dei (Psai. XLV,5 ).
Suieiii " iibris mahiiestiiis' sefibiiuf, qtibd, Ciiriiiriiii-
( Vers. 14 el 15. ) Issachar iibnuin desidefavit,
iiplicaiiis {"uisset,etndh iiabefet pdssessiohis' idciiirij inler medios cleros, et videns requiem,
i requiescens
exiefit iii desefttim. Qiiidari) p^opiieticeiiiterfefctos
quia bonaeslj el lerrain^ qitia pinguis: supposuit hu-
Koiiiiiies, Aposloios, et siiiihefvatuni latifum a Piijf-
Ciifisiurii merum suumad laborandumi et faclus esl vir agricola:
risaeis, iiltefpretaiittif.
Issacftaf i itsinus osseus,
|Vefs. 8.) JuaVd, ie idtiddbuhi frdtfes iui. Qiiia Ih Hebfaeo ita scfiptumesi:
juda, cbhfesiib, sive laiis iiitefpfeiSlur, 'cohsequeii- Wcunibeiisititer iefbifiioii;el vfflehi requiehi, quia Cona
ler scriBitiif: Jiida, (i6i cohfitebunthf ffdlfes iiii: vel, esl, 'bi ierrdih, 'qttiiipuWifaest: iniltiidvit iitttneruHi
\"efe«i!ii6iiJ!ifrattes lui. 'siiuiiidd fidfiMdum, €t \ut\n's esi ih MbniWmMrvVeiis.
a Editi, pmnam ex peccalo: tum quidam mss., lu- e Nomen libris, quod deerat, suffecimus ex mss.
gens, pro luens. ', <..,,. Aut certe cum Viclorio legendum erat absolute in
S Nbh mmiiletkf fecur iiieiiiri. Ebilem serisii le- Pafhiipbhiehis'.
gimus in duobus mss. Ne wmulelur cor theiim. D .* El cuni pririiis tefiiil)ianiiS satis liicuiehter lib.
MARliik. ., .. ., , . .,..; adversiis Jriil^bs cafj. 10, Idem 'efii ei Mibl tdurus
,, &pesbieiur 'glofidmeci.Sic leguiitjiliiffes iiiis. c'6- apui eahidehi SciiDiikfam ( GerS: XLIX; 6) cuin
dices. Uritis Cofbeierisls liaec liaiaet, ,'gibHa meh tie idtob, Simebn ei Lem exffirfigil Vfinffiiciibiieih;de
solvatur. Ed.iti aniea Jibri, dissolvaiiif:Iii Hebiiieit),el't Scribis et Pharismis prophetal; 'exiilis 'ei)imUidiiCi-
inh' tehhad ex in' jahhfld, qiiiiciuiiifi sigiiiiicai. Igi- lur census illorum. Inlerpretaiuf 'enihispifihtdUier sic,
tuf- LXX iiiiefpietesinn iehhaf legebafit p^foptefsi- Sitrieoii et L'evi perfeterutil iiiiquitatek ex sua heclu,
niilitiidiiiem Rislh "ciDdieih i; i : iinde bst apud 'qua siilibei Clifisttimsunt persecuti; etc; Vide et Ori-
illos, noji mtriuleitif;Sive libhcbAteiidhl. MiRTiiN; genem Hoinil. 17 iii Geries:
'-^-Vetefes viilgaii, tie dis"s'olv<i'tur. Qiibfl poffbje- s Apbstfopheti,et'c. Diio mss. cddieel (Sraefcele-
«ir pro g/6fi'a LXX tfahsirilefint, ex diiplifci He- gtlrit KKOo-Tpofiv. MAIITIAN;
Bfaicis vocis sigiiirieatibTievehil; T33 eriini et jiJcUf, ii iiscierii iiferiipelitte:ris "i^, fet fyitlHfset civitds
et gloriam sonat: lametsi gloria seifipfer 'ctiiri1 scfi- scribituf' : taiiieisi iiaif dictirit Miissbf^lliae;
batur T133:Sed fifecjiife Satis afridfel ne 'desbteiur': et btiiftaieni,hif> pullhm,
ftiftaSse tiegaridi fexpiingferidai§sl paftJeiila; ui He- 1 Urbem suam. iiebraeus my iro habel, qtipd put-
BfaeticdriSeiiHal;iii qtt'o coHliafTo sferisiiest inn-^ 1)
hbri iihiaWri Viilgai:5,Mn sft: tihdij slfb asseferiiis lum sJiunt,Vel urbemsuam signilical. MARTIAN.
persona, desotelur, dissolvalur. i Est cnim in Hebrae'6 Q15 TEn; Asitms oss.eus.
d Dnus Reginaems., non fuisse ejus consilii, quia LXX Sbiefmii liltefsie1 iri Imutaltone legerini. TOn
Sichem, elc. desideravit, ctc.
 --'
1007 [S. EUSEBII HIERONYMI . 1008
Quia a supra de Zabulon dixerat, quod maris magni V filios, quos irans Jordanem in possessionem dimi-
esset liltora possessurus, Sidonem quoque et reli- serat, post quatuordecim annos reverlens, praelium
qtias Phcenicis urbes contingeret; nunc ad inedi- adversum eos gentium vicinarum grande repererit,
terraneam provinciam redii, et Issachar, quiab jttxta et victis hostibus, fortiter dimicarit. Lege librum
Nephthalim, pulcherrimam in Galilaearegionem pos- Jesu Nave (Josue xm), et Paralipomenon (I, v). Non
sessurus est, benedictione sua habitatorem facit. ignoro plura in benediclionibus palriarcharum s esse
Asinum amem osseum vocat, et humerum ad por- mysteria, sed ad praesens opusculum non pertinet.
tandum deditum, quia in labnre lerrae, et vehendis (Vers. 21.) Nephthalim virgultum resolutum, dans
ad mare c oneribus, quae in suis finibus nascebantur, in generatibiie pulchritudinem. In llebraeo ita scrip-
h Nephlhalim ager irriguus, dans eloquia
piurimutn laboraret, regibus quoque tribtita com- tum est:
portans. Aiunt Hebraei, per metaplioram significari, pulchritudinis, signiticaiis, qnod aquae calidae in ipsa
quodScriplurasdsanctas dieac nocte meditans, slu- nascauiur trihu : sive quod snper lacum 378 Gene-
dium suuth dederitad iaborandum, el ideo ei omnes sareih, fluento Jordanis irrigua sit. Hebraei autem
tribus serviant, quasi magistro dona portantes. voluiit, propter Tiberiadem, quae Legis videbatur
(Vers. 16 et seqq. ) Dan judicabit populum suum, habere notitiam, agrum irriguum, el eloquia pul-
sicul 377 unum de sceptris Israel. Fiat Dan coluber B chriludinis proplielari. Porro ubi nos agrum irri-
in via, regulus in semita, mordens ungulas equi, itl gumn, et Septuaginla o-reXe^ojKVEif/ivov, id esl virgul-
cadat [ Al. el cadel] ascensor ejus relrorsum: salvatO" tum resoluium pnsuerunt, in Hebraeo legitur AJALA
rem tuum exspectabo, Domlne. Samson judex in Is- SLUAA^nnWnb^J.quodpolesletceriiuseniissMslrans-
rael, de tribu Dan fuit. Hoc ergo dicit: Nunc videns ferri, propter temporaneas fruges, velocitatem terroe
si ad doctrinam
jn spirilu comam nutrire Samson Nazaraeum luum, uberioris ostendens. Sed melius,
caesisque hoslibus triumphare; quod in siiniliiudi- Salvatoris cuncta referamus i quod ibi vel maxime
netn colubri regulique obsideutis vias, iiullum per docuerit, ut in Evangelio quoque scriplum est.
terram lsrael transire permillat: sed [ Al. sicut ] ("Vers. 22 et seqq.). Filius auclus Joseph, filius
ctiam si quis lemerarius virtute sua, quasi equi ve- auctus super fontem filim, gradu composilo incedenles
locitate confisus, eam voluerit proedonis more popu- super murum. El exacerbaverunt eum, et contende-
lari, effugere non valehil. Tolum autem per mela- runt, ei irascebanlur adversus eutn, habentes sagittas.
phorain serpentis et equitis loquitur. Videns ergo Sedit in forti arcus ejus, et dirupta suntk vincula ma-
tam fortem Nazaraeum tuum, quod et ipse prnpter nuum ejus, a manibus forlis Jacob, inde pascetur lapis
meretricem morluus est, et moriens nostros occidit Israel a Deo patris tui: et reliqua. Quia Septuaginla
inimicos, putavi, 0 Deus, ipsum esse Christum' J Inlerpretes in plerisque dissentiunt, pro inlerpreta-
Filium tuum ; verumquia mortuus est, et non resur- lioneeorum, utin Hebraeo habetur, expressimus. El
rexit, etrursum captivus ductusest Israel, aliusmihi est sensus capituli: 0 Joseph, qui ideo sic vocaris,
Salvator mundi, et mei generis praestolandus est, Vl quia adauxit te mihiDeus, sivequia inter fratres luos
veniat cui repositum eslel ipseerit exspeclaliogenlium. major futurus es (fortissima siquidem fuil tribns
(Vers. 19.) Gad latrunadus latrocinabitur eum, et Ephraim, ut in Regnorum et Paralipomenon libris
ipse latrocinabitur planlam: Juxta Hebraeum interpre- legimus); 0, inqiiam, fili mi Josepli, qui tam pulcher
tati sumus. Sed ubi nos lalrunculum posuimus, ibi es, ut te tnta de inuris, et lurribus, ac fcnestris puel-
scriplum est.GEhcD(TITA),ut ad GADnomen allude- larum iEgypti lurba prospectet, inviderunl tibi, et
e
ret, qui signilicaiitius eu?wvof,id est, accinclus, te ad iracundiam provocaverunt fratres tui, Iiabentes
sive expeditus exprimi potest.Totum autem illud est, livoris sagiltas, et zeli jaculis vulnerali. Verum tu
quod f anle Ruben, el dimidiam tribum Manasse, ad arcum tuuin et arma pugnandi posuisti in Deo, qui

Sunt qui putant T6supra indicio esse, qnod quse- et csetera item in recto, Rnben, et dimidia tribus
dam exciderint de Hieronymiano hoc opere; nam Manasse.
de Zabulon et possessione niliil supra dicium ab eo s Palriarcharum esse mysteria, Praetermittitbenc-
est. Tanium col. 352, de nativilate ejus et nomine ]_>dictionem Aser, quia in hac nulla est disrordia He-
patica. Verum non de hoc suo, sed de sacro ipso braei fontis cum Graecis exemplaribus LXX inter-
texiu loquitur S. Pater. pretum.MARTiAN.
h Rectius Reginae ms. velttslior, Nephthali, ad He-
i>Mss. duo, qui juxta.
c-In uno Regin. ms., in labore lerrm et maris qum brceiim ^nS3. Sed non item bene mox in aliero est,
in suis finibus nascebantur, plurimum laboravil. In dans eloquia pulchritudinis. Significans, quod aqua
altero tantum vox oneribus desideralur. immorlalitatis Cades in ipsa nuscitur tribu, eic.
a Quod Scripluras sanctas. Auctor Commenlarii 1 Ita vevius efferunl Palatiims, et Kegiu."»*
praestan-
inCanikuni DebboraeHieroiiymocoiiseiitii.ailenim: tior ms. SLUAA, pro quo Martianams SELDA. Apud
Asinus in libro Geneseosforlis dicitur (Issachar) pro- Veteres numqiiam fere Scheva, sive e tenuissimum
legis, eo qnod in humero legem por- resonatinitio vocis.
ple.r fortiludinemtribubus
larei et cosieris tributum, id esl doclrinam i Untis ms., quam ibi vel maximam docuit.
k Pro vincula tres mss. nostri habenl brachia.
legis impenderet. Vide appendicem hujus Tomi.
MARTUN. , Utrumque aulem reiinet Vnlg. vincula brachiorum,
e Vitiose erat ii'?ovoj. Vid. m supenon li». de No- etc. Sed Hebraeus'Sl^ brachia tanlum, quod hic quo-
nrinibus ex Genesi et Exodo. , .
que praeferas. ,......_.__
f Pro ante legerat Alcuinus concinniori sensu, Gad,
 1009 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. 1010
, lupus rapax, sive capiens, in malulino comedel prm-
fortis est propugnator: et vincula tua, quibus te fra- A
tres ligaverunt, ab ipso soluta sunt, et dirupta, ut ex dam, et ad vesperam dividet spolia. Quod ila Hcbraei
tun semine tribus nascatur Ephraim, forlis, et sta- edisserunl: Altare, in quo immolabanfur hostiae, et
bilis, et inslar lapidis durioris invicta, impcraus viclimarum sanguis ad hasem illius fundebatur, in
quoque decem tribubus Israel. parte380lnuus Renjamin fuit. IIoc, iuquiuiit, ergo
(Vers. 27.) Renjamin lupus rapax, mane comedet significat, quod sacerdotes niane immolant hostias,
adhuc, el ad vesperamdabit escam. et ad vesperam dividunt ea, quae sibi a populo ex
R Quam do Paulo apostolo manifeslissima prophe- Lege collaiasunt, lupum sanguinariumc, luptim vo-
tia sit, omnibus patet, 379 qu°d m adolescentia racem super altaris inierpreiatioiieponentes, et spo-
b persecuius Ecclesiam, in seneclute praedicator Evan- liorum divisiouem super sacerdotibus, qui servientes
gelii fuerit, lanien in Hebraeosic legilur: Benjamin allari, vivunt de altari.
a Menset Regin. n\s.,quamquam de Paulo Apostolo min, inquit, lupus rapax ad matuiinnm comede
manifestissima prophetia sit, quod in adolescentia, adhuc, et ad vespcram dabit escam. Ex tribu enim
etc. Benjamin oriiurum Paulnm providebal,lupumrapacem
b Victorius addit suo. Jam vero ex tol Patrum, TJad matutinum comedentem, id est, prima mtate vasla-
praeeipue Latinorum, nuinero, qui de Paulo Apo- turum pecora Domini, ut persecutorem Ecclesiarum;
stolo, exRenjamin tribu nato, Jacobioraculum intt-r- dehinc ad vesperam esciimdaturum, id est, devergente
pretantur, pruestataudireTerlulliani luculenlissiiiiiim jam mlate, oves Christi educalurum, ut doctorem Na-
testimoniiiui lib. v contra Marcion. cap. i: Mihi, in- lioiium.
quii, Pauliim etiam Genesis otim repromisit. Inter il- c Verba ttiputn sanguinarium in duobus e nostris
las enim figuras, el prophelicas super filios suos bene- mss. non suiit. Mox pro divisionem verius legisse
dictiones, Jacob cum ad Benjamin direxisset, Benja- videtur Alcuinus divisorem.

S. EUSEBII HIERONYMI

STRIDONENSIS PRESBYTERI

COIMHTARIUS IS ECCMSIASTEN,

AD PAULAM ET EUSTOCHIUM.

PRiEFATIO.

381 382 Meminime anle hoc ferme quinquen- C
liium, ctiniadhuc Romat essem, etEcclesiasten sanct;e
Blesillaelegerem, uleara ad contemptum islius ssculi
provocarem, etomnequodin mundocerneret, pTitaret
esse pro nihilo; rogatumab ea, ut in morem Gommen-
larioli obscura quaeque dissererem, ut absquemepos-
set intelligere, quae legebat. Itaque quoniam in pro-
cinclu nostri operis subita morte subtracla est, ei non
meruimus, o Paulaet Eustochium, talem vitaenoslrse
habere consorteni, lantoqtie vulnere lunc perculsus
obmutiii: nunc in Bethleem positus, b augustiori
videlicet civilate, el illius memoriae, et vobis reddo

a In editione Martian. inscribitur : Incipit Prmfa- exintegro conlulimiis, melioresque lecliones passim
lio S. Hieronymi in Ecclesiasteri; talique litulo ap- illi acceptas referimus.
pendil hanc nptam : t Codex ms. 4450 Bibliothecso b Nunc in Bethleempositus, augusliori: etc. Quam-
Colbeninae hanc hahet inscripiioueiii liiteris minia- plures mss. et omues editi libri sic legunt : Nunc
lis : Incipil Prologus S. Hieronymi presbyieri super in Bethleem posiius, angusliori videlicet civitate. Sed
Ecclesiasten, ad Paulam et Eustochium', feliciler: angustiori pnsilum est imperilia veierum el receu-
queiii primuin Rotnm incepit, lum Belhteem postea liorum scriptorum, qui locutioiium Hieronymiana-
complevil.i EDIT. ruin inconsulti auiimmemores Bethleem
— Exegimus lotum hunc librum ad qualuor mss. a sancto doctore vocitatain nescierunt, fuisse atigusiiorem
codices : duos Palatinos numeris 79 el 175 praenota- Rnma civitatem. Igitnr, ut de resiituta a nobis lec-
los, uniini Vaticanum sub num. 318; denique priva- JJ tinne ad fldem exemplariorum vetusiissimoriim nnl-
tum nosiriim, quem domi asservatnus, et bomr cuin lum superesse dubium possii, meminerini studiosi
prifnis notae esse, jam diximus. Rursum cum fere ad Lectores ita scriptum legi Praefatioue in iibrum Di-
verbum liunc Hieronyuii Cnmmeniarium descripse- dymi de Spiritu sancto, quem Hierouymus Latine
rit, in suaque translulerit Albinus Flaccus Alcuinus, reddidit: Canticum, inquit, quod cantare non potui
ul scribit Quercetanus, qui et anliquus, id esl, octavi in lerra aliena, hic a vobis in Jndma provocatusim-
saeculi auclor est, et in antiquum ac satis emenda- murmuro, augustiorem multo locum mstimans, qui
tum Hieroiiymianum exemplar iucidit; eum quoque Stilvalorem mundi, quam qui fratris genuit parrici-
 10H S. EUSEBII jlipQJjYSjI \§\%
quod debeo. Hoc breviter admonens, quod nullius ,\.c el Syinmachi, e,l Tjiepdptionis recprdalus siirp, iit
aiictbniatem a- secutus sum; sed de Hebraep transfe- nec novjtate nihiia.jectoris stpdium dej.errefein, nec
<.i-..i»i'tf-.»tr >v,t"&•: ii-;i;m^T n {-..siu;-
i Vr .«iic,...?.
rens, magis me Septuaginta Interprelum consuelu: rursnm :>:- l'i contra
01,*;« conscientiam :-'.- •'.-!, ..i " veritalis
'.:_': .::. ,', : meam,"fonle .- 'j
dini coaptayi: iri lijs dumtaxat, quae non multiim ab omisso, ;U:t^'..<»^' i .;' \ -' rivulos
opinionum _•<_'._ consectarer.
. ,-tr, :: ,: ,
Hebraicis b discrepabant. Interdum Aquilae qupque

dam. MAHTIAN. ex Hebra;is fontihus translatione Latina sacrorum

— Olimlalsoerai angusliori, eonlradicentibus nos- Ribliorum, seculnm fuisse'saepius Aqoifam, Syin-
tris ipsismss.; Iliefpiiy.miisyerp, quod ctM^rjianspp ma.cj.nm et Theqdotipncin. Qupfl epim de Commen-
nolattirn esf, qugusiibremmulieiccum mstiihabat, qui tario iri Eccjesiasien prpemipiiijitieciprem ljiefpny-
S'qtiid(bre'mmuriM,quamqiii ffatfis genuitpdiricidahi: miis', iil a'Somiiiiiriiiibfbfiiin 'ScfipliVriijfYersiOiiem
Pfaefai. in lib; Didyihi'.' Lritiiiain traherB niiilur ille"'ciiroriologus,
a Unus Valic. ms., nullius quclqrjiqleiv, sed veri- qjii cum ferum o.muiumiiiipefilus
npiitiam haljere se praesn-
taletn secutussnm. mat| iieedum taiiien didicit quod scituin est apud
}. Duo Pajatinj mss.,
' '-••• " '•et paulo
dim;.epani; - -'> posl, Oj.ijnQS en|<|iip|» Hierpjiyjnnni videljcgt ri)ulj.o lem-
sludia ife_terfef_eih. pbre polsj.'ediluin' Cp.inmeiitaViuriiin" Eccjesi.asjpii,
'•_•
IntefdMm%quilm.qiwque, ple. Ex hoc lpco nppe- nbvairi EciHesiaeClifisii Transiaiioneiii Biblioriifri qe
rus scHpipfl iinpcfiie njniis 'jifgeifuljiia sua afgu- Hebraeo
' " fonte
! ' '"' '•""' - MAKTIAN.
procurasse.
B
nignjlarjiijtt^isp^pbafe cpn|eh.4it'Hjej<p.i_yfn}jjn'in'£ua

COMJWFJXTARIUS,

383 (Capul primum.) Verba a Ecclesiaslw fiiii Is itaqtie juxta numerum d vocabulorum tria volu-
' David
Reqis Jerusalem. Tribns nomjnibus vocatnm mina edjdit, Eroyeru.ia, Ecclesiasten, el Cantica
fuisse Salomonem, Scripfurae riianifestissime docenl: Caiiiicorum. InProverbiis parvuium docens, ejquasi
pacificum,id est, SALOMONEM (nn!)lI7);ethipip.A(nH1?)» tjl".de ofliciis
: •"!./ per senteniias
r .: ff.i ::i erudiens. Unde, et ad filium
Iinc est, ditectum Domini; et quod nunc diciiuf coE- e ei sermo crebro repetitur. In Ecclesiasle vero ma-
LETH(rrVlp), id est, Rcclesiqsten.Ecclesiastes autem turae virupi aelaiis insiitpeps, iie quidquam in mundi
Gra^co sermone apriellatur, qiji [M. qupd] ccetnm, rebus f '- t esse
.' . putet t j': ". iMi sed'
: r \ perpetuuiii, H i caduca,
;i et hrevia
id est, Ecclesiani congregei, qiiem nos nuncupare umversa, quae cefnimus. 384 A<Iextrenmm jam
possumus concionatorem,ep qupd lpq|iatur ad popu- cpnsummatuin viriim, et calpato saeculo,proeparaluin,
lnm, et sermo ejus non specialiterad unum, sed ad <C inCanlico Canticornni sponsi jungil amplexibus. Nisi
iiniversos generaliter dirigalur. Porro pacificus , el eniin prius reliquerimus vitia , el ponipis saeculire-
dilecliis Domini, ab eo quod in regno ejus pax fuerit, nuntianl.es, expeditos uos ad advenlum Christi para-
et eiiiti Dominus dilexeril, appellalus est. JStsmet veriinus , non possumus dicere : Osculetur tne ab
psalmi quadragesimus quartus el feptuagesimus osculo [Al. ab osculis] oris sui (Cant. i, 1). Haud pro-
prinius, ditecti et pacifici litulo proenotanlur., Qui cul ab bpc ordine doctrinarum et philosoplii secta-
tametsi ad prophetiam c Chrisli, et Ecclesiae perti- tores suos erudiunl: nt primum ethicam doceant,
nentcs, felicitatem,et vires Salomonis cxcedunt; la- deinde physicam inler-prctentur; et quem, in liis pro-
meii seciindum hislofiam siiper Salomone conscripti fecisse perspexerint, ad f lpgicam usque perducant.
.....
surii. Necnon, et hoc diligenlius aliendendum, quod pej'
f V,erba Ecclesias^m,etc. Ompesmss. legunt Ec- — Mss. plerique omnes, ttim nobis, cum Martia-
clesiasies!prp' Ecclesiqstm,utjani proprip lpcp dixi- nasp inspecti Tlieoiqicaiu, vej Thcologicam legunt.
''"
fnustoriio I'ediiVbnis nOStfae;MAUTIAN.!" Diximus vef'6 in epist. 50 adPaiilam, rescribenduin
't Iideiri mss. nostfii cum pTeiisquevulgatis, atqne T/igb)ii!«j"ex'OrigenistestimOnio iiiHOmil. in Caiit.
olim Alciiinus, Idida, quod proprie mairis Josiac rj Canticnr. quod hic, nlque alibi Hieronymus descri-
nomen est, IV Reg. xxn, 1, prp Ididiq, yel Jedidjq, bjl: Generalesdiscipiinm, quibus ad reriiin scieiitiatn
Sa1ombriis"c'ogi)0!iieriiorilReg- xi'i',"|S. Cpiicihnijis pjXveniiuf,J, irYssuiii,-quasEthicqin,Physicqtii, el Theo-
auiem Alcuin. Salqmonem,
"•' ' ° ide'§i,Jpfl)aficMni'''eil4ida,
'' "" ricen 'qppellqveriiiit;tiqs~hdsdicere possuinus, Mqrq-
libc\est, eic.' lein, Naiurdlehi, et Iihpectivam: liancque paiulo post
"c'Qui tqhielsi ud Proplieliqm Christi, etc. Aliqnot facultateni'ess§Aic\l,qtiqs_upe.rgressi visibiliq,de divi-
exempiafiainss.: '"Quitqhieisi'qd\ PibpheiidmCiifhli hisqtiqui'd'ei_cceleslibuscbiiien^ sqlqmetite
etEbcieiimcbhiiriinfes^mtj^
' a iniiieiriur,CassianusqiioqueCpllat. xiy, cap. 9 : Omni
AlcijjiK',''iiocaDu/orupr siiictib,inqui.l,festiiiaieActualem,id esi Ethicamquahi-
p6st'^e' bfficitsprmsenlibiiser^ priinum' ud integruin cpmjtrelieiidefe discipiitiajn ;
'"'j*,'A]ia5s=yclili','/5Iium
••'"-'"" ejtisl Alciiin; iieijpp ejus liabet, qbscjue hdc'nahique' illq, qiiam djximus, Theorelka
nei}u'e;'j?.*
' ''''Ad pufitqs iion pqierit qpprehendi, efc. SIl igilur restj-
logicamusque perducqnt. Falsp antea in etli— tuendum liic qupqiie"apiid 'liiefbiiyinum fheqricen
tis liljfis afc!iri'piufitjii^"manp seiiTheqricqm, p_rotheofqicqiii,(|tipdinss.', vpl flieq-
TiicoYbgiamhsq^pef^uciani': nani ex E||istoia,ad lb.^iam,qiipdveferes yiilgati 'pfaifefebant. Puto la-
JPaiifam^de alplijibetp''iiebraicoV'expJpfaium habe- rnen quod ei Logicam reiiiieri riou incpiigriie.ppssit,
iniis legenduriVhqcloco'qtfpil nostesiittiiniiis, Lb- siqiiidein addit Qfigenes "inodo laiidalus: ftoriiiulli
gfi:(imfieri)]!e,noiiT)ie6iogidm, quarii uoii docuerunt sqheqpud GrrncosetiqmLogiceh, quqm riqsRalioriqlem '
MARTJAN'. ''"" numero .'
j)IiiU6pl)'j'%:eriiiiirirri. ; ppssHijiHS dice-fe,qiidftqin pbsueruh\."
ipi3 COMMENTARjUSfN ECCLESIASTEN. JQI4
tres Ubros auctprjs, divprsus est litulus. In Proyer-_ ^. vit sonus eorum, et in fines orois terrm, verb.qeorum
biis enim notatpr : Prpverbia Salomoitis filii Dqvid, (Psal. xvtn, 5). Male igitur £ quidam ppinanlur, nos
regis Israel. In Ecclesiaste vero : Verba Ecclesiastm ex hpc libro ad yplpplalem ef luxuriam provocari:
filii David, regis Jerusalem : superfluum quippe est cumecontrarip ompia, quaein mrjndocernimus, vana
hic a Israel, ipiod male in Graecis, et Lafinis codi- dpceantur : NECDEBEREEA nos studiose appelere,
cibus invenitur. In Cantico autem Canticorurn nec quae, dum lenentur, jplereapt.
filius David, nec rex Israel, sive Jerusalem praescri- Vanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes : Vanilas va-
bilur : sed lantum, Canticiim Canticorum Salomonis. nitalum, et omnia vanitas. Si cuncta quae feeit Deus,
Sicut enim Proverbia, et rudis institutip ad duode- valde bona sunt, quomodo omnia vanitas, et non so>
cim tribus, et ad totnm pprtinent Israel: el quomodp lum vanitas, verum etiani vanitas vanitatum? Ut
contemptus mundi non nisi meliopolitis convenit, hoc sicut in Canticis Canlicorum inter omnia carmina,
est, habitatoribus Jerusalem : iia Canticum Cantico- excellens carmen 386 osjendilur : ita jn vanitate
rum ad eos proprie facit b, qui tantum superna de- vanitalum, vanitatis magnitudo monstrelur. Taje
siderant. Ad ineipientes, el proflcienles, e| paterna - quid et in Psalmo scriplup est: Verumtamen uni-
385 dignitas, et regni proprii merito c vindicatur versavanitas omnis homo vivens (Psat. xxxvm, 6). Si
auctoritas. Ad perfeetos vero, ubi non limore erudi- [}viyens homo vanitas est; ergo morlnus vanitas vani-
lur discipulus, sed amore, proprium d nomen sufficit, tatum. Legimus in Exodo,glorificatumvu!tum Moysi
et aequalis magister est, et nescit esse sp regerp. intanttim, ut fllii Israel eum aspicere non possent.
Haecinterim juxla litteram. Quam gjoriam Paulus Apostplus ad comparalionem
Caeterum secundum intejligenliani spirilualem : Evangelicse gloriae, dicit esse npn gloriam : Nam
pacificus el dileclus Dei Palris, el Eccjesiasles nos- nec glorificatum est s, iijquit, quod gtorificqtum fuit
ter est CJiristus; qui medio pariete dpstructo, e ej, in hac parle, propler exclllentem gloriqm (II Cor. m,
inimicitiasin carneeyapuans, fec|t utrumque unum, IP). Possumus igitqr el nos in huricmodnm, coslum,
dicens : Pacem meam do vobis, pacem meam relinquo lerram, maria, el pmnia quae in hoc circpjp conti-
vobis (Joan. xiv, 27). De quo Paier ad discipulos : nenfur, bona quidem per se dicerp, seti ad Deum
Hic est, inquil (Matth. in, 17), filius meus dilectus, comparata, esse prp nihilo. Et quomodo, si iguicu-
in quo mihi complacui: hunc audite, qui est calut lum lucernae videps, conteptus esspm ejus lumine,
otnnis Ecclesiae : Nequaquam ad synagogam Juda30- et poslea, ortp sole, non cernerem, quod Jucebat,
rum, sed ad genlium multiludinem loquens rex Je- stellarum quoque. lumina jubare yiderem solis ab-
rusalerri vivis lapidibus exstrucla? : non illius, de qua scoqdi : ita aspiciens elementa et rerunr multipli-
ipse ail: Jertisalem, Jerusalem, qum occidis Prophe- 2 cem varietatem, admifor ([uidem operum magnitu-
las (Mallh. xxin, 57); et : Ecce relinquetur vobis do- diuem; recogitans anlem omnia pertransife, et
mus vestra deserta (Ibid., 58) : sed illius, pef quam niundum stip fipe senespere, solumque Depm idsem-
jurarevetat; quia sit civiias tnagni regis. Hic est per esse, qupd fuerit, compellor dicere npp sfmel?
filius Qavid, ad quein caaci in Evangelioclapiahanl; sed bis : Vanitas vqnitatum, et omniq vqnitas. In He-
Miserere noslri, fdi David (Mallh. ix, 27); et oninis hr:eo pro vanitate vqnitatum, ABAL ABALIM (D^H 7&\)
turba eonsona voce resonabat: Osaiuia filio David scriplum est, quod, exceplis Sepjuaginta interpreti-
h
(Malth. xxi, 9). Denique non ad eum fitverbum Dei, bus, omnes similiter frapstulerunf Krp.o;'«TftiSwv,
sicut et ad Jeremiam, el ad caeierps Pipplietas : sed sive KTf/.5v:quod nos possumus vaporem ftimi et au-
quia dives esl, etrex, et potens (ipse est siquidem ram lenuem, quaecitoresolvitur appejlare. Caducurn
Verbum et sapieniia, caeleraeque virlutes), verba lo- itaque ; et nihil universjtafis ex hoc yerbp osfendi-
quitur ad Ecclesiae yirps: yerba insinual Apostojis, tur. Quae enim yidentur i, fempqralia sunl; quse au-
de qpitnis cantalur in Psalmo: In omitenitcrram exi- tein non videntur, aiterna. Sive quia vanitati crea-
^ Scilieet paniliois 'lo-pavi),h 'Upo\iqcd,ri\>.. " bati cap. 2 el Maimonides in More
Regis Is- D Nevochim, at-
rael in Jerusalemi que alii. Hanc quoque causam habuisse quosdam
J>Hactenus oj.iinuit in yujgalis et plerisqne mss. liaerelicos, cur hunc Iibrum fepudiarent, scrihit
libris fab.o ajjsuftjoque seitsu, facit meniiqnem. Nps Philaslrius cap. 151 : Sunt quidam hwretici, qui de
ppsireinaiii iianc ypcem ope unius Palaiiiii ms: ex- veteri Testainenlo multa reprobdnt, id est Salomonis
ptiiixiiiius','serie ipsa oratipiiis cpgenle. Sicut epim, Ecclesiasten, elc
inqujt, Proverbia ad totum pertiiient Israel: ila Can- 8 Nam nec glorificatiim est. Duo mss. codices Gor-
licum Canticorum aii eos proprie facit (id esl, con- beienses, Hcei vetustissimi et optimae noiae, omil-
ducii) qui superna desiderapt. innt liiec verba Apostoli scribentis ad Cirinlliibs.
'* Duo Palatiui mss'.', hierilo indicatur. Alcuin., MARTIAN.
h 'ATf.6?«ifiiSwv, efc. Editi libri Erasm. et Ma-
meriio'judicaluf.
i Sedamore proprium, elc. Addunt editi antea lib.ri fiaii. prititeriniltunt duo illa verjja aT/xiSwv,sive, quae
liomeri filius, sed supeffjjue. MARTIAN. lamen legtintur in omnibus mss. exeniplaribus.
e Alit. absqi'ie>ei," copula ; ipni utrqgue , prp MARTIAN.
utrumque; denique bene cbmptacui, prp sjp.ip.ici cqin- —Malim ar;j.k • mss. vero pro KTfttSwv constanter
plqcui. ATMEAQN eflerunt.
1 Iri hac malesana opjnipne priscos Ilebraeorum [ Victorius, elnonniliil vanitalis ex hoc verbo osten-
Rabbiiios versatos esse, narrat ipse Hieron. infra in ditur.
li'iijus libfi cap. 12. Videri possunl hpdienum iri i Qum enim videntur, etc. Hic vero addunt post
Thalmtide iiber pi? capite tefiio, et Traclalus Sab- vncem videntur, ut aii Apostolus, quod in nullo repe-
1015 S. EUSEBII HIERONYMI 1016
tura subjecla esl, et ingemiscit, parlurit, et praesto-. A.gatam cditionem sequentes posuimus, ad locumswitn
latur revelationem » filiorum Dei, et nunc ex parle ducit, in Hebrjeo habet SOEPH (^NW): « quod Aquila
cognoscimus, et ex parle prophetamus. Tamdiu om- iiiterpretalur tio-nvu, id est, aspirat. Symmachus
nia vana sunt, donec veniat quod perfectum esl. vero, et Theodotion, recurrit, quia videlicet sol re-
Quid superest homini in omni labore suo, quo labo- vertatur ad locum suum, et ibi, unde prius e^ressus
ral sub sole? Post generalem sentenliam, quod vana fueral, aspiret. Hoc aulem loltim idcirco, ul doceat,
sint omnia, ab homiuibiis incipit : quod frttstra in mutationibus temporum, 388 el oviu occasuque
mundi 387 istius labure desudeni; congregantes siderum, liumauam actatem labi et interire, dum
divitiasb, erudientesliberos, ambientes ad lionoreni, nesciat. Aliier, Sol justitiae, in cujus alis est sanitas,
scdificia coiisiruenles,et in medioopere subila morie timentibus Deum oritur, el pseudoprophelis occidit
subtracli audiant : Insipiens, hac nocte auferctttr ani- meridie. Cum autcm orlus fucrit, in lucum suum
ma tua a te : qumattlem parasti, cujus eruni(Luc. xn, nos trahii. Quo? videlicet ad Patrem. Ad hoc enim
20)? maxime ciiin ex omni labore nihil secum ferani, venit, ut nos de terris ad cceltim levet, et dicat;
sed nudi in terram redeant, unde sumpii suul. Citm exaltalus fuerit Fitius hominis, omnia Irahet ad
Generatio tadit, el generatio venit: et terra in c sw- se (Joan. xn). Nec mirum, Filium ad se irahere cre-
cttlumstat. Aliis morienlibus, nascunturalii; el quos B dentes, cum el Pater ipse ad Filiuin trahat h :
videras, non videns, d incipis videre quos non vide- Nemo enim, ail, venit ad me, nisi Pater, qui misit
fas. Quid bac vanius vanitale, qurm lerram manere, me, adducat eum (Joan. vi, H). lste ergo sol, quem
qtise hominum causa facta est : et ipsum homiuem aliis occidere, aliis nasci diximus : ct Jacob quoit-
terrae dominum, in pulverem i'epenle dissolvi ? Ali- dam Patriarchae de Terra sancia egredienti [Al. re-
ler, Prima recedit generatio Judaeorum, et succedit gredienti] occidit, rursumque cum de Syria lerram
generatio de gentibus congregata: lerra autem lam- . reproniissionis intrarel, orlus estei (Gen. xxvni). Lot
diu stat, quamdiu, Synagoga recedente, Ecclesia quoque, quoniam [Al. quando] egressus esl de So-
omnis introeal. Cum enim praedicalum fuerit Evan- domis, et venit ad civitatem, ad quam, ut festinarel,
gelium in toto orbe, lunc erit flnis. Imminente vero ei fuerat imperaium, ascendit in monlein, et sol
consiimmaiiorie, coelum et terra pertransibunt. Et exivit super Segor (Gen. xix).
signantcr e non ail: Terra insmculis stat, sed insm- Vadil ad austrum, el giral ad aquilonem : girans
citlutn. Porro laudamus Dominum, non in uno sse- girando vadit spirilus, et in circulos stios reverlilur
cttlo, sed in saoculissaeculorum. spiritus. Hinc possumus acslimare hyemis tempore
Oritur sol, et occidit sol, et ad locum suum ducit, solem ad meriilianam plagam currere, et per aesla-
f et oritur ipse ibi. Sol ipse, qui in lucem morlalibus C lem septentrioni esse vicinum, el non per aequino-
datus est, inleritum ortu suo quxtidie indicat et oc- ctium atitumni habere principium : sed primum
casu. Qui postquam ardenlem rotam Oceano linxerit, spirante favonio, * quaudo lempore veris in foelum
per incognitas nobis vias ad locum, unde exierat, cuncla rumpuntur. Quod auiein ait : Girans girando
regreditur: expletoquenoctiscirculo.rursum deiha- vadil spiritus, el incirculos suos reverlilur, sive ipsum
lamo suo fesiinus erumpil. Pro eo autem, quod Vttl- solem spiritum nominavit, quod i animet, et spirel,
ritur ms. codice. MABTIAN. men in Hebraico conlextu hiijus loci scriplum esse
a Nmnen fitiorum, quod Marlian. post Erasm. participium iinmen, non verbuin fuiurum. Propterea
omiserat, e uoslris mss. et Viciorio suffecimus. niss. Coibeiensium lectionem abjiciendam nou du-
b Alciiin., congreganles dlvilias periluras, ambien- bitavi. MARTIAN.
tes honores, mdificia,etc. — Penes Alcuin.. el ad locum suum revertilur,
c Hic, el paulo infcrins, nbi signanter hanc ipsam ut ilerum oriatur. Sol
ipse, elc.
vocem Hieron. noiat, mss. alque editi libri omnes s Quod Aquila inlernretatur darrizl. Pro verbo sia-
bahent inswculum. Manianaeus ex subnexa animad- nvu, qnod scholiastes eiiam Graecusex Aquilareplicat
versione consiare ait rescribendum, uti fecit in sm- apud Flaminium Noliilium, Erasmuset Marianus
cuto. Quae diversitas, ut de nihilo sit, neque est ad JJ contra aucioritalem omnium exeuiplarium mss. le-
Hieronymi meiitem, qui id tinuu) observat, non gere volueru»i Kpoo-iTzmuaz. MARTIAN.
pliiriiiui numero scriplum in smculis, sed niinori in h Cumet Pater ipse ad Filium trahal. In hoc quo-
smculum.' que conimate sensum Evangelii et seiileniiani Hie-
—Et terra in smcula stat, elc. Corrupte Erasm. et ronymi subverlunl, legentes : Cum et Paler ipse ad
Marian., terra in smculumstal : cum ipse Hierony- se Filium traliat. MARTIAN.
miis infra in cominenlario eoriiuidein verborum sic ' Aniea erat qiwniain : ininus recle, et mss. con-
babeat: Et signcm'er non ait: Terra in smculisstat, tradicentibus.
sed in swculo. MARTIAN.
d Quatuor m»s., incipies videre, qui non erant. ut i Vide libellum blaleronis nescio cujus, de gfege,
arbilror, Fratrum, cui liiulum fecii Socrates. et
Alcuiii., videre eos, qui ante non erant. Phaerus Dialogus pag. 212 et seq., ubi lociiin lntnc
" Idemincipiesque
Alciiin., signanler dixit, terra in smculum annotatiouemqiie calumnialiir, nec Latine illum in-
stat, non in smcula. Vid superiorem not. c. telligii, qnasi scripserimus omnes codiccset Martia-
f Et oritur ipse ibi. Ambo mss. codices Corheien- nwutn ipsum legisse quod animal sit : cum dicamus
ses, et orielur, etc. juxla phrasim Hebraicam et enal- aliquot modo codices ex liis etiam qnos Manian;cus
lages leinpurum in verbis. Solent enim Hebraei et inspexii, non seculus tamen e»t," ita legere, idque
Oneniales exprimere per fujuruin, quae evenire so- perperain omnino, quod animal sit, el spiret; nam
lent, aut pnssuut, aut desiderantur, licet senno sit quaeOrigenis senteniia fuit, de sole, aliisque aslris
de praesenti indelerminato, ut est : et orietur ipse anima praedilis, in hoc ipso Commentarioruin in
ibi, pro oriiur : quia ibi oriri solet. Notandum la^ Ecclesiasten libro se asserit Hieronymus repudiasse
 1017 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. 1018
et vigeat, et annuos orbes suo cursu expleal, ut ail A bus significari arbitranltir, quod in terram, de qua
poeta (Mneid. m) : snmpti sttnl, redeant: et lorrentes vocentur, non
Interea magnumsol circumvolvilurannum: fluniina, eo quod cito intercidani, nec tamen im-
el alibi (Georgic.n): plealur lerra mulliludine mortiiorum. Porro, si ad
altiora conscendimus [Al. conscendamus], recte
Atque in se sua per vestigiavolvilurannus; lurbidae aquae in mare, unde subsiiterant, reverlun-
sive quod et Iunae lucentem globum el astra Tiia- lur. Et, ni fallor, absque additampiito nusquam lor-
nia: rens in bonam pariem legitur. Nam Torrente volupta-
Spiritus intusalit: totamqueinfusa per arlus lis tum potabis illos,eum additamcnto dichur volvptatis
Mensagitat molem,et magnose corporemiscet;
(Psal. xxxv, 9). Et econtrario Salvator ad torrentcm
389 non de annuo solis cursu, sed de quotidia- tradilur Cedron (Joan. xvni, 1). 390 Et Elias per-
nis semiiis ejus loquitur. a Obliqua etiim el fracia secutionis
tempore ad torrentem Chorath e latilat,
linea per austrum pergil ad boream , et ila reverti-
qui et ipsesiccatur (III Reg. xvn, 3). Non adimple-
tur ad orientem. Aliter : Sol quando per austrum lur atitem f mare
insatiabile, qnomodo ct in,Prover-
currit, vicinior terrae esl; quando per aquilonem, biis liliae sangiiisugae(Prot). xxx, 15).
sublimis atlollilur. Forsitau ergo his qui hyemis
B Omnes sermoness graves non poteril vir loqui. Non
ei trihulatiomim fiigore coarclantur (a.b aquilone saliabitur oculus videndo el non auris au-
, implebitur
enim (Jerem. i, 14), exardescunt mala super ter- ditu. Non solum de
physicis, sed et de elhicis quoque
ram) vicinior sol isle justiliae esl: liis vero qui in scire difficile cst. Nec sermo valet explicare causas
boreae parte liabitant, et h calore privanlur aestivo,
naturasqtie rertim, nec oculus, ut rei h poscil digni-
incedit prncul, et persuos circulos, unde profectus '
las, intueri, nec auris, instituente doctore , ad sum-
est, revertitur. Cum enim traxerit omuia ad se, el mam scientiam pervenire. Si enim nunc per spccu-
nniversos suis radiis illinninaveiit, fit restituiio lum vidcmus in
aenigniate , et ex parte cognoscimus
principalis, el est Deus omnia in omnibus. Symma- ei ex parte prophetamus, conscquenler nec seimo
clms hunc locum ita inlerpretaius esl: Vadit ad me-
potest explicare quod nescil; nee oculus , in qtio
ridiem, el circumil ad boream; perambulans vadil ven- 1 caecutit, aspicere; nec auris , de quo dubiiat, im-
lus, el per qumcircumierat, rerertiiur ventus. pleri. Simul et hoc notandum , quod oninia vcrba
Omnes lorrenles vaduni in mare, et tnare non im- sint gravia, et magno labore discaniur, contra eos ,
pletur. Ad locum de quo lorrentes exeunt, c illic ipsi qui putanl oiiosis sibi, etvota lacientibus venire no-
reverluntur, ut abeanl. Putant quidam , aquas dulces,' litiam [Al. ad noiitiam] Seripturarum.
quae in mare influunl, vel ardente desuper sole con- G Quid est quod [uil? ipsum quod eril. Et quid esl,
sumi, vel salsugini [Al, salsuginis] niaris esse pa- quod factum est ? ipsum quod fiet. Et non esl i omne
bula.d Ecce Ecclesiastes nostej', et ipsarum aquarum recens sub sole. Videtur milii de his quae supra
conditor, eas dicit per occultas venas ad capita fon- enumeravit, generalione et generalione , mole
tium regredi, et de matrice abysso in sua semper terrarum , ortu solis el occastt, cursu fluminum ,
ebullire priucipia. Melius autem Hebraeisub lorren- magnitudine Oceani, omnibusque quae ant cogita-
tium et maris nomine per melaphoram de homini- tione, aut visu, vel auribus discimus, nunc conunu-

scrihens ad Pammachium contra Joannem Jerosoly- Christus, ipsarum conditor aquarum, etc. El pattlo
mii. num. 17. Neque adeo aliud animandi veibo posl per occultnsterrw venas, elc.
noiai, quam quod sol, qui mundanas res omnes -° Ad torreniem Choralh latital. In Vulgala legen-
Cfilcfacit,vitam calore suo pariat. Mox annuos orbis diim Charith ex Hebrajo IVH3, scd boc locolepere
cnrsus, quae erat antiqua lectio, Vatieani et Pala- debemus cum mss. exeinplaribus Chorrath; quia
tini cndices habeni. apud LXX scriplum• «sl h TM X^^-PPV X-oppuB,
— El annuos orbes sno cursu expieai, Editi, el an- id esl, i»ilorrenteChorrath. Nam Hicrouyinns iu prae-
ttitos orbis cursiis expteal : quod certe incongrnum senli Coiiiiiieniario recitat tesiimnnia Scripiiirarum
eflicit sen^-um, nec satis consonum Virgilii conse- juxta morem sui lemporis, lioc est, juxla versionem
quentibns versibus, quorum prior exstat iu Mnei- '.D usu rcceptam in Ecclcsia Laiina. MARTIAN.
dos, secundus n Georgicorum; caeteri vero, f Nonadimtdelur aulem mare, eic. Mendose legnnt
etc. anlea eriiii libri, </uietipse siccatur, et non implelur:
Lucenlemque globum funae,Titauiaque astra, mare autem insatiabile, etc. Caeieriimconsulai Lector
libro sexto jEneidos circa flnem. Non omiilo mss. siudiosus Atinolaiiiiiies nosiras Prnlixinres iiiferius
Corbeienscs el Colbprtinum legere hunc locum jnxta positas propter Hibloriain Criticam RicbardiSimonii.
ermres Origenis : Sive ipsum solem spiriium nomi- MABTIAN.
navit, quod ahimal sit, et spiret, etc. MAKTIAN. s Unns Vai.ic.mss. graves sutit : non poleril, etc.
" Duo Palaiini mss., Oblique enim adfracta linea. h Vitiuse Marlianaeus posset, pro poscit. Penes Al-
Zodiaci vinm diciinielligito. ciiin., nec ocului saturari, ul rei possit dignitalem
1 Unus Vaiic. ciiin Erasmo, et Victorio , wsiivo intueri.
cursu incedit ^Vatic, incendii) procul. 1 In quo cmculit aspicere. Ms. Sorbonicns, in quo
KNostri mss., iltuc : atque olim edili inlroeant, cwcussil ul ctspicere; Edifi, in quo cwcussit aspicere;
pro—abeant- codex autem Cnrbeiensis nun. 158, in c/uo cwculiat
Ilic ipsi revertunfur utabeant. Non bene legiiur aspkere. MARTJAN.
in aniehac edilis libris, revertuntur ut iniroeant. — Palatinus altef cttm Vaticanoms.,fn qubcmcus sit,
MA.RTIAN. ut cmcus, aspicere.
*
• Apud Alcuin.i Sed Ecclesiastes iibster, id esl, i Yatic., et non est recens.
1019 S. EUSEBII HIERONYMI JP20
niter loqui, qnod niliil sit in natura rerum, quod ^ novum est: siquidem omno quod se putaverit novurn
non ante jam fuerit. Ab inilio enini niundi el lio- ostendefe, jam in pfioribus saecuiisfnit. Nec pute-
mines nati et morlui sunt, et lerra stiper aquas mtis signa , atque prodigia, et multa , quoe arbilrio
libfala constilit, el sol ortus occulniit. Et ne plura Dei nova in mundo fiunt, in prioribus saeculis esse
percurram , et avibus volare, et nalare piscibus, el jam facla : et locum invenire Epicurum , qui asserit
terrestribus ingredi, et serpentibus labi, Deo artiflce per ifmumprabiles perjodos eadem, et eisdgm in Io-
concessum est. Huic quid simile sententiae et Co- cis, et per eosdem fleri. Alioquin et Jtidas crebro
micus ait : prodidit, et Christus passus est saepepro nobis , et
Niliilesl dicturua, quod non sit dictutnpvjus. caetera quoe facta suni, el futura, in easdem siniiliter
'"."" (Terent.ihPwlbg: Eunuchi). periodpg reypjyppiur. Sptj tiicendpm , qupd ex prae-
Unde praecqpfpr meus Dpnatps , cum istuni yer- scieniia et pra^destinatione Dei japi ea facta sinjt,
fniura snnt. Qui enim ejeeti sunt in Christo
sicujpni expprieret : Pereant, ipquit, h qui qnte nos quae
tiosira dixeruni. Quod si
' in sermonibus nibil
• i novum apie cpnstitulionem mundi, in prioribus sajctjlis jam
:.'-;.-• ,::: f; •, . :" ',-..:: 'i\>":\ -i !•.'!
dici pofest, quanto niagjs in admiiiislratione niundi, fperunt.
Non esl menioriq primis, et quidem novisshtis gum
quae ab iniiio sic 391 perfepia est, ui requiesceret
non ertl eis tnempriq apnd eqs qui fulttri
Dejisabpperibus s.uts in die septima ! Legi in qjiodam g fultira sunt,
c libro : Si pmne, quod sub soje facuirn est fuit in sunl in nqvissimo. Quomodo praelerita apud no§
: sic ea quae vel nunc fiunt,
prapiteritissaeculjsantequam fieret, etjipmp jam sole 392 abscondjt obliyip
cpndito factus est : fuit ergo Iiorpo, anlequam d sub yel qpae futurfi sunt, lij qui nasci babenj, spire non
sple fieret. Sed excluditur e, qupd hac ratione, et jit- ppterunt., et cuncta silentjo praelerijiunt, et qpasi
rnenta, et culices, et minpta qutcque, el magiia ani- non fuerint ajjseondeptur : el compjebitur illa sen-
malia ante dicerentur fujsse, quarn ccejnm.' Nisi forle (eulia : Vanitas vanitalum et omnia vaniias. Nam
illud respondeat, ex consequehiibus ostendi, non de et Seraphirn propterea u faciem suam el pedes ve-
caeleris aiijmaljbus, sed de homine Eccjesiastae esse lapt, quia pri,nia et extrema eooperla sunt. Juxtat
sermonem. Ait enini :Non esl omne receqs.sub sote, auteni Sepiuaginta Interpretes, qui dixerunt : Non
l
quod loquatur, et dical: Ecce hocnovuni est. Anima- cst meiiiqriq priinis , el quidem novissimis(jiii fuluri
lia autem non loqui, serj tantpni hpmjiiem : qnod si sunt, non erit eis mcmoria cum his , qiui futuri
loqiiani.ur animalia npvum esse, el solyi seotpntiam, sutit in novissimo (Mattli. xx, 16) : ille de Evangelio
niliil novum esse suj) sole. sepsus est, quod quiin islo saechlo primi sunl, sint
Esine verbumde omnium novissimi. Et quia Deus, ut benignus et cle-
•- quo :l"-i-Vi! vide
'.' dicatur, -i hoc
' - : novum
!: :l_-I est
::-! :
jqin fnit in smculis, quw fuerunt anle. nos. Aperlius C mens, minimorum quoque, et omnium recordalur,
lioc Sypimachus translujil: PiUasne f est, qui pqssit liis qiii propter vilitim suum novissimi esse merue-
dicere: Vide, hoc novtim esl, et jqm facluih esl in sqs- runtj iion taiilam dabil gbiriam, quaniam Iiis qui se
ciilo, quod fuil ante nos. pum superiorijrus atilem iiumilianles iiovissimi in mundo esse voluerunt. Di-
congruit, puod nihil noytim jn mundp fiat : nec sit cilur itaque et in consequentibus : Non est memoriq
s alicjuis, qui possit exsistere, et djcere ,eece Jipc i sapientis cuin stidlo in wternum.

a Nihil est dictum. Terentius in Prologo Eunuchi, jamdiu olim concesseranl el Hebraei quidam, quos
haec habet: R. Moses Mainipnides memorat jjb. n, More Ne-
vocltin.
Nullumest jam dictum,quod non dictumsit prius; d Vatican. qnlequam sol fierel, quam lectionem et
Qiiafeseqliuiiie st vos cognoseereatque ignqscere, Pal.flinus ajter reduxit, priore expuiieip.
Quse vetefes factitariirit,sifaciiihtnovi. 'eSedexciuditur,'e\e_. In vpferibus edilionibus aljq
Pj)riT,p.in Coninientariis Donati excusis npn inve- modo legiiur; iiempe, Sed liac excludiiur rqtione,
niluf comma quod Hierpnymus r.eplicat. (LJndecpn- quod eljumeittq, etc. MAiiTiAN.
jjieiQ p.onatuin dixisse, Pereqni quiante, elc. cum £ Hiric coHigaspfipfa hujus'versiciili Graeca ver-
yiva yoce in ludp Crammatices islnin Comici vcrsi- ba, quae larriquam Syrnnjachi iii e<jit. Rpni. TSVLXX
culum expoiierej. MARTIAN. a.dducnnHir : v.pa iqyi TJ 6 epzTTt?, Estne aliqiAd,
?>Puiai Martianaeus hpc de pre clicj,ijm9 Donalo , nD qiibciciiceiquis, ejc. akerius a ijyinniaclio inierpretis
cupi.i'i ejus Cpniinentaviis niliil siinile invenire sii. esse, et foiiassis Aquilae.''
Portasse antem verius novuiij cx hoc ipco argiimen- _e Duo Palalini, hec sil aliquid, quqclpossit exsis-
lui.n peterelur ad probaiidum, Commenlafios iljps in lere, etc.
11Iidejn el Vatic., fqciern Dei : mendnse.
yulga.is bodieniyri libris manc«s esse et inulilos. i iVoiiesi rqemorid priihisiNiilliiiri 'yesfigiuinGrae-
.,;'c Legi in quodam iibro. Ofigenis dogma apud Ori-
geijem Jegisse lib. 11nepi 'ApX"'" non iiubiuin es,l; cofurn yerj)i>rlim','quae bic apud Efasjrijpnet Maria-
nain in epistoU ad Avituiii (pstatiir ideni Hieronymiis nuni legu'filur,!'ii)yeiiif'epotui'irt ni"ss'.''ppdicibus,qui
Ofjgenem ahusuin luisse hoc Ecclesiastae tesii.mo- lameii coiisiVinter"reliiieqt G'i'a*;cas"ipciioiies alioriifii
nio, ut probarei quod anle lahricam istius miiiidi, locoruin et praecedeniiurri' et cpiisequejiiinrii. Cnde
alji ipundi in ppeteritis saeculis fuerint. Consule manife.siissime apparet' spjiia leinefijate sciriptoris
epislpjajn, quae incipil: Ante gniws circi.lfirde_c.ein, aiiciiiu.sfecentiprisaddita fiiissepfaecayerha inCom-
etC. MA.RTIAN, . atijue e eofnfpiis ejtemp.lari-
ihen't.":Hiefoiiyim:ii)V),'
—Qnamquamin promptu• sitopinari'lijirum tertiiim busfluxisse in edilionpm ^rasmianam, cujiis" iirrb-
Qrigenis nzpi 'A_2%tdv cap. 5 innui, ctijus Ipcun»in rps ifiiiiaiur saepius ^iiriariusj'Yiptprius Erasnii pasr
.epist.Jjl^i a'd A.vit*i]in,'num. 9, adijucit, et iiiculen- ligatof. MARTIAN!
'tf.r impugnat S. doctor; iii earn lainen senlentiain i Tres. inss., sqpienli. yide infra in cap. 2, v. 16,
1021
- .;e COMMENTARIUS1N
• ""l!!!£.-: 5 ECCLE5IASTEN.
•')• . (T:" .* ''
1,022
E30 Ecclesiasles fni rex super Israel in Jerusatem. A sponle sua et propria voluniale bsec vc! illa feceruni.
Hucusque praefalio generalitei de omnibus dispulan- Vidi universa _A1.omttiq]opera, qumfacla sunl sub
lis [Al. dfsputans]: nunc ad semelipsum redit, et sole, et ecce omttia vanitas, el prmsumptiqspirilus. Ne-
quis fuerit, quomodo experimento tiniversa eognp- cessitate compellimur, ut crebrius, qnam volumus
verit , doeet. Aiunt Hebfaei hunc librum Solomonis ile verbis Hebraicis disseranms. Nec enim possumus
esse, a pcenitentiam agentis, quod in sapienlia divt- scire sensum , uisi eum per verba discamtrs.
liisque confisus, per mulieres offenderit Deum. c ROOTH( TWi) Aquiia, et Theodolio vqpiv, Syjnma-
El dedi cor meum ad inquirendum el consideran- clius fioo-v.tio-a iranstuierunt. Septuaginta aulem iri-
dum in sapienlia de omnibus quw fiunt sv.bsole. Hanc terprctes non Ilebrseiim sermonem expressere, sed
occupationemtnalam dedit Deus fiiiis hominum, ut oc- Syrum, J dicenies Ttpooipzcny.Sive .ergo vopj, sive
cupareniurin ea. Verbum ANIAN (W57)Aquila , Seplua- (36<7zv?t7i?, a pastioiie vocabiilum est : Tzpoaipzcn;
ginta et Theodolio xzpurnua-pov similiter translule- aulem melius votuntatem , quam prwsumptionem
runt, quod in distentionemLatinus Inlerpres expres- sonat. Dicilur auteni , quod agat unusqtiisque
sil, eo quod in varias solliciltidines mens hominis quod velii, et sibi rectiim esse videattir, atque in
distenta lanietur. Syinmachns vero «.o-yolia-i,id est, diversa lihero homines ferantur arbilrio, et vana
occupationemtranstulit. Quia igitur saepius in hoc vo- B sinl universa sub sole, dum invicem npljis in bono-
lumine nominatur, sive occupationem, sive dislentio- rum et malorum finibus displicemus. Dipebat miiii
nem, sive quid aliud dixerimus, ad superiorem seri- Hebraniis, quo 394 Scriptufas sanctas insliiuenle
sum cunela referantur. Dedit ergo Ecclesiastes primo periegi, quod supra scriptum ROOTH verbum, magis
omuium menlem suam 393 aa" sapieniiam requi- in hoc loco afflictioneni, ei maliliam, quampastio-
rendam, el ultra licitum se extendens, voluit nem, et volitnlatem significaret : non a malo, quod
causas, raiionesque cognoscere : quare parvuli cor- esl coritrarium bono, sed ab eo, quod in Evangelio
riperentur a daemone, cur naufragia et justos, et scrihitur : Sufficil diei mqlitia suq (Matth. vi, 54).
impios pariter absorberenl. Uirum haec, el his simi- Quam Groeci significantitis e ZKXOU^IKV vocant, et
lia casu evenirent, an judicio Dei. Et si casu, ubi csse sensum : Cmisidernvi universa, quae in mundo
providentia? si judicio , ubi jttstitia Dei? H;ec , in- fiunl, ct nihil aliud deprehendi, quarn vanitalem,
quil, uosse desiderans, inlcllexi superfluam cu- et malitias, id est miserias spiriius, quibus anima
r.im, et sollicitudinem per diversa crucianlem a diversis cngiiaiionibiis afflictatur.
D.io iinminibus datam, ut scire cupiant, quod scire Peiversus non polerit adornari f, el imtninulio non
non licitum est. Puichre autetn causa praeniissa , a piterit numerari. Qui perversus esl, nisi anle corri-
Dco data dislenlio est. Quomodo enim iii Epistola ad 9 gatur, non poterit adornari. Recta ornatum reci-
Romanos scribilur : Propter quod tradidit eos Deus in piiint, curva correclionem. Perversus non dicitur,
passioties ignominiw (Rom. 1, 6). Et ilerum : PropUr tiisi qui depravatus a reclo est. Hoc conlra hserelicos,
quod tradidil eos Deus in repfobum sensuin, ut facianl qui qiiasdam naturas introducuni, quae non reci-
qum non oportel (lbid., 28). Ac deinde : Propterea piunt sanilatem. Et quia imminutio, hoc est, quod
tradidit eos Deus in desideriq cordis sui in imtnundi- deest, non potest nuriierari : propierea lanium pri-
liatn (Ibid., 24). Et atl Thessalonicenses : Propterea mogenita Israel nurneraia suni. Feminae vero, et
miltet eis Deus operalionem erroris (II Tliess. 11, 10). servi, et parvuli, et vulgus ex ^Hgypto, nequaquam
h Et pritts causae oslendtintur, quare vel passionibus pleniludo, sed imniinutio exercitiis, absque numero
ignominiae, vel scnsui reprobo, vel cnrdis sui deside- prailermissi sunt. Poteslet hic esse serisus : Tanla
riis concedantur [Al. coucidantur], aut quid fece- malitia in mundi liiijus capacilale versalur, ut ad in-
rint, ut operationem erroris accipiant. Ita et in prae- iegrum boni statum mundus redire vix valeal, nec
sentiarum idcirco Deus dislenliouem malam de- possil facile recipere ordinem et perfeclionem
dit hominibus, ut dislendaniur in ea , quia pritis suam, in quibus primum conditus est. Aliter, Omni-

a Atque haec quidem inierpretum plurimorum sen- -n
tentiaest; cui lamen nonnulli alii adversantur, e\,' i
ante liberioris vitae crimina scripluiri a Saiomone
opus, ex eo'eoriteiidnni," qubd ejus resipisceiifiae
nulla exstei apud Ecclesia?.Patres memoria, qui de
ejus aeterna salute coniinuo dubilant.
b Victprius supplei, juugitque, Et sicut prhts cqu-
sw. . . . .' .' accipiant : ita ei in prmsehtiaruni, etc.
c Iri aliqiifit iiiss., Ruoiti. Mariian iiic Roiiih,
:'
paulo post Ilooth legit, et vop:rn,pro vopjv, ctc.
— ROOTH Agu?7a.Ms. Sorbonicusiioot/t; Corbeien-
sis tiicrque, Routh. Sed seheva 'hoiiieriiiirri et Mas-
soretliicum Veteres Iegere' solent jrixta sonuiri'voca-
lis seijuenlis : DTTDSodom, pro Seiorii; et liic ni5?!i
Rqoth, pro Reutli, sive Reoth. MARTIAN.
d Sed Syruiti, dicentes. Scite observat Hierony-
mus, non Hebraeum sermonem,' sed Syrttm expres-
sisse LXX lnterpreies; qttia XVI rea Chaldseiset
Syris, velle est et coghare. MARTIAN.
—Sive Chajdaiciim , quo sermone vox isthaec ,
ITISpvolunlatem spnat : occurrit(|ue Ezr. v, 17, et
vii, 18. Corisensere anlein roig LXX quidam eliarii
e RabbinisVqui pfopSl, benephtciio, expoiiiml.
e Kazou^iKvvocant. Edili arilea libii liabenl ZKZM-
o-tv; sed oinnia exemplaria inss. legunt quod nos
edidinius. Est aulpni '•/.axovyja, mqla vexalio; sicSt
za-xoOftatsiguiPicaf ihale vexor, aninium despqndeo.
...
MAIITJAN.
— Iu et mss. nuslri habent.atque ip=eflieron, in
Comnientar. in honc Matihaci' loctiih, tnaiuiain, in-
quit, non contiafiarh viftutiposuii, sed 'labqrem, et
dfflictionem, el anguslids smcuti."
' fperversus nbh' poteriiddornari. Hic quoque in
editis libris scripliuh es\!perversuin nori pbterit, elc.
At de hoc verbo infra in ' ' Notis' Doslris
• • prdlixioriljus.
MARTIAN. ."••
1023 S. EUSEBII HIERONYMI 10£1
bus per pcenitentiam in inlegrum restitutis, solus £L. (Cap. II.) Dixi ego in corde meo: Veni nunc, tenta-
diabolus in suo permanebit errore. Cuncta enim, bo te in Imtilia, et videboin bono: el ecceeliamhoc va-
quae sub sole facta stini, illius arbitrio et spirilu nitas. Postqtiam in multiiudine sapieutiae et adjec-
malignitatis eversa sunt, dtim ad ejus iiisiinclum lione scieniiae, laborem et doloremesse dcprebendi,
peccalis peccata cumulaiilur. Deniquc, Tantus est el nihil aliud, nisi cassum et sine fine certamen,
humerus seduciorum. et eorum qui de grege Domi- transiuli mc ad laetiiiam, ut luxu fluerem, congre-
ni ab eo rapti sunt, ul supputatione non queatcom- garem opes, 396 diviliis abundarem. et perituras
prehendi. voluptates caperem, anlequam morerer. Sed et in
Loculus sum ego cum corde meo, dicens: Ecceego lioc vanitatem meam ipse perspexi, dum praeterita
magniftcatus sum, et adjeci sapienliam super omnes, voluptas praesentem non juvat, el exhausta non sa-
qui fuerunl ante me in Jerusalem, el cor meutn vidit tial. Nonsolum autem corporalis hetiiia, sed eliam
tnultam sapientiam el scienliam. Sapientior fuil Sa- spiritualis est tentalio possidenti, ul iudigeam cor-
lomon, non Ahraham, el Moyse, el caeleris Sanctis, ripienle me stiraulo, et angelo Satanae, qui me co-
sed his qui fuerunt anie se in Jerusalem. Legimus laphizet, ne elever (II Cor. xn, 7). Undect Salomoh :
et jn Regnbrum libris, multae sapientiae fuisse Salo- Divitias, inquit, et paupertaleinnedederismihi(Prov.
monem, 395 el uoc a De0 donum prae caeteris pos- 1B xxx , 8) : Statimque subdidil : Ne satialus mendax
tulasse. Mundi ergo cordis oculus multam sapien- fiam; et dicam, quis me conspicit (lbid., 9)? Siqui-
tiam el scienti.im contuelur; quia non ait : Multam dem et diabolus perbonorum abundantiamconcidil.
sapientiam et scientiam sum locutus; sed, Multam Unde et in Apostolo scriptum est : Ne in superbiatn
sapienliam et scientiam vidit cor mcum. Non enim elalus, in judicium incidal diaboli (I Tim. ni, 6), id
possumus cloqui omnia, quaesentimus. esl, in tale judicium, in quo etiam diabolus incidii.
Et dedi cor meum, ut nossem sapientiam et scien- Sed et hoc possumus dicere, propterea nunc laeti-
tiam, errores el stultiiiain : cognoxiquia et hoc est pas- liam spirilualem, sicut et caetera, vanitatem pronun-
tio venti, sive prmsumptiospiritus. Conlrariis contra- tiari, quod per specttlum eam videamus et in aeni-
ria intelligunlur. Et sapientia prima est, stultitia ca- gmate. Cum autem facie ad faciem fuerit revelata,
ruisse. Slultitia autem carere non potest, nisi qui tunc eam nequaquam vanitatem, sed veritalem vo-
inlellexerit eam. Unde et plurima in rebus noxia cari.
suut creata, ut dum vitamus ea, ad sapienliam eru- Risui dixi amenliam , et jocundilati, quid lioc fa-
diamur. yEqualis ergo studii fuit Salomoni scire sa- cis? Ubi iios amenliam legimus, in llebraeo habet
pientiam et scientiam, el e regione errores et slul- MOLAL id est,errorem:
(SVinn),qiiod Aquila ir),«vi?crtv,
titiam : ut in aliis appetendis et uliis declinandis, G Symmachus 66pv6ov,hoc est, lumultum, interpreta-
vera ejus sapientia probareiur. Sed in hoc quoque, lisunt. Septuagima vero, et Theodotio, sicut in plu-
ut in caeleris, dicil pavisse se venlos, et non valuis- ribus locis , ita et in hoc quoque concordant, et
se perfectam comprehendere veritatem. De prae- transiulerunt mpifopkv, quam nos, verbum de verbo
sumpiioue spiritus, sive paslione venti, " quaesaepitis exprimentes, circumlationempossumus dicere. Quo-
in hoc libro dicitur, supra disseruisse sufficiat. modo igitur hi, qui * circumferunlur omni vento
Quia in multitudine sapientiw, multitudo furoris : doctrime, instabiles sunt, et in diversa flucluant
et qui apponil scientiam,apponit dolorem. Quanto ma- (Ephes. IV, 14) : sic qui illo risu cachinnant, quem
gis quis sapieiiliam fuerit consecutus , lanlo plus Dominus in Evaugelio (Luc. vi, 25) fletu dicil mu-
indijinaiur subjacere vitiis, et procul esseavirlu- tandum, errore sajculi raptanlur et lurbine, non in-
tibus , quas requirit (Sap. vi, 7). Quia aulein po- lelligentes luinam peccaiorum suorum, neque prae-
tenies polenler tormenla paliemur , cuique plus lerita vitia plangenles; sed putanles brevia bona es-
creditur , plus exigitur ab eo, propterea apponit se perpetua, et in his cxsullantes, quae magis digna
dolorem , qui apponit scientiain, et contrislatur sunt planclu. Potesl hoc el de hajreiicis aceipi, qui
moerore secundum Deum , doletque super delic- falsis dogmatibus acquiescentes, laeta sibi et pro-
tis suis. Unde et Apostulus ail: Et quis est, qui tm- " spera repromillunt.
tificut me, nisi qui conlristatur ex me (H Cor. n, 2) ? Co)!sid«i'fl«tin corde meoA,ut traherem in vino car-
Nisi forie el hoc inielligendum, quod sapiens vir do- nem meam, el cor nieutndeduxit tne in sapientiam, el
leat tam in abdito et b profuudo lateresapientiam, ut obtinerem in stullitiam, dotiecvideremquid e esset
ncc ila se praebere mentibus, ut lumen visui; sed bonumfiliis hominum, quod facerent sub sole nttmero
per lormenla quaedam, et intolerandum laborem, dierum vitm sum. Volui vitam f tradere 397 °"eli-
jugi medilatioiic et sludio provenire. ciis, et carnem meam ab omnibus curis liberare, el
. a Tres mss., quia swpiits, etc. vero sensum quem editi libri evertnnl, legenies con-
*>Viliose olim ediii, quam in profundo. sequenter: itt obtineremslulliliam; pro et ul obiinerem
—Tcnnin ctbditoet profundo. Aniea legebatur, tam in itiiltitiam. Nam in Hebraeo est ffiS:D2 Tnxby,
iii abdilo quamin profundolatere supientium.JHAWTUH. veleehlwi besichlulh, id est, et ad apprehendencitimin
c Anlea meiiiliise eral, circumfereniur. sive ad obiinetidumprincipaiuminstultitiam,
stuliitiam,
d Consirieraviin corde meo. Ms. Corbeiensis, Con- " Nosiri niss., quid esseLboni.MARTIAN.
sideravi in me, ct tor meum dednxit me, etc. Oiiiittuiit ' Iidem mss., volui, vilam truhere deliciis; tl car-
igilur, tit traherem in viito carnem meutn. Snpplent tteni meatn ab omnibuscuris liberam, auasi vinb, elft*
1025 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. 1026
quasivino,sic voluplate sopire; sed cogitatio mea, et j^ aspexi ad [Al. et] mantis nieas, et opera mea plena
ratio naturalis, quam cliam peccaloribus Deus auc- vanitatis, plena sordium, plena spirilu erroris in-
tor inseruit, retraxeninl me, el deduxerunl ad sa- tuilus sum. Nihil enim, quod in mundo f pulabalur
pientiam requirendam slultiiiamque calcandam, ut bonnm.bonurn potuiieperire. Repntans igitur, quae
viderem quidnam iilud essel boni, quod homines in essent sapientiae bona, el quas stulliliae mala, conse-
vitae suae possent agere curriculo. Eleganler aulem quenlerin laudem illius hominiserupi, qui pust vitia
voluplatem ebrielati comparavit. Siquidem ebrietas se refrenans, virtulum possit esse sectator. Magna
evertit animi vigorem, quam qui potueril sapientia quippe distantia est inter sapienliam et slullitiam,
commutare, el (ut in quibusdam a codicibus habe- et quanlum dies dislata nocle, tantum viriutes a
lur) obtinere lcetiiiam 'spiriiualem ; is poterit ad vitiis separantur. Videlur mihi itaque, qui sapien-
scientiam rei istius perveuire, quid in hac vita appe- tiam sequitur, nculos in ccelum semper erigere, et
tendum sit, quid vitandum. in sublime os babere surreclum, eaque, quae supra
Magnificaviopera mea: mdificavimihi domos: plan- suum venicem sunt, contemplari. Qui vero stultitisu
tavi mihi vineas, h el caetera usque ad eum locitm, in el vitiis dedilus sit, versari in tenebris, et in rerum
quo ail : Sapientis oculi in capite ejus, el stultus in ignorantia volutari. Magnificavi operq mea, s elc.
tenebris ambulat. Antequam de singulis disseram, B Magnificat opera sua, qui juxia imaginem conditoris
videtur mihi ulile brevi cuncia sermone compre- in superna suslollilur. Et aedificaldomos, ut veniant
lieudcre, et quasi iu unum corpus sensum redigere, Paler, et Filius, et Spiritus sanctus, et habitent in
ut possint facilius intelligi, quae dicuntur. Omnia eis. El plantat vineas, ad quas Jesus liget asinam
quae puiantur iu saeculo bona, quasi rex et potens suam.
habui. jEdificavi mihi in excelsum palatia, viiibus Feci mihi hortbs et pomqria : plantavi inillislignum
niontes collesque consevi. Et ne quid deesset ad omne frucliferum. In domo divitis nun solum aurea
luxum, hortos mibi pomariaque planiavi, diversas vasa siint et argentea, sed etlignea et fictilia (II Tim.
arbores instituens, quas colleclae in piscinas aquac xx). Fiunt igitur et horti propter imbecilliores
c desuper irrigarent, ut d Iongius viror humore per-
quosque et infirmos. Nam qui inflrmus est, oleribus
peli nutriretur. Servorum quoque tive emptorum, vescitur (Rom. xiv, 2). Plaiitantur arbores, non
sive vernaculorum, mihi fuit innumerabilis. mulli- 1 omnes fructiferm, ut in Lalinis codicibus habemus:
tudo, el quadrupedum greges multi, boum scilicet sed omnes fructus, boc est, diversarum frugum atque
et oviuui, quantum nulliis anle me rex habuit in pomorum, quia diversaesunt gralia) in Ecclesia : ct
Jerusalem. Sed et thesauri argenti et auri innume- alius est oculus, alius manus, alius pes, ei, quae
rabiles coudebanlur, quos mlhi diversorum regum C verecundiora noslra sunt, his majorem honorem
munera et gentium Iribula conlulerant. Unde el circumdamus (I Cor. xn). Inter quas frugiferas ar-
accidil.ut nimiis opibus ad majores delicias provo- bores aeslimo lenere primatum lignum vitae, quod
carer,e et musicarum artium chori, mihi libia, lyra, est sapientia. Nisi enim in medio { illa plantetur,
voce concinerent, et ulerque sexus in conviviis mi- ligna caetera siccabuntur.
nislrarel: sed quantoistacrescebanl, lanto sapientia Feci mihi piscinasaquarum, ud irrigandutn 399 ex
deerat. Nam in quamcumque voluptatem me cupi- eis sallum i germinantem lignum. Ligna saltuiim,
dotraxisset, infrcnis ferebar etpraeceps, 398 P"ta- ligna silvarum, quae non sunt frugifera, quae poma
bamque hunc esse frucium laborum meorum, si non afferunt, non aluntur imbre ccelesli, non su-
ipse in libidine luxuriaque consumerer. Tandem in pernis aquis, sed bis quse in piscinas de rivulis colli-
memet reversus, et quasi degravi somno evigilaris, guniur. Nam ^gyptus humilis et jacens, quasi hor-
a Lmliliam spiritualem. Omissa quoque linc loco perpeti nutrirentur. Qme phrasis oplimum habel sen-
in editis duo islhicc verba, Imtitiamspirilualem, sen- sum. MARTIAN.
sui Scripturav ae Hieronymi observationi noc/em D d Mss., ut longus viror, etc.
offiindebani. Nunc vero lucidus atque facilis rema- • Penes Alctiin., ul Musicorum chori tnihi tibiuti
net iutellectus hujus loci; quia exploratum habemus voce concinerent, etc.
legisse Hieronymuni apud LXX Interpretes, xni TOV r Quatuorinss. in iustanti, putalur.
iii «ypocrvvjjv,
x/5KT>j(r«t el ul obtinerem in slultiiiam; s Addunt nostri mss., mdificavimihi domos, plan-
ciiin in quibusilaiu codicibus haberelur eir' tvypoo-o- tavi mihi vtneas.
•im, in tmtiiiam, sive super Iwtiliam. El boc nmdo fc Non omnes fructiferw. In Hebraeo scriplum est,
legimus in editione hodierna LXX Translalorum. '"i2 Si yV, ets kol pefi, id est, lignum omnis fruclus,
MARTJAN.
— Nunceconirario non alii snpersunl Grsecico- ut iiotat liieron. qui non probal |0/ov wav xapTrou,
dices. quain qui Imtitiam, sive t-ocfpoo-ivnv legunt.pro ligntun omne fructus, sive fructiferum, quod legehaul
«5>/5OO-UVMV,stutlitiam, quemadmoduin Hieronymiani iii Laiiuis codicibus e LXX lnterpretum Gra.ca Ver-
aevi exemplaria verius ad llehramm praeferebanl. sione derivatis. MARTIAN.
Infra leviora quaedam e mss. emendamus. — Ip^e aulem Hier. verlit cuncti generis. In Hebr.
b lnipressa leclio eral mihi vineas. Usque ad eum est, "H&« in GrsecoISK»xupirov.
tdcum, etc. 4 Nisi enim inmedio, eic.Corbeiensesmanuscripti
c Quas collectmin piscinas aqum, elc. Erasm. et eodem sensu sic legmil, nist enim in.medio illarum
Mar. quat collecim in unutn piscince aquw desu- planletur, etc. MARTIAN.
per, eic. Consequenler Sorbouicus ms. codex legit, j Unus Vatic, sqltum germinantium. Ligna sal-
ut longus vigor; Oorbeienses vero, ut harum humore tuum, ete.
 iul? I, EtlSEElt HIERQN^Ml IM§
tiis blefiirri) ierrenis et de jEthiopia veriieritibus A" j pfihcipes tqiiveiieruiit ihurium (Pscii. n, 2): ityarum-
aquis, irrigatur. Terra vefo fepfomissibriis, qiiic que rogioniirii a iri qrias ocrilbs ievafi Salvator prse-
riioi)ttibs.i est et efecia, lerripofarieairi et serotiriairi cepit: qiiia jairi caiiclearit aclriieleridum (Joan. ivj.
piuviarii exspeclat e ccejo. Possiiiii fegiirii siibstarilice et piiifosophbriim dici
Mefchius suhi servbs, ci ancillas, et verriacuii fiie- iibgriiata, et scieritiae saecuiares, qiias Ecclesiasticus
ruhi hiini, ei cjuideihpossessibariheiiii el bvihinmutia vir diiigciitef irilejiigehs, appfelieiirJit sapieriies in
'fuiimilii «. Si voiiimus Ecclesiasteri, ut supra dixi- asttiiia eofriiii, e't pefdit sapiehiiairi sapieiitiiihi, et
friiis, eiiairi riuiicatl Chfisii feierfe pefsoriairi, possii- pfuderiliarii pfuderiiiiirri feprobat (lCor. i). Cari-
riius sefvos ejiis dicefe, qui habeahlspifiium (ihibris tofes qiibque ^t caritairihes,, ilit vfel illae suiii, qui
iri sefvituie, ei'spiritiialia friagis desidefarit, quain psalluiit spifitu, psailinil ei riieiite;.Cafiia(b'f qtiasi
tenearii: Anciiias vero eas animas appeiiaVe, quae vif ci fiibusiiis fctspiriltiaiis 8e altiofibus cariit. Caii-
adliuc cofpbfi terfairjue siint dediiae. Vefiiaculbs tairix vero adbuc circa riiaiefiairi Vblutdtuf, qiiari"i
qubqiie iilris qui siirit qiiiderii de Ecclesia, et servos, Gfieci u)>)jv voCaiit; fiee pbtesi vocerii siiarii iri siibli-
et aricilias, de quibiis"dixiriius, aiiteeediihl: riecdufai iiie ioiiere. "Ubicurijqtieergo iri Scfiptufis feiniria
tafrieri Iibeflate fjoriati surit, nec nbbililate a Do- legiiiif et sbxtis fragiiibf, rid iriaiefiaij iiitelligeriliafri
riiirio. Stihi atiteVriet alii ili famiiia Ecciesiasta;, B traiisfefaiii.us; Uiide el Pbafab lioii vrili inasculos
iiistaf bduiri et oviiirii, piopier bpefa ei sifriplieita- vivificafi, feed taiituni feriiirias, quie riiaterise surit
terii : qiii absqiie' faiione et scierilia Scfiptiifarum viciiiae (Exbd. i). Ei ecbriti^afio nulfiiS Sariclofum,
laiibfaiil qiiidem iri Ecclbsia, sed riecdiirii ati id per- riisi perfarb" ieiriiriai geniiissb mffatiif. Soiusqtie
venere, ul bomines esse mereanlur, el redeaiit ad Saipiiliaiii, qui iii peccalis nibriiiiis est, briiiies filias'
ifriagirierri cbridiibfis'. Diiigeriiiiis riotaJqiidd iri ser- geiiuil (Nuiii. xxv). jacbb inter duodecirii Paifiar-
vis, iet ariciiiis, et veffiaciilis mtiliilUdb noif addiiiif, ciias, unitis filiro pater est, ei ob ipsani periclilattif
iri bbbifs*vefb ei ovibiis dicituf; pbssessio qfhieriii ei (Geh. xxx). Deliciseqiioque filiofuirihoiiiiriiim super
bviurii%hiiilia fuiihiiki. Pliira qtiippe iri Eeclesia af- sapichiia iiitelligeridae, qriaead insiar paradisi habet
rnefiia, quariilidrhiries; pliires bves, qildfrisef vi, aricil- e pbiiiafia varia, ei iiitiltipiices vbiiipiates. Et Ue
la> atqiie' vefiiacuii. lliiid vefo, qiiod iri tirie dicilitf : ipsa praecipiiiif : lieieciare in bbthino, ei dabii iibi
Supef brriiiei, qui fiiefurii dtite ihe ih Jerusaiem. peiiiiohes cbfdis iui (Psiil. xxxvi, I). Et iri iilio lo-
ftoii ad gfaiideii) gibfiiiiri pertiriei SalbriiOriis, lirio co: fbrreiilevblupiaiis iuce pdldbis ebs (Psal. xxxvm,
patfe suo' fege se diiibferii luisse, quia sub Saiile, 2). Narii de vini fusoribus, et virii fusilficibiis (ad
iiecdutti rfcgriaKaturiri jefusaiem*, rii a Jebusseis, . disiirictibrierii qiiippe iiuiic iriasculirii, leniihino ge-
'
qiii ipii urbi iiiserieriiril, teriebattif. Aiiiiis itaque G nere volui deciiriafe, qtiod Laiihfjs sefriio ribrifeci-
tfdetariduiri, quae stt jefu^riidrii : ei qiirifiiorjoEccle- pif) aliud multo, ijuairi iri pfbriipiii esi, Aqtiila iiitef-
siailes; diite bhifies, fjui s% prascesfeefufitfeges iri pfetafur. Nbri eiiifn iioiriiries, vifos videlibei, et
Jefusaierii, ditior ffiefii. 401 feiriinalk,sed * vasculbrurii species lioniihavit,
Congregavimihi argejilmn, ei dufum, el substantius v.vliv.Lov et ivliv.ix vbcaiis, qiiod Heiiraice dicitiif
regimi ei prbWiheicifurii.Fiti miiii Ctitiibfesiil cania- . SADDA (nili?j et s"ADi)bf H(hYi'©).Deriiqtie Syriimaciiiis,
trices; ei delicihs 400 filibfiim hbriiiriiim, hitiiistrbs libet vefburii iibri pbfuefii expfiirierb de vefbb, ab"
virii el miriislrbs: Afgeiiliirii et Sufufn seirijjer Scrip- liac bpiriibrie fiori iorige est, dicehs : s Merisrifuiii
tiifa divina supef seffridiie p'oiiit et sensri. Uride et species, ei appbsTtibhes. Sive igitiif iifcebs, sive
in sexagesiriio septifrib psalirio, 6b'Iufnba qiiae iritef- SCyplibs,sive cffiterbs, qui iri miiiistefiis ordiriah-
pfetatiif in spifitu, ttiaiiifestiofes <=et visiii gxpPsiias tiif , arifb geriiniisqiie disiirictos Saibriibrieffi lia-
alasdeargentalashabet, occuliioremveroinlrinsecus buisse credendum est : et quod ex uno f.vluia, id
sensum in auri pallore operit. Regum auterii sub- est; cfaiefe, aliiS rMiy.ioi;; niihofibiis seilifcet vh-
stanlias, et provinciarufri, sive iegibiiurii, in fcfeden- sculis, iiaiififetiff : et pef iniiiistrbfuni niahiis" po-
tiurfi cOiigfegiivit Ecclesiarii; illofufii regiiifi, de laritium vinum turba susciperel. Quia igitur Ec-
quibus psalmista canit : Astiteruht reges terrw, el "J clesiasten ihtefpretariiur in Christb : et sapleritid
a Mss. noslri addtint, super omnes, qtii fiiefuril an- sqVe'tIIJif'uinpuiicta vbcailiii, sehiddii el 'scWAdoth,
'
le meinJefusatem; , ciihi HiefbnymuslbgefiisaMiiel Sbddbih, si\cisaddd
h lideinmss.}el,qyium multitudp ,fu_U_jnihi:,._;. et sqddbili; ut liabfetins: Soib'tinicii's': MAiifiAif:
c Ih spiriiumanifesiwres,, eic. peprayatushjc lo- s Olinverat meiisurarum, pro quo Martianaetisfecit
cu'S est iii vfetierrtitiS.editiOtiibijs,iibi Jegimiis; Pfop- iiijribfi riunibfo iiiehsufdtn, ei |n Ilfesaploriifi)cbffec-
ief mahifesiibfd II liisui 'expbsilas, atbs deafgeriidids lioije ii.ETpii.__h Milii ild iidein Vtiiicaiii;fris': Siqrie al- .
liabet. MAKTIAN. ^ r-i--, •• ..J-t '• tbfiiis Palaiiiii pfifiiij miijririsatius Vlsurn_festTfegi,
d lllarmitcjueregiqnum, etfi: iiaeii) editi arijea iibfi, jriensafiim. Et veib si hiensariim speiieY, ei iippbsi-
itihfttm qubque fegfbrium, in qua&oculbs elevdre, etc. liones Sjmjriiachus dixit; iib Aquils; biii jidcuISfum
MARTIAN. - • spicieShoiriiimVil, ribri ioiige, q'ubdHibfbliyriiiis tfadit,
« Rtirsum iidem riifes.,.hdbei pbitid vdfiq. abfuit. Contra, si mensurani, aut, fjtiaefiejbf
•f Diio Palatini et Vatifcaii:;sed inus'cul6fiifiispe- opi)iione estl.Bbiib, meWJufnmisj-JBcifeveViisstjf, <|iiaevoces
eljc-.;
cies. Kvliy.iovvero parvus est fdiWi iibt 'sBypHus: sici se iriviceiii reStifeciumliatierit, iiec qii.id
— sp.),tkioiiet ftiiX&avdiMk Hic vefb GfSeca sic rieqtie laiideiri siiriul furictab gighillceHt, iriieliifriiuf. Reii-
corrumpuni, nominavit xiAtxiav x«J y.uXtxSi.Dbifide qiiiis i.ubljtie fcbiiie^kltis eiiigiiiialibiierii Uaiidjifoiiai.
additnl Ilebraica verba in contextu secundum Mas-
 \m - COMMiNTARIUS1N KaCLESIASTEN, *050
in " craiefe riiixtd ifi Piovefbiis pfoeiereuntes ad se Ai (Psal. xviu, 6). Christus in soieposuitlabernaoultim
convocat: COfpus Domini nunc cratereiri magnura suum. llaque qui necdum ad solis clarilaiem, ordi-
deiieriiris aceipere, iri quo ribn meraca Divinitas, nem, conslantiamque pervenil [Al. pervenerit], iu
ut iri cceiestibiis fuit, seij prbptei rios humanitate hoc Cliristus nec habilare poterit, necabundare.
fhedia lempefata est, et per Apnstolos, minora zu- El respexi ego, ut viderem sapietttiatn, et errores el
J.IXEK, scyphbs parvtilos ei crateras, in toio orbe slulliliam : quia quis esl hominum, qui possil ire posl
cfederiiibus effusa sapicntia est. rcgem f atque factorem suum? Quia in superioribus
Ei inaghificatussiim, el ridjeci b sapienliam supef usque adeum locuin in quo Scriptura ait: Sapientis
omnes cjui fiicruht anie ihe ih Jerusalem : et quidem oculi in capite ejus, urio cuncta sei.moiiecomprelren-
sapieritidtrieasietii triihi. Magiiiiicalum Ecclesiasien, deram, volens senstim breviler indicare, et ob id
niinime videtur Doiriiribcorivenire, nisi fbrte ei illud rursuiri secundum «va/wyvjv,aliquri 403 perstrinse-
apterrius: Pibficiebbl sapiehlidel mtale ei graiia (Luc. ram, nunc juxia id quod cceperam, exponere debeo.
H, 52). Et: Pfbpier qitod ilitim Deus exaitdvit (Phil. . Multuriienim a Sepiuaginta interprelatione in boc
n, 9). Qriodauterii ait: Qiii fueiurit anleme in Jeru- loco diversus est sensus. Dicit auleni se^ post deli-
saleni, de liis dicit, qui ariie adventum suurii, con- cias voluptatesque damnaias, reveriisse ad sapien-
gregatioriem Sanctorurri ei Ecclesiarii gubernaruni: jg ] iiarri perquirendam, in qua plus erroris stulliliaeqiie
Si spifituaiiief iriieliigihius Scripturas, diliur esl repfererit, quam vef*e certseque prudeiitioe.Non enim
Chrisius oriiriibus [Al. ab hbrriinibusj: si lahluni posse hominem lam liquido et pure scire sapienliam
carriaiiief, riiernis c inielligilur Synagnga, quam Ec- cfealoris et regis sui, quani seit ille, qui conditor
clesia. Tuiii efgo*velamen, quod fuit posilum super est. Itaque, et illa quae novimus, opinari nos polius
vultum Moysi(Exbd. xxxiv), et pieno lumine faciem quam tenere, et aestimare magis quam scire, quod
ejus videre nos fecit (tl Cof. in). Porro stetisse sa- veftim cst.
pientiam sibi d, ille serisus est, qiibd etiarii in carne Et vidi ego, quia estabundantia sapientimsuper slul-
positb stbi 402 perriianserit. sapientia. Qui pfo/ec- titiam, sicut abundanlia lucis super tenebras. Licet, in-
tuni liabet iii sapieriiia, iiori ei siai sapientia; qui qriit, ipsiim hominum sapienliam inixtam errorc per-
auteiri nbii fecipit profecttim, riecper momenta suc- Viiierim, nee tiim purein nostrosanimos illabiposse,
crescif, sed seniper iri pleniludine est, iste dicere quam est inrege et condiiore nostro; lamen magnam
pbtest: Ei sletii riii/itshpieiitih. eiiam iri eo quod estj differentiam inler illam cl
El omnecjuodposiuldvefuhl bcuti hiei, non tuli ao sltiititiam esse cognovi, quantum potest distare dies
eis : nec prohibui cor meum ab omni Iwlilia : quia bor a rioete, lumen.a tenebris.
meum Imudttmesi in omni labore meo. El liwt fitil C i Sdpieiitisocidi in capiie ejus, et slultus in lenebris
jjorlfo mi&ex oiniii labofe meb. Oculi animaeet men- ambulat. Etcognovi ego, quia evenlus unus evenietom-
tis intuitus contemplationem desideraht spiritualen), hibiisieis:Qui in perfecium viruin perverierit, et me-
quam peccator ignorans; probibet a vera joctihditatd rriefii rit capui ipsius Ciiristus sit, oculos suos sem-
cor suum. Huic ergo se Ecciesiasies ibttim dedii, et pef habebitad Chrisliini, et eos in sublime elevans,
leve tribulaiinnis [Al. leves tribulaiiones] iii sseciirb, nurijquain de inferioribus cogit.abil. Cum h;ec se ita
seterna gloria compensavit. Haeccnitrt pbf tio ritfslfal liahearii, et inler sapientem el slullum lanta dislan-
est, praemiumque perpetiium, si hic prb viflulifjus tia sit, qubd alter diei, allef lenebris comparetur,
laboremus. ille oculbs ad coelufn levet, isle in lerrariideprimat:
Etrespexi ego qd omnia opera tned, quce feterdhi feperite iriilii cogiiaiib isia siibrepsit, quare sapiens
manus mem. et in labofe quo laboraverUriifdcieiii: Qiii et stuliiis commiirii firiiaritur inieritu, cur eoedem
cum diligentia et cautione agil UniversS; hsefepbtesi plaga', ideni evenltis, eadem mors, pares utrumque
dicere. arigiisiiaepreriiarit.
El ecceomnia vanilas, ele voluiitas spifitus: Et iioii Et 'dixi ego iii cbfde iheo, sicul evenlus slulli, ila el
esl abundantia sub sole. Quomodo iii caciefis viliai miiiievehiel, el iil quid sapiens facius s sum? El locu-
cuncta reputavit; quaesub sole sunl, et pro volunta- D iussum in cordemeo,quoniam Iwcijubqiievdhiids.Nqii
tum varietate diversa. Et non est abuntidiitiasub sble enihi 'efii trieinbridshpieniis citm stulto in ieiernum. eo
' a Maftisfri.absque iii pfpeposiiionei: luni rinus^P.ti- a Porro stetisse sdpieiilidinsllti'.Ter
co'rr.uplu'mesf
lailn. iiiixiu, pfo riiixtb. Provefbibfum. lpcus est ix; istud verbum apfld Efa'sfri. ei Mafiari. qiii leguii'l iri
5*.Venile,coinedilepanenitneum, et liibiievinuni,qiiod lexlu, sapienlia mea astitit tnihi; el in Ci/mriieiiia-
misiui vbbiL EsiquC jiaee in pfimis annotarid;), ad rio, astitisse sapiihlidin sibi, el corisequciitef, aslal
veriiatem corporis' CfiVjsti in Eucljafistia coiifiten- mihi sapientia. MXiifiAN.
dam, ariagbgica HiefbiiymiiiVieri>reiat_Io., .,,...., eTres mss.;et voluptdskpiriiusi iiiulio aufehi rec-
5 b Voceiri*itipieiiiiam,quarij niaie orijjseratMariia^ tius hic aliefuiri cbriiiria: et Hoii esi Uiiiicidiiiiasiiti
naeus, e duobus mss. Palaiiriis jet^icibfiaiia editione soie;,igrioraht. ' ... .
suffeciriiusvIia et Gfteci pliifps li.bfliiaheni,.-xatrcpoo-- f Diio Palatirii ifiss. ciirii'VetbfibUSerJiiis ariie, pfo
Bifm <royi«v iiapu Hikyrag: jEl adjeci sci.pienliam super atque : Vatic. utramqiie vocem verius oniittit..
, omnes.Moxquoque iihj_ikPalaiiit., qdsieiii, pro siglil. — Quipqssit irepost refjem;elc'. Miiie iri.eisdem
i 'Vetefe^eu'!!.asiitil, jiie aique iriffa*., ( v ,u ; ,, , edilis ac paucis mss. exehiplafibii.sfegitur,*qui pbisii
I c iiij ei niss. drio PaJfaiifii," ei Yic4ipriusjiaben.t,- ire pbstjregeriiarite fqclofiiii Mhtti.' MihViM:
£ concinniure longe sensu. Martiariseusaciive1irif.e/7i_/ii. t* Palatinus alter, sapiens factus sum ego? ad Grse-
mi S. EUSEBII HIERONYMI 1052
quodccce diebus qui supervenient,universa cbliviocoo-1_\.cere spirituali, quod diebus ac405 noctibusyir sa-
periet: el quomodomorietur sapiens cum stulto? Dixi, piens in Scripturis laboret, et componai libros, ut
sapiens el slultus, juslns et impius, oequalisorle mo- memoriam sui posteris derelinquat, et nihilominus
rienlur, el omnia in hoc saeculo mala eventu simili in inanus siultorum veuiant, qui frequenter secun-
sustinebuni; quid ergo mihi prodesl, quod secutus dumperversilatem cordis sui, semina inde haereseon
sum sapicniiam, 404 el pluscseteris laboravi ? Rur- capiant, ei alienos labnrescajumnientur. Si enim de
sum cogiians et diligenler mecuni menle pertrac- corporalibus divitiis nunc Ecclesiastae senno est,
tans, sentenliam meam vanam esse deprehendi. Non quid necesse fuit de labore el opibus dicere: Et do-
enim simililer sapiens et insipiens habebunt in fu- minabilur in omni labore meo, in quo laboravi, cl in
turo menioriam, quando consummatio veniet univer- quo sapierisfactus sum sub sole? Quae enim sapientia
sitalis : et nequaquam pari exitu lenebuntur, quia est, terrenas divitias congregare?
hic ad refrigeria, ille perget ad poenam. Aperlius in El conversussum ego, ut renunliarem cordi tneo in
hocloco sensum Hebraicum Sepiuaginta interpretes omniInbore meo, quo laboravisub sole, quia est homo,
translnleruni, licet verborum ordincm n«msint se- cui labor ejus a esl in sapientia, el scienlia, et virtule,
cuti: Et ut quid sapiens factus sum ego? Tunc abun- et homini qui non laboravit, illi dabit partem suqm. El
dqnler locutussutn in corde meo, quoniam insipiensex .B qnidem lioc b vanilas el nequitia mulla. Quid eninffil
abundaniia loquitur: quoniam hocquoque vanilas, quia homini in omni labore suo, el in voluntate cordis sui,
non est memoria sapientis cum slullo in mternum, et qua ipse laborut sub sole? Quia omnes dies ejus dolo-
caetera. Quod videlicet priorem opinationem suam rum et iracundim ciirariiinque, el quidem in nocle non
stultnm esse convincens, insipienlerse locutum esse dormil cor ejus; sed el hoc vanitas. Supra de incerto
teslatiis sil, et erra-.se, quia ante sic senseiit. loquitur haerede, quia ulrum stultus, an sapiens la-
Et odivi vitam, quia malum super me opus quod fac- borum alterius fulurus sil dominus, ignorclur. Nunc
tuin esisub sole, quia omnia vanitasei pastio venli. Si eadem qtiidem repeiit, sed in illo diversus est seri-
mundus in maligno positus est, el in labernaculo sus, quod etiam si fllio, si propinquo, si noto alicui
isto Apostolus ingemiscit dicens: Miser ego homo, substanliam lahoresquedimitiat; nihilominus lameu
quis me liberabil de corpore mortis Itujus (Rom. vn, in eumdem circuliim resc recurrat, ul alter labore
24)? recte odio habel omne quod sub sole factum alterius perfruaiur , et sudor morlui, delicise sint
est. Ad comparationem quippe paradisi et illius vi- vivenlis. Se unusquisque consideret, et videbit,
tae beatitudinem, in qua spiritualihus poinis et vir- qtianto libros labore componal, quomodo
tutum deliciis fruebamnr : nunc quasiin ergasiulo et vertal* iterum, qusedigna legi sint,
p
u Saepestylum
carcere sumus et valle lacrymarum, in sudore vultus Scripturus;
no<tri comedentes panem. (Ex Horal. Sal. 1.1, Sal. 10).
El odivi ego omnemlaborem meum, quemego laboro ethomini qui non laboravit, det pariem suam. Quid
sub sole, quia dimillo illumhomini, qttifuturus esl post enim, ul ante jam dixi, ad opes lerrae pertinent sa-
me. Et quis scit utruin sapiens sit, an slutlus? et do- picntia et scientia el virlus, in quibus se laborasse
minabitur in omni labore mco, quo laboravi, el in quo testatus est, cum sapienlite, scienliae atque virtutis
sapiens faclus sum sub sole: sed el liocvanilqs. Videtur sit, calcare terrena.
quidem de divitiis et opibus retractare, quod secun- Non.esl bonuttihomini, nisi quod comedat, et bibat,
dtiiii Evangelium repentina morte subtracti, quali el oslendat animmsuw bonum 406 '" labore suo. El
moriamur heerede, nesciamus : utruni sttillus an sa- quidem hoc vidi ego, quia de manu Dei esl. Quis enim
piens sit, qui nostro est labore fruiturus. Quod Sa- comedet, el quis e parcel sine illo ? quiq homini bono
lomcni quoque accidil: non enim similem sui habuit coram se dedil sapieritiam,et scienliam, el Imtitiam, el
filium Roboam. Ex quo inlelligimus, ne lilium qui- peccqnli[Al. peccalori] declilsolliciiudinem, ut
augeat
dem palris baereditale dignum esse, si stullus sit. et congregetqnm s dantur bono atue facietn Dei. Sed
Sed mihi aliius contemplanti, de labore videtur di- D et hoc vqnitas, el prwsumplio spiriius. Postquam uni-
cum eerotpto-apjv £70). putas sudores Bernardi vivenlis, honorem esse Ni-
—Et ut quid supiens faclus sum ego?Eadem teme- colai nescieniis; autlabores Joannis, diviiias etglo-
rilate, quaiuullos aoiea Graecosversus intejjros ad- riam parere saevienli operum Magistro? Ilancvaniia-
ditos vidimus, iuinc capiluliim Graecumveieres edi- lem sub sole qui sustinet, moiestissimam et nequis-
tiones nobis obtrudunt, cujus nec uniciim quiilcm simam prmiiiniiant cum Salomone et Ecclesiaste
verluim apparel in veris Hieronymi exemplaribus. nostro. MAIITIAN.
MARTIAN. d Swpe siylum vertat. Vide
a Tre<mss. eqnihus Palatiuus alter secunda ma- stipra in notis nostris
Horatianuin istud comma. MARTIAN.
nu, labor ejus esl injustitia, el sapientia, elc. e Iiilem mss. Criticorum lameu, ut
b Vanitas el nequilia tnulta. lu Henraen scriplum videlur, ma-
num expeni, et quis pascet. Jn Graeco est msTat,
est iV.")
nVTl veraa rabba, qnod et nequitia mulla in- bibel, aut ysto-STatparcel.
terpr<;lari potesl, aut et mulum magnum : quia radix —Qafs enim comedet,elc. Non bene in antea edilis
HebiiBa 3.11 rabab, multum et magnum sonat. MAR-. sic legimus, Quis enim comedit, el quis purcil sine
TIAN. illo qui homini bonp, eic. MARTIAN.
c Et sudor mortui. Si vanitas est, et nequitia mul- f Valic. duoque Palalini: qum denlur bono ante
ta, quod alier labore alierius peifruaiur, el sudor faciem suam Dei. Veteres ediii viiiose, quw videnmr
morlui, delicise sinl viventis; quaniam nequiliam bona aitle faciem Dei.
1053 . COMMENTARIUSJN ECCLESIASTEN. 103i
versa tractavi, et a nihil injuslius esse perspexi, 1\.Deo viderit, intelligit [Al. inlelliget], quia vana
quam alierius labore allerum frui, iunc mihi visum sunl, et spiritus praesuinptinne composila. Nec rni-
est hocin rebus esse justissimum, et quast Dci do- randum, quod dixerit : Peccatori dedit sollicitudi-
num, ut suo quis labore fruerelur, bibens et come- nem, etcaetera. s Ad illum enim sensum dequo sse-
dens, el pro tempore b parcens opibus congregatis. pe traclavi, hoc referendurri est: Piopterea datam
Siquidem munus Dei est, talem viro juslo dari men- [Al. dat] ei esse sollicitudinem sive distenlionem
tem, ut ea quae curis vigiliisque quaesivit, ipse con- [Al. affliciionem], quia peccator fuerit, et non esse
siimat. Sicut e conlrario, irae Dei esl in peccatorem; causam distentionis [Al. afflictionis] in Deo, sed in
ut diebus ac noclibus opes congreget, et nequaquam illo qui sponle sua ante peccaverit.
eis ulens, his relinquat, qui in conspectu Dei justi (Cap. 111.) Omnibustempus est, el tempus omni rci
sunt. Sed ei hoc, inquil, diligenter inspiciens el vi- sub cmlo. Incerliiin et fluctuanlem statum conditionis
deus omnia morte finiri, vanissimum judicavi. Haec humanaein superiorihus docuit: nunc vult illttd os-
inlerim secundum litteram, ne videamur penilus tendere, omnia sibi in mundo esse conlraria, et ni-
simplicem prseterire sensum, et dum spirituales di- hil slareperpetuum, eorum dumtaxat, quae sub ccelo
vitias sequimur, historioe contemnere paupertatem. sunt, et intra tempus, quia caeteraesubstanliae spiri-
Qttid enim boni est, attt quale Dci munus, vel suis B ] tuales, nec ccelo, nec tempore conlinenlur.
opibus inhiare, ct quasi fugientem c prsecerpere vo-; Tempus pariendi, etlempus moriendi. Tempus plan-
luptatem, vel alieuum laborem in proprias delicias tandi, et lempus evellendi quod plantatum est, Nulli
vertere : el hoc pulare donum esse Dei, si alienis dubium quod etorlus et interitus honiinuin, Deono-
miseriis et laboribus perfruamur? Bonum esl jlaque lus sith er pracfiniitis, et idipsum esse parere, qtiod
vcros cibos et veram sumere polionem, quos de agni planlare : mori, et quod plantatum esl evellere. Sed
Carue et Sanguinein divinis Voliiminibusinveninius. quia in Isaia Iegimus : A timore tuo, Domine, conce-
Quisenim vel comedere, vel cum opus est, d parcere pimus, et parlurivimus, el peperimus : hoc dicendum
potestabsqueDeo?quipraecepil sanclum canibusnon est, quod perfecto viro, partus iste, qui de timore
esse miuendum (Matlh. vn, 6), et docet, quomodo nalus est, cum Deum arnare cceperil, moritur. Per-
in lempore conservissintdandacibaria (IfaM/i.xxiv, feclq quippe dilectio foras miltil limorem (]rJoan. iv,
45); et juxta alium sensum, inventum mel tantum 18). Hebrsei omne hoc, quod de contrarieiate lem-
c comedere, quantum sufficit (Prov. xxv, 16) ? Pul- portim scriptum esl, usque ad illum locum, in
quo
cbre aulem homini bono Deus dat sapienliam, et ail: 408 Tempus belli, et tempus pacis, super Is-
scientiam, el laeiiliam : nisi enim bonus fuerit, et rael inleljigunt. Et quia non necesse est per singulos
mores suos 407 proprio arbitrio f ante correxerit, G versus ponere, quid interpreientur et sentiant, per-
sapieniiam, et scienliam, et laelitiam non merelur, stringam breviter [Al. leviter] laliorem super hoc
secundum illud quod alibi dicilur : Seminale vobis in dissertioiicm lectoris ingenio derelinquens. Tem-
justitia, vindemiate in fructu vilm, illuininate vobis pus fuit generandi et planiandi Israelem, lempus
lunienscientim(Ose. x, 12 , juxla LXX). Seminanda moriendi, et ducendi in captivitaiem. Tempus occi-
quippe ante justitia, et vitoefructus est demelendus, dendi eos in jEgypto, et lempus de -lEgypio liberan-
el postea scienliae Iumen poterit apparere. Ut ergo di. Tempus desiruendi lempli sub Nabuchodonosor,
bono coram se dedit Deus sapientiam, et caetera : sic et lempus sedificandi sub Dario. Tempus plangendi
peccatorem suo arbilrio derelinquens, fecit congre- eversionem urbis, ei tempus ridendi alque sallandi
gare divitias, et hincet inde perversorum dogmatum, sub Zorobabel, Esdra, et Neemia. Tempus disper-
consuere cervicalia. Quse cum vir sanctus et placens; gendi Israel, ettempus in unum congregandi. Tem-

— El congregelqum dantur. Hic etiam corrupiam
prorsus reiinent istam leciionem, et congreget qum
videnlur bona anle faciem Dei. MARTIAN.
a Penes Alcuin. Poslcjttam universa traciavi, et I0
nihiiin istius mundi labore perpeiuum inlellexi, pos-
terioremquegenercitionemprioris frui labonbus, tuttc
tnilii visum est, hoc in rebus, etc.
h Hic quo me ex praejudicio superioris lectionis
' arbilrio ante correxeril, elc.
ires mss. pro temporepascensopibus, etd
c Et quasi fugieniem, etc. Ita legunt mss. codices
3; editi autem autea libri: Et quasi scieniem prcesen-
teincarpere voluptalem: vel, el quasi fugientemperci-
perevoliiplalem.blhWlikX.
— Victorius ex Brixianis codd. legit percipere :
antea erat quasi scientemprwsentem carpere volupta-
tem; quam ieclionem et retineri posse ait, tantum si
fugientem, pro scientem, scribas.
dRursum mss. omnes, pascere liahent pro parcere,
qnod hoc demum loco ferme concinnius videtur, ac
subnexae exposilioni cobaerentius.
e Duo mss. iantum debet comedere.
PATROL. XXIII.
f Praepositionem ante Vatic. codex ignorat,
qua
qtiidem expuncta, aut nihil, aut certe minus Pela-
gianum errorem hic locu.s redoleal, maxime si ad
ea , quse subsequunlur, animum inlendas. Alcuiinis
sentenliam hanc ad Catholicae doctrinae seiisuni,
qui post Ilieronymiim clarius definiius ubique terra-
rum est, iia ex ingenio temperat: Nisi enim bonus
fuerit, el inores suos, Dei adjuvantc gratiu, proprio
— El tnores suos proprio arbitrio. Nonnihil
videtur Pclagii errorein; sedex consequentibussapere
facile
locum emendabis. MARTIAN.
e Alcuin. pro liisee verbis. Ad illum cnim sen-
sum, etc., usque referendum est : l.abet pressiori
ferme expositione : dedil ettim pro dimisit inlelligen-
dum est.
h Ex Alcuino legimus. Anlea erat el
finitus : in
veleribus vulgatis, et agnilus.
— Deo notus fit. Erasmus, Deo nolus sit el
agnitus.
MARTIAN.
33
10BS S. EUSEBII HlERONYMl i©30
a circumdari Deo A Diruit, sedificat,iriutatquadrata "roturidis.
pus quasi cingulum et baltheuni s jEstuat, et vitasdiscouvenitordine toto.
popultim Judseorum, ettempus ducendi eos in Ba-
byloniam captivitatem-, et ibi cohipuirescere tfans Hoc uiriim recte, an pefpefam dixerit, ieciofis arbi-
Enphraten. Lege irtpic;ap.a(iumbafe)Jeremise{Jererii. frio derelinqub. Nos prioris explanationis sequamttf
xiu , 1 seqq.). Tenipus qtieereridiiilos eiservandi, et ofdineiri : Tempus'spafgeri'doruhietc'origre'gandoruiri
tempus perdendl, et tefnpus pfojiciehdi. TempUs lapidum esse dicehtes, juxta illud qifad in Evarige-
scindeiidi Israel, eltemptis iterum consuendi. Teiri- lio scripturii est : Poteris est Deus de lapidibus islis
pus laceridi Propifetas; riitric in captivilale Romaria, suscitare fiiios Abrahm (Malih. in, 9). Quod ternpus
et tempus loquendi eos, lunc quahdo etiahi iri bos- fuerit genlilis populi dispergeiidi, ct iempus rursufn
tili tefra Dei consolalibhe ei alloqriio rion carebant. ih Eeclesiam congregaWd). Legi in quodanj libro
Tempus dilectionis, qua eos srib patfibus aiite dile- (juxta Sep.luaginta lamen Interpretes, qui dixeitiiil:
xit, et lempus odii, quia in ChristUh) iniulefunt ma- Tefnpusinhiehdi lapides, et teinpus colligendi) severi-
nus. Tehipus prselii, mOdo noh agentibus eis pceiii- tatem Legis aritiquae, Evangelii gratia leniperaiain.
teritiafiv, et lempus pacis in fuluro, quando intranle Lex quippe figida, inbenigna, rion parCens, pecean-
pleiiiludine gehtinm', omiiis Israel stilvus erit. leiii intefficit. EVarigeliigratia miserelur, et ad pce-
Tempus occidendi, et teinpus sdnandi: El occideridi B nitentiam provocat. Et hoc esse teinpus niittendo-
lerivpus est el sanandi, qui ait : Ego occidmn, et ruiii lapidum, _sive congiegahdorum, quod lapides
ego vivificqbo (Deut. xxxii, 19)-. Sanal ad pceniteri- miltaritur. in Lege, colligantur in Evangelio. Hoc
liam provocans. Occidit, juxta illum sensuin : Intita- utrum vere nec ne diclum sit, suo impulelur aiiclori.
tutiiiointerficiebamomnes peccatores lerrm (Psal. c,8). Tempus amplexandi, el tempus longe fieri ttb am-
Tempus deslruendi, el lempus mdificandi. Non pos- plexu. Juxta simplicem inielligeritiam mahifeslus
sumus aedificafe bona, nisi priris desiruxerimuS ma- est sensus, Apostolo 410 i" cadem verba cou-
la. J>Ideirco sic Jeremise verbum a Deo dalum est; gruehte: Nolite fraudare ad invicem, tiisi forle ex con-
ut ante eradicaret, et suffoderet-, et perderel; et sensu ad tainpus, ui vacctisoraiioni (I Cor. vn, 5), li-
posiea sedilicaret atijue planiafei '(JMrem:i). beris danddni bpefairi, et ruisiim coiiiinenliac. Vel
409 Tenipusflendi, el tehipus rifcidi.Nunc flendi qiiod lenipus fuefit amplexandi, quando vigebat illa
lempus est, et in futuro ridemii: Beati enini flentes, seinerilta :~Crescite, et multiplicamini, el replele tef-
qnoniam ipsi ridebunl (Luc. \i, 21). ram (Gen. i, 28). Et lempris procui a eomplexu fieri,
Tempus piangendii el lempus sati-diidi.ldei;feb cor- quando snccessit: Tempiis%inangusto est. Superesi,
ripiuiiturin Evangelio, quibus Doniinus ai't: Lanieii- iCtet cjiii hlibeni iixbres, sic siiit quttsi hoii habeant
tavimus vobis, et non plarixistis : canlaviritus, et non G (I Cbr. "vii, 29). Si autein voJueiinius ad altiora con-
saltastis(Luc. vn, 52). Plangendum esl ifnprsesentia- scenderc, VidebhniisSapieiitiSri)ahiplexari amatores
rum, ° ut postea saltare valeamus illa saIlatione,qua subs : Iloiibfa, qaippe ait, eam, el tiriipiexabiiiir te
David saltavit anie arcarii Teslamerili: ei Saulis fflisc (Prbv. iv, 8), intfaque uliias srias et greniium stri-
d ctiori_ 1 teriebit eoifjplexu. Pofro, qiiia non potesl
displicens, niagis placuit Deo (\lReg. vi).
Tempns spargetidi lapicies, el terripiiscottiyeiidi la- humariiis ariinius semper in subiime leiidi, ei de
e
pides. Mifor, quotiiodo vir disertiis fem ridiculaih diVinis et altibfibus cogitafe, fiee jrigiter esse in
iri bbc loco dixeril: De desiructiorie, Inquiens, et conteiilpMioiie reftfni ccelestiiirii',sed itilerduni ne-
aedificatioiie dombiuiri Salonibnis sermo est, qood cessiialibris corpbfis indiiigef e; proplefea leiiipus csl
liomines nunc deslruant, nuiic aedificeht: alii cori- amplexandisapleritiarii, el eatri striclius i contincn-
gregent lapides ad sedificia cohslruerida, alti quse di, et tempus felaxandi nieriieri) ab iiituitu coni-
exstructa sunt, destruant, secundum illud Horatia- plexuque sapientiae, ut curae corporis, et his quibus
num f (Epis!. lib. n, ~ep.1) : Vita noslfa absque peccato indiget, sefviamus.
« VictoriusexMediceO, Fesulanb.eiS.Mafci Flo- D fn futuro. MARTIAN.
e Miror quomodovir diserius, elc. Qriis boe dixe-
renlinis codicibus rescripsit circuriidandi. Impressam
lectionem tuenltif nosiii bmtles. rit, sciferion potui;quamvis pluriina veterum Scrip-
"b Valieari. et Palalin. allef, desifuxerimus inald, torrim voiumiiia in hnnc Diiem perlegere curarim.
siculJereniim verb'um,<Ac.Cieieruiii aritea inlerpunc- Moiieoauieni Iectorem, Hieronynii Commentaririra
lioriis vitio iaborabal bic loctis. in hunc Ecclesiastae locum, fuudilus esse deprava-
c Ut posleasaltarevaleamtis, elC. MsS.Corbeienses, luni et subversum iri Glossa ordiuaria. MARTIAN.
f Secundutriillud Horalianum. Aiius ordo est ver-
saltare vaieanius illam saliationein, CjitamDavid salla-
vit. SaTtare sallatfonem, sicut vivere Vitam. MAR- suiiiri apud ipsuiii Horatium Epist. lib. i, epist. 1,
TIAN. . el „. .. ,. . ., ad Mcecenajeni :
i Addilur in Erasmi, Victofu editioinbuS glos- Quodpeliit, speruit : repetit guodnuper omisit:
selriaislud :quia quiinprwsentiswculosua plangitpec- SSsluai,et.vitaBdisconvcnitorclinelolo.:
Diriiit, «ccliiicat,
iriutal quadfalarotuhdis.
cata, rukbit polius in futuro ,-quod penitus mss. igtio- MARTIAN.
E Tres lriss. Exstruii. Et apud Horatium, qui prior
—Magis placuit Deo. In veteriljuseditipnihusadul-
terinum atidiiameiiVuiriIriveiiio, qupd iriinime loco liiculaudatur versus: alleroposterior esl.
eiuigrtiai. Unde conjiciii. 'pbsitum fiiisse ab aliqiio Vieioriiis, Tempus tuiric in anguslo: olim erat,
cVscfipibre lmpefllo, qui 'pfetibsissiriiis rriargaiitis Teinpusquod in dngusto,elci.
1
Ilieronymi suum vitrum adjecerit, nempe: quia qm
ridebil potius
Mariiaiiaeusyitiose, slricliori ienere 'complexu.
i Duo mss., strictius comtringendi.
inpmsenii smcuto sua plangit peccata,
fOSf COMMENTARtUSIN ECGLESIASTEN. I0S8
Tenipiisacquireiidi, c/ ienipus perdenUi.Teihpus tfa- A
„ ergo se nunc putet esse sefciirum:-in iehipore belli
stodiendi, et lempus projiciendi. Sub diversis Sefliio- e accingendum esl, et affria traclanda, ut victores
nibus* ideni huiie; qai Supra et iiifra,?chsus est, in quoiidain requiescamus in pace.
co quOdail: Tsmjws desiruendi, et tempuscedificahdi. Q&mabundaritin£Si facienti,in quibus ipse laborai.
Ac deinde : Tefripusscindendi, et teinpus corisumdi. Vidi occupatioitem, qitam d-edhDeiis filiis hbmirium,
Quoroodo « eoim Synagoga destruitur, ut ardifiCeluf Ui becupenluf in ed. Univefsd fecit 'bbirairi iempqre suo
Ecclesia-, et a Lege fit scissio, ut Evangelia consuah- ei quidein smcniumdedii iri iorda eorurri, u%non inve-
lur. quod EvahgeJistsesingnli perpetrarunt, de Lege nicitliomoopus quod fecil Deus ttbiriiiiousque in finem.
et Prophelis adventus Domihici tesliiKOniacotisuen- Nrin me fugtt quid a plefisque in hoe loco dietum
tes :,ita et lempus fuit quccrendi et cuslodiendi sii, 412 quod pfopterea Deus iii pfajsehll ssecuio
Israel, tempus perdeudi et projiciendi illufn. Vel eliam pervefsoruni dogmatum mifgisiris boiicesserit
cerietempusqusereridi populum ex genliiros-,el tenr- otcupaiionem, ne mehs horhinis oliosa tofpescefet,
pus perdendi populum Judaeorunii Tempus custo- el hocesse bohurri, quod feCit DeUsih lempore suo,
diendi credenlcs -ex nalionibus, et teiripus abjiciendi et htliilomihUs neqUire eos haturarri et refiim scien-
iivcredulosex Israel. liam cbrilprehendefe. Mihi Vero ab Hebfseo, qrii me
Tempus liccendi, ei iempm loquendi. Pythagoricbs B in Scfipturisefudivit,ilaexpositumest: Cumomnia
rcor, quoruih disciplinaest tacere per quiiiquemiiuni; stib labantur lempore, et sit teriiplls dpstfuendi et
et postea eruditos loqoi, hinc originem sui traxisse Eedificandi,flendi, atque ridendi, tacendi, atque lo-
decreti. Discamus itaque et 411 hos prius non Ioqrii quendi, et caetera quaedicta de tempore suht, quid
ut postea ad loqiiendum ora reseremus-. Sileaiiius ffustra conamur el tendimus, et brevis viiie laboi'es
cefto teriipore; elad proeceploris eloquiapendeamuS; piilamus esse perpetuo^? Nec contenti sririius secun^
Niliif iiobis videalur rectuni esse, nisi quod disci- duni Evarigelium, nialitiadiei :nihilqiie 5ncrauinum
mus,ut posl muHum silenlium, de discipulis efficia- cngitemiis (Matih.). Quid eriim possiimiis habere in
mtjf magistfi. Nunevero pro sa>culorum b quotidie hoc saeculo amplius laborando, in quo id tantum ho-
iu pejus labentittin vttio, doeeniusin Ecclesiis, quod niihibus a Deo datUm est, ut alius ali;i sectahdo ha-
nescimus. Et si <compoxitioneverbofum,vel inslinctu berel, in quibuserudifi, etfexercere se posset? Deus
diaboli, qui fautOr errorum est, plausus popuIFex- ehim omhe quod fecit, bonum esl, sed bcmum in
citaverimus , conifa eonscieniiam nostram scire fempore suo. Bonum est vigilare alque dorriiire: nec
ijos afbitiamur, vle qu'0 aliis poiuimus persuadere. lartien seinper vigilare aut dormire bonnm est, quia
c Omnes arles absque doctore rion discimus: sola vicissim juxta dispositionefn Dei boniini est unum-
haeciafn vilis et facilis esl, ut noh indigeat pfaecep- ^ quodque, cum bpiis est. Dedit quoque Deus liiundnm
lore. ad iiihabitandum honiinibus, ut fruanlur varietafibus
Tempusflrncindi,et lenipus odiendi. Teinpus amandi tehipofum, etnon quserant decausis refum natura-
posi Deum, liberos, uxorein, propinquos, et tempus lium quomodo creata sint omnia : quare hoe vel il-
odieridi eos in mariyrio, cuni pro Chrisircoufessione lud ab iniiio mundi usque ad cohsumihationein fe-
rigidos pietas oppugnai Inimica. Vel certe lehipiis cerit creseefe, manerej mutafi-.'
arivandiLegem, et ea quaea Lege fuerant imperata, Cognovi quid nbn esl borium-,•nisi imtari, •ei facere
CircUmcisionem,hostias, sabbaihum, neomenias, et boriumin vita sua. El 'qtiideriibrrinishomo quif cbme-
teinpusodiendi ea, Evaiigeliigratiasiiccedeiiie. Nec- dil, et bibit, et osiendit bonum ih 'bmtii labbre swo, ex
hori ethocdici potest, quoniam nunc pef speculufri donb Dei est. Propterca colonus et hospes huindi
videmus in senigmaie (ICor. xni, 12), tempusesse homodatusest, ut bfevi vifaesuseffuaturtehipofe, et
pfscseniia diligendi, et in fuiurum tempus adveniet, speprorfXiorissctatis absbissa, cuhelaqtiae possidel,
quando cernentes facie ad faciem d, el in fnelius: quasi ad alia profecturus aspiciat, et qtiod [Al. quah-
prbfieientes, incipiemus bdisse, el despicere qfiod tiiih] potest bene faciat ih vita sua : riec Tfustra ob
airiavimus. , _ coiigregandas opes, cogilatioriibus torquealtir. Neqtie
fimpusbelli, el iemptispacis. Qiiatndiu in pfaeserili se putet plus de suo labore lucfaf i pbsse, quam ci-
saeculosuunis, temptis est belli: cum aulem migra- bum el potum, et si quid de opibus suis in bonis
verimus de Iioc saeculo, pacis tempus adveniet. In[ operibus expenderii, lioc soium donum 4-ld ^ei
pace enim locus est Dei, et civilasnostra Jerusalem, , est. -Ex quibus, non, ut quidam >8estimant,ad luxu-
de pace sortita esl vocabiiluiri ( Ps. LXXV,3). Nembi fiairi ctdelicias, et-ad desperatiohem, secundum illud

n Penes Alcuin., el alligant scisswnes
Legates, %t
Evangeliigloria constiatur.
1i.Nunc ver-opro swculorum. Gorbeienses mss. prb
scholarum quotidie in pejus labetitiunt.; et infra : qui
Jfactorerrorum esl. MARTJAN.
c RecoIeepisiolamE3,ad Paulintimanum. 6 ad'8.
—Omnes arles absquerfocfore,Idenvconqueritur in
Epistola ad Pauiinum, de studio divinafum Scriplu-
rarum : cujus inilium est, Fraler Ambrosius, elc.
MARTIAS.
&Addit Vatic. iriluebimur_pro quo Pafatiiius alter
iniuemur. Mox pro incipieritus, et quod amavimus,
queniadmodum mss. onnies praeferunt, et Viciorius
quoque ex Fiorenlinis exemplaribusresiMuerat., JMar-
tian. retinuit fncfpfmus, et quod nunc amamus.
e Palatinus alter, in lempore beili iibi certandnn
.esi. Alcuinus, ubi cerlmidumvst, Tuin cum eodcm
Palatino Vaticanus, el Aposlolicaarma tractanda.
{ Idem Pala.lin. comedei,il bivet, <eiosl<e.niiei
animm
sum bonum, etC.
 1039 S. EUSEBII HIERONYMI 1010
Jsaiae: Manducemitset bibamus, cras enim moriemur A cie ejus (Ps. xxxtu, 17). Vultus quippe Doniini super
(Isai. XXII, 51), instar animalium provocamur _[Al. facienles mala.
provocemur]; sed secunduni Apostolum ; Habentes Quid est quod fuil ? e ipsum quod est et quw fulura
viclum et veslilum, his conienti sumus (I Tim. vi, 8), sunt, jam fueruttt: et Deus quwret eum qui persecu-
ul[A/. etj quidquid supra habere possumus, in pau- tionem pqtiiur. Vel praelerila, vel praesenlia, vel fu-
peribus nulriendis et egenlium largitione consuma- tura ipsa et fuerunt, el sunt.et erunl universa, quae
mus. Porro, quia caro Domini verus est cihus, et cernimus. Sol qui nunc oritur.el antequam essemus
sanguis ejus verus est polus, juxla «yaywyijv,hoc nos in mundo, fuit, et posiquam mortui fuerimus,
solum liabemus in prsesenti sseculo bonum, si ves- oriturus esl. Solem aulem noniinavimus, ul ex hoc
camur carne ejus, et cruore polemur, non solum in intelligamus el coetera esse cadem, quae fuerunt.
myslerio (Eucharislia), sed etiam in Scripturarum Qtiod si videaniur per conditionem morlis perire,
lectione. Verus enim cihus et potus, qui ex verbo non pereunt, quia rursum rediviva succrescunl, et
Dei sumitur, scienlia Scriplurarum est. Nec pulet nihil in perpetuum inlerit, sed renascitur, et quast
aliquis, illud a Balaam prophelatum: Non erit labor cum quodam fenore reviviscit. Hoc est enim quotl
Jacob, neque dolor in Israel(Num. xxm, 23). Huic ait : El Deus qumret eum, qui perseculionempatitur;
contrarium esse, quod muneris Dei esse dicitur : Si B quod Graece melitis dicitur y.cdb @zb;^JJTVJO-EI k -rov
quis comedalel bibat, et oslendat bonum in omni labore SiwKOfisvov, id est, quod praeleriit, quod expulsum
suo. Multaequippe tribulationes justorum. Et de his est, quod esse cessavil. Si auiem istud de cunctis
Apostolus queritur, in labore eta dolore sudasse se quse in mundo sunt, dicitur, de homine nulla dubi-
dicens.(II Cor. n). Sed cum de his nos in fuiuro laiio est, quin morluus renascatur. Si cui autem pla-
Dominus liberaverit: JVonerit labor in Jacob, neque cet quasi proprio legefe principio : Et Deus qumrel
dolor in Israel. Et quomodo illud legimus: Beati eum qui pprsecutionempalilur, utatur hpc testimonio
flentes, quoniam ipsi ridebunt (Luc. vi, 21): el risus in persecutione gentilium, ad consolandum eum,
noster Job prophetantis verba sectabitur : Veracium qtti in martyrio perseverat. El quia omnes juxta
os replebilurh gaudio (Job. vm, 21); sic nunclabore Apostolum (II Tim. ni), qui pie voluntvivere in hoc
nostro fruimur in bonis operibus, per quem coan- saeculo, persecutionem patiuntur,»habeanl consola-
gustamur et premimur, ut postea laborare cessemus. lionem, quia Deus quserilpersecutionem patientem,
Cognoviquia omnia qttw fecil Deus, ipsa erunt in sicnt requirit sanguiiiem interfecli,et venit quaerere
wlernum, super illa noti potest addi, el ab illis non quod perierat, et erranlem ovem i suis humeris ad
polest quferri : el Deus fecit, ut limeant afacie ejus. gregem reportavit (Luc. xix, xv).
Nihil est in mundo quod novum sil. Solis cursus, el 'J Et adhuc vidi snb sole locum judicii: ibi impielas;
lunse vices, el lerrae, arborumque siccilas, vel viror, et locum juslitiw : ibi iniquitas. 415 &'xi e9° [A-l.
cum ipso mundo nata sunl alque ° concreta. Et ergo], in corde meo: Juslum el impiumjudicabit Deus:
idcirco Deus certa ratione cuncla nioderaius est, el quia tempus omni voluntati super omne factum ibi.
jussit humanis usibus elementa servire, ut homines Manifestus esi sensus, sed nubilo inlerprelationis
liaec videntes, inielligant esse providentiam [Al. obvolvitur. Sub sole, inquit, isto veritalem.et judi-
prudentiam], et limeanla facie Dei, dum cxrerum cium requisivi, etvidietiam inler judicum ipsa sub-
d aequalilate, cursu, ordine, atque constantiainielli- sellia, non veritatem valere, sed munera. Sive aliler:
gunt creatorem. 414 lnvisibilia enim Deie per ea Arbilratus sum aliquid justilise in praesenti saeculo
qum facia sunt, inteilecta conspiciunlur : sempiterna geri, et vel pium pro suo nunc merito recipere, vel
quoque virtus ejus et divinitas (Rom. i, 20). Quod si impium pro sno scelere puniri : et e conlrario re-
voiuerimus, priori sensu finito, quasi a capitelege- peri, quam putabam. Vidi enim et juslum mulla
re : Et Deus fecit, ul limeant a facie ejus, hic sensus niala hie perpeli, et impium regnare pro scelere.
est: Deus omnia fecit, ut timeant homines ab eo, Postea vero cum corde meo colloquens el repulans,
quod semel Deus disposuit,f in aliud declinare. intellexi.non per partes Deumet per singulos k nunc
Pulchre autem temperavit, dicens : Vt limeant a fa- D judicare, sed in fulurum tempus reservare judicium
11Pro in dolore, Palatinus aller in abslinenlia. B Unus Palalinus, cum edilis ante Marlian. libris
!> Viclorius pro gaudio, reponi vult rfsu, uim ex ipsum esl, quod erit.
Graeco textu, in quo est yilturos, tum ex eo,quod de —Ipsum quod est.Mc quoque corruple legitur, ip-
risu, non de gaudio, sermo Hieronymi sit. Nihil sum esl quod erit. MARTIAN.
vero conlra mss. (idem imniulandum est. Jl Neutri genei'e Palalin, «
Siuzo^ivov.
1 Hactenus vulgati habent, contradicentibus
0 Valican. afijiueconcreala, fere ut Alcuin. creala. mss.;
A Idem Vatican. exrerum qualitqte, cursu, ordine, olim quoque pro in hoc smculo, erat in Chrislo.
tsqualitate, et constantia; cui ex parte concinit Pala- —Volunt viverein hoc smculo.In cunctis exempla-
tiuus. ribus mss. hoc modo scriptum est; in editis vero
e JnvisibiliaenimDei. Manuscripti Corbeienses sic antea libris, i» Christo. MARTIAN.
legunt, invisibilia enim a crealura mundi per ea qum i Et errantem ovem.Sorbonicum codicem seculi
facla sunt, ihtellecla conspiciuntur. MARTIAN. sumus, alii leguiit, erratani ovem; ediii Erasm. el
f Cum Eiasmo et Victorio Yatic. ms. nec in aliud Marian. erroneam ovem.MARTJAN.
dectinare. k Adverbium nunc, mss. nostri ignorant : Alcui-
— In aliud declinare. Falso apud Erasm. et Ma- nus pro eo legit semper.
iian. leghuus, necin atiud declinare. MARTUN.
 10H COMMENTARIUS1N ECCLESIASTEN. 1042
ut omnes pariter judicentur, et secundum volunta- (Vviderelur dissolvi, aliud reservari; tamen non mul-
tem el opera sua ibi recipiant. Hoc est enim quod lum intererat perire cum corpore, vel inferni tene-
ait : Et tempus Omni volunlati, et super omne factum bris detineri.
ibi, id est, in judicio, quando Dominus eceperit judi- Recurramtisad singula, etcommatico genere di-
care, tunc futura est veriias, nuncinjusiiliadomina- cendi, juxta ordinem suum breviter disseramus [Al.
tur in mundo. Tale quid et in Sapienlia, quae iilii a dissolvamus]. Dixi ego in corde meo de eloquio filio-
Sirach inscribitur, legimus : Ne dixeiis, quid esthoc rum hominis, ul eligereteos Deus. Hoc solum, inquit,
aut quid est istud? omnia enim tempore suo requi- inter bomines et jumenta Deus esse voluit, quia nos
rentur. loquimur, illa sunt iniita, nos voluntatem sermone
Dixi ego in corde meo de loquela filiorum hominis, proferimus, illa torpent silenlio. Etcumtanium ser-
quia separat illos Deus, et ut ostenderet, quia ipsi ju- mone differamus a bestiis, lamen ostenditur nobis,
m_entab sunt sibi, quia evenlus filiorum hominum, et quod juxta corporis fragilitatem pecora sumus. Sic-
evenlus pecoris, eventus unus ° eis. Sicut mors hujus, ut jumentum moritur, ita moriturelhomo, etunus
ila et mors illius, et spirtlus unus omnibus, et amptius omnibus flatus est, et aer isle quo alimur. Hoc enim
homini a pecore nihil est, quia omniavanitas. Omnia ail : Et spirilus unus omnibus, et amplius homini a
vadunt ad locum unitm, omnia factasunt de humo, et B pecore nihil est. Quod ne putaremus dici etiam de
omniareverlentui ad humum. d El quis scit, spirilus anima, intulit : Omnia faciqsunt de terra, el rever-
filiorum hominis, si ascendat ipse sursum, et spiritus tenlurin terrain. De lerra aulem nihilaliudnisicor-
pecoris, si descendatipse deorsum in lerram. Non mi- ., pus faclum esi. Et signanter de corpore dicilur :
randtim est, in praesenti vila inter justum et impiuin Terra es, etin terram reverteris (Gen. m, 11). Quod
nullam esse distantiam, nee aliquid valere virtules, autem videlur esse blasphemum: Quis cognoscit, spi-
sed incerlo evenlu omnia volutari, cum etiam inier rilus filiorum Iwminum, sf417ascendat ipse sursum,
pecudes et homiiiem, secundum corporis vilitatem e et spiritus jumenli, si descendal ipse deorsum in ler-
nihil diffefre videatur, et sit eadem nascendi condi- ram? noninter pecudes et hominem secundum animsc
tio, sors una moriendi: similiter 416 procedamus dignitaiem nihil interesse conlendit, sed adjiciendo
ad lucem, aeque dissolvamur in pulverem. Si autem quis, difficultalem rei voluit demonstrare. Prono-
videtur haec esse dislantia, quod spiritus hominis men enim quis in Scripturis sanctis non pro impos-
ascendat in >coslum, et spiritus pecoris descendat sibili, sed pro difficili semper accipitur. Ut ibi:
in terram, quo istud certo auctore cognovimus? Generalionem ejus quis enarrabit (Isa. LIII, 8)? Et in
Quis polesl nosse, utrum verum an falsum sit quod psalmo quarto decimo : Domine, quis habitabil in la-
speralur? Hoc autem dicit, non quod animam pulet ] bernaculo luo, el inmonle sancto luo (Psali xiv, 1),
perire cum corpore, vel unum bestiis et homini prae- et caetera, qusc sequuntur. Et in Jeremia, licet & in
parari locum, sed quod ante adventum Cbristi om- Hebraeo aliler sit: Et homo est,etquis cognoscel eum
nia f ad inferos pariier ducerenlur. Unde et Jacob (Jerem. xvn, 9)? Inter hominesigitur etbeslias haec
ad inferos descensurum se dicil (Gen. xxxvn, cfXLIY). soia est differentia, qnod spiritus hominis ascendit
Et Job pios et impios in inferno queritur retenlari in cceluni, et spiritus jumenti descendit in terram,
(Job. vne/xvn). El Evangelium, cbaos magnuin et cum carne dissolvitur : si tamen hujus rei vir
interpositum apud inferos, et Abraham cum Lazaro, aliquis Ecclesiasticus et disciplinis ccelestibus eru-
et aivttem in suppliciis esse leslatur (Luc. xvi). Et ditus, et quasi dubiaerei cerlus asserlor sil. Haecin-
• revera,ai)tequamflamihcam illani rotam, etigneam terim juxtaliiteram.
fompliseam, et paradisi fores Christus cum lalrone Quantum auteni ad spirilualem intelligentiam per-
reseraTet, clausa eranl ccelesiia, et spiritum pecoris tinet: Quoniam homines, etjumentasalvos faciet Do-
hoiriinisque sequalis viliias coafctabat. Et licet alitid minus(Psal. xxxv, 7); et in alioloco: Ut jumentum

R Restituimus vocem filii ex noslris mss. atque __) e Secundum corporis vilitatem. Mendose item le-
editis anle Marlianaeum, qui illam omiserat, libris. gunt, secundum corporis qualiiatem : cum ex verbis
—Qum Sirach inscribilur. Edili libri qum filii Si- consequenlibus appareat Hieronymum pusuisse vili-
rach inscribitur, sed mullo verius in mss. codieilms, tatemi.on qualitatem. MARTIAN.
f ConlerCommentarios in Osee cap. 13. Sanctum
qum Sirachinscribitur. Nam apud Sepiuaginia liber
Ecclesiastici inscribitur ZofLa.'Ztipo.x, sapientia Si- quoque Auguslinum deGenes. adlii. L. 8. c. 4. No-
rach. Syrus tamen Interpres ha»c habel : LiberJesu bis, inquit TertuUian. )ib. de Anima cap. 51. inferi,
ftlii Simeonis Asiro ; idemque liber vocalur sapientia non nuda cavositas, iiec subdivalis et aliqua mundi sen-
fitiib Asiro. MARTIAN. lina crtduntur : sed in fossa tcrrm, in alto vastitas,
Vatic. junieiiia bis sutit. Olim erat, ut ostendat, el in ipsis visceribusejus abstrusa profundilas.
quia ipsi jumenla sunl, sive quia, elc. e Licetin Hebrwo aliter sit. InHebraeoestNVI IMNl,
—Ei utostenderet, quia ipsi. Corruplissime hic tex- veanusc hu, et incrustabile ipsum, sive el anxium ip-
tus legitor in editis antea libris ad hunc modum : sum, id est, cor omnium.Sepiuaginta autem protMN
ryuiaseparal illos Deus, ul ostendal, quia ipsi jumenta anusc, legebant enos, quod hominem siguificat, unde,
sunt : sive quia eventus, elc. MARTIAN. El homo"est. MARTIAN.
c Idem Vatic. cum Palalino secunda manu, even- — Fraudi liierunt iois LXX eaedem in Hebraeolit-
lus nnus omnibuseis. terae, quibus el homo, et incurabile quid deno-
d Ita Mss.ad Graecum K«I tk. Antea vocula«<de- latur.
efai,
1045 S. EUSEBII HIERONVMl . 11)44
sum, inquit, apud te, et ego semper lecum (Psat: ,1 (Cap. IV). Et cottvtrsus e snm ego, ei vidiuniversas
Lxxn, 23): et in oinnibus prophetis liomines, et pe- calumnias , qum fiunl sub sole , el ecce lacrynm eo-
cora in Jerusalem salvanda [Al. salvala] dicuntur, rum, qui catumniam suslinenl, et non esiqui consoie-r
et impleri terram * repromissionis pecoribus et ar- lur eos, el in manibus culumniqnliumeos fortiludo : et
nientis; quis seit, utrum sancius, qui hominis ap- non esl eis consolalor.Post hanc eogilationem { illuc
pellalinne dignus est, ascendal in eoelum, el utrum mentem liicam oculosque converii, ut viderem ca-
peccatnr, qui jumenlum vocatur , desceudat in ler- lumntaiuros, el oalumniam susiinenles. Et ecce hi,
ram ? Fieri enim polest pro incerlo vilse bujus, et qui injusle a pptentibribus opprimunlur, lacrymis,
luhrico statu, ut et juslus concidal, et peecaior ex- quas solum habere in.calamitaiibus licet, rei invi-
surgat, el nonnumquam evenit, ut ralionabilior, et diam pr,olesianles , eonsolaiorem non queunl repe-
eruditus in Scripturis, b id est, homo, non cir- rire. e Et qua majo.r miseria sjt, el inconsolabilis
cumspecle, etul scientia sua dignuin est, viyat, et dolor, caluniniatores vident jn suis; ^ imquiiatibus
deducalur ad inferos, et simplieior quisque alque fortiorcs. El haec est causa, quod non valeant con-r
rusticior , qui jumentumliominis comparationedica- solari, Plenius hunc loeuni in psalmo septuagesimo
tur, melius vivat, et martyrio coronelur, ac para- secundo David, el Jeremias in suo volumiiie' exse-
disi sit colonus. B quunlur.
Et vidi, quianoneslbonum, nisiquod Imlelur homo 419 Ei laudqvi ego morluos , qni jam morlui sunt,
in opere suo, quia hwc est parsejus. Quis enim addu- super viventesqnicumque ipsi vivunt nsque nunc. Et
cel eum, ut videat id, quod fiUtirum esl post ipsuni? melior snper hos duos, qtd nondum nalus est, qui i
418 Pf° eo quod nos pOsuimus : Vt videal id quod nondum vidit opus malum, quod faclum est sub sole.
futurum est posl ipsum , aperlius interprelalus est Ad comparalionein miseriarmn, quae in hoc sseculo
Symmachus , dicens : Vivideat ea e quw fulurq sunt mortales premunt, felioiores judicavi mortuos, quam
post hmc. Nihil est ergo bonum in vila ista , ntsi viveutes, secundum illud Job de inferis dispulautis.
quod lsetatur homo in opere suo, faciens eleemosy- Ibi reqnieveriinl lassi corpore , cum his qui vincti fue-
nam, et fuluros sibi ihesauros in rcgno ccelorum rant, jam securi, lion audienles vocem exactoris (Job
preeparans. Ilanc solam habemus porlionem, quam iii, 17 et 18). Melipr autem est his duobus, vivente
nec fur nec latrovalet, nec ivrannus auferre, et videlicet eidefuncto, qui necdum natus est. Alius
quse nos post morteni sequatur. Nee enim possumus, enim adliuc mala patitur, alius quasi de naufragio
cum htec vita fuei;it dissoluta , rursum nostris labo^ nudus evasil. Porro qui necdnm natusesl, iu eofe-
ribus perfrui, aut scire, qu;e futura sint jii iniindo liciorest, quod necdum mala inundi expertus est.
poslea. Aliier : Superiori errnre turbatiis, quod pu- 'u k Hoc auiem dicil, non quod qui necdum nalusest,
larem inter homiues ei besiias nibil interesse, in ante sit quam nascaiur, el in co felicior sil, quia
liano senleniiajn prava opinione * deductus suin, ut necdura corpore prscgravatus est : sod.quod l melius
niliil aliiid boni dicerem, nisi pra-sentem carpere sit omnino nou osse, nec sensum babere substan-
voluptalem. Neque enim cum semel nos dissolvisset liae,quam infeliciler vel esse, vel viyere. Quomodo
interitus, posse his perfrui, a quibus recederemus et de Juda Dominus loquilur, futura ejus tormenla
ingrali. AJii de hoe quod ait: Quis enim adducel eum, significans : Melius erat non nqsci hominiilli (Mallh.
utvideatea, qumsunl fulura post se, ad illam intefr xxvi, 24): quod melius ej fuerit pmninp npn esse,
ligentiam reiulerunt, ut dicerent: Melius esse suis quanv aeternos cruciatus perpeli.. A.Iiiycrp hunc lp-
hominemlaboribus perfrui; quia hoc solum de sub- cum ita intelligunt: Meliores esse dicentes eos, qui
slantia sua posselauferre.Cum mors venerit, nes,cire mortui sunt', ab his qui vivunl, licet ante fuerint
quali sit baerede morilufus, ulrum dignus, an indi- peccatores. Viventes enim adliue esse in pravlio, el
gnus, sujs opibusperfruatur. quasiclausos corporis ergastulo retenuiri; qui vero
a Palatin. alier, voce repromissionis, expuncta , D dolore propter iniquonim potentiam. MARTIAN.
subsiituil secunda manii pro hominibus. 1 Paiatini duo m.ss. exqiiirunt.
: i Idein Palatin. ut est homo. j Tres, e noslris mss. qui nqn vidil opus : pressius
s Rursum idem ms. Ut videal qnlea, qnm sunl fu- Graecooyxzlfc.
tura : perperam. VHanc pericopen ila effert, sive explicat Alctjis :
fl Penes Alcuiu. prava opinioneseduclus sum. Hoc autein dicit, MOIJ^ quia qpiiiimsint hoiiiinum, se-
eMariiaiiecus, Et conversus ego, vidi, remienlihus cundum quorumdqm errqrem, qntequam nuscalur
tum nostris, lum quibus ille' usus est mss. et Flo^ homo in mundo , sed quiq meliussil, omnino ngn esse.
rentinis quoqpe, quos laudat Victorius. Porro, quod Uartiaiiaeus putat, Hieronyijiiana sen-
T--.Etcohvenus sumego. In anlea editis libris corr tentia jugulari ineptas seliolasiicorunvflpjnioues, qni
rupte legimus, Ei converti ego, elc, pro connersus tradinn praeslare hpmini infelieissjme existere, quam
isuiii:eg:o,Sicut legunl omnes riiss. MARTIAN. omnino non esse, praeter pbilosppjios plerosqup oni-
1 Adverbium illuc, quod Martianaens omiserat, nes, S. Augiistinus ipse imprpbai lib. iij de iibero
'ex hostris mss. et Victorii editione suffecimus. Arhitiio , et post eum S. Tbonias I. n qux-st. 8, art.
s Alciiin. Et quod mqtorummiserrimuin sil, etin- 1 ad 5.
consolabilisdolor. 1 Sed quod melius sil, Hic locus iugu'al ineplas
%Caluinniatores videnl in suis. Mss. Corbeienses SchoLasticortiniopiniones et argutias, quihus apud
calumnialores videntur in snis iiiiqmtalibus fort.iores. imperitos conantur probare, melius esse hoi.niniin-
El hwc est causa, quq non valeam consolari. Quasi felteissirae exsisiere. ct. vjyere, quani oniniii.Qnqn
Ifieronymus ipse loqueretur ista do inconsolahili esse. MARTIAN.
1045 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. 1016
morlem obierinl, jam esse sectiro.s, et peccare de- \ docei manus meas ad prwlium (Psat, CXLIII,1). Slul-
sisse. Sicut et Joannes , quo major npn fuit in nafis tus igilur complexus csl marius suas, id est, con-
mulierum (Matih, n), <»minor est eo, qui minimus. iraxit, et extenderenoluil, unde noncomedit labores
esl inregno coelortim, et corporis oncre liberalijs,' manuum suarum 421 1uos ncc habet; sed carnes
nescit cum Apostolo dicere : Miser ego honio, quis suas , vivens juxta sapientianv carnis , et carnis
me liberqbit de corpore mortis hujus (Rom. vii, 14) ? operibus vescitans.
Meliorem autem his duobus esse eum, qui necdum Melior est plenus pugilius cum requie, quam plerit-
natus est, nec vidit mala, quibus in mundo Iiomip.es iudo manuum taboris et prwsumplionis spirilus. Me-
deprimnntur. Aniinas enim nostras ,b antequam ad lius est modicum habere justum, quam diviiias pec-
corpora jsta descendant, versari apud superos, et catorum multas. El in Proverbiis : Melior est parva
lanidiu bealas esse, quamdiu ecelesli Jerusalem, et acceplio cum juslitia, quam mulla genimina cum ini-
clioro, leneantur Angelico. quilate (Prov. xvi, 8). Eleganler justiiia requiem
420 E.1 vidi ego universum laborem, el simul om-, habet, iniquitas lahorem. Et quia singularis nume-
nem virtutem operis : quiqwmulatio c.viriq sodali ejus; rusin bono semper accipitur, duplex in nialo : pro-
el quidem hocranilas et prwsttmplio spiritus. Conyerti pterea uuus pugillus habet requiem, etvduae manus
me rursus ad alia, et vidiomnem fortiludinem et glo- 8 labore sunt plenae.
riam laboraniium, et deprehendi bontim alteriiis Et conversus sum ego, et vidi vanilalem sub sole.
esse alierius maluni, dum invidus aliena felicitate Esl iinus, et non est secundus, et quidem fitius, el
lorquetur, ei palet insidiis gloriosus. Quid eniin var frqler non est ei; et tton esl finis omni tqbori ejus. Et
nius, quid &.inslabili.uSj etsic iiihili, quain hprnines quidem oculus ejus non salialur [Al. satiabitur] di-
non suasflere iiiiserias, ve-1prp.pria Iiigere'peccata , viliis : et cui ego laboro, et fraudo [Al. fraudabo] ani-
sed meliorihus invidere ? mam meam a bonitate: Sed et hocvanitas, et distentio
Stultus complexusestniqnussuqs , el-comeditcqrn$s pessima est. Conversus sum ad alios, et vidi eos,
sms (Proi), xx.iv). Hic.est quj et. in Pfpveibiisplger plus quam necesse est, labornre, congregare per fas
describitur, coiiiipen.s manibus pectus suu.m.Clli» et nefas opes, et non uti congregatis, hab.ere omnia,
lamqtiam cilus cnrspr, venit inp.pja, el qui prqpter incubare diviliis, servare alteri, et suo labore non
nimiam famenv (hyperbolic.e aulem dicium s'il) CO- perfrui : maxime cum nec filitim, nee fratrem ha^
medit cariies suas. Quj melius putaf esp pnum pu- beant, nec propinquum ui videaiur pius f labor ner
gillum haberefarris, et ptiQsumlorpenienH)uevi\'ere., cessariis reservaips. NihiJ ilaque esse vanius depre-
quam laboraiitein manuhi ulramqu.e cqmplpre. Tp- hendi, quam eum hQminem, qui divitias congregat,
tum autein qiiod disserit, hpc est, ut psieiidat, e|; Z eui eas relinquat, ignorans. Quod quidem possumus
eum qui laborai, et habet ajiquid, in mpndo pater/e secundum superiorem inlerpretationem etde his in-
iiividiae, et rursus eum qui viverevull quielus, inq- telligere, qui libros cor.scribunl, eleos faslidiosis
pia ppprimi, et essp),utriimque niiserabjlen), duin lectorihus derelinquunl. Quidam hunc locum ab eo
ajius propter opes periclitatur, alius prppipr inpr quod ait : Est unus, el non est sec.undus, super Sal-.
piam eges.taje conficiiur. VeJ cefte sjc. ? Qui aliensp vatore inlerpreianlur, quod solus et absque nllo co-r
felicitali invidet, et quasi spiritus f-.irore raptatur, mile ad salvanclummunduin dpscend.erit. El quam-
et invidiam ip sinum suuni receperit, nulrieritque quain multi filii Dei sint, el fralres ejus adopiione
eam in pectore : iste comedit animam suam , et car- dicantur : lanien nullus dignus exstiterit, quiinboc
nes suas. Quanto enim euih, cui inyidet, feliciorem ei opere jungereiur, Cujus laljpris npn,est finis, poi'-
viderit, tanto ipse amplius coniabescit et deperit, et tantis nostra vitia atque peccata, et pro nobis dpr,
paulatimzelo et Iivqre distillal. Aliter : Manus cre- lentis : el oculus ejus non satiabitur diviliis, sem-
bro pro ppefibus accipiunlur , sicul ibi : Verbum per noslram cupientis salutem, et quantp plus 422
Homini qttqd factuiriesl in ittanu Aggmi(Aggwii, 1), peccare quenv viderit, lanto magis ad p.ceniipgtiani
sive illius, vel hujus pi-pphetae, qitod lalia ppera ges- cohortantis.
b Meliores duo, quamunus, quibus est mercesbona
serit, ut dignus existeret, in cujus opere (ieret [)
sermo Domini. Huic congruil et illud David : Qui iti iqbore suo, : quiq, si cefiderit mftus,,eriget pfirtici-
'
«Yaticanus, el Palatin. alter, mtnimus esl eo, atque edilis libris, ipsoque textu.
d Duo mss. quid iristar spiritus, et sic, etc.
quib minor est in regno, etc.
Qui hsec effutiret, Origenes fuit, cnjus saepenu- ,e Vel certe sic : Qui Qlienm.HMleclegp in mss.
mero errorem Hieronymus rcfeilil. Vide ctiiii primis exeinplaribus Corbeiensibus, qusc sic liabent : vel
Epist,-124 ad Aviium , et Theopbili , quas Laiine certe si quialienw felicitatiinvidet, elc.Sed relinenda
reddidit S. doetoi', Paschales lilleras. Caiteriim tres antiqua leciio editorum librorum, et aliorum podi^
e noslris fnss. vocein nostra, ignoranl. cum mss. Vel certe sic : qui, etc. MARTIAN.
—Animas enimnostras aniequciin.Cave, leclor, ne 1 Ut videatur pius labor, eic. Edili, ul videalur
huuc errorem ascribas Hieronymo, qui euni stre- labor necessarius reservaniis. MARTIAN.
uue confiitavil in epistola ad Avitum. Origenianus — Unus Vaticanus, cum olim editis, labor necessa-
igitnr iste Commentarius est,ui maiiifcsiissimecom- rius reservantis. Leviora quaedamups supra ' atque in-
probatur ex snperioribus verbis, Alii vero hunc lo- fra emeiidamus.
K Idem Valican. Meliusesl duo, quam, etc,
cum ita inlelligunt, etc. MARTIAN.
= Marliaji. wmulatio viro, contradicehtibus mss.
1047 S. EUSERII HIERONYMI 1048
pem suum. Et vwuni, cum cecideril, el non est secun- jVNon quod solius Christi adversus diabolum virtus
dus, qui erigal eum. El quidem, si dormiant [Al. dor- infirma sit, 423 sea"I 1'01'liberum hominirelinqua-
mierini] duo, etiatiicalor erilillis; el unus quomodo lur arbilrium, et annitenlibus nobis, ipse in praelian-
calefiel? Et si invalueril super eum unus, duo stabunt do forlior fiat. Quod si eiiam Paler, et Filius, et
adversus eum, el funiculus triplex non a cito rumpi- Spiritus Sanclus advenerint, non cito rumpitur [Al.
tur. Post sollicitudiiies et miserias b in quibusc cor- rumpelur] i isla sbdalitas. Quod aulem non cito
replus est ille, qui in opibus conquirendis absque rumpitur, tamen aliquando rumpetur. Et in Juda
certo haerede se cruciat; nunc ad sodalitatem ser- enim apostolo fnit triplex iste funiculus : sed quia
mo conlenur. Etdicitur,quid bonihabealamicorum post buccellam introivit iu eum Salanas, funiculus
conlubernium, et in commune solatium, quia et iste diruptus esl. Porro quodsuperiiis ait : Ef quidem
alterius ruina alterius auxilio sublevelur, et curas si dormiant duo, eliam calor eril illis : et unus quo-
domeslicas, ipsius quoque noctis requiem melius modo calefiei? de Elisseosumamtis exemplum, quod
exigat ille, qui fidum amicum habet, quam qui solis ipse contraxerit se cum puero, etdormierit, etcale-
opibus inctthat acquisitis. d Qtiodet si robustior ini- fecerit corpusculum ejus, et ita vivificaverit resur-
micus quis contra unum surrexeril, imbecillitatem genlem (IV Reg. iv). Nisi igitur Christus nobiscum
alterius amici solaiio susteniari. Et quanto duo uno B dormierit, et in morte requieverit, calorem oeteruac
differant, si amore conjuncti sint, lanto eliam trium vitse accipere non valemus.
contubernium plus valere. Etenim vera chariias, et Mclior esl puer pauper et sapiens, quam rex senex
a nullo livore violata, quantoaugetur numero, tanto et stultus, qui k nescit providere in pdsterutn. Quo-
crescet et robore. Et haecinterim simpliciter dicta niamdedomo vinctorum egredilur in regetn i, quia
sint. eliam in regno ejus natus esl pauper. Vidi universos
Cselerum, quia in superiori loco super Christo vivenles,qui ambulant sub sole cum adolescentesecun-
quorumdam intelligentiam posuimus, etiam reliqua do, qui consurget pro illo. Non est finis omni populo,
eodem ordine disserenda sunl. Melius esl duos pa- universis, qui fuerunl ante illos. Et quidem novissinri
riter esse, quam unum. Melius est enim habitantem non Imlabunlurin eo : sed et hoc vanitas, et prwsttm-
insehabere Christum, quam solum e habitare, et ptio spirilus. Symmachus hunc locum iia tr.inslulit :
patere insidiis adversantis. Mercesquippe coniuber- Melior estpauper cum sapientia, regeseneel iiisipienle
nii statim in ipsa societatis utilitate monstratur. Si qui nescit prmcaverevicissiludinem.Alterenimexil [Al.
enim ceciderit unus, erigil [Al. eriget] Cbrislus par- exivit] de carcere ad regnandum : aller vero, cum esset
ttcipem f suum. Vae s quippe ei, qui, cum ruerit, rex natus, pauperlate oppressus est. Vidi omnesvi-
Chrislum in se non habet erigentem. Quod si etiam C ventes, qni gradiuntur sub sole 424 cum adolescenle
dormierit unus, hoc est, si morte fuerit dissolutus, secundo,mquisurrexit pro eo. Infinitus omnispopulus,
et secum Christum habueritb, calefaclns, et vivifi- qui fuit anle ulrumque : el posleri non Iwtabunturin
calus * citius reviviscil. Et si adversus hominem ro- eo. Sedel hoc aura et pastio venti. Hebraeus meus,
bu.stior in expugnando diabolusasliterit,stabithomo, cujus saepefacio mentionem, cum Ecclesiasten me-
slabil et Christus pro homine suo, pro sodali suo. cum legeret, hsec n Baracibam, quem unum vcl
—Meliores duo quam unus. Unus ms. Corbeiensis latio subest, quin legendtim sit cifo, el non facile;
e regione posuit in margine libri, Melioressunt duo: cum ipse Hieronymus in suo Commentario bis legal,
Colherlinus auiem in corpore translationis.MARTiAN. no» cito rumpitur. Cselerum in ms. Colberlino dnos
* Nostri oinnes, et quibus ipse usus estMartia- versiculos consequenles reperi, quibus Monachus
nseus, mss. Iibri, non facile ruinpetur, al. rumpi- qui librum descripsit, de sodalilate videtur conqueri:
tur.
b Post sotliciludines,etc. Plures mss. Poslsoliltt- Praepositisvinum,,nosdegustamusacelum:
dinis miserias, etc. MARTIAN. Prsepositistriplex, nobisfit portiosimplex.
c Cum Yatic. mss. Alcuin. atque editi vetusliores MARTIAN.
corruplus est ille, elc. k Mss. oui nescivit, hic, alque infra ex Symmacho
d lta mss. nostri omnes, Alcuin. et Viciorius prae-
idque rectius ad Hebraeum texlum et Grsccum. Mox
ferunl; Marlian. lamen, Quid si robustior, etc, et Vaticanus, el Palatin. alter, inregem, ut regnel,quia
mox vocem unum praetermisil. ]"
e Verbum habitare, atque el particnlam, quaehac- etc. Veteres editi dumlaxat ii( regnet, pro in regem,
Hebraice quidem tantum est
lenus deerani, e tribus mss. Vaticano et Palatinis proeferebant: atque
suffecimus. ^DSS ; Graece-zov$ao-ilzvo-«.i: proinde alierum alte-
I Unus eriget participem suum. Corrnpte in editis ritis glossema est.
1 Egredilur in regem. Ita slegunl mss. codices;
scriplum esl, eriget pqrliceps socium suum : quia ex
Commentario perspicue osienditur Hieronymum le- editi vero, ul regnel. MARTIAN.
gisse, eriget parlicipem suum. Vide expositionem al- m Vatic. qui surrexerit pro eo. Tum liifinituspopu-
legoricam decontubernio Christi. MARTIAN. lus, qui, elc. absque omnis, quae vox el in Palatino
ts Pro ei, mss. uni habent. secunda manu expungilur.
II Et secumChrislumhabuerit. Duo codices Cor- n Hmc Baracibam. Insignis est isie locus propler
beienses eodem sensu legunt, el Christum secundum noineii Baracciba, sive Barachiba, cclebris cujusdam
habuerit. MARTIAN. magistri Hebraeorum, de quo nihil memoriae prodi-
1 Voces ei vivificatur,Alcuinus non noveral. Mss. lum est apud Thalmudistas, sive apud scriptores Ju-
vero reviviscetinfuturo legunt. dseorum. Itaque prudentem studiosumque leciorcm
j El funiculus triplex non cito rumpilur. Quatuor monebimus, ntillum esse exeniplar. ms. in quo lega-
exemplaria inss. <iuibus ulor, consianter relinent, tur juxta Erasm. et Marian., hmc Barucheam; sed iii
bij facilerumpitur, vel ruinpeliir. Rulla lamen dubi- cuhctio illud ilomeii scriptum legi vel Baraefiiam,
1049 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. ' 1050
maxime admirantur, stiper praesenti loco tradidisse A ad regnum exire de carcere, et seipsum de iniqua
testaius est. Melior estinteriorhomo, qui postquar- deinceps polestate sua corruere. Evenit enim inter-
tum decimum pubertatis annum in nobis exoritur, dum ut hi qui snb adolescenlulosapieniefuerinl, abs-
exteriore homine, quidemairis alvo nalus esi, qui qnemcerore sint: ita lamen ut subseneregeante ver-
nescit recedere a vitio, el qui de domo vinctorum, sali sint. Qui enim poslea nati sunt, quia mala prsc-
de utero videlicet malerno, ad hoc exivit, ul regna- terita nescierunt, nec ailolesceiitulum laudare pos-
ret [Al. regnet] in vitiis. Qui etiam a in poteslale sunt, qui postea consurrexil, abducli opiriione per-
sua pauper effectus est, mala omnia perpelrando. versa et impetu spiritus adversantis. i
Vidi eos, qui in priore homine vixerunt, el cum se- Laodicenus Interpres f res magnas brevi sermone
cundo homine postea versali suni, eo videlicet, qui exprimere, contendens, more sibi solito eliam hic
pro priore decessore generaius est: inlellexique om- locutus est: < Dccommulatione, inquiens, bono-
nes in homine priore peccasse, antequam,b secundo rum in mala nunc Ecclesiastse sermo est, insipicn-
nascenle, duo homines fierent. Quia veroad meliora lem homiuem conantis exprimere, qui fulura non
conversi, et poslV c liiteram philosophorum, sini- cogilans, prsesenlibus et caducis quasi magnis atquc
stro tramite dcreliclo, ad dexlrum apicem conlen- perpetuis delectatur. Et post dtversa «, quse solent
derunt, et secundum, id esi, novissimum hominem B hominibus accidere in vita sua, atque mutari, quasi
sunt secuti, non laetabuntur in eo, id est, in priore. generalem infert de morte scntentiam, quod innu-
Hos duoshoroineseiApostoiiis contestalur (II Thess. inerabilis multiludo intereat, el paulatim consum-
n,) ei Leviticus non tacet: Uomo, homosid voluerit matur et transeat, unoquoque insuo loco alium re-
illud vel illud (Levit. xvn). Vir sanclus Gregorins linquente, et rursiim alium, successore moriente. >
Ponli Episcopus, Origenis audilor in Meiaphrasi Ec- Origenes et Viclorinus non multum inter se di-
clesiastse, ita hunc locum inlellexit: i Ego vero prse- versa senserunt. Posl generalem enim illam senten-
fero adolescenlulum pauperem ele sapientem, regi liam, qua>omnibus patel: quod melior sitadolesccn-
scni et stulto, cui numquam 425 venil in mentem, tulus pauper el sapiens, quam rex senex et insipiens,"
quod possibile sit, quemquani de his, quos vinxerat, et quod frequenler evenit, ut ille per sapientiam
vel Barachivam, aut Baracchibam. Velustissimus om- slatis, quam poslerilatis vox convenit. Inferior quo-
nium codex Corb. prima maiiu scriptum retinebat qtieexposilionis S. Gregorii Neocscsariensis contex-
Barachibam, quod emendator imperitus mutavit in tus sic reponendtim prnbat. Olirii Alcuinusita legerat
Barachiam.Sorbonicus legit Barqchivam; sed melius seu mutaverat ex ingenio : qni et in natura sua pau-
Colherlinus Baracchibam posuil. Quis atilem fuerit per factus est. non hdbcns sapienliam, tnala omnia
iste Baracciba, quem uiium Hebrsei maxime mira- deferendo- Vidi, etc.
rentur aetate llieronymi, nolo divinare; ne tanlas ICI b Alcuinus exaggerat ad bunc modum : antequam
ineptias forle proponam de filio; quanlas de patre secundonascenle,temporelegilimodtiohomines fuerint.
ejus Akiba prnposuil vindex nuperus Antiquitatis Alter carnalis, alter spiriiualis. Qui vero ad meliora,
tempnrum. MARTIAN. etc. Non esi porro, quod moneam, Y lineram fuisse
— In mss. Baracchibqn, aut Baracubivan. Est au- Anliquis bivii ad virlutes, aut ad viiia symbolum.
tem hic longe notissimus Akibas, seu Barakibas, de c Et post X litteram, eic. Oniiltunt mss. lilteram Y,
quo tam el grandia et multa Judseorum Scriptores licel aliquando scripta viderelur, ut lacile probari
commenti siinl, utplanesit mirum, nihil deillo re- potest ex leciione cxemplariiim Corbeiensium, et hi
scire.Marlianseum, qui ne teniere quid lecioribus im- posttitteramPhilosophorum. Nam exscriploresaniiqui
ponal, se ait a divinaudo abstinere. Tanla verb ejus non intelligentes arcanum elementi hujus muiarunl
liiii nomiuis fama, ulfahularentur Ilebrxi, Moysen y in hi, Hinc in supradictis mss. elhi poat lilleram,
ipsum ad audiendum Akiban descendisse,ac respon- pro et posl y litteram. Ejusdem liltersei/ meminit in-
disse interroganli; et Rabbi Abraliam Zachul lib. fra in caput x Ecclesiaslae.MARTIAN.
Succhasin dicat, quemadmodum priorem a Moyse, < Hoino, lioiitosi volucrit.Alibi legimus, si voliieril
ita Oralem Legem universaiu Akibucacceptam re- itlud vel iilud. fit post pauca Origenis adjulor. Sed
ferri. Sed et Christiani auciores satis eum luculen- manifeslo satiserrore; qnis enim neseiatGregorinm
ler memoranl. S. Epipbaiiius Ilscres. ISinter qua- Ponti episcopum auditorem fuisse, id est, discipnlum
tuor Judaicarum Traditionum Patres recenset, vo- Origenis? MARTIAN.
calque ttiSao-xod.ov «UTWV 'AXI§«VOUTWv.oi>.ovp.zw_irj ' — Duo Palatini, et Vatic. sf voveritillud vel illud.
BapiraSav. jl/agisfnim eorinn (sc. Judworum) Akiban 'r. e Egovero prmfero adolescentulum,etc. Erasmus
ila appeltalum, seu Barakiban. Eumdemque Hicres. ei Marianus bunc lociim prorsus depravatum edide-
55 vocai'p«SSia7.t6«,RabbiAkiba. Ipseeiiam Hiero- runt, legunt enim, Ego vero intelligo adolescenlulum
nymus eum seepe laudat, et in Episloia quidcm 121 pauperem et sapienlem, rege sene meliorem et stullo.
ad Algasiam quacsl. 10. Barakibas, inquitex Hebrsc- Hsectionesi loculus Gregnrius Tliaumatufgus, sed
rum sensu, et Simeon, et Hellel magistri nostri, etc; nl egn restitui,adjulus contcxtu Graeco sanclissimi
in Isaiam vcro lib. m, cap. 8 : Akiban, simpliciler Viii, el mss. Latinis optimie Nolse. In Graeco est,
vocans, Samai el Hillel, ex quibus orli sunt Scribm 'Eyw §i TzpoY.piMoi, id est, ego vero antefero, sive prqi-
el Pharismi, quornm suscepit scholam Akibas, quem fero. MARTIAN.
magistrum Aqtiilm prosett/ti autumanl, elc. Ex quo —Unus Palatin. et sapientemmelioremseni ct regi,
etiaiu coliigere licet, floruisse illum circa Adriani el stutto.
tempora. Yiile, quae in laudalum lociini Epist. ad f Laodicenus Inlerpres, elc. Apollinaris est, Lao-
Algasi.un, etin Commentar. in Isaiam aniiotamus. dicenus Syriae episcopus, qui in sanclas Scripturas
a Martianaeus Erasmum secutus, in posterilate. iiiiiumcrabilia scripsit voliiinina. Cousule Calalogum
Nosiri autem mss. potestate : alque hane veram le- Scriptorum Ecclesiasticoruni. MARTIAN.
clionem, inquil Viclorius, Brixiani quoque codices 6 Et post diversa, etc. Corbeienses inss-,E( per di-
reservarunl. Exponil enim illa verba, quia et in re- vcrsa quw, etc. MARTIAN.
qno sno naitts eit pattpen Reguo aulem magis pote-
lftgf - . S. EUSEBII RIERONYMI . 1052
suam etiam rje, carcere regis. egrediens, imperet jV (C.ap. V.) Noli festinqre in ore tuo, et cor tuum
pro dominn.to.re.perversp, el rex insipiens perdat tion feslinel ad e profcrenduin verbum in cons-
imperium, quod lenebal: super Chrislo et diabolp peclu Dei, quia Deus tn cwlq, 'eltu super terratn.
liunc locum .iiiterprcinii sunt, quod pperum paupe-. Propler hoc sinl verba tua pauca, quiq veniel sonir
rem ptsapieoleiii, Chrisium velinf. Puerum, juxla nium in mtdtiludine solticiludinis, el vox insipientis i»
illtid : Magnum tib,iesl vocqri le puerum meum (Isa. muliiplicatione serniotium. Pleriqtte arbiiranlur hoc
xux, 6.). Pauperem vero, quia pauper factus est, in. prspsenti loco praecip.i,ne cprgm Deo facile aliquid
ctim dives esset (II Cor. VHI,9). Et sapienlem, quia proniitlaifius, et sine considcralione 427 virium
prqficiebal mlale et sapientia et graliq apud Deiitnet ypveainus ea qp;e expjere non possumiis. Adesse
homines (Luc, n, 52). Iste natus, est in regpo senis. qnippe prsescntem Deum,. ei licel ille in ccelo, nos
Et ideirco dicit : Siessel dehoc mundoregiiummeum, esse videamur in terra : lamen audire,quse loquimur,
minislri utitjue tnei certarenl prq me, ut nqn traderer el insipientiam noslram argui ex niultiplicatione
Judmis : Nunc autem non est de ho.cmundo regnum sermonun). Alii vero melins intelligentes, hoc pr:n-
meuni (Joan. xviu, 56). In illius ilaque stuhi senis cipiaffirmanl, ne aut loquentes , aut cogitanies plus
rpgiio, qui ostend.it ei omnia regna 426 nnindi; et de Deo quam possumus, opinemur; s.edscianius im.T
gloriam ejus, patus cst optimus puer, et de domo B becillilaiem nostram, quod, quanlum dislal cceltini
viiieulatorum, de quibus Jeremias in Lameniatioiii- a terra, tanturp nostra opinalioa nalura illius sepa-
bus Ipquilur, dicens : Ul hutniliaret sub pedibus ejus rctu.f : et idcirco debere verba nostra esse moderar
omqes vincios terrw (Thren. III, 54) , processil ad la. Sicut enim qpi ip multis cogitationibns est, ca
regntim, et abijt infegjouem longinquam, et conlra somnia.t frequenler, de quibus cogilat : ila qui ]ilu-
eos, qui super s.e euni regnare noJebanl, post aji- ra volticrit de divinitate disserere, incidil in stulti-
quantnm temporis rcx reversus est. Praesago iiaque liam.^Vel certe sie : Verba nostra pauca ideo esse
spiriiu vidit Ecclesiastes omnes viventes, qui pos- debere, quod etiam ea quae nosse nos arbitramur,
sunl adolesceiilis parlicipes esse, dicentis : Ego sum per specuium videm.us.elin senigmate, et velul sonir
vitq (Joqn. xiv, 6), et velere stultp rege dimisso, niuin comprehendimus , quod lenere nos aesti-
Christum sequi. Simulque duo ex Israel populi si- mamus. Cumqiie plura (ul visum nobis luerit) di-
gnificantur. Prior qui ante advenlum Domini fuerit, xerimus , finem dispulationis nostrse esse stulti-
et posterior qui Aniichristum pro Christo suscepiu- tiam. Ex mulliloquio enim nos non effugere pec-
rus gst : quod prior non penilus sitabjpclus (prima catum.
quippe Ecclesia ex Juda-is, ct Aposlolis coiigregata Cumvolum feceris Deo d, ne moreris reddere illud,
esl) et in iine Judsei, qui Anlichrislum pro Christo G quia non esl votuntas in insipienlibus. Quwcumque
suscepluri sunt, non Isctepttir in Christo. evoveris, redde. Melius cstnon vovere, quam vovere,
Cuslodi pedem tuum, cum vadis in doinum Dei, el el iion reddere. Simplex iiitelligentia inlerpretalione
appropinqua, ut ciudias. Donumenim insipienlium sa- non indiget. Melius esl non promittere, quam pro-
crificium a; quia nesciunt, quod faciuttt, nialum. Prae- missa non facere, quia displiceanl Deo, el inter iu-
cepta dat vitse, et n»n vult nos offendere-eunles ad sipienles computeniur, qui vo;a non expleant. Quod
Ecclesiam. Non enim ingredi domum Dei, sed sine aulem ail : Non est voluntas in insipientibus subau-
offensione ingrcdi, laudis est. Ei si essel omnium ditur, Dei, juxla illud Aposloli (I Cor. xvi, 22) : Et
b qui suiit j|i Ecclesia Dei, audire sermpnem, nuin- utique iion fuit volitnlas, ul iiunc venirem ad vos.
quam addidissel, qppropinqua, ut audias (Exod, xxiv. Quod si volumiis et curiosius aliquid dicere, prsccU
2 et seqq.). Denique Moyses solus prope accedebal pitur Christiano, ul fidem opere compleat, et non
ad oudiendum Deum :caeieri accederenon valebant. sil similis Judseorum, qui spondenles atque dicenr
Qu.odsiujti nescientes remedium esse peccaii, aes- tes : Omnia qumcumqueDominus prwcepit, faciemut
limant oblalione munerum Dco satisfacere se posse, (Eirod.xxiv, 5), adoraverunt idola. Et post verbe-
et ignoranl hoc quoq^tte malum esse, atque pecca- ralos servos, et lapidibus oppressos, novissimeip-
lupi, non obedientia etpperibus boitis, sed donis, D sum quoqtie patrisfamilias filium trucidaverunt. Mpr
et victimis emendare velle, quod fccerint. lluic con- Iius est ergo ancipitem diu librare { seiilenliam,
gruit illud quod alibi dicitur : Obedicntiam super sa- quam in verbis facilem, in 428 opere esse diffi-
crificium(1 /lc_ji.xv,21).Et: Misericordiamvolo,el non cilemr Servus enim qui sc'il vojuiitatem Doniini sui,
sacrifwium(Osee vi, 6). el non s faciat eam, vapulabit multis (Luc. xn, 47).
» Donnmenim insipientiiimsncrificium, Nunc con- NJSfinS. Marlianams vpro ad pcrfermdum, ut vi-
lextum subvertunt veteres ediliones ubi conlrario deiiir ex Graecozov i%zviyY.cu legerat.
sensu leginnis : Super donnm enim insipientium sa- ACum votim feceris DeoAn etlitis, cum volum vo-
crificium luum : q'iia, etc. MARTIAN. veris. Sed parum inleresl, riec est ulla in sensu mu-
b Rtirsnin iidem mss., et si esset omnium offensio, latio. MARTIAN.
qui snnl in Ecclesia, etc. Pepes Alcuin.', si esset om- e_Marlianaeus,atque alii edili, uof!imvovis.
nium audire sermonein,el divina mysteria, numquam, i Ancipitemdiu librare, etc. Antca legebalur, anci-
etc. pitem diu deliberare sententiatn. Excmplaria mss.
c Restiluo ex Vatic. et Palalin. allero, ad_profe- seculi sumus, qu;« constanter relinenl librare sen-
rendutn serinonem, elc, quemadmodum et ipse Hie- lenliam, non deliberare seittentiam.MARTIAN.
roiiymus in sua inlerprelaiione veriit ex Hebraeo s Unus Yatic, et uon fecit, vapulabii plagis mullis.
1055 COMMENTAUIUS1N EC.CLESIASTEN. 4QJ»4
iVo.sdes ps lu_w.il,u! peccqre » Iqciqs caniein (u.ajii,A ea cpnien,),n.p,quse go.mniisu.nUEl solum P.etiroli-
Et ne,dixeris \n_cqiispecliiqngeli, quiq ignorqniiq es,l; me. 429 Qui euipi spmpiis cred.id,erU, yanitai.ibRS
ne iras.caiurDeys super yoceinfiiam, et disp.erdqtope- se et inepliis tradet. Ali.ler : Qujg dixi alque, praBge-
ra manuuin iuarnm. Hebraeus ila sensit: Qupd npn pi : Nqn rfes.qs luum, ut peccqre fqfiqs carneni luam,
potes facere, ne promittas. Non enim in veiitum ef qurcras varias excusiitip.nes : hoc nuqc infero,
dicla transeunt, sed a prsesenli angelo, qui unicui- quoniam in somnQ yi|fe istius, et, in.imagine uitibrje
que adliseret comes, s(atim perleruntur ad Donji- nubjs f, qua vivinius, mult? pQSsunnjsipyenjrp, qpse
num. Etlii qui pulasignorare Deum, quod ppljicilus nobis verisimilia videantiir, et nostra exc.usare pec-
es, provocas eum adiraeundiam, utomuiaopera lua cata, Proplerea admoneo, ul i.d solum c?(veas,pe pu-
dissjpenlur, Sed in eo quod ait: b Ut nqn peccare fa- les absenlem Deum, sed eivm linieas, et scias cun^
ciqscqrnem luant, Non diligepter eventilans, ita in.r ctjs opcribus luis, adesse praesentem ; leque lilxeri
tejlexit, qtiasi dixissel : Non des os tuum, ut non arbitrii conditum npn cogi, sed "Vejlequpd facjas..
? pecces. Nobis vero alter sensus videlur-, qund ar- Si catumniam pquperi?, ? e,lrqpingm jnditii, et fii-
guanturhi,dqui'devilio carnis queruniur et aiunt, se justilias vidcris, in regione, ne mirer\s stiper negqlio :
cprporisnecessilate compulsos ea faeere, quse nolinl, quia. excflsus super (xcetsum cusiodit, et qxcelsio.res/
secundum illud k$qslo\i(Roi_Tq_.\n\,\§):Nonenim,quo_i g sqper fWos,ftqtnplius terrm inqrntiibus esXrex i.riqgro
volo^hoc agq, sed quod nolo, el caetera. Noli itaque, c^llo. Chrisij lunipa. coiitfixta desuppr (Jpan. xis,
flii, vanas excusalipues quserere, et dare. qccasionepi Luc. yi.n), nec a crucijigentibus scindj pQiu.it: et
.carnj tuaead peccandum, et dicere : Npn ego peocq, eum a quo Salvator divmQfiia.ejecerai, Appsloloruni
sed quod babitat in carne mca pecca_lum.Denique in indutum vesiimeniis abire praecepjt, Itaque et nos
ep loqp ubi ail : Nedixeris coratn angelq, qtiiaigno- nilamur Eccjesiastaa npstri vestinienta non scindere,
raiiliq esl; Aqtjila jnterprelans verbum Hebraicum nec pro volijntate nostra opinalipnum pannps hinc
SEGAGA, ° ppp ignorqnlia, ^zoup-ioytranstulit, id est, inde consuer^, sed pniim dis.piilalipnis serv^re
ngn spgntaneum..Si.eniip, inqnit, hp.cdixeris, Deum texfum, et eunidein sensqm, elorjlinern sequi, S.upra
proyocas quad suciorem maji aique peccatj, ut ira.r diserat : Ne dixeris in cqttspectu angeli, qubniqm
lus, si quid yiderjs bpni habere, auferal de maiiihus ignorantia est, neirascalur Deu$ super voqem tuani,
liiis, Yel Gerte lalia sentieiiiem, iradaf in reprobum et reliqua : et advprsus eos fuerat Ipculij^, qui nor
senspm, ul fa.cjnsea quse non conveniunt. gareiit providenlia res hiiinanas regi. Quja igiltir I1
Quia in muliitudine sqmniqrum etvqnilal.es, etverbq adversus hoc prsrccplum suboriebatur quaestio,
pliirimq Sed Deum time. Et hpnc lncum. Ha Hebfiei qnare justi calumniam suslinerenl, el quare iniqua
edisseruiii. Ne.c superiora facias, de quibus jam dicr f_.fiaut in tpio orbe judicia, el non est ultpr Deus;
tumest, ne facije somniU crcdas. Cum enim diyersa nunc infert et solvit, quod opponi poterat, diceps :
videris per nocturnam quielein, et variis apinia 1'uef Si videris calumniain pauperis, qui bealus in Eyaiir
ril exsgilaia terrpribus, sive iiicitala prprpissis, lu gelio pr.cdicatur, ei res * vi geri, nop jtisiitia, ne
a Duo Palatini, et Vatican. u. peccare fqciat, liip annolalionem.
^ Qui de vitio carttis queruntur, Cplberlinus codex,
atque infra : et paulo ppst el ne dissipe:, pro et dis-
perdat. qu\ Deutn carnis qnprqnliir. Corbeieiises, qni de vi
h Non des os luum, u.lnqn pecces. Hic iof-us ex aj)- carnis queruntur. MARTIAN.
sentia particulse negantis poii potest inielligi jii an- e Verbum Hebraicum Segqga, Apud.Ei-asniiinicorr
tea ediiis lihris : neque verp dicere potuit llieron, ruplum esl proj-sus et mplaiuin Hebramni nomen
Hebrseumsuum praeceptnrcm unn diligenler evepti- \\J3_V1 segaga, pro segoga enim legiiriJU? itnutta, dilr
Jasse quod dicitur, si ita inteljexit quasi Ecclcsia-
stes dixissel : iVojides os tuutn, ut pecces. Namidern plex iVuu, pro Gorbeiensesduplici Ghimel; sed haud dtihie viiio
mss. legunl segoga. MAR-
est, ut pecces,ae ut peccare facias carnem tuain. In eo typographico.
TIAN.
igitur minori diligerilia contextum sacrum eveniiia- f
vit Hebraeus, quod putaverit particnlam negativairi hic Etin imagine umbrw nubis. Eadem exemplaria
aliud retiiient, sequeritem nempe lectiouem .
¥thlo, id est, non, expressam esse, vel subinlelligen- p Quoniam in somnovitm islius, et imagine, umbra nu-
dam in boc locp, ut nqn pecces.Qijae lectio pptime bequetiivimut, mulla, etc. MARTIAN. I
resppndet interpretatipni superipri ejusdem Hebrsei g El rapinam judibii. Edili. anlea iibri, et ruinam
dieentis, Quod nqn poies fqcere, ne prqmitlqs, lloc
est enjm dic.ere, Np des os ttiunvad pj^omissatemere judicii; sed falso, ijam in llebrseo Iegijnus U^jaSw
facienda, ut quod non potes promit|as, atque peccps vene?ei misphqt; el rqphtam judipii, jux.tS! omnia
iion impjeiido quse promisisii. Lpgainus itaque cum exemplariaHieropymi hiss. et LXX,Jnierprples, qui
mss. codicibus,ul non pecces; quia hoc niodo sengus tfanslulerijnt, Y.UI et direptiqnepi
«pirayiivY.pip.u.T0_;,
Hebraeiliquidus apparet, MARTIAN- judicii. MARTIAN.
-r.Hac.lenus coutrario, absurdoqup sensu al)sqiie — Valic. e~irqyiwm judicii, et juslilim videris in
negandi panieula obiinuit, ut peccqre fqciqs. Corir regione : pt paulp pcsf ctim Pajatinis du.obus, excel-
stat verp in hoc lexlu Hehi-seumHieron.ymi praepepr sits super excelsfimcusiqd,\t, et excelsiorcs super eos.
torem NOfi,ipsam particulain, ditigentct eveniilqssg, —Quia excetsus super excelsiiipiuslodiL Ci^beienr
niininie'vej'0, ui yulgati prafifcrebaiit, jlli.idcpjnijiaj, - sesmss., Quia excelsns, super eatjelsujp, ct exce(s,ior
ut peccare fqciqs, eic, non difigcnter evetiiiiasse ; est super eos,et apiplius term est~r$%ip.qgrq ciilto.
ut quid enim quod nondiiigenter npls.tuni ab &\\- MARTIAN. h lidem tres, mss.: Qvia igitur adversus (Al. sddunt
quo est,quis prpferat ad erudiiioneni, NQSmss.Pala-
tini duo,pt Vaiie.restituepdae lectipjnis,aiiliiiopuernnj,, eos) hoc prwcepifipisnborHbaiu)', _ztquqre /usff, etc.
c Hic vero negandi» particuian) u.nu„sYatic. ignQ; ' lta emendamus ope, trium im>s..inquihus piip
rat, cl Palalinus alter expungil. Confer Marlianaei yerljp est vigeri, pro quo fpcimus d^UPbus.yerbis vl
 1055 S. EUSEBH HIERONYMI 1056
mireris, et tibi novum "aliqnid esse videatur. Ex- A tanto plures ministros habebil, qui opes devorent
celsus quippe super excelsos hsec respicit Deus, qui congregalas. llleautem videat lantum, qund habet,
angelos suos super judices et reges terrse prse- et plus quam unius hominis cibum capere non
posuit, a qui possunt ulique prohibere injusli- possil.
liam , et magis in terra valere , .quam quaevis Dulcis soinnus operanti, sive paululum, sive plus
hominum potesiates. Sed 430 quoniam servat in comederil. Et saiuritas divitis non sinit eutn dormire.
finejudicfum, et in consummatione mtindi, qnando Adhuc de divite el avaro sermo est, et comparalur
cum matura seges fuerit, ei messores venerint, jus- operanti, et absque sollicitudine dormienli, sive
surus est, ut separeiur triticum, et lolium tradatur parum, sive multum comederit, quod ille labore
incendio : ideo nunc cxspeclat et differt sentenliam, operis et sudore quaiemvis cibum digerat, et dulci
quamdiuager mundi istiusb excolaiur. Quod auiem somno perfrtiatur. Dives vero distentus dapidus,
ager inierpreletur muridus, Dominus in parabola et cogiiationibus 431 in diversa laceralus, dnr-
zizaniorum et tritici exposuit ( Matlh. xm). mire non valeat, redundante crapula, s et incocto
Qui diligil argentum, non implebitur argento, et qui cibo in stomachi angustiis asstuanle. Porro, quia
ditigil divitias, non fruetur eis. Sed et hoc vanitas. In somnus, et communis de hacvita exitus appellatur,
iiiultiludiueenim botiorum multisunt, c quicomedunt B melior erit requies ejus qui operalur in praesenti,
ea, et.qum est fortiludo habenliilla, nisi ut videat ocu- el secundum vires suas in bonis operibus conver-
lis suis ? Ubicumque argenlum ponimus, secundum satur, quam eorum divitiae, de quibus scribilur : b
Graeci sermonis ambiguiiatein, potest et pecunia Vmvobis divitibus, quia recepistis cottsolalionemves*
transferri : «pyvpiov quippe ntrumque significat. tram ( Luc. vi, 24).
Porro Tullius pecuniosos primitus eos dictos refert, Est tangiwr pessimus, quem vidi sub sole, divilias
qui plura habuisseni d peculia, id est, pecora. Ita 1 custodiri a dotninoin malum ejus. l El perierunt di-
enim ea autiquitus appellabant. Paulatim autem per vitim illm in distenlionepessima. Et genuit filiuin, et
abusioiiem, nomenad aliud devolutum est. Avarus non esl in manibus ejus quidquam. i Sicut exivil de
igitur describitur, quod numquam opibusexplealur, ulero matris sum, nudus revertetur, ut venitk, et niliil
et quanto plus habuerit, lanto plus cupiai. Flacci tollel laboris sui, ut vadat in manibus ejus. Sed et
quoqiie e super hoc concordante sententia , qui hoc languor pessimus, quia sicut venit, sic et vadit.
ait ( Horat. 1.1, Epistolqr., episl. 2, ad Letium): Quid ergo habebit amplius, quia laboravit in venlum?
Et omnibus diebus suis in tenebris comedet, el in in-
Semper avarus eget.
dignalione pluriina, et in infirmitate, el in iracundia.
et nobilis f historici, quod avaritia,, neque inopia, G Cum superiore junge quod sequitur : Ecclesiasle
neque copia minuatur. Nihil ergo, inquil Ecclesiasies, . divilem dcscribente, qui nec ipse possit suis divitiis
prosunl divitiae possidenti, nisi hoc solum ut videat perfrui, el crebro propter eas in discrimen veniat,
quae possidet. Quanlo enim major fuerit substaniia, nec haeredi, quod congregavii, relinqual; sed et ipse
geri. Hactenus vero inutili, falsoque sensu lectum Paulse malris, dicens : Ne consuetudine plus habendi
esl uno verbo vigere. locum avaritim, quw nullis explelur opibus,
a Super judices et reges terrw prmposuil- Deerat in prwberet
et quantq ampliiis habueril, plus reqtiirtt, et neque co
hac voce pra-positio quse aliuni sensum efficit; quia pia, neque inopia minuitur. Yerba sunt Salluslii de
magnum intercedit discrimen inier Angelos, posuit conjufjiione Catilinae, pag. 8 et 9, ubi nobilis His-
super reges lerrse, et Angelos prwposuil super reges loi icus ail: Huic quia bonw artes desunt, dolis alque
terrte. MARTIAN. fallaciis contendit, avaritia pecuniw sludium habet,
h Tres inss., ager mundi istius plenius excolatur. quatn nemb sapiens concupivit. Et quasi venenismalis
c Unus Vatic, qui comedunl ex eis.
d Hactenus lectum est, qui plura habuisse pectdice, imbuta, corpus animumque virilem effcminat: semper
infinita, insaliabilis est,
id est, pecora, designaniur, contradicentibus mss. minuitur. MARTIAN. neque copia, neque inopia
fioslris, in quortim'riullo postremum hoc verbum B Valie. duoque Palalini, etincoctos cibosslomachi
iegitur, quove expuncto, subslilutoque habuissent, •, y, angustiis wsluante.
pfo habuisse, concinnius conlextiis fluit. Porro iidem h lidem mss. Vm vobis, divites, quia, elc.
mss. pecuialegunt, pro peculia. Yide autem Nonnium 1 Yerha, el perierunl divitiw, in Yaiic. non lia-
a Martianaeo landattim. hentiir. Levia quaedam infra emendamus.
—Porro Tullius pecuniosos, elc. Peeuniosorum el i Addit Vaiican. : Et quw est forlitudo habenti il-
locupletum proprietatero, inquit Nonius, aperuit M. las, nisi ul videat ocidis suis. Tuin egressus legit,
Tullius de Senectute, a pecore pecuniosos, et a pos- pro exivit, quemadmodum et Palatiuus alier ad libri
sessionibus locorum locupleles appellatos asserens, oram reponit.
mniiaqiie ditioue ovium ei boum , quod tunc erat k ATudusrevertetur, ut venil. Quantaeel
res in pecore et locortim possessionibus, ex quo pe- quentes sini depravaiiones et Contexius quam fre-
sacri et
cuniosi, et locupletes vocnbanlur. MARTIAN.
e Flacci quoque super Iwc, eic. Flaccus, id esl, Commeniariorum Hieronymi in anlea editis libris,
facile pervidebis ex Notis consequeniibus. Nam hoc
Horalius Episto|arum lib. i, epist. 2, ad Lollium : loco priiiium ita legunt: Nndus levertentr : ut eas
Sperne voluplates, nocet eniptadolore voluptas. sicutvenil, el nihil accipit de labore suo, ul leneatin
Semper avarus eget. Certum voto pete finem. manu ipsius. Sed el hoc vanilas et languor pessimus :
Invidusalterius rebus macrescitopimis. sicut enim advenit, ita ei abiit. Quw abundaniia ejus
MARTIAN. qui in ventumlaborat? El qiiidem omnibusdiebussuis
f Sallustius in Catil. cap. 11. Vide quae annota- in tenebris comedit, el luctu et iracundia mulla, et
vimus in epist. 108, num. 19. *
languore, el insania. MARTJAN.
^Ethobiiis Bistorici. Eadem replicatihEpilnphir)
1057 COMMENTARHJS1N ECCLESIASTEN. I0S8
el filius ejus, situt veneruht ntidi, ila nudi rever- A lanien, donec Christus liianifeslelurvita n.ostra, nec
tantur in terram, et nibil eos suorum comitetur dum plene bonutn csl. Et ideo non miiltum recnr-
laborum. Nonne enim languor estpessimus, pro di- dabitur Deus dierum vitse nostrae. Notandum quo-
viliis cogitatione torqueri, et perituras opes, nec que, quod liic TTzpu7irao-p.6; in meliori parte accipitur
quas nobiscum possumus auferre morientes, in tris- prooccupatione spiritualis veroeque hetitiae.
tiiia, in gemilu, in indignatione, in litibus, casso (Cap. Yl. ) Esl malum, quodvidi sub sole, et fre-
labore conquirere? Ei haec secundum simplicem quens apud Iwmines. Vir cui dedit 433 Deus divi-
sensum. Caeterum ul altius elevemur, de philosophis tias, et snbsianliam, el gloriarri, el nihil deest aiiimm
mibi videlur, vel hsereticis dicere, qui congregant ejus ex omnibus,quw desideravit, et non dedit ei Deus
divilias dogmatumin malum suum, etnec repertores potestalem, ut manducaret ex eo, sed vir alienus co-
utilitatem possunt aliquam consequi, nec sectato- medit illud. Hmc vanilas est, el languor pessimus. Si
ribus suis fruclum relinquere perpetuum. Sed et genuerit vir cenlum c, et annis multis vixerit, et plures
ipsi, et discipuli revertunlur in lerram, et perdurit fuerint dies annorum ejus, el.anima ejus non replealur
divitiasabeoquidixil: Perdamsapientiamsapientium, bonis, necsepulcrum fueril illi dixitneliusab eoesseabor-
el prudenliam prudeniium ^reprobabo (I Cor. i, 19 ). tivum. In vanitatequippevenit, etin tenebrisvadii,etin
Yercquippe, sicut egressi sunt de utero matrissuse, B tenebris nomen ejus abscondetur. Et quidem solemnon
de perversa videlicet Ecclesia, b ejusque contraria, vidit, ttec cognovil,requies huic magis quam illi. Et si
de qua scriptum est : Quw autem sursum est Jeru- vixeril mille annos duplices, et bonitalem non vidit,
salem, 432 Hbera est, quw esl mater omnium nos- nonne ad locum unum ornnia properanl ? Describit
irum « ( Galal. iv, 26), sic nudi vadent in ventum, avarum divitem, et hoc malum frequens esse in ho-
el in nihilum laborantes. Qui defecerunt scrutantes minihus asserit, quod nihil eorum, quae in mundo
scruiinio (Psal. LXIII,7), el feruntur omni venlo putantur bona, ci desit, el nihilominus stullissima
doctrinae, nec habent lucem, sed in tenebrissua parciiate se cruciel, aliis devoranda conservans.
comedunt sacramenta. Semper in infirmiiaie, sem- Necnon el illud hyperbolice adjicit, quod eiiam si
per in iracundia sunt, thesaurizantes sibi iram in centum liberos procreaveril, et non, ut Adam, prope
die irae, nec habentes propitium Deum. mille, sed duobus millibus vixerit annis, et anima
Ecce quod vidi ego bonum, quod est oplimum, co- ejus cnpidiiate et avariiia contabescat : mullo de-
medere, et bibere, el cernere jucunditatem in onini la- terioris condiiionis sil abortivo, qui slaiim ut nattis
bore suo, quo laboravit sub sole, numero dierum vitw videlur, inleriit. Ille enim nec mala vidit, nec bona :
suw, quos dedil ei Deus, hmc quippe est pars ejus. iste vero, curn bona possederit, semper tristitiis el
Sed et omnis homo, cui dedil Deus divitias, el subs- G cogitatione cruciatus esl : magisque requiem habeat
tantiam, concessitqueei, ut vesceretur ex eis, et tolleret abortivus, qtiam avarus ille longievus: et tamen
partem suam, el Imtarelur de labore suo, hoc Dei do- ambo sequali flne f rapiantur, dum et hic et ille morte
num est. Non enim mullum recordabitur dierum vitm simili subtrabuntur. Potest hoc et d'e Israel accipi,
sum, quia Deus occcupat in Imlitia cor ejus. Ad com- quod dederit illi Deus Legem, et Prophetas, Tes-
parationem ejus, qui opibus stiis in curarum lene- tamentiim, et repromissionem, Salvatore dicenle :
hris vescitur, et cum grandi vilae tscdio peritura Quia auferetur a vobis regnum Dei, et dubitur genti
comportat, meliorem dicit esse eum, qui prsesen- facienli fructus ejus (Mall. xxi, 43). E Hsec oninia
tibus fruitur. Hic enim vel parva voluplas esl in ad alienum etperCgrinum de geniibus translata sint
fruendo: ibivero sollicitudinum tantumniodomagni- populum, et videanlilli bona sua, el non fruanlur.
ludo. Et reddit causas, quare Dei donum sild frui Multoque nos conditionis esse melioris, qui quasi
posse divitiis. Quoniam, non mullum recordabilur abortivi, et novelli pulabamurab eis, qui sibi in an-
dierum vitw suw. Avocat quippe eum Deus in laetilia liquitate appiaudebant de patribus gloriantes atque
cordis sui: non eril in tristitia, non cogitalione dicentes : Pater noster est Abraham (Joan. vin, 59):
vexabitur, abducins la-titia et voluptate praesenti. et lamen ad unum locum et nos et illos properare,
Sed melius est juxta Apostolum (I Cor. x, 3), spi- D id est, ad judicium Dei. Quod aulem in medio ait :
ritualem eseam et spiritualem poium a Deo dalum Et quidem sepulcrum.non fuit ei ; sive hoc 434
inlelligi, et videre bonitatem in omni labore suo, significat, quod dives ille de sua mortenon cogilel,
quia ingenti labore et studio vera possumus contem- et cum omnia possideat, eliam in exstructione se-
plari bona. Et hsec est pars nosira, ul in noslro pulcri avarus sit; sive quod ssepe propter istas divi-
studio et labore lsetemur. Quod licet bonnm ,.sit,. tias occisus insidiis, insepultus abjiciatur, sive,

a Prudenliam prudenlium reprobabo. Hic aulem
addunt islhaec: Ubisapiens, ubi scriba, ubi inquisilor
hujus smculi? Nonne slullam fecit Deus sapientiam
hujus mundi, et reliqua. MARTIAN.
* Idem Valic, quw conlrita est ab ea, de qua, elc.
c Qumestmaler omnium nostrum. Simili lemerilate
addiderum post noslrum, scrlpturam sequentem : Et
de qua scribitur : Lmlare sterilis quw non paris, erum-
pe et clama qucenon pariuris, quia mulli filii desertw
magis, quam ejus quw habet virum. Sic nudi vadunt,
etc. MARTIAN.
d Verbum frui, sufficiunt qualtior mss. quibus
utimur.
e Duo Palatini addunt liberos : Yatic. fitios.
f Sic habent quatuor mss. Anlea erat rapiuntur.
B Addit Victor. el qui cecideril super lapidem is-
lum confringeiur; super quetq vero ceciderit. conteret
eum.
luS& S. EUSEBli HIERQNVMI iOCO
qubd hieiiiis puto, niliil * boiii facihoris egerit, ex' JV. Quid esi, cjuodfutufum est: jarii vocatum esl no-
qiio sibi queat apud posiefos memoriam eorhparare, jueji efus, ei cogiiiium,quia honio esl, el non polerit
et ribri Viiafft sileriiib ("ransire, velut peeudes, cufn judicafi eaia fotiivre se. Apefie de Salvaioris praedi-
iiabuefit rhatefiairi, pef qiiafn pptiiefit apparere catiir adVeniii, qtiod qui fulufiik est, aritequam in
quod vixefii. corpofe cerhefetur, jarri Vbcafiirivesl ih Scripiufis
Omhis idbqf hbiriiiiisiri bre xpsxus,et quidem arii- nbnien ejiis, et cognitiihi pfophells et sarictis Dei :
ma'b ribh iftiptebiiur. Quid eriim esi dmplius sapieiili quia Ivoinbsit, et juxta lioc quod libriio esl, hoh pos-
a siutto, quid pauperi, hisi scire, ul Wddl cotitra ai- sit se confeffe 'cum Patfe, et iri Evarigelio dicat:
itiih?- Ofrine qiiod labbfahl honiines iri hoc rrimvdu, Patefqtii ine misii, hi'a]of fne 'est (Jbbn. XIV, 28).
ofe consuniitur , el attritum deliiibiis Vehtfi Ifadiiuf Undeetin corisequentibus pfsecipiluf, rieiiltfa quam
digeVehrium;Cuirique pauVuHin)gtiiafri deleclaverii, db eo nobis scriptutn est, requifamus, ne veiii bohib
tartidiu Videtur tfibuefe vblupiaterij, quariidiu giit- pjus sc.ire, quamSeiiptufa tfisiata est. Crim eriim de
liire contiriefuf. Cuih verp in aiviirn tfaiisierit, desi-*. sialu nostfo ignorenius, el Vilanostra qiiasi umbra
hil ihlef cibos esse distahlia. El post haec omnia , pertiaiiseai, ei fiitufa ihceria sint, nori nobis expe-
hoti inipletuf ahihia coiiiedeiitis : sive qtiod fursuhi dil, ut majbra, quam possnmus, inquiramus. Noti-
desideiet, qiiod toriiedit, ei tairi sapieris qiiani siul- B iiulli lilud in ho.c loco significnri piiiaui, quod om-
tfis absque cibo iiequeat viveie, e't pauper riihil hiuiii, qiii futuri sunt, ei c iiominum corpore cir-
ailiiii qucerat, filsi quoniodo \ Al. quod] possit ofga- citnidahdi, jjam Detis Vocabuliim noverii : nCc pos-
riiiriisui eorptisculi suslenl'afe,hec ihierife iriedia : slt homo resporidefe corilra aflificeiii snrim, quafe
sive qubd nullatri ulilitaiem ahiiria ex refeCtiorie ila vel Ita factus sit. Qriahio efilm ahiplius 'quaesle-
corpiiscUlicapiat, et cibiis lam sapieiiii quarii stulto fifniis, tahto magls osiendi vahilatem riostram et
CPirimuriissit, et ifliic vadat patipef, ubi opes esse Verba sripeiflua : et fiori ex prsescfentia Dei libefuiiv
perspexef it. Melius est aiitefri hoc iiitelligi de Ec- tOlli afMMiim, sed causas aiite precedcre, quare
eiesiastico viro, qui 5n ScTiptnfis coelestibus efUdi- iiiiuhiquodqtiesic faeturiv sit.
lus, omrierii labofern habet iri orb siio, ei ariima Quia sunl verba f «nu/(a inuliiplicaitlta vdnilaleitt:
ejtis rioriimpietur, diiiri seriiper eupit discere. Ei in Quid est atnplius 's homini? Quis eriim cogiwvil quid
eo pliis habel sapieifs, quaih insipiehs: quia cum sit bbrinriilioinini in vita, riiitiierbdierUinWm vanita-
paupefem esse se sciitiai (paupefem aiitem illuni, lis ejus? ei facieiheos quasiitiribram, quia aii!'s436
ijui iri Evangelio beatus dicituf) pfoperat ad ea arinuntiabit honiihi, quid "sitpbsi euritsub 'sole?Cuiri,
cbmprehehdeiida, qute vitse suftt, etariibulat arctam iriquil, igrioret iioiiio de stalii suo, et quaficumqVje
fet aiigustam Viairi, qusedueitad Viiatii.et paupef est C Videlur scife el Cerhere, rion ul se iei Iiabctveriias,
a raalis o'peribus,'et scitijbi Christus qtii vila est, sed per specnlum, etnhibram et 'iiiiagineiiivideat,
comrijofetur. necfutura cognoscat, et iii niultiloquio non effogiat
Melior esl hspeclus bcutbruin super tiiribiildhtehi iri pcccatum; silehtiuin ponat oii suo, el crcdat eum
atiiiha. Sed "etlioc vanittiset frmsiiriipticispirilus. Dilu- "venisse quv scriptus est, iiuomodo, el quantus, et
cidebiiciiuerpfetaius e"si Symmaclius', dicens : Me- qualis veneiit, non requifens.
lius eit pfbvidere, qua.ii ambulare, 'utiibel; 435 & '( Cap. VII. ) Borititnesl tiomensttper oleumbonUih,
est, riieriusesijuxla seiisuni ciiricla agefe, qui aftimae el dies mortis sriper dietn nalivitalis ejus. Considefa,
esl oculus, qiiafn Vbluniateiri eprdis c sequi. lloc est iiiquil, -o lioiilo, dies luos breVes, el quia cito esse,
eriirivainbulafe in aiiiiha, sicul Ezechiel aii : Qui solula carne, cessabis : fac tibi famam longiorem,
anibulahi involuritale cordis sui (Ezecli. ii, 21). Yel ut quoniodo urigueiiiurrinaresodore deleclai, sic ad
ceriestiperbum et slbi placeriiem argiiit, et niclio- 1 tuflm vocabulum ciincta posteritas deiecteitir.
fem dicit esse eurii, qtli cUndla providfeat, qiiani "11- QtiodperspicrieinierpfetalusestSymiiiachhs.dicejiS:
luni, cui nibil placet, riisi Quod Ipse fecefit: qUP Melius est iiomeri,bOnuin,quara imguenlumbene olelis.
nihil est delefius, ert omiii verilo iiiahius. Rursum Siquideiri uioris est Hebraeofum niiguenium boivum,
el liic prmsumplidrierii'spirihts, Aquila et Theodotio, D PleUmriuncnpafe. Qiiod aiitein ait: Ei dies tnortis
pqsiibneihveriti, iiitefpfetati isuiit: SyfrifiiacliusVero siifer diem nqlivitdtis eju's, yel hot ostenfllt, fnelius
dfjfiiciibnemspifiiiis. Poffb scieiidufii esi, qiiod apud esse exifedeSsecblo, e't carefe 'tribulationibus ai-
HebfaeOS,et spifitifs et ventus siiiiiiiter irppellehtur, que ihcefto vitSeslatu, quam iogredieriieniiiiuridum,
id est, "RIJHA 4. baeeomniasusliriere. Vei ceflc quod ih mbrte, qiia-
11Apitd Alciiin. nihiibonum iionofificumveegerit, port circumdati, elc. •'
jam Deus,
f Vox.tnulla in tribus e nostris mss. desideratur.
elc. Victor., nihil facli el honoris egerit, etc.
b Mss., driiiiiriejiii rioiiiinptebitur, etc. s Quid esl ampiius ftom»ifMnitiumliicestcapiluli
c Vatic, voluntatem cordis sui sequi. septimi iii Vulgata Latina : sed veteres alias secuti
d Id est, MJHA.ln omnihus mss. codicibusscrip- sunt divisiones'Gontexiiis sacri, iit ex hoc loco nia-
lum reperi Rnha cum h in medio; quamvis alibi le- nifesiissime pfobatuf, Consule Prolegomena a nobis
galur iioflien Hebfsemn'riTI, sine ulla aspiratione, edita in Diviham Biblioihecain sancli Hieroiiymi,
rua, etWh rqha. Sed nemo est hominiim erudito- uhi de hujusmodi-capiiulis pieriisshiie dispulaiuiii
rurii'qiii iifegetutrumqtie-et legi et scribi^osse.flAR- est. MARTIAN.
tlAN. h Palalin. alter, ea: Valic. -,eas.
* Magis arrideat Vaiicani lectio, el hominis cor- 1 Alcuiii., sicfld tuum nomen curicta
posterilas.
iOSl COMMENTARlUS1N EGCLESIASTEN. 1063
les simus, noliim sil: ifi exofdio vero riascendij qui ^ aitdieniemcarrrieiisttiltbfuitt: Qiiitisicut voxspinarurii
[ Al. quales] fuluri simus, igiiofetur. Aut quOd na- sub olla, ,sic risus stulli. Se-d; ei hoCvariilas. Melius
liviiaB alliget corpore [A/. corpori_| liberlatem ani- enim esl a sapiente corripl-, quam adulatiohe decipi
mse, mors resolvai. hlaiidiente. Ciii simile est illud: Melibrusunt vulnerti
Melius eslire ad domnm luctus, qitam tid domuin airiici, quainvoliinltiria oscuiainiinici (Pfov. xxvli,6);
convivii,fn quo finis estomnis hominis : el qui vivit, Sicutenim vox spinafuin arderitiuiii subolla, strepi-
dabil ad cor siium- Utilius est ad exsequias fuiierisj tuni reddit instlaVehi: sic el 'parparitisfrihgistfiVerba
quam ad domiim ire convivii, quia ibi a condilionis non proderuut, vel ad ° curas sseculi, qusc spirise
npstrac et fragilitalis humanaeex prcesenti cadavcre iiiterprelahtur, auditofes suos cohOrlnntis , vel 1'u-
commonemuf. In convivii aulem laetitia, eiiam si Hiro eos incendio438 prtcpafahtis. Symhvadius
quid lituoris habere videbamur, amittimus. Novis- pfo eo quod nos posuimus: Quia sicut iiox spinnrum
simum versum aperlius interpretatus esi Symma- sub olla , sic risusstulli, hunc sensum inlerprciaiis
chus, dicens : Et qui vivit, respiciel ad mentem. Ex quem supra disseruimiiSi ait: Per vocemenim impc-
quibus approbalur, in eo quod superius cihum et ritorum vinculis quispiatn colligalnr; lioc esti ail vo-
potuni vistis est approbare, non eum voluptalem cem talium praecepiorum magis auditof inhectilur-,
rebus prseferre cunciis, ul plerique male aestiiriant: \ 5dum vinculis pcccatorum suortim uniisqriisque con-
sed ad comparalionem avaritia: et nimise parcilatis, stringitur.
licel breve sit, plus esse, si vel 437 ao momenium Caluntniacottlurbat sapientem, el perdet cor fortitu-
b
quis suis opibus perfruatur. Numquam enim trisli- diriis 'ejus (Prov. ix, 8). Nunc sapicnteni in profcclu
tiam luctus, festivilati convivii praetulisset, si bibere posilum accipe, secundum illud: Argue sapienleiri,et
et vesci alicujus putasset esse momenti. ditiget te. Sapiens quippe perfectus, nulla afguiione
Melior est ira quam risus, quia in mmrore vulliis iridiget, nulla calumnia conlurbaiuf. Ulaniui' hoc
emendabilurcor. Risus dissolvit c ridenlcm: ira cor- Versicttlo, si quando jusium Vifum alque sapieiiiem
ripit et emendat. Irascamur et nobis, si qnando pec- videmus calumniam siistiiiere-, et turhari de itviqui-
canius. irascamur et aliis. Per trislitiam quippe vul- tate judicii, nec Deumstatim subvenire precscnlcm.
tus, meitor fiet animus, ul interprelatus est Symma- Proeo vero, quod Septtiagiuta , elAqnila-, et Tlieo-
chus. Et idcirco: Vmnunc ridenlibus, <juoniamipsi dotio interprelati sunt, perdit cor f EOTOVIKS- «UTOU,
lugebunl(Luc. vi, 25). id est, forljtudiiiis, sivetiiaons ejus; Syinmachus ail,
Cor sapientiumirt domoliiclus,elcorinsipienliumin et perdilcor MATTBANA (n3na), idesl, donum: lam
domoimtitiw.Beati,inquit Salvator, luyentes,quoniam verbum Hebraicum, quam inlerpretalionem ejus co-
ipsi consolabunlur(Matt. v, 5). Lugebat et Samuel i] pulans, et faciens illum sensum , qui alibi scriptus ,
regem Saul omnibus diebus vitae suae (II Reg.xvi). Et cs.t : Excmcanl munera etiam sapienlium oculos
Paulus super eos, qui post peccata varia noluerant (Deut. xvi, 19).
agere pcaniteniiam, lugere se dicit (II Cor. xii). Cor ilelius cst novissimumsermonis, quam principium
igilur sapientis vadat ad domum talis vhi, qui se cjus. Mclioresstini in dicendo epilogi, quatn exor-
corripiat delinquentem, utadducat ad lacrymas* qui dium. In his enim dieeniis solliciludo linitur, in illo
provocet propria flere peccata, et non eal ad doinum incipit. Vel certe sic : Qui incipit audife sernionem,
. laetiliac,rihi doctor adulatur, el decipit, ubi non cbn- et ad praeceptoremvadit, in principio est-; qui vero
vefsionem audieniium, sed et plausus quaerit et lau- exlrema audit, consummatus est atque perfeclus.
dem. Talis prseceplorplangilur, dives in scrfnone, Sed el hoc modo intelligi potest: Dum in isto sae-
ddivesin verbis, quiquia saluratus est, propterea re- culo sumus, quod scimus, omne ipriucipiiimest: cum
cipit consplaiioneivisuam. Denique huic expositioni atitem venerit, quod perfecium est, in novissimis
eliam seqiientes versiculi concordant. Ait enim : et consummatis erimus. Hebrscus ita hunc locutn
Meliuscsl aadireeorreptionemsapientis,siiper virum scum seqttenti versiculo disseruit: Meliusest te fi-

^ ldem Alcuin/Ciifri editis atite Maflian, libfis, D ' Non videntur veteres, fecerilesqiie Editofes,qui
quiaibi recordaiioitecondiiionis nosirw, etc; et hiox haclenus zvyzvziasaOToOlegerunt-, Gra-ca verba ex
in conviviisauietn,el lcvlitia. Hieronymianis mss. sed cx pcrvulgaia TWV LXX edi-
— Qitiqibi conditionis nosirw. Superflue iri edifis libiie expressisse. Scilicei iriss. zvTovutg qiieiiiadirio-
addiiur, ^uiafwirecordaiioiie, ete. MARTIAN.' dum emendo , prajfefuiu, et si qui nieiidosescri-
b Yaticaii., irisliticimliiciui , sed fesiiviiali':convi- barum osciiantia T inT conniiuiani, legunlque zvyo-
viitin prwiulissel. viv.s, vel exyovLag,ipso ejus liller.uia;manifesto vitio,
c Cuiii iisdem vulgaiis Alcuin., 'risus dissbMi scc- reposiiae leciionisufrnigaiitur. Iia Vefo.et penes LXX
'
pieniein.Tuin ira covripitel emeridat'peccantein.1'ras- Veporiendumpf0 zvyz-tziascoiitendcViiri, nam ei fh
cainur el riobis,quia pecctiviihus,irascrimKraliis cjuo- editione Rnmana Flaiiiiiiius ariiibtavefai, ita iii rion-
que peccanlibusad 'eirieriddtioiiem'sui,iion ad iiiiionem nullis codicibus Graecis legi, ei qhbd palmafeafgu-
noitfi..., .. Hienttimesi HiefOiiyiniana'ejus yOcisiricefpretatio,
—-Risus 'dissblviifideriterii.Plrires mss., iliisolvit id est, foriiludinis, sivc vigoris, satis beiie^frTbv&s-,
videntem; quia facile mutantVifejyem ih 'viHeiiteiii. vocabulO fespondet>quod 'streriiiiiqs,'impelus,vigor,
Ediii lcguiit sapieriteih.MAitTiAN. atqueMs isimiiiaintefplfeiatur;TfiiijJmevefo zvjztizias,
a TJeiiiib-AUuvnifs,eLpridefri vulgati libri, Hbn di- quod generis splendorem, sire nobilitatem soriai.
ves ih opere. Addo, Victoriufnloco pefdil legefe •prodit: milii per-
e Vatic, ad culpas smculi, dei probafi magis.
 1065 S. EUSEBII IIIERONYMI 106*
nem corisiderare negotii, quam principium, * et pa-- A Bona esl sapientia cum hwreditate, et
amptiusviden-
licnteni esse, quam impatienliso furore raptari. Dis- tibus.solem,quia quomodoumbra sapientiw, sic umbra
cimiis 439 qu.oqueex hac senientiola, ntillam inii argehti: et quod plus esl, scieniia sapientiw
vivificabit
hominibiis esse sapienliam, cum melius sit tacere,, kabentemse. Majorisest gloriae sapiens cum
divitiis,
quam proloqui; et quia cum finita fuerit oratio, in- quam tanttim sapiens. Alii enim sapienlia indigent,
tra semetipsum recogilat audiior, quid sit diclum : alii opibus, el qui sapiens est, et uon dives, potesl,
cum autem cceperimus loqui, necdum quid utilitatiss quidem docere quod bonum est, sed inlerdum non
accepit. potest praestare quod pelitur. El idcirco ail: Quia
Melibr est patiens super exceisumspirilu. Quia su-- sicut umbra sapientiae, ita umbra pecunisc, id esi,
perius iram concesserai, dicens : Melior estira, quam» quomodo protegit sapienlia , sic interdum prolegil
risus, ne pularemus iram , quse in passione esllau- el pecunia. Et ne videretur sapienliae delraxissc,
dari, nune praecipit b iram penitus esse tollendam. dum eam fortuito bono suhjecit (non enim in nostra
Ibi eiiim pro correptione in peccanles, et eruditiooe3 poieslaleest hahere divitias, quas injusti saepe plus
in minores iram posuii: hic vero impalienliam re- possidem) proplerea majoreni esse sapientiam de-
fraenavit. Palientia aulem non solum in angusliis,, monstrat, dicens : Et ainplius scientia supientiwvi-
sed et in lsetioribus necessaria est, ne plus qnami B ; vificabilhabentemse. In eo, inquit, majorestsapien-
condecet, exallemur. Videtur mihi e et qui nunc3 lia diviiiis, quod absque ullis opibus vivificat eum,
excelsus appellatur spirilu in Evangelio, panperii qui se habueril.
spiriiu esse conlrarius.qui el in beatiiudine poniiur. Quidam hunc Iocum ita interpretanlur: Haeredila-
Ne festinesin spirilu tuo , ul irascaris , quia ira ini lem, inquiunt, pro conversaiione hona posuit, per
sinu stuliorum requiescil.Non quod concedat tardiusi quam hoeredes sunius Dei, et eoha.'redes Chrisli.
irascendum, idcirco nunc dicit: Ne festinesin spiritui Vult igiiur Ecclesiastes docere, quanlo difleranl hi,
lno irasci; sed quod d cum furens et recens fueritt quisolemmerenturvidere juslitiae,et hahenlsapien-
ira, dilata facilius sedetur, et possit auferri. Et quiat liam cum conversalione bona, ab liis qui absque sa-
ira semper jtincta superbiae est, desiderans ultio- pientia, vitae lanlum , et conversalionis studium
nem, meliorem supra patienlem dixit esse, quami commodarunt. Quod quidem et Daniel osiendit, di-
eum qui excelsus est spiritu , et nunc signum insi- cens : Intelligentes sermonesmeosfulgebunl, ul lumi-
pienliae dedit: quia quamvis aliquis polens existi- naria cwli (Dan. xn, 5). Sive ut Tiieodotio interpre-
meiur el sapiens , si iracundus sit, insipiens argui- taius esl: Quasi splendor firmqmenti. Qui vero fece-
lur: Ira quippe in sinu stultorum requiescit. rint.sermonesmeos, quasistellw cwli. Umbram autem
Ne dixeris: quid factum esl: qtiia dies priores erant G( argenti, sive pecuniae, illam secundum awyaywt de-
meliores, quam isti; non enim sapienler inlerrogasli bemus accipere , de qua talenta elf minte in para-
de hoc. Ne vetus sseculum praesenii praeferas , quia bolis Evangelii colliguntur (Matlh. xxv, Luc. xix),
unus ulriusque est condilor Deus. Virlutes bonos ut44l cum fuerimus subumhra sapienliae, et sub
dies viventi faciunl, vitia, malos. Ne dicas ergo me- umbra talis argenti: Per dietn sol non urat nos, ne-
liores fuisse dies sub Moyse, et sub Christo, quam que luna per noclein (Psal. cxx). Sed et hocdici pn-
modosunl. Nam et illo tempore plures fuerunl in- tesl, quia umbra est vila nosira super lerram: Et
creduli, el dies eorum mali iacti_sunt, et nunc cre- spiriius vultus nostri Christus Dominus cui diximus:
dentes mulii reperiuntur, de quibus ail Salvalor: ln umbra ejus vivemus in gentibus (Thren. iv, 20).
Beatioresqui non viderunt, et crediderunt (Joan. xx, Omnis nostra in hac terra protectio instar umbrae
29). Aliler: Sic debes vivere, ut semper prasenles esl, sive sapientise, sive supradicti argenli, donec
dies meliores tibi sint, quam practeriti, ne cum pau- aspiret dies, et amoveanlur umbrae, Symmacbus
lalim decrescerecoeperis, dicaturtibi:440^I"'''e''a- more suo etiam in hoc loco manifestius interpreta-
lis bene, quis vos impedivil verilati nbn obeclirc(Gal. lus est, dicens : Quomodoprolegilsapientia, similitcr
v, 7)? Et ilerum : Incipienies spiriiu, nunc carne con- protegit pecunia. Sequens aulem versiculus perspi-
summamini (Ibid. m, 5). Aliter: Ne dicas meliora D I cue ad sludium scientiaecohortaiur.
tempora e olim Moysi, quam nunc Christi, Legis Vide opera Dei, quoniam quis poleril adornare
fuisse, quam Gralise. Si enim hoc volueris quaerere, quemDeuss perverlil ?Et in hoc loco ita Symmachus
imprudenter facis, non videns, quanlttm dislet translulit : Disceopera Dei,quia nemo poteril corri-
Evangelium a veteri Testauienlo. gere, quod ille imminuit, id est, sufficiat [Al. sufficil]
a Quam principium, et patienlem esse. Mss. Cor- sedatior possil, etc.
beienses : Et sapientemesse, quaminsipienlimfurore e Yatic, tempora olim, quain nunc; Moysi, quam
raptari. Et post pauca : Nullam in hominibus esse Christi, f
etc. Palat., olim sub Moyse,quam, elc.
patientiam.Quodutrumque cerlissimum est, nulla cst Palaliu., el omnmin parabolis.
enim apud homines neque patientia, neque sapien- —El minwinparabolis Evangeliicoliigunlur.Mintis
tia. MARTIAN. bene legimus in anteaeditislibris, in parabolis Evan-
b Penes Alcuin. irom patientia esse lollendam. gelii leguntur. MARTIAN.
c Duo codd. Palatin. et Vatic. videlur mihi ei qui s lta et mss. et vulgati, el Martianaeus ipse se-
nunc, elc. cundis curis reslituit , cum antea legissel percu-
d Duo mss., quod cum fureris: mox Palatinus cum terit.
olim edilis facilius sedatam possit auferre. Vatican.
1065 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. 1066
libi de Scripturis sanctis, sive ex ipsa contempla- .&.mundoes-e naiurani, d cum exdiversis mundus iste
lione elementorum, scire et iuielligere quae facla conlrariis stihsisiat, calidis el frigidis, shcis et hti-
sunl : non lamen causas raiiouesque perquirere mentihus duris el mollihus, tcnebrosis et lucidis,
quare iinumqiiodque sic factum sit, vel aliler fieri malis et bonis. Hoc auiem fecil Deus, ut habeat lo-
dehnisse, quam facium est. Verbi gratia, si quis velil cum sapiemia in cligcndo bonum0, el vilando iiialuni,
quserere cur Moy^i ita loquaiur Deus : Quis fecit el liherum homini relinquaiur arbiirium, ne se dicat
mntum el surdum, videntemel cwcum,nonne ego Do- insensibilem, et slolidumaDeoessegeneralum ;sed
minus Deus (Exod. iv, 12) ? Et dical : Cur caecuset eum ideo fecisse divcrsa, uthomo queri de sna con-
surdus et mutus ita creati suut, el csetera his simi- dilione non possei.Simulquehoc tesiimonium conse-
lia ? Sumendum in Iioc loco icslimonium de seplimo quentcr superioribus copulabiiur, in quibus ail,:
decimo psalmo, in quo ad Dominum dicilur : Ciim Qnis polerit adornare quod pervcrterit Deus?
sanclo sancius eris, el cum perverso perverteris a. Et Omnia vidi in dicbns vanitaiis mew Est juslus pe-
dieendum esi sanctum Dominum esse cum eo, qui riens in jusliiia suu, et esl itnpius loiigaivusin mcdiiia
sanctus esl, ei perverli apudeum, qui sua voluiilale sua. lluic quid siniileS.iLaior in Evangclio aii :Qui
fuerit anie perversus. Juxla illud quoque, quod in invenit animam suam, perdel eam, et qui perdiderit
Levitico scriptuni esl: Si ambulaverint ad me per- B animamsuaih propler me,inveniet eam (Malih.a, 59).
versi, el ego ambulabo ad eos in fwore meo perversus Maccliabaei pro lcge Dei aique justilia vi^i suul in
(Levit. 26, 27). Quod quidem et illud poterit expo- sua perire justitia, et mariyres, qui saiiguinem fu-
nere, quare iiiduraverit Doniinus cor Pliaraonis:Quo- dere pro Chrislo. E cmitraiio qui et illo tempme
niodo enim una aique eadem solis opcratio liquefa- 1 suillamcariieiii443C0ll|ederuiit, elposi adveuium
cii ceram, el siccal lutiim, b--el pro subslantia sua Dnmini sacrificaveruntiilolis, hi vi.-i sunl in hoc sae-
liqiicscit cera, et siccaiur luium : sic una Dei in culo vivere, el propter suam malitiam perseverare
JEgypto signorum operalio molliebal corda creden- loiigaevi.Sed Dei in occulto paiienlin e-t,etlrihulare
lium, el incrediilos indurahat, qui juxta duritiein nunc sanctns, ni leeipiani mala in vitasua, ei pec-
stiain, et imposnitens cor, tiiesaurizabaiit 442 S|bi calores non visitare [A/.visiiari]proscelere, elquasi
irani in die irse exhis inirauilibus, quse cum vide- ad viciimam reservare, ut et iilis possil a:lernn boua
reul fieri, non credebant. restituere, et his mala inferre perpetua. Hehraei ju-
7n die bonitatis esto in bono, et in die malo vide. Et Stos pereunies iu juslilia sua, filios Aaron suspican-
quidem istud congruumhuic fecit Deus ad loquendum, tur, quod dum piitani sejuste agere, alienum iguein
ul non inveniuthomo posteum quidquam. Scio me an- obiulerint. Et impium longieunn iu nialitiasua Ma-
disse iu Ecclesia abeo, qui putabntur babcre scien- G na-sen dicunt, qui post captivitaiem restiiuiiis in
tiain Scripturariim , ita hos versiculos edisseftos. regnum [Al. regno], longo dcinceps vixerit lem-
cDum in praesenii sieculo es,et boni quid cperispo- pore.
tes faceie, lahora, ui postea ipse secnrus in die malo, Noli esse juslus multum, et ne qnmras amplius ne
id esl,in die judii-ii,lorqueri alios videas.Sicnt enim obstupescas.Si quem rigidum el Irucem ad" oinnia
pnesens saculuni fccii Deus, in quo nobis frucium •fratrumpeccata conspexcris, ui nec in sermone pcc-
bonornm operum possumus pra'parare ; ita et fiitu- canti, nec propter naturalem iulerdum pigriiiam
rum, in qnonulla boni operisdalur facultas. » Visus moranti,delveniam,hiincsciiopliisjusiuni essequam
csl quidem suadere, cuin diceret ° audientibus : sed juStumest.Cumeiiiin Salvator prsrcipial.diceiis: No-
milii videtur alius esse sensus, quem et Symmaclius liie judicare, ul non judicemini (Luc.xi, 57); et iiullus
transtulil, dicens : In die bono eslb in bono ; diein sit absque peccato, nec si uuins quidem diei luerit
veromalumintuere.Siquidemhoc siniilehuic fecitDeus, vita ejus, inhumana justitia esl fragilitaii conditionis
ul noninveniret homoquod contra eum quereretvr. Et hominum non ignosceus. Noli ergo essejusius mul-
bona, inquil, et mala, proui tibi evenerint, sustine. tum, quia pondus grande, el pondus parvuni abnmi-
Nec puks vel bonorum lantum, aut nialorum in nalio coram Domiuo. Unde et.apud B philosophos
a Et cnm perverso perverteris. Ex hoc loco intelli- jD salis cohserenlem scnlentiseHicronymi, qui loqui-ur
gimus falsam csse iiiterpreiationem apiul vulgus re- de tempore Anlioclii ei Macliabscorum,quamlo »pos-
ccpiam, qua locnui prseseuiein psalnii xvn irahuntad talse a lege Mosaica comedebaut suilhun cainem.
coiitiiherniuiii iniquorum, cuni quihu- boni perver- MARTIAN.
lunliir sa-pius et snniles fiunt illis. MARTIAN. s Vide qum annniavimus iri episl. 150, u. U.
b Islh*c verba, et pro subslaniia stta liquescil — Unde el apudphilosophos. Iiirm docel eliam ex-
cera, el siccatur luium,\a Vaiic. ac Palalin. mss. non plicatius episinla nd Demetriadem virginein : Phi-
sunt. losophoritm qttoque sentenlia cst, iiiqnil, ptzo-ornzag
c Trcs mss., audienies; videlicel, suadere. ehui. QuodLatinis itapo.est
«pzTa;, vizzpSol.asy.KY.ias
AFprme concinnius 1'alatin. etVatic, cumexcon- sermoresonare: Modeialas esse virtuies, excedemesmo-
truriis mundits fpse subsistat. dum a!que meiisurum.inter vilia deputari. Unde et
e Sapiciuia fn eiigendo bonnm. Aliqnolmss., Et ad uiins de sep'em Sapiemibns, MijSlvK^KV,id est, Ne
inlelligendumbona,el vitandum mala. Alii, et eligendo quid nimis. Quod lam celebre factum est, ut Comico
bono, et viiando malo. MARTIAN. quoque versu expressumsit. Eamdi-m scnientiaiii re-
' E contrario qui el itlo tempore, eic. Unius liite- phcat sa'p'iiis in plurihus opusrulis, sicnl in Kpiia-
rulae nintaiio apud Erasmuiii et Maiianuin, qui le- phin SiuictsePaulae : Couuneni. incapui ui Isai»' et
gunt, ex illo tempore, diversum sensum efficii; nec in capul xu Zacharice, et alibi. Porro Dtogenes
PATROL. XXIII. 3k
 «067 S. EUSEBH H|ER0NYM1 1068
virlules in medilullio positse sunt, et omne qund ni- jV de pbysicis dispulani, ncvil liiruiido d pullos de sua
niis est, sive sursnm,sivedeorsum, repulatur in vi- oculare chelidonia, et dici.arnnum capreg. appelunt
tio. Quod aulem ait: Noli qumrereamplius,necon- yulneratae ; cur nps ignoj-einus medici.nampceniten-
tttrberis, sive, ne obstupescas; menlem nostram scit, liae proppsita.m esse peccantibus ? Quod auteni ait:
perfectam comprehendere non posse sapieniiam, et Ne inoriaris in tempore uon tuq (Ntiin. xvi); scimus
incnsiiiam fragilitatis nostrse jujjei nos scire dehere. Chore ei Dathan, ct Abirpn propter s,editionem ad-
Denique etPauIus ei, qui plusquam homo scire po- yersum Moysen el Aaron, repejiiinp terjse lijalude-
terat a, requirebat, dicens : Quid adlatc queritur ? voraips, et in emendaiionem aliorum, ajite diem ju-
Voluntati eiiim ejus quis resistit ? respondit: 0 homo dicii eliam in hac vita plurimps judicalos. Qupd dicit
tu quis es, qui respondeas Deo (/iom.ix,19), et csnlera. ergo, lale est: Noli peccatis adjicere peccata, ne
Si enim causas qusestionis ille, qu'iinterrogans intro- provoces Deumetiam bic tibj inferre supplicium.
&ucilur,!i!jfltn\icihset ab Aposlolo, slupore fprsilan Bonuni est retinere le istud e. Et quidefn ab Iwc nc
torpuisset, etgraliam sensisset inutilem.Quia est ei dimittas manum tttqm; quoniam qtii iimei Dcum,
donum, juxla eumdem Apostolum, quod non prosit egrediciur qd omniq. Bonuin est jnstis bpnelacere,
eicni datum est. Hebraei hoc mandaluin, id est:iVo/f scd el peccaloribns benefacere,|ion injustuip esl.Ro-
tsse justus midtum, super Saule interpretantur, qui B jmmest domesticos fidci sustentare, sed etoninipe-
Agag misertus est, quem Doniinus jusseral occidi leiiti tribuere, prarceplum est.TimensquippeDeum,
(I Reg. xv). Sed et ille de Evangejio servus (Matth. eliiiiitator conditoris sui, qni plujl super justos, ct
xvm), ctii ignoveral Dominus, et ipse conservo no- injiistos, absque respecju persojjariim omnibus be-
_ luit ignoscere, buic potest versiculp coaptari, quod nefacere festinat. Aliter : Qujavila liaec miserabilis
fuerit justusmultum. divcrsis quolidie variatur eventibus, lam ad adversa,
Nc impie agas multum, et noli esse stullus ; h cur quam a.d prosp.era, jusij aninius 445 praeparelur,
tnorieris inlemporetiontuo. Cum Rominiis lpqualur: el poscat Pomini rnise.rjcor.diam, ut quodcumque
Nolo mortem morientis, lanluiii c reverlatur el vivqt evciterit, {Iibrata menle susleiilei. Qui enim limet
(Ezech. xvni, 52) : Semel peccasse sufficiat; debg- Dennynec presperis elevaiur, nec ppprimilpr ad-
mus nos erigere post ruinam. Si eiiim ju\ta go.squi versis.
Laeriius sententiam liiijusmodi Pythagorae ascribil: herbam oculis saluherrimam inveneriiil; sive qu.od
Aristoleles aulem, ni Rheloricnri.ini,adBia.uleijij-iuc- •snl) a.dvenl.um iiirundiniim fioreat. Yide Dioscorid.
lorem rcferl. Sunt (|ui Taleii irihuant, vel Soioni, iih, ii, cap. 211 et 212, et Plin, lib, VIII,cap. 27.
ul lcstis est Laertius. Dnniqivjt;Pindarus apud Plu- C Chelidoniam visui saluberrimam hiiundines mois-
tarclium : loooi SEY-alrb MwSiv v.ya.v, ZTZO; cavno-av travere, vexatis pullorwn ooiiisiila mcdentes. Con-
•Kzpio-qSis, hncest, Supientesillud verbum:Nequid ni- suJe ifejjj eiimdejn Plin. lib, xxv, cap, S. l)c dic-
mis, liiudarunt prwter inodum. Quod diclum lam ce- taiuno auleni iuiine.diate cojjseque.nti id nolaiiduiu
lebrefactum apud PhilosopIios.Tereniiiis in Andria, occurrit, ex versu Virgiiiaao lih. xn ^Eneidps,
actu i, scena 1, non longeab initio sic expre>sit: Diclariiumgenilrix Cretaeacariiitabida.
Horumille nihil egregie, praetercaetera Herjiiolaum et doeios omues puiare legendum esse
Sludebat, et lamenhaeeornniamediocj-itcr. dictamnum, interposita n littcra : alipquin v.crsus
Gaiideham.Noniujuria : nainid arbilror non slaret. Diclaini.iiiinquoque legunt omnes mss.
Apprimein vita esse «Lile.,ut ne quid nintis. codices nostri, qulbns utique astipulari vidi-ntur
MARTIAN. Tbenphrastus et Galenns iu quibus semper legas,
1 Quam hoino scire poterat. Faiso _iu antea editis 8i.-nftyt.vog, Vide Theojih. Hist., PJaui, Jib. ix, cap.
libris, «iit plusquam homo scire cuperel, requirebat, 16, et Piin. lib. vm, cap. 27, supr.a cil.; nec nun
clc. MARTJAN. Dioscorid. lib. Cicero deNaluraDeorum:
b Cur moricrisin iemporenon luo. Iia legunt exem- Capras audiinmm,estcap.37, in Crela feras, cnm essentcon-
plaria mss. melioris notao, juxta Hebfseum fonlem, fia.ii v.eiienaiissagiitis, herbam quserere, quae dicia-
mon noS lammq thqmuth, ui qnid mqrieris? In v.e- mnus vpcarelur, .qiiain ciim gusiavisseni, sagittas
terihus autem ediiionibus el aljquot mss. codicibus, excidere dicunt e corpore. Idem dicit Plinius libro
ne moriaris, sectisiduni Vulgatani Latinam. MARTIAN. xxvi, capile 14. Cselera praetermitto tamquam su-
—Diin mss. cum<>limeditis,el VfilgaloInterprete, Dperflua, ad exposijipnem hujus loci- MARTIAS.
ne moriaris, ut infra legiuir. Palalin. alier vocem —Yalip, et Palatin., pullos su_osde sv.aqculorum
cur expungit, ac tvesubsliluit secunda nianu. clietidonia; mcndose pro oculare verbo, cujus con-
c lidein mss., lantum, r.lreyerlaliir, Alcuin. a.c ve- tfaritim exoculare s.fpius ioccuj-iit. Otiose nutcni
teres editores, Nolo morlem pecpaloris, sed tantum, Martian, de chelidoiiia herba ex DioscorideetPlinio
ut revertutur, etc. Martian. e cap, xvm Ecclesiast. dispiit.y., Quod pnestat annoiare, Hieronyoius hunc
locum Iaudari ab Hieronymo nolat. locniii ex TertulJjaiio de cap. 12, uiti-
— JVoioniorleiitmorientis. Quod e capite xym Ec- dem fere verbis descripsii:Pceniteniia, Hirnndo si excwcaveril
clesiasiae rccital e
ilieroiiymtis, id capile xxxiii sum- pullps, tiovii ilios joculurerursus de sna chelidonia;
ptiim pulant Erasmus ct ;Maiianus, atqjie ila locum qiiod scilicetab ipsa liiiiiiidm.e, (|ii;i:Gj-aeceyjhSon,
'corriiiiipiint prifiseniem : NPIQmortemp.epca!qris,sed chelidon dicitur, iia sii appellata. Sed et rdiqua cx
laiitiiitiul reverlatur, el vivat. MAI_ITIAN. eodeni sjinipla sjjnt : Cervics saqiita irqnsfixiis , ul
d Novit hirundo pidlos de sua ocularc, ete. Oinijes ferrum e.1 irrepocabilesmoras ejus de vulnere expellal,
mss. .retine.nl lij.mclecliojiem; edili vero scqueiiteni: scil sibidictamno tnedeiiduni..reccator renliiuendosibi
Novilltiruitdo pulici.s,d.esucc.ooculqr.e.clielidoniw.Al, institutqma Dornino exonwlogc.sinprmteribit?
ni fallor, de succq suin.plniiiest ex priiiuuiijjie suos, e Boniun est reiinere te isiud. Non benc
in legitur in
quod legilnr noiiuuliis cxempiarihus mss. novil anlea editis, retinere justiim, pro reliiier&ie istud.
piillos suos hirundq_,efc. Reiineuda igiiur lectio oin- MARTIAS.
nium mS'- de suq oculqre chelidphia : eleganle.r enim V Peues iAlcniii., quodcumque evener.it, libera
dicitur Ae sua cheiidonia, sive quo.d hiruiidines hanc ii_ieni?,§lc.
im COMSffiKTARfflSW ECCLESIASTEN. m&
Sapknim cqnfortqbit gapieniem°, mper decem po-. i iwtt audire, neccijrJosam pnrem apponere, quid de
testalgni hqbentes, qv.istijit in civilale : quia non /est se Joqualiir absenjte ; sj enim Ijoc fecerit, semper
homojustus in terrq, qui faciqt bqnum, ei.non peecef. in tribulalione erit, eiad nijissiiaijpnem servi ira-
Priopterea sapieniia conforiat jusluin, et .pmninm -ciMidjaconimovebi.tiir; sie ei; sapientis hominis est,
principum ciyiiatis super cijm exeedij. auxilium, sapientiam pneyiam seqni, et vaiios non considcrare
quia quaniyis aliqjiis jusljis sit, tamen dum io hac rumores. Sed et alio exernplo dop.et peniljjs n,on
carne est consiit.uUis, subjeclus est viiji? atque purandum justo J.ipinini, qji.id hpmines loquanijir,
pcccaljs, p.tmajoje prsesidio indiget. AJiter; Decem (JiAeijs: Quoirjpdo npyjt coi)S.cieniial.pa,.qupd tu de
qui potestalem Jiabent, ef in urbe eonsistujjf, angeli ii.ujjis loculns e.s, el ssepp .aliis detraxisli: sic et
su.nl, qui ad perfectum numeiujn p.eryenere dena- aliis debes jgjjoscere delrfljjenlibus. Etsjmpl docet,
rium, et auxilianlur Iiutnano generi. Sed si quis npn facile jjidican^um, pte habentj trabern jii pculo,
considerel omnia auxijia, majns esi auxijium sa- de festuc.aallerius non Ipque/idum-
pieniise, idest, Doniinj noslri Jesu Cliristi. Postquam f)mniq hwc l.eqfqpi ifi fap\ep,tiqt et dixi: Sapiens
.ejtim dixej-unj:angeli : CuravimusBqbylonein, et pon effipiffr, el ipsq toiigiug Iqclq §si a me, nmgjs quqm
fst ciirata, reiinqnainus eqm, el abeat umsq-qhque in erqt : etalta profttndiiap,fjidsinveniel eqm? Dicilse,
lerrqm suqni fJerem. u, 8), luiie magister medico-r B ut Regijorum qijpque ^.esiantpr Jjbri (JII Beg, iu,
rujn ipse descendil, .et respersos nps sanguine, ct el jy)/ultra omnes bQmines quaesisse sapienliam,
pcccaiorum madenles eriipre qui pmnem subslan- e.i fentasse ad fineij) illjjjjj pejvenire, scd .quanto
tiam nostram expenderamus in jnedicos, i.acjtjtifim- plus.quaesierJI, lanto minus rejierisse, e.t ip luerjiam
brise su;e saiiavii ( Luc. vjii). Sanayit auieni in ci- demersum caligineiii, lenebris ignorantiae pi.ic.urii-
vilale, boc est, in niundo jsto, et h cpnfortavjt daturn. Aliler : f Yjr q,ui erjudjjus fueritin Scriptti-
sapienlem,sivo, utSeptuaginlalranstuIerui!t,fld;'.ui|i/. ris, quanto plus scire .fceperit, t.ajito ej in his quo-
Omni euim qui liabei, daljjttir ei, et adjicietu.r ,ei. tidie orjlur niajgr .phscufitas. Alitcr ; Coiilemplalio
Quia auteni indiguit ivomo posilus in pe.ecaijs, et sapientjac in hac yjla in speculo videtnr et iu ijjia-
infixtts in liuio profuuyi, majore aiixiiio; idejrco gine : cum ergp recogitavero in fujuro facje ad
yeuil ipsa Sapientia, Aliter : Supra dixeral, el dp- faciem ejus notiliam revelaivdani, tpiip liquidore-
iij.esticis et alienis bene esse faciendum. Poterat c.pgrjpseamJpnge me J),uncab ejus iiojjlia dissjdei'e.
[Al. Polerjl] ergo aliquis j-espondere : Si omnibus Circuivi ego e( eor memn, s i_i{.
scirem, 0 cgiisfderct-
benefacere yoluero, non habeo unde faciara. Ncc rem, et quwrerem siipieniiqin, et rqlionem, ef-ut co-
polest jusius tantas habere diyilias, quso soleiit gtioscerein iinpielateiu 447 ?'$// $ hqprtideniium
jnagis pe.ccalorihus abundaj-e ; propterea nunc ait; r, er?qreiii. Ei!.kinvenio ego qpiariorpnipi_orteniuliersni,
Qiio.s non potes cre, consilio adjuva, solatio fove. qum est laqueus, et sageiifBpor efyp, vinc^la ntunui
PJus enim polest jj) anguslia constiluio praeslare ejus. Bpnus coram Dep eruetur ab eq, pepcafor pqpie-
sapientia, qpam quaelibel maximse potestales. Et tur inilla. Pro eo quod S.epiii.agiuta pQsuerunt :
ho,c ipsyiii cum pr.udenlia facito. Grandis quippe Cit\cuiviegpel cor meum, ui cognoscerem,Syn)jiiachus
libra jusjitiae est, et cui, et qjiantum, 446 el ^u?!»- jjjlerpretatus esl, dkens : Perfransivi universq sensu
di.u, et quale vel in re,, yel in co.nsilio tribuere. meq, scire, et l discere, ef invjestigqre. Qiiia igilur
El qufdemin omnes sermpnes, quos d loquenlur, ne siipra Ecclesiastes dixerat, nninja se jn sapienlia
dederis cor iuum: quiti non qudie? servum luutn maie- perlenlass.e, et quanto plus eaui rejjuisieri.l, jlanto
flicentem tibj. Elenim frequenier scif cpr tmpi, quia ilja.m longius ,refugisse;n,ui)c ail eti.an) ali.u,diij sua
et tu maledixisli aliis. Fac quse prsecepla s.unl, et s.e i quaesisse sapientia, qpod in ,rebus h.uipaiiis ma-
sapientjse auxiiio .confo.rtalus, yel ^i bpna, vel ad ]um uniyersa aiiSe.c.edalmala, et quse res in iiripie-
mala prsepara cpr tu.iini, et noJ.)cures, quid de t.c }ate, stultilia, errore, vecordia ,leneal prjjiejpatum,
loquantur inimici, qualis foris ppinio sijt. Quoinodo Et dicit se omnium maloruni .capul mujjerem repe-
ejiim prudeniis yiri esl, mufniuraiitem famulum rissp : quia et per ill.am mors in orb.em lerrarum
a S.apjentiapojifprtqbiisqpien.tetn.^lss.aliqupt cqtt- [P c Ita Victor. r.eslitnjt. Marliaiiaeus tamen cum
fqrlavii, jn piseierjlo,Sed retinenda leeilo futuri, eon- Erasmo relinuit hpbenieni.
fortabii, quia sic legiiur iu Hpbnep fpnie. MAJSTJAN. f Apud Actiin., Aliter aiUem, qyj eruditus fuerit,
b.Vatic., cQitfortpbil:mpxqi.iec.umPjjlatinp, adju- aAlius quo nostri jnss. hoc uno a|ij,u4,ri,nt,
qu.oij A,lias,vei
vqt, p.ro adjuvil. LXX auijen), §o-/i6-/_o-zt, quod esi hab.ejjj, pro Aliter.
e Valic, cl cor meuni dedj, jujtscirem, etc-, re-
qdjuvabit, in hodiernis saliehi exemplarjbus prac- nuenie Scripturae lextu,
ferjml. — Circuiviego el cor meum. Cprrupte ju editis le~
c Idem Yatjc, quos non poles regere coimlio, ad-
Ciicuivi cgo cor B!.£um,-sjnepartjcula conjunc"
juva solaiio. Palatin. alier, guo.s ngn potes cqjisilio gui.it,
tivii quam rctinenl pirines nisjs. ac ions Kebrseus,
qdjuvqre, sqlaiio fove, elc.
— Quos npn p.otes re, efc. E.ditj, auos pon pofas '^Sl '3J4ani velibbi, jd est, ego e_tcor meum.
opibus, consilioadjuva, elc. lidein infra, quos loqtien- MARTJAN.
tur iinpii, nedederis os luum, ut ttoh aucliti.s,etc. Sed ' fc Tiesmss,, el itmni ego : et jnox, sag.enapro
lisec oinnia mendo^e leguulur. MARTIAS. sagenw.
d Duo Palaiiiii, ei ViUic, quos loquenlur impii, ne i Palaiinus alfer cum Yatic, et dmprere.%
dederis, ctc. Et est quidem aa-.zSzci,impii, in Ro- i Penes Alcuiiuim, in sua inveiiisse wpiwliq ma~
mano cod. LXX. lum, quod in rebushunwnis omuia mnmet iii_ala,elc,
 1071 S. EUSEBII HIERONYMI 1072
iniroivil, et pretiosas animas virorum capit. Omnes A non ad virtutem, sed ad luxnriam deduxenmi. Et
quippe ainlieranles, quasi clihanus corda eornin : quia appnsitiim est cor hnminis ililigeutei- ad mali-
quae fecit ad lesceutium evolaie corda. El cum in liain ab adole-Ci-nlia (Gen. vm, 21), et pene onines
nipniem miseri amaloris incideiit, trahit eum in oflendei-iiiiLDeum : in hac ruina gencris hiiiuani, faci-
praeceps : uec anie petles suos respicere patiuir, lior ad casum est ninlier. De qua el poela gentilis :
sed quasi laquetis, el sagena cor adnlescenlis in- ..... Varium et mntabilescniper
nectit. Yincnla sunt enim manus ejns. Proquo A- Femina. . . (Virg. iv, Mneid.v. 33.)
qiiila interpretatus est : Vinclm sunt manus cjus, Et Apostolus : Sempn, ait, discentes, et numquam
quod Hehraica liiigua diciiur a ASSDRIM (D^TDN). ad scienliam verilnlis pervementes(II 7'im. m, 7). Et
Su.ulere enim )iotcst, vim facere non potest : uec ne videretnr coininiineui hominuni damnare nalu-
ad se Irahere iiolentes. Justus qui fnerit, el bonus ram, el Deiim auclorem facere inali, duui lalium
coram Deo, eruetur ab h ea : pcccator vcro captus eonditor est, qiii malum vitare ium possint, arguto
dcduceiur ad nioriem. Non puleniiis temere hanc pr.i-cavii, et ait, hnnos nos a Deo creaios : seil iiuia
Salomonem de genere niulieium promlisse seuien- lihcro sumus arbitrio derelirli, vitio nosiro ad pe-
tiam : quod experlus est. loquitur. Idco quippe nflendit jora lahi, dum majora quserimns, etultra vires no-
Denui, quia captus est a miilieiihiis. Ei haicseciiiidmn B stras varia cogitamus. Aliler : Quniidie mecnm
liiteram. Cscterum jnxta intelligenliani spiritualem, utiitisrujiisqne rci raiionem pnnens, nnlluin invenire
aui omne generaliter peccalum , mulierem nomina- pnlui cojiitaium, qui non cogilaiione perversa ex-
mus el iniquitaiem, quse sub spcciemnlieris sedei in tiinsecus lurbaretur. lu mille auiem viris invcni ho-
Zacharia super pluinlii talentnm (Zach. v, 7 ) : aul minem, qui juxta imaginem condiio.rise-l condilus:
diabulum xpowiy.&s mulierem accipimus, propter ef- et in mille non quihiislibel, sed in mille viris : quo-
feminaias vircs : :uit cer e idololairiam, et ni propius rum iiiimei-iim inulier implere non polnil. Et in
accedamiis, hiereiicoriiin Ecclesiam, qnseinsipieinem mille 449 Q">nnn appropinquaveruijt ad muiierem,
sensu ad se vorat, ut panes furtivos, et 448 af!"am et prnpicrea purissimi permanseruiii. II*c autem
furtivam, hoc esi, faisutn sacramenium, et pollutum omuia tropologice accipienda. In mullis quippe
bapiisma indnclus accipiat. sludiosis [Al. sludiis], et quotidiana meditaiione
Ecce hoc inveni, dixit Ecclesiasles, c unam ad uttam, sudanlibus, vix invenitur cugilaitis ptirus, et vifi
ut inveninm mmerum, qucm adhuc qumsivit aiinna dignus vocabnlo. Possumns et c>giialus pro viris ac-
mea, et non inveni. Hominemunum de mitle inveni, cipere, mulieres pro operihus, et dicere. quod diffi-
et mulierem in omnibushis non invnni.Solummodohoc cile cogiiatio alicujus pura inveniri queat. Opera
inveni: quia fecil Deus hominem reclutn; el ipri qum- iC vero, quia per corpus adiiiiiiistieulur, alhiuo scmper
sierunt cogitaliones multas. lioc, inquil, reperi, errore commixla sinl. Pro eo aiitem, qnod snpra
universa diligenter evcntilans, quod paulatim pec- sermnnem Hebr.Tiiminterpretantes diximus :c Unam
cando, et ad uiium delietum aliud apponendo, gran- ad unam, ul inveniaiur numerus, sive suiuma, s ve
dem nobis siimmain erficiuius peccalorum. Esebon ratio, aut cogitatio .-aperiius interprclaius est Sym-
a
(ITJTUn)quippe, quod omnes voce consona ).oyto- machus Bunam ad unam invenireratlonem. Quod cnim
pJmiiMiisiulerunt, secundiim Hcbrici sermonis ambi- nos solemus absolme ct neutraliier apjiellare, id
guitatem, el numerum possuinus, et suminam, et est, boc quiEsivi, isiud volui invenire, llebraei le-
rationem, ei cogitationem dicere. Sed et hoc, ait, miniiio genere prnnnnliani, sicul in psalmo : Unam
requisivit anima mea, an recia mulier inveniatur. petii a Domino, hanc requiram(Psal. xxvi, 4), pro eo
Et ciim vix paucos de viris bonos inveueriiii, ita quod esi, unum h.
ul de mille unus polueril e inveniri, unilicrem bo- (Cap VHI ) Quis ita ut sapiens ; et qnis novit solu-
nain oinnino invenire non potui. Omnes enim me tionemverbi ? Sapientia homiiiis - illuminabit vultum
a Quod Ilebraica lingua dicitur, Assurim, Adilnnt bat S. doctor , qui ei in sua ex Hcbnro inierpreia-
EraMiius et Maiianus vncem V.i jadenb, sed falso tione itnum et cilteriim, vl inveriireniraliotiem , ver-
el supeifliie : sullicil eiiim nomeii D'"!!DN, assurim ti. Porro rl mss. nosiri, tino Valicano exccjiio,
ad dcclaraiioniMiisententia 1.Hieronymi, atque va- I ) qui hahei unni» adm.uin, sic iirirferuni, et ui alia
riaiili> leciionis Aquihe. MARTIAS. dei-SMMdargiimem.-i, ila redditum a Symmacho,
I> Vaiic, truelur ab eo : scibcei, Dei ope. siibnexa Hieroiiymi expositio per.^uadi-l.
c Verba iiiiainad unam in V-ilic. desidcrantur. s Unum ad unum invenire rationem. F lso in anlea
d Antea erat loyio-p.ovs plurium niimero, con- ednis
lihris legimtis, unam ad nnam invenireralio-
tra qu.nn niss. melioiis iiotae.bahent, el Schnl asies nem. Si enuii pi-naiiiiisuuaiii ud uncim, uihil liahet
Graecu*ad Aquilam penes Flaininium, ipsaque Fia- diversum Syiiiinachns,
minii Rmiiaiia cdiiio. ueque aperiius srriiinneui
c Paiilo rectius Vatic, unum potuerim invenire. HebraMiiii imerpreiaiiir : quia llieroiiyiiiiis genere
f VeiCrem leciionem revncamns, unam adunam, quoque feiiiinino reddidit unam ad nnum ; quod ma-
nifesiiiis CIIIIISyiiiinacho absoluie ei ucuiraliler le-
qiiam Mariiina*us ex ingenio nintaveral neutio ge-
tinuin ad ratus nilnl fore ne- gcmlum est, unumad uitum. MARTIAN.
nere unum, diversuin, h Palaiinus alier adilit, et hoc requiram.
que apertins seniioneiii Hehranm evplicaiiim dici 1 In eodem ms. illuminavil, el inox commutavil,
p unir-se a Symmacho, si qiietnadmndiini et Hiero-
iiyinns reddulii unam ad unam, ah illo sit pnsilum eliaiu infia, uhi Incns isle repeii ur.
— Qiiis itu ut sapiens, etc. Ex hoc loc>et allero
inieipreie. M-ninie vero Inijusmodi, ui ex toto eon-
textu liquet, diversitalem unnotare in auituo liabe- superiori exploraluui hahemus, diversam fuisse apud
*075 COMMENTARIIJS1N ECCLESIASTEN. 1074
ejus: et fortis faciem suam eommutabit. Supra do- A quoniam omne quod voluerit, faciet. Sicul dixeril (Al.
cuerai difficile hoiiuui hoiuineiii iiiveiiiri, el vcnien- dicei) rex, poiestatem hubens : ei quis dicet ei, Quid
temcoiiira ~"eliseral qua-siiniieni : a Deo honns ho- facis? Videlur qttidem praxipere juxla Aposioliini,
iiiincs condiios, sed spoine sua ad peccata delapsos. regihus ei pileslalibns obscqiiiiim (Ad Titum, ni. i),
Nunc quid boni hoiuini dederil Dcus , quasi gioria- miixime Seplunginta Iinerprctilitis iniperaiivo niodo
biindus eiiuipcral, sapiciil.am scilicct, alqiie ratio- dicentihus : Os regis custodi; sed ego pulo de illo
neui c.t providenliam, occulia Dei no-se mystoria , regc nunc d'ci, de quo David ait: Domine, in virlnte
in areana ejus sensti cordis intrare. Oiilique autem tuqlwtabitur rex (Psal. xx, \). Et iu alio loco, ut Pa-
de se loquiiiir, quod iiemo un lueril sapiens, ut Iris el Fiiii iinumrejjniim signiliccl [Al. significcliii],
ipse, el imlliissic scieiitb [ Al. scirei] proldemalum Scripiura coiumeiiiorat : Deus, judicium iuum rcgi
soluiiones, et sapieutia ejus a cuuctu latidaia sit po- du, et justiiiam luam filio regis ( Psal. LXXI, 1).
ptilu. quaa nun solum iulriiisecus latuerit; sed ei in Nnn eniin judicat Paier qiieiuqiiam, sed nmnejudi-
supeificie corporis elspeculn vultus eluxerit, ulna- cium dedit Filio (Joan. v, 2'2). Qui rex Filitis Dci s,
queomnes homines prudentiam meniis in facie sua Palris regis esl Filius.. IIujus ilaque [Al. iiiique]
pinxerit. Sepliiagiuia pro co quod nos posuinius : custotlienda prtccepta sunl, 451 n"Jus volunlas pa-
Quis ita ul supiens. iranslulerunt : Quis novit sapien- B tranda. El hoc esi, quod in Tnbia! lihro scrihitur :
tes c. Et prn eo 450 quud nos diximus : El forlis Mysterium regis abscondere bonuinesi ( Tob. xn, 7).
faciem suam commutabil, pnsuerunt : El impudens Et prseeipucmniiei, ne tracienius,quare Deus iiiium-
vullu suo odieiur. Et revera cnm mulii sint, qui sa- quodqiie prsecepetil, sed qiiodciimque videril csse
pieniiam repromiitaut, diflicile invenilui, qui dis- mandaiuui, hoc pia mens hominis implere fesiineth.
cernere queat dvenini sapiemem ab his qui videntur Et in lcge Diiininierit voluiuas ejus .Quia vero Sep-
esse sapienies. Et cum sinl plurinii, qm Scriptura- tuaginia aliter transtuleriiiil, dicenlcs : Et de jura-
rum occnlia e dicant pos.-e se solvere, rarus esl, qui mento et de veibo Dei ne festines a facie,' ejus ambu-
veram inveniat solulioncui. Quod aiitcni sequilur : lare : scieiidum jiirameiiliim Dei in divinis voluuii-
Sapicntia huminisUluminabilvullum ejus, el improbiis nihus esse coiiscriplum. Hoc iiaque juianieiiiuni,de
facie sua odielur, ita possumiis explanare , 111Pauli Dei vei ho sacrum el arcanum , nou dchemus qui-
verba ponamus: Nosauiem omnes revelaia fucie glo- busciimque narrare , ei prolerre iu medium , et ci-
ricnnDomini contemplanies(II Cor. III, 18): et Psal- tam de eo ferre senieniiam i. Ne.iue, ut Mnyses ,
misii' cancnlis: Signatum est super nos luinenvultus feslines videre faciem Dci,'sed tamdiii sustine, do-
tui, Domine(Psul. iv, 7). Sapiciiliam auleiii hic ho- nec ipse periranscat, et lanltim ejus posleriora cons-
ininis non aliain dicit ahsque sapienlia Dei. Quse Q picias. Necnun et illud quod sequitur : Ne stes in
cuin sapiciilia Dei ;-it, j-ixta possibililaierii capaci- verbo malo , el caeiera , super eo iniilligamus , qui
laiis hiimiiiis ejus esse incipit, qui se liabcre me- haereseos errore praeventus esl : vel super illo, qui
ruerit. Oinnis lucreiiciis el falsum dogma dcf.-ndens, cum Ecclesi.e fidein hahcat, lauien peccatis vmcilur,
im|>iideutivulluesi. Deniipie f Marcion el Valenlinus ut sit infidclis. Ne perseveres in deiractione, nec
mcliuris se dicnnl naiune esse, quam condilor est. iu liirpiloqnin, luxu [Al. luxurin]. avaritia, libidiue.
Et hoc possei aliqua cx parie ferri, si spem se liu- Qnod si perseveraveris, rex viliorum atqne peccati
jus rei hahere contenderent, el non jam possidere diabolus opcrabitur peiditionem in te , ei faciet
naiuram. quodciimque voiuciii.
Ego os regis custodio, el loquetam juramenli Dei. Qui custodit mandaium, non cognoscelverbum ma-
Ne festinesa facie ejus abire, et ne stes in verbo malo, lum : el tempus, etjudicium cognoscilcor sapienlis.

veteres disiinclionem Capitulorum ab ea quae nnnc 8 Qui rex Filius Dei, etc. In sntPa ediiis sic legi-
usuni olitinet in sacris voluniiuibiis. MARTIAN. mus : Qui rex filius De.us, Pairis regis est Fitius.
" Apud Alcuin : venienlemcottlra eluseral questio- Hujus itaque Filii custodieiida
' prmcepia suni, hiijiis
tiem; nunc quid bono hoinini, etc. votuniaii purendum, eic. MAKTIAN.
b El nullus sic scierit. Edi.i pro scieril, legunt fe- M)uo~mss. implere feslinet, et sit in lege Domini
cerit; qcoil non congriiil loco prsesenli. ui perspi- votunias ejus.
cuuui puio esse leciori. MARTIAN. D t Et de juramento, eic. Hoc-iiem loco pra-ler ver-
c Quis novii sapientes. Superflue voce» plurimas siculnm Gra-ciiiii siipcillue adjectum, n ul nl eiiam
Gra?ca<ac \ersns iniegrns LXX iiiterprctuni adilunt Cuntexlimi saciuui LXX Inteiprelniii, lcgenlcs : De
EraMiins ei Marianus in boc Coinmeiiiario, qimriim verbo juramenli Dei ne festines, eic. Cuin niainfe-
adililameiiioi-inn hic adiiimiiiissesuflii-iat. MARTIAN. stis-sime coiiiprohcliii' cx Coiiimeniarin Hieioi ymi
d lia Mctorius cx Flureiiiiins , Rrixiani*, Ruuia- aliier
ijuani apud LXX ciin-cripliiin fuisse iu divinis
nisque codicihus verum , pro viruiu resliliiil- Yoliiminihn-, scilicei, dejurameiiio Dei, sive de virbo
e Viiiose Mariian. diainlur posse se solvere: non jiirainenti Dei; mm, de jnramento el de-vetbo Dei,
auiem maleveteres edili absque se vocula. ailiniMluin lcgehatur in LXX 'I rahslaiorini
I Marcion et VuleiUinus, ctc. Coiidilomn univcr- tjcen etli-ione. Qmsipiis igitur hic aniiiiiiin atieudcrii. ve-
sitatis iiialum principiuui, et Deiim iiialum dicchat raiu esse leciionem oiunium mss. codiciim nobiscum
Marcimf, ctun sripsnni jii-ium -,ic sauctiiiii piocia- agn»scei. MARTIAN.
niaict impiideiitissima hlasphemia. Verilaiein cainis — Ouiiies, qiiibus niimur mss. a facieDei cuhbulare.
in Chrisio ac coipmum icsiin-cctioiiem negabai, i De eo ferre senteiuiam. Aliquoi cxemilana inss.
siciu ci Yalcniiuus. Consule de his lieiia-iiin, Ter- legtim referresententiam; Erasmus elM.niainis, pro-
tAllianttm et Epiphanium. MARTIAN. ferre sententiam> MARTJAN,
 ~07S S. EBSEBII HIERONYMI 1076
Notandtim quod,- hon Cbgrwscetverbum maluiri, posi- .Aquse prsetefieribi, seire possumus, hec ea quse fu-
lurif est pro eo qiiod est, nbn patietur, aul non erit tura sint, lia utsuiit futura, cognoscere.
in eo. Siqiiidem et de Salvatore sie scripiurri iest : Non est homb potestalemhabensin spiritum, utpro-
Qui noh noverat peccatum, a pro nobis peccalum fecH hibeal spiiilum, et tion est potens itt die mortis, et non
(II Cor. v, 21). Pro verbo quoque Symmaehus rci» esl emissioiii bello, et non salvabit impietas habentem
interpretalus est, dicens : Qui b ciisiodierit manda- sc. Non est in pntestate onima nostra , ne auferatur
lum, non experietur rem tnalani. Prsccepit autcm regis a nobis , et egredienle ad impeiinin s Domini spi-
imperium conservaiiiduni, et scire quid, et quare, et ritu, nibil prodest ora concludere, et viiam relinere
quo tempore jubeat. fugienlem. Cumque iniefitus , inimictis vitae hostrae
Qttia omni negolio.est lempm et judicium. Afjlictio et hosiis advenerit, inducias aecipere non possnmus.
quippe liominis multa super ewin,quia nescit quod fu- Nec rcgcs quondam insaeculo, eiomnianostra impie-
turum esl; sicul eriim erit, quis ahnuntiabil ei ? Lieet lalevastantes, obvias morli inferre[A/. ferrc]manus:
diversa eveniant, et non possit juslus scire quid ei sed i» cinerem terramque solvemur. Non est ergo
fulurum sil, nec singularum 452 rerum causas ra- lugendunv, si fulura scife non possumiis, et saepeab
lioiiesqite cognoscere (nemo enim est conscius futu- iniquis polentioribus h opprimamnr, eum morie om.
rofnm), lameri scii a Deocuncta in utiliiaiemhomi- B '. nia finianltir, et superbns et potens, qtii cnncta po-
num fieri, et nan absqueejus vohiiitaledisponi. Est pula.tiis.est, non valeaianimam suam retinere,cum
enim magna afflictio generis iiumani, quia ut Poela rapitur.Aliler :Spiritus, qnt universa dispensat, non
ait (Mheid. x, 501) : potest453acluf'(lu:'m bominum proiiiberij et leges
aecipere spirandi. De quo et supra dicfum cst : Gf-
Nescia mens hominum.c fali sorlisquefuturm, rans girando vadit spiritus. In die morlis noii sumus
aliud sperat, aliudqiie evenit : de altero loco ex- poientes : in die enim vitse facile vitator inimicus.
vspectat hosieijijetalleriusjaculo Vuliieraiur. Pro eo Similiter qui in bello est, et non habet Dei pacem,
autem quod Sepiuagihta Inierpretes et Tlieodotio quse supcrat omnem sensum , non hahfbit cmissio-
dixerunt: Qnia scientia liominis mutta super eum , in ncm, de qua ad sponsam dieitur : Emissioncsium w-
Ilebrseo malitiam habet, non seientiam : sed qtira radisus cunt fructu pomorum (Canl. lv). Et quia im-
RESel d DALETHiitteFae Hebraicse, excepto parvo pielas iion salvabit babenleni se, pieias e reginne
apice , siiiiiles stnst, pro RAATH ( TOn ), legerunt salvabil. Potcst impictas diabohss appellari, eipietas
e DAATn("n"Sn), id esl, pro maiilia, scientiam. Hoc me- Dominus nosler Jesus Cbristus.
lius sciet qui ejnsdem linguse habuerii noiitiam. Omnia hmc vidi^ et dedi cqr iueitmin omne opus ,
Illud quoque qnott in line horurii versuum scriplutn C quod factum est sub sole, el dominatus est homoho-
csl : Quiw nescitf quod fmlum sit; el quid'fiUurum tnini, ul affligeret eum. Et tunc vidi impios sepultos, et
sit post eum ,quis anmmiiMt ei ?- de verbo ad ver- venerunt, et de loco sanclo egressi sunl, el laudali
bum nuifc ex sermone Hebrseo tianslulimus.ut esse siinl in civitale, cjtiia sic fecerunt: sed et hoc vaiitlas '.
sensum alterum. noverhvvus, qnod sciltcet nec ea Quia cnim non esl conlradiclio fqcientibus matitm

.-*M.artian. addit Deus, qtiam vocejn neque. rnss, Wn'^ n,P '£' eneniiujodea. ma schejihje, hoc est, qttiq,
nostri, neque alias editi tibri habcnt : nejue ian- nou ipse sciens quid quod fiiturum esi. Cogit nos ita-
dem ipse agnoscit Scripturae lextiis. que Ilieronymi prsesens observatio, ut dicafnus
— Qui, non noverqt,peccalum.. Corbeienses mss. ipsiim legis>e ih prsetcrilo quod nunc in futuro legi-
codices : Qiii cuiri non cognoviss.etpeccatuni, Devs lur , id est legisse rp~tff schehaja , quod fttit, sive
proI>riobispeccatuin fecit. MARTIAN. quod factuin est, pro hodierno Hehr;co ftitf.Wsche-
Mss."(3«fcuslodit mandalum, etc. quod erit, sive qiiocl fuluriim esl. Hieronymo
•>Nescia mens homiiium, etc. Hunc versiim falso jihje,quoqne cnnsonatSyrus inlerprcs, dicens : Quoniam
ex I JLneidos re.ciiat Ambrosiiis Calepinps, qui ignoral quid eveneril, et quid eveniurum sit ei post
causa uv.tblftiit ri' bis integrum i librutn Jlneidos ipsum, quis indicet illi'1'Legil ergo Syrus N*n"Tdahiio,
casso labore perlegerem.' Alii Scripiores reoitant quod fuit, in prseierito ; et non 'KVtTidinehue, quod
quidemeutndem versiculum; sed non moneiilunde ' futurum est. Ex his porro liquet Hieronyinuiii in
sumpius sii. Ego auiem perhumanilei' a R. Patre D contextii sacro coaplasse se consueiiidini LXX In-
Commire S.oc. Jesu praemouiLus, Maronis esse ver- lerpretum; in Commeiiiario auiem de verbo ad ver-
sum ab Hieronymo re.citatum comperio, atque libro buin ex Hebraeosermone transtulisse quod legehat
de.cimoiEueidos scriptum legiBOl : in suis exeinplaribus, aut iu Hexaplis Origenis.
Quo nuiic Turnusovat spolio,gautfetquepptilijs. Neque vero aliter legebat cum Vulgalam nostram
Ncsciaraen.shoiruiiuin fali, sortisque iutuise, posiea iiobis edidit e purissimis llebrsei sermonis
Et servare inqduin,rebus subiata secundis. fontibiis ; dicit eiiim : Quia ignorat prmterita, et fu-
Turnoteinpusefitj magno.cumoptaveritemptum, tura nulloscire polesinuniio. MAIITIAN.
Iutaetum"Pallanta;ete. MAKIIAN. -— Probe noiatum ist Martianoeo, in Hehracoha-
beriivnw, qtwd futurumest, pro quo Hieron. legerit
4 In mss. quod passim alibi observamus, est De- in suo exem|>lari iVJW, quodfaclum est.
leth. e El egredieute ad imperium. Juxta editos anle
QMarlian. Dath, pro Daath , quod mss. omnes nos libros hic lcgendum furet, el eqredientemad im-
praefenvni. Doinini spirilumprohibeie. Nihil prodest, etc.
f Quia nescit quodfactum sit. Nulla esl in LXX perium MARTJAN.
Interpretibiis i.iieiit.iorerum prseteritarum, sed n,e- h Mendoseantea crat opprimalur.
que in ll.ehfoeohodicrno, ubi legimus :3?1' 133'K'3 1 Addit Vatic. et presumptio spiritut : perperam.
1077 COMMENTARtUS1N ECCLESIASTEN. "^ 1078
n eifo : ideo repletum esi cor filiorum hominis iii eis,',Aniresium est quid isle Iransiuleril, lioc dicendum
ut faciant malum. Dedi, inqriit, cnr fncum, ut bmne est quod verbum Hebraicum MAATH (T\iil5), quod
quod sub sole geriiur, inioerer, et hoc vel riia- Sepluaginia ex tunc, Iranstiileruni, el nos ceitties
xime, quod homo accepit in hominem poiestatem, posuimus, Aquila el Symmachus et Theodotio, mor-
ut quoscumque Vult affligat alque condemnet. Cmn tuus est, interprelati sunt, ut sit e sensus, qui pec-
itaque mentem meam ad haec inluenda diiigcrem , cavil, et fecttmalum, tnortuus est: in eo enim
vidi impios eom tali opinione mortuos, et sic sepul- quod peccavit, statim moriuus est. Si autein juxia
tos, ut sancti seslimarentur in lerfa, qni ct cum vi- Sepiuaginla Interpretes, pro eo quod est, morluus
verent, putahantuf b dighi Ecclesia el templo Dei, esl, legerimus ex tunc, juxla qtiosdam hic egerit sen-
insuper ambulanles tumidi, laUdabantur jn -malis sus : Peccator non lunc priniiirn peccat, qnando vi-
suis, c sicut scriptum est : Laudatur enim peccalor in detur facere peccalum, Sed jam ante peccavil :
desideriis anitnm sum, et qui iniqua gerit, benedicilur Alienati [Al. abalienati] suht enim peccutoresa vulva,
(Ps. IX, 24). Hoc autem propierea evenit, quia erraverunl a venlre (Ps. LVII,&); et quacrunt hoc,
nemo peccantibus d audet coniradicere, necsiatim quod sequitur, locuti sunt falsa, quomodo possit ex-
sceltis ulriscilur Deus, sed differt pcenam, dum ex- poni : 455 simplex enim intelligentia liahere con-
speclat poenitentiam. Peecatores auteni, quia nori B sequentiam non videlur, parvulos peccatores, statim
slatim arguii atqne correpti snnt, pulautes nequa- ut de vulva cjecli snnl, mendacium loqiii.
quam futururri esse judicium, in scelere persevefant. Et bonumnon sit impio, ei tton prolongei dies quasi
Possumus hoc testimonio uli adversus episcopos, timbra, qui non limet a facie Dei. Impfecatiir hiale
qui acceperunl in Ecclesia poiestaterii, et scandali- his qui non habeht tiriiorem Dei, etoplat riediu dif-
zant magis eos, qtios ddcefe et ad meliora debue- feratur h ad pceriam, sed statim morte subtracti,
rant incilare. Hi frequenief 454 Pos( niofiem lau- cruciatus recipiaiit, quos merentur. Simile qnidet
dantur in Ecelesia , et heati in his, qiise non pro- Aposlolus loqnitnr : Uiinam prwcidatilur qui voscon-
babililer fecerant, puhlice sive a successoribus, sive lurbant (Galat. v, 12). El alibi: Alexander wrarius
a populis prsedicanlur. El hoc iiaque vanum est, multa mihi mala oslendit : reddal illi Dominusse-
quia enim non ut cgcrdnt, sic aiidiunt, nec slatim cundum opera ejus (WTim. iv, 14). Qusequomodo
corripiuntur in peccato sito (nemo quippe atidet ac- clementer dicla sint, reqiiirendum esi. Hoecjuxla
cusare majorem), propierea quasi sancii et beati, sensus Hebraici verilalem. Si quis vero Septuaginla
et in praeceplis Domini.ambulantes, augent peccala Inlerpretes sequitur, qui quasi ab ailiosensu inci-
peccatis. Difficilis est accusatio in episcopurii. Si . pientes, dixerunt: Et ego recognosco,quia eril bo-
[Al. Et si] enim peccaverit, non credilur, et si con- 'C num timentibus Deum, ut timeant a facie ejus, et bo-
victus fueiil, non punilur. ntim non erit impio, el non prolongabil diesin umbra :
Quia peccator facil mulum centies, et etongdl e ei. quia non esl tinicns a facie Dei; hoc poterit dicere i
Ex hoc Cognoscoego , qttod erit bonum limenlibus Fient quidem et illa, de quibus paulo atite Iractayi;
Deum, qui ihnebunt a facie ejus. Ex eo quod peccahti ego lamen manifeslissime cognosco, qtiia bene erit
plurimum, hoc quippe significat ceiities, dat Deus his qni timent a facie Dei : Vtdtus enim Domini su-
locum poenitenliae, el non eum statim puriil in sce- per facientes mala (Ps. xxxiu, 17). Et impio non erit
lere, sed exspectai, ut Conveflatur ab iniquitate bene : non enim tiitiei a facie Dei, et non prolonga-
sua : ego inielligo, quani benignus et misericors su- bit dies in umhra, hoc est, dies vitse sute, qui quasi
'
per eos fulurus sil Deus, qui habent limorem ejus, umbra viventibus suni. Non enim hi, qui multo
el ad verbum illius conlremiscunt. Symmachus tempore vivtint, prolonganl dies suos, sed qui gran-
hune locum iia transtulit: Peccans enini malus mor- des eos faciunlboriorum operum niagnitudine. Unde
tuus est, f loiiganimitciteconcessctei. Porro ego scio, et Jacob quasi se peccatorem confiteiis, dicii: Parvi
quia erit bene limenlibus Deum, qui timueruttt a facie el mali dies mei (Gen. XLVH,9). Et in psalmo coii-
ejus. Bonumvero non erit iniquo, nequelottgo super- fileris : Dies, inquit, mei sicul umbra i inclinali
eriltcmpore, quia nontimuit a facie Dei. Et quia ma- D ] stttit [Al. deciinaverurii] (Ps. ci, 12), et ego sicut
* Adverliium cito, et mox voculas in eis, duo mss. plaribus pro longmvitalelegimus
longanimiialem; et
Yalican. et Palatin. ignoranl. in cdhis, longa miate concessqei. MARTIAN.
b Dno Palaiini, ciiin ediiis anie Marlian. libris, — Falso veteres editi, longa wtate, et qui tongm.
quin ipse eiiam Alcninus, qtii el cum viverent, puta- vitate siibstituit Marlianaeus.EineiidaniUs lohgtinimi-
bantur digni es.seEcclpsimprincipes, et lemplo Dei. lale ex qiiatuor mss. nuslris, qinbns ct iionuulli alii
" Verba sicut
scriptum est, in Vatic. el Palalin, al- penes eiinidem Miiriian.aeunisnffriigantur. Nciaipe
tero cod. non haheniur. yertil Syniniachiis, iit pi veiere -cclit>lif>
d Cum Alcuino legunl Erasm. et Viclortus, riemo p.aY.pa8viuas
in Grseca Flaminii editione hiaiiifesliim est; eaqtie
peccantibusepiscopisaudel conlradicere. vox unice longaniiuilaiemsonat in Latino.
— Quianemopeccantibusandei. Perpcram in iisdem KVoccnrisensus, quse deeral in bactenus vuigalis.
editis Erasm. ei Marian. additiini est uomeii Episco- snffecit Vaiicauusliher.
pis, id esl, quja nemo peccanlibus episcopis andei >'Aiiiea eral differanlur q pcenq.Legeript
porro,
comradicere. Sed hoc loco nomen cpucoporumfalso lauilaii Iuierpfetes np, pro flNiS.
addideruut, sicul nomeii principum Ecclesim. • Marlian. iVonqtwd iii'•,qui mullo
c Tres mss., el supraeiDeus. Exhoc, etc. MARTIAN. dies sttos.
leinpore vivant,
f Longwvitaleelongal et.
coiicessa In aliqitot mss. Cxem-
prolongent
i Sicut umbra incliriati sunt. Ila legunt mss.: editi
1079 S. EUSEBH HlERONYMl 1080
c
fenum arui. Non quod longam vitam quaesierit in A, reret,el non inveniel. Siquidemel sf dixeril sapiens
pr.T.scnii, in quo omne quod vivimns, breve etum- sz cognoscere, non poleritinvenire.Qui quserit causas
bra est, el imago : In imqgineenim perombulat homo rationesque rerum, qnare hoc vel illud factum sit,
(Ps. xxxvni, 7) : sed quod defuturo limeai, ne lon- et quare mundiis variis gubernelur eveniibus : cur
gitiido vilae ip^ins, ubi vera cs! vita, brevieiur. alius csccus el debilis, alius vidcns nascalur cl~"sa-
Est vanitas.-qum fit super lerram : quia suni jusli nus : hic pauperiatem habeat, ille divitias : isle sit
ad quos perveniunl quasi facta impiorum, et sunt im- nobilis , ille inglorius ; nibil aliud proficit, nUi in
pii ad quos perveiiiunl quasi facta jnsiorum. Dixi sua lantuin quaestione lorqueri, cl ilispuialionem
quia et hoc vanilas cst. Intef civteras vanitaies, qusc pro tormento habere, nec lamen invenire quod quae-
i'n iinindo vario feruninr eveniu, etiaiu hoc depre- ril... Et ciunhaecdixerit se cognovisse, tunc ignora-
hendi, ijiiodjuslis ea 456 frequenler eveniiini, quae lionis habere principium.et in profundo errore ver-
impiis evenire debueraui, et impii lam felicilerin sari. Subontendil lamcnesse causas rerum omniumel
hoc mundo degunt, ut ens putes esse justissimos. justitiam, quare uiiumquodquesic fiat: sed inocculto
Dabii exemplum Evangelinm divitis purpurati, el eas laiere, et non posse ab liominihuscomprehcndi.
paupers Lozari (Luc. xvi). Sepliiagesimus quoque (Cap. IX.) Omne<ihoc dedi in corde meo, tu consi-
secundus psalmus de hac re disputat : cur jnslis Ii derarem universa : quia jusli, el sapientes, et opera
jnlcrdum mala, ct iinpiis eveniant bona. Pro eo eoruin in manu Domini. Et qiddemchurilatem, ct qui-
atilem, quod nos posuimus : Est vanitas, qum fit demodium : non est cognoscenshomoomnia in facie
tuper terram . Synimachiis ahsolute' li anstulit, di- eorum. Eiiam hunc locmn Symmaclius manilestius
ccns : Est difficile cognituqtiodfit super terram. He- interpreialus est, dicens : Omnia c hmcsialui itt cor-
brai, juslos quibus » eveniaiil mala, et impios qui- demeo,ut vemilaremuniversa:quia etjustietsapientes,
bus accedanl opera jiisiorum, filios Aarou interpre- eloperaeoruminmanuDeisunt. Et insuper nequeamici-
tanlur, etManassen, quod illi sacrificantes perieiini, liasnequeinimiciliasscil homo:sedomnia corameis in-
et iste post tauta mala el capiivitaicm in imperium cerla,proptereaquod omnibuseveniunlsimilia,justo, el
resliiuius sit. injttsto. Porro hic seususesl : Etiam in huc dedi cor
El laudavi ego Iwtitiam; quia non esl bonumho- meum.etseirevoliii quos Deusdiligeret, qimsodisset.
mini sub sole, nisi comedere,el bibere, el Iwtari. El Elinveni justorum quidem npern in manu Dciesse,el
ipsum egredieturcumeo de labore suo diebusvilw sum, tamentitrumaiiieiitnraDeo,aii iion,nuncensscireiioii
quos dedit ei Deus sub sole. Hoc plenius supra inter- posse,elinierambigiiumfluciiiare,ulriiiiiadprobaiio-
preiaii sniiius, el nunc striciiin dicimus : licel hre- nem susiineani qtiaesustinent, an ad siippliciuiuf. In
vein et cito fiuiendam praclerre eum vescendi et bi- G futuro igitur scienl, et in viiltu eorum sunl omnia,
bendi voluptaiem angustiis sseculi, et his quse fieri id esl, anlccedit eos, cum de viia hac recesserinl,
videntur inique in miindo : quod solum hoc bomo notiiia islius rei, quia tunc est judiciiim, et nunc
de labnre suo habere videalur, si vel modico liuaiur certamen. Et quicumque adversa sustinent, ulrum
refrigerio. Verum h;cc inierprelaiiojejunantcs, esu- per amorem Deisustineant, ui Job, an per odiuni, ut
rientes, siticnies, alque Itigenies, fqnos healos in plurimi peccalores, nunc hahelur incerium.
JEvangelio Domiuus vocat (Matih. v), si sic accipi- Inomnibuseventusunus,justoetimpio, bonoetmalo,
lur, ut scriptum est, miseros approhabit. Et cibum mundoetpoUuto,sacrificanti etnon wcrificanti.Sicbonm
iiaqtie el polum spiriiitaliter accipiainus, el stiper ul peccator,isicjuranssiciiljuramentuinlimens.458 ^a
eis hctiiiain, quani in lahore vitae noslraevix possu- quae per se ncc bona nec mala siinl, sed a sapien-
mtisinvenire. Qu->daulem h;ec ita sentienda sint, ut libus sseculi media nunciipaniur (quia sequaliter el
diximus, demonstral sequens versiculus, in quoait: justis eveniunl et injustis) simplices quosque con-
Dedi'cor meum, ul vidercmsapienliain et occupatio- lurbant, ctirita eveniant, el proplcrea non putanl
nem : quod scilicet oeeupenttir homines super ter- esse judicium, ctim omnium rerum in futurn discri-
ram, et diehns ac noctihus in Scripturarum medi- men sit, et hic confusa sinl omnia. Quod aniem ait:
tatinne versentur : ita ul pleruinque pro invesliga- D Evenlusesl unus omnibns,juslo el impio, sive angus-
lione b veri ab oculis soinnus anfugiat. liarum, sive morlis significat evenium : el idcirco
Quapropler dedi cor meum, ut cognoscerentsa- nec charitateth Dei eos in se nosse, necodium. Sa-
pienticim,et viderem occupationem,qumfacta est su- crificans quoque et non sacrificans, et caiiera qiiae
per terram. Quia et in die et in nocle somnum[Al. h contraria enuinerala sunt, spirilualiter acripienda,
somnium]in oculis suis non esl videns. El vidi omnia secundum illud : Sqcrificium Deo spiritus conlribu-
opcra Dei : quia non poleril homoinvenireopus, quod lalus (Ps. L, 19).
faclumestsub sole,in quo /aDoi'a»it"Homo, 457 ut quw- Hocesl pessimumfn omniquod (actum^estsub sole:
vero antea libri, sicut umbra declinaverunt. d.Duomss. omniahmc vidi in corde meo, etc.
MARTIAN. e Pnlatin., Omniahmcila statui.
a Hebrmi,justos quibus, eic. Eamdem explicaiio- f Anad supplicium. Corbeienses mss., an ad ju-
nem llebneorum afferebai snpra col. 4i4. MARTIAN.dicium. MARTIAN.
b Vaiican. ei Palat. pro investigationeverbi. s Sic jurans sicut juramenlum limens. lidcni hic
« Palaiiu. alter et non iuvenirel, et pattlo inferius legnnt, stcperjuranssicuijuramentnmlimens._\l_\jiii\n.
cum Vaiic. vutensi pro videns. ,lTresinss.qumecoittrdriomtmerata_elc.
1081 - COMMENTARIUS LN ECCLESIASTEN. 1082
quia eventnsuniis omnibiis.Sed et cor fitiorum homi-• Amnnionem : habere vero snb alio ssecnlo, de qtio
num repletum est maliiia, et errores [Al. errore) irii Salvator ait : Non sumego dehoc mundo (Joan. vin,
corde eorum in vita sua, et post hmcad mortuos. Quiar r 23); et sub sole justiiia*; et nnn exclndi opinalio-
quis esl qui communicet in omnes viventes'!El hnc: nein, qu;e conlentlit, poslquam de lioc srccul" mi-
api-rlius moro suo inierprelalns esl Symiiiachns, di- graverimus,et offendere posse crealurasraiionahiles,
cens : Sedel corfiliorum hotninumreplelur matitid, et! elproniereri. Aliter referebat e Hebra-us versicnlum
procaciiatejuxia cor eorumin vita sua. Novissimaau- isium, in quo dicilur : Melior est enim canis vivens
tem torum veniuhl ad mortuos. Quis enitn polest ini super leone mortuo, ila apnd suos exponi : Unlio-
sempiiernum perseverare virens ? Eumdcm auiem rem esse quamvis indocium, et eum ((iii adhuc vi-
seni-um Scripiura repelit, de quo panlo aiue tracta- vat el diiceat, a praeceptnre pcrleclo, .|iii jam mor-
"Vimus,qimd cum omnia aeqnaliler evcnianl univcr- luus esl. Verbi causa, ui canem iiilclligeret iinum
sis, et nulla sit in bonis suslinendis malisve tliscre- quemlibet de pluribus praeceptorem : et leonerii
tio, vel cerle acqualimorie de hoc stcculo suhtraha^ Moysen , aul alium quemlihet prophetariim. Sed
mur : nibiloniinus erroribus ei procacitate cl miili- qnia nobis hsec expositio non placei, ad majora len-
tia repleamur,.el pnst haecomnia suhiio rapiamur damus : et Chauamcani illam, cui dictum est : Fi-
interiiu n[A/. in inlcriium], nec ultra possinius cum B des tua te salvam fecil (Matth. ix, 25) : canem esse
vivenlihus hahere consonium. Yel cerle sic : Quo- juxta Evangeliuni dicamus; lennem vefo iiiorluum,
niam commmiesangusiise, el jusios et injustos pre- circumcUionis populum, sicut Ralaam prOphcia di-
munt; idcirco ad pcccata lioniines provocaniur : et cil : Eccepopulus, ut cqtulus 460 leotds consurget,
tameu posi omnes cnnaius, quibus frusira nisi sunt, et utleo exsullans (Num. xxni, 24). Canis ergo vi-
dum ignorant, ad inferna descendunt. vens nos sumus ex nationibus : leo autem mnrliius
. Esl confidentia,quoniam canis vivensh melior esl a Jiidseorumpopulus a Domino dereliclus. Et mclior
leone morluo: quia viventes sciunt quod morianlur, est apud Dominum iste canis vivcns, quam leo ille
etmorlui nesciunt qnidquam, el non est eis amplius moriuus. Nos enim vivenles.cognoscimus Palrem,
merces. In oblivioneenim venit memoriaeorum. Sed et Filiiim, ei Spirilum sancium : illi vero mortui
et dilectioeorum et odiumeorum, et zelus eorum jam nihil sciuni, nequeexspeclanl aliquam repromissio-
periii: et pars non est eis adhuc in swculoin omni neni atque mcrcedem : sed completa est memoria
qttodfit sub sole. Quia snpra dixerat, cor filiorum eorum. Neque ipsi memiiicriuii qusescire debiieranl,
honiiuiim 459 impleri maliiia et procacilate, et neque illorum jam Domiuus recordaiur. Dilcctio
post haucomnia morie finiri : nunc eadcm complet quoque, qua aliquando Deum diligebant, periil, el
et repeiit, d»nec vivunt liomines, posse eosjuslos C odiiun de quo audacler loquebantur : iYoniieoclienles
fieri, post mortem vero nullam boni operis dari oc- le, Domine, odivi, et super inimicos tuos labescebam
casionem. Peccator enim vivens potest melior esse (Ps. cxxxvm, 21), nec non ct zclus eornin. juxta
Pliinees zelatus esl, el Mattatliiic iiitremiie-
jnsio morluo, si volueril ad ejus transire virtutes. qucin
Vel cerleeo, quisein maliiia, poientia, procacilate runl poplites [in Grac. vifpk]. Pcrspicuum atiteni
el
jaciabat, et innrluns fuerit, melior poiest c quis est, quod parseorum non est in saeculo.Nonenim
pauper esse el vilissimiis. Qnare? quia viventes possunt dicere : Pars mea Dominus (Ps. L\XII, 2f>).
melu moriispossumbi>na opera perpeirare : mortui Vadeet comede in Imtilia panem tunm, et bibein
vero nihil valent ad id adjicere, qtiod semel sccum cordebono vinum tiium, quoniam jam placuerunt Deo
tnlere devita : el oblivioneinvnluta sunl omnia, jux- oprra tua. In ontni tempore sint vesiimenlattia candi-
la illud quod in psalmo scriplum cst : Oblivionida- da, el oleumde capite luo non deficiat (Ecct. ix, 7) :
tus tttm, taitiqnam mortuus a corde (P». xxx, 15). usqtie ad euni liicum, in quo ail : Sicut pisces qui
Sed et dilectio eorum et odium, et aemulatio, el tenenturin captionepessima, el sicut volucres quw ca-
omne quod in sacctilo habere poiiierunl, morlisfi- piuntur in laquco : siniiliter capienlur filii hominumin
nilur advenlu : nec jnste d quidquam jam possunt tempore pessimo, cumceciderilsuper eos subito. Anie-
agcre, necpeccare, nec virtutes adjicere, nec vitia. D quam de singulis dispuiemus, hrevilcr cnnstringen-
Licel qnidamhiiic expositiuni contradicant, assercn- d;i suiit oiiinia, ul apparc.it, quo simul sensu cuncta
es, etiam pnsi inleriium crescere nos posse el de- dicantur. Quia in superinri capiluln fuerat prselocu-
tus, quod postquam nmrtui fuerint hmnines, a cnrde
crescere, et in eo quod nitnc ait: El pars non erit vivenlium excidanl, ct iiecdilectionem quis in eos
eisadhuc in smculo,in omni quod faclum est sub sole, haheat
necodium, secundum illud pneta>(Mneid.n):
ila intelliguui, ul dicant eos in hoc sacculo, et sub1 Nullumcumvicliscertamcn f el aetherecassis:
hoc sole, quem nos cernimus, nullain habere com- ct qtiia stibsole nllra niliil possint: nnnc quasi erro-
" Subito rapiamur interiiu.Eoc item locoreiinent, e Victor. referebat mihi Bebrwus.
tubito rapiamur in interilum. MARTIAN. 1 Nulliim cnm victis certnmen. Yerba sunt legalo-
b lideni mss. ahsque a pra;pocilioi)e,metiorest leo- rum Laiinoriini ad/Eneam, lib. xi /Eue\d. versu 104 :
ne, eic. Unus Pa'alin. meliusesl leone, etc.
c Vatic. et Palat. alter. qui vis pauper essevilissi- Redderet, aclumulosineret succederelerrse :
mus. Niillunicumvictiscertamen,el a3tlierecassis:
,, d In mss. quippejam, pro quo legas uno verbo Parceret hospitibusquondamsocerisque vocatis.
quippiam. MARTUN.
 1083 S. ECSEBft HIERONYMI 1084
rem liiimanum el consuetudinem, qua se ad fruenda A quando rion aisiimarit, repentina fnorie subducii ad
hujus ssecnli bona invicem hortaniur, inducit, et jiidiciuni veriieht. Ei quomodo pisces hamo capiun-
(prosbpopwiqn)a facit more rhetorum .lur et reiibus, ct aves per aerem liherae, laqueo dum
irpoo-oiTrottouav
etpoetarum, dieens :Ohomo, quia crgoposlmor- nesciurit alliganlur : sic ct homiiies pro merito suo
tcni b iiihiles, et mors ipsa uiliil est, audi consilium ad acterna snpplicia dcdiicenlur, cnm repente mors
menm, el dum vivis in hac brevi vita , fruere venerit, et judicium in eos, qui putahaiit incerto
voiuplaie , utere dapihus , vino curas opprime, slatu omnia voliitari. Haecjtixla euiri sensum, quo
et iiitcllige , qiiouiam a Deo tibi donala sunt hreviter voluimus universa comprehendere : fiunc,
461 af' uienduin. Candidis veslibus ornatus in- quasi non exaliefius, sed ex sua pefsona loqiiatur,
cede, unguentis spiret capul lunm : qusecumque interpretanda snht singula : Vade, Cotnedein twtitia
lihi placnerit feminarum, ejus gaude complexu, et panemtuum, et bibeiricordebono462 ~"'~"'m6 luum :
vanam hane et brevern vitam, vana et brevi volup- quia complacuerunl Deo opera tua. Qiiia didicisti,
tate percurre, Niliil enimexlrahsechabebisamplius, quod morte omnia flnianlur, et in inferno nori sit
quo fruaris : quodciimqtie le delectare polesl, festi- pcenitentia, nec aliquis ad virtutes recursus, dum in
nus carpe, ne pereai. Neque enim frivola debesfor- isto soeciiloes, feslina, contende f agere pceniten-
midare cominehla, quod singuloriim operum , vel B liam : dum habes tempus, labora. Libenler enim
bonorum , vcl malorum apud inferos libi reddenda Detis suscipitpcenitentem. Aliler : Et simplicilerin-
sit [Al. esl] ratio- Non est enitn aliqua in morie sa- lellectum pfodesi, jiixla illud : Sive manducaiis, sive
pienlia : niiilus post dissolulintiem vilae hujus c re- bibilis, sive s ciliquidfdcitis , oinnia iti nomine Doniini
maiief sensus. Et haec, inquil, aliquis loquatur Epi- facite (I Cor. x, 31). Et in alio loquO : Curiiconsilio
curus d, et Arislippus et Cyrenaici, et cseterae peeu- vinum >>bibe. Non euim habet verani heiitiam et cor
des philosophoruin. Ego aiilem mecum diligenter bonum, qui crealnris supra modum abuliiur. Melius
retractans, invenio non , pl quidam male aestimanl, atitem est sic seuiirc : Cujus placuerunt opera co-
omnia forluilo geri, elVariam in rebus bumanis for- ram Deo , nequaquam indigefe poterit vero pane et
tunam ludere, sed cuncta judicio Dei fieri. Neque vino, quod calcatum est de vinea Sorech. Dato nobis
enim velox pedihus, suum debel ctirsum pulare, si itaque pfaecejilo, quod dicit: Desiderasti sapientiam,
currat. Neque fortis in suo conlidat robore, nec sa- serva mandala, el Dontiriiis ministrabil tibi eam
piens divitias et opes sestimel prudenlia congregari: (Eccli. i, 55) : servemus mandaia, et panem et vi-
nec eloqueiis el docius per eloquentiam el doctrinam num spirilualia invenire poterimus. Qui-autem
apud populum iuvenire se posse gratiam : sed omnia mandala non servat, et in panis et vini abundanlia
Deo.fieri disponenie. Et nisi ille suo cuncta arbiirio G gloriatur, dicitur ei per Isaiam : Ne dicas eliam co-
rexerit, el aedificaverildomum , in vanum laboravere - gnoscocam : neijuecognovisti,nequescis, neque a prin-
[Al. laborare], qui aedificaiil eam. Nisi ijle cuslo- cipio ' aperui iibi aures. Scio enim quia contemnens
dieril civitatem, in vanum vigijanl, qui custodiunl coiitetnnes [Al. contemtiis, Graec. aOzTno-zt;](Isai.
eam (Ps. cxxvi, 1). Non est itaqne, itt illi piilant, XLVIII,8, sec. LXX). Porro quod in Sepiuaginta
unus eventus, el incertus vilav hujus slalus : qtiia Interprelibus dicitur : Veni, comedein Imtitia panem

a npoo-amoTtotiav.Nonnulli Grammatici scribunl Orat. etni de Offic. et Diogenem Laeriium iib. n in

sjne i duplici TtpaaomoTtoiav. Est ainem prosopopaca AfistippiGyreiiaei Vita. De Epicuro autem bocscien-
quasi personarum fieia.-ijm inductio : unde Oicero diim, quod suminum bonnm, non ut Aristippns,
de Orat. lib. III appellat hanc liguram personarum in volupiate corporis, sed in animi volupiate pone-
ficlarum iiiduclionem. Videsis quoque Quinl. lib. ix, rei, si Lactanlio crediniU';, Instiiul. Diviii. lib. m,
cap 2. MARTIAN. cap. 7. Assertor iamen dicitiif volupiatis apud llie-
b Ex pervulgato versic : ronymum, et alios Ecclesiasticos scripiores.
Ppslmortemniliilesl, ipsaquemqrsnibil esl. MARTIAN.
e Pronomen tuum, bpc altero loco duo Palatini
P Mss. absque remanet vcrho, vilm hujus sensus. mss. ignoranl.
Y|de Oiccrpnem, si Inbei, Tuscplan. Qiisest. Ijh. m. ' Tres mss. coniende, age pxiiiteniiam. Leviora
^Aliquis ioquatur Epicurits. Librosecuntio adversus • inferius viiia emendamus.
Jovinianum , el lib. vn Commenl. in eapul xxn 'Q 8 Valic, juxta Vujgatum Iqterpretem, sive aliud
lsaiae, Qui cum Epicuro dicit, Post morlem nihil esl, qtdd facffjs.Subsequentem Scripluise lextiim ex Pro-
mqrs ipsa niltil est. Tcrluljiauus de Resurreciione verhior. libro cap. xxiv, ubi capiiis xxsi fragmentiim
carnis. : Niliil esse posl mortem Epictiri sciwla esl. inseritur in Graecpvers. 4, p.zxa^ovkij;oivo-noTzi, de-
Quain Epicuri seuteiitiam Lucanus ltbrO in expri- siinii Martiameus annulavit.
initi'his: verbis : h Cunt consiliovinum bibe. Qtiaiitinn me lor.-erit
locus iste, vix credi pQtest; nam scojmlosus diu mi-
Ecquid, ait, vani lerremur imaginesomni: hi fuit propier Ei-asmianoeeditionis impcritiam, ad
Aut iiilrilest sensusanimisa morfe relictuin,
Aut morsipsaniliil, etc. cujus fidciii quaerebaiii apud Paulum i Episi. ad Ti-
molh. cap. v, quod invenitur in ediiione Grseca
Poffo qni fiierini isise pecudes philosophorum ma- Proverhioriim Salomoiiis cap. 24 prope fineii!, ubi
nifeste tloccl Cicero Tusctil. Qusest, Jil). III : Atqui, hscc iiiscrla lcgnniur : Mzra /Soo/vjjitm-a itoizt, p:zrK
inqiiit, ab Aristippo Cyreiiqiciphilosqphi nbminati, f_.ov).ii; ahoitoizi, id eum consilio omnia fac : cum
omne bonum in vvluplate po.suerunt, yirlutewciuecen- coitsilioviriumbibe.est, MARTIAN.
suerunt ob eqm rem esse lauddnctam,quod efficiens » Antea eralap«n«', reniteniibus mss. et Graeco,
$ssel vblltnfalis_.Vide eumdem Ciceronem lib, nt de i'vOi"ja.
 1083 COMMENTARIUS IN LCCLESIASTEN. 1086
tuum _"•; ejus Ecclesiaslaevox esi, qui in Evangelioi A bac vita unihratili vitarii vefaiii inveniie valeamus.
loquiiur : Qui sitii, veniat ad me, el bibnl (Joqn. vu, Omnia qum inienit manus liia, ut facids, in virlule
57.) Et in Proverbiis : Veiiite, comediiepanes meos, lua fac : quia non est opus, el cogitalio, el scientia, et
el bibitevinum meum (Prov. tx, 5). ln oinni tempore sapieniiq in inferno quo lu vadisilluc. Fac qnodcum-
sint veitimentalua candida, et oleum de capite tno non que nunc potest, et lab >fa : quia cum ad infernum
desil. Ilabeto, inquil, corpus mundum, etesto mise- [At. infernal descenderis f, locus non erit poenilen-
ricors. Yel ita : Non sit lenipus in quo candida non lise. Huic quidsimilea Salvatore prsecipitur : Opera-
haheas veslimenta, cave ne quando polluiis vestibus mini, 464 dum dies est : veniel nox, quando ncmo
induaris. Populus qtiippe peccator in vesiibus fuscis potetii operqri (Joan. ix, 4). Quod autem ail: In jn-
luxisse describitur.Tu autcm induere lucem, et non ferno quo tu vadis itluc, nota, ut Sainuclem quoque
nialediciionem, quse sttper Judam scripta eSt : In- vere in inlerno credas fuisse : et anle adventum
duaiur malediclione,sicul vestimentum(Ps. cvni, 18). Cluisii, quamvis sanctos, omnes iiiferni lege delen-
Induere viscera misericordiae, benigniiaiis, liuniili- tos. Porro quod sancti post resurreciionem. Domini
lalis , mansnetudinis , patientiae [Al. sapienlige](Co- nequaqtiam teneantur in inferno, tcslalur Aposlolus,
loss. iit). Et cum exspoiiatus fueris veterem homiifem diccns : Melitisesl dissolvi, et esse cum Christo (Plti-.
cum operibus ejus, induere novum, qui repovalur B lip. i, 25). Qui auteni cum Chrisio esti utique non
de die 463 »n diciii. Quod autem ait: Et oleum lenelur jn inferno.
de capite luo nondesit: sciendum naturain hanc esse Converlime, et vidi sub_sole, quqniamnon est velo-
olei, ut ct lumen alat, et fessorum solvat laborem. cium cursus, nec fortium prasliwn, n.ecsqpienliumpa-
Ksl oleum b spirituale, oleum exsultationis, de quo tiis, nec prudentiumdivitim,necscienliumgraliq: quo-
seribitur : Proplerea unxit te Deus, Deus luus oleo niam tempus el evenlus occurret omnibus illis. Qui
exsultalioriisprw participibus luis (Ps. XLV,8). Hoc vinctus est compedihus ferreis , et giavibus plunibi
oleo vultus fioster exhilaratidus est. Hoc c jejunantis nexibus pr;cgravatur : Iniquilas enim sedel super
ungendum capui, quod peccaiores hahere noh pos- lalenlum plumbeum ( Zach. v, 7) : et in Psalmo
siini, quibus dicitur : Non esl malagma impoiUre, loquitur : Sfcuf onus grave gravatmsunt super me
neque oleum, neque atligatnras (Isai. i. 6). Habent (Psal. xxxvn, 5) : non estaplus ad cursum ilium, de
enim oleum contrarium, quod vir juslus deteslatur, quo dicilur: Cursumconsummaiif,fidemservavi(II Tjm.
dicens : Oleum peccatoris non iinpinguetcaput meum iv, 7). Qui nuieiii levis est, el aninia illius non
(Ps. civ,5).Hocoleum hseretici habent.eleo cupiuiil gravaiur, nihilomitius el ipse absque s adjutore Deo
deceptorum capita perfundere. ad calcem iion potest pef venire. Sed el cum praelimn
d Vide vilamcum muliere, quam dilexisti omnibusi0 lueritadversus contrarias polestates, dequoscriplum
djebusvi w vanitatis tum, qui dati sunt libi stib sole : esl : Sanclificate bellum (Jerem. vi, i) : licei robus-
quia hwc est pars tua in vita el in lcibore,quo tu labo- lus, lameii propriis viribus vineere non valcbit. Per-
ras sub sole. Sapienliam sequere et scieuiiani Scrip- feclus quoque in filiis homiiiiim et sapiens viventein
turarum, et hanc libi in conjugium copula de qua in panemaique ccelestem habere non potciit, nisi per
Proverbiis dicilur : Ama illam, et servabitle : am- sapienliaui cohorianiem : Venite, comedite panes
plexare illamel circumdabitte (Prov. iv, 8). Diesau- meos : h El quia sunl diviliae, dc quibtis Apostolus
lem vanilatis, dies hujus sseculi nequam significam ait : Divites fieri in operibusbonis (1 Tim. vi, 18) :
[Al. significai]. Dequo eiApnstolus non tacel. Quod Et alihi : Divites facli estis in omni sermone, et in
atitem ail : c Videvitaiitcum muliere, qtiam dilexisli, omni scienlia(1 Cor. i, 5) : sciendum prudeiilem vi-
ambigne diclum est, sive vide et coniemplare vi- rum has non posse divilias congregare, nisi eas a
lam, et ipse et uxor lua tecum (non enim poleris Domino acceperit, cujtis ipsae divitiaesuni. De qui-
sine tali uxore solus videre viiam), sive ulruinque bus et alibi dieliim est: Bedemplio animmviri, pro-
considera, el Vide viiam, ei mulierem diebusvani- priw divitim(Prov. xv, 8). Gratia quoque, nisi scien-"
latis lua.'.Et pulchre prsecipil, ul in diebus vanitalis tiam coiniiata fuerii, et concessa a Deo, quamvis
nosiraeveram viiam cum sapientia uxore quseramus. D 1 eruditus vir eam non poterit in_yenire>Quod et Pau-
Haeceniin pars noslra est, et hic laboris fructus, si in lus scjens : J°/us, inquil, ominihus.>.illis labqrqvi :

a Addil ViclOr. el bibe in corde bonovinv.mtuiim.
— Veni,comedeinlwtiliapanemfwHm.Grsecaatque
Latina plurima perperam hic addila legitntur in
antea-editis libris Erasm. el Marian. MARTIAN.
t>Victor. et oleum salulare, el spirituale.
c Pencs Alcninum, cui et Palatin. alier ms. cnn-
cinit, Hoc jejiinqnlcs unguentum in capite habeanl,
quod peccatores, etc. Veteres editi abluduul liis vcr-
bis, ad unquendumcaput habenl.
d DtioPalatini mss.: Viveviiariicittnmuliere, quam
dilexisti omnibus diebus Vqniliilisluw. Quia haic est,
etc. Vaiic. Fi»e vitatn cum muliere, quam duxistiom-
nibus dicbitsvanitqtis tuw, qui dali sunt libi sub sole
omnibusdiebus vnriitatis, sive iiistabilitatis luw. Quia
hwc est pars tua in vila ttta, et in labore, etc.
e Hic llerum vive, pro vide, prseferunl tiesjdhodq
landati mss. atque infra colnt-renter solus vivcievi-
lam, pro videre. Qiiiti ei. pro dilexisli, Yalican. quem-
admodum supra, duxisli relinet.
f CUIMad infernum descenderis. Mss. codices,
quum qd inferna descenderis. MARTIAN.
s Pcne-i Alcuin. qbsque adjutofto Dbmiriiribn po-
test dd cwlunt pervenire.
h Palalin. alier, et quoniaihhbn dcsUritdivilim.
1 1ii palalin. Plus bmriibustaboravi; lum Yatic. sed
el gratia, etc.
1087 S. EUSEBIl HIERONYMI 1088
non autem ego, a sed gralia Dei 465 1H(Bmscuinesl i", sciendiim est Ecclesiasiicos quoque [Al. qtios-
(I Cor. xv, 10). Et iiertim : Gwtia ejusin me nonfuit que] viros, qui filii liniiiinum appellaniur, el sunt
vacua. Et ad extreiiiiim nescilnr ab honiine, quaudo modicse fidei, citopnsse conuere. Notandiim etiam,
tempus advcniat, in quo varius eventus ei finis om- qund per loium lihrum uhicumqiie diciiur, filii ho-
nium siibseqiiaiur. Hsecsecundum caayoiyfri. miniim, iu Hebrceohabet (DTN121)filii homitiis.hoc
esl, filii Adam. Eloniuis peueScripiura boc idimuatc
ut
Caeteriim, simplicius [Al. simplicibns] dissera-
uuiversum genus hominum, Adam lilios
rrius : Epi.siola ad Romauos huic loco congruil : plena est,
vocans.
Quia non volentis neque currentis, sed miseremisDei
Sed el hnnc vidi sapieniiqnt sub sole, et mqgnqesl
sit (liom. ix, 16). Qupd autem aii: Non est snpienti-
et viri in ea pauci: et venit ad
bus paiiis, mnltiiriini quotidie prohatur exemplo, qui apnd me. Civitasparva
ad-
cum sapientissiiui siut, necessariis indigeni. Et, Non eamrex magnus et circutndedil eam, et wdificavit
versuseam inachinammagnam. Ei invenil in ea virum
esl scienlibusgratia. Videas enim iu Ecclesia imperi-
et et salvavithic civitatemin sa-
lissimos quosque florere : el quia niitrierunl fronlis pauperem sapientem,
el homo non recordatns csl hominispau-
audaciam , et vohibililatem linguae cmisecuii snnt, pientia sua :
dum imn recogiiant, quid loqiiantur, prudenies se et peris illius. Aliisomnia incerla dicentihns, etju-lum
erudilos arbilraniur : maxime si favorem vnlgi ha- 8 ab injiisio niliil ainplius babere : ego sapieniiam
eiiam ih boc maximam comprobavi : qimd crehro
buerint, qui niagis diciis levioribns dclectatur et
cnmnioveiur. Ei e cniilrario erudilum virum latere evcnit, ut parva sitcivilas, el hahitalores iu ea pau-
in obscuro, perseculiones pati : et unn snluin in po- ci, et innumcrahilinm hostiiim cingaiur excrciiu, et
el fame populus intus neceitir : et repcn-
pulo gialiam iiiin hibere,sed iimpia et egeslate ta- olisidinne, hu-
bescere. Ilsec auiem tiuni, quia inccrio slaiu fcfuu- te conira omniiim suspiciniiem inveniri viruni
tur omnia, et non est in prseseuii retributio merilo- milem et paupercm 6, qui t|Uia habel sapicnliam
rum, sed in ftuuro. majnrem cunctis divilihus, magnis et potenlibus el
superhis in periculo pnsitis, et ad ohsidionem pa-
El h quidem nescithomo lempussuum, qnasi pisces ventihus, cigitat ei inquirit, et iuvenil [Al. ut inve-
qni reiinenlur in caplione pessimac, sicitf »o(ncres niai] quomodo a malis eruat civiiatem. Ei o ingrala
tjum collignntur Inqueo : similitercorruent ftlii liomi- hnmimim oblivio, postq-.iam f.ierint liberali, el so-
numiit tempore malo, cmn ceciderit super ipsos ex- lula captiwtas, et reddita pairise liheilas, iiemo me-
lemplo. J.im et supra diximus, d quod diint n-scianl niiuit sapienlis illius pauperis, m-mo referl gratias
hoiiiines, ila eis [Al. eis aut] angusliae vmiant, aut pro salute : sed nmues houoranl diviles, qui in pe-
iiitciitus. Porro secundum allegoiiam esi scieadum, <^ riculo niliil siibvenire poliierunl. Aliter Hehrams ila
regnuin coslorum simile esse sagenae missaein mari hunc locum interpretaius e*l: Civilas parva, hoino
(Matth.xin). El econirario habcre sageuam hajieti- est, qui eiiam apud pliilosoplios minor mundus vo-
cos, per qiiam pisces capianl ad inleriluin. Sagcna catur. Et viri in ea pauci, niembia de quibus hnmo
corum esi sermo affabilis, hlaiidiim eloquiiiin, simii- ipse coniexiiur. Cum autem veneiit adversus eam
l.iia aut coacta jejunia, vestis liumilis, viriuium imi- rex magmis diabolus, f ei qiicesicriilociiin per qiiem
laiin. Quud si cceperiiil, et de superiorihus dispu- possit irrumpcre, inveniuir in ca humiSiset sapiens,
tare. el in suhlime levare os suum, el Deialliiudines el s quicta cngiiatio iuierioris hoininis, el servat
quirrere, laqueum ponuiil in excelsis. Quoimdo iiii- [Al. eruet] nrheni qu;e obscssa ab hostihus cingeha-
lur pisccs el ^olucres cito capiunlur a lali s>ge<ia,el tur. Cuiiique hoino de periculti sive pcrsecutionis,
ah istiusiuodi laqueo : sic cum inulliplicata fueril siveangiistiariim, sive oijiiscunique 467 advei-sae
iniquitas, et reliixeril chariias muliorum, et >igna rei atqiie peccali iiierit erulus : hnnio ille exleritir,
facta fuerini alque portcnla, iia ul seducantttr, si qui iniinicus est il ius pniiperishniiiinis.elsapieniis,
possibiie 466 est> etiain elccii (Mattli. xxiv) : noii recordalur interioris homiiiis, nec subdit se

" Sed gratia Dei quw, elc. In mss. non pincis, sed D rem, etc.
et graiia quiv mccum esl. MARTIAN. f Et qvwsierit locum, elc. Incpla plnrima verba
•>lilem 1'alaiin. Et quia nesc.ithomo, eic. hoc IDCOvelercs etliiiones Erasm. el Marian. inier-
c lielincntur in caiitiont pessima Edti anlca nos pnlanl lexlui llieronymiaiio, qu;e . intr>a p irr-ntlie-
libri reliiieut, in retiuculo malo; Scd errore mani- siin ila concluiliiiit: (tiial)i>lusserpens e-t lubric.tis,
festo, et comra fidcm oiniiiiini inss. codiciini qui cujii-i si capili, id csl, primnesuggestinni non re^isii-
legiinl, in captioue pessima. Nain iilein habei supra lur, loius iuicrna cordis, iliim non seiilinii', ilhilii-
Hiernnyuuis in Coinniiniiaiio, ilicens : U>qne ad lur, leniationum dialiolicainm inilia flagilia snnt :
eum locuni ubi ait : sicut pisces qui tenenlur in ca- nou e>t iinmissor, sed inccusor viinrinii. Uutle
piion*pessima, elc. Unde coniprob.iiiir auciores ve- David : Tu confregislicnput draconis). MARTIAS.
terutii eiiiliomiin niimquam resliiueudo Hieionymo t Valic., et qu'aista cogitatio interioris humiriisest,
adliilniisse ipsum Hieronyuiiiiii; qui laiueu saqiius servat, etc. Alii, inlerioris hominis sensus et servat,
uuus nobis esi pro ommbus ad veiam ac. ahsolu- eic.
tam npuscul.irum siioriiui re^liluiionein. MARTIAN. — Et quieta cogiialio, elc. Pro qniela rogilalione
d Ti-es inss. unde hahent, pro ila, quod inagis ar- edili lihri i|iiielinn seusuni hnheiit, lcguni enini, ct
rideret, dum vucula expuiicia. sqpiens et quielusinteriorishominis sensus, et eruet ur-
e Alcuin. pduperem,qui liciberei.shpiehticifhmajo- beiriquw obsessa, ctc» JSURiiAiih
1089 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. 1090
consiliis ejus : sed rursum stta fiuitur n Jiberlaie tamen per illius slultitiam, opes magnas divitiasque
[Al. libera volnntate]. Aiiier : Parva civilas est, et subvcrti. Quia vero iu Hebrao poiest lcgi : El qui
vii-i in ea pauci, ad comparationem totius mundi, peccal uiiuni perdel bonitaleinmultam, eiiam sic sen-
Ecclesia est : adversus quam s;epe consurgit rex lieiidum est : quud propier uniiin pcccatmn, niultae
magnus diabolus (non qumi magnus sit, sed quod juxliiiae reiro pereani, el invicein seviriutes sequi,
magniim se essejaciitet)ct circiimdat eam olisid'n>ne et qui unam hahuerii, habere omnes. Elqui iu uno
sivc persecutionis, sive alio angustiarum gcncre. Et peccavcrit, eiiin oninihus vitiis stibjacere (Jacob.
invenit in ea viruui pauperem ei sapientem, Domi- n, 10).
num Jesum Chri-tum, qui pro nobis pauper factus (Cap. X.) Muscmcmorlispolluuiiloleumcomposilio-
est (II Cor. VIII,9) et est ipsa sapieniia : et ille vir nis: preliosaeslsuper sapienliametgloriainslultitia par-
pauper liheral uibeiu iu sapieutia sua. Qimties vidi- va. Exeiiiplumsuperioris sensus dcdit,iu quoait:per
niiis sedcutem leoucni in insidiis cum dhilibus, hoc uiiuiii siultuin mulla bnna posse suhvcrti, qimd sic
esi, cuiu senalorious et priucipibiis hujus saeculi, et malus mixltis bonis cohlaminei plurimus, qumnodo
adversu^ Ecclesiam molieuiem, pauperis isiius sa- inuscsc si morianttir in unguento, perdanl eloilorcm
pientia corruisse? Cumque pauper liic vicerit, et illius ' el colorem. Ei quia s>pe calliditati niixta
urbs paci fueiit re»iiluia, vix aliquis ejus nieniinit, g est sapieutia, et hahet malitiam prudcniia, pracipit
vix iliius mandata considcral : sed totos se luxiirise ut sapienliam simplicem requiramus, iuixiai]iie sit
el voluptatibtis coiicetlenles, qiiseruut diviiias, quae cuin iunoceiitia coluinharum : prudentes simus ad
in necessitate non lihei anl.. boiiiim, simplices aiiiem ad maliim. Et esl sensus :
Et dixi ego, mAior [Al. melioreni esse sapientiani] Cnnveiiii justo parum habere simplicilatis, et pmp-
esl sapienlia h super foriuudincm, el snpienthipaupe- lcr nimiani palienliam, dtim ultionem rcservat Deo,
ris qitw despeclaest, et veiba ejtts quw non sunt audi- slulium videri, quaiii stalini se vindicanicm suhvc-
ta. Qiiamqiiam iiullus nvcmineril s, pientis pauperis lameuio prudeutiae exercere maliiiam. Alncr : Mus-
illius, cnm lseta siniomnia; sed universi pnleiitiam, cae qttse juxla Isaiain (Cap. vn, 18) piincipantur
etdiviiias admireniur : cgo lamen secuiidum oiniies Sparii fluminis /Lgypli, penliintolei siiaviiatem, in
supra iinerpretalinnes magis honoro conlemplam 'unoqtioque credentium reliiiqiiemes inniiuiidiiise
sapieiniam, et verba qnte iiullusaudire dignatur. suae odorem aique vesligia. Ah his mu^cis eiiam
Vcrbiisup'entiuiiiinquiele audiuntur, plusquam cla- princeps appellaius est dicmoniorum Beelzehub
tnor potestatemhnbentisin stuliis. Quemciimque in Ec- (Matlh. xn, 24), quiinlerpretatur aulh idolummus-
clesia vi leris c declamalorem, el cum qiiodam leno- cartim, aui vir muscarum, aut habens muscas.
cinio ac venustate verboi-iim excitare plausus, risus Q Cor snpientisin dexlra ejus, el cor stulti in sinistra
exculere, audientes in affecius Iaetiliaeconcitare : illius. Sed et in via, cum stultus ambulat, cor ejus
sciio siguiim essc iusipieniiae, tam ojus qui lo<{iiiiur, miniiilur : et dicil, oinnisinsipieits esl. Et iu Evange-
quain enrum qui audiunt. Verba quippe sapienlium gelio 469 praecipilur, m ncsciat sinistra quid fa>iat
in quiete, et moderato audiuiilur silentio : qui vero dexlera sapieiuis ( Matih. vi, 3 ; v, 59). Ei quando
insipieiis est, quamvis sit polens, et clamnrem sive peiciilimtir in maxillam dexteram, non jnheinur si-
suaevocis, sive populi haheat acclamanlis 468 'n~ nislram genam percuiienii praebere, scd alieram
ler insipicutes d coinpulahiiiir. 1 dexleram (Matlh. v, 59). Jusius enim sinisiram in
Meiior esl sapienlia super vasa belli, et peccans se non bahel, sed tnlum in eo dextrum cst, Et
ttnus percletboniialeminultam. Nunc quoque sapien- cum ad judicandiim Salv.itor venerit, agui sta-
liam prscferl fnrliiuiliui, et dicit plus eam valere bunl a dexiris : hcetlivero a sinisiris erunt (Uattlu
in pracliis,qnam arma piignantium. Qimd si uuus xxv, 3~>). El in Proverbiis scribitur i : Dexlras
insipiens fuerit, quamvis parvus el nihil sit, crebro vias novii Dominus ; quw autem .perversm suni, a si-

a Fruiinr libertate. Hic eliam pro libertaie retinent D tinenl saporem, sed sensn hand cnngruente : quia
liberam volunlalem. MARTIAN. in iiugiiciiiis odor et color rcquiiiiur, non sapor.
h Meliorest snpienlia, etc. Pltires mss. ila lesiint, Corbcienses mss. consequenter Icgiint : Et quia
-
pau<i ciim etliii^. Et dixi ego iiicUoremerse sapien- sempercutitditati, elc. MAHTIAN.
liatn snper fortiludine, elc. Sctl nulla csl iti .sensii — Maitian. et colorem, noslris oninibns ins-. cnn-
liiiiiaiiu iili-nlibel mmlo lcteniuus. MARTIAN. liad tuui Alcuino, atqiie edins pridem
c tjuemcumquein Ecclesia videris, eic. AniboCor- libris.ccnlihiis,
Nec ^ane video, cur oleo, sive unguento sa-
beienses in*,s. et ("olherliniis, Quemcumque in Ec- porem dical nnn convenire.
clesiavideris clninalorem. MARTIAN. s Palatin. portis fliinnnis ; alii parlis, elc.
d Pcnes Alcuin. computatur ; al. edili, loquitur. h lla el in lihio de Nominibiis Ifehruicis ex Joanuc
c Muscmtnortis polluuiii, etc. Sic l"git codi x Cnl- scntii, lanietsi verosinnlius videatur, manime penes
beriiiius juxia itlioma lleluaicuui niD """""D"? zelmbe Mallh.i-iim,ita aipellalnm Bcelzehuh. qnod dmuici-
m-ieeth, id esi, muscw moriis, sive nioie Lalinorum IIIIIII,quod semel inliahitaverii, :cgre ei vix desc-
muscm morietites, nt halieni alia exemplaria niss. rat. Ca-ierum diaboloriiinpriiicipein sic Judaei vul-
Fabo igitur in anlca editis Icgimus, Muscm mori- go appeil.ihant.
turw externiiiiantolenm. clc. _ MARTIAN. > Iii Paiaiin. sed alteram tantum , absque addito,
—Vaiican. Muscw morientes; duo Palatiui, mori- dexieram : ul seinio, rcciius.
turw. j Prorerbiis scribitur. Tres mss. codices, et in Pro-
s Odorem itlius et colorein. Pro '
colorem, edili re- pheta scribitur. MARTIAN.
 - -
|$i S. BIJSJBil HIERQS?MI imi
niftrte,""friril (Prqv. iv, 27). Quj ergo sapjens est, A lionero pcssimam, e' liberare nos a peccalo maxinio,
semper de futuro sseculo cogilal,qiiod duciiaddex- ne scilicet cogi,tationem opere conipleanius: quia
tram.Qui yero ifjgjpiens.de pr;esenti,quod posiium ajijid est cogjtafipne, ajiud ppere peccare. De qtto
43stinsijjjstra. Qusequidemse,culus idem pliijosopjius grandj p_eppaloet jn psalino scribilur : Si mei nin
et poela f>,ait {Virgil. /Eneid. yi): fuerint dominqli, luttc immaculgluserq, et emundqbor
Dextera quaemagoi ditis sub mceniaducit[Al. tendil]. q dcliplqmqximq(Piqt- xvnj, 4). Syjnmachus verbum
Hac'ter Elysiunvn.obis: at Ia&ya malorum lfebraicum (Njpip) JJARPHE , quod onmes '£ap.a, hoc
Exercet pceuas, et ad impia tarlara mitiit [Al. ducit].
esj, sanitqtenif v.el curalipnein similiier transitilerunl,
Firmianus q~iO!~}".e "ipsier in praeelaro I.nstjtulio- intefpretaius esl adsensum, et ail : Si spirilqs prin-
njith suarum opere <"¥ Jiiierte jneminit, et de dex- cipis irfuerit libi, de loco luo ne recedas : quw pudi-
tris ,ac sinistrjs., hoc ejst, de virtutihns e;l yitiis ple- citiq fompriinit peccata tnagna. ld est, si liiillaveril
jiissiine dispul.ayit. Nec p.utcmus huic senjeniiolae nientem luam diubohis , et le ad libidineui conciia-
jlltid essecontrarjum, in qup dicilur : Nedectines iii yerit,.lie seqtiariscogilaiionem pessimam ethlaiidicn-
dexieram, nequein siftistraw (Prpy, iv, 27). Hicenim lein volupiateni: sed sta ibrlis el rigidus, et Irigore
pars d dexjera pro brmo neci j)i~.nr: ibi vero non lam casiilatis s II .mmam voluptatis exstingue. Hebraeus
dextera, qnain de.clioatip dexlrse aecusaiur : pe pljjs B iji hpc Joco tale nescio quid suspicatus cst. Si ali-
Sapi«)ri)J)S quam sapere Jios necesse esl : quia virlu- quain in mundo acceperis dignitatem , el ordinaius
tes jn inedio suiil e, ef niniietas omnis jn yiiio esf. fueris inajor in populis, nolirelinquere priora opera
Sequenlis autejn yersiculi in .qoo ait: Sed et in v'ia lua, el antiquartim virtulum ne incipias oblivisci,
cum slultus qpib-qtat,cor ejlfs indiget, ei dicit '• omnis laboremque prisiinum non Jiahere : quia peccaio-
h
insipientiq est, s.ive imipiens, hie ,est sejisus: Stultus rum remedium ex conversatjone bona nascitur, et
,ut tpse peccat,:Spefa}.on)hes pepcare siriiililer, atque non ex tuinenii et superflua diguitale.
CS.suo iiigenio uniyersos judicat. Penique Synima- Est malum quod vidisub sole,Cjiiasiigiioranliq egre-
chns ita jnterpreiatjjs est: Sed, et in via stultus cutn diens a facie potentis : dari stutlum in subliuiilaiibus
ambulat, ipse insipiens suspicqtur de cmnibus , quia tnagnis, el diviles'.in humili sedentes. Vidi servos in
$tulti sunl, Sepluaginia vero aljum fecerg sensuiji, eqv.is, et principes ambulanles quasi servos super ler-
gijo djcerenj : Oinujq quq; inpipims cogilql, esse pq- ram. Pro eo quod nos po.-uimus : Qitasi ignoraniia
mssitnq. egrediens a facie potenlis, Aquil.aet Theodotio et Sc-
Si tpUi.ltts Imbenli.spp.festqtemaspmderif syper le , pluaginta inlerpretali stinl: Quasinqn sponlaneum >,
locum luum ne4'miseris, ffuiq sanil.qsrequiescerefacit ide.-t, cis a.Y.ovo-iov, a facie principis. Cui subneclens
peccqtq magna. 470 Principem mtiiidi islius ei re- < (_~Sytnmachus, ait : Posifum stullum in sublimilqte
cloreni tejjeb.rarum liarum , et operaniem in filiis magnq : diviles aulem sedere liuiniles. Et hanc ergo
diffideniiae , cujus ct Aposiojus meuiinif ( Ephes, n, iniquiiaieni se in sseculo perspexisse eommemorat,
$ : et yi, i%)_,nune Scjiptura .sigijifica]t. Quod si in qupd videalur 471',.Uusluin esseDei judicium : et
,cpr;hinslrum asc.enderif., ef .a»iini,usniajae cpgitalio- sive per igiioraiionem, sive absque ejus fieri yolun-
nis yuljjus acceperit, jion dehemus [Al. debeanius] tate, ul vel in niundi po.tesiatibus, vel in Ecclesiae
locum f ullra Iribuere , ^ed pugnare eontra cogila- prijicipatu, i hi qui divit.es snnt in sermone atque

f ha Vaiican. a sinislris ejus, pro sunt. e Quiq virtufes in mediq sunt. De hac mediocritate
Philosophus et Ppeta nil. Virgilii haec sunt e virtutum plurima reperies in iiotjsiioslris stipra col.
sexto iEueidos libfo circa niediuui : 445. (Vid. col. 1068, ed. nost. iiot. g.) MARTIAN.
f Alciiinus ac veteres vulgati libri, uitro tiabenl.
Hic locusest, partes ubi se via fnvditin ainbas: Mox qualuor mss. et liberqri q peccqtowaximg.Pcc-
.Dexfera, quae,ditismagai sub majtii;!tei)djt; calum vero maxinnjin yocat, quemadinodum oliser-
flac iter Eiysiuhiriobis: al Jsevariialoruni vatum nohis est aiibi , et in Kplst. ad Demetriad.
Exercet poeiias,et ad irapia tartara mittit. ipsatn cngiiafionem pravam opere complcre.
—Lpeumulfratribuere, Pro uftra veter.e.sEditionos
Recilat eadem Lactanlius F.irjijianus Instiuu. Divi- ullro po^uernnt, qnod aliunv planeac djvejsijiij e.lfi-
nar. libro sexto, cap, 3 el4, ubi rJeyiriuiibus el vi- cjt seiisjim. Consequenter el.iao) jegupt cji.irimuitis
liispienissimedispuiat, et Y lj,t|efaenjejiiinit, quain eseji.iplari.husms.s.,
' etliberjifi q pececitommimo.
Py.tiiagQj'icao~i alji dicuiij, sjye Py,thagoV?p j jljeram, D MARTJAN.
stcui ,et ip.se lijjeroijymris.epijsi. ~a.dLaetjm de insli- s E.t frigore cq&fitqjip,Iu codiei.bi.isnpn"ji.ag.cis
iufipne (ijj.se,el Epjhi, ad Parnjnachjinh super obitti mss., ni frigorecliariiaiis,"'flg.nimam.voluptqtisexstin-
Paulinse. Consuleetiam Co;nn;,ei)tarja Xy,sti Betulei gue. 'MARTIAN,'
Augustiui in Laclanjjjeapitula supra citata. h addnnl luorum, silentibtjs ms.sj
,-... ipdii) ' "qjvi,e.t,cgn-
JJAIIT.IAN. vergjone,prp conversaiioneI.egunl.
? Librp nempe jy, ,cap, 5 : Dicuql eniin, iiunianm 1 Quasi iionsponiafieHm.Multaveiba Gr.aesainore
vilm cursum V lilie?{E,ess«jsfmi/ei;j,quod vhusqtiisque suo adduni |).jcveler.es Editioii.es, cup) ex fide uni-
ligiiiimttli,CUrilwimun} acfqle^eenlim iiqteii qfligeril', et versornm codicum jriss. appareat ,duo laiitum posita
iii/ekm Ipcutnvenerit, ^rlp.snjji se y.ia.flndii' in ain- fuis.seabljfe.roi.iyino. MARTIAN.
bas, hmreat nulabundus, ac nesciat,in qugmse pwljem i Martiaij. cojitrario sensu , eoque ijicpuiinodo,
pqti.fs melia.,ei.Si dueem pactus fuerit, qtti dirigat ad iH Ecele.sifB principatu iwpe hi sedeqni,qm ciiwiessuiu
meliora, elc., qtise videsjs eltep ut}sgfrne tolo jjlv ,ca- in sennqne tifijuesapiejifta; (tipifesenim", .e.ic.qun iu
j)ile,dispu.iala. loco Palatin. alter , etiam in operibus boriis, etsi iu
d jjup Piaiatini, dextera pars Y pro b,onq,ejc. liumililqte ignpbilessedefijft,e.tc.
I68S COSiMESTABItJSI.K JE.CCLESUi_5T.EN, 4001
sapienlia, djyj.lesetjain iii pperibus honis, ignobilcs A citur : Si spiriliis hqbeiftis poleslqtemqscenderit super
sedeant, et imprudens quisque in Ecclesia principa- te, locum luitm nedimiseris. Non simusitaquc iristes,
lum teneal. Hoc aulem a fteri Apostojtis non lacet a si in hoc sa-culo humilesesse videamur, scieijj.cs a
dialiolo , qui in saeculo habet poteslalem , ui [Al. facie diaholi et sttiltos sublevari, el divites dejicj :
dum] polentes quosque ei doctos viros premat, nec scrvos insignia habere dominorum, clprincipcs ser-
eos in pnpulis apparere permitlal. Illos vero quos voruiii ingredi vililale. Notandum aulem quod et
scil imprudenles.esse in Ecclesiis, facjat csse majo- hic equus in bonam pariem accipittir, ut jhi : Et
res, ut caecia caecis ducantur in foveam. In huiic ec/uitatioluq salus.
seusum facil el illud quod sequil.nr : Vidi servos h Qui fodit foveam,in jpsam incidet, 472 et flu>dis-
super equos, el principes qmbulare quasi servos super sipat sepem, mordebiteutn serpens. Ex parle simplex
terrain. Quod hi qui servi sunt viiiorum atque pec- etex parte mysticus iuiellectus esl. Siquidem et ali-
cali, sive tam humiles, ut servi ab hominibus com- bi e ipse Salomon ait : Qui slatuei'lacjueiim, caphtur
putenlur , c subila a diabolo dignitatc perflali, vias inillo (Eccli. xxvu, 29). El in psalmo septimo : La-
publicas mannis lerant: et npbilis quisqiie ,et pru- cum aperuit, et cffodileutn, el incidilin foveam quqm
dens, paupertale oppressus", gradiatur iiinerp offi- fecit. Sepis auiem maeeriacqiic f convulsio, Eccl.csia-
cioque servorum. Hebrseus potentem et principem, J3 s,tica dogmata sjinl, et insiitutio ab Aposlolis Pm-
a cujus facie ignpratio yidealur cgredi, D.eumexpo- phetisqtie fundata , quscqui dissolveril , et voluerit
stiit, quod puient hotnines d in Iiac inaequalilate r.e- prseierire, in eo ip.-oqno ncgligit, a terpente percu-
ruin , illuni uon jusfe', et ul aeqtium est, judicare. titur. De qun serpente el in Amos scriptum cst : Si
Porro alii cum superioribus aestimant esse jungen- desccnderilin infernum, mandabo serpenti, el morde-
dum : Ut ipse sit pol.eus, de qito anle hos versus di- bit eos [Al. euin]. (Amostx, 3).
a Duo Palalini, et Yictorjus, ffoi:autetn fieri avulfjt- lib. i, Od. i, in Mei.iamJil.i.ertum,Et mqnnis
Appiam
ejus (pro Apqslolusnoti lacel a Diqbqlp), qtti in sw- lerit, Hierohynius alludat. Aliorum prirro codiciiin
culo habet, eic. Vatic. fieri vult ejus, qui, etc. eadem plerumque et falsa Icclio est : dignitctieper
i>Tres mss. ei Victorius, Vidi servos sederesuper flaqitia publica (qijjdam adjliii.it subliineiaur ) quos
equos, eic. Unus ambulanles habel, pro sedei;e. vtdgo lyzicfiosiippeilqnt ( alij luiifhos , yel lurjdof,
c A diabolo diguilate p.erfiati. Fanipsissimus locus vcl aliud alirjuod nominis monsiruiii) magisler qnte
ctim propter exemplarium varianles iecliones, ttim (M.atitem) nobtlis qnkque, clc. Closseniaaoieni illud
propter rion pauca falso addiia elcorrupia in Edi- omisimus, quod eS. doctorLs talaiiio rujninie profe-
tioue Erasmiana el in aliquol mss. codicibus, ubi "ctum videbatur, guos vulgp Luricqs qppellanl. Qpod
sic coiitexium dejuavatum legimus : Subita q diabo.lo si lamen cum editis anie Mariianauin lihiis velis re-
dignitale per ftagitia pubiica sublimentur, quos vulgo linere, Icgesis Burichos; Manni quippe , ut docenl
lubricos appellaht : magister aulem nobilis quisque, vctercs Iforatii Sclioliasia;, equi sunl, quos vBtgoBnr-
etc. Eodem modo legit nis. Sorbonicus, ita tamen ^JQdones, sipe Buricos npininamus. Et Vetpres Clofsse :
ut n.Qii jeiineat y.ocejnsubtitnenlur, et pro lubrkos Mannis, Bovpi%oi.;.Ylde qusc observamtis iii Epist.
habeat luridos ; sed in niargine exscriplor illius ex- 66, ad Paininach. n. 8, ubi hoc idem expunxiunis.
emplaris iisecaddit e latere : Alius iiher,. perflali d Palaiini duo, fn hac vila inaiqualiiaterermn, cic.
vias publicasmannis terant. Unde exploralnni hahe- e Sentire videfur , Ecclesiasiici auctorem
ipsuni
mus gennioani leciionem q.uarorestituimus, in JIOJJ- Salomoiiein exstitj^se, qnae plurium sane lum Grae-
nullis Jihris exstilisse. Sicui hodiequeexstal paulij- corum, cum Lflioorum Patruin opinio fuit, ex quo-
lum m.eiidosa in ins. codice Colberiiuo, iri quo rum sensu pntandus est iric loqui Hieroiiyinus. C»m
scripitiui reperio : Subiia a diabolo dignitqfeperfiali, cnjm accuratius renj djs.quirfi.retP''a;faiion. in Salo-
vias publicasministrarent. JNonquod iiiyei.iebat, sed nmfiis libros , ah illo ,saiis Juciilenfcr iihjudicai. Ita
quod intelligcb.ii scripsit amanucnsis; hinc j>ro pridem Yiclorins , quem Martianscus sequiiur , ani-
mannis terant, verbtiin minisirarenl. Cotbeienses madvertii.
inierpolaium reiineni coniexlum; habeni enim post — Siquidemet alibi ipse S.alomonflif,.Jesus Jihri
vocem publicas hoc additamenjuni, ouos mlgp lori- .Eccjcsias.ticiscripior ab auclpre Synopscos Aihana-
chos appeilqnt. Prseter hsec yejba, piiHiiag.ej).uiiia sio ascriplac djiiltir onaSo?TQU id est Sa-
s.a).op.S>-lizo;,
s.uiil ii.iill.isexcmplarjbus. Caeterumsenl.eiitiamprsc- lomonisasseclu ; quia in condentlis parahbJismodum
sentem mutuatur Hieronymus, ct quidem eleganter, Salomonis raiiouenique 'cnnerit, ac pJiuimasscn-
ex Horalio Flacco, Epodon lih., Gda 4, in Menani lenlias et parajiolas ej.us descripserji. Qu.i ,raii,on.e
libertam Pompeii «jagni: lioiiiincs dticticpniigisse op.in.nniur, ut vctertim Pa-
" iruin plerique auctorem Ecclesiastici Saloiiionem
Sectus flagellisbictriumviralibus ' praedicent, et noinine Salomonis ju eorum scriptio-
Pr^eronisad fastidium, nihus uon .raio ciielur, ut Jiic itb Hiej-oiiynjo,qui
Arat Fajeriiimillefundijngera :. mo.re.msui temporis seculns !iaJ).ebatFc,cl,esiasticuin
Et Appiammannisterit: inter opera Salomopis. Legimus eiiiiri iipud Orige-
Sedilihiisquemagiiusin prioiisfques nemHoinilia 22 in Jibrum ISumeroriim : lnlibro qui
Qthp.iiecpnlemploseclet.
apud nos quidem inter _Salomoriisi>oluminalittberi,so-
Eumdem sensuu.! haberil Horatji canoion, queui tet, et Eccfesiaslicusdicj: apudJCrmcosverg,Sqpiejiliq,
Ecclesiaslcs dum ail : Vidi servos super equos, elc. Jesu filii Sirach appellatur. Quse verha non Origeni,
Porro Manni erant parvi eqtii, sic dicii qnod man- sed Kufino inierpreii irihuuntur. Undc liquei Eccle-
suetudine liiiniliarius•mniium se.qucrenlur. Hierony- siasiicum apud Latinos inter Sal.omojiisvjilumina
mus Epistola ad-PsimmaclHuuisupcr obitii Patiiiiisc fuisse relatnm; e quoium tameii numcio.iiiaiiil"cslis-
uxoris, (erventesbttrjcos, sive btirclosmaniios.vpeiii. sime segregaHis esl apud HieroiiymiiiiiPrfcfatiojiein
MARTIAN, libros Saltimonis aslcriS'is et ohelis disiiu.ct.os,de
UIIUSe sc.plem m.~s.quos hnc in loco consu.liii- qnibiis plcnissinje dixinius iu"fiue i partis Bihlio-
mus, inventus est Yatie. ijui rccie, ul edidjjnus , le- llieese divineeS. Hieronynii. AIARTIAN.
geret. Tantuiii ienufsliabet, pro iiiannis, mirius equi- f Pencs Alciiin. Sepis aiUemtoufirmatio , Eecle-
dem bene, cum apcrlc Horatianum illud Ejiodou siaslica, etc, In Palatiu. ms, evulsio, etc.
 - '
4095 S. EUSEBIl IHERONYMl 1096
Qui subtraldt lapides, dolebit in eis : el qui scindiit A nihil ei additur, snbtrahalur, el vacuum disciplinis
ligua, periclitabiiur ineis (Zach. ix,16). Volvuulurelt pectns remaneat, ferrumque, qtiod acutuni fuerat,
iu Zacharia sancii lapides suprr terram . Non enimi hebeietur : otium eiiim et desidia quasi quaedam
firnia iu ea siatione consUtunt : sed prailereuni, ett ruhigo sapientia; est. Si igitur quis huc passus fue-
semper ad altiora uitenies, hinc abire festinaut. Dei rit, non desperel remetliiim sanilatis, sed vadal ad
his vivis lapidibus et in Apocalyp~i(Cap.xsi, IBseqq.)) magistrum, et riirsum insliuainr ab eo, ei posi la-
urbs Salvatoris exstruiiur, et Ecclesiam aedificari i borem et indiislriam, sudoremque nimium, valcbit
Apostolus uoii taccl. Si quis ergo haeretica arte per- sapieniiain rccipere quam amiserai. Hoc esl, qimd
versus de Ecclesiie sedificio istos ahslulerit lapides> in Hebrseo signilicaniius diciltir : Et (ortiludinibus
(unde et signauler Aqtiila cl Symmachus, pro eo , corroborabititr, id esi, lahore et sudore, el industria,
quod nos posuiii.us, qui subtraliil lapides, dolebh in' et quotidiana leclinne, sapieuiiam consequeiur, et
eis, dixeriint : Qui transfert lapides, dilqcerabitur ini fortiludo ipsius habebii httuc fineni, ut accipial sa-
'
eis), postea lormciita patietur. Quia vero absokue pii-niiam.
Scriplura ail, Qui subtruhiilapides, sive, qui transferl! 474 Si momorderit serpens in silentio, non est
lapides, et non adjecit bonos, sive malos; propiereai ainplius habenti linguain. Simplex hic seusus esl:
ei econtrario intelligciidum,quod Ecclesiaslicus vir,, B Si-rpcns et delraeior sequales sunt. Quomodo eniin
episcopus videlicet ei presbyter, si juxta mandaiumi ille oeeulle mordens veuenum inserit; sic iste clam
Lnviiici (Cap.xiv, 45), de lepmsa [Al. leprosi] domo» deirahens, virus pecloris sui effundit iu frairem, el
iapiilem alisiuleril,iu cinerem et pulverem conteren- nihil habet a serpente c amplius. Cum eniin lingiia
flnm : doiehit in eo ipso,quod de Ecclesia Christi la- hominis ad benedicendum, et ad aedificatinnem pro-
pidem auferre cogatur [Al. cogitur], dicens secun- xinii sit crcata, ille eam serpenti aequalem facit,
dimi Apnslolnin : Flere cum flentibus, lugere cum lu- dum virtuiihus ejus in perversiim abulilur. Aliter :
getilibus(Rom. xn, 15); et, a Quis infirmqttir, et ego Si quem serpens diabolus occulle momorderit, et
non infirmor ? 473 9"'s scandulizatur, et ego non nullo conscio, cum peccali veneno infecerit; st la-
uror (II Cor.xi,29) ? Ligna quoquescindens, pericli- cuerit qui percussus esl, et non egerit poeniteniiara,
labiturin eis. H;i!retici[A'.haeretici]ligiiaiiifriictuosa nec vulnus suum d fratri et magistro voluerii cmifi-
sunt, et saltus ahsque utiiii.iiepomoruni. Unde et in leii, magister et frater, qui linguam liabeut ad cu-
templo Dei piohihetur pla.itari nemus, et vaua fulio- randum, lacile ei prodesse non polerunl. Si cnim
riun, id est, verhorum tantum sonanliiim spernunltir erubescai apgrotus, vulniis medico confiieri, quod
umbracula. Quauivisigiltir sit prudeus et dnctiis vir, ignorat medicina non curat.
qui gladio serim>nis sui hec ligna b conscindat, peri- G Verba oris sapientis gratia, el labia insipienlispm-
clilahilur in eis, nisi diligenler aitendcrit; maxime cipitubunt eum. Stullilia, si sua esset rusiicilate cou-
siei hocquod sequiiur, accideril : Si reiusum fuerit: lenia, miuus aliquid haberet mali. Nunc autem con-
ferrum, et (aciem ejusturbaveril,\A est, si disputaiioi tra sapiemiam bellum gerit, et quicquid prudentiae
e
ejus inlirmior lucril inventa , nec acumen habuerit, in docto viro viderit, zelo slimulata non recipit.
quo contraria quaeque secet : sed principale cnidis Loquiiur enim vir sapiens verba scieniiae, et verba
ejus liebeietur ; in parleni traiisibil adversam, cl con- graiise, qiiscutdilaiem possunt praebcre aiidientihus,
fifinabiteiiiii forlitudo perversa. Hoc eiiim est, quod et aures siulti non ita suscipiunt quae tlituuiur, ut
Seplu iginta Interpreies iransiulerunl: El foriitudine dicta sunt; sed e conlrario virum prudenlem sup-
confurtabitur; etsupeillua roboraltts sapienlia inci- planiare conaniur, et sui similem lacere. Et revera
piel, inquil, loriitudinem habere, et sapientiam, qttsc priccipilatur vir sapiens, quando in aiiiem lnquitur
superlhia est, et non adjuvat possidentem. •itnprudeiiiis, et verha ejus in profundo, ut ita di-
Si relusum [uerit ferrum; el hoc nonut prius,sed cam, gurgiie pereunt. Unde bealus, f qui in aurem
cbnliirbalum fuerit, virtulibus corroborabitur : el re- loquitur audicntis.
liquum (orlitudmis sapientia est. Si se, inquil, aliquis lnitium verborum s ejus insipieniia, et novissimum
viderit per negligenliani amisisse scienliam Scrip- D orfs ejus erroi pessimus. Et slultus multiplicui verba.
turarum, et acumen ingenii ejus fueril obiusuni : Ignorat homo quid sit, quod factum esl : el quod fu-
et contnrbaiiis nequaqiiain manserit, qualis esse lurum est posl eutn, quis annuntiabil ei? Adhuc ei de
jam coeperai: Evenii quippe interdum, ut cum mo- stulto dixputatio est, cujus labia pnecipilanl sapien-
dicum scientiie quis habuerit, elatus in superbiam, tem, sivejuxta aliam interprelationem, sliiltnm ip-
disccre desistat et legcre, et paulatim ex eo, quod sum corruere faciunt. Inilium enim sermonis ejus,

a Quis infirmalur, et ego non. Quamplures mss.
umiituni inediam pai-iein hnjiis versiculi propierbis
repeiua eadem verba, et ego non. . MARTIAN.
I>Tres mss., ligna concidat, periclitabitur, eic.
.« Alciiin, et uilnt habei a terpctiie minus. Mox
veteie!. vulgaii. ad benedicendumDeum , etc. —
— Ad benedicendum. Editi adtfiii Deum; sed ni
fallur, suiierllue : quia hoc loco benedkere sigmlicat
proximo bona precari. MARTIAN.
d Idem, nec vulnus suum magislro voluerit confi-
teri; magister, qui tinguam habet, el cohaercnler, non
poleril.
e Vaiican. in doclo videril, ahsque viro.
f Mss. noslri, aique olim Ali-uin. cum pridem
ediiis, Undt! oealus ilte esl, etc. ct inox uudientem,
pro andieniis; \eteres edili, supientium.
e Palaiin. alier, expiincia vpce ejus, substiluit
stulli.
s!097 COMMENTARIUSIN ECCLESIASTEN. 109S
et finis stultitia est et error pessimus; sive ut Sym- _,^ dem reprobare juvenum principatum, et luxuriosos
machus translulit, lumulius, et qumdamverborumin- judices condemnare, quod in aliero per aelatem sii
conslantia; dum non manet in 475 scntentia, sed infirma sapienlia, in aliis eliam malura aelas deliciis
puiat in multiplicatione sermonum effugfcrese posse enervetur. Et econtrario principem probare bonis
peccatum. Cuiri enim nec praeleritorum meininerit, moribus, et liberaliter institutum; et eos judices
nec futura cognoscai, et iu jgnorantia et a tenebris prsedicare, qui nequaquam voluptatem negoiiis ci-
volutetur, falsam sibi scienliam repromitiens; in vium praeferant : sed post multum laborem et ad-
eo doctum, in eo se pulat esse sapientem, si verba ministrationem reipublicse, cibum capere quasi ne-
multiplicet. Potest hoc et de hcereticis accipi, qui cessitate cogantur. Yerum mihi sacratius quid la-
prudentium virorum dicla non capiunt; sed se ad lere videtur in litlera, quod juvenes dicanltrr in
disputationes conlrarias praeparanles, et initium, et Scriplura, qui a veteri auctorilate desciscunt, et
finem loquendi vanitaie, h tumultu, errore convol- cana praecepta parentum contemnunt: qui neglecto
vunt : et cum nihil sciant, loquuntur plura quam Dei mandato, cupiunt statuere,tradiliones hoininum.
norunt. De quibus et in Isaia (Cap. vm) Israeli Dominus
Labor slultorum affliget eos, qui nesciunl ire in ci- comminatur, eo quod noluerit aquam Siloe, quse
vitatem. Cum superioribus etiam hos junge versicu- B vadit cun silentio, et veterem piscinam averterit,
los : aut generaliler de omnibus slultis, qui igno- eligens sibi fluenta Samariae, et gurgites Damasci.
rant Deum, aut specialiler de haerelicis c dispulat. Et dabo, inquii, juvenesprincipes eorum, el illusores
Lege Platonem; Aristotelis revolve versutias, Ze- dominabuntureis (Isai. m, i). Lege Daniel, el vetu-
nonem et Carneadem diligenlius inluere, et proba- stum dierum invenies Deum (Dan. vn). Lege Apo-
his verum esse quod diciiur : Labor stullorumafjligel calypsim Joannis,el caput Salvatofis candidum ut
eos. Yerilatem illi quidem omni studio quaesierunl; nivem, et quasi lanam albam reperies (Apoc. i). Jc-
sed quia non habuerunt ducem, et praeviumitineris, remias quoque quia sapiens erat, et cani ejus in sa-
et humanis sensibus raii sunt se comprehendere pientia repulabantur, prohibetur juvenem esse se di-
posse sapienliam, ad civitatem minime pervenerunt, cere (Jerem. i). Yseergo terrse cujus rex est diabolus,
de qua in psalmo dicitur : Domine, in civitate tua qui semper novarum rerum cupidus eliam in Abes-
imaginem ipsorum dissipabis(Psal. LXXH,20). Om- salon adversus parentem rebellat : quac judices et
nes eriim umbras et diversas imagines atque perso- principes eos habet, qui ament hujus saeculiyolup-
nas, quas sibi in variis dogmaiibus induerunt, in tates, qui antequam dies mortis adveniat, dicunt :
urbe sua Dominus dissipabit. De qua et alibi scribi- Manducemus et bibamus; cras enim moriemur (Isai.
lur : Fluminis impelus Iwlificatcivilatem Dei (Psat. C XXH,13). Econtra beata terra Ecclesise, cujus rex
XLVI,5). Et in Evangelio : Non potesl civitas abs- est Christus Filius ingenuorum : de Abraham, lsaac,
condi supra mbntem posita (Matlh. v, 14). Et in et Jacob, prophetarum quoque et sanctorum omnium
Isaia : Ego civitas firma, civilas qum d oppugnatur stirpe descendens, quibus peccaium non fuit domi-
(Isai. xxvn, 30, sec. LXX). Siquidem hanc veiitatis natum; et ob id vere fuerunl liberi. Ex quibus nala
et sapientiae civitaiem, cum firma sit et robusia, est Virgoliberior sancta Maria, 477 nullum habens
omnes et sapientes sseculi et hserelici impugnare frulicem, nullum germen ex laiere : sed lotns fruc-
conantur. Et quod de philosophis diximus, boc idem tusejus erupit in florem, loquentem in Cantico Can-
eliam de haereticis sentiendum, quod frustra labo- ticorum : Ego flos campi, et lilium convallium (Cant.
rent et affligantur in studio Scripturarum, cum am- ii, 1). Principes quoque ejus sunt Apostoli et omnes
bulent in deserto, et civitatem invenire non va- sancii, qui regem habent filium ingenuorum, filium
lcant. De quorum errore et Psalmista commemorat, liberae : non de ancilla Agar, sed de Sarse liberlate
dicens : Erraverunl in deserto el in inaquoso, viam generatum. Nec comedunt mane, nec velociter. Non
civitalisethabitationisejus noninvenerunt(Psal. cvi, 4). enim in prsesenti sseculo quaerunt volupiatem, sed
476 V®tibi, terra, cujus rex adolescens,et princi- tempore suo manducabunt, cum relributionis tem-
pes lui mane cbmedunt. Beata e terra, cujus rex luus D pus advenerit, et manducabunt in forlitudine, et
filius ingenuoriim, et principes tui in temporecome- non in confusione. Omne bonum praesenlis saeculi
dttnt, in forlitudine, el non in confusione.Yideiur qui- confusio est, futuri perpeiua foriitudo. Tale quid

a Apud Alcuin. tenebrisinvotulus solum sibi scien-
liam repromitlens.
h Cum Erasmo et Yictorio Palatini duo mss., cum
tnullo errore, etc. Alcuin., cum multo errore cumu-
lant, et cum, eic.
— Vanitate, lumultu, elc. Corbeiensis codexvetus-
tissimus, el finemloquendi vanitate lumultuosael im-
pudentia, errore conVolvunt;alter etiam Corbei., im-
jjudenli errore convolvunl; edili vero Eras. et Ma-
rian. vanifafecummulto errore convolvunt.
MARTIAN.
« Rursum cum iisdem edilis Palatin. codd. de
PATROL.XXIII.
hmreticis disputationibus. Yalican. de hmreticisdispu-
tanles. Alcuin. disputanlibus.
d Ita retinendiim cum mss. libris, alqtie editis.
Alibi lamen legit ipse Hieronymus civitas qtiw non
oppugnatur. Yide Epist. 50, ad Paulam, num. 14.
—Civiias qumoppugnatur. In fine epistolae 30 ad
Paulam de Alphabeto Hebraico cum panicula nega-
tiva, qum non oppugnatur; quia contexlus sermonis
negationem exigit, sicul et in Epistola ad Algasiam
Qusest. secunda. Nisi forte pro oppugnatur, ibi le-
gendum sit, non expugnalur. MARTIAN.
« Yalican. et Palatin. Beala tu terra, elc.
35
 im S. EUSEBH HlERONYMi im
et in Isaia dicitur : a Ecce qui serviunt mihi, mandu- A.labilia promissa conquirant: sive quod Ecclesiae pa-
cabunt : vos autem esurietis : Et iterum : Ecce qui nem, qui panis Iugentittm est, et nori ridentium
serviunt mihi, Imtabunlur : vos qutem pudebit (Isai. (beali quippe lugentes, quoniam ipsf ridebuht) in
txv, 13 et 14). laetitia gandioque conficiant. Quod autem sequilur :
In pigritiis humiliabilur contigriatio,el in infirmilale Pecmiw vel argento obediuni omnia, dupliciter acci-
manuum stillabit domus. Domus riostra, quae cum pichdum. Vel ipsos doctores poslquam aduiatione
sialu hominis erecta [Al. crealaj est, et habitalio ditali sint, regnum in populos exercere : vel cerie,
quam habemus in ccelis, si pigri sumus, et ad hona quia argentum pro sermone semper accipialur : Elo-
opera lardiores, humiliabiiur. Et omnis contignatio quia enim Domini. eloquia casta: argeritumignebpro-
quae debet culmen portarein sublime, ad terramcor- batum terrw, purgatum septuplum (Psaf. n _,7): hoc
ruens, habilatorem suum opprimet. Cumque auxi- asseveral, quod eloquentiae, ct orationi, quae verbo-
lium manuum viriulumque lorpuerit, omnes desuper rum sit fronde composita, facile vulgus cedat igno-
iempestates, et nimborum ad nos turbo prorumpit. bile. Aliter: Qui habenl apud sc sponsum, el prop •
Porro quod in homine uno interprelali sumus,. me- lerea lugere el jejunare prohibenlur, in risu faciunl
lius potest snper Ecclesia accipi : quod per negli- panem. A quo risu, el Isaac nomen accepit, ei in
gentiam principiim omnis ejus cnrruat altitudo c et B laetitia l bibenlium vinum praeparant. Omnis ilaque
jbi vitiofum illecebrae sint, ubi b teginen pulabatur vir sanetiis qui, ut Ghristus proccepit, magisler Ec-
esse.viftutum. clesiae esi, in risu et laetitia panem facit, et vini po-
Inrisu faciunt panem elvinitm <",Ut epulenlur vi- cula ministrai in gaudio. Argentum quoque, cui obe-
venfes. El argento obediunt [Al. obediens]omnia.Exis- diunt [Al. obediens] onmia, quinque illa de Evange-
limo ex superioribus pendere quod sequilur. In ,pi- liOj ei duo, et unum patrisfamilias sunt talenta, et
gritia enim et in socordia magisirorum humiiiari deceiri mnae, quae scrvis in negotiaiione credunlur
Ecclesiam, et culmen cjus conciderej ef ligna a per- (Malth. xxvj 1S. el seqq),
flui, supra exposuimus. Nunc ergo de eisdem ma- lii menlelua regi ne maledixeris,et in secrelocubilis
gistris loqu.itur. Et quia visus fuefat accusare eos, lui, ne maledixeris diviti: 479 W*a J av's w-&aufe-
cur tacerent, et non utereniur offlcio magistrorum, ret vocem, et habens pennas, annuntiabii verbum. Et
et episcopi et preshyteri in Ecclesia constittni, non simplex praiceptum aedificataudientes: ne ira et fu-
laborarent in serinone et doctrioa, quod 47S €t rore superati, in malediclum el in detraclionem re-
Tilus commonetur, nl faciat (Tit. i, 5), et Timotheo gum et principum prorumpamus : quia conlra spem
praecipitur, ne gratiam negligat, quam per iniposi- interdum evenii, ut bis quibus malediximus, nun-
lioncm manuum acceperat: sed et in eo se sest.inin-G tieiuf, et incurianius peiicufuni ioimoderatione lin-
reut presbyteros et episcopos, ul salutaria accipe- guae. Quod anteni ait: Avis cmtiaufcrel voccm, el ha-
rent e, et uti praeceptores honorem duplicem quaere- bens pcimas annuniiabil verbtim, hyperbobce intelli-
reni, qui laborantibus in doctrina etsermone debe- ^endutn, quomodo solemus dicere, etiam ipsos pa-
tur (l Tim. iv, 14); nttiic econtrario accusat cos qtti rietes, quibus consciis loqnimur, quae audierinl non
loquuntur quidem in Ecclesia, et docentpopulos, sed celaturos. Sed melius est sic audire praeceplum, ut
ea docent quae populum audire deJectet, quod pee- sciamus nobis esse mandalum, non solum contra
calores palpet in viiio, el slrepitus concitet audien- Christum lemere nihil loquendum, veruni etiam in
tium. Nonne quando in Ecclesia lascivil f oratio [Al. arcanis cordis, quamvis variis Irihulalionibus coarc-
orator], etbealitudinem,el regna ccelorum multitu- lemur, nihil blasphemum, nihil inipium sentiendum.
dini pollicetur, videlur libi in risu panem facere, et Etquia dilectionem quam Christo exhibemus, debe-
vinum ad laelitiammiscere B vivenlium ? Sive quod mus et proximo : DiligesqttippeDontinumDeuintuitm,
ipsi qui docent, divitias, et cibos, el opes per delec- sed et proximum luum tumquamteipsum, etiam nunc

a Priorem hunc ex.Isaia locum cridices nostri om- D muiiprwceplores. MARTIAN.

nes praetermiltunt. Viclorius addit, bona manduca- f In Ecclesia tascivit Oralio. Edili lascivit orator :
bunt. sed nullum yidi codicem ms. qtti non legat, lascivit
i> Palat. ubi regiriien. Vatic. iegimen. ofdtio. MARTIAN.
c In risu faciuni panem et vinum. Ila legunt om- s Ita quidem editi pariter ac mss. libri halient. Ni-
nesmss. sicque legendum docenlconsequenlia verba hilosecius malim bibentium le.gi, quod paulo inferius
in Coniinentario liitjus eapituli; quamvis ex Hebraeo mss. opeassero.
h Yictbr. Crih)Vulgat. igne examinalum, probqtum
postea HierOnymusinterpreiatus sii, fn risum (aciunt
panein, CIC.MARTIAN. lerrw, etc.
a Maftian. perplui, Satis male, iioslrisque inss. 1 Emendat Yaiic. bibentium, quod et Palaiin. se-
aiqueanieaediiislibrisCon!.radicenfibus. Fermeele- cunda mahii astfuit; aiitea iiicongruo sensu erat nf-
gantius legerat Aiciiiriusperfluere. ventiuin.
— Ef iigrid perpliii. Mss. Corbeier.Ses, et tegmina i Palatin. alter, quia vohtcrescittferentvocem: ve-
perplui. Eiasm. lignaperflui. MARTIAN. teres editi, volucrescmti portdbuni, etc.
e Ut satularia acciperent. Tria excmplaiia inss. «' — Quia qvis cmliauferel vocem.Genuinam hane lec-
salaria acciperenl. Sorbonicus codex , ut salulaloria lionem retinejjt nonnulli manuscripli ; in aliis non
accipereni. Intef lias Variantes leciiones, aiitiqiiam bene legituf, polucres cceii pbriabunt vocem.
librorum editoruiii feiiriuiinhs., sicui etiaiii seqrien- M.ART.IAN,
tem, el uti prceceplbres,pfo qiio iri 5 riiss. legitur, et
 HOI ("OMMENTARIUSJN ECGLKSIASTEN. 410|
juhemur, ne posl regem de Sanctis quqque facile j^ reposila est his qui versaniur in lerra, Judacis alque
detrahamus : et eosquos viderimus sapienlia, seien- haerelicis, e duobus alterum denegantibus. Hebraei
lia, virlulibusque ditatos, linguae mordacitale roda- ita hunc locum inielligunl: Et sabbatum el circum-
miis: quia Angeli qui terram circiimcunt, el sunt cisionein serva : ne si hoc forte non feceris, inopi-
administralorii spiritus, et in Zacharia loquuntur : natum libisuperveniatmalum.
CircumiDJDius lerram, el ecceomnisterra habitatur, et Sirepletw fuerinl nubes, imbremsuper terram effun-
silet (Zach. i, 11): ad inslar avium, nostra verba, et dent. El si cecideril lignuin ad ausirum, d aul ad aqui-
cogitaiiones ad cpelum pcrferant: et quod clam co^ lonem : in locum ubi cecideritlignuin, ibi erit. Serva
gilamus, Dei scientiam non latcre. mandala quaelibj guperius sunt prsecepta, ut nphes
(Cap. XI.) Miite panem tuuin super faciem aquw : super te effundant imbrem suum. Ubicumque eiiim
quia in multiludine dierum inveiiiesillum. Ad eleemo- lihi locum praeparaveris, fulurairique sedem, sive ad
synamcohortatur, quod omni pctenti sil dandum, et auslruin, sive ad borcam : ibi cum morluus fueris,
indiscrete faeiendumbene. Quomodoenim, qui super permanebis. Aliler : Propterea supra diximus: Mitle
irrigua seminat, frucium sementis exspectat : ita panem tuum super faciemaqpw, ei omni petenti te trir
qui largilur egentibus, non granum seminis, sed buei quia et nubes cum plenae fuerini, diviiias suas
ipsum panem serit, fenore quodam multiplicaiionem _Bmorlalibus largiuntiir, et lu quasi lignum, 481
illitts praestolans: et cumdies judicii advenerii, multo quamvis longaevus sis> non eris in perpeluum, seV
amplius a quain dcderat recepturus [Al. reperlurus]. PsubitoutventorpmVitamortistempestatesubyefsus,
Aliter : in quocumque homine illam aquam yideris, ubicumqUe cecideris, ibi jugiler permanebis, sive le
de qua dicitur: Flumina de venlre ejus fiueni aquw rigidum et lrucem,sive clemenlem et misericordein,
mvw(Joan. vn, 38), ne te pigeat panem sapienliae, ultimtiin invenerit iempus. Aliter; picilur, in Psalr
panem ralionabilem, panem pracsiare sermonis. Si mis ad Deum : Veritas tuu usgue ad nubes (Psat.
enim hoc frequenter feceris, 480 invenies le non sxxv, 6). Et iir Jsaia, peccauti Deus vincae commi-
incassum doclrinarum jecisse seincntem. Tale quid nalur : Mandabomtbibus, ne phiaqt super eam imbrem
et in Isaia dictum piilo: Bealus qui seminal super (Isai. v, 6). Nubes igiiur sunt Pfophetae, et omnis
aqucnn, ubi bos, el asinus calcant (Isai. xxxn, 20). vir sanctus, qui cum plures in corde suo congrega-
Quod ille mngister beatiiudine diguus habeaiur, qui yerit discipliuas, mnc valebjt praecepta pluere docr
super irriguum peclus seminet audientium, tam ex trinaiumt et dicere : Exspecietur sicut pluria sermo
Judaeis, quam h ex gentium populo congregalum. mem, et effundentsuper terramimbrent(Deut. xxxij.,2):
Da partem [AL partes] seplem, el quidem octo : adquamdictum esf: Audiat terravtrba orismei.Quod
quia nonscis quid fulurum sit malum super lerranu Et' (3 SLiteinsequilur: Et si ceciderit lignutri ad qusirum,
in Ezechiele septenl et oclo gradus ad templi legufi- aul ad aquilopeiii: iniocum ubi ceciderit ligiium, ibi
tur.ascensum (Ezech. XL, 26, 31).Elpost ctliiciim erit t illud de Ahacuc sumamus exemplum, in quo
illum psalmum, idesljCentesimumoctavumdecimum s.crihilur : Deusde Theman veniei(Abaci in, 3), quod
quindecim graduum psalmi sunt, per quos primum alii inierpreies ediderunt, Deus ab f ausiro veniet. Et
erudimur in legCj el sepfenario numcro expleto, quantum ego aeslimo, semper in bonam parlem ausr
posiea per ogdoadem ad Evahgelium scandiirius. ler accipilur. Unde .ei in .CaniicoCanlJcorumdicilur:
Praecipilurergo, ul in titrumque inslrumeiitum, lam Exsurge Aquifo(Cqnl<iv, 16), ho.cesi, recede, et abi,
vctus sciiicet quam novnmj pari yejieratione creda- elveni ausler. Ligiiijm igifjjf quod in b.acvita corrue.
mus. Judoei dederunt parietu seplem, credentes sab- rit, el,conditionemorta)jtatis fneritincisuni^autpecr
baio [Al. sabbaium] : sed non dederunt octOj resur- cavitantedum starel, e.t in bofeae p.arle posiea po-
reclionem diei Jlominicae denegantes, Econtrario niiur[AI. ponetur] : aul si dignOs austro fruclus
'
haeretici, Marcion*ei Manichsens,-et omnes qui ve- altukrjt, in plaga jafcebit australj. Nec est aliquod
lerem Legcm rabido ore dilaniant, dant partes [Al. lignum, quin s aulad aquilonem sit» auf,ad austruro.
partem] oclo, suscipienies Evangelium •:sed eamdem Hoc idem significat, el illud quod scriptum est in
septenario nttmefo non Uibuunt, «Legem vetefem D Isaia : Dicamaquiloiii,Mdliuc,et Afrko, noli prohibere
respuenlesi Nos igilur ulrique Instrumenlo creda- (Isai. XLiti, 6). Numquafri eriini ausirxj ei .orienlali
rous. Nonenim possumus digrios fimciatus, dignam- venlo praecipilur, ut arMticant; qiiia apud aiias pla-
que pcenam jam nunc mente comprehendere, quaj gas esse eps oportet, qui ad orientem et auslrum
a Quamdederit reperlurus. Snrbonicusmanuscrip- cet, Hieronymum absolvisse suum Commeijtarium
tus et editi anlea libri legunt eodeni sensu receplu- in Ecclesiasten, ant.equam Propheiarmn translatio-
rus. MARTIAN. nem Latinam de Hebraso fonte nohis edirlisset.
b Tres mss. quam ex gentibus populocongregato.
c Legem vefereni respuelites. Anvbo Corbeienses MARTIAN.
s Apud Alcuin. ferme ut Erasm;ac Vkitor,
mss^imtrumenttiveterinnrespuentes. MARTIAN; ad Aquilouemnon sit, etc, quod vel
d Palalin. aul in aquilonis locum, ubi, etc. ;
— Qiiin aui ad aquilonemsii Cave ne
e Subiio ut ventorum. Erasm. et Marian. incon- non ad aquilonemsit, aul ad austrum : legas : qui
neqiie auda-
griienler, legunt, sed subita vi veirtorftm,ila martis, cius detrecies fiderii onmiuin exeinplarium mss.
eic. MAHTiASi Editi libri sic mularunt, quod aul ad aquilonem tion
f Abeodeiu Palaiin. abesi nOmenauslra. sil, aul ad auslrum. MARTIAN.
— Deusab austro veniet. Ex. hoc locp conjicere li-
im S. EUSEBII HIERONYMI 1104
postea deducantur. Aquilo igitur ad austrum addu- A utrumque placeat Deo. Aliter: Et in adolescenlia, et
cit, et Africus ad orientem habitatores suos. Nec in senecla, cequustibi labor sit. Nec dicas : dum po-
enim possunt proficere, si in pristinis sedibus perse- tui, laboravi: debeo in seneclute requiescere. Nescis
verent. enim ulrum in juvcntule, an in aetate longaevaplaceas
Qui observat ventum, non seminabit; et qui aspicit Deo. Nec prodest adolescentiaefrugalitas, si senecla
nubes, nonmelet. Qui considerat cui benefaciat, et non ducatur in luxu. In qtiacumque enim die jnstus erra-
omni petenli se tribuit, saepepraeterit eum qui mere- verit, veteres eum justitiae a morle liberare non pole-
tur accipere (Luc. vi, 30). Aliler : Qui tantum eo runt. Quod si juxta ulramqtie inierpretaiionem sem-
tempore Deiverbum pravdicat, 482 1U0 populus li- per benefeceris, et omni oetate oequalem cursum
behler ausculiat, et secunda aspirat aura rumoris, habueris, videbis Deum Patrem, dulcissimam lticem;
salor negligens et ignavus agrieola est. In ipsis enim videbis Chrislum , solem justitiae. Porro si et muliis
prosperis, dum nescimus, adversa consurgunt. Sed annis vixeris, et omnia bona habueris, vel bona opera
opportune, importune, suo a tenore, Dei sermo est perpetraris, el scieris te semper esse morilurum, et
praedscandus (H Tim. IV,2) : nec tidei tempore ad- ante oculostuos tenebrarum semper versetur adven-
versariarum nubium consideranda tempeslas. De qua tus : praesenlia quasi fluxa, fragilia et caduca con-
in Proverbiis diciiur : Sicut pluvia vehemenset inu- B lemnes. Symmachus finem hujus senlentiaeila inler-
lilis : sic qui derelinquunt sapientiam, el impietatem pretatus est: Si annis mukis vixerit homo, et in omni-
laudant (Prov. xxvni, 3 et 4). Absque consideralione bus his d Imlalus fuerii, recordari debet et dies [Al.
ergo nubium et timore ventorum , in mediis lempe- dierum] tenebrarum : quia mullm erunl, el in quibus
slatibus seminandum est. Nec dicendum : illud lem- omnibus veniel essedesinere. Aliter : Repromitlit iu
pus comrnodum, hoe iriulile, cum ignoremus quaevia, alio Scripturae loco, Deus dicens : Dabo vobispluviam
et quaevoluntas sitspiritus universa dispensaniis. temporaneamet serotinatn (Deut. xi, 14), vetus scilicet
Quomodo non cognoscistu qum sit via spiritus, et Testamenlum , et novum , et utroque vos imbre irri-
sicul ossa in utero prwgnanlis-: sic nescis opera Dei, gabo. Unde et nunc admonemur, ut sic legamus Le-
qui facit omnia. Sicitt nescis viam spiritus et animae gem veterem, ne Evangelium conlemnamus : sicquae-
ingredientis in parvulum , et ignoras ossiumet vena- ramus spirimalem in veteri Inslrumento intelligen-
rum varietates in ventre praegnantis: quomodo ex liam, ne in Evangelistis, et Apostolis hoc tanlum pu-
vili elemenlo corpus hominis in diversas effigiesar- temus sonare quod legitur. Ignorare eriim nos in quo
tusque varietur, et de eodem semine, aliud mollescat magis scienlia nobis a Deotribuaiur et gralia, felicem-
iti carnibus, aliud durescat in ossibus, aliud in venis que eum esse, qui utrumque in commune sociaverit,
palpitet, et aliud ligetur in nervis: ila Dei opera scire C et quasi unum corpus effecerit. Qtiod qui fuerit con-
non poieris, qui faclor est omnium. Ex quo docet con- secutus, videbil lucem, videbit Chrislum, solemjusli-
traria non timenda, nec lemere de ventis et nubibus, tiae. Et si annis pluribus vixerit, in summa laeiiiia,
quas supra diximus, judicandum : cum suo tenore et et deleclatione yersabilur, habens scienliam Scriptu-
cursu b debeat sator pergere, et eventum Domini rarum, et magis e ad hunc laborem recordaiione
sententiae reservare. JYo»enim volentisneque curren- fnturi judicii compellemr : quia perpeluum lenebra-
tis, sed Dei miserenlis est (Bom. IX, 16). rum tempus adveniet, et aelernaepoenaepraeparabun-
In malutinosemina sementuum, et ad vesperumne tur eis, qui non seminaverint mane et ad vesperam,
dimittas manum luam : quoniam nescis c quid placeal, et nequaquam 484 utrumque sociaverunt: nec vi-
hoc [Al. aut hoc], an illud. Etsi ulrumque,quasi unum derunt lucem, nec solem, unde ipsum lumen egre-
bonum est. Et dulce lumen, etbonum ocutisvidere so- dilur [Al. egredietur].
lem : quia si annis mullis vixerit homo, in omnibushis (Cap. XII.) Lmlarc f adolescensin juvenlule tua, et
tmletur, et memineritdies tenebrarum, quia plurimm in bonosit cor luum in diebusjuvenlulis tum, et ambula
efunt. Omne quod veniurum est, vanitas. Ne eligas cui in viis cordis lui, el in intuitu oculorumluorum e. El
bene facias: sed et cum benefeceris, nunquam a bono scilo hoc, quia super omnibus his adducet te Deus in
opere desistas. Maiutinamjusiiiiam vesper inveniat. D judicium. Et repelle iram a corde luo, et aufer mali-
Et vesperis [Al. vesperi] misericordiamsol [Al. solis] tiam a carne tua : quia adolescenliael slulliiia vanilas
ortus accumulet. Incertum est enim quod opus magis est. Et mementoCreatoris lui in diebus juventulis tuw,
placeat Deo, et ex quo tibi iructus 483 jusiiiiae antequam venianl dies malitim, el appropinquenl anni
h
praeparelur. Potest auiem accidere, ul non unum, sed in quibus dices : Non esl mihi in illis volunlas [Al.
« Valic.suo tempore.Alcuin. Quapropteropportuno, maxima enim est distanlia anliquas inler Bibliorum
vel importuno tempbreprmdicandusesl sermoDei. sacrorum ac hodiernas divisiones, ut videre est in
">Yerius videatur legisse Alcuin. debeatsator spar- Prolegomenis nostris i Tnm. MARTJAN.
et eventum,etc. — Duomss. castigatiores, Lmtare juvenis in ado-
gere,c Palalin. alter, quid plusplaceat. lescentiatua. Quemadmoduminfra ab Hieronymo lo-
a Martian. imtus fueril, contra mss. editorumque cus recilalur.
antea librorum fidem. s Adduntpalatini duocodd.sinereprehensioiie,quq(l
• Palatin. etmagisaddat ad hunc laborem,recorda- ex Graecoa/jtta^ofderivatur.
h Non esl mihi in illis voluntas. Erasmus legit vo-
tionem,etc.
f Lmtare adolescens, etc. In anliquissimo codice luptas ; idque relenlumesl in quamplurimis mss. In
ins. Corbeiensi capilulum istud numeratur xxxvin; Hebraeocst ysn hhephets,quod voluntateminterpre-
1105 COMMENTARIUS1N ECCLESIASTEN. 1106
voluptqs]. In hoc capitulo, diversa omnium expla-. A culus, et virga quam Jeremias in prophetise suae vidit
natio fuii, et tot pene senlentiae, quothomines. Unde exordio, el impinguabilur locusta, Nabuchodonosor
quia longum est opinaliones omnium recensere, et ar- cum suo exercitu, et dissipabitur capparis (Jerem. i),
gnmenta quibus senteniias suas approbare voluerint, amicitia Dei cum Israel. Quid sibi aulem velit cappa-
explicare, prope res unius voluminis est : sufficiat ris, cum de singulis cceperimus dicere, plenius expli-
prudentibus significasse quid senserint, et quasi in cabitur. Hoc autem lolum eveniel Israeli : quia abi-
quadam brevi tabeila, situs pinxisse lerrarum, totius- turus esl homo in domum aeternilalis suae, d et a prae-
que orbis vastitalem et ambilum Oceani, angusto sidio Dei ad ccelestia reversurus, quo abeunte in
monstrasse compendio. tabernaculum suum, circumibunt in platea flentes
Hebraviad Israel aestimant perlinere mandatum, alque plangentes, et hostium obsidione vallaii. Laetare
cui pr.ccipitur, ut frualur diviliis suis, antequam ei ergo, Israel, in juventule tua, antequam rumpatur
caplivilalis tempus adveniat, et adolescentiam senec- fuuiculus argenteus, hoc est, donec gloria vesira vo-
lule commutet: quidquid delectabile vel jucundum, biscum est, antequam e recurrat vitia aurea, id est,
tam cordi, quam oculis apparuerit, eo, dum in antequam arca lestameuti auferatur; priusquam con-
promplu est, abutatur : ita lamen ul se noverit in teratur hydria ad fontem , et convolvalur roia super
omnibus judicandum : et tam cogilationes malas, B ] lacum , id est, donec intra sancia sanclorum prae-
quam libidines fugiat, sciens siulliliam adclescentiae cepta legis, et Sancli SpiriLus esl gralia, el antequam
copulaiam : recordelurque semper Crealoris sui,an- revertaris in Babylonem, unde in lumbis 486eores_
tequam dies Babyloniaeac Romanae captivilatis adve- sus es Abrahae, et incipias in Mesopolamia conteri,
niant. in quibus non polerit a habere voluntatem. Et unde et quondam profectus es : omnisque gratia pro-
loium tinnc locum ab eo quod ait : Antequam lene- pheliae, qua quondam fueras inspiralus, revcrtalurad
brescalsol, etluna, etsteilm, usque ad eum lociim, in dalorem suum. HaecJudsei usque hodiedisserunt, et
quo Scriplura commemorat: Et convertelur pulvis in ad personam suam intelligentiam hujus capituli tra-
terram suam sicut eral, el spirilus reverlelur ad Domi- hunt.
num, qui dedit iltum : super stalu suae condiiionis Nos autem ad superioris disputationis ordincm
explanant. Quse quia, ut supra diximus, h laciniosa reverlentes, singula conabimur explanare. Lmtare,
sunt, et prolixa, striciim a nobis breviterque tangen- juvenis, in adolesceniia lua, et in bono f sit cor luum
lur. Laetare ergo in juventute 485 lua > ° Israel, et in diebus juventutis tum, el ambula in viis cordis tui,
fac illa vel illa, de quibus jam diclum est, antequam el in aspeclu oculorum tuorum. Et scito super omni-
captivitas adveniat, el a te luus bonor recedat et glo- bus his: quia adducet te Deus in judicium. Dixerat
ria : et judices, el sancti tui (quos in sole, et luna, el' G luceiii nvundi hujus esse dulcissimam, et iaelari de-
stellis intelligi voluni) auferamur. Antequam veniat bere homiriem in diebus vilae suae, omnique siudio
Nabuchodonosor, sive Tilus Yespasiani filius, accilus carpere voluplalem : ingruere enim noctem mortis
a propheiis, et eorum vaticinia compleanlur. In die aeternam, quando non liceat perfrui congregatis, et
qua angeii templi praesides recedeni, et turbabunlur qtiasi umbram, universa quaehabuimus perlransire.
robustissimi quique in exercilu luo, et otiosa erunt Nunc ergo hominem cohortalur, et dicit: 0 adoles-
cloquia magislrorum, et prophelae, qui de ccelis sole- cens, autequam libi senectus, et mors ingruat, lae-
banl visionum suarum lumen accipere, contenebre- tare in juvenlule tua, et quidquid tibi eorde bonum,
scent : quando claudenlur (empli janucc, et humilia- aspeclu jocundum videlur, assume, fruere, ut libet,
biiur Jerusalem, el Chaldaeusveniet, quasi canlu [Al. mundi rebus. Rursum ne putaretur bacc dicens, bo-
cantus] volucris, ila Jeremiae vocibus c provocatus minem ad luxuriam provocare, et in Epicuri dogma
(Jerem. ix), et conlicescent filiaecantici, in templo corrucre, suspicionem hanc abslulit, infercns : Et
psallentiunvchori. Illo lempore, quando venientes in scito, quoniam super omnibus his adducet te Deus in
Jerosolymam , ipsi quoque hostes Dei pertimescent judicium. Sic, inquit, abulere mundi rebus, ut scias
magniiudinem, etin via dubii, Sennacherib inleritum te in ultimo judicandum. Et repelle iram a corde tuo,
formidabunt. Hoc enim dictum putanl : El ab excelso' et aufer maliliam a carne tua : quia adolescentia, et
limebunt, el forinidabunl in via (Isai. xxxvn). In illis stultitia vanitas esl. In ira, omnes perturbationes
diebus florebit ainygdalum [Al. amygdalus], ille ba- animi comprehendit. In carnis malitia, universas

larilur etiamLXXTranslatores. MARTIAN. elc.

• Plerique mss. voluplatem,hic pro voluntate prae- eunle,
—A prmdio Dei ad cwlestia, etc. Corbeienses mss.
fertint. codices aliud retinent, et prmsidiumejus Deusad cce-
— Habere voluntalem. Hic errorem eumdem casti- leslia reversurus. Iidem eiiam pro vitta aurea, legunt
gavi; quia ex contextu sacro saiis liqtiel'voluniatem, consequenter, tmnia aurea. MARTJAN.
non voluptaiemposiiam esse ah Hieronymo. MARTIAN. e Palatini mss. recttrrat tinea aurea.
h Vatican. laliorasunt, pro laciniosa. 1 Viliqse erat sic. Recitatur vero ab Alcuino quo-
c Duo mss., Alcuinus, veteresque editi, propheta- que hic locus ad hunc modum :
Lmlare, juvenis,
tus. in adolescentiatua, et in bono sii, etc.
d Marlianaeus, el a prwdio Dei. Mss. vero nostri — El in bonosit cor luum, etc. Quot Textus Scrip-
omnes, tum Alcuinus, et Victorius, prwsidio, quam turae omittaniur in veleribus editionibus, ex hoc
lectionem ad eorum fidem reponimus. Mox itertim loco actribus consequenlibus perspicuum puto lee-5
Alctiintis, quo habitanle in tabernaculo suo, pro ab- tori. MARTIAN.
J107 S. MJSEBJI HIERGNVMI 1108
significat corporis voluptateSi SicergOj inquit, bonis., . chusi qui peribunt; 4gg sive ut Aquila [Ad. qtii]
saeculi bujus ffiierei ne aut desiderio, aut carne de- transtulit errabunt; daemoiies senliuntur, a forti dia-
Jiijtjuas. Relinqpe antiqua vilia, quibtis iii adole- bolo eiiam ipsi foriium sortiti vocabulum, Quem
sceniia lua vaniiati sttiliiiiaeque servisti : quia ju- stiperaiis -Dominus,cl ligans, juxla Evangelii para-
veriliis ihsipientiae eopulata est, Et riiemenioCreatoris bolani s [AL senlentiam], vastat domam ejus (Luc.
M in diebus juvMtutis tuw-, antequam vetiiant dies xi). AJiter: Custodes domus, ,qui #d corpus hominis
mqiilimj et appropinquenl anni, in quibus diees : Non referujit cuncta qua3 scripja Sunt,.coslas significari
est mild voluntas'in eis, Semper imemenio eondiloris putant, quod ab ipsis inlesiina vallentur, et tola
tui» et sic adoleseentiae luae viam gradere, ut 487 venlris mollitudo servetur. Yiros vero forleSj crura
mortis ullimaerecorderis : ariiequam iibi lempus ad- aestimant; solem , et lunam, et stellas, ad oculos,
veniatj quo trislia qttavquesuccedaiil. aures, nares, et lotitis capilis sehsus coaptant, Hoc
a
Antequam obtembreseal se/, et ttimen, et luna, el autem ideo^ quia inferius necessiiate coguntur, non
slellm, el reverlaniUrnubes post pluviam. Si de gene- de ahgeljs et diemonibus, sole, et fnna,* et slellis,
rali consummatione mrindi ateipimus, verbis Do- sed dehominis membris inlelligere quae sequuntur.
mini hoc capitulum congmit * in quibus ait : Erit Et cessqbunl inolenles: quoniam imminntm sunt:
tribulalio b et nnquslia,qualis non fuii a principio crea- 1el Conlenebresceritquw videnl in foraminibus. In con-
turm, sed nequefiet. Sol enim teivebrescel, tl kma non suiiiinalione mundi cum refriguerit multorum clia-
dabit iiiiiwh suum; et stellmcadent ite 'cctlo, el viriutes ritas, et imminutaefuerint -animaemagistrorum, quae
cielorum commovebtiritur(Malih. xxiv)^ quae sunt pessuni coelesteni cihtttt) praehere credeniibus,
custodes doinus : ila ut <=dorhus intelligatur hic tfanslalaeque in ceeleslia : tunc incipient bi qui
inundus; viri vero ifortes, erfore decepti( et dissi- ex parle iti hoc mundo inluehanlur lunien sejen-
pandae conlrariae fortitudines. Quod si specialis lite, involvi tenebriSi Si enim Moysi dicilur ;
uniusciijusque cdnsuirimafTo, ad vitae hujtis finem Ponam te in foramine petrw : et sfc posteriora
refertur : et sol, et Jttna, et slellae, et nubes, et plu- mea videbis (Exod. xxxm-, 21) : quanto magis
vjaeej esse CQSsabunl, qui morltiiis fuerit. Aliter : unaqua?qtie anima per forameHjet quasdam lene-
Laeiaje, adoleseens, o popuie christiane , el fruere brosas cavernas aspicjt veritaiem! Aliler : Duac
bonis quae a Deo tibi concessa suot, et in his omni- molenles sunt, ex quibus h unam rccipii, ct alleram
bus seito le a Donifpo judicandum. Nec putes, quia reli'i.qui, EvangeJiiJif)non lacet (Matilt. xxiv, &\).
priores rmi\ fracti suni. el <luinsertus es in radicem Quoe ctim imminujUefuerint, aique cessaverint, ne-
bpnae olivae. idcfroo te esse securum : sed aufer ( ccsse esl ut omne lumen scientiae auferatur ex
iram a corde uw, et a corpore voluptates. et caete- ' oculis. Alitef: Gessare molenies, quia iinniiiiutae
ris vitiisdereliclis, niemenlo crcatoris tui, aulequam sint,-de dentibus dictum pulanli Quod cum exirema
libi d dies maliiia: adveniat, el insanabiiis, jn qua seneclus advenerit. deiites quoque aut atlernniur,
p^ecantjbus peeiia'sunt pr;eparat;e : ue cunv pecca- ant decidunt: quihus pernioliti cibi in alvum trans-
veris, occidat tilii soj justitjae nveridie, el scientiae miliuniUr. Tenebreseere autein videnies in forami-
lujiien iiitereat, el splendor luivae, id est, Ecclesjse nibus> oculps arbitrantiir : quod aelate conlectis
subtraliatpr, et slellae occidanl, de qnibus scriplum caligel acies, el intuilus obscuretur.
esl: ht qtiibus iucetis quasi luminaria in mundo ra- Et claudenl ostia in platea in humilitate vocis mo-
tiqnem vilw [M.vila] habetites (Philip. n, 1S). Et lentis: et consurget ad vocem volucris; et obmules-
alibi : ,! Stella a slella differt in glbria [h\. claritate]. tent omnes filiw carminis. Cum vox molenljs fuerit
Aniequatnrevertantur nubes post pluviam (111Cor. xv, infirmata, et inagistrorum doclrina cessavcrit, 489
1), ne Prophelse qui eorda credentiuin, suo sermone eonsequenler cessabunl oinnia : inler quae, et ostia
suisqqe piuviis irrigant) poslquain le imbre suo in- claudentur in platea, ut juxta faluas Evangelii vir-
stiae
djgnum esse pefspexeritit; revertanlur ad sedem gines (Mallh. xxv), nnusquisque habeat clausas
suam : ad eum scilicet, a quo missi sunt- platete januas, et illaeoleum emere non possint. Vel
lri die qub moti fuerint cuslodes domus, et perie- cerle, fatnis virginibus circumeuntibus in pialea,
rint viri forlitudinis. Cuslodes domus, aul sol intel- claudent cubiculum sponsi quae cum eo intraverint.
ligitur et luna, et reliquus astrorum chorus, aut Si enirivarcta et angusla via esl quaeducit ad vilam,
Angeli qui huic mundo praesidenl. Yiri vero forti- eLlata et spatiosa, quae dueit ad morlem (Malih.
tudinis, sive f fortes, ut interprelatus esl Symma- vii): recle, refrigerata charitate mnltorum, ostium
Yoces etlunafr Palatino et Vaticano riiSSiab- mss. codices juxta anliquam Vulgalam, iri qua scri-
:!«"'•
•siint. v plum erat ijAtia est gloria solis, aliaglorialunw, elc,
">Vatic. tribulqtio iriagna; et angusliq; etc, ut fldem nobis facit pxemplar mss. Crseco-Latinum
° Male vocem-domus, hoe altero Joco ofniserat Epistolarum S. Pauli in riostj-a San-Germanensi
MariianaeuSiquam ex mss. aliisque editis libris suf- "Bibiiottieca riunc asserv.itum. MARTIAN.
fecimiis. c Expungit PaJaiin. v.ocem, fories, subsiiluilqtie
'
d Unus Palatinus', dies inqlilim adveniat in die ju- wV/uies; alter, sive virlulis, iegil.
veniUtisium insariabitis. Facile verO praeferani Yalic. s Ju_xta Evqngelii parqbolqm. Erasm. et Marian.
atqtie alteriUs.Paklini Jectionem, dies malitim, dies juxtq Evangelii senlentiam. MARTIAN.
veniat imanabilis. » Mss-.una?j{rapi, ti alteram relinqui,.
f Stellq ajtellq differt in gtoria. Ita legunt omnes
 1109 COMMENTA.RIUS IN ECCLESIASTEN. 1110
(locirinarum clauditur in plaleis. Seqiienii auteni Aaures signjficat, qupd grayior seniiin, aiiditus fiat,
versiculo, in eo quod ait: Et eonsurget ad vocem el nulla inter vpces va.leant scire djscrinrina, nec
votucris, sive passeris, utemur [Al. uiimurj in tem- carminibus deleelari. Quod quidem et Beizellai lo-
pore, si quando viderimus peccatorem ad vocem quilur ad David, nolens transire Jordanem.
episcopi, sive presbyteri per poenitentiam consur- Sed el ab exctlsis limebunt et formidqburitin via. Li
gentem. Polest quoque hoc extraordinarie, tamelsi est, ardua ingredi non valehunt, et lassis poplilibus,
conlextum capituli non sequamur, et de a ultirria ac trcmenli vestigio, etiam inplano iiinere fluctuan-
resurreclione accipi, quando ad vocem arehangeli les, offensam gressuum formidabunt.
resurgent morlui. Nec mirandum, si angeli (ubam Et florebit amygdalum, et impinguabitur locusta, et
passeri comparemus, cum omnis vox ad Chrislum dissipabilur cappqris: quoniam ibit homo in domum
coniparaia, sil tenuis. El quantum ego possum animo mlernilqtissum : et circumibunt in plalea plangentes.
rccordari, numquam passerem in malam parlem le- Per metaphoram eliam nunc de membris hominis
gisse me novi. Loquitur in decimo psalmo justus ; Ecclesiastae sermo est: quod cum senectus advene-
In Domino confido: quomodo dicilis animm mem, ril, capillus ipcanuerit, tumuerint pedes, libido re-
Iransmigra in montem sicut passer. Et ajibi: Vigi- frixeril, et homo morle fuerit dissplutus: tunc rever-
lavi, et factus sum sicul passer solilarius in teclo B tetur in lerram suam b et jn domum aelernitatis suse
(Psal. ci. 8). Necnon et in alio loco: Etenim passer sepulcrum : exsequiisque rite celebratis, plangen-
invenitsibi domum(Psal. LXXXJII, 4). Aliler : Clausas lium funus turba prseccdal. Florem autem amygdali,
in plaleis januas, infirmos seiiis gressus accipi VQ- quem nos pro canis posuimus, quidam c sacram spi-
lunl: quod semper sedeat, cl ambulare non possit. nam inlerpreiantur, quod, decrescentibus natium
Humiliiatem aulem vocis molenlis, de mandibulis camibus, spina succrescat et flpreat. Porro quod ait:
iiiterprelantur, quod cibum lerere nequeat, et vix linpinguqbiiur locusta, scjeiiduoi ubi in nostris codj-
spiritu coarclalo* vox ejus lenuis audiatur. Porro cibus legitur, locuslq, in Hebraeo scriptum esse,
consurgere eum ad vocerii volucriSj 490 ostendit., AAGAB (aan): quod yerbum apud eos ambigunm est,
quod frigescenle jam sanguine, et humore siccato, Potest enim et d lalus et Iqcusia transferri. 491
quibus materiis sopor alitur, ad levem sonilum evi- Quomodo igilur in Jeremiae principio, verbupi
gilet, nnctisque medio, cum gallus cecinerit-, festi- 0 SOCED ("p^^sivarieturaccentus, alnucemsignjficat
nus exsurgat : nequaquam valens stralo saepius el vigilias; etdjcituradeurn : Quid lu vides Jeremia;?
membra converlere. Obmuteseere quoque, sive ut Et respondit: Baculum nuceum f. Etait Dominusad
melius habet in Hebraeo, surdescere filias carminis, cum: Bene vidisti: quia vigiiabo ego super e verbum
a Iidem noslri mss. etqtios Martian. consuluil.tVg."-G Jeremiam, qUbdamygdalafrinuceiri, el vigllafg sighi-
(itnrilegiint, prb uliiina. ficat. Ut sicut ibi cx verbbillo de nuce, vigilias iiitu-
i> Eliii doihttmwternilqtis. Alius cst sefiSits apud lit, ita hic locusfae pijiguedinem, pro (ali lumore
Erasmtun ac Marianum, qui inulant hoc modo cpnr suhinteltigat. Hieronymi senientiam verarii esse con
textum Hieronynii : et in domutn mlernitaiissuw: se- liririal Rabbi Johafhari, qiii idem ctiui TlieridQIibrie
pulctuifi exseqttiis quwrai telebidlis, piarigehtiumque esse prodiiuf: nec iibn et Aben Ezra :iile eniin Kaii
futtus iurbq prwcedal. Hoc ideo quia non iiitelliguni Chaldaiceialumreddiditjduminterpretalushaecverba
Scriptufarum phrasim qua sepiil.crurhdiciturdnmus scripsit pn33n-~;ibai r\WH. Aller vero pro aan ver-
a-Lerhitaiis, seciiiidum illiid psaiml xtViit, 12 : Si- talus. tnnuithoc ipsum eiiamliavid Eimki,
pulcra eorum domus illorum in wiernuni. MARTIAN. titSlDlp,
-T-Alcuih. mlernilaiis suwad sepulcrum. Yeteres dum exponens quid sit blplp, )d est, lalus, ponit
ed\l\i&lerniiati$suw: sepulcrumexsequiisquwrnlcele- excmplum ip ajn* Ab insigoi itaqtte errore idcum
bratis; eic. hunc vindicayimus. Quaui emendationem duobusBri-
c Tres mssi seram spinom, xiae dehemus eodicibuss Errorem induxit verbi igno-
d Erasmus pro et talus, Graece «TTaiaflo?iegeratj ranlia : dum enim i'i, qui Hebraicam linguajn profite-
qua quod feceriule causa, nescire se prolitetur Mar- bantur, non faciie inveneriint ian, lainm quoquc
tiauaeus. Explicuerat lanicn antea ViclQrius,qui.pri- significare, el taluin iri -attatabum temere cominuta-
nius locum hunc rcstituit-, .el cujus satis eriiditain fuiit.. ....
ohseTvatioiiemtotid.eni verbis hic apponere, Lectori e iEque bene Palatin.,, Seccd. Audito ipsurivliie-
plurimum intersit. Foedo, inquit, errdre la|!si sunlj ."n ronymnm in Cprrimeniariis in liunc Jeremiae locum;
qui hic Attalabos pro et lalus subsiijueruni: aiioquj Seced nux diciiur: vigijia qulem , vel vigil sive vigi-
ntilla esset in verbo ambiguiias, si idem significarct, Jare appellatur Soced. Undietin poslerioribusparius
Quid eiiini aliud est AUalabos, scu Allelabus, liisi vigilans hoc nomine ppnilur. Ab eo igilur, quod diei-
locusta. .iiit siquidflinplius,- bnichus, iocust-egeniiSj lur, nux propler verbi simitiludineniad yigili.sinlelli-
ila diserte Theodoro apudArisloieiem inierpreiahie: genliam nomenallusil. Jam vero S. qunque CJiryso-
seu ut ipseHieronymns Nahum tertio exppnit, parva SIOIIIUS, inquit, v.airo.&p.yyti«Xoy
-qyap iyp.qyo.pqt.;, Sia
locusta, inter locuslani el bruchum, pejinis niodicis t&v «OTWV h T<"i 'ESpulY.^ittpofipzTut.pypcKmv. Vigi-
repta.ns potius quam yolans, seniperque suhsilienSi lattlia enim et umygddiurhiisdem in Hebrwq verbis qp-r
At Hieronymus iuielligii eo nomineei iocusiam el pellattir. De accentiisvarielaie ad tyiitleramsiipra in
talum simul significari, et ne snbterfiiitii lociis esset, Hebraic. Quocst. non semel diximus,
ipseniet se siatim inierpfetatur, dum impinguari ior t Baculum nuceum. Tres mss. codices pro baiiir
cu.-fam sub eadem voee, idem profsus esse, qu.od lum riuceum, solujnmodo. nucem retinent. Porro de
lalos, ac cfiira «ennm iiunefieri his verbisprodit. Ita yaiio accentu litlerarum Hebfaicarum dixi in Com-
et nunc ambiguitas verbi per eiympiogiam ejus, in- jiiepiario superiori ad Apoiogiam S. Hierpuyini.
dicat senum.crura tumentia, et podagraetumoribus, MARTIAN.
sive humoribus, praegravata. Mirilice autem expnsi- . S Yalte. ac ¥&\i\i,m>fsuperpopulummeum, -«_(,.elc.
lipnem hanc comprobat exemplo verbi 1D5~?apud
1111 S.EUSEBII HIERONYMI 1112
meum, ut faciam illud (Jertm.i, 11), vel illud : et Ai, ait: Et mementocreatoristui, in diebusjutentutis tuw:
habet etymologiam nucis, quod vigilalurus sit Deus, anlequam veniant dies malitiw, et antequam tenebres-
et retributurus populo quod meretur [Al. debetur], canl sol el luna, et caetera, fn die qua movebunlurcus-
idque sermonis occasio est. Ita et nunc ambiguitas todes domus) nunc cceptam senteniiam simili fine
verbi per etymologlam ejus, indicat senum crura concludit, dicens: Anlequamrumpalur funiculus ar-
tumentia, et podagrse a humoribtis praegravata. Non genti, et illud vel illud fiat. Funiculus aulem argenti,
quod omhibus senibus hoc fiat, sed quod plerumque candidam hanc vilam, et spiramen quod nobis de
accidal, O-UVEXSO^IXMS- a parte, id quod lotum est, ap- ccelo tribuitur, ostendit. Recursus quoque vittae au-
pelletur. In eo verO ubi nos habemus, capparim, in reae animam significat, quae illuc recurrit, unde de-
Hebrteo habeth ABIONA (naTON):quod et ipsum am- scenderat. Porro duo reliqua quae sequuntur, con-
biguum esi, inlerpretaturque antor, desiderium, con- tritio hydriae super fonlem, et confraciio roiae super
cupiscentia ve), capparis. Et significatur, ut supra lacum, per metaphoram, mortis cenigmala sunt.
diximus, quod senum libido refrigescat, et organa Quomodo enim hydria quae conierilur, cessat hau-
coilus dissipentur. Hoc auiem ideo, quia htec verba rire, et rola per quam de lacu et puieis levantur
ambigua, cum in vocabulis suis, et amygdalum, et aquae, si confracta fuerit: f vel ut Septuaginia [Al.
Ibcuslam, el capparim sonent, c aliud derivala sigrii- IJJ alii] lnterpretes voluerunt, in suo funiculo convo-
ficant, et per figuram ad sensus qui seni conveniunt, luta, aquae usus intercipitur : iia ct e cum funiculus
derivanlur. Sciendum quoque, quod ubi nunc Sep- argenti fuerit inlerruptus, et animae rivus recurrit
tuaginta Interpreies posuerunt amygdalum, ipsum ad fohtem, inleribil homo. Et ul manifcstius sequi-
verbuin sit SOCED(TDli"),quod in Jeremiae principio lur: Revertetur [Al. convertetur]pulvis in terram suam,
est: sed ibi in nucemversum est, hic in amygdalum. unde sumplus est: el spiritus revertetur ad Dominum,
Symmachus nescio quid in hoc loco sentiens, multo qui dedit illum. Ex quo salis ridendi, qui 493 P""
aliter interpretalus esl. Ait enim: Super hwc etiam tant animascum corporibus seri, et non a Deo, sed
de excelso videbunt, etd terror erit in via, et obdormiet a h corporum parenlibusgenerari. Cum enim caro
vigilans, et dissolvelur spirilus forliludo. Ibit enim revertalur in lerram, et spirilus redeat ad Deum, qui
homo in domummternitatis sum, el circumibunt in pla- dedit illum ; manifestum esl, Deum parenlem [At.
tea plangenles. Cujus interpreiationem Laodicenus
patrem] animarum esse, non homines. Posl descrip-
492 seculus, nec Judaeis placere potesl, necChris- lionem inleritus humani, pulchre exordium libri sui
tianis: dum et ab Hebraeis procul est, et sequi Sep-
repetens, ait: Vanitas vanitalum, dixit Ecclesiastes,
tuaginla Interpretes dedignatur.
omnia vanilas. Cum enim cunclus mortalium labor,
Antequam rumpalur funiculus argenti, et recurral (
»i(te aurea, et conteratur hydria superfontem, el e con- de quo in toto volumine disputatum est, huc perve-
fringalur rolasuper lacum. Et revertalur pulvis in ter- nial, ut reverlatur pulvis in lerram suam, el anima
ram suam sicut erat, et spiritus redeat ad Deum, qui illuc redeai, unde sumpia est, magnaevaniiatis est in
dedil illum. Vanilas vanitatum, dixil Ecclesiasles, uni- boc saeculo laborare et nihil profutura conquirere.
versa vanilas. Reverlitur ad superiora, et postgrande Et amplius, quia factus est Ecclesiastes sapiens :
hyperbaion (quod ab eo loco interjeceral, in quo adhuc docuit scientiam poputum , el audire eos fecil:

" Qnaluor mss., et podagrw lumoribus prwgravata.
h Hanc vocem mss. plerique aspirant, Habiona.
c Manian., in aliud derivata: minus recte.
dRescribit Marlian. et error, e mss. codicibus,
qnibus emnstri, ne quid dissimulemus, assentiuntur.
Yeruin nihil in iisdem est magis ohvium quam dua-
rum earumdem Iitterarum occursu alteram praeter-
mitti, quod certe factum hoc loco non dubito. Nec
moror, quod ille urget, leclionem impressam el terror,
conformem esse Hebraico lextui, a quo procul ab-
fuisse Symmachum in hujus inlerpretatione senten- D
tiae, testatnr Hieronymus. Satis enim in reliquis ab
eo texlu divagaiur, nec hanc quoque vocem, quae in
Latino lam faeile depravari poluil, ex Hebraico au-
tem nullo unquam pacto exiundi, ab illo pnsitam
arbitremur. Yerierit;'igilur.!ta' ?pbp.o;h T>~6Sw, el
terror in via. Aquila, sv TJOO^W h TJI6SW,
-:pop.-i)<rovo-ii>
tremore trepidabunl in via. Mox pro obdormiei vigi-
lans, Palalin. ms. cum pridem vulgatis plurimum
numero habet, {obdormientvigilantes. Observandunv
est denlque, duo tantuinin Graeco Symmachi super-
esse verba , xai SiakvOfi^ iirirso-jos,id est, el dissol-
valnr laboriosa, quae Hieronyinianie interpretalioni,
et dissolveiurspiritus fortitudo, nonvidenturcommode
respondere.
— Et terror erit in via^ In antea editis libris
pro
verbo errof, scriptum legimus et terfor eril. Qiiaele-
ctio conformis est contextui Hebraico, et formidabunt
in via. At cum asserat S. Hieronymus Symniachtim
mullo aliter hunc locum Graecerejiosuisse, quani ha-
beat in Hebraeo, aut in LXX Inlerpreiihus, manifes-
lum videtur genuinam Hieronymi leciionem ipsam
esse quam restiiuinitis ad lidem omnium mss. codi-
cum. MARTIAN.
e Duo mss., et conteratur rota, etc.
f Vel, ut Septuaginta Inlerpretes, etc. Falso Eras-
inus et Marianus hoc etiam loco posuerunt: Sine uf
alii interpretes voluerunl ; nam proxime sequens in-
terpretatio,fusuo funiculoconvoluta,legiturapudLXX
Interpretes , xai o-vixpo-/o.o-a
6 zpoxos zm TOV "^KZXOV
id est, et convolvaturrola dd cisternam. MARTIAN.,
s Haclenus edili, cum funiculus argenli, si fuerit
inlerrupius, etc. Nos sf conjunclioiieni conditiona-
lem, utpole supervacaneam, el quae impedilum red-
deret sensum, jugulavimus noslrorum codicum ope.
h Corporum parentibus generari. Quia
priesens lo-
cus originem animarum spectai, njliil omittam de
varianlibus leclionibus mss. codicum. Plures igitur
legunl in singulari, a corporum parenle; sed infra
omnes constanter relinent parentem aniinarum , et
non patrem animarum, ut veteres editiones legunt.
MARTIAN.
— Vide Hieronymi, atque Augustini
«_xoi6«is<£-
Epislolas de Origine animw.
Hlo COMMENTARIUS1N ECCLESIASTEN. «14
et scrulans composuil proverbia. a Multum quwsivitA t talium gressus aculeo pungenle commoveant: sic-
Ecclesiastes, ut invenirel verba voluntatis, et scriberet que sint firma quasi clavi in altum solidumque de-
recte verba verilatis. Sapieniiam b qua praevertit Sa- flxi : nec auctoritale unius, h sed concilio alque
lomon omne hominum genus,nunc quoque in fine consensu magistrorum omnium proferaniur. ' Et ne
opusculisui profiletur, quod non fuerit veieris Le- conlemneretur humana sapientia, ait eam ab uno
gis inslitulione contenlus : sed in profundas se ultro pastore concessam : id est, licet plurimi doceant,
[Al. ultra] demerserit quaesiiones, etad docendum tamen i doclrinoeauclorunus est Dominus. Facilhic
popiilum , proverbia , et parabolas. 0 composuerit, locus adversus eos, qui alium Legis veleris, alium
aliud habentes in medulla, aliud in superficie polli- Evangelii ueslimanl Deum , quod unus paslor conci-
centes. Proverbiaquippe non hocsonare quod scrip- lium prudentium inslruxerit. Prudentes aulem tam
lum est, eiiam in Evangeliis edocemur (Matlh. xm, Prophetse sunt, quam aposloli. Simul et hoc notan-
el xv): quod Domintts populo in parabolis et pro- dum est, quod dicaniur verba sapientium pungere ,
verbiis sit locutus : secreto autem Aposlolis dissol- non palpare , nec molli manu k altrectare lasci-
verit ea. Ex quo manifestum est, et Proverbiorum viam : sed erraniibus et (ut supra diximus) lardis
librum, non ut simplices arbitranlur, palentia ha- pcenitentiae dolores et vulnus infigere. Si cujus igi-
bere praecepta : sed quasi in terra aurum , in nuce 6 tur sermo non pungit, sed oblectationi est audien-
nucleus, in hirsulis caslanearum operculis abscondi- tibus, iste non est sermo sapientis. Yerba quippe
tus fructus inquirilurj: ita in eis divinum sensum al- sapientium ul slimuli. Quoe quoniam ad conversio-
tius perscrulandum. Super haec addidit causas na- nem provocanl dclinqueiilcm, et firma sunl, et a
turasque rerum se voluisse cognoscere, et Deid dis- concilio sanctorum data, alqueab uno pastore con-
positionem et prudentiam : quare unumquodque, cessa , et solida radice fundala sunt. 495 H°c sti-
vel quomodo factum 494 slt > sc're voluisse : ut mulo, necdum Paulum , sed adhuc Saulum puto in
quod David post dissolutionem corporis et animse , via confossum erroris audisse : l Durum libi esl ad-
ad coelose recursum se sperat esse visurum, dicens: versumsinnulum calcitrare [AI. contra stimulum Dei]
Videbocwlos[Al. cwlosluos], opera digilorum tuorum (Acl. ix, 5).
(Psal. vin, 4) : hocnunc in proesenli Salomon nisus Et amplius ab liis, fiii mi, cave. m Faciendi mullos
fuerit invenire , f ut verilatem soli Deo cogniiam, librosnon est finis : et meditatio plurima labor est car-
corporis vallata seplo mens humana comprehen- nis. Exceptis his verbis qtiae ab uno pastore sunt
deret. data, et a concilio atquen consensu probata sapieu-
Verba sapientum , ut slimuli, et quasi claviin allum tium, nihil facias, nihil libi vindices : majorum
defixi, habentibuscmlus , dala sunl a paslore uno. Ne G sequere vesligia , et ab eorum auclorilate non dis-
videreiur postlegem Dei temerarius suhito prsecep- crepes. Alioqui, quoerenti multa, infinilus librorum
tor erumpere, el sibi vindicare doctrinam , quam numerus occurret: qui te perlrahat ad errorem, et
Moyses non lam sua sponle, quam s Deo irascenle legentem Ifustra [Al. addit multa] faciet laborare.
primum, debinc inspirante susceperat: dicit verba Yel cerle docet brevitati sludendum, et sensus ma-
sua verba esse sapientium, qitoe in similitudinem gis sectandos esse quam verba , adversus philoso-
stimulorum corrigant delinquenles, et pigros mor- phos etsaeculi hujus dociores, qui suorum dogma-

" Mullum qumsivitEcciesidstes. Aliler exemplaria cognitam,corporis vallala seplo, menshumana compre-
qnoedammss. ubi scriplum legimus, scrutans compo- hendere nonpotesl. Quam Marianns quoque secutus
suil proverbiamulta. QuwsivilEcclesiastes. MARTIAN. esl addens solummodo relativiim quam, id est, quam
b Qua prwvertil Saiomon. Sorbouicus codex, qua corporis, elc. MARTIAN.
prwfertnr Salomon super omne hominum genus : editi s Valican. cum Palalino secunda manu , ac de-
vero libri, qua prwivitSalomon omne hominumgenus. nium Alcuinus, quam Deo jubente primum, etc.
MARTIAN. h Tres mss. hic atque inlra, sed consilio.
c Est igitur verosimilius, quod sub iniiium hujus 1 Olim edili, et ne contemneretur omnium sapien-
operis Hieronymus observavit lihrum Ecclesiasten, tia. Tum Alcuinus, (ameii doctrinm hujus auctor est
utpole omnium, quos Salomon cudil, postremum, Dominus : veteres editi, auclor unus esl, elc.
ejus pcenitentiaeet conversioiiis ad Deum monimen- JJ i Auclor unus esl Dominus. In editis , tamen doc-
tuin esse. trinw hujus auctor, unus esi Dominus. Verum sine
d Ita Alcuinus quoque olim legii, et praferunt hujus absolute legendiim docent mss. codices, ut
mss. Sfd veteres editi, providenliam. non solum hujus doctrinmauclor sil unus Dominus ;
— Dispositionemet prudenliam. Melius legeretur, sed cujuslibet scientiae ac vcrae doclrinaj, licet plu-
el providentiam, qnod etiam legnnt editi : ego lamen rimi siul qui doceant. MARTIAN.
reposui prudentiatn, quia sic scriplum est in cunclis k Idem , altraltere lasciviam: et inox , vulntts in-
exemplaribus mss. MARTIAN.
6 Martianaeus,recursurus .Tenuenlibusmss. atque fligere.
1 Durum libi est adversum stimulum calcitrare. In
antea vulgatis libris. veteribus editionibns : Durum tibi esl calcilrare con-
f Palatinus aller , quemadmOiium et Erasmus le- tra stimulum Dei. MARTIAN.
git, el veritatemsoli Deo cogniiam, corporis (Yietor. m Victorius , faciendi mulios libros , quibtts non est
praeponit quam) vallala septo mens humana compre- finis, etc.
hendere non potest. n Consensu probata sapienlium. Corbeienses ma-
— Ul verilalemsoli Deo cognitam.Erasmiana edilio nuscripti ita legunt ; alii cum cditis, prolala sapien-
agnoscit hanc lectionem etin rnargine positam habet; lium. MARTIAN.
istam vero falsam in conlexiu : Et veritatem soti Deo
IHS S. EtSERlI fllEftONYMI lil«3
tuni falsitates conanttif stBsereie variitate ae multlplt- A Et Salvatof f tiabordvi eldmqris (Psal. Lxviii,. 4)4
catiohe [Al, riiultiiudine] serrhontittu Eeontra Scrip- FiHiS s»3fm!!i>!isvetbi iiriiversiauditu perfacilis est i
turadivina brevi circulo coarctata est, et quanlum Deum iiirie, et rhdiidataejus custbdi Boc esl enimom-
a dilaiatuf ih sehsihus, tantum in sefmone copsirin-: nfs hoino, quia otiiiie
faclum Deus adducet irijUdicium
gitur. Quia fconsummatum breviatumque sermoheni de binrii absCbndiio, sfwe bonUrii, sive maluhi sit.
fefeitDeUs supef tefram, el verbum ejus juxta est ih Aiuiit Hebfaeicum ihtef «aetera sferipta Saloriionis
ore nostroj et in corde nostrO (Rom. x 4 8; Deut. qiiaeantiqiiata sunt, nec in meriioria duraverunt, et
XXX,14). Aliter : Frequens lectio ,- et quotidiana hifeliber Ob1ilte'rahdrisdvidefeturi eoquod vanas Dei
mcilitatiO , animaesolet inagis labor essfeqiiam car- asseferfet cfeaturas, et totum puiafet esse pro nihilo.
nis. QiiOmbdoferiim quidqiiid mariu fetCOfporc fit-, etcibiihv, fei potuiri; el delicias transeuiites prae-
miirius fet eorpofis labofe complelur : ila quod ad fefrel Oriiriibus, ex hoc uno Capiiulo mernisse auc-
leefibherii peftihet, magis ffifehtisest labor. Es quo toriiatem. ul in diviriorum Yolumirium nUhiero po-
niilii videtiif, siiperioi.a de intiliitudihe libroriim ali- nereuir,-qiiod iotam disputaiiohem suaih, el omnem
tfef sentiehda, quarii plefique cestimaht. Moris esl calalngiim hac qUasifaiai>.zya\ama-u(recapitulatione)
Scfipttifafuin, quamvis plufes libros, si intef se iiOh coafctaveriti et dixerit finem sermonurri suorum
discfepeni; et de eadeffi fe scfibaritiir, iinufri volu- B auditu essepromptissiflvutn, necaliquid in sehabere
ifteh difeefe.Siqtiidem etEvarigeliuriv, fet Lex Domini difficile, ut sciticet Deum timeamus, et ejus prae-
iiiimdkildid, 6'oriverleiisariiriitis(Psal. xvin, 8), sin- cepta faciamus. Ad hoc enim nalum esse hominem,
gularitef appellahtrir, criffi plufa Evangelia, el ut creatorcm suiirii intelligens, venerelhr eum [At.
ffiUlta silit mandata legis. Sifeet volmrien in Isaiae cufi)] metu , et honore , et opere niandaioiuiii. Si-
sermorie sighatuin, onihis Scriptura divlna esl(/sa?, qnidem cum judicii lempus advenerit, quidquid a
xxix), ei uno capilulo libri, Ezecliiel Joaniiesque nobis gesltim esi, slare497 su!' judiee, et e anci-
vesfcuiiluf'(Eielh. vili; Apoc-.x). Saiyaiof quoque pitem diu exspectare seutentiam, et niiumquem-
oriiiiitiihf etfo' sarifelorivtrivocibus pf opheiatus -, ait : querefcipere pro nperesuo , sivemali quid gesseritj
In capitulo libri scriptum esl de me (Psql. xxxix , 9). sive boni. Pro eo auterii quod nos posuimus : De
Jttxta huhc igituf seifsum 496 arbiiror riunc pfse- omni abscondiio , sive bonum, sive iiialum sit, Syrii-
cepiufn, ne plufeS libri fiaht. Quidquid enim dixe--' maciius et Sepliiaginla inierpretali sunU de omni
ris i si ad euih feferalur» qiii iri principio erat iptid . f contemplo , vel cerife de omni ignoralo, quod etiam
DeUtri, et Deus Yerbum (Joam i. 2), unum volumeii de otioso verbo , et non voliinlaie, sed ignoraiione
est: et ihnuffierabilteslihri uita Lex, uniim Evange- prolato , reddiiuri simiis rationem in die jndicii, Aii-
liitiii riomiiiarilur. Quod si diversa et diserepantta G tef : Quia timor servorum esl i et perfecfa dileciio
dispriiaveris, et curidsitate niiriia huc atque illuc foras millit limorein (I Jo. IV, 18), et in Seriptura
aiiiffiiimadduxeris [Al. dedtixefis]' etiam in uno li- divina e tam incipienlium, 498 quam perfeetorum
brOi iwuiii libri sohl. Uiide dictiini est : Ex multilo- duplex appellatiis est metiis : nunc de consummaio
qtiio ribri effugies peccalmri (Prbv: k< 19). Taliliul in virtulibus metu dici puio, secuhduiii iilud : Nihil
igitur libris unti est fiiiis. •" Bonum enim nmne, et deesl tiirienlibus eum (Ps. xxxiiij 10). Vel certe,
veritas certo fine eoneluditur : malitia vero atqrie quia adhue homo est ^ et necdum nomen Dei accepit»
mendacium sinefme sunt. Et quanlo plus requirun- hanc habet rationem substantioe suoe, ui in corpore
tur, tanto major eorum sefies nascitur. c Super hac posiius Deuni timeal, Quia omne factiim , id est,
fe'sUidium atque meditaiio, lahor esi carnis. Gar-1 omnes liomines adducet Deusih]'udicium super nni-
nis, inquani, nbii spiriius. Habet siqiiideiri fetspifi- vtefsis; quoeaiiief qiiiiinab febdisposita siihl fet dictii,
lus laborem suum, juxta illud quod ait Apostoliis : serisefniit, sive in hanC parlehi, sive in illarii. Vw
Plus auleiii iliis bmnibus labaravi -: rion autem quippe his , qui dicunl malum bonum, el bonrimma-
eqo, sed qralia Dei qriw fnbcuihest ( \Cof. XV,IJJ). lum (hai. v , 20).
* DiMalrif \% sehsibris. Maiiiiscfipia exerriplaria D auctoritatem; sed 6x prihvo feiiam , Vers. 3: Quin,
qiiampliifilna, i/i/«i»ii!i!f tri senlenliisi Apud TertUllii- intjuiurit, fii fmVfo.elfiiie ejus, verba Legis occurranti
niiih ilfeOfatioiie Doihiiiica llifeitiifisi beiie ineihini, e Legerat Alcuiii.; el ctncipiteinDoniini cxspecta-te
r/udiiftiiii'cohsfrtiiijiitt''verbis, lcihhhiidiffuiiiiUhr seii- sententiam.
f Aniea ihinus recie bbiinebat coniempfu. Vertc-
sibus. MARTIAS.
b Penes Alcuiriiim, BonUiriehirii; ei omhis veriltis runt autem adjectivi forma LXX; lv ^a-iii izupzwpu-
ceftb ; etfe. p.hi,y,ih bniriire qtim coriieiiinirur: el Symmachus,
c Super hac re. In editis el alltjiiot riiss!, Buc iii jrspi -jTiCvfo? iiupop'uQh"i'o;_ de onliii quotl fueril ne-
r'e studiurii, elfc. MAMIAN. glsclulh.
a Hujtisce rei lestimonia apud Judoens scriptofei s Tam incipieiitium, etc. Effore ineptb et insi-
aritiqubs fepferire esi. In lihfti ScUabbatlt; Qnwsive- pteiiti positum SfegiiiHis iii Gfnsm. CLMarian. editto-
ruM supieritesnbscoiidefe"iibftvh Kohtleth, ijuia yeibti, ne, fnin insipienlium quam perfecloritni : tjuasi sit Ali-
ejus se invicem everlunt. Et iii Midfascli Kfelieleth', qiiis tiiiior tiivinu^ in iiisipietnibus t sive impiis ho-
qriod inviiiireritibiveiba ihblindriiiuad ItmfesimiVe- nlmibtis, quos iiisipifeiites appelldi Scfipitifa sacfa.
Tum non ex hoc uno capitulo postea ineruitapud eos\ MARTIAN.
IH7 INTERPRETATIO HOMIL. GRIGENIS IN CANTICUMCANTICORUM.HOM. I. 1118

S. E0SEBII BIEBONYMI
STRIDONENSIS PRESBYTERI

INTERPRETATIO

HOMILIARUM DUARUM ORIGENIS

IN CANTICUM CANTICORUM.

BEATfSSIMOPXPM DAM.4.S0HIEBONYMUS.

499-500 Origenes, cum in caeleris libris omnes A (Cant. i, 5). Itaque illo opere pfselerrnissoj quia
vicerit, inaGantico [A/.Cantica]Canlicorum ipsejse ingentis est otii, laboris et sumpluiimj lahtas res,
vicit. Nam decem voluminibus explicilis, quaj ad lamque c digniim opus iii L-aiinum transfeffe sef-
viginti usque versuum millia pene perveniunl [Al._ monem, hos duos traciatus, qrios iii mofem quoli-
pervenerunt], primum Sepluaginta Interpretes, de- diani eloquii parvulis adbuc lacteniibus [Al. laclah-
inde Aquilam et Synvmachumel Theodotionem, et ad tibusque] composuil, fideliler riiagis d qiiath ornate
extremum quinlam edilionem, quam in b Aclio lil- interpretatus sum : gustum libi seiisnuin ejus* ftbil
lore invenisse se scribil, ita magniftce aperleque cibttm offerens; ut animadvertas quanli sini illa
disseril, ul vel inde mihi videatur in eo completum seslimanda, quse magna sunt, curii sic possiiit pla-
esse, quod dicitttr: Inlroduxilme rexin cubiculumsutim cere, quae parva sunl.
* Hoe opris cnm iiuobus mss. exemplafihns eoili ubi interprelationes atias ab illis Aquilae,
Symma-
luli, quorum alteriim est Bihliothecae S. Crucis in chi, ac Theodoiionis diversas ab Origehe repertas
Jerusalem de Urbe, alierum Vaticanae, olini Sueco- tradit. Quas quidem ilte (Origenes) ex nescio quibus
rttm Reginaenumero pramotaium 66. Velerem quo- erutas angulis, in qnibus jamdudum deMlueratU,pri-
qne edilioneiii anrii l4Si3ih cotisilium perpeino adhi- miis in lucem proaUxit; et cum obscurum,incomper-
bui, quam supracaeteros lypis excusos lihros, lameisi tnmqtie habefet, cujusriaiti e*seritducYoris,hdic solnm
errorihus scateat-, honae frugis esse experimento B de ipsis aiinoiavil:J>g S.paTJTI) ffclvivpoi h -fvjVr^os-
'Ax-
ipso didici. TMV
HiY.oTtol.Ei, ev
§z z-zipcpTDTT^) : tiUer.am
b Videtur vulgo talli Hierohymus, qtiintam eani ricp TOJWSB
quidetn (puia qiiinlam, quaesextam ordine praecedil)
vocans editionem, quse sexla dici debuisset, ulpote a se repertam fnisse Nicopoli juxta Aclium : alteram
quam Nicopoli ad Aelitim fuisse a qtiodam Origenis vero (sc. sexlam) iriulioquodrimloco. —QuaminActio
studioso inventam, Epiphanins, lih. de Ponderihus liltore, etc. Corrupte apud Erasmum ac Mariaiium
ei Mensufis, cap. 18, aique aiietor Synopseos intef legimus, in Actwo.Athanasius in Synopsi docet quin-
Atlianasii opefa teslanittr. Qtiam onim ipse se rele- laiii ediiiiiheffi ih dtiliis jericbuhle repertam iuisse
rebat invenisse Origenes, apud Etisebium, Hisu a studioso qiiodam ex iis qui ferarii Jefbsojyihae,
Eecl. lib. vi, cap. 16, quintam volunt luisse, quae sextam vero Nicopoli ad Actiiim a quodahi Origenis
Jericliiihte in dojiis, h rciOoig,iatebat. Etvero istud discipulo. Itaque quod de quinta hic asseril Hiero-
Eusebii lestiiiionium prae oculis habnisse Hierony^ nyriius, atl sexiairi referfe videturauctor Synopseos.
mum ego pulo : verum ex illius verbis integrum Consule Epiphan^ lib. lle Porid. el Mehsuris. MAR-
esse contendo, quam velise dnabus illis editionibus, TIAN.
quas memorat, quiniam, aut sexiam appellare; quin « Reginaems., tamque dignas, in Latintim, ete.
pfilius ex ordine, qiio ulraque feeenseiur, fectitis a Idem, quarii brridle
interpreidiis, sumtnum gustum
opinor a S. do-iore-Nieopolitananl hanc ad Actium, tibi sensuutn ejus; noh cibuin Hfferb: lu animddverie,
quiniain dici. ItasonantCaesarieiisis episcopi verba_ quanti sint, etc.

"HOMILIA PRIMA.

501 Quomodo didicimus per Moyseiij quaedam
esse noh solum sancta, sed et sancta sancloruiri; tef,
alia non lanlum sabbala, sed et sahbata sabhatorum;
a Pro Homilia prima, praemillil Vallars. : Incipit
Traclalus primus Origenis in CaniicumCaniicorum ;
talique liiulo subneeiitnotam sequentem: «In aniiqua
edilione inscribitur : Prwfatio Origenis in Canlicum
sic nuuc docehiiir, sefiberiie Salbmoivc, esse qitK-
dam iion solutri Cahlica, sed 6t Caniica Canticorum.
Beatus qtiidem is, qtti ingreditursancta, sed beatior
Canticorum, quaeadexposiiionem usque priorisversi-
culi Osculelurjne qb osculo, etc, hac excipiltif alia
epigraphe : Ilomilia prima. Tuin Osculelur^felC,i
Iiem deinde ponil Tractatus secupdus. EJJJT.
1119 S. EUSEBII HIERONYMI 1120
qui ingreditur sancta sanctorum. Beatus qui sabbafa A_.exhiberel sibi gloriosam Ecclesiam, non habenlemma-
sabbatizat, sed bealior qui sahbatiiat sabbalorum culam, neque rugam, f aut aliquid eorum : sed ul sit
sabbata. Beatus similiter et is, qui intelligit canlica, sancta et immaculata (Ephes. v, 27). Eos yero qui
et canit ea. Nemo quippe nisi in solemnitalibus ca- cum sint fldeles, non sunt tamen istiusmodi, quales
nit; sed mullo beatior ille qui canii Canlica Cantico- sermo prsefaius est, sed juxta modum quemdam
rum. Et sicut is qui iugreditur in sancta, pluribus adepli videntur salutem : animadverte credenlium
adhuc indiget, utvaleat introire iri sancta sanctorum: animas, et adolescentulas essecum sponsa ; Angelos
et qui sabbalum celebrat, quod a Domino populo con- vero et eos, qui pervenerunt in virum perfeclum, in-
stitutum est, multa 502 adhuc necessaria habet ut tellige viros esse ciim sponso. Inde igilur mihi vi-
agatsabbala sabbatoruin : eodem modo difiicile re- dentur quatuor ordines, unum et unam , duos cho-
peritur, qui omnia quae in Scripturis continenlur ros inler se concinenles, sponsam canere cum ju-
« cantica peragrans, valeat ascendere ad Cantica venculis,
sponsum canere cum sociis. Etcum hoc
Canticorum. Egredi te oportei ex JEgypto, et egres- iniellexeris, audi Canlicum Canlicorum, et festina
sum de terra jEgypti pertransire mare Rubrum, ut inlelligere illud, et cum sponsa dicere ea, quae
possis primum canticum canere dicens : Cantemus sponsa dicit, ut audias quaeaudivit el sponsa. Si au-
Domino, b gloriose enim honorificalusesl (Exod. xv, I8 lem non potueris dicere cum sponsa quae dixit, tit
1). Licet aniem primum dixeris canticum, adhuc audias ea, 504 <Iu3edicta sunl sponsae : festina
longe es a Caulico Canlicorutn. Perambula terram vel cum sponsi sodalibus fieri. Porro si et illis infe-
deserii spiritualiter, donec venias ad puleum, quem rior es, esto cum adolescentulis quae in sponsae de-
foderunt reges (Num. xxi), ut ibi secundum canli- liciis coinmoranlur. Haequippe in hoe s libro fabula
cum canas. Post hsecveni ad vicina sanctaeTerrae, ut pariter et epilhalamio sunt personoe, ex qno et
super Jordanis ripam constitulus, « cantes canticum genliles sibi epithalamium vendicarunt, et istius ge-
Moysi, dicens: Atiende, cwlum, et loquar, ei audial neris carmen assumptum est. Epilhalamium siqui-
terra verba oris mei (Deul. xxxn, I). Rursum habes dem Canticum Canticorum est. Primum sponsa orat;
necessarium, ul milites sub Jesu, el Terram sanctam et statim in mediis precibus auditur : videt praesen-
503 baereditate possideas , et apis tibi prophetet, tem sponsum , videt adolescentulas suo comitalui
et apis te judicet, Debbora apis interpretalur : copulatas. Deinderespondeteisponsus, etpostsponsi
ut possis et illud carmcn, quod in libro Judicum eloquia, dum ille pro ejus paiitur salule, re-
conlinetur (Judic. v), ediscere. Ad Regnoruin dein- spondent sodales, donec sponsus sit in recubitu, et a
ceps volumen ascendens (II Reg. xxn), veni ad can- passione consurgat, se quaedam sponsae ornamenta
ticum, d quando David liberatus est de manu om- G faciuros. Verum jam ipsa verba ponenda sunt, in
nium inimicorum suorum, el demanuSaul, et dixit: quibus prius vox sponsae deprecantis auditur.
Dominus firmamenlttmmeum, et forlitudo mea, et re- 11Osculelur me ab osculis oris sui (Canl. i, 1). Quo-
fugium meum, et liberalor meus (Ps. xvn, 1). Perve- rum isie est sensus : Quousqtte rnihi sponsus meus
niendum libi est ad Isaiam, ut cum illo dicas : Can- mittit oscula per Moysen, miitit oscula per prophe-
tabo canticum dilectovinemmew (Isai. v, 1). Et cum tas ? Jam ipsius cnpio ora eontingere, ipse veniat,
universa transieris, ad altiora conscende, ut possis ipse descendat. Orat igitur sponsi Patrem et dicitad
anima decora e cum sponso el hoc canere Canlicum eum : Osculelur me ab osculis oris sui. Et quia lalis
Canticorum. est, ut compleatur super cam propheiicum illud, in
Quod ex quot personis conslel, incertus sum. quo diciiur : Adhuc te loquenle dicam , ecceadsum
Oranlibus autem vobis,et revelanle Domiuo, qua- (lsai. LVIII,9), sponsam sponsi Paler exaudit, mitlit
tuor mihi in his videor invenisse personas, virum el Filium suum. Videns illa eum cujus deprecabaiur
sponsam, cum sponsa adolescentulas, cum sponso advenium, orare desislit, et ad eum cominus loqui-
. sodalium greges. Alia dicuntur a sponsa, alia a tur : Quoniam bona ubera tua super vinum : el odor
sponso, nonnulla a juvenculis, qusedam a sodalibus unguenlorum tuorum super oinnia aromata. Sponsus
sponsi. Gongruum quippe est, ut in nuptiis adoles- P igilur Chrisius missus a Patre, venil unctus ad spon-
centularum sit mnllitudo cum sponsa, juvehuin sam, etdicitur ad eum : Dilexisti justitiam, elodisti
turba cum sponso. Haec omnia noli foris quserere : iniquitalem, proplerea unxit le Deus, Deus tuus oleo
noli exlra eos qui praedicatione Evangelii salvali exsultationis , prw participibus tuis (Ps. XLIV, 8). Si
sunl. Christum sponsum intellige: Ecclesiam spon- me tetigerit sponsus, et ego boni odoris ero : et ego
sam sine mactila ct ruga , de qua scriptum esl : Ul linior unguentis, et ad me usque ejus unguenta per-
a Ms. Reginse, canlica peragens, valeat, etc. f~ His pene verbis incipit prologus duarum, ut
b Veteres vulgati , gloriose magnificatusest. vulgo aiidiunt, homiliarum in Canticum, quas Rufi-
c Vitiose eratcmies. MoxRegin. cod., Attendecw- nus Laiine est interpreiatus : Epithalamium, inquil,
lum, quw loquar, etc. libellus, id est nnptiale carmen in modumtniltividelnr
" Regin. ms. quando David fugil de manu, etc. A Dramatis a Saiomoneconscriptus,qiiem cecinit inslar
quo mox abest, et fortitudo mea. nubentissponsw et erga sponsum suum, etc.
e Ms. S Crucis, cum sponsa, et hoc, etc. b_Cumvulgato lnterprete Regin. ms.; Osculetnrme
f Duomss. «ul aliquid tale, sed ut, elc. Leviora nos osciilo, hic atque infra.
lnfra cx iisdein casiigamus.
«21 INTERPRETATiO HOMIL. ORIGENIS1N CANTICUMCANTICORUM.HOM. I. «22
veniunt [Al. pervenient], ut possim cum Apostolis^ »Llihro scriplum est: Sinistra ejus sub capite meo, ct
dicere : Christi bonusodor sumusin omniloco (II Cor. dexlera illius amplexabitur me (Cant. n, 6).
II, 15). Nos autem cum haec audimus, adhuc pec- Ergo: Osculeiur me ab osculis oris sui. Moris est
catis, vitiisque fcetemus, de quibus propbeta poeni- Scripturarum, imperalivum modum pro oplativo po-
tens loquilur: Putruerunl et corruptw sunt cicatrices nere, ut ibi: Pater noster, qui es in cmlis, sanctifice-
mew , a facieinsipientiw 505 mem i^s- xxxvn> •*)• tur nomen tuum, pro utinam sanctificelur: etnunc in
Peccatum odoris est putidi (Al. pulridi] : virtus praesenti: Osculelur jne ab osculis oris sui, pro eo
spirat unguenla, quorum lypos in Exodo relege. Iri- quod est, ulinam osculelur. Deinde conspicit spon-
venies [Al. reperies] quippe et ibi slacten , onycha, sum: venit delibutus unguenlis. Nec aliler ad spon-
galbanen, et reliqua. a Haec quidem in incensum. sam poterat venire, nec decebat aliicr Patrem ad
Deindead opus unguentariivariasumunturunguenta, nuptias Filium deslinare. Variis eum nnxit uiiguen-
in quibus est nardus et stacte. Et Deus qui fecit coe- tis, fecit illum Chrislum: venit diversis odoribus
lum et lerram, loquitur ad Moysen, dicens : Ego spirans, et audit, quia bona ubera lua super vinum.
impievi eos spiritu sapienliw et intelleclus , ut faciam Congrue sermo divinus e unam eamdemque rem,
opera artis unguenlariw (Exod. xxxv et xxxvi). Et pro locorum qualitate, diversis vocabulis nuncupat.
unguentarios Deus docet. ]g Quando hostia offerlur in Lege, et vult intelleclum
Haec si spiritualiter non intelliganlur, nonne fa- oslendere, peciusculum separalionis aflatur. Quando
bulavsunt ? b Nisi aliqmd habeant secreti, nonne in- vero recumbit aliquis cumJesu, et sensuum ejus
digna sunt Deo? Necesse esl igitur eum, qui audire communione perfruilur, non pectusculum ut snpra,
Scripluras spiritualiter novit, aut qui cerle non no- sed pectus alloquitur. Porro cum sponsa loquitur ad
vit, et desiderat nosse, omni labore contendere, ut sponsum : quia nuptialecarmen inducitur, non pec-
non juxla carnem et sanguinem conversetur , quo tusculum, ut in sacrifieio, non peclus, ut in Joanne
possit diguusfleri spiritualium seeretorum, et ut ali- discipulo: sed ubera nominat, dicens: Quia bona
quid audeniius dicam, spirituali cupidine vel amore. ubera lua super vinum. Communica , ut sponsa ,
Siquidem est et spiriiualis amor c. Et quomodo cum sensibus sponsi, et scies, quia inebriant al-
est qtiidam carnalis cibus, et alius spirilualis, et que laetilicanl istiusmodi cogitatus. Quomodo au-
alia carnis [Al. carnalis] potio, alia spiritus : sic est tem calix Domini inebrians f perquam optimus est
quidam amor carnalis a Satana veniens, alius amor (Psal. xxn): sic ubera sponsi omni meliora sunt
spirilus, a Deo exordium habens. Et nemo poiest vino , Quia bona ubera"tua super vinum. In mediis
duobus amoribus possideri. Si carnis amalor cs, precibus ad sponsum verba convertit: El odor un-
amorem spirilus non capis. Si omnia corporalia de- (C guentorum luorum super omnia aromala. Non uno,
spexisli , non dico carnem aut sanguinem, sed sed omnibus spoiistis venit unctus unguentis. Si au-
et argentum et possessiones, ct ipsam lerram, lem et ad meam animam factam sponsam suam ve-
ipsumque coelum (haecquippe pertransibunl), si ista nire 507d'gnaDllur> 1uam oportet esse formosam,
omnia contempsisli, et ad nullum horum anima tua ut illum de coslo ad se trahat, ut descendere faciat
obligata est, neque quoquam viliorum amore reiine- ad terras, ut veniat ad amatam ! Quali pulchritudine
ris , poles amorem capere spiriiualem. d Isia quia decoranda est, quali debet amore fervere, ul ea Io-
evcnit occasio, ut de amore spirituali aliqua dicere- quatur ad illam, quaead perfectam locutus est spon-
mus. Expedit aulem nobis Salomonis custodire prae- sam : Quia cervix tua, quia oculi tui, quia genw tuce,
ceptum, et magis illius, qui per Salomonem loque- qtda manus tum,quia venier luus, quia hunteri tui, quia
batur de sapienlia, ita dicens: Amaillam, et servabit pedes tui (Canl. iv el seqq.)! de quibus, si concesserit
te: circumdaillam, elexaltabit te: honoraillam,ul te Dominus, disputabimus: quomodo sponsae memhra
amplectatur [Al. amplecletur](Prov. iv, 8). 506 Esl varientur, el singularum partium laus diversadicaiur,
quidam spiritualis amplexus: atque utinam conlin- ut postdisputationem, etiam ad noslram dici animam
gat, ut meam sponsam allior sponsi amplexus in- similiterlaboremus. Bona igitur uberatua super vinum.
cludat, ut ego quoque possim dicere, quod in eodem'.D Si videris sponsum, tunc intelliges verum esse quod

« Idem Regin. ms.: Hwc quidem ad intensum , dolibus separatur, ut in Levilico, denique uberum,
deinde, elc. ut bic in Canlico, Cor, inquii, tuum, o sponse
b Isihaec : IVist aliquid habeanl secreli, nonne in- meus, id est dogmata, quw inira te sunt, vel docirinw
dignasunt Deo? in Regin. ms. desiderantur. gratia superat omne vinum, quod cor hominis Imlificare
c Addit S. Crucis., ms. et carnalis. solet. Siculenim in his, de quibus dicit: quiaDeum
d Vetus editio, ista loculi sumus, quia evenit occa- videbunt, cor compelenlerdiclum esse videtur; el in-
sio : pro quibus Regin. nis. : Itaque venit occasio. ter discumbentes sinus ac peclusponilur pro habitu
•>Deerat unam, quam vocem mss. sufflciunt. Huc sine dubio discumbentium, formaqtieconvivii: et rur-
porro sunt referenda, lucis mutuandae gratia, quae suni, ut apud Sacerdoles, peclusculum, et brachium
in priori homilia ex his, quas e Graco Rulinus mysticis designalur eloquiis; ita eliam arbitror in prm-
vertii, disserit Origenes de t.yzp.oviYM,id est, prin- senli loco (Cantieor.) ubi amantium habitus el collo-
cipale, quod variis in Scriptura sancla nominibus quia describuniur, gratissime hoc ipsum Principale
denotari ait, et modo pectoris, ac sinus, ut. cum de cordis appellalum.
Joanne dicilur, quod super pecius Domini in ccena c Cisterciens. sive S._Crucisms., superomnia op-
recubuii, et modo peclusculi, sive armi, qui Sacer- timus esl.
 U2S S, EUSEBII HIERONYMI |fSt
dieilur : Quqniqm bona ubera tuq super vinum, et }i xit secum Legem et Prophelas, et vere completum
odor unguenlorumtuorum super omnia qromaiq. Multi ,esl, Unguentumeffusumnomen tinim. Propterea* ju-
iiabuerunl aroniata. Regijia austri delulil aroniaia venculwdilexerunt le. Quia per Spiritum sanclum,
Salomoni, et plures alii aromata possederunl: sed cliaritas Dei dilfusa est in corda noslra (Rom. v),
habuerit quis quanlalibet, non possunt Cbristi odo- congrue nomen effusionis inferlur : Unguenlum effu-
ribus cpinparari, de quijjps nunc sppnsa ait: Odor sum nomen tuuip. Haec dicens sponsa adolescenlulas
unguenlorum tuorum super bmniq qrqmqla. Ego arbi- f eohspicit. Quando illa sponsi Palrem rogahat, et
trpr, qujael Moyses habuit aromata, el Aaron, et sin- ad jpsum sponsum cominus loquebatur, necdiun
g.ulj prpplielarurri, Veriim si videro Christum, etsua-- adolesceiitulae aderanl. In mediis vero preeibus in-
vitatem unguenlorum ejus odpremque percepero, greditur juvencularum cliorus, et sponsae Iaudalur
stalim sentenliam fero, dicens: Odor ungp.eniorum eloquijs : Propterea juvenculmdilexerunt te,el attraxe-
, tuoruni sttper ontnia qromatq. a Oleum effusum nomen runt te. Adolescentulaeque respondent: Post le in
tuum, Prppheticum sacramenlum esl. Tanlummpdo . cdorem unguentorumtuorum curremus. Quam pulchre
nomen Jesu venif in mundum, et upguenium prae- sponsi pedisequae necdum fiduciam habenl sponsoe!
dicatur eifustirn, In Eyangejio qnpque mplier acci-- 509Sp°nsa non posltergum sequitnr, sed juiiclo
piens alabastrum pnguenti pardi pistici preljosi, ca-; B [Al. juncla] ingreditur latere [Al. lateri]. Apprehen-
put Je.su pedesque perfudit (Malth. xxvi,ef Marc, dit dexleram sponsi, et manus ejus sponsi dexlera
xiy). Observa diligenler quai de h dualms super ca- continetur. Famuloe vero ingrediunlur « post eum.
put fuderit Salvalpri.s, Siquidem peccalfix super pe- Sexaginta sunt reginw el octoginla concubinm, et ju->
des, et ea, quae c non dicitur pecpalrix, super eaput vencutm, quarum non est numerus. Uiia esl columba
ejus fudisse mpnstraiur (Luc, vn, et Joan. xn). Ob.- meq, perfecta mea; una est matri sum, una csl ei qum
serva, inquam, ei jjjyenies in Evangelica lecfione non coiicepitiliam (Cant. vi, 7 et 8). Post te ergo in odo-
fabulaset narrationes ab Evangelistis,508sed mys-- rem unguentorum luorum curremns. Cumomni ho-
teria esse conscrjpta. Iropleta est ilaque [4/, utiquej nestatedeainbulantibus dictum est: Post te in odo-
odore unguenii domus, si quod peccatrix habuit, ad rem ungftentorumluorum curremus ,secundum illud :
pedes referendum est: et si quodea, quae non pecca- Cursum consummavi(II Tim. iv, 7); el illud: Qui in
trix, ad c-aput (IM.). Nec mirum dpjnum fuisse stadio currunt, bmnes quidem currunt; unus autem
pdore compieiam, cum hpc niuiidus coroplctus sit. _accipit bravium (I Cor. ix, 24). Bravium Chrislos est,~
Scribitur in eodem lpco de Simone Ieproso el dpino et hae quidem adolescentulae, quas propter amoris
ejus (Marc. xiy; Lue. vu), Ego pulo lepr.osum, exordium foris stare cognoscimus, juxia illudexem-
mundi istiusprincipeni[Af. esseprjncipem], et hunc G plum: Amicus autem sponsi stans el audiens eum,
lepr.osum, Simonem nuncupari, cujus domus ad ad- gaudio gaudet propter vocem sponsi (Joan. ix, 24),
venium Chri.sii suavi pdore completa sit, agente poe- tale h quiddam suslinenl. Introeunle sponso, forin-
nile.ntiam peccatripe, et sancta capul Jesu unguenli secus remanenl; sponsaverospecjosa, perfecla, sine
pdoribus perfundente. macula, sine ruga, in sponsi cubiculutn, in regiufn
Unguenlumejfusumnomentuum, Quomodo ungueri» penetrale ingressa, reverlitur ad juvenculas, el nun-
tum qu.odeffusipne sua pdorem longe lateque disper- tial eis, quavsola conspexerit, dicitque.
gil, sie Chrisli nonien effusum est. In ujiiversa lerra Inlroduxit me rex in ctibiculuinsuum. Non ait, in-
Chfjslus nomjnatur, In omni mundo prcedicalur Dor troduxit nos plures in cubiculum suum. Pluresforis
minus, Ungue.iituin enim effusum esl nomen ejus. remapeni- in cubiculum sola ingredilur sponsa, ut
dNunc Moysi nonieii audilur, quod prius Jud-eaelan- videat thesanros lenebrosos et abscondilos, renun-
tum claudebalur angustiis. Neque enim Graecorum tielque juvenculis: Inlroduxit merex in cubiculum
qtiispjam mepiinii ejps, neque inulla gentilium li.tr- suuin. R.ursttsadoleseentulae, id est, sponsarum in-
teraru.m bjsloria de illo seu caeteris scriptum aliquid cipientium iurba quamplurima, ingressa sponsa cu-
inve.nini.us.Si.a.iimul Jesus radiayit in mundo, edu. biculujji sponsi, et vidente divitias viri suij dum
a Mss. unguenlum effusum,quod et subnexa inter- D de qua conscripserunt Mailhwus et Marcus, nullain
nrelatio asserit. differentiainexpositionissucefacientesiriuno capitulo:
b Jn ea sejjicet opinjpne Origenes fiiit, ut alteram qlieram mUew fuisse, de qua scripsit Lucas: aliam
fuissC seniirei fliulierem- qnae Cjiristum apud Simor aulem de qua scripsil Joannes. Satis porro esl hobis
iiem Pharisaeum, ab ilia, quae.apiidSjinonem Lepro.- haecex Origenis sensu annoiasse, nflquejemm famo-
sumunxeril: et.qupeadeo p.eccairixdjeiiur, pedes; sissimam quaestionem instituii nostfi cst agitare in
qiiKsancia, capjil ujjguenlo tinjisse. Quod infra cla- ulramque partern, autqunm probeinus, argumenlis
jniiium edisseril: Loqui-
rius snb.s.equeni)SJ),ojniJj,ae ass.erere.
iur Evqngeiium,qidq .venit muiier hqbensalabastrum c Leginius cum Regin, ms, Antea erat rncommo-
Ungueniiri,ardipistici pretibsi• VffriiUd ppccairix, sed do sensu, ef pq qumdicilur non fuisse peccairix.
d M-:.Cisfercieiis,, Non Moysi nomen auditiir.
saricia,de qua nuncitklhiscr-riwfisf, Scio quippe Lu- 0 Regin. ms., Proplerea adolescentulmdilexerunl,
Cfiriide pepcqfrice, Malihm^i yero et J.ofiniiemet
Mqtcim ribn de.pecfplriee idixisse- Vmit ergo non etc.
f Idem, concupiscit, pro conspicit.
vecc.afrjxillq , sed sqqcta, cpjus pomenqnqqueJoan-
nes inseruil. Quin immo ct lerliam qupquc abhis s Yetus e.dit. et R.egin. ms., post eam.
h Jidem lijiri, tale quiddam et adolescentulwsusii-
divcrs.an)unpiricemprofJerJJjnMalih.pap<xxniEgo,
ihquii, riiagis cohsenlioires fuisse; el unam quidem, nent.
«38 INTERPRETATIO HOMIL. ORIGENIS !N GANTICUMCANTICORUM.HOM. I. \m
illius prsestplanlur adventum, Iaete concinunl: Ex-_.A aliquid, ut ita dicam, jfEtbiopici decoris. Et qtiia
sultabimuset Imlabimurin te: Pro sponsae perfeclio- semel /Etbiopein nominavi, volo leslem Scriptnrarii
ne laclantur [Al. lae.iamur].Non est «'mulatio in vir- super hunc [Al. hoc] advocare sermonem..Aaroii el
tutibus. Amor iste mundus, amor isiesine vitioest. 511 Maria murmufant: ' quia Moyses JEthiopis-
Exsultabimus el Iwiabimur in te : diligemus uberq sam habet uxorem (Num. xxi). Et nunc Moyses
luaa. llla quse nvajor esl, jam luorum uberum lacte iElbiopissam diicil uxorem. Siquidem lex ejus ad
perfruiturjetloquilurexsullans^BMnu/JeroJMflswpcc hanc noslram JEthiopissam transmigravil. Murmu-
vinuin. Istae vero quae exsullatioiiem et Jseiiliam ret Aaron, sacerdolium Jtidaeorum: murmurei ei
*->deferunt, adolescenlulse quippe suhi, deferunt cha- Maria, Synagoga eorum:Moyscs de mtirmuraiicne
ritatem, et dicunt: Exsultabimus et Imtabimurintp. non curat: ainai iElhiopissam suam, de qua et alibi
«Diligemus, non dijigimus : 510 se(1 diligemus dicitur per Propheiam : Ab extremis fluminiim
uberatua supervinum. Deinde loquunlur ad spon- JElhiopiw s affeienl Itoslias (Sophcn. ni, 10); el rur-
sam : jEquilas dilexit le, Laudant sponsam, nomen surii : Mthiopia prwvenielmanus ejus Deo (Ps. LXVII,
illi aequitatis a propriis viiliuibus impOnentes : 32). Pulchre praoveniet. Quomodo enim in Evangeiio
Mquita%dilexit te. Rursum ad adolescenlulas sponsa mulicr illa quae sangtiine fluebal, archisynagogi fi-
respondet: B liani curatjpiie prteyenit (Mqtlh, ix, Mqrc. y, ct
Nigra sum, el speciosa, filiw Jerusalem, ut laber- Lqc. vin) : sip iEtliiopia, Isr,ael 03gr,oiapie,s,ana(n
nacuta Cedar: tit pelles Salomonis. Neinttteamini nt«, est. Illorum delicto, s.alus genjihus facla esj, ad
quia ego sum denigrala: quoniam despexil tne sol. aemulandum eos. Nigrasum, el speciosq, filim Jeru^
Speciosa quidcm est, el possum invenire, quomodo salem. Et lu Ecclesiastica aninia ad filja.sJerussJem
speciosa sit sponsa. Quserinius autem* quomodoni- converie sermonem, etdie : Me plus amai.sppnsps,
gra, ei sine eandore sit pulclira. Pcenitemiam egit me magisdiligit, quam vos: qusemulla! JjliseIsrae.L
a peccatis, speciem ei largila esi conversio [Al. con- Vosforissiatis, et sponsamcubiculuinvjdeiis Iniran-
versatjo]: et ideo speciosa canlatur. Quia vero nec- tem. Nemo dubitelL njgram vflcaia.m, ijigra.rn.esse
dum omni peccatorum sor.de purgata, "necdumlola formosam. Qui nos sumus, ul cognoseamu.s Deun.),
esl in salute, nigra dicitur : sed in alro colofe oon ut Canijca Cantici praedicemus, ui al> y5Ethi.opise fi-
permanet. Fit iiaque candida, quando ad majora hibiis, ut ab exiremo terrse venirenius, sapjenlj.am
consurgit, et ab humilibus incipit ad alta consccn- veri audire Salomonis? El quando Salvajpris vox
dere, diciturque de ea: Quw est isia, qum ascendil inlpnanlis auditur: Regina austri veniefin judicittni,
dealbata (Cant. viu, 5)? Et quo manifeslius mysle- el condemriabithomines generalionishujus: quiq vetdt
rium perfeetae describalur, non ait, ut in plerisque C a fittibus terrm audire > sapientiam Salqmonis: et ecce
dcodicibus legitur: Innixasuper fralruelem suum, id ptusquam Salomoit liic(Mall. xn, el Luc. xj) : audi
est, imaxnpit.op.hn; sed iizia-rnOiilopiiiin, id est, super mysiica quae dicunliir. Regina Austri ve.rijt a lljjibns
pectus ejus recumbens. Significanierque de anima - lefrse, Ecclesia : elcondemnal homines gencralionjs
sponsae etsemione dicilur, super peclus iilius re- hujus, id esi, Judeeoscarni elsarjguiiij dediios. V.e-
cuinbens-: quia e principalt ibi cordis cst noslri. ijit a finibus lerrse audire sapientiam Salpmonis,
Unde a carnalibus recedentes spirilalia senlire de- non illius qui in Testamento veteri p.racdicntur: sed
bemus, et inlelligere mullo melius esse sic amare, hujusqui in Eyangelio Salomo.ne majpr esi. i Nigra
quam amare desisiere": Ascendii igilur recumbens sum, at speciosa, filim Jerusqlem: nigra vjejul laber-
super peclus fralrttelis sui, et quae nunc in exordio nactila Cedar : speciosa, ij.t pelles Salomonis. Nam
Cantici nigra ponitur, in epiihalaniii line deea can- ad ulrumque respondit: Nigra siim et specios.a,filise
lalur: Qum est ista, qum as.cenditdealbala ? Inielle- Jerusalem [Al. Israel], ut laberjiacijla Cedar, ut pel-
ximus quomodo et nigra, et formosa-sil sponsa, Si les Salomonis. Ipsa quoque nomina cjimsp.ons» de-
autem et iu non egeris poenitenliam, cave ne anima core conveniunt. Aiunl HebraeiCedar jnlerpretari te-
tua nigra dicatur, et lurpis, et duplici fogditate tur- nebras. Nigra sum ergo, ut labemacula Ced.a.r,512
peris: nigraprppter peccata prseieritn., furpis prop- B ut ^Elhiopes : speciosa., ut pelles Salomoiijs , qu.as
ter hoc, qtiia in eisdem vifiis perseveras. Si vcro eo tempore in labernaciiti oniameiito coinposujl
poenilenliam egeris, nigra erii anima.luaipropteran- quando lempluni summo studio et laborc fabiicat.us
tiqna delicla : propter poenitentiam vero habebit est. Dives quippe Salomon, et in o.mni s.ajftieniiailr
a Addit Regiri. liber, siiper vinuiii. e€raec. nyzpioviY.bv.
Recole snper.annol. e, p. SC5.
h ExVietorii edilioneemendandum videltir diffe- f Regin. ms., quod MoysesAiiliiopissamduxit uxo-
el
runl Uic paulopusl: quod, nt H-Ieait, tttm Brjxia- rem. Confer alterani Origenis hom.iliamRufinianae
norum codicum cnnsiat au.ctoritaie, tu.m^.exco qtiod inierpretaiionis sub iniiium.
seqiiitur, diligemus, inquiunt, non ditigimus. e Vocem Mtlitopiw,, quae .d.eeratjiic ioci, ,es ,ri.iss.
•"Concinniu-;in veleri edit.: Diiigemrisubera iua supplemusadOrigenis meritem, sulfraganle Scriptu-
super vinttin. Diligemus, iiif/iiif, non diliginius. Dein- rsehtextti.
de,d elc. ' Vetus edit., nigrain vocaimnesseformosaml
Antea yox codicibus.deeral, Non atilem plerique Uegin. ms., audire Salomonem: lum Cistercieiii,
lantuiii, sed oinnes qiii superani Graecj lil).r,iem- audi mysleria, qttw dicuntur. .':
OTnpfap-ip-v praefer.uiil,pro imtTrnQiiop-hrt:Mar.liari. i Idem m.s, Nigra et fvri.nosa,filiwtermrtlem.
tfftO-TljSlffO^EVW.
H27 S. EUSEBII MERONYMI H28
lius nemoprsecessit illum.a Sicutunumhorumnigra A j ubi cubas in meridie.Non qusero alia tenvpora.quando
sum, et speciosa, filise Jerusalem, ut tabemacula vespere, quando diluculo, quandoin solis pascisoc-
Cedar, ut pelles Salomonis. Neintueamini me, quia cubiturillud tempus inquiro,quando in florente die,
ego sum denigrata. Satisfecit de nigrore suo, et per quando plena luce inmajestatistuaesplendore versa-
pcenitentiam ad meliora conversa, annuntiat se fi- ris. Annuntiamild,quem dilexil anima mea,ubipascis,
liabus Jerusalem [Al. Israelj, nigram quidem esse, ubi cubas in meridie (Gines. iti). Diligenter observa,
sel pulchram, secundum quod superius exposuimus, ubi meridiem legeris. Apud Joseph meridie fraires
el dicit: ne inlueamini me, quia ego sum denigrata. prandium celebrant. Angeli meridie Abrahae susci-
Ne, inqiiit, admiremini coloris esseme tetri: sol de- piuntur hospitio(6'eiies. xvm), et caetera isliusmodi.
spexit me, pleno quippe radio in me luminis sui ful- Quaere, et invenies Scripturam divinam non c fru-
gor illuxit,et [A/.ut] ejus sum[A'. sim] calore fuscala. stra, seu fortnitu, unumquemque usurpare sermo-
Nequeerim, ut decuerat, ut solis dignitas expetebai, nem.Quis, putas, esidignus enobis, utadmeridiem
illius in me lumen accepi. Delicto eorum salns gen- usque perveniat, et videal, ubi pascat, ubi cubet
libus facla est, et rursum incredulitale gentium, sponsus? Annuiififlmihi, quem dilexit animamea, ubi
scienlia lsrael. Habes utrumque apud Apostolum. pascis, ubi cubas in meridie. Nisi enim IUmihi annun-
Filii matris mew pugnaverunt adversum me. Consi- B • liaveris, incipioerrabunda jaclari; et dum le quaero,
in aliorum greges incurro;det quia alios erubesco,
derandum quomodo sponsa dical: Filii matris mew faciem
meamatqueora contegereincipio.Sumquippe
pugnaverunt adversum me. E't quando adversus eam sponsa formosa, et aliis nudam faciem meam non
fralrum pugna surrexit. Vide Paulum Ecclesiae per-
ostendo, nisi libi soli, quem jam pridem deosculaia
secutorem : et intelliges quomodo filius malris ejus sum.
Perseculores Ecclesiie Annuntiamihi,quemdilexiianimamea, ubipascis,
pugnaveril adversus eam. ubi cubas in meridie; nequandofiam sicut cooperta su-
egerunl poenitentiam, et adversarii ejus rursum ad
per greges sodalium luorum. Ul ista non patiar, ut
sororis signa conversi, praedicaveruni fldem, quam non flam
cooperta, ut ora non contegam, et ad alios
ante desiruebant. Hoc prophetico spiritu sponsa forsitan et eos amare
me usque perveniens, incipiam
hunc cantans, ait: Dimicavefunt in me, posuerunt
514 <IU0Snescio : idcirco annunlia mihi, ubi le
cuslodem in vineis: vineam meam non custodivi. Ego quaeram, et inveniam in meridie, ne forte liam
quasi
Ecclesia, ego sponsa, ego sine macula, plurimarum conperla super greges sodaiium luorum. Posl baec
custos sum posita vinearum a filiis roatris meae, verba
sponsus ei coraminalur, et dicit: Aut cognoscis
qui contra me aliquando pugnaveranl. Qua sollici- temelipsam, quoniam regis es
ludine curaque districta [Al. distracla], djum plures C a me facta formosa : sponsa, et formosa, et
custodio vineas, viueam menmnon servavi. Intellige riosam siquidem ego mihi exliibui glo-
Ecclesiam, non habentem maculam, neque
milii hoc de Paulo et alio quocumque sanctorum,
omnium sit salute sollicilus: et rugam (Ephes.x), aut scito, qtiia si le non cognove-
qui pro videbisquo- et luam scieris dignilatem, patieris haecquae se-
modo vineam suam non cuslodiens, aliorum vineta ris,
ista sunl ? Si non cognoveristemel-
custodiat. Qtiomodoetiarn, ut alios lucrifaciat, ipse quunttir.o Quaenam
in quibusdam damna suslineat. El 513 cnm fueril ipsam, et putchra in inulieribus, egredere iu in vesligiis
omnes lu- gregum, pasce, non greges ovinm, non agnorum,
liberexomnibus,seipsumservum fecit.ut sed hmdos tuos. Slatuet quippe oves a dexlris, et a
crifaceret : Faclus infirmus infirmis, JudwisJudwus:
sinistris hsedos (Malih. xxi).
his qui sub Lege erant, quasi sub Lege (I Cor., ix),
Si non cognoveristemetipsam, o pulchra in mulic'
etcaeiera: dicatque, vineam meam non custodivi.
Deinde conspfcit sponsum, qui conspeclus abscessit. ribus, egredere tu in vestigiis gregum, el pasce hmdos
luos in tabernaculis pastorum. In vestigiis, inquil, pa-
Et frequenter hoc in toto carmine facit, quod nisi
storum noyissimafies ; non inler oves, sed inter hse-
quis ipse patiaiur, uon potest intelligere. Saepe, dos
Deus testis est, sponsum mihi adventare conspexi, tups, cum quibus habilans, non poteris mectim,
id cunv bonopastore esse. Equitatui meoincur-
etmecumesse qtiam plurimum: quo subito rece- O est,
ribus Pharaonis assimilavi le. Si vis inlelligere, o
dente, invenire non polui quod quaerebam. Rursus
desidero et ite- sponsa, quomodo scire le debeas, cognosce cui te
igilur ejus adventum, noiiniiiiquam et nunc videbis talem le esse, quse
rum venit; et cum apparueril, meisque manibus comparaverim,
non debeas, cum luam speciem cognoveris.
fuerit comprehensus, rursum elabitur; et cum fuerit lurpariest
rursum a me : ei hoc crebro Quid igitur ? Equiiatui meo in curribus Pharaonis
elapsus, inquirilur
h facio, donec illum vere teneam, et ascendam innixa assimilavi te. Scio equitem sponsum, propheta di-
* cenle : Et equitatio ejus salus (Abac.m,8). Assimi-
super fralruelem meum. lata es ergo equiiatui meo in curribus Pharaonis.
Annunlia mihi quein ditexit animamea, ubi pascis, Quantum diifert equitalus meus, qui sum Dominus,

a Viclorius cum veteri editione, verba Sicut unum luiiu.

horum, non agnoscit. d Yelus edit., et quia aliorum erubescofaciem, alquc
h Ex Regin. ms. legimus facio, pro quo antea erat ora contingere, faciem meam atque ora mox conlego.
facit; et mox innixa, pro quo eral innixus. Sed et Cisterc. ms., contego, pro conlegereincipio.
« Regin. ms., non frustra, neqne casu,seu for-
1129 INTERPRETATIO HOMIL. ORIGENIS 1N CANITCUMCANTICORIIM.HOM. II. 1130
etdemergo in fliieiibns Pharaonem,elcrisialos ejus, tA.nuncupalur opfiurxog(parvum monile), ila sine lioc
et ascensores ejus, et eqnos ejus, et currus ejus decore et tuum ipsum colluiii est ornamenium.
(Exod. xrv), quanttim,inquam,differl equiiatus meus Posthaec fit sponsus in recubiiu, requievit utleo,
ab equis Pharaonis, lanto melior es omnibus Gliabus, ut calulus leonis obdormivil (Gen. XLIX,9), ul dein-
lu sponsa, tu Ecclesiasticaanima, omnibusanimabus, ceps possit audire: Quis susciiabit eum ? Quo interim
quae non sunt Ecclesiaslicse. Igilur si Ecclcsiastica dormienteapparcnt sponsse sponsi sodalesjAngell, et
anima es, omnibus animabus es melior ; si non es his eam scnnonibus consolantur. Nos tibi aurea or-
nielior, uon es Ecclesiastica. Equitatui meo in cur- namenla facere non possumus : 516 non enim tam
ribus Pharaonis assimilavi te , proxima mea. De- divites suinus, ulsponsus lutis, qui aureum libi mo-
inde puleliritudinem sponsse spiriiuali amorc de- nile largiaiur. Nos similiiudinem auri faciemus; non
scribii. enim haliemus aurum. Et in hoc quoque tselamjiint
Geneeluw ut lurturis. Faciem illius laudat, ei est, si similifudines auri, si sligmata faciamus ar-
genarum rubore succeiidilur.Pulchriiudo quippe mu- genti. Similiiudines auri faciemuslibi, cum stigmatibus
lierum in genis 515°->c'uir esse quam plurima. lta argenli.Yerum non omni tempore ; sed donec spon-
sus tnus surgat ab accubitu. Cum enim ille surrexe-
et [Al. iiaque] nos pulchrilttdinem animae intelliga- B
rit,ipsc tibi aurum, ipse faciet argenium, ipse luam
mus in genis. Lahia vero ejus et linguam, inlelligen- meniem
a sensumque decorahit, et eris vere dives in
liam praedicemus. Collumtuum ul monile. Utoma- sponsi domo sponsa formosa ; cui est gloria iu sac-
mentuin, quod solet virginum collo pendere, et culasaeculorum. Amen.
* Forlasse verius in Cisterciens. ms., intelligentiam prwdicationi».

HOMILIA SECUNDA.
Abeo locoin quoscriptumest: Nardus meadedil odoremsuum: usque ad eum locum,in quo ail: Quiavox
tua suavis,et formatua speciosa[Al.decora].

515 Omnes animsemotiones,universilaliscondi- C surgeret, simililudinesauri et argenti se esse facltt-

tor Deiiscreavit 1"ad bonum; sed pro usu nostro fit ros, non habeiues aurum, ul Sponsus : clquodam-
sacpe, ui res quaebonaesunl per naturam, dum male modo aliis vcrbis sponsi passio prsedicata est, non
his ahutimur, nos ad peccala dcducanl. Cnus de irrationabililer ad haec sponsa respondet, et ipsa
animse motibusamoresl.quobeneutimiir ad amau- dispensationem quamdam passionis inlelligens, ad
dum, si sapientiam amemus, et verilatem. Quando id quod audierat : Similitudines auri fuciemus libi
vero amor noster in pejora corruerit, amamus car- cum stigmatibus argenli, donec rex in recubilu suo
nem et sanguinem. Tu igiiur, ut spirilualis, audi est, ait: Nardus mea dedit odorem suum. Fasciculus
spiritualiteramaloria verba cantari, et disce molum gutlw fratruelis meus mihi; iri mediouberum meorum
animae ime el naluralis h amoris incendium ad me- demorabilur (Canl. i,H et 12).Quomodoigiiur apta-
liora trausferre, secundum illud : Ama illam, etser- bimus ei d quod praecessil :Donec rex 517 "~ recu-
vabit te : circumda illam, et exaitabit te (Prov. iv, 8). bitusuo esl, id quod sequilur : Nardus mea dedil odo-
Viri, diligite uxoresvestras, ait aposlolus (Ephes. V et rem suum ? Loquitur Evangelium, quia venil mulier
Coloss. m); sed non sleiitin eo quod dixerat :Viri, habensalabastrum unguenli nardi pistici pretiosi;
e
diligiie uxores vestras : verum scieus esse dilectio- non illa peccatrix, sed sancta, de qua nunc milii
nem virorum propriis quoque uxoribns inhoneslam,; j) sermo est. Scio quippe Lucam de peccalrice : Mal-
stiens esse c placeritem Deo, docuit 516 quomodo thaeum vero et Joannem el Marcum, non de pecca-
viri uxoressuas amaredeberent,inferens: Viri, dili- trice dixisse (Luc. vn, Matth. xxvm, Joan. xi et xu,
gite uxores vestras, sicut el Christus Ecclesiam.El hacc Marc). Venit ergo non peccatrix illa, sed sancta,
quidem in prooemio eorum, quae poslea disserenda cujusnomen quoqite Joannes inseruii; Maria quippe
sunt, diximus. eralhabens alabasirum unguenli nardi pisticipre-
Quia amici sponsi, dum rex in recubitu suo est liosi, etelfudil super capul Jesu. Deinde super hoc
(reqniescens enim dormivit utleo, ei catulus leonis indignaniibus, non omnibus discipulis, sed Juda solo,
(Gen. XLIX,9), spousae promiserant, donec ille con- dicente :Po1uilvenundari hoc trecentis denariis,el dari
« Kegin. ms.: Creavilet fecil ad botium. Origenis senlenlia hac super re testimonium in
h Idem,ef caniaiis amoris incendium. Commentar. in Marc. xiv : Origenes aliam illam esse
c Cisierciens. coiilrariosensu, sciens esse nonpla- dicit, quw apud Matlhmumet Marcunt in domo Simo-
centeinDeo, seilicet dileclioneminhonestam. nis leprosi unguentumsuper capul Jesu effudit; aliam
d Al., ei id quodprmcessit,etc. rursus eam, quw cumin civilale peccatrix esset, in do-
e Recole quaesupraannotavimus subpriorishomi- mumPharismi ingressa, pedes illiut lacrymis abluit, el
liac medium : quibus adde Victuris Antiocheni de unguento perfudit.
PATUOL. XXIII. 36
 S. EUSEBH HIERONYMI ' 1152
1151
pauperibus (Matih. xxvi, 9 , et Marc. xiy, 5 etseqq.), A Nos populus slullus et non sapiens;et ijle factus
irespondit magister atqne Salvator : Semper paupe- esl stultitia prsedicalionis, ut faluuni Dei, sapienlius
res hdbetis [Al. habebitis] vobiscum; me aulem non fierct hominibus. Nos inflrmi (Ibid.) : infirmum
semper. Prwveniensquippe hwc in diem sepulturw mew Dei forlius hominibus factum esi. Quia igilur uni-
fecit. Ideo, ubicumque prmdicaltfmfuerit Evangelium versae gentes, ul stilla silulae, et uldmomentum sta-
istud, dicetur el quod[ecit hmc in memoriam ejus. In terse reputalae sunt; idcirco raclps est sljlla, ut per
figura ergo islius, quae nunc loquitur : Nardus mea eura a vestimeniis nosii-is qdor sliljse procederet,
dedit odorem suum, illa super caput Domini fudit uu- juxta illud: Myrrha,etstillq, et casiqq vesliinenlistuis,
guentumjei tu igitur assume nardum, ulpostquam a domibuselephanlinis, ex quibus Imlifieaverunt le fi-
captit Jesu suavi odore perfuderis, possis audenler lim regum in honore tuo (Ps. XLIV),quae in quadra-
affari [Al. audacler effari]: Nardus mea dedit odorem gesimo quarlo psalmo dicuntur ad sponsam. Fasci-
suum, et Jesu reciprocum audire serrnonem : Quia culus stillw fralruelis meus mihi. Consideremus qnid
ubicumque prmdicatum fuerit hoc Evangelium in tolo sibi fratruelis nomine velit Ecclesia, quse hoc [ Al.
mundo, dicetur et quod fecil hmc in memoriam ejus. his] loquiiur de fralruele, nos sumus ex gentibus
""Tuum quoque factum in uniyersis geniibus praedi- congregati. Salvafor noster sororis ejus est filius ,
cabitur. Quando autem hoc facies ?Si factus fueris B id est, Synagogae. Duae quippe sorores sunl, Eccle-
iil apostolus, et dixeris : Christi bonus odor sumus sia el Synagoga; 519 Salvalor ergp, ut diximus,
Deo in omniloco, in hisqui salvantur,et tn his qui per- fijius Synagogae sororis, vir Ecclesife , sponsus Ec-
eunt (II Cor. n, 15_): bona opera tua nardus sunt. clesise, frairuelis est sponsie suae: Fqscicidus stillw
Si vero peccaveris, peccata lelro odore redolebunt. fralrueiis meus mild, in ntedio uberunt meornm com-
Dicit quippe poenitens : Computruerunt, et corrupfm niorabitur. Quis ita heatus, ui habeat hospitem in
sunt cicatricesmemafacieiiisipientim mem(Ps. xxxvn, cordis, in medio uberum, in
principali [nyip.ovLY.oj]
6). Non de nardo proposilum eslnunc Spiritui san- pectore suo, sermoiiem Dei? Tale esl quippe quod
cio dicere,neque de hocquod oculis iniuemur-, Evaa- caniiur : Jn ntedjp uberunt meorum commorabitur. Si
gelisla scribil, unguento; sed de nardo spirituali, de non fuerinl Ifactae mammae luoe, in metlio earum ha-
nardo quaededit pdorenv sttum. bjtsbjt sermp diy.inus. Decebat in carmine nuplia'i
Fasciculus stacles, id est, guitw, sive 518 slilim mammas poiius appellari quam pecttis. Et perspi-
fratruelis meus milit. Cutlam unguenti, casiam, gal- cuum est, cur ad exjvosilionem ejus quae dicit: in
Danum [ Al. galbani ] in Exodq legimus (Cap. xxx) medio uberummeorum commorabilur, sit assumptum,
praecepio Domini in thymiama, id est, in sacerdo- sinoji fuerint fwcfae manjnispirjae, iji niedio uberum
tale chrisma confectum. Si ergo videris Salvalorem u tuorum commorabitur sermo divinus. Unde dixi, si
meum ad terrena aut humilia descendentem, vide- non fuerint fracta! mamnjae luae? De Ezecbiele. Eo
bis, qupmodo virtule magna, et majestate divina ad quippe io_co,ubi Jernsalem domjnica corripitur vpce,
nos modica quaedam stiila defluxerit. De liac stilla inlor csetera dicitur ad eam : In Mgypto fractw sunt
et Propheta cecinit, dicens : Et eiit, de slilla populi mainmwluw(Ezech. xxy). Castarum ubera non fran-
hujus congregandus cqngregabilur Jacob (Mich, n, li giintur : sed mereiricum ubera Jaxis pellibus irrti-
el 12). El sicuti secundum alium sensti.m.,lapis eral. ganlur, Pudicarum erec.ta sunt ubera.et virginali
prsecisus e montesine maniljus (Dqniel. u), nostfi robor.e[AL rubore] tumeniia. Suscipiunl sermonem
in carne h Salvatoris adventus: neque enim loius sponsj, el dictinl: ln medjo uberum meorum commo-
mons fuil, qui desceiidil ad lewas, nec poierat hu- rabilur.
mana fragiliias totius montis ma^gnitudinemcapere : . Boirus Cypri frqtrvelis meusmihi, Iniiium est ser-
sed lapis ex monle, Japis pffensionis, et pelra scan- monis in e verbo, cl inilium Cypri, id esl, floritionis
dali descendil in roundum .(/s«J. viu et xxvai, et in germime, unde aii: Bolnis Cj/pri, id est, floritio^
1 Pel. n):sic secundumaliumintelleclumstilla iiun- nis, fratruelis meus mihi, Non omnibus est botrus
cupatur, Oportebal quippe, ul (quiaf omnes gentes in. Cypvi :-sed his qui ejus flore djgni suni. Aliis uva
stillqm situtm repulatm sunl (Isai. XL, 15) c his quj D vai-ja est; btiio sofi quae nigra est et formosa, in flo-
pro omnium salule factus est omnia, etianvstilla fle- ris decoie se praabet. Bolrus Cypri frqtruelis meus
ret ad eas liberandas. Quid enim pro nostra salule mihi, Non siirjpliciler ait, Botrus Cypri fralruelis
non factus esl? Nos inanes:et ille cxinanivit semet- meus: sed cum additamenlo, mihi, ut doceret non
ipsum, fprmamserviaccipiehs(P/ji/i)jp. n ; I Cor.i), omnibus eum esse botrum Cypri. Yideamus autem
••"Legimus ex Gisterciens. ms. Antea penes Mart. dem Christum:. qui quia assumpsit corpus ex Adam,
incommodo sensu : Tu quoque facito, in universisgen- qui diabolo ante per viiia cohmserql, nalum esse de
tibus prmdicato. In Regin. nis. ferme concinnius, in Virgine, ut qmonle, hoc csl, a diabolohominem sepa-
memoriam ejus, tuo quoquefaclo in universis gentibus rarel.
prmdicqfo. c Rescribe is in reclo pro his, quod et Viclorins
">Ex hac ppnro Origeniana seriieniia ejiormem pridem monuerat.
blasplieinjaui excudit YigiJanltus, quam illi exprobar d Gorrupte Mariianacus, ul monumentumstaterw.
vit HieronyinHSEpisi.iij noslra recensione 62, num. e Falso et contrario sensu hactenus vulgaii le-
quas ore sacriiego pro- gunt, lnitium est sermonis in gennine, el iniiiu.ni Cy-
i : ljiier cmlefqs blqs.plietiiias_,
lutisti, ausus es dicere montem, de quo abscissus est pri, id esi, fioriiwnis in verbo. Emendanlur ab ulro-«
in Daniele lapit tine manibust eise diabolum, et lapi- que ms.
1133 BSTERPRETATIOHOMIL. QRI^NISJN CANTICUMCANTICOHUM.HOM. n. H34
in quibus regionibtis bolrus iste sit sponste. In vi- A lanlum carnis oculis iplelligere, quce dicla sunl, li-
neis Engaddi, quod interpretalur, oculus ieniatibnis." cet et de his intellexisse non inutile sit: sed ingre-
In vineis igitur oculi tentationis, Botrus Cypri fra- diensad interiora cordis tui, et alios octtlos mente
truelis meus mihi. Tentationis pculus in prabsenti perquirens, qui et a beimandaloilluminaniur: Man-
est. Siquidem in tenlatione moramur in hocmundo: dalum quippe Dei illuminans'ocuiqs: illud enilere,
et lentaiio est y|ta liumana super lerram. (Job. VII). labqra( conteiide,;ul sancte iiiteljigas universa, quav
Dum inhac Iuce versamur, in vineissumus Engaddi. dicta sunt, et siniilia e a spjritu, qui in specie de-
Si autem meruerimus postea 520 iransplaniari, a scendit coiuinbse, aiidias, quia pcuif fut colifinbw.Si
noslro agricola transferemtir. tSec divbites, quin pos- intelligis Legem spiritualiter, o.culititicolumtjaesunt.
sis de Engaddi vineis ad loca meliora iransferri. Si intelligis Evangelium, ul se.vuli injelligi Evange-
Agricolanoslerad transferendani vineam crebra me- liunvet prsedicari: vides Jesum,. omnem Jahguorem
dilalione jam calluit. Viiieamenim ex Mgypib trans- et iniirmitatem, notisolumeo femporequo carnaliter
lulisli, ejecisti gentes, el planlasti eain. Operuit mon- facta sunt,, fuissjenieclicalum [Ai. medilatuni et me-
tes umbraejus, et arbusfqejus cedrosDei [k\. Libq- diiantem ]; sed liojiiequ.eme^icantemj et npn lap-
ni]. Et haec quidem, quse exposuinius, Ipcula sit" iuni iunc ad hpmines descendisse :,sed hodieque
sponsadesponso, significans aivioremsuum,et sporisi )-» descendere, et es.se praeseiji.em; Ecpe enim, lnquit,
venientis hospitium, quomodo iii medio uberurn, et vqbiscumsum qtmiibu^ diebususque g,d,consumniatib-
sui cordis a arcano, sponsus veniens commoreliir. »?enisccculi(Mqttli. xpiit, 20),: pc.u,lj lu^iCQJumbae
Rursus sponsi ad eam serhio difigitiir, et dicit: snnt: Eccespeciosq^proxintqnieq^e^ces^eciosq: bctdi
Ecce speciosaproxiihameq, eccespeciosa, aculilui luicolujnbm.Has de sespp.nsa ati.diensjaudes, spoiiso
hcolumbw.Illa sic dicit ad'spbvisum : Ecce sjiecipsiis yiceni i.n Jaudibiis tribtyt: non quo ei quqd non ha-
fralruelis meus, non adjungit, et proximus me^ts,Hic bei, suo praecpnip Jar^iatp,^ : se.il inielligens deco-
autem quando loquittir ad eani : Ecce speciosa, ad- reni ejus,. aique cpvispiciens,ait :,
jungit, el proxima med. Quare auiem illa non dicjl: Ecce_speciqsus.frqlruelis meus. Eguidem pulcher
Ecce speciosus, proximus mihi: sed lanlum, ecce [Al. pulchre]. Leclus nqster umbrqsus.QuaeroJectum,
speciosus? Quare ille riori solurri speciosa es, dicit: in quo sponsus cum spqnsa requiescat, el ni fallor,
scd speciosaes proxima mea? Sponsa si longe fnerit a corpus jiumaiiunicst. Siquitjeni.iije in Evangelio pa-
sponso, non est speciosa: luiic pulclira fit, quando ralylieus qui jacejjat in lecto: et abire.Jn dpnium
Dei verbo conjungiiuf. Et"meri.lo nuiic dqcelur a suani, subj^to grajjato, voce jiissus est Salyatoris,
sponso, ut proxima sit, et a suolatere non recedat. antequam sanarelur (Mqrc, n), supjir debije niem-
Ecce speciosaproxima mea, ecce speciosa.Incipis quir *-| brorum suorum corptis jacebat, qpod postea Dei vir-
.dem esse speciosa, ex eo quod proxima mihi es. tule solidaium esl. Sic ergp iiitelijgo; ToUegrabalum
Postquam aulem esse coeperis speciosa, etiam sine luum, et vade in dopiutn fiiaiu. Neqtie piiiin ad lioc
addilamcnioproxima>,abs61uleesspeciosa. Eccespe- Filius pei de coeleslibps ad terrena desceiiderai, ut
ciosa proximamea, eccespecibsa. Yideamus elatiam de Jectujis imperarel, et consur^entem^ alj aegrola-
laudemc speciosse, ut ei nos aennilemursponsaefjgr tione sua, sine leclulo notj. paierelur aljscedere.
ri. Oculilui columbm.Qui viderit mutierepiaclcqncu- Tqlle, inqujens, grabalunifuum, el vade in dqmum
piscendumeam, jammbechatusest eam in corde sup tuani, Et lu igilur a Salyatoresajva.ttjs, tolle graba-
(Matth. V): oculosivonhabet columbae.Si qiiisyerp ium luum, el vade Jn dptuum luam, f u,t.cunvad le
oculosoolumbsenon habet, domuni fralris suiingrer s.ponsamv.engritsppnsus,i5,22.e?', Jnep tecunj fu.erit
dilur infelix, non sefvans iliud, quod in Proveibiis reclinatus, dicas : Ecee e sppnsusfrafrueljs theus :
est prseceptum: In domum fralris iui ne inlres iiife- equklempulcher.Acclinqlipnqstrq umbrosa.Ecce spe-
lix (Prov. xxvn, 10). (Pro eo qupd Septuaginta infe- cipsus fratruelis.meus, ipseel sp.ecipsus esjl e.t.um-
Ux , interprelali sunt, Aquiia^Hebraeamexprjme.iis brpsus. Per diein quip.pesol nqn ufei le, neque luna
verilatem d aypouovposuit.) Qui autem,habetoculps per noclem (Ps. CXX). . ,
columbae,videt recia, et roisericordiqmipromeretur; i~p Trabesdoniqrumnqstrqruqicedri,Multitudinisverba
Videns quippe recta, misericordiam consegueturi sujit. Videntur auteip pjilvi;viri bse.cdicer,e, qui curii
Porroquis videt recla, nisi «jui'-521cast 0 conSjpec- sponso sujii, de (juijjps^sup.eriiiS;
seriii.p prjefatus esl,
lu et puris inluelur oculis ? Nplj igitur roihi de hjs dpmps -"cedrinis trabibus infextas, e.\cypressis co.n-

a Cisterciens., et sui cordis-sponsusvenienscommo- liserere.

relur, absque arcano.
h Yet. edit., gculi t_uitpculic,ol.umbm;.&X£.Et cum
Cistercien. ms.: Ecce speciosamea.
- c Ex Brixianis cpdicibus repflLhendjiH» conlendit
"Vicloriiisspoftsm_pr.osp_ecif>s$?*,.
dAdduntnQsij.imss, et ve.tps,edit,, td est ttullum :
cui nihilsimilje<>pna4,¥.o,xK^pwjtoj,sed,sgi'«sfem , in»
urjbq^um. Yerninde ifsa Gfaeca.vpcc.quin recte
mulluin dubtto : videlur cnim longins, ab
! iiabeat,
Hebraica verilate defleclere, quam pressius illi ad-
e Ex iisdem mss. legimus concinninre sensu, et
shnilia a spiritu, qui, &&,,.proquiibus liacienus vul-
jgatij et similis spirjiui qui, etc. . ...'.,..
i Ctetercieas,, el xumad te. emn spmsu^mierit
sponsus. Yettis edit., u4 teveluf,&poinsqi!rii
eie..... ...
B Faciuin suspieof Sc,ripiurafiCAmpendio,rpo*sus,
pro11spechosus,quod malim reslitui.
Ilamss. ferunt. Antea e^aldomos cedrirmsirabi-
bus, etc.
 H55 S. EUSEBH HIERONYMI 1156
" is-
tignalas. Siquidem pro stybe ascendil cypressns, ett A hius ab umbra mortis ad umbram vitse. Semper
pro conyza ascendit myrtus. Requirens igiiur, cujusi tiusmodi sunt profeclus, ut in exordio desideret
naliirae ista sunl ligna, el cedrum imputribilem, ett quispiam saltem in virlulum umbra eonsis-iere.Ego
et
cypressum odoris opiimi deprehendens, labora etI puio ideo et naiivitalem Jesu ah umbra ecepisse,
tu ita conlignaredomum luam, ut de te quoque pos- non iu umbra, sed in verilale finiiam. Spirilus, in-
sit dici: Trabes domuum noslrarum cedri, et contigna- quit, Sanctus veniel in le, el virlusAldssimi obumbra-
tiones noslrw cypressi. Posi haec sponsus loquitur. bil libi (Luc. i, 35). Nativitas Christi ab umbra
Non solum aiilem in Maria ab
Ego flos campi, et lilium convallium. Propter me sumpsil exordium.
in valle eram, descendit in vallem, et in vallem umbra ejus nativilas ccepil, sed el in te, si e dignus
qui
veniens, flt lilium. Pro ligno vitae, quod planlalum fueris, nascitur sermo Dei. Fac, igiiur, ut possisca-
est iu paradiso Dei, loiitis carnpi, id est, totitts pere umbram ejus, et cum umbra fueris dignus ef-
muiidi et universae lerrae flos factus est. Quid enim fectus, veniat ad te, ut ila dicam, corpus ejus, ex
sic potest esse flos mundi, ut vocabulum Cbristi? quo umbra nascilur. Nam, qui in modico fidelis est,
b
Unguentumeffusum nomen ejus. Aliter: Ab ipso di- el in majoribus erit fideiis (Luc. xvi, 10). ln utnbra
ciltir : Ego flos campi, et lilium convallium. El liaec ejtts concupivi, el sedi. Yides, quia non semper in
quidem de semetipso. Deinde sponsam iaudans, ait: B umbra stetit, sed inde ad meliora transieril, dicens:
Ut lilium in mediospinarum, sic proxima mea in me- Et fructusejus dulcis in gutture meo..Ego, inquit, de-
dio fiiiarum. Sicul lilium non polest spinis comparari, sideravi in umbra ejus requiescere ; sed poslquam
inter quas semper exoritur : eodem modn proxima me sua protexil umbra, eliam fruclu illius saiurala
mea super omnes filias, lilium est in medio spina- sum [Al. saturatus sum], et dico: Et fructus ejusdul-
rum. Isia audiens sponsa, vicem reddii sponso, et cis f gutturi meo.
semiens illius etiam suavitatem, in vocem laudantis lntroducite mein dotnumvini. Foris stetit sponsus,
erumpit. Uuguentorunv quippe odor, licet suaviter et ab sponsa suscepius est: In medio quippe uberum
spiret, et sensum odore demulceat: non lamen ejus- illius requievit. 524 Proximae juvenculae non sunt
nvodi esl, ul suave sit ad edendum. Est autem ali- istiusmodi, utsponsum hospiiem habere mereanlur.
quod [Al. aliud], quod oplimi et saporis sit et odo- Mullitudini foiis in parabolis loquitur. Quam vereor
ris, id esl, ut fauces dulcore delectel, et spiritum ne mullae adolescentulse forie nos simus. Introducite
mulceat odoratu. Tale est malum, istiusmodi est mein domum vini. Cttr tam diu loris maneo? Eccesio
naiurce, ut in se uiraque possideat. Idcirco volens anle ostium, et pulso. Si quis mihi aperuerit, ingrc-
non solum benevolentiam sermonis, sedetdulcorem diar ad eum, et ccenabo cum eo, et ipse mecum. In-
I troduciie me. El nunc eadem dicil sermo divinus:
C
ejus sponsa laudare, aii;
523 Vl malutn in ligtiis silvw : ita fralruelis meus EcceChristusloquitur, inlroduciie me. Vobis quoque
in medio filiorum (Cant. n, 3). Omnia ligna, omnes c calechumenis loquitur, inlroducite me, non simpli-
arbores ad comparationem sermonis Dei,silvse infe- ciler in domum, sed in domum vini. Impleatur vino
races exisiiinantur. Ad Christum saltus est omne laetiiiae,vino Spiritus Sancli aniina veslra. Et sic in-
quod dixeris : et infructuosa sunl omnia. Quae enim Iroduciie in domum vesiram sponsum, Yerbum, Sa-
possunl dici ad eum comparata fruclifera? Etiam pienliam, Yeritatem. Potest autem el ad eos dici,
ligna quse videbantur fructibus incurvari, ad colla- qui nondum perfecti sunt: Inlroducile me in domutn
lionem adventus ejus infructuosa monstrata suiit. vini. Ordinate in me charitalem. Eleganler loculus
Ideo, ut mulutn in lignis silvw, ila frulruelis meus in esl, ordinate. Plurimorum quippe inordinata esl cha-
mediofiliorum. In umbraejus concupivi,elsedi. Quam ritas: quod in primo loco debenl diligere, diliguntin
pulchre, non ait, in umbra illius concupisco, sed in secundo : quod in secundo, diligunt in primo : et
umbraejus concupivi.:etnonsedeo, sed sedi. Siquidem quod oportet amare quarto, amant lertio : et rursus
in princinio non possumus cum eo proprium con- teriium in quarlo, et est in plerisque charitalis ordo
ferre sernionem: verum in principio, ul iia dicam, perversus. Sanctorum vero charitas ordinaia esl.
J
D
quadam majeslatis illius umbra perfruimur. Unde Volo ad inlelligendum hoc quod dictum est, ordinate
et in Prophetis legilur : Spiriius faciei nostrw Chris- inme cltarilatem, aliqua exempla replicare. Te vult
tus Dominus, cui diximus : In umbra ejus viventusin divinus sermodiligere pairem, lilium, filiam; vult te
gentibus (Thren. iv, 20); et ab umbra ad umbram sermo divinus diligere Christum. Nec dicit libi, ne
daliam transmigramus. Sedentibus enim inregione et diligas liberos, ne parentibus charilale jungaris. Sed
umbramortis, lux orta est eis (Isai. ix, 2). Et transi- quid dicil? Ne inordinatain habeas charitaiem, ne
a Corrigit Yietorius Stoebe. Enimvero alluditur b Editi, Aliter id ipsum dicilur : conlradicenlibus
Isaiifi locus cap. LV, yers. ultimo, uhi in Griv.co est mss. c Yetus edit.: Omnessilvwarbores.
xai «VTtT»)J(rrotSflr avaSho-zrai xoizapio-a-os,ainl d Cislerciens. ad uwbrumillius transmigramus.
SE Tnt xovit^ni avaGna-zrat p.\>pahn-%Etpro sloebe e Hursum vetus edit., si digtuttus fueril: et mox
ascewiel cupressus, pro conyza auiem ascendet myr-
tus. Ubi nos hahemus : Pro saliunca ascendet abies, Cisicrc., ut possii capere te umbra ejus.
1 Victor., in gulture meo,juxta Graecum h
et prourtica crescet myrtus. Est autem sloebe herba lapcyyi
quse alio nomine phleos diciiur, de qua Plinius et
Pioscorides ab eodetn Viclorio laudali agunt.
1157 INTERPRETATIO HOMIL. ORIGENIS 1N CANTICUMCANTICORUM.HOM.II. 1158
primum patrem, aut matrem, deinde me diligas : ne A Haec est autem sponsa qnse loquitur: Stipate me in
filii et filiaeplus qUam mei charitate tenearis. Qui - malis. In quibus malis? Ut malum in lignis silvm,
amat palrem aut matrem super me, non esl me dignus: ita fralruelis meus in medio filiorum. Idcirco in malis
fftii ainul filium aul filiam super me, non esl me dignus ejus siipate me: quia vulneratae charitatis ego sum.
(Maith. x, 37). Uecole conscieniiam luam de pairis, Quam pulclirtimest, quam decorumacliaritatevulnus
matris, fratrisve affeclu, et considera qualem circa accipere! 526 Alius jaculumcarnei amorisexcepit,
sermonem Dei et a Jesu habeas charitatem : slatim alius ex terrena cupidine vulneraius esl: lu nuda
deprehendes magis te filium ei filiam diligere, quam membra lua, et prasbe te jaculo electo, jaculo
Verbum : magis le parentes amare, quam ("hristum. formoso : si quidem Deus sagittarius est. Audi
Quis, putas, ita proflcit ex nobis, ut praecipuam et pri- Scripturam de hoc eodem jaculo loquentem;
mam inler omnes sermones Dei habeal charilalem, immo ul tu amplius admireris, audi ipsum jaculum
qui in secundo loco liberos ponat? Juxta hunc mo- quid loquattir. Posuil me ut sagitlam eleclam, el in
dum, 525 ama uxorem tuam. Nullus quippe' ali- pharelra sua c servavil me, et dixil mihi: Magnum est
quando suam carnem odio habuil, sed amat nt car- libi hoc, vocari puerum meum (Isai. XLIX, 2). Intel-
nem. El erunt, inquit, duo in carne una (Gen. ii, 24), lige sagitlam quid dicat, etquoinodo a Deo sitelecta.
et non in uno spiritu. Ama et Deum; sed ama illum, B Quam beatum esi lioc jaculo vulnerari! Hac sagitta
non ut carnem ei sanguinem, sed ut spiritum. Qui vulneraii fuerant illi qui inter se invicem confere-
enim adhaeret Deo, unus spiritus est. Igilur ordinata banl, dicentes: Nonne cor noslrum ardens eratin via,
est charitas in perfectis. Ut autem post Deum etiam cum aperirel nobis Scripluras (Luc. xxiv, 32) ? Si quis
inter nos ordo ponaiur, primum mandatum est, ut sermone nostro, si quis Scripluroe divinse magisterio
diligamus parentes: secundum, ut lilios: lertium, vulneratur,etpotestdicere,quiavuliieraiaech;iriiaiis
ut domesticos nostros. Si autem filius malus est, et ego: hunc el illud forsitan sequitur. Quid forsilan
domesticus bonus: domeslicus incharitate filiicolloce- dico? manifeslanr promo sententiam: Sinistra ejus
tur. Etita fiei,ulsartciortimordiiiata sitcbarilas.Ma- subcapile meo, et dexterailtius amplexabiturme. Hahet
gister quoqueet Dominus nosterin Evangelio praecepla et in sinistra, et in dextera sermo Dei sapientiam,
decharilaieconstituens, ad uniuscujusquedilectionem quae cum pro intellecius yarieiate sit multiplex, in
proprium aliquid apposuit, et dedit intelligeiitiam subjacenti una est. Ipse Salomon de lseva, et dex-
ordinis his qui possunt audire Scripturam dicen- tera sapieutiae dncuit, dicens: Longitudo enimet anni
tem : Ordinate in me charitalem. Diliges Dominum vitw in dextera ejus : in sinislra autem ipsius divitim
Deum luum ex loto corde luo, et ex toia mente lua, et gloria (Prov. m, 16). Igitur laev.i ejus sub capite
et ex tota anima tua, el ex tola virtute tua. Diiiges C meo, ul me faciat requiescere, et brachium sponsi
proximitmtuum.sicutteipsum (Deul.vi, etMallh. xxn, fiat cervieal meum, reclinelur animae principale (jtyt-
et Marc. xn, et Luc. x): non proximum extoto corde, ^ovtxovJsupersermonemDei. Lmvaejus subcapitemeo.
ex lota anima, et ex lola virluie, et ex tota mente. Non expedit tibi habere cervicalia, quse lamentatio
Rursus, inquit: Diligite inimicosvestros (Luc. vi, 35): sequatur. In Ezechielcscriptum esl: Vm his quicon-
et non apposuit, ex tolo corde. Non est inordinatus tuunt cervicalia sub omnicubitu manus(Ezech. xi.in,
sermo divinus, nec impossibilia praecipit, nec dicit: 18). Noli consuere cervicalia, noli capili aliunde re-
diligite inimicosvestros ut vosmelipsos : sed tanlum, quiemquaerere: habes sponsi laevam; sil sub capite
diligite inimicos vesiros; sufficit eis, quod eos dili- tuo, et dic: Lmva ejus sub capite meo; quam cum ha-
gimus, et odio non habemus. Proximum vero, ut bueris, omnia libi qnse sunt in Iseva tribuuntur. Di-
leipsum. Porro Detim ex tolo corde, et ex loia ani- cisquippe, in sinistra ejus divitiae et gloria, et dex-
ma, et ex tota menie, et ex loia virtute. Si hsecin- tera ejus amplexabitur me. Tptuin te sponsi dextera
tellexeris, et intellecla compleveris, fecisti quod compleciatur.Longitudoquippeetanni yitse, in dex-
spnnsisermone prsecipiiur: Inlroduciteme indomum tera ejus : el ob id longae viiae, et muliorum d die-
vini, ordinale in me charilatem. Quis, putas, e nohis rnm eris stiper lerram bonam, quam Dominus Deus
ch.iritatispsiordinatae [Al.ordinalor] ? Confirmate me D tuus dat libi (Exod. xx el Deut. iv).
in ungueniis. Unus de Inlerpretibus posuit i>otvavflwv. 527 Adjuravi vos, filimJerusalem, in virlutibus et
a Idem, Legendum, inquit, esse Jesum, verba qnae posuil OINANQN. Et in ora marginali ha-c addii Na-
sequunlnr ostendunl : deprehendes magis le /ilium, et var. : oivewv,td esf, cellavinaria;abeoqtiod est otvof,
fitiam diligere, quam verbum; magis te parentes qmare, vimim. Porro oivavfivuvleginms in veleribus ediiio-
quam Christum. nibus,sed meliiiso'vKv9twv, namo'v5.v9i)
eslvilisflorent.
h Veueres editi, o'vav9tv«v,qnae minime spernenda Nisi furle legenduin sil oivGveov, juxia Laliimni inier-
est lectio. Resfin. ms. Lnlinis litteris onesiaslon; in preiaiionem veterum mss. librorum. MAKTIAN.
aliisalia reperit Martianaeus ; sedmique pradeienda c Rrgiu. ms. in pharelra sua abscondil me.
impressaleciiootvav^wv^Marlian.otvfWwvJ.quod Sym- d Idem, et multorum annorum ejus. Pulo antem et
mathi versio persuadet, qui iuierpreiatus esl oha-Sn, illum alludi moreni Aiiiiqunrum per digitos nuintium
tametsi minime expediium sit delinire, quis iste fue- conipntandi, ei doxlerae qmdem qtiae numernin cen-
rit Interpres, quem Hieronymus non nmninat. — tenaiium excederent. Ex quo illud Juveualis :
Posuifo~»av9Sv. Manuscripti Corbeienses veiustissimi,
posuit in vinariq. Hwc autem, elc. Exemplar S. Theo- Felix ille tuos,qui dextra computatannos.
dorici prope Rhemos, posuit «~v«av,id est, cella vina- Yide quee annotavimus in lib. icontr» JoVinJjn.,
rie, etc, AjjtidSollegii PaHsi Navais necnohRegkihii tt«m« I.
 1159 S. EUSEBII HIERONYMI 1140
in v.mbusrigp,,Quid,adjural.6ppnsa filias Jerusalem? ___ Lquia minoressunt.^Npn transilitsuper nionles, non
Silevaveriiis el.suscitqveritisc/ianfafem.QuamdiuchaT salit su.per cojles. Ecce hic venitsaliens super montes,
ritasdormit [Al. dqrmivil] in vobis, o filiaeJerusalem, transiliens super colles.
o adolescenlulae, qugein ipe non dormit, quia vulne- Similisest fralruelis meus caprew, authinnulo cervo-
raia sumciiariiate? In vobis auteiri, quaeplures estis, rum in mpnlibus Beihel. Haecduo animalia in Scrip-
ct adolescenlulae, etfiljae Jerusalem, dofiiiit charitas lurisfrequentius nominantur, etquoamplius admire-
sjionsi. Adjuravi ergo vos, filiae Jerusaiem, si leva- ris, saepiusjuncta ponuniur. Et haec sunt, ait, quae
veriiis, et non sojum levayeritis, sed etsusciiaveritis, manducabis; b post paululum inferens, capream ei
quoe. in vphis est, cbarilalem. Creaior universilatis ceryum. ln praeseiiliquoque libropariler nominantur
cumyos conderet, inseruit jn cordibus vestrissemina cervus et caprea^ Quodammodo enim cognala sihi et
charitalis. Nunc autem, sieut alihi dicilur: Justiiia vicina sunt ista anjmalia. Caprea_ id est dorcas,
dormivitiii ea (Isqi. i, 21), sic dileclio dormilat in aeulissime videl. Cervus inlerfeclor serpentum est.
vobis:juxla quod et alibi dicilur, Sponsus requievii Quis, putas, esl, dignus e nohis, qui juxia dSgnilalem
ntleo, el ul calulus leonis (Gen. xux), Adhuc in lpci atque mysterii, plenam possit explicare ratio-
iiifidelibus et in his qui corde sunt duhio, dormitat nem? Oremus Dominum, ul nobis largiatur sensum
serroo diyinus: vigilat in ganclis. Dormilat in his qut jB ad c aperiendasScriptufas, el possimus dicere: Quo-
lenjpeslatibusfluctuaiU: suscilatur veroeorum voci- inodq aperidl nobisJesus Scripluras (Luc, xxiv, 52)?
bus, qui cupiunt, vigilantesponso. salvari (Macc. iv). Quid igitur dicimus: quia dorcas^ hoc est, caprea,
Statim fii, eo vigilante , tranquillilas: staiim unda- secundum eoruni physiologiam, qui de naturis om-
rum moles conquiescunt, spiritibus contrariis incre- nitim animalium disputant, ex insita sibi vi nomen
patur, fluctuum rabics silei.Illo dormiente, lenipes- acceperit? Ab eo enim quod acutius yideat, id est,
tas, mors et desperatio esl. Adjurq ergo vos, filimJe- a oivSzpxio-Tzpov, dorcas appellata est. Cervus vero
rusalem, in virlulibus el in tiribus agri. Cujus agri? serpentum. inimictis ac dehellator est, ila ut spitilu
Nempe jllius, a cujui odor agri pleni, quem behedixit narium eos extrahat de cavernis, et stiperala per-
Dondnus (Gen. xxvii, 27). nicie veneni, eorum pabulo delectetur. Forsitan Sal-
Si tevaveriliset.suscitaveritiscliarilalem: quoadusque vatpr meus caprea fit juxla Bzuplav: cervus juxla
velil vox fratruelis mei. Ecce hic venil saliens super opera. Quaenam ista sunt opera? Iiiterficit ipse ser-
monles. HaecalilvticIoqttiiur Ecclesia exhorians ado- penles, cum contrarias forliiudines jugulat. Ideo
leseeiilulas, ut ad sppnsi.pri)epareriiur advenlum: si dicam ei: Tu 529 e conlrivisti capita draconum su-
lamen veiiire voluerit, el suum illis praebere ccillo- /per.aquam ( Psql. txxiii, 15). Siniilis est fralruelis
quium. Adhuc igilur loqueiue ea, venjt sponsus^ 'C meus capreae vel hinnitlo cervorum super monies do-
quem digito monstrat, «t.-dicit: I^ccehic venit sqliens nvusDei. Bethelquippe inlerpretatur, domus/)ei.Non
supermonies. Iutellige sponsam (At_sp.oiisse),animam bnvnes monlesdpmus Dei sunl: sedhi quimontes Ec-
bcifiam atque perfeclam, quoe cjtius videal, citius clesiae sunt, lnveniuniur quippe et alii montes erecti
sernionis contempletur pdventum, quse slbi sapien- et consurgefues adversus scienliam Dei, montes
iiam.f sibi venisse senlial.charitatem, et dicainon yi- JEgyptiorum, et Allopliylurum. Vis scire, quia simi-
denlibiis: Eccehic venil. Orate ul ,elego possim 528 iis est fratruelis r meus capreae, aut hinnulocervorum
dicere: Ecce hic venit. Sienim potuero Dei disserefe s.uper montes Bethel? Eslo mons Ecclesiasticus, mons
sermonem, qundammodo el egd d.ico [Al. dicam] : domus Dei: et venietad te sponsus similiscapresevel
Ecce hic venil. Quo?; Non utique u.bi vallis, non ubi binnulo cervorum super monles Bethel. Cernit spon-
Jittniilia loca. Quo venil ? Saliens super mbntes, tran- sum appropinijuasse vicinius, qui ante super monles
siliens.super coiles. Si fueris mons, salit in le sermo versabatur ei colles: assimilat eum transilienlem
Dei. Si non yalueris esse moris,,sedfueris cojlis se- atqtie salienteffi, et post bsec ad se, el ad alias ado-
cundus amonte, ifarisiliet super ie. Quam vefo piil- lesceniulas advenisse cognnscens, ait:
chfa et iconvenientia rebits v6cabula,';Salit super Ecce hic retro posl parielem noslrum. Si aediftcave-
monles, quia majores sunt; transilit super colles, i) ris parietem, ct feceris aedificationem Dei, veniet

_,^ Yerl)n, cw/us^dor, in yeteri edit. riori.suht. Re-
gin. m8.,..et!t, behedixit, Quaedaiij Jeyidris momerili
sjjprij ex eodemcasiiganiur. . .
. ~>'beerai-jjosJ vnculas quam mssi aupplent.
o Ye'tt)sefllt. ciiftiCistfercrefi.fiis.; AUpefcipreridas
' exemplariiim manuscripiorum quae constanier reti-
Scripturds. .
ojseofdzp.xziv.Ma-
'.^. Jvi\%a\y^nl&.M3"'.i.iaii..l«wo.'roii
iim,du.inli,ixait,o%\i$ipxm_ jijio yerto., El^gan.tissijne
auiemnpstef.i.M
patilo post initium: Datnuiq, inquit, iwn inciiffii in la-
queum, pro eb qilbd dicitur visUniricMiuihiiimgerefe.
U)tde_elriomxnxs.s_td.,eiyqtql.ogiq servaiur in Grce.cis.
CseierumrecoplaeopinioniScaligerreifagalura;dlib.,i|
Aristolel. de Animal., com. 130, ubi damam vultdici
Ttpoxa,prorit eam appellat Stagirites, corisenliente
iri sua ve^rsiorieThepdoro. —Irf esl, o&Szpxzq-rzpon.
Pessime inaniea ediiis iibris Grsecaisihaec.confinguiit
Ef;asmus el Marianiis, id esh,jrpcpa TOh%ia; Mpxziv.
j^os genuiua resiiluimus siilisidio vetiistissimorum
nent nomen Grsecum o%otzpxio-zspcv, nempea primi-
tivo 6?u5sp.)jf, ij est acuiiimcernens, acieoculorum
acri praedilus, perspicax. Undc i£.v§epY.io-zaTo;apud
Ilerodottim. MARTIAN.
e Addunt Regin. ms. el vetus edii., lu cpntrivisti
(Ai. confregisli)capka draconis. Levia quxdam nos
supra atque infra e mss,. em.eiidamus.
f R.egin. ms., fralruelis ejus caprew, etdi
1141 INTERPRETATib iiOMIL. ORIGENIS IN CANTiCUMCANfiCORUM. HOM. II. 1142
post parielem a luum, prospiciens per [enestras. Una j Lpulli columbaruin : nam idem Valent, et numquam
feneslra, unus est sensus : per liunc prospicit spon- diclum estseparalim, parlantummodocolumbarttm:
sus. Alia fenestra, alius est sensus : et per hunc sed par turturuiiv, et diios pullos columbarum (Le~
sponsus sollicite conluetur. Per quos enim serisus' vit. l, V, xii ei xiv, ac Luc. ii). Coliimba, Splfitiis
non prospicit sermo Dei? Quid sit aulem prospicere Sanctus esl. Spiritus autem Sanctus, quando de ma-
per fehestras, et quomodo per eas sponsus aspiciatj- gnis et occultioribus Sacramentis, et quse muiti ca-
sequens docebil exemplum. Ubi non prospicit spon- pere non possunt, loquitur, in lurturis appellatione
sus, ibi mors invenitur ascendens, ut legimus in Je- signalur, id est, in ejus avis, quae semper in mon-
remia. Ecce mors ascendil per feriestrdSh vesifds(Je- lium jugis, eiiii arborum verticibus commoratur; in
rem. ix, 21). Quando videris mutiereifi ad coWcup'is-" vaitibus tfuteriv,et liis quse ad homines usque perve-
cendum eam, jam mors ascendit per fenestras luas. niunt, columba assumitur. Denique 531 Salvator,
Eininens per relia. Intellige, quia in medio laqueorum quia hominem esl dignaius assumere, et venil ad
ambulas, et siiblus machinas transeas immiiieintes.- tefras, multique lunc circa Jordanem peccalores
Omnia retibus plena sunl: diabolus laqueis cuncla erant: idcirco Spirilus Sanctus non in turluremver-
complevit. Si autem venerit tibi sermo Dei, et ccepe- . titur, sed columba fit. e Inter nos, propter hominum
rit eminere de retibUs, dicens : Anitha nosttri.siciit 1i muliitutfiiiefriyaVismansiietior cbiiversalur. .Turiur
passer erepla esl de laqueo venanlium : laqueus conlri- auieni videtur, verbi gratia, •"Moysen et unumquem-
lus est, et nos liberati sumus (Psal. cxxm, 7). Bene- libet inlelligere prophetarum recedentium in mon-
dicli nos [Al. vos]a Domino, qui fetii cwtiiniel lefrdni tes ef deseria, e'l iifi acciprentium sermones Dei. Vox
(Psal. cxni, 15). Eminet igitur sponsus per retia ergo lurturis audita est in terra nostra. Ficus produxit
tibi viam faciens. Jesus descendit ad terras, subjecit grossos suos. A ficu cognoscileparabolam. Cum ramus
se retibus mundi. Videns magnum hominurrr gVe1- ejus tener faclus fueril, et folia miseril, scilole quia
gem retibus 530 impedilum : nec [eum ab alio, juxta esl mslas. Vult nobis Dei eloquium nuntiare,
nisi a se posse conseindi, vcnit ad retia, assumens posl hyemem, post proeellaSj animarum appropin-
corpushumanum, quod inimicarum fortitudinum la- quasse messem, et ait:
queis teoebatur, ea tibi dirupit, c et loqueris : Ecce Ficus produxit grossos sttos, viles florescunt, de-
hic retro posl parielein noslrum, prospiciensper fenes- deruni odorem. Si viles jam rumpuntur in florem,
tras, eminens per relia. Cum eminueril, dicil tibi: tempus adveniet, ei erunt uvae. Surge, vetii, proxima
Respondet fratruelis meus, et dicit : Surge, venl,' nied; speciosa mea, columba mea. Hsec quae superius
proxima mea, viam tibi feci, conscidi relia:sic veni ' exposuinius, s sponsus, non audiemibus adolescen-
ad me, proxima mea : 2 tulis, sed sola sponsa audiente, loquitur. Volumus
Surge, veni, proxima tnea, speciosa mea, columba autem el ipsius jam audire sermonem loquentis ad
mea. Cur ait, Surge? Cur propera? Ego pro te sus- sponsam.
tinui rahiem lempestalum; ego fluclus,>,qui libi de- Surge, veni, proxima mea, columba 532 nied, el
hebahtur, excepi. Tristis est faeta aniriia mea pfop- veni,columbamea,sub legminepctrm. Et Moyses sub
ler ie usque ad mortcm (Matih: Svi,- el Marc. xrv). tegmine petrae ponilur'_•ul videat posteriora Dei in
Surrexi a morluis,- fraetis mortis aculeis,- et inferni tegmine antemufalis (Exod; xxxm). Primum veniad
vinculis dissolutis, ideo dicotibi : Surge, veni,prbxi- id quod ante mnrum e'st,>ei postea poteris introire
ma mea, speciosamea, columba rriea : quia ecce hyems uhimurusesi peirae. Osteridemihi facicm tnam. Usque
trahsivit,-pluvia abiit sibi, flores visi sunl in lerfai adprsesentem diem siniiliadicuiituradspOnsam.Nec'--
Ego a mortuis surgens, tenipeslate coriipressay tfan- dum eninv habebat fiduciam, ut revelata facieglo-
quiliiiatem reddidi. Et quia secundufh disperisatic* riam Ddmini coniemplareiur. Qiiia vefo jam OThafa
nefn Carnis ex YirginC; et volunlate Patris crevi, estatque composita, dicilur ei: Ostehde mihi faciem
el sapientia ct aetate profeci; floresvisi siintih terrdf tuam. Nondurivenim erat vox ejus ita suavis,* nt nie-
lempusd sectionisddesU S'ectid_reniissio peccaioriim reretur ei diti: Audire me fac vocem tudm. Quawdo
est. Omnem eniiii ramum,' ail, in me marientem et. D ergo didicit loqiii? Tace enimj el audij Isfael: et
affereiilem frtictum, Pater meus muridat, ut ffuclus scies [Al. seito ] quid foquaiur Dominus. El suavis
majoresafferai(/oan.'iv). Habeto frucins, et priora' facta est vox ejtrs sponso,- secundum illud prophe-
qiia3in le infructitosa [Al. fructoosa] sunt, aiifefen- ticufn : Suavis fiat ei posiulatio medi TunC ad eaifi
lur; Tempvisquippe sectionis adest. sponsus effatur : Et audire me fdc vocem"tuam : quia
Voxturturis audita est in lerra nostrai Non sine vox tua suavis est (Canf. n,- li)-i Si aperueris os
causa in sacrifieiis assumitur par lurlurum, aut dub iuum Yerbo Deij dicet libi sponsus • Voxtua suavis
a Mem,post parietemnoslrum, prospiciens,elc., et rum, etc. Martiari. in aliisexemplaii.biis inveniri an-
iriox verba per hunc prospicil spbnsus, ignoiai. noiat, Mbyses eluriusquisque iiiieltigipfdphetufkiri.--*
b lderii, pef feiiesirds tidsifas. Qiidtidb; ete. Ttifiuf autehi videiiif, vefbi gi-alid, &c.-Ift'aliis exem-'-
e Cisiercieiis.. dirnpit; ut loqudris. plaribus, Turlur autem videlu?; vergi gratia. Moyses
d .Regin. ms., lempus putalionis adesl. .-. el unusquisque intelligi propheiaruin. MARTIAIS.., .
e Viclof., qumintef nos exemplariuin ope reponit. s Perperam ftegiri. ms. Spbnsa, iioh diidieniibiis
_f Alio sensu in veteri edilione, Turtur autem vide- adoiescihluiis, ei sotb spbhia aiidiehs loquitiifi
ur, verbi gralia, Moysi el micuilibel propheta-
1U3 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1144
est, aspectus tuus speciosns. Quapropter consnrgen- sponsi sermone, sapienlia Cliristi Jesu, cui estglo-
tes , deprecemur Dominum , ut digni efficiamur ria, et imperium in saecula sseculorum. Amen. a
* Subneetit Vallars. ex aliis ed. ExplicWExposilioOrigenis de Canlico Canlicorum,quam (Al. quod)B. Bie-
rbnymus de Grmco sermone in Latinum transtulit. Amen. EDIT.

APPENDIX

TOMI III OPERUM

S. EUSEBII HIERONYMl

IN EDITIONE VALLARSIANA.

IN QUA LIBRI NOMINUM

HEBRAICORUM
INTEKPRETATIONES
GRJECM,RECENSENTUR.

ADMONITIO,

f' SubnexasFarraginit GrmcarumAtijetavm*. exemplarin Parisiensi bibliothecaRegianactus est Marlianwus, el

publici juris primus fecit, el de ejus rarilale ac prmstantia multis disseruit. Et vero fecil opermpretium, Hiero-
nymidno tibrode HebrmorumNominum interprelatione hmcqnoqtte veterumGrwcorumFragmeuta annectens, et
cum primis duo integra Origenis Lexica : siquidemjam licealex illorum settsu rationes vocttmexpendere , ad
quorum judicium, ctim ejus libri versionem Hieronymus adornaret, suam swpe fideinliberavit. Verumlam et
muita, ei gravia insederanl in illo exemplari Grwculi amanuensis vida, trajectiones, lactinw, ut negotium swpe
facesserentBenedictinoedileri, qui lenues ex liuerarum vicinitate conjeclurassupponere necessehabuil :reque ipsa
nisi cdieriuscodicisms. ope emendari poluissent, ulilitntis exigum ad illus etymologiasexplicandas, componen-
dasque cum Hieronymiana interpretatione videbalur. Meliori hac uti fortuna, quod summoperein volh erat,
mild datum est Vaticanotpluteos scduto pervesliganli, cui non anliquius solinn, aut paulo duintaxai emendulius,
»ed longeprwstqnlissiivumexemplarmembranaceumoccurril,quodet hmc ipsa glossetnaia recdus longe exhibet.et
pleraque alxasacrorum Nominum, qum nondum in litcem prodierunl, udlexit : deniqnemtiltis argumemis ipsum
se prodit esse archetyptim, ex quo Regius liber exceptus est, lamelsi in plerisque, quod usuvenire sotet exscriplo-
ris inscitia, eum malereferal. Est porro idem ipse codex, qui Eusebii librum nzpi-ruv To-rux&v OVO/XKTMV,sive
de Locis Pahestinae conlinel, de cujus eximiararilaie diximus iti Prmfatione; fuilque olim celeberrimicardina-
lis Sirleti, quod ipse manu propria in prioris paginmalbo lestalusesl: nunc in Valicana biblioihecanuin. 1450
denolatur. Ex hoc igitur novoquodam autographo libellosistos ex integro reprmsento, ipsamque acieo Laiinam
inierpretalionem, quam Martianmus adornaveral, ad hanc amussim smpe smpiusexigo et castigo. Continuo ejus
Annotatiottessubnecto , non, quemadmodumin cmterislibris facium esi, ac perpetuo deinceps fiet, eas quoque
ad toini calcemrejicio, cum enim oppido multoisint, ac subinde reliquis diligenliores, tpso etiam periculo didici,
si longius amandarenlur, ex earum occursu, qum in cognominemlibrumHieronymianutnscriptw sunt, confnndi
bonos lectoresposse.Meas Saracenicis notisdistinclas adjungo, qumsi paucioresfortassevideantur,quam Nominum
istorum ralio atque obscuriiat posltdenl, scias, ei nihil me prmler mss. fidem pertCntare,el eamdem subditiliis
libris ac genuinis operain nonimpendere : nulli denique induslria nostrw tenuitate piwripi locum restituendi; ti
qua detint, aut meiiora reponendi; ti invtnta fuermti,
 1US GRjECA FRAGMENTALIRRI NOMINUMHEBRAICORUM.FRAGM. I. iUG

GRiECA FRAGMENTA
LIBRI

NOMINUM HEBRAIGORUM
Ex Regio mss. 772, yel 2282, primum a MartiantBO edita,
Ex Vaticano 1450 multum emendaliora,
LATINE REDDITA
AC HIERONYMIANJE INTERPRETATIONI COMPARATA.

FRAGMENTITM PRIMUM.

lnlerprelatio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymus.

INTERPRETATIO NominumHe- ERMHNEIA LIBER NOMINUM Hebrakorum

braicorumcontentorumin Scrip- Twvh T»JBzoTc-iizbatu ypayn ipupepo - Scriplurm sacrw.
tura divinilus inspirata. p.hom'ESpaiY.uv"Ovofuix&jv.
Adam, tesiificaiio, vel terrenus, 'ASajt, p.apropia, n ynyzvns,n avQpot- Adam, homo, sive terrenus, aut
vel liomo, aut humus, aut san- 7ros',a rj_£ou?,««I_JI«,ij yn a-apxov- indigena, vel terra rubra.
guis, vel terra carnea, vel rubra. p.hn, n zpvQpa.
Abel, ex Deo. 'ASEX', a7ro6EOU. Abel, lucius, sive vanilas, vcl \a-
por, aul miserabilis.
Cain, possessio, vel invidia. Katv,rrijfta, JJZnt.oTwnia. Cain, possessio, vel lamentalio.
DESEM. EK. TOTfSHM. •
Abrahnm, pater misericordiarum. 'ASpaapc,7raT«poixrtpp.S>v. Abraham, paler videns popnlum.
Abram, transiior. 'ASpu/jh, itzpaxns. Abram, pater excelsus.
Rubin, spirilus Dei. 'PouStv', mzvp.a Qzov. Ruben, videns Olius, vel "idens in
medio.
Simeon, obaudiens. ~"OftE«v,'u7raxouMV. Simeon, exauditio, vel nomen ha-
bilaculi.
Levi, mei recordabitur. AEUI*, U7r£f>EflOU c f/.VJ10"9>7O-£l. Levi, additus, sive assumptus.
1 Monemuslectorem sludiosum, multos esse erro- A 'A&rX,KOIWT.V Y.ZYI-OTCI,Abel qui quicquid optimum est
res acdefectus in manuscripto Grseeo, t.ui saepius referl ad Deum, pastor vocatnr. ldem legas lib. Qnod
peccat in nolando accentu vel spirilu, in distinc- del. potiori insiiJ. soleat, p. 161, 6 p.ivyap 'ASil ava-
tione verborum, vel scriplione syllabarum. Exenipli fipwv E7rt6EOV 7r«VTa,cfHbQzov Soyfia, Abelisenitn ad
gratia nomen Abel scripsit cum acceniu acuto in Deum referentis omnict,pium dogma. Ebdeni auctnri-
printa syllaba "ASz\: quodque pfjus est, ejus etymo- late snffolti nonien Abelis scrihcre solent anleCaini,
Ingiam iia confundit cum nomine Cain : "ASel : aizb licet majoris, vncabulum : quia virtulem ac pieia-
&zovKatvXTnp-a n |uXo7rta.Ubi vides non uno modo »m praecedere vitiis Philo docebnt lih. tle Saerificiis
depravaiam esse leciionem, ot iiiterpreialionem no- Abebs et Caini, p. 452.
minis Cain, quam ex alio Fragmenio supplendam " Non mireris quod Ruben Grrci inlerprelenlitr
non -dtibilavi, quia dislincte ?uioTU7rtascripium ibi Spiritum Dei; siquidem iininen illud sciibebant cor-
legimus. riinte 'Pougv'"'.,Rubel, ut ex Lex. Origen. infra pro-
Quare autem AbelGraeci interpretentur ajro TOG lialiim exsiat.
6sou, ex Deo, vel a Deo, non aliam conjicio causam s Levi l*lbnon sijnifieat mei recordabitur, sed mihi
pneter Pnilonis Judanisermones , a quo didiceruni,
Ahel lypum esse pii doguiatis, a Deo bonorum om- adhwrebil, ex radice ffib lava , id est, adhwsit. Puto
nium largitore descendeniis, unde a7roTOUQZOV die- auiem coiiioem niaiiuscripiiim esse corruplum, et
tus esl; sicul eiiam referens ad Deum interpretatur pro fiv>jo-6no-£t,legeudum pMo-Ssuo-et,a verbo ftv>j-
apiui eosdem Graecosscriptores, qui hujiismodi eiy- o-0£uw,id est, nupiias ambio;inqnod nptime coiivenit
mologias, vel potius typieas significationes, edocti Li;e sermonibus, poslquam lucem edidit iilium
suul a Philone. Cui conjecturae suffragaliir praecipiieB sutim Levi. Nam leste Hieronymo hiine sensum ex
duplex locus ejusdem anctoris, nam cnnceptis ver- Ha-breo mV itlave eliciehaui veteres inieipreles ac
his ha-c de AbeleVguntur libro ile sacrificiis Abelis Hebrifiorum dociores. Consule Quast. Hebr. in Ge-
et Caini p. 137, 6 Ta apmxa irci TOVQeavi.vaqipinv nesim.
. * Verba n yavs, sive humus, deerant in Reg. ms. b Malim ego rescribi "BSzp, Eber, qui proprie,
eaque suffecinius ex Vaticano. Vide inlfa tertium transitor, interprelaliir, pro 'ASpapi.,cni miniine hoe
Fragmentum. Qund porro atfia, sanguis, inlerprela- eiymon quadrai. Hieron., Eber, transitorem.
tur, prohant quoque Paula el Eustochiiim Epist. • Vatic. ftto-6«, quod est tnerces : sive pro me
jiiterllieronymianas46,: Secundut Adam,idest, Sun- niercei.
mit Cihritlide crttct stiUdns] eife"
1147 AD TOMUM111OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1U8
Inlerpretatio Lalina. Codex Vaticanus. Hieronymus.
Jndas, confilens, id est, laiidais 'IOUSKV,l|ofioXo'7V7T17S'. Judas, Jaudalio, sive confessio.
Issachar, merces. '\aayap, 'p.ioQbg. Issacbar, est merces.
Zabulon, donum. Za§ou)iwv,Sapovi Zahulon, habitaciilumeorum, elc,
. vel fluxus noctis.
Dan, jutlieiuiji. Kav; tcpvjig. Dan, judiciiim, vel judicans.
Nepliilialini, fatitudo". Ney6a).e{f»,
Tfha.TVo-ji.biir Nephthali, consefvavit me, vel
dilalavit me, vel cerle implicuit
hici:
Gad, praedonum receplaculum. VaS; irzipaTnpibS); Gad, tenlatio, sive latrunculus, vel
forluna.
Aser, divilise, aut beatus. *
'Ab~np, .nkbvTog,17ftaxapiof. Aser, heaiitudo, sive bealus.
Joseph, opprobrii ablalio. 'iwo-vjy,bvziSov«faipea-ig. Joseph, augiuenitim.
Benjamin, filius dolofii.. Bividp.lv;TZY.vbvbSvvhg. Berijaihiih,fiffus dexlrse.
Rebecca, la-titia. 'FeSzY./.a,yapa. Rebecca, mulla patienlia, sive
multum accepit.
Rachel, ovis. '"Sayjfk,npbSaTOV. RachelL, ovis, vel videns princi-
piuin;
Climax, sermo Dei. tOltfta'-*, 6 toyogiov &zov.
Sepphora, gauclitim et ptilchri- SztTfbpa,yapa xa" xaWoj-. Sephora, avis ejus, vel pulchrilu-
tuilo. do, etc.
Marsippion, assensns. Maf>o-'7r7rtov,T6ireiQeo-Qai.
Opelos, inghiVies. 'OTrnlb;, yacripip.apyLai,
Plintho, scortationi. Il)iv6&>,T>7itopveia.
Bellileem, domus vilae?ivel domns BnVUiu.',0'iY.oeKoihg,n olv.ogayiov, Belhleem. Hujus non meminit hoc
sancti. aut doiiius panis, n oiY.ogapToii. locb.
Belhphage, ddnius oeciifsiis. BfjBfayn,olsVof sSirUylSh Betljphage, dfimus6'ris vaTliufri,vel
domus briccae.
Belhania, domus gloriae. BuSavia;OIY.O; Sb^ng. Bethania, domus affliclionis ejus,
. yel domus obedientiae.
Bersabee, fijia fortls. BnpaaSez,QvyaxnpSuvaTtiu; Bet.hsabee, lilia juramehli.
Sara, subdila. 2apa, apyopivn- Sarai, princeps mea.
Sarra, princeps. Sappa a,hdpyava-a. Sara, princeps.
Debpra, apis. AeSbpa, p,ili_ro-a. . ,. Debofa, apis, sive eloquentia.
Moyses, mens, vel pius, ant inda- 0 Mouo-«f 4, vouV,n evveSns,n zpevva Moyses, attrectaiis , sive" palpans,
gatio domini. xvpiov. aut sumptus ex aqua, sive as-
siimptio.
Aaron, videns visionem. 'Aapiiv, bpav opaa-iv. Aaron , mons fbrtitudihis , sive"
mons fortis.
Gedeon, lenlalor injuslitiae. FeSeatv,7T£tf>a?<uvd aStxtajv Gedeon, circumiens in utero, sive
tAnlatia inmiiilnliapnriim
1 De hac
etymologia nominis Aser sic nos monuit J^. cris admiratio, cur nomen Belhleem praetermissum
Hieronyinus: Maleaddilmsnhi divitiw, id est,ii).ovrbg; sil ab Hieronymo in lihro Hebraicorum Nominum,
cuni etyinologia noihinis Aser Scripturm ductorilale elsi legatur in omhibus fere voluminibus veteris ac
patidaiiir, etc. Aser ergb non divilim, sed bedtus dici- nnvi Testamenli. Forle id cansae est ,_,qiiod ipse
tur,a etc. indical lih. Quaest. Hebr. in Genesim : Ephrata vero
Nomen j&iiiai;eumiribus sequeniibuSiMa/oo-iTrTrtov' el Bethtcem, inqnil, iinius urbis vocabulum esl, sub
scilicet, 'Onnlbg, et II).'V9M, nuflateiiiis pertinent ad interprelaiione consimiti. Siquidem in frngiferam, ei
sermonein Hcbraeam; sed purae stint Gfaecoediclio- in doinutn panis verlitur, propter eum panem, qui de
nes, quae apud vulgus Graecofnm usurpari potuere cmlo sedescendhse dicit. Non lecenset igitur nomen
proverhialiter juxta sensum verliissihgulis affixum, Bellileem, 4 quia Epliratam siepius interpreiatur.
i.ia ut sermo Dei per ineiaphoram sitKltfta?, idest , E Philonis operihus muluati sunl Craeci elymo-
scaia, Gen. XXVIII, 12, per quani aspendunt lioini- logias sive intefpretaiiones nominis Mosis, quae mi-
hes ad Deum.Maf>o-i7rjrtovverp,sive Marsupium, Pro- nime ipsi conveniunt jnxia fidem elementorum, aut
verb.i, 14, consensum significet seciinduiii adngium ralionem Hebraei serniouis. Mens igitur ilictus est
JJJnd, per.unimobediunl omnia. Denique duobus aliis Mosi's iipudPhilonem lib. de.Nominum mntaiione p.
vocabuiis viliai iiiteiiipcfaniiae' ciiafguiiiifiii-, qu-e in 1077, Mwo-vfc fxiv io-Ti vovg 6 YJX-QapiiTaTo;,
'AKOMVSi
lypo pfaecesserunt in opefiliifs luti; ei laleris; quibus Ibyog«UTOD, Mosesquidem esl mens purissima, Artroti
ifegyptii servilitef Hebrofins aliquando premehant, autem sermo ijm. Sie et zvneSnsssepius nominalur
Kxodi i, 14. Noti bitiitto Ma_5o-'7r7ftov fol. 41 codieis apnd eumdem PhilOnem ;•Deique in«p«c'or.libro mox
ihs. Regii aliter inierpreiriiiim, iieiii|)e:Ma/3o-'7r7ri6v, •r> laudato p. 1045, qui omnia percuncta scrutatus sil :
id
|3a).aVTi'6v, Marsupium, cruhiena. TcavTa5t« 7ravT«vIpzvvntrug.-Idem erit jtidicium de
3 Beihleeiiiesl,
noineh joxla proprietatefh linguae He- nliis pluribus nominibtis, quae non juxia propriola-
braicse iniefpretattir domus pdiiis; aliae exymolOgiae lem iinguae,- sed juxta symbolicas significaliones
a GraeciSsunt eopulatae propiCr Cliristum Dominum iuterpretata noscuhtur.
in Bethleem naium! Subit aulem animo hautl medio-
a Iia ciirfi dupliei p alterunj' iappa legjt Vatican. isfhaec apponiihliif in Vatic*.VeVha'ex Episi. ad He-
Videqiiae aiiuotaviihus ih Qmfistioii. \n Gehes. pag. bfaebs xf, 23, ylvvijSeijiY.p\>Sn id est, natus
TpLpMvov,
351.. bccultattisesi iribUstiieHsibits,quaeex Regio ms. snb-
h C'irrtipteReg. his., lO.to-o-a^untfeMarlirfn.Laiine, seqiienti Epigfaplie Noniiniim Pfophetnnnn Marlia-
congregans, sive coarctans. Emendat Valic. piiid&a, fiaeus pfsepdstti, etiioiisuo locb cbhfundi in subhexa
apis. annotatione queritnf.
c E regione nominis d Vatjcan., «5ixi«v.
Moysis liiteris tnajoribus
1149 LMl NOMINUMHEl&AtCORUM. FRAGM. I.
GRJECAFRAGMELNTA 1150
Inlerpretatio Latina. Codex Vaticcinus. Hieionyihus.

SOMENPROPHETARUMi 1 ONOMA n"P04>HTQN. NOMINA PROPHETARUM,

Osee, obumbrans, vel ctistos. '0.0-ziz,a-Y.tailav,jj eu),ai~. Osee, salvans, vel salvatus, aut sai-
valor.
8 'Aftto?a, n Tna-rbg,n kabv Amos, lorlis, sive rdbiislus, vei
Amos, validus, vel fidells, vel po- YxcpTepbg,
pulum avellens. «7roo-7rwv. populus avulsus, sive populum
aveilens. , ., .
Michteas; qnis isle rex ? Miyaiag, Tigbvrogfiaqp.evg; jiiehaeas, quis hic ? vei quis isie?
Joel, dilecli Dei, et primiliae Dei. 'loirik,ayairnrov 6zov,~>vjalw.lcapyjh Joel, incipiens, vel est deus, vel
Qeov. dei.
Abdiae, scrviens Domino. 'ASStou,§OU).EUWV 5tu'f>'o>. Abdia, servus Domjni.,
Jonas, r.olumba. 'i&ivaf,izepio-Tepa. Jona, columba. vel dolens.
Naum, consolaiio. Naouf/.c_,Tcapa.Ylno-ig. Nahum, consoiator.
Ambacum, paier suscilans. 'AftSaxouft,Tzarhpzyeipav. Abacuc, amplexans.
Sophonias, inlelligentem ipsum. Sotpwvtaj, auvtevTK aurov. Sophonias, ahscondens eum.,
Aggaeus, festum agenlis. 'Ayyalog,eopTa£_ovTog. Aggaeus,lestuin, sive spiemnis.
Zacliarias, viclor leo. Zayapiag, vv/.nThg kiav. Zacharias,. memoria Domirii, vel
irieifiorDomini.
Malachias, angelus, vel saiusdo- "}<la\ayt.ag,ayyE^oj, n cuTnpia Y.V- Malachia, angelus Domini, vel
mini. pLov. . i .. meus. ,
Esaias, sahis Domini. 'Uo-ataf, o-WTiifJtov y.vpihyi Isaias, salus Domihi.
Hieremias, excelsus Domini. 'lzpzp.iag,y-fyovp.ivpg r/.vpiov. Jeremias, excel.sus Domini.
Baruch, hehedictio, yel benedicite. Bapov-/.,zvloyta,Ja£.u).by£tT£. B|ariich,;benedictus., . ,
Jezechiel, fortitudo Deu 'lzileY.ink, Y.parbgQzov. Ezechiei, Idrtitudo Dei, vel appre-
... hende.ns. , .
Daniel, judicium ejus forlc. Aavink,xfHtrtjaUTOuia-yypa, Daiiiel, judiciuin Dei, vel judicat
me Deus. ,.,,,.
Seraphifn, spirilus resurreclionis, Sepafip. 3, nvevp.a avaa-Taaeag, n Sefapiiim, arderites, vel ihcendeii-
vel incendentes repraesentat, aut zu.itpno-T«.g ip.fai.vet,nroi Qepp.ai— les.
ardentes. ... vovrag.
Cherubimj scienlia mulliplicata, XepovSip.w, ZTiiyvcao-ig TCZTclnQvp.- Cherubim, quasi piufes, aut vef-
vel alae. aul effusio sapientiae. p-ivn,n Tzripvyeg,n yvo-igaofiag. miculata pictura, vel scientise
multiludo.
Amen, credidi quod vere iia.sil. d
'Aftiiv, TTETrto-TEUftat o>5aknQoig. Amen, vere, sive fideliler.
Alleliiias glorificate eum, qiii est, 'Akknkovia,aivzirz TOV 6'vTa,irrot TOV Alleiuia, laudate Domiuiim.
sive Domintim. XUfJtOV. ....
Michael, dnx exercitus ex Deo. Miyarik, aTpaynybg«7r6'flsou. Michael, quis ut beus?
GabrieI,adolesccntulus Dei. FaSpink, VEavto-Jto» Qeov. Gabriel, confortavit me.Detis, yel
fortitudo Dei, vel virtus ihea
Deus.
Uriel, ignis Dei. OufjttX,irvp Qzov. Uriel, lux mea Deus.
Raphael, spiritus Dei. 'Pa.fariks, 7rv£Ufta ©£ou.

1 Hic ibcns niaximedepfavatiisiestabexsefipiore, A . "' Nomifta'eofrupla iii Graeebiioaice his. faeile' m-

qui verba Epist. atl ilebfaecfs dap. xi, 23, YEwyjOeif terndseiihllif ex comparatione eorum qua: Icguuttir
iY.p-oSnrpipnvov, id esi, iiatttsoccultalusest iribus meii- apud Hieronymum in adversa columna, ul 'Qfifij
sibus, oinnino distuibavit, et ctim epigiaplie ad no- Omos hic pro Amos, Ambacumpro Abacuc^elc. Si-
mina Proplielarum apposila hoe mndp confiiitdit, mijitim igiinr cofruptelarmn otiose deineeps recor-
corrupteque describil : yzwnQngh.pvSnTpLy.nmv, bvopo. daremur, cnm perspiciia; sint, ut diximus, ex com-
TzpofnTatv. Qiiod ita posilum nulla ratione aul sensu parato 3 Hiertinynio. ,
explicari potest. Unde alium recentioiem scriptorem Seraphim proprie iniefpretanlur inceiidentes,
aeque imperilum in hunb erroreni. induxit, ui pula- vei qrdehles, a yerbo •TW,-Saraph, combus.sit,ct in-
ret genealogiamPropJietae Osee ac.reliquorum.esse cendii. Cum ergo dieunlur spirilu» statiohis, aulre-
nniaiam. Quare haecab eo seripta ieguniurin niar- surjrectipnitf id inagis Rpeciat eorum dfliciuin , Sera-
gine cum linea iransversa inier vocabula Osee et phini siabani super illud Isai. vi, 2, quam nominis
AlflOS: °0 Tt? o Tzpofhrngvibg Bapayiov, Y.ai6 TOU 7rf>o- eiym'0'idgiam.
4 Qjiia Cherubim toti ataii
Spopibg;vlbgBapay^,fv\ng AEUI,xai.7ra)iivEaSpagb.Y.ai repraesentari solfenteum
2a),a6M~>. izptvg"ica.ThpZopoSicSek, Sgnv pibg I.^ovtou" vfeVmiculStaplcttifa, itieo alpjidGfaeeosdlcedieiihluf,
TOUTOV a7r£o-TSt'M
NaSou^oSovoJjof) 6 fSao-ilevg
p.ZTaTOV VO- apud Lalinos ttutcm picliira vCrmitulata.
" Angeli Raphaelis nomen adtlilum est a Graecis
ftov7rf>6? ToufiyiaQiTOvg SaftafJEtaT.ab" zQvn'ot xai lz-
pvipuvTUecooikaauTMVco-TtSey.al allog Eo-Sf>a?. Ab- Scriptprihus, sumplum e lihro Tobise, cujus nnmina
surduin adeo ac falsum schnlion indignum ceuseo nec Philo, oee Hieronymus fecenset in opusculo de
Latina inierpreiatione :: sed Leclorem monitiim ve- Nominibus Hehraicis. De praecedenti porro iiomine
Jim, verba Epistolaead Hebraeosscribenda esse cum B Uriel, et hoc noiandum, qnod iiomen sit Angeli apud
nomine Mosis- vel e regione ipsius; de Mose enim Rahbinos et Hafcreticosveteres, sub qua ratione non
scriplum est quod natus occultaius sit tribus mensi- interpretatur ab llieronymo, sed quia idnominis ha-
bus. buerunt haud pauei homines in Scriplura sacra.
" Mariiaq. ex Regio ms. mendose, 'Qftcif, Omos. atque adeo in Latino, et primilim Dei.
In Vaiic. ad marginem idem additnr glqssema, quod c. EralNaoft, el Naom, mendose. , ,
et Marlian. repraesentat : quae vero. iile in descri- d Ita ms. uier(.ue habet; nec proindc afsentior
hendo peccai, ila corrigitOj on YOX 6 Ttpofhrng,pvo Clerico_cor4'cjeiiti jegendum irema-T.evpAsug, alnQag :
o rig b, lum; 'l£_£ovtou;pro 'l_^ovioUj el »ETaTOU voftou, qiiema,dnu«Jttm.^Suidaslegtt. Lev|ora quaetlatiiinfra
piO TOV VOftOV. emendam.us.ad Valicatii exempliiris fidenn
h Suffccimus ex Valicano verba VM\faapxh ©ss»,
1151 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONTMI APPENDIX, U52
Interpretatio Lalina. Codix Vaticanus, Hieronymus.
Eliezer, Dei auxilium. 'Ekiz&p, Qeovpo-hQzca. Eliezer, Deus meus adjutor.
Galilaea, revelaiio. Tukikuiu, ajroxaXuij/if. Galiliea, voluiabilis, sive rota, aut
transmigrati, perpeirata.
Jechonias, purus. ''leyaviag,vuQupog. Jechonias, prxparans, sive praepa-
ratio domini.
XIIAPOSTOLORUM NOMINA. TQN IB' 'AHOSTOAQN ONOMATA. XII APOSTOLOROM NOM1NA.
Petrus, dissolvens, vel aguoscens. IlETpO? ZITtkvaV, n ETrfVVOUf. Pelrus,aghoscens, sivedissolvens. .
Pauliis, mirabilis, sive electus con- Uuvkog, 6aufiao-TOf, 17iv.keY.Togcrvp.- Paulus, mirabilis, sive electus.
siliarius. SouXof.
Matthaeus, donalus. MaTflatof,SeSupnpczvog. Matihaeus, donatus quondam.
Matthias, douum Dei. JAurQiag,SbpcuQeov. Malthias, donum Dei.
Marcus, excelsi niandato.' Mupv.og,\rtynkovivTokn. Mareus, excelsus mandato.
Lucas, ipseresurgens,velexcitans. Aovv.ug,aUTOfavto-Twv. Lucis, ipSe consurgens, aut ipse
elevans.
Joannes, gralificattisfuit. Joannes, a
'iwavvus-,eyupia-uTO ~w,0 Etrrtyu- Joannes, in quo esl gratia, vel Do-
in quo est graiia Dei. pig Qeov. mini gratia.
Andreas, virius decore eximia, vel ^AvSpiag,Svvup.igevit-pznhg,n caro- Andreas, decus in siatione, vel
respondens. xpivbpzvog. respondens pabulo; sed hoc vio-
lentura.
Jacobus Alphtei, supplantatio dis- 'Ia-/w6"o?'AXyaiou, 1CTzpv1c7p.bg p.u- Jacobus Alphaei,supplantalor mil-
ciplinae vitie. Qho-eoig
tp>r_g. lesimus, sive super os.
Jaeoiius, supplantator laboris. ,Iav.o>Sog, trTzpvia-rhgTTOVOU. Jacobus, supplantans.
Philippus, os manuum, vel os lam- *').i7r7rof, orofia yeip5>v, n arbp.u Philippus, os lampadis, |vel os
padis. kap-TraSog. msntium.
Baiiholomaeus, filius suspendens BupQolop.uiog, vlbgv.pzp.uo-agVSUTU.Bartholomaeus, filius suspendenlis
aquas. aquas.
Tliomas, abyssus, vel geminus. @o>u.ag, uSvtsa-og,n SLSvfiog. Thomas, didymus, idest, geminus,
vel al>yssus.
Ananias, glorificajis. 'Avavtaf, So\c/Xfi>v. Anauias, graiia Dei.
Azarias, videns leo. ,AK_apLag, ' kiav. h 6
fikzictov Azarias, auxilium Dei.
Misael, quomodo resurgat Deus ? Mna-uhk,7rwf avtcra Qzbg. Misael, quae est salus Dei ?
Epliud, manifestatio, et veriias. 'EyoiiSJ, <inko>a-tg, xat «"WSEta. Ephod, superindumentiim, quod
Graece dicitur brivSufia, sive
a iira>p.ig.
Jesus, salvator, perfectus. 'ino-ovg,o-o>rhp, avtoufjtsvof. Jesns.j salvator, vel salvans.
Heliu, fortis Domini. *
'Rkiov,ia-yypov aufiivTou. Eliu, Deus meus isle.
Elisaeus, Dei virlus. 'Ekia-a-uTog,QzovSuvaftt?. Elisaeus, Dei mei salus.
Zacchseus, viclor. 8
Zax%atof, viv.riThg.i Zaehaeiis,jusiilicalus, aut juslus,
vel justificandus. Syrum est,
non Hebrseum.
Cades, sanctificatio. KuSng,ayiaa-p.bg. Cades, saticta, vel mntata.
Cadon, sanclae. KaSwv,uyLug. Cades, commuians, sive sanclus,
Sigor, humililas. \liyap, Tuneivoxng. Segor, parva, vel meridiana.
Sion, specula, vel domus spiritus. 6 Stwv, o-xo7rsuT>"f>iov, 17oiv.agTOU Sion, specula, vel mandatum, sive
TrvEUftaTOf. irritum, vel scopulus.
1 Melius, ni fallor,
Iegereiur in Graeco avto-Ta,A in Ralionali Judicii posiium eral, sive scriplum
resurgai, vel quid simile. Latina porro Hieronymi D"Qnm D'i1Nn Itqurim vehattumitn, id est, doctrina
resiiiuimiis ad fidem codicum mss. Gemeticensis el veritqs, Exodi XXYIH, 50. Hinc Graeci iiuguae
monasierii, Fiscanensis, S. EbruJphi Uiicensis, et Hehiaicr« imperiti «slimabant Ephpd significare
S. Martini Sngiensi*, qiii oinhes reiineut genuinam maidfestalioneiiiet verilatem.
lectionem, qum est salus Dei? Editi autem cum mss. 3 Lege avuo^tsvor, ab avuoftat, id esl, perficior,
Exe~mplai-ibus,Regio uno, duobus Colbeninis, et Jesus igiitir Laline dicitur Salvator ; vox perfeclus
cum aliis plurihiis depravate legiint, qumpalus Do- a Graecisaddiia est.
4 AvQivtngest qui pro arbitrio el auciorilale sua
ndni? Neqne vero ex nomine 5OT, Misael, pa-
ludis siguificatio elici potesi, seil saiulis; iia ta- quidvis agendi potesiatem habet; quo sensu Do-
Vuen 111noinen figuraiuin iutelligatur ex 10, mi, ininus omniuin Deus vere dicitur authenles, sive
id esi, qum,W, jes, est, SU~'j«sa, saluaij"', et 7N, ischyros authentes, quasi dicas inviclissimum etom-
el, Deus. nipntentem.
5 Nonien Zachmiex usu lingtiae
' Syriaeae signilie.it
_ Nulla esl etymologia nominis in
Ephod Graeco, justtim, id est, mundunt, et viclorem. Unde n3~trt
vel in Latina interpretatione nosti-a. Ephod namque tizke, psal. L, intelligitur, mundus sis, aul vincas.
non signilicai manifestationem, aut tieritatem; sed 6 Sion juxla proprietaiem linguae Hebraicae non
a Yalic. post '15 vocem slatim 'Iwavvnf nomen B lenne Adamantio fuit
per iaw inlerpretai-i. Ita ex.
repetit, ul intelligas, non esse illam coinpeudio- gr. IITDT vertit p.zrzu>pto-p.bv 'Iaw, sublimitatem Iao,
sam ejusdem iiominis scripiuram, sed uliqiie vo- nihilqiie adeo propius ad (idem esi, quam hic ipsum
cem, quae prioris expositionis pars sit, -iyapio-uTo 'iw, sive'law significari. Yide quai aiiuoiavimus ad
'Iw, grutificatus esl lo. Nam opiiiior ipsumv'lw est noinen Joannam peues Hieronyinum pag. 91.
'lua, Deus, quod nomen frequeniissinie usurpaut h Nimirum ita Valic. emendai, quemadmodum
Grjeci, et oum primis Origenes, ipsumque est t'e- Marliauaeusconjecerat, qni tamen reiinuii ex Regio
braicum HTP,qiiod Samaritae per "la§a", Eusebius cod. avto-ta, el Latin. resurrexil, mendose. Vide quas
'Jtrvvci,..Tlieodofitus1|«'K (fort. k««) efferunt. He-> ad hnc jioifien perieg Hieroii' anttoiamue'
Braica rioiniiiu( ijuas litterlslrfl coiiiponunllir' »o»
1153 GRMCk PRAGMENTA LIBRI NOMINUMHEBRAICORUM.FRAGM. I. HS4
Inlerprelatio Latina. Codex Valicauus. Ilieronymus.
Aaron, mons foililudinis. 'Aaf>wv,opogia-yyog, Aaron, mons fortis, sive mons
fortiludinis.
Jerusalem, visio pacis. 'lzpovo-uknp., opuatgelphvng. Jerusalem, visio pacis.
Babylon, conlusio. Ba6u/wv, o-vyxvaig. Bahylon, conlusio.
Basan, ignominia, id est, pudor. Baaav, uio-yyvn. Basan, confusio, sive pingucdo,
vel siccilas.
Og, inlersepimentum. *Qy"-, Siafpu&g. Og, congregans.
Adonibezec, Domini auxilium. 'AOOVISE^EX *, xuptou_3o>78sia. Adonibezec, Dominus fulguris,
vel Doiuinus coniemptus vani.
David, filius dilectus. AuSiS,vlb; uyatrnzbg. David, fortis manu, sive deside-
rabilis.
Salnmon, misericors, vel forlis SoXopov, * *jiY.u.vbg
ikehp.o>v, ytipl, h Salomon, pacificus, sive pacalus
inanu, vel pacificus. eipnviv.bg. erit.
Rachel, flalus superne forlis. 'Su-yhk,icvahuvuQevia-yypu. Rachel, ovis, vel videns princi-
pium.
Rebecca, flalus superne. 'PeSsY.Y.u, trvohuvuQev. Rebecca, mtiltapatientia, vel mul-
lum accepit.
Chananaei, adorames iniquitatem. Xavavatot,7rf>oo-xuvouvTS? avofttav. Chananaei, negoiialores.
Chetlaei, obsluperacienies ini- XfTTatOt S, 'z\vSTO>VTZg avoftwv. Hetibaei, formidaiites, vel stupen-
quos. tes.
Aniorrhaei, amaricantes. 'Afioppatot,TrixfiaivovTSf. Amorrhsei, amari, vel loquen-
tes.
Pbenezaei, dissipati sunt. ieputc^aioi, aY.opm£ovTUi. Pherezaei, separantes.sive disscmi-
nati, vel Ifuctificantes.
Evaei, torluosi ad inslar serpen- Euaibtb, CTtokiol ug sVt Sfeig. Evsei, feri, sive pessimi. ji
tium.
Gergesaei, domicilium vanum. Vzpyea-uloi,xuroixno-tgftaTata. Gergesaeus, colonum ejicens, sive
advenam appropinquaniem- <
Jebusaei, pudefacti. 'isSoucatot, xaT«to-_)_;uv6ft£voi. Jebusaii, calcati, sive prsesepe eo-
rum.
Pheison, eo quod Deus pepercit *sto-wv', Siu TOfziauo-QuiTOV Qzbv Phison, os pupillae,sive orismuta-
httmanaenaturae conditioni. TnguvQpotnbTnTog. tio.
pnssumus inlerprclari domum spiritus. Symbolice A babet passivum in Eal, et significat territus el con-
igitur haec accipienda snnt, qtiia raons Sion lypus slernatus fuit: in conjugalioiieauiem Hiphil, aciivam
est Ecclesiae Chrisli, quae inhabilanlem ac praesi- habel signilieaiionein, quam Graecisequunluradden-
dem habet Spiritum sanctum. tes insuper verbum avoftwvad etymologiam nominis
1 Nonie» islud interprelantur Graeci ac si legere- Cheltint.
tur Adoniezer, quod inefito verterent, Domini auxi- * Miror Graecornm subtililalem ih
confingendis
lium, ex rnxadon etltV ezer. At de vocabulo >4do- nomiuum Hebraicorum elymologiis; cuni utique
nibezec, cousule supra Annotaiiunculas noslras in Phison et Geon uicumque accipianl, non Graecam,
libri Judicum nomiua. sed Hebraeam debeani habere rationem, quia ipsa
1 Quod proprium est Davitli, Graeci exscriptores nomina Hebraica sunt. Nemo autem in altera lingua
iilin ejus Salomoni adscrihunt imperite ; non enim quidpiam vocans, elymologiam vocahuli snmii ex
Satomon, sed David iiiierpreiatnr iv.uvbgyeipi, id aliera' At Graecorum libertati parcamus, qui a Phi-
est, fortis nianu, ex i"T,dai, ,et T, jad. Econtrario lone disertissimo Jtidaeorum scriptore etymologias id
Salomnn filius dilectus pntiori jure diceretur, quam genus accepisse noscuntur. Libronariique LegisAlle-
David; nain alio nomine Salomon appellatus est goriarum de quatuor Paradisi Iluminibus disserens,
Ididiq, quod dilectum Domini sonat. Vertimtamen haecsuper nomine Phison ab eo observaia legiuiliir
nec David, nec Salomon, id nominis habere possunt pag. 52: Twv, inqiiil, rzTrupcavafiETwv zv elSbgia-rivh
juxta proprieiatem sennonis Hehraei, nut juxta fpbvnatg, %vfvo-tt>v£>vb[iuo~e,izupuTbfeLSeo-QuiY.uifvkuT-
fidem eleinentorum ; sed quaienus sunt imagines et TSLV TIJVfyvyi.vebroaStxjjftaTwv. 1(1esl, E quatuor virluti-
symbola veri Davidis, ac pacifici Salomonis, id est, bus iina species esi prudeniici, quam Physon nominavit,
B
Christi Domini, qui a Deo patre dictus est filius di- eo quod parcat, el servel anintam a twsioneet injuria.
leciissimus.ldem esto judicium de reliquis vocabulis Beneigitur Griecis convenit cnm Philonein allego-
subsequentihus, quae omnia iere secuudum typicas rica inierpi-etatioiie nominis Pldson, quod dictiim ita
et symbulicas explicaliones posiia leguntur; non volunt aTroTOUfziSeaQui,a parcendo, sitque a7ro TOU
secundum elymologiam linguae Hebraicae. fvki.TTeiv,a servctndo.Deus autem tunc maxime par-
'
Hieronymus passive sumpsilnomen DVin hldthlhim cil hujiianae condilioni ac fragilitaii, cura animam
sive Chetihim, a radice nnn hhalhalh, quae sensum servat a lsesione et injuria peccati. Sed muralia siint
11Viliose Marlianseus nomen *Q.v,On substituerat
et in y£o-atotvoce,pessimesubslittitumeratEuatot!taToi5(>}o-tf
pro "ay, Hieronymiaiio quoque laierculo 0«, etc. ei quod Gergesteorumerateiymon, Evacisiribue-
labor, vel dolor. Nedum vero Valicani libri ancto- batur. Qua de re Martianaeuslacunam iu codice Re-
riias, ipsaeiiatn hujus nominis interpretaiio Stu- gio non animadveriens, ita hariolando disserebat:
9CK~~tf, evincit, regis Og nnmen hic designari; cui JEvaei,aifff Evim d\i:uniur petsimi et feri ab niV ava,
faciie ex Graecorum sensu iulersepti vel interclusionis hoc est, inique egit. Domicilium autein vanum inter-
qiiadrat eiymologia ; minime vero omnium voci 0», pretari possunt, si violenter iiouien deducas ex "py
ex qua nihil simile valeas extorquere. Origenes
Homil. 15 in Numer. Og, inquit, iiiterpretalurinter- aun, unde KffOmaon, id est, habitalio et habitaculum,
clusio. t et etiam ex pn aven cum aleph ab initio, quod signi-
(•
b ln-igni depravatione deerat istbaec Evaei nomi- ficat vanitatem. Nos exVatic.
archetypo ioeum sup-
nis exposiiio^o-xoitotw» ixi oyEtr,maligni, sivetortuosi, plevimus ac restituimus. Vide idem hoc iiomen in iv
quasi serpentes : nam pro ea, quae subsequiiur, Vep- Fragmento.
 lloa AD TOJVUMW OPERUM S. HIER0NYM1 APPENPIX- 115S
lnlerprelalio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymus.
Geion, quia de terra plasmavit deus TEIMV, oTt utib rhg yhg ewkuirevq Geon, peclus, sive praeruptufn.
hominem. QebgTOV avSpwTrov.
Tigres, argumeiitunj,acuminis spi- lTiyptg,ma-TZvp.u, ^TCVZV"
OIJUTJOTO? p.u_, Tigris.
ritus.
Euphrates, Dominus, sptrilusijlus- EuyfjaT»?, auSevTijs; _ farLilovtog Euphrates, jfugifer. sive cres-
. tranlis. 7rvsufta.
8 "Qo-avva,
cens.
Hosanna, salva quaeso, vel servan- Sh, r>o-i»7UVTog. Osanna, salvifica.
oS>o-ov
tis.
Enoch, renovatio, 'Evo>x,iyv.uivio-p.bg. Enocb, dedicatto.
Jessai, refrigeratio. , "l£o-o-at,uvu-^v^u;. Jesse, insulae libamen, sive incen-
sum.
jEgyplus, afllictio, vel caligo. n o-xoTog.
3, QVvpig,
At-yuTrTOs- jEgyptus, tribulatio coangustans.
Diabolus, affligens, vel temppra- Ata§o"*,o?
', QkiSuv,n itpbo-v.uipog. Diabolus, deflueus; Groece crimi-
ritis. nator.
Abba, pater. 'ASSa, 6 TtUTnp. Abba, pater. Syrum esl.

islhaec, necsalis accuratescfjpla in Nominum He- \ sunt muli, non tigrides. Dicamus igilor Hesychium
braicorum inierpreiaiione, quaesjgnificaniianipostu- confunderp TJgrim fluvjum cum Euphfate, siciit su-
lat elemenlorum, non peregrinam allegoriarpm diflu- pra Seraphiiij eum Gherubii», et Pfo fopuSzi le-
sionem. Graecis itaque relictis, Hieronymo nostro gendum fopuQzi,aalfopuTng, quod ipsum erit Judai-
tflti adhsereamus, utpote qm non minus acctirate, priun a nij? Plieralh, vel Phorathe.
quam docte diclioiiumHebraicarumetymologiaspro- Ex liicloco iternm coarguendus error velerum
pouat, ubi Jegimus Osaiuia Giaece interpretari
1 Nominis Tigris noij memini" Hieronymus, quia edjtjonuin, wo-awa,quod perindeestacsidiccremusKirumsonare
Grajcum esl ac Behraeis Jgnotum; fluvius euim ter- librum. Os.qnm crgo in Iinguam Gi^seeamyertjtur
tius Hebraice nominalur bpTT!hhiddecel,sive adacel, trwo-ov Sh, qiiod Laline esl, salviftca.
3
quodinterprelaripossumus qciUumet celerem. Ilujus. Qiiia 45gyptus Iocus tuerai ajflictipnis Hebr.Tp-
porrofluviiaquaidicuntur 017T\haddim,idest, acufo;, rum inuilis "diversisque iiibulalioiiihus ac injuriis
et .0'bp Calim, hoc est, ieves vel celeres. Corrupto ihi pppressoj^um,ideo a Grsccis interpretatur angu-
vocabulo Chaldaeisdicilur ryWTdiglalh. Hinc apnd stia, sive tribuialio. Similiter propter illas lenebras
Josephum lib. i Antiqq, cap. 2 : Tigris quiem Di- liorribiles, quibus lerra ^Egypti oblecta est tempore
glath, quodinterprelatur anguslus simul el velox. Ca3- Mosis,jqligq
*
dieitnr /Egyptus,
terum GraccisTigris, idem estquod Persis et Chal- Diabolus, defluens interpretalur ab Hieronymo,
daeis yiA,«'"', i'd esl, sagilla, cnjus velocilalem alhjuo quia Hebraeis ait zub , signjficat fluere; apud iEoles'
modo yideiur imilatus hic fluvius. 0e eodem fluvio auiem StaSo^os-scribittir ~agou).oj-; ujjde diabolus,
siclegimus apud Hesyehium: TLypng,noTup.bg Uzpcruv seu potiijs zaboulosfacile defluehs inlerprelatnr. Af-
xui6 TOUTOU 7roTa(aou Y.UI
f>ot~~of, i~wov,7r«f5aftEv'IouSatot?B fligens, et temporarius dicltur a Graecis, uon juxia
yof>a§£t,7raf>aSi°Ekkoo-iTLypig. Id esl, Tigres, fluvius fidem elemenlorum, sed propler malignitaiem lenla-
Persarum: el ipsius fluvii impelus, el animal, Judwis lionurn ejus quas Deus non sinil esse coniinu.as.Hinc
quidemPhoradei, Grwcisvero Tigris. Locus tenebro- deillo scriptuin legimus Luciv., 15: Et coiisumma-
sus, et njsi me fallat opinio, non uno motlo corrup- ta oinni tentalione, diabolusrecessit ab ilto, usque ad
tus. Tigris Grsecisest animal quod apud Judseos di- tempus, uypi v.ucpov,unde nominatur 7tpba~>.%ipog; id
citur Phoradei. Hnc sonare videntur Hesychii verba est temporarius.
Graeea. Sed D^"""©Phirqdim, vel Phoradeim Judaeis
« Erudile conlendit Clericus reponmidum pVOfta, vertendum celerilalis, non acuminis. Typographor.
fluentum, pro7rvsupa,spirilus. OJfuTJiTo^quoque Latin oscilanlia istliaecsuo Ioco annotalio dccidit.

FRAGMENTUM SECUNDUM.

Interpretalio Lalina. Codex Vaticantts. Hieronymut.

DICTIONES AESEIS ETKEIMENAI LIBER NOMINUM
CONTENT^E TOIS HEBRAICORUM
1N SANCTIS EVANGELHS. AriOE ETATrEAIOIS. 3STOVI TESTAMENTI
1NEVANGELIO SECUNDUM [MATTH^IUM.ENTQKATAMAT6AI0NETArrEAIQ. EX MATTH/EO.
ut6f Y.pepuo-ag
Bariholpmaeus, filius suspendens Baf>6o).Oftatoj, uoV.Ta. Bartholomaeus, fili.ussuspendetitis
aqtias. aquas.
a v?ot- Betbsaida, domus frugpm, vel do-
onto?E7rioTrio-fiO!J,
Bethsaida, domus cibi, v.eldomus. BnQo-uiMu',
olese. v.ogzkuLug. mus venatorum.
Barjona, filius columbie,. vlbg irzpiOTZpag.
~B.af)i»y5,, Bar Jona, filius columbae.

1 BelUsaida, domus cibi, vel domus frugum inter- n'3. belh, el verbo rTT2f
tsada cum liltera t ab inilio.
pretalur: sumpio nomine ex T\i'3.beHi,M esi,demus, Denique in domum olemvertitur, si iiguratnm sit no-
et ex ,-nar sade, quod^agi-ui»sisnificat ^t. arna frugi- nien ex n~"tzajith, id est, olea yel oliva, legamusque
ex nomine Belhzaida pro Belhsaida.
fera, Domus autem venalorum expriiniliir
R Absque dieresi scriptum erat Belhmda. Hujusmodj^ilia quaedam vitia Vatic. casligal.
1157 GRilCA FRAGMENTA LIBRI NOMINUMHEBRAICORUM.FRAG. II. HS8
Interpretalio Lalina. Codex Vaticanus. Hieroiiymus.

Belliphage, domus oris,vel praeci- BnQfuyh,ouo? aTop.uTog, n fupuyyog. Belhsage, domus oris valiium, vel
pitii. doinus buccae. Quidam puiant
maxillam vbeari.
Bethania, domus obedientise. BijSavta,i&Y.og vw-uv.ohg- Belhania, domus affliclionis ejus,
vel doiniis obedienliac.
Baraebia, benedixit Dominus. Bocp.uyiu,zvkbyna-tv.ipvo.g. Barachia, vel benediclus doniini,
vel benediclio domini.
Baraban, filium magislri, -vel fi^ BupuSuv, vibv ^tSfiSv.ukov,*! UJOVBarabban, fllium magistri eorun).
lium patris. irurpog. ' Syrum est, non llebraeum.
Gennesaret, horliprincipum. Tevvea-upir, zvj7rotupybvrav. Gennesar, hortus principum.
Geenne, vallis. Veivvng,fupuyyog. Gehenna , de valle stiiit, sive val-
lisgratuiia.
Gergesinon a
, suburbanorum , vel Fepyeanyibv, tijsoao-rsiwv,»7frfoo-n- Gerasaenorum, suburhana, aulco-
- proselytorum. \VT<_i>V. loniibidgm,
Golgolha, calvariae. VokyoQu,xpavtoO. G.ojgoi.ha, calvaria. Syf "m esl.
Zehedici, habitaculum juxlacollo- ZeSzSaiov% KUpoiY.itpvTog. Zebedaeus, donaitis, sivu. fluens
caniis. iste.
Zacharias, memoria Domini. ZayapLug, javvifirj
-/.vpiov. Zacharias, memoria doinini.
Zacchaeus , justus. Za-Ayuiog', Sir.uiog. Zacchaeus,juslificatus , aut justus.
Eliacim, Dei resurreclio. 'EkiuY.ip.,Qzovuvaa-Tacng. Eliacim, dei resuireclio.
Eliu, deusmeus ipse. 'H).JOU, Qzbgftov «UTO?. Eliti, deus metis iste.
Eiias, deus meus dominus. 'SkLug,Qzbgp.ovv.vpiog. Elias, deos dominus.
Eli, Eii,leima sabacihani, deus "HXib, 'Hki, kupcu CTH.Guy.Bavi, £e<e Eli, Eli, lanima sajj^aeiaiii, deus
meus, deus meus, quare me de- ftou, 6ESftou, tvaTtp£ £-vx«T-£)t-7r£f; meus, deusmeus, qua.re detelt-
reliquisli ? quisiime?
Thomas, abyssus. vcl didymus. Qapcug,a6uo-«<>?-, n SiSiip.Qg. Thomas, abyssus, velgeminus,
Jesus, salvaior, vel salvans , aul 'ina-ovg,a<Athp,cwSwv-,. $ o-wi"£t, Jesus, salvatpr, vel saivaturjjs.
salvat.
Jessae, insulae oblatio. 'isao-at *, VJ70-OUv.upno>yM. Essai, insulac libalio, sed njelitJS
incensii.in.
Josepli, apponens. 'lccahf, c TrporrriSwv. Joseph, apposnit, sive apponcns.
Jerusalem, visio pacis. 'lepovcrukhp.,opua-igsipnv.ns-. Jerusalem, vjsjp, pacis,, vel timepit
periecte.
lscarioth, labernaculum morlis, 'lo-zaptwSB, o-x>7v>7 QuyaTov j n p.vn- Iscariotli, inenwfialc doinini, po-
vel recordalio, aut menlio mor- ftoo-uvov, n p.veLa.^ava.TOV. lestauleni dici., el inemorja mor-
tis, lis.
Hiericlio, descen.sus canipi, vel 'ltpiy£>, Y.UTuSuaiG aypov, n i^apia, Jericho, odc-r ejus, sive. luna.
exsilium, vel odoratus, aut n oo-fpno-ig,» arekhvn.
luiia.
Eaiaphas, ihdagator. Kuidfag, "j^v.suTiflJ'. Caiphas, inv,estigalor, yel sagax,
vel melius voniens ore>
Kodrantem, nummulus, vel ob- KoSf>av,T>3V 6 , ^TTTDV,»j cxoTao-fsof Codrantem , caligo, vel leiicbrac,
seuriias ipsorum. KUTWV. etc.
Korban, oblatio , vel donum. KOfSav,TcpoafOpu,n SmpovA. Cojbona, oljlatio.
Kanaiiaeus, possessus. Kayavafo?,xsscTBfesvos'. Chananaeus, possidens, sive pos-
sessio.
Lahbaeus, cor. AuSSutag, v,upSLu, Lebbaeus, cerculum.
1 Monet nos eiymologiaGraccorumxMTrot
upyyvra>vA * Nomen Jessai Graeei int.erprelantuf supra av«-
quod est, horli principum, errorem irrepsisse in ye- ^iu^tv, id etj,, relrigerationem; sive recrealionem ,
terem ediiionem el nonnulla mss. Hieronymi exen.-. ab </Mi/vyv>,recreo et refrigero; hic. auiem insulai
plaria, uhi pro ortespiincipiwjn restitueiidiiin estor- oblationem expriini volunt, testeetiam Hieronymo ,
tus principum. hujusmodi eiymologiam pen.iius non approbat,
' Verbum Hebraeum T3~t«fl&adsigniiicat rfoto'e et qui dicens Jessai vel Essqi melius siguificare incensum ,
donare; hincqtie Zebedaeus habet donali significan-, quam insulm libamen. %i p.orro insulam signifleal,
tiam. Exprimitur etiam fluens isle; quia y$ zub, ut eiWSHisse, incensum, s\\esacrificium, unde^nomen
supra diximus, profluere et fluere sonat: 1u atjteni, 1"J"1 Jessui et Essai deductum statuunl.
vel Nlil pronomen esl iste; njsi fbrte HTze prima sy 1- 8 Memoria mortis potest Iscariotli 'iilerprelari,
laba nominis Zebedmisit iJIa ad quum respicit Hiero- niodo liguratum intelligaliif ex 13T zecher , id est,
nymiis. Gracee Zebedaeus intelligilur TCUPLY.LC]_OVTO{? memoria , el ex JTp' Karaih , quod exte.rminium vej
secundum codicem Kegium; sed -ebrrupte scribiiur abscisionemsonat. Conferquaesupra de hpc noniine
cui opiime respondet
pro 7raf>ot-/.t'~ovTos',
•aupv/.iclovTog dieunluf in coniexlu Hieronymiano.
verbmn Hebrajenm 73f zabal, id-est, cohabilavil. 6 Codrantem in'enefri'«setca%inemyerlitur, quia
* Zacchaeus sermone
Syro, nonHebraco jtisttis di- Itp Cadar Hebraice idem est quod oblenebralus, vel
citur. Vide supra Observal-iones.-nostfas..-in eamdemi atmtus fuit.
diclionem.
« Ex Vatie. ita
Testiluimus^rspyEo-uvwv,quemad- B beftini codicis Iectionem, raSafJuvwv, yevzugoXv.os
modum etin-sacro textu cslMatth. vm, 28, pfoquo> auT7~.Cadarinorum, genCrationis.do.num ipsa,
alihipenes Marcum ef Lucam et rspao-nvwvef tuSoc- b Cod. Colbeilin, penes Marijaiiseiin);,'EXo.i,'E),ot:
JOIJVWV, in aliquoi niss. haberi non ignnramjis. Ajai& kip.ua-uSuY.Qavh , Eloi, Eloi, Uma sqbacUiane.
autem ex Regio cod. Martianaeus-ljie Vspa.etnvS>v,, c Facile rescribendum videa^.^gSjjrcr.wv.jquod et
el in Lalino fecerat Gersesinon , qtiod-nomen hihii Clerico pfacet.
est, Hucporro arbiiror referenda_iif vafiantem Col- a C-oIberlin. addil «UTO,ipsmn.
 1159 AD TOMUMIII OPERUMS. HIERONYMIAPPENDIX. 1160
Interpretatio Latina. CodexVaticanus. Hieronymus.

Mariam, illuminans. Mafitaft, a ywTt^ouo-a. Mariam, slella maris, sive amarum

mare .
Mailbaeum, donatum. b MaTfiatov,* 6'wfiaTio-6£'vTa. Mailhaeufi,donatus quondam.
Magdaleue, deturre. MuySuknvh,iv.-isvpyov. Magdalene, lurrensis.
Nazaret, virgulii ejus, vel purus. N«?a_o£T, uY.pip.ovog auTOu,n v.uQapig. Nazarelh , flos, autvirgullum ejus,
vel mundiiiae.
Nazoraeus, mundus. "HuilopuXog, Y.uQupbg. Nazaraeus, mundus.
Nazeraeus, floribus dislinclus. NuZnpuiog,c i%nvQta-p.ivog. Nazarams, muiidus, sanclus, sivc
s abjunctus.
d
Nazar, flos. Na"~af>,av6of. e Nazar, flos,
Nephtlialiin, convertil me, el NzfQukip.,cuvavEo-TpsvJiEV fts, v.ui Nephihalim, discreius, siveser-
Napliihalim, opiiulalio invisibi- NefQukeiv,avTLkn4ng aopuTov. TO viens, vel converlit, sive con-
lis. Hoc iu dictionibiis Hebraei EVTatr y.aTao-Totj_;£tov ).st;£0-i
Thg volvit me.
sermonis jiixta oidinem liticra- 'ESpuiSogStakiv.TOV zaTwfisvftETa
rum positis , infra post istud. TOUTO.
Poniii, ileclinantis consilium. IIOVTtOU, xltvavTOf3 _3ou),)7V. Pontius, declinans consiiium.
Pilati,os mallealoris. niXaTOU, CTOftaf o-<puf>07.67rou. Pilatus, os malleatoris.
Petrus, explicans , vel solutio. £7rt).uwv,n Stukvo-ig.
IleTfJOS', Petrus, agnoscens, vel dissol-
vens.
Rama, exaltata est manus. 'Pafta S, UI|>W6JJ h yeLp. Rama, excelsa, sive exaltata.
Rachel, ovis. 'Suynk, TtpbSuTov. Rachel, ovis, vel videtis Deum.
Raab, dilatata est. "PaaS, iitkuTvvQn. Raah, lala, stve dilataia.
Ruih, fesliiians, aut videns. 'Pou6, aTcevSovcru, V76_3WO"a. Ruth, feslinans.
Raca, inutilis. ~Paxa,XEVE, al. v.zvbg. Racha, vanus.
Rabhi, magister mi. . 'PuSSei u, St§ao-zaXs ftou. Rnbbi, magisler meus. Syruin est.
k
EtStiv4, QhpzvpiUuvafekig.
Sidon, captura inutilis. " Sidon,veualio.
To Halas, salum, id est maria. To ukug, TUuku.
To creas, carnem. To v.piug,TOxpiu.
Talitha cumi, pueila surge. Ta"*.t8axoufu, Ta v.opuo-tov av«o-T»6t. Talilha cumi, puella surge. Syrum
est.
Chanauaei, negoliatores. Xavavatot,ftSTaSoW. Chananaei, negotialores.
IN EVANGELIO SECUNDUM HABCDU. EN TQ KATAMAPKON-.ETTAITEAIQ. DE HARCO.
Arimathaeus, altitudinis eorum. k.pip.uQulog 6, ui|>oufJ auTwv. Arimathae.us,alliludo ejus.
1 Quid sit 5wftKTto-6svTa non facile dixenm. Non- A gio sine o- Sigma iniliali fvpavbnov, pro o-yu/ior.oTrou.
nulli mecum puiuit legendiun SoftaTto-esvTa, a Sbp.u: Est antem sphurocopos, mallealor juxta quoil scrip-
et hoc sensu inierpreiaiur donatttm. Quaeconjectura luin legimus Gen. IV, 22: Kat nv a-fvpo-/.bicog y.ukv.zvg
non est improbabili:.; si t.men conjectura est.et yukv.ov xat a-tShpov, Et fuit mallealor, faber wris el
non geiiiiinaepotius leciionis reslituiio. ferri.
' Eadem verba posiia reperies in Fragmento V, 4Non minorem quam superior attulil molesliam
cum vaiianiibns leciiunibus. Primo N«"~a/5, non KV6>J vox uvofzkigquae in ms. codice legitur rum Lamlida,
in plurali, sed av6of, id esi, flos interpretaiur. Se- ako>fzkig: quod nndecumque versum nihil siguificare
cundo nulla ibi statuitur differentia inter verbum Na- poiesl. Sidon auleiii captura, a\\e venatioinutilis ver-
ilopulogei THu^nputog ; ut revera nulla est, sive per o, titur; quia fTWseda, venaiioneii) sonat, eipNo», sivc
sivei.er>7 sermaiur.Deniquequse citaiainsunt in voee aun, inulilem.
hoc modo codice nis. 8 Gr.cca interdum Hebraeis admiscent auctores
sequenti NE?6a"-."ft, leguiiiur
fol 72 : N65>8«)i£ifiuvTikning,xeuNefQukip. o-uvavso-TEipsv Giaecivel e.vsctiplores, in novo prsecipue Tesianien-
ut, id esl, ISephihaleim, opitulalio, el Xephihaltm, lo, cujtis iiominasup)>leviiOrigenes,recensens Latina
converlit me. Abintdai ergo vox uopuTovpraesentis Graecaque vocnbula juxla proprietaiem luiguae He-
loci juxta fidem recilalae elynmlogiai, licet ui voce braicae. Salis porro etcarnisfli mentio in conlextu
Nephtalim fingi possit nomen Eloim, id esl, Dei, vel Graeco 6
Matth. v, 15, et xvi, 17, elc.
Arimathmus melius interpietatur altiludo ejtis
invisibilis, esse comprehensum.
' Absemia unius litterulae mullum diuqueine lu- quam ipsorum: undc proaurou (ii secescriplum vidctur
tudil in hac voce o-yufO/toTrou, id est, tundentis, et _ «UTWV.
malteaioris : corrupte eniin scribitur in codtce Re- B
« Sic emendat Valic. Legerat vero Martian. ex d Minori numero avQog,
flos, fecimus ex Vaiicano.
Regio saiis corrupte WT'?OUO-«, verieiatque in Latino Antea erat minus recte «v6»,flores.
lamen in subViexaanno- e Qund hinc siibsequitur Graiculi onnolatoris glos-
audiens, quam expositioiiem
tatione respuit bis verbis : Violenter adniodum Ma- sema , x«" N£y6a).£fv, etc, ad finem usque, in Vaiic.
riam interpretatur atidien»; eiymolugiaiaque hujus- archetypo uon iuvemtui'.
1 lu Vatic. « Siakvcav
cemodi ampuiatam ab Hieronymo niiiiiiiiediffilebar, , vel dissolvens.
BPostea obseivavitMartianaeus legi in Colberiin.
sed inspeelo Origenis Lexico inveni scripiuni tpwTt-
?ouo-a, id est, iUumiiiairix.Legamus igitur nou WTI- cod. 'Pa/xavty£>Qn, nupyh -tynkh- Ramd exallala, vel
?ouo-a, sed ywTiJJouo-a. ,, , imperium subtime. Videtmque illi ex Regii ms. lec-
b Ms. Colbertin., M«T6awff,ouftKTo-iBevTOff, Mat- linne, quae eadem ac Vaticani est, subintelligi nsila-
thmus, donati. . tissimam in Sacra Scripiura pliiasim, Exaltelur ma-
« Perperatn ex Regio ms. MaiiiaiiEeusEt;to-6to-ftsvojnus tua, vei In manu excelsa, etc. Colberiinum vero
le"it, et iuierpieiatur obstupefactus, quod nullo p
^ pro Rama inierpreiari iionien Rama, cujus principa-
pacionomini, sive radici Nazar possit aptari. Re- lus fuil omniuui excelsissimus.
h Marti.m. 'PaftfiEt,Rambi, manifesto ac
siiiuimus E^v6to-(isvofe.x Vaticano exemplan.tiuod m saepeobvio
Latiuo sonai flortbus variegatus, sive disiinctu*: no- codicisRegii, p. ponentis pro (3, vilio.
'
tum quippe ex suhsequenti eliam litulo, Nazar He- Colberiin. ~£>?Sw, Scdo.
braice florem *ignificare. i Erat ex Regio 'hpip^TQulog,Arimollliteus: iniuus
ii6I GRiECA FRAGMENTALlBRl NOMINUMHEBRAICORUM.FRAG. II. 1162
Interpretatio Lalina. Codex Valicanus. Hieronymut.
Ahha, pnier, vel palris. 'A§6"a,7ca.Tnp,
'
n Tcurpbg. Abba, paier.
Baiiiniaetis,filins caecus. , vibgTVfkbg.
Baf>Ttftatof Bartimaius, filius caecus.
Boanergc-.s,filii loniirui. Bouvnpyig,vibg fipovrhg- Boaner^es. filii louitriii.
Beelzebu!,degluliensmuscas. xaTajrtvwv
BSE).'~S6OU~'., pivtug. Beclzehnh, habens muscas, ant vir
niuscarum.
Israel, vir aspiciens deum , vel 'lo-puhk*, uvhp (3"\S7rwv
6sou, vjvouf Israei, vir videiisdeum, sed melius,
rnensvidensileum. 6EOV.
6f>wv rectus domini.
Ephphallia, adaperire. " 'E_>_>a6«
3, Stavot_>._6>7Tt. Ephphetha, atiapenre.
IN EVANGELIO SECONDUM LUCAM. EN TG KATAAOTKAN ETAITEAIja. DELUCA.

Augnsli, fesliim agentis, vel so- AuyOUO-TOU , n «OfJTVJV

lemnitaiem adjiingeniis.
Ahia, paier meus dominiis.
Aarou, mons loiiiludinis.
Aroen, ut crediiur, iia sil-
Aii'111,gratia ejtis.
Agge, soiemiuias.
Ailai, foriis.
Enoch, renovatio.
Enos, houio.
Emmaus, populum abjicientis.
Elis;>bel,dei mei saiurilas.
Herodes, pellicius gloriosus.
Iiuria, montana.
Jordanes, descenstis eorum.
Jnannes, in quo esi gralia.
Jairas, illuminaius. v
Ca;saris, nossessionis priueipalis. KuLcrupog, XTIO-EWJ upyovTiY.hg.
Cyrimni, lueredis.
Cajilieriiaum, villaeconsolalio.
Levi, apposilus.
Lamech, percutienlis, vel humili- AupLZy,Tckh^uVTog,
las.
Lazarus, a palre adjulus.
Loi, redempius, vel occludens.
, £Of}Ta"~OVTOC Augusti, solemniter stanlis, aut
TcpOO-TlQzulvOV. solemniiatem ailditam.
'A6ta, TcuTnp f-ouv.vpiog. Abia, paler dominus.
'Aa/3wv,opogSvvap.eo>g. Aaron, mons eorum; alibi, mons
foriiltnlinis.
'Aftvjv,7r£7rto-TWftEV0f
ysvotTo. Amen, vere, sive fidcliler.
'Awti, yaptg auTOu. Anua, graiia ejus.
'Ayys,iopTn. Aggaeus,solemniias.
'ASath, 6 txavoV. Addai, rohustus; violenler figura-
tum, etc.
'Ev&yr,iyv.uivio-p.bg. Enoch, dedicatio.
'Evwr, uvQpaTcog. Enos, homo.
'Epcpcuovg %kubv«7rof"f~tiJ/avTOf. Auimaus, populus abjectus.
4, fisoufiou7r">,r(o-ftov>7. Elisabet, dei mei &sluriias, vel dei
'E).'O-K6"ET
mei jimmenluni, aut septimns.
'Hpi>Sng,SepparivogSTrtSoijor. Erodes, pellicius glorio-ms.
'iTOupta,bpzivh- Iiuraese,nioiitanac. Syrum esi.
'lopSavng,xuTuSuatgaurwv. Jonlanis, desceiHuseoiiini, elc.
'Iwavwi?d, svw EVTIV yuptg. Joannes, in quo esi graiia.
'luzipog, e fcaTiaQzig. Jairus, illiiniiiians, aut illmninatus.
Caesar, posse<sioprincipalis.
KUfVlVatOU, z),V7f>OV0f.OUVTO5'. Cirinns, MveQuirinus, lise es.
Kayspvaouftf, v.i>p.ng 7capuvlncrig. Capharuaum, ager, vel villa conso-
laiionis.
Asust, irpOQ-Y.eip.zvog. Lcvi, appositus.
h TUTteivuo-ig. Lumeeh, hnmilis. Quidam putant
percntienlein, vel pereussum
posse sonare.
°, iruTpbg$anQovp.tvog.
S.u'C_upog
*
Lazarus, adjutus.
AWTB, kekvQpcapivog, Lol, ligattts, aut dcclinans, vel va-
h u7cov.kzLo>v.
cans.

1 Cnrrunle Bartimceusscriptum Iegilur apiul Grae- A servili parlicula : quod minime velcres editores asse-
cos pro Barsemii, m doruii nos s.inctus Hieronymus cuti, vocem ac ordinem ejus pertuibafiini, ul antea
supra in Noniiiiibns<IeJoinoe. Verum ex isto Orige- moniiimus.
4 ElUabeth interprelalnr Origenes Comment. tom,
nimiiLexici fr.-igmenioiiiauiresiissinie comproliaiur,
iiomenBartimwus, aul Barsemialcgentlum in Marco, V, in Joannem, Deimri jusjurandum, vel Dei mei t,ep-
non in Joanue. Consule su_>erioies auuoiationes no- tinium : quod conjunctum elymologiseGraei-aepnesen-
slras in hocce vocalmlo. tis loei expletsigiiificaiionem sabe :etaeqiia!em eftieit
I Habes hoc loeo
eiymoJogiain nominis Israel , Origeni> ac Hicronymi interpreiaiioiiem in nomine
quam S. Hieronymus emtlite confutat libro Quansiio- Elisabel.° Ul Lazarus possit non alnurde a patre
num llelnnic riim iu Genesim, et alihi saepe. adjtuut
* Licel onlo servetur elemenloruni in hoc Frag- inlerprelnri, nece-iseesi, ut inaliquot
exemplarihus
mcni» lihri Nominimi, Ephpheiha nihilominus liosi- Gneci le^erinl Labsaros : alioqui iioinen illuiJ nulla
tuin legimus posi litieraiu I, quia prima syllaha hnjus ralione pnterit verti, « pairc adjutus.
vocissetvilisest apinl Syros ei. apud Hebra o<, cha- 6 Corruplc scribuiii Grani A.akpro AWT,nec re-
raeteri>tiea conjngaiionis Ethpael. Peiindeesi igilur dempti polesl sigiiifieaium hahere verbuin illud juxia
ac si verhuni incipiai ahs radicali 3 pha. sive phe. proprietalem lingiiac Hebraica;; sed e» sensu , quort
Ilinc in contexiii j.nnedilo sancti Hieronyini, ulti- Lotsit liher.'ini>ab Abraham deeorum manibus, qui
muin verbum in Marco estipstiin Plmta absque ulla Sodomoriim foriunas exptignaverant.
rec!e. Alter.un vero aildit Colbeilin. etymologiam B liilerarum ordine consetitiente. Martian. ex Regio
af>wv "ry.stvo,
ETotftoT»?,quam Mariian. inierprelnliir, 'Aftftaouff,
d
AminaifS.
arnns ttlud, dispoxilio : seil quid sibi velit. aique Coliiei-tiii.'Iwavvnf,6souso-Ttvh yccptg, Jcannes,
uiiile illam hauserint Gracci ignnrarc se pvofiletur. Dei esl gratia.
Nilnl tamen insit diificultalis, si af>wvab atf>wileduci e Repostiimtisex V.-ilican.et C»lheriin.,
fOTtaQeig,
iniellig;is, ac verlas subvehens, aul extollens illud. illiiminaius : proquo Martian. ex Regio ywTto-eivTor,
Hieronyiniis quiique. ^riiniitthwtis , inquit, altiludo illuininati.
f Renius ex Colheriino lesieris
ejus. rel exallaliis enlivse. uunepvuovp.,v.i>u.n,
" Collierlinusconciunioriordine nomen 'EffaQa no- h' viilaveldomitsconso-
olv.ogTTupuvlha-eug. Capernaum,
niini \o-pahkpraepnuit. lalionis.
II idem Colberiin., cum S gemino, 'ASSat. « MaiUan., Ai>"i.legerat saiis mendose ex Regio,
e Ex Vatic. et Colheriin. legimus 'Eftftaouj-, ipso quein Vatic. castigat. .:
PATROI.. XXIII. 37
 1165 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1164
Interpretatio Latina. CodexVaticanus. Ilieronymus.

Maria, domina. Nuplu, v.vptzvovau. Maria, sermoneSyro domina nun-

cupaiur.
Marlha, conlentiosa. WluoQu,i;poaepL\\_Qvau. M:iilh:i, irrilans.
Nauni, consolatio. Naouft,TcapuY.knaig Nauni, cousolaiio.
Niiibnn, dedit, vel donum, autdan- eSu-/.ev,h Sbacg,h StSovfoj;
TsIuQuv, Nalhan, dedit vcl dantis.
tis.
Noe, rcqtiies. JVws,ava7rauo-tf. Noe, requiescit, aut requievit.
Nineve, fetus pulchritudo. a yovhgitpaioTng
Ntv£uv~i, Ninive, n.iiivitaspuicliriiudiuis aut
speciosi.
Rama, exallaiae. 'Sup.u, vipnkf. Raina, cxalioia.
Sarephlha, incensa vel angustia tapefQa, TrufiwSv)? upTOV. Sarephlha, incensa, sive angustia
~>,57Qkvtytg
panis. pinis, eic.
Simon, audiens tiislitiam. Stftwv,avtouwvkvnnv. Slmnii, pone mGerorem, vei audi
Irisiitiam.
'
Sodoma,paslio vel exploratio per "~6Softa,/Soo-xufta, h 7r6f>wtrif. Sodoma, pastio silens aul fulva,
ignein. etc.
Satan, adversarins vel aposlata. tuTUv,avTtxstftEvoj, h.unoaTUTng.: Salan , adversarius, sive Irans-
gressor.
Saba, caplivitns. SaSa, ulypukaaia. Saba, captiviias.
Tiberii, visionis ipspf ttm. 1 Tiherius, visio ejus , sive boni-
TiSepLov,bpuaeugauTwv.
tas ejus.
Trachniiitidis, mercaturao tfistitia. Tpa/wvtTtSo?, ip/nopLugkvtcn. Trachonitis, negoliatio trislitiae.
Plianuel, facies dei. Qtuvovhk, TcpbaatTQv Qsov. Phanncl, faciei dei.
Pharisaeus, dividens vel divisus. iapcaaXog,Stuv.zyti>piap.hog. Phaiisaeus, dividens sive divisus.
I,NEVANGELIO SECUNDUM JOANKEM. ENTQ KATAIbANNHN ETAfTJJAIQ. DEJ0ANNE.
Mnctn, fons virfutis. 3 Atvwv, 7rv7yv7 Suvafiswj. jEnon, ocuius aut fons eorum.
4
Galilaen,fevelatio vel volulabilis, TukHutu,.c «iroxaiVu^iff, h v.vktaTh, Galilaea,vuluiahilis aul iratismi-
aiit transmigralio. h p-ZTOiv.iapog. gralio perpetraia, vel rota.
Ephraim, aiictus vel ferlilis. "Efputp.,nv%np.ivag, h_Y,apTcofopS>y.Epiiraim, fertiiis sive ancius, etc.
C.niii, possessio sive possedit. Kava, -/.Thaig,h iv.ThauTO. Cana, possessio sive possidet.
Messias, uncuis aut Ciiristus. d UeaaLug,hkecppivog,h Xpiarbg. Messia, uiiciiis, id est,Christus.
Nnzireli), mundiiia. iSucHupiQ
' , Y.aQapoTng. Nazareth, muiidilhc.
Siliin, orlUs aquarum. Sa/stft, (SfvuovTa. Saalim, pugilli, aul ortus aqua-
rum, etc.
Sychar, obumbralio. Svyap, avav.tuap.bg. Sichar , concltisio sive ramus,
SilO.un,iiiissiis. ~~t*\w«fit, unzaTukpivog Silue, missus.
" Qebv,atzbTOVQieivv.ulirzptTpiyetv,
Tbeon,a currendo, et propter
1 Similiier el Sodoma dicitur Trupwo-tf, q.oiaigne .A"FVag.meiifumfibri Nominum ipsissimum esse con-
ccelesii :)c ultricibus flammis absumpta est; 7ruf>wo-tj texium queiii Lalinum sermoiieiii converlit llierony-
est eiiam tiicendium. mns; de Salim namque aiehai : Saalim, pitgilii.sive
' Tiberittsnielius verlitur uisio ejns, qtiam visionis volm,aut ortus aquaru 11,quod brevius Grmce dicitur
eorum; it iiaimitie finale- affixum est apnd liehraeos fipvovTu.Prwleren miiltisaliisargiiineiilis probari po-
proiioininis teriiae persotiie- singularis, 110»plnralis. test loium istud secnndum Fragmenliiin vgre Origc-
Qnare legeudum censeo in Graeco 6f>ao-swrauTou, vi- nianuni esse, nt ex serie vocahuloriim, qu* eadem
sionis ejus, juxln Laiinam Hieronymi versioneui ejus- est in Griec.o saepius et in Ltitino Hiernnymi con •
dem nominis. textii ; deiinle exiisdem omnino elymologiis ac si-
8 Ainon bene sonat fonlem virlmtis; Wjf,ain; eniin milihusinlcrprclaiioiiibiis, qiiasiiiinecuriosns Lector
dicitur fons, el !""!<on, robur ac virtus. conferreadinvicem utillonegoiio polesl, edilionisno-
* ln Lextco OrigiMiianoconseqnenii Galilaeaiuter- strie iiivitalus subsidio.
6 Eiynroiogiiiiii vocabuli 6s6v non regimus apud
prcliiltir 11011 anb-/.a.p.-^i.g,sed id. esl,.reve- Hieronyinnni iw libro Nominiiin ; procliveque judi-
uicoY.ukvj/i.g.,
lalio; no.11 deflexus; ntquejure meriio, nam Hehraeuiu ciinn esi, hoc nome!i addilum fnisse libiaiiorum
n~J gala, uoii tantum; signilica-lmigravit el m caplivi- Graecoruni lemeritaie, qna supeiins eliam adilide-
tateiiideportciliisest; veriiui eliiini revelamt clretexit. riint Gr.-ica noiiniilla vocahula. Praeier haec ;uiiem
lia |iifi. iil).'-,;V!'iorimi
imperiti.i miutiaMiiiu videtnr vo- quae deillo noiiHniv6s6v,hic afiV-ruiilHir, «liuuiil seri-
Calniliim «7ro-/.a).u'iitf 111uimv.ap.^tg; ut ex aocenlu bei-e juvaliit. Aiii igiuir' dictuni vulunl 6E6V.u-b TOU
satis liquei. in codice ms. u!ii l giiur u-b/.up.-<i/cg. n Qzua-Qui. quod fimnia intneaiur el ceruai. Alii a no-
" Verlio Salim ujiinifesiissiine decluj&iiurGracunv inine Ssoj, id est, melits, quotl sil forinidahiiis. Ple-
a Iierum reclius liabet Colbert. yovhgMpuibrnTog _• tiis cst: Yocahuli Nazareth repelitio ac diversa ejus-
feius pulchrilvdiitis. . Scd el Nvjvsut:habct pio Nt- dem iiiieipj-eiaiio pcr^pieueosiemlit iirim.i locoNa-
VEUV7. toputog lecliiiimluin, Chrislus enini Nnzarams dicms
">f;i Valic. jrupooTaj..-. es>, et :t Deo prse pariii-ipihns snis misericoidiam
c Martiau. lit ex ejns annointione inteJligjs, lege- conseculns, nberiorem pras.sliiit nohis graiinm atqne
rat «TToy.aftif/tj, ac verterai;, deflexns-.Posiea emenda - virtntcm. Apud Uieionymtiin in Manha-oNatarelh
vit aTrsKKAu^tfev.tiiioGoJbeitino nis. iiosqiieiln ex liabeionuiia sig-nfficalaqnse liic recenseiitnr in pro-
Yaiiciuio rcstiiiiiinus. pria columro ; Nazorwns vero in eoilcm M:ilth;eo
d PrQ.Nea.aiu_c_,,h')£ip.p-ivDg,.lcgeiai prideai; Miirlia- mundus solummodo exprimiinr. Postea a Colhertino
noeiisNa"~af>t!~"ivj).sv;ftsvori imseriii-jfxUam^coiii- ms. iidmonitus Mzaaiughknpivog(prO' ^Xsiftf/ivoj)re-
JS'iiisiireiii,
secutus, ipsiimque e regione littiluiii deNaz:ireth ap- scribi jus.sit, qtiemadmodum nos ex Vatic. cmentla-
posneial ev llierouyiiio. Gnniqiie. stntim iil.einm miis.
Nuiamth suhsequatur,itade priorein Notis liariola-
1163 GR.ECA FRAGMENTALlBRl NOMINUMHEBRAIGOROM.FRAG. III. I i6ft
Interprelalio Laiina. Codex Vatkanut. Hieronynms.
cursuin,et qnia non paijturin d.o- to-Tavat,cikkan 7ravT«
xat fxvjSaftvj
ino esse ; sed oninia implel sua 7r),V7pouV.
praeseiitia.
rique cum nostfo codiee Regio, «7T6TOU Qietv,qtiotl 61 stellas, qiiae"perpeluo ciifsii feVuniuf, esse debs.
esl,a c»rr«!irfo.Exisiiinarinitenini olim mulii, sidera Consule MythologosScriptores.
d Colberlin., uklu nknpQvv,absque voce 7ravTa.

FllAGMENTlfM TER Tl VM>

Inltrpfetatio Laiiim. Codex Vaticanws-. Hieronytiiiis.

Inlerpretalio nominitmet diclionum, 'Eppnvziubvop.uT'j>v jtat "UfswvzvTuXg Liber nominum'llcbraicoritnt.

quie in difinis Scripturis Hebrmo QcLutgyp'a.f».Xgepfip6p.ivo>vTV~
seriiionttoiitihCiitur. iSpuiSiSta).sxTW.
Atlam, terra tafiiea, vel testiliea- 'ASa.ftl, yh aupv.6vu.zvn,- n p-upTVplu, Adam, homo, sive terreinis; aut
tio ; aut lerrenus, vel iioino ; h ynyzvhg.h uvQpo>rcpg, h yavg , h indigena, vel terra rubra.
sive piilvis, Vclteffa riil)fa,Vel yh ipvQpa,h alp.u, n oftoiwtftf.
sanguis, vel assimiliilio.
Abba, jiatef, vcl seiiinf. 'kSSu, TcuTnp, n TCfiaovg. Ahha, paier. Syrumesl.
Abel, vapof, vel lncliis, vel ele- 'A.Sik,uTptg,vjTfsvfitij) »7kvafipov, h Abel, lnctns, sivc vaniias; vet va-
vans,au!pafsagfi fiinedemensa. aypLviap.u. por, aut niiser.iliilis.
Caiii, possessio, vei invidia. Katv,
8
h KhkoTVtiLu.
v.Thp-u, Cain, possessio, vci lameVilalio.
Seth, plania, velresuffectib. S'6, yuTEUfta, viavaoTao-tf. Selh. positio, velpositus; ant po-
culum, siv>!gramen; aut semen,
sive resurreciio.
Enos, ^blitus. 'Evwj, E7rt"".av6av'ofis'v6f. Enos, homo; sive desperalus, ve
violenlus.
Cainan,possessio. Katvav,VThatg. Chaiiiaii, lameniatio, vel possessio
eoriim.
Maleleel,compensalio foftis. Uukzkehk, uvTu\kayp.u iayypbv. Malnleel, lamlans deum,
J.ireii, desreiisio. n Jared , ilescentleus, sive roborans.
"laf/sS,v.uTu.Suaii.
Enocli, dedicatio. *Evo>y.eyv.aiviap.bi. Eiioi-h, dedicaiio.
Mathusala, missus. M.a8ouo-a).a, a7rso-Ta"^fjisv6f'. Mailnisale,moriis emissin; vcl mor-
iiius est, et inierrogavit.
Lainech, proba mente praeditus. * Aup-ey,suyviftwv. Lannch, hiiiniliaium ; aut percu-
tieiiiem, sive pefcussum.
Noe, requies. b Nw£,aVaTrautftj. Noe, requies.
Sem, peifecius. Sijfi, Tikeiog, Seni, nnmen, vel noniinatus.
Cham, audax, vel praceps. Xaft, Tokttnpbg, h jTp6treThs- Cham, calidus,
4 Japlieth, laiiiudo.
Japheth, diiatatto. '\ufzQ, 7r).atuo-wftof.
Arpliaxad, prophelia concitaia. 'kpfu\uS, TcpofhTzLu opapivn- Arphaxad, sanans depopulatio»
nem.
Saled, emissiis. c SukiS, uTczaTukpivog.. Snla, missa.
Eber, trajiciens, aut liansitio. "E§sf>, StuTczpav,h ScuSuaig. Ebef, traiisilorem.
1 Nomen nt8 Adamin tnt varias elyriiologias dif- .\ fbres, nec corruplehe nomiiiuiii; m.inifesta et con-
liiiiiluni' aptiil Gra'cos; quia illiid t;&iil'u!idiniicum fessa vilia plcriiiiiqiie sine hbiis emeiido; ca'tera
Adotha,Danii et Ada : qiioriiih prfiiinin pulvereihet descriho diligentef, prout scfiptu legiiiitilriii eodice
teirtim rUbritni signifiCiit; Dani verb sangtiihem, ei Graeco, v. g. St6pfo SnQ,'AupzS pfo '\upzS;el Evwf
Add itslimoninin. Sointt aiiiem cdrne.itxpef ahosuni, pro Nwe.
quo Philo el Ortgenes ssepius Imudiioininuui sigiii- a Ob^ervaj Leclor, noneodem inodo interprelaiiun
licalimics i-xpiiimint in voc.ifmlis, scd reium eveii- fuisse seiiiper Hicronymuin nominaeadeiii Hebraica ;
.itis, aul Palriaichaniin viiiutes. Sie :ih eis Adam ili- nam supr.i in liliro Nniiierorum sic nb en veniuir
ciiur terra ciirnea, quia ex terra cnrpus Adiuronipa,- nomen S.-Llii-Seih_ posilio, sive pnsuit De Lamecho
cium esi. Noe alibi iiiiurpreianiur ciiamjusfum, pro- etiiim iioec habet in Luca : Lamech , hitniitis :
pief veflftiSctiiiiuroEubiJM-slfis ilicilnf es-e invenius. quidani putaiil perculientem, sivejibrcussuniponsere-
Quiii Veio ile inmiinilmsAiuin et Noe hic adnione- sohare. * ('.orruple iu mauiiscrlplo fiegio scriplnm cst
mus, in aliis btiiie ihiiliis conse-inenlei-olisefvaiiilum
ent cni-iosoLrcii>'i;freqii>iiiteseiiim suni apud me- 7r),aTuo-a>fi0f pro 7r),aTUo-ft6f quod sign fhal dilata-
niorat.s GraecosScripiores hiijusinoili.interprelatio- tioiiem. ln aliis periiiuilis iioininibiis oiiiillin.lui'
in:*3ll;ej_;oiicae GoTisijleeii.-uitqtiie de aliijiiot liilerae, spjritus el aeceiilus ; quoriiiii imi-
;ic>yiiil>oic»>-.
hoiiiiue. Abel jaiil obsefvaia stilit ift priori Frag- iiimn defecttihi botia fide, nec os.citaiiier supplere
metno. curavi.
* Non desunt in Manuscripto Gfi&iMScripioris ef-
a Cornipte lectum a > lfi Vatican. lukiQ: lufh Sdiiiiur pbst btuSucfttvo-
Martian."Aaf>£5pro'iafjsSyqnod
emendai Vniie. ccih, iSpuXog.h f)S>p.n-Hebrwus, attt seiitehiia, qnae
b Itcrum cnrrnpte Marliah. cx- Begio^Evwj,Enot quJdem qno huc piicic"refefajitilf, iifilivideo.
ubstituerat pto Nwinomine. Casligalur aVaiicaiio.
ii6~? AD TOMUMIII OPERUMS. HlERONiMl APPENDlX. I16S
Interprelatio Ltttina. Codex Vdlicanns. Hieronymus.

Nachor, fasciculus visibilis ve- Kuyup, Seap.hbpuTnipypp.ivn. Nachor, requies luminis, vel re-
niens. quiescenie luce, vel obsecralio
novissima.
' Esrom, sagillam vidil, sivealrium
Esrom, deprecalio extrema. 'Eapotft, Sinaigiaxfan.
eoriiin.
Tbara, Iragrantia lcnta. Qupu, suwSiafipuSeiu. Thara, exploratores odoris, sive
expioratio ascensionis, vel pa-
stio.
Ahram, pater excelsus, vel transi- "h&pup.,TCUTVP v-fynkbg,h rcepuTng. Abram, paler excelsus.
tor.
Abrabam, paler excelsi, vel pater 'A6f>aaix,Tca.Tnp v-tyLaTov, h rcuTnp- Abrabam, paier videns populum.
nalinnum, aut paler Misericor- s6vwv,>7TcuThp otxTtpftwv, vja 7ra-
diarum, vel paler electus. Thp ivlzv.TOg.
Isaae, ristis, et gaudiuni. 'Io-aax, yikag, v.ulyupu. Isaac, risus, vel gaudium.
Jacob, supplantator, vel postrema 'IaxwS, 7rT£_3vto-Trif, h b eayuTUXf>a- Jacob, supplanlator.
apprehendens. TWV.
Esau, acervus lapidum, vel faclura; 'Hcrau,">,i6p),6ytov, h rcoinpcu,~_vjSpvi- Esau, faclura, sive roboreus, vel
aut quernus, id est, roboreus. vag. acervus lapidum, seu vanus, aut
frustra.
Rubin, spiritus dei. 'PouStft, » rtpct.6sou. Ruben, videns filius, vel videns in
: medio.
Symeon, obediens. Suftswv,UTraxotiwv. Symeon, exanditio, vel nomen ha-
biiaculi.
Levi, de me recordabitur. AjUt,U7T£f> EftOUflVV)0-8sUo-!l. Levi, additus, sive assumptus.
Jtidas, conlessio. 'louSaf, s~~Ofto),6ywo-tf. Judas, laudatio, vel confessio.
Isachar, merces. 'lo-a^af>, fjtto-6o'f.
* 'LuSovkbv, Issachar, est merces.
Zahulon, munus. Sapov. Zabulon, habitaculum eorum, vel
jusjurandum ejus, vel fluxus no-
ctis.
Dan, judicium. Adv,v.piatg. Dan, judicium, aul judicans.
Nephlhalim, opilulalio. NefQukzip., uvTikn-tyig. Nephlhali, conservavit me, vel
dilatavit me, vel certe implicuit
me.
Gad, obventio. TdS, ETCtTSUyfta. Gad, tentatio, sive latrunculus, vel
forluua.
Aser, bealitudinis praedicatio. 'Ao-vjfv, * v? 6'veiSofe, h Aser,
pi.uY.upiau.bg. beatiiudo, sivebeatus.
Joseph, additamenttim, vel dede- "IwO-l7tp,7Tf>0O-6>7itV7_, Joseph, aiigmentum.
cus, aul nblalio. dtpatf>£o-tf.
6 TZY.VOV
Benjamin , filius doloris, vel filius BEVtafttv, oSiivvjf,vj uiof Sz- Benjamin, filius dextrse.
dexlerae. %tug.
Melchisedec, apostolus justus, vel M£~\^to-£5£X,
d _3ao-tXsuf
aTTOO-TO^Of Sty.aiof, h Melchisedec, rex juslus.
rex juslus vel pacem colens. Sixatof, h elpnvzvav.
1 Hieronymus hanc etymolngiam SEvio-tf iayuTn, A geniano.
iil est, obsecratio novissima, copulavit. cum vuca- 4 Male et violenler in hoc libro Nominum , Zabu-
bulo IVac/ior.Graeciautem cum iiomine Esroin. Quare lon, fluxus noclis, interprelaliim declarat Hierony-
ne suspensus haereal hoc loco Lecior, scire dehet mus, quem consuli velim liliro QU;PSI.Hebraicarum
inV athar, idem esse quod deprecari; et pTJN ahha- in Genesim, ubi omnium Patriarcharum eiymolngias
nomiiium voluit pariter dicere.
ron, significare postremum, seti novissimum. Hinc 8 Iloc loco male scripium est 6'vctSa,pro 6v£tSeia
ergo Hieionynius Graecoriim opinionem secuttis, ni
fallor, in etymologia nominis ISachoris, illud deriva- sive ovstSta- Qimd nutein in laui eoulrarias signi-
vit ex "inNuhar; et athar, "inV Similiicr tlicendum iicaliimes aptnl Graecos nomen Joseph comniuie-
de Esrom, qui apiid Graecos inierjneiaiurofcsecffliw, ttir, non aliuude evenit quam ex diverso Ihemaie,
seu deprecatio postrema. seu diversa Hebraca radice, "D» jasaph namque
' Genus est arboris, quae dicilttr robur , unde ro- idem apud Hebraeos quod addidit; S]*Dsuph autem
boreus. Quod minime assecuti antea etliti libri, Esau tenjiisoiii"el consumpsitsignificat: umle apud Ara-
iiiterpiciaii sunt rubettm, pro roboreum. bas reinanet ~"j>*Dsajaph, quod sonaih obtruncavit
* Falsus est hic loci scriptor Graecus in compen- caput.
dio liiterarum icpu; non enim p, sed v scribere de- 6 Quia Renjamin vocatns est a matre Benoni, id
buit in medio, 7rva, ul sit TrvsOfta juxia veram Grae- est, filius doloris, Gra>cilinguae llehraicac imperiti
corum leciionem, qui Ruben iiiiei'|iretaniiir Spiritiim putarunt Beiijamin souare filium doloris.
Dei, id est, Trvsufta6EOU. Vide infra in Lexico Ori-
° Conferendus hic venit Origenes Iib. i conlra v.ui xai icuTnp ywvvjf, vj o-uvv)_yjoufii{v.
vev.uQupp.evog
Celsiun nuni. 45, ubi Abraham exponilur nuThp lnlerprelalnr Abraham paler eleclus soni, id est, inlcl-
sYlev.TbgThghv.ovang, pater eleclus sonitus. El Cle- lectus probi viri. Est enint eleclusel purgalus, et paier
inens Alcxai.ilr. Sirom., I. v, p. 4u() : 'kSpaup. vocis qua consoiiamus.
hyovg, Abraham exponi- h M riianams ex Rcgio E'cj_;aTOf
ipp.nveveTuiicuTnp ivkzY.Tog legerat, el Latin.
tur pater eliclus sonittis. Uierque auiem a Phiione pottnmus.
jnterpretalionem desuinpserii, qui lih. d« Gigaililms c Lcgeral Marlian.. h"ovetSupro ovstSof.
p. 2il8 : Ka),EtTatTcuTJipzv.kzv.Tbg vijfouf ippmvevQeig d Ideiufuaikiicbt, regius, excudit pro/3ao-t).iuf,rea;.
•
'A6fvadfi6 TOUo-7rouSaiou ),oyto-ft6f i^eikeyp.ivo(yua
\m GRMCk FRAGMENTA LIBRI NOMiNUMHEBRAICORUM.FRAG. III. 1170
Inlerprelatio Latina. Codex Valicanus. Hieronymus.
FILIIRCCEN. TIOI POTBIM. FILII KUBEN.
Ruben, admirabilis. ' Ruben, videns filius, vel videns in
"PouStft, 6auftao-Tof.
medio.
PheJoc, sempiternus arcus. tekby, TO?OV atwvtbv. Plmllii, miratiilis.
Cbarmin, vineam meam. a Carmi, vinea mea, vel cogniiio
Xupp.iv,up.nekovp.ov.
mea.
FILII SYMEON. TIOI ""TJHEQN. FILIISVMEON.
Jemuel, dexiera forlis. 'isftouvi"'.,Ss^td layvpov. Jamuel, dies ejus deus.
Jemin, dextera. 'iEfitn, SsIJtd. Jamin, dextra.
Oli, tabernaculum. * 'StkiI>,oT.vivwfta. Olibama, labernaculum meum in
Baua, album. •Bavd,"'.suxov. aliquo.
Jachel, paratus. 'luyhk, eTOtftof. Jachin, praeparans.
FILII LEVI. cTl01 AETEI. FILII LEVI.
'
Levi, ipse. AEUSI, auTOf. Levi, addiius.
Gersan, advena. Tnpaav, Tcupovxog. Gerson, advena ihi.
Caalh, concionalor. KuaQ,ivYlnaiuarhg. Caalh, uiolares dentes, sive pa-
lieniia.
Merari, amarulenlus. J/lepupl, Tciv.putvbu.evog. Merari, amarus, vel amaritudines.
FILHJUDA.. TlOl' IOTTAA. FILII JUDA.
Er, silva, ubi belluae. *Hp,Spvp.bg,d o7rou6v3f>t«3oUf. Er, vigiliae, sive pellicius, aut sur-
rectio, vel effusio. .
Aunan, fons. Auvdv,nnyh. Onan, moeror eorum.
Seloii), iniquitas. "~vj"\wft, dvoftta. Sela, peiilio.
Phares, septum. Qupig, fpu.yp.bg. Phnrez, divisio.
Zazi, illusiris. Za?d, Eirtyavvif. Zara, oriens, vel ortus.
FILllISACHAR. TlOl JSAXAP. FILII ISSACIIAR.
Thoda, vermis. ©wSd,av.i>kn%. Thola, vermiculus.
Plma, hic sum. $oud, wSsstftt. Phua, hic adverbium.
Job, dilecium. "lw§,uyurcnTov. Job, magus.
Salomun, reservalum. Sw^OflWV, TV7f>0UftSV0V. Semrom, nomen videns, aut cus»
tos.
FILII ZABULON. TIOI ZABOTAQN. FILHZABDLON.
*
Za6ou),wv, suwSwfte. Zabulon, liiiliiiaciiliiin eorum.
Zabulon, fragrans.
Seer, iiistitiims. Sesp,
* 7rs7ratSsuft£V0f. Sarad, ut descenderet.
Elora, sempiternus. "Ekitp.,«iwvtof. Elom, regio campeslris, aul quer-
cns, aui roboreus.
Geel, misericordia domini. 6 Tehk f, ekeagv.vpiav. Joalel, vitn dei, sive exordium dei,
vel pracsiolans deiim.
1 Continua hic est nominum depravatio, et in- ^ prwbens, sive ab SUOSEW
} , expedilum iter habens. Qttae
terpreiationum perinrbaiin. Rubenis enim etymo- elyinologia satis couvenil nomini Zabulon, qnud
logia 6auftao-T0f,hoc est mirabilis , consequentis est alihi fluens inierpretatur. Cerle suwSwftcorruptum
nnmhiis fekb%, quod in Hebrtco scriptum eil N*!?""! verbiim est, quociimque scnsu sumaiur.
Phallu, inirabilemque signilicat. Praelerea T6S~OV uli>- 5 rhn ElonGraeciconluse accipiunt pro DlS'y elom,
vtovperiinet ad iioinen Hesron omissum ah exscri-
ptore, dum recenset filios Ruben. Gseiera praetereo, quod swculum vel sempilernum significat.
quia ex comparaiione textus Hieronymiani perspi- 6 Non pnierat clarius aul elficaciu« probari nomi-
cna sunt lectori. Consulendum tamen nomcn Ezroin num
infra in praesenti Fragmento. prnpriorum corrupiela, tlequa Ongenes et llie-
* Nullus inter lilios Simeon recensetur in Geuesi, ronymus tam saepe conqueruniur, quam isia prae-
senti vocahulorum serie viiiosa : inajor enim est
qui vocelur Oli, vel Batta : nec liiijusmodi vocabula coeteris oiiniihus depiavatinnihns nominnm, in
lcgunlur apud Hieronymiim suh illa forma. Proclive editis Graecis exemplnihns visunlur. Ecquis qna; crede-
est iii creilainus, ex noraine Oolibama veierum ex- ret noinen Joalel, vel Jahelel ad ianu.ni
scriplorumerrorederivaiafuissevocabulaO/iiJlBwia.' cnnupie-
al Oolibama nonestnomen viri, sed mulieris,uxoris lam prolapsum temeritaie, vel osciiantia veierum
Esiiu. exscripiorum, iit pro eo legcretnr, Geel; pro Sephion,
3 Pro aurof vitlettir seriem Sedon; pro Arocli, Varilei, el sie de reliquis, quo-
legendum utot, juxla rum foRiliialemex comparaiione Hieronymiami'. la-
coniexiussaci'i,Gen., xLvi,Il;saliemauTw,id esiipsi, bulae leclor 1'aeile deprehendel? Sed praeier ilhim
noi) ipse legendum monet Hebraicum i"h, in quo est' B depravalionis speciem , alise suni in codice manu-
particula "h lo, qttoe Graece redtlitur auTw. scripto, iil cmn legimus utot Adv, pro utot rdS; et
4 Forte
legi debet suoSwv, id esl, prosperum iler vicissim, fllii Gaad, pro fllii Dan. Usim immque so-
a Denuo idem pro Xu.pp.cvlegeral Xapp-iv; quse Yaiic. tns. suffccimiis.
cmendai Yalicanus. d M.ile interprelatur Martian., ubi bellnw, ait Cle-
b Vatic. quae hinc subsequuntur nomina ita per ricus, quasi 6v7f>twSouf idem essel ac QnpLu.Sed lege
seriem effcrt : TOTTOU 6v)f>twSouf,loci feris relicli, consiabunique; et
sensus et construciio.
'Hek, avhvcopcu. « Rescrilii malim suoSftof, quod est odorus, sive
'luyjnk, iTOtjxof. odoratui. In Vaiic. auiein exemplari suoSw.uofsciip-
Bavd, kzvv.bv. tum videtur, postremo litieraruin duciu ob velus-
* Hanc epigraphen: tatem oculos fugiente, qnse causa exslilerii Regii
TIO'I AETEI, codicis exscriptoii, utsolum EuwSwfireprxsenlarct.
yhae Graceuliamanuensis iuciiria in Regio ms. de- f Hic in Vaiie» ms. sub seHe 'iliorum l)an recei»»
eidferstbftUAfi el MarlifMsasusno» rtuirtsadveftU» tfk Ifeluft
 1171 AD TOMUMIII OPERUM S. HIKRONYMIAPPENDIX. \m
Interprclatid Latina. Cbdex Vdlicahiis. Hieronymus.
FlLJtDAN. TlOI AAN. FILII GAD.

Sedon, inspeetor, episcopus,. SESOV,STrto-x.OTrof. Sephion, egressum esl os Irisliiise.

Aggi, feslivitas. 'Ayyzi,iopTuap.bg._ . . Hapgi, festivitas niea,
jSo.uiieiti,secundans meus. "Swpistv,SsuTspwtvjfp.ov, Sutii, pupiila inea, vel secupdus
meiis.
Hiesba, virliis.mea. 'IzaSu.,Svv/.pigp_ov. Eshan, ignis in eis.
Mere, mariyf nietis. a M£f>E, p-ov. , . Heri, declinans.
u-apTV.g
Yarilici, ilescensns meus. Ovupckei.Y.UTuSuaig ftou. . Arotli, vindemiator sufficiens.
Tou Arilei, natnra meji. &ov'Apikel, h <j>uctfuov. Areli, leo dei inei,
FILl!NEPHTHALIM. TIOI NE^AAEIill. FILII NEPUTHAILI,
Neplnhalim, preeatio, NefQukzip.,Kpaaevyjh. Nephlhali, conservavii rne, etc.
Asael, fortitudo palris forlis. 'Aauhk, cayvg TcocTpbg iqyypoQ. Jisiel, dimidium dci,
Goniei, ex me sempiierjius. Tovcet, UTC'
Iftoo ui&viag.. Gnni, clatio mea, sive liorius
meus.
Jessaar, fortis. 'leaauup, iayypbg, Jeser, figmcnium, sive li ibulatto.
Thtisileni, perfecius. Qvackript,Tikeiog. Sallem, pax, vel reddens.
FILIIGAAD. TlOl TAAA. FILIIDAN.
1 TdS,
Gad, veiiiens. ipybp.ev$_gA Gad, lentatio, siye Jalrunculus,
eic.
Thuim, imngo. Qvelp.,eb/.uapcbg. Usim, festintis eorum.
FILJIA.SER. TIOI A2HP., FILII ASER.
Aser, beatus. 'Aahp, p.uv.uptog. Aser, heniiiudo, sive beaius.
Eniina, numerabilis. 'Eu.p.u,upiQp.ovp.zvog.
s 'laaovu, "> Jamne, marina, sive ntimerabilis.
Jasua, sanans. Etjtoufisvof, Jesui, planilies, sive est deside;»
rium incini), aut certe salvator.
Jasue, dignitas mea. 'l«o-ouv7,
d|twfid ftou. .. Jessui, est dolere.
Ucriu, p»tens. Ovv.piu,SvvuTog. , . Reria, in clamore ejus.
Useel, superstes ei reduhdahs! Ovazhk,Tcepiaaevopevi). Sara, princeps.
FILJIJOSEPH. TlOl 102H*. F1I.IIIOSEPH.
Joseph, augmentuin. 'lwo-vjy,7rf>6o-6Eertf. Joseph, augmeniiim.
Ephraim, latiludo. 'Eypatft, TtkuTvg, Ephraim, frugiferum, sive cresccn-
tem.
Manasses, vendiius. tiuvuaahg, rcei:pap.ivog. Manasses, oJilitns , vcl necessitas,
Asseneth, exostis. 'AaaevzQ,p.iaovp.evog. Asseneih, riiina.
Petephre, visihile. c Il£T£ff>v5, Phctephre, lihycus vitulus , divi-
bpUTOV.
sio, vel os (lecljiians, etc.
FlLll BEMAJIIIN. TJOJBENlAMlN. FILlIBENJAMIN.
Benjamin, fllius dexierae. izviup.lv,vlbg Se%ibg. Benjamiii, lilitis tlevter.e.
Salai, fanielious, sive ilevorans. d.
Sukul, v.uTUTcetvbp.evog Bnlii,praficipitans,sivedevorans.
Sabacliar, priniogenitus. luSuyup, 7rf>wTOTOx,of. Bcciior, primogcnitus, v-elin cli-
leilis, etc.
Seber, ignis veniens. 2e€hp,Tcvpipybpevov.. Asbel, ignis vaniis, siyp relus.
Perji, iiis-olcre, tlepu, TcupMY.ztv. Gera, nimiiialio, vel jncolaius.
Nabaii, psallens libenter. Naoau, iiukkavhSio>g, Naanian, lidelis, yel jiiotuseoriinj,
Lei-i, frater metis. * Asif, a.Sekfbgftou. Echi, frater nieus.
lus lilins est I)an; Sephion aulem cum reliquis filius A esse. qnod venire, cujiis opinionis insciliam castig.it
iuit Patriarcli;e Gid. Hnc inmien Gad anle Dsim Hieronyiiiiis libro Quaest. Heh. in Gem-siiii a nobis
scriptum legitur in columna Hieronyiniann propter modo rilatq. Similes niox occiirriini in aliis noinitii-
sOlam comparationem diyersa! etyinologiac : nec hus eiymologiaeGnecoruni, qqas sigil|;iiim Nniis ilr
siim tam hebctis cordis, ut rccenseam Gad inter Q- lusli-are non suseepi, ne ciini in lias GnunmaticoT
lio-i Z)aii. rjitn tricas SMmpinsinsnmo, a potiiiribus ipsac ac
' Ne acium saeplus agamus, et e^dern semper re- inagis necessariis auiniuin meum avoecnl, renjo-
pUpemiis, meiniiierit Lector stiperiorum niinolatio- ramqiie pariaiil diligentiae gravissiinis reliiis imper-
)itnn nqstrariim, quihus nstenstim esl, verl)a Hehrai- tiend.e.
ca, nequaquam sesundnm pioprielateiii lingti;»!, atit ' IJI Graeca hujus nominis etymnlogia legcitlnm
iidem elt!inonlo!-|ii!!,uhiqu>!a Graecis esse interprc- ;i|) eiio>p.auqmid
vjdejlir !!Orj?|tpuftsvof,sed i%ii>p.eyog
tala; uteiiam ex nomine Gad jam perspicue liquet, smnre ei sqncire siguilicai, Quo sensu Jama , sive
"qiioj interpreiaiitqr veiiienlem.St'd autiientliH hac Jesuci, iion abs re ilit-ilur sanans, ul|.otc qui perirans-
no iv Hieniiiyiiiiis : IJbi nos, incjiiit, pqsuimus , in iit benefaciendo,v.atii>p.evog, el simandoomnes oppres-
fortuna, et Gtmce dicitur iv TU/V),qttw potect eventus sos a diabolo. A<it.x, 58. lii Latiua antKiu inteipre-
dici, in Hibrwo habet BAGAD"(~a3,)qitodAquilq in- la,Ijone lii -ronyini illutl pariler ohscrvaiiilum , sc-
lerpr^iatur, vp.nitp.ccmctiq.Nos cmte.mdicere possu- cunilain etymologiain noniiuis Jesua, esl d^siderium
pi.U>,ift prgcinctu,.BA enim poUSt ^'•'(Ppqsitiqneni so rfieuin, atl vocabijluu).sqquetis magis poitinere; quia
itarein, et vcpit, Ai' i'Vepiuerga s't'(" .acnrijt!"'"',qui in iilif) Jessui, proiiomeu ineinn iiiveuiiur, quod in
GADdicilitr, Zclpha filius Gad vqcntp,sesi. Gad ilaqiie T> ~ Jesua non legimus.
' ~T0i
accinctip, elbd, veiijt. Quoil juipepiiiiun
inii!i,ln;et.~"Liir Corrupielas iinrum nominnm in Gr;eco redar-
Gnijeiiiiun eiltigil, qui legeuies f"ne appd Ajujlapi, guere possumus ali ipsa inlerpretatinne. Leis, e\em-
venit accinciiq, sijspicaii sqnt Gnd Hebraiee idqm p!i gratia, inierpreialiitn uSekfbgp.ov, frater mens,
a In Vaiic, scribituf M>7f>e,elpanjo posl uno verbo c Idem Vatic., rcz.TTefph.
ci vblnti singnlafe alteruiij nomen ©ouaf!t>,itpro 6o» d Legeiitluiji yjdcjui- jtaTaTrstywftsvof,a radiee 7r£t-
'Af>Asi. vdw: 7r.£tvA> enijn a lexicis abest. E».
b Vatic. pluiitim numero, E^touftivot.
1175 GRiECA FRAGMENTA LIBRI NOMINUMHEBRAICORUM.FRAG. IV. 1174
Inlerpretatio Laiina. Codex Vaticanus. Hieronymus.

Varos, princeps. Ovupog.aoynyag. R<>s,caput.

1 Mopliim. de nre enrum.
Mmnphin, similitudo mea. Moftyiv,oitotoTvjf
p.ov.
Tliouara, descensus inetis. &ovupu,xaTi/.Sao-if ftou R. Arcd, descendens.
Pithnm, os sempiternum. n'6t»ft, cToftaatwvtov. Phithom, os aJiyssi, vel snbilo.
Ramesse, rapina. '"Pupeaah,uprcayh. R:imesse,pabulum, vel lima, etc.
Sepphora , consideralio speciosa. Szpfbpu, iiriav.eyigo>paiu. Sephora, avis ejus, vel puichritudo
ejus, sive placens.
Pliua, propheta. $oud, Tcpofhrng. Phua, hic, sive apparebo, sed me-
lius rutiriim.
Levid, minister. AeveiS,vrcovpybg. Levi, additns.
Moyses, aquae elevatio, vel mens Mwuo-vjf,uSaTof uvaipzatg, h vovg Moses, alirectans, vel sive palpans, aut
pia, vel strutinium dominj. suo-sSnf,vj spztivu-/.vpLov. stimplus ex aqua, assum-
ptio.
Ra__uel,aroicus foriis. , *> Ragnel, pastjo dei, sive amicug
'VuyovSk, y&oflayvpbg.
ejus dens.
Ioihor, redundantia. 'lw8wf>,iceptaazLu. Joihor, superfluus hujtis.
Z ipheth, vita lata, Zwyvj6,""wv! TckuTttu. Japhet, Iatkudo.
FILIIPHARES. TlOt *APE~". IFILIIPHARES.
* Esrom, sagiitam videns, elc.
Esmm, arcus sempiiernus. 'Eapi>p._T6"~OV atwvtqy.
Amul, misericonlia. 'Aftou"*.,s),EOf. Amul, parcens.
FILIIEPnitAIM. TlOIE-PPAlM. FILIIEPHRAIH.
Suihala, digniias apostolica. ~~ou6a),d, dJjtwfta K7roo-To),tx6v. Snlhala, rndicams. .
Beclior, priinogfiiiiius. e Bechor, priniogenitus.
Bzybp, TrfVWTOTOVtOf.
FILIIMANASSE. TIOI MANASSH. FILUMANASSE.
Galaad, lestimnuiinn. I~a).adS,p.upTVpLu. Galaad, acervus leslimonii.
FILIIBRIA. TlOl BPlA. FILIIBEIilA.
* transitoiem.
Ebcr, amicns. 4 'ESip, flkog._ Eher,
Meichiel, missus a forti. ms^kychk;uTteaTukpivag uicb iayv- Melcbiel, rex nieus deus.
pov.
manirestissinje dncet pro Leis legepdum ac scriben^ A.transitorem; si autem habeat ffet/i -&n, interprelattir
dum Echi, quotl Hebraiee dicitnr "nN , Echi, vel amicus, sive socius ei conjunclus.
Ahhi, meum: * Nominis Mathusalw eiymologiam vocabnlo tlei-
.sigiiificatqnefratrem
1 Ex Graeco et Hebraen facta videtur ctymologia
chiel affigere hoe ioco Graci videntur, licel SK'~3SQ
Jfompfiin apud Gnecos. Mopyv"'enimGra'Cis est spe- Melchiel possil nliqno nioJo inlerprelari missus , si
1
cies oris, el allixum i, llebrseis est pronomen figuralam sive foriuatam dicamtis vocem a verbo
priin.-e persoiue sing. masc. tneiis; hiuc Momphi,
vel tlorphi pnlestdici apud Graecos iinguae Bebrai- Chaldaico""jtiODmalach, quod nunftiini et missitmso-
cie incnriosos simililudo inea, nat apnd Orientales. Hinc Targumistae verhum *W~>D
* Confer nomeu istnd cum nnmine Pheloch supra
uttesiis ipse accedas, atwvtov
T61;OV e-se malach, Prov. xin, 17, reddnnt per n'b~2~,scelihha ,
positn, ety-
vocahtili non nomiiiis Pheloch. derivatum a veriio vhlSJ,salahh , quod mittere signi-
' Eber scriptiim Esrom,
mologi-nn
cnm Amijyab initio signiflcat lical.
B Adtlit Vatic. hic vocem IgoSouExodi: lum MQav, nonbKl^n.
prob ni6wu.legii. Verum puto luce meridiana clarius est, emendan-
Pr<>fO.os legerat Martian. tW.of, qtiac vox lonica dnin, uti fecimus, ex Vuiican. fikog , amicus: jnxta
dialeclo oculum souat. Atque iia quitlcm vertit, liebraicam annlogiam , el Hiernnyiiii interpictaiio-
ratioiipmqiit!ejus eiymi hanc reddii: Propier prio- neui, qui pastiotiem et aijjiciim vertit, et tam saepe
rem syllnham Ra, oculi, sive vistts signilicantiam ex- alibi docuit. iisdem lilteris nyi, el pastorem et ami-
tori|uenl Graecie iiomine Raguel; non inieliigeines B cum deuotari.
scriptum esse vocabulum cum littera J? Ain, baijn c In Vatic. fieyup.

FRAGMENTUM QVARTUM.

Interprelqtio Lntinci. Codex Vaticanus. Hieronymus.

ISTEIiPREPATlO FEMiNINOIiUM ERMHNEIA LIBER NOMIISUM

ThS ©HATKQN
IIEISRAICORUM.
.NQ.M1NDM 'OvofiaTwv 'ESpuLSiSta).s*Tw.
T>5 HEBRAICORUM.

Eya, vita. Eua, jwv', Eva, vila, aut VOB,aut calamit.is.

Sara, fasciculus visns, vel sterilis, a Zappu, Siap.n,§keirop.evn,
h aTelpu, Sara, piinceps;
aui princeps. h c/.pyovaa.
't §arae nomen non inierpreiaJur sterilis, juxta Erai aulem Sarai sterilis. Non sum ianien nescius
fitlepi elenjeniorum; sed pro vol.tiniate Graecorum, TPXS.basoreth, siguilicare siccilalem et stcrililatem ;
qui senientias Scripiur:e sacrae stcpius usurpaut pro umirt vinlenier Graeci suo niof e formatum '«lelliguni
elymologiis; nam de Sara dictuni esl Gen. xi, 50 : forle nomen Sarai.
1173 AD TOMUMIII OPERUM S. HIKRONYMIAPPENDIX. 1178
Interpretatio Lalina. Codex Vaticanus. Hieronymus.

Agar, ipsa proselyla, vel simul nu- "Ayap, auTvjTTfloo-viXuTOf, v5o-uvTf>s-Agar, advena, vel conversa.
trix, aul advena est. tpouo-a,V77rf>oo-v7~\uT£uouo-a.
Reliecca, multa paihmlia, vel va- 'fzSiv.Y.U, TCokkh VTCOpOVn, Rehecca, ninlla patienlia, ve!mul-
h TCOlY.Lk-tl,
ria, aut flalus desuper, vel Ise- h TcvahavwQtv,h yj/pv-. tum accepit, sive patienlia.
litia.
Debora, apis. AeSbppu,pAktaau. Debora, apis, vel loquax.
Sepphora, gralia et pulcbritudo. lercfbpu,yicptgv.uiv.ullog. Sephora, avis CJIH,vel pitlchritudo
ejus, sive placens.
Rachel, ovis, vel flalus forlis. 'Puyhk, TcpbSuTOV, h Tcvoh iayvpov. Rachcl, ovis, vel videns princi-
1Asia, v.otciaau,h pinm, aut visio seeleris, elc.
Leia, labnrans, vel sustinuit la- ip-oyQnaev, h uvu- Lia, laboriosa.
horem, vel recusala. vevopivn.
Bersaliee, filia pnlentis. BnpauSei,QvyuTnp
a ipyau.ivn.
SVVUTOV. Bclhsabee, (ilia juramenli.
Saraa, veniens. Sapau, Sarai, princeps mea.
Thamar, ejus qtisemutavit, vel im- Qupcv.p,u)lv)-uanga, h h~kka%ev, h Tbamar, "palma, vel amara.
mutavit, aul palma, vel amari- foLvc^,h TctY.po.ap.bg.
tudo.
Maria, quae dominatur, vel ama- "Mupiu, xuf)t£uouo-a,« 6aXao-o-a. Maria, sermoneSyro dominanun-
Trty.fvd
rtim mare. cupatur.
Mariam,illuminala, vel illnminans Mafvtdfn . ywTt?wftlvv),vj ywTt"~Ouo-a Mariam, plerique apstimant in-
eos, aut dominus e generemeo, aurouf, vj v.vptogZY. yivovgftou, >5 lerprelari, iiliiminaiit me isii,
vel smyma marina." ap.vpvuQakaaaiu. vel illuminatrix, vel zmyrna
maris; sed mihi nequaquam
videtur. Melins autem cst, ut
dicamus sonare eam slellam
maris, vel amarum mare.
Rnlh, flatus, vel properans. 'Pou6, 7rvovj,h o-7r£u5ouo-a."
* Souo-dvva, Ruib, lesiinaiis, aut videns, etc.
Susanna, lactilia eorum, velapo- y//pu auTwv,vjd7roo-ToXt- Susanna, lilium, aul graiia ejus;
sttilicum lilium, aut resnrrectio vtovv.pivov,h uvuaTuaigSo'|v7f. sed melius si feniiniiium nomen
gloriae. figuretur a lilio.
VIRlLIUU. b AP2ENIKQN. VIRlLIDM.
Phares, seplum. Qupig,
k fpuypbg. Phares, divisio, sivo divisil.
Esrom, materiam. Eo-f)wft c, uXvjv. Esrom, sagittam vidii, sive atrium
eorum.
Atham, sublimis. *A6dft,v-tynkbg.d Aram, excelsns.
Aminadab, natio desiderabilis. 'AfttvaSdb, s'6vof E7ri6up)To'v. Aminadah, populus meus volun-
larius.
Naasson, rcquies sempilema. • Naaero-wv, dvdirauo-tfatwvta. Naasson, quidam putant reqnie-
Inni sonitum : sed melius esl,
augurans, sive serpens eorum.
Salmon, accipe vas eleclum. SaXftwv,ku.Szo-z£uofivlevTov. Salmon, sensihilis, sive sensns.
Booz, adventus polcns. Boo?,s'Asuo-tr SuvaTvi. Booz, in quo robur, vel in ipso
fortitudo : sed melius in forti-
tudiiie.
Jobed, subordinatus. 'Iw6*s5,u7rofao-o-6ftEVOf. Obed, serviens.
Jessac, refrigeralio. 'izaaul, dvaij/u^tf. Jessat, insulae libaiio, sed melius
iiiceiisinii.
8 Aa§tS, h David, desiderabilis, aul forlis
David, desiderabilis, vel qui mi- h hkenpcivog,
7rs7ro6v7f/.svof,
sericordiam conseqnitur, atit Ibr- huvbg yetpi, h w vJTOtftao-Tai Ta iniiiiii.
lis manu, vel cui parata fuerunt «Tcbv.pvfu.
abscondita.
1 Apud Philonem Lia inierpretalur xo7rtwo-a, et A * Nnn satis liquel, quare Esron Graeci vknv, id
dvavEuoftsvv), id esl, laborans, et renuens, sive polins est, materiam, inlerpretenlur : nisi ntaleriam inlel-
recusala, ut nosLatine redilidimus : qua inlerpreta- Iktani lcrram quae aliqnando XSHNarha, vel" ero di-
tionis cnnsonantia perspicne satis prohaiur, hujiis cilur. Meiitis ac verius aputl Jlieronymum Esron
Fragmenli etymologias, si non omnes, saltem plu- iulerpreiatur sctgitiamvidil, vel airium eorutn: yn es
res a Philone muiuaias (uisse.
1 Prius inter Graeca Fragmenia docet nos, hanc enim, sive hhets est sagitta; |"!N~i raa, vidil; et ~)iTl
atritim.
vocem leai dehere ciim u, upyoaivn, id esl, subdita, hltaser, 5 I)e Davitl scriplnm est Ps. cxvm : lnrcrta etoc-
sive quw imperio allerius parel"; iion aulem ipyopAvn, cttlta litw manifestqsti mihi; ideo Gioeei
qiiotl veniemeinsonai. Neque eiyiiiologiam venieivis nominisapienliwPJIISafligunt lianc elymologiain. ciii paraia
palilur tioiiieii Sarai, si juxla proprielatem Jingiue fusrunt abscondiia. Ad similes allegorias nusquam
Ilebraicae illud inierpreieiiiur. Nns vern eum errore altendil iloctissimtis Hieronymtis : sed omiiinm vo-
sciipinm hic maluimiis ipyop.ivn quain upyopzvn, caltuJorutn elymologias jiista proprietatem lingiue.
propter niorososquosdam erilicos qui codicum mss. Hebraicae exprimere volnit, ut h'>cloeo David invr-
splialmata venerantiir. preiatur fortem manu, a ""?dai, el V jad ; desidera-
8 Nominis Susanme recordalur
Hieronymus in bilem vero ex n~U"«va, aut ex TOJ1amad, id est,
Luca, non in veleri Testamenio. desideravit, ei concupivit.
* Martian., h u>lo%zv. d Vatic., £7ri6uiJtv7Tt-/.6v, sonat;
b yalic. AP2ENIEA. quod proprie cupidum
c Viliose ex ltegio scriplum cral Naffirwv,Nass6li^
*>MendoscMartiaii, ox Regio ms.,
'0,ir'p6p,Osroml
1177 GR^CA FRAGMENTA LIBRI NOMINUMHEBRAICORUM.FRAG. IV. 1173
lnterprelatio Latina. CodexValicanus. Hieronymus.
Salomon, pacificns. SoXoftwv, Etpvjvtxof. Salomon, pacificus, sive pacatus
erit.
Rohoam, in mnltitudine populi. 'PoSodft,iv TckhQzikaov. Robo.tm, impelus pnpuli.
Ahiiul, pater veniens. 'AStouS,
1 'Aauf. TcuTnp ipybpevog. Ahia, paler dominus.
Asaph, uiyrtus; sicutenim myrtus pvpTov' &arczpyup TOftufi- Asa, tollens, vel attollens.
visittn- etiam lenipnre hyeinis TOV QeapetTuiv.uiyetpwvogevQokig,
flnrens, el bene olens : sic et Y.UI SUwSEf, OUTW 5Wt~VJlaTOpiU
TWV
hisioria justorum. Stzatwv.
Josaphat, doiiiinus judex. laaufUT, xvptogv.ptTng. losaph.il, ipse judicans; sed me-
lius, dnminus jndicabit.
Joram, dominus altiludinis. 'iapup., v.vptogu>|>ouf. Joi'.'iin, ulii esi excelsus? aut quis
est excelsus? sed melius, subli-
mahitur.
Ozias, sororis illuslres. * 'Oi~'af,
uSekfhgentfuvetg. Ozia, lortitiido domini.
Jonalhan, dominus immaculaius. 'lcavuQuv,v.vpiogup.op.og. Joalham, consiiniuialus, sive per-
fectus.
Achaz, firmamenlum domini. Aya"~,v.puTuicopu v.vpiov. Acliaz, apprehende.
Scdecias, jusiitia domini. ltSzx.Lug, 5iY.uioavv*iv.vpcov. Sedecias, jnsltis dominus.
Madiam, sede hic. *
MaStdft,vtdSouWSE. Manasse, dblivinsus.
Jesba, asservala. iEo-Sd,TnpovpAvn. Josias, ubi est incensum domini?
vel salus Domini, etc.
Samaria, requiescens. 'Zup.upeia,uvuTcuvQpivn. Samaria, cuslodila.
Raasson, lunien dei. Vuuaafov,fS>gQeov. Raason, cuisus, vel complacilio,
sive placenti;), quam signilican-
tius GraecisuSoxtavvocant.
llnmeliae, domini requies hinc. Pwf/EXtou, xuptoudva7rauo-[f£V6JV. Romelias, excelsus domini.
Pharao, vilultis cornu feriens. <~>af>aw, p.bayog v.zpc/.TtaThg. Pharao, dissipaior, sive discoope-
ruit eum.
Baihuel, virgofortis. BK6OUVJX, TcupQivoglayypu. Balhuel, virgo dei.
Chetura, parva. XzTovpu,fttxpd. Clieiiura.ihymsama offerens, vel
" XST,o-xsuof. copulata, aui juncta.
Chet, inslrumenttim. Cheih, percutiens.
Gerson, inquilinus. rvjpo-wv,
b XaXs6,Trdpoty.Of. Gersan, adyena ibi.
Chalem, catulus. o-xuftvof. Chaleb, quasi cor, aut oinne cor,
vel canis.
Jephlhonei, apparitio mea. l£tp6ov£t,ZTSlfUVetUftOU. Jelanne, innuii, vel innuens.
Ilelias, foriis domini mei. 'ItXiaj, iayypbg v.vpiovpav. Elia, dcus doiniiius.
Elisstee, deisalvator, vel dci salus. EXio-o-ais,6sou ao>Tnp,h 6eou O-WTVJ-
Elisteus, dei niei salus.
piu.
Chebron, visio sempilerna. XeSpi>v,bpuatg atwvta. Chehron, conjugium, aut visio
senipiierna, ete.
Asaph, facile congregattis. "Aerdy,suo-uvaywftsvof. Asaph, congrcgans.
Gelboe, irfeprebensio. C
TEXSOUS,ertuvekeyp.bg. Gellioe, voltitaiio, sive decursus,
vel acervus pluens.
N^lca, obsecratio adililn. * Ns'Xxa,5svjo-tf Melclia, i-eginaejus.
Tcupuv.ztp.ivn'
Edem, sanguificatio, voluplas. 'ESipc,ulpuTaaig, Tpvfh- Eden, volupias, sive deliciae, vel
ornatus.
Gaitlad, muro exstrucla fuit. TatSdS, TETEt^to-ftsvvj. Gedera, maceria, sive sepes.
Maeel, sponsor robnris, auditus MatvjX,iyyvgiayyog, uv.ohQzov. Maviael, qui est dominus, vel ex
dei. viia deus.
Adda, testibus comprohata. 'A55d, p.upTvpovp.ivn. Ada, teslimonium.
Sella, legens seipsam. SsXXd,o-x£7rouo-a EauTvjv. Sella, umbra ejus.
1 Insignis isthaec nomintim corrtipiela irrepsit in A diciiur Latine soror. Deiude ifn aze, vel aclize Chal-
codiees Latinos veteris VulgalaeEvangelii secnnduin daice diciiur speclatus, sive conspicuus,quod maxime
Maiihnciiin;nam in maiiuscriplo peranliquo mqnas- cmivenii cum svTtyavvjf
s De Manasse laciumGroficoruin.
terii liujus sancti Germaiii a Pralis sic scripium re- Mtidiamxix mihi persuasis-
peri : Roboam autem genuit Abiud; Abiud genuil sem, nisi cotlicum mss. nsus me frcquenter docuis-
Asaph; Asaph gentiit Josaphat. Asa ergo carruple set niillum geiiiis'cor.riiplelarum ah exscripiorilnis
seribitur Asiph, quem flnrenii myrlo comparanl liiironim fuisse alicnum. Hocqne lt>coLecmr menii-
Graeei propter virlutem ac pietatein siiigularein, nisse deliet errore lihrariorum Graecoriiin Enos su-
qua' inter reges Jmiae celeberriinus niemoraiur. pra srripium esse pro Noe; unrle miriim nnii e>t, si
Plusqnam vinlenter interpretatur apud Graccos pro4 Manasse Madiam; el pro Josia, Jesba legainus.
nnmen Ozias, snroris illustres; ncc itmqiiam He- Quis sil isie vel isia Netcci, non possum divina-
bratimi 'uVlft Oziltau significalioneni sororis hahere tiono conseqni. Gaidad scqnenii el Maiel opposni
pnterit, elsi vociibulum sursum deorsum accipialur. Gudera, el Mnviael; sed adhnc incon^tans aiiiino ac
Lr-ge itaque Ochozias, tum propler seriem genera- prorsus incertus, ilonec ccrliorem at; lutiorcm viam
tinnnm IV Rcg. vm, 24, ubi nou Ozias, setl Ocho- ingrediar. Pn>'lapip, lliarer non dilfiienr [>osselegi
sias iilius est Jm-am, lum propler etyinologiani Irad; nt cum aliis Caini posieris hic rccenseatur
dSsXyvjf,quae in Wtns' Achasiahu, vel Ochosiau ut- Irad, qui interprelatur in coniexln Hieroiiymiano
cumque coniinelur : XWiAahholh, enim, vel achoth civitatis descensio.
* Haud beneMartian. ek
h Ex selemni in MvjUosfe Reg. "Ef El. . fajeraiMartian. XctXift,Chalem.
fl iiiiuhlionc tii tns*>Ite1 « Vatic. 'mmhyii.te.
 I;79 AD TOMUMIII OPERUM S. IHEUONYMIAPPENDIX. ilfO
Iitterpretqliq Lqlinq. Codex Vaticqnus, Hierqnymus,
Thobel, proposiiio. GOSEX,
icpbQzaig. Tliobel, ducius ad luctum, vel con-
versus, aut universa.
Noeinin, psallens vox, non in or- Noefttva, fyukkoyqy. fpvh, oyxiv ,6f>- Noema, decor, sive yolupjiis, vel
gano. ydyw-. fides.
Jarer, respectus domini. 'lupip,, iTcLSkzipis y.vpiov, Jared, desoendcns, sive rohorans.
Chauaan, adorans imquitatem. Xcfv^uv, jcpoav.vvuvmapiuy- Clianann, o-dXofhoc est motus eo-
1 b rum, etc.
G.omer, Thraces, Topsp, 6wf>axsf.. Gomer, assumplio, sive consum-
maiiii, elc.
Magog, pmnis naijo, vel omnes Muyi>y,tcuveQvqg,h r-7r,dsr#f -yuXaj, Magog, qnoil S&pa, id est tectum,
irihtts. vel de lecto.
Madai, Parthi. d
MdSat, ndf>6ot. Madai, mensura, sive qtiam suffi-
cienler.
Mospl, sagittarius. MOQ-oX, ToJJEUTJJf, Mescfih, prolongatio, vel cerle
compressus.
Theras, hasiis pugnans. Qhpag,\Sopuafhg. Thiras, liniens, vej redimens, aut
sunerfluum.
Ojcanath, ignis iiicensiis. 'tXav.uvuQ, rcvpY.a.tbpetov. Aschencz, ignis sic nspersus,
Eljsajj, super me vpnii. ~EXio-dv, ZTC'sft£hkQev, Elisa. deus nii-us, vel ejus salus,
vel ad insulam, vel dei mei sal-
vatio.
Thaisenses, hastas jactihtnles. 1 Tharsis, exploratores laetitiae, vel
Supaetg,koyyoSbkoi.
gaudii.
Chetiim, conculcameiilum in tpr- XeTTizip,TtuTnaig. IvXvjvw, oiaTt 7r6- Cheiim, confracli.
cnlari, qiiod eslbelliim. Xsftof.
Chiis, jElJiiops. Xouf, At6t6ij!. Chus, jEtbiops.
Mesraim, ^Egyplos. Weapulp.,MyviTTOg. Mesraim, hostes eorum, vel ^Egy-
pius.
jEgyptus, defectws, vei caligo. AtyUTTTOf vj(TXpTOf.
(", sO.Xstlptf, .-^Egypius,tribulatio coangusLans.
Piiud, ejectus. *Ou5, EX§aX),6ftEVOf. Pluit, Lihya,sive oris declinaiio.
Sehan, porta et veni. b SsSai, df>ovzat epyov. Seba , capius, sive capljyjias, vel
cerle converlejjs.
'
Utjedan, respondentes. OUSESOV, d7roxpiv6u.£vp!, Dedan, jutJicans.
Chus veri> genuit Nehroi). XoOf §£ EyEVVVJO-E TOV NsSflwS. Chus, jEthiops.
' I
Nebiod, tluridorum. N£§f>w5,uyQxippv, Nemrod, lyranijiis, vcl profugus,
aut transgressor,
Bahylon, confusio. BaSuXwv, avyyyaig. Rahylon, confusio.
Orec, procnl. Opiv. p.o.v.puv. Orech, longitudo.
Seiinaar, species belluina. Sevvuup,stSof 6sf>twS>7f. Senuaar, excussio denlitim, siye
fetor eorum.
Assur, Mesopolaniia. 'Aaaovp, p.eaoTCQTap.ia.. Assur, diiigeus, vel beatus, au",
gradiens.
Nineve, orans. NtVSUV), SEOftSVVI. Nineve, pulchra, vel germen pul-
chritutiinis.
Chanaan vero gejiiiit Sidonem. i XavadvSi iygvvnazT-$V JiSwvs:. Chanaan, inoius enrunj, vel nego-
tialor, aut humilis.
Siilon, egredere in judicio. "StSwv, E"~~SX6E £VXf>'<71}, Sidona, venaiio inperoris.
Chethailia, abcrrans.; Xs6a6d,etftafT^vwv, Chethseus, nteniis excessus, sive
fixus, vel abscissus.
1 A Graeculo scriplore inferioris aevi
adjeclae vi- k est~vocabulum,elc.
denlur hujusmodi inteipielatioiies noniinum Go- Nniiien Dedan cum particula connexiva legunt
nier, el trimn conscqijeiitium. Cujns sctipioris iiii- hic Gr.vci ]-"•) iidedqn, sicut cum pracfixis ariiculis
peritiaif) ctsligat Hieroii)uius lihrb Qippsi, Ijehf, ip alia Jcgere cpnsueyisse supra ostcndinius, Accheru-
Geiiesim, (licens : Sunt qutem Gqmer, Gqlqfw : Mq- bint, Aiferezwi, et Aeberim,pro Cherubim, Phereswi,
gqg, Scyllite :_Madqi, Medi : Jqvqii, Jorqss, qui et et Eberim.
3 Nonipn JVemrod iiilerprelanlur Gracei, quasi
iirwci ;'Tltubal, lberi, qui el Hispqnj.,, A/psof/i,Cqp-
pqdoces ; unde et urbs hodie qpuq eqs }ltit,acq dici - fnrmrtttim sit a vprho 1~;:nazar, vel a voce -!~"t2ne-
inr..,. Thirus, Tiiraces, quqrum iipji sqtjs iinnmlqtuni zir, quodfloreni aliquando iignilicare doccnt Eruditi.
a Ita riistiliienduiii, jtiti fecimus, ex Vaijp., ipse quefactio, vel omnis nqiio, vei oinnes tribus. Vaiic.
hnjtis cxpositiotiis CQnlevlusnoq in organq probat. S Vilioae Ma1rliap.,7rdf>T0t, pprli. "Emeiidal
Nullns.ii.ique dubilo vijiose ieclum a iVl.-ir~.i~Mi- ex e Hanc prfitferQarc|ie>ypi V.iiic. lecliiipem, pro
Regio-aXXouo-a, pro ibukkovau; id est mutqtq vox pro qna Marjiaii. ex Reg. SwpaTto-Tvjf hsgeraj, yertitque
psallens, lanieisi ipsam lianc eiyinplogiam vipienier munera-ius. Re aiueni veia. iiciitra siiiis arridet.
deduci non inliciar. f jlunc lituinm, eapaeig. koyyoSoiM',Tharsenses,
h- Legesis 0f>axsf, Thrqccs ;gen.tjs nomcn. hqstqsjqculqnles, qui |ii Regio itis, deerat, ex Vatic.
..? Nihil diibinin, it:i rcscribeinlum Maywy,pro con- siipplcinus.
rupti) Naywv,[quoil Re:;ius ms. prteferl, Vjilican. 'f? MaVtiai).,zvl.etjngex Rfig.
(|iloque. : sicilti i:l liOC7rdo-Kt_>uXaippi> illio verjlO !t Hjtnc velnlj npvajn e,)>!graphenpraeponit hic
TrautptX',vel iit miinis inalc Vatic. TratttptXta.
Manilcs- Vatic. : TIOIPEMMAN, Fifii Bheminqn.
Itim librarii viiium hic loci tuin s.eiii>itsprodjt, lujn > In Yaiic. esl ikvQepmy.
prxcioue Origeniantnn Lexicon njox adnecleiidum. B 1 j Idem Valic, Xavoudv.
Kuyi>y, Tvjijtf,v?Trdvs^vof,/j7rd7at yuXai. Maqog, li-
IlSl GR^ECA FRAGMENTALIBRl NOMINUMHEBRAICORUM.FRAG. IV. 1182
Inlerpreiftlio Lalina. Codex Vaticanus. Hicronymns.
.421am,orbem lerra». AiXdft,otzouftivvjv. Eiam, saeculi, vei orbis.
Arphaxad, visus, sive videns ex 'Apfu\aS, bpi>p.zvog
iv.Tcuvrqg. Arphaxad, sanans depopulatio-
omni. nem.
Aram, sublimis. "A/sdfi,v-fynkog. Aram, excelsus.
Job, dibctus domini. ~lwS,dyaTrvjTOfv.vpiov. Job, niagus.
Gainei, torcular. Tapczp, .
Xvjvof Gomer, assumpiio sive consum-
matio, vel peifectio,
Mosoch, sagittarius. MOO-O^, TOr~£UTVJf. Mesech, priilonstaiio, sive defectio,
aut certe compressus.
Eber, irajiciens. "nSzp, 5ta7r£f>wv. Eber, Iransitnrem.
Jeclan, parvus natura. 'iExrdv, pciY.pofvhg. Jccian, parvnlus.
Elmodad, niolus. 'EXftwSdS, XlVOUfiEVOf. Elmodad , ad matrem ejus praeci-
1 puam, sive dei niensuia. ?
jEtliiae, desoendentes. Ai6iai, vaTuSuLvoVTig. Jaree, luna.
Atliaruiiam, visibilem sublimem. 'AQupovSo.p., SpUTQV uiJivjXov. Adoram, generatio excelsa.
Ozan, leves. " 'otuv, sXatpfvouf. Aizel, pergons.
Etheemal, nubilosus. 'E6£z_xdX, vstpsXwSvjf. Dec|a, sijbtile, sive palmala, Ebal,
vallis vetus, sive acervus iapi-
dum,
Ethemmimael, pater meus fortis. 'E6sf/.fttu.avjX, TraTvjfJ
ftou layvpbg. Abimael, pater meus a Deo.
Oplied, liunen sanalionis. 'QysS, ySf Qzpo.Tceiug. Pphir, irrjtiuti, vel in lierbosum.
Evilath, oslende bic. EysfXgT-. Sft^ov§Se, iEvila, diijens, sive parluriens.
Aram, novissiina. 'kpup., iayun- Aran, iracunde, vel decor.
Johub, diiigens domiuum. 5 'lwod§, uyttTc5>v Jobah, mago patre, sive disiillans.
v.vpcov.
Nachor, ohsecratio novissima. Nuyi>p,Sinatg layuTn- Naclmr, requies luminis, vel obse-
cralio novissima.
Lot, jfidemptus. Awr,
' kekvTpopivog. Lot, vincins, sivedeclinatio.
Chaldiei, liprjoli, magi. XaXSatqt,p.%yTZt,g, ftdyflf. Chaldiei, quasj djfim.onia,vel quasi
ubtira, sive ieroceg.
Sycliemj.liqnjp.rus, Zvyjp., wftof, ;. . Syehem, lninieri.
Bethel, domtis fortis. otzoflayypbg.
BV76-17X, Bethel, donms dei.
Aggae,festivitas. 'kyyul, iopTn- Aggai, quaestio, yel fesliviias.
Ainarpha, occiirsns m.ijus, 'Apcapfa,o-UftSoXta 7royv7f.di. Amaraplial, dixil ut cadoret.
Ario', leo, vel noineii regis. 'Af>twX, ).s'wv,776'voftafiaqikiwg. Ariocli, ebiius, vel ebrjetas.
Eschnd, boLrus, b Esphol , bolrus , siv.e jgpis pmnis,
c iP~~;&~i'5,_$9Tf>y,f.
Onaan, iniquiias. 'Qvddv,dvoftia. Onam, dolor, vel tristiiia eorttm,
etc. El Qn, iiiiqniliis.,
Cliobal, sufficil. XwSd.X, dpxsf. Cliohal, condeninatio.
Daniascus, asceiisus tacilurnqs, Aapaav.bg,uvaSaatg(7fW7r>7f>d. Daniascns, sanguinis pnlus , sivp.
sangninis osculum , vci sanguis
sacci,
Ratus, odium. BaTOf,pXaog. Bntus, iiomen mensurai.
d
Chanaiixorum, adoraniiuin iniquj- Xavavaiwv, 7rp.01rxuvouv.Twv ^vtjfiifx. Clianaiiiei, negiHjjitiires, sive liie
talem. pauperculus, aiit prteparalj, yel
liumililas.
Ainorrhteorum, miuimnrnm. 'kpoppo.Lcav, fttxpwy. Amorrliaci, amarj, vel loqnen|e§.
Pherezseorum, lorluoSQriim quasi <~>sf>si~aiwv, e o-xoXttSv
wf £7riOJJ.EWVJI Plieiez:ei , sep irati, siye absqtig
super serpentes. nmro, vel separantes, sive dis-
seminati, vel fruciificatites,
1 Insignes hic sunt vocabulorinn flepravationes k * Ilieronymq.s Jobab Laline expressit
magqpalrei
apud LXX et in Regio eotlice ms. Niliil eniin esse quia 3<|N db ilehraice est magus, ei 3.Nab, pater.
potuil di-pravaiitis, quam scribere Ailhiai, pro Ja- Grieci etymologiam deducunl e\ "2.H1 jaab, desiderq-
ree; Atliaroudam, pro .4dui>am,el pisecipne Eihec- vit, vel ;ri« qhab, dilexit. Priniaiii iiuieni syllahoip
mal. pro Dccla el Ebal. Cniisulai stmliosiis Lecior Jo nomiiiis rTfi~l'Jao, sweJelwva, id est, Domini
capui x Geneseos, 26, usque ad 50, pervnlehit sta- couipeiidiaria.iq e.vsevoluni.
tim articuluni Heliraeumaccusativi casus $___$, efli co- * Ul persnicuiim sit cuique legenii, cur Chaldwi
pulaium esse imperiiia Graecorum ctim sun noinine, dicanlur magi et harioli, vei quasi dwnioniq , operae
Verbi graiia Atharoudam nonien esl Adouram cmn pretitnn pmavi islhatc ohservasse ciim Erutlilis: Hie-
iirticulo pratcedeini nN elh, vel, alhx QTnnriK, ruuyiniis Q'W"3. Chqsdim, quasi dwmqniq interpre-
athadoiiram. Uhi insuper observ ire debftiims Gracos taiiis est, iiccrpTendoscilicct ? cha pr.i sictii, Tty sed
legere Vdteth pro Resch, et vicissim Re^ch pro Da- pro dwmonia, et iqtitnndp V}sin.cnm S lamed, iit sjt
leih. Iileinerit judicitini de praacedenii, Aitliiai, quod
ex fiaath, etrr.i jare faclum est, uiuiato rcimii ul- Qnb? Chaldinf pro Clmsdim, Rnrsus quja Cliald;ici
timo in voee Aiihiai, pro Atliiare. Cseiera duo, Ethec- astiojogiam iu.iiiciariaii!iiiveneriiiii , nmijes Maihe-r,
malel Elhemmimael, eaiiidem liabent depravalionis malipi, qenetltliqci,niagi, hqrioli, et tilii eamdemar,,'
lem prolitenl.es, Chaldwi appellaii sunt : hiuc apqd
causam ei originem. GraecosftdvTstgac ftdyqtinteiprotaiitur,
a MinuscorrupleValic. '0~;?X,Ozal, et mox'E6sx§dX miano syllstbo, Ana. responnq, elc.'
Elltecbal. Persequi autem haec pigei verborum moii- AEral ex Reg. Trpoo-xuvovTwv
stra. e Li-gerat uno verho Marijtin,dvoptiav.
,e| Ri'gio, o-vjpXtiJvof,
b Vitiosius in Regio er.it 'Etrxiol Eschend,
c Iia paulo rectiusex Vatic. leposttimus. Martian. vgrteralqqe lojtMqsumie44enlis. Yitig hpp Id.giu«')•
meu supfa in aitero Fragmentn.
'kvuav. Anqan legerat, apposueralque in Hierony-
1183 AD TOMUMIII OPERUM S. HlERONYMl APPENDIX. ii84
Interpretatio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymus.
" ftaTata.
Gergesaeorum, commoratio vana. rspyEcraiwv,zaTOtxvjo-tf Gergesaei, colonnm cjicientes, sive
adveme propinqmmtes.
Jehusacoriim, pudefaclorum. 'l£§ouo-atwv,
xaTato-^uvoftsvwv. Jcbnsaei, calcaii, sive praesepe.
Daron,arca. Aapwv,xtfiwTOf. Aaron , inons foriiludinis , sive
mons foriis.
Sina, visio sempiterna, vel odium. 1 Stvd,b bpuatg atwvia, h p-Laog. Sinai, amphora mea, sive mensura
niea, vel maudatmn.
Israel, videns deum, vel populus 'lapank, bpwvQzbv, hXa6fiayvpbg. Israel, est videre Deum, sive vir,
forlis. aut mens videns Deum ; sed me-
lius, teciiis Dei.
. l Sina allegorice dicilur visio sempiterna propter lalionem montis Sinai, in quo Deus apparuii, le-
res gestas ibidem, crebraque Mosis alloquia eum getn Hebracisstatuens. Idipsum seiitiamns de iiomine
Deo. Nnli igilur id accipere tamquam nominis ety- Israelis consequenti, cum populus fortis inlerprela-
mologiam, sed ut mysticam, aut typicam interpre- lur.
* Valic, ftaTaiou, vani.
b In Origeniano autein Lexico inferius excudendo «po-tf legilur, sive elevatio, pro opao-tfvisio.

FRAGMENTUM QUIJYTUM.

Interpretalio Latina.. Codex Vaticanus. Hieronymus.

DICTIONES AESEI2 KATA2TOIXEION LIBER NOMINUM
SECUNDUMELEMENTA
LINGUiE HEBRAIOfE. THS EBPAIAOSAIAAEKTOT. HEBRAICORUM.
A A A
Asara, ingratus. 'kaupu, uyuptaTog. Esrai, indigna, vel orientalis.
Adonai, domine. 'kSovui, v.vpie. Adonai, dominus.
1
AdOn, prbpheta, dupliciter dicilur. "ASWV, 5io-o-wfTcpokiyz- Addo, servus, sive lestisejus, vel
7rpo_>V7Tvjf,
TUl. forliludn ejus.
Abenezer, lapis adjuvans. 'kSzve^ip. kLQog _3ovj6wv. Abenezer, lapis adjutorii.
Ano, gloria. " 'AVW, Sb%u. Ano, do'or eorum.
*
Abael, a Deo. ~A6avjX, a7ro6sou. Abel, vanitas, vei luctus, aul va-
por, aut miserabilis.
Ada et Seila, terra et spes. 'A5dxat SEEtXd, yh xai EXirtf. Ada, tesiimonium. Sella, umbra
ejns.
Ahigien, palris Suhlimis. 'kSiyalu, TCttTpbg uiJ/io-TOU. Ahigal, palris mei exsullatio.
Ammanitae, curvatura. 'A/jttiavtTat,xaftTrvj. Ammanitae, populiis moeroris.
Abba, pater. 'kSSu, TCO.Thp- Ahba, pater. Syrum est.
Azael, ablegaiio. 'AiJavjX,b sSaTroo-ToXvj. Azel, aliiens, pcrgens.
Ailamatha, lerra rufa. A5afta6d,yn rcvppu. Adama, terra, vel humus, sive ter-
rena.
Ariel, leo validi. 'kpvhk,XEWV iayypbg. Aricl, leo dei mei.
Aaron, ecce opus, ecce. c
'kupthv,iSov trpuypu, tSou. Aamn, mons fortis, sive mons for-
tiiudinis.
Adonibczec, domini adjutorium. * Adomihezec, dominus fulminis, vel
~ASovt6E'~v'x,xupiou_3ovj6£ta.
domintis coiitempiiis vani.
Ahiel, laus. ~A6tvjX,atvof. Abiel, paier meus deus.
.rEnos, homo. Atvwf,av6pw7ror. Enos, Iinmo, sive desperatus, etc.
Arin, leo. 'Apia,Xs'wv.
1 Arie, leo.
Amiiion, el. Moab, de genere meo, Aftftwvxat MwdS,EXTOU ysvoufftou, Ammoii, populus moeroris, etc.
«t de patre meo. xat sx TOO TCttTpbg ftou. Moah, ex patre.

1 Graecornm annolaiionem Sto-o-wfTcpakiyeTut ex- Ji

in 1Dominiadjutorinm vertilnr.
plicat sufficienter etymologia imininis Adon apud De liisce uoininimis Ammonet Moab Hierony-
HiiTonyinum, qui itlem vocahulum Addo Laiinc muni ainliamus pulchre dissereiuem : Moab, inquit,
interpretalur ex patre, cl toium nomen etyinctloqiam
reddidit, servus ejus et fesfis ejus. Adon igiuir dnpli-
ciler scfihiiiir, nenipe cnm b\ Abdo, et cum duplici habet. Ammon vero, cujus quasi cctitsanominisrcd-
d. Addo.yaV Abdoautem exprimitur servtts ejus; et diiur, fdius generis mei, sive, ui melinsesl in Hebtwo,
VTjr Addotestis ejits.
2 Vide in primo filius populi mei, sic derivatur, iil ex parle. sensus no-
Fragmenlo quod de Abel etymo- minis, el ex parte ipse sil sermo. AMMl('OS) enim, a
logia jam ohservalum est.
* Adonibezec quo dicti sunt Ammonitw,vocatur populus meus. Sic
confuudunt Graecicum Adonezer, qtti 1ibro Quaest. Hehr. in Genesim.
» In Vatic, est Avd,Ana. < Valic. compendiosa scriptura TrpatSoi,quod ali*
11Corrupie lectum n,Mariian,, lix&vkh pro l5ot«-e» ter legi possit. Mox quoque 'ftSsvtSi?»»!!
tS-kXi,ui ex Vatie. emeiitlarousi
 1185 GR.ECA FRAGMENTALIBRI NOMINUMHEBRAICORUM.FRAG. V. -1186
Inlerpretalio Lalina. CodexVaticanus. Hieronymus.
Alleluia, laudale, hymnis celebrate'kkknkoviu,aivso-aT£, UU.VVJO-«T£
TOV Alleluia, Iaudate dominum.
doininum. xuptov.
B B B
BeHiel, domus dei. Bs6»jX,otxof6sou. Bethel,' domus dei.
Betiileem, domus panis. Bvj6Xes«, etxoffapTOU. Belhleem, domtis panis.
Belliania, domus gloriae. Bvj6avta,otxofSoIJijf. Beihania, domus obedienliae, vel
domus alfliciiouis ejus.
Bethphage,domus prosperi succes- HnQfuyh,otxofimTvyiug. Belhphage, domusoris vallium, etc.
sus.
Bersabee, lilia potentis. JSnpauSei,QvyuxnpSuvaTOu. Bethsabee, filia saturilatis.
B illnicl, qui est veuienlis. BK6OUVJX, OTOU zpyop,ivov. Balhuel, virgo dei.
Bosor, caro. Boabp,aup%. Bosor, in angustia, anl carneiis.
Beliar, quaesilor. a
Bzkiap, "rx^vjTVjTvjf. Beliar, caeca aiigustia, vel filitis
praevaricationis, etc.
Beclzeebul, dacmoiiBaceloseorum. BssXiJssSouX", b
Satftwv _3axvjXwo-swv. Beelzebub, habens muscas,aut de-
vorans muscas, etc.
Bamam, maier. c Baftdft,vjftvjTvjp.
Baalim, daainonia. BaaXift,SatfJtovta. Baalim, hahentes, sive ascendentes
vel superiores.
Berecthra, musca vocalur. BepeyQpu,p.vtuxaXstrai. Bariiba, Pylhonissa, quam Grseci
svyao-Tiftu6ov vocanl.
Bal, dsemoii. BdX,Satftwv. Baal, hahens, sive devorans.
Barjona , iili columbse, vel fili Baptwvd, uis jcepiaTepug, vj d uti Barjona, fllius columbae.
Jona. Iwvd.
G r G
Gamaliel, loquaxdei. rHftaXivjX, 6 XaXvjTOf
6eou. Gamaliel, relribnlio dei.
Gedeon, trahens. Tsoswv,iXxwv. Gedeon , circumiens , sive tenta-
tio iniquilatis eorum.
Galaad, ab uno. TaXadS,djro £Vo'f. Galaad, acervus testis.
Gaza,advena. rd?a, 7rdpotxof. Gaza, fortitudo.
D. D
e
eQvog ouxe'6vof. Dagon, piscis trisiitiae.
Degoen, natio non natio. As-ywvjv,
3
Dius Mamhri, qui est lilii. ApOff MaftSpi,6 TOuutou. Mamre, de visione.
Dalida, judicium milii. AaXtSd,xpio-tfEU-oi. Dalila, paupercula, sive situla.
4
Udrosos Aermon, ros glorificalus. OuSpoo-of 'Aspftwv,SpbaogsvSoSjaiJo-Aermon, anaihema nioeroris.
ftsvvj.
1 Hnjus nominis haud meminisse Hieronymum in A nuensis |3axvjXwv, quod significaret Beelzebub denm
praeseuti opusculo de uominibus Hebraicis, Lecto- esse scoriatorurn ; nam j3dxvjXof apud Gnecos est
rem snpra monitum volui : ad liunc ergo locum di- vir magni3cslalur.i!,sedsluliu.s ei mulierosus,evii-aiiis
Hgenliam ejus remiitimus. eiiam et spado. Qnse profecto quadrant oplime ad
* Auctoritaie Scripturoe certi sunnis Beelzebub efleminalos Matri deorum, sive Piiapo con&ecratns,
Deiim fuisse Accaronitarum : Achas enim ex lapsu de qtiibus abunde disseril Hieronymus lib. i Coin-
decuiiihens, I Samuelis i, i, miilit viros, qui de menl. in Osee cap. iv. Confer isia cnm iis quae le-
valetudine ipsius consulant Vtit ?"S*2. Baal-zebub, guniiir infra in Lexico Origeniano ad vocem Beel-
deuin Accaron ; ubi LXX Inlerpretes liabenl BadX zebul. 3
ftuiaf, id est Baal muscw. Sic ergo vocattim est Apuf puSpzi Drus mabre , est quercus Mamre
idnlum, quod incolae urbis Accaron in Palaesiina in Genesi. Mabre autem Graeci el iulia in Lexico
cnlebdiit; illiidque ilaenioiiiuinin muscas pernicio- Origeniano, inierpreianiiir 6 TOOuiou qui est filii,
sas habere imperium et has ex sua regione abigere sive defllio, quia illud nomeii legunt cum b in mcdio,
credebanl. Scio etiaui aputl Ethnicos Jovem fuisse ' utJfasit prseposilio a, vel ex; bre vero, aut bar, fi-
ftuafovei aTroftuaiov, id est Jovem mitscarium, et uiiis- lius intelligatur.
4 Graecorum imperitia confumlit verha pure Gra:-
citramdepiif8oreni,qiiidxwpappcIlatussit.Unde Plin.
lil). x: Invocanl Cyreniuci Achoietn deum, muscarum ca cuin nominibiis Hebraicis, ut Oudrosos , quod
multitudine peslilenliam affe.renle, quw prolinus inter- Gracum e^t prorsns, iion Hebraeum. Deinde prapn-
erunt, quando lilalum esl illi Deo. Cyreniaca, regio silionesGraxas copulal ciim vocibus Hebru-is, igap-
Alricie, reguiim couiplecLiliir Rarcw, quod verbum r» p-uQev,i%_uvuQi>p. id est, de Ramqlhaim, de Aiialhoih.
accedit aliquo mndo ad Baceloseon codicis manu- iliis Oiinies ineplias redarguunt nomiiia pure sciipia
scripti Gra-ci , qno docemur Beelzebub daemonittm in columna Hieronymiana.
fuisse BaxvjXwo-iwv. Sed forte sciibere dcbuit ama-
aPerperam ex Rcgio Martian. IxiJvjTvjf legerat pro jus est radix Dnj>"amam, qune in Arabico resonat.
sxtvjTvjTvjf, i'X Vatic. resliliiimus. Mariiaiwus vero saiis viiiose BaXdft,et Lai. Baltim
~b Vatic.quod
(3axvjXwo-swf.Ut vero dissimulem Mar- supjiosnit, qiiiii etiam in Hieronymiauo laterctiloJJa-
lianaeumin hujus exphcaiione vocis infeliciterhario- /a«»i. vamus, etc.
lari, faeileasseniiarCIericoconjiciciili ex Origeniano d Alieram vii, flli, vocem, qucepencs Martiauaeum
Lexico, ubi hoc ideni Beelzebtil Saiftwv xa7ra).sufiu- deerat, supplemus ex Vaticano.
- terinelalur, repouenduii) hic xaTTnXsuo-swv t>rojSaxvj- e Pro oux in Vaiic. est distinctis verbis ou h- Haud
Xwo-ewv, qiiod faclum videiurlitleraiuni fere simi- vero opinor Dagon idolum hic uenniari.
f Mariian., pjuSpel, ut ex ejus annoiaiione vides.
liuiiiintersemut;»tione,Kscilicet inB,eisu in w, Tunc
autemvertas in Lalino , Dwmon cauponarius, sive Vitiose ex Regio Uescripserat. vertiique Mabre. Nos
cauponarii qitwstus. ex Valic. emendamus p.up.Spi:quemadmodum et alia
c Sie ememl.imiis ope Vaticani ms. ad Hebraic;c quaedam leviora inferius.
Hnguaeproprietaietti, quae mairem ON, am, vocat, cu-
4.187 AD TQMUMlii OPERUM S. HiERQNYMt APPENDIX. ik3
lnlerpretatio Lqtina. Codex Vaticanys. Hieronymu».
. E. E ... ....... E
Eloai, deus. 'EXwat,6 6£of l. .. ... 1 Eloi, deus.
Eloeihe, ileus venit. 'EXWE6S, 6s6f "j).6sv. Eloethe.
Eplij-aim, consolalor, . -.
'Eypatft, 7rapdx),v7TO_sr, Ephraim , frugifer , vel eresecns.
Eliezer, dei auxilium ; q.ui ejiam 'EXtEiJsp,6sou pahQii&,,-tif xai ftstep- Eliezer, deus nieus adjutor.
iransfertur Davitl. ftvjvsusTatAaSiS._'
Exarinailiem, rfc emissioiie. 'E§apfia6sft, sx TrpoSoXvjf. Armalhaim, altiiudo eorum.
Exanalhoin," a me veniens. i%Eftouspj_.,6|isvof.
'E~;>.vfc6wft, Analholh, responsio; vel respon-
dens signum, vel obedieulia.
Epbrala, consolalionis. 'EfpuQu,jrapaxXvjirswff, Ephialha, frugifeia, sive equidetn
vides.
in lerram Moab , in genus patris ' Etf
yhvMwdS, zlgfivogtc.UTpbg fto.u- Moab, ex palre.j
niei.
*
Eirosndalamites, per spjritum in- Etpoo-oSaXafttTvjf,Std TrvsuftaTOf TOU Odollamiies, conlesians aliquem,
.!_.trueuiitem. eiaepy,op.ivov. •:•,-. • .. vel lestimonium iu aqua,
Ex inonie Ephraim, de monte con- 'E*;opouf 'Eypatft, e%opovgTtupuvlh- Epliraim, Irugiferum, vel crescen-
snlalionis. azag. tem.
Elcana, potens gloria. 'fiXxavd,to-xuouo"a"" Sbt_u. Elcana, dei possessio.
Elisaens, virtus dei. 'E),taautog.Suvafttff6=ou. . Elisaeus, dei mei s:tlus.
Iit virgnlto Sabec, in plaptatione 'Ev _>UTW SaSex4, sv yuTWSuvaT^, 1 Sabech, vepres * sive vifgultum.
foiti, sivc aijieo olefe, * hyovvypvaokuyuva.
Ex Agge, de requie, 'Ef; AyyE.i\ avo.Tcuvaeag. Agge, solemnitas.
Iu terra Naim, iu terra laudan- *I"vyn Natfx,sv yh uftvouvTw.y.. Naim, motus enrum.
linii). Hujus non meminil.
Elimelec, dei regia. 'EXtftsXsx,6souj3ao-iXstov. Elimeleeli, deus meus rex.
Ex Arira, de resislenle spiriln. 'E%Aptpd, z§ «v6to-T«ft'vou Trvsufta- Araral, Armenia , sivc moiis vel-
TOf. licatus.
Eher, Hcbraei. "sSep, 'ESpuioi.
8 Eutvdf, Eber, transiiorcm.
Evinas iiiterpretalur, qui osiendit c
Epfivjvsusrat o.Ssi^Kfoytff. Naas, serpens.
serpenies , cujus numerus esl o-S6 uptaQp.bgyjizi :
666.
Eliacim, dei sepositus. Qeovdiroxstftsvof.
'EkiaY.Lft, Eliacim, dei resurrcclio.
Z Z Z
ZacclvaBus,viclor.< :
Zax^atof, vtxvjTviffi Zachaeus, justificalus , aut justus,
vel jiisiilicaiidiis.
Zorobabel, qui fuit Salathiel, de d
ZopoftSaSsX,6 TOU"SaX«6tv7X$: a7ro Zurobabel, ipse magisler Babylo-
confusione. ""uy^uo-swff. nis, id est, conlubionis.
'
', Vocabula Eloe, et Eloethe noii feceiisel Hicro- A . nojnen Odollamites.
*
rJymiis in lihro Noiniiiiiin Hebfaicorum ; sed in Epi- De linc noniiiie Sabech fnse disputat riiefOhyniits
Stbla"qiiamscripsilad Marcellaitide decem.nominibus libro 5 Quaesl. Hebr. in Geiiesini, cap. W\%.
i)ei, diril Eioim et Eloe sighificare Deitm; Marana- BestiiK liunierus hic est in Apocalypsi Joannis
iha auiehi interpretatur snpra in norninihiisde Episl. xin, 18. Al iion legimns ih Scfiplnra saci-a ni'men
i" ad Coriiithios , Domiuus nosler venil ; additque Ewinas, quod ita Conllcluiii e=se videtur a Gra^cis,
Syrum esse vocalmlum. Ex qtio manirestum esi t5!i!< quia numerice valet 666. Nam E, Vitlel5; u, 40i);'t,
ailid, vel eihe cxpiimi venit; et Graicoriim 'EXwses 10 ; v 50 ; «.{ , tr, 200; qua: simul juncta efliciuiit
meiito inlerpreiafi, Deus verdi. %5r, id est, 666. iuter afcana Hebraeorultt mj's-
'I '*Ludiint lioc mo.do Gra;ci in recensendis nomi- teiia , modiis iste cbinpiiiandi appellaiur Gnenta-
ijibtis HcbraicisaceOruni etymologlis; phrases eiiim tria , estqiie sequivalentia sensiis ex ieqiiiv.-tleniia
e.i senteniias recilant integras, Ui iinicmn nomen ntinierica diciionuih, quatn Gfaecilahiilaiii Pjihago-
Hebr.iicuin exponant. Hoectamquam superflua alijecit ricani nunctipare iliciinini'. Non mihi licei ignnr.-ire
Hieionyintis, Hebraiconiin voeabulorum inlerpreta- Circa numerum besiiat!iniilia luisse a diversis nltro
lioni lotus inientus iu librti Nomiinim. citroqtie excogitata : sed cum siiit pleraque fiitihi-
a Voiuii forie exscfiptoi' Graecus ptmere
lepoaokv- fesie iaisa ac repfoba ; aiia auiem dnhia iiC iticcr^
fiivijf Hierosolyniites ; qiia1,vOx niagis sonal Gra^ce ta, liis omnibus recensehdis cbiijecturis jam super-
pariim etlleljraice, perspiritum introeunietn , quani sedeo.
a ldem legefiit Solvjff"
et sexin casu VeWerata/diia. B uhde Glehi. Alex. in Protfept. ail Gent. p. 9: KaTd,
Pauloiiiferiiishoc'hll-m hohieh oceiifrii sub R liiiera. lnqiiil Tvjvuv.piShtwv sfipaiwvcpwvrlv TOovoftttt6 Euia
Kat ovopta auTw'EXxavd,qiiofl liitsntii iii~>8i'|ireia'lui' Sao-'uv6_y.svovipfirjvzvziucujiif h Qhkeiu.Si uccurale vOX
iayvpbg So-a iu Valic, iiiui Sb£ns, ul. ex llegio Mar- Hebrnica speeieiUr,iioiiienHevia aapifqtnintxpanilur
li.iti. des-npil. KK Origemaiio auie.ni Lexico, uhi serpens feiiuiia. Ipsiiui veiti noiueu 'Eutvdf iuiiin)
6squ xf/itrtff vj Sb%n.dit.iiuf, fegehtlUiij hie colligit fuerit e liiuliis"-,qnae oliin exeogiiaia .siiiil ad divi-
au.t Swpa,tit VoXdollu'cavt)r nanduin illntl Aiiiicliiistt, cnjns eleinehfa niiinefice
Clcfiens tff/uovTb'ff:Socftff
1
aViVitel, quotl e.-t potens, et ^ill hhqnan, gralificalus sumpta, 666, summaiii coiifectiifii rficJrnim iii Apo-
est, dedit. Nohis Valicani yrchety.jji; lide nihil est calypsi. Ex his qil;e IrehiMis, lib. v, c.ip. 30 , hffefl,
aiiliquius. Eudv6«f linic propiiis aecedii.in litieris : istnd vero
. ">Vnces vjyouvypvaokuyuva hie- Vatienntis non ingenio^itiS'iiiuiioesl, et coiiiii.oila pr;e. eieiefis in-
agnosdit".'Apponit autem ypvaolayavcf ianluiii ad ferprel.ttioiie' igiiudef.'Vide Ia'n>1alumIreiisei lncnm,
libri oram.. in euiitqne FuvaVdeiiiiinoLas.Hitfpofroojij. setpens,
> Dediici hanc etymologiam puto e diiahns Ho- in recto srngulari, resLitmihdtnii videiuf prti Sfig,
Braeis vocibu», nciiipe verbq fi"inindicavit, oslmdil, serpeiiles.
et nomine Itffii serpens. Nec tameii ignoro W~n-, d Corrnpte legeral Martian.
ZopottSKxtX,Zoromba-
Hcvia_ Clialdaicum iiomcn, serpentem signiiicare'; cel. "Vatic.emendat.
1189 GRiECA FRAGAIENTALIBRI NOMINfJMHEBRAICORIJM.FRAG. V. 1190
Interpretatio Lntina. Codex Vaticanus. Hieronymus.
H H H
Heliu, fortisDomini. 'HXIOU, iayypav i.vQivTav_. Eliu, dens meus isle,
Esau, resiifgens : vocalus est M- 'Ho-au, dvto-TKftEvof, svlhQn JHiSwft, Esau, factura , sive roboreus, vel
doiu, deficiens, IxXsiTrwv. acervu- lapitlunii
Edom, rufus, vel terrenus.
Venitin Elim, venit in locum dei. THX6EV stf eXstft,rfkilevsic TOTTOV 6SOU. Eliin, vestihulum, vel pro forihus.
Yenii in Aphecca, veuil in tene- TH),9SV stf A^sxxd,hkQevsv o-xowvw. Aphecacouliiicbii, vel appielieit-
broso. det.
TH -• @ TH .
Filia Bnlhuel, filia venientis lorlis. BvyuTnpBa0ou$, 6uyd!trv3-s>T©v ipyo- Bathtiel, virgo deL
ptEvouiayvpov.
Tinila, convallis, ©aXd,xotXdf. Thalla, agerejus, vel appensio.
Tharsis, quaeurendi vini habet. a
©apo-stff, h xdtuo-Ttxw. Tharsis, expluratores Iseiiiise, sive
gaudium.
Thara, ignis spirilus. ©apd, tpwTOf. irvevp.uTog. Thara , exploratores odoris , vel
ascensiiinis, vel pastio.
Thabor, prodi ab spirilu. QuSbp,SevpourcbnvevpuTog. 1 liabor, veniens iumen.
I
Jesns, salvaior. 'lnaovg, awTvjp. Jesus, salvaior.
Josias, salvatus. 'iwo-iaf, .cwtJoftEVOf. Josia, nbi cst incensum domini, vel
domini salus, elc.
1 'idw,
Jao, invisibilis. ' ctbpuTog. Jao, dominiis, nomen ineffabile;
Jochabel, super arcain. 'lWJ_a§£X, UTrEfV X}§QT_!>M> Jochabed,ui)iesigloiia, atil domini
gloria.etc.
Jou, vide a Domino. iou, tSee%au8svTOli. Jeu, ipse, vel est.
Jephthae, accipiens. 'lZfQui, XaftSdvwv.
a 'ivjo-ouj Jephthe, aperiens, vel apeitns.
Jesus Josedech, salvalor pacis. 6 TOU tfc^rhp8 fSf Jesus Josedech, saivalorjustus.
'laioe_$_$Y,,.
EtpvjvVJf.
Jortlanes , confirmaius, vel lerra 'lopSdvor,vo.TaSeSnv-^Si hy.hi&%uTXi,Jordancs, descensus eorniw, :>ut
ultiina, deficiens.vel lnuclius. ivlzLTcovau, h ^payyqs. appreliensio eorum , vel videns
iudicinin.
-ItliimsR»,deflciens, aul bruchus. 'iSouftaia,-6xXst7royo-a, .»•(3poux.Qf. Idumaea,rufa, sive terrena.
Jei nsaleii), ipsitis est spiritus gra- 'iEpouo-aXvjft, «UTOU 7rvs5f*ayp.pt.TQS• Jerusalem, visio pacis.
tiae.
Jesus Nave, salvator. jiislituc. ivjo-ouf6 TOUNauvi,SwTvjp, q-THJ:St- Jesus Nave, salvator germinis, vel
xatoo-uvvjff. - piilclirituilinis.
Isinael, exauditio foriis , yel re- 'lo-ftKvjX,dxovjio-/upou, h erciSe6 lsiiiael, audilio dei.
spice deus. Qzbg.
Jasi-r, doinini auxilium. 'laahp, UVQZVTOV fiarftgw.- Jaser, ligmentum, sive tribniatio.
Jonaihan, columbus veniens, aul 'iwvdtjav,TczptaTZpbg ipybp.svog,h.e'p- Jonalhan, dmniiii donuiiT, vel co-
venit. yezai. liunham dedit.
Japhelh, latitndo. 'lafeQ, TC~kuTvap.bg.
b iwvaSdft, Japhet, Jaiiiudo.
Jonadam.coiumha unius. TcepcaTZpu ivbg. JomiiJain, doiiiini delicata, vel le-
uella.
*
'iwdvvvjf', jSaTrTio-tvjf i Jnannes, in quo e.-.tgratia, elc.
Joaniies, bapiizaior.
Josedee, justitia. 'IWO-ESSX, Stxatoo-uv/j. Joscdec, domini justus, sivejusti-
ficiiiits.
Jeclionias, thundus. iexovtaff, r.aSuptog. Jechoiiia, praoparatio Don.iui, vel
sie factus.
Joacim, sepositus. 'iraaxstft,a7roxsiftsvof. Joacitn, doiniiii resurrectio.
Isesias, ohuiiibfans. 'lo-£o-taffc, o-uo-xtd?wv. Jezecia, foitis domini, etc.
K K K
*
Kedar, lestacea. KflSdp,d oo-Tpaxtvvj. Cedar, leiiehrae, vel nicefor.
1 Confer isia ciim Prolegotiienis'nostris in divjnam A, ut- euiira in nomiiie Melchisedec, quem regem pacis
Bihlitiiliecam sancli Hierotiynii, uhi de nomine Jao iiileipietaiiliir. Jesnm Nave etiani post pauea con-
disimtaviintis. fnniltinl ctiiii Jesu Josedcc, qtmd ex serie pwsenti
' Graecnruui eiymologia manifestat, nbi fuerilDo- noininum proliaripolesi, in qna Gra-ci laiidem Jose-
mini ?l<>ri:i',.noii signiSicanliani iiominis Jochqbed, dec imeiipretantwr jusiiiiam.
wliicpiam inierpreuiiionem noniinis JoMinh caveat
qind S. Hieroiiyiims iiilerprelatur, ubi est Demini
gloria. Venini e.-.tergu Doiuiui gloriam super arcam Lector ; buptisies i.aninueciignomejji est Joaniiis pro-
hahila-se; scripiuiiieiiim icgimns II Samuelis, vi,2 : pler ollii iiiin bajilizuiuli a Lien ip^i coiiuiiis-.iiin, oon
17J addUi-ereiilarcam Dei; super qmm iniiocatnnr esl eiyvnologia nominis sui, qiiam apud IlieiOn. requi-
iiuinenDamini exerciiuum, sedvntmiii Clieriibimsilper rere cuique licet.
eum sscd, MtJinn (lixi, in vioa liislteria falsam fepe- ••'Hebraice testa dichur tli"IH hheres,.'sive cheres ;
rinins nnmiiiis Jochabed eiymoiogiaiii. teneJnoe autem 11p Ceddr. Videani itaque Giicci
3 Coustans esteirpf Gfa^corumiiielymologiaveibi quam violcnler Kedar ab ipsis sil 'iuterpreiaium
sedec, qtibd liic qunque confiise aCcipiuut pio salein; tesiacea.
a lu V.ilic uno vevbo hSuiTtm. provj xaUottxvj. infra, ad liilerain "f, alier'lso-0-iaff6 tbv Soyovtou,Jes-
1 MaKmcx Valic. 'iavaSdiS, Jonadab, quoii llie-. silas Sovhuiliw filius, avav.ii%uv, obumbnms Veitiiur.
inlerpvciaiur, Domini spOHlaneus. d H:ititJiia existimO, vocem baTpuv.Lvn, hic testticeum
ronyoins
c Vaiic. 'leaaLug. Quae praeferenda sii iectio, alii signilicare', sed Ostrdcinem,,noiiiiite pi-cpfib."'Jiiiiuvfe
juilicem. Ffofeclo Jezecidaiionteii ii»' depiavari, vix voluit Giaecus lihelli hnjiis fiiicier, ieginiiciii Cedar
creunni. Jmnio vero Josiam innui arbilror; sic enim eatmleii) esse, c\\\x"Vstracine alio nomiiie flicitur»
UM AD TOMUMIII OPEHUM S. HlERON^Ml APPENDiX. 4192
Interpretatio Latina. Codex Valicanus. Hieronymus.

Kaibasinum, impollulum. 1 Carhasinum.

" KapSao-tvov, dftiavTov.
Kailes, caelehs. KaSvjff, ayaptof. Cades, imiimlata, sive sancla.
Kadon, sanctus. KaSwv,uytog. Cadon, immutati, sivc effemi-
nati.
Et erat homo de Armathem Si- ' KatV7V a
c| 'App-uQip. "£t- Armatbaim, excelsa eorum.
avSpwTroff,
pliae, et erat homo de emissione yav", xai vjvav6pw7rofsx 7rpo6o),vjfSopbim, specula vel scopuius.
splentloris. " OWTtO-ftOU.
Et nomen ilii Elcana, el nomen Kai ovotta «UTW'EXxavd, xai ovofta Elcaua, dei possessio.
illi fortis gloria. auTwio-^upof " Solja.
Koilas, mare. *KotXdf,Qukuaau. Colaia, vox facta cst.
L A L
Lamech, qui est in praeceptis. Adfts^, 6 sv Tatf iiiTokutg. Lamech, humiliaiuin , aut percu-
lientem, sive percussum.
M M M
Melloth, regina parva. MtXX»6, fiuaiktaau fttxpd. Melloii, pulchriludo sive adint-
pleta.
Moyses, aquac ablatio. Mwuo-vjf, uSaTOfuvuipeatg. Moses, altrectans vel palpans, aut
stimptus ex aqua, sive assump-
lio.
e
Moysi, non aqua est. Mwuo-£i, ftvjuSwpso-Tt.
Merra, ainaritudo. Msppd,Trtxpia. Merra, amaritudo.
Mapia, xupta vjftwv. Maria, domina, sermone Syro,
Maria, domina nostra. etc.
Mabri, iilii. d utou. Mamre, de visione, sive perspi-
MaptSpt,TOU
CllllIU.
Melcliisedec, rex pacis. MEX^IO-ESSX, SatrtXsufstpvjvvjf. Melcliisedec, rex justus.
Maselecb, iiuilus. e Mao-E).s_^, ukukog. Maleleel, laudans deum.
Maoziii,quemcumquetandem. MawtstV,l Ttvd7T0TE. Maozim, rohusii, fortes.
Mnabiiae, locusia. MwaStTKt,dxpif. Moabitae, de paire.
Moab, de patre meo. MwdS,sx TOUTcuTpbg pov. Moab, de paire.
Manann illi, oblaliouem illi. MavadvauTw,6uo"iavauTw. Manaa, requies, vel sacriflcium.
Manasse, a resistente. Mavaa-o-vj, a7roTOUdvta-Ta/u£vou. Manasse, ohliviosus vel quod obli-
lus est.
Manoe, aliquando. MaVWE, 6 7TOTE. Manue, requies.
Mestraim, niger iEgyptius. M£o-Tpaift, psXaffaiyU7TTtof. Mesraim, hosies eorum, vel jEgyp-
tus.
Mamnna,divitiae. Maftwvd,TrXouTOf. Mammona, diviliae.
Melcho, reges. MsX_£w,
^ _3ao-tXsif. Melcho, regi.
Man, quid? Mdv,Tt; Manna, quid hoc est?
Melche, rex. MsX^vi.
6 _3ao-tXsuf. Mclcha, regina.
de vocaius est vero " os xu-
Mazer, longe, Ma?vjp, iiri ftvjxoff, sxXvj6vj Mamzer, de longe, sive aliena-
domiuus. ptof. lus.
1 In libro Estheris cap. i, 6, legimus nomen C31S A Graeeos: nam cavitales omncs solent sic nnncuparc,
Karpas, significatqiie colorem carbasinum : sed nb- ul Ta xotXaTnf yvjf, eai'a terrw, et xotXdfvvjdf,cavas
servavi nullum Hebraeumvocabiiliim ex voluniine . ncives.Propier abyssum igitur prnfiiiidissiiiiaiiininre
Esiheris, vel ex Paralipomenis recenseri ab Hiero- xotXdfdici potuii. liihc apud Hesychium xotXdf,(3a-
nymo in libro Noininum. Unde igiiur derivalum sit ^sta^vj, " profiinda te.rra cxprimitur.
iu prxseiitem colleclionem, si non iude iluxit, vix Lege hoc loco 5Epro ftvjcormpto, ul. sit sensus,
possiim conjicere. Moses igiiur , :uit videlicet, a^tta est. Consule infra
* £adessnpra col. 543 inlerpreialur uytaap.bg,san- idem uomen apuit Philoneiii.
6 Locus oiniiiiio depravatns in Gnrco;
clificalio, et Kadon, UyLug,huc est, sanctw. Quse di- pro cnr-
veisae inierpreiationcs proclivi lapsu libraiiorum ruplis enim Ma~~>7p Si xuptoj, iii esl,
EX).VJ6VJ
ETriftvjxoff
Graiconim exortae videniur, dum scribunt uyapog Mqzer, de longe, vocqiusesi vero dominus, sciiben-
pro* kytuap.bg,et caeteia siiiiiliter. diiin'videtur juxtafideio cnniextussacri, Denl. XXIII,
liiilium hoc esl prioris voluminis Samuelis, ctt- 2 : Mamzer (non ingredielur) eigzv.vlnaLuv Kupiou,in
jus versiculum priiiium feie iniegrum otiuse descri- Ecctesiam Domini. Alioqum ahsurdissimus eril in
bunl, ut duo vncabtila laiitummodo iiilerpreieuiur, Graeco sensus, ncc auctoritale Scripturac umquain
Arm<ilhaimscilicet, et Elcana. poterit comprobari.
4 Nomen KotXdfquasi Graecum iuierprelaturapud
Niinirnm saepe in hisce Frngmeniis nomina Hebrsea B tum esl, ywTio-ftou addiderat, ex viliosa irajectione
iion ex ejus linguae proprielate , setl pcr alia nomi- codicis Rcgii, quam modo castigavimus.
na, qua: deinde ohiiniieruui, atit per symbola inter- d Iteruni vitiose Marlianaiiis MaSpi pro
MaftSpi,
prelantur. Exemplo sil SvjXwft,TOTror OTTOUVJO-XVJVVJ.
quod ex Vatic. emendamus.
locusubi Tabernacuium fnil, etc. c' Paulo ri-ciius in Vatic. MasXsx-
Silo,
a Martiau. ex Regio o-tftyavj.LXX in Vatic. cod. ReSliluimiisex Valic. Ttva7roTs,quemcumquelan-
Stydlegunt : al. Swytft. dem, pro quo Mnriian. ex Regio, nullo aut ahsurtlo
b Vocem fo>Tiapov,Lat. spfeiidons, qnam Martian. sensu legil Ttv'd7ro7rTat,vcrlitque quid speclnlores?
ex Regioms. ad suhsequentis liluli linein mendose S Ex Reg. ins. Martian. 7roTai,et Latin. voiatus in
trausitilerat , bic suo loco ex Vatic. resliiuimtis. plural. Endeni hic, quai superioris nominis, ex He-
Neni|ie 2tyd, ut paulo inferius ex lmc ipso nomine bi:co b analogia est.
consiabii, Graeci ywTto-ftovinierpreiahaniiir. Hnnc tiliilum quem Marii.tn Regiuni exemplar
c Recole superius "EXxavd.Marliaiiaius hie quoque seculus omiliii, ex Vaiic. sulTicimus.
5e5»f legerat pro S»S«: quin etiam, ul modo nota- ' Vatic. uno verbo intpv/.Tog,quod e*l tnixltii.
 Ii!)3 GRJECA FRAGMENTA LIBRI NOMINUMHEBRAICORUM.FRAG. V. H94
Inlerprelalio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymus.
Beaius es Simon, beatus obau- 1 Maxdptofft Et Siftwv, ftaxdpioff 6 Simon, pone moerorem, vel audi
diens. UTraxouwv. tristiiiani.
N N N
Nazar, flos. Na?ap, av9off. Nazaretb, flos, etc.
Nazaraeus, fioribus variegattts. b Nazoracus,muudussanctus, sivese-
Na?vjpatOf, £5vjv6to-ftsvof.
jiinclus.
Naeinam, prae somno capite nu- Nattvdft, vuoTd?(ov. Neeman, fidelis, vel motus eo-
tans. rum.
Nomin, dulcis. Noptiv,yXuxsta. Noemi, pulchra.
Naclior, mei ipsius. Nuyap, Iftou auTOu. Naek.r, requies lurainis, elc
Nahal, corvus. NdSaX,xopaJ;. Nabnl, insipiens, etc.
Neplithaleim, opitulatio, et Neph- e N£g>6aX£tft, «VTtXvjiJitf,staiNE9>6aXtft, Nephihaii, conseivavit me, vel di-
ihalim, converlit me. avvuviaTpe^iivfts. laiavii me, etc.
Nachael, ego deus veniens. Na_£avjX, iyi> Qebgepybp.zvog. Nerho, percussi.
Nabutlie, a spiriiu veniens. Na6ou8s,KTIO 7rvsuftatofipybpievog. Naboih , cmispicuus, vel cessio,
vel exclusio.
0 0 0
Hollam, ingrediens. 'oXXdft,tiaepyophn. Oolla, tabernaculum.
Holiba,egrediens. 'oXiSa, i\epyop.ivn- Ooliha, labernaculum meum in
ea.
P Q P
Phasec, redemptio. rjao-Ex,Xurpwo-tff. Phase, transilus, pasca.
Palliura, mensa. IIa6oupd, TpaTTEiJa. Phetora, oris exploi-atio, etc.
Apponebantur in Be, diabolo di- nap£6£VTo ' A
EVTW (3_i,TWStuSbkcp, TW Bel, vetusttis, sive absi.ue.
cio. Xsvottsvw. Diabolus, calumniator.
R p R
Raca, vacuus. Faxd, xsvoff. Raca, vanus. '«<•'•''
Raph, flatus patris. Pdy, 7rvovjrcuTpog. Raab, lata, sive dilalala.
Hacliel, fialus poteniis. Puyhk, Tcvoh iayvpov. Rachel, ovis, vel videns deum.etc.
S 2 o
Sabaotb, virlutum. 2a6aw6, TWV SuvdftEwv. Sabaoih, virlulum.
Sampson, sol. ' SaftiJ/wv, vjXtof Samson, soleorum.
Sipha, splendor. * Zupd,ywTto-ftoff. Sopliim, specula, elc.
Siphan, resisiens faciebus. Sifuv, dv6ta-Twv 7rpoo-w7rwv. Saphaiiia, ah^condii dominus, elc.
Solonton, graiiarum. SoXoftwv, yupiTcav. Salomon, pacificus.
Samariles, auditus loquentis. SaftapsiTvjff, U7raxovj XEyoVTOf. Samariies, custos, etc.
Somanites, qui audivit. ZoftaviTvjff, U7raxouo-«ff. Suiiamith, quicumque morietur,
sive mortificata.
1 e
Samuel, pelilio a deo. * SaftouvjX, atrvjftaaTroTOU fisou. Saimiel, nomen ejus deus.
Seloin, locus ubi labernaculum. SvjXwft, T07roff 07rouvjav.nvh. Selom, avulsio, vel dimissio, etc.
Siun, siiiens. ~~twv, Stilwtra. Sion, specula.
Sina, sitis. 2tvd, Siya. Sina, amphora, vel mandalum.
1 Ex Evangelio secundum Matthaeumcap. xvi, 17, A LXX Interpretcs vocabuliim Sipha, quod Granci in-
sumpta siiin isihacc; sed corrupte pro more exscrip- terpretaniur lumen et splendorem; Hieronyinus spe-
lorum, qui legere debueranl Mav.uptog el ""iptwv,non culam. vel scopulum. Ohservandum porro noniini
aiileiu cto-tftwv. supra in littera K respondere Graeciim yW-
* Cnde bauserint Gracci hanc sententiam, non- Simpltw quod exlra sedem posiium legiiur post vocein
Tto-ftou,
dum agnovi; sed nulliim est dubium de nomiue Bvj, Elcuna. 4 Non tam ex proprietate Hebraei sermonis dici-
be, quodaemoniiimindicare voliini, sive illnd sit Bel,
sive Belial aut Baal, quorum frequens est mcmo- lur Samuel petitio a Deo, quam ex matris voiis et
ria in libris sacris. Apnd Hesychiuin hiijiis Bvjnia- precatione, quibus lilium impctravit a Deo Anna
nifesia sunl iudicia : BvjXof,inquil. oupavof,xai Zstif sierilis.
noo-EtSwvof u?6f,hoc est, Belus, cwlum, aut deus Ncp- " Silo locus fuit in qtto consedebat Tabernaculuni
tuni fitius; BvjXofautem per conlraciionem dici foederis.Caveal igiiur Jecior errorem, rlum exislimat
poiuitBvj, ut souaret itlola et daemonia eihnicnriim. forte hanc observationem exscriptoris Graeci, elymo-
3 Sip/ia istud idem noinen est cum superiori Sim- logiam esse noininis Setom.
phw, ae HebrseoSophim 1 Samuelis i, 2. Videsis apud
* Sic emendat Valic. In Regio autem, quod ex quod historiaB?/ vel Belis, narratur; nam quotidie
Martian. aiinoiaiioiie intelligis,erat uno verbo sio-i- TcupzQevro Tpofttiiv TWBhk lipo>,Apponebantur cibi in
ftWV. Belis templo , quos as-timeie credchatur. Alisiirdiim
b Rccurrebal error.quein iti superiorc secundo est, quotl Mariiana-us habet in nntis : BvjXof per con-
Fragmenio castigavimus, scilicel sI~to-6tftEvof, obslu- traclionem dici poiuit Bvj, nt sonaret dwmoniael idola
pefactus, pro £~~vjv6to-ft'vof,floribus variegalus,ibiquein- Etlinicorum. N.iin ejusmotli contraciio Gracce non
admudiiin ex Vaiic. reponimus. Vide quae ob- B (ii, el mullo miiiiis Hehiaice. Nos Laiine t»ntum
sefvamus. fecimus Apponcbanlur pro eo qttod vertit Manian.
e Istbaecxai NEj.6aX'ft o-uvavEo-Tpsifisvfts, in Valic. Commendaijii.
e Sic fere Josephus exponii 6satT>7Tov,
ms. nnn liaheiitui', ct superius qunquc in secundo rogatum a
Fragmeiilo desiderari annotavimus. ..Deo. Ettseb. et Nicephorus 6S6XXVJTOV, qna i SlNU?
<~H;cc male a Gra.'Ciitoamanuensi habila, et _3vjX, SND dediicainr. Vid. 1 Reg. xx. At cum Auctoie
pro (Svjrepiinendum , fVieileomnes iiilelliguni.; sic nostio inierpietaiiir etiam S. Maximusttun. I,p.292
tatnen praefert et Vatic. Videlur, iiiquil Clericus, ab eT 685. Vide paulo infra nomen Saul, idemque in
eo ex quo haec desumpia suut, mentio facla de co, Origeniano lexico,
PATROL. XXIII. 38
 1195 Ai) fOMUM Iil OPERUM'§, HlERONYMI APPENDIX. »96
Interpreiatio hatina. Codex Vaticanus. Hierohyihus.

Silom, venustus. StXwft,£7ri^aptff. Selam, lalus, a laiere, etc.

Seila, spes. SstXd,EXTTtff. SeHa, ut ei, vel petitio, eic.
Siloam, emisstts, StXwdft,«7rso-TaXftsvof. Siloam, missus.
Sepphora, gratia hujc spjraiiOfiii,. Sercfopu,y&p.tSTj[Trv^jj, Sephora, avis ejus, vel piilchriUi-
do ejus, elc.
JSalem, graiia. SaXvjft,yuptg. Salem, pax,
Sith, resurrectio. Si6, chiuaTuaig. Seth, posilio, vel posilum, slve re-
suri'ectio.
Sem, resurrexj. Svjft,dvao-Tw. Sem, nomen, vel nomlnatus.
Somam, obetliens. Swftav,u7raxouwv. Symeon, exaudilio, vel nomen ha-
bitaculi.
Sabaim, ^Ethiopes. '•'•"' SaSaEtiot,At6io7rSf. Sabaim, capiivi, vel convertenles.
Satanas, affligens. SaTuvug,fiXiSwv, Satanas, aclversarius, sive Irans-
1 * gressor.
Samnel, minister audiens deum. SaftouvjX, Stdxovof dxouwv6eou. Samuel, nomen ejus deus.
Sicima, ascendens. Sixtfta, dvaSatvouo-a. Sicbem, humeri.
Saul, expetitus. b
SKOuX,VJTTVJftEVO.f.. Saul, expeiitus, yel p.elitio. _
c
Seraphim, spiritus resurrectiqnis, Sepufip., TcvevpuTii_"%vy.ax%aeoig. Seraphim , ardenles, vel incen-
denies.
Sume, congelatio aquae. SoUftVj, 7TV~iiflff
uSaToff. Samonem, nomen hahilaculi.
Sigor, qtiaeresurgit, vel huniililas.. Stywp,
* uvtaTupzvn,h TKvXEtvwo-if. Segor, parva.
Saphecca,in tenebroso. Sdysxxa, sv O-XOTSJV&J,. Apheca, conlinuit, siye coniineti-
tia.
Sennaar, pulredo. d
Ssvadp, atiirpitt. Sennaar, excussio denlium, sive
fetoreorum.
Sabbata, sanctificaliones. SuSSuru,
' ayta.ap.UTU. .. Sabbatha, requies.
Seraphim, stabant, spiritus resur- Szpuflp, £t'o-Tvjx£tg;^vt,jar.vsy^KtaSv-Seraphim, ardentes, yel incenden-
gentes, lumioi stabant. io-Tdft£va,yurpff£t4r>_xsiD"«V»
e SaXa^tviX,
tes.
Salathie), gratia venieniis Daniel. _^dptf-f6usp_£0filv6u TOii Salathiel, petitio mea, deus.
AavtvjX.
Saba, regina jEihiopiK, lianc va- SaSd, v~Puaiktaau AtStpjTtaff^ vjy'/<%• Saba, caplus, sive captivitas, vcl
cant ethnici Sihyllam. XouctvTa eQvnf Si§yAiav« cerie, convertens.
V x . '"' V
Filium Baracbia?, filiuni henedi.cti. TtovTOuBa.puyLQv,%hv, ulbvTSUsyX.6- Barachia, benedictio, vel benedJ-
yvjTOU. B_ . . . ctus doniini.
Filii Noemin, Malon et Cheleon, Tioi Nosftstv, MfltKXttiv,
4 6n
y.uiSiX^twv,, Noemi, pulcbra.
quia ingredere, abi. zlaipyn, iropevov, Maalon, de fenestra, sive a prin-
cipio.
Cheliqn, consummaiio, vel omnis
dolor, elc.
Filii Eliu, filii fortis doniini. Ttou 'HXtou , utou iayvpov. auBsvrflu.. Eliu, Deus meus iste.
Filius Thehel, fllittsmensurae. Xi6f ®eSik,UtOff ftSTpOU. Thobel, conversus, vel univer-
sa, ele.
PH $ PH
^
Pheiniana, luminis gloria Phanuel, ^svdvva,^WTOf So'|a. Phenenna, conversio.
i apparens. <~>avouvjX,S7rt_>aivwv. Phanuel, factes dei.
Vox ex Ratna, vox de sublimi. *wvvjEX"JPaptd,ywvvjEXTv7ff u^vjXvlf. Rama, excelsa, vel exailata.
CH X CH
Cherubim, alae. XspouSift,mipvyeg. Clierubim, sciefttiaemultitttdo.
1 Non exprimunt Grceci elymologiam nominis Sa-. Aeadem liberlate interpretatum gratiam, qua supra
muel, sed officium ejus, atque virtutem, qua prajsto rjpmeij Salem; secundo verhum aliqnod fuisse omis-
fuit -semper ad obediendum yoci Domihi. siihi iij Grapcd';el ne sensus oihnino falsus el absur-
' Imperiins exscriptor legit Saphecca pro Baphecca, dils adniitlalur iii vocis hujus inlerpretaiione, hoc
id e,si, in Aphecq. Be 3. namque^prjtnpositjo esl He- modo legendiim : Salaihiel, gratia venientis Dei: qui
braeoruiii, quse Latine vertittjr, in, Sqlathiei vivebat temporeDanielis.
'Expositiones sunt isthaecverba sentenliarum Scri- *:Absurde salis Graeciaceommodant sic verba Scri-
elymologiae Hebraicorum nomi-
pturae sacrae, nonloeus pturffi ad sUosseiisus : nam 6tt elaipyri, tcopzvovsum-
num, iii pnesens aperte demonslrat in nomine ptum est ex Jibro Riith. i, 16, 6TIo-u'6>rou TcopevQhg,
Seraphim, Salaihiel, et Saba, ete. Gifea yocabuJiim rcQpbvaapM.
Salathiel duo piwcipuc notanda : primo, SalatlmL
a Vi.de.infra Lexicon Origenian. alterum. Cyrillus lathed.
IJierosolymil, aiqtie alii passiiij e Graecis interpre- r Htijus contmenti Grascorumtestis qnoque Cedre-
Laiitur,o-wT>7pia.v6souE7raxouo-avTOff, salulem exaudien- nijsest ih Anhalib. : Kat j3ao-iXt»o-a Sa6d, htig ekzyzTC
lis Dei. StSuXXa7rap' "EXXvjo-t: Et Regina Saba, quw Sibylla
iiEmeiidamus ex Vatic. excmplari, vjTTvjpivof, quod a Grwcis appellatur. Fahulam ex nominis ajfmitate,
C,stexpedilus, ip.so, Hieronymo siiffragaole. Falso et sapientiie laude, qtta Regina illa inclaruit, exco-
MaVlian.ex itegib expresserat xsxTvjftlvof,Latin. pos- gitalamPeliiusnolal. Porro SsSuXXvjv, Sebyllen, viliose
sessus. Vide paulo superius quae ad nomen Samuel pro SiSuXXav legerat Martianaeusex Regio.
observamus. " ft Sic effert cum Valic. Graacus quoque Scripiurae
c In Valic minori numero est7rv£Ufta. textus duo isthsec filiorum Noemi nomina. Corrupte
a Martian. o-ajrpiaf, tiuod interprelalur, vinumex Mai'tian. ftaXw.v et yekem. legerat.
herbis conditum. h
putrescentibus
• Mendoso ex Regio scriptum erat ZukixQihk,Sa- Martiau.iSoSvjffjLaiin.gioriw, mintis recle.
 119? GR/ECA FRAGMENTALIBRI NOMINUMHEBRAlCORtJM.FRAG. V. 1198
Jnterpretatio Latina. CodexVraicmvs. Htefohyinits.

Cherubim, ala. XepouStjij,

Chelcias, fundamentum.
Chettim, iusulis luclarum.
ChelsBon,proficiscens.
PS
PsaImussuperIdithum,Psalinussu-
pef uhojudicc.
Anaihom, mei venientis.
De lerra Benjamin, de lerra filii
doloris.
fie Babylohe, de coufustone.
Jessiasi qtii Sophoniae, inumbrafis,.
ejus qui slare facit tefram.
Ephud, manifestatio, et veritas,
Pharia, filia PhafaOhis. Venit ul
lavarelur , et inventt Moysem
adhuc infninem. Et cum su-
spexisset in ccelum , ait : 0
unus beiis inflniia habens nomi-
na ! flinc eihniCivocanteamEisi-
lan, 666. JVomen est hominis
habentis hunc numerum in Apo-
calypsi Joannis. Hoc est, venlurus
est ex Medis ad debellandos llde-
les. De qtio et lsaiaS dicit: Ecce
suscitabo super vos Medos, et
reliqua.
Barucb, benedicttts.
Eloai, tleus.
Adonai, dominus.
Jao, invisibilis.
Sabaoth, viriuiufrf.
Elimaz, sermo dei<
Marsippioo, assensus.
. .Opeios,ingluvies ventris.
tvj pliniho, scoftatibrii.
Gherubim, scientiamultiplicaia, vel
alae.
Amen, conftrmatiovere sic esse.
<_Ttepu";. Chefubihi, ^-efmiculata pictura.
XsXxtaf,SsftsXiof. Chelcia, pars domini.
7T«XwV.
VVjffOlff
XETTtEifl, Chetlrim, confracti, vel insanien-
teS, etc.
XeXatwv,TropEUOftsvof. Chelion, omnis dolor," elc. ut supra.
PS
YaXftoff UTrip'iStSouft_ ^«XfxoJ- U7rep ldithum. transiliens eos, sive sa-
EVOffxptTOU. liens eos.
'Avafiwu,Iftoulp%6ftsvbu. *
iVharttolii,fespondens signum, etc.
'Ex "yvjfBEVtaftvjv, if. -yhi TIXVOU 6SU Benjaffiin,filius dexlefae.
VVJff,
_
'Ex BaSuXwvof, EV,o-uyj^uo-EWf, Babylon, confusio.
'Iso-o-iaj,6TOU a So._>oviou,cruo-xtd^wv,Josias, ubi est incensum domini,
6 f oS KVto-Twvifo? tijVyhv. vel lh quo est iiicehsum domini,
vel domini salus, ctc.
1
'EyouS,SvjXwS-iff xai dX»)8et«i. Epliod, superindumenium, ctc.
iupLu, TOU$apaw vjSuyaTvjp.HX6ev Pharao, dissipans, sive discoope-
Xbuffaij&ai, xat EupidxstTOVMWU- rieris eum.
ahv vvjTriov 6'vfit' Kai icvo.Sktyittaa-
tig T6VoupavovetTrsVtlg ftuptw'
vufte 8ee. "EvSsvTa eQvnxaXoucrtv
*
autvjv Eio-tirdv E, y%<;, TOUdv-
®po>7r6u, fo6 fyBvtbftov upiQp-bviv
th 'ATroxaXtSipt 'iwdvvou. TbOt'
eortv 6 sp_£o'ftevof «TTO MviSwyTTO-
Xsftv7b"atTOUf7rto-T0Uf, 7T£piou xat
'HtrataffkiyW 'iSbii erteyzpa eif
vjftdffToufMviSouff, xat T« Xot7rd;
Bapou/, tuXoyvjTOf. Barucli, benedicins.
'EktouC,6£6ff. Eloe, deus.
'ASwvat,xuptoff. Adonai, domintts.
'iaw, dopaTOf. Jao, nomen dei ineffabilej eic.
SaSawS, TWV
' 'EXift«i;e, 6 Suvdftswv.
TOU 8sou.
Sabaoth,militiaruro^siVevirluturfl.
Xoyof
M«pervjit7ri6v, -foSsiSscrSoit.
"07rvjX6ff,yuarptpxtpyLui
Tvj7rXivSw, Tvjjropvsta.
SEpouSia,^7riyvwo-tf Cherubim, scieuiia*multip!icaia,
7rS7rXvjSuftftivvj,
rj iiTZpvyzi. sive quasi plures.
d k Amen, vefe, vfelDtjellter.
'AftvjVj TticfTwtft?iof uhiQ&i

1 COhsulesupra col» S45 (t»t hdcedit. col. llol, ,K.meriti derivala sint, Philoni vel eliam Josepho, auc-
not. [']) observaliones noslras in hanc etymologiam loTribusJud*is adscfibenda videiiiuf. Josephnm eiiam
iioioiins Ephod. hoc loco auctdrem dixi elymslsgiiifiii» ih GfscciS
* Eisitan pro Ishn dixefuht Gfieci, tii in vocabu- Fragmentis, non omnjum perte( sed earumdttmiaxat,
lo Eio-tTdv numerus essel 666, de (jUOsupra ih vtice qtiaeapud ipsum scriplae leguntur. Talis est, si rem
Evinas satis disputalum est. Caetera quaecOhsequun» exemplis pfohari juVai, eiytnoiogia nominis Adam,
iur,* fntilia sunt Graecorumcommenta. de quo ila disserit lib: I Antiq. judaic. cap. ^ :'6 Si
QUaittbr hajcri&minaGraecainvenies in stipe- ci.vQpo>Tcog oi)TOff"ASaftorexXrjSvj-
crVjUtttvst
SEtouto xaTa
itoribus Fragnieniiss TWV dsroTijf7fupp'df
4 flucusqite perveberunt Gfaeca Fragmenta libfI yXwTTav 'ESpuLoiv,nvppbv,-ETrstSvjTrsp
yhgfvpuQeLang eyzybvzt,TotauTvjyup iaTtv vj7rap6evofyh
Noniinum tiebraicorurn, quihus expeditior vla pa- iiknQivh- HbiiioaUteinliicvocattis"esi AdaniUs,significai
fatiif iiObisad ea percipieijda, quae Philoni Judaeo autem hoc Hebrmorum(ingiidj rufwht: ijtiahdoqMdeM
acceptarefef tiiituf. Inief h:ee lamen Ffagmetita unum e rufa humo fermentala est factus.-Talis eniin m in-
integrumque est, qiiod Ofigenehi pareiitem agnoscit'. iaciq terra el vera. Haecsi cohiuleris cum Commen-
qiiia totum constat e nominibus Inslrumenii novi, tario hostfo ad libfi lincm, Joseplium cum Hesychio,
ttljus vocabulafuerant omissa in Lcxico JudaeiScrip- ct majcimecum mandsefipio Regio codtce eohaefefe
tofis".-Gaelerafere omnia, Cume libris veteris Testa- pervidebis.

* Pefperam iHfpoviov,Lat. Sophronii, nomen pro ]g vjxal 4«pvjtf; Thermuihis , qltw et Pharia, Pharaonit
Sophonitt ex eodi Regio Martiah. obtftidit. Alludit jiiia,eic. Vide infra Lexicum Origenianum.
GraacusAuctor Zachariaelocum vi, 10, 6txov'iuo-iau 6 Legiffius ex Yallc. <EXifta|,Elimaz, quod magi
Tou2o_>oviou,dojn«mJosi<e/~ilM' Sophoniw,elc. Vidcsii- nnmen est. MaftianaeiisK),l_jia|,Kthiiax , llic et sii-
peritts IsseCitis. periiis in allero Fragmento ex Regid legii.
b. Vatic. prasreft Eicfltstfav(sic) prb Eto-tTav.Hasc d Haud recte Mariian, legiti 7rttfTwo-tv
verlitqtie fidem
porro Piiaraonis iMis &
qtiiB@ipp.ovQtgJosepiio appel^ (Uciuiit. Vatic. emendat. Porro autetn excerpla No-
laiur, seqnioiis eevi Gra3cis*dpt« dicitur, Georgius fflinum HebfaieorUmex Pllirone 6i Joseph'6, qiiornm
Syhcelitisp. 120Ed. Paris.: 'oSs auTofuiofT« Qvyuxpl allerum hisce Ffagmentis praepostrtt,altefUm stib-
$UpaS>@ipp:i]vQtSi, TVJ
v.alQubinj3ao-tXtStouo-v7
eto-7rotvj6siff.junxit Marlianaius, nos commodiore loco post inte-
Ipse auiem infans a filia Pharaoliii TheYmulhide,qtite gra duo Lexicaquae subsequunlur, ac rttrsum accu-
el Plwriq dicebatur,Regina adoptatus e»t, Et CedrCh. ratiofa recetifjebimiis.
p.-42 :Mou6tSif(leg. Qipp.ovQtg) Si xdi QvyicTnp
*apaw,
H99 AD TOMUMIII OPERUMS. HIERONYMIAPPENDlX. 1800

DE ORIGENIANO LEXICO NOMINUM HEBRAICORUM

D. JOANNIS MARTIAN^EI PRiEFATIO.

Ut compertum iiat omnibus sludiosis, Origenem condidisse librum Nominum Hebraicorum, et in eo saepiul
violentas ac indoctas etymologias proposuisse, lesiein proferam virum doctissimum, de Origene quidem oplime
meiilum; sed ejusdem erroribus nequaquamblaiidieniem. Praeviahujus Auctnris leslificiilione faeilius mihi
venia concedelur: si quando necessitate verilatisque judicio compulsus, Origenis redarguero etymolngias,
ejusque inscitiam in lingua Hebraica manifestam fac«re legentibus non recusem. Ilaque Origeiiianorum libro
tertio, cap 3, n. 7, de praesenli Syntagmate ita disseril Daniel Hueiius : < Aliarum praelerea, inquit, quarum-
dam scriptionum Oiigenis nieiiiionem apud Yeleres invenio. Philo Judaeus ediderat librum Hebraicorum
Nominum Veieris Tesiameiui, eorumqne elymologias et interpretaiiones adjecerat: quem librum Laiina ora
lione Hierouyiiius expressit. Quod in Tesiamenlo Veleri fecerat Philo, idem in Novo fictiiavii Origenes,
suumque opus ad opus Philonisadjiinxil, iu eoqne Hieronymum imitatorem habuit: cujusyerba II.TCSUIII in
Prxfat. ad librmn Hehraic. Nnmin.: Ac ne forte consummalowdiftcioquasi extrema deesset manus, Novi Testa-
menti verba et nomina interprelatus sum , initfart volensex parte Origenem , quem post aposlolosEcclesiarum
magistrum nemo nisi imperilusnegal. Inter cwiera enim ingenii sui prwctara monumentaeliam in hoc luboravii,
vtqttod Philo quasi Judmus omiserat, hic ut Christianus impleret. Libri ejnsdem meminit auclor Quatstionum
ad Orlhodoxos, qui fnlso iribuiiur Justino, Quaesl.£2 ei 86, in eoque praeterHebraica nomina, mensuras etiam
inlerprelatas essedncet. Yideal eigo Rufinus, qua iide scripseril Iuvect. 2 in Hieronymum, ne unumqujdem
Scripturae verbum Origenem vertisse. >
Auctoretn lihri Nominuin Hehraicorum in Novo Testamento, viro erudilionis fama celeberrimo attestante,
jam nosli Origenem : nuiic quaenain fuerit in endem Origene linguae Hebraicoepeiitia, paucis tedoceat iilem
Petrus DanielHuetius Origenianorum libro secundo, cap. 1, n. 11 : < Quod si pltis sese (Origenes) iti Hebruicis
exercuisset, majoremqne linguae hujus fuisset peritiam consecutus, niliil ei ad perfeclam SacraeLegis cogni-
tionem defuissel. Sed tantum decerpsit ex ea gloria, quantum ex loquelaehujus studio detraxil. Dicamenim
vere : velHebraismi parum scienies sunt, vel in leciioneOrigenianorum operum peifuncioiie versali, qui exi-
mium quid ipsi, vel in sanclae lingua1, vel in eaium, qua; ex hoc fonle profeclae sunt, dialectorum perilia (ri-
buunt. Nec opinioni iinsirae contradicil Hieronymus (Epist. 25, ad Paulqm), eisi videiur conliadio re, cum ait
Stngularem loquelaj hujus noliliain demiralam in eo fuisse lotain Graeciam : miiuni id quippe videri pmuit
Graecis Hehraismi rudibus, et imperiiis, ncc quDnlumin eo profecissel Origenes existimare scienlibus. Mmime
vero suam ipse liuguai liujus ignoralionem dissimulat Homil. H in Nnm: Aitint ergo, inquit, qui Hebraicas lilte-
ras legunt, inhoc loco,Deus, non sub signo letragrammali esse positum : dequo, qui poiest, requirat. Mulia in
observationibus nostris animatlvertinius, quaeinscitiam ejus in Hebiaicisdeinoiistranl; cnjusmndi eslfiivola
illa dislinclio , ovpuvbvinter et ovpuvovg,quam comminiscitur ad Maiih. xvni, 18, el ad quam Clirisium respe-
xisse iradit, quasi hanc distinciionem fcrat Syriaca di dectus, quam Christus usurpaliat : cnjusinodi est falsa
illa nominis Aser interpretalio, quaj habeiur iii Comment. ad Matlh. xvm, ii), quasi deiivelur a ^D' erudivit
cum lial ab iDK ligavit. Qiiamqiiam auctoritate senum Septuaginia excusari id potest, qui •£>#aliquando
ita reddideruni, quasi idem esset ac noi. Lt psalm. civ (Hebr. cv), 22, pro Hehraeo yi-ro -,1D.sS, habent TOU
TratSsuo-at TOiiffapyovTugUVTQOV. Vulgata, Vl erudiret principes ejus. El Os. x, 10, D1DN1;LXX, 7ratS£uo-at
etuTouf;Vulgata, Corripianl eos: cujusinoili est depravata illa lectio loci Interpretiim LXX, II Esdr. i, 11, suvou-
^of TW{3ao-i).£t. Quod si in Hebraicis ulcumque fuissel versalus, quae habent -fya'" np;n, emendasset, utique
in Totf o', oivoybogT5 faatkzi, si inodo liuuc ipse errorem non invexit, qui cene in LXX seiiioinm exem-
plaribus nuspiain exsiat: cujusmodi est inepta illa exposiiio vocabuli, Joannes, quod formari existimavit a
nomine nW pra'fixo, et |:n , cum ex snlo prt, pra-fixis servilibus Iitleris derivntum sit. Plerumqiie itidem
peccat in pcrscrutaudis uominum Hebraicorum originibns. Proclive id nempefuit viro ad muiuatitiam lnccra
vestigia sua in locis ignotis regenti: praisiabat auiem lucem Juda.'us Philo , qui Hebraica Veleris Tesiamenti
nomina peculiari libro fuerat inlerpietalus : cui libro parem subjunxit Origenes, Hebraicorum Novi Testa-
menti expositionem complexum Qni vero non offendisset Origenes, Philonem sequens durem, qui Judaeus
licel, Judaeis prognalus, me mediocri quidem litierarum Hebraicarum aura, uli neque llellenisiai fere reliqui,
fuerat nfflatus? Id si miniis in liominihu«Alpxandriaenatis, et educiis novum est, quorum natnr.e repugnare
scribit llieroiiyinus (Hieron., de Scriptor. Eccles. in Origene). Hcbraicani lingnam addiscere, pro more Gite-
norura omnimn, qui linguarum txnticarum studium aspemari coiistieverunt; al in Josepho illo HebraeoMat-
tathiae lilio plane mirnm viileri dchet; facile qnippe ex ejus scriplis doprelieinlere licet, ad magnam illam
ct singularem Judaicarum originuni cngnitionem non parem ipsum pauise loquelaj peritiam conlulisse,
quamvis se uonnulla Hebraice scripsisse dicat, quae lapsu temporum interciderunt. >
1201 LEXICON GILECUM NOMINUMHEBRAICORUM.PRvEFATIO. 1202
Quid ad haec rcponiml Josephi asseriores indocli, qui vix quamdam aurtilam Hebraicarum Jilterarum ca-
pienies , de intimis sacrae I.egis sensibus jinliciiim ferre non verentur, ei liuic ascribeie Scriptori peritiam
Hebraeiserinonis, quam nec ipsi a longe salularuni? At suflicit eis ad plaiisum popularem , ul ex hacocca-
sione Iongam ingredianlur dispulaiionem, el ul tanta operosiiaie, qund voliint intelligi, uianlur persuadendi,
quanta semper falsitas indtget, ut vera videatur. Nos autem eordalorum homiiium, ac cruditorum senientiis
adhaeientes, nec Philonem, nec Josephum, nec Origenem, nbicumque veriiatis ratio postulaverit, reprehen-
dere perlimescimus. Sed ne reprehensioiii nos quoque videainur obnoxii in proponendo Origeuiano Lexico,
iiomiiilla de eo generaiim hic ohservamus.
Prior quippe notandus venit ordo Hebraicorum Nominum, quaejuxla seriem lilierarum alphabeti Graeco-
rum posiia leguntur in tolo praedicto Dictionario, nulla fncla distinciione, nec mentione sairoium voluminum.
An vcro Origenes ipse huuc ordinem persecutus sii, non satis elticet : qtiin eliam verisiniilior apparet opinio
contraria, tum ex Hieronymo Origenis vestigia saepius terenle, lum ex GraecoFragmenio Origeniano supra a
nohis edito, quod nomina Hebraica uniuscujusque Evangelistae seorsim babet posiia secundum seriem elemen-
toruin Graecialpliabeii. lla ul quae in Malthaeolegentur hujuscemodi vocabula, aule caetera scripla sint, deinde
quae sunl Marci, et sic consequenier usque ad Joannem. Vix atilem adduci possum ut mihi persuadeam
distiuctum ex libris sacris ordinem observasse Origenem in Fragmetito libri Nominum, el in Lexico, quod
superesl inlegrum, aliam viam ingrcssum, ut confuseet promiscue sub unaquaque littera omnium librorum
Yeterisae Novi Testamenti Nomina collocaret. Facilius igitur crcderem, importnna Graeeorum quorumdam
diligenlia hoc Lexicou coucinnatum fuisse, sed tolum mutuiliini ex Origeniano iibroNomiuum Hebraicorum,
quem ipse cum distim 1'mne,et voiiiminum Scriptuiae, et vocabulorum edideral. In eam senlentiam eo magis
propendeo, quo certior factus sum Latinorum quosdam id liictiiasse in libro Hieionymiano Noininuui Hebrai-
cornm. Nam Veneliisper Fraires Joannem ei Gregoriumde Gregoriis, anno Domini HbS, die 25 Augusli, cuni hac
perturbatione ac subversione prodiit imer Opera Hieronymi liber Nominum Ilebraicorum, in quo sublata
universa distinclioneac mentione voluminuin Scripturae , omnia prorsus vocabula tam Veleris, quam Novi
Tesiamenti sub liilera quam habent ab initio , posita leguntur. Series igiiur nomiium in Lexico Origeniano
advemitia esi, et subversoris Graeculicujusdnm, qui ordinem perversum, non naiivum secutus, e medio sustulit
annolaliunculas, et citaliones libmrum, ut quae dislincte ac pariite scripta fuerant apud Philonem, ac Orige-
nem, ipse salivae propriaeindulgens, separnla consociare, dUtinctaque confundere sibi permitteret. Sed elsi
ordo Nominumviiiosus sit in Lexico, res tamen et inlerpreiaiiones dictiuiium omnino genuinae sunt, aquave
ex suo fonie nativa. Quod manifeslum ratumque facio e duobus locis Quaestioiium et Responsionum ad Ortbo-
doxos falsoascriptarum Juslino Martyri.
Ad Qii.ostionem igitur 82, Quw sit nominis Beelzebubexpositio? lalis responsio ab Auclore Grseco est adhi-
bita : TOUT£ BEE).J~S6OUX , Y.O.I
TOUBsXiap, kiyetTu bvbp.o.Ttt EtpvjTaiSi TW'Qptyivzt TOUTWV TWVbvop.o.To>v vj
ippnvziu EVTVJ "EpfnvjvsiaTWV'ESpaivtwvOVO^IZTWV, id est, Exprimit vero nomina Beelzebul et Beliar diciiur
aulem ab Origene horum nominum inlerpreiatio, in Interpretalione Nominum Hebraicorum. HsecGiseci Scrip-
toris, quicnmque fueril, responsio vera omnino comprobatiir ex Lexico Origcniano mox cousequenti, ubi
nomina Beelzebtil, eiBeliar corrupte leguniur endem plane modo ac in Responsione recilala, diversasque
iuibi habenl inlerprelatioiies ah Origene siibjunctas.
Qu.estio 86, Quw est interpretatio vocabitlorumislorum? Mna, Ephi, Nebel, Gomor, Siclus, Basilicon,
Sanctum, Stater, Drachma, Quadrans, Hormiscus, Didrnchma, Talentum, Assis, Seraphim, Bezel, Sabaoth,
Adonai, Ephud? Utrorumque enim nobis pernecessaria est cogniiio : utraque namque in Scripturis conli-
nentur.
Responsio. EtpvjTatTW'aptyevet, «vSptiTCtaTupivcp TVJVTWV "E§paiwvStaX£XTOv,TraVTWvTWV EVTatffBsiatffypufacg
fepop.ivo>v'ESpatxwv6vopt«Twv vjptsTpwvv?ipp.nveLw evphaetgiv auTv5
Ixsivvjv?vjTvjo-aff, TVJV TTO-VTWVspfxvjvsiavwv
Hoc est, Exposila estab Origene, viro Hebraicw linguw perito, omnium quw in sacris Scripturis ferun-
t"~vjTvjo-aff.
tur Hebraicorumnominum el mensurarum inlerpretatio. Eatn si requisieris, in ea invenies omnittm eorum,
de quibus quwsivisti,explanationem Nominum.
Lexicum certe quod Origeniannm dixi, non solum etymologias Hebraicorum Nominum, sed mensura-
rum eiiam interpretationes complectiiur : unde ipsissimum videtur opus Adamantii, quamvis nominum,
ut antea observabatn, confusus sil ordo alque mulaitis. Quibus si addas, Nomina Hehraica novi Tesla-
menli in eodem Lexico scripia esse, et inierprelala, nullus .imbigendi locus reliiiquitur, qnin lioc opus pa-
rentem habunrit Origenem, qni ui Christianus suppleveral Noniina a Judaeo Philone pra termissa*. Praeviis
itaqne bisce generalibns documentis ad Lexicon ipsum nianum mitiamus, multis aliis peculiaribus pro mo-
dulo nostro inferius illustrandum annotationibus.
1205 AD IQMUM Ul QPBBUM S, lliEROjNYMIAPPENDIX. 1201

ORIGENIANUM LEXICON

NOMINUM HEBRAICORUM
Primum ex CocL Regio 772, vel 2282, ediluni, Ex Vaticana 1456, miiiio accumtius,
LATINE REDDITUM,
ET GUM K[IERONYMIANA INTERPRETATIQNE GQMPMATUM.

InJ.crpxciqliqLalinq, CodexVaticaims- .Hieronymus.

DICTIONARrUM. AESlKON. LIBER NQMINUM.
"
A A A
A.dam, terrenus, bpnio, terrq ru- 'h,Sjx.p,y *
h ipu,- Adam, homo, sive lerrenns, aut
ynytvhs, uv_Qpc*i?Q.g,
bra, vel lerra caro facta, aut Qpoc,h_yh aupv.ovp.ivn, h yh ip.yo- indigena, vel lerra rubra.
terra veniens, vel tesiificaiio. pievn,h p-upTvpia,. Ada, testiinonium.
Adama.,ttsrua,virg% vej terra san- i'A8up,, yh TcupQivog, h yh ulp.UTi>- Adama, Immus, vel terra, sive.
guiii.ol.ent9» Sm- terrena.
Abei.a Deo, vel pfferensad Deum, * "JI§EX
, &TcbQeoji, h avatpspwvsirt AbeJ, Iuctus, sive vanitas, vel va*
aut vapor, vel lucius. Qzbv,VJuxpig, h 7r£vSos-. por, vel iniseiabilis.
Abraam, pater excelsi, aut paier 'ASpuocpc, rcuTnptyiaTQv, vj 7raTvjp Abram, pater excelstts.
flli.i.. * 1"i0.Q,.xt^iy.T6.f,,
Aaro.n, arca, aut videns vjsiones, ~4«pwv>,i vj AarQn, mons foriiiudinis, §iv«!
h.kp&y.opkaejcg,,
veiseimio, vel sublimitas, atit kbyog,h v^iog, h SuvaTOf,vjTTVEU- mons fortis, vel mons eorutn.
polens, aut spifitus. j*a.
Abdj.ue,sejrvus.m.eus, c.o.nfi.t.en.S. 'A6.5jo.UiSouXof* y.ov,* i%Qp.okoynTog. Abdias, servusdomini.
Abenezer, popiilus adjutor, yel la- 'AS_zyi.%zp_i X«6£psnSo?, h Wo.g.T.oy Abenez.er, lapis adjutorii.
pis adjuloris. fionQov.
Abesalohi, patris pacis super ip- 'AoWaXoft, TraTpofziphvngzTc'avTovg.Abessalom, pater pacis.
sos, * 't,mv,uS.uS
Aminadab, patm m.ei benepla- ,_* TraTp.Of h Abjiiailnb, paior nieus sponianens,
ptpu,tvS.Q_Y.Lct,
cjium , vel populus desiderabi- %QvOgrE7Tl@UptVIT.6v. vel urbanus.
lis. *
Abigaen , patris mei revelatio , VStyavjv,TtttTpbg Abigal, pater exsulialionis, sive
p.ovu,TC0Y.ukvfyig,
siye ros. h Spbq-A;,, paterroris, vel pater meus ros.
Appiib, nunc, inod,o. Sic invenL d.'hrcfi>,' Tavuv,upT.iax'§UTW£ supov. Ap.p.ho»elia.mnunc?
' Qmissa est vox
yh in manuscfiplo, quaro sup- A 1 desiderabitis;et Abinadab,pqtris mei Beiieplticilum,iif
plet superiirs FragiiienAum.Graeeum.li.bri nominiim est,6 propensa volunim.
tlebraicorum, Praetcrea con.fun.dU. Ptiila, vel Orige- Ex etym.o.logiasu.bjecta facite inlelligi.tur scri-«
nes Hebraieum fil^ Adam, cum rny Ada, et TlVUd, piorem Graecum pro Abigal, aui Abigqi.t, legisse,
unde eiiciant etymologias, venturw, sive venientesel Abigqen. ' Hoc nomen legitur apud LXX, iv Reg. n, 11,
tesiifwalionis. Non sic doctus Hieronymiis, qui no-
men Ada.ex Hebraeo 115?Vd in!,e_);pretanirlestimo- JJou6.0s6s; 'HXiou'Affi> ] Vbi Deus Eliu Apph» ?
nium; Adatn vero lerram rubram ex liienjaie DTN Quod Hieronymus Latjne reddidit ex Heb. K~i,-rs]t4
Adam, cunVAtepk, quod significat rubere, et rufum aph-hu, vel, aph-q, eliqmnvnc? vel fofle ex 1|3(*
eise. aplipho, quodLXXet Hieronymtts legisse videnlur
* De interpretatione hac Graeca nomtnis Abel in Hebraeorum exemplaribus. Oecurrit enim illud
piura. djxi.mtjts.jjipriijia s.upjjjjioj;!.
FragmAuAo-. G.OA, advei;biu.njetiai» cum K i.n fi-ne,irt Gen. xxvn, 33,
sule schoiia nostra. Niri t4~1~D">"~EU ».». a^pliqhu, id est, quis nunc il-
a Tibienler omnino interpretantur Graci nomen te pro
Kin-^ apli-hu liodierno. Itaque suspicaji
Aaron, quod proprie montan«w sonai, sive montem possunius lectum fuisse antiquitus , in aliqtiot
fqrtmdiiiiM , . . codicibus, nomen J^SN apltpho, sive «TTOJW,
* In voce Abdiou etymologiam confilcnlts mve- salteml
in GraeceiOrigeniano Lexico ctiamnum supersies.
niunt inlerpretes Graecorum, quia apud ipso.s sae- C.ui.aui.em ascribenda sit sequens aunolaiiuneula,
pius 'Agtoua'" pro Abm, et "AeSwu8: pw Abdia corrupte OUTWJ Eupov, sic inveni, an Origeni admonenti &*%&
legeb/jt.Uf.Un/le suspMaba.-Jitur hoc nomeuilorraalum se invenisse scriptum in Hebraco, an Grxco scrl-
ex f.%1jqda, confes£US est. j>
ptori, qui imikare voluerit etymologlam iioniinis
'* l)e nomine Aminadqb, pro Abimd,qb,di.xirnusi nop. a seipso con.(icta,m,sed ab alio accepisse de-
in sciiolils' nostris."Sed hic observahdum, Gra:cosi scriptam ac des.cribeudamj,Leclori j.ud.ieanduaiper^
interpretari iWiid vocabulHm sub ulraque formai millb.
cor;i'upta.e'ti~J*effa5l4»J»t«<<'i*' enini dicitnr poputusi
" Rescribendum
"ASafiia,nullus dubito. Conci- certe c longe rectius.
nit porro Josephus Anti. c. i, et Hesychius, qui Ipsa liujus nominis prior expositio rescriben-
TtupQzvr/.hv, virginalem iriterprelatur, Plinius 'errain dum persuadet 'AgtvaSaS; notumque praeterea esl
virginem ah Esubope inveiilam narrat lib. xxxm, 5; passim in Gnecis mss. (3el p. conliindi. Vatic. eliam
ocholiastes Apollonii ad n,874, SajgHM»: ifts^uIaBi m pesireiJfte.p peccat, legens 'ApttvaSaft.,quod et
vocat. subsequenti postponii.
napOsvtav
i>Hieron. legisse videlur ©sou, Dei, sive Dommi: d Yaiic. 'ASiyunv
duobus verbis T« VUV.Sunt porro qui
1203 LEXICON GRiECUM NOMINUMHEBRAICORUM. 1208
Interpretalio Lalma. CodexVaticanut-i. Bicfonymust

Abraam, pater electus, paler ii- 'kSpaap. , TCttTnpivls-xxag, Trufhf Abraam, pater videns populunu i
lioritra, vel traiisveciorius, vel utwv, v57TEpaTix~i£v
' h tcwthp uyio**
pater excelsi, vel pater con- TOU,h rcuTnp _3Xs?rTor.
spicuus.
Abiron, pater excelsus. 'kSetpirt, Tcarhpv$nkbg. Abiram, pater meus excelsiis.
Aggtcus, fesla, vel festtira agen^ 'kyyuiog, ioprui, h iopw^WTorv. Aggaeus, solemnitas, vel festivuj»
tium.
Agrippas, colligens repenle. itZuifvygi
'A.ypiiTTcui_ijavaTpeftav
" a Agrippa, congrcgaiissubito.
Agcbus, aqua sordida ablulionis, 'kyyovg, UTCOTckvpU, h UTCOYukvp.-
vel revelatio. p-a.
Aermon, lumen sublimc, aut spi- >?TVEupta. Aermon, anathema' moeroriSi
'kepp.i>v,fS>gptsTSwpov,
rims..
Azael, illustris, visio, vel robur, *A~~avjX, irctfuvhg,bpuaig, h v.paTog, h Azael, visus deo.
aut polentia dei. layyg 6so5*.
Azeca, soliditas. "A^vjxa, aTepiuaig.
3 Azeca, lbrtitudo, sive deciptila.
Athenae,tempore dissipalae. 'kQhvut, zatpiMb StuaxtSaljbp.evU"i, Athenae, in lempore dissipatse.
jEgyptus, ohtenebratio, vel tri- Kcyv-rcTog, a-AQraaptbg, h Sktytg,h #«-' jEgyplus, lenebrae. sive tribulatio*
bulatio, vel incolatus. potY.Lu. nes.
iElhiopia,bumilitas. KiQiOTcix, TUTceivmatii jEthiopia, caligo, vel tenebfaj.
jlilamitae, male aspicientes. AtXapttTat, TrapaSXsVovTEf. jElaniilae, objecli, apposili, sive
despecti, etc.
Abba, pater. 'kSSoc,7raTv"p. Abba, pater. Syrum est,-
Abdemelecb, servielisregi. 'kSStpcikty, Soviktvmv ^ (BactXst. Abdenielech, setvus regis.
Achar , distortio , primogenilHS. "Aypu, StuaTpQfh, TcpaTOTOY.ag. Aclior, turhatio, vel luiiutltOS.
Acbicam, frater meus resurreclio. 'kyjv.ttp.,uSekfbstviii uvuaT«aig> Ahicam, fraier meos surgens.
Achimelech , frater meus regis. 'ky.tp.ikey, uStkfogpov j3ao-tXs"wj< AchinjeleCk, fratef meus rex.
Achor, perversitas. 'kyi>p, ScuaTpofh. Achor, «unmltos , sive perversio.
Aoth, conGtens, laus. 'ki>Q,i^opokoynTOg, uiveatg. Aod, gloriosus.
Abenner. patris lucerria, Vel fllii 'kSevvhp,Tta.Tpbgkvyyog'i h viov kvy* Abennef, paier' meus lucertfa, Vftl
Iucerna. voj.
5 'kSLu, paler lucemae.
Abia, patris, vel palcr filius, vel Tcvnpbsy 4 Ttuxhpvibg, $7ta-i Abia.pater dominUS,ret paief fuil.
palris mei. Tp6f ptOU.c xsvov;.
Abialhar, inntile. 'kStuQupi
6 Abiathar, pater superflutfs.
Abiazer, pairis o compulator. "A&taijsp, icttTpbgivXbytaTe. Abiezer, pairis mei auxiliudr.
Abimeleeh , palris Tegnum, vel '&Sipi}.e%y iiuTpbi_3wo-»Xeta,h ?T«#6p'Abimelech, pater mefls reai.
pater rex. Buatkevg.
Abiud, pater aceedcns. 'kStovS,TcuTnphpoospxbpizvog. Abiu, pater meus isfte, vef patei1
meus est.
'
Agabus, nunlius , fauslum nun- "AyaSoy,ayytkos, tvurfyiktop.o<g* Agabus, "ftintius, Vei hufiiius Ifi-
tium. bulalionis. Sed hoc Violeiitum".
Agag, ieclum, aut vitnlus. 'kyay, SSn^iKihp-bayog.' 8 Agag,-Siipu, idest, tecium.
Agar, commoratio,vel coiigregans, kyup, rcupoLv.natg, h o-uo-Tpsyouo-K, Agar, advena, sive convertens.
vei advena. h
9 Tcpoahk-orofih
Angelus, officium, vel circnmcisio, "kyyekog,epyov, TtepiToph,h Xo'- Augelus.
vei sermo. 7'0f.
1 Apud Suidam a7r66X£7rfofdicilur homo con-
j^fnlanopro AMezer, quod male interpretatum dice-
spicuus, et celeber : qnod maxime convenit Abrahae, bamus, Dei mei auxilium, cum abi sonet palns mek
fama ac virtute praeclarissimo; fikettrSg igiltrr COTJ- Cacterum etymologia Gfaeca cuni vocalivo casu
spicuum feddo : sed nihil mutans in voce Graeca CSprJmiiur: ivlbytaTogvero est qui siibtluciis rationi-
ms. codicis. bits perpeiidit et *stimat, vel ntfniera"-
' Unde cori-uplum nomen Agchus smnptum bic tunr expendit, datt aliquid, Th. sjtXoyiJJoftat.
Sed quomodtf He-
lcgatur, nondum invenire potui, nec coirjiecluris brauum TfJHif"abieter respondeat.Gfaeco hkbytaTe,
assequi. nondum intellexi. Respexertfnt fofsitan Gr*Ci a'a
1 Multum
depravata legilur etymologia islhaec in n~mfli8o,quodotique magis accedit adtocem Griecam,
ms. Regio codice Graeco: scfibit enim xui pS>Stao-xs- quam -pfjr axar.
"optsvat,quod nihil significat. Separata consociavi, TForteiegendum' fri
omissa suppfevi, et accentufh viliosum susiuli, Graecq EuayysXojpr6 evuyye-
Id saliem indicafe' videlur Hieronymi iriter-
mouitus ah flieronymi iiiterpretatione, qual)) Vto- ktap.bg.
lenlam et sibi dlienam declaravit supri fn collectfo- pretatio, quam ipse ut viblentam abjicit.
8 Hebraeum Verbum"lAK
ne nominum ex Actibns Apostolicis. De nomifiiWS agqr, eum significet cobtfc-
duobus consequeniibus consule quae diximus itefinJ gere et congerere,e\^aequorespondel GraecoavaTpifto,-
Notis. id est, convolvoin fascem,,sive coiligo. Agar igituc
* Confundufit GracciAchdr mm voca^bulbBechdr, quaeGraece interpretalur avaTpifovaa , Laii»e CJG'
sive Beckor, quod primogenimmsonal. pjiroi debel^congregans, aut colligens.-
8 Pro Abia apud Graecos scriptum forfe efat aili- 9Nomen iilud Gfaecum noWinleiprefaluf Hfefd-
cubi Abiar, unde formaftum volefeint exdbpafer, B nymu^S'.Unde autem opus, sive dfficiitmsonel1, h^oi*
et ex bar, filius*. possunf coiijetfufa prorsus aSseqiii, hisr ex 'jfihhdij,
8 Abiezri legimus
supra in conlexlu Hierony- quod sacrificiumfesli significat, Graoci illud nomen
'ATT?oufiegantex Hebraeo Nin *IK,quo cbgnomenfo estb opermitm, vetamen, efc".
Jonatlias fr.fter Judae MacliaJjan appellatus est Vatie.-qffoque ms., Stacrzs^o^Evat.
I Mach. ii, 5. c
. Pro v.svov iti ValicV«v scribiVui
1;
* Contrario sensu in Valic. est s7rt>;aXuptfta,
quod
mi AD TOMUMIII OPERUM S. IHERONY.MIAPPENDIX. 1203
Inlerprctalio Lalina. Codex Vaiicanus. Hieronymus.

Ader, decor eximius. "kSep, evicpircetu. Addar, magniflcus, siVepallium.

Adrias, anxietas malorum. 'kSpiug,o-uvo^vjV.UYMV. Adrias, coiitinens mala, sive locns
malorum. Violentum.
Adonai, dominus. 'kSbvuX,
1 mptog. Adonai, dominus.
Aza, robur ejns, vel fraler. ~A""a,
to-j_;u£auTnr, h uSekfbg. Aza, fortiiudo.
Azarias, auxilium domini, vel con- 'k^upLug, fiohQziu v.vpLov, h zictaTpo- Azaria, adjutor dominus, vel auxi-
versio domini. fh Y.vpiov. liiinidoniini.
'
Azotus, robur, vel ignis patrue- "AJJWTOJ, layyg, h Tcvpyivzia. Azotus, ignis patruelis, elc.
lis.
jEdem, sanguinolentia, vel de- kiSipc,uip.KTo>acg, h Tpuyv". Eden, volupias, sive ornatus, elc.
liciae.
iElam, via, aut vestibulum, aut kikup, bSbg,h TcpoTcvkov, h aroa. Aelam, ante fores, sivevesiibulum.
porlicus.
Aceldama, ager sangninis. 'AxsXcfafita,yaptov aip.«Tog. Aceldama, ager sanguinis.
Acarim, jumentorum stabulum, kv.apip,XTDVOTpoystov. Accaron, gregis pascua, elc.
Acrabim, scorpio. 'AxpaStv,av.opTciog. Acrahim, scorpiones.
Alexander, populorum constric- 'AXs'";av5pOf, eSvwvo-uvo^v?. Alexander, auferens angusliam le-
tio. nebrarum. Sed et hocviolenlum.
'AXX6 * a
Allophyli, cadentes cadavere. , 7TtlTTOVTSf
CpuXot 7rTUftaTt. Allophyli , cadentes, sive ruina
4 poculi, elc.
Alphseus. fugitivus, vcl raillesi- 'kkfaibg, oiybpzvog,h yLkogTOU UV- Alphirus, fugttivus, sed melius
mns ejus. TOU. millesimus, vel doctus.
Amalec, populus delambens, vel 'AptaXvjx, Xaojivlziywv, h EXXXIVWV. Amalee, populus brtichus, sive
declinans. populus lingens, etc.
Arnbacoum, acceptio. 'kpcSuvovp., 7rapaX»i_/tf. Ahacuc, amplexans.
Aminadam , natio desiderabilis, 'kpcivaSup,,eQvogSTTtOuptvjTov, vjXa6f Aminadab, populus ineus volonta-
vel populus placide acquies- evSbxtpLog. rius.
cens.
Amyon, fldelis, vel populus no- 'Aptuwv,Trto-Tij, h Xaofv"u.wv. Amon, fidelis, vel nutritius.elc.
sier.
Aniplen , populum aerariam arlem b 'AptTrXvjv, Xaov%aXxsuovTa. Ampliatus, populus malleator.
tractantem.
AmphipoJis, populus qui ore cor- 'Au.yt7roXtf, kabg aTopJUTt Amphipolis, populus orecorruens.
7r£7rTo»t6>f.
ruit.
Anauieel, graiia dei, vel gratia " 'kvupceik,yuptg 9sou, vjyuptg TOU Anameel, cui donavil deus.
mortis, circumcisio. SavaTou,mpcTop.h. Ananeel, gratia dei.
Andronicus, decorus. 'kvSpbviY.og, SiuTcpzTchg. Andronicus, decorus ad siadium,
eic.
Anna, gralia ejus, vel gloria. "kvvu, yuptg uvThg,h 86!;«. Anna, gralia ejus.
Annas, gratificaturiis. c
"Awaj. yupt^bpevog. Annas, donans.
Antipatris, gratia relaxalionis. 6
'kvTtTcuxptg, yuptg avso-stor. Antipatridis, donanlis laudalio-
nem. Violenium.
Apollos, congregans eos. 'A7roXX&)f,avvuyavuvrovg. Apollo, miraculum , sive congre-
gans eos.
Apphii foro, liberlatis ubertatis. 'krcfiovfbpw,ikevQepiug v.uprcofapiug.Appii forum, libera, vel forlis
uberias. Violentum.
Aradus, deposiiio. kpuSog,twruSiSuatg. Aradii, deponentes, elc
figuralum suspicentur. Sermo autem dici potesl, ,K. ' Allophyli sunt Philislhiim, quos cadenles poculo
quasi sit ex njn aga , sive hcgeh, hoc est, loquela inlerpretatur S. Hieronymus ex Heb. S~D2naphal,
et meditqlione, aut gemiiu. Denique Ilebrasum SD~I et W setlii. Graeciex bs;~
namal violenter accedit ad vocem Graecamuyyekag, est, cadavere. naphal, et tttS" nephes, id
ut ex afflniiaie y, et n, et ex / medium habeai signi- 4
ficantiam circumcisionis. yikbg cum accentu gravi pabulum signiflcat;
4 Puio noii Aza, hoc loco legendum cum Graecis, in manuscripto autem penacuilur yikog. Videtur
lioc modo pro xtXtotaut pro j^tXtoo-Tor,
sed Achaz, vel saltem Oza : quia in illis vocibiis in- posittim sonat millesimum.Cui corijectura: astipubaur inter-
quod
venitur, T.Hahh, quod fratrem sonat: el nW Vzq vel
Oza, quod expriinitiir fortitudo ejus. pretatio Hieronymi, ct veibum Hebraeum *hxalaph,
* Alonet supra lioc modo Hieronymus Lectorem : vel eluph, id est, mille, sive eliam docuit.
Azolus, inquit, Hebraice vocalur Esn»D, et secun- 8 Qnia b*ID»"«/ inierpretatur circumcidere, el,
duin pristinum nomen etymologiamhabel ignis pa- nia muih Jlebraice dicitur mors, Graeci has elymo-
truelis. Hoc esl, ni fallor, Graeceexpressum in voce logias diversas affigiint vocahulo Anameel.
6 Ex Hieronymiiiiia inierpretatinne legendum vi-
Tcvpyivetu,quain sic scriptam relinquo, ne criticos
quosdain provocem ad jurgia : licel non me fu- delur in Graeco «tvso-stoj,id est loudis ; Hieronymus
giat yivsta pliir. niiin. saepe sumplum pro ysvstov, enim abjiciens hanc etymologiam, utpole violen-
quod menium, et barbam significat. Sed ut ignis lam, manifeste deciarat Grateis luisse propriam, et
patruelis inielligattir juxta Hieronymnm, scriben- sibi alienam. Legebat igiiur ipse in Graecorum
dnm erii Trupyiwug, hoc est, ignis avunculus. B exemplaribus atvso-Ewj-, non av£'o-£ar.
Nihiloseciu", quandoquidem Hieronymus con- b Paulo corruptius legerat Mariian. ex Regio
tinuo vertil cadentes poculo : pro 7rT&>ftaTt, quod 'AJTXVJV, Apten. Gracus Epist. ad Roman. xvi, 8,
est cudavcre,lecliiin arhitror ab illo TcbpuTi,quod lexius liahet 'Apt7rXtav, in aliis libris 'AptTrXtaTov.
«st poculq, ,yel poiione; sicque oliih rectius scri- • Vatic. j^apio-tafxsvof.
pliim a Gnecis.
1209 LEXICON GRJECUMNOMINUMHEBRAiCORUM. 1210
Interpretatio Latina. Codex Vaticanus. . [Hieronymus.

Ararat, leslificalio, aut vellicata. 'kpupUT, pittpTVpLtt,h l TETtXXo- Ararat, Armenia, vel mons con-
ptzvn"• vulsus, sive vellicatus.
Arios pngos, circumrosa solemni- "kptogttayog,Ttepnpo>yop.ivn iopTn,h Arios pagos, primitiva solemnilas.
as, vel dissipata. SiuaY.eStt1lop.hn. Sed et hoc violentiim, elc.
Accaron, slerililas, vel eradicalio. 'Axxapwv,aTetpaacg,h iv.pi^o>atg. Accarnn, erudilio trislitiao,vel sle-
rilitas.
Acnlas, cruciatus, elevatio. 'AxuXar,oSuwj,ZTtttpatg. Anuila, dolens, sive parliiricns.
Alleluia, lausdeo viventi. I ~D 'AXXvjXouta, aivogTW6SWTU> £WVTI. Alleluia, hiuilale Dominum.
Amaih, fides mea, vel genus ve- ApuQ,Trto-Tis' ftou,vjyivogipybpevav. Amaihi, veriias mea, vel fidelis
niens. meus.
Amman, genus ex quo? 'kppuv, yivogzY.Tivog; Ammon, popultis mceroris.
Ammou, de genere meo. Auftwvsx TOU ysvoufftou. Ammon, filius pnpnli mei, etc.
Ammanitis, populus nosler. c kp.puv'iTng,kubghp£>v. Ainmoni, coniprimens, vel coan-
gusians me.
Amesa, populi mei clevatio. 'kpceau.,kaov pov zrcocpatg. Amasa, populum tollens, sive le-
vans.
Amen, fiat, ita sit. 'kphv, yivotTO. Amen, vere, fideliter.
Amonhseus, cliclus, vel irritans, 'kp-oppuiag,XaXouftEvoj, vjirtxpatvwv, Amorrhaeum,amaruin, vel loquen-
vel pupulus avulsus. vjkubgd uTcoarci>p.evog. lem, etc.
Anathol, responsio vana, velcom- 'AvaSwfl,* aTroxpio-trxsvvj,h avkkn-tytgAnathoth, responsio, sive respon-
prehensio mortis. QttVttTOV. deus signum, vel ohedientia.
Ananias, domum domini. 'kvuvLug,yupcapu xvpLov. Ananias, gratia domini.
AnJnv.is, virtus decora, vel con- 'kvSpiug,SvvapcgzvirpeTchg, h avaTtt- Andreas, decus in stalinne, vel
3 vbpov.
jurationem, vel respondens le- atv, h UTtOY.ptvbp.evog respnndens pabulo. Sed hoc
gem. e violeniuni, etc.
Aniiochia,egestas, vel quaesilebit. kvTioyetu,Tteviu,h acyhauau. Anlioehia, paupertatis silentium.
Apelles, cougregans eos. kTtzkkhg, avvuyuvauTOuj. Apelles, congregans eos. Viol.
Apollona, synagoga, disciplina AjroXXwva, cruvaywyvj, 7ratS£taauTwv. Apollonia, diseiplina, vel syna-
eorum. gnga coiuiii.
Arabia , occasus solis, vel ves- 'ApaSta,Svatg,h zarczpu. Araliia, humilis, siveoccidentalis.
pera. Araba, occidens, sive vespera.
Aram, visio, vel lumen, aut kpup.,opuaig,h (p&V, vj kbyog. Aram, excelsus.
sermo.
Aroch, leo, vel rex. kpi>y, Xswv, h ' 6 _3ao*iXsuj'. Arioch, ebrius. vel ebrietas.
* h o-uXXvj-Armathaim, alliludo eorum.
Aimatliem.montes arithmctici, vel "Apftafiift,6'pvj uptQp.nTtv.tt,
comprehensio, ve!adjeclio. pcg, h ~>7rpoo"§oXvj.
Arlemas, anathemaiizans. kpTiuug,ava6sftaTt"~wv.
6 Ariemas, anathemaiizans, etc.
Arode, qui dominatur. ' ApwSvj, Y.ttTttpyOSV. Arodi, malediclio sufliciens.
Assa, in deliciis vivens, aut orba- kaau, Tpuywv,vjso-TspEwptEvof. Asa, lollens, sive sustollens.
lus fuit.
Asnpli, congregatio, vel stillans. 'hauf, avvuyuyh,h ptupwv. Asaph, congregans.
Asedec, justitia solis. i>'Ao-E§sx, Stxatoo-uv» vjXiou. Asedec, civitas solis.
Aser, dives, vel beatitudo. 'kahp, TtkovTog, h puv.upiapbg. Aser, heatns, sive bealiludo.
Asida, vultiis misericordiae ejus, 7 'ActSa, o-tytgzkizogauTvjf,h o ipo>- Asida, milvus.
vel Erodius, qui ciconia dicitur. Stbg,Tczkupybg XsysTat.
Assyrii, dirigenies. 'kaavptot, xaTsuSuvovTEf. Assyrii, dirigentes.
Asyncritos, dirigens suffitum. 'Ao-uyxptTO?, xaTEu6uvwv 6ufttao-tv. Asyncritum, dirigens ihtiribulum.
Aunan, fons , vel corde damnum Auvav,Ttnyh,h fiz§kup.p.zvog xapSta. Aunan, moeror eorum,vel labores.
passus.
1 Pro T£7r«Xuft£vvj
codicis manuscripii, legendum, A dtim Graccametymologiam Andreas, krcbTOUavSpor,
ut nos edidimiis, TETtXXofiEvv;, id est vellicata. Prac- id esl, a viro, virilis appellelnr.
terea nomen illud "BilN Arural juxla fidem elemen- 4 Arioch non signiflcat regem, sed est nomen re-
torum testificatio non potest dici; quare adhaeren- gis*Pnnti.Gen. xiv, I et 9.
dum Hieronymo, qui Ararat interpretatur Arme- Qnantain sibi irihiiaui Granci libertalein confin-
niam, vel monlemvellicalum, sive convulsum,ab He- gendarum etymologiarum ex muliis locis jam oh-
braao rns ara, id est, carpsil et decerpsil, et ab Tffi servatum esi, et ex praesenli vocnbtilo Armwhem
erer, qnnd Latine mons inielligitur. maxime observandum ; quia Hebraicam partim Grae-
" Ut Anaiholhhabeat signiiicaiitiam tnorlis, me- camque habetetymologiam, u~""fi!rt ararim enim mon-
dia Memliileni-supplenda esl hnc modo, Anaihmolh; tes signilicat, el ttptQp-nrc-ich arlem nnmerandi.
TilD moth enim, vel muth sonat mortem. 6 Scriptura coiupendiaria manuscripti codicis Re-
' Imlicat Lalina Hiemiiynii translatio, respon- gii jubet sic legendum : at vocis Arodi genuina ely-
dens pnbulo, errore lihrariorum Graecorum scri- mologia non xarapxwv, sed xaTapaTov,hoc esl, male-
ptmn esse voptovcum acccnlu in peniill. pro vopbv dictum, '
sive exsecralionedignum, docel sciibendum.
barytono, quod pastum sive pabulum expiimitur; De Asida dispuiat Hieronyinus in epislola ad
voftojvero lex dicitnr. Pulchre autem addit Hie- Sun. et Fretel.
ronymus,hoc violenlum esse; meliusque ut secun-
a Idem, TSTtXu.svvj. B e Marlian. , atyhauau. Valic. ut et superiora
b Martian. 'AXXsXouta. eraendat.
c idein, 'AftavtTtf, Ammanitis. Notum vero, si f In Valic.6/3ao-(Xs6>r.Malimiiaqiie6articuliiuisive
Ammanitic.-orcgioms traclum vox haec denolet, litteramcompendiosescnplampiiiareproovo^anomeri.
scribendum sj incolam, 'AftavtTif.
'AjLtovtTvji,; s ln eodem TtpoSokh,procinctus.
A Idem, RffotrTrKd-itisvofi h Pro Hebraico g-inn ~i'~J, quod est Hetiopolisi
1211 AD TOMUMIII OPERUM S; HIEROMMI APPENDIX. 1212
Interpretatio Latina. Cadex Vaiicanus. Hkronymus.
Appho, patres. 1
'kffi>, iraripzg. Appho, nunc etiam ?
Aehaz, inrtitiido. 'kyofc,.layyg. Acliaz, apprehendens, etc.
Araps, virlutis. "kpuji, Swicpeug. Arabs, insidite.
Arinnth, altitudoejus. a'kpivuQ,v^ioguVThg. Aramathi, dejiciens eum.
Aristarclius, suscitans coronam lm- 'kpLaTapyog,sSjsysipwy o-rsyavovta,- Aristarchus, suscilans coronam.
mililatis. 7T£tVWO-£WJ.
Ariolh, olera agrestia. ~Aptw6, uypcokuyuva. Arioch, adsoliludinem redigens.
Armageddon , excitatio in ea quae 'kppayiSSav, tig T« ipntpootkiii\e- Armageddon, consurrectio in prio-
suntcoram. yepatg. ra, sed melius , mons a latrun-
culis, etc.
Aroer, novitas eorum. 'Apwvjp,xatvoTvjf HUTWV. Aroer, suffosa, sed melius myrice.
Aneiriis, quse suscitat aegrolatio- "kpTep.tg,z^zyiipovau vocrov * a. Artemis , Diana, susciians aegroia-
nem. tiones.
'
Arphaxat, prophelia concitaia, vel kpfu%uT,TcpofnrzLo. bpu>p.ivn,h'cuv- Ai'phaxad , sanans depopulalio-
conturbata tcrumna. TupuaaoptivnTaXaurwpta. nem.
Asael, faettira dei, vel ttmbra. '•Ao-avjX, ttoLnaigQeov,h av.ta. Asael, factura dei.id est, icoinp-a.
Asemoth, ossa. 'kaep.i>Q,baru. Asemona, os ejus, ab osse, non ab
ore.
Aseneth, rtiina. 'kaeviQ,avprtTo>pub. Aseneih, ruina.
Asefotb, beatitudines. 'kanpi>Q,ftaxapto-ptot. Aserotb, alrium angusiiae^sivebea-
titudines.
Asttr, animus, vel Mesopotamia. 'kaovp,
*• evQvptag,h MzaoTtoTap.iu. Assur, dirigens, vel beatus, ete,
Assarion, decanumon. 'kaauptav, Ssxavouptov. Assarion, as.
Astarte, Venus, vel etiam Asla- 'kaTuprn, 'kfpoSir/i, h xosi'Ao-Tapw6.Aslarten,facluram superflua, Asla-
roth. roth, factura exploralorum.
Augnstus, festum agens, vel crea- kvyovatag, lopTa""wv, »1XTtatg,iapT-h Augusli, solemniter stanlis,autso-
tura, vel soleriinitas addita. TtpoaTtQep.ivn. letnnitatem addilam.
Ausitis, genus consilii, vel consi- kvairng,
' ysvogfiovkhf, h /SouXEuopts-Ausitis, consiliatrix.
liatricis. VVJf.
Achab, frater patris mei. 'kyuuS, uSekfbgTtuTpbg- ptsv. Acbah, frater patris.
Achaia, fraternilas eorum. kyutu, uSzkfQTng auTwv. Achaia, fraier meus quispiam, elc.
Achiezer, frater meus anxilium. c
'kyiz&p, uSikfbg-pov. fionQtiu-, Achiezer, fratris mei adjniorium.
Achimas, frater meusconsilium. 'kycpcug,uSzkfbgpov (SouXvj. Achiinani, frater meusquis?
Acliitob, fraler nieusbonus. 'A_£ITW€, KS&X-JS"??
p-ovuyuSbg. Ahitob, fiaier meits bonus.
" d
Achitophel, frater meus rosio ; La- ""kytziifekt,uSekfbgpcou TpwJ;t?, Ahitophel, frater meus cadens,sive
line acetou edfelle, id est, ace- 'Pwptaio-TtaxsTou iSfikke, hyovv irruens, velfrater meus cogiians,
tum et fel. o%agxai%oXv7. sive tracians.
B B B
Baal ascendentia, vel superioraj BaaX6, criuSeSnYiiTa, h «w»Tsp«, h Baai, habens, sive devorans.
vel inferiora. xaTWTEpa.
Babylon, confusio Iranspositionis, BaSuXwv,atiyyyatg ftstaSssfswf, v"" Babylon, confusio, sive transIatJo.
vel c:iptiviias. ai^ptaXwarta.
Baihuel, qui est venientis, aut vir- BK6OUVJX, 6-rav sp^oftsiwsu,vyTtupQih Bathuel, virgo dei.
go, vel invalida filia dei. vof, h uvi&yvpa8^«Tvjp 6.ou»
Bethel, domus dei. Bs6vjX, olxof feou. Betliel, domus dei.

1 Consule paulo Superius dicta de voee
Appho. \
Nec mireris hic interprelatam , pqlres; Graeci enim
muianl saepius 7r cum /3et vieissim b cum p. Unde
Aphpltb accipiunl, ac si essel rflaH abbetli, jd est,
palres.
* Monet Hieronymiis Graecelegendum vbaavg,pro
corruptobaov: quia voo-ous- morbossiginiflcat;unde Ar-
feniisinteUigitur suscitans morbos, vel wgrolaliones.
s Non abborret a Phiione
hujtismodi elymologia.
VideSisin fra.
* Assarion Groecum verbum est, Mattb. x, 2&, a
Latina voce as, assis. Obolusest Ilalicus.Jitxta Grae-
cani etymologiam pars est deeima nuinmi, aut de-
twius nostcr aereus. Nihil lamen afflrmo in re miM
saiis incerta, et dubia.
' Lepida interpretalio nominis
Achitopel, quam
Grseei Latinis pepererunt. Sed spuria est, ac proin-
de abjiqienda , eamque in Gtaeciam amandare de^
bemus.
6 Ex nomine Baalim paulo inferius
posiio moni-
ttsumus subinteHigeiidum esse hoc lo.co Satpbvtu,
sive po.lestates, et principes lenebrarnm haium,
quos Ap^stolus vocat Ephes. vi, i2 , Ta 7rvsuftaTtxa
TvjfTcovnpiag ev TolgiicovpuvLQig,
spirituatia neqidtiwin
cmleslibus.

sive ut Hier. habet, civitas solis, LXX TroXtf'Ao-eSsx
inferpretati suut Isai. 19, 18. In quemibctim S. Do.-
clor, Pro civitale, inquit, solis, nescio q.uid:volenles
siint Asedec.
LXXinierpretnti
" Martian., ul vitles, legerat ex Reg. ocrov,quod „
suffragante Vaiic. emendamus in voo-ov.
b Duo tiiuli consequentes, Aserolh, et Assur de-
erant in Regio ms4ai'q'ne.a'(feoiii IVlartianasiquoque
edilione.. Sed el vox avp.icTap.u, quse nomiuis Ase-
neih eiyinologia est, deerat: unde qtia?,ad Asur perti-
nenl yefha su6upto? misere distorta stmt
hvtzaaicoTup.iu,
junctaque ehlem Aseneth, q.uastpropria ejus expo-
siiio, cui' niliil miiius respondet. Nos ex Valic, ar-
ctietypo lacunam Supplevimus, et veram cuiqtie vOci,
interpretalionem in Latino qunque sylksbo restitui-
riitts.
0 Einendamus ad fidem Vatic. fiohQzcupro quo
Martian. ex Regio §o-nQi,lametsi, Cofrupte, inqnit,
scriptum videtw jSov,6i:,pro _3ovi9staut ^ohQetu.
Nolui lamen mulare lectionem ms. codicis prcpter
praejudicia quorumdam Criticorum, de quibus supra
obiter dixi.
d Ita quidem praefert et Vaiic. TpSaig; sed quan-
ium ' scio, facilc reponendum cst 7rTwo-«, cnsus,
ruinq, prtpcipieatio,bisque similia, qusecumlli.erony-
mi expositione concordant.
1215 LEXICON GRJECUMNOMINUMHEfiRAICORUM. 1214
/nlei-pretoltaJ/alina. CodexVaticanus.] Hieronpmus.
Bcthsamis, domus salutis. HeQaap.ocg, otxoj aafnpiug. Bethsemus, domus solis.
Amman, filius generis mei. Ipse 1 'Aftftav,vibg TOU yivovgpov OUTO?Animon, filius populi niei, yel
pater Amraonilarom, ex minore ituThp. A/iftavtTwv sx •rijj'pitxpaxi- populus moeroris,;
nalusest, elex majoreMoab, de pug a yeyevnTai,v.ui sx TVJ?7rps-
patre rneo; ipse esi paier Moabi- aSvTipugTAauS EXTOU Tto.tpbgftou*
larum. OUTOJ rcuTnpMwaStTwy. Moab, de patre.
Bal, daemon, aut gaudens. BaX,Satfiwv,h eTctyalpuv. Baal, habens, sivevir.
Baltasar, vanitas beaiiludine com- BaXTRcap, paTatbtngftaxapto-fiw o-uv- Ballhasar, capillus capitis.
prehensa. ' EtXvjftftE^VVJ.
Baraac, domus laboris , vel spiri- Bapaax, otxof7r6vou,vj rcvivpLU. Barac, fulgurans.
lus.
Barlholomaeus, Ulius suspendenlis "BupQokop.ucog, vibg I> xp!p.uauvTQgBarlholomaeus, filius suspendentis
aquas. VSUTU. aquas, etc.
Barne.fiiius fluctuans, vel motus. Bapvfi,vibg aakevopevog,h. craXou. Barnee, elecia commolio.
Basan , ignominia siccilatis , vel Bao-av,ato-xuvvjijvjpaatas',h TS6XKOT- Basan , bruchus , sive pinguedo;
conlusce. fts'vvjj. nam quod solet interpretari ignq-
minia , vel confusio , BUSAdict-
tur.
' BssXiJstSouX , Satftwvc xa7rvjXs.u? , vj. Beelzebub, habens muscas, aut de-
Beelzebul, daemon cauponarius ,
vel devorans in requie oris. Est xaTa7rtvwv iv ttvo.rcuvaei atbp.tttog' vorans mnscas , aut vir musca-
vero et nomen eujusdam Priapj ZaTC§S Y.UL OVOptt TlVOgQptCiTSOVrum. In flne ergo nominis li lil-
pudenclibeneconvasali. aiaypov peyukopoptov. tera tegenda est, non ]_>.,etc,
Berzellen , scienlia itineris , vel BspJJeXXvjv, irciyvoaigTtopeiug,h at- Berzellai, ferriim meum.
ferri. Shpov.
Beliar , aposlata , transgressor , BsXiap,a7roo-TaTvif, vjTtupuSatng-,_ h Befiar, caeca angustia, sive caecum
vel inquisilor, vel caecorum lu- EX§VJTVJTV"g, h tvfkav fS>_g. lumen.vel filius piaevaricalionis,
men. sed reclius Belial dicilur.
* oSuwjj,vjvibghp-i- Bcnjamin, filiusdextrae.
Benjamin , filius doloris, vel filius Bsvtaptiv,TEXVOV
dierum. pwv.
Baalem , superiora daemonia , so- BaaXvjft,.avwTEpaSutpbvtu, vjXtcrv.,Baalim,liabentes, sive ascenden.tes,.
lem, lonam, acra. csXvjvvjv, aspa. sive superiores.
Badden, indunienium prsp.cipuum, BaSSvjv,IvSufta zfy.LpzTOV, h fivaat- Badan, solus, vel in judicio.
vel liueum, vel variegaium. vov,h TrotxtXov.
Bernice, electus, instabilis. Bspvixvj, EXXSXTO?, o-aXsuofisw. Bernice, elecle commola, elc.
Beseleel, in umbra dei. Bso-sXsvjX. EVo-xta6EOU. Beseleel, in umbra dei.
Beor, in pelle. d Bswp,eVSipp.ari. Beor, in pelle.
Belhania , domus gloriae, vel do- Bvj6avta,otxoj Sbi\ng,h or/.ogxaxou- Bethania , domus alflictionis ejus,
. mus afllictionis, vel domus obe- yiug, h otxoru7raxovjf. vel domus obedientiae.
dientise.
Beihsaida , domus venaiorum, vel Bvj6o-a't'Sa, olxor6vjpsUTwv, vjeTctattt- Bethsaida, domos frugum» vefdo-
cibi. ap.au. mus yeiiat.orum„
Beihphage , domus occursus, vef "BnQfuyn,oacog iicttvyiug, h" otY.ogBethphage , dbmiis oris vallium ,
donius maxillarum , in qua sa- aiuybvaiv,iv h ot izpzcgwxouvTTXVJ- vel domus bnccae, clc. Quidam
cerdotes habitabant juxia mon- o-iovTOU opouj TWV 'EXEWV. pulant domum maxillarum vo-
lem Oiivartim.. cari.
Boanerges,. filii tonitr-ui, vel ex- IBouvzpyig, utot ppavTng., >rui|>io-Tou. Banereem, lilii tonitrui ;quod cor-
celsi. rupte Boanerges , usus oblinuit.
Booz.in polenlia, advenlus polens.. BowJ,EVto-_>_;ut, e),evatgSuvaTij. Booz, in fortitudine.
Bosor, caro. Boo-wp,capi;. Bosor , in angustia , vel caro, efc.
Bethieem , domus panis, aut vitae. Bvj6X£Eft, olxofupTOV,h ?wvj{-. Belhleem, domus panis,, ut suprqt.
Belhoron, domus speculatoruni. B£6opwv, otxofxa-raorxoTrwv'. Bethoron, dnmus.irae.
Balaam, scelestus, aut vanitas po- BaXaaft, ivuyhg, h puTuiosotgXaoO, Balaam , vanus populus, sive prae-
puli, vel sermo, vel transaclio.. h kbyog,h avp.SiSuapbg. cipitans eos, vei sine, populo.

1 Nomina
Antma», ct Moab hoc loco collocat co- _/___ :qtjod mulavimus cum xaTtsXsuj,quia sensui
v.uxeke,v;g
dex GraecusRegius, quorum inlerpretalionem nnf- loci hujtis magis eonvenil.Porro p.eyakop.bptov Laiine
inavit integram, paucis lamen permutatis, e Gene- reddit Hieronymusoiscojiii magniluainem.,. quam in
sis capite xtx, 37 et 58. sive- Priapo, colebant lurpissimae mu-
' Beihoron potins hic ioterpretanliir Graeei, quam Beelphegor,
liercs. Consiile ut anlea monuimus lib. i Cora-
noraen Baraac nullo modo aptiim ad significamiam liteiit. Hieronymi in Osee cap. iv.
domus laboris. 4 De hac etymologia Senjamin vide infra annota-
3 Huc reler quae dicuntur
supra col. 584 ( apud liones nostras apud Philonem, et in Fragmentjs
noscol. 1185, not. [']) .InRegiocbdicescripiumiegitur Graecis»
" In Valic. ms. vsvvarai. Vide quae ano.ota.Yiojusin. V Fragroento ad vocem
> Mariiaii'.exRegio v.peptaaug in reclo, Lat, siispen- Beelzebul..Mox qiioque idem. Vatic. Ttptupov.legit pro
dens. Emendalur ex Vatic. TTptaTrou.
c In Vatic. aulem ms. est _3axsX£uf. Cum vero,jaoi, * Pro fi.ei>p,,qiuodad fidijmVatic.'.archetypi resti-
sibi tantum Martian. tribuisset ^ ut n.juiaret exinge- ipsa»ejus n©»i«fo etymoiogia , sv
nioxaTrsXs-if, licueritnobis posiCiericum emendatius tuimtts, cogente
hanc ipsam voccm rcscribere za75vjXsus, SippuTt.,,m pelle-; Marlian. ex Regio (SseXyewp, Beel-
qtti propfie pheor, in Latinis.quoqiie laterculis supposiiei'at,quod
dicitur, cauponarius, et V""".T zcibulqitidem, ipso Gle- aliud noiiien esl, alque alterius elymologiae,el hubins
rico annotaiite, diversorium , sive cauponatn sonat. os pelliceum abs Ilieronymo exponitur.
1215 AD TOMUMIII OPERUMS. HIERONYMIAPPENDIX. «16
Interpretatio Latina. CodexVaticanus. Hieronymus.
Bancas, ad sedilicationera perti- Baviac,oixoSopttxa. Ban.ia, venit respondens, etc.
m-nlia.
Barabbas, filius patris, vel filius "BupuSSug, vlbg TtuTpbg,h vibgStSu- Barabban , filium magislri nostri.
magistri nostri. av.ukovvjftwv. Syrum esl.
Bar-Junas, filiiiscolumbx. Baptwvac,vlbgTczptdTZpug. Barjona, lilius columbas.Syrum pa-
Bar-Jona, fili Jona. Bapiwva,UIEtwva. riter et Hebrteum, elc.
Barnahas, filius consolationis. BapvaSac,vlbgicupuY.khaea>g. Barnnhas, fllius prophelae,aut filius
venientis, vel ut plerique pulant,
fllius consolationis.
Banich, benedictus. Bapovy, suXoyvjToc. Baruch, benedictus.
Barsabbas, lilius convertens, vel BapauSSug.vcbgeittaTpifo>v,h vlbg Barsabas , filium revertentem, aut
lilius quiescens. uvuTcuvbp.zvog- fllium quietis, etc.
Batos, adoratio, vel odium. BaTOf,
1 h ptaog.
7rpoo-xuvvjo-tc, Baih, filia, vel mensura.
Bersabee , filia daia cst, vel fllia Bvjpo-abSE , QvyinnpES68VJ , vjQvyu- Bersabee, puteus saturilalis, etc.
salurata. TvjpTczitknpapivn-
Bel, vetustas, vel Saturnus. BvjX, 7raXaiwo-tc, h b Kpovoc. Bel, vetustas.
Bosora, anxielas ipsa, vel corpus. Boabpu,avvoyh auTvj,vjo-wpta. Bosori, annuntiatio, vel caro.
Buzites, contemptui habitus. BouJJiTvjc, 7r£yauXto-fisvoc. Buzites, conteniptibilis.
G r G
Gabaihon, excelsa. ra6"a86v,ui|>vjXa. Gabathon , snblimilas eorum , vel
collis moeroris.
Gabbatha, lapidibus stralus. TaSSa6a,Xi86o-TpwTOC. Gabbatha, collis, sive sublimis.
Gaber, advena, multis, aut vir. * h uvhp. Gaber, vir, aut juvenis, vel fortis,
VuSip, Tcupoiv.og,Tcokk.Qtg,
sive viriliier.
Gabriel, adolescens dei, vel po- TuSpthk,vsavio-xoc 6sou, vj SuvaTo?, Gabriel, confortavit me deus, sive
lens, vel fortis, aut montanus a
vjlayypbg, h bpetogQeov,rj'av- fortitudo dei, aul vir meus.
dei, vel homo dei. 6pw7roc6EOU.
Gadara, commoraiio geiieralionis TaSapa, 7rapotxtayEVEac auTvj. Gadera, sepes ejus.
ha-.c.
Gadftr, grex ovium. Fo.Sip,7roipvtov. Gaderoth, maceria, vel sepes.
Gaza , fortimdo ejus, vel fortitu- ra"~a, iayvg auTvjc,vj to-^uoc, uzi Gazn, fortitudo ejus: abAitt littera
dinis, semper divilise. TtkovTog. iiicipiens, iioii a consonanli ct-
MEL.
Gazerin , habitatio Gebal, hialus TaSvjptv,povh yzSak, yuapuTU ita- Gazirim, divisio, sive advena, etc.
antiqiinrum. Xatwv.
Galaad, hahitalio, teslimonium Ja- TaXaaS, xaTOtxia,pupTvpiuh 'iao-w- Galaad, acervus tcstimonii, sive
sonis. vog3. transmigratio tesliiiionii, etc.
Galgala, experimentum, vel simul TaXyaXa, itztpuTnpiov, h avvoyovp.e- Galgala, volutalio, sive revelatio.
vecti, vel congregati. vot, c vjo-uvayoftEvot.
Gamaliel, retnbulio dei, vel lo- raftaXtvjX, aVTa7r6Soertc 6EOU, vjXaXvjTOC Gamaliel, relributio dei.
quax dei. 6sou.
Geih, mnns, velhiaius, aut vallis. TeQ,opog,h yuap.u, h fupuy%,h Xvj- Geth, torcular.
Vel torcular. voc.
Gelboue, revulaiio cordis. TzkSovi,a7roxaXui|itc xapStac. Gelbne, volutatio, sive decursus,
vel acervus pluens.
4 vj Galgal, rota, vel revelalio.
Gelgel, volulabra, sitpervoluiatio- TsXysX. xuXio-ftaTa, STrtxuXio-ftaTK,
nes, vcl rota in rota, quatuor d
tpoybg, iv tpayC>TZTpuicpbaa-
habens facies. Ttog.
Gerasinon, suburbium. Tzpuatvbv,Ttpoo.aTZtov. Gerasaenomm,suburhana, aut co-
loni ibidnm.
Gephar, vicini. Tzfotp,TtepLoiY.oi. Gethepher,torcularejushumi,etc.
Gera, habitatio videns, vcl rumi- Tnpu, TtupoiY.Lu opwv,vjpnpvv.iap.bg. Gera, ruminatio, etc.
natio.
Gersam, advena ibi. Tnpaap.,vrapotxoc exst. Gersam, advena ibi, elc.
Gejon.pecius, vel hiatus, vel dis- Tstwv,o-TvjSof,vjyuapu, h8 StUTOp-hGeon, pectus, sive praeruplum.
sectin grali.e: aui quia de lerra yttpttog, h OTI«.Ttbyhg sW.ao-sv
plasmavit deus hominem. 6 6socTOV av6pw7rov.
1 Confundunl Graeci suo niore Bersabeecum Beih- A et adolescenles.
sabee , quod nomeii interprelatur filia saturata , aut * Forte 'Iaxwgoc, sive 'IaxwSou scribere voluit
suturilaiis. Gnecus aimmueusis : Galaad namque Labani et
* Monent hoc loco Graeci, vel ipse Origenes , aut Jacobi testimoiiiiim est, non alicujus Jasonis. Vide
Philo , nomen Gaber inierprelari virum a multis. Gen. xxxi, 48.
Quod equidem cunslanter asseriintLexiea linguanim 4 Respexit Graecus Scriptor ad rolas Ezechielis
orieiitalinm, Heb., Chald. et Syr., ulri -aj gebar, vel c. 8i, 16.
gaber idem sonat quod vir. Hmc etiam Gabriel se- E qua scaturigine pullularint liujusinodi eiy-
quens liaud male ledditur vsavto-xoc 6sou, quia ~iXli mologiio Graecorum, videsis col. S47 (apud nos col.
gebor fortem et robustum sonat, ut sunt juvenes 1154, nol. [4]).
a In Vatic, vj optoc, sive terminalis. Tum alte- testimonii.
rnm 6sou post av8pwtToc non hahelur. ° Vaiic., o-uvsxof«v~,~> quod est, conlenti, aul co-.
b Ad hunc modum et Vatic. mendose praefert. hwrentes.
Rescribenduin, ut Clericus docel, juxta quam et d Idem Vatic. la tpiyytfi qribd verlas, in md*,
Hieroiii inlerprctatu» est p.«ptvplng(rtop6?,acnrvnt f.tHiu
mi LEXICON GRJECUMNOMINUMHEBRAICORUM. 1218
Inlerpretalio Latina. CodexVaticanus. Hieronymus.

Gessos, inslriimentum bellicum. 1 I"v)o-o-6c, Ghidon, scuium, vel clypeus.

opyavovTtokep.tY.ov.
Godolias, magnitudo populorum. ToSokiug,peyukvap.6gXawv. Godolias, maguilicus domini.
Gothoniel, responsio dei, vel tem- ToQovtrik, Qeov,h xatpocftot
KTtov.ptatg Allianiel, tempus meum dei.
pus mihi dei. 6EOU.
Golgotha, calvaria. roX7o8a,
* xpavsiov. Golgoiha, calvaria, etc.
Gomor, Corus, sexli 30, vel co- h v.atvkuti.
Topop,xopoc,%g_-k., Gomor, mensura Allicorum trium
tulse 10. chcenicnm.
God, tecta. TbS,Si>putu. Gog, Swpta,id est, tectum.
Goliad, revelatum. TokiicS,a7rox£xaXu_jtpt£Vov. Goiiad, revelalus, sive transmi-
grans.
Gabeih, excelsa, et exaltata. raSv'8, uij;vjXa xai ZTtnppivu- Gahaoth, colles.
Gahriel, deus idem alque liomo. * TuSpthk,Qebg6 auTOfxat av6pw7roc. Gabriel, confortavit me deus, elc.
Gabri scilicelhomo, seu vir, el TuSpl, av6pw7roc' xai vjX,6s6c.|
El Deus interpretalur.
Gadde, leniatio, vel experimen- TaSSv", 7rstpao-_x6c,h TtztpuTnpibvp.ov.Gaddi, liaidus, sive lenlalio mea.
tiun meum.
Galaiia, maguificata, vei translata. TaXaTta,ftsyaXuvouftsvvj, Galatia, magnifica, vel translala,
vjp.eToiv.it)_o-
fjtsvvj. etc.
Galilaea, volutabilis, vel commo- TaXtXaia,xaT«xuXto-Tvj, vjftETOtxia,h Galilaea,voltitabilis, aot transmi-
ralio, vel revelatio. ocTcovukv^icg. gratio perpeiiata, vel rola.
Gebal, vorago antiqna. r£§aX, fupuy%itttkuiu. Gebal, vorago veius, etc.
Gedeon, perversa disceptalio. TSSEWV, 7rapaStxao-ft6c. Gedeon, experimenlum iniqtiila-
tis.
Gelhsemane, vallis pinguinm, vel r£8o-vjftavv', fupuy%XtTrapwv,vj UTT - Gethsemani, vallis pinguedintim.
obedientia qiwdam requiei, aut axouo-ptojTtc avaTraua-swf, h uvrbg Genesarelh, hortus principum.
ipse dominus judicavit. xuptocIxptvEV.
Gennesaret, borius principum. Tevvnaupit, XVJTTOC ccpybvtav. Gerara, maceria, elc.
Gerara, septum. Tepapa,fpuyp.bg. b Gergesa'um, colonum ejiciens, si-
Gergesaei,habitationem ejicienles, Tepyeauioi,itapoaciuv IxSsSXvjxoVsc, ve advenam propinquanlem.
aut advenarum accessus. vjxapoixwvttpoauyoiyh.
Geora=,advena. Tvjwpac,
*
6 Trapotxoc. Georas, ruminatio, vel incolalus.
Glussocomon, lumen eorum. rXwo-o-wxofiwv, f5>gauTwv. Glossoconiium, loculi.
Goihllioha, tenipus mihi istius. ro86o).ia,xatpoc ftot TauTijc. Atthalia, tempus ejus, decliuatio
domini.
Gomorrba, popnli terror, vel cae- Topbppu,kuov fbSnp-u,vjTU_>Xwo"tf,Gomorrlia,populi timor,sive sedi
citas, aut sterilitas. h ateipaatg. lio, etc.
D A D
Daber, arca, vel oraculum, aut AaSvjp,XISWTOC, v~j_)_;pvjfitaTto-Tvjptov
, Dabir, oraculum, loquens, sive lo-
verhum, aut virtus. h kakitt, h Svvuptg. quela, etc.
Dagon, species piscis, aut mneror; Aaywv,stSoc 4 iyQvog,h kvTcn'kiyztut Dagon, piscis tristiliae.
dicitur veio, et est dniiiim, os v.tti SwpovEBTtv, uytu, h 6 Zzvg
sancla, vel Jupiier ruralis. 6 upovpzag,lcg. apovpuiog.
Datli.iii,judicium datum, sufficiens Aa6av, xpio-tc, SsSoftsvvj, ixavvj So- Dathan, domini eorum, sive sulfi-
datio. o-tc. ciens donum.
1 Corrnple legitur,
ynaabg proyato-oV- Est autem jA 29, quod Hieronymus loculos inlerpretatur; Grapci
yato-6c,quod Latini neutro genere gasum, aut gesum auiem lumen eorum, qnia non vocem Graecam Glos-
dicunt, genus armalurae apud onuies liim sacros, socomon, sed Heliraicam ~"TiN, aron respicinnt.
tum profanos Scriptores. Hebraice l~n~o Chi- Aron enim capsella est aut loculus, qui apnd Giac-
don, Josueviu, 18, etc; Judithac cap. ix, xaiyato-w, cos dicilur glotsocomon: hinc pro baaron Gen. L,
ei gwso. llfsychiiis, Suidas, itiilemque Pollux con- 26, Targ. Ilierosul. Iiahet NaDDlSaa, biglusecema,
sulendi, ne scntum sive clypeum cum organo bel- quod 4
esl GraiCiimykaaab-xopov.
lico promiscue accipiamus. r.ra'Coruiii inlerpretaiio nominis Dagon, partim
1 Gomor, sive Cnrus habebat Sextos triginta , ex sacro coulexlu, parlim ex Mythicoriiin narratio-
vel capiehat cotulns decem : si tanien bc.ne lego nihus constal. Dagou enim a Philisiais tulius in
g. <;. X. De cotnlis nulla est difficultas, cnm il- Azoio diciiur, ubi et templnm Dagon, et idolum
lud expresse positum legalur Ezech. XLV,14, OTIat ejus fornia humana praediuim, 1 Saniuelis v, 1, 2
Ssxa xoTiiXateiai Topbp, id est, quia decem cotulw et seqq. Deinde Dagon deus friituenii et aralri in-
sunt Gomor. De hiijusmodi mensura Gomor, sive ventor est, itpovpuiogdictus quasi deus frumeiitnritis
Cori, constile Epiphan. lib. de Mensur. et Ponder., et arvorum praeses. Hinc apud Macrohium lib. i Sa-
Hieronymuin in cap. XLV,Ezech., Theodoretum, lurn. cap. 7, Janus a Saturno edoctus peritiam ruris.
Isidorum, el aiios. Saturnus pnrro cum falce et Jupiter ruralis pro eo-
' Nomen Graecum dera habeudus.
yXwo-o-oxoftoviegimusJoan. xm,
* Hunc liiulum fere ex integro ad Valic. cod. B sitionis fidejussor Adamantius asserit mm
fidem restiiiiimus. Martian. ex Regio, atque id tum praecipue lom. X in Joan. _>ag.160, uhi alibi,
de
nonnihil corrupte, Tuvpihk, Qebg: Gabriel, deus, eo loquens, quod Gergesae urbis cives Jesum roga-
tantum legerat. ut e fniibus suis discederet, liinc, quasi id
b Falso, absurdoque sensu legerat Martian. ex verunt,
nominis lum primiim soriita nrbs fueril, Tipyeau,
Regio jrapoixot SXXSXXVJXOTEC, advenw qui cvocave- iuquil, EpftvivEusTat TtupovxiaEXSESXVJXOTWV, Gertjesa
runl, pro 7rapotxt'av EXSESXVJXOTEC
, qui habilatio- interpretatur habitalio In qm ni lo-
nem ejece~ttnt: qiieniiidmoduiii ex Vatic. ms. eim-n- cum annoiat cl. quoqueejicienlium.
Hiietius, vocabuluni illud
damus. Repositam porro lectionem nedum Hiero- derivnre Origenem a -|"|"j. unde 1"ijn, habitatio, et
nymus, qui verlit cohnumejiciens, ipse suac expo- VT\W,expulit.
4?I9 AD TOJjiUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPEKDIX. 1250
Inierpreiatio Latina. Codex Vaticanus.l Hkronymus.'
Dalida, haustio, vel silula, vel JU"- AaXtSce, avTXijo-tc, vj Jtpifftf Daliia, paupercula, vel silula,
vj XKSOJT,
dicium inihi. s/xot. a
Dedan, selecti, sive jn judicium AsSav,xaXXot,xsxptus'>6t,. Dedan, judicans.
vocati.
Damaris, silens caput. Aupuptg,atyaau xs^aXv),: Damaris, silens captit.
Dan, jiicliciumpblens. Aav, xpto-ifiayypu, Dan, judiciura, aut judiclns.
Daniel, judicitiih Dei. AavtvjX, v.pLacgQzov. Daniel, jutiicium dei, etc.
Deblatha, vel Daphnes Antfochiae. AzSkaQa., ' h
h Aafvng '^tco^iLagi Deblatba, palathae, latercs, sive
massas, elc.
Devorra, sapielis, disciplina, vel Aevbppo.,aofh, h puQnatg,h p-ikc- Debborra, apis, sive cloquenlia.
1- apis. aau.
Demas, silens. Aviftaf, a tycav. Demas, siiens.
Denarius, nummus aureus. c Avjvaptov, vbp.tapay.pvaovv. Denarius.
Diaholus, graviler defluxus, et in- AtaSoXoc, (3apswcv.u.Tuppvatg, v.aipe- Diabolus, deftuens; Grsececiimi-
genter. yaXwf. naior.
Diotjysiiis, dijudicans, haesitans. Atovuctoc, Staxsxptftsvoc,Staxptvo- Dionysius, dijudicans, sive vehe-
fxtvsc. menter fugiens.
Drosos Aermoh, ros glorificalus. Apbaoguepp.i>v , Spbaog svSo^aJo- Aermon, analliema ejus, vel ana-
fiSVVJ, ihema mceroris.
Damascns, sahguinis osculum, vel Aafnao-xoc, ulpurog fLknptu,r, ulp.«- Damascus, sanguinis potus, sive
saiiguiiiis potio. 8
tog Tcotcap.bg. sanguinis oseulum, elC;
David, fortis maiju, vel solus exo- AaSiS,Lv.ttvbg yetpi, h pcbvog irsjro- David, forlis ftianu, VeldeSidera<-
platus, vel dileclus, misericpr- 6vjftsvoff, hkenpevog, bilis.
v?vjya7rvjptEV0f,
diam conseciuus, vel quod nihili h s"|ou6i.vvjfea.
duciiur.
Decdera, haec vigilavil, vei plano, ' AsxSspad , «UTvjeypnyopvjo-tv,h Decla, sublile, sive palmata.
et spatioso, et pingui. oftaXw,x«l TtkuTzi,v.aiitiovu
Demetrios, fortis uiciscens. Anphtptog,ixavocIxSixwv. Demelrius, vehemetiler innecieiis,
sive nimium persequens.
Dina, judiciuni ipsius. Astva,v.pLaig «urjjc. Dina, judicium istud, vel ejus.
Diapsalma, semper, vel mutalio Ata>|>aXfia, e uei, h p.eTttSokh puSjjt&S,Diapsalma, semper* elc.
~• rhythhii, vel pausaj, vei tem> vj Trpoffxatpou, h xatpou.
poris.
Diospoiis, abnuet. AtooTroXtc, £VavaV£uo-£(. Diospolis, abnuens; sed melius
Graececivitas solis.
Doce, motus. Awxvj,craXoc. Doec, motus, sive sollicitus.
Dothae, sufficiens defectio. AoQuh,iv.uvhevlectytg. Dothaim, sufficientem defeclio-
nem.
E E E
Eber, trajectus, vel trajiciens. "ESep,
4 JStaSao-tf,")StarrSpwV. Eber. transilofem.
Ebraeus, sentenlia. "Eopafoc,yvwu.vj. Ebraeus, transiens.
Eglon, orbita. "EyXwv; tpoyyx. Eglotij vitulus, moeroris. etc.
Edem, deliciae, vel cuspis, vel 'ESspt,rpvfh, h «xftYJ,vjyh ipaa[ifotjj Eden, voluptas, sive deltciae, vel
ierra amata, vel sanguinolentia. h uip.&.To>atg. ornatus.
Ezecias, fortitndo. 'Eijsxiac,v.putag. Ezecias, fortis domini, elc.
Eleela, dei scientia. '"Ekenku,QeoveTtLyvaaig. Eldea, ad scienliam, etc.
Elessa, dei factura. 'Ekzaau, QeovTcotnatg. Elissa, dei mei salvatio, etc.
Eliacim, dei resutrectio. 'Ektuv.eip., Qeovu.vttaTO.aig. Eliacim, dei resurrectio.
Elein, locus dei. 'Ekhpc,
*
TOTtog 6sou. Elim, aries, sive pro foribus, etc.
Eexe, dei gratia. 'Esijvjf, 8souyuptg. Elthece, protulit.

1 Omistt scriptor Graeeus elymologiam diclio- .A ejus actusque species: sed multum alienn, si no-
nis deblatha, ut liquet ex particula h, vel, qttaj aliam minis etymologiam quseras.
8 Nomen isiud adeo corruptum
supponit praecedentem iuterpretaiibnem. Daphnis legitur, UI ne-
autcm Anliochiai suburbanum erat, quod octoginta queam divinare quid sit, vel unde sumi potiierit.
stadiorum arabitu clausum dicit Strabo : nemus ibi Declq lamen illi opponere visum est: quia aliquam
aiiiceiiissiiiiuni, et faniiih Apollinis cum Dianaede- habel
4
affinitalem cum eo.
lubro, utdocuitJul. CapitolinuS:; sed Epidaphnem Graeci hoc loco vocem Ebrteus inlefprei^rilur,
vocat. ac si scriber.etur cum i Daleth ab iniiio, mST Da-
* Veram nomiiiis Dqyid elymplogiam docel nos bereth, hoc est, sentmlia, sive verbuni;
columna Hierohymiaha. Caetera quoe apud Graecbs " De verbo
corruptissimo Eexe idem sentiendlim
leguntur, Davidi qtiidem propria stint, si vitam dicendumque ac de superiori Dectktd:
a Addit hoc loco Vatic. ms. litleras W (sic), ad omissonomine Aavo.pm,verba vbp.iapuxpyaovv., una
1
libri qtioque oram notaro Int. quae monet quaeren- serie, supino autem errofe, jungebaritut praeposito
dum aliquid esse, atque expendi accuralius debere. A^ptac,qttasi altefa
b Manifestum est, supplendum hic 7raXa6>jv, a in Yatic, est ejus eiymologia.
pala- AsxpaDecra, et niox ftiutij.; pro
tham, quo noinine pinguium caricaruni, sive ficuuru n TrXaTS?.
maissae in inorem iateru.in ftguratae appellantur. e Idem inahe spaiium
fefiij-juit q.uariium liitic
Vide quae ad hoc nomen ex Hicroriymo diximus. voci excipieudae satis sit, Tfpocla~meripfiorem sylla-
Tum exordienduiii novo lifuloAaywjf^AvTto^siac.Mar- bam repraesentat, atque ad ijiarginem tt. notam, id
tian. 'AvvioxtKflegerat. est, quwre, app.onit.
c Ilunc tilulum ex Valic. resliluimttg. Antea, ' Rufsiim Vatic. "Ek§vjhaljet, pro"E«";>?.
ini LEXiCON GRi:CUM NOMINUMMEBRAieflRjJM. J2S2
Interprmiio Lqtina. Codex Vatkanus. Hieronymus.

Ehraeus, transitor, velqui perlrans- "ESpatoc,ttzptttng, xi StuTteitpuy&g. Ebraeus, ut supra, trausiens, yel
ivit.. transilorem,
Egcryphias, ahsconditus in car- ''Eyv.pvfio.g,eyxpvttopevogev TVJ av- Encryphias. Grwcum est.
bonum strtie. 8paxia,
Edom, lerrenus. vei cocctneus, 'ESwft,yvjtvoc,$ y.QXUvqg, h iv.kei- Edom, rufus, sive terrenus.
ve) deficiens. Tttav. '
Elseon, divinitas, vel allaboran- "Ekutov,Qeotng,h a Ttpbanovovvt^g. Elaeonis, id est, inonlis Oliveli,
tes. quod initerpretatur diviniias, vel
allaborantes.
Eleei, dei scientia. 'EXSEI, 6SOU sTri-vvwo-tf. Elidae, deus metts scit.
Eleazar, dei voeaiio. 'E_k$cc$up, QsovvXhatg. Eleazar, dei adjuiorium, etc.
1 Elaeonis, divinilas, ut supra.
Elaenos, divinifas. "Eiucvog,Qebtng.
Eliam, deus meus, pater meus. 'Ektup, Qebgpov, rcuthp ftou. Eliam, deus meiis pater, etc.
Eliezer, dei mei adjutorium. h.'EXtsjsp,Qzpvftou fiohQstu. Eliezer, deus meus adjuior.
Elimelecb, dei regia. ''Ekipikey, Qeovfiaaikeiov.. Elimelech, deus meus rex.
Elisabet, domini requies, vel sa^ WiaicSet, v.vpiov<zva7rauo-if _ %jrXvj- Elisabetb, dei mei saturitas, etc,
tietas. o-ftovvj.
Elisur, dei salus, vel dei mei ro- 'EXKTOUP, Qsoii«rwTjjpia,h 8souIpyys Elisur, dcus metts fortis, vel coaji-
bur. pcov. gustans.
Elisaee, dei salus, vel obunibra- 'Ektaauti, Qzovo-WTvjpia, Jj (7Xiao-f.ec.Elisue, dei mei salus.
lio.
Elcana, dei possessio, vel gloria, 'EXXKVIZ, 8EO.UxTnaif, h Solja. Elcana, dei possessio.
' Elcia, pars doniini, elc.
Elmune, dei pars. 'EXftouvvj,6EOU p-epif.
Eloim, dei perfectio. 'EXotpt,Qzqvt?XEiwo-tc- Eloim, deus.
Elsamus, det sol. 'Ekaupxvf, Qeqvhktog.. Elsamus, deussol.
Eloe, deus. "EXWS, 6 Qebg. Eloi, deus.
Eloin, deus venit. c 'EXOIV, 6E6CVUX6SV. Eloin, deus.
Emar et Arphath, elSapaphareim, "Efttwiv.ai 'ApficQ,,xa£ Soiitafupeipi, Em,lth, et Arphalh, ijidignaijo, et
idola Chaldaica. stSwXaXaXSatxa, sanans, sive sanaturus.
Emmor, sermo, vel asinus lo- 'Eftftop,Xoyoc,h ovocXaXwy. Emor, asintis.
quens. '
Enna, animalium venter, uierus. 'EVVU. , A "Jwwv svvatp0, xotXfe. Ennam, ecce islaj vei ecce sunt,
Enocli, dedicatio. 'EVW-J;, iyy.ttmarp.bs. Enoch, dedicalio.
Ermone, anathemalizalus, vel lu- rEpp.o>vh, ttvuTzQzp.uTiap.ivos, s ~=?wc Ermoni, anatliema ejus, elc.
men sublime, ftSTEWpOV.
Esrom, precaiio novissima, vel 'Eo-pwpt,Sineis iaymn, h (JsXoj,h Esrora, sagitlam videiis, vel ja-
cula gregum, ctc.
jaculnm, vel arcus sempilernus. TO"~OV ajwvtov.
Evelat, ostende liic, vel orbis. EuvjXaT, Sst<;ov wSs, xai vj otY.ovp.zvn.Evila, dolens, sive parluriens,
Euphrates, dissipatio, aut ferli- Eufp«Tvjf,Stao-xsSa^fA-oc» h xapTrojor Euphrates, frugifer, sive cresecns.
litas, vel salus. pia, vj o-wtvjpia- __
Ephud, manifestatio etverilas; in 'EcpouS,SviXwo-t? xat aXvj6sta" s v w TO Eplind, superindiimentum, quod
eo (erat) Rationaje , vel re- Xoytov, vj XuTp^o-tc,ij 6yf/tiaTvj- Graeci dicunt iitivSvp.u,_ etc,
demptio, vel thuribulum, sive ptOVj,
altare suffiins.
Ephraim, latitudo, vel consolatio, 'Efpcdp, t Tckutvap.bg, h Tcupuvl-nais, Epliraim, frugiferurri, sive cres-
vel dissipaiio. h Stuav.eSuapbg. centem.
Elisa, dei mei ovis. 'Ektaoc,Qeovp.ovTcpbSurov. Elisa, deusmeus salus, etc.
Elisama, dei audiltis. 'sktaupu, Qeovaxovj. Elisama, deus meus audivit.
Elesaph, dei Iranquillitas. 'fiXvjo-ay, 8souvjo-u_>_;ta. EHsaph, dei mei protectio, elc.
Elisaplian, dei specula. 'Ektaufttv, QeovaYortto,. Elisaphan, dei mei speciila, etc.
Eliphaz, dei dispersio. 'Ektfu.%,Qeov. SiuaTtopa. Eliphaz, dei mei aurum,
Ellen, deprecans, vel deus eorum. "EXXVJV, itpoaevybpevog,h Qebgav- Elenon, id est,sive Groccorum, ad a-
tSm. scendenles, scjenlia dei.
Elmodad, dei dimensio, velagita- 'EkpoSaS, QeovIxftSTpwo-tc, vj xtvou- Elniodad, ad metisuram, eic.
lus. ftSVOCj
Eiymas, discedcns. 'EXuftac,aoiarwv. Elymas, transgredi faciens, elc.
Emaili, auinms, vel irritaiio ad 'Epta8,Uufxoc,h Ttupopytapcbg. Emathj indignatio, vel furor.
iram.
* Elaeonis, id est, monlis OJiveli, quad interpie- ____ , calh opponalur voci Elmune.
lalur diviniias, vel allaboranles. Ita sanctus Hiero- 3 Qu.id sil evvarpov docuit nos Cpdexipse Regius
nymus paulo superius. fol. 46, svuo-Tpov, TOS'O-W6EV thg xotXtar,sv& h v.bitpag,
* Nutn. XXXIII,47, legilur nomen Helhion-Debla- id est, enustron, quod intrinsecum est veiitris, inquo
thaim : sed Helmon, sive Elmune, non signifieal Dei stercus.
pqrtem. Melius efgo est, ut nomen Helcid, aiit Hel-
a Legeral Martian. cxRegio satis vitiose, acnullb <"Vatie. 'EXWSV. Mox SuTcfupelp.:penes LXX, sex-
fere sensu Trpoo-TovouvSs, qupd faiterprctitus est, ad fupovttip, vel Izffupovuip..
quem igitnr ? 3ix Hieronymi autem intcrpreiatioue, d Idem ms., §wvjvila, pro ?wwv.
quam integram in suo laterculo exliibemus, facile o Ila et Vntic.praefert. Venmi omnino lcgendnm,
compertum est, vei-am esse codicis Vaticani, quam ait Clericus, 6'pocp.zTeapov,monsqllm; nam notissi-
reposuimus lectionem -7rpoo-7rovouvrsc, qua'. allabo- mhra erat ita ab flccolis vocaiam parlem Anti-Li-
rantes significat. bani montis, eaque est vocis Aranica significatiOi
b Martian. ~EXta~~ep f Idem 7rX«Tuf,latus.
Eliazer, el mox 'EXto-aSe', pro
'EXto-aSsT codicis Vaticani.
 1225 AD fOMUM Ili OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1224
Interpretatio Latina. Codex Vaticahus. Hieronymus.
Enageb, in austro. 1
'EvaysS, EVTWVOTW. Ennageb.
Enach, frater dei, vel humilitas 'Evocy, dSsXtpoc 6sou, h tuitzivcaatg Enacli, htimilis consurgens.
aelerna. * ttvioiu.
Enos, ohliyiscens. "EVWC, £7rtXvj86fiEvoc. Enos, homo, sive desperatus, elc.
Erastus, Irater meus. Epuatog, aSzkfbgpov. Eraslus, frater meus, videns, etc.
Essebon, cogiiatio Iristitiae, vel 'Eero-sSwv, koytapbgXUTTVJC , h auijvjcrtc Esebnn, cngitaiio, vel cingulum
aiigmeiitum fertilitaiis. xapTToaiopiac. moeroris.
Eva, vila. Eud, ?wvj. Eva, vita, elc.
Eutychus, obstupefaclus. EUTU^OC, E~~tO-Ta_JtEVOf. Euiychius, amens. Graece fortuna-
tus.
Euphralha, consolatio, vel ferti- EvfpuQu,itupoxknatg,h vupTtofopiu. Ephr.uha, frugifera, sive equidcm
litas. videns.
Z z Z
Zabulon, aevum, aut idam, vel do- ZaSouXwv, "
atwv, h tSdft', vjSwpov, Zahulon, habitaculum eorum, vel
num, vel lluxus eorum. h pvatg aUTWv. lluxus uoctis.
Zacharias, honor dei, aut victor Za/apiac, Ttftvjxuptou, h VIXVJTVJC *> Zacharias, memoria domini, etc.
lantinn accipiens. ptovov X aSwv.
Zacehicus, victor, aut roboralus, Zaxj_;atoc,VIXVJTVJC , h Svvup.o>Qeig, h Zachaeus, justificattts, aut juslus,
vel qui vocatus esl. XSxX.VJftSVOC. etc.
Zoob, aurum. c ZwoS,ypvaiov. Zooli, anrum.
Zebce, immolatio. ZeSei, Qvatg. Zebee, victima, sive hostia.
Zelpha, ambulans os. Zekfoc,Tcopevbpczvov atbpu. Zelpha, amhulans os, ctc.
Zoronibauel, ipse requies de con- ZwpofiSaSsX,ovtog uvuTcuvaigdrro Zorohabel, princeps, sive magisler
fusione, velalienus trauspositio- avyyvaeag, vj dXXoTptoc fiSTa- Babylonis, sive aliena iranslalio,
nis, vel ipse magister Babylo- 0£o-£wc, h auTocStSdo-xaXoc BaSu- vel orlus in Babylone.
nis. Xwvoc.
H H H
Helias, foriis deus, dominus meus. "HXiac,layypbg Qebg,xupiocptou. Elia, deus dominus.
Herodes, pellis gloria. 'HpwSvjc,Szpq.aTog Sb%K. Erodes, pelliceus gloriosus.
Hesau, faetiira, sive elalio
7roivj_jia, vj e
'Herau,7roivjo-tc, Troivjfta,eTtapatg Esau, factura, sive roboreus vel
domini, vel roboreus. v.vpLov, h Spvivov. acervus lapidum, etc.
Helim, deusnoster. t 'HXsift''j 8s6f vjftwv. Elim, aries.
Hesaias, obumbratio dei, vel salus 'Hcra&ec,o-xtao-ftoc6sou, vj o-WTvjpiaEsaias, salus domini.
domini. xupiou.
TH © TH
Thabor, elecius lacus. ©aSwps, EXXSXTOC Xdxxoc. Thabor, veniens, lumen.
Thematlia, consummatio eorum ©sfta8a, ouvTsXstaTWV auTvj. Temath, perfecta pars, sive con-
ipsa. sumiiialio daia.
Thamar, ad peccandum sollicitata, ©dftap,TteTtetpttpivn,foivt%,h 6sou Thamar, palma, sive amariludo,
ij palma, veldei sermones, vel huc Xoyot,vjSEupoX.oyot. vel commuians.
sermones.
Tbecel, mensuram, vel slaleram. 8 ©EXSX,
petpav, h ataQp.bv. Thecel, appendit, etc.
Theccae, pulsatio, vel sonus buc- Qiv.ete,v.povap.bg,h aukmapbg. Thecue, clangor, tuba, elc.
ciuae.
Thelistae et gnoristse, ventriloqui. 1 ©sXto-Tai, xat yvwo-Tat,ot eyyacaTpi- Tbeleiai, el Gnostai, pythones el
pcvQot. arioli.
1 Vox ista compacta est ex Graeca praepositione A mologiam Graecam,
quae magis accedit ad Elianam,
tv, en, ct ex verho Hebraico aja negeb, qnod a«s- quam 5
ad Elim snpra posiliim.
trum, et meridiem significat ; unde apuii Graecos: Noiniiiis Thabor elyinologias agnoscit Hierony-
Enageb, in auslro. Hierouymus non legit hauc vocem mns Iib. i Comment. in Osee cap. v : Et i» nionte
sub iiac forma. Thabor, inquit, excelso atque pulcherrimo, qui inler-
' Pro «vsotalegendum forte atwvia, id est, aterna.
1 Niliil aliud exinndere polui pra-ler pretatur veniens iumen, insidias posuertint Qui-
ca, qiin- liic dam e
Thabor inlerpretari putant, lacttm, etc.
edidi- Sed ingenue falenr me ignorare quid sit idam, Respexil etymologus Gra>cus ad Danielis r.aput
nisi tStov, pro iSdfi legi debeat; tStov vero apud v. 26, et 27. uhi Septtiagiutn titunttir veibis ip.hpr_-
Hesychium ipsum est otxstov, id est, domeslicum, aev, et iaTuQn;unde hic, p.irpav, el o-Ta8fi6v.
vel domicilium, quod elymologiae Zabulonis conve- 7Libio IV Regnm cap. xxm, 24, legimus Jo«iam
nire perspicuum est. suslulisse TOUC SsXvjTdc, xat TOUCyvoptaTttg,id est, The-
* Grseco 'HXupvopposui Elianam
propter ety- leias, sive veniriloqiios,et cogiiiiores. In Hcbrseo est,
» In Vatic. iSup.. minus probari. Facile pro Ttptvjrescriben-
b Manifestum Graeculi librarii mendum ita ex in- ciltir, dum esi ptvvjfivj,memoria, qtiae ohvia, et vera est
genio castigamus. Pro vj ytxvjTvjc legerat Martian. tum apud Origenem multis locis, itiin in Hierony-
nullo absurdove sensu ex Regio vjvtxdTIC, quod niiano hilerculo ejus nnminis expositio.
vertil, cum quis. ln Vaiic. est uno verbo vjvixxuTic, c Corrupie Matlian. exReg. Zaovg Zous, elZuSei,
quod verbum niliil est. Verum simililudiue litlera- Zabee.
rum scriham utriusque codicis liiisse deceptum, non n d Marlian. o-uyxuo-swc.
diibitavinius, cum Zachariam, vtxvjTvjv,id est victorem e Haud recte in Vatic. vj7r6Ttfia,aul potus.
Graecossuo sensti fttisse inlerpretatos, compertutn { Martian. 'HXuft,Lat. llelym Jegit, et in Hiero-
sil, tum ex superiore Fragmento primp, tmn ex infe- nymiano laterculo oppo-uitli/innom.dominodonom;!;,
rius excudendo lexico, ubi Zax«piaf, vtxvjTvjc;Za- piopter etymologiani Graecam, nl ait, quae inagis
chanas, victor. Subsequens etiaui Zacltwus ex litle- accedit ad Elianam, quam ad Elim. Nos ad Vatic.
rariim aliinitate victor imerpretaiur : His addo ms. fidem loctim restiiuinius.
priorem ipsam etymologiam, qua tip-h xupieu di-
422»} LEXICON GRJECUMNOMlNUMUEBRAICORUM. 42216
Interprelalio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymus.
Tlipmanites, perfectio pacis. ©SftaviTvjc, cruvTEXsta stpvjvvjc. Themaniles, ausier, eic.
1 Thersa, compI:ieii>o,elc.
Thersam, commiseraiio. * Qepao.p., oixTipp.bg.
Tlierisiron, dilucidnm velum. ©ipto-Tpov, StacpavEC pafbptov. Tlienstrum, pallium, elc.
Tlieudas, caplivans, vel signum s ©EuSac, Theudas, laudatio, sive capieus,
«t/ftaXwTi"~wv , vj o-vjptEtov
sangiiinis. atftaToc. aut signum.
Timhal, a deo relrocedens. ©ouSdX, 8EOU iitiatpifcov. Thuhal, diK-lnsad liiclum, elc.
Thomas, abyssus. velgeminus, vel ©wfidc,uSvaaog,h SiSufioc,h uv.utu- Thumas, ahyssus, vel geminus, elc.
iiicnmpreiieiisibilisprofundilas. kmttog(3K6UTVJC.
Thaunan, defeciio ipsi, vel iuinie- ©atfidv,ExX.Etifnc auTw, h uptQp-ntbgTlieman, Ausier, vel Africus.
rnbilis parcimonia, vel ausier. zvtzkzLag.h vbtog.
Tharra , fragranlia gravis, vel ex- Quppu, EuwSiappuSelu, vjitepLaah, Tharra, exploralores odoris, vel
celleus, aul luminis iguis. h fo>tostcvpbs. exploratio ascensionis, vel pa-
siio.
Tharsis. speculatiogaudii, vel ful- 4
©apersic,xaTao-x07rvi yupug, h d- Tharsis, exploratores laeiiliae,sive
gnr perfectionis et lEetitinr;,vel atpurch awtekzLug, xaia evfpoav- gaudium.
chrysoliihus, vel parva colonia, VVJC, h ypvabkiQog,h oizio-Ttov,
y~Elhiooes. A"6io;rEc.
Tlieophilus, referens, vel conver- ©eoytXoc, uvufipav, h iicLatpifurv. Theophilus, sursum fcreus, sive
lens. ciinveriens.
b
Theraphim, imagines flguraeidolo- BlpUfip., p.opfi>pjutu EtxovscsiSw- Theraphim, figurae, incendia, elc.
rum. Xwv.
Thcsbeies, conversio. ©SO-SvjTVJS', E7rtO-Tp05>VJ. Thesbites, raptivans.
Theimar, leniatio. ©Ei/idp,
" Ttetpaapbg. Thamar, palma, clc.
Thobel, congiegatio, vel propnsi- ©wbeX,eruvaywyvj, h TtpbQeatg, h Thohel, universa, vel vanilas.
tum, vel Atliciiieuses, vel Thes- AQnvulot,h Qeaaukbi,h 'iSepetg,
sali, vel Iberi, aut Ahni. vj AX.avot.
I I
Japbeih, latiindo pulchritudinis, 'Ia5>£8,7TXaTUo-pt6c xaXXovvjc, vjo-uv• Japheth, laliludo, elc.
aui cnngrcgatus. aybpevog.
Joc, paler iloiuiiii. c 'ieix, 7raTijpxupiou. Jobab, dominus paler.
Jao, dominus, vel deus, aul invisi- 'ldw, xuptoc,vj6s6c,h tt.opo.Tog. Jao, domiiius.
bilis.
Joacini, consisleniia domini. 'iwaxstft,TcapuaTocaig xuotou. Joacim. domini resurreciio, rtc.
Jasa, factum piaeceptum. 'iacrd, ysyovutKEVTOXVJ. Jassa, dimidia, vel lacium manda-
tiiin.
Jabis. sicciias, autconfusio, vel la- 'idStc, \npo.apbg,h uXayyvn,h icko- Jabis, exsiccaia, vel siccilas.
tiiudo extrenia. Tvap.bguv.pog.
Jatbel, cervoruiii societas. 'Ia8vjX,EXKCOWV av^vyLu. Jael, coiijiigium cervnle, clc.
Jaeims, illiiiniiialus, vel domini 'luetpog,fuTiaBeig, h xuptou iyph- Jairus, iliuiiiinans, vel illuminalits.
evigilatin.
Jacobus, supplantator iaboris. laxwSoc,d Tttepviatiigrtovov. Jacobus, supplantator, sive sup-
phnitniis.
Jannes, marinus. e
'Iavvvic, Qukuaaevg. Jamnes, niarinus, e'c.
Jasson, desiUerans, vel factor prae- 'lao-o-wv 6
, 7ro8wv , h ysvvwo-vjf zvto- Jason, desideians, sive qui manda-
cepti. Xvjc. lum fecerit.
nKl TTnKnT\Hethhaobothveth-haijideonim,i^ Commenl. in Isai. cap. 3 : Hobent, \nqn\\,ettlieristra
D'l"l~in"i~l
lioc est, pgthones et sciolos,siveariolos. nti Hieiony- quw nos pallia possitmitsappellnre, qito obvolutaest
mus iiiterpretaiur. Saiis etgo elucei, LXX Interpre- el Rebecca; el hodie qnoque Arabiw el Mesopolttmim
tes veibiim oboih, aut avolh Grueceexpfimi volnisse operiuntur feininw, quw Hebntice dicuuiur AIIDIDIM,
per Qzkntus,et jideoniut per yvwptordc,sive yvo>atug Grwce Qiptatpu. ab eo quod in Qipei,hoc esl in wslale
juxla noiuiullos lihros Giajcoiiiiii. ©EXVJTVJC einiu a el caitmaiecorpora prolegantfeininnrum.
3 Ut Theudas signilicaiioneni haheat
verbo 6sX.w signilicat volentem et cupientem, nnde
iiilemL\X, IV Ri-gumxxi, 27, "llNob. vocant 6EXVJTVJV, cum m in fine scribemliiuiesl,Theudum ; eosangninis,
quod Dt
id esl, voliiiitnrium,quia "21Rob. pro "1Nab, liaJiue- dqm, sonat sanguincm. Has Graiinnalicales nicas
runi, quoil ah naN aba, voluit, cupit, eic. sumptum deinceps non oibservabimus,ne in rebus giavioiis
omnes llehraiziiiites noveriuii. Similiter et de jedo- momenii intentio nosita dividatur.
nim, aul ideonimdicendum, ~i"f> 4 Noiiconseiuiunl Gneci cum
jada namqtie apud Josepho el Ilierony-
llehraeos ipsuiu est yvwpiJJwapud Gnecos. Caete- mo, qui Tharsis arhiirantur Cilicas; nnde mclr<>po-
rmii corrttple in ms. Regio eodice6sXto-TKi pro SsXvjTai lis eortim civitas Tltarsitsnppellatur. Consulc Qniesl.
Clyvaatuc pro yvaatoi ieginilIS. Hehr. in Genesim, et lib i Anliq. Judaic. cap. 6.
1 ilieionymus adiiit in Tltersa, Quw siqnificanlius 6 De Thcbel, sive Thubctlproitiialns Jiiisse
Iberos,
Grtecedicilur evSbv.tu.Verbiim itnque suSoxtaLuc. n, aut Hispnnos, fnHui' llieionynius : imniine vero
13, idem videiui' esse quod oiv.tipp.bg ms. Gra;c. di- Alhenienses,aul Tliessalos.Viile uhi supra.
vinam uiisericordiam el commiseraiionem signifi- 6 Pes»iine, ni fallor, legimus in Gneco;
yswwo-vjc
cans. coagriiiim signiGcal gennoses?Melins lc-
• De Therislrohsec habel idem Hieronymus lih. n, B qnidenim
geretur yevitng, quod Jlieronyuiuin etiam legisse
a In Vatic. otxio-Ttoi,
quod utcunque inlerpreleris d In Vatic. Ttripvnatg, Lat. rcddideris
supplan-
coloniw deduclores. talio.
b Vocenistxovsc,qnaedeerat, sufficil Valic. e Vitiose Martian. Qukuaahv,et Laiin. more vcr-
c Minusniiilein Vatic. 'lawft; ul auteni quadrel til. Vaiic.' in quo crat 8aXao-o-£u, euiendandum mo-
exposiiio ituthp, etc. rescrihendum s'u'iaw6 : eoque nuit in reclo 8aXaercrsuc, quod tamen proprius pisca-
magis, quoJ 6 et p. confundi iuvicem in Graecis lorem, quaiu marinum HDIIHI.
mss. solemue est vitiuin. Vid. infra 'IWKS.
PATROL. XXIII. 39
1227 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMI APPENDJX. 1228
Inlerpretaiio Lqtina. Codex Voticainis. Hieroiiymus,

Idumaea, deficiens, vel coccineus, 'iSouftaia, sxXsiTrouerK , vjxoxxtvoc,h Idumsea, nifa,sive terrena.
autveinspeccatum, vel lerrenus. Kukuto.up-upTLa, h yhlvog.
Jenacl, acilificatiodei. 'lEvavjX, otxoSofivj6sou. Jebnael, aedificatiodei.
Jezavel, flnxus snnguinis. 'is?ausX,pucrtcolpuTog. Jezaliel, fluxns vanus, etc.
Jezeeliiel, robur dei. "tsEJtXlvjX,xpKT0j6s0U. Jczechiel, foriiiudo dei.
Jesiel, viti dei. 'iso-tvjX,""wvi6sou. Jesiel, dimidiiimdei.
Jemoiiiel, dextera forlis, vel pars, 'lEftovtvjX,ScJ;tdiayypov, v"p-zpcs,TCZ- Jemla, plenitudo, vel ciixumcisio.
circumcisio. piTOUVJ.
Jeremeel, commiseratio dei. 'iepepehk,ocY.Ti.pp.bg Qeov. Jerameeli, misericordia dei mei.
Jerieho, descensus agri, vel humi- 'leptyja , v.o.TaSaatguypov, h tuiteL- Jerico, odorejus, yel luna.
litas. vcaacg.
Jeroboal, judicium perfecium. 'ispoSodX, SiY.uaiJ.bghvvati-ivog. Jerobaal, judicet Baal, eic.
1
Jernsnlem , visio, evigilatio , vel 'Izpovaukhp.,bpuatg,iyphyopaig,h Jernsalem, visio pacis, vel timebit
spiriius gratioc ipsorum. yapvtogKUTWV.
Tcvzvp.o. perfecte.
Jechonias, purus, vel praeparatio 'leyovio.s,v.uQupbg, h itotp.aap.bgyi- Jeclionias, prseparans, sive praepa-
facta. vbpzvog. raiio domiiii,
Jefcniias, elatio exaltata. 'izpzpiug, p.etzaptapbguiJ/ouftsvoc. Jeremias, excelsus doniini.
llhamar, consttmmatio amarulen- 'lQup.up,o-uvTsXsta iciY.pLug.\h oiv.ttp- Itliamar, ubi atnatus, vel ubi pal-
tiae, vel coinmiseralio, aul pal- h ffltitvt?.
_u.bg, ma.
ma.
Jareili, descensio, vel respeelus do- 0 lapsS, -/KTaSao-tc, xu- Jared, descendens, siverohorans.
h f7riSX£i_Jtc
iniiii, vel pnevalentia. piou, vjiicLY.po.T-naig.
JacOe,rurstis, vel remissio, vel in- 'iaxwvj,7rdXtv,vjafeais, h eyv.o.Qhp.z- Janoe, requics.
sidiator novus. vosY.uivbg.
Jacoh, supplant.-ins, vel exlremila- 'laxwS, TtTepvitav, h eayuTQVy.pa- Jacob, supphnlator, e~c.
tem tenens, pater. TWV, TCO.Thp.
Jambris, mare pelliceum. 'tapSpcg, Qukuaao. Sepp.atLvn. Jamhres, mare pelliceum, elc.
Jaiet, latitudo. 'lapeT,7tkv.Tvap.bg. Jafei, latiiutlo.
Je B irnchiie, henediclio domini. * ~IE Bar.-ichias,benedictio domini, etc.
3o.po.yiov,evkoyiu. Y.vpiov,
~"
Jebusaeus,seductus, velputlefactus. 'leSovaaiog, iceicko.vnp.ivog, h v.o.t- Jebiis;eum, calcatus, sive pnesepe
utayyvou.ivog. corum.
Jezrael, semendei. aTtopo.Qeov.
le'C_pur_k, Jezrael, semen dei.
Jectan, naui niinor. 'lev.Tuv,p.iv.pofvrhg- Jcclan, parvuJus.
Jemeni, dexiera domini, autdexle- 'l£ft£vi,Sz^ca-xvpiov, h Sz\xup.ov. Jemini, dextera mea.
ra niea.
Jemie', rcsponsio dei. 'ISVKVJX, uTcoY.oLacgQeov. JainueJ, dies ejus deus.
Jereus, ipse illa, yel juxta boc ip- izpzvg, KUTOC to.vto., h v.uto. TO Iereus, ipse, vel est.
sum. KUTo'.
Jeroboam, judicium populi. "ispoSodfi,ScY.o.ap.bg Xaou. Jerobonm, dijudic.inspopulum, cle.
Jessai, relrigeratio, velforlis, vel '\zaaui, dvK-iuJ~tc, ~iiayypbg , h v.o.p- Jesse, insuioelibatio, sive sacnft-
ohlaiio. rcoy.u. cium.
Jephone-j, converlen», vel appari- 'isywvvjc, iitiaTpiftdV, -vjSTriydvstKJcphone, nutus.
tio inea. fiou.
Jesus, salus domini. 'ivjcrouc, o-MTVjpia xoptou, Jesus, salvalor, sive salvalurus,
Ilasleriuin, operculumorcse, vella- 3 'jX«CTTVJptOV,TOTrMflK TVJCZt§WTOU,liilaslerion, Grwcnmest.
mina. vjTTETKXOV.
IUurius, advena. 'iXXuptoc, TrpocrvjXuTOc. IUyrius, advena, aut elenienttun ,
"eic.
Jodor, siiperfltius. 'loSwo,icepittog. Jetliro, superfluusejus.
Jordane,(Iescensio eorum, vel prae- 'iOpSdwj,XKTK§KCTtC KUTWV, VjilCLY.pu-Jordanes, desceusio eorttm.
valeniia noii existens. Tvjcrtcovv.oiiaa.
Judas, confessio,velsufficienliado- 'iovSug,eiyu.okbynacs, h txavwcrtcxu- Juda, laudaiio, sive confessio.
mini. piou.
Jusius, parcens ipsis. "lOUBTOC, C8Sl56y.£VOC aUTWV. Jusltis, parcens, sive ipse elalus.
Isiiai-, risus et 1,-etitia,auditus. 'io-adx, e yikog v.uiyupu, axoucrptof. Isanc, risus, sive gaudium.
Ismael, exaudiiio doaiini, aul in- 'io-p-avjX, elao.Y.ovap.bg v.vpiov , vj Ismael, audiiio dei.
spectio. ^ efbitTZvaig.
cretlere par est propter etyihologiam posteriorem, A.tur nomen Jerusalem.
qui1iiiandalumfecerit. 8Sic veiba ScriptiiracTecitant saepiusGneci in li-
Quurc iu lot sigiiificiliones cnmmutetiir nnmen bro Norainum : viovBo.pa.yLov, filii Burac.hiw,vei uis
JertisuLmi, sic accipe : 'ts'-i rei sonal visioncm, et fili; qnnd nihilconferl ad etymologiain, nisi quod no-
OlSi~7sfllom,aul satem chl/ pacem. Hinc Jernsalem, men Barachise colloeant inler illa qute iicipiunt
visio pacis. P>!irsnsx-|~;'ai7!trausferlur timet, c.\sidem abl.
expriinilur perfecte, e i|in>exsurgit, limebit perfccle. 3 Exodi XXJI,7, TOiit uv-hs, propuiciio-
'iko.aTnptov
Quod aiileni spirilv.sgrqiiq-eorum iiitcrpreleltir apud rium, quodsnper ecim, nempe arcam. Hilasterion igi-
Gr-accos,id ovenit ex eornm lialliicinatiouibtis jam lur e.;! o.percuium,vel lniniita aurea , oua tegeiialur
supra noiatis : pulant enim figuraium noniBii ex arca tcsiimonii, vel ijiiie siiper eam fnii. Gnccns ins.
vcrbo nVlrualili, et snlem,ei nmemalfixo lerl. peison. codex legit Trop.a,id e»l, potus svrcae.liilasterion si-
plnrni. masciil. SnUin eliain intcrprelanlur gratiam. gtiifical propitiationem, Roui. m, 25.
Sed violenler omnino ad bassignilicamias perirahi-
a Mariian. ex Begio Jegerat Jaretha.
'io'ps8K, ylSwvj,quod nihil esl, ex Kegio excuderal.
,}' In VatiC XKTKlO-_^UftftE.VOC- A Valic. E5>67r7rsuo-tf.
4.c Emendamtis ex Vatic. ysXwc,pro qtto Martian,
i221 LEXICQN GRiECUMNOMINUMHEBRAICORUM. 1230
Interprelatio Lalina. Codex Vnticanus. Hieronyn.us.
1
Itahyriuin, monsaequaliordine sibi 'iTaSuptov, 6'pocxaTaXo-ov , £VTVj Ilabyrion, Grweumest.
respoiideus, inierra Galilaea. TaXtXaiK.
llalia, nienle exceilens. 'iTK.XtK, z^tatapivn. Italia, mentis excessus.
Joaiham, iminaculaiusdomini, vel 'lwd8aft,aftwftocxupiou,h tikziog. Joalham, consummatus, sive per-
perfeetus. feclus.
Joiiimes,baptizator, vel gratia. 8 'iwdvvvjf,j3a7rTio-Tvjc, vjyuptg. Joannes, in qno est gratia, elc.
Joachas, fortiiutlo dontini. '\o>byug,v.po.TOg v.vpiov. Joachas, domini retenlio, etc.
Jobetb, subordinatus. 'lw6vj6,UTroTacrcrop.svoc. Jnhed, serviens, etc.
Joel, dileclusdouiini. 'twvjX, uyuTtr.Tbgv.vpiov. Joalel, vila dei,elc.
Jonathan, columb.i,veniens dnt'o. 'lovi.Quv, TTsptcTspd,epyapivn Sb- Jonalhaii, columba veniens, elc.
atg.
Joseph, augmentum domiiii, vel 'laahf, TcpbqQepu v.vpLov, h bveiSovgJoscph, apposuit, sive apponens.
. dedecorisoblatio. ufaxpzaig.
In, mensura est quasi mcnsura- Tlv,p.itpoviattv, i>ga ftsTpwve/, vjTO In, mensura liquenlis matcriae.
rum 6, vel oelava pars sexli. 6'yooovTOU I~EO-TOU.
Joppe, pulchriiudo, specula. b 'IWTTTTVJ, XKXXOVVJ, v.uTuqxoith. Joppe, pulchritudo.
Jou, esl, vcl erai. 'lou, iatlv, h hv, Jeu, ipse, vel est.
Jiidaea,conliions. 'lovSo.iu,"EjofioXoyouusvvj. Judaca, conlessio, elc.
Jndeth. lautlans, velJudaca. ~IouSvj8, atv6uo"K, vj IouSaiK. Judith, laudans, anl confitens, etc,
Julia, inci|iieiis. 'louXia"" sv«p~~aftsyv!. Julia, incipiens.
Ir, vigilantiumvirlultim. Ip, iypnyopoTo>v Suvdptswv. Ir, vigil.
lscaroth, niemoria, tabernaculum 'lcrxapw6, fivvj/jioo-uvov, crxvjvvjv 6«vd- Iscarioth, memoria mortis, etc. .
moiiis. TOU.
Israel, meps videns deum. 'lapo.hk,vovs opwv6sou. Israel, vir videns deum, etc.
Issachar, nierccs esl, vel robur '\au.yo.p, ptaQoseatt, h iayyg v.u- Issachar, est merces,
piirum. Qo.pb.
llurea, mont.ina. 'HovpaLu,bpetvh, 9 Iiurea, monlana. Syrumesl.
Joab, paler domini, vel dilcctus. 'iwdS, TTKTvjp xupiou, vj uyuttn- Joab, inimicus, vcl cst pater.
tbg.
Joaeiui, resurreclio, vel praopara- 'iwaxEtft,dvacrTtxcric, vjSTOtfiKcrta xu- Joacim, domini resurreciio, sive
lio domini. piou. domiiius suscilans.
Joas, ciinctalto domini, vel scien 'IWKC,yipovtap.bg xupiou, vjiicLyvo>-Joas, sperans, sive lemporalis, vel
tia. acg. domini robur»
Joachar, habitus domini. '\o>byo.p,VM.tbayj.aig v.vptov. Joachas, ubi est, retinere? etc.
Job, dilccms domini, vel pater 'lwS, K^KTrVJTOC ''
, h TTKTVJp Job, inagus.
XUptOU
tempoiiim. ypbvo>v.
Jobel, mutaius, vel qui remisil. 'iwSvjX , ptETKXX.OtWflSVOC j VJ«featn- Johel, dimitlens, aul mulatus, sive
v.i>g. defluet.
Josaphath, judicium domini. 'lcnaufuQ,v.pLatg xupiou. Josaphat, ip^e "ttdicans, etc.
Josedec, jiislitia. 'IWCTESEX, Stxatocruvjj. Josedcc, domini juMilia.
Josias, salus domini, vel salvatus. Iwcriac,crwTvjpia xupiou, h crwijofte-Josia, domini salus, doniini forti-
voc. ludo, etc.
Jochahed, gloria domini. 'iwj^dSsS,S6t~K xupiou. Jochabed, ubi est gloria? sive do-
miiii gloria, eic.
K C
,vj K,
Kadis, sanelum, vel petram pro- KaStc, uytov, Ttitpav c ica.po.teL-Cades, sancla, sivemulala.
dticiam. vovauv.
Kaaih, morbus deiilium, vel con- KuttQ,yop/fiuaLg,h sxxXvjcrtacrTvjc.Caatb, molares denles, vel patien-
ciouator. tia, eie.
Kadis, auricuia, aul vas ejus, di- KaStc, wTtov,h uyyetov«UTVJC, SV- Cades, commulalus, sive sattctus.
vcrsum, sive commiiiaium. StvjXXayftEvov.
Kadm.TUS, eoram domino. KaSfiKtoc,eprcpoaQzv xuplou. Cadmonrei,antiqua trisiitia, elc.
Kain, zelolypia. Katv, ""vjX.OTUTriK.
5 Gain, possessio, vel lanieniatio.
Kainan, possessio ipsorum. Katvdv, XTvjcrtc «UTWV. Cainan, posscssioeoriim.
Kana, possessio. Kavd, v.ti,atg. Cana, posscssio, sive possedit.
1 Hieronymuspraesentem locum manifesium fe- jt/\ verba Joaiines,Bapiistes.ilincGracci suspicanfursalis
cit in Iiliro Locorinn Heljraieoruiii; setlniaiiileslio- inepie BarrTtcrTv'? esse nominisJoannes eiynmioginm.
rem aillmc lib. i Coiunient. iu Osee cap. v : ait 3 Coulriiiise suiu eiymologi;e nominis Joab, ini-
enim : Thabor, quemSeptuaginla '\zuSvpiovIransln- micus et ditectus. Hieronyniiis suam desumit cx iiK
leriinl, hnnc licibailfscoiisueliiitinein,
ul Hebrwanomina ajab,\el ojeb, inimicalusest. Graccivero ab3,"lNd/jat>,
Grwcosermonedeclinent; siatt Edom, hoc esl. Esnu el miwfit, dilexit, «>te.
Seir, semperIduin.vaminierpreiantur. Esl auteinTha- 4 Job dicitur Graecispaier lemporuni propter nu-
bor monsiit Galilivasitus ia ccnnpestribus,roiundus ai- merutn dieiiiin a Deo additorum viloe ejus, non
que snblimis,el ex onnii parte ftnilnr wqunliier . juxta propricialem linguae Hebrnica', quftih Hiero-
Hiiiir.inoiiieir,etii'Jercmiq,septuaijiiitaliiibyrikinlrans- nyiiius summa lide prosequitur, Ttit ob etiiih ile-
luUrunl, e.c. i-.xliis verbis facile colligiiur in Gr;vco braice inielligitur magus.
legi deherc -/.utuklnkov , iion v.utukaov, quod nihil " MaiiiiscripiusGnecus corruple scrihit in bac et
vocc xTtcrtc,\iro xTijo-tc,
iindnfalsa pl-oponi-
' Eodem ordinc ponunlur apud Josephum duo hsec sCquenii
significnt.
tur eiyinologia, creutura scilicet pio possessione.
a Pro p.itpo>vYatic. hahet 1-eati>v. Ioppe Hebrwissonat specnlam Iwtiiiw.
i> S. Gregor. Nazianzenus Apologet, Orat. 1 : c Martian. ex Rrgio Kapo.tei\!,et Lattii. produc.
~fvjvv.utuav.QTchvths yapag "ESpaiotcvj"lOTrrr» SuvKTat.
1231 AD TOMUMIII OPERUM S. HiEHONVMlAPPENDIX. 1232
Interpretalio Latina. CodexVaticanus. Hieronymus.

Kandace, diversa, sive commu- KavSdxvj,EvStvjXXayftEVvj. Candaces, commulala. ,

taia.
Karmel, scienlia circumcisionis. n KapftvjX,
sTri^vwcrtc
TcepiTOp-hS. Carmel, cognitio circumcisio-
nis, etc.
Karpo, scienti apparilionem. KttpTtui,
1 yvbvTtiTCifbvZLttV. Carpus, sciens perspicue.
Karpliannouni, K.irphandum, villa Kupfuvuavp., KupfuvSovp. , xwptvj C iphiiriuiuin , villa consolatio-
consolaliouis. 7rapaxXvjo-swc. nis, etc.
Kamnsael, congrcgalio dei. avvayuyh Qeov.
KattiJ/aviX, Cab-d, congregatio dei.
Kydar, obtenebratio, tenebrae. Kuodp,o-uc-xoTao-u.6c, vjO-XOTOC. Cedar, lenebiae, vel mneror.
Kephas, Petrus. Knfb.g,IISTpoj. Ceplias, Peirus. Syrumest.
Kimviis, pns-e^sus. KtVatOC, XSXTVJflSVOC. Cineiis., pnssidens.
Kinura, cilhara, vel scienlia lu- Ktvupa,xt8dpa, vjS7riyvwertc _>WTO'C.Cheniieroth, ciiliararum sigiium,
minis. aulqiiasi Jiicern;o.
Klaudius, spes serenilalis dei. KXauStoc, sX7rtcEuStdc.
" KXsorrac,7roXu7rovoc. Claudius, spes ir.iiiqiiillilatis.
Kleopas, mulliun lnboriosus. Cleoplias, non legitur.
Kodrantes, iiuiiuniilus unus, qui KoSpdvTvjc, XS7TTOVsv, TOXsyo/JtsvovCodranles, c.iligo, vel lenebrae,
dicttur iiuminus. vouftiov. quem nos per (l litteram Qua-
drnniem dicimns.
* ysvofisvou. Colossis, voci factae.
Kolasais, vncis factse. KoXao-a£tc, ywvvjc
Koloni.i, revelala. KwXwvia, d7roxEXKXuftptsvvj. Colonia, revelaiio eorum, etc.
Knre, calvus. Kwps,fukuv.pbg. Core, caivitiuin.
Kornelius, scientia circumcisionis. KopvvjXtoc, £7rtyvwcrtrTtzptTop.hg. Cornelius, inlelligens circumcisio-
nem.
* o-aX7ric"wv
Kuirtus, huccinans abundanter. KouapToc, Tcepiaa5>g. Cnarius, clangcns superflue.
Krisce, lenebrae. Kpto-xvj.O-XO'TOC. Crescens, lenehrosus.
* KuQupuc , yakuaTU, h
Kathama, demissa, aut pepla. xpov.vfuv- Cathama, Grwcumest.
tu.- Cesar, possebSiopiiucipalis.
s v.pLatg.
Knesar, principale jiiilicinm. Ko.Laup.upyovTtv.h
Kamuel, resurreciio dei. KaftouvjX,uvuaTuatgQeov. Camucl, resurrectiodei,etc.
Kariatheiarem, civilas quercus. KupittQziaphp., rcbktsSpvpov. Cariathjariin, villa, vel civitas sil-
vaiiim.
Karposinon, inpollutuni. Kupitbacvov, «fUKVTOv. Cii hiisiinm, Grwcumest.
Kasia, conventiculum congenitum. KaaLu,avvo.yi>yiQV avyyevixbv. Cissia, Grwcumesl.
Kenei, pnssessi. KEVSt,
* KLvaosXSXTIjftSVOl. Cinaei, possidenles.
Kinsos, descriplio. d, dvToypayvj. Census.
Kidaris, conlerens coniextum. KLSapis.ixTpvyiav
c vfuapcu. Cidaris.
Kis, durus, galeain ferens, sive gcs- Kic, crxXvjpoc , 7r£ptx£yaXv"v fopov- Cis, vomens vir, aul durus.
laus. pcevog.
Kitieis, plaga, vel insulae, vel de KiTtstc,7rXvjyvj,h vhaoi, h UTCOp.eta- Ciiiim, amenies, vel slupcnles,
translatinne Cilupoleos Cypri. fopag KITOUTTOXEWJ-TVJC Kujrpou. coufracii, etc.
Klemes, concionator. ExxXvjo-taoTiic.
KXvjfxvjc, Cleuiens, ecclesiasles, sive concio-
natur.
Kylas, mare. KuXdc,8dXao-o-a. Cy'as.
7
Kolybos, species numismatis, unde SlSoC
KoXuSoC, VOftto-fltKTOC, 66sv Y.ULColybos, Grwcumest.
ei Colybistae. KokvSiaTui.
* Dupliciler sic scriptum est in Graeco codice H legendnm v.Thatg.Fisnrattim namque volunt Graeci
nomen Capharnaum, sed magis depravatum secunda nomcii Cae&arisex rup cana, ei ~\V sar, iu quo est
quam prima scriplione. elymologia possessionisprincipalis.
» Noinen Clecphas omisit S. Hieronymus in libro 6 Nulliim esl nonien Cinsus in Scriplnra, inler-
Nomintim Hehraicoruni. saiis iimuit Ktvo-ocpositum esse
* Graeca etymologia pracsenli moniii sumus erro- pretaiioque ip.-ius namcuin Lucaen, 2, scripium sil.de-
Laiinos lc- jiro Kupvjvtoc,
rem in codices Uieionyuii iirepsisse, scriptionem piimnni faclain fuisse a Cyrino Syrias
guiit enim plangcns pro clangens. putavii forte amanuensis Graecuschtoypufh
4 Ku.Qup.pu Griece vinculttm, et nodum significat, pra-side, iiilerpietaium ejns nomen. Nolim laineii contendere
qni hac in vnce mihi erat imriratus el quasi Her- in dubiis ac incenis.
culeus, nisi succiirri«set eilitio Sepnr-igiiila Irans- 7 lle.vychiusineniinit hnjus diclionis. sed eam in-
laloruni, Isai. iu et Ezech. xvi. II, uli v.uQepure- terpreialnr comnioralioncm, sive villam : KoXuSoc,
peri scripiiiin. Esl aiiiem xuQepu.monile ex variis £7rKuXtc. Non igitur scriplorisGvi'<i vestigiis inlin-ica-
gemmis in pectns mulierum iieseendens, a verbo nius, til ciiin ipso leginnus KoXuSo?,etxoXuSto-Tai;
xa8ivj_jtt,demitto ct s'sI»?.'il'o.
Hesychius de eodi'in seil ciun llesychio K6XXU6OC et xoXXuSto-Tai.
Lst antein
verlio : Ka8sfia, 6 xaTa O-TVJ6OUC opftoc . id est, Ka- juxia eninilein llesycluuin, stSocvopiap.atog,
themn esl torqnes, bive collare ad peciits. Prmter lianc xoXXuSoc
Y.UL 6 Iv TWyukv.wv.eyupuypivog|3ouc,lioc csl, species
inlerpreiaiioncm, Gracus ms. aliam addido, ncmpe iiimiismtitiii,el inqito niiiiiulowreoimpressaeral imago
xpoxuyavTa;xpox-^avTov vcro dicitiir, TOStd xpoxvjc bovis. KokkvSiatuiporro, de qnibns fivqiiens iueinio
vtoatvo^svov,quod ex nama textnm, subiut>i:ige B in sacrosamio Evangelio, trapezylw fiieruiil et nu-
velum, aiil geniis aliud vesiimenli, quo mulicres mularii,(\ui argenteosaurcosve iiuiiimospermuiahant
uielianiur.
* Moiicl nos interprelatio Hieronymiana pro xpio-tc minutis, quales oboli sunl, etc.
» Viitic., KdpftvjXoc,qund iilemest. bnnt Mattli. xvn, 25, etxxu, 17, 19, quod verissime
•""Legeniluiii aiieo csi yevopivng- noiaiiim est Clerico.
c Ki'1'liu- in Vatic. esl Kutiutptt[F .leg. KdSaptfu»;]. e Viiiofe teyerai Martian. jrEptfoXXIv pro 7repwE_>«-
d Lalina vox est Ccnsus,quam Gracci Kvj-xrov scn- Xvjv, quod Vatic. rcslituit.
1253 LEXICON GR£"CUMNOMINUMHEBRAICORUM. 1234
lnterpretalio Latina. CodexVaiicanus. Hkronymns..

Korh.io, nhlaiio, donum. KopSdv,Tcpoafopa,Sotpov. Corhan, oJilalio.

Korimhus, pulilia.
sursum relinentes, vel
Kosymhnl,
•
comiiononic-;, coiisiringenies,
vel inaurata, sicul lnonile.
Krisus, scienlia polens.
Kypms, tctrica vultus species.
Kyiinams, liaeresvir.
Kol.i, vox enruin.
Kreie, vocatinnis, vel crealionis,
peiTcctionis.
Kypsalin, vas plicaium.
L L
Lahan, deallialio.
Laznrus, ailjutus.
Lelih:i'iis, cor.
Leviaiham, ipse aqua.
Lia, lahoriosa, vel recusata.
Laodicia, liibus amica facta.
Leopetra, planus, conculcatus.
Lottzacarion, penuis carens.
Lydila, uiiliias.
Lyi aonia, quai rcsurrcxit.
Lysias, geiierntns.
Loi, concionaioris ipsius, sive re-
dcnipius ixireiiio.
Levis, uiiiiistcr, vel appositus.
Lihyes, os ncciidentium.
Linus, dealbalus.
Loiima, ramlor.
Luciiis, ipse suscitans.
Lydia, utiliiatem coosecula.
KopivQog, itokiTeiu. Corinihus, convcrsatio : Graece
TroXiTSta, elc.
1 KoVuftSot,dvdXaSot,vj dvaxoftSw- Cos-.yiubi, Grwcumest.
Ttxoi,aftv.Toi,h v.eypvaapivu. o>g
" EXXOVOCo-ouci'yo>vup.fi-
fjtvjvicrxoc
xvpTtt.
Kpiaog,yvHaigSuvaTvj. Cri=pns, sciens, vel cognoscens.
Kuvrpor.o-xu8pwTria. Cy;>rius,trisiis, ntit mceror.
Kuptvatoc.xXvjppyoptoc dvvjp. Cyieiiius, h;i're,s, eic.
KwXa,tjjwvvj aurwv. Coliim.vnx eoritm.
KptTvj,xXvjcrswc, h XTterEwc, TsXstw- Ciete, vocaiionis, aut vocatae, etc.
cswc.
h KuiJ>aXtv,dyystov7rXvjxTov. Cypsalin, Grwcumest.
AaSav, ktvxuap.bg. Labnn, candidiis.
AuZo.pog, TtpoaSonQovpzvos. Lazaius, adjolus.
AZSSULQS, x.KpSia. Lchbaeiis, corcnliim, etc.
c AsuiaSdpi'auToSwp. Leviailian, additamcntum eorum.
Ata, X07rtwo-a. vjdvKvsuoptsvvj. Lin, lahoriosa.
d
AaoSixsta,yuXvj 7rpocrc_>tXw8£tcra. Laodicia, iiihus amata domini :
sed melius naiiviias exspectata.
8
AEWTTSTpa. \Leg. JTOVTESOC],
so-oTrsSoc Leopetra, GnEcitmesl.
xaTarraTOUftEvoc.
Aou"~axdptov, dvTTspwTOV. Lttza, «fjtuySaXov : licet quidam in-
lerpieteniur xXotov,eic.
AuSSa,wysXsta. Lydd.i, iiiilitas.
e
Auxaovia, dvao-TaVa. Lycaonia, ad siiscilandum.
AvaLus,yzyzvnpivog. Lysias, generaius.
AWT4, ExxXvjo-tdffTou h XEXU-Loi, ligaius, aut declinans, vel va-
f zayuTi.auTou, cans.
TpwflivOC
s Asutc. vTcovpybg, h Tcpoav.eLp.evog. Levi, additns, sive appositns.
AiSvzg,atbp.a a7roxXst6vTwv. Lihycs, iniroiius iium. plural.
Afvoj, XsuxavSsic. Limis, caiiiliiliis, sive lihicen.
Awfiva,Xsuxao-ftoc. Lohna, candor, vel lateres.
Auxtoc,auToj dvaarwv. Lncins, ipse susciians.
AuStd, w5>sXvj6sto-a. Lydta, prodificata, Graece wysXvj-
6sto-a.

1 Cosymbi,pro nodis accipiuntur Exodi xxvui, nbi A vel etiam xoo-ufjtSot ernnt ligna ad onera porlanda,
nodi (iiniciiruni ex bysso, et tnn-ca nodis substricta. Imc esl, «pfixvpta:Non omiiltmus luuicam v.oavpSca-
Huic sensni convcniunt verlia consei.ueniia in co- TOV Exodi xxvin, 4, esse lunicam cumtirris, qui bene
diC'1Gra>co,noilosenira signilicant arcte vestes astrin- dispnsili ornnmeiito suut veslibus. Consule August.
geuies. I)e Cosyiubo antem haec habei llesvcliius : Qmest. s
114 in Exod.
KoaavpSn,v.o.ixbaavu.Sos,eyxbp.St,ip.o. xul TtepL'(o>pu
at- Pro ouTy Swpov,id est, ipsi donnm. pnsnil forte
y-J7rTtov,xuiiy/.opSovtui. Docet ergoHesyrhnis Cosym- scripior Gracus verbiim auToSwpnihil significans.
bon imliimeiiiiini e>se iEgypiium, ei orininicnium Nisi piitaveiil autodor dieium Leviaihan, quasi sit
qmisi iiinodaiiiinet colligatuin. Aliivoluiii iyxbpSapu. rex3 uSwp,aqttw.
fuis-e gemis vestiinenti in noluni constncli, quo Leopitrtt,Xsw7r£Tpa, siveXsw7rsTpta,Granceeslpe-
servi iiieli.nuiir. At huicopinioni repugnaiit ea quae tra Iwvis.Liizacnrioii seqneiis niliil signilicai. Suspi-
a Gia-cis siilijinieia siint; nimirum Cosymbosetmm cor legetidnin Xuta,xXotov. Hmc apud Hieronyniuni le-
dictos innurala quaiduii ornaiiienla, sicui uvjvio-xcc , gimus dptuySaXov : licei quidnm inierpreteiitur zXotov;
qui nrnaiiieiitiiiiidicitur cnllare, sive monile ct lor- torqitemviiteliceidomnatorum, quumvulgoBoitnhyo-
ques. Caciera verlia, qnia omiiino corrunta depra- cant, *
eie.
vaiaque leguutur in codice manii-cripto Graeco, imn Nomen Lot, non jintn lidem eleinentorum, sed
inlerpretaniur. Pnlavii uniis e nosiris liugiia'Gnncae propter officuim concionaloris, sive pra-couis poeni-
periius legi pns<e «XXovoVcouc£*_>_;wv, dftyixupTa: lcniiie, inieipietaiiiiir Gnvci Ecclerinsten. Siniiliter
ut i-ii seii-iis, nliini esse inlerpreialioiieui qit.i xo- dicendum de alia elymologia, qua dicilur redemptus
truftSocicslis dicalur habens oculos, id est, ocelluta, cxtremo.
" Videtnr, inquil Clericus, lcgendum, wcft^vierxoc, Sculellas. Scd et7rXvjxT6v idem Martian. legerat ex
ETrtwftotctruvsjfwvd_jtcpixupT« , ut lunula. qnw in hu- Reg. ins. quod vt-riit percussnm pro TTXEXTOV, quod
meris continet ligna ulrinque incttrva, <jubus oneia est plicaium. Vide laiulalum Polluiis lociini.
nonnulla feruiitur. Qua de re vide Suidain jEmilii c Clerii its puiat conficinin locciu ex his duahus
Porii. lo jithen, hoc est KUTW ei rinbil.
SWO-EI,
b Marlian. ex viiiosa in Hegio codice liiteranim d ln, Vaiic.
"[IV17
iimidiveiso seosu.
e 7rpoo-5>tXixw8sto-a.
metalliesi legerai KdXuifnv : anuotaviique, llebiaire In eodem uvuat5>aa,pio dv£o-Two-a, quod est, in-
qoiilem, YJ3Keli, dici vas, el insirumenium: sed. surgens. {"Rursum Valic. zayutov, qnod est, exiremum.
unde Gr;i'Ci siiiuaiii verbum Kukvfyiv.se prorsus
ignorare. Nos ex Valic. ememJnnuisKv^uktv: ncc Vide llerhelolii Oiieninl" Riiiliotliecam.
diihicumis a Gra'cis potitis quam ex Hebraeis vocis g Connpte Mariian. Autc, et l.alin. Lwis. Mox
origiiiem esse repetenriam. Pnllux lib. x, can. xxni, pari pacto AsStsc,Lebes pro AiSusc, lioc esl, Li-
segm- 92, Ta fidvTWV vjSuo-ftKTwvuyyztuipeig KuitsXac. byes, legeiat. Uirunique Yatic. castigat;
Condimentorum,vel artinuiiiim,vusculadicm %.v^ikug;
1255 AD TOMUM111OPERUM S. WERONYMIAPPENDIX. 1236
lnterpretQlio Latina. CodexVaiicanus. Hieronymus.
4
Lysanias, gebennaelenlalio. AucravtKc, yeivvngTcstpuap.bg. [Forte Lysani.is, nalivilas lentalionis, elc.
eljai)!J/SVVVJCTICTrstpKo-ftouJ.
Lystra, generalio ilecora. AuorpK,yivvno-igev-perchg. Lystra, generans decorem.
• M M M
,
Malaad, Deus snlus. MKXKKS, Qebgp.bvog. Maal.i,chortts, vel infirmit.is.
Magdaline,ciistodila. MuySo^ktvh, icefvkayp.ivn- Magdalene, a tttire, turrensis, elc.
Magog, liquefaciio, vel omnis na- Mo.yby,Tvjl;tc,vj TTKV eQvog,h Ttaaui Magog, de leeto, etc.
lio, vel omnes tribus. 3 fvkui. '
Mazuroih, pleias , vel conjunclio Ma'~oupw6, 7rX,£idc, vj TO * xuv- Maztiroth, signa horoscopi,
asliorum, sive dtiodecini signq. aorpov, h TOSwSsxa. CwStov.
Malachias. angelus. MKXK^IKC, ayyikog. ~~ M ilachias, angelus meus.
Miimbfi , filii, nut de visione. MupcSpL, TOUutou, vj drr6 opacrswc. Mainbre , de visionc, ctc.
Mamonas,. divitise , aut mactila, MKftwvac,7rXouTOC, vjftwftoc,SwpK, M.iniinoiia, diviliae.
dona , vel res coetae. VJTCZp.p.UTtt.
Mane , mensura. MKVVJ, fAZTpOV. " Mane , ntimeravit.
Magda, a ttirre pyrra. MuySu,b.-bitvpyov icvppu. Magilol, de lurre, vel tnrris.
Magedon, de promissione ejus. Maysawv,£~~ iicuyyekiugKUTOU. Mayeddan,poma ejus, vel nunlia.
Magi, impostoi-es. Mdyot, Ttkuvot. Magi.
Midiam, coaetio \quasi Grwcelege- MaStKfi,svs-jJxao-tc, vjdrroxpto-tc. Madian , iu judicio , vel ex judi-
retur uvb.yxo.aig],vel responsio. cio.
Malheia,- paiieutis. MK8S'K, vraa-j_;ouo-vjc. Mathias, domim, vel donalus.
Maihiisala, morlis emissio, vel MK6OUO-KXK, 6KVKTOU drrooToXvj, vidrrs- Maihiisaia , mortuus esi, et mi-
missus. aTaXfisvoc. sit.
Manasses, abjectus, aul factus. MKVKO-CTVJC, d>ro§Xvj6sic, h &Ttntpuy- Manasses, ohliviosus, etc.
3 pivog.
Mandyas, vestis divinairix (Vales MKvSuac,ao.yopb.VTtg. Mandyas.
sago induius).
Manoe, requies. MKVWE, dvdrrKUO-tc. Manue, de requie, etc.
Mamzet', longinquus. * Mamzer , delonge, velalienatus.
MKp^vjp, £7TVJfl.VJXTOC.
Maraiiallia, doniinus venit. MupttVoQb, 6 xuptoczpyeTtti- Maranatha, douiiiiusnosier, venit,
eic.
Maria, domina noslra , aut de in* Maptd,xupta vjftwv,h uitb aoputwv, Maria, domina, scrmoneSyro.
visihilibns.
Mariaui , illuminatrix. Maptdft,fa>T'd\\avau. Mariam , amarum mare, etc.
Mircus, excelsus inamlaio. Mbpv.og,UTJJVJXOC SVTOXVJ. Mirc.ns, exccl-ns mandaio.
Mariyrion , rcgfam cnroiiam. MapTuptov.fSaertXtxov O-TI^KVOV. Mariyrium , Grwcumest.
Macljir , exilus patris, vel evigila. Muyeip, e%oSogituTpbg,hiypnybpnqig Macliir, restituei, sive venunda-
tio patris. Tto.rpbg. bii, vel de infinnitate.
Medaih , deus solus. 8 MSSK8. 8E6Cp.bvog. Mailad, men?us est.
Maleleel, latidans tleuni. MSXEXSVJX,
* vp.v&vQzbv, Maieleel, lauJaus deum, etc.
Maipiiiu( rejps.doiiiini. MaX^tou,fiuatkio>s xvptou. Melchia, rex mens dcus.
Melchal, de o.mnihus, Mekyb.k,i/. TrdvTwv. Maiiol, de omnibus, etc.
Menibranus, conspicuus, Mip.Spo.vog, xaTSjucpavvjc. Memhranas, apertas, sivemanifes-
tas.
6
Memphihaal, de ore jgijominia. MsfiytSadX,iv. CTT6(JLKTOC uiqyvvn. Meniphibosle, de ore ignominia.
Merra, aii.iaritudo. Mippu,TctY.pLu. M.-rra, simara.
Mesifaem, jEgyplus. MscrTpavjt/,,
At-yurrTOc. Mesraim,jEgyptus.
Meniscos, torqiies. Mvjvicrxo-jf,
fr.KvtdxKC. Meniscus , Grwcumest.
Mitra, diailem-i, yel zopa. MiTpK,StbSnpo.,h Stovvj. Mttia, Grwcutnest.
Michael, quis sicuideiisjoriis? aut Mtx«iiX.TtcWC6E6C 6 iqyvpbs; h av Michael, quis uldeiis?
virilis deus. SpeiogQebg.
1 Lcgebat S. Ilieron. in excmplari Grsecoysved,A Regio codice Graeco fol. 58 : OUTOJ
MKtoupw?,do-Tvjp
vel yivsTvj,id est, orius sive nalivitqs; non yEswvjc , xaXouftsvoc, Iloc e.il , Mazuroih, siella sic vocala.
3 de hac voce : MKVSUKC,
gehennq.
s nXsid.csidtis est in cau.tla vel riorso Tauri, cp.o.TLOV Hesychius inquit, sISoc
nspcrwv7roX.sp.txou , iil est, Man-
, vjp.uv~ei'/.g
qtjod dictitir etiam. 7rXEiov£c propter nuuiefum ac ciyqsgeiuts veslimeitti Persarum belltci, vel divina-
niijllilud.inein sie.Uariiin siinul cohaereniiuni. In eo tioiiis.
septem slellas assignatPliiiius , unde Graecuiscripior 4 De Maiiizeret sTrifisxToc,sive diximus
sTrifivr/.oc
xoivKo-Tpov vocavit, vel potius, ul ego restilui, xuv- stipra °
col. S94, in Nolis(Apud «os col. \la, not. 6).
«a-Tpov,i<Icst, Can.icula."Ka.Tpov etjam inlelligiltir si- Medath ut Malnad iiiierpreiatiiiir Graeci jOeHin
g.uiiin, seu "|w§iovm.ult.o.s. iiaheijs aatipo.g, Peculiari- solutn, Elmodad fnrle i'i:censeie voluut, quod no-
ter vero "jwlftK ilicuiitur dundecinj signa coelesiia , njeit De.umsolum melius sonat quam Meduih , vel
qu;e i.lJ Zjodiaeo circulo visuntur, ll.mc S- Hiero- Miilaad. 0 Propter etymologiam, nomini
riymiis snpra co.U 6>3; Mqzqroth, <~wSiotc <jfi«B rfsto» Mempliibaal op-
decim signq Mqlheiiiaiici.assemii.t, \\\ liiaiiuscriplo posui Meinphiboste.
f.In Regio qnoqne nis. qtiemadmodnm in Vatic. R e Rescribi veliin 7rup7KTvjc, id est, lurrensis, pro
erat xoivKo-Tpov. Ad hujus atttem libri oramZT. ap- corrupla vooe Kvppa,pijrra, quam tanieii retineo ad
pouitiir nota, quae ili iheiiuk)'cubare texlura indi- ms. ulriusque lideni. liceole superius nomen Mag-
cat.. dalene.
'•>:'PiMeposiiionem drro, quam MaMian. prteiermi- d Vatic. TtzTcpupzvag, eoflem scnsu.
seral, r.esonai vero prima iiominis hujnsce syllaha, e ldem Mzkyjov. Pro Melchia in Hieronymiano
'alque ipse Hiei\ cxpriinit : de, ex Vaiic. suileci laterculo erat Maichus, rexejus.
mus.
1237 LEXICON GRiECUM NOMINUMHEBRAICORUM. 1238
Interprelalio Lalina. Codcx Vaticanus. Hieronymu».
Moab, ex palre, aut locusla. MwdS, iv.ituTpbg,h dxpic. Moab, expalre.
Morath, haercs. Mwpd6,xk-iipovbp.og. M-irasihi, liacresmeus.
Mariha, iniians, veldominiea. MupQu,itpoaepLtovau,h v.vpio.xh. Marth.i , irritans, domiha, etc.
M;iriam, dominus ex generalione Mupiuu.,v.vpiagiv. yivvhaei>sftou, vj Mariam, plerique a-stiiiiant inter-
mca , vel domina, aul smyrna xuptEuouera, vjapvpvu Qakuaans- preiari sniyrna maris: sed• mihi
maris. iiequaqunm videtur , etc.
Masiphpha, speculalio. Muatffb, v.icoav.bTcevaig. Masetiha , S(icculaiio, etc.
Maclima, liuinililas. Muypu, TKrrstvwcrtc. Machnias, humilitas, etc.
Magedcel, de promissione dei. E!~iito.yyekittg
MK-VESEVJX, Qzov. Magdiel, de repromissione dei,'
etc.
Metanitt, donum domini. MsTKviou, Softaxupiou. Maiibania, donuni domini.
Melchel, regnum dei. MsX%vjX, 6sou.
(3Ko-tXsiK Mclchiel, rex ineus deus.
Melchiseilecii, rex justitiae, vel MEXJ^CTSSEX, vj Melchisedecli, rexjustus.
po.ad.evgStxatoouvvjc,
aposinliis justus. «TtoerToXoc Sixato?.
Meinphes, os coufessionis. Mep.fhs,aTbpui\opokoyhqet>>s- MempJiin,de ore enrum.
Mesopotamia, exaltala. MeaoicOTO.pta, iTcu.tpop.zvn. Mesopotamia, elevata vocatione j
etc.
Mesias, Chrislus , unctus. MzaLo.s,Xptoroc, J ecknp.p.evosa. Mijssias, unelus, id est, Christtis.
Mida, dimelienles. M'5K,EXftSTpOUVTSC. Maedati, metienlem , sive respon-
dentem.
Misael, conlaclus dei, aut visilatio Mto-cvjX, Misael, lacius dei; sive quis inler-
8sou, vjE7rtcrxo7rv"
ijl/vjXdepvjo-ic
dei. SEOU. rogavit?
Miclia, humilis. Miyu, TUireivos. Micha, quis hic? vel quis esl isle?
Micliseas,quis siculdominus ? h Mtyaias, tLs WC6 Micliaia, quid hic? vel quis domi-
xuptoc;
nabilur?
Moses, de aqua assnmpiio. Mwo-vjc,Et_UOKTOC uvuipeacs- Moses , allreclans, vel palpans ,
Moyses,scrutatio domini vel a sa- Mwucrvjc,epevvuv.vpLov, h urcbaonn- aut suiuptus ex aqua, sive as-
lute. pLo.s. sumpiio.
N N N
Naas'serpens. Ndac, ofis. Naas, serpens.
Nabau, sessio, vel pabttlum eo- NK6«U,iy/.ttQtapsx, h voph KUTWV. Nabau , veniemus , vel in concltt-
rum. sione, vel sessio, etc.
Nableae, psalleria, sicut genus ci- NKSXSM, i>sstSocxt8dpac. Nabloe, nomen psalterii, elc.
i}j«XTvjptK,
tharae.
Nabouibe, veniens, aut filise. NuSovQi,-ipybpzvog, h Qvyutepzg. Nabo, sessio, vel superveniens.
Nahochndonosor,sedens, vel scien- c "SsluSoyoSovbaap, iyv.uQhpevog, vjsTri- Nabuchodonosbr, sessio in agnitio-
lia anxietatis. avvbyhg* ne angusliae, etc.
Nageb, meridies, sive auster. 2 yvatatg -nTQLvoTog, Nageb, auster, etc.
"SuyeSd, p.eanpSpLu,
Nazarelh, Qos intaclus, vel mun- NK"~«ps8, KV6OC uxpuifvit, vjvuQupb- Nazarelh, mundiiise, flos, etc.
ditia. TVJC.
Naasson, anguifer. NKKcrerwv, oeptwSvjC. Naasson, serpenlinus, augurans,
sive serpens eorum.
Nabel, siullitia, aul mensurae. e
NKSEX,ufpoavvn, h phpov. Nalial, insipiens. Nebel, mensu-
ra.
Nabeod, intelligenles, vel pro- NaSso>S, eruvSTOt,vjTrpoeovjTat. Nabeoth, propheta, vel propbe-
phctae. tans.
Nabnzardan, perversitasalieni ju- N«Sou.""apSdv, fuvktapbg «XXoTpiacNabuzardan, prophetia' alieni ju-
dii-ii. xpicrswc. dicii, etc.
Nazoraeus,sanclus, sive purus. f Nazoraeum, mutidttm ,c sanetum,
Nafwpatoc,uycas, h v.uQupbs-
sive sejunctum.
Naziraeus, sanctus, sive purissi- N«"~EtpKtoc, h Nazarcenus, similiter.
uytas, h v.o.Qo.pi>TUTOs,
mus, vel ex veulre matris se- sx xotXiac p-nTpbs ufcoptapivos
paratus dei. Qeov(Val. 6sw).
Nalhati, datio. Nd.6av,Soats- Nalhan, donum, vel dedil, clc.
Nalhaniu, datio domini. ISJuQuvLov, Sbats v.vpiov. Nathania, donum ilomini.
Narcisus, ascensio loetiliae. Ndpxteroc,dvdSKCtrsuypocruvvic. Nareissus, ascensus lartitiae, etc.
Nabe, pulchritudo ipsi, vel Jabor NaSvj, wpatoTVjf aUTW,vj vrovocftou. Nave, pulchritudo, vel gcrmen.
mens. (Val. NaSsi).
Naplnha, fomiiis species quaedam Nd_>6a,3 stSocTt Hspctxov6 rrpo TOU Naphtha.
1 Pro corrupto melius legeretur ikuapi- meridianus.
ziknp.p.ivog 3 Naphiha nomen Graecum. Esl aulem NaplUha
voc : Cluislus enim tyoicus est arics Niim. v, qui
oJTeitur pro expiatione, seu pro propiliando Dco, atictore Diopcoride lib. i, c. 2 : BaSuXwviou «OOKXTOU
jnxta qttod scriptnm legilur I Joan. n , 2 : Et ipse icepthQnp-tt TWy_pi>po.Tt Xsuxov, 5UVKU.IV eyov upitu-
est, D.uapig,propilialio pro peccalis nostris, etc. WCTTSX«tSX TOVTQ
2 liiernnynitis adversus Hclvidiiiin, Eadem cceli XTtXVJV TTUpOC, SlKOTVJftaTOC UpTCUC_eiV
hoc cst: Babylonicibilnminispercotameniumcolore
,
al-
plaqa tribus nominibus appellatur, Zacjeb, Theinan, buin, virlittcmhabensallrahenlem igncin, ita «' ex in-
Darom. Plaga illa est plaga auslralis, sive tiaclus tervalto ipsitm atlrahal. Addit ad haec Graecus codex
a Scrihe hketpp.ivog,_ quod est , uncius. Hanc vo- c Marlian., NauoxoSovoo-wp, Navochodonosor.
cem Mariian. in Latino omiserat; utque eolligere d lierum corrupte Martian. myix, Nagec pro vero
est ex ejus annotatione , quain nemo nescil, elymo- Na.yiSnomine, qttod Vaiie. rcsiiiuil.
logiani ignoravit. " Sie eniendamiis ex ingenio b.fpoavv-n, sluliilia, pro
b Vitiose erat ex Martianoei lectione
_my.uLog , qno( falso crat su^poo-uvvj, Iwiitia.
Miclmos. Verius in Vaiic. x«.i,el, pro vj, sive.
1239 AD TOMUM III OPERUM S. HIERONYMlAPPENDIX. iUO
Interpretatio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymus.)

Persica, quae ante ignem, sicut rrupoc, wc fuaiv , if sauTwsXxst

dicunt, in seipsam irahit ig- TO7rup,h tu urcotpvyhputu, bqtu
nem : vel faeces, et ossa oliva- TWV s/atwv.
rum.
Nachor, requies luminis, vel cau- Suyi>p, ttVu.Tto.vaLS fatbg, h atike- Nachor, requies luminis, etc.
dux. yos-
Nessa, Herodius, dictus ciconia. Neaacc,6 'EpwSioc,Ttzkttpybg XsyoftE- Asida, ciconia, milvus, etc.
voc.
jNechotha, aromalum. NSX08«,KpWflKTWV. Nechotha, slyracem ejus, vel aro-
mata.
Neger, ascendens. Knyap, «vaSaivwv.
a Niger ascendens.
Nicolaus, stuliitia aegrotorum. NtxoXaoc, ocfpoavvndppwo-Twv. Nicolaus, siulius Ecclesiaelanguen-
lis.
Nineve, speciosa. Ntvsuvj,wpaio-ptsvvj. Nineve, nativitas pulchriludinis.
Nathanael, donum dei, vel ego deus NuQuvo-hk, Softa Qeov,h iyi> 6s6c sp- Naihanael, donum dei, vel deus
veniens. ybpevag. meus.
Naum, consolatio, vel ego omnibus NaoOft, xapuxknatg, h iyi> Ttaatv Naum, consolatio,_vel germen,
misericurs. EXEvjftWV. eic.
Nebrod, transfugium, vel insur- NsSpwS,auTOftoXvjo-if, h avtupaig. Nembrod, lyrannus, vel profugus,
rectio. aut iransgressor.
Nachao, plaga ipsorum, vel prae- TXuyui>, TcknyhKUTWV, VJETotftoeau- Necbao, percussi, vel prapara-
paratio i|ise. tbg. tus.
Nerens, lucerna de.i. NvjpEuc,Xu;y_voc 6EOU.. Nereus, Iucerna domini.
Nicopolis, generatio legtimenli. NtxovroXic, yovvjo-xs7r«<rftou. Nicopolis, germen proteciionis
meae.
Noe, requies. NWE,«vaTrauo-ic. Noe, requies, vel requiescens.
0 0 "0
Ohid, suhditus. OStS, UTTOTKO^O-OftSVOC. Obed, serviens.
Ozia, robur. 'Oijia, iaybg. Ozia, lonitndo domini.
Oziel, robur dei. 'OJJivjX, terj^uc6sou. Oziel, fortitttdo mea deus.
OheMmus, respondens decore exi- Ovvjo-iftoc,«7roxpiv6fisvoc Onesimus, decorus, sive respon-
suTrpETrE'-
niia. o-TaTa. dens.
Oriu, lumen domini. 'Opiou, fwc xupiou. Uria, lnmen dnmini.
1
Ormiscns. lorqiiera, vel nexus qui Oppiav.bg,ftavtdxvjv,h Szap.bgxu- Hormiscus, Grwcumesl.
circumferlur. xXoyspvjc.
Orna, lumeii requietionis. 'opvd, f5>guvuTcavaeag. Oman, lumen requietionis eorum.
Ourias, polens, vel illuminatio Oupiac, SuvaToc,vjcowTter/Jtoc 6sou. Urias, lux domini.
dci.
Opharathoniies, dissipalio nostra. 'Ocpapa8oviTvjc, Stao-XESao-fto?
~> vjftwv. Pharatonilcs, dissipans.
Otlolam, lestificatio ejus in aqua. 'oSoXdfii, paptvpiu KUTOUsv USKTI. Odollamites, testiinoniuin in aqua,
etc.
Ozias, frater illustris, yel forlitudo 'Oijiac, dSsXyocbriepavvjc,h iayvg Ozias, forliludo domini.
dei. xvpiov.
Onesipliorus, respondens, nar- 'Ovnatfbpog,uitoxpivbpevog, Smynack- Onesiphorus, respondens narratio-
rans. f ptsvoc- nem.
Ornias, dirae domini, vel exislens 'Opvtdc,upb.xupiou,vjouo-ab-pyh. Oren.ira.
priucipium.
Ouriel, ignis dei. Ovpvnk,TtvpQeov. Uriel, lux mea deus.
Ochozias, frater illius, vei lumen. 'OyoQug, uSekfbgExsivou,vjywc. Ochozias, apprehendens deum,
etc.
P n P
Pazo, Lucifer. Dd?w*, iuafbpog. Topazium, bonum.
Parthi, divisio perfecta. c TSXEIK. Parthi, dividentes perfecle.
Ildp8ot, Siaxovrvj

Naphlham eliam dici faeces ex frugibus lerrae, sive A , scribens

1
D.atwvpro s?atwvcorrupto.
ossn olivarum quae projiciuntur. Sed audiendns hoc Cauticoruin i, 9, hormisci apud LXX idem sunt
loco pr.ecipue Hieronymus, qui lib. i Cominent. quod monilia, in versione Hieronymiana. Ilebraice
in Daniel. cap. 5, de Naplnha disputavil: Saluslius Dfnn, hhcifuzim diciinliir. Proprie autem Hebr.cis
scribit in Historiis, inqtiil. quod Naphlhasit gmus fo- sic vocantur niargarita: et similia monilia filo indita,
milis apud Persas, qttovelmaximenutrianlur incendia. quae si^nilicaiio proume accedil ad inlerpretatio-
Aiii otsa olivariim qttw projiciuntur cum amurca are- nem codicis Gneci, Seap.bgxuxXoyspvjc.
% Pazo hic posiuim videiur pro Pazion, sive To-
facia, Napltihan appelluri pulant. Vnde et Grwce
icvppLvn dicitwr,ab eo quod itvp, id est, ignem nutriat. pozion, de quo apud Hesyi hiuni, nd"~tov,h toita^tovki-
Sic edoctus ah Hieroiiymo deprayatam leciionem QogTtokvTtpQg,Pazion, sive Topazion, lapis multum
manuscripli Graeci suiniiia cuin liberlatecasligavi, pretiosits.
a Falso exciidii Mariian. ex Regio su_>poo-uvvj, Iw- c Ope Vatic. archetypi loc.umImnc mire corrupium
tilia, pro bfpoavvn, stultitia, quam, ipso Hierony- restituimus. Pro St«x07rvj tzkziu, qimd esi, divitio per-
mo assentieiiie, etymologiain Greci ex Nicolai no- fectq, legeral Marlian. uno verbo StaxaTrvjXsia quod
mine vulgo extorquehant. Nos Valicani ope locum reddiderat canponalio. Reposilam leciiouein ipsa
emeiulamiis. Hieronymi exposiiiii probat: tamclsi non est cur aut1
h Pro Iv USKTI,qnod reelissimum puio, in Vatic. illain alienis snffragiis .isseramus, aut Mariianaeima-
esi SUOSOTOC, quod Utcumque interpreleris prospere nifestum menduin improbemus.
fiabehtis;
1241 LEXICON GRJECUMNOMINUMHEBRAICORUM. 1242
lnterpretatio Latina. Codex Vaticanus. Hieronym.us.
Paristrnsa, resuccilala. Uapiatpuau, E~~Eystpoftsvvj. Parislrosa, Grwcum corntptum.
Pa*iophoria, habiians, vel tenta- UaerToyopta, otxwv,h icetpuaio.gStd- Pastoloria, Grwcumest.
tion s minister. xovoc.
Patiutias, dissolvens plane. IlaTpwSdc,StaXuwv oftaXwc. P.itrohas, dissolvens enm, elc.
Paulus, os agitaiioiiis, vel mirabi- IIauX.oc,o-TOftK eraXto-ftou, vj6auu,a- Paulus, mirabilis, sive electus, etc.
Iis,vel electus. oroc, VJEXXEXTOC.
1IIsXTai,
Pelfce, parva arma babentia cym- fttxpdorrXazyovto.xuptSaXa Pellse, Grwcumest.
bala aflixa, quaequidem Romani rcpoaitemiyotu, aitep kiyovatv ol
dicuntarmatorin. "
* "Pwfiafoi dpftaTtopta.
Pericnemides, feminalia. nsptxvvjftiSsc, ppuv.Lu [F. §puxeupro Pericnemides, Grwcumest.
3 j3p-/xvj]. _. Periplerum, Grwcumest.
Peripteron, excelsum sestivum. UeptTttepov, v-tynkbvQepLvbv. Persis, tentans, sive dissuens la-
Persis, dis»olvens latera. b E7rtXuo_jt£vvj
Ta 7rXd_Jta. tera sua.
Uipacg,
Paraxiphis, parvus ensis, vel va- 4 Paraxiphis, Grwcumesl.
fiina. napaittyic pttxpdpuyuipu, h 8VJXVJ.
Parmenan, lollentem saturitatcm. Httpp.evbv, Stcapovvturtknapovhv. Parmenam, dividenlem plenituli-
nem.
Pascha, sacrificium pro Iransilu, Uuayu, SiaSuthpLov,vju7rsp, vjXu• Pascha, -transcensus, sive trans-
aul super, vel pretium redemp- Tpov[forte vTcepSuthpiov\. gressus.
tionis.
Peirus, cognoscens, veldissolvens, Uitpog, c ETriyvwfiwv , vjETTtXuwv, h Pelrus, agnoscens, sivedissolvens.
vel obediens. VTtuxovcav.
Poderes. indiimentnm quod usqtie 8 TOp-iypi TWV 7roSwvIVSU- Podere, Grwcumett.
IIoSvjpvic,
ad pcdes difluit, sacerdolale pre- pta, ieputixbvTtftwTEpov.
tiosius.
Poudes, indiilus, voluntas. 6 IIouSvjc, J (3ouXvjfta. Poudes, Grwcumest.
svSuoptsvoc,
Ptochor, fructum congregans. IlTw^wp,xapvrovavvuyoiv. Prochprus, frucluni congregans.
Pylliun, os aliyssi. rju8ouv,0-To'fta dSuo-o-ou. Pilliom, os ahyssi.
Perates, adven», orientalis. h ttva.Tokiv.bg. Peraies, Grwcumest.
'IlEpdTvjc, TCttpoixog,
Periousion, multiplicaiuin. llspiouo-tov,7rs7rXvj8uftft£V0V. Periousion. Grwcumest.
Periope, summitas montis. IIspt07rvj, uv.piopztu. Periope, Grwcum esl.
Persae, tentati, vel dissipati. Uipaut, 7rstpa~~6_jtsvot, h StaerxsSaSo-Persae, tentatiies.
ftsvot.
Pithnn, os sempiternnm. ni6ov, aTop.ttuiitvtov. Pithom, os ahyssi.
Pilatus, os inalleaioris. IIiXdTOc, erTOfta o-yupoxorrou. . Pilatns, os mallealoris.
Poniius, incJinansconsilium. Ubvttog,y.kivugJ3OUXVJV. Pontius, declinans consilium.
Porcius, tollens duritiem eorum. Ilopxtoc, Seatpwv erxXvjpoTvjTK «u- Portius, dividens duritiem eorum.
TWV.
Ptoca, cognoscens. IlTwxa,e iittyivi>a/.ovau. Priscilla, agnoscens.
Ptolemais, ducta in mensuratio- IlToXs_jt«tc, ayopivneig pitpnatv. Ptoiemais, deduceus ad mensuram.
nem.
Pyrsos, dissolutus. Uvpabg,eTttkvbpevog. Pyrrhus, dissolvens-
1 Idem " Legilnr in Apocalypsi Joannis i,
Hesychius haec hahet, nikQn, elSogbnkov, \ 13,7roSvjpvj;et
Sopu, >5fttxpdovrXa.Peltha , genus armorum, hasta, alihi saepius jn veteri Tesiamenio. Siibinielligitur
velparva amia. Falsus esl vero Scriptor Gnecus in iaQhg, vestis, nam poderes adjeciivtun est, lalarein
Regio codice dicens apud Konianos parva arma ha- soiiaiis, suinptiim scilicel ex TTOUC, pes; et apw, aplo.
bentia cymbala affixa vocari armaturam. Nam Lati- Poderes, ilaque est veslis ad pedes usque dependens,
nis, ul nemo ncscit, armatura, Gracis dicilur 07rXt- juxla expnsiiionem codicis Graeci manuscripli.
c-_ji6c,vel7ravorrX£a,quaeqiiidemnonsoliimarma omnis 6 27rou5vj
sed coborteset homines armaios iegendiim erat, quod significat animi in-
geneiis,
1 Noraen signilical. lenlionemel desiderium.
legiiur apud LXX, Dan.
7r£ptxvv)ftiSsc ' Super verbo periousioiidispulat in linnc modtnn
lit, 21, et simt braccw, quas Symmachus. vocnt Hieronymus lih. i Coinmeiii. in Mallli. c.ap. 6 : Qitod
KvaijupiSac,qiiibus crura tegunlur et libiae. ^"Ual- nos super sitbstaiitittlemexpressimus,in Grwcohabetur
daice iu libro Danielis sciiptum legitur jlnv"l*"D""' eTtiovaLov, quod verbumLXXInterpreles Tteptovatov frc-
besitrbatchun,\dest: cnmsarabalis suis. ConsuleCom- queiilissinietransftrunt. Consideravimusergoin Hebrwo,
ment. llieronymi in hunc locum. et tibicumqueilliitepiovatovexpresserunl, nos inveniiiius
a Hoc verbiim sic exposuit llesychius,
UzptTtTepov, SOGOLA, quod Synininchusi^uipetov,id esl, prwcipuum,
U-JJJVJXOV7ravTaj_66sv Sts/wv , h ateynv zyovauv z^oyyv; vel egregium transtulit; liccl in qitodamloco pcculiaro
lioc est, Petipleron , cxcelsum undique penetrans, interprelatus sit. , . . . In Evangelioqttodappelldlur
vel teclumdomus quod habel eminentium. Idem ergo secundum Hebrwos pro supersubstanliuli pane reperi
vidctur esse quod Swpta,nut ccenaculum aesiivum, MOAR, quod dicilur craslinttm, u( sit sensus: punem
Jud. ni, 20 et 24. nostrum crastinum, id esl, fittiirum da nobis hodie, eic.
4 Pugio apud B
Hesych.
a Mariian., harmaturoa. c Vitiose denno ex Regio legerat Martian.
upputvpau,
b F.ilso, nulloque sensu legeial Marlian. EvrtXEyo-ptovoc,cognoscentis,pro ETriyveofiwv E7rtyveo-
in recto, cognoscens,
ftEvvj,apposiia eiiain virgnla, veneraiqueadeo , quw queiiiailmodum el Hieron. leuit.
dkiiur hwc obliqua. Res ipsa loi.nitur, reslitiiciiduni, d Qttid sil ilouSvjj,ignoro : hoc scio tamen, ininime
uti fecimu-iex Vatic. E7rtXuofts'vvj,dissolvens. Hierony- ad reui esse,quod Mnriian, conjicit, lcgcndum O-TTOU-
jmus ipse dissueus: Rectius quoque TK irkuyitt cum SVJV. In Viilic. pro /SouXvjftaesi _3ouXv"v: ex quo reclius
S...Doctore latera interpretatiiur. Graecexutu Ttkuyiu verias induens voluntatem.
ftsl per laleral e Penes Manian., hiyvi>qxQv<Tu.
1243 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1244
Inlerprelatio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymus.
R p R
Raab, dilalatio. 'P««6 °, TrXaTUo-ptoc. Rnab, lata, sive dilalala.
Rabhi, magisier. 'PaSSi, StSderxaXE. Ralibi, magister meus.
Rahbin, multi, vel multiplicatio 'PaSSiv,7roXXoi, h TtknQvapbs StSaer- Rabbin, magistri, vel plures.
magistii. xdX.ou.
Raan, mala sustinens. 'Padv, x.Kxoufisvoc. Rau, pasccns, sive pasius esl.
Rnmcsi, pislio ile tinea. '¥upiat, k
icoipuvaiasx antbg. Ramesse, pabiilum, vel linea, elc.
1
Raphael, sanaiioforlis, vel spiritus tao-tciayvpov, vjTrvEuptKRaphael.
'"Bu.fv.hk,.
Dei. 6EOU.
Rachel, ovis Dei, vel flalus forlis. 'Pa^vjX, rrpoSaTOV 8sou, vjirvov"ia- Rachel, ovis, vel videns Deum.
yypu.
Rebecca, nmlia polientia, vel acci- 'PsSsxxa,Ttokkheittpovh, h X«Souo-«Rebecca, mulla patientia.
liiens primum virum. 0 7rpwTov avSpa-
Rohoani, laiitudo, vcl in mullilu- 'PoSodfjt,7rXKTuo-ft6f , h iv rckhQei Roboam, impeius populi.
dine populi. Xaou.
RontJi, videns. PowSt,bpaau. Rode, vitlens, vel fortis.
Ruphus, sanaiio, vel requies. 'Poucooc,taertc,vjdvdrrauo-t?. Riifus, sanans eos, elc.
Rome, exeelsus tonilrus. _Pwptvj, ui^uXvj (Spovrvj. Roina, snbliinis, vel tonitrus.
Raasson, lumen dei, vel benepla- 'Padcro-wv, fS>g6sou, h suSoxia. Raasson, placentia. GraeciEuSoxiav
citum. vocant.
Rahns, multiplicalus, vel mngis- *
'PaSoj,. 7rs7rXvj8vjftsvoc, h StSb_qxu- Rahus, magister, vel multus,
ter. kog.
Ragabin, visio alliludinis. PayaSiv,bpo.atguipouj. Ramalaim, altiindo eorum.
Raguel, pasiio, vel ainicus fortis. 'PayouvjX, e 7rotftavo"'K,
h fLkogiqyy- Rasmel, pasior dei, vel amicns ejus
pog. dcus.
Raphaen, sanans, vcl florilio ma- Vufuhv,iwptsvof,.h avQnaigpwtpbg- Raphaim, gigantes, vel mediei.
iris.
Rapsacis, latitudo populi, vel mul- 'Vtt-tyuY.tg,tckatosXaou,%TtokvgeptXvj-Rabsaces, princeps deosculans, elc.
itis osculo. ftaTt.
Richab, conscensio. f 'BtyuS, STriSacrij. Recbab, ascensio, sive conscen-
dens.
Rubil, spiritus dei. S ^PQuStX, Qzoil, Ruben, videns filius, cte.
TTVEUfta
Komelias, sublitnilas, vel circum- ~PofjtE~0,iaf , ftsTswpio-fioc, h 7r£piT0- Romelia, excelsus domini.
cisio. ftvj6".
Ruih, quae fecit extiberare. "Pou6,7rsp!o--o-suo"aera. Rutli, feslinans, vel videns, etc.
Robolh, tonitruo fraclos. 3
'PwSw8,i3povTvjp&yLkovs.. Roohoih , plaleae, Raania, toni-
truuni.
S £ S
Sabae, iEtbiopes. XuSui, AiQLoTteg, Sabaei, capiivi, vel convertenles.
Sabachar, primogenitus. 4 Subachai, condensum, sive frute-
2aSdxKP>TrpwTOTOXoc..
Inin, elc.
Sahhata , requies, aut conversio SdSSaTa, x«T«rr«uo't?;,h iTttatpQp.h Sabbatha, reqnies.
sanctificatinnis. uyib.ap.o.tog.
Sabee, remissio, vel propilialio. 5 SKSEX. aepsertc,vj iko.ap.bg. Sabcc, virgulium.
Sadoc, justus. ""aScox,Stxatoc. Sadoc, jusliim.
Salathtel, petitio dei, aut venien- SKXKSIVJX , atTvjcrtf;
8EOU, h TOUipyo- Salathiel, petitio mea deus.
tis. pevov.
Salmona, umbra populi. SaXftovd,erxtdXKOU. Selmona, sensihilis, sive sensus.
Salon, pacificans. SKXWV, sipvjvsuwv. Saloma, pacilica, etc.
Saiiiaria, custodia ipsorum pro vili Sttp.b.peta , yuXaxvj«UT5V 7rsy«uXio--Samaria, custodia eorum,etc.
babita. ftsvvj.
Sampson, sol eorum. 2a_jti_>wv,irjXtocauTcov. Samson, sol eorum.
1 Nomen Rap/iaeiadditumaGraectsdiximussupra, A sum et fractum.
receuseiur ab Hieronymo. 4 Conrundunt Grasci Sahachar cum nomine Bochor
quod nequaquam
a Rubil pro Ruben legimus eliam in coniextti Biguiflcaiiteprimogeniltim.
GraecoAnliqq. Jtidaic. Flavii Josephi. 3 Consuio supra Quaesiiones Hebraicas in Gene-
3 Non Robolh, sod Ramoih videlur legendum, ut sim, u.Ui de Sabec dispiitavit Hierciiymus. Graeci
sigiiiJicaiionem toniirui noiiien habeat. Porro p'wyi- allegorice illud nomen interpreiaiiiur propler Jihe-
Xouj e compiMidiariascripiura Graeca nis. codicis rationem Isaae, cui Deus substituii hircum immo-
mecum elieiunt erndiii sodales, quod imerpretor landtim.
fractos, quia payukiog aputl Honierum so.uat rtiito-
a MendoseMarlian. Padft fiflai«,ex solemni incod. ap.og antbg. Ramesse interpretntttr eoinmoliotinem.
Rcg. /3 in p. ir.ijeciiont! vitinsa. > ln Vatic. estTtpwvjv,quod est, nuper locorrpwTov.
b Erai ev.aL-ov, Lalin. ex frumenio, quod Graeculi a ln eodem [et qu:dem melius] 7rsrrXv]6uf;.u.'voc,
meudum est scioli, pro quo rescripsinnis lx O-VJTOC, de repteius, inuitdans.
inea, qiieinadmodtim ipse in Commeniario, quem > Sic einendavil-sccundis curis Maitian. ipse. Vi-
huiciibro snbtcxiiii, Martiannms corrigcndum sensit. liose in Regio ut et Vaiic. ms. eiat sTotftKo-iK.
Nitmqnaiii profecto ex nomtne Rnmesses fruinenli f Ex solemni llcgii cod. mendo erat "Pt^dpi, JRi-
eiyinologiatii ex^culpas: e contrario tinea, qu;e He^ B cham.
hraice dicitur DD, Grtcce o-vj?,obvia est apud liujus- e Addit fiic Vatjc. voculas h dvd lantnm , sicque
modi Lexicographos, el Hieronyihianae niterpreta- imperfecto seiisu : atl libri auiem margin. ZT. no-
lioniconsonai. JPhiloquoque'Pafjtscrvi o-Et- tam.
ipftvjvsuETat
12iS LEXICON GRJECUM NOMINUMHEBRAICORUM. 4246
Iiilerprelatio Lalina. Codex Valicanus. Hieronymus.
Sarabara, species indumcntorum 1 tapuSupu, stSocUTroSvjpidTwv IlEp- Sarabara, braccae, etc.
Persicorum. (rty.wv.
Sarephiiia, afflictio panis. "Zo.pifQa, QkLiptg 'i.ptov. Sarephtha, angustia panis, etc.
Satau, tentatto eiaiionis, vel eliam a Zutb.v. rcetpo.ap.bg ETrdps-Ewc, ha Saian, adrersarius, eic.
Irimodium. Y.o.LTpcp.bSiov.
Saul, expetiius, aut usu babitus. So.ovk,K'TVJT6C. vjv.eypnp.zvog. Saul, expeiittts, sive abnlens.
Sehea', celer, aut plenus. SiSea.L,euSpoftoc,vjickhpng. Sabee, saturitas, vel septem.
Sedecias, justitia domiui. EESSXIKC, Stxatoeruvvj xupiou. Sedecia, jusiitia domini.
Secla, spes. SEXXK, sXrrtc. Salclia, tulit sihiniet, vel lentaiiQ
ilineris.
Secundus, elevans. *"SsxouvSoc,
srraipwv. Secundus, elevans.
Selmon, retribntio pacis. SsXftwv,dvTKTroSop-K eiphvng, Seliiion, pacilicans, vel reddens.
Sephiiharim, lihri. Seffupip., fiiSkot. Seplipliarim, libri, vel historici.
Sepphora, inspectio speciosa. Se—fbpu, i-iziaxeiptg apo.to.. Sephpiiora, avis ejus, etc.
Seruch, perfectio. c
Sepovy, b.nbp-npu. Serug, corrigia, sive perfectus.
Seth, resiirrectio speciosa. 2vj6.dvdo-TKirtc iipo.tu. Seih, positio, seu resurrectio, etc.
Seruch, perfeclio. 3
Sspou^ d, b.Tcb.pTtpu. Sarucli, locuni, vel dependens, etc.
Seon, lentatio calida. Svjwv,icetpo.ap.bg Qepp.bg. Seon, tcntaiio calens, eic.
Sicarii, inebriati. Stxdptot,p.eQvaTuL. Sicarii, ebriosi.
Sicima, requies, aut similitudo. Sixvjua,dvdjTKuerec, vjoftoiwcrtc. Sicima, Ininieti.
Saba, sceptrum. 2.KOK, pabooc. Saba, capttis, sive caplivitas, etc.
Sabaoih, virlulum. ~~«SKW6, TWV SuvKftSWV. Sabaoth, virttttum, sive militia-
rum.
Saber, sanclum sanclorum. 4
e SuShp,b.yiov dytwv. Debir, oraculum.
Sael, salus dei. SavjX,erwTvjp£« 6EOU. Jasael, diinidium dei.
Silem, pax, gratiosa, f
SaXvift,eiphvn, eTtiyaptg. Salem, pax, vel reddens.
Salmon, acoipe vas. SaXftwv,kb.Seaxevog. Salinou, umhra virtulis.
Salomon, pax, vel gratia. 2akop.i>v,etpvjvvj, vjyb.ptg. Salomon, pacificus.
Samael, niinisler ohediens deo. Supo.hk, Stb.xovog uv.ovwv6sou. Samtiel, noinen ejus deus.
Samuei, lex dei ipsorum, vel illic 8 s. 6 vbpogQeovauTwv, h
Sap.ouvjX Samitel, nomen ejus deus.
ipse deus. iv.zt u.vTogQzbg.
Saroa, principatus meus. Supbu, b.pyji ftou. Sarai, princeps mea.
Seraphim, iucensio, vei principa- Sapo.fip., 'eu.itvpcap.bg, h upyh cro- Seraplnm, ineendentes, vel arden-
tus oris, igneuni. p.ato;, KVpivev. les.
Satanas, terens, aut contrarius. So.Tuvbg,6X'Swv,vjKVTixetfesvoc. Satanas, adversarius, sive trans-
gressor.
Sauchites, garrulus. Sau_ytT-"if,
dSoXecr_>_;oc. Siucliiies, caniilena.
Sebaste, circumdans. zuzXouera.
SESKO-TVJ, Sebaste, gyro, sive gyranli, etc.
Seiioim, siatio. SeSotjx,atb.atg. Sehoim, sialio maris, eic.
Sedra, anxieias malorum. SsSpK,cuvo^vj.
" Sedrach, decorus meus.
Sirenae, cacodajmones. SvjpeivKt, dxtSovsck.
ot Sireuae, daemonia, nionstra quae
dam, et'c.
. ' Corrupte Sarabara, pro Saraballa scriptum do- _\ Daber inlefpretentur Sanctum Sanctorum.
cel Hieronymus lib.' i, Coinmeni. in Dan. cap. m. " Nou
J Nonieu Satau etymolngiam nominis Samuetis, ul antea
inierpretaniiir Graeci TptpbStov monnimus, sed virtuiem cjus ei obedientiam expri
propter o-dTK Tpia fariuae , quorum meminii CJiri- mit5 Graecorun)inlerpretalio.
stusMaith. xin, 55, et Luc xin, 21, eiMosesGen. Nihil prorsus signiflcai vox «xiSovsc, monemur-
xvin, 6. queabsHieronymo legeiiduii! xaxoSatftovsc,ipseeniin
3 Melius
legerelur Zaram aut Zeruch; iiam "vYIT ita dicet Jib. v Comnient. in Isai. ca|i. 15 : Sirenw
zerua significat sativum, et i/'~lTzara seinen. aulem THA.NNIM vocantur, quns nos aul dwmones, aut
4 Quia Oraculum erat in Sancto Sanctornm, hinc monslrtt
quwdam, vel certe dracoues mctgnosinterpre-
ansam erroris sumunl Graeci ul Caber, sive polius tati sumits, qui crislali sunt et volantes.
a Iu Valic. inier vjel v.uiunius verbi spatium vacal. dior. Yide quce annolavimus col. 16.
Puta recipiendo nomini sb.tovp.,quod Laiinum qui- d Hunc quoque alium titulum Vaiic. ms. ope re-
demesi, sed facile TptftoStovaGraT.is pomil expoiii, siituimiis, el superiori propriam eiymologiam vindi-
ab exsei iptore autem ob liiterarum cum superiore camus. Martian. ex Regio, uTcb.pTtp.tt ei Zniw vo-
afiiiiiiatem oinilli. Ad marg, qnoque e-t nota ZT. cibus deiruncalis, qua; htijus nominis cxpo^itio est,
h Hoc nomen ex inlegro Vaiic. re«tiltiit. Pro 2s- priori junxerat una serie, manifeslo anlcm mcndo :
xouvSoc,Mariian. ex Regio legerat IxouvSoc,ipsainqtie SEpou^,aitetpuapbc. Alqne ita porro aiteLpaapbglcge-
voceni quasi alteram nomini.s Secla eiymologiani illi ratsatis vitiuse, vericratque seminatio, \»QTcztpaapbg,
una serie sublexuit, vertitqne voluntarii. In Noiis id cst, lenlatio, quaeverissiina bujus e^t noniinis eiy-
vero sesluat, nec tamen se extricat. Lcgo, inquit, B inologia. Emendatioiieni uostram ipsa Hieronyuii
EXOVTOC, Ul sil ikitig ixbvTog,spes sponlanei seu vo- inierpretatio, quani in ejus syllaho reposuimus, pro-
liintarii, vel cerle Exoueriwc e-«ipwv, ullro attottens. bat.e
Nnnc, ut vides, ipsaque Hieronymiaua exposilio a SKVJX,pro 'iaeravjX,Jasael, usurpari opinor. Mar-
nohis reposita persuadel, plana oiiinia sunt, atque tian. in Hieron. laierculo opposuerat, Sava, sqlva-
expediia. toris. In Gr.oco atitein pro 8EOU Valic. bahet
c Esl quidem in Vaiic. hic atque inffa uTcb.pTtpu r Martian,, iiztyaphs, Lal. Iwtabunda. xupiou.
; s Idem Mariiau, ~"KU,O>JX.
quae vox iitcumque perfectionem sonat; setl qtiou Yatic. ementlat.
Marlianietis ex Regio scribil uTcb.ptnp.u, verius pro- h Quod suspicatur Marlian. hic legeudum, xaxoSa.i-
fectio vcrtitnr : unde cl in Hieronymiano laterculo ptovE?, iiimis , inqiiil Clericus, aiiesl a scripttira
profeclus legendum conjeciinus pro perfectus. Scili- Codicis, puia Regii, citi et Valic. cousenlit. Porro
cel ex «Tco.ptuop.ai verbo, quod esl longius digre- duplex putat ille" hic meinlum cubare : et pritnum
1247 AD TOMUMIII OPERUM S. MERONYMI APPENDIX. 1248
Jnlerpretalio Latina. Codex Vaticanus. Hieronymm.
Sella, umbra, vel tegumentum 2E),).«,GY.IU, v$axemi auT». Sela, umbraculum ejus.
ipsum.
Semei,:uidiiiomea,exaiidiiiomea. Sefiu,
a «y.ovjuou,stcrKy.oucru.cic; f*ou. Semoi, auditio, nudiens.
Sennaeliirim, temaiio vel siccitas. Sevsayjipipi.,TteLpuo-p.6;, vi i;v3p«- Seiiiiacherib, tollens, vel levans
uiu deserla.
Seraphim, spiriius resurreclionis. £Ef>«Coifl, 7TVEUft« «VaCTTKCrEWC;. Serapliim, ardentes, vel ut supra.
Signr remjgens. StycifV,«VtffTaftcVVS. - Sesor, parv:i, etc.
Silom, dissoluiio haec. SiAwft,airokvuigavrn- S<*lnin,avnlsio, vel dimissio, elc.
Siba, miliiia, vel gaudium. 2t§«, o-tpuzeia, »3yapu. Silia, egres-ns venit.
Sicera, inebriatio. Siy.epa,f<i5uerft«. Sicera, ebrietas.
Silas, mediator. Xtku;, ftio-tTJ)?. Silas, niiSMis.
Siclus.-appeiidiciilum, numismata 1 Siyko;, GruOyaov , v v Tpiu TOhpa- Siclus, viginii oboloshabet,eTaTi7/>.
tria, quod sacerdoiale fuii, nu- TIJCOV v sv, vjyo yo, vjotvoXoi vc'.
misma iinum, vel didrachmum,
vel olioli 20.
Siloam, emissio. 2t).Wafl,«7TO(TTO).V3. Siloam, missus.
Sin:t, elevaiio sempiierna, vel si- 2cv«, aptris «twvia, n SiiJiK,EVTO).V3.Sinai, seeiindus, vel mandatum,
lis, pr:i:ceplum. aut mensura, ejus, ete.
Sipha, illuminaiio. Scya, foiTurpLo;. Sephar, speculaior ejus, vel buc-
cina.
Sion, specnla, vel siliens, vei man- SlCOV, CT/07T£UTV3f3tOV , »3St^wcra,$ 6V- Sion. specula, vel mandalum, sive
daium spoculae. TOAV3 C7X07TC«C;. invium.
Sodoina, in cinerem redactio, vel 26Soft«,TSCppweri? , MTrvpudi;,i) Ttzi- Sodoma, pastio silens, aut ful-
inceniiiiim, sive speciniinis. pa;. va, etc.
Sor, rupes, aut Tyriormn urbs. 2wp, TteTpU. YlTuotwv7r6)t<;. Sor, angusiia, elc.
Sophonias, specula domini. Socoovta?, o-v.oTtia
v.vpiov. Sophonias, specnla domini.
Sulaniites, pacificaus, vel in spolia. 2ou)afxtTv3S', EcpvjvEuouca , « ei; crxu- Suihaiuiiis, qiiicumque morietur,
).K. sive morlificala.
Susanna, resurrectio glorioe, aut Soucravva,«vKCTTacrcS' So^s', r) yjf,- Susanna, lilium, vel gratia ejus.
gratia.
Stepbanus, regula, vel scopus. STECOKVO?, XKVWV, vscrxo7roc;. Stephanus, norma vesira, veltrzo-
TZO;.
Syene, lentaiio, vel circulus. Suv3VV3,KCipao-p.o;, a Y.vy~ko;. Syene, gyrus ejns, vel experta.
Syria, sublimis, in jus vncalio. Supiz, [xzriwpos, eyAxio-i;. Syria, suldimis, etc.
Syclieni, dorsum, sive humeri. h
'Zvyjy..VWTOJ,vjwftot. Syiliein, hunieri.
Sopairos, servans dispersos. SwrraTpos',o-w£wv ECy.opTtury.hov;. Sosipairos, salvans dispersos.
So-ibene-!, servanti lempus. SwerOivvis', crwt^ovTC v.aipov. Sostlienes, salvanli eos, etc.
Silvanus, missus. Sikovuvo;,
2 aTTEO-TaAfiivos'.- Silvaims, niissus.
Simicinihia, fasciola?. Stfitv-.tvSta,fuv.iokiu. Seinicinlhia.
Sin, batus, vel tentaiio. Stv, pvxo;, rnteipunii.6;• Sin, amphora, vel tenlalio, sive
rubus.
Sisara, sicut visio equi, vel eleva- SterajOa,cac;opaori; litTtov, i) «pcrsts; Sisaia, gaudii exclusio, vel equi
tiones rebellionis. uitooTuo-et,};. visio, etc.
Scevos, vulyes, vel loquens. SVCEUOS', a)w7rv3i;, c
vj ypK?wv» Scseva, vulpecula clamaiis, vel lo-
qnens.
Scytale, scepirum, aut mullitudo. SZUTO).V3, vi
p'a§Soc;, 7r/\v59oc;. Sullialam, radiralus.
Smyrne, meloilia ipsorum. 2ftupvv7, fts).w§tKK-JTWV. Smyina, caniicuiii eorum.
Snba, prseceptum hoc. £0U5a, £VTo).V3 KUTVJ. Soba, secta, a secandn, elc.
Sumanites, aqua, aul lestiflcans. SouptavtTvjs', uSwp, $ ftapTUpoucra d. Sunamiiis, dciiies,velvarie:as,elc.
1 Locns obscurns, aplus maxime ad fovendas con- A ria el scmicinctia. Jnxta Snidam aav.mlwj est
qnod-
trarias Eruditorum opiniones iii pondere ac valore dam gestamen capilis, qnod el aay.iklo; nmiiiiiainr.
sacri, coinmiinisve sicli. Nolandum anlem LXX H"Cseiisu Semicintliia, qn.-ucoaxtoXta,facioliii, inter-
Jnterpreies Ezech. cap. xxv, 12, pro sicloo-taQyuov, pretaiur ms. Gnecus, e^senl caimis gestainiiia. Sed
id esi, appendicvlum. dixisse; alibi vero StSpa^pov alii Semicinihia volimt esse lncinias, i|iiie 'smit in
traiisiulisse : quare conipeiidiarium iiominis aignmn vestimfiiio exiremse pa.ri<-s; h;e eiiani, in<|iiiunt,
yo yo corruptiiiu existimo; el pro illo, StSov,vel quid quia ad medinm. corporis scissa; crani, alijiie ibi
siinile, scribendum, ut siguiflcet 8iSpa/p.ov, juxla acciiigebnniur, recte ob id Sem>ciniMadirunuir. lluic
edilioneni LXXInterpretuin, quair.GraiCi sei|uuulur. opiiiioni f.ivere videlur Hesyrhius : Stftiy.tvStK, fuy.io-
Consule Epipli.de Ponder. et Mensur. p. 1K5. ),ta, ^wvaptaapapiu TCOV tspswv,Simicinlliiu, fucwtia,
. a Nomeii Simicinthia legimus Act. xix, 12, suda- zonaria, oraiia sacerdotum-
iegendum lupwe; ex perpeluo usu lingu»*Gra?c:e,et rim. b Vocesi' wftot,sine hnmeri, quai anlea desidera-
ipsoriim LXX lolerpretum ; deinde aziSovs; niulan-
duin in K).ZU6VK<;, hulcynnas,aul aly.nb>6vx;, ulnim<iuc bantur, ex Vatican. siiffeciinus.
enirn videniiir dixisse antiquiores Gracci, unde La- c Oiiinino perperam Martian. ex Regio excudit
tini fe<.erunt_/io/cerioHes.Sic interprelaii suni vocem cfapw/%, qiiod venil prmcipiliiim. ln Valic. fpc/%
(TstpMv Chrysosinmus et Cyrillus Alexandrinns, tit taiuiim litierae scripia; suni, <tuaslamen, llieionyiuo
osiendit Sainuel Bocbarliis llierozoici part. n, lib.n, D facem'praiferente, siaiim inielleximus, emeiidand.is
cap. 14, qui iieni observat in Yelernm scriplis,' in COOK?WV, quod est, loqnens. Hieron. clamutis, vcl
aky.vova;, el.KvjSovK?,siepo a librariis mixta; <|iiod loquens.
faciiim videiur proptur aflinitatem KXVCV^SOVWV, ei avsSo- d Qinc snbsequiinlur duo nomina, ad hunc modum
vcov,ad soiuim quod altinet, et quia KV.VJSOVEJ miuus in Valic. efferiuiiiir:
rgral iisilatum. Hneipu,«vwrEpov.
* Corruptius ex Regio erat Sstpva^Biptft,Sinwchi- S.noiplc,kmtpSjjM itp^iTfimi
1245 LEXICON GRiECtJMNOMINUMHEBRAlCORUM. 1250
lnterprctaiio Latina. CodexVaticanus. Hieronymus.
Seira, snperniim, profectio. SEtpa,«vwTEpov, Ttopeiu. Seiraih, capra.
Saiiilimml, suluirbia. laptfiftoS.7rpoao-TSt«. Sademnlb, arva, vel regiones.
Syuieon, audiiionis labor, vel ima- rzovo;,r) eiv.uv.
Zu/zswv,VTtav.oi); Siineon, audi tristiiiam, vel pone
g'»- nKBiorem.
Sichir, obumhralio ramorum. JAKSWV.
Svyap, crucrjccacrftos' Syrhar, concltisio, siveramus, elc.
Schizie, jacula. ' S<hizai, Grwcumest.
Syjtai, pekn.
Sorec, electa, sive pulcherrima. r) vt«).).icrTV3.
Swpvjx,exksY.Tr), Sorcch, opliina, vel elecia.
T T
T, ,
Tophnr, scnpus, vel spes. r)e).7ti;.
Tweoap2, cry.07r6s, Sophar, speculator ejus, etc.
Tahiiha, caprca silvi-sliis. TaSi&a,Sopva;. Tahiia, dama, vel caprea.
Talitha cinni, puella ex-urge. Cum, TukiOav.ovp.i,
xopacrtov, £"y£tps.3Kouft,Taliiba ctimi, puella surge. Syrum
ad virum {diciiur),Cuini ad mu- crposavSpa' Koufit,7rp6jyuvatvea. esi.
lierein.
Tabeel, bona dei ipsa. aya.Oa6soOTauTK.
TalvEvjyX,
4 TakuvTu, Tabeel, deus bonus.
Talenla, libr*. 125 vel 126. 6
k'. py.e, r) cr'. Talenia, Gra^cumest.
Tamias, cuslos. Tapla;, <pvku%. Samaria, cusmdita.
Tanies, mundaium humile, vel ir- Tavin;,evTokr)TUTzear), Tanis, mandalum humile.
r)Spoert£oft£VV3.
rnraia.
Taphuos, siupens os serpentis. Tacovof,
6 EiavecrTafCEVoverTOftaoeosws;.Taphnes, stupens os serpentis.
Tiaraj, pile.iex laiiis compacti. Tiupai, Tzepiv.Eipukaiu urtoTTO.WTWV. Tiaraj, pileoli. .
Tigds, fertiliias, vel aiiguieutum, ' Tti;. v.upnofopia,r) uvfro-i;, r) 6\v- Tigris. Vide supra.
Tiypi;,
aul velociias.
Teriius, appropinquans. TepTto;,Tzpoo-eyyiXav. Teriius, adjungens , id est, appli-
cans se.
Tenillus, acquiescens, vel stercus TepTdlo;, EUSOZWV, i) y.OTzpia «UTWV.Teriulliis , placens slercore , yel
ipsnruin. aggere eorum.
Tiberias , bonus , vel indulgenlia. TtSsptaf,Y.ako;,r) CPECSOUS' [F. costSw]. Tilierius, bonitas ejus, etc.
Timniheiis. beneUcus. Ttp.68so;, i.yaOorzoio;. Tiinotheus, bcneficus.
7
Titus, iiiquirens bona. TITO?,£v3Twv «yaG«". Titus, qnscreiitcm, sive bonum ;
scd melius Iiiciatum,
Trachiiniies , mercalura Iristiiioa, TpuyaviTrt;,Eft7ropsrK [Pf'0 Sfl7rOpi«]Trachoniiis, negoliaiio tristitiaj.
si\c amabilius. kvrzri;,r) izpoufikiu.
Trochos in iroelm, quatuor facies. 8 EVTpo-y_S>,.TZTpuTtpoo-osTtu. Trochns, Grwcumest.
Tpayo;
b TpucosvK,
Tryphena, averieus. «TroerTpifOucra. Tryphi-na, innueus, sive revertens.
Troas, reniissio. Tpoiu;, aveoi;. Troas, re<|uies, sive latiludo.
Tyinpaiion, conclusio. Tvu.ituvov,o-vyAeio-\i.6;. Tympanuni, Grwcumest.
Tyiaiiiiiis , couiprehendens , vel Tupavvof,eruvs/wv,i) y.puT&v. Tyrannus, coniiiiens eos, sive con-
pr:cv.ilens. fortans.
Tiiimu, iiuuierans. Tiftwv,ap tSftwv. Tiiiinn, nnmerans, etc
Tobias, b ua domini, ToSia;, uyuOa.vvpiov. Toliias, bomis doiniiius.
Trissus, arcus. Tpiereros',TO|OV. Trissus, non tegiturapud Hieronym.
Trictiapta, vestes deauralas, et sc- 9Tpix«7rTa, y^pva-ovnp.u , vjoXocrvi-Tri<hapia, Grmcum est, Ezech.
ric:e. pt-/.a. xvi, iO.
Tmphimus, di*snlvens ubera. Tpofiya;, 3ta).uwvfiacrSous;. Trophiinus, dissolvens tlialamos.
Tiyphiisa. conspicua. TpUCOWCTK, Ep.COKVlis'. Tryphosa, perspicue.
Trogli, disperliti. Tpuykoi,vep.6p.evoi. Ti oglyia3, iracundi, sive de fora-
mine.
Tyrus, crimprehensio, afflictio. Tvpo;, o-vvayji,Oki-tyi;. Tyrns, anguslia, etc.
Tychicus, silens. Tvyivh;, ertywv. Tycbicus, tacens.
¥ T Y
YtoOjemenei. fiiii dextrse. YtoOCSftSVSt, UCOU5E|tKf- Jemini, dexiera mea.
Ymeneus, dormieiis. "TflEVSWs, VUCTT«?WV. Ymeneus, dormiians.
F F
Faam, tempus. $aaft 10, v.uipa;. Faam, non legilur.
Fanuel, facies. 4aVOUV3/\, TTpOCTWTTOV. Fanuel, fauies dci.
1 l-jjj^a propric est assula , seu fragnientum, aut A 6 Tiara aulem verhnm Grsecumest, etusu versum
segineiiiiKiie ligno scisso. Apiul LXX, Dan.j, £5, in Latinuin. De i|iio Virgilins : Sceptrnmquesacerque
inveuies cr^icr£tae, id est, scindelte. liaras. Est auiein gnnis pileoli, quo Persaruni, Chal-
5 Graicus sci ipior sub liilera T po^uit nomen So- diL-nruiiiqiie,gens utilur. lia S. Ilieronymus in cap.
phar, qund p-riiiiet ad seriem pneceileniem S liite- 111 '
Danielis.
ra>. Nisisil Tasoph, quod inielligilur specula iu lize- Casiiganda leciio videtnr in Latina inierprela-
chiele. tione
3 Talitha, Syrum nomen est significans puellam; bona. llieronymi conforiniteradGraicuiii, quwrentem
sed verb cumi, id esl, surgc, Ilel>r:t:uinesi mque 8 De hoc verbo , trochos in trocho ,
supra dictum
ac Synaciini, cujns mascul. pi-rnon. cum habel, juxta est.
aiin<'l:iliniieii)nis. Gi.cci codicis. 9 Tricbaptiim babelur apnd LXX, Ezech. xvi, 10.
* Tulentnm, inquil EpiphaniilS, Est aulcin secundum He.sychium lexium quoddam
py.ekiTpavvrzap- •
yei, 125libras (otiiplecitur. Ms. addit, vel 126. teriue ei bombycinum magni preiii, quod cnnibus
8 Pm cnrrupio Tanvas, eiyuinl"gia docet legen- obducebatur.
dum Snmer, vel Somer, aui Szmuriles, ea namque 10iNomenprorsus corruplum :
elymologia indicat
vocabula cusiodem siguificaiil. Ath:im, pro Phaam lcgeuduin.
a ArlditValic. 13?VJTWV UTZO.sic hiulco sensu, sive !• Ita et Vaiie., seri pro Tpueo«tv«,Roman. xvi, 12,
quams ab. Porro inaigiui ZT.noiam apponit. scripium Clericus notai.
125i AD TOMUMIII QPERUM S, HIEROJSYMIAPPENPIX. 1252
lnterprelalio Lalina. CodexVaticanus. Hieronymus.
Faran, os visionis. <S>upuv, crToftK opuo-tu;. Faran , auctus, sive succrescens,
eic.
1
Faria, Pharaonis filia. 4>upia,TOV fupaoi 6vyar'op. Farai, hi anie nie.
Fasec, transilus, aut remissio. $KCTE-/.,StuSuot;, i) dfem;. Fasee, transcensus, sive transgtes-
sus.
Felmoni, angelus, vel species vir- * coE),ftwvi,ayyeko;, i) etSo;§uv«ft£wf. Felmoni.
iiuis,
Fennana, aversio. «tsvvKVK, «rroo-Tpocovi. Fenanna, conversio.
Festus, ore mulius. a «JEO-TOS
1, crTOftaTt Ttokv;. Festus, os miillorrim, etc.
Filemon, mirubilis donaius. <It).v3ftwv,fiauftKcrTOS So>povpevo;. Filemon , mire donalus, vel cerle
os panis eoroim.
Filex, easus, aut vulneratio. *D,V3|, TTTwcrcs;, '<3Tp&o-i;. Felix, ruina fractura;, etc.
Filologos, os extollens. $tk6koyo;,CTOftK E^aipwv. Filologus, ore praecipuum, etc.
Flegon, secans. $),sywv,StazorrTwv. Flegon, dissecans, sive dividens.
Fogor, os. ioyup, GTOflK. Fognr, os pellis.
Fcebe, ore nedificans. <Jot§V3, OTOftKTC OC-/.oSofto3o"K. Fuebeii, ore aidificantem, elc.
Fua, rnbea, aut casus, <5oua,epvOpu,73TiTwcrtf. Foa, bic, sed inelitis rulirum.
Fud,Libyes, aut Apbri. <J>ouS, b AtSuss,vi"h-fpoi. Fut, Libya;, vel oris declinalio.
Fylistiiin, alienigena', mirabiles. c Oavy.ao-Toi.-Filistbim, cadentes poculo, elc.
<lu),co-Tt£tft,a),),6epu)ot,
Fone en rama, clamor in lerra su- <$wvv3 sv pay.u, /Swvs EV7/3-i^vjAvj. Ramu, excelsa, etc.
blnni.
Fatliuel, laiiludo dei, vel occursus <ia6ouv3^, 7T),KTUcrft6<;6EOU , vsarrKVTvs-Fatlmel, lalitudo dei, vel aperiens
dei. p.u d 6sou. deus.
Fares, sepes, vel seclio. $upe;, fpuyu.o;,i)Stav.OTtri- Fares, divisio, sive divisit, vel dis-
sipans.
Farisams, separaius. 4>upio-o-uLo;, Stuv.eyapio-ti.ivo;. Farisauis, divisus, sire dividens.
Feleiblhi, funda tactus. <$s).s6Sc, <rcoEvSovtcr6£ic;. Felelihi, admirabiliter.vel salvans
me.
Felones, facies rlei. <Js).d)vv3s,TzpoooiTtov Qeov, Felones, facies dci.
Ferezxi, dissipantes, vcl lruclus, <Sspsg«toe, StK<ry.s5«£ovT£<;, « v.upTtoi. Ferezsei, separanles , sive disse-
minaii, vel fruclificaiiles.
Filelus, declinans. e
QtkriTo;, uTtov.evXty.i>;. Filetus, declln;ins, sive os meum.
Filippus, os lampadarnm. QiktrzTzo;,CTOfta),Kf«ra3wv. Filippus, os lainpadarum.
Finees , oris capisirum , vel rc- •tcvsss;,0-Top.uTo; fip.bg, V3«VKVEUWV. Finees, os requievit, sive os mu-
nuens. luin, vel sile.ns.
Forihommen , contrarius , aut de $op6oftftv3V , uTTEvavTioc;, Vsa.TtoTtav- Forlliommini, divisio perfccla po-
oniuibus. TWV. puli glnrlosi, eic.
f
Fygellus , partbi, vel virgines, vel Qvyekko;, TtapOat,i) TzapOivot,vj Fygellus, occurrens , sive eoutra-
juvenes. VEavicry.ot. rius.
Foca, oris assumptio. <!>WZK, erTOUKTO? kn-lit;. Fetbora, oris exploraiio, elc.
CH X CH
Chabor.conjugalio. XaSwp,cru?Eui;c?. Chabor, conjunctio, etc.
Chalane, omncs nos. XK).avv3, TZuvTe; -ziy.et;. Clialanne, oiunes nos, etc.
Cbaleb, sicut cor, vel omne cor. XakeS,w? -/.«pSta,v3Ttacruy.apSiu- Cbaleb, quasicor, automne cor,
vel canis.
Cbamos, sicul allrectaiio, aul Sa* Xaftof, ws -J>v?),atov3ft«, vj 6 Kpovoj,TO Chamos , congregalus, vel quasi
turnus, idolnm Moabitarum. ECSW),OV TWV MWKSITWV. ailrectatio.
Cbanaan, sicul responsio. S Xuvauv,O>;uTtov.pta-i;. Chanaan, cako;, hoc est, molus eo-
rum, elc.
Chanansea, mulans. Xavavata,fi£TK@a),),ouerK. Clianancea, possidens, sive posses-
sio.
Chaela, castrorum. Xav3).a,^ TtaptySokay. Cbalecb, quasi viride.
Cbalrhei , divinalores magi, aut Xa).5atoi,ftaVTStc;, vjyuyot, r) a; 5«t- Cbaldaei, quasi daimonia, aul fero-
qiiusi dremonia. ftovta.
5 ces, etc.
Cbam, calor. Xaft, Oepy.ri. Cbam, calidus.
1 Non
lcgitur in Scriptura sacra nomen illud, con- A
. cum nomen rei non exprimiiur, cerlum aliquem homi-
flctumque esl mauifesie a Graicis, qui propter regis nem, Angelum, vel locum sonai, cujus lamen nonien
^Egypti nomen Pharao , filiam ejus Phnriam iiomi- occului is qni loquitur, ejusdem nieniioiiem faciens,
nari voliinl. eliamsi illud non ignoret. Porro nomen Phelmoiii
2 D.mielis octavo capite : Et dixit unus sanctus
compositum est ex ^"ibjDPheloni, jam diclo, et
'iinSsS laphelmoni, ad quemdam; pro qiso LXX ha- 'JIDSN almoni, circa quod consule Lexica Hebraa.
bent cw ys).ftouvt.Apud Hebrseosautem ^DlSsPheloni,
* Vatic. flo-To;,Fistus. verlitque exclusionis.
lianseiis, «7ro-/),sia?,
b Vitiose le«<'i'alMarlian.AiuvssjproAittuEc;. 1 Videatur ex viilgari Latina acceptione Fygellutn
? Martian. <J>u),uerTEift,
Fylyslim , pro <Su),terTtEift,quasi Filium, Italice Figliuolo, exponi TtapOov,sive
quod babel Vaiicinns. parlum,juvenmn, virginem.
d Idem Mariiaii, v.vpiovpro 6EOU legerat. s Corrnpte ex Regio Marlian. X«v«.v.
c Sic cx Yaiican. emendauius a7ro7.Ez),t-/.cis
, qni h IDVatic. minori numero in recto 7r«psft§o).vi,
declinal, sive declinalus, rpiod ab a7ro-/J,ivwverbo quod rectius vertas interjectio.
1 Martiau. plurium numero
derivatur parlicipiiim. lpsa Hieronymi interpre- Oipy.oi,Latin. calores:
tatio de resliiuenda Jectione nionuit. Manifesium dixissel calidi.
\ero mendum erat, quod ex Regio excuderal Mar-
125S LEXJCQNGRJCUM NOMINUMHEBRAICQftUM, 12&4
Interpretalio Latina. Codex Vaticanus. Ilieromimus.

Cbanananus, mulationis, vel pau- Xavavato?,ytTuSokn;,n Ttevn;,h ep- Chanansetis, negoiiator, vel mula-
perailus, vel interprelans , aut ftvjvsuwv,i) uTzov.piv6y.evo;. bilis, aut ipse pauperculus.
respondens.

ORIGENIANI LEXICI

ALIUD EXEMPLAR
Ex ms. Grseeocod. Colbertino 4124.

Interpretalio Latina. Codex Colbertinus. Hieromjmus.

DE VET. TESTAMENTO. EK THS IIAAAlAS.
A A h
*
Adam, lerrenus, vel lerra rufa, 'AS«ft,yvitvos,i) itvppuyjj, Adam, hrnno, sive lerrenus, vel
terra rubra, etc.
*
Abraam, pater genlium. 'AtlpKKft,TZUTrip£6vSy. Abraam, pater videns muJiiiu-
dinem.
*
Alleluia, deus adest, laudate. 'A)),E)outa, 6 §to; jrajofCTTtv, Vjtvtl- Alleluia, laudale dominuni,
craTE.
Ambacum, pater resuscilalionis. Ay.Suv.ovy, TzuTripeyipoeoif, Ambacum, amplexans eos.
Arniatliem, ennssio. ApyuOiy.Ttpo§g\r). Arm.uhaiin, aliilndo eorum.
Anna, glnria, vel gralia. Avv«,Socja,i) yupif, Anna, gratia ejiis.
Aennon, iiivcnlum. 'Aspfiwv,evpnyu. Aermon. anatheina inparoris.
Abiglae, patrishciitia. ASiykur), TtKTpos yupyaavvn. Abigail, pater exsuiiaiionis, sivg
roris.
3
Ananias, lorcular, vel gratianj 'Avaviac;, knvo;,v.uij£«pir.e<tycsvo<;» . Ananias, graiia domini, vel gratia
conseciiins. dissipaia.
Azarias, \idcns, aul forlUudo. 'Aejapta?,opwv,» io-^us;. Azarias, adjulorium domiiii,
Aerniiinani, inventi. aAspftovKft. Euoviftaro!;. Aermoiiim, anathema ejus, elc.
Aiiiin, liat. 'Afttv4yivoiTQ. Aflien, vere, (ideliler.
Aser, riives. 'AO"V3p, 7r).0-JT0f. Aser, beaiiiudo, sive bcaius.
Andreas, generosus. 'AvSpEK?, yevvata;, Andreas, Grace virijis, elc.
Asec, iihenas, sAcrvj^, ekevOepia:. Asec, calnmnia.
./Eiins, byiiinus. Atvof. x>y,vo;. Enos, bomo.
Ariel, leo fnrlis. 'Aptnk,keoivio-yypo;. Ariel, leo dei.
Agg:<:iis,fesium. ,Ayyuio;,eopTr). Agga>us,solemnitas,
Aiialbeina, mei venientis. 'Av«6vjfta,
6 Eftouepyoyivav- Anaibenia, Graicwnesi.
Ephud, manifi-siatioet verilas. EyouS, 3v)).werts'xai u>>r)0ilu, Epbod, siiperimiuinentuni.
Ariinatliem, de einissione. ev.
AptyuOny, TtpoSokn;. Arinalbaini, altiludo eoruni,
Arsapb, Ciuigregalio, 'Apcrezco,trvvuyo>yr). Asapli, congregans.
Arali, iusidia:. 'Ap«S, eviSpu. Arab, iusidise.
Ailonai, dominus. 'ASwvat,veuptos'. Adonai, dominus.
Ar<in,arca. 'Apciv,v.iSono;. Anam, riscus, vel area, vel eapsa.
Arra, iiriiatio ad iram. 7 Appu,Ttapopyioy.6;. Aran, iracundiis, vel decor.
Asirnth, bealitudines. 'ho-ipb>0, y.uy.upta-yai. Aserolh, beatitudine, elc.
JEium, avicula. Acraft,apveov. jEtam, avis eoruni.
Azoins, loriiiudo viyentis. "AJWTOC, io-yv; gwVTOf. Azoius, ignis pairuelis, etc.
Anath, responsio. 'Ava-6,uTzay.pto-i;. Auatb, rcsponsio, eic.
» Abraam, Hieronymo leste , trausferlur pater « * Male additum fuisse nomen 5T).OGTO? anlea mo-
mullarum : nain quod seqnitur, genliwn, non ha- nuiinus ex Ilieronymo lib, Qujesi. llebr. in Gene-
betnr in nnmine, sed suhaudilur. Consule sujira sim, cum etymnlogia nominis Aser, Scriplura;
Quajstiones Hebraicas in Genesim. auctoritaie pandalur, dicentis : Beala sum. el. bmti-
J H;cc verba, Deus adesl, superflue adduntnr a ftcant me mulieres. Et ab eo quod beala dicalur ab
Cra-cis in eiynmlogia voeabnli Allelttia, veta nam- hominibiis, filium suuni iieo/amvocavcrii, eic.
que inieipretiitio ejus cxsiat in enlnmna Hicrony- 8 Nomen Enos quasi Graecum, hne Inco Giasee
niiana ; sr:ilicellaudate Dominum.Hebrajce id dici- inlerpretatur et scribilur; aho; cnim laus cst apud
lur ni->Dbnhallelu-ja. Gr:ecO'i.
3 My>tica esl lucc etymologia vocis Ananias; e De Ephod supra dictum est col. Si%.
jdeo ciiiin torcular inierprelatur, quod 13Vani so- 7 In serie nominiim ex Deuieronomio
dispwat
nel affliclioncmcl. paiipertaiem; qu:Kprofecto lorcu • Hieronymus iu hunc moduni. Aserotli, ntria, sive
]ar dici possunt iu(irm.ta<is lnnname. Idem vetbum vestibula : si tamen per HETBet SADE( nilSn ) lit-
A'ianias expriiuilur Laiinc graikt dissipata, ex jn teram scribatur. Si vero per ALEPH el SIN,(rniVJN)
hhen, sive «», id est, gruiia; et S13 nua, quod in- beatitudines sonat.
telligilur agitalus est, vel dissipalus.
a Lege 'AfMiv, Amen.
1255 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDiX. 1256
Interpretalio Latina. CodexColbertinus. I Hieronymus.

Amorrhajus, loquax, vel amarus. 'Ayoppuio;,kuknTo;,r) TttY.paivo;. Amorrlurus, loquens, vel amaru-
lentus.
1 a o-v.oriyn,StwxTpca.
^Egyptus, terra tenebrosa, perse- AtyuTTTOS', ^Egyptus, tribulaiio, vel lenebrce.
CllllO.
s AtTtKS", .cEtas. .
Aetas, bona. ayuOu.
Aruon, lunieii eomm. 3Apvwv,cows
auTwv. Arnon, lumen eorum, etc.
Aglaon, deus eorum. Aykaa>v, Oeo;aUT&iv. JEg\on, vacca eoruin.
Aila, testimoiiium. 'AS«, yupTvpiu. Ada, lestimonium.
Aarnn, coinprebendens. ;'Aapwv,cruvEtAvjcows'. Aaron, mons fortitudinis, etc.
Abimelecli, dans consilium regi. 'AStuekey,avySovkevavfiaaikei. Abimclech, paier ineus, rex, elc.
Asael, faciura dei. 'AeraviA, 6sou.
7roiv3crts Asael, faciura Dei.
AinisJ, populus abjeclus. 'Afttcra,kuo; «Ttopptyyivo;. Amesa, populum tollens, vel le-
vans.
Accaro, slerilitas. 'Axxapw,o-Teipao-t;. Accaron, sieriliias, elc'
Agla, festivitas. *Ayka, iopTri. Agbi, festiviias ejus, aut vacca.
Asa<»,in deliciis vivens. 'Aeraw,Tpucowv.
8 'AcrsSou, Adino, tenellus, vel delieatus.
Ascdou, mUericordia domini. ekeo; xupiou. Hasaaias.
Asel, umbra. 'Ao-iX,a~/.ta. Asel.
Apher, pulvis. 'AcoEp, yov;. Apher, pnlvis, sive humus.
Amal, labnr, seu molestia. 'AftaX,V.QTZO;. Amal, labor.
Azoth, prolifici. 'Ao"w9, yovittou. Asotn, patruelis, eic.
Asael, foriiiudo dei. 'A?avU,io-yji; 6sou. Azael, foniiudo dei.
Ariel, liimen dei. \ptnk, f5>; Oeov. Uriel, lux mea deus.
Annaiham, cnmprehensio mortis. ^ApyuOuy, o-vkkn^t;6av«T0u. Armalbaim, aliitudo enrum.
Abenezer, lapis auxilialor. 'Afisvsijsp,kiOo;(iov,06;. Abenczer, lapis adjuiorii.
Ainorrlia-i, loquaces. 'AyoopuiotkaXovyevot. Ainorrhijei, loquenies, etc.
Asor, atriiim. °Aerwp.avkr). Asor, atriiim, elc.
Abenner, pater lucerna3. 'ASevvnp,TzuTnp kvyyav. Abenner, paier liiccrnns, etc.
Azeca, foriiiinlo vana. A\nv.a,lo-yjj;y.evn. Azeca, loriilutln, sive decipula.
Ari»b, solis occasus. 'ApTwS,Sucrctoc;. AMLOIII,htiiiiilem, planam, elc.
Arabia, vespera. Apatvia,eo-rtepu. Arabia, hiimilis, siveoccidentalis.
Aggiih, olficium, sivc opus. ''AyyiO,ipyuoyo;. Aggithl, fesius, sive soleinnis.
Agal, viiiilns. "Ayuk,yao-yo;. Agal, viluliis, eic.
Adraazar, decorum auxilium. 'ASpaa£ap,£U7rps7rv3<;
6 (3ovjt)sia. Adadezer, decorum auxiliuni, elc.
Apbeci, ira nova. "ACOSVCI,©uftoj xatvoj. Apbee, fiuor novus, ctc.
Amailie, lides mea. 'Afta6vj,7rt<7Tt<;
ftou. Ainaihi, lidelis meus, eic.
Asur, qui est bono et hilari animo, 'Aeroup,su6uftos,Uge evOvvtav. Assur, dirigens, eic. -
lege dirigens.
Asyni, dirigenies. 'Aeruptoi,X«T£U6UVOVTES'- Assyriornm, dirigenlium.
Aiueiraii, calor rnris. 'AftvsTpav. 'Snpoo-ou.
6spftv3 Aniulal, ros calefactus.
Ainos, lortis, vel perseculor. lo-yypa;, SCWXTVSC.
'Aftws", Amos, forlis, vel populum avel-
lens.
Achaz, qui tenetur. "Axa?, yaTuo-yjTo;. Achaz, continens, aul comprehen-
dcns.
Anathoib, exauditio, id esl, obe- 'AvaSw6,eTtav.ava-yo;. Anatliolh, obedientia, etc.
dientia.
Ano, responsio. 'Avci,aTtov.pto-i;. Ana, responsio, sive respondcns.
8
Asid, uiisericordia. 'AcrtS,SO.EOS;. Asida, milvus, herodius.
1 Propler plagam tenebrarum, qna premebantur A. ° Duo isthaac nomina Hasadiastl Asel non legun-
./Egypiii, et propler persicniionem, qua ipsi op- lur inierpreiaia apud Hieronymum, qui sumpia sunt
piuiiebanl Ilebneos, elymologias bnjusmodi con- c primo Paralipomenon volimiine, cap. i ei 8. Jani
iingunt Grscci. Verbum auieni o-v.oTtyn formaium vero^ob^ervatnm est supra, libruin Nominum He-
, tenebrai, et ex yh, id esi, terra. braicorum non fuisse contextum ex Esdra vel ex
volnitt ex 0-V.OT'IU
Videsis col.5, Annolaiiones nosiras in nonien JEgy- Paralipomenis.
6 Gra>cus
plus.
3 Nullnm est nomen HebrseumAilas in Scriptura id maiiuscriplus hic habet XEVOJ- pro xatvos-
est, vanus pro JIOM.-S.Ilauc resiiiutionem debe-
sacra. Corrupie scripium videtur Aitas pro Aitob, musinterpretaiioui Hieroiiymiante, quai moiiuiinns
sive Achitob,in quo est elymologia boni: quia 3TB, legendumxatvoj-pro X.EVO<;, quodex corrupta prouuu-
lob siguilical bonum. tiatioue ortus duxil.
* Mouet Ilieronymiis, Elon significare quercum , 7 Hic etiam lego StebxTvjs'
scribique s:epius Ailon et Aulon quod: si Mglon codicis manuscripii; ei pro depravaio SipaxTn;
legere vuluerimus, interpreiaiur vacca eorum. Graeci pro alio verbo paululum corrupto consequenler Y.aTuo-yjTo;
in exemplan Col-
in eiymologia nominis pSaK, Mglon, abjiciunt lil- beriino.
teram J Ghimel, et inlerprelantur illud Deus eo- 8 ldem quod Asida slatim
sequens Hebraicura
rum, quasi sit DJH elom. rtTDn Asida signiiicat ciconiam],avem piam, el be-
* Nonien Admo , pro quo Grsecus amanuensis nelicam, quam pielalis cidtricem appeliat Petrouius
posuit Asao , legitur n Samuelis xxn, 8, apud LXX arbiier. Nomen Aiida legitur apud LXX, Jerem.
Translaiores, qniluis esi nomen propriimi viri : vni, 7. Ilieronymus milvum lioc loco iranstulit; et
aliis esl appcllativiim signilicans voluplalem ejus, in epistola ad Siinn. ei Freiel. milvum pariter iudi-
propter "1Vau aflixum in fine, WVJ adino. i cat se verlisse ptal. ciu.
a Einendandum , ul Cleneus nolal. erxoria yn- tit, sed quae persequitur, sive persecutricemsonal in
Tum otwxTpia,non persecutionem, ut Marlian. ver- Latino.
1257 LEXICONGRJECUMNOMINUMHEBRAICORUM. 1258
Interpretatio Lalina. Codex Cplbertinust Hieronymus.
jEthiopia, hnmilitas. Ai6t07ria,TajTStvwo-cf.
' yElliiopia, tenebrae, sive caligo.
Achor, nutrimenlum. 'Ayo>p, SiuTpofr). Achnr, lurbatio, vel lumultus. ,
Azeca, finnitas. 'A£vjxa, (7T£pswcrt<;.
s 'ASsXyci, Azeca, fortitudo, etc.
Adephi, magislerium. SISKCXOMK. Alepha, mille.
Ain, oculus. 'AIV,6ct>6aXft6<;. Ain, fons, vel oculus.
Azere, oriens. avaToW.
'A£vipv?, Zare, oriens, sive ortus est.
Ausiiis, consilium. Au6iTt<;,Bovkr). Ausitis, consiliairix, etc.
Asida, misericordia. "AcrtSa,ektoi.
3 'Acrouy, Asida, milvus.
Asouph, prophetia. ypno-y.6;. Asapb, congregans.
Aod, laus. Awd,atvserts;. Aod, inclytus, gloriosus.
Abelmaula, luctus primiliarum. 7rsv6o<;
'AfSE)ftaou/\«,
4 'ASCOUS, «7r«p^wv. Abelmeola, lucius parlurienlis.
Abiud, pauperlas. 7r£Via. Abiud, palris robur, etc.
Asarom, consilii alliludo. " Sovkn;v-fyo;,
'A<T«pwft, Esrom, sagittam vidit, elc.
j<Eaba,saluritas. Ac«6a,7r)\»3crftovv3. Sabe, saturitas.
Araph, insidioe. 'Apaco,IvsSpa. Arab, insidioe.
Ari, lux mea, Apt,fS>;f/ou. Uri, lux mea.
Abiel, pater meus deus. 'AfiivjX,
7raTvip ftou8s6<;. Abiel, paier meus deus.
Abieza, pater meus robur. 'At?t£?K,TtuTnpftoukryji;, Abiezer, patris mei auxilium.
Amalcc, populus defleciens. 'Ayuknx,k«6; sxx).tvwv. Amalec, populus Jambens, vel iin-
gens.
Ammoh, populus gentium, vel la- 'Aftftcov,
)«6<;I6vwv,V3jrovou. Ammon, populus mceroris, vel fi-
boris. lius populi mei.
Amesa, populus, elevatio. kuo;, ertupa-t;.
'Aftv30-«, Amasa, populura tollens, sive le-
vans.
e 'AftV3V«/\«6,
kaov suSoxia.
Amenalab, populi beneplacitum. Amiuadab, populus meus volunta-
rius.
Abdiu, populus meus est. 'A6SIOU,kuo; ftou EcrTiv. Ammiud, populus meus gloriqsus.
Abdias, stylus, sivecolumna. uTvko;.
'A6SI«<;,
' Avva?, Abdia, servus domini.
Annas, sediiiosus. «V«CTUITTV3<;. Annas, donans.
B B B
8
Barne, filia elecla. Bapvvi, OvyuTnp EXAEXTVJ. Barnee, elecla commotio.
Basauites, pudefactus. BacravtTvic;,
aiax^voyevo;. Basaniiis bruchus, sive pinguedo.
Nam quod inlerpretari solet,
ignominia, vel confusio, Buza
dicitur.
Bersabee, filia septima. OvyutnpISSoyo;.
Bvjpo-a6ee, Bersabee, puteus saturitatis, vel
puieus septimus.
Beelpbegor, dsemonPhegor. Saiftwvieyi>p.
'Beekfiytop, Baalfegor, habensos pelliceum.
Bosor,' caro. Boereop,
erap!;. Bosor, in angusiia, sive caro.
Bartholomoeus,filius benediclus. BapOokoyaio;, vlo; evkoynyivo;. Bariholoniseus, lilius suspendentis
aquas, etc.
Boanerges, filius tonilrui. Boavepyi;,uco?fipovTr);. Banereem, lilii toniirui, quod cor-
ruple Boanerges usns oblinuit.
Betbania, domus obedientise, glo- BnOuviu,otxoj vTza.mn;,9 §6£v3<;. Belhania, domus affliclionis ejus,
riaa. vel domus obedieiitiie.
Belbphage, domus occursus. BnOfuyn,oiv.a;eTttTvyJ.a;. Bethphage, domus oris vallium,
etc.
Besania, domus rubi, sive bati. oczosf%TOU.
Bvseravia, Beihsaida, domus frugum, etc.
Beliar, inquisitio. ev.^r)Tno-i;.
Bv3>.tap, Beliar, cscca anguslia, eic.
Balin, diemonium. Ba)\tv,Satftoviov. Baalim, babenles, sive superio-
res, etc.
Bar-Jona, filius columba;. Bap tfiva, utof TzepmTepa;. Bar-Jona, filius columbse, elc.
Babylon, confusio. B«6uXe>>v,eru-yyucrij. Babylon, confusio.
Benjamin,liliusdexler, vel.doloris. Bevtafttv,uioj <3e|t6<;, vjoSuvvjf. Benjaniin, filius dextrae.
1 Nihil mulo in Grseca leclione, etsi Hierony- quod maxime vulgatum eralapud christianos.
miana intcrpreiatio manifeste doceat esse deprava- A " Corrupto Asarom, opposui Esrom, quia illud
tam, atque StaTpoTTvi, id esi, perturbalio, pro StaTpoyvi Asarom, juxia soniim litterarum, poiest signilicare
legendum. allitudineni: nam DTl roin, exprimitur altitudo.
* Josue xviii, 28, Eleph nomen esl urbis qnod 6 Nomiua isthaec depravala docet adversa colum-
Graici corrupte legunt Adepha; el supra in Iibro No- na Hieronymiana, ideo de illis nihil amplius di-
miiuim Aaleph.
* Hebraice ^IDXAsaph, cum Samech \\\ medio, cetur.
.7 Quid «vacruerTvk inlelligalur, jiidicium ferant lin-
inlerpretalur congregans: si autem *N27N Asaph ha- guoeGra-ca; periiiores. Nescio an «vacrnis;vel poiius
beat Sin, Clialdaice Astrologum significat. Asouph «vacrsterTvif legendum.
Igiiur, quod Hieronymus congregantem iransiulit, 8 Soloecizant Gneci in nominibus Barne et jBer-
Grseciypnayovreddiderunt. Esi auiem ypno-ya;, ora- sabee : in primo quidem soloscismum faciuni su-
culum ei prophetia, aut divinatio apud Gra±cos; sive mentes genus femininum pro masculino, filiam pro
id quod oraculo respoiisum esl. Hinc Asaph *Wit, filium, ia esl, Hebraice -Q bar, pro na. baih. In al-
siveAsoup/iChaldaeorum.videiiirGraiCorumxpvicrftos.tero auiem masciilinum pro feminino, hocest 6uy«-
Asaph quoquc prophelia celeberrimus.
4 Ebion njp9 eSSoyo;pro iSSoyn.
iiitelligilur paupcr et egenus. Confundunt Aiiest liic pai-ncula », vel, ut ex. superioribus
ergo Graccinomen Abiud cum noinine W3.1S,Ebion, Grcecisexemplaribus in promptu probatio est. .
PATROL. XXIII. 40
12S9 AD TOWM lli OPERUM S. HlERdNTMI APPEMHX. 1266
lnterpreidiio Ldtina. CodexCoWefiihus. flierMynms.

Belriel, doirius dei. otxos;6EOU.

BV36E)., Belhel, domus dei.
Bara, cfeatQra, swe cfeatitf. Bapci,
1 XTicrts;. Bara, creatura, etc.
Barsac, in impieiate. , , EVaaeSeiu.
BKpcrcix, Bara, in malitia.
Balla, demersio, vel fafina a'4ua' v)fvputiot,.
Ba))a, Y.uTUTZovTio-y.a;, Balla, absofpta, pfafcipitata, sive
snbacla. inveterala.
Beeri, puiei. Bvssipst, fpiuTO.. Beeri, puleus meus-.-
Batlmel, filia det. .. BK6OUV3/\, OvyitTnp Oeov. Batbuel, virgo Dei,
Bethleem, domus pariis. Bv36).£Eft,OtXOS KpTOU, Betbleem. dbmus pariis..
Betheberra, donius exsifucfurse. BnOiSeypa, otv.o;v.UTUCY.gv^ri;? Belhabara, domus Iransitus.
Bith, domus. Be8,oixof. Betb, domus. ,
Bariichabe, benedicius patef. "
JiupovyuSe, evkoynyivo;o 7r4c-ri3js•• Baruch-abba, Benedictusqui venit.
Baruch, behedicius. Bapou^, su),oyv3ftsvo<;. ,. Baruch, benedictus-..
Beelamoii, detehiio turlise". Bv3£),afteav,xaTKyviov).ou. Baalmon, liabens liabilacnlum.
G "r G ,
Gebuel, mons vanus facfus. TESOUSX S, opojyeyuTuioryevav. Gelboe, volulaiio, sive decursus,
vel acervus pluens.
Garisin, mo*nsfedemptus. Yupt^tv,600; kekvTpo>yrefoTi. Garizim, divisio, sive adveria.
Gabriel, liomo ef deus. YaSptnk,uvOpiSTzo; Y.oil0e6;.' Gabriel, foriiludo dei,velvir meu»,
etc.
Gomorrha, siatio, sive seditio. Voyoppa,o-Tum;. Gomorrha, populi limor, sive sedi-
tio.
Geon, Nilus. rvjciv,vnko;. Geon, pectus, sive prajruptum.
Gad, siudiuiri, vel fofiuna. YuS, ETTtTviSsUftK, V3TVyJj. Gad, latrtinculus, vel fortuna, aut
teniatio.
Gamej, pleniiudo supefna. Yuyek.
* avuTepu.
Ttkr)pti>tTi; Gimel, retrfbutio, ve'fpTeniludo.
a <
Gaddi,oculns leniationis. , TKSSJ,6CO6KXJI6<; TzeipuT-itpioy Gaddi, hapdus,vel teiHaiio mea.' .
Galiad, ifansmigraiioiierii festiitio'- YakkuS,ftsTocxov yapTvptu;.. Galaad, transmigratio iestimoiii»,
nii. etc.
Galiliea, volulatio domiiii. Yakikaiu,v.vkio-yo; xupiou. Galilaea,volutabftis, vel rofa, eic.
Gergesa, commoratio ejecta. Yepyeoa.Tza-patv.ia (P>'0
ev.&eSknyev<J$ ' Gerasenorum, coloni ibidem, aut
iv.SeSknyzvn\,. .' . . suburbana,
Gabba^lia, lapidibus stralus. rK66«6a,).i66'crTp,wTC?sv. Gabbatha, excelsa.
Golgotbiii Cnlvaria. YokyoOu, v.paviov. Golgntha, Calviria. Syrum est, etc.
Ganiiel, Ioquax dei. Yaytnk,XKXVJTO? 6EOU. Gamaliel, retribulio dei.
Gersam, advena, bospes. Ynpo-uy,Tzupotvs;,\ivo;. Gersam, advena ibi.
D k D
David, poiens manu. AauiS,SVVUTQ; yjtpi. David, forlis manu.
Daniel, jndicium dei. AavtviX, v.pia-t;6'sou. Daniel, judiciiim dei.
Dan, judicium. Atxv,v.pipts. Danyjudiciiim, vei judieans.
Damascus, sanguinis oseuhim. Auyuo-v.6;, aiyaTo;fiknyu, Dariiascus, sariguinisosculum, eic.
E ,E ,E ,
Elissaee, dei virtus» 6sou
'EXecreraeE, SuvafeV.S'". Elisae, dei mei salus, etc.
Eiimelech,- der regia, 'Ekiyikifa. 6souPua-iketov. Elimeleeh, deus meus rex.
Elilatnus, terra habitabilis. 8 'EkikkuTov;,ocxouftivvs". Evila, dolens, vel pariurieris.
Elcana, dei possessio. 'E),xava,Oeoyv.Triyu. Elcana, dei possessio.
Edom, deliciens. 'ESMU, ivXe'nio>v~. Edom, fufus",slve lerrehus.
Ephrath, consolalio. 'Ecopa6,
6 Tzupuvlno-t;. Ephatha, frugifera, elc.
Edad, dei judicium. 'ESaS, fisouxpiefts. Elmodad, ail mensufam, etc.
Eli, dei. . e 'EXsc,6EOU. Eli, deus meus.
Euphrates, humilitas, id est, animi EvfpuTn;,TKTrstvocopocruvvj. Eupbrates, frugifef, slve crescens.
demissio.
Epliraim, fertilitas,vel eonsolalor. 'Ecopatfi, v.upTzifopiu, 13Tta.puvlriTO^.Ephraim, frugifef,-sive cfesccnsr
Elisabeth, dei remissio. 6sou
'E)t<7K6E6, ufe'o-t;f Elisabeth, dei mei satiiriias.
Ezecias, pntentia divina. 'Ec^Extas, xptzTOs 6stov. Ezecia, fortiludo doiriirii, elc.
7 Emor, asinus.
Emimur, labor. 'Efttftup, Trovot;.
1 Bara ilerum iegi deoere monet nos etymologia A dictidnes verb super moniem Ilebai.
Graica nominis lrujusIJarsoc. * Omisit pariiculam En in nomiiic Engaddi,quod
' Ex MailhaftiEvangejioHebraicosumptum videtur sonat oculum tentalionis : 715? en namque ocuiuscx-
h'6'chpfnen ab Origene, quia"ibl scfipluin erat cap. primituf', et Ta gnrf,-tentatio.
xxi", 9 : HHf\"^fti baruch abba, cuhi rj He emphatico 8 Corruptissime legimus in hoc exeinplari Graeco
ut sii sensus Benediclusille qui venit, etc. Elilatous pfnrEvilat, ut probat etymologia nominis,
3 Non secundum etymologiam et fidem elemento- et Lexicdn Orrgeniaiium-supra col. 627. in vocabulo
rum diciiur Gelboe, mons vanus factus ; sed proptef Evelal.
verba David, MontesGelboe,nec ros,nec pluvia veniant s lnterpretalur Grsecushoc nomeo ac si scriplum
siiper vos: inde enini vahi (iiiiUmoiiles, e't inaries ad esset Eidan, nam El dicilur Deus, et Dan sohat ju-
frugum fee'hiinafOveridii.Siriiililef dieimiis de rnrthte dVnnri. EdM igiiur posuit pro Elmodad, aut pro Ei-
Gdrmm,. tjiri jilxta iiitefprclaliones allegoficas Grce- modan.
7 Sicut corrupte Emimyr pro Emor, ita pro 6'vos;
cofum potesl dici nioiis redemptus, e,0 r|iiod benedic^
litJriesposilaeleguntuf supef hioiitem Garizim; niale- potuif airianuehsis scribere"7f6vo<;.
a Supra in I Fragmenio ad hoc nomen Martiaiiaeus logiairij Glerico annotantey respuit significatio He-
latronum receptaculuminterpfetatus
ipse7retpKTi3ptov,- braica vocis Ta Gad.
esl, pro lentationem;%TZQ TOOtT6£p«?stv,quam etymo-
im LEXIGONGftiEGlIM NOMINIJMHEBMJ€«R©M, 1262
InterpretatioLstina. CodexGoiberlinus: Hkronymus-i-

Eliezer, Deus meus, auxiliator 'EXts£ip,-6Oeo;ftpu-,,]36v366<;-

ftou, EJiezer,<Deus meus adjutorv etc. t
meus.
Emmen, nialres. 'Eftftviv,fftjysjpSfi, , Efnfflim, terribiles.
Engadi, ocuTusn'a>aT. 'EvyaSi,6cp6aXft6<;
' epifov, Engadi, fons bsedi.
Enagallim, oculus-juvencartim. 'Ey uyakkiy?6y6«ijt6<> 5«ft'«Xs«>VVEglon, vitulus mcerofisvetcv
Enoch, dedicatio. 'Evcij^,eyv.atviaya;. Enocli, dedicatio.
Esebon, cogilationes. 'EerEtSwv, koyto-yow ,,. . Esebon, cogitatio,<etcv
Eri deridof, ocuins par us\ 'Ev SsvSwp,6fO«)\tt6;:Y.u8()Cfi6s.-..Aendor,- oeulus * aut fon&geii«fa-
tionis.
Eloi, deus:- 'EXOC, 6 6EOJ. Eloi, deus.
Ermori, ariatbeniafizans." 'Epfteiv,' aVK6sftKTi?wv. Ermoo, analhema mceroris.
Eden,terr,a. 1 'ES£Vf 713., ..,.!;. Eden,,iM!icia3'jvel ornfftas'.
Eliacini, deus jrieus resurrexit^ 'EXtKxift,
3 6 6E'O'S
ftouuvitffn. Eliacim, dei resurreciw.
Eva , mater Mveniiunv deeor exi- EUK,ftVJTVJp §<iW'Tt>>V,S.U7T-pE7t;E**.'Eva, vita, atttvae, velcalanyitss1.
mius.
,- . ^. ? • *'.-.
Zara, lHustris, oriens. Zapu, £7rtyKVV3S, «VK*oXwr4 ,. Zara, oriens, vel orto's'esi.
Zachariasfvictorfveimemoriamor- Zajr&psas,.Vtviv3fv3sv J}- pririyt)Sctva- Zachafias,' memoria1 dofnini*,»vet
tis. , . T-OU;. c. . . . ; . memOT'dori»iniii
Zorobabef, parvus de confusiorie. Zopo6ft§eX, cwaa-VytfJiaeot;. Zofobafret4 rpse m!agis#f Bjfbylo-
ftixpof.:
nis, id est;COnfusio»isv
Zebedanis,bostia mea ipsa1. ZsSsSato?,Ovuiuftow-KOTVJV' Zebedaius, donam$',< slVe fftfen^-
iste.
Zacchseus,sorle electus. luy.yaCo;,xsxXvspwftEVOf. Zachasus, juslilicatus, autjustus,
eic.
Zabulon, donum, i'd esl, gratia. Z«6t5u).wvj;
8 yjifi.dya» Zafbriloir,habitaculiiirlvctc'.-
Zelpha, aquaeexhaustaj effusio. 6 ZiXya,eXavTknyu. Zelpha, ambulans 6's.
Zany vivit.- Zav, ?V3. . „ Zanoe, repulity vel iStcqW&ivifv
.H H E
7 9«tfo- Esaias, saJns' domirtfo
Hesaias, obumtffalio ,• aut elatio 'Herai«<;,erxtaerproV,. &l7rapcri«;'
dei.
Heliu, deus forlis doYninus. 'HXcou,6E6</ io-yjvfovf «u9svrvj<;. Eliu , deuS meus iste.<
Hesau , locus arboribus coirsitu»j 'HCKU, Saero?.vjrctpu^ Esau, factura.SivefoftoTeirsyetcV
vel quercuS.
El, deus. "HX,6s6<;. El, deus, vel forlis.
Eth, vivens. "*H0, ?wv. Eth, formidansysive;stu-penSV
8 6stovTrup. Elias, deus doniinusyClc.
Heiias, divinus ignis? 'HXiac;,
TH . 0 TH
9
Thamar^ huc sermones? aut domi^ Quyap, SsuXo^refvr veupiV Thamar, palmafvelarifaira.'
nus.
Thema, oriens. ©£fta,«VKTOXVJ. Theman; austef.
Thecel, mensnra. ©EXEX, ftETpOV. Thecel, appendit.
10
Thabratheny qriassat«s. ©«tSpaSs^.t&vm-pVfificsW'.' Ctrabfatrr,1 quasi' elec'(ui#,« sivc*
grave.
Thala, sirepuftt. ©aXa,xuX«Sft»<T<K.- (e{fexs-XaSo&trcvThtflam-,ros<eoruWj s"ive': ifrorata1.-
Thomas, incomprehensibilis, sive 0wft«<;,ax«T«Xs7rTO<;, i) SiSujtosv Thomas , abyssus, sive genvrnus,
didymus. unde et &ra3ced'idyrnuS'afpellai-
tur.
11 Theudas, laudatio, etc.
Thaddseus,Jaudalus. 12 ©aSSaeof,KtvsToc;.
Thecel, appensum est.- 0sxsX,(3SO-TK6V)... Thecel, appendit.

'Non BitagaUiiK-f sed Engartfitmforte legendum,-,&im » n€bisi j^fita spiritum asperum1 irf Gfseco'fio-
nisi obstetetymologiafEtigamihrff qua interpretatttp ta^trrrii'.
fons hortorum, vel oculushortorum. 1 *_Divinusignis non est inlerp.retafio,nomjnis Eliwy
* QuiadiciturafpudLXX rVabWiSse Cainum in terra std--"viYttftfs e|u's',aul zeli diviiiT,qiio ffag.fabat',signi-
Eden, Graecipafurh coffSirlti'fiVi^rjseHebraicse pu- ficatro';
tarunl Eden significaV& (errdrft. ^fi^yjrioTogJam hoc loco prorsus depfavitam' do-s
3 Josephi Judasi'hajc est-,.ut supra eb* . cuit rios s,uperkisexemplar Grcecunr eol.'..&i5t,-ubL,
ejympTogla rfomeri wamar interpretalur ©EOU
sefvaium in 6figeiiiario Le"siea. X6yot,Dei sermo-
* Conliinditur hic riorneri Zacharias cum nomine nes, vel SsupoXoyothuc sermones. Lege ilaque Ssupo
hchariotli, memoriamordsi X6<)ioi'etxuj3t6?.'
* Nomertqirorjinterpretatur
Zelpha irne'rpreta'i}ur amMtans os\ i\)M 10An pro' TdtilWien le^enduriYsit ffiafian,
ripri
eWrrt'sum^tiirri'VeteYes' v Ofunt ab %^' aMl, ctbiiti safis nvrM compepitffVr$ G habrdt/i 6'rVpoS'iii
pfOpfer
elc. et ri3 phe, id est, 6s,<ab' 6fe, r¥6ria^b'6i$e\ afli^tatem^elefiieWOTum'.
6 0pp>t)sni
vocatonlo'Zitn nonre'»Zanoe,<qtrhfin illo uSfonielVTAddtiMirioiiiMeWM ffie'rori'y'riT'us, sed
est syH»ba-Zan.>Forte Zenum lsajf-pottrtsseif.' Cajte- Theudas canidem habens significalioiieriit.
rum Zan verbumGrajcwm est-^non Befbiraieulm ti&- ^ffievi tfst iMcfJife^aTio: fHecet btnielis v, 27.
ifiShv''' GYaVcirs aTttem' aiiiafiueiVsls"pf^oVuif filfefain B
7 S'.'HieV'61ry'mus"''fn
No'rmniWs!eSEpistola'adjKri'- verbo eo-TuOn unde maxima 6"fi'0riTu'f coiVmsiO/Signi-
mauos monuit nos-, t?iS rWMiWa 1, qusSsequuritrif', o SM fef'6 iTfridelWriveWunV B qtfod'Bis legTfurno-
cum Ilessc- legenda , Hesaias,-Helias, Herodionem. merwThecel, vel irf Daniele,- aut inr praesewtiVoca-
Ne miferis igitur, quod lweccuiri aspiratiofie legan- bularie.
 1265 AD;TOMUMIII OPERUMS. HIERONYMlAPPENDIX. 1264
Inlerprelatio Latina. CodexColberlinus. Hieronymtis.
1 ©atftavwv,6Sou<;
Tlnemanon, vias nutu vetasse, vel «vavsOtrac, i) «7ro- Themana, ausier, vel Africus.
apocryphus. v.pvfo;[Lege"Acoptxos;].
* 6aX7rtw9, Thalniolh, propugnacula.
Thalpioih , propugnacula, vel su- i) v^nku.
E7r«Xi;v3, Thabor, veniens lumen.
blimia.
Thabor, irrisionis. ©aSeip,Sia7r«yftKT0<; (F. Siaizaiyya- Thyalira, illuminata.
TOf).
Thera, luminis spirilus. 0vjp«,<J)WTO<; TTVEUfta. Thaphnas , opertum signum , elc.
Tliuer, signum, aut vocatio. ©UV3p,
' » xXrjtTlf.
<TV3ft£tOV, Thau, signum, etc.
Thanaam, ausler. ©avaa/x,VOTOJ. Theman, ausier.
Theman, illinc. ©EftKV, SX£t8sv. Theman, auster, velAfricus.
J J
Jesus, salns, salvator, salvus. 'ino-ov;,o-WTvjpta, trwrvip,o-wtTT»3<;.Jesus, salvator, sive salvaturus.
Josias, salvans. 'lwtr«ia<;,crw£wv. Josias, domini salus, elc.
Jeremias, largitio aquse. 'lepeyia;, Tzupoyr) VSUTQ;. Jeremias, excelsus domini.
Jezeciel, fortitudo dei. l£?extvjX, xpaTOj6EO0. Jezeciel, fortiludo dei.
Jonathan, columba veniens. 'iwvaSav,7rspto-Tsp« sp%oftsvv). Jonatlian, domino donante, elc.
Jonas, columba. liava; Tzepto-Tepk. Jonas, columba.
Joannes, expiatio, requies, donum 'iwKvvvjf. stJcXaiTfto?,«v«7rauert<;, S6ft« Joannes, cui estgratia, vel domini
dei, reinediiim dei, dei gralia 6EOU, iKfta6sou,6soux^-ff «w>0, gratia, aut in quoeslgratia.
ipsius, lahor dei, fnga pulchritu- orovos; 8soO, fvyr) XKXXOUJ , St«7ro'-
dinis, sustinentia dei. VJiat<;6EOU.
Josedec, jnsiitia. 'iwcrsSsx,Stxatoeruvv). Josedech, domini justns, etc.
Jacob, supplantator. 'l«xci§, 7TTspvca-TV3<;. Jacob, supplanlator, sive supplan-
tans.
Israel, mens videns deum. lcrpaviX, vov; opwv6s6v.
4 Israel, vir videns deum, etc.
Joppe, speculalio gaudii, pulchri- 'IWTTTTVB, xaTacrxo7r)3 %a.pu;,xaXXovvjTharsis, explnratio gaudii.
tudo mirabilis. 6«Ufl«0-TV3. Joppe, pulchritudo.
Joac, fralernitas dei. 'lw«x> «SEXCOOTVSI; 6SOU. Joach, cujus est fraler?sed melius
confitens, sive glorificans.
Jezrael, non videns deum. 'lE^pavJX, ftviopwv6s6v. Jezrael, semen dei.
Japhelh, Jatiiudo. 'laysS, 7rX«Tuerft6<;. Japheth, latiiudn.
Jothor, csecus, vel superfluus. 'lw8eip,TUtoXof, vj7rspcercr6<;. Jolhor, siiperfluus.
Jacobus, calcanei iilius. Iaxw6o<;, TZTepvn; vlo;. Jacobus, supplantalor.
*
Itraax, a.yuXt.i«yu, uyyeko;. Isaac, risus, vel gaudium.
Isaac, exsultatio, angelus.
Judas, confessio. IOUSKJ, E<foftoX6yv)tTi<;. Juda, confitens, sive laudans.
Joseph, additamentum. Iwtrvicti,TzpotrOea-i;. Joseph, augmenium.
lsachar, merces. 'lcr«^«p,tt ftter66<;. Issachar, est merces.
Job, visibilis. 'lcoS, 6p«To;. Job, magus.
Idumaea, deficiens. 'iSouftaia, exXst7routTK. Idumaea, lerrena, vel rufa.
Jerico, deorsum volula, vel cava 'isptj£ei, xaTaxuXtcTV), i) xoiXvj,xai Jerico, odor^ejus, vel luna.
et depressa, vel luna. yO«y«kr),i) ereXvjvvj. .
Jael, auris dei. 'ltxviX, ouj 6so0. Jael, cerva, vel incipiens.
Jordanes, descensio ostentationis. lopS«vv3<;, x«T«Saert<; aXa?wvsia<;. Jordanis, descensio eorum.
Jud;ca, glorificans. 'iouSaia, e\\oyokayovyivn. Judsea, confessio.
Hierusalem, visio pacis, lemplum 'ispoueraXvift,opao-i;eipnvn;, lepov Jerusalem, visio pacis, etc.
pacis. eipnvn;.
Joel, habet spirilum dei. 'iwviX,i'%st7rvs0ft«6sou. Joel, incipiens, velest dei.
Jaerus, domini vigilatio. 'ianpof, xupiouypnyopncric. Jairus, illuminans, vel illumina-
tus.
Jasuph, conversio. 'lacrouy,ETTttTTpOCtlVJ. Jasub, revertens.
Iechonias, purus. Uyovia;, v.«0«po;. Jechnnias, prseparatio domini.
Jao, dominus, vel invisibilis. laei, xuptot;,n «opaTOf. Jao, dominus.
Jcbus, Jerusalem. IsSouf,'UpoutTaXvift.
• Jebusxum, calcatum, etc.
Joacim, praeparatio domini. 'iwaxstft, iTOiftatriaxupiou, Joacim, domini resurreclio.
E K C
Kain, zelus, vel possessio. Katv, JJvjXor, vjXTvifiK. Cain, possessio, etc,
Kades, sancius. KeiSvjs;, uyio;. Cades, sancta, etc.
Kephas, petrus. KEytit;,TteTpo;. Cephas, peirus.
Kedar, obscuriias. KvsSap,o-Y.QTKO-y6;. Cedar, lencbrse, etc.
Kapemaiim, ager, vel domus con- KuTzepvuavy., «ypa;, r) olv.o;7rap«xXvj-Capharnaum, villa, sive ager con-
solalionis. erswr. solalionis.
1 Verba suntlibri Jos. vi, 19,satis corrupta, "ISSTE .\ ci, qui hic loci supprimit nomen Tharsis, inlerpre-
oSouj©«tp«vwv,VideleviasThemanorum. talum exploratio gatidii, nt hanc eiymologiam affi-
s Hebramm nVsSn Thalpioth , sine inlerpreta- gai noniini Joppe; quia simul coiijuncia suntin eo-
tione posucrunt LXX Caniicorum iv, i. Hieronymus dem versiculo Jona; cap. i, 3.
transtulil illud prvpugnacula, juxla primam etymo- 11Isaac nullo modo significat
angelum ; qnarepro
logiani Gnrcam.
3 Cormpte scribit GrsecusVWTO<; coirupto Grseco «yyeko;Jege, ut in caeteris superio-
quod est dorsum, ribus 6 Fragmenlis, yika; id est, risus.
pro V6TO<; id est, pars australis. Est igitur nomen Joacim conlunduut Gra-ci cum nomine Jecho-
venii a meridie spirantis. quod expiiiniiiir Latinc prwparatio Domini:
4 Hallucinaiio, sive frauspotius amanuensis Grse- nias, joaeim autem Domini resurreclio.
* Legendum ipaTor pro 6paTo<;id est amabilis , lanlur ay«7rijTov Kupioudilectum, sive amabilemDo-
pro visibilis. Passim Veteres Jobi nomen interpre- tnini. Vide superius iu IVFragmento.
 1268 LEXICON GR/ECUM NOMINUMHERRAICORUM. 1266
Interpretatio Latina. Codex Colbertinus. Hieronymus.
Kaiaphas, curiosus. KatKya;,Tzepiepyo; Caiphas, vomens ore, vel sagax,
sive investigator.
Karmelus, scientia circumcisionis. Kctpynko;,eniyvuio-L; mpiToyr];. Carmclus , scientia circumcisio-
nis, eic.
Kana, possessio. K«vd, xTvjtrtt;. Cana, possessio, sive possedit.
Kniiachol, omnipolens. 1 KOVK^oX, 7TKVTOXp«TWp. Cone-chol, possidens omnia.
Keph, vocatio. Kvjtp,
'
xXvicrcj. Crele, vocaiionis. aut vocatae.
Kecharitomene, receptaculum. Kej£«pCTWftlvv3, Sei,«yevn. Cecharitomene, Groscumest.
L A L
Lamech, electionis. A«fiej£,xn; hkoyn;. Lamech, humiliatus, vel percus-
sus.
Lia, laboriosa, infirmos habens Ai«, X07rtwer«, «cr8ever<;eyovo-a TOUf Lia, laboriosa.
oculos. 6ej)6aXftou<;.
Lia, plana. s Atd, Lia. laboriosa.
oftaXvj.
Levi, societas, sive conjugatio. Aeut, tru£uyi«. Levi, addiius, sive appositus.
Lazarus, convertens et adjulus. A«Z«po;, eTzuTrpifuvx«i Ttpoo-Son-Lazarus, adjulus.
Oovyevo;.
Libanus, dealbatio. AiSavof, XeuxKtTftof. Laban, candidus.
Lot, exelusio. AWT,«7roxXsitTt<;. Lot, ligatus, aut declinans, etc.
M , M M
Mesias, Christus. MeeriKt;,j£pterT6<;. Messias, unctus, id est Christus.
Michael, praelor dei. 1Hix«nk,o-Tp«Tnya;6eou. Michael,quis ut deus.
Moyses, aquaeablatio. Mwuervis;, USKTOJ «vaipstTtf. Moses, sumptus ex aqua, sive as-
* sumptio.
Mathusala, propter faciem Std
Joquens, M«8oucraXd, Trpoerwrrov kuknau;, Malhiisala, mortis emissio, sive-
missus. «Tteo-Takyevo;. morluus est, et interrogavit.
Manasses, recordatio. 8 Mavaerervfc,dvdfiv>jtTt<;.' Manasses, obliviosus, elc.
Melchi, rex. MeXja,fiua-ikev;. Mclclii, rex meus.
Meichisedech, rex pacificus. MeX^tcreSEX, <3acrtXeu<;
eipnvtxo;. Melchisedec, rex justus.
Maue, nuuieiavii. Mavvj,eyeTpno-ev. Mane, numeravit.
Moldan, aquaejudieium. MoXSdv, uSaxot;xpitrtf. Molada, nativitas.
Misael, misericordia dei. MieravjX, ekeo; 6sou. Misiiel, quaesalus dei?
Marlha, dominus venit. Ma.pOu,xuptos/vHX6sv. Maranatba, dominus nosler venit.
Mariama, amarum mare. Maptafta, 7rtxpa6aXaercT«. Mariam, amarum mare, etc.
Micbiheel, dissimilis virtus. Mtj^eviX,uo-vyv.piTo;
6 Svvuyt;. Magdiel, magnificat me deus, etc.
Magdalene, qnaeplantata esi. MaySuknvn, TrscouTSUftsvvj. Magdalene, turris,vel lurrensis.
Maitbaeus, gloria vitfe. MaT6aiot;,S6t;a?wvj<;. Manhseus, donalus quondam.
Malachias, angelns. tHak«xi«;, ayyeko;. , Malachi, angelus meus.
Michaeas,quis sicul Dominus. Miyaiu;. TI; &o-Ttep 6 y.vpto;. Michaea, quis hic? vel quis iste?
Mariam, Domini sigillum, Domi- Maptdft, xupiou a-fpuyi;, xuptOf EX Mariam, plerique seslimant inter-
nus ex genere meo, illumina- TOOyivour ftou, cowTtCftof. preiari illumiiialrix, vel Zinyrna
tio. maris, etc.
N N N
Nephihalem, latiiudo vel opitula- Ns<p6aXv3ft, 7rXaTUerft6<;,vj«VTIXVJ^K;.Nephthali, lalitudo, sive dilatavit
lio. me, etc.
Noemen, dulcis. Nosftviv,yXuxsta. Naama, decora.
Nadam, beueplacilum. NaSdft,suSoxia. Nadab, sponte.
Natham, dedit. Na8dft, sSwxsv. Naihaii, dedit.
Naoum, consolatio. Naoift, 7rapaxX»)crt<;. Naum, consolator vel consolaiio.
Noema, fides. Nosptd,TrttTTtf. Naam, fidelis.
Naba, corvus. N«6d, xopa?. Nabal, insipiens.
Noe, requies. Nws, «v«7rautrt<;. Noe, requies, vel requievit.
Naihanael, dedit Deus. NaSavavSX, E"SWXSV 6 6s6f. Natbanael, dedit Deus.
Nae, instabilis el flucluans. N«vj,traXeuoftsvot;. Noa, movens, sive commotio.
Nazareth, flos. N«?ape8, av8o<;. Nazareih, flos aut virgultum ejus.
Naphiha, oleum quod apud Persas 7 Ndco8a, ekzaov TO Trapd Uipcate; Napluha, species fomitis apud
funditur. Xtoyevov._ Persas, elc.
Noe, justitia. Nwvj,Stxatoeruvvj. Noe, requievit, vel requiescet.
1 Hebraeumest verbum istud
compositum ex rup A. * Quid sibi velint liaecverba Grseca incertum
cona, sive cone, etbs chol, sive kol. Huic siraile est prorsus. Certe Mathusalaeelymologiam nominis non
Genesis xiv, 19 : Cone samaim vaarets, possessor exprimuni. Nescio an possinl hoc modo intelligi,
cmli et terrcs, sive, qui creavit caslum et lerram. juxta superficiem litterm loquens, interpretalur Jlfa •
Quomodo aiitem buc translatum fuerit, et unde thusala, missus.
sumptum
1 Lucaei,sit, miniis mihi compertum. s Falsa est Manasses
apud Gra^cos,
28, legimus verbum xexKpiTWftewj id et veritali contraria, cumelymologia nasa
csl, gratia plena, lamquam gratise et viriuium recep-
nt'3 , unde formaiur
nomen Manasse, sigriificet oblitus est, minime autem
taculuiii fuerit Maria Virgo juxta Graecorum inler- recordalus est.
preiatiouem. 6 Idem nomen
3 Nomen Lia iierum Magdalene interpretalur supra
posuit Graecus amanuensis, id est, cuslodita, et nisi fallor, sic
illudque inierpretatur juxta proprietaiem linguse 7re<j)uX«yftsvvj, hoc loco, non 7rstj)UTEUftsvvj.
Graecse, nam Xsia apud Graecos planam sonat; apud quoque 7 De lcgendum
Naphtha abunde diximus in superiori exem-
Bebraeos verq non iiem, quia nab laa proprie signi- plari Origeuiani Lexici. Coufer utrumque locuiti;
flcat moleite ferre, et laborare, etC.
4267 Ui ««iS.
AD S5GMJEM «EROOTMl APPEN<DIX. im
Latina.
Inter.pr.el@tio £odex4Zo'lbeiytkms. Hier-onymus.
0 Q. . ''" -''"' .&
*
'Ociv\Lege wov], 6 u^tp-To?.
Hoon, sublimis. Ram, sublimis»
JMas, spiiiUus. . Oupia?» ai>-izyeyyg.. Br,i, ieximea.
s 'OoXcSa,yotyjdi;. Ooliba, labernaculum meum in ea.
Hooliba, adultera.
HodftUfi,cmeretrix, OSoXXa, Ttopvn- Oola, tabernaculum.
Hozias, loniitudo"©ei. 'Oliu;, io-yvsifoay.. Ozia, fortitudo CdaBiiui.
P II P
Pasclia.tsacrificiBm pro transitu , ndcr^K3, SA«Sa.Tji3pioji, Mxps>>ari;. Pascba, iransUjis, isiyc tonscear
redemptio. sus.
Pjessecl), diiberJas. Xleo-o-iy, ekevOepiu. Phasee, transgnessum, iSi.v,e iTMiSr
censio.
* jHd<T!j^wp_,
Paschor, liber. iX&ulspoi, 7 Piiasiox,,osaiigriedinis,
Paulus, requies, minimus. Uuvko;, UVUTZUVQ-L;, e)<uyjisis!j';,
* .' Paulus, mirabilis, sive eleotius.
R p R
Rubel, sSpirJtus;Dei. 'PouSvJX s, 7rvsufta8sou, RubeJ, Aopwptum est,
Ruben, videns filius.. '-BevSigv,6p5>yuji.if. ., Rufeen^ivideasJjJjius,«yje videjis in
medio.
Rabbi, magister. 'PaSSi, ScSdcrxaXos:, Rabbi, magister .nieus.
Ranima, ieAcelsa. 'P«fiu.d,ui^vjXvi. Rama, excelsa, sive .exaljtata.
Racca, vanus. 'Paxxd, xsvcit;. Raca, vanus.
Ra.gu.eJ,.pastura <Dei. 'Puyovnk, 7rotftavcri«>§s<w, Raguel, pastor dei.,teic,
Rapbael, spiriiusOei, VjelniedicuS "PatBKviX, Oeop,Sfstspos Sfw, Raphael, medicioa 4ei,
Tt-vsOfta
Dei.
Rachel, grcx Dei, vel ovasDei. 'i?«Xr)k,TtoiyvnOeov,rtTzpoSuTOV Oeov. Rachel, ovis, vel videns Deum, elc.
Rebecca, pasjoraMsfllia. nzMnhw;QyyuTxip..
'jBe§_e?.w, jnulta patieiitia, gifi,
Ruth, gr^sx. TovO,Ttoi/j.vn. tebeeca,
uth, feslinans.
Rachel, .domjna, xjoginitip. 'Paxnk, upxoya«,yy&ff!.;. Rachel, videns prineipijim,^te.
.S" ^ s S
Samuel, p.etiiio , >vej.obedientia SKftou-vjX-?,.«txvjfta,.V3 &eou.. Samuel, H.o.menejus D,eus.
iJizfotQn
Dei.
jj.:sWjKi!e.&»v.
Symeon, exaudiiio, iveljobediens. SuftEtiv,Etcraxovj., Symeon, exau.dijiv.,vej poniei) !ba-
bitaculi.
Salomon, paeifieus. SaXwfteiv,
7 SsSsx, eipnVLvis, Salomon, pa.cjficufi.
Sedech, pacis. eipnvn;. Sedech, jusijis,
Salim, pax. Sukiy, .eipxivn,^ Salem, pax, -vej Beddens^
a vel ardfin-
SeraphJni, spiritiis staiites. Sepufiy, Trvevyusw i:vc<TT,dfj.sjjK..SerapJ)im,:jn.eeai(ifiol.fis,
tes.
Satan, affligens. SKTdv^eXrjSwv (F.SkiStav). .' Satan, adversarii>s,#tc.
Sunam, obediens, Swvdft,jijrjicxoaciv, Sunani, .co.eeJHea, eic.
Sidori, .caplnra. EcSciVu,
i@»psuji«, Sidona, tyenatio mueriom, ete. -
Sin, sitis. Siv, Stutc?. Sin, teiiitatio, sive ru.bus.
Sion, sitiens. Stciv,St^wera. Sion, specula, vel sitiens.
Samaria, obedienlia dicilur. Suyapia, vTzuxor)r:£yeTut. Samaria, custodita.
Sodorha.&vocaiio. S6§,oya,«ixX.WK» Sodoma, fiilva, v.e!tac,ejis,jetc.
Sephela, pelvis angusta. Xsxdvv3
SscpvjXa, erTSVvi. Sepbela, humilis, sive campesiris.
Semnas, conversion_es, Ssftvdt;,eTZLtJTpofu;. Sobnas, sedens, vel reyerj,ens.
Sania, rubus. Savia, fiuTo;. Sinai, amphorafflea, sLve rubus.
Sabbatum , requies, sancljflcalio, SUSSUTOV, uvuTzuvst;,.«^«csifW,» «p- Sabbatum, requies.
oiiositas. yia.
Segor, excitata. Svj-ywp,«vterTKftEvvj. Segor, parva, etc.
Sipha, excitatus. Stfu, dvttTTaftsvot;. Sephra,adhaesit, velplaeens,
Sabae, ^Ethiopes. SaSai, Ae'6io7rs<;. Sabaim, caplivi.
Sabaoth, virtus, S«6aci6,Svvuyit;, Sabaoih, virliiiuni, etc,
Susanna, muro .cincla. Souerzvvd,TETEi/tcrfteva. Susanna, Jiljum, etc.
SQphonias, -inteUigensabs.coniila. Socowviat;, rd xp.uw«.
<ruvtsi<; Sophonia, abscondens fiuiri.
1 Hoon positum credi P.otg.sjpro Heroon, uTrspwov, A opprimebanjtur.
aut pro p$>y,id §st, Uam, qupd jnterpretatur excel- 4 IJoc «o.men scriptum est TirWS in IJebrajo .cunj
sus. Heiii in medio, quod Sepluaginta saepius legunt per
t firieci <sicpouijna duarum inulierun) iQola et X i Jin.deliascltyr Jijc prp PliQs/wrsive P.linspr.
Ooliba interpretansor, non atleiidentes fid.etii «)e- ? I,demvoegpufum, quo^irihiogpnij-us Jacob ap-
ni.eii.toriini, vgj pwpcietfitem Jingiia?iebrai.cae,, ^ed pellatus esj, iCorrupi,e^.efiplyn» cupn l jn li.ne, fit
qjio.d d.eiJJiS,&eriptun}l.egiiqr fegcji, fiap. *xni,iibi iflterpretatuni ^)in}us ^.'Feponuiit Griao.cihop loe»
divinus propheta probris inseetalur j4ftJo,latrjanj cum vera Je.ctJone, .et gfifiuina «tynjplogia, uenipe
Sa.marja3,et Jecuga.^jn, gu^^uji (|-po ^uar.un} me- Ruben, videns fiiius.
"rjefris.umrgprJesMiif- 6Cs feJs.aJiac et^roplogia (Srieca n,QminisSa*nuel
"\'Paschii j$w&'fm$$ 4'xWf"11M^\01 ef lfMr" supra jani dicmm.est..
tas, hori jiTxiaproprietatem verbi'nb§., quod'^)^?- Tliocnofflfin Sedec -£tI|o seinper int,ei!priejantur
itun} signiiicat; sed ,ex ei) uuod liefiraei jg/rippre Graeei pacem, ut antea iri vocabulo ifglchisepiec:
Phmee, Jijjfsfi exienht de pum yera ejus interprejatiq sit, juslus,
pascl)a3''seu\immfllali.<ini,s

a Alludit Isaiae locum , ubi duo Seraphim stantia dicuntun. Cyrillo Alexandr. OepyuivovTg;;
sft7rpv)<TTKt
deseribiiriiur, non eiyrnologiam vocis explicat, quae CiirysostoriibeyTtvpa.a-ToyuTK,
qiiibusLutine resprjh--
'" '
vuigaiissima est in bis quoque libris. Sic Dionysio det incendentes.
1269 jJgPfti? $!•$$!?¥ ?NO^INB|I flJEBRAlCpRp.. ??70
l»tifmelalio Latim. lOo/i.ex
fiofbertinus. Hierpnymus.

Simon.iiumilitas. *Stftwv, ,TajT.sivw.tT;tt;.' SinijOn,audi irJstjlujTO,!etc.

Seth, objivio nialoEtini, vej qui pp,- SJJS,.s7r1Xj3.erfto.y73
XKXWV, %elh, positus, ,ye(po^tiJQ,;ettc..
y 16E^ISVO<;.
suil. .
Sem, requies, nomen. Etft; «va7rauo-t<;, ovofta. JSem,nomen.
Solem, perfectum. SoXvift, croTEXEIOV. Salem, p.erJeclaj yel r;eddila.
SauJ, petitio. SaouX,«tTV3fta. SauJ, expei^itus.
S:mir,-via lucemae. ,a
Suvip, oS6<; Xu^vou. Sanir, dens iucernae, ,e,tc,
Sularniiis', ni.oriilicata, .elc.
Snlamites, pacificans. *SouXaftirvst;, sipv3Vsuo;uer«.
Sarai, princeps jnea.
Sara, pauiMla. Sapu, oXt-y.oo-Tvj.
Sarra,' multiplicaia. Suppu, TtSTthiOriyivn {P, .TzeTzknOvy.-;Sara.,.p^flceps.
ftsv.vj).
Siir,.cursus. ?ts<ip,Tpixo;, Seif, pilosus, vel hisnidns.
Senoaar, excussio. •Siyvaap,EXT.tva-yftoj. Sennaar,, excussjo denliuni,,etc,
Sychemj labor, <velexer£itatio'; 2uj£>3ft,TZOVO;. ,« aerxvjo-tf. Sychenij .Jigni.eri.
Saulus, perseeulor. Suvko;,§my.Tr);, §aulus , teiitalio respicieni.is, etc,
Sen, den-tes. Sh/, .6S6VT£;. ,Sin,,denies.
Sepphora, consideralio, -vei .p^l- •Sssrtj).wpa, 73wpaiQTn;,
.EjtritrjcsiJ/cc;, Seppiiora, avis, vel pulcl),rj;tu.do
cbritudo. ejus.
T T T
Tigris, acutissimus ispiritus. *
•Ityptt;, oguTaTOV Tzvepyjx. Tigfis.
Tilus, dijudicatio. TiT.pt;,:StuY.pta-i;. Tjius, q,ua3ren,Sjsi.veIiiclatus, jetc
m
Phares, intercisio, tollil. &ape;, .^taxojrvj,c Staipesat. iPJ,iafes,,d,''v'Siiii?.-
Phit, os. $ix, o-Toya. J?j^ui,JLy,bia,*^vve^r,!?^ecl.ina1lii9.
iPhison, os ignis. £bta-.i>v,.crTOftK Tzvpo;. PhiSon, ,os;p.i,ij>,i:lj<«.,^tc.
Philippus, quaeeffi]gitvila. $.iki7tTro;, azzfvyyivn&w,v3. JP^i)i,pi«iSjvos;Ja'mpa^.afu4nj.
Phanuel, rcdemptio dei. SavouviX, Xufpwcrit; fisoji,. Phanuej, fivcies,d,ei.
Phenana, resipiscentia. ,<5svdva, ftsrdvt« l\F. ftsi^y.pta),. ^be^nana, coftversio.
Pharan, cerva. itupuv,.Skyakt;. fliaran,, jfftrocilas eprum.,,elc.
Pharisaei, separati,dissecli. ggpijjfitiat.,yLeyepiowyivfij._, .S.t«x,P.7T1Tp,r sive 4'y'W'V
p^ajrisaBi,jdi,vi,den,i,eSj
CH X iCM
Cham, acervus spicse. . Xdft, -6v3ftwviao-TK-^yp?. ^ChanjjXalidjUS, etc.
Choreb, novale. XwpijS,;vswfta. tOyelJ,';cor.vus,,
a,v,tsiccAtaSj
Chelciu, Dei e^eitaniis. ^XsXxtoy, iS^o.u.TOU .
eyeiptjyTO;. fElciau, pars j)qni,inu,s,e.^t.,
Cherub, multiludo. '"'" "' d " " scientiae
,CJjer,ub, ' rnuUitiido.
'
-Xefiovp,,.?ziknOp;.
0 a i0
Osanna, gloria, salva quseso. "C<Ta.yv,a.,
(-§6§K,trwcrayjSvj. ,4,1-
Osanna, sa.Lyifica,,ijuo,d.Gr?e.ce
XJllu.r Svj.
ip-werpv
.flsee^.ojjumbrians,v,elcustos. '^terJ3£j v)fuXa?.
,<r,xtd£wv, .aut (Salyajns..
iOs,ee,„spl,va,iorj

i1*Gna3ciiS4odex diabet ^ro %T6<;,.id .est, A-fuisse >So)-t7,

.TMftsvo? mutalum autem <iniS,(JiTa,.addito<ele-
posilus, -juxta .etymologiam nomiriisCTtir^uift^q.uod mento r ; et xjuia r apud firaecos xenienarius iniine-
est posuit, fXjuxlaiHieronymianani inler.preiaiiorrem. rus est, multas supernomine ejus tihepiias «suspi-
'MaluiJ;ame,n^u.bstilucre^£ftEvo<;,4uam .vel6s<rt<;, canlur. Ilinc in ms. codice GTIECOSara dicitur
<6£T6<;
•quia pauca.muianlur jn nomine xesiituto. pauxilla sive ctim paueisi Sarra vero inulliplicdta.
^fputarunt iGraecinomen uxoris Abraliae.pramurn
a <Iiia,emeiid,a,v,itJSIariiai).
ipse (postea Jn Adde.ndis _vel jUt^a.libi,.£7ri'V.ywcri<; pcatJ£TtiBT$y.r> Ttok},^.In squc^
,6,1
' *J^uiandi.s.p56<;pro.pSo.if,^1,11/0.prodfihf. ,i^e,m recid.urit e,t 4iiasta.sjus Si,i,i,aiiasji,ariagog, ,cfln-
t,egendum ^lu.-rKi.ov jas,vfta,ii.Q.cesl, eekffijnuw .leni.pl. iii iHexa^mgrOiii; ,et "bionysiuSide coaLesti
fliientitnt, ^rudile Jcoiiteridit
""' " " "VitJ. ,1F,ra- Hieiarcii. quibus est yjo-i; aofia;; Chrysosto,n,\us
;§ierjcus'.
igiiieritiiini,iii,fiii,e. Ji.ojmil.3.^01111^A;iiomjeo(s,TzsTzknOriyivri .jft. .rzggzkn-
« Fofi". Staipeo-t;,id eAl.^ivJ«.w,,r1e.%criijie,r(duni^st^ yvwo-i.;.yide.ex Latiiiis^PJiiliistrJum.rejt^tU,-
a Non dubito quin exciderit'yvi>treo>;,id"esi scieii- $vjj.y.b,n)
gusiinum, ut a'lios plerosque omiliariius, quibus pro-
lim, ut^hilo-ipseinierprelatus esi, TzknOo; -vvwerswt;; -balur muititudo scientim.

DM DECEM DEI NOMINJBUS,

EXPLAN ATIO fBMYj^,

Nonjlilnteor summam pereipere nie animi volu-^' } men illud ^^^, ineffabile reperiebatur^? an in djvina-
pialem ex ultima liacparie Golberlini codicis Graeci, *rum Scripiurarum contextu : an in Graccorum'Scfi-
qui viam.nobis aperuit ad consegueridani perfeetam piorum <;om.mentariis : an denique in.u.trisque 'legi
intelligentiam cpislolae 'sancti'flieroiiyrni ad-Marcel,- 'consueyisset?'Scimus equidem nomen iDomiiiitetra-
lam, cujus verba, etiarrisi per sefnanifestissirrja, fti- graiiiriiatoniiiquibusdarn Groccisvoiiirriinibiis.usque
verse lamen a diversis inierpretafi po^uissent •;in eo adjetatem etiain ipsius Hier.oiiymi,,ariliqui's"expfes-
Joco maxime, ubi ail noriien <Deitetragrammatori surii-litteris, id eit Samariiariis,iuisse iiiveiuiitn.ut
propter similitudinem elernenlorum, cuin in libris idem sanclns Doctor testatuin reliq,uit in Pr,ologo
Graecisreperiretur, Pipi aquibusdam Iegi consue- riiaxinio Scripturaruhi," seu Praefalioiie in Jibro.sKe-
visse. Quis enim certo noverat, iu quibus libris no- gum. Quac prbculdubio '•Sarriaritaria,sive vetefa illa
mi AD TOMUMIII OPERCM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1272
Hebraeorumelementa, figuris et apicibus distincia ab A i dinalidesignato, indisiincle ea ponanltiradhuncmo-
hodiernis, in quiliiisdam tanliimmodoGriecisBiblio- dum :vI«w, IXwt,dSwvat,era66aw8,eraSat,IEKI,ixyjui.
rum voluminihus lecla et exarata, non in aliis libris Sed ex Hieronymiana epistola observari velim iria
expressa credere par est. Ilinc faciliserat conjecuira hic nomina Dei fuisse omissa, hx El scilicet, atque
fundaineniurnque sulficiens, ut de nW, quod Pipi iyhy Elion,etirhs Eloe, quoruniprius Forlem, po-
legebam, idipsum sentiremus ; in his nempe exem- sterins
plaribus soluminodoscriplum esse,quae Biblia sacra Excelsum, leriium autem uliimumqiie Deum
nuncupaniur. Sed e ms. codice Graeco Colberiino, signilieat. Noiuen quoque dSwvacinter caetera scri-
licel corruptissimo, perspicue didicimus nonien Dei ptum legiiur, cum antea pnmum omnium illud re-
tetragrammaton in Commeniariis GriBCorumscriptum censueiit idem codex Graecus. Hincque flt, ut non
fuisselitierisHebraicis.eiproptersimilitudinemqua- plura quam sex nomina Dei aGraecis assignata ha-
luor horunr elementorum HW, ctimGraecischaracie- beamus, nempe Adonai, Ja, Jao, sive Jehova, Eloim,
ribus nim, a quibusdam Pipi solilum legi.Deprava- Sabbaoth et Saddai. Nam ullimum, quod imperitia
tnm prorsus ms. dixi excmplar Graccum, quia Graccorum in duo dislraxit, scribens leui, ev.yjat,
Scriptoruin imperitia nonnulla e nominibus Dei, ac unieum est apud Hebraeos, sexlumque ordine posi-
prsecipue nomen Dci tetragrammaton corruptissime lum abs Hieronymo,ESERJEJE; quod in Hebraeoest
in eo leguntur. Quae ut manilestiora flanl, ad hu- n'i"!N1tW<WnN ehje ascher ehje, Latinoque sermone
jusniodi corruptelarum deelaralionem ordine proce- exprimiiur, Ero qui ero. Hoclectio nomen Dei tribus hisce
damus. constat vocabulis, quorum omnino depravata
Primusamanuensis.sivescriptoris Iapsus.sitamen _"j apud Grsecos, ita resiituenda eril nisi ex ipsis Graecarum
lapsus, apparet in recitata Legis, hoc est,Exodi sen- lilterarum vestigiis, ieut ea-epiicu ; mecum volue-
lentia cap. xxvm, 56 et 37, ubi scriptum legimus de ritquis germanam ac HSII receptam apud anliquos
nomiiie Dei telragr.iniiiiato : K«i 7roiv3<T£t<; 7TETKXOV Graceoshanc leclionem ab Hieronymo niuluari, 'Iets
^putrouvxaSapov, x«iEXTU7rw<rst<;EV«OTWsxTU7rwfi«ccopa- EO-EP'IECE.EX quo inlelligimus Veleres non fuisse so-
litos legere vocalern e sub X futuri characteristico,sed
yiSo;, «yiuayu xupiou, id est : El [acies lamiiiam au- vocalem
ream puram, et formabis in ea (ormationemsigilli, san- i: unde leje pro ehje hodierno.
ctificatioDomini.Omissa nainqiiesunt hujus testimo- Sed Graecorum errores redarguendo, laudabilem
nii aliquot verba, ut vides ex contentione ejusdem quoque imitemur ipsorum diligeniiam, nomina Dei
cum Colbertino manuscripto, in quo etiam pro dyia- in fine liaruni observaiiouum ordine congruo, puro-
o-ftaxupiou, scriptum legiiur uyiuo-yuxupiw, et qui- que stylo describenles :
dem icijualiter, aut melius : nam in Hebraeo esl, i. JHEI, Fortis, vel Deus.
DWS UHp, quod alii legunt CodesLaihova,alii Codes! . -2. DVISNEloim, Deus.
Ladonai.cl interprelatur, sanctitasDomini, sivejuxta 1 3. fha Eloe, Deus.
Hiernuymum, sanctum Domino. 4. JYJUjfSabaoth, virtutum.
Post verba jam dicta «yiuo-yuxupiw, immediaie
scriptumeratin libris Graecis nomenriliTjectitatum- '. 5. Tth$ Elion, excelsus.
que tdw. Quod ininiiue inielligeiis is, qui descripsitt 6. n>nXIXSiinVttt leje eser leje, sum qui sum.
codicemColbertinum, siispicatiiseslnoinenesseGrae- 7. WTN Adonai, Dominus.
cum, ac legendum TB7 ap7. Jd autem quanlumvjs> 8. n' Ia, Dominus.
depravate scripserit, supersunt adliiie litteraGrsecaes C 9. nW Jao, Dominus.
in ms. cuiii peculiari lorma, quae multum accedit adI 10. i-rty Saddai, Omnipolens.
mn> Hebrseum , cujus lectio usitatior fuii i«w, ini Veleriimscripiorummoreni hiesecuti sumus; qnod
codice ms. satis elutens. Prima ilaque syllaba vo- licet resipsa monebat, idtamendixisse haud otiosum
cabuii tetarlon ipsuin luii Hebraeum n he; forma se- putavi, propier nonnullos hujus temporis Hebrai-
quenlis; indicai vau ; deintie a conjuncium cum p,, zantes, quos facilius siomacliari video, si quid aliter
formam repraeseniat secundi n, sive primi, si a dex-- in Hebrseis voluniiuibus lectum fuerit, qnam ipsi le-
traad sinisiram legiiinus intn-eHebraeoruni,7denique3 gerecoiisueveruiil.PorronomenTSTpdyp«ftftov, teira-
ultinnim Jocum lenel jod ; e quibus elementis con- gammum, apndTheodoretum Quajsi. 13 in Kxod. de-
junciim exaratisexsurgii nomen^acpins meinoraiuin,, pravaium exislimavil i. Drusius in suo Tetragrom-
ac sempi^r adorandiini nW,quotlGraeci docliores le- mato. Sed ex Graeco ms. codice Colberliuo, et ex
gebant taw , aliiaulem linguaeproisusHebraicse im- Latiuis exemplaribus sancii Hieronymi manifcstis-
periii ac rudes nim, quasi Graecum essel, legerei sime apparet, veteres legisse cum Tiieodoreto TSTpd-
consueverant, cuni illud in Gt-aecislibris reperi- ypaftftov ; ac proinde Drusii resiitulionem, sive cor-
rent. reclionem cap. 25 Opnsculi memorati esse meram
Tanta veroest nominum Dei in ms. confusio postt depi aviitioneai, si legaiur apud Theodoretum loco
illam vocem TS7 «p 7, ut nullo deinceps numero or-- supra cilato TeTpaypuyyazov.

CAPITULUM.

lnterpretdlio Latina Codex.Colbertinus. Hieronymus.

Propier Hebraicam de Domino a Atd Tvsv'ESp«'tV.v3V £7rtTOUxupiou Primum nomen Dei esl El, quod
notationem hsec dicenda sunt. De- T«UT«XSXTSOV.
7rapK<TV3ftEiwertv AEX« Sepluaginla Deuin, Aquila eiymo-
cemnominibnsapud HebraeosDeus ov6ftao-t • rrap' 'ESpatott; 6voftd?STat6 logiam ejus exprimens lo-yypov,id
appellatur. Unum euiin Ailonai, 8s6<; °Evftlv 'ASwvatXs-yETKt OTtxu- est, fortem inierprelaiui." Ueinde
quod est Dominus. Aliud antcm pto?. "ETspovSs t«, o x«i auro EVTW Eloim et Eloe, quod et ipsum Deus
la, quod et ipsum sermone Grfeco IXXv3Vtxw ei; TO XUplO?ft£T£Xv3cp8v3. dicitnr. Qiiarluiii Sabaoth, quod
translertiir in Dominum, Alteium "ETEpOV SETt 7TKpdTKUTK £<TTt
TOTS- Septuaginta , Virtuliim , Aquila,
vero prseter ba-c est nomen Teira- TpxypuyyovKVSXCOWVVSTOV OV, o 7r«p' Exercituum, iraiisiuleiunt. Qtiin-
gramnium.inenabileexislens, quod *E6pafot<;dSwvat kiyeTui,jrapd oe lum Eiiori quod nos Excelsum dici-
* Legerat Manian.
Tzepaayia;, quam corruptam vocem postea ipse emendavit : nos subinde Latinai»
ihterpretaiionem et Hieronymianam castigainus.
1273 LEXICON GR.AECUMNOMINUMHEBRAICORUM.
Interpretalio Latina
apud Hebrocosdicitur Adonai, apud
nos auiera Domiuus. Hoc vero di-
cuntscripiuminlamina aurea, quae
posila eral super froniein summi
sacerdotis : juxta quod in lege di-
ctiim est : Formaiio sigilli, sancti-
ficatio Doinino. QuartumJao, Eloi,
Adonai, Sabaoth, Sedai, Jeai-ec-
cheai.
1274
CodexColbertinus. Hieronymus.
vjfttvxuptof. TOUTO Ss tpatrtvsVt TW mtis. Sextum Esericie, qund in
7r£TaXw,TWy_pvaS>,TWS7riTWye- Exodo legitur : Qui est misit me
Ttwrrw TOUupxtepeoy;yzypufOut,x«- (Exod. m, 14). Sepiimum Adonai,
T« TOsv TWvoftw eipnyivov,'EXTU- quem nos Dominum generaliler
Ttoiyuo-fpayiSo;, uyiuo-yuxupiw appcllamus. Oclavum )a, quod in
TS 7 «p 7 taw . EXWI . d.Swvat.er«- Deo tantum ponitur, et in Aileluia
S«w8.craSac.tsat. exyjut. extreina quoque syllaba sonat. No-
num Teiragrammum , quod «vsx-
ywvvjTov, id est, ineifabile puiave-
runt, qudd his litteris scribitur IOD,
E, VAU,E. Quod quidam non inlel-
ligentes propter elemenlorum si-
mililudiliem, cum in Graecis libris
repererint, UIm legere consueve-
runt. Decimum,Saddai, et in Eze-
chiele non interpretatum poni-
tur, elc.

CAPITULI GR,ECI DE DECEM DEI NOMINIBUS

ALIUD ET MELIUS EXEMPLAR.

EXPLANATIO mMVlA.
Haecde nominibus Dei, deqne Tetragrammatopri-1 \. o-uv,id est: Hebraicm lingumgralia. Alioquin nullum
mus e codice ms. Graecoedidisse, utcuinque gloria- sensum elicere potuissent etiam peritiores, qui non
bar, cum snbito casu lectionis quotidianae impegi in esset falsus, vel absonus fidei Graecorum verboruni.
Fragmentum Evagrii, quod clarissimus vir Joanries At e quatuor codicibus Regiis citatis expositisque a
Bapiista Colelerius dudum edideral e quatuor mss. cl. viro ac doctissimo Cotelerio, manifestuserror ap-
Regiis exemplaribus, tomo tertio Monumeniorum paret in exemplari Colbertino, qnod Tzepuo-yio>; legit
EcclesiaeGrsecai. Quid exsultalionis tunc el admira- pro 7r«p«erv3ftsiwtrw. Unde sensus exsurgit apprime
tionis animum meum incesserit, teslis est conscien- diversus ab illo, quemLaiine reddidi de Graecisom-
tia lam mea, qui gavisus sum, quam sodalium meo- nino corruptis. Porro Tzapao-nyeiao-t; 'ESpatxvioptime
rnm, qui inecum duxerunt vitam ; et gratias ago dicitur nomen Tclragraminaton nm', quia semper
Doiniiio, quod ex hoc Fragmento, siye capilulo Eva- in Hebraeisvoluminibus designat Deum omnipoten-
grii, conjecturas meas de corruplo nominenim ab tem, quasi tessera divinitatis ei incommiitabilis es-
scriptore codicis Colbertini, verissimas fuisse de- sentiae. Dehocigiiurnomine,qiiodprosolo Deo usur-
prebendo. Ubi enim corruple ac imperite TST up T, pare consueveranl Helira'!, inlelligenda est Ttapao-n-
id est,TSTapTovposuitanianuensisGraecus.qui cxem- yeiao-t; 'ESputv.n,annotalioHebraica, in cujus graliam
plar meiiioiaium descripsit; ibidcm codices R<-gii Evagrius,aui quilibei alius caetera enarravil, quae in
manusciipti retinent iiomen nim, vel TTITZLdisiin- capimlo conseqnenli posita legunlnr.
clum etincorruptum. Sed non addunl consequenier Discrimen aliud codicuin nianuscriplornm saiisin-
"Iaw, retenlum tamen in codice Colbertino, prout sigrie est in his de Tetragrammato verbis; nam Col-
antea nionuimus, quando de lectione T\TCapud Grae- R berlinus habel: To TeTpuypayyov ovO7rap'
KVSXCOWVVSTOV
"
cosusurpaiadisputavi.HincexpIoratumomuibusesse 'ESpaiot; uSavuikiyeTaL.Kegii vero siclcgunl :ovToTE-
debet, summam emergere semper utiliialem e magna TpuypuyyuTov [Mss. TeTpuypuyyu],dvsxcocovvsTOv 7rap'
librorum manuscriplorum copia : dum sibi muluo 'ESpaiotf, o v.uTuypno-TLV.5>; 'ASOVUL
TzupuftsvI/.VTOL; V.U-
suppetias ferunt ad genuinas lecliones restiluendas; XstTKt.Ubi mulufvides expressa, qute in Colberiino
etquod uni deessevidebatur,ex aliis siipplenduin sta- reticenlur,praecipue xaTkxpvxrTtxwt;, quod signiflcal
tim occurrit. Sic Rfgiaexemplaria in Graeco propo- apud Hebraios iioineiinW, letragiaiiiinatoii,etiiief-
sito Fragmento exhibenl nomen nini, quod alia vel fabile, dici ac legi abusive Adonai. Cui annotationi
corrumpunt, velomiitunl;e contiariocodex Colber- haud consentiunt Jndaei hodierni, nec grammatici
timis in muliis depravatus scriptoris impei'itia,sup- Hebrcei; docent enim nomen Dei proprium mn' a se
plet nihilominus lectionem nominis Tetragrammati, existens, numquam sicut scribitur, legi apud Judaeos,
scilicet "iaw, in caRterisnianuscriptisomissam. Prae- propter summam reveremiam, qua nomen illud pro-
terea e Rcgiis codicibus multa castiganda videntiir, sequunlur, ei subjicienles puncla vocalia aliena ; et
atque supplenda in Colbertino a nobis edilo, quem fere semper puncta vocis WN Adonai, id est, Domi-
unicum, cum nactus fnissem in capilulo de decem mts. Si abusus ergo est in appellalione nominis Te-
Noniinibiis Dei, nolui lunc correciioni nimium in- tragrammati apud Hebraeos, non alius est, qnam re-
dnlgere, et intacta nonnulla reliqnimus, quae bodie vert-niiaeabusus, sive polius reverenliacac religionis
muianda cognovi, ac in liunc modum opto ul resii- indicium.
tuaniur. Practer assignatas discrepantias codicum manu-
Komen7r£pa<Tfitw<;, quod, infine, inlerprelalns sum, scriplorum.supersuniadhiic in illis mullaeac graves:
C ver. gr. nomen uliimo notalum in Colbertino codice
quia 7rspKt;jinis ac terminusdicilur ; et Tzertepuo-yivo;
apud Ansiotelem finitus, vel terminalus iutelligiiur ; 'IsKt, Exxsat, corrupiissimum esi : pro qu<>Regia
quomodo scriptum reperi in codice Colberlino, sic exeinplariii leguiit^atE/Eerspis.etquidem meliiis; sed
jlludedidi quasi esscl ndverliiiiio.Suiiipto autem ad- non sine aliqua depravaiione valde noiabili. Nomen
verbialiier nomine Tzep«a-yiv>;, necessario subimelli- illud, ut in praecedeniibus animadversionibus dixi,
gendiun existimavi iionien .yXwTTKV, ut phra^isGrieca iinuni est e decem Dei Nominibus, positum Exod. m,
serisuscompl'ementogaudferet.iitdTv3v'ESp«'txv3vyXw<f- ii, H'riN ~i&'HllMMehje ascherehje;m\ juxta Hieroa
I27S AD TOMUMIII GPEMM S. «IEROMMI APPENDIX. 127.6
nymianam leetioecm J-ejeeser Jeje. Id vero cum sit & ifioibertino praiermissum ifuisseaiomen Dei El cum
uriicnm Dei nomen tribus vocalibus complexum, in duobus aliis, Elion et Eloe ; ac in eo sex tantum aut
duo woniin.a4i$ti,oeta.(Jrae,ci codices male ^istr^JjijLmi;. .«jepteninpinina, quibjtisD.eusapud Hel)ra;,psappelJa-
et in jeoneccan.t _unlv.er.si.Deinde Regit pptinje ppr tur,,.f'uisser^^ijsiia.Idip§um modo pbservanduin ye-
sueriint Jflje £),Eser; sed ad perfectani genuinae Jxjr nit<circa liegips CodicestJriSecps;quia in iiijs n.ul.la
ctjoflis rieslitutipne))), Eser separarj dej>etjab njtlma jesj,riient|p iSiiin, neqne Moe. Sedut,reni accuratio-
syllaba;ej ,et liuic ajtera syjlajiji priepofljenda<con,- reui fac.iamuSj.eapiijulurniGra^cumgvj»grii,de decem
junetim, n,empe,J«,njtsie Hebrajp jconformiterJiegant DeJJSominjLiius folum # infejgropra?Jis iSubjicirnus
Graeci : 'lats&p-kp%aie,i<ies,t,^i'0 qui ero. Et secunr £um niijis ,rd, yiri j^ajiijis' jBaptJ.sjtse CyiejefiJ, jciijus
doitviliiijnsr-es.litimelecuoiiisnorniamColbertinusco- nomini de integro graiulafipgrcupipj.ej^i nonnnila
dexie iRegiisipol.esteniendari.. supplenda decrevefim, quae erudiUssimi Sciiptoris
JGIinisijtetiain id.emexempiarjUpJJiertinumhaecne- videntur effugisse diligenliam. Insigne igitur Evagrii
cessaria yerlia, iqusein Regi.isJeguntur : Td SsXot7rd Fragmentum ita nobis edidit vir optimae memoriae
6voft«T«is<T«y itrKpir«. ,etc.; h.oc est: Reliqua vero nunc laudatus, tomo III Monumenlorum Ecclesiae
''<HX,
nomimJM!£Wnt:EL,eic.$f)l&yerafasur}rsi in codice Graecse, pag. 116 et 554 ac 555.
EVAGRH 1 ETATPioT
In pi m. Ei; TOmni.
Propter Hebraicam de Domino notationem, hsec At«Tv5v 'Efvpatxflv ETTJ TOV xuptoUTTapaervsptEtwcriv, TauTa
dicenda .sunt. Decem noininibus .apndHebrieos D.eus.,IJ ),SXT.E.OV. Asxaffiisy.tt.tJi JTKJ?' 'ESpuit>i;pv,o^i«<J.£Ta.t.o ©E.OJ,
s
appellatur. Quorum unum quidem effertur, Ado- wvsvptsv'ASwvat XsyETae, o so-Ttv v.vpta;'ETspovSs 'id, o
nai, id est, Donijnu.s, AJtenini auteni, Ia> nupd et «UTpsv TW-'EXXioytxw eif TOv.vpto;u.eTekr)wOt)! ETspovSE
ipsum in lingua noslra versum est Dominus. Aliud Tt 7r«pdT«UT«lo-Tt, TOTeTpuypuyyuTov , avsxcowvvjTOV
vero praeter haec est, Tvelragramjuaton, seu «uar .ov^tscp''EtSpatotf, 5 scar<icjf;pv3tTTtxw<; 7rapd yev UVTOI;
tuor Jilterarum , ineffabile apud Hebraeos, quod per 'ASwvatxaXEtrat,7rapdSs nyiv v.vpio;.TOUTO SEcoacrtv
catacbresim , seu abusionem , ipsis quidem dicitur, £7TtTW7r£T«Xw TW J^pUtTW, TW£7rt TOUpCETW7TOU TOU
Adonai, nobis autem, Dominus. Porr» ;ho.c aiunl ifupXi%pev>s -yeypufOui,YUTUTOEVTWVO^CW eipnyivov,
3
scripturn fuisse.inlamina aurea,quam fronle gerebat 'ExTU7Twpt« o-copK-ytSot;, «yt«erfiaxuptwpini fAI. 7rt7rt.
Ppntifex, juxta iljud quod in Jege dlctujrnes^, F.ormar- D.eestjri al.']_.Td SskovrzapvpjJMTa eo-Ti.v TUVTU' * "JHX,
tionemsigilli, sancljficationemDomino{ Expd. jxvin, 'EX.ws^.|AJ,.'EXwt]( 'A<Swv.[Al, ';AS«vw],_2agawe,2«S,-
36j.Tlini.Reliqua Teronomina, hajc sunl,El, Eloim Sat, ''lats '[Ai/lKti?],-'Eo-EptE, x«i <r«izpoyeypujiyevu szpia.
Adpn, Sabao.th, Saddai, IMe, f&erie. J.,t spne^.us wylcrTtvTOTeTpuyp&yyuTQV, " Tp.uTOcf TOLC
.yputpoyevay
cxarata tria, inter quae est Te,tragran).niatum, ;guo,d xr,Tfl.tx£iot<;, 'iojS,"HTT. puau. "jvsjr.jTAl."ifor,))n_n_H .[AI.
hisce elementis scribunt, Jotb, Hep, Vau, fliep. 7TtWt]6 ©SOf.
nijrii. Deus,. ,c , 6, , . , , , ,
iQuod d.e Do.mino ppnilur jneffaliiJe npmen, jier T;0 £?r_tT.oy.xvpipv.T/XT.Tpyevov .uvev.fo>vnTOV OVO_Cl«j
qualuor scribitur elementa, scilicet, loih, Hep, yau, Stuizso-ffapo}? lypdpsTatt-r/rotxstwyi' S.tdtpv 'HeiQ,-<Ste_c xfly
et Hellij inlerpositp a medio iater lisec., seu post *HTT, "SCK T«5Gu«6, xat Sta TOU<'HST£TOUTWV • a
pcserov
duo pri.ora, elementp ;qupdHeJ)ra}i?,p£,an.t•S.en,,,e,t 7r.«pE_VTS<5sy P_ST«T« Ttpo>TuSvp, Tzup'ESpuiot; JTTOI-
signiflcat dentes. Adeo ut quinque litterae .trans.lalae ;)<js.toy .xaXoupts.voy Slv, o io-.Tty oSoyTEj'&; etvui TOV.eip-
JSOTiE J. B, CPTELEHH.
1
Euayptouei; TO-HIni. Hoc fragmentum, seu capi- P 'Jsyiaayu^opio>.Jla .Origenes in psalnium prim.um
tulum ict scholium, licet jam «ine tii.oiniiieauctoris cyni jCyrii. A.J.e.JLandr. ,iii). xi, Ae Ador.at.ipnein sp.i-
cdiium fuer.ita Joaiiue Crpio in SpecinijnevCO..iijfictUrrjui jBt y,e.riiatep. 388,; item Aodex.Regi.us34,4fi,
rarum ad.qusedamloca :Origenis,Irenaai^T.erlulliani, necii.on^CpIb.eriinu.s. yi.ul.go xuptoy.iExlcap. xxvni, sg#
ctCpiphahii, p. 50, lameri tprop.tejrnpinen JJvigrii, > "flX.Hic iese p0ert Jocus isie exCii:ieiia iri Jpan-
et quia insigne «st ac breve, iterum hpc loco.icpr- nem, adfinem, cap. .8 .,:'jiw^viXyup io-rtv 'Gcrccyvst
rectius -typis manda.riicuravimus,iConferepd.umsprae-_ StTrXacr^ta^ofiEycic:, tj{feof..p Ssot;.'jwji y?.p xui ^Eka,If&p'
"
cipue cum Ilieronymi epistola ,i-S6 ad .MaEcellam '.E;§p«;cot<; ,6 Seos 6voyut,exaL.,Hpc;esl, si tititter.preii
super-eadem re. APetro LambediOj-BibliotbeCiCaes. cr.edini.us,: Jubfl^iini '.estHpsatim geyiinfilpm,id est,
lib. 5. coti. 5. dicitur esse synopseos Ailianasianas. Jleus, Deus. JihfiVfl.emftiei El apjid fljfirjLVo.s £e,us
3 'lu.fin ifi-rieepistolae 63 inter Bonifacianas dly- apMllalur.
thmris legitur corruptissiraus =in Jipminibus f)ei, f T;ouTot<; ..ypafpysrvavroi; ,p-j<nxeiot:,JSa.nifucus
Elonque el. Acaddai. AUevatia. tQui ad th-unctfere facius RhpHp,,scri.b.enti:eius.t. A$$-irpi^sruL'.'$ &d
modum restitiiendus videtur : ypuyyuo-LT.o.vxp^,-iaS,:lv-i\f,, avuyO,y$,
' ^-'iE7rtTou xupitov,|elc.^emittp te ajj^Drusium.inline
^ale iVivens .feliciter^ iEthralisque,lajtitia jibri ,de Tielr,agra.rjnimatp.,'et .Vpssipipjin^tyni.pipgico
Ut sis sanctus_gi.fnplici.ler
. ,ClafasChfi_sti
cleiiientia,
Tibi salus per suBciiia, Celsaeiaudisin saecula; -ypce.ju.vp,neciipn ad .EiisebiHm^Praeparai.<E,vangeJ.
Tribuatiirper culriiina. Valeamns,Angelicis lib. JC,,-cap..^,.Hieirpnyiniim,-eiiis,i.S&f, $l A;iQu.inum
VivamusspliDomino, Viclricesjungemiliis; de Djvini.s,;Qflic\is, ,c;.ap.39.
^Vitamssemper in saeculp. Paradisiipen.pelms Erudiiis J. B.Cotelerii Notisin FragmenlumjEsa^gijii
Profecto.ipsumpreeibus -JRerdurjin.tes in .gaudiis. lnpj3li',as^dji!iiginiius.ad pleniprem,ip\el[jge.ntiamnpmi-
iPelojprofusisftelibus, pEloimaife Kl, |\is -JEgtragr^mmali.,jaCieJenjerjtpruni,_flui,busscjjip-
.Spjo.tenus jsaepissiiaa Et.Mip.liael," iuiii;dici.iur,!ipuj.iIebrj_eo,s. T_s,Tpd_/p,a^.pa,iliud,appeita-
Subrogafe auxil!a, AcSadclai,
"'' ;tur iri :.in ,Cpl-
Ut sinius.tjignigloria, Addnai, Jbgiis;.CQdicibus,Inpri'(Trs.Tp^pajxftaTov
TJ.biresonahlcarmiria AllevetJa, Jierlinp .autem ^xem.plari inanuscripio ^sTpdypaptftov,
Angelorum-laetissima, Alleluia. ju.xta ;iection"fini,ThcpdpJreii^u.prairgqijaiani, ,et banc"
a:Innuit, opin»r Koixen Jesus,,.,—.*..,..,......,.„
tametsi vielenterin suam rem irahat, „.. . ^cribens
.. ffWW, vel , rrwrP
.,,„. Hehotuah,
.....
proyWTn1!,
1277 LEXieON GfLEGtlM NOMlfvOMHEBRAIGCrRtJM. 1278
hancseriem, sive senlenliam conficiant r Mncijfium ^ ftov TWV o&rn\M.xs.vrn],
7rsvT£7paptf*KTWv•ourwt;'*>S.pxr)
EVauT^j•6 £i»v.'Ep/jnjveusTa:T« TsWapa ctrot-
lioc, dentes in eo, is qui vivit. 'Qualuor quippe eie- dSoVTEf

Ej^ebU Ca3s^4ensis*bsery,a,tipnejnPemonstr.. E>y,anr corona, «iv« tiara r.ediBiiiunioppella luni fuisse $$%$..
gej. "Jib.IX, C.1: Toxupts S.tdTOU T,erpaypayyovovoyu- tilas sDomwQ.iQtuasi,v«no.Jioilumfuerjt saj).q(iiamd#(d;ir
TOsrly TO'ESpatxwcpEp,STat,b7r£p dvsxtywyv3T'oy .ccne,«081.6«ineffaJ);ilfi,e;t
s'tVKcXE7oy.TE<; ancomroiunicAbiie a"W Jao.,
'p6p«twvTTKtSsf.ljrt yoyovTOU1©EOU TZKpa^ka^SuveLVeiiiOa- .coriruptijbjljib©nij»joeiiaimwne ies&ecum Jiep o«))iip.Or
cw._Hocest: Hiud, Domine, jier id'nomen, giiod qua-r •leiiiite,vtjutaatoiminusSmciiiusDo»iino, cujus signuni
(«o/ litleris couplat?in Hebmico scripiuin fertur : Quod fuit BP.Bienajtud tjuatuorditteris iSC,riptura?JNoinen
cum ineffabile dicant jmeri [A'l. filiil Hebrmbrun^ itaqne tHRtf,iSmus8tgs Dj}mm.o«orabatur, ai.ony<ero
pr.p stilo Deq vsurpare c,onsueveryni,Jjjuamvis ijgilur P(OOlifexcoronam jdecoriisJiabeos in $apile,
TfTpuypayyoyiri.teHigaiijr noiius quai.uprlineaiuro, pe iCOHRjupiis, mi tpraitefmiss.islaliquot Dei snpmi-
gnam jquatuoriiiler|rum, psus tamen ribtinebai apud tnji.us 'breyiterdiximus supra. Sed hic gnoiiiue.«bser-
veteres pra_;sian_tiss"iroosgue §criptor£S, iut illudnp- «aindum npmen'ASwvvveJ-'it«\Se»,vHt, quodanBegiiscodi-
hieii jnriiirieffabile, rerptypuy^ay diceretur, nori yervo «JbuSipjosiltuni wJnJt^ColeJerius fortespro?iASwvt,iquo-
?$Tpuyj>.upyMTpy. Qupd quidem videtuf latuisseCptele- «ip.doeuinqiieaccejftUim,idepraiv.ate lega pro 'Ekov: ne-
riiim,' qui«x Jjtegiiscodieibus ediilit rerpuypuyyuTpy. <juesy,e,ro inier decem v,oca!b.uIa.,iquihus apud Hebraeos
TSonien pensropriuro ac f nefiahrle scrijlturii 'friissp Deus appelLatur, iriplexesse potesl nomen Adonai,;
iniamiria aufea, qiiamfronje ger,e))atPpntifex, i.esja''- fluod j-.inaen teriio -de Deo tdicerjejtur,si post yocem
lusi est etiarri S. Hier.pnymus'iri eap. vi EzecjiieJis : JHiHi,,.alu.dAdonai «ompijnarenius, Piaterea in iBe-
Quod s&pe, iriquil, in lioc Prpphela dicitur Anpiui, fiis exemplariibus 'ieefl;(Ai. ^JatS)jm.alea-*£ensetur
Db/ninus;prgpier GrmcosetLalinos, qui Hebrmmliii- j, quasi iiouien idislinclum ab "ko-epd: iria ienim woca-
ijtuenon Hiabentscieniiam , breviter exponendum vide- «ibula lese, Eser, ,l<eje,ui antea idicebajn^unum e decem
tur. ADOJSAI unum nomen.est d.edecemvocabulisJ)ei, nominibus Deijconsjiiliuunt,Hincqueconsectariumcst
et sigtiificdiDpminum- guo smpe et in hotqinibus uti- dup inomina Bei fuisse soniissa.,*t ©eto tantHm iegi
mtif.Dehique el Sara vocansAbrahq.nidominumsuum, in codicijxis &egiai BibliiplJiecae,inemneAd^rm .com-
Iiocvocgbafhgmine.Elubidicitur :Domi^e,-inirex, ADO- mune,, iet Admm «prppfium, iid <est, mm, la, El,
KAIscripium esi.Quan&oit/itur duofpomini, el Domijii Ehim, iSabaoth,, &Mddai,laje, Eser, i-aje. Muinerus
juhctasuntnomiiia;prius norhencommvneesf;secundum .deeemerjt abs.ojnrjas, jgjladdaiitur Elion,M Eioe.
pmprie Dei, quad appellatur «ppnrov,4dest, ineffabiie; .(inainlumaidiii3teras,iqi)jbusiapud Hebraeosineffabile
et <iuod scnptum fuil in iamina aurea, qvm eralin nomen Dei scraniuin legitur, "Gr«ci,i.easisicdesignant
ffonte Pcntificis. |Pauci sunt, njsi mejfallo , qui sen- jn Capilulo •Eyagrii. 'iw9. "HJT.Ouau. 'lik. (Al. "H«.-)
sum hujus loci iiquido percipianl; quia necex ¥ulgata Diai(Al. m <jrit);sed'iw6depravatescribunt pro 'iciS :
Latina iiostj-a,nec «x feraeca Versipne Romana LXX. .Gramroaiiiciejnim Hebraei nomen bujus elementi le-
InjLerpralum.n^anjiAesijjjnfi est_,jn PropJ.eta EzecJiieJe., gunt in flne per T Daleth non per n -Ihtat, fp Jod,
caj). vi, &i alibi sa^pe scrjptuin Jegi ^ipNAi, j)gmi? non ffl» Joili. ©einde "fl7r.Graecoram«luplicem com-
ms. Iji jGrae^p,enikni,lfigjtUT3^xoucr«!rfXoyoy xuptpy-VTiiSeplecflilur rationem legendi Hebraeum jelementum ri;
Xjy£txupyifraps opiscrt/id(BSt,Aydite iierbum Bominfs nani yjalgo illud legimus He, vel E cuin <v*teribus.
HfEc dicit Dgmimis monlibus(Ei%ec.h.p, 3). In tVuJr Latinis : Graci «y<eM> nomen crt; videnliur illi ascri-
gata a,uteui: Auditexerbuyi DptntniHei: HozpdifAlfipr b,ere, aitqufieadem jmperitia , qua iTiW, pim le-
nfijtys Deus mpytibus, JJnde XapiiicpnjectiJra AsppN^ gebant, <duplex in teo O, Jegunt "HWrpro h quinla
Dppiinus, scripjpni cr/adi ^poJiiest in spip-Hebrjai.cp€ liittera.Grajci alpha'heiti.,ou«u,vclOudSnihil abhorrtet
nccuiTil jffiff) -ijZix Adgftai a consuetudine GraReomm, quj v eonsonans legunt
cpntexjiii, pJii siaepjissjuj.e
Etgim; flupd intern^etatur, Dx>ntitms D.gmjnus, sive per oy; <etsprjou substitiuunt §: ^eovnpo; st 2£tS»jpo<;,
Adonai IJgminusjuxl_aJIi,erpnyiiii,anam,anijota)ioneiu. prp Severus,<Qmo-7Zixcmv6;,¥espasianus, etc. Moreigi-
Sed qui Jjpc Jpco f.iian.usprjptuinAiexandrinurn co#.- tur (Suo vi Vittu Jiebraeorum legunt Ouau. 1 etiam
lenderit jcum HiejFpflyniiaipisC,pniineniariis, slari.ro iOrientaies wolle ivolnut, ut JX"5 <ouaTnonosyllabuni;
intejliget jfierppyniujn legisse in suis GraBcisexe,mr qupd Rabbiui non panci durins Jegerent va.
plafipus' Septuaginta Traiislatprpm, riupd ipse Graer Qnaioor ideniqne Iiujusmodi telfinienlornm signifi-
ces ej Lai.irips Hebfaicenescieni.es commonebat. |n caiio satis indicat llieronpTium npinionem Gra3co-
ms, namque AJexandrjnp' Ezech? yi, 3,"scriplurn rie- rum coiisecotuin ifuisse an annexa interprelatione
perilur,;dx.oj5faTsXoypy,aSe_)V.Ki xyptoy^TKSS keyeta,Sa>yut Jod elemento el Jfe. Apud GraecosVi»Jod interpre-
v.vptp;rpis spep-L,AUdifeperbuni Adonai Dgmini: Hmc tatur apxn, hoc <est, principium; xf? He autem ex-
dicijAdptigiDgr^ihu^moM •primitiir aSrn sive ourii, //fec.sivejpsa.Similiterapud
pbsjeryatip §, ppctoris,['cum e dji.ojjuisjjinciijs Do- Hieronyraum Episiola nunc30. Jod^ooat principium;
rnijii et Dpnjini^niomiriibus^pfllis sit flOmericom- He v.eroLati«ever4itur,is(a. Sed *(1W-au,quod Graeci
niune'^x A$g[nqi,gup ssepe .in hpminibus uiimur"; falso ac violenler interpretanlur Iv avr^, in m;
ppsterjpti vierpnpmen IJei propriuiri, j.d esj, txysxtB.y.-Hieronymus pro copula connexiva et accepit; Graeco-
VVJTW,ej Teiragrariimai.pn'miV , .qupdscripium fiiil jn rumque vilavil errorem, quo secundum n fie nomi-
lauiina aurea, .quajefat iri frpnl.e p,priiiflcis:uti*i'dem nis Tetragrammati asseruiit sigiiifipare viventem: xai
Bicrp|.yinus tesfalum feliqiiit Cpmment, lii). y j iri JJ StdTOU 7H<9,6 ?<av,$t per Helh,qtti vivit. Faieprcquidem
Ezechieiem, cap. 16 : Votumus scire, ait, t7«tEsit*co- Fitr^Hheth, quod duplicem aspiralioneni habel apud
rona decoris iri capile Jertisalem ? revolvamus Exo- . Hebraeos, et octavo loco pnsitum est in serie aJpha-
dum ,-in quo scriptum est: Et fecjt laminam aiiream, " beti, signiflcare vitam, attestnnie etiam Hieronymp :
et scripsit in ea litteras deformatas sigillo sanetiflca- sed bio manifesius esi error Graceorum,qui flequin-
tioois pomini, et posuit super capiit Aaron. Signum tum elementum confundunlcumHhetli,quodociavum
Dgminicmsanctificalionisnonien est omnipoientis Dei, numeralur in Hebraeo Alphabeto. Fjacile porro intei-
quod qugtuor liiteris Hebraicis scribilur, el apud eos lectu erii n*n, Bheth inlerpretari vitam, si memineri-
vocatur ineffabile, dum nomenejus non potest dici. Ou- mus HTi, Hhaja verbum signilicgre wasi»,revixit, etc,
jus majestatem etiam Gentilitas non ignorat, et Ath^- Quod si teganius _=i»ri, Haja cum He, simplici aspira-
niensium testatur ara, lgnoto Deo. Onde el Aposlp- tione, verbum est substanlivum, fuit.
lus : Quem vos, inquit, ignotum coliiis, hmic nps Existimaiiti mihi curiositatemesse finilam in casti-
aniiuntiamus vobis. Istam puto coronam esse, etc. gala Graeeorum imperitia circa elementa nominis
Utinam Jocum praesenlem legisset riuperus Scriptor Bei ineffabills, major quaerendi ac disputandi ardor
nomine Gravisset,qui de tDrirnel:5fAummrmdisputans, exoritur : dissoivor enim undique, et ferre non pos-
noyo commentosibi persuasit, Ponliflcem Hebraeorum sum, quod Hieronymus de Tetragrammato scribebat
1279 AD TOMDMIII OPERUMS. HIERONYMlAPPENDIX. 1280
menta interpretationem habent; Joth, principium; A XE'«>T0''Hw8,«pyji- xat Std TOU aurij [A\. KUTISJ.
"BTZ,
Hep, hoc; Yau, in eo, Heth, qui yivit. XKtStKTOUOuau, £V«UT^-Sld TOU *H9,6 tjwv.

ad Damasum pontificem : Sciendum, inquit, quia ubi- pliciler per Jod heemanthi, sicut aut apv'
Dominum virlutum, formatum ab Trn pnjr'
cumque Septuaginta Interpretes , hava, fuit : vel eliam rpn baja,
et Dominumomnipotp.ntemexpresserunt, in Hebrmosit littera 1 eilmuiata, ut anW jibje, erit, dilfe-
positum, Dominus SABAOTH, <7uodinlerprelalur Aqttila, fuil,
Dominusmililiarum. Dominus quoque ipse hic quatv.or rat. Hujus autem nominis aucior sibimet est ipse
litlerarum est. Quod proprie in Deo ponilur, JOD, HE, Deus, Exod. m, 14, et dicent mihi, quod esl 1Dt<V
nomen ejus, quid dicam illis? et dicebat
JOD,HE,id est duabus IA,qumduplicata ineffabileillud schemo,
et gloriosum Dei nomenefficiunl. Si Hieronymum Hie- Deus ad Mosenrym -rtZ?Nrtm ehje ascher ehje,
ero qui ero. LXX, syweiyi 6 wv,ego sum qui est. El
ronymo opposueris, fateri necesse esl ipsum sibi pa- dicebal, Sic dices ftliis lsrael, nTWt ehje , ero, 6 &v
rum constare, quippe qui supra nomen Dei ineffabile misit nte ad vos, Et dicebal amplitis Deus ad
dixit ex VAU, JOD ; cum hoc loco qui est,
compositum JOD,HE, Mosen : Sic dices filiis Israel, HW Jehova, xuptot;
doceat exduahus IA, idest, ex JOD,HE,JOD,HE,esse Deus
conflatum. Sed utalibi monuimus, error ille castiga- et Deus patrum veslrorum, Deus Abraham, Deu* Isaac,
Jacob misil me ad vos: hoc est IQJP schemi,
tus invenilur in duobus mss. Exemplaribus episiolae nomen meumin
ad Damasum papam. Nain in aniiquissimo codice cordalio mea in omnemmternitatem. mternum, et hmc est 1-d zichri, re-
Colbertino annolatio isllnec scripta este lalere ver- n'nx *1U?N Idem igitur sunt
borum contextus Hieronymiani, Jod, He, Jod, He. nVlN ehjeascherehje, ero qui ero; el sim-
Pro secnndo JODmelius VAUlegitur, utsitixo. Quam pliciter, nTiN ehje, ero, et nW Jehova, ens. Porro
etiam castigationem exbibet codex ms. Monasterii Judaei vocaninYTflN jmN iW QWschemschelarba
sancii Cygiranni , in_jepistolae conlextum imperite B othijoth,a nomen qualuor lilterarum: Grn-cireTpuypuy-
Jitterarum quibus scribiiur numero. Nec
translatam. Voluit itaque Hieronymus, vel qnis alius, pcKTOv, illud aut scribendo usurpant quadam reli-
duplex HE scriptum in noinine Tetragrammato ; sed gioneicgendo, : sed ubicumque occurrit in sacris Lilteris pro
non dnplex JOD,nec conseqiienter duplex IA.
Aliam huic diflicultati respousionem adhibilam eo.legunt lj^fjxAdonai, quod est, Dominus, a LXX
inveniet leclor studiosus Prolegom. 3 in Divinam et Apostolis xuptos-redditur. Et puncta habeteadem,
Bibliottiecam Hieronymi nuin. vi, ubi dicebamus ad nisi cum iJT^? Adonai praccedil, aut sequitur, lura
GraRCtiscodices S. Doctorem respexisse, quando legunt n'nbt* Elohim, quod esl Deus; ne bis Adonai,
docuii duabus IAnomen ineffabile Dei fuisse compo- quod turpe pulant, dicere cogantur. Et de hoc puncia
siium : quia enim apud Graecos nomen illud boc adjecta chirek sub 1, et hateplisegol sub i monent,
rnodo scriplum legebalur, nmi, facile erat in sequa- ut II Sam. vu, Cognovisli servum tutim. nw '21X
lilate omnimoda elementorum et syllabarum, ut Adonai Eloim : pro quo habetur 1 Paralip. xvn,
diceret Damaso Hieronymus nomen Dei Tetragram- D^nbx mn' Jehova ElOhim , DomineDeus. Cum vero
Inaton ditabus IA, id est, duabus ni constare. Cui scribendum fuerit, pro eo pouunt n, id est, cwn
rcsponsioni robur accedit ex tempore, quo dedit hassem, illudnomen; ac Y.UT'eioyjv,nomen hoc Dei
episiolam ad Damasum Romanae urbis pontiflcem : HW inlelligunt, desumptum ex Levit. xiv. El va-
nam lunc tem.ioris Constantinopoli auditor erat rie postea appeliant. Primo vocanl nomen quatuor
Hieronymus Gregorii Nazianzeni; et magis lectione litterarum, quod qualuor Jitteris scribatur. Deinde
librorum Graecorum Iioc trieniiio delentus videtur, ttf-©on Ditf schem hamphorasch, nomen expositum,
quam Hebraeorum fontium; quibus totus intenliis G quando videlicet, ut scribiiur, expriniitur, proler-
tandem vixit aetate grandior factus. lur, seu enunliatur; ul ille de qiio Levit. xxiv pro-
i Non abs re forte erit et hoc etiam addidisse, sci- ferebat, filius mulieris Israelitidis UWTVTMi eth-lias-
licel indicare Hieronymmn Chaldaeorum potius mo- sem, nomen illud, et maledixil. Nomen Jehova, quod
rem scribendi nomen ineffabile, quam Hebraeorum : in monle Sinai audiverat n3T133 bichthiva, suis
Chald;ci namque illud gloriosum Dei nomen duobus litteris protulit, et maledixit: ac Judaei meniiuntur
Jodim cuni nnico Cames scribunt ad hunc modumtt. Chrisium edidisse miracula »2ri3QnCtl?bx al scbem
Quaesigna inter se divisa IA
duplex possunt efflcere;
unde duabus syllabis, vcl una eademque duplicaia hamphorascb, per nomen expressum, quod dixerat
nomen Teiragrainmaton consiilulnm dici nihil velai. JEHOVA super oegrotos, qui sanati fuerunt; ei su-
Haud me lamen latet conira ullimam hancce expo- per morlnos, qni revixerunt. Sicut Apostoli feceruiit
Sitionem verboruin Hieronymi, nonmilla csse expli- miracula per nomen Jesu Christi. El Benjamin Ju-
calu difficilia, quaenobis objecla responsionem no- daeusin (tinerario scribii, Davidem Elni magum uno
stram infirmare, ac meliorem desiderare viderenuir. die dierum decem viam confecisse per Schem am-
seu virlule nominis Jcliovaenuntiati. Tertio
Quare superiorihus magis adhaerendum ceuseo. Huc phoras,
.etiam refer, quae Jo. Drusiusannotavitlib. i Quaest. Schem amphoras, ffiTVlX3."' duodecimlitlerarum vo-
Hebraic. ad Quaest. 86. cant nonien Jehova in illa benedictione. Num. 6.
Sed qui hactenus errpres Graecorum expendimus Benedicallilleras te nvp Dominuset cuslodial le. Ter enim
. in nomine Tetragrammato, illorum imperitiae per- posiium duodecim eflicit, et a sacerdotibus
tacsi ad Hebraeos iranseamus, m quani ipsi a Patri- D batur. in templo hanc benedictionem recitantibus enuniia-
. bus tradiiionem de nomine Dei ineffabili acceptam Quarto, nomen expositumlyfTZ lillerarum;
cusiodiunt, lectori siudioso hic eam pandamus, ne SlTjn DC?schem baggadol,nomen magnum,quodsuam po-
quid studiorum curiosiiati desit, aut non nemo ain- nilur.Exod. xiv : El extendit Dominus mare venio Moses manum
plibrem diligentiam a nobis requirat. Describo igi- super mare, el abduxit nin' constat 72
tur, quaeapud HebraeosGrammaiicos doctiora reperi orientali. Ille enim versiculus lilteris,
de ill<>noniine gloriosissimo, quod Telragraininaton sicut el duo praecedentes, cum quibus continua ora-
diciiims : nW o wv ens, qui est, et revera subsislit, tione cohseret. Etex tribus illis versibus faciunt72
vel existit^et per quein facla sunt omnia qua>.sunt dietionesel nornina : unde vocant nomen T2 diclio-
et existunt. Nomen Dei proprium, quo disiinguitur num, aul nominum. Unde Cant. HI : Quoad flet dies.
ab idolis, quae non sunl, non existunt, sed flngun- Targum nomenmagnum expositum septuaginta nomi-
tnr. Joannes ita expressit Apoc. l, v. 4: 6&vv.ai6 nv nibus. Et fabiilanlur lioc noinen 72 litterarum in-
, xato £p_^6_isvo<;, qui est, et qui eral, el qui erit; quasi iri- scul)itum fuisse baculo, quo Moses mare disrupit,
bus leiii|)uribus ,~W Jeheve, eril; T\Vl hove et petram aquas fundentem. percussit. Quiuto, »o-
ens; einin haya, fuit, conslel; et Dei aeiernitatein men expositum 3."o 42 litlerarum quod Sacerdos
iiidiccu qui uiius per seab seteirio existiti Sed sim- iriagnus proiulit iri die expiaiiomim» Hoc esl Levit»
1281 LEXICON GRJECUMNOMlNUMHEBRAICORUM. 1282
xvi: Quia in die illo expiabit super vos, ut mundel. A rio. Iia Valeniinus Scbindlerus OetJeranus in Lexico
vos ab omnibus peccatis vestris, coram mn' Domino Penlaglotto. Qui plura desiderarit, consulat Joannis
mmdabimini. Sacerdoles beuedicebant Israelem, 1° Buxtorsi Lexicon Hebraicum et Chaldaiciim, ubi
Lingua sancta, 2° Stantes, 3° Atiollentes nianus, 4° Rabbinorum sentenlias replicatac delirameiua circa
"Voceelevaia, 5° Facie ad faciem, 6° ttnSDTl DttD ineffabile Dei nomen, de quo satis superque diximus.
besem hampboras,innomineexposito, 7° Iu Sanctua-

LIBRI NOMINUM HEBRAICORUM

PARS QILEDAM

EX OPERIBUS PHILONIS JVDMl

COLLECTA.

Jnlerpres Lalin. Philb. Hieronymus.

A A
Adam, terra. 'ASKfi,yn, p. 57, Adam, homo, sive terrenus, aut
ihdigena, vel terra rubra.
Abel, nomen est lugentis. 'A8sl, ovofta7TEvt5ouvTO<;,p. 599. Abel, lucius, vel vapor, vel mise
rabilis.
Abrabam, pater sublimis. 'ASpajx,T'tarnpyereospo;. Abram, pater excelsus.
Abram, pater eleclus soni. 'ASpuuy., TzarnpEX5\SXT<5<; p. Abraliam, pater videns populum.
)5%OU<;,
Abiud, pater meus. 'AStouS,a Tzarnpyov, p. 414. Abiu, pater meus est, sive pater
meus iste. Abiud, patris robur,
sive pater eorum.
.<Elim,porlae inlerpretantur. &.ikeiy, Ttvk&vesepynvevovrut, p. jElam, anle fores, sive veslibu-
477. lum.
,/Elhiopia, liumilitas. kiOiortia,ruTzeivaa-i;,p. 53. ^Ethiopiam, tenebras, vel caligi-
nem.
a
Agar, inquilinus. 'kyap. 7rapotxi)ert<;, p. 427. Agar, advena, vel conversa.
Amalec, populus elingens. 'ApcaMx,kaa; £x>sij_.wv,p. 410 et Amalec, pnpulus lambens, vel lin-
432. gens. In Genesi.
Amalec, populus bruchus, sive
4 populus lingens. InExodo.
Anna, gratia. 'Avva, *xaptf, p. 294 et 602. Anna, gratia ejus.
Aaron, niontanus. 'Aapwv dpsivot;,p. 259. Aaron, mons forliludinis, sive
mons fortis. In Exodo. Monseo-
rum. In Luca.
6
Arphaxat, qui exponitur, contiirba- 'ApfKcjaT, o epynveveraio-vverupu\e Arpbaxad, sanans depopulatio-
vitmrutnnam. p. 1074.
rukuiTzo>piuv. nem.
Auuam, inlerpretatur oculi. 7 Auvav, ofOukyoiepynveverut, p. Aunan, moeror eorum, vel labo-
415. res.
Amorrhaei, loquentes. ,Ayopp«LQi, kakovvrss,p. 104. Amorrhaeum,amarum, vel loquen-
tem.
1 Violenter satis nomen Abrahae inlerpretalur jA seu
3 pronomen tertiae personae masculinae pluralis.
Philo : ex Hebraeo namque Dn-flX Abraham, vix magis signific.it commorationemapud
IlKpotxijcrct;
excutiiur, paler eleclus soni, nisi subintelligat, 3.K exteros, quam inquilinum, qui Tzapavxo; dicitur, non
ab, partem siguificare, ~o bar, electum, et tfESnhama, TzupoiY.no-i;, ut puiavit novus lnterpres.
soniium. Hieronymi similiter interpretatio magis 1 Anna interpretalur Hieronymus grulianiejus,
veracomprobatursecundum sonumIillerarum,quam quia nomen lerminaiur per n He, sufiixum femini-
juxia iidem elementorum; vox etenim Abraham num 3 pers. siiig. run- Philo confundit fnhhen, ct
Dni2x quinque lantum litteris scripta est : pater mnhliauna; et ideo aflixum non exprimil.
autem videns poptdumseptem habel elemenla, N"0,N s Bene Philo nomen Aaron transtulit monlanum.
DSn , iia ut SX ab, sit pater ;TMsr\ra, videns, et DJ7 Idque magis probare mihi visus esl Hieronymus su-
am, populus. Aliam inierpreiationem nnminis A- pra in conlexlu ad vocem Magdalene, de qua ait :
braham videsis libro Quaest. Hebr. in Genesim. Sed melius sicut a 'monle montanus, ita turrensis a
' In exposilione multorum nominum Pliilo non- turri dicatur.
6 Perplexa et intricata nimis
nulla supplet, sive subintelligit elementa non ex- elymologia nominis
presfa : bic in Abiud abjicit syllabam ultimam ud : TttEffl-in Arphaxad a.iud Philonera. Forte eam desu-
nam Abi soliim diciiur pater meus. Non sic Hiero- mit a verbo =j-.n hharaph, et a noinine TJ) sod, vel
nyinus, qui nomen integrum exprimit, dicendo pa- ' sad, quod miseriam et calamitatcm sonat, sicut ver-
tris robur; sed insuper nomen illud accipit, ac si bum Araph, provocavil, el irritavit. Potest eliam
corrupte scriberetor Abiam, \el Abium, cum m in oriri ex D3")el W21 raphas, id esl, calcando perlur-
fine, sicui iu aliquot exemplaribus ItalicaeVersionis bavit.
S. Matlhaei scripiuin reperi Eliam et Elium pro B . ' Aunan, confundit Philo cum JEnaim, vel
Mnan,
Eliud. Abiam porro signilicat patrem eorum, propter quod oculos significai.
»» ultimam lilierani, quae apud Hebraeos alfixa est,
1283 AD TOMUMIII OPERUMS. HlERQNYMlAPPENDIX. 1284
Interpres Latin. Philo. Hieronymus.
B B .... _, . B
Babylon,' conterri. BuGvkMevyxv'bL;, p. 520.- Babylpn', confusTo.
Babylou'*transpositfp. BttSu^wv, p;.<_Shj<r.:
uWTt)c0sere<;, BaByloniConfusip.
'
Balac, amens. p. 329.-
BK).KX,KVOUf, Balac, Hngens,-vel eMtkiB^antifr'
volvens.
Batliuel, fliia def. BuOovrik, OvyarnptTsou,p. 15T. Batfiiiel, vTfgodei'.
Balaam, vanus populus. Sukuuy, yaraLo; k«6;. Balaam, vanus populus, sive prae-
. eipTians eos.t vef sine [ibpulo.
*
Ha%u,- x'«fuTto^k\ p. 428i BaJifaiihvelerata.
Balla, <&$lutiov " 3
Benjamin, filius dierum. Beviuyiv, ueot;r)uep5>v, ]>.1059. Benjamin, filius dexlerae.
Beseleel, in umbra dei. Beo-e%ntf B tivxifojiv, pVSM. . Beseleel, in umbra dei.
fieelphegor, superius os cutis. Beekfeyup,croyu Sipyuro;, p. 1061. Balfeor, habens os pelliceum,
C __E, C
Cades, sanctus. KuSSrif,ayio;, Jf. 4'79. Cades, £a~n"C1la, sive mulala.
Cain, possessio. KKtv,xTnert?,. p,-161.' Cain, possessio, vel lameniatio.
Chaldim, interpretatur tequabili- Xa^Satwv,oyukarnra Tzupuvvyei,p. Chaldaei, quasi d3emonia,vel quasi
tas. 494. ubera, aut feroces.
Chaleb, tolum cor. XukeS,Tzatsav.apSiu,p. 1064. Chaleb, quasi cor, aut omoe cor,
sive canisvi
Charn,-rrrterpretatur calorr jfapr;rp^vtTurrKr&sppnr,- pv 26<jj>.- Charn,-caiidus.-
Chamos, quasi palpatio. Xuyo;, &; •pnkufny.u,p. 104. Cliamos, congregalio, sive quasi
attreclanii, vel palpanli.
Cliariaaiiycommotio. Xavaav,o-ako;,ibid. Chanaan, o-ako;, hoc est motus
eorum, vel ncgotiator, aut hn-
milis.
Charran, fossa, vel specus. Xapp'av,opuxTij,.r).rpS>ykui,p. 571.- Charran, foraminay sive ira, vei
fodiens eos.,
Cherubim, multa scientia. Xspouotpi, eTziyvaai; v.ui eTfUJviyn Cherubim, scientiaj muftiludo, aut
Tzokkr),p. 668. scienlia et inte.llectus.-
A" D
Damascus, sacci sanguis. AKfMWTXcV, KtfJtKtTKXXOUjP. 488. Damascus, sanguinis potus, sive
sanguinis osculum, vel sangcris
sacci.
Danf judicium.; Aav,xpe'crt'?yp. 201. . , Dan, judicium, aut judicans.
* Dibon , sufficiens ad lnteliigen-
Debon, judicatio. AsSwv, Scxau/jtoc;, p. 164,
dum,. vel abundamer inleUi--
Dina,-,judicium;. , AstvK,>xptfftt;,,p. 4J23. gens. ., t
Doihaim, derelictkt sufficieiis. Aw9Kstf«, evlei-pi;lv.uvn,p. 160'.- Dina, judicfum istud.
Dothaim, pabulum, vel viride eo-
rum, aut sufficientem defeclio-
Dothain, defectio non parva. AWSKIV.- Mstiftic;txavici_. p,-468. nem.
E E-. , ....
Edem, deliciae.' 'ESiy, rpvfn, p. 110. Eden, voluptas, sive deliclae, ve
ornatus.
Edoro, lerreniis. 'ESwft,-ysgvpsyp.314-et 313.,, 4 Edom, rufusy sive terrenus.
Eliezer",deus adjutor meus. 'Ekietep,0e6;'
6 p.o-3jSoVif6jr p. 489. Eliezer, dei auxilium.
Eliphas,, deus me dispersit. ^Ekeiftk;-,,o 0e'6;ye SrtiiTzeipev', p-. Eliphas, dei mei aurum.
452.
Emor,j ashiusv 'Eptwp,ovot;yp.-423r__.; Emor, asinus.- ,
Enoch, gratia lua. 'EVWJ^, xaptc/ trou,p. 338. Enoch, dedicatio.
Enoch, gratiosus. 'Ev&X'Y.ex«pio-yivo;,p. 352.
Enos,- spes,- 'Evosyihzi;, p. 180. Enos.homo, sive desperatus, vel
violentus.
* Pessime legitur in doritextu (JfaeGoPlnlOms oyou?A a-S. Dpctore scripla leguntur : tlnde errant^qtii pu-
pro avov; ,•.quod nos restrtuimus in hac coTlectiPrie tant Benjamtn filium dierum inlerpreidri. Cum enim
npniinum. Sei<quoiteodPBalac nomen interpretatum dexlera appeiietur jamin-(WSJ)et finiaiur in n littt-
sit ainens , , non procJiyis. est resjonsio. Si ad lin- tam'; tHesqicitiemappellantur 0 tfsi jaminS1 (S'S' )
guam Arribicam'liceal divertere^^Balac haud incon- sed in iti litterdm lerminahtitfj
grue dicitur' amm; qaiai nba balaeh, sive- Meh *'Nori ex rfi duh^^derTvatufriPineSIfifreii, Ht vo-
kr£b\eff.$it'moriarstitkitia,> fnlnUds,e\ ihsania.' Hie- luit Pniio; se'd ex if dai, et fere,« secririd*um
pa
roiiyfhtfsfespexTCatfjppVtacd6,ieu\ ticce'6,•\i\6'i linxit inlerpfetatiftiem Hieroftymi, q»i ptilehre calliebat
eilambtt significal; et ad thz balle idem sonans, sermonem Hebraeum.
;qupd flflerere,.et consumere,,,ie\,c-
* Hanc s Hic agnoscinius Pb'iJOlreim, diseriissimww, irirpe-
etymofogiam Philo desuniit ex' Hebraeo ritum fuisse sermonis Hebrseiv Neqwe veroiidlonta
ySa: twla, cuny Ainin*fin^i q«6il est htHtimabsor- geriifepatitiuf' anatojiaiW,*quaiir ips« jMrose'qtaitiar m
.builjdeglutivit. HieronynMis vero vocem ipsam femi- eryrnologia vocis Eiiphas1.Nam affixsnBrpriiiRfi per-
BiPam? Tfyi-balit; eTimHe finwfivPpiiiiniiiwterpreta- soiiai fj quod niedimwest iii nominev nuH»'iiHt«Jo se-
IM'mteiiwidm; qtttia'nffft^wBalee hot riMidwsbfip- parari potest ab Et, rft pi^aefigatnr 1 cn-fn SetT»enti
lum, annosam et inveleralam significat. phws^ae''si iphds,-nie dispersit. HaecsyiiiaxiS'PhilP-
?' HiersiiymiisVsuppresso PWlowfe nomin«> 6um?gnis quarifum si» MrVepm et- iinpossii»Mis,<pe¥sTitfcuuni
coarguit, quod nomen Bciyamirr m»e»6reMitorfiiium putoesse^^fcectorilingui»Ifebfaicae meclix)«fiierefu<
dierum. Libro enim Quaest. Hebr. in Genesimisthsec dito.
fSS$ MS§§ft ejySCUH fcO&lff#M-fiEBftA4E«ftt. *!&
lnterpfes Luiih. PkUdi HWoityWuii
Enos, a' Latinis hirrno rionVinittuS.-'Evcot;,ekkuSiSiukexTHi ' orvOpmTitiffp.
55>#f>. ( Ephraim,'fFogifefuni,5sive cres^ett-
Epbfairii, foftiJita£ merriPfHf. Eypatfi, xapmxyopia yvnyy;, p. lem.
278.
Ephraim, ferlilitas inlerpretalur. 'Efpafy,- xapVdf&SJ* tyftt^TC&y p.
78 el 429.
Ephron, pulvis. "EtftjSt&VVyo®?*P>3^*: 'EpteonVpttlvisftfftifdriSVvelpiiWS
iffrjtiliSVsiVp pWti 60¥u'm'.
Esau, qui modo factura, modo 'EO-KU, a; Tzoreyiv Tzoinyu,* fiari" Se Esau, factura, sjve r'PW*eus>vel
quercus interpfetaiur. Spv; epynveverfa, p. 433. acervus lapiduirn, seu vanus, aut
ffmrn.
Eschol, ab igne ducens nomen. 'E<7_£W>, CTUpOf1'xWV OVOptK, p."413. Eschol, botrus, sive ignis omnis. 5
Esebori, iritefpTetatuf cogMsMo^' ,wff&&, ippnvmm )®yfoywr p? Esebrm); cogitaffi^- siYtfciiiguTiMa
nes. 103. moeroris.
Eva, vila. Eua, ?wvi,p. 488 et alibi. Eva, calamilas, aut vae, vel vila.
Evilat, patfltffieris. EUCXKT, p. Si.'
w§tvoucroe,- Evila, dolens, vel paffWffiiKrJsv
G . F G
Galaad, migratio' tesfiriiPnii. :
reO.aaS,ptsTOtxtayaprvp'iu;, p. 64. Galaad, acervus testimonii, sive
f trahisriVifrSiioiie^timoiir?.-
Geffeon, irliefprefatur praetfoilrim TSSEWV , o<;epynveveraiTzttpurnp'(ov, Gedeon, ciicumiens, sive tenlalio
receplaculum. p. 339. iniquilatis eorum.
Geon, peclus, aut corriflpefsl. 1?t&v\txrWf^ ygparMm, pVS2v Gffon, peeitfs, sive pWBiptilmv
l
Jacob, qui impeiit calcibus, sup- 'iaxw<S,- #T^*-f%r7 p tWt,- JaccibvslrippJSMatoifV
planlaior.
Israel, deum vidcns. 'tep&nK,-*bpm m-Miwtah. wp. Israel,- pfTffceps-de% ve-f r<«6l#i
480. dei.
Japhelh, latitudo. \afiO, Tzkuro;,p. 282. Japhet, Jatitudo.
Jordanes, descerisus exponilur. hopSuvn;,Y.«r«.Su#t;ipy.nveverut,p. Jordanis, desceifsToeorum.
1104.-
Josepb, domini apposiiW.' '\ao-nf, xuptouTtp6o-0eo-i;, p. S30. Josepli, augmenlum.
Josepn, exponituf afdfectiov 'ist&nf , £pyWevtf«i &p6tmyt#,- f. Joseph,- apposriil^ sWe-'apjftVnSn^
1058. In Matlhmo.
Jotnor, supefButfe inte?jj*etaWr. 'leifep, ipy*m&i?$i7*itms'tSf.,-pi*3& Jeihran', Stfpefflaws eornnV.
et lOoO.
Ir, c;6rMteiH ifftefpremirf; E^pySippmm ippwtkm, p 73. Eff vijgifeaeV sive p^IieiWS.-aiftstff-
reciio, vel effusio.
Isaac', fisus, et IaefflM.- '»««*, fikW, p. 577 ef sffiBT," xaJ Isaae-,-«"isris,veJga(uiclftW»v
Zapa, p. 1065.
Ismael, audiius dei. 'itrpcajjX, Kv.on6sou", p. 480 et 1076. Ismael, auditio 4ei.
Issaeffar, ritferCeSv 'itftfaxap,-itioOi;',-f.-VSS.-. Issachar',-esi: itt€t£€&v
Judas, quf intefprefaWr* doffiino 'iouSasyo; epynveveratxupiw silofto- Juda, laudalio, vel confessio.
cotifessio. kayno-Ls, ibid.
Josua, salus dofffihi. UrMtiv';,dt&tnplttYvfioVjp- WI85V Jesu, safvator'.
L A L
Laban, cantfidtfs. 1 &^uv,-kwm,
3 f iffli LaWriVca-ffdWiJfSV
Lia, fatigaiio-, renueris el labo- AEIK,KVKveutJftsv"* MiJcWcSsrt%p. Lia,- Pa1w5r¥i<6Saf.'
rans. 410 et f 6i?4.
Lot, ihtefpretaluf dMiiiatrov AciT, EpWMVSUETKt , p. Lot, vinctus, sive declinatio.
CC7rOXi\tt7t<;
410.
M M M.
Madiah, ei judicio VocalurV MaSttipi,EX Y.pia-"$af $MpiK%e?£Ci f, Madian, de judicTo',sive de eausii.
1601. Mamre, de visione, sive perspi-
Mambre, a visione denominalur. MaftSp^, o ftSTaXuc_)8£V K7rddpcicrewt; cuam.
xK/stTKt,p..4l5. Manas'se, oblitus, sive necessi-
Manasses.!ex oblivione. \yiuv«o-an;, I»W6u<;^p? 278. , las.
felclia, riegiriaejus.
Meleha, regina. Wekxu,J3KO-&I*O-K,
* p. 430. Melcliisedec, rex jristus.
Melchisedec, quoque regem pacis, M«$_£i.tTs8sx,-_3Kcrt).sKTET«<;.
elpnvn;?
hoc est, Salem (sic enim inier- Sak&y-' T OUTO yap sppwjVEUETae, p.-
prelalur)'. f 5v
1 ^uaf JrbeTfo'fepf'o GfieWs-LaTiPPs111'iSbis
sirpptf- A H^we iaterpiieiafldi ra'trione"ri»
imitafur sstrpiifS'HM-
riefe vpTuefrt ndvtfS' IrileYpYt^f,-' nPiiiJtfffi'iWtellexi. itfnyriius,. W iwproriiptuipfobatio' est<exiisikni"n«-
Lege-iWiiurveYitdfex PWFbtte',Eiiffs Greeeo mrnone minibus in Getfesiyver. gf;-et inMaAtteO rccienSkis,
tiorrtodiciiur. supfa diximte-haud mCUriiPsa.i
1 Hiefonymiis'-sffpfsf in Sfatfe»1: Itradt,- vir videiis dfe'qiiibus
4 FalsusestiPbilP, si pwlia-vitnome» Meleftkedec
Deiini: gedffft-eliOB, iecitis DoMrii. GoftsuWefiaiii an- S^ifivaTeregretripaefoijedevemm imtiim sofKrt.et
riofatniliieittfnostfarif fty liofnW fefael ex libf01Ge- justitiam, non petcem.-R?exigituf Safen»vqtualsi e»at
nesis. Mfelchisedecyideiw esffLafirreyquioif fex pacify ffuia
3 Observandum est,. Philonem non Salem veriiiur in pacem.Hujus eiymologia>monitum
acque inler-
pMiSfr seTAiipteYe^d-tfrrr noniiiia rWSfAlSi; i%iff IAM voftufiiiS'lettoreiny rie:teCT.eaW iiVaftibigiiiTtorevdiidtio-
pag. 410 dicif e seir <ft
si^riilicaf faiigdiiVniitC, febdfdn- rittrii, iiiWfpretafipnisi WtlMsedfet
tem, pag.autem 1084,renuentem, el laborantemsimul.
 1287 AD TOMUMIIIOPERUM S. HlERONYMlAPPENDIX. ^ 4288
Interpres Latin. Phxlo. Hieronymus.
Moab, cx patre. MWKS, EXTzurpa;. Moab, de paire.
Moses, ex aqua assumplus. Mweriif,ix TOU USKTOJ ava),)jct)6si'<;. Moses, aiireciaus, vel palpans, aut
sumptus ex aqua, sive assump-
tio.
Mos, jEgyptiorum lingua aqua di- a Mw<;,uSwpt5vouK?oucrtv AiyvtzriQi,
citur. p.605.
Moses enim translatus nominatur Mwcrifa, f£ETK).»t_>0stt; ytip xaXstTat
sumptio: quin etiamcontreclatio knyyu, SUVKTKI Se xat ^nkufnyu,
dici potest. p. I0i)4.
N N N.
Nadab, voluntarius interpretatur. NKSKS , sxouo-toc;epynveverui, p. Nadab, spontaneus.
414.
Naclior, idem est quod luminis re- NK^wp, £pf*«vsuSTKt <J>WTO<;KVUTZUV- Nachor, requies luminis, vel re-
quies. ais, p. 430. quiescenle luce, vel obsecratio
novissima.
Naid, commolio. NatS, auko;, p. 110. Naid, motus, vel fluclualio.
Nebrod, transfugium. NsSpwS,auTOfio/Wtt;,p. 293. Nemrod, tyrannus, vel profugus,
aut iransgressor.
Nephlhalim, aperit, et dilatat. NsySa^stfii,StuvoiyeruL xat supuvsTat, Nephiliali, conservavit me, vel di-
p. 1115. laiavit me, vel cerle implicuit
me.
Noe interpretalur requies, aut l
Nws,ipynveverat uvuTzuvai;, i)-Si- Noe, requies.
jjustus- vtuio;,p. 75.
Noe, qui inierpretatur solidus. NwE,OEpfHOVEUSTKt p. 177.
StxKtot;.
0 Q O
Osee, interpretatur qualis isle. "
'Qerws,EpravsusTKt 7rot6<; OUTOC;, p. Osee, salvator.
10o3.
Or, lux. *Qp,fS>;. Or, Jumen.
P P
Pbarao, dissipator. *KpCW,KTZOppiTZTUV, p. 172. Pharao, dissipans, sive discoope-
ruit eum.
Phison, interpretatur oris mula- *UO-WV, IpptVlVEUETKt
<TTOfHaTO<;Kkkotoi- Phison, os pupillae, sive oris mu-
lio. ai;, p. 54. tatio.
Phua, rubor interpretalur. *OUK,epvOpav ipyweverai, p. 498. Phua , hic adverbium loci, sive
3 IlEtSwTOU apparebo, sed inelius rubrum...
Pitho, sermonem persuasibilem. ),6you,<5TO7rs£t5stV «VK- PhilJiom, os abyssi, velsubito.
4 xstTKt,p. 577.ev
Psontomphanech, inresponsoos TovTOftc/iKviJx,«Tzovpio-ei araya. Somthonphanecb, salvator mundi.
iudicans. xpivov,p. 1059.
R P R
Rachel, visio profanalionis. V«Xn\ oputri; §eSnki>aeo>;, p. 428. Rachel, ovis, aut visio sccleris,
vel videns principium, sive vi-
dens deum.
Raguel, pastoritia dei ars. 'Payoun),Troifiavo-ia SEOU, p. 1061. Raguel, pastor dei, vel pabulum
ejus deus.
Ramese, interpretatur, quassatio 'Hayean, EpfojvsuETKt aeiayo; anro;, Ramesse_,pabulum, vel tinea, si-
tineae, vel efferans mentem. Y.ULXTNVWV TOVVOUV, p. 5/7. ve maliiia dc linea.
Rebecca, patientia. 'PetSsxxa,vTzoyovn, p. 160. Rebecca, mulia patienlia, vel mul-
lum accepit, sive patienlia.
Ruben, videns filius. PoutStpt, opwvutoj, p. 1060. Ruben, videns iilius, vel videns
in medio.
Ruma, videns aliquid. 'POU/XK, opwcTK Tl, p. 450. Remma, videns aliquid, vel ex-
celsa.

1 Noe, secundum vitte meritum, justus dicitur, A braice persudsionem sonat; TTS£6W enim, et nnS
non secundum fldem elementorum nominis sui rfla patha, idem est quod persuadeo, aut versuasus fuit.
Nua, vel fU' Noe, quod requiem, aut cessalionetn Hieronymus compositum voluil ex ~S phe, el Dlnn
signiliciit. thehom: unde os abyssi illud inierpretalur, vel su-
• Apud LXX Num. xm, 9, kvo-r)scriplum esl pro bito, quia DXrD piiltom cuin Aleph in mcdio si-
Hebraeoyffiin Osee, sive Hosee. De eo noniine hsec gnifical repente vel subito.
liabel llieioiiynius in cap. i Osee propheta;; Osee 4 Tesiis est Hieronymus, vocabulum Josepho im-
enim in lingua noslra salvatorem sonal: quod nomen positum a Pharaone rege yEgypti, ab Hebra-is ex-
habuit etidm Josue filius Nun, anlequam ei a Deo positiiin signilicare repertorem absconditorum: lingtia
vocabulum mutarelur. Non enim , ul mate in Grascis vero ^Egypliaca, salvaloremmtindi. Quis ergo Phi-
codicibus legitur et Latinis, Ause dicltis esl, quod lonem liocnertlPsonlhomphanech sonare in responso
nihil omnino inteltigilur, sed Osee, id est, salvator, os judicans, curiosis ac doclioribus divinanduiii re-
et additum est ejus nomini , Dominus, ul salvator linquo. Sed nisi falsam sequor opiniouem, ex ea-
Domini diceretur. Philo JJOTI Osee inlerpretalur dem penu eiymologiam illamdcpromp>it Judaeus
ac si Jegerelui- Hebraice ry? *Ne xe. Helleuista, e qua siguificationem vocisHeroon hau-
3 Nomen HebracumDrS Phithom Graece ac He- serat supra.
B Cum Josephp f*w,vel ttwuGlycas,et Hamarrolus «yapevavo-i,XKC TO<r«<;(ms. uernt;)auOnvau yEgyplii
legunl, ul nuperus ejus edilor uotat, ai. y5>;Zon.ua. enim aquam moy vocant, et ses, salvari.
Pseudo-Euslathius, AtyuTTTtot yup TOuSwpyS>vTtpoa-
4*8? LEXICON GRJECUMNOMINUMHEBRAICORUM. 1290
Interpres Latinus. Philo. Hieronymus.
S 2 S
Samuel, interpretatur ordinaius Suyovnk,cpynveveraireTayyivo;Ssw, Samuel, nomen ejus deus.
deo. p. 261 et 294.
Sara, principalus meus. Sapu,' upx» yov, p. 10!)et 1058. Sarai, princeps mea.
Sarra, princeps. lappu. apxovaa, p. 109 et 1058. Sara, princeps.
Sepphora, avicula. SsTrcswpa,opviOtov,p. 498. Sepliora, avis ejus, sive pulchri-
tudo ejus, sive placens.
Sychem, humerus. wftoj, p. 1074.
2u_£Ef/., Sycbem, humeri, vel labor.
Syria, interpreialur sulilimis. Svpiu, epynviverutpsTEwpa,p. 64. Syria, sublimis, sive humecta.
Sicima, quae vox interpretatur Etxcpea,wyiuat; EpptwvEusTKi, p. 65. Sichimorum, hunieri.
succolaiio.
Setlin, sentes. SKTTIV, av.uvOui,p. 578. Settim, spinae.
Sur, inuniiio, vel directio. p. 479.
r) EU8U<T_X6<;,
loup, TSt_£o<;, Sur, murus, vel directus, aul
continens.
Synieon, exaudilio. Zupiswv,eiaaxor),p. 1060. Symeon, exaudilio, vel nomen ha-
bitaculi.
Sennaar, excussic. ISVVKKp, p. 330.
EXTivttyftot;, Sennaar, excussio dentium, sive
fetor eorum.
T © T
Thamar, inlerprelatur palma. @uyup, ipynveveTUL tjiotvtt;,p. 313. Thaniar, palma, sive amaritudo,
vel commutans.
Thamna, defectus fluctuans. Quyyu,exXsiijVtj o-a).suoftsv»],p. 432. , Tbamna, vetans, vel deflciens.
Tharra, interpretalur odoris ex- Qappu, epynveveraLY.uTuaxQTzn 63- Thara, exploratores odoris, sive
ploratio. yn;, p. 572. exploratio ascensionis, vel pa-
stio.
Z z Z
'
Zabulon, natura nocturna nomi- Zat?ou)wv, fvai; vvv.rcpiu;ovoya- Zabulon, habilaculum eorum, vel
natur. £.£TKt,p. 1113. jusjurandum ejus , aut habita-
culum fortitudinis, vel fluxus
noctis.
Zelpha, oris iter. ZikfU, Tzopevoyevov aroya, p. 428. Zelpha, ambulans os, vel lluen*
os: ab ore, non ab osse.
1 lmperiliam Philonis in lingua Hebraeprum ver- AefTugisse
. diligenliam meam ; atque veniam precor
nacula manifeste declaral nomen Sara el Sarra ab ab erudito benignoque lectore, propter oniissas for-
eo expositiim libro de Mutaiione N«minum, ei ali- te, non omisso animo, dictiones iiounnlJas, quas
bi sappius. Consule Uieronymiim libro Hebraica- ipse suidio feliciori supplcndas curubit. Ex iis por-
rum Qna-siioiiuin in Gen. cap. xvn, ubi castigai er- ro, quac niodo aliulinius , facile liquet quania sit
romn Graccorum, qui super nomine Saraj mutaio concordia, vel dissnnaniia Philonis ab Hieronymo.
niiiltas iueptias suspicaniiir. Nolim lanien asserere Pliilonem inhil aliud scripsis-
* De hac etymologia ila disseril
Hieronyinns lib. se in libro Hebraicorum Noiiiinuni, pra:ter illas
Qua-si. Hebr. iu Genesim : Male igitur et violenter interprelationes vocabulorum , quse passim bccur-
in libro NominumZabulon fiuxus noctis interprelalur. runi legenti in editis e.iusdem Opusculis. Quare ut
Qusecumque ergo reperiuniur male ac violenier manilesiius appareani tam Philonis etyniologise,
interuretata in libro Nominum llebraicorum, non qnam Hieronymi castigatinnes et adjectiones, Grae-
Hieronymo , sed Philoni , vel Origeni relerenda ca Fragineiiia libri Nominum supra exhibuimus,
suni. Latine a nobis reddita, aiquecomparaia curo Hie-
Haecsunt quaeex Philonis Operibus colligere po- ronymianis inierpretationibus, utiactiiaium esi in
tui nomina Hebraea. Si qua siut alia , lateor illa praecedenli collectione tribus columnis distincta.

LIBRI NOMINUM HEBRAICORCJM

PARS QVMDAM
EX OPERIBUS FLAVII JOSEPHI
GOLLEGTA.

Inlerpres Latinus. Josephus. Hieronymut.

A A A
Adam, rufus. '
'ASeift, Tzvppo;,p. 5. Adam, terrenus, sive terra rubra,
etc.
Abel, luclus. '&6ik,a 7rsv8o<;,
p. 6. Abel, luctus, etc.
1 Melius ab Hieronymo D7NAdam interpretatur proprie D17NEdom, dicitnr rufus; D7NAdam vero
homo , et lerrenus, quam rufus a Josepho : nam homo lamquam de humo sumplus.
aVelusInterpresJosepliivideturlegisseouSsv.njVif^proTrjveos-,lucius.nequeeairoproJiandaElymoIogia est,
PATROL. XXIII. 41
 1291 AD tQMIJiyt Iji OPERUM S. HIEBgNYiH APPpDIX. 139S
Intftpresj Lalinus. Joscphus. Hieronymu^.
Animamis, generis filins. 1
"kyyuvo;, ^svout;utoj, p. 21. Animon ,filius po.pulimei, elc.
Adonai enim !!el)ri_e..rH,m lingua
'"""' 'ASwyiyap, Tj5Ejopatwvykarrn, xu- Adpni, doininus.
dominus dicitnr. pia; AEysTKt, p. 14S.
Aser, beaiiflcus. 'Aanp,' yav.apLarns,
" p.
' 31. Aser, bealus.
B B B
B'|!>el, confusiq, BaSek,avyxuaL;, p. 12. Babel, confusio.
Baracus, fu.lgrir. BtipKxo<;, !uarpuTtn, p. lS2. Barac, fulgiirans.
Beiijamip iipinioavit, ep qu,p,d$Jp- BsvtKp-tv£xa).s<TE, rny tTz'KUT&S, Seti Benjamin , filius dgxtrae.
lorjs, ciiiisa riialri fiieril/ ysvoftsvvjv qSuyijyT-*' JJynrpi, p. • 54!.
Bet:iel, dei doinus. BMBYJ^, "" eariu.
6EIK Bethel,
"" domus Dei.
C k ."• C
Cais, acquisitio. KKtf, v.rnai;, p. 6. Cain, possessio.
Corban, donum. KopSKv,, Swpov, '' p' . 109.
* Corbana , pblatio.
D A D
Debqra, apis,. isSwpa, yekiaqa,p. 152. Debora , apis , yel loquax.
Dan, diviiio judicio electus. Aav, t9so'xptT0<;, p. 50. Dan, Judicium, vel judtcans.
3
lliglatl), g_ijuangusiia velp);. AiykuO,fiSTKP-TEV6TJ)TO<; '' 6|u,
"; p. 5. Diglath.
E E"'" *>'""'" E
Ephraimes , reddjlus. 'Efpuiyr);, UTZQSLSOV;, p. 4i. Ephraim, crescenlem , vel frugi-
ferum.
4
Escon, pugna. a "Eerxov,yuyjn, p. 26. Esec, calumnia.
Eva, significai yerp illud cunctpT ? EUK.,qnyaiyei Se TOUTO, rraVTwy Eva , vita, yel calaniitas , aut vaj.
ruin Yiyeptiiunn^atrgrn, Twy.£wyTwy
- -'' "'" ynripu,
•" j). 5.
"
G r'"' ~"M G
Galgal, significat vero nomeii il- rakyuk c, anyuivetSeravro ekevOeptovGalgal, volutabrum, vel rola, vel
lnd liberalem, iugenuuni. ovoyu, p. 137. transmigratio perpetrata.
Gepn, sigpificaj yerp re^diuuii rjjp.-? ' rgwy, Sn)MSs TOVK7roTijc;ayurakn^ Gepn , pectus., sive praerupluni.
liis ab qriente. , avuStSoyevov nyiv, p. 5.
Gi)di_js_ fpriuiius, raSKf, Tvy^uio;,p. 50. Gad , latrunculus , vel forluna,
etc.
I I I
Judas, grajiayurii aciiqnpm hpc louSat;, evyupiariav TOUTO Sn^ot, Juda, confessio, vel confitens.
nomen expiiniit. p. 30.
Issacliari.s, significans eum qui ex 'lcrcrc</aptr,ariyuivoivrov iv.ytaOov Issachar, est nierces.
jnercede natus esi. yevoyeyov, p. 31.
Jpsepiius additainentmn, !Iwt7))7r7ro<;, Trpoerfijjxi), ibid. Joseph, augmenluni.
Isaciis,, id f isuni significat. Iavtv.o;,TOVTO yikara erijuKiyEt, p. 21. Isaac , risus, sivegaudium.
7
Israejus, siguilicat vero illud juxia 'lapanko;, anyy.iveiSs TOUTO v.aru Israei, tnens, sivevirvidensdeuin;
Hebra?prum sernionem, reiuc- rnv ISpatwv yktarra.v, TOVKVTC- sed melius, rectus dei.
iautem apgelp divino. aTuvra ayyika 0eio>.[>•55.
8 '\uSnko; , ekevOepiuvSs anyaivet Jobel, diinitlens , aul niulalus,
Jopeliis , libertaiem yerp significat
luec yox. rovvoyu, [>.96. sive
' " defluet.
L L
Levij cpmmunitatis yelut fjrmitns. Asut9,xotvwvtae; oiov_3st?KtoT«<;, p. 30- Levi, additus , sive assomptus.
1 Etyniologiain nomiiiis AmiuoAadmipabiJiililigcn^A Hasrcs. 78,
tia ,«cc erudilione vulgari explicat Hieronyinus li- S Spn facile intelligiiur, gtiompdo 75"?^galgal
bro QuaeSl. Hebraic. in Genesim. Ammon, inrjuit, significet bomineni ingenuum, sive liberalem : nam
cujus' quasi causa nominis redditur, filius generis juxta proririela.teni sftrmonis HpljiraeiGtlggl, vel
mei, sive ut melius est in Hebrmo, filius populi mei, Galgal diciltir quid.qi.ii4iii circuiiim circpmvolvi-
sic derivatur , ut ex parte. sensus nominis, et ex parle lur , ut rota ei sphaera , el caclera hujiisinodi. Abu-
sltipse sm-mo^,AMMI fny) cniJn, « -qiw-dktisunt Am- tmir-or-go boc nomine Josephus, sicut aliis bene
monitw, vacalur populus meus. Hinc elucet Hierony- multis ad Hisioriae suaefirinanilos eventus; nec pari
mum ssepiiis 1'liilpnjs, vej Jpseplii, aliorunive Qrap- di.ige.niia '"' npminuiii ponit etyniplpgias.
covum Siofiplorutp seiiigtilias Lsnine r.edilidisse in Huiic Jpsei.jii locinn modesje sic carpepat Hie-
iibro NdmiriiiiitHebraicofutii, nori juxta propricta- ronymus lib. Quaasi. iiebr. in Genesim -.'Josephus,
tem linguaeHebraicae, quam callebal, ejyniolpgjas r inquil , in pritno Antiquitalumlibro, Israel ideo appel-
proposuisse. lalum putal , quodego diligenterexcutiens, in Hebrmo
' In Gnccis Fragmenljs cpj. 53,U.Be.njamininter- penitus invenire noii potut. Eequid tne necesse cst ,
pretalur TSXVOV 6SUVJJ<;, fiiius dM.cris. Ei-gj;)ex Iiqe opjiiiofleisqiuerew singulgrum , cum etymologiamno-
f.inie, neiiipe ex errore Josephi derivata est falsa miuis exponai ipse qui posuit, clc. Sarilli (n^ltt?)
hujttsmodi elyniologia nomiuis Benjamin , (jupd ei\\m, quod ab Israel vocubuluderivatur, princlpttn
proprie sonat filium dexlrce; Benoni autcni fiiium sottai. Caetera vide loco citato.
i Noiven Jobel apud Hieronymum non est Jubi-
doloris.
3 Consuln supra col. 548 obso.rvationesnostras de losi, sive anni remissionis;scd nom<-nquo vocatusest
'nomine Diglaih, pro quo Aducel in Hcbraeo legi\ur. 38unus filioruiii Laniech in Genesi. Eodeni lanien niodo
- * Pro Etec , W-est,-pro ilcbrseo '&&$,corrupte Hebraice scripttmi esl Sa*i'Jobel, sive pro Jubilaio ,
scripluin cslapiiiJ Josephum Escon ; sed veram lec- sive pro Jttbal filio Laniech ; undp uiiam debet ha-
tioiieni -rftslituil ernditus inn-r-presnoster Galius; b&ri}
9 «tyinqlngiam.
Hesec eniiii legeb;it, non Escon. Si diligenter conieiuleris Josephi verba isthaec
" Ansam sicerror-is Josephus 11-iucbuit GraccisScri- cjiui Hierpfiymiana iuterpretatioue in Hbro Qiiaest.
ploribus, qui aistiniant Evam significare lib. mairem Hebraic, fateberis siatim optimaui esseiiominisJjevi
ciihclorumviventium. Videsis Ejiipluiiiiuiii ni, eiyiiiolQgiain.
" Cod. Lexicoruni Vatican. EUK SeXKTK TVJV 'ESpatwv linguamdicitur mulier. Ceeleraibi paulo depravatiora
"'•
tJi^ixwv mksi-wi yvv*?-Eva autem jtixta Hebworum siiin.
1293 LEXICON GR^CUM NOMINUHHEBRAICORUM. 1594
Interpres Lalinus. Igsepliiis, Hieronymu§.
M n M
Melcbisedechus, significat Hlud re^- WlekyjaeSiyxi;,anyaivei §s TOUTO(5a- Melchisedec,rex justus.
gemjjuslum, Svxuto;,p. 18.
o-e)su<;
Man, quid hpc esl? MKV,Tt TOUT' s'o-Tt;p. 73. Man, quid?
Moab, ex patre. Mwa§o<;,UTZO Tzarpa;. Moab, ex patre.
Moyses, mo iEgyptii aquam vo- TOuSwpftwoeAtyu7TTtot
Mwuenje-, xa- Moses, attrectans, vel palpans,
cant, yses vero ex aqtia serva- Xoucrt,ftan; SfTout;Et;USKTOJ <JW- aut sumpttis ex aqua, sive as-
los. p. 56.
' 6SVTK<;, sumptio.
Mara,dolor vehemens. Mapa, 6Suv»,p. 165. Mara, amaritudo, velamara.
Manasses, signilicat quod oblivio- Mavacrcr»5<;, p. 44. Manasses, oblitus, vel necessilaj. ,
anyuiveieTtiknOov,
npm inducit,
Mesre, yEgyplus. Meapn,A.iyvTzro;,p. 13. Mesraim, jEgyptus.
N N N
Naamis, felicitas. Nuuyi; p. 165.
*, «UTUj(_ia, Noemi, pulchra.
1 JfEySaXstft,
Nephlhalim, artificiosus. siynxforiros, p. SO. Nephthali, conservavit me, vel di-
latavitme, vel cerle implicuit
me.
O O 0
Obedes, serviens. ^oSnSn;,SouXsuwv, p. 164. Obed, serviens.
P n P
Pascha, transgressus. Haer^a,u7rsp6acriK, p. Ge>. Phasee, transgressus, sive trans-
censio.
Psontliomphanecus, significat hoc VovOoyfuvnxos,anyuivu TO6'vopea, Psonlonplianeeh, corruptedicitur:
nomen occultorum reperlorem. y.pvTzruv evpernv, p. 44. nam in Hebraeo legiihus, Saph-
neih phanee, quod inlerpretatur
absconclilorumrepertor, etc,
4 Qukev.,
Plialech, parlitio. yepiayo;, p. 15. Plialeg, dividens.
Pharapn, apud ^Egyplios regeni *apawv, xaT' Ac'yu7rTtou<; Ofc Pliarao, dissipans, sive discoope-
(SaercXsoc
signilicat. yuiveL,p. 269.
* ieiaini,
rienseum.
Phison, significat autem hoc no- anyuivsiSi TzknOnv. TQ'6voy«, PJiison, pjj pupillae, sive oris mu-
men plciiiludineni. P- 5. latio.
Pliora, signilicat veldispersiunem, - <bopa,anyuivti Se rjrOLaxtSuayov, Euphrates, frugifer, sive cresGens.
vel fioreni. n avOa;,ibid.
P R
Rubelum nominavit filium : quia FOvSrikoV '
6v0ftK?StTOVUJOV StoVt Ruben, videns filius, sive vidcns
miseraiipjie djvina sibi contigis- XKT'ekeavuvrr) rov Oeovysvotro, inmedio.
set. p. 3u.
Rooboth, spatiosus. 'Voa>S6>0, ivpvxaipa;, p. 26. Rooboth, inclinaiio, vel platea.
S ,1 , S.
Sabbata, significatvero liocnoinjen XkSSma,5>?).o? SifOKnauaLv-wtKzm Sabballia, requies.
requiem, juxta flebraeorum ser- 'ESpaiwv SiaXrxTO» TOovoyu,p. 4.
mnuem.
Symeon, significat aulem illud no- SUfiSWV, 5s TOOVOftK,
ClTrOO-SftKlVEt TO Symeon, exauditio, vel nomen lia-
men, quod deus eam exaudie- E7T'4XaOV.CtUTJ):
'""'~ TOV
" Qsov
' y^OilfHKL,
v bitaculi.
rit. p. 30." _ Satana, inimicitiae , vel contra-
Syenna, inimicitiam significat lioc SUEVVK, e'xOp«vaTtoanyuivet TOovofw. rius.
nnmen. ibid.
1
Sampson, fortem vero significal Sapcij/wv, ttr^upovSEKTrocrwp.KtvstTO Samson, sol eorum, vel solis for-
noinen illud. pyoya.,p. 16U,;, litudo.
Samuelus, a deo exoptalus. Sayovriko;,Oeuirnro;,p. 165. Samuel, nomen ejus deus.
Seiros, capillameiilum, pilosum Sjjstpoj,Tpt^wpta,p. S6> Seir, pilosus, vel hispidus.f
tegmen.
1 Quia omnis dolor amarus nobis est, facile mo \ braeumqne nomen br03 niphlhal, calliditalem et
Hiaro,sigiiiicat dtifeiiet»,-.maxinie iin Scjrj^ptu^issa- versuliqin,d_enolare, ut Prpy.. vgi e_t lob. y. Hinc
cris, ubi sarpiuslegiiur amara animo, et amaritudo apud Josephum eiymologia, artificiosi; et apudHie-
spirilus, id est, crucialus, el dolor vehemensanimi.
' * Noemi roiiymuii), implictiit me.
4
proprie dicilur ptiklira, ameena, et ju- Licet corruple cum x in fine1, pro y, scriptum
cunda e$. vei-bo D5?Jvmm,- Magis igitur ad Ncefpi git iiomen Phgle-gapud Josephunj,;, o.ccju*rit,lamen
Ipnuentein iu Jibro Rulh allen.dii, Josephus, quam ssepius apud euiudem Scrip.turern vpx.fukeyos.,qua
ad etynioiogiam nomiiiis. Grajca terminatioiie nojneu 3-55Phaleg. iucpriupta
*De hac etyniologiaita disserebat llieronymus in repr;cseniat.
Kteo Quaest. liebr. iu Geiiesiiii : CaM.sanominis "' Verbuin Via?»3phison, signifrcat plenitudinem et
Nephthqlim alit.ei:hic nitiUo,exponi.lur,quam in libro, muliiludinem suuiptum.e radice rnas Phasa, id est
HebroeorumNominumscripta est. (Jttdeel Aquilaail, extendil, di/fudil, etc. : os.vero cum ex HB
xac : in pupilloi,
avvuviarpe^evy.eofisot;, CTUVKvsorpKtfiflv pro quo pho etjlttM ison cotnposiium iiueiiigitur.
HebfmOiscmpjumest, KEHHTUCLE ELOJUIIMEEIITHALE- 6.In iieurico sciipiuin esmiS Phorath, sive Pe-
T8I. V.nde.a, cojmersione,sive q coi^papitione, quia rath ; Eupbraienique formatum volunt^^ex TTiBK"P?
utrumque sonat conversionem, sive contparaiibtiem, flu phrath, sive Eu phrath. J,ose|iiius legissc v*le-
Nephihaiim filio nomeiiimpasuil. Nonsic Grauiuiatici tur non n-jS Phoraih cuni jf'/wi{in (jiie ; sxd n~S
liedieriii, qui verba Rachelis TlbrBS DM"ISX ^SirOJ Phora cum Heth : unde npincn iljud iiitcrprelatur
napfcltule Eloim niphlhalihi, iiiteipr-eiari Sjjlent, /*- florem.
cMtifing£De%luciuj.g,sun\. Eatenti_ir.)iij_i_iloniinus.e.l ' NPW.iiu«,eiyiiipJftgTasmini.me.po/suii J:osephus
ipsi, per riietapliorani iransfem ad ariimuin,"Tle- B in Samson et Samuel; sed quod Samson pracdilus
1295 AD TOMUMIH OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. [ «96
lnterpres Latinus. Josephus. Hieronymus.

Z z z
1 Soor, parva, velmeridiana.
Zoor, parvum. Zowpa, TO6).tyov,p. 20.
Zabulon, captus pignori. 'ZKSOUXWV, p. 51. Zabulon, habitaculum fortitudinis,
)ivs_)_;upKcrfjtE'vot;,
vel iusiurandum, etc.

fuerit maxima fortitudine, nomen ejus forlem inter- ,A Jnsfiphum nunc si cum Pliilone, ac cum ulroquc
pretari voluit. Similiier Samuelem dicit sonare a Hieronymuin comparaverimus, modo ipsum a Jose-
Deo exoplatum, sive poslulalum, quia ab Anua ma- pho, modo a Philone dissenlire laiebimur; modo
tre muliis votis ac precibus expetitus legimr. Me- cum nmbobus consentire, sed rarius inveniemus.
miiierit lector frequenies esse in Graecis Fragnien- Consentit verbi gratia Hieronymus cum JudaeisScri-
lis id genus expositiones, sive etymologiaeiioininum ptoribus in etymologia iiominis Abel, quod luctum
Iiebraicoium. apud Piiilonem xque ut apud Joseplium signilicat.
1 ST geniiina est apud
Josephum lectio nominis Snnililar et in nomine Babel, sive Babylonis, quod
Zoor, manifeste apparei ipsum legisse liitcram Tsade confusioneminterpretantur juxta proprictatem ser-
ut £ Grue.cum,sive ut z Latinum : -ruis enim voca- monis Hebroci. At in famosissiino iiominc Israel, ab
buliiui liabel ab initio elementum Tsade. Non sic ulroque disseniit Hierouymus; quin et eorum erro-
Hierooyiiiiis qui lilierain v Tsade nuiueravit inter res castigat libro Quacsiionum Hebraicarum in Ge-
tres litieras S Hebraeorum : quique de eodem no- nesim. Philonis quidem redarguit etymologiaiii in
inine Zoor sic scribebal supra col. 16. Segor, iuqiiit, vocabulo Israel, quod illud videns Deum translule-
parva : ipsa est qum et supra Soor. Sed sciendum rit : Josephi auteni dicentis id haberesiguilicaniiaiii
quod G litleram in medio non habeat : scribalurque reluclantis Angelo Dei. Non sic in voce Eva; in hac
apud Hebrmos per voralein Ain. Sonum denique lit- cnim concordat cuin Philone, disseniiens a Jose-
terae HebracaeSade, aures Latinorum reformidare pho, qni voluii Evam signilicare malrem cunctorttm
tesiis est col. 13. Quem locum consuli velim ab vivenlium; cum juxta lidem eleineiiioriiiii hoc si-
erudito cunosoiiue lectore. vitam, nihil addendo de aliis Jo»ephi ver-
a Male ac violenler iuierprelalur Joseplius nomen „B gnificet
bis.
Zabulon; quoiiiam Hebraeum SBT Zebul, autbaf Za- Sed ne superflue dicta vel dicenda inculcemus,
bal, non recie veriitur per Gr.-ccuui heyypiiXfiyui,id Leclmis studio hujusmodi comparationes Auciorum
esi, oppigneror, nnde rivexvpuayivo;, oppigneratus, permitto: ut eadem seniel et.ilerum rrplicasse con-
vel captus pignori. Hieronyiiiianae igilur eiymologiae teuius, de aliis noiidnm exposilis proclivior sitmihi
udbaerenduui, quue posila noscitur juxta Jidem ele- ac expeditior ratio dispulandi.
lnentorum Hebraicorum.
a Hebraice esl-iyy, quod Septuaginla
Swcip translulerunt Gen. xix, 22, 23. Martian. okiyo;mox legit.

APPENDICIS

COMPLECTENS LATINA QUJEDAM OPUSCULA

S. Hieronymo olim falso lum in editis cum mss. libris attributa.

ADMONITIO IN PROXIME SUBJECTUM LIBELLUM.

Hunc sane diligenlem, alque erudilum libelltim veteres editores Hieronymiano cognomini Iibro de Locis
conlinuo subdiderunt, uipote qnem , licet S. Docloris, fetum non esse,bonis argumentis colligerent, ad
ejus tamen operum collectioiiem pertinere non ig'iorarent,"nec penitus repudiare contra vetustioruin tesii-
inonia auderent: quod temere factiim a Marlianaeo, qni illum hinc jussit exsulare, nemo non improbarit.
Ei vero_quDsdamipsius operis germanilaiem videantur asscrere, atque haecsuntin primis: Auclorem videri
Syriaci^ scire : lum quae de Sycbem ei Saronna tradit, Judaicie illum gengraphiae satis peritum designare;
quae duo quanliim' prae cacteris Ilieronymo conveniant, non esl qui ignoret. Nam quod de Sniyrna Lyciae
civiiale loquens, ipsuin de nomine laudet Hieronymum, quae palmaiis ernditorum est ratio, ut hunc ab
Jlieronynio librum abjudicent : non usque adeo firmum argiimenlum visum eslErasmo, quandoquidem po-
luit illa slndinsi alicujus notatio ex margine in lextum irrepsisse. Quod quidem eo fu verosimilius, quod
non iisdem, atque apud S. Doclorem verbis reciiatur bic locus : Porro Hieronymusin libris BebrmorumNo-
minumponit myrrham, et interprelalur amaram. Nec desunt denique doctorum hominum testimonia,-atque
corum cum primis, qui criticae artis gloriam susiinuerunt, Casaubeni, Scaligerique, quorum alter
1297 LIBER NOMINUMLOCORUM, EX ACTIS. «98
miraculo hic enarrato linem lamquam ex Hieronymi aucioritale adhibet, alter auctorem impense
laudat.
Nihilosecius, quaeejus auctorem non esse Hieronymum persuadeant, potinra sunt nobis momenla. Enim-
veroBedae, in cujus quoque opcribus continetur, vulgatusqne esl, multo verius tribuitur, nam et ea tempora,
et ejns Auctoris ingenium lota scripiionisseries ac stylris referi. E contrario quis haec putet ad Hieronymi
sevum speeiare, ubi de Damasco loquens Auctor, Nunc, inquit, Saracenorum metropolisesse perhibetur. Unde
et rex eorumNavvias famosam in ea sibi, sumqttegenli basilicam dedicavil, Chrisiianisin circuitu civibusBapli-
HieJoannis ecclesiamfreqttentantibus: cum lauidiu post S.Doctoris obilum saeculovnSaraceni Damasco po-
lili sini? Nec scripsisset Hieronyiiius, Arabia sacra interprelari dicilur : eo quod sil regio thurifera odores
creans, quse toiidem verba sunt Isidori Hispalensis, Originum 1. xiv, cap. 3, ut el ista, Chios insula, ctijus
nomen Syra lingua mastycemdesignal, eo quod ibi mastix gignilur : et plerat.ue alia ex eodem libro paulo
immutaiis verbis descripia. Sed et ex llierouymi ipsius Commeniariis nonnulla delibantur, quod ex Jo.ipe
titulo, atque aliis subinde.quos lectori conferendos relinquimus, plane constabit. Quamobrem non vidcmus,
cui verius ascribalur, quani Bedaj, cui hoc erat eliam in more positum, ut ex aliorum scriplis sua passiin
consarcinaret.In cod. autem nostro ms. quem domi habemus, et ad quem vulgaium exegimus, errorem ipsa
cavet inscriplio : Nomina Regionumatque Locorum de Actibus Aposlolorum, non a Hieronymo, sed ab alio
quodam descripta.

LIBER NOMIJVUM LOCORUM, EX ACTIS.

A A vEthiopum regio (Act. vm, 27) .ab Indo flumine

Acheldema * (Act. i), ager sanguinis, qui hodie consurgens, juxla^lgyptum interNilum et Oceanum,
quoque demonstraturin .tElia ad australem plagam et in meridie, sub ipsa solis vicinitate jacet: quo-
montis Sion : el hactenus juxta Judseorum consilium rum tres sunt populi jEgypti, Hesperiae, et Occi-
mortuos ignobiles, alios terra h legit, alios sub divo deniis.
putrefacit. Antiochia (Act. xi, xiv, xv) civilas, SyriaeCceles,
Asiaeregio (Act. xvi, xix), quaecognominatur Mi- in qua Barnabas etPaulus Apostoli sunt ordinati. Est
nor, absque orienlali parte,qua ad Cappadociam, aulem et alia in Pisidia provincia, in qua iidem prae-
Syriamque progreditur, uudique circmndata est dicantes, Judaeis dixerunt : Vobis oportebat primum
mari, cujus provinciae sunt, Phrygia, Pamphylia, loqui verbum Dei, sed quoniam repulistis illud, eic.
Cilicja, Lycaonia, Galatia, et aliae multse, sed spe- (Act. xin),
cialitcrubi Epbesus civilas est, Asia vocalur. Alexandria (Acl. vi), civitas ^Egypti, quaequnn-
jEgypti regio (Act. vn), a septenlrione mare ma- dam No dicebatur, inter iEgyptum, Africam etmare
gnuro,sinnmqucArabicum,aboricntenubrummare, quasi claustrum posila, in qua beati Evangelistae
a meridie Oceanum, ab occasu Libyam habet: cujus Marei iumulus hodieque d veneratur.
inferiorem partem Nilus dextera laevaque divisus, B Azotus (4cf. viii),oppidum insignePalaestinae,qiiod
amplexu suo determinat, Canopico osiio ab Africa, Hebraice dicitnr Esdod, et est una de quinque olim
ab Asia Pelusiaco, centum sexaginla passuum inter- civitatibus Allophylorum.
vallo : quam ob causam inler insulas quidam ^Egy- Attalia (Acl. xiv), civitas Pamphyliae maritima.
ptum retulerc , ita se c findenle Nilo utrimque, ut Amphipolis(Acl. xvn), civiias et ipsa Macedonias:
A lilterae figuram efficiat : inde multi quod Graecae est alia ejusdem noniinis in Syria. Apollonia, et ipsa
lilterae figuram ef(iciat,vocabuloDeliamappellavere. civitas Macedonise:et est allera in provincia Africa?,
jEgypti vcro mensura ab unitatealvei, unde se pri- quai dicilur Penlapolis.
niuin findit[A/. funditj in lalera ad Canopicum oslium Alhenae,civitas in Achaia, philosophiaedicala stu-
cenlum sexaginta sex passuuin, ad Pelusiacum dti- diis : quae cum una sit, plurali numero semper ap-
centorum quinquaginla sex. pellari solel : cuj"usPiraeeus [Al. Phircns] porlus,
Arabiac regio [Act. n, 11), inler sinum maris Ru- septemplici muro quondam communilus fuisse de-
bri, qui Persicus, el eum qui Arabicusdicitur, habet scribitur.
genles multas, Moabiias, Ammonitas, Idumceos, Sa- Areopagus, Athenarum curia, quae interpreiatur
racenos, aliosque qtiamplurimos. Arabia autera sacra villaMartis, quod ipse ibi quondam cum ducenlis
inierpretari dicilur : eo quod sit regio thurifera, C duodecim diis dicatus sit.
odores creans. Hinc eam Graeci, EuJatftova, nostri Assos (Act. xx, xxvn), civitas Asiaemaritima, ea-
beatam [felicem]vocaverunt. dem Apollonia dicta.
a Meus ms. liber Acheldemach: moxque rectius clius in meo ms. :
lndeque mulli Gractv littem vocd-
hodieque monstratur. bulo Deltam appeltavere.
* Antea erat cprrupte. leligit. d Addit meiis irisi in ecclesfak
* Edil! muen. fundtnte Nilo. HHx brevhiSi ne re'< 5
 1199 AD TOMUMItt OPERUM S. HIERDNTMIWENDIX. ' 1500
AiitipatriS (Atu xxtji)_ civiias Palacstiniienunc di* A Jius ih;trucla_ in hohorem Crcsaris Augusti Gacsafea
ruta, quam Herodes rex Judaeaeex palris sui nomine coguomiiiata esl, cui etiam (emplum in ea marriiore
voeaverat. albo coiistrtixil : in qua nepos ejus Herodes ab An-
Appii foruni (Ai'Uixviii), fibriieri fori RomaD,ab gelo pefcnssus (Aci. xn, 10,11), Gornelius ceriturio
Appio qUoiidairicohsule traiUiirn : a quO et via Appia bapiizattis, et Agabus Pfoplreia zona Pauli Jigatus
CBgrioniinaiaest. est. Altera VefPCaesafea Philippi (Matlh. xvi. Marc.
B ytii) : cujiis EVaiigeliiscfipiura inemihii^ad ratlices
BabyJoii, melrPpoiis regiii Clialdacuftirii, tilii eo- montis Libani, ubi Jordanis fontes sunt4 a Pliilippo
ftirii, qtii sediiTcabaht turfini, liriguocdivisac SUiii,a tcirarcha ejusdem rcgiosis facta, el in hoiiorcm Ti-
quo [Al, qiiti] et regio circuiiipoSita. Babyloirid vo- berii Cajsaris cognoniinata est, Sed et tertia Caesarea
Catur. Haiiefuisse « poteftlissiinam. el in campestri- Cappadociacmetropolis estj cujus LiiCas ita memi-
bus per quadfurii sitarh, ab aiiguTousque ad angu- nil : Profectus ab Eplieso, et desceiidens Cmsaream
liim iriuri, SedecTinniillia passiiuni tenuisse, id est, [Al. Gmsdrea], pscehdit et salutavit Ecctesiam (Aci.
feimiilper circuilum sexaginta qiialiiof millia, refert iviu),
Herodotus, et riiulli alii, qui Graecas histPrias eon- Corinthus (Act. xix, 18), civitas Achaiae mari-
ScripsefnnL Afx auterii, id est, Gapiiolium illius uf- B tiniai
bis, est turris,qiioe post diluvium aedificata(Gen. xi), Cenchreae (Act. xx), porlus Corinihiorum civi-
quatuor niiJJIa passuum tenere dicitur : cujus post tatis.
riiiiiam,mtiritantumfict,ilesremansissc,eiobbeslias, Chios (Act. xxvn), insula ante Bilbyniam, cujus
quoe jllic abnndaht Captaiidas , recuperali esse Ira^ riomen Syrri Jiligua masticem desigriai, co ijuod ibi
dunlur. maslix gignilur. Hanc aliqui Chiam appellavere a
Bitliynia (Act. xvi), provincia Asiaeminoris, quce Chione nympha Choos.
et quoTidamBibraja, ct deinde Mygdonia dicia est. Cnidus, insula conira Asiam nobilissiina adjacens
Et major Phrygia , Jera fiumine a Galalh dislermi- provincia; Cathiae, et est ejtis4em nominis 0|ipidum
nala, liabel civilaterii ejusdeni nbminis. in iiisula Galymna.
Beroea (Act. xvii), civilas iii Macedonia, quoever- D
bum Domini nobiliter accepit. Damascus (Act^ ix), urbs uobilis Pboenices , quaj
C et quondain in omni Syria fenuit ijrincipalum) et
Cappadocia (AcU n) regio in capite Syriae, id est, riunc Saraceiiorum nietropolis perhibelur : unde
ad sepieiiirionem. et rex eornm Navvias fampsam in ea sibi suae-
Gyrene. civitas iti Lybia. cnjus regio eliam Penla- C que geiili basilicam dedicavit, Gbrislianis in cir-
pblitana vocatur, eo qiiod quitiqne urbibus"maxiine ciiitu civibUs BaptistaeJoannis ecclesiam frequentan-
fulgeat, Beronice, Arsinoe, Ptoleniaidc , ApoJloitiAt, tibus.
ipsaque Gyrene. Derbem (Acl. SiV),civilas Lycaoniseprovinci;c5
Creta {Ati. xxvii), GrSciae [Al. Galaiiic] ihsnla . E
cehlUhi qUpndafn oppidis insignis, famosaque divi- Elamitae (Ac(. n), priucipes Persidis, ab Elam
liis, inaximc aefis : ibi enim prima hujus mctalli in- h'JioSem appellati.
veiitio et utililas fuit, cui proxinium est in fiuibus Epiiesus (Ael. xvnij xix). Atiiazoiium opus. civitaS
Ciliciae promoritorium, et oppidurii Veiieris; in Asia ubi fequiescit bcalus Evangelista Joannes.
Cilicia (Act. xxm), provincia Asiae..quam Cydnus F
anitiis itilersecat, et innns Ainanus, ciijiis riieminit Ffygia (Acl. xvm), provincia Asiie j Troade sti-
Salomon (Cant. i?), a Syria Grjeieseparati perjecta in seplCiitrionali Sua parte Galalias conter-
Cafra (Act. vn), civitas Mesopotamhs . apud Ro- inina, nieridiana [Ai. nieridianae] Lycaoniae, et Pi-
ilianos Crassi clade, apud nos hospitio Abraham sidiae Macedoniseque , ab orienie Cappadocinm
pairiarcliae et parenlis ejus morte riobilis (Gen. atiingii. Duaeauteni sunt Frygiae, quarum majnr
ti, 12). D Smyrnam iiabet, minor vefo Ilium.
Chaldsedriim fegio (Aci. vii) inter Babyloniam el Fcenicia (Ael. xi), provineia Syriae,- cujus partes
Afabiam , Tlgfim et Eupbrateih sunt Samaria et Galilaca, et aliae plurimse regiones.
Cliariaan, filius Cham, obtinuit terram a Sidone G
iisque ad Gazam, quam Judaei deinceps possedefunt, Galilaeaidnse sunt (Act. xin). Una Galilaea gen-
ejeeti§ Cliafianaeis. tiiini vicina Qnibus TyriorunT in ifibu Ne|)hiha!im
Caisare* \Acl. vlii) civilates duaesuntiri teffa pfo- (Jos. xix). Allera circa Tyberiadem el stagnum Ge-
niissionis. Una Caisarea Pdlaeslinaein lillore liiaghi nesareth in tribu Zabiilon.
'-ttiaris Sita fest, qiiaequondam Pyrgos, id est. fiirns Galatia (Acl. xvni), provinoia Asiae, a Gallis vo-
Stratonis dicta est: sed ab Herode rege Judatiaeno- cabulum traliens : qui in auxiliuin a rege Bithyniae
bilius el pulchrius, et conlra vim maris multo uti- evocali, regnum cum eo facta victoria diviserunt.

* Islhoecde Babylohiae turrilolidemverbis descri- C. 14, in quem locurii videsis quae nos ex Herodoto
buntur ex HieroriyniiCommeiilariis in Isaiam, lib. v, aliisque aucloribus observanuis.
tSOI LlBER N^MlJitJMLOCORUS»,EX AGTlS; lo6i
Sicque deifide Graccis adriiixti, pririib Gallogfoeci, A Cedron interftuerile, *ubiulliiria vesHglntfomihi WS^
postea GalalaeisUMappellati. mo impressa hodieque monstranfur \Aci. )).€"Jm-
Grnecia (Att. xx). prPvineia quajdarii Acliaiaii, que terra eadein quolidic a tfedeinilnis iiaUriatuf :
qu*"a Graccisscriptoribus Hellasvocala esl, ito qua nihilonlinus lariien eadeni sahcia vcstigia, pfislinum
Athenae civitas est, quondam a Atlica dicta. statum eonlinuo fecipTuhL Dehiqiie cuiii efcclesiia»
II iri cujus medio surit ," roturido schernaie, fcl yvil-
HadrUniefus(Aet. xxvn), civilas in Bazatio fegiohe cherriino opere conderelur, suriihiuni laiitum cacii-
Africae. men, utperhibehl, pfopter DOniinicicorporis riiea-
Hadria, noiiien niaris contra Ravennam, qiiod tum nullo modo contegi, et concamefafi potiiil:
per oslia Padi fliivii iniralur, sumpio vocabulo ab sed transitus ejus a terra ad ccelum usque palet
Hadria pfoxinia civitate, qtue idem iriari iiomen Ha- apertum.
driatici dedil. Medi (Act. 11). a Madai filio Japhet appellati:
Hierusalem (Acl. ii, iv, v, xxi), metrPpolis qtien- sunt autem inler flumen Indum et fliimen Tigritn
dam totius Judaeae,quae nunc ab /Elio HadriahoCac- regiones istae, a monte Caucaso usque ad mare Rii-
sare, quod eam a Tito destructam, latiore situ in- brum perlingentes, Aracusia . Parthia, Assyria-,
stauraverit, iElia cognominata est: cujus opere fae- B ° Persis, et Media: quas Scriptura sacra universas
tum est, utLoca Sancta, id est DoniinicsePassionis sa;pe Medisenoinine vocah
et Resurrectionis , sed et Invetiiioriis S. Cfucis Mesopotamia, regio inter flumina Tigrim et Eu*
quondam extra urbem jacentia , niine ejusdcrii ufbis phralem, quae et ipso vocabulo Grarco, iri iriedio
niuro septenirionali circumdehtur. fJuminumesse posila monstratur. Hinc ad meridiem
I Babylonia, deinde Cedar-,novissime Arabia Eudse-
Judaea (Act. i, i), ix, x), aliquafldo trita leffa dlio- mon.
decim iribuum appellatur, aliquando duoe larituhi Madian (AcUvn), civitas juxta Arnonem et Areo-
triliiis, quae quondahi Juda Vocabaiitur, ad distihc- polim , cujus nuhc ruinae taiiiummodo demonstran^
tionem GalilaeaeetSamarise, aliaruriiquein terfa re- tur, ubiMoyses apud Jelhfo socerum sUumexsulnbat
promissionis regioiiuni. Et notanduni apud histori- (Exod. 11).
cos, quod Judaea(Act. ix) ad Palaeslinam, GalilSes Mcesia, pfoviricia Asiae:nunc jEoiis dicla. Est
vero etSamafia ad Phoenieem pertinenriii aulem et altera ejusdem noniinis juxta fluviuni Da-
'
Joppe, oppidum Palaestinae inaritimiiii) iri Ifibu nubiuni. Sunlqiie auctores, qui dicant transisse ex
Dan : ubi hodie saxa monstrantur in littore.. in-qui- Europa Mesas, et Biygas, et Hunrios. a quibus ap
bus Andromeda relegata [Al. religala], Persei qUoh- 'G pellantur ih Asia Mysi, PlirygCsfel BithyniL
dam viri sui feftur liberaia fuisse proesidiot Macedonia(Act. xx), provincia Gfaecofulriliobilis-
Iconium (Act. xin, xvi), civilas celeberrima Lyi sinia, et viriuiibUs Alexiiiidri Magni iiobilior facta.
caonise, et esi ahera in Cilicia. Milylene. instila coiitra Asiam, quse a proxima
Italia (Act. xxvn). rcgio el patria RomanorUtnab continenle abest quingetita seplerii millia passus.
Italo rege vocabulum iraxit, quae ab Africoet a Bo- Milelus (Act. xx), civitas iii Asia niarilima, de-
rea mari niagiio cincta, reliqua Alpium olrjicibus ceni sladiis ab ostio Maearidriaiuiiis secreia: Ubi
oblrusa est. Paulus EpliesiPfum riiajorefealloquitur, estet insula
L dnon ignobilis noniinis ejusdetn in mari iEgaeovel
Libyaeprovlnciaeduaesunt, uha Libya CyreneTtCa, Ionio.
da qua diclum esl. Et partes Libym,qum esl eirca N
Cyrenem(Act. ii). Hsecporla iEgypti in parte Africai Nazafeih (Aci. ii, x), vicnius in Galilala jlixia
prima esl:et mari Libyco cPgiiomeii dcdit: post montcrii Thabofi utide et Domihus hoslef Jcsiis
quam Libya iEthiopuin. usqtie ad meridianum pef- Christus Nazafenus vofialiis est: habetqiie eccie-
lingens Oceanum. siam in I0C0, quo AhgelUsad beatainMafiani gvSii-
"
.Lydda (Act.ix), civitas Palacstinaein littore magni'. gelizalurUs iritravil: sed 6t aiidhi, ubi Dominui cSl
maris sita. quaeh Diospolis appellatur. nutritus.
Lycaonia (Act. xiv)*provincia Asiseest: el ejus^ Neapolis (Act. xvi), civilas Cafiac, qUaeesi pfo-
dem nominis civitas est in Phrygia minore. vincia [Al. provihciae]Asiae.
Lystra j civiias Lycaohiae^
Lycia (Act. xxvn). proviricia Asiae. P
Lasaea, civitas Jitloraria Cfclae insulse juxta lo- Parthi (Acttn), iritfet flumeh Indum, quod al>
cum, qui vocatur boni porlus, ut ipse Lucas expo- orienle cst, et inter flumen Tigrim, quod cst ab
nit: pro qua quidam corruple Thalassa legunt. occasu, siti sunt, ut supra dicturn esl.
M Pontus (Act. xln), fegio iiuiliarnni geniiiihi jiixia
Mons Oliveli ad orienlem Hierosolyniac, torrenle mare Ponticum, quod Asiam Europamque dislcf-
" Idem, liaud lameii recte,
h Rursus idem , 17110; quondamantiqiia dicta. doro lli-ipa). scribilur in reclo.
nunc Diospolis, elc. a Ncgaudi particula in meo ms. hoii est, sed conr
c In meo ms,, Persida,
quemadmoclum el ab Isi- trario sensu dicitur, insula ignobilis, elc.
1303 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1304
minal: et propter plurimam ostiorum Danubii infu-.A Sina (Act. vn), mons in regione Madiansuper A-
sionem , dulcius caeteris esse dignoscilur. rabiam in deserlo, qui alio nomine Choreb appella-
Pamphylia, provincia Asiae. ttir. Unde dicitur : Etfecerunt vilulutnin Choreb(Ps.
Paphus, maritima in Cypro insula, Veneris cv, 19) : cum hoc Moyses in Sina faclum scrip-
quondam sacris carminibusque Poelarum famosa, seril.
quae, frequenli terraemolu lapsa, nuncruinarum Saronas (Act. ix), quod inlerpretatur campestris,
tantum vestigiis, quid olim fueril, oslendit. regio esl Caesareae Palaeslinae,usqtie ad oppidum
Perge, civitas Pamphyliae provinciae. Joppe perlingens. El est hodie locus pascendis gre-
Philippi [Al. Philippis], civiias in prima parte gibus aptus : quaejuxla soli qualitatem, Petro proe-
Macedoniae. dicante, fidei continuo fruclus gerniinavit. Sed et
Pisidia (Act. xvi, xx), provincia Asiae. inler montein Thabor el stagnum Tyberiadis, regio
Patara (Act. xxi), civitas Lyciae provinciae in Saronas appellalur.
Asia. Sidon (Act. xxvn), urbs Phoeiiices insignis, olim
Plolemais (Act. xxi), civitas in Judaea maritima terminus Cananaeorum ad aquilonem, juxta Liba-
a
prope montem Carmelum, quae quondam a quo- ni rnontis ortum siia, e et ipsa artifex vitri.
dam Ptolemaeo dicta est. Est autem altera Plole- B Seleucia (Acl. xm), civitas Syriocnobilis, in pro-
mais in Pentipoli provincia Africae, cujus supra nionlorio Syriae Anliocbioesita.
memini. Salamis (Act. xm), civilas in Cypro insula, nunc
Puteolis, civitas colonia Campanise,eadem dicitur Constantia dicta, quam Trajani priucipis tempore,
Ceadicla. Judaei inlerfeciis omnibus accolis delevernnt.
R Samothracia (Act. xvi), insula in Pacasiaco sinu.
Roma (Act. xxvm), b tolius quondam orbis do- Syria (Acl. xx), qune Hehraice Aram dicitur, regio
mina , a conditoris sui Romnli nomine -sic vocaia: esl inter flumen Euphraten et mare magnum usque
quam, propter eximiam virtutem, plerique Scriplo- ad .iEgyptum pertingcns, habet maximas provincias,
rum, quasi sola esset, Urbem appellare malebant. Comagenam,Phceniciam, et Palaeslinam absque Sa-
Rhodus (Act. xxi), Cycladum insularum nobilis- racenis el Naballiaeis,quorum gentes sunt duode-
sima, et ab oriente prima , quondam Ophiussa vo- cim.
cata.in qua ejusdem nominis urbs fuit.aereo colosso Samos (Acl. xx), insula in mari .tEgaeo,in qua
famosa, septuaginta cubilorum altitudinis : distat a reperla prius flctiliavasa traduntur : unde et vasa
portu Asiaeviginti millibus passuum. Samia appellata sunt.
Rhegium (Act. xxvni), civiias Siciliae maritima , " Smyrna (Act. i, n), civitas Lyciaeprovincioein A-
viginti millia passuum a promonlorio Pelorosecreta: sia : cujus Lucas ita meminit : Et pelagus Ciliciwet
cujus nomen Graecum inlerpreialur discretio: eo Pamphylimnavigantesvenimusin f Smyrnam Lycim.
quod hoecSiciliae pars qnondam Bruttio agro Italiae Pro quo aliqui codices habeut: Venimusin Lystram,
cobaerens, mox inlcrfuso mari sit avulsa, quinde- qum est in Cilicia. Porro Hieronymus in libris He-
cim passuum longitudine freto, in lalitudine aulem brseornm nominum ponil Smyrnam, et inlerpretatur,
modo juxta columnam Rhegiam [Al. Regio], in quo amaram.
freto est scopulus Scylla, item Charybdis mare Salmon (Act. xxvn), civitas mariiima Cretae in-
cvertIcosum , ambo clara saeviiia. sulae:
S Syrles (Act. xxvn), arenosa in mari magno loca
Samaria (Act. vm), civitas regalis in Israel in multum tcrribilia etmetuenda, eo qiiod ad se omnia
vertice montis Somer posiia. Sed et omnis regio , diripere soleant, et appropinquanles [Al. appropin-
quae circa eam fuit, a civitate quondam nomen quanti] vadoso mari haereant. IJac autem ad mara
acceperat: media inler Judaeam et Galilaeam jacel. ^Egypiium vicinaesunt, et pariter adniisceiilur.
Haecab Herode Antipatri filio in bonorem Augusti Syracusa (Act. xxvm), melropolis Siciliai, sub pro-
Ctesaris Graeco nomine Sebasle, id est, Augusta , " montorio Pachyno : siquidem Sicilia ipsa tribus est
vocata est. distincta promonloriis : unde el a trianguli specie,
Sichem (Acl. vn), civitas Jacob, nunc Neapolis Trinacria quondam vocata, mox a Siculo rcge Sicilia
dicta, juxla sepulcrum Joseph, quae a fllio Emor dicta est. Primum promonlorium diciiurPelorum, et
sui regis vocahulum sumpsit: juxla quam Dominus spectatad aquilonem : cui Messana civiias proxima
Samaritanaemulieri loquiturad 4 puteum : ubi nunc est: et adversum ex Italia diclum est promoutorium
ecclesia fabricata estex latere moniis Garizim. Cenus, duodecim stadiorum intervallo. Secundum
a Vocem quondam ms. ignorat pior mei ms. leclio est.
b Mens ms. addiio urbs nomine. paulo elegantius, e Hocce adnitamentum, el ipsa artifex vilri, meus
Roma, nrbs tolius quondam orbis, elc. Notalum vero ms.r non agnoscit.
est doctis viris, ipsaque res clamat, nequaqiiarn abs Pro Smyrnam meus ms. habet Smiram, propius
Hieronymo deRomahaiCjelquae subsequunturscribi eo, qnod Gricci codd. ab Auctore noiali praeferunt
potuisse. stVMupa,Myram : sicque inferius Myrram legit pro
<fMalimutique vorticosumrescribi pro verticosum. Smtjrnam,
i Vulgati ahtea; ad fonteml HistoncobVeriiaiiDfo»
 1505 DE DEO ET NOMINIBUSEJUS. 1306
dicilur Pacliynutn, quod respicit ad Euronotum. A in brevi freto aggeribus comportatis: cujus maxime
Tertium appellatur Lilyboeum, civitatem ejusdem nobililas concbylio atque purpura constat.
nominis habens, ct dirigilur in occasum. Troas (Act. xx), civitas Asiae mariiima, eadem
Aniigonia dicta.
T . Tbyatira (Acl. xvi), civilas Libyse, quae est pro-
vincia Asioe, templo quondam iEsculapii famosa :
id est,pur-
Tarsns (Act. xxu), civitas melropolis Ciliciae pro- cujus civis erat illa Lydia nop<j>up67re<At<;,
vincioe, Paulo Apostolo gloriosa. purm venditrix, qusc in Philippis lidemChristi susce-
Tyrus (Act. xxi), meiropolis Pbcenices in tribu pit.
Nephthnlim,vicesimo prope inilliario a Coesaria Phi- Tbessalonica (Act. xvi), civilas Macedonioe.
lippi. Hccc quondam insula fuit praealto mari, sep- Theatruin (Act. xix), lociis a spectaculo vocabu-
tingeutis passibus divisa : sed ab Alexandro lerra lum muiuans, quod in eo populus sians desuper al-
conlinens facta est, propler expugnationem, multis que spectans, ludos scenicos contemplaretur.

Subneclitur in meo ms. isthmclectu non ittdigna, et maximam partem ex Hieronymoexcepta, Hebraici al-
phabeii inlerprelalio, tum a quodam Symeone Judmo exposita decemDei nomina, qum non abs reme factu-
rum putavi, si hic adjungerem, maximecumel illa, et aliatn paulo longiorem eorumdemNominum exposilio-
nem'a Martianmoincuriosiusedilam lomo V, ne quid desideraretur,huc transferri,et ipsa scriplionis indoles,
et inslilutusa nobis in hac digerenda collectioneordo postularel.
HEBRAICI ALPHABETI INTERPRETATIO.l
N Alef, mille, a vel doclrina JJ » h Lamed, doctrina, sive disciplina.
2 Belb, domus. B Mem, ex quo, vel ex ipsis, sive aqna.
J Gimel [A/. Gemel], retributio, vel plenitudo. 3 Nun, d felus, vcl piscis, sive sempiternum.
T Daled [Al. Deled], pauper, vel labidm, sive ja- DSainecb,(irmamcnium, licelquidam erectionem,
nua. vel adjutorium, si\e fulturam puiant.
n He, ipsa, vel ista, sive suscipiens. V Ain, fons, sive oculus.
1 Vau, et, ipse, sive haec. SPe, iinmoFe, osab ore, non ab osse, sivelaqueus,
T Zain [A/. Zai], oliva, vel fornicatio, hmc. vel decipula.
n Helh, i-jia, vel vivacitas. STZadi [A/. Sade], regio, sive justitia.
"i3Thelh , bonum. p Cof, vocatio.
"iJod[A/. Jolli], sciemia.vel principium, aul domi- "1Res, caput.
nalor. ttr Sin, dentes.
0 Chaf [A/. Capli], manus, b palma, vel vola. n Thaf, signum, vel e....
SYMEONIS JUDMl DECEM DEI NOMINUM EXPOSITIO.
Sabaoth, id est, Dominasvirtulum, Dominus mi- C! Elyon, Excelsus.
liliarum , Dorainus omnia tenens. Coneacol, Omnipotens.
Eloy, Deus. f Aia, Qui erat, et qui erit.
Saddech, Justus. Barucabba, Benediclns pater.
Adonai, Dominus. Baruc, Benediclus.
El, Fortis.
a Quoe nos vocabula Iialicocharactere descripsi- e Evanucrunl in ms. meo litteraealteram elymolo-
mus, cum Hieronym. interpretatione consentiunt. giam efferentes, vixqnc legitur hut. Martianseus in
h Vitiose legit Martian. palpa. suis legerat subter.
c.Iteium corrupte, Lab, pro Lamed. s Mariian. Aio : el mox Barucae legil, pro quo
d Idem Feta, et deinde serpentinum,pro sempiter- niallet Baruca ex Arabica terminatione : et rectius
num. supra otnnium possessor,pro omnipolens.

DE DEO ET NOMINIBUS EJUS.

BeatissimusHieronymus, vireruditissimus et mul- velint intelligi. In principio aulem decem nomina

taruni linguarum perilus, Hebraeorum Nominum in-
terprelationem primus in Latinam linguam convertit,
ex quibtis pro breviiate pralertnissis tnultis, quaedam
huic operi adjeclis interpretationibus inlerponere
studui, vocabutorubi Oniiriexpositio satis indicaij quid "
ponimus, quibtis apud Hebrseos Dens vocalur.
Primum apud HebraeosDei nonien EL, dicilur,
quod alii Deum, alii eiymologiam ejus exprimentes,
Schiros [Leg. 'layjupo;], id est, fortem inlerprc-
iati sunt t eo quod ntitla infirmiiaie opprimituf. sed
 1307 AD TOMUM111OPEhUM S. HtERONVMiAPPENDJX. 1308
foriis es!, ei sufficiens ad omnia perpeiranda. Se- A misit me ad vos,
tamqiiam iu ejus coniparalionem
cunduin nomen, ELOISI. Terliuih, ELOE.QuorJiitrum- qiii vere esl, quia inc-oiiiuiiilabilisest, ea qu;c com-
queiri Latinuin Deus dicitur. Esl aiiieni in Laiinum mulabilia facta sunl, quasinon sint : quod eniin dt-
ex Groecaappellatione translalum, nam Deus Griuce citur , luit, non esl; et quod dicitur, erit, nondum
Theos, febos [Lege f6So;] dicilur, iti est, iimor. est. Deus auiem esse lantuni novit, fuisse, futurum
Unde traclum est Deus, quod euih colenlibtis sit li- esse non novii. Solus autein Paier cum Filio et
mor. Deus aatefn propfie nomen esl Trinilatis per- Spiritu sancto veraciier est, cujus esseniiae compa-
linens ad Palrem , el Filium, et Spirilurii sarictum. raiuin esse nostrum, non esse est. Unde et iu collo-
Ad qiiam Trinitatem eliam reliqua, quoe in Domino quio dicimus, vivit Deus , qtiia essentia vita vivit,
inlra sunt posita vocabula referunt. quam mors non liabet.
- Quarlum nomeii dicitur , SABAOTH , quod vertitur Septimum, ADONAI, quod generaliler inlerprela-
iiiLatinuni, exercituum. Suntenimin htijusmodi or- lur Dominus, quod dominetur crealurse cunclae, vel
dinatione virtutes muiloc, ut Angeii, Archangeli, quod creatura omnis dominalui ejus deservial. Do-
Principatiis, et Polestales : cmictique coelestis riiili- minusergo diciluf elDeus, vel quod doininetuf Om-
lioe nrdines, quorum (amen ille Dominus est: omnes nibus, vel quod limeatur a cunclis.
enim sub ipso sunt, ejusque dominaiui subjacenl. B Oclavum, IA, quod iu Deum lanlum ponilur, quod
QuinUiin, ELYON, quod interpretatur excelsus,quia etiam alleluia in novissiina syllaba sonat.
super coelos est, sicul scriptum est de eo : Excelsus Nonum, TETRAGBAMMATON, hoc est, qualuor lilte-
Dominus supra cmlosgloria ejus. Excels-usaulem di rarum, quod proprie apud Hebrieos in Deo poiiitiirs
citur , pro valde celsus, sicttt esimius , quasi valdo id est duabus IA, quae duplicata ineffabile illud et
eminens. gloriosum Dei noinen efficiuut: dicilur autem inef-
Sexlum , EHEIE,id est, tyui cst : Deus enim solus fabilis, non quia dici non potest, scd quia fiuiri
quia aeternus est, Iioc est, quia exordium non liabet, sensu el inlellectu hiimano nullatenus poiesl, ideo
essentitim nomen vere tenet. Hoc enini nomen ad nihil de eo digne dici putest, quia ineffabilis 6st.
sanctum Moysenper Angelum est delatum, quoerenti idesi, omnipolettsvocatur; vo-
Decimum, SADDAI,
enim, quod esl nomen ejus, qui eum pergere praeci- calur autem oinnipolens, quia omnia jiotesi, se<ifa-
piebat ad populum ex ^Egypto liberandum, respoti- ciendo quod vult, non paliendo quod non vuit.
dit: Ego sum qui sum: et, Dices fitiis lsrael: Qtti esl

ADMONITIO IN SUBSEQUENS OPUSCULUH*

Neduni Hieronymo, Augustino eliani Iribuilur libellus iste de BenedictionibusJacob, cum in mss., lum in
vulgatissaepe libris. Nimirum ex utriusque Patris Quaislionibusin Genesim descriplus subinde est: et prior
quidem expositio bistorica tolidem fere verbis cx llieronymo excipitur. qnibus iioiiniilla ex Augnstino in-
lermiscentiir : altera, sive Allegorica, qtiemadniodum cll. Benedictini Augustinianorura operum editores
monent, apud Gregorium in libris Moralittm in Job invenitur. Opus vero ipsum ita ab Alcuino consarcinalum,
non est qui dubitet, sub cujus quoque nomine vulgatum est in ejiis operum collectione ; tametsi, id quod
Jaudali Benediciini annotanl, utraquc ex inlegro expositio, sed ordine nonnihil diverso, atque aliquot per-
mulatis vocibus habeatur in terlio libro Commenlariorum iu Genesim, qui Eucherio Lugdunensi tributi olim
faTsofuere, editique in Bililiotlieca Palrum. Quin aliud qnoque ejusdem expositionis exemplar occurrit, quod
a Martianaco Tomo V Hicronymianorum operum, qui supposilitia continet, exliibeluf.inscriplum Benedic-
tioties de Filiis Jacob, et brevi Procfatiuncula proemuniluin, et postrema sui parte de verbo ad verbum ex S.
Doctore expressum. Nos qtii prius islud exemplar ex Augusiini editione a Benediclinis adornala describi-
mus, el supposititiis Ilieronymi scriptis primum accensemtis, alterum quoque buc duximus iratisfcrendiim,
ut ne quid esset, quod jurea nobis Lector aul erudilus, aut incrndilus desideraret.

DE BENEDICTIOMBUS JACOB PATRIARCH^E.

Quid intelligendum estde benedielionibus, quibus
Jacobpatriarcha benedixitfiliossuos :an historicevel
allegorice intelligenda; sint, dum dicit, Congregamini,
filiiJacob,ut annuntiemvobis qttmventurasttnlinnovis-
timis diebtts(Gen. XLK, 2); et si videtttr ex liis verbis
magis allegoriam sonare qiiam historiam ? Utrunique
vcro, et liistQriam et allegoriam ; Jiisjoriam dedivi-
sione terrae repromissionis, qtia; divisione dividendx
eranl nepotibus eorum : el iillegoriani de Christo et
de Ecclesia in novissimis leinporibu-i ftitura. Sed
prius hisloriae fundamenta ponenda sutit, ut aptius
allegori* culnien priori struclurai superponalur.
Ruben primegenitus meus, tu fortiludo mea, prin-
cipium doloris mei: prior in donis, major imperio.
1309 DE BENEDIGTIONIBUSJ.AGOBPATRIARCliiE. 1510
Ejfususes siculaqtta; noncrescas : quia ascendisticu- A supersedil. Ecclesiaex nationibus congregaia. Quod
bile patrislui, el maculaslislratum ejus (Gen. XLIX,5), autem dicii, Fili mi, c conversioneni ad Christum
• Est autem sensus hic, tu es primogeniiiis mcus., de ipso Juda facit. eo quod Christus sit universa
niajor in liberis , et debebas , juxta ordinem nativi- facturus. [d Quod autem dicitur, Non auferelur
tatistuoe , lioeredilaiem, quoeprimogcnilis jure de- sceptrttm de Juda, el.dux de (emdribus ejus donec
heb.itur, sacerdolittm accipere et regnutn. Hoc venial iile qui mitlendus est; et ipse eril exspectalio
quippe in portando honove [ Lege onere] et prava- yenlitim, sigiiitTcaiquod non deficerent principes-de
lido robore deinonstratur. Verum quia peccasti, et tribu Juda usque ad lempus, qiio natus est Chris-
quasi aqua quoeqnolibet vasculo non teneiur, volup- lus, qui missus a Patre exspectatio est gemium. ]
latis effnsus es impetu : idcirco proecipio tibi, ut Zabulon in liltore maris habitabit, et in statione na-
ultra non pecces. sisque in fratrum numero, peenas vittm, perlingens usque ad Sidonem. Isachar asinus
peccati luens, quod primogeniti ordinem perdidisti. forlis accubans inier terminos, vidit requiem quod
[b Principium aulem doloris est omnis primogeni- esset bona, et lcrram quodoptima: el supposuithiime-
tus, qtiia pro eocommovenlur viscera paretitum.] rum suumad portundum, [actusqueesl tributisserviens
Simeon et Levi fratres, vasa iniqiulatis bellanita : (Gen. XLIX, 15). Quia supra Zabulon dixerat, quod
in consilittmeorumnon veniat anima mea, el in cmlu B maris in;igni liltora esset possessurus, Sidonem quo-
illorumnon sil gloria mea : qttia in [itrore suo occide- quc et reliquas Phceniccs urbes contingerel, nunc
rttnt virtim, el in volunlale sua suffoderunt murttm. ad medilerraneam provinciam redit, et Isachar, qui
Malediclus furor eorum , quia perlinax; el indi- juxla Ncphlhaliriipulcherrimam in Galila?aregionem
gnatio eorum, quia dura, Dividam eos in Jacob, possessurus esl, benedictione sua habilatorerii facit.
tt dispergamilios in Israel (Gen. XLIX,5). Significat Asinum autem osseum vel fortein vocai, et hume-
autem uon sui consilii fuisse , quod Sichem et rum dicit supposuisse ad porlaiidum ; quia in la-
Einor foederatos viros interfecerunl, et contra fas bore lerroeet vehendis ad hiare, qttocih finibus suis
in pacis et 3miciliarum tcmpore sanguinem fude- nascebanttir, plurimum labofarel, regibus quoque
runi innocenlenij et quasi quodaii) furore, sic tribula comportans. Aiunt Uebraei per metaphoram
crudeJitate raptati, muros hospitoctirliis everlerunt significari , quod Scripluras sanctas de die ac
(Gcn. xxxiv). Uude dicit : Malediclus furor eorunt, nocte meditans sludium suum dederii ad laboran-
quia perlinax (Jostte xxi^ 20), et reliqua. Et dispcr- dum : el idcirco ei onmes seiviunt, quasi magistro
gam illos in Israel. Levi enim hicrcditalein prd- dona porlantes. Dan judicabit populumsuum, sicut
priam rton accepit, sed in omuibns sceplris paucas et alia tribusin Israel. Fiat Dan coluberin via, ceras-
iirbes ad inhubitandum liabuit. De Siineone vefo in v les in setnita, mordens vngulasequi, ul cadat ascensor
libro Jesu scriptum esl (Josue xix, 1), quod et ipse ejus retro. Salutare tuum exspeclabo, Domine (Ibid.
propriumfunitulum non acceperil; sed de liibii Juda J6 et seqq.). Sanison judex in Israel de tribu Dan
qiiiddiim acceperit : Jttda^ le iaudabunt fraircs tui, fuit (Jud. xm, 2). Hoc ergo dicit: Nuhc videns in
mantts lumin ccrvicibtts inimicorutn tuorum; adora- spirilu coinain nutrire Samsoriem Naznraiumluuih,
bv.nttefilii patris lui. Catulusleonis Juda^ ad privdam, cxsisqiie tiosiibus tfiumphare, quod in similitudi-
fili mi, ascendtsti, requiescens aecubuisti ttt teo, et ncm colubri fegulique obsidens yias iiulluin per ter-
qttasi lewna. Quis suscitabii eum (Gen. XLIX,8)? Quia ram Israel transire permiltai : sed eiiani si quis
Juda confessio sive laus inlerprelatur, recte scri- tenierarius, virlule sua quas-ivelccitatc equi confisus,
bilur de Juda, Confilebttnturlibi fralres, vel iattdd- eam voluerit praedonismore populari, non effugere
bunt te. Et lieel de Ghristo grandc mystcrium sit, valebit. Toium auleni per metapborani sefpentis et
lamen secundum litteram significat, quod perDavid eqniiis Joquitnr. Videns ergo lam fortem Nazaroeuin
stirpem geriefarentur reges, etquod adorarent eum luum, quod ipse prepter ineretricem morluils est,
omnes tribus. Non enim ait, filii matris tuae; scd, et moiiens nostros occidil inimicos (Jud. xvi, 29),
filii patris tui. Et quod sequitur, Ad prmdam, fili mi, puiavi, o Deus, ipsum esse Cliristuni filiiim tuum :
ascendisli (Psal. LXVH , 19), osiendit eum captivos D veruin quia mortuus est, et non fesurrexit, et rur-
populos esse ducturum, et jtixia inteliigenliam sa- suni ductus csl Israel in captivitatem, alius mihi
cratiorem ascendisse in altuni, et caplivam duxisse Salvator inundi, et niei generis pnestolandus est,
captivitatem (Ephes. iv, 8). Sive quod melius pulo, ut veniat cui repositum est, ct ipse exspectatio
captiviias passionem, asceiisus resurrectionem, si- genlium. Gad accinclus prmliabilur ante eum, el ipse
gnificat. Alligans ad vineampullum suum, el ad vitein accingetur retrorsum (Gen. XLI\, 19). Significat,
asinam suam (Joan. xii, 14). Quod videlicet pullutii quod Gad, Ruben, et dimidia lribus Manasse ad
asinoe, cui supersedit Jesus, hoc esl, gentilium po- filios, quos trans Jordanem in possessior.em dimi-
pulum, vineaj Apostolorum, qui cx Judoeis sunt, serat, post quatuordecim annos reverlcns, praelium
copulaverit; et ad vilem, sive, ut iri Hebroeobabetur, adversus eos genlium vicinaruin grande rcpererit,
Sorechj id est, electamvilem, alligaverit asinam, cui et victis hostibus fortiter dimicaverit. Lege Jesum
a ExHieronymo, lib. Quoest. in Genes. dam facit.
b Haecuncinis inclusa non suni Hinronymi. d Non sunt hsecHieronymi.
' Hieron. et ms. Corbei.
apostrophcn ad ipsum Ju-
1511 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1512
Nave (Josue xm, 7) et Paralipomenon (I Paral. ALSUIUeloquia Dei (Rom. III, 2), et legislatio, et
v, 1). Nepthalim , cervus emissus dans eloquiapul- Testamentum, sive promissio. Isle major imperio ;
chritudinis; sive Neplttlialim ager irriguus (Gen. utique pro magnittidine virium quia copiosius coete-
XLIX,21).' Ulrumque significat Hebracum verbum, ris in hocsx-culo populus idem regnavit. Effususest
AIALASKLUHA (I Paral. v, 11). Significat aulem , autem siculaqua, peccando in Chrislum, quae vas-
quod aquae calidoe ipsa nascantur iribu , sive quod culo non leneiur : volu.ilaiis effusus est inipelu, et
super lacum Genesar fluento Jordanis esset irri- idcirco addidit, Vltra non crescat; quia populusipse
gua [Al. irriguus]. Hebroei autein volnnt propter postijuam in universo orbe dispersus est, valde im-
Tyberiadem, quoeLegis videbatur habere notitiam, minulns est. Sed quare talia meruil, iia subjecit:
agrum irriguum , et eloquia pulcbriludiiiis propbe- Quia ascendislicubile palristui. Primogeniiae autem
tari. Ccrvus atitem emUsus temporaneas fruges et plebis audaeiam pfoedical, quae ascendil cubile pa-
velocilatem terrae uberioris ostendit. Sed melius si tris sui, et maculavit stratum ejus, quanilo corpus
ad doctrinam SMvatoriscunela referanms, quod ibi Dominicum, inquo plenitudo divinilaiis requiesce-
vel maxime docuerit Salvalor, ut in Evangelio bal (Coloss. II, 9), raptum in cruce suspendii, et
(Matlh. iv, 15) quoque scriplum est. Filitis nteus ferro commaculavil. Simeonet Levi fralres , vasaini-
Joseph accrescens, filius meus accrescenset decorus Ii quitatis bellantia (Gen. XLIX,5). Per Simeon et^jevi
aspectu; fiiim decurrerunt super murum; sed exuspe- Scribae et Pbarisaei et sacerdoies Judaici populi in-
raverunt eum, et jurgali suttt, inviderunlque illi ha- telligunlur. De Simeone enim Scribae erant Judaeo-
benles jacula. Sedit in forli arcus ejus, et dissoluta rum, de tribti vero Levi principes sacerdolum, qui
sunt vincuta brachiorum et manuum ejus per ma- consilium feccrunt, ut Jesuiii dolo tenerent el occi-
nus potenlis Jacob. Inde pastor egressus est lapis derenl. De quo consilio dicii: In consilium eorum
Israel. (Gen. XLIX,22.^0 fili, Joseph, qui tam ne veniatanima mea. Horrebat enim tanta scelera,
pulcher es, ut le tota de muris et lurribus ac fe- quoe novissimis temporibus facturi erant Judaci.
nestris puellarurn ^Egypti lurba prospeciet, invide- Quiain furore suo occiderunlvirnm,id est, Christum,
runt tibi,elad iracundiam te provocaverunt fra- dequo dicilur: Ecce vir oriens nomen ejus (Zach. vi,
tres tui, habenles livoris sagittas, et zeli jaculis 12). El alibi: Fentina circumdabilvirum(Jerem. xxxi,
vulnerati. Verum arcum luum et arma pugnandi 22). Suffoderunl nturum, id est, illum spiritalem
posuisli in Deo: qui fortis est pugnator : el vincula fortissimum muriim, quicustodit Israel, lanceacon-
tua, quibus te fralresligaveriint, abipso soluta sunt foderunt. Maledictus furor eorttm, quia pertinax :
et disrnpta, ut ex tuo semine tribus nascatur Eph- utique quando furore accensi et ira, obiulerunt
raim fortis et slabilis, et instar Japidis durioris in-' v Clirislum Ponlio Pilato dicentes: Crucilige, crucifige
victa, imperans quoquedecem tribubus Israel. Ben- (Joan. xix, 6). Et indignalio eorum, quia dura: dum
jamin, lupus rapax, mane comedelprmdam, el vespere Barrabam Iatronem pelerent, etprincipern viiai cru-
dividet spolia (Gen. XLIX,27). Quam de apostolo cifigendumpostularenl (Malth. xxvn, 21). Dividam
Pauloquaedicla sunt (Act. vni, 5; Gal. 1,13), manifes- eosin Jacob, et dispergamillos in Israel: quia non-
tissima sit proplielia, omnibus patet, quod in ado- nulli ex ipsis crediderunt, quidam in infidelitate
1esceniia persecutus sit Ecclesiam, in senectute prae- permanserunt. Dicuntur enim divisi ii, qui ab eis
dicator Evangelii fuerit. Hebreei.aulem ita dixerunl: separantur, et veniunt ad fidem : dispersi aulem,
Altare in quo immolabantur hostioe el victimarum quorum patria tcmploque subverso, per orbem terrne
sanguis ad basim illius fundeliatur , in parle tribus incredulum genus spargitur. Juda, le laudabunt fra-
Benjamin fuit; hoc, inquiunt, significat, quod sacer- tres tui(Gen. XLIX,8). Per hunc Judam verus con-
dotes iinmolanl mane liostias,ad vesperam dividuniea, fessor exprimitur Chrisius, qui ex ejus tribu secuu-
quaesibi ex Legecollata sunl, lupum sanguinarium, lu- dum carneni esl genitus. Ipsum laudabunt fratres
pum voracem super altaris inierpretationeponenles, sui, Apostpli.scilicet, el omnes cohocredesejus, qui
et spoliorum divisorem super saeerdotibus, qui ser- per adoptionem Patris, filii Dei effectisunt, et Christi
vientesaltari, vivunlde allari. a IJaecautem historice. fratres per graliam, quorum ipse est Dominus per
Spirilalitcr aulem in Ruben prioris populi Jtideeo- naturam. Manustua?in cervicibusinimicorumluorum.
rum oslendil esse personam, cui a Dominodicitur, Eisdeni enim manibus atque eodem erucis tropaeo
Israelpriniogenilus meus (Gen. XLIX,3): etenim juxla et suos lexil, el inimicos el adversarias potestates
quod primogenilo debebalnf, ipsius erat accipere curvavit. Juxla quod et Paler promittil ei dicens:
sacerdotium etregnum. Additur, tuvirlusmea(Exod, Sedead dexteram meam, donec ponam inimicos titoi
IV, 22). Utique quod ex ipso populo fundamentum scabellumpedum iuorum (Ps. cix, 1). Adorabunt te
fidei, ex ipso virlus Dei, qui esl Christus, advenit filii patris tui: quando mulli ex filiis Jacnb adorant
(I Cor. i, 24). Quomodo autem ipse sit principium eum, per electionem gratioe salvifacti. Catulusleonis
dolorum, nisi dum Pairi Deo seniper irrogaverit Juda. Quando nascendo factus esl parvulus, sicut
injuriam: dnm convertit ad eum dorsum, et non fa- sciiptum est: Parvulusnalttsest nobis (Rom. xi, 5).
ciem. Iste prior in donis, quia primum ipsiscredita Ad prmdam, fili mi, ascendisti (Isai. ix, 6): id eslj.

Httcusqtu ex ftkrbnimo'.
1515 DE BENEDICTIOINIBUS JACOB PATRIARCH^. 15U
ascendens in crueem , captivos populos redemisii; A ipsislocis Dominum soepedocuisse, sicut scriptum
et quos illeconlrariusinvaserat, lu morienseripuisti: est, Terra Zabulon, et terra Nephthalim, populus qui
denique rediens ab infcris, ascendisli in altum, cap- sedebal in tenebris, vidit lucemmagnam(Malth.i\,l5t
tivam duxisli capliviiatem. Requiescensaccubuistiut 16, ex Icai. IX, 1). Sidon interprelatur venalor, vel
lco (Psal. LXVII,19). Manilestissime Chrislus in pas- venatrix. Venatores qui sunt, nisi Aposloli? Qui, ut
sione accubuit, quando inclinato capite tradidit spi- supradiximus, ex illis locis assumpli suni, dequibus
ritum (Joan. xix, 50): etquaiidoin sepulcrosecurus, dicilur : Mittam venatores mullos, et venabunlur vos
velutquodamcorporissomnoquievit. Sed quare ul in omnimonle. Jsachar asinus fortis (Jerem. xvi, 16).
leo,"et velul catulus leonis? In somno enim suo leo Isachar qui interpretatur merces, referlurad popu-
iuit, quando non necessilate, sed poiestale hoc ip- luni gciitium, quem Doniinus sanguinis sui pretio
sum complevit, sicul ipse dicit: Nemo iollit a me mercalusest. Hic Isacharasinusfortisseribiiur(Geti.
animam meam, sed ego pono eam. Quod vero addit, XLIX,ii), quia prius populus geniilis quasi briiium
el ut catulus leonis: inde eiiim morluus unde natus. etluxuriosum animal, nullaqiie ratione subslitit, sed
Bene ergoChrislus ulleo requievit, qui non solum postmoduni jugum disciplinoe Evangelice libenter
nionis acerbilatem non timuit, sed el iu ipsa inortc portavit. Hic accubansinler terminos, vidit requiem
monis imperium vicit. Quod autcm dicit, Quis susci- ]B quod esset bona, et tcrramquod oplima. a Inicr ter-
tabil eum? Quia nullus nisi ipse, juxta quod ipseail: minos autem cubare, est proestolaiomundi fine re-
Solvitetempltimhoc, elintriduoresuscilaboiilud (Joan. quicscere, nihilque de iis quaenunc versanlur in me-
H,-19). Noit deficiet dux de Juda, et reliqua. lloc dio, quaerere, sedultimadcsiderare. Et fortis asinus
manifestissime ad Judam refertur. Diu enim fuit ex requiem ellerramoptimam videt, cumsimplexgenlili-
seinine illius intemerata apud Judaeos successio re- lasidcircoseadroburbonioperiserigit, quiaad seter-
gni, donec Christus nascerelur, sicut supra diximus. nae vilae patriam tendil. Uude etiam apponit liu-
Alligans ad vineampullum suum. Pullus suus populus meruin suum ad portandum, quia dum ad promis-
esl ex gentibus, cui adhuc numquam fuerat Legis , sam requiem pervenire desideral, cuuctainandalorum
onus imposituni. Hunc copulavit ad vineam, ad Apo- onera libenter portat. Undefactus est tributis scrviens,
stolos scilicet, qui ex Judoeissunt. Nani vinea Domini Iiocest,Cliristoregisuoe fideibonaeioperumbonorum
Sabaoth domus Israel est (Isa.\,"i). El ad vilem offcrensmunera.Z)aHJMd!Cfl/)iipopH/ams!<«msicMia/!(B
asinamsuam. Ipse dicit, Ego sum vitisvera (Joan. xv, tribminIsrael.FiatDancoluberinvia,ceraslesinsemila
1). Ad hanc ergo viiemalligat asinamsuam, Synago- (Gen. XLIX,16), et reliqua. Diciintquidam Anticbris-
gam tardigradam scilicet, el gravi Legis pondere de- tum per haec verba b proedicide ista tribu fuiurum,
pressain. Lavit in vinoslolam suam (Matlli, xxvi,28), C pro eo quod hoc loco Dan el coluber asseritur et
sive carnem suam in sanguine passionis, sive sanc- mordens, ei quo inter tribus Israel primus Dan ad
tam Ecclesiam illo vino, quod pro muliis effundetur Aquilonem castrametaiusesl, illum siguificans qui
in rcmissionem peccalorum. Et insanguine uvmpal- se in lateribusAquilonis sedere dicit (Num.u, 25),
lium suum. Pallium gentes sunt, quas corpori suo et de quo figuraliter dicit Propheta, A Dan auditus
junxit, sicutscribilur, Vivo ego, dicit Dominus, nisi esl fretnitus equorumejus (Jerem, vm, 16). Qui non
Iwsomnesinduamsicutveslimenlum. Pulchriores oculi solum coluber, sed eliam cerastes vocatnr. Kepuru.
ejus vino (Gen. XLIX,12). Ocuii Christi Apostoli sunt enim Graececornua dicunlur. Serpens ergo ille cor-
et Evangelistae, qui lumen scieuliae Ecclesisc proe- nutus esseperhibetur, per quem digne Antichristus
stant: quorum praecepta austeritalem vini priscoe asserilur, quia contra viiam fidelium cum morsu
Legis superant, quia longe leviora sunl. Et denles pestiferoe praedicationis armabitur eliam cornibus
ejuslacte candidiores.Dentes proeceploressunlsancti, potestalis. Quis autem nescial semitam angustiorem
qui praccidunt ab errortbus homines, et eos quasi essequam viam? Fit ergo Dan coluber in via , quia
comedendo in Cbristi corpus transmittunl. Candi- in prte-entis vitoelatitudiue eos ambulare provocat,
diores autem effeclisunt doctores Ecclesiaelacte ve- quibus quasi parcendo blanditur : sed in via mordet,
teris Legis. Zabulon habitavil in littore maris,el in 0 quia eos quibus libertatem tribuit,erroris sui veneno
slatione naviutn (Geu. XLix,15).Zabuloninterpretatur consumil. Fitcerasles in semita : -quia quos lideles
habitaculum[orlitudinis, et Ecclesiam significal. Haec reperit, et sese inter angusta praecepti coelestis iti-
in liltore inaris babitat el in slatione navium, ulcre- nera constringenies, non solum nequitia callidoeper-
dentihus sitrefugium, et pericliianlibus demonstret suasionis impetil, sed etiam terrore potestatis nre-
fidei portuin. Haecconlra onines turbines saeculi in- niit, el in persecutionis languore , post beneficia
concussa firmitaie solida spectat naufragium Judaeo- fictae dulcedinis exercet cornua polestatis. Equus
rum, et haereiicorum procellas, qui circuniferuntnr isle , ctijus ungulas cerastes morderedicittir, hunc
omni vento doclrina?, qunrum etsi tunditur flucti- inundum insinuat, qui per elationem suam in cursu
bus, non lamen frangitur. Perlendil aulem usqttead Si- labeniium tempnrum spumat. Et quia Antichristus
donem, hoc est, usque ad gentes. Legilur etiam in exlrema mundi hujus apprehendcre nititur, ceras-
Evangelio inde assumpios esse Apostolos aliquos, el les iste equi ungulas mordere perhibetur. Ungulas
• Ex Gregorio, lib. i Moral. c. 6. h\Ex'Gregorio, lib. xxxi Morat. c. 10,
 1535 • AD TO^UH Iil OPEMM S. JJIERQNYMLAPPENDIX. llJ9
i.quippe equi morderc , est extrenja saeculi feriendo A cens, Salutare lutim exspectabo,Domine: id esl, non
contingere. a U.l cadat aspensor ejus relro. Plebs sicut infideles Anticbrisium, sed eum qui in redem--
inlidelis Judaea, erroris sui laqpeis captu, pro ptionem nostram venlurus est, verum credo fideliier
Cliristp.Anliclirislurn exspectat, Be.iie Jacob eodem Chrislum, Anieii.
lo.cqrepeiile in electprurn yo.ceni cpiiyersus esl di-
a In Corb. ms. sic desinil: Ascensor qui est, tro cadere
<$cf/iir.
quisquis iniquitatibus lutjus mundi extoliiiur, qui re-

DE BENEPICTIQMBIJS JACQB PATRIARCILi,

a
ALHJD EXEMPLAR.

Sacr.osancta atque praesaga sanctorum Palriar- B res non mediocri dolore eum stimulasse credenda
«barum benediclio, quae per Spiritum sanctum at- est. Bene autem dicitur principium doloris iste, quia
que os beali Jacob singulis est cornpetenti qualiiatci et reliqui frairos accusati sunl a bealo Joseph apud
distributa, nec per omnia seusulillerario polest in- patreni crimine pessimo. Quod aulcm ait, prior in
telligi: niaxime cum idem beatus Patriarcha dicat, donis, ad primogenjia pertinet quae illi tamquam pri-
Vt annunliem vobisqumventura sunt in novissimisdie- mogenito debebaolur: quod vcro subjungit, major
bus; nec ita. extenuanda per sensutn allegoricum, imperio, aperte dcclaralur ad eum pertiuuisse, ut de
ut oiiiniinpdo [Cod. omnino] evacuari debeat sensus ejus semine reges reliquorum fratrum crearenlur.
historicus: quin et quoedam, uti post videbimus, sic Qiiod vero ait, effusus es sicutaqua, htinc habet sen-
[Cod.ila]eis prscdicta siuit, u\h iii proximpquoedain, sum : Sieut aqua quae vase non coliibetur, quaqua-
qneedani multo posl venerint : tameii pJura ex illis versum fluit, et ubi declivior locus lnuniliorem se
in finem servala sunt. Quee ergp [Antea egp] lii- proabuerit, tolo impetu deeidit: ila t« nulia mensu-
Slorialiter iu ipsis verliis iiileUigert: possumus, pri- ra conjugali libidinem cohibuisii: se<Jquo te impetus
nium quasl fundamenla jacieinjp, dpnante Dpmina, voluptatis allexit [Al. allexerunt], eo sentinam lua»
sirictim pandamus: quajjauiem omnipiodis, 9 litte- concuiiiscentiaediffudisli, Cum vero subjungit, non
ram refugiunt, ea per spiritalem inielligentiam sic- .-<" erescas, probibel euni ulterius a tali cl siniili turpK
ui et spiritali sunt inlelleclu earpenda, discuiiar tudine. Unde et Doniinus ad Caiii [Cod. eum] pec-
mus. casli tu, qmesce. Qup autcni ista tendant, subjuncla
DE RUBEN. verba leslanlur : quia ascendisli cubiie palris tui, et
Ruben primpgenilus meus, lu fqriiliido mea, el maeutasU stratum ejus. Manifeste enim bis verbis
principium doloris mei: prioriti donis.,major impcrio. incesli crimen, quod ille in Balam concubinani pa-
d;Patet litleroe sensus, quia beatus Jaco.b.primuii) tris sui commiserat, exaggeratur : quod ne eui fop-
filiuni Ruben ex Lia uxore sua susceperit, qui si se sau violentum videatur eo quod superius praemissum
digue tanio patre tractasset, ad euni primogenita re- est[A/. pracniissumsit].
gnumque pertineret. Uude dipii sibi euip primpge- Annunliabo vobis qute ventum suni in novissimh
nituni, quasi cui deberenlur dona primogenila : sed diebus : audiat quid liber Paralipnmenon de hac re
el foriitiidinem suam eum nominat, eo quod robur dicat: Filii {juoqueRuben, $iste primogenitustsrad 1:
imperii ad eum debuerit declinare. Haec autein non ipse quippe fuit priniogenitus ejus; sed cum violasset
ideo indicative protulil, qupd ita futura esse aut torum patris sui, dala sunl primogenita ejus filiis
prseviderit, vel voluerit; sed ul eum per. haee dicta Joseph, fiJiis lsraef, et non est repuiatusin primoge-
ad poeiiilentiam cohortareiur, cuin recoleret, a ]n iiitum : lypice auleni Rubeniste primogcniius popu-
ftiit Bei,
quanla dignitale peccando decidissel. Unde dicit, et lum designat Judaicum , qui primogenilus
ad Moysen ait : Fiiius
pnncipium dotorte mei; principium namque doloris juxta qutid de iilo Dominus
iliius fuit, qui ruptis castimoniae habeuis, iiifrenis primogenitus nteus Israel esl. Et beatus Jeremias,
c irruit ad constuprandam conjugem pati-is, quaj Sanxlus Israel Domino , primitiw [rugum ejus : Qui

a Ad ms. cod.BiMioiliecae S. Salvaioris, qua:Bo-
nbniae est, fi.agment.uiri Jioc tcccpsiiipijiSj neque
enini in.stit.uti nostri est., totiirri o.iu.scujuni exscri-
bei-e, quod nuper cl. P. Mingarellius Anecdot. lom.
II perfecit. Quin ctram quidqui<ilioc esl Gperoese-
cundis cucis leservaviinns; n;.un ciri.il a ci, v. P,
Ap, TrombeUio iiiiS5.u,n), ad uos. esl ejus nj.s. exeiu-
plar, peracia jain cditiohe priore, illa nostra, non
ficiiit.
•> Verba in proximo quwdam, quseejusdem recur-
su vocis excid-Mni, 4 ras. suffecinius. Mox addit
idem ms. [ulum, vidclicet in finem futum setvala
smt.
0 Legim.us.qumautemomrtimpdislitler,aij,i,refu,giunt,
ea per,etc. e ms. cod. cuin, antea esset <7«cc
autem iil-
lcra refugiuht, etc.
d Cpiiii-ari.osensu antea erat Lotei. L.eyiora in-^
fra enieii.dapius.
e Aique hic irruit legimus e ms. pro quo antca,
anti*.
f In cod, Ruben primogenili Israel, ipse quoquc.
1317 DE DJECEMTENTATlONiByS^POPULriSRAEL, I.ISpEJE.RTO. ADMOMTIO. 1518
forlitudo illius fuil, quando [Forte quondam] in Pa- jA cendisti cubile palris iui, el maculasli siratum cjrs :
IriarcliisetPropbetis et cacterisquibusque fortissimis per cubile patris c tui, carneni Salvatoris insinuans :
viriscontra idplolalriam,et viJioruiTipniuiujn im_p\H nec niirum cubile patris ejus, gentes et cprpus Do-
ram catervam fortiter diniicavil, qui tamen princi- minicum intelligi : quia ab eo idem populus crentus
pium doloris ejus a praeexslitit, quando adveniente csl. Nani scriptum deeo Omnia per ipsum facta sunt;
Salvatore in incredulitate perinaiiens, doctrinam perstraium ver-oidem corpusinlelligilur : quod quasi
illius suscipere menle lumida recusavil. Unde Do- a Judaeisniaculalum est, quando eorum acclamalione
minus videns civitatem Jerusalem, flevisse dicitur : Dominus in cruce suspensus, el lancea transverbe-
et in Lazari resuscitatione pro ejus ponuli coecitate raius alque cruore proprio est perfusus.
lacrymatiis esse perhibelur. Cum aulem dicitttr, SECUNDUSPATRIARCIIA, SIMEON,
prior in donis: ostendilur quidem proecessisse eum-
dem populnm niuneribus a Deo collalis, suliscculu- Simeon et Levi d twsa iniquitalis bellantia, Patet
ram vero gentiuni Ecclesiam, quoe eisdein et niultp lilierae sensus, quia hi duo fratres ob ulcisccndum
pptioribus esset donanda cbarismatibus. Cum vefo stujirum sororis, subornata pace et fictis amiciiiis
subjungit, major imperio, non niirtim si honoretnr deceperunl Syehem et Emor palrem illius, qnos vasa
cadera gens, quoeprima credidil pra;rogativa [A/. !___. iniquitalis beltantia noniinat, quia iniquum valdcfuit
progativo] pnlrum : quandp bealus appstolus Panlus amiciiiam praetendisse, el eam poslea prodidisse. In
rnultum per oninem nioduni ainplius esse Judaco di- concilio eorum ne veniat anima mea, videlicel exse-
cat. Addit inlerea,effusus es sicut aqua, effrenalio- crans omnem simulatam pacem. Unde et beatus Da-
nem illitis popnli menteconsiderans, qui nequaquani vid talibtis quibusque fictis imprecatur, qui loquuntur
vaselegisac proeceptortimh divinorum coercitus est pucem cttm proximo suo, tnala aulein sunt in cordibus
mensura, sed abjeciis omniiim praeceptorumDei vin- eorum. Da illis secundum opera ipsorum. Quod vero
culis, in Salvatoris necem tploepnaiu locutipnis suae subjungit, et in cmtu illorum non sii gloria titea nplc-
rivos effudil. Nam quod per aqiiam loculio bona, vel "bat utique taii victoria ct potius coedcgloriari, in
mala significelur, Scriptura tcstis est divina, quae in_ qua non virtus bcllatoris poterat laudari, sed poiius
bono dicil : Aqua prqfunda verbq ex ore viri, ilemque falsitas deceploris' coargui. Quia in furore suo occi-
in ma!o , Qui dimiltit aquam capul est jttrgiorum. derunt virum, el in voluntate sua suffoAemnl murum.
Quod vero subjungit, Non crescas, pstendit eumdcm Perviium Sychem intelligi debet, et pereum omncs
populum, sicut et oculis cernimtis, inter cunctas gen- qui ejus causa pereinpti sunt. Suffossio autem inuri
tes paucissinionumerodiminutum : quare autemista non quidem in libro Geneseos legilur ibidem fuuse
perpessus sit : subjuncia verba testantur, quia as-1C palrata.
? Lacunculamsu.ipleviiniis e ms. verbo prmexslitH corpus Dominicm.
quod apiea dperai : mox etiani verbum suscipere. d Proseqiiiiuui-ex podeni nis, pericopen hanc aliam
h Vcrba Djyinorum cpercitits est mensura, sed qb- de Sinicon ad Dnem usque, pro qua in Mariianaii
jectis omninmprmceptorum,quoe ullimoe hujus vocis editione pauci versus ex vero Hieronymo describe-
rccursu, s.ileiiuii anianucnsiuin lapsu excideranl, e baniur, monuitqueipseedilor coelera lniberi tptidein
ms. suffccinius. versibus in ejps, S, Palris qu.aes,lipnibu_iJlebrqicis
<=Iii ins. tui tacel. Ex quo niox,verba gentes el cor- supra editis.
ptts Domiiitcu.n, emendainus pro quibus erat gentis

ADMONITIO IN DUOS SEQUENTES TRACTATUS.

QuoestionibusHebraicis in Genesim, genuino Hieronyiiii operi, quod supra recensuimns, dues hpsce app-
cryplios TracliUus continuo subdunl plerique mss. libri, quos inieret meus, quo saepissimeuior lioc i;o,uio.
El prior quidcin, qui ibi Explanalio decem Tenlalionum ex Beuleronomioinscribilur, janidiu antea lo.cum
inter fnlso tributa S. Doclori opcra obtinebat; alter vero, cujiis item tiiulusiii eo rns. est, Explmatio, Cqn-
lici Debbormet Barach ex libro Judicum, primiim subdititiis felibus a Martianajo adjunctus cst ac vulgatns,
Utriusqne Aubtorem, <iuemuuuni eumdcmque csse cx styli ac sententiarum siiniliiudine, niliilest dubiuni.,
editor Benetlictinus eutn puiat es.^e HcbroBum,nescio quem a Rabano laudalum in Praifatipnibtis COUIT
nierilajioruni |u libros Rcgiii.qel faralippmeiipn, qqpm rureus eunideni cum eo facii, qui in ipsps Rcgum
et Paraliponienoii libi-osQn.-csiionos licbraicas, falso itidem Hieronymo inscriptas, i.iioxquea npb.is recpr
giioscendascoiicinnavii. In qnam cgo senteniiam non invilus concesserim : siquideni inaxiniaTn scrib,endo
inter utrpnique iniercedit iiigenii siiniliiqd.o,.Veruni neque isuid practereain aniniadverlere, noii videri Trac-
lalus istos, ejusquo Auctorcm Rabanp innoluissc, cum D.eulerpnoinii ac Judictiin librps intevpreiarcl.u,r,
Denique Erasmtis, do priorc, t|uod planedicas etde altero, sic judicavil. Stylus est nqn alicujus recentioris :
apparet fragmenium esse liecerplum ex Commenlariis alicujus. : nam et ab.riiptpn; est ipitjum et sinijliter
desinit, ut inciptt. Neque video cur quisquam hoc existitiiaril llieronyino Iribuendum , nisi fojft,edecep.tus
iiac conjecinra, qin-d inlerpretatur aliquot vpcgs Hebrajc.a.s,
 1519 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMTAPPENDIX. 1320

DECEM TENTATIONES POPULI ISRAEL IN DESERTO.

Hmc sunt verba, qum loculus esl Moyses ad omnem A.(lbid., 16, seqq.). Allera fuit tenlatio, dequa post
tsrael, in transitu Jordanis, in solitudine, in campes- pauca in eodem libro dicitur: Sex diebus colligite,
iri,:conlra mare Rubrum, inier Pharan et Thophel, et in die aulem septitna Sabbalum esl Domini, idcirco
Laban et Aseroth et auri abtindantiam. Undecim die- non invenietur. Venil aulem septima dies, et egressi de
rum iter de Horeb ad montem Seir, usque Cades-Barne populo ut colligerenl, non invenerunt. Dixit autem
(Deut. i, 1, 2). Haec sunl verba, quibus corripuil Dominus ad Moysen : Usquequo non vullis servare
Moyses filios Istael pro decem tentalionibus, qui- tnandata mea, el legem meam?elc. (lbid., m,seqq.).
bus Dominum teniaverunt. Unde Dominus in libro Sexta tenlatio contineiur in eo quod ait: Et Aserolh.
Numerorum dicit: At omneshominesqui viderunl ma- Aseroth vero civitas est vicina soliludini, el inter-
jestalem meam, et signa qum feci in Mgypto et in so- pretalur VT7/a, in cujus lerrilorio, id cst, in sepul-
litudine, et tentaverunt me jam per decem vices, nec cris concupiscenlise iacia fuisse Jegilur secunda ten-
obedierunt voci mem, nonvidebunt terram pro quaju- lalio carnium, in qua et prima lenlalio caniium
ravi patribus eorum (Nutn. xiv, 22). Quas lentaliones complectiiur. De prima ita in libro Exodi legitur :
hic breviier et obscure Moyses enumeraldicens ; In Dixerunt Moyses et Aaron ad omnes filios Israel,
sbliludine, in qua ostendit eos pro aquae penuria vespere scielis, quia Dominus eduxetil vos de terra
duabus vicihus tentasse Dominum. De prima tenta- B JFgypti, et mane videbilis gloriam Domini: audivit
tione ita in Exodo legiiur : Jurgalus populus contra enim murmur veslrum; nec conlra nos est murmur
Moysenait: Danobisaqttamut bibamus(Exod. xvn,5). veslrum, sed conlra Dominum(lbid., 6 seqq.); et post
-
Quibus respondit Moyses : Quidjurgamini contratne: pauca : Locutus esl Dominus ad Moysendicens : Au-
ciir lentatis Dominum? De secunda tentatione ila in divi murmurationes filiorum Israel; loquere ad eos :
Jibro Numerorum dicitur: Cumqueindigeret aqua po- Vespere comedetiscarnes , et mane saturabimini pani-
pulus, etc. (Num. xx, 2), usque adeum locum in bus, scietisque quod ego sum Dominus Deus vester.
quo ait: Hoc est, aqua contradiclionis, ubi jurgati Faclum esl ergo vespere, et conscendens colurnix
sunt filii Israel contra Dominuin, et sanctificatusest in operuit caslra (Ibid., 11 seqq.). De ' secunda autem
eis (Ibid., 15). Tertia tentalio continetur in eo quod in Numeris dicitur : Inlerea ortum est murmur populi
ait: ln campestri contra tnare Rubrum. Iu quo loco quasi dolentium pro labore contra Dominum. Quod
murmurasse dicuntur conlra Doininum, quia ' per- cum audissel, iratus esl, c et accensus ignis Domini
emptos ^Egyptios fuisse, Moysi non crediderunt devoravil exlremam partem castrorum (Num. xi, 1)!;
sibi de verbo Domini dicenli, sed potius eos se sub- et post pauca : Sanctificamini, cras elenimcomedelis
sequi limuerunl. Unde dicilur a : Patres nostri non carnes. Ego enim audivi vos dicere, Quis dubit nobis
iiilellexerunl mirabilia, etc. (Psal. cv, 7). Quarta et G escam curnium? Bene nobis eral in JEgypto. Dabit
quinla leniatio coniinetur in eo quod ail: Inter Pha- Dominus vobis carnes, et comedelis non uno die, nec
ran et Thophel, et Laban. Pharan inlerpretatur ona- duobus , vei quinque, aut decetn, nec viginti quidem,
ger; Thophel, sluliitia; Laban, album. Quod ita in- sed usque ad mensem dierum, donec exeal per nares
telligilur, quia similes onagro facti filii Israel, siulie veslras, el vertatur in nattseam; eo quod repulerilis
egerunl tentantes Dominum duabus vicibus super Dominum qui in medio vestri esl, el fleverilis coram
albo, id cst, super manna. Manna vero albnm dici- eo dicentes, Quare egressi sumus ex JEgyplo (Ibid. ,
tnr, ut est illud Exodi : Appellavilque domus Israel 18 seqq.)1 Itgm paulo posl: Adhuc carnes erant inter
nomen ejus Man, quod erat quasi semen coriandri al- denleseorum, nec defecerat Itujuscemodicibus, et ecce
bum (Exod. xvi, 31). Una tenlatio fuit super idem furor Domini concilatus in populum, percussil eutn
manna, sicut in Exodo dicitur : Hic est sermo quem plagamagnanimis (Ibid., 33 seqq.). Septima tentatio
prmcepilDominus: coltigat ex eo unusquisquequantum eonlinetur in eo quod ait: 176*<i»ri est plurimum.
sitfficit ad vescendum. El post pauca : Dixit ad eos Nolandum namque quod in Hebroeoet abundantia
Moyses, h Nullus ex eo reservef in mane. Qui non au- auri habealur. Abundantia enim auri intelligiiur vi-
dierunt eum, sed dimiserunt ex eo quidam usque mane tulus aureus, quem fabricati suntsibi filiilsrael in
1 Editi libri hunc locum mutarunt, legunt enim: D ita castigandum pniavertint, ut numenis decem
Quia perimendos JEgyplios esse Moysi non credide- Tentalionum manifeslius appareret in expositione
runt, sibi de, etc. M»s. ornnes retinent, quod nos earum : sed monuit nos Auctor hujusce Opusculi
edidimus. duas esse tenlationes carnium et secundam esse con-
' Emendant lianc leciionem editi libri, el pro se- tentam in prima. Unde numerus sepiinius potest ac-
cunda, ponunt septima; pro septima consequenter cipi hoc loco pro octavo etiam numero
octava; et pro octava, nona in eis legitur. Hoc autem
a In meo ms., unde dicitur in psalmo, Palres no- Rubro.
stri in JEgyplo non intellexerunl mirabilia lua, non h Idem ms.: Nullus relinquatur ex eo in mane.
sunt recordati multitudinis misericordim lum, et ad c Rursum in eodem ms., tt accensusestin eis ignii
irdcundiam provocaverunt te super mart in mari Domini.
1521 l COMMENTARIUS1NGANTlCUMDEBBOR./E. 132*
<dens, moranle Mnyse cum Domino in monte Sinai. A S. tes et Chananmus, qtti habitabanl in monle, el percu-
Idcircn abundantia auri dicilur, quia in idolo inoies tiens eos alque concidens, persectttus est eos usque
ontniuin peccalorum consistit, el idoluni pro omni- Horma (Ibid., 44 seqq.). Mons isie, in quo Anialeci-
bus peccatis abundat. Oclava a tenlaiio conlinetur in les el Cliananoeus h.tbitare dicunlur, nions Seir in-
eo qnod ail: Undecimdiebusde Horeb per viam mon- telligitur : sicut in Dculeronomio siribitur : Itaque
tit Seir. Quod in Hebraeo iia habeiur : Undecim egressus Amorrhmus, qui habiiabal in montibus, el
diernm iter de lloreb ad montem Seir. Fabiicato ita- obviam veniens, perseculus est vos, sicul solent apes
que in IJoreb idolo, undecimo die venerimt »d mon- persequi: et cecidit de Seir vsque Horma (Deut. 1,44).
temSeir, qui esi in suburbano civiiatisCades-Barne, Decima (entulio coniinetur in eo quod ait : Usque
ubi filii Israel tcntnveriinl Dominum, siculin Libro Cades-Barne; unde Moyses misit exploratons ad
Numeroruii) scribitur : Usquequomultitudo Itmcpes- terram considerandain Chanaan, sicut in libro Nu-
sima murmurat conlra me? querelas filiorum Israel ineroium dicitur : Et tocttlus est Dominusad Moysen:
audivi; dic ergo eis, Vioo ego, ait Dominus, sicut Mitte viros qui considerent lerram Clianaan, c quam
loculi estis, audiente me, sic [aciani vobis. Itt solitu- daturus sumfiliis Israel (Num. xiu. 5). Et paulo _tost:
dinehacjacebunicadavera vestra(Num. xiv, "27etseqq.). El dixit Dominus ad Moysen : Usqurquo detrahtt
Et posl pauliilum : Jua;:'a numerum quadraginta B nii/ii populus iste? Quousque non credeitl mihi in om.
dierum quibus consiieraslis terram, annus pro die nibus signis, qttmfeci curam eis ? Ftriam igilur eos
comptttabitur. Quadragnla annis recipietis iniquiiates peslikntia , atqtte consumam, Te autem faciam in
vestras, et scietisullionem meam ; quoniam sicut locit- geniem magnam (Num. xiv, H). Iteni post pau-
tus sum, ila faciam b Ituic muliiludini pessimm, qum ltim : Attamen omnes homines, qtii viderunl majesta-
consurrexit adversum me. In solitudine hac deficiei et tem tneam, qum feci in JEgtjplo, et in solitndine, et
morietur (Ibid., 54 seqq.). licmque : Loculus est tcnlavertint me jum per decem vices, nec vbedictunt
Moyses universa verba hmc ad filios Israel, et luxit voci mem, non vidibunt terram , pro qua jttravi patri-
populus nimis. Et ecce mane primo iwgentes, ascen- bus eorum, nec quisquam ex illis, qui detraxerit inilti,
derunl verticem montis, et dixerunt : Parali sumus intuebitur eam (Num. xiv, 22, 25). Nec movcaiur
ascendere ad locttm, de qtto loculus est Dontinus, quia quis, quod a deserto Pliaran, non de Cades-B.une
peceavitnus.Quibus Moyses : Citr, inquit, transgredi- Moyst-st-xploratores niisil. Cades eniin Bainc ipsa
mini verbumDomiiti, quod vobisnon cedei in prospe- ent Pliaran , q"od in libio Josue ita diritur : Lo-
ruin ? Soltte ascendere, non enim esl Dominus in me- cutits esl Caleb ad Jostie : No>ti qttid locutus sil Do-
dio vestrum, ne corrualis coram inimicis vctris (Ibid., minus ad Moysen de me et te in Cudes-Barne. Qua-
59 seqq.). Iiemque : At illi contenebrati ascenderunt C draginla antiorum eram, quantlo me ndsii Moyses ad
verticem montis; Arca aulem testamenti Domini, el cottsiderandam lerram (Jos. MV,6, 7).
Moyses non recesseruntde caslris. Descendil Amaleci-
a Addil mens ms., et nona lentaiio, elc. exinde usque ad^terba, intuebitur eam, ex mso ms.
h Idem., omni multitttdini htiic, etc. sulfeci.
c Totaui h.iiic perico.ien duodecim fere versuum

*ITEM
tSUCCINCTA COMMEMORATIO DECEM TENTATIONUM.

Prima tentalio in mari Rubro : unde scriplum est I >aquas contradictionis: una anle mortem Mariae, alia
in psalmo, Et irritaverunt ascendenles in mari, mari post mortcm Marix. Sexta, quaudo mauna conipu-
Rubro. Secunda, de creatione viiuli. Tertia, quoJ truit eis, et vermibus ebuj ivii. Septima et ociava,
murmuraverint diccnles : Quare nos eduxisti de de coturnicibus. Nona, de Chore.Decima, de cxplo-
jEgypto ? AniTiitZ noslrmnauseant super cibo levissimo. ratoribus.
El misit eis serpenles iguilos. Quarta et quiuta, ad
" Idem ms. quod ex libro Jesu aniinndverti facite b Hanc superioris libelli veiut ex
avuy.efukaiwaiv
potest. Ita eteniin in eodem libro :
scrtbilur Locutus, eodeui meo ms. subneclo.
etc.

COMMENTARIUS IN CANTIGUM DEBBORiE.

(Jud. V. — Vers. 1.) Cecineruntque Debbora et Lapidolh vocatur. Lapidolh enim interprelalur,
Barac filius Abinoem. Barac vir Debbora? prophelidis futgttr : Barac quoque, fulmen, Fnlgur idcirco, quia
fuisse traditur. Ipse etiam Baracin praecedentibus antequam ulciscerelur Israel dc Chananaeis, quasi
PATROI.. XXIII. 42
i3|5 AD TOMUM1U OPERUM S. HIERQNYMI APPENDiX. 1334
fulgur splendebat iii pppulo, meritis sciiicei el prse- A peus, nec hasta inv«niri posset. Ideifco Doniinus
rogalivis operum : poslqiiam verp ultus est Lrael nova bella elegisse dicitur, et portas lioslium snb-
de Ghananaeis, fulmen, id esl, percutiens vocaius vertisse, eo quod de inermibus fortes et victoriosos
est. fecerit. Quod vero Israelitoe armis exspoliati fuisseul
(Vers. 4, 5.) Domine, cum exires de Sek, el trans- a Jabin rege Chanaan, in superioribus declaralur,
ires per regiones Edom, ierra motaestc, ceeliqc nubes ubi dicitur: Clamaverunique filii lsrael ad Dominum.
tfitlaverunt aquis. Exisse poniiiius dicitur de Seir, Nongentos habebeilfalcatps currtts, el per viyinii qn-
et:|ninsisse per Edpnii,ep.qupd Iduniaeis legeni suam nos vehemen.teroppressit «>s (Jitd. iv, 5). Veliemeu-
jjreeipcre noleiiliuus, in nipnle Sinai legeni IsraeJ de- ter etfpriiter ojipressil eps, quia arpiis cxsiioliasse
ideril. Terrq mpta esl, cceliac nubes,stillavermU aquis. dicitur: sicpt iu librp Saiiiuejis scribitur: Cumque
Terraemotus montis Sina descrilritur. Et quod dicit: venissel dies prmlii, nan inventusest ensis et lancea in
Cfcli ac nubes sii.tlaverunt qqiiis, ad proeseiiliani Do- manu tolius populi gui eranl cum Satil et Jonaihan,
iniiii, cceli quasi quod;mi pavore sudp.res aemiile!i- exeeplq Saul «i Jonathan fitio ejus (1 Reg. xni, 22j.
les, aquis stillavisse dicunlur. Siniiiiter et montes (Vers. 9t 10.) Cor meum diligii principes lsrael.
fiMxerunta facie Domitd. Oji.odvero sefjuiluis Sinai Noiaiiduin qupd i» Jiebraeo, uoii priucipes,scda b iloc-
a. fqcie Dqmini Dei lsrael, suba.ud.iendj.imest, cpn- B t.ores legitur. Hoc Debliora in pcfspna Dei loquitur,
Iremuit et funiavit. quod Deus diligat doctores Iegi Dei stndentes. De qui-
( Vers. U.) Iii diebus Sangar filii Angth, in dicbus Inrs seqniiiir; Qui prqpria volunlale oblulislis vosdis-
Jjihel quieverunlsemiim, etqui ingrediebaiitur pexeqs, criminiin populo, benedkile Dqmino. pe quibuseliani
entlmla^erunt per cqlles devios, Qu.levissjedicunlur jain sup.erips dicluni est in eo loco ubi aii: Qui spoule
geiiiiloe, •quialempore Sangar Rucis lsraeli, pracoc- obluMstis,dtfl smelfmijnas yes..ir;aS) eje. Qui Qisccndistis
eupalae erant semiioe ab inimicis IsraeJ., et riPP ap- $}tj)e.)\ «j/gjj/es qsjinjos,In Hebra;o, c qshuis, Et scdeiis
debapliii domumDpniini l.iber$ortindigi'atia asccii- itijvdicip-,. Jn lipjirojjp, sedenies.super jttdieium. Et
tje.re; sed qnT ingrediepa.nl iu\ per <eas, tiniore in.tr amlittrlatis.,in vw, igriuuniiii.ubi cellisi s.nni curruji, et
niicprp.m laienter, etpercalle.sileviosascei.iiJeb.aiit. [miiuinsuffocaniS:.^ exercitus, il}i nurrm-Wr jits.liiim
Dc nuibus iniiiiicis npn pJene cos liberagse §an^ i)o.inittLfije.mmtiq)foriivIsTaei. .As.cep,s,orcs asiiiarpm
ga.r scribijnr (Jud. 111,3,1)- Qupd yeroTnierponTiur ppp<(iJiiS:,ferael_ ijicilpi'.; asinai; yero.iri quilnis asgen-
paulo siiperi.iiSj in diebus Jqltei, •iiiieJligenduni.esl. dpp.ti,doctores irij/tis Israel dicunlur,.<guperquortim
quia iiilefempio S.isara.a Jabel, iiperloe-sunt yioe;,eJ dpcirjna ro.iiqnus pp|)ulus qpasi snper asiji.as ascen-
absqu.e. nlip- liinpre ibani. iu dpiniiiii Doriiinij q»i dei-pdigilyi;, id -e.st;,ro.qpie%cer.e;, Et ipsi.asipai dipujirr
aptea p.er cajlcs devi.ps illuc gratiieji^ntiir. JCtquojj G Mir-,JJPCest, igradipiile.shtslox asiiistjin Ijsge, sedeij-
Jaliel ante Debboram Jilc ppniiur., Jipnjijjiaiis, {aiisa les Sjnper..j.udifeijnfla yl e.s},tsuper Jei;eoi. Quce etianj
hoc Debbora fecisse dicitur, eo quod Jaliel uxor sjjp;er.ijp.di.cijj!« <id-.mh,supierlegein,
s.ei.leiie.vl.ic-uritoi:',
Aber CinsciSisarani inlerfccerit. et ambnlare in via sub lege, eo qtiod viam legis ne-
( ¥ers. 7, ) Gesaavemnt airiem, fortejs in Israel qtiaquam execdereni. PopnTuin itaque qiii slipcr has
quieverunl, donec surgeret Debbora, tnaler in Israel. asinas, id.est, superbps dpctorc,sr.eqi|if's,ceb<tnt,pro-
Fortes hic doclores et proedicatores legis dicit, qui vocat Debbora ad benedicendum Domiiiiim, et ait :
quievTsse , id est, non fuisse dicuntur, tloncc sur- Loquimini, id est, laudate. El quasi interfogassciit:
geret quoe Israel et praidicatione, ei exhorlatione ubi et qiiando laiidabimus Doiiiiiinni?illa rcs]iondit:
doceret, el consilio ab hostibus liberaret. Ilos etiam Ubi collisi sunl currus, et ItOhliumsuffocalus est cxer-
forles in superioriMis ad Dmriinmn secum hitri&i ititm, <ibittanenliir. fusfitia Di/mini, clemenlim forlis
diccndum eadein Debbora verbis liis provocat, di« Israel; ac si diccret: Qu.imvis sem.ier ct ubiqucDeus
cens : Qui sponte obltdUlis de Israel animas veslras laudandus sit; taiucn modo laudandiis a nobis po-
adpenculnm, benedicite 'Domino(Vcis. 2). IliTorles, lius et bt-nedieeisdus est, qui inimicos nostios sub-
id esl, dociofes obtulisse dicuiilur aiiiinas suas ad vertil, siciit Aigyptios ih inari Riibro.
periculum, id esl, TegiDei eiservitiitl ejus se sulidi- D (Vcrs. II.) Twncdescendit popttlus Dominiad por-
diss.e,et die rin0tu<_ue;iriiiieditatioiiibus legiscorpus las, et obliintit priilcipditim. Ad porlas populus Do-
aiiimanique * mactasse. iiiiiii desceiHliijid est, ad portasdiimusDoiniiii, rfiiia
( Vers. 8.) Novu bella eleyil Dominus, el portas beneuTcto Domiiio el collaiidato in loco viciorioe,
hqslium ipse subverlii, Clypeus etliftsla.si qpparue- descoiideriirit ii.idpniiini lioniini, ui ibi e|,i;un Domi-
riml in qnadraginla millibuslsrfiel, QiiftddioilHly,|)eus mini coHaudaiteiil.Pi-ationes etvieiimasci offerentcs.
ethasia , iiitelligcndum est hoc quasi jurejurando Quod vero de Iribu Issachar doctorcs exleraniui iri-
dixisse, quod iu quadfagiiita liiiJlibiisTsrael nec cly- buuin esserif, nionstratur ex libro Paralipomenon,
I In aliis
EKeuiplaWbus,kmcemsse. 'IMnxusHm^^aThMihoeecelsmet^adScri
Isracl.
II Pei-perain,ei nullo sensu excuderat Martianoeiis
sancli, quos, etc.
timcentun, >pro emiUentes, 'qiieniadriiPlItiiii cx iiieo '°iderir, Atia"tiiiiem,ail, ediiiosic habet, Benedicila
ms^.resMtpjj.
b Rabaiius, Principes Isr^ael, Domintiin,quiascendktis stiperjumeiita, suprti veltieula
iftqui.t,.*itn( dpctom sedenM*'&MW mwmsrefuJyente^
ISS5 ^CMIMENTAfiillS P CANTIOJJMDEBBORJE. 1520
ubi ait: De filiis quoque Issacharyiri eruditi, qtti no- }k id est, Josue, cx tribu Benjamin exsistens Snnl, po-
ranl singula iempora, ad prmcipiendnm quid facere puluni Amalec, praecipiente Domino, delevii, quod
deberet hrael, principes ducenii: omnesauiem reliqum in spiritu propheliae Bebboi-a<leSaule fiiluriim pro-
tribus eorumeonsilium sequebanmr'(I. Paral. sn, 52). pbclavit. Et Jioc seciindum scbenra, quod vocatur
Etquod iidein doctores asini nuncupentur, monstra- prolcpsis, dictum est, quod ipse esset delelnrus Ama-
tnr ex Jibrn Genesis, ubi sequilur;: Issachar asintis lec, sieut in libra Samuelis iiabes (I Reg. xiv, 48).
fortis accubans inier iernmws, vidit requiemquod es- Sedet quod ail,o Amalec,in Hebraeonon legiiur, sed
sel bona, el lerram quod esset opiima, el supposuit Itu- Latinus interpres sensus-gratia hocaddidit.
memmsuum ad poriandum, faciusque esl tribtilo ser- {Vers. 14.) DeMachir prhtcipes dcscenderttnt, elde
viens (Gen. XLIX,14, 15). Asinus in LiJn-ofieneseos Zabulon, qui excrcimm dttcerenl adbellandurn. Inllc-
fortis dicilur, propter fnrtituduiein legis, eo tf.uod brxo legilur: Ve Machir*",principesdescendtruni, ei
ki liumero legftm poriaret, et coeieris tribiibiis iri- sirbaudiliir, ad bellandtim, id est, proslerneiidiimSi-
butiim, id est doclrinain legis inipenderei.I-n Libro sarain principem. El dcZahulon, stibauditur, descen-
v«roiadicuin asiiioeidicuiilur, eo.qnod viribus fracli derunt, qui exercilum dncerent. Etdctribu Levi, et
etiiuniiliatii, alque infirmi uiancneiil, jtig.o seilicet ' de triJiti Issachar, subanditur, ad bellandum, id cst,
geuiiuin prcssi atqtifi liuiniliaii, el sola aantum lege J ad Doniinum coilaudandum el exorandum. De qui-
Dei contemi. bus el sequilur.
(Vsers.12.) * Surije, surge Debhora; surge, loqucw (Yers. 1S.) Duees issachar fuere cum Debbora.
Cunticum.Nolandiim quod in Mebrieo exspergisfeie, In Hebrseo : Principes,"t&est, doctoresLegis fuerunt
gamr, id esl, exspergiscc in spiritu propheitise. Prsc- cutn DebboraaA <eollaudautOuin Domiiiuni, et Barae
Istoruni iiaque nocioriim vocibus .Debbura provoca- vesligia sunt seculi. Iiftelligendum est, quia pars
litr, ut esspergiscaiuran spiritu propheiice rt laudis, quacdam iliorum *um 'Debbora ad laudanffum Domi-
el aiontcesset a iaudibns Dei. Unde elsr-quitur: jLar, num remansit, et-parS Barac vesligia suiil sectili
qnere Canlicum. Surge Barac, ei apprehnide cfitpiivm ad populum exliorlaiiduni et deTrellandumSisaram.
luas,fi!iAbhioem.ln liebr.eodicitur:a Prmdartprm- Qui quusi in prmceps ad baratlirum se discnmini dedit:
rfcun,tuamfiliAbinoem.iloecseniculiaTOcibus eorum- Barac scilieet credens verba Domini, se dedit discii-
demteiiajiiadoctornin <Raracadmonet, -ul depracdeiur niini, proccipilans se in torienlem Cison, persequens
f eiTquiasininiicorumsuorum, et ad inler.necioncineos el debellans exercitum Sisarae. Barallirum eniin in
usqne peruTicat,iCUiomen silji viciorice laudabiliter boc loco torrcns CisoninieJIigilur. Diviso contra st
acquiral. Ruben, magnanimorum reperla Conleiitioest. In lle-
)(Ver*.IS.s)TKMC mivatmsunt reliquia; populi. Hsec C broeo non legitur contra se. Vox enini Debboroe esl,
settlentia ad intelligeiitluni jungenda est sentenliaB increpans (ribum Epbraim, eo quod imperio Doniini
SupeiTori,ffuaidicilur: Ubi ttarrantur justitim Domini, non obleinperans, cnm fratribussuis contra iniinicos
clemenlim[ortis lsrael; eo quod lunc salvatae sunt Domini debcllandos non iverit: sed liriiore pertcr-
reliuuiaepopuli. Dominusin fortibusdimicaviiAn lle- ritus, et verbis Domini incredulus ab eis sc'divi<-erit,
br-aeo-Jcgitur:Dominus proplermein fortibus dimi- el pro eo magnanimus, id est, superbus repeitus
cavit. Et estvox totius populi Jsrael; dimicavit enim exsiiierit. Unde et scquittir eorum increpatio iu spi'
propterj!os.in ^gyptiis, ictin coDterisinimicis Israel. rttii prophetioe dicensi
Unde et «equitur. (Vers. 16.) Quare hdbilas inter duos terminos, ui
i(¥ens. 14.) Ex Ephraim delevit eos in Amntec, >id atidias sibilos gregum? Iu Hebroeonon Jegiinr, duos,
est, JjQsueexislftns ex ilribu tEphraiiii dclevit forles, ' sed inter terminos*b luos, scilicet vicinartmi iribuum
idest iiiiinicos lsratTin Auialee, sicut legitur in libro
tuaruin, ut audias sibilos gregum; ac si jJieerei: Grc-
EsQdk FiugavilqueJostte Amule.c,el populttm ejus in abtindas servare cupis, ci eos ainiliere'
are gladiL ctc. (Exod. xvii, 15). Et quod idem Josue ges quibus
jsibilos audirc.potiiis xlcleciaris,
C* iribu Epliraiin fnerii, mon.viratur ex libro Nuine- vereiis, eorumque
I»iacl
1'orum: uliidicimr: De tribu Ephraim OsecfiliumNun a» qiiaiu-cuin JratribpstUiisad^debcllaiidoSchostes
Num. et in Josu.e progredi niteris. El quia hoc facis, iniperio Doiiiini
( xui, 5), quem cnnsequeniibus
vocat dicens; Vocatiique Moyses Osee filittm JV.UJI, supenbus resislis, JJnde -etsei-iuitur idipsnniiqiiodet
Jostte. El posl eumin pvpulos tttosAmalec.Posl eutn, supra: DivisoRuben, magnanimorumreperta contenlio

1 In ITebroeoesfliiJ uri_,id esl exsur.ge,elc, * Falsus est lioc loco Scriptor Ucbroeiis. 'tuia m
' Htbraico legiiitns OTlSt^ufl huiiiiiiisiphe.
"('SUtTiSilttsabe sebjerha, Et caplivacaptivilatem iContestii
Ihiiim<lnalifnrina, id csl, dttos lenninos; setl ille legc-
sttam.
3 Lege dociore.s,juxta superiorein observationeiii: bat forte in suo Excinplari "] Chaph aflixuin, pi<<D
nam m Hebr.co P'ppiTO meliltocecim.,quod HebraBjas finalT, hanunkcphahecu, \»i> Jtqmmiscplieihaim bo-
noster Scripior liitcrpreiatuT 'dovtores. dierno.
* Interprelalur arieo Rabanus, principes, Itoc esl, Commenlarioli lnijusce auclorem, scd Hcbroci no-
AtpsttaH.ei'<dox:i»resiprimitwmEcctesim. .' miiiie iicotasLaldiias liibii:o.r4iminargirii -cx Uebraco
i <CulJjgiJiinc .opiuor ecyiitrario, cum lI.ebi'Ge;um-.apposiias appcllar.e; qnoe*.t ^Cpmctcria ,d.iap.b*nlur;
laiidit, non ad ipsum Hebraicurii /extuni provocare
 4321 AD TOMUMIII OPERUM S. HI.ERONVMlAPPENDIX. 1528
est: eo quod male fccerit, imperium Domini par- A filiis Israel, et .cEgypiiis peretmtibus. Et quia mare
vipentlens et superbus exisiens. Rubrum jEgyptios emortuos evomuii, ila ut eos
(Vers. 17.) Gad transJurdanem qttiescebat. Et hoc mtirlutis IsraeliliB stiper liltus maris viderent, el
inercpando ponitur.eo ()uod reiiianeiite Uuben, cum eadem cadavera piscibus ei besiiis inaris abstracia
eo Gad pari consilio rcmansit. El Dan vacabat navi- fuerinl: idcirco traxit lorrens Cison cadavca eo-
bus. Quia videns quod iribtis Ruben et Iribus Gad rum, ul pro cadaveribns ASgypiiirum sibi ablatis,
non irenl cuii) fralribus suis ad bellauduiii, timore cndavcra Cliananneoruni ipsius mnrisRubri pisi-es et
peilerrilus, navibus vacando, fugam arripuit. Aser besiiae comederint. Conculca, anima mea, robustos.
habiiabul in litlore maris, el in portibus morubatur. Si- lloec Debbora in persona intius Israel dicii, ui onincs
niiiitcr hoc increpando poiiitur, eo qiiud el Aser in uno animo robiisioriim, id est, foriissiiiioium ini-
liitme maris habitans, in poriibus moratus sit, fu- niicoriim suoriim colla conciilcarcnl: sicut est et
gum polius arrcpturus, quam fratribus coinbel- illud in libro Josue de quinque regibus Chananoeo-
latiirus. rum (Jus. x, 24).
(Vers. \%.)Zabulon el Nephlhalimobtulerunt animas (Vers. 22.) Tunc uwjulm equorum ceciderunt fu.
suas morti, in rcgione Morome. In Hebra-o, super re- gientibus impeiu, el prmcepsrueiilibus forlissimis hos-
l
gionem Morome. El est sensus, Quia coeieris tribubus B lium. Uiigidm h eorum, in llebroco legitur; lnpidbiis
ire noleniibus, h;e duae tribus aninias suas morii eiiiin gramlinis de coelis, id est, ab Angelis eorum
dederunt. Sttper regionemMorome. Moroine euini in- equoruiii ungulaccecidisse iraduiilur : ul sil scnsus :
teruretaiur excelsus: pro regioiieenim excclsi, id e^t, Si ungul.i.'eqnorum lactu lapidum ceciderunl, quid
Dei, obtiilisse diciinlur aiiimas suas, et idco laudibus putas equiiibus aecidisse ?
efferiinlur, cuin caelernetribus repreberidanliir. (Vers. 23.) Maledicta terra Meroz, dixit Angelus
(Vers. 19.) Venerunt reges, el pugnavemnl. Reges Domini. In llebroeo legitiir : Malediciie Meroz, dixit
terrac Chanaan dicil, qui rcgi Jabin subditi erant. Angelus Domini. Angelus Domiiii sibHebraTs Micliael
Pugnaverunt reges Chanaan. Idipsuni repetil, In Ta- intelligitur, quijubet pcr Dcbbnram populo lsmel,
nach. Tanach enim provincia esl, ubiesl lorrensCi- ut malcditanl Meroz, id esl, potestaii Aiigelicie,
son. Juxtaaquas Mageddo. M.igeddo enim civitas esl quoe proeerat Chanaiueis : Meroz cnini inierpretalur
posita super lorreniem Cison. Et qnod dicilur, Juxta arcanum. Idcirco maledici jubelur, id esl, anatlie-
aquas Mageddo, inielligitur juxla lorrenlem Cison, malizari, eo quod Angelis t-aeteris diniicaniibus pro
civilas Mageddo. Tamen niltulere prmdantes. lloc Israel, ipse non solum non pugnaverii, vertini eliam
subsannando dicitur, cum non soJum nil praedae in adversitale eorum pcrstiterit. Maledicile habila-
tulerint, quin potius animas eruere nequiveriiH. iC toribus ejus, id esl, Meroz, et populo ejus. El reddi-
(Vers. 20.) De cmlodimicaium est contra eos. Quia lur causa cnr maleilicautur, quia scilicel non vene-
iri quadraginta miilibus lsrael clypeus el h;ista inve- runt itt auxiliwn Domini, el in adjulorium fortissimo.
niri non poterat, idcirco Dominus de ccelo lapidibus rum ejus.
grandinis, et igne dimicavit pro eis conlra hostcs ( Vers. 24.) Benedicta inter mulicres, Jahel, uxor
suos. Sicul est et illud iu libro Josue : Sielim manen- Haber Cbtmi.Inier niulieres, scilicet Sarani, liebec-
tes in ordine suo, ei cursu adversus Sisaram pugnave- cam, Rachel, Liam, et ca-ieras ferme mulicrrs,
runt (Jos. x, 11). Stellac Angeli intelliguntur, qui Benedicaturin lemplo, subaudilur Domini, ut ibi sit
de coaloconira Sisaiam pugnaveriint. memoriiile ejus, sicut et Judiih. Et redditur causa
(Vers. 21.) Torrens Cison trnxit cadavera eorum, cur beueilicaiiir, quiascilicel sapienter et prndenter
Esl enim hic defeclus; el quasi interrogando, ubi? , feceril, eo quod pelcnli aquam, iac dederit. Idcirco
et respondeatur : In lorrentein Cadumin, id est, in lac dcdit, ut hostis fugiens sibi iidem potiorem ac-
niari Rubro ; unde scquitur : Torrens Cadumin, tor- conimodarel. Et siquicrilur cur non vinum dederil,
rens CisoH.Torreiiiein Cadumin mare Rubruni vocat. respondendiim est quia dinnus Itechab vinum non
Cadumin enini inlerprelatur a aniiquorum, eo quod bibuni, sicut babesin Jeremia jprophela (Jer. xxxv,
auliqua miracula iu eo facia 1'itcrunt, transeuntibus D14).
1 Ilic qtioque llehroens fallilnr, qnia in Hebrai- sive
ungula equorum; nisiipse alio fuerit usus cxem-
C0sciiptum legilur D'.D'2pV icbesus, calcanei equi, plari.
& Apud Raban. interprelatnr resurrectio inutilis.
h ln meo iiuiein ms. qund vcrissime sciipium ab Hebrwo legitur, Tunc ungulm equorum ceciderunt fu-
impeiu, et prmcepsruenlibus fortissimis Ito-
auclore ipso arhiiror, c«nirarin sensu :td hunc nio- giemibus
slium; laptdibus enim grandinis, elc.
dum tolus locus iste reciialur : Ungulm eoium. ln

ADMONITIO IN OPUSCULA SUBSEQUENTIA.

Daiwu»Aa«claudem Martianmo, qui subsequentium Hebraicarum Qumsiionum in Regum et Paralipomenon

- ihro» germanum auclorem, de quo
tanlopere antea ab Eruditis in vtramque partem dhpulaium est, ex Robani
 1329 QUJESTIONES HEBRAICJE. 1N LIB. I REGUM. 1530
Mauri testimonioindicavit. Usque in prmsens tempus, inquit ille in prmfixa his libris Admonilionequam descri-
biintts, parum liquebal, quo Auctore edilm fuissent hiijusmodi Qumsliones: et falso probabile puiabalur qumdam
in itlis decerpla fuisseex Hiironytni Commentariis.Nunc vero manifeslissimeapparet, syntagmata istmc Aucto-
rem luibiiissequenidam Hebfa-tini in scientia Legis flnrentem, qni aliquanto aule Rubanum Mattrum vitam
duxisse perhibelur. Namidem Maurvs conceplisverbis fidem facil, Htbrwtim illum anonymum edidisse Com-
mentarios in Regum et Paralipomenon vulumina, quorum ipse Commcntariorumcapitula nonnulla et observa-
tionesinsererevoluil cum exposilionibuscelebriorumEcclesimChrisii Scripioriun, ut nihil superesset ad studittm
ac diligetttiam,qua libros jam diclosilluslrandos susceperat. Pra-terea, inquit prmfatione Commentariorumin
libros Regnm, HEBR/EIctijusdam modernis lemporibus in Legis scienlia flnreniis capilula traditionem
Hebracorum habeniia uon paucis locis simul cum Nola liominis rjus inserui: nnn quasi ingercns alicui auc-
toritatem ipsius, sed simpliciter potius, quod scripium reperi, ejus probationem lecloris judicin derelin-
quo. Endem inculcat prmfalioneComtneniar. in Paralipomena : Qiiatuor, inquit, Comnieniarioriini libros edi-
d', quos et sacraiissimo geniiori vestro Ludovico Imperaiori proeseniialiier in noslro monasterio iradidi;
in quibus, sicut elproesenti operefeci, Joscphi Judocorum bistorici narrationcm, necnon et IIEBRXIcujus-
dam iuodcrnis teiuporilius in scientia Legis florcnlis opiniones plcrisque in locis inlerposiii: sed non ita,
utquasi lecloreiu invituni ad ipsorum traditionis assensuni perlrabeieni, sed magis judicio ac probaiioni
ipsins illa derclinquen<. Jam si capilula illa Hibrwi scriploris, inserla CommenlariisRabani Mauri, contendas
cttmHebrmisQitmslionibusinlibros Regitm et Paralipomenon, ubiqueeadem verba, nec plttra, ttecpauciora depre-
hendes : utide evidentissimumexsurgit argumentum, Hebraum illnm Mauri in scientia legisfiorentem,ipsissimnm
esse parentemQumslionumislaruniHebiaicarumconsequetitium. Ctrte abs Hieronymoiantumliic differt Hebrmus,
quantum differt a mirgarita pretiosissima vitrum aut orichalcum. Et miior homines eruditos probabile existi-
mtsse mulln ex Hieronymi Commentariisderivata fuisse in Qitmsiiottessupradicli Hebrmi: cam in illismullm
senlenlimleganiur llieronyinianis dissimiles ac contrarim; et iiullm prorsus, vel perpaucminvettianturTradilicnes
Htbrnicmlalinilale, eruditione, sludioque Hieionymi salis digrue.
His lantum addimus, vidcri inlerdum plura quam hic sunt, sub httjusce Hebrmi nomine ad libri oram prmno-
talo, contra quum Martianmussenlit, penes Rabanum exhiberi: qum vero ex Hieronymo ibi afferuniur, non ex
aHquo QuastJonum Hebraicarum libro, qui interciderit, sed ex Comntenlariisin Prophetas, alitsque S. doctoris
operibtts, ei cum primis exillo de NominibusLccorum describi. Cmterumvide qumde hujttsmodiHieronymianis
Qumsiionibusin reliquos Scriplurm libros sive deperditis, seu verius minime elucubralis, in generali prmfatione
ohservamus.Islos exegimusad fidem domestici ms. codicis, quo smpius usi sumus tum ad ipsius Rabani leclio'
nem, qumsttbindemelioris est frugis. Sed el alio usi sumus ms. codice Mediolanensi, BibliolhecmAmbrosianm
sub D liliera, el numero 88, cufus Variantes Lectionesin hac editione (quod in prmcedenliper typolhelas tton
sa.is lictiil) suis quasque locis expendimus.

QILESTIONES HEBRAICiE
IN LIBROS

REGUM ET PARALIPOMENON.

IN LIBRUM I B.EGUM.

(Cap. I. — Vers. 1.) Fuit vir unus de Ramaihaim A citur (I Paral. vi). Matrem quoque ejus de tribu Juda
Sophim, de monte Ephraim, et nomen ejus Elcana, exstilisse iiionslratur, in coquodEphratociisvocatur.
filius a Jeroam, filii Elitt, filii Thou, filii Suph Eplira- Ephrai.TCii-;
ab Epliraia nxore Caleb, qiiam conslat
tmus.Ramatliaiin interpretalur, duoexcelsa: Et lucc de niliu Juda fnisse, «lictnsesl. Et si quem movel,
duo cxcelsa, duoeinielligiinlur tribns: rcgalis vide- quod * b non ab liplir.Tm , sed ab Epliraia , Eplira-
licet, ct sacerdolalis. Quod Pater Elcanocde tribu ta-us vncetur : videai in siibseqiieniibus, qualiter
fuerit Levi, liber Paralipomenon plenissime docet, David filius viri EphraixT vocelur : cum liquido pa-
in quoseries genealogiae illius usque adLevi perdu- leal eumdem lsai, uon de Ephrairr., sed ds tribu
1 Ita cndex ms. monaslerii Gemmcticensis nosiri. Idem habet et Rabanus Maurus in cap. i, lib. i Re-
Alii ronlrario sensti lrgunl cuni pdiiis liliris, qtiod gum.
ab Ephraim, non ab Ephrala, Ephratmus vocelur.
a Ms. Ambros. fiUttsejus Jeroboam. non ab Ephrala Ephratmus^ etc. Ita et Ambros. nisj
h Ms. cuin pridem editis Jibris, quod ab Ephraim,
1531 AD TOMUMIII ©PERUM S. HtERONYMI APPENDIX. 1552
J-ndaexsthisse, et probet etimdem Elcafta Eplifaioeiim }l etfrfias ejus increpat, qiioeob fccuiiditatem sibicori-
ali Epltratia, lton ab Epirraim diei. Sophimvspeeuta- cessamtj contf» Aisnani elevabatur.
tores interprelaiitur. Specuialorcs l)ic Prophetoe in- (Vers. 4.)' Arcits foriium superalus esi r et infirmi
telligniitu-i-, quonim filiuS:Elcana fiiit. De monie accincli sunt robore. Arciis jEgypiioriun, id est, for-
Ephiaim. De moute vero Epiira-im fnisse dieitur, titudo ct potcniia, stiperata est: etinfirmi, scilicet
quia ibi erat cjns liabiiaiio. Intra cunctas namque Israelita.', confortali sunl, Aliler: Arciis, id est, su-
tribus, habitationeir* Levilarum fuisse non dubium perbia evfortiludo Phcnennoe, qna in filiis glnriaba-
esi. tur, superata est: et Ann», quie ob sieiiliiatcni in-
(Vers. 3, 4.) Et ascendebatvir ille de civilale sua firnia erat, accincta est robore fitiorunv.
stalulis diebus. Tribus festrvilatibus, Pascliae vide- (Vers. 5.) Donec sterilis peperil plurimos: et quct
Jicet, et Pentecosies , et solemniiaie Taberiiacnlo- multos htibebal fitios , infirmata est. lu Hebraeo et
rum ascendebat h> doinuni Domini. Dcdiiqjie Phe- in Sepiuaginta translatione, nan plurimi, setl septetn
nenna; uxori sumet cunctis filih ejtts el fdiabus parles. legiinliir. Judoei liitnc locuni ita iirteiligmvl, quoii
Hse partes, vestes inielliguntur, qit;e in iisdetn nato Samuele, moriuus sit filins primogenitns Plie-
irilius festiviiatibos juxla morem iilius gcnlis, uxo- neiin:i'.,n * el ita ortis filiis Annoe, Phenennoe filii
ribus, et Jiberis, ac farnulis iribuebaniur. ]B morlui sunt. Sed quoerendum est quornndo hocsiare
(Vcrs. 5.) Annw autem dedit partem unam tristis. possit, cum Phcnenna sipiein: Anna autcm non
ln Hebraeoita legilur: Annmautemdedil partem unam pliisquam quinque fiiios habtteril. Qtiam qitoestionem
duplicerit, quia Annam ditigebal. Hebra-i solventes , dtios filios Samuelis curo filiis
(Vers. 16.) Ne reputes ancitlam iuam quasi unam Ann;e annumerant.
ex jiliabus Bittal: quia ex multitudine mceroriset do- (Yers. 8) Dotnini enim snnl cardines terrm, el po-
loris mei locuta snm usque ad prmsens. Belial enim suil super eos orbem.ln Hcbracoita Jiabclur : DQinini
inlerpretaiur, absqtte jngo. Et noiaudum qtiod om- enimsunl afflicli terrm. Afflicios tcrroe, Hebraei pau-
ncs, qui ebrieiatcm seclantur, lilii Belial vocentur. percs spiritu et lruniiles Corde iiuelliituni: super
(Vors»24.) Et ddduxil etsmsecum, postquam abtac- quos Dominuin orbem posuisse dicunl: quia eorum
taverat in viltiiis tribtis, el tribus modiis farinm, el meritis tcrratn slare auliimanl.
amphora vini: ct adduxil eum in domum Domini in (Versr 10.) Dominv.m[ormidabttnt adversarii ejtts :
Silo. Iti UcJnoconon l iribus modiis farime, sed et super ipsos in ctelis tonp.bit. Super adversarios
inodio farinoc lcgitur : quein loeuni apud Lalinos suos Doiniinis in ccelis lonabil : sicnt est illud in Li-
scripinrarn vitio constat esse depravaimn. Si euiin bfo Jostie: Cumquejugereni a facie Israel, el esseilt
cnrn vitnlis tribtis, tres modios farin;c obtulil, con- 'u in descensu Belhoron, Dominusmisit super eos tnpides
tra procceptuiii legis lecit. In legeenim ita proccipi- magnos de coelousqtie Azecha: el morlui suni mutto
mr : Mensis sepiiini, prima dies venerabilis el sancta plures lapidibus grandinis, quum qttosyladio perctts-
cril vobis- Omne opus servite non facietis: dies clan- serant filii hrael (Jos. x, U).
goris esl el tubantm: offerelisque holocaustnm in (Vers. 22.) Eli atttem senex erctl valde, et audivit
odorem suavissimum Domino: vitulum de armenlo omniaqum [aciebani filii stii universo Israeli: et quo-
uuum, arietem unum, agnos anniculos immaailatos modo dormiebanl cum mulieribtts , qum observabant
seplem, et in sacrificiis eorum sitnilmoleo compsrsm, ad ostium labernactdi. Dormisse cos dictini Hebroei
Tres decimas per singulos viltihs, duas decimas per cum mulieribus, eo quod post nieiislrui lempiis aut
arielem, unam decimamper agnum (Levit. xxin, 54 et partus, non implelo (secundum legis proeceptiini) sa-
Num. xxlx, 1 elseqq.) Hoet-. verodecima, dechoa pars crificio, siiailcbiinl ens ad viros suos redire, b eis-
erat Eplii. Unde daiur intclligi, quod Elcana non que cominisccri. Et dormire ideo dicuniur : quia
obtulcril tres mod.ios farinoe ciim tribus vilulis, sed eas dormire cuin viris suis, contra proeccptuinlegis,
novem decimas: quibus isecundum Hebraicani fiien- faeiebam,: Unde idem Eii postpauluin ait:
surain, umis efficitur Eplii. (Vers. 24.) Non esl enim.bona [ama quamegoaudio,
(Cap. II. — Vers. 1.) Exsullavit cor meumin Do- ^ ut transgredi [aciatis populum Domini. Transgrrssio-
mino, ei exallatum est cornu metim in Domitio. Cor- nein ergo populus fnciebal: quia, sacrificio non rite
nu, lilium vocat: quiaquando sine filio erat, absque peracto, Uxoribussuis jungebainr. Sicul enim vi ex-
cornu videbatur sibi esse. torquebaht carnesab iinmolahle: ita eliamextorque-
(Vcrs. 5.) Recedant vetera de ore vestro. InHe- bant sacrificiiim ab offerenle. El idcirco sicut in an-
bracOita babctiir : Exeunt velera, elc. El est sensus : ferendis earnibus, faciebant lioniincs detrahere sa-
Exeant humilia de ore vestro, de quo autea gran- crificio Doinini,itut.iioque nihilominus inconjungen-
dia et supcrba exibam. Quibus verbis Plieneniiani dis Sixoribus, transgredi faciebant populum Doinini.
1 Nullum est vitium in Latinorum versione, ubi s Idem codex Gentnietieensis Icgil bocloco, et
legiinus tribus iitodiis faritim: quia , ui alibi abunde singulis Atinm nascentibus, mortui sunt filii singuli
probaiuni csl ex liicronynio, Ephi, Hebra^irum Pheiiennm. Aputl Erasmum, morluus priiitogeuitus
meusura est triuin modiorum. CoiiMilatlccior scho- Pheneitnm,inoriui suni el alii filii.
lia liiistra in priuiuin capul piiini libri Samuelis.
« Cum Gemmeiicensis ms. legit Rabanus quoque. b Inroeohis. verba, eisquecommisceri, non sunt.
 1555 nUiESTlONES HEBRAICJG. IN LIB. I REGUM. *354
(Vers. 25.) Si peccaverit vir in viriiiu, pldcari polest A.ibescat anima iud. ideo Doiriiuusse nOripcriilus abla-
ei Deus. Quia placato sibi viro , in quein peccavii, iifum ex dohio Eli virtim ab aTlati siiO dicit, ut
pJacabilem sibi facit Deuni, cui in viro peccavit. Si semper de doriio Eliessei iridomoDorriiiit vir.'quT iii
autem in Dettmpeccaveril vir, quis orabii pro eo? Noii dignitalesacerdoiii alium stibstitutum Videret:el se
ergo eo motlo in virum, quo in Deuni peccatur. Quia eadem dignitate puvalum vi(iens,ocUli ejus deficc-
in virum petcare, peccatum qu;ilecumque esl, le- feiii, et anima iabesceret. Uritleei in silbsequetitibus
viorque remissio. In Deum vero peccafe, id esi, al dicitur: Veniat ut* adorel <cunt,id csi>saccrdotem
ejus cultu recedere, impietatis peccatum est, diffi- mngnuin : et accipial ab eo iiummum argenleum, et
ad unam
ciliorque rcmissio. Et qiiooiam cum iu viruin qtiis loriam panis, dicalque :Dimilte me, obsecro,
peccat, placalo sibi viro, facii sibi Deuni placabilcrii. partem sucerdolalem, ul comedam bucceltainpanis.
In Deum auiem cnm quis peccat, quis Orabit pro 60? (Cap. III. — Vers. 1.) Et sermo Domini erni pre-
Ac si dicainr: Per quem, Dcuni, sibi in queni pec- tiosus in diebus iilis.' Pretiosus dicilur, qnia perrii-
cavil, propitium facere poierii? rus erat. Oinne enim quod rarum est, pretiosufn
(Vers. 27.) Venit autem vir Dei ad Eli, ei dixii ad est. Non erat visio maitifesia: quia prophelia non
eum: Hmcdicit Domiiius: Numquid noii aperte reve- plene manifeslabatur.
latus sum domui patris tui, cum esiet in JEgyplo in " (Vers. 2.) Faclnm est vero in die qitadam, Elijace-
domo Pharaonis? et elegi eum cx omnibus tribubus bat in loco suo: et oculi ejus caligaverant nec polcranl
lsrael ntihi in sacerdolem, el coetera. Hunc viruni videre. Hic eniin distiiiguenduni est, ei postea inle-
Dei, « JiidaeiPhinees dicunt: queffi et Eliam autu- rendnm: Et antequam lucerrta Dei exslingueretur. Sd-
niant. Revelatus vero Dominus fnisse dicitur domui tnuel aulem dorntiebat in templo Domini, ubi erat arca
patris ejus, id esl, Aaron : ii) eo toco qbi ail: Dixii Dei. Intelligi aniem liociiiodo debet. Et anlequain lu-
enhn Dominusad Aaron. Vade in occttrsum Moysi iii cerna Dci cxslitiguerelur, in teniploDomirii, ubi erat
deserto {Exod. iv, 27), et caetera. Et in hoc loco arca Dei, Samuel dormiebat. Qnod vero ail: Ante-
primuni Dominus ei fevelalus dicilur. Jn sacerdotem quamlucerna Dei exsiingueretur, intelligi oporlel, aii-
vero electus est ex omniMis tribiibtis Israel: sicut tequan)luxdiurnafierct:tiuandoeademexstinguen(la
habes in * Elle Sniothel iu Vajecra. Quod vero ait: erat lucerna. Sic enim a Doiniuo perMoyseri jussuni
Venii vir Deiad Eli, et coetera quoe sequiin(ur, ahte eral, iileadem luceret iiSque mane: Sicuf esl illiid
lompus Elcanrc dicta fiiisse arbitranlur : sed hic ob 6 Exodi: Prmcipe,'iihX)onrii\\i$,filiisIsraetut afferdlil
gloriam Samuelis inlerposita dicuninr. libi oleum de arboribtts olivarum piirissimum piioque
(Vers, 31,52.) Ecce dies venient, el prmcidam ura- coniusum , ut ardeat tucerna seinper in tabemuculo
chium iiium, et brachium domitspalris tui. Brachium, Domini: ei collocabunleani Aaroiiet filii ejus, Utusqtie
barcamvoCai, etdignitaiem sacerdoiii. Uliton sii se- mane luceat coram Domino (Exod. xxvn, 20 et 21).
nexin domotua. Senein, sacerdoteiii inagnuih dicit: (Vers. 7.) Porro Samuei necdttmsciebat Dominum.
El vidtbis mmulttmluum in lemplo, in universis pro- Nescire Dominum dicitur: quia per prophetiae hiys-
speris hrael. JJriinlus doriius Eli, SadoC sacefdos teriuili necdiim ei revelatus fuerat sermo Domini.
exsiitit: qui, ejecto Aliiollisr a Salomonc, sacerdo- (Vers. 11.) Dixil Domiiiusad Samuel: Ecce cgo
tiiim su-ccpit: sicut in Malachim legitur : Projectl- facio verbum in hrael: quod quicumque atidierii, tiii-
que Salomon Abiathar, ne essei sacerdos Domini, ui nient ambm aures ejus. lloc in loco cOniininatio Do-
implereiur verbttm Domini, quod loculus est super do- mini est supcr Eli, et super doiuuni cjus : eo quod
mum Eli (III lieg. u,27). in pcccalo filiorum Eli, Arca Dei capeictiir, et
(Vers. 53, 56.) Verumtamen non auferam peniitts Israel ruerel, et ejus filii interifeut, et doirius Eii
virum ex te ab altari meo, nl deficiani octtli tui, et ta- sacerdotio domus Domini pfivaretur: etob id fac»
1 Elle Smoth apud Hebr.-cosvocatur liber
Exodi. D esse, venial utadoret ettm, etaccipiat ab eo nmnmttmf
quia incipil ab illis verbis, Hmc sunt nomina, etc. etc. Quo iirguinenlo manifesiissime coi.iipirtpb.aiur,
Siuiiliter Exodas vocatuf Vajecra, idesi, ei vocavit: uiiiiin esso aiiciorem scholiofuiil cuionis Hebraic.
Jianc habentes Hebtaei consueiudinem, iit ab cxof- Veril. ct Quocstionum Hebraicarurii iri libfos Re-
diis noiiiiiiiivoluiniiiibus iiiiponiint. giim.
s I;i versione sive in canone He- 3 Verus Hieron. in Cpmmenlar. in Isai. lib. y»
Hierpuymiana,
braic;c veriiaiis .i noITs cdito legimns, veuiut ut ore- cap. xin, 12, ad verba Preiiosior erat vir auro. Pre-
tur prOeo,ei offerai nitsnmum,eic. Sed ad rnargiiiem liosum, iiiquil, diciiur oiiiitequod rarmn esl... Ei ih
e fegione positum est scholion HebraT scriptoris Samuelis volumine coniineiur; sermo Domini erat pre-
liujusce opasculi, indicans in llebraico scriptum tiosus in diebus itlis, id est rarus.
aS:cenim sentiuni, inler Pontifices Aaronerii et fum die sub Eliae pefsoha ac rioihine" corriniiiVi^-
Heli, nonnisi duos, Eleaz-arum sciliCetei Pbineem cuniur.
inieices.sii.se, "tque a.deo leplendii; inlcrenpcdini b Penes Rabanum,, Brqchium dignilatem et robu.r
plura vila', Phineis saacula coiuinenli suut. Imnio el summi exprimil Sacerdotis, ctc.
Rabbini quiilam euni non honiinem fuisse, sed Aii- 0 Ita ex Habano dtixiinris enienclahdurh, iltnil
gclitm niortali corpore indutuin dixefuni, qui sae- Exodi, Vel in Exodo, pro qoo iucongrue liactciius
pius liuuc iii inuudum venerii, abieritque . et ad ed.iti, illnd in Hebrmo: meus nis., illudm libro, sufp
Heli quidem venisse eum ullionis a Deo nuntiuin, ple Exodi, bac eniin uliiur sicpc phrasi auctor, ut
iteruin sub Salomone paruisse , quasi Phineem' (i- est illud in libro Genesis, Exodi, alqUe' liii siiiiiilat,
lLtimEleazari: venturuni denique exlrema sa:cub> Facit cutn Anibros. meus ms. liber.
1535 AD JOMUM III OPERUM S. RIERONYMIAPPENDIX. 133©
tum, audientium aures tinnirent stupore vehementi. i v. (lbid.) Et requievit omnis lsrael posl Dominum.
(Vers. 15.) Aperuitque ostia domus Domini, el Sa- Requievisse posl Dominum dicuntur: quia abjectis
mttel limebal vtsionemindicare Eli. Non est intelli- idolorum sordibus, Domino se ad serviendum toto
gendum quod Samuel aperuerit ostia domus Do- eorde tradiderunt. Quod et in subseiiuentibus di-
mini, sed saccrdos. citur:
(Vers. 19,21.) Et non cecidilex omnibus verbis Sa- (Vers. 4.) Abstuierunl ftlii Israel Baalim et Asla-
muel in terram. Non cecidisse ex omnibus verbis rolh, el servieruntDominosoli: ei conveneruntin Mas-
ejns in lerram dicitur: quia qnidquid prophetabat, phat. hattseruiitque aquam, el effuderunt in cottspeclu
rebus geslis demonstrabatur. El eeenilsermo Samue- Domiui. llebroci traduui quod corani Dnniino in
lis universo hraeli. Sermo ejns fuit ad universum eamJein aquam maledicla cougesta sint: et sicut in
Israel, quod perciniendi csseut a Philislaeis propter lege mulier zelotypa hausta aqua probalur, ila et
peccata filiorum Eli: quem sermonem cventus rei hic idoltilatrae hac aqua probati suni. Hividelicetqui
posiea probavit. se idola eoltiisse penilus dein-gabant: Tradunl cliam
(Cap. VI. — Vcrs. l&.) Erai autem ibi lapis ma- quod qiiiciiinqtie idololatra banc aquam gusiassel,
gnus: et conciderunt ligna plauslri. Lapidem isluni labia cjus ita sibi adhaercrent, ul ncquoquam ea ab
Hebroei aramab Abraham aedificat.iniiutelliguiit. ] J invicem idololatra separarc possel. Hoc indicio idolo-
(Vcrs. 17,18.) Hi sunt auiem auiaitrei, quos rcddi- latra deprehendebaliiret interficicbaiur. Qucd etse-
derunt Philistiim pro delicto Domino: Azotus utmm, qiienlia denionstraiil in eo, qnod ait :
Gaza tinum , Ascalon unum, Geih unum, Acharon (Vers. 6.) Judicavitqtie Samuel filios Israel in Ma-
unttm. Quint.ue anos et quinque iiuires, h;c quin- sphal. Judicare in hoc loco idololairas,secuiidum le-
qneciviiatfS dederunt. Reliquoe aiitein civitates pro- gem niorti tradere inielligendum est. Diciuit ctiam
vinciarum, et villa: quoeeraut absque muro, iiiures quod Moyses hoc modo idololairas qui sibi vitiiluin
tanium dederunt. ldcirco dicitur, ab urbe inurata fecerant, probaverit quando arripuilviiiiluni etcom-
usque ad villain qu.-ueral abs(|uemiiro. Quod autem bussit, et contritum usque ad pulverem sparsit, in
SCi|iiitur: Et mquead Abel magnum, super quem po- aquain, et dedit ex co potunr filiis lsrael.
suerunt arcam Domini. Abel inagiium civilas est in (Cap. IX. — Vers. 7.) Dixitque Saul ad puerttm
tennino lsracl. Abel magimni idcirco vocatur , cum suum : Ecce. ibmus : quid feremus ad virum? Non
antea Bethsamis vociiata sit, sive propler luctum enim putabal Saul sibi asinasa Snmuele aliterindi-
snper viris Betbsamitibiis ibi facluni, sive propter cari, nisi prctio divinalionis, ideo ail: Quid feremus
distinciionem civiiatis Abel Beihmaca, de qua excla- ad virum?
mavit niulier sapiens ad Joab, dicens : Qui inlerro- u (Vcrs. 12.) Festina nvnc: liodie enim veniei in ci-
gant, interragent in Abela. Sic ilaque iulelligendiim vilatem: quia sacrificium esl liodie populo in excelso,
est, quod ab urbe murata usque ad villain quae eiat Sacrificiiim in hoc loco prandium inielligitur, quod
absque muro, etusquead Abel inagiiuni, dcdcrint pra-paraverat Somuel populoin Knleudis.
mures. Super qucm, id esi, super luclum, poMie- (Vers. 19,20.)E; dimiiiam te mane: et omniaqum
runt.arcain Domini, quoe erat usque ad illum diem sunt in corde luo indicubo libi: et de asinis, qttasper-
in agro Josue Bethsamilis. Fuil ergo iu agro illitis, didisti nitdhisieriius, ne solUcilus sis: qttia inventm
doncc in Cariath-Jarim ilueia est. sunt. Erat in cordeSmil.sicut Hebraii tradunl.quod
(Vcrs. 19.) Elpercussit de populo septuaginta viros rex futurus cssel, qnia vidcrat per visum sc in ver-
el quinqttaginta millia plebis. In Hebrxo ila habctur: lice nrboris palmae collocari. Qnoe visio signum re-
Et percusxlt de populo septuagitva viros et quinqna- gale fnit.
ginta millia viros. Hos sepinaginla viros, Juuices (Cap. X. —Vers. 5.) Cmnque abieris inde, et vttra
scpliiaginla llebroei intelligunt. Quoruni merito et transieris, et veneris ad qiiercum Thabor, inceitienlte
gloria: quinquaginta millia viri comparabantnr, sic- ibi tres viri ascendentes ad Dominum in Beihel. Hi
ui ei de David dicitur: quia lu unus pro decem viri causa oralionis ibant in Beihel, ubi Jacob lapi-
millibus computai is. D dem erexeral.
(Cap. VII. — Vers. 2.) El factum esl ex qua die (Vers. 5.) Post hmc venies ad collem Dei. Collis
mansit arca Domini in Cariath-Jarim , multiplicati Dei lociis cral, nbi Propheta: habilabani. Et insiliet
sunt dies, id esi, viginti anni. a A tempore qno re- in te Spiritus Dominiel prophetabis cum eis. Prophe-
probatum esi sacerdotium Eli usque ad Samnelis lasse eum ibi Judaci dicunl de ITiturosoeculo,de Gog
ducatum, viginti fucrtinl anni miseriarum referli. ei Magog, el de proemiis justorum et pcena impio-
Peracto vicesimo anno, translata esl eadem arca a fum.
Samuele in Maspliat, et de Maspbat (ransltilerunt (Vcrs. 7.) Qttando ergo venertnl signa hmc omnia
eam Samuel el Saul in Galgala. lnde translata est tibi, fac quacumqtte invenerit manus luu, qvia Deus
a Saul in Nobe. DeNobe in Gabaa. De Gabaa trans- tecum cst. Ac si dicerel: liis siguis nosse | oleris ,
lata cst a David in domum Obed Edom. De domo qnia Deum te regem fore voluit. Et idiirco ad onmia
Obed Edom transtnlit eam David in Sion. De Sion quoe tibi agenda sunt regaiiter age, quia Deus tecum
traiistulit eam Salomon in Sancla Sanclorum. est.
« Tota hocc peficope a1verbis, A lempore, usque referri, in meo nisi desidefatur;
1337 QU^ESTIONES HEBRAIdE. 1N LIB. 1 REGUM. 1538
(Vers. 8.) Et descendes ante me in Galgala: ego { tnodi famam : percussit Saul stationem Philistinorum.
qttippe descendamatl te utofferas oblationem, cl im- Sic enim inlelligcndum est, quod cum audissent
moles vtclimas pacificas. Septem diebus exspeclabis Philisiiim, subauditur, conturbaii sunl. Saul cecinit
donec veniamad le, ei oslendam tibi qttm facias. Vide- buccina. Iloecbuccina signtim viclorioe elexliortatio-
lur qnibusdam inculpabiliter Saul oblulisse holo- nis fuit, ut audirenl et nossent llebraT, conlurbnlos
caustum,cum Samuel exspectatus ab eo, juxta placi- et superatos esse Pbilistaeos. Propterca seqnitiir:
tum septcm dieruin non venerii. Quod si quis huiic Et universus hrael audtvil Itujusniodi [amam; Per-
locum bcne ilistinxerit, inveniet eum non innnerito cussit Saul slalionem Philistinorum. His rebus com-
culpalum fuissc et iiiobedicntem redargutum.Locus penic, confortatus esl lsrael propler hoc. Et sequi-
aiilt-m hic apud Hcbroeos ita dislingtiilur: Et de- lur: Et erexil se Israel adversus Pliitisimos, id esl,
scendesanteme in Galgala : ego quippe descendiimad viriliier coepil agere conlra Pliilisieens.
te. Et poslea infertur : Ad offerendas oblaiionesel r-
(Vers. 6.) Quod cum vidissenl filii Israel se in
immolandasvictimaspacificas, septem dicbus exspecta- arcto posilos : uffliclus enim erat popttlus: absconde-
bis, donec veniam ad te, el ostendam libi qumfacias. rani se in speluncis et in abditis, in petris quoque et in
Non enim Samuel,suuni proestolari advenlum Sauli antris, et in cistemis. Hebrmiautcm transierunt Jorda-
seplem dierum tempore prsecepit, sed ad oJTerendas } nem in lerram Gad et Galaalh. d Si se abscondit
oblationes, ct immolandas victimas pacilicas, se ab Israel in pra'fatis locis, quid est quod ait: Hebrmi
eo eisdein sepiem diebus voluitexspectari. Quod ille autem transierunl Jordanem. Absconsis enini qnibiis-
nequaquam fecii, et idco mei ito culpatur, el stulti- dam Israelitis qui Saul et popiiliun qui ciiin co erat,
tiae elogio denotatur. reliquerani: qua-dam pars eonim qni hic HcbrxT
f (Vers. 12.) Respondilque aller adalterum, dicens: vocaniur tiinore perlerrili, defeeerunt a Saul et a
Etquis paler eorum? Ac si dicerel: Et qttis a major viris qui cum eo erant, el descenderunl in rastra.
illo in dignitate et sapientia ? Optime enim potest Pliilistiim. Queni' lociim ad inlelligeudum clarius et
inter Prophelas versari, cl pater eorum , id est, manifestiiisseqiienliademonsir.ini/ineolocoiiliiait:
inagister vocari, qui tam doctus el sapiens est.^Pa- (Cap. XIV. — Vers. 21, 22.) Sed el tlebrmi qui
termagisier vocatur : sicul ElisoeusEliam pairem, fuerant ctm Philistiim abheriet nudiuslertins, ascen-
id est, niaiiislrum vocat: Pater tni, pater mi, currus deruntque cttm eis in caslris, reversi sunl ut essent
Israel et aurigu ejtts (IV Reg. n, 12). lit in libro Job, cttm hrael, qui eranl cum Sattl et Jonaihan. Ontnes
Heliu Elipbaz palrcm, id est, magisirum vocat, hoc quoqtie[\1. ergo] hraelitm, qui se absconderanl in
modo: Paler nii, probelur Job usqite ad finem (Job. monle Ephraim, audienles qtiod [ugissent Philistiim,
xxxiv, 36). l sociaveruni se cum suis in pralio. El verstts ad prm-
*
(Cap. XIII. —Vers. I.) b Filius unius anni erat dam; lulit oves el boves, elvitulos, et maclaverunl in
Saul cum regnarecmpisset. Duobiisaulem annis regna- lerra, comedilqite populus cum sanguine. Non fecit
vil superlsrael. Non de Isbosetb filio Saul, sed de eo- popultirn irritum juramenlum, quo eos Satil adjura-
dem Saule dictum est hoc. Sicenim eratinnocens, veral, dicens: Maledictus vir , qui contederit panem
qiiando regnare coepil, sicut liliusest unius anni, ct usque ad vesperam, donec ulciscar me de inimicis
in eadem innocenlia duobus regnasse annis dicitur. meis: quia vieloria jam potiti eranl: scd peccaS'-e
(Cap. X. — Vers. 2S.) Lomlus est attlem Samuel Dontino el cum sanguine comedisse diciinliir: qnia
ad populum legemregni: llebroeus, Judicitimregni. contra lcgis prseeeptum aniequam sacrificiumvesper-
Et reposuit coram Domino. Coram Domino, id est, linum perogeretur, coinederunt. Sic itaque usus
coram arca Donini, quoe crat in Maspliat. eral, ul quando homicidiiim abcis, aut in suis, aut
(Ctip. XII. — Vers. Jl.) Elmisit Dominus Jerubaal in exteris fiebat, ul non comedercnl, aniequam sa-
el Redan et Jephia, et Samuel, et eruil vos de manu crificium vesperiinum pro eis fieret. Aliicr pecc.isse
inimicorum vesirorum per circuitum. Jerubaal ipse Doniinoel comedisse cum sanguine dicunt: qUia
esl Gedeon: el Bedan ipseesl Sanison. mactatis victimis, imn oblulerunl ad sanciuarium
(Vers. 14.) Si timuerilis Dominum, el servierilis ei, !) sarerdotibus juxta legis pr,i'ceptum adipem et sau-
et audieriiis vocem ejus, el non exasperaverilis os Do- giiinem,cum videlicelsanctnariumsecnm habcrent.
mini. Os Domini, dicil os Propbelaruni, qui ex ore Qiiando locus sauclimrii procul eral, jubetur [A/.
Domini Ibquebanlur. jnbebaiur] sanguis victimarum in lerram fundi, de
(Cap. XIII. — Vers. 3, &.) Quod cum audissent hisvidelicet victimis quas ad suos ' esus proppara-
Philistiiin, Saulcecijiit buccinain omni terra, dicens: bani. Qunndo vero sanciuariuni proesens erat, san-
Audiant Hebrmi. Et universus Israel attdivit hujusce- guis hosiiarum superaltare Domini jubelur fundi,
1 Pi-:eposleriisordo capiiuloruin exsial hoc loco, lur cuin tanicn alia consequen'er pnsiia sint, quacad
nam verba istoec initio capituli decimi lertii legun- caput decimum et duodeeimum noscuiilur.
aIn meo ms., quis major illorum in dignitate, etc. d Apud Babaniim , Qumsiio non indigna oborilur,
b Videas haeclanien suo, non proepostero ordiue, si se enim abscondii, etc, ac deinde, Quod ita solvi-
penes Itabaiuim reciiari. tur, Absconsisquibusdam, etc,
, c ,Cum VuigTnointerpreic metis msij vidissent viri e Sic. ms. nieus et Rabanus legunt. Anlea erat «rf
Israei. SIIOSUSUSi
1553 AD TOMUMIII OPERUM S. HiERONYMlAPPENJIX. 1540
sicut estillud in libro Deuteronomii: Sanguinem hos- Aniitias eorttm qum tmsa sunt. Primilioe hic Ca quae
tiartim luarum fundes in allari: camibtts autein ipse poliora el ineliofa erant, iiitelligendac siint.
vesceris: quod praefatus tatneir non fecit populus: (Vors. 29.) Pqrro iriumphaior in Israel non parcet,
Peec.isso idcireo dicitur Domino, et Cum sanguine et pceniiudinenonflecteinr: neqne enim homo esi, ul
comedisse. agal pmniientiam.ln Hebroco legilur, porro triumpha-
(Vers. 55.) Mdificav.ilaulem Saut aliare Domino. torhrad non meniieinr. Tiitiniphator isle Deus est.
Tunc primum ccepitmdificarealtare Domino.IlebracuS Non meiilietur, quia ea qnre promiilit sibi famulan-
noii babct primutn. Quoeieiidum itaque ctmi antea tibus, largitur. Poeninidiue non flecletiir, quia non
legalur opdiflcasse aliarc, qtiando a Samuele incre- pGenifeleum de bonis qn;e lafgilns esi.
patus cst, curliic dicalur, tunc ccepilmdificarealtare (Vers. 30.) Sed nunc honora me coratn 'senioritus
Domino. iEdificasse itaqnc antea legitur altare: sed poptili mei, et coram Israel. Honora mc sicul r<-geiii,
qtiia iimbcdienler illud acdificavit, non Domino oedi- ut ego praecedani sicut rex, et lu subsequaris, ut
ficasse iiitelligilur. Hic autein quia obedienler el adorem DominumDcum luutn. Senes auiem populi
recte illud aedilicavit, Doniino acdificasse perliibe- sui, suam tribum : eicoram Israel, casteras tribus
tur. Israeldieit.
(Yers. 38.) Dixilque Saul: Applicale httc univer- B (Cap. XVI. — Vers. 18-) Et respondens unus de
sas angulos poputi. Angulos populi, priucipes po- pueris , alt: Ecce vidi filittm Isai Belhlehemitem, et
puli vocal, quibus idem populns adhnprebal. cactera. Puer iste Doech Itluiuaeusliiisse perhibetur,
(Cap. XV. — Vers. 5.) Nunc crgo vade et percute inimicus David : et omnia qua: de David in biudein
Amalec, el demolirc ttniversa ejus. Non pttrcas ei, scd dixisse videlur , inodium cjus dixisse dicilnr : quia
interfice a viro nsque ad mulierem, el parvnlum atque volebat iuiiiiicitioec-ausaelinvidioe livore ut ad Saul
lacientem, bovent el ovem,el camelume.tasiuuni, at- venirel, quatenus ibi qualibet occasione neearetur.
que jumenta. Ideo auictn Doininus jumenta Amalec (Vers. 15.) Et direclus est spiritus Domini in David
detnoliri jubet, ut nee in jumentis ejus menioria (ie- adie illa el inreiiqimm. Ideo diivciuiin eumSpiritus
ret. Doininiis enim dixerntse deletunini nieinoriam Doinini diciiur, eoqnod lunc Psalnioscanere cospe-
Amalee de sub coelo. Idcirco prtecipilur Sauli, ut ril.
eum peniius ab homine usque ad jiuticnta deleret. (Cap. XVII. -^. Vers. i.) El egressus est vir spurius
Sed quia ejus memoria, id est, Amalec penitus de- de castrisPliilislinorttm nomine Golialh. Spurius dici-
leta non fnit, Snulis peccatum e( inobcdienlia in lur , quia a paire gigante , matre veroGetbsea natus
causa exstiiii. Deqtio Anialec ila in Libro Deutero- eral.
iioinii dicitnr: Meinentoqum feceril libi Amttlecin C (Vers. 12.) Davidautem erat filius viri Ephratmi de
via qxande egrediebaris ex Mgypto: quomodo occur- BelhlehemJuda, cui nomenerat Isai, qui hahehal octo
reril tibi, et extremos agminis lui qui lassi residebant, filios. Quoerilur cur hic ocio (ilios liaberc dii-aiur,
ceciderii. Lassos bic Hcbroei•immiindos secundum ctim in Paralipoirienon non nmplhisquain septem le-
Jegeni extra castra niaiienles iiilclligtint: qiios ce- ganiur. Quod ila solvitur. Nalhaii, Propbetani lilium
cidisse Amalecitae dicuntur: quia siculipsi iradunl, Sammaa filii sui, qtieni in loco filii educaverat el
cornin circumcisioiicin ampuiavefiint el in subsan- nuirieral, inter filios amiumerai : Nain et cofanl
nalionem Dei, in coelum projccerunt. Satniiele sepletn ejus Jilii leguntnf adducti fuisse ,
(Vers. 6.) Dixiique Sattl Ciumo, abite, recedile at- et octavas esse in pascuis (Vers. 10). Inter quos Na-
que discedite, ne forte involvamte cum eo. Tn enim tlian addacluiti fuisse manifesluin est, qui et Jona-
fecisti misericordiamcum omnibus filiis lsrael, cum than vocalur. De quo in extrema parte Samuelis di-
ascenderentde jEgyplo. Ceni ipse estjeihro cogna- citur : Percussit aittem euni Jonalltan filius Sammaa
tns Moysi, de cujus genere erantCinoei qui descen- fratrisDavid (II Reg. xn, 21). Et noiaiiduin , quod
derant ad Anialec, et liabiiabanl cum eo, qui utique ubicanique Propbeta vocatur, Nathan scribitur, non
consaiignineiiseorum crai: et hscrediiatem in ejus Joiialban.
lerra habcbat. Miscricoriliim vero Ceni cum filiis D (Vers. 18.) Et fraires tuos visitabis si recie agant:
Israel fecisse dicitur.sive quia Moysen fovitin terra et cumquibus ordinati simt, disce, In Hebracoita ba-
Madian, sive quia consiliiim dedit Moysi qiialitcr belur : Et fratres ttioSvisilabis, si recle aganl : el pi-
muliitudinein populi gubernaret. gnoracorumtolles. Pignora in hoc lOcoiJebrici libel-
(Vers. 12i') Nuniialum est aulem Samneli eo qnod los rcpudii intelligunl. Siquidem usiiin illius gcntis
venisselSaul in Carmelum, el erexissetibi a [orniccm fuisse b ferunt, utquando ibatur-alJ eis iii puguam ,
triumphalem. Qtiundo victoria potiebantur, faciebant libellos repuilii uxoribus suis dareni: Ut si coniigis-
arciim de myrtelis ct palmis et olivis, ob signum set virum in praTio c.ipi , el iu captiviiaiem diici,
victorioe. niulier cjiis exspectatis tribus annis, si vir ejus non
(Vers.2i.) Tulit aulem populus oveset boves, pri- redisset, alium ducerel viruni.
<
» In ms. Ambrns., el erexisset tihi fornicem, elc. ex aliorum ore de genlis suaemoribus fuisse
b Mirum homincm Ilebr^uni genere, tameisi qnam locuturii.
poslea velis Chrisliana: fidei iiomen dedisse, sic tan-
1341 QU.ESTIONES HERRAIOiBi IN LIB. I REGUM. 1342
(Vers.2>.) Quare veitisti,ei qnare dereliquisti pau* V David aliseonderetur, collocutum intef eo* fuefat.
culas Ovesillas iu deserlo ? Ego novi superbiam tuam In quemagrum crebro Saul consiliandi gratia conve-
et neqtiitiamcerdis lui. Nosse se dicit illius superbiam nire solebat , ubi etiam constitutum fuerm , utocci-
et iie<_uitiamcordis : quia putabal eum linnore cor- derettir David , quod et Jnnathan indicaverat Da^*
dis elevari, eo quod Saniuel unxiisel illum in re- vid,
gem. (Vers. 24.) Et exspoliavit seetium Saul vestimentis
(Vers. 54.) Assumensautem David caput Philistmi, suis, et prophetavit coram Samuele. Quiestio magna
attuiil illud in Jerusalem : arma vero ejus posuil i» bie-oritiir, cum in prasccdeiiiibus legalur : El non
tabernaciilosuo. Quod dicil altulisse Duvid c.aptit vidit Samuel Saulem usque in diem mortis sum : ° et
Plidistociin Jerusalem. aniicipaiio est, quod postea hic prophetasse coram Samueledicatur. Qjatn qnses-
fecit. Arma vero ejus, id est, Phtlistoei, non est in- lioneni Hebroeibis duobus modis solvuni. Ant non
telligetidum quotlin suo posuerii laberuaculo, sed in vidil cum , quia quando jnnctus esl Saul cuneo Prc-s
laberii3caloDomini,'de quo tabernaeulo poslea Iiaec phetaruin , abscondit se Samnel, ne vtderetiir ab
ab Abimelecb sacerdote susccpit. eo. Aut non vidit eum iinliilum habitu regio, quo in-
(Vers. 55.) Dixilque Abner : Vivatanima ttm , rex, dutus erat quando diclinn est : Non vidit eum usque
si novi, Secundum illud lociitionis genus hoc dicluin Uin diem mortis sum, subauditur indutum habitu re-
est, quo dictum est illud : Benedixit Naboth Ded et gio, Exspoliasse vero se non omnibus veslimentis, sed
regi (III jRsjjj.xxi , 13); ac si dicerel, non vjv.it regalibus tanium , inielligendum est.
auima uia, rex, si nov.i. Aliier, videam morieni ( Cap. XX. — Vers, 1, 2.) Et sit Dominustecum;
tuam , si novi. sicnt fuit cum patre meo. El si vixero, facias mihi tni-
(Cap. XVIII. — Vers. 10-) Pest diem aulem atte- scricordiam Domini. Sit Dominus tecum sicut fuit
rum iiwasil Spiritus Dei malus Saul, et prophetabat in cuni patre meo, idest, sublitne faciat regnum
niedlo domvs sum. More urreptitiorum propheiabat : tuu.m, sicui subliine fecil patris mei regmiiii. Et si
et pvophetasse suum in lioc loco, non est aliud in-. vixero , [qcias mihimisericordiam Domini, ut scilicflt
telligendmn , nisi aliena retulisse. siin secundum in rcgno tuo lel si niortutis fuero, non
(Vers. 15.) El egrediebalur David , ei 'ingredieba- au[eres misericordiam tuam a domo meausque in sem-
tur i» conspicku populi. Quando egrediebanlnr in piternum.
pagn;i.m, ipse prituus more regio egredicbatur in (Cap. XXI. —- Vers. 1.) Venit autem David in
conspectu eornm , et regrediebatur. Nobe ad Ahimelech saceriotem. Ahimelec ipse est
(Yers. 21.) Dixitqtte Saul : Dabo eam itli, ui fiat Aja filius Abitob, filii Pliinees , fiiii Huli.
illiin scandalum, ul sit super ewn manus Philistino- t (Vcrs.5.)E/ fueruni vasa ptterorumsancta.Ahimelech
rum. His daobiis perictilis Saul David putavit inte- interrngai uirum David et pueri sui, quos iu illum,
rimiposse , scilieet aul insidiis lijioe suae, a qua so et in illuin locum conduxisse se dixerat, muodi es-
videbat mulium amari, aut causa pracputioruin Pbi- sent. David vero oenigtuatice plnfalitcr de seipso
lisiinoruai, ptopier quoe adipiscenda, Piiilista.o> respondil, dicens : El fueruiil vasa puerorum sancta,
crai belio aggressurus. Dixii ergo Saul ad David ;'/» a concubiiu conjugali. Quod vero ait , porro via hmc
duahitsrelms gener mms eris hodie. In duabus rebus potluta est, et in Dcbraeo lcgitur, parro via hmc
generum eum sibi fulurmn dicil: quia j;im ei altu- laica esl, sic est inielligcnduiii: via baec Jaica est,
krat praepulia Philistiiioruin pro Merob, qtiam Saul ac si diceret: in lege praeceiitum est, ut extrancus
dedit Adrieli Muliolathit* , et postea pro Michol du- non comedat ex cis: et tu interrogas utriim miindi
ceota. Et quainvis uon aperle dicatur pro Meroh sint pueri, qui etiam, simuudi esseut, nequaqnam,
Saul proainiliaPhilislinoruro David dcdisse : lamen eis vcsei debcreii.i, Idcirco via haec est laica, quia lu
qui praecedeutia el subsequeulia perlegerit, et per- laicaliter interrogas. Quod vero hsequitur : Sed et
scruuiius fuerii, invenict euro his Sauli proeputia ipsa hodie sanclificabiUtr in vasis : ipsa uti<|iie in
PJii.istiiionuu dedisse. Potest eliam et aliter imel- vasis, idesi, in inente suasanCilificari dicitur jquia
ligi. ln duabus rebus gener meiis eris hodie ,quia ego y ni=i necossitate corporis et periculo vitae urgenle,
qtuesivi a le ceuium praeputia, Pliijistinorum , _et lu nequaqiiam vescerclur eis; non lamen aperte eos-r
obtuiisli ducenta. deni legitur David panes comedisse. Tradunt Ucbraei
(Cap. XIX. — Vers. 5.) Ego autem egredienssiabo ncquaquam David eas couiedisse panes: sed aliter
juxta palrem tnexunin agro ubi lu fueris, et ego loquar lamen c ' Dtiminus in Evaogclio (Mallh. xn, 4).
de le ad patrem ineum, et quodcumque videro, nun- (Vers. 7.) Eral autem ibi qttidam vir de servis Saul
liabo libi. Descensurum namque Saulem in eumdem in di.eillainlus in, tabernaculo, et nomen ejus Doech
agrum Jonaihan, Daviddixerat, et ut ineodemagro [Al. Dog] Idumceus, In Hebrseo dicitur , obiigatus m
1 Dominum Jesnm et Evangolium ejtis opposuit facile credilu videlur, ipsttm in Chrislum credidisse,
Tradiiioni Hebroeorumauctor hujusce operis, quare utjam alibi a nobis ob»ervatum est.
a RectiusipenesRabanum, quomodohic prophetasse. c Rabanns Ininc lociini, ex quo Clirislianoereli-
h Additms. Ambros. meis , quod subsequenti ver- gioni iioineii dedisse Hebraeuiii operis auctorein ar-
siculo jungit. gumentari iterum licet, penitus noii agnoscit.
1343 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONTMIAPPENDIX. 1341
conspectu Domini. Obligalus idem Doech Idumaeus j<^el quiquasrtmtDominotncomalum. Fianl, inquit, sic-
crat voto , qno se obligaverai aliquot diebus in la- ut Nabal, ul pereant sicul Nabal in stultitia sui.
bern-iculo Domini iminoraluruni, et oralioni vaca- ( Vers. 50. ) Cum ergo feceril Dominuslibi Domino
ttiriim. meo omnia qitmloculusest bona de le, ei consituerit te
(Cap. XXII. — Vers. 5.) Dixitque Gad Propheta ducem hrael, iion erit tibi hoc in singiilium. Non erit,
ai David : Noli manere in prmsidio. Proficisccre el inquit, tibi hoc in siugultum : ut inodo cffundas
vade in lerrant Juda. Miro modo hic inlroducilui- Gad sanguincm Nabal, el propter boc flendiim libi sil et
Proplieta , cuin in praccedeiitibus ejus nulla facla pceiiitendum.
fiieritineniio. Sicitaque hic introilucilur, sicul Elias ( Vers. 44. ) Saul autem dedil ftliatn sttam Mirttot
Prophela iu loco nhi dicitur : Et dixit Elias Thes- uxorem David, Phalti filio Lais, qui erat de Gallim,
biies de habitatoribus Galaad (111Reg. xvn, 1). Ex Ul Hebrad tradunt, non cognovilb eain; id est, Phal-
ore itaque Douiini Gad propliela David dixit, ut non li: quoniam si cognovissel eam, numquam David
hioraretur iuter gentes ct in terra polluta , sed in sibi cam posiea sociasset, quia in lege peuiius hu-
terram Juda rciliret, el ibi juxta volunlatem Do- jiismodi prohibelur coitus. Idem namque Pbalti de
niini persecuiionem inimicorum ferret. Gallim, id csl, dc iiiundatione eral. lnuudatio, hoc
(Vers. 18.) El trucidavilDoechIdummtts in die illa ]B est, Galliin, lex inteHigitnr. Leuis enim doctor erat
ocloginta quinque viros veslitos ephod lineo. Iu He- de Bahurim, id esl, de electis. Quando aulem a Saule
bra:ohabetiir: porlantes ephod lineum. Aiunt Ilebroei, Miciiolei datur, P/w/ft, id esl, evadens,inlerpretatur.
non omnes ephod linetini portasse, sed tales eos Quando vero ab eo eadem Michol aufcrlur, Phalliei
fuisse, qui utique digni et idonei essent ad porlan- id csi,etw/ciis a Deo interprelatur. Evadens a Deo
dnin epliod. dicitur, quia custodivit euin, ne tangerel eam, ne
(Cap. XXJII.—Vers. i\.)Si tradent tneviri Ceilmin fierel transgressor lcgis.
manus ejus, elsi descendetSaul siculaudivitservns tuus, Secutttsquecsl eam vir suus plorans usque ad Raltu-
DomineDettsIsrael, indica servoluo. El ait Dominus, rim ( II Reg. nt, 16). Plorasse dicilur prae gnudio,
descendet.Acsidiceret: si hic sieteris, descentlel. Et eo quod Doniinus eum custodisset, ne eam tange-
quod ait: Si tradeni me viri Ceilm: et Dominus ait : ret.
tradent: iste est sensus : Si descenderit Saul, et bic . (Cap. XXVI. — Vers. 6. ) Ait autem David ad
te invenerit, tndeiil. Porro eolempore, quo fuge- Althnelech Eihmttm et Abisai fiHumSarvim [ratrem
ratAhiathar filius AliimelechiidDavid in Ceila, epbod Joab, dicens : Qtiis descendelmecuin? Aliimclech ipse
sccum babens descenderal : epliod illnd erat, quod est Urias. Urias ergo interpretaltir, tttx mea Deus.
Moyses, jnlientcDi)iiiino,fecerat: in quoerattfoc/rma 'G Ahinielech inierprelalur, frater meus rex.
et veriias, iu rjuoetiam consuluit " sacerdosDominum. (Cap. XXVII. — Vers. 8. ) Et ascendit David, et
( Yers. 18. ) Percussiligiluruterque, Jonathan sci- viri ejus, et agebanl prmdas de Gessuri, et de Getri,
licet et David fmdus coram Domtno. Coram Domino, el de Amalecitis.Hi enim pagi habiiabanlur in lerra
id est, coram Gad Propheta, et Abiatbar Sacerdote, autiquitus. Ili pagi non eiant sub potestate Aehis.
qui portabatephnd. Habilaii in terra antiquilus dicunlur, quia quit-ti et
( Vcrs. 25. ) Ivil igilur Saul et socii ejus ad qttm- securi haHlati fuerant, et nullius hostis dcprajdalio-
rendum. El nuntiatum est David, slatimque descendil nes perpcssi.
ad pelram, et vcrsabaiurin deserto Maon. Descendisse ( Cap. XXVIII. —Vers. 3. ) Samuel aulem tnor-
ad peiram dicilur, idest, ad luiissimum locum, in tuus esl, flevitque eum omnis Israel. El sepelierunl
quo ea, quac sibi oneri et gravia erant, reposuit. Et eumin Rama urbe sua. Supra (Ad cap. xxv, l) nam-
ipse versabatur in deserto Maon, quosibi suffugium que diciiur scpulius fuissc in domo sua in Rama. In
patehat. domo sua, in lamilia vidclicet et cognaiione sua.
( Cap. XXV. —Vers.2. ) Erat autem vir quispiam Quacritur iiamque, cum superius jam mortuus lega-
in solitudine Maon. Hebracushoc in loco non habet, tur, cur hic rcpetotur mortuus. Mortuus hic, ul He-
in sotitndine. ln Maon enim civilale habilabat, non -" braei volunt, resuscitationis suaecausa repetitur °.
in soliiiidine. (Vers.6.) ConsutuiiqueDominum: el non respondit
( Vers. 21. ) Verefruslra servavi omnia, qum htijus ei, neqtteper somnia, neque per sacerdotes. Hebroeus,
erant, et non periil quicquam de cunctis, qum ad eum neque per doctrinam , tteque per Propheias. Res-
pertinebanl, el reddidit mihi malum pro bono. Tunc pondeb.it Dominus pcr somnia, sicut iidem llebroci
quippeei reddidit malum probono, quando blasplie- asscriint, eo quod nrando et jejunando poscebant
mavil eum conviciando, el dixil : Qnis esl David, et oraciiluin sibi fieri ilivinuin, et Deusillis pcr somiiia
quis esi filius Isai? Hodie increverunt servi, qui fuge- revclabnl ea, quae futura erant, quod in hoc loco
runl.dominos suos ( Vers. 10 ). niinime Saul fecisse legitur. Per doctrinam, per
( Vers. 26.) Et nunc fiunl sicut Nabal inimici tui; epbod scilicel, quod Sacerdos in pectorc porlabat.
» Idem David supponit, pro Sacerdos. non sutTecerit: et repeiiiur, ut damnatio Saulis, qui
h Ambros. ms., idem pro id est. in peccalis mortuus erat, et reliclo %o, conira, legem
6 Legerat proeterea Rabaniis, dunimodo de suo Ptjihonein consulebdt,justa esse mdmfestarelur-i
1345 QU,ESTI0NES HEBRAICE. IN LlB. II REGUM. «316
At?<7ue per Prophelas, quia illisconsulenlibus, Domi- _.^ ciiias; quia si lassi remansissent, nulla eisdeberelur
nu^ iicquatiiiainrespondebat. Ili Prophetac dicunlur. de pra'dis portio.
fuisse discipttli Samuelis, quibus prophetanlibus ( Cap. XXXI. — Vers. 5. ) Quod cum vidisselar-
junxit se Satil, et proplielavit. miger rjus, vidclicelquod mortuus essel Saul, irruil
( Vfis. 7.) Qtimriletnihi ntulieremhabentemPytho- etiam ipse super gladium suum, et morluus estcumeo.
nem, et vadamad eam, et susciiubor per iliam. Nullo Arinigeriim istum Hebroei Doecb Iduiiioeumdicimt
acceplo diviniiii-.S.111Ire-ponso, convenitur ad Py- fuisse, qui cernens Saul mortuum, scipsum ob ine-
Ihtines. Quamvis ergo Saul legatur erasisse tnagos tiiin David inlfremil.
ct liaiitilns de terra : hanc lanien muliereni Hebroei (Vers. 6 ) Mortuus est ergo Saitt, et iresfilii ejtts,
niatiem fuisse Abner filii Ner aiitumani, el pro| ler el anniger itlius, et universi viri ejus. Viri. i.-li, pueri
eunidem Abner, ne periinerelurcum coelerisPytlio- doinestici ejus inlelligenili suni. Ui trcs filii Satil
nissis, absconsam ct reservatam fuisse. ciun eo interlecli sunt, Jonaihan, Abinadab, qui et
(Cap. XXX. — Vers. 24.) Nec audietvosquisqucm Jesui, et M<-Icliisua.Isboseih auiem doini eral, qui
de sermonehoc. JEqua ettitn pars erit descendentis ad anno, quo S.ml rex constitulus cst, natus fuisse di-
prmlium,el remanentis ad sarcinas. Cum in Lalinis cilnr, qui eiiam qiiadraginia aniiorum fuis e legiiur,
codicibus legatur, lassos quosdam substitisse adsarci- g cuin regnare ccepissel: unde colligilur Saul qnadra-
nas : el iu Hebraeoliabeaiiir, ' jussos fuisse, ul resi- ginia aiinos regnasse. Qiioerentlum cur alibi legitur
derent ad sarcinas : locns hic monsirat, Hebraicam Jesui, et alibi Abinatiab VJesui enim interpretaliir
veritatcin in hocloco seqni debere, quoe non lassos, mqualis. AJqualis ideo dicitur, quia sei_uaiis niciiti
sed jussos reinansisse ad sarcinas, dcit fusse. Ait fuisse lilii [Al. filitis] cum patre nieniorantur[A/. me-
enim iia ; ASquapurs erii descendenlis ad prmlium, moratur]. Abinadab interpretatur, paler meus sponte.
et remaiieniisad sarcinas. Non ait, qui lassi reman- Sponie elcniin sua pater ejus Saul niale agendo
«eiunt ad sarcinas; sed absolule, rematienlisad sar- acquisivit, uttalitcr una cum filiis perinieietur a.
1 IIunc locum abunde confiilavi in annotitionibiis esse et fonli HebroeoVJS piggeru, plane conscnticn-
meis Divinoc Bibliotheca: S. Ilicronyini, ostendens teni. Cousulat qui voluerit observutiones nostras.
Liitinaui versionem, qtti lassi subsliterani, optiiiiam
a In Ainbros. ms., Expliciunt QumslionesHebraicmde libris Malacltitn,

aIN LIBRUM II REGUM,

'
( Cap. 1. — Vers. 2.) In die aulem teriia appa- C a forliludineettirooreDomini, sicut Saul.recederent
ruilhomo veniensdecastris Saul, et reliqna. Ilnminem el eo modo, quo ipsc perier.-it,perirent. Qnod autcin
istuniAm.ileciteinHebroeifiliuni Doecb fuisse dicunt. ait: Ecce scriplum esl in libro Justorum : liberjuslo-
Amalecites enini et Idtimaeus nnuni est, quin lilius rum, liber b Sanutelis esl, ubi contiiientur Prophciae
priuioiieiiiliisEsau Eliphaz fuit, et hujus (ilius Ama- justi, Samuel videlicet, Gad etMatban : in quorum
lec. Diadeinaanleinetarmiliam, quae David detulit, libro scriplum esse perhibetur, qualiler Satil rece-
a patre Doech commendata sibi fuisse llebraei per- dens atimorc Domiiii.perinobedientiani suamperiil.
liibeut. ( Vers. 19. ) Iitclyli lui lsrael super montestuos in-
. ( Vers. 12. ) El ptauxerunl, el fleverunl, et jejuna- terfectisunt. ,ln Hebrao habetiir, super excelsa tua.
verunt usquead vesperamsuper Saul el superJonaihan Et est sensits : 0 Saul, gloriosi Israel super excelsa
filium ejus, et super poputumDomini, el super domttm tua interfccti sunt, quia in peccato inobedicntiaetuoe
Israel. Populum Doiuini, sacerdotes,et douium Israel una tecum perierunt. Inobedientia namque tua pro
gencraliter oninem populum lsrael dicit. idolis, id est, excelsis reputataest, sicut est illud in
( Ven. 18.) El dixit, ttt doceretfiiios Jttda arctim: libro Samuelis : Melior esl enim obedientia, quam vi-
Ecce scriplum est in tibro Justorum. Et dixit, subau- cliinm: el auscullare magis, quam offerre adipem arie-
ditur D.ivid,ut (loccref, subauditur Deus, filiosJuda D lum : quoniam quasi peccatumhariolandi
estrepugna-
arcum, reges videlicct Juda doceret fortitudincm, re, et quasi scelas idololatrimnolle acquiescere(1 JRejgt.
scilicet utforlcs etintenti es-ent in timore Domiui, xv, 22, 23).
et in praeceplisDei, ne per inobedientiam reges Juda • (Vers. 2i.) Filim Israel super Saul flete, qui vestiebat
1 In omnibns fere codicibnsmanuscriptis hoeccon-
qui liac divisione utilur post vncem perimerclur,
jiinclim legiinliir, el nulla exstat Quocstioiium.Ilc- EXPLICIT DELIBKO REGUM. 1TEM JERONVMUS DE LIBRO
braiciiiuin divisio in primum ct sccuudum librum SECiiNDO REGUM CAPITULUM i. Quoeoiiinia minialis lit-
Rcgum : attamen unus est Colberlinus num. 2852, teris dcscripia sunt.
- a Haiie meus ms. inscriplionem
b supplet. pellai, non Samueli tribuit, sed ipsum Gcneseos li-
. Veinsllieionyiiius in Isaiam cap. XLIVinilio, et briiin esse putat, ipsoruin secutus Hebrscoiuiu seu-
in Ezechiel. cap. VIII, huuc libruin, quem Recliap- teuiiain.
tm AD TOMUM1110PEMJM' S. THERONVMlAfPENDTX. ISit
coccinoin dcliciis, qui prcebebatornamenta aurea cttl- j { Vers. 55.) Plangensque rex Abner, ait : Nequa-
tni veslro. Vestiebat eas coccino, et praebcbat orna- quam, ul mori wlenl ignavi, moriuus es, Abner : Iioc
menta aurea cullui caruni de proedis liostium quas est, non peristi in slultiiia tua, sicut iguavi perire
agebat. solent : qtiia fraude deceplus es.
{ Vers. 25. ) Quomodo ceciderunt fortes in prmlio ? {Vers. 54.) Manus tum tton mtnt lignlm, et pedes
Subaiiditur, in peccato tuo. Jonalhan in excelsis tuis lui nonsuwt compedibus aggravali. Kon cs jure bclii
occism est. In lielwoeo non Malietur, esl. Est cniin captns, et inanus tuae iion sunt'ligaioe,etpedes com-
sensus : 0 Saul, Jonatban in excelsis tuis, id est, in pedibus aggwwati, -sicut eoriira manus soJent ligari,
peocato iuobedientiae tijoeoctisus, subaudilur csi. et pedes vinciri, qul in pr.elio capi solenl. Dtdo igi-
( Cap. II. — Vers. 6.) Et nuuc relribuet quide.m t«r, non viribus, perempius es.
vobh Domiimsmisericordiam et vcritatem. Misedcor- (Op. IV. —Vers. 2.) Dtte autem viri, principes
diain, in pra>sei)tisoccuTo,verTtatem, in futuro ; quia lalronum erant fiiio Saul : nomenuni Baana, et nomen
Miisericordia, quse in piaesenti sseculo trrbuilur, ad •idteri.Reeltab, filii Remmon Berothitm, de fiiiis Ben-
coniparaiiniiemaeternte niisericordioeinie<idaciuiii-est. jnmin. Dtio vlri isti principes erant super expeditio-
( Vers. 8. ) Abner autem fiiius Ner princeps cxerci- nes IsLosetb. Mortuo "veroAbner, ulfleJifteilradunt,
ius Saul, tutit hboseth ftlium Saui, elcircumduxil eum 5 coiiciJiali -s-unt cum MifibosetlijUt uita interfieerent
per castra. In Hebrao habet.ur, transduxit eumin Ma- Isboseih, eieumdem Mifibosetliconstilueruiu regem:
naim, quminterpretantur caslra. Transdiixil eum, in- ct ejiisdem consilii -delatorem Mifibosetli exstilisse.
telligendum est ultra Jordaiiein, et in Manaim regem Et idcirco bic idem Mifibosetli suljintroducitiir hoc
eurn «qnslituisse. -modo.
Super GalaadetsuperJessuri. Hebraeus, Assuri, id '{ Vers. 4.) Efal auietn Jonathai fiiio Hatd filius de-
est, supertiibuin Ascr. tilis pedibns -: quinquemtis enim fuit quando veidt
(Vers. 26.) Et clamavit Abner ctd Joab, ei ait: -nuntiusde Smd, et Jonaihan ex Jetrad, et cociera se-
Num usque ad inlernecionem luiis mucro desmviet? quenlia. Videntes vero Baana elRccbab a Mifiboselh
Bebroeiis non liabel, ims. Anignoras, ijuodpericulosa suum proditum esse consili.uin, liiiiore perierriti,
sil desperatio ? In Hebrseo ita habetur : An ignoras, fuga Tapsi siint fe sGetliaimt fiiernntqnc ibi adv.ena;
quod amarus erit finis. Et est sensus: Nuurquid igiio- iisque »d .teinjius.ilIjjud-.Tieuipus illud inielltijgcndum
ras, quod ad ainaritudinem libi proveniel, eo quod est, qu.indo inde reversi donnini Isboseib ferveute
populuui hunc delere niteris. die ingressi sunt, assumentes spicas tritici, el per-
(Cap. 111.— Vers. 5.) Sextus quoque Jethraam de leulieiites eum in «iguine. Spicas trilici quasi causa
Eglauxore David. Quaeritur cur alia: nxores David ] primliiarum tulerunl, ut lionorem regi deferre vide-
supra notaioe sinl, et non dicantur uxores David : rentur, et eorum dolus nequaquam deprehendere-
et hic sola Egla uxor dicatur David ? Egla enini ipsa tur.
<e.$tMieliol.quae ideo.uxor ejus bic sola vocaltir, eo i(Gap. V.—Vors. &.) Filius triffinla anneritm erat
fltioii in ad.oleseeirria priniuiniipsam sortitus fueritin Dnvid cum rcgnare cwpissct; el quadrayittta 'omtisre-
nxoreiii, qtise iCtiam parta oecitbuisse dicitur. Egla gnavit. In Ilebron regnavit super Jttdam seplem amm
•ijaqiicinterpi etatur vitula. et sex tnensibus. Iu Jerusalem auiem regnavit trigmta
{Vers. 8.) Nunujuid miml canis eao sum advenus et tnbmannis super otmem "Israelet Judum. Qua:ri-
Judam? Ac si diqeret; iPnopler te et propter doinum -tur eur noiiin suinina -quadrnginia anni elsex wen-
palris tui diejor caput canis esse tcontra Jadam, eo ses aiinuniercntur? Quod a^bHebroeisduolicissnlvitur
quod .non .rediicani doinuin Israel ad David, quem mndis.Dicunl eiiiiii quia Davidsex mensibus Absa-
scio unetum essc rogem., et ceg<iuiluruinsuper uni- iom flliuin suam fugerit, merito eosdem sex mcnscs
vefsiiin Israel, G;i;putcanis «e diciit esse, id est, vilem, a suniina regni illias esse exchisos. Dicunt etiam
eo q ;od a donio Jada sic li;ibcrclui-iSiou.tjatratus ea- aliter, qpod sex niensTbus TniJebriin David iju.idain
nis :et,eo quod tpiiuceps e&seteanu.ni, id est, stul- infii-mitateeoi-poris Jaboraverit, eliilcirco CiisdCin
toraiu houiiiiuni. ) sex menses nonsnpputari in rcgno ejns. !Ex eo nam»
( Vei'S-15- ) S#rfutmm rem,p$to ale, diceus :Non que tempoi^eiTluinregnasse dicunlin Uebron, ex quo
videbii .faciem nieam.anie(iiwnhqddiixer<is Mjnholfiliam deviclis Ainalecitis, de spoliis eorum liiisit-dona se-
Saul, eltifveuiesvgt videbisme, Esl eniui Jiic defe- nioribus Jnda.his qui erant in Hehron, etliis qui
,sn.ba.iiditio,iquairesipondisse fer- erantin Bcihel, el relii|riis qui erant ih liis locis in
ctss, ej; ac<iesK.a.i'ja
tur Abner ad David, se hanc rem peuilus -non.posse quibus -coininoraius luerat Davitl ipse el viri ejus.
fi),cei'e,ntei MicboJreiluceret,, eoiquad Trater cjus CVcrs. 6, 8.) Diclumque est ad David db eis: Non
re.v eam Iiabcretin potestate : et responso excusatio- ingredieris huc, nisi absluleris pmcos el cluudps dicen-
jiis TalioDepieno ab ee Da^vid aceepto, misisse pfo les ; Non ingredietiir DavidJtue. Ac si4icaiurab«is:
ea ad ejus fralreni Is^bpsefhTe^itur, siciit sequenlia Noriiegiredietur huc David, iJonec wosliine atrferat,
declarant. quos inermes et iiribecilles sicut caecos et claudos
( Vers. 14.) Misil aulem Davjd nunlios ad hbo- esse arbitKatiir, et.qiios Jiello aggresgjifus^ieul ca>
sith fiiikm Saut^ dicens ; Re0emorem,meamMklio^ COSet iClandosse triuroiflialuruni pirtat. ^kJcircodici-
quam dtspondi mihi cenlum prmpuliis Phiiistiim. tur inffoverMo ; Cmcuset claudus non intrabunt in
li.49 QUjESTIONeS HE«fiA|C#, JN fclB, 11'WPJf.' ISfiO
templum.In HebweoJiabelur : Cmcuset. clavdus non A pomenon scribilur; Mansii ergo arca Dti in domo
inlrabii domuin : hoc est, coccuset claudus, subaudi- Obed-Edom tribus mensibus, el benedixit Dontinus
lurdiciint-.Non intiabitquilibetdomuiii coecorum ct domui ejus el omttibusqttmhabcbai(\ Paral. xin, 14).
claudorum, quamdiu csecus el claudus intus fue- Et alibi in eodeui libro ParaliponieiKiii dicilnr : Fi-
rinl. lii aulem Obed-Edom, Semeias printogenitus, Jazabat
(Ibid.) Proposueral enitnindie illa Davidprasminm secundus, Joltaa tertius, Sachar qitartus, Nathanael
qui percussisselJebusmum, et letiyisset domaium fi- qtuttHii, Aniel sexlus, hsacltar septimm, Pullaihioc-
stttlqs, e!absttdisselciaudos ei ccccos.odisnlcsanimam iavtts, quiu betiedixililli Deus (I 1'qrul, xxvi, 4).
David. Iii Uebiico ita lialietur : Et dixit David in die (Vei'S. 25.) Igilur Miclmlfilim Saul non est natus
illa : Qui percusseril Jebusmum, el letigeril fistulqm, filius usqite ad diem mortis su<e.Micliolip.sa esl Egla:
etclaitdos et cmcos odientesanimam David ; subaudi- Iiaecgenuii David Jethrauin , cujus pariu occubuit,
lur, eril princeps el dux, sicut liber Paraijponjenon {Cap, VIL — Yers. 5.) Dixitque Naihan ad rcgcm:
declarat, Jiocmodo dicens, Omnis qni percusseritJe- Omnequod cst incorde luo, vade et fac : quia DMIIU-
busmumin prhnis, erit princeps et dux. Ascenditigittir nusiecum esf. Hoc e#im Natliaii cx se, non e-xscr-
prinws Joab filiits Sariim, el faclus esi princeps(I Par. nioneDoiniiii djsk ad David, lllud ver« squodsc^ti.i-
xi, 6). Qu.tidautein dicit : Qui teiigerii fislitlam, iia SBtur, ex sermonc Pon.iini dixit: Hmc dicil Dominus:
iniclligendum cst: Qtii tanioe fueril audaciocel for- Numquid lu mdifiufbis mihi donmm ad habiiitndum ?
tUudinis, utad murum civitatis usque veniat,ci ha- Ac si d.icerel: Non poteris inibi doinuin a-diiicure ,
sta sua fist.ulamquaein muro est, langal, ipse pr;in- qn.ia vir sanguiimm es, et lnnllum sanguineiii cjfu-
ceps erit. liisti;.
(Ve.rs. 21.) Et reliquerunt ibi sculpiitiq suq qnm (Vers. 6.) Neque enim habitavi in domo ex die
tulit David el viri ejus..Tulil ea David, e-l i_gnijussit quq edttxi filios Israel de terrq JEgypli us.quead dient
exuri, sicut liber ParaJi.pomenoii declarat, iia d.i- hanc : sed ambulabam in l-abernuc.ulo.,ei in tenlQrio.
cens : DtreUqttertiniqueibi deos suos, qnos Dqvid.jus- Aihtoulasse se pominus dicii, in t^bejr.iracujo.et in
sii exmi (IParai. x.iv, 12.), lentor-io : quia nec Moyscs,-liec Jo.sne poiuerii.itt ci
(Vers. 2J.) Consuliiil aulem David Dominmn-. oediJicare doniuti),,_eo quod viii 'fuerijil sanguitiuiu,
Qui respondil: No.n ascendas, sed gyrq post lei.guin sicnt,ei Diiyid.
illorum, el veiiies,ai eqs ex qdversopywrum: In ile- (Yers, 7.,) Per cuncta loca qute transivi cum icmni-
brieo non ptjrorum, sed (lentium legiiur.,-Ex adyerso bus fitiis hrael, tmmquid iofjncn.s locutiis sttm ad
itaqiie fleiitium eum veni_rejnbei, hoc est,, cx ad- IIJWIH de lrihuijv.shmel, cui prmcc,piui .pasceret po-
verso itlolorum suonini, ubi scilicet idpla eorum '•*pidnm meum hratl, dicens: Quare non <adificasti
eranl in quibus confidebanl. Quaeidola jdeirco flei> mihi dfimuin cedrinam? Haec Joca per qrisese trans-
liiini yoean.iiir, quia fletu digna sunt, et cos qui ea issc DomJiius diejt, inielligcnda sauH Siln etGal-
cjolui.it, ad flctnu) miseriariini perducunt. F-leniiiim gala el NoJ>e, etcaelera loc-a, iiibi iabcrnac.u!liniiet
itaque eoruni ido'a ob bjlaspli.eaiia.iuliic senno divi- arca Poinini collocata fuil. Numquid loquens iocuius
nus voca.t: sicul alibi yu„ca.l.ui'idoliiinMoab, eo^j>q_- sum idicui judfci de tribubus Isrnel,, cui prcecepi ul
niiuaiio Moab. pasceret popu.lummeum Israel: Quure nQit cudificasti
(Vers. 24.) Et cum audieris soniinm gradientis in mihi domum cedrinam? Mcirco<anullo Jtid.iciiin sibi
cacumineflcittitim: hocesi., cutn audieris a polesta- sedificarTdoiiiuni cedrina.111jussit, iquia .ii.honinilius
.lijms angelicis eoruin ijJoia (in quibus oninis forli- contra hostes ptigiiiqu!)) fuit, et •t.ini.nfiscjlusores
liido eoiuni est) conleri et eonculcari, tunc. iniliis fuerunt saiigiiinuro;. Filiijs aiilein luuSi, cui non
pra-ijgin: quia lunc egredietnr Poininus ante faciem iiiSlabunl bella liosikini, et fliii noc crit y.iivsaiigui-
luam, ut percutia.l casira Pliilisiiiui. Ju eorum nu.ni» ipse aidificabit mjjii domiun.
naniqueidolis D.oniiiiusjudicia fecil, sicut et iu.dijs (Vers. 8.) Et nitnc limc dices servo meo David :
J5ayptiorum. Hmcdicil Domintts exercitmm : Ego luli te de pns-
"
(Cap, VI.— V.ers, 8.) Conlrislaius esl auiem Da- euis seqttentemgregeni. El posl p;iuca : Fecique libi
vid, eo quod perctississet Dominus Ozinn. JIcbr;tus : nomen §rande juxia nomen magnorum qui sttnl in
eo quod divisisscl, Divisisse illuni J)oniinus dicitur., term, --Feoi,inquit Doni.iims.,tibi iHiiiic-Ugrande.,
quia locus ubi erat Ozam, vacuus apparuji. Et no- sicui.feci Abrahamlsaac,, et JacnJ), ct Moysi«1,Josue:
luit David adse diperlere grxam Dopwti in cjvitatem jjtiorjim iioniiirjjasuiit f;iniosissiina in tera a,
David; sed diemil eqpi in demum Obed Edpm Ge- (Vers. 10.) Et pqnam locumpopulo meo hr:ad,el
thmi, qui Getli.cus ideo vocatur, eo quo^ iii GejJ) p>\q)Uabo eum, et liabiiabil sub eo. (loc iji Joco ieirp-
pater ejtjs habitaycrii, ptis SiiJoinonis serniQ describil diyinus, qno filii
(•Yersv-li.) Et benedixil Domiiws.Qbcd-Edoni,.el Israel pacem essent habiiuri per circuijiini;, et -npn
omnemdomttm ejus. Benedixisse doniuni ejus Do- essenl alfligendiet oppriinendi sicut tempore Judi-
miriuih, Hebraei dicuiit, eo quod onines uxorcs ejus cum !fuerunl oppressi et afflicli.
et coiiCiibinae,ct nurus, el ancillae, masculos pepe- (Vers. 14.) Quisi inique aliqttid ifesscyit.,a)\yiHu\i
rerint (ilios, necnon el feminaequadrupedes gemi- . eum in virga vhorunij el ipplagis .filiorum Iwminnm.
nos ei .ed;4er<nifeiiis. Dequo ila in.Ijbrp Pajalir Vir^ani viroruin,'gladjuni. vocal -ininiiconAt&j. PJagiae
1351 AD TOMtM III OPERUM S. HIERONYMtAPPENDIX. !552
vero filiorum hominiim sunt incommodilales corpo- K (Cap. IX. — Vers. 11.) Dixitque Siba ad regem:
rum huinanoruii), qnihus pro peccatis suis a Domino Sicul jussisti, Dominemi rex, servo tuo, sic faciet
nieiito lioinines fligi-llaniur. servus tutts, et Miphiboselh comedet super mensnm
(Vers. 19.) hia esl enim lexAdam, Domine Dens. luam. Notandum quod in Hebraeo super mensam
Hoc est, lex hominiscst, Domine Deus, nt libi in meam legatur : quia in hoc loco delcctus esl, et ne-
simplicitate cordis et puritate serviat. cessaria subaudilio. Quando enim dixit Siba: sicul
(Vers. 21.) Et tn facies ei jtixia misericordiam jussisli, Domine mi rex, servo luo, sic faci t servus
tuam, sicul niihi dignatus es fucere servo tuo propter tuus: siibaiidiendnin esl David dixisse, ei Miphibo-
verbumtuum: et secundum cor tuum fecisli ontnia ma- seth contedet super mensam meam, quasi unus de fi-
gnulia hmc : propter verbum luuin, quod promisisti liis rcgis.
Abrahatn, Isaac el Jacob, fecisti oninia h;cc niihi (C»p. X. —Vers. 2.) Dixitque David: Faciam
servo tno. Quod dicit, secundum cor tuum, intelligi- misericordiam cum Anon filio Naas, sicul fec't pater
tur secundiim misericordiam luam. ejtts mcciimmisericordiam. Qtiaudo fngit Dav.d a fa-
(Yers. 22.) Quia non est similis ltti. Neque enim esl cie Acbis regis Gelb , venit ad Naas regein Animon,
Deus exlra le in omnibusqum andivimus auribus nos- qui fecit cum eo misericordiam, niuila impcrlieus
tris. Non est, inqiiit, Deus similis lui qui feceril B ei bona. De Naas itaqne venit in speliincam Odol-
magnalia ha;c qiue audivimus auribus noslris. lam, ubi venerunt ad eum paier ejus et mater et
(Yers. 25.) A faeie popttli tui, quem redemisli ex omnis domus ejus. !nde venil ad Moan, el dimisit
Mgtjpto, gentemel Dtum ejus. Hebrocus liabel, gen- apud eum patrem et inatrem, et omnem domuin
tibus et diis earum. Et est sensus: A facie populi siiain. Qnod vcro dixit Acbis rex Gelh : Hicchie in-
tui, quem redemisti ex iEgypio, de mauu scilicet gredielur domum meam? Abiil inde David ct [ttgit in
^Egyptiornm, quos iu mari Uubro peremisti, et diis speltincam Odollam. Abiit inde, siibnudiendum est,
eoroiii, in quibns jndicia feeisli. de dmuo Naas, et inde fngisse illnm iii speluncam
(Vers. 27.) Quia tu Domine exercitttum, Deus Odollatn. Si vero quaerilur, cur ad eum , id est, ad
Israel, revelasti auremservi tui, dicens : Domummdi- Achis David redierii, anle cujns faciem fugerat:
ficabo tibi, propter hoc invenil servus tuus cor suum, intelligendus est iste Achis filius fuisse illins Achis,
ul oraret te oratione hac. Aurem ejus Dominus per a quo fugit David. Unde et in subseqiicntibus Achis
Propbetam revelaverai, se illi doinuni aedific.iltiriim. cuin quo D.ivid in praTiuin conlra Saul descendebat,
Idcirco Oavid invenisse se dicit cor suum, id est, filius diciturfuis-e Maoch. Non enim a patre hoc
invenil audaciam in corde suo, ut orarct cum ora- noinen paironyniicum, sed a niaire snmpsit, qux
lionc hac. C Maacha vocabatur. Et idcirco non a patre lioc
(Cap. VIII. — Vers. 15.) Faclum est autem post sumpsit nomcn , eo quod David a se abjccerit.
hmc, percussil David Philisiiim. et humiliavit eos: et (Vers. 10.) Reliquum autem partem populi tradidii
ttdit David frenum tributi demanu Philistiim. Frenurn Abisai fralri stto. Nolandum quod soluinmodo in hoc
ttibuli, qiiiiujue erant civiiales Philisliiiorum, quaa loco in Hebroeo legatur Abisa, in caeleris vero locis
freqnenter Isr.iel sibi tributsriuin faciebant,quas ab Abisai. Abisa itaqne inlerpretaiur, pater sacrificii: et
eis lulil Qavid, el huniiliavit cos, lecilque sibi tri- Abisai, pater meussacrificium. Ideo aulem ex uomiiie
butarios. Unde ct in Paraliponienon legitur : Per- illiusunam liltcr.nii dcmplam Hebrocidicunt, eo quod
cussit Duvid Phitistiim et humiliavit eos, el lulit Geth necis Abner conscius fuerit.
et filias ejus de manu eorum (l Par. x, 1). (Cap. XI — Vers. 1.) Factum estergo, srevertente
(Vcrs. 19.) FcciiqueDavid sibi nomen cumreverte- anno, eo tempore quo solettt reges ad bella procedere:
reiur, capla Syria. Fecisse sibi nonien dicilur, quia misil David Joab el senos suos cum eo, et caetera. In
in valleS;ilinariim, cacsis deceui et oclo millibus, Hebraeo ilalegilur: Eo lcmporequo reges ad bella
erexit sibi foriiicem triuniphalem. Fecit etiam sibi processeranl, misit David Joab, et cselera. Ilos regeS
iioiiieii, quia victa Syria Damasci, cl Syria Soba , dicilqui processerunt conlra David in piignam, sci-
erexissOsibi diciiur alteram lornicem iriuniphalem. D licet regem Roob °et Istob, et Soba et Maadia, qui
Et si qnem movet quod in plerisque Latiiiorum co- utiquc reges Syrioc fuerunt, et pugnare volueruut
dicibus inveniiur D.ivid non decem el octo millia in conducii mercede a rege Moab conlra David, a quo
valle Saliuaruin, sed duodecim millia cecidisse : no- (riuniphati esse legunlur.
veril hoc ' vitio " Scripiorum in eisdem codieibus (Vcrs. 5.) Et dixit David : Nonne ista est Belhsa-
inditum e^se. Yeraciter tamen David in eadem valle bee filia Eliam, uxor Urim Mihmi? Eliam filius fuit
Salinarum decem et octo millia cecidit. Joab vero Achitophel.
duodecim millia : sicut in litulo quinquagesimi oc- ( Vcrs. 15.) El vocavit Uriam David, ut comederet
tavi psalmi scribitur. coram se, et biberet, et inebriavit eum. Idcirco ine-
* Ms. Ambros. verlente: et
I1 De varianle hujnsmodi lectione diximus in no- paulo posi sive sexlo
tis ad Bibliotbecain Divinam S. Uieronynii. Consu- ab boc versu Jsfofret Maacha praeterniisso nomiue
lat locuin qui voluerii. Soba.
a Hujusmodi vitio, quod rcmotissimoe antiquita- Porro pro inditum legas inolitum, id qnod licel ex
tis indicium esi, codex quoque Veronensis peccal. Rabano arguere, qni mendose habel moiitum.
1555 QUJESTIONESHEBRAICJ!. IN LIB. II REGUM. ISSI
briasse eum dicitur, ut saltem ebrius in domum /\ cessasse dieilur exire post Absilom : suhanditur, ut
suani deicendcrei. ciini ad propria rcvocarel. Quod vero aii: to quod
(Cap. XII. — Vcrs. 14.) Verumtamen quoniam consolalus csset super Amnoninteritu : iiilelligeiiduiu
blasphemarefecisli inimicos Domini, piopier leibnm esi, quia posltjuain noluit exire post Alisalom, ut
hoc, fillus qni natus esl libi, morte morietur. In He- reduceret cum, et videremr ab eo, ccepii c<'iisolari
bra-o iia lcgilur : Verumiumenquoniainblusphemando super morie Ainnon. Qiiamdiu euiiii pu abatur idein
blasphemasti inimicos Domini, proper rerbum hoc Absalom rcduci ul viderelur ab co, scm..cr niots
itittm el filius qui natuscst libi, morte morietur. Quod Amnon lilii sui. aniino ejus occurrcbat. Sive abter,
pcr niiiipinasiin dicliim csl: ei est sensus: Salva- consoliitiis fui-se super Amnon inlcritii dicilnr, co
tioiicin liilmi-ti inimicis Poinini, qmbiis insiirgJliti- qnotl noveraieum flagiliosumeldigiiuin morlemcri-
biiscoiilra popiiluni Doiuuii, pcccalo hoc luo pncpe- loque perisse.
dienle, non polcrit eis lvsiileie popnlus Domiiii. Iu- • (Cap. XIV. — Vers. 1.) InleWgens atttein Joab fi-
supcr ciiam ipsi iiiimici virl<riosi exUlent proplcr lius Sarvim quod cor rrgis rersum tsiet ad Absalom.
prccaiiim tniim super pcpulum Domini. Cor rrgis versum esse ad Absalom vidisse dicimr,
(Vers. 25.) Et vocadt no.r.enejus antabilis Dominot co quod videril cuni idcin Joab d pro Ahsal«m siispi-
eoquod diligeret cumDominu%.Iu llebroeo ila leglur : U rare, cl ex eo iniellcxit quod cor cjus ver»uiii cssct
Et locavitmmen ejus* "IDDIDIA, id esi, dilectus Do- ad Absalom.
mini pmpler Dominum. Dileclus Doiniui propter l)c- (Vers. 2.) Misit Thecuam, et lulit inde mulierem
iniiiiiin tlitilur, propler suam scilicei niiscricnrdiam sapientem. Thccua civiias csl, de qua fuit Amos Pi o-
gralniiam, qua euin diligere dignalus est: ctiin uli- pbciii. Pulatur aulein ° cadem vidua avia fuisse
que ejus dilcclione et iniseticordia iudignus existc- ejustlem Amos Propln t;c.
rct, i.iieni c nsiabai nianizcrein essc. (Vers. S seiq.) Quw respondit ei: Hett mulier vi-
(Vers. 27.) Dmkuvi ndversum Rubba, el capien- dua ego sum. Moriuusest enimvir meus : et anciltm tum
da esi utbs aquarum. Noiaiidmu quod in llelirajo, erani duo filii, qui rixaii suni adversusse in agro, nut-
quaudo cuiii adjeclione nomiiium ponitur b Uahbath, lusqtte erat qui eos prohiberepoiset. El percussit alicr
sicut i-sl liabbatli lilioruin Ainmoii. Quando vero alternm, ct interfecit eum. Etecce coinurgens universa
sinc adjeclioiic noininum, non Rakbaih, sed lialiba cognalio ttdvenus aucillam luam dicil. trade eum qui
scribilur. percussil fraitem suttm. In verilate auicni, ut HcbraT
(Vcrs. 50.) Cumque dimicossel, cepil eam, el tulit iradiiut, bocc iuulier viilua duos lili s habuii, qui
diadcma Mei-hom de capile cjus. Melchom in'erprc- rixaii sunt iu i-gru super haerediiate palris sui, ci al-
laiur rex eorum. Kex corum vocatur idoliim eorum : C leriini ab altero inlercnipliiui. Seipsani tamcii cadein
quod liic vocatnr iMelclitiin,cujns ilittdemaiis aiirum viilua in peismia David posuil, et duos filios suos in
e.lgeniinas eonfl.issecl puigasse dicilur David sccun- persona Aiiinon et Absalom : cogiiaiioncm vt-ro,
dum legcm, et lecisse sihi inde diadcma, quod hic quae cnnstirrcxii advcrsus filiiini suum, in pcivona
posiium super ca|iui ejus diciiur. catlerorum filiorum David.
(Vers. 51.) Popidumquoque ejus adducensserravil, ( Vers. 9.) In me, Domine mi rex, iniquitas ; ct in
el circttmegiisupereotfeiratacarpenla, divisiiquecnllris domo patris mei: rex autem, et thronus ejus sil inno-
et iratisduxitin typo laierun. Serravit eniin eos fer- cens. Ac si diceret, pro eo quod alicr filins meiis
ralis carpenlis, ei divisil culli-is, sicul Jatcrcs dividi consiinexit adversus alleriun, in ine sit iiiiquiitiS, si
solcm, qni cx palcis et luio nonficiimtnr. lainen aliqua e-se dcbet. In le auieiu, o re.v,Havid,
(C;ip. XIII. — Vers. 57.) Porro Absalon fugiens null.i sit iniqiiilas : quia absquc i-ulpa es, eo qu d
cbiit ad Tholmai filium Amibur [Ms. Anmi] regem Absalom Amnon dignuni morte interfecit. Et sicut
Gessur. Tholmai pater fuit Maicha mairis Ahsabiin, ego nbsque culpa suiii pro f eo qnml diio filii inei
qii-jin dicunt llehrxTa Davidiu praliocaplnin (Deut. consiirrexeruiit adversum se, et inierfccliis esl altcr
21), etca-saiit; cl unguibiis pra-cisis, sciunduui le- ab altero : ita et lu absque culpa es, pro eo quod
gem eam uxoivni sibi David socia^se: et ex ea ge- Absalom et Amnon
ner.isse Tliamar et Absalom. digiimn niorle inlerfecil.
(Vcrs. 11.) Qum ait: Recordetur rcx Domini Dei
( Vcrs. 59.) Cessavilitaque David rex persequi Ab-
talom. In Hebroeolcgiiur : Cessavititaque <=David rex sui, ut non multipliceniur proximi sanguinis ad ul-
exire posl Absalom. Voluisse ;dcm David exire per- ciscendum, et nequttqitam inlerficienl filinm meum.
hibctur, ut rcducerei Ab-alom. Scd penraciaus ini Recordatio hc pro jurameiilo posita est. Ac si dice-
corde suOjquod quotics ciiin viderel, loties doloremi ret: Reconleiur rex promissionis snoc, immo jura-
moriis Aninon ei ad memoriam reduceret, idcircoi menti sui, quo mihi per Dominum Deum suum polli-
1 Ila leguut codices mss.; edili vcro Jedidia. Qaid sit Mamzer vidc Deuler. xxm,
2.T|j
aIn meo ms. ulel Ambros., Ididiam: Raban.,/</i- d Marlian.. per Absalom.
dam. e Apud Rtibui.. PutaittraulemabHebrmisvidua,e\c.
h Itaban., lunc Rabbat scribitur. 1 Pi-o his legit llubin., in eo quod illi duo
c Ipsnm David iiouicn in nieo ms. et penes Raba- inter se conflixerunt. fraires
nuin in Uebraconou haberi d<citur : falso lainen.
PATBOI,. XXIII. W
43.35 AD f QMUMIII 0PERUM S. HJERONYMIAPPJBNDIX. !5S8
citus est, ut non multipliccnluf proximi sanguiuis ad }Lse vovisse rnentiendo dixit^ id est, oraiionem fac-
uki>eendiim. turuni in Joco quo reqtiiescunt Abrahani, Isaac et
( Vcrs. 15.) Dixitque mulier: Quare cogilasiiislius- Jacob.
modi rem comra populum Dei? Ei locutus est rex ( Vers. 24. ) EidepostieruniarcamDei. Etascendit
verbtim isiud ut peccet et non reducal ejecium suum? Abialhar,donec explelus issel omnis populus qiii egreS-
Ex boc locodeinonstralur illud, t.uod paulo superius susfueraldecivitate, Ideoarcani Dtideposiiisseilicuii-
dictiiin est: Cessavilrex David ire post Absaiom, id tqr, ul Doininus ab Abiathar sacerdtite consulcretur,
est, cessavit ul non exirelur ab aliquo el reduccrelur quo versus David ire dcberet. Ascendis^e auicin
Abs;ilom. iinle ait mulier : Et locutus est rex verbum Abiathar dicitur, id esl, orasse. El quia oraculo di-
istu.i ut peccet, et non reducal ejectum suutn. Quod vino non ei responsum est, idcirco in suliscquen-
vero ail: Quare cogitasii isliusmodi rem contra popu- libus dicit David, ut reporiaretur arca Dei in
lum Dei? Populiim Dci, vocat etinidein Absa-loin, urbem.
sive eos quiciiiniilo ieraiil[A/.erant], qui quasicap- (Cap. XVI. — Vers. 10.) Qttid mihi et vobis, filii
t.ivi et ejccti erant, eo. qiiod non .reducereniur ad Sanim ? Dimittite ut maledicut. Ilebraeus non hahet,
liaerediiateni Pei: lieforte coacti, diis alienis in tcrra ul m.atedicat, sed titnluin , malcdicat [ MS;.maledic ].
aliena servirent. j\ Abisaisolus dixeral : Vado, et ampuiabo cc.puiejns:
fVers. 14.) Necvutl perire Deus animam, sedre- et David ad Abisai, et-J«ab respoudit dicens : Quid
iracUtl cog:.tans,ne pereat penilus qui ubjectus est. Ac mihi elvobis, filii Sania; ? Ac si diceret : Niiniqtiid
Si dicefet: Detis peccatores qui a diabolo capiivi de- vultis interficere isiuin ., sicut iiilei-fecisiis Abner?
iiiienliir, ul ad se convertanlur, vocai: et lu qui eiim Deminus enim pra~cepil ei ui nialedkeret David. Et
liiiiiari debes, cur nnn "co inodo agis ? quis estqui dical, quare sicfecerit: «ubaudiliir, quare
( Vers. 26.) Et quando iondebatur capillus, semel sic fcccrit non Doniinus, c sed Senieu Seinci quima-
aulem in anno londebatttr. In liebroeo ita legiiur : El ledicebat Davitl, ipse cst Nabal pater Jerobtiain, qui
quando tohdebatur ctipul ejtts. Slalnlo autein lempore filius Geniini dicitur : et in zelo doinns Saul maje-
iondebainr: quia gravabal eum cmsqrics. Pondcrabat dixil David. Noiiien vero avi cjns Getnini ftiit, et
capillds capiiis stti duceitlis siclis pondtre pitblico.Non ipse Seniei ex tribu E.Tiraini lilii Juseph exsiitit.
eiiiin semel iu anno, ul Laiiui codices habent, tniide- Unde el idem Semei atl David dicit: Primus quoqire
batur cnpnt cjus : sed staiuto tenipore, id est, de venilwdie de omni tribu Joscplt.
tfigima in tringiiita diebus. (Vers. 17.) Atl qnem Absaiom.Hmc esl, inqutt, gra-
(Cap. XV. — Vers. 7.) Posl' quairaginia autem tia ad amicttm tnmn ? I;i Hebroeo lrgiuir : Hmc esl,
annos dixit Absalomad regem: Vaiam et reddam vota IJ inquil, misericordia tuu ad aniicmn lumn ? Quod
met, qum Vovi Domino in Hebron. Quadragi-simus non aflirniando , sed negaiido pronnnliaiidiiiii
agebaiiir annusex co lemporc quoSaul Nobe civita- esl. Et est sensus : Miscricordia est^ aul dici tieliet-,
lem cum sacerdotibus oeloginta qiiinque . propier quod David aniicum liitim dimisisii et cum eo non
David iiiteremit. Et idcirco liic iiicm qinidragesimus isti?
annus ponidir, tilnionstrctur divinam uliionemsusci- (Cap. XVJI.— Yers. 2.) Vvmqtiefitgeril omnis po-
tari super Duvid, eo qnod h Abimelcch saceidolem pulus qui citmeo esl , pircutiam rege.mdesolalum , et
fefelleril, et propler euin lot sacerdotum csedes facla reducam universum papulum . qnomodo omnesreverli
fuerii. Cave, lector, pleio.-que incndosos 4 codices, sotent. Scilicet sieui reveiti soleni qui ainisso in _ira>
in qnibiis scriplum invenitui-, post"qttqlxor, non post Jio rege reveriuntur, sic universus populus Lrael
quaiiraginta annns. In vcracinribus vcro codieibtis ; et rcvertctur ad te.
in Ilcbraica vctilale non qiiaiunr, sed quadraginla (Vers. 19.) Et cum ceciderii unus quilibet in prin-
sCribuntur ahni. Si vcro conteniiosus quis, eosdem cipio , tiiuliet qumcumqu?audicril, ci dicci: Facta est
qtiaiiibf aiuios aslruete voluefil ab eo tempore quo plaga in populo, qui sequsbaltirAbsalom; <eifortksUmts
A.!iSaIofriAmrioiifraiieiu suuin ihlefiecii, usqiie ad quisqne , citjtis cor esl quasi leonis , putore solvetur,
iJlud tem.His qtiri p.ttii diiit : Vadailt, el reddaih voia D In Ilebrocoila liabetur : Et [oriisainats ipse, ciijns cor
met, quasvoviDomhioin Htbron : pefspietiesc, errafe, estquasileonis, pavorescloetur?Qnotl noiiatlirinaiido,
si diligenfer perseriilalirsluefii. iiiVteriiet: eu:ii hii- sed uegnndo pronuntiandoni esi. Forlissiinus iste
que Abstdoni, interfecio Auinon, in Gesstir apud Pavid intelltgendus est : quod ei seqtleiilia decla-
Tholtnai regem tribtis annis. el in Jerusaleiti inde rant.
revotatus, non viso patre, duobus inoralus fuerit (Vt-rs. 20.) Scit enim omnis hrael fortem esse pa-.
annis, et sexto anno f.icicin pairis viderit, elcontra trem tuum, ei robitstos omnes qui cttm eo sunt. Abiit
euiri perdueliionem proeparaverit, Voium namque ancitla, et nuntiasit eis. El UUprofecii sunt. Ilaec an-

1 Hos errores abunde tbhTutaviifiiis In Ndtis a'd DivibaiuiBibliothecam.

a Al-.cum Antbj-os. iiis.. 'curiion vomayis? c Addil Raban. ut Hebrmi dicunt. Infra nuarlo nb
h Ex veiefi leetionc, ineus «ims.et Raban.j Abfine- Jioc versu pro Semei Jiabet Ainbros. lris. iterum Ge-
Uch. liiini.
 f357 QUiESTIONES HEBRAICJE. IN LIB. II REGUM. 1358
cilla quasi lavandi gralia ciim paiinis ad fohlem Ro- A i fiori loco copulandos esl, ubi dieilur ( Vers. \i ) :
gel icrat, ut penitns res non deprehenderetur. Puer Tulit Joab tres lanceas in mdnu sua , et infixit eas in
autcm, qui reni indicavit Absalom . filitis ejusdein corde Absaiom, cum adhuc pulpilaret hmrens quercui.
ancilloeparvulus dicitur luisse. Hebraeus: C«»i adhuc vivcreihmrensin quercu. Ei bic
(Vers. 21.) Surgile, et transitecito fiuvium. Heliraei i jmigendiim est: Porro Absulom crcxerat sibi, cuns
in lmc Joco non fluviiini, scd aquam halicnt, quoe! adltuc viveret, tilulum qui est in valle regis, et cn-iera
Jordanis flnvius intelligitiir. quae seqtiunlur. Traduni Hebroei quod deposilus de
(Vcrs. 2i.) Davidaulem venitincastra, qu;e Manaimi quercu peiierit sibi induciasantequam perinieretur,
Hebraice lcgimtur : in qno loco obvii ftierunl An- ut faceret sibi litulum ob iiiemoriain sui, eo quod
«gWiDei Jacob, sicnt in Genesi legiuir : Etvocavitt rion b-,iberet filiuni talem, qui regno diguus esset.
Jucob nomen toci Manaim, id est, castra ( Gen. Putabat enim filios suos noti solum regno indignos,
xxxn, 2). - verumetiamob poccatuni suum quod in patremges-
(VefiS.2S.) Amasa autemeral fiiius viri, qtti voca- seral, prtesenti vila indignos. ln quo tiliilo mantim
. baittr Jetkra de Jezraete. In Hebroeo Jegilur : Jeihrai dicitiir defixisse, el (ignraw manus snoe expressisse,
Ismaeliles. U"de et in Paralipomenon ita legilur : et ob hoc liiiilum boe niodo vocari : Vocavitque litu-
Abigail autem <genmiAmasa , cujut pater fnit Jetherr B 1 tnm nomine sno, et appellalur mamts Absalom, usque
Jsmnelites. Ismaeliies enim idem Jether vocatur,quia i iii hunc diem (Vers. 17_t.Qnod vefo legitnr : Et pro-
lilius ejus Amasa opera JsinacJis hitifAtus, David fu- jecerunt eum in taltum in foseam grandem , et crnn-
gicntein ncquaquain esl eonisiatus, cui dixeral : Tv.i i portaverunt super eumacermm (tipidummagnum nimis:
. sumns, o David, el tecum filii Isai. in Mbro vero Sa- projeclum emn in salunn Hebraei dicunt, eo quod
muelis ideirco Jellna Jezraelites vocatur, quia pec-- %'ladio'perempius, iapidibus obrui deneret : qnippe
«catiimAmnsscfiiii ejns, quod in David perpeiraveral l quia sceleratissiimis erat, et gcmince neci obnoxius,
JoaJ), euni, id esl., Arnasam pemitienle delewimi scilicet qui et patrem conlra legiiSipraa;eptum valde
«st> delHworarit, -ei tufpitudinem *jus fevelarH.
<(fbid._|Qui ingressus est <adAbigail filiam Naas so- (Vers. 20.) AdquemJoab , id est, Acbfniaas, di-
roremSarvim- Naas iulerpretatur coluber. ldcirco-eo- xil: JYOJI a'is nuntim in hac 4te, sed nuntiabis iw alia.
.-.isbef, uitia uulUini admisisse inortiferuni peiihibeturr Hodie nolo i-emmtiare. Fiiins enim regis tnortuus est:
speeeaium, <nisiin quod-criginaliter de serpeiite an- ac si -diccrel : Wolo ut vir talis , qualis ln cs , inin-
. iiqno contiraxil. Estctlani Saas qui «lisai pater Da~ titim lcras regi, quod lilius ejus moriims sit. Ncc
. vid, sicnl in Paralipomeiion demonslraliir : ubi enu-. , «nim decet,-iit lale nufltfum portes. Idcirco dixit
meraiis liliis Isaij.IejgiUur^uorumsdr-eresfueruni, Sar-"" ." Cbusi: Vade, etnwntia regi qttm vidisti. 'No'anduih
via,ei Abigmi. •quod in lsoc loco Clnisi, non ivroprium , sed appel-
,(Veis. 2.7.)€umqne veninet David incastra,id<est, t -lativuin sit nomen. Ac si diceret : Tti cs dignus ut
in M-anuim: Sobifilius N.aastdeiRabbalh filiorum Am-. nuntium iflcbile( nou A'cliinTaas)-pones.
»io)i, etc. Iste Sobi filius Xnil Naas regis, ciiin quoj (Cap. XIX.— Vers.^.) 'Veniiqueuniversus populus
pugnavit Saul. jpse etiam Naas frfeitimiserioopdiam t tomm mge: hntel autem [ttgit in idbcrnacuia sua.
cum David, tqmaiidpfugit a rfacieSaul ; qiio mortuoy UnTversus popnins quicorain wge venlsse Tegiiur,
^dixit David i-Fqeiam nthericordiam tcum Anon , -sieut l Iii siinl qui cum David perriinnseranl. Quod vero aii:
jfecit paier ejut Naas inecum.Inleremplo veroa Davidj ilsrael [tigit in tabernacula -sua , iii TnlieHigcndisunt,
Aiion., nui ei in dccalvantlis servis ssuis injiniiam 3"e- . qultcnm Absalom'^eistliieilioiies cxstiierant.
cerat,coiisiitiilns e*t al>eodeniDavid dn toco fratiiis3 .(Vers. 24). Miphiboselltquoque filius Jonathan de-
isle Sobi, qui ad David Jegitur ctim coeieris veirisse, $cendii 4n>occursinn<regkiiloiispedibus. -Et nnlnntlum
et stratnria,«t tapeiiaj-el ivasailiclilia et caeiera qua3 ; <qii»d in illeJiraeoIIOHlillotis pedibus: sed legiiur ,
Sequiiniiir ci <ibtulisse. pedibus ^iitfeciis. Fecerat nainque-sibi idcm Miphi-
(Cap. XVlH. — \v.rs. •«...)Fmt muim ibiiprailittmi .r ibosetli ligneos pedes, qnibus iili-quasi pro<natnra-
4ispersum sutperfaciem pmnis lerrm. Mtimdlo iplttress iihus soieh.it : 'Sicut soleiit Tacere Claudi, quemad-
trant quos sallus consumpserat de populo , quam <Jti i TOOiluiiiet illeerat.
f/iiosvoraverat gladius in bello. Ssiitus liic t.ui tplnres, (Vers. 29.) Quid ullra loqiicris ? Fixitm cst quod
ciinsmiipsisse, quam gladius v.omsse, legitur,ibesiias> iocutus sum. Tu el Siba dividite yossessiones. InTIe-
feroc;ssimas quaiinsaliu erant, Jiebroei autuinanl.a t -braio iia legiiur, €ixi,-tu et Sibadividiie
agritm. Pio
qnibus plures consunipii iquam A gladio -voraii iue- «o quod in hoc loco David immemor fnit amiciiiae et
rint. fcederis, immo juramenli, quod habriil cum Jona-
(Vers. l&.)Porro Absalom erexer.at sibi.,cum:adrr tlian : et lam crudele detht judicium, diccns •:Tu ei
huc viveret , littdum , qui est in ralle regis. Dixeratl Siba dividite
agrum : «idcirco ;Roboamet fferoboam
enim: Non liabeo,filium,,el hoc .erii monimentmn no- divisei;uii.t ejns
jmgnum. Miphibosetfi <eiHrii'iu Sa-
niihistnei: vocavitqueiilulum nominestto, el
appellaiurf niuelis libro legitur : et inler.pre!ajyr,. os verecundim
wastts <A**afom, ttsc/iie^ [ Al. verecttndnm]. !n Paraliponienon vero idem Mi
KPenes Raban.,
pedibus infiexis : tum, idem Miphiboteth, m^HebrxrtrttUuntfUigntotpedts, etc..
1359 AD TOMUMIII OPERUMS. HIERONYMI APPENDIX. 1560
a liti- \ uobis pars in David, neque Itmreditasin filio hai. ltleo
phiboseth, Meribaal legiiur, ei inierpreiaiur,
gans cum allissimo. Liiignsse eiiim ciini allissimo, cccinii buciin.t, itl cjus sonilu alloniii laccrcut.
id esi, c Deo, dicitur : co quod David rediiNissel Qiibus lacenlibus, dixit: Non esl nobispars in Da-
cuin pace. El quod ait idem Miphiboseih regi, e.iam vid, neqtte hmrcditasin filio hai.
cuucla accipial: postqttumreverstts est Dominusmeus (Vcrs. 18.) Sermo dicitur in veleti proverbio : Qui
rex in domum suam [Al. tneaw] pacifice : iton hoc interroganl, inierrogenl in Abela, et sic perficient[Al.
dixisse suspicalur graitilauti aiiimo, sed insulianti, prnficiem]. ln Hebraio non habelur, provcrbio. lste
et quasi cotilra Deuni miirniuraiili : eo quod David sciino, serino legis esi, in qua d juheiur a Domiiio
Doniiniis in pate leduxissct. per Moysen (Detti. xx), ul quaudo ingressuri ler-
(Vers. 57.) Est aulem servus tnus Chamaan. In ram Cliaiiaan essent, et gcnies deleturi, priniuni
Ilebroe.o: Ecce servustttns Chamaam, ipse vadat lecum, pacf.m offcrrcnl : ci si pax ab eis rciipereinr, pa-
Domine mi rex. Cliaiiiaain interprclatui-, suspirans. cem recipieules, tributaiii eorum efficcrcniur : ct si
Qiiaiudiii ciiui patre perinansit, suspir.ms vocalus pacein nou recipcrcnl, iiinc a filiis Israel deleren-
cst. Posiqu im vcro in dociriiiain David rcgis trans- tur. Idcirco exclamasse ninlicr sapicns de civitate
Kt, IIDIIChamaam, scd Chamaan, qtiod intcrprela- fcrlnr.
tur fidelis, appellalus cst. B (Vers. 19.) Nonne ego sum qum respondeo verita-
(Vers. 4i.) Itaque omnesviri hrael concurrentesad tem iu lsrael: el tu qumrissnbvertcrecivitatcm? Quare
regein, dixertinl ei : Quare le furuti sttnt [raires noslri, prmcipitas hmredilatem Dcmini? Ac si dicercl: Cur
viri Juda, el transduxerunt regem el domumejus Jor- vis deslrucre civitalcm bauc, anlequain pacem in-
danem, omnesque viros David cum eo? Et rcspondit lerrogando offeras, sicul in lege jubelur? Cur eiiam
omuis vir Juda ud i-tros Isruel: quia propior est mihi non eamdem legem in nobis Israelitis servas, qux
rex. Est eiiiin hic defeclus, ct hocc siibauditio : et iu alieiiigcnis olim scrvala esi? llanc iiiulierem Ju-
ptus omo regem, quam iu. Et post pauca : diL-i,Zarani, (iliain Ast-r, filii Jacob iuielligniil : ct
(Vers. 45.) Et respondit vir hracl ad viros Jttda,et quod se uiatrem dixerit, iia dicens: Ttt qumris ever-
ail: Dtcem pirlibtts ego sum major apud regem, ma- lere matrem hrael. Idcirco niaiicin, quia niullonim
gisque ad me perlinel David, quam ad te. In llebroeo aunorum erat.
ita lcgilur : Decemparles mihi stinl opud rcgem, ma- (Vers. 26.) Ira autem Jairiles erat sacerdosDavid:
b
gisque ego in Duvidquam tu. Deccm vcro paitcs Is- id t-sl, mttgisier : sicut albi scripium est '•Filii au-
rael craul, id est, decem iribus : el itlcifco magis se lem Duvid erant sacerdoies, id esi, magislri frairum
iii David esse diciint, quam \iros Juda. Cur mihi suoriiui.
fecisti injttriam? Viri Israel fecisse sibi iiijuriam C (Cap. XXI. —Yers. 1.) Dixilqtie Dominus, propter
queiiint ii, eo quod non exspcctaverit eos liilius Saul et donntm sanguimim ; quiu occidit Gubuonttas.
Jtnla ad leducenduin regem. Nonne sermo meus Domiis sangiiiiiuni siinl (ilii Suil : qui ciim Doech
prior [uil, ul reducerem regem meum ? Serino ejus ldiimaio, diini adliuc pueri issent, sacerdolcs et
piior fnil ad rcduceiidum regem : sicul in pra-cc- G.tbaonilas in Nobc otciilcriinl.
dentibus deiuoiisiratuiiii eo loco, ubi dicitur : Ser- (Vers. 8.) Hi sttnt Armon et Miphiboseth,quos pc-
moautem omnishrael pervenilad regem in domo ejus; perit ei Resplta filia Aia, et quinque filii Michol, filim
subaudilnr, ut eum redueerenl : quod et niajnribiis Saul ; quos g«nuerut Adrieli filio Berzeilui, qui (uit
natu Juda mandasse D.ivid per Sadoc ct Abiaibar de Molathi. Qnocritur cur filii Michol dicaiuur : cum
sacertloles K-giinr, boc inodo, dicens : Loquiniini ad noii.Michol,sed i-jussororMcrab uxor fnerit Adrieli
majores natu Juda. dkentes : Cur venilis noiisshni? filio Bcrzellai. Quod iia solviiur : Merahqiiippe cos
Hubroeiis : Ciir eslis novissimi ttd reducendum regem naiuialiler geniiil : et Michol nxor Davnl, qn;i> ct
ih dtmum sttam ? Et hic suhjungciidiim est, fatres Egla diciiur, »os in loct»liiiorum nuirivit, ct sibiin
mci vos, os mettmet caro mra vos, cttr novissimiredu- lilios atlopiavii ; idtirco cjns filii diciiiilur.
cilisregem? Ei ° pcr ea inlelligfiiduiii est, maudasse (Vers. 2.) Filii qtiippe lsraeljuraveranl eis. Etvo-
iliis quod sertno oiiiuis Israel atl eum jain pervenis- Dlnit Saul percuiere eos ielo. Zeloquasi pr.i liliis I»racl
sei, "natlicens : Sermo auiem omnis Israel perveuil ad et Jinla, dicens : Josue graiis etodem Galianuitas vi-
regem in domo ejns. vere permisissp (Jos. ix ei x): et liliis Israel ei Juda
(lhi I.) Durius aitlem responderunt viri Juda viris piocdain eorum injusie alxiulisse : idtirc<>cos pcri-
lsrael. Et bic defeclus est. Dicuuliir enini rcspon- merejiibel, quasi prn zeloIsraeletJuda. iliijnsultio-
disse viri Juria ad viros Israel : co qu«d mcntiren- nis causaiu Gabaonilas, Ahinielcchsacerdosex^tiiit.
tnr, el non laccrenl hoc ob aniorcin regis, sicul as- (Vcrs. 21.) Percussit eum Jonaihan filius Semmaa
serebant. fralris David. Joiiathan eiiim ipse est Nathan pro-
(Cap. XX.—Vers. 8.) Pro quibusrerbh Siba filius phcta.
Bocri, vir Jemineus cecinit buccina, el ait; Non esl (Vers. 19 ) Tertium quoque fttit beltum in Gob con-
a M-us ms. litiqaiii",cum altissimn. Liiigntus enim, & Anlc.aerat, »'»qua ridetur a Domino p'r Moysen
etc. pnvceplum, ulqutmdo, etc. Nobis ins. cl cx parle Ra-
Mdcm. partes viro hmH ertwl, clc. batiuin sequi placuit.
<=Sic ms. Anieu editi, Et postea inielligendum.
 1561 QU-tESTIONESHEBRAIGA. IN LIB. II REGUM. 1361
tra Phiiistaos : in quo pe.rcussitAdeodatus filius sal- J . magisler operum. Caliseel enim inierpretatitr, con-
lus Polymilarius BeihlehemiiesGolittthGelhmum.Goh gregatio Dei. Madstor euiui <>ratde cougrcgniione
cniin iiiicrpriiains iucus. ldcirco lacn-, quia sicut in Dci, id c<-l,Cerethi el Phelethi, qui iiilcrpretaiiiur,
laciim lconuin quis iuiltiiur, iia seinctipsiim i-ontra occidentes et vivificanles.Ipse percussil tlvos leones
Guliaili David inisit. Adeodatus tpse est Davitl. Id- Moub, id csi, dnos lorlis i m s vims M<ali. Qnaudo
circo diciiur Aik-odaius, quia a Den cst elt-cius in euiin David cosdein Moahiias hello aggie.-sus est,
regnuiii. Filius salius, quia de saliu tilii oves pasre- cl fecii tres funiculos, duos ad iiinriilicniuliim, ct
ba>, esi ctluctns. P.ilymiiarius : qui.i tlc gem-re Be- nniiiii ad vivificantluni : isti potentcs, Monbitas ttie-
siTtcl mait-r cjus fnit. Bctlilchcmites, quia Noemiet baiiltu'. Et ipse descenditei peratssit leonemin media
Ruih icinpore uberiaiis rcvcrsae sunt iu Bcthleeiii. cislerna,in diebus nivis. Leo iste, Joab liiil. In inedia
Ei qnia paiis causa linlli a Bonz nacia esl, propter- cislerna. idesl, in doino Doinini, ubi cormi allaris
ea idcin locus, doimis pauis vocatus est. Quod vero lciieb.it. Cisierna itleo d>cilur, quia sicut aqua c-is-
Adeo.lalus ipse sit David, t-ei.ueniia declarant, ubi ierne iiiiiiulili-.unaffei-l.: iia ciiam iiiliilitininus hoec
ait: Hiquatuor uati sitnt de Arespha in Geth, el ceci- cisterna, id esl, sanctuariiim Doinini, peccala ex-
derunt in n.anus David, el servorum ejus. piabal. In diebus nivis : Quia per moiteni cxpiavit
(Cap. XXIII.—Vers. 1.) Dixilvir, cui consttlutnm ] t peccalum : jj\tr. illud Psalmi^loc : Lavubisme (Psal.
cst de christo Dei Jacob. In llebrao : Cni constiiula L) : quod impleluin esl in media cisierua, ei super
est scnla cltristo Dei Jacob. Scala eidein cliiisto Dei ttivemdealbabor: quod iinplcluin est in eo quod ait,
Jacoh, id esl, David, consiinila csl, per quam con- in dicbusnivis.
scenderei ad Deiim : co quotl itlem scilicel confcs- (Vers. 21.1 Ipse quoqueinterfectl virum .Egynlium,
sus fuerit se pcccasse Domiiio iu Uria Eili;co, et poe- h virum dignum speclaculo. Vir isle JEgyptius Semei
liiientiani agens per hanc scalam conscenderit ad filius Jeia luit, qui maledixit David. Sciendum aulem
Dcmn. quod idem Semci de Buhurium fuil, id est, eleclis.
(Ibid.) Hmcsunt verba David novissima.Novissima Ideo diiivplins dicitur : quia opera illius ^Bgyplii
sutil, qnia post psalteriuni, et caclera metra, hoc Denin blasphcniantis, quem Moyscs jubenie Domino
cnmpiisiiisse nielriini diciiur, in qun oit : Dixit Da- inieifecit in ercmo, iinitatns litit (Levit. xxiv). Ille
vid fiiius lsai. Dixii vir, cui constituia est scala chrisio ciiini blasphcniavii Dciim , et isie innletlixit piophe-
Dei Jacob. lam et rcgem. Digimm speclaculo : id esi, dignum
(Vers. 13.) Et descenderunl tres a qui erant princi- tnorle. Exspiciabaiur riiim, ul si pgredcretui-Jeru-
pes inler trightta, et venerunt in lempore messis ad salem, inierficerettir. Habentemin manu Imslam , id
Danid in speluncamOdollam. Tres isti fuerunt, Abi- Ij cst, legem Dei : quani si mcdiiatus fuissct, pernia-
sai OTiiisSarvioc, et Sibhachai Usalhiies, et Jniia- ncndo in Jeriisalciii, non perimereliir. Quia ergo
thau filius Semmaa fralris D.ivid. Hi etiam Ires ir- praDcepiiimregis c irrituin fccit, exeumlo lnras Je--
rupcrunt castra Pliilisiiiioriini, ct hauscrunt at|uam riisali-in : idcirco in euiii a Banaia in virga, id cst,
dc cislerua Beihlecin. El de Iribus islis Abisai pri- recliiudiue justiti;e dcsi-cnsiim est : el hasta quam
niiis eral, quod in sc<jnenubns declaralur. non rectani lenebai, vi ab eo exiorta esl. El inter-
(Vers. IS.) Abisai qttoqiieftater Joab, fitius Sarvim, fecit eumhasta sua. Ilasia euiiii sut intercmpius esl,
princeps eral de tribus istis,notninalus in illis tribus : quia iion cuslodit-ndo legcm, lcgis cchsiua perein-
et iuter ires nobilior eratque eorum princeps : sed ns- ptus est. In lcge enini iia sciiptum cst : Dus non
que cd tres non pervenera', id est, nd ires virtuies detrahes,el principem populi lui non maledices(lixodi
David : sapientiam videlicei et Imniiliialein el for- xxn, 2S).
tiiudii ein : sicul in pnr-cedeiuihiis (Vers. 8) dicilur: (Vers. 21.) Hmc fecit Banaias filius Joiadm. Et ipse
Sedens in calhedrd sapienlissimus : Ecce sapien- nominatus inter tres robustos, qui erant triginia nobi-
tia. Ipse est qttasi tenerrimus hgni vermiculus: Erce tiores. lnicliigiiiii', quia ipse iininiiiari digtius esset
huiniliias. Qui octingetitosinterfecil impetu uuo : Ecce intertres robusios, id esi, Abisai, Sibbacbai, ci Jo-
foriitutlo. Ad liiS ircs viiiuics ncnio fiiriiiiin David I) nailian : qnippe <|iiiviribns eis tequiparari posset.
pi-rvenil. Llcirco aul<m Elenznr inter tres foites, Hi etiam tres cranl sttper triginta. Et ne quem
qui erant cuni David fni-.se diciiur : quia in co prae- nioveai, quoil in siimina i on trigima, scd Iri-
lio, iu q:io David itiicrfccit octingenlos impelu uno, ginta sepiem legantur. Triginta eiiim cl seplcni
el Jonailiin filins Semm.i viiuni liabcnien) tligilos sunl htic iimdo : septcin vidclit-cl foriiores lii suut,
viginti qiiatuur interfecii. In eo eii<m pr;clio itlcin David, qni appellatnr Adeodaius, Abisai, Sihba-
Eleazar percussii Philislocos, donec deficeret inanus cb;ii, Jonallian, Eleazar, Semmna, lilius Aggt- de
ejtis, et obrigesci-rcl cnm gladio. Arari, et Banaias; ecce seplem. Trigima auiem lii
(Vers. 20.) Ei Banaias filius Joiade, filii viri for- stint, Asael, Klennan, Scnima de Ar.idi, Elitha,
tissimi magnorumopernm de Cabseel.Nolaiitliini quod Elez, llira, ll.ibiezer, Mobimai, Selu on, Maharai,
in llcbroco iion habeiur, magnorum operum, scd, Elepli, Banaias, Pliratonites , Eldar, Hidai, Albial-

" Mfus ms., descenderunl tres viri, qui, otc tit mens riis.
h Cum vulgaio ipso interpieie uomcn itruin repS- c Meus ms., reait Abngana, id etl\ irritum, kiiti
im AD TOMUMIII OPERUMS. HlEBONYMlAPPENDIX. 1381
bon, Azmavet, Eliaba, Semma dc Arari, Haiam, Eli^ j}\ Iegitnr: In Paralipomenon vero legitur, Miilt millia,
phelelh. Eliam, Esraij Phrafai, Jigaal, Bmii, Selech, centum millia de hracl, ei de Juda qv.adringenta sep-
Naanii, lliratGareb, Urias Elhoctis. IdeO ergo Urias tuaginta mitlia(l Par. i, 5). Quos qtiidcm inlelligen-
Ethoeus uliimus ponitur propier id qnod sequitur. duin est, a Joab ntimeralos esse : sed sumniam eo
(Cap. XXIV.—. Vers. 1.) Ei' addidit fttror Domini riuii noliiisse «stendcre David, nisi lantum qtiantum
irusci conlra Israel. J.uii euiiii ullio facta' fuerat in in Samut-lis Libro scribitur.
Daviiletin dottium ejus. Ju populo [Ai. proelio hic (Vers. 15.) Immisiique Domintts pestilenliam i»
el infra] vero, qui ixduit resistere D.iyid iri peri- Israel de mane ttsque ad lempus coiisiituium. Tempus
mendoUriii Ethaio, necdniii nliio divina facta fuerat. constituium dici, <|tiatido sacrilicium vesperlinum
Idcirco Jiic iiliimus poniiur, nt ultio niortis ejus in offerebatur.
populo monsiraretnr. Proquo populo legitur in sub- (Vers. 24.) Emit eryo David aream et bovesargenti
sequentjUuis David dixisse : Vertalur manus lua, ob- siclis quhiquaginta : quotl el in P;iraHp<wieuonita le-
secro, conira me, el contra domumpalris mei. gimr : Dedil ergo David Oman pro iocoticios auri ju-
(Vers. 9.) El inventq sunlde Jsrael octingenta mil- stissimi ponderis sexcentos(i Par. xxi, 25). lnleili-*
iia vkoriim fiirtium, qui edrcerenl gladiwn ; et de Jnda genduiu nainqne cst Jioves argenti siclis qtiinqna-
quir.genta miiiia puynatorum. IQ Hebroeo, Virorum _gginia : areani vero sexcenlis aureis eniisse.

"
IN LIBRUM III REGTJM. ^

(Cap. I. -^- Vers. 6.) Erall mtlem Adonias ptikher (Vers. 53.) Tolliie vobiscumservos Domini veslri, el
valde, secundus nalu post Absalom. Nolandum quod imponite Salomouem ftliuni meumsuper mitlam tneam.
in .lleuraeo iia lcgiiur : El ipsum peperit post Absa- Servos hic dicit. Cereihi ei Pltelelhi, id estj septua-
loin, suhautiiltir peccaiiiin» ginJa senes Judices.
(Vefs. 8.) Sadoch vern sacerdos et Banaias filius (Cap, IL—Vers, 8.) Habes quoqite apud le Semei
Joiadm, et Natlian proplteia, ct Semei, et Rhci, et ro- filmm Gera, filii Gemini de Bahurim , qtti maledixit
bustissimi Darid iton erattt cttm Adonia. Setnel ipse rnihi maledktione pessima, Pessinia Hebraice NIMRE-
esi Nabalh, pater Jeroboam, qui fiiit niagister Salo- ZETH(nVilDa) dicjlur, quod quiiit|tie lineris enuntia-
inoiiis, et ftiif.de Bahurim, id esl, de electis. Rbei lur- id est, nun , mem, res, zade, thau. In nun,
auteni ipse est Hiraiii Zairites sacerdos, id est, ma- r JNOEPII,id est, adulier ; mem, HOABITA : res, RASA, id
qister DaviJ. Robiisiissimi namqiie David supra no- est, imphis : zade, ZARUA,id esl, leprosus : th.iu,
tati, fnriHsiiui iiilelligiitiinr. THEEBA, id est, abominalus. Et juravi ei per Deum,
(Vers. 17.) Nonne lu, Domine mi rcx, jurasti an- dicens, Nonle interficiatngladio : sed lingua.
cilim tum, dicens, qttqd Salomon filius liitts regnahil (Vers. 22.) Posiula ei et regnum. Ipse est frater
ei sedebit in Ihrouo meo? Jurasse David meus me : el 3 habei Abiathar sacerdotem,et Joab
post me, ipse nwjor
diciinr, quando eam, consolatus est post mortem filium Sarvim. h\ Hcbroco ita habciur : El Abialhar
filii, siciit in libro Samuelis legitur : El consolatus sacerdoli, et Joab filio Sarvim : qnod ita inlelligen-
est Duvid Belhsabee uxorem suam. dum est :Postula ei, id est, Aduniaeet Abialhar sa-
(Vers. 21.) Eritqtie cum dormieril Dominus meus cerdoti, et Joab filio Sarviac regnum.
rex cum pniribus sttis ; erimus s ergo et Salomon filius (Vers. 2.4.) Vivit Dominus qui fecit tnihi domum,
mcus peccalores, id est, mamzeres. lnde misericor- sicttt locutus est; id est, sicul promisil David , fecit
diam leriUse Dcuin cumD.ivid, Saloniondicilin sub- me ut esscni rex domus David.
spqucnlibus : eo quod filiuni qui seeundiim legem (Cap. II.—Vers.5.) c OMOS occidil, el effttdit sangui-
mamzer erat, succes«orcm illi fecil. Ait enim ita : nem belli in pace : et posuit cruorem in balteo
T« fecislicnmservottto David'° misericordiamgrandem, D suo, ctc. sanguiiiein bclli cfftidisse dicitur, quia cum
ei dedisti ei filium sedenlem super thronum ejus sicul esset pax, siiscilavitbsllum.
est hodie. (Vers. 28.) Venit nunlius ad Joab, quod declinas-
V.Alisnni in muliis mss. exemplaribusQuoesiiones ponit, el ego.
in Libriim lertium Rcguiii. 3 Verbum habeiin Ambrosiano ms. non est, nee
1 Vittose et conira sacri lextus fidem erat aniea in llebroeo quidem eo niodo resonal, sed'i» et illi,
ergo pmegO. Ainlirosian. efq_uoquepaniculam proe- suppie est.
* Epigraphe.ii meiis ms. supplet, , quqm, eic, desidcr-etur. Ambrosian. hocuno a meo
-h lnierserit meus ms. palre meo : quod et Anibros. ms. ablutliC qnod versiculi, Venil atilem nualius ad
facit. Joub, usque posl Adoniam, expnsiliiineiii proepo-
0 Iltijtis et sqbsequeniis versiculi expos'tiones nil alleri, quos ocridk, el effudii sanguinenu De-
MiiiliaiiiHiisex ciifriiptis mss. ad libri caleem disiu- sunl vero ad prioveui versic, verba, Ul scilicel an-
Ier:it,"de qiia ipse luxatiohe coiiqucritur. Meus ins. tequam Adouias affectasset regnum, etc., usque in
uirauii|iie stto loco posiliniinio reslituil.: lametsi in fiiicm.
i!lo posirema pericope a verbis, «' scilicei ttnte-
ms QU^STIONES IIEBRAIC^;. IN LIB. I PARALIPOMENON. 1566
seipost Adoniam, el non declinassel post Salombnem;, Ab qiii el Var vocatiir. Zib enim inierprclajtur, vt{(ttts.
id esl, venit ad eum fama, quod in domo Salomonis Idcirco vultiis, quia in dedicalione Teriipli , nubes
dicoreliir illiiii) secuinin non fuisse Saloinonem, sed glorioe vultus Domioi tcxil Tcmpltini. Var sulem
declinasse post Adoniani: ul sciiicet anleqiuim Ado- iiiterprelalur, pavor. Ideo pavor, quia tinictur ne ea
ni.is aflectassct regnum , Salnmonem non dilexisse, qiue fruges lerraRdebent, in boc mense aeris intcm-
nec ei favisse; s-d ab eo deciinasse dicerelur, quod perantia infrucluosa fiant.
lotiini rci prohavit evenlns. ((^ap. VII. — Vers. 15.) Misit quoque rex Salo-
(Vers. 54. i Sepullitsque est Joab in domo sua in de- mon, el lidit Uiram de Tyro filium niulieris vidum de
terto. DcseiTumliicproinundiiiaponilur.Mundacnim tribu Nephthalim, paireTyrio artificem mrarium.Uiide
sicul desertuni domus ejns fuerai ab oinui poilutioiic et in Paraliponienoi) lcgilur : Misi ergo tibi virum
et sangnine, excepto sangiiine Abuer el Aniasoe. prudenlem el scientissinium Httram patrem tneum,
(Cap lll.-^Vers. 5.) Dilexit auiem Salomon Do- filium ntulieris de filiabus Dan, cujtts paier Tyrius
mimim, ambuliins in prmceptis David palris sui : ex- fuil (IIPar. ii,15). lil nniandum, quod inMalachim
crpio quod in excelsis immolabal. Hiuc patel Salo- Hieram dicilur : in Paralipninenoi. yero IJuramt
nitin in eo, quod ait : Itnmolabal in cxcekis, quia Hirani enim inlerprelalur, tiiuitsublimis : Huram au-
qtutluor ainiis cunciatus est tedilicare domuni Do- .B tem, Deus excelsus. Iliram in Matachim dicitur fuisse
niini, llhitl qui.peerat excelsuiu maxiinum , id est de Tyro, et filius inulieris vidu;e de irihu Nephtha-
altare illud qiiod Miyses fecerat. lim palreTyrio. Sciendiiin quodde iribnNephthalim
(Cap, IV. TT-Vcrs. 5.) lit prcefeciusunus erat su- patcr ejus fuerit, quo mortuo, uxor Cjus, qua; hic
per lerram. l=le praifeoiiis Azarias lilius Naiban erat^ mulier vidua scribitur, eiiindem Iliram iu Tyrum
de quo supra scribilur : Ei Azttrias filius Naihan niisisse docendi graiia dicatur, et a quo doclns in
super prmfectos, non operum, sed simplicilcr. Tyro fuii, p.iter ojus Tyrius vocalur. Idcifco patre
(Vifs. 51.) Et erat sapienlior cunclis hominibus. Tyrio fuisse diciiur, cuiii utiquc paier ejus de iribu
Sapientior Ethan Ebrailm, et Emttm, ei Chalchol, el Nepliihaliin fuerit. Quod vero in Paralipniiieiion le-
Diirda, filiis Mtdtol. Eihan enim inlerprelauir, dn- gilur, Ilnram regein dixisse : Misi tibiviram pruden-
Wssiuius.Esrailu, orieulaiis, Ellian ipseest Abraham tissimumet scienlissimumHuram patrem tneum : pa-
orieiitalis. Einan qui interpretalur fidelis, cst Moy- trem dignitatis graiia cum vocat, sictii in plcrisque
ses. Chalchol, qui inierpreialur, gubernans, est Jo- locis legiinr. Filium vcro mulicris de filiabus Dan
seph. Darda interpietaiiir, generaiio scienlim. Mahol, eum vocal, qtiia nialer cjtis de tribu Dati fuit, de
indulgenlia. Goneratio scieniiae iiilelligiintur duode- gcnere Solontiili soforis Ooliab filii Aiztnnas, ctijus
cim irihus; lilii Maliol, id esi, filii Jacoh. iC (ilius Solomith jEgyptius in eremo lapidatus est i
(Vers. 52.) Loctttus est Salomon trla mitlia pqra* noh enim eadem Solomilh spoule eidem ^Egyptio
botaritm. ln Proverbiis eniui versus t. nongenli et conjiincta c fuit, sed viin ab eo perpessa est. Idcirco
quiiiil.ei.iincontinenliir ; in tjuibus eiiam cpnliiieiirr meriiis ejus factum fuisse dicitur, ut de filiabus ejus
tur iria iniliia paraboloe. Ei fuerunl carmiua ejus tilis nasceretur, qui operaretur in domo Domini.
quinqttemillia, Et dispuiavtt sitper lignis a cedro, qum Nam et meriiis Balie conculiinaeJacob quondam fac-
esi in Libano, usque ad hyssopum, qvm egredilur de liim fuisse autumafit, quod inoitua Baciiel, non so-
parieie; et dkseruil de jumentis, ei volttcribits, et rep- liiin Joseph in loco filii cducavit: verum eiiam pro
iUibus,et piscibus, Disputavil enim de naiuris ligno- frairibus ejus intercessit, ul immemor esset injnriee
rum, jti!!ie.iiioi'uin,rcptilium et piscium, de vi vide- fralrum suorum. Et pro liacre Domiuus ei iribuit,
licet ct naiuris illorum, et lempore quo ii;iscuntur, ut de uno ejus filio Dan nascerelur Otdiab socius
etciiriion omnia in tinaquaque terra nascanliir. Bescleel, qui scdificaret domuni Doinini; ct allcro
'
(Cap. VI. —; Vers 57.) Anno quarto fundala est e.jns filio Nephtlialim nasceretur lliram, qui dointim
domus Dqmini ip tnmss Zib. Meusis isle Aprilis est, D Doiiiiui in Jcfusalem fabricaret.
1 Ex lioc loco inaniresiissime comprobatiir Auc- Proverbia Salomonis iq
nongentos et quindedim ver-
torein Qua-si. Ilebraicai-uiii in Jibro> Rfgum , post sus divisa esse volucrunt.
dociores Massorellias scripsisse : nani Ma.ssorethoe
- * Isihaec, nort h In Ambros. ms., qui et Jajar et Jiar vocatur.
operum, sed simpliciter, meus ms. c In ineo ins., [uisse suspkalur, elc.
non agnoscil.

lm LIBRUM I PARALIPOMEKON,

(Cap. I. — Vers. 19.) Eber » nati sunt dtto filii: no> Quia in diebus ejus facla est turris, ubi confusio lin-
men uni Phaleg : quia in diebus ejus divisa esi terra. guaruni facta est.
1 Martian. habct : Incipiunt QumstionesHebraicm prioris
partis tibri Dabrejamin sive Paralipomenon ;
a Meus ms. sic exorditur : In diebus Heber divisaest lerra, quia in diebtts ejus, elc.
1367 AD TOMUMIII OPERUMS. HlERONYMlAPPENDIX. 1583
(Vers.30.) Nembrodccepitesseinterra,idest, poiens. A. tio : Aleiain Paralipomenon super eam. Et nolan-
( Vers. 32. ) Ceihura, ipsa est Agar : quod in diim quod primum rcgcs dixeril de Edom, posiea
psalmn maniffslaiur, cuni diciinr : Tabernacula duces, cum prius duces fuerinl, et postea regcs :
Idtimmorum el Ismaelitarum Moab et Agareni (Psal. quoriim diiciim quasdam matres, id c-<i, uxores
LXXXII.7). Ismaclitas vocaus lilios Isninel, qtii uti- Esau hic nnmiiint, ut est Oolibama uxor Esau , et
que Asar filius fuit : et Agarenos, Madianitas, et Th na conciibina Eliplinz.
coeteras tnbiis, quas de Ceihura procreaias, sacra (Cap. II. — Vers. 7.) Achan filius Charmi, in Jo-
St-riplura comiheinnral. sue, Achan, id esl. cotuber insidians; iu Paialipo-
' Vers. 36.
( ) Zephi fillus Elipltaz, qui in Genesi menoii, Achar, id est, turbalor.
Zepho, i<lesi,s;)ecH/«/orn<)iiiinaiiir-. iu P.iralipnnieiion (Vnrs. 8 ) l Calubai, vel Chalubi filius Esrom,
Z -phi, id est, speculattts. Sciiliilureniiii ulriiiui|iiepcr filii Phares, filii Jttda: ipse est Caleb filius Je-
Saleliltcr.nii. Seplii liliusSobal: in Paraliponicnon, phone. Calitb a Cenezaeiisde loco qui vocalur Clia-
uiiipes. Scplio, in Genesi, bipes : ulriiinque tanien naz. Ipse tluxit iixorem Azuba.cx qua nalns est Ge-
p?r Sin lilierain.; Tliamna, concubina Eliphaz rioth. Dttxit et aliam uxoreni nniiiine Ephrnia, ex
(Genes.wwi. 12), matcr Amalcc, fuil de gcucre Chor- qnasuscepil Ilur, vinim Mariicsororis M<iysi,patrein
roeoriim , qui anle Idumocns liabilavcruut in terra B1Uri, avum Beseleel, in Paralipoinenon Clilubai, canis
Seir. Sed in Parnlipomenon inter Eliphaz lilios nteus. lu Josne el in Eplati;o [Forl. EplalciichoJ Ca-
computattir, qu;e qiianiquam ejus fnerii concubina, leb, ca'»'s, Esrom ci Jcplioue nniini esl. Cum nuiem
et ex ea susceperil Amalec : ul filiam tamen eam mortuiis esseiEsrom,iiigressu<eslC:ilel)ad Epbrnla.
cducnvit. Idcirco vocalur Cnleb E. hrata: tpiin Caleb ri<iivir
( Vers. 51).) Heman filitts Loihan : in Genesi, id Ephralic. Idcirco tlicilnr Esrom sexaginta annos ha-
csi, perlurbans : qni in P.iralipomeiion scribitur buissc, qnandoaccepii uxoreni filinni Maehir, ul inou-
Homnm, id esi, ptJiiurJia/us. slrelur pcr aiinorum niimcriini, etde jEgyp'o illum
(Vers. 40.) Filius Sobal Alian de genere Chorrmo. egressuin ITiis.sc.et in terrnni repromissitniis venisse,
rum : in Genesi scribitur, Alttan, id est, rxallatus : quia a vigimi annis et supra ml proelinndiim destri-
in Paralipomenon, Alian, id cst, cjcctus [Ms. dejec- bebanlur usqne ad annum sexagesiimmi. Ab anno
l».s];t|iiia Chorrrci exaltati liicrnnt, anteqnani Edom scxagesimo, ei leviia; minisirare, cimiliies piigunre
Iprfam illani caperel: ejecti poslquam ab eo irium- desincbaiii. Unde et Boimuii eos emeriios vocant,
pliati pairiam amiscrunt. qui jam inilitare dcsierunl.
(Vers. 41.) Ilumaran filitts Dison, filii Ana. In Pa- (Vers. II.) Nason genuit Salma. In Parnlipnme-
rnlipomeiion, Hamaran, id esl, rubricatus, sotdidtts, C; nnn, Satma, id est, paa;. In Rnlh, Salmon, id est,
vel temnlenlus : in Genesi, Amdan, concupiscibitis. pacificns.
Hamaran, et Amdan unius hominis nomcn est [Al. (Vers. 12.) In Paralipomenon, Isai filitis Obed, id
nomina snnlj. cst, sacrificium meum. In Regum vcro Jcsse, id est,
(Vcrs. 42.) Alchan filius Eser de genere Chorrmo- sacrificium: filius Isai, Abiuadab: filius Ram, Ami-
rum : in Genesi, tribulaior; in Paralipomenon , Ja- nadab.
chan, id esi, tribnltitus. (Vers. 15.) In Pnralipomenon. Simmaa.l» Regum,
{ Ver-;. 5.) Phou, id est, eructans: qni in Gcnesi Samma. Sanima. ibidem: Siminaa, exaudib lis.
scribinir, Phau, id est, eructantes: in Paralipome- (Vers. 16.) In Paraliponienon : Abisai, filius Sar-
non, Pliotl, erttctans : cujus uxor vocabaltir Meela- viie, id est, pater sacrificii. In Regum, Abisa, pater
bel, quod intcrpreiaiur, benigna Domini: filia Ma- meus, sacriftcium.
ticd, id est, dispensalricis [Al. dispensaloris] : Me- (Vers. 32.) In Paralipomennii: filiii« Jeiher Ismae-
zaab [l/ss. Einaz.iah], filia aurifn-is, qu;e duos patres liles. In Begiiui (ilius Jethra lsmaeliles. Jcihra, re-
liabere descriliitur, atl significaiidiiinmy-terium sub sidunm: Jetber, modicumresiduttm. Filius lsmaeliies
uua inierprclaiione noiiiiiinni : nt aurifex gcnueril vocaiur, propicr nieriiorum qualiintcm.
dispcnsatricem : di-tpeusatrix geiiueril benigiiitaiein DI (Vers. 54.) Aalui, filius Sesan, ipse esl Elimelcch
Doniini. pater iM.ialnnet Chelion. Sesam ideo dicitur filios
(Vers. 52.) Alua, in Genesi inlerpreiatur, eleva- non habuisse : quia isti absque filiis mortui suut.

ciiililnlo subnectil lianc nntnm : <llimc libri litnliim
ex meo ins. describo : qni praterea ha-c subdit ex
m tiii): liiquibus. sivis, leneordinem historim,alpha-
belo e regione afficn, naturaliler inuitere rubrica. .lani
ver.i n<iii>aerat in ediiis : QumstionesHebraicmin
libros Paralipomenon. Veruui iuonuii ipse Hieron.
PtitTat. in hiiiic librinn juxin LXX nd Doninioii. et
Rogat aii.: Wocprimmn scieudum,quodaptid tlcbrmos
Pnralipomeiioii liber tiniis stt, el aputl illos vocetur
Dubre jamin, id esl, verha dieruni, <7«ipropter magni-
» islh.TCverhn, Cehes-vttsde loco, qui vocatur Ca-
hd*, qiideirt Vulgalis luxaia siint, et pbst Beseteet
liidinem apnd nos divisus esl, quod nonnulli eliam in
Bruln Ciceroiis Dittlogtifuciunl, vt eum in Ircs partes
secenl, cttin unus tt suo Anclore sil editus. Sicque in
tlnas parics , nou libros, ab haruui Qiucsiiouuin
Aiicmie di<|icriiiur. J EDIT.
1 MnliiEsiint in iiutea etliiis libris perlinb.ilioncs
conlevliis cl tli'prav;ilii,iies noniiiiiim, qnns singiHa-
lini leccn-ere nimis longniii ei nperosiim ft»ret. Con-
ferat, qni voluerit, iiDStrameditKineii) cam veieri-
btts, ct veium inc dicere conipiohabit.
posila, liuc ad fideni ms; revocavinius.
 1389 QU^ESTIONES HEBRAlCiE. IN LIB I PARALIPOMENON. 1570
(Vers. 41.) Ichamia genuit Elisnmn. In Jeremia :: A (Vcrs. 54.) Filii Salma, filii Ur, Belltteemet Neto-
Ismacl, filius Naihanioe, filius Elisama de generet phaii, qui in Regiinrum sciihuntiir: Elcanan filii
a regali. Quod vero dicit illuni de setnine regio,, p;iirui ejus de Beibleem, efKleb filius Ba-tna Nelo-
Moloch vnlt inlclligi idolum Moab : qutid in Ilebraco j pbaiiies. Qui idcirco scribunliir coronm dotnus Jticob,
rex iiiicrprciatiir. propiersocicialein, qun inuiiio in praliis utcbiiiiliir
(Vers. 42.) Ziph nomen loci est, a quo fueruntt S.irai, id est, Sar-ait;e, de quosiipfa dictum esl.
Ziphoei: qui vcneruiil ad Saul. (Vers. 55.) Jabes (ilius Sobalm, de quo in sequen-
(Vers. 46.) Gazez, id esi, tonsor: filitis Ilaran,, libus scrihhur, co quod exaudierit emn Dniuiiius,
filii Caleb, ipseesi Nahal carinelus. ftiit doctor, in cujus conspeclu sedebanl filii Cinad,
(Vers. 50.) Epliralh : quia de Ephraini fuil : ab|) qui et Oliab, cognali M iysi, tpii in boc libro scribae
ejus nomine Bclhleein Eihraln vocatur. vocantiir. Canenies aique resonantes ideo scribun-
(Vers.22.)' J.-iir, judex, qui in Judicum scribitur,, tur, co quod assidue in Legc Dei et in Propbeiis
filius Segab, filii Esrom. Ideirco in Jutlicum Galaa- veisaliantnr. In liibernaculis autcm eos comiitoralos,
diies putaliir, qnia Esrom diis.il liliam Macliir palriss et Regnm liiMoria scribit. Hi veneruht de calore patris
Galaail uxorcni. ViculoScl civiiates scxaginu sus-. domtts Rechab (I Paral. m, 1), id est, de stirpe Re-
cepit Jair in Inereditniem , eo quod esset avia cjtiss B J ebab.
filia Macliir, filT Manasse. (Ibid.) Achinoam ttxor David Jezraelitis. Ilic Jez-
(Vers. 24.) Assuiiur lilius Esrom pater Thecue. rael locu^ esl, in quo Nabolh habilavit. In Parali-
Thecue est civitas, de qua sumpsit Joab inulieremi pnnienon, Daniel: in Rcgiini, Chilaab, id est, vindi-
snpienicm. cans palrem: eo quod disceptans cuni Mip ilioseth
(Vers. 21.) Onnm filius Jerameel filii Esrom, ac- qnoestioiiibns Legis, el victor apparcbai, et patrem
cepii noiueti Onam (ilii Juda, qtii uiorluus esl. El inI' ulcisci videbatur.
eo differiuil, qtmd filius Judie in Hebraio pef uttn, ; (Vers.
5).) Jeiraham filius Daoid de F.gla uxore
filius vcro Jeraniecl per ntemscribiintnr. stta. Egln iiiierprclatur, viiula, quam iionniilli pu-
(Vers. 42.) Maresa patris Ebron. Ebron loeuss tant Micbol liliiim Saul.
est, ubi Daviil regiiavit seplem annis, (Yers. 5.) ln Piiralipomenon, Simmna filius David,
- (Vers. 43.) Filii vero Ebrott, Chore: et
Thaphihti,; qui in Regum Samaa nominatur. Simniaa inierpre-
et Recem, et Samma, lilii suni Maresa. latur, exaudi: Sainaa, exattditus. B.itlisiia nialcr Sa-
(Vers. 44.) Samma attlem genuit Rabam patrem. lomonis. lii Paialtpomenon diciiur filia Aniiel: et
Jerchaam. Jerchaam loctis esl. interpretatur, ttomen ejus; Btiihsua, filia depreca-
(Vers. 45.) Maon filius Sammai pater Beiltsur._,Q fj tionis In Regiim Betlisabee, filia Eliain filii Achito-
Belhsur nonien luci est, et ab codeui Maon luctis3 fel, et iiiterprcialuiV/i/irt septem, filia salietaiis, filia
nomen nccepit, qni in Rignm scriltilur Maon. jttramenti. Eliam iuier.iretatur, Deus meus populus ;
(Vers. 4.1.) Saab filiu< Jaddai paler b Madmena. Aniniiel, populus meus Deus.
Madincna locus est. Sue pater Machbeiia. Maehbcnai (Vers. 6.) Iii Paritlipomenon scribunlur duo filii
locns esl; el fucrmil hi fiiii Caleb. Et patrcm Gabaa, David, Noga el F.liplicleth, qui in Regum non Iia-
id esi, lnciis unde fuit Siul. bcntiif.
(Vers. 50, 51.) Filti Httr, Sobal pater Carialhia- (Vtrs. 15.) Filii Josim, Sellum, Joannan d et Joa-
rim, ei Salma pater Bethleem. Hanph pater Belhga- chim. Selltiui est, qiieni Nacliao rex ^Egypii cap-
der. Ciiriailiiariiri ct Bcllilcem, ei Bcllignder nomiiia. tiviini duxil in jJl'.'gyptiim. IJTule iueiiiinii Jerc-
locorum sunl. Cnriathiarim, ipsa est Cariatharbc ctt mias : Quoniam hwc dicit Dominusacl Sellttm filtiim
Cariatiibiial et Eliron, quae Cariailiiarini vocatur, idI Josim rcgeiii Juda, qtii rtgnaiil pro Josiu patrt suo.
esi, ciritas silvamm. Cariailib.ini, civilas mariti: Ca- Qui egressus de loco islo non renerietur huc ultra
riaiharbe, ckitiis quaUtor: quoe omnia inlerpretari j (Jer. xxu).
possunt iu Pairiarc.his, qni ibi sepiilti siiui c. (Yers. 26). Joachim, qni et Eliacim, ipse Joacbim
(Vers. 52, 55.) Sobal pater Cariatliiarim vide-- j) J] ductus csl 'ii B.ibyliineni cuiii V.IHSlempli Dniiiini,
bal diinidium requieiionum, propler viciniam sepulcrii et Daniel, Aiiania, cl -\ziria, et Misael cum eo. Joa-
Palri.ircharuin : ciijus filii fuerunl Jcthrei, ei Phti- cim filius cjus, qui cl Jcchonias, « caplivu- ductus
tei, et Semelhei, el Maserei. Ex his egressi sitnt Se- esl iu B.ibyltineui, ciim c;eteris vasi-; domus Domini,
raitm ei Estaolitm: qui iioinina locorum soriiii sunt, ciini Ezcciiiele et Mardocheo, iu cujns loco subsli-
id esl, Sai-aa et Est.iol, ubi sepulius esl Samson. luitiscst Mailiiiniiis, qui et Sedechias.
Requietio sepulcrum inlelligiiur. (Vers. 17.) Filii Jcchonim, Assir Sulathiel, unum
1 Retrocedit s*pins Scriptor in his Qtiaestion. Ile- res in explicalione, ul hic vers. 22, el seqq. posl E0.
braicis, duni post verstis inferiores resumit superio-
* lu meo ms., de genere Jcraa oram lillerae describnntiir.
h Meus ms. priinum Muchbena, Mgyp]ii: pro regali. d Ms., ei Joacitat unus esi, quem Necho rex, elc.
dcinde Malmena
ordinc cniitr.-iriolegit,: et Dai pi-o Stte. < Vocetn caplivus iimi habei ins. pro qua addit,
_ -c Addit nis., A1)hincusqtteabsubsequenicin lilierarri qui eliam Gltanuniasducins, elci
heciu$ ordd procedil. Nullai autem hujusmt-.diad lihri
 1571 AP TOMUMIII OPERUM S- HIERQNYMIAPPENDIX. 1373
nomen qsl, ipse est Pbadaia paier Zsfobnbel, El in- jjisnnt filii [Ms. cirij Recha (Vers. 12). Reeha inter-
terpretatni' Phadaia, redemptus Dembii, Assir, cfl»*-. pretatur, lener, quem hic David nonuulli inti-11gi
ceralus, SalatbicT, frntex Domim, Setinescr lilius volunt. Sicenim ipse ail : Ego sum tener e.t unctus
Jecboniie, qui in Ezra Sesbasar noiuioaiur. Senr rex (II Rcg. m, 59). Et in aiio loco : qvasi ligm ver-
neser ioierpretaitir, blas\iltemaius. Sesbasar inler- micuhis lenerulus. Idcirco enini viri Rerha , itl est,
preiaiur, trlbulaius. Seshn.sar scribitur, cui Cyrus. David dicunlnr, quia propter exprinicndam gcnea-
animmeravii vasa dointis Doui.ini. lngiarn David, in bac senleniia nnnotali snnt.
(Vers. 2-2.) Seclienias hahiiit fi.liu.tnSenieiam unir (VefS. 15.) Cltetuz genitil Oihonre!el Saraiam. De
cnm, qui habuit quiuque (ilios, Athus, Jegaal, Baa- Sarnia tlicitur prodiissc Jonb. Qui ideo dicitur pater
ria, Naaria, el Sapbat, qui cmn patre suo Semeia, vallis nrtificum, quia cie(iliis ejus fueruul arcbiiecli
qui utiicus patris erat, sex comptitaiilitr, ad .Tdilicniiduindnmiim Doinini.
(Cap. IV. —Vers. I) Fjlii Jnda quiuque, qui jam (Vers. 17.) Filii Ezrq Jeiher et Mared, Effer el
supcriiis aliis nominihus iioitiiintti sitiii, Hic atiiem. Jalon. Ezra interpretaiur, auxUium, ipsum cnim di-
B muiantur noniiua repelendo causa iuierprelationis, cunt Aniram patrem Moysi et Aaron, Jether inter^
Pliarez inierprelaiur, divtsio; Esron inlerprelaiuF, prelalur, residuum, ipse esl Aaron. Mared, rebellans,
alrium; Zara, ortus; Cbarnii ip<e est Er. Charmi in- I13ipse esl Mnyses. Effer, pulvis, i]ise esl Eldad ; Jnlon,
terprci.atut', tnTieamea; Er,vigilans, llurfqui etOnan. tex, ipse est Mcdad : iidem [Ms. id esi] dtio qni pro-
Hur itilerprelaiur, feriestra;i)n<M),nturnniriiiio. Subal plteTabanl. Trndilur cniin Moysen post acceptam le-
ipse est Sela, gem in eremo pairi injiinxisse, nt matrem dimit^
(Vcrs. 2.) Subal gemiit Rniha, et Raiha genuit leret, eo quod illius aniita esset: filiaeniin fuit Leii.
Jahad, Jahad genuit Ahuniai et L.oad < Laad genuit Post cujus di-isidiiim,duxisse aliani uxorcni Amrnin:
Eibam, Eiham gerinit Jezrahcl, a quo nonien aecepit ex qnn siiscepil diws filios hos , El<|ad et Medad.
urbs, in qua Nabnili habnabat, Sobnl ipse gcnuit Qnod vt'io scqniiiir, genuilgue Mqtktm el Samai, et
Rajlia, qtti alio nomine Er noniinattir : idcirco quod Jesba pairem Estemoa : Samai Moysen inielligi vo-
Er et Onan, in peccato sno niortui stint, Sohal interr llint, qui inlcrpretatiir, cmleslis, Jcsba Ar.ron, qtli
pietaiur, spica; Sela, missvs, Quod vero prius aliis inierpretatnr, collqudqlio, pairem E>leinon, id est,
noiiiinibiis et modo aliis noininibus noiiiiii.aiitur, a.d. ignem manentem, e.a quod filii Aaron in nssidnis sa-
mysteriiini pertinet. criQciis igne titcba.niur. Qaod vero sequiiur , uxor
(Vers. 4.) Phanuel pater Gcdqt, et Eger pqlerHmq, ejus Iiidaitt genuitJqred : hid.aia, ipsa cst Jaclialieth
fijii fuerunt Ilur; fratrcs IJuri fi|ii Mariaes Gedor maler Moysi. b Noinina vero quoe seqmnvur peno
verqet Unsi npniina sunt locorum, C oinnia Moysi nonijna intclligi yohint, quia idco Ja-
(Vcrs. 7, 8.) Ashur genuii Ethan, el nomen malris red vocalur, id est, descmdens, quod de monte de-r
ejns IJala. Ethan gennit Clius, Chus gehuii Sobolia; sceuderit: paler Jedor, |d est, sepium, en quotl t|uasi
Snboha genuii J.ibes, qui fuii doctor, de quq supe-t quadam sepe lege circnnidederit popubiin. Hebcr,
rius dictiim est. Quod vero int-r Clins e.t Jabes in- jimeior, eo quod populuin Dei servitio juuxerii :
tioducuntiir cognationes Ahnrhel filii Arum, haec Patreni Socbo , id esl, prophelim , eo quotl ipse sit
causa est: Aharhel, ipse est Obah, qui inlerprela? doctor Propliet.irum. Ieiitbiel, \dest,sperans in Denm,
tur, post exercitnm. Fjtius Arum, ipse est Jethro. eo. qiipd spem liabiierit liberandi populmn d<>Mgy-
Arunt interpreialiir, exatiatus, Qiiia ergo J.ibes do- pto : sive qupd spe parentu.ni.de aqna; pericuhi libe-
cebat eos habitanles in icntoriis, sicut stiperius dic-: ratits sit : patrem Sanolia, qui int«rpretatiir, guber-
tum est, ideo introdiicunt.ur in ejus progenie, quasi nator, eo qiiod ningnam pnpulo in eremo gubcrnaT
a majoribns ejus progcniti sint. Hunc Jabes feruiit tionem ejfhibuerit; sive quod doctrina sua qmitidie
nonnnlli adhuc vivere, propter hanc senleritian, qua giiJiefnaret,
diciinr, prmsiiiit ei Deus qum precalus est (Vcrs, 10). ( Yers, 18.) Qnod vero seqnitur : Bi autem filii
(Vers.ll.) Caleb frater Suaa, ipse est Rani, Ram Bcthim, filioe Pliaraonis , quam accepit Mereti :
inlerpretaiur, excelsus; el Suaa, sublintis [Al. humi-, D Phnraoiiis liliani, idcircq iu hpc loco nialrem Moysi
lis]. Caleb genttit Machir, Macliir geniiil Estoii, Eston ""Tocat,et i.nlcrprelaliif, fitia Domini, proptcr bonam
geimii Teliinna. Quod vcro dicit eum patrem urbis vtiliintatem quain iq nutri.eu.dopnpro liabneiit, et a
Naas, iiitelligi potest aut Beihleem , aut mater Isai; Mered , id esl;, Moyseaccepta e-<sedicitur, eo quod
quia Isai in alio loco Naas , itl est coluber vocatur, relictis idolorum ciiltibus, adDei ciiltiim coiiversa sit.
Abigail soror est David, filia Naas, id esl, Isai : quj (Yers. 19.) Charmi paier Ceila et Eslaniqa, qui fuit
ulrot.ti.e nomine vncabatur, Gelra Ismaeliles habuil de Machali. Ceila nomen loci est, el Machaij siiiiir
uxorem Abigail filiam Naas. Quod vero dicit, isti Jiter.
* Ms., Itic aulem mnlatis nOminibusideo repelun- pro Jedor nn* JeUter, pro Heber iQFi Cliaber, pro
tur. Fares interpretalnr, etc. Jekuthiel, et m3T ''SX Abi Zaiiunch,
Icutbiel SlOri"'ip'»
b Qui decem Mnsis nomina fiiisse (radunt, veteres
13TDTiK Abi Soebo, pro Paier Sanoha, el Pater So-
Hebrad, ut suiit Auctor Yaikfoe, alqne exinde R. Ben Naihanael, id cst,
Gedlajii Schalsc.hftl, niiniiihil ab his varinut tlim in cho. Hisqne addtini b«3I13p
ipsa nomintim scriptura, tum in esendendis etymo- Filinm Nathanaelk, et JVamDTqbia, el "&"p, rjuod
logiis. Scribunt vero pro Samai niycttf Schemaia, est, Scriba.
1373 QUJISTIONES IIEBRAICiE. IN LIB. I PARALIPOMl^ON. 1374
(Vers. 20.) Sittion pater Atnnon, et Rena , filius Anomine in utroque libro commemorat, hic filiuin
fuil Estanioa, filii Odai, filii Asriel, filii Jalaleel, filii Cananitidis lacet, et vicinitate fratemi nominWex
Cenes, ftlii Sela, filii Judae. Ziira, qui interpretatur, o«us, decorat. Quod dicit,
(Vers. 21-23.) Et paier Lecha, idcirco hic ponitur hm eivitates eorttm usqtie ad regcm David ; boc vnlt
prnptcr memoiinm pristini nominis. Cognalionesergo intclligi, quod Sicelech el Bersabee, quoatribiis Jutloe
domttsoperaniium byssumin domojuramenli, hi sunt, fuerunt, et a tribti Symeon invnsoe sunt, a David de-
qui cum Beseleel morati snnl ad explenduni opus iino in pristitiam Juiiae retlierunt liartdilaieni. Ain
tnbernaculi. Jurametiti eicnim domus idcirco dici- Remnion unius villaenomcn est, quse interpretalur,
lur, sicut ei labernacnlum foederis , quod in eo foe- fons malorum granatorum.
dus esset Dei, quod ciim hoininibus fecit, et jtira- (Vers. 33.) Et universi ticuli eorum per circuitum
menmm quod juravit ad Abraham , Isaac el Jacob. civitatum istarum usqiie Baal. Banl in hoc )oc<>ipsa
Quod vero sequilur : Qui stare fecil solem : retlit ad est, qune in alio loco Cariathb.tal scribilur, de qua
progeniem Pharez, de quo orttis est David, oppor- superius dicium est. Notandum de reliquiis Arua-
lunum judicans progcniem Jutla, de qua trihus regia lei h : Beera filius Baal de stirpe Ruben , ip^e est
oria est, in David terminare. Tradunt enim Hebroci Pater Oseae prophetae. Notandum quod ipsa sit Ce~
hunc fuisse Eliinelech viruin Noemi, pairem Maalon 8 thiira quoe ei Agar.
etChelion in cujus tempore sol steterit, propter praeva- (Cap. V. — Vers. 19.) Nam cum dicat Rnbenitas
rieat<)res[JI/s.praivaricationes]legis,uttanto miraculo el Gaddiias et dimidiam tribum Manassc pugnasse
viso, coiiverterciitur ad Dominum Deuni suuin. Quod cum Agarenis: sequiiur praibuisse eis auxilium. llu-
quia facere contemp-erunt: idcirco fames invaluit, raeos, Naphaeos,ei Nodab, qui ntit|iie liTi Ismacl lue-
ut ille, qui in ttiliu Juda prior videbatur, famis ino- runt. ldem in Paralipomenon Nodab, in Geuesi Ced-
pia cum nxore ct filiis, non solum patria pellcretur, ma vocalur. Cedma iiiierprelatur, antiquorum, No-
sed etiam ineadem peregi-inntione cuni filiis niore- dab, uler. Fuit enim bellum Domini: quia Doininus
reiur. Vtrosautem mendacii esseMaalonet Cbelion, pngnavit cum eis.
qui hie, secttrus et a incendens appell.intur , et de (Vers. 26.) Translttlit Thcglatpkalasar, Ruben et
quibus dicitur quod principes fuerint in Moab , eo. Gad et dimidiam tribvm Manasse, et adduxit eos in
qnod uxores Moabitidas duxerint. In Hebra-Oex- Hala, et in Abor et Hara, ip*a esl Rages. Iu Mala-
pre>sius ponitur , et ab eruditis illius linguae l di- chim vero Ilara praclcrinillilur.
dicinms, h ut non principes , sed marili dicantur. (Cap. VI. — Vers. 1S.) Josedech sacerdos, ipse
Qti«d vcro seqiiitur , quoe reversse suut in Lebem, est Ezras. Demonslral hoc liber ejusdem Ezroe, ubi
Noemi et Rutli demonstrat, quoe in Lehem, id est, G dicil: El post hwc verba iu regno Artaxerxis regis Per-
panem pnst inopiam fainis , atiriita tibertate panis, sarum. Ezras ftlius Saraim filii Azarim. Sed in libro
in Bethleem reversoe sunt. Et quia hoec bistoria in suo se praetermitiit hiimiUtatis causa. Qtmd vero
libro Rntb scribitur (Buth i, 4) : idcirco subsequi- dicil, Joanan genuit Azatiam, et ipse es( Azarins, qui
tur : Hmcautemverba vetera. Figulos vero dicit ha- sacerdolio fuuclus est iu dmno quam oedificavitSalo-
hitantes in plantationibus et sepibus, progeniem qtias mon in Jerusaleui : monstrat eumdeni Azariatn re-
de Ruth propagata est: quaein sepibus et plnnlalioni- siilisse Ozi.c regi, quando inlravii in templum Do-
bushabitasselegittir.quandoadregiamdigiiitatemhoec iniiii ciiin liiuribulo et terriciuotus inagniis 1'at'tus
planlatio pervenit. Commoratisunt ibi, boc est in Be- esl. Trndunt etiam eumdeni Ezram esse Malachiani
thleem apud regemin opcribus ejus, quia ex eis David prophetam, qui in duodecim Propbetis uliinius cst.
rex ortusest.cujus opera miris praeconiisproedicauttir. Ipsius filius cst Jesus sacerdos maguus, de quo me-
(Vers. 24, 51 et 32.) Filii Synieon in Genesi sex niinit Zacharias propbcla. Sciendum sane quia cre-
dcscribuiatiir. Hic vero sextus lollitur, eo quod nulla broe appellatioiies personarum et imniutaiinnes
progenies de eo processit. Mutantur vero nomina c nominuin el repetiliones, ad magnum mysteriiim
qnoedainsuis ratiouibus. lu Genesi scribitur, Jeniuel. periinent.
Jeuiuel, mare Dei: in Paralii>omenon Namuel. Na- D (Vers. 21.) Filii Chaat Aminadab filius cjits. Iste
muel, loquens cum Deo. Alius vero in Genesi voca- Aminadab ipse est, qui iiiNutneris Jessaar seribi-
tur Ohad : in Paralipomenon Jarib. Obad interpre- ttir, pnter Core. FilitisSaniyel, qui in Regum Johel
tatur, lattdatio : Jarib, litigans: quia deejus progenie noniinaiur : in, Paralipomenon Vasseni sciihilur,
exivit Zumri, qui cum scorto Madianitide peccans, quia Abia iilius Samuelis, in jiidirem consliiulus,
a Phinees peremptus est. Jachin in Genesi, qttod in- munerum acceptor erat. Et ijuia iste Juhel, qui ct
terpretatur, prmparatio : in ParaJiponieuon Zara, Vasscni, sciebat hoc, el non corripiebat cum : ideo
quod interpretatur, ortus. Saul vero, quem eodem dicuntur ulertiue fecisse. In hoc vero loco denion-
1 Ex hoc loco perperam conjicil Ernsmns, Scri- vcrbis, perili coiisuJto interrognre solenl peritiores;
ptornm hujnsce Opusculi propeinoduni fateri se ne- nec hoc iuiperiiiai, sed pruderiiioe et maturiori judn
scivisse Hebraice. In ambigtiis eniin Scriptufarum cio iribueudum esl.
* Ms., secnrui intercedens appellalttr. lione.
b Malit vero in Erasmi senteimam prudens Lector * Verba, nominum et repetitiones, in nieo ms. non
concedere. Vide quae hac de re diximus in Prajfa- sunt.
1575 AD TOMUMIII OPERUMS. HIERONYMlAPPENDIX. 13*6
strat eum separatttm a fratre suo, quia acceplor nm- A et suburbsna ejus. Ramoth Galaad, in Rcgum unura
nernm erat. ; nomen est, et est in trihii Ephraim.
(Vers. 31.) Eliel pa<erJcroam filius Thou: in Re- (Cap. VII. — Ycrs. 6.) ln Paralipnmennn, porro
gum Eliu scrihiluf. Sic enim hnhes, et nomen ejus filii hsarhar Thola et Sua , Jasttb et Simeron. Jnsub
Elcana filius Jirqam; filii F.liu filii Tliou. Elicl iuter- in Gcne<i Job noniinanir. Job inlei-preinlur, »{u/a-
preiainr, Deus meus Deus. Eliu, Dewsmeus ipse. Et lio; Jastib, revocans. Simeron, nomen hmninis, et
hic Eliel dicitnr, id est, Deus meus Detts: in Regum Snmaroii, nonien civilatis. Simcron, ubi noinen est
vero, ubi necdum ad lempli ininistciitim designa- hominis, per i; uhi nonien esi civilnlis, per a.
lur, se<lsolummodo genealogiae ordo texitnr, dieiliir (Vt;rs. 5.) Filii Jezraia in P.irnliponiennn quinqiic
Elin, itlesl, Deus mensipse. Quodvero dicilur Einan dicunlur esse, et non siinl nisi qnatnor; seri nnnii-
cnnior filins Joliel, ct ex|)leta genealogia, dicit A- mcratur cum eis pnter eorum Jezraia, qui nnicus
saph fratrem ejus. Ilic fraloi- non linius pntris nut patri stio Ozi liiit, el fiunl quiuque.
mniris dicilur, sed eo modo quo * solemus propin- (Vers. 6.) In Pnralipouienon, filii Benjamin, Be-
quos fralres nppellare. Qnod vero genealogia Aaron la et Bechar, et Jadiel : in Genesi pro Jadiel Ashel
repeiitur, et usque ad Achimaas pervenil, putnttir scribitur. Jadiel interpreialur, cognoscensDeum; As-
linc ob laudem ct meinorinm Acbimnas factuin esse, j J bel, caplivus Dei.
eo quod litleliler erga David in omnibus egeril. (Vers. 8.) Omnesisti filii Beclter. Ubicumque in
• (Yers. 68.) Jecmaam cum suburbanis suis. Jcc-
lege scribitnr, omtes isii filii, cnjuslibet atii pro ine-
mnam, in Paralipoinenon, per Mem, quod inierpre- riioriiiii escellenlia, aut pro meritorum deleriora-
tatnr, vindicaiio populi : in Josue scribitur a Jec- tione fiiinl.
nnnn ', per Nun, id esl, acqttisilio populi. Ilac vitleli- (Vers. 9.) Filii autemBelan, Jehus et Benjaminel
cel mlione, quia qui priniiius in cnslodicnda lege Aoihel Canana. Aoth, de cujus progenie fuil jndcs
fuerunt acquisiiio populi : propter peccaia sua vcrsi Aoth, tjui iu Judicum librn scribilnr. Cannnn vcro
suiit in vindictam pnpuli. iste cst, a qno cgrcssi sunl Beiijamit:e, qui nefas per-
(Vers. 70.) Porro ex dimidia tribu Manasse Aner, pelravcriinl, propier quod magnoe coedcs in Iirael
el suburbana ejus. Aner ex nno dc pncris Abrnhae tempore Judicmn facta; sunl.
noineu accepit, qui vocabalur Auer, co qund ibi ha- (Vers. 18.) In Paralipomenon, filii Nephlali Ja-
bitavit, et ibi scpultus est. In Jn«ue vcro Thaanaih siel, el Gnni, et Jezer, et Sellum : in Geuesi iste Sel-
vocatnr. Aner inierpretatiir , litmen. Thnnnach, re- luin, Sillctn scribitur. Selliun interprelatur, pax;
spondil. In Pnrnlipomenon, B.ilaam et. siibiirbana STem, rccens.
ejiis ; in Jnsue Giblanm scribitur. Giblaam, imiefe- |__; Qnod vero sequilur, filii Bataa, qtiaa fuil concubina
ratio popttli: Rnlaam, turbalio popnli. Jarob : qiiidam pulnnt ideo illnm in lioc loco nh Ezra
(Vcrs. 73.) Rauioih vero in Pnralipomenon scri- norninaiam, quia post moriein Jacoh legalinnc fnn-
hiiur. Unde dicitilr, Ramoth quoque et suburbana c(a fuerit iuter Joseph et cteteros Patriarchas, qua
ejtts, el in liihii Issachnr. Rnmolh vieroGnlaad, quoe precati snnt eum, ne recortlaretur peccali enrum.
in Regnni scribiiur, in tribu Epliraim. (Vers. 14.) In Paralipotnenon, porro filii Ma-
- (Ycrs.
74.) Iu Pamlipomenon, de tribu Aser, nasse Asriel, concubinaqueejus Syra. Idem Mnnasse
Masat cttm subuibanis suis. Hic Masal parabola in- peperit Machir patrem Galaad. Ferunt hnnc Syrnm
lcrpreiatur. In libro vero J<isue Misaal scribitur, filiam fuisse filii Labnn. qtioe in jEgyptum faniis
quod intt-rprelnliir, inlerrogalio Dci. inopia ad vciimitliiitliima palre ilucta, a Manisse,
(Vers. 75.) In Pnrnlipomenon : Hticac et subur- qui horrCis pr;rerat. misericorditer suscepta, patri
banu ejus : in Jnsue vero llclcath scribittir. Hucac cibariis datis, nb eOdem Manasse in cnnjugi-iin
inierpi-eiaiur, sculpsil. Ilelcalli, portio. suinpla cst : pepcrilqne ei Mnchir pairem Galnml.
(Vers. 70 ) Duoe sunl Gedes: una in Irihu Issa- (Vers. 15.) Filii Machir Hupltim et Sttphim. Hu-
chav, cl aliern in iribu Neplilhalim in Galihva , nbi phini clSuphim ununi noiicn est : ei cst soror ej'us
fuit Barach (ilius Acliinnem. In Pnrnlipwni-nnn , 0 Maacha, qunm nccepil Esrom. tluin sexagintn esset
Hamoncum subwrbanis sttis: in Josue Hantalhdor. nnnoruni, ex qun suscepit Septuh. Iluphim interpre-
Ilninon iiiterprcinliir, calefaclio. Ilninalbdor, cale- taiur, ihalamus; Supliim unclus.
faciio generationis. In Parnlipnnieiwii, Catinlhaim el (Ihid.) Nomen aritem secundi Zalplmnd : et idcir-
svburbana ejtts ; in Josne vero scribimr Carihan. cn iste secundus noiiiinntur, quii bi duo priurities
Citiiiiiliaim interpretatiir, urbs maris:Carilian: urbs: erant in tribu Manasse, id est Tluphiin, qui cl Su-
in Parnlipomenon, de tribu Gad, Ramoih in Galaad phim ei Zalpliaad.

* Hebr.Tum genle hic agnoscimus Auclorem :
qnia mos Hebr.norum est, ut propinquos appellent
fralres.
* linperile scriplurn legitur in antea editis libris
« S/jd.et.apud Lniiuos hiijusmodi cxempla occtir-
iritiit.Vide ipsum ilieronymum Lihro conlfa IlelTi-
Jecmaan prn Jecnaam : Nun enim, de quo lnquitur
ain-lor istc Hehr;i>us. in mediovocis es-edebet, non
in fine, uli iioverunl lingu.e llebraicoe periii.
dium, hnc de re maxime ex Scripturarutri idiomate
ftisius disserenlem;
1377 QUiESTlOSES HEBRA1G/E.IN LIB. I PARALIPOMENON. 1378
(Vc.rs. 18.) Soror autem ejus Rcgina, id esi, Be- i^ (Vers. 13.) Hi [ngaxerunt ItabitaloresGelh, et ulti
dnni (ilii IT.nn : ali.is est isie Beilan, ct aiius est suui fratressuos filios Epliraim, qui eorum cecide-
Bed.-miu Regum, id esi, Samson. Bedan inlerpreta- rant gladio.
tur, »TiDan. I.-lnsoror Rtginn esl Debbnra uxor Ba- (Vers. iii.) Ftterunt aulem filii Ulam viri [oriis-
rach , qui nlin noiiiine Lnphidoih vocatur ". simi et tnagno robore, lendcntes arcum, el tnullos ha-
(Vers. 20.) Suihala filius Ephraim, genuit Ezcr bcntesfilios acnepntes, centiimquinqnaginta. Iliccen-
el Elaad, q-ji cnngregain niuliiludine de Israel as- tum quinqunginla referunt atl filios Ulam, ul iste sit
ceudcre uid suut nd leiram repromis>ionis , et in sensus : fueruul auiem lilii Ulani ceniuin quinqua-
Geih Philistinorum inlerfecti sunl. Fraires vero, ginia, per Iropum qai vocntur hyperbnion.
q-ji nd toiisiilaiiilJIII Epliraim venerunl, aul eos dici- (Cap. IX. — Yers. 2.) Nalhiunei, id esl, donati.
mus, qui de Palriarchis supererani, aut cngiintionem Simt enim Giib.ionit.e, eo quod ad servienduin dali
qunm finterno [Lcge fraires ut supra] noniine sa-pe suut ad lemplum Domini a Josue.
noiiiinaviinus. (Vers. II.) Azarias quoque filius Helchim.Iste est
(Vers. 24.) Filia autem Beria, id est, Sara, qttm Ilelcliias sacerdos magnus, qni libiiiiu legis invenit
mdificavilBelhoron inferiorem et Ozen-Sara. Yirius lempore Josioe, etdicitur fuisse paier Jeremiac pro-
illius feniinoc dcscribitur. Ozen - Sara nomen esl 1B pheiae.
loci. Bachbachnr , carpcnlarins idcirco describilur ,
(Yers. 26.) Eli-ama lilius Amiud, ipse esl Pa- ' qnia anificio suo fungebatur in domo Doniini, et crat
triarcha de trihu Ephraim, qui in libro Numeroruin de tribu Levi.
scrihilur. (Vers. 15, 16.) Ei Baracltimfilius Asaph , filii El-
(Vers. 28.) Ista csl Sichem, quam percusserunt cana, qui habitavit in alriis Nelophaii. Netopbati no-
Symeon et Lcvi. h Sara lilia Aser dicitur Pro- nien luci esl, ubi habilavit lleleel liliu-Bann, de
phetissa fuisse, et meriloruin procmgativis exube- quo superius diclutn es(. Qui erant corottm domus
rasse. Jacob. Abdia filius Scmeioe, lilii Galal, lilii lilitlmn.
(Vers. 31.) Berzailhde progenie Melchiel, de filiis Isle esl Idilhiin cantor David. Ob.^ervab-Jiitin porla
Aser, fuil diiissimus olei et coeieiarum opum, el lu- regis, ad oricntcm de fiiiis Levi pcr vit-es snas, qui
lil piimiliasElisao Propheta-. In eoimpletuin ferunt, erant cantores : et vicibus suis ad psallcuduui cum
qund Moyses de Aser ail, lingat in oleo pedem David veniebant.
tuum. (Vers. 19, 20.) Sellum vero filius Core, filii Abia-
(Cap. VIII. — Vers. 1.) Aara filius Bcnjamin : in saph, filii Core. Ilie prior Core per Aleph scribiiur,
Geuesi scnbitur Gera, quod inierpretatur, peregri- C et sonnt Core : tecuridus vero pcr llclli, et sonat
nus. 1ii Parnlipoinciion, Aarn [raler odoris. El nolan- Corach. Core, clamans; Corach, calvus : ipse esl qni
dum, quod hic quinquc de liliis Benjamin praeiermi- in Niinieris scribitur (Cap. xvi ei xxvi). Hi sutil Lo-
serit : de quihus necduro prngenies crevcral. ritm super opera minisleriicuslodesvestibuloruritlcbtr-
(Vers. 2.) Nohaba in Paralipoineuon, ipse esl.qui naculi. Isii cusiodiebnnt ostiiim l.ibernaculi exicrius.
in Gcnesi, Naanian. Noliaba, rrqtties; Naaman, pttl- Patres vero eoruin, qui subtcr scribimlur, et qui in
cherrimus. Ii Paralipomenon, Rapha : in Genesi . Psalterio titulos babcnl, ipsi cuslodiebaul osiiiiin
scribiiur Ahi, quod interprciatur frater meus; Ra- imcrius tabernacuti Domini, el erant caniorcs
phn, medicina. cnstroriim Doiniui. Tabernaculuiii dicit, ubi Domi-
(Vers. 6.) Ili sunl filii Ahod principes cognalio- nns icquic^cebal. His quatitor excubiis creilitus
niini hnbilanw.tmin Gabaa, qui translnli sunt in Ma- ernl ornnis iitimerus janilortim : et quntuor pnries,
nahnih. Mnnnliaih inierpreiatur sepulcrum. In Mn- quibus observnbnnl cuslndcs domus Domiui, de-
naliaih iranslati suni, quando pro scelere inuxorem scriptae siinl in libro Niimernrum (Cap. m). Eralit
levito: perpclralo, gladio corruerunt. Quod vero se- enim in tinaqiinque pnrte quinquagiuia ei tres, i.ui
quilur : Naamnii autem ei Ahia et Gera ip<e irans- facinnt ducenlos duodeciin. Phinees filius Eleazar
luTt eo«, designai eos ftiisse principes ei. illis emi- ^ eral duxeorttm coram Domhio. Hic iiiiiiislriiiur Phi-
nuisse Gera. Umle ei singulari numero describun- nees adhuc in eo tempore vivere, et in labernacnlo
'
lur, ipse iransiuliteos.De islo Gera processil pro- vicibus suis excubare. Hocsuni vices viginli qnniunr,
gcuiesGern, qui fuit paier Semei. *
quae in set|uenlibus describuiitui', quarum iu Evaii-
(Vers. 8.) Seraciiim dimisit uxores suas Usim et gelio ineiitio est (Lucmi), de vice Abia.
Baia, et fugit in terrani Moab, et acce|>it uxorein (Vers. 35.) In Gabaon aulem commorati sunt, pa-
Odes, ex qua suscepit filios, qui hic scribuniur. ter GabaonJaiel et nomen c uxorit ejus Maacha. Jaiel
1 Noverat Ilebracus nostcr Evangcliorum volnmina , anlca Matthaci, et hic Lucac.
a AiltltiniMarliana-iis, aliieue Vulgaii longam hu- motus tnagnus factus est: Qn;e e.t superius leguntnr,
jiipniiiili pericopen, ted in libro suo se prmlermiliil et p-rpiiiim hic repeti Mnrtinn. ipse querebaiur.
himlitaiis cuusa. Quod vero dicit : Jahunnas gciiuit Nns ml ms. nosiri lidem hinc nmovimns.
Aznriam: el ipse esl Azarias, tiui sncerdotio funciut b Mejs ins. Bera filius Aser dicilur propheta
esl in tlomo,quam mdificavil Salomon in Jernsalem : fuisse.
tnomiral cumdemAzarwm nstniise Oz-m regi, tjuando c Pro uxoris, in nieo ms. est walrii.
intravit in temptum Domini cum thuribulo, et terra-
 1379 AD TOMUMIII OPERUM S. MEROJNYMIAPPENDiX» 1380
ipse est, qui in Regum scribitur Abiel patefChiS; \. pretaiur sedem in popitio; filius Acliamoniiii id est,
patris Saul. Abiel interpreiattir, pater meus Deus; sapientisshntt»)ipse est David.HocestqUtid in Rcguni
Jaiel, deserius Dei, propter meritorum distnntiatn. -scribilur: SedeiinatthedrasapienUssimus, et minuilur
Et notandum., quia inler (ilios Jaiel, Ner et Chis vo- de sapientiai,qtiasi vermiculus JignileiierrimUspropter
caiitur fratres, sicut et sunt. et in Reguni iia habe- peccaium, qnod commisit in (Jriam. Ei cum in Re-
,tur, In sequentibus vero dicitur, Ner genuitChis: gtnii voluinine dicat octihgentos illuni uno impetu
non quod eum genuerit, sed quod eum educaverit, interfecisse : in Paralipomenon hic dicit Irecentos
. gemiisse euni dicitnr. eum interfecisse b prnpter ipsum pecfcninnt. Una
(Vers. 38.) Isli habitaverunt e regione fratrum suo- vice intelligiliir unoimpeiu^ el octingehlos ihtef-
vumin Jerusalem cum fratribus suis. Quamvis foris fecissei Undect in Regum scfibituf, uno inipeiii.
nwros Jerusalem liabilareitt, dicuntur propter vici- (Vers, 12.) Aholii frater fuit Isai palris David, cu-
nitatem tamen et.convenluin loci in Jerusalem ha- jus filius fuit Elenzar, qui ftiit inler (res « potentis-
bimsse. simos, id esl, Baanaian filium Joiadae, et Abisai
(Vers, 39.) Aminadab filius Saul, in Paralipome- filium Sarvix fratrem Joab.
non : In Regum vero^ ubi occisus est cum palre, (Vers, 14.) Sietcrunt in medto agri^<etbum defende-
Abinadab vocaiur, id esl, pater meus volum. Iu aliis 33mnt» David scilicel et Elcazar. Hoc in Paraliponie-
ver<>locis Jesld *.id est» comquatus. non : In Regum vero singulariter ponilur, ut regis
(Ibid.) Asbaid filius Saul, ipse est isboseth. Es- fortitudo niotistreluf.
bnnl iuierpreialur, ignis marilus. Isboseth, vir con- (Vers. 15.) Descenderuni autim tres de triginta
fusionis. principibtts ad pelram, in qua eral David ad 'Sprhin-
(Vei-s. 40.) Filius Jenatham Meribaal, qui el Me- cam Odotlam. Tres isti •, hi iSunt quos supia memo-
ribabnal, ipse esl Mipbiboseth. Meribaal inlerpreta- ravinius.
tur, liligans cum marito. Meribabaal, litigans in ma- (Ibid.) Desideravil ergo David aqitam ': qui non de-
ritmn. siderio aquae hoc fecil, sed ad probandum iiirum
(Vers. 43.) Raphaia ei Raplia uniun nomen esl, itam fortes inveniri poluissent^ qui lvocaileniafeiit.
filitis Binaa, filii M«sa. Rapha inlerpretaiur, a de- Sacrificavii eam Domino gratias ageiis, iquia lam
jluens. Raphaia, medTcMia Dei, fories viros in Israel dedeiat. Et noiaiiduii) quod vi-
(Vers. 44.) Azariciiam Bocru unins liominis est num, ijuod Deo in saciificiuiii offerebaliiT, aqna
noiiien. Bocru inierpreiatur, primogenhus. Tradunt mixiuni erat.
enini eum arniigeriim Saul Doech Idumaium fuisse, (Vers. 22.) Baanaia filius J-oiadee, ipse .perctissil
el puerum qui diadeinn et nrmillam Saul detulit ad Cdttos ariel Moab. In Regum sciibilui 1 d«os leones
Divid filium Doech I.iuinaei. Ipstim eiiam Doech Moab, ipse .pereussit, id est^ dnos vir-os fortes de
ferunt puerum Sanlfuisse, qui cum eo perrexerat Moab. Idcm Baannias imilia opera perpetravit iie
,ad reqiiireiidas asinas patris sui. Cnbseel. Cabseel iiomen Joci esl. Hicoperaiejtis lau-
(Cap. X. — Vers. 6.) Interiil ergo Saul, el tret dal, id est, snpieniiani, <|tiiaunus <ei'aule-seplua-
fil» ejns.el omnisdomus ejuspqriter concidit. Domuni .einla Senioribus Israel. Cabseel, eongveg&tio-Oei.
ejns pariter conciilisse dicil, non ut non esset, de !(Vers. 27.) In Paralipomenon Snnimoth ATOdUes,
quibns fuii Mardochaeus, sed ut non reguaret. ipse est qui in Reguni sciibitur Sanima.. Sainina in-
(Vers. 10.) Et capul ejusaffixerunt in templo Da- terprelalur, ibidem, Samotli, nomina. ElJes filius
gon. In Hebraio non caput, sed.corpu* habetur, Phalti de Jailo, quod in ftegum scribhur. Jn Para-
quin ca.ptit jam miserani ad circtimducenduin. In iiponienon Ellcs Plonites scribitur, Hic prngeniem
Regnrii vero scribitur in Bethsan. Bethsan enim Ira- matris designat. Ploni euim fuil proximns Booz, de
dnnt vocatim domum Digon, quoe interpretaiur do- quo dicilur in Ruth., Est quidam propinquior*
mns dormieitlis. Alia esl eriiin Bt-lhsan in Judicum, (Vers, 29.) In Paraliponienon Sibhocnai Uphaihi-
el in Josue, quae Hiterpret.ilur, domiis securitatis. les, ipse est qni in R^ani sciibiiui' Mobiiuai. Moliu-
(I Par. xi, 8.) Joab aiiiem reliqua urbis exstruxil, "naj interiiretatur, mdificiummieum;Sibbocliai, irmi-
id est., pereiinlibus Jebusads gladio, si qui ex Is- tus. in Pnralipomeiion lllai Aotliiies, ij>se est ijui
raejitis inter eosWenti fuissent, ab eo salvabanuir. in Regnm scriijitur, S.tlmon. Snluion iiiler^rclnlur,
(Cap. XI. —^Pers. 11.) Jesbaom filius Achamonni sub umbra. Ulai, exalialus \ Aothues filius A.olhi
princeps [Al. poMlitr] inter irigmta, jesbaam inteT'- fratris Jsai.
1 AJi-ierfnss. CoiJicesCinrbeieiisis iet Golberiiniis, toititM fiihtt AliOdifrarris hdi Hiirai, ieic.
qui hoc modo lcgnnt: Hilaif.exaltalm. 'fianaia jura-
a In ms. meo, defl-ns pro dtflitcns. istns modo, sed el in stiperins excusas Qua»siiones
h Qtiae binc siibneCtiiYiiiir""vfeilia
usqhe 'ad altefurii lii Regiim TibfOs, Intef adversaria mea , aliique ge-
interfecisse^ antea <ite--idcfttaliantirtr, ilJum
ex-cepiSspropier neiis ischedas JiticUsqaeTlelitiiefant. 6Cii»tei'Uiii
ipsuni peccatum, ^iia'! •suiieriori isocolo jnncta^ sic sci.is a nreo «is. ;atft fnurtiquam , flut ttffo iaamoduiii
taiiien Itixata Mde« poterairt; Lrictfriiiqu»quo irtfldo >i8isseniife.
tiipplet nieus ims. «gt.qiii «IUIICdemuiii snccurrit, '*Sic%nMritvme«s,<atque.Am1jrosfa nfs. Antea
unus Ambrosiarius D littera, etnum. 88, pNeWoia- •CrWfdtmMiMmiit-,tf&o&Vefcirmtft^8 fttemfiith.
tus, a quo e»cepu» di* Htafn«nieslectiones non in
1581 QBJisfitjNES HEiiaAiei:. iN LIB. i PAhMM)tebN. i&a
(Vers. 50.) HClebin Parnlipninenoh , qUi in Re-.A (Cap. XII. — Vefs. 8.) Sedetde Gaddi transfnge-
gutii scrihiwr Ileled. Heleb, adeps; lleled, lerra, rml ad David: de Glhldi, id esi, de tribu Gad.
(Vers. 52.) Hiirai iii Pafalipomenoii _ in Regum (Vers 2l.)fli prmbiierunlaiixiliumDavidadversurii
scribiiur lledai. Hitrai inlerpreiaiur, fettesira tiiea. latruncuios : id Csi, Amalecitas, qiii ptaiduli suiit
Iledai inlerpieiatnr, acumen mettm.Abicl in Parali- uxores cjus, el eorUtrit(ui cuni coeianl.
'punienoii; in Regnni Abialbon. Abicl 5 pater meus (Yefs. 22.) Vsqveduiu fierei grandis itutncrusq\tasi
Deus. Abialbon , paler tnens dolor. eXercilttsDei. Sexcehtoriini miliimn nnnierus, qiti de
(Vefs. 55.) Iti Rcguin, lilii Jasen, Jonaibaii : non iEgypto egfessi sunl. Joiada quo'qu'e.priiiceps de
esf piitandum quod filius ejus sit. Sigillatitii enim slirpe Aaron, ipsum tratiuni fuisse Pbinees, ad cujiis
poiT:ur Jonaihaii, et est fiiius ejus Sagie in Parali- compafatitineih, Sadotli pUei-vocaiiif. Qiitid vero <li-
pomeiion. Filii vero Asem Gizoni. Jasen iiilerpreia- til prineipes curii eisvenisse, id est, sneefdoics. D'e
(ur donnitor. Aseni, noiuinatus. filiis Issacii-.ifvifi efuditi, qui iiofiihisirigiila tciiipb-
(Vers. 54.) Aihum filius Sachar : in Pnrfllipoine- ra. Ipsi enini efaht dociores, cdhipubibfes, et ma-
nnu, et inierprelnlur merkcs: iii Regurh scribilur gistfi, sive ad fesiiviiai'escel'ebfat)dns,isiveadcoelera:
Saar, el interpretattir canlor. et ideo ilictiiiii'est in bChiidictioDeIssacbar \ Siippo-
(Vers. 55.) Ehphal, fiihis Ur, in Paraliponiehori : B; sitit humetossubs, ei facius tist Mbulis serviens(Geit.
.in Regiiui Eliplielel filius Asbai. Elip1><a(intefpreta- xtix, lij.)
luf Deus metts mirabdis. llr, ignis. EJipheltel-,Deus {Gap. Xllt. — Vefs. S.) Con'gre'gUvtiergo Bavid
metts liberabit. Asbni, pepercil mihi. cuncttitn hi-dti, a Sihor jEgypii. Sihoi' jEgypii Bu-
(Vers. 56.) In Paralipomcuoii; Ephef Mechofati- vius esl a Nilo derivalus. ln Jeremia, Quid tibi est
tes. Ueplier ipse est Eliam pater Bethsabee, fiiius ffd vidrii Mgypiii ittbibas aquas Sitidr? li) Jtisue, jOc
Achilopliel. Mechofati. venundatus. Epher, [oveum. Sihor, qtii esl sttper facieriiMyypii, taque ad tehrii-
Eliaiii, Deus mettsmirabilis. Acbitopltcl, frater riieus nos Atctiron.
ruina : itein , frater meus mirabiiis. (Vers. 9.) Cum pervenissentad aieuth Chidoii.Chi.
(Yers. 57.) Esro in 1'aralipomenon, inlerpfelatur d'on liiierpfetnihfi clypeiis. Tfnditur eiiim iste locus
cli-ihmejus. lu Ri'gUm, Esrai itiieipreiaiur, 'alfiiim esse, ubi Josuestnbnt, quahd'0 dictuih est ei, leva
mettm. In Parslipoinenon, Noofai filiiis Esbai : ih clypettrhcoittraiirbem Ahi.
Re-{innPliarai de Afbi. Niiorai, puer meus. EslVai, (Cap. XI.-^- VeiS; 52 ) Eliatia fimis Davtd, iii Re-
hyssopus meus. Phaifai interpretatur gluio. Arbi, guiiv»el in Pafalijmihferion,in pi-inioloi-o nomiiiatur
locusta. eotlem niodo : iii secuiidt)'verli Ittcb Baliad;)-.Eliada
(Vers. 57.) In Paralipolhenoii, Joel fraicf Na-^ J interpretathfi, JDiiitsmeiis cOeiriOvit. Baliada, niarilus
lliaii : in Reginn scribilur Ignl filius Nnliian. Jtoel, cognovit. Tradunl propler Iransgiessicnem David,
iiiterpretaiur, Dominus Deus. Joel, el Jonnlhan el Iiocnonien imnnnaiiiiiiv
Natlinn prophcta fratrcs fiiertint s (ilii Saminaa fra- (Cap. XIII. — Vers. 7.) Abinadab, ihiefpfeiniur
tris Davi<i.Igaal, redemptus. Qttod veno in Parali- a Paier meus voium; Aminadab, pdpuius riteusvdium.
p-mienon JDCIfrater Natiian, el in Reguni filiiisNa- Jusscrnt eiiim idem Amiir.uialidiitilins IMiisSiiis Oza
Ihan seiibitur. h:cccansn esl: illie poiiiiur pro edu- et Ahio, ul ponarent iircarn Doiiiini htinreiis shis.
calioiie pater, liic pi o natura frater. Mibalinr filius E( qma neqneipsieain pofiaveriint, tleqtie Gliiaatliis
A-^aii* iu Paraliponienon : in Regunij Bini de ad pofiandurn dedenmt, iddfco Oza iiiriJclalus est
Gatltii. Mibahar ititerprelaltir, de clutis : Agari, morte. Fiiit enim peccaliim iii hon poitnndo : in
advnna metts. Bani, filius mcus: de Gaddi, Iwicest, suslinciido areain, jah) poena ))eccati. Divisio ehiin
de tribu Gad. Oza traditur, h quotl aruissel brachium cjuset hiiine-
(Vers. 41.) Hira Jelbraeusffilius Jclher pntris A- rus, ulii arca Oomini portanda em, et iii illius loco
ninsoE.Uria Ethaus vir Beihsabew,a loco qui voca- divisio qmedam facia est.
lnr Elh, Etlioeus vocatus esi. Hi trigiiHa septem (Vers. 15.) Avertiturcam Dei in domo Obed-Edom.
fiienini [Al. f-jgerunt]cuni David cuui fugevei siiiie D Obeii-Ednmlevita eral :et ignnrabnt Da\id <b quam
Saul. causani iiidignatio Dei venisset in Ozaiii. Posiqiiani
(Vers, 45.) Maachannrnen estofficii feminartimde verocognovit causam, pro qn.-i Oza percussus "est,
caiiMsniulielnibiis. M.iacha, ingmiosa. Selech Ahi- jussit eam portaiT in buihet is, *icnt &'e'qH'entia de-
niouiies, eo quod in Aninioi) utinisierio fungerettir. monstranl.
Giilima Muabiics, eo quotl in Moab miriisterio funge- (Cap. XIV. — Yers. 8.) Venil contra iiles<exad-
retur. Uactcnus Benjaniitoe,Elcana, el Jcsia, el Az- verso fienlium. Tradunt Philisioeosjdoltiiii habuisse,
rael. IneipiuniLeviloe. cui in laciymishoraiiiumsacrHiciuin.par*baiuf. Hriic

a Falso liaclenus obliuuil Deus meus, pro Paler ms. restituunt.

meus, tyx; Abi enim Palrem meum sonare nemo ne-
scit: Dei vero itometi, nisi, si iropologice (quod sic
taineri aliliifactiiiii scimus) ihlerpreleris, mininie ex
eovocabulo extundas. Meus autem alqucAmbfosiah.
h Sed non usque adeo constans Iraditio est:
dem Aucior mirabilium sulfocatum lenm tradit, siqui-
alii
fulmine icturii volunt>alii cojUalmissB,
 1583 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENMX. 138*
111i morc suo lacrymis snerificabanl. Et eis ex ad- A In Rigmn Betlm et Berothni. Betha intcrpretaiuf,
verso David venit, in <|iioiinncnpiiilius jam furor Do- requks. Beroiliai, foitles mei. Tbibahnl, macellum,
niini sacuobat, qnnndo ad eos vcnium esl. Itleo Chmi, percttssus [Al.co»n;>e>-cus£!/>]: propler derisio-
tinineriiiil. geules Dnvid propler iilolimi deslritcium, iiem eiiiin in huc loco iminuiaiio iioiuiiiuin facla
cui hiimanis lacrymis sacrilicabaiur. est.
(Cap. XV. — Vers. 1.) Tciendvque ei labernacu- (Vers. 9.) Thou rex Emath, in faralipomcnon. iu
lum, etc. Alitid iioviim labeinaculiim fecii,quoistud Reguin Thoi. Thoi, error tneus ;Thou, error eorum :
[Al. illutl] qtiod a M<>ysefacluin fuerat in ereino, quia fiiiim siiiim in dolond David millebal. ldcirco
cooperirel, iioininis iiiiiiiiitatio factn est.
(Vers.l9.)/»ct/fli6a/isaJiieiscoi)crepa)!lfs.InHcbr.ico (Vers. 10.) Misit Adnrcm fif.umstium: in Regum,
liabelincymbalismneisadaudiendum:quia videlicet ab Joram. Joram, jDewsexcelsus. Adtiram, decor ex-
ipso psalmo incipichant,qui habet in cnpite : Exaudi, celsus.
Domine, jitsiiiiam meam, qui eslsexlns decimus. (Vers. 12.) Fccil David sibi nomencum reverlerelur
Ycrs. 20.) lnNablis arcana cantabant. In llebroeo capta Syria, in valle. St.llinarum cmsisdecem et octo
abel, pro jitventutibus: qnia a psalmo qundrngeM- tnillibus. Eodi.mi nioilo el in Reguin scripl-nuiesl.
KOi|tiimo iiii-ipiehanl, qui hoc habct in lilulo. B Mnlli enini tluodecim inillin hnbeut, crrnre dncii, eo
(Vers. 21.) Incitharis pro oclaca cantabanl: qnia quod in psalmo scribitur duodecim ntiliia. Sed illic
a sexlo psnlmo incipiebnnl, qui boc habel in liluln. duodccim millia Joab inlerlet-isse pethibelur, hic
Pro octava autem, quidam putaiu " pro circmnci- decem el ocio millin Abisai : el propier regalis no-
sione. inini-idignitatem, David vicloria nsc-ribiliir.Esl enim
(Vers. 22.) Chonenias aulem princeps Levilarvm, in Paialipomenon plaue scriplum, quod Abisai hoec
prophelim prmeral ad prmcinendum melodiam: quia dcccni el oclo millia interfcceril.
ipse eis spiritu prophelio;, mclodias et verba ad me- (Vers. 1S.) Commeniarii,Cnmmeniainres, qui an-
moriani revnenhat. nolaiis rebus el causis, rcgi eas ad memoriam refe-
(Vers. 23.) Barachias el Elcuna janitores arcm. Hic rebnui.
janitores •>porlatores vocal. (Vers. 16.) Abimelech filius Abiathar in Parnlipn-
(Vers. 26.) Cumque adjuvissel Deus levilas, qui nienon, in Regtim Achiinelech scrihitur. Abimclcch,
po.rtabanl arcttm faJeris, liinenies casum Oza:. paicr meus rex. Achimelecb, frater meus rex. Susa
(Cap. XVI. — Vers. 5.) Obed-Edom, etJeihelsu- scrihiiiir Paraliponienon, iu Reguiii Saraia. Snsa,
per organa. 1-le Jeihel est, de cujus progenic fuil gaudium. Saraia, princep<sDotnhii. Bahurim, inter-
Aliiel propheles, qui in diebus Josaphal prophcia- C prelalur, eleclorum. Phulij, liberattts, Lais, filius
vil. leonis.
(Vers. 21.) Sed increpavil pro eis reges, Pharaonem (Vers. 17.) Venit usque ad Bahurhn, usque ad lo-
et Aliimelccli. cum doctorum ct elecioriun, e quilius uiius eral.
(Vers. 59.) Sadoch autem sacerdolem, et [ralres il- Cerctlii, exterminatores. Phelethi, adtnirabiles. Di-
lius sacerdotes coram labernaculo Domini in excelso, cunlur enim fuisse sepluagiiila Jndices loco eormn
qui eranl in Gabaon. llic Gahaon, quidain lorum subsiiliili, quos Moyses in eremo, Doiiiiiio pr;eci-
quemilam aiTiilrantiir essc in Jcrusalem, ulii a Dnvid pienle, delegerai. Iu Rcguni, lilii David sncerdoies,
Inliernnciiliiin foederis, et arca lestainenii Domini in Paraliponienon,p)-;>mad ntaitntn regis scrihuntnr.
cnllocaia siinl. Gnbaon inlerpretaliir, vallis. Exccl- Ad nnuiii enim sensnm uirnmque couvenit : quia
siun nuleni propter siibliniiialeiii cultus divini exi- hic dicileos primos, el illic sacerdnlcs, propleino-
siiiiinnt. bilitaiem et prioratuni. lli enim sunlqiii ei in Ebron
(Vers. 45.) Reversusesl David ut bencdiceretdomui nati suut.
sum. QiiJdam benctlictionciii hic per auiiphrasini (Cap. XIX. — Vers. 2.) Faciam mhmcordiam cum
diclam piitanl. Domiimvern Michol, fili-.cSml qnam Anon filio Naas. Prmstilit enim pater ejus mihi gra-
increpavil David, eo quml indignata sil. cuin vidisscl D tiam. Naas fnit rex Ammon, qui in Rcgnm scrihiiur,
eum suhsilienlem coram Doniino anie arcam tcsta- cuinqiin primuin Saul in dcfeiisionem Jaiies Gal.uiili
meuti. pugnavit, ei vicil euni.Qiiin crgo ernliuimicus Saul,
(Cap. XVII.—Vers. 8.) c Fecitque sibi nomen quasi idcirco grniiam pra-slabal David, si quando ad eum
mitts maj'irttm, qui celebrtintur in terra. Unius majo- veniebat. ln Regutn, dimidiani parlein barboe proc-
rum aut A'irah.1111,aut Isaae, nutJacob. cidit, et vestes eonim medias usque ad nates. ln Pa-
(Cap XVIII. — Vers. 1.) Ut lotteret David Geid, et rnlipoinenon, decalvavit, et pra-.citlittuniias eorum
filias ejus de mnituPhilisiinorum. luRegutn scribitur: medins usque ad ingtiinn. Quod in imo locodeesl.in
Tidil frenum tributi, ul dilalaret iiiiperimn siiiiin us- alio bnbeiur : unde colligilur eos decalvalos ftiisse,
que a.i flunien Euphralen. Quidam piitaut de Ada- ct bnrbas rasas eos habuisse, el vestimenia praccisa
dezer dicluin, necnon el de Thibahath cl de Chtiii. ante ct relro.
• Ex co scilicet, nl Pseiidn-Hieronymus in eum fcMarlianseusviliosepecra/oreslegerat.Ms.uierque
psalniuni nniai, qtiod octavo die cinumcidunlur pri- casiigni. c Yiciorius rescripsit Fecique tibi nomen, etc.
mogeniia, et immunda esse desistunl.
1385 QUiESTIONES IIEBRAlCiE. IN LIB. I PARALIPOMENON: 1586
(Vers. 16.) Sophachautemprinceps militimeratAda- A (ribuLevi, etBenjnmin,quianon sunl numerali, non
dezer. Sophach inlerpretatur, evisceralus: in Regum sunl inlerfecli: quia Benjamin ideo evasit, quia re-
scribitur Sobach, el interprelatur, columbaris. centi letnpore fraterno gladio pene usque ad inter-
(Cap. XX. — Vers. 2.) Tulitauiem coronam David necionem corruerai. Levi vero non numerabatur,
Melchomde capite ejus. Melcbom idolum Ammoni- quia sacerdotii dignitaic proecellebat.
tarum, de quo in Regum, el in Paralipomenon, el (Ibid.) GladiiimDominiel ntoriem el Angetum Do-
in Sophonia scribilur. Melchom interprelatur, rex mini. Dicitur Dominusin /Egypium descendisse. et
eorum. De simulacro enim illius idoli lulit David percussisse .cEgyptumplagis, el peremisse primoge-
diadema. Illicitum erat de idolis aliquid auri appe- nilos iEgyptiorum (Exod. xi). Hic vero,quod lerribi-
tere, nut argenti, Judocis per legem. Sed, ul ipsi liter posilum est primum de gladio Domini, lempe-
tradunt, Ethai Jclhoeus, qui de gente Philistinorum ralur dum dicilur, et Angelum Domini, non in manu
ad David venerat, ipse diadema diripuit de capile hominis, ul flagellum ejus non essei in manu Jiomi-
Melcbom, ul liceret Hebraeodemanuhominis capere, nis, sed in manu Dei, quia multoe miserationis est.
quod de capite idoli non licebat. Flagellum enim hominis et in gladio est, et in fame.
(Vers. 4.) Posl hmc initum est bellum. in Gezer : quia possunt prohibere venundationes hi apud quos
in Regum, in Gob. Gob interpretalur, locusla. Gezer B sunt frumenta.
vero nomen Joci est, etinlerprelalur, ordinalio. Sic- (Yers. 15.) Vidit Dominus, et misertus esl. Aiunt
ut locustoe, iia fttii Araphae delebant Israel. Araplm Sadoch sacerdotem infulalum Dominum deprecalum
enim fuil nurus Noemi, de cujtis progenie fuerunt fuisse, et imitatum fuisse palrem suum Aaron, et
gigantes, Goliath et fratres ejus. illius preces et devotionem Dominum vidisse, et mi-
(Ibid.)fn quo percutsitSobochuiHusathilesSaphai: serlum fuisse.
in Regum Saph. Saph interpretatur, liminare. Sa- (Yers. 18 seqq.) In Paralipomenoii Ornan, et in-
phai, liminare meum. In Paralipomenon, de genere lerpretalur, lumen nobis: in Regum vero Areuna, id
Raphairn: in Regum, de slirpe Rapha, quia filii esl, arca. Ornon, Jebusoeum fuisse ibi parescit, quia
Orphae erant de genere gigantum. noluil David absque pecunia aliquid ejns offerre Do-
(Vers. S.) ln quo percussit Adeodalus. In Hebraeo mino. In lege eniin cstprohibituni. Quidam idcirco
legitur, Eleanan filius Jair, a Leemites frater. Jair, dicunl bis sanguincm fusum a David pro sanguine
vigilans, in Regum scribitur Hur filius Jaare, quod hostili, quem effudit, et pro sanguine Uriae, qui ef-
interprelatur sallus : in Regum scribilur, Bethle- fusus est.
hemites : in Paralipomenon, Leemites fraler. In- (Cap. XXIII. — Vers. 1.) Filii Gersan filii Moysi,
terfecit ergo Goliatb Getthaeum, fralrem Goliae C Sebuel primus. Ipsum ferunl esse qui in Judicum,
Philistaei, quem interfecil David. Fuerunt enim de Jonathan scribitur, qui fuit sacerdos in tribu Dan.
Stirpe Orphoe quinque, de quibus in sequentibus Jonatban interpretalur, Domini donum. Sebuel, re-
dicil. vertensad Dominum; de quo scribitur : lpseet filii
(Vers. 7.) Et percussit eutn Jonalhan filius Sammaa ejus fuerunl sacerdotesin tribu Dan, usque ad diem
fratris David. Jonathan ipseestNathan prophela, qui caplivitatis lerrm, id est, usque ad diem, quando arca
liabuit duos fralres, Joel et Jonadab. Idcirco _ei hic Domini ab Allopbylis capta est. Sebuel revertitur
nomen palris imponitur, quia inler proeliatores de- Deus; juxta hoc quod habetur in Prophetn : Converti-
scribilur. Ubi vero de propheiia ejus scribitur, non mini ud me, et ego convertar ad vos (Zachar. i, 5).
ei annotatur pater, eo quod pater ejus Propheta non (Yers. 17.) Porro filii Rahabia multiplicati sunl
fuerit. supra modum [Al. domum]. Et hic impletum est,
(Cap.XXI. — Vers. Z.)Quod inpeccatumreputelur quod Dominus dixil ad Moysen : Dimitle me, ut de-
Israeli, id est, in mortem, quaepro peccato venit. leam populumistum, et faciamte in gentem,qummajor
(Vers. 5. ) Iu Paralipomenon, b mille millia, et ista est (Exod. xxxn, 10).
*
centuin millia : in Regum, mille (recenta millia, in (Vers. 27-29.) Juxla prmcepla David novissima
Paralipomenon scribuntur et hi qui remanserunt, el D supputabitur filiorum Levi numerus, a viginli annis et
qui inlerfecti sunt. In regum vero vivi tantummodo supra. Quando labernaculum Domitti movebalur de
numerantur. Quod vero scribitur, septuaginla millia loco ad locum, a c (riginla annis eligelianlur : post-
interfecta fuisse, hic lanlum capita seniorum nume- quam vero templum Dominioedificaluniest, a viglnli
rantur. Coeterumde plebe lot millia inlerfecta sunl, annis. Quod vero in quibusdam codicibus babetur,
quot millenarium trecenla numerum excedunt. De ad ferveniem siinilam, et in quibusdam ad ferventem
1 Hunc Iocum ad fidem mss. codicum resliluimus. a viginti annis eligebanlur. Postquam vero templum
In editis apud Erasmum ila legimus : Qum major Domini mdificatum est, a Iriginta annis. Quoeomnino
isla est. Novissimasupputabitur filiorum Levi: quam- mutila ac corrupla probat contextus sacer 1 Paral.
diu labcrnaculumDominimutabatur de loco ad locum XXIII,27.
a Marlian.Bet7»/e/iem?7esbielegerat,quemadmodum c Cum Vulgatis ante Martianoeum libris meus, at-
non in Paralipomenon libris, sed Regum scribitur.
b Cum meo ms. Viclorius quoque, In Parali- que Ambrosianus mss. in hoc consenliunt, qttod vi-
ginli hic pro triginta, atque e converso mox triginla
pomenon quingenla septuaghtla miltia. In Regutn pro viginti aunis proeferunt.
mille. elc.
PATUOL. XXIIF. W
 i387 . AI) TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMI APPPENDIX. 1588
tantiimnioio, erroresl. In Hebrieo non babetin hoc A (V.ers. 24.) Iu fusiis regis David ; quia superve-
loco timilam, quia sitnila jam paulo superius iiomi- niente indignatione Dei, oinnis iste numerus contur-
natn est: sed ad lorreudmn, in Hebraeo ponitur, ut batus est, et non fuerunl distributi per ministeria,
subasidias spieas. Primiliae enini spicarnm quando neque ad aliqua officia.
defereliantur, torrebanlur, el grahn eoinedebaiitur. (Vers. 25.) His autem thesauris , qui eranl in urbi-
Quod geuus cibi vnigo graneas vocant. bus. Thesauros in hoc loco , non soiuhi pecuniam ,
(Vers. 27-29.) In quibusdain codicibus habelur: sw- scd et oinnes substaiitiam noniinnt.
per omne pondus el mensurnm: sed in Hebrocoin Jioc (Vers. 52.) Jonalhan aulem pntrnus David consitia-
Jocopottdusnon habet, sed jneiiswra»Uanliu))igeH)innto rius ipse est Nalhait proplieta. Patrttns vero honoris
nomine positam, siveeam quaebracbiis aut manibtis, et propinquitalis causa vocalur.
aut fnnibus metitur, siveeam qnae vasis. (Ibid.) Jaltiel filius Achaihonierat cum filiis regis.
(Cap. XXIV. — Vers. 5.) Principes sancluarii, filii lsle Jabiel es.t fiiius David , qui in Reguiii Cuilab
lihtimar; principes\Dei.de filiis Eleazari: principes sa- nominalur. .Achamoni , sapiehtissimus : ipse csl
cerdolum de Eleazar. Ei idcirco prkicipes Oeidieunlur David.
prindpes sanciuarii de Ilhaniar, quia ibi miuislra- (Cap. XXIX. — Vers. 21.) Taants mille cum iiba-
banl. B minibussuk : id est, cuui vino.
i(Vers. 16.) Vicesima Ezechiel: & qua cognoinen (Yers. 22.) Unxerunt secundo Saiomonem fitium
sortitus est EzeeliielPrnpheta. David. Unxerunl auiem euui in principem, dicen-
(Vers, 22.) Salumith de filiis hsahar. Snperius ge- tes : Quicnmque regnet, lu Deus noster , lu semper
neris feminini. Salomotli vero >insequentibus gene- sis Deus nosler.
ris masculini. (Cap. XXVIH, — Vers. 4.) Qui prmcrant subslantiw
{Vcrs. 26.) Filii Merari Jaaziaiw. Hic Jaazialiu, regiseum Eunuciiis. Qmeri potest, cur bic Eunuchi
in vicesimaquarla Maaziabu seriliitur. Maflziahuin- ad itam frande consiiliuiu vocaii esse dicantur,
terpretatur, de auxilio Dei. Jaaziahu, auxilium Do- cum Israelilas abscindi lex proJiiberct, et alieni-
mini. geme non facile possunt admilti ad lam grande
(Cap. XXV. — Yei-s. 5.) iUl exaliei cormi, ld esl, eoMsilium {Deut. xxiu). Tradunt Hebroei in hoc
cornu Israel, sive cornu, i-egem David. loco ilios vocari eunuchos , qui ab omnibus aclibus
(Vers. 27.) Jn sorle viceshna Eliba, qui.paulo su^ sajcnli-aliieni,orationi tainum et lcciioni vacabanl :
perius Eliatha nominalus est. Eliatha interpr-elatur, et uxoresnnn cansa .libidinis, sed suscipiendoeprolis
Deus meus iu; Eliha, Deits metts veniJ gratia. Jiabebant, tquns Josfipbus «ecundum eornin
{€ap. XXVI.—Vers. l$.)Obed-Edamplaga anslm- G iiwrfisim * Essenos vacivl.
lis ei filiis esl domus consilii. Dojnum coiisilii .pJe.fi- (Vers, 2.) Auditeme, [atresmei ei vopulus meus.
qite iniefligi voiunt Sancla Sanctorm.ii, in quo eral LnJiiOcJoco et ifrtaternitalem et .pri-eralum suum dc-
arcanum consilii.. monstrat.
(Cap. XXYIL— Y^rs. 18.) Elihufraler Dovid$riu- (Ca,p, XXIX. -^- Yevs. 23.) Sediique Salonwn supe.r
ceps Juda: in Regum Eliab vocauir. Ei\izh,De»smeus thrmtutn J)omini : propier simiJSiudiueui ieonuni ,
paicr, E-lrlin,Deuismeus D.otmmts,. qui etiani TnGhefnbim idescribuntiir.
i(Vers.'25.) Noiuiiautein<eosDaiidnumerare a vi- {Vers. 29.') Gesta autemfiavid priom et novissima.
ginti'l-annis*iiiferiu$. Usus enim erat, uJ siquaindo Priora, iqiiando regnavit i« -Hebron s aiovissima,
numeraretur a viginli>»nuis el supra , i)uii)cr.weutur qnando regnavit in Jerusalem. Notandum quod qua-
hi qui poter-anl ad Jielia procedere, aut ali<_uoniinir draginia annis regnasse perhibetur, el in Libro Sa-
sterio ftingi. Qtiia vero ;D;witl-genersliter laissii ojn- muel s.ecundo scfiibilur .septem annis -et scx !i;ensi-
nes «mnerari, elisupra viginii,clim&a vJgiaiifltiiios^ bus inllebron, in Jerusaiem 4ringinta tres ^.
idcirco indignatioiiein Domini expertus iest.
1 .ManusciiptiTibri, a vkjiniiannis et supra, j)' itis hitnc retinet fittilum miniatis Titlefis : Finhtnt
'' Conjunciim legunvur 'Qnae.siiotves fetaj in niss. Qumsiionesdi tibroprimoParalipomeni. Incipiunt de
coilioi-hus,nec nlia in iJlisiesttdistiaeiiu iinler Jibfuui secundo.
pihntiin *i secundum, Ai Colbertinus supra Jauda^
.*>-$Iosirivero mss. impressoe Jeetioni riectissinie daiiciatcap. -8. Verus aiHem Hieron. Epist. 22, ad
suffcagaijtiif. Eusloch. niim, 5S : Tales (sc, ctintineiiles) Josephut
h De Essenis loquiiur Josephtis l.ib. de BelloJu- in secunda Judaicm caplivitatis historia Essenos refert.
'
*W 'USBJ3M 11 PAEALIPOMEKO^

(Cap. I. — Y.ers. 8.) Fecisli cum patre meomiseri- cordiam magnam, et constiluisli me regem pro eo. Quia
* JHifi,.utsnpra, Mariinn. ?])<)Jiil: liifiiphtni iQucesr Piqi'tfir,AiUeaerat, In librjtm secundum P.aralipomer
tiones.Hebrakm \pm\tksecundm.libri JDabityamin:Jiis- upn, Vide qiice de prioris pariis iiiseriplioiic anno-
quesimiiiler appeudil noiulam^quatn Jtgbejs:« Sic;bab,et (flnj.us, » EDIT..
meus iiis.j Ambrosiai). lanluin, Incipit de secuncla
 15SJ) QUJ^TfONES HEfiRAICJI, IN LIR. II PARALIPiOJJE^GN. 159Q
secimdwii lege.m prphibitum;eral, ne qufs de alte- £ Ppjnini. Quia prse multjtudine sa,crjfieior$n bostiae
rius iixore generaius auderet itnroire Ecciesfam non poterant ojLferriomnes i.n altari, et ideo mediani
Dei. partem atrii dedicavit : ut el in ea ita offerretur,
(Vers. 14.) Et fecit eos esse in urbibusquadriga.rum, sictit in aliari.
ei cttm rege in Jerusalem. Urbes quadfigarum dicii (Cap. VIJ. — Y.ers. §,) Fepitqu,edie gclqvq collec-
1 cprles , qnoe in Jerttsajem erani acdjJTca),;»? lam. Ilacc est collecta, quae in J.iibr,oJNfynj.erorurn
ad^ta-
tioneni curruum, qtiod et sequentja monstrant, .cjim [Al. Levjjtici] scribit^r. Dies oclqvns erilvpbis cefe-
dj.ci|ur ; el cunt rege in Jerumlem. berrimus atque saftflissifiiiis. Etl enfm cmlus alque
(Vers. 16.) Equi d.e .Egyplg el de Choa. Cljoa aljj coLlect®,Duabus .ejnini yi.cibus jji) a,n;io hoe collecloe
dicuiit insulain ,ess,eunaiii de Cycladibus, in qua fuil coiligebanlur, ,i,dpsl, dic, octayo Pasch;e, e.tdie oc-
jEsculapius, Hebraei dicuiH, et hoc noniine congre- tavo Tabernaculornni.E.thOlaiidum, quo,d in ea quoc
galioueni significari. in pasclia ceJebr.aljaLiir, di.cit.ur : Celebrabitis col-
(Gap, Jl,— Yers. 15-) 1« Paralipomeiioii Huraro, lectani Domino Deo npslrp (Deut. xvi). Jn ea yero
quod inlerpreiatiir Deus excelsus : in Regjjjn Hiram, quai in solenmitate T.ajj.ernaculpriitnjCelebrabith col-
qnod interprejalur, vivit excelsus. 3Iis_iquefibiHttram teciam vobis.
palrem mcum, Hic Huiain fiiius fuit mulie.ris de pro- g (Cap, VI. — y,ers..43.) Non qpertas fficiem Ghri-
genigSalo_uij.(Jj,,deJriJ)(iJPjii),quiin LJbioNuiiier.prum sli tui: id esl., non repr,9)jes deprecalioijefli meam.
scrijijttir. Pairem vero eius tradunt Hebrrei fu.is.se Unde et dicilur : Stisp.epitfacjiemfuapi.
Hebroeum de progenie Ooliab, de fribti Dan, qui Jn (iCap,VII.—'Yefs, 1<9.)L0antes atgue gaudenles
eremo cum BaseLeel operatijs est, Quod vejo hic sttper bonis, qupj fec.eral Dpntmus David ,ef:Saloino))
Tyrium eum yocat, ill.i dic.unt Jioc trnnslatjone fac- et hrasl populo suo. Quia Davjd, dijnjsso peccalo
lum fuisse. Zoori enim lingua eorum plaswilor m- Uri;e Eth;£j, reg,nu.m_coi.ices.sU i.usempiiej'i)uiii, Et
t.elj/giiur, Tyrusenim, quarn illi Sor yocani, in qui- Salomoni, quem Jex p,rohibebat Ecclfisiam Dei in-
busdam Iocis fingustia , iu quijuusdam plasniaiiQinr trare, iipn splum venjani, ,sed eliain r,egnum con-
teliigi solet. Idc.irco vocal illum patrem suuni, .quia cessit: et Israel, qui po.st _muJti.)iuJine,ni pr^cvarica-
ad cum de lej-ra Israel ad peregrinaiidum profccius, lionum, lemjdui)] jn ,qu.oDcrniiiuni iuyocareijt, re-
docuit eum tiniorem Domini, ,ei addtixil euni a.d quieni e.l Dei graiiam m.eriierunt.
cognitioiieinf Mi. jjongregaiionein ] Dei. (Cap, VIII.—Yers. 2.) Qvitqles qujqsdederat Hiram
(Gap. Jll. — Vers. 1.) Mor.ia intcrprelalur visio ; Salomoni mdifi.cuvif, Easciyi.lajes,,. q.yas 5alornon
ipse est enim locus, de quo dictum est ad Abrabam ; dedi.t llirajii, e,t i.sje Jiojuit ea,sj^cjpcre, sed ypcavif
Vadein terram visioms (Gen. xxn). Q terram Chabul, ipsns djcit Iljranj .Salftijjfluid.edi.sse.
^Verjs,5.) In meimira prima, id est, mensura, qua (Vers. 6.) Ojnnia /ju.m vofuif ^ylotnon, ptqite dis-
Moys.estabernaculum in e.renioniensju.sesl. ppsuit, {e.dijtcarii»/ jerusalem gt iu Lfbqi-ip,, jjic in
(Vers. 17.) Jaoiiini interpretalur , prmpqralpr : Libano leui.plunisignifica.iur, jux.ta jsfud Ezecbielis:
hunc voJnnl intelligi Dayid. Booz, propter viriuleni Aperi, Libane, porlas luas. In sQlemniMehe/iiloma-
castitatis. dqniin, juJes,i, Peiilecn.sjles.
<(Cap.IV, — Yers. 7.) Se.cupdum speciem ,quam (Cap. IX.—Vers 29.) Relicjw,qut.e)p.jqperaSalo-
jusserat fieri : subaudilur , Deus. Boves propter mer monis pfiorum ei novissimprum. JPriprum, anjequam
moriain vituli in eremo coiiditi. Basilicam grandem pjaevarlcatiis .esset; ppsieri.pjunij posltjuain pjraeva-
ubireges orabant. ri.cai-uses.t.
(Cap. VJ. r-- Yers.,1.) Dotninm dixit uthabilqrei ,(,Gap.X. —Yers, &.) Ijf pMo#e qup.queJaddo vi-
inealigine, qu.ando ad Moyseii disit; Ecceegovpiio dentis. Jaddo ipse es.l ,pj,op.!.ietes,
,qu.ia,dargiieiidum
ad te in columna nubis. J^TOboampro a,l,ta,ri,.gyad fecerat, ,a.Deo n.tissus est
(Vers. 25.) Ei eum depre.caiifueriiit in .locoistQ, iii 'Sainariam.
exaudi de ecelo ; el propkiare peccaiis eorum , et rednc P/xier l.uusdarissimo jugo nos oppressit; eo ,qu,od
ios in lerram quam dedisli palribus ,eo,rum. Cum D viginti qualupj- inillia per yiccs niensibus singulis
enim eos in liicn ipso oraiurosdicat.-: .cur ilicit, ,et inprabaiUur cuni ,regeJin Jej-us,a!em.
reduc iCosin lerrain., jquam.dedisti palribus eorum , (Yers. <3.) lniit consiliujn cum spnib-tis,qui ptete-
nisi forte bi qui ibi ad praudu.m yeiie.rini, obi.iiier.e rqnt coram paipe ejus Salomonp, jd.est, .cuni Banaia
valeant, ut Jii qui iu .capiiyitatem ducti s.unt, redu- Jilio Jtiiadae, el JahieJ fiji.oAcJjamoiii, q.tii aiip no-
canlur. inine Chilab vocajuiv
i(-Vers.26.) Ei tonversi a peccatis spiss, exau/ljas (Vers. 8.) Relklo consi,l/ppeifttnt, cuni juvenibus
eox..Noianduni, quod cpm ad pfnr)du.mpergitur, a iractare coepii, itl est, Adhpjram,C|ui in s.e.quenl:ibus
peccatis. converlendum est. la_pidatus.descri.bUur..
. SmtciifkavitSalomon nied/Mm,alr,ii qnle lemp.tum (Y.ers. !{?,) Nun.cmtem vidp dvinumiupm David.
> 'Stgniflcat. Ipea cincia- parieli.lms , qiiibus Iradil urbcni BetlimqrcabolJi, id est, douiuyncur-
anTmalialiabentur, quo' sentu elYilruvius, lib. Vi., rimn, ct Haser-Stisa, tjuod eslcomtnoraiio equorum,
boum cortcs noiiiinat. Italice qunqne, corii. Atque desigoari.
ha?c quidem exposilio pracjjjrejida iJJi videalur, .-qiiac
 1591 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 459«
Nunc autem videat Deus, quia quod nos a domo A Idcirco non dixit matrem suam , quia non ambula-
David reccdimus, peccatum est filiorum ejus, qui bat viain rectam, sicut filius ejus. Ex augusto depo-
nos abjiciu.it. suil itnperio: hocest, de sacerdolio. Comminuil si-
(Vers, 18.) In Regum, Huram: in Paralipome- mulacrum Priapi, el combttssitin torrente Cedron.
nou, Adhuram. Huram : (luvius exaltalus : Adhu- Aiunl comminuisse islud, et clam voluisse proji-
ram, ruina exallata. cere, quod Dominus ut palefaceret, in (orrenle Ce-
(Cap. XI. — Vers. 5.) Et mdificavilcivitates mura. drori ex aqua ignis processit.
tas. Causa belli sedificavit civitates. (Cap. XYI. — Vers. 10.) Jussit eum in nervum
(Vers. 15.) Sacerdotes excelsorum et dmmonum. mitti: eo quod publice se arguit.
Quia sicubi fiebat imago, doemones dabant respon- (Vers. 12.) Doluit pedes Asa : quia podagrico hu-
sa, et constiluebanlur eis saeerdotes. more correptus est. Notandum quod regibus causa
(Yers. 18.) Duxit aulem Roboam uxorem Malaad, reverentiae combustiones vcstimenlorum et aroma-
filiam Jerimul, filii David. Iste Jerimut non scribi- tum fiebant. Unde dicitur, et juxla combusliones
tttr, neque in Regum, neque in Paralipomenpn, majorum facient libi.
quia fuit de filiisconcubinarum. (Cap. XVn. —Yers. 5.) Et ambulavit in viis David
(Yers. 20.) Accepit Maacham filiam Abessalon. B primis: id est, anlequam peccasset David.
Non est iste Abessalon filius David, sed alius,quod (Vers. 16.) Posl istum quoque Amasias filius Zacri
in Regum volumine demonstratur. consecratur Domino: eo quod esset de tribu Issa-
(Cap. XII.— Yers. 15.) Scripta sunt in tibro Se- char et esset doctor.
meim Prophetm, et Addo videntis. Hunc Addo, supe- (Cap. XVIII. —Yers. 58.) Porro rex lsrael stabat
rius Jaddo nominavit. in curru suo conlra Syros, usque ad vesperum, et mor-
(Cap. XIII. — Yers. i.) Stetit Abia super moniem luus est occidente sole. Accepto vulnere mortali,
Samaraim. Multi pulant hoc de Samaria dictum, jussit se teneri, ne deprehenderelur ab hoslibus,
quod non potestesse. Fuit enim nions in Ephraim, qttod vulneratus esset, et illius ruina et liostibus
haud procul a Carmelo, ubi fuit Elias. victoriam, et populo periculum fugae inculeret.
(Yers. 5.) Ipsi el filiis ejus pactum salis. Paclum Occidenle sole mortuus est, ut nocte praesidium fu-
salis in quibusdam locis pro lege ponilur, quae goe suae populus haberet.
omnium condimentuni est, et in boc loco pro Do- (Cap. XIX. —Yers. 2.) Jehu filius Anani: illius
mo David, qui universo Israeli condimentum fuit. videlicet Prophetoe, qui ab Asa rege Juda in carce-
(Vers. 7.) POITORoboam erat rudis et corde pavi- rem missus est.
do. Quia Semeiee Prophetae verba extimuit. 'J
(Cap. XX.—Vers. 1.) FiliiMoab, etfilii Ammon,
(Vers. 9.) Jn tauro et arietibus septem consecra- et cum eis de Ammonilis. Ammonitas, Iduraseos
banlurmanusillius, qui sacerdos fulurus erat. Hunc vult intelligi, quia ob reverenliam fraterni iiominis,
enim morem Jeroboam ceperat ad sacerdoles ido- nolebant in pristino habilu arma movere conlra
lorum consecrandos. Israel, sed transfigurabant se in habilum Anmioni-
(Vers. 17.) Et corruerunt vulnerati ex Israel quin- tarum.
quaginta millia virorum forlium. Hi nimirum qui an- (Vers. 2.) De his locis qum irans mare sunt: mare
te idolum curvaverunt genua sua. Proeceptum enitn Salinarum est, ubi Jordanis influit.
erat in lege, ut si quis idolum adoraret, moreretur. (Vers. 5.) Ante alrium novum. Alrium novum vo-
(Vers. 19.) Et cepit Belhel el filiasejus. Bethel cat, id est, alrium, quod peccando vetus fecerant,
ipsa est, in qua posuerat Jeroboam vitulum. Ephron et poenitendo ad prislinam novitalem reduxerant.
qttoque el filias ejtts. Ephron ipsa est Sichem. (Vers. 9.) Nomen enim tuum in domo ista. Quod
(Cap. XV.—Yers. 1.) Azarias autem filins Odetlt. scriptum erat in fronte Pontificis, sive in vestimen-
Odeth ipse est Jaddo, qui ad Jeroboam missus est. to Ephod, quod in sequenlibus monstratur. Idem
(Vers. 5.) In tempore illo non erit pax egredienti locus Jeruel vocatus est ab ea die, id est, timor Dei.
et ingredienli. Tradunt hoc quinquaginta duobus an- J* (Vers. 20.) Egressi sunt per desertumThecue. Un-
nis posl eversiouem templi impletum, ila ul in his defuit Thecuites femina.
qniiiquaginta duobus annis, nec avis voJaverit, nec (Vers. 21.) ConftteminiDomino, quoniam in mter-
bestia pertransierit per Jerusalem : et Israel fuerit num misericordia ejus. Idcirco deest, bonus, quia in
absque a spe, et omnes gentes in conlurbalione. hac re non mansuetudinem suam, qua omnes lole-
(Yers. 8.) Et mdificavit altare Domini, quod erat ral, sed judicium exercuit.
ante portkum. lllud scilicet, quod a Salomone con- (Vtrs. 26.) Vocaverunllocum illum vallis Benedi-
structum fuerat, renovavii. ctionis. Vallis Benedictionis, ipse est Jeruel, de
(Vers. 15.) ln omne enim corde suo juraverunt. In quo supra dictum est.
corde, injejunio, et in afflictione, in volunlate, in (Vers. 51.) Nomen matris ejus Azuba filia Silai.
cleeniosyna. Silai interprelatur, missus, ipse est Anani Prophe-
(Yers. 16.) Sed et Maacham matrem Asa regis. les, filius Jaddo, de quo superius dictum est. Qui
0 Ambrosian. codex, fuerit absqueipsa. Mox quoque, et dedicavit, pro mdificavit.
 159X QU^ESTIONES HEBRAICJE. IN LIB. II PARALIPOMENON. 1394
idcirco missus vocalus est, eo quod ad patrem Josa- A Domini, id est, quamvis necessarii sint ad implen-
phat generum suum, ad prophetandum missus sit. dnm opus, id est, ad confirmandum regem : obser-
(Vers. 57.) Prophetavit Eliezer filius Dodahu. vcnt lamen custodias Domini, ne qnis exterorum
Dodahu intclligitur filius avunculi ejus Josaphat ingrediaiur locum , quem ingredi non debent, nisi
fuisse. sacerdotes et Levitee.
(Cap. XXI. — Yers. 2.) Omnes hi filii Josaphat (Yers. 11.) lmposuerunl super eum diadema et les-
regis Juda: quia imilabanlur opera regis Josaphat: timonium. Testimonium erant Phylacteria , eo quod
idep duplicatur cum dicitur, Omnes isti filii Jo- in illis decem verba legis esserit. Unxitque, eum
saphat. Joiadaponlifex et filii ejus. Zachariam, dicit, qui pro-
(Yers. 6.) Ambulavit Joram in viis regum Israel, phela erat, quem postea idem Joas interfecit, ut ad
sicul egerat domus Ahab. Filia quippe Ahab erat magnum damnationis ejus pertineret * augmenlum ,
uxor ejus. Athalia eral uxor ejus, quae non Ahab, eum interficere, qui se in regem unxerat.
sedAmri filia erat, sed imitatione illius,filia vocata (Vers. 15.) Vidit regem stantem super gradnm
est. Unde et in Regum dicitur de Joram: Eral quippe suum : super columnam videlicet, quam Salomon
gener domus Ahab. proeparaveral regibus in Basilica.
(Vers. 11.) Insuper excelsa fabricatus est. Pleri- B (Vers. 16.) PepigilJoiadafmdus inUr se universuni-
que putant in domo Domini illum excelsa fabrica- que populum et regem. Se in loco legis et Dei,
lum fuisse, quae siia est in moiite Moria, quod ma- quippe qui minister Dei erat, collocans : et cujus
nifestius in gestis Manasse regis oslenditur. nomen interpretatur , Dominum coonoscens.Et po-
(Vers. 17.) Nec remansit eis filius nisi Joachaz. pulum et regem : ut et populusetrex obedirent Deo
Joachaz, ipse est Achazias, pater Joas, filius Joram, et legi ejus, et popttlus erga regem fideliter ageret,
cujus soror fuit Josabelb. Josabeth vero non fuit et rex populum cum justilia regeret.
filia Alhalioe, sed de alia uxore suscepit eam Jo- (Vers. 18.) Sub manibus sacerdotum et Levitarum.
ram. Quaestio valde perplexa oboritur. Dicit enim Ne de alia tribu Sacerdotes fierent nisi de Levi.
regnasse Joram octo annis, et vixisse eum quadra- (Yers. 19.) Constiluit quoquejanitores in portis do-
ginta annis: el dicil filium ejus Achaziam cum re- mus Domini, ut non ingrederetur immundus in omni
gnareccapisset, fuisse quadraginta duorum annorum. re; id est, ut nullatenus ulla occasione ingredere-
Quod si ita est, duobus aimis antequam ipse nattis tur in domum Domini aliquis de sacerdotibus
est, ipse illum genuit. Quod nisi solvalur, quam sit Baal.
ridiculurn, eliam simplex leclor advertit. Ipse enim !.: (Vers. 21.) Et urbs quievit;sive quia eatenus ido-
Joram,qui hic quadraginla annis vixisse describitur, G lorum cultibus tempore Athaliae inquieta erat, sive
ct octo annis regnasse, vixit annos quadraginta, et quia post (umultum quo rex unctus est , Allialia in-
regnavit viginti et oclo. Oclo enim anni, qui ei in terfecla, singulis ad domos suas pergentibus, omnis
regno tribuuntur, ipsi sunl antequain fratres occi- tumulluatio conquievit.
deret, cum adbuc innocenter viveret. Yiginti vero [f (Cap. XXIV. —Vers. 1.) Et nomen matris ejus Se-
anni, quibus regnavit, ideo a numero ejus aufe- bia , de Bersabee. Idcirco nomen patris illius non
runtur, quia in languore et in tribulaiione deduxil scribilur, quia non fuit lam celebre, ut scribi po-
eos : ideo filio ejus tribuuntur,qui non amplius quam tuisset. Quorum enim nomina scribunlur, aut cele-
viginti duos annos habens, regnasse perhibelur, ne brilale , aut poleniia , aut generositate illorum fit.
de numerorum summa remanentes , errorem inda- (Vers. 5.) Egredimini ad civitatesJuda , elcolligite
gini lemporum facerent. Achazias enini vixit viginti de universohrael pecuniam ad sartalecla templi Dei
tribus annis , uno lantum anno regnavit. Collatio vestri per singulos annos. Hsec eslpecunia , quam in
enim leciioois libri Regum huic solvendae quaestioni lege dari praccepium est ,quam in dinumeratione
magnum proebet aitxilium. ipsius persingulosannos dareconsueverant, id est,
(Cap. XXII.—Vers. 4.) Igilur Azarias filius Jo- singuli dimidios siclos, quod a diebus., ex quo Atha-
ram rex Jttda. Hic Azarias paulo superius Achazias [0 lia regnare ccepisset, non dederant.
nominatus est. Achaziasinterpretatur, apprehendens (Vers. 7.) Athalia enim impiissima et filii ejus de-
Dominum: Azarias, adjutorium Domini. Etideo mu- siruxerunt domum Domini. Filios ejus, sacerdotes
tatur ei nomen in melius in hoc loco, eo quod juxta idolorum dicit, plerumque enim in sacro eloquio fi-
proeceptum Domini, ad infirmum visitandum descen- lii non nascendo , sedimitando vocantur. Destruxe-
derat. rant autem domum Dei, sive spoliando isiam orna-
(Vers. 8.) Et filios fralrum Achazim, qui ministra- mentis, sive utferunt, terreemotu facto, sicut tem-
bant ei. Filios fratrum dicit consobrinos et consan- pore Oziae : ut sicut illo intrante cum tburibulo , ita
guineos. etiam Athalia idola in domum Dominimiltere nitente,
(Cap. XXIII. — Vers. 5.) Et terlia pars in porta , lerraemotus factus sit.
quoeappellatur fundamenti. Porta fundamenti, porla (Vers. 16.) Eo quod fecisset bonum in Israel, t\
sanctuarii. Et omne reliquum vulgusobservetcustodias cum DeO et cum domo cjtts.Ciim Deo , quia idola,

1 Meuscum Ambrosian. ms. delrimentum, pro augmentoproefert.

 1595 AD TOMUMIII OT>ERUMS. lTIERONtMl APPENDIX. 1596
quoead aspernatipnem Dei facla erant, subvertif. A fuisserii. Yidcns eVgo ille idola responsa dare, et a
Cum domo ejus , quia ruinas. el scissriras irisiaiira- ruina eripi, boc cirore deceplus, adoravit ear.
vii iu Israel, quia regriumdomus David iilslauravit, (Vers. 16.)' Misit Prbphetam ad eum. Prdplieta hic
amovens iiide IdololaTriam, quae peccatis illofum Eliezer est, filius Dodaliu, id est, avunculi ejus".de
dominaia fticral. qtto siiperiiisdictuin est. CessaxilqueProphela:, el di-
(Vcrs. 17.) Posiqudin obiit Joiadd, hlgressi sunt xil. Cessavit, ad mii.as regis : e't dixit, rid impertum
priiicipes .Juda, et adoraverttnt regimi.Adoraveiimt Domini.
euni ut Deum : etacquievit eofum obsequiis delini- (Vers. 16.) Quia [ecisii lioc iriaium , el insuper rton
tus, ulse ul Deuin coli permiiieret. acquievisticonsilio meo. Cousiiio autein ejus acqtires-
(Vers. 20.) Hmcdicii Deus[k\. Dominus]; Quare ceret., si eos igne combmeret, ve^ihiehTadisfum-
transgrcdihiini prmcepluin Domini? Ac si aperle di- peret, cinereiri super eaput spaigeiet, et fotuhi se
cat: qiieni vps Deum habere destilisiis» in taiiluin jpaenitentiiiedaref : lioc eteiiiiri illi cPnsilium Pro-
ut taje neias fecerilis, quod niiniqiiamanie in vobis plieles dederat.
factum est. Et notandum qriod non in alio loco in- (Vers. 18;) Carduus Libani, qtii est in Libdho. flic
venitur , Haic dicilDeus, nisi hic iautuin. Filii euim carduum Libani vocat, ob generositatem illius, qui
Zachariac cuin eo interfecti sunl : ct ideo dicit (ilio- B qiianivis iiegTigenlcrageret, magnis crat majofibus
rum Joiadacsaceidotis. procieatus : quippe qui de Isrrfel semiiie erat.
(Vers. 26.) Insidiati sunt ei Zebat fdius Seriimaa (Yers. 20.) Omne quoqtte axtrum ci argeniiim et
Amanilidis et Jozabalh filius Samurilh Moabitidis. universa , qute reperta lunt in donio Domini apttd
ldcirco enim cos dicil. lilios Amaniiidiim et Moabiti- Obcd-Edon. Aptid Obed-Edom : quia cjiis lilii cus-
dum , ad exaggerandam hialitiam. Israelitarum, qni iodiebant ea , et ab eo descripta sibi pertnanebant.
ulcisci noluei-unl sacerdolem Dei, qriod illi feceruut (Vers.2o.) Dixit Amasias filius Joas rex, posiquam
qni lilii alienigenaruin fuerunt. iiiortuus esl Joas filius Johaaz rex hrael , quindecitn
l
(Yers., 27.) Porro filii ejus ci sttmma pecutiim a ; aiinis. Eo teinpore in utero hnbebatur Ozias, qui
fil.iqsejiis, quos Syri inierfeceruni coram eo, fa- postea regnavitin Jerusalehi. Undeet scribilur, sedc-
cifentesin eum ignominiosa judicia, sive quia turpes chn annorum erai Ozias, cum rrgiiare ccepisset.Ex
in eumres egerunt, sivequia interficientes fiiios ejus eo temporc, quo discessit Amasias n Domihtf, insur-
improperabant ei scelus, quod isle in Zacliaiiam fexit super euin conjiiralio iii Jerusaiem. Quia ei eo
perpelraverat. In Hebrieo : El fttndantenium domits tempore, quOProphetae coiisiliuui noii audivit, iie-
Dei, eo quotl sangnis Zachariae usque ad fuiidainen- que ad DomiiiUinconverli voluit, pfaeparatio coiiju-
tnni leinpli el altaris pervenerit. C ratioiiis illius laeta est, ei eatenus diiata, doiiec ad
(Cap. XXV. — Yers. 2.) FeCitque boiiiimiu con- consuiiiiiiaiioiiem perveniret.
speciu bomini , verumtdmeh in corde perfecio : quia (VefS. 28.)Reportanlesquesuper equos, sepeiiertmt
pro proesentissacculi dignitate , ribti pro fuitira pa- eum. Non enim siue causa Scriplm-a diciteuni super
tria Iaborabal. equos nortaium ; sed colligilur ideo illtim portaiidinn
(\Ters. 5.) Jugulavit servos, qtti occideraitl regem super eqtios, quia deos Edoui, qui in equis pofta-
patrem suum, Qiiamquani ilii Dei limore el in uliione bantur , adoraveril. Et idcirco non portatiim super
Zacliarioeilium occiderint : laineii [A/. idcirco] ab humeros : quia neglexerat servire Deo Israel, cujns
eo occisi sunt judicialiter : quia nori pre Propbetie , h mysteria super humeros ChaatiiarUiii portari jus-
nec consultu Doriiini : sed sua praesuTnptioiieillum serat.
occiderunt. (Cap. XXVI. — Vers. 1.) Ozias in Paralipome-
(Yers. 7.) Non est Deus currilsrael ei cunctis filiis non: in Regum, Azarias seribiiur JiliUsAmasiae,Ozias
Epftraim. Quia cuni aliis tribubus eral: crim tribu enim interpretatur, virlus Dei. Azarias , auxilhtm
Ephraim unde reges erant, rion erat, propter pros- Domini. ldcirco eniin virtus Domini vocatur : quia
varicaiirinem Jtiroboam et caeierornm regum. mogna in eurn virtus Dominiostensa est percussione
(Yers. 10.) Separavit itaque Amasias exercitum, qiti D leproe, et terraeriioi.ufacto.
vcneral ad eum ex Ephraim, quia idola secum habe- (Vers. 5.) Exquisivii Deum in diebus Zachtirim,
bant. Amasias posucoedem iduiiiacoruni, et alfalos inleliigctitisei videntis Deuin. Zacliarias filius Zaclia-
deos fijiorum Seir, slatuit illos iu deos sibi. Cum rioe, filii Joiadae, qui post niorteni patris natus,
enim praecipiiarenliiriiia decem millia, illaidola, postiiumus patris nonieii sortitusest. Inlclligens enim
quae secum jiabcbant, responsum dederunt, ideo ei videns dicebatur. Iiitelligcns, prppter sacerdo-
iljos iiilerfeclos, quia deculiu eorum negligentes lium; videris, pfopief pfophetiam.

1 Pro illis verbis Contextus sacri, et summa pe-
cunim , editi aniea libri ridicnTaiii fem posueruin ,
jcilicet, etimdtitudd propltetim.Eodemqueiiiodo sex-
8 Ms. quoque meus, atque una Ambrosian. pro
tt summa pscunim, cutn vtilgatis aniea libris habet,
«t nmllilmQ prophetim.
cente alia depravala retinent, qnas lectori erudito
cachinnuin iii'6ve'iit, duni itnperilos delectant.
b Ambrosian. ctyas ministeria super humeros Chaa-
tilarum portarejussa erani ,'cui postreinis lantum ver-
bis meus qtioque concinit. .
1597 QUJESTIONES HEBRA1G<E.IN LIB. II PARALTPOMENON. 1598
(Vers. 1.)Conlra Arabcs,qui habitabantin Gurbaat, A receperint, qui ibi sepulii suni: sed quoniam nielius
Ipsa est Gerara, in q.ua peregrinatus est Abra- intelligi deheat, aitt ab ocdituis, qui eadein sepulcra
ham. ctistodiebant, probibitum esi, aul alto aliquo modo,
(Yers. 8.) jEdificavit Oziaslurres in Jerusalem su- Voluntale lamen Dei.
per portamanguli, et super porlam vallis . portam ci- (Cap. XXIX. —-Yers. 2.) Nomen matris ejUsAbia,
ilalit ; a porta Ephraim usque ad porlam anguli ; filia Zachariae postliuini : Zacliariae prophetoe et sa-
•7110»! Joas rex lsrael deslruxeral, ipse instattravit : cerdotis, qui a Joa rege interfectus eral.
portani eniin Epliraim , portniri vallis nominat. In (Vers. 5.) Ipse in anno et riunse primo regni sui.
acdificandonoluit ejns homen ponere, quod in de- In Hebrocoelinguoeidioinaie, etiam printus dies re-
struendo ppsnerat. Nec iinmeriio : quiaqui idolisim- gni ejus in hac descripiione subauditur.
molabat, el particeps in destruendo fuerat, in ocdili- (Vers. 5.) Auferte omnem immunditiam de san-
catiohe proprio nomine non nieruit iiuncupari: sed ctuario, id est, idola quoe Aclraz posuerat, quae in
nominc vallis censetiir, prepter humiliatienem. modum mulieris menslrualae et polluta erant et
(Yers. 21.) In domoseparata, juxta quod in Le- polluebaht.
vitico sCribitur. (Yers. 6.) Averterunl[acies suas a tabernaculo Do-
(Yers. 22.) Reliqua aulem sermonum Ozim prio- B mifii, el prmbuerunt dorsum. Quod plene scribitur
rum ei novissimorum, scribit lsaias proplteta. Isaias in Ezeehiel, ubi dicitur, vigintiquinque viros haben-
el prophela scripsil, In aitno quo mortuus est rex les dorsa ad teinplum, et udorantes ad ortum solis.
Ozias, vidi Doniinumsedentem : eo anno illum mof- (Vers. 21.) Hircos seplempro peccuto. Contra mo-
luum fuisse descfibit, quo lepra perCussus est. rem in hoc loeo faCtum est. In omnibus enini locis
(Cap. XXVII.— Yefs. 5.) Et in tnvro Opliel mitlta unus pro peccatP bircus cfferri splebat ( Levit. iv,
conslruxit. In muro Ophel, hoc esl, in rtiuro nebulie: ix, xxm). Sed f|ui;t mulla efant peccata, idee se-
quod inielligilur Sancta SanCtorurii. Dominus enim piem hirei offerri debueriini. Idcirco tGadvidentem
dixii,- uthabitaret iii nebiila. vocat: quia prophetia per visum ei veuiebat. Moserat
(Yers. 8.) Filius vigintiquinqueannorum eral Jod- Levitis, ut illi detraherent pelles holocausiorum :
iham, citmregnarecmpistel. Hic et itiiiium regniejus et sacefdolibus, ut quando pro peccato fiebat sacfi-
et iiinocentia describilur : ut monstfafel eum in irt* fiCium,sacerdotes detrabereht. Et idcirco socerdoies
nocentia perseverasse, qtia ccepit. in hoc loco detrahebant pelles : quia pro peccato*!i-
(Cap. XXVIII.— Yers. 7.) Masiam filium Moloclij crificium erat. Et quia sacerdotum liUmerus nori
id estj filium idolis Ammon, quod vocabatur Moloch_ [,Ms. minus] sufficienserat ad hoc peragelidum :
id esi, rex. IdcircO euim filius ejus dicitur, qtiOdG quia tempore Achaz regis, dispersi necdum reversi
illi sacfa instituebat et cullus. Hoc et in Jeremiai eranl : ideo juveruht eos fratres eorum Leviiae,
habes de Ismaelc, qrii describitttf de gehere regiOj quiaLevitis rectiUs er.ll ad sacrificandum uti, quam
ctim non de genere regio fuerit, sed de Gera servo sacerdotibus : eo quod lempore Achaz, et ipsi cori-
Mgyptio (Jerem. XLI). senserunt: quippe qtiia exemplar altaris Damasccni,
(Yers.9,19.) Ea tempeslate erat ibi Propheta no- Urioe pontiflci inissum esl. .
mine a Obeth. Jpse est pater Azariae, qui Asa fegi (Cap. XXX.—Vefs. 1.) Scripsil quoque.epistotai
pfophelavil. Ad prophelandum enim in Samafiahi ad Ephrahn et Manasse. Curo cmni Israel publice mi-
venerai, quia de Juda erat. Idcirco noh dixit: Hmc sisset imntios, MaTiasseeiEphraini latenter hiisit, ad
dicti Dominus : quja nou eralit digni sermone Pro- eos quos sciebat cenversum iri pcsse pef ejiistolas.
phetoe. Iratus enim erat Deus illis. In hoc solo loco ' Hli enim superbiores erant, projiter regiam dignita-
Achaz vocatuf rex lsrael: non quod supef omnem teni, quae erat in domo Ephraim.
Israel fegnaveril, sed quia seculus sit opera fegum (Yers. 18.) Miigna enirii pars popitli cOtnedit de
Israel ; in tanlum ut nullus ante eurn de regibus Phase, rion juxta qitod scriplum esl. Scriptum eiiihT
nequitir fuerit. Undeei diciiur de eo, quod midasset erat, ut qui primo mense non potCrant comedere,
Judam pr;ficepiis et auxilio Dei, sicut de Aaron scfi->'.
D secundo comedefent. Vetiit eiririi plurinfa ihuititifdb.
bilur, quod imdasset popiilnm. Auxit b contetnptum quobpurificata noii efat in ineiise sectindo, et quia
ipse rex Acliaz. Quod vidciuf quasi superfluuni. in tertio mense illicitum erat illud peragere, in se-
Quod fiicit ipse, causa notaiiOnis hoc facit. Nofat cundo peregerunt. Pro his' oravit Ezechias, quehi
enim ejus malitiani, sicul et crebro in laudem c lioe exaudivit Dominuset placatiis cst pOpulosuo. Aiunt,
',; neminem pollutum potuisse Pliase coniedere, tiuiri
pfOnomeiiponisolet.
(Vers. 27.) El sepelierunt eum in civilatem Jeru- statim nioreretur, et in eo placntum Doihiiniin co-
salem : quia non sepelierunt euni in sepulcro re- gnoverunt : qiiiacomedehlesexstincti lion sunt.
gum, sed in Jerusalem civiiate in alio loco. Quod (Cap. XXXII.—Vers.-21.) Reversusqtte esl cmn
vero Avat: Nonreceperutit eumin sepulcro regurh ignominia in terram suam. Tradunt Hcbraei illi captit
hracl: sonat in Hebraeo : quod quasi ipsf euni non et barbam rasairi ab Angelo in ignomiiiiam, et lioc
' AmbmSian, nis. noinine Eded.; et paulo post, de niss. e quibusAmbrosian. diixil pfoeiefea liabet, pro
Judma, pro Judu. attxit.
b Martian. aliiqite editi, peccatum : renilentibiis c Addit Ambrosian. hocmodo.
 1599 AD TOMUM111OPERUM S. HlERONYMlAPPENDIX. HOO
fuisse, quod per propbetam Isaiam dictum est: In A sei, et in vase.aeneo perforalo missus, admoto igni,
die illa radet novacuiaacula conducta in rege Assyrio- invocavit omnia nomina idolorum, quae colebat: et
rum capul et barbam, et csetera (hai. vn). Quem cum non fuisset ab eis exauditus, neque liberatus,
cuni eadem ignominia pervenisse ad templum Dei c recordatum fuisse, quod a patre crebro audierat:
siii Nesrath, quem dicunt in reliquiis arcae Noe cul- Cuwiinvocaverismein tribulalione, et conversus (ueris,
turam habuisse. Cum ergo quereretur [ Al. quaere- exaudiam te, ut in Deuteronomio scribitur : exaudi-
rctnr] deprecans, cur se non adjuvisset: qui etiani tunique esse a Domino, el liberalum et reductum in
filios suos Adramelech et Sarasar sibi offerret, si regnum suum, el in l modum Hnbacucreduclum sic-
lioc ille ratum duceret: illi hoc audientes post tot ut ille deductus fuerat in Babylonem.
clades, ruinas, et ignominias, limentes ab eo inter- Circumdedit Ophel, id esl, instauravit sedificiuni
fici, interfecerunl eum. Sanclis Sanctorum, quod pro idolis construxerat.
(Yers.51.) De portento quod aceiderat super ter- Ad occidentemGeon, id est, a torrenle Geon aedifi-
ram, de solis reditu per lineas decem. care ccepit usque ad portam piscium, quoe est porla
Ad hoc unum mysterium inquirendum, legati re- de parle Joppes.
gis Bnbylonioevenerunt. Reliquit ettm Deus ul ten- (Vers. 19.) Scripta stint in sermonibusOzai. Hic
tarelur : quia non prohibuitei per prophetam oslen- B Ozai quidam Isaiam inlelligere volunt, Ozai enim
dere thesauros suos, sed thesauros domus Domini, interpretalur, tisio mea. Et ideo iinmulato nomine
nnde et postea ab eodem propheta objurgatus est. introducitur, quod manifestetur longe istius merita
(Yer. 55.) Et sepelierunt eum super sepulcra filio- ab illius meritis distare, qui eum interfecit.
rum David. Et hoc notandum, quia excelsius sepul- (Cap. XXXIV,— Vers, 9.) Ab omni quoqtte Juda
crum cscleris filiis David hnbuit meriti praerogativa. et Benjamin, et habilaloribus Jerusalem. Habitatores
(Cap. XXXIII. — Vers. 5.) Et adoravit omnem Jerusalem dimidiam tribum Manasse dicit, qui ple-
militiam cmli. Duodecim signa, quoe in zodiaco sunt, rumque in tribu Benjamin computanlur.
«t tradunt. (Yers. 22.) Ad Holdam qum habitabat in secunda.
(Vers. 5.) JEdificavit autem ea cunclo exercilui Holda uxor fuit Sellum, avunculi patris Jeremiae,
cmli, id est, sub nomine siellarum dsemonibus, in et patris Ananeel. Habitabat in secunda. Locus enim
valle Benenon, quoe alio loco Gehennon dicilur, id erat Hierosolymis exlra murum, idest, inter murum
est, vatlis filiorum Ennon. Esl enim haechaud procul ciyitatis et antemurale, qui vocabatur secunda : cu-
ab Jerusalem, de qua in Jeremia et in Regum libro jus mentio fil in Sephonia propheta. ln Paralipome-
plene scribilur. Ab ea enim origine accepil nomen non, filii Tocaat, filii Hasra : in Regum, Ticua filia
Gehenna. C Araaz. Tocaat interpretatur, stridor. Hasra, dimintt-
(Vers. 10.) Loculusque est Dominusad eum el ad tio. Ticua, spes. Araaz, negoliator, Custodis^veslium,
populum ejus : el altendere noluerunt in manu Isaim quin lemplum Domini servabat.
propltetw. Tradunt Hebroei eumdem Manassen fi- ( Cap. XXXV. —Yers. 5.) Ponile arcam in sanc-
lium fuisse a filiasIsaiae : et ideo in hoc loco, quam- tnario templi, quod mdificavil Salomon filius David
quam nomeii matris scribatur, patris tamen illius rex hraet. Notandum quod afca Domini elata de
non scribilur: quia indignus erat profanus rex tanto tcmplo fuit, quam modo in leniplum reduci Josias
avo. b Tradunt Hebroci, idcirco occisum Isaiam, eo proecepit. Temporc eniin Achaz, quando simulacra
quod eos appellaverit principes Sodomomm et Go- in templo missa sunt, elata est inde et ducta in
morrhoe. Et quia. dixit : Vidi Dominttm sedentem domum Sellum, viri Holdae avunculi Jeremiae, ubi
(hai. vi, 1): cum per Moysen dixerit, Non enimvi- permansit usque ad tempus Josioe.Nec enim poterat
debil riie homoei vivet (Exod. xxxm, 20). El quia arca Dei esse in loco, ubi simulacra introducta
dixit : Addet Deus ad dies luos quindecim annos (IV fuerant, et gentilitius usus et ritus nefandissimus
Reg. xx, 6); eo quod per Moysen dixerit: Et nu- observabatur.
merum dierum tuorum implebis(Exod. xxm, 26). Et ( Vers. 15.) Stabanl in ordine juxta prmceplttm
qnTa dixerit: QumriteDominum dum inveniri potesl: D David et Asaph et Eman, et Idilhum prophetarum
-invocate etttn dum prope est (hai. LV, 6), cum dica- , reais. Ideo prophetoe regis vocabantur, quia cum
tur : Quis est tam propinquus, quomodo Dominus David rege cantabant.
Deus nosler, quando eum invocamus? ( Vers. 18.) Non fuil Phase simile huic in Israela
(Yers. 15.1 Et cognovit Manasses, quod Dominus diebus Samuelis Prophetm: quia omnes, qni invenli
ipse esl Deus. Dumenim in Babylonem ductus fuis- sunt in illa feslivitate, ibi septem diebus cominorati
1 Historiam Abacuci veram
agnoscit Scriptof He- pturas recipiunt.
brajus, sicutet eam Catholici inter authenticas Scri-
a Abest filim a meo ms.; scd gravius mullo (um Rex tanto avo, scilicet Isaia. Patef vero ejus Eze-
ipse cum Ambrosianus, vulgatique libri deindepec- chias lum hic nominatur, tum iv Regum 21.
care videntur in vocibus patris, ac matris, quas hic h Confer Auctorem libri de Prophetis apud Epi-
putarim transpositas, ac legendum e contrario quam- phanium, S. quoque Augiisiimim, ac Theodoretum.
quam nomen patris scribatur, mairis tamen illius non « Mss. recordatus [utsse dicilur, quod a patre, etc.
scribitur. Nimirumnon nominatur Manassis maler, d Pro veslium, quod verbum restituit meus ms.
quoe filia dicitur Isaioe,quia indignus erat profanus juxta ipsum Scriptura: texlum, antea crat tempii.
 1401 EXPOSITIO INTERLINEARIS LIURI JOB. ADMONITIO. 1402
sunt : et omncs sufficienler de regis substanlia, et A est, et qum inventmsunl in eo. Inter coetera mala quae
de his, quoesttpra memorala sunt, epulali sunt. gessit, etiam hoc fecit in corpore suo, quod Do-
(Vers. 21.) Contra aliam pugno domum: id est, minus prohibuit, dum diceret: Non l tondeatis a ca-
contra Adad Remmon regis filii Tabrimon, qui re- pita veslra in rotundum, ueque super nioiluo, neque
gnavil in Charcamis : quem ea lempeslate, quando sligma facialis in corporibus vestris. Qusc postquam
Josiam, rex Nechao interfecit. Factus est enim mortuus est, in corpore ejus invenla suiit '.
planctus magnus in Mageddo : cujus meminit Za- (Yers. 10.) Nabo prophetia. Est enim nomcn
charias propheta. b idoli, cui idem Nabo serviebal. Chodonasar, capiens
( Yers. 22.) Noluit acquiesceresermonibus Nechao plasma vinum.
tx OreDei: quia per Jeremiam prophelam prophc- (Vers. 22.) c Anno primo Cyri regis Persarum, ad
laverat, quod ille ascensurus erat in Cbarcamis, et explendum sermonem Domini, quem Iqculus fuerat pcr
vicloria potiturus : qtiocprophetia Nechao regem os Jeremim, suscitavil Dominus spiritum Cyri regis
mininte laiuit. Unde et Rapsaces dicit de Senna- Persarum, qui jussil prmdicari in universo regno suo,
cherib rege Assyriorum : Dominus jussil me ascen- etiam per scripluram dicens : Hmc dicit Cyrus rex
deread lerram istam. Quia jam Prophetsc lsrael pro- Persarum : Omnia regna terrm dedil mihi Dominus
phetaverant hoc, quod ille ascensurus cssei, qnod _BDeus cmli, et ipse prcecepitmihi, ul mdificarem ei do-
eum minimc latuil. mum in Jerusalem. Audieral cnim prophetiam Isaioe,
(Vers. 25.) Omnes cantaloresel cantatrices, usque in qua dixerat: Hmc dicil Dominuschristo tneo Cyro :
in prmsentemdiem, eo quod scriplum est in Lamen- cujus apprehendi manum (lEsdrmi). Ezras scriba ei
latione Jeremiae : Spiritus oris Domini, Christus Do- haec legit, el idcirco dixit sibi a Domino hoc proecep-
mintis (Thren. iv, 20). tum de cunctis regibus terrarum. Hi duo per pro-
( Vers. 27.) Opera ejus prima el novissima. Novis- pheliam anlequam nascerenlur, propriis nominibus
sima in hoc loco ea dicit: eo quod non consnluit vocati stint, id est, Josias et Cyrns. Josias, ut de-
Dominum, ulrum pergere deberet contra Nechao. struerct idola, et ciiltum Dei rcnovaret. Cyrus, ut
. ( Cap. XXXVI. — Vers. 8. ) Reliqua autem verbo- ruinas templi instaurarel d.
rum Joachim et abominalioiium ejus, quas operalus
1 Edili, Aoit tondebitis...
super mortuum, neque tandum autem, Scriptorem Hebraeum hoc loco po-
ttigmata etc. nere etymologiam nominis Nabuchodonosor, sepa-
s Mss. facietis,
exemplaria sic legunl postinventa suni :Esl rans Nabo a Chodonazer : et consequenter errnrein
enim nomen idoli, cui idem Joachim serviebat, Chodo- esse in codicibus inanuseriplis.
nazer, quod interpretatur plasma vinum capiens. No-
8 Mss. capul veslrum. Coeterum,
quem in suis no- C versuum usque ad verba, elipse prmcepil mihi, etc;
(at Martianaeus, errorem nosiri non errant. in meo ms. non est, neque in Ambrosiano: et abesse
b Sentiebat econtrario
Hieronymus, Nabo non quidem rectius, nedum absque exposilionis subnexoe
idoli i.iomenesse, sed civitatis : tametsi longius a dispendio potest.
vero ejus videatur sententia abesse. In Commenta- d (Hic addens : Expticiunt Qumstionesin libro Da-
riis in lsaiam lih. y, cap. 15, ad vers. 2 : Domus, in- brejmnin, Yallars. submittit notam sequentem.) Sic
quit, regia, et urbs Dibon ad idola, qum in editis posita habent meus, atque Ambrosian. ms. In meo autem
tunt, ascendil super Nabo, ei super Medaba, nobiles subsequuntur, in Abacuc prophetam Qumstiones,Hie-
civilatesululabit universa provincia. In Nabo enim erat ronymo ascriptae, quarum boc cst initium ; Ubicum-
Chamosidolum consecratum, quod alio nomine appel- que onus verbi Doinini ponitur, gravedo in prophetia
laiur Beeiphegor. Yidesis quae in hunc locum anno- illa signaiur. Sed Hieronymianum noinen mentiri
tamus. illarum Auctorem, nihil esl dubium.
c Tota isthoec sacri textus
pericope septem fere

ADMONITIO
IN SUBSEQUENTEM EXPOSITIONEM INTERLINEAREM IN JOB. .

Nullos in Jobum Commentarios Hieronymus cudit: nisi si forte cum Qusestiones llebraicas in universam
Scripturam meditaretur, quas tamen, exceptis quae in Genesim sunt, mutato consilio, aut penitus dcreli-
quit, atit intra domesticos parietes perire maluit, in Jobum quoque licia quaedam ac subtegmina texendo
operi praeparavit. Hoc ratum certumque ut sil, longis in utramque parteni disputationibus exsulare jussis,
una hoecdemum causa praevaleat. Numquam ejusmodi Commentarii aut meminit Hieronymus verbo tenus,
aut pone secutorum lemporum testimonia eorum qui legerint, aut viderint occurrunt ulla, si Bedam exck
pias : aut denique fragmenta ulla aut reliquioesupersunt, quoeyvno-tecsint ac vere Hieronymiana. Criticis
autemmagni nominis imposuit falsa loci cujusdam Commentariorum S. Doctoris in Amosi cap. v lectio,
quae dudum ferebat, Nahas in Job appellalur Levialhan, de cttjus nalura, et terrore multiplici plenius ipso vo-
lumine diximus, cum pcnitus diverso sensu, discimus scripseril ibi S. Pater pro dixhnus, quemadmodum et
Martianaeuseduobus mss. restituit, et nos e pluribus aliis, atque iis sane antiquissimis, uno S. Crucis in
Ii05 AD TOMUMIII OPERUM S. HIEROiNYMiAPPENDIX. 1401
Joiiisaleni de Urbe cifca ahhum septihgentesimum scripto, duobus PaTatino-VatieahiSpaiilo sequioris lem-
pofis, atque aliis, quos ad euni locuiii laudabiiiius, pro certo asserimus et confirmanius. Gerhianus loci
ejn-ssensus liic est: ex ipso Jobi voluihihe, hoc est capiie quadragesiino et sequenli, posse nos de natura
terroreque multiplici Leviaihan ac Beeniotli plenius aliqtiid discere, ininime vero editum, sive elucubratum
abs lliefonymo iii Job Cohimeiitafium.
Hoeccuni ita se habeaiit, uhuni reliquum est, de eorum qui Sub Hierohymi homine circumferuntur Com-
nienlariofiim iri eum libruin Auctore pCfquirere. Qua in re illtid cum primisest aniiiiadveilendum, ejus<-
iiiodi operis quatuor propemodum esse, rit f-goquidem opinor, unius scripLionisexemplaria, ul vulgo autem
existiuiaiit, diversa syntagniata. Prinium, qnod Hieronymiarioriim Operuin posif&no totnb inter adsCititia
receusetar (suis enim unumquodque noiis designare oportet), Joannes Sichardus e Fuldeiisi bibliotheci
efuit, vulgavitqiie Basiloeaeari 1527, illudque Pliilippo, qui S. Hieronyini insignis auditor fuil, nec plane
irtiihefiio ascriljitur : iametsi alienis ihterdum glossematis irilefpolari perspicuum sii. Alleruni, si modo a
priore usque adeo divefsum est, ih BedaeOpefuhi collectione tomo IV invenitur, Neetario cuidam, autVec-
ierio, sive Abbati, sive episcopo inscfipluni, auclius Proefatione, nohhullisque in ipso opere ex BedS; inge
li:o assiiiiientis. Tertiitni Marlianaeum appellanius, estque haec ipsa, quoe subhectitur, lnterlhiearis Expo-
sitio, quam prifnum ille e Cprbeiensi qnodani ins. edidit, et laudato Philippo S. Dcctoris noslri discipulo
acCeptam certissime refert ex ep quod librorius codici attexuit bujusmodi testimonio : Emc Interpretatio
excerpla esl de Expositioiie Philippi. QuartUm deniqUeest Meibomianuhi dc nohiine Marci Meibortiii, in cujus
Bibliotlieca exstabat Trajecti Batavoruni, quod iilepro genuino Hieronyiiii fetu venditabat, et priusquam
specimeii ex eo in vulgns prodirel, pro germauo habebattir.
Dixinius, hon haccvideri nobis varionim Auctorum v7rop.vnu.<y.zt>:, sed ex uno Opere varia coiisareiiiatortiiii
excerpia, qui pro lubilo aut fusius descriptn immiriuuiit, aut qiioesobrie dicia yidebantur, amplilicant. De
dttobiis quaeprimo loco iiomiiiamus, nihil est dubium, si invicem conferas: totidem nempe nedum senteniioe,
sed fere sunl in utroque verba; a capite aulem xxx ad finem usqtie eadem ulrobique et verba, ne coronide
quidem operis, ut Valesiusait, praeterniissa. Quod si ampliofa iiiierduni iu altero oceorfunt assumenta, hoc
nimirum Bcdee ingenio dandum e=t, cui inulla vetusliorum scripiis de sUOattexere soleimie fuit: falliiurque
adeo splendide Victorius, qui quod Philippo tribuilur, Bed;e maluit ascribere, altjue e converso, qttod Bcda
consarcinavit, Philippo tribuil. Terlium ipsa, qme apponitur, studiosi nou, si eoetera deessent argumenta,
e Philippi cotnnienlaiiis derivari persuadet. Idem in Quarlo deprehendisse mihi visus sum, tametsi tolum in
eo fuerit consarcinaloris ejus studium, ut mutatis paululum verbis, lateret. Heumanlius, qui in Actis Eru-
dilor. Lipsiens. anno 1711 excerpta ex eo quoedam vulgavit, iiigenium in eo Rabani Maurt sibi visus est
depreliendisse, et cum primis styli ac meihodi summam convenientiam, quod mtiltis in inedio adductis locis
conatui*ostendere, Mininieaufeni ipse diflitetur scriptionis exilitatem, u.t iion magnopere de Repub. liiteraria
nicriinrum eum fore dicat, qui illam in lucem producat integramj plenam quippe indociis, et ridiciilis eliam
interp!'eiaiionibus;recliusque nnillo facturum, quod et iiobis placuitj quiex illo sterquilinio, quod utilevi-
deretur, colligeret, acseorsurn ederei, id quod una vel altera p;igella compreliendi potuii.
Sed sunt praeterea duo mss. codices, qui Hieronymiani noniinis praerogaiivam sibi vendiceni, quos tamen
utpote iiihil inter se diversos, sic unum idemque cum Meiboniiano esse conlenderim. Alterum Romanum,
alteftim Duboisianum exeiiipla.ryeco, qiiod in bibliolliecam Duboisianam a cl. Bignonio illatum anhis abhinc
ferme decem Hajse dislracium auclione est. Ejus praeslaiitiam, ut licitatoribus, opinor, commendarent, qui
Catalogum instruxere, rationes ibi quasdam.adneclunt, qnibus jure tribui illud opus Hieronymo posse dicant.
Sunl vero ill;e ex ipsius cQnlinentia libri petiloe, ut quamvis eum oculis usurpare non licuerit, exinde tamen
cerlis quasi noiis colligere liceat, eumdem plane esse cum altero, sive Rornano, quem Romaearbitralu meo
inspicere ac pervolutare permisstim est. Delineandiis ilaque est paucis Romanus isle ms. liber, qtiem perhu-
maniter nobis obtulit cl. VaticanoeBibliotliecsecustos Assemauius: ut quibus argnmentis seu verius fucislisec
sibi bactenus comparaverint dignitalemf ih vulgus prodeat, Est liber iste quadrae, quam vocant, fornioe, foliis
ex membrana compactus circiter 150 et credo equidem paucos ante inventam Typograpbicam ai tem annos
exaratus, quod subelegans lillerarum conformalio ostendil. Inilio priorem Ilieronymi Praefationem in Jobum,
ex Hebraica veritate interpretaiuni, describit a primis verjjis, Cogor per singules divinw Scripturm libros ad-
versariorum respondere maledictis a'dIiaecusque: Eligat unusquhque quod vuli, et sltidiositinme magis, quain
malivolumprobet. His atlexiicontinua serio aliam ex integro HieronymiPrsefalionem in eiimdchi Jobilibruni
ex Sepluaginta, additis obelis, el asteriscis, a se fesiitnluhi : Si autem fincellamjunco lexerem, ad finem
Usque, muqis ulile qtiid ex Otioiiieo Christi Ecclesiis eventururiiratus, quam ex alioruln negoiio. Ex genuinis
itaqtie Hieronynii Proefationibus, quae dhsesuiit iii Jobiipsiim librtim, nOn illum quidehi Cohimentarioillus-
tratiinf, cujusinodi nullum esse diximus, sed prirhnm ex Hebraica veritate converstini, tum ad Groecum
exemplar emendalum, pleraque. Omhiaconsarcinalor descripsil lotidein vefbis, suamqiie in rem transtulit.
Enmdem plaiie esse codicis Duboisiani fraudem perspieiiurh est. Nam qui eum pro germano S. Doctoris
felu student obtrudere, in eo aiunt, Hieronyini gustum referre, quod Auelor nnnc de ormulisqueriturlabori
suo cTaticulumdciralienlibiis : nunc anti-pios inlerpretes, Aquilam, Symmacbum et Theodotioneni de no-
 UQS EXPOSlTIO INTERLINEARTS.LiBFU JOB. 4DM0MTI0. 1406
niiiie latidal : denique non ntilla ingeril de inlerpretalione ex Hebraicov Equidem Jioecpropria Hieronymi
verba suut : Cogor per singulos Scripturm libros adversarioriim respondere matedklis : qui interpretalionem
meam, repreheiisioiiemSepltiaginta lnterprelunt criminantur: quasi uon et apud Grmcos,Aqttila, Symmachus et
Theodotio, vet verbitme verbo, vel sensum e sensu, vel ex ulroque commixttim, et medim lemperatum genus
translalionis cxnresserint. Et panlo postqui locus cum a Beda laudarelur, miiltos in eum erforem iftipulil,
ut expressum pntarint ex Hieronymi Coinmentario; demtim cuin et in Duboisiaho sit nis. pnlmare argu-
nienium pro operis germanitale eis suppeditat, qui proeconcepla illa opiniOne innitiinlur : Obliquus enim
eiiam apud Hebrmoslolus liber (Job) ferlur et lubricus, et quod GrmciRhelores vocanl icryjiu.Ktta-iJ.lvo;: dumqtie
aliud luquilur, aliud agil; ut si velis anguillam aul murenulamsirictis tenere manibus, qtianto fortius presseris,
lanio citius elabitur. HaecKu-ro)i?streplicat pseudonymus auctor, sic.qne hitiiur fidei lectorcm imponere.
Jam et cinn Meibomiano iiiius Romani codicis subsequens contexi.us est. Succeduiu undecim Tituli,
qunrura primus de modo exponendi incipit: QumdamHisiorke hic dicunlur, ei Aliegorke, el Moraliter, e.lc.
Postrehiits qui de morali exposilione est, Innumera liirba cogitaiionum, quati ancillw, Domina, et ratione ab-
ienlc, opus deserunt,slc, qti.-ein Excerptis infra exhibemus. Denique ipse CommCntarius triplex tribus itidem
colmnnis distinctus, sic incipit.
Timent Deum. Salomon : fd est lerra Gehtiliitm , ad laudem Allegorice. Job, tlolens inler-
Job bonus inter malos iuit, ut
Qui timet Deum nitiil negli^ Loih qtii in Sodoiuis: sic lilium, inter pretalur Jesus Chrislus, qui
git. Recedens a malo. ltem spinas, sic, etc. dolores noslros portavil. Hus,
Salomon : Qui in imo offen- In lerra Hus nomine Joli, et Consiliator. Terram ergoHus
dit, mulla bona perdet. Prius Mansuetudojuslilia habitat, et corda consiliis
persona apla describilur, erat vir ille simplex et juste dedila. Unde Sapienlia :
Et timefe Deuirf,est nulla Ego in concilio liabito. Sim-
qiiatn pugna ejus dicalur, ut principalis.
talis posse vicem reddere vi- rcclus sutil
ac limens Deum, et
plex et reclus. Nos per justi-
quae facienJapraelerire.
dealur. Necesse est, ut sim- (Juia nialis mixla non sitnt Domino tia-m niansiictudincm et per
plicilalem coiumbaB in bono recedens a nialo, elc. mansuctudinem juslitiam re-
aslulia serpentis instruat, cl accepla bona. Jinquimus : Deus homo plene
astuliam simplicilas lempe- utrumque servavit. Timens
rel. Deum. Unde replevit eum
spirilu limorisDomiui.Reces-
sit quoque a malo, non quod
facieiidoconlingiljSedquodin-
veniens in mundo reprobavit.
Desinit his:
Numquid'. conjungere valebis Numquid conjungere valebis Numquid conjungere vale-
micantes stellas. Constat, lioc Scilicetego bis, elc. A pluralitate vocalaj
nullum hominem posse; sed micantes stellas Pleiadas aut sunt, quod et sibi vicinae, et
cum Job de his inlerrogatur, gyrtnn Afcluri polcris dissi- divisse sunl. Sanclos omnes
ut huiiiilis ad euui refugiat, Moralitt-r.Quotidie elucet.Lucifer deiruiitiat,
Lu- qui inter prassenlis
pare? Numquid produces
qui solus possel hoc oslendi- bonis, et reprobisvesperuui,quodse» viia3 lenebras Spirilus scpti-
lur. ciforum in tempore suo, et formis gratias eos lumine il-
nio Domitiitestatur, elc. iustrat, qui a mundi origine,
vesperum super Olios terr» usque ad cjus terminum, di-
consurgere facies? Numquid versis temporibus missi, qui
nosli ordinem coeli et pones disjuncli sunt, el conjuiicti
Ia nebnlaiui- per intenlioneni menlis Domi-
rationem ejus m terra? Num- num ununi piffidicant, etc.
plevit doimimLlomini,id est, Prophe- Numquid elevabis in nebula.
quid elevabis in nebula vo-
tas, el SacerdoteSjt?/c.
ceoj tuam.
Verum ex universo opere Excerpta post Inierlinearom Exposilionem exhibemus, eaque supra LipsiensenT
ediiionem nonnihil aucliora; nunc quando haec ipsa glossemata cxPhilippiCommenlariis primilus derivari
constitufmus,-quisnam vero omni ex parte genuinusejus Aueioris fetus babendus sil, dieere-non est expe-
dilum, pauca quoedam subnectemus fraginenta ejus operis, quae ex antiquissinia Catena iu Genesim in
Ambrosiano ms. sacculi circiler sejitimi, F litlera el num. 60 pra^notato, expfessimus, ut periculo faciendo
inserviant.

El dixit Deus, fiat tux. PHILIPPDS.

Deus hic loquitur cum efficienliae ejus res intelligitur, quemadmodurn ad Sanctum Job ipse Dominus
dixit : Attt pulas me aliter tibi locutum, nisi ul appareres justus. Locutum se dixit pro illa tribulatione, qua
fecit ut tentaretur.
• . Nihil in lerra sine causa fit, el de liumo non oritur dolor
(Job, v, 6).
De huino, id est de nalura omni ierrafe noh erit malum, crim in lerra nihil sine Dei jjislitia fiat. Hocdiciiur
quod omne malum nalurale non sit, quem liic dolorem vocat, sed omne malum accidens est natune bonse.
 1407 AD TOMUMIII OPERUM S. BIERONYMI APPENDIX. 1408
Et est aliud malum, id est, vindictae, quae propter peccatum a Deo inferlur hominibus. Malum est quidem
peccatum, sed libero arbitrio malum est, quod hominis voluntate commiltilur.Et malum estretributiomali,
id est peccati, quando irrogat Dominus supplicia peccaloribtis. Hoc ergo dicilur, quod nihil horum acci-
dentium malorum sine judicio Dei fiat. Non ila naturale est homini, ut a Deo crealum putelur; et ideodi-
citur : Et de humo non oritur dolor, id esl, non naturae, sed culpae.
Homo ad laborem nascilur, et avis ad votatum (Job. v, 7).
Id est, labor hominem manet [Forte monet], ut ab omnibas viliis castigalus incedat. Et fit ad haec tam ex-
perrectus, ut velut avis, quoe naluraliter volatum arripit, ita et hic per agones vitse prseseniis evoletad su-
perna.
Pereat dies in qua nalus sum, et nox in qua diclum est, conceplus esl homo (Job, ui, 2).
Et Jeremias dicit: Maledicta dies in qua nalus sum.
Quidam dicunt lempora nativitalis humanoe, quoe praeierierunt, non posse maledici. Cerle ex superfluo
maledicunlur, quse suis jam sunt peracta transcursilius. Sancti hi inflati spiritu propheliae maledicunt diem
nalivilatis humanoe : quod quidem non sine tribulatione sua faciunt; senliunt quippe in se, compatiendo
generi humano, justilia Dei sententiam mortis ilktam. Non itaque existimo, diem islum, qui homini in
ministerium datus est, a Sanctis (anta exsecratione maledici. TropicGs ergo diem cum sua nocle dici tunc
noverimus. Dies namque et nox Diabolus et mortalitas possunt intelligi : non quod dies, etlumen diabolus
sit, recedendo a vero lumine, sed quod dies fuerit aliquando, cum habitaret ctim Deo aelerno liiniine, sicut
Lucifer ex attrora diluculi, et lapis splendore rutilans in paradiso Dei. Vel quod impiis, et peccatoribus in
hac prosperitale, et felicitate hujus saeculi gaudeiitibus dies esse videatur. De quo dicitur : Auferetur ab
impiis lux sua. Et Salomon, Lumen, inquit, impiorum exslinguetur. Et ilerum : Splendor hnpiorum peccatum.
Nam et lioc potest de diabolo dici, qui inventor est peccati.
Et formavit hominem. Vides ergo quanta diiferentia sit facluree, el plasmaiionis. Quod fecit Deus ad
imaginem suam fecit, id est animam : et quod plasmavit, corpus est de lerra, quam vivificavit animae in-
spiratione, quod fecit. Imago ad immortalitatem perlinet : Dei similitudo ad poleslatem, et operationem,
ut naluralitas possideret imaginem immorlalitatis Dei et similitudinem potestatis super omnia quae creavc-
rat, et piis operibus imitaretur Deum.
Semel loquilur Deus el secundo idipsum non repetit :
Ab ipso principio rniindi, et deinceps semper loculus est Deus hominibus elsemel niliiloininus loquilur;
sed ubi frequenter loqui dicitur Dominus, vel lex ejus multiplex est, vel Prophetae et mandatorum ejus
diversilas indicatur. Ubi vero semel loqui significalur, stabilita ac definila ejus sententia demonstratur.
Loqui enim Deum efficienliae ejus intelligilur. Qucmadmodum et ad S. Job Dominus ipse ait, Aui putas me
aliier tibi locutum, nisi ut appareres justus. Loculum se dicit per illam tribulalionem qua fecit, ut tentare-
tur. Et idcirco hoc est illius loqui, quod facere. Ait ergo Heliu ita dicens : Semel loquilur Deus, et secundo
idipsum non repetit, quod locuturus dicitur, hoc est, immulat, nisi boc ipsum vitoe noslrae immutalio de-
posceret.
Omnes hominesvident eum, unusquisque inluelur procul.
Per naturac suaebonum notitia Creatoris inest cordibus bominum; et quamvis quisquam lam pravus sit
et frigidus, ut alienus esse studeat a Creatore suo : nullus tamen est qui se abscondat a calore ejus, el
ideo unusquisque morlalium, licetde longe, senlit, et intelligit^Deum. Dissimiliter quidem omuino, quod
non sicut corpus a Spiritu creatum ita sentit esse Dominum; sed alio ineffabili modo, quo Deus acie menlis
est intuendus. Ubi in ipso obtulu cordis intelligendo videt homo, quod supra ipsiun est Deus.

Haec si studiose ad eum conferas Commentarium, quem proprie diximus Philippo ascribi, id fere per-
videbis inleresse discriminis, quod studiosi epitomatoris ingenium invexit: ut quamquam ab uno illo varia,
quoe hactenus recensuimus, interpretamenta descripta sint, ipsum tamen ejus Commentarium non prorsus
esse ab aliorum aut assumentis, aut mulclis immunem, suique nativa germanitate integrum fatearis.

EXPOSITIO INTERLINEARIS

LIBRI JOB.

CAPUT PRIMUM. ex Mariasignificat.Consiliatrixinterpretalur.

* Vir dictusdevirtuteanimi.quatentationessuperabat. . • Job do-
b Chuset Bus filiifuerunt Na- lens interpretatur. TypumChristiferebat.
chor fralris"Abraham.Terra Chus assumpuimhominem a Vir erat in lerrab Hus, noniinec
Job; et
§409 EXPOSITIO INTERLINEARIS LIBRI JOB. 1410
<iul Apostolusait: Volovossapienlesesse j^ A facie ejus exiit, quia po
in bono,simplicesauleminmaio. Quatuorhis pollebatvir-. J extendas manum tuam. Egressusque est
tutibus, Deumtimere
erat vir ille a simplex, et rectus, ac timens teslatemientatioiiisaccipienSjadmalitisesueevotapervenit.
Satanas a facieDomini. Cum autem quadam
est, nulla quaefaciendasunt bona praeterire : die filii ct filise ejus comederent et biberent
Deum, et recedens a malo : natique sunt
sepiemdonaSpiritussancti,Legem,Prophetiam,Evange- in domo fratris sui primogeniti, nunlius
Boves arabant, ut vide-
lium. Perfectus nume-
ei septem filii, et tres filiee. Et fuit pos- venit ad Job, qui diceret: Boves arabant, et
rus perfectamEcclesieevitam significant,plebem Christi licet memoratofruclu operis, causa crescat doloris. Ideo
sessio ejus, septem millia ovium,.et tria asinse pascebantur juxta eos, et irruerunt
signiflcant.gentilempopulum.Judeeorumet gentiumpopu- haecomniaoperatusestdiabolus, ultotcalamitalibusexaspe-
millia camelorum, quingenta quoque juga Sabsei, tuleruntque omnia, et pueros percus-
lus significatur,quasi mundaet immuudaanimalia,domum ratus, cootraDominumin blasphemiainerumperet, de quo
boum, et quingentae serunt in gladio, et evasi ego solus ut nun-
asinse, ac familia
Ecclesisemultiplicatamin fidede diversisgratiis significat. Deus ante magnuratestimoniumperhibuisset.
divitior super omnes qui ha- tiarem tibi. Cumque adhuc loqueietur, venit
mulla nimis, eratque vir ille magnus inter Acsi diceret: illius animadversionemsuslines, quem tot
bitabantin Oriente. Et pater dives dicitur, et lilii alter et dixit : Ignis Dei cecidit e coelo et
omnes Orientales. Et ibant filii ejus, et fa- hostiis placare voluisti;ejusiram toleras, cuiquotidie ser-
concordes,patrisdividendainter eossubstantiaaderat,cordaD taclas oves puerosque consumpsit, et effugi
]
" viensinsudabas. Ecce iterum ne quid
ciebant convivia per domos , unusquis-
tamen omniumindivisacbaritasretinebat. ego solus ut nuntiarem libi. Sed et illo ad-
que in die suo. Et mittenles vocabant tres minus de humana adversitate doluisset, Clialdseorumtur-
sorores suas, ut comederent et biberentcum huc loquente, venit alius, et dixit: Chaldsei
Seplem dies finiebantur, mas irruissc denuntiat. Sabaeiet Chaldaeivastatores et
eis. Cumque in orbem transissent dies con- fecerunt tres turmas, et invaserunt camelos,
ex hocetiamsanciitatemet religionemsuam osten- persecutores Ecclesise,qui haeresispravitate greges Do-
vivii, mitlebat ad eos Job, et sanctificabat et tulerunt eos, necnon et pueros percusse-
dit, quia ita cupitjeos, sicut semetipsum, Deo irre- minicos,et domuniChristidissipare conlendunt.
illos, consurgensque diluculo offerebat ho- runl gladio, et ego fugi solus, ut nunliarem
prehensibiles exhibere. In hoc apparet primogenilum Callidushostisprius parva, et postmajoranuntiavit;
locausta per singulos. Dicebat enim Job : tibi. Adhucloquebatur ille, el ecce alius in-
fuisse, quiholocauslaet sacrificiumofferebat. Scriplor in exlremo iiliorummortem intulit, ut patienliam sancli
Ne forte peccaverint filii mei , et bene- travit, et dixit: Filiis luis et filiabus vescen-
mutavitsensum. Securus de ope- Viri rumperet. In ma.jorisfralris domoconvivabanturcum
dixerint Deo in cordibus suis. Sic faciebat libus et bibenlibus vinum in domo fratris
ribus ideo corda mundabat. pereunt, quia cum majoresvoluptatibusdeserviunt, nimi-
Job cunctis diebus. Quadam aulem die, cum sui primogenili, repenle ventus vehemens
NonsolumAngelosDei, sed eiiam omnesSan- rttm in roinoribuslasciviaefrena laxantur. Notum est,
venissent Angeli [Vulg. Filii] Dei, ut assiste- C l irruit a regione deserti, et consumpsit [Vulg.
ctos intelligamus. Permissusest se inserere in medium quodabsquesuperno nutu elementa moveri noii possunt.
rent coram Domino, adfuit inter eos ctiam Latenter in-
Justorum. NonignoranliaDei exprimitur, sed vias super- concussit] quatuor angulos domus, quse cor-
Satanas. Cui dixit Dominus : Unde venis ? fertur, quod ipse elementa moveret, qui movere per
biaediabolinesciensdamnavil.Per hoc labordiabolidigno- ruens oppressit liberos tuos, et mortui sunt,
Qui respondens, ait : Circuivi terram, et misit.
et effugi ego solus, ut nunliarem tibi. Tunc
In forti-
scitur, 3deoquequantus. ludinemtolerantiae.Signifleatluclum,non exdesperatione
perambulavi eam. Dixitque Dominus ad et pios ab impiisseparatos.
in coelostare comlempsit,... electossuos justifi- trisiitiam,
eum : Numquid considerasti puerum meum surrexit Job, et scidit lunicam suam , et
cand... nimirumapostataangelus fuisset. Superflua, el inutilia resecandasigniticat.
tonso capite corruens in terram adoravit, et
Job, quod non sit ei similis in lerra, homo Hominemterra nudumproducit,et nudum reci-
Idem quodsupra. pit. Nulla sorde peccati originalis aspersus. Haecdicla
simplex, et rectus, et timens Deum, ac re- dixit : Nudus egressus sum de utero ma-
cedens a malo? Cui respondens Satanas, Chrisloconveniunt.
ac si aperte dicat; Qui tot bona in terra recipit, quid mi- Ad carnenisuam resurrectioneredilurns. Bonosin
ait: Numquid frustra timet Job Deum? non- tris mea3, nudus el revertar illuc. Dominus
rum est, si pro eis sese innocenter gerit. b33reditatemsibi, et malosabstulit. Ipse qui dedit, sua
ne tu vallasti eum, ac domum ejus, univer- j» j recipit, non nostra abstulit.
sanique substantiam per circuitum, operi- dedit, Dominus absiulit; sit nomen Domini
busque manuumejus benedixisti,et posscssio benedictum in ssecula [InVulg. desideratur].
Acsi dicat: Ea quse^iedistisubtrahe, namsii Quianec per conscientiamlacitustumuit, nec linguamin
ejus crevit in terra? Sed extende paululum contumaciamlaxavit. Stulte
acceptaperdiderit,respectumtuosgratiaeablatis rebustem- In omnibus his non peccavit Job, neque
manum tuam, et tange cuncta quse possidet, non potuit Ioqui sapientiapatris.
poralibusnonqusesierit.Per antiphrasimdicttun est, quodj stultum quid contra Deum locutus est.
nisi in facie tua benedixerit tibi. Dixit ergo CAPUT II.
non fuit ausus scriplor hisloriaeore suo in Deum dicere
Dominus ad Satanam : Ecce, universa quee] Quiaspiritus Augelorumilluc
verbumblasphemiae. Factum est autem, cum quadam die ve-
Magnapietas Domininostri, hostem1
babet, in manu tua sunt: tantum in eum nei conversioneredeunt.uiidenullamentisaversionediscedunt.
nissent filii Dei,et starent coram Domino,
nostrumpermitlit et retiuet, relaxat et frenat; substan- Quia etsi beatitudinem
tiam prodit,sed lamen corpus prolegit, quod quidem perdidit,naturamtameneissimilem
I venisset quoque Satanas inter eos, et staret
postmodumtentatori tradilurus est, sed lamen non simul 1 non amisit,et oculi Domini,ut dicit Scriptura,speculanlur
adomniarelaxat hostem,ne undiqueferiensfrangatcivem. in conspcclu
ejus, ut diceret Dominus ad,
 1411 AD TOMSfJM HI OPEittJM S. 1J1ER0N\'J1IAPPENDlX. iii-2
bonosel malos.Non proignorant.ia,sed ut nobisdemon- A.hajveticorumjjeniojistratur,qui spmperniuli septemdie-
stretur, quitlDominoresp.nnderitini.migus. bus ac noctibiiscumafflieioJol)setlerinl; an aconfessione
Satanam : TJnde venis? Qui respondens, ait: in terra septem diebus et seplem noclibus,
Quiadum interioranon appeluiit, in exteriorum labore fidei«erdurant.
faligaiitur. 1'trum conliniiiscerle diebusac
Circuiyi
" lerram, et perambulavi eatti. Et et netno loquebaiur ei verbum; vidpbant
. adversariiisioterpretalur.Suiitililermp.mbralim noctibusiptideminstanlia ' eicrebraevisilationjsadhaeserint,
dixit Domintis ad Salanam : Numqnid con- igiiprainus, Hoc aij.
haecsupraexppsuinuis,replicarequcediximusdevilamus. eijiin dolorem esse yehementem. Post hsec
sideraslj puerum [Vtdg. serviim]iiieiim Job; scriptor lusioriae,tjuemMoysenfuissetradit opinioi
quod iion sil ej similis in lerra, vir simplex, aperuit Job os suum, et maledjxit di.ei suo,
ac limens Deum, c.t recedens a malo, et ad- el Joculus est.
No.ijquasia diaboloDo- CAPUT III.
huc relinens innocenliam? Tu autem com-
miiiusinstigatus esset atl teiuandjim Job, sed poUusut Vif patiensnon xle animositatedicit, sed optatul im-
moyisli me adversum e.um,ulaffligerern eum Pereat dies in qua natus sum, «t nox in
diceret,: Qttidtibi proftiit, attia credere noluisli Job in mortalitasper Christuniredeal, qua3per Adamdeleta est
adversisvkwn essc< forlissimunil Quast Diern
fruslra, Cui rcs.pondens Satanas, ait : Pel- qua dicttira est : Conceplus est homo. Dies
cayillansdicere.t.qtiodJob ad liberandamauimamsuatn,ei cutn noclediclaminteliigit. Diabolumet mortemsigniB-
lem pro polle, et cuncta quee habet bomo, B cat- Nonsitejus memoria
subst.iuliamdederit ad eyertendam. Quasinon sufliceret illa verlalur in tenebras, et non requirat
dabit pro atiiina sua : alioqujn mitte nianum anleDomimimin bonum.LuminecognilionisDei, vel pce-
nileittise.
maUim,quodbeal»Job intulerat,,carnemyjdeliceiferien- Deus
tuatn, et taiige os ejus et carnem, et lunc desuper, et non ilJustrelur lumijie.
1'eccatorummiiltitudinecajcelur. Prjenaiijfernalis.
dai.npostulat. Obscuient eum tenebrjB et unibra mortis,
videbis quod jn facic benedicat libj. Dixit
Ecceilej-.umtenlari Caecitascordis. Furore ir* Dei.
occupet eiim caligo, et involvatur amari-
ergo Dominus ad Satanam ; Ecce in manu de qtia s.upradi.cl.um est. Diaho.Jus qiiiperlurba-
permitiSlur,sed ciistodiacoinitaturne labere.Uif. tudine. N.octem illam tcnebj-osus turbo
Obseryarediciltir,id est, irrutiipere110,11 audere.
ex pnrle a tenlatioiieprohibuit. lionemmundoadvesit.In niimeroChrislja/joniij), quia an-
tua esi, yerumtainen animam illins observa possidefli; non coiJtpuletur jn diebus anni,
QuojnodoSatauasa facieDnminiexeat, nus Chfisiumsignificatin Apostojis. Non babeat Deum
nec numeretur in inensibus. Sit nox ilia
[Vfilg. serva__.Egrcs.sus igilur Satanas aa facie
in superiorjbiisexpostiiuius.Elepliantaemorljo quibus- ha.bitaiorem. Sancliutitiuepraa-
Domini, peraissit Job ulcere pessimo, a soliiaria, nec Iaude digna. . Malcdican.1 el
damer.editur,et idcircoa foeditatenimiaregnuin suum varicaiionemmorlis sussetdiaboiiimmaledicu,nlr.esislendo
plariVa pedis usque ad cervicem considerans. [Vulg. yer- qui maledicunt diei, qui parali sunl susci-
ffiliquit.Lutuiii ei Iragilemseinelipsum dominaiioniejus, id est additamenlumhomiuiiin,qui ho-
C miiiibusculpamaugere jiondesistil.
tic.em] ejus : q'u'i tesla saniem deradebat,
Corousfesiiuo foetidumoslendit. Linguammulierisdia- tare Leviathan. Peccator. s, qui in nocte sseculiin
Oblcnebrenlur stelfe cali-
se.dens in sterquilinio. Dixil autem illi uxor '
honore etdiviliis lucere se putabant.
bpjUis jnsligavil, sed liac arte rtHiilproevaluit.His dictis Djaboluslucem _r_edejnpiionihi)S-Gbristiiion
sin.i.pliciiatem deserere dpciiit.
sua : AiJhuc permanes in simplicitale tua? gine ejus, exspectet et non videat nec
Cognoscat. ResiiTrectiouem Clirislj.Malrisvisceribusveitit
e.o.denisensu.qup supra. orlum stirgeiitis aurora3. Quia iion clusit
benedic Deo et' morere. Qui ait ad iiiam : claustris fortibusdebuerit
Ergoqui blasphemantjDomiiium, Tnter stullos depulandi ostia detineri, fte ad doloresnasce-
sn.rit. veiitris, qui portavit ine, nee alvstulit
fetur.doloresetcruciaiusconiiniins.Q.uareinorlaiilasipsa
(juasi una de stnltis muiieribus locuta es. mala ab oculis mois. Quare non in vulva
Maguacousolaliotribulalioniscst, sicumadversapalimur, morlalemuon exsiinxit?Quidviveremmorittiruset pas-
Si liotia suscepimus de manu Doinijii, niala
a.ucLoris nnstri ad m.emoriani dona revocetnus.-Quiflagel- morluus sum, vel egressus ex ulerostatim
omnibus liis non surus malamorlaljl.atishiunanae?
quai,eno,nsuscipi<imus? l.n Posl aperlamculpaui,cur me adbucin <illa«t
laiitipatrigraiiasf eddidil, et malesuiideiilico.ujugi doctrj- Posi culjiapcon-
namministravil. cojisueiudojjnsr.epit?
Job in labiis suis, audienles p.erij? Quarejexceptus .genib.us? Cnr lacla-
peccavit Igjtur suetudiuem,cjir aslaiigiiienliimilliusnuliTtuss»a>?
t.res feges Tueruntde gencre Esau. Nullumfletumel jiluialuniedi-
tres aniici Job omiie iiialum quod accidisset ti?s sum pberibus? Nunc enim Job domiiens
j)
ei, v<enerunt singuli de JQcp suo, Eliphaz lurus. Non^eramiucilalusslim.iilis crAicjatuui.i.Licet in
Tliemanjir.oyinciaju ,tiua.,fe.gn(i.irn. siilereni, et soiiiiio nieo requiesccj-.ein; «um
Tii.emaniles, e.t B.aliJ.ad Suttes [M: Sochites], jiifernosinl, taiiiejicor,ppj-.a
non sentiun.ttcriuenia. Vana
et Soiihar Naamanilhes [Vulg,"N.aamaUiiles]. regibus el cpnsulibus Terrae, qui a3',i,ific,ant
Qjii,ex'.cotiiJicLo adsfflicticonspiiiitionem veuiunl,charita- opera, y.elqi.ioddeserias.u.n^t oiniiia,qn.seClirjst.iimTiospi-
Condixerant enim, ut tpariter veiiienles vi- lei.nnoiibabent. Pfo niultitiidiuedivi-
tis qiianiUaie/ea'"4eipniis.traban}, et itamenijicau.tai.ocu.iione sibi soIilu<JiiiPS, aut cum printipibusi qui
delinqueliam, sed facile veniam mererenlur, qui bouo tiaram hoedieil. Variis ifl
modisdicit, quoti'pceHas, qui-
animoquairereiiteum, possirleni iturum, et r^Ient dotiios «uas a.r-
sitarenl eum, et consolarenlur. Cumque le- bus erat,apiasseleyadere. AborlTvi.dicu(<jar:l)jQniioe§ante
' hserelicosflguralereden- go.nlo : aut sicul abortiyum abseondjium
vassent nrocul 0culos suos, con -cognove- legem litierae.IJi.tjuipo.sL acceplamJegem in hpc muijdo
tes Deum, et bomitieinrepdieai«s,-et 'per hoc hMem jion subsiste.rem, vel qui conc,epl| _ijon y\-
runt^uin, et excla-rnantesp]&raver*rit, scis- nati sunt, et adveiiiumCliristiiioiividefuiil,
Ecclesiae.scindiint. terreno -et -xaprlalisetisu-eordasua •Qiiiagloriasuperborum-hutBilialaeril in
fjisqne vestibus, spafsetunT oijilvereni siiper derunt Jucem. Ibi iiiipH cessaveirunt a lu~
opefiiriit..'':•' '•'< Trihisonineteiripusvitas inferno,ab oppressipne«t =ri)olestia mundiTtberati. fn
paputsuumin coelani. Ei sederuut cum eo nniHu, ct \\J\ Tequieverunt fessi robore. Et
Ujti .EXPOglTIO iNTEBLiejEAPiIS LIBRI jpp. UH
inferno siinulJiabilaredicil, tamensine pnena. Jnssa & cansapoenarumtuarum. Iatenter ad aures cordis mei
quoiidam yincii paiiler sine mplestia. Non dilum, et quasi fiiiTiv.e suscepil auris
iiiiquoruiu dotniuorumnon yerenlur. Paryulj el magui virlus senlentiaepervenil. Ttic asse.rit,quod iionali-
audierunt vocem exacloris, Parvus el ma- mea venas susurri ejus. In horrore visiouis
credentium ibi liberanlura co.nfusj.Qiie. quam phantasiamvani spmiiiividerit, sed veramvisjonem.
gnus jbi sunl, et seryus liber a doniino suo. nocluriia?, quando spiel sopor occup,aie bo-
Cum sil, ut vitle.o,iu iuferno jBeu.ualitas persQnarjjm,cur Elut probabilioremiiarratiojjemsorquiilaciat, lempusde
Qnare data misero est lux, et vila his, qui miiies; paypr tpnuit me et^ trempr , et
mihi miserodata est vita cruciatibusplena? signat, Nimiumferritum se dicilinsolita'visione.Angelum
Pro angtistiismor- oninia ossa mea peiTerrila suu.t. Et cumspj-
in amariludine animae sunt? Quj esspecUtnt vull ostenderesicut Daniel de se diuit: In visionei-eso-
tem homiuesqjiaerentes,qui nimiumnlique gratuUi.iUir, ritys me piBRsenle transiret, inhorruerunt
cum optatam sibi iuvenei-int sepulturain, Fat-jle fiiesau- luta esl compagesmea. Inrognitus vultus tintorem
runi invenit, qui a se niolem terrena? cogitatiouis re- pili carpis me.se. Slelit quidam niagis cvjus non
pellit. Qui morlilicarese ap- incussit. Occultalide vitlissese tlicil,
morlem, et non venit. Quasi effodientes coram oculis
valtle ad invpnlam hila- cognpscebam vultum; iinago
pe.til, requiem conlemplationis quem prius 11011 cognosccbat,et.blandesibidiccnlemistud
Ihesaurum, gaudent vehementer curn inve- Creaiura
De se dicil, quia abscondi.lum quod sequitur.
rescit. meis,et vocem quasi auiap lenisaudivi. Nuin-
nerint sopulcrum. Viro cui [Vulg. cujus] crealori compararinon potest, quia liumanajustitia divi-
essel nipriiuiu vitsesuae. Poenarumcrticialibus. Inter g1 quid hotnp Dei cpmparatioiie justificabilur,
abscondita est vita,et cireurndcdil eiuiiDeus na?comparala,injuslitia esl. pe diabolo
caeleroscrucialus,eliamhane infirimlalemdiabolusei in- aul faclore suo purior erit vir? Ecce dicit, qui
tcnebris? Anlequam coinedam, suspiro; et et de his qui ceciderunl,de.patura sua in yilium.
flixeral, utanle cibum torquealur, el sint ui posl cibum seryiunt ei non sunt slabiles; et in An-
indesinentcs dolores; de hoe sequenlia subjecit. Ac si De natura liopti
quasi inundanles aquse, sic rugitus meus. suis reperit pravijlalem : quanto magis
dieal; Timebsm jie peccando Deujn offenderem ;quid mihi gejis num inlelligitur,quia ex ipsis habilaculisnoslrisviles de-
Quia linior, quem limebam, venit mihi, et monsiramur.
profuil,quia doluribus me iorquet. Nonreddens mala, la- hi qui habitant dpmos luleas ! -Qui terre-
quod verebar accidit. Nomie dissimuiavi ? Sicut a tiiiea vestimenta,
citurnitalemab otiosisverbis indicat. Molem num habent fundamenlnm, cpnsumentur
nonne silui ? nonne quievi? et venit super ila a morte corporaconsumeiitur.
plagarum dieil. In mane lotamliominumvilamsignifi-
me indigpatio. velut a linea. De mane usque ad vesperum
CAPIJT IV. cat, quod in senecluledeficit.De noocredenlibushocdicit.
succidentur ? et quia nuUns inlelligil, in
fiespondens autem Eliphaz Themanijes, De credentibiis inlPlligft.
s ed
Ostenditse non consolaloria, mjuriosaveiba «elernum peribunt. Qui aulem reliqui fue-
dixit: Si cceperimus loqui Ubi, forsitan mo- sancli abimpiis. Stulti nonhab.entessafiien-
locutuium. per concepta ergo verba profert C
G rint auferentur ex eis ; morienlur , et non
lesle accipics i sed conceplum sermonein tiaiii timprisDei.
iujuriam audienli. Multosaberrorerevocasti. pau- in sapientia.
tenere quis psssit? Ecce docuisti mullos, et CAPDT V-
peres tua bonitatecoiisolaLus es. Dubiosde religiotiesua.
manus lassas roborasti. Vacillantes coiifir- Hucusque.deJiisTpquitur,qjifein spmuisvidjssese dir
HEeeoniaiaiiisanctumJob cum imsioiije dicunlur, decli- Voca ergo si est qui libi respotidftal,Vl ad
mayerunl sermones tui.elgenua Irementium cit, deliinc increpat sanriumJ.ob.liojiiiiium,vel Angelo-
nanlesareclitudiue. Non defeeit, uec rum, si aliquiseorumtibi aliler resppndea.l. liacjitjdiini
trenienlia] conforlasti. Nunc au.tein aliquem sancloruuj, CQiiyerlere. yjr.uni slul-
[Vulg. dicil, quia uialedixitdiei sij.o. .dciiotal
p,us'!)anrii;i,um
contufbatusest, sed in omnibusDoniinum'iieneiiixit.
venit super te plaga, el defccisli : tetigil le,, tnm interficit iracundia, el pary.ulum pjecidit
Acsi dicerel: Si timoremDeiba- et invidu.ui. Qui se putatjji staeeiila li.xum.
et conlurbatus es. Ubi esl limor tuus; for- iiiyjdia, Ego vidi slultuni firtna radic*,
buisses,et perfecliouemvitaeituae,numqiiamtalia passus et pulchritudinemiransitpriaelJB!jcilat,is,d.icit.
tiludo tua, paiienlia lua, et pericotip vjarum ingJedjxit pulchrjjiudi.ni ojus slalitii.
Haec ut ajiquofjesdjxi, iu sancti JpJ) ex|irPbralio-
fuisses. ergo igno- nem omuia, dicuntur,publicoomniu.mjudicipdaijijjajiuniui'.
tu.irum? Recordare, obsecro te, quis um-
rans Abel innoctaitemoccisum,et juslos freqitenler af- Lpugefie.nlfilii ejus a salule, eonterentur in
Laborem Jbojjiiuis
quam innoceiis pcriil? aul quandp recli, - etrion erit qui e.ruat. Cujus niessem
fliclps. Operantcs iniquilatem sc.inius.a.iicillante jjporta,
'
deleli sunt? Quin polius yidi eos qui ppe- iriirjuldjabolusdevorat, quj armalus ei fimelicus ;dicituf
in proditionehorninum.
iracuudiadeperisse sicut te vidimus. famolicus coraedet, et ipsutn rapiet armaliis,
ranlur iniquitaiem, el seminant dolores, et Hoiiiinesmalirapientesfacultalesalioruni.Quuiulosfudioso
repej.ittjuod el bibenl sitientes diviiias ejus. Njh.il in .terfa.
metnnt eos;;flante Deo perisse,, ' et spiritu irse tarditas ad prajmiumproiicit,etdesidiosoviiloCilasadsiijir
prjus<iixeral. Saevitiiiii)rajiieutisosteii- pliciumcrescit. Sine justilia. NalurahoiiiinuuijooiiaTuit,
ejiis esse consnmptps. Rugiljtis leouis, el vpx sine causa fit, et de huino non orioiur
dil. iu quo satictumJpb fallaciterdenOlal. sed malumaccidit.
• Galulosfa.iaciores<adpra.-danidicit, id,esl filios Sicutavis per 'naltiramvolal, ita ethomo per la-
lesense, et dentes catulo^um leonum coiiTrJti dojor. Jlomp ad laborem nascilur, et avis
illi
ejus sinriles dicit; bprem ad superna iCQnscetidit.
ad
;VeloGitatem pradam. el ad spoliandumhomi- Nilijlitiilnirjbu^sjle'justitia ej jjjejijpj
sunl ; tigris periit eo quod npn habel ad volaTuni. QuaTTiobi'.e,m jpgo deprecjaijoj'
nes ostendit. Cliossiniilitei'iiilereinptos. hoc Joiuar anle eum, quod,liui)lilitate.iti .tiieamipsj ,cpm^
pr«dain, el caluii leonum dis.sipati sunt. . pominum, et ad_ Dfiuin ponaj?i elpq^iuia
Divioijmseeretoii ex revelalionemifai oslensujm,id est,> njptid^t, Jif/iciejaLia o.mniumrer.ujii.jus.cffltabjljs^jjljiojiiir
Porro sid ine dicluni est v.erbum abspQii- nieum. JQU.IfaftU magna et insciuifejljiitiaj ei
 im AD TOMMI III OPERUM S: MERONYJII APPENDIX. «416
nibus. ut dicitur : Pluit su- ___,rum. Quia majoressunt pcenoe,ut dixi, quammeorum
mirabilia absque numero. Qui dat pluviam i pareret. Unde et verba moa doloris sunt
per ptslosel injustos(Mal.v, 48), abundantiamdoctrinse i meritadelictorum.Molestiapcenarumsagilliscomparalur,
super faciem terrae, et irrigat aquis uni- plena, quia sagittae Domini in me sunt,
ostendit. Sanctosin regrio, ut dicitur : qua3non solum poenasintelliguntur, sed vermes (quos)
versa. Qui ponit humiles in sublimi, et instigabat diabolus, ut sanguinem ejus sugerent.
Beali qui lugentnunc(Ibid., 5) elc. PersecutpriimMarty- quarum indignatio ebibit spiritum meum,
mo3rentes erigit sospitate. Qui dissipat co- adaugmentum pcenarumdiabolusterrorem ei incutit.
rum Cbrisli,ne possintimplerequoddesiderant, vel ma- et terrores Domini mililant contra me.
gitaliones malignorutn, ne possint implere , Istaanimalia,si pabulisabundant,nullamquerelarum vocem
iius eorum persecutorumEcclesiamDei. soecu- Numquid rugit onager, cum habuerit her-
manus eorum quod ceperint. Qui apprehen- emitlunt. ille autem angusliiscoarctatur,ut dura Io-
lariumcallidilalemsignificat. per vocem Evangelii bam, aul mugiel bos, cum anle prsesepc
dit sapientes in astutia ipsorum, et consi- queretur. Ego nihil lide noncondiltimoperatus
in stultitiamdeputatam. Judaeia die legis in te- plenum fucrit? Autpolerit comedi insulsum,
lium pravorum dissipat. Per diem incurrent sum, quomodohoecpatior quoe sustineo?Nullumstultum
nebras perfidisececiderunt, sic tribulationeminvenerunt, coiuraDeumverbumlocutusest, fidenonconditum. Sicut
tenebras, et quasi in nocte sic palpabunt quod non est sale conditum? aut polest
sicut priusprosperitatemhabebant. morliferumomnisabhorret, ila ego peccaluniconlingere
Chrislus,quipro nobispauper factusest, . aliquis gustare, quod gustatum affert mor-
meridie. Porro salvum faciet a gladio oris B perlimescebam.Nuncverbis pascoramaris,qu» prius li-
liberatus est de blasphemiisJudseorum._ tem ? Qua3 prius tangere nolebat, anima
eorum, et de manu violenti pauperem. mebamex ore meo depromere.
Spes ResurrectionisCUristo,blasphemia Judseorummerito mea, nunc prse angustia cibi mei sunt.
Et erit egeno spes; iniquitas autem con- Optansdesiderabalper mortemde cruciaiibusliberari.
obturetur. ut dicitur: Quem diliqil Sominus, Quis det ut veniat petitio mea, et quod ex-
trahet os suum. Beatus homo qui corripi- Sicut Deo sinente, poenas
casligal. Et ista in sanctumJob quasiin praevari- peto tribuat mihi Deus? Et qui cepil, ipse
tur a Deo. lncrepationem ergo Domini ne palior, ita polestate ejus morsconterat me.
catorem recte dicuntur, qui a Domino eruditur ut fi- me conterat, solvatmanum suam, et succi-
lius. ut dicitur : Egooccidam,et viverefaciatn, hasc mihi sit consolalio,ut finemcrucia-
reprobes. Quia ipse vulnerat et medetur: dat me; et ha3c mihi sit consolatio, ut affli-
Stalimiu tuum meorum remedio mortisobtineam.
perculit, et manus ejus sanabunt. In sex lioc convenitdicere
subsequenlibusipsassex enumerat gens me dolore non parcat, nec contradicam
tribulationibus Iiberabit te, et in septima humilitaliSanctorum. Ego homunculus,quomodolalia
audiendiverbumDei. sermonibus Sancli. Qua3 est forlitudo mea
non langet te malum. In fame eruet te de flagellasustinere possum? ac si diceret: Si sciremfinem
peccati de potestate mortis. ab ut suslineam ? aut quis finis meus ut pa-
morte, et in bello de manu gladii. Et a fla- ^, dolorismei, patienter exspectarem. Nousum insensatus
effrenatalingua vin- tienter agam ? nec fortitudo lapidum for-
gello lingUie absconderis, et non timebis ca- dolorisicut lapides. quia caroniea corrumpiiursanie.
dictammalorum. Laetatusfueris, cum alios titudo mea, nec caro mea senea est.
lamitatem cum venerit. In vastitate etfame Tristitia renuit consolarianimammeam. Pro-
viderisvastitatedeleri. polestatemdiaboli,sive lerreno- Ecce non est auxilium niihi in me, et ne-
rum hominum. pheta eadem de Christo dicit : Amici mei, et proxitm
ridebis, et bestias terra? non formidabis. mei (fs. xxxvu, 12), et reliqua. Qui
cum Sanctisomnibuspacemsemper habebis. cessarii quoque mihi recesserunt a me. Qui
Sed cum lapidibus regionum pactum luum, non compatitttrex corde tribulatis,mandataDei deserit.
hominesboui immutatia bestiali vita. ab omnibus lollit ab amico suo misericordiam, timorem
et bestia? pacificas erunt libi. Et scies quod Omniscognatioejus delestalaest
poeniscorpustuumliberabitur. dignamexhi- Domini dereliquit. Fratres mei praBterierunt
pacem habet tabernaculum tuum, et visi- eum, el deserens velociterquosad imadelapsosa se lor-
bens divinavisitatione. me , sicut torrens qui raptim transiit in
tans speciem tuam non peccabis. Scies quo- rentismoresuspirat.Timebamminimapeccataperpetrare,
carnalesfilii,sivefructusbonorumoperum. convallibus. Qui timent pruinam, irruet
que, quoniammultiplex erit semen tuum.et et nunc crucior quasi maxima perpetrassem.
praemultitudineherbis comparantur. Plenus dierum Diem afflictionissuserecordalur iu
eos nix; tempore quo fuerint dissi-
progenies tua quasi herba terrse. Ingrcdieris _ super
morieris,veliuabundanliabonorumoperum. sicuttriticum "] his versiculis. sicut caloresolissolvitur nix, ita gloria
in abundantia sepulcrum, sicut infertur pali peribunt, et ut incaluerint, solventur
in horrea, ita Sancliin gloriam. ejus non comparuit. Virlusanimi suppliciisinvoluta.
acervus in tempore suo. Ecce hoc, ut in- de loco suo. Et involulse semita? gressuum
id est, quodipse ad emendatienemtuam ineassumlaborant,qui perilurisunt.
vestigavimus, ita est, quod auditum mente eorum; ambulabunt in vacuum, et peribunt.
debos corde percipere. Provincia. Provinciade quibus
pertracta. Considerate Themam, el itinera Saba. El
ad eum populusconfluxit. dumme stultis increpatio-
CAPUT VI. exspectate paulisper; confusi sunt, quia
nibus ad flectere nequeunt, ipsi confun-
Dum dicitis,pec- duiilur. desperationem Videntesdolorem ejus, vultus suos
Respondens aulcm Job dixit: Ulinam ap- Venerunt quoque usque ad me, et
catis meis faeienlibusisla perpeli, velimappendipeccata speravi. pudoretexerunt.
penderentur peccata mea, quibus iram pudore cooperti sunt. Nunc venistis, ct
meaconlra calamitalem,quampalior, etillico videbitisle- amicisui similemruinamplagarumtimebant sibi. Ac si
merui, et calamitas quam palior in sta- modo videntes plagam meam timetis. Num-
via; ipsa calamitas graviorest merito peccatorummeo- diceret: Numquidaliquidvospetii, aut fortitudineveslra
tera; quasi arena maris ha?c gravior ap- quid dixi : Afferte mihi, et de substantia
1417 , EXPOSITIO INTERLINEARIS LIBRI JOB. 141«
indigni, utsubsannalis mequasi inopemol pauprrem? j± __pcenarum. Acsi diceret : Mare et cefus,
vestra donale mihi? vej. Liberale me de tudine anirnffi mca3. Numquid mare stini
nianu hoslis, el de manu robusloruiu eruite iniqui etinipii, eorumque duclor malignusspiritus, recte
Re.darguileme, si menlior; el lacebocouviclus,etsi animalniaritunn. in carcere consiiin-
mc? Docete me, et ego tacebo; el si quid cgo, aul celus, quia circumdedisti me
quid aliudignoro, veslrumesl erranLemcorrigere. Licet guntur, noii ego. Omnem poenarunidolorem carcerem
forle ignoravi, inslruile me. Quare de- dicit. Si in doloribusad quipscciidiinime couverto.
adhucEliphazuuusloculuspsse.l,tamenalioruminens ea- carcere ? Silevahorstrati dixero : Consolabilur me leclu-
traxisli sermonibus veritatis, cutn e vobis solalio,ad relevandosquoque
demoblinuit,ideo pluraliter de omnibusdixit. Motda- lus meus, et relcvabor loquens niecutn in
nullus sit qui possit arguere me? Ad incie- dolorestneosinecuinillicvolueroloqui.
a DominoliocpaLidicebal,quiadiaholus
cissiinisinerepalionilHis sermo .'.rsefatireplctns esl. vana stratu
pandum lanlum cloquia concinnatis, ct in a Dominonieo; leiVebis esl illa
me per somnia
ei.
et
Acsi diceret:
loculisunl propriavoluntate. Deserlus est uLpupillusa pcrmissus irrogare
venlum verba proferlis. Supcr pupillum ir- per visiones horrore concutics. Quaui-
Salius milii est pro pcenaium affliclione d e mea moriecogi-
suisoinnibus. per irrisionemet subsannalioncm. obrem aniina
elegil suspendium mea , ct
ruilis, et subvertere nitimini amiciim ves- tuse myjestatiblasphemiamirrogare.
per serinonesKliphaz. tare, quam (Juia diceliainqua3non debu:,
frum. Verumlamen quod coepistis explelc. mortem ossa nioa. Desperavi, nequaquam
corde intelligitequod non nienliar. Nonsit .r> sive prseseulisvilsebonadeserui |iro serinoiiequpindixi.
Prsebete aurem , et vidole an mcnliar. Re- Obsecranti esto jlacahilis, ne
conlradicpndistudiiim,quodcoi)teiitionisgeneratmorbiim, ultra jam vivam. Parce mihi , nihil cnim
spondete, obsecro, absquecontenlionc.et lo- illic ubi dies sine fine sunt, inveniar puniendus.
et ita demuninullaanimosilaiiscaliginepertui-haiipoleri- Pietatem Dei circa eum liuniiliter
quonles id quod juslutn judiciite ; et non sunt dies mei. Quid est honin, quia magni-
tis inter me et vos quodjusLuniesl judicare. confitetur. circa eum sollicitamcuram iiiipendas?
invenielis in ore meo iniquilalem, nec in ficas eum; aut quia ponis crga eum cor
faucibus meis stullilia personabit. Post tenebras igiinraiitiiP.,dfvina cognitionc
tuum? Visitas eum diluculo, ct subito
CAPUT VII. illuslras, qui corda hominumscis.
Abliispoenisquaspermissionelnapatior.
HominesDei dimicantesconlravitia. probas illum. Usquequo non parcis inihi,
Mililia est vita hominis super terram, et hoc enini liabebaliuler casteranialadolorum.
quoniodo nec dimitlis roihi [Vulg. niej ul gluliam sa-
sicut dies mercenarii dies ejus : sicut scrvus Loquensquaj nonde.hui. Tibiu;it|ue,quijustus
servi, el mercp.nariiservitutis et laboris sui mercedem livam nieani ? Peccavi ; quitl faciam libi, o
dcsislcral uinbram , et sicul mercenarius es, quid emendalionisoiTero?qni omnianosli.
desiderani; ita pro Deo laborantes praemiaexspectanl Quare. dcdisti rnilii copiamre-
seterna.(De i-eiributiouein sseculo.) In his verbis cuslos hominum ? Quarc posuisti me con-
prffistolalur finem operis sui, sic et cgo pi spondentliutdixi? justus nondpbel talia pati, qui ijbi re-
setlulilatpmdolorum iudicat, et ad respiratiouemdolorum, Irarium libi, el faclus sum mihimclipsi
habui uienses vacuos, et noctcs laboriosas spondiquajuonjdeluii,quia creatura conlraCfpatoremloqui
mulaLionemteii)[>oruiudesiderasse, el diem in nocte, noi>debet. Doloresmique [ier quos prccaru c<.mpp|lor,
enumeravi mihi. Si doraiiero, quando con- gravis ? Cur non tollis peccatum meum, el
et noctem; in die quaesisse. qui eram liactenusjustus. Acsi
quare non aufers iniquilalem mcani? Ecce
surgani? el rursum cxspectabo vesperam ; deploretdicens:
Isio IiiprsesentiqiiidemmorLemcarnispatior,
et replcbor doioribus usque ad lencbras. In- nunc in pulvere dorrniam, et si mane me
vulnere peruussusesl a diabolo a planta pedis ust[ue ad eLtainen adliucgravioremsententiamperlimesco.Iu ma-
dula est caro mea pulredine, et sordibus luiino resurret lioiiis.
verticem,hoc est, lotus comuulrui. quajsieris, non subsistam.
pulyeris. Cutis mea aruil el contracta esl : CAPUT VIII.
fragililalem carnistelarunifilis
dies mei velocius transierunt quam a texenle OfTensusestBaldad,quia dicebal Job, quod in regno
comparavil. menlisfltluciamiu prsesenli vilanon fuisselcittiTis regibuspraepoleiilior. Qni en.m
tela succidilur; consumpli sunl absque ulia Rcs|Jondcns aulem B.tldad Suiles, dixil :
posui. Ventopraeloreuntisimilisest, quia nuncjam prse- Usqucquodicil, quia ajditicalionisverba jani poi-tare.non
spe. Menienlo quia venlus cst vita mea, et Usquequo ioqueris lalia, el spiritus inuiti-
teriitspiriius ineus prae dolore, menlis iiiuiitus. Quando possiLoslendit. _ Juslitia Dti nisi rt-otalia
haecdicebai, ignorabatse reversuruni ad gloriam. D plex sornionis oris lui? Numquid Deus
non reverlelur oculus meus ut videal bona ; pceualianon inserii, qualialu suslines. sup-
Nonas.iicieliiieliomoinea gloria,quaanteiui. Iracundiam planlal judicium ? el omnipolens subvertit
ncc aspiciei me visus hoininis : oculi tui quod justum esl? Etiainsi iiiii tui peccave-
visionistuaesustinere DOU possum. Homoin moreninubis iti vitidictamsuis facieutibus malis diuiisit
in nie, cl non subsislam. Sicul consuiuilur runl ei, ct dimisii eos in inanu iniquilalis
de [)ulvtre lertte reparabilur. Non ascendil in incor- eos. Tibi in nullonocerupoterit, si de erroruin tenehris
nubes, el perlransit; sic qui descenderit sua3. Tu tamcii si uiiuculo surrexeris ad
ruptioucm,sed immortalitateinduilur. ad agnilionemdivintejuslilia}consurrexens.
ad inferos, non ascendel, nec revertelur Deum, et omnipoleuteui fucris deprecalus :
in
spirilus corpussuum. praBterilamundi conver- si fueriscnrde et ore muudus,slatiin ad rcparationeinle-
ullra in domuin suam; neque cognoscet si inundus el reclus inccsseris, slatim evi-
salio in lioinineimmutato. qmeinihi licitatistuie instabit. quietum a poeiiaruiubpllo corpus
eum auiplius locus cjus. Quapropler et ego ad te, ct pacatum reddel habitaculiim
enormitaspueiiarumgeneravitdicain, ct cuiu amaritudine gilabit luurndiuiiltet. divilia?anle plagain,
non parcatn ori mco : loquar in tribula- justitiae luas. Inlanlum, ul priora lua 1'ue-
loquar. praeaiigiislia ad coiiiparalioueiiigloria?po<lplagum: baecault.-nipceni-
tione spiritus mei. Confabulaborcum aiiiari- rint parva, ct novissima lua multiplicenlut'
PATBOL. XXIII. 45
 Ui9 AD TOMUMIII GPERUM S. ilJEROMMI APPENDlX. !<JiO
lentibus conveniunt. Mcnioriamqusere ab ltis, quorumA die. In his polenliam
nimis: Intcrfoga ehim generationem prisli- claudit quasi sub sighaculd. Qui extciidil
viia longioresl, et cognoscesquodaliidiluvio,aliisulphure GrealofisOsLendil.
naiii, et diligehter invesliga palrum riiemo- icoelos solus, et graditur supef fluctus ma-
perieruiit. Nbiiest dlimquodvivimus,et diu. Jn his slellisindicaLomnemhliiiliaii) astforumad Deiregi-
riam. Hesterni quippe suinus, et ignora- fis. Qui facit Aicturum, et Orioha , et
nonsubsislimus. nieii perLinere.Inleriores Angelorumc.hofbs. Nullisqui-
liVus, quoniam sicut uinbra suht dies noslfi Hyadas , et ihteriofa anstri. Qui facit
Quodiniqui in praesenlisajculodiversam dem fetro sieculissuspicabilefuit,Yillioliib,lerra, et cinis
Bnper tefram. Et ipsi docebunt le, loquen- niagria et ihcoinpfehensibilia el hiirabiiia,
niorlemliabebant. gesta ulique hominum praLeriloruni. Angeloriniieoeiibiisaggfiegetur. Nbii videbocbrpofalihos
tur tibi, et de corde suo proferent cloquia. quoruin hOli est hunieriis. Si vencrit ad mc,
Nunc aperte de Job dicit. ita el lu absqttejuslitiain oCulis,quiaspifilusest:si meaepfaesenlfsenpnsepra-bpt.
Numquid vivere polest scirpus absque hu- non videbo ; si abierit, non intelligam cum.
pristina felicilale permanere nou poluisli. Si subitopfovocattiosad judicium,crealufa «mlreimscel.
more? aut crescit carccturn [Vulg. crescere Si repehte intefrogcf, quis responuebit ci ?
Sictit,herba»inajslate arcscit, ita Per iram se-
biblus] sine aqua? Cum acfhiic sit in flore, vel quis dicefie potest, cur facis ? Dcus cujus
sanctumJob exjirobratmerilosuoanle peccalorcsperire. veriia'5demonstfaluf. Qulcuras praeseinis
nec carpalur manu , ante oinnes herbas s" resistere ifse nemo potest, et sub quo cur-
quia omniaDeus introspicit. sa?cu|itolefaiit, curvanturdeficiendo.
arescit; sic via omniuih, qui obliviscuh- vaiiluf qui porlant orbem. Quanlus efgo
peribimtsimulantessanclimoniamvilae. Quidverba vermis
tur Deiim. el spes hypocritas peribit. Non siini egd qui fespohrlcain ei? et ihtihaf ver-
simuhtio vecordiaicomparatuV,quseulique tenui el Cinerisad divinaeldquia?
enim ei placebil vccOrdia sua, et sicut tela bis ineis ciihi ed ? Qiii eliahisi habuero
aurseflaniinecorrnmpiLur. Gonfideiidoih hbnde iiiCajusliliaJgltfriabori
araiiearum fiducia ejhs. Innitettir super quippiam jusllim\ non ftespondebo, sed
seipso. propriisviribiisnoii coiisurgil,quia sed meumjudicemdeprecaborut propiliussil.
domumsuam, et non stabit; luiciet eain, meum judicem deprecabpr. Et cum in-
Dominusrioneslfortiludoejus.Tribulationibusfrangitur.qui De fuluro judicioloquilur,
et hoh cohsurget. Humectus videtui' aiite- vocantem exatftiiefil me, hoh efedo quod
in prosperitatestarevidelur.In pririeipibprbspereagere vi- in quo eLclecti frepidabunt. DiabblusiiilelligitOr.
quam veniat sol, et in ortii suo gevmen ahdiefit yoccm meam. In turbine enim con-
detur, sed uon permaiiet.Illiciionhaberidbbumoremvilse, :supe'rmeriia diabolus
ejus egredielur. Super acervum petrarutn (evetine, ct multiplicabil vulnefa mea eliam
morielur sine fruclu bperuui. vilsesirmTitudinc iriler addit poeiiam. Prse quatlamtegfiludine hoc ei ac-
radices ejus dehsabuntur; et inter lapides siiie cauisa. Non tonkreiiit fequiescere spiri-
diiroseorde reputabitUr. de praesenli cidit. UlSiipra
coiinhorabilur; si absofbuerii euin de locO 2-l«m mcuin, ct iinpJel liic ahiafitudihibus. Si
saeculo,hoc est, Dcus. Per artes iniquas. tiicit: Cujusira?.'fesistere irernopolest.
sud, negabit euiii, et dicet : Ndn novi le. fortitudo qiiaBritiir, jobnslissimus csl. Si
Per ironiamdiclumJegitur. Projeclo cnini quia ille toimiia
ffiec fest enim lastitia via3 ejus, iit rursum asquitas judicii, nemd prd me audet tesli-
impio,juslus suseitalur. liumilesenim novit. Quia siiie cofrupiibne nerno in
de ierfa alii germinentur, Deus noh pioji- lhoniuiii dicere. Si jnslificare me volucro,
aspicil, nondabit auxilium. uliquespiri- eafiie vivit. si me innoxiumde-
ciet simplicem, hec porriget hiarium mali- 05 meuhi condomhabit me; si inhdccnlcm
tibiis. lsetiLiamcordisindical. puto.
gnis, donec implealur risu os tuum, et ostendefe, pravnih me cdmpfpbabit; et si
vocemexsultalionis. peccatoreset dajmones. qiiia ille magisliovit.
labia lua jubilo. Qui 6'derunt te, inducntur siuiplex 'fuefd, hoc ipsuni igndrabit anima
Quia amatorcsmuudirepenle subtra- pro aillictionepfaesentisplagae
cohfusiohe, el tabernactilum impiorum hon ihea, et ta^debit lhe vitfe meJe. Uhtiin est
huntrir de steculo. Tiurie"prbbaudo, iilum pu-
subsistet. quod lochths siihi, et inhdeentem et ihipium
CAPUT IX. riiendo.
NotaveratBaldadsancliimJob, quod sibide sancLiiate, ipse cdhsuhiit. Si flagellat, occidat semcl,
Job, ait: Vere scio quod ita *. tliaholuAifidereiion.paliatiir. . . Caro
Respohdens
et innocentia blabdirelur; et ab hoe ila ei job incipit i-e- '';)ct noii de pcenis ihnocehfhni fideal. Tcrra
sit, quod non juslificabitur hoino composi- ejtis a""dversafib, . sapielitiam obumbral;
spoiidere. suppositusDeo justitiani recipit, compositus daia est in mahus impii, vullum judicum
tus Deo. Si voluefit coiilciidere cuiii eo, non ne agnbscaritjiicliceslerrbverilalem.Deussolus advers.i-
aimttiL. proiinivefsiLaLeiiominumpnnit. ejus. opefit. Qriod si nOn plle, quis ergo
prjtcfit fespbndere ci ununi de mille. Sa- riusvincil., . Diesfelicilalismea;,
quisc.inlTaDomi- est [Al. essct]?Dies riiei veldciores fucrunt
piens cordo est, el fortis robore, quis resti- meritorumfeiribuiionem.
iiumagens,nonsibibellum'ifse^ejtiscommovit? Supcrbi ,el cursore ; fugerunt et non vidcruht bonum.
tit ei et pacehi htibnil? Quis .tfarisTuIii Cuipomaportat,aliiscibiiinvehil,etsihiodorelanlumutilur.
elalaemenlis,.qui nescieiiies D.-um,pro irifidelitatesub- Perlransierunl quasi naves poma portanlesv
niOhTes , e't ncscieruht hi, Tjuos sTibvertit Itafelicitasmea recessit. ileprehendit se incaule
versisanl. Judsebriimplebem de
in fiivdre suO. Qiii cohiiiidvet terram de sicuthquila Volans ad escam. Cum dixero :
SacordoLes,velJudices. de.bUscurisToijui. Trislis amariludibis
patfiasiia.
ita loquaf, commuto faciem
lpc'6 ,suo, et coluinnas ejus cohcutiuiitiis'. Ncqfiaquam
aaveniehlengcLe. advenierile verba dejifbriiam. Quoniamrimnia
Qui pfaicipit spli, et lidh orilur; et stellas meam, et ddlorc torqueor. Verebai- omhia
isSI -E&POSiTrb I«Ty\IJNiiARIS LlBftl JOB; UM
incerlasefvSbiiiiliiriu fuiurb. ]A gferidociisWdiS.Id estanimam,qusedatvitamhominibus.
opefa hiea^ sciehs quod hdii parcerefc/di:- gisti me.. Vitam et ihisericordiam tribuisti
Hoc est, si ad plenumriie invesligare volueris, Obhbp yisitatDeus, ut visilatos proieclione
linquenti. Si autetn et sic impius siihi, niiiii , el visltatio tua cuslodivit spiritum
iminuridusinveriiar. vel iririoceiitiaj custodiaL.QWBniilriab inilio coritulisli., ged celare me ea
qtiare frhslfa labdfavi ? Si lotus ftief o meuhj. Licet liaic celcs in corde tuo, lamen
tiilore, velgratise. Quiaqiiamdiuhac cbfruptibneindui- videris,dummeita usqueqtiaqueconterendumreliriquis.Si
quasi aquis hivis, et lulserint velut muh- scid, quia universqrum memineris. Si pec-
mur, iioiiplerieriiuiidisuhius. , , quondanialiquoddeliciuriicommisi,et ulliojiemnon quse-
dissinias manus mere, lainen sordibus iiVtiii- cavi, et ad horam pepercisti mihi, cur ab
cofpnsnVeumihinVuriduiniri; sisti^debuiLindulgehLiaperdufare. Si culpamvenia abslu-.
gesine; et abbiiiihabhhiuf hre vcsHniehla ihiquitate mea niundum me esse non pa-
feeii. . llle Deus gst, ego iioinb. lii, cur hanc.ariieuiofianoniletersil?
niea. Nequc enim virb, ijui sitbilis mei est, Si jusljis siirii,idijmest lamquamimpiussum.
QuAaJudei nielior est eo, qui judieari- teris? E't si iihpius fuero, va3 ihilii est
respondebo. Neque qui mecum iti judibio quia jToiidus, lireaaruiii,quaj impiodebentur, susiinco.
dus est. Polenlein Deuln quispbtest ct si juslus, noh ieyaJjd capiit, saluratus
ex ffiquo possil audiri. Noh esl qui uilum- ,. i?,estia3 ferocissimaeliomiriem
arguere quasiiuiqnum? Quia ille lioirio afflicliohe et hiiseria. Et pfdptcr superbiam
que valeat argirere _, et pbhefe manuih . humilemassimilas. _ veteres poeiiasnovis
et Deus apparuil. plaganicastigalionis.B quasi lcasnani capies iiie ; reversusque mi-
suam ih ainbobus, Auferat a me virgani adjicies. Dimittisadversariossasvire, qui
Tunc poleroi rabiliter me crucias, e't ihstauras testes
suani, et pavor ejus non me terreat. Loquar tcsiati sutit riiedignumpcEiiaruiii. vindiclam.
respoildere,si iitec duo a me airioveas,id est, iiiauimipo- hicds contra me. Et murtiplicas iram luam
ct non tihielio eum, neque fenim posshHi 1 hialignicriideliLaleiii exerceht.
testatis, el virgaiacastigalionis. adversuiii me, et prjenas militant iii me.
metuens respondere. Hoc jam et iri priiicipio,dixit : Quare pon in vulvamor-
Quhfe de viilva eduxisii me? Qui utinani
GAPUT X. tuus sumr ;
con- cbnsuihptus essbm, he oculus me yideret.
,Da lioc versiculo dictum eslsuperius. Qiii Dtiliocet priusdixit: STcutaboftivum abscohdilumnon
Ta3det animam meam vilas mea3 dimite • : Fuissem quaki iioii csseni, de uiero trans-
tra beunj Ioquilur,adversusse loquitur. Ama- siibsistereni. , Dies vius m.ejje, qui iiuucin bcevi
fam adversuni nie eloquium meum. Lo- - latus ad tumulum. Nuinquid hon paucitas
filudopunialquidquidiinguaper meiilisjudiciuinaecusal. pfaeteHlisijiit,absqueiormeniisnontransigo.Hequiemlri-
quar in ainariludine animas rnese ; dicam 1 diefuhi mfcorUih fihietuf Ijfeyi? Dimitte ergo
Pro justilis)susefiduciahocdicil, quia occultiuiiDeTjii- - buemilii. merita dcliclornm,sivedolorempienarum
Deo : Noli me coudemnare: ihdica mihi1 me, ut plangaiii paululum dolorem meum,
diciumtioridiimcoghoscebat.Hoc esl, C[uililc ita bunis, ' h , . .... Oiiodtefranl
ostendemihi,ut illicsecurusvadam. Nonconlirmatliunc v
u
? anteijuam vadath el hph reVcrlar ad tcrram
cur me ita judices ? Numquid bonum libi I iiifevofumdescripsefitiiulii dubiuiiiesL;lidnqiiodadlerram
scnsum-,sed diseuliendoel subnegando infirmat. tehebfosam, ct opertam moriis caligine,
virlelur si ealumnieris me. et. opprimas 8 teDebrosam,quiculpamdeflel, iturusest; sedquod adliauc
Daemoniofum, !>. lefram miscria) el tcnebrarum, iibi Uriiljra
rne upus manuum tuarum, et cttnsiliuhi II proculdubio,qui plangerenegligit, vadit.
vel amicorumJob. niortis, el nullus ordo, et seflipilerifiis hor-
impiorum adjuves ? Nuniquid ociili cafhiss for inhabilans.
Noneffal j'udiT
libi adt sichi Videt GAPUT XI.
[Vulg. carnei] "sunt,
cium luimi, sicut iibmirium. Niimquiddies ic-tcfriitStis Isle coiivici.is Coapitloqtiiad JoTi.
homo, et lu videbis ? Nurhquid sicht dics R6spondens autem Sophar Naamalhites,
tnseliniuntur.sicul libminum? Acsidixisset.Numquidpotestvirvcrbosiislaiidemhabere
humihis dics tui. et ahni tul sicut liu- dix.it : Numquid qui mulla loquitur, hon
sunimosludio requiias cumsil in offensionenimiasverbosilaLis oliosus.
mana sunt temporai ut qusBras ihiqijita- exaudiet, aut vir, verbosus justificabitur ?
causasjquilms tle me ultibnem capiiii. Ita aggredilur sanctuniJob, quasi magna et grandia sit
tem meam. ct pcccTttUni hieuih scfuleris? dicturus.
Cur culpasmeasverbaribusifiieff5'gas,quem " nec ,pfius- Tibi soli tacebunt hoihiheii ? et cuiii cffite-
qnamcondidefisignoras? Parcei <D ...,..., . . . Ergo ca-
Et scies quia nihil inipium fecerim, cuili sit ros lrriseriSj a nillld cohfhtabcris? Dixisli
Doiuine,-quja nullavirtus tibi valctobviare. In riia- lumnialorisliajc verba sunt, non verit-aiefh. et justitiam
hemo qui de manu tua possii eruere. Ma- enim : Pufus est sefihd tiieiis, et ihundus
nibus op'erati'biipiri divinamintelliginius,quia hbmb tie prosequeuLis. jn loquendo
nus tna3 fecerunl me, cl plasmaverunt me [Viitg. niuhdus stihijin coiispcctu tuo. Atque
limdplasmaluse?l.GonLra eos dicitjqoi dicuriiallefuin Do- votem DcivoloiiindicaTe,ac si dicat: impefitiaaluas[io-
toluin in circuitu; el sic repenle prihci- tius qnamprjen*compatior. Vocis
minumCrealoremailimEe, alterumcorporis, ulinam Deus loquefetiif lecUm, et ape-
. .MiseficordiainCvealoris'o|)t'.]t,ffagilerh"cafnis sua;iiitelligentiamdafet. Cordlsejus i^b'diiaet remota
pitasme?Memenlo. qua3so; quodsilut luluih riret labia sua libi, ut ostehdefet iibi secreta
materlambsLendeiis. judicia. inquibusleiejusriiuliipleieliiiscfuTabiiisest
feceris :mc 5 el in puivereih rbduces riie. sapientiaS, el quod multiplex esset lex ejus!
In hacsimililudineoStenditjquoti iiivisCeriuuJhiaifUnicfeif- .. Hocintelliges, si judiciaejiis ijileiidefis.
Nonne sicut Jac mulsisli hie, ct sicut c3- Et intelligeres quod hiuJlo mihdfa exigaris
lionemhominisdivinilasoperatiir.;. Fprasme ad probalio- _ . -'•. Sicut invi-
seum uie coagulasti ? Peilc et carniljus a Deo, quani morcretur iniquilas lua. Fofsitan
nem dcsenis,sed iaiiieninius nc pefeam virtutibusastrin- sibilisost DtMis, ila eliilcbmpfehbnsibilis.
Veslisli hie, dt dssibus et nervis cdtiipc- vcsligia Dei comprehendes, et usque ad
14-^5 AD TOMUMIII OPERUSI S. HIERONYMI APPENDIX. UU
Credimusquod.A declarat. Sabasiet ChaldxTpjus diviliisabundant.
Excelsior tulum. Abundant labernacula pra^donum,
perfeclum omnipotentemreperics?
ubiqne esl Deus, eLintra eum omnia,qiue ab eo creata Quia malieo magisconlra Doininum superliiunt, quu in
sunt, contineuiur. HisverbisdicitDeum uliique el audaciler provocanl DeUm, cum ipse de-
est coelo.elquid facies ? Profundior inferno, saeculihonoreexlollunlur. QuodomniaadDei
esse, etsancLiimJobarguil,quodpoetiasmerilo patialur, el deril onmia in nianus eorum. Nimirum in-
etunde cognosces ? Longior terra mensuia gubprnationemperlineant, eliam ea quaeirralionabiliaet
judicia Dei reprehenderit. Sicui niundumin diluvio,el lerroga jumenla, et docebunt le, et volalilia
ejus, ei lalior mari. Sisubverferil omnia,vel insensibilia sunl, qusedamraiione veritalis inlerrogala
j-Egyptiossub aquis. re.spoiident.
in unum coarctaverit, quis contradicet ei ? coeli indicabunt libi. Loquere terra3, et
Hoesensn respondebil tibi, et narrabunl pisces maris.
Ipse enim novit hominum vanilatem, et vi- Quis ignoral quod oinnia ha3c manus Domini
dicil,quodDeusiniquaageutes el animadvertal,el puniat. indivinapolenlia,in qua onjnesSanclispeciali-
dens iniquitatem, noune consiiierat? Vir feceril? iu cujus nianu anima omnis vi-
Vanilasobumbrat. Omne iuiquorum ter contineritur.
vanus in superbiam erigitur, el tamquam ventis, et spirilus universa3 •carnis hominis.
geuus vult iulelligi,quoilnoiiesllorodisciplinaestielum. Per aures verba iiilelliguinur. Fancescomeden-
pullum onagri se fibeium naluin pulat. Tu Nonne aures verba dijudicanl, et fauces co-
durasLiut nonpceniteres. tiumsaporemaccipiunLel deceruunt.
autem Grmasli cor luum, el expandisti ad B mcdentis saporem ?In anliquis estsapientia,
falsameritorumopera. et iu mullo lempore proY'n\enl\a.[Vulg. pru-
Deum manus luas. Si iniquilalem, qua3 est Ijisesolus vcre hoviLquojudiciop.lquajusliliauni-
sancLamutiqtic dentia]. Apud ipsum est sapienlia ct forti-
in manu tua, abstuleris a to, et non man- versa dispenset,qui inDanieleAnliquusdierumappellatur.
possidens conscieutiam,liberam ad deprecandumerigis tudo; ipse habet consilium et intelligenliam.
faciemtuam. Quiilquidsaiiionlia3Sua3judiciodeslruere voluerit, quis re-
serit in labernaculo tuo injustitia. Tum sistere.poterit? In inferno
levare polcris fac.iem luam absquc macula, Si deslruxerit, nemo est qui aediflcet. Si in-
ErisutiquehacGducialiviniisauleDeiim,elstabilis. Vitae conclusumnullus poleril liberare.
et eris stabilis et non limebis. Miseria3 cluserit hominem, nullus esl qui aperiat.
praesentis,quiaquautoquisamplins coelpslia desiderat,laiilo SpiritaliLeraquaedoetrinarumin JudKorumpopuliscoutt-
quoque oblivisceris, el quasi aquarum, qua3 Si conlinueril aquas, omnia siccabuntur ;
pleniusterrena oblhiscilur. In coiisuiiimatioiie nenlur alque siccanlur, eLlerra Eeclesia?in spiritalivita
pi-seterierunl, recordaberis. El quasi meri- proficil,secundumlitlerammanifestumest. Sapien-
laborumtuorumlibi in consolutionp.msol jusiilia?Chriblus si emiscrit cas, subverlent terram. Apud
dianus fulgor cousurgct tibi ad vespe- tia DeiPaLrisClirislus esl, el fortitudoSpirilussanctus. ut
adveniet. posi niorteinconsurgesin gloriam. ipsum est fortiludo et sapienlia; ipse novit
raui,etcumleconsumplum pulaveris,ori(»ris Achabet ejus Prophelas. Ut
qma posl plagamreparari poieris. 'L _ et tlecipienlern et eum qui dccipilur. Et
ut Lueifer. Et habebis fiduciam proposila iiiiEgypLofaeiumleginiusdecousiliariisac magis Pharao-
Quiajuslus sicui IPOcoiifidenlerainbuUit,ad adducil consiliarios in stullum finem, et ju-
tibi spe, el defossus securus dormiens re- nis. Regnantisgloriaintelligitur.,
nullius pavebitoccursum dices in sluporem. Balleum regum dissolvit
Quia tanlo a se
qtiisqup. pleniuspavoremquiex Ignominiadeposiiide regno.
t In
niuntlo st ahjieiiquanlo semetipso veriusmundi coucu- Funeppccatorunicircumdabilrenesenrum. UliuRegno
piseentiim vincil. et piaBcingil fune rcnes eorum. Ducit sa-
quiestes. iil non eril, qui te exlerreal, runilibi-isscribiturdeSarajaptSophoniasacerdotibus:lni-
Hypocri.aj mtprcessoi-es videri pro hominibus app lunl. quus .-tuiovet,et jtistosinslituit.
et prccabunlur faciem luam quamplurimi. cerdoles inglorios, et oplimates supplanlat.
inlenliones carnaliumdesideiiorum. Quandojustus peccat, muLaturglorialabiorttmejus.
Oculi autem impiorum dcficient, et effugium Cominulaiis labium veracium, et doctrinam
hoc est, prassentisviiashonor et di- SenumelJudicumJudaeorum.Ut Saulspretus etreproba-
peribit ab eis, et spes eorum abominalio Senum auferens. Et effunrlit despectionem
viliae. tus est a Deo. Ut 1lavidsusLulitinreguum,qui
anima3. super principes, et eos qui oppressi fue-
CAPUT XII. piius persecutionesSaul tolerabat. Mysterialegis pa-
Mirorcur vos rant relevans. Qui revelat profunda de le-
tefecit. Pei-catoresin lucem fidei.
Kespondens autem Job, dixit : Ergo vos
solosliomiuespuUlb,etpost)ideresajiieiiliam,uLadaliosnon JJ nebris, et producit cin lucem umbram mor-
soli estis hoinines, el vobiscuni morielur Quotidiecrescendoper anipni. cumeseuntdemundo.
possilse exlendere. tis. Qui niultiplicat gentes, el perdil eas,
Verumiamen In resurrectionereslaurabuntur.
Bapknlia? cognoscite quia et subversas in inlegrum restiluit. Qui mu-
ita egonovi sicui.et vobis.
mihi est cor, sicut ct voliis [Vulg. Et mihi Decipiper-
esl cor sicut el vobis], nec inferior vcstri tat cor principum populi Ierra3, el decipit
Hajcquaedicilisde magniLudiiieDei vtTjuslitia, mitt.il, vel decipere eos pro meriiorum iniquitatecom-
Maiitfestum pelliiur. Hoc est, putantse per
quis est qui possil vel debcal iguorare? eos ul frustra incedant. Per invium palpa-
suin. Quis ha3C quas nostis iguorat ? Qui de-
esl in saiictoJob secuiidumlitteram. suamadinvpnlionemambulare,sed erranl, quialucem no-
ridetur ab ainico suo sicut ego, invocabit bunl quasi in tenebris, et non in lucc,
lens <idere,iiiteiiebrisdebeterrare. Nunchuc, nuucilluc
Curisti siiuplicitas gradimrebriosus: sicmente ca^catiJudaji.
Deum, et exaudiel eum. Dcridelur enim
a Judaeisirridebalur. Supe.rboseos ultquedetiotan.\,qui et errare eos facietquasi ebrios.
justi simpiicitas. Lampas conlempla apud CAPUT XIII.
UespicerpnL eumalflitaum. quetngloriainiiipretribulioiiis Oculusmentis mea1.,qui cst lucerna corporismei,vidit
cogitaliones divitum, parala ad tempus sta- Ha3c omnia [Vulg. Ecce omnia] vidil ocu-
 1425 EXPOSITIO INTERLIMEARISLIBRI JOB. 1426
bajcomniaquseenarravi. _revelante: j^
j quamobremillalamsibi sustineattentalionem. In his
lus meus, cl audivit auris mea, et intellexi aut certe loquar, el lu responde mihi. Quan-
Domino. noiniiiibiisscelerum et d<lietoi-uma beato Job peccata
singula secundum scientiam vestram. Et tas lialieo iniquitales, el sceltra, et peccata
Cumuonsim vobisinsipienlior. Ejusi grainlia et parvasiguifii-anlur, qua3sibi ad cognosceiidam
ego novi, nec inferior vestri sum. Sed la- |)laga3 causanideprpcaturoilendi. Sci<>quia [irse-
miserieordiam deprecabor. CuinDeodis- mca, el delicta oslende inihi. Cur faciem
men ad omnipotcntem loquar, el dispulare sentia lua visilaito el cuslodiaest, quutna me abscotidis,
putare, est ejus justiliaj sulijectumvitam suam sub lalii luani abscondis, el arbilraris me inimicum
indagalionediscutere. Diiui astruitis htec omniai dumme.ita puniripermiLlis.
cum Domino cupio. Prius vos oslendam Perpeudil;t|iudse quid esset ipse ad Dcum,et
merito me pati. Quiadicilis quod nullus bajc; luiim? Ctinlra folium quod venlo rapitur
fabricalores mendacii, et cultores perver- rp.liiisvilissimisse conqiarat.
malasustineatquseego, nisimeritis suis exigenlibus. oslcndis polenliam luam, et slipuiam siccam
sorum dogmatum. Alque ulinam tacerelis, Aiiiarisbiinoscriiciatus,aniariludinesnomina-
Manifestumest. In sequfnlibusper siu- pcrsequeris. Scribis eniin conlra me ama-
ut pularemini esse sapientes 1 Audile ergo vit.quasDeopermitteniesusiiuehai.Prodeliclisjuventiitis
gulaeasdemcorreptionesenarrat.Quiasub verbiscousola- riludines , el consumere me vis pcccatis
correpliones tneas, el judicium labiorum et iguoranliisdpprecatur.In nervopedemponere.estomnes
tonisdolosecogitabanl.AcsidicereL:NumquidDeofallaci- adolescenlia3 mese. Posuisti in nervo pe-
meorum altendite. Numquid Deus indiget ji o viasliomiiiisfortidiblrictionealligare.QuiEsingiilaqua.-que
teiadalarideberevoscreditis? dem meuin, et ohservasli onines scmitas
veslro mendacio, ut pro illo loqneremiiii minulaliominisoperadiligeutpr esplorat.
Nuiiiquidconlraiiiepersonaii)judicissiisce|iislis,ut meas, et vesligia pedum meorum consi-
dolos ? Numquid faciem ejus accipietis, LougamplagajtribulaLionemsehabi'reindical,quem
merilotamquamDeitsmeveslrasenteiili3co'ndeniitetis?Iste derasli. Qui quasi pulredo consumeiidus
et pro Deo judicare nitimini ? Aut placcbit diuturnaputredoconsuinpseral.
vesler iniquusseusus.cuiomtiiaapertasunt. Quasi suni, et quasi veslimenlum quod comedilur
ei quem celare nihtl potesl? aut decipie- a linea.
ignoranlicordahominum,ul de me nonrecte judicet, im- CAPDT XIV.
ponere ei poleritis? UlaDeoarguamiui
lur ut homo vestris fraudulenliis ? Ipse vos Humanumgenus dieit in Adamperditum,
dignieslis.Velindiscutiendisjudiciis,qnseabscoudilasimt, Honio nalusde muliere, brevi vivens lem-
Dei personam,cuisolilioec.oiiipelit,vultisassuinere. el rppli-tummultismistriis. Hoe locofra-
arguet. Inabscondito [Vulg.\pse vos arguet, pore, replehitur niultis miseriis. Quasi flos
Ul illiin corde adulari gilitalpmliumauigeneris inlelligimus. Quia
quoniam in abscondito, etc.] faciem ejus ac- cgrcdietur ct couterilur, et fugit velut um-
debeaLis. CommotioDeidicilurjudiciiejns quoiidiecrescimus, per aul oninia monienladccrescimus.
cipilis.Statim utse commoverit, lurbabitvos, bra, el numquam in eodcm statu permanet.
•justadislrietio. Mortaliiasliominis Supcr liuiiianutngenus oeulosmisprationissperuil, ut illud
elterrorejusirruetsupervos.Memoria veslra G C Et ilignum ducis super hu.usmodi aperire
comparabiturcineri. In cervice iiiCliribtore[iararel.Saiictijiidicabiuit,utdicituradAposLo-
comparabitur cineri, et redigentur in lulum oculos luos, et adducere eurn lecum in
su|ierl>iadignoscitur. Ut ipse in doloribusposituslot|ue- los: Sedebiiisstepersedesjudicanlesduodecimtribus Israel
cervices vestra3. Tacele pauiisper ut loquar (Matllt.\\a,%i]. Reconciliaiioneinuostram fuluram in
retur, silenliuiuposcit. Forsilan judicium. Quis potest facere mundum de
modicum qua3 mihi mens suggesseril. Quare Cliristo,prophela-.il in spfritu.
praenimiodolorecarnemsuamlacerabat. Idest, iniiniindo tonccplum seminc? nonne lu qui
lacero carnes meas deutibus meis, et ani- solus es ? Breyes dies hoininis sunl, nume-
vitammeain,quaesoletpro animaevocabulodiei. Ut alibi! Mpiisiiranifinissiiidies
•m;itn meain porto manibus rneis ? Etiamsi rus mensium ejus apud te esl. Consiiluisti
dicit.Donecdeflciam,nonreeedamnbinnoienliainea.Hoci iiieiaeee.ieruul,uteomplemei!lisuiierminuiimoiiexcedaiit.
occiderit me, in ipso sperabo. Vcrumlamcn leiminos ejus qui pra3leriri non poteiunt.
mihi veiiiet in salutem,cum viasineas castigalionepuriQ- Flagpllitvita3prcesentissublralie.
cal»sreddidere. Rectde paululum ab eo, ut requiescat, do-
vias meas in conspectu ejus arguam, et; Bonaquietis aeterna;oslende.
Vosaulem qui eslis, nec oplata veniat sicut mercenarii dies ejus.
ipse eril Saivator meus. Non enim veniet Homomigralionisde saeeulo. de praesenlivita.
ut nie tamquainjusli arguere prasumatis? Lignum habet spem, et si pra3cisum fuerit,
in conspeclu ejus omnis hypocrila. Audile , per resurreclionemcorpusreviviscit.
D
*- Sancli auditores qui bonorum
QuianoiiiiitelligebaiilquodjusLiafDigantur,
sermonem meutn, et ffinigmata percipile au- exemplaseqnunlur. In
ideoseuigmalaail. Vobisdieo, non babeouude deboam rursum virescil, et rami cjtis pullulant. Si
ribus veslris. Si fueio judicatus, scio quod pecoatisAdamseneseentelignoet omnibonoiialura,quod
coiidemnari:noude Dei judiciohoc dixit. senucrit in terra radix ejus,etin pulvere
Hic sernio non arroganliadeputetur, liabuitaviriditale,prsemorluo,ad odoremaqusebaptismatis
justtjs inveniar. Quis est qui judicet [Vulg. eniortuus fuerit truncus ejus , ad odorem
scddefitluciabonaaconseienLise. Quare prius non sismau- rursuin froudescil,quasi cum piimum |.lanialuiiiest in
judicelur] mecum ? veniat; quare taccns aquse germinabil, et faciet comam, quasi
ditus, elsi reus fuissem,tunc consumerer? paradiso. Homomalus
ToLumillud esl, quod a Deo sanciusJobi cum primum planlalum est. Homo vero
consumor? Duo lanlum ne facias mihi, el pncseiili vilsesublracliis,sine dubioin interilumvadit.
postulat.utpriusauferalab illo plagam;delnde|iotPiiLiam i cum moiluus fucril, el nudalus alque con-
lunc a facie tua non abscondar. Manuin sumptus, ubi, qua^so, esl? Quomodo, si re-
diviuam,quam sustinerenon potuit. Muntlusmari toniparaiur,
luam longe fac a me, et formido lua non cedant aqua3 de mari, et fluvius vacuefactus
ex
Quasi aequo cominus posilusdicat ei,, subduclaanimavacuumremaiielcorpus.
me terreat. El Voca me, el respondebo tibi: arescat: sic homo cuni dorniierit, hoh fe^
1«7 AD TQpM/HI QP-ERIJMS. HIERO^TfMlAPPENDIX. 14-28
Aereumcixlumpefi^uriiriid.icit,e.t liinchumanumA ajternis l.oqueris? Ante omne.s,cr^aturasAii.gelicas.
surget. Daneci attewitur* cVjeTuni, ' $0,11''eyi-r hQiriftlu nalu.s cs, et anlo colies fofinalus?
cofpus-fesuifee.Lurum pfa5.iJ.icit. Quia Veiiementerinerepavil"sanctum Job, quod se [lutareLeojT-
gilabit "riec cons^lirget de so.mno su.o. Quis Numqu.ifl consilium Dei audisTi., e.t'infe-
iieiiipaiite adyenluniCfirisiiastpenditinco3luni. siiiumDei Uabcfe,eiiiit'eriorepsitdivina.sapieniia.Slagis
inihi tjtp,c tribuat ut. infe.rno prptegiis me., ct rior Je e.ri.t ejiis sapieniia ? Quid nosU
Disttictio su.p.efp,eceatb,res. no.yefatipsumChristum, etmykeriaperspiriiumvidebat.'
ab.sco.ndas me, don.ec traiiscat furor luus, quod igno.reinus? quid inleiligis quod ne-
D:oaee,ChrislusEedimatnos,obsecrbul^ Multu.ni h.i.differuntirisci.eiitiaquariipalrestui,
et constituas mihi lempus in quo rec.or- sciainus? el seiies et anliqui sunt in no-
defendasme. InGrm.QrutTi i'n'se sentenliam assu- quofumrriprespr.avos,uLflliusp.ravusinji.tafis.
deris ' mei ? Putasne mortuus.'hpmo rursmn bis,niulto veTustipres quaVu patriss. tuj, Num-
roit. Quouiamquasi qui in bel.lp,sudat, incerlosiiabet Si prp.fessione.ra. li.Ueicp.ffigeres,jani-
yivat ? Cunctis diebus, qu.ib,u.s, nun.c mi- quid grande est ut cqnsoielur te Deus ? serl
eyenlus, sjp in.dubip,est.q^vali. %:e,claujjatur labor vitaa dudp.mttageVladesinefent.
pTseseiiUs.' vcfba ttfa praya hoc prohibenl. Q.uid le cier
Jilo, exspectq donec veniat injmutalio, mca. Tntellecluet cpgi^aLione denplateiim
Docendpquajsuntlegis. Impjetibriemaiid.ato.rurri. ^ yat cor luuin? et quasi niagna cxjiogilaiis
Yo.cabjs ihe, ct ego respo.ndebp libi '; sup.erlji,'ctvanaToqueuLeni."
Q.uianemo,salvaripoiestsine hac dexiera,,id est,fijjoDei. attonitos habe^oculo.s? Quid tumet contra
o,pe.ri h_i;inuum iuarum pqrriges de^teram : » beuni sp.iriitus tuus? ut profefas de." ore
Sjiigulaoperap.rore.tritmlionesignas. J^oeni- Offensushaje lqculus
tu quidem gressus meqs dinumerasti, sed tuo hujuscenipiii seniiqnes ? Quid esl ho,nio
tejUibiispec_cata relaxas. Quia peccalahoniinum, s i 11011 est, quia Jpfesuperiusdixit: S.ifuerojuditaltjs, scio quod
parcis, peccatis 'meis. Signasli qipsi in ut! sit,' et justus ap.parca.t na-
in secrelo reservan- iinhiaGulatqs "
i'uefiri\pc_J.njle.Dtia deleta, jijdicipque jiistus inveriiar. Q.uia,in prio,i-il)us*A.iigelis
reperit
sacculo dciicla mca ; sed curasii iniquifa- tus""de muliere? Ecce inler ' saactos "ejus
tur. TJitpjerum.queSanclj de loco, justitiae im- pravilatem. Sa.nctiin ejus coni-
tctn nieam. Mbns cadet defluens [Vulg.,ca- nemo. ^mulabilis, et....ecee ccpli npn siint
muteiilur. ad
transjeratur iniquiiatem. pafatioiie. g^^p^ j^ ex.
dens desiruil], et saxum ti-arisferelur deloco in conspeclu ejus. Quanio. magis
Duri co.r4e,maliguis,apirilibivs. sublili leuia.tTone aibiidTprpbrat quasiabp.miiiabilem et inulU.eni Deo.sUip.opef ib.us.
suo,. Lapides ex.ca_yani, aqjise^ et alluviono abo.aiiuabilis et mutahiiis
Jus.LPjudicio eum qui sibi Stiillus.sinemedilalionepepcat,quasi[Vulg. iiuililis,]
<leptp.iu,nLui*-,. .:oium deglutial.
piTuktim tcrra consuiniiur. E.l hoininem ergo hoino, qui liibU qua.s.i aquas ihiquilales !
videbatursiare in reclitudine,lenlari.pai.mlllis. Quodloqtiar,agnovissa
Quiabrevi^sest vita prsesens.. Qstendam Jil.xi, andj m;\; quod viiii" nai--
SuniUt^r ji.WiiftS,-.Rqbofasti eu_m paululiini, me np.vefis. No.ndefendunt soipsos,suosque patr.es si-
i Iii gai^iJ.iuiu,
sh;e \.;\suppljcium, Ciiin ejus speciqm rah,o tibi. Saptcntcs
ut i'i\ pei'p.eiu,ijni pcH.r^fti'rctrtmffi.u.ti1Jfe'-? fer milessui. cou.fitontui'., el noa
Q De hsereticisdicil,qui sa
e a se,
a^ljeris.Ad. qua? ade.pturum
i,ii.or:tt_>, ""' pulai. Noii hocde ahs.condunl patrcs suos.. Quihus data est
c^irfl^li^pbiliiiiVe, se.d'3,e sjpir^t^j.i,. so.loscreduntmyslerianosse."
cicin'^\\\s,et'['/nVu.lg^aUeJl]i\pn cin.i.ltcs. o\im. Saneli alieniab.liajreLicisiiilelligendi sun.t.
No,n<Tt'ijm q qi.s
itVtelligiiur " ! "npjbiljs.Yel
"-"'"' ignobilis
' ijxslaL i.ri ct
operiijuseiniofiijus. cjictuiiiUiiejl.i- tei-fa , npn transiyit alienus. p.er eo>.
pravpsdoctgj-,sive diabolus.
SiviBV'np,'bi"(eij''fue,rJntfilii ejus, siva iguobi- Cunctis diebus suis impius superbjt, ct nu-r
_jiriius,quW[>fiiiiaesi.nobilitas! . D_u'm i gnora.t utruiii opera de superbiaejus hoc
jes, np.11 intelHget._ Altaiiien caro ejusV, mcrus annorum inccrlus esi tyrannidis
ejusiap.probenlur, aXeLiamreprobeii.tur. Q.uianemo digrie cticit. Qujadiabolusscit judiciuniperdilionissibi futu,-
dutii Ytvif, dolebit; et ianima illius super Sonitus terroris [I»i Vulg. desideraiur],
halietinieirielipso. gaudium,
' sed jn Domino gaudend.um ejus. '
•"'• • . Xum : Hipdiabolus,
est.
semetipso
* ' "•
" •"' lugebit. ejus seinpcr in auribus illius, et cum pax
et pmne corpuscjus inlelligiiur. Impiusdesperat,
'GAPIJT- XV,
sit,illeinsidiassuspicatur,.Noiici'editquod rc-
'
RespQndens a,uteih_ Eliphaz Themanites, ad peenilenLiamreverli
SaricTurii Job redarguit iii.superbiayana Jpqiien- quod possil.
yerli pos.sil de tenebris [Vulg. additmi lucein],
dixjt ;' Numq^id
' ' ' ' ' sapiehsrcspondeb.it qutjs.i Hincinde sibi praesLolans morlem. Pircealor
ietn..' ." ''Ani^.m
in cl ini- circumspeclans undiquc gladium. Cum sa
yentum [FuJg. vpntum] loquens, ad stipendiumvitsepraesenlis. Diabolouihilaliud
ejus voTuit i ndicare, qui adversusDeum tamquamcojequa- D moverit ad quasienduin panem, noyit quod
lem irasei prsBsu,niri.serit. oecurrit animp,quam tempusilludjudicii Dei horribilis,
feile,ira,cundi?e'.' qup sibi pcenasperpeluas irrpgandasexpavescit.
plebit ard.preV stomachum sijiim ? Arguis
His verbis paratus, hst i\\ manu ejus tenebrarum dies.
verbis eum qui npn est a^quajis tui ; et lo,^- Terrebit J7re.ssuri.s
coarctahjlurpra3pavoreppenarum.
eum ti-ibulatip, el angustia valla-
increpal\ir beaius Job ab Elijphaz. Tan,lumelalus Diabojumsignilicat, vel impium hominem,
queris qjiod tihi non expedit. Quanfuniih
ut yacuus. ct d^digiie.fispre.cari b.i.thella eum, sicut regem qui prseparalur, ad
es, timp.r.tj.divino sis^ qvti vitiorumpra?paraL, Deo contrarius:
te esl, eyaicuas||r tiniorem, et iuiisti preces In eiatiprie, sjve expausioneinauus, Deo
ijqmiiiuifl. Quando ex mala viacoiicipiturqupdpe.r pra3lium. Teleridit enim adyevsusPeuni ma-
o.sTo,qiJilvtf. resistentemosleiidit. •Promerilisconlumaciaroboraluin
cor<ini Dep. Dpcult iniquitas. tM ^s lWm> num suam, et conlra omnipotenlein robora-
Blasnliemanliu.m Detimdiscipulusps.
dicit. Diabolusvel impius,ea qua: displiceiilDeo,
etJmitaris nhgqaih blasphemahtiuni. ""-'"' '" " Cpn-
Jtierita ser- eamaudaciaperpelrare festinat.
demnabit le os tuum, et npn ego. Labia tus cst. Cucurrit adversus eum erectp collo,
monumtuornmfecipies. Qui-terrena
" sapis, cur de Superabundanlemsuperbiamindicat, Menlemauima;
tua rcspondebuhl tihi. Numquid primus et pingui ceryice armalus est. Operuit fa-
 14-29 P.POSJTIO, HSTERI.INEARJS^IBRI JOp. 1*50
obscurantneccalasua.. Diaboli mijjistri, G)£qui-- A balur. Diabolumdicit,quieihorrendasimagiqesin somnp
ciem ejus crassitudo, cl de lateribus cjqsi "•suis. Hostis nieus terribiljbus opii.lis. hip in-
buspendetelatiomentis.Ap.udcogitationesiiiiquoriitii. exctiabal, Dieentesillud, quod posLe.a TobiasaudiviL:
arvin;idependet.H;ibiiabitincivilatibqsdbso.- Ubisiintnuncjustiii.a:tuai1'eccequcepaleris.'
Congregationes impiorumdescrlceuTcuntur,quiai tuitus esl; apcr.ue.futitet maledicla sqpcr meorasua;
lalis, et in domibus desertis qua3 in tutnu-.." Diimei in faciemopprobfia conjectant.
habitatoremDoumnonhabent. Dumutique periluracon-- ct exprqbrantes perciisscriiiit inaxillam
lum sunt redaclffi. Non ditabitur, nec per- Animusmalusqupdiimniodo saiurari dicitur. dum
gregat.Quoniamipse punienduserilfgstinus. yiventium. eos quos immerilooderil,vi<Jel cruciafi. Quando'
severabit substanlia ejus, nec niiltct inj meam ; satiali suut poenis meis. Conclu-
memoriamutsperet futura. De inlidelitaLeatl poenilen- caro SanctipersecutioniIrarlitur. In manibusimpiorum,
terram radicem suam. Non rcccdet de tene- [ sit me Deus apud iniqiium, ct manibus etini-
liam. Sequaecssuos, etmalaopera. Tribulationis.Non quosdiabolusinsligal,permissusesL.Divesplurimum rex
bris. Ramos ejus arefaciet flamma. Aufe- quorinn me tradidit. Ego ille quondam Dopu-
pennanebitconsiliumejus. Homo . potens, subitoomnibusfacultatibusdestitutusesL, omino
relur spiritus oris ejus [Vulg. sui]. Noii permiLtente. ViriuLisejuselliberlaliserec-
impiusnullo pretio redimenduserit:siye diabolusde in- lentus, repente conlritus sum. Tenuit cer-
credat fruslra errore deceplus, quod aliquo ' tionemsigniticat.Siquidsuperbiashabebat. Sicut sagilta-
-teritu perditionis. Anlediem judiciiprsesci- vicem ineam el confrcgit mc, et posuit sibi
redimendus dies ' riiadqqoddam signimi j aculamillunt, iladiabolusinbealuni
prctio sit. Anlcquam ejus H , Omnimodamdiaboliteutalio-
tus in pradeslinationeperibit. • ' • JobLenialionumlelamiitebat.
quasi in sigQf.ni- Cjrcumdedit me lanceis
impleantur, peribit; ct manus ejus arescet. nemdicit. Nonsplumdeforiscorporecomputrueral,verum-
Vilainiquorumnoncreseil, sedcalore. superlrine,
sivefrigore lumbos meos ; non pe-
Lffidelur quasi vinea in primo flore bolrus '; suis; coiiyulneravit
charitatisDeiarescit. etiam totusinjfiQsecrisputredinissuaesaiiieliquescebat.
PiebsJudaeorumCliristumrepellenscastissimumflorem. pcrcit; ct cffudit in lerra yisccra mea.
addendoplagasplagis.
ejus, et quasi oliya projiciens florem sutim.
Raptorem,simulatofemque hissermonibussanclumJobde- Dum languoribusmeisel vulneribusaddqutplagajiniiumc-
steiTlis Concidit me vulnere spper yulhps, irruit ip
Congrcgatio pqjm hypocritffi , et diyidortotusrpsoluLus. Nonperspicue,sedexscnsii
notat fallaciter,et dicitquod itiliilproderint ei divitiaeex raliiles,
iniquitate congregaUe. Huma- me quasi gigas- Saccuni cpnsuit supcr
ignis deyorabit labernacula eorum, qui mu- humiliationissuaBdixit.IncpnleniuLuiri,mquit.,despec.tio-
nas laudesvult intelligi. Cumperversa cogitat. culpni meain, et operiiit cinpfe carnem
nera libenter accipiunt. Concepit dolorem, nisah omnibusfaclussum.
Cumexplere contenderil. Impii hoininismens intel- Quiamajoreqiplanctumliabuitindplore.Oculq-
et peperil iniquitalem, et uterus cjus pra3- meapi. Facies niea intumuit fletu, et pal-
ligi polest,qu:enondesinitprsepararedolos. - rumobtiitumdicitVquieoquodpalp.ilentpalpebrSedicuntur.
Causafn ihnoceniiaj
paravit dolos. Ha3c passiis suih
pebra3 mese caligaverunt.
CAPUT XVI. oslendit, quia Domiuuslaudasseteum.
G
' absque
'" mahjis mese, cum habuer
iniquitate........
Aul ab amicis Sanguiriisyefo
Respondpns auteni Job dixil : Audivi fre- rim mundas ad Deuni preces. Terra, n§
suis, autab aliishujusmodiconlumeliasacccpit. nbminestalurii •<•• [iriesenLis yitaedicil, ne
' lu innoceiiLismerituiji
quenter lalia; consblatores oherosi qmnes lateat. clanioreoranlis'
Finem dixit, id esl, yel modum,vel ralionem va- opprias sanguincm rpeum, neque inveniat
vos eslis. Nuhiquid habebuni fineih yerba ad Domiiiummleiilioneni iridicat,veisaneliiaLem
' ejus con-
naseilieet.Npnmolesiumest,qiiiinjiifiosaloquacil.tsitiagisira pcetiamilliiisreclamaiilem. Verum
venfosa, aut aliquid trbi niolesluiii esfsi' in te latendi lopum clainor meus. Ecce
audientiiiioleslaest.quamdicenii.inahifestume?l. cst, qiio.ll)e3lusJobsaiicla3viLa3su'a3'Deum leslpmsivecoii1
loquaris? Pqteram et ego siniilh_t'vpslri JQ- seiumliabuit.' enim in ccelo tcstis meus, et conscius meus
Sivosqua3suslineqp:iteremiiii, nbnitacircavbsagerem, Verbbsldicurilur,quivatisloquuntur,sicut
Job.Ad Deum
istifectiruuLadversussarietum
qui. Atque uiiriamcsset'" ' animaVyes|ra
'"' •<•' prq
-< - in excelsis. Ve.rliQsi aniici mei; ad Deum
utvoscircameagitis. uullunici sit fidelesolaliumper
anima mea! Co.|isoj^rer el ego yps. senno- defieat,cuuj ' ab honiini_ius
"
Super vpsariimimei blandimenium'eon(i'rmar.em.Ikcrymas. "Qiii"cum lipmuie cbntendit,((uas.
nibus, el mpye,reih fnpuf nicuinsuppr' vps'. dicefe stjlja^ oculns mpns- Atqpe 'utinam sic ju.dj-
Consolatoria vefbadepromereiri. Eloquiumlemperareni. vuji, et 'qna_!dicun^Lur: agnoscit: qpi nnlQma jij-q
Roborarcm vos oro. ipeq, eT moverem la- carclqf vir cuin Deo, quomodo judicalur (j'i'
Mpnslranscom|>alientis affeclum. Quoniodocondqlenlis flagellalurnon ija habet agnoscere. sjjalja
bia qiiasi pafcpris ''vob.is. Seii quid agahi ? P r
^ lius hominis cum collega sup 1 Ecpe gfifiif
Quiaalia eritvit^ ppgtjjsian).
impendaniaffec!um?sive, loquar,sjve elianilaceairi,irices- prx-sentisvitsq.
si loputus fuerb, hon qujescilV tlplor irietjs'": breves aiiqi tpaijspuni, ei s,fiihita§'pef'quas
sabilidqlbrediscfupiof."calairjiiasplagae. Calamiialibu<j non revertar ambulo.
ctsi tacuefo, non recedil a me. Nuric auieui
CAPUT XVII.
plagseillius,quanipatiebatur, vicitimseclaniilalopprcssurii.'
oppressit me dolor nieus,'et in nihili^m rc£ Jaiiijamqueimpendentemmorlemhissermonibusindicat.
Quaspa.tiorinsaniesordes, Spirilus meiis atteiiuabitu!-? jlips nipi bfe-
dacti sunt artus mei. Ruga3 meaj tcstimi)- Ita a Sanctisdicitiif,qiii seijijierVfiiiqiifbpn-
pulyerisloquunturquaniqscvucialussuslineo.Ipsumjiii- viabunlur, et solvfin inilii supefesf stpp'ij'!-
niura dicunt cont.a nie; et suscitalur falsj- siderant. Pef hJa$iih'emiaminDeuni. sicliurilSanctitpiam-
pliaz,sive tiiabolumdicit,quia non pntuit probare,qupdad crmn. Nop pcccavi, et \i\ apiarilpdinjbus, ' "'
Dominumdixeral: Tahgeos ejiis, eicainem. ELreliqua^ diu liie cfunt. intentio,nientis.
P^p.tqgp
lqqhus adyprsus anjmam meani cotitiadicens iiiqrqfpr qcultis rneus. Libera me,
Indignalioiemariihiisajvientisefftitlii. Ore nie, iit MoysnspcLrajyelaniineproiegebiinlur. pt po.iig
mihi. Collegitfiirore.m suum in iho, et com- mc juxta te? cl cijjpsvis iTjaqus pugnet coq-
amicorumcontfasanciumJol')diS|iulaiit'iumdiabpIus mina- AinicorumJob; vc| liipreticorumcor longelaeltim
minans mihi, infremuit cpnlfa tne dohlibus tra rae. Cor eorum lbiige fecisti a djsci-
li'Sl AD TOMUMIII OPfcuUM S. HIERONYMlAPPENDIX. 1432
a disciplinajuslo DcijTidicio. AntiquusA J. no nonpossitexire. Maximetintisconsiliosuo decipitur,
plina, el pronterea non exaltabuntur. Pra3- conlirtensin virluLesua.
iiosltsinalignisspirilibusproniiltebalpradam, hoce.sla.ii- lis ejus,el pra3cipilabit eum consilium suum:
tnas pravorum. Quiapravi in eolaboranl,quod Itinera sna in errore peccatiiuvolvit,in quo implicalurut
flain poliicelur sociis, et oculi filiorum cjus Iminisil enim in rele pedes suos, et in vin-
secumde sieeuloaufprrenonvalenl. corruat. Finis ejus
. Ut alibi dieil: Nuncaui.emderidentme junio- culis [Vulg. maculis] ejus ambulat. Tenebi-
doficient. Posuil me quasi in proverbiuni antiquohosie. Diabolus,qui silit inlerilum
res tempore, el reliqua. NuncJob lur planta ejus laqueo, ct exardescei contra
vulgi, cl exemplum sum coram eis. Caliga- lniiiiauigeneris.Per decipulamqutEiioniluresca?,dclicise
«Mnquei-itiirsjbiealigasseoculosmenlisabiiidigiialioiie.qiia eum silis. Abscondita esl in lerra pedica
ipsums.uiclitaiissuaeiivritacoinmovt banl. Eo quod inuiidisignantur,quod sie ab iguaris appeluntur,sieut
vil ab indignalione oculus mcus, et niembra esca per tlceipiilam. Impius
SiOiia eoii>ciPiiliapocnaspalerelur. Quomodo ejus, eldccipula illius super semitam. Undi-
mea quasi in nihilum rcdactn sunt. Slupe- liuiorepceaajfutura?terrebilur.
justtishomcpoe.iismaximisalfligitur. BealusvitlelieelJob. que terrebunl eum formidines, ct involyent
Diabolus Quinonpaseilursiiiritalialimento,quod
btint jusii super hoc, et innocens contra pedes ejus. Atlenuabitur fame robur ejus,
siveaniiciJob, eontraquos in certamineipsususcilatur. procedit. deore Dei, inLernosmenlissensus. Gloria lein-
Perseveranliaminsauctitale cl inedia invadet costas illius. Devorel pul-
hypocritam suscitabitur. Et tenebit juslus B j quaeduni iorisconspieilur,qnasi s|iecies in cule
roiioratamdielt. bonisoperibus. animi poralis
chrituriinem culis ejus, consum-it brachia
viam suam, et mundis manibus addet for- teneiur. Iniqui gloriamsuperbiasupplantal,vel diabolus.
virliilem. -Conversioperlinet ad emeiidationem. Peccatissuis polltilus,nullaei (i-
Cessateab increpalionemea, illius primogenila mors. Evellalurde tnber-
titudinem. Igituromnes convertimini, et ve- dueiasii de.irecandiDominum. Iu novissimopravus
Quia amiei Job contra eum, queni Dominus laudavit, in- naculo suo fiducia ejus , el calcet super
juriosa verba loquerentur. a diabolocalcalur. Antiquusboslis,quia inlerittiminlulit.
nite, et non inyeniam in vobis ullam sapien- Hie exoplat daemones
Dies felicitatisprseterilaeinlelligipossunt. euin quasi rex interitus. Habitcnt in ta-
tiam. Dres inei Iranseunt, el cogitationes esse in donio Job, anliqui IiosLisminislri.ldeo non est,
propler plagarumiribulalionem. bernaculo illius socii cjtis, qui non esl;
rneas dissipala3 sunl torquentes cor mcum. a summaessentiarecessit. Iu vilaillius peccalifceto-
Ut in die sic in noele requiemuon Habui,sed juges vigi- quia in habilalione [Vulg. laberna-
Noctem converlerunt in diem, et rursum aspergatur
rem. cogiialionesmalorum.
lias praedolore. Domuminferuidioit culo] ejus sulphur. Deorsum radices ejus
post lenebras spcro lucem. Si suslinuero, succidantur [Vulg. siccentur], sursum au-
pro similituditie erucialuum. In tenebris leeLumslraro, operalioeoruma Deo despiciLur. Terrenaelau-
infernus domus mea cst; in tenebris stravi tem atleralur messis cjus. Memoria illius
esLin incerto requiemquaerere. Ita in carne mea dis allitudinemamiLlat. et gaudiummammonis
lectutn meuni; putredini dixi : Paler meus p de terra, et non celebretur nomen
vermessuiitelpuiredo,uliuascererabeisveluLexparenle. pereat perdet. de vita prai-
es, maler mea , et soror mea verrnibus.
Etidemsensu quo alibidieit: Exsnectabambona, el 'vene- senti ejus in plateis. Expellet acum de luce in le-
rttnimihimala. Fortemse in ratur in mortem.De hocmundo supernojutlicetransfe-
in larlarum. Quia populus
Ubi est ergo prasstolatio ' mr-a, et palienliam nebras et de orbe transferet eum. Non erit
illis crtieialibusosiendit.. Animamdicit, in qua omnis pravorumpariter in suppliciislttanebit.
meain quis considerat ? In profundissimum semen ejus neque progeuies in populo suo,
staiushoiuiniscoiitinetur. Si hiepoanaspatior,pu- quoniamdisirietus
iiifernum descendunt omnia mea ; pulasne, judex cum ipso mundi fine iniquitales
illiusconeludil. _ Iu lem-
in
tasne, loeis poenarumeriLmilii aliquarequies? nec ullas reliquia3 in regionibus ejus. In die
saltem ibi erit requies mihi ? pore damnaiioniseum supra diclaadvenerint,infimiet pro-
CAPDT XVIII. ejus stupebunt novissimi, et primos invadet
ceres impii terrebunlur.
Respondens autein Baldad Suites, dixit : horror.
Verbosurnredarguil sanclumJub. Quasinonsit Ha3c sunt tabernacula iniqui, et
talis loeusmerilishyiiocrila?couvenil.
Usque ad finem vcrba jactalis ; intolligite ', Quoniam
solus, pro spiritu quo loqui non desinat, pluraliter lo- isle locus cjus qui ignorat Deum.
culusest. vilissimi, CAPUT XIX.
prius et sic Ioquamur. Quare repulati sumus amicorum Job, adhuc
indigniqueeolloquio. T) Numeralis vocibus loculionum
ul jumenta , et sorduimus coram vobis ? Respondens Job dixit : nsquequo aflli-
FurorisaiiienliaconcilatusanimieLuseinlulismorLem. quinquiesloeulosesse cognoseimus,sed propte.rhoequod
Qiii perdis animain rneam in furore tuo ; gilis animam meam et atlerilis me sermo-
Acsi diceret: Numquidpropter le mundusad rectorem- abeisquinque increpalionesaudieral,quorumincrepatio-
suiimnon pertinet? nibus? En decies confunditis me, et non
numquid propter te relinquetur tcrra, et; nibus quinquiesipserespontii_'rat, deeies se perh'bet esse
Excelsiquiqueniutidielsuperbi inielligunLur,quipropler conliisum. Si put.atisme
honoretris;eculirupes dici possunl. Felicitaieuii erubescilis opprimentes me. Nempe elsi
transferentur rupr-s de loco suo ? Nonne i gnorareDeum. . _ Superbe
beati Job exstinetamdicil,dtimab ea desiitnlusest. ignoravi, niecum erilignorantia mea. Alvos
FelieitatemprisliiianiaecepLu- exaltamini. dieenteseum proimpietatepati.
lux impii exstinguetur? necsplendebilflam- contra me erigimini, et arguilis me oppro-
rumnonesse insipienterdicil.Gaudtumpraesensincogila- Dicit
ma ignis ejus? Lux obtenebrescet in ta- briis meis. Saltem nunc intelligite, qtiia
tione cordisejus. Protecliovidelicetdivina, lalia
aequumnonesse,qiiodla!emvitam fhgplla punirent.
bernaculo illius, et lucerna qua3 super eum i Deus non aequo judicio afflixerit me, et
Trlbulationumaugiisliis,ut indeomni- poenarumverberjbus. jEgrolorummore loquitnr.
>Sst,exstingueluf. ArctabuntUr gressus virtu- flagellis suis mc cinxerit. Eccc clamabo Vifll
 1455 EXPOSITIO INTERLINEARISLIBRl JOB. 1454
IdeoOmnipotensaliquandohicaudiredissimulat.ut _\ resurrectionemfuturam gloriflcalusvidebnDeum,
patiens, et ncmo audiet; et vociferabor, et recturus sum. Et rursum circumdabor pelle
cresceiitclentalione,crescantmerila.Quatiliquerecle pro- Cerlus
non est qui judicel. Semilam meam cir- mca.etin carne mea videbo Deum. Quem
flciseebar.Intolerandisdoloribusiulerclusil. miserias alque ineommutabilisin hoc fuiidamcntofideiista loqne-
cumsepsil, et transire non possuni, el in visurus sum ego ipse, et oculi mei con-
vulneruuipermillit. gloriaregni balur.
calle meo lenebras posuit, et spoliavit me specturi sunt, el non alius. Reposila est
me privavil. (ideimesefiduciam.vel honoriscoro- spes resurreclionis: in secreto menlis.Quidme tamquam
gloria mea; et abslulil coronam de capite ha3C spes mea in sinu nieo. Quare crgo
nam. Familia,filiis,etsaniiale corporis. Fuuditusperire niliil crcdenlem persequivultis? Radicem
mevideo. nunc dicitis : Persei|uamur eum, et radi-
meo. Destruxit mc undique, ct pereo, et verbiquserere,esl inalleiiusbeuediclummalainvesligare.
Ctijuseliatnspes vittevoluteradicataarborablalaesl. Abop-
quasi evulsas arboris abstulit spem meam. ccm verbi invoniamus conlra eum ? Fugite
DoloremsuumfuroremDeivoeat,cui subjectusest. Quasi pressioneinearecedile,utevadere possilisgladium,id est,
Iralus cst furor cjus contra me, et sic me ergo a facie glatlii, quoniam ultor iniquila-
voluulatiejus coiilrariusexisterem. Ministridiaboli juslam sentenliamDei. SeilolejudiciumDei, quopolero
habuit quasi hostein suum. Simul lairones de subsaniiaioribusvindicare.
designaiilur,vim ejus faeienles,el ad eumcrudeliLerdc- lum gladius cst, et scitole esse judicium.
ejus venerunt, el fecerunl sibi viam per me, B CAPUT XX.
hacehalisunt. Omnihuslentationibusmeiitem ciugunt el Respondens aulem Sophar Naamalhites
corpus,quiaanimainterdiclacsl eis. Ideo, inquii, cogilationibuseonlurbor,quia dicis
et obspderuiit in gyro tabernaculum meum. dixit : Idcirco cogitationcs mea3 varia3 suc-
Deumfecissedicil,quia lieri permisil.Namel Salvalorin te liaecmalasine causa a Deo justojutiice suslinere.
Fralres meos longc fecii a me, el noti ceduntsibi, el nicns in diversa rapilur, eo
Psal.aitadPatrein: Elongastlameamicutnelproximum, elc. quod Iia3c mala poenaium innocenlem asse-
mei quasi alieni recesserunt a me. De- Acsi dieal: Yerba tua audio, sedau
reliquerunl ine propinqui mei, et qui me ris te suslinere. Doclrinam qua me arguis,
Hocest, servi. ilasint, spirituimelligentisemeaedisceniam.
noverunl, oblili sunt mei. Inqnilini domus audiam, el spiritus inlelligenlia3 mea3 re-
mea3, el anciliffi mea3 sicut alienum habue- spondcbil tibi. Hoc scio ab initio, ex quo po-
runt me, el sicut peregrinus fui in oculis SanclumJob impinmet hy-
Ad majorem injuriampcrtinel, eumdominos silus esl homo super terram, quod laus im-
eoruni. Servum meum vocavi, et non re- pocrilauideiiolat,quiaDeorebellis existerel,el juslnmse
servissuis blandeloqucntesservi despiciunl. Quod piorum brevis sit, et gandium hypocritse ad
spondit; ore proprio deprecabar illum. Ha- simulaverat,et nuncrebellisinDeumexslilerit super-
beato Jtib contigii,ex itifirmitaieaccidit,ul iu loquendo, instiir puncli. Si ascenderit usque ad ccelos
odoremfojiidumdepufuleiiiia profundivulnerisrxlialaret. bum emn exprobrat, elevatiomenlis. Per
Quossapienlisedoctrinaalui, orabam uL milii placabilestQ superbia ejus, et caput ejus nubes leligeril;
litum meutn exhorruil uxor mea, el oiabam omuiavuluei-aputrefaclus,sterqiiiliniosimilalur. Qui
essent. Hinc majnrnaseituriudignatio,ulsapien- quasi slerquilinium in finc perdelur; el qui
filios uleri mei. Stulti quoque despiciebant eiim in regno noveiT.nl,insiiltaulivoee dicenl: libi est
tiamstultiirrideant.Perhoeindicatur,quodnon semperin polentissimusreguni ? Pro tam
mc, et cum ab eis recessissem, delrahebant euin vidcrunt, dicent : Ubi est? Velut sotn-
tenlalionesuainslerquiliniosederel. JudaeiCliris- brevi exilu vilae. ,
nijhi. Abominali sunt rne quondam consi- nium avolans non invenictur, transiet sicnt
turii._ ^ congregatio.ludseorum. ma- visio noclurna. Oculus qui eum viderat non
liarii mei, el quem maxime diligebam, aver- Quisest locus liypocrilae,nisi cor adulanlium,
nifeslumest. Ini.erCEetera
malahocaddilutnesl, ut ubi favoreserunt, ibi quippe cor illius requiescil.
satus est a me. Pelli rnea3, consumptis car- videbil; neque ullra intuebilur eum locus
carnismesecoriumadhaeseriL ossibusmeis.Tolumcorpus Pitr Deisenlcnliammiserrimapgeslale consumen-
nihus, adha3sil os meum, et dcrelicla sunl suus. Filii cjus allerentur cgcslale, etmauus
crueialibusriiabolusconsumpsit,sed labia dereliquii, ul tur.Quiadamnaiioiiemper operamaiiuuinsuai-umrecipiet.
per ea in blasphemiamexcilarenl.iu dolore. Misera- Quiain-
tanlummodo labia circa dt-nles meos. Mise- illius reddent ei dolorem suuin. Ossa ejus
hili pietatispraebetesolatium.Lieel alii, qui sujira, abo- choaiio eius libidinis,quae adoleseentiadicilur, in forti-
remini mei, miseremini [Vulg. addit mci], lutiineconsuetudiniscrescil. Quiausque
miuatisiutme. Poieslaleafflixit implobunlur viliis adolescenlias ejus, et cum
saltem vos, o amici niei, quia manus Do- i:) ad niorleinhaecviliaeum non rcliuquuiil. Quiahypocrila)
me. _ Persequi Dei, est Sanclosbenigne eo in pulvcre dormicnl. Cum enim dulce
mini teligit me. Quare persequimini me sic- iniquitassuavitascst cordisejus. blandeloquens,aspe-
flagellare. Curmiliiptenasoptatis. fuerit in ore ejus malum, abscondet illud
ut Deus, et carnibus [Vulg.addit meis] sa- riiaLemservat in corde. Quoniamhoe in semelipso non
Quoniama nullohominumpotuil invenireso- sub lingua sua. Parcet illi, ct non derelin—
turamini ? Quis mihi tribuat ut scribantur punit. abscondilin menle. Saliclas
latium,convertit.sead Deum, el resurreclionemfuluram quet illud, et celabil ininfinem gutlure suo. Panis
amariludinisvertitur,
sermones mei? quis mihi det ut cxaren- lemporalisdileclionis,qua?
cum in iiovissiinocognosciiur,lianediaboliesse persua-
propheiavit. Per ferrum, plumbum,silicem, dnraturos ejus in ulero illius verletur in fel aspidum
tur in libro stylo ferreo, et plumbi la- siouem. Divinamscienliam, (|uam aliquando mali
in sseculoapicesostendit,quibusoplat insctibi. intrinsecus. Divitias quas devoravit cvo-
mina, vel celte sculpantur in silice ? Scio coneupiscuutscire; sed quoniamagere recusant,proieclo
Ego, inquam,jani cor- evoinunt.etexiorquebilurabiniquoquodinjusleabsLulerat.
enim quod redeinplor meus vivat, et in no- mel, et dc vcnlre illius cxlrahct eas Deus.
Per nrava et lalensdiaboli suasio; per viperam
ruptus ulceribus, in hac came mortali incorruplus,per veroaspidem aperta diaboliteiitaliodesignalur.
yissimo [Valg. addit die] de terra Sur-* Gapul aspidum suget, et occidel eum liugua
 tm AD TOMU^ 111p^ERUJ! & HIERO^MI APPENDIX. 1436
DonaSpiriuissaueli non y.iderilftr, ajjIij.pp.ciT.is,IJis_j\
A" quosn.piiniimquam jusLasolenlinjuste judicari. Admi-
viperffi. "Non vidaat rivo.s ffu.uijnis ,' tQiv- est, 'ij^^p.^.vRVyTo.ndebeanj' cpntristari ? At-
iiomiriibusParadisiaffluenliamsignilical.Juxta omniaqufe raniiniquoiriodqqui "''' "'""• "' jusius'dicitur,'taliief
-•!' efgairieoperetur.
renles meliis ' .
' et bulyri. Luct quffi fecit "quddsigimmest
fecil,reei|iit. gehennaignis. ULPropJietaait: tendile me et" obslupescite; supei-pphile di-
omnia, nec tamen CQiisumctur. Jux|a mul- silenlii. (juia cum rectevivefe aiile putabam,
Quiatu reddes singulissecundumopera eorum. gilum ori vestro. Et cgo quandp recordatus
titudinem aUinveritionuin suarum, $ic et liorrepiu lipc, quouiamignoro quid patibr, el ad secreltim
Retulit causasquare poenasqiisesu.pra.dictae" fuero , perlimescq , et cohcutit carncm
suslinebil; quoniam confringens nudayit veriDci Vpriirerionppssiini.Illis respondil qui dictintim-
stinL,luere merealurimpius. nieani tr.emorl 'Quare ergo impii yivunt et
pauperis domum ; rapuit [Vulg.. pauperes piumfeslinus {Legefestiiie]deletidum. Se-
domhm rapuit], et non «dificavit eam. Nec sublcvaii sunt, confortalique divitiis? Se-
His serjnon.ilmssanclumJob cupiditateinexplebilem dicit. quens pfpgenies. Fraterna cogna-
- Quemadnioduin et men eorum permanet coram eis. Propinquo-
est satiatus venter ejus, et cum habuerit (io. Nonsoluriili|ii,sed eliam nepotesin conspeelueoruni.
tu ipsejtislojiidieiopalrimoniumluiimperdidisli. Quia rum turba et nepqlhni in consppctu eorum,
quaa cup.ierat, possidere non poloril. Non Familiajepfumriullamdiscordiamhabenles.
demensabjusiibs.iiLesiioiipavil, nec peregrinosrecepil; Djpmus eprum securas sunt et pacatas; e{
et pfoplerea nlhirremanealrie boriis suis, id est, faculla- D.uracorreptio. seriienre-
rcmansit de"" cib'6 ejus, et proplerea nihil B "" non est virga Dei super illos. Bos eorum
temTllitis. "'
Quonjainquanto cipit. arite tempiisrioriparil. eniia est. ' "
permanpbit dc bonis ejus. Cu.m satiaius conccpit, et non abortivit; yacca peperit,
inajoraiu sseculoadipisciliir,laijlp.inlo.lerabilioresanguslias 11011est vilulis aborla..Dominisgregiiqi priniafeliciias,"si
fueril, arctabitur, ©siuabVit, et om.his. dplQr gfex sLefililateirinorihabensconcepit." Seeuridasl cori;
patitur,quomodoiiivej)lacustodiat. el pon esl priyata foelu sub. Egrediuhtur
Q.uanidam capacitalema.njmse v 9.11- cepUis ad pariiijnvenit; lerlia antenisi hoc quoilpaftuijl
Irem dicit, ut usque ad suirimiimorissuibTaspbcmiacitmii- esi, [icf riuitinieuiaad' peffeclum ducalur, qna3'omiiia
irruet ' iri" euih. Utinam iinp.le<ilur venlcr adfesseiinpiissa-pedemonstrat. Et siciit tuajora ad lia-
leiuf. Ifam,furdrjs diaboiisajviliamdicill quasigreges parvuli eoruni, et infantes eo-r
ejus, e.t ernittat m 'eumiram luroris sui, bendumconcessasunt, ila eLiammultigerminent adcusio-
GuttaiW "jaciiiis'
.---: leiitationumdislriclani retribulionerii dieijdtim. CumDominihonoribusej)
ffeeipial. Gumsepiiiaverit runi exsullant lusibus : ijenent lynipanum" e\
et pluat super illum bellum suum. Fugiel reb.usyimenl, subjecliin ludicrisartibjisfgauderit! .
levibres calairiitatespbsseeffugere,in atrocioiesiiicuitat. cyTi)<ira'm,'el gaudent ad sphilu.hi organi.
Omriis necessitas 11011 iiicoiigrue fefrum vocalur., quia. Temporaiibus.Umbra similes. Et jntra lempus
vitariiinOpismoeforisvulnerecrueial. Ducunliri bpnis dies shos', et in punclo ad
arma ferrea, et irruet in arcum ffincum. ljrevissimumad tormenla inferprum deseeridiint','qiiia
Arcusisle diabulusinlelligilur. de inferis. Quiainliumane o.niuisiqnglLud.oviLEepfajseiilis punelus[Legepunclum]essij
Eductus egrediens de vagina sua, et fulgu^ cum
cbgriose'il'iir, iiiieterminatuf.' Causaniperditionisitri-
premit quemcorrupil. Quiasimuiatse in AngelumTucis. Q C• iiifernri descendunf. Opi dixerunf Deo''"';"
rans in amariludine stia. Vadenl et ve- piofu.niaperii.'
afdenl soeii principisadversarii. Rececle a ijpbis, scjentiam yiarum tuaruni
uienl [Vulg. in amariludine sua vadit, ct poluiijus'. Ouis est pmnipolens ut serviamus
Peccata sua ei? et quid nobis proderit, si. 'p.r^Verim.u,l
venienf, etc.] super eum horribilos. Omnes "" Qui.aglorjae.prup),qu* luru.ppraiis apparuil,man-
in
pravi corde abscondunt,eisque plurimunideleclaniur. illnm? Verumtanien qpia iiVoiisunt ip m.anH
tehebise abseondit* sunl in occiiitis ejus. SUKIuou erit. Quia.pr.ojia^. gloriq, per^
Vindicla quae semper ardet; qua? omnia quse ei injecta eo.rum bona suq, popsiliuin iem.poralj impiorum loqgq
fuerint, concremat. peluaigno.miniaindueniur. glqrja tempor.ilis..
Devorabit eum ignis, qui non succenditur : sitame. Quoties iucorna impiorum exstiqr.
Quiacum corpore suo punietur impiusjusto judicio ' a Deo abund^nliaLormenLorum.
derelictus. Sancli guclur, et supcryehiej cis_ iuundqtiq, el dp-,
affligetur reliclns in labcrnaculo suo. Rcver unicuiquereddet. PecCjaloreseliinpjiita
vcl Angeliopera impii manifeslant. Quiaterren.ileslir lores diyidet
labuht creli iniquitatem ejus, et lerra con- furoirj.s. sui ? ErppfVsicutpaleai
peritnri sunt, ut omnino nonpossini.
mQriium dieuntcontraeum. Cogilalionesqiiasanle soliis ante faciom venti.et repafari sicul favilla quam turbp
surget
"'' adversus eum. Apcrtum erit ger- Deq r.eddente, Diabolnscum PQiiseiilieptilp.us
"sciebat, aperLaesunl. sibi poenaspaliiur teternas.
Menlisveiinlelilionis. Indie jndicii mittelur.in ienebras (hspergit. Deus servabit filiis illius
mpn domns illius, dclrahelur in die furoris D Tune seiet.djabolqs,id esl, sentiqt q!',an(lP dplorcni
exteriores. Omniumopefum relributio. In sanctum p£|tr,is; et cuni 'reudiderit, tunc pscTet. jlietur.
Vidp-
Doinini. Ha3c esl pars hominis impii a Deo, id
Job omriiahiecdixerat noLanseum impiuniesse. ' bunt oculi estpoenam,qqiaduplex infelieilas,pati, et v|-
el hsereditas Yerborum ejus a Domino. ejus inlerfeclipnfeinVepriim [Vulg..
der.e. Aliidixeriint, et a Dpniino,npn.salyeiur.
CAPUT XXI. suam] , et de furpre piiinipplentis bibet.
Jam eiiimnovitse cumliliis,quisniildp(qusejiis,in.ffilerr
ULperfectusi)onmovelu.rinjufiis,sed Iraiiqiiilleeos do- Qiiid enipj, ad eiiui pe.rlinet dg dpjp° ejhs
precattirtit audierilianipra3b.eariiejusSei'hioiiib'uSquibiis liuirjdamnaudum.Djabqltis, cum rlivisiip.eusfeliciiale.nl
V Tlesponderis ahtem Job; qMxit : Audite, post sc,? cl si nunieius mensihhj' ejus dimi-
IJercCptiset cognitis, cogiioscanLse dipns poenite.tilia3^"! suariiquam liabiiitiii coTo,et iiitercisaest illa immbi-ialis
qpseso;, ' sefmones "meds, el* agite pceiiiien- felicitas;' QuTsDeopotesldieere : Qii;;reliaectalia facls?
':' Paiienter exspeclaie.' '-' dietur ? Numquid Dcuni quispiam docebit
tjani. Sustinete nie, ut et cgo lpqiiar ; quae'anle dixiriius.-' '• "SJealorpm in
si iiaTueritaptiim. scienlitiin, qui excelsos judicat? lsle mori-
et liostea, si' yidebitui-, yerba mea ri.dete.. hoc qnindo,et infeliceindiei,L cqijjmunemesse condilipiiem.
Si' intef hominesho.c niodojudicarxt, n6n'roifarer,'apud tpr r.obusiu's''et's'anus, diyps 91 felix. V!T*
Nuniquid c0,n(|ra! jipniii\ein disiputatio mpa scera ejps plena suni adipe, et medullis pssii
 1437 EXPOSITTOINT-ERLIXLARIS.LlBltl 40(11,. ^58
Ila et nune videmus, ut alii J± lestia. SanciumJab expjflh.riiL.quod noiicrederet
illius irrigantur-. Alius voro moritur in uhiqu.e.Deum,:Puias*Deum rarerequod facis?
abundaniiapirigriescant,aliisummaegestate tabescanl. oppressum ' iii. An cpgiias fjuQd De.iis expel-
amarittidine auima3, absquc ullis opibus ; cssc, sed in coelofumhabitaculiscohcludatur,
Ut divitumet pauperum una est nascendicqndilio,ita et sior est coelp, ci super stclla,rhm yeitices
ei lamch simu! in pulvere dormient, et ver- eiregtiominpr sit. Hisvefhis assefit sanclumJob
moriendu Quiain eogi- suhlimelur? et dicis: Quid enin^ no.yitpeus?
mes operient eos. Cerle novi cogitationes diccre, quodDeusfallatur,vel' etiamerret in judiciissuis,
LaLionibus veslrisiniquamdalis contra me seulcnliam. dubiLaii?'flu verpjiidicio.' A&usatsaucLum
veslras, ' e.t sententias contra me iniquas. c,t quasi per caliginem judicat. Niibeslatibu-
Meuiique irridenteset insulLanles. Jpb, utcrroremincurreretdicensmundumdivinapfovideii-
Dicilisenim: Ubi est domus principis? et liaiionregi. Quasie.xsensusaneli Jdl)diceret,quodDeiis
Si dubitalisan ium ejus, nec nostra. consid^erat, et circa
u_bj tabernacula igno.rarel euriiiiinpceriiemetideo
« pei^mitlereteumfatigari.
impiorum ? Inlerrogafe '''"'' Numquidimitafivis vitam
vera siril, inquirite ab'aliis, el eadem dieent vobis,qtiae
cardines crnli perambulat. Numquid semi-
quemlibet de yialpribus, el ha3c cadem in- iliorujii,'qiiiin diluvloel Sodomis
ego dico. Quialiicnon est divisiobono- l.iim sa3'ciiloruin custodire perierunt.' cal-
telligefe cognoscetis. Quia in die perdilio- cupis, quam
rum61 nialofum.QuiaslatuiLDeus diem, in quojiidicet Ut DatbanetAbiroii,quos,dehisceriie
orbemlerrae. '" cayeiual viri iniqui? Qhi sublati shhf ante
Impiusad judieiunivindiclae.
riis servafur malus, el ad diem fororis du- l> icr.ra,iniernussuscepil".Im.mmeiileinseira,siabiliLasvit»
Antiquiliostis, vel impiiin hocmundo. lemp.us suum, et fluyius siihver.tit fuii-
cctur. Quis arguet coraih eo viam ejus ? et eqrumsubversaest. Proplerflpostasiamefgodamnalisuiiff.
"*" nisi Deus. Impiusad mdrie.mvi- Riin tiaihen,lc\ eprum. Qui dicebat Oep : Ite-
delicet tormentorum.In augmenlumdiaboliin peccatis. ita saneLusJ^ob. Putabanleniin,quodDeiisin pec-
quse fccit qhis reddel ei? Ipse ad sepulcra cede a nobis : e.t quas.i ninil ppsset facere
Impiusinvolviturdumobservalquemseducit. catdfes u'\Uorieni nph etTunderet. Acsi diceret: Cur
ducetur, et in cpngeriem mortuorum vigila- omnipoieiisi aistiina^.ant eum, Curn ille ini--
Hocest irifernusfilijspeccali,quos diabolus|ieccali noji tijjiueruuL ' ' ab illis ejus bona?
""'"'"''* ''" aufefrenlur
• '• " Deqm,'ne ' "
bit. Duhis fiiil glareis Cocyli, et post se SanctumJobinblas-
suavilaledepipii.luiitationesuperbiseejus. plessel domos illprum bonis. Quorum seri-
Eosquosdecepit ipse se- piiematorum uumeruri)p6suil[ PlaceleiiimillisDeijusli-
omnem hominem trahet, et anle se innu- tia, siculet ipsi Deo: etde se laelabunlur,cqm alibs yide-
culurusatlpoenam. Hie coneluditomnem altercalionem lcnlia procul sit ame. Videbpntjusti ct lseta-
inerabi.les. Qupmodo. igilur cpnsolaniini me bunl tlolere. Superbia
(lisjmtaliimis suai, et aiuicosstios sine causaconiraeuin bunlur,eorumomniiio el innocens subsannabit eos. Nonne
ciTtarc, qtiiaeuiiinlTir.mautpro impiclalecrucialuni; ct uiique deleta est. KxlroiiiaquaBque
ille eeonlrapfobavit,qtiod saepein sueculnimpii prospe- succisa cst erectip eorum, el reliquias eo-
fiuslra, '''' cum responsio yestra repugnare ' '"•'' in die judiciipuriienda
pcccariTinum ' ! tribulatioife."
Hortatursarictum
vantu.r. Job, ut per
ostcnsa sit verilali. Ig rtim deYoravil ignis? Acquiesce igiliir,"" et
poenitenLiam convertaiurad Detim.
CAPUT. XXII. Post plagam,pacemelremuiieralioiiem
Respopdcns autem Eliphaz Thcmanifes habeto pacem, cl sempcr habebis fruclus
Quaiulibetmullumscienstilii videiris, ta:nenscientise necipiesaDeo. Audiqusepraecipit,el conserva.
dixil: Numquid Deo comparari polcsl ho- oplimos.
'"' Suscipe ex ore illius legem, et
Dei lion poieris comparari. Nemo Si Lefactorum
nio, etianisi perfeGta3 fueril scicnlia3? Quid pone sermones ' ejus '''
in
' conde tuo. Si reversus
justilia sua Dcumnieliorenieflicil,a quo prooessil0'mni's Ltiorumjioenileal. qtiotidiereparabisneoessaria.
prodest si juslus fueris? aut quid ei confers fueris ad omnipolentem, a3dificaberis; et
fiusjuslitiaj. Snbsaiinanli' Ipse diabolus, <iuiauclor esl orianiumiuiquitatunihic
si immaculata fuerit vila lua? Numquid indicglur.
sensuhocdicit. Si Deustimenslecumcertaret judieio. longe facics iniquilalem a tabernaculo tuo.
timens te arguet, et veniet tecuni in jucliciuin? Pro inollibusiactis, fortia: yel pro terrenis, cceje^tia.
et non prppter maliiiam luarn piu.vi- {'rodurocbrde, undas
iiifraexplauaLcausassihgularumiuiquilatumi Hoslilimore Dabit pr.Q lcrra silice;m; et prq siliceerittQr-
niam, et infinilqs iniqhitaies tuas? Aba<;iili§ii vivassapientiae. Cumh«R,qqai{iixi,impetrabis, om-
rapuerilaHena,vel pignpra" injusta exiofseritV rentes aureos. Erit ppinipotpns contra
pnim pignus fratrum (uorurp sine causa,, nipotensdefensorluus. EJo.quiumEjpminiintelligendum
hosles tuoa, et avgejiipm ppaceryabitur
QiiidnaereLurspoIialbrjSinegalordamnatur^SiculIijominus
et nudos sppljasti 'vestibusV 'Aquara !ass> I) esl. Delieiisuti \ue spirilualibus(iitaUjsrepieberis.,
prajctpitsilientibuspplumdare, tibi. Tunc super 0!«nip.oiehtetn deliciis af-
Panemgfa.veestriegasse,graviusabstiilisje.. LiberamIfontemad deprecandumDeuiiteleyaliis.
npn dedisli, et esurienti shbtraxisli paneui. flues, el levahis ad ncum fjiciem iuam. Ro-
Superbumeum el lyrannumilenoLat,'qiiod non sequiiale, Manife.stum gsl,,
In fortiludine brachii tui
possidebas terram, gabis eum, el exaudiet te,' et yotqIutua reddes,.
sedcrudelitaiesubjeelos sibi redargueret. Quiaqrioda te KemdiimtaxatjusLam. bonis acLibus
et pblenlissimus obtinebas eam. Viduas di- Decernes rem, et veniet tibi, ct in vijs
poslulabatnon poluil impelrare. Dumeos passuscs op- tuis lucebiltibi lus q-litiseDei. Juxla illudEvangelium:
misisli vacuas, el lacertos pupilloruni coni- tuis splendebit iuriien. Qui enim humilia-
1'rimi. _ ' Acsi dieerct: Malae Q!rise/iui»«JJfli'erif,<?sfll!obil»r(/.!ic.xiv, 11). Idem sensus
movisti [Vulg. coinminujsli]. Propterea 'cir- tus" fuerit, exaitabilur in gloria; et qui in-
conscienliieformidineliirbalus,eliam consiliumpatieulise superioriversicui.o. Nihit mali
cumdatus eslaqueis, et cpnturbat iefprmidp clinaverit oculos, ' ipse
* saivabitur. Innocens
perdidisli.Malameritprumtuqruinriqncredebasteaccep- operans."' graiia bono:
subila. Et putabas te teneqrjjs non vjsu-- enim salyabitur : salvabitur autein munditja
tiirum. Calamjtalumel miseriafumirfuii siipef le DJOT rum operum. _
i-um, et impetu aquarum inundantium nbn manuum suarum.
 1439 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONTMIAPPENDIX. 1440
CAPUT XXIII. A.ohscure dixit, nunc pluraliter, nunc siugulariter.
Kelictiscolloquiis CoutraLegem faciunt,ubi
Respondens autem Job, dixil : Nunc quo- pupillorum abegerunt, et abslulerunt pro
amicorum,quisermonibussuisadduntamariuiiJinemmeam, dicitur: Vidutnn el pupillum non omwimelis per calumniam.
que in amaritudine est sermo mens, et eos
Spoliaut.es rebus suis, vel
eLme convenain ad Deum, et dicamei, pro flduciacon- pignore bovem viduaa. SubveiTerunt pau-
manus plagse meffi aggravaia est super ge- persectitioneaffligeiitcs. ( Jui resislere non poiuerunl,ser-
scienliaemea?,quse sequutilur. Inlelleolu se cognoseere perum viam , et oppresserunl pariter man-
mitum meum. Quis mihi triboat ut cogno- vituLisubjeceruiit.Qnasiprsedonesfurliinrapiuut aliena.
Deumdicit. operibus bonis. In die judicii, usque ad suelos lerrse. Alii quasi onagri in descrlo
scam, e.t inveniam illum? et veniam usque ulique non ad opus Dei. Omni vigilanlia
conlemplalioneuidivinaepoteslatis. egrediuntur ad opus suum, vigilantesque
Ab ipsojudiciiejussequitatemrequiram. inslanl, ut de aliorum rebus sibi eLfiliissuis |iraeparent
ad solium ejus? Ponam coram eo judicium, cibum. De frucli-
.hoc est, cuinliduoialoquar. Ex Domini ad pisedam, prasparant panem liberis. Agrum
etosmeum repleboincrepationibus.Utsciam bus agrorumfuranlur. viuelaaliena dirijiiunl.
rhei responsionecognoscam, quid causaj exsliterit, ut nonsuum dcmetunl, et vineam ejus, qucm
homoiniiocensmaliscruciatuumdepuLetur.Per Lolumigi- Nonimpleulesillud:
tur libellumisLumuno sensu ssiictoJob ad Deuni queri- vi oppresserunt, vindetniant. Nudos dimit-
verba qua3 mihi respondeat, et inlelligam Si videris nudum,operi eum. quo lem-
monia est. Potentia sua, quia omniscrea- jj tunl homines indumenta tollentes, quibus
quid mihi loqualur. Nolo multa formidine pore ulilissimum fuit., Aqnis de monLibus
tura suslinerenon potesl. idijisum non esl operimentum in frigore; quos im-
conlendat mecum, nec magnitudinis sua3 fluenlibuscopiose infunduiiLiir.Qui legmen non babenl,
repetit. Sensu optantis locutus est, non bres montium irrignnt, el non habenles
mole me premal. Proponat a3quitatem con- peLrarumumbraculisadoperiuniur. In duabustebus
jubentis. per causamjuslitisevic.torexislam. velamen, amplexantur lapides. Vim fece-
tra me, et pervenial ad victoriam judicium eos deiiotat, in vim faciemlo,et pupillumopprimendo.
Dumomnes parles mundi enumeraL,dicit eum Inlirmasmenlesfortia
meum. Si ad orienlem iero, non apparel; runt depradanles pupillos, et vulgus pau-
habilare ubiquetolum: sibilamenomninoesse iuvisibilem viLiorummauifestumesl. blandimentadecipiunt.
.confitetur. Dei limore et cuslodiaderelictis,
si ad occidenlem, non inteliigam eum. Si ad perum spoliaverunt. Nudis et incedentibus
sinislram, quid agam? non apprehendani Supra hostilitalem est nee a seminudisspoliis absLinero.
Invisibilemcrea- aliis Ipsamualurselegeni,vel frugem
eum; si me yerlam ad dextcram, npn videbo absque veslilu, cl esurientibus, lule-
turis eum ostendit. bona?voluulalis. Hoo malum iuiquissimumest, ut sub
runt spicas. Et inler acervos eorum meri-
Quiaviamconversatiouisejusoptimenoverat. Tamquam iructibusaliorumalii
illum. Ipse vero scil viam meam, et probavit reqniescant.
atirum igne,excocLum,ita me tribulationibusprobal. Quia alii inebrianturvinoeorom.
me quasi aurum quod per ignem transiit. G diati sunt, qui calcalis lorcularibus sitiunt.
Prseceptaejus imitatus. et quod VasLilas
veniebat.
civilalisusquead gemituuiin civiLalehabitantium
Onmium
Vesligia ejus seculus est pes meus, viam De ci vitalibus fecerunt viros gemere, el anima
jubere voluit, custodivi;in parlem alteram. afflicLorum, sive.qui in corporegladioferiuutur, s:ve qui
ejus custodivi, el non declinavi ex ea. A in animo limoris moerore. Sine vindicta permanerenon
UtDavid vulneratorum clamavit, et Deus inultum
mandatis labiorum ejus non rccessi, et in sinii hoslem. Inimiciutique Dei, qui vera lux
ait: In cordemeoabscondieloquiatita(Ps. cxvm,11). Quia abire non
sinu meo abscondi verba oris ejus. Ipse patilur. Ipsi fuerunl rebtlies lu-
esl. prsedicliluminisjuslitiam. ad Deum poenilendo
ejusesseseniperest. Iiocest, abseonderea scientiaDei. niini, nescierunt yias ejus, ncc reversi sunt
solus est, et nemo averlcrc polest cogita- redire noluerunt. Manediclumest, eo quodpublice
quod slalueril, pra?.lerirenon poterit. per semitas illius. Mane primo consurgit
liones ejus, et aniina ejus quodcumque vo- etclara luce malumcommitLalur.Polest aulem eLde ini-
me
Cum lormeniisaffeeeritut volueriL, quis judieibusintelligi,qui ad hoc maturius surguul, ut
luit, hoc fecit. Cum expleveril in me volun- causam egeni el pauperum, muneribus corrupli, prse-
quanla adhuc volueril, mibi infiigere varicenlur. quorummisereri debuil.
lalem suam, et alia inulta similia piseslo homicida, inlerficit egenum et pauperem,
poteril. a poienlia majeslatisejus. Publicushomicidia,eliam fur uocLurnusefficitur. Cordis
sunt ei. Et idcirco a facie ejus turbatus sum; per nocltin vero eril quasi fur. Oculus
cogitaLione|>erpendens. p ejus oeulusfugiensnoliliamlumiuisDei.
el considerans eum, timore sollicitor. Deus adulteri observat caliginem dicens : Non me
Pavore solvil. interiora mea solvenslimore. quianoluilinlelligere, ut bene ageret.
niollivit cor meum, et omnipotens conturba- videbit oculus : et Opcriet, ne agnoscatur
Nmisumindesperationeadliucpressuspropler plagas [Vulg. non habet ne agnoscalur], vullum
vil me. Non enim pcrii propter imniinenles IuLenebiisdomorumii-riiplioiienimedilalur. Apudse
quas palior. fidemmeam infideiitasnon operuit. suum. Perfodit in tenebris domos, sicut
tericbras, nec faciem meani operuit caligo. perdiemdefiiiiei-untadiilLerinacolloquia. id esl, Ciirisium.
in dic condixerant sibi, et ignoraverunt
CAPUT XXIV. Si eis per casLigationem Dei lumenvitseiugeratur,
Quiaipse omnia scit, qui cuncta creavit. lucem.Si subitoapparuerit aurora,arbilran-
Ab omnipotente non sunt abscondita tem- pro conscientiae s usemalose arbilranlurmortemsusiinero.
Quianemoeum Ila iu peecalisviveredelectanlur, ut
pora. Qui autem noverunt eum, ignorant tur umbram morlis. Et sic in tencbris quasi
plene novit. Couiraillud prasceptumMoysi:Nolitrans- debuerunlinlucevirLulum. De pecr.aiorihusdicit nullum
ferre lerminos,quosposuerunlpatres lui. pondushaiienlibusiructuumbonorum.
dies illius. Alii terminos translulenint, in luce ambulanl. Levis esl super faciem
comederuntaliorum. Abhoclocousquead finem,nimium MalediciamparLemdixii eam, t]uaeuon esl Dei, sedmundi.
diripuerunt greges, et paveTUTit eos. Asinu.n aqu»3: maledicta sit pars ejus in terra;
14H EXPOSITIO INTERLINEARIS LIBRI JOB. 1442
Ut non seqtiaiurfidemEcelesia?. Impii nunc ignem J t fueril docere eum a quo esLille.
ncc ambulet per viam yinearum. Ad nimium "sapientiam? el prudenliam luam ostcndisti
ardeutemsentiunt, nunc nimiumalgorem. viudicta plurimam. Quem docere voluisti ? nonne
calorem transiit ab aquis nivium : usque id esl, animamtuam. Diabo!us,velsuperhiho-
apud inleros. Deus, qui non solum eum qui fecit spiramen (uum? Ecce gigantes
ad infcros peccatum illius. Obliviscatur ejus mines.siibterra,idest,iiiinferiio. omnessimul inlideles.
misericors,sed etiammisericordiadicitur. gemuntsub aquis, et qui habitant cum eis.
peccata peccaloribus. ad veniammi- ScienliamDei nihil latere [lolest. Diabolusnon po-
misericordia; dulcedo illius vermes; non sit Nurlus est infernus coram illo; et nulium
sericordiaent>nperlineal. Diabolus,qui numqaamfruclum testseitbseondereapolentiamajestalisDei.SepLenlrionem
in recordatione, scd conteratur quasi li- est operimentum perdilioni. Qui extentiit
poenilemitehabet. Peecalumin hominefovit. dieil, eo quod impenelrabilisest, et in longo remotus
sive, animasinfnietuosasvirlulibus. silenlio. Quia ex nihilo 1'acLa
gnum infrucluosum. Pavit cnim sterilem aquilonem -supor vacuum, et appendit ler-
de corde npera boua. Aiiimamvirtim Deumnon lia- est, sive quia nulloftilcimentosuslinetur.
benlem, el sanciilalisviribus deslitulam dicit, quam mo- Mododicuntur ligat», quia non simul
nere noluil.ut rediret. ram super nihilo. Qui ligat aquas in nubibus
et qtia3 non parit, et viduas bene non fecit. effundunlurin terras, sieut in diluviofactumlegimus.
Si forlesprostravil,adverle quid feceril de infirmis. Non suis, ul non pariter deorsum.
Delraxit fortes in forliludine sua; et cum erunipant OccullaLionem
Sententiamatque terrorem judiciisui.
cretiil, quodin viiasua lam perdiLaslare possit. Ut excu- j : Qui tenuit vullum solii sui , et expfindit
steterit, non credet vilffi suae. Dedit ei suam,quia rari sciuulsecrela Dei. Nonsinet DeusSaii-
sare se non possit. beneficiumpietaiisper su- super illum ncbulam suam. Tenninum cir-
Deus locum prenilentiee, el ille abulitur eo ctossuos snpra mensuram tribulari a ]>opulisinlidelium.
perbiain conLempsil. Nime illi pluraliler dieunlur, de Quia in fine mundidesinuut ista
in superbiam. Ocuii autem ejus in viis ejus cumdedit aquis, usque dum finianlur lux
quibus prius singtilariierdixerat. ila variare. Angeli pro decore dicti.
[Vulg. sunl in viis illius] elevati sunt ad mo- et tenebras. Columna3 coeli iulremiscunt el
Moxdefecluri. praesenliameonditorissuiventsraiilur.Hic bealus Job po-
dicum. Et non subsistent, et humiliabuntur pavent adventtim ejus. In fortiludine ejus
[Vulg. humiliabuntur sicutsomnia, et aufe- tenliamDei narratBaldad, ne se adjutorem Dei seslimarel.
Quia vita priesens brevis est, Diabolum,qui
inutilisstatus impiorumsomnocomparalur. repente maria congregata sunt, et prudentia
renlursicut,eic.], elsicut somniaaufercnlur, dejecius esldesublimi ccelorumsede. Spirilus sancLus
Diabolus,el impiuslanla facililate comminuitur,ut ad ejus percussit superbiam. Spirilus ejus or-
nihilumdeducaiur. Apostolos.Doetoribus parturientibus Gliosfidei, pietale
el sicul summilates spicarum conterenlur. sua Doniinusadjuvat,ul liujusmodifetus edant.
Quodnouita pulalisquemadmodumdixi, quis ex vobisde Nocel suis Sancliscallidabestia, a
Quod si non est ita, quis me potest ar- quibus e.xcludilur,ut in eis ullra non habeai poiestalem.
falsilaieme ronvincerepotest? qui dicilis, quod omnia navit ccelos, et obstetricanle manu ejus,
gucre esse mcntitum, et poncre anle Deum ( ] In quo nihil esLrectum. Quiin superioribus
in hoe tempore addal Deus peccutoribus,qusemerentur, educlus est coluber tortuosus. Ecce hu3Cex
quod in meamsuggillationemasseritis. dicil: Quia nullusomuiacomprehenderepoterit.
verba mea ? parte dicla sunt viaruin ejus, in et cum vix
CAPUT XXV. Hominemassumplumdicii, qui Danieie la|iis
excisusdicitur. Hoc.enim diciL:Si assumplumhominem
ConvictusBaldad,dixit: Non jam facit judicium,sed non [ilene inlelligimus,qui ad comparationem assinuentis
!
Respondens autem Baldad Suites, dixit: Deistiila |>ermodicaest, quantomagisipsam diviuilalem!
differlin posleruui,el apuds« reposiltimlenet. Ipse lamen parvani slillam sermonum ejus audicrimus,
Poteslas el terror apud eum est, qui facit Quia divinius tonilruo com|>aralur,quod de ccelo lerris
pacem in Sanclis,vel in Angelissuis jungiler possidebit. quis poterit tonilruum magnitudinis illius
InQuitusnu- inlonuil.
concordiam in sublimibus suis. Numquid inlueri?
merus esl mililumejus. I|ise enim illuminat
est numerus mililum ejus? et super quem CAPUT XXVII.
omnem hominemvenientem in liunemundum.
non fulgel lumcn ejus [Vulg. Surget lumen Significaiquod ea, quseprius dixerat, per parabolam
NonBaMadrespondet ad ea, qu* disiLsanetus Addidit quoque Job assumens parabolam
illius]?Numquid jusliflcari potesl hoinocom- maximediceret. HocjuramentoposleaubisunlPropbeia;.
Job,sedjuxtailliitiisenstimdicit,quemelillisa3pedixerunt. J)um permiltii pati, auferre Quifacit quod voluent sub-
paralus Deo? aut apparere mundus n;itus de ] » judiciumdicit. audilur, vivit.
muliere? Ecce eliatn luna non splendct, et Tem[ioreabstulisse
suam, et dixit : Vivit Deus , qui abstulit
Angelielsupernaopotestates nou possurilcomparariDeo. dicit, quod ad dispensalionemjusli judiciiperlinet. _
stellse non sunt munda: in conspeclu ejus.
Pro eo quod sicut vermis ex corruptione nascitur, ita judicium meum, et omnipotens qui ad
Miserianiprseseulemdicit, qua replelus est.
Quanto magis homo putredo, et filius ho- aiuaritudinem adduxil animam meam. Quia
et homo.
minis vermis 1 halitusjani atlenualus est iu me. Qui corroborat me
donec superest halilus in me, cl spirilus Dei
CAPUT XXVI. ul susiiueamhos crncialus. ut juslosvosessedicam.
SanctusJob amicissuis numquamaspererespondit cumilli in naribus meis, non loquentur labia mea
Respondens auiem Job, dixit : Cujus ad- iniquilalctn; nec lingua mea meditabitur
ei apertasinjuriasirrogarenl: nuncantemvidensDeoinju- mendacium. Absit a me ul juslos vos csse
jutor es, numquid imbecillis? et suslentas quam vos quasiblasplieiniis
riamfleri,jusuiiiidignalionecommolusest, etverbis arguit judicem. Donec deficiam, non recedam ab
Bjldad,quodiia loquerelur, tamquaiiiDeusinfirmussit,et nieismeasseriLisperdidisse. Donecvivam,jusiificalionem
brachium ejus qui uon esl fortis? cui de- innocenlia mea. Juslificalionem meam,
egeret auxilio. Beatus Job miraus quomodoausus meam non deseram. Hocloco omnis
disti consilium ? Forsitan illi qui non habet quam ccepi lenere, non descram; nec enim
-b& AD TOMIJWtll OPERuM S. HIERONtMI APPEJSDIX. iU\
vita, prsesensejus vita inielligenda"pSt, tetripdfequo haecA Forliludo de riioliilieemendatuf. Durtis corde,
dicebai, quia male suadentibus el folaspheifiiamProplie- Ferfum de teria tollitur; ei Iapis solutus
tanlis hortantibus non consensit. fideisestu, instiribrafiicbrifessionem. Finem pcccatis, vel
reprehendil m'c cor meum in ouini vila nica. caJore in «es vertilur. Tempus posuit tene-
spifitu hoc dicere niagis videtur. quam voio nialemcenLis.
A m'e etiam fidediscre- malisboniisibBs. qualemeriluui homoaccepturussit.
bris, et universorum fincm ipse conside-
Sicut impius inimicus nieus, et adversarius diabolum[jropterefrores. quod'dot-tvinamejus mors
pat, qui milii opeve nonconcordat. id esi^ fictosel dolosos
rat, lapidem TJuoque caligiiiis cl umbtam
meus quasi iniquus. Quas enim esl spcs seqijaitiV.IriiqhbspaSsioCiiristlaSaiictis.quihiciibregrini
in amicitiai Quasi avariliaesilim patiamini interiiuiu sunt, sepaVai.
hyipocritse-, %i avare rapiat, ct non libcrcl moiTfe.DivMettotrens a popuiopefcgvinantc,
meuniisi nou acquieseilisDeo, ul vos iu hac vita emen- oblitusesl Ghfisiffstorimi, qui nonci-edidenintEvangelio.
dare ctffetis. Ttmc eriini impii ad Deuriicla- in p'ede qiioquedispMisationeni
Deus ataiinam ejus? Numquid claniorem ejuis CbrisLiadverte, per quem a Sanc.lissine via religiouisvi-
mare incipient, qutmdoloeusnon eril exaudieridieos. ventes separal. Quipro nobis pauper facLusest. _
Quandohnpiisultio veuict, hulluriiremcdium eos quos pbJitus est pes egenfis honiinis,et
audiet Deus, cum venerit supcr illuni an- Qtiasinune de Sodomaloquilur, qiiseferlilissima
eril. Isinbeodelectaripbtesl. elinvocaieeum, quiseta- invios. Teirade qna otiebatnf paiiis, ih locb
guslia?-aht |joteritin omnipotenle delectari, fuiij el propter peetiatShabitanliilihigne silbversaest.
lemexhibuerit, ut quolibetlemporemerealuraudiri.Dicit Quasipro opibusSbdomorum
et inv-ocare Deum in oriiui lempore? Docebo "g ba?cgenera gemmarumdicunuu\
illa qtraeiiabet Deusin poteslate sua, quaeetiam eis cupiai sxio ignesubversaesl. Loctis sapphiri lapidcs
vos per ihannm Dei : quae omninotens ha- quiaper lias acquirisolet. Fundis exlerrita;.
demonslfare, Quia in meam persouamhsecuni- quia prfe frequentia bomiaumvixillic aves esse pqterant.
beal.non abscondam. Eccc vos onines no- ejus, el gleba3 iilius aurum. Semitam igno-
versa dfcpfomiiis-, ratkmem nonhabenlia. (Tanta)arbofumbpaciLaLe contcctaest, ut eaniaves
stis; et quid sine causa vana loquimini? desupervolaiitesas'pieererionpossinl.
necinluilusesleuni oculus vulluris.
Ac si diceret: Hsefc,quajsequunlw\ ittipiiac yiolenti,non ratavis, sibi ipsa tellus cuiicta iereb.al.
Ha3c est pars liominis impii apud Deum, et Quia Mercalorunijqui. propter inslanrjiiiicrufrietiamin posLe-
nvodb,setfiri Tuthrojudicioab oriinipotenleDeb percipient, ris suis iijii iristitefuriidicti siiril..
ljffiredilas vfolenloruni. quam ab omnipo- Nbh caTcavefhhl filii ihsliibruni,
In filiisel nepolibus omnemposleri- pfoptei freqtieitiiam eam nec
lehte &hsdipieht. Si ihuHiplicali fuerint filii populoruiiiibi beslia3 iransiro non
poluerunt. fsuiicadClirisiUriicoiivei'-
taieinriiaTaigeneratioliisiispexit. Quia acognilione ifertfansivit pef ^ahi lecena. Ad silicem
ejlis, in gladio ilrunt, ct nepoles cjus noh lituf, adroftitudirieiiivirtliLisSiia?:siipijfbos,vel aiaholtiin
vefiiaiis sUritalierii. Imitatores malorum j;arenlurii novissimesubversos.in advenluFilii Dei.
saturabunluf pahe5 et qui reliqui fueTint exlehdit mahum shahi; subvefiit a "radicibus
d'aaiii'ahtufiribfte iutiifa. Nonliabenles iii ApbstollS,sive iri Gerilibus jfitis dufbs;
ex eo, sepeliehtur ih ihtefiluih, el viduse gfaliam suamiJe'dit. ul esL:
lihque lempbrTscopiarii. IiTagriiLudo avafiliaTiriipioruiii nionles. In petris rivhs scihdit; ct Onine
ejiis elhoh plbfabunt. Si compuTavcfii qiiasi G 0~cullDomibi"su'perjustos. Sfecfeta'emiscientise
lerraj luli iitatefiijecoiribafaLurpfb.iler ilnmerisitaiem pretiosum videi ocuTus 6jhs. Profuhda quo-
lerrani afgehtuni, ct siciil lutiith prsepaia- liominum,qui sic decurruht a'd ilinfiem qiiasi iliiiilina^
diViiiafum. Auterens, et crederitibusfacundiampfte- nialitiiiiiieofuih:
veirit yesfiihehla. PiBehaiabit qtiidem, sed que fluviorum sefutaius esl, et abscondila
drcandiEvangeliumconcedii, pef quCdariimaevesLiuhlur. in revelationem. KisiDeo demunslrante,nec ab
UtSaloriionaiL: Tliesaurizaiiturjuslis produxit in luccm. Sapientia vero ubi in-
dkilimpeccalorum,vej Clifistus,eloqueriiiams;eculafiuiii. homineiiiveiiiridiciL.
juslus vestietuf illis. Etiiiargeiituiii sua. iiinoceiis venitur, et quis est Jocns inteUigenlhie?
gic ille f equieseii prbsperilaLe Tantum [iretiosaDt-,ut quanlum sit ejus meriLumhomo
dividel. JEdificavit sicul liheri doniuni suam, peniLusiguoret: omne vero pretium non est ea dignum.
lam cito gaudiumejus transivit. Cumin sdirmum In iiis, quiyolu|ilaii
et sicul cuslos fecil umbraculum. Dives cum Nescit hbmo pfetium ejus, nec invenitur in
niorlisvenerit,niiiildefacuUatibussuisliabebiL.Iu resur- carnisserviuutsieciilariler. Inferuusdesignalur.
dormierit, nihil secum aufefct; aperiel ocu- terfa shavilef vivenlium. Abvssus dicit :
rectiorieiiuUtimmeritumbonioperisinveniei. PrEediclum Quia sseculareshominessa]iienliamamorisDei non
los subss et nihil inveniet; Appreliendet eum l)b'cs&culuinsigniflealur.
divitem slibita egeslas. in caacilalesua. Nph est in ihe; et inafe loqhiUir : Non cst
habent. Hoc dieit,quod liuliares, quamvispfeliosa sitj
quasi aqua inOpia j nocte opnrimet eum Jiuiesapibntiaecbinpafaripolest.
tribulalio-. S'eiitentiaDei danmansillum.
teihpestasi Tbllet eum vcntus urens, el fj Hiccum. Nbh dabituf obfizUm prb ea, ricc
'dc cofpore. Quodsspieiitiatriistdm riullus pro IfiefiLbejus posSit sen-
reperite rionimpelu pfseveiiiet; life iiul elbqui, lii'cifidical.
auferel ehhi velht lufbo*. RapiiH feuin de loco
Dcus posrtamliiefltairijCuiiieifeddel Seciiifflum opefaejus; apiiendetuf argehluih ih cbhimufalibheejus.
Iri Itidia 'bmueSidbloruiriciilLbfessigtiififiaiitiif,ifi qua
suo, el miltet super feumj et ifOh pafefeU cullsres pretiosinasciintuf. qui lapides<pTij tidflsunl.
Noiiifenebitiifnaairiti<3Jiis_; lit saTveiuf.- iilii <3ixeriinl: Non conferetur linclis Indias
D<3 ihahu ejhs fugiehs fugiet, islringet su- coloribuis, hcc
idolorumreligio nomine fulgeat DfeitStisrallaciter.
Plaudetsflpef•eiiirimaiiibiissuis, etirabeteTjm.delotosuo. quod vel sapphiro.
lapidi sardonichbpfelibsissihib,
pcr ehhi hiahhs suas, et Bibilabil super Clari homines inlelliguntur, qui in hoe saeculonomine
fttfbcilatem poenseagiiifiCiii. dignilatisfulgent, e't diviiiaruriiglbria. Pro iiiliilo
illum intueiis locnni ejus. t
Noti ada3quabithf ei aufum vel vilfiim; hon
GAt*UT xxviii. Eniriideputartiuf hbbilessaeculi,si iimoferiibei rionliabent.
CelsiLudines
Sbmo sarietuseloquehtiamlideiSBanihTa? SeiisiBus8ftfim. computabutitur prb ea vasa ahfea ; excelsa
HaJjet ar<j*ewtuia venarum suSruili pfin^ sleeuli jiidigniae" efiint riieriibria in cohiparaiiohe iliius
ajiJfitaliinteUeclui. Qiiia iii tribulatibHeveiul atiftrniiii Blemihehiia hoh hiempraburithr iii cbihpa-
igfie pfoiSritnfi Sapieiiiise. DonoSpifiiiis sancti. de siiperiiis
cipia, el auro Iheus est; in qub ctrnflatur. falibhe eius. Tfahitut'' auti3ih dc 'bcciillis
 Uii 6ii?i3STTi6 INf JiRLiNfiAftlS iMi <J$B. iU%
assumitur. Onmiafiaee nominaideoad memoriamdednxjt, \ quam famareferebat, et itleoomnesiaudabanteum.
sapieniiai Non adffiquabitur ei topazihm de et oculus videns iestiihoiiihm reddebat mifti,
quia nullacreatura potest compararilimori Dei. Oppressumegenum,qui clamoresuoyiui paLiseiudicaliat,
de mauu violenti iiberabani.
JSihiopia-, nec linctura mundissima compo-
Eodemsensudicit,quo super: Sapientia ubiinvemlur? quod liberassem pauperem - v-ociferanteuj-,
neliir. Unde ergo sapieutia veniet, el quis Oi-pbarium defensioriisauxilio destiLulumab iniquo erue-
id esl, oainiumcarnalil.ef bam. . . Iu viJuis, et
locus esl inteiligenlias? Abscohdila est ab et ptipillumcui noh esset adjutor-. Benedidio
in mundovivenlium. ptqiillis,et pueris, omne genus humilium el afflicLorum
Homines superbi SiveuLalii ,
vel leves, qui alla sapiunt, el in imis uibfanlur, intel- dueruot, pauperes.
oculis omnium viveulium; volucres qUhqnb pueri [Vulg. perifuri] supcr me veniebat, et
liguntur. Diaboluset sateliites ejus. IVrcepefu-it..setl uesiguat, quorumhuliumsprevit. Ut esl:Sacerdoieslui
coeli lalet. Pcrditio et mors dixerunt: Aufibus cbf viduas consblatus sum. JustiTia iiiduius
per inobedienLiairi babe.reeamnoluerunl. Pro cefio scit induaniur animseillius
juslitiam(Ps. cxxxl,9). Aiisericortliaet veritas
eriiil iridiitnpnia.
nostris audivimus famam ejus. Dcus ih-
Deus quosapientiapi-operat,cui ctiam ipse ducatumprae-. sum, et veslivi (Vtilg. veslivil] rne siciii
Corbna fegali-, qiiia in 'eo-,Sicut diadenia,
bet, ad ioeumulique pacis setern». . . judieij verilas eiiiiirebat. Affeclrisfiie-
telligit viam ejus; ipse iiovit locuiii illiils.
Visilansnos iu pienitudinelemporum. ul in psalmo tatis vesiimcnto et dihdemate, jiidicib mco, Ociiihs
enim fines mundi intuelur, et oiliUia ejus his se'rriToiiibus oistfendk. i^alefiUjrri-affet-lrini
Ipse fui fcaico, et p68 claudo. Pater eram p;tu-
dicitur: Domhiusde cmloptospexil super fitios Itomimmg osteadi eis. Ne ritique aliqua «dvijfsililiiuii ai-Le"oj:pri-
(Psal. xiii,%. GraliaSpiriius sancti, vel
quae sub ccelo sunt, respicil. Qui fecit Veiitis peruiiii Ei causatti qham lresciebaiii diji-
ipsisAngelis. Doclrinasdicit,quas pfoplereiTectum divinse mererilur. iFortioresaddevorandumper
sarieiitieationis,pondushabere dicii. Doelrihatli gentissime investigabam. tonterebaml mo-
molasdesignanxiif. Hominemfapaceiridicit-,de cujusore
pondus, et aquas appendit mensufa. Quando
uiriusqueTesLarirehlinobisvoluitindicafe, i^ersecuiiohibus substantiariipaviperisvi abstuljt. _,
Ecclesiseprsetereundiviam aperit, ut Sariclbssuoi"'nori las iniqui, et tie dentibds illius aufercbam
In carne, quia sapiens quoiidie anLese mo-
ponebat pluviis legeni, el viaih pfbceliis
vincant. Fiituruhi pnevidittirnofetti Dei in iVmhdb. riLurpraatimor*edieijudiciii
ore Proplieiafiim pr«edam, Dicebamque: Ih niduib meb nio-
sbriahtibus. Tuhc vidit Vliarn, et ehafravitj. DieS-suosin resurreciioriebeatobesse opiat. Spes mea
quajreusoveriierrahteni. riar, et sicut palma muilipJicabo dies. Radix
et pr&pafavit, et invesligayk. Et dixit ho- et iides-, 4U£eiu 'iac exspeetaLionemea spril, paterii ad
Nrincexplaiiat, quodsupra 'obscurius'dixerat. divina eloquia; Memoriaciiviui
mtni: Eccb limor Dei ipsa est sapienlia, et mea aperia es.t secus hquas, et Tos hioflt-
verbiin lemporeLribulaiionis. Fruclus credeniis crescit
recedere a malo ihVeltigehlia. bitur in messione mea. Glofia mea sem-
CAPUT XXIX. semper.proselernrigaudio-. repugnaiio iorlis signalur con-
Per pafabolamdicturumsanctuiriJob, quaesubjecla sunt, per innovabitufi et arcus meus in manu mea
Addidit quoque asshmens tra vilia. Auditorumsuoram admifationernindi-
Job, pafa-1 Q instaurabitur.
ipsa ifluli inscriplione dignoseitur.Optat se re'v.oC3riad cal, quomodoeum venerareuLur. Qui nie audiebaiu exspecta-
bolam suam, et dixit : Quis mihi tribuat
illam 'ieliciialem,quam dudum cum Dei clislodia possi- bant sententimn meam [Jn Vulg. abesl]-, et
debat. Adfelicilaiempriniam pro sajiientiabocdicit, quia ajiud illos noii solumsajiientia
ut siin juxia menscs pfislihbs, et seetin- ejus elata eral, verum eliam consilium ulile valiie erat.
qnibusprospere vivebat. fanta fuit
dum dies, quibus Deus chstodiebat fnc ? intenli lacebantad consilium meuhi. Vefbis
glorialeriipofalis. supef cseleres ejus aucLorilas,ut nemo quidquafiiIbqufefetur,rlisi qiibd
ille loqiiebalur. ^ sensum eorum
Quahdo fesplendebat iucerha ejus supef ca- meis addere riihil ct Sii^ct illos
eviaentet. inter peccatorestilique,et ad ea,.quaeignofa- peneirabai doetfiriaejus. ahilebant, PlttVi*:et iiilbrisnorhi-
phtineum, et ad Jumeh cjhs ambulabam in slillabat eloqhihm meum. Exspeetabant
in virLute tne
bam,ambulabam,pfospefe ipsius. nibus, copiosam valrle efudilibuis Stiaescieriiiiariifesse
tehebris? sicut lui ih diebus adbTescehtiffi sicut pluviani, ei O^ suutn aperiebhfit quasi
Omriipbtens habitabal spifitaliief in cofde irieo, re- demonslrat.
me-iie, qtiahdo secrelo Deus efat in laber- frograviLaTeiriofUm.dicit.
ad imbrem sefoririuni. Si qhahdo fidebafh
mbLisviUoruirilumullibus. QuaridopraiseuUaDeifruebar. mirabanturvidenlesmerklentem.
naculo meo? Quahdo efat ofnhipblchs nie- Solilaserenitasvul-
tus ejris friistraturbata est. Etidbifco quasimlgiium atque
virlritesaDimaB adstabantei. Animsesuas ad eos, non ciedebahi, et Jux vuittis mei
cum, et in circuitu taeb piiefl hiei? Quando -fri pffecipurimsuscipiebaritquidquidin seferiilate "vultusejiis
gressusbonoruiriripefunisiiiipliciialeTavabal. FilirisAllis- " Ebiidoa>JitifcfrofeSjhu^
coiiLempIabanlur.,
lavabahi pCdes iheOs butyrd, et petra fun- hph cadebat ih leham. Si voluissem ire ad
siifiilargitef tiedit; ISraliaSpiriguesSpirllus saiictus. riiiiitateifiSuamosteiidit.
Quiainforla sedebantjlidicCls ebs, sedebam pfimus; cuihqh'e SMevehi
debat "hiihi tivbs nlei? 'Qnahdo proccdebarii qhisi
Iii reghi p~"dt'eH"l'i'a
JfilsefiSet
uljudirareritHitfariLeseiviiatetri. CiwrtIJstripus esset ad exa- fex cifcuihstanie
miasmdadivftfsanegbtia^catlledraiririiibi,ai firagislTopa- riioerentibussblatiurii exerciiu, efam laiheh ihb3-
ad port-am eiviialis. et ih pJatea parabant ca- priesiabat.
renlium consolator.
rabalitinptatea.HisversieuiisliitabrisreVefeuliamoslendit,
thedraifn mihi? Videbaht me juvenes, et . CAPUT XXX.
quam ei^ierito defefebarilseries et jnveiieS,principes et NorihbcjactaiiTiafecefat diviliafurii,se'd vil:Msfriijjioi
abscondeMntm', et senes assurgentes sta- Nunc autem deiident hi'e juiiiofes tehr-
judiees. fiim, ut defidenliumiflum .'patfes *ue'c'canibiisejii'sqribiii
bant. Principes «cssahant loqui^ et difitum pore, qubruni hon digiiabaf pStres ponere
shper^joivcbani ors suo. Voeem suahi cohi- damfueiirii.dignicomparafi.
biebaht hhbes, cl iihgua ebrnih ghithfi suo chhi cahibus gi-egis hiei."Qubrum vifitil hia*
Tamsaucla eral praBsehs'cohvefsaiib"ejiiS, id est, ignavla et
adlHBefeba"!. Auris audietts beatificabat ine, huiihi erat iftihi pfb nihilb, et vita ifjsa pu-
 Uil AD TOMUMIII OPERUM S. HIKRONYMIAPPENDIX. Ui8
vililate de.spectisunt. 4 sibi fuisse in prosperis dicit, cl in adversissubito com-
tabanlur indigni. Egestate et fame stcriles, mutalum.Poleslate tua poenanrirrogas,quia permisisti-
Praemiseriaet aviditale crudelem, et in duritia manus lua3 adver-
qui rodebanl in solitudine. Squalentes ca- Terreni houorisgloriaine subliniasii,qua a me
ea etiam, quseextra cibumeranl hominum,vel ferarum, s.tris mihi, Elevasti ine, el quasi supcr
lamitale et miseria, heibas manducabant subducla,ila elisussum,veluli supra venlumme posueris.
tamquamepulas, ac delicias invadebant, humectascon- venlum ponens, elisisti me valide. Scio
[Vulg. mandebanl] et arborum corliccs, et Posldelielum priniiparentisinlermisboniinum domuscon-
valles praj nimiaegestate seclantes. quia inorti trades me, ubi constituia est
radix juniperorum eral cibus eorum. Qui sLiLutaesl: il)iim abire voluisli. Reronciliaiionemmondi
de convallibus ista rapientes, cum singula domus oinui vivcnli. Verumlanicn non ad
in Christo prophelavilfuluram.Posl redemplionem,qua
reperissent, ad ea cum clamore currebant. in
Hoc superius loculus esl, dieens: Quos imbresmonlium p,;r lidem Cliristosalvamur, si iterum per fieccatuuirue-
In deserlis habitabanl lorrentium, et in ca- consumplioncm eorum cmilles [Vulg. meam
id est, Si in riitl homines, mamipielatiselcvante,per [loeniieutiam ipse
irrigant. emiltis] manum luam, et si conucrint,
vernis terise, vcl super glaream. Qui inler 'salvabis. ipse
Flere se pro affliclisd icit.
aeslusnovilissimorumseuliumfoliislegerenlur. salvabis.
sentibus Flebatn quondaui super eo qui
hujuscemodi laslabantur.ctcssesub ulique e.ondolebalinisero.
delicias computabant. Filii slultorum et igno- afflictus erat, et conipalicbalur anima mea
obscuri, et memoria penilusindigni. 1
B Benefici.idivina.
ct in lerra non ,
bilium, pcnitus appaientes. pauperi. Exspeclabani bona, el venerunt
Nunc in eorum canlicum versus sum, et niiseriaplagarum. Kactumest, ut pro luce prosperilalis,
laclus sum eis proverbium. Abominanlur it-nebraslormeuiorumiiiciirrerem.
manifestasunt, nec inier- mihi mala : prasslolabar Iucem, el eruperunt
me, e.t longe fugiunt a me,Prse et faciem meam Suas exprimilpcenas,quibusejus viscerain'erno
pretalionehisloricaindigent. muUiludine[ilaga- tenebise. Inleriora moa efferbuerunl absquc
conspuere non verentur. Phtiretramdolore enim fervore coquebanlur.
rum, quibus diabolusafflixiteum. quiapra3 non ulla requid. Pra3venerunt me dics afflictio-
suam aporuit, et afflixit me, et frenum po- Quiapoenajmeritumneseiebaui,ei tamen sine iracundia
poluitnisidifQculterloqui. hocest, tliviusevirlutispenuissu eram.
suil in os meum, et ad dexlerain orieutis nis. Mcerens incedebam, sine furore; con-
illalsesunt. Ipse est enim oriens ex alto, ipse dextera, id Animivirtule ad spem, publica salisfaclioneexoravi.
esl, virlusAllissiroi. Calamitates Dereliclusab homi-
calamilalis mea3 illico surrexerunt. Pecles surgens in turba clamavi. Frater fui dra-
frequenli repetilione me affligentes,velntfluclibusomnes nibus,illis avibus assimilatussnm. Hoead cumulum
meos subverterunl, el oppresserunt quasi conum, el socius struthionum. Cutis mea
Viasrectas conversalionismete subverterunt. poenarumejus periinebal,ut in slercore constitutiis,per
Viamjustiliaerneajconlur- niiilla lempora solis ardenlissimosratliosusque ad ossa
fluclibus semitis suis. Dissipaverunt ili- denigrala est super me, et ossa mca aruerunt
baverunt, insidianlesmihi. C
C paierelur. Felicilatemdierunisiionuu,el laetitiam,
nera mea : insidiati sunt mihi, et prsevalue- pra3 c.iumate. Versa est in iuclum cithara
negaiitibusproximismeisconsolalionem impeiidere. Tam et jueuudilatemin luctumesse conversamdicit.
runt, et non fuit qui fcrret auxilium. Quasi mea, el organum meum in voccm flentium.
veloei,inqnit, impelu prsedietamalasuper me irruerunt, CAPUT XXXI.
rupto muro, el aperla janua irruerunt su- Ego, inquit,animocumUisobtutibuscarnismea» deflnivi
nulloresistenle. Pepigi foedus cum oculis ineis, ul nc
per me, et ad meas miserias devoluti sunt. ae stalui, ut nihil omninoturpe atqtie obseoenuin mibiin-
desiderium remuueialioiiistuse,pa- cogitarem quiclem de virgine. Quam enim
Redaclus sum in nihili, el abslulisti quasi trinsecusnuntiarent,quoddelectaiionevoliqitalisintrame
riler ciimsalute, quasi venti iropetu,el quasitransvolantis partem haberel Dt-us in me dcsuper, el ha3-
ventus desiderium meum, et velut nubes hiiquiscogilalionibtisvolutarem.Kt idcircose virtulecon-
nubisceleritale rapuisli,quiaabripi permisisli. reditatem omnipotens de excclsis? Numquiti
perlransivit salus mea. Nunc autem in me- linenliajpraecinxeral,limensoculumDei, cum ipse st-ru-
id esl, a vigorissui intenlionedissolvilur. non perdilio est iniquo, et alicnatio ope-
melipso arescit [Vulg. marcescil] animade vermi- mea, lalor cordis sil, el omnes vias conversalionisbumance,
Quod rantibus injuslitiam? Nonne. ipse considerat
et possident me dies afflictionis. Nocte os cunclosquegressus actuumhoniiuumnoveril.
bus et de diemonibusintelligi ['OlesL,quia veriws, qui vius meas, ct cune.los grcssus meos dinumc-
meum perforalur doloribus; el qui me co-r, . pro elevationehic vanitasponilur.
carues eius comedebant,nocies dut-.ebanlpervigiles. ral? Et si ambulavi in vanitalc, et fesli-
Scalenliumvermiummul- SanctusJob cerlusde ,'equilatejuslilia;Dei,
medunt, non dormiunt. dum In mulliludine eo- navit in dolo pes meus; appendal me in
tiludo, semper se commovens, |ier me repere non manifeslarise optal Loininibus.Scire facialaiios.
cessat, vestemaltrivit. sttilera justa, el scial Deus simplicitatem
rum consuinilur veslimentum mcum, et opera meade via mandalorumDei.
quoni-im lotum in iinumvulnus redactum, incessabili esu meam. Et si declinavit gressus meus de via
haustuque diseruciat. Cordenonconsensiconcupiscenlia3,quamociilioblulerunl.
quasi capitium tunic» sic cinxerunt me
tunicre succinxerunt ejus; et si seculus csl oculus meus cor ineum,
[ Vulg. capilio me']. Operibusmeisnullapeccali maculaadliasrerepoluii.
se
AdsummamvililatemperducLuni dicil, quod vulneribus el in inanibus mcis adbcesit macula Scram,
et saniesicut lulumcomputresceret. cum quadamjuramentiexsecralioneconfirniat.
Comparalus sum lulo, et assimilatus favillse el alius coiriedat, et progenies mea eradice-
Inteiilionemoranlis ad Deumostendil. tur. Si deceptum est cor meum supcr mu-
etcineri. Clatno ad te, et non cxaudis me; Secuudum nalurse bonum hoc loquiliir,ut in
Perseverantiam ad Deum indeclinabilem se habere.dicit. Tobia scripiuiu esi : Quod libi non vis fieri, alteri non
Ptum et misericordemDeum feceris(Tob.iv,16).
jjto, ct non respicis me. Mutatus es mihi in lierem, el si ad oslium inimici mei insidiatus
UW EXPOSITIO INTERLINEARIS LIBRl JOB. U50
sum; scortum sit alterius uxor mea, eU A rumpulchritudineae specienjagnoruttiluminumdelectatus
Hseefunestaacde- dentem clare : Et lostalum est in abscondito
super illam incurventur alii. Hoc enim ne- sum,necquasiadoransea,eorumvenerationeosculatussum
teslabilia cogitate vel facere. Ignis esl incenlivae cor meum, et osculatus sum manum meam
fas est, et iniquitas maxima. Ignis est usque manummeam,nec creaturam pro Creatoreveneralussum.
libidinisomniavirlutumbona consumens. ore meo. Qua3 est iniquitas maxima, el ne-
ad perditionem devorans, et omnia eradicans Magmmiest si de
magnahumililassanctiViri. gatio contra Deum altissimum. Si gavisus
genimina. Si contempsi subire cum servo inimicissuis quis,cumpossit,ulciscinonvult: quanlomagis
mco judicium, etancilla mea, cum discepta- sum ad ruinam ejus qui meoderat, et exsul-
MagnafuLurijudiciicogilatio, apudDeumspeciosiusest,de eorumruinanecincordelaetari?
rent adversum me. Quid enim faciam cum tavi quod invenisset eum malum, ut expe-
quaeut semper cor in humililale deprimat,nequaquamin terem maledicens animam Famulilaborislaedio
surrexerit ad judicandum Deus? Et cum ejus. Si non dixe-
eisdem famulis conspicit,quod sibi stalus esl dispar, sed vicli,eseieri maledicebantDominumsuum, quia prohospitalitale,
quodnatura communis. Curnon aeque qua sancliDeo placuerunt,servorumsuorumodium
ei? Numquid runt viri labernaculi mei: Quis det de carni-
quffisierit, quid respondebo
debemusin cujuslibetnegoliijudiciodisculi,qui per con- traxerat. QuodomneslibenLersusciperet.
non in utero fecit me, qui et illum opera- bus ejus, ut saturemur? Foris non mansit
diloris potentiamsumus aequalilerfacii? Per hsec •_" peregrinus ; ostium meum viatori patuit.
tus est, et formavil me in vulva unus? Et si De his peccalis tantum dicit, quaecogitationibuscommit-
dictavir sanctusoslendilur, nonsolumad inopiampaupe- Si abscondi quasi homo peccatum meum,
negavi quod volebant pauperibus, et oculos tuiiLur,eo quod nec ipse celare voluit.
ribus, sed etiamad adhibendidesiderinmdeservisse. et celavi in sinu meo iniquitatem meam.
Pro omni alimento dixit, Pendet ex si
superioribus, ac dicerel, corammultitudine
vidua3 exspectare feci. Si comedi de panibus Si expavi ad multitudinem nimiam, et
implensillud: Frange esurknli panemluum. populi 11011 erubui confileri.
[Vulg. non habet de panibus] bucceliam Quiain rniseriisposiloindesinenterprajconlemptuinjurias
meam solus, et non comedit pupillus ex ea? despeclio propinquorum terruil me, et
Adiaudemcondilorisuarrat ab ipsoliccepisse,ut piusesset, irrogabant.Observans illud:Posuiori meocustodiam(Psal.
xxxvui,2), et reliqua.
quia ab infantia mea crevit mecum mi- non magis tacui, nec egressus sum oslium.
a quoaccepitut esset; quia sicutsuoopere inutero conditus' AuditoremDeum
non fuit, ita nec sua virlute ab utero pius fuit. implorat pro lantis virlutibus juslili»
seratio, et de utero malris iiiea; egressa est Quis mihi tribuat auditorem, ut desiderium
Juxta illud:Si viderisnudum,operieum.Ignotoetiam suse,sciens utique eum esse judicemjustissimum. ideo desiderabatob me-
mecum. Si despexi pereunlem, eo quod non meum omnipotens audiat? Et librum scribat
proximomiserlum se indical,quem praetereuntemvocat. ritum juslse relributionis ejus, librumab eo eonscriplum;
habuerit indumentum, el absque operimento ut humero meo portem
Hrecomnialoculus est ad significandiim_ ipse qui judicat,
Si non benedixcrunt mihi demonstraturuseaeterisinhumerosuo,locovidelicelcunctis
pauperem. lalera C conspicuo,
quemadmodum opus misericordiaefieri debeal, id est, ne illum, etelprolaborissuimeritiscoronagloriaccoronatus.
circumdem illum quasi coronam
alii auferas unde alii dare te arbilreris, ut Salomonait:
HonoraDominumde luisjuslis laboribus. mihi. Per singulos gradus meos pronun-
ejus, el de velleribus ovium mearum calefactus Librum, omniumbonorum auctori, ut eo me
Potestatem nieam conlra pupillum exercere nolui, gloriosiusjudicet.
est. Si levavi super pupillum manum meam, tiabo illum, et quasi principi offeram eum.
Si possibilitatisejusmodumnoluerit impetrare. Si viveret,
quandome in judicio, etiamex justilia, polioremvidi. Si adversum me terra mea clamat, et cum
etiam cum viderem me in porta superiorem.
In humpfoopera designantur.Nisi ita esl, inquit, utdico, et ratione uteretur, clamareet deflere injuste acta valeret.
irrili ante Deum veniantomnes labores mei. Indicat quod neque sine
Humerus meus a junctura sua cadat, et ipsa sulci ejus deflent. Si fructus ejus co-
virtus perseveranliaein bonis operibus. competenLibus laboris expensis,proveuiusejus assumpse•
brachium meum cum suis ossibusconfringa- medi absque pecunia, el animam agrico-
Qnasiergo tumenles super se fluclusDeum meluit, rit.nequaquamoperedurooppressi. Juxtaillud:Ea;sj>ecta>i
tur. Semper enim quasi tumenles super me larum ejus afflixi. Pro frumento orialur
ut faccretuvas, et fecil labruscus(Isai. v, 2).
qui dumveramvitam desiderat, omnia despicit. Firmissimo stabilita sunt verba
Quomodopondus Dei poterit mihi
ferre qiii despicit, si hoc et ille in verbere pertulit, quse (ribulus, et pro hordeo spina. Finita
per limoremprs&vidit? divina,et irriia essenon possunt.
fluctus limui Deum; et pondus ejus ferre non sunlverba Job.
Aurumeliampro nihilose iiabuissetestalur. CAPDT XXXII.
polui. Si pulavi aurum robur meum, et'
obrizum dixi flduciam meam [Vulg. fiducia Scriptorhisloriaehujus ex sensurespondenliumdixit, eo
Ut vera philosophiaehomonullovilio tenebatur, Omiserunt autem tres viri isti respondere
mea]. Si lsetalus sum super multis divitiis ! quodjuslus sibividerelur, nonex suojudicio. Chus et Bux
sicut nunc cupiditatis et elationiscontemptorforlissimus. [ Job, eo quod juslus sibi videretur. Et iratus
meis, el quasi plurima reperit manus mea. filiifuerunLNachorfralrisAbraham.De generatione Chus
Konsolum, inquit, idolorumculturis, verum eliamnecho- nascitur Job, el de generatione Buz ° Eliu nascitur, uode
et Buzitesdicilur; et ipse est Balaamalio nomine, filius
Si vidi solem cum fulgeret, et lunam ince- Beor, quem, ut in Numeris legimus(Nmh. xxxu), Balac

a Huc veri Hieronymi in Quajstionibus Hebraicisi

postea per inobedientiam et desideriummunerum, dum
in Genes. cap. xxu, 20, referenda sententia est: Se- Israel maledicerecupit, divini vocabulo ntmcupalur :
cundus, inquit, nalus esl de Melcha Buz, quem Sep- dicilurque in eodem libro: Et iratus Eliu filius Ba-
luaginia Battz transferre volucrunl. Ei ex httjus genere
i rachiel Buzites, dehujus videlicetBuzi radice descen-
eslBalaam ille divinus, ul Hebrmi tradunt, qui in libroj dens. ^Mdequa: in eum locum annotamus col. 33U,
Job dicitur Eliu: primum vir sanctus, et propheles Dei,, not. d.
PATBOL. XXIII. 40
 1451 AD TOMtJM III OPERUM S. fllERONYMI APPENDIX. im
rex Moabitarumad maledicendumIsraeli conduxerat,qui A __Ventrem enim suum, sive uterum, ipsammemoriamsuam
et spiriltmiprophetia?.habuit, sed norieo modovel gralia, En venler meus quasi mustum absque spi-
quo sancli Prophetae. dixit, eo quodpene omnessermonesJob et amicornniejus
indignatusque estEIiu,filius Barachiel [Vulg. aliquandiu diserepanlium, velut cibos inlra capacilaiem
id esl, Abraham. suaemeiuoriaecongregaverat.
Barachel] Buzites, tle cognatione Ram. Ira- raculo, quod lagunculas novas disrumpit.
tus est autem adversum Job, eo quod justum Loquar et respondebo paululum, aperiam
Ut ex verbornmconli- Justi judicii mei sen-
se esse diceret coram Deo. Porro adversus labia mea, et respondebo. Non accipiam
neniia demonslratur,videlur mihi quoii haec prius gesta tentia est, ul nec homini parcnm,vera dicendq: nec Deo
amicos ejus iratus esl, eo quotl non inve- personam viri, elDeum homini non asquabo.
sirit, quaehic legimus,quam illa, quaeiu Numeris legimus injuriamfaciam, ul eum injuste fecisseconlendain: eLid-
Direnl responsionem ralionabilem, sed tan- circo quod yerum esl lacere iibn possuin,[iraeserlimcum
de hoc Eliu, sive Balaamfacta, et viciniorfuisse lempori- ignorem quamdiuin bac vila subsistam;cum forsitandum
fcusAbrahaeet Nacbor,quamMoysen,ct quandosanelum Nescio enim quamdiu subsistam, et si post
Job verbis redarguit, juvenis fuit, el usque ad lempus haeeipsaloquar, auferet me faclorelcondilor meus.
Mqysisgraudaevusvixit. modicum lollal me faclor meus.
tummodo condemnassent Job. Igitur Eliu CAPUT XXXIII.
Aperte beato Job non pro sua, sed pro
eo Audi igitur Job, et omnes sermones meos
exspectaverat Job loquentem, quod se-
servavit. Quasijamaperlumoshabens,quoddiusilenliooperiierat.
,B auscuita
amlcorumreverentia, patienliam : Ecce aperui os mcum, ioqualur
Bjores essent qui loquebantur. Gum aufeui His verbis praemissis
vidisset quod tres respondere non possent, mea in faucibus meis. Simplici torde
Eliu lingua
iratus est vehementer. Respondensque menLempraeparalaudiloris, quodsine dclo, id esl, in sim-
filius Barachiel [Vulg. Biirachell Buziles, pliciLalecordis, purisquelabiis detiniluni sermonemlain-
Hoc solumputo breviler inLimandum, quodEUu,quamdiu serrnones mei, et sentcntiam meam labia
dixit: Junior sum tempore, vos aulem an- quamsenLentiatnsitloculurus. ULdet auclorilatemse au-
prb SetaLissuserespectu lacuit, sapienliorfuit: cum yero niea pura loquenlur. Spirilus Dci fecit me,
tiquiores; ideo demisso capite verilus sum diendi, ilaloqui exorsus e-sl,quod non possil non vera et
in aliis annorum muliiludinem, se praeferens,despicit, e.t spiraculum omnipotenlis vivificavil me.
indicare vobis meam senleiitiam. Spefa- non recla clicere,is qui Spiritu Dei faclus sit, et omnipo-
quam pueriliter desipial, ostendil. . Si potes responde mihi, et advcrsus faciem
fiam enim quod astas provectior loqueretur, tentis spiraculoanimatus.De creatione primi bominislCliu
et annorum mullitudo doceret sapienliam. meam consislc. Ecce et me, sicut el le, fecit
Dicit hocsibi magis videri, quod a spiriLuaguniur hoiui- forsilanboe dixit, in qua se velut in fonle uude defluxeril,
Sed ut vide.o spirilus in hominibus esl, et condUumdical.
nes, quibus Deus oninipolenssapieiiliaesuaeinspirationem Deus; Prolaturus et de codem quoque Juto ego formatus
dat verba ejus, exspectatioiienideposcit,
spiratio [Vulg. inspiratio] oninipotentis Verumtameii iiiiracuiuni meum non te
tribueril: quodinsuggillalionemproedielorum quasiex obii- suni.
inleSiigentiaiji. Non sunl longasvi sapienles, C , ut sub blandimenloquqdamel consolalionesimulala,niina-
quqdicii, velut ipsi solihocsapientiaebonumconcessumsit. leireat; eloquenlia mea non sit gravis tibi.
nec senes inteliigunt Ideo dico rum teri-orein mculiat, quo perturbatus Job lacile mtilti-
judicium. Dixisli ergo in auribus meis, el vocem ver-
audHeme; oslendam vobis eliam ogo mc-am cedat. Quid ergo dicimus,quod boc sensu
In hissermonibusosientliLse propter super- loquioipsius borum audivi : Mundus sum ego, absque
sententiam. Exspeclavi enim serniones vc- Deo dixeril: Quia querelasnon reperil in
biam ejusad verba seuumjudicanlispoliusquanidiseentis sancuisJob de et non est iniquilas
audivi veslram donec delicto, immaculatus,
stros, prudentiam ; me, el ideo arbitraius est meinimicumsibi? non legimus
slurlio tactiisse. in me; quia querehts non reperit in me.
disceptar.elis sermonibus, et donec pulabam Job boc dixisse,qiiaiiutique quasi ex sensu ejnsdemsancli
vos aliquid dicere, considerabam. Sed ut Ideo arbilralus esl me inimicum sibi; posuit
video non est qui arguere possit Job, et Job dicta suis verbishic composuil.
Acsi diceret: in nervo pedes meos; cuslodivil omnes se-
rcspondere ex vobis sermonibus ejus. Ne Id est, accuisarele debiieras,nonlaudare.
Nolite puiare, qnod iosantemDeusabjecerit, el non potius mitas meas. Hoc esl ergo in quo non rs
m,eritosuo, ut iila poenarumm.alaoiiiiiiadigiiissimesusti- Quamobrem,inquit, conaris adversus eum
fofle dicalis : Inycnimus sapientiam; Dens libi quia Deus ma-
j usliliaesi. juslificaluS. Respondebo
fiereL;voluiilasenimdivina, Nnllam, inquil, cohlefidere, eo quod rion ad singula verba querelarum
projecit eum, et non hoino. Nih.il locutus esl bomine ; adversus eum conlendis,
adversum me Job habuil dispulaLionem;sed neque ego ,. jor iuarum libi quasi salisfatiendorespondeal.
esl mihi, et ego nqn secunduni veslros ser- •" '. non ad omnia verba responderit tibi.
illum, quemadmodumvosfacitis, malediclionibusconvicio- quod Quiaiioniinmtilatquodloquitur,nisihocijisumvitaeuoslrae
rum aggredior. lllos ainicnsbeali Job isle Semel
mones respondebo iili. Et timuerunl, et non loquitur Deus, el secundo idipsuin
Cuminwepatione Deus aliquandoin
Eliu dicilab eo esse coovietos,usque adeo qui in suiscon- muLaliodeposeerit.
certaiiouibusstelerunt, non valenies ulLeriusprogredi, et non repetit. Per somnium in visione nocturna,
respondere ne(|uiveruut. homineingravioreniimmillitsoporem,ut sensibuscorpnris
abstulcrunt a se consopitis, ailimus ad suscipienrtaDouiinicaediscipliuse
responderunt ultra, eloquia.
Proinde el egq EJiu, ait, pro viribusftre.is: fcsp.oridefeteu- verba quando irruil sopor shpcr homines, et dor-
religetttr, qui sopor Dorninidieiiur.
Quoniani igitur exspeclavi el non sunt lo- De liis auribusDominusin Evan-
tabo, el ostendamvobis meam pariler et Job seientiam: miunl in leclulo. Tunc aperit aures viro-
quod ex jactantia vanilalis dicere eum saLisapparet in gelio ail: Qui habeluures qudiendi,audiat (Luc. vm, 8).
siibsequenlibus. fttm, et erttdiens eos instruil disciplina. Dt
ciiitij •steterutit ei iioti reSponderunt tiltra. id est, a peceaiis.
VRespOudebo et ego partem meam, et osten- avertat honiinem ab his qua3 facit, et liberet
dam scientiam meam. Plenus sum enim ser- Quoniamsicut pef gladiuminfer-
eutn de superbia. Eruens animam ejus a
monibus, et coarctat me spiritus uleri mei. tiif morsTsLacofporea, ita per peccatum incurriturmors
 US5 EXPOSITIO INTERLINEARIS LIBIU JOB. 1454
secunda, a qua castigatoset emendatos merito asseril J^ simifiieret h.o.cipsumnou legimus.
corruptione; et vilam illius, ut non trans- suni, et Deus subvertit judicium meum. Ia
liberandos. Non solum, inquilEliu, visionibus judicando enim me mendacium esl; vioienta
eat in gladium. Increpat quoque per dolo- Subaudiiurnullus,qui
horrendisterret Deushominumanimas,ul corrigaldelin- ut iuiquusutique et impiusDeumsubsannare, el deridere
quenles, verumeliaminlirmilalibuscorporumeos discru- sagitta mea absque peccato. Quis est vir ut
ciat, ul emendet. non ineluit. Cujusviscera tamquamaquseabuudanliave-
rem in leclulo, et omnia ossa ejus marcere neno hujus passionisimplelasunt.
Cum per haecitaque confectushomo alque con- est Job, qui bibit subsannationem quasi
facit. Abomiriabilis ei fit in vita sua panis, Item invidiose de Deo sanelumJob loculum
sumptus,morti et infernalibusministrisappropinquaverit, aquam? Qui graditur cum operantibus ini-
elanima3 illius cibus antc desiderabilis. Ta- fuisse menliLur. Si ila fnerit
si fuerit quispiamSanctoruin,qui nomenAngeli mereauir quilaleni, et ambuiat cum viris inipiis? Dixit
bescel caro ejus, el ossa qua3 lecta fuerant quispiamuiagnus,ul Deo in omnibusjussionilrasejus ini-
habere.,is pro hujuseemodi,qui pro peccatissuisa Deoita enim : Non placebit vir Deo, eliamsi cucur-
nudabuntur. Appropinquabit anima ejus plendisoccurrat: quodsanctumJobdicerenonmeminimus.
corripilur, poleril impelrare, si mullis oprribus bonis, QuasiexpositaimpielalesanetiJob, ei iu
quaeoperaridebuerat,saltemununiopus lionum,quodlaiu- rerit cum eo. Ideo viii cordati, audile me;
quamsacriliciumpro eo plae.abileofierat, valuerilinvenire. medioaudienliumprolalain jnvidiamJob, qni quasiimpia
corruptionibus, et vila illius mortiferis. absit a Deo impietas, et ab omnipotente
Sive Angelusquilibct de coeloassisleiisante faeiemDei B sit locutus,de a?quitaleDei ac juslitiadisputat.
Si fuerit pro eo Angelus loquens unum de iniquilas. Opus enim hominis reddet ei,
poterit pro quolibet peccalorein flagellisposilointerce- manifesLasunl ha?c,nec historicainterpretalioneindigent.
de.fe; ipsis enim cura injunctaest a Deo, ut honiinibus et juxta vias singulorqm restituet. Vere
cnstodia;suaeopem feraut. quia mcrita innocenlumper alilicLionem
ul annunliet hominis auget.
miilibus, aaquitatem. enim Deus non condemnabil frustra, et om-
Miserebitur ejus; et dicet : Libera etim, et Subauditur,nulliim
non descendat in corruplionem. Inveni in nipotens nonsubverlit judicium. Quem con-
Recepit, inquit, mala pro meritis alium,quia ipse quam potens est conditor, tam pius est
quo ei propilier; consumpta est caro ojus slituit alium super terram? aut quem po-
suis, nuncindulgentiadivina3pietulisad rliesadolescentiae moderalor,qui opussuum cognoscil,et diligit.
feverlalUf,id est, ttt sil iteruui sanuset incolumis. suit super orbem queni.' fabricatus cst ?
suppliciis; revcrtatur ad dies adolescenlia3 Corenimdirigilur.siadsupernasnblevatur.
Vidcbitautemfaciemejus,propiliutnsibivulLiim illius quae vivificathnmiuem,viLampraesentem,qAnimamdixil,
uaj corporibus
sha3. Dcprecabilur Deum, et placabiiis ei noslris per anhelitumex hoe aere miiiistratur.
senliefis,reddilurusque dignaei salisfuclionejiisliliam. Sidirexerit ad eum cor suum, spirilutn illius
efil: el videbil faciem cjus in jubilo. Et red- cumaufert ab hominibus.
det homini jusliliatn suam; et respiciel homo, et flatum ad se trahet. Deficiet pmnis caro
Magnares, Deoquepiurimumacceplabilis,ut Poslea ergo
hoinoerrofesstlosnonerubescatcoiifneri,et parum.sepro simul, et homo in cinerem revertetur. Si ha-
el dicet: Peccavi, et vcre deliqui, ct ut eram C quam de virLuteDei et justitia in praedicLis locuius est
fneriilsejus esse passumdicat. AgnitiouisDei lucem, et bes ergo inlellcctum, audi quod dicitur, et
digUuS hon reccpi. Liberabit animam suam Eliu, rursumconverlitse ad Jqb. Manifestumest, in-
iiiimensaejus beneSciailluniinalusagnoscet. ausculta vocem eloquii mej. Numquid qui
tte pergeret in interilum, sed yivens lucem quit, quod is, qui juste et recle judicarenon diligit, neque
Atlerilur,alque ipsaallriLionepurgala,liberatur. non amat judicium, sanari potest? Et quo-
Videret. Ecce hasc omnia operatur Deus, sanarea viliisauimam,neque corrigefequemquampoiest:
id est, yel labore conversionis,vel tentalione probaiionis. et quomodotu Deum, sanatoremlanguorumnostrorum
tribus vicibus per singulos, ul revocctani- iuiquilalenotare praesumis?
yel formidihesolutionis. de quoluminePropbela modo lu eum qui justus est in tantum con-
dicit: UlplaceamcoramDeoinluminevivenlium(Ps.vi,\$). Nonregis utique,siiniquusesL,et in ipsumrebel-
hias eorum a corruplione, et illuminct luce demnas? Qui dicit regi, aposlala; qui vocat
Docenleme, obedienseslo, et praebeconsensuni. lis; non duoum,si impiisunl, neus personam accipit, sed
vivenlium. Allende Job, et audi me, el tace secundum singularemjuslitiam suam dicit regi iuiquo :
Ut inefuditum,vel impalienlemjnbel tacere. Aposlala. Scribae,et Pharisasi
dtim ego loquar: si aulem habes quod lo- judices impios ; et qui non accipit personam
Hic vult ostendere et sacerdoles. propter peccala eorum,
principum , nec cognovit lyrannum cum
quaris, responde mihi, loquere% Volo enim Popultis Judaeorumdisceplabat adversus Christum, qui
suis sermonibnssaiiclumJob emendatuniel verilatecon- cum dives esset, pauper pro nobisfactusest.
te apparere juslum : quod si 11011habes, audi adversus pauperem? Opus enim
Victum,et quodcontraamicossuoslocutusesset, nonesset Ddisceptaret Quamlibetfero
ampliusloculurus. manuuin suarum sunt universi; ct subilo
me, lace, docebo te sapienliam meam. de hac vita lollanluriniqui,subitoet fepente tolluntur,in
subita lempeslale. quia Guenisuuiu
CAPDT XXXIV. morientur, et in media nocle turbabunlur
cqgitantlopraeyjderenesciunt.NullumIiabebiLadjutoreni
Quasiex sententiapronuntiaredicilur, et beatum Job, violenliis, quo possiterui a suppliciomorlis.Absquemanu,
Pronunlians itaque Eliu, etiatn ha3c lo- id est, absque praesidioeril violeutusinimicusduclus ad
•dumiidversus impios generaliter dispulnl, parlicipem populi, pertransibunl, e.t aufercnt vioienlum
cutus est. Audile sapienles verba mea, ct supplicium.
eorUmvult inteiligi. Sicul faucibusciborumsapor
eruditi auscultate me. Auris enim verba absque manu. Oculi enim cjus super vias
ManifestumesL.
fligrioscitur,ita et verba auriumjudiciocomprobanlur.
pfobat, et gultur escas guslu dijudicat. Ju- hominum, et omnes gressus eorum consi-
quodest: Priusdiscutiamus,anteqUamhominem De hoc Psalmisiaait: Quoibo a spiritu luo? es
dicium eligamus ' nobis, et inter nos videa- reliqna (Ps. cxxxvm).
condemnemiis.' NonhundsermoriemJobdixil. derat. Non sunt lenebra, et non est umbra
tiius quid 6ilmelius. Quia dixit Job : Jufelus mortis, el abscondantur ibi: quia operantur
 uk AD TOMCMIII OPERIJMS. HIERONYMIAPPENDIX. HS6
Idcirconamquememoramur,qui tuncnon A , quaesunt,reprehendantmentiendoqusenon sunt. Pro eo
iniquilatem. Neque enim esl ultra in homi- libi prodero, si ego peccavero? Itaque et
possumus,ne nuncquodpossumusnegligamus. quod non potueruntei rationabiliterrespondere.
nis poteslate, ut veniat ad Dominum in judi- ego respondebo sermonibus tuis, et amicis
Jam superiusdiximus;ut faclum est de Heli et Hocait Eliu, qui Deumcorporaliterlocisteneri
cium. Conteret mullos et innumerabiles, et luis tecum. Suspice coelum et inluere , et
Samuele,Davidet Saule, Judaeorum e.t Gentiumpopulo. arbitrabalur,quodinexcelsislantumcommoretur. Acsidi-
DeJudteisintelligipoLest, contemplare a3lhera, quod allior te sit. Si pec-
stare faciet alios pro eis. Novit enim opera ceret: Nonenim, te peccante,Deo aliquiddamniinferlur.
qui nocteinfidelitalisexcacalisunt, el puniunlurvindicta. Vera tamensunt, quae
eorum, et idcirco inducet noctem, et conle- caveris, quid ei nocebis; et si multiplicatra
Omnespeccalores et impii contrainditumsibi dicunlur,quodvidelicetDeonec pcccatanostra noceant,
rentur. Quasi impios percussit eos in loco nec bene gesta concurraul.Si vult le ulcisci,numquid
"bonumnalune agunt, omnesquevias mandalorumDei, poleriscontraire?
videnlium. Qui quasi induslria recesscruni fuerint iniquilates tua3, quid facies conlra
quas suiscordibusingenitashabebant,nosseelintelligere istadebuerunt. QuamvisbeatoJobscienlimajora,nequaquamdici
detreclaverunt,ul opere implerent. eum? Porro si juste egeris, quid donabis ei?
ab eo, et omnes vias ejus intelligere nolue-
contrahominesquoque impie egerant, ut ad UtDavidaitadDeum:Bonorummeorumtwneqes. Quiimpie-
runt: ut pervenire facerent ad eum clamo- aut quid de manu lua accipiet? Homini qui
Deum pauperumet egenorumvox ascenderet. 1g talem luamaemulatusfuerit, illinocebit. similileret
rem egeni, et audiret vocem pauperum. similis tui est, nocebil impietas tua, et filium
Deo pacemtribuente, nullus hominum-poteritdiscuiere, quijusliliamseqnitur,illumjustiliaadjuvabil.Subhacplu-
ut condemnet,id est, faclumejus irritum revocare. hominis adjuvabit justilia tua. Propter mul-
est qui ralitale disputalionissuse Eliu sanclumJob lalibusad-
Ipso aulem concedente pacem, quis
Nisi ipse dignatusfuerit se hominire- titudinem calumniatorum clamabunt, et eju-
condemhet? Ex quo absconderit vullum miscet;eisque similemindicat: calunmialoreset tyrannos
velare, nullussuis viribusinlueri valebit. iniquoshominesappellat.
eum? labunt propter vim brachii tyrannorum.
suum, quis est qui comtemplctur
Deus, quod volueritfaciet. Hypocritadiabolusdicilur, eo Mulliludo yel
imjiiornm,
dsemontim.
Et super gentes, et super omnes homines, Et non dixil:Ubi est Deus, qui fecit me?
qnodse iransliguratin Augelumlucis, cumipse potiussit consolationem in tribulatioue. Dens homini prse
qui regnare facit hominem hypocrilam pro-
auctorlenebrarnm.Hic ergojudicioDeidominaturimpiis. omnibus qui dedit carmina in nocte. Qui docet nos
Quasiin judicioconslilulum solum peranimanLibus ralionem et sapientiamdedit, non
naluraebonum,sed etiam per graliae niunera.
pter peccata populi. Quia ergo locutus sum super jumenla terra3, el super volucres cceli
permillilinlerloqui. erudit nos. Ubi clamabunt, et non exaudiet,
ad Dominum, te quoque non prohibebo:
Nonenimrequireret, si se errasse credidissel. quarenonexaudianturpeccalores,manifestat.Perseveran-
Si erravi, lu doce me. Si iniquitalem locu- propler superbiam nialorum. Non ergo fru-
id est, non loquar. C] tes in malisnon exauditDeus, et fruslraclamant,qui non
tus sum, ullra non addam. Numquid a te merenlur slra audiet Deus, et omnipolens singulorum
id est, blasphemiam. Tu dixisli, audiri. PaLienlersusline, et nolidicere
Deus expetel eam, qui displicuit tibi? Tu causas inluebitur. Eliam cum dixeris : Non
Deinon esse iu niundo.
quod iniquusesset, quod vi injuslascorreptionisexigeret providenliam coram
judiciisejus
enim coepisli loqui, et non ego : quod si cousenLire. considerat; judica co, et exspecta
a le, ut necesseesset le injusle affliclum contraeum loqui bralionemsancli quia sialuitdiem judicii. Hoctotum in expro-
blasphemiam,et ideo displicuitlibi. De meliorisscienlia job loquitur,quem ut reum poanashic,
pro superbjadubilavit. EliusanclumJobde- eum ; nunc enim non infert furorem suum,
et iufuluromajorapassurumdicit. Convictum sanctumJob
quid nosli melius, loquere. Viri intelli-
spiciens,convertitseadeos,quicominusadslabanl, eldixit. nec ulciscitur scelus valde. Ergo frustra Job
Eliu arbilralur, et quadamverborumralione couclusum.
genl.es loquantur mihi, et vir sapiens audiat
Sine disciplinabealum Job locutnmcredidit,quiaju- aperuit os suum, et absque scientia verba
me. Job autem slulte locutus est, et verba multiplicat.
stumse in suis operibusfuissememoravit. Tantoenim arrogantessemetipsosdoctioresostenderefvo-
manifeslum esl. Quiaabipsocreatusesthomo. lunt)quantase potuerunlmultiplicitate loquacilalisaperire.
illius non sonant disciplinam. Pate.r mi, pro- CAPUT XXXVI.
silineojugiterplagaFlagellihujus.plagameiinfligere.
belur Job usque ad finem; ne desinas ab ho- Addens quoque Eliu, ha3C locutus est:
Addit ad cumulumpeccatorum,ut in _ Susline me pauiulum, et indicabo libi; adhuc
mine iniquitatis. Quia addit super peccata D " hocest, projuslilia et causaDei. In nomiuata
blasphemiaecrimenincurrat. Condemneturinler nosinte- enim habeo, quod pro Deo loquar. Repetam
sua blasphemiam : inter nos inlerim con- scientialumor cordis declaratur. Ut dum quasipro Dei
rim, ne et nobis injusliLiareputelur; absque noslro cri- scientiam meam a principio, et operatorem
mine erit, si poslmodum Deumprovocaretentaveril;siex jnsLitia
nostra assertionecognoscit,quodnequaquamdivinaeexa- effluiL loquitur,apudhumana'judiciaquidquidarroganler
excusetur. Inhocquartosermonesuo
stringatur, et lunc ad judicium provocet meum probabo justum. Vere enim absque
minalionisuflicit. de singularijuslitia Dei profundouiniiumet copiososer-
sermonibus suis Deum. mendacio sermones mei, el perfecta scientia
CAPUT XXXV. moneprosequitur. Naturaeejus bona voluntasest, ut
Igitur Eliu ha3c rursum locutus est : probabiiur tibi. Deus potentes non abjicit,
Per omnes illas novem responsionesbeali Job, quibus nulli invideat,quia nemo ei, quamvispotens sit, poterit
Numquid a3qua libi videbilur tua cogitatio, asquari. Elatosdeslruit,humilesyero
amicissuis ad siugulaseorum interlocuLiones respondit, cum et ipse potens sit. Sed non salval im-
ut diceres: Justior Deo sum? Dixisli, non liberosreddil perjusliliaesuaelenorem. ut ait David-
nihilhorumsanclumJobdixissedeprehetdimus;sedarro- pios, et judicium pauperibus tribuit, et non
gantiummorisest, ui cumnonpossunlreprehenderejuste OculiDominisuperjustos,et reliqua. Hicreges nonsolum
libi placebit quod rectum est; vel quid aufert a juslo oculos suos. Elregesin solio
 EXPOSITIO INTERLINEARIS LIBRI JOB. 1458
1457
saeculihujus, sed etiamEcclesiaereges et praepositiintel- A humanamexcedunt intelligenliam, id est prophetas.
ligunlur. Quihichumiliatisunt, illi eriguntur. quod ignores opus ejusdequocecinerunt viri.
collocat in perpeluum; et illi eriguntur, et Per uaiuraebomtmnotitiaesLcrealorisincordibushominum.
Liceldelongesit,
Ipsa est adliticretentio peregrinationis.
Forlibus videlicet judiciis Dei et paupertalis Omnes homines viderunt eum; unusquisque
fnnibuscolligantur. Opem diviniauxiliinon habentes. tamen senlit et intelligiiDeum. Magnitudinesapiemiae,et
Omnisrei bonae intuetur procul. Ecce Deus magnus vincens
si fucrint in catenis , et vincianlur funibus altiludinejudicioruin ejus. Per hoc diuiinum ejus esse
inopeseffecti. pro qualitate meriiorum. vel Sancli oslendilur, inGnilumel incomprehensibileesse demon-
paupertatis. lndicabit eis opera ipsorum, scientiam noslram; numerus annorum ejus
supernam gloriam amantes, per pcenitentiam damnant slraiur. AJudaeislegis Moysipraeceptapropter
sua rnala. Aurescordis inildelitaLem eorum.
et scelera, quia violenli fuerint. Revelabit inaestimabiiis. Qui aufert stillas pluvia?, et
ad obediendumsibi Deus per castigationes et seeretas effusam graliam Spirilus sancti credenlibus largilus est.
quoque aures eorum ut cowipiat, etdesiderium loque- AposLolivide-
inspiralionesaperiet, ul aeternorumbonorum infundit imbres ad insiar gurgitum. Quia de
percipiat; et malaquaeexlrinsecus perpetravit, agnoscat. licet, et apostolicipraedicalores,arcanismysteriorumDei
tur ut revertanlur ab iniquilate sua. Si nubibus fluunt aquffi, pra?.texerunt cuncta
Ut Salomon ait : Jlfemoriajttstorum cum laudibus, et operiuutcariialiumcorda.Quiapraedicanliumvoxinomneni
audierint et observaverint, complebunt dies desuper. Si voluerit extendere nubes quasi
reliqua (Psal. xxxm). Si Deo do- j3 lerram exivit. Per praediealoresnominisChristi
suos ih bono,etannos suosin gloria. Si autem famaveltit lumen eflulsil, et cardinesmundi occnpavit.
cente conlenipserint,per hanc morlaliiatemde Iioesaeculo tenlorium suum, et fulgurare lumine suo
non audierint, transibunt et mundividelicet, per
per gladium,
praeteribunt, et depulabunlur ubi sLuIli consliluli sunt. desuper. Cardines quoque maris operiet, per
Ipsum sanctumJob aperlius praedicalores. doctrinamverbi sui, sive
consumentur in stultitia. Simulaloresetcal- hasc enim judicat populos, et dal escas mul-
in hoelocovidelur Eliu quasi ex obliquopercutere, quod mysleriorumcunclis mortalibus.id est, in malis operibus
ipse quasi callideet neqailer ageret, et miiiimecuraret recle abscondit,praedicationemEvangelii.
invocareDeum, ut a flagelloplagaeillius er.uereteum. lis mortalibus. In manibus abscondit lucem,
lidi iram Dei provocant, neque clamabunt His qui merenttir, Deus nianifeslalionissuaelucemtnit-
Animainiquorumsemper in lem- et pra3cipil ei ut rursus adveniat. Et annun-
cum vincli fuerint; Morietur in tempestate lit in corde,quossibi amicoselegit, ut possideantregnum.
pestale viliorumerit. vitiososvel vilia esse noveriraus tiatde ea amico suo, quod possessio ejus sit,
quaenullamin se virtutemanimihabeut. bonis operibusproficiens.
anima eorum, et vila eorum intereffemina- et ad eam possit ascendere.
Sauctosde qualibet tribulalione. CAPUT XXXVII.
tos. Eripiet pauperem de anguslia sua, et Miror quomodoGdelibusprope est. De pejoribus ad
consolaiionem in aure cordis,Deumillicaudiendo,perclpit. meliorem, vcl de ignorantia ad cognilionem secre-
Hocloco hoc expavil cor meum, et emotum
revelabit in tribulatione aurem Super
ejus. Jgilur C lorum. Doelrinamlegis divinae, quia
habilacula inferorum ab Eliu describunlur, ampla ad est de loco suo. Audite auditionem in tcr-
salvabit le de ore angusto latissime, el non fortiler, et lerribiliter Dei verbi sonant.
recipiendum. angusta ad dimittendum.prae immensa ca- rore ejus vocis, et sonum de ore illius pro-
pacilate. Amcenitatem Sanclos ejus, dumea quseintra eos sunt arca-
habentis fundamentum subter se. Requies norumscrulalor inLrospiscil.
paradisisiguificat omnibusbonisabundantem. cedentem. Subter omnes coelos ipse consi-
autem mensee tua3 erit plena pinguedine. Ipsi sunl Sancli, qui linemterrenis cupiditatibus
Secnndummerilumluumjudiciumseverissimumrecepisti. imponunt.
Causa tua quasi impii judicata est; causam derat, etlumen ipsiuSsuper terminos terrse:
Iracundiaet cupidilate,a quibus Hominesrugiuut poenitendo,cum agnitusfuerit Deus.
judiciumque recipies. Non le ergo superet coelorumregna praedicans.
nontenebatur.sanctusvircorreptusest. Quiasi uuiversita- post eum rugiet sonitus ; tonabit voce magni-
ira ut aliquem opprimas; nec mulliludo do- Qnoniamantequampraeveniatquemquam
tis veneralione exlolleris, ab inlerna intentione corrues. tudinis sua3. Et non investigabitur cum au-
Superbum hie et arroganlem Deus, quis investigarevaleat? subaudi, nullus.
sanclumJob notat. lumoremetelsrLionemmenlistuae. per tonitruiiDi,sive praedi-
norum inclinet te. Depone magnitudinem dita|fuerit vox cjus : tonabit Deus in voce
Mediocresetrcbusli similitertuaforlitudinenon calores. quandonominissui noliliamin aure
tuam absque tribulalione, et omnes robustos sua mirabililer; qui facit magna et inscru-
conleranturinjuste. Jam sufficilhucusquein hac caecilateD aniniifacit personare.
vixisse,jam ad lucem prudenliaevenire contende ne po- Gratia Sptrilus sancli ex praeceplodivinitati9
fortiludine. Ne trahas noctem ut ascendant tabilia. Qui prsecipit nivi ut descendat in
puli ante Deumallesteolur scelera lua. per Christum,per quem vetustas nostra in melius instau
Ne in desperalionemdeclinespeto, et ralur. GravesEcclesi-cperse-
populi pro eis. Cave ne declines ad iniquita- terram, et hyemis pluviis, et imbri forlitu-
blasphemiaeiniquitatemjam caveas. cutiouesimber fortitudinisSpiritus sancii superavit.
tem, hanc enim ccepisli sequi post miseriam. Liberum arbilriumsingulis adesse mani-
Cognosce,ait, quod nullus a Deo, qui solus est fortis, et dinis sua3. Qui in manu omnium hominum
Ecce Deus excelsus in forlitudine sua, et festat. Primus
sapiens,injuslepoierit condemnari. Quisutique, signat, ut noverint singuli opera sua. Ingre-
nullus ei similis in legislatoribus. Quis po- inimicuscorpeccatoris.quisingularisbeslia dicitur. iuab-
nisi impius et superbus, se posse putat judicia Domini dictur beslia lalibulum suum, et in antro
ditomentis perditae. cordiumin quibusbestia moratur.
terit scrutari vias ejus; aut quis ei dicere suo morabitur : ab interioribus egredietur
comprehendere?Quisergo lam lemerarius est, ut hoc au- persecutionum insecutio ab Aquilone infideliiails difil-
deat dicere? Haecomniain injunam Job dicuniur. deutia. Jubenlc Deo, vel sinente,
Quia miraculaejus tempeslas, et ab Arcturo frigus. Flante Deo,
potest :;Operatus es iniquitatem? Memento durantur infideles. In charitatisdilectionedoctriiiae
.... copial,*
1459 AD TOMUMIII ©PER#M S. IIIEROiNYMlAPPENDlX. 1400
Doctriuamfenauiil:V conyertiise Dominusadlob. iSiculvestimentaiu lumbis
concrescitgelu, pt rursum latissime fnndun- sermonibus iinperitis : Aecinge sicut vir
pr,aedicaloi-es. De liocfrumentodicilnr: Trilicum congre- accingimus,ila gressu-uanirnjebonisoperibus muniamus.
tur .a.quse. F_rum.entum desiderat nubes, el lumbos luos : interrogabo te, et iresponde
"'' (Matlh. xni, 50). Docloresex
gale.itf 'liorreurn linguse nito- id esl, Ecelesiamde lerrahumani generis congre-
reur. quia omni parle gatam, in virlule lidei stabilirem.
nubes spargant lumen suuni, qaa3 iiluslranl mihi. Uhi eras quando ponebam fuodamenia
auditoj-essuosmu.niuntdoeendo. VirtuLemsuamDeus et polentiam,mensurasque
Ut Psaimktaait: Inomiiemlerrani terra3?el indica mihi si hahes inlLTligentiam.
exivil sonuseorum (Ps. xvin, iU), et retiqua, id est, Dei. mundiin ejuscondilionedeseribil,superque.mlineamiboni
per circuilum. •Quocuinque eas voluntas Quis posuit mensuras ejus, si nosti? vel quis
el per eus emittengverbumsuum lerras. reeLiqueoperjs sui lelenderit. poLenlesel fortes, qui
duxeril, ad omne quod pra3ceperit illis, super telendit eam iineam? Super qno bases
Ut ipse ait: Eritis mihi leslesin suslinen.tEsuper eclesiamDei. Lajiisangtilarisest, qui a Deo
faciem .orbjs terraruni. Sive in una tribti, praeposilusesl in fundamentumterraeDnminicae.
Jerusaiem,elin omniJudmaelSamaria(Aci.i). Per graliam Quia lapisaugularisquadran-
sive in terra sua, s.ive in quocumque loco gularis ex onmi partc stabilisiit. Cln-isLum sigiiilicat,iuquo
Chrisliet mjs.erjcordiamsignificatad fidemvocandos.Ad- illius solidala3 sunt ? aul quis dimisit iapi-
"Diise.ricor.dia3suse eas _ju.sserit invenire. Au- populicoiUinentur. id est, Ang«liprius-
moii.e.iElju,ul .sacramentain Cbiislo et Ecclesia adim- dem angularem ejus ? Cum me laudarent
pleiida, Jojj aurjecorilisdiligeater attendal. B quamcaderent. qui semper in bonosiete-
s.cul.ia hee-c Job,, sta; et considera miracula simul asira matulina, et injubilarent omnes
Pro faclis fulura commemorat.PrKcepitergo Deus runl. "VelflliSeth. HocsaeeulumprseceptisDominicis eon-
Dei, Nu.ijjq,uidscis quando prfficeperit Deus fiiii Dei ? Quis conckisit ostiis mare, qnando
pluyiisEya,ng,ejicis, Tit doctorumsancta opera per iufusio- cluditur, ne homo illecebras cngitationis parLuri3t in
neni fidei.dVemonslrarent. opera. Vulvammarislerrae sinum dicLampulo, ut mare
pluvjis, u,t pst.cnder.ent lucem nubium ejus? de eadem progenilunifioverimus. Hoc-est,
De fationabilibusse lpquinubibusevideulerosLendit.prae- erumpebat quasi de vulya procedens? Cum~
Numquid no.s.fi semitas nubjpm, magnas et vesLimenlum,quod per minislrosEyangeliimeisiiperinare
dipatnr.u,mvipelsublilium.sansuumij.emiLas.A"JrLuLesai)imae ponerem nubem veslimenlum ejus, et cali-
peijfejcias Vscientiasf Nonne veslimenta tua populorumex[>andi,'neinMelitatis caumaletorrerelur.
lervejilesiu.amp.reDpi per graliam Spirilus saneii. Haee gipe iHud quasi pannisijjfantia3obvolverem ?
cal^ia suiit, inni flffta fuerit terra Austro? Terminismandaiorummeorumsfflculum conclusi,el veciem
abEiiiijuxtaTiLieraim in injuriamJob per ironiamdicuntur. Circumdedi illud terminis nieis, el posui
Tu forsitan cum ,e.o fabricatus es coeios , charilalisopposui,et oslia infidelilatisdestruxi, tilsi qui
Sancliaerismelallosolidissiuio.cop)j)|rai)Lur, quialubaEvan- veclem et oslia, et dixi : Usque huc venies,
gelica souaruul, el iii ChrisLGT-obustissimi permanserunl. forLecogilationummalarumfliielusexagilanl, non jiroce-
Dumcum et non procedcs ampljus, et hic confringes
qui solidissimi ijuasi " a3re fusi sunt. Ostende danl in opera. id est, poslquamnalus es, in
ifto ioqui solthises. . id est, lenebris lumentes fluctus luos. Numquid post orlum
nobis quiddiearnus iili; nos quippe involvi- C ortu Luononpotuisti diluculumGdeifaieere,nee post occa-
ignoranLiae. Konneipse scit, <[uinon indigel leste ? luum piisecepisli diluculo, el oslendisli au-
nmr lenebris. Subito quis narrabit ei qua3 sum luaemortis,aurorainresurreetionis.DeterraEcelesiae
quicumquepntal eumaliquidlaiPi-e.opprimetur roije locuin suum? et lenuisti concutiens
loquor? eliarhsi loculus fuerit homo, devo- in novissimolcmpore.coucnliepdisunl peccatores.
scientia eju.s. In liopmundo. spiriLalemseienLi-.mi. Ita, ex.lrema terra^; et excussisti impips ex
ratiitur. At nunc non vident lucem ; subiio SicuLi[)sumbuinanicorporisluluni separabiiur, ita et
iiiquit, in infidelitate hujusmodi excitati suut, ut flanl ea? Resljtuetur ut lutum signaculum, et
quemadmodum aer. et jiidicipDei, velul vetui imjietu, aiiimacumeo pariterveslimento immortalilalisinduelur.
aer cogetur in nubes,* el yenlus (ransiens stabit sicut veslimenlum el auferelur ab
a
auferenlur. Sancli diabolosanguineDomini reilimuntur. mundi gloria et feliciLastfansiloria. virtus et [lotenliasae-
fugabit eas, Ab Aquilpne auruni veniet, et impiis lux sua, el brachium excefsum con-
ctiniiremore laudaniesDeum. SieuLesE,a crea- cularis. Mare, saeculum: profundaejus, omnes pec-
ad Deum fprflnidolosa laudatip. Dlgne euin Numquid ingressus es profundum
tura sua inveiiirinon potest. Sisut foriitudinemagnus fringetur.
calores et iniqui intelliguntur: novissimaabyssi,omnes
invenire npn possumus. Magnus in fortilu- impii et sacrilegiprofundioresin peecatis.
et polensesi, i_.itjudipiq,justitia verus est, eLeriarrarinon maris, et in novissMmis abjssi deambiilasli?
4jne e't judicio' et jnslitia ; el enarrari non PorLamortisdiabolus esl; per quem mors perditionisin-
potest; Npnpraesumentscrulari incomprebeqsibilen), troivit,
potest. Ideo timebunl ehm, et ppn aiidebunt j.NuRjqnid - aperla3 sunt tibi porla3 mortis,
neqqe conl.em|ilariinyisibilem.Hocloluminexprobralione inlerioraanlri pcenalis. Lalitudinemlerrae,quis
sancti Jpb dicilur, qui queralur.se a Deo sine iillo iuiqui- et ostia tenebrosa vidisti? Numquid consi-
cpntempian,, ompes qiii sibi videntnr esse intueri valebit,nisiille qui condidit?simililer el Ecclesiae
talis meriLoflagellari, derasti lalitudines lerras? indica mihi, si
sapienies, dpetrinam.saiiplaecooversalionishomolux esl virlutiim,et
(Respondens autem Dominus Job de tuiv nosli omnia, in qua via habitet lux, ef
hine, dixil: Per Angelos meos, et per sedem viliorumlocusest hoinopeccator. adpraelinitasretribuliOT
Hoc dieLumde libro PaslorisassumplumdieituT. tenebrarum quis locus sil? ut ducas unum-
regni mei anima, quod si unius anni spa- nes, sive ad dexleram, seu ad sinisirani. cogi-
tium emendationes fecisses in saaculo, num^- quodque ad terminos suos, ct inlelligas se-
qham libi priora commemorassem). taLionescordium. Quis honiinumnovit anteqiiam
mitas domus ejus. Sciebas lunc quod nasci-
CAPUT XXXVIII.
ad lerrorem perlinet objurgantis. sit, quaefaeLurusest, aeLatisquesuaadies et nnnoscogno^
Respondens autcm Dominus de turbine turus esses? et numerum dierum tuorum
HisverbisDeiamovelurEliu cumsermonilmssuis scit. Sub nivisel grandinis nomiue hoc locoad-
uonfusus.AniQloigilqr Eliu cumsermpnibussuis imperilis, novcras? Numquid ingressus es thcsauros
Job, dixil: Quis cst isfe involvens senlentias versariaepoteslatesintelliguntur,quaelonge a calorecha-
 1461 EXPOSITIO INTERLINEMUS L1BRI JOB. 1462
ritatis Deirecessemnt. Quaedamsecreta cogittttionumma- A id est, eorumquiprius ejus fuerant,sed nunc adDeum
chinamenlaIhesaurosDeusvoluitappellare. conversisunt.
nivis, aul thesauros grandinis aspexisli ? dam, et animam catulorum ejus implebis,
Quiimpcenitentieorde numquainad Dominum conversuri in cordibus impiorum hominum. In his lElibulissedent
essent, dispensationedivina effecti sunt ininistri pcena- quando cubant in antris, et in specubus in-
Qua3 prasparavi in tempus hostis, in diem daemonesin abditis peccalorum.
rnm, alii vero per casligalionemDei emendatisunt. ... Corvusdiabolus, et sociosejus, et omnes
Via est Evaugelii praedicalio,per patres quos habuimusin errore, signifieat.
pugnas et belli ? Per quam viam spargitur sidiantur? Quis praparat corvo escam suam,
quaui lux fitiei spargilursuper corda credenlium. Dona El relinquenles eos, onniescredetiles clamanlad Deuniin
ierventis SpiriUissaueti. Veliernenlissi- quando pulli ejus ad Deum clamant, va-
lux, dividilur a3-"lus super terram? Quis de- oraiione, quotidianumpostulantespanem,quia peregrini
mus iniberest SalvatorisEvangelium,qui in signisatque eLhospiles sunlsuper lerram
virtutibusviamsibi fideifecit iu nalionibus,terrore nomi- gantes eo quod non habcant cibum?
dit vehementissimo imbri cursum, et viam CAPUT XXXIX.
nis Dei, alque tonilruomiraculorum. Apostoloset omnes praedicaioresveritalis significat,qui
Copiosaprajdicalionis abundanlia id esl, rian.ula.
tonanlis tonitfui;-ut plueret super terram Numquid nosli tempus partus ibicum in
in
in nationibus, quibus uullus Prophelarum ntissnsiueral. in forliLiidinefidei,velut in petrisper Spiritumimbuentem
absque homine in deserlo, ubi nullus mor- eos, verbum Evangeliipariunt.
Evangelicus imber terram j> petris, vel parlurienles cervas observasti ?
Ecelesi88,quat} fuerataDeo desolaia,charitalisDeipingue- Vivumverbum Dei |ienelrans, in hoc spiritali conceptu
talium commoratiir ? Ut implerel inViam et Diniimerasti menses conceplum earum, et
dine replevit. Ut ex ubertate donorumcoBlestiumsemen profectus quosdamincremenlorum,velut per menseslem-
vitaesurgat. porum in cordiumsiuibus operatur. Condescendoin
desolatam, et prodnceret herbas virentes ? scisli tenipus parlus earum? Incurvanlur
Quis hujiispluviae,etliujusimbrisDominici,dequibussupra infirmioribus. Persecutionibus,sive af-
diximus,aucloret conditoresl, nisi Deus,? fectu charitatis Sancti compulsiclamant.ad Deum.
Quis est p!uvia3 pater, vel genuil stillas ad foelum et pariunt, el rugitus emiltunt.
De cordissecrelodistrictasenteulia. Acarnalibuset prislinisdesidcriissuis.AdbeaUludinenivitae
roris? De cujus utero egressa csl glacies; et Separanlur filii earum, pergunt ad paslum ;
Quiaquorumdamcordadtira iiisoIiiliiligelucoiisLringuulur, seternse.proficiuiitihvirluLibus, adinauescogiialionesbujus
ul nonsenliautfervoremeharitatisDei. egrediunlur el non reverluii.lur ad cas.
Impii hominesad instar saeculi. PopulumJudaeorum.in desideriis. Legisprae-
gelu de ccelo quis genuit? In similitudinem
solidiet nimiumduri affecli et in Quis dimisit onagrurn liberum, et vincula
lapidum s unt, proftindissi- cepta, quibus nunc spolialisunl. Quia de regno expulsi
lapidis aquse durantur; et super faciem
ma menlisobscuritate demergunlur.Septein stellae, quae sunt. ejus quis solvit? Cui dedi in soliiudine do-
in vita sterili, et interra infructuosa.
abyssi constringilur. Numquid conjungcre mum, et tabernacula ejus in terra salsugi^-
splendide emieant, Sanctos omnes septiformi Spirilus Ecclesiamcommunisvitae.hancmullitudinemquisque
virlule fulgeulessignificaul. , Arclurus Judaeus conlemnil.
valebis micanles slelias Pieiades ; aut gy- p^ nis, et contemnit multitudinem civilalis.
ex seplemstellis conslal: ita et Ecclesiaex fideTriiiitatis, Cujuslibelevangelizanlisverbum
el operibusqualuorprincipaliumvirlulumconsumnialur. Dei, et fidemEcelesiae.
Chrislusde. Clamoiem exactoris non superbos
rum Arcturi poteris audit; circumspi-
dissipare? Numquid
sublimibus veuiens, lucem nobis fideiexhibet : qui el Scribasel,Pliarisaeos. traditioiieseorum,qnae
cil montes pascuas sua3, et virentia quasque
producis luciferum in lempore suo, et ves- ad deliciascarnispertinent. Idemetunicornis.Su-
in
vesperappellalur.quia cruceLeniporepassionisoceubuit. perquirit.
Ut nonsinlfllii lenebrarutii, sed flliilucifei-i,etlilii Dei. Numquid volet rhinoceros ser-
perum super filibs terra3 consurgere facis ? perbiain cornu designalur. ad
PopulumGenlileriisi^nilicat.
Numquidtu Jnb quasicogniLorfutnrorum,jam nosLiquo vire pastumdoclrinajluaein Ecelesiaw
ordirieinceeloEcclesia^elquamdiversaegratiaeSpirilusmci libi, aut morabitur ad prassepe luum?
Numquid nosti ordincm coeli, el ponis ralio- Populus quondam incircumcisuscarnaliumvoluplatuni,
velutsLellaefulgeni? in oecuitoubi a ne- Numquid alligabis rhinocerota ad aranduni
nem ejus in terra? Numquid elevabis in ne- loro forlissimocharitatisChristiperfidem alligalus,et con-
minevidearis. resistenliumSyiiagogapo|)u!orum fringel duritiam peccatorum,el colel terraui Dominieam
loro tuo, aui confringet glebas Vallium
bula vocem tuam, ot inipelus aquarum.ope-
circumdabille. Saneli fulgura dicunlur, qtii mittunlur a humiiitalis. Ego Deusnovifortitudinemcharilalis ejus et
Deo, ut praedicationeEvangeliiiltumiiienlmumlum. post tc? Numquid fiduciam habebis" in
riet te? Numquid mittis fulgura , el ibunt; patientiae;et idcircodereliquiei ad imitandumme omnes
Cumgraliarumactione,el laudeDeo praesentesostenduol. r>magna forliludine ejus, et derelinques ei
Chrislus labores dispensationismeae.ULmihiEcelesiaefructumaf-
labores tuos? Numquid credes ei, quodred-
et reverlentia dicunt tibi : Adsumus? Quis ferat.
enim Dei sapieniia in visceraVirginisvenit. dat sementem tibi; elaream luam cOngreget?
posuit in visceribus hominis sapientiam ? Quorumtriasunlgenera; album, nigfuni,vaiium. HaeLres
OmnesSanclossignificat,qui in uocle saeculiper fidem Penna slrulhionum simiiis est pennis he-
elamautad Domiuum. aveshominesdiversifacinorissignifieant,sed in Ecclesiam
vel quis dedit gallo intelligenliam? Quis similitudinemorum perveniunt. Eeclesiaefilios, quoshic
BdemEcclesiaequaecoelinomineappellaLur: ubi Angelicae parit per doctrinam.Relinquereautem eos dicilur,'dumad-
enarravit coelorum rationem, et concen- rodii et accipitris; quando derelinquil in
virtulesindefessavoceclamantlaudemDei. Infidelilale versanlibusnon resistit. fovendodocLrina.
tum coeli quis dormire facil ? Qtiando fun^- lerra ova sua, tu forsitan in pulvere cale-
utique pulvis aridus, Aposlolicolabore in frucliteramEc- Ecclesianoncurat. damnatioperseculionis,
dcbatur pulvis in terram, et gleba3 com- facies ea. Obliviscilur quod pes conculcet
closiaefidem miscetur. Diabolicafrsudedeceplamanimam. serpenLesanliquisuadendoillicila. id est, Eccle-
pingebanlur? Numquid capies Iea3na3 pra3- ea, aut bestias agri conlcrant. Duratur ad
 1463 AD TOMUMIII OPERUM S. HIERONYMIAPPENDIX. 1464
sia, quoniamgeneralionem terrenam non atteudit, sed A Virtute
negat nt illicinveniat. subaudilur,non lus sum, respondere quid possum? Manum
filios suos quasi non sintsui; frustra labo- boui operis tegere culpamincaulelocutionis.
frustra. Voluntarie,non timoreveteris Legis, Ecclesiafi- Duo illa verba
lios suos in perseeitlionedimisit. Quia slulla mundi Ac si dical: Reclum
ravit, nullo limore cogente. Privayit enim meam ponam super os meum : unum locu-
elegit. Ideo Ecclesiamprivavitcarnalisapienlia. esse aestimo,qtiaeait: Anima mea clegil suspendium,et
fugere damnater- mortemossamea. Et: Si flagellatoccidal semel,et nonde
eam Deus sapientia, nec deditilli intelligen- pamisinnocenlumrideat.
rena. reddendi mercedem. in sublimiialem quidemme iiiter liomines credidi, sed teloqucnle, et ante
tiam. Cum tempus fuerit, in allum alas flagella pravum, et post ffagellame rigidum inveni; qui-
diabolumet satellites ejus, quoniam deficient bus ultra non addo.
meriti. lus sum, quod utinam non dixissem; et
in novissimo.
quia nunc quanlo te subtiliusloquenteminielligo, tanto
erigit : deridet equuin et ascensoretn ejus. memelipsumhumiliusinvestigo.
diaboloadversariampoteslalem. ultra nihil addam.
aul allerum, quibus
Numquid prabebis equo fortiludinem,
prosuperbiaquaconiraDeumperversa loquitur. Quiasicut
circumdabis collo ejus hinnilum? Numquid
locustalerr*, ita diabolusagro Chrisli nocere desiderat. CAPUT XL.
Foriiludinis
suscilabis eum quasi locuslas? Gloria na- de incre-
ejus audacia,ut iuimicossuos in fugam verlal, inimicosB Respondens aulem Dominus Job de tnr-
scilicelCbristi. Terrenos homines in terrena demergens pationisimpelu. Omnis,qui cum Deo loquitur, lumbos
rium ejus terror. Terram et pi-iuscharitale jubetur accingere.
ungula fodit, dixil : Accinge sicut yir Iumbos tuos ;
supercalcat.quia aliquandocontraeos, quispirilalibus ar- bine, QuomodoDeus bominibitsloquatur, muliis significationi-
misinduli sunt, conDdit.
bus divinaeLilteraenobisindicanl. QuisquisconLra
exsultat:audacterinoccursumpergitarmalis.
Quoniamfrequenter gladioverbi Dei ad boram territus, interrogabo te, el indica mihi. Numquidjudicium irri-
revertitur. Lo- flagellasemelipsumdefenderenililur,flagellantis
Conteninit pavorem, nec cedit gladio. Su- evacuare conatur. Aut ita intellige : Tua
cus iniqui, in quo perfidia abseonditur, sicut sagiLta?. in tum facies judicium meum ; et condemnabis
pharelra. Diversasnequilias quidern beneacla consideras,sed mea occultajudiciaigno-
per ipsum sonabit pharetra, vibrabit hasta ras; si ex luis meritis contra mea flagelladisputas, quid
satellituinejusdicit,quibusipseexercilumChrislialiquando aliud quam me de injustiliaaddicerele jusLificando
Acsi diceret: Si
festi-
aggredilur. terrenos in opere suo. nas, ut lu quid potes,
Et si habes brachium
et clypeus. Fervens et fremens sorbet ter- me, justificeris?
Praediealionesaudire non limet. ipsos daemoues,quorum tribulationibus conlereris, ex-
pugna atque disperge. In brachio,
ram, nec reputat lubas sonare clangorem. sicut Deus, etsi voce simili lonas? Circom-
Quando adversariusaudierit adhorLantemcommililones potentiam divinam; in voeeterrorem majestatissuaeDeus
suos, DoctoremEccIesiae,dicit:Vah;quisconlra me asceu- signifieat;non quod beatus Job ila elatus sit,ut se erigere
dal?hoc esl, ut audeat conlra me pugnare. De longe da tibi
Ubi audierit bucci.nam, dicet : Vah. Procul P contra Deum, decorem, el in sublime erigere.. Et
senlit eos,quidiversis hortalionibusseinvicemcontradia- Dei verbalalia sunt: vel cogitalioneconciperet, sed increpanlis
Nec sic contra Deum velut ex aequo
odoratur bellum, exhortationem ducum, ct esto gloriosus, et speciosis induere vestibus.
bolum acuunt, quod significatululaiusexercitus. baplismi contendere deberes, si lilii esset forliludoul Deo.
ululalutn exercitus. Numquid per sapien- furore luo, et respiciens
nunc christianum Disperge superbos
bonisornabiLur,quia populum significal. Superborumet arrogan-
tiam tuam plumescit accipiter, expandens omnem arrogantem humilia. Respice cunctos
spiritalem ascensionemin fervorem charitaLis.de inflmis lium animascum inlellectibussuis in foveam inferni de-
alas suas ad austrum; aut ad praBceptum merge. Quamimpossibileesl,ul
mundiillecebris, lunc foflisin spirilali volalu. in meritis superbos, et confunde eos. Et conlere im-
tuum elevabitur aquila? et in arduis ponet baschoniohabess, LamsLultumesl,utquasi ex aequalicon-
bonismansionemsuam.In forlibus fundamenlisblaspheiiii pios in loco suo, et absconde eos in pulvere
riidum suum ? In peiris inanel, et in pra3- LraDeum loquaris, a quo humililersperare misericordiam
intelliguntur,qui sunt nimium duri corde. in cordibuspee- simul, et facies eorum demerge in foveaiu.
ruptis silicibus commoratur, alque inacces- debes, ut dexle.ra,id est,virtute conlraeos,quosdixi,
catorumhominum.Per peccatoresaliosdecipit. ad- El ego ejus confitebor quod salvare te possit
sis rupibus. Inde contemplatur escam, et superbos el arrog.inlesimpiosquesalveris.
versatii mentis intuitussubliliinientione longeprospicii. Diabolusila faelusest damnatus, ut qui
sociidia- dextera tua. Ecce Behemolh, quem feci te-
de longe oculi ejus prospiciunt : pulli ejus i\ prius ininteriLumullorumgavisusest, nunc invilus man-
boli livore invidiaesilientes sanguinemliominumlambunt. suete tecum vivitquasi bos. Unde poieslas
Diabolus,et sociiejus, ubi pec- cum, fenum quasi bos comedet. Forlitudo
lambunt sanguinem, et ubicumque cadaver diaboliin humanogenere niaximeper luxuriamviris.
catumagnoscunt,fceloremanimaesciunl. praevalet.
fuerit, statim adest. Et adjecit Dominus, et ejus in lumbis ejus, et virlus illius in um-
Hic apparet, quod coniraDeumqua- mulieribus. Novissimain duritiasuperbiue
locutus est Job : Numquid qui coutendil cum bilico ventris ejus. Constringit caudam
dam prsesumptionis audaciaex fiduciabonaeconscientiaesit et desperationisconcludet. Vincuia illicitarum cupidita-
locutus, non tamen blasphemaverit Deum, sicut.quibus- suam quasi cedros. Nervi tesliculorum ejus
dam videtur. lum et libidinummulliformemtenacitatemsignificant.
Deo, tam facile conquiescit ? Utique qui ar- Duritia et inttexibilisejusmalilia.
Adinterrogata perplexi sunt. Ossa ejus velul fistula a3ris :
Hic intelligilur quod numquamse diabolusper poeniten-
guit Deum, debet respondere ei. Respondens iiam Deosit humilialurus. Qua
respondit, et ait scriptorlibfi bujus. Beatus Job agnoscens catTilago ipsius quasi Iamina3 ferrea3.
autem Job Domino, dicit : Qui leviter locu- Ipse
in praeceplisejus inter caelerascreaturas Dei primus ha-
se leviter el 11011 consummare lociittim, dicit onininose bebalur. id est, ut maloquo alios
Deo nbripdsseresppndere; principium yiarum.Dei; qui fecit emn. op~
 1465 EXPOSITIO INTERLINEARIS LIRRI JOR. UC6
interemit, ipse puniatur, id est, Behemoth,per animad-A servusnequamsit,tamentremenssuumsentiat Creatorem.
versionemjudicis. Jucundilatem voluptatum ei verbis polentibus, et ad deprecandum
plicabit gladium ejus. Huic super montes Versutiascallidilatisejus,quiaaliquandoseAnge-
temporaliumofferuutei camales. composilis. Quis revelabit faciem indumenli
sociiejus, mnndi illecebris delec- lumostendit. Quis in infernum intravit, ut inde caplivos
herbas ferunt : omnes besliffi agri ludent reduceret, nisi Cliristus?
tali. Iu suavitatecorporaliumcogitationum, et ideo sunl ejus? et in medium oris ejus quis intrabit?
infructuosi. Abdilamfortitudinemhypocriseosejus vulLintelligi. Ideo
ibi. Suh umbradormit in secreto calami, et Porlas vultus ejus quis aperiet ? Per gyrum
hominesomnimodisvoluptaiibusiUioili. formidoet Iremor in circuilu,quoniamsemper ad devo-
Hoc est, peccatissuisaliorumpec- raudum paratusest. Haerelici,qui corpus illius
locis humentibus. Prolegunt umbras umbra3 dentium ejus formido. Corpus illius quasi
cata defendit. Diabolumhoniinespleni senlibus pecca- sunt, idcirco quasi fusibiles, quoniam plus se diligunt
torum, verbis quoque tamquam foliis fructus bonorum scula fusilia, et compactum squamis se pre-
operummenlieutes. quamcorpusChrisli, el indissociabilicoiinexibnediabolo
ejus. Circumdabunt eum salices torrentis. copulatisunt; (|uoseLiamsub allegoricadiclione, squama-
Gentilitatemdixit, el merilo,quia sine baplismo stint. menlibus. Una uni conjungitur, et ne respi-
Ecce absorbebit fluvium, et non mirabitur; rum nomiiieappellavit,quae ila densataesunt, et sibi in-
In eosquoqueconfidentiam habet, qui lavacrorenovationis viceniadhaerenles,ut nullumillis per indesinenlesnequi-
habet fiduciam quod influat Jordanis in os tias spaciumsil respirandiad Deum.
lotisunt. NuncDeus de Filio dixit, quia in oculisvelut n, raculum quidem incedit per eas. Una alteri
homodiaboloChrislusvidebatur. adha3rebit, et lenenles se nequaquam sepa-
ejus. In oculis ejus quasi hamo capiet eum, Qnaesordescerebri purgat, significatquod
In Sanclisiqui Cruceni,per quamviclusest hostis, inde- ille in sordibushabilaus,inde splendoremsimulaliluminis
sinenter portant,discrelioncmcallidiLalisejus perdidii. osiendil.
Hocest: Si- rabuntur. Sternutatio ejus splendor ignis,
et in sudibus perforabit nares ejus. An ex- falsi Propltelaequasi luce scientiaepraediti, se simulant
cut piscisLeviatban,qui in aquis dicilur esse, extrahinon juslos, et illuminatos.
potest; sicdiabolus a [ielagohumanigeneris lun virLute et oculi ejus ul palpebras diluculi. Et de ore
non eradicabitur. DisLrietionedivinae inipiiomneset blasphemiostenduiitse lampadesveri lu-
trahere poteris Leviallian hamo, et fune li- minis, sed in severilatemversi inaniter flagrant.
increpationis,ejus arcebisdoctrinam? et illius lampades procedunt, sicut Ia3da3 ignis
Circuli, capistri, forcipis, Dediscrelioue inlelligeiiliaeejus. caligo in-
gabis linguam ejus? Numquid pones circu- accensa3. De naribiis ejus procedit fumus,
annillaenominibus.inlelligunlursermonesdivinaepolenliEe, lelligentiaehoc esl: In lali calliditate selernam pcenam
lum in naribus ejus, et armilla perforabis praeparant. Fumuse naribus
quibussuperbushumiliatusest alque astrielus. sicut olla3 accensa^ atque ferventis. Halitus
QuiasoliDeo, eujusse creaturam ex halilu ejus, ut sibi et minislrisejus ignem aeternumet
maxillam ejus? Numquid mulliplicabit ad fumumsubminislret. Maliliairacundiaedc prse-
esse cogaoscit,subdiLur;alque ei lantum ipsa conscientia ejus prunas ardere facit, et flamma de ore
pavensanimusejus supetbus addicitur. Hoc enini ,, dicaloribusejus. In rumore arroganliaesuseinexsu-
te preces, aut loquelur tibi mollia?Numquid ^ In collo ejus morabitur
nullavoluntatefacit,seddivintepoleslalisimperio. ejus egreditur.
perabilis. quia ubicumquehosiisantiquusvenerit, egesia-